Book Title: Kalpsutram
Author(s): Bhadrabahuswami, Suryodaysuri, Dharmsagar
Publisher: Devchand Lalbhai Pustakoddhar Fund
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600079/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WYYYOYOYON) zeTha devacandralAlabhAI-jainapustakoddhAraphaNDa granthamAlA, granthAGka: Namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa dhyAnasthasvargata AgamoddhAraka-AcAryazrIAnandasAgarasUrIzvarebhyo namaH / sva0 gacchAdhipati AcAryazrImANikyasAgarasUrIzvarebhyo namaH / zrutakevalI-zrIbhadrabAhasvAmipraNItaM mahAmahopAdhyAya zrIdharmasAgaragaNiviracitaM 'kiraNAcalI' vRtyA samalakRtam' zrIkalpasUtram sampAdakau A. zrIsUryodayasAgarasUri-paM0 lAbhasAgarazca sahAyakaH A0 zrIkaMcanasAgarasUriH prakAzaka-zeTha devacandralAlabhAI jainapustakoddhAraphaNDa TrasTIgaNaH surata vIra saM. 251: vikrama sa. 2046 Agamo0 saM. 39 pratayaH 250 mUlyam rU.40 IROPICAPSPICY LOWOWOWWOONNNNNOOOOOOOOO For Privale & Personal use only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ preraka :-dhyAnasthasvargata AgamoddhAraka AcAyazrIAnaMdasAgarasUrIzvarajI ma. ziSya AcArya zrIkaMcanasAgarasari prinTara-sAgara prInTarsa navanIta je. mahetA rIlIpharoDa, pAdazAha poLa, modino Delo amadAvAda-380001 prakAzaka ane prAptisthAna zeTha devacandralAlabhAI jainapustakauddhAraphaNDa The. gopIpurA, baDekhAM cakalA surata 395002 mulya rU. 40 nakala 250 CHOCHORROREOGRESORIANOC // 2 For Privale & Personal use only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 3 // prakAzakIya priyavAMcako : zrI kalpasUtra paranI zrIkalpakiraNAvalI zrIvAtmAnaMdasabhAe bhAvanagarathI ghaNAja varSoM pahelA bahArapADI hatI. paNa tenA kAgaLo jIrNa prAya thayA ane atyAre prApti durlabha thai AthI A. zrIkaMcanasAgarasarijI ze0 de0 lA. jai. pu0 phaNDa taraphathI chapAvavAno nirNaya karyo, tyAre khabara paDo ke paM. zrIlAbhasAgarajI ma0, A. zrIsUryodayasAgarasUrijI ma. tathA paM. abhayasAgarajI ma. no preraNAthI zrIAgamoddhAraka granthamAlAnA mANikya 4 maNakA tarIke chapAvavA mAge che. AdhI patravyavahAra karIne banne bhegI chapAvone 250, 250 kopI banne granthamAlA rAkhavI evaM vicArIne chapAvI. ze0 de0 lA0 jai0 pu0 phaNDe lagabhaga 125 ne AgamoddhAraka granthamAlA 70 lagabhaga grantho bahAra pADayA che. temAM mahAmahopAdhyAya zrIdharmasAgarajI ma. vi. saM 1628mAM kalpakIraNAvalInI racanA karI che. te chApIne ame priya vAMcakonI AgaLa mUkI chI.vAMcako, muni bhagavaMto teno upayoga karIne amArA prayatnane saphala kare. teja abhilASA. YRICSISESSIESIAUSIOS // 3 // JainEduca For Private & Personal use only ry.org Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || 8 || * saMpAdakIya zrI dRSTivAda nAmanA 12 mAM aMgamAnAM pratyAkhyAnapravAda nAmanA navamApUrvamAMthI zrIbhadrabAhusvAmi mahArAje dazAzrutaskaMdhanI racanA karI. temAM AThamA adhyayana rUpe kalpasUtranI racanA karI, tenI upara samartha gItArtha mahAmahopAdhyAya zrIdharmasAgaragaNIvare saM. 1628 mAM zrIkalpakiraNAvalI nAmanI TIkA racI. te kalpakiraNAvalIne ame banne granthamAlAo dvArA bahAra pADIo chIo. kalpakiraNAvalIma mUla pAThonI TIkAmAM pUrva pAThono atideza ghaNo karelo che. tethI upA0 vinayajayajI ma0 je saMvata 1696 mAM subodhakAnI racanA karI. te subodhikA saraLa hovAne lIdhe atyAre vAcanamAM cAle che, paNa kalpa kiraNAvalI temAM AdhAra rUpa che oma kahetuM atizayokti vALaM nathI. kAraNa ke suvodhikAkAra the TIkAmAM jaNAve che ke "vizeSArthinA kalpa kiraNAvalyAdayo vilokyA" oma jaNAve che. athI oma mAnatuM ja paDe ke upA0 dharmasAgarajI ma0 AgamanA ajoDa abhyAsI hatA, teozrIo aneka grantho racelA che. pravacanaparIkSA nAmano ajoDa grantha racyo che| ane tene AcArya pravara zrI vijaya senasUrIzvarajI ma je hAthInI aMbADIo mAnapUrvaka vadhAvelo che. upA0 zrIe jyAM samAdhAna na meLavI zAyuM tyAM ' tattvam kevalIgamyam', ema kahIne potAnuM bhavabhorupaNuM jaNAnyuM che. -- 11 8 1 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RECA AlaMbana-AtmAnaMda sabhAe chapAvelI kalpakiragAvalI, kapaDavaNana zeTha zrImIThAbhAI gulAbacaMdanA bhaMDAranI hastalikhIta prata, temaja vIravijayanA upAzrayanA bhaMDAranI hastalikhIta pratono AdhAra lIdho che. AnI aMdara cauda svapnamAM je zloka ekeka Avyo che te hastalikhIta pratonA AdhAre Apyo che. subodhikAmAM AcelakyanA viSayamA je prarUpaNA karI che te Acelaka ane Acelakya e beno samanvaya na karatAM lAina khoTI dorAi gai che. tenA vizeSArthIe AgamoddhAraka granthamAlA taraphathI chapAyela AgamoddhAraka kRti saMdoha bhAga 1 lAnI kRti naMbara 14 "Acelakya" je AgamoddhArakazrIna racelaM che te vAMcavA ame bhalAmaNa karIe chIe. A TIkAmAM je cinho judI judI rIte ApelA che te kalpakiraNAvalI ane subodheikAno samanvaya karanAra che, eTale vAcakane emAM koi garabaDa Avaze nahi. AnI navesara presa kopI karavAno prayatna paM0 zrIlAbhasAgarajI ma. je karyo che. subodhikAnI aMdara nava vyAkhyAnonAM vibhAga karelA hobAthI AmAM paNa tene lakSyamA rAkhIne nava vyAkhyAno karelA che. banne granthamAlAnA prayatnothI ame A kalpakiraNAvalI TIkA bahAra pADavA prayatna karyo che. AmAM kaMDa kSati hoya to 8 sudhArIne vAMce evI AzA rAkhIe chIe. sampAdako:- AcArya sUryodayasAgarasUrijI paM0 lAbhasAgarajI AAAAAAA REKADALA // 5 Jain Educatie m ational For Privale & Personal use only wwsirajanmanitary.org Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 6 // Jain Educaticnational yama blej TAiTala prakAzaka prakAzakIya saMpAdakIya viSayAnukrama zuddhipatraka AgamoddhAraka granthamAlAnAM prakAzano anukramaNIkA prathama vyAkhyAna dvitIya vyAkhyAna tutIya vyAkhyAna caturtha vyAkhyAna paMcama vyAkhyAna SaSTha vyAkhyAna saptama vyAkhyAna aSTama vyAkhyAna navama vyAkhyAna 1 thI 60 / B 61 thI 106 107 thI 143 144 thI 173 174 thI 216 217 thI 284 285 thI 349 350 thI 380 381 thI 434 // 6 // brary.org Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 1 // REAA5A5%25A5%25AOOM pa0 pU0 tAgaNa sodhastaMbha-mahopAdhyAya-zrIdharmasAgaragaNivara-styutyaSTakam sitAmbare yo vimale tapAgaNe-'bhavat prabhAvAn nabhasIva bhAskaraH / jinAGgapaDdarzanazAstravedinaM namAmi taM vAcakadharmasAgaram / / 1 / / AcAryoM vijayAdidAnasat-sUrIzvaro vAcakasatpadAGkitam / cakAra yaM pInajinA''gamA'mRtaM namAmi taM vAcakadharmasAgaram / / 2 / / zrIkalpasUtre kiraNAvalo budha-priyA suvRttI racitA savistarA / tathA'nyazAstrANyApi yena dhImatA namAmi taM vAcakagharmasAgaram / / 3 / / jinendramANIrasa vidhAtave yasmai namasyanti guNAnurAgiNaH / jineza zAstrAnugavAkyavistaraM namAmi taM vAcakadharmasAgaram // 4|| yasmAda bhajante sma bhayaM kupAkSikAH cAmuNDikAdyA hariNA harerikha / utsUtraduHkaNTakabhedanodyataM, namAmi taM vAcakadharmasAgaram // 5 // yasya prasiddho bhuvane kSamAvato yazazrayaH zaGkhazazAGkanirmalaH / paDjIvakAyA'vanatatparaM sadA, namAmi taM vAcakadharmasAgaram // 6 // zAntatvadAntatvamumukSutAdayo, yasmin guNA ratnavadarNave varAH / bhAvAnukampAzcitacArucetasaM, namAmi taM vAcakadharmasAgaram // 17 // itthaM stuto harSabharAd gaNIzvaraH, stambhAyamAnaH tapagacchamandire / zrImAnupAdhyAyapadAGkitaH mughI-jeyatya jasaM gaNidharmasAgaraH // 8 // // 1 // SainEdito litional Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa dhyAnasthavagata AgAdvArake AcArya zrIAna dasAgarasUrIzvarajI mahArAja kiraNAvalI - - //ro - - - - - - - - - janma vi. saM. 1931 kapaDavaNaja dIkSA vi. saM. 1947 | lIbaDI paMnyAsa vi. saM. 1960 rAjanagara sUripada va. saM', 1974 surata svaga vAsa vi. saM. 2006 surata dattA cena zamezinA munigaNAna - ptAgamAnAM hRtika, sachAyutikarmaTha; sthitiyte | zaileSa tAmrapu ca siddhAdrau surate ca caityayugaleDa dayArohacAgamAna Ana'dAddhi guruM' tuve suvihita' mAte samAdhisthitam //lA! - - - - - - %nA - dara - |2|| lain Educ a tional For Private Personal use only nI Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAntaprazAMtasaralaprakRti guNAdayaM gacchAdhipaM nRpativodhavidhAyinaM ca / prAnte samAdhi maraNena divaM gataM taM mANikyasAgaraguruM praNamAmi sUrim // 1 // | upAdhyAya sa', 1948 mahA vada 9 sa', 1985 mahA mude 10 ja"busara bhoyaNI - - - PERARISIEPROCILARIOSO GARRIORS - dIkSA sa'. 1967 mahA vada 8 bharUca AcAryapada sa. 199ra vaizAkha suda 4 pAlItANA - - - - - gaNi panyAsa pada saM', 1984 mAgazara vada 10 amadAvAda mali nareza pratibohaka garachAnziyati ? kAragara sRSTijI mahArAja. svargavAsa saM. 2031 caitra vada 8 zanivAra luNAvADA IST En d an For P e rsonal use. Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvalI ||||| mR. 9, A, nAM HAZUR COURT 48 para hajura hukama hejara kATa vasthAna mu 'Tii. MULI STATE mRlInA zrI jIna maMdiramAM birAjatI pratimA e paikI pAMca pratimAnI a'jana salA kA jana AcArya mahAna rAja zrI mANe kasAgarasUrIjI ha taka saMvata 1996nA mAgasara sudI 8nI mahAna pavitra tIthInA roja thayela che jenI cAdagIrImAM nIce mujaba karavAnuM pharamAvavAmAM Ave che, 1. hara sAla A bha tIthIe (mAgasara sudI 4) sadarahuM madiramAM sTeTa taraphathI Aga caDAva vAnuM tathA prabhujInI pUjA bhaNAvavAnuM pharamAvavAmAM Ave che ane te badala vaDApa ke rA. 12-00 bAra derAsarane Ama tejurI ephI sare teja divase peAtAnI sahInA bIlathI A pavA dara sAla mAgasara zudI 4 ne divasa jAhera tahevAra tarIke gaNI sTeTanI tamAma ophIsamAM rajA pAThavI. 3. sadara he dI vase zIkAra - dhI mATe ja ADara kADhavA. amala thavA A hakamanI eka nakala A jama TrejharI e phI sara tarapha tathA jANa thavA mATe eka na kala mahuM roja zrI mANekasAgarajI tarapha tathA e ka nakale zrI jaina derAvAsI sa dha tarapha mokalavI. tA. 18 navembara sane 1941. (sahA) geAvI dejI pepaTabhAI (Ed.) M , K, Shah (Sd.) Harischandras/nhji huM, pa. asI. mulI. cI. kArabhArI, mulI. | ThAkora sAheba, mulI. - asala sAthe mukAbula karanAra tulasIdAsa oghaDa, kArakune kharI nakala jANa thavA mATe zrI mANekasAgarasurIjI mahArAja tarapha ravAnA tA. 21-11-41, | HD, Goda For hara cIratadAra mulI sTeTa, | 8 || For Private Peronis Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTham paGktiH >> 0. paEAAAAAAAAACAR azuddham lokAlo dyupahRtaH manyapi pradhAnyenA jAgaratti) hahata0 ityAdiSu gambhIraM dhanAyuSi enamartha devANupAi raniketane prakarSa bhAgA "sadRzye zuddhipatrakam zuddham pRSTham paGktiH lokalo. grupahata0 manyadapi prAdhAnyenA jAgarA) vrn ityAdi gabhoraM dhanAyUMSi enamartha devANuppiA 681 svaniketane prakarSapari bhogAvasadRzye azuddham jivA0 prabhu panthAnayA dvitIye vaMdAbhi kukSI (pAseu (nisaNNa) alpa0 ''zvaryabhUta0 abhAviA tIrya prAsAdAt saMvRttAni zuddham javA0 prabhu panthAna dvitIyasamaye ca vaMdAmi kukSau (pAsa (saMnisaNNe) tucchakuleSu alpa 'zcaryabhUta. abhAviA tIrtha prasAdAt saMvRtAni SAHES 00mm 60B 60B , Jain Education interational For Private & Personal use only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiraNAvalI zuddham pRSTham paGaktiH zuddhi pRSTham paktiH 75 12 patrakam // 2 // azuddham potAnAdhika titthayarANAM nivartita Alocitta kuleSu potanAdhi0 titthayarANaM "nirvartitaH Alocita azuddham yauva komalA vAlua0 ramaNIye paMDutaraM yH| vayaNamiri puna cyayamAnAM zuddham yatraiva saudharme kalpe komala vAluA atiramaNIye paMDurataraM yaH tN| vayaNasiri punaH cyamAnAM ['ta AjJaptim AjJAptim (ejaM ADhatte madhyamAgena (jaNeva Adatte madhyabhAge (jeNeva CORRECORRECORE yatra yauva tilasAe trizAlA tisalAe trizalA hiM viggahehiM) / saMtaMaM0 (sobhaguNa. zabdAvizeSa (dumaNaM udvAvata saMtaa0 (sobhAguNa zabdavizeSaM (dummaNaM uddhAvata Jain Educatio n al For Privale & Personal use only MPTanelibrary.org Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTham paGktiH 112 pRSTham paGiktaH zuddham azuddham prAini puNaravira0 zuddham prAgani0 puNaravi0 bayAsI' N pra0 lh lh : lh KUGUSAEPICES PAGESCIA prezanto apa nivRtazca gaMbhIram yANA bhaktiH pRthulA vyApnuvAvantaM gurupapa0 saMviH jAgaritA dalAyaNA) zm caJcalaiH prezanto apanivRttazca gabhIram treyANAM bhaktibhiH pRthulo vyApnuvantaM gurupa saMvijAgaritA daloyaNA) azuddham vayAsA' sAhavi0 maMgala muMpaka saGgAmata: tisalA svAmIn vidadhati sammArjitAH aMti . (uvavAgaaparAve rvy mmsMMor" sAhAvi0 maMgala bhUSaka0 saGgrAmataH sA tisalA svAmin vidadhatI sammArjitA aMti. (uvAga aparAddhe jjAo pAyapI0 sAlaM) SURESULex zm lh 120 1 : sy sy : Ao pAyApI0 sAla) Jain Education Bona For Privale & Personal use only elibrary.org Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiraNAvalI pRSTham paGktiH pRSThim paGktaH 3 zuddhi patrakam // 4 // KECRECACAA 135 136 . vvxdvdo Mar azuddham ahaNa pavivisittA) tathAtaM / mahArdhAni nariMde prekSaNIyamkANDapaTTIm madhyena militA kSatriya yaMtaraM uvittA prAyAgrahNata: yayAsI) upahAro zuddham aTTaNa pavisittA) tathA / mahAryAni naride prekSaNI yAmakANDapaTIm madhyena yatraiva milittA kSatriyaH yaMtariya ThAvittA prAyagrahaNataH vayAsI) apahAro azuddham zuddham bahuzaH bahuzaH mahaMta vhaM mahAsu kuladi0 kulavRttikaraH kuladi0 vividhanakarataH vivardhanakaraH taM punnapaci0 punnapaMci0 vArSika vArSika tyAna (sakvAri0 tyA (sakkArika sajjeI) sajjei) gaie gaIe ghati0 dazitA nmUlAdunmU0 nmU0 zAtana zATanapAtana0 managhAM manadhI PEECHESTERBAR 156 ra ghaTita . darzitA AAMGEEG 168 12 // 4 // Jain Educati o nal For Privale & Personal use only M einelibrary.org Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTham paGktiH 6.66 200 pRSTham paGktiH azuddham zuddham zrIsAmati zrIsomati pautakyA0 potakyA kUla: vimAnna vimAnai glAka0 gloka carNa cUrNa 184 kAlayaM kaliyaM prathama biha viha. abhAvAsyA amAvAsyA sthaapitye| sthApitasUryamUrti visarjanamityAdista kulAyAtacandrasUrya0 / nAmadhija nAmadhijjA payatto pavatto varaNemudaM vaddhaNe sudaM. azuddham kAritaH / tasyAmapi khArovamo asI sarvatItha0 sahassa praviSTAH / nipIdati gAda payantam / paDAge laSyamANAH mekara daTuMha tattha BASARETERSHIRSANARTRE zuddham kAritam / tasyA api khArovamaM asII sarvatIrtha sahasma praviSTA / niSIdAte gAda' paryantam ] paDAga laSyamANaH me'kara:0 BAARREARSATIRITES prathama 207 208 .. . . 218 198 rayaNIha tattha 428 Jain Education For Privale & Personal use only donahelibrary.org Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiraNAvalI pRSTham paGktiH zuddham pRSTham paGktiH 224 12 zuddhi patrakama kvena ABHISHASTR 2457 225 226 14 10 ta:-bAsayataH / vIravarassa nisijjAe loke 2291 azuddham zuddham sarA saro tArihisi / ttarehisi / kozika' kauzika nAdyapasarga nAdyupasarga iti / iti zazApa / kolAka0 kAlA0 kADan ktogAya ktopAyaH dhyAca0 dati pyaca0 datI vighAya bighaa tadA pAraNakaM pAraNake tadA hijaagi ziSyINi hAse pijje . hAse vA pijje mAkaNakappe mANakappe guNavogena guNa yogena ThiaMmi azuddham vatvena tH| vIravasta nisiJjAe lokAnAM ThiaMbhi brahmA vA naghanaH 'pyeSa maH |-gata- advata'sni ' 247 2 248 11 249 252 25311/12 255 256 krIDan brahya vA nadhanaH 'pyeSa mA |-grbhadvait0 'sti ' svAminizrayA pazcAd 238 svAmi ITISHARE 261 9 2626 nizcayA pazvAd Jain Educatio n al For Privale & Personal use only nelibrary.org Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azuddham pRSTham paGktiH pRSTham paGktiH 2643 285 2-4- 10 2654 G azuddham nAmno ca AdAnIyaH rayaNi samyakU paSThigatAti kAle anantara 6 hatyAjoti0 yazAmuharto gyaNi bucchinne dabujoyaM mahAbArassa sthAnAsatA borassa varSAtitata a us:0022 zuddham ityAjyoti yazomuhUttoM rayaNi bucchinne dabujjoyaM mahAvIrassa sthAnAhAradAnAsatA vIrasya varSAtizatatatAtattvaM . . . . MN000mmmmmmmm . . 0 0 0 0 0 296 297 12 2981 zuddham nAmnozca AdAnIyazca rayaNi samyak paNTigatAni kAle anantara paryantam para zRNutA dravyataH nakkhahRdyairatadukta . APRINCICIANAVARATREAM 6 paryantam para: 42- 11 4 12 aNu 309 dUvyataH nakkhehRdyarataduktaM tattva 5 // 7 // or Jain Educationnemand For Private & Personal use only Thedbrary.org Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiraNAvalI pRSTham paGkti 311 zuddham arahao bAyAlIsa pRSTham pakti 354 11 355 358 12 363 kalapazuddhi patrakam azuddham araio bAyalIsaddhicavimalA ATa cayutvA hakArarupaiMsahastrANi buSTi azuddham zuddham poDaza SoDaza tathAvi0 tathA vidhavi0 vaizyA0 vezyA0 paryantamU vizeSANaM vizeSANAM 'apatyA:'niya0 apatyAni ya0 paryantam -~MNCV COMMAN mmmmmmmmmmmmmmmmm . 1 . 366 vimala ATha cyutvA hakArarUpaisahasrANi vRSTi puSkamidaM titthagara 32814 SAASPARRORECARReOAcc mmmmmmm 372 373 10 harI sAghu0 ahanmata munikSa pAraNArtha vidhA dhammathi mitaM mida titvagaragaMdrA rAyAi payantam harI a sAdhu0 ahanmataM subhikSa. pAraNArtha vidyA dharmapi mita 374 gaMdA 353 sayAI paryantam 38. // 8 // Sinan For Privale & Personal use only abetbrary.org Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azuddham zuddham pRSTham pakti : pRSTham paGktiH 3824 383 // 9 // rAtra ARCH mazuddham apApapANA ya katari 420 5 zuddham apAyapANA ya taNA ya kattari iti ratnA0 kAla hati 3848 385 ragniA0 kayu: lAla rAIdiyAehiM riyAANaM ghASTarya yANaM ni0 sambho bhiliMsUve hitae anattamite paJcavArya rAidiehi riyANa dhASTaca. yANaM kappai ni sAmbhoga bhiliMgasUve hittae anastamite paccavAya arNNNmmmmmmm omomy, parva vizeSezrImaha 434 vizeSazrImadahavAda sahajapAla bada japAla siddha siddha 97-62-RESS // 9 // For Privale & Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiraNAvalI : Agamo0 prakAzano // 10 // Persecure ROSTORES AgamoddhArakagranthamAlAnA prakAzano granthAGka pranthAGka sarvajJazataka saTIka AgamoddhAraka kRtisandoha bhA0 3 zrAddha AnaMdamaMjUSA AgamoddhAraka kRtisandoha bhA0 4 sajjhAyamAlA auSTrikamatomUtradIpikA karmavicAra sUtracyAkhyAnavidhizataka jJAnajharaNAM dharmasAgaragranthasaGgraha rohiNIpUjA jainastotrasaJcaya bhA0 3 kulakasandoha gurutattrapradIpa ratnasAracaritra zatArthavivaraNa AgamoddhArakakRtisandoha bhA0 1 candrarAjacaritra sandehasamuccaya adhikAraviMzikA AgamoddhArakakRtisandoha bhA0 2 AgamoddhArakakRtisandoha bhA0 5 jaina stotrasaJcaya bhA0 1 lokavizikA bhA0 1 , bhA0 2 AgamoddhArakakRtisandoha bhA06 13 AgamoddhArakanI zrutopAsanA nyAyAvatAra saTIka FASHISHASRASHISHASHISHASHASIRISH // 10 // Jain Education For Privale & Personal use only Inmaramainelibrary.org Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ granthAGka 28 granthAGka sittuja kappo (zajayakalpa saTIka) 42 laghutamanAmakoza (sabhAvA0) // 11 // AgamoddhArakakRtisandoha bhA. 7 dharmaratnaprakaraNa (hindI0) mA0 . lokaviMzikA bhA0 2 KRESCRECRACANCRECECORRECASS dharmaratnaprakaraNa (hindI0) bhA0 2 dharmaratnaprakaraNa (hindI) bhA0 3 saMsArIjIvacaritrabAlAvabodha maMgalasvAdhyAya sarvajJazataka (Tabo) jinAzAstotra-kevalI. gurjarAdikRtisamukacaya jaina stotrasaJcaya bhA0 4 mahAmaMtranA ajavAlA stotraratnAvalI yogabindubhAvAnuvAda 45 saDDhajIyakappo (zrAddhajItakalpa) 46/1 AgamoddhArakakRtisandoha bhA08 46/2 tattvArtha0 hindI stotrastavanAdi paJcasUtra-vArtika Avazyakasaptati AnandaratnAkara (prazasta) bhA0 1 jaI jIyakapyo (yatijItakalpa) paJcakalpabhASya niHzeSasiddhAnta vicAraparyAya karmArthastra (sabhASAMtara) FRERAHARASHRERASHATRENA // 11 // Aihelibrary.org For Privale & Personal Use Only Jain Educationakaandional Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiraNAvalI // 12 // Jain Educationtional granthAka 56 57 58 paJcasUtra TIppaNa giranAra prazasti jaMbuddIva paNNattI (jambUdvIpa prajJapti vRtti) zatruJjayagirirAjadarzana gu0 zatruJjayagirirAjadarzana AvRti bIjI zatrulayagirirAjadarzana iMglIza kapaDavaMjanI gauravagAthA granthAGka 62 63 64 65 66 67 Agamajyotirdhara bhA0 1 Agamajyotirdhara bhA0 2 vyAkhyAnasaMgraha jJAnajharaNAM bhA0 1 jJAnajharaNAM bhA0 2 jainastotrasaJcaya bhA0 5 Agamajyota 1-16 NamAtthu Na samaNassa bhagavao mahAvIrassa 5. pU. AgamAdhdhAraka zrI AnaMdasAgara sUrIzvarajI ma.nA eka mAtra vArasadAra ananya paTTadhara mulinarezapratibAdhaka sva. gacchAdhipati AcAya deva zrI mANikayasAgara sUrIzvarajI ma.nA ziSyaratna zatAvadhAnI panyAsapravara zrI lAbhasAgarajI ma. tathA atima ziSya mahAvIrapuram nIthanA svapnadraSTA panyAsapravara zrI puNyAdayasAgarajI ma.ne upAdhyAya padapradAna nimitte vaizAkha vada-5, ravivAra tI 2-6-81, sthaNa : zanoTa sa. 2047 vIranirvANa 2517. Agamo 0 prakAzano // 12 // ainelibrary.org Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka. ki. 1 1 zrI AgamoddhArakagranthamAlAyAH mANikyaM 4 Namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa dhyAnasthasvargata AgamoddhAraka - AcAryazrIAnandasAgarasUrIzvarebhyo namaH sva0 gacchAdhipati AcAryazrImanmANikya sAgara- hemasAgarasUrIzvarebhyo namaH zrutakevala zrIbhadrabAhusvAmipraNItaM zrIdazAzrutaskandhachedasUtrasya aSTamA'dhyayanarUpaM zrIjainazAsana saudhastambhAyamAnamahopAdhyAyazrIdharmasAgaragaNivaraviracitakalpakiraNAvalIvRttiyutaM zrI kalpasUtram Namo arihaMtANaM, Namo siddhANaM, Namo AyariyANaM, Namo uvajjhAyANaM, Namo loe savva sAhUNaM / eso paMca namukkAro, savvapAvappaNAsaNo / maMgalANaM ca savvesiM, paDhamaM havai maMgalaM // 1 // purimacarimANakappo maMgalaM vaddhamANatitthaMmi / iha parikahiyA jiNagaNa - harAitherAvalI - caritaM // 2 // praNamya praNatA'zeSa - vIraM vIrajinezvaram / svavAcanakRte kurve kalpavyAkhyAnapaddhatim // 1 // Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIkalpaiha hi tAvaccaturmAsakamAsInA munayo maGgalanimittaM kalpadrakalpaM paryuSaNAkalpA'bhidhamadhyayanaM pazna dinAni vAcayanti ||4kirnnaavlii TIkA // 5|| tatra kalpa:-sAdhvA''cAraH / sa ca dazadhA / tadyathA vyA01 'Acelakkuddesiya-sijjAyara-rAyapiMDa-kiikamme / vaya-jiTTha-paDikamaNe mAsaM panjosavaNakappo // 1 // (paJcAzake gA. 800) [vRhatkalpa0 6364 nizItha0 5933 paJcakalpa0 1271 jItakalpa0 2042] vyAkhyA-avidyamAnaM celaM-vastraM yasyA'sau acelakastadabhAva Acelakyam / tacca tIrthakarAnAzritya caturviMzaterapi / teSAM devendropanItadevadRSyA'pagame tadabhAvatvameva / sAdhUnAzritya tu prathamA'ntimatIrthakRttIrthe zvetamAnAyupetavastrANAM jIrNaprAyatvAt tAdRgvastradhAritve'pyacelA evocyante vaacNymaaH| na caitadayuktaM, tathAvidhaviziSTanepathyA'bhAvAdacelakatvavyavahArasya sArvajanInatvAt / natraH kutsArthatve'pi yuktiyuktatvAcca / yadAha 'jaha jalamavagAhato bahucelo vi sirveddhiakddillo| bhaNNai naro acelo taha muNo saMtacelA vi // 1 // taha thovajuNNakucchia-celehi vi bhaNNai acelotti / jaha tUrasAli! lahu desu poti naggiA mo ti||2|| (vizeSAva. 2601-2) ajitAdidvAviMzatitIrthakRttIrthasAdhUnAM tu RjuprajJatvAnmahAmUlyA'niyatavarNA''dyupetavastraparibhogA'nujJAnAt 1 duvihA ettha acelA saMtAsatesu hoi viSNeyA / titthagara saMtacelA saMtA'celA bhave sesA // TIkA :-dvividhA-dviprakArAH / atrA''celakyavicAre acelA-nirvAsasa: sadasatsu-vidyamAnA'vidyamAneSu / celebviti gamyaM / bhavanti-syuH vijJeyA-jJAtamyA / tatra tIrthakarA-jinAH asaccelA santo acelA bhavanti; zakropanInadevadUSyA'pagamA'nantara / tathA sadbhirvastrairacelAH santo'celA bhaveyuH-syuH zeSA-jinebhyo'nye sAdhavaH / / paJcA0805 / / -paMcakappabhAsa gA. 1275 jItakalpa0 gA. 2048 bRhatkalpa 6365 nizItha0 5934. ABPEECISISA For Private & Personal use only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BABASABASIRA tAdRgvastradhAritvena savelakatvameva keSAzcit / kevAzcit zvetamAnA''dhupetavastradhAritvenA'velakatvamapi iti vikalpabhAgevA''. celakyam // iti AcelakyakalpaH prthmH|| . tathA 'uddesiyaM tu kamma' (paJcAzake gA. 808) iti vacanAt / uddizya sAdhUnaGgIkRtya kriyate yattadoddezikA iti vyutpattyA''dhAkarmetyarthoM vivakSitaH / taccA''dhArmika prathamacaramatIrthakRttIrthayoya kaJcanamunimuddizya kRtamazanAdikaM sarveSAmapi saMyatAnAmakalpyam / yadAha___saMghAduddeseNaM ohAIhiM samaNAi ahigicca / kaDamiha savvesiM cia na kappaI purimacarimANaM' / / (pazcA0 gA0 809) ti / 'saGghAyuddezena'-sopAzrayA''lambanena / 'ohAihiM' ti sAmAnyavizeSAbhyAM tatra 'saGghArtham' iti vikalpaH sAmAnyam / vizeSastu 'prathamajinasaGghArtha caramajinasaGghArtha madhyamajinasavA'rtha vA' ityAdi viklpH|| evamupAzrayamAzrityA'pi / 'samaNAi ahigicca' ti| zramaNAn zramaNozcA'dhikRtyetyarthaH, dvAviMzatijinatIrtheSu punaH yaM samAdikamudizyA''dhAkarma kRtaM tasyaivA'kalpyaM, zepasAdhUnAM tu kalpyam / yata:____ 'majjhimagAgaM tu idaM jaM kaDamudissa tassa ceva tti / no kappai sesANaM taM kappai esa meratti' // (pazcA0 810) 'eSA maryAdA' ityarthaH / / iti audezikakalpo dvitiiyH|| tathA zayyayA-satyA taratoti zayyAtaraH-vasatisAmI / piNDazabdasyobhayatra sambandhAt tasya piNDo-azana-pAna BASABIES JainEducedu For Private & Personal use only Altrary.org Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa ASHESEARS khaadim-svaadim-vstr-paatr-kmbl-rjohrnn-suucii-pissplk-nkhrdn-krnnshodhnlkssnnodvaadshvidhH| yadAha kiraNAva 'asaNAI vatthAI saiAI caukyA tinni' ti| sa sarveSAmapi tIrtheSu sAdhUnAmakalyA TIkA , prasaGgagurudoSasadbhAvAt / vyA0 ___yataH-'sijjAyarotti bhaNNai AlayasAmI u tassa jo piNddo| so samvesiM na kappai pasaMgagurudosamAveNa // ti (pazcA0 811) / prasaGge-tadgrahaNaprasakto ye guravo-mahAnto doSAH-dUSaNAni teSAM yo bhAva-bhavanaM tsmaadityrthH| doSANAM gurutvaM ca sannihitasAdhuguNA'nurAgeNa pAraNake prathamAlikAdyartha punaH punaH pravezane cA'nevaNIyA''hArasambhavAt , miSTAnnapAnAdilobhena tatkulA'parityAgAt / kAraNavazAragatasyApi punarAgamanAt / viziSTA''hAropadhibhyAM zarIropadhyoralAghavAt / 'yena vasatiyA tenA''hArAdyapi deyam' iti gRhiNAM bhayotpAdanAt / taddAna bhayAca vasatedaulabhyAt / / vasatyabhAvAcca bhaktapAnaziSyAdivyavacchedAcceti / tIrthakRtpratiSiddhatyAdeveti bodhyam / tatparityAge tu 'aho! niHspRhA ete ato vasatyAdidAnataH pUjyA' iti bhAvotpAdanena zayyAtarasya zraddhAvRddhiH pravacanagauravaM ca ityaadigunnaaH| evaM satyapi yadi rAtrezvaturo'pi yAmAn zobhanA'nuSThAnAH sAdhavo jAgrati prAbhAtikaM cA''vazyakamanyatra kurvanti tadA mUlopAzrayasvAmI zayyAtaro na bhavati, bhavati ca tatra supte kRte cA''vazyake prAbhAtike / atha zayyAtaragRhe suptvA prAbhAtikaM cA''vazyakamanyatra kurvanti tadA yasyA'vagrahe suptaM yasyA'vagrahe ca prAbhAtika kRtaM tau dvAyapi zayyAtarau bhavataH / tRNa-Dagala-bhasma-mallaka-pITha-phalaka-zayyA-saMstAraka-lepAdivastUnAM grahaNe sopadhikaziSyapravAjane cA''jJayA kalpyavAccharayAtaro na bhavati // iti zayyAtara kalpastRtIyaH / / DIL // 4 / kalana Jain Educaw enational For Privale & Personal use only wantbary.org Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA rAjA tAvaduditoditakulaprasUto baddhamukuTarAjJA'bhiSiktaH senApati-purohita-zreSThaya-mAtya-sArthavAhalakSaNaiH prazcabhiH sAI rAjyaM bhuJjAnazcakravAdistasya yaH piNDa:-azanAdicatuSkaM vastraM pAtraM kambalaM rajoharaNaM cetyaSTavidhaH / sa ca prthmcrmtiirthkRttiirthyoaaghaataadidossduussitvaadklpyH| yadAha 'muditAdiguNo rAyA ahavaho tassa hoi piMDutti / purimeyarANameso vAghAyAIhiM paDi kuTo' / / ti (pazcA0 814) / vyAghAtAdayaH punarevam 'IsarapabhiI hi tarhi vAghAo khaddhalohudArANaM / dasaNasaMgo garahA iyaresiM na appamAyAo' // 1 // (pazcA0 815) / asya gAthArtha:-IzvaraprabhRtibhiH-yuvarAjatalavaramADambikAdibhiH saparikaraiH pravizadbhinirgacchadbhizca tasmin rAjakule vyAghAta:-skhalanA sAdhostatra pravezanirgamayoH / tatazca bhikSAsvAdhyAyAdInAmapi vyAghAtaH / athavA sammAdamaGgalabuddhadhA vA kAyapAtraprabhRtInAM vyAghAtaH-hananaM syAt / 'khaddhaloha' ti khaddhe-prabhUte'nnAdau labhyamAne yo lobha:-lubdhatA / tathA udArANAM-hastyazvastrIpuruSAdInAM darzane-avalokane saGga:-abhiSvagaH syAt / tatazcAtmavirAdhanAdi cArakacora-kAmukAdisambhAvanayA rAjakopAt kulagaNa saGghAyupaghAtazca syAt / tathA gA~nindA yathA-aho! ete gahaNIyamapi rAjapratigrahaM sviikurvnti'| gahaNIyatA ca tasya smAterevamUce'rApratigrahadagdhAnAM brAhmaNAnAM yudhisstthir!| svinnAnAmiva bIjAnAM punarjanna na vidyate' // 1 // athavA 'anabhiSvaGgA munayo matA' ete tvaSTakalyANavat kathaM gajA'zvAdiSu saGgaM kurvanti ? ityevaMrUpA / SAECRECARSAARCOACACAN Jain Educ a tional For Privale & Personal use only wwur jantanorary.org Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa SARACTOR kiraNAvalI TIkA vyA01 kA athaite doSA madhyamajinamunInAmapi bhaveyuH iti kathaM tadagrAhyatA ?, ityAha-'iaresiM na, apamAyAo' tti / inareSAM-madhyamajinamunInAM na-naiva ete doSA bhavanti / kutaH? apramAdAt / yataH te RjuprajJatvAd vishessennaa'prmaaditvenoktdossprihaarpraaynnaaH| itare punaH RjujaDa-vakrajaDatvena na tathA // iti raajpinnddklpshcturthH|| tathA kRtikarma-candanakaM / tadvividham-abhyutthAnaM vandanakadAnaM ca / dvitayamapi etat sarvajinatIrtheSu sAdhubhiryathAparyAyAdinA parasparaM vidheyaM / sAdhvIbhistu sarvAbhirapi puruSottamo dharma iti kRtvA sarve saadhyo'bhivndniiyaaH| na puna: paryAyAdyapekSaNIyam / yaduktaM varisasayadikkhiAe ajjAe ajnadikkhi bho sAha / abhigamaNavaMdaNanamaMsaNeNa viNaeNa so pujjo // dhammo purisappabhavo purisavaradesio purisjettttho| loe vi paha puriso kiM puNa loguttame dhamme // (upadezamAlA gA015-16) strIvandane ca bahavo dossaaH| tathAhi 'tucchattaNeNa gabbo jAyai Na ya saMkate paribhaveNaM / anno vi hojja doso thiAsu mAhujjahijjAsu' // tti / (bRhatkalpa gA0 6400-jItakalpa0 gA0 2088) maadhuryhaaryaasvityrthH| yogyasya ca yathArha vandanA'karaNe'ha kRte cairgotrakarmaNo bandhaH / 'nUnametatpravacane vinayo nA'bhidhIyate' iti prvcnkhiNsaa| 'avijJA vA ene lokarUDhimapi nA'nuvattayanti' iti nindA'pi / tatazca bodhidurlabhatA saMsAravRddhizceti dossaaH|| kRtikarmakalpaH paJcamaH // A GAR For Private & Personal use only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 977-AIRS tathA vratAni-mahAvratAni tAnyeva kalyo vratakalpaH / sa ca tattvato'bhede'pi prathamacaramajinatIrthayoH pazcamahAvratalakSaNaH / zeSANAM tu caturbalakSaNaH / yataH-'nA'parigRhItAnAM strINAM paribhogaH sambhavati' iti tadviratau tAsAmapi viratireveti RjuprajJAnAM prajJA, na tu zeSANAM / paramayaM dveSA'pi svasvatIrtheSu sthita evA'vagantavyaH // iti vratakalpaH pssttH|| tathA jyeSTha:-ratnA'dhikaH / sa eva kalpo jyeSThakalpo-jyeSThatvavyavahAra ityarthaH / sa ca prathamapazcimajinayatInAmupasthApanAta evA''rabhya, zeSANAM tu niraticAratvAt pravrajyAta eveti / atha pitA-putrAdInAM dvayoryugapadupasthApane kathaM jyeSThatAvyavahAraH?, ityAha'pitiputtamAiANaM samagaM pattANa jipitipbhiii| thevaMtare vilaMbo panatraNAe ubavaNA' // (pazcA0 825) / vyAkhyA-pitAputrAdInAM-janakasutaprabhRtInAm AdizabdAt raajaa'maaty-maataaduhitu-raashymaatyaadigrhH| samakaM-yugapat prAptAnAM-vivakSitA'dhyayanA'dhigamenopasthApanAyogya nAmavAptAnAM jyeSThAH pitR-prabhR. tayaH syuH| AdizabdAt raaj-paatR-raajyaadigrhH| atha putrAdiH prApto na pitrAdiH tadA ko vidhiH?, ityAha-stoke-alpe antare-vizeSe dinadayAditaH pitrAdirapi prApsyatItyevaMrUpe vilamba:-pratIkSaNaM kAryam / pitrAdau prApte sati yugapadeva pitAputrAdirUpasthApanIyaH, mA'bhUt putrAdyapekSayA laghutAkaraNena pitrAderasamAdhyunniSkramaNAdiriti / atha vahantaraM tadA ko vidhiH, ityAha-prajJApanayA-pitrAdisambodhanayA 'tava putro yadi vivakSitAM zriyaM IC - - // 7 // For Private & Personal use only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiraNAvarU TIkA vyA06 - - - zrIkalpa-13 prApnoti anyeSAM ca jyeSThataro bhavati tadA tavaivA'bhyudayastato na tvayA'sya vighno vidheya' ityAdi- lakSaNayA upasthApanA-vratAropaNA kaaryaa| // 8 // atha prajJApyamAno'pi yadi na pratipadyate tadA pratIkSaNIyaM yAvadasau prApnoti / dvaye rAjAdayo yugapada yadA tupasthApyante tadA yathA'sannaM jyeSThatA // iti jyeSThakalpaH saptamaH / / tathA pratikramaNaM--pavidhA''vazyakakaraNaM / taccA'ticAro bhavatu mA vA punarubhayasandhyamavazyaM kartavyamiti prathamacaramatIrthakRttIrthayoH sAdhunAM sapratikramaNazcAritradharmaH / zeSANAM tu samutpanne pratikramaNA'heM kAraNe pratikramaNaM nA'nyathA // iti pratikramaNakalpo'STamaH // tathA prathamA'ntimatIrthakarayostIrthe mAsakalpaH sthita eva / pratibandhAdidoSasambhavAt / yadAha 'paDibaMdho lahuattaM na jaNuvayAro na desavinANaM / nA''NArAhaNamee dosA avihArapakkhammi // tti / (paJcA0 830) pratibandhaH-zarayAtarAdivastvabhiSvaGgaH / laghutvaM ca-kathamete svagRhaM parityajyA'nyagRheSu vyAsaktAH' / anupakArazca-vicitradezasthita janAnAmupadezadAnA'bhAvena / 'na desavinANaM' ti / na-naiva dezeSu-vividhamaNDaleSu saJcaratAM yadvijJAna-vicitralokAlokottarajJAnaM / 'nA''NArAhaNaM'ti / nA''jJArAdhanA | AjJA caivaM 'mottaNa mAsakappaM aNNo suttami nasthi u vihAro'tti / (pazcavastu gA0 896) ete doSA avihArapakSe / kadAcit / / - RECORROCEACOCOCOGES // // 8 // Jain Educ a tional For Privale & Personal use only wiafaelibrary.org Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamabAdhAkAridurbhikSaglAnyAdikAraNavazAda dravyato mAsakalpA'bhavane bhAvato vasatipATakaparAvartanenA'ntataHzayanabhUmiparAvattaIMI nenA'pi cA'yamavazyaM vidheya eva / yaduktaM kAlAidosao puNa na dadhao esa kIrae niyamA / bhAveNa u kAyavyo saMthAragavaccayAihi // tti / (pazcA0 831) saMstArakavyatyayAdibhiH ityarthaH / zeSANAM tu RjuprajJatvAduktadoSA'sambhavAdasthitaH // iti mAsakalpo nvmH|| tathA pari-sAmastyenaikatrA'vagRhItakSetramAtre (upaNA-) vasanaM paryuSaNA / evaM vyutpanno'pi 'paryuSaNA' zabdaH kvaciccAtusikAdyavagRhItakAlA'vasthAnavizeSA'bhidhAyakaH / kvacicca sAMvatsarikapratikramaNAdyupalakSitaparvadinasyA'pi, sa ca kAlakasUrerAga bhAdrasitacaturyuveti bodhyam / tatra prAcInapakSe saiva kalpaH paryuSaNAkalpaH / sa ca dvidhA-sAlambano nirAlambanazca / nirAlambano'pi jaghanyotkRSTabhedabhinno dvividhH| tatra jayanyastAvat sAMvatsarikapratikramaNAdArabhya kArtikacaturmAsikapratikramaNa yAvat saptatidinamAna:, utkRSTastu cAturmAsikaH / so'pi gRhijJAtA'jJAtabhedAbhyAM vibhajyamAno dvedhaa| tatra gRhijJAtastAvat saptatidinamAno'nantarodita eSa / ajJAtastu-ASADha caturmAsa kAtikamagAt sAMvatsarikapratikramagaM yAvat pnycaashdinmaanH| paraM svA'bhigRhIto'pi pazcakavRddhayA'yameva / tathAhi-ASADhasitadazamIsthitAH sAdhavaH paurNamAsyAM paurNamAsIM vayamatra sthitAH sma yAvat zrAvaNakRSNapaJcamyAM 'vayamatra sthitAH 5. sma' iti svA'bhigRhItaM kurvanti / tat kurvantastu tRNa-Dagala -bhasma-mallaka-pIThaphalaka-zayyA-saMstArakAdIni varSAyogyAnyupa AAAAACREACHES CELEAGUESSELS Sain Educathternational For Private & Personal use only w a library.org Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa 8.kiraNAvalI TIkA vyA01 karaNAni svAni-svAyattIkurvanti / maGgalanimittaM ca pazcadinAni yAvat paryuSaNAkalpaM karSayanti, pRcchatAM ca gRhasthAnAM puro'dhikaraNAdidoSasambhavazaGkayA 'vayamatra sthitAH smo na vA' iti niyamA'bhAvameva vadanti ityeSa utsargaH 'sesakAla pajosavaMtANa avavAo' tti (nizItha) vacanAt tathAvidhakSetrAdisAmayyabhAve zrAvaNakRSNapaJcamyAM paryupitavyaM, tadabhAve dazamyAM, tadabhAve paJcadazyAm / evaM pazcakapazcakavRddhistAvatkriyate yAvat bhAdrapadasitapazcamI / tasyAM tu niyamato gRhijJAtameva paryuSitavyam / ayaM vidhiH saGghA''dezAd vyucchinnH| ata idAnIM svA'bhigRhItaM gRhijJAtaM cetyubhayathA'pi bhAdrasitacaturthyAmeva paryuSitavyaM / tatra dinAnAM pazcAzad ASADhasitacaturdazyA Arabhya bhAdrasitacaturthyantaM, saptatistu caturthyA Arabhya kArtikasitacaturdazyantam / ayaM dvedhA'pi nirAlambana sthavira kalpikAnAmeva, jinakalpikAnAM tu cAturmAsika eveti / uktaM ca 'cAummAsukoso sattarirAiMdiA jahaSNo u / therANa jiNANaM puNa niyamA ukkosao ceva' // tti / (pazcA0 833 pravacanasAro0 gA0658) paryuSaNAyA arvAg paratra ca mAsavRddhau krameNa dinAnAmazItiH zataM ca sampadyate, kathaM paJcAzat saptatirvA ? ityAdi AkSepaparihArau tu sAmAcAryAm 'aMtarAvi se kappai' ityatanagranthavyAkhyA'vasare vakSyAmaH / sA''lambanastu sthavirakalpikAnAmeva / vihitamAsakalpAnAM tatraiva caturmAsakA'nantaramapi mArgazIrSa yAvadavasthAne pANmAsiko'vagantavyaH uktaM ca REASOBARDASHASABARSAR Sain E For Privale & Personal use only wwwijuirtelibrary.org Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 11 // 'kAU mAsaka tattheva ThiyANa tIe maggasire / sAlaMbaNayANaM puNa chammAsio hoi jihaduggaho' // tti / (prava0 sA0 775 - dazA0 cUrNi 74) evaM vyAvarNita svarUpaH paryuSaNAkalpaH prathamacaramajinatIrthe niyataH / zeSANAM tvaniyataH / yataste doSA'bhAve dezonAM pUrva koTipIcchantyekA'vasthitim / itarathA na mAsamapi / ityevaM videhe'pi / / iti paryuSaNAkalpo dazamaH // ete dazAspi kalpA RSabhavarddhamAnatIrthe niyatA eva / ajitAdInAM tIrtheSu Acelakyau-dezika pratikramaNa - rAjapiNDamAsa - paryuSaNAlakSaNAH SaTkalpA aniyatA, zeSAstu zayyAtara - caturbata - puruSa jyeSTha - kRtikarmalakSaNAzcatvAro niyatA eveti / evaM dazAnAmapi kalpAnAM niyatA'niyata'vibhAgakaraNe kAraNaM tAvat tattatkAlabhAvino manujA eva / yaduktaM 'purimA ujujaDAo kajaDDAo pacchimA / majjhimA ujupaNNAo teNa dhamme duhA kae || 1 || 'purimANaM dubvimujjho carimANaM duraNupAlao kappo / majjhimagANa jiNANaM suvisojho suhaNupAlo ya' // 1 // ti / (paJcA0 836) bRhatkalpa0 6403 jitakalpa0 2091) tatra RSabhatIrthe Rjutvena vratAdipratijJAnirvAhitve'pi naTanartakI nRtyAvalokakasAdhudRSTAntena jaDatvAdvizuddhirduHsAdhyA / tathAhi -kila kecidAdimajinayatayo vicArabhUmergurusamIpamAgatAH / pRSTAzca gurubhiH yathA - 'kimiyaccirAd yUya Jain Educatinational 1 (pUrve RjujaDA: vakrajaDAH pazcimAH / madhyamA RjuprAjJAH tena dharmo dvidhA kRtaH ||1|| 2 pUrveSAM durvizobhyaH caramANAM duranupAlaH kalpaH / madhyamakAna jinAnAM suvizodhyaH sukhAnupAlazca ) || 836 // . // 11 // library.org Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 12 // mAgatAH ?' / RjutvAtte cocuH yathA - 'naTaM nRtyantaM prekSamANAH sthitAH / tato gurustAna ziSyat yathA - ' mA punarevaM kArSuH ' iti pratipaznavantazca tatte / tato'nyadA te tathaiva pRSTA / UcuH yathA- 'naTIM nRtyantIM vIkSamANAH sthitAH preritAzca guruNA / jaDatvAdUcuH - bhavadbhirnastadA niSiddho na naTI' iti / naTe hi niSiddhe naTI niSiddhaiveti pratipattuM na zaktiM tairiti / anyo'pi dRSTAnto yathA- ekaH kuGkaNadezajanmA vaNig vRddhazve kuTumbamohaM santyajya pravrajitaH / sa caikaderyApathikIkAyotsarge cirakAlaM sthitavAn / 'kiM kAraNam !' iti guruNokte - 'jIvadayA cintitA' ityavadat / 'katham ?" iti punaH pRSTe'gRhe vasadbhirasmAbhiH kSetre vRkSanisUdanAdipurassaramuptAni dhAnyAni bhUyAMsyabhUvan / idAnIM matputrA nizcintA akuzalAca kariSyanti / tathA ca te varAkAH zrutpIDitA mariSyanti' iti RjutvAt svAkRte kathite gurubhiruktaM - 'jIvaghAtAdi vinA kRSirnotpadyate iti / 'durdhyAtam' ityukte 'mithyAduSkRtaM dattavAn / iti koGkaNasAdhudRSTAntaH // vIratIrthe tu vakrajaDatvAd vratAdipAlanaM tadvizuddhizcetyubhayamapi duHsAdhyam / atrA'pi dRSTAntadvayaM tatra prathamo yathA'kecitkila caramajinasAdhavastathaiva pRSTA' UcuH yathA - 'naTaM vIkSamANAH sthitAH' tato guruNA 'niSiddhAH / punaranyadA nahIM vIkSamANAH sthitAH pRSTAzca vakratayottarA'ntarANi daduH / nirbandhe ca naTImuktavanta upAlabdhAzca santo jaDatvAdUcuH, yathA - 'naTa eva na draSTavya' ityasmAbhirjJAtamAsIditi / dvitIyo yathA - kazcit zreSThiputro durvinItaH 'pitrAdInAM pratyuttaraM na deyam' iti svajanasamakSaM zikSitaH / kadAcitsarve bahirgateSu gRhadvAraM dattvA sthitaH / dvArAssgate zreSThinA dvArodghATanArthaM bahuzaH zabdakaraNe'pyavadan bhitterupari pravizya Jain Educati temational kiraNAvala TIkA vyA0 1 // 12 // weibrary.org Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 13 // VERSCHICHSHSHSHIRUGAR madhyA''gatena pitrA khaTvAstho hasannupAlabdhaH, prAha-yuSmAbhireva zikSito'haM yat 'pratyuttaraM na deyam // iti shresstthiputrdRssttaantH|| ajitAditIrthe tu RjuprajJatvAdubhayamapi sukarameva / dRSTAntastu naTanRtyA'valokakasAdhoreva / yathA kecidajitAdijinasAdhavastathaiva pRSTAH, RjutvAdUcuH, yathA--'naTaM vIkSamANAH sthitAH' tato guruNA tathaivoktAH / punaranyadA naTIM dRSTvA prajJatvAd | vikalpitavantaH 'naTavanaTa thapi na vIkSitavyA rAgahetutvAd' iti / nanu AstAm RjuprajJAnAM cAritram RjujaDAnAM punaH katham ? iti cet , ucyate-satyAmapyanAbhogataH skhalanAyAm RjujaDAnAM tIvra paGkalezA'bhAvAt bhAvataH zuddhatvAt / sthirabhAvenaiva cAritrapariNAmaH tIrthakRdbhinirdiSTaH / tathA sahakArivazena kAdAcitko hyasthirabhAvo'pi na cAritrapariNAmaM hanti / 'na hyagnisamparkAduSNamapi vajra vajratvamapi jahAti' iti / yadAhaH zrIharibhadrasUripAdAH-'evaM vihANa vi ihaM caraNaM diTTa tiloganAhehiM / jogANa thiro bhAvo jamhA eesiM suddho u|| athiro a hoi bhAvo sahakArivasega na uNa taM haNai / jalaNA jAyai uNhaM bajja Na u cayai tattaMpi' // iti / (paJcA0 839-840) nanu evaM yuktazcaraNA'napagama RjujaDAnAmAvalakSaNasya guNasya sadbhAvAt vakrajaDAnAM punardoSadvayasadbhAvAt kathamasau ? iti ceda , ityatrA'pi ucyate-yathA RjunaDAnAmanAbhogataH svalanA, tathA 'mAyA eva vakratA' iti vacanAt vakrajaDAnAM prAyaH kAlA'nubhAvato'sakunmAtRsthAnAdeva / tacca sajvalanakaSAyANAmeva aticArahetutvAt tatsaGgatamevA'tra grAhyaM, netarat / RECRUECRECRUARANG ka.ki.2 Jain Educ a tional For Private & Personal use only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvata TIkA // 14 // vyA0 lA tasya cAritrAdyupahantRtvAt / yaduktaM-- 'savvevi a aiArA saMjalaNANaM tu udayo huMti / mUlachijje puNa hoi bArasahaM kasAyANaM' / / (Ava0ni0 gA0110) yaccAmISAM jaDatvaM tanmedhAmadhikRtyaiva bodhyaM, na punaH parakIyalakSyA'bhiprAyA'vagamamAzrityA'pi / yadvA-vakrajaDAnAM jaDatvaM mAyAyAmevA'ntarbhavati / yata:-te jAnanto'pi parapratyAyanArtha mAyayaivA'sadapyAtmIyaM jaDatvamAviSkurvanti / tasmAjaDatvamupacaritaM mAyA tu vAstavIti / vAstavyeva mAyAhetukA cAritraskhalanA iti bhaavH| keciccA'ticAravAhulyAt duSpamAyAM cAritrameva na manyate tadapyasamaJjasameva / 'na viNA titthaM NiyaMThehi' (jItakalpa. gA0 318 vyavahAra0 389) / iti pravacanavacanAnnigranthaivinA tIrthasyaivA'sambhavAt / vyavahArabhASye tvevaMvidhavaktRNAM mahataH prAyazcittasyoktatvAca / tathA 'jo bhaNai natthi dhammo na ya sAmAi na ceva ya vayAI / so samaNasaMghavajjho kAyaro samaNasaMveNa" // ityAdyuktezca / tasmAt pUrvasAdhvapekSayA hInahInatarakriyApariNAmavattve'pi nRpagopavRkSavRSabhapuSkariNyAdyAgamokta dRSTAntena duSpamasAdhUnAM sAdhutvamevetyAdi bahuvaktavyaM granthA'ntarAdavagantavyamiti / yastu saptatidinamAnaH paryuSaNAkalpo naiyatyenoktaH sa cA'zivAdikAraNA'bhAve sati iti bodhyam / azivAdidoSasadbhAve tu arvAgapi nirgamane jinA''jJaiva / yataH uktam 'asive omoarie rAyaduTTe bhae a gelnnnne| eehi kAraNehi apatte hoi niggamaNaM // 3161 // kAiyabhUmI saMthArae // 14 // JainEdu Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 15 // 25ASHASABASA a saMsattadullahe bhikkhe / eehi // 3159 / / rAyA sappe kuMtha agaNi gilANe athNddilss'sii| eehi // 3158 // lA (nizItha0) tathA varSA'natikame kAlA'tikramaNe'pi jinAjJA eva / uktaM ca 'vAsaM no uvaramatI paMthA vA duggamA sacivikhallA / eehi kAraNehiM aikate hoi niggamaNaM' / (nizItha0 3160) / evamazivAdidoSA'bhAve'pi saMyamaparipAlanahetavaH kSetraguNA apyanveSaNIyAH / te ca amI 'cikkhilla-pANa-thaMDila-vasahI-gorasa-jaNAule vijje / osaha-nica yA'hivaI pAsaMDA-bhikkha-sajjhAe' // (dazA0ni067) vyAkhyA-yatra kSetra na bhUyAn krdmH| yatra ca na bhUyAMsaH sammRcchimAH prANAH / sthaNDilamanA''pAtamasalokaM / / 4 vasatiH svIpaNDapazyAdidoSarahitA sulabhA ca / yatra gorasaM pracuraM / yatra bhUyAn janaH, so'pyatIya bhadrakaH / vaidyAzca bhdkaaH| auSadhAni sulabhAni / yatra kauTumbikAnAM dhanadhAnyanicitAni bahUni gRhANi / yatra rAjA atIva bhadrakaH / yatra brAhmaNatApasa-bharaDaka-laiGgikAdibhirmunInAmapamAnaM na syAt / yatra kSetre bhaikSyaM sulabhaM / yatra svAdhyAyo vasatAvanyatra ca zuddhayati iti / jaghanyato'pi catvAro'mI guNAH___ 'sulahA vihArabhUmI viArabhUmI a sulhsjjhaao| sulahA bhikkhA ya jahiM jahannayaM vAsakhittaM tu // 1 // zeSaM tu || paJcAdi-dvAdazapayantaguNA'nvitaM madhyamamiti / evaMvidhaguNA'bhAve sannapi dopA'bhAvo mrumriicikaavdkinycitkrH| tathA guNA api doSajuSo viSamizritapAyasamivA'kizcitkarAH iti doSA'bhAvajuSo guNAnAlocya vAcaMyamaiH paryuSitavyamiti / evaM %AMACHARGEX // 15 Jain Educa t ional For Private & Personal use only wostimary.org Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa RECE | vyAvaNitasvarUpo dazadhA'pi kalpo doSA'bhAve'pi kriyamANastRtIyarasAyanakalpo bhavati / astadantargataH prastutaparyuSaNA- kiraNAva kalpo'pi tatkalpa ev| TIkA tRtIyarasAyanasvarUpaM tvevaM-kenA'pi rAjJA nijaputrasyA'nAgatacikitsAyAM kAryamANAyAM trayo vaidyAH smaahuutaaH| teSu & vyA0 AdhaH-'santaM vyAdhimapanayati asati cA'bhinavaM vitanoti' iti svakIyarasAyanasvarUpaM nirUpayanneva nivAritaH / alamanena suptasiMhotthApanakalpena' iti / dvitIyastu-'santaM apanayati asati ca na kiJcidupadravayati' iti bruvaanno'pyupekssitH| kRtamane nA'pi bhasmani hutakalpena' iti / tRtIyastu 'santaM apanayati asati ca zarIre saundarya-vIrya-tuSTiprabhRtyanekaguNasampAdakam' iti bhaNanneva satkAritaH / kAritaM ca tadIyaM rasAyanaM svatanayaM prati iti / tadvadayamapi kalpaH santaM doSaM zoSayati poSayati ca tadabhAve cAritraguNAn / yato yadyapi saMyatAH samityAdiSu yatamAnA evaM sarvakAlaM bhaveyuH, vahI ca nirjarA vihAre / tathA'pi vizeSato varSAsu vasumatyA bahuprANA''kulitatvena sambhAvitaprANabAdhayA ekatrA'vasthAnenaiva yatanAparAyaNairbhAvyaM na punaH 5 zItoSNakAlayoriva graamaa'nugraamgmnaadimdbhiH| yato gamanA''gamane pathi bahuprANavAdhAsambhavena cAritraguNAnAmapi bAdhA syAt / zrUyate ca trikhaNDabhoktA zrIkRSNanarendro'pi pratidinaM praNAmA'thaM bahuganA'zvAdinikhilaparivAraparikalitapoDazasaha samukuTabaddhanarendrANAM gamanA''gamanena kunthupipIlikAdya nekajantUnAmupaghAto mA bhUyAditi dhiyA jIvadayAnimittameva varSAcAturmAsyAM nijA''sthAnasabhAyAmapi na samupAvizaditi / tato 'devazayanaikAdazI' iti lokarUDhirapIti / evamanyairapyuttamaivarSAsu bahusAvadhavyApAradaragrAmA'ntarakaraNaparihAreNa yatanAparAyaNairbhAvya / tasmAt sarvasAvadhavakaiH sAdhubhistu sutarAM kAraNA'bhAve 55% Jain Educa t ional For Private & Personal use only worthelibrary.org Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 17 // RASHREE 'vagrahakSetramAGgIkRtyai katA'vasthAnena jayanyato'pi saptatidinamAnaH paryuSaNAkalpaH smaaraadhniiyH|| tadevaM samupasthite paryuSaNAkalpe paryuSaNAparvadinA'ntarmaGgalanimittaM paJcabhireva dinairvAcyamAnasyA'sya paryuSaNAkalpA'dhyayanasya zravaNaM kAkadantaparIkSAvanniHprayojanaM, kaNTakazAkhAmardanavaJca sA'pAyaM bhaviSyatIti parA''zaGkAparAkRtaye tanmAhAtmya yathA-'yathA drumeSu kalpadruH, sarvakAmaphalapradaH / yathauSadhISu pIyUSa, sarvarogaharaM param // 1 // ratneSu garuDodgAro, yathA sarva viSApahaH / mantrA'dhirAjo mantreSu, yathA sarvA'rthasAdhakaH // 2 // yathA parvasu dIpAlI, sarvA''tmasu sukhAvahA / kalpaH saddharmazAstreSu, pApavyApaharastathA // 3 // kalpaH paryuSaNAbhidhaH kalimalapradhvaMsabaddhA''daraH, kalpaH sarvasamIhitodayavidhau kalpadrukalpaH kalau / ye kalpaM parivAcayanti bhavikA zRNvanti ye cA''darAt , te kalpeSu vihRtya muktivanitotsaGge sadA zerate // 4 // zrImadvIracaritravIjamabhavacchrIpAzvavRkSA'GkaraH, skandho nemicaritramAdimajinavyAkhyA ca zAkhAcayaH / puSpANi sthavirata nasya ca kathopAdeya heyaM tathA, saurabhyaM phalamatra nivRtimayaM zrIkalpakalpadra me // 5 // nA'ItaH paramo devo, na mukteH paramaM padam / na zrIzatruJjayAttIrtha, zrIkalpAnna paraM zrutam // 6 // puNyAnAmuttamaM puNyaM, zrutAnAmuttamaM zrutam / dhyeyAnAmuttamaM dhyeyaM, jinaiH zrIkalpa ucyate // 7 // AcArAttapasA kalpaH, kalpaH kalpadarI site / kalpo rasAyanaM samyaga , kalpastatvA'rthadIpanaH / / 8 / / vAcanAtsAhAyyadAnAta , sarvA'kSarathuterapi / vidhinA''rAdhitaH kalpa: zivado'ntabhavA'STakam // 9 // 7 // 17 Jain Education motional For Privale & Personal use only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa giraNAva TIkA // 18 // vyA0 SERECENTER-%AAAAAAAR aigaggacittA jiNasAsaNammi pabhAvaNA pUaparAyaNA je / tisattavAraM nisuNaMti kappa bhavaNNavaM goama ! te taraMti' // 1 // ityAdi kalpazravaNaphalam // na caivaMvidhamahAtmyasyA'naikAntikatvaM zaGkanIyam , na vA bahuvidhavyayasAdhyaM prAsAdapratimApratiSThAdyanuSThAna, bahAyAsasAdhyaM cAritrAdyanuSThAna vyudasya sukhasAdhyatayA paryuSaNAkalpasUtrazravaNamAtreNaiva santoSTavyam / yato yathA'vasaramazeSadharmAdyanuSThAneSvapyanigRhitabalavIryasya samyagdRSTereva. kAlAdisamagrasAmagrIsadhrIcInatayA bhavyatvaparipAkavazAdabhISTaphalasiddhAvuktamAhAtmyA'vyabhicArAn / na hi loke'pi kRSikarmAdau kAraNabhUtAdapi bIjAt pRthvIpAtha pavanAdisAmagrIzUnyAdaGkurotpattiriSTA dRSTA zrutA vA / anyathA-'ikovi namukkAro jiNavaravasahassa baddhamANassa / saMsArasAgarAo tArei naraM va nAriM vA // 1 // ityAdyAkarNanorvIkRtakarNena kalpasUtra-zravaNamapyupekSaNIya syAt / tadapekSayA vIranamaskArasya sukhasAdhyatvAt / tasmAt sAmagryeva blvtii| ___ ata evotsUtrAdyupahatasyA'nekazaH kalpasUtrazravaNe'pi anantasaMsAratAdavasthya tasya sAmayyabhAvAt / sAmagrI ca pravacanAs virodhenaiva bhavati / pravacanA'virodhastu utsUtrAdyupahatasyA'sambhavyeva / tasmAt svalpamapi dharmA'nuSThAnaM taditaradharmA'nuSThAnA'virodhenaiva zreyobI netarat / yata: 'ArAdhyenA'virodhena, svalpaM yatsukRtaM kRtam / tatsarva zreyasAM bIjaM, vaiparItyaM viparyaye' // 1 // / tadapi dharmA'nuSThAna 1 ekAgracittA jinazAsane prabhAvanA-pUjAparAyaNA ye / trisaptavArAH zRNvanti kalpaM bhavArNavaM gautama ! te taranti // Bri%tit% % All // 18 JainEduc. For Private & Personal use only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 19 // GEECRECRACCARECORE sAmayyantaHpAtitAratamyAdyadhyavasAyavizeSitaM sattattadanurUpakAryajanakaM pratiprANibhitramiti na kiJcidanupapannam / etenA'lpatvAdivizeSitazaGkA'pi vyudrtaa| yataH-zuddhazraddhAnasaddhayAnAdikAraNaguNotkarSA'pakarSAderacintyamAhAtmyavazAt keSAzcidAntamauMhartikenA'pi cAritreNa kevlotpttiH| anyeSAM punastathAvidhayogyatAvazAdantarmuhAta samayAdyAdhikyagaNanayA yAvaddezonapUrvakoTayA'pi / sAmagyanaGgIkAre samyagdRSTerivotsUtrAdyupahRtadRSTerapi kizciddharmA'nuSThAnamavalambya sadRzaphalasiddhau siddhaM pravacane'tyantamasAmaJjasyaM / tasmAttadapAkRtaye svIka vyA'vazya phalA'vyabhicAriNI sAmagrI iti sarva samaJjasam / atha 'puruSavizvAse vacovizvAsa' iti nyAyAt / vacanarUpApannasya sUtrasyA'pi vyAvarNitamAhAtmyasiddhaye praNetA prarUpaNIya iti jijJAsAyAM, praNetA tAvat sarvA'kSarasannipAtavicakSaNazcaturdazapUrvavidyugapradhAnaH zrIbhadrabAhusvAmI dazAzrutaskandhasyA'STamAsdhyayanarUpatayA pratyAkhyAnapravAdA'bhidhAnanavamapUrvAt paryuSaNAkalpasUtramidaM sUtritavAn / pUrvANi ca krameNa prathamamekena, dvitIyaM dvAbhyAM, tRtIyaM caturbhiH, caturthamaSTamiH, paJcama poDazabhiH, SaSThaM dvAtriMzatA, saptamaM catuSSaTathA, aSTamamaSTAviMzatyadhikazatena, navamaM SaTpaJcAzadadhikazatadvayena, dazamaM dvAdazA'dhikaiH paJcabhiH zataiH, ekAdaza caturviMzatyadhikairdazabhiH zataiH, dvAdazamaSTacatvAriMzadadhikaiviMzatyA zataiH, trayodazaM SaNNavatyadhikazcatvAriMzatA zataiH, caturdazaM vinavatyadhikairekA'zItyA zataizca istipramANamaSIpujailekhyAni sarvasaGkhyayA tu caturdazapUrvANi SoDazasahastraiH jyazItyadhikaistribhiH zatairhastipramANamayIpuljailekhyAni / ata eveda1 pU. / 1 / 2 / 3 | 4 | 5 | 6 | 7 / 8 / / 10 / 11 / 12 / 13 / 14 / sarvasaGakhyA hastiH / 1 / 2 / 4 / 8 | 16 | 32 | 64 | 128/256/ 512 | 1024 / 2048 / 4096 | 8192 16383 CitiemetweCLA // 19 Jain Educalaima For Private & Personal use only www.Mahiry.org Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa TIka vyA // 20 // mapi sUtraM zrutabalenA'saGkhyeyabhavanirNAyakamahApuruSapraNItatvAduktamAhAtmyA'vyabhicAri / pratisUtraM cA'nantArthA'bhidhAyakamapi / yaduktaM 'savvanaINaM jai hujja vAluA savvaudahINa jaM udayaM / tatto aNaMtaguNio attho ikkassa muttassa' // 1 // tathA-'badane rasanAzataM bhavet , yadi me nirmala kevalaM hRdi / tadidaM gaditu na pArayAmyapi, kalpasya mahA'rthamAtmanA // 1 // na caivavidhamahApuruSapraNotatvAt prAkRtanibandhaH katham ? iti zaGkanIyaM / 'prekSAvatAM hi pravRttiH svArthakAruNyAbhyAM vyAptA' iti vacanAd / mahApuruSAH paropakAraparAyaNA api yadi saMskRtanibandhabandhurA bhavanti tadA bAlA'balAdayazcAritrakAkSiNo nA'nukampitA bhaveyuH / tAnibandhasya tairadhyetumazakyatvAt / ata eva gaNabhRto'pi sudharmAdayasteSAM sukhA'dhyayanAdipratipattyarthamevA'lpA'kSaraM mahAthe cA'pi siddhAntaM prAkRtanibandhabandhurameva grathitavantaH / uktaM ca 'bAlastrImandamUrkhANAM, nRNAM cAritrakAkSiNAm / anugrahA'rtha tattvajJaH, siddhAntaH prAkRtaH kRtH||1|| (A0 ni0 pe0 730) prAkRtaracanA'pi caturacetasazcetazcamatkaroti na tvajJAnA''vRtacetasazceto'pi / uktaM ca 'necchanti prAkRtaM mUrkhA, makSikAzcandanaM yathA / kSIrAnaM zUkarA yadvad , ghUkA itra raviprabhAm // 1 // iti / ___ atha 'anadhikAriNA hi kRtaM sAGgamapi karma noktaphalA'vyabhicAri bhavati' ityatra vAcanAyAM zravaNe ca ke'dhikAriNaH ? iti AkAGkSAyAM mukhyataH sAdhavaH sAdhvyazcA'dhikAriNaH / tatrApi kAlato rAtrau kRtoddezasamuddezAdiyogA'nuSThAno vAcanocito vAcayati / taditare tu zRNvanti / sAdhvIzrAvaNAdikAraNe punanizIthacUAyuktavidhinA divApi tayoradhikAraH / samprati Sain Educati o nal For Private & Personal use only wwwitterry.org Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AAROGRECA-%AA-7-9- tu zrIvIranirvANAdazItyadhikanavazatavarSA'tikame, (980) kvacica trinavatyadhikanavazatavarSA'tikrame (993) dhruvasenanRpasya putramaraNArtasya samAdhimAdhAtumAnandapure sabhAsamakSaM samahotsavaM vAcayitumArabdham / ataHprabhRti caturvidhasaGgho'pyadhikArI zravaNe vAcanAyAM tUtalakSaNaH sAdhureveti dRzyata iti bodhyam / tathA samprApte payuSaNAparvaNyatulaphalA'vyabhicAri kalpasUtrazravaNavaccaityaparipATI, samastasAdhuvandanaM, sAMvatsarikapratikramaNaM, mithaH sAdharmikakSAmaNakam , aSTamatapazceti SazcakRtyAnyapi vidhi vidheyAni / eteSAmapi kalpasUtrazravaNavadavazyakarttavyatApanatvAdabhISTaphaladAtRtvAvyabhicArAcca / tatrASTamaM tapo nAgaketuvad vidheyam / tathAhi astyekA sAnvarthA candrakAntA nAma nagarI / tasyAM ca vazIkRtA'nekarAjo rAjA vijayasenaH / vaNigmukhyastu sazrIkaH shriikaantaa''khyH| tasya ca zrIsakhInAmnI bhAryA / tayA copacArANAM zatairekaH sutHprsuutH| sa ca pratyAsanne paryuSaNAparvaNi 'aSTamaM tapaH kariSyAmaH' iti kuTumbabhASitamAkarNya saJjAtajAtismRtirbAlakaH sanaSTamaM tapaH kRtavAn / tadanu stanyapAnAdikamakurvantaM tamavagamya sAzrunetrayA mAtrA yAvat sutasvarUpaM tat patyunirUpitaM / tenA'nekacikitsakaiH kAritopacAro'pi stanyAdyakurvannatucchAM mR mApanno hyamRto'pi mRta ityavadhArya dharAyAM nidhiriva nikSiptastadIyaiH / itazcA'STamatapaHprabhAvAt prakampitAsano dharaNendro'vadhinA prAgbhavAdArabhyAsya vyatikaraM vijJAtavAn-"yadayaM pUrvabhave bAlye. 'pi mRtamAnako vaNigputro vimAtrA'lpe'pyaparAdhe bhUyaH parAbhUyamAno mitrAya svavRttAntaM nyavedayat / tataH 'prAgjanmanyakRtatapasa evA'yaM parAbhavaH' iti mitravacasA mAnA'pamAnau santyajya tapasyeva lInaH sannekadA pratyAsanne paryuSaNAparvaNi 'aSTamaM REACOCAAAAACARE 10 // 21 // For Private & Personal use only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 22 // Jain Edu tapaH kariSyAmi' iti dhyAnaparAyaNaH tRNagRhe suptaH / itathA'vAptAvasarayA vimAtrA pratyAsannapradIpanAdagnikaNamAdAya tatra nikSiptaH / sa ca tena tapodhyAnaparAyaNa evaM tRNagRhe sadyo vipadyAsputriNaH zrIkAntasya putratvenotpede tadanu jAtajAtismRtiraSTamatapasA'vAptamUccha mRta iti dhiyA nijakai bhUmau nikSiptaH / atha ca yAvanna mriyate tAvat saJjIvayAmi" iti dhyAtvA dharaNendraH svaprabhAvAdarakSat | zrIkAntastu putramRtyuzravaNena saJjAtahRdayasaGghaTTaH kSaNamAtrA deva mRtyumApa / tato'putriNo dhanA''ditsayA rAjJaH puruSAnAgatAn raNendro niSedhayat / tadanucarai vijJapto rAjA'pi svayamAgatya gharaNendramuvAca- 'kimiti pratiSedhayasi ?' / dharaNendro'pyuvAca 'rAjan ! tvamapi kathaM gRhNAsi ?' rAjA'vadad - rAjanItiriyam asmAkaM 'yadaputriNo dhanaM gRhyate' / tato dharaNendro vabhANa - 'asya putro jIvannevA'sti' / kvA'sti ?" iti rAjJoke - ' kSitau nikhAto'sti' ityabhANi dharaNendreNa / tatastaM samutkhanyAssnIya samakSaM ca sarveSAM mAturdattaH / dharaNendro'pi svakIyasvarUpaM prAduSkRtya tasya pUrvaMbhavAdivRttAntaM rAjJe nivedya bAlAyaca hAraM dattvA tirodadhe / rAjA ca tadvRttAntavismitaH 'ayaM yatnena paripAlya' ityAdizya svagRhaM jagAma zrIkAntasya ca mRtyukarmaNi kRte nijakaiH zizoH 'nAga ketu:' iti saJjJA dade saJjajJe / tataHprabhRti ayaM amIcaturdazyozcaturtha, caturmAsa SaSThaM paryuSaNAyAM cA'STamaM kurvANo yauvane'pi jitendriyo jinapUjA-sAdhUpAsanaparAyaNaH pauSadhAdyanuSThAnatatpara evAsafaSThate / ekadA ca sajjano'pi caurakalaGkRto vijayasenena hato durdhyAnena mRto vyantarIbhUyAvadhinA vijJAtA''tmIyavRttAntodRzyarUpavadAgatya sabhAsssInaM rAjAnaM pANinA Ahatya rudhiravamantameva bhUmAvapAtayat / sabhAloko'pi 'kimetakam ?' iti jAtaH / tatazca nagarapramANAM zilAM vikRtya gaganastho durgirA lokaM bhApayAmAsa / nAgaketustu caturvidhasaGgha jinabimbA''gamau ternational kiraNAvalI TIkA vyA0 1 // 22 // library.org Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 23 // REPENSESARKARISAR kasAkSayomA bhUdityAzayataHprAsAdamAruhya patantIM zilAMtapa:zaktyA pANinA daH / vyantarastu tadanu tapaHzaktisahanA'zaktaH zilA saMhRtya natvA ca nAgaketuM tavacasA ca rAjAnaM paTUkRtya nijasthAnamagAt / tataHprabhRti rAjamAnyaH sannekadA jinendrabhavane jinapUjAM kurvan puSpamadhyasthitasarpadaSTAGgulirapi jinendramRtaH purato nizcalathyAnalInaH samUlakASaGkaSitaghAtikojjvalaM kevalajJAnamAptavAn / tataHzAsana devyarpitayatiliGgo'nekabhavyAn pratibodhayan bhUtale viharati sma iti tapasA duHsAdhyamapi mumAdhyamiti tapomAhAtmyamavagamyA'nyairapi tapasi yatnaparAyaNairbhAvyamiti nAgaketukathA // aSTamatapasi kavighaTanAtvevam 'kiratnatrayasevana kimathavA zalyatrayonmUlanaM, kiMvA cittavacovapuHkRtamalaprakSAlanaM sarvataH / kiM janmatrayapAvanaM kimabhavat vizvatrayA''yaM padaM, dhanyairyad vihitaM kalAvapi janaiH parvopavAsatrayam // 1 // iti zrIkiraNAvayA klpvyaakhyaan-praarmbhpddhtiH|| athA'tra kalpA'dhyayane trINi vAcyAni / tathAhi-jinAnAM caritAni, sthavirAvalI, paryuSaNAsAmAcArI ceti / uktaM capurimacarimANa kappo maMgalaM baddhamANatitthammi / iha parikahiA jiNagaNa-harAitherAvalI caritaM // 1 // vyAkhyA-varSA patatu mA vA, paryuSaNA tAvadavazyaM kartavyeti prathamacaramayoH-RSabhavIrayostIrthe kalpaH, maGgalaM ca varddhamAnatIrthe yasmAd iha-kalpe parikathitAni jinAnAM caritAni, gaNadharAdisthavirAvalI, caritraM ceti / tatrA'pi sAmpratInatIrthA'dhipatitvena pratyAsannopakAritvAdAdAveva zrIbhadrabAhusvAmipAdAH tadbhavavyatikarA'vAptapaJcakalyANakanibandhabandhuraM zrIvIracaritraM sUtrayanta uddezanirdezanacakamAyaM jaghanyamadhyamavAcanA''tmakaM prathamasUtramAdizanti // 2 Jain Educ a tional For Private & Personal use only p orary.org Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 24 // te NaM kAle NaM te NaM samae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre paMca hatyuttare hosthA // 1 // [te NaM kAle Nami' tyAdita: 'parininyuDe bhayayami' tiparyantam ] tatra yattadornityA'bhisambandhAt yatrA'sau svAmI dazamadevalokagata puSpottarapravaravimAnAd devAnandAkukSAvavAtaraditi yacchandaghaTitamanvayamadhyAhRtya 'te NaM kAle NaM' te - tasmin 'Namiti vAkyAlaGkAre kAle- vartamAnAvasarpiNyAcaturthA'rakalakSaNe / NaM- pUrvavat / athA''SaitvAt saptamyarthe tRtIyAmadhikRtya 'teNaM kAleNaM' ti tasmin kAle 'teNaM samaeNaM' titasmin samaye / paraM samaya:- jIrNazATakasphATanadRSTAntena prAguktakAlA'ntargata paramanikRSTakAlavizeSaH / yadvA hetau tRtIyA / tatazca pUrvanyAyAdeva yau kAlasamayau zrI RSabhAdijinaiH zrIvIrasya SaNNAM cyavanAdInAM vastUnAM hetutayA pratipAditau na ca cyavanAdInAM vastutvena vyAkhyAnamanAgamikaM cUrNyAdiSu tathaiva vyAkhyAnAt / yataH 'jo bhagavatA usamasAmiNA sesatitthayarehi a bhagavato vaddhamANasAmiNo cavaNAINaM chanhaM vatthUNAM kAlo jAto diTTho bAgario a / teNaM kALeNaM teNaM samaeNaM'ti iti paryuSaNAkalpacUrNoM tathA dazAzrutacUrNau ca / tena hetubhUtena kAlena samayena / 'samaNe 'ti 'zramuc khedatapaso :' iti zrAmyati iti zramaNa:- ghoratapo'nuSThAyItyarthaH / yadvA--'sama' tti padaM mUlA'tizayacatuSTayasUcakam / tathAhi - anuttarasurasaMzayanirAsA'rthaM satyapi kevalajJAne manasaH prayogAt / saha manena manasA varttate iti 'sAmanA' ityanuttaramurasaMzayanirAsakatvena jJAnAtizayaH / rAgAdyupadravazamakatvAd Jain Educatiemational kiraNAvalI TIkA vyA0 1 // 24 // library.org Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 25 // AIBASNEAUCRA bhagavAnapi 'zamana' iti apaayaa'pgmaa'tishyH| samyaga-yathAsthitam aNati-vrate iti 'samaNaH' abAdhitasiddhAntagatiH iti vacanA'tizayaH / saha mAnena-surA'suranarezvarAdikRtapUjayA vartate iti 'samAna' iti 'puujaa'tishyH| hUsvatvaM ca prAkRtatvAt / (bhagavaM) bhagavAn samagraizvaryAdisaMyuktaH (mahAvIre) mahAvIraH-karmazatrujayAdanvarthanAmA'ntimo jinaH / (paMca hatthuttare)tti / hastAduttaradizi vartamAnatvAt , hasta uttaro yAsAM vA, hastopalakSitA vA uttarA hastottarA-6 uttarAphAlgunyaH / tAzca paJcasu-pazcasthAneSu yasya sa paJcahastottara iti bhagavadvizeSaNam / nirvANasya svAtau jAtatvAta (hottha)tti abhavat / yadyapyagre nirvANasyA'vazyaM vaktavyatvenAdAvapi 'usame gaM arahA kosalie paMca uttarAsADhe abhii cha? hottha tti jaMbu0 pra0 sUtravat 'samaNe bhagavaM mahAvIre paMcahatyuttare sAi chaThe hottha'tti sUtraM vaktuM yuktaM tathApi sUtrakArANAM vicitrA gatiriti nA'dhRtividheyA / yacca kalyANakanibandhabandhure zrIvIracaritre 'paMcahatthuttare hosthA' ityAdAvakalyANakabhUtasyA'pi garbhA'pahArasyoddezaH taddevAnandAkujhAvavatIrNaH prasUtavatI ca trizale ti mahatyasaGgatiH tanivAraNArtham avazya vaktavyatvAnnakSatrasAmyAcA'vagantavyam / ata eva yatra kyApi zrIvIracaritraM tatra sarvatrApi 'paMca hatthuttare hotthA' ityeva sUtram / uktakAraNasya sarvatrApi sattvAd / yatra tu RSabhacaritraM kvacidrAjyAbhiSekasyA'vazya vaktavyatvA'bhAvena 'cau uttarAsADhe'tti / kvacicca sUtrA'ntare nakSatrasAmyAt' paMca uttarAsADhe'tti / na tatra dossH|| [nanu sandehaviSauSadhyAM garbhA'pahArasya kalyANakatvena vyAkhyAnAttu 'paTkalyANakanibandhabandhuraM zrIvIracaritram' ityeva kathaM noktam ? iti cet / maivaM, garbhA'pahArasya kalyANakatvena kvA'pyAgame vyAkhyAnA'nupalambhAt / pratyutA''cArAGgAdibhi DADABPERATORS BAIRAASALA Jain Educatiarthimosiational For Private & Personal use only wwmjainmendrary.org Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da kiraNAvalI TIkA vyA01 zrIkalpa-15 visaMvAditvena pratyakSA''gamavAdhAcca / tathAhi-paMcahatthure hottha' ti AcArAGge / taTTIkA yathA 'hasta uttaro yAsAm uttara phAlgunInAM tA hastottarAH / tAzca paJcasu sthAneSu garbhA''dhAna-saMharaNa-janma-dIkSA-jJAnotpattilakSaNeSu saMvRttAH' / ataH 26 // paJca hastottaro bhagavAnabhUdityatra 'paJcasu sthAneSu' ityeva vyAkhyAtaM na punaH kalyANakeSviti svayamevA''locyam / tathA 'ia te diNA pasatthA tA se sehiM pi tAsu kAyavvaM / jiNajattAi saharisaM te a ime vaddhamANassa // 427 // AsADhasuddhachaTThI citte taha suddhaterasI ceva / maggasirakiNhadasamI vesAhe suddhadasamI a // 428 // kattiakiNhe carimA gambhAidiNA jahakkama ete / hatthuttarajoeNaM cauro taha sAiNA caramo // 429 // zrIharibhadrasarikRtayAtrApazcA0 zrIabhayadevamUrikRtataTTIkAdezo yathA-ASADhazuddhapaSThI-ASADhazuklapakSa-SaSThItithirityekaM dinam / evaM caitramAse 'tathe' ti samuccaye zuddhatrayodazyeveti dvitIyaM / "caive'ti avadhAraNe / tathA mArgazIrSakRSNadazamIti tRtIyaM / vaizAkhazuddhadazamIti caturtha / cazabdaH samuccayArthaH / kArtikakRSNe caramA-paJcadazIti paJcamam / etAni kim ? ityAhagarbhAdidinAni-garbha-janma-niSkramaNa-jJAna-nirvANadivasA yathAkrama-krameNaiva etAni-anantaroktAni / eSAM ca madhye hastottarayogena-hasta uttaroyAsAM, hastopalakSitA vA uttarA hstottraa-uttraaphaalgunyH| tAbhiryogazcandrasyeti hastottarayogaH tena karaNabhUtena catvAryAdhAni dinAni bhavantIti / 'tathe ti smuccye| svAtinA-svAtinakSatrayogena yuktaH 'caramo' tti-caramakalyANakadina iti prAkRtattvAt / iti gAthAdvayArthaH // banAnA GETECTESAKARAARAA daa||26|| 8 Sain E e mnational For Privale & Personal use only wwwmijarlelibrary.org Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 27 // atra pazcAnAmeva kalyANakAnAM mAsAH pakSAstithayo nakSatrANi coktAni / tatra yadi garbhA'pahAro'pi kalyANakatayA''rAdhyo'bhaviSyattarhi tadvattasyA'pi mAsAdyakathayiSyat , tacca noktam / ato na garbhA'pahAraH kalyANakamiti / yattu kvacidanyatrA vacUrNI kalyANakapaTakavyAkhyAnamupalabhyate tat kartustadaMze pravacanA'nupayoge sati sandeha viSauSadhyanusaraNameva zaraNam / / pravacanA'nupayogastu mahatAmapi sambhavati / yaduktaM_ 'nahi nAmA'nAbhogaH chadmasthasyeha kasyacimnAsti / jJAnA''varaNIyaM hi jJAnA''varaNaprakRtikarma" // 1 // na caivaM kvacidaMze zrutA'nupayogo mahatAM lAghavAya / gautamasvAmino'pi zrutA'nupayogasyA''gamaprasiddhatvAditi na kiJcidanu papannam / tathA cAnAbhogAdanyatra tIrthasammatapuruSA'sammatyA vyAkhyAne prarUpaNe ca tIrthA''zAtanA-tIrthavAhyatA cAsnivAryaiva / na caivamAsmAkInAnAmapi SaTkalyANakavyAkhyAnaM tatprarUpaNaM cA'nAbhogAdeveti vaktavyam / tatrAnA''bhog2agandhasyA'pyabhAvAt / tatkatham ? iti / cet / zRNu-SaSThakalyANakaprarUpaNAmUlaM tAccitrakUTe caNDikAgRhasthito navInamatavyavasthApanahetave jinavallabhavAcanA''cArya eva / yata Aha-tatra kRtacaturmAsakAnAM zrIjinavallabhavAcanAcAryANAmAzvinamAsasya kRSNatrayodazyAM zrImahAvIragarbhA'pahAra kalyANakaM samAgataM / tataH zrAdvAnAM puro bhaNitaM jinavallabhagaNinA bhoH zrAvakA ! adya zrImahAvIrasya SaSThaM garbhA'pahArakalyANa ke 'paMca hatyuttare hotthA sAiNA parinibuDe bhayA' iti prakaTA'kSaraireva siddhAnte pratipAdanAt / anyacca tathAvidhaM kimapi vidhi caityaM nAsti / tato'traiva caityavAsicaitye gatvA devA vandhante tadA zobhanaM bhavati / gurumukhakamalavinirgatavacanA''rAdhakaiH zrAvakairukaM-bhagavan ! yadhuSmAkaM sammata tatkriyate / tataH RECRUGRAACREKHA Jain Educatie national For Private & Personal use only wo m brary.org Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAra TIkA 128 // vyA0 AORSHISHRSHASTASHATARREAS sarve zrAvakA nirmalazarIrA nirmalavastrA gRhItanirmalapUjopakaraNA guruNA saha devagRhe gantuM prvRttaaH| devagRhasthitayA''yikayA guruzrAddhasamudAyenA''gacchato gurUn dRSTvA pRSTaM / ko vizeSo'dya ? / kenA'pi kathitaM vIragarbhA'pahArakalyANakakaraNArthamete samAgacchanti / tayA cintita-'pUrva kenA'pi na kRtametadete'dhunA kariSyanti' iti na yuktaM / pazcAt saMyatI devagRhadvAre patitvA sthitA / dvAraprAptAn prabhUnavalokyoktametayA'duSTacittayA-'mayA mRtayA yadi pravizata' / 'tAgaprItikaM jJAtvA nivRttya svasthAnaM gatAH pUjyAH' ityAdi jinadattA''cAryakRtagaNadharasArdhazatakasya vRttau / tathA 'asahAyeNAvi vihI pasAhio jo na sesasUrINaM / loaNapahe vi vaccai vuccai puNa jiNamayaNNUhi // 122 // ti gaNadharasArdhazatake dvAviMzatizatatamI gAthA / tavRttiryathA-'tato yena bhagavatA'sahAyenA'pi ekAkinA parakIyasAhAyyanirapekSaM apiH-vismaye'tIvA''zcaryametat / vidhiH-AgamoktaH SaSThakalyANakarUpazcaityAdiviSayaH pUrva pradarzitazca / prakAra:-prakarSeNedamitthameva bhavati yo'trA'rthe'sahiSNuH saH vAvadItu' iti skandhA''sphAlanapUrvakaM sAdhita:-sakalalokapratyakSaM prakAzitaH / yo na 'sesasUrINaM zeSanarINAm-ajJAnasiddhAntarahasyAnAmityarthaH / locanapathe'pi-dRSTimArge'pi, AstAM zrutipathe vrajati-yAti / ucyate punarjinamataH-bhagavatpravacanavedibhiriti gAthArthaH / tathA 'pUrvaI mUlapaDimaM pi sAviA ciinivAsisammattaM / gambhApahArakallANagaMpi na hoI vIrassa // 1 // tti / jinadattA''cAryakRtotsUtrapadodghATanakulake / ityAdi vacovyajitAM zrIharibhadramari-zrIabhaya devasUryAdInAM paJcakalyANakavAdinAM kvacidajJAnodbhAvanena kvaciccotsUtrabhASaNena hIlanAM kurvan prAguktarItyA''yikayA nivAryamANo'pi nijamatA''viSkaraNArtha SaSThaM PEACCASIROHASARAMARCACA / // 28 Jain Educade For Private & Personal use only Manorary.org Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 29 // AGA kalyANakaM vyavasthApayaMzca kathamanAbhogavAn ? kathaM vA tadapatyam ' iti svayameva rahasyAlocyam / etena paJcakalyANakavAdinAM prAguktAnAmanA''bhogazaGkA'pi vyudastA / tadIyaprAcInAnAM SaTkalyANakaviSayakabhaNiteranudbhAvanAt / yattu-'paMcahatyottare hotthA sAiNA parinivvuDe bhayavaM' ti bhaNiterudbhAvana tattu tadudbhAvayiturevA'nAghrAtasiddhAntagandhavA'bhivyaJjakamuktarItyA mantavyam / nanu kalyANakA'dhikArapratibaddhatvAt zakrajItatvAcca kathaM na tasya kalyANakatvam ? iti me matiriti cet / satyaM, tarhi "usabheNaM arahA kosalie paMca uttarAsADhe abhiI chaThe hotthA / taM jahA-uttarAsADhAhiM cue, caittA gabhaM vakte. uttarAsADhAhiM jAe, uttarAsADhAhiM rAyAbhise patte, uttarAsADhAhiM muMDe bhavittA agArAo aNagAri pabbaie, uttarAsAdAhiM jAva samuppaNNe, abhiiNA prinivvudde''tti| zrIjambUdvIpaprajJaptipatre-zrIRSabharAjyAbhiSekasya kalyANakA'dhikArapratibaddhatvAt prathamatIrthadarAjyAbhiSekasya ca zakrajItatvena zrIhAribhadyAm AvazyakavRttAvuktatvAcca / adbhutapuNyaprakRtimajanasya janmavada'nAzcaryabhUtasya ca zrIRSabharAjyAbhiSekasyA'pikalyANakatvamativratatirutsUtravRkSamArohantI tAvakInA kena pApAtmanA marditA ? / vAdI Aha-AstAM siddhAntapakSaH paraM yathA'nAgamikA'pi kAlakamaripravartitA caturthI tadanujAnAM pramANaM / tathA tathAvidhamapi 'pravacanajA'bhivRddhibuddhayA' suvihitAgraNI zrIjinavallabhavAcanA''cAryapravartitaM garbhasaMharaNamapi kalyANaka tadanujAnAM pramANIbhavana nivArayituM zakyam ? iti cet / ko nivArayitA? strIpUjAniSedhavadidamapyanA''gamikaM yujyate eva / bhavantaH pramANayanti na vA ? iti cet / naiveti bramaH / yato nahi vayaM tadanujA na cA'sau'smAkaM pUrvajaH / na caivaM caturthyAmapi, yuktaH sAmAnya-caturthI tAvata tatkAlayatisarvasaGkapramANIkRtatvena tadanukAlavartinA'pi sarvasaGghana pramANIkRtA / atastadantarvatinAma BREACARECRECEKACIE R EREDREARN | // 29 / Sain Educa t e national For Private & Personal use only wravelibrary.org Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpa // 30 // smAkaM sa pUrvajaH / vayaM ca tadanujA iti / pRSThaM kalyANakaM tu tvadIyavyavasthApita samudAyenaiva pramANIkRtaM / na punaH paramparAssyAtatIrthadAjJAvartisaGgeneti kutastyaM taulyam ? tvadIya samudAyasya ca tIrthaku dAjJA vartitva svIkAre zrIharibhadrasUri - zrI abhaya devasUryAdInAM paJcakalyANakatrAdinAM tIrthabAhyatA syAt / tacca tavA'pyanabhimatam / ato bhavAneva tatheti kiM na vicArayasi ? | yacca caturthyAM anAgamikatvamukaM tadapyayuktam / anAgamikapravarttane zrI kAlakasU reryugapradhAnatvavyAhate: anAbhoge ca tatkAlavasiGghanivAraNA'bhaviSyat, na ca tadAnIntanasaGghaH tadAyattaH taM prati nivArayitumazaktaH ? / tIrthakRdvayavasthApitaH saGghastIrthasya tIrthakRto vA''jJAtikrame mahAntamapi puruSaM nivArayatyeva / kathamanyathA caturdaza pUrvavidamapi zrIbhadrabAhusvAminaM saGghAssjJAtikramaNe 'kiM prAyazcittam ?' iti vacasA prabodhya mithyAduSkRtamadApayiSyat ? / AstAM saGghaH / saGghA''jJAvartti pradhvaramapi mAnuSaM tIrthadAjJA'tikramaNe nivArayati / yathA paSTha kalyANakavyavasthApakaM svadIyagurumAryikA'pIti / prAguktatvadbhaNitirapi / yaduktaM- 'pravacanapUjA'bhivRddhibuddhayA' iti tadapyasAraM / jinA''jJA'tikramaNe svamatikalpitasya sundarasyA'pi sundarA''bhAsatvena mithyAtvaprasaktyA'narthahetutvAt / yadAgamaH - 'aurant kiliees jai vi kare aidukaraM tu tayaM / suMdarabuddhIi kathaM bahuaM pi na suMdaraM hoI' ti|| 994 // ( upa0 ) nanu bhoH ! 