________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
६२
सूत्रकृतार . पाप कर्म करोत्येव, 'से तं संनिदिही' स सं दृष्टान्तः प्रदर्शितो भगवतेति शेषः, यथा कश्चिदग्रामघातादौ प्रवृत्तो यद्यपि न तेन विवक्षितकाले केचन पुरुषा दृष्टा स्तथाप्यसौ तत्पवृत्तिनिवृत्तेरभावात् तद्योग्यतया तद्घातक एव, प्रकृतेऽनीति'से किं तं असग्निदिळे ते' स कोऽसंशिदृष्टान्तः ? 'जे इमे असन्निणो पाणा जहा ये इमेऽसंज्ञिनः प्राणा सधथा-'पुढवीकाझ्या जाव वणस्सइकाइया छटा वेगइया तसा पाणा' पृथिवीकायिका यावद्वनस्पनिकायिकाः-पृथिवीकायादारभ्य वनस्पतिकायपर्यन्ता जीवाः षष्ठा एकाये त्रसाः प्राणा:-षष्ठा स्वपनाम का असं. झिनो ये जीवाः सन्ति 'जेसि णो तत्काइ वा संनाइ वा पन्नाइ वा मगाइ वा वई क सयं वा करणाए अन्नेहि वा कारावेत्तए वा करंसं वा समणुजाणित्तए येषां स्वप्न भी न देखने वाला अर्थात् संयम और विरति से सर्वथा रहित कहां है। वह पापकर्म करता ही है। यह संज्ञि दृष्टन कहा गया है। ___ आशय यह है कि जैसे कोई कोई पुरुष समग्र ग्राम के घात में प्रवृत्त हो और उस समय वह किसी विशिष्ट मनुष्य को न देखता हो, तो भी ग्रातघातक होने से उस ग्राम के अन्तर्गन उस मनुष्य का भी घातक कहलाता है, इसी प्रकार जो षट् काय के जीवों का घातक है वह चाहे किसी जीव को देखे या न देखे, उसका घातक ही कहलाएगा। ___ अब असंज्ञि दृष्टान्त क्या है ? ये जो असंज्ञी प्राणी हैं, जैसे पृथ्वी. कायिक यावत् वनस्पतिकायिक और कोई कोई त्रसकायिक, जिनकी यह पोध नहीं होता कि कर्तव्य क्या है और अमर्त्तव्य क्या है, जो संज्ञा से हीन हैं अर्शत् पूर्व प्राप्त पदार्थ की उत्तरकाल में पर्यालोचना અને સ્વ પણું ન દેખવાવાળે અર્થાત્ સંયમ અને વિરતિ વિગેરેથી સર્વથા રહિત કહ્યો છે. તે પાપકર્મ કરે જ છે. આ સંજ્ઞિ દષ્ટાન્ત કહેલ છે.
કહેવાને ભાવ એ છે કે-જેમ કે ઈ પુરૂષ સંપૂર્ણ ગામને ઘાત કર. "વામાં પ્રવૃત્તિવાળે હેય, અને તે વખતે કઈ વિશેષ માણ ને ન દેખું, તે
પણ ગ્રામઘાતક હોવાથી તે ગામના અંતર્ગત એ મનુષ્યને પણું ઘાતક કહેવાય છે. એ જ પ્રમાણે જે ષયના છ ઘાત કરનાર છેતે કે કઈ જીવને બે અથવા ન દેખે પણ તેને ઘાતક જે કહેવાય છે. . હવે અસંજ્ઞિનું દષ્ટાન્ત બતાવવામાં આવે છે. જે આ અણિ પ્રાણી
છે, જેમકે-વૃશ્ચિકાયિક યાવત્ વનસ્પતિકાયિક અને કઈ કઈ ત્રસકાયિક, " જેમને એ બધ હેત નથી કે કર્તવ્ય શું છે? અને અકર્તવ્ય શું છે?
જે સંજ્ઞા વિનાના છે, અર્થાત્ પહેલા પ્રાપ્ત કરેલા પદાર્થની ઉત્તર કાળમાં
For Private And Personal Use Only
