________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
समयार्थबोधिनी टीका द्वि. श्रु. अ. ५ आचारश्रुतनिरूपणम्
टोका--'श्रणाइयं' अनादिकम्-नादिः-प्रथमोस्पतिधिने यस्य तदनादि. कम्-आदिरहितम् । 'पुणों' पुनः, तथा-'अणवदग्गेइ' अनवदनम्-न विधते अब दग्रं पर्यन्तं यस्य सोऽनवदग्रं तदेवं भूतम् 'परिन्नाय' परिज्ञाय-लोकोऽयं चतुर्दश रज्ज्वारमको धर्माधर्मादिरूपो वा अनादिरन्तरहितश्चेति प्रमाणतः 'सासए' शाश्वः तमेव-शश्वदर्भवतीति शाश्वतम्-नित्यं सांख्यमताभिपायेणानुत्पन्नस्थिरैकस्वभावम् एकान्तनित्यमेवाकाशादिवस्तु 'असासए' अशाश्वतम्-एकान्तमनित्यम्-विनश्वरम् 'दिहि' दृष्टिम्-अभिप्रायम्-इदन्तद् एकान्तनित्यम् इरन्तद् एकान्तमनित्यमित दृष्टिमाग्रहं न धारयेत् । एतादृशं कदाग्रहं न कुर्यात्कथमपि । किन्तु सर्वमेव वस्तु द्रव्यरूपेण नित्यं पर्यायरूपेग अनित्यमित्येव जानीयादिति भावः। २॥ . ___टीकार्थ--जिसकी आदि प्रथम उत्पत्ति-न हो, वह अनादि कहलाता है। जिसका अन्त न हो उसे अनन्त कहते हैं। यह चौदह रज्जु परिमाण वाला अथवा धर्मास्तिकाय अधर्मास्तिकाय मय लोक आदि और अन्त से रहित है, ऐसा प्रमाण से जानकर ऐसा अभिप्राय धारण न करे कि यह नित्य ही अथवा अनित्य ही है। इस प्रकार का कदाग्रह धारण करना योग्य नहीं है, क्योंकि प्रत्येक वस्तु द्रव्य रूप से नित्य और पर्यायरूर से अनित्य है। सांस मा के अनुसार लोक कभी उत्पन्न नहीं होता और सदैव स्थिर एक स्वभाव में रहता है। बौद्धमत में यह एकान्त विनश्वर है अर्थात् क्षण क्षण में सर्वथा नष्ट होता रहता है, यह दोनों एकान्त अभिप्राय है, अतएव मिथ्या हैं ॥२॥
ટકાઈ_જેની આદિ અર્થાત ઉત્પત્તિ ન હોય, તે અનાદિ કહેવાય છે. અને જેનો અન્ત અત્ નાશ ન હોય, તેને અનંત કહે છે. આ ચૌદ રાજના પ્રમાણવાળા અથવા ધર્માસ્તિકાય, અધર્માસ્તિકાય વાળે લેક-સંસાર આદિ અને અંત વિનાને છે. એ રીતે પ્રમાણથી જાણીને એ અભિપ્રાય ધારણ ન કર है-म नित्य छे. अथवा मनित्य छे. मा प्रभावनेहाई-सोटी આગ્રહ ધારણ કર એગ્ય નથી. કેમકે-દરેક વસ્તુ દ્રવ્યપણાથી નિય અને પર્યાયપણથી અનિત્ય છે. સાંખ્ય મત પ્રમાણે લેક કયારેય ઉત્પન્ન થતું નથી. અને હંમેશાં સ્થિર એક સ્વભાવમાં રહે છે. બૌદ્ધ મત પ્રમાણે આ એકાન્ત વિનશ્વરનાશ પામવાવાળો છે. અર્થાત્ ક્ષણે ક્ષણે સર્વથા નાશ પામતે રહે છે. આ બંને એકાન્ત અભિપ્રાય છે, તેથી જ તે મિથ્યા છે સૂર
For Private And Personal Use Only