'no se kappara taM syaNi uvAyaNAvittae'tti / SaSThIniSedhAt 'taM ca puNNimAe paMcamIe / patramA iesa pavve pajjosaveyantraM no apavvesu'ti / nizIthacUrNyAdivacanAt / caturthyA api niSedhAt / pravacanaviruddhA'pi caturthI rAjJa Jain Educammational kiraNAva TIkA vyA0 // 30 Mbrary.org Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CEMBEROENA uparodhena pravacananA'bhivRddhibuddhayA sItA / tatra kA gatiH? iti cet / satyaM, zaNu-yugapradhAnazrIkAlakasUristIrthasammato na tIrthakRtAmAjJAmatikAmati / tadatikrame ca 'yugapradhAnatvAdi vyAhateH / iti tadA'pi sammatam / evaM ca sati yathA 'sAdhunA sacittavanaspatyAdisparzoM na vidheyaH' 'na sevyA ca yoSit' iti niSedhasAmye'pi girinadyAdhuttAre ballyAcavalambana jinAjJA na punayoSitsevA'pi / tathA SaSThIcaturyoH dRzyamAnaniSedhasAmye'pi mahadantaraM / yata:-zrIkAlakasUrereva paSThI nA''jJeti paryAlocanayA caturthI svIkAre kazcidvizeSo vktvyH| sa ca vizeSaH paryAlocyamAna AjJA'nAjJAbhyAmeva kRtaH naa'nyH| tathA ca SaSThIniSedho nirapavAdikaH / sApavAdikazca caturthyA niSedha iti sampannaM caturthI jinA''jJeti / anyathA tatkAlavartisarvasaGkasammatA na prAvatiSyata / tatkAlapartisa saGghasammatatvaM ca tadanukAla partisasaGghasammatatvA'nyathA'nupapacyA sUpapAdameva / anyathA pakSadvayA'nuvRttyA cUrNikArAdayaH 'kei sohammAvaccijjA paMcamIe pajjosati kei puNa kAlagAvaccijjA ca utthIe apavve pajjosati' vikalpAvakathayiSyat / tacca nokaM, kintu 'kahamiyANi cautthIe apavve pajjosavijjai' iti prabhRtyeva, tathA ca caturthI na kevalaM pravacanajA'bhivRddhibuddhayaiva pratitA kintu jinA''jJApalo vanayaiva / yacca paSThakalyANakaprarUpaNAyA AdikattuH suvihitA'graNItvamuktaM tacca suvihitA'nujatvamantareNAsambhavi / yadAgama:___ 'haMtUNa sadhamAgaM sIso hoUNa tAva sikkhAhi / sIsassa huMti sIsA na hu~ti sosA asosassa' ||tti| (candra vedhyapra0) tAcA'sya vicAryamANaM vizIyate / caityavAsaM parityajya kasyA'pi suvihitagagasya pArzva cAritrasyA'grahAt navInamatapravartanena sAbAhyatvAcca / na caitadvacanaM rAgadveSavilasitaM 'dezamAkhyAti bhASitam' itivacanAt tvadIyamaNi te revopalambhAta / baEAAAAAACCOREA // 3 For Private & Personal use only brary.org Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAra TIkA // 32 // vyA . kathamanyathA svayameva-'saGghatrAkRtacaityakUTapatitasyA'ntastarAM tAmyatastanmudrAdRDhapAzabandhanavataH zaktasya na spanditum / muktyai kalpitadAnazIlatapaso'pyetatkramasthAyinaHsaGghacyAghravazasya jantuhariNavAtasya mokSaH kutaH // 33 // tti saGghapaTTakasUtra trayastriMzattamakAvyena tatkAlavartisaGgha vyAghropamayopAvarNayiSyat ? / kathaM vA taTTIkAyAm-'aidaMyugInasaGghapravRttiparihAreNa sabAhyatvapratipAdanamamISAM bhUSaNaM na tu dRSaNam' iti saGghabAhyatAM tasya vyAkhyAsyad iti / na caivaM yathArthamapi | svayameva svopaghAtakaM kathamuktavAn' ! iti citraM cintanIyaM / matibhrame'pi ghuNA'kSaranyAyenA'nA''zcaryAt kathamanyathA gaNanA'nukrameNa dvitIyamapi 'garbhApahAraM 'bhoH-zrAvakAH! agha zrImahAvIrasya SaSThaM garbhApahArakalyANakamiti vacazcAturyAt kenA'pyaprakAzitaM pUrva mayaiva prakAzyata ityajJApayiSyat / kiJca-AstAmanyaH zatapadyAmapyASTrikA''caraNAyAH kathaM prAmANya ? / yato jinavallabhena siddhAntaviruddhameva paSThaM kalyANakaM vyavasthApitaM / jinadattana ca strIpUjA'palApa ityAdyarthA''lApakavacobhiH zatapadIkAraH pAllaviko'pi taM kopitavAnityapi citraM cetasi paryAlocyam / tathA ca yatra kyApi SaTkalyANakavyAkhyAnamupalabhyate tadyathAsambhavaM kvacidabhinivezAt kyacicA'nA''bhogAdavagantavyam / anyathA zrIharibhadrasUryAdInAM sammaterakizcitkaratvena muulbhnggaa''pttiH| tasmAnmUlA''dyakhaNDanayaiva skandhAdInAM kuzalatA / taducchede tu teSAmapyuccheda eveti vicintya pravacanA'visaMvAdyeva vacaHpramANIkartavyam / anyathA yadi sarvasammatAnAM zrIharibhadrasUryAdInAM vacobhirvisaMvAdyapi vacaHpramANIsyAt tarhi asmAkamapi vacanaM GREACOCALCOME JainEduca For Private & Personal use only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 33 // ECORREAST-STI-AS- visaMvAdivacanena visaMvAdyeva satsutarAM pramANIbhavat kena pratiSedhuM zakyam ? / ityAdyapi vAvakavadanahUdaprAdurbhUtapratibandInadIsantaraNopAye mUkataivA''zrayaNIyA syAd iti vicintya caturairna mUlamUnmUlanIyam / / nanu yadyevaM tarhi vIreNa bhagavatA paJcamyAM paryuSitatvena caturthyAH svIkAre sutarAM mRlonmUlanameva ? iti cet / maivaM, nahi vayaM tIrthakRtkRtyamanusRtya pravartAmahe kintu tIrthakRtA tadanukAriNAM cA''gamavidAmAjJAmeva / anyathA tIrthakRdanupAttatvena rajoharaNAdyupakaraNamapi pariharaNIyaM syAt / na syAcca sthUlabhadrayogendramapekSya vezyAjanopAntopavezanamapi pariharaNIyamiti / AjJA ca tathAkArA'rhasya yugapradhAnasya zrIkAlakasUreco'GgIkAreNaiva / yadAgamaH "kappAkappe pariniTThiassa ThANesu paMcasu tthiass| saMyamatabaDagassa u avigappeNaM tahakAro" ti // (Ava0ni0 358) (paMcA0 558) // anyathAkaraNe ca pratyuta mUlonmUlanameva // atha 'kAraNiA cautthi' ti (nizItha) vacanAt kAraNikyeva caturthI / kAraNaM tAvat kAlakamarireva tadAnIM nedAnImasmAkamapIti nA'smAbhiraGgI kriyate ? iti cet / taIi 'aNNautyiyaM vA gArasthiaM vA panjosaveti' nizIthasUtraM (46) / taccUrNiyathA-'gihatthANaM aNNa utthiyANaM gihatthINaM aNNatithiNINaM usaNNANaM saMjaINaM ca purao kappo na paDhiabbo' tti / autsargikavacanAt / sabhAsamakSaM kalpastravAcanamapi putramaraNA''tasya dhruvasenanRpasya samAdhihetave pravRttatvena kAraNikameva tadapi pariharaNIyam / no cet , caturthyA kimaparAddhaM tava ? paraM jJAyate tIrthasammatayugapradhAnapravartitatvameva tasyA mahAnevA'parAdhaH / kathamanyathA kAraNikatvaM samAne'pi pngktibhedH| tasmAdubhe api svIkartavye pariharttavye cobhe apIti pratibandI- 32 464680186 // 33 Jain Educa t ional For Privale & Personal use only wwwakalimary.org Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 34 // Jain Educa pAzapatitasya te'nyasya mokSopAyasyAsambhavena parityaja tIrthA'nA''hatatvena mRtamAtRkalpAM pnycmiiN| svIkuru ca tIrthA ssered naiva kalpalatAkalpAM caturthI jinA''jJAtvAt / evamanyapi evaMvidhapuruSapravartitaM jinA''jJA / na punaH svagRha eva paNDitamanyena yena kenacit yatkiJcidapItyalaM vistareNa / yadyapi vistara bhItyA etAvatyA api yukterudbhAvanamasaGgatamivAssbhAti / tathA'pi kAlAnubhAvAt prAyo bhUyAn jano bhUyasyapyantare vidyamAne'pyabhedameva manyate / sa eva tAvadanayA dizA yuktileza nizamya bhedaM jAnAtviti nA'saGgatidazeSaH / kintu tadanukampaiveti sustham // ] atha prakRtamucyate - kathaM paJcastottaro bhagavAnabhUd ? iti vyaktyarthaM (taM jahA) tadyathetyAdinA madhyamavAcanAM nirdizati(hatthuttarAhiMcue ) ti hastottarAbhiH uttaraphAlgunIbhiH candrayoge cyuto devabhavAt (cahattA ganbhaM vakaMte) cyutvA ca garbha vyutkrAntaH - utpannaH / (hatthuttarAhiM gabhAo garbha) < hastottarAbhiH > garbhAt garbha ( sAharie) saGkrAmitaH / (hatthuttarAhiM jAe) - hastottarAbhiH > jAta:- yonivartmanA nirgataH (hatthuttarAhi muMDe bhavittA agArAo aNagAriaM pavvaie) hastottarAbhiH > muNDaH - bAhyataH kezaluJcanena, abhyantaratastu kaSAyendriyamanonigraheNa iti dravyabhAvAbhyAM muNDito bhUtvA / agArAt 'vizleSe paJcamI' (siddha0 2-2 - 29) iti gRhavAsaM parityajya anagAritAM sAdhutAM pravrajitaHsvIkRtavAn sAdhusvarUpamApana ityarthaH / (hatthuttarAhiM anaMte) tti < hastottarAbhiH > anantA'rthaviSayatvAd anantam / 'aNuttare' sarvotkRSTatvAd anuttaraM (nivvAghAe ) kaTakuTayAdibhirapratihatavAn nirvyAghAtaM / (nirAvaraNe) kSAyikabhAvotpannatvena sarvAssvaraNA'pagamAt nirAvaraNaM / (kasiNe) anantaparyAyopeta bhUtabhavadbhaviSyada zeSa sAmAnyAtmaka vastUnAM enational kiraNa TIka vyA // 3 www.jamemorary.org Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OMOMOMOMOMSAR sarvataH sarvathA prakAzakatvena kRtsnA'rthagrAhakatvAt kRtsnaM (paDipuNNe) pUrNimAmRgAGkamaNDalamiva sakalasvAMzayuktatvAt pratipUrNa / | (kevalavaranANadaMsaNe) evaMvidhamapi kevalam-asahAyaM svaviSayaprakAzakatvena nA'nyat avadhyAdisajAtIyamapekSata ityarthaH / ata eva varaM-pradhAna na punaH zrutajJAnavatparopakArakatvena jJAnaM ca darzanaM ca jJAnadarzane / tataH prAkpadAbhyAM karmadhArayaH / sarvatra prAkRtatvAt puNstvnirdeshH| nanu 'anantamanuttaramityAdi vizeSaNairubhayorapi nirvizeSatvenoktatvAt yadeva jJAnaM tadeva darzanamiti paryAyavAcitvA''pannayodayograhaNamayuktam ? iti cet / maivaM, samAnaviSayatve'pi jJAnaM tAvat pradhAnavizeSopasarjanIkRtasAmAnyA'rthagrahaNalakSaNaM / darzanaM punaH pradhAnasAmAnyopasarjanIkRtavizeSA'rthagrahaNalakSaNam itivizeSasya vidyamAnatvAt / ko bhAvaH ? jJAnaM tAvat svaviSayaM prakAzayadazeSavizeSAn pradhAnabhAvena prakAzayati yAvat sAmAnyAni tu gauNabhAvena, darzanaM tu yAvat sAmAnyAni pradhAnyenA'zeSavizeSAMzca gauNyeneti / (samuppaNNe) tti / sam-samyag utpannaM 'samutpannaM-sarvathA tadAvaraNA'pagamAt sarvataH sarvAzaiH prAdurbhUtamityarthaH, na punaH kSAyopazamikamatyAdivadabhyAsavazAt pravarddhamAnaM / na vA'sadevotpannaM 'nA'sato jAyate bhAvaH' itivacanAt / AtmanA sahA'nAdisiddhatvAt / (sAiNA parinibbue) ti-svAtinakSatreNa yukte candre pari-sAmastyena niyatA-sakalakarmAzaivimukta ityarthaH (bhayavaM) < bhagavAn > iti / / 2 / / atha vistaravAcanAmadhikRtya yatazcyuto bhagavAn yatra cotpanna iti nAmagrAhaM bibhaNiSurAha[te Nami' tyAdito 'gambhattAe vakte' ti yAvat ] / vijaya JainEducat For Private & Personal use only ww2 ary.org Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNa TIva vyA AUGRECRURRESTERRECARECASTEGA-SA vyAkhyA-tatra (teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM) (prAgvat ) < tasmin kAle tasmin samaye > (samaNe bhagavaM mahAvIre) zramaNo bhagavAn mahAvIra: kukSau garbhatayA vyutkrAntaH iti smbndhH| (je se) tti / yaHsaH (gimhANaM) ti / ArSe grISmazabda: strIliGgo bahuvacanAntazca tato griissmsyetyrthH| (cautthe mAse) < caturthoM mAsa:> (aTThame pakkhe) < aSTamaH pakSa> (AsADhasuddhe') ASADhazukla: (tassa NaM AsADhasuddhassa) aSADhazuklasya (chaTThI pakkhe NaM) ahorAtrasya divArAtribhyAmubhayapakSAtmakatvAt SaSThayAH pakSe-paSThayAstithe rAtrau 'Namiti pUrvavat / [kvacit 'chaTThI divase NaM' ti paatthH| sa ca divasazabdasya tithivAcakatvena vyakta eva] (mahAvijayapupphuttarapavarapuMDarIyAo mahAvimANAo vIsaM sAgarovamadviiAo) mahAn vijayo yasmin tacca tat puSpottaraM ca-puSpottarasamjhaM ca tadeva pravareSu-pradhAneSu puNDarIka-sarvavimAneSvatizreSThatvAt tasmAt [kvaciccetadanantaraM 'disAsovatthiyAo vaddhamANAo' tipaatthH| tatra dikSvavasthitAdAvalikAgatavimAnamadhyasthAt barddhamAnAcca sarvaprakAreNetyarthaH] (AukkhaeNaM bhava kkhaeNaM ThiikkhaeNaM) AyuH-devAyuH, bhavaH-devagatiH, sthiti-AhAro vaikriyazarIre avasthiti teSAM kssyenn| (aNaMtaraM cayaM caittA) anantaram-avyavahitaM cyavaM-cyavanaM citvaa-kRtvetyrthH| athavA'nantaraM-devabhavasambandhinaM cayaM-dehaM tyaktvAvimucya(iheva) ihaiveti dezataH pratyAsanne, na punrjmbuudviipaanaamsngkhyeytvaadnytretyrthH| (jaMbuddIve dIve) < jambUdvIpedvIpe> (bhArahe vAse) / (dAhiNabharahe) < dakSiNArddhabharate > (imIse osappiNIe) < asyAmavasapiNyAM> (susamasusamAe samAe vaikaMtAe)< catuSkoTAkoTisAgaropamapramANe prathamArake vyatikrAnte> (susamAe ERRORISEERURSA Lain Edu a l For Privale & Personal use only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AAAAAAsa. samAe vaikaMtAe) ratrikoTAkoTisAgaropamapramANe dvitIyArake vyatikrAnte > (susamadUsamAe samAe vakaMtAe' (dvikoTAkoTisAgaroSamapramANe tRtIyArake vyatikrAnte> (dUsamasusamAe samAe bahuvaikaMtAe) < caturthArake bahuvyatikrAnte> ( sAgarovamakoDAkoDIe) < ekayA sAgaropamakoTAkoTayA > (bAyAlIsAe vAsasahasse hiM UNiyAe) dvicatvAriMzadvarSa sahasrarUnitayA (ityAdinA) caturthArakasya pramANamavagantavyam / (paMcahattarIe vAsehiM addha navamehi a mAsehiM sesehiM) sArdhA'STaka-mAsA'dhikaiH paJcasaptatyA varSeH zeSaiH / ko bhAvaH ? zrIvIranirvANAt sArdhA'STamAsA'dhikaistribhirvazcaturthA'rakasamAptiriti / (ikkavIsAe titthayarehiM ikkhAgakulasamuppannehiM kAsavaguttehiM ekaviMzatau tIrthaGkareSu IzvAkukulasamutpanneSu kAzyapagotreSu (dohi a harivaMsakula. samuppannehiM goyamaguttehiM) munisuvratanemyoH harivaMzakule yamutpannayoH gautamagotrayoH sarvatrA'tra tRtIyA saptamyarthe / (tevIsAe titthayarehiM vaikaMtehiM) yAvat trayoviMzato tIrthakareSu vyatikrAnteSu (samaNe bhagavaM mahAvIre) zramaNo bhagavAn mahAvIraH (caramatitthayare puvatitthayaranihiDe) caramatIrthakaraH pUrvatIrthaMkaranirdiSTaH (mAhaNakuMDaggAme nayare usabhadattassa mAhaNassa) brAhmaNakuNDagrAme nagare RSabhadattasya brAhmaNasya (koDAlasaguttassa) koDAlaiH samAna gotraM yasya sa tathA tasya (bhAriyAe devANaMdAe mAhaNIe) bhAryAyAH devAnandAyA brAhmaNyAH (jAlaMdharasaguttAe) jAlandharasagotrAyA jAlandharaiH samAnaM gotraM yasyAH sA tathA tasyAH (puzvarattAvarattakAla samagaMsi pUrvarAtrazcAsau apararAtrazca sa eva kAlalakSaNaH samayo na tvanyaH samAcArAdirUpa iti pUrvarAtrA'pararAtrakAlasamayastatra-madhyarAtre ityarthaH / iha ArSatvAdekare MN Jain Educatiemational For Privale & Personal use only wil.jantalibrary.org Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 38 // phalopaH / athavA'yamaparAtra zabdastathA ca 'arddha gate sarvaM gatam' itinyAyAdapagatA rAtriH aparAtraH / [kvacitu 'aDaratAvara te ' ti pAThaH tatra arddharAtralakSaNo yo'pararAtrastatra ] ( hatyuttarAhiM) > hastottarAbhiH > bahuvacanaM bahukalyANakA'pekSaM cyavanAdikalyANakacatuSTayasya uttaraphalgunIjAtatvAt / yadrA - ' phalgunI proSThapadasya bhe' iti sUtreNa phalgunIzabdasya bahuvacanAntatA'pi / [ya sandehavipauSadhIkAraH prathamasUtre (paMcahatyuttare ) tti padaM vyAkhyAnayan samAsakaraNena bahuvacanaM bahukalyANakA'pekSamityu ktavAn tad garbhasaMharaNasyA'pi kalyANakatvaM siddhayatu iti stramatA'nura / geNaiveti bodhyam / kathamanyathA vyAkhyeyamUtrA'bhAve'pi tadudbhAvayet ? / TIppanakakAreNA'pyatraiva sUtre vyAkhyeyamUtrasadbhAvena tadudbhAvitamiti / ] (nakkhatteNaM jogamuvAgaNaM) ti < uttaraphalgunInakSatreNa yogamupAgatena arthAccandreNa sahetyarthaH / (AhAravIe) AhArAspakrAntyA - devA''hAraparityAgena / athavA''hAravyutkrAntyA - apUrvA''hArotpAdanena manuSyocitA''hAragrahaNenetyarthaH [ evamanyadapi padadvayaM vyAkhyeyaM ] ( bhavavakaMtIe sarIravakaMtIe ) ( kucchisi bhattAe) kukSau garbhatayA (vakte) vyutkrAntaH - utpanna iti // 3 // ['samaNe' tyAdita: 'paDibuddhe' tyantaM sambandhaH ] tatra - ( samaNe bhagavaM mahAvIre tiSNANovagae AvihotthA) zramaNo bhagavAn mahAvIraH mati zrutA'vadhijJAnatrayasahito'bhavat / (caissAmi ti jANai) tatra 'cahassAmi'ti / yadyapi devAnAM paNmAsA'vazeSAyuSAM - "mAlyamlAniH kalpavRkSaprakampaH zrIhIna zo vAsasAM coparAgaH / dainyaM tandrA kAmarAgA'GgabhaGgau dRSTerbhrAntirvepathucAratitha Jain Ednternational kiraNAvalI TIkA vyA0 1 // 38 // Thin elibrary.org Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || 39 // ARMA-%% // 1 // iti bhAvA bhavanti iti, tathApi tIrthakunsurAH puNyaprakarSAd vijJAnakAntyAdi prakarSabhAjo bhavanti iti / cyavanabhavipyatkAlaM jAnAti / (cayamANe na jANai) cyavamAnastu na jAnAti / cyavanasyaikasAmayikatvena tajjJAnA'gamyatvAjaghanyato'pi chAasthikajJAnopayogasyA''ntamauhartikatvAt 'cyavanakAla bhagavAn na jAnAti' iti / (cuemi tti jANai) cyutastu jAnAti / 'cyuto'smi' iti pUrvabhavA''yAtajJAnatrikasadbhAvAditi / (jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre yasyAM rajanyAM mahAvIra: (devANaMdAe mAhaNIe) < devAnandAyAH brAhmaNyA:> (jAlaMdharasaguttAe) < jAlandharasagotrAyAH> (kuJchisi gambhattAe) < kukSau garbhayA > (vakte) vyutkrAntaH (taM rayaNiM ca NaM) tasyAM rajanyAM (sA devANaMdA mAhaNI) < sA devAnandA brAhmaNI > (sayaNijjaMsi) < zayanI ye > (suttajAgaratti) suptajAgarAnA'tisuptA nA'tijAgratI, ata eva (ohIramANI ohIramANI) punaH punaH IpannidrAM gacchantI (ime) imAn-mahAsvapnAn iti vishessnnvishessybhaavsmbndhH| (eArUve) etadeva vyAvaNitameva rUpaM-svarUpaM-na nyUnamadhikaM vA kavikRtaM yeSAM te tathA tAn / (urAle) udArAn-prazastAn (kallANe) kalyANAn-kalyANAnAM zubhasamRddhivizeSANAM hetutvAd / athavA kalyaMnIrogatAm aNanti-gamayantIti tAn (sive) zivAn upadravopazApakatvAt (dhaNNe) dhanyAn-dhanAvahatvAt (maMgale) maGgalyAn maGgale-duritopazame sAdhutvAt (sassirIe) sazrIkAn-sazobhAn (cauddasa mahAsumiNe) caturdaza mahAsvapnAn (pAsittA NaM) dRSTvA (paDibuddhA) pratibuddhA-jAgaritA // 3 // ('taM jahe' tyAditaH 'sihiM ce' tyanena sambandhaH) - - - Sain Educa tional For Privale & Personal use only OTibrary.org Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ P zrIkAlpa kiraNAvalI TIkA vyA01 // 40 // RICICHIATRICES (taM jahA) tadyathA-(gaya-vasaha-sIha-abhisea-dAma-sasi-diNayaraM jhayaM kuMbhaM / paumasara-sAgara-vimANa+bhavaNa-rayaNuccaya-sihiM ca // 4 // tatra-gaja-vRSabha-siMhAH pratItAH / abhiSekaH zriyAH sambandhI / dAma-kusumamAlA / dhvaja-kumbhau pratItau / padmopalakSitaM saraH padmasaraH / sAgaraH-samudraH / vimAnaM-devasambandhi bhavanaM-prAsAdaH / ratnoccayaH-ratnabhRtaM sthAlaM / zikhI-nidhUmo'gniH / yo devalokAdavatarati tanmAtA vimAnaM, yastu zreNikA''divannarakAdavatarati tanmAtA bhavanaM pazyatIti dvayorekataradarzanAcaturdazaiva svpnaaH|ydvaa-vimaanmev bhavanamiti vyutpattyA vimAnA'vatIrNatIrthakRnmAtA vimAnabhavanaM pazyati / varNAdibhiratizobhanatvena vimAnamiva-vimAnasadRzaM bhavanamiti vyutpattyAca narakA'vatIrNatIrthakRnmAtA iti / eva-ina zabdAbhyAM tatpuruSasamAsakaraNe nA''dhikyazaGkA'pi / yadyapyete vakSyamANavarNakaviziSTAstrizalAvadeva devAnandayA'pi dRSTAH tathApi tathAvidhaphalA'bhAvAnnA'tra gaNadharaivistarato vrnnitaaH||4|| ['tae Nami' tyAdito 'vayAsI'ti paryantam ] tatra-(tae NaM sA devANaMdA mAhaNI) tataH sA devAnandA brAhmaNI (ime eyArUve) imAn etatsvarUpAn (urAle kallANe sibe dhaNNe maMgalle sassirIe cauddasa mahAsumiNe) (pAsittApaDibuddhA samANI) < dRSTvA jAgaritA satI> (hatacittamANaMdiA) tatra hRSTatuSTA-atyartha tuSTA / athavA hRSTA-vismitA tuSTA-toSavatI cittenA''nanditA cittaa''nnditaa| yadvA ASHRSHASHRASHRSHASHAHARASAR // 40 // JainELTAL For Private & Personal use only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 41 // HEMEEACHECECAUGUAE AnandinaM cittaM yasyAHsA tathA |mkaar:praakRttvaat / athavA hRSTa-vismitaM tuSTa-topavAccittaM yatra tadyathA syAmA / (pIDamaNA) prItiH-ApyAyanaM manasi yasyAH sA prItimanAH (paramasomaNassiA ) parama saumanasyaM jAtamamyA: sA prmsaumnsyitaa| (harisavasavisappamANahi bhayA) havazena visapet-vistArayAyi hRdayaM yasyAH / dhArAhayakaryayapuSphagaM piva samussasiaromakUvA) dhArAbhiH-dhArAdharaprAdubhUtAbhiH AhataM hataM vA yAvatkadamba puSpaM tadiva samucchvasitAni-udadhuSitAni romANi kUpeSu-romarandhreSu yasyAH / yadyapyetAnyarthato na bhayo bheTa stutirUpatvAt pramodaprakarSapratipAdanArthatvAcca nA'yuktAni iti / (sumiNuggahaM krei)| svapnAnA karoti / viziSTaphalalAbhA''rogyarAjyAdikaM bhAvayatIti anye / (sumiNuggahaM karittA sayaNijAtI < svapnA'vagrahaM kRtvA zayanIyAt abhyuttiSThati > (anbhudvittA) (ariyamacavalamasaMbhava mAnasautsukyA'bhAvena / acapalaM kAyataH / asambhrAntayA-askhalantyA / [(avilaMbiyAe) tti kvacittavAliyA avicchinnayA] (rAyahaMsasarisIe gaIe jeNeva usamadatte mAhaNe teNeva uvAcchai) rAjahaMsagatisadRzamAyA RSabhadattabrAhmaNaH tatraivopAgacchati> (uvAgacchittA usabhadattaM mAhaNaM) < upAgatya RSabhadattaM bAhara vijaeNaM baddhAvei) tatra jaya:-parairanabhibhUyamAnatA pratApavRddhizca / vijaya:-pareSAmasahamAnAnAmabhibhavaH / vijayaH paradeze < tena varddhayati> (vaddhAvettA) (AsatthA) AzvastA-gatijanitazrA'bhAvAta vizvastA-saDalobhA'bhAvAdanutsukA (suhAsaNavaragayA) mukhena mukhaM zubhaM vA''sanavaraM gatA yA sA (karayalapariggahiaM) BACHINES Jain Educa t ional For Private & Personal use only Alibrary.org Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa / / 42 / / karatalAbhyAM parigRhItamAtraM / (damanahaM) dazanakhaM (sirasAvattaM ) zirasyAvarttam - AvarttanaM prAdakSiNyena bhramaNaM yasya sa tathA taM / zirasA'prAptamityanye ( matthae aMjali kaTTu evaM vayAsI) aJjaliM mukulitakamalAkAraM mastake kRtvA evamavAdIt ||5|| [' evaM khalu' ityAdito 'paDibuddhe 'ti yAvat pUrvavat ] ( evaM khalu ahaM deva NupiA ) !) < evaM khalu ahaM he saralAzaye !> (ajja sayaNijjaMsi) adya zayanIye > (sutta jAgarA) suptanAgarA ( ohIramANI ohIramANI ) (ime eyArUtre) imAn etatsvarUpAn (urAle jAva sassirIe) prazastAn yAvat sazrIkAna ( cauddasa mahAtumiNe) caturdaza mahAsvapnAn (pAsittANaM paDibuddhA) dRSTvA jAgaritA / ( taM jahA-gaya jAva sihiM ca) 'taM jahe' tyAdito gAthA pUrvavat / tadyathA - gaja yAvat zikhI ca // 6 // [ 'eesiM" mityAdito vayAsI'ti paryantam ] tatra (eesi NaM) eteSAm (urAlANaM jAva cauddasahaM mahAsumiNANaM) prazastAnAM yAvat caturdaza mahAsvapnAnAM (kema) manye iti tirtho nipAtaH / ko-nu (kallANe) kalyANa: ( phalavittivisese bhavissai ? ) phalavRttivizeSo bhaviSyati ? / (tae NaM se usa bhadatte mAhaNe) tataH sa RSabhadatto brAhmaNaH (devANaMdAe mAhaNIe) devAnandAyAH brAhmaNyAH (aMtie) antike (eamahaM succA) enamarthaM zrukhA - AkarNya (nisamma) nizamya - hRdayenAvadhArya (haTTha jAva hiae) hRTatuSTa jAva vistArayAyI hRdayaH ( dhArAhyakayaMcapuSkagaMpiva ) dhArAhata kadambapuSpamiva Jain Educate national 30 kiraNAMva TIkA vyA0 // 42 (wwjachnurary.org Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 43 // (samussasiaromakUve) samucvasiromakUpaH (sumiNuggahaM karei) svapnAnAmavagraham-arthA'vagrahataH karoti (karittA BIhaM aNupavisai) kRtvA tata IhAM-tadarthaparyAlocanalakSaNAmanupravizati / (aNupavisittA) anupravizya (appaNo) AtmasambandhinA (sAhAvieNaM) sahajena-svAbhAvikena (maipuvvaeNaM) matipUrveNa-Abhinibodhaprabhavena (buddhiviNNANeNaM) buddhivijJAnena-mativizeSajAtotpattikyAdibuddhirUpaparicchedena / athavA_ 'matiraprAptaviSa yA buddhiH sAmpratadarzinI / atItArthA smRtiyA, prajJA kAlatrayA''tmikA' // 1 // iti vacanAt buddhiH-sAmpradarzinI vijJAnaM-pUrvA'parA'rthAvirbhAvakamatItA'nAgatavasta viSayaM tayoH samAhAre, buddhivijJAnena, (tesiM sumiNANaM) teSAM svapnAnAM (atthuggahaM karei) arthA'vagraha-svapnaphalanizcayaM karoti / (atthuggahaM karittA devANaMdA mAhaNi) arthA'grahaM kRtvA devAnandAM brAhmaNI (evaM vayAsI) evamavAdIt // 7 // ['urAlANami' tyAdito 'dArayaM payAhisitti yAvat / tatra (urAlANaM tume devANuppie! sumiNA diTThA / kallANANaM siv| dhannA maMgallA sassirIA) prazastA tyA he devAnupriye ! svapnA dRSTAH / kalyANAH zivA dhanyA mAGgalyAH sazrIkAH (AruggatuhidIhAu) tti ArogyaMnIrogatvaM tuSTiH-santoSaH dIrghA''yuH-cirajIvitA / (kallANamaMgallakAragA gaM tume devaannupie| sumiNA diTThA) kalyANamaGgalakArakAstvayA he devAnupriye ! svapnA dRSTAH (taM jahA) tadyathA-(asthalAbho devANuppie ! bhogalAmo devANuppie ! puttalAbho devANuppie ! sukkhalAbho devANuppie!) arthalAbhaH he devAnuliye !, bhogalAbhaH putralAbhaH G // 43 Jain Educatiemational For Private & Personal use only Lilibrary.org Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvalI TIkA vyA0 // 44 // AAAAAAAAAA saukhyalAbhaH ityAdiSu bhaviSyatItizeSo dRshyH| (evaM khalu tuma devANuppie !) evaMrUpAt-uktaphalasAdhanasamarthAt svapnAd he devAnupriye ! tvaM dArakaM prajaniSyasIti smbndhH| sopasargatvAt sakarmako 'jani' dhAturiti / (navaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM) navasu mAseSu SaSThayAH saptamyarthatvAt bahupratipUrNeSu (aTThamANarAiMdiyANaM vaikkaMnANaM) arddhamaSTamaM yeSu tAni arddhA'STamAni teSu rAtriMdiveSu-ahorAtreSu vyatikrAnteSu / (sukumAlapANipAyaM) sukumArapANipAdaM (ahINe) tyAdi ahInAni-anyUnAni lkssnntH| (paDipuNNapaMciMdiyasarIraM) pratipUrNAni svarUpataH pazcA'pIndriyANi yasmintattathAvidhaM zarIraM-dehaM yasya sa tathA / (lakkhaNavaMjaNaguNovave aM) lakSaNAni chatracAmarAdIni / tatra cakravartitIrthakatAmaSTottarasahanaM / baladevAnAmaSTottarazataM / taditareSAM tu pracurabhAgyabhAjAM dvAtriMzat / tAni cemAni "chatraM tAmarasaM dhanU rathavaro dambholi kUrmA 'GkuzAH vApI svastika toraNAni ca saraH paJcAnanaH paadpH| cakraM zaGkha gajo samudra -kalazau prAsAda matsyA yavA yUpa stUpa kamaNDalUnya vanibhRt saccAmaro darpaNaH 27 // 1 // ukSA patAkA kamalAbhiSekaH sudAma kekI ghanapuNyabhAjAm" / iti ssttpdii| athavA-"iha bhavati sapta raktaH paDunataH paJca sUkSma dIrghazca / trivipula laghu gambhIro dvAtriMzallakSaNaH sa pumAn // 1 // SHASTERESTERSTAESE 5 // 44 / Sain Educ ational For Private & Personal use only Berary.org Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 45 // AIRAGRAAN-RIGANG nakha-caraNa-pANi-rasanA-dazanacchada-tAlu-locanA'nteSu / syAdyo raktaH saptama saptAhAM sa labhate lakSmIm // 2 // SaTkaM kakSA-vakSaH-kRkATikA-jAsikA-nakhA-''syamiti / yasyedamunnataM syA-dunnatayastasya jAyante // 3 // danta-tva-kezA-'Gguliparva-nakha ceti pazca sUkSmANi / dhanalakSmaNyetAni prabhavanti prAyazaH puMsAm // 4 // nayana-kucA'ntara-nAsA-hanu-bhujamiti yasya paJcakaM dIrgham / dIrghA''yurvittaparaH parAkramI jAyate sa naraH // 5 // bhAlamurovadanamiti tritayaM bhUmIzvarasya vipulaM syAt / grIvA jaGghA mehanamiti trayaM laghu mahIzasya // 6 // yasya svaro'tha nAbhi-satvamitIdaM trayaM gambhIraM syAt / saptA'mbudhikAJcerapi bhUmeH sa karagrahaM kurute // 7 // " iyaM ca prAguktA saGkhyA bAhyalakSaNaviSayA'vagantavyA / abhyantaralakSaNAni punarane kaani| yaduktaM nizIthacUrNI'pAgayamaNuANaM battIsaM lakkhaNANi / aTThasayaM baladevavAsudevANaM / aTThasahassaM cakkavahitisthayarANaM / je phuDA hatthapAyAisu lakkhijjati tesiM pamANaM bhaNiaMti / 'je puNa svabhAvasaccAdayaH tehi saha bahutarA bhavanti iti / tathAhi--"mukhamaI zarIrasya sarva vA mukhamucyate / tato'pi nAsikA zreSThA nAsikAyAstu locane // 1 // yathA netre tathA zIlaM yathA nAsA tathA''rjavam / yathA rUpaM tathA vittaM yathA zIlaM tathA guNAH // 2 // gateH prazasyate varNa-tataH sneho'mutaH svaraH / atasteja itaH satva-midaM dvAtriMzato'dhikam // 3 // sAtvikaH sukRtI dAnI rAjaso viSayI bhramI / tAmasaH pAtakI lobhI sAviko'mISu sattamaH // 4 // da yaH sAtvikastasya dayA sthiratvaM, satyaM dhruvaM devaguruprabhaktaH / sattvA'dhikaH kAvyazatakratuzca, strIsaktacittaH puruSeSu zUraH // 5 // 1 AAAAAA // 45 Sain Educ a tional For Privale & Personal use only westindinary.org Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNA TIkA vyA CABIABAD atihasve'tidIrdhe'tisthUle cAtikaze tthaa| atikRSNe'tigaure ca SaTSu sattvaM nigadyate // 6 // saddharmaH subhago nIruka susvapnaH sunayaH kaviH / sUcayatyAtmanaH zrImAn , naraH svargagamA''gamau // 7 // nirdambhaH sadayo dAnI dAnto dakSaH sadA RjuH / marz2AyoneH samudbhUto, bhavitA ca punaH pumAn // 8 // mAyAlobhakSudhAlasya bahA''hArAdiceSTitaiH / tiyagyonisamutpattiM khyApayatyAtmanaH pumAn // 9 // sarAgaH svajanadvepI durbhApI mukhasaGgat / zAsti svasya gatA''yAtaM naro narakavartmani // 10 // nAsikA-netra-dantau-STha,-kara-karNA'hiNA nraaH| samAH samena vijJeyA viSamA viSamena tu // 11 // asthivarthAH sukhaM mAMse tvaci bhogAH striyo'kSiSu / gatau yAnaM svare cA''jJA sarva sattve pratiSThitam // 12 // Avarto dakSiNe bhAge dakSiNa : zubhakannRNAm / vAmo vAme'tinindyaH syA-diganyatve tu madhyamaH // 13 // akarmakaThinaH pANirdakSiNo vIkSyate nRNAm / vAmabhravAM punarvAmaH suprazasyo'tikomalaH // 14 // pANestalena zoNena dhanI nIlena madyapaH / pItenA'gamyanArIgaH kalmaSeNa dhanojjhitaH // 15 // dAtonnate tale pANe-nimne pitRdhanojjhitaH / dhanI saMbhRtanimne syA-dviSame nirddhanaH pumAn // 16 // arekhaM bahurekha vA yeSAM pAgitalaM nRNAm / te syuralpA''yuSo niHsvA duHkhitA nA'tra saMzayaH // 17 // dIrghanirmAsaparvANaH sUkSmA dIrghAH sukomalAH / mughanA saralA vRttAH svIboragulayaH zriye // 18 // anAmikA'ntyarekhAyAH kaniSThA syAdyadA'dhikA / dhanavRddhistadA puMsAM mAtRpakSo bahustadA // 19 // SABA-CIAAAAAAAAE Jan Education Interational For Private & Personal use only awranwr.amesbrary.org Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 47 // esanakA maNibandhApitulekhA krbhaadvimvaayuyoH| le khe dve yAnti tikho'pi tarjanyaGguSThakA'ntare // 20 // yeSAM rekhA imA tisraH sampUrNA doSa parjitAH / teSAM gotradhanAyuSi sampUrNAnyanyathA na tu // 21 // ulladhyante ca yAvantyo'Ggulyo jiivitrekhyaa| paJcaviMzatayo jJeyA-stAvantyaH zaradA budhaiH // 22 // maNivandhonmukhA Ayu-lekhAyAM ye'tra pallavAH / sampadaste bahiye tA vipdo'nggulisnmukhaaH||23|| UrdhvarekhA maNebandhA-dUrdhvagA sA tu paJcadhA / aGguSThA''zrayaNI saukhya-rAjyalAbhAya jAyate // 24 // rAjA rAjasadRkSo vA tarjanI gatayA'nayA / madhyamAM gatayA''cAryaH khyAto rAjA'tha sainyapaH // 25 // anAmikAM prayAntyAM tu sArthavAho mhaadhnH| kaniSThAM gatayA zreSThaH sapratiSTho bhaved dhruvam // 26 // yavairaGguSThamadhyasthai-vidyAkhyAtivibhUtayaH / zuklapakSe tathA janma dakSiNAGguSThagaizca taiH // 27 // na strIstyajati raktA'kSaM nA'rthaH kanakapiGgalam / dIrghabAhuM na caizvaryaM na mAMsopacitaM sukham // 28 // urovizAlo dhanadhAnyabhogI zirovizAlo nRpapugavazca / kaTivizAlo bahuputradAro vizAlapAdaiH satataM sukhI syAt // 29 atimedhA'tikIrtizca vikhyAto'timukhI tathA / atisnigdhA ca dRSTizca stokamAyurvinirdizet // 30 // cakSuHsne hena saubhAgyaM dantasnehena bhojanam / vapuHsnehena saukhyaM syAt pAdasnehena vAhanam // 31 // vAmabhAge tu nArINAM dakSiNe puruSasya ca / vilokyaM lakSaNaM vijJaiH puMsastvAyuH purassaram // 32 // du(pu)STaM yadeva dehe syAllakSaNaM cA'pyalakSaNam / itarad bAdhyate tena balavatphaLadaM bhavet // 33 // iti" FEAAAAAAAAAE Sain Educa t ional For Privale & Personal use only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpa // 48 // vyaJjanAni-mapItilakAdIni teSAM yo guNaH- prazastatA tenopapetaH- yuktaH / ( ' upa-apa - ita' zabdatrayasya sthAne 'zakandhavA' didarzanAdupapeta (iti bhavati) athavA sahajaM lakSaNaM, pazcAdbhavaM vyaJjanaM / guNAH- saubhAgyAdayaH / (mANummANapamANa) 'jalenA'tibhRte kuNDe pramAtavya purupanivezane yajjalaM nissarati tadyadi droNamAnaM bhavettadA sa pumAn mAnAnvitaH kathyate iti mAnaM / , 'tulA''ropitatha yadyarddhabhAraM tulati tadonmAnaprAptaH / tatra bhAramAnaM tvevam 'paTsapa paryavastveko gujaikA ca yavaistribhiH / guJjAtrayeNa vallaH syAd gadyANe te ca SoDaza // 1 // pale ca daza gadyANA-steSAM sArddhazataM maNe / maNairdazabhirekA ca ghaTikA kathitA budhaiH || 2 || ghaTibhirdazabhistAbhi-reko bhAraH prakIrttitaH' ityunmAnaM / 'svA'GgulenA'STottarazatA'GgulocchrayaH pramANaprAptaH ' / yaduktam-'aSTerzataM pavatiH parimANaM caturazItiriti puMsAm / uttama-sama- hInAnAM svadehasaGkhyA svamAnena // 1 // idaM tvazeSapuruSAnAzritya / tIrthakRtastu viMzatyadhikazatA'GgulapramANA bhaveyuH / yatasteSAM zIrSe dvAdazA'GgulamuSNISaM syAditi pramANaM / tatazca mAnonmAnapramANaiH / (paDipuNNasujAya savvaMga) pratipUrNAni anyUnAni - sujAtAni - suniSpannAni sarvA'GgAni ziraHprabhRtIni yasmin / tathAvidhaM ( suMdaraMgaM ) suMdaram aGga- zarIraM yasya sa tathA / (sasisomAkAraM ) zazIvat saumya AkAro yasya taM / (kaMlaM) kAntaM - kamanIyam / (piadaMsaNaM) ata eva priyaM draSTRNAM darzanaM rUpaM yasya / (suruvaM) ata eva surUpaM - zobhanarUpam / ( dArayaM payAhisi) dArakaM prajaniSyasi // 8 // [ se vi a Nami' tyAdito 'bhavissai'ti yAvat ] Jain Educationmational kiraNAva TIkA vyA0 // 48 www.library.org Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |49 // ASIAS OMOMASSRIES (sevi aNaM dArae) tatra-so'pi dArako NamityalaGkAre / (ummukkabAlabhAve) unmuktbaalbhaavH-jaataa'ssttvrssH| (viNNAyapariNayamette) vijJAtaM-vijJAnaM pariNatamAtraM yasya sa tthaa| [kvacit 'vinayapariNaya'tti pAThastatra vijJa eva vijJakaH sa cA'sau pariNatamAtrazca-buddhayAdipariNAmavAneva vijJakapariNatamAtraH] iha mAtrazabdo buddhyaadiprinnaamsyaa'bhinntvkhyaapnprH| (juvvaNagamaNuppatte) yauvanameva yauvnkmnupraaptH| (riuvvea-jauvvea-sAmavea-athavvaNavea) Rgveda-yajurveda-sAmaveda-atharvaNaveda ityAdiSu SaSTIbahuvacanalopAvedAnAm iti dRzyam / (itihAsapaMcamANaM) itihAsaHpurANaM paJcamaM yeSAM (nigghaMTuchaTThANaM) nighaNTu:-nAmasaGgrahaH SaSThaH yeSAM (saMgovaMgANaM) anggaani-shikssaa-klp-vyaakrnnchndo-jyoti-niruktyH| upAGgAni-taduktaprapazcanaparAH prbndhaaH| (sarahassANaM) aidamparyayuktAnAM (cauNhaM veANaM) catuNAM vedAnAM (sArae) sArakaH-adhyApanadvAreNa pravartakaH smArako vA-anyeSAM vismRtasUtrAdeH smAraNAta (pArae) pAragaH-paryantagAmI / [(vArae dhArae) kvacittatra vArakaH-azuddha paatthnissedhkH| dhAraka:-adhItAn dhArarituM kssmH|] (saDaMgavI) SaDaGgavit-zikSAdivicArakaH / jJAnA'rthe tu paunaruktyaM syAt / (sadvitaMta-visArae) paSThirastantritA atreti-paSThitantraM-kApilIya zAstraM tatra vizAradaH / taccaivam -'prdhaanaa'stitvmektv-mrthvttvmthaanytaa| pArA'yaM ca tathA'naikyaM viyogo yoga eva ca // 1 // zeSavRttirakartatvaM cUlikA'rthA daza smRtaaH| dviparyAyaH paJcavidhastathoktA''nacatuSTayaH // 2 // kAraNAnAmasAmarthya-maSTAviMzatidhA matam / iti SaSTipadArthAnA-maSTabhiH saha siddhibhiH // 3 // iti ||41 For Privale & Personal use only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prokalpa 14011 1 ( saMkhANe ) ti / saGkalita - vyavakalita-skandhe supariniSThita iti yogaH / tacca chAyAdinA nagagRhAdimAnaM / tathA'arddha toye kardame dvAdazAMzaH SaSTho bhAgo vAlukAyAM nimagnaH / sArddhA hasto dRzyate yasya tasya stambhasyA''zu brUhi mAnaM vicintya // 1 // ' stambho hastAH SaT ityAdi / [ kvacit 'sikkhANe' ti pAThastatra zikSAm aNati - pratipAdayatIti zikSANam - AcAropadezakaM zAstraM / tatra SaDaGgavizvamevAssvedayati] (sikkhAkappe ) ityAdi / zikSA ca- akSarasvarUpanirUpakaM zAstraM kalpazca - yajJAdisAmAcArIpratipAdakaM zAstraM, zikSAkalpaM tatra / (vAgaraNe) tatra - vyAkaraNe aindra - pANi- jainendrAdilakSaNazAstre (chaMde) chandasi -pdylkssnnniruupke| (nirutte) nirukte - padabhaJjane (joisAmayaNe ) tti / "ayi gatau" gatyarthA jJAnArthA iti jyotiSAm ayane - grahAdInAM jJAne jyotiHzAstre ityarthaH / ( annesu a bahusu) anyeSu ca bahuSu (baMbhannaesa supariNiTThie Avi bhavissaI) brAhmaNyeSu - vedavyAkhyArUpeSu brAhmaNasamvandhiSu brAhmaNahi teSu supariniSThitazcA'pi bhaviSyati / [ kvacit tadanantaraM 'parivvAyaesa' ti pAThastatra parivrAjakadarzanaprasiddheSu ] ( nae) nayeSu - AcAreSu nyAyazAstreSu veti bhAvyam // 9 // ['taM urAlANami' tyAdito 'aNuvUhai' tti paryantam ] tatra (taM urAlA gaM tume devANuppie / sumiNA diTThA jAva AruggatuTThi - dI hAuamaMgallakallANakAragA NaM tume devANupie ! sumiNA diTThattikaddu') taM - yasmAdevaM tasmAdudArAdi < yAvat Arogya-tuSTi-dIrghAssyu:- maGgalakalyANakArakA > vizeSaNAH < devAnupriye !> svapnAstvayA dRSTA iti nigamanam / ( itikaTTu ) ti iti bhaNitvA (bhujjo bhujjo aNuvUhai) bhUyo bhUyo anubRMhayati - anumodayati // 10 // . kiraNAvalI TIkA vyA0 1 // 50 // Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HARASSASALARIUS ['taeNami' tyAdito 'vayAsI' ti yAvat sugamam ], (tae NaM sA devANaMdA mAhaNI) (usabhadattassa mAhaNassa aMtie) (eama8) < enamartha> (succA nisamma) zrutvA nizamya (hatuTTha jAva hiayA) hRSTatuSTA yAvat harSavisapat hRdayA (karayalapariggahiaM dasanaha') (sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu) (zirasAvarttam / mastake aJjaliM kRtvA / > (usabhadattaM mAhaNaM) (evaM vayAsI) // 11 // ['evameami' tyAdito 'viharaI' tti yAvat ] (evameaM' devANuppiA!) tatra-etad evamiti patyurvacane pratyayA''viSkaraNam rahe devAnupriya !> etadeva spaSTayati (tahameyaM devANuppiA!) he devAnupriya ! tathaitadyathA yUyaM vadathetyanenA'nvayataH tadvacane satyatoktA / (icchiameaM devANuSpiA!) he devAnupriya ! avitathametadanena tadvayatirekA'bhAvo'sUci / (paDicchi ameaM devANuppiA!) rahe devAnupriya!> etad asandigdhamanena sndehaa'bhaavH| (icchiapaDicchi ameaM devANupiA!) ata eva iSTam IpsitaM vA'smAkametat / (paDicchiameaM devANuppiA!) pratISTaM pratIpsitaM vA yuSmanmukhAtpatadavagRhItam / (icchiapaDicchiameaM devANupAi!) < he devAnupriya ! iSTa-pratISTametad > dharmadvayayogo'tyantA''darakhyApakaH / (sacce NaM esa aTTe) sadbhyo hitaH satyaH-praNihito'yamarthaH / (se jahe NaM tumbhe vayaha tti kaThu) < yathA yUyaM vadatha > iti kRtvA-iti bhaNitvA (te sumiNe samma paDicchai) < tAn | // 51 // in Edi national For Privale & Personal use only brary.org Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 52 // svapnAn samyaka praticchati pratIcchatha> (usamadatteNaM mAhaNeNaM saddhi) (urAlAI kiraNAvaru mANussagAI) (bhogabhogAI bhujamANI vihrh|) bhogArho bhogA bhogabhogAstAn , TIkA vyA0 prAkRtvAnapuMsakatvaM, bhuJjAnA viharati-tiSThati // 13 // ['teNaM kAleNami' tyAdito 'viharai' tti paryantam ] ('teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM) < tasmin kAle tasmin samaye / > (skke)ttr-shksy-aasnvishesssyaa'dhisstthaataa| (deviMde) devAnAM madhye indnaat-prmaishvryyukttvaaddevendraaH| (devarAyA) deveSu rAjA-kAntyAdibhirguNairadhikaM rAjamAnatvAt / |laa (vajapANI) vajraM pANAvasyeti vjrpaanniH| (puraMdare) asurAdipurANAM daarnnaatpurndrH|(sykuu) zataM kratUnAM-kArtikazreSThIbhavA'pekSayA'bhigrahavizeSANAM zrAddhapaJcamapratimArUpANAM vA yasyA'sau shtktuH| kArtikazreSThIbhavo yathA-pRthvIbhUSaNanAmni nagare prajApAlo nAma bhUpAlaH / zreSThI ca kArtikanAmA mahaddhiko rAjamAnyaH / tena zrAddhapratimAnAM zataM kRtaM / | tataH 'zatakratu' riti khyaatiH| ekadA ca gairikanAmA parivrAjako mAsopavAsI tatrA''gAt / ekaM kArtikaM vinA sarvo'pi | tanivAsIlokastadA''hato jAtaH ekadA'vagatakArtikavRttAntaH saH sakopo bhojananimittaM nimantrito rAjJe jagAda-"yadi zreSThI pariveSayati tadA taniketane samupaimI" ti zrutvA rAjA zreSThisadane gatvA taM. bhuje dhRtvA'bhyadhAt "madgehe gairikaM bhojaya" / zreSThI jagAda-tvadAjJAvidhAyitvAdvidhAsye'hamiti / tadanu zreSThinA bhojyamAno gairiko'pi 'dhRSTo'sI'tyaGgulIcAlanaceSTAM cakAra / dadhyau ca zreSThI-yadi prAgeva prAvajiSyata-tadidaM nA'bhaviSyaditi vicintyA'STazreSThisahasreNa samaM PRESCREECRESSESEX Jain Educatiu For Private & Personal use only library.org Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |53 // USAREERSALADS SSESS zreSThI zrImunisuvratasvAmyantike pravrajyA'dhItadvAdazAGgIko dvAdazA'bdaiH saudharmendro babhUva / gairiko'pi nijakadharmatastadvAhanamairAvaNAkhyaM jAtaH / tataH kArtiko'yamiti jJAtvA palAyamAnaM taM dhRtvA zakro'dhirUDhavAn / sa ca zakramApanArtha zIrSadvayaM vicakRvAn / zakro'pi dvimUrtikaH / punarapi sa ctuHshiirssH| indro'pi caturmuttirityAdi yAvadavadhinA vijJAya zakreNa tarjito bhItaH san taducitameva rUpaM vihitavAniti / iti kArtikazreSThI kathA / / (sahassakkhe) sahasrAkSa:-pazcamantrizatA'kSaNAmindrakAryapravRttatvAt / (maghavaM) maghA-mahAmeghA deva vizeSA vA vaze santyasya sa maghavA / (pAgasAsaNe) pAkA:-balavanto vairiNastAn pAko vA-dAnavavizeSastaM zAstIti pAkazAsanaH / (dAhiNaDDhalogAhibaI) dakSiNA'ddhalokasyA'dhipatiH merodakSiNataH sarvasyA'pi tadadhInatvAt / ( erAvaNavAhaNe) airAvaNaH-gajarUpaH suravizeSo vAhanaM yasya / (suriMde) surANAmindraH-AlhAdakaH / athavA zobhanA rA-dIptiH yeSAM te surAH teSu indrH-shresstthH| (battIsavimANasayasahassAhivaI) zatasahasrAH-lakSAH teSAmadhipatiH / ( arayaMbaravatthadhare ) arajAMsi-nirmalAni yAni ambaravastrANi-svacchatayA''kAzakalpavasanAni tAni dharatIti / (Ala iamAlamauDe) Alagitau-yathAsthAne nivezitau mAlAmukuTau yena / athA AliGgitamAlaM mukuTaM yasya / (navahemacAracittacaMcala kuMDalavilahijjamANagalle) nAbhyAmiva-pratyagrAbhyAmiva hemnaH satkAbhyAM cArubhyAM citrAbhyAM caJcalAbhyAm-itastatazcalanaparAbhyAM kuNDalAbhyAM vilikhyamAnau gallau yasya / (mahaDDIe) mahatI Rddhi:-chatrAdirAjacihnarUpA yasya / (mahajjuIe) mahatI dyutiH-AbharaNAdisambandhinI, yutirvA uciteSTavastughaTanArUpA yasya / (mahAbale) Pl // 53 // Jain EducM For Private & Personal use only library.org Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIkalpa TIkA 54 RERESENSURANUSSORS mahAbalaH (mahAyase) mahAyazAH (mahAguMbhAve) mahAnubhAvaH-mahimA yasya / (mahAsukkhe) < mahAsaukhya:> (bhAsuraboMdI) kiraNAvalI bhAsurA-dIptimatI bondi-vapuryasya / (palaMbavaNamAladhare) pralambA vanamAlA-bhUSaNavizeSaH pAdAntalambinI paJcavarNa-lA vyA01 puSpamAlA vA yasya / (sohamme kappe sohammavaDisaevimANe suhammAe sabhAe sakasi sihAsaNaMsi) (se NaM tattha battIsAe vimANA''vAsasayasAhastINaM) sa-indraHNaM-vAkyAlaGkAre tatra-devaloke dvAtriMzada vimAnA''vAsA-vimAnA eva / teSAM lakSANAM / strItvaM cA''patvAt / (caurAsIe sAmANiasAhassoNaM) caturazItiH samAnayA-indratulyayA--zakti-Ayu:jJAnAdikayA RddhayA carantIti sAmAnikAH teSAM sahasrANAM (tAyattIsAe tAyattIsagANaM) trayastriMzatA trAyastriMzAHmahattarakalpAH pUjyasthAnIyA mantrikalpA vA teSAM (cauNhaM logapAlANaM) catvAro lokapAlA:-'soma-yama-varuNakuberA' dikpAlananiyuktAH 1 (aTThaNhaM aggamahisINaM saparivArANAM) aSTau agrmhissyH-prdhaanplyH| tAzca-'padmA zivA zacI ajjU amalA apsarA navamikA rohiNyAkhyAH' teSAM saparivArANAM (tiNhaM parisANaM) tisraH parSado-bAhyA madhyamA'bhyantarAH jaghanyamadhyamotkRSTaparivAravizeSabhUtAH (sattaNhaM aNiANaM) saptAnAm anIkAnAM-sainyAnAM / tAni ca-gaMdhava-naTTa-haya-gaya-raha-bhaDa-aNiA murAhivANa bhave / sattamamaNi vasahA mahisA ya ahonivAsINaM' (bR0 saM0 gA0 50) (sattaNhaM aNiAhivaINaM) saptAnAmanIkA'dhipatInAM (cauNhaM caurAsIe AyarakkhadevasAhassINa) catastraH caturazItayaH caturdizaM bhAvAdaGgarakSakANAM SaTtriMzatsahasrA'dhikalakSatrayamiti / (aNNesiM ca M // 54 // 5 aditinternational For Private & Personal use only selibrary.org Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 // 4224194225824224524242 bahaNaM sohammakappavAsINaM bemANiANaM devANaM devINa gha) anyeSAM ca bahUnAM saudharmakalpavAsinAM vaimAnikAnAM devAnAM devInAM ca (AhevaccaM) ityAdi / Adhipatyam -adhipateH karma-rakSA ityarthaH / etaca sAmAnyata ArakSakamAtreNA'pi kriyate / ata Aha-(porevaccaM) purovayaM-sarveSAmagresaratvaM / tacca svAmitvamantareNA'pi nAyakaniyuktagRhacintakanaravat syAdata Aha-(sAmittaM) svAmitva-nAyakatvaM / tattu poSakatvaM vinA'pi mRgayUthAdhipate riva, bhavedityAha-(bhaTTitaM) bhartRtva-poSakatvaM / (mahattaragattaM) mahattarakatvaM-gurutarataM tadA''jJAvikalasyA'pi svadAsIvarga prati vaNija iva syAdityAha- ANAisaraseNAvacaM) AjJayA Izvara AjJezvaraH senAyAH patiH senApatiH tato Im vizeSaNakarmadhAraye, tasya karma AjJezvarasenApatyaM-svasainyaM prati adabhutamAjJAprAdhAnyamityarthaH / (kAremANe) kArayan niyukaiH saha (pAlemANe) pAlayan svayameva / (mahayAhaye ) tyAdi ( mahayA ) mahatA, raveNeti yogaH / (ayaM) tti| AkhyAnakapratibaddham ahataM vA'vyavacchinna (nagoa) yannATayaM tatra yadgItaM (vAIa) yAni calA vAditAni (taMtItalatAlatuDiaghaNamuiMga) tantrItalatAlatruTitAni / tatra tantrI-vINA talatAlAzca-hastAsphoTaravAH / yadvA-talAH-hastA tAlA:-kaMsikA / truTitAni-zeSatUryANi / yazca ghnmRdnggH-meghvnimiilH| (paDapaDahavAiaraveNaM) yacca paTupaTahavAditamiti karmadhArayagarbho dvndvH| tadanu teSAM yo vastena (divvAI bhoga bhogAI) divyAn-devajanocitAn bhogabhogAn-atizayavogAn / napuMsakatA ca prAkRtatvAt (bhujamANe viharai) bhuJjana viharati-Aste // 13 // // 55 // Sain Ede national Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SASALACE kiraNAvalI TIkA vyA01 // 56 // xi ['imaM ca Nami' tyAdeH 'evaM vayAsI' ti paryantam ] / (imaM ca NaM kevalakappa) tatra imaM kevala:-paripUrNaH sa cA'sau kalpazca-kAryakaraNasamarthaH / athavA paripUrNatAsAdhAta | kevlklpH-kevljnyaansdRshH| (jaMbuddIvaM dIva) jambUdvIpaM dvIpaM (viuleNaM ohiNA) vipulena avadhinA (AbhoemANe AbhoemANe) Abhogayan-pazyan (viharaha) viharati-Aste (tattha NaM samaNaM bhagavaM mahAvIra) tatra zramaNaM bhagavantaM / mahAvIraM (jaMbuddIbe dIve bhArahe vAse)jambUdvIpe dvIpe bhArate varSe (dAhiNabharahe) dakSiNArddhabharate (mAhaNakuMDagAme nayare) brAhmaNakuNDagrAme nagare (usabhadattassa mAhaNassa) RSabhadattasya brAhmaNasya (koDAlasaguttassa) koDAlasagotrasya (bhAriAe devANaMdAe mAhaNIe) bhAryAyAH devAnandAyAH brAhmaNyAH (jAlaMdharasaguttAe) jAlandharasagotrAyAH 8 (kucchisi) kukSau (gabhattAe vakkaMta) garbhatayA vyutkrAntaM (pAsai) pazyati, (pAsittA) dRSTvA (hatuDacitta mANadie) hRSTatuSTacittena AnanditaH (naMdie) nanditaH-samRddhitAM prAptaH (paramAnaMdie) paramAnandita:-atIva samRddhibhAvaM gataH (pIimaNe) prItimanAH (paramasomaNassie) paramasaumanasthitaH (harisavasavisappamANahiae) harSavazena visarpad hRdayaH (dhArAhayakadaMbasurahikusumaM) dhArAhataM yatkadambasya-nIpasya surabhikusumaM tadiva (caMcumAlaia) tti pulkitH| ata eva (usaviaromakUve) ucchritaromakUpazca yaH sa tathA / (vikasiavarakamalANaNanayaNe) vikasitAnibhUtalA'vataraNodbhUtaprabhUtapramodAdutphullAni varakamalavadAnanaM ca nayane ca yasya sa tathA / (payalia) pracalitAni bhagavadgabhotpattidarzanajanitasambhramA'tirekAta kampitAni ['palaMbiatti pAThe tu prakarSeNa lambitAni] (varakaDaga) varANi Jain Educ a ti For Privale & Personal Use Only Dibrary.org Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - // 57 // TrA pradhAnAni kaTakAni ca-kaGkaNAni / (tuDiya) truTitAzca-bAhurakSakAH (kejara) keyurANi ca-aGgadAni bAhumUlabhUSaNAni / hai| (mauDa) mukuTaM ca-kirITa (kuMDala) kuNDale ca-karNA''bharaNe yasya sa tathA / (hAravirAyaMtavacche) hAravirAjadvakSAH 21 tadanu padadvayasya karmadhArayaH (pAlaMba) prAlambaH-jhumbanakaM muktAmayaM (palaMbamANa) pralambamAnaM-lambamAnaM (gholaMtabhUsaNadhare) gholacca-dolAyamAnaM yadbhUSaNam-AbharaNaM tad dhArayati yaH sa tthaa| (sasaMbhamaM) sasambhrama- sAdaraM (turiaM) tvaritasautsukyaM (cavalaM) capalaM-vegavacca yathA syaattthaa| (suriMde) surendraH (sIhAsaNAo abbhuDhei) siMhAsanAdabhyuttiSThati (abbhuDhettA) abhyutthAya (pAyapIDhAo) pAdapIThataH (paccoruhai) prtyvrohti-avtrtiityrthH| (paccoruhittA) pratyavatIya (veruliavariTThariTThaaMjaNa) vaiDUryeNa madhyavartinA variSThe-pradhAne riSThA'Jjane-ratnavizeSau yayoste tathA / (niuNovia) nipuNena-kuzalena zilpinA parikarmite / ata eva (misimisiMta) tti / cikicikAyamAne / (maNirayaNamaMDiyAo) maNibhiH-candrakAntAdibhiH ratnazca-karketanAdibhiH maNDite ye te tathA / tataH padatrayasya karmadhArayaH / evaM vidhe (pAuAo) pAduke (omuai) avamuJcati / (omuittA) avamucya (egasADia) ti / ekakhaNDazATakamayaM (uttarAsaMgaM karei) uttarAsaGga-baikakSaM karoti (karittA) kRtvA ca (aMjalimauliaggahatthe) aJjalinA-aJjalikaraNato 6. mukulitau-mukulA''kRtI kRtAvagrahastau yena sa tathA / (titthayarAbhimuhe sattaTTha payAI aNugacchai) tIrthakarA'bhimukhaM | saptA'STapadAni anugacchati (aNugacchittA vAmaM jAnUM) anugamya vAma jAnuM (aMceI) ti Akuzcayati-utpATayati (aMcittA) Akuzcaya (dAhiNaM jANuM dharaNitalaMsi) dakSiNaM jAnuM dharaNitale (sAhaTu) ti saMhRtya-nivezya RSS maa||57|| Sain Educat For Private & Personal use only Abrary.org Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa karaNAvalaM TIkA vyA01 // 58 // * 222 ranaka (tikkhutto) trikRtva:-trIna vArAn (muddhANaM dharaNitalaMsi nivesei) mastakaM dharaNitale nyasyati (nivesittA) nyasya (IsiM paccunnamai) ISan-manAy pratyunnamati-avanatatvaM muzcati (paccunnamittA) avanatatvaM muktvA (kaDagatuDiabhiyAo bhuAo) kaTakAni-kaGkaNAni truTitAzca-vAhurakSakAstAbhiH stambhite bhuje (sAharei)tti UrdhvaM nayati-stambhikopame krotiitibhaavH| (sAharittA) Urya nItvA (karayalapariggahiMaM dasanahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu evaM vayAsI) dvayorhastayoranyo'nyA'ntaritA'GgulikayoH sampuTarUpatayA yadekatra mIlanaM so'JjalistaM karatalAbhyAM parigRhIta:-niSpAditastaM Avartanam-AvataH zirasyAva? yasya tam / aluksamAsazcAtra, ata eva mastake kRtvaa| athavA zirasA'prAptam-aspRSTamevamavAdIt // 14 // namutthu Nami' tyAditaH 'samuppajitthe ti yAvat ] tatra (namunthu NaM) namo'stu iti sarvatra sambadhyate / sarvatra 'Namiti vAkyAlaGkAre / (arahaMtANaM) caturthyarthe SaSThI ca prAkRtatvAt / tato'hanti zakrAdikRtAM pUjAmityaIntaH tebhyo nama iti bahuvacanamadvaitocchedena bahutvakhyApanArtha, tathA karmA'rihananAt (arihNtaannN)| 'ruha janmani' iti dhAtoH karmabIjA'bhAvena bhave'prarohaNAd (aruhaMtANaM) iti pAThatrayam / atha nAmAdi caturvidhAnapyarhataH sAmAnyato namaskRtya vizeSato bhAvA'rhataH pRthag namaskartumAha-(bhagavaMtANaM) iti / "bhgo'rk-jnyaan-maahaatmy-ysho-cairaagy-muktissu| rUpa-vIrya-prayatne-cchA-zrI-dhammai -zvarya-yoniSu // " (abhi0) ityrkyonivrjdvaadshaa'rthbhgyuktebhyH| tatra yazasvI-zAzvatavairiNAmahi-mayUrAdInAM vairopazamanAt / vairAgyavAn - SHRA I n58 // Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 59 // "yadA marunnarendrazrI-svayA nAthopabhujyate / yatra tatra ratinAma viratavaM tadA'pi te // 4 // " (vItarAgastavaH pra. 12) ityukteH / vIryavAn--aparimitabalavattvAt / prayatna:-tapaHkarmAdAvutsAhaH / icchA-bhavAjantUnAmudidhIrSA / shriiHctustriNshdtishyruupaa| aizvaryam-anekendrAdidevakoTisevyatvaM / jJAna-mAhAtmya-mukti-rUpa-dharmavacaM ca pratItameva / (AigarANaM) ityAdi AdikarebhyaH-zrutadharmasyA'rthA'pekSayA nityatve'pi zabdA'pekSayA svasvatIrtheSvAdikaraNAt (titthayarANaM) tIrthakarebhyaH-tIrtha-'saGgha AdyagaNadharo vA' tatkaraNAt (sayaMsaMbuddhANaM) svayaM sambuddhebhyaH-svayameva | paropadezaM vinaiva samyagtacA'vabodhAt / kuta evaM ? yataH (purisuttamANaM) puruSottamebhyaH-bhagavantaH saMsAre'pi vasantaH santaH sadA parA'rthakRto gauNIbhUtasvArthA ucitakriyopetA anyAH kRtajJA devagurumahAmAnino gambhIrA''zayA ityAdi guNagaNA'ndhitatvAt / utamatvamevopamAtra yeNAha-(purisasohANaM) puruSasiMhebhya puruSAH santaH siMhA || iva karmAriSSatikrUratvAt paripaheSu sA'vajJatvAt upasargebhyo nirbhayatvAcca purusssiNhaastebhyH| (purisavara-puMDarIANaM) puruSavarapuNDarIkebhyaH puNDarIkANi ca dhavala kamalAni varANi ca tAni ca varapuNDarIkANi puruSA varapuNDarI-|| kANIva puruSavarapuNDarIkANi tebhyaH / dhavalakamalasadRzAzca bhagavantaH karmapaGke sambhUtA api divyabhogajalena | varditAH tyaktvA cobhayaM jagallakSmoniyAsAstiyagnarA'marasevyAzca puNDarIkavarddhante / dhavalatA cA'mISAM sadA'zubhamalarahitatvAditi / evaM (purisavaragaMdhahasthIgaM) puruSavaragandhahastibhyaH-'Iti-mAri-durbhikSa-paracakrAdi' kSudragajAnAM bhagavadvihArapavanagandhAdeva bhaGgAt / na cA'mI puruSANAmevocamAH kintu sakalajIvalokasyApi ityata (loguttamANaM) JainEdur For Private & Personal use only wonloliary.org Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kirnn| zrIkalpa-| // 6 // ! TIka vyA lokottamebhyo lokasya-bhavyasaGghAtasya uttamAH-catusviMdatizayopetatvAt lokottamatvamevAha-( loganAhANaM) lokanAthebhyaH lokasya-bhavyalokasya nAthA:-yogakSemakAriNaH / tatrA'prAptasya samyagdarzanAdelambhakatvAt yogakAritvaM tasyaiva ca prAptasya tattadupadvA'bhAvA''pAdanena pAlakatvAt kSemakAritvamiti tebhyH| tAcikaM ca nAthatvaM katham ? ityAha(logahiANaM) lokahitebhyaH lokasya--ekendriyAdiprANigaNasya pazcA'stikAyA''tmakasya vA tadrakSaNaprakarSoMpadezena samyag prarUpaNatazca hitA-anukUlavRttayastebhyaH / nAthatvaM ca bhavyAnAM yathA'vasthitavastupradIpanena syAdityAha(logapaIvANaM) lokapradIpebhyaH lokasya-dezanAyogyaviziSTatiryagnarA'mararUpasyopadezaprabhAbhimithyAtvadhvAntavidhvaMsanena | padArthasArthaprakRSTaprakAzakatvAt pradIpA iva pradIpA iti tebhyaH / (logapajjoagarANaM) lokapradyotakarebhyaH lokasyalokA'lokarUpasya samastavastvA''tmakasya kevalA''lokapUrvakapravacanamarIcimaNDalapravartanena pradyota-prakAzaM kurvantItyevaMzIlA / yadvA-lokasya-utkRSTamateH gaNadharAdibhavyasatvasya pradyotaM-viziSTajJAnazaktiM tatkSaNadvAdazAGgIviracanA'numeyAM kurvantIti lokapradyotakarAstebhyaH / anayozca pUrvoktayovizeSaNayodraSTadRzyalokakRto bheda iti / (abhayadayANaM) abhayadayebhyaH saptabhayaharaNAdabhayaM dayanta ityabhayadAH / saptabhayasthAnAni tvimAni "ih-prlokaa-''daannmkmhaa-aajiivi-mrnn-msilogaa| satta ya bhayaThANAI jiNehiM siddhaMtabhaNiAI // " (pravacanasAro0 1320) / athavA prANA'ntikopasargakAriSvapi na bhayaM dayante / athavA abhayA-sarvaprANibhayatyAgavatI dayA-kRpA yeSAM te tathA tebhyH| atha ca yathA'narthatyAgakAriNo'mo tathA'rthaprApakA apItyAha-(cakkhudyANa) // 6. Jain Educ UIN l ational For Privale & Personal use only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pharaka zrIkalpa // 60 // cakSuIyebhyaH-sukha cakSu:-gumA'zumA'rthavibhAopadarzakasAt zrutajJAnaM tadayanta iti ckssurdyaastebhyH| yathAhi- kila|| kiraNAvalI loke kAnnAragatAnAM cauraizcakSurvaddhA viluptadhanAnAM janAnAM kazcit cakSurdasvepsitamArgapradarzanenopakArI syAdevamete'pi TIkA vyA01 bhAvantaH saMsAra kAntArAnAnAM kumAsanayA sajJAnacakSurAcchAdya rAgAdicauluiptadharmadhanAnAM zrutavakSurdacA nirvANamArga prApayanta upakArigo bhaveyuriti ma darzayannAha-(maggadagANArgadayebhyaH mArga-samyagdarzanAdikaM muktipathaM dayanta iti mArgadayAstebhyaH / atha yathA cakSuruvATaya darzayitvA ca mArga tannirupadravamAspadaM prApayan paramopakArI syAdevamete'pItyAha'saragadayAgaM) zaragaiyebhyaH paraNaM-cAgaM nAnAvidhopano padrutAnAM rakSA''spadaM nirvANarUpaM taddayanta iti shrgdyaastebhyH| yathAhi-Thoke cakSurAdidAnAdAsthAno nIvita da ityanidhIyo tathaio'prItyAi-(jIvadayArNa) jIvadayebhyaH jIvana jIyaHbhAvaprANadhAragam anaraNaM taM dayana iti / yadvA-jIveSu dayA yeSAmiti jiivdyaastebhyH| [kvacid 'bohiyANamiti pAThastatra bodhiH-tatvArtharucirUpA jinoktapA'vApjistA dayanta iti anantaro kavizeSaga kadambakaM ca bhagavatAM dharmA''tmakatayA sampannamityetadevAha-(dhammadayANa) dharmadayebhyaH dharma-dezasarva cAritrarUpaM dayanta iti dharmadayAstebhyaH / yathA ca dharmadayatvaM tathAha-(dhanna tayANa) dharmadezobhyaH dharma-noM pakAraM yathA bhavyamavandhyadezanAto dezayantIti dharmadezakA tebhyH| dharmadezakasaM caite dharmasvAmitve sati na punarnavaditi darzayatrAha-(dhammanAyagANaM) dharmanAyakebhyaH dharmasya Lain Education a l For Private & Personal use only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | // 60 // kSAyikajJAnAdesadazIkAratatphalaprakarSa bhaagaacnaaykaastebhyH| (dhammasArahINa) dharmasArathibhyaH-dharmarathasya sArathaya iva / yathA ca kila sArathI rathaM rathikamAMzca samyak pravartayati rakSati ca / evaM bhagavanto'pi saMyamA''tma-pravacanAkhyAnAM cA revadharmA 5GgAnAM rakSopadezadAnAdinA dharma sArathayaH syuH / dharmasArathikatAyAM sampradAyastvevam-'ekadA zrIvIraprabhuH pRthivyAM viharana rAjagRha purAd bahirudyAne samasaH / tatra ca zreNikadhAriNyoH meghakumAranAmA nandanazcandanapratimayA prabhogirA saMsArAdvirato'TI priyAH parityajya prvjitH| prabhugA ca grahagA'' sevanAdizikSA'rtha sthavirANAmatiH / tatra ca nirgacchadAgara udane kavAcaM yamacara gaprapA nareNuguNDita gAtrastasyAM rajanyAM kSagamAtranapi nidrAmaprApnuvan 'kva me sukhA''vAse kusumazayyAzayanaM ? kya cA'syAM duHkhA''vAsavasatau bhUtrastare luThanam ? iti sadRzyenopamaya nitthaM kadarthanAM sohumazako'hamiti | prAtaH prabhumAraya punarapi gRhi bhAvamAzrayiSye iti dhyAtvodgate sUrye prabhorantikamAgatya prabhuM praNataH / prabhugA ca prathamata evA'ma tiraskAriyA vANyA vAdinaH / he vatsa ! nirgacchadAgacchatsAdhubhiTTito'pi kiM durdhyAtavAn ? / yataH 'ko cakavaTiriddhiM caiDaM dAsattagaM samabhilasai / ko varasya gAI morce parigiNhai upalakhaMDAI // 18 // neraiyANa vi dukkha jhijjhai kAlega kiM puNa narANaM / tA na ciraM tuha hohI dukkhamiNaM mA samubdhiyam // 19 // jI jalabidasameM saMpatio trNglolaao| suviNayasamaM ca pemeM jaM nAgapu taM kari jAsu // 44 // - - ma For Private & Personal use only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 62 // 16 ka. ki.6 varamaggimma paveso varaM ca visudveNa kammuNA maraNaM / mA gahiyavtrayabhaMgo mA jIaM khaliyasIlassa // 20 // " (saMbodhasittari vairAgyazataka 44 ) ityAdikamupadizya bhagavAneva prAgbhavau smArayati / " he megha ! tAvakInAveva prAgbhavau zravaNagocarIkuru yattvaM sAmpratInAdito bhavAttRtIyabhave vaitAdathabhUmau zvetaH paradaH sahasrahastinIzaH sumeruprabhanAmA hastyabhUH / anyadA ca grISme davAdbhItaH hastinI: jivAdvihAya tRSito dhAvamAnaH paGkilamekaM saraH prAvizattatra cA'prAptapayAH paGke evaM nimagnaH // pratyarthidantinA dantAbhyAM viddho mahAvyathAM sahamAnaH sapta dinAnyasthAH / evaM viMzatyuttarazatamAyuH paripAlya mRtvA ca arrant a stratzatanAyako raktazcaturdanto dantI samutpedivAn / ekadA ca tathaiva davaM vIkSya jAtajAtismRtiH varSArAtrA''dimadhyAnte saparivAraH samUlaM vallyAdyunmUlyAssyojanamAnaM sthaNDilaM nirmitavAn / anyadA davAdbhItaH san prAgukte, sattvasaGkule sthaNDile gatvA satvaraM praviSTaH saMlInA'GgaH sthito'pi gAtrakaNDUyanecchyA pAdamekamutkSiptavAn / tatra bhUmyAmanyatrA'navAptA'vakAzaH zazakaH prAvizat / vapuH kaNDUyitvA pAdamadho muJcan zazakamAlokya tadanukampayA sazaGkaH sArddhadinadvayaM tadavastha eva sthitavAn / zAnte ca dave pracalite zazake gireH kUTamiva tvaM bhUmAvapataH / tato dinatrayaM kSuttasvAdhito'pi kRpAparaH zatamekamandAnAmAyuH paripAlyAstra zreNikadhAriNyoH putratvenotpannaH / " tadAnIM tvajJenA'pi tvayA kRpAparatayA manAgapi vyathA nA'gaNyata / idAnIM tu jagadvandyaiH sAdhubhirghaTayamAno'pi dUyase ? " svayuktaM zrutvA smRtvA ca pUrvabhava punarAyAtasaMvegaH prabhu praNamyA'bhyadhAt - "he vIra ! ciraM jIyAH / yadevaM mAmutpathaprasthitaM rathyau susArathiriva punaH panthAnayAmAnItavAn / ataHprabhRti prabhrUNAmamISAM pAdarajo'pi vandhaM me | AstAmanyat, netre vimucya zarIramapi vyutsRSTaM / kurvatAM Jain Educational // 61 // brary.org Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa saTTAdikaM zarIre na manAgapi duSyAmyahamityatrA'rthe'bhigraho bhavatu" ityevaM sthirIkRto meghastInaM tapastaptyA mAsikI ca saMlekhanAM kRtvA vijayavimAne devo'jani / tatazcyuto mahAvidehe setsyatIti / tadevaM bhagavanto dharmasArathayaH // iti zrImeghakumAranidarzanam // kiraNAvalI TIkA vyA01 // 62 // REKARA%AKAA-%% iti zrIjainazAsanasaudhastambhAyamAna-mahAmahopAdhyAya-zrIdharmasAgaragaNivaraviracitAyAM kalpakiraNAvalyAM prathamaM vyAkhyAnaM samAptam BREARSHISAREERA // 62 // For Privale & Personal use only wwwr.gainelibrary.org Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 63 // atha dvitIyaM vyAkhyAnaM prArabhyate (dhammavaracAuraMtacakkavaTTINaM) dharmavaracAturantacakravartibhyaH-trayaH samudrAH caturthoM himavAn iti catvAraH kSite: antAH teSu prabhutayA bhavA iti cAturantAH te ca te cakravartinazca caaturntckrvrtinH| dharmeSu varA:-zreSThAH teSu cAturantacakravartina iva dhrmvrcaaturntckrvrtinH| yathAhi pRthivyAM zeSarAjA'tizAyinaH cAturanta cakravartino bhavanti / evaM bhagavanto'pi dharmavareSu-zeSapraNetRSu sA'tizayAH procyanta iti tebhyH| yadvA-anyakutIthikA'pekSayA dharmavareNa narakAdicaturgatyantakaraNAccaturantena mithyAtvAdiripUcchedakatvAccakreNeva vartituM zIlaM yeSAM te tathA tebhyH| ['dIvo tANaM' ityAdi ] atra ca prathamA caturthyartha SaSThayarthatayA yojyA / tatra (dIvo) dIpaH-samastA'rthaprakAzakatvAd dIpa iva duHsthitasya saMsArasAgarAntarvatiprANigaNasyA''zvAsahetutvAd dvIpa iva vaa| (tANaM) anarthapratihananahetutvAt trANam / (saraNaM) arthasampAdanahetutvAcca zaraNam / (gaI ) gamyate susthityartha duHsthitaiH AzrIyate iti gatiH / (paiTThA) pratiSThantyasyAm iti pratiSThA-saMsAragartapatatprANigaNasyA''dhAra iti / (appaDihayavaranANadaMsaNadharANaM) apratihatavarajJAnadarzanadharebhyaH-apratihate - kaTakuTathAdibhiH vare-kSAyike jJAnadarzane-vizeSasAmAnyA'vabodharUpe dharanti iti tebhyH| IdRzaM jJAnadarzanadhAritvam AvaraNA'bhAvAt sampadyata ityAha-(viadRcha umANaM) vyAvRttachadmabhya:-vyAvRttaM chadma-ghAtikarmANi saMsAro vA yebhya iti tebhyaH / tadabhAvastu rAgAdijayAdityAha-(jiNANaM jAvayANaM) jinebhyaH // 63 / For Privale & Personal Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 64 // rAgAdijebhyaH / rAgAdijayazca tajjayopAyajJAnapUrvaka eva ityata Aha-jJAyakebhyaH- jAnanti iti jJAyakAH tebhyaH / yadvAanyabhavyasattvai rAgAdIn sadupadezadAnAdinA jApayanti iti jApakAH tebhyaH / ata eva ( tiSNANaM tArayANaM ) tIrNebhyo bhavA'rNavaM jJAnAdipotena / tArakebhyaH anyAnapyupadezavartinaH / (buddhANaM bohayANaM ) ajJAnanidrAprasupte jagata svasaMviditajJAnena jIvAditattvaM buddhyante sma iti buddhAH tebhyaH / anyAnapi bodhayanti iti bodhakAH tebhyaH / (muttANaM moagANaM) bAhyAbhyantaraparigrahabandhanAt karmabandhanAdvA muktA iti tebhyaH / anyAnapi tadvayAnmocayitRbhyaH / etAni vizeSaNAni bhavA'vasthAmAzrityoktAni / atha siddhAvasthAmAzrityocyante - ( savvaNNUNaM ) sarvajJebhyaH - jIvasvAbhAvyAt sarvaM vastujAtaM pradhAnavizeSaM gauNIkRtasAmAnyaM ca kevalajJAnena jAnanti iti sarvajJAH tebhyaH / (savvadarisINaM) sAmAnyapradhAnaM gauNIkRtavizeSaM ca sarva kevaladarzanena pazyanti iti sarvadarzinaH tebhyaH / prathamaM sarvajJebhyaH iti vizeSaNaM ca kevalinAmAdyasamaye jJAnaM, dvitIye darzanam iti sUcanArtham / ubhayamapi ca vastu viSayIkurvadvastu nirapekSameva kevalinAM chadmasthAnAM tUbhayaM - sApekSaM nirapekSaM ca / kramo pi prathamaM darzanaM pazcAjjJAnam iti prasaGgAd bodhyam iti / (sivama yalamaru amaNatamakkhayamavyAbAhamapuNarAvitti ) (ityAdi) zivaM - nirupadravam / acala - svAbhAvikaprAyogika calanA'bhAvAt / arujam - AdhivyAdhyabhAvAt / anantamanantA'rthaviSayaka jJAnamayatvAt / akSayam-anAzaM sA''dyanantatvAt, akSataM vA paripUrNatvAt / avyAbAdhaM- pareSAM pIDAkAritvAbhAvAt / apunarAvRtti - punarbhave 'navatArAt / ( siddhigainAmadheyaM) siddhi: - lokAntakSetrarUpA sA cA'sau gativa kiraNA TIkA vyA0 // 64 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 65 // SABRETORRHARASHERBA saiva nAmadheyam-abhidhA yasya / IdRzaM (ThANaM) sthAnaM-vyavahArataH siddhikSetraM, nizcayato yathAvasthitamAtmasvarUpaM samyagazeSakarmavicyuteH ( saMpattANaM) prAptAH- samprAptAH tebhyaH / jIvasvarUpavizeSaNAnyapi imAni upacArAlokA'gre jJeyAni / AdyantakRto namaskAro madhyavyApItyato'nte (namo jiNANaM) namo jinebhya ityuktamiti / (jiabhayANaM) jitabhayebhyaH-pitabhayebhyaH na cA'tra paunaruktyam / yataH 'sajjhAyajhANatavosahesu uvaesathuipayANesu / saMtaguNakIttaNesu ana huMti puNaruttadosAo' tti (Ava0) // 1504 // ___anena jinajanmAdiSu zakraH stauti iti " zakrastava" ityabhidhIyate / evaM sarvAn bhAvArhataH stutvA punaradhikRtaM vIraM / stauti-(Namo tthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa) namo'stu zramaNasya bhagavato mahAvIrasya (Aigarassa caramatitthayarassa puvatitthayaranihissa) (jAva) yAvat karaNAt (sayaMsaMbuddhassa) ityAdi (siddhigainAmadheyaM ThANaM) ityantaM dRzyam / (jAya saMpAviukAmassa) yadyapi bhagavataH sarvatra ni:spRhatvAt siddhigatau kAmo nAsti tathApi tadanurUpaceSTanAt samprAptukAma iva tsyaa'praaptsyetyrthH| (vaMdAbhi NaM bhagavaMtaM) bande'haM bhagavantaM (tatthagayaM) tatra brAhmaNakuNDagrAme devAnandAkukSIsthitam / (iha gae) iha saudharmadevaloke sthito'ham / yataH (pAseu me bhayavaM tatthagae ihagayaM tikaTu) pazyati mAM bhagavAn tatragata ihagataM jJAnena itizepa itikRtvA-itihetoH [pAsau' iti pAThe pazyatu mAm iti] (samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai) zramaNaM bhagavantaM mahAvIra vandate namasyati / (vaMdittA namaMsittA) bandittA namasyitvA (sihAsaNavaraMsi ) siMhAsanavare (puratthAbhimuhe) // 65 // Jain Educa t ional For Privale & Personal use only wow.adirary.org Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvalI TIkA vyA02 // 66 // RRCHAEOLAGANDHAMARREARSA pUrvAbhimukhaH (nisaNNa) nissnnnnH-upvissttH| (tae NaM tassa sakassa devidassa devaraNo) tataH tasya zakrasya devendrasya devarAjasya (ayameyArUve) ayametadrUpaH (ajjhathie) Atmanyadhi adhyAtma tatra bhava AdhyAtmika-AtmaviSaya ityrthH| (ciMtie) cintA saJjAtA'smin iti cintitaH-cintAtmako na dhyAnAtmakaH / (patthie) prArthana | prArthaH sa saJjAto'sminniti praarthitH-abhilaapaatmkH| (maNogae) manogataH-vAcA