________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
समयार्थबोधिनो टोका द्वि. श्रु. अ. २ क्रियास्थाननिरूपणम् विधिता भाइ' तित्तिर-पक्षिविशेषम् चटक-का-करीत-कपि- पिच वा वेअपिता भवति । एषु अन्यतमस्य कस्यचिद् घातो भवति । 'इह खलु से अन्नस्स अट्ठःए' इह खलु सः अन्यस्याऽर्थाय 'अण्णं' अन्यम् 'फुमई' स्पृशति हिनस्वीत्यर्थी, 'प्रकम्हादंडे' अकस्माद्दण्ड। भाति । अयं भाव:-यत्र वधकः बेध्य लक्ष्यीकृत्य वाण. मक्षिात्, किन्तु लक्ष्यस्य वेधो न जाता, परन्तु-तदन्यस्यैव वेधः 'अनाकृमणी' न्यायेन 'कामतालीय' न्यायेन वा जात इति-अपमकस्माइण्डोहि कथ्यते, अन्यस्याऽपि तदीयवाणेन मरणाद् घातकत्वं भवत्येव । पुनरप्याह-'से जहाणामए' तपथानाम 'केइपुरिसे' कवि पुरुषः कृषिला, सालीणि वा-धीहीणि वा-कोदगणि वा' शालीन वा-ब्रीहीन वा क्रोद्रवान वा 'कंगूणि वा--परगाणि या रालाणि का कडगून वा-परकान् वा रालान ना-रते धान्यविवेपाहा 'गिलिन गाणे' अपयन् 'अन्नयरस्स तणरूप' अन्य रस्म तमाम 'वार' था-छदाय सत्थंवींध देता है और इन में से किसी प्रागी का घान हो जाता है। इस प्रकार अन्य के वध लिए छोडा हुमा बाग अन्यका घात करता है तो यह अकस्मात्दंड कहा जाता है । तात्पर्य यह है कि हत्यारे ने किमी प्राणी को लक्षण करके वाण छोडा किन्तु उम पाणने लक्ष्य नहीं विधा, किन्तु मरा ही कोई प्राणी विध गया। इस प्रकार अजा कृपाणी न्याय या काकताली र न्याय चरितार्थ हो गया। य? अमानदंड कहलाता है। दूसरे का घात होने पर भी जिपके बाण से प्राणी मरागया है, वह घातक तो है ही। - और भी कहते हैं -जैसे कोई किमान शाल ब्रीहि, क्रोदन, कंगु, परग-राल, इन धान्यों का निदाण कर रहा है अर्थात इनके साथ તેમાંથી કોઈ પ્રાણિનો ઘાત-વધ થઈ જાય છે, આ રીતે બંને માટે છેરેલા બાણ અન્યને મારે છે તે તેને અકસ્માત દંડ કહેવામાં આવે છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે-હત્યારાએ કઈ પ્રાણિને ઉદ્દેશીને બણ છેડયું પરંતુ લક્ષ્ય વિંધાયું નહીં, પણ બે જુજ કઈ પ્રાણી વિધાઈ ગયું. આ રીતે અજા કૃપા ન્યાય અથવા કાકતાલિન્યાય ચરિતાર્થ થાય છે, તેને અકસ્માત્ દંડ કહેવાય છે. બીજાને વધ થવા છતાં પણ જેના બાણથી પ્રાણું કરાયું છે, તે હિંસક તે ગણુય જ છે.
विशेषभां छ -रेम भेडत २ प्रीति , , વિગેરે ધાન્ય નું નિદાણ ની દવાનું કાર્ય કરી રહ્યો હોય, અર્થાત્ ધાન્યની સ થે ઉગેલા ઘાસને ઉખાડી રહ્યો હોય, તેણે કઈ ઘાસને ઉખાડવા માટે શસ્ત્ર (બર પડી ચલાવી હેય અને વિચાર્યું છે કે હું શ્યામ, તૃણ, કુમુ
For Private And Personal Use Only
