________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
४४४
सूत्रकृताङ्गसूत्रे
'पावे कम्मे कज्ज' पाप कर्म क्रियते, 'तत्थ णं जे ते एवमाहं मिच्छाते एवमाहंसु' सत्र येते एमाडु मिथ्या ते एवमाहु:, यथोक्तमनस्कत्वादिगुणविशिष्टोऽपि शिष्टः पापं कर्म करोतीति तन्मिथदेव अयं भावः समनस्कत्वादिगुण विशिष्ट पनोवाक्कायवाक्यवत एव एवं पापकर्मबन्धो भवति न तु अमनस्कत्वादिगुणविशिष्टमक्कायवत इति अभिप्रायः प्रश्नकर्त्तुरिति ।
I
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
शास्त्रकारः समाधत्ते - तत्थ पन्नत्रए चोयगं एवं वयासी' तत्र - समुत्थितवादे प्रज्ञापकः तीर्थ कृतानभिप्रायवेता नोदकं - प्रश्नकर्त्तारं लक्षी कृत्येवं वक्ष्यमाणं वचोऽMarata | अवादीदित्यत्र भूतकाळप्रयोगेण प्रज्ञापयति उत्तरवाक्यप्रतिपाद्यस्याऽनादित्वम् । पूर्वकाले हि एवं निर्णयोऽकारि तीर्थकृतेवि, 'तं सम्मं जे मए पुत्रं युतं' तत् सम्यग् यन्मया पूर्वमुक्तम् । किमुक्तं पूर्वं तदेव दर्शयति- 'असंतपणं मणेणं का बन्ध होता है । जो इससे विपरीत है अर्थात् अमनस्क है तथा समझ बूझ कर पाप में मन वचन काय की प्रवृत्ति नहीं करता, वह पापकर्म का बन्ध नहीं करता है।
अब शास्त्रकार उसका समाधान करते हैं । इस प्रकार विवाद उपस्थित होने पर तीर्थंकर के अभिनय के ज्ञाता आचार्य ने प्रश्नकर्त्ता को लक्ष्य करके निम्नोक्त प्रकार से उत्तर दिया। यहां 'अवादीत् ' अर्थात् उत्तर दिया, इस भूतकालीन क्रिया के प्रयोग से यह सूचित किया गया है कि उत्तर रूप वाक्य के द्वारा प्रतिपाद्य अर्थ अनादि है । तीर्थकर ने पूर्वकाल में ऐसा ही निर्णय किया था ।
आचार्य कहते है- मैंने पहले जो कहा है वह सम्यक है। पहले क्या कहा है, वह दिखलाते हैं-पापयुक्त मन न होने पर पापयुक्त થાય છે. આનાથી જેએ ઉલ્ટા છે. અર્થાત્ અમનસ્ક છે, તથા સમજી વિચારીતે પાપમાં મન, વચન અને કાયની પ્રવૃત્તિ કરતા નથી. તે પાપકમના અધ કરતા નથી.
હવે શાસ્ત્રકાર તેનુ સમાધાન કરે છે.—આવી રીતે વિવાદ ઉપસ્થિત થાય ત્યારે તી કરના અભિપ્રાયને જાણવાવાળા આચાર્યે પ્રશ્ન કરવાવાળાને उद्देशाने हुवे पछी उडेवामां भावनारी उत्तर मध्ये मडियां 'अवादीत् ' અર્થાત્ ઉત્તર આપ્યા. આ ભૂતકાળ સંબધી ક્રિયાના પ્રયાગથી એ સૂચવેલ છે કે–ઉત્તર રૂપ વાકય દ્વારા પ્રતિપાદન કરવામાં આવેલ અર્થ અનાક્રિ છે. તીર્થંકર ભગવાને પૂર્વકાળમાં એજ પ્રમાણેના નિશુય કરેલ છે.
આચાય કહે છે. -મે પહેલાં જે કહેલ છે. તે ખરાખર છે. પહેલાં શુ કહેલ છે ? તે હવે બતાવે છે.—પાપમુક્ત મન ન હોવાથી તથા પાપ યુક્ત
For Private And Personal Use Only