na prkaashitH| (saMkappe samupajjisthA) saGkalpaH samudapadyata // 16 // [na khalu eaM bhUaM' ityAditaH 'AyAissaMti vA' iti yAvat ] tatra-(na khalu eaM bhUaM) na khalu etadbhUtaM (na eaM bhavvaM) na etat bhavati (na eaM bhavissa) na etad bhaviSyati ( NaM arahaMtA vA cakkavaTTI vA) yadahanto vA cakravartino vA (baladevA vA vAsudevA vA) baladevAH vA vAsudevAH vA (aMtakulesu vA) antyakuleSu-jaghanyakuleSu antyavarNatvAt zUdrakuleSu vA / (paMtakulesu vA) prAntakuleSu-adhamakuleSu / (tucchakulesu vA ) alpakuTumbeSu alpardhiSu vaa| (dariddakulesu vA) daridrakuleSu-sarvathA nidhanakuleSu / (kiviNakulesu vA) kRpaNA:-kirATAdayaH (bhikkhAgakulesu vA) bhikSAcarAHtAlAcarAdyAH (mAhaNakulesuvA) brAhmaNA:-dhigajAtayaH tatkuleSu / (AyAiMsu vA) AyAsiSu:-jajJire (AyAiMti vA) AyAnti-jAyante (AyAissaMti vA) AyAsyanti-janiSyante // 17 // ['evaM khalu' ityAditaH 'AyAissaMti ca' iti yAvat ] SAERECRACACARA // 66 // Jain Ede For Private & Personal use only ernational elibrary.org TW Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 67 // tatra - ( evaM khalu arahaMtA vA cakkavaDI vA baladevA vA vAsudevA vA ) evaM khalu arhantaH cakravartinaH baladevAH vAsudevAH vA ( uggakulesu vA ) ugrA : - Adidevena ArakSakatayA ye niyuktAH ( bhogakulesu vA ) bhogA:gurutayA ye vyavahRtAH ( rAyannakulesu vA ) rAjanyA :- ye vayasyatayA sthApitAH ( ikkhAgakulemu vA ) ikSvAkavaHAdyavaMzyAH ( khattiyakule vA) kSatriyA- ye zeSaprakRtitayA sthApitA rAjakulInAH ( harivaMsakulesu vA ) harivaMza :- harivarSa kSetrA''nItayugalodbhava iti / tatkuleSu ( annayaresu vA ) anyatareSu iti jJAta-mallaki - lecchakikauravyAdikulesu / tatra jJAtAH - zrI RSabhasvajanavaMzajAH ikSvAkuvaMzajA eva / nAgA vA nAgavaMzajA bhaTAH zauryavanto yodhAH / malakino lecchakina rAjavizeSAH / kauravyAH- tebhyo'pi viziSTAH kuruvaMzajAH / ( tahappagAresu visuddhajAikulasesu vA ) tathA prakAreSu vizuddhajAtikulavaMzeSu / tatra jAtiH - mAtRpakSaH kulaM - pitRsamutthaM / vizuddhe jAtikule yeSu te ca te vaMzAH- puruSA'nvayAzca teSu / ( AyAiMsu vA AyAiti vA AyAissaMti vA ) jajJire jAyante janiSyante // 18 // [' asthi puNa ese' ityAdita: 'nikkhamissaMti vA ) iti yAvat ] tatra - ( asthi puNa ese vi bhAve) asti punarayamapi bhAvaH - bhavitavyatAsskhyaH (logaccherayabhUe) lokAsszvaryabhUta padArthaH - ( anaMtAhiM ussappiNI ossappiNIhiM batAhiM ) anantAsu utsarpiNyavasarpiNIsu vyatikrAntAsu (samuppajjai ( 100 ) kadAcit samutpadyate / AzcaryANi cAsyAmavasarpiNyAM daza jAtAni / tathAhi // 67 // library.org Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAra | TIkA vyA0 // 68 // "uvassagga gambhaharaNaM itthItitthaM abhAviA parisA / kaNhassa avarakaMkA avayaraNaM caMda sUrANaM // 167 / / harivaMsakuluppattI camaruppAo a aTThasayasiddhA / assaMjayANa pUA dasa vi aNaM teNa kAleNa" // 168 / / (sthAnAGgasUtra 77)-zrI abhayadevasUrikRtavyAkhyA upamRjyate-cAvyate prANI dharmAdebhiH iti upasargAH- devAdikRtopadravAH / te ca bhagavato mahAvIrasya chadmasthA'basthAyAM bhUyAMso'gre vakSyamANalakSaNA babhUvuH / kevalyavasthAyAmapi namannikhilanaranAkinikAyanAyakasyA'pi jaghanyato'pi koTIsaGkhyabhaktibharanibharA'marapaTpadapaTalajuSTapAda padmasyA'pi vividharddhilabdhimadvaravi ne yasahasraparivRtasyA'pi svabhAvaprazamitayojanazatamadhyagatavairamAriviDvaradurbhikSAdyupadravasyA'pyanuttarapuNyasambhArasyA'pi manuSyamAtreNA'pi ciraparicitenA'pi ziSyA''bhAsenA'pi gozAlakena kRta upasargaH, idaM ca kila na kadAcid bhUtapUrvaM / tIrthaGkarA hi anuttarapuNyasambhAratayA nopasargabhAjanam api tu sakalanarA'maratirazcAM satkArAdisthAnameva iti anantakAlabhAvi ayamoM loke'dbhutabhUta iti / tatra kevalyavasthAyAM gozAlakakRtopasoM yathA-" ekadA bhagavAn zrImahAvIraH zrAvastyAM viharati sma gozAlakazca / tatra ca gautamasvAmI gocaragato bahujanazabdamazrauSId yathA-'iha zrAvastyAM dvau jinau sarvajJau mahAvIro gozAlakazca' iti / zrutvA bhagavadantikamAgatya gautamo gozAlakotthAnaM pRSTavAn / bhagavA~covAca yathA-'ayaM zaravaNagrAme gobahulabrAhmaNagozAlAyAM jAto malinAmno makhasya subhadrA'bhidhAnatabhAryAyAzca putrH| SaDvarSANi chadmasthena mayA sAdha vihRto'smatta evaM bahuzrutIbhUta iti nA'yaM jino na ca sarvajJaH' idaM ca bhagavadvacanamAkarNya // 68 Jain Educa Hernational For Private & Personal use only www.jainalbrary.org Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 69 // SASSUOSISSA bahujano nagaryAstrikacatuSkAdiSu parasparaM kathayAmAsa 'gozAlako makhaliputro na jino na sarvajJa' idaM ca lokoktimAkarNya gozAlakaH kupita AnandA'bhidhAnaM ca bhagavadantevAsinaM gocaragatamapazyat tamavAdIca-bho Ananda ! ehi tAvadekamaupamyaM nizAmaya' yathA-kecana vaNijo'rthA'rthino vividhapaNyabhRtazakaTA dezAntaraM gacchanto mahATavIM prvissttaaH| pipAsitAH, tatra jalaM gaveSayantaH catvAri valmIkazikharANi shaaddvlvRksskksssyaa'ntrdraakssuH| kSipraM caikaM vicikSipuH tto'tivipuljlmvaapuH| tatpayo yAvat pipAsamApItavantaH payaHpAtrANi ca payasA pripuuryaamaasuH| tato'pAyasambhAvinA vRddhena nivAryamANA apyatilobhAd dvitIyatRtIyazikhare vibhiduH / tayoH krameNa suvarNa ca ratnAni ca samAsAdayAmAsuH / punaH tathaiva caturtha bhindAnAH ghoraviSamatikAyamaJjanapuJjatejasamaticaJcalajihvAyugalamanAkalanIyakopaprasaramahIzvaraM saGkaTTitavantaH / tato'sau kopAdvalmIkazikharamAruhya mArtaNDamaNDalamavalokya nirnimeSayA dRSTayA samantAdavalokayaMstAn bhasmasAcakAra / tannivArakavRddhavANijakaM tu nyAyadarzI iti anukampayA vanadevatA svasthAnaM saJjahAra iti / evaM tvadIyadharmA''cAryamAtmIyasampadA'parituSTamasmadavarNavAda vidhAyinamahaM svakIyena tapastejasAdhyaiva bhasmasAtkariSyAmi iti / eSaH pracalito'haM tvaM tu tasyemamarthamAvedaya-" bhavantaM ca vRddhavANijamiva nyAyadarzitvAd rakSiSyAmi" iti zrutvA asau AnandamuniH bhIto bhagavadantikamupAgatya taM sarvamAvedayat / bhagavatA'pi asau abhihitaH-" eSa Agacchati gozAlakaH tataH sAdhavaH zIghram ito'pasarantu preraNAM ca tasmai kazcidapi mA'dAd iti gautamAdInAM nivedaya" iti / tathaiva kRte gozAlaka Agatya bhagavantaM pratyabhidhau-" suSTu-zobhanam AyuSman ! kAzyapa ! sAdhu AyuSman ! kAzyapa ! mAmevaM SAMACHAR // 69 // Sain Educ a tional For Privale & Personal use only H Dlibrary.org Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa // 70 // vadasi - " gauzAlako maGkhaliputro'yam" ityAdi / yo'sau gozAlakastavA'ntevAsI sa devabhUyaM gataH / ahaM tu anya taccharIrakaM parISaha sahanasamarthamAsthAya varSe " ityAdikaM kalpitaM vastUgrAhayan tatpreraNApravRttayordvayoH sAdhvo:- sarvAnubhUtisunoH tejasA tena dagdhayoH bhagavatA'bhiDita:- " he gozAlaka ! kazciccauro grAmeyakaiH prArabhyamANaH tathAvidhaM durgamamAnaH agulyA tRNena vA AtmAnamAvRNvannAvRtaH kiM bhavati ? anAvRta evAsau / evaM tvamapi anyathA jalpanena AtmAnamAcchAdayan kim AcchAdito bhavasi ? sa eva tvaM gozAlako yo mayA bahuzrutIkRtaH tadevaM mA'vocaH " / evaM bhagavataH samabhAvatayA yathAvad bruvANasya tapastejo'sau kopAt niHsasarja / uccAvacA''krozaiva AkrozayAmAsa / tattejazca bhagati aprabhavat taM pradakSiNIkRtya gozAlakazarIramevA'nutApayadanupraviveza / tena ca dagdhazarIro'sau darzitA'nekavikriyaH saptarAtrau kAlamakArSId iti | 1 | tathA garbhasya - udarasavasya haraNam - udarA'ntarasaGkrAmaNaM garbhaharaNam etadapi tIrthakarA'pekSayA abhUtapUrvaM sadbhagavato mahAvIrasya jAtam iti anantakAlabhAvitvAdAzcaryameva iti |2| tathA strI - yoSit tasyAH tIrthakaratvenotpannAyAH tIrya - dvAdazAGgaM saGgo vA strItIrtham / tIrthe hi puruSasiMhAH puruSavarahastinaH tribhuvane'pi avyAhataprabhubhAvAH pravarttayanti / iha tvavasarpiNyAM mithilAnagarIpateH kumbhakamahAra|jasya duhitA mallyabhidhAnA ekonaviMzatitamatIrthakara sthAnotpannA tIrthaM pravartitavatI iti anantakAlajAtatvAdasya bhAvasya AzcaryatA iti | 3| ' abhAviparita 'tti abhavyA-ayogyA cAritradharmasya parSet- tIrthakarasamavasaraNazrotRlokaH / zrUyate hi bhagavato Jain Eduernational kiraNAvaLI TIkA gyA0 2 // 70 // elibrary.org Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 71 // AALAREE vaImAnasya jambhikagrAmanagarAd bahiH utpanna kevalasya tadanantaraM militacaturvidhadevanikAyaviracitasamavasaraNasya bhaktikutUhalA''kRSTasamA yAtA'nekanarA'maraviziSTatirazvAM sasvabhASA'nusAriNA'timanohAriNA mahAdhvaninA kalpaparipAlanAyaiva dharmakathA babhUva / yato na kenA'pi tatra viratiH pratipannA / na caitadapi tIrthakRtaH kasyA'pi bhUtapUrvamiti / idamAzcaryam iti // 4 // ____ tathA kRSNasya-navamavAsu devasya avarakaGkA-rAjadhAnI gativiSayA jAtA ityapi ajAtapUrvatvAdAzcaryam-zrUyate hi pANDavabhAryA draupadI dhAtakIkhaNDabharatakSetrA'parakaGkArAjadhAnInivAsipamarAjena devasAmarthyanA'pahRtA / dvAravatIvAstavyazca kRSNo vAsudevo nAradAdupalabdhatavyatikaraH samArAdhinasusthitA'bhidhAnalavaNasamudrA'dhipatidevaH paJcabhiH pANDavaiH saha dviyojanalakSapramANaM jalanidhimatikramya pamarAja raNavimardena vijitya draupadIm AnItavAn / tatra ca kapilanAmA vAsudevo munisuvratA'bhidhAnatatratyajinAt kRSNavAsudevA''yamanavArtAmupalabhya sabahumAnaM kRSNadarzanArthamAgataH / kRSNazca tadA samudra llaGyati sma / tatastena pAJcajanyaH zazaH pUritaH kRSNenA'pi tathaiva / tataH parasparaM zaGkhazabdazravaNamajAyata iti // 5 // tathA bhagavato mahAvIrasya vandanArtham avataraNam AkAzAt samavasaraNabhUmyAM candra-sUryayoH zAzvatavimAnopetayoH babhUva / idamapi Azcaryam iti // 6 // tathA hare:-puruSavizeSasya vaMza:-putrapautrAdiparamparA harivaMzaH tallakSaNaM yatkulaM tsyotpttiH| kulaM hi anekadhA, ato harivaMzena viziSyate / etadapi Azcaryameva iti-zrayate hi bharatakSetrA'pekSayA yat tRtIyaM harivarSA''khyaM mithuna kakSetraM / tataH kenA'pi pUrvavirodhinA vyantarA'mareNa mithunakamekaM bharatakSetre kSiptaM / tacca puNyA'nubhAvAd rAjyaM prAptaM / tato harivarSa BAAPAASAUna SARGAMANG // 7 // JainEducad For Private & Personal use only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvarDa TokA vyA02 // 72 // SHRECRPORRORRECORRESS jAtaharinAmnaH puruSAd yo vaMzaH sa tatheti // 7 // tathA camarasya-asurakumArarAjasya utpatanam-UrdhvagamanaM camarotpAtaH / so'pi AkasmikatvAdAzcaryam iti / zrayate hi camaracaJcArAjadhAnInivAsI camarendraH abhinavotpannaH sannUrdhvamavadhinA AlokayAmAsa / tataH svazIrSopari saudharmavyavasthita zakraM dadarza / tato matsarA''dhmAtaH zakratiraskArA''hitamatiH ihA''gatya bhagavantaM mahAvIraM chadmasthA'vastham ekarAtrikI pratimA pratipannaM suMsumAranagarodyAnavatinaM sabahumAna praNamya-" bhagavan ! tvatpAdapaGkajavanaM me zaraNam , ariparAjitasya" iti vikalpya viracitaghorarUpo lakSayojanamAnazarIraH paridharatnaM praharaNaM parito bhramayan garjana AsphoTayan devAn trAsayan utpapAta / saudharmA'vataMsakavimAnavedikAyAM pAdanyAsaM kRtvA zakraM cA''krozayAmAsa / zakro'pi kopAjAjvalyamAnasphArasphuliGgazatasamAkulaM kulizaM taM prati mumoca / sa ca bhayAt pratinivRtya bhagavatpAdau zaraNaM prpede| zakro'pi avadhijJAnA'vagatatadvyatikaraH tIrthakarA''zAtanAbhayAcchIghramAgatya vajramupasaJjahAra / babhANa ca-"mukto'si aho ! bhagavataH prAsAdAt nA'sti mattaH te bhayam" iti // 8 // tathA aSTAbhiradhikaM zataM aSTazatam / aSTazataM ca te siddhAzca-nivRtA aSTazatasiddhAH / idamapi anantakAlajAtam iti Azcaryam / param-"etadutkRSTA'vagAhanAmAzritya madhyamA'vagAhanAyAM punarane kazo'STottarazataM siddhayati" iti nA''zcaryam / taccaivam " risaho risahassa suA bharaheNa vidhajjiAo navanavai / aTTa ya bharahassa suA siddhigayA egasamayaMsi" // // CCOUGEHARMAEROFEROACA-. // 72 // Jain Educal For Private & Personal use only A mlibrary.org Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 73 // SASACRAESEX APHEREHENSIRONMROWANIM tathA vasudevahiNDau zrIsaGghadAsagaNayo'pyAhu: "usaho abhiiNA nakkhatteNaM egRNaputsaehiM aTTa ya nattuasahiehiM egasamayaMmi nivvue sesANa vi aNagArANaM dasasahassANi aTThasaya (108) UNagANi tami nakkhatte nivvuANi" ti // 9 // tathA asaMyatA-asaMyamavanta ArambhaparigrahaprasaktA abrahmacAriNaH teSAM pUjA-satkAraH asNytpuujaa| sarvadA hi kila saMyatA eva pUjA'rhAH / asyAM tvavasapiNyAM viparItaM jAtam iti Azcaryam // 10 // ata evA''ha-" dazA'pi etAni anantena kAlena-anantakAlAt saMvRttAni asyAm avasarpiNyAm" iti / evaM ca kAlasAdhAt zeSevapi bharatairAvateSu daza daza AzcaryANi babhUvAMsi / uktaM ca-" dasasu vi vAsesevaM dasa dasa accherayAI jANAhi" ti ( ) / paraM sarvatra camarotpAdA'bhAvAt , kRSNasya dhAtakIkhaNDagamanamiva tatratya vAsudevasya atra AgamanA'bhAvAca prakArA'ntareNa iti arthAd bodhyam / dazAnAmapi AzcaryANAM tIrthavyaktistvevam "usame aTTaDiasayaM siddhaM sIalajiNaMmi harivaMsI / nemijiNe varakaMkA-gamaNaM kaNhassa saMpattaM // // itthItitthaM mallI pUoM assaMjayANa navamajiNe / avasesA accheraiyauM vIrajiNidassa titthaMmi // // (nAmagutsassa vA kammassa) [ityAdi] nAmna:-nAmakarmaNo gotrakarmaNo vA-athavA nAmnA-sajJayA gotrasyanIcairgotrasya (akkhINassa) akSINasya-sthiterakSayAt (aveiassa) aveditasya-tadrasasyA'nanubhUtatvAt (aNijiNNassa) anirjIrNasya-tatpradezAnAM jIvapradezebhyaH aparizATanAt (udaeNaM tasyodayena / ka. ki. // 73 // Jain Educa t ional For Privale & Personal Use Only wdubrary.org Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvalI TIkA vyA02 // 74 // bhagavatA ca nIcairgotraM bharatasutamarIcijanmani sthUlasaptaviMzatibhavA'pekSayA tRtIyabhave nivaddham / tathAhi pazcimamahAvidehe nayasAranAmA graamaa'dhiptiH| ekadA svAmyAdezAd dArunimittaM sapAtheyo'TavyAM gtH| tatra ca bhojanA'vasare bhRtakaiH upanItAyAM rasavatyA-'yadi kazcid atithimilati tadA zobhanam ' iti buddhyA itastato vilokayan | sArthabhraSTAn kSuttaTabAdhitatanUn sAdhUn dRSTvA hRSTaH- aho ! me bhAgyam' iti romAJcitatanuH sAdaraM sAdhUna AhUya vipulayA rasavatyA pratyalAbhayat / bhojanAdinA ca kRtakRtyIbhUya sAdhusamIpe gatvA natvA'thovAca-calantu bhagavanto darzayAmi mArgam / tadanu tena saha caladbhiH sAdhubhiH-'yogyo'yam' iti avadhArya adhvanyeva vRkSA'dhaH upavizya dharmadezanayA samyaktvaM :prApitaH / sa cA''tmAnaM dhanyamanyaH sAdhUn natvA svagrAma praaptH| saH prAnte ca pazcanamaskRtismRtipurassara mRtvA-dvitIye bhave saudharmakalpe palyopamA''yuH suraH / tataH cyutaH-tRtIye bhave marIcinAmA bharatasuto'bhUt / sa caikadA sabahumAnaM devendrAdividhIyamAnaM prathamajinamahimAnaM dRSTvA zrutvA ca dharma samyaktvalabdhabuddhiH prbjitH| tataH saH sthavirA'ntike adhItakAdazAGgIkaH, anyadA grISmakAle asnAnAdinA pIDitavapuH saMyamamArgAd udvignamanAH-'gRhe me gantumanucitaM, zrAmaNyaguNAnapi merugirisamabhArAn voDhum aham azakaH' iti cintAparaH svakIyasvarUpaM prakaTayanneva etatkuliGgaM cintayati / tadyathA-'zramaNAH tridaNDaviratA :, ahaM tu naivam / ato me tridaNDikaM-tridaNDacihnamastu / tathA-'zramaNA locendriyAbhyAM dravyabhAvAbhyAM muNDAH, nA'hamevam ' ato me curamuNDaH, zirasi zikhA ca bhavatu / tathA-'zramaNAH sakalaprANivadhAdviratAH, ahaM tu na' ityataH sthUlaprANivadhAdeva me viratirastu / tathA-'niSkizcanAH kila sAdhavaH, nA'hamevam / AAAAAAA // 74|| JainEducation.international wronwanesbrary.org Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 75 // apyato me mArgA'vismRtaye pAvitryAdikaM kiJcanamastu / tathA-' zIlasugandhAH sAdhavaH, nA'ham' iti me gandhacandanAdigrahaNamastu / tathA-' vyapagatamohA munayaH, ahaM tu na ' ityato me mohA''cchAditamateH chatrakaM cihnamastu / tathA-' anupAnatkAH zramaNAH, mama ca upAnahau bhavataH / tathA-' zuklAmbarA nirambarAzca jinakalpikAdayaH kaSAyAkaluSitamatayaH yatayaH, nAhamevam' ato me kaSAyakaluSitasya dhAturaktAni vastrANi bhavantu / tathA-' avadyabhIravaH sAdhavo bahujIvasamAkulajalAssrambhavarjakAH, nA'hamevam' ato me parimitena jalena snAnaM pAnaM cA'stu / evaM nijamatyaiva vikalpya pArivrajyaM pravrajitaH / tatastaM visadRzarUpaM vilokya bhUyo loko dharma pRcchati ? / tatpuraca sAdhumArga prarUpayati / kimiti bhavatA sAdhumArgo nA''zrIyate ? iti prazne- ' zramaNAH tridaNDaviratA ahaM tu tridaNDavAn' ityAdi prAguktameva prAduSkaroti / evaM ca svadezanAraJjitAn anekarAjaputrAdijanAn bhagavataH ziSyatayA samarpayati viharati ca bhagavataiva sArddham / anyadA ca bhagavAn viharan marIcinA samam ayodhyAyAM bahiH samavasRtaH tatra ca vandanArthamAgatena bharatena pRSTo bhagavAn - he prabho ! asti kazcidapi etAvatyAM parSadi bharatakSetre bhavitA tIrthakRt jIvaH ? ityukte / prabhurAha - he bharata ! marIcirevA'yaM svAdhyAyadhyAnA''sakko'syAmevAvasarpiNyAM 'vIra'nAmA caturviMzatitamastIrthakRt / mahAvidehe 'mUkA rAjadhAnyAM ' priyamitra 'nAmA cakravartI / atraiva bharate ' tripRSTha 'nAmA potAnA'dhipatiH prathamo vAsudevazca bhaviSyati iti prabhuktamAkarNya bharataH pulakitavapuH prabhuM praNamya marIcimabhivandituM yAti gatyA ca vinayena triHpradakSiNIkRtya vandate stauti ca - 'bho marIce ! yAvanto lAbhAH te tvayaiva labdhAH / yataH - ' tvaM 'vIra' nAmA carama tIrthakRt, 'priyamitra 'nAmA cakravartI, ' Jain Educatimational // 75 // library.org Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvara TIkA zA. - 'tripRSTha 'nAmA prathamo vAsudevazca bhaviSyasi' ityAdi prAgutaM prAdaHkRtya-na ca te pArivrajyaM vande na cA'pi tavedaM janma, kintu caramaH tIryakRd bhaviSyasi ato vande' ityAdi madhurAmiH vAgbhiH stutvA natvA ca punaH pitaramabhivandha vinItA nagarI prAptaH / marIcirapi bharatavacanaM zrutvA harSodrekAt tripadIm AsphoTaya nRtyaM kurvanidamavocat " jai vAsudevapaDhamo mUAi videha cakkavaTTittaM / caramo titthayarANaM hou alaM itti majjha // 1796 // ahayaM dasArANaM piA ya me cakavahivaMsassa / ajo titthayarANAM aho ! kulaM uttama majjha // 1797 / (vize0 Ava0 tathA ni0431-432) // iti ca jAtimadahetukaM nIcairgotraM baddhavAn / yaduktam-- jAti-lAbha-kulai-zvarya-bala-rUpa-tapaH-zrutaiH / kurvanmadaM punastAni hInAni labhate janaH / / ( yoga04 pra. 13) tadanu marIciH bhagavati nivRte sAdhubhiH saha viharan prAgvat sAdhubhyazca ziSyAn samarpayati / ekadA ca taM glAnIbhUtaM zAna ko'pi sAdhuH pratijAgarti / so'cintayada-aho ! ete bahuparicitA api na pratijAgrati / yadi vA kathamete kRtakRtyAH svadehe'pi gataspRhAH saMyamino mAmIzamavirataM pratijAgrati ? / tasmAd 'rogavimukasya mamaikaM prati jAgarakaM pravrAjayituM yuktam ' iticintAparasya tasya ekadA nIrogatAyAM saJjAtAyAM 'kapila 'nAmA rAjaputro dharmazuzrUSayA tadantike samAgato nijadezanayA prtibuddhH| tena prerito-'bho kapila ! yAhi sAdhusamIpe prapadyasva ca trailokyA'laGkAraM trailokyA'gyapadaikahetuM HALA NARMA // 76 / Jain Educ a tional For Private & Personal use only Miterary.org Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 77 // munimArgam' ityukte koMdayAnmunimArgA'nabhimukhaH kapila: provAca-yadevaM kimiti bhavadbhiH tatparityAgena etat pArivajyaM svIkRtam ? / marIciruvAca-'pApo'haM zramaNAH tridaNDaviratAH, ahaM tu naivam' ityAdivibhASA pUrvavat / punarapi kapila: provAca-'kiM bhavadarzane sarvathA dharmoM nAstyeva ?' ityukte marIciracintayata'pracurakarmA khalu ayaM jinoktamArga na prapadyate / ato varaM me maducitaH sahAyaH saMvRttaH iti vicintA-'sampUrNaH khalu sAdhumArge dharmaH, kizcittu mama mArge'pi' ityarthA'bhidhAyaka-'kavilA itthaMpi ihayaMpi iti (vi0 Avara 1804 ni0 437) utsUtramizritameva vAkyaM marIciravocat / tacchutvA ca kapilaH tadantike eva prbjitH| marIcinA'pi anene durvacanena koTAkoTIsAgarapramANaH sNsaaro'bhinivrtitH| tripadyAsphoTakAle ca nIcairgotraM baddham iti / tataH anAlocitatatkarmA caturazItilakSapUrvA''yuH paripAlya mRtvA-caturthe bhave brahmaloke dazasAgarasthitiH suraH snyjaatH| kapilo'pi granthA'rthaparijJAnazUnyo'pi 'AsuriprabhRtyanekaziSyAn pravrAjya takriyAnirato mRtvA 1 'dubbhAsieNa' (vi. Ava. 1805-ni0 438) / yattu subodhikAkAro marIcivacanam utsUtratvenoktavAn tattu bhagavatyAdyAgamoktA'nantasaMsAriNo'pi jamAleH 'paJcadaza bharA:-- | kevalI,cakaH' ityAdi sarvA''gamaviruddhabahujalpajalpAkasvagurubhrAtRmatavyavasthApanAyetidhyeyam / kalpakau0 pR.38 paM. 9 / ARREARCHEEG 20 // 77 // Jain Educated national For Privale & Personal use only Talibrary.org Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvarU TIkA vyA0 ||78 // brahmaloke devaH saJjAtaH / tatra-'mayA prAgbhave kiM kRtam ?' ityavadhi prayujya svatIrthamohAdAgatya ca pazcavarNa pavarNa- maNDalAvastho'ntarhitaH SaSThitantrAdikaM kApile yazAstraM svaziSyavargasya puraH kathitavAna / marIcistu brahmalokAracyutaH pazcame bhave kollAkasaMniveze azItilakSapUrvA''yuH 'kauzika'nAmA braahmnnH| sa ca dravyopArjanaparAyaNo viSayA''sakto hiMsAdiSu niHzUko bhUyAMsaM kAlaM gRhe sthitvA prAnte ca tridaNDI bhUtvA mRtvA ca-'padmAnandakAvyA'nusAreNa' SaSThe bhave saudharme surH| tadapekSayA ca dvAviMzatitamo manujabhavo na gaNyate iti na bhavA''dhikyazaGkA'pi / zrI vIracaritrA'nusAreNa tu tiryagAdibhavAnubhUtilakSaNe saMsAre prabhUtakAlaM paribhramya SaSThe bhave sthUNAyAM nagayAM dvAsaptatilakSapUrvA''yuH 'puSpamitra' nAmA dvijaH prAnte ca tridaNDI bhUtvA mRtvA ca saptame bhave saudharmakalpe madhyasthitiH surH| tataH cyuto'STame bhave caityasanniveze catuHSaSThilakSapUrvA''yuH 'agnidyoto' nAmA brAhmaNaH / prAnte ca tridaNDI bhUtvA, mRtvA ca navame bhave dvitIye kalpe madhyasthitiko'maraH / tataH cyuto dazame bhave mandarasanniveze SaTpaJcAzallakSapUrvA''yuH 'agnibhUti' nAmA braahmnnH| ante tridaNDI bhUtvA mRtvA ca ekAdaze bhave sanatkumArakalpe madhyasthitika: suraH / tataH cyuto dvAdaze bhave zvetavyAM nagayA catuzcatvAriMzallakSapUrvA''yuH 'bhAradvAja' nAmA braahmnnH| ante tridaNDikatayA mRtvA trayodaze bhave mAhendrakalpe madhyasthitikaH surH| tataH cyutaH kiyantaM kAlaM saMsAre saMmRtya caturdaze bhave rAjagRhe catustrizallakSapUrvA''yuH 'sthAvaro' nAmA braahmnnH| ante tridaNDI bhUtvA mRtvA ca pazcadaze bhave brahmaloke madhyasthitikaH amaraH / tataH cyuto bhUyaHkAlaM saMsAre bhrAntvA HereCRORESCRECRe%AE% A AMROSE% R ||78 // % Jain Educ a tional For Privale & Personal Use Only 1 library.org Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 79 // SoDaze bhave 'vizvabhUti' nAmA 'vizAkhabhUteH' priyAyA 'dhAriNyA:' kukSau koTivarSA''yuH kSatriyo'bhUt / sa ca 'sambhUta' munipAdAnte vratamAdAya varSasahasraM dustapaM tapastapan mAsopavAsapAraNake mathurAyAM praviSTaH / tatra ca pariNayanArthamAgatena 'vizAkhanandi' nAmnA pitRvyabhrAtrA tapaHkRzAGgayaSTim ekayA gayA bhuvi pAtitamAlokya 'kapitthapAtanaM tava kya?' ityAdi isitaH san krudhA tAM gAM zRGgayoH gRhItvA gagane'bhramayat-'madIyena anena ugratapasA bhavA'ntare bhUyiSThavIryo bhUyAsam' iti nidAnaM ca cakre / tato mRtvA 'saptadaze' bhave mahAzukre utkRSTasthitiH surH| tataH cyutaH aSTAdaze bhave potanapure 'prajApate' rAjJo 'mRgAvatyAH' kukSau caturazItivarSalakSA''yuH 'tripRSTha' nAmA vaasudevH| tato mRtvA ekonaviMzatitame bhave saptamapRthivyAM trayastriMzatsAgaropamasthitiH nArakaH / tata udRtya viMzatitame bhave siNhH| tato mRtvA ekaviMzatitame bhave caturthapRthivyAM naarkH| tata uvRttya tiyaDmanuSyAdi bhUyo bhavAna bhrAntvA dvAviMzatitame bhave manujatvamavApya upArjitazubhakarmA trayoviMzatitame bhave 'mUkAyAM' rAjadhAnyAM 'dhanaJjaya' rAjJo 'dhAriNyA devyAH kukSau caturazItilakSapUrvA''yuH ckrvrtii| sa ca poTTilA''cAryasamIpe koTivarSapravajyAparyAyaH caturvizatitame bhave mahAzukranAmni vimAne saptadazasAgaropamasthitikaH amrH| tataH cyutaH paJcaviMzatitame bhave ihaiva bharatakSetre chatriyAM nagaryA 'jitazatru' nRpateH 'bhadrA devyAH kukSau paJcaviMzativarSalakSA''yuH 'nandano' nAmA putrH| saca poTTilA''cAryapAyeM rAjyaM santyajya gRhItatapasyaH anavarataM mAsopavAsaiH viMzatyA sthAnaiH tIrthakaranAmagotraM nikAcayitvA pravrajyAparyAyaM caikaM varSalakSaM paripAlya mAsikayA saMlekhanayA AlocittapratikrAnno mRtvA SaDviMzatitame Cex JainEducat For Private & Personal use only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNA TIkA vyA0 // 8 // Ram-RRERe%AINA bhave prANatakalpe puSpottarA'vataMsakavimAne viMzatisAgaropamasthitikaH devH| tataH cyutaH saptaviMzatitame bhave 'brAhmaNakuNDagrAme' nagare 'RSabhada tasya' brAhmaNasya 'devAnandAyAH' patnyAH kukSau smutpnnH| ityevaM saptaviMzatibhavA'pekSayA tRtIye marIcisambandhini bhave svadezanApratibuddhaH 'kapila:' sAdhupArzva pravajanAya dvirukto'pi-'kiM bhavatsamIpe sarvathA dharmo nA'styeva ?' iti prativacaHpurassaraM sAdhupArzvam agacchan-'pApAtmA maducito'yaM bhavatu manizritaH' iti vicintya-'kavilA ! itthaMpi ihayaMpi' tti prAguktarItyA utsUtramizritavacasA koTAkoTisAgarasaMsArasattAko mRtvA brahmaloke surH| tataH cyutaH 'parivrAjaka' ityAdinA krameNa yAvat kiJcit sA'vazeSanIcairgotrasattAko dazamadevalokAd 'devAnandAyAH kukSau avAtarad iti // (jaM NaM arahaMtA vA cakavaTTI vA baladevA vA vAsudevA vA) < yadahanto vA cakravartino vA baladevA vA vAsudevA vA (aMtakulesu vA antyakuleSu vA (paMtakulesu vA) prAntakuleSu vA (tucchadaridabhikkhAgakiviNamAhaNakulesu vA) tuccha-daridra-bhikSAka-kRpaNa-brAhmaNakuleSu vA (AyAiMsu vA) jajJire (AyAiMti vA) jAyante (AyAissaMti vA) janiSyante / (kuJchisi gambhattAe) kukSau garbhatayA (vakkamiMsu vA) AgatAH (vakamaMti vA) Agacchanti (vakkamissaMti vA) AgamiSyanti vA > (no ceva NaM joNIjammaNanikkhamaNeNaM) naiva yonyA janmA'rtha niSkramaNena (nikkhamiMsu vA) [ityAdi] (nikkhamaMti vA nikkhamissaMti vA) nirakrAman niSkrAmanti niSkramiSyanti vA // 19 // ['ayaM ca NaM' ityAdito 'gambhattAe vakrate' iti yAvat sugamam ] TECRECRECRECRAKARMA // 8 // Jan Ede For Private & Personal use only Lilibrary.org Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 81 // (ayaM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre) < ayaM zramaNo bhagavAn mahAvIraH (jaMbuddIve dIve) jambUdvIpe dvIpe (bhArahe vAse) bhArate varSe (mAhaNakuMDaggAme nayare) brAhmaNakuNDagrAme nagare (usabhadattassa mAhaNassa koDAlasaguttassa) RSabhadattasya brAhmaNasya koDAlasagotrasya (bhAriAe devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe) bhAryAyAH devA- || nandAyAH brAhmaNyAH jAlandharasagotrAyAH (kucchisi gambhattAe vakaMte) kukSau garbhatayA vyutkrAntaH> // 20 // ['taM jI' ityAditaH 'evaM vayAsI' iti yAvat ] (taM jIameaM) tatra-tasmAd etad jItam-AcaritaM kalpa iti ekA'rthinaH (tIapaccuppannamaNAgayANa) F "vA'tItAdau" iti vyAkaraNasUtreNa 'a'kAralope atItavartamAnA'nAgatAnAm ityarthaH / (sakkANaM devidANaM devarAINa) zakrANAM devendrANAM devarAjAnAM (arahaMte bhagavaMte) arhato bhagavataH (tahappagArehiMto) tathAprakArebhyaH (aMtakulehito) antyakulebhyaH (paMtakulehiMto) prAntakulebhyaH (tucchadariddabhikkhAgakiviNakulehiMto vA) tuccha-daridra-bhikSAkakRpaNakulebhyo vA (mAhaNakulehiMto vA) brAhmaNakulebhyo vA (tahappagAresu) tathAprakAreSu (uggakulesu vA) ugrakuleSu // vA (bhogakulesu vA) bhogakuleSu vA (rAyannanAyakhattiyaharivaMsakulesu vA) rAjanya-jJAta-kSatriya-harivaMzakuleSu vA (annayaresu tahappagAresu) anyatareSu tathAprakAreSu (visuddha jAikulavaMsesu vA) vizuddhajAtikulavaMzeSu (jAva rajasiriM) yAvat rAjyazriyaM (kAremANesu pAlemANesu) kurvANesu pAlayatsu (sAharAvittae) saGakrAmayituM / (taM seaM khalu mama vi) tat zreyaH khalu mamA'pi (samaNaM bhagavaM mahAvIra) zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM (caramatitthayaraM zaEMRX // 8 // Jain Educa t ional For Private & Personal use only K rary.org Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvalI TIkA vyA02 // 82 // A4-% E0%ARIA pubvatisthayaraniddiTTa) caramatIrthakara pUrvatIrthakaranirdiSTaM (mAhaNakuMDaggAmAo nayarAo) brAhmaNakuNDagrAmAt nagarAt (usabhadattassa mAhaNassa koDAlasaguttasta) RSabhadattasya brAhmaNasya koDAlasagotrasya (bhAriAe) bhAryAyAH (devANaMdAe mAhaNIe) devAnandAyAH brAhmaNyAH (jAlaMdharasaguttAe) jAlandharasagotrAyAH (kucchio) kukSitaH (khattiya kaMDaggAme nayare) kSatriyakuNDagrAme nagare > (NAyANaM) jJAtAnAm-zrIRSabhasvAmivaMzajAnAM (khattiyANaM) kSatriyavizeSANAM madhye ityarthaH / (siddhasthassa khattiassa kAsavaguttassa) < siddhArthasya kSatriyasya kAzyapagotrasya (bhAri Ae tisalAe khattiANIe) bhAryAyAH trizalAyAH kSatriyANyAH (vAsimaguttAe) vAziSThagotrAyAH (kucchisi) kukSau (gababhattAe sAharAvittae) garbhatayA saGkramayitum / (je vi a NaM se tisalAe khattiANIe gambhe) yo'pi ca tasyAH trizalAyAH kSatriyANyAH garbha:-putrikArUpaH (taM pi a ) tamapi ca (devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe) devAnandAyAH brAhmaNyAH jAlandharasagotrAyAH (kuJchisi gambhattAe sAharAvittae) kukSau garbhatayA saGkramayitum (ttikaha) iti kRtvA (evaM saMpehei) tti evaM paryAlocayati / (evaM saMpehitA) paryAlocya > (hariNegamesiM) hareH-indrasya naigamam-Adezam icchatIti harigaigamepI / kecittu hare:-indrasya sambandhI 'naigameSI' nAmA deva iti / (pAyattANiAhivaI) taM padAtyanIkA'dhipati (deva) devaM (saddAvei) tti AkArayati (saddAvittA evaM bayAsI) AkArya itthamavAdIt // 21 // ['evaM khalu' ityAditaH 'AyAissaMti vA' iti yAvat ] AA5vanAunakA // 82 // For Privale & Personal use only Alibrary.org Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||83 // RSANGRECRPC-97-% tatra-(evaM khalu devANuppiA) khalu iti vAkyopakrame [zeSa pUrvavat ] // 22 // ['asthi puNa' ityAdito 'nikkhamissaMti vA' iti paryantaM sugamama ] (asthi puNa ese vi bhAve logaccherayabhUe) < asti punarayamapi bhAvaH lokAzcaryabhUtapadArthaH (aNaMtAhiM ussappiNIhiM osappiNIhiM) anantAsu utsarpiNyavasarpiNISu (vaikaMtAhi) vyatikrAntAsu (samuppajai) samutpadyate(nAmagutassa vA kammassa) nAmnA gotrasya vA karmaNaH (akkhINassa aveiassa aNijiNNassa) akSINasya aveditasya anirjIrNasya (udaeNaM) udayena (jaM NaM arahaMtA vA cakkavaTTI vA baladevA vA vAsudevA vA) yadahanto ESSASABHAS AA% // 83 // Jain Ede A national For Privale & Personal use only Milibrary.org Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAkiraNAva TIkA vyA0 zrIkalpa vA cakravartino vA baladevA vA vAsudevA vA (aMtakulesu vA) antyakulepu vA (paMtatucchadaridabhikkhAgakiviNamAhaNa kulesu vA) prAnta-tuccha-daridra-bhikSAka-kRpaNa-brAhmaNakuleSu vA (AyAiMsu vA AyAiMti vA AyAissaMti vA) // 84|| jajJire jAyante janiSyante vA / (kucchisi gambhattAe) kukSau garbhatayA (vakkarmisu vA vakkamati vA dhakkamissaMti vA) AgatAH Agacchanti AgamiSyanti vA (no ceva NaM joNIjammaNanikkhamaNeNaM) naiva yonyA janmArtha niSkramaNena (nikkhamiMsu vA nikkhamaMti vA nikkhamissaMti vA) nirakrAman niSkAmanti niSkramiSyanti vA> // 23 // ['ayaM ca NaM' ityAditaH 'vakaMte' ti paryantaM prAgvat ] (ayaM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre) < ayaM zramaNo bhagavAn mahAvIraH (jaMbuddIve dIve) jambUdvIpe dvIpe (bhArahe vAse) bhArate varSe (mAhaNakuMDaggAme nayare) brAhmaNakuNDagrAme nagare (usamadattassa mAhaNassa koDAlasaguttassa) RSabhadattasya brAhmaNasya koDAlasagotrasya (bhAriAe) bhAryAyAH (devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe) devAnandAyAH brAhmaNyAH jAlandharasagotrAyAH (kucchisi gambhattAe vakrate) kukSau garbhatayA vyutkraantH||24|| ['taM joameaM' ityAditaH 'sAharAvittae' tti paryantaM prAgvat ] (taM jIameaM) < tasmAt Acaritametat (tIapaccuppaNNamaNAgayANaM) atItavartamAnA'nAgatAnAM (sakkANaM deviMdANaM devarAINaM) zakrANAM devendrANAM devarAjAnAM (arahate bhagavaMte) arhato bhagavataH (tahappagArehiMto) tathA8| prakArebhyaH (aMtapaMtatucchadariddabhikkhAgakiviNakulehiMto) antya-prAnta-tuccha-daridra-bhikSAka-kRpaNakulebhyaH> GORAKRARA AAAAAAE // 84 Jain Ede ibrary.org Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 // bAAAAAAAAAACASS (jAva mAhaNakulehito) yAvat brAhmaNakulebhyaH (tahappagAresu) tathAprakAreSu (uggabhogarAyannanAyakhattiaikkhAgaharivaMsakulesu vA) ugra-bhoga-rAjanya-jJAta-kSatriya-ikSvAka-harivaMzakuleSu vA (annayaresu vA tahappagAresu) anyatareSu vA tathAprakAreSu (visuddhajAikulavaMsesu) vizuddhajAtikulavaMzeSu (sAharAvittae) saGkramayitum // 25 // ['ta gaccha NaM tuma' ityAditaH 'paJcappiNAhi' tti paryantam ] tatra-(taM gaccha NaM tumaM devANuppiA!)< tataH gaccha tvaM devAnupriya ! (samaNaM bhagavaM mahAvIraM) zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM (mAhaNakuMDaggAmAo nayarAo) brAhmaNakuNDagrAmAt nagarAt (usabhadattassa mAhaNassa koDAlasaguttassa) RSabhadattasya brAhmaNasya koDAlasagotrasya (bhAriAe) bhAryAyAH (devANaMdAe mAhaNoe jAlaMdharasaguttAe) devAnandAyAH brAhmaNyAH jAlandharasagotrAyAH (kucchIo) kukSItaH (khattiakuMDaggAme nayare) kSatriyakuNDagrAme nagare (nAyANaM khattiyANaM) jJAtAnAM kSatriyANAM (siddhatthassa khattiassa kAsavaguttassa) siddhArthasya kSatriyasya kAzyapagotrasya (bhAriAe) bhAryAyAH (tisalAe khattiANIe vAsihasaguttAe) trizalAyAH kSatriyANyAH vAziSThasagotrAyAH (kucchisi) kukSau (gabhattAe sAharAhi) garbhatayA saGkramaya (je vi ya NaM se tisalAe khattiyANIe gambhe) yo'pi ca tasyAH trizalAyAH kSatriyANyA garbhaH (taM pi aNaM devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe) tamapi devAnandAyA brAhmaNyA ja landharasagotrAyAH (kuJchisi) kukSau (gambhattAe sAharAhi) garbhatayA saGkramaya (sAharittA) saGkramayya > (mama eaM ANattiaM) mamemAm AjJAptim-AjJA (khippAmeva) zIghrameva (paJcappiNAhi) pratyarpaya-madAjJAM JHARKHABAR 22 IA // 85 // Jain Educand national For Private & Personal use only library.org Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa kiraNAvalI TIkA vyA02 186 // ASHISHERSmarAha kRtArthIkRtya Agatya ca nivedaya ityarthaH (zeSa sukaram ) // 26 // ['tae NaM se hariNegamesI' ityAditaH 'pariAeI' tti yAvata ] tatra-(tae NaM se hariNegamesI)< tadA sa hariNaigameSI (pAyattANiAhivaI deve) padAtyanIkAdhipatiH deva (sakkeNa devideNaM devarannA) zakreNa devendreNa devarAjena (evaM vutte samANe) evam uktaH san (haDhe jAva) hRSTaH yAvat-tuTucittamANaM die Nadie paramAnaMdie pIimaNe paramasomaNassie harisavasavisappamANa] (hiyae) hRdayaH; (karayala jAva) karatalAbhyAM yAvat-[pariggahi dasanahaM sirasAvattaM masthae aMjaliM ] (ttikaha) aJjaliM kRtvA (ejaM devo ANaveitti) yadevaH AjJApayati >(ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNei) AjJAyA:-Adezasya vacanaM vinayena pratizaNoti-kartumabhyupagacchati (paDisuNittA) pratizRtya (uttarapurasthimaM disIbhAgaM avakkamai) ti IzAnakoNakaM digvibhAgam apakrAmati-vrajati (avakamittA)< apakramya > (veuviasamugghAeNaM samohaNai) tti uttaravaikriyarUpakaraNAya prayatnavizeSeNa samuddhaMti-AtmapradezAn vikSipati [samohapaNai' tti pAThe samuddhanyate-samudadhAtavAn bhavati ityarthaH] (samohaNittA) prayatna vizeSa kRtvA / tatsvarUpamevAha-(saMkhijAI joaNAI)< sakhyAtayojanAni > (daMDa) ti daNDa iva daNDa:-UrdhvA'dhaAyataH zarIrabAhalyo jIvapradezakarmapudagalarAziH taM (nisirai) nisRjati-niSkAzayati ityarthaH / tatkurvANastu vividhaviziSTapudagalAn Adatte iti darzayannAha (taM jahA) tadyathA-(rayaNANaM) ratnAnAM-karketanaprabhRtInAM 'yadyapi ratnAdipudgalA audArikA eva bhavanti samudaghAte IBABAAAAAAAdhana // 86 // Jain Ed mational For Private & Personal use only alibrary.org Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prasana // 87 // ABBABASAB ca vaikriyA eva grAhyAH / tathApi teSAM ratnA''dipudgalAnAm iva sAratA khyApanAya ratnAnAmiva iti vyAkhyeyam' anye vadanti-'audArikA api gRhItAH santo vaikriyapariNAmabhAno bhavanti' iti / (vayarANaM veruliyANaM lohiakkhANaM masAragallANaM magambhANaM pulayANaM sogaMdhiANaM joIrasANaM aMjaNANaM aMjaNapulayANaM jAyarUvANaM subhagANaM aMkANa phalihANaM rihANaM)< hIraka-vaiDUrya-lohitAkSa-masAragalla-haMsagarbha-pulaka-saugandhika-jyotIrasaaJjana-aJjanapulaka-jAtarUpa-subhaga-aGka-sphaTika-riSThAnAm / > tena ca daNDena ratnAdInAM (ahAbAyare puggale) yathA bAdarAna-asArAn gRhItAn pudgalAn (parisADei) parizATayati (parisADiya) parizATaya (ahAsuhume puggale) yathA sUkSmAn-sArAn pudgalAn (pariAei) paryAdatte // 27 // 'pariAittA' ityAditaH 'tAmeva disi paDigaya' ti yAvada / _____ tatra-(pariAittA) paryAdAya (ducaMpi) tti dvitIyamapi vAraM (veunviasamugyAeNaM) vaikriyasamudghAtena | (mamohaNai) samudghAtaM karoti / (samohaNittA) samudghAtaM kRtvA (uttaraveuvi rUvaM viucvai) uttaravaikriya rUpaM karoti / tacca bhavadhAraNIyAdanyadeva yena devA manuSyaloke AyAnti (viuvvittA) vikuLa (tAe ukiTAe) PI (ityAdi) tayA devajanapratItayA utkRSTayA-prazastavihAyogatinAmakarmaNA yaH svagatyutkarSaH tadvatyA (turiAe) tvaritayA mAnasautsukyAt (cavalAe) capalayA kAyataH (caMDAe) caNDayA-sambhAravatyA (jayaNAe) jayinyA-azeSakarmagatijecyA (udhuAe) uddhRtayA-azeSazarIrA'vayavakampakAriNyA (sigyAe) zIghrayA vegavatyA / // 87 // Sain Educ a tional For Privale & Personal use only www.faimelibrary:org Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 88 // vadanti utkRSTayA prazastavihAyogatinAmakarmodayAt prazastayA / svaritayA - zIghrasaJcaraNAt tvarA saJjAtA asyAmiti tvaritA tayA / capalayA capalA iva vidyud iva capalA tayA / caNDayA - krodhA''viSTasyeva zramA'saMvedanAt caNDA caNDA tayA / javanayA - paramotkRSTa vegapariNAmopetayA / uddhRtayA - pracaNDapavanoddhUtasya digantavyApino reNukArAzevi yA gatiH sA ca uddhRtA tayA uddhRtayA / darpA'tizayAt zIghrayA / nirantarazIghratvaguNayogAdityapi kecit / [ 'cheAe' ityapi kvacit tatra- chekayA- apAyaparihAranipuNayA ] (divvAe devagaie) divyayA- devajanocitayA devagatyA (vIivayamANe vIivagramANe) vyativrajan vyatitrajan (tiriamasaMkhijANaM dIvasamuddANaM) tiryag asaGkhyAtAnAM dvIpasamudrANAM > (majjhamajjheNaM) ti madhyamAgena ( jeNeva jaMbuddIve dIve) yatraitra jambUdvIpo dvIpaH ( bhAra he vAse) bharatakSetraM (jaNeva mAhaNakuMDaggAme nayare ) yatraiva brAhmaNakuNDagrAmaM nagaraM ( jeNeva usamadattassa mAhaNassa gihe ) yatreva RSabhadattasya brAhmaNasya gRhaM ( jeNeva devAnaMdA mAhaNI) yatraiva devAnandA brAhmaNI (teNeva uvAgacchai) tatraiva upAgacchati (uvAgacchittA) upAgatya > (Aloe) Aloke - darzanamAtre (samaNassa bhagavao mahAvIrassa) < zramaNasya bhagavato mahAvIrasya (paNAmaM karei) praNAmaM karoti ( paNA karitA ) praNAmaM kRtvA (devANaMdAe mAhaNIe) devAnandAyAH brAhmaNyAH ( saparijaNAe ) saparivArAyAH > (osovaNa ) ti avasthApinIM nidrAM (dalai ) tti dadAti (osovaNi dalitA) < avasvApinIM nidrAM davA (asubhe poggale avaharai) azubhAn pudgalAn apaharati (subhe poragale pakkhivai) zubhAn pudgalAn prakSipati (pakkhivittA) Jain Educarernational . kiraNAvala TIkA vyA0 2 // 88 // 27rary.org Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 // SEE RESEARCHES prakSipya (aNujANau me bhayavaM) anumAnAtu mama bhagavAn (ttikaha) iti kRtvA (samaNaM bhagavaM mahAvIraM) zramaNaM / bhagavantaM mahAvIraM > (anyAyAha) avyAvAdham iti bhagavato vizeSaNaM tatpIDAparihArAta (avvAbAheNaM) avyAbAdhenasukhena saMhatturapi pIDAyA abhAvAt / yadvA-avyAyAdhamavyAvAdhena-mukhamukhena ityrthH| (divveNaM pahAveNaM) < divyena prabhAveNa (karayalasaMpuDeNaM giNi) istatalasampuTe gRhNAti / > yataH-tathAvidhakaravyApAreNa saMspRzya strIgabhacchavicchedakaraNenA'pi Ipadapi bAdhAM vinaiva nakhA'gre romakUpe vA pravezayituM tato niSkAzayituM vA samarthoM hariNaigameSI iti / uktaM ca bhagavatyAM "paha NaM bhaMte ! hariNegamesI sakadae itthIgabhaM sAharamANe gambhAo gabbha sAharai 1 gambhAo joNiM sAharai 2 | joNIo gambhaM sAharai 3 joNIo joNiM sAharai 4? / goyamA ! no gambhAo gabbhaM sa harai 1 no gabbhAo joNiM sAharai 2 parAmusia parAmusia avvAvAhaM avvAbAheNaM joNIo gambhaM sAharai 3 no joNIo joNi saahrii"| "pahu NaM bhaMte ! se itthIgabhaM nahasiraMsi vA romakRvaMsi vA sAharittae vA nIharittae vA ? haMtA pahU no ceva NaM tassa gambhassa kiMci AvAhaM vivAhaM vA uppAijA chaviccheaM puNa karijatti" (bhaga0 sU0 186) / (giNihattA jeNeva) < gRhItyA ca yatraiva (khattiyakuMDaggAme nayare) kSatriyakuNDagrAmaM nagaraM (jeNeva siddhatthassa khattiyassa gihe) yatra siddhArthasya kSatriyasya gRhaM (jeNeva tisalA khattiANI) yatra trizalA kSatriyANI // 89 // Jain Educ a tional For Private & Personal use only brary.org Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa kiraNAvalI TIkA vyA02 20 // 18 (teNeva uvAgacchai) tatrA''gaccha.te (teNeva uvAgacchittA) tatrA''gatya ca (tilasAe khattiANIe) trizalA- kSatriyANyAH (saparijaNAe) parivArasahitAyAH (osovaNiM dalai) avasvApinI nidrAM dadAti (dalittA) dacA (asubhe poggale avaharai) azubhAn pudgalAna apaharati (avaharittA sume poggale pakkhivai) apahRtya ca zubhAna pudgalAn prakSipati (pakkhivittA) prakSipya ca (samaNaM bhagavaM mahAvIraM) zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM (avvAcAhaM avvAbAheNaM) avyAvAdhamabyAbAdhena-sukhasukhena (tisalAe khattiANIe) trizalAkSatriyANyAH (kucchisi gaThabhattAe sAharai) kukSau garbhatayA >saMharati-yonidvAreNa niSkAzya garbha-garbhAzayaM pravezayati ityrthH| (jevi a NaM se tisalAe khattiANIe gambhe)< yo'pi ca trizAlAkSatriyANyAH garbhaH (taMpi ya NaM) tamapi ca (devANaMdAe mAhaNoe jAlaMdharasaguttAe) devAnandAbrAhmaNyAH jAlandharasagotrAyAH (kucchiMsi gabbhattAe sAharAi) u kukSau garbhatayA saMharati (sAharittA) saMhRtya > (jAmeva disi pAunbhUe) yasyA dizo'vadheH prAdurbhUtaH-prakaTathabhUdAgata ityrthH| (tAmeva disiM paDigaetti) tAmeva dizaM pratigataH iti // 28 // ['tAe ukkiTThAe' tti prabhRti 'paJcappiNai' tti paryantam ] tatra-(tAe ukkiTThAe )< tayA utkRSTayA (turiyAe cavalAe caMDAe jayaNAe udadhuAe sigghAe) varitayA capalayA caNDayA jayinyA uddhRtayA zIghrayA (divvAe devagaie) divyayA devagatyA (tiriamasaMkhejjANaM dIvasamudANaM) tiryagasaGkhyAtAnAM dvIpasamudrANAM (majjhaMmajjheNaM) madhyabhAgena (joaNasayasAhassiehiM ) ti lakSayo AEER- S 88-888-4-8-888 AR // 9 // Jain Edellemnational For Privale & Personal use only Mohalibrary.org Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 9 // BAAAAAATha janapramANAbhiH >vIkAbhiH-gatibhiH ityarthaH (upayamANe uppayamANe) utpatan-Urya gacchan (jeNAmeva sohamme kappe sohammavaDisae vimANe)< yatraiva saudharmA'vataMsake vimAne (sakasi sihAsaNaMsi) 'zaka' nAmni siMhAsane (sakke deviMde devarAyA) zakraH devendraH devarAjaH (teNAmeva uvAgacchada) tatraiva upAgacchati (uvAgacchittA) upAgatya (sakassa deviMdassa devarano) zakrasya devendrasya devarAjasya (eamANattiaM) etAmAjJAM (khipAmeva paccappiNai) zIghrameva pratyarpayati // 29 // ['teNaM kAleNaM' ityAditaH 'sAharie' ti paryantam ] tatra-(teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM) < tasmin kAle tasmin samaye (samaNe bhagavaM mahAvIre) zramaNo bhagavAn mahAvIraH (je se vAsANaM) ti yo'sau >zrAvaNAdInAM varSAkAlamAsAnAM madhye (tacce mAse paMcame pakkhe) tRtIyA-AzvinamAsaH paJcamaH pakSaH (Asoabahule) Azvinasya bahula:-kRSNaH (tassa NaM Asoabahulassa) tasya Azvinabahulasya (teramI pakkheNaM) yA trayodazI tithiH tasyAH pakSA-pazcAI raatrirityrthH| (bAsIirAiMdiehiM vaikaMtehiM)< dvayazItoM rAtridivaseSu vyatikrAnteSu (tesoimassa rAiMdiassa) vyazItitamasya rAtridivasasya (aMtarA vaTTamANe) madhye | vartamAne >(hiANukaMpaeNaM) hitaH zakrasya sasya ca "anukampakastu bhagavato bhaktaH" 'anukampA'zabdasya tu bhaktivAcakasvamapi / yathA-"Ayaria aNukaMpAe gaccho aNukaMpio mahAbhAgo" (opani0 bhA0 gA. 127) ityatra / tena (deveNaM hariNegamesiNA) devena hariNegameSiNA (sakkavaraNasaMdiveNaM) zakravacanasandiSTena (mAhaNakuMDaggAmAo nayarAo) ACANCECRECIOUSIRMALAR AES // 9 // Jain Ed01 For Private & Personal use only wimulajulinelibrary.org Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvala TIkA vyA02 // 92 // RECOREOGRESPECRECORROR brAhmaNakuNDagrAmAt nagarAt (usabhadattassa mAhaNasta koDAlasaguttassa) RSabhadattasya brAhmaNasya koDAlasagotrasya (bhAriAe) bhAryAyAH (devANaMdAe mAhaNoe jAlaMdharasaguttAe) devAnandAyAH brAhmaNyAH jAlandharasagotrAyAH (kucchIo) kukSitaH (khattiakuMDaggAme nayare) kSatriyakuNDagrAme nagare (nAyANaM khatiANaM) jJAtAnAM kSatriyANAM (siddhatthassa khattiassa kAsavaguttassa) siddhArthasya kSatriyasya kAzyapagotrasya (bhAriAe) bhAryAyAH (tisalAe khattiANIe vAsiDhasaguttAe) trizalAyAH kSatriyAyAH vAsiSThasagotrAyAH (puvvarattAvarattakAlasamayaMsi) madhyarAtre (hatthuttarAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM) uttarAphAlgunInakSatre candreNa saha yogamupAgate sati (avvAbAhaM avyAbAheNaM) avyAvAdham avyAbAdhena-mukhena (kuJchisi) kukSau (gambhattAe sAharie) garbhatayA sakrAbhitaH // 30 // ['teNaM' ityAditaH 'gayavasaha gAhA' iti paryantam ] tatra-teNaM kAleNaM teNaM samaraNaM) saMharaNamapi cyavanavadeva / (sAharijamANe no jANai) navaraM saMhriyamANaH punarna jAnAti / tatra "jJAnA'gocaratve saMharaNasyaikasAmayikatvaM hetuH" iti kecit / kecit punaH-'Antamauhartikatve'pi chAmasthikopayogA'pekSayA saMharaNakAlasya sUkSmataratvam" ityubhayathA'pi vicAryamANaM na cetazcamatkaroti / yataH-tatkaturupayogaviSayatvena ekasAmayikatvaM hrinngmessypekssyaa| viziSTajJAnazaktimato bhagavato jJAnA'gocaratvaM cetyubhayamapi viruddhayeta / tasmAdivya CURRECIRCRACHAR AAG // 9 // JainEdu For Privale & Personal Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 93 // 1990SALARSARKARIHAS zaktivazAdalpenaiva kAlena tena tathA saMharaNaM vihitaM yathA bhagavato na manAgapi bAdhA'bhUd ityarthavatvena (sAharijamANe | no jANai) tti vizeSaNaM bhagavataH saMharaNe sarvathA'nAbAdhAsaMsUcakam anAbAdhA'vasthAyAM ca satyapi jJAnagocaratve tadagocaratvavyapadezaH supratIta eva / yataH"tahiM devA vaMtariA varataruNIgIavAiaraveNaM / niccaM muhiA pamuiA gayaMpi kAlaM na yANaMti // " (devendrastava gA. 76 saMgrahaNI gA. 32) loke'pi atisukhito vrate-"yanmayA adyayAvat gacchan kAlo nA'vagataH" iti / kizca-kAlasya sUkSmatvamadhikRtya jJAnA'gocaratve sarvathA jJAnA'bhAvaH sampadyate nirAbAdhatvamadhikRtya ca tathA vaktavye kathaJcid jJAnA'gocaratvamapi na viruddhatheta / tathA ca(sAharijamANe vi jANai) tti (399 sU0) nA''cArAGgavirodho'pi / ityevamapi vyAkhyAnaM saJjAghaTIti iti vicArya yathA''gamaM caturai vicAryam iti / (sAhariemitti jANai)< "saMhRto'ham" iti jAnAti / (jaM rayaNiM ca Na samaNe bhagavaM mahAvIre) yasyAM ca rajanyAM zramaNo bhagavAn mahAvIraH (devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe) devAnandAyAH brAhmaNyAH jAlandharasagotrAyAH (kucchIo) kukSitaH (tisalAe khattiANIe vAsiTThasaguttAe) trizalAyAH kSatriyANyAH vAziSThasagotrAyAH (kuJchisi gambhattAe sAharie) kukSau garbhatayA saMhRtaH (taM rayaNiM ca NaM) tasyAM ca rajanyAM (sA devANaMdA mAhaNI) sA devAnandA brAhmaNI (sayaNijjaMsi RSHISHASHASIRSTAR 24 ABANS // 93 // Jain Educ-I For Private & Personal use only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIkalpa PESC phiraNAvalI PTIkA // 14 // vyA02 suttajAgarA) talpe suptajAgarA (ohIramANo ohIramANI) punaH punaH ISannidrAM gacchantI (ime eyArUve) imAn etatsvarUpAna (urAle kallANe sive dhanne maMgalle sassirIe) udArAn kalyANAn zivAn dhanyAn maGgalyAn sazrIkAn (cauddasa mahAsumiNe) caturdaza mahAsvamAn (tisalAe khattiANIe haDe) trizalayA kSatriyANyA hRtA iti (pAsittA NaM paDibuddhA) dRSTvA jAgaritA / > (taM jahA) tadyathA (gayavasaha gAhA) // 31 // jaM rayaNiM ca NaM' ityAditaH 'sihiM ca' iti paryantam] tatra-(jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre)< yasyAM rajanyAM zramaNo bhagavAna mahAvIraH (devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe) devAnandAyAH brAhmaNyAH jAlandharasagotrAyAH (kucchIo) kukSitaH (tisalAe khattiANIe vAsiTThasaguttAe) trizalAyAH kSatriyANyAH vAziSThasagotrAyAH (kucchisi) kukSau (ganbhattAe sAharie) garbhatayA | saMhRtaH (taM rayaNi ca NaM sA tisalA khattiANI) tasyAM ca rajanyAM sA trizalA kSatriyANI >(tasi) [ityAdi tasmin (tArisagaMsi) tAdRzake-baktum azakyasvarUpe prakRSTapuNyavatAM yogya iti yAvat (vAsagharaMsi) tti vAsabhavane (abhiMtarao sacittakamme) abhyantare-bhittibhAge sacitrakarmaNi-citrakarmasaMyukte (bAhirao) tti bAhyataH (dumia) tti dhavalitaM (ghaTTamaDhe) ghRSTaM-komalApApANAdinA ata eva mRSTaM-mamRNaM yattattathA tasmin (vicittaulloacittiatale) tti vicitram-AzcaryAvaham ullocasya-vitAnasya vicitraM-vividhacitropetaM talam-adho bhAgo yatra tattathA tasmin (vicittaulloacillitale) tti kvacit tatra vicitra:-vividhacitrakalitaH ullokaH-uparibhAgo yatra cilliaM-dIpyamAnaM // 14 // Jain B lemational For Privale & Personal use only Mahelibrary.org Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 95 // PRECAAAAAA talama-adhobhAgo yatra tato vizeSaNakarmadhAraye vicitrollokacilliatalaM tasmin ] (maNirayaNapaNAsiaMdhayAre) < maNiratnaiH praNAzitA'ndhakAre > (bahasamasuvibhattabhUmibhAge) bahu-atyartha paJcavarNamaNikuTTimatalA''kalitatvAt samaHanimnonnataH suvibhaktaH-vihitavividhasvastiko bhUmibhAgo yatra tattathA tatra (paMcavaNNasarasasurahimukkapupphapuMjovayArakalie) paJcavarNena sarasena surabhiNA mukena-kSiptena puSpapuJjalakSaNena upacAreNa-pUjayA kalite (kAlAgurupavarakuMdurukkaturukkaDajhaMta) [ityAdi] kAlAguru ca-kRSNA'guru pravarakunduraSkaM ca-[pradhAno] cIDA'bhidho gandhadravyavizeSaH turuSkaM ca silhakaM dahyamAno (dhUva) dhUpazca -dazAGgAdigandhadravyasaMyogodbhUta iti dvandve teSAM sambandhI yo (maghamaghata) tti maghamaghAyamAna:-atizayagandhavAn (gaMdhudhuAbhirAme) gandha uddhRtaH-udbhUtaH tenA'bhirAme (sugaMdhavaragaMdhie) tti suSTu gandhavarANAM-pradhAnavAsAnAM gandho yasminnasti tat sugandhavaragandhikaM tasmin [(sugaMdhavaragaMdhagaMdhie) tti kvacit tatra sugandhAH-surabhayo ye varagandhA:-pradhAnacUrNAH teSAM gandho yatra tattathA tatra (gaMdhavaTTIbhUe) ti gandhavattiH-gandhadravyaguTikA gandhaH 'kastUrikA' iti gandhavatiH-kastUrikA guTikA vA tadbhUte-saurabhyA'tizayAt tatkalpa ityrthH| (tasi) [ityAdi pUrvavat] tasmin (tArisagaMsi sayaNijjasi) tAdRzake zayanIye-talpe (sAliMgaNavahie) tti saha AliGganavA-zarIrapramANagaNDopadhAnena yat tat sAliGganavatiH / tatra-(ubhao) ubhayataH-zirontapAdAntayoH (vibboaNe) tti upadhAne-gaNDUke yatra tatra / ata eva (ubhaonnae) ubhayataH unnate (majjhe NayagaMbhIre) madhye 4 natagambhIre-nataM ca tad gambhIraM ca mahattvAt natagambhIraM tatra / (gaMgApuliNavAluauddAlasAlisae) tti gaGgApuline BARABAR // 95 // Jain Education stcmational For Private & Personal use only wow.jarmelibrary.org Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RE zrIkalpa kiraNAvala TIkA vzA02 // 16 // tyAdi-gaGgAtaTavAlukAbhiH avadAlena-pAdAdinyAse adhogamanena sadRzake / athavA prAkRtatvAda vizeSaNasya paranipAte avadAlena-pAdAdivinyAse adhogamanena gaGgAtaTavAlukAbhiH sadRzake ityarthaH / (oavia) tti parikarmitaM yat (khomiadugullapaTTapaDicchanne) kSaumam-atasImayaM dukUlaM-vastraM tasya yugalA'pekSayA yaH paTTaH-ekazATakaH tena praticchanne-AcchAdite [(paDicchae) tti pAThe tu sapraticchada-AcchAdanaM yasyetyAdi] (suviraiarayattANe) suSThu viracita rajavANam-AcchAdanavizeSo'paribhogA'vasthAyAM yatra (rattaMsuasaMvuDe) raktAMzukasaMvRte- mazakagRhA'bhidhAnaraktavastrAvRte (suramme) ramaNIye (AINagarUaranavaNIyatUlatullaphAse) [ityAdi0] Ajinaka-svabhAvAdatisukumAlaH carmamayo vastravizeSaH rUtaM-| karpAsapakSma bUraH-vanaspativizeSaH navanItaM-mrakSaNaM tUlam-arkatUlam ebhiH tulyaH spoM yasya tattathA tasmin (sugaMdhavarakusumacuNNasayaNovayArakalie) [ityAdi sugandhAbhyAM varakusumacUrNAbhyAM-satkusumajAtivAsayogAbhyAM yaH zayanasya-zayyAyAH upacAra:-pUjA tena kalite (puvvarattAvarattakAlasamayaMsi) [ityAdi] madhyarAtre (suttajAgarA) < suptajAgarA (ohIramANI ohIramANI) punaH punaH ISannidrAM gacchantI (ime eyArUve) imAn etatsvarUpAn (urAle jAva cauddasamahAsumiNe) udArAna yAvat caturdazamahAsvapnAn (pAsittANaM paDibuddhA) dRSTvA jAgaritA / (taM jahA-) tadyathA gaya-vasaha-sIha-mabhisea-dAma-sasi-diNayaraM jhayaM kuMbhaM / paumasara-sAgara-vimANabhavaNa-rayaNuccaya-sihiM ca // 32 // PRASHASHISHASAHESAR // 96 // JainEducaINI brary.org Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 97 // [ 'tae NaM' ityAdita: ' varoruM' iti paryantam ] tatra - (tae NaM sA tisalA khattiANI ) tataH sA trizalA kSatriyANI (tapparamAra ) tatprathamatayA (ibha) gajaM svapne pazyati / atra ca prathamam imadarzanaM sAmAnyavRttimAzrityoktam / anyathA RSabhamAtA prathamaM vRSabhaM vIrajananI tu siMhamapazyad iti vRddhAH / ( cauddataM tti caturdantaM - caturdantamuzalaM [ (tao ya cauddataM ) iti kvacit tatra - tatazca iti yojane 'tara NaM' ityanena punaruktatA syAd ataH tataujaso - mahAbalA catvAro dantA yasya iti vyAkhyeyam ] (Usia ) ucchitaH tathA (galiavipulajalahara ) ti galitavipulajaladharaH - nirjalavistIrNameghaH (hAranikara-khIrasAyarasasaMkakiraNa- dagaraya-rayayamahAsela) hAranikaraH- puJjIkRtahAraH, kSIrasAgaraH - pratItaH, zazAGkakiraNAH- candramarIcayaH, dakarajAMsi - zIkarAH, rajatamahAzailaH- vaitADhyaH eteSAM dvandve tadvat (paMDutaraM) paNDuratara:- atizayena dhavalaH / tata ucchritavAsau galitavipulajalaghara - hAranikara-kSIrasAgara - zazAGkakiraNa-dakarajo-rajatamahAzailapaNDaratarazca iti karmadhArayaH / yadvA(tasi0 ) mudaM zrito mucchritaH kSudhAdivAdhA'nAbAdhitatvena zubhaceSTaH krodhAnAviSTo vA / tathA ca tataujAcaturdantazrAsau galitavipulajaladhara - hAranikara - kSIrasAgara - zazAGka kiraNa- dakarajo-rajatamahAzailapaNDaratarazca iti vizeSaNa karmadhArayaH (Usa) ti savibhaktikapAThe tu ucchritam - uccam iti bhinnavizeSaNaM / ( samAgama ) ti samAgatA (mahuara) madhukarA :- bhramarAH yatra tathAvidhaM yat (sugaMdhadANavAsia ) sugandhadAnaM-madavAri tena vAsitaM ( kapolamUlaM) kapolayormUlaM yasya sa tathA taM / (devarAyakuMjaravarapyamANaM) ti devarAjaH zakraH tasya kuJjaraH- airAvaNaH tadvadvaraM - zAstroktaM ka. phi. 9 25 Jain Educatiu mamational // 97 // maal Haltibrary.org Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa- kiraNAvala TIkA vyA02 // 98 // SGHIROSHIRISHISHIGURUSAN pramANaM-dehamAnaM yasya sa tathA taM (picchai) pazyati / (sajalaghaNavipulajalaharagajiagaMbhIracArughosa) sajala:- jalasaMyukto ghana:-nibiDo vipula:-vistIrNo yo jaladharaH-meghaH tasya yad garjitaM tadvat gambhIrazcAruzca-pradhAno ghopaHzabdo yasya sa tathA taM / <(ibha) gaja (subhaM) zubhakAritvAt > (savvalakkhaNakayaMbiaM) sarvalakSaNAnAM kadamba-samUhaH tajjAtaM yasya sa tathA taM (varoru) ti varaH-pradhAnaH sannuru:-vizAlaH tam // 33 // rAjyazrI-samalaDkRtiH zubhagatiH nizzeSabhUpapriyaH zazvaddAnavirAjito varakaraH sadantazobhA''spadam / ojasvI ripusainyabhaJjanavibhunizzeSasattvottamo hastIveha bhavatsuto bahuguNo bhAvI dvipA''lokanAt // 1 // ['tao puNo dhavalakamala' ityAdito 'amiaguNamaMgalamuhaM' ityantam ] (tao puNo) tatra-tataH punaH (vasahaM picchai) vRSabhaM pazyati / kIdRzaM ? (dhavalakamalapattapayarAtiregarUvappabha) ti dhavalAnAM kamalAnAM yAni patrANi teSAM prakaraH-samUhaH tasmAd atirekA-adhikatarA rUpaprabhA yasya sa tathA taM / (pahAsamudaovahArehiM savao ceva dIvayataM) prabhAsamudayaH-kAntikalApaH tasyopahArA-vistAraNAni taiH sarvata:dazApi dizo dIpayantaM / punaH kIdRzam ? (aisiribharapillaNAvisappaMtakaMtasohaMtacArukakuhaM) ti yadyapi kakudaM svabhAvenaivollasati tathApyutprekSyate-nedaM svabhAvataH kintu-atizrIbharaH-utkRSTazobhAsamudayaH tena yatpreraNA iva preraNA tayaiva visarpad-ullasad ata eva kAntaM-dIptimat zobhamAnaM ca cAru ca-pradhAnaM kakudaM-skandho yasya sa tathA taM / (taNuptuddhasukumAlalomaniddhacchavi) ti tanUni-sUkSmANi zuddhAni-zucIni sukumAlAni-mRdusparzavanti yAni romANi teSAM ARREARSASARAM // 98 // Jain Ede mational For Private & Personal use only W brary.org Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 99 // snigdhA chaviryasya sa tathA taM / tathA (thirasubaddhamaMsalovacialaTThasuvibhattasuMdaraMga) ti sthiraM-dRDham / ata evasubaddhaM tathA mAMsalam / ata eva-upacitaM-puSTaM laSTa-pradhAnaM suvibhakta-yathAvatsaMniviSTA'vayavam evaMvidhaM sundaram aGgadehaM yasya tathA taM / (picchai) prekSate / (ghaNavalaDhaukkihatuppaggatikhasiMga) ti ghane-nicite vRtte-vartule laSTotkRSTe-laSTAdapyutkRSTe atizreSThe mrakSitAgre tIkSNe zaGge yasya sa tathA taM[ kvacittu-(tuppapuSphaggatikkhasiMga) iti pAThaH tatra tuppe-mrakSite puSpaM-gorocanAsUnakaM vindurUpaM tadagre-uparibhAge yayoH IdRze tIkSNe zRGge yasya sa tathA taM] (daMta) dAntam-akaraM (sivaM) zivam-upadravopazAmakaM (samANasobhaMtasuddhadaMtaM) ti samAnA:-tulyapramANAH / ata eva-zobhamAnAH zuddhA:-zvetAH doSarahitA vA dantA yasya sa tathA taM / (vasaha) vRSabhaM (amiaguNamaMgalamuhaM) ti amitA-mAnarahitA guNA yebhyaH evaMvidhAni yAni maGgalAni teSAM mukhaM iva mukha-dvAram // 34 // uddhAM bhavapaGkamagnamakhilaM vizvaM bhaviSyatyalaM durvAhyAM viSame'pi suvratadhuraM moktA hi no sarvathA / saptakSetramuvittabIjavapane sAnidhyadAtA satAM bhAvI ca stavanIyatAragamanaH putro vRSa-svapnataH // 2 // ['tao puNo hAra' ityAditaH 'cArujIhaM' iti paryantam ] (tao puNo nahayalAo ovayamANaM) tatra-tataH punaH nabhastalAdavapatantam-avatarantaM tadanu (niyamavayaNamahavayaMta) nijakavadanam atipatantaM pravizantaM (sA sIhaM picchai) sA-trizalA siMha pazyati / kIdRzaM punaH? (hAranikarakhIrasAgarasasaMkakiraNadagarayara yayamahAsela) ['hAre'tyAdi vyAkhyA prAgvat ] puJjIkRtahAraH kSIrasAgaraH zazAGka ARCRECCACAREE // 99 San a tional For Private & Personal use only wwindindimrary.org Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 100 // kiraNAH dakarajAMsi rajatamahAzailaH - vaitADhyaH eteSAM dvandvaH tadvat (paMDurataraM ) (200) paNDurataraH- dhavala: (ramaNija picchaNijjaM ) ti ramaNIyaM- manoharam / ata eva prekSaNIyaM draSTuma (thiralaTThapauDapIvarasusiliTThavisitikkhadADhAviviahaM) ityAdi] sthirau dRDhau laSTau -kAntau prakoSThau - kalAcike yasya sa tathA vRttAH - vartulA: pIvarAH puSTAH suzliSTAH - anyo'nyaM susambaddhA viziSTAH - pradhAnAH tIkSNA yAH dADhA daMSTrAH tAbhiH viDambitam - alaGkRtaM mukhaM yasya sa tathA tato vizeSaNa karmadhArayaH / [ 'viDaMbio' ti vivRtam iti kecit ] ( parikammiajaJcakamalakomalapamANa sonaMta) ti parikammitau iva parikarmitau jAtyakamalavatkomalau pramANena mAtrayA zobhamAnI laSTau pradhAnau oSThau yasya sa tathA taM ( rattuppalapattama asukumAlatAlunillA liaggajI ) ti raktotpalapatravat mRdu sukumAlaM ca yat tAlu tacca nilalitA - niSkAsitA lapalapAyamAnA vA agrA ayyA vA pradhAnA yA jihA sA ca vidyate yasya sa tathA taM / (mUsAgayapavarakaNagatAviaAvattAyaMta vaTTataDiyavimalasarisanayaNaM) ti mUSA- mRnmayabhAjana vizeSaH tatra gataM - saMsthaM varaM pradhAna tApitam - agnisamparkeNa dravIkRtam / ata eva AvarttAyamAnaM yat kanakaM - suvarNa prAkRtatvAdvizeSaNayoH paranipAte mUSAgatavarakanakatApitAssvarttAyamAnaM tadvadvRtte vimalataDitsadRze ca nayane yasya sa tathA taM / (visAlapIvaravaroruM) vizAlauvistIrNau pIvarau - puSTau varau -pradhAnau UrU yasya sa tathA taM / tathA (paDipunavimalasaMdha) prati pUrNaH - anyUno vimalaH skandho yasya sa tathA taM / tathA (miuvisayasuhumalakkhaNapasatthavicchi (sthi)nna kesarADova sohiaM) ti mRdUni - sukumArANi vizadAni - dhavalAni sUkSmANi - tanUni lakSaNaiH prazastAni - prazastalakSaNAni vistIrNAni dIrghAni yAni kesarANi -skandha Jain Educational 1179 kiraNAvala TIkA vyA0 2 // 100 // brary.org Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 101 // 29 sambandhiromANi teSAm ATopaH - uddhatatA tena zobhitaM / tathA ' ( usiyasunimmiasujAya apphoDialaMgUlaM) ti ucchritam - udagraM sunirmitaM - kuNDalIkRtaM sujAtaM - sazobhaM yathA syAt tathA AsphoTitam - AcchoTivaM lAgalaM - pucchaM yena sa tathA taM / (somaM) somaM saumyaM vA manasA akrUram ityarthaH / ( somAkAraM ) ] somA''kAraM - sundarA''kRrti (lIlAyaMtaM) lIlAyantaM - mantharagati (gADhanikkhagganahaM) tti gADham - atyartha tIkSNAni agrANi yeSAm evaMvidhA nakhA yasya taM / tathA (vayaNaniripallavapattacArujIhaM) ti vadanasya-mukhavivarasya zriye - raktatvamRdutvAbhyAM zobhAyai pallava iva prAptA-prasAritA cArthI jihvA yena sa tathA taM / 'vayagasiripalaM vapattacArujI) iti pAThe vadanasya zrIH -zobhA yayA sA vadanazrIH tathAvidhA lambA patravaccAvaca jihvA yasya iti vyAkhyeyam ] / / 35 / / siMho mukhyatamaHpadgage jihmA''kRtiH procyate, niSNAtena yathA tathA tava januH sarveSu sacceSu ca / dAnajJAna parAkramAdika guNairmAviziroratnavat, bAhyAbhyantarabairihastidalane hastidviSo darzanAt // 3 // [ 'tao puNo' ityAditaH 'karAmisi maNi' iti yAvat ] tatra (nao pugo) tataH puna ( pugacaMda vayaNA) pUrNacandravadanA - trizalA ( paumaddahakamalavAsiNi) padmahUdAnta:kamalavAsinIM (himavaM nasela sihare) himavattailazikhare (disA gaI do rUpovara karAbhisiccamANiM ) ) diggajendrorupI varakarAmipicyamAnAM (bhagavaI siriM picchai) bhagavana zrIdezIM pazyati / kIdRzIm ? (uccAgayaThANa) ti ucca // 101 // hA Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiraNAvalI TIkA vyA02 LOOK zrokalapaTa himavati Agata-prAptaM / yadvA-ucco yogaH-parvato himavAn tatra jAtam uccAgajam evaMvidhaM yatsthAnaM-kamalam / // 102 // taccaivaM--yojanazatocco dvaadshklaanvitdvipshcaashduttryojnshsr-1052-12|19) pRthulaH svarNamayo himavannAmA nagaH / tatra daza (10) yojanodveSaH paJcazata (500) yojanapRthulaH sahasra (1000) yojanadI? vajratala: padmahUdanAmA hRdH| tanmadhyabhAge krodyoccam eka (1) yojanayudIrgha nIlaratnamayadaza (10) yojananAlaM vajramayamUlaM riSTharatnamayakandaM raktasvargamayavAyatraM jAmbUnadamayA'bhyantarapatraM cai kATham / tatra krozadvayapRthulA''yAmA krozaikoccA raktakanakamayakesarA kanakamayI kaNikA tasyA madhye krozaikadIrgha krozA'rdhapRthulaM kiJcinyUnakozoccaM pazcazata (500) dhanuruccatadardhamAnapRthu pUrvadakSigottararUpadikatrayavartidvAratrikaM zrIdevIbhavanam / tanmadhye sArddhazatadva padhanurmAnA maNivedikA / tadupari ca zrIdevIyogya zayanIyaM / tankhyAAlapasizca zrIdevyAbharaNabhRtAni valayAkArANi tadarddhamAnAni aSTottarazatapadmAni / tatparito dvitIyavalaye-vAyavyezAnottaradikSu catuHsAra sAmAjika murANAM catuHsahasrasakhyAkAni kamalAni / pUrvadizi catasRNAM mahattara devInAM catvAri kamalAni / AgneyyAM gurusthAnIyA'bhyantarapArSadASTasahasramurAgAm asahasrakamalAni / dakSigasyAM mitrasthAnIyamadhyamapArSadadazasahasra murAgAM dazasahasrakA lAni / naiRtyAM kiGkarasthAnIyavAhya pArSadadvAdazasahasrasurANAM dvAdazasahasrakamalAni / pazcimAyAM istya-zva-ratha-padAti-mahiSa-gandharSa-nATaya rUpasaptasainyasvAminAM saptapaDhayAni pAni / tataH tRtIyavalaye-poDazasahasrA'GgarakSakadevAnAM poDazasahasrakamalAni / caturthavalaye-dvAtriMzallakSA'bhyantarA'bhiyogikadevAnAM dvAtriMzallakSakamalAni / // 102 // For Private & Personal use only amalibrary.org Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 103 // paJcame valaye - catvAriMzallakSamadhyamA''bhiyogikadevAnAM catvAriMzakSakamalAni / paSThe valaye - aSTacatvAriMzallakSabAhyAssbhiyogikasurANAm aSTacatvAriMzallakamalAni / evaM ca - AtmanA saha padabhiH valayaiH sarvasayA kamalAni ekA koTi: triMzatiH lakSAH paJcAzat sahasrAH zatam ekaM viMzatizva iti (12050120) / evam - ravi kamalaiH parivRte kamale (laTThasaMThiaM) laSTaM pradhAnaM yathA syAt tathA saMsthitAM prAptAm / anyatra avasthitApi padmavAsinI bhavatyeva iti tatraiva saMsthitAm iIi sUcanArtha vizeSaNaM / (pattharUvaM ) ti prazastarUpAM (supaiDia kaNagamaya kummasa risovamANacalaNaM) ti supratiSThitau- samatalanivezau kanakamayakUrmega unnatatvAt sadRzam upamAnaM yayoH tAdRzau ca caravau yasyAH sA tathA tAm / (accunnayapINara iamaMsala unnayanaNutaMbanina haM) ti atyutaM pIra-anuSThAya tatra rajitA - raJjitA lAkSArasena raJjitA iva mAMsalA madhyonnatAH tanavaH - talinAH tAmrAH-aruNAH stigvAH-ahatAH nakhAH yasyAH sA tathA tAM / yA atyunnatAnapi nijarUnadapa durAnapi prINayati vizeSa kArya / (kapAsabuka vAla karacara na honalavaraMguliM ti kamalasya palAzAni-patrANi tadvat yu hupAla karavaragau yasyAH sA cAsau kolitha iti / ( kuruviMdAvattavANupunvajaMgha) ti kuruviMdAva- bhUSaNavizeSa AvartavizeSo vA tadvatyau vRttAnupUrve ca jave yasyAH sA tathA tAM / (nigUDhajANu) nigUDhajAnuM - gupta Jain Education famational // 103 majanturary.org Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAMkalpa kiraNAra TIkA vyA // 104 // HERE- jAnuM (gayavarakarasarisapIvaroru) ti gajavarakara:-gajendrazuNDA tatsadRze pIvare-puSTe UrU yasyAH tAM / (cAmIkararaiamehalAjuttanavicchi(tthi)nnasoNicakka) ti cApIkararacitamekhalAyuktaM kAntaM vistIrNa zroNicakra-kaTicakraM yasyAH taaN| (jaccajaNabhamarajalayapayara) ti jAtyAJjana-praditAJjanaM tathA ca jAtyAJjanabhramarajaladaprakara iva varNena tAdRzI ityrthH| (ujjuasamasaMhibhataNuaAijjalaDahasukumAlamauaramaNijjaromarAI) RjukA-saralA samA-aviSamA saMhitAnirantarA tanukA-sUkSmA AdeyA-subhagA laTabhA-savilAsA sukumAlamRdukA-sukumArebhyo'pi-zirISapuSpAdibhyo'pi mRdukA ramagIyA manojJA romarAjI yasyAH tAM / (nAbhimaMDalasuMdaravisAlapasatyajaghaNaM) ti nAbhimaNDalena sundaraM vizAla prazastasulakSaNatvAt jaghanaM yasyAH tAM / (karayalamAiapasasthativalibhamajjha) ti kAtalena-muSTinA meyaM-mAnayogyaM mAnaM vA prazastaM trivalIka-calItrayayuktaM madhyaM yasyAH tAM / (nANAmANirayaNaNagavimalamahAtabaNijjAbharaNabhUsaNavirAiamaMguvaMgi) ti nAnAprakArANi yAni AmaraNAni bhUpaNAni ca iti yojyaM / maNayaH-candrakAntAdyA ratnAni-vaiDUryAdIni kanakaM-pItavarNa, tapanIyaM-tadeva rataM tacca jAtyatvAd vimala-mahacchabdAbhyAM vizepitaM teSAM yAni AbharaNAniaGgaparidheyAni yAni ca bhUSaNAni-upAGgaparidheyAni taiH virAjitAni yathAkramam aGgAni-ziraprabhRtI ni upAGgAni caaGgulyAdIni yasyAH tAM 'maMgu' tti mA''gamasyApatvAt (hAravirAyaMtakuMdamAlapariNaddhaM) hAreNa virAjat kundamAlayAkundAdikusumamAla yA pariNaddha-vyA taM / (jalajaliMtathaNajualavimalakalasaM) ti jAjvalyamAnaM-dedIpyamAnaM stanayugalam skaa| CHALEGECE // 104 // SanEdus For Private & Personal use only R E orary.org Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 105 // 27 Jain Educati eva vimala zau yasyAH tAM / (Ahaapattia) ityAdi) atra 'muktAkalApena kaNThamaNisUtrakeNa zobhAguNasamudayena 'ca' iti vizeSaNatrayeNa savizeSaNena upalakSitAm iti bhagavatIvizeSaNamadhyAhRtya vyAkhyeyam / tathAhi - (Ai apattivisie) ti-maryAdayA sthAnaucityena citA-vyastA yA patrikA marakatapatrANi tAbhiH vibhUSitaH - alaGkRtaH / athavA - AdRtapratyayitaiH- sAdara vizvastavijJAnikaiH vibhUSitaH- viracitamaNDanaH tena (subhagajAlujaleNaM) ti subhagai:-dRSTihAribhiH jAlaiH - gucchavizeSaiH ujjvalaH tena / evaM vivena (muttAkalAvaNaM) mukkAkalApa kenopalakSitAM tathA (urasthadINAmAviraieNaM) caH punararthe uraHsthayA dInAramAlayA viracitena virAjitena vA (kaMThamaNimuttaeNa ya) kaNThamaNisUtratreNa-kaNThastharatnamayasUtreNopalakSitAM tathA (kuMDalajualullasataM aMsovasatta) ci 'dehalIpradIpa' nyAyena cakArasya atrA'pi sambandhAt / punaH kIdRzIM bhagavatIm ? AryatvAd aMsopasaktam iti vizeSaNasyA'pi paranipAtena asayoH skandhayoH upasaktaM- lagnaM yat kuNDalayugalaM tasya ullasantI (sobhanasappabheNaM) zobhamAnA satI - prazastA prabhA yatra / evaMvidhena (sobhaguNasamudapaNaM) zonAguNasamudayena dIptilakSaNaguNaprAgbhAreNa / kiM lakSaNena ? (ANaNakuDuMviraNa) Anana kauTumbikena yathA kila rAjJaH zobhAkAriNaH kauTumbikAH tathA mukhanarendrasya zobhAkAritvena yaH kauTu viprAyaH aMsopasatakuNDalayugalollasatprabhaH zobhAguNasamudayaH tenopalakSitAm iti / (kamalAmalavisAlara maNijaloarNa) kamalA'malavizAlaramaNIyalocanAm iti tu spaSTamena / (kamalapajalaMta kara gahiamukkatoyaM ) ti prAgvat paranipAte prajvalantI - dIptimanto yau karau tAbhyAM gRhIte ye kasale tAbhyAM mukaM-kSarat toyaM - makarandarUpaM jalaM yasyAH sA tathA tAM / ational // 105 // library.org Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvalI TIkA vyA02 // 106 // CHECECRECTORAGRECREGARAc (lIlAvAyakayapakkhaeNa) ti lIlayA na punaH svedApanodAtha svedasyaivA'bhAvAt vAtArtha-vAtotkSepArtha kRto yaH pakSakaH- tAlavRntaM tenopalakSitAm iti atrA'pyadhyAhArya / yadvA-lIlAyai zobhArthaM paraiH saha sparddhayA yo vAdaH tatra kRta:-vihito yaH pakSaH pratijJAparigrahaH ka pratyaye tena / (suvisadakasiNaghaNasaNhalaMbatakesahatthaM) ti suvizadaH spaSTaH-na punarjaTAjUTavadavivRtaH kRSNaH-zyAmaH ghana:-aviralaH sUkSmaH-talinaH lambamAnaH kezahastaH-kezapAzo yasyAH tAm / lakSmIdarzanatazciraM nirupamAmAdau surAjyazriyaM bhoktA jJAnaramAmavApya sutarAM tattIrthalakSmI tataH / nUtAmindivaraiH sadA'nubhavitA niHsImabhAgyazriyaM pAraM yAsyati cA'vinazvaratarAM mokSazriyaM vaH sutaH // 4 // iti zrI jainazAsanasaudhastambhAyamAna-mahAmahopAdhyAyazrI dharmasAgaragaNivara viracitAyAM kalpakiraNAvalyAM dvitIyaM vyAkhyAnaM samAptam / / THERECAAAAAAA // 106 // For Privale & Personal use only www.ainelibrary.org Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 // ANGRECREAKRETECTECIA-%AGAP atha tRtIyaM vyAkhyAnaM prArabhyate / ['tao puNo sarasa' ityAdita 'ovayaMta' iti paryantam ] tatra-(tao puNo) tataH punaH (nabhaMgaNatalAo ovayaMta) nabhastalAd apata (dAma picchai) dAma pazyati / kIdRzaM ? (sarasakusumamaMdAradAma) tti sarasakusumAni yAni maMdAradAmAni-kalpadrumamAlAH taiH parikaritatvAd (ramaNijabhUaM) ramaNIyabhUtaM-ramyamityarthaH / (caMpagAsogapunnAganAgapiyaMgusirIsamuggaramalliAjAijUhiaMkollakojakoriMTapattadamaNayanavamAliaba ulatilayavAsaMtiapa umuppalapADalakuMdAimuttasahakAra-)< campakaH azokaH punnAgaH nAgaH priya guH zirISaH mudgaraH mallikA jAti yathikA aGkollaH kojakoriNTau damanakapatrANi navamAlikA bakulaH tilakaH vAsantikA padAni utpalAni pATala: kundaH atimuktaH sahakAraH> / campakA'zokAdInAM sahakArA'ntAnAM yaH (surabhigaMdha) murabhigandhaH so'sti yasya tat (aNuvamamaNohareNaM) anupamamanohareNa (gaMgheNaM) gandhena (dasadisAo vi) vyavahitasyA'pyapeH sambandhAd dazA'pi dizaH (vAsayaMta) vAsayat / (samvouasurabhikusumamalladhavalavilasaMtakaMtabahuvaNNabhatticittaM) sarvattukaM yat surabhikusumamAlyaM tena dhavalaM tacca tad vilasatkAntabahuvarNabhakticitraM ca iti vishessnnkrmdhaaryH| anena dhavalavarNasyA''dhikyaM lakSyate / (chappayamahuaribhamaragaNagumagumAyaMtaNi liMsaguMjaMtadesabhAga) tti prAkRtatvAt prAgvada vizeSaNAnAM // 10 // Jain Education international For Privale & Personal use only www.jairtelibrary.org Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa BHASHA // 108 // paratve'pi-gumagumAyamAno madhuraM dhvanan nilIyamAnaH-sthAnAntarAdAgatya tatra lIyamAno guJjan-zabdAvizeSa kurvazca mAkiraNAvarla SaTpada-madhukarI-bhramarANAM varNAdibhedabhinnabhramara jAtInAM gaNaH-samudAyo dezabhAgeSu-tasmin tasmin deze yasya tad | TIkA | vyA02 gumagumAyamAna-nilo yamAna-guJjan SaTpada-madhukarI-bhramaraNagaNadezabhAgamityarthaH // 37 // dAmA''lokanato'maraprakusumeracipyate niraiH, putro varyaphalaprado'tra bhavinAM mandArapuSpaughavat / mAlAgandhavadanvahaM sutayazo vizvaprasAri sphuTaM, putrA''jJA zirasi hitA nidadhatI zeSeva dhAryA nRpaiH // 5 // 'sasiMca' ityAditaH' 'samullasaMta' iti paryantam] tatra-tataH punaH (sA) sA-trizAdevI SaSThe svapne (sasiM ca picchada) zazinaM pazyati / kIdRzaM? (gokhIrapheNadagarayarayayakalasapaMDuraM) gokSIra-phena-dakarajo-rajataka razapANDuraM) (subhaM) zubhaM (hiayanayaNakaMta) hRdayanayanakAntaM (paDipunnaM) prtipuurnn-poddshklaasNyukmityrthH| (timiranikaraghaNa guhiravitimirakara) tti timiranikareNa niviDagambhIrasya-vanakuJjAdeH timirANAmabhAvaH tatkaraNazIlaM / (pamANapakvatarAyalehaM) tti pramANapakSayoH-- varSAdipramANahetvoH zukra kRSNapakSayoH anta:-madhye ra jantI lekhA-kalA yasya / azvA 'cAndra'mAsA'pekSayA pramANapakSayoH ante paurNamAsyAM rAgadA-harSadAyinyo lekhA:-kalA yasya tN-pripuurnnklmityrthH| (krubhuavaNavibohagaM) kumudavanavibodhakaM / (nisAsobhaga) nizAyAH zobhakaM / (suparimaTThadappaNatalovama) suparimRSTena darpaNatalenopama! // 108 yasya taM / (haMsapaTuvanaM) haMsasyeva paTuH-dhavalo varNo yasya taM / (joisamuhamaMDagaM) jyotiSAM mukhmnnddk| PRASNA Sain Educ Monational For Privale & Personal use only hilibrary.org Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 109 // 28 kalpa ki010 Jain Educa (tamaripuM) tamoripuM / (mayaNasarApUra gaM) madanasya zarApUraM - tUNIramiva yasmAdudite kila candre kAmaH kAminaH svarANAM lakSIkaroti / (samudadagapUragaM) samudrasya dakaM pAnIyaM pUrayatIti candrikayA tadullAsakAritvAditi taM / (dumaNNaM jaNaM daiavajjiaM) durmanaskaM dayitavarjitaM janaM virahiNIlokaM (pAyaehiM sosayaMta) pAdakaiH - 'prazaMsAyAM kapratyaye' kiraNaiH zoSayantaM - tApA'tirekakaraNAt / (puNo ) ' punaH zabdaH prathamameva yojitaH / (somacArurUvaM) saumyaM santaM cArurUpaM / ( gagaNamaMDalavisAlasomacakammamANatilayaM ) ti prAgvat paranipAte vizAlasya gaganamaNDalasya saumyaM caGkramyamANaM jaGgamaM tilakamiva vibhUSAhetutvAt / (rohiNimaNahi ayavallahaM) rohiNyAH manaHcittaM tasya hitadaH - anukUladAyI vallabhaH priyaH taM / 'hitada' iti tvekapAkSika premanirAsArthaM sarvanakSatrA'dhipatitve'pi yatra 'rohiNimanohitadavallabha' iti vizeSaNaM tallokarUDhayA / (devI) trizalA (punacaMdaM) pUrNa:- avikala : candra- AhlAdo'smAd | athavA - pUrNaH candraH - dIptiH ghanAdyanAvRtatvAd yasya tam / ata eva (samullasataM) samullasantaMpratikSaNaM dedIpyamAnam // 38 // < emational sampUrNendu vilokanAdamala bhAsaumyaH suvRttaH kalA, zrIdhAmA'mRtadAyakaH kuvalayollAsI maharSipriyaH / rAkAzcandra ivA'Ggajo'tisubhago bhAvI paraM na kSayI, jihyAMsurna dineskalaGkakalito no caiva doSAsskaraH // 1 // [ 'tao puNottama' ityAdito 'dittasohaM' ityantam ] tatra - (tao puNo ) tataH punaH saptame svapne ( sUraM ) sUrya ( picchai) pazyati / kIdRzam ? ( atamapaDalaparipphuDaM) // 109 // brary.org Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvalaM TIkA 3 vyA03 tamaHpaTalasyA'bhAvaH atamaHpaTalaM tena parisphuTa-sarvadikSu prakaTaM / yadvA-tamaHpaTalaM parisphoTayatIti tamaHpaTalaparisphoTaH taM / (ceva teasA pajalaMtarUvaM) tti 'ceva' zabdasya-avadhAraNA'rthasya vyavahitasyA'pi sambandhAt tejasaiva prajvaladrapa prakRtyA hi sUryamaNDalapatibAdarapRthvIkAyikAH zItalA eva; athavA 'ceba' ti smuccyaa'rthH| (rattAsogapagAsakiMsuasuamuhaguMjadvarAgasarisa) raktA'zokazca prakAza kiMzukazca-puSpitapalAza: zukamukhaM ca guJjArddhazca teSAM rAgeNa sadRzam ; AraktatvAt / | (kamalavaNAlaMkaraNaM) kamalavanam alaGkaroti-vikAzazriyA vibhUSayatIti kamalavanA'laGkaraNaH taM / (aMkaNaM joisassa) jyotiSa-jyotizcakraM tasya aGkana-meSAdirAzisaGkramaNAdinA lakSaNajJApakaM / (aMbaratalapaI) ambaratalapradIpaM / (himapaDalagalaggaha) himapaTalaM gale gRhNAti iti himapaTalagalagrahaH-avazyAyarAzeH gale hastayitA ityarthaH tataH taM / (gahagaNorUnAyagaM) grahagaNasya urU:-mahAn nAyakaH taM / (rattiviNAsaM) rAtrivinAzamiti spaSTaM / (udayatthamaNesu muhattasuhadasaNaM) udayAstamayoH muhUrta sukhadarzanam / anyadA tu-(dunirikkharUvaM) dunirIkSya rUpamiti vyaktaM / (rattimuddhaMtaduppayArappamaddaNaM) ti rAtrau 'makArasya alAkSaNikatvAt ' udvAvata-ucchaMkhalAn duSpracArAn-caurapAradArikAdIn duSTapracArAn pramaIyati yaH taM / (sIavegamahaNaM) shiitvegmrthn-jaaddyaa'tishyvidhvNsk| (merugirisayayapariaTTayaM) merugiri satataM-nirantaraM parivartayati-pradakSiNayati iti merugirisatataparivartakaH taM / (vizAlaM) vizAla-vipulamaNDalaM (rasmi sahassapayaliadittasohaM) razmisahasreNa-hetubhUtena pragalitA pradalitA vA dIptAnAmapi-candrAdInAM zobhA yasmAd yena vA sa tathA tam / atra razmisahasrA'bhidhAnaM rUDhayA'vagantavyam / anyathA''dhikyamapi ravirazmInAM lokazAstreSUcyate / yathA ABOECARECRecy // 110 // Jain E t ernational For Private & Personal use only Beibrary.org Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 11 // 1 RtubhedAt punastasyA-'tiricyante'pi razmayaH / zatAni dvAdaza madhau trayodaza tu mAdhave // 1 // caturdaza punaryeSThe nabhonabhasyayostathA / paJcadazaiva tvApADhe poDazaiva tathA''zvine // 2 // kArtike tvekAdaza ca zatAnyevaM tapasyapi / mArge ca daza sArdAni zatAnyevaM ca phAlgune // 3 // poSa eva paraM mAsi sahasraM kiraNA raveH iti // 39 // 1 caitre | vaizAkhe / jyeSThe | apADhe | zrAvage / bhAdrapade | Azvine | kArtike mAgeM / poSe / mAghe / phAlgune 1200 1300 1400 1500 1400 1400 1600 1100 1050 1000 1100 1050 | saccakrANAM pramodaM vidhadasuratamoyuktadoSA'panetA, vizvavyApipratApo nirupamakamarollAsakRt jADyahartA / bhAviputro hi bhAsvAniva paramamitasphUryadudyotakArI, caNDo nA'staGgamI (syAt ) kuvalayahitabhAmaNDalo'rko'valokAt // 7 // ['tao puNo jacca0' ityAditaH 'picchaNijarUvaM' ityantam ] tatra-(tao puNo) tataH punaH aSTame svapne (dhayaM picchai) dhvaja pazyati / (jaccakaNagalaTTipaiDiaM) jAtyakanakalaSTipratiSTitaM / (samUhanIlarattapIasukillasukumAlullasiamorapicchakayamuddhayaM) 'samUho'styeSAm' iti samUhA-'abhrAditvAdaapratyaye' samUhavantaH-pracurA ityarthaH / taiH nIla-rakta-pIta-zuklaiH kRSNasya nIlAdanativiprakarSAt ; paJcavarNaiH sukumAraiH-komalaiH ullasadbhiH-bAtena sphuradbhiH mayUrapicchaiH kRtA mUrddhajA iva-kezA iva yasya sa tathA taM (dhayaM) dhvajamiti prAyojitameva / (ahiasassirIaM) adhikasazrIkam-atIvazobhAyuktaM / (phAli CIRCROCHAKRACOCKSA-P ROCESSEX // 119 Jain Educ a tional For Private & Personal use only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa TIkA // 112 // asaMkhaMkakuMdadagarayarayayakalasapaMDureNaM) tti sphaTikaM ca zaGkhazca-kambuH athavA sphATitaH-bhinnaH zaGkhaH aGkazca-ratna | kiraNAvala vizeSa: kundazca-kundamAlyaM dakarajAMsi ca jalakaNAH rajatakalaza:-rUpyakumbhaH tadvat pANDureNa / (matthayattheNa) mastakasthena vyA0 (rAyamANeNa) rAjamAnena (bhi gagaNatalamaMDalaM ceva vavasieNaM sIheNa rAyamANaM) gaganamaNDalaM bhettuM vyavasitenaivakRtodyamenaiva atyuccaistvAd iyamutprekSA / evaMvidhana siMhena-bhagavallAJchanabhUtasiMhA''kArapatAkayA siMhacitreNa vA rAjamAnaM / (sivamauamArualayAhayakaMpamANaM) ti zivaH-saumyo mRdukaH-acaNDo yo mArutaH-vAtaH tasya laya:-leSaH tena Ahatam-Andolitam / ata eva prakampamAnam-itastato nRtyantam / athavA ArSatvAt 'layAhaya'tti 'Ahata'-vizeSaNasya pAnipAte'pi zivamRdukamArutA''hatalatAvata prakampamAnamiti vyaakhyeym| (ahappamANa) atipramANa-mahApramANaM (jaNapicchaNijarUvaM) janaprekSaNIyarUpam // 4 // prAsAdo'rjunakumbhabhAgapi yathA bhAseta caJcat sadA, putrAdvaH samalaGkRte'pi sutarAM rAje trilokI tathA / prAsAdena vinoccatA nanu yathA sphAradhvajAM no tathA, trailokye'pi vidhAsyate hi vidhinA putre satAM te zanA // 8 // ['tao puNo jaccakaMcaNa' ityAditaH 'puNNakalasaM' ityantam ] tatra-(tao puNo) tataH punaH (sA) sA-trizalA navame svapne (rayayapuNNakalasa) rajatapUrNa kalazaM-rUpyamayaM pUrNakalazaM (picchada) pazyati / kIdRzaM ? (jaccakaMcaNujalaMtarUvaM) jAtyakazcanavat ut-prAbalyena jvalada-dIpyamAnaM rUpaM yasya / [kecitta-rajatazabdasya rUpyavAcakatve'pi 'jaccakaMcaNa.' ityAdivacanena visaMvAdasaMbhavAdatra kanakameva grAhya tathA ca svarNa 18 // 11 // REPRENEUROCEAEE Jain Edelstational For Private & Personal use only elibrary.org Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 113 // 25 mayamityarthaH / 'jacca' tti jAtyakAJcanena ut- prAbalyena jvaladrUpaM yasya tamiti vyAkhyAnayanti / tatra - uktavyAkhyAnAnusAreNa visaMvAdagandhasyA'pyabhAvAt kathaM tadanurodhena kalpanayA vyAkhyAnaM yuktam ? iti bodhyam ] (nimmalajala puNNamuttamaM ) nirmalajalapUrNam uttamaM divamANasoha) dIpyamAnazobhaM (kamalakalAvaparirAyamANaM) kamalakalApena pari-samantAt rAjamAnaM / (paDipuNNaya savvamaMgalabhea samAgama) tti pratipUrNakAnAM sarvamaGgalabhedAnAM samAgamaH --melApakaH sthAnamityarthaH / [ kvacicca par3ivujjhata sacca maMgalAlaya samAgamaM' iti pAThaH tatra - pratibudhyamAnAni - jAgarUkANi yAni sarvamaGgalAni teSAm Alaya:- nivAsabhUtaH samAgamaH- sammukhAssgamanaM yasya taM ] ( pavararayaNaparAyaMta kamalaThiaM) pravararatnaiH prakarSeNa rAjati kamale sthitaM / yadvA-pravarA racanA yasya evaMvidhaH parAgaH - puSparajaH antaH - garbhe yasya etAdRze kamale sthitaM / ( nayaNabhUNakara) nayanAnAmAnandakatvAt bhUSaNakaraM / ( prabhAsa mANaM) prabhAsamAnaM - svayaM dIpyamAnaM prabhayA asamAnaM vA / ata eva (savvao caiva dIvayaMta) sarvA dizo dIpayantaM / (somalacchInibhelaNaM) saumyalakSmyAH - prazasta sampadaH 'nibhelaNaM' - ti dezyatvAd gRhaM / (savvapAvaparivajjiaM) sarvaiH pApaiH - azivaiH parivarjitam / ata eva (subha) zubhaM (bhAsuraM) bhAsuraM dIptaM (sirivaraM) zripA trivargasampattyA varaM zreSThaM tadAgamasUcakatvAt / (savvouasurabhikusuma AsattamalladAnaM) sarvajAnAM surabhikusumAnAm Asa- kaNThasthaM mAlyadAma-prazastamAlA yasmin tam / atra 'dAma' zabdaH paro'pi prazaMsA'rthaH / yathA- 'vanAntakapolapAlI' tyA 'anta- pAlI' zabdau // 41 // Jain Educational // 113 // Mbrary.org Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvalaM TIkA vyA03 // 114 // zobhAvAnamRtA''zrito'tisubhagaH sajjAtarUpamaH, sadvarNapravarA''kRtiH sumanasAM zIrpasthitI ratnavat / satkoM vizadA''nano mahimavAnApannahItArako, mAGgalyo'hamivA'Ggajo hi bhavitA sampUrNakumbho vadet // 9 // ['tao puNo ravikiraNa' ityAditaH 'sararUhAbhirAmaM' ityantam ] tatra-(tao puNo) tataH punaH (sA) sA-trizalA dazame svapne (paumasaraM) padmasaraH (picchai) pazyati / (ravikiraNataruNabohi asahassapattasurabhitarapiMjarajalaM) 'taruNa' zabdasyeha sambandhAt taruNaravikiraNaiH bodhitAni yAni sahasrapatrANi-padmAnita: surabhitaraM piJjaraM ca-pItaraktaM jalaM yasya tattathA / athavA-'puNaravira' ti punarapi kiraNaH-sUryaH tena taruNena abhinavena boSitAni ityAdi yojyaM / (jalacarapahakaraparihatthagamacchaparibhujjamANajalasaMcayaM) jalacarAH-yAdAMsi teSAM pahakara' ti dezyatvAt samUhaH tena paripUrNa tacca tanmatsyaparibhujyamAnajalasaJcayaM ca iti vishessnnkrmdhaaryH| (mahaMtaM) mahat (jalaM tamiva kamalakuvalayauppalatAmarasapuMDarIaurusappamANasirisamudaeNaM) kamalaMsUryavikAzi kuvalayaM-nIlam utpalaM-raktaM tAmarasaM-mahA'mbhoja puNDarIka-zvetam epAm urubhiH-vizAlaiH sarpadbhiHullasadbhiH zrIsamudayaH-kAntiprAgbhAraiH jvaladiva-dedIpyamAnamiva / ata eva (ramaNijarUvasobha) ramaNIyarupazobhaM / (pamuiaMtabhamaragaNamattamahuarigaNukkarolijjhamANakamalaM) [250] pramuditam anta:-cittaM yeSAM te pramuditAntaraH te Baa ca te bhramaragaNAzca mattAH-samadAH madhukarIgagAzca-bhramarajAtivizeSAH tepAm utkarAH-samUhAH / atra samUhAnAmapi samUhA'X bhidhAnaM bahutvakhyApanArtha tataH taiH avalihyamAnAni AsvAdyamAnAni kamalAni yatra tat / (kAyaMbakavalAhayacakkakala ABREARSHRSHAN GARHETA // 114 // an Ed national For Private & Personal use only Calibrary.org Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 115 // haMsasArasagaviasauNagaNamihaNasevijamANasalilaM) tti kAdambakA:-kalahaMsAH balAhakA:-balAhAH cakrA:cakravAkAH kalA:-madhuradhvanayo haMsAH-rAjahaMsAH sArasA:-dIrghajAnukAH teca te garvitA:-susthAnaprAptiptAH zakunigaNAzca pakSisamUhAH teSAM mithunaiH-dvandvaiH sevyamAnaM salilaM yasya tat / (paumiNipattovalaggajalaviMdanicayacitta) paminIpatropalagnAH ye jalavindavaH teSAM nicayena citraM-maNDitamiva [kvacicca-jalaviMdumuttacittaM' iti pAThaH tatra-jalavindava eva muktA-mauktikAni tAbhiH citramiti vyAkhyeyaM] (hiayanayaNakaMta) hRdayanayanakAntaM / (paumasaraM nAma saraM) < padmasarovaraM > (sararuhAbhirAmaM) ti sarassu-sarasISu aI-pUjyam / ata eva abhirAmaM saro'rhADabhirAmam 'uccAhatI' ti sUtreNa hakArAt pUrvamukAraH // 42 // padmAvAsaM prazasyaM sakalakuvalayA''dhAramiSTaM prajAyAH, sacchAyaM cAruzAkhaiH parivRtamamalaM bhUri punnaagmukhyaiH| x x x x x x x x x x seviSyante mutaM mAmiva paramajaDaM rAjahaMsa sarojaka // 10 // ['tao puNo caMda0' ityAditaH 'somavayaNA' iti paryantam ] tatra-(nao pugo) tataH punaH ekAdaze svapne (sArayarayaNikarasomavayaNA) zaradrajanIkarasaumyavadanAtrizalA (khIroyasAvara) kSIrodasAgaraM (picchada) pazyati / (caMdakiraNarAsisarisasiriyacchasoha) candrakiraNarAzeH saHzA zrIH yasyAH; evaMvidhA vakSa zobhA yasya sa tathA taM / 'vakSaH' zabdena atra madhyabhAgo lakSyaH / (caugamaNapayaDramANa jalasaMcayaM) ti caturgamaneSu--caturdigmArgeSu pravarddhamAnaH pra. prArtamAno-prasaran jalasaJcayo FASTTEHRISHAILER Jain Educ a tional For Private & Personal use only Gelibrary.org Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CCI zrIkalpa kiraNAvara | TIkA // 116 // vyA0 1- yasya ['ca uguNapaDamANajalasaMcayaM] iti pAThastu-kasmAccaturguNatvam ? iti anapekSyaivA''dhikyamAtrasyaiva vivakSitatvAta sugama eva] (cavalacaMcalucAyappamANakallolalolatatoya') tti capalebhyo'pi caJcala: uccA''tmapramANaizcaatyunatasvamAnaH kallolaiH-mahattaraGgaiH lolada-ekIbhUya viralIbhavat toyaM-pAnIyaM yasya sa tathA taM / (paDupavaNAhayacaliacavalapAgaDataraMgaraMgatabhaMgakhokhumbhamANasobhatanimmala ukkaDaummIsahasaMbaMdhadhAvamANoniyattabhAsuratarAbhirAmaM) tti paTu pavanA''hatAH santaH calitAH-pravRttAH, ata eva capalAH prakaTAzca-spaTAH taraGgAH-sAmAnyena kallolA: tathA raGgantaH-itastataH prekSanto; bhagA:-'bhaGgastaraGgabhede ca' iti vacanAt taraGgavizeSA evaM tathA 'kha'khubbhamANa' ti atikSubhyantaH; zobhamAnA nirmalA:-svacchAH utkaTAzca-dussahAH urmayaH-vicchittimantaH kallolAH / tataH taraGgA'nta-bhaGgA'nta-uHntapadAnAM dvndvH| taiH saha-sAI yaH sambandhaH tena pUrva dhAvamAna:-tIrA'bhimukha sarpan apanivRtazca bhAsuratara:-atidIptimAn apanivRttazcA'bhirAmaH-dIptimAneva / yadvA-dhAvamAno'panivRttazca san bhAsuratara:-- atidIptimAn / ata eva abhi-samantAt rAmaH-ramaNIyaH, pazyatAM dRkpathamAgato'tyantaM priitidaayiityrthH| etadarthA'nupAtinI zrIjayasundarasUrikRtA''ryA yathA kallolalolasalilaM dhAvadapasarad bahumiramyataTam / nadyAgamasAvatta kSIrAbdhiM saikSata gaMbhIram // 1 // __yattu kecit-'bhayaGkare tu DamaramAbhIlaM bhAsuraM tathA' iti zeSavacanAt dhAvamAno bhAmuratara:-atibhayaGkaraH apanivRttazca abhirAmaH hRdya iti vyAkhyAnti tanna khyAtimat / yataH-tIrthakunmAtaraH krUrA''tmAnamapi siMhaM saumyAkArameva svapne ARREARRRRRRRRRRRRRICRORE 0% A Sain Educa t ional For Private & Personal use only D brary.org Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - // 117 // -4 -4 -4 -4-4-4-4-4-34 pazyanti / kathaM puna: kSIrasamudram ati bhayaGkaram ? iti svayamevA''locyaM / [lolaMtatoya' iti nirvibhaktikapAThe tu toyA'ntapadenA'pi saha vizeSaNakarmadhArayaH] (mahAmagaramacchatimitimigilaniruddhatilitilayAbhighAyakapUrapheNapasaraM) tti mahAnto makarAzca matsyAzca timayazca timiGgalAzca niruddhAzca tilitilakAzca jalacarajantubhedAH teSAm abhighAtena-pucchAdyAcchoTanena karpUra iva karpUra-ujjvalatvAt phenaprasaro yatra sa tathA taM / (mahAna Ituriya vegasamAgayabhamagaMgAvattaguppamoNucalaMtapaconiyattabhamamANalola salilaM) ti mahAnadInAM-gaGgAdInAM tvaritavegaiH Agatabhrama-utpannabhramaNo yo'sau gaGgAvartAkhya' AvataH tatra gupyat-vyAkulI bhavat / ata eva uccalad-ucchalat pratyavanivRttaM ca-vyAvRttaM bhramamANaM-bhramaNazIlaM lolaM-svabhAvAdasthiraM salilaM yasya // 43 // kIrtiH phenacayo jalaM susamayo gambhIraputrodadhau, sajjJAnAdiguNAH suratnanikaraH sattvasthitiH zrIpadam / evaM zaMsati sAgaraH paramasauM saMsArasindhuH kSaNAdu-tIryaSyati nirvRtiM zritajanAnuttArayiSyatyalam // 11 // [ 'tao puNo taruNa' ityAditaH 'puMDarAya' iti yAvat ] tatra-(tao puNo) tataH punaH (sA) sA-trizalA dvAdaze svapne (varavimANapuMDarIyaM) vimAnavarapuNDarIkaM (picchai) prekSate / (taruNasUramaMDala samappabhaM) tti taruNasUramaNDalasamaprabhaM / (dippamANasoha) dIpyamAnazobhaM (uttamakaMcaNamahAmaNisamUhapavarateyaaTThasahassadipaMtanahappaIva) tti uttamakAzcana mahAmaNisamUhaiH pravarANAM 'te' ti tekante-gacchanti AdhArabhAva miti tekAH; athavA trAyante patagRhamiti treyAH; tekAnAM treyANA SAARCASSESASARkara // 117 // Jain Educ a tional For Privale & Personal use only woNThelibrary.org Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ P zrIkalpa kiraNAvaLa TIkA // 118 // vyA03 RASABHANSARAA vA-staMbhAnAm aSTottarasahasreNa dIpyamAnaM sat nabhaH pradIpayati-prakAzayati yattattathA / (kaNagapayaralabamANamuttAsamujjala) tti kanakapratareSu-suvarNapatreSu lambamAnAbhirmuktAbhiH samujjvalaM / kanakaprakaraiH lambamAnamuktAbhizca samujjvalamityanye / (jalaMtadivvadAma) jvaladivyadAmaM (IhAmiga-usabha-turaga-nara-magara-vihaga-vAlaga-kinnara-ruru-sarabhacamara-saMsatta-kuMjara-valaya-paumalaya-bhatticitta) IhAmRgAH-vRkAH vRSabhAH turagAH narAH makarAH vihagAH> vyAlakA:-sarpAH - kinnarAH> ruravaH-mRgabhedAH < zaramAH camaya:> saMsaktAH-zvApadavizeSAH< kuJjarAH> vanalatA:-azokalatAdyAH padmalatAH-padminyaH [zeSAH pratItAH] eSAM bhaktiH-vicchittibhiH citraM-nAnArUpaM / (gaMdhavopavajamANasaMpuNNaghosaM) ti gandharvasya-gItasya upavAghamAnasya-vAditrasya ca sampUrNo ghopo yatra tattathA / (nicca) nityaMzAzvataM (sajalaghaNaviulajalaharagajiasahANuNAiNA devaduMduhimahAraveNaM) sajalo dhanaH-aviralo vipulaH-pRthulA yo jaladharaH-meghaH tasya garjitazabdaH tadvadanunAdinA-pratiravayuktena devadundubhimahAraveNa (sayalamavi jIvaloyaM pUrayaMta) sakalamapi jIvalokaM pUrayantam ApyAyanta, caturdaza rajjAtmakaM vA lokaM vyApnuvAvantaM / (kAlAguruvapavarakuMduruka-turuka-DajhaMta-dhUva-vAsaMga-uttama-maghamatagaMdhudhuyAbhirAma) kAlAguru-pravarakunduruSkaturuSkAH prAgiva te ca dahyamAno dhUpazca-dazAGgAdiH vAsAGgAni ca gandhamAlinI' granthoktasurabhikaraNopAyabhUtatattad dravyANi teSAm uttamena maghamaghAyamAnena gandhena udhutena-itastato viprasatena abhirAmaM yattattathA [kvacit 'DajjhaMtadhUvasArasaMgata) iti pATha: tatra dadyamAno yo dhUpasAra-utkRSTadhUpaH tasya saGgatena hRdayaMgamena uttamena iti vyAkhyeyaM] (NicAloyaM) nityAlokaM MEACECACAAR 6 // 118 // Jain Educ a tional For Private & Personal use only brary.org Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 119 // AAAAAAE nityamudyotayuktaM / (seya) zvetaM (seyappabha) zvetaprabha (suravarAbhirAma) suravarAn abhiramayatIti / yadvA-surANAM varA abhi-samantAt rAmA:-striyo yasmin (sAtovabhoga) sAtasya-sAtavedanIyasya karmaNaH upabhogo yatra paJcadhA viSayasukhasampatteH (vimANavarapuMDarI) vimAnavareSu puNDarIkamiva zreSThatvAt // 44 mArtaNDAdatibhAsvaraM maNicitaM saumyaM kvaNat kiGkiNI;-kvANoccadhvajasundaraM khagamanaM muktAphalai rAjitam / mandArapravaraprasUnasurabhIbhUtaM vimAnaM yathA, netrA''nanditadezanAdiSu sutaH sthAneSu hrssprdH||12|| [ 'tao puNo pulaga' ityAdito 'rayaNanikararAsiM' iti yAvat ] tatra-(tao puNo) tataH punaH (sA) sA-trizalA trayodaze svapne (rayaNaNikararAsiM) ratnanikararAziM (picchai) pazyati / (pulaga-veriM-daNIla-sAsaga-kakkeyaNa-lohiyakkha-maragaya-masAragallapavAlaphaliha-sogaMdhiyahaMsagabha-aMjaNa-caMdappaha-vararayaNehiM) tti pulakAdayo ratnavizeSAH prsiddhaaH| navaraM 'vera'tti vajram / indranIlaM 'sAsaga' tti sasyaka < karketanaM lohitAkSaM marakataM masAragallaM pravAlaM sphaTikaM saugandhikaM haMsagarbham aJjanaM> candraprabha:candrakAntaH < vararatnaiH> (mahIalapaiTiaM) mahItalapratiSThitamiti rAzivizeSaNaM / pulakAdivararatnaiH (gagaNamaMDalaMta) gaganamaNDalAntaM yAvat (prabhAsayaMta) prakAzayantaM (tuMgaM) tuGgam-ucca / tugatvamaniyata mityAha-(merugiri saNikAsa) merugireH saMnikAzaM-tulyaM / (rayaNaNikararAsiM) ratnanikarANAM rAzi:-ucchritaH samUhavizeSaH tam // 45 // PAAROGRECORMA Jain Educ a tional For Privale & Personal use only wimminelibrary.org Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvala TIkA vyA03 // 120 // gAmbhIya dhairyavayaM zamidamiyaminAM bhAgyasaubhAgyasaMviH dAkSiNyAnyagyadAkSyaM jagadupakRtadhIH puNyakAruNyamiSTam / svAmyaM svAmyA'bhirAmaM sakalacaturatetyAdi bhAsadaguNAlI, ratnazreNI ca dIpA bhavadasamasute ratnarAzira(hya)mAnA // 13 // [ 'sihiM ca' ityAditaH 'sihiM' iti paryantaM] tatra-(sihiM) iti 'gayavasaha' gAthAyA ante (sihiM ca) iti yatpadaM tasyedaM grahaNavAkyam / ata eva 'tata' | iti noktaM / vizeSyapadaM tu svapnavarNakAnte (sihiM) iti zikhinaM ca caturdaze svapne (sA) sA-trizalA (picchada) pazyati / (viulujjala-piMgala-mahughaya-parisiccamANa-nidadhUma-dhagadhagAiya-jalaMta-jAlujalAbhirAma) tti vipulA ujjvalena piGgalena ca madhughRtena paripicyamAnA nirdhamA dhagadhagAyamAnA-dhagadhagiti kurvantyo jvalantyaH-dIpyamAnA yA jvAlA-acipaH tAbhirujjvalam / ata evA'bhirAmaM / (taratamajogehiM) taratamayogo vidyate yeSu te taratamayogA 'abhrAdittvAd a-pratyayaH' / ekA jvAlA uccA anyA tu uccatarA aparA ca uccatamA iti (taiH) taratamayogayuktaiH (jAlapayarehiM) jvAlAnAM prakarai:-kalApaiH (aNNuNNamiva aNuppaiNNaM) anyo'nyam anuprakIrNamiva-mizritamiva sparddhayA tadIyA jvAlA anyo'nyamanupravizanti iva ityarthaH, (jAlujjalaNaga) jvAlAnAm ut-Urdhva jvalanaM jvAlojjvalanaM tadeva jvAlojjvalanakam ArSavAda vibhaktilope tena (aMbaraM va katthai payaMta) tti kvacittadeze ambarama-AkAzaM pacantamivakvacid abhraMlihAbhiH jvAlAbhiH AkAzamiva pktumudytmitibhaavH| (aivegacaMcalaM) ativegacaJcalam // 46 // DASHASAX // 12 // in Eder ational For Pawale & Personal use only Malibrary.org Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 121 // BASHAKAAAAAAE tejaHsthAnaM manuSyopakRtikRtiparo dussaho durjanAnAM, dhUmAmadveSamukto dRddhtrnddtaahRtpdaarthprkaashii| mA'martyapriyo yo vizadatamazikhIvAGgajaM syAtparaM no, tApaM tUSNaM ca kartA zazadharaH sazaraH kyApi no snehavRddhiH // 14 // ['ime eyArise' ityAditaH' 'arahA' iti paryantaM] tatra-(ime eyArise) imAn etAdRzAn (subhe) zubhAn-kalyANahetUn (some) saubhyAn umA-kIrtiH tatsahitAn vA (piyadaMsaNe) priyaM darzana-sapne'vabhAso yeSAM te tathA tAn (surUve) murUpAna-zobhanasvabhAvAn (suviNe) svapnAn-gajAdIna (daTUNa sayaNamajjhe paDivuddhA) zayanamadhye-nidrAntare dRSTvA pratibuddhA-jAgaritAM | [zeSaM prAgvat ] (araviMdaloyaNA) < kamalalocanA-trizalA> (harisapulaiaMgI) < harSeNa romAzcitazarIrA> / ee caudasa suviNe savvA pAsei tisthyrmaayaa| jaM rayaNi bakkamai kucchiMsi mahAyaso arahA // 47 // < etAn caturdaza svapnAn sarvAH tIrthakaramAtaraH pazyanti / mahAyazasaH arhantaH yasyAM rajanyAM kukSau vyutkrAmanti // > ['taNa NaM sA' ityAditaH 'paDiyohei' iti paryantam ] tatra-(tae NaM sA tisalA khattiANI) < tataH sA trizalA kSatriyANI> (ime eyArUve urAle) < imAn etatsvarUpAn udArAn > (cauddasamahAsumiNe) < caturdazamahAsvapnAn > (pAsittANaM paDibuddhA samANI) < dRSTvA jAgaritA satI> (hatuTTha jAca hayahiyayA) < hRSTA tuSTA yAvat hRrSitahRdayA> (dhArAhayakayaMyapupphagapi vA samussasiyaromakRyA) (sumiNuggahaM karei) GRAHAKAPAAS 5. ki.11 mA // 121 // 1 TAN Jan Eden For Privale & Personal use only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa / 122 // R-CACCRA FARSHASRASHISHASHA svapnAnAm avagraha-smaraNaM karoti (karittA) kRtvA (sayaNijjAo abbhuTTai) < zayanI yA abhyuttiSThati > (abhu-6 kiraNAvala ThittA pAyapIDhAo paccoruhai) < abhyutthAya pAdapIThAt pratyavatarati > (paccoruhittA) < pratyavatIrya > (aturiyama | TIkA vyA03 cavalamasaMbhatAe) atvaritaM-mAnasautsukyA'bhAvAt acapalaM-kAyataH asambhrAntayA-askhalantyA ['avilaMbiyAe' tti pAThe avilambitayA-avicchinnayA] (rAyahaMsasarisIe gaIe) rAjahaMsagatisadRzyA gatyA (jeNeva sayaNijje) < yatraiva zayanIyaM > (jeNeva siddhatthe khattie) < yatraiva siddhArtha kSatriyaH> (teNeva uvAgacchai) < tatraiva upAgacchati> (uvAgacchittA) < upAgatya > (siddhatthaM khattiyaM) < siddhArtha kSatriyaM (tAhiM iTTAhiM) ti yA viziSTaguNopetAH tAbhiHgIbhiH itismbndhH| iSTAbhiH-tasya vllbhaabhiH| (kaMtAhiM) kAntAbhiH-abhilaSitAbhiH sadaiva / (piyAhiM) tena priyAbhiH-adveSyAbhiH sarveSAmapi / (maNuNNAhiM) manojJAbhiH-manoramAbhiH kathayA'pi (maNAmAhi) ti manasA amyantegamyante sundaratvA'tizayAt punaH punaH yAH tA mano'mAH tAbhiH cintayA'pi manaHpriyAbhiH ityrthH| (urAlAhiM) udArAbhiH-udAranAdavarNoccArAdiyuktAbhiH pradhAnAbhirvA / (kallANAhiM) kalyANAbhiH-samRddhikArikAbhiH (sivAhiM) zivAbhiH-upadravahantrIbhiH gIrdoSA'nupadratAbhirvA / (dhannAhiM) dhnyaabhiH-dhnlmbhikaabhiH| (maMgallAhiM) mAGgalyAbhiHmaGgale anarthapratighAte saadhviibhiH| (sassirIyAhiM) sazrIkAbhiH-alaGkArAdizobhAvatIbhiH ['hiayagamaNijAhiM' ti kvacit tatra-hRdaye yA gacchanti komalatvAt subodhatvAcca tAH tathA tAbhiH] (hiayapalhANijAhi) hRdayagrahAdanIyAbhiH-hRdgatazokAyucchedikAbhiH / (miyamaharamaMjulAhiM) mitAH-varNapadavAkyA'pekSayA parimitAH madhurAH svarataH 2 // 122 // CREA Jain Edit henational For Private & Personal use only LIAHbraryorg Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18A // 123 // SHRERASHISHASSA majjulA:-manoramAH zabdato yAH taaH| tataH padatrayasya karmadhArayaH / (girAhi) gIrbhi:> (saMlavamANI saMlavamANI) < jalpantI (2) (paDiyohei) < jAgarayati> // 48 // ['tae NaM sA' ityAdita: 'evaM vayAsI' iti paryantaM] tatra-(tae NaM) tataH-anantaraM 'Na' vAkyAlaGkAre (sA tisalA khattiANI) (siddhattheNaM raNNA abhaYNNAyA samANI) (nANAmaNikaNagarayaNabhatticitasi bhaddAsaNaMsi) nAnAmaNikanakaratnAnAM bhaktibhiH-vicchittibhiH citra-vicitre [ zeSaM prAgvat ] < bhadrAsane> (nisIyai) < upavizati > (nisIittA) < upavizya > (AsatthA vIsatthA) (suhAsaNavaragayA) < sukhAsanavaragatA> (siddhatthaM khattiyaM) < siddhArthakSatriyaM > (tAhiM iTTAhiM) < tAbhiH iSTAbhiH> (jAva saMlavamANI saMlavamANI) yAvat jalpantI (2) (evaM vayAsI) < evam avAdIt > // 49 // ["evaM khalu' ityAdito 'bhavissaI' ti paryantaM] tatra-(evaM khalu ahaM sAmI!) !| (ajja taMsi tArisagaMsi sayaNijjasi) (vaNNao) prAguktavarNanA (jAva paDibuddhA) (taM jahA) tadyathA ('gayavasaha'-gAhA) (te eesi sAmI!) (urAlANaM cauddasaNhaM mahAsumiNANaM) (ke manne) manye iti vitarkA'rthoM nipAta:-ko nu 15/ // 123 // CAREER Jain Education national For Privale & Personal use only wittebrary.org Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvala TIkA vyA03 // 124 // AAAAAAAASAUR (kallANe) (kalyANa:> (phalavittivisese bhavissai) // 50|| ['tae NaM se siddhatthe' ityAdito 'vayAsA' iti paryantaM] tatra-(tae NaM) (se siddhatthe rAyA) (tisalAe khattiANIe) (aMtie eyamaDhe socA nisamma) zrutA-zrotreNa nizamya-hRdayenA'vadhArya (hatuTTha jAva hiyae) (dhArAhayanIvasurabhikusumacaMcumAlaiyaromakUve) (te sumiNe) tAn svapnAn (ogiNheti) avagRhati (ogiNhittA IhaM aNupavisai) arthA'vagrahataH IhAm anupravizati-sadarthaparyAlocanalakSaNAm (IhaM aNupavisittA) , tataH (appaNo sAhavieNaM) [ityAdi prAyad vyAkhyeyaM] (maipundhaeNaM) (buddhiviNNANeNa) (tesiM sumiNANaM atthuggahaM karei) (karittA) (tisalaM khattiyANiM) (tAhiM iTThAhiM jAva maMgallAhiM) (sassirIyAhiM miyamahuramaMjulAhiM vaggUhiM) (saMlavamANe saMlabamANe) (evaM vayAsI) < evaM vadati sma> // 51 // ['urAlA NaM tume' ityAditaH 'payAhisi' iti paryantaM] ISAIRESEANAra | // 124 // Jain EduW omational For Private & Personal use only ibrary.org Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 125 // tatra-(urAlA gaM tume devANuppie ! sumiNA diTThA) < udArAH vayA> he saralasvabhAve ! svapnAH dRssttaaH|> (kallANA NaM tume devANuppie! sumiNA diTThA) < kalyANAH tvayA he saralasvabhAve ! svapnAH dRSTA:> (evaM sivA dhannA maMgallA sassirIyA) (AruggatuhidIhAukallAga(300) maMgala kAragANaM tume devANuppie ! sumiNA diTThA) ArogyatuSTi-dIghA''yu:kalyANa maGgalakArakAH tvayA he saralasamAve! svapnAH dRSTA:> (taM jahA) tadyathA (asthalAbho devANuppie !) artha:-hiraNyAdiH < tasya lAbhaH he saralasabhAve !> (bhogalAbho devANuppie !) bhogAH-zabdAdayaH < teSAM lAbhaH he saralasvabhAve !> (puttalAbho devANuppie !) putralAbhaH-sutajanma < tasya lAbhaH he saralasvabhAve!> sukkha lAbho devANuppie !) saukhyaM-nivRtiH < tasya lAbhaH he saralasvabhAve !> (rajjalAbho devANuppie!) rAjyaM-saptAGgarUpaM < tasya lAbhaH he sAlasamAve! bhaviSyati itizeSaH / (evaM khalu tume devANuppie !) < evaM prakAreNa he saralasvabhAve ! vaM> (navaNhaM mAsANaM bahupaDipunnANaM) < navasu mAseSu bahupratipUrNeSu > aTThamANaM rAiMdiyANaM vaikanANaM) < sArdhasaptadivasA'dhikeSu vyatikrAnteSu> (amhaM kulake) kulaketvAdIni trayodaza padAni / < kule> ketu:-cihna dhvajaH keturiva ketuH adbhutabhUtatvAt [pAThAntare (kulahe) kulasya hetu:-kAraNaM evaM (amhaM kuladovaM) dIpa va dIpaH prakAzakatvAt maGgalatvAcca (kulapaJcayaM) parvataH anabhibhavanIyaH sthirA''yasAdhAt (kulavaDiMsayaM) avataMsa:-zekharaH uttamatvAt ASIAECREDICALCREAAG 4 // 125 // For Private & Personal use only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 126 // | 1-42-AROR-- R (kulatilayaM) dinakaraH TIkA vyA03 atiprakAzakatvAt (kulAdhAraM) < kule > AdhAraH pRthivIvat (kulanaMdikara) < kule> nandiH vRddhiH < tatkaraH> (kulajasakara) yazaH sarvadiggAmI < taskaraH> (kulapAyava) pAdapaH-vRkSaH AzrayaNIyacchAyakatvAt (kulavivaddhaNakara) vivarddhanaM-vividhaiH prakAraiH vRddhireva (tatkaraH> ['sukumAla' ityAdi pUrvavat (sukumAlapANipAyaM) (ahINasaMpunnapaMciMdiyasarIra) ra ahInasampUrNapazcandriyazarIraM> (lakkhaNavaMjaNaguNovaveyaM) < lakSaNavyaJjanaguNopapetaM / > (mANummANapamANapaDipuNNasujAyasavvaMgasuMdaraMga) (sasisomAkAraM) (kaMta) (piyadaMsaNaM) (surU) (dArayaM) (payAhisi) prajaniSyasi> // 52 // ['sevi ya NaM' ityAdito 'bhavissai' ti yAvat ] tatra-(sevi ya NaM dArae) (ummukkabAlabhAve) < unmuktabAlabhAvaH> (viNNAyapariNayame te) < vijJAtapariNatamAtraM> (jubdhaNagamaNupatte) < yauvanakamanuprApta:> (sUre) zUraH-dAnataH abhyupagatanirvAhato vA (vIre) vIraH-saGgAmataH (vikate) vikrAntaH-mahAmaNDalA''kramaNataH (vicchinnaviulabalavAhaNe) // 2 // 126 // vistIrNAdapi vipule-ativistIrNe balavAhane-se nAgavAdike yasya (rajjavai rAjA bhavissai) rAjyapatiH rAjA ACCECREEKRECORECRUCIGAREKAR Iris malignal For Privale & Personal use only LF library.org Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 127 // satantra ityarthaH, bhaviSyati / 53 / / ['taM urAlANaM' ityAdito 'vayAsI' iti paryantaM] tatra-(2) < tata:> (urAlANaM tume devANuppiyA !) prazastAH tvayA he saralasvabhAve> (jAva) < yAvat svapnAH dRSTAH / > (duccapi taccapi) dvirapi trirapi (aNuvRhai) anuvRMhati-prazaMsati / (tae NaM 15 tisalA khattiANI) < tataH sA trizalA kSatriyANI> (siddhatthassa raNo) siddhArtharAjasya > (aMtie eamaTuM sucA) (nisamma) (hatuha jAva hayahiyayA) < hRSTA tuSTA yAvat hiitahRdayA> (karayalapariggahi aisanahaM) < hastayugmayojanarUpaM> (sirasAvattaM) zirasAvarta> (masthae aMjaliM kaTu) (evaM vayAsI) < evaM kathayati sma // 54 // [evame sAmI' ityAditaH 'evaM vayAsI' iti paryantaM prAgvatA tatra-(evame bhaM sAmo) (tahameaM sAmI) tathai tat svAmin !> (avitahameyaM sAmI) (asaMdiddhameyaM sAmI) (icchi ameaM sAmI) (iSTametat svAmin !) (paDicchi ameaM sAmo) (icchiapaDicchiameaM sAmI) (sace NaM esamaDe) / (se jaheyaM tumbhe vayaha ttika1) (te sumiNe samma paDicchai) ||d RRCORRES RECENTER 24. Jain Educ a tional For Private & Personal use only ww r y.org Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 128 // ( pa DicchittA ) dhRtvA ca (siddhattheNaM raNNA anbhaNuSNAyA samANI) siddhArtharAjena AdiSTA satI > (nANAmaNirayaNabhatticittAo bhadAsaNAo ) ( nAnAmaNiratnacitrAt bhadrAsanAt > (abbhuTThei ) < abhyuttiSThati > (bhuTThetA) abhyutthAya (aturiyamaca valamasaMbhaMtAe avilaMbiyAe rAmahaMsasarisIe gaIe) ( teNeva uvAgacchai) < tatraiva upAgacchati > (uvAgacchitA) < upAgatya > ( evaM vayAsI) evaM kathayati sma > // 55 // ['mA me te uttamA' ityAdito 'viharai' tti paryantaM ] tatra - (mA me te) mA mama ete ( uttamA pahANA) uttamAH strarUpataH, pradhAnAH phalataH / etadevAha(maMgalA sumi diTThA) maGgalyA maGgale sAdhavaH svapnAH dRSTAH > (annehiM pAvasumiNehiM paDihammissaMti tikaTu) (satthAhiM maMgalAhiM dhammiyAhiM laTThAhiM kahA hiM) uttamAbhiH maGgalyAbhiH dhArmikAbhiH pradhAnAbhiH kathAbhiH > (sumiNajAgariaM ) ti svapnasaMrakSaNArthaM jAgarikAM (jAgaramANI parijAgaramANI) jAgratI - vidadhati pratijAgratI - tAneva svapnAn saMrakSaNenopacarantI (viharai ) < tiSThati ['tae NaM siddhasthe' ityAdito 'vayAsI' iti paryantaM ] // 56 // Jain Educatioernational kiraNAva TIkA vyA0 // 128 // rary.org Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 // SAHASRA AAAAAAAAAABA tatra-(tae NaM) (tata:> (siddhatthe khattie paccUsakAlasamayaMsi) tti siddhArthakSatriyaH> pratyUSakAlalakSaNo yaH samaya:-avasaraH tasmin (koDubiapurise saddAvei) tti kauTumbikapuruSAn-AdezakAriNaH Ahvayati (saddAvittA evaM bayAsI) (bho devANuppiyA! ajja savisesaM bAhiriya uvaTThANasAlaM) tti rahe devAnupriyAH! adya vizeSataH bAhyAm > upasthAnazAlAm-AsthAnamaNDapaM (gaMdhodagasittasuiasaMmajjiovalita) gandhodakena sikA zucikA-pavitrA sammArjitAH-kacarApanayanena upaliptA-chagaNAdinA yA sA tathA tAm / idaM ca vizeSaNaM gandhodakasiktasammArjitopaliptazucikAm ityeva dRzya / zuceH siktAdyanantarabhAvitvAt [zeSa pUrvavat ] (sugaMdhavarapaMcavaNNapupphovayArakaliyaM) < sugandhavarapaJcavarNapuSpopacArakalitAM> (kAlAgurupavarakuMdurukkaturukkaDajjhaladhUvamaghamaghaMtagaMdhu AbhirAmaM) (sugandhavaragaMdhiyaM gaMdhavahibhUyaM kareha kAraveha) (karittA ya kAravittA ya) (sIhAsaNaM rayAveha) rasiMhAsanaM racayata ?> (rayAvittA) (mama eyamANattiyaM khippAmeva paJcappiNaha) // 58 // 'tae NaM te koDebiyapurisA' ityAditaH 'paJcappiNaMti' ityantaM] ASHASABRETABRSS // 129 // Jain Educ hemational For Privale & Personal use only wwnelibrary.org Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvaLI TIkA vyA03 // 130 // RECE2RAAAAESARKESAGE taMtra- (taeNaM te koDubiyapurimA) < tataH te kauTumbika puruSAH> (siddhattheNaM raNNA) < siddhArthena rAjJA > (evaM vuttA samANA) < evam uktAH santaH> (hRdutuha jAva hiyayA) < hRSTA: tuSTAH yAvat harSita hRdayA:> (karayala jAva kaDu) < hastayugmayojanarUpaM mastake aJjaliM kRtvA> (evaM sAmitti) evam iti-yathAdezaM svAmin ! itiAmantraNArthaH itiH-upadarzane [zeSa sukhAyaseyaM] (ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNaMti) < AjJayA vinayena ca vacanam aGgIkurvanti > (paDisuNittA) < aGgIkRtya ca> (siddhatthasma khattiyassa attiyAo) (paDinikkhamaMti) < pratiniSkrAmanti > (paDinikvamittA) < pratiniSkramya > (jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA teNeva uvAgacchaMti) < yA bAhyA upasthAnazAlA tatraiva upAgacchanti > (uvAgacchittA) < upAgatya > (khippAmeva savisesa bAhirayaM uvaTThANasAlaM) (gaMdhodayasittai jAva sIhAsaNaM rayAviti) (rayAvittA jeNeva siddhatthe khattie teNeva uvAgacchaMti) < racayitvA yatraiva siddhArthakSatriyaH tatraiva upAgacchanti > (uvavAgacchittA) < upAgatya > (karayalapariggahiyaM dasanahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu) < hastayugmayojanarUpaM mastake aJjaliM kRtvA > siddhatthassa khattiyAsa tamANattiyaM paJcappiNati) // 59 // ['lae NaM siddhatthe' ityAditaH 'abbhuTei' iti paryantam] // 130 // For Private & Personal use only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 13 // SAAAAAAACAR-AE tatra- (tae NaM) tataH (siddhatthe khattie) (kallaM pAuppabhAe rayaNIe) ti kalyam iti-zvaH, prAduH-prAkAzye tatazca prakAzaprabhAtAyAM rjnyaaN| (phulluppala kamala komalummiliyaMmi) phullaM-vikasitaM tacca tad utpalaM ca-padma tacca kamalazca-hariNavizeSaH tayoH komalam-akaThoram unmIlitaM-dalAnAM nayanayozca unmIlitaM yasmin , (ahApaMDure) atha-janIvibhAtAnantaraM dIrghastu ArSatvAt pANDure-zukle (pabhAe) prabhAte / (rattAsogapagAsakiMtuyasuyamuhaguMjaddharAgabaMdhujIvagapArAvayacalaNanayaNaparahuyasurattaloyaNajAsuaNakusumarAsihiMgulaniaraairegarehaMtasarise) raktA'zokasya taroH prakAzazca kiMzukaM ca-palAzapuSpaM zukamukhaM ca guJjAyA arddhazca iti dvandvaH teSAM yo raagH| tathA bandhujIvakaM ca-puSpavizeSaH / pArApatasya caraNau nayane ca / parabhRtasya-kokilasya surakte-suzabdena kopA''viSTatvopalakSaNAt kopA''rakte locane ca / japApuSpaprakarazca / higulanikarazca-muvartitakuruvindaguTikA / tato rAgA'ntAdipadAnAm itaretaradvandve / etebhyaH atirekeNa-Adhikyena rAjamAnaH san sadRzaH tasmin / aruNatvamAtreNa sadRzaH viziSTadIptyA svatirikta iti bhaavH| (kamalAyarasaMDavibohae) kamalA''karA:-padmotpattisthAnabhUtA hudAdayaH teSu yAni khaNDAni-nalinavanAni teSAM vibodha ke-vikAzake / (uDiyaMmi sUre) utthite-udgate sUre-rakhau (sahassarassimi) sahasraM razmayo yasya (diNayare) dinakare-dinakaraNazIle (teasA jalaMte) tejasA jvalati sati (tassa ya karapaharAparaLUmi aMdhayAre) tasya ca karA:-kiraNAH teSAM taiH yA prahAraH-abhighAtaH tena aparAve-vinAzite andhakAre / 'pahara'tti prAkRtalakSaNena hvH| (bAlAyavakuMkumeNaM khacianya jIvaloe) bAlA''tapaH kuGkamamiva tena khacite iva-piJjarite Sease & Resea // 13 Sain Educat i onal For Private & Personal use only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAnaka TIkA nyA.3 // 132 // BABASARER RECEMEMOREHINSA-AAA iva jIvaloke-madhyajagati (sayaNijAo abbhuTTe) zayanIyAda abhyuttiSThati // 60 // [sayaNicAo' ityAditaH 'paDinikkhamai'tti paryantam] tatra- (sayaNijjAo abbhuTettA) (pAyApIDhAo pacoruhai) < pAdapIThAt pratyavatarati> (paccorahittA) (jeNeva) < yatraiva > (aTTaNasAla) tti aTTaNazAlA-vyAyAmazAlA (teNeva uvAgacchati) < tatraiva upAgacchati > (uvAgacchittA aTTaNasAlaM aNupavisai) < upAgatya vyAyAma- | zAlAm anupravizati > (aNupavisittA) < anupravizya > (aNegavAyAma joggavaggaNavAmaddaNamallajuddhakaraNehiM) anekAni vyAyAmAni vyAyAmanimittaM yogyAdIni yAni / tatra yogyA ca-guNanikA valganaM ca-ullaGghanaM vyAmaInaMparaspareNa bAhAdyaGgamoTanaM mallayuddhaM-pratItaM karaNAni ca-aGgabhaGgavizeSAH taiH (saMte) zrAntaH sAmAnyena (parissaMte) parizrAntaH-aGgapratyaGgA'pekSayA sarvataH (sayapAgasahassapAgehiM) tti zatakRtvo yatpakvam aparAparauSadhIrasena, saha zatena kArSApaNazatena vA yatpakvam evaM sahasrapAkamapi (sugaMdhavaratillamAiehiM) sugandhavaratailAdibhiH abhyaGgaiH iti yogH| AdizabdAt ghRtakaparapAnIyAdiparigrahaH / kiM bhUtaiH ? (poNaNijjehiM) prINanIyaiH-rasarudhirAdidhAtusamatAkAribhiH (dIvaNijjehiM) dIpanIyaiH-agnijananaiH (mayaNijjehiM) madanIyaiH-kAmavaddhanaiH (vihaNijjehiM) bRMhaNIyaiH-mAMsopacayakAribhiH (dappaNijjehiM) darpaNIyaiH-balakAribhiH (samvidiyagAyapalhAyaNijjehiM) sarvendriyANi sarvagAtrANi ca prahalAdayanti iti 'kartari anIyaH' taiH (abhaMgie samANe) abhyaGgaiH-snehanaH abhyaGgaH kriyate sma yasya sH| // 132 // Sain Educ a tional For Private & Personal use only H alibrary.org Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 133 // kra. ki. 12 38 Educa abhyaGgitaH san (tillacammaMsi) tataH tailacarmaNi - tailAbhyaktasya sambAdhanAkaraNAya yaccarmatUlikopari kaDa tattailacarma tatra-'saMbAhie samANe'tti yogaH / kai: ? ityAha- puruSaiH / kathaMbhUtaiH ? (niuNehiM) nipuNaiH- upAyakuzalaiH (DipuNNapANipAyasukumAlako malata lehiM) tti pratipUrNAnAM 'pANipAdAnAM sukumAlakomalAni atikomalAni tAni - adhobhAgApekSayA yeSAM te tathA taiH (abhaMgaNaparimaddaNugvalaNa karaNaguNanimmAehiM ) tti abhyaGganaparimardanaudvanAnAM pratItArthAnAM karaNe ye guNavizeSAH teSu nirmAtaiH -sadabhyastaiH (leehiM dakkhehiM paTThehiM kusale hiM mehAvIhiM chekaiH - asarajJaiH 'dvisaptatikalA paNDitaiH' iti ca vRddhAH / dakSaiH - kAryANAmavilambitakAribhiH / praSThaiHagragAmibhiH / kuzalaiH - sAdhubhiH sambAdhanAkarmaNi / medhAvibhiH - apUrva vijJAnagrahaNazaktiniSThaiH ['niuNasippovaga ehiM 'tti kvacit / tatra-nipuNAni-sUkSmANi yAni zilpAni - aGgamarddanAdIni tAni upagatAni - adhigatAni yaiH] (jiaparisame hiM) jitaparizramaiH ['cheehiM 'tti kAcit / tatra- chekaiH - prayogajJaiH 'dakkhehiM' dakSaiH zIghrakAribhiH 'pattahiM' prAptArthai: - adhigatakarmaNi niSThAM gataiH ] ( purisehiM ) puruSaiH (aTThisuhAe maMsasuhAe tapAsuhAe romasuhAe) asthnAM sukhahetutvAd asthisukhA tayA / evaM zeSANyapi padAni / < mAMsasukhakarayA sacAsukhakarayA romasukhakarayA > (vihAra) - caturvidhayA (suhaparikrammaNAe saMvAhaNAe ) sukhA - mukhakAriNI parikarmaNA - aGgazuzrUSA tathA / tasyAzca bahuvidhatvAt katamayA ? ityAha-sambAdhanayA saMvAhanayA vA vizrAmagayA / (saMbAhie samANe ) Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E kiraNAvalI TIkA vyA03 zrIkalpa- san > (avagayaparissame) apagataparizramaH / [kvacid 'avagayakheaparissame'tti pAThaH / tatra-khedaH-dainyaM zrama:- vyAyAmajaH zarIrA'svAsthyama] (agNasAlAo paDinikkhamai) < vyAyAmazAlAtaH pratiniSkrImati > // 6 // // 134 // ['aTTaNasAlAo' ityAditaH 'paDinikkhamai' tti paryantam ] tatra-(aNasAlAo paDinikkhamittA) < aTTanazAlAtaH pratiniSkramya > (jeNeva majaNaghare teNeva uvAgacchai) < yatraiva snAnagRhaM tatraiva upAgacchati > (uvAgacchittA majaNagharaM aNupavisai) < upAgatya snAnagRham anupravizati > (aNupavivisittA) anupravizya > (samuttajAlAkulAbhirAme) tti samuktena-muktAphalayuktena jAlena-gavAkSeNa Akula:-vyAptaH abhirAmazca yaH snAnamaNDapaH tatra (vicittamaNirayaNahimatale) tti vicitraM maNiratnAbhyAM kuTTimatalaM-baddhaH yatra (ramaNijje pahANamaMDavaMsi) < ramaNIye snAnamaNDape> (nANAmaNirayaNabhatticittasi pahANapIDhaMsi) < nAnAmaNiratnaracanAvicitre snAnapIThe> (suhanisanne pupphodaehi a gaMdhodaehi a uNhodaehi asubhodaehi asuddhodaehi a) < sukhenopaviSTaH san > puSparasamitraiH udakaiH gandhodakaiH-zrIkhaNDAdirasamitraiH < udakaiH> uSNodakaiH-agnitatodakaiH zubhodakaiH-pavitrasthAnAnItaiH tIrthodakaiH mukhodakaiH vA-nAtyuSNaH zuddhodakaizca-svAbhAvikaiH (kallANayakaraNapavaramajaNavihIe majie) mjjitH| kathaM majitaH ? ityAha-(tattha) tti tatra-snAnA'vasare (kouyasaehiM bahuvihehiM kallANagapavaramajaNAvasANe) 6 kautukAnAM rakSAdInAM zataiH bahuvidhaiH / kalyANAni kAyati-AkArayati kalyANakaM yat pravaraM majjanaM tasyA'vasAne (pamhalasuku SADECERLOREACHEGARALARI BILA SGESCIPES MARA // 134 // Jain Education international Ghabrary.org Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 135 // BASESSUAALISUUS mAlagaMdhakAsAialUhiaMge ahayasumahagghadUsarayaNasusaMvuDe) pakSmalA-pakSmavatI ata eva sukumAlA gandhapradhAnA kASAyikA-kapAyaraktazATikA tathA lUSita-virukSitam aGga-zarIraM yasya sa tathA ahataM- mAdyanupadrutaM sumahAgha-bahumUlyaM yad dRSyaratnaM-pradhAnavastraM tena susNvRtH-prigtH| yadvA-muSThu saMvRtaM-parihitaM yena [kvA'pi 'nAsAnIsAsavAyavajjhacakkhuharavaNNapharisajuttahayalAlApelavAiregadhavalaM kaNagakhaciaMtakammadUsarayaNasusaMdhue' ti paatthH| tatra-nAsAnizvAsavAtena vAhya zlakSNatvAt , cakSuH harati viziSTarUpatvAt cakSuharaM cakSurdharaM vA-cakSurodhakaM ghanatvAt varNasparzayuktaM -pradhAnavarNasparza hayalAlAyAH sakAzAt pelavaM mRdu atirekeNa-atizayena dhavalaM yttttthaa| kanakena khacitaM-maNDitam antayoH-azcalayoH karmacAnakalakSaNaM yasya tattathA tena dRSyaratnena musaMvRtaH] (sarasasurabhigosIsacaMdaNANulittagatte) tti sarasasurabhigozIrSacandanenA'nuliptaM gAtraM yasya / (suimAlAvaNNagavilevaNe) zucinI-pavitra mAlA ca-puSpamAlA varNakavilepanaM ca-maNDanakAri kuGkamAdivilepanaM yasya / yadyapi varNakazabdena candanamucyate paraM 'gosIsacaMdaNANulittagatte' ityanena tasyoktatvAt / (AvidvamaNisuvaNNe) AviddhAni parihitAni maNisuvarNAni upalakSaNatvAn maNisuvarNamayabhUSaNAni yena / na dhAtvantaramayaM bhUSaNamasti ityrthH| (kappiyahAradvahAratisarayapAlaMbapalaMyamANakaDisutasukaya sohe) kalpitaHvinyastaH hAraH-aSTAdazasarika: arddhahAra:-navasarika: trisarikaM ca pratItaM yasya sa tathA taM / prAlamba:-muktAvalijhumbanakaM pralambamAno yasya / kaTisUtreNa-kaTayAbharaNena suSThu kRtA zobhA yasya / tataH padatrayasya krmdhaaryH| yadvA-kalpitahArAdibhiH sukRtA zobhA yasya / (piNaddhagevijje) pinaddhAni-parihitAni grIvAyAM greveyakAni-grIvA''bharaNAni yena (aMgulijaga GGEECRUGRECEMARACa Jain Educa ida rational For Private & Personal use only womenabrary.org Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa RRORSCORRES // 136 // laliyakayAbharaNe) aGgulIyakAni-agulyAbharaNAni urmikAH lalitAni-zobhAvanti kacA''bharaNAni ca-puSpAdIni // phiraNAva yasya (varakaDagatuDiabhiabhue) varANi-pradhAnAni kaTakAni hastA''bharaNAni truTikAzca-bAdAbharaNAni taiH stambhitau TIkA vyA. iva bhujau yasya / (ahiyaruvasassirIe) adhikarUpeNa sazrIkaH / (kuMDala ujjoiANaNe) kuNDalodyotitA''nana: (mauDadittasirae) mukuttdiiptshirsskH| (hArotthayasukayaraiyavacche) hAreNa avastRtam AcchAditaM tenaiva suSTu kRtaratikaMca | vakSo yasya / (muddiApiMgalaMgulie) mudrikAbhiH-saratnAmulyAbharaNaH piGgalA agulayo yasya / (pAlaMbapalaMyamANasuka- // yapaDauttarijje) pralambena-dIrgheNa pralambamAnena ca sukRtaM paTena uttarIyakam-uttarAsago yena / (nANAmaNikaNagarayaNavimalamaharihaniuNoviyamisimisiMtaviraiyasusiliTThavisiTThala?AviddhavIravalae) tti nAnAmaNikanakaratnaiH vimalAni mahArhANi-mahArdhAni yAni nipuNena zilpinA 'uvibha' ti parikamitAni 'misimisiMta' ti dedIpyamAnAni viracitAni-nirmitAni muzliSTAni-susandhIni viziSTAni-anyebhyo vizeSavanti laSTAni-manoharANi AviddhAni-parihitAni vIravalayAni yena-"yaH kazcida vIraH sa mAM vijitya valayAni etAni mocayatu" iti sparddhayA parihitAni valayAni 'vIravalayAni' ucyante / (kiM bahaNA? kapparakkhae viva alaMkiavibhUsie) kiMbahunA ? varNitena itishepH| kalpavRkSa ivA'laGkRtaH-dalAdibhiH, vibhUSitazca-phalapuSpAdibhiH kalpavRkSaH (nariMde) rAjA punaH alaGkRtaH-mukuTAdibhiH vibhUSitaH-vastrAdibhiH / (sakoriMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijamANeNaM) ti sakoriNTAni-koriNTakAkhyakusumastavakavanti mAlyadAmAni-puSpasajo yatra tattathA tena / koriNTakAH puSpavRkSajAtiH tatpuSpANi mAlAnte zobhArthaM dIyante- 'mAlAyai // 136 E ARC AAAAAAAA Jain Edonnerational For Private & Personal use only ifrary.org Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 137 // HARSHA H ARASHRESTHA hitAni mAlyAni-puSpANi dAmAni mAlAH briyamANena [vAcanAntare suuryaabhvdlngkaarvrnnkH| sa caivam| 'egAvaliM piNadvei' ityAdi rAjapraznIyasUtraM tacca vistarArthinA rAjapraznIyAjjJeyam / ] (seyavara cAmarAhiM uduvvamA NIhiM) tti zvetavaracAmaraiH uddhRyamAnaH 'cAmarasya klIvatve'pi strItvaM' gauDamatena / (maMgalajayasaddakayAloe) maGgalabhUto jayazabdaH kRto janena Aloke-darzane yasya sa tathA / (aNegagaNanAyagadaMDanAyagarAIsaratalavaramADavia) tti ane ke ye gaNanAyakA:-prakRtimahattarAH / daNDanAyakA:-tantrapAlAH / raajaanH-maannddlikaaH| IzvarAH-yuvarAjAnaH aNimAdyaizvaryayuktA ityanye / talavarA:-tuSTarAjadattapaTTabandhavibhUSitA raajsthaaniiyaaH| mADambikAH-chinnamaDambA'dhipAH / (koDubiamaMtimahAbhanigaNagadovAriyaamacca) kauTumbikA:-katipayakuTumbasvAminaH avalagakA grAmamahattarA vA / mantriNaH sacivAH / mahAmantriNaH-mahAmAtyA mantrimaNDalapradhAnAH hastasAdhanA'dhyakSA vA / gaNakA-jyotiSikA bhANDAgArikA vA / dauvArikA:pratIhArA rAjadvArikA vA / amAtyA-rAjyAdhiSThAyakAH / (ceDapIDhamaddanagaranigamasiDiseNAvaisatyavAhadUasaMdhivAla saddhi saMparivuDe) ceTA:-pAdamUlikA dAsA vA / pIThamardA-AsthAne AsannAsannasevakA vayasyA ityarthaH vezyA''cAryA vA / naagraa-ngrvaasiprkRtyH-raajdeyvibhaagaaH| nigamA:-kAraNikA vaNijo vaa| zreSThina:-zrIdevatAdhyAsitasauvarNa| pavibhUSitottamAGgAH / senApatayaH-nRpatinirUpitAH caturaGgasainyanAyakAH / sArthavAhA:-sArthanAyakAH / dUtAH-anyeSAM gatvA / raajaa''deshnivedkaaH| sandhipAlA-rAjyasandhirakSakAH / eSAM dvandvaH tatastaiH / iha ca tRtIyA bahuvacanalopo drssttvyH||3|| sAdha na kevalaM tatsahitaH api tu taiH sam iti-samantAt parivRtaH / (dhavalamahAmeghaniggae iva gahagaNadipaMtarikkha FACCEEROCESSORROSROUGUSA // 13 Jain Educatiletional For Private & Personal use only womadlerary.org Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAksa TIkA vyA03 // 138 // tArAmaNANa majjhe sasiva piyadasaNe) narapatimajjanagRhAt pratiniSkrAmati iti yogaH / kiM bhUtaH ? priyadarzanaH / ka iva ? dhavalamahAmeghanirgata itra zazI tathA 'sasibya'tti vato'nyatra sambandhaH tato grahagaNadIpyamAnaRkSatArakagaNAnAM madhye iva vartamAnaH / (naravaI nariMde naravasahe narasIhe) narapatiH-narANAM ptiH-rkssitaa| narendraH-nareSu aizvaryA'nubhavanAt / naravRSabha:-rAjyadhurAdharaNAt / narasiMhaH-zauryAtizayAt / (abhahiyarAyateyalacchIe dippamANe) abhyadhika rAja tejolakSmyA diipymaanH| (majaNagharAo paDinikkhamai) < majanagRhAt pratiniSkrAmati > // 2 // ['majaNaghare' ityAdito 'nisIaI'tti paryantaM sugamam ] __ (majjaNagharAo paDinikkhamittA) < majanagRhAt pratiniSkramya > (jeNeva bAhiriyA ubaTThANasAlA | teNeva uvAgacchai) < yatraiya bAhyA upasthAnazAlA tatraiva upAgacchati > (uvAgacchittA sIhAsaNaMsi purasthAbhimuhe nisIAi) < upAgatya siMhAsane pUrvAbhimukhaH niSIdati> // 6 // ['sIhAsami' ityAdito 'vayAsI'tti yAvat] tatra - (sIhAsaNaMsi purasthAbhimuhe nisIittA) < siMhAsane pUrvAbhimukhaH niSadya > (appaNo uttarapurathime disIbhAe aTThabhaddAsaNAI seyavatthapaccunthayAI siddhasthakayamaMgalovayArAI rayAvei) < AtmanaH IzAnakoNe aSTau bhadrAsanAni > zvetavastrega pratyavastRtAni-AcchAditAni, kRtaH siddhArthakapradhAno maGgalAya upacAra:-pUjA yeSu / prAkRtatvAt kRta zabdasya madhye nipAtaH < racayati > / (rayAvettA appaNo adUrasAmaMte) < racayitvA Atmana:> // 138 // Jain Education national For Privale & Personal use only Www.cahelibrary.org Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 139 // duraM-vizkarSaH sAmanta-samIpam ubhayoH abhAve nA'tidure nA'tisamIpe ityrthH| 'yavanikAm Acchayati' iti sambandhaH / (nANAmaNirayaNamaMDiyaM) nAnAmaNiratnaiH maNDitAM / (ahiapicchaNijja) adhikaM prekSaNIyam-AlokanIyAM / (mahagghavarapaTTaNuggayaM) mahArdhA cAsau bare pattane-vastrotpattisthAne udgtaa-vytaa| varapaTTanAdvA-pradhAnA''veSTanakAd udgtaa-nirgtaa| (saNhapabhattisayacittatANaM) sUkSmapaTTasUtramayo bhaktizatacitraH tAna:-tAnako yasyAM IhAmiyausamaturaganaramagaravihagavAlagakinnararurusarabhacamarakuMjaravaNalayapaumalaya bhatticitta) IhAmRgAH-vRkAH ruva:-mRgabhedAH zarabhAH-aSTApadAH mahAkAyA ATavyapazavaH camarAATavyagAvaH [zeSa sugamaM / vyAkhyAnaM ca prAgvat] (abhitariyaM javaNiyaM aMDAvei) AsthAnazAlAyA abhyantarabhAgavartinI yavanikAM-kANDapaTTIm AkarSayati-AyatAM kArayati ityrthH| (aMchAvettA) < AyatAM kArayitvA> (nANAmaNirayaNabhatticitta) < nAnAmaNiratnaiH bhakticitraM> (astharayamiumasUragutthayaM) AstarakeNa-pratItena mRdumasUrakeNa ca avastRtam-AcchAditam / athavA-astarajasA mRdumasarakeNa itiyojyaM / (seyavasthapaccutthuaM sumauyaM) zvetavastreNa pratyavastRtam-upari AcchAditaM sumRdukaM-komalam / ata eva-(aMgasuhapharisagaM visiTTha) aGgasya sukhaH- sukhakArI sparzoM yasya / viziSTaM-zobhanaM (tisalAe khattiANIe bhaddAsaNaM rayAvei) (rayAvittA koDaMbiyapurise sahAveha) < racayitvA ca kauTumbikapuruSAn AkArayati> (sadAvettA evaM vayAsI) Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNA TIkA vyA // 14 // AAAAAAAAABAR [khippAmeva bho !' ityAditaH 'paDisaNetiti yAvata] tatra- (khippAmeva bho devANuppiyA!) (aTuMgamahAnimitta) aSTA'GgamaSTA'vayava / yathA-- ___ "aGgaM svapnaM svaraM ceva bhaumaM vyaJjana-lakSaNe / utpAtamantarikSaM ca nimittaM smRtamaSTadhA" // 1 // tatra-'puMsAM dakSiNA'Gge 3 strINAM vAmA'Gge sphuraNaM ramyam' ityAdi aGgavidyA zasapnAnAmuttamamadhyamA'dhamavicAraH svapnavidyA 2 / gRhagodhA-kRka lAsa-kAka-vinAyaka-ghUka-durgA-bhairavI-zRgAlAdInAM saraparijJAnaM svaravidyA 3 / bhauma-bhUmikampAdivijJAnaM bhaumavidyA / / vyaJjanaM-mapItilakAdIni 5 / lakSaNaM-karacaraNarekhAdisAmudrikoktaM 6 / utpAtam-ulkApAtAdi:-- "ulkApAte prajApIDA nirdhAte bhUpatikSayaH / anAvRSTizca digdAhe durbhikSaM pAMsuvarSaNe" // 1 // ityAdi parijJAnaM 7 / antarikSaM-grahANAmudayA'stAdiparijJAnaM 8 ityAdyaSTabhedaM yanmahAnimittaM-parIkSA'rthapratipattikAraNavyutpAdakazAstravizeSaH / (suttatthadhArae) tasya yau sUtrAthauM dhArayanti paThanti vA tayorvA pAragA ye te tathA, anena 'dhArae pADhae pArae' iti pAThatrayaM vyAkhyAtaM / (vivihasatthakusale suviNalakkhaNapAdae saddAveha) < vividhazAstreSu kuzalAn svapnalakSaNa. pAThakAn AkArayata> (tae NaM te koDubiyapurisA siddhattheNa raNNA evaM vuttA samANA) < tata:-te kauTumbikapuruSAH siddhArthena rAjJA evam uktAH santaH> (hatuTTa jAva hiyayA) < hRSTAH tuSTA yAvat harpitahRdayAH> yAvat karaNA'haDatuDacittamANaMdiA' ityAdi dRzyaM / (karayala jAva.) < karatalAbhyAM> yAvat karaNAt-'pariggahiyaM dasanahaM 6 // 14 For Privale & Personal Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 14 // RECECRECA sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu evaM devo tahatti ANAe viNaeNaM vayaNaM' (paDisuNeti) tti pratizRNvantiabhyupagacchanti vacanaM vinayena [ zeSaM prAgvat ] // 65 // ["paDisuNittA' ityAditaH 'sadAviti' tti thAvat sugamam ] (paDisuNittA siddhatthassa khattiassa aMtiyAo paDinikkhamaMti) < pratizRtya ca siddhArtharAjasya samIpAta pratiniSkrAmanti > (paDinikkhamittA kuMDaggAmaM nayaraM majjhamajjheNaM jeNeva suviNalakkhaNapADhagANaM gehAI teNeva uvAgacchaMti) pratiniSkramya ca kuNDagrAma nagaraM madhyaMmadhyena svapnalakSaNapAThakAnAM gRhANi tatraiva upAgacchanti > (ucAgacchittA suviNalakkhaNapADhae saddAviti) < upAgatya svapnalakSaNapAThakAn zabdayanti // 66 // ['tae NaM' ityAdito 'vaddhAviti' tti paryantam ] tatra-(tae NaM te suviNalakkhaNapADhagA siddhatthassa khattiassa koDubiyapurisehiM saddAviA samANA) < tata:-te svapnalakSaNapAThakAH siddhArtharAjasya kauTumbikapuruSaiH zabditAH santa:> (hatuTTha jAva hiyayA vhAyA) < hRSTAH tuSTA yAvat harSitahRdayAH snAtAH snAnA'nantaraM (kayavalikammA kayakouyamaMgalapAyacchittA) kRtaM balikarma yaiH svagRha devatAnAM, kRtAni kautukamaGgalAni eva prAyazcittA.na-duHsvapnAdividhAtA'rthamavazyakaraNIyatvAda yaiH te tathA / tatra-kautukAni-maSItilakAdIni / maGgalAni tu-siddhArthaka-dadhyakSatarvA'GkarAdIni / (suddhappAvesAI vesAI) ti zuddhAtmAnaHsnAnazucikRtadehAH / veSe sAdhani veSyANi 'vastrANi' itiyogaH / athavA zuddhAni catAni pravezyAni ca-rAjasabhApravezo MEEG 6 // 14 1 // Jain Educato 22ational For Privale & Personal use only orary.org Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa- kiraNAvalI TIkA vyA03 // 142 // citAni ca iti / (maMgalAI vatthAI pavaroiM parihiyA) maGgalyAni-maGgalakaraNe sAdhUni vastrANi pravarANi-pradhAnAni parihitA:-nivasitAH / (appamahagghAbharaNAlaMkiyasarorA) alpAni stokAni mahArdhAni-bahumUlyAni yAni AbharaNAni taiH alaGkRtaM zarIraM yeSAM (siddhatthaya hariyAliyAkayamaMgalamuddhANA) siddhArthAzca-sarSapAH haritAlikA ca-dUrvA kRtA maGgalanimittaM mUrdhani-zirasi yaiH (saehiM sarahiM gehehiMto niggacchaMti) svakebhyaH-AtmIyebhya ityarthaH gRhebhyaH nirgacchanti > (niggacchittA khattiyakuMDaggAma nayaraM majjhamajjheNaM jeNeva siddhasthassa raNo bhavaNavaDiMsayapaDiduvAre teNeva uvAgacchaMti) bhavanavareSu-haryeSu avataMsaka iva-zekharaka iva bhavanavarA'vataMsakaH tasya pratidvAraM-mUladvAraM samIpadvAraM < tatraiva upAgacchanti > (uvAgacchittA bhavaNavaraDiMsagapaDiduvAre) < upAgatya bhavanavarA'vataMsakaprattidvAre> tatra (egayao milaMti) tti samudAyIbhUya sammatIbhavanti-sarvasammatamekaM puraskRtya anye tadanuyAyino bhavanti ityrthH| yata:-'yatra seve'pi netAraH sarve paNDitamAninaH / sarve mahattvamicchanti tadvRndamavasIdati" // 1 // iti dRzantIbhUtA ca rAjJo mantriparIkSitazayyakazAyyabalagakapaJcazatI tadyathA-kAcitsubhaTAnAM paJcazatI parasparamasambaddhA sevAvRttinimittaM kasyacid rAjJaH puro yayau / rAjJA mantriNA ca parIkSAnimittam ekaica zayyA zayanAya preSitA, te ca ahamindratvamApanA ni:svAmikAH parasparaM vivadamAnA:-'sarveSAmavizeSeNa paribhogo bhavatu' ityAzayena yathA'pitAmeva zayyAmantarAle vimucya tadabhimukhapAdAH zayitavantaH prAtazca rahaH saGketitarAjapuruSa rAje yathAvadvayatikare nivedite-kathamasambaddhA -AAAAAAAE // 142 // Jain E For Private & Personal use only Himandlibrary.org Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 143 // ete yoddhAraH? iti vicintya nirbhaya niSkAzitA iti / (egayao militA jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA) < sammatI bhUya yatraiva bAhyA upasthAnazAlA> (jeNeva siddhasthe khattie teNeva uvAgacchaMti) < yatraiva siddhArthaH kSatriya tatraiva upAgacchanti > (uvAgacchittA karayalapariggahiaMda jAva kaTu) < upAgatya hastayugmayojanarUpaM yAvat mastake aJjaliM kRtvA > (siddhatthaM khattiyaM) < siddhArtha kSatriyaM> sAnapAThakAH puna:-"dIrghA''yurbhava vRttavAn bhava bhava zrImAn yazasvI bhava, prajJAvAn bhava bhUrisatvakaruNAdAnaikazauNDo bhava / bhogADhayo bhava bhAgyavAn bhava mahApsaubhAgyazAlI bhava prauDhazrIva kIrtimAn bhava sadA koTiMbharastvaM bhava // 6 // ityAdyAzIH purassaraM (jaeNaM vijaeNaM vaddhAviMti) jayena vijayena tvaM varddhasva iti AvakSata ityrthH| jaya-vijayau ca prAgnad vyAkhyeyau // 67 // iti zrIjainazAsanasaudhastambhAyamAna-mahomahopAdhyAyazrIdharmasAgara-gaNivaraviracitAyAM kalpakiraNAvalyAM tRtIyaM vyAkhyAnaM samAptam / REAAAAAEEMALEbara 1 atra 'koTiMbhara' iti prayogastu-saJjJAtvavivakSayA 'sajJAyAM bhRtvi' tyAdinA 'khe vizvabharavat' sAdhuH (kalpakaumudI) // 143 // Jain Edu For Privale & Personal use only malibrary.org Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAra TIkA // 144 // byA0 RECORRECREGAR-CAREA atha caturtha vyAkhyAnaM prArabhyate / [tae NaM te sumiNa' ityAditaH 'nisIaMti' tti paryantam ] tatra-(tae NaM te sumiNalakkhaNapADhagA siddhattheNa raNA) - tataH svapnalakSaNapAThakAH siddhArtharAjena > (vaMdiapUiasakkAriasammANiA samANA) vanditAH-sadguNotkIrtanena, pUjitA:-puSpaiH, satkAritAH-phalavastrAdidAnena, sanmAnitA:-abhyutthAnAdipratipacyA / anye tu-pUjitAH-vastrA''bharaNAdinA, satkAritA:-abhyutthAnAdinA, sanmAnitA:AsanadAnAdinA [kvacit-'acia vaMdiamANiapUDa' ti paatthH| tatra-aciMtA:-candanacarcA''dinA mAnitA:dRSTipraNAmataH zeSaM prAgvat ] santaH (patte patta pubvannatthesu bhaddAsaNesu nisIaMti) < pratyekaM pratyekaM> pUrvanyasteSu bhadrAsaneSu < nipIdanti > // 68 // ['tae NaM siddhatthe' ityAditaH 'vayAsI' ti paryantam ] tatra-(tae NaM siddhatthe khattie) < tataH siddhArthaH kSatriyaH> (tisalaM khattiyANiM javaNiyaMtaraM ThAvei) < trizalAM kSatriyANI yavanikAmadhye sthApayati > (ThavittA) (puSphaphalapaDipuNNahatthe) puSpaphalaiH-sahasrapatranAlikerAdibhiH pratipUNauM hastau yasya sa tathA / yata:___ "riktapANinaM pazyecca, rAjAnaM daivataM gurum / nimitta vizeSeNa, phalena phalamAdizet" // 1 // iti [zeSa sugamaM] (pareNaM SHEHARSARRER // 14 AR Jain Educ a tional For Privale & Personal Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1145 // RECAECARECRECA viNaeNaM te suviNalakkhaNapADhae evaM vyAsI) < paramavinayena tAn svapnalakSaNapAThakAn evaM kathayati sma> // 69 // ["evaM khalu' ityAditaH 'paDibuddhA' iti paryantaM sugamam ] tatra-(evaM khalu devANuppiA!) < evaM prakAreNa he devAnupriyAH !> (aja tisalA khattiANI taMsi tArisagaMsi jAva suttajAgarA) < adya trizalA kSatriyANI tasmin tAdRze yAvata nAtisuptA nAtijAgratI> (ohIramANI ohoramANo ime eyArUve urAle cauddasa mahAsumiNe pAsittA NaM paDibuddhA) < punaH punaH ISannidrAM gacchantI imAn etatsvarUpAn caturdaza mahAsvapnAn dRSTvA jAgaritA> // 7 // ['taM jahA' ityAditaH 'bhavissai' tti paryantaM sugamam ] tatra-(taM jahA-' 'gayavasaha.' gAhA) < tadyathA-'gajavRSabha.' gAthA > (taM eesiM cauddasaNhaM mahAsumiNANaM devANuppiyA! urAlANaM) (ke manne kallANe phalavittivisese bhavissai ?) // 71 // [tae NaM te suviNa' ityAditaH 'evaM vayAsI' tti paryantam ] __tatra-(tae NaM te suviNalakkhaNapADhagA siddhatthassa khattiassa aMtie) < tataH te svapnalakSaNapAThakAH siddhArthakSatriyasya antike > (eyamaDheM socA nisamma hatuTTa jAva yahiyayA te sumiNe ogiNhaMti) < enamartha zrutvA IGEAAAAAThabanla R E ka.ki. 13 bakA // 145 // 37Educa iational For Private & Personal use only rary.org Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvalI TIkA vyA04 // 146 // nizamya hRSTAH tuSTAH yAvat harSitahRdayAH tAn svapnAn citte dharanti > (ogiNihattA Iha aNupavisati) (aNupavisittA) < anupravizya > (annamanneNa saddhiM saMcAlati) tti / anyo'nyena saha saJcAlayanti-saMvAdayanti paryAlocayanti ityrthH| [kvacita-'saMlAveMti' tti pAThaH / tatrA'pi sa evA'rthaH] (saMcAlettA te sumiNANaM) < paryAlocya teSAM svapnAnAM > (laddhaTThA gahiaTThA pucchiyaTThA viNicchiyaTThA) ityAdi / lbdhaarthaaHsvtH| gRhItA'rthAH-parA'bhiprAyAgrahaNataH / pRSTA'rthAH-saMzaye sati parasparataH / tata eva vinizcitA'rthAH-aidaMparyAlocanAt (ahigayaTThA) ata eva caa'bhigtaarthaaH-avdhaaritaarthaaH| (siddhatthassa raNo purao sumiNasasthAiM uccAremANA uccAremANA) siddhArthasya rAjJaH puraH svapnazAstrANi uccarantaH uccarantaH (siddhatthaM khattiyaM evaM yayAsI) siddhArthakSatriyam evaM vadanti sma // 72 // tatra svapnazAstrANyevaM yathA 'anubhUtaH zruto dRSTaH prakRtezca vikArajaH / svabhAvataH samudbhUta-zcintAsantatisambhavaH // 10 // devatAdhupadezottho dharmakarmaprabhAvajaH / pApodrekasamutthazca svapnaH syAnavadhA nRNAm // 17 // prakArairAdimaiH paibhi-razubhazca zubho'pi ca / dRSTo nirarthakaH svapnaH, satyastu tribhiruttaraiH (yugmaM) // 18 // rAtrezcatuSu yAmeSu dRSTaH svapnaH phalapradaH / mAsaiAdazabhiH SaDbhi-tribhirekena ca kramAt // 19 // nizAntyaghaTikAyugme dazAhAtphalati dhruvam / dRSTaH sUryodaye svapnaH sadyaH, phalati nizcalam // 20 // RECTEGOLORCAMERA // 146 // For Private & Personal use only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 147 // NAGAR mAlAsvapno'tidRSTazca tathA''dhivyAdhisambhavaH / malamUtrAdipIDotthaH svapnaH sarvo nirarthakaH // 21 // (vivekavilAse) dharmarataH samadhAturyaH, sthiracitto jitendriyaH sadayaH / prAyastasya prArthita-martha svapnaH prasAdhayati // 1 // na zrAvyaH kusvapno, gurvAde staditaraH punaH zrAvyaH / yogyazrAvyA'bhAve, gorapi karNe pravizya vadet // 2 // iSTaM dRSTvA svapnaM, na supyate nA''pyate phalaM tasya / neyA nizA'pi mudhiyA, jinarAjastavanasaMstavataH // 3 // svapnamaniSTaM dRSTvA, supyAta punarapi nizAmavApyA'pi / naitatkathyaH kathamapi, keSAzcit phalati na sa yasmAt // 4 // pUrvamaniSTaM dRSTvA, svapnaM yaH prekSate zubhaM pazcAt / sa tu phaladastasya bhaved , draSTavyaM tadvadiSTe'pi // 5 // svapne mAnavamRgapati-turaGgamAtaGgavRSabhasurabhibhiH / yuktaM rathamArUDho. yo gacchati bhUpatiH sa bhavet // 6 // upahAro hayavAraNa-yAnA''sanasadananivasanAdInAm / nRpazaGkA zokakaro, bandhuvirodhA'rthahAnikaraH // 7 // yaH sUryAcandramaso-bimbaM grasate samagramapi puruSaH / kalayati dIno'pi mahIM sasuvarNA sA'rNavAM niyatam // 8 // haraNaM praharaNabhUSaNa-maNimauktikakanakarUpyakupyAnAm / dhanamAnamlAnikara, dAruNamaraNAvahaM bahuzaH // 9 // ArUDhaH zubhramibhaM, nadItaTe zAlibhojanaM kurute / bhuGkte bhUmimakhilAM sa jAtihIno'pi dharmadhanaH // 10 // nijabhAyA haraNe, vasunAzaH paribhave ca saGkalezaH / gotrastrINAM tu nRNAM, jAye te bandhuvadhabandhau // 11 // zubhreNa dakSiNasyAM yaH, phaNinA dazyate nijabhujAyAm / AsAdayati sahasra, kanakasya sa paJcarAtreNa // 12 // READIRECORAKAR // 147 // Jain Education international For Privale & Personal use only wwaijatnelibrary.org Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa 5. kiraNAvara TIkA vyA.1 // 148 // jAyate yasya haraNaM, nijazayanopAnahAM punaH svapne / tasya mriyate dayitA, niviDA svazarIrapIDA'pi // 13 // yo mAnuSasya mastaka-caraNabhujAnAM ca bhakSaNaM kurute / rAjyaM kanakasahasraM, tadardhamApnotyasau kramazaH // 14 // dvAraparighasya zayanaprekholanapAdukAniketAnAm / bhaJjanamapi yaH pazyati tasyA'pi kalatranAzaH syAt // 15 // kamalA''kararatnA''kara-jalasampUrNA''pagA: suhRnmaraNam / yaH pazyati labhate'sA vanimittaM vittamativipulam // 16 // atitaptaM pAnIyaM, sagomayaM gaDUlamauSadhena yutam / yaH pibati so'pi, niyataM mriyate'tisArarogeNa // 17 // devasya pratimAyA, yAtrAsnapanopahArapUjAdIn / yo vidadhAti svapne, tasya bhavet sarvato vRddhiH // 18 // vapne hRdayasarasyAM, yasya prAdurbhavanti padmAni / kuSTavinaSTazarIro, yamavasatiM yAti sa tvaritam // 19 // AjyaM prAjyaM svapne yo, vindati vIkSyate yazastasya / tasyA'bhyavaharaNaM vA, kSIrA'nnenaiva saha zastam // 20 // hasane zocanamacirAta , pravartane nartane'pi vadhavandhau / paThane kalahazca naNA-metat prAjJena vijJeyam // 21 // kRSNaM kRtsnamazastaM, muktvA govAjirAjagajadevAn / sakalaM zuklaM ca zubhaM, tyaktvA kasilavaNAdIn // 22 // dRSTAH svapnA ye svaM, prati te'zubhAH zubhA naNAM svasya / ye pratyaparaM tasya, jJeyAste svasya no kizcit // 23 // duHsvapne devagurUn , pUjayati karoti zaktitazca tapaH / satataM dharmaratAnAM, duHsvapno bhavati susvapnaH // 24 // tathA Agamo'pi yathA-'itthI vA purise vA suviNaMte ega mahaM khIrakuMbhaM dadhikuMbhaM ghayakuMbha madhukuMbha vA pAsamANe pAsai, uppADemANe uppADei, uppADitamiti appANaM mannai, takkhaNAmeva bujjhai teNeva bhavaggahaNeNaM sijjhai jAva aMtaM krei'| BOUCGACASREAM R ECE // 148 Sain E -nternational For Private & Personal use only rary.org Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||149 // ARREARREARSIRSAR ANSARERRENT __'itthI vA purise vA suviNaM te egaM mahaM hiraNNarAsiM vA suvaNNarAsiM vA rayaNarAsiM vA vayararAsi vA pAsamANe pAsai, durUhamANe durUhai, durUDhamiti appANaM mannai, takkhaNAmeva bujjhai teNeva bhavaggahaNeNaM jAva aMtaM karei' / 'itthI vA purise vA suviNaMte egaM mahaM ayarAsi vA tauarAsiM vA taMbarAsiM vA sIsagarAsi vA pAsamANe pAsai, durUmANe durUhai, durUDhamiti appANaM mannai takkhaNAmeva bujjhai ducceNaM bhavaggahaNeNaM sijjhai (bujjhai) jAva aMtaM kre|' 'itthI vA purise vA suviNaMte egaM mahaM bhavaNaM sadharayaNAmayaM 'samANe pAsai, aNupavisamANe aNupavisai, aNupaviThThamiti appANaM mannai takkhaNAmeva bujjhai teNeva (bhavaggahaNeNaM jAva ta parei) // (bhagavatI sUtra-581) [evaM khalu' ityAditaH 'paDibujhaMti' tti paryantam ] tatra-(evaM khalu devANuppiyA! amhaM sumiNasatthe) (zayAlIsa sumiNA tIsaM mahAsumiNA bAvattari savvasumiNA diTThA) sAmAnyaphalA: triMzat mahAsvapnAH> mahAphalAH < dvAsaptatiH sarve svapnAH dRSTA:> (tastha NaM devANuppiyA! arahaMtamAyaro vA cakkavaTTimAyaro vA arahaMtaMsi (400) vA cakkaharaMsi vA gambhaM vakkamamANaMsi) < tatra he devAnupriyAH! arhanmAtaro vA cakravartimAtaro vA arhati vA cakravartini vA> garbha vyutkrAmati-pravizati sati ityrthH| garbha vA vyutkrAmati-utpadyamAne ityrthH| (eesiM tIsAe mahAsumiNANaM ime cauddasa mahAsumiNe pAsittA NaM paDibujhaMti) < eteSAM triMzataH mahAsapnAnAM madhye imAn caturdaza mahAsvapnAn dRSTvA jAgrati > // 73 // 36 ARSHAN | // 149 // Jain Education international For Privale & Personal use only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiraNAvalI TIkA vyA04 AAAAAAAAE RECECRECACAR ['taM jahA' ityAditaH 'gAhA' ityantaM subodham ] tatra (taM jahA gayayamaha' gAhA) < tadyathA-gajavRSabha yAvannidhUmA'gnim > // 7 // ['vAsudeva' ityAditaH 'paDijvujhaMti' ti yAvatsukhAvabodham ] tatra-(vAsudevamAyaro vA vAsudevaMsi gambhaM vakkamamANaMsi) < vAsudevamAtaro vA vAsudeve garbha utpadyamAne > (eesiMca uddasaNha sumiNANaM annayare satta mahAsumiNe pAsittANaM paDibujhaMti) < eteSAM caturdaza mahAsvapnAnAM madhyAt anyatarAn sapta mahAsvapnAn dRSTvA jAgrati> // 75 / / ['baladeva' ityAditaH 'bujhaMti' ti yAvatsuvodham ] tatra-(baladevamAyaro cA baladevasi gambhaM vakkamamANaMsi) < baladevamAtaro vA baladeve garbhe utpadyamAne> (eesiM cauddasaNhaM mahAsumiNANaM annayare cattAri mahAsumiNe pAsittA NaM paDiyujjhaMti) < eteSAM caturdaza mahAsvapnAnAM madhyAt anyatarAn caturo mahAsvapnAn dRSTvA jAgrati> // 76 // ['maMDaliyaH' ityAdita: 'bujjhaMti' ti paryantaM subodham ] tatra-(maMDaliyamAyaro vA maMDaliyaMsi gambhaM vakkamamANaMsi) < maNDalikarAjamAtaro vA mANDalike garbha utpadyamAne> (eesiM ca uddasaNhaM mahAsumiNANaM) (anayaraM egaM mahAsumiNaM pAsittA NaM paDibujjhaMti) < anyataram ekaM mahAsvapnaM dRSTvA jAgrati > 77 // RESCREAK // 15 // Jain Educ a tional For Privale & Personal Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 15 // ['ime ya NaM' ityAditaH 'payAhisi' tti paryantam ] tatra-(ime ya NaM devANuppiyA ! tisalAe khattiANIe cauddasa mahAsumiNA diTThA) ime ca Na devAnupriyAH ! trizalayA kSatriyANyA caturdaza mahAsvapnAH dRSTAH [ityAdi prAgvat ] (taM urAlANaM devANuppiyA ! tisalAe khattiANIe sumiNA diTThA) < tasmAt udArAH he devAnupriyAH ! trizalayA kSatriyANyA svapnAH dRSTA:> (jAva maMgalakAragA NaM devANuppiyA nisalAe khatti ANIe sumiNA diTThA) < yAvat maGgalakArakAH he devAnupriyAH! trizalayA kSatriyANyA svapnAH dRSTA:> (taM atyalAbho devANuppiyA! bhogalAbho devANuppiyA! puttalAbho devANuppiyA! sukkhalAmo devANuppiyA! raja lAbho devANuppiyA!) < tataH he devAnupriyAH ! arthalAbhaH bhogalAbhaH putralAbhaH saukhyalAbhaH rAjyalAbho bhaviSyati > (evaM khalu devANuppiyA! tisalA khasiANI) < evaM prakAreNa he devAnupriyAH! trizalA kSatriyANI> (navaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM addhahamANaM rAiMdiyANaM vainANaM) < nabasu mAseSu bahupratipUrNeSu sArdhasaptadivasAdhikeSu vyatikrAnteSu> (tumhaM kulakeuM kuladIvaM kulapavvayaM kula vaDiMsayaM kulasilayaM kulakittikaraM kulavittikaraM kuladigayaraM kulAdhAraM kulanaMdikaraM kulajasakara kulapAyavaM kulataMtusaMtANavivaddhaNakara) < yuSmAkaM kulaketuH kuladIpaH kulaparvataH kulAvataMsaH kulatilakaH kulakIrtikaraH kuladinakaraH kulA''dhAraH kulavRddhiraH kulayazaskaraH kulapAdapaH kulAntusantAnavividhanakarata:> (sukumAlapANipAdaM ahINapaDipunnapacidiyasarIraM) < sukumAlapANipAdaM ahInasampUrNapaJcendriyazarIraM > (lakkhaNavaMjaNaguNovaveyaM mANummANapamANapaDipunnasu. // 151 // Jain Educ a tional For Privale & Personal use only wimiyainelibrary.org Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa TIkA // 152 // jAyasavvaMgasuMdaraMga) < lakSaNavyaJjanaguNopapetaM mAnonmAnapramANapratipUrNasujAtasarvAGgasundarAGga> (sasisomAkAraM kaMta kiraNAvala piyadaMsaNaM surUvaM dArayaM payAhisi) < zazivat saumyAkAraM kAntaM priyadarzanaM surUpaM dArakaM prajaniSyasi > // 78 // vyA0 ['se vi yaNa' ityAditaH 'cakavaTTI' tti paryantam ] tatra-(se vi ya NaM dArae ummukkabAlabhAve vinnAyapariNayamitte) < so'pi ca dArakaH unmuktabAlabhAvaH vijJAtapariNatamAtra> (jonvaNagamaNuppatte sUre vIre vikate) < yauvanakamanuprAptaH zUraH vIraH vikrAntaH> (vicchinnavipulabalavAhaNe cAuraMtacakkavaTTI rajavaI rAyA bhavissai) < ati vistIrNabalavAhanaH cAturantacakravartI rAjyapatiH rAjA bhaviSyati > (jiNe vA telukanAyage dhammavaracAuraMtacakkavaTTI) jino vA trailokyanAyako dharmavaracAturantacakravartI / tatra caturdaza svapnAnAM pRthag phalaM tvevam-caturdantadantidarzanAt caturdA dharmopadeSTA bhaviSyati / 1 / vRSabhadarzanAt bharatakSetre bodhibIjaM vApayiSyati / / siMhadarzanAt madanAdidurgajabhajyamAnaM bhavyavanaM rakSiSyati / 3 / lakSmIdarzanAt vArSikaM dAnaM // 4 // dattvA tIrthakaralakSmIbhoktA bhaviSyati / 4 / dAmadarzanAt tribhuvanasya mastakadhAryoM bhaviSyati / 5 / candradarzanAt kuvalaye mudaM dAsyati / 6 / sUryadarzanAt bhAmaNDalavibhUSito bhaviSyati / / dhvajadarzanAt dharmadhvajazriyA vibhUSito bhaviSyati / 8 / kalazadarzanAt dharmaprAsAdazikharasthitiM kariSyati / 9 / padmasarodarzanAta surasaJcAritasvarNasarojeSu sthApitakramo bhaviSyati // 10 // ratnAkaradarzanAta kevalA''lokaratnasthAnaM bhaviSyati / 11 / vimAnadarzanAt anuttaramuraparyantaM vaimAnikadevAnAmArAdhyo bhaviSyati | // 152 / / 12 / ratnarAzidarzanAt ratnaprAkAramaNDito bhaviSyati / 13 / nidhUmA'gnidarzanAt bhavyAtmakalyANazuddhikArako bhvissyti| ISHASHASHASABHARA Jain Education national For Private & Personal use only www elitary.org Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 153 // JASTRACAAAACAEHOUR / 14 / iti / sAmudAyikaphalaM tu caturdaza svapnanirIkSaNAt caturdazarajjyAtmaka-lokA'grasthAyI bhaviSyati iti // 79 // ['taM urAlA gaM' ityAditaH 'sumiNA divA' iti yAvat prAgvat ] tatra-(taM urAlA NaM devANuppiyA! tisalAe khattiANIe sumiNA diTThA) < tasmAt prazastAH he devAnupriyAH! trizalayA kSatriyANyA svapnAH dRSTAH> (jAva AruggatuhidIhAuyakallANamaMgallakAragA NaM devANuppiyA ! tisalAe khattiANIe sumiNA diTThA) < yAvat ArogyatuSTidIrghA''yuHkalyANamaGgalakArakAH he devANupriyAH! trizalayA kSatriyANyA svapnAH dRSTAH> // 8 // ['tae NaM' ityAditaH 'evaM vayAsI' ti prAgvata ] tatra-(tae NaM siddhatthe rAyA tesiM sumiNalakkhaNapADhagANaM aMtie) < tataH siddhArtharAjA teSAM svapnalakSaNapAThakAnAm antike > (eyamadaM socA nisamma hahatuTTha jAva hiyae) < enamartha zrutvA nizamya hRSTaH tuSTaH yAvat harSitahRdaya:> (karayala jAva te sumiNalakkhaNapADhagA evaM vayAsI) // 81 // [evameaM' ityAditaH 'paDivisajjei' ti yAvat ] tatra-(evameaMdevANuppiyA! tahameyaM devANupiyA! avitahameyaM devANuppiyA!icchiyameyaM devANuppiyA! paDicchiyameyaM devANuppiyA! icchiyapaDicchiyameyaM devANuppiyA!) < evametat he devAnupriyA tathaitat he devAnu 18- // 153 PEACAAAAAACHE national For Private & Personal use only wayantibrary.org Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIkalpa kiraNAvalI TIkA nyA.4 // 15 // SHISHASHRE priyAH / avitathametat he devaanupriyaaH| iSTametat he devAnupriyAH ! pratISTa metat he devAnupriyAH ! iSTapratISTametat he devAnupriyAH !> (sacce NaM esamaTe se jaheyaM tubbhe vayahattika? te sumiNe samma paDicchai) < satya eSo'rthaH yathA yUyaM vadatha itikRtvA tAn svapnAn samyag hRdaye dharati > (paDicchittA)< pratIcchaya-dhRtvA> (te sumiNalakkhaNapADhae) tAn svapnalakSaNapAThakAn (viuleNaM asaNeNaM pupphavasthagaMdhamallAlaMkAreNaM) vipulena azanena-zAlyAdinA puSpANi-agrathitAni < vastrANi > gandhA-bAsA mAlyAni-grathitapuSpANi alaGkAraH-mukuTAdiH / teSAM samAhAradvandvaH <:> (sakkArei sammANei) satkArayati-pravaravastrAdinA sanmAnayati-tathAvidhavacanAdi pratipattyAna (sakAritA sammANittA viulaM jIviyArihaM pIidANaM dalai) < satkArya sanmAnya vipulaM> jIvikocitam-AjanmanirvAhayogyaM prItidAnaM (dalaittA paDivisajjeI) dattvA prativisarjayati rAjA iti // 82 // ['tae NaM' ityAditaH 'evaM vayAsI' ti yAvat prAgvata ] tatra-('tae NaM se siddhatthe khattie sIhAsaNAo abbhuTei) < tataH saH siddhArthakSatriyaH siMhAsanAd abhyuttiSThati > (anbhuTetA jeNeva tisalA khattiANI javaNiyaMtariyA teNeva uvAgacchai) < abhyutthAya yatraiva trizalAkSatriyANI yavanikA'ntaritA tatraiva upAgacchati > (uvAgacchittA tisalaM khattiANiM evaM vayAsI) < upAgatya trizalAM kSatriyANIm evaM vadati sma> // 83 // [evaM khalu' ityAditaH 'vujhaMti' ti yAvat prAgrat ] S S M // 15 // Jain E For Privale & Personal use only K abrary.org Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatra-(evaM khalu devANuppie! sumiNa satthaMsi bAyAlIsaM sumiNA tIsaM mahANumiNA) (jAva egaM mahAsumirNa pAsittA NaM paDibujjhaMti) < yAvat ekaM mahAsvapnaM dRSTvA jAgrati > // 84 // [ime ya gaM' ityAditaH 'cakavaTTI' tti prAgvat ] tatra-(ime ya NaM tume devANuppie ! cauddasa mahAsumiNA diTThA) < ime ca tvayA he saralasvabhAve ! caturdaza mahAsvapnAH dRSTA:> (taM urAlANaM tume jAva jiNe vA telukanAyage dhammavaracAuraMtacakkavaTTI) < tasmAt prazastAH tvayA yAvata jino vA trailokyanAyakaH dharmavaracAurantacakravartI bhaviSyati // 85 // 'tae NaM se' ityAditaH 'paDicchaI' ti yAvat prAgvat ] tatra-(tae NaM sA tisalA khattiANI eamaTuM socA nisamma haTTatuTTa jAva hayahiyayA) < tataH sA trizalA kSatriyANI enamartha zrutvA nizamya hRSTA tuSTA yAvat harSita hRdayA> (karayala jAva te sumiNe samma paDicchai) < karatalAbhyAM yAvat tAn svapnAn samyag pratIcchati > / / 86 / / 'paDicchittA' ityAditaH 'aNupaviTThA' iti paryantaM prAgvata ] tatra-paDicchittA siddhattheNaM raNNA abbhaNuNNAyA samANI) < pratIcchya siddhArtharAjena abhyanujJAtA satI> (nANAmaNirayaNabhatticittAo bhaddAsaNAo anbhuTei)< nAnAmaNiratnAnAM bhaktibhiH citrAt bhadrAsanAt abhyuttiSThati > // 155 // Jain Educ a tional For Private & Personal use only ibrary.org Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kAkiraNAvara TIkA nyA06 // 156 // RRORECAERA (anbhudvittA aturiyamacavalamasaMbhaMtAe avilaMbiyAe rAyahaMsasarisIe gaie) (jeNeva sae bhavaNe teNeva uvAgacchai) < yatraiva svakIyaM gRhaM tatraiva upAgacchati> (uvAgacchittA sayaM bhavaNaM aNupaviTThA) < upAgatya svakIyaM gRham anupraviSTA> // 87 // ['jappamidaM ca NaM' ityAditaH sAharaMtI' iti paryantam ] tatra-(jappabhiI ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre taMsi rAyakulaMsi sAharie) < yataHprabhRti ca zramaNo bhagavAn lA mahAvIraH tAdRze rAjakule saMhRtaH> (tappabhiI ca NaM bahave vesamaNakuMDadhAriNo tiriyajaMbhagA devA) < tataHprabhRti bahavaH > vaizramaNasya kuNDaM-AyattatAM dhArayantIti ye te tthaa| tiryag lokavAsino jRmbhakAH devAH tiryagajRmbhakAH (sakvayaNeNaM se jAI imAI purAporANAI mahAnihANAI bhavaMti) zakravacanena-zakreNa vaizramaNa AdiSTaH tena ca ete ityarthaH / se iti athazabdArthe < yAni imAni > puga-pUrva pratiSThitatvena purANAni-cirantanAni purApurANAni mahAnidhAnAni-bhUmigatasahasrAdisaGkhyeyA dravyasazcayAH < bhavanti > (taM jahA-pahINa sAmiyAI pahINaseuyAI pahINagottAgArAI) prahINaH-svalpIbhUtaH svAmI yeSAM tAni prahINasvAmikAni / prahINA-alpIbhUtAH sektAra:secakAH dhanakSeptAro yeSAM tAni prahINasektakAni / prahINa setukAni vA setuH-maargH| prahINaM-viralIbhUtaM mAnuSaM gotrAgAraM yeSAM gotra-dhanasvAmino'nvayaH agAraM-gRhaM / (ucchinnasAmiyAI ucchinnaseuyAI ucchinnagottAgArAI) evam ucchinnA-niHsattAkIbhUtAH svAminaH / yeSAm ityAdi prAvat / < ucchinnasektakAni ucchinnasetukAni vaa| ucchinna AA IASISAMACAAAE // 15 Jain Edullimational For Privale & Personal use only Masalibrary.org Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 157|| gotrAgArANi / > (gAmA-gara-nagara-kheDa-kabaDa-maDaMba-doNamuha-paTTaNA-sama-saMvAha-sannivesesa ['gAmAgare'ityAdi karAdigamyAH graamaaH| aakraa:-lohaadyutpttibhuumyH| na etesu karo'stIti nakarANi / kheTAni-dhUlIprAkAropetAni / karbaTAni-kunagarANi / maDambAni-sarvato'rddhayojanAta parato'vasthitaprAmANi / droNamukhAni-jalasthala pathAvubhAvapi stH| pattanAniyeSu jalasthalapathayoH anyatareNa paryAhArapravezaH / AzramAH-tIrthasthAnAni munisthAnAni vA / saMvAhAH-samabhUmau kRrSi kRtvA yeSu durgabhUmiSu dhAnyAni kRSibalAH saMvahanti rakSA'rtham / sanivezAH-sArthakaTakAdeH / tato dvandvaH teSu / (siMghADaesuvA tiesu vA caukkesu vA caccaresu vA caummuhesu vA mahApahesa vA) zaGgATaka-sinATA''yaM phalaM tadAkAraM trikoNasthAnaM / trikaM-yatra rathayAtrayaM milati / catuSkaM-yatra rathyAcatuSkamIlanaM / catvaraM-bahuradhyA''pAtasthAnaM / caturmukha-caturi devakulAdi / mahApathaH-rAjamArgaH / (gAmaTThANesu vA nagaraTThANesu vA gAmaniddhamaNesu vA nagaraniddhamaNesu vA) grAmasthAnAni-grAmapurAtananivAsabhUmayaH / nagarasthAnAni-nagarasya udvasitabhuvaH / grAmanirddhamanAni-grAmajalanirgamAH 'khAlam' iti prsiddhaaH| evaM nagaranirddhamanAni / (AvaNesa vA devakulesu vA sabhAsa vA pavAsu vA ArAmesu vA ujjANesu vA) aapnnaa:-httttaaH| devakulAni-yakSA''yatanAni / sabhAjanopavezanasthAnAni / < teSu> prapAsu-pAnI yshaalaamu| ArAmA:-kadalyAdi praticchannAni yAni strIyutapuMsAM krIDAsthAnAni / udyAnAni-puSpaphalopetavRkSazobhitAni utrAbAdI bahujanabhogyAni udyAnikAsthAnAni ityrthH| (baNesa vA vaNasaMDesu vA susANa-sunnAgAra-girikaMdara-saMti-khelo-vaTThANa-bhavaNa gihesu vA) vanAni-ekajAtIyavRkSANi / vanakhaNDAni-anekajAtyuttamavRkSANi / zmazAna-zUnyAgAraM / girikandarA ca prtiitaaH| ka.ki.14AkA BHASKASHAAAAAAER AACARRECOGE // 157 // Yo in Educ RI a rnational For Private & Personal use only wimijitalibrary.org Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM zrIkalpa kiraNAvala TIkA vyA05 5 // 158 // SPEAKERARAN % zAntigRhA:-zAntikarmasthAnAniH / kvicita-'saMdhi' iti pAThaH tatra sandhigRha-bhityorantarAla pracchannasthAna zailagRhaMparvatamutkIrya yatkRtam / upsthaangRhm-aasthaanmnnddpH| bhavanagRhA:-kuTumbivasanasthAnAni / tataH zmazAnAdInAM dvndvH| (saMnikkhittAI) ti samyag nikSiptAni / [kvacit- 'saMnihiAI guttAI'ti pAThaH tatra saMnihitAni-samyaga nidhAnIkRtAni guptAni-pidhAnAdyanekopAyaiH] (ciTThanti) ratiSThanti > (tAI siddhattharAyabhavaNaMsi sAharaMti)< tAni siddhArtharAjabhavane >pravezayanti-nikSepayanti / kvApi-'ghosesu' pAThaH tatra ghoSA:-gokulAni // 88 // [jaM rayaNi ca NaM' ityAditaH 'saMkappe samuppajjitthati paryantam ] tatra-(jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre nAyakulaMsi sAharie)< yasyAM rAtrau zramaNo bhagavAn mahAvIraH jJAtakule saMhRtaH> (taM rayaNi ca NaM nAyakulaM hiraNNeNaM vaDitthA suvaNeNaM vaDinthA)< tasyAM rajanyAM ca jJAtakulaM ['hiraNNeNaM' ityAdi'] hiraNya-rUpyam 'aghaTitasvarNam' ityanye / tena vRddhi prApta > suvarNa ghaTitaM / (dhaNeNaM) dhanaMgaNimadharimameyaparicchejjabhedAta caturdhA / tathA coktam "gaNimaM jAiphalapupphaphalAI, dharimaM tu kuNkumguddaaii| mijja coppaDaloNAI rayaNavatthAI, paricchijja" // 1 // (dhaNNeNe) dhAnyaM caturvizatidhA"dhanAI cauvIsaM jaba gohama sAli vIhi shiaa| kudava aNuA kaMgu rAlaya tila muga mAsA ya // pra0 sA0 1004 // ayasi harimaMtha tiuDA niSphAva siliMda rAyamAsA ya / ucchUa masUra tUvarI kulattha taha dhanaya kalAyA" // 1005 // % aex // 158 Jain Education international For Private & Personal use only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 159 // [java ghauM zAli vrIhi sAThI kodrava juvAra kaMgu rAlaka (lAMga) tila (cInA) maga mApa atasi caNA tiuDa (cINolAMga) vAla maTha colA baraTI (baMTI) masUra tuvara kulathI dhANA vaTANA] | (rajjeNaM raTeNaM baleNaM vAhaNeNaM koseNaM kuhAgAreNa pureNaM aMteureNaM jaNavaeNaM vadbhitthA) rAjyaM-saptAGgaM / rASTra-dezaH / balaM-caturaGgaM / vAhanaM-vesarAdi / koza:-bhANDAgAraM / koSThAgAraM-dhAnyagRhaM / purA'ntaHpure prtiite| jnpd:lokH| tena > [kvacit-'jasavAeNaM' ti tatra yazovAda:-sAdhuvAdaH]- tena vRddhi prAptaM > (viuladhaNakaNagarayaNamaNimotti-yasaMkhasilappavAlarattarayaNamAieNaM) puna: vipuldhnN-gvaadii| kanaka-ghaTitA'ghatirUpaM dvedhA'pi / ratnAnikarketanAdIni / mnny:-cndrkaantaayaaH| mauktikAni-zuktyAkAzAdiprabhavANi / zaGkhA-dakSiNAvartAH / shilaa-raajpttttaadikaaH| prbaalaani-vidrumaaH| rktrtnaani-pdmraagaaH| AdizabdAd vastrakambalAdiparigrahaH tataH tena / etena kimuktaM bhavati ? ityAha-(saMtasArasAvaijjeNaM pIisakArasamudaeNaM aIva aIva abhivadbhitthA) sad-vidyamAnaM na punaH indrajAlAdau iva avAstavaM / yat sArasvApateyaM-pradhAnaM dravyaM tena / prItiH-mAnasI svecchA / satkAraH-vastrAdibhiH jnkRtH| tato dvandvaH izeSa sugama] (tae NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa ammApiUNaM ayameyArUve ajjhathie ciMnie patthie maNogae saMkappe samuppajitthA)< tataH zramaNasya bhagavato mahAvIrasya mAtApitroH ayam evaMvidha adhyavasAyaH cintitaHprArthitaH manogataH sakalpaH samutpannaH> // 89 // ['jappabhiI caNaM' ityAdito 'vaddhamANu'tti paryantam ] 2. warwarikREMI 5345390 59 RE Jain Edu For Private & Personal use only wwwmamalinsary:org Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A bhIkalpa kiraNAvara GEECRECCA TIkA // 16 // vyA0 AAAAAAB tatra-(jappabhiI ca NaM amhaM esa dArae kucchiMsi gambhattAe vakaMte)< yataHprabhRti ca asmAkam eSo dArakaH kukSau garbhatayA uptannaH> (tappabhi ca NaM amhe hiraNNeNaM vaDAmo suvaNNaNaM vaDAmo)> taddinAdArabhya vayaM hiraNyena bardAmahe suvarNena va mahe> (dhaNeNaM jAva saMtasArasAvaijjeNaM pIisakkAreNaM aIva aIva abhivar3hAmo)< dhanena yAvat satsArasvApateyena prItisatkArasamudayena atIva atIva abhivardAmahe > (taM jayA NaM esa dArae jAe bhavissai) < tasmAt yadA asmAkaM eSaH dArakaH jAtaH bhaviSyati > (tayA NaM amhe eyassa dAragassa eyANurUvaM guNNaM guNani'phanna nAmadhijaM karismAmo "vaddhamANu"tti)< tadA vayametasya dArakasya etadanurUpaM >guNebhyaH AgataM gauNaM / gauNazabdaH aprAdhAnye'pi asti / ityAha-guNaniSpanna-pradhAna nAmaiva nAmadheyaM kariSyAma: "varddhamAna" iti / / 90 // ['tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre' ityAdito 'hotthati yAvat ] tatra-(tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre)< tataH zramaNo bhagavAna mahAvIraH> (mAu aNukaMpaNaTThAe nicale nipphaMde nirayaNe alloNapalloNagutte yAvi hotyA) mAtuH anu kampanArtha-kRpayA mAtari vA anukampA-bhaktiH tadarthe 'mayi parispandamAne mA mAtuH kaSTaM bhUyAd' iti 'mAtari vA bhaktiH anyeSAM vidheyatayA darzitA bhavatu' iti / nizcala:calanA'bhAvAt / nispanda:-kizcicalanasyA'pyabhAvAda / ata eva nirejn:-nisskmpH| ata eva A-ISada lIna:-aGgasaMyamanAt / prakarSeNa lIna:-upAGgasaMyamanAt / ata eva gupta:-parispandanA'bhAvAt / atra kaverutprekSA-ekAnte kimu moharAjavijaye mantraM prakurvaniva, dhyAna kizcidagocaraM viracayatyekaH parabrahmaNe / R ECHECCCCC Jain Edu For Private & Personal use only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 16 // ki kalyANarasaM prasAdhayati vA devo vilupyAtmakaM, rUpaM kAmavinigrahAya jananIkakSAvasau vaH zriye // 1 // tato vizeSaNakarmadhArayaH / cA'pIti samuccaye < abhavat > // 9 // ['tae NaM tIse' ityAdito 'viharai'ti yAvat ] tatra-(tae NaM tIse tisalAe khattiyANIe ayameyArUve jAva saMkappe samuppajitthA < tataH tasyAH trizalAkSatriyANyAH ayamevaMvidhaH yAvat saGkalpaH samutpanna:> (haDe me se gamme cUe me se gambhe galie me se gabbhe) hRto mama sa garbha:-kenacida devAdinA / mRta:-kAladharma prAptaH / cyutaH-sajIvapudgalapiNDatAlakSaNAt paryAyAta pribhrssttH| galita:dravatAmApadya kSaritaH / caturdhvapi padeSu kAkyA vikalpapratipattiH / (esa me gabbhe pubdhi eai iyANi no eaitti kaTu) < eSa me garbhaH pUrvam ejati-kampate idAnIM no> ejati-kampate (ohayamaNasaMkappA ciMtAsogasAyarasaMpaviTThA karayalapalhatthamuhI adRjjhANovagayA bhUmigayadihiyA jhiyAyai) upahata:-kAluSyakalito manaHsaGkalpo ysyaaH| cintayA-garbhaharaNAdidhyAnena yaH zokaH sa eva sAgaraH tatra sampraviSTA / karatale paryastaM-nivezitaM mukhaM yayA / aartdhyaanopgtaa| bhUmigatadRSTikA-bhUmisaMmukhameva kiM karttavyajaDatayA vIkSyamANA dhyAyati / tathAhi "satyamidaM yadi bhavitA madIyagarbhasya kathamapIha tadA / niHpuNyakabhavikAnAmavadhiriti khyAtimatyabhavam // 1 // yadvA cintAratnaM nahi nandati bhAgyahInajanasadane / nA'pi ca ratnanidhAnaM durgatagRhasaGgatIbhavati // 2 // kalpatarurmarubhUmau na prAdurbhavati bhUmyabhAgyavazAt / nahi ni:puNyapipAsitanRNAM pIyUSapAnamapi // 3 // // 16 // Jain Educatie sile national For Private & Personal use only ledibrary.org Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvalI TIkA vyA04 // 162 // hA ! dhira dhiya daivaM prati kiM cakre ! tena satatakakreNa / yanmanmanorathatarumalAdunmUlAdunmarito'nena // 4 // Adatte dattvA'pi ca locanayugalaM kalaGkavikalamalam / dattvA punaruddAlitamadhamenA'nena nidhiratnam // 5 // Aropya meruzikharaM prapAtitA pApinA'munA'hamiyam / pariveSyA'pyAkRSTaM bhojanabhAjanamalajjena // 6 // yahA mayA'parAddhaM bhavAntare'smin bhave'pi bhavataH kim ? / yasmAdevaM kurvannucitA'nucitaM na cintayasi // 7 // atha kiM kurve ? kya ca vA, gacchAmi ? vadAmi kasya vA purataH ? / durdaivatena dagdhA, jagghA mugdhA'dhamena punaH // 8 // kiM rAjyenA'pyamunA ?, kiM vA kRtrimasukhairviSayajanyaiH ? / kiM vA dukUlazayyAzayanodbhavazarmaharyeNa ? // 9 // ganavRSabhAdisvapnaiH sUcitamucitaM citrajagadaya'm / tribhuvanajanA'sapatnaM vinA janA''nandisutaratnam / yugmam // 10 // tadare ! daivata ! kimupasthito'si ? duHkhA'gnigahanadahanAya / bhavato'parAdhavidhurAM ki mAM prati dharasi vairidhurAm // 11 // dhik saMsAramasAraM dhika paryantA'sukhA'bhimukha viSayAn / madhuliptakhaDgadhArAlehanatulitAnaho ! lalitAn // 12 // yadvA mayakA kizcittathAvidhaM dukRtaM kRtaM karma / pUrvabhave yata RSibhiH proktamidaM dharmazAstreSu // 13 // "pasupakkhimANusANaM bAle, jo vi hu vioyae pAvo / so aNavacco jAyai, aha jAyai to vivjijaa||14|| tatpaDDakA mayA kiM ? tyaktA vA tyAjitA adhmbuddhyaa| laghuvatsAnAM mAtrA, samaM viyogaH kRtaH kiMvA ? // 15 // teSAM dugdhA'pAyo'kAri mayA kArito'thavA loke / kiMvA sabAlondura-bilAni jalapUritAni mayA ? // 16 // 1 pazupakSimAnuSANAM bAlAn yo'pi ca viyojayati paapH| so'napatyo jAyate atha jAyate tato vipadyeta // 14 // // 16 // an Educa tional For Private & Personal use only antainelibrary.org. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 163 // KAACARCICROCEE kiM ? kITikA nagarANyuSNa jalaplAvitAni dhrmdhiyaa| kiM vA kAkA'NDAni, dharmakRte sphoTitAni mayA ? // 17 // kiMvA sA'NDazizUnyapi, tanIDAni prapAtitAni bhuvi ? / pikazukakukkuTAdeliviyogo'thavA vihitaH / / 18 / / kiMvA ? bAlakahatyA'kAri, sapatnI sutAdyupari duSTam / cintimacintyamapi vA, kRtAni ki kArmaNAdIni ? // 19 // kiMvA garbhastambhana-zAtanamukha mayA cakre ? / tanmantrabheSajAnyapi, kiM vA mayakA prayutAni ? // 20 // athavA'nyadvA mayakA, kimapi mahApAtakaM kRtaM karma ? / sacchIlakhaNDanAdyaM, yadidaM tahate na sambhavati // 21 // yataH-'kuraMDaraMDa taNadubbhagAI jjhattaniMdUvisakannagAI / jammaMtare khaMDiasIlabhAvA nAUNakuja daDhatIlabhAvaM' // 22 // durdaivata ! re nighRNa ! niSkaruNA'kAryasaja ! nirlaja ! / vigatA''gasi mayi tatkiM niSkAraNavairitAM vahasi // 23 // athavA'lamanRtadevopalambhanarevamunmanA devI / dRSTA ziSTena sakhIjanena tatkAraNaM pRSTA // 24 // provAca sA'zrulocana-racanAniHzvAsakalitavacanena / kiM mandabhAgadheyA, vadAmi yajIvitaM me'gAt // 25 // sakhyo jaguratha re sakhi ! zAntamamaGgalamazeSamanya diha / garbhasya te'sti kuzalaM, naveti bada kovide sapadi ? // 26 // sA proce garbhasya ca kuzale, kimakuzalamasti me sakhyaH ? / ityAdhuktvA mUrchA-mApanA patati bhUpIThe // 27 // zItalavAtaprabhRtibhi-rupacAra : bahutaraiH sakhIbhiH sA / samprApitacaitanyo-ttiSThati vilapati ca punarevam // 28 // 1 kuraNDaraNDatvadurbhagatvAni bandhyAtvanindu (mRtA'patyasUH) viSakanyakatvAdi / janmAntare khaNDitazIlabhAvA jJAtvA kuryAt dRDhazIlabhAvam // 22 // LAAAAAUSEUCCESCENESS // 16 Jain Educa t ional For Private&Personal use only. malibrary.org Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAva TIkA // 164 // vyA. garue aNorapAre, rayaNanihANe a sAyare patto / chiddaghaDo na bharijjai, tA kiM doso jalanihissa? // 29 // patte vasaMtamAse, riddhiM pAti sylvnnraaii| jaMna karIre pattaM, tAki doso vasaMtassa ? // 30 // uttuMgo saralatarU, bahuphalabhAreNa namiyasavvaMgo / kujo phalaM na pAvai, tA kiM doso taruvarassa? // 31 // samIhitaM yanalabhAmahe vayaM, prabho!nadoSastava karmaNomamA divA'pyulUko yadi nA'valokate, tadAsadoSaH kthmNshumaalinH||32|| atha mama maraNaM zaraNaM, kiM karaNaM ? viphala jIvitavyena / tacchrutvA vilalApa ca, skhyaadiksklprivaarH||33|| yatki cakre'smAkaM svAminyA daivatena durmatinA ? / hA kula devyaH ! kva gatAH ? yadudAsInAH sthitA yUyam // 34 // ityAdikaM prabhUtaM tathaiva kila kArayanti kulvRddhaaH| zAntikapauSTikamantro-payAcitAdIni kRtyAni // 35 // pRcchanti ca daivajJAn niSedhayantyapi ca nATakAdIni / atigADhazabdaviracita-vacanAni nivArayantyapi ca // 36 // rAjA'pi lokakalitaH, zokA''kulito'janiSTa shissttmtiH| kiMkarttavyatvena ca, mUDhatvaM mantriNaH prApuH" // 37 // ityevaM sati (taMpi siddhattharAyavara bhavaNaM) tadapi ca siddhArtharAjavarabhavanaM (uvarayamuiMgataMtItalatAlanADaijajaNamaNujjaM dINavimaNa viharai) uparataM-nivRttaM mRdaGgatantrItalatAlaiH-prAgvyAkhyAtaiH nATakIyaiH-nATakahitaiH janaiH2 garuke'narvApAre ratnanidhAne ca sAgare praaptH| chidraghaTo na bhiyate tat kiM doSo jalanidheH // 29 // prApte vasantamAse Rddhi prApnoti sklvnraajii| yanna karIre patraM tat kiM doSo vasantasya // 30 // 3 uttuGkaH saralatarurbahuphalabhAreNa natasarvAGgaH / kubjaH phalaM na prApnoti tat kiM doSastaruvarasya // 31 // AAAAAAAAAA // 164 Jain Educa t ional For Privale & Personal use only www.kasary.org Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 165 // BABASAHARHAARAA pAtraH 'maNujja'tti bhAvapradhAnatvAnirdezasya manojJatvaM-cArutA yasmAt / athavA uparatamRdaGgatantrItalatAlanATakIyajanaM 'aNujjati anUjam-anojaskaM vA / ata eva dInavimanaskaM viharati Aste // 12 // ['tae NaM se' ityAditaH 'evaM vayAsI'ti yAvat ] tatra-tae NaM se samaNe bhagavaM mahAvIre)< tataH saH zramaNo bhagavAn mahAvIra:> (mAue ayameyArUvaM ajjhasthiyaM patthiyaM maNogayaM saMkappaM samuppannaM viyANittA) taM tathAvidhaM pUrvoditaM vyatikaramavadhinA avadhArya bhagavAn cintayati "kiM kUrmaH? kasya vA bamo? mohasya gtiridRshii| duSerdhAtorivA'smAkaM, doSaniSpattaye guNaH // 1 // pramodAya kRte'pyAsIdayaM khedAya me guNaH / nAlikerA'mbhasi nyastaH, karpUro mRtaye yathA" // 2 // iti sazcintya zrIvIraH (egadeseNaM eyai) ekadezena-agulyAdinA ejati / etacca-'yadbhagavatA mAtuH anukampAyai kRtamapi tasyA eva adhRtitayA paryaNasIt tattu AgAmini kAle kAlasyaiva doSAda guNo'pi vaiguNyAya kalpsyate' iti sUcanArtha miti vRddhaaH| (tae NaM sA tisalA khattiyANI haTThatuTTa jAva hayahiyayA evaM vayAsI) tata:-svagarbhasya kuzalamavadhAyeM < hRSTA tuSTA yAvat > saharSA trizalA evamavAdIt / / 13 / / ['no khalu' ityAditaH 'pavaittae'tti paryantam ] tatra-(no khalu me gabbhe haDe jAva no galie) < evaMprakAreNa na mama garbhaH hRtaH yAvat na galita:> (me gambhe ABAEREAASHAPERSARE // 165 // Jain Educati. Ide national For Privale & Personal use only M brary.org Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kirAvalI vyA04 TIkA // 166 // | pubdhi no ejai iyANi ejaittika? hatu? jAva hayahiyayA evaM viharai) - "prollasitanayanayugalA, smerakapolA praphullamukhakamalA / vijJAtagarbhakuzalA, romAJcitakacukA trizalA // 1 // provAca madhuravAcA, garbha me vidyate'tha kalyANam / hA! dhig mayakA'nucitaM, cintitamatimohamatikatayA // 2 // santyatha mama bhAgyAni, tribhuvanamAnyA tathA ca dhanyA'ham / zlAghyaM ca jIvitaM me, kRtArthatAmApa me janma // 3 // zrIjinapadAH prasedu, kRtAH prasAdAzca gotrdeviibhiH| phalito janmA'vadhyA''-rAdhitajinadharmakalpataruH // 4 // ityAdi mahAharSitA, devImAlokya vRddhalalanAnAm / 'jaya jaya nande' tyAdyA''-ziSaH pravRttA mukhakajebhyaH // 5 // kalayA pravartitAnyapi, kulalalanAbhizca lalitadhavalAni / uttambhitAH patAkA, muktAnAM svastikA nyastAH // 6 // aSTAvaSTau maGgalakAni, samAlekhitAni sarvatra / satpaJcavarNapuSpa-prakaraH parito bhuvi vikIrNaH // 7 // karpUrA'gurucandana-parimalanikaraH kRtazca sarvatra / baddhAni toraNAnyapi, sukuGkumasya chaTA dattAH // 8 // sthAne sthAne maGgala-dhavalA''todyAni gItanRtyAni / rAjabhavanaM caturbhi-varNaiH saGkIrNamapi jajJe // 9 // vardhApanA''gatAbhiH, suvarNakoTIbhirapi ca sampUrNam / haTTazreNiSu zobhAH, prayojitA jinagRhe pUjA // 10 // bandIjanamocanAni ca, racitAnyudghoSito'mArivaH / saGghasyA'naghabhakti-rvyaktIcakre vividhavidhinA // 11 // sampannA dAnena ca, rAjanarAH kalpatarava iva navyAH / aizvaryeNa ca rAjA, surarAja ivA'tra saJjajJe // 12 // // 166 // in Edi tora For Private Personal use only wwwjamelibrary.org Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 167 // divyA''bharaNavibhUtyA, suracoka ivA'tra sakalaloko'pi / kiMbahunA sarveSAM, paramAnandazca sampannaH // 13 // AstanyapAnAjananI pazUnA-mAdAralambhAca narAdhamAnAm / AgehakRtyAcca vimadhyamAnA-mAjIvitAttIrthamivottamAnAm" iti // 14 // (tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre gambhatthe cevatti < tataH zramaNo bhagavAna mahAvIraH garbhastha eva> pakSA'dhikamAsapaTke vyatikrAnta ityarthaH / uktaM ca"tihiM nANehi samaggo devI tisalAi so u kucchiMpi / aha vasaI sannigabbhaM chammAse addhamAsaM ca (vi.A.) // 1853 // aha sattamammi mAse gabbhattho ceva bhiggahaM giNhe / nAhaM samaNo hohaM ammApiyarammi jIvante" iti // 1854 // __ (imeyArUvaM abhiggahaM abhigiNahai) < inam etadrUpam abhigrahaM gRhNAti > (no khalu me kappaDa ammApiUhiM jIvaMtehi muMDe bhavittA agArAo aNagAri pavaittae) // 14 // ['tae NaM sA' ityAditaH 'parivahaha'ci yAvat ] tatra-(tae NaM sA tisalA khattiyANI hAyA kayayalikammA kayakouyamaMgalapAyacchittA jAvasavvAlaMkAravibhUsiyA) < tataH sA trizalA kSatriyANI snAtA kRtabalikarmA tukamaGgalaprAyazcittA yAvat sarvA'laGkAravibhUSitA> (taM gabhaM nAisIehiM nAiuNhehiM nAitittehiM nAikaDaehiM nAikasAehiM) Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 168 // nA'tizItaiH nAtyuSNaiH nA'titiktaiH nA'tikaTukaiH nA'tikaSAyaiH (nAiaMbilehiM nAimahurehiM nAiniddhehiM nAilukkhehiM nAiullehiM nAisukkehiM ) zItAdiSu hi kAnicid vAtikAni kAnicit paittikAni kAnicit zlezmakArINi ca syuH / uktaM ca vAgbhaTTe vAtalaizca bhavedgarbhaH kubjAndhajaDavAmanaH / pittalaiH khalatiH paGguH zvitrI pANDuH kaphAtmabhiH // 1 // iti / tathA - atilavaNaM netrahara - matizItaM mArutaM prakopayati / atyuSNaM harati bala-matikAmaM jIvitaM harati // 1 // varSAsu lavaNamamRtaM zaradi jalaM gopayazca hemante / zizire cAssmalakaraso ghRtaM vasante guDazrAnte // 2 // buddhipradA gaulyAH sarve kSArA malApahAH / kaSAyA raJjakAH sarve sarve amlA viSopamAH (vizoSaNAH ) ||3 // tathA - grAmyadharma - yAna - vAhanA- 'dhvagamana- praskhalana- prapatana- prapIDana - pradhAvanA -'bhighAta - viSamazayana- viSamAsanopavAsa - vegavighAtA-tirukSA-'tikaTva- titiktA'tibhojanA - 'tirAgA-'tizokA - 'tikSAra sevA - 'tisAra - vamana virecanapreGkholanA'jIrNaprabhRtibhiH bandhanAn mucyate garbhaH / mandaM saJcara mandameva nigada vyAmuJca kopakramaM pathyaM bhuGkSva vadhAna nIvimanadhAM mA mA'TTahAsaM kRthAH / AkAze bhava mA suzeSva zayane nIcairvahirgaccha mA / devI garbhabharAlasA nijasakhIvargeNa sA ziSyate // 1 // (savvatbhayamANahehiM bhoyaNacchAyaNagaMdha mallehiM ) ti Rtau Rtau yathAyathaM bhajyamAnA - sevyamAnAH sukhahetavo Jain Educational | kiraNAvaLI TIkA vyA0 4 // 168 brary.org Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 169 // BIBASICIACCASADARASALA ye taiH bhojnaa''cchaadngndhmaalyaiH| tatra-bhojanam-AhAragrahaNam / AcchAdana-prAvaraNaM / gndhaa:-pttvaasaadyH| mAlyAnipuSpamAlAH / (vavagayarogasogamohabhayaparissamA [parittAsA] mA) rogaa-jvraadyaaH| zokaHiSTaviyogAdijanitaH / mohH-mR.| bhayaM-bhItimAtraM / paritrAsa:-akasmAdbhayaM 'paritrAsana' sthAne parizramo vA-vyAyAma: < yasyAHsA trizalA> (jaM tassa gabhassa hiyaM) hitaM-garbhasyaiva medhA''yurAdivRddhikAraNaM / tacca-- __"divAsvApA'-nA-'zrupAta-snAnA-'nulepanA-'bhyaGga-nakhacchedana-pradhAvana-hasanA-'tikathana-zravaNA-'valekhanA'nilA-''yAsaparihAreNa yataH-divA svapantyAH striyaH svApazIlo grbhH| anyjnaadndhH| rodanAda vikRtdRssttiH| snAnA'nulepanAd duHkhazIlaH / tailA'bhyaGgAt kuSThI / nakhA'pakartanAt kunakhI / pradhAvanAccaJcalaH / hasanAt zyAmadantoSThatAlujihaH / atikathanAt pralApI / atizabdazravaNAd badhiraH / avalekhanAt khltiH| vyajanakSepAdimArutA''yAsasevanAd unmattaH syAt" / iti sushrute| (miyaM patthaM ganbhaposaNaM) mitaM-parimitaM nA'dhikamanaM vaa| pathyam-ArogyakAraNatvAt / ko'rthaH? garbhapoSaNaM (taM dese ya kAle ya AhAramAhAremANI) < tasmin > deze ucitabhUpradeze kAle-tathAvidhA'vasare (vivittamauehi sayaNAsaNehi pairikkasuhAe maNoNukalAe vihArabhUmIe) viviktAni-doSaviyuktAni lokAntarA'saGkIrNAni vA mRdukAni ca-komalAni yAni taiH zayanA''sanaiH / pratiriktayA-tathAvidhajanA'pekSayA vijanayA ata eva mukhayA zubhayA vA / mano'nukUlayA vihArabhUmyA-cakramaNA''sanAdibhUmyA / (pasatthadohalA saMpuNNadohalA sammANi AREASSACREAT ka.ki. 15 43 // 169 // Jain Educa ! For Private & Personal use only waysDilrary.org Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rA zrIkalpa // 17 // AR BABAEBAAAAAAS yadohalA avimANiyadohalA vucchinnadohalA vavaNIyadohalA) prazastadohadA-anindyamanorathA / sampUrNadohadA- 14 kiraNAvalI abhilASapUraNAt / sanmAnitadohadA-prAptA'bhilaSitasya bhogAt / avimAnitadohadA-nA'vajJAtadohadA kSaNamapi nA'pUrita TIkA vyA04 manorathA ityrthH| ata eva vyavacchinnadohadA-truTitA''kAGkSA / dohadavyavacchedasyaiva prakarSAbhidhAnAyA''ha-vyapanItadohadA / (suhaMsuheNaM Asai sayai ciTTha nisIyai tuai viharai) sukhasukhena-garbhA'nAbAdhayA / AzrayatiAzrayaNIyaM stambhAdi / zete-nidrayA / tiSThati-UrdhvasthAnena / niSIdati-Asane upavizati / tvagvatayati-nidrAM vinA zayyAyAM / viharati kuhime / (suhaMsuheNaM taM gambha parivahai) < sukhasukhena taM garbha parivahati> // 15 // ['teNaM kAleNaM' ityAditaH 'payAya'tti paryantam] tatra-(teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre) < tasmin kAle tasmin samaye zramaNo bhagavAna mahAvIra:> (je se gimhANaM paDhame mAse ducce pakkhe cittasuddhe) (navaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM 4aa aTThamANaM rAIdiyANaM) sArdhasaptadinA'dhikanavamAsAH pratipUrNAH / uktaM ca-- "doNhaM varamahilANaM gambhe vasiUNa gambhasukumAlo / navamAse paDipuNNo satta ya divase samairege" (vi.A.) // 1855 // na tvevaM kAlamAnaM sarveSAmapi / yata:"du-cauttha-navama-bArasa-terasa-pannarasa sesa gambhaThii / mAsA aDa nava tadvari usahAu kameNime divasA // 1 // // 17 // Sain Ed o mnational For Privale & Personal use only IN ibrary.org Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 171 // Jain Educatio national ca - paNavIsaM chaddiNa aDavIsaM chacca chacci-guNavIsaM / sagaM chaThavIsaM chacchaya vIsigavIsaM cha chanvIsaM // 2 // chappaNa aDa sattaTTha ya aTThaTTha cha satta ganmadiNatti" / saptatizatasthAnake zrIsAmatilakasUrikRte / < yantram > bhagavaMta mAsa dina bhagavaMta mAsa bhagavaMta mAsa dina 1 4 8 9 2 25 6 28 6 6 19 7 9 8 9 8 9 10 11 12 13 14 9 9 9 9 9 8 8 9 dina 26 6 6. 8 20 21 22 15 23 16 9 24 (vaikaMtANaM uccaThANagaesu gahesu) [ ityAdi ] Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa mIna 21 // 172 // sAkiraNAvalI TIkA vyA04 tulA TOBAACAEARGAON grahA:- sUrya candra maGgala budha guru zukra zani rAzi: meSa vRSabha makara paramocca:- 10 phalaM tvevam "mukhI bhogI dhanI netA, jAyate maNDalA'dhipaH / nRpatizcakravartI ca, kramAduccagrahe phalam" // 1 // tathA-"tihiM uccehi nariMdo paMcahiM taha hoi addhacakkI a / chahiM hoi cakkavaTTI sattahiM titthaMkaro hoi / / 1 / / iko jai uccatyo havai gaho unnaI paraM kuNai / puNa be tiNi gahAbho kuNaMti ko ittha saMdeho" // 2 // tathA-"niHsvo nIcaratazcauro niHprajJo buddhivarjitaH / zatruprapIDito rogI arkA''dyainIMcagaiH kramAt // 1 // ___ andhaM digambaraM mUrkha parapIDopajIvanam / kuryAtAmatinIcasthau puruSaM candrabhAskarau // 2 // tribhirnIcairbhaveddAsa-stribhiruccainairA'dhipaH / tribhiH svasthAnagairmantrI tribhirastamiterjaDa" // 3 // uccatvaM cA'tra grahANAmaMzakAdyapekSayA ghaTanIyam / (paDhame caMdajoge) prathamazabdaH pradhAnA'rthaH pradhAne candrabale arthAnnRpAdInAM / yadvA-tadA ravermeSasthatvAt bhagavatazca madhyarAtre janmabhAvAt tadA makaralagnaM prathamAyAM cAndyAM horAyAM 'indvarkayoH same' ityukteH| anyathA vA mudhiyA vRddhopadezAdbhAvanIyam / (somAsu disAsu vitimirAsuvisuddhAsu) saumyAsu-rajovRSTayAdyabhAvAt zAntAsu / AERACTICE pU // 172 // Jain E For Private & Personal use only nibrary.org Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 173 // 49 vitimirAsu - bhagavajjanmakAle sArvatrikodyotabhAvAt candrikAyA vA dhvastadhvAntAsu / vizuddhAsu - ulkApAtadigdAhAdyabhAvAt nirmalAsu / (jaiesu savvasauNesu jayo'sti eSu iti jayikeSu rAjAdInAM jayadAyiSu sarvazakuneSu - kAkolUkapautakyAdiSu / yadvA-kAkAnAM zravaNe dvitricatuH zabdAH zubhAvahAH / (payAhiNANukUlaMsi bhUmisappaMsi mAruyaMsi pavAsa) pradakSiNavAsau anukUlaca bhagavataH pradakSiNavA hitvAd anukUlam / athavA pradakSiNe- pradakSiNAvarttatvAt anukUle surabhizItatvAt / bhUmisarpiNi-mRdutvAt / caNDavAto hi uccaiH sarpati / tAdRze mArute pravAtumArabdhe - 'acetanA api dizaH prasedurmuditA iva / vAyavo'pi vasparzAH mandaM mandaM vastadA // 1 // (niphannameiNIyaMsi kArlasa) niSpannA - niSpannasarvazasyA medinI yatra tAdRze kAle - Rtau / (pamuha apakkIliesu jaNavaesa) pramuditA:- subhikSasausthyAdinA prakrIDitAca vasantotsavAdinA krIDitumArabdhAH / tato vizeSaNakarmadhArayaH / janapadeSu - janapadavAstavya lokeSu satsu - I 'udyota trijagatyAsIt, dadhvAna divi dundubhiH / nArakA adhyamodanta, bhUrapyucchvAsamAsadat // 1 // (puvvarattAvarattakAlasamayaMsi ) < madhyarAtre (hatthuttarAhi nakkhaleNa jogamubA gaeNaM) uttarAphAlgunInakSatreNa saha candre yogamupAgate (AroggA AroggaM dArayaM payAyA) arogA - anAbAdhA mAThA arogam - anAbA dArakaM prajAtA - suSuve / janiH sopasargatvAt sakarmakaH // 96 // iti jainazAsanasaudhastambhAyamAna - mahAmahopAdhyAyazrI dharmasAgara - gaNivaraviracitAyAM kalpakiraNAvalyAM caturtha vyAkhyAnaM samAptam / // 173 // Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 174 // atha paJcamaM vyAkhyAnaM prArabhyate ['jaM syaNi ca NaM' ityAditaH, '- bhUyA ANi huttha' ti paryantam ] tatra - (jaM syaNi caNaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAe) yasyAM rAtrau zramaNaH > bhagavAn mahAvIraH jAtaH (sA NaM rayaNI bahuhi devehiM devIhi yatti sA rajanI bahubhirdevaiH devIbhizca tatra - tIrthakRtAM janmanaH sUtikarmaNi zAzvata - kalpA'dhikAriNyaH prathamataH SaTpaJcAzad dikkumAryo devyo'bhyAyAnti / tAstvevam - dikumAryosersgholoka - vAsinyaH kampitA''sanAH / ajjanmAvarjJAtvA'bhyeyustatsUtivezmani // 1 // bhoga bhogavatI, subhogA bhogamAlinI / toyadhArA vicitrA ca puSpamAlA tvaninditA (triSaSTi pa0 274) // 2 // tyA prabhuM tadambAM ce-zAne sUtigRhaM vyadhuH / saMvarttanA'zodhayan kSmA-mAyojanamito gRhAt ||3|| merA meghavatI, subheghA meghamAlinI / suvatsA vatsamitrA ca vAriSeNA valAhikA (tri0 parva 1 - 282 ) // 4 // aSTakAdetyaitA, nanvA'ntaM samAtRkam / tatra gandhA'mbupuSpaudha varSa harSAdvitenire // 5 // atha nandottarAnande AnandAnandivardhane / vijayA vaijayantI ca, jayantI cADaparAjitA (tri0 101 -288 ) // 6 // etAH pUrva rucakAdetyAsslokA'rtha darpaNamagrato gharanti / samAhArA supradattA, suprabuddhA yazodharA / lakSmIvatI zeSavatI, citraguptA vasundharA (tri0 10 1 - 291) // 7 // kiraNAvalI TIkA vyA0 5 // 174 // Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 175 // NeCANCE%AC%ELECRUST etA dakSiNaruvakAdetya snAnA'rtha karatabhRDArA gItagAnaM vidadhati / ilAdevI surAdevI, pRthvI padmAvatyapi / ehanAsA navamikA, bhadrA sIteti nAmataH (tri0p01-294)||8|| etAH pazcimarucakAdetya vAtA'rtha vyajanapANayo'gre tiSThanti / alaMbusA mizrakezA, puNDarIkA ca vAruNI / hAsA sarvaprabhA zrIhI-raSTodanacakA'dritaH // 9 // etA uttararucakAdetya cAmarANi vIjayanti / citrA ca citrakanakA, (zaterA) sutejA ca sudAminI / dIpahastA vidikSavetyA-'sthurvidigrucakA'dritaH // 10 // rucakadvIpato'bhyeyuzcatasro dikkumArikAH / rUpA rUpAsikA cA'pi, murUpA rUpakAvatI // 11 // caturaGgulato nAlaM, chittvA khAtodare'kSipan / samApUrya ca vaiDUrya-stasyordhva piitthmaaddhuH||12|| baddhvA tavayA janma-gehAdarambhAgRhatrayam / tAH pUrvasyAM dakSiNasyA-muttarasyAM vyadhustataH // 13 // yAmyaraMbhAgRhe nItvA-'bhyaGgaM te nustu tAstayoH / snAnacarcA'zukA'laGkA-rAdi pUrvagRhe tataH // 14 // uttare'raNikASThAbhyA-mutpAdyA'gniM sucandanaiH / homaM kRtvA babandhastA-rakSApoTTalikAM dvayoH // 15 // parvatA''yurbhavetyuktvA, sphAlayanazmagola kau / janmasthAne ca tau nItvA, svastradikSu sthitA jaguH // 16 // etAzca-pratyekaM ca sAmAnikI ctvaariNshcchtaanvitaaH| mahattarAbhizca pratyekaM tathA ctsRbhiryutaaH| // 17 // aGgarakSaiH SoDazabhiH, saharaH saptabhistathA / anIkaistadadhIzaizca, muraishcaa'nyairmhdibhiH||18|| GROSSETOGORA ALIR jA // 17 Jain Educa t ional For Private & Personal use only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvara TIkA vyA0 // 176 // -CARELUGREECEMGEELCANCECEMALL AbhiyogikadevakRtaiojanapramANavimAnnaratrA''yAnti / iti divamArikA mhotsvH| tataH siMhAsana zAkaM, cacAlA'calanizcaram / prayujyA'thA'vadhi jJAtvA, jnmaa'ntimjineshituH||1|| vajrayekayojanAM ghaNTA, sughoSAM naigameSiNA / avAdayattato ghaNTA-reNuH sarvavimAnagAH // 2 // zakrA''dezaM tataH soccaiH, surebhyo'jJApayatsvayam / tena pramuditA devA-zcalanopakramaM vyudhuH // 3 // pAlakAkhyA'marakRtaM, lakSayojanasaMmitam / vimAnaM pAlakaM nAma-'dhyArohat tridazezvaraH // 4 // pAlakavimAne purato'gramahiSINAmaSTau bhadrAsanAni / vAmatazcaturazItisahasrasAmAnikasurANAM tAvanti bhadrAsanAni / dakSiNato dvAdazasa'sA'bhyantarapArSadAnAM tAvanti bhadrAsanAni / caturdazasahasramadhyamapArSadAnAM tAvanti bhadrAsanAni / evaM poDazasahasrabAhyapArSadAnAmapi poDazasahasrabhadrAsanAni / pRSThataH saptA'nIkAdhipatInAM sapta bhadrAsanAni / caturdikSu pratyekaM caturazItisahasrA''tmarakSaka devAnAM caturazItisahasrabhadrAsanAni / madhye zAkaM siMhAsanam / / purato'gramahiSyo'STau, vAme sAmAnikAH surAH / dakSiNe trisabhAdevAH, saptA'nIkAni pRSThataH // 5 // anyairapi dhanava-vRtaH siMhAsanaM sthitaH / giiymaangunno'caalii-dpre'pymraasttH||6|| devendrazAsanAt kecit , kecinmitrA'nuvartanAt / patnIbhiH preritAH kecit , kecidAtmIyabhAvataH // 7 // ke'pi kautukataH ke'pi,vismayAt ke'pi bhaktitaH / celurevaM surAH sarve, vividhairvAhanaiyutAH // 8 // vividhaistUryanirghoSaiH, ghaNTAnAM kvaNitairapi / kolAhalena devAnAM, zabdA'dvaitaM tadA'jani // 9 // // 176 // Jain Educa t ional For Privale & Personal use only Library.org Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 177 // 45 Jain Education national siMhastho vakti hastisthaM, dUre svIyaM gajaM kuru / haniSyatyanyathA nUnaM, durddharo mama kesarI // 10 // vAjisthaM kAsarA''rUDho, garuDastho hi sarpagam / chAgasthaM citrakastho'tha, vadantyevaM tadA''darAt // 11 // surANAM koTikoTIbhirvimAnairvAhanadhanaiH / vistIrNo'pi nabhomArgo'tisaGkIrNo'bhavattadA // 12 // mitraM kespi parityajya, dakSatvenA'grato yayuH / pratIkSastra kSaNaM bhrAtaH ! mAmatretyapare'vadan // 13 // kecidvadanti bho devAH ! saGkIrNAH parvavAsarAH / bhavantyevaMvidhA nUnaM, tasmAnmaunaM vidhatta bhoH ! // 14 // namasyAgacchatAM teSAM zIrSe candrakaraiH sthitaiH / zobhante nirjarAstatra sajarA iva nirjarAH // 15 // mastake ghaTikAkArAH, kaNThe graiveyakopamAH / svedabindusamA dehe, surANAM tArakA vabhuH // 16 // nandIzvare vimAnAni saGkSipyAgAt surA'dhipaH / jinendraM ca jinA'mbAM ca, triH prAdakSiNayettataH // 17 // vanditvA namastviA, cetyevaM devezvaro'vadat / namo'stu te ratnakukSi-dhArike ! vizvadIpike ! ||18|| ahaM zakro'smi devendraH, kalpAdAdyAdihAgamam / prabhorantimadevasya kariSye jananotsavam // 19 // bhetavyaM devi ! tannaivetyuktvA'vasvApinIM dadau / kRtvA jinaprativimbaM jinA'mbAsannidhau nyadhAt // 20 // bhagavantaM tIrthakara, gRhItvA karasampuTe / vicakre paJcadhA rUpaM, sarvazreyo'rthikaH svayam // 21 // eko gRhItatIrtheza, pArzve dvau cA''ttacAmarau / eko gRhItA''tapatraH, eko vajradharaH punaH // 22 // agaH pRSThagaM stauti, pRSThastho'pyagragaM punaH / netre pazcAt samIhante, kecanA'gretanAH surAH ||23|| // 177 // www.jairtelibrary.org Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvalI TIkA vyA05 // 178 // zakraH sumeruzRGgastha, gatvA'tho pANDukaM vanam / merucUlAdakSiNenA-'tipANDukambalA''sane // 24 // kRtvotsaGge jinaM pUrvA-'bhimukho'sau niSIdati / samastA api devendrAH, svAmipAdAntamaiyaruH // 25 // 'daza vaimAnikA, viMzatibhavanapatayaH, dvAtriMzad vyantarAH, dvau jyotiSkau' iti vatuHSaSThirindrANAM / sauvarNA rAjatA rAtnAH, svarNarUpyamayA api / svarNaratnamayAcA'pi,rUpyaratnamayA api // 26 // svarNarUpyaratnamayA, api mRtsnAmayA api / kumbhAH pratyekamaSTA''DhayaM, sahasraM yojanA''nanAH // 27 // 'paNavIsajoaNuttuMgo bArasajoSaNAI vitthAro / joaNamegaM nAlua, igakoDI sadvilakkhAI' ( ) evaM bhRGgAra-darpaNa-ratnakaraNDaka-sthAla-pAtrikA-puSpacaGgerikAdi pUjopakaraNAni kumbhavadaSTaprakArANi, pratyekamaSTottarasahastramAnAni / tathA mAgadhAditIrthAnAM mRdaM / jalaM ca gaGgAdInAM / padmAni jalaM ca padmahadAdInAM / kSullahimavadvarSadhara-vaitADhayavijaya-vakSaskAra-devakurUttarakurubhadrazAlanandanavanAdInAM siddhArthapuSpatumbaragandhAna sauSadhIzca / jalAdi cA''bhiyogikasurairacyutendra AnAyayat // kSIranIrabhRtairvakSa:-sthalasthaitridazA bbhuH| saMsAraughaM tarItuM kiM, dhRtakumbhA iva sphuTam // 1 // siJcanta iva bhAvaI, kSipanto vA nijaM malam / kalazaM sthApayanto vA, dharmacaitye surA babhuH // 2 // saMzayaM tridazezasya, macA vIro'marAcalam / vAmA'GguSThA'GgasamparkAt , samantAdapyacIcalat // 3 // kampamAne girau tatra, cakampe'tha vasundharA / zRGgANi sarvataH petu-zrukSubhuH sAgarA api // 4 // BAEQAAAAAAAE // 178 // For Private & Personal use only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 179 // brahmANDasphoTasadRze, zabdA'dvaite prasarpati / ruSTaH zakro'vasthA, kSamayAmAsa tIrthapam // 5 // saGkhyA'tItA'rhatAM madhye, spRSTaH kenA'pi nAGkSiNA / meruH kampamiSAdityA - nandAdiva nanartta saH ||6|| zaileSu rAjatA me'bhUt, snAtranIrA'bhiSekataH / tenA'mI nirjarA hArA svarNApIDo jinastathA // 7 // tatra pUrvamacyutendro, vidadhAtyabhiSecanam / tato'nuparipATIto, yAvaccandrA'ryamAdayaH ||8|| jalasnAtre kavighaTanA-zvetacchatrAyamAnaM zirasi mukhazazi-nyaMzupUgayamANaM, kaNThe hArAyamANaM vapuSi ca nikhile, cInacolAyamAnam / zrImajjanmAbhiSekapraguNaharigaNo-dasta kumbhaughagarbhAd, (, bhrazyad dugdhA'bdhipAtha varamajinapateraGgasaGgi zriye vaH // 9 // caturvRSabharUpANi zakraH kRtvA tataH svayam / zRGgASTakakSaratkSIrai rakarodabhiSecanam // 10 // satyaM te vibudhA devA, yairantimajine zituH / sRjadbhiH salilaiH snAnaM, svayaM nairmalyamAdade || 11|| samaGgalapradIpaM te, vidhAyA''rAtrikaM punaH / sanRtyagItavAdyAdi, vyadhurvividhamutsavam ||12|| tathA - 'unmRjya gandhakASAyyA, divyayA'GgaM harirvibhoH / vilipya candranAdyaizca puppAdyaistamapUjayat // 1 // darpaNo barddhamAnazca kalazo mInayoryugam / zrIvatsa - svastike nandyA ''vartta bhadrAsane iti // 2 // zakraH svAmipuro ranna - paTTake rUpyatandulai: / Alikhya maGgalAnyaSTAviti stotuM pracakrame // 3 // itiSaSTIyacaritre | zakro'tha jinamAnIya, vimucyA'mbA'ntike tataH / saJjahAra prativimbA'vasvApinyau svazaktitaH // 13 // // 179 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa TIkA vyA.5 // 18 // SOURCEAECE kuNDalakSomayugmaM cocchI muktvA hariya'dhAt / zrIdAmaratnadAmADhaya-mulloce svarNakandukam // 14 // dvAtriMzadratnarairUpyaM-koTivRSTiM viracya saH / bADhamAghoSayAmAse-ti surairAbhiyogikaiH // 15 // svAminaH svAmimAtuzca, kariSyatyazubhaM manaH / saptadhAryamaJjarIva, zirastasya sphuTiSyati // 16 // svAmyaGguSThe'mRtaM nyasya, svAmijanmotsava surAH / nandIzvare'STAhikAM ca, kRtvA jagmuryathAkramam // 17 // kramastvevam-jinajanmotsavA'nantaraM bahavo devA nandIzvaradvIpe yAtrAyai yAnti / zakrastu jinagRhaM / tataH pUrvadizyaJjanagiricaitye / tallokapAlAstu krameNa caturdiyavartiSu caturyu dadhimukhazikharicaityeSu / zakravadIzAno'pi; paramuttarasyAmeva / tallokapAlA api prAgvat / camarabalIndrAvapi krameNa dakSiNapazcimayordizyorityAdi bodhyam / iti devakRtaH zrImahAvIra janmotsavaH / evaM ca cAtunikAyikA'nekakoTAkoTi devadevIbhinirmIyamANe jinajanmotsave jagati yaddhetukaM yajjAtaM tadAha (ovayaMtehi uppayaMtehi ya)tti avapatadbhiH-avataradbhiH utpatadbhiH-Urdhva gacchadbhiH (umpijalamANabhUA kahakahagabhUA Avi hutthA) uppizcala:-bhRzamAkulaH sa ivA''caratIti kvipi zatarica prAkRtatvAt 'mANa' Adeze 'uppiMjalamANa' iti siddham / tadbhUnA- bhUtasyopamArthatvAd utpiJjalatIva / avyaktavarNoM nAdaH tadbhuto vA'pi harSA'TTahAsAdinA 'kahakahA' ravamayIva abhavan kvacita upijalamAlAbhUA pAThaH tatra-utpiJjalAnAM bhRzamAkulAnAM devAdInAM mAlA-zreNiH tAM bhUtAprAptA / kvApi-'devujjoe egAloe loe devasaMnivAyA upiMjala.' ityAdi / tatra 'hottha'tti pratyekaM sambandhAt / // 18 // Jain E a tional For Private & Personal use only Wavanelibrary.org Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 181 // RESEAAAAbara devodyoto'bhUt / ekA''lokazca-udyotA'dvaitabhAvAt / lokaH-caturdazarajjyAtmako bhuvanaM vA'bhUt / devasannipAtA 'uppiJjala.' ityAdi vizeSaNadvayopetA abhavan / kyApi 'devukali atti / tatra-utkalikA-harSaja utkRSTakSveDitanAdaH ] // 97 // ['jaM rayaNiM ca NaM' ityAdito 'vAsaMca vAsiMsutti paryantam] tatra-(jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAe) < yasyAM rAtrau zramaNo bhagavAn mahAvIro jAtaH> (taM rayaNi ca NaM bahave vesamaNakuMDadhArI tiriyajaMbhagA devA) tasyAM rajanyAM bahavaH vaizramagasya kuNDam-AyattatAM dhArayati ye te tiryaglokavAsino devAH (siddhastharAyabhavaNaMsi) (siddhArthagajabhavane> (hiraNNavAsaM ca) hiraNya-rUpyaM ca varSam-alpataravRSTiH / vRSTistu mahati [zeSa prAgvat ] (suvaNNavAsaM ca vayaravAsaM ca vatthavAsaM ca AbharaNavAsaM ca pattavAsaM ca pupphavAsaM ca phalavAsaM ca bIyavAsaM ca mallavAsaM ca gaMdhavAsaM ca cuNNavAsaM ca vaNavAsaM ca vasuhAravAsaMca vAsiMsu) < suvarNavarSa ca vajravarSa ca vastravarSa ca AbharaNavarSa ca patravarSa ca puSpavarSa ca phalavarSa ca bIjavarSa ca mAlyavarSa ca gandhavarSa ca cUrNavarSa ca varNavarSa ca vasudhArAvarSa ca avayan > [kvacit 'dhaNNavAsaM ca'tti pAThaH tatra dhAnyavarSa] atrAntare priyabhASitA'bhidhAnA ceTI rAjAnaM vardhApayati / yathA-['piaTTayAe piaM niveemo piaMbhe bhavau / mauDavajjaM jahAmAliaM omayaM matthae dhoaI' iti kvacid dRzyate / etat vyAkhyA-'piaTTayAe' prItyartha 'pi' priyam-iSTaM vastu putrajanmalakSaNaM 'niveemo' nivedayAmaH / etacca priyanivedanaM 'piaM' priyaM ca 'bhe' bhavatAM bhavau' bhavatu iti / tasyA dAnam-'mauDavaja'ti mukuTasya rAjacihatvAt tasya strINAmanahatvAt 'jahAmAliaMti yathAdhAritaM 'mali dhAraNe' SOURCOCCASUAAA // 18 // Jain Education interational For Privale & Personal Use Only Murary.org Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 182 // uktatvAt yathAparihitamityarthaH / 'aumayaM' ti avamucyate - paridhIyate yaH saH avamocaka:- AbharaNaM taM 'masthae iti aGgapraticArakANAM mastakAni kSAlayanti - dAsatvA'panayanArtha, svAminA dhautamastakasya hi dAsatvamapagacchati iti lokavyavahAraH ] // 98 // ['tae NaM' ityAdita: ' evaM vayAsI'ti paryantam ] tatra - (tae NaM se siddhasthe khasie) tataH saH siddhArthakSatriyaH (bhavaNavai-vANamaMtara joisa-vemANi ehiM devahiM titthara jammaNAbhiseyamahimAe kayAe samANIe) bhavanapati - vyantara- jyotiSka- vaimAnikaiH devaiH tIrthakarajanmAbhiSekotsave kRte sati ( paccUsakAlasamayaMsi nagaraguttie sadAvei ) < prabhAtakAlasamaye > purA''rakSakAn AkArayati > (saddAvettA evaM vyAso) AkArya evamavAdIt // 99 // < [' khippAmeva' ityAdita: 'paJcapiNaha' ti paryantam ] tatra - ( khippAmeva bho devANupiyA | kuMDaggAme nagare) - kSiprameva bho devAnupriyAH ! kuNDagrAme nagare > (cAragasohaNaM kareha) cArakazodhanaM-bandImocanaM kuruta / yato rAjanItiriyam 'yuvarAjAbhiSeke ca pararASTrA'yamarddane / putrajanmani vA mokSo baddhAnAM pravidhIyate // 1 // ( karitA ) < kRtvA (mANummANavaNaM kareha) mAnaM - rasadhAnyaviSayam unmAnaM - tulArUpaM tayoH varddhanaM < kuruta> (karitA kuMDapuraM nagaraM ) < kRtvA kuNDapuraM nagaraM > (sabbhiMtara bAhiriyaM Asia saMmajio valittaM) sahA'bhyantareNa Jain Educatinternational . > kiraNAvalI TIkA vyA0 5 // 182 // elibrary.org Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S // 183 // madhyabhAgena bAhirikA-bahirbhAgoyatra tattathA kriyAvizeSaNam / AsiktaM-gandhodakachaTakadAnAta samArjita-kacavarazodhanAta upaliptaM gomayAdinA (siMghADaga-tiya-ca uka-caccara-caummuha-mahApaha-pahesu)tti [zRGgATakAdayaHprAyat] < zRGgATakatrikacatuSkacatvaracaturmukharAjamArgaH> panthAH-sAmAnyamArgaH< teSu > (sitt-plui-smmtttth-rtyNtraavnnviihiyN)siktaani-jlen| ata eva zucIni-pavitrANi saMmRSTA-kacavarA'panayanena samIkRtAni / rathyA'ntarANi-rathyAmadhyAni ApaNavIthayazca-haTTamArgA yasmin / (maMcAimaMcakaliya)mazcA-mAlakAH prekSaNakadraSTra janopavezananimittam atimazcakA:-teSAmapyupari ye taiH kalitaM |(naannaavihraagbhuusiajjhypddaagmNddiy) nAnAvidharAgaiH-kusumbhAdibhiH vibhUSitA ye dhvajA-siMhagaruDAdirUpopalakSitA bRhapaTarUpAH, patAkAzva-taditararUpA tAbhiH maNDitaM (lAulloiamahiyaM) lAiaM-chagaNAdinA bhUmau lepanam ulloiaM-seTikAdinA kuDayAdiSu dhavalanaM tAbhyAM mahitamiva-pUjitamiva / ta eva vA mahitaM-pUjanaM yatra / (gosIsasarasarattacaMdaNadaddaradinnapaMcaMgulinalaM) gozIrSasya-candanavizeSasya sarasasya-pratyagrasya raktacandanasya-candanavizeSasyaiva / daIrasya-daIrA'- 13 bhidhAnA'drijAtazrIkhaNDasya / gozIrSAdibhirvA dattA-nyastA pazcA'igulayaH talA-hastakA kuDayAdiSu yasmin / daIrabahulena capeTArUpeNa vA dattapazcAGgulitalamityeke / (uvaciacaMdaNakalazaM) upacitA-upanihitA gRhAnta kRtacatuSkeSu candanakalazA-mAGgalyaghaTA yatra / (vaMdaNaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAga) vandanaghaTAH sukRtAH toraNAni ca pratidvAra-dvArasya dvArasya deza bhAgeSu yatra / [kvacin 'ghaDa' sthAne 'ghaNa'tti pAThaH tatra vandanA-vandanamAlA ghanAni-bahUni toraNAni ca pratidvAraM yatra / yadvA-upacitA-nivezitAH vandanavaTAzca sukRtatAraNAni ca dvAradezabhAgaM dvAradezabhAgaM prati yasmin / dezabhAgazca in Educa For Private & Personal use only Trbary.org. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvara TIkA // 18 // vyA.. SARABARGA | deza evaM] (AsattosattavipulavavagyAriamalladAmakalAvaM) AsaktaH-bhUmilagna utsaktazca-uparilagno vipula:vistINoM vRttaH-vargalaH, pralambita:-puSpagRhAkAro mAlyadAmnAM kalApa:-samUho yatra / (paMcavaNNasarasasurahimukkapupphapuMjovayArolaya) pazcavarNAH sarasAH surabhayo ye muktAH-karapreritAH puSpapuJjAH taiH ya upacAra:-pUjAbhUmeH tena kalitaM / (kAlAgurupavarakuMdurukaturukaDanaMtadhUvamaghamatagaMdhudadhRAbhirAma) ['kAle tyAdi prAgvat ] (sugaMdhavaragaMdhiyaM gaMdhavahibhUaM) (naDa-nadRga-jalla-malla-muTThiya-laMbaga-kahaga-pADhaga-lAsaga-Arakkhaga-laMkhamaMkha-tUNailla-tuMbavINiyaM aNegatAlAyarANucariya) nttaa:-naattkkaarH| nartakA:-ye svayaM nRtyanti / jallA:-varatrAkhelakAH rAjJaH stotrapAThakA ityanye / mllaa:-niyuddhprtiitaaH| maussttikaa:-mll| eva ye muSTibhiH praharanti / viDambakA:-vidUSakAH velambakA vA ye samukhavikAram utplutyotplutya nRtyanti / kthkaa:-srskthaavktaarH| pAThakA:saktAdInAM [kvApi 'pavaga' iti pAThaH tatra plapakA:-ye utplavante jhampAdibhiH gartAdikaM laGghayanti nadyAdikaM vA taranti] lAsakA:-ye rAsakAn dadati 'jaya' zabdaprayoktAro vA bhANDAH ityarthaH / ArakSakAH-talavarAH kvacid 'Arakkhaga'tti sthAne 'Aikkhaga'tti pAThaH tatra AkhyAyakAH-ye zubhA'zubhamAkhyAnti / lkhaa:-mhaavNshaa'nkhelkaaH| malA:citraphalakahastA bhikSAkA 'gaurIputrakA' iti vittaaH| tUgaillA-tUNIradharAH tUNA'bhidhAnavAdyavanto vA / tumbavINikAHvINAvAdakAH athavA tumbA:-kinnarI lapanyAdivAdakA viinnikaa-viinnaavaadinH| aneke ye tAlAcarAH-tAlAdAnena SABA HARACTERIESAKALEGAECE // 184 For Privale & Personal use only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % % // 185 // 5 RECORRECTECAR % prekSAkAriNaH tAlAn kuTTayanto vA kathAM kathayanti taiH anucaritaM-sevitaM yattattathA / (kareha kAraveha) kuruta svayaM kArayata cA'nyaH / (karittA kAravettA ya jUasahassaM musalasahassaM ca ussaveha) < kRtvA kArayitvA ca yugAnAM sahasraM musalAnAM ca sahasra UdhI kuruta > (ussavittA mama eyamANattiyaM paJcappiNaha) < UrjIkRtya etAM mamA''jJAM pratyAgatya kathayata > // 10 // ['tae NaM te koDaMbiya' ityAditaH 'paccappiNati'tti yAra sugamam ] tatra--(nae NaM koDubiyapurisA siddhattheNa raNNA evaM vuttA samANA) < tataH te kauTumbikapuruSAH siddhArtharAjena evam uktAH santaH > (hahatuTTha jAva hayahiyayA karayala jAva paDisuNittA khippAmeva kuMDapure nayare cAragasohaNaM jAva ussavittA) < hRSTAH tuSTAH yAvat harSitahRdayA istayugmayojanapUrva yAvat pratizrunya zIghrameva kuNDapure nagare bandimocanaM yAvat yuga-musalasahasram UrvIkRtya > (jeNevaM siddhatthe khattie teNeva uvAgacchaMti) < yatra siddhArtha-kSatriyaH tatraiva upAgacchanti > (uvAgacchittA) < upAgatya > (karayala jAva kaTu siddhatthassa khattiyassa ranno eyamANattiyaM pacappiNaMti) < karayugmayojanapUrva yAvat aJjaliM kRtvA siddhArthakSatriyarAjasya etAm AjJA pratyarpayanti > // 10 // tie NaM se siddhatthe rAyA' ityAditaH 'ThiivaDiaM kareha' ti paryantam ] tatra- (nae NaM se siddhatthe rAyA jeNeva aNasAlA teNeva uvAgacchai) < tataH saH siddhArthoM rAjA CReal AES -ENGA I brary.org Jain Educ a For Private & Personal use only tional Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAva la TIkA vyA05 // 18 // A lA yatraiva vyAyAmazAlA tatraiva upAgacchati > (uvAgacchittA) upAgaMtya (jAva samvoroheNaM) ityAdi / samastA'ntaHpuraiH yAyatkaraNAt prathama 'savvidIe savvajuIe' ityAdi dIkSAkAlapaThitaM vakSyamANA''lApakavRndaM samagraM 'samboroheNaM' itiparyantam atra grAhyam / (savvapupphagaMdhamallAlaMkAravibhUsAe savvatuDiyasaddaninAeNaM) sarvapuSpagandhavastramAlyA'laGkArAdirUpA yA vibhUSA tyaa| < sarva > truTitAnAM-vAditrANAM yaH zabdaH ninAdazca-pratiravaH < tena> (mahayA iDrIe mahayA juIe mahayA baleNaM mahayA vAhaNeNaM mahayA samudaeNaM mahayA varatuDiajamagasamagappabAieNaM) mahatyA RddhayA yukta iti gamyaM / yuktyA-uciteSTavastughaTanayA yutyA vA melena, dyutyA vA''bharaNAdInAM / < mahatA> balena-sainyena / mahatA> vAhanena-zivikAvegasarAdinA / samudayena-saGgatAbhyudayena parivArAdisamudAyena vaa| mahatA para> tUryANAM yamakasamakaM-yugapata pravAdita-dhvanitaM tena / (saMkha-paNava-bherijhallari-kharamuhi-huDukka-muruja-muiMga-duMduhinigghosanAiyaraveNaM) shngkH-kmbuH| paNava:-mRtpaTahaH / bherI-DhakA / jhallarI-caturaGgulanAliH karaTisadRzI valayAkArA / ubhayato naddhA ityanye / kharamukhI-kAhalA / huddukkaa-tivlitulyaa| murujaH-maIlaH / mRdnggH-mRnmyH| dundubhiH-devavAdyam eSAM nirghoSaH-mahAzcaniH nAditaM ca-pratizabdaH tadrUpo yo ravaH tena / (ustukaM) [ityAdi] ucchulkA-muktazulkAM 'sthitipatitAM karoti' iti smbndhH| zulka-vikretavya bhANDaM prati maNDapikAyAM rAjadeyaM dravyam / (ukkara ukkiTu adijjaM amijaM abhaDappabesa) utkarAm-unmuktakarAM karaH-gavAdIn prati prativarSa rAjadeyaM dravyam / utkRSTAM-pradhAnAM / yadvA pharpaNaM-kRSTam unmuktaM kRSTaM yasyAM labhye'pi AkarSaNa niSedhAt / adeyAM ir%ari // 186 // JainEdur For Private & Personal use only wimagainelibrary.org Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 187 // vikrayaniSedhena kenA'pi na kasyA'pi deyam / ameyAM-krayavikrayaniSevAt / avidyamAno bhaTAnAM-rAjA''jJAdAyinAM bhaTTakA putrAdinRNAM pravezaH kuTumbigRheSu yasyAm / (adaMDimakudaMDima) ti daNDena nirvataM daNDima-kudaNDena nivRtaM kudaNDimaM rAja dravyaM tannAsti yasyAM / tatra daNDa:-aparAdhA'nusAreNa rAnagrAhyaM dravyaM / kudaNDastu-kAraNikAnAM prajJA'parAdhAt mahatyapyaparAdhino'pi aparAve alparAjagrAhyam [kvacid 'adaMDakudaMDima' ti pAThaH tatra daNDalabhyadravyaM dnnddH| zeSa prAgvat ] (adharimaM) ti avidyamAnaM dharima-dhAraNIyadravyam RNamukalanAt yasyAM kvacid 'aharimaM' ti kenA'pi kasyA'pyaharaNAt (gaNiyAvaranAija kaliyaM) gaNikAvaraiH-vilAsinIpradhAnaiH nATakIyaiH-nATakapratibaddhapAtraH kalitA yA [kvacita 'agaNiavagnAuijakaliyaM' iti pAThaH tatra agaNitaiH-pratisthAnaM sadbhAvAt asaGkhyAtaiH caraiH-pradhAnaiH nATakIyaH / zeSa prAgvat ] (amegatAlAyarANucariyaM) anekatAlAcarA'nucaritAM-prekSAkArivizeSA''se vitAm / (aNudadhUamuiMgaM (100) amilANa-malladAma pamuiya-pakkIliyajaNajANavayaM) anuzrutA-bhAnurUpyeNa vAdanArtham utkSiptA anuddhatA bAvAdanArthameva vAdakaiH aparitya kA mRdaGgA yasyAs / amlAnAni mAlyadAmAni-puSpamAlA yasyAM / pramuditaH-hRSTaH prakrIDitazca krIDitumArabdhaH saha puraja ne na janapada:-janapadavAsilokaH yasyAM [kvacit 'pamuiyapakkIliajaNAbhirAmaM ti pAThaH tatra pramuditaiH prakrIDitaizca janaiH abhirAmA / 'vijayavejahaI' ti kvacit tatra atizayena vijayaH vijayavijayaH sa prayojanaM yasyAM sA vijayajayikI tA] (isadivasa ThiivaDiyaM karei) ti daza divasAn yAvat sthitau-kulamaryAdAyAM patinA-antabhUtA yA putrajanmotsavasambandhinI va panikAdikA prakriyA tAM // 102 / / - // 18 Jain EducaA mational For Private & Personal use only wMusnelibrary.org Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvara TIkA vyA .. // 188 // RECE%ECREENEUSIC%Ato ['tae NaM siddhasthe' ityAditaH 'evaM vA viharai' ti paryantam ] tA-(nae siddhatthe rAyA dasAhiyAe ThiivaDiyAe vahamANIe) < tataH siddhArthoM rAjA> dazA'hikAyAMdazadivasapramANAyAM sthitipatitAyAM vartamAnAyAM> (saie a sAhassie a sayasAhassie ajAe a) zatikAna-zataparimANAn sAhasrikAn sahasraparimANAn / zatasAhasikAn-lakSapramANAn / 'yajI devapUjAyAm' iti dhAtoH yAgAn devapUjAH 'deva' zabdenA'tra arhatpratimA eva vaacytyaa'vgntvyaaH| yataH-bhagavanmAtApitroH zrIpArzvanAthA'patyasvena zramaNopAsakatvAd anyaa'bhidheytvaa'smbhvH| (dAe ya bhAe dalamANe yaM davAvemANe ya) dAyAn-parvadivasAdau dAnAni / bhAgAna-labdhadravyavibhAgAn mAnitadravyAMzAn vA / dadan dApayan (sahae ya sAhassie ya sayasAhassie ya laMbhe paDikachamANe ya paDicchAvemANe ya) < zatikAn sAhasrikAn lakSapramANAna > lAbhAn pratIcchan-gRhNan pratigrAhayan (evaM vA viharai) viharati-Aste // 103 // [tae NaM' ityAdita 'evaM vA viharaMti' ti paryantam] tatra- (tae NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa ammApiyaro) < tataH zramaNasya bhagavato mahAvIrasya > mAtApitarau (paDhame divase ThiivaDiyaM kareMti) sthitipatitAM-kulakramAntabhUtaM putrajanmocitamanuSThAna kArayataH sma / (taie divase caMdasUradasaNiyaM kariMti) candrasUryadarzanikAM-candrasUrya darzanA'bhidhAnamutsavavizeSa kurutaH / tathAhi-janmAhAdinadvaye'tikrAnte gRhasthaguruH samIpagRhe'ciMtA'hatapratimA'gre sphaTika // 188 Jain Educa t ional For Private&Personal Use Only wa l ilrary.org Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 189 // 48 mayIM rUpyamaya vA candramUrti pratiSThApya arcitvA ca vidhinA sthApayet / tataH snAtAM suvakhA''bharaNAM zizumAtaraM karadvayadhRtaputrAM candrodaye pratyakSacandrasanmukhaM nItvA- 'OM arha candro'si nizAkaro'si nakSatrapatirasi sudhAkaro'si auSadhIgarbho'si asya kulasya Rddhi vRddhiM kuru kuru sAhA' ityAdi candramantramuccaran mAtRputrayozcandraM darzayet / saputrA mAtA ca guruM praNamati guruvA''zIrvAdaM datte / yathA "sarvoSadhI mizra marIcirAjiH, sarvA''padAM saMharaNapravINaH / karotu vRddhiM sakale'pi vaMze, yuSmAkaminduH satataM prasannaH // 1 // tataH sthApitendumUrti visarjayet / kadAcidyadi tasyAM nizi caturdazI abhAvAsyA vA syAt sA'bhre vA vyomni candro na dRzyate tadA'pi tasyAmeva sandhyAyAM candradarzanaM kAryam / aparAyAmapi rAtrau candrodaye bhavatu tat // atha tasminneva dine prAtaH svarNamayIM tAmramayIM vA sUryamUrti pUrvavidhinA saMsthApya OM arha sUryo'si dinakaro'si tamohossi sahasrakiraNo'si jagaccakSurasi prasIda' / AzIrvAdazcAyam - "sarvasurAsurakhandyaH, kArayitA'pUrva sarvakAryANAm / bhUyAt trijagaccakSu - maGgaladaste saputrAyAH // 1 // mAtRputra sUtakabhayAttatra nA''neyau / tataH sthApita sUryadarzana vidhiH / samprati ca tatsthAne zizodarpaNadarzanaM kAryate // (chaDe divase dhammajAgariyaM jAgariMti) dharmeNa - kuladharmeNa lokadharmeNa vA paSThayAM rAtrau jAgaraNaM dharmajAgarikA tAM < kurutaH > | (ekkArasame divase vahate nivvattie asuijammakammakaraNe) ekAdaze divase vyatikrAnte > nivartite - atikrAnte azucInAm - azaucavatAM janmakarmaNAM - nAlachedanAdInAM yat karaNaM tasmin / ( saMpatte bArasAhe . // 149 // Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 19 // divase viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM uvakkhaDAvati) dvAdazA''khyadivase ravipulam kiraNAvalI azanapAnakhAdimasvAdimAdi> upaskArayata:-rasavatIM niSpAdayataH (uvakkhaDAvittA mittanAiniyaMgasayaNasaMbaMdhi TIkA vyA05 pariyaNaM nAe ya khattie ya AmaMtayaMti) mitrANi-muhRdaH / jJAtayaH-sajAtIyA maataapit-hai| bhraatraadyH| nijakA:-svakIyAH putraadyH| svajanA:-pitRvyAdayaH / sambandhina:-putraputrIprabhRtInAM shvshuraadyH| parijana:-dAsIdAsAdiH / jJAtakSatriyAzca RSabhasvAmisajAtIyAH < tAn Amantrayanti > (AmaMtayittA tao pacchA) < Amantrya tataH pazcAt > (pahAyAkayabalikammA kayakouyamaMgalapAyacchittA) < snAtau kRtabalipUjau kRtakautukamaGgalaprAyazcittau> (suddhappAvesAI maMgallAI pavarAI vatthAiM parihiyA) (appamahagghAbharaNAlaMkiyasarIrA) (bhoyaNavelAe bhoyaNamaMDavasi suhAsaNavaragayA) < bhojana velAyAM bhojanamaNDape sukhAsanopaviSTau> (teNaM mittanAiniyagasayaNasaMbaMdhipariyaNeNaM nAehiM khattiehiM saddhiM) (taM viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAima) (AsAemANA visAemANA paribhujemANA paribhAemANA) A-iSat svAdayantau-bahu tyajantau ikSvAdekhi / vizeSeNa-Adhikyena svAdayantau-alpaM tyajantau khajUrAdekhi / pari-sAmastyena bhuJjAnau-alpamapyatyajantau bhojyam / paribhAjayantau-anyebhyo yacchantI khAdyavizeSaM mAtApitarau iti prakramaH / (evaM vA viharaMti) ||104|| . For Private & Personal use only SASARASWAOMOMOM an m orary.org Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 19 // ['jimiabhuttuttarA0' ityAditaH 'evaM vayAsI'ti paryantam ] tatra-(jimiabhuttutarAgayA vi a NaM samANA) jimitau bhukottaraM-bhojanottarakAlam Agatau-upavezanasthAne iti gamyaM / santau / (AyaMtA cokkhA paramasuibhUA) AcAntau-zuddhodakena kRtazaucau / cokSau-lepasikthAdyapanayanena / ata eva prmshucibhuutau| (taM mitta nAiniyagasayaNasaMbaMdhipariyaNaM nAyae khattie ya) (viuleNaM pupphavatthagaMdhamallAlaMkAreNaM sakArati sammANeti) savistIrNena> puSpa-vastra-gandha-mAlyA'laGkArAdinA [satkArasanmAnavyAkhyA prAgvat ] (sakkArittA sammANittA) < tatkRtvA > (tasseva mittanAiniyagasayaNasaMbaMdhipariyaNassa NAyANaM khattiyANa ya purao evaM vadhAsI) < tasyaiva mitra-jJAti-putra-pitRvya-zvasura-dAsyAdInAM RSabhadevasajAtIyAnAM ca agre evam avAdiSAtAm > // 105 // ['puSvipi NaM' ityAditaH 'abhivaDAmo' ['vasamAgayA ya'] ti paryantaM sugamam ] tatra-(pulvipiNaM devANuppiyA ! amhaM eyaMsi dAragaMsi gambhaM vakaMtasi samANaMsi) < pUrvam api he devAnupriyAH ! asmAkam etasmin dArake garbha utpanne sati > (imaM eyArUvaM ajjhathie ciMtie jAva samuppajjitthA) < ayam etatsvarUpaH adhyavasAyaH cintito yAvat samutpanna:> (jappabhiI ca NaM amhaM esa dArae kucchisi gambha For Privale & Personal Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvA TIkA // 192 // vyaa.| HDHISHASHRS ARRORS tAe vakaMte) < yataHprabhRti asmAkam epa dArakaH kukSau garbhatayA utpannaH> (tappabhiI caNaM amhe hiraNNeNaM vaDAmo) (suvaNNeNaM dhaNeNaM dhanneNaM rajjeNaM jAva sAvaijjeNaM) < suvarNena dhanena dhAnyena rAjyena yAvat pradhAnadravyeNa > (pIisakkAreNaM aIva aIva abhivar3hAmo) (sAmaMtarAyANo vasamAgayA ya) < sAmantanRpAH vazamAgatAzca > // 106 // ['taM jayA NaM' ityAditaH 'nAmeNaM'ti paryantaM sugamam ] tatra-(taM jayA NaM amhaM esa dArae jAe bhavissai) (tayA NaM amhe eyassa imaM eyANurUvaM) < tadA vayaM etasya dArakasya imam etadanurUpaM > (guNNaM guNaNipphaNNaM nAmadhijjaM karissAmo "vaddhamANu"tti) (tA aja amha maNorahasaMpattI jAyA) < sA adya asmAkaM manorathasiddhiH jAtA > (taM hou NaM amhaM kumAre "vaddhamANe" nAmeNaM) < tasmAd bhavatu asmAkaM kumAraH nAmnA "varddhamAnaH" > // 107 / / ['samaNe bhagavaM' ityAditaH 'mahAvIre' tti paryantam ] tatra-(samaNe bhagavaM mahAvIre kAsavagutte NaM) < zramaNo bhagavAn mahAvIraH kAzyapagotra:> (tassa NaM tao nAmadhijjA evamAhijjeti-) < tasya trINi nAmAni evaM kathyante > (taM jahA-ammApiusaMtie vaddhamANe(1) sahasamuiyAe samaNe (2) samuditA-rAgadveSA'bhAvaH 'saha' tti sahabhAvinI AGEAAAEEbalarAvaka // 19 // M Jain Educ a tional For Privale & Personal use only www.udantirermurary.org Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 193 // ki. 17 samuditA sahasamuditA / yaccUrNi :- 'samui0 - rAgadosara hiyayA' tathA 'zramaNa" iti zrAmyati iti zramaNaH - taponidhiH 'zramU ca khedatapasoH' itivacanAt 2 / (ayale bhayabheravANaM parIsahovasaggANaM khatikhame parimANaM pAlae ghImaM) bhayam - akasmAt bhairavaM siMhAdibhayaM tayorviSaye acala:- niSprakampaH tadagocaratvAt / parISahopasargANAM kSutpipAsAdi - divyAdibhedAt dvAviMzati-SoDaza vidhAnAM kSAntyA -kSamayA kSamate- na tu asamarthatayA yaH saH kSAntikSamaH / pratimAnAM bhadrAdInAm ekarAtrikyAdInAM vA tattadabhigrahavizeSANAM vA pAlakaH pArago vA / dhImAn jJAnacatuSTayavAn / (aratiratisahe davie vIriyasaMpanne devehiM se nAma kayaM samaNe bhagavaM mahAvIre3) aratiratyoH sahaH samarthaH tanigrahAt / dravyaM tattadguNabhAjanaM / dravyaMbhavyam iti vyAkaraNokteH / rAgadveSarahitaH iti vRddhAH / vIryasampannaH- svasya siddhigamane nizcite'pi tapazcaraNAdau pravarttanAt / ata- "mahAvIra" 3 iti nAma devaiH kRtaM / Educatinational taccaivam- 'aha baDhai so bhayavaM, dialoacuo aNovamasirIo / dAsIdAsaparivuDo, parikiNNo pIDhamadehiM // 772 || asiasirao sunayaNo, biMboDo dhavaladaMtapaMtIo / varapaumaga bhagoro, phulluppalagaMdhanIsAso ||773|| jAIsarI u bhayavaM, aparivaDiehiM tihiM u nANehiM / kaMtIe buddhIe ya, ammahio tehiM maNuehiM // 774 || aha UNa avAso, bhayavaM kIlai kumAraehiM samaM / AmaliAkhilleNaM, loapasiddheNa puravAhi ||775 || tattha ya kheDDhe ruvakhaM, AruhiyavvaM tu khelayana rehiM / etthaMtare a sako, sohammasadAe ubaviTTho // 776 // saMtaguNakittaNayaM karei vIrassa amaramajjhammi / dhIrattaguNaviAro, paraguNagahaNaMmi talliccho // 777 // // 193 // www.embrary.org Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiraNAvalI TIkA vyA05 ABARBAR bAlo abAlabhAvo, abAlaparakamo mahAvIro / na hu sako bheseuM, devehi saiMdaehipi // 778 / taM vayaNaM soUNaM, micchadiTThI u aha suro ego / ciMtai mANusamittaM, tatthavi sisubhAvamAvannaM // 779 / / devehiM vi no tarai bheseu, saddahAmi no evaM / tA gaMtu bhesemI, ia ciMtima Ago tattha // 780 // kIlai jattha jiNiMdo, kIlaNarukkhaM ca veDhai samaMtA / kajjalavaNNaM kAuM, phaNirUvaM dIharaM bhImaM // 781 // taM daLUNa palANA, bhayabhIyA kIlamANayA kumarA / savvevi Thio vIro, phaNiNA vikao phaNADovo // 782 // so cittUga kareNaM, ullAle uNa ghallio dUraM / bhayarahieNaM jiNeNaM, lahu miliA te puNo DimmA / / 783 // ciMtai suro na bhIo, itthaM tA annahA puNo bhese / etthaMtaraMmi vIro, tiMdUsaya kIlaNaM kuNai // 784 // tehiM kumArehiM samaM, sovi suro DibharUvayaM kAuM / kIlai vIreNa sama, jiyo a so bhagavayA tattha // 785 // tappiTThIe vIro, ArUDho tassa vAhaNanimittaM / esocciya tattha, paNo jiassa jaM piTThimAruhaNaM // 786 // so vaDiuM payatto, veAlAkAradhArao ruho / sattatalamANadeho, saMjAo bhesaNahAe // 787 // jiNanAheNa vi pahao, piTThIe vajjakaThiNamuTThIe / so ArADi kAuM bhaeNa sasagovya saMkuDio // 788 // pAyaDiyAmararUvo, raMjiahiao ya paNamai jiNidaM / bhaNai tuhaM paramesara !, dhIrattaM tArisaM ceva // 789 // jArisayaM suravaiNA, suramajjhe vaNNi ti tA khamasu / majjha tuma bhesavio, parikkhaNatthaM jamevaM ti // 790 // bhujo bhujo khAmia, paNamiJa vIraM gao sa sohammaM / bhayavaM pi gihe ciTThai, visiTakalAviNoeNa / 791 // MECRECE%AAAACAROO // 194|| For Privale & Personal use only fairtelibrary.org Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 195 // ABHISHEHR454OMOMOMOMOMAra bAlattaNe vi sUro, payaie guruparakamo bhayavaM / 'vIra'tti kayaM nAma, sakkeNaM tuTThacitteNaM // 771 / / ityAmala kiikriiddaa| (prAkRtavIracaritre patra 33) (vi. A.) 1864. 65. 66.67.68. (malayagiri A.) 69. 70.71. 73. aha taM ammApiyaro, jANittA ahia aTThavAsaM tu / kayakoualaMkAra, lehAyariassa uvaNiti / / 1871 / / (76) tatra ca mAtApitarau, mohavazAdvividhamutsavaM kurutaH / lagnAdikavyavasthiti-purassaraM paramasantuSTyA // 1 // tathAhi-gajaturagasamUhaiH sphArakeyUradAraiH, kanakaghaTitamudrA-kuNDalaiH kaGkaNAdyaiH / rucirataradukUlaiH pazcavarNaistadAnIM, svajanamukha narendrAH sakriyante sma bhaktyA // 2 // tathA-paNDitayogyaM nAnAvastrA'laGkAranAlikerAdi / atha lekhazAlikAnAM, dAnA'rthamanekavastUni // 3 // tathAhi-pUgIphalazRGgATaka-kharjarasitopalAstathA khaNDA / cArukuli cArubIjA-drAkSAdisukhAzikAvRndam // 4 // sauvarNarAtnarAjata-mizritalikhanopakArakArINi / kamanIyamapIbhAjana-lekhanikApaTTikAdIni // 5 // vAgdevIpratimA'rcA-kRtaye muktAphalAdibhiH khacitam / sauvarNA'laGkAraM, karpUraprabhRtigandhabharam // 6 // sajjIkurutastadana, snAnaM kila kArayanti kulvRddhaaH| tIrthodakaiH pavitraH, pracuratarairbhagavataH pazcAt // 7 // divyA''bharaNapilepana-dukUlamAlAdyalaGkRtaM vIram / sauvarNazRGkhalA'zcita-kariNi samAropayanti tataH // 8 // tadA-zirasi dharanti pavitra-cchatrANyarka / sitakara karanikaraprabha-camarANi ca vIjayanti tathA // 9 // chatrainakanicchanananananaI. Jain Educatite national For Private & Personal use only Manibrary.org Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa |kiraNAna TIkA vyA05 // 196 // gyaM yajJopavItala / nirmitacAvadhinaiva, pATanI BABASAHAASAAAAAAAAEX dadati mahAdAnAni-pravarANi ca vAdayanti vAdyAni / gAyanti gAyanA api, nRtyanti vicitrapAtrANi // 10 // ityAdi mahaH pUrva, prbhuraagaatpnndditaa''shrydvaare| paNDita paricchado'pi ca, pIThaprabhRtIni sajayati // 11 // sakalakSititalavimalA-''khaNDalasamabhUpatermayA putraH / savizepaveSavidhinaiva, pAThanIyo vicintyaivam // 12 / / maNibandhabAhuvakSaH-karNalalATeSu karNayormUle / nirmitacandanatilakaH, kusumitatilakopamaH samabhUt / / 13 // parvAdyutsavavAsara-yogyaM yajJopavItaparyantam / parihitavAn savizeSa, vipro viprocitaM veSam // 14 // atrA'nnare-vAtAndolitaketuvajjalanidhau sakrAntazItAMzuvat, prodAmadvipakarNavanmRgadRzaH svAbhAvikasvAntavat / mUSottApita hemavad dhruvamapi prauDhaprabhAvAt prabho- rAkampena calA'calaM samabhavaddevendrasiMhAsanam // 15 // atha devendro'vadhinA, prabhusambandhaM vilokya vismytH| sakalatridazasamakSaM, provAcA'mRtasadRzavAcA // 16! sA''ne vandanamAlikA samadhurIkAraH sudhAyAH sa ca brAhamyAH pAThavidhiH sa zunimaguNA''ropaM sudhAdIdhitau / kalyANe kanakacchaTAprakaTanaM, pAvitryasampattaye, zAstrA'dhyApanamahato'pi yadidaM, yallekhazAlAkRte // 17 // mAtuH puro mAtulavarNanaM tat , laGkAnagayoM laharIyakaM tat / tatprAbhRtaM lAvaNamamburAzeH, prabhoH puro yadvacasAM vilaasH||18|| yataH-anadhyayanavidvAMso, nidravyaparamezvarAH / analaGkArasubhagAH, pAntu yuSmAn jinezvarAH // 19 // atha vigrIbhUyendraH, samAgatastatra cintayAmAsa / gAmbhIryamaho! bAle, yadayaM jJAnA'pi na brUte // 20 // yataH-bhUtaM bhAvi bhaviSyacca vastu sarva jinezvaraH / anantaparyAyopeta-mAvAlyAdapi vesyasau // 21 // // 196 / Jain Ed e mnational For Private & Personal use only rinelibrary.org Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 197 // AAAAAAAASHRESTHAAHASIRSANER yadi vA-garjati zaradina varSati, varSati varSAsu niHsvano meghH| nIco vadati na kurute, na vadati sAdhuH karotyeva // 22 // asArasya padArthasya, prAyeNA''Dambaro mahAn / nahi svarNe dhvanistAdRga, yAdRk kAMsye prajAyate // 23 // atha viprocitapIThe, vIraM saMsthApya pRcchati sma hriH| paNDitasaMzayaviSayI-bhUtAnapi zabdasandohAn // 24 // tathAcA''gamaH-sako ya tassamakkhaM, bhagavaMtaM AsaNe nivesittA / sadassa lakkhaNaM pucche, vAgaraNaM avayavA iMdaM // 7 // (A. bhaa.)||1872 / (vi. A.) tadA-vedAstA~caturo'pi vetti gaNitaH, granthapramANasmRti-stAnyahAdazalakSaNAni nikhilA~-starkAn sasAhityakAn / chando'laGkRtinATakAnyapi ca ya-stasya dvijAteH puro bAlo'sau kimu vakSyatIti sakalo lokaH sthitaH pronmukhH|25| atha varddhamAnakumaro, bhanakti paNDitamanaHsthasandehAn / sarvAnapi tadanantara-mavadat sa puraH surA'dhipateH // 26 // AbAlakAlAdapi mAmakInAn , yAn saMzayAn ko'pi niraasynn| vibheda tA~stAnikhilAn sa eSa, bAlo'pi bhoH! pazyata citrametat / 27 / / tadovAca punarapi zacIpatiH--manuSyamA zizureSa vipra!, nA''zaGkanIyo bhavatA svacitte / vizvatrayInAyaka eSa vIra-jinezvaro vAGmayapAradRzvA / 28 // tadanu jainendraM vyAkaraNaM jajJe / tataH-zAstrANyetAvantyapi, laghunA vIreNa kathamadhItAni / iti janamAnasasaMzaya-vicchittyai hariravocadidam // 29 // | // 19 // For Privale & Personal use only mainelibrary.org Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 198 // yadvat sahasrakarazubhrakarapradIpA, jyotizvayaiH prasRmaraiH sahitA sadaiva / AgarbhataH satatasarvaguNastathaiva, jJAnatrayeNa sahito jinavarddhamAnaH // 30 // ityAdyuktvA sasya, sthAnaM gatavAn haristathaiva vibhuH / sakalajJAtakSatriya - parikalito nijakasaudhamagAt // 31 // iti zrIvIrakumArale khazAlAkaraNam // 108 // ['samaNassa NaM bhagavao' ityAdita: 'jasavaIi vA' ityantam ] tatra - ( samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa piyA kAsavago teNaM) < zramaNasya bhagavato mahAvIrasya pitA kAzyapagotraH > (tassa NaM tao nAmadhijA evamA hijjeti ) < tasya trINi nAmAni evaM kathyante ( taM jahAsiddhatthei vA sijjaise i vA jasase i vA) tadyathA - siddhArthaH 1 zreyAMsaH 2 yazazaH 3 (samaNassa bhagavao mahAvorasa mAyA vAsiTThIgotteNaM tIse tabho nAmadhinA evamAhijjati) zramaNasya bhagavato mahAvIrasya mAtA vaziSTha gotrA tasyAH trINi nAmAni evaM kathyante ( taMjahA - tisalAi vA videhadinnA i vA pIikAriNI i vA) tadyathA - trizalA 1 videhadinnA 2 prItikAriNI 3 > (samaNassa bhagavao mahAvIrassa pitijje supAse / jiTThe bhAyA naMdivadvaNe bhagigo mudaMsaNA ) < zramagasya bhagavato mahAvIrasya pitRvyaH supArzvaH / vRddho bhrAtA nandivarddhanaH / bhaginI sudarzanA (bhAriyA jasoA koDinnAgotteNaM strI yazodAnAmnI kauDinya gotrA / taccaivam -> evaM bAlabhAvA'tikrameNA'vAptayauvano'yaM 'bhogasamarthaH' iti vijJAta bhagavatsvarUpAbhyAM mAtApitRbhyAM prazastatithinakSatra Jain Educaternational kiraNAvalI TIkA vyA0 5 / / 198 / / alibrary.org Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 199 // Recarnar muhUrteSu naravIratRpatisutAyA yazodAyAH pANigrahaNaM kAritaH / tayA ca saha paJcavidhAn mAnupyakAn bhogAn bhuJjAnasya bhagavataH putrI samabhUt / (samaNassa NaM bhagavo mahAvIrassa dhUA kAsavIgottaNa) (tIse do nAmadhinA evamAhijjaMti) (taM jahAaNojA ivA piyadasaNA ivA) < tadyathA-anodyA priyadarzanA ca> sA ca pravaranarapatisutasya svabhAgine yasya jamAle: pariNAyitA / tasyAmapi ca zeSavatInAmnI putrI / sA ca (samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa nattUI kAsavagotteNaM) bhagAto natUI ti dauhitrItyarthaH / kAzyapagotrA / (tIse NaM do nAmadhijjA evamAhijjati) < tasyA dve nAmnI evaM kathayante > (taM jahA-sesavaI vA jasavaI vA) < tadyathA-zepavatI yazovatI ca> 109 / [samaNe bhagavaM' ityAditaH 'evaM vayAsI'ti paryantam] tatra- (samaNe bhagavaM mahAvIre dakkhe dakkhapainne paDirUve AlINe bhaddae viNIe) dakSaH-kalAsu / dakSA-pratijJAtasiddhipAragAmitayA padavI pratijJA yasya / pratirUpaH-tattadguNasaGkramaNe darpaNavAt viziSTarUpo vA / AlInaH-sarvaguNairAzliSTaH guptendriyo vA / bhadrakA-saralaH bhadraH-vRSabhaH tadvad gacchati iti bhadrago vA / bhadado vA-sarvakalyANadAyitvAt / vinItaH-vinayavAn suzikSito vA / jitendriyo vaa| yata:-'vinayo hIndriyajapa-stAkaH zAstramarhati / vinItasya hi zAstrArthAH, prasIdanti tataH zriyaH // 11 // etAni vizeSaNAni bhogAvasthAyAM varSadvayabhAvasaMyatadazAM ca pratItya yathAsambhavaM yojyAni / (nAe nAyaputteta 5 OGEOGREAK // 199 // Jain Educ a tional For Private & Personal use only o brary.org Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 200 // 1 nAyakulacaMde videhe videhadinne videhajace videhasUmAle) (ti) jJAtaH - prakhyAtaH jJAto vA jJAtavaMzyatvAt / jJAtaH-siddhArthaH tasya putraH jJAtaputraH / na ca putramAtreNa kAcit siddhiH syAd / ityAha- jJAtakulacandraH / videhe iti - viziSTa dehaH vajraRSabha nArAcasaMhanana - samacaturasrasaMsthAnopetatvAt / yadvA-' dihak upalepe' vigato deha:- lepaH asmAt nirlepaH - bhogeSvapi vairAgyavattvAt / videhadinnA - trizalA tasyA apatyaM videhadinnaH / tasyA eva aurasa putratvA'bhidhAnAyAsse - ' bhImo bhImasena' iti nyAyAt videhA- trizalA tasyAM jAtA arcA-zarIraM yasya savidehajA'caH / yadvA- videhaHanaGgaH sa yAtyaH- pIDayitavyo yasya sa videhayAtyaH / vizeSeNa dihyate-lipyate pApairAtmA atra iti videha: - gRhavAsa: tatraiva sukumArI titve tu vatvAt / (tIsaM vAsAI videhaMsi kaTTu ammApiUhiM devattagae hiM) triMzadvarSANi videhe gRhavAse kRtvA sthitvA / triMzadvarSANi punarevam - aSTAviMzativarSA'tikrame mAtApitroH turyaM svarga - mAhendram / AcArAGgA'bhiprAyeNa tu zrIpArzvanAthopAsa kayoH anazanena acyutaM gatayoH / pravrajyAye zrIvIro nandivarddhanamanujJApitavAn' yadAss ! pUrNo mamA'bhigrahaH tataH pravrajAmi ' iti / to bhai jibhAyA mama jaNaNIjaNayavirahaduhiassa / tuha virahaggI suMdara ! khayaMmi khAromo hoi ||808 // viraktAtmA svAmyAha-piamAibhAibhaiNI, bhajjAputtattaNeNa savvevi / jIvA jAyA bahuso, jIvassa u egamegassa // 811 // tA kaMmi kaMmi kIra, paDibaMdho vA kaMmi kami vA neva / ia nAUNa mahAyasa !, mA kijjau sogasaMtAvo // 812 // nRpaH prAha - ahamavi jANAmi imaM, kiMtu mamaM baMdhaNA na turhati / jIviyabhUSaNa tae, ajja vimukassa sayarAhaM // 813 // Jain Educational kiraNAva TIkA vyA0 5 // 200 // library.org Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 201 // AASACCUMEACHECECCLES tA maha uvaroheNaM, vAsAI dunni ciTThasu gihammi / uttamapurisA duhiyaM, daTTuM karuNAyarA huMti (honti) // 814 // vIraH evaM hou naresara !, kiMtu mamaTThA na koi AraMbho / kAyavyo haM phAsua-bhoaNapANeNa cihissaM // 815 / / evaM cia paDivanne, ciTThai muhajhANabhAvaNo vIro / visayasuhanippivAso, dayAvarI savvajIvesu // 816 // (vIracaritre) patra 34-35 // tataH samadhikaM varSadvayaM vastrA'laGkAravibhUSito'pi prAsukaiSaNIyA''hAraH zItodakamapyapiban bhagavAn tasthivAn / na ca prAsukenA'pi jalena sarvasnAnaM kRtavAn / kevalaM lokasthityA hastapAdamukhaprakSAlanaM prAsakenaiva jalena cakAra / niSkramaNamahotsave tu sacittodakenA'pi snAtavAn / brahmacarya tu suvizuddhaM tataHprabhRti jAvajIvameva paripAlitavA~zca / iha yadA bhagavAn jAtaH tadAnImeva-'caturdazasvapnasUcito nizcayena bhAvI cakravartI iti lokakhyAtimAkarNya svasvamAtApitRbhiH zreNikacaNDapradyotAdayaH kumArA bhagavatparyupAsanAya pressitaaH| bhagavati ca ghorA'nuSThAnapare- naiSa cakravartI' iti svasvagRhaM pratijagmivAMsaH / evaM varSadvayA'nte-(gurumahattaraehiM anbhaNuNNAe samattapainne) guruNA-jyeSThabhrAtrA nandivarddhanena mahattarakaizca-rAjyapradhAnaiH abhyanujJAtaH-pravrajyA'rtha dattA'numatiH zrIvIraH samAptapratijJa:-'nAI samaNo hohaM ammApiaraMmi jIvaMte' (A. bhA. 59) iti garbhasthagRhItA'bhigrahasya aSTAviMzatyA varSaH nandivarddhanoparodhA'bhigrahasya ca varSadvayena pAragamanAt (puNaravi logaMtiehiM jIyakappiehiM devehiM) punarapi iti vizeSadyotane ekaM tAvat samAptapratijJaH, vizeSatazca-lokAntikadevaiH BAAPAAAAAA - D // 20 // Dateibrary.org . JainEduaanemational Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa. // 202 // TIkA vyA05 bodhina' iti gamyam tRtIyAyA anythaa'nupptteH| lokA'nte bhavAH lokA'ntikA brahmalokavAsina ekAntasamyagdRSTayaH sArasvatAdyA nikAyabhedAnnavadhA / tadyathA-sArassayamAiccA vaNhI varuNA ya gaddatoyA ya / tusiA avvAbAhA aggicA ceva rihA ya // 1884 / / ee devanikAyA bhayavaM bohiMti jiNavariMdaM tu / sabajagajjIvahi bhayavaM titthaM pavattehi // 1885 // (vi. A.) yadyapi svayaMsaMbuddhatvAt tadupadezanirapekSo bhagavAn tathApi te devA jItakalpitA:-'jItam' avazyamAcaraNIyaM kalpitaM kRtaM yaiH te jItakalpitAH / jIte vA avazyaMbhAvena kalpa-itikartavyatA jItakalpaH sa eSAmasti iti jItakalpikAH | taiH| vibhaktivyatyayAt te lokAntikAH devAH (tAhiM iTAhiM jAva vaggRhiM aNavarayaM abhinaMdamANA ya abhithuvyamANA ya evaM vayAsI) < tAbhiH iSTAbhiH yAvat valgubhiH> prAgvat vyAkhyAtAbhiH vAgbhiH anavarataM bhagavantam abhinandayantaH-samRddhimantam AcakSANAH gambhIrAbhiH mahAdhvanibhiH apunarutAbhiH iti vyaktam / // 11 // ['jaya jaya naMdA' ityAditaH 'saI pauMjaMti ti paryantam] tatra- (jaya jaya naMdA! jaya jaya bhadA! bhaI te) jayaM labhastra sambhrame dvivacanaM, nandati-samRddho bhavati iti nandaH tadAmantraNaM, dIrghatvaM tu prAkRtatvAt / athavA jaya tvaM jagannanda ! / evaM (jaya0) navaraM bhadraka:-kalyANavan kalyANakArI vA bhadraM te bhavatviti shessH| (jaya jaya khattiyavaravasahA ! vujjhAhi bhagavaM loganAhA ! sayalajagajjIvahiyaM CAAAAAAAE // 202 // Jain E a tional For Privale & Personal Use Only wwwjarmelibrary.org Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 203 // pavatehi dhammatitthaM) he kSatriyeSu varavRpabha ! svaM jaya buddhyastra he bhagavan ! lokanAtha ! sakalajagajjIvahitaM dharmapradhAnaM tIrtha pravarttaya > (hiyasuhanisse asakaraM savvaloe savvajIvANaM bhavissai tikaTuTu jaya jaya sa paraMjaMti) hitaM - padhyAnnavat sukhaM zarma zubhaM vA kalyANaM niHzreyasaM mokSaH tatkaraM sarvasmin loke ye sarvajIvAH teSAm < bhaviSyati iti kRtvA jaya jaya zabda prayuJjate // 111 // [' piNaM' ityAdita: ' paribhAittA' iti paryantam ] tatra - (puvipi NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa mANussagAo gihatthammAo) manuSyocitAd gRhastha vivAhAdeH pUrvamapi zramaNasya bhagavataH < mahAvIrasya > (aNuttare Ahoie appaDivAI nANadaMsaNe hotthA) anuttaram - abhyantarA'vadhisadbhAvAt sarvotkRSTam / Abhogikam - Abhogaprayojanam / apratipAti- anivarttakam AkevalotpatteH / avadhijJAnam avadhidarzanaM cAsssIt / tacca paramAvadheH kiJcidUnaM [' ahohie 'ti kvacit tatra - adhosadhiH - adhaHpariccheda bahulo'bhyantaro'vadhiH ityarthaH ] tathA ca cUrNi :- 'ahohia 'tti adbhutarohohi / ata eva - ""neraiyadevatitthaMkarAya ohissa bAhirA huMti / pAsaMti savvao khalu, sesA deseNa pAsaMti "tti // 66 // ( Ava. malaya . ) ] (tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre teNaM aNuttareNa AhoieNaM nANadaMsaNeNaM) < tataH zramaNo bhagavAn mahAvIraH tena anuttareNa upayogapradhAnena jJAnadarzanena (apaNo nikkhamaNakAlaM Abhoei) Abhogayati - vilokayati (AbhottA ) (cicA hiraNNaM cicA suvaNNaM cicA dhaNaM cicA rajjaM Jain Education national // 203 // library.org Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvarka TIkA vyA05 // 204 // NEHASHASRASHAHAR ASOM ciccA raTuM) [hiraNyAdi vyAkhyA prAgvat ] < tyaktvA hiraNyaM tyaktvA suvarNa tyaktvA dhanaM tyaktvA rAjyaM tyaktvA rASTra> (evaM yalaM vAhaNaM kosaM koDAgAraM ciccA puraM ciccA aMteuraM ciccA jaNa vayaM) < evaM balaM vAhana koza koSThAgAraM tyaktvA puraM tyaktvA antaHpuraM tyaktvA lokaMra (ciccA vipula-dhaNa-kaNaga-rayaNa-maNi-mottiya-saMkha-sila-ppavAla-rattarayaNa-mAiaM saMtasArasAvaijjaM vichaDaittA vigovaitA) vicchadya-vizeSeNa tyaktvA dIkSAmahimakaraNato / vicchardavadvA kRtvA vicchdH-vistaarH| tathA tadeva guptaM sat vigopya-prakAzIkRtya dAnA'tizayAt / athavA 'gupiH kutsane kutsanIyametad asthiratvAda iti uktvA (dANaM dAyArehiM paribhAittA) dIyate iti dAna-dhanaM dAyAya-dAnA'rtham A RcchantIti aci dAyArA:-yAcakAH tebhyo-dAnA'hebhyaH paribhAjya-vibhAgena dattvA paribhAvya vAAlocya-"etebhya idamidaM dAtavyam' iti / athavA dAtRbhiH-svaniyuktanRbhiH dAnaM paribhAjya-dApayitvA (dANaM dAiyANaM paribhAittA) dAya:-bhAgo'sti eSAM dAyikAH-gotrikA: tebhyo dAna-dhanaM vibhAgaM paribhAjya-vibhAgazo dattvA zItatrANapaTI na cA'gnizakaTI nAsti dvitIyA paTI, bhojye kSipracaTI na cA'mRtaghaTI zAke na ramyA vttii| nirvAtA na kuTI priyA na gumaTI bhUmau nighRSTA kaTI, zrImadvIra ! taba prasAdakaraTI bhidyAn mamA''pattaTI // 1 // evaM ca dAnavidhAnaM kadA? kiyat kAlaM? kiM pramANa ? kiM nirghoSapurasparaM ca ? ityAdi AvazyakaniyuktyAdevagantavyam / tadyathA BREABASAHARI VIR04 // Sain Education sational For Privale & Personal use only WMF ebrary.org Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 205 // ka. ki. 18 kara 'svaccharaNa hohI abhinikkhamaNaM tu jiNavariMdANaM, to atyasaMpayANaM pavattara putrasUraMmi // 816 // egA hiraNa koDI, aTThe agUgagA sayasahassA / kharodayamAIaM dijjai jA pAyarAsAo ||817|| varaha varaM varaha varaM, ia ghosijjai mahaMtasadeNaM / puratia - caukka - caccara-ratthA - rAyappAi // 819 // jo jaMvare taM tassa, dijjai hemavatthamAIaM / viaraMti tattha tivasA sakAeseNa savrvvapi // 820 || tinneva ya koDisayA, aTThAsII a huMti koDIo / asI ca sayasahassA evaM saMcchare dinnaM' // 821 // tattadvArSikadAnavarSaviramad dAridryadAvAnalAH sadyaH sajjitavA jirAjivasanA'laGkAra durlakSyamAH / samprAptAH svagRhe'rthinaH sazapathaM pratyAyayanto'GganAH, svAmin ! SiGgajanaiH niruddhahasitaiH ke ? yUyamityucire // 1 // 'puTTho a puNo bhAyA jiNeNa vIreNa vigayamoheNa / tuha saMtio hu avahI puNNo gihAmi dirukhamahaM // / 825 // yaha sohavaMdaNamAlAmaMcAimaMcarama NijjaM / kuMDaggAmaM nagaraM suraloasamaM kayaM taiyA' // 827 // tato nandIvardhananRpaH zakrAdayazca pratyekamaSTo tara sahasra suvarNamaya-rUpyamaya-maNimaya-suvarNarUpyamaya- suvarNamaNimaya-rUpyamaNimaya- suvarNarUpyamaNimaya-mRnmaya kalazAdiniSkramaNA'bhiSekasAmagrIM kArayanti / tataH acyutendrAdyaizcatuHSaSTyA surendraiH abhiSeke kRte acyutAdyAbhiyogika surakRtA sauvarNAdikalazAH zrInandIvardhana kArite sauvarNAdikalazeSu divyA'nubhAvataH praviSTAH / tataste adhikataraM zobhitavantaH / tataH zrInandIvardhano rAjA sAminaM siMhAsane pUrvAbhimukhaM Jain Educational // 205 // brary.org Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiraNAvala TIkA 5 vyA0 zrIkalpa- nivezya devA''nItakSIrodasamudrAdinIraiH sarvatIthamRttikAbhiH sarvakaSAyaizcA'bhiSekaM karoti / indrAzca sarve'pi bhRGgArA''darzAdi // hastA 'jaya jaya' zabdaM prayuJjAnAH svAminaH purataH tiSThanti / // 206 // tataH-'suracaMdaNANulitto, surataruvara kusumamAlaciMcaio / siavasthapAuaMgo jassa ya mUllaM sayasahassaM // 831 / / bhAsurakirIDamauDo, hAravirAyaMtakaMThavacchayalo / keUrakaDayamaMDiabhudaMDo kuMDalAharaNo' // 832 // tataH zrInandIvardhanA''diSTAH kauTumbikapuruSAH anekastambhazatasanniviSTAM maNikanakavicitrAM pazcAzaddhanurAyatAM paJcaviMzatidhanurvistINAM patriMzaddhanuruccAM candraprabhA'bhidhAM zivikAmupasthApayanti / tato devA api / paraM devA''nItazibikA lA zrInandIvardhanA''nItazibikAyAmeva divyA'nubhAvataH praviSTAH / tataH sA atIva zobhitavatI // 112 / / ['teNaM kAleNaM' ityAditaH 'evaM vayAsI'ti paryantam] tatra- (teNaM kAleNa teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre) (je se hemaMtANaM paDhame mAse paDhame pakkhe maggasirabahale) (tassa NaM maggasirabahulassa dasamIpakkhaNaM) tataH prabhuH tasya > mArgazIrSakRSNadazamyAM tithau (pAINagAmiNIe chAyAe porisIe abhinivaDAe pamANapattAe) pUrvadiggAminyAM chAyAyAM pAzcAtyapauruSyAM pramANaprAptAyAm abhinittAyAM-jAtAyAM (subvaeNaM divaseNaM vijaeNaM muhattaNaM caMdappabhAe sIAe) suvratAkhye divase BARBIBARBASNETISAE HEATERESEART // 206 // Jain Ed e rational For Privale & Personal Use Only 4 Inglibrary.org Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 207 // **** vijayAkhye muharne hastottarAnakSatre kRtaSaSThatapAH vizuddhadyamAnalezyAkaH sarvA''bharaNabhUSitaHpralambavanamAla: parihitazvetakanakakhacitAntapradeza-lakSamUlyanAsAniHzvAsavAtavAhyasukumArataravastraH pUrvoktAyAM zibikAyAmAruhya pUrvAbhimukhaM siMhAsane niSIdati / prabhoH dakSiNataH kulamahattarikA haMsalakSaNaM paTazATakamAdAya, vAmapArzve prabhorambadhAtrI upakaraNamAdAya, pRSThe ca varataruNI sphArazRGgArA dhavalA''tapatram , IzAnakoNe caikA pratipUrNa bhRGgAram , AgneyakoNe tvekA kanakadaNDamaNivicitratAlavRntamAdAya | bhadrAsane nipIdati / tataH zrInandIvardhanA''diSTA hRSTAH puruSA yAvacchibikAnutpATayanti / atrAntare-zakaH zibikAyA dAkSiNAtyAmuparitanI bAhAm , IzAnendra uttarAhAmuparitanI bAhAM, camarendro dAkSiNAtyAmadhastanI bAhAM, balIndra uttarAhAmadhastanI baahaaN| zeSA bhavanapati-vyantara-jyotiSka-vaimAnikendrA yathAI zibikAmutpATayanti / tataH zakrezAnavarjAH tAmudvahanti / zakrezAnau tu cAmarAbhyAM viijytH| yataH-'siMhAsaNe NisaNo, sakkIsANA ya dohiM pAsehiM / vIyaMti cAmarehiM maNikaNagavicittadaMDehiM // 1895 // pubdhi ukkhittA mANu-sehiM sA haTTharomakUvehiM / pacchA vahati sIyaM asuriMdasuriMdanAgiMdA // 1896 // cala cavalabhUsaNabharA, scchNdviuviaabhrnndhaarii| deviMda-dANaviMdA, vahaMti sIyaM jiNidassa // 1897 / / kusumANi paMcavaNNANi, urthatA duMduhI a tADatA / devagaNA ya pahaTThA, samaMtao ucchukaM gayaNaM // 1898 // vaNasaMDovya kusumio, paumasaro vA jadA sarayakAle / sohai kusumabhareNaM, ia gayaNayalaM suragaNehiM 1901 // // 207 / One Sain Educ a tional For Privale & Personal Use Only D elibrary.org Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvara TIkA vyaa0| // 208 // AAAAAAGEAAAAA ayasivaNaM va kusumizra, kaNiAravaNaM caMpagavaNaM ca / tilagavaNaM vA kusumiaM, ia gayaNayalaM suragaNehi // 1903 // jAva ya kuMDaggAmo, jAva ya devANa bhavaNa-AvAsA / devehi ya devIhi ya avirahiaM saMcaraMtehiM // 1889 // varapaDahabherijhallari-duMduhi saMkhasahiehiM tUrehiM / dharaNiyale gayaNayale tUraninAo paramarammo' // 1904 // (vi. A.) vyavasAyAn vyApArAMzca, muktvA draSTuM yyunraaH| striyo nija nijaM karma, tyaktvA'guH kautukotsukAH // 1 // zrutvA vAdyaughani?NaM, khiyo'bhavan suvihlaaH| [yataH-strINAM SaD vastUni prAyastvativallabhAni sahajaguNAni-'kalikajjalasiMduraM tUraM dugdhaM ca jAmAtA iti cakrurnAnAvidhAzceSTAH sarveSAM vismayapradAH // 2 // yathA-kastUryA nayanayuga, gaNDau kila kajjalena kAzcikayA / kaNThaM hAreNa kaTiM, karakamalaM nUpureNa tathA // 3 // kaGkaNakAbhyAM kramaNau, calanatalaM candanadravairbhavyaiH / sadalaktarasena vapu-vibhUSayanti sma vismytH||4|| tathA-grahaNaM rudatAM pathi, parabAlAnAM nijakasambhramAcakruH / ghATapaTIzATakayorviparItatayA ca paridhAnam // 5 // zithilaparidhAnabandha, gADhe kartuM na zaknuvatyastAH / vAtoDDInaziroMzuka-vadhujano'jani kumArIva // 6 // kAzcitkRtArdhatilakA, kAzcitkaNakabhUSaNAH kAzcit / prakSAlitaikacaraNA, ekAJjitalocanA api ca // 7 // kAzcidapi bhojanAdA-cavihitazaucA vicitracitraNa / bAhekadezaparihita-kaThacukyaH kautukAdIyuH // 8 // PERMISCRECECTECRECECACAGE // 208 Jain Educ a tional Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 209 // tathA-bhagavati zivikA''rUDhe pravajyAyai gantuM pravRtte tatprathamatayA sarvAtmanA ratnamayAni aSTau maGgalAni purataH krameNa prasthitAni, tadyathA-svastikaH zrIvatsaH nandyAvataH vardhamAnakaM bhadrAsanaM kalazaH matsyayugmaM darpaNazca / tataH krameNa-pUrNakalazabhRGgAracAmarANi, tataH-mahatI vaijayantI, tataH-vaiDUryadaNDasthaM vimalAtapatraM, tataH-maNikanakamayaM sapAdapIThaM siMhAsana, tata:-aSTazatamAroharahitaM varaturagANAM, tataH-aSTazataM varakuJjarANAM, tataH-aSTazataM saghaNTAnAM sapatAkAnAM sanandIghoSANAm anekapraharaNA''varaNasambhRtAnAM rathAnAM, tataH-aSTazataM varapuruSANAM, tata:-hayA'nIkaM, tata:-gajA'nIkaM, tata:-rathA'nIkaM, tataH-padAtyanIkaM, tataH-laghupatAkAsahasramaNDito yojanasahasrocchyo mahendradhvajaH, tataH-khaDgagrAhAH kuntagrAhAH pIThaphalakagrAhAH, tata:-hAsakArakA narmakArakAca, tataH-kAndarpikAH 'jaya jaya' zabdaM prayuJjAnAH, tadanantaraM bahava ugrAH bhogAH rAjanyAH kSatriyAH talavarA mADambikAH kauTumbikAH zreSThinaH sArthavAhAH devA devyazca sAminaH purataH pRSThataH pArzvato vyavasthitAH smprsthitaaH| tadanantaram--(sadevamaNuAsurAe parisAe samaNugammamANamagge) sadevamanujA'surayA-svargamartyapAtAlavAsinyA parSadA-janasamudAyena samanugamyamAnam-anuvrajyamAnaM bhagavantam agre-agratazca (saMkhiacakia-laMguliya-muhamaMgaliya-vadvamANa-pUsamANa-ghaMTiyagaNehiM)tti zAsikAdyaiH parivRtaM / tatra-zAnikA:-candanagarbhazaGkahastAH maGgalakAriNaH zaGkavAdakA vA, cAkrikA:-cakrapraharaNAH kumbhakAratailikAdayo vA, lAGgalikA-galAvalambitasuvarNAdimayalAGgalAkAradhAriNo bhaTTa vizeSAH karSakA vA, mukhamAGgalikAH-mukhe maGgalaM yeSAM te cATukAriNa ityarthaH, vardhamAnAH-skandhA''ropitapuruSAH, puSyamANA-mAgadhA mAnyA vA, ghaNTayA caranti iti ghANTikA 'rAuliyA' iti rUDhAH HEREHRESHARIREX 43 // 209 // t ional www Jain Educa rary.org Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvala TIkA vyA05 // 21 // teSAM gaNaiH 'vaDiagaNehiM tti kvacit tatra khaNDa kagaNAH-chAtrasamudAyAH) (tAhiM iTTAhiM jAva vaggUrhi abhiNaMdamANA abhithuvyamANA ya evaM vayAsI) tAbhiH iSTAbhiH ityAdivizeSaNopetAbhiH vAgbhiH abhinandantaH abhiSTuvantazca prakramAt kulamahattarAdisvajanA evam avAdiSuH // 113 // ["jaya jaya naMdA!' ityAditaH 'saI pauMtitti payantam ] tatra- (jaya jaya naMdA ! jaya jaya bhaddA ! bhadaM te) ['jaya' ityAdi prAgvat ] < jaya samRddho bhava, jaya tvaM kalyANavan ! bhadraM te bhavatu > (abhaggehiM nANadasaNacarittehiM ajiyAiM jiNAhi iMdiyAI)tti abhagnaiH-niraticAraiH jJAnadarzanacAriau: upalakSitaH tvam ajitAni ajeyAni vA jaya-vazIkuru indriyANi-zrotrAdIni (jiaM ca pAlehi samaNadhamma) jitaM ca-sAtmyApannaM pAlaya zramaNadharma-kSAntyAdidazalakSaNaM (jiyavigyo vi ya vasAha taM deva ! siddhimajjhe) jitavighno'pi ca tvaM he deva ! vasa-nivasa siddhimadhye api-ceti samuccaye / atra 'siddhi'zabdena zramaNadharmasya vazIkAraH taspa madhyaM-lakSagayA prakarSaH / tatra tvaM nirantayaM tiSTha ityrthH| ata eva (nihaNAhi rAgadosamalle taveNaM dhiidhaNiyabaddha kacche) rAgadveSamallo nijahi-nigRhANa tapasA-bAhyA'bhyantareNa sAdhakatamena dhRtau-santoSe dhairya vA dhaNiyamatyartha baddha kakSaH san (maddAhi aTThakammasattU jhANeNaM uttameNaM sukkeNaM) maIya aSTakarmazatrUn / kena kRtvA ? dhyAnena / tatrA'pi AttaraudraniSedhAyA''ha-ut tamasA-tamo'tItena zuklena-zuklA''khyena / (appamatto harAhi ArAhaNapaDAge ca vIra ! telukaraMgamajjhe) apramattaH pramAdarahitaH san gRhANa ArAdhanApatAkAM vIra ! iti bhagavadAmantraNaM %EC% ec% 4 // 210 // Jain Eduell national For Privale & Personal Use Only 178brary.org Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 21 // trailokya meSa raGga:-malAkSATakaH tanmavye / (pAvaya vitimiramaNuttaraM kevalavaranANaM) prApnuhi vitimiram anuttaraM kevalavarajJAnaM / (gaccha ya nuskha paraM payaM jiNavarovaiTeNaM maggeNaM akuDileNaM haMtA parIsahacama) gaccha ca mokSaM paraM padaM jinaparopadiSTena-RSabhAdijinoktena mArgeNa-ratnatrayalakSaNena akuTilena-kapAyaviSayAdikauTilyaparihArAta akSepeNa mokSaprApakatvAcca saralena hatyA parIpahaca{ (jaya jaya khattiavaravamahA!) jaya kSatriyavaravRSabha ! jAtyakSatriyo hi paracamaM hani (vahuI divasAI yahaI pakkhAI bahaI mAsAI bahaI uUI bahaI ayaNAI bar3hAI saMvaccharAI) kRtavaH-dvimAsA hemantAdyAH < bahUni > ayanAniSaNmAsAni dakSiNA'yanottarA'yaNarUpANi bahun saMvatsarAn > (abhIe parIsahovasaggANaM khatikhame bhayabheravANa) abhItaH parIpahopasargebhyaH / bhayabhairavANAM-bhairava bhayAnAM kSAntikSama:-kSAntyA kSamaH na basAmarthyAdinA / [kvacit 'abhibhaviagAmakaMTake' tti tatra grAma kaNTakAna-indriyagrAmapratikUlAn durvAkyajalpanaparAdIn abhibhUya-apakarNya] (dhamme te avigdhaM bhavau tikaTTu jaya jaya saI pauMjaMti) dharma-prastutasaMyame te-taba avighnaM-nirvighnatA bhavatu itikRtvA ityuccArya jayajayazabdaM prayuJjate svajanA eva // 114 // [tae paM' ityAditaH 'teNeva uvAgacchai'tti paryantam] tatra- (tae NaM samaNe bhagavaM mahAvore) < tataH zramaNo bhagavAn mahAvIra:> (nayaNamAlAsahassehiM picchijamANe picchinnamANe) nayanamAlA:-zreNisthitajananetrapatayaH tAsAM sahasraiH, evamagre'pi raprekSyamANaH 2> / (bayaNa Jain Educa t ional For Private & Personal use only walaManorary.org Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 212 // IFRESEARCRECRECORREC mAlAsahassehiM abhithuvvamANe abhithuvvamANe) vadanAni vacanAni vA 8 teSAM mAlAsahasraiH> abhiSTrayamAnaH 2 / kiraNAva (hiyayamAlAsahassehiM unnaMdijjamANe unnaMdijamANe) hRdayamAlAsahaH-janasamUhasatkaiH unnandyamAnaH 2-ut TIkA vyA0 prAbalyena samRddhimupanIyamAnaH 'jaya jIva nanda !' ityAdi paryAlocanAditi bhAvaH [kvacit 'unmaijamANe'tti tatra-unnatI- II kriyamANaH-unnati prApyamANaH] (maNorahamAlAsahassehiM vicchippamANe vicchippamANe) ti manorathamAlAsahasraHetasyA''jJAvidhAyino bhavAma ityAdibhiH janavikalpaiH vizeSeNa spRzyamAnaH 2 / (kaMtirUvaguNehiM patthijamANe pasthijamANe) kAntirUpaguNaiH hetubhUtaiH prArthyamAnaH 2-bhartRtayA svAmitayA vA strIpuruSajanenA'bhilaSyamANAH (aMgulimAlAsahassehiM dAijamANe dAijamANe) tti ra agulimAlAsahasraH> daryamAnaH 2, (dAhiNahattheNaM bahaNaM naranArisahassANaM aMjalimAlAsahassAI paDicchamANe paDicchamANe) pratIcchan 2-gRhNan 2, (bhavaNapaMtisahassAI samaicchamANe samaicchamANe) < gRhazreNisahasrANi> samatikrAman 2-ullaGghayan , (taMtItalatAlatuDiya-gIyavAiaraveNaM) tantryAdInAM truTikAntAnAM prAguktArthAnAM gIte-gItamadhye yadvAditaM-vAdanaM tena yo ravaH-zabdaH tena (mahareNa ya maNahareNaM jayajayasaddaghosamIsieNaM maMjumaMjuNA ghosega ya paDibujjhamANe paDibujjhamANe) madhureNa-madhuvarSiNA manohareNa-mano'bhirAmeNa jagajayazabdaghopamizritena-jayajayazabdoccAraNamizritena manjumajunA-na jJAyate ko'pi kimapi jalpatIti atikomalena vA ghoSeNa ca lokAnAM svareNa ca pratibuddhyamAnaH 2-sAvadhAnIbhavan [kvacit 'ApaDipucchamANe'tti tatra-A prati 13 // 21: Jain Educ a tional For Privale & Personal Use Only www3bary.org Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E // 213 // -ESE%E4%EE%E34 ---- pRcchan-praznayan praNamatAM sukhAdivArtA] (savvaDDIe savvajuIe savvabaleNaM savvavAhaNeNaM savvasamudaeNaM) sarvaddhA-samastachatrAdirAjacihnarUpayA, sarvadyatyA-AbharaNAdisambandhinyA sarvayutyA vA uciteSTavastughaTanAdirUpayA, sarvabalena-hastyazvAdirUpakaTakena, sarvavAhanena-karabhavegasarazibikAdinA / sarvasamudayena-paurAdimelApakena / (savvAyareNaM savvavibhUIe savvavibhUsAe sabyasaMbhameNaM savvasaMgameNaM sadhapagaiehiM) sarvA''dareNa-saucityakaraNarUpeNa / sarvavibhUtyA-sarvasampadA / srvvibhuussyaa--smstshobhyaa| sarvasambhrameNa-pramodakRtautsukyena, sarvasaGgamenasarvasvajanamelApakena, sarvaprakRtibhi:-aSTAdazanaigamAdinagaravAstavyaprakRtibhiH / (savvanADaehiM savvatAlAyarehiM savvAvaroheNaM sanca-puppha-gaMdha-mallAlaMkAra-vibhUsAe savvatuDiya-sadda-ninAeNaM) sarvanATakaiH [ityAdisugamam] < sarvatAlAcaraiH sarvA'ntaHpureNa sarvapuSpagandhamAlyA'laGkArazobhayA> sarvatUryazabdAnAM mIlane yaH saGgato ninAda:mahAghoSaH tena / alpeSvapi RddhayAdiSu sarvazabdapravRttidRSTA iti Aha-(mahayA iDIe) [ityAdi prAgvat ] (mahayA juIe mahayA baleNaM mahayA vAhaNeNaM mahayA samudaeNaM mahayA varatuDiya-jamagasamagappavAieNaM) (saMkha-paNava-paDaha-bheri-jhallari-kharamuhi-haDaka-duMduhi-nigghosa-nAiyaraveNaM) < zakaH mRtpaTa haH kASThapaTahaH DhakkA-jhallarI-kAhalA-huDukkA-dundubhiH eSAM nirghoSaH pratizabdaH tena > (kuMDapuraM nagaraM majjhaM majjheNa niggacchai) evaM kSatriyakuNDapuramadhyena bhavanapaGktisahasrANi samatikrAmato bhagavataH pRSThau hastiskandhArUDhaH sakoriNTamAlyadAmnA dhiya AAAAAAAAABAlavara | // 213 // Jain Educati emational For Private & Personal use only relibrary.org Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa (COM kiraNAvalI TIkA vyA05 // 214 // mANena chareNa cAmarAbhyAM vIjyamAnaH cataraGginyA senayA parikalito nandivardhano rAjA samanagacchati / (niggacchittA jeNeva nAyasaMDavaNe ujANe) < nirgatya > yAvat jJAtakhaNDavanaM < udyAnaM > (jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai) < yatraiva > azokavarapAdapo vRkSaH < tatraiva upAgacchati > // 115 // ['uvAgacchittA' ityAditaH 'pavvaie'tti paryantam] tatra- (uvAgacchittA asogavarapAyavassa ahe soyaM ThAvei) < upAgatya > azovarapAdapasyA'dhaH zivikAMkUTAkArAcchAditAM jampAnavizeSAM bhagavAn sthirIkArayati / (ThAvittA sIyAo paccoruhai) kArayitvA ca zibikAtaH pratyavarohati-avatarati ityarthaH / (paccorahittA sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuyai) < pratyavatIya > svayameva AbharaNAni < mAlyAlaGkArAn > unmuzcati-avatArayati ityrthH| taccaivam maulemaulimapAkarocchatiyugAt satkuNDale kaNThato, naiSkaM hAramura sthalAcca sahasaibAMsadvayAdaGgade / pANibhyAM vipule ca vIravalaye mudrAvalImaGgulI-vargAd bhAramiva prazAntahRdayo vairAgyaraGgAt prabhuH // 1 // iti / tAni ca AbharaNAni kulamahattarikA haMsalakSaNena paTazATakena pratIcchati / pratIcchaya ca bhagavantamevamavAdIt-'ikkhAgakulasamuppanne si NaM tuma jaayaa| kAsavagutte siM NaM tumaM jAyA / uditoditanAyakulanayalamiaMka siddhatthajaccavattiasute siNaM tuma jaayaa| jaccakhattiANIe tisalAe sue si NaM 22 // 214 // Jain Educ a tional brary.org Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 215 // tumaM jAya / devanariMdapahiakittI siNaM tumaM jAyA / ettha sigdhaM cakamiavvaM, garuaM AlaMbeanvaM, asidhAraM mahatvayaM cariavvaM jAyA parakkamiavvaM jAyA assi ca NaM aThe no pamAiavvaM aNavarayapaDataM supAyanaMdivadbhaNapamuha sayaNa vaggasameA aMsUNi viNimmuaMtA vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA egate avakkamaMti' / (omuhattA sayameva paMcamuTThiyaM loyaM karei) tato bhagavAn avatArya svayameva > ekA muSTayA kUrcasya catasRbhistu zirasa iti paJca mauSTikaM locaM karoti / (karitA chaNaM bhatteNaM apANa eNaM hatthuttarAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM) zakrazca haMsalakSaNena paTazATakena kezAn pratIcchaya kSIrodasamudre pravAhayati / tataH paSThena bhaktena apAnakena -pAnIyarahitena uttarAphAlgunIbhiH candrayoge sati > tatazca "divya maNussaghoso tUraninAo a sakkavayaNeNaM / khippAmeva niluko jAhe paDivajjai caritaM // 1908 // kAUNa namokAraM siddhANamabhiggahaM tu so giNhe / 'savvaM mekaraNijjaM pArvati caritamArUDho " / / 1909 // sAmI ca sAmAyikaM kurvan- 'karemi sAmAiaM savvaM sAvajjaM jogaM paccakkhAmi' ityAdi uccarati na tu 'bhaMte 'ti tathAkalpatvAt / evamAgamoktavidhinA (egaM devadsamAdAya) indreNa vAmaskandhe'rpitaM divyavastravizeSam AdAya (ege abIe muMDe bhavitA agArAo aNagArithaM pavvaie) eko - rAgadveSasahAya virahAt / advitIya - ekAkyeva, na punaryathA 'RSabhacatuHsahasrayA rAjJAM mallipArthau tribhistribhiH zataiH / vAsupUjyaH pazatyA / zeSA ekonaviMzatiH sahasreNa' || Jain Educatiemational // 215 // library.org Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAva TIkA vyA / // 216 // CARROTHERSTARR muNDo bhUtvA-dravyataH zikUrcalocanena / bhAvataH krodhAdyapanayanena / agaaraat-gRhaanisskrmyetishessH| anagAratAMsAdhutAM prbjitH-gtH| vibhaktipariNAmAdvA anagAratayA pravajitaH-zramaNIbhUtaH // "tihiM nANehiM samaggA titthayarA jAva hu~ti gihavAse / paDivannabhi caritte caunANI jAva chaumasthA // 853 / / sakkAIyA devA bhayavaM taM vaMdiuM saparitosA / kayanaMdIsararjattA niyaniyaThANAI saMpattA" // 855 / / (mahAvIracaritra) // 116 // iti zrIjainazAsanasaudhastambhAyamAnamahAmahopAdhyAya-zrIdharmasAgaragaNiviracitAyAM kalpakiraNAvalyAM paJcamaM vyAkhyAnaM samAptam / / SISPIRESCIALLISIS ASABHA // 2: Sain Educ a tional For Privale & Personal use only library.org Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 217 // AAEEAAAAAAA atha SaSThaM vyAkhyAnaM prArabhyate // vIrovi baMdhuvaggaM Apucchia patthio vihAreNa / sovi arisannacitto vaMdia vIraM paDiniyatto // 856 / / bandhuvargo'pi dRSTiviSayaM yAvat tatra sthitvAsvayA vinA vIra ! kathaM bajAmo gRhe'dhunA shuunyvnopmaane| goSThIsukhaM kena sahA''carAmo, bhokSyAmahe kena sahA'tha bandho! // 1 // sarveSu kAryeSu ca vIra ! vIre-tyAmantraNAdarzanatastavA''rya / premaprakarSAdabhajAma harSa, nirAzrayAcAtha kamAzrayAmaH // 2 // atipriyaM bAndhava ! darzanaM te, sudhAJjanaM bhAvi kadA'smadakSNoH / nIrAgacitto'pi kadAcidasmAn , smariSyasi prauDhaguNA'bhirAma ! // 3 // ityAdi vadan kaSTena nivRttya sA'zrulocanaH svagRhaM jagAma / 'so ya bhayavaM divvehiM gosIsAIehiM caMdaNehiM cuNNehiM avAsehi a pupphehi avAsiadeho nikkhamaNabhiseeNa ya ahisitto / viseseNa iMdehiM caMdaNAigaMdheNa vAsio / tassa pAiassa cattAri sAhiyamAse gaMdho na phiDio / ao se surahigaMdheNa bhamarA bahave dUrAo vi pupphie kuMdAivaNasaMDe caittA divvehiM gaMdhehiM AgarisiA bhagavao dehamAgamma vidhaMti RRIERSTAGE ki.19|| // 217 // 25 Sain E t ernational For Privale & Personal use only Mainelibrary.org Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa.. 218 // lAkiraNAvalI TIkA vyA06 divasa B ke maggao gumagumAyaMtA samalliti / jayA puNa na kiMcivi pAviti tayAM ArusiA tuDehiM bhiMdiUNa tayaM khAyaMti / je keI ajiiMdiyA purisA te vi gaMdhe agyAiUNa gaMdhamucchiA bhayavaMtaM sugaMdhapuDiyAi pattheti, tusiNIe acchamANassa paDi| lome uvasagge kariti / tahA itthiyAo vi bhayavao dehaM seamarahi nisAsasugaMdhamuhaM acchINi anisaggeNa ceva nIluppalapalAsovamANi dahUM rayaNIi bahuvihamaNulomamuvasaggaM kariti, tathApi bhagavAn meruriva niHprakampa eva / divase muhutte sese, kammAragAmapavaramaNupatto / tattha sAmI paDimAI Thio a mikkaMpo // 1911 / / govanimittaM sakkassa, Agamo vAgarei deviMdo / kollAga bahula cha?spa, pAraNe payasa vasudhArA // 1912 // gopaH sarvadinaM hale vRSabhAn vAhayitvA sAyaM svAmisamIpe tAn muktvA godohAya gRhaM gtH| te tu carituM vane gatAH / sa cA''gato'vIkSya svAminamapRcchat ? adattottara:-'svAmI na vetti' iti rAtrau bane pilokate sma, paraM nA'pazyat / rAtrizeSe svayamevA''gatA vRSabhAH, so'pyAgato, dRSTvA tAn svAminaM prati sevhakamutpAThaya dhaavitH| avadherAgatya zakreNa shikssitH| tAhe sako raNai- bhayavaM ! tumbhaM uvasaggabahulaM / ahaM bArasavarisANi tumbhaM veyAvaccaM karemi' / tAhe sAmiNA bhaNiaM'no khalu deviMdA ! evaM bhUyaM 3 jaNaM arahatA deviMdANa vA asuriMdANa vA nissAe kevalaNANaM uppADeMti 3 siddhiM vA vaccaMti / arahaMtA saeNaM uhANavalavIriapurisakkAraparakkameNaM kevalaNANaM uppADeMti 3 siddhiM vA vaccaMti 3 / tataH 'mAraNAntopasargasya, vAraNArtha viDojasA / siddhArthaH sthApitaH svAmi-mAtRpvayavyantaraH // 1 // tataH-'svAmI kollAkasanniveze bahulagRhe sapAtro dharmoM mayA prajJApanIyaH' iti prathamapAraNakaM gRhasthapAtre paramAnnena // 218 // Jain Ed e rational For Privale & Personal use only HDinibrary.org Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 219 // HSSASS kRtavAn / tadA ca-celorakSepaH, gandhodakapuSpavRSTiH, dundubhinAdaH, vyomni 'aho dAnam' iti ghoSaNA, vasudhArAvRSTizca' iti paJcadivyAni prAdurbhUtAni / "addhaterasakoDI ukkosA tattha hoi vasuhArA / addha terasalakkhA jahaniA hoi vasudhArA // 332 // (A. ni0) viharannatha morAka-sanniveze prabhuryayau / prAjyaduijjantakA''khya-tApasAzramazAlini // 1 // piturmitraM kulapati-statra prabhumupasthitaH / pUrvA'bhyAsAt svAminA'pi, tasmin bAhuH prasAritaH // 2 // tasya prArthanayA sAmI, tatraiko rAtrimAvizat / speyaM varSAsvityUce, prasthitaM; saH punaH prabhuH // 3 // nIrAgo'pyuparodhena, pratizatyA'nyato yayau / aSTau mAsAn bihatyA'tha, tatra varSA'rthamAgamat // 4 // kulapatyarSite varSA, tasthau svAmI tRNaukasi / gAvo bahiH tRNA'nA''ptyA, varSA''rambhe kSudhA''turAH // 5 // adhAvan khAdituM vegAt tApasAnAM tRNoTajAn / niSkapAstApasAstAste-'tADapam yaSTibhirbhRzam // 6 // tADitAstaizvakhAdustAH, zrIvIrA'laGkRtoTajam / sthitaH pratimayA svAmI, nA'znatIstA nyaSedhayat // 7 // uTajasvAminA rAvAH, cakre kulapateH puraH / prabhuM so'pyazipannIDaM, rakSanti na vayo'pi kim ? // 8 // aprItirmayi satyeSA, tanna sthAtumihocitam / vicinsyeti prabhuH paJcA-'bhigrahAnagrahIdimAn // 9 // mA'prItimadgRhe vAsaH, stheyaM pratimayA sadA / na gehibinayaH kAryoM, maunaM pANau ca bhojanam // 10 // zucirAkAcaturmAsyA-addhamAsAdanantaram / prAvRSyathA'sthikagrAma, jagAma trijagadguruH // 11 // -52397 // 219 // Jain Education national For Privale & Personal Use Only morary.org Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa %%% kiraNAbara TIkA vyA06 // 22 // SASHASHASA ['samaNe bhagavaM' ityAditaH 'ahiyAsei' ti paryantam ] tatra-(samaNe bhagavaM mahAvIre saMvacchariyaM sAhiyaM mAsa jAva cIvaradhArI hotthA) < zramaNo bhagavAn mahAvIraH mAsA'dhikaM varSa yAvat vastradhArI abhavat > sAdhikamAsasaMvatsarAvaM devadRSyA'rdai pati te-dakSiNavAcAlapuga''sanasuvarNavAlukAnadItaTe kaNTake vilagne ca bhagavAn siMhAvalokanena tad adrAkSIta-'mamatvena' ityeke / 'sthaNDile patitamasthaNDile vA' ityanye / 'sahasAtkAreNa' ityapare / 'ziSyANAM vastrapAtraM sulabhaM bhAvI na vA' iti kecit / 'bhAvisvasantate: kapAyabAhulyAt kaNTakaprAyatA' iti vRddhavAdaH / 'kaNTakabhUtAH tAvat kupAkSikAste ca vastrarUpasya pravacanasya samparkamAtreNa kizcit pIDAvidhAyino bhaviSyanti, paraM vipreNa tvaritameva grahaNAda varSasahasradvayAnte dharmadattarAjyAvasare viprIbhUyA''gataH | zakra eva tat samparkanirAsena pravacanapIDAM nirAkariSyati' iti vayam / kaNTakalagnatvAdevopekSya nirmamatayA punarna jagrAha / / tadadaM ca pitRmitrasya viprasya prAgevA'rpitamAsIt / taccaivam-(etthantaraMmi ego) pra. piuNo mittaM somo AjammaM ceva niddhaNo bhttttho| dhaNalAbhatthI patto, AsaM kAuM niNasayAse // 857 // so puNa dANAvasare, jiNassa desaMtaraM gao Asi / lAhatyameva raDio, bhajjAe Agao saMto // 858 // evaM jiNeNa dinnaM, sabassa DhaNakae tumaM desi / to nillakkhaNa ! ajavi, gaMtUNa tamevaM maggesu // 859 // bhaNiyaM ca teNa bhayavaM ! dINo haM dutthio abhaggo a / maggaMtabhamaMtassa ya, na kiMci me sAmi ! saMpaDai // 860 // kiMca-kiM kiM na kayaM ko ko na patthio %%% // 220 // lanabATa Jain Educ tional a HAL rary.org Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 221 // 5 0 (kaha kaha na nAmiaM sIsaM) kattha kattha na ya bhamio / dubbharauarassa kae kiM na kathaM jaM na kAyavvaM // 861 // dinnaM ca tara dANaM, sabbassa jahicchi ciraM kAlaM / nAsi tayA itthAhaM tI sAmi ! kareha kArunnaM // 862 // desu maha kiMci dANaM, savvassa jagassa taMsi kAruNio / ia vinnatto bhayavaM karuNekarasoNukaMpAe ||863 // viyara surasa, annaM maha natthi kiMpi iya bhaNiyaM / so vi gao paNamittA, mahApasAo tti taM gahiyaM // 864 || mahAvIracariyaM (laghu) niHspRha bhagavAn anupayogyapi devendropanIta devadRSyaM yat zakalIkRtya arddha brAhmaNAya dattavAn nyastavA~zca avaziSTam bharddha svaskandhe tad- 'bhagavatsantateH vastrapAtrAdiSu mUrcchAsaMsUcakam' iti kazcit / kazcicca- 'kAlAnubhAvAt RddhimAnapi na udAracitena aucityakarttA bhaviSyati' iti / aparastu-'bhagavataH prathama viprakulotpannatvena evamabhiprAyo'bhUt ' kathamanyathA sAMvatsarikadAnadAtA'pi - 'anyat kiJcinmama nAsti' iti bhaNitvA'pi vidyamAnamapi akhaNDaM nA'dAsyad iti / tataH - tumnAgassuvaNIaM, dasiAkajjami teNa so bhaNio / bhamasu jiNamaggao, te khaMghAo paDissai tamaddhaM || 865 || Jain Educationational na ya pecchI so bhayavaM, nissaMgo to tumaM tamANijjA / dovi ahaM tunneuM, addhe sagalaM karissAmi // 866 // dINArasaya sahassaM lahI hi taM vikami to tujhaM / majjhaM ca addhamaddhaM, hohI maNio ia gao so ||867|| vaccatasta ya paDiyaM, khaMdhAo suraNNavAlayApuliNe / vatthaM kaMTayalaggaM, ghittUNa ya so dio valio // 960 // mahAvIracariyaM (laghu) // 221 // Fbrary.org Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvalI TokA vyA06 // 222 // ti . ANGREGIR-CICICIPE paraM sa dvijo lajayA punarmAgayitumazaknuvan bhagavataH pRSThalagno varSa yAvada babhrAma / pazcAcca tena tadardai patite gRhIte / bhagavAn-(teNa paraM acelae pANipaDiggahie) ti| tataH paraM yAvajjIvamacelako babhUva / pANipatagrahikaH- paannipaatrH| svAmI hi saprAvaraNadharmasthApanArtha devadUSyaparigrahaM cakre / tathA prathamapAraNakaM sapAtradharmajJApanArtha pAtra eva vihitavAn / tataH'pANipAtraH' iti / (samaNe bhagavaM mahAvIre sAiregAI vAlasavAsAI) (niccaM vosahakAe ciyattadehe) tti / nityaM-pravajyApratiSasthAnantaraM yAvajjIvaM vyutsRSTakAya:-parikarmaNAvarjanAt tyaktadehaH / evaM ca adhvani viharati sati bhagavati ___ maMdAiNInadopuliNe madhumitthacikhille bhagavato pAdesu cakaMkusAilakkhaNANi dIsaMti / tattha pUso nAma sAmudito / 8| so tANi pAsiUNa ciMteti-esa cakavaTTI gato egAgo - baccAmi gaM vAgaremi, to mama etto bhogA bhavissaMti / sevAmi NaM kumaarttnne'| 'sAmI vi zRNAgassa saMnivesassa bAhiM paDimAe Thio / tattha so sAmi pecchi UNa ciMteti-"aho mae palAlaM ahinjiaM / eehi lakkhaNehi na juttaM eteNa samaNa houN"| io a sako devarAyA ohiNA paloei-kahiM ajja sAmI viharai / tAhe pecchatI sAmi taM ca pUsaM / Agato sAmi vaMdittA bhaNati-bho pUsa ! tumaM lakkhaNaM na yANasi / eso aparimitalakSaNo / tAhe vaSNei lakkhaNaM abhaMtaragaM-"gokkhIragoraM ruhiraM pasatthaM" satyaM na hoi aliyaM / esa dhammavaracA. uraMtacakavaTTI deviMdanariMdapUio bhaviajaNakumuyANaMdakArao bhavissai' / (Ava0 ni. gAthA 471, hAri0 TIkAtaH) "ia bhaNi kaNa suriMdo pUai dhaNakaNagarayaNarAsIhiM / sAmuddioM pahaDhe jiNo vi annattha viharai" // 1 // // 222 // in Edua t ional For Privale & Personal use only OMEOnlibrary.org HO Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 223 // (je kei uvasaggA uppajjati taM jahA-divvA vA mANussA vA tirikkhajoNiA vA aNulomA vA paDilomA vA) ye ke'pi copasargA utpadyante / tadyathA-devakRtAH manuSyakRtAH tirykRtaaH| kAmabhogaprArthanArUpA anukuulaaH| tarjanAtADanAdirUpA pratikUlA:> devAdikRtopasargasahanaM yathA-svAmI prathamacaturmAsake zUlapANiyakSA''yatane sthitaH___ 'so puNa duTThasahAvo vAsaM kassai na dei rayaNIe / so puvvabhave vasaho AsI dhaNadevavaNi yassa // 906 // paMcasae sagaDANaM, uttAreuM naIi so tuTTo / gAmassa badamANassa bAhiM motuM gao vaNio 907 // pANicArinimittaM, davvaM gAmilliyANa dAUNaM / tehi ana kiMci dinnaM, taNDAe chuhAe so mariuM // 908 // jAo amUlapANI, ruTo uvariM ca tassa gAmassa / mAriM viubiUNaM, nivAio bahujaNo teNa // 2.09 // logeNaM viSNavio, tavyayaNeNaM ca deulaM kAuM / tappaDimA kAraviA, jattaM pUaM ca kAriti / / 910 // tammArianaNa-aTThIniyaro dIsaha pae pae tattha / to so 'adviagAmu'tti loamajjhami vikkhAo // 911 // tasseva bohaNatyaM, bhayavaM paDimAi saMThio ratiM / tassAyayaNesuccia, daTTuM ruTTho jiNassuvari // 912 // upasaggiumADhatto, saMjhAra kuNai bhUmibhekaraM / aTTahAsasaI maNuatirikkhANa nAsaNayaM // 913 // tatto a hatthirU pisAyarUvaM, ca nAgarUvaM ca / kAuM uvasaggei, khuhai maNAgaMpi No bhayavaM // 914 // sirakannanAsanaha-acchidaMtapiThIsu vebhaNaM kuNai / ikikkA jA jIvia-haraNe annassa susamasyA" ||915||(mhaaviircriyN) / tahAvi sAmI No maNAgaMpi suhajhANAo khuhio / pacchA so paDivuddho sAmiNo khAmei-"khamaha bhaTTAragA"tti / tAhe | ADIERREARRER A / // 22 JainEducatordindergat For Private & Personal use only Introrary.org Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvalI TIkA // 224 // IPI vyA06 HDA%A9-1 siddhattho uddhAio bhaNati-"ho mUlapANI ! apatthiapatthiA ! na jANasi siddhattharAyaputtaM bhagavaMtaM titthagaraM / jai eyaM sako jANati to ne nidhisayaM krei"| (Ava0 hAri0TIkAtaH) tAhe so bhIto duguNaM khAmeti / siddhattho se dhamma kahei / tattha upasaMto mahimaM karei sAmissa / tattha logo ciMtei-'so taM devajjayaM mArittA iyANiM kIlaI / tattha sAmI desUNe cattAri jAme atIva paritAvio pabhAtakAle muhuttamettaM nidApamAdaM gto| tatthime dasa mahAsumiNe pAsittA paDibuddho / taM jahA-tAlapisAo hao 1, seasauNo 2, cittakoilo a 3, do vi ete pajjuvAsaMtA diTThA / dAmadugaM ca surahikusumamayaM 4, govaggo a pajjuvAseMto 5, paumasaro (vibuhehiM alaMkio) vibuddhapaMko 6, sAgaro a me NitthiNNotti 7, sUro ya paiNNarassimaMDalo uggamaMto 8, aMtehi a me mANusuttaro pabvao vedio tti 9, maMdaraM cArUDho mitti 10 / logo pabhAe aagto| uppalo iMdasammo a| te a acaNi divagaMdhacuNNapupphavAsaM ca pAsaMti / bhaTTAragaM ca akkhayasavvaMgaM / tAhe so logo sabbo sAmissa ukisIhanAyaM kareMto pAesu paDio bhaNai-'jahA devajjaeNaM devo uvasAmio mahimaM pagato' / uppalo vi sAni daTTuM vaMdia bhaNiAio-sAmI! tubbhehiM aMtimarAtIe dasa sumiNA diTThA / desimaM phalaM ti-jo tAlapisAo haotamacireNa mohaNijjaM ummUle hisi / jo a seasauNo-taM sukajjhANaM kAhisi / jo vi cittakoilo-taM duvAlasaMgaM paNNavehisi / goggaphalaM ca-te caubiho samaNasamaNIsAvagasAvigAsaMgho bhavissai / paumasarA-cauvvihadevasaMghAo bhavissai / jaM ca sAgaraM tiNNo-taM saMsAramuttArihisi / jo a sUro-tamacirA kevalanANaM te uppanjihi tti / jaM caMtehi mANumuttaro | veDhio-taM te nimmalo jasakItipayAvo sayalatihuaNe bhavissai / jaM ca maMdaramArUDhosi-taM sIhAsaNattho sadevamaNuAsurAe kha // 22 // Jain Educ a tional For Privale & Personal use only Pahlibrary.org Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 225 // parisAe dhamma paNNavehisi ti| dAmadugaM puNa na yANAmi / sAmI bhaNati he uppala ! jaNNaM tumaM na yANasi taNNaM ahaM duvihaM-sAgArANagArizra dhamma paNNavehAmi tti / tato uppalo vaMdittA gato / tattha sAmI addhamAseNa khamati / eso paDhamo vAsAratto / (bhAva. hAri0 TIkAtaH ni. gA. 463) tata:-svAmI morAkasannivezaM gataH / tatra pratimAsthitasya vIrasya satkArAdyartha siddhArthoM janAnAmatItAdIni kathayati / svAmimahimAnaM ca dRSTvA pradviSTenA'cchandakena tRNacchedA'cchedaviSaye prazne kRte, siddhArthena-'na chetsyate' ityukte chedanodyatasya tasyA'GgulIH zakraH ciccheda / tato-ruSTaH siddhArthoM janAn prati-'cauro'yaM' iti uktavAn , yataH karmakarasya vIraghoSasya dazapalikaM vaTTalakaM gRhItvA khajUrIvRkSA'dhaH sthApitam' ekaM tAvadidam / dvitIyam-'indrazarmaNa uraNako'nena bhakSitaH tadA sthIni adyApi badaryA adho dakSiNotkuruDikAyAM tiSThanti' / tRtIyaM punaravAcyam / alaM kathanena / nirbandhe kRte-bajata asya bhAryA kathayiSyati nA'haM kathayiSyAmi' ityukte taiH pRSTA sA uvAca-'bhaginIpatirayaM lajjito vilkssH| svAminaM vijane gatvA Aha-'svAmin ! ahamatraiva jIvAmi / tvaM tu pUjyaH sarvatrApi puujyse| tataH svAmI zvetAmbyAM viharan janaiH vAryamANo'pi kanakakhalA''khyatApasAzrame caNDakauzikasarpapratibodhAyA'gAt / sa hi prAgbhave ksspkH| kSullakena Avazyake pAraNA'rthagamanajAtamaNDUkIvirAdhanA''locanArtha smaaritH| krudhA kSullakaM hantuM dhAvan stambhe Asphalya mRto jyotisskeyuutpnnH| tatazcyutaH tatra Azrame paJcazatatApasAdhipatiH caNDakauziko babhUva / tatrA'pi rAjanyAn svAzramaphalAdigRhAnAn vIkSya parazuhasto dhAvannavaTe ptitH| parazuviddhaH tatraiva 'caNDakozika' iti / AAAAAAAAAA // 225 // Jain Educ a tional For Privale & Personal use only L wimmjainelibrary.org Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 226 // Jain bhavanamA gviSo'ribhUt / sa ca prabhuM pratimAsthaM dRSTvA kudhA jvalan sUrya darza darza triH dRgjvAlAM mumoca / tAsu viphalA 'madviSAsskrAnto'yaM patan mA mAM mRdnIyAd' iti daSvA dRSTvA apakrAman gokSIradhavalaM bhagavad raktaM vIkSya - 'caNDa kauzika ! buddhyasva buddhyasva' iti prabhuvacaH zrutvA jAtismRtimAn prabhuM triH pradakSiNIkRtya prapannA'nazano 'mA anyatra vibhISaNA me dRSTiH yAsId' iti tuNDaM vile prakSipya sthitaH / ghRtavikrAyikAbhiH bhaktyA ghRtena prakSitaH / pipIlikAdibhiH bhRzaM pIDyamAnaH prabhudRSTisudhAvRSTyA siktaH pakSA'nte sahasrAre yayau / prabhurapyanyatra vijahAra / uttaravAcAlAyAM ca nAgasenaH svAminaM kSIreNa pratilA bhitavAn paJcadivyAni ca / tataH zvetAmbyAM pradezI rAjA svAmino mahimAM kRtavAn / tataH surabhipuraM gacchataH svAminaH paJcarathaiH 'naiyakA' gotrataH rAjAnaH vanditavantaH / tataH svAmI surabhipuraM gataH / tatra 'gaGgA' nAma nadI / 'siddhayAtro' nAvikaH / tadA loke nAvamArohati kauzikavAsitaM zrutvA vidvAn 'khemilaH' uvAca- 'maraNAntaM vighnaM prApyaM param etanmuniprabhAzan mokSyAmahe' tadanantaraM gaGgottAre nAvA''rUDhasya prabhoH tripRSThabhavavidAritasiMhajIva sudaMSTra surakRtadurgAta vikurvaNA - naumajjanApasarga kambala - zambalanAmAnau nAgakumArau nivAritavantau / tayozca utpattirevam 'mahurAe nagarIe jiNadAso vANiyao saDDo sAdhudAsI sAviyA / dohivi abhigayANi parimANakaDANi / tehiM caupayassa paccakkhANaM gItaM / tato divasa devasitaM gorasaM geNDaMti / tattha ya egA AbhIrI gorasaM gahAya AgatA / sA tA sAviyA bhaNNa-' mA tumaM annattha bhamAhi / jattiaM ANesi tattiaM geNhAmi evaM tAsi saMgataM jAtaM / imAvi gaMdhapu International kiraNAvalI TIkA vyA0 6 // 226 // Nelibrary.org Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 227|| DiyAI dei / imAvi kUr3agAdi duI dahI vA dei / evaM tAsi daDhaM sohitaM jAtaM / anayA tAsiM govANaM vivAho jAto / tAhe AbhIrI tANi nimaMteti / tANi bhagaMti-'amhe bAulANi na tarAmo gaMtu / jaM tattha jujjati-bhoSaNe kaDUgabhaMDAdi vatthANi AbharaNANi dhRvapupphagaMdhamallAdi vadhuvarassa taM tehiM dinnaM / tehiM atIva sobhAvitaM / logeNa ya salAhiyANi / tehiM tuTTehiM do tivarisA ya goNapotagA haTTasarIrA uvaDhaviA 'kaMbala-saMbala'tti nAmeNaM / tANi Necchati / balA baMdhiuM gayANi / tAhe teNa sAvaeNa ciMtiyaM-'jai muccIhiti tato loA vAhiti / tA ettha ceva acchaMtu' phAsugacArI kiNiUNaM dijjati / evaM posijjaMti / so vi sAvao aTThamI-cAuddasIsu uvavAsaM kareti potthayaM ca vAeti / te vi taM soUNa bhaddayA jAyA saNiNo ya / jadivasaM sAvago na jemeti tadivasaM te vina jemaMti / tassa ya sAvagassa bhAvo jAo-jahA ime bhaviA uvasaMtA' abbhahio a Neho jaato| te ruupssigo| tassa ya sAvagassa mitto / tattha bhaMDIravaNajattA / tArisA Nasthi aNNassa baillA / tAhe teNa te bhaMDIe joettA nItA aNApucchAe / tattha aNNeNavi aNNeNavi samaM dhAvaM kAritA / tAhe chiNNA teNa te ANe baddhA / Na caraMti na ya pANiyaM pivaMti / jAhe savvahA NecchaMti tAhe so sAo tesiM bhattaM paccakkhAti NamokAraM ca deti, te kAlagayA jAgakumAresu uvaNNA / ohiM pati jAva pecchaMti titthagarassa uvasaggaM kIramANaM / tAhe tehiM ciMtiaM-'alAhi tA aNNeNaM, sAmi moramo' aagtaa| egeNa nAvA gahitA / ego mudA DheNa samaM jujjhati / so mhddddigo| tassa puNa cvnnkaalo| ime ahuNokvaNNayA / so tehiM praajio| tAhe NAgakumArA titthagarassa mahimaM kareti / sattaM rUvaM ca gAyati / evaM logo vi / tato sAmI oinnnno| tatya devehiM surabhigaMdhodayavAsaM pupphavAsaM ca vuTuM UGUAGECRACRECRec // 227 // tA Lain Education International For Privale & Personal use only foundelibrary.org Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa 24 kiraNAvaru TIkA vyA06 // 228 // tevi pddigyaa| (Ava0 hAri0 pa. 198 gAthA 469) tataH svAmI rAjagRhe nAlandAyAM tantuka (tantvAka) zAlaikadeze anujJApya AdyaM mAsakSapaNamupasampadya tasthau / tatra gozAla AgAt / tasyotpattistvevam 'maGkhali' nAmA maGkhaH tasya 'subhadrA' bhAryA zaravaNaviSaye gobahuladvijasya gozAlAyAM prasUta iti 'gozAla' iti nAma / sa ca svAmini kUrAdivipulabhojanavidhinA vijayena pratilAbhite divyakusumAdi pazcadivyAni nirIkSya 'tvacchiSyo'smi' iti svAminamAha / tato dvitIyapAraNake pakvAnnAdinA 'nandaH / tRtIye sarvakAmaguNitaparamAnnAdinA 'sunanda: svAminaM pratilAbhitavAn / tata:-caturthamAsakSapaNake kollAkasagnivezaM svAmI praaptH| tatra 'bahula' nAmA dvijaH pAyasaM dattavAn divyAni ca / gozAlastu tantvAkazAlAyAM svAminamanupalabhya antaH bahizca rAjagRhe gaveSayan stropakaraNaM dvijebhyo dattvA samukhaM ziro muNDayitvA kollAke bhagavantaM dRSTvA-'tvat pravrajyA'stu mama' iti uktavAn / tataH svAmI sagozAla: 'suvarNakhala grAma yAti / antarA ca gopaiH mahAsthAlyAM pAyasaM pacyamAnamAlokya gozAlaH svAminaM jagAda-'mA gamyatAM bhujyate'tra' / siddhArthena ca tadabhaGgakathane gopaiH prayatnarakSitA'pi pAyasasthAlI bhagnA / tato gozAlena-'yad bhAvyaM tad bhavatyeva' iti niyatiH svIkRtA / tataH svAmI 'brAhmaNa' grAmamagAt / tatra 'nandopananda' bhrAtRsambandhinau dvau pATakau / svAmI nandapATake praviSTaH pratilAbhitazca nandena / gozAlastu upanandagRhe paryuSitA'nnadAnAd ruSTaH-'yadyasti me dharmAcAryasya tapastejaH tadA SALAAAAAAAADARA D // 228 Sain Educa t ional For Private & Personal use only wimchalcrary.org Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 229 // SMARTIALA asya gRhaM dahyatAm' iti / tadanu tad gRhaM dadAha / pazcAt prabhuH cmpaayaamupaagtH| tatra-dvimAsakSapaNena varSAvAsam avasat / caramadvimAsapAraNakaM ca campAyA bahiH kRtvA kolAkasannivezaM gataH sthitazca zUnyagRhe pratimAyAM / gozAlena tu tatraiva 'sIho' grAmaNIputro 'vidyunmatI' dAsyA saha kroDan hasitaH kuTTitazca tena / svAminamAha-'ahame kAkyeva kuTTito yUyaM kiM na vArayata?' / siddhArthaH prAha-'punamaivaM kuryaaH'| tataH-svAmI pAtrAlake prAptaH tasthivAMzca zUnyAgAre / tataH-'skandaH svadAsyA dattilakayA samamagAt / tatrApi tathaivA'bhavat / tataH-svAmI kumArakaM sanivezaM gatvA campAramaNIyodyAne pratimayA'sthAt / itazca zrIpArthaziSyo bhUritarA'nte vAsiparivRto 'municandra' muniH, tatraiva 'kUpanaya' kumbhakArazAlAyAM tasthau / tatsAdhunirIkSya gozAlaH prAha- 'ke yUyaM ? tairuktaM-'nigranthAH' / punaH prAha kA yUyaM kva ca mama dharmAcAryaH' tairuce-'yAdRzastvaM tAdRzastvad dharmAcAryo'pi bhaviSyati / tataHruSTenoce-'me dharmAcAryatapasA dahyatAM yuSmadAzrayaH' tairapyUve-'neyaM bhItirasmAkaM' / pazcAt sa Agatya svAminaH sarvamuvAca / siddhArtho'vadat-naite sAdhavA dahyante / rAtrau jinakalpatulanAM kurvANo 'municandraH pratimAstho mattena kumbhakAreNa caurabhrAntyA vyApAditaH / utpede ca avadhijJAnaM jagAma ca svrg| tataH-mahimArthamAyAtA'marakRtodyotamAlokya-'upAzrayo dahyate amISAm' iti uvAca svAminaM gozAlaH / siddhArthena yathAvat kathanena tatra gatvA tacchipyAnnirbhaya' AyAtaH / tataH-svAmI caurAyAM gtH| tatra-'cAriko heriko' iti kRtvA ArakSakA agaDe prakSipantaHprathamaM gozAlaH kSiptaH / prabhustu nA'dyApi / tAvatA tatra-'somA-jayantI' nAmnyau utpalabhaginyau saMyamA'kSamatayA parivAjikIbhUte jJAtvA tmupsrgmupshaamytH| IDIOSHOBHASHRSORRECIPE .ki.20 // 229 // For Private & Personal use only library.org Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa KORMP kiraNAvalI TIkA vyA06 tataH-prabhuH pRSThacampAM prAptaH / tatra-varNAzcaturmAsakSapaNena ativAhya bahiH pArayitvA kayaMgalasannivezaM gataH / tatra 'daridrasthavirA' nAma pAkhaNDasthAH tat pATakamadhyasthe devakule svAminaH pratimAsthitasya mAghamAse himavarSe nipatite daridrasthavirAH samahilAdiparigrahA jAgaradine gAyanti | dRSTvA gozAlo jahAsa / punaH punaH taiH trinirvAsitaH / punaH svAmiziSya iti kRtvA muktH| tataH-svAmI zrAvastyAM gatvA bahiH pratimayA sthitaH / tatra siddhArthoktamahAmAMsabhojanaparihArAya gozAlo vaNiggeheSu bhikSA'rtha bhraman 'pitRdatta' gRhapatibhAryayA nindvA-mRtA'patyaprasvA 'zrIbhadrayA' 'zivadatta' naimittakavAcA svA'patyajIvanAya garbhamAMsamizraM pAyasaM bhojitaH, agnibhayAcca anyato gRhadvAraM cakre / Agatena siddhArthoktA'pratyaye pAyasavamane kRte nakhavAlAdi dRSTvA ruSTena tadgRhaM gaveSayatA'pi na dRSTaM / tataH-svAmItapasA pATako'pi jvAlitaH / tataH-svAmI bahiH 'haridra' saMnivezAt 'haridra' vRkSasyA'gho'vatasthe prtimyaa| pathikaprajvAlitA'gninA prabhoH anapasaraNAt pAdau dagdhau / gozAlastu nssttH| tataH-svAmI 'naMgalA' grAme vAsudevagRhe pratimayA sthitaH / tatra gozAlo DimbhabhApanAya akSikarSaNamakArSIt / tatpitrAdibhiH kuTTito 'munipizAca' iti upekSitaH / tataH-svAmI 'Avarta' grAme | baladevagRhe pratimayA sthitaH / tatra gozAlena DimbhabhApanAya mukhatrAso vihitaH / tatpitrAdIn-'grathilo'yaM kimanena hatena ? asya svAmyeva hanyate' iti vicintya svAmihananAya udyatAn dRSTvA baladevamUrtireva bAhunA lAGgalamutpATatha uttasthau / tataH sarve'pi svAminaM ntvntH| tataH-svAmI 'caurAka' saMnivezaM jagAma / tatra maNDape bhojyaM pacyamAnaM dRSTvA gozAlaH punaH punaH nyagbhUya velAM vilokayati sma / tata: caurazaGkayA hatena tena ruSTena svAmitapastejasA maNDapadhyApanA'kAri / tataH-svAmI %ARRESO // 230 // JainEHSI H orary.org Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 231 // 'kalambukA' saMnivezaM gtH| tatra megha-kAlahastinAmAnau dvau bhrAtarauM / kAlahastinA dRSTayA upsrgitH| medhenopalakSya kssaamitH| tataH-svAmI kliSTakarma nirjarAnimittaM 'lADhA' viSayaM praap| tatra hIlanAdayo ghorAH upasargAH adhyAsitAH / tata:'pUrNakalazA''khye' anAryagrAme svAmino gacchato'ntarA dvau ste nau 'apazakuna' iti vicintya asimutpATaya dhAvitau, jJAtavRttAntena vajriNA vajreNa htau|| tataH-svAmI 'bhadrikA' puryA varSAsu cAturmAsyaM tapazca kRtavAn / tato bahiH pArayitvA viharan 'kadalIsamAgama ' grAma gataH / tatra maGkhaliH dadhikUrabhojanaM kurvannatRpto janena nirbhatsitaH, bhagavatazca pratimA / tataH-svAmI 'tambAla' grAmaM gtH| tatra pArdhA'patyIyaH bahuziSyaparivRtaH 'nandiSeNa' nAmA''cAryaH pratimAsthitaH caurabhrAntyA ArakSakaputreNa bhallyA htH| jAtA'vadhiH svargamalazcakAra / zeSaM ca maGkhalibacanAdi municandravat / tataH-svAmI 'kUpika' saMnivezaM gataH / tatra cArikazaGkayA gRhIto bhagavAn pArthA'ntevAsinIbhyAM parivAjikIbhUta-'vijayA-pragalbhAbhyAM' mocitaH / svAminaH pRthagabhUtazca maGkhaliH anyasmin pathi gacchan paJcazatairapi stenaiH gRhIta:-'mAtula' iti kRtvA vAhanayA khinnH| acintayad-'varaM svAminaiva sAI gamanam' iti svAminaM mArgayituM lagnaH / svAmyapi vaizAlyAM gatvA ayaskArazAlAyAM pratimayA sthitH| tatraiko'yaskAraH paNmAsaM yAvad rogI bhUtvA arogaH sannupakaraNakaraH zAlAyAmAgataH / svAminaM nirIkSya 'amaGgalam' iti vicintya ghanena hantumudyato'vadhinA jJAtvA Agatya tenaiva hato maghavatA / tataH- svAmI 'grAmAka' saMnivezaM gataH / tatrodyAne 'vibhelaka' yakSo mahimA cakre / tata:-'zAlizIrSa' grAme udyAne pratimAsthasya svAmino mAghamAse 'tripRSTha' bhavA'pamAnitA'ntaHpurI mRtvA // 23 // Sain Educ a tional For Privale & Personal Use Only m elibrary.org Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 232 // Jain Educ vyantarIbhUtA tApasIrUpaM kRtvA jalabhRtajaTAbhiH anyA'sahyam, upasargam upazAntA ca stutiM cakre / tadvedanamadhisahamAnasya SaSThena tapasA vizuddhayamAnasya lokAvadhirutpannaH / tataH - svAmI 'bhadrikAM' gataH / tatra ca paSThavarSAsu caturmAsatapo vicitraca abhigrahAnakarot / tatra punaH paNmAsAnte maGka lirmilitH| tataH-svAmI bahiH pArayitvA Rtubaddhe magadhAyAM nirupasargoM vihRtavAn / tataH - 'AbhikAyAM' saptamavarSAsu caturmAsakSapaNena bahi: pArayitvA 'kuMDAga' saMniveze vAsudeva devakule svAmI pratimayA sthitaH / maGkalirapi vAsudevapratimAyAH parAGmukho'dhiSThAnaM mukhe kRtvA tasthau / kuTTita lokaiH / tataH - 'mardana' grAme baladeva devakule koNe svAmI pratimayA sthitaH / maGguliH baladevamukhamUle mehanaM kRtvA tasthau dvayorapi sthAnayo: 'muniH ' iti kRtvA muktaH / tataH - 'lohArgale' janena cArikabuddhayA 'jitazatru' pArthopanItaH sagozAlaH / ' asthika' grAmA''gatena 'utpalena' mocitaH / tataH - 'puzmitAla - zakaTamukha' udyAnayoH antarAle pratimayA tasthau, sabhAryaH - 'vaggura' zreSThI ca udyAnastha 'mallijina' jIrNA''yatanapratimAM namaskRtavAn / santAnAya navyA''yatana vidhApanAdibhiH ArarAdha ca / jAte garbhe anyadA pUjArthaM vrajannIzAnendravacasA prathamaM svAminam arcati sma / tataH - mallijinA''yatane mallipratimAM ca / tataH svAmI 'unnAga' saMnivezaM yAti / tatrA'ntare gozALena sanmukhA''gacchadantUravadhuvarahasanaM 'tatillo vihirAyA jANati dUrevi jo jahiM vasai / jaM jassa hoi sarisaM taM tassa viijjayaM dei' ||1||tti ( Ava 0 hAri0 gAthA 490 TIkA ) mational: kiraNAbalI | TIkA vyA0 6 // 232 // elibrary.org Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 233 // - SAHASRANCHHERAE%% -- taiH kuTTayitvA vaMzajAlyA prakSiptaH / sAmichatradharatvAnmuktazca / tataH svAmI gobhUmi yAti / tataH 'rAnagRhe' aSTamavarSAmakarot caturmAsakatapazca / bahiH pAraNakaM ca / tataH 'vajrabhUmyAM bahupasargAH' iti kRtvA navamavarSArAnaM svAmI tatra kRtavAn / caturvidhA''hArarahitaM caturmAsakam aparamAsadvayaM ca tatraiva vihRta iti pANmAsikaM tapo'bhUt / satyabhAvAcca navamavarSArAtramaniyatamakArSIt / tata:-'siddhArtha'puraM gataH / tataH-'kUrmagrAma prasthitaH / tatrA'nnarA tilastambaM dRSTvA-'bhagavan ! ayaM niSpatsyate na vA ?' iti maGkhaliH bbhaasse| praznAunantaraM-'saptA'pi tilapuSpajIvA mRtvA ekasyAM zambyAM tilA bhaviSyanti' iti bhagavadvacanA'nyathAkratidhiyA tilastambama utpATaya mUlAdunmUlya ekAnte mumoca / 'mA prabhuvaco'nyathA'bhUd' iti sannihitavyantaraSTizcakre / gokhureNa ca vinabhUmau nityasthirIcakre / tataH-prabhuH 'kUrma'grAme AtApanAgrahaNe mutkalamuktajaTAmadhyayUkAvAhulyadarzanAd 'yakAzayyAtara' itikathanaruSTa vaizyAyana muktatejolezyAtaH zItalezyayA gozAlaM rakSitapUrvI / 'siddhArtha'pure vajan gozAlena-'sa tilastambo na niSpanna' iti ukte-'sa eSa tilastambo niSpanna' iti pratyAha / gozAla: azraddadhat-'tilazambAM vidArya saptatilAn dRSTA niyati gADhIkRtavAn / tataH-'AtApanAparasya sadA SaSThatapaH sanakhakulmApapiNDikayA ekena upNodakaculukena pArayataH daNmAsyA te nolezyotpadyata' iti' siddhArthoktopAyaM pRthagbhUtaH kumbhakArazAlAsthitaH tAM sAdhitavAn tyaktavratazrIpArthaziSya 1. atra tejolezyopAyaH siddhArthazikSita:' ityadhikRtya subodhikAkRtaH cintA 'AvazyavRttyAdi ajJAnamUlA' iti dhyeyam / (kalpakaumudI) RECORRESEN // 233 // Sain Educ a tional For Privale & Personal use only Deforary.org Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -CA zrIkalpa kiraNAvalI TokA // 234 // vyA06 SaTkAt aSTAGganimittaM ca zikSitavAn / tataH ahaGkAreNa-'ahaM jino'smi' iti sarvajane prakhyApayati sma / tata:-'vANija' grAme AtApanApurasaptaraM SaSThatapasA utpannA'vadhiH AnandaH svAminam Alokya-'aho parISahasaha' iti stutiparaH-'acireNa te kevalamutpatsyate' ityAdi uktavAn / tataH-svAmI zrAvastyAM dazamaM varSArAcaM citraM tapo'karod ityAdi anukrameNa yAvat svAmI bahumlecchAM dRDhabhUmiM gataH / tasyAM bahiH peDhAlodyAne polApacaitye aSTamabhaktena ekarAtrikI pratimAM tasthivAn / itazca sabhAgataH zakraH-'trailokyajanA'pi vIracetazcAlayitum asamarthA' iti prazaMsAM kRtavAn / tadanu zakrA'marSeNa sAmAnika 'saGgamA''khya' suraH satvaramAgatya prathamato dhUlivRSTiM cakAra-yayA pUrNA'kSikarNAdizrotAH svAmI nirucchvAso'bhUt / tataH vajratuNDa pipIlikAbhiH cAlanItulyazcakretAzca ekena zrotasA niryAnti dvitIyena pravizanti / tathA-vajratuNDodaMzAH / tIkSNatuNDA ghRtellikaaH| vRzcikAH nakulAH sarpAH mUpakAzca bhakSayanti / tathA-hastinaH hastinyazca-zuNDAghAtacaraNamardanAdinA / pizAca:-aTTahAsAdinA / jyAghraHdaMSTrAnakha vidAraNAdinA / siddhArtha trizale-karuNavilApAdinA upasargayani / tataH skandhAvArasamIpasthaH prabhoH padormadhye'gni prayAlya sthAlImupasthApya ca pacati / tataH caNDAla:-tIkSNatuNDazakunipaJjarANi prabhoH karNabAhumUlAdiSu lambayanti / te ca mukhaibhakSayanti / tataH-kharavAtaH parvatAnapi kampayan prabhumukSipya pAtayati / tata:-kalikAvAta:-cakravad bhrAmayati / tata:bhArasahasra lohamaya cakreNAhato bhUmau prabhuH AjAnunimagno yena merucUlApi cUrNIsyAt / tata:-prabhAtaM vikuLa rakti-'devAya ! adyApi tiSThasi ?' svAmI jJAnena rAtri vetti / devarddhi darzayitvA ca bhaNati-'vRNIta maharSe ! yena taba svargeNa mokSeNa vA // 234 // Sain E ternational For Privale & Personal use only WHATbrary.org Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 235 // -%- prayojanam / tathA'pyakSubdhaM devAGganAnATaya-gIta-vilAsAdibhiH upasargayati / evamekasyAM nizi viMzatyopasargarna manAgapi kSobhamupAgamat bhagavAn / atra kaviH'balaM jagaddhvaMsanarakSaNakSama, kRpA ca kiM saGgamake kRtA''gasi / itIva sazcintya vimucya mAnasaM, ruSaiva roSastava nAtha ! niryayau // 1 // tataH-paNmAsA'vadhikA'neSaNIyA''hArasampAdanAdi vicitropasargAn tatkRtAn sahamAno bhagavAn nirazana eva / SaNmAsyA 'sa gato bhaviSyati' iti vicintya yAvad vanagrAmagokulaM gocaryAM prvissttH| tatrA'pi taskRtAmaneSaNAmavagamya ardhahiNDita evA''gatya bahiH pratimayA sthitH| sa suro'vadhinA zuddhapariNAma svAminaM jJAtvA dvitIyadine upazAntaH svAminaM prati brate-'he Arya ! vana vihArAdau, hiNDa gocaryAdau, nA'haM kizcitkaromi' ityukte :-'icchayA bajAmi na vA' iti / 'nA'haM kasyA'pi vaktavya' iti svAminA pratyuktaH / tataH-viSaNNaH san svAminamabhivandha saudharma prati cacAla | svAmI ca tatraiva gokule hiNDan vatsapAlikayA sthavirayA paramAnnena pratilAbhito vasudhArA ca nipatitA / itazca kAlaM tAvanta, surAH saudharmavAsinaH / nirAnandA nirutsAhA, udvignAzcA'vatasthire // 34 // zakro'pi mukta nepthyaa-'nggraago'tyntduHkhitH| saGgItakAdivimukho, manasyevamacintayat // 305 / / iyatAmupasargANAM, nimittama bhavaM hya ham / mayA svAmiprazaMsAyAM, kRtAyAM so'kupatsuraH // 306 / / atrA'ntare saGgamakaH, paappngkmliimsH| praNaSTakAntiprAgbhAro-'mbhaHspRSTa iva darpaNaH // 307 // halacala // 235 / Jain Educ a tional For Privale & Personal use only Halbrary.org Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAva TIkA vyA0 // 236 // bhraSTapratijJo mandAkSa-mandIbhUtA'kSipaGkanaH / devarAjA'dhiSThitAM tAM, sudharmAmAyayau sabhAm // 308 // yugmam / zakraH saGgamakaM dRSTvA, sadyo bhUtvA parAGmukhaH / ityUce bhoH surAH! sarve'pyAkarNayata madvacaH // 309 // ayaM hi karmacaNDAlaH pApaH saGgamakA'maraH / dRzyamAno'pi pApAya, tadraSTuM naiSa yujyate // 310 // bahanenA'parAddhaM hi, yaH sAmI naH kthitH| asmatto'pi na ki bhIto, bhavAdu bhIto na yadyayam // 31 // arhanto nA'nyasAhAyyAt , tapyante tapa ityaham / tathopasargakAle'pi, nA'muM pApamazikSayam // 312 / / ataH paramiha tiSThanna-'smAkamapi pApmane / nirvAsanIyastadasau, kalpAdasmAt surAdhamaH // 313 / / ityuktvA taM vajrapANiH, vajreNeva ziloccayam / jaghAna bAmapAdena, surAdhamamamarpaNaH // 314 // paryasyamAno vividhA-''yudhairmAdhavataimaTaiH / AkrozyamAnastridaza-strIbhirmoTitapANibhiH // 315 / / sAmAnikaihasthamAno 'yAnakA''khya' vimAnagaH / sa ziSTaikA'rNavAyuSko merucUlAM suro yayau // 316 // mahippaH saGgama kasya zakramevaM vyajijJapat / sanAthamanugacchAmaH tvadAdezo bhavedyadi // 317 // anugantuM saGgamakaM dInA''sthA anvarasta taaH| Arayat parIvAra-mazeSamapi vAsavaH // 318 // (triSaSTiH parva 10 sarga 4) tata:-'AlabhikAyAM harikAntaH' 'zvetAmbikAyAM harissahazca' priyaM prssttumetH| tataH-'zrAvastyAM zakraH' skandapratimAyAmavatIrya svAminaM vanditavAn tato mahatI mahimApravRttiH / tataH-'kauzAmbyAM candrasUryA'vataraNaM' vANArasyAM ca zakraH' 'rAjagRhe IzAna:' 'mithilAyAM janako rAjA dharagendrazca' priyaM pRcchati sma / DI||236 Jain Educat i onal 101 For Privale & Personal use only writrimary.org Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 237 // tataH-'vaizAlyAm' ekAdazo varAtro'bhUt / tatra-bhUtAnandaH, priyaM pRcchati / tata:-'muMmumArapure' gataH tatra-camarotpAtaH / tataH-'bhogapure' khajUrosakaNTakakambAbhiH mahendrakSatriyeNa kriyamANA upasargAH priyapRcchArthamAgatena 'sanatkumAreNa' nivaaritaaH| tataH-'nandI'grAme pitRsakhA bandate / 'miNDika'grAme gopopasarga 'zako' vitrAsanena nivAritavAn / tataH-kauzAmbyAM gataH / tatra-'zatAnIka' rAjA 'mRgAvatI' devI 'vijayA' pratihArI tathA-vAdI' nAmA dharmapAThakaH 'muguptaH' amAtyaH tadbhAryA 'nandA' sA ca zrAvikA mRgAvatyA vysyaa| svAminA tatra poSabahulapratipadi abhigraho jagRhe / yathA-pRthvInAthasutA, bhujiSyAcaritA, jaMjIratA, muNDitA, kSutkSAmA, rudati, vighAya padayorantargatAM dehalI, kulmASAn , praharadvayavyapagame, sUrpasya koNe sthitAn dadyAt tadA pAraNakaM bhgvtH| so'yaM mahA'bhigrahaH-'dravyataH-kulmASAn sUrpakoNena / kSetrataH-dehalyA ekaM padamArataH ekaM ca parataH kRtvaa| kAlata:-nivRtteSu bhikSAcareSu / bhAvataH-rAjasutA, dAsatvamApannA, nigaDitA, muNDitamastakA, rudantI, aSTamabhaktikA, ceda dAsyati tadA gRhISyAmi / parIvahasahanArtha svAmino'bhiprahaH / tana:-gocaryA hiNDan paJcadivasonaSaNmAsopavAsI daivayogAt 'dhanAvaha' zreSThibhAryA-'mUlA' gRhasthitayA, campeza 'dadhivAhana' nRpa-dhAriNI' rAjJIsutayA 'vasumatyA' 'candanabAlA' aparanAmnyA svAmI prtilaabhitH| kavizvAtra-candanA sA kathaM nAma, 'bAle' ti procyate budhaiH / mokSamAdatta kulmASai-mahAvIraM pratArya yA // 1 // tataH-paJcadivyAni / devA nanRtuH, kezAH zirasi saJjAtA, nigaDAni ca nUpurANi / devaizca candanazItalatvAt 'candanA' iti tasyA naamaa'kaari| lobhAd rAjAnaM vasudhArAM gRhAnaM zakro nivArya prAha-'yasyeyaM dAsyati tasyaiSA' / tataH-sA dhanAvaha ICCCCCEAECRACEAERO to | // 237 // Jain Educatie Alternational For Private & Personal use only B imlibrary.org Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 238 // zreSThinaM svapitRtulyaM samarpayAmAsa / zakraH zatAnI pratyuktavAn-'saGgopyaiSA yAvat svAminaH kevlotpttiH| tadanantaraM dakiraNAvalI sAminaH prathamaziSyANi (ziSyA) bhaviSyati' iti / TIkA tata:-'sumaGgalA' grAme sanatkumArendravandanaM / 'bAlaka' grAme 'vAyala' vaNika yAtrAyAM gacchan svAminaM dRSTvA amaGga vyA06 ladhiyA asinA ghAtAya dhAvan siddhArthena hataH / tataH svAmI campAyAM 'svAtidatta' dvijasyA'gnihotrazAlAyAM varSAvAsa tasthau / rAtrau ca 'pUrNabhadra-mANibhadrau' yakSendrau svAminaH paryupAstiM kurvANau vilokya vismitena tena-'ko hi AtmA ?' iti pRcchA / sAminA ca-'yo'hamiti manyate' ityAdi jIvavyavasthApanaM / punarapi pRcchA-'kimupadezanam ? / 'dvidhA-dhArmikam adhArmikaM ca' evaM 'mUlottaraguNa bhedAt pratyAkhyAnamapi dvidhA' iti vipro buddhaH / tata:-'jambhika.' grAme 'zakro' nATyavidhi darzayitvA-'iyadbhiH dinaiH jJAnotpattiH' itya kathayat / tataH-'miNDika' grAme 'camarendra' priyapRcchA / tataH-'SaNmAni' grAme | svAmino bahiH pratimAsthasya pArzve gopo gAM muktvA grAmaM praviSTaH / Agatazca pRcchati-'devArya ! kya gavA gauH ?' maune ca ruSTena tena svAmikarNayoH kaTazalAke tathA prakSipte yathA mitho milite / chinnA'gratvAda adRzyeva / etacca karma zayyApAlakakarNayoH taptatrapuHprakSepayatA tripRSThena yadarjitaM tadudIrNa ca vIrabhave / zayyApAlako bhavaM bhrAntvA ayameva gopaH / tataH-prabhuH madhyamApApAyAM gataH tatra siddhArthavaNiggehe bhikSA'rthamAgataM kharakavaidyo vilokya svAminaM sazalyaM jJAtavAn / pazcAt sa vaNiga udyAne gatvA saNDAsakAbhyAM gRhItvA vaidyAt te zalAke nirgamayati sma / tadA''karSaNe ca vIreNa ArATiH tathA muktA yathA | sakalamapi udyAnaM mahAbhairavaM vabhUva / devakulamapi kAritaM / svAmyapi saMrohaNauSadhena tadaiva praguNI bhUtaH / // 238 // THERE REGGAE RESCERERAS Jain Edube Hndernational For Private & Personal use only Mainelibrary.org Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 239 // CHARACACAAAAEECH evaM copasargA gopenaiva ArabdhA gopenaiva pariniSThitAH / eteSAM jaghanyAdivibhAgastvevam-gadhanyaM kila-kaTapUtanAzItaM / madhyamaM ca-kAlacakram / utkRSTaM ca-zrotrazalyoddharaNaM / 'tatprakSeptA gopaH saptamanarakA'tithiH, kharakasiddhAthauM ca svargamalacakratuH' iti / (te uppanne samma sahai khamai titikkhai ahiyAsei) evaM ye vyAvarNitA devAdyupasargAH tAna utpannAn samyak sahate-bhayA'bhAvena / kSamate-krodhA'bhAvena / titikSate-dainyAdyanavalambanena / adhyAsayati-avicalakAyatayA iti // 117 // ['tae NaM' ityAditaH 'no evaM bhavaI' ttiparyantam ] tatra-yata evaM (tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre aNagAre jAe) tataH anagAro jAtaH zramaNo bhagavAn mhaaviirH| anagAravaprayojakaM ca vizeSaNakadambakam- (iriyAsamie) [itpAdi] IryAyAM-gamanA''gamanAdau samitaH-samyak prvRttH| (bhAsAsamie) bhApAyAM-bhASaNe smitH| (esaNAsamie) epaNAyAM-dvicatvAriMzadopavizuddhabhikSAgrahaNe < samitaH > (AyANabhaMDamattanikkhevaNAsamie) AdAne-grahaNe 'upakaraNasya' iti gamyaM / bhANDamAtrAyAH-vastrAdhupakaraNarUpaparicchadasya / athavA bhANDasya-vastrAdeH mRnmayabhAjanasya vA / mAtrasya ca-pAtravizeSasya nikSepaNAyAM-vimocane yaH samita:-supratyuSekSAdikrameNa samyak pravRttaH sa tathA / (uccArapAsavaNakhelasiMghANajallapAMriTThAvaNiyAsamie) uccAra:-purISaM, prastravaNa mUtraM, khela:-niSTivanaM, sivAna:-nAsikAmala:, jalla:-zarIramalaH teSAM pariSThApanA-tyAgaH tatra samitaH-zuddhasthaNDilAzrayaNAt / etaccA'ntyaM samitidvayaM bhagavato bhANDa-siGghAnAdyasambhave'pi nAmA'khaNDitArthamitthamuktaM / 4GEOMAE% EMACARE | // 239 // Sain Ede r ational For Privale & Personal Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiraNAvala BREGA-%AA%- TIkA vyA06 zrIkalpa-II (maNasamie vayasamie kAyasamie) [ityAdi] manaHprabhRtInAM < manovacanakAyAnAM > kuzalAnAM pravartaka ityarthaH / (maNagutte vayagutte kAyagutte) cittAdInAmazubhAnAM niSedhakaH / yata:- samitiH satpravRttiH guptistu nirodhaH / ata ev||24|| (gutte gutidie guttabaMbhayArI) tti < guptaH > guptatvAt guptAni indriyANi-zabdAdiSu rAgadveSA'bhAvAt zrotrAdIni / brahma ca-maithunaviratirUpaM vasatyAdinavaguptimat carati-Asevate ityevaM zIlo yaH sa tthaa| (akohe amANe amAe alobhe) akrodhaH [ityAdivyaktam] < amAna: amAyaH aloma > ata eva (saMte pasaMte uvasaMte) zAnta:-antavRttyA / prazAnta:bahivRttyA / upazAntaH-ubhayataH / athavA-manaHprabhRtyapekSayA zAntAdIni padAni / ata eva (parinimbuDe aNAsave) parinivRtaH-sakalasantApavarjitaH / anA''zravaH-apApakarmabandhaH, hiMsAdi sptdshaa''shrvnivRtteH| (amame akiMcaNe chinnagaMthe) amamam-AbhiSvaGgika 'mama' iti zabdavirahitaH / akinycnH-nidrvyH| chinngrndhH-mukthirnnyaadigrnthH| ['chinna soe' tti kvacit / tatra-chinnazokaH chinnazroto vA-chinnasaMsArapravAha ityrthH| (niruvaleve) nirupalepaH-dravyabhAvamalarahitaH / tatra-dravyataH-vimalavapuH / bhAvataH-mithyAtvAdimalarahitaH / nirupalepatvameva upamAnairAha (kaMsapAI iva mukkatoe) kAMsyapAtrIva muktaM-tyataM toyamiva toyaM-bandhanibandhanatvAt sneho yena / (saMkhe iva niraMjaNe) zaGkha iva niraJjanaH / athavA raJjanaM raGgaNaM vA rAgAdyuparaJjana tsmaanigtH| (jIva iva appaDihayagaI) jIva iva apratihatagatiH-sarvatraucityenA'skhalitaviharaNAt saMyame'pratihatavRttervA / (gagaNamiva nirAlaMbaNe) gaganamiva nirAlambanaH dezagrAmakulAdyAlambanarahitatvAt / (vAu iva apaDibave) vAyuriva apratibaddha:-kSetrAdau pratibandhavandhyatvenaucityena niranta- | SALASPEGREGISCHGESCLASSIC 240 // Ta Sain Ed i lmational For Private & Personal use only Mahlibrary.org Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 241 / ka. ki. 18 1 ravihArAt / (sArayasalilaM va suddhahiyae) zAradasalilamiva zuddhahRdayaH - kAluSyAskalaGkitatvAt / (putrakharapattaM va niruvaleve) puSkaraM - padmaM tasya patramitra nirupalepaH- paGkajalakalpa svajana viSayasneharahitatvAt / (kumso iva gutiM die ) kUrma :kacchapaH sa iva guptendriyaH / sa hi kadAcidgrIvAcaraNacatuSTayarUpA'GgapaJcakena gupto bhaved evaM bhagavAnapi indriyapaJcakena / (khaggavisANaM va egajAe) khaDgaH - gaNDakA''khyo jIvavizeSaH tasya viSANaM zRGgam ekameva syAttadvadeko jAtaH- ekabhUto rAgAdisahAyAsahitatvAt / (vihaga iva vipyamukke) vihaga iva vipramuktaH - muktaparikaratvAd aniyatavAsAcca / ( bhAraMDapakkhI iva appamatte) bhAraNDapakSIva apramattaH - nidrAdyabhAvAt / bhAraNDapakSiNoH kilaikaM kalevaraM pRthaggrIvaM tripAdaM ca syAt / yaduktaM - 'bhAraNDapakSiNaH khyAtAH tripadA mayebhASiNaH / dvijihvA dvimukhA ko - darA'bhinna phalaiSiNaH / / 11 cA'tyantamapramattattayaiva nirvAhaM labhete / atastadupamA / (kuMjaro iva soMDIre) kuJjara iva zoNDIra :- karmazatrusainyaM prati zuraH / (sabho iva jAyathAme) vRSabha itra jAtasthAmA - strIkRtamahAvrata bhAravahanaM prati jAtabala: - nirvAhakatvAt / sIho iva durise) siMha iva durdeSaH - pariSahAdimRgaiH anabhibhavanIyatvAt / (maMda iva apparkape) meruriva anukUlapratikUlopasargAH avicalitasacaH / (sAgaro iva gaMbhIre) sAgara iva gambhIra : - varSazokAdisAdhanasambandhe'pyavikRtacittatvAt / (ze iva somalese) candra iva somalezya:- paropatApakRnmanaH pariNAmarahitatvAt / (sUro iva dittatee) sUra iva dIptatejA - dravyato dehadIptyA, bhAvato jJAnena pareSAM kSobhakatvAdvA / ( jaccakaNagaM va jAyakhve) jAtyakanakamiva Jain Educatimational // 249 // Felibrary.org Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 242 // jAtaM sampannaM rUpaM strarUpaM rAgAdikudravyavirahAd yasya / apagatadoSarUpakudravyatvena utpannasvabhAva ityarthaH / ( vasuMdharA iva savvAsavisa) vasundhareva sarvAn zItoSNAdIn anukUletarAn sparzAn viSahate yaH / ( suhuhuyAsaNo iva teyasA jalate) suhUtaH - ghRtAditarpitaH sa cA'sau hutAzanazca-agnizca tadvattejasA - jJAnena tapasA vA jvalan dIpyamAnaH / (imesi payANaM dunni saMgahaNigAhAo kaMse saMkhe jIve gagaNe vAu a sarayasalile a / pukkharapatte kumme vihage khaggeya bhAraMDe // 1 // kuMjara vasahe sIhe nagarAyA ceva sAgaramakhohe / caMde sUre kaNage vasuMdharA caiva yavahe ||2|| ) (natthi NaM tassa bhagavaMtassa katthai paDibaMdhe) nA'styayaM pakSo yaduta tasya bhagavataH kutracit pratibandho bhavati / (se a paDibaMdhe caucvihe paNNatte / taM jahA - davbao khittao kAlao bhAvao) (davvao NaM sacittAcittamIsesu davveSu) < dravyataH - stryAdisacittabhUSaNAdiacitta- alaGkRtastryAdimizrabhedAt trividhemu dravyeSu > | (khittao NaM gAme vA nagare vA araNNe vA ) - kSetrataH - grAme nagare araNye vA > (khitte vA khale vA ghare vA aMgaNe vA nahe vA) kSetraM - dhAnyajanmabhUmiH / khalaM - dhAnyamalapavanAdisthaNDilaM gRhe vA aGgaNe vA > namaH - AkAzaM < tasmin / (kAlao NaM samae vA) samaya:- sarva nikRSTakAla : 'utpalapatrazatavyatibheda-jaratpaTazATakapATanAdidRSTAntasAdhyaH' / (AvaliyAe vA ANApANue vA dhove vA khaNe vA lave vA muhutte vA) AvalikA - asaGkhyAtasamayarUpA / ANApANU - ucchvAsaniHzvAsakAlaH / Jain Edinternational . una kiraNAvalI TIkA vyA0 6 // 242 // melibrary.org Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 243 // kAla tokaH-saptocchvAsamAnaH / kSaNa:-bahutarocchvAsarUpaH / lyH-sptstokmaanH| muhUrtaH-lavasaptasaptatimAnaH (ahoratte yA pakkhe vA mAse vA uU vA ayaNe vA saMvacchare vA aNNayare vA dIhakAlasaMjoe) < triMzanmuhattamAne ahorAtre / paJcadazA'horAtrabhAne pakSe / pakSadvayamAne mAse / mAsadvayamAne Rtau / RtutrayamAne dakSiNottarAyaNe / ayanadvayamAne saMvatsare > anyatarasmin dIrghakAlasaMyoge yugapUrvo''dau / (bhAvao NaM kohe vA mANe vA mAyAe vA lobhe vA bhae vA hAse pijje vA dose vA) < bhAvataH krodhe mAne mAyAyAM lobhe vA> bhaye-ihalokAdibhedAtsaptavidhe / hAsye-harSe vaa| anabhivyaktamAyAlobhasvabhAve abhiSvaGgamAtre premaNi / dveSe-anabhivyaktakrodhamAnasvarUpe aprItimAtre / athavA-rAgaH-sukhA'bhijJasya sukhA'nusmRtipUrvaH sukhe tatsAdhane'pyabhimataviSaye garddhaH-prema tasmin / dveSaH-duHkhA'bhijJasya duHkhA'nusmRtipUrvaH duHkhe tatsAdhane vA aprItiH tatra / (kalahe vA abbhakkhANe vA pesunne vA paraparivAe vA) kalaheasabhyavacanarATayAdau / abhyaakhyaane-asdossaa''visskrnne| paizUnye-pracchannam asadoSA''viSkaraNe / paraparivAde-viprakIrNaparadoSaguNavacane / (arairaI vA mAyAmose vA micchAdasaNasalle vA) (600) aratimohanoyodayAcittodvegaphalA artiH| ratimohodayAccittA'bhiratI rtiH| samAhAre aratiratini / mAyAmRSe mAyAmoSe vA-veSAntarabhASAntarakaraNena paravaJcanaM-mAyA mAyayA saha mRSA mAyAmRSA, mAyayA vA moSaH pareSAM mAyAmoSaH tasmin / mithyAdarzana-mithyAtvaM zalyamiva anekaduHkhahetutvAt / (tassa NaM bhagavaMtassa no evaM bhavai) evam-amunA prakAreNa tasya bhagavato na bhavati 'pratibandhaH iti prakRtam // 118 // SABRECRECRECRACCORECAchana | // 24 // Jain Ed e rational For Privale & Personal use only Helibrary.org Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa. kiraNAva TIkA // 244 // | vyA0 ['se NaM bhagavaM vAsAvAsavajja' ityAditaH 'viharai'tti paryantam ] tatra-(se Na bhagavaM vAsAvAsavajaM aTThagimhahemaMtie mAse) < sa bhagavAn > varSAsu-prAvRSi vAsaH varSAvAsa: tadvarjam aSTamAsAn grISmahemantikAn / (gAme egarAie nagare paMcarAie) grAme ekarAtraH vAsamAnatvenA'sti yasya sa ekraatrikH| evaM nagare pnycraatrikH| (vAsIcaMdaNasamAkaNakappe samatiNamaNi-le ThukaMcaNe) vAsIcandanayo:pratItayoH / athavA-vAsIcandane-apakArakopakArako tayoH samAna:-niparAgatvAt kalpa:-vikalpaH samAcAro vA yasya / samAni-tulyAni upekSaNIyatayA tRNAdIni- yasya / (sama suhadukkhe ihalogaparalogaapaDibaddhe jIviamaraNe niravakaMkhe saMsArapAragAmI kammasattunigghAyaNaTThAe abbhuTTie) [ityAdi vyaktam ] < samasukhaduHkhaH / ihaloke paraloke ca prtibndhrhitH| jIvitavye maraNe ca vaanychaarhitH| saMsArapAragAmI / karmavarighAtArtha kRtodymH|> (evaM ca NaM viharai) evam-IryAsamityAdiguNavogena viharati-Aste // 119 // [tassa NaM bhagavaMtassa aNuttareNaM nANeNaM' ityAditaH 'nANadaMsaNe samuppanne' ityantam ] tatra-(tassa NaM bhagavaMtassa aNuttareNaM nANeNaM) < tasya bhagavataH nirupamena> jJAnena matyAdicatuSTayena / (aNuttareNaM daMsaNeNaM aNutareNaM caritteNaM aNuttareNaM AlaeNaM aNuttareNaM vihArerNa aNuttareNaM vIrieNaM aNuttareNaM ajjaveNaM aNuttareNaM maddaveNaM aNuttareNaM lAyaveNaM) darzanena-cakSurdarzanAdinA samyaktvena vA / cAritreNamahAvratAdinA / Alayena-syAdi-asaMsaktavasatyAdinA / vihAreNa-dezAdiSu ckrmnnaadinaa| vIryeNa-viziSTotsAhena / R-RRESTER // 244 / Jain Educa t ional T orary.org Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 245 // SECRECRRCRECOREGRAA Arjavena-mAyAnigraheNa / mAIvena-mAnanigraheNa / lAghavena-kriyAsu dakSatvena / athavA-lAghavaM dravyata:-alpopadhitvaM, bhAvataHgauravatrayatyAgaH ten| (aNuttarAe khaMtIe aNuttarAe muttIe aNuttarAe guttIe aNuttarAe tuTThIe) kSAntyA-krodhanigraheNa / muktyA-nirlobhatayA / guptyaa-mnoguptyaadikyaa| tussttyaa-mnHprhtyaa| (aNuttareNa saccasaMyamatavatucariasovaciyaphalanivvANamaggeNaM) satya-saMyama-tapaH-sucaritasopacita phalanirvANamArgeNa / satyaM sUnRtaM saMyamaH-prANidayA tapaH-dvAdazabhedaM teSAM suSThu-vidhivat caritam-AcaraNam upacayanam-upacitaM saha upacitena-upacayena vartate sopacitaM / satyasaMyamatapaHsucaritena sopacitaM-sphItaM phalaM-mukti rakSaNaM yasya sa tathA / sa cA'sau nirvANamArgazca-ratnatrayalakSaNaH tena / (appANaM bhAvemANassa) AtmAnaM bhaavytH| anena 'AtmajJAnameva mokSasya pradhAnaM sAdhanam' ityuktam / (duvAlasasaMvaccharAI vaikaMtAI) ti / dvAdazasaMvatsaravyatikramaNaM tvevamnava kira cAummAse chakira domAsie uvAsI ya / bArasa ya mAsi mAiM bAvattari addhamAsAI // 28 // ega kira chammAsaM do kira temAsie uvAso ya / aDDAijjAi duve do ceva divaDDhamAsAI // 529 / / bhaI ca mahAbhadaM paDimaM tato a savvaobhaI / do cattAri daseva ya divase ThAsIyamaNubaddhaM // 530 // gobharamabhiggahajubhaM khamaNaM chammAsibhaM ca kAsI a / paMcadivasehiM UNaM avvahiovaccha nayarIe // 531 // dasa doya kira mahappA ThAi muNI egarAibhaM paDimaM / aTThamabhatteNa jaI ikikaM caramarAI a||562| // 245 // Jain Educa For Privale & Personal use only nelibrary.org Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CI zrIkalpa kiraNAvalA TIkA vyA06 // 246 // do ceva ya cha?sae auNAtIse uvAsio nayA / na kayAi niccabhattaM ca utthabhattaM ca se Asi // 533 // bArasa vAse ahie chaTuM bhattaM jahaNNayaM aasii| savvaM ca tavokammaM apANayaM Asi vIrassa // 534 // tinni sae divasANaM auNApaNNe tu pAraNAkAlo / ukkuDuanisijjAe ThiapaDimANaM sae bahue // 535 / / utkuTukaniSadyAnAM pratimAnAM bahUni zatAni sthitH| paJcajAe paDhama divasaM etthaM tu pakkhivittA NaM / saMkaliaMmi u saMte jaM laddhaM taM nisAmeha // 536 // bArasa ceva ya vAsA, mAsA chacceva addhamAso ya / vIravarassa bhagavao, eso cha umatthapariAgo // 537 // (A0ni0) ch|msthye bhagavataH sarvo'pi saGkalitaH pramAdakAlaH antarmuhUrtapramANaH ityarthaH / (terasamassa saMvaccharasta aMtarA bamANassa je se gimhANaM ducce mAse cautthe pakkhe vaisAhasuddha) (tassa NaM vaisAhasuddhassa dasamI pakkhe NaM pAINagAmiNIe chAgae porisoe abhinividvAra pamANapattAe) / (suvvaeNaM divaseNaM vijaeNaM muhutteNaM jaMbhiyagAmassa nagarassa bahiA ujjuvAluyAe naIe tIre) (veyAvattatsa ceiyassa adUrasAmaMte) vyAvRttacaityatvAd vyAvRttaM tasya vyAvRttasya-jIrNodyAnasya ityrthH| jIrNavyantarA''yatanasya vA, vijayAvarta vA caityaM tasya adarasAmante-adUrA''sanne ucitadeze ityarthaH / AudiciarA // 246 // For Private & Personal use only IMorary.org Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 247 // (sAmAkAsa gAhAvaisa kaTTakaraNaMli) tti zyAmAkA'bhidhAnasya gRhapateH-kauTumbikasya kSetre-dhAnyotpattisthAne (sAlapAyavassa ahe godohiyAe ukkuDuyanisicAe) (AyAvagAe AyAvemANassa) (chaTTeNaM bhattaNa apANaeNaM hatthutarAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM) (paSThena bhaktena apAnakena uttarAphAlgunInakSatreNa candrayogamupAgate sati > (jhANaMtariyAe vamANassa) zukladhyAnaM caturdA-'pRthaktvavitarka savicAram' 'ekatvavitarkamavicAraM' 'mUkSmakriyamapratipAti' 'ucchinna kriyamanivati / ' tepAm Adyabhedadvaye dhyAte agretanabhedadvayamapratipannasya kevalajJAnamutpede ityrthH| (aNaMte aNusarenivAghAe nirAvaraNe kasiNe paDipuNNe kevala varanANadaMsaNe samuppanne) [ananta ityAdi pUrvamiva vyAkhyeyam iti] ||12|| ['tae NaM . . . arahA' ityAditaH 'jANamA pAsamANe viharaI' tti paryantam ] tatra-(tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre) (arahA jAe) aIn-azokAdimahApUjA'hatvAn ['arihA' ityAdi kvacit tatra arIn-rAgAdIn hani ityA de pUrvamiva jAta:-sampannaH (jiNe kevalI savvannU savvadarisI) jina:rAgAdijetA / kevalAni-paripUrNAni zuddhAni anantAni vA jJAnAdIni vidyante yasyA'sau kevlii| ata eva sarvajJa:-ekasmin samaye vizeSA'vabodhavAn / sarvadarzo-dvitIyasamaye sAmAnyA'vabodhavAn / (sadevamaNuApurassa logassa pariyAyaM jANai pAsai) sadevamanujA'surasya lokasya paryAyaM jAtAvekavacanam iti paryAyAn iti paryAyAn-utpAdavyayalakSaNAn sarakAba la-% // 247| AR Jain Educ tional For Privale & Personal use only rary.org Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAra TIkA // 248 // HABAR vyA0 jAnAti-jJAnena, pazyati-darzanena / na ca paryAyAnityevokte dravyaM na jAnAti ? iti shngkaa'vkaashH| utpAdavyayayoH nirAdhArayoH anupapatteH / tayoH jJAnena tadaviSvagbhAvena vartamAnamanvayi dravyamapi jJAtameva / ata eva Aha-(savvaloe savyajIvANa AgaI gaI ThiiMcavaNaM uvavAya) sarvalokavartinAM sarvajIvAnAm Agati-yataH sthAnAdAgacchati jIvA vivakSitamAspadaM / gati-yatra mRtvA utpadyante / sthiti-kAyabhavasthitibhedena dvividhAmapi / cyavanaM-devalokAt manuSyatiryakSu avataraNam / upapAtaM-devanArakANAM janma / teSAM jIvAnAmidaM (takaM maNo mANasiyaM) tatkaM-tadIyaM manaH cittaM mAnasikaM-cittagataM cintArUpApannapudgala jAtaM / yadyapi mano-manogatayoH nA'sti vAstavo bhedaH tathApi vyavahAranayAnusaraNAdastyeva bhedaH / tathA ca vakAro bhavanti 'mamedaM manasi vartate' iti / (bhutaM kaDaM paDiseviyaM AvIkammaM rahokamma) bhuktam azanapuSpAdi / kRta-cauryAdi / pratisevitaM pratiSevitaM vA-maithunAdi / AviSkarma-prakaTakataM rahakarma-pracchannakRta 'jAnAti pazyati ca' iti DamarukamaNinyAyenA'trA'pi sambadhyate / (arahA) [prAgvat ] < ahan- (arahassabhAgI) arahasyabhAgI-na rahasyam-rakAntaM bhajate / jaghanyato'pi koTisurasevyatvAt / (taM taM kAlaM maNavayakAyajoge vaTTamANANaM savaloe samvajIvANaM savvabhAve jANamANe pAsamANe viharai) tatra tatra kAle manovacanakAyayoge vartamAnAnAM sarvalokAnAM sarvajIvAnAM sarva bhAvAn-gugaparyAyAn / tatra-sahabhAvinaH-jJAnAdayo guNAH, kramabhAvinaH harSAdayaH paryAyAH, tAn / akAraprazlepAt sarvA'jInAM-dharmA'simAyAdInAM pudgalA'stikAyAntAnAM sarvabhAvAn sarvavivAzca jAnan pazyazca vihrti--aaste||12|| tatrA''dizya kSaNaM dharma, devodyote jagadguruH / lAbhA'bhAvAnmadhyamAyAM, mahasenavanegamat // 1 // // 248 Lain Educa ional naryong Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 249 // zrIapApAmahApuryA, yajJA'rthI somilo dvijaH / magadhAgobarAdIyu-statra caikAdaza dvijAH // 2 // indrabhUtiragnibhUtiH, vAyubhUtiH sahodbhavAH / vyaktaH sudharmA maNDita-mauryaputrau sahodarau // 3 // akampito'calabhrAtA, metAryazca prbhaaskH| ahaMmanyAH svayaM sarve, sarvajJakhyAtibhAjinaH // 4 // te ca yadviSayakasandehabhAnaH tAni yathA jIve kamme tajjIva bhUya tArisaya baMdhamokkhe ya / devA Neraie yA puNNe paraloya vyANe / 576 // (A0ni0) paMcaNDaM paMcasayA aTThasayA ya hoMti doNha gaNA / doNhaM tu juyalayANaM tisao tisao bhave gaccho // 597 // evaM catuzcatvAriMza-cchatAni militA dvijAH / kurvani yajJakarmANi, svaHzarmANi pralipsavaH / / 5 / / atrAntare-taM divvadevaghosaM soUNaM, mANusA (mAhaNA) tahi tuTA / aho ! jaNNieNa jaTuM, devA kira AgayA ihaI // 591 // soUNa kIramANI mahima, devehiM jiNavaridassa / aha ei ahammANI, amarisio iMdabhUitti // 598 // muttUNa mamaM logo kiM, vaccai esa tassa pAmUle / anno vi jANai mae, ThiaMbhi kattucciyaM eyaM ! // 120 // (A0malaya0) vaMcija va mukkhajaNo, devA kaha NeNa vimhayaM nIA / vaMdaMti saMthurNati a, jeNaM savvannUbuddhIe // 121 // aho! surA kathaM bhrAntAH tIrthA'mbha iva vaaysaaH| kamalAkaravabhekA makSikA: candanaM yathA // 6 // karabhA iva savRkSAn kSIrA'nnaM zUkarA iva / arkasyA''lokavad ghUkAH tyaktvA yAgaM prayAnti yat // 7 // yugmam // ahavA jArisao ccia, so nANI tArisA surA tevi / aNusariso saMjogo gAmanaDANaM ca mukkhANaM // 122 // BABASAHARSASARSHASTRA | // 249 // Jain Educat n ational For Privale & Personal use only library.org Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpa // 250 // / svagatam - vyomni sUryadvayaM kiM syAt ? guhAyAM kesaridrayam / khaDgau dvau vA pratIkAre, kiM sarvajJAvahaM sa ca // 8 // kintvendrajAlikaH ko'pi, kalAzAlI videzajaH / sarvajJA''TopamAtreNa, janasvargipratArakaH // 9 // sosvAdId bho janAH ! kIdRg, sarvajJo'sau nigadyate ? / janairUce svarUpaM ko, vaktuM nAmA'sya zaknuyAt // 10 // sadadhyau ta sau nUnaM, mAyAyAH kulamandiram / kathaM lokaH samasto'pi vibhrame pAtito'munA // 11 // na kSame kSaNamAtraM tu taM sarvajJaM kadAcana / tamaH stomamapAkarte, sUryo naiva pratIkSate // 12 // vaizvAnaraH karasparza, mRgendraH zvApadasvanam | kSatriyAca ripukSepaM na sahante kadAcana // 13 // mayA hi yena vAdIndrAH, tUSNIM saMsthApitA same / gehezUrataraH kvA'sau sarvajJo matpuro bhavet // 14 // zailA yenA'gninA dagdhAH puraH ke tasya pAdapAH / utpAditA gajA yena, ko vAyostasya pumbhikAH || 15 // agnibhUtiruvAcaivaM bhrAtaH ! kaste'tra vikramaH ? | kITikAyAM kathaM pakSirAT karoti parAkramam // 16 // padmasyotpATane hastI, kuThAraH kAzakarttane / mRgasya mAraNe siMhaH sadbhiH kiM kvA'pi zasyate ? // 17 // gautama bhrAtaraM prAha bho ! adyApyavatiSThate / vAdyasau vihite mudga-pAke kaTuko yathA // 18 // pIlayatastilaH kazcid, dalatazca yathA kaNaH / sUDayatastRNaM kiJcida-gasteH pivataH saraH // 19 // mayatastuSaH ko'pi tadvadeSa mamA'bhavat / tathApi sAsahinI'haM mudhA sarvajJavAdinam ||20|| ekasminnajite yasmin sarvamapyajitaM bhavet / ekadA hi satI lupta-zIlA syAdasatI sadA // 21 // Jain Educentemational kiraNAvalI TIkA vyA0 6 // 250 // library.org Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 251 // yataH - chidre svalpe'pi potaH kiM, pAthodhau naiva majjati / na durgoM gRhyate dhIraiH, durgAze pAtite'pi kim ? // 22 // ho ! vAdigaNA bhoTa karNATAdisamudbhavAH / kasmAdadRzyatAM prAptA 2, yUyaM mama puraH sadA ||23|| lATA dUragatAH pravAdi-nivahA, maunaM zritA mAlavAH, sUkAbhA magadhA gatA gatamadA, garjanti no gaurjarAH / kAzmIrAH praNatAH palAyanakarA jAtAstilaGgodbhavAH, vizve cA'pi sa nA'sti yo hi kurute, vAdaM mayA sAmpratam ||24|| kRSNasarpasya maNDUka- peTAM dAtumudyataH / mRpo radaiva mArjAra- daMSTrApAtAya sAdaraH ||25|| vRSabhaH svargajaM zRGgaiH, praharttuM kAGkSati drutam / dvipaH parvatapAtAya, dantAbhyAM yatate rayAt ||26|| zazakaH kesa riskandha- kesarAM kraSTumIhate / maddaSTau yadasau sarva vittvaM khyApayate jane ||27|| tribhirvizeSakam // samIrA'bhimukhasthena, dAvAgnijvalito'munA / api kacchUlatA deha-saukhyAyA''liGgitA nanu // 28 // zeSazIrSamaNi lAtuM, hastaH svIyaH prasAritaH / sarvajJA''Topato'nena, yadahaM parikopitaH ||29|| tAvad 'garjati khadyotaH tAvad garjati candramAH / udite ca sahasrAMzau, na khadyoto na candramAH ||30|| tAvad gajaH prasRtadAnagallaH, karoti kAlAmbudagarjitAni / yAvanna siMhasya guhAsthalISu lAgulavisphoTaravaM zRNoti // 31 // sAraGgamAtaGgaturaGgapUgAH, palAyyatAmAzu vanAdamusmAt / ATopakopasphuTakesarazrIH, mRgAdhirAjo'yamupeyivAn yat ||32|| mama bhAgyabharAdyadvA, vAdyayaM samupasthitaH / durbhikSe kSudhitasyAnna - lAbhazcintAtigo yathA // 33 // yamasya mAlavo dUre, kiM syAt ko vA vacastrinaH / apoSito raso nUnaM, kimajeyaM ca cakriNaH // 34 // Jain Educatitermnational // 251 // elibrary.org Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAva TIkA vyA // 252 // PRASTRSHISHASTREARRIERREARRES abhedyaM kimu vacasya, kimasAdhyaM mahAtmanAm / kSudhitasya na kiM khAdya kiM na vAcyaM khalasya ca // 35 // kalpadraNAmadeyaM kiM, niviNNAnAM kimatyajam / gacchAmi tarhi tasyAnte, pazyAmyetat parAkramam // 36 // lakSaNe mama dakSatvaM, sAhitye saMhitA mtiH| tarke karkazatA'tyartha, kya zAstre nA'sti me zramaH // 37 // "kAuM hayappayAvaM purabhI devANa dANavANaM ca / nAsehaM nIsesaM khaNeNa samvannuvAyaM se" // 123 // (A. malaya0) ityudIrya tvarA pUrNo, yayau vAdasya lipsayA / paJcachAtrazataiH paThya-mAno'sau virudairiti // 38 // birudAni ca-sarasvatIkaNThAbharaNa ! vAdivijayalakSmIzaraNa! vijJAtAkhilapurANa ! vAdikadalidalakRpANa ! nipuNazreNiziromaNe ! kumatAndhakAranabhomaNe ! vijitavAdivRnda ! vAdigaruDagovinda ! vAdimukhabhaJjana ! niravadyavidyAvihitAnekajanaraJjana ! jJAnaratnaratnAkara ! mahAkavIzvara ! ziSyIkRtabRhaspate ! vinatAnekanarapate ! jitAnekavAda ! sarasvatIlabdhaprasAda ! ityAdIni / ___ "ia vuttaNaM patto daTTuM telokaparivuDaM vIraM / cautIsAisayanihiM saMkio ciDio purao" // 24 // (A0 malaya0) atha-vIraM nirIkSya sopAna-sthito dadhyau sa vismitaH / kiM brahmA ? zaGkaraH kiMvA ?, kiM viSNuH? brahmA vA kimu // 39|| candraH kiM ? sa na yat kalaGkasahitaH, sUryo'thavA ? no sa yat tIkSNAMzuH kimu vAsabo ? na sa saha-sAkSo yato gIyate / kiM vA svarNagiriH ? na so'tikaThinaH, khyAtaH suradruH ? na vA no syAcintitamAtradaH sa hi jane, huM varddhamAno hyasau // 40 // Adityamiva duHprekSya, samudramiva dustaram / bIjA'kSaramivA'carya, dRSTvA vIraM mahodayam // 41 // 4ASHASAHESS | // 252 / Sain Educ a tional For Private & Personal use only Elebrary.org Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 253 // kathaM mayA mahattvaM hA !, rakSaNIyaM purArjitam / prAsAdaM ko likAhetoH, bhaktuM ko nAma vAJchati // 42 // sUtrArthI puruSo hAraM, kasroTayitumIhate ? / kaH ? kAmakalazaM zasyaM, sphoTayed ThIkarIkRte // 43 // bhasmane candanaM ko vA ?, dahed duHprApamapyatha / lohArthI ko mahAmbhodhau, naubhaGgaM kartumicchati // 44 // "AbhaTTho ya jiNeNaM jAijarAmaraNavippamukkeNa / NAmeNa ya gotteNa ya savaNNU savvadarisiNA(pra.sIya) ||599||(aa0 ni0) "he iMdabhUi ! goyama !, sAgaya-mutte jiNeNa ciMtei / nAmapi me viANai, ahavA ko meM na yANeI" // 125 / / (A0 malaya0) svAgatapraccha ne dadhyau miSTAkyaiH kathaM priye ? / kapitthaM tanna yacchIghraM vAtena patati drumAt // 45 // na te go-mudga-mANikya-ghaTa-vallI-janAnu ye| sAdhyA gopAmbumANikyavidyaSTikaravAyacayaiH // 46 // "jai vA hiyayagayaM me saMsaya mannijja ahava chidijaa| to hunja vimhao me ia ciMtaMto puNo bhaNio" // 126 // (A0 malaya0) kiMmanni atyi jIvo uAhu natyitti saMsao tujjha / veyapayANa ya atthaM na yANasI tesimo atyo // 600 // (A0 ni0) samudro mathyamAnaH kiM, gaGgApUro'thavA kimu / AdibrahmadhvaniH kiM vA, vIravedazvanirvabhau // 47 // vedapadAni ca-'vijJAnadhana evaitebhyo bhUtebhyaH samutthAya punaH tAnyeva anu vinazyati na pretyasajJA'sti' iti / tatra- vijJAnameva-caitanyameva (ghanaH) nIlAdirUpatvAd vijJAnadhanaH sa eva etebhya:-pRthivyAdirUpebhyo bhUtebhyaH samutthAya-utpadya punaH tAnyeva anu vinazyati-tatraiva ca avyaktarUpatayA saMlInaM bhavati iti bhAvaH / tathA 'mRtvA punarjanma AA -.ki. 22 // 253 // $6 in E r mational For Privale & Personal Use Only library.org Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhIkalpa // 254 // pretya' ityucyate / na tat saJjJA asti na paralokasaJjJA asti itibhAvaH / eteSAM padAnAmarthaH tava cetasi viparivarttate / tadayuktaM yato'yamarthaH - ' vijJAnaghana eva' iti - jJAnopayoga darzanopayogarUpaM vijJAnaM tato'nanyavAd AtmA-vijJAnaghanaH pratipradeza manantavijJAna paryAyasaGghAtmakatvAt sa eva etebhyo bhUtebhyaH - kSityudakAdibhyaH samutthAya - kathaJcidutpadya iti ghaTavijJAnapariNato hi AtmA ghaTAd bhavati, tadvijJAnasya sApekSatvAt / anyathA nirAlambanatayA midhyAtvaprasakteH / evaM sarvatra bhAvyaM / punaH - 'tAnyeva' ityAdi - teSu bhUteSu vyavahiteSu apagateSu vA AlA'pi tadvijJAnaghanAtmanA uparamate anyavijJAnAtmanA utpadyate / yadi vA sAmAnyarUpatayA avatiSThate iti 'na pretyasajJA'sti'- na prAktanI ghaTAdisaJjJA avatiSThate sAmpratavijJAnopayogavidhinatatvAd iti jIvasattA / tathA - 'savai ayam Atma jJAnamaya' ityAdi / 'dadada' - 'damo dayA dAnam' iti 'dakAratrayaM yo vetti sa jIvaH " ityAdinA'pi / tathA-'vidyamAnabhoktukamidaM zarIraM bhogyatvAd odanAdivad' ityAdi anumAnenA'pi / tathA -kSIre ghRtaM tile tailaM, kASThe'gniH saurabhaM sume / candrakAnte sudhA yadvat, tathA''tmA'GgagataH pRthag || ato'sti jIvaH / "chinnaMmi saMsayammi jiNeNa jarAmaraNavipyamukkeNa / so samaNo paJcaio paMcahiM saha khaMDiasa ehiM " || 601 // ( A0 ni0 ) tataH 'uppajjae vA vigamae vA dhuvae vA' iti tripadImavAcya dvAdazAGgIM sa vihitavAn / iti prathamagaNadharaH // 'taM ca pravrajitaM zrutvA dadhyau tadbAndhavo'paraH / api jAtu dravedadrirvale jalamapi kvacit // 1 // mRgAGkamaNDalAjjAtu jAyate'GgAravarSaNam / vahnerapi bhaveyurvA, jvAlAH prAleyazItalAH // 2 // Jain Edura International kiraNAvalI TIkA vyA0 6 // 254 // nelibrary.org Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 255 // SHRISHABHASHA pIyUSAdapi mRtyuH syA-jIvitavyaM viSAdapi / calet kulA'calaughopi, syAdvAyurapi nizcalaH // 3 // syAt vyatyAso'pi rodasyoH, zuSyennIrAkaro'pi hi / patejjyotirgaNo'pyeSa, bhU pAtAlamA vizet // 4 // merurapyuddhiyetA'tra, hArayena tu bAndhavaH / azraddhayA punarvyaktyA papraccha sa svayaM janAn // 5 // paJcabhiH kulk| tataH punarapi-'taM pavvaiyaM souM bIo AgacchaI amariseNa / vaccAmi NaM ANemi parAjiNittA NaM taM samaNaM // 602 / / (A0ni0) chalio chalAiNA so manne vA iMdajAlio vAvi / ko jANai kaha vattaM ittAhe vaTTamANI se ? // 127 / / (A0 malaya0) so pakkhaMtaramegaMpi jAi jai me to mi tasseva / sIsattaM hujja go vuttuM patto niNasagAsaM // 128 // AbhaTTho ya jiNeNaM jAijarAmaraNavippamukkeNaM / nAmeNa ya gotteNa ya sabanna savvadarisiNA // 603 // (Ava0ni0) he aggibhUI ! goama ! sAgayamutte jiNeNa ciMtei / nAmapi me viANai ahavA ko meM na yANei ? // 129 / / (A0malaya0) jai vA hiayagaya me0||13|| kiM manne atthi kammaM ? udAhu natthitti saMso tujjha / veapayANa ya atthaM na yANasI tesimo atyo||604|| (A0ni0) vedapadAni ca-'puruSa eva idaM gni sarva yadbhUtaM yacca bhAvyaM utA'mRtatvasye zAno yadannenA'tirohati yadejati yannejati yadre yadu aMtike yadantarasya sarvasya yadu sarvasyA'sya bAhyataH' iti / tatra-'puruSaH" Atmaiva / evakAraH puruSA'tiriktasya karmaprakRtIzvarAdivyavacchedA'rthaH / idaM sarve' pratyakSaM vartamAna cetanA'cetanasvarUpaM / 'gni' iti vAkyA'kRtau / 'yadabhRtaM' yadatItaM 'yacca bhAvyaM' bhaviSyan muktisaMsArAvapi sa eva purussH| 'uta' ityAdi / 'uta'zabdaH samuccaye / 'amRtatvasya' // 255|| Sain Educ a tional For Privale & Personal Use Only www.rinelibrary.org Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvaru TIkA vyA06 // 256 // BAkAla amaraNabhAvasya mokSasya IzAnaH-vibhuH luptacakAranirdezAd yacca annena-AhAreNa atirohati-atizayena vRddhimupaiti / tathA yadejati-calati pshvaadi| yannejati-na calati prvtaadi| yadre-mervAdi / 'yadu' aMtike-yatsamIpe 'u'zabdaH avadhAraNe / tathA yadanta:-madhye asya-cetanA'cetanasya sarvasya yadevA'sya bAhyaM tat sarva puruSa eva iti / ataH tadatiriktasyakarmaNaH kila sattA duHzraddheyA iti taba pratibhAsate / tathA na pratyakSAdigocaraM karma / kathaM vA amUrtasya-Atmano mRtena karmaNA anugrahopaghAtAvapi ? / na khalu nabhasaH candanalakuTAdinA tau bhavataH iti krmaa'bhaavH| tadasamyag-yataH eteSAm ayam abhipraayH| tathAhi-iha tAvattrividhAni vedapadAni / kAnicid vidhiparANi, kAnicittu anuvAdaparANi, kAnicicca arthavAdaparANi / tatra-arthavAdo'pi stutinindA'rthavAdabhedena dvidhaa| krameNa udAharaNAni / yathA-'svargakAmo'gnihotraM juhuyAd' iti / 'dvAdaza mAsAH saMvatsaraH' iti / sa sarvavid yasyaiSa mahimA' ityAdi / epa yaH prathamo yajJaH agnissttomH| 'yaH anena aniSTvA anyena yajate sa gartamabhyapatad' ityAdi / tathA-'puruSa evedam' ityAdInyapi puruSastutiparANi / yadvA-jAtyAdimadatyAgAya advatabhAvanApratipAdakAni na karmasattApratiSedhakAni / nahi khalu akarmaNa AtmanaH kartatvaM yujyate / 'ekAntazuddhatayA pravRttinivandhanA'bhAvAd gaganabad' iti / tathA (tava)-AgamA'numAne api'puNyaH puNyena pApaH pApena karmaNA' iti bhavanodaravarti saubhAgya-bhAgyavirUpatA daridratAdisamagramapi vastu avikalakAraNajanya kAryatvAd ghaTapaTAdivad iti / tathA-'amUrtasyA'pi Atmano mUrtakarmakRtau upaghAtA'nugrahI aviruddhau eva / vijJAnasya madirApAnauSadhAdibhiH tada darzanAt' ityevaM vedA'rtha jinamukhAdAkarNya agnibhUtirapi paJcazatacchAtraiH saha SHRSHAAURA // 256 // Sain Educ ational For Private & Personal use only W H brary.org Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 257 // RECAC prabajitaH // iti dvitIyo gnndhrH|| 'te pavvaie souM taiyo AgacchaI jiNasagAsaM / baccAmi gaM, vaMdAmi vaMdittA pajjuvAsAmi // 606 // (A0 malaya0) mIsatteNokgayA saMpayamidaggibhUiNo jassa / tihuaNakayappaNAmo sa mahAbhAgobhigamaNijjo // 131 // tadabhigamaNavaMdaNaNamaMsaNAiNA hujja pUapAvo'haM / vucchinnasaMsao vA vuttuM patto jiNasagAsaM // 132 // AbhaTTho0 // 607 // tajjIva tassarIraM ti saMsao navi pucchase kiMci / vea0||608|| vedapadAni ca-vijJAnaghana' ityAditaH 'na pretyasaMjJA'sni' iti / tathA-'satyena labhyaH tapasA hyeSa brahmacaryeNa nityaM 8 jyotirmayo hi zuddho yaM pazyanti dhIrA yatayaH saMyatAtmAna' ityAdIni ca / tatra-'vijJAna' ityAdi pUrvavat / paraM-'na pretyasaMjJA'sti' iti / dehAtmanoH bhedasajJA'sti bhUtasamudayamAtradharmatvAt caitanyasya / tatazca-amUni kila shriiraa'tiriktlocchedpraagi| 'satyena' ityAdIni tadatiriktA''tmapratipAdakAni iti saMzayaH te / tadapi na 'vijJAna' ityAderapi deha bhinnAtmapratipAdakatvAda / vyAkhyA tu pUrvavad iti / 'chinnaMmi0 // 609 // (Ava0ni0) iti tRtIyo vAyubhUtiH / / 'kiM manni paMcabhUA asthi natthi tti saMsao tujjha / veapayANa // 612 // (A0ni0) vedapadAni-svapnopamaM vai sAlamityeSa brahmavidhiraJjasA vijJeya' ityAdIni bhUtocchedaparANi / tathA-'pRthivI devatA Apo devatA' ityAdi dyAvApRthiyo' ityAdi ca bhUtasattArANi iti / tat saMzayakAraNanirAkaraNAya nagapAnAha-vedArtha yathA- 6 AAAAE // 257 // Jan Edu a l kA For Private & Personal use only albrary.org Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 258 // Jain Edu 'svapna ve' ityAdIni adhyAtmacintAyAM kanakakAminyAdisaMyogasya anityatvAd vipAkakaTukatvAcca tadAsaktinivRttiparANi na tu tadabhAvapratipAdakAni / 'pRthivI devatA' ityAdIni tu tavA'pi pratItAni, iti caturtho vyaktaH ( gaNadhara : ) / / kiM manna jArisa iha bhavaMbhi so tArisI parabhavepi / veapayANa 0' || 616 | (A0 ni0) vedapadAni ca - ' puruSo vai puruSatvamaznute pazavaH pazutvam' ityAdIni bhavAntarasAdRzyapratipAdakAni / tathA - 'zugAlo vai eSa jAyate yaH sapurISo dahyate' ityAdIni tadvaisadRzyapratipAdakAni / iti saMzayanidAnam / na khalu zAlivIjAd godhUmAkrUraprasUtiH, kAraNAnurUpasyaiva kAryasya darzanAd iti yuktiva / tatra bhagavAnAha - puruSaH khalu iha janmani svabhAvena mArdavA''rjavAdiguNayukto manuSyanAmakarma baddhvA mRtaH san purupatyamaznute na tu niyamataH / evaM pazavo'pi / jIvagativizeSasya karmAssyattatvAt / tathA-gomayAdiprabhavavRzcikA dikAryavaisa dRzyamapIti / iti zrIpaJcamaH sudharmAgaNadharaH // 'kiMmanni baMdhamukha asthi nasthi ti saMsao tujjha / veavayANa0' || 620 || (a0 ni0) vedapadAna- 'saepa viguNo vibhurna vadhyate saMsarati vA na mucyate mocayati, na vA epa bAhyam abhyantaraM vA veda' ityAdi / tathA-'na ha vai sazarIrasya priyA'priyayoH apahatirasti, azarIraM vA vasantaM priyA'priye na spRzata' ityAdi / tatra'sa epa:' adhikRto jIvaH / 'viguNaH' satcvAdiguNarahitaH / 'vibhuH' - sarvagataH 'na badhyate' puNyapApAbhyAM na yujyate / 'saMsarati vA' ityatra na iti anuvarttate / 'na mucyate' na karmaNA viyujyate bandhA'bhAvAt / nA'pyanyaM ' mocayati' akartRkatvAt / 'navA epa bAhyam - AtmabhinnaM mahadahaGkArAdi / 'AbhyantaraM - svarUpametra 'veda' iti jAnAti / prakRtidharmatvAd nternational kiraNAvalI TIkA vyA0 6 / / 258 / / library.org Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 259 // jJAnasya iti bndhmokssaa'nuppttiH| tathA 'na ha vai sa.' ityaadi| tatra-'na ha vai'-naiva ityrthH| 'sazarIrasya' iti bAhyA''dhyAtmihazarIravataH 'priyA0' ityAdi mukhaduHkhA'bhAvo'sti / 'azarIraM vA vasantam ' iti-muktaM / 'priyA'priye.'sukhaduHkhe ityAdIni mokSasadbhAyA''vedakAni / tataH kathaM nizcayena bandhamokSau ? iti tvnmtiH| tatra bhagavAnAha-'sa epa' ityAdi 'viguNaH' vigatAH chAdmasthikajJAnAdiguNA yasya / 'vibhuH-kevalajJAnAtmanA srvgtH| 'na badhyate'-mithyAdarzanAdikAragA'bhAvAt manuSyAdibhaveSu 'na saMsarati' ityAdInyapi muktA''tmasvarUpanivedakAni na tu bandhAdyabhAvAvedakAni // iti SaSTho maNDitaH (gaNadharaH) / 'kimani asthi devA............ | ............' // 624 // (A0ni0) tabhidAnam - 'ko jAnAti mAyopamAn gIrvANAn indrayamavaruNakuberAdIna ?' ityAdIni tnissedhkaani| 'sa eSa yajJAyudhI yajamAno'JjasA svalokaM gacchati' ityAdIni tadvayavasthApakAni / 'yajJAyudhI' iti-yajJa eva duritadArakatvAda AyudhaM yasya / tatra pratyuttaram-'santi devA matpratyakSatvAd / bhavato'pi AgamAt santyeva / mAyopamatvaM sarvathA'nityatvameva na tu devapratiSedhAvedakamapi // iti saptamo maurya putraH (gnndhrH)| _ 'ki manni neraiA atyi ....... | < veapayANa0 >........' // 628 // (A0 ni0) tannibandhanam-'na ha vai pretya narake nArakAH santi' ityAdi / tathA 'nArako vai epa jAyate yaH zUdrAnnamaznAti' ityaadi| utatra-'na ha vai pratya' ityAdau nArakA'bhAvaH zaGkayate bhavatA tadayuktam / yato'yamarthaH- na khalu pretya-paraloke mervAdhivata ghaCAAAAAACACa // 259 // Jain Educa t ional For Privale & Personal use only womadrrary.org Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAra TIkA // 26 // vyA zAzvatAH kecanA'pi abasthitA nArakAH santi, kintu ya ihotkRSTaM pApamarjayati sa ito gatvA pretya nArako bhavati / ataH kenA'pi tatyApaM na vidheyaM yena pratya nArakaibhUyate iti / zepaM tu subodhameva / / iti aSTamo'kampitaH (gnndhrH)| kiM manni puNNapAvaM atthi natthi........ / < veapayANa. >........' // 632 / / (A0ni0) tannidAnam-'puruSa evedaM gni sarvam' ityAdi / 'puNyaH puNyena' ityAdi / tatrottaram-prAgvada / / iti navamo'calabhrAtA // kiM manne paralogo atyi na0........ | ........' // 636 // (A0ni0) (gaNadharaH) _ 'vijJAnadhana eva etebhyo bhUtebhya' ityAdi niSedhakam / 'nArako vai eSa jAyate' ityAdi vyavasthApakam / uttaraM prAgvad // iti dazamo metAryaH (gnndhrH)|| 'kiM manne nivyANaM asthi n0......| < veapayANa>......' // 640 // (A0ni0) atra vedapadAni 'jarAmarya vA yadagnihotraM / tathA-'saiSA guhA duravagAhA' / tathA-'dve brahmaNI veditavye param aparaM ca tatra-paraM satyaM jJAnaM, anantaraM brahma' iti / eteSAM cA'yamarthaH tava matau pratibhAsate-agnihotrakriyA tAvad bhUtaSadhopakArabhUtatvAt zabalakArA agnihotraM ca jarAmayam iti sadA karaNam ityuktaM, tavyatiriktaM ca kAlA'ntaraM nAsti yasminnapavargaprApaNa kriyA''rambhaH, tasmAt sAdhanA'bhAvAt nA'sti mokSaH iti mokSA'bhAvapratipAdakAni padAni, zeSANi tu tadastitvakhyApakAni iti sNshyH| paraM tvam artha na jAnAsi / teSAmayamartha:-'jarAmayaM vA' iti vAzabdo'pyarthe / tatazca | | yAvajjIvamapi agnihotraM kuryAt na tu niyamata eva / tatazca-apavargaprApaNakriyA''rambhakAlA'stitvamanivAryam ityAdi SCREENERkalavAna // 260 Jain Educatio n al WW2 bary.org Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 261 // ka // iti ekAdazaH prabhAsaH ( gaNadhara : ) || evaM janamukhAcchrutvA vedArthamakhilA api / dvijottamAH parivrajya samprApuH paramaM padam ||1|| evaM catuzcatvAriMzacchatAni dvijAH pravrajitAH / tatra mukhyAnAm ekAdazAnAM tripadIpUrvakam ekAdazA'Gga - caturdazapUrvaracanA gaNadhara padapratiSThA ca / te caitram-tatra zrI gautamasvAminA nipadyAtrayeNa caturdazapUrvANi gRhItAni / 'praNipatya pRcchA ca niSadyocyate' | praNipatya pRcchati gautamasvAmI - ' kathaya bhagavan kiM tattvam ? ' / tato bhagavAnAcaSTe - ' upapanne ivA' / punastathaiva pRSTe - 'viga me ivA' / punarapyevaM kRte vadati- 'dhuve ivA' / eSAH tisro nipadyAH / AsAmeva sakAzAd - 'yat sad tad utpAdavyayadhauvyayuktam ' anyathA vastunaH sattAsyogAd ityevaM teSAM gaNabhRtAM pratItiH bhavati / tatazca te pUrvabhavabhAvitamatayo bIjabuddhivAd dvAdazAGgasuparacayanti / tato bhagavAn teSAM tadanujJAM karoti / zakrazca divyaM vajramayasthAlaM divyacUrNAnAM bhRtvA tribhuvanasvAminaH sannihito bhavati / tataH svAmI ratnamayasiMhAsanAd utthAya paripUrNAM cUrNamuSTiM gRhNAti / tato gautamasvAmipramukhA ekAdazA'pi gaNadharAH iSadavanatatanavaH paripATyA tiSThanti / tato devAH sUryadhvanigItazabdAdinirodhaM vidhAya tUSNIkA: zuvanti / tato bhagavAn pUrvaM tAvadetad bhaNati - ' gautamasya dravyaguNaparyAyaiH tIrthamanujAnAmi' iti cUrNAzca tanmastake kSipati / tato devA api cUrNapuSpagandhavarSaM tadupari kurvanti gaNaM ca bhagavAn sudharmasvAminaM dhuri vyavasthApya anujAnAti || iti gaNadharavAdaH // 121 // [ 'te NaM kAleNaM' ityAdita: 'apacchimaM aMtarAvAsaM vAsavAsaM uvAgae' tti paryantam ] // 261 // Intelibrary.org Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 262 // Jain Ed tatra - ( teNaM kAleNaM teNaM samaraNa) < tasmin kAle tasmin samaye (samaNe bhagavaM mahAvIre ) < zramaNo bhagavAn mahAvIraH ( aTThiyagAmaM nIsAe paDhamaM aMtarAvAsa vAsAvAsaM ubAgae) tti asthikagrAmanizrayA prathamam antaravAsaM - varSArAtraM- varSAsu vasanam upAgataH / antarAvAsa iti varSArAtrasya AkhyA / uktaM ca- 'aMtaraghaNasAmalo bhayavaM' ti varSA traghanazyAmala ityarthaH / (caMpaM ca piTThicapaM ca nIsAe tao aMtarAvAse vAsAvAsaM uvAgae) campAM ca pRSThacampAM ca nizrayA - avalambya trayo varSArAtrAH < varSAsu vasanam upAgataH > (vesAli nagariM vANiyagAmaM ca nIsAe duvAlasa aMtarAvAse vAsAvAsa uvAgae) evaM vaizAlI vANijyagrAmaM ca nizvayA dvAdaza varSArAtrAH (rAyagihaM nagaraM nAlaMdaM ca bAhiriyaM nIsAe cauddasa aMtarAvAse vAsAvAsaM uvAgae ) rAjagRhAd uttarasyAM dizi nAlandA > bAhirikA - zAkhApuravizeSaH tatra nizrayA> caturdaza varSAaurAtrAH varSAsu vasanam upAgataH > (cha mihilAe do bhaddiyAe) paT mithilApuri dvau bhadrikApUryA (egaM AlabhiyAe evaM sAvasthIe egaM paNiyabhUmIe) ekam AlabhikAyAm ekaM zrAvastyAm ekaM praNItabhUmau vajrabhUmyA''khyA'nAryadeze ityarthaH / (ega pAvAe majjhimAe hatthivAlassa raNNo rajjugasabhAe apacchimaM aMtarAvAsaM vAsAvAsaM uvAgae) eka apazcimo varSArAtro madhyamAspApAyAM hastipAlasya rAjJaH > rajjukA :- lekhakAH teSAM sabhA - aparibhujyamAnA karaNazAlA- jIrNazulkazAlA tasyAm ityarthaH / varSAsu vasanam < upAgataH > 'pazcima' zabda: paryantavAcI maGgalArthaM vA apazcima ityuktaM / prAk kila tasyA nagaryA 'apApA' iti nAma AsIt devaistu 'pApA' ityuktaM / yataH - bhagavAn tatra kAlagataH / chadmasthakAle emational kiraNAvalI TIkA vyA0 6 // 262 // helibrary.org Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1263 // RECHARACAAA-% ARKARI jinakAle ca sarvasaGkhyayA dvicatvAriMzat varAtrAH // 122 // ['tattha NaM je se' ityAditaH 'uvAgae' ti paryantam ] (tattha Na je se' pAvAe majjhimAe hasthivAlassa raNo rajjugasabhAe apacchimaM aMtarAvAsaM vAsAvAsaM uvAgae) tatra-yasmin antarAvAse-varSArAtre (tassa NaM kattitha bahulassa paNNarasI pakkheNaM) (tasya kArtikakRSNapakSasya pazcadaze> divase (jA sA caramA rayaNI) < yA sA> caramA rajanI-dinA'pekSayA pazvAdabhAvinI rAtri:-amAvAsyArAtriH ityrthH| (taM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre) < tasyAM rAtrau zramaNo bhagavAn mahAvIraH (kAlagae) kAlagataH-kAyasthitibhavasthityoH kAlAd gataH (vaikaMte) vyatikrAntaH saMsArAt (samujjAe) tti samyaga ud-Urca yAtaH smudyaatH| na mugatAdivat punarbhavA'vatArI 'jJAnino dharmatIrthasya, kartAraH paramaM padam / gatvA''gacchanti bhUyo'pi, bhavaM tIrthanikArataH // 1 // iti tdvcH|| (chinnajAijarAmaraNayaMdhaNe) chinnaM jAtyAdInAM bandhana hetubhUtaM karma yena (siddhe) siddhA-sAdhitA'rthaH (buddha) buddhaH | // 26 // Jain Educa t ional For Private & Personal use only rary.org Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 264 // jAkiraNAvara jJaH (mutte) mukta:-bhavopagrAhikarmA zebhyaH (aMtagaDe) antakun-sarvaduHkhAnAM (parinibuDe) parinirvRtaH-karmakRtasakalasa TIkA ntApavirahAt / kimuktaM bhavati? ityAha-(savvadukkhappahINe) sarvANi duHkhAni-zArIramAnasAni prahoNAni yasya sa tathA iti // vyA06 (caMde nAma se docce saMvacchare) ityAdi / yuge hi paJca sNvtsraaH| tatra tRtIyaH paJcamazcA'bhivaddhitAkhyaH zeSAH trayaH cndraa''khyaaH| yadAgamaH___ "caMde caMde abhiva DDie acaMde abhivaDdie ceva / paMcasahiyaM jugamANaM paNNattaM vIarAgehi" || (joti0 gA0 49) sa ca dvitIyaH candrasaMvatsaraH / tasya pramANaM trINi zatAni catuHpaJcAzad adhikAni ahorAtrANi dvAdaza ca paSThibhAgA divasasya (354-12/60) / (pIivaddhaNe mAse) kArtikasya hi 'prItivaddhana' iti nAma / yataH "abhinandanaH supratiSThaH vijayaH prItivarddhanaH zreyAn ziziraH, zobhana: himavAn vasantaH kusumasambhavaH nidAghaH banavirodhI ca" / iti zrAvaNAdi dvAdaza mAsanAmAni / / (naMdIvaddhaNe pakkhe aggivese nAma se divase 'uvasamitti' pavuccaI)" / nndiiviinpkssH| < agnivezma > | tadinasya nAma / ttizabdaH alaGkAre 'upazama' ityapi nAma ityrthH| yataH- "pUrvA'GganAmA siddhamanorama: manohara: yazobhadraH yazodharaH sarvakAmasamRddhaH indraH mUrdA'bhiSiktaH somanasaH dhanaJjayaH arthasiddhaH abhijAtaH atyAzana: zataJjayaH agnivezma" iti paJcadaza dinanAmAni / // 264 / (devAnaMdA nAma sA rayaNo 'niratitti pavuccaI) devAnandA nAma sA-amAvAsyA rjnii| yataH BREASTARATHISARS Jain Education national For Private & Personal use only womagelibrary.org Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 265 // "uttamA suna jhatrA elApatyA yazodharA somanasA zrIsammUtA vijayA vaijayantI jayantI aparAjitA icchA samAhArA tejA atitejA devAnandA ca" / iti paJcadaza rAtrinAmAni / 'niRtiH' ityapi ucyate / (acce lave, muhatte pANa, thove siddhe, nAge karaNe) yasmin lave bhagavAn siddhaH sa lavaH-arcA''khyaH / sa ca prANApAna:-muhattoM nAma / sa ca stokaH siddhanAmA / karaNaM nAgA''khyaM zakunyAdiSu tRtIyam amAvAsyottarArddhabhAvi / (savvaTThasiddha muhutte) sa ca muhartaH sarvArthasiddhanAmA / yataH-"rudraH zreyAn mitraM vAyuH supitA abhicandraH mAhendraH balavAn brahmA bahusatyaH IzAnaH tvaSTA bhAvitAtmA vaizravaNaH vAruNaH AnandaH bijayaH vijayasenaH prAjApatyaH upazama: gandharvaH agnivezyaH zatavRSabhaH AtapavAn arthavAn RNavAn bhaumaH vRSabhaH sarvA'rthasiddhaH rAkSasazca" / iti triMzanmuhartanAmAni / / [zeSa sugamaM] (sAiNA nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM kAlagae vaikaMte jAva sabvadukkhappahINe) < svAtinakSatreNa saha candre yogamupAgate sati kAlAd gataH vyatikrAntaH saMsArAt yAvat srvduHkhprkssiinnH||124|| ['jaMca rayaNiM ca ' ityAditaH 'ujjoviyA Avihottha' tti paryantaM sugamam ] (jaM rayaNi ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae jAva savvadukkhappahINe< yasyAM rAtrau zramaNo bhagavAn UMII mahAvIraH kAlagataH yAvat sarvaduHkhaprakSINaH (sA NaM rayaNI bahahiM devehiM devIhi ya ovayamANe uppayamANehi ya ka.ki. 23 ujjoviyA AvihotthA) < sA rAtriH bahubhiH devaiH devIbhizca avataradbhiH utpatadbhiH kRtodyotA abhavat // 125 // ['jaM rayaNiM ca NaM' ityAditaH 'kahakahagabhUyA Avihottha' tti paryantaM prAgvyAkhyAtam ] MARHTERACTEGRATIOAADARA // 265 // Sain Education n ational For Private & Personal use only Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvalI TIkA vyA06 // 266 // REAAAAAAAAA% (ja rayaNi ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae jAva savvadukkhappahINe) < yasyAM rAtrau zramaNo bhagavAn mahAvIraH kAlagataH yAvat sarvaduHkhaprakSINaH > (sA Na rayaNI bahahiM devehiM devIhi ya ovayamANehiM uppayamANehi ya) < sA rAtriH bahubhirdevaiH devI bhizca avataradbhiH utpatadbhiH > (umpijalagamANabhUyA kahakahagabhUyA AvihotthA) < atyAkuleva avyaktAkSarakolAhalamayIva jAtA > ||126 // ['jaM rayaNiM ca NaM' ityAditaH kevalavaranANadaMsaNe samuppaNNe' tti paryantam ] tatra-(jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae jAva savvadukkhappahINe) < yasyAM rAtrau zramaNo bhagavAn mahAvIra: kAlagataH yAvat sarvaduHkhaprakSINaH > (taM raNiM ca NaM jissa) tasyAM rAtrau> jeSThasya antevAsinaH jJAnadarzane samutpanne iti yojyam / (goyamassa iMdabhUissa aNagArassa aMtevAsissa) gotreNa gautamasya nAmnA indrabhUte: (nAyae pija baMdhaNe bucchinne) jJAtaje-zrImahAvIraviSaye snehabandhane vyavacchinne-truTite sati (arNate aNuttare) (jAva kevala varanANadaMsaNe samuppanne) < kevalaM kevalavarajJAnadarzane> utpannam / tadutpattivyatikarastvevam-'svanirvANasamaye devazarmaNaH pratibodhanAya kyApi grAme svAminA preSitaH / taM pratibodhya pazcAdAgacchan zrIvIranirvANaM zruttA vAhata iva zUnyaH kSaNa tasthau, bamANa ca - "pasarai micchattatama gajjati kutittha kosiA anja / dubhikkhaDamaraverAI nisiarA huMti sappasarA / / atyamie jaha sUre, maulei tumaMmi saMgha kamalavaNaM / ullasai kumayatArA-niaro bihu anja jiNa ! vIra ! // CARRACTECRECACK // 266 // Jain Educati mational For Private & Personal use only M ilibrary.org Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 267 // BABASAHASRAEASIES tamagasia sasi ca nahaM vijjhAyapaIvaM ca, nisi bhavaNaM / bharahamiNaM gayasohaM, jAyamaNAhaM ca pahu ! aja // " tathA-hA hA vIra ! kiM kRtaM ? yadIdRze'vasare ahaM dUrIkRtaH kiM mAMDakaM maNDayitvA bAlakavat tabA'zcale'lagiSyam ?, kiM kevalabhAgam amArgayiSyam ? kiM tvayi kRtrimamanA abhavam ?, kiM muktI saGkIrNam ?, kiM tava aNakkharakArakaH abhavam ?, kiM vA tava bhAro'bhavam ?, hA vIra ! kathaM vismAritaH ?, ahaM kasyA'gre sandehAn prakSye ?, hA vIra ! virahaM kurvANena mahAn virAmaH kRtaH, kasyA'gre kathayAmi ? vIra ! vIra ! iti vI....vI...tasya lagnA'bhavan / huM huM jJAtaM-'vItarAgA nisnehA | bhavanti' dhiGmAm , yena nirvANasamaye zrutopayogo'pi na dade, dhigra mamaikapAkSikaM sneham / alaM ste hena-'eko'smi, nA'sti kazcana mama' evaM samyaka sAmyaM bhAvayataH tasya kevlmutpede| ___"mukkhamaggapavanANaM, siNeho vajjasiMkhalA / vIre jIvaMtao jAo, goamo jaM na kevalI // " prAtaH indrAdyaiHmahimA kRtaH-"ahaGkAro'pi bodhAya, rAgo'pi gurubhaktaye / viSAdaH kevalAyA'bhUt , citraM shriigautmprbhoH||" dvAdazavarSANi kevaliparyAyaM paripAlya 'dIrghA''yuH' iti kRtvA sudharmasvAmino gaNaM samarpya mokSaM yyau| sudharmasvAmino'pi pazcAt kevalotpattiH / so'pi aSTau varSANi kevalitayA vihRtya Arya jambUsvAmino gaNaM samarpya siddhiM gataH // 127 // ['ja rayaNiM ca NaM' ityAdito 'davvujoyaM karissAmoti paryantam / / tatra-(jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae jAva samvadukkhappahINe) < yasyAM rAtrau zramaNo bhagavAn mahAvIraH kAlagataH yAvat sarvaduHkhaprakSINaH> (taM rayaNiM ca NaM nava mallaI nava lecchaI kAsIkosalagA M NAACCORECACAAAAAAA // 267 // Jain Educatiemational For Privale & Personal use only Arimelibrary.org Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 268 // SOCIA aTThArasavi gaNarAyAgo) < tasyAM rAtrau> nava mallakijAtIyAHkAzIdezasya rAjAnaH, nava lecchakinAtIyAH kozaladezasya kiraNAra rAjAnaH te ca kAryavazAt gaNamelApakaM kurvanti iti gaNarAjAnaH aSTAdaza ye ceTakamahArAjasya bhagavanmAtulasya sAmantAH TIkA vyA0 zrUyante / te tasyAm (amAvAsAe pArAbho) amAvAsyAyAM pAraM-paryantaM bhavasya Abhogayati-pazyati yaH saH pArA''bhogaH-saMsArasAgarapAraprApaNapravaNaH tam / athavA-pAraM-paryantaM yAvada Abhoga:-vistAro yasya saH pArA''bhogaHaSTaprAharikaH prabhAtaM yAvad sampUrNa ityarthaH / taM tathAvidhaM (posahovavAsaM paTTaviMsu) tti pauSadhopavAsaM prasthApitavantaHkRtavantaH kyacit 'bArAbhoe'tti pAThaH tatra-dvAram Abhogyate-avalokyate yaiH te dvArA''bhogAH-pradIpAH tAn kRtavantaH] AhAratyAgapauSadharUpamupavAsaM cA'kAryuH iti ca vRddhavyAkhyA / etadarthA'nupAtyeva ca uttarasUtraM-(gae se bhAvujoe 18 davvujjoyaM karissAmo) gataH sa bhAvodyotaH-jJAnarUpaH / jJAnajJAninoH abhedAt jJAnamayo bhagavAn gata:-nirvANaM / ata:'dravyodyotaM-pradIparUpaM kariSyAmaH' iti henoH taiH dIpAH prvrtitaaH| tataHprabhRti dIpotsavaH saMvRnaH / kArtikazuklapratipadi ca zrIgautamasya kevalamahimA devaiH cakre / ataH tatrApi jnprmodH| nandIvardhananarendrazca bhagavato'staM zrutvA zokA''taH san sudarzanayA bhaginyA sambodhya sAdaraM svavezmani dvitIyAyAM bhaujitaH tato 'bhrAtR dvitIyA parvarUDhiH / / 128 // ['jaM rayaNiM ca NaM' ityAditaH 'jammanakkhatta sakate' ti paryantam ] tatra-(jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAva savyadukkhappahINe) <(yasyAM rAtrau zramaNo bhagavAn mahAvIraH yAvat sarvaduHkhaprakSINaH (taM rayaNi ca Na) (khuddAra bhAsarAsI nAma mahaggahe) di // 268 Jain Educa t HOLI ional For Privale & Personal Use Only wa l iorary.org Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 269 // LOGER kSudrAtpA-karasabhAvaH bhasmarAzi:-triMzattamo mahAgrahaH / grahanAmAni caivam-'aGgArakaH vikAlakaH lohitAkSaH zanaizcaraH AdhunikaH prAdhunikaH kaNa kaNakaH kaNakaNakaH kaNavitAnakaH kaNasantAnakaH somaH sahitaH azvAsanaH kAryopagaH kaburakaH ajakarakaH dundubhakaH zaGkhaH zaGganAbhaH zaGkhavarNAbhaH kaMsa: kaMsanAbhaH kaMsavarNAbhaH nIlA nIlAbhAsaH rUpI rUpAvabhAsaH bhasma bhasmarAziH tilaH tilapuSpavarNaH dakaH dakavarNaH kAyaH AndhyaH indrAgniH dhUmaketuH hariH piGgalaH budhaH zukraH bRhaspatiH rAhuH AstiH mANavaka: kAmasparzaH dhuraH pramukhaH vikaTaH visandhi kalpaH prakalpaH jAla: aruNaH agniH kAlaH mahAkAla: svastikaH sauvastikA varddhamAnakA pralamba: nityAlokaH nityodyotaH svayaMprabhaH ababhAsaH zreyaskaraH kSemaGkaraH AbhaGkaraH prabhaGkaraH arajA virajA azokaH vItazokaH vitataH vivastraH vizAla: zAlaH suvrataH anivRttiH ekajaTI dvijaTI karaH karikaH rAjA agala: puSpaH bhAvaH ketuH' iti adhAzItiH grahAH / tatra bhasmarAziH ekanakSatre (dovAsasahassaThii) dvivarSasahasrasthitikaH / yatu-'dvivarSasahasrasthitiH ekarAzau etAvantaM kAlam avasthAnAd' iti sandehaviSauSadhyAmuktaM tadasaGgataM-'jAva jammanakkhattAo vakte bhavissai'tti agretanasUtreNa saha virodhAt / tasmAda 'ekarAzau pazcacatvAriMzadvarSazatasthitikaH' iti bodhyam / (samaNassa bhagavao mahAborassa jammanakSattaM saMkaMte) // 129 / / ['jaSpabhiI' ityAditaH 'pUAsakAre pavattaitti paryantam ] tathA-['jayA NaM' ityAditaH 'bhavissaiti paryantam ] -5555 // 269 / JainEducationIya For Private & Personal use only INDrary.org Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvara TIkA vyA0 1270 // tatra-(jappabhiI ca NaM se khuddAe bhAsarAsI nAma mahaggahe dovAsasahassaThii samaNassa bhagavao mahAborassa jammanakkhattaM saMkaMte) (tappabhiI ca NaM samaNANaM niggaMthANaM niggaMdhINa ya no udie udie pUAsakAre pavattaI) tataHprabhRti zramaNAnAM nigranthAnAM nirgranthInAM ca uditaH uditaH-sphItaH sphItaH pUjA-abhyutthAnAdibhiH satkAra:-vastrAdibhiH na pravartate / (jayA NaM khudAe jAva jammanakkhattAo vaikaMte bhavissai) bhasmarAzau janmanakSatrAda atikrAnte ca (tayA NaM samaNANaM niggaMthANaM niggaMdhINa ya udie udie pUAsakAre bhavissai) < tadAditaH zramaNAnAM nirgranthAnAM nigranthInAM ca uditoditaH> pUjAsatkArau bhaviSyata iti sUtradvayena sambandhaH / ata eva indreNa vijJaptaH-'svAmI! yat kSaNaM avasthAya janmabhe saGkrAmato bhasmakasya mukhaM viphalaya / prabho! yena tvAya mokSa gate aprabhaviSNuH asau mahAgrahaH, pazcAt tvadIyatIrthasya bAdhAkArI na syAt / ' tAH prabhuNA uktam-'na khalu truTitamAyuH sandhAtuM jinendrairapi pAryate' tataH avazyabhAvinI tIrthabAdhA / kalikani ca kunRpe paDazItivarSA''yuSi saGkopaplavakAriNi bhavatA nigrahite, majanmanakSatrAdbhasmarAzigrahe vyatikrAnte kalkiputradharmadattarAjyAdArabhya bhavitA zramaNa saGghasya puujaastkaarH| sa caivam-yataH prAyaH pravacanapIDAmutpAdayituM pUjAdyapahartuM ca kuprabhava evaM prabhaviSNavaH te ca dharmadattarAjyAd ApazcamArakaM prAyo'sambhavinaH / uktaM ca zrIhemAcAryaiH zrIvIracaritre (tri0 50 10 sa0 13) // 27 // Jain Educa t ional 2 ary.org Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 27 // 'pitaH pApaphalaM ghoraM zakrazikSAM ca saMsmaran / dattaH kariSyati mahI-mahaccaityavibhUSitAm // 122 // paJcamArakaparyantaM yAvadevamataH param / pravRttijinadharmasya bhaviSyati nirantaram' // 123 // tathA zatruJjayamAhAtmye'pi-'paJcamArakaparyantam' ityaadi| evaM sarva dezavisaMvAdi kupAkSikabAhulyamapi yat pravacanapIDAkAri tasyA'pi prAyo'sambhava eva bhaavyH| anyathA uditoditapUjAdyupapAdakasUtrA'nupapattiH syAt / nanu satyapi kupAkSikabAhulye samprativat tadAnImapi pUjAsatkAro bhavatu kiM bAdhakam ? iti cet / ucyate-yo hIdAnIntanapUjAsatkAraH sa ca bhAvinaH sphItapUjAsatkArasya biijbhuutH| na punaH svayaM sphiitH| yataH kupAkSikabAhulye sati AstAm anyaH sumArgapatito'pi prAyo bhUyAn janaH kupakSasupakSayoH tulyadhiyA pravarttamAnaH pUjAsatkAraM kurvannapi na dveSimudrAmatikAmati / yataH'sunizcitaM matsariNo janasya, na nAtha ! mudrAmatizerate te / mAdhyasthyamAsthAya parIkSakA ye, maNau ca kAce ca smaanubndhaaH|| (syAdvAda-maMjarI) iti zrIhemAcAryakRtadvAtriMzikAyAm / ataH tatkRtaH pUjAsatkAro'pi akizcitkara eva / yastu ananyamanAH supakSameva | kazIkRtya pravarttate sa ca alpIyAn na svayaM prabhuzceti tatkRto'pi pUjAsatkAro na sphItaH iti bodhyam // 130-131 // ['jaM rayaNiM ca NaM' ityAditaH 'no cakkhukAsaM havvamAgacchaMti' tti paryantam ] tatra-(ja rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAva savvadukkhappahINe) < yasyAM rAtrau zramaNo bhagavAn AMESHES // 271 Sain Educa t ional For Privale & Personal use only Manorary.org Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 272 // Jain Education mahAvIraH yAvat sarvaduHkhaprakSINaH (taM syaNi caNaM) cakSuH sparzadRSTipathaM zIghraM nA''gacchanti / (jA aThiA calamANA chaumatthANaM niggaMdhANa ya niggaMdhINa ya) yA ca asthitA calantI satI chadmasthAnAM nirgranthAnAM nirgranthInAM ca > (cakkhuphAsaM havvamAgacchaMti) cakSuH sparza dRSTipathaM zIghram Agacchanti > kundhyAdizabdeSu strItvam ekavacanaM ca prAkRtatvAditi // 132 // [ 'jaM pAsitA' ityAditaH 'durArAhae bhavissai' ti paryantam ] tatra (jaM pAsitA bahuhiM niggaMthehiM niggaMdhIhiM ya) (bhalAI pacakhAyAI) bhaktAni pratyAkhyAtAni - anazanaM kRtamityarthaH / ( se kimAhu ? bhaMte ! ) kimAhuH ? dantAH !-gukhaH ! kiM kAraNam anuddharI utpattau pratyAkhyAne vA ? iti ziSyeNa pRSTe gururAha - ( ajjappabhii saMjame durArAha bhavissa) adyaprabhRti saMyamo durArAdhyo bhaviSyati iti-jIvakulA''kulitatvAt pRthivyAM saMyamaprAyogyakSetrAbhAvAt pAkhaNDikAdisaGkarAcca // 133 // [ 'teNaM kAleNaM' ityAditaH 'hustha' ti paryantam ] tonal www kiraNa TIva vyA // 27 ary.org Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 273 // KEECLCCESCREECREC tatra-(teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa iMdabhUipAmokkhAo cauddasa samaNasAhassIo) < tasmin kAle tasmin samaye zramaNasya bhagavato mahAvIrasya indrabhUtipramukhAH caturdaza zramaNasahasrAH 14000> 'sAhassIo' ti ApatvAt strItvam / (ukkosiA samaNasaMpayA hutthA) < utkRSTA zramaNasampad abhavat > // 134 // ['samaNassa' ityAditaH 'ajjiyAsaMpayA huttha' tti paryantaM pratItArtham ] tatra-(samaNassa bhagavao mahAvIrassa ajacaMdaNApAmokkhAo chattIsaM ajiyAsAhassIo ukkosiA ajjiyAsaMpayA hutthA) // 1350 // ['samaNassa' ityAditaH 'samaNovAmagANaM saMpayA huttha' tti paryantaM pratItam] tatra-(samaNassa bhagavao mahAvIrassa saMkhasayagapAmokkhANaM egA sayasAhassI auThiM ca sahassA ukkosiA samaNovAsagANaM saMpayA hutthA) < zramaNasya bhagavato mahAvIrasya zaGkhazatakapramukhANAM zramaNopAsakAnAM-- zrAvakANAm ekaM lakSam ekonAzca paSTisahasrAH 159000 utkRSTA zrAvakANAM sampad abhavat > // 136 / / ['samaNassa' ityAditaH 'samaNovAsiyANaM saMpayA huttha' ti yAvat ] tatra-(samaNassa bhagavao mahAvIrassa sula sA-revaipAmokkhANaM) < zramaNasya bhagavato mahAvIrasya > sulasAnAgabhAryA dvAtriMzatputrajananI / revatI-maGkhaliputramuktatejo'cirnAtaraktAtisArasya bhagavataH tthaavidhaussdhdaanenaa''rogyopkiiN| ESSAGAR %2-% // 273 // Jain Educ a tional For Privale & Personal use only M elibrary.org Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa jAkiraNAvalI TIkA // 274 // vyA06 (samaNovAsiyANaM liNi sayasAhassIo aTThArasasahassA ukkosiA samaNovAsiyANaM saMpayA hutthA) // 137 // ['samaNassa' ityAditaH 'cauddasapuravINaM saMpadhA huttha'tti paryantam ] tatra-(samaNassa bhagavao mahAvIrassa tiNi sayA cauddasapuvvINaM) (ajiNANaM jiNasaMkAsANaM sacakkharasaMnivAINaM jiNo viva avitaha vAgaramANANa) ajinAnAm-asarvajJAnAM satA sarvajJatulyAnAM / sarve akSarasannipAtA-varNasaMyogA jJeyatayA vidyante yeSAM te tathA tessaaN| jina iva avitathaM-sada nArtha vyAkurvANAnAM / kevali-zruta kevalinoH prajJApanAyAM tulyatvAt (ukkosiA hAca uddasapuvINaM saMpayA huttha) // 138 // [samaNassa' ityAditaH 'ohiNANINaM saMpayA huttha'tti paryantam ] tatra-(samaNassa bhagavao mahAvIrassa terasa sayA ohiNANINaM) zramaNasya bhagavato mahAvIrassa trayodazazatAni 1300 avadhijJAninAM> (aisesapattANaM) atizeSA-atizayAH AmoSadhyAdayaH tAn prAptAnAM (ukkosiA ohiNANoNaM saMpayA hatthA) utkRSTA AdhijJAninAM sampad abhavat // 139 // ['samaNassa' ityAditaH kevalaNANINaM saMpayA hotthati yAvata ] tatra-samaNassa bhagavao mahAvIrassa sattasayA kevalaNANINa) Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HARAN // 275|| lesed- 700 kevalajJAninAM> (saMbhinnavaranANadaMsagadharANaM) samyagabhinne-pRthag samayabhAvinI varajJAnadarzane dharanti iti / athavA sambhinne-paripUrNe / kecittu-siddhasenadivAkaramatam aGgIkRtya 'sambhinnetti'-yugapad iti vyAkhyAnti, tadayuktamvizeSaNavatIkAreNa tanmatasya zatazaH zakalIkRtatAt / (ukkosiA kevalaNANINaM saMpayA hotthA) < utkRSTA kevalajJAninAM sampad abhavat > // 140 // [samaNassa' ityAditaH 'veuvINaM saMpayA hotya'tti paryantaM pratItam ] tatra-(samaNassa bhagavao mahAvIrassa sattasayA beubINaM adevANaM devaDipasANaM ukkosiyA veuvvINaM 5 saMpayA hotthA) < zramaNasya bhagavato mahAvIrasya sapta zatAni 700 vaikriyalabdhimatAm adevAnAmapi devarddhivikurvaNAsamarthAnAm utkRSTA caikriyalabdhimatAM sampad abhavat > // 141 // ['samaNassa' ityAditaH 'viulamaINaM saMpayA hottha' tti paryantam ] tatra-(samaNassaNaM bhagavaomahAvIrasta paMcasayA viulamaINaM aDrAijesu dIvesu dosu asamuddesu sannINaM paMciMdiANa pajattagANaM maNogae bhAve jANamANANaM) vipulA-bahu4 vidhavizeSaNopetamanyamAnavastugrAhitvena vistIrNA matiH-manaHparyAyajJAnaM yeSAM / yathA--'ghaTaH anena cintitaH, sa ca sauvarNaH pATaliputrakA-zAradaH-kAlavarNaH' ityAdi vipulamatayo jAnanti / RjumatInAM tu sAmAnyA eca, teSAm arddhatRtIyA'gu makabara // 275 // Jan Edu For Private & Personal use only elibrary.org Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAva TIkA // 276 // vyA0 - SCRECECRECRACCA lanyUnanRkSetrasthitAnAM sajJinAM manomAtragrAhakatvam / itareSAM sampUrNa nRloke / atra darzanA'bhAvAt 'jANamANANaM' ityevoktam / (ukosiA viulamaINaM saMpayA hotthA) < utkRSTA vipulamatInAM sampad abhavat > // 142 // ['samaNassa' ityAditaH 'vAisaMpayA hottha'tti yAvat sugamam ] tatra-(samaNassa bhagavaomahAvIrassa cattAri sayA vAiNaM sadevamaNuAsurAe parisAe aparAjiANaM ukkosiA vAisaMpayA hotthA) (jAva savvadukkhappahINAI) < yAvat sarvaduHkhaprakSINAni > (cauddasa ajjiyAsayAI siddhAiM) caturdaza ca AryikANAM zatAni 1400 siddhAni // 144 // ['samaNassa' ityAditaH 'aNuttarovavAIyANaM saMpayA hottha'tti paryantam ] tatra-(samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa aTThasayA aNuttarovavAiyANaM) < zramaNasya bhagavato mahAvIrasya aSTau zatAni 800 anuttaravimAneSu utpannAnAM> (gaikalANANaM ThiikallANANaM AgamesibhadANaM) gatiH-devagatirUpA kalyANI yeSAm / evaM sthitiH-devA''yarUpA kalyANI-utkRSTA yepAm / athavA gatau manuSyagatau kalyANaM yeSAM sthitau // 276 / For Private & Personal use only wa lirary.org Jain Educa 264 rational al Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 277 // SACARE devabhave'pi kalyANaM yeSAM vItarAgaprAyatvAt / ata eva AgamiSyad bhadrANAm-AgAmibhave setsyamAnatvAt / athavA gatauprANagamane'pi, sthitau-jIvite'pi kalyANaM yeSAM 'tavaniyamamuTTiANaM' ityAdhukteH abhayakumArAdivat (ukkosiA aNuttarovavoiyANaM saMpayA hotthA) < utkRSTA anuttaravimAneSu utpannAnAM sampad abhavat > // 145|| ['samaNassa NaM' ityAditaH 'aMtamakAsI' iti paryantam ] tatra-(samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa duvihA aMtagaDabhUmI hotyA) < zramaNasya bhagavato mahAvIrasya dvividhA > antakRtaH-bhavA'ntakRtaH-nirvANayAyinaH teSAM bhUmiH-kAlaH (taM jahA-jugaMtakaDabhUmI ya pariyAyaMtakaDabhUmI ya) < tadyathA-> yugAni-kAlamAnavizeSAH / tAni ca kramavartIni tatsAdhAd ye kramavartinaH-guruziSya-praziSyAdirUpAH puruSAH te'pi yugAni / taiH pramitAH antakRdbhUmiH yA sA yugaantkRdbhumiH| paryAyaH-tIrthakarasya kevalivakAlaH tamAzritya antakRdbhabhiH pryaayaantbhuumiH| (jAva taccAo purisajugAo jurgatakaDabhUmI) ti atra paJcamI dvitIyArthe yAvat tRtIyapuruSa eva yugaM tRtIyapuruSayuga-praziSyaM jambUsvAminaM yAvad ityarthaH / vIrAdArabhya tRtIyapuruSayugaM yAvat sAdhavaH siddhAH / zrIvIraH sudharmA jambUzceti / tataH siddhigaticchedaH (cauvAsapariyAe aMtamakAsI) tti caturvarSaparyAye-kevaliparyAyApekSayA bhagavati jine sati antaM-bhavAntam akArSIt / tattIrthe kevalI sambapi sAdhuH na ArAt kazcinmokSaM gataH kintu bhagavataH kevalotpattezcaturpu varSeSu gateSu siddhigamanA''rambhaH // 146 // ['teNaM kAleNaM' ityAditaH 'savvadukkhappahINe ti paryantam ] REKAHAASAN 70 // 277 // Jain Edu wwdothelibrary.org c ational Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa dAkiraNAvalI TIkA vyA06 // 278 // 64845464 tatra-(teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre tIsaM vAsAI agAravAsamajhe vasittA sAIregAI duvAlasavAsAiM chaumasthapariyAgaM pAuNittA)< tasmin kAle tasmin samaye zramaNo bhagavAn mahAvIraH triMzadvarSANi gRhavAse sthityA pakSA'dhikapaNmAsA'dhikAni dvAdaza varSANi > chadmasthatvaM pAlayitvA-pUrayitvA ityarthaH / (desUNAI tIsaM vAsAiM kevalipariyAgaM pAuNittA) ti sArddhapaJcamAsonAni triMzadvarSANi kevaliparyAyaM pUrayitvA> (bAyAlIsaM vAsAiM sAmanapariyAgaM pAuNittA) (bAvattari vAsAI savvAuyaM pAuNittA) < dvisaptativarSANi sarvA''yuH pUrayitvA > (khINe veaNijAuyanAmagotta) (imIse osappiNIe dusamasusamAe samAe bahuvaikaMtAe tIhiM vAsehiM addha navamehi a mAsehiM sesehiM) < etasyAm avasarpiNyAM caturthe'rake bahuvyatikrAnte triSu varSeSu sArdA'STamAsA'dhikeSu zeSeSu satsu> (pAvAe majjhimAe hathipAlassa ranno rajjugasabhAe) < pApAyAM madhyamAyAM nagaryA hastipAlasya rAjJaH lekhakasabhAyAM> (ege abIe) ekaH-sahAyavirahAt advitiiyH-ekaakii| na punaryathA RSamAdayo dazasahasrAdisAdhubhiH sahitA mokSaM jagmuH tatheti / atra kaviH "yana kazcana munistvayA samaM mukimaiyari(mApadi) traijinairiv| duSSamAsamayabhAviliGginAM, vyani tena gurunirvyapekSatA / / (chaTTeNaM bhatteNaM apANaeNaM sAiNA nakkhattaNa jogamuvAgaeNa) < yaSThena bhaktena apAnakena svAtinakSatreNa candrayoge sati > (paccUsakAlasamayaMsi saMpaliaMkanisaNNe) tti pratyUSakAlalakSaNo yaH samayaH-avasaraH tatra saGgataH CRICACACCIA 18 // 278 // emakiorea For Pawale & Personal use only m brary or Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 279 // paryaGkaH-padmAsanaM tena niSaNNaH-upaviSTaH upaviSTajinapratimeva ityrthH| (paNapannaM ajjhayaNAI kallANaphalavivAgAI paNapanna ajjhayaNAI pAvaphalavivAgAI) pazcapazcAzadadhyayanAni kalyANa phalavipAkAni, paJcapaJcAzadadhyayanAni pApaphalavipAkAni (chattIsaM apuDhavAgaraNAI vAgarittA) patriMzadapRSTavyAkaraNAni ca vyAgIrya-kathayitvA (pahANaM nAma ajjhayaNaM vibhAvemANe vibhAvemANe) pradhAnaM nAmA'dhyayanaM marudevA'dhyayanaM vibhAvayan zrIvIraH (kAlagae vaikaMte samujjAe chinnajAijarAmaraNabaMdhaNe siddhe buddhe mutte aMtagaDe parinivvuDe savvadukkhappahINe) kAlagataH yAvat | sarvaduHkhaprakSINaH // 147 // ['samaNassa' ityAdita 'iti dIsai' ti paryantam ] tatra-(samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva samvadukkhappahINassa) (navavAsasayAI vaikatAI) itaH sUtrAdArabhya antarAlakAlA'bhidhAyakasUtreSu satra SaSThayAH paJcamyarthatvena nirvANAd iti adhyAhAreNa vA vyAkhyeyam / tatazca zrImahAvIrasya nirvANAnnavavarSazatAni vyatikrAntAni-vyatItAni (dasamassa ya vAsasayasa asIime saMvacchare kAle gacchai) dazamasya varSazatasya asyA vAcanAyA iti TippanakavacanAd , asyAH pustakavAcanAyAH parSadvAcanAyAH vAayam azItitamaH saMvatsaraH kAlo gacchati iti akssraarthH| bhAvArthastuyadyapi tathAvidhArthAvabodhakavyaktavAkyA'nupalambhAd vivRtya vktumshkyH| tathApi granthAntarAnugatayuktyA kizciducyate / tathAhi-etat sUtraM 'zrIdevarddhigaNikSamAzramaNaiH prakSiptam' iti kvacit paryuSaNakalpAvacUnau~ / tadabhiprAyeNa zrIvIranirvA AAAAAAA // 279 // JainEdubi For Private & Personal use only womdabrary.org Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 280 // Jain Ed NAnavazatA'zItivarSA'tikrame (980) siddhAntaM pustake nyasadbhiH zrIdevarddhigaNikSamAzramaNaiH zrIparyupagA kalpasyA'pi vAcanA pustake nyastA / tathA sampradAya gAthA'pi - "valahipuraMbhi anayare devaDDipamuhasayalasaMvehiM / puththe Agamalihio navasayasIAo vIrAo" // 1 // iti zrI devarddhigaNikSamAzramaNaiH etat sUtraM pustaka likhanakAlajJApanAya vikhitam iti bhAvaH / atra" evaM vratasthito bhaktyA saptakSetryAM dhanaM vapan / dayayA vA'tidIneSu mahAzrAvaka ucyate" // 19 // iti yogazAstra-tRtIyaprakAza- ekonaviMzatitamazlokasya vRttau tu - 'jinavacanaM duHSamA kAlavazAducchinnaprAyam' iti matvA bhagavadbhiH nAgArjuna - skandilAcAryaprabhRtibhiH pustakeSu nyastam / tataH - 'jinavacanaM bahumAninA tatpustakeSu lekhanIyaM vastrAdibhiH abhyarcanIyaM ca' ityapi dRzyate / tena etadapi vicAryameva iti / kecittu navazata azIti varSe vIrAt senAGgajArthamAnande / saGghasamakSaM samahaM prArabdhaM vAcituM vijJeH " // 1 // ityAdyantarvAcyavacanAt / 'zrIvIranirvANAbhavazatAzIti (980) varSA'tikrame putramaraNA''rttasya dhruvasenanRpasya samAdhimAghAtum Anandapure sabhAsamakSaM paryuSaNAkalpo vAcayitum ArabdhaH' iti vadanti paraM tatra idaM vicAraNIyam asti / yataH'kvacit trinavatyadhika navazata (993) varSA'tikrame dhruvasenanRpA''grahAd Anandapure sabhAsamakSaM paryuSaNAkalpavAcanA jAtA' ityapi dRzyate / yaduktam emnational kiraNAvalI TIkA vyA0 6 // 280 // alibrary.org Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 28 // RECECRUAERRORCHAEX 'vorAt trinandAGka (993) zaradyacIkarata tvaccaityapUte dhruvasenabhUpatiH / yasmin mahaiH saMsadi kalpavAcanA-mAdyAM tadAnandapuraM na kaH stute // 1 // ___ iti munisundrmrikRtstotrrtnkoshe| etad vyaJjakamapi-'pustakavAcanAtaH kiyatA kAlena parSadvAcanA jAtA' iti kvacit paryuSaNAkalpAvacUNauM iti bodhyam / nanu Ananda pure sabhAsamakSaM paryuSaNAkalpakarSaNe dhruvasenanRpA''grahasya aprayojakatvameva pshyaamH| yataH-Anandapure nRpAdyanurodhAt pUrvamapi parpad vAcanAyA vidyamAnatvamevA'sti / yadAgama: "je bhikkhu annautthiyaM vA gArasthiyaM vA pajosaveti" iti nizIthasUtre u010 suu046| tadgASyaM yathA"pajjosavaNA kappaM pajosavaNAe jo u kddijaa| gihi annatithi-osanna-saMjaINaM ca ANAI // 3218 // gihi-anna utthi-osana-dugA sNjmgunnehnnubveaa| samIyavAsasaMkAiNo ya dosA samaNibagge // 3219 // divasao na ceva kappai khettaM ca paDucca mujjama tesiM / asatI a va iaresiM daMDagamabhatthito dosA // 3220 // etaccUrNiH yathA-'pajosavaNA.' gAhA-"pajjosavaNA puvyavaNNiA gihatthANaM anautthiyANaM, gihatthINaM aNNatithiNINaM, osabhANaM, saMjaINa ya jo ee pajjosaveti-eSAm agrataH paryuSaNAkalpaM paThati ityrthH| tassa cauguru ANAIA dosA" // 'gihi anna' gAhA-"gihatthA gihatthiNIo a evaM dugN| ahavA aNNati sthigA aNNa titthiNIo a| ahavA osanA osaniNIo a| ete dugaa| saMyamajogehiM annuvveaa| tesiM purao na kaDDijati / ahavA eehiM samaM // 281 Jain Educa t ional Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiraNAvala TIkA vyA.6 zrIkalpa samIyavAsadoso bhavati / ityIsu a saMkamAiA dausA bhavati / saMjaIo jaibi saMyamaguNehiM uvaveA bhavaMti tahAvi samI. bavAsadoso saMkadoso a"|| 'divasao.' gAhA-"pajjosavaNA kappo divasato kaDDina ceva kappati / jatthavi khetaM // 28 // 15 paDucca kaDDijjati / jahA-divasao ANaMdapure mUlaceiyaghare savvajaNasamakkhaM kaDDijjati / tatthavi sAhU No kaDhati pAsattho kaDDati, taM sAhu suNejjA, na doso| pAsatthANa vA kaDDagassa asati daMDageNa abhatthio saGkehi yA tAhe divasao vi kaDDijati" tti nizIthacUNau iti cet / satyaM, yadyapi evaM-tathApi nizIthacUNauM kAraNikameva sAdhUnAM tadvAcanam ukta, dhruvasenapA''grahAtu kAraNAdyAnapekSayaiva sarvasammataM paryuSaNAkalpasya parSadvAcanaM pravRttaM / yadvA-pUrva kAraNikamapi granthoktavacanamAtramevAsIt paraM tathAvidhakAraNAdhanavakAzAnna kenA'pi sAdhunA paryuSaNAkalpaH parSadi vAcayitum | Arabdho dhruva senanRpA''grahAttu vAcitaH san sarvatrA'pi pravRtta iti sambhAvyate / 'tattve tu bahuzrutagamyam' iti // (vAyaNaMtare puNa ayaM teNaue saMvacchare kAle gacchai iti dIsaha) [ityAdi] __ atra kecid vAcanAntaraM-kvacid Adarza pAThAntaram / anyathA 'ii dIsaI' tti padAnupapattiH itikRtvA yadeva azItipakSe tadeva pAThAntareNa trinavatipakSe'pi jAtam iti avyaktameva vyAkhyAnti / avyaktatvaM ca etatsUtraM zrImad bhadrabAhusvAmipraNItaM paraM na vA'pi vivRtam iti abhiprAyeNaiva bodhyam / kecitpunaH pustakavAcanAtaH kiyakAlena parSadvAcanA jAtA ? iti vacanAt pUrvoktazrImunisundarasUvicanAca pustakavAcanA'pekSayA anyA vAcanA sA vAcanAntaraM prAkRtatvAd SaSThayarthe saptamI iti kRtvA vAcanAntarasya-parSadvAcanAlakSaNasya dazamasya HEREUROSAURUSALALAURES EXCCCCCCESS // 282 // Jain Educ a tional For Privale & Personal use only HIVTibrary.org Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 283 // KAAREKHA varSazatasyA'yaM trinAtitamaH (993) saMvatsaraH kAlo gacchati iti dRzyate / ayaM bhAvaH-navazatA'zIti (980) varSe pustakavAcanA pravRttA-navazatatrinavati (993) varSe ca parSadvAvanA iti / anye tu kecana sandehaviSauSadhyanusAreNa-'trinavatiyutanavazatapakSe tu iyatAkAlena paJcamyAH caturthI paryuSaNAparva pravavRte' iti vyAkhyAni param etad vyAkhyAna sthAnakavRtti-dharmopadezamAlAvRtti-puSpamAlAvRtti yAvat kAlakAcAryakathA-prabhA. varucaritra-paryuSaNAkalpacUrNi-nizIthacUrNiprabhRtibhiH visaMvadati / yata:-sthAmakavRttau, dharmopadezamAlAvRttau, puSpamAlAvRttI, sarvAsvapi kAlakAcAryakathAsu, prabhAvakacaritre ca-dharAvAsanagarA'dhipateH 'vajrasiMha'nAmno rAjJaH 'surasundarI'nAmnyAzca taddevyAH putraH kAlaka'nAmA kumAro vairAgyAt pravajito yugapradhAnatvamApannaH svabhaginyAH 'sarasvatI'nAmyAzca sAvyA upayopazamananimittaM pravacanamAlinyaprakSAlananimittaM ca gaIbhillocchedakArI, 'balamitra-bhAnumitra' nAmno ca svabhAgineyayoH bhAgi ne yasya 'balabhAno' pravAjanAdihetukA'prItivazAnnirgana: zrIkAlakamariH pratiSThAnapuraM praaptH| tatra sAtavAhananRpo parodhena paJcamItazcaturthyAM paryupaNAparva vyavasthApitavAn / ekadA ca zrIsImandharajinaprazaMsAtaH camatkRtacetasA zakreNa nigodavicAra-svA''yuHpraznavyAkaraNasantuSTenA'bhyarcita ityAdivyatikareNa vyAvarNitaH / tathA prabhAvakacaritre pAdaliptAcAryasambandhesa cA'sti balamitrA''khyo rAjA balabhidA smH| kAlakAcAryajAmeyaH sarvazreyaHzriyAM nidhiH // bhavAdhvanInabhavyAnAM santi vishraambhuumyH| tatrA''ryakhapuTA'nAma sUrayo vidyayoditAH // 2 // // 283 Jain Educat e national For Private & Personal use only library.org Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 284 // zrIvIramuktitaH zatacatuSTaye caturazIti saMyukte (484) / varSANAM samajAyata sa zrImAnArthakhapuTaguruH ||3|| ityAdivyatikareNa zrakhapuTAcArya-kAlakAcArya bhAgineyavalamitrabhAnumitrAdayaH sarve'pi ekakAlInA uktAH / tathA paryuSaNa kalpacUrNi - nizIthacUNyaH balabhitrabhAnu mitra bhAgineyopalakSitaH zrIparyuSaNAparvAnetA zrIkAlakasUriruktaH, tathA ca gardai bhalocchedakArI pUrvoktAcAryarAjasamAnakAlInazca paryupaNAnetA zrIkAlakasUriH kathaM trinavatiyutanavazata (993) varSAtikrame sambhavati ? iti samyak paryAlocyam / kiM ca sandehavipapadhyAm- teNaubhanavasa ehiM samaikaM tehi vaddhamANAo / pajjosavaNa cautthI kAlagasUrihiM to vibhA // 1 // vIsahiM dihiM kappo paMcagahANIi kappaThavaNA ya / navasayateNau ehiM vucchinnA saMghaANAe // 2 // sAlAhaNeNa raNNA saMghAraseNa kArio bhayavaM / pajjosavaNA cautthI cAummAsaM caudasIe || 3 || mAsagapaDikaNaM pakkhidivasaMmi caunviho saMgho / navasayateNauehiM AyaraNaM taM pamANaMti || 4 || iti gAthAcatuSTayaM tIrthodgArAdhukkasammatiyA pradarzitaM tIrthodgAre ca na dRzyate ityapi vicAraNIyaM / yadyapi ca 'teNa anavasara hiM' iti kAlasaptatikAyAM dRzyate / paraM tatra prakSepagAthAnAM vidyamAnatvena tadavacUrNAvavyAkhyAtatvena ca iyaM gAthA ca sUtrakartRkA iti sambhAvyate / tattraM tu samyag etadAmnAyavidvedyam / iti etat sUtravyAkhyAne bahuzrutA eva pramANam iti bodhyam // 148 // Jain Education national iti zrIjainazAsana sodhastambhAyamAnamahAmahopAdhyAyazrIdharma sAgaragaNiviracitAyAM kalpa kiraNAvalyAM paSThaM vyAkhyAnaM samAptam / kiraNAva TIkA vyA0 // 28 www.janbrary.org Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 285 // 72 atha saptamaM vyAkhyAnaM prArabhyate / atha jaghanya - madhyamotkRSTavAcanAbhiH zrIpArzvanAthacaritramAha["teNaM kAleNaM' ityAditaH 'visAhAhiM parininkuDe' ti paryantam ] tatra - (teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAse NaM arahA purisAdANIe ) tti / tasmin kAle tasmin samaye pArzva nAmA arhan> puruSA''dAnIyaH - purupaJcAsau puruSA''kAravarttitayA AdAnIyaH - AdeyavAkyatayA puruSA''dAnIyaH puruSapradhAna ityarthaH / puruSavizeSaNaM tu - 'puruSa eva prAyaH tIrthakara :' iti khyApanArtham / puruSaiH vA AdAnIyaH - jJAnAdiguNatayA sa puruSA''dAnIyaH / (paMcavisAhe hotthA / taM jahA -visAhAhiM cue cahattA garbha vakkate / visAhAhiM jAe / visAhAhiM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM phavaie / visAhAhiM aNaMte aNuttare nivvAghAe nirAvaraNe kasi paDipuNe kevalavaraNANadaMsaNe samuppanne / visAhAhiM parinibbuDe) < paJcasu sthAneSu yasya vizAkhA nakSatram abhavat / tadyathA-vizAkhAbhiH candrayoge cyutaH, devabhavAt / cyutvA ca garbha vyutkrAntaH - utpannaH / vizAkhAbhiH jAtaH / vizAkhaH bhiH dravyabhAvAbhyAM muNDito bhUlA agArAt anagAritAM sAdhutAM pratrajitaH / vizAkhAbhiH anantam anuttaraM nirvyAghAtaM nirAvaraNaM kRtsnaM pratipUrNa kevalam - asahAyaM varaM jJAnaM ca darzanaM ca samutpannam / vizAkhAbhiH yukte candre pari-sAmastyena nirvRtaH // 149 // ['teNaM kAleNaM' ityAdita: 'kucchisi ganmattAe vakate' ti paryantaM sugamam ] Jain Educatioemational // 285 // ibrary.org Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpa // 286 // taMtra- (te kAle teNaM samaeNaM pAse NaM arahA purisAdANIe ) < tasmin kAle tasmin samaye pArzvanAmA arhan puruSAssdAnIya > (je se gimhANaM paDhame mAse paDhame pakkhe cittabahule ) < yaH saH grISmasya prathamaH mAsaH prathamaH pakSaH caitrabahula: > (tassa NaM cittabahulassa cautthIpakkhe NaM) < tasya caitrabahulasya caturthItithau > (pANayAo kappAo vIsaM sAgarovamahiAo anaMtaraM cayaM cattA) - prANatakalpAt viMzatisAgaropamasthitikAt anantaraM cyavanaM kRtvA > (iva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse vANArasIe nayarIe AsaseNassa ranno vAmAe devIe ) < iva jambUdvIpe dvIpe bhArate varSe vANArasyAM nagaryAm azvasenasya rAjJaH vAmAyAH devyAH > (puvvarattAvarattakAlasamayaMsi visAhAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaNaM) madhyarAtre vizAkhA nakSatreNa candreNa yogamupAgatena > (AhAravatI e (700) bhavavakaMtIe sarIravakaMtIe kucchisi ganbhattAe vakte) AhArApakrAntyA bhavA'pakrAntyA zarIrA'pakrAntyA kukSau garbhatayA vyutkrAntaH - utpannaH > // 150 // ['pAse NaM' ityAditaH 'taM garbha parivahai' tti paryantaM sugamam ] tatra - ( pAse NaM arahA purisAdANIe tinnANocagae Avi hotthA) pArzvanAmA arhan puruSA''dAnIyaH matizrutA'vadhijJAnatrayasahito'bhavat (caissAmitti jANai, cayamANe na jANai, cuemitti jANai) cyavanabhavi vyatkAlaM jAnAti, cyavamAnastu na jAnAti, cyutastu jAnAti > / ( teNaM ceva abhilAveNaM suviNadaMsaNavihANeNaM savvaM jAva niyagaM hiM aNupaviTThA jAva sumuheNaM taM garbha parivahai) < tenaiva abhilApena svapnadarzanavidhAnena Jain Educanernational kiraNAvalI TIkA vyA0 7 // 286 // Delibrary.org Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 287 // BARADAAEENADAI sarva yAvat vAmAdevI nijakaM gRhamanupraviSTA yAvata sukhaM sukhena taM garbha parivahati> // 151 / / ['teNaM kAleNaM' ityAditaH 'dAragaM payAya' ti paryantaM subodham] tatra-(teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAse NaM arahA purisAdANoe) (je se hemaMtANaM ducce mAse tacce pakkhe posabahule) < yaH saH hemantAdvitIyaH mAsaH tRtIyaH pakSaH pauSabahula:> (tassa NaM posabahulassa dasamI pakkhe NaM) (navaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM aTThamANaM rAiMdiANaM vaikaMtANaM) < navasu mAseSu bahupratipUrNeSu ardhA'STameSu divaseSu vyatikrAnteSu> (puvvarattAvarattakAlasamayaMsi visAhAhiM nakkhattaNa jogamuvAgaeNaM AroggA AroggaM dArayaM payAyA) // 152 / / [ja rayaNiM ca NaM' ityAditaH 'hottha' tti paryantaM sugamam ] tatra- ( rayaNi ca NaM pAse arahA purisAdANIe jAe) < yasyAM rajanyAM pArzvanAmA aIna puruSA''dAnIyaH jAta:> (sA Na rayaNI bahuhiM devehiM devIhi ya jAva umpijalamANabhUA kahakahagabhUA Avi hotthA) < sA rAtriH bahUbhiH devaiH devIbhizca yAvat uppiJjalamANaH-bhRzamAkulaH avyaktavarNaravamayI abhavat // 153 // 'sesa taheva' ityAditaH 'pAse nAmeNaM' iti paryantam] tatra-(sesaM taheva / navaraM pAsAbhilAveNaM bhANiyavvaM jAva taM hoU NaM kumAre pAse nAmeNaM) Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrokalpa // 288 // Jain Educati manara zrImahAvIravat / navaraM pArzvanAmnA bhaNitavyam asmin garbhasthite sati zayanasthitA jananI kRSNaM sarpa sarpantaM pazyati sma iti 'pArzva' iti nAma / krameNa yauvanaprAptirevam - dhAtrIbhirindrAdiSTAbhi - lalyamAno jagatpatiH / navahastapramANA'GgaH kramAdApa ca yauvanam // 1 // tataH - kuzasthaleza - prasenajitputroM prabhAvatInAmnIM kanyAmAgRhya pitrA pariNAyitaH / anyedyurgavAkSasthaH svAmI purIM pazyan bahirgacchanto nAgarAn nAgarIca puSpopahArabhRto vA kazcit pRSTavAn / sa Aha-roradvijasutaH kRpayA lokairjIvitaH kamaThanAmA / anyedyU ratnAdyalaGkRtezvarAn 'prAy janmatapasaH phalam' iti tapasvI jAtaH / paJcA'gnyAditapastapan kandaphalAdibhojanaH / so'yaM puryA bahirAgataH / tamacituM paurajanA vrajantaH santi / svAmyapi kautukamipAt saparivAraH taM dRSTuM yau / dRSTvA ca dahyamAnaM mahoragaM karuNAmbhodhirbhagavAnAha - 'aho ! ajJAnam ajJAnaM ' yat tapasvyapi asya dayA nAsti / aho ! tapasvin ! mUDhatayA tvaM dharmasya tattvaM na vetsi / mahA''rambharataH kiM dayAM vinA vRthA kaSTaM karoSi ? | yataH - kRpAnadImahAtIre sarve dharmAstRNAGkurAH / tasyAM zoSamupetAyAM kiyannandati te punaH ||1|| ityAdi , AkarNya kamaTho'vocat - ' rAjaputrA hi gajA'zvAdikrIDAM karttuM jAnanti, dharmaM tu tapodhanA vayameva jAnImaH ' / tataH svAminA - 'agnikuNDAt kASThamAkRSya kuThAreNa dvedhAkRtya ca tApavihvalaH pannago niSkAsitaH' / sa ca bhagavaniyukta puruSamukhAnnamaskArAn pratyAkhyAnaM ca nizamya tatkSaNAdeva vipadya ca dharaNendro'bhavat / 'aho ! jJAnavAn bhagavAn' iti janaiH stUyamAnaH svagRhaM yayau svAmI / kamaThastu mRtvA meghakumAreSu meghamAlI devo jAtaH // 154 // ational kiraNAva TIkA vyA0 // 28 www.jbrary.org Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ['pAse NaM' ityAditaH 'evaM vayAsI' iti paryantaM prAgvat ] // 289 // tatra-(pAse NaM arahA purisAdANIe dakkhe dakkhapainne paDirUbe AlINe bhaddae viNIe tIsa vAsAI agAravAsamajhe vasittA) < pAvanAmA arhan puruSA''dAnIyaH dakSaH dakSapratijJaH viziSTarUpaH guptendriyaH sarala: vinItaH triMzad varSANi gRhavAse sthitvA > (puNaravi logatiehiM jiakappiehiM devehiM tAhiM iTAhiM jAva evaM vayAsI) < punarapi vizeSatazca lokAntikA: jitakalpitA devAH tAbhiH iSTAbhiH vAgbhiH yAvat evaM vadanti sma > // 15 // ['jaya jaya naMdA' ityAditaH ' pati ' iti paryantaM prAgvat ] tatra-(jaya jaya naMdA! jaya jaya bhaddA ! jAva jaya jaya saI pauMjaMti) < jayaM labhasva nanda ! kalyANakArI ! yAvat 'jaya jaya' zabdaM prayuJjate > // 156 // [ 'pusvipi NaM' ityAditaH 'aNagAri pavvaie'tti paryantaM prAgvat ] tatra-(pudhipi NaM pAsassa arahao purisAdANIyassa mANussagAo gihatthadhammAo aNuttare Ahoie taM ceva savvaM jAva dANaM dAiyANaM paribhAittA) < manuSyocitAd gRhasthadharmAt pUrvamapi pArzvasya arhataH puruSA''dAnIyasya anuttaraM sarvotkRSTamavadhijJAnam Abhogikam tadeva sarva yAvat dAnaM dAyikebhyaH-gotrikebhyaH paribhAjya > .ki.25 mA (je se hemaMtANaM ducce mAse tacce pakkhe posabahule tassa NaM posabahulassa ikArasI divase NaM) < yaH saH hemnttoH dvitIyaH mAsaH tRtIyaH pakSaH pauSabahulaH tasya pauSabahulasya ekAdazIdivase > (pubvaNhakAlasamayasi SEASALAAAAAE // 289 // Jain Educatiemational For Private & Personal use only wwargamelibrary.org Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shriiklp|290|| kiraNAbalI TIkA vyA07 BARSHAHARASHR visAlAe sibiyAe sadevamaNuAsurAe parisAe taM ceva sava) < pUrvANhakAlasamaye vizAlAbhidhazivikAyAmAruhya sadevamanujA'surayA parSadA tadeva sarva > (navaraM vANArasiM nagari majjhaMmajjheNaM niggacchai niggacchittA) < navaraM vANArasInagarImadhyena nirgacchati nirgatya > (jeNeva Asamapae ujjANe jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai) < yatraiva 'Azramapada' udyAnaM yatraiva azokavarapAdapaH-vRkSaH tatraiva upAgacchati > (uvAgacchittA asogavarapAyavassa ahe sIyaM ThAvei, ThAvittA sIyAo paccoruhai, paccoruhittA sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuai) < upAgatya azokavarapAdapasya adhaH zivikA sthirIkArayati, kArayitvA ca zibikAtaH pratyavatarati, pratyavatIrya svayameva AbharaNamAlyAlaGkArAn unmuJcati-avatArayati > (omuittA sayameva paMcamuTTiyaM loyaM karei) < avatArya svayameva paJcamauSTikaM locaM karoti > (karittA aTTameNaM bhatteNaM apANaeNaM visAhAhiM nakkhattaNaM jogamuvAgaeNaM ega devadUsamAdAya tihiM purisasaehiM saddhiM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie) < kRtvA, aSTamena bhaktena apAnakena vizAkhAbhiH candrayoge sati ekaM devadUSyaM-divyavastravizeSam AdAya tribhiH puruSazataiH sAdhaM dravyabhAvAbhyAM muNDo bhUtvA gRhAnikramya anagAritA-sAdhutAM pravajita:-zramaNIbhUtaH > // 157 // ['pAse NaM' ityAditaH 'ahiyAsei'tti paryantam ] tatra-(pAse NaM arahA purisAdANIe tesIiM rAiMdiyAI nicca vosaTTakAe ciyattadehe je keha | uvasaggA uppajjati / taMjahA-divvA vA mANussA vA tirikkhajoNiyA vA aNulomA vA paDilomA | WEARSHADAKIRANAGAR SS // 29 // Jain E malignal For Privale & Personal use only M elibrary.org Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 29 // 5555555555 vA) < pArzvanAmA arhan puruSA''dAnIyaH jyazItiH divasAni nityaM vyutsaSkAyaH tyaktadehaH ye ke'pi ca upasargAH utpadyante / tadyathA-devakRtAH manuSyakRtAH tiyakRtAH anukUlAH pratikUlAH vA > tatra devopasargaH kaimaThasambandhI / sa caivam-svAmI pravrajya ekadA viharan tApasAzrame kUpasamIpe nyagrodhA'dho nizi pratimayA sthitaH / itaH sa 'meghamAlI' & surA'dhamaH zrIpArzvamupadrotum Agatya amarSA'ndhaH vaitAla-zArdUla-vRzcikAdibhiH akSubdhaM bhagavantaM vIkSya vizeSeNa gagane andhakArasanibhAn meghAn vikRtya kalpAntameghavarSitumArebhe, vidhucca brahmANDaM sphoTayantIva dizo vyAnaze / kSaNAdeva nAsAgraM prApte jale Asanakampena dharaNendraH samaM mahiSIbhiH samAgatya phaNaiH prabhumAcchAditavAn / avadhinA meghamAlinamavalokya-re ! kimidamArabdham ? iti hakkito, bhItaH, prabhuzaraNaM prapadya, praNamya ca svasthAnaM yyau| dharaNendro'pi nRtyAdividhipurassaraM prabhubhaktiM vidhAya yayau iti / (te uppanne samma sahai khamai titikkhaDa ahiyAsei) bhave 1 kamaTha - marubhUti 6 bhIla - bajranAbharAjA 2 kurkuTasarpa - hastI 7 saptamanarake - madhyameveyake deva 3 paJcamanarake - aSTamasvarge deva 8 siMha - mahAvidehe cakrI 4 sarpa - vidyAdhara 9 caturthanarake - dazamasvarge deva 5 SaSThanarake - dvAdazasvarge deva 10 kamaThatApasa - pArzvanAtha bhagavAn BABASAHARANAS bhave // 29 // For Private & Personal use only Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvara TIkA kAvyA05 // 212 // evaM devAdikatAn ra tAn utpannAn > upasargAn bhagavAn samyaka sahate-bhayA'bhAvena, [ityAdi prAgvata ] kSamate- krodhA'bhAvena, titikSate-dainyAdyanavalambanena, adhyAsayati-avicalakAyatayA // 158 // ['tae NaM se pAse' ityAditaH 'jAva jANamANe pAsamANe viharai'tti paryantaM prAgvat ] tatra-(tae Na se pAse bhagavaM aNagAre jAe) < tataH saH pAzcanAmA bhagavAn anagAraH jAtaH > (IriyAsamie jAva appANaM bhAvamANassa tesIi rAiMdiyAI vaikaMtAI caurAsIimassa rAiMdiyassa aMtarAvamANassa) < IryAyAM samyaka pravRttaH yAvat AtmAnaM bhAvayataH vyazItiH divasAni vyatikrAntAni, caturazItitamasya divasasya anta:-madhye vartamAnasya > (je se gimhANaM paDhame mAse paDhame pakkhe cittabahule tassa NaM cittabahulassa cautthIpakkhe paM) < yaH saH griissmtoH prathamo mAsaH prathamaH pakSaH caitrabahula: tasya caitrabahulasya caturthItithau > (puvvahakAlasamayaMsi dhAyaIpAyavassa ahe chaTeNaM bhatteNaM apANaeNaM visAhAhiM nakkhattaNaM jogamuvAgaeNaM) < pUrvAhakAlasamaye-prathamaprahare dhAtakIpAdapasya adhaH SaSThena bhaktena apAnakena vizAkhAbhiH yukte candre > (jhANaMtariyAe vaTTamANassa arNate jAva kevalavaranANadaMsaNe samuppanne jAva jANamANe pAsamANe viharai) < zukladhyAnasya Adyabhedadvaye dhyAte agretanabhedadvayamapratipannasya anantaM yAvat kevalavaraM jJAnaM ca darzanaM ca samutpannaM yAvat jAnan pazyaMzca viharati-Aste // 159 // ['pAsassa NaM' ityAditaH 'jase viya'tti paryantam ] RECRETREATRE SHASHISHASABAIRAAmara AAAAAE // 292 / Sain Educ a tional For Private & Personal use only rayong Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 293 // AAAAAERONay tatra-(pAsassa NaM arahao purisAdANIyassa aTTa gaNA aDha gaNaharA hotthA / taM jahA-subhe ya ajaghose ya vasiDhe baMbhayAri ya / some sirihare ceva vIrabhadde jasevi ya // 1 // ) < pArthasya arhataH puruSA''dAnIyasya aSTau > ekavAcanikA yatisaGgAtA gaNAH, gaNadharA:-tannAyakAH sUrayaH aSTau / Avazyake tu daza gaNA daza gaNadharAzco kAH tasmAdiha (tathApIha) sthAnAGge ca 'dvau alpA''yuSkatvAdikAraNAnna uktau' iti / / Tippana ke'pi evameva vyAkhyAnAt / < tadyathA-zubhaH AryaghoSaH vaziSTaH brahmacArI somaH (pra. saumyaH) zrIdharaH (shriigRh)| vIrabhadraH yazasvI > (sthAnAgasUtre'yaM kramaH) ['pAsassa NaM arahao' ityAditaH 'samaNasaMpayA huttha'tti paryantam ] tatra-(pAsassa NaM arahao purasAdANIyassa ajadinnapAmokkhAo solasasamaNasAhassIo ukosiyA samaNasaMpayA hutthA) < pArthasyAhataH puruSA''dAnIyasya AryadinapramukhANi poDazazramaNasahasrANi (16000) utkRSTA zramaNasampad abhavat > // 161 // ['pAsassa ' ityAditaH 'ajiyAsaMpayA huttha'tti paryantam ] tatra-(pAsassa NaM arahao purisAdANIyassa pupphacUlApAmokkhAo advatIsaM ajiyAsAhassIo ukkosiyA ajiyAsaMpayA hutthA) < pArzvasyAhataH puruSA''dAnIyasya puSpacUlApramukhANi aSTatriMzat AryikAsahasrANi (38000) utkRSTA AryikAsampad abhavat > // 162 // 4/ // 293 // GREELCAREER CATEGOR6 Jan Educa t ional For Private & Personal use only www.ganeibrary.org Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 294 // -RESS ['pAsassa NaM' ityAditaH 'samaNovAsaga. 'tti paryantam ] kiraNAvala tatra-(pAsassa NaM arahao purisAdANIyasya suvvayapAmokkhANaM samaNovAsagANaM egA sayasAhassIo || TIkA VI vyA07 ca usaddhiM ca mahassA uchosiyA samaNovAsagasaMpayA hotthA ra pArzvasyAItaH puruSAdAnIyasya suvetapramukhANAM zramaNopAsakAnAM zrAvakANAm ekaM lakSaM catuHSaSThizca sahasrAH (164000) uskRSTA zramaNopAsakasampad abhavat // 163 / / ['pAsassa NaM' ityAditaH 'samaNovAsiyA0'tti paryantam ] tara- (pAsassa NaM arahao purisAdANIyassa sunaMdApAmokkhANaM samaNovAsiyANaM tiNi sayasAhassIo sattAvIsaM ca sahassA ukkosiyA samaNovAsiyANaM saMpayA hotthA) < pArzvasyAhataH puruSA''dAnIyasya sunandApramukhANAM zramaNopAsikAnAM trayo lakSAH saptaviMzaca sahasrAH (327000) utkRSTA zramaNopAsikAnAM-zrAvikANAM sampad abhavat > // 164 // ('pAsassa NaM' ityAditaH 'cauddasa.' tti paryantam ) tatra-(pAsassa NaM arahao purisAdANIyasthassa adhuDhasayA cauhasapubbINaM ajiNANaM jiNasaMkAsANaM savvakkhara jAva cauddasapubbINaM saMpayA hotthA) < pArzvasyAhataH puruSAdAnIyasya sArdAni trINi zatAni (350) caturdazapUrvadharANAm asarvajJAnAM satAM sarvajJatulyAnAM sarvAkSara0 yAvat caturdazapUrvadharANAM sampad abhavat > // 16 // [ 'pAsassa NaM' ityAditaH 'aNuttaro0' tti paryantam ] // 294 // AKRECORA RECOREA Jain Educathemational For Privale & Personal use only wasiralbrary.org Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 295|| tatra-(pAsassa arahao purisAdANIyassa cauddasasayA ohiNANINaM, dasasayA kevalanANINaM, ikkArasasayA veuviyANaM, chassayA riumaINaM, dasa samaNasayA siddhA, vIsaM ajjiyAsayA siddhA, aTThamasayA viulamaINaM, chassayA vAINaM, bArasasayA aNuttarovavAiANaM saMpayA hotthA) < pArthasyArhataH puruSAdAnIyasya caturdazazatAni 1400 abadhijJAninAM, dazazatAni 1000 kevalajJAninAm, ekAdazazatAni 1100 vaikriyalabdhimatAM, SaTzatAni 600 RjumatInAM, daza zramaNazatAni 1000 siddhAni, viMzatiH AryikANAM zatAni 2000 siddhAni, sArdhAni saptazatAni 750 vipulamatInAM, SaTzatAni 600 vAdinAM, dvAdazazatAni 1200 anuttaravimAneSu utpannAnAM sampad abhavat > // 166 // 11 ['pAsassa NaM ityAditaH 'aMtamakAsI' ti paryantam ] natra-pAsassa NaM arahao purisAdANIyassa duvihA aMtagaDabhUmI hotthaa| taMjahA-jugaMtakaDabhUmI ya pariyAyaMtakaDabhUmI ya jAva cautthAo purisajugAo jugaMtakaDabhUmI, tivAsapariyAe aMtamakAsI) yugAntakarabhUmiH zrIpArzvanAthAdArabhya caturtha puruSayugaM yAvat siddhigamaH pravRttaH / paryAyAntakRdbhUmau tu kevalotpAdAt triSu varSeSu siddhigamA''rambhaH // 167 // ['teNaM' ityAditaH 'savvadukkhappahINe ti paryantam ] tatra-(teNaM kAleNaM teNa samaeNaM pAse arahA purisAdANIe tIsaM vAsAI agAravAsamajhe vasittA, tesoI RECE 40%AKARSAAMAGAR // 29' Sain Educ a tional For Private & Personal use only wournaldalbrary.org Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa-mA kiraNA TIkA // 296 // vyA rAiMdiyAI cha umatthapariyAya pAuNittA, desUNAI sattarivAsAI kevalipariyAyaM pAuNittA, paDipunnAI sattarivAsAI sAmaNNapariyAyaM pAuNittA, eka vAsasayaM savAuyaM pAlayittA) < tasmin kAle tasmin samaye pArzvanAmA arhan puruSAdAnIyaH triMzadvarSANi gRhavAse sthittA, vyazItidivasAni chadmasthatvaM pUrayitvA, tryazI tidivasonAni saptativarSANi kevaliparyAyaM pUrayitvA, bahupratipUrNAni saptativarSANi yatiparyAyaM prayitvA, eka varSazataM sarvA''yuH pUrayitvA> (khINe veyaNijAyuNAmagotte imIse osappiNIe dUsamasusamAe samAe bahuvaikaMtAe) < kSayaM gatAti vedanIyA''yurnAmagotrANi karmANi yasya, etasyAm avasarpiNyAM caturthe'rake bahu vyatikrAnte > (je se vAsANaM paDhame mAse ducce pakkhe sAvaNa suddhe tassa NaM sAvaNasuddhassa aTThamI pakkhe ) < yaH saH varSANAM prathamo mAsaH dvitIyaH pakSaH zrAvaNa zuklaH tasya zrAvaNa zuklasya aSTamyAM tithau > (upi saMmeyaselasiharaMsi appaca uttIsaime mAsieNa bhattaNaM apANaeNaM visAhAhiM nakvatteNaM jogamuvAgaeNaM) < sammetazailazikharasyopari AtmanA catustriMzattamena mAsikena bhaktena apAnakena vizAkhAbhiH yukte candre < (puTavaNhakAlasamayaMsi) mokSagamane pUrvANDa eva kAlaH ['puvyarattAvaratta0] | iti kyacitpAThastu lekhakadoSAt matAntarabhedAdvA] (vagyAriapANI kAlagae vaikaMte jAva savvadukkhappahINe) tti kAyotsargasthitatvAt pralambitabhunadvayaH < kAlagataH vyatikrAntaH yAvat sarvaduHkhaprakSINaH > // 168 / / [ 'pAsassa NaM ityAditaH 'kAle gacchaI' ti yAvat ] tatra-(pAsassa NaM arahao purisAdANIyassa jAva savvadukkhappahINassa duvAlasavAsasayAI vaikaMtAI ||296 TECARS Jain Educa t ional For Privale & Personal Use Only www. bary.org K Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 297 // 75 terasamasta NaM ayaM tIsaime saMvacchare kAle gaccha) pArzvasyArhataH puruSAdAnIyasya yAvat sarvaduHkhaprakSINasya > zro pArzvanirvANAdanantaraM zrIvIramukteH paJcAzadadhikavarSazatadvaye (250) jAtatvAt / triMzadadhikadvAdazazateSu varSeSu (1230) atikrAnteSu vAcanA [ ityAdi prAgvat ] iti zrI pArzvanAthacaritram / atha zrI neminAthasya jaghanyAdivAcanAbhiH caritramAha - [ 'teNaM' ityAditaH 'cittAhiM parinindue' tti paryantam ] tatra - (teNaM kAleNaM teNaM samaraNaM arahA ariTThanemI paMcacitte hutthA) - tasmin kAle tasmin samaye arhan ariSTanemiH paJcasu sthAneSu yasya citrAnakSatramabhavat (taM jahA cittAhiM cue caittA ganbhaM vakaMte, taheva uvakkhevo jAva cittAhi parinibbuDe) - tadyathA - citrAbhiH yukte candre cyutaH cyutvA ca garbhaM vyutkrAntaH / tathaiva -> 'uvakkhevo' ti prAguktAlApakoccAraNaM citrA'bhilApena ityarthaH / yAvat citrAbhiH candrayoge parinirvRtaH // 170 // [ 'teNaM' ityAdita: 'daviNasaMharaNAi ittha bhaNiayaM ti paryantam ] < tatra - (teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM arahA arinemI je se vAsANaM cautthe mAse sattame pakkhe katiyabahule, tassa NaM kattiyabahulassa vArasI pakkhe NaM) tasmin kAle tasmin samaye arhan ariSTanemiH yaH saH varSANAM caturtho mAsaH saptamaH pakSaH kArttikabahulaH tasya kArtika bahulasya dvAdazItithau (aparAjiAo mahAvimANAo battIsasAgarovamaThiyAo anaMtaraM cayaM catA) - aparAjitamahAvimAnAt dvAtriMzatsAgaropamasthitikAt > [ kvacit 'tittIsaM Jain Education international // 297 // elibrary.org Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvalI TAkA // 298 // vyA07 Mar-RRRRRREKASIA sAgarovamAi' ti dRzyate < anantara cyavanaM kRtvA > (iheva jaMbuddIve dIve mArahe vAse soriyapure nagare samu. havijayassa raNo bhAriyAe sivAdevIra puvvarattAvarattakAlasamayaMsi jAva cittAhiM ganbhattAe vakte) < ihaiva jambUdvIpe dvIpe bhArate varSe saurIpure nagare samudravijayasya rAjJaH bhAryAyAH zivAdevyAH madhyarAtre yAvat citrAbhiH candrayoge garbhatayA utpannaH > (jAva suviNadasaNadaviNasaharaNAi ittha bhANiyavaM) < yAvat svapnadarzanaM > pituzmani nidhAnanikSepAdi + atra bhaNayitavyam > // 172 / / ['teNaM kAleNaM' ityAditaH 'paribhAitta' tti paryantam ] tatra-(teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM arahA arihanemI je se vAsANaM paDhame mAse ducce pakkhe sAvaNasuddhe, tassa NaM mAvaNasuddhassa paMcamI pakkhe NaM) > tasmin kAle tasmin samaye arhan ariSTane niH yaH saH varSANAM prathamaH mAsaH dvitIyaH pakSaH zrAvaNazukla: tasya zrAvaNazuklasya paJcamI tithau > (navaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM jAva cittAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM AroggA AroggaM dArayaM payAyA) < navasu mAseSu bahupratipUrNeSu yAvat citrAbhiH candrayoge sati ArogyA-zivAmAtA rogarahitaM dArakaM prajAtA > (jammaNaM satruddavijayAbhilAveNa tavvaM jAva taM hoU NaM kumAre arihanemI nAmeNa) < janmapramukhaM samudravijayAbhizApena netavyaM yAvat tasmAt bhavatu 'kumAraH ariSTanemiH' nAmnA > tatra riSTaratnamayaM nami divi utpatantaM mAtA svapne adrAkSIt iti apazcimazabdavat napUrvatvAt 'ariSTanemiH' / 'kumAra' iti apariNItatvAt / apariNayanaM tvevam-ekadA yauvanAbhimukhaM nemi nirIkSya zivAdevI samavadat-vatsa ! | // 298 // in EH For Private & Personal use only wNDelibrary.org NI Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 299 // anumanyasva pANigrahaNaM pUraya ca asmanmanorathaM ? / svAmI tu-'yogyAM kanyAM vilokya kariSye ahaM pANigrahaNam' iti pratyudatarat / tata:-punarapi ekadA kautukarahito'pi bhagavAn anekarAjaputramitraparikaritaH kRSNA''yudhazAlAyAm upAgamat / tatra kautukotsukaiH mitraiH vijJaptaH-aGgulyagre kulAlacakravaccakram abhrAmayad , anAmayacca sAraGga dhanu: mRNAlavat , kaumodakI gadAM ca yaSTivad utpATaya nijabhujatarau zAkhAzriyaM prApayad , apUrayacca kamalavadAdAya zaGkham / tacchabdena zabdA'dvaitaM jagadabhavad badhira iva sarvo'pi lokaH / gajAzcAdayazca unmUlya stambhAdIn udbandhanAH ttrsuH| kRSNastu-'utpannaH ko'pi sapatno rAjyalipsuH' iticintayA tvaritam AyudhazAlAyAmAgAt / dRSTvA ca nemi cakito nijabalatulanAya nemi prati harirAha 'AvAbhyAM vIkSyate neme ! svabalaM harirityabak / tato nemi -harI mallA-'kSATake jagmatutam // 1 // zrInemirAha-anucitaM nanu bhUluThanAdikaM, sapadi bAndhava ! yuddhamihAvayoH / balaparIkSaNakadbhujanAmanaM, bhavatu nA'nyaraNaH khalu yujyate // 2 // dvAbhyAM tathaiva svIkRtya prathamaM hariH nijabAhuM prasAritavAn , bAlitavA~zca nemiH kamalanAlavat / tadabAhuM nijabAhulagnaM ca kopAttAmravadanaM janArdana zAkhAvalambikapimivAndolitavAn / tataH-viSaNNaH kRSNaH 'mama rAjyameSaH sukhena grahISyati' iti cintAturaH svacite cintayAmAsa / 'klizyante kevalaM sthUlAH, sudhIstu phalamazrute / mamantha zaGkaraH sindhu, ratnAnyApurdivaukasaH // 1 // tataH-balabhadreNa sahA''locayati-kiM vidhAsyAvaH? nemistu rAjyalipsuH balavA~zca / tataH-AkAzavANI prAdurabhUda ASAASARAAAABA maa||299 Jain Educat i onal For Private & Personal use only wwwmalitary.org Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S zrIkalpa || e AAAAAA-baba-ba 'aho 'hare ! zrInaminAthena nigadita-yadayaM nemiH apariNIta eva vratamApsyati' iti na zaGkA vidheyaa| tatazca hari:-rAjya- kiraNA lipsuH avazyaM strIparigrahavAneva, na cA'yaM balavAnapi tathA' iti vicintya nizcinto'pi punaH nizcayA'rtha vasantakrIDAmiSeNa || TIkA vyA jalakelicikIrSayA mahAgrahato neminA saha raivatakA'calabhUtalabhUSaNamekamanupamaM saraH sA'ntapuraH praaptH| tatra ca-'praNayataH parigRhya jinaM kare, hariravezayadAzu sro'ntre| tadanu zIghramasiJcata neminaM, kanakazaGgajalaiH sa ca taM tathA // 1 // jinapapANipuTena paTIyasA salilasecanamApya kumodakaH / kamapi taM pramadaM pramadAnvito'pyanubabhUva na yatra girAM gatiH' // 2 // tathA-rukmiNIpramukhagopikAgaNamapi sajJitavAn-'yadayaM prabhuH niHzaGkakrIDayA pANigrahaNA'bhimukhI kAryaH / tatazca-'tAvantyaH pramadAH sugandhipayasA svarNAdizRGgI zaM, bhRtvA tannipatajjalaiyugapada-pyatyAkulatvaM prabhoH / prAvartanta vidhAtumabhutajalakrIDollasanmAnasA-stAvad vyomani devagIriti samudbhUtA zrutA cA'khilaiH // 3 // mugdhAH sthaH pramadAH ! yato'maragirau gIrvANanAthaizcatu:-paSTayA yojanamAnavaktrakuharaiH kumbhaiH sahasrA'dhikaiH / bAlye'pi snapito ya eSa bhagavAn nA'bhUna manAgAkulaH, kattaM tasya suyatnato'pi kimaho! yuSmAbhirIziSyate' // 4 // 'nemI vi tao kAo visiMcai salilehi tAo surabhIhiM / lIlAkamaleNa urammi haNai kAo vi lIlAe' // 5 // ityAdi savistaraM jalakeliH / tataH-'kamalakelikutUhalamityasA-viha vilasya vilAsavatIsakhaH / kamalayuktakaraH kamalAkarA-nirasarakkamalA'dhipatistataH // 6 // jinapane mitanumiha rukmiNI svavasanena mudA niramArjayat / tamupavezya hiraNmayaviSTare sabahumAnamathograsutA'vadat // 7 // rgesteck | // 30 // Jain Educa t ional For Private & Personal use only wwurjateprary.org Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NAGARAA bho devara ! jJAtaM, gRhanirvAhakAtarastvaM strIparigrahaM na karoSi, paraM tadayuktam / yato bhrAtA te samarthoM yathA-asmAkaM dvAtriMzatsahasrasaGkhyAkAnAM nihiM kurute tathA-kimekasya bhrAtRjAyAyA nirvAhaM kartumakSamaH ? / tathA-'RSabhamukhyajinAH karapIDana, vidadhire dadhire ca mahIzatAm / bubhujire viSayA~zca bahun sutAn , suSuvire zivamapyatha lebhire // 8 // svamasi kiM nu navo'dya zivaGgamI?, bhRzamariSTakumAra ! gariSThadhIH / vimRza deva ? gRhANa gRhasthatAM, kuru subandhuma nassu ca susthatAm // 9 // atha jagAda ca jAmbavatI jabAta , zaNu purA harivaMzavibhUSaNam / samunimuvatatIrthapatigRhI, zivamagAdiha jAtasuto'pi hi // 10 // evamanyAsAmapi gopikAnAM vacAMsi / tataH-gopikAvacoyuktyA yadunAm AgrahAca maunAvalambinamapi smitA''nanaM nirIkSya-'aniSiddhamanumatam' iti nyAyAt 'svIkRtaM pANigrahaNaM neminA' iti tAbhini?pitaM prasasAra ca, tathaiva janoktiH iti / tataH-kRSNena ugrasenaputrI rAjImatI mAgitA, calitazca samudravijayaH anekanarendraparivRtaH sarvasAmagryA, zrIzivAdevIpramukhapramadAjanena gIyamAno nayanAnandakArI ne mikumAro sthastho dhRtAtapatraH pANigrahaNAya vajannagrato vIkSya sArathiM prati'kasyedaM kRtamaGgalabharaM dhavalamandiram ?' iti pRSTavAn / tata:-so'GgulyA'darzayat-ugrasenanRpasya-tava zvasurasya ayaM praasaadH| smitAnena ca rAjImatIsakhyau0 mRgalocanA-candrAnanAkhye tvAM pazyataH / tatra-mRgalocanA nemimAlokya-he candrAnane ! RECARRERASHREE ki. 26 // 301 // Jain E u r International For Private & Personal use only (Linelibrary.org Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa kiraNAvalI TIkA vyA07 302 // 'ikucciya rAyamaI vaNiyAvaggami vaNaNi jaguNA / jIse nemI karissai lAyannanihI karagahaNaM' // 11 // candrAnanA'pi mRgalocanAmAha 'rAyamaIe khvaM vihinimmaviaMca raMbharUbaharaM / na karija daiamiasaM havijja tA nUNa majasabharaM / / 12 / / ___itazca-tUryaravamAkarNya mAtRgRhAt rAjImatI sakhImadhye praaptaa| he sakhyau ! bhavatIbhyAmeva yathA-sADambaramAgacchan | ko'pi varo vilokyate tathA ahamapi kiM vilokayatuM na labheyam ? iti balAt tadantare sthitvA nemimAlokya sAzcarya svagataM-kiM pAtAlakumAraH ? kiM vA makaradhvajaH ? kiM vA surendraH ? kiM vA puNyaprAgbhAro mUrtimAn ? / 'kiM tassa karemi ahaM ? appANaM bihu niuMchaNaM vihiNo / niruvamasohagganihI esa paI jeNa maha vihio'tti // 13 // mRgalocanA rAjImatyabhiprAyaM parijJAya saprItihAsaM-he sakhi candrAnane ! samagraguNasampUrNe'pi vare 'asti ekaM dUSaNaM, paraM varArthinyA rAjImatyAH zRNvatyAH kathaM vaktuM zakyate ? | candrAnanA'pi-he sakhi mRgalocane ! mayA'pi tadavagatameva, paraM tad dUSaNabhASaNaM na sAmprataM sAmpratam / rAjImatyapi trapayA madhyasthatAM darzayantI-he sakhyau ! yasyAH kasyA'pi bhuvanAdbhutabhAgyasaubhAgyadhanyAyAH kanyAyA varo'yaM bhavatu nAma paraM; pAthasA pAthodhiriva sarvaguNAnAmayameko nidhiH me manasi pratibhAsate, tadetasmin dUSaNaM-kSIrasAgare kSAratvamiva, kalpapAdape kArpaNyamiva, candaname daurgandhyamiva, bhAskare andhakAramiya, surA'cale calatvamiva, suvarNe zyAmatyamitra, payasi pUtarajAtamiva, lakSmyAM dAridyamiya, sarassatyAM mauryamiva asambhAvyameva / tadanu tAbhyAM savinodaM nigaditaM-mo rAjImati ! nirIkSite hivare gairatvameva tAvan mukhyo guNo gIyate, aparaguNAstu HECHN-C40-40-4WATML // 302 // International For Private&Personal use only. S inelibrary.org Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 303 // prastAve tat saMstave sati jJAyante / gauratvaM ca asya kajja svarNAbhameva pazyAH , tacca vicAryamANaM kasmaicidapi na rocate / tadetadeva mahaSaNaM, pravarasthA'pi varaspa mahimAnam apaharati / rAjImatI sA'sUyaM sakhyau prAha-adya yAvat mayA caturatayA caturAnanaputrike iva cintyamAne abhUtAM bhavatyau, sAmprataM tu viparIta iva saMvRtte / yadetat sakalaguNakAraNaM zyAmalatvameva bhUSaNatayA bhASaNA'haM dUSaNarUpatayA prarUpitam / zRNu tAvat sAvadhAnIbhUya bhavatyau-zyAmalatve 'zyAmalavastvAzrayaNe ca ye guNAH, kevalagauratve ca apaguNAH' / tathAhi-'bhU-cittAlli-agarU-katyurI-ghaNa-kaNINigA-kaisA / kasava-masI-rayaNI kasiNA ee aNagdhaphalA' // 14|| iti kRSNatve gunnaaH| 'kapUre aMgAro, caMde ciMdha, kaNINigA nayaNe / bhujje marIyaM, citte rehA kasiNA vi guNahe a' // 15 // iti kRSNavastvAzrayaNe gunnaaH| 'khAra lavaNaM, dahaNaM himaM, ca aigoraviggaho rogii| paravasaguNo a cuNNo ke lagorattaNevaguNA // 16 / / iti kevlgaurtve'vgunnaaH| evaM parasparaM tAsAM jalpane jAyamAne zrInemiH pazUnAm ArtasvaraM zrutvA sAkSepaM-'he sArathe! ko'yaM dAruNaH svara: / sArathiH prAha-"yuSmAkaM vivAhakRte samudAyIkRtapazUnAmayaM svaraH / ityukte svAmI cintayati'dhiga vivAhotsavaM yad anutsavo'mISAm / itazca-'hallI sahio! kiM me dAhiNaM cakkhu paripphurai ?' ti vadantI rAjImatI prati sakhyau-'pratihatam amaGgalaM te' ityuktvA thuthutkAraM kurutH| nemistu-he sArathe ! rathamito nivartaya' / cha // 30 Jain Education international For Privale & Personal use only www.jantelibrary.org Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa PAISAG kiraNAvalI TIkA vyA0 7 // 3.4 // atrAntare nemi pazyanneko hariNaH svagrIvayA hariNigrIvAM vidhAya sthitaH / atra kavighaTanA-svAminaM vIkSya hariNo brUte'mA paharasu mA paharasu, evaM maha hiyayahAriNiM hariNiM / sAmI ! amhaM maraNA vi hu, dussaho piatamAviraho' // 16 // hariNI nemimukhaM nibhAlya hariNaM prati brUte'eso pasannavayaNo tihuaNasAmI akAraNe baMdhU / tA viSNavesu vallaha ! rakkhatthaM savvajIvANaM' // 17 // hariNo'pi patnIprerito nemi brUte'nijjharaNanIrapANaM araNNataNabhakkhaNaM ca vaNavAso / amhANa niravarAhANa jIviaM rakkha rakkha paho !' // 18 // evaM sarve'pi pazavaH svAminaM pazuprAirikA~zca prati pUtkurvanti, tAvat svAmI babhASe-'bho pazuprAharikA ! muJcata muzcata | mRgAdIn , nAhaM vivAhaM kariSye' iti nemivacasA prAha rikAH tathA kurvanti / sArathirapi rathaM nivarttayati / atrakaviH- heturindoH kalake yo, rihe raamsiityoH| neme rAjImatItyAge, kuraGgaH satyameva saH' // 19 // samudravijaya-zivAdevIprabhRtayaH svajanAstu zIghramagre gatvA rathaM skhalanti, zivA ca sabASpaM brate'patthemi jaNaNivacchala ! vaccha ! tumaM paDhamapatthaNaM kiM pi / kAUNa pANigahaNaM mahadaMse niavahuvayaNaM // 20 // ne mirAha-'muzcAgrahamimaM mAtaH! mAnuSIpu na me manaH / muktistrIsaGgamotkaNTha-mutkaNThamAtiSThate // 21 // yataH-'yA rAgiNi virAgiNya-stAH striyaH ko niSevate / RETREARREARSHIRSASARECAR A R | // 304 // Jain Edubar arrinternational For Private & Personal use only Halibrary.org Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 305 // nono Peast kAma mukti, yA virAgiNi rAgiNI' // 22 // ityAdi / rAjImatI - 'hA daiva ! kimupasthitam ? ityuktvA mUrcchA yayau / sakhIbhyAM candanadravaiH AzvAsitA rAjImatI ca niHzvasya savASpaM gADhasvaraM prAha 'hA jAyavakuladiyara ! hA niruvamanANa ! hA jagassaraNa ! | hA karuNAyara sAmI ! meM muttaNaM karUM calio' // 23 // hA hiya ! dhiTTa ! niThura ! ajjavi nillajja ! jIviaM vadasi / amnatya baddharAo jai nAdI attaNo nAo ( jAo ) ||24|| punarniHzvasya sopAlambhaM jagAda - 'jai sayalasiddhabhuttAi (e) dhutta ! ratosi muttigaNiAe / tA evaM pariNayaNA- raMbheNa viviA kimahaM ? ||25|| sakhyau saroSaM yathA-'loapasiddhI vattaDI sahie ika suNijja / saralaM viralaM sAmalaM cukia vihI karija // 26 // pammarahama piyasahi / amivi kiM karesi vibhAvaM ? / pimmaparaM kiM pi varaM annayaraM te karissAmo'tti ||27|| rAjImatI karNau pidhAya-hA ! azrAvyaM kiM zrAvayathaH ? - 'jar3a kavi pacchimAra udayaM pAvei diNayaro tahavi / muttUNa ne minAhaM karemi nAhaM varaM annaM' // 28 // punarapi neminaM prati- 'vRtecchuricchAdhikameva datse, tvaM yAcakebhyo gRhamAgatebhyaH / mayA'rthayantyA jagatAmadhIza !, hasto'pi hastopari naiva labdhaH // 29 // Jain Educationternational // 305 // library.org Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvalI TIkA vyA07 // 306 // atha viraktA rAjImatI pAha-'jaha vi hu eassa karo, majjha kare no a Asi prinnynne| taha vi sire maha succi, dikkhAsamae karo hohI' // 30 // atha neminaM prati saparikaraH samudravijayo yathA'nAbheyAdyAH kRtodvAhA, mukti jagmurjinezvarAH / tato'pyuccaiHpadaM te syAt, kumAra ! brahmacAriNaH // 31 // nemirAha-'he tAta ! kSINabhogakarmAhamasmi / kiMca-'ekatrIsaGgahe'nanta-jantusaGghAtaghAtake / bhavatAM bhavatAnte'smin, vivAhe ko'yamAtrahaH // 32 // atra kaverghaTanA-'manye'GganAviraktaH pariNayanamiSeNa nemirAgatya / rAjImatIM pUrvabhava-premNA samaketayan muktyai // 33 // (arahA arihanemI dakkhe jAva tini vAsasayAI kumAre agAravAsamajhe vasittA NaM puNaravi loyaMtiehiM jIyakappiehiM devehiM taM ceva savvaM bhANiyanvaM, jAva dANa dAiyANa paribhAittA) < arhana ariSTanemiH dakSaH yAvat trINi varSazatAni kumAraH gRhavAsamadhye sthitvA punarapi > / atrAntare-lokAntikAH jitakalpitAH devAH 'jaya nirjitakandarpa ! jantu jAtA'bhayaprada ! / nityotsavAvatArArtha, nAtha ! tIrtha pravartaya // 34 // iti svAmina procya-svAmI vArSikadAnA'nantaraM tribhuvanamAnandayiSyati'iti samudravijayAdIn protsaahynti| tataH-sarve'pi santuSTA iti / / 'dAnavidhistu vIravad' iti jJeyam / / 172 // ['je se vAsANaM' ityAditaH 'pabvaie' tti paryantaM mukaram ] // 306 // Haidernational For Private & Personal use only brary.org Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kA // 307 // RECARCIR-CHAUR tatra-(je se vAsANaM paDhame mAse ducce pakkhe sAvaNasuddhe, tassa NaM sAvaNasuddhassa chaDIpakkhe NaM)< yaH saH varSANAM prathamaH mAsaH dvitIyaH paraH zrAvaNazukla: tasya zrAvaNazuklasya SaSThItithau > (puThavaNhakAlasamayaMsi uttarakurAe sIyAe sadevamaNuAsurAe parisAe aNugammamANamagge jAva bAravaIe nayarIe majjhaMmajjheNa niggacchaha, niggacchittA)< pUrvAhnakAlasamaye uttarakurA'bhidhazivikAyAM sadevamanujA'susyA parSadA anugamyamAnam agrabhAge | yAvat dvAravatInagarImadhyena nigacchati, nirgatya > (jeNeva revayae ujANe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA asogavarapAyavassa ahe sIyaM ThAvei) < yatraiva raivatakam' udyAnaM tatraiva upAgacchati, upAgatya azokavarapAdapasya adhaH zivikAM sthirIkArayati > (ThAvittA sIyAo pacoruhai, pacoruhittA sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuyai) < kArayitvA zibikAtaHpratyavatarati, pratyavatIrya svayameva AbharaNamAlyAraGkAraM unmuzcati > (omuittA) sayameva paMcamuTTiyaM loyaM karei) < avatIrya svayameva paJcamauSTikaM loca karoti > (karittA chaTTaNaM bhattaNaM apANaeNaM cittAnakvatteNaM jogamuvAgaeNaM ega devadUsamAdAya egeNaM purisasahasseNaM saddhiM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM paJcaie) > kRtvA SaSThena bhaktena apAnakena citrAbhiH candrayoge sati, eka devayaM divyavastravizeSam AdAya, ekena puruSasahastraiH sArdha, duvyataH bhAvatazca muNDo bhUtvA gRhAnniSkramya anagAritAM-sAdhutAM pravajita:-- zramaNIbhUtaH > // 153 / / 'arahao NaM' ityAditaH 'jANamANe pAsamANe viharaI' tti paryantam] // 307 Jain Educ a tional For Private & Personal use only Wirary.org Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvara TIkA // 308 // vyA.. RECROREA tatra-(arahaoNaM ariSTanemissa caupannaM rAiMdiyAI niccaM vosaTTakAe ciattadehe taM ceva savvaM jAva paNapannagarasa rAiMdiyassa aMtarA vahamANassa) < arhataH ariSTane meH catuSpazcAzad divasAni nityaM vyutsRSTakAyaH tyaktadehaH tadeva sarva yAvat paJcapaJcAzattamasya divasasya antarA-madhye vartamAnasya > (je sevAmANaM tacce mAse paMcame pazkhe Asoyabahule, tassa NaM Asoyabahulassa paNNarasIpakkhe Na)< yaH sa: varSANAM tRtIyo mAsaH paJcamaH pakSaH azvinakRSNaH tasya azvina kRSNasya paJcadaze divase-amAvAsyAyAm ityarthaH > (divasassa pacchime bhAge ujiMtaselasihare veDasapAyavassa ahe aTThameNaM bhatteNa apANaeNa cittAhiM nakkhetteNaM jogamuvAgaeNaM jhANaMtariyAra vaTTamANassa aNaMte jAva jANamANa pAsamANe viharai) < divasasya pazcAd bhAge< kevalajJAnaM raivatakopAntye sahasrAmravane samutpede > veDasapAdapasya adhaH aSTamena bhaktena apAnakena citrAbhiH candrayoge sati zukladhyAnasya Adyabhedadvaye dhyAte agretana bhedadvayamapratipannasya anantaM yAvat jAnan pazyazca viharati-Aste > // 174 / / 'udyAnapAlakastatra gatvA viSNoLa jijJapat / koTIdazarUpyasya sArdAstasmai dadAvasau // 1 // sarvaddharyA vandituM tIrthakara harirupAgamat / bhRGgIva mAlatIM rAnI-matyapi prahamAnasA // 2 // bhavAndhakUpato rajju-dezIyAM dezanAM prabhoH / nizamya prArthayAJcakre varadattanRpo vratam // 3 // prabhustaM dIkSayAmAsa dvisahasrInRpAnvitam / bahukanyA'nvitAM rAjImatI ca samahotsavam // 4 // AjanmasvAmipAdAbja-sevAbaddhamanorathAm / vIkSya rAjImatI viSNuH, papraccha snehakAraNam ? // 5 // %%AERS // 308 Sain Educ a tional For Privale & Personal use only woyalebrary.org Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naminaM natvA, rathanemiH re / rathanemimajAnAnA hAtAya mahAsatI / tato dhana-dhanavatI-bhavAdArabhya nemyapi / tayA saha svasambandha-mAkhyAdaSTabhavAvadhi // 6 // prAtihAryaH sadAzcayaH, hRbharatizayairapi / vijahAra haratpApaM, bhagavAnavanItale // 7 // viharananyadA svAmI, raivate samavAsarat / rathane mirupAdatta, cAritraM zrIjinAntike // 8 // anyadA neminaM natvA, rathanemiH pratitrajan / bAdhito bRSTikAyena, prAvizat kandarAM gireH||9|| rAjImatyapi meghAmbu-bAdhitA tadguDAntare / rathanemimajAnAnA, tatrasthaM prAvizattadA // 10 // tamadRSTvA tamisreNa zroNinihitacakSuSam / vastrANi parito'kSaipsI-dudvAtAya mahAsatI // 11 // svargalokajayAyeva, sAdhayantI tapaHkriyAm / dRSTvA vivasanAM tanvIM, babhUvotkalikAkulaH // 12 // bhrAturAdinA jaghne, tathA kAmena marmasu / yathA cA'sau purastasyA-stasthAvuttAnitekSaNaH / / 13 / / Agaccha svecchayA bhadre !, kurvahe saphalaM januH / ubhAvapi vayaHprAnte, cariSyAvastapovidhima // 14 // zrutvetyazrutyamavyAja-cittA saMghIya vAsasI / satI spaSTamabhASiSTa, dhArayitvA ca dhIratAm // 15 // mahAnubhAva ! saMrambhaH, ko'yaM te bhavakAraNam / saMsmara? svapratijJAtAM, pravrajyAM mA sma vismaraH ? // 16 // saMyatI pratisevAdi, yaduktaM bodhighAtakam / zrImatA neminAthena, tattavAdyaiva vismRtam // 17 // 1 dhana-dhanavatyau / saudharma mitrdevau| 3 vidyAdharacitragatiratnavatyau / 4 brahmade0 mitradevau / 5 apraajit-priitimtyau| 6 AraNe (11) mitradevau / 7 zaGga-yazomatyau / 8 aparAjitavimAne mitradevau / 9 nemi-rAjImatyau / Lain Educ a tional For Privale & Personal use only UPDorary.org Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ B zrIkalpa kiraNAvalI TIkA vyA07 / 310 // AAAAAAAAAAD yaduktam-saMyatIprati sevAyAM dharmoiDAharSighAtayoH / devadravyavinAze ca, bodhighAto niveditaH // 18 // pUrva gRhasthayA yastvaM, mayA vAcA'pi nehitaH / sA'haM vratapratijJAyAM, vAmadya kathamAdriye ? // 19 // agandhanakule jAtA-stiyazco ye bhujaGgamAH / te'pi vAntaM na pibanti, tadviddhi svaM tato'dhikam // 20 // rATikAkRte kasmAnmA sma koTiM vinAzaya / tasmAdvIratvamAdhAya zuddhaM dharma samAcara // 21 // ityAdimadanonmAda-sarpasapaikajAGagulIm / taduktaM yuktimAkarNya cintayAmAsivAnidam // 22 // strIjAtAvapi dhanyA'sau, nidhAnaM guNasampadAm / kukarmajaladhau magno, dhigahaM puruSo'pi hi // 23 // tasmAdepaiva bandhurme, gururvA'pi na saMzayaH / uddhRto'haM mahAsatyA, yayA narakakUpataH // 24 // bhAvayitveti dhanyAtmA, zrImanne mipadAntike / gatvA duzcIrNamAlocya tapasyAM gADhamagrahIt // 25 // rAjImatyapi zuddhAtmA, sAdhvIgaNamahattarA / abhedaM neminA prApa-davandhyaprArthanA jinaaH||26|| chadmasthA vatsaraM tasthau gehe varSacatuHzatIm / paJcavarSazatIM rAjI-matI kevalazAlinI // 27 // ['arahao NaM' ityAditaH 'duvAlamapariyAe aMtamakAsI' tiparyantam ] (arahao NaM ariTTanemissa aTThArasa gaNA aTThArasa gaNa harA hotthA) (arahao NaM ariTTanemissa varadattapAmukkhAo aTThArasa samaNasAhassIo ukkosiA samaNasaMpayA hotthA) (arahaoNaM arihanemissa ajajakkhiNipAmukkhAo cattAlIsaM ajjiyAsAhassIo ukkosiyA ajjiyAsaMpayA hotthA) (arahao NaM R EACCIENCIENTIRECAR // 310 // Winternational For Private & Personal use only melibrary.org Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 311 // ariTTanemissa naMdapAmukkhANaM samaNovAsagANaM egA sayasAhassIo auNattaraM ca sahassA ukkosiyA samaNovAsagANaM saMpayA hotthA) (arahao NaM arihanemissa mahAsuvvayApAmukkhANaM samaNovAsigANaM tinni sayasAhassIo chattIsaM ca sahassA unakosiyA samaNovAsiyANaM saMpayA hotthA) (araha oNaM arihanemissa cattAri sayA ca uddasapuvINaM ajiNANaM jiNasaMkAsANaM savvakkhara jAva saMpayA hotthA)(arahaorNa arihanemissa paNNarasasayA ohinANINaM, paNNarasasayA kevalanANINaM, paNNarasasayA veuvviyANa, dasa sayA viulamaINaM, aTTasayA vAINaM, solasasayA aNuttarovavAiyANaM, paNNarasasamaNasayA siddhA, tIsaM ajjiyAsayAI siddhAiM) (araio NaM arihanemissa duvihA aMtagaDabhUmI hotthaa| taM jahA-jugaMtaDabhUmI, pariyAyaMtagaDabhUmI ya / jAva aTThamAo purisajugAo jugaMtagaDabhUmI, duvAlasa pariAe aMtamakAsI) parivArAdi sambandhinI saptasUtrI spaSTaiva] tatra-< arhataH ariSTanemeH aSTAdaza gayA aSTAdaza gaNadharA abhavan / arhataH ariSTane meH varadanapramukhANi aSTAdaza zramaNasahasrANi (18000) utkRSTA zramaNasampad abhavat / arhataH ariSTanemeH AryayakSiNIpramukhANi catvAriMzatsahasrANi (40000) utkRSTA AryikAsampad abhavan / arhataH ariSTanemeH nandapramukhANAM zramaNopAsakAnAM-zrAvakANAm ekaM lakSaM ekonAzca saptatisahasrAH (169000) utkRSTA zrAvakANAM sampad abhavat / ataH ariSTanemeH mahAsuvratApramukhANAM zrAvikANAM trayo lakSAH patriMzaca sahasrAH (336000) utkRSTA zrAvikANAM sampad abhavat / arhataH ariSTanemeH catvAri HAGRAAAAAAAAA ML // 31 // Jain Educ a tional For Privale & Personal use only ibrary.org Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ M zrIkalpa kiraNAvala TIkA vyA07 // 312 // zatAni (400) caturdazapUrvadharANAm asarvajJAnAM satAM sarvajJatulyAnAM sarvA'kSara. yAvat utkRSTA caturdaza pUrvadharANAM sampad abhavat / arhataH ariSTanemeH paJcadaza zatAni (1500) avadhijJAninAM, paJcadaza zatAni (1500) kevalajJAninAM, paJcadaza zatAni (1500) vaikriyalabdhimatAm , ekaM sahasraM (1000) vipulamatInAM, aSTa zatAni (800) vAdinAM, SoDaza zatAni (1600) anuttaravimAneSu utpannAnAM, paJcadaza zramaNazatAni (1500) siddhAni, triMzat AryikAzatAni (3000) siddhAni / arhataH ariSTanemeH dvividhA bhavAntakRtaH bhUmiH-kAlaH abhavat / tadyathA-yugAntakRbhUmiH paryAyAntakRbhUmizca / aSTamapuruSayugaM yAvat yugAntakRdbhUmiH, dvAdazavarSaparyAye-kevalotpatteH dvAdazavarSeSu siddhigamanA'rambhaH // 175-176-177178-179-180-181 // ['teNaM kAleNaM' ityAditaH 'savvadukkhappahINe'tti yAvat ] tatra-(teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM arahA arihanemI tinni vAsasayAI kumAravAsamajhe vasittA cauppannaM rAiMdiyAI chaumasthapariyAya pAuNittA, desUNAI sattavAsasayAI kevalipariyAya pAuNittA, paDipuNNAI satsavAsasayAI sAmaNNapariyAyaM pAuNittA, egaM vAsasahassaM samvAuyaM pAlayittA) < tasmin kAle tasmin samaye arhana ariSTanemiH trINi varSazatAni gRhavAse sthitvA, catuSpazcAzadivasAni chadmasthatvaM pUrayitvA, catuHpaJcAzadivasonAni saptavarSazatAni kevaliparyAyaM pUrayitvA, pratipUrNAni saptavarSazatAni yatiparyAyaM pUrayitvA, eka varSasahasraM sarvA''yuH pUrayitvA > (khINe veSaNijjAyunAmagotte imIse osappiNIe dUsamasusamAe samAe bahavahavaMtAe) kSayaM gatAni vedanIyA''yurnAmagotrANi karmANi yasya, etasthAm avasarpiNyAM caturthe'rake bahuvyatikrAnte> // 312 // JainEduranoernational For Privale & Personal use only D ibrary.org Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 313 // (je se gimhANaM ca utthe mAse aTThame pakkhe AsADhasuddhe, tassa NaM AsADhasuddhassa aTThamI pakkhe NaM) < yaH saH grISmasya caturthoM mAsaH, aSTamaH pakSaH ASADhazuklaH tasya ASADhazuklasya aSTamI tithau > (uppi ujjitaselasiharaMsi paMcahiM chattIsehiM aNagArasaehiM saddhiM mAsieNaM bhatteNaM apANaeNaM cittAnakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM) < ujjayantazailazikharasyopari > panizadadhikaiH pazcazataiH < aNagAraiH mAsikena bhaktena apAnakena citrAbhiH candrayoge sati > (pundharattAvarattakAlasamayaMsi nesajjie kAlagae (800) jAva savvadukkhappahINe) < madhyarAtre > niSaNNaH < kAlagataH yAvat sarvaduHkhaprakSINaH > // 182 // ['arahao NaM ariSTanemissa' ityAditaH 'kAle gacchai'tti yAvat pAThasiddha vyAkhyA ca prAgvat ] tatra-(arahao NaM ariSTanemissa kAlagayasma jAva savvadukkhappahINassa caurAsIiM ca vAsasahassAI vaikaMtAI paMcAsIimassa vAsasahassassa navavAsasayAI vaikaMtAI / dasamassa ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchai) < arhataH ariSTane meH kAlagatasya yAvat sarvaduHkhaprakSINasya caturazIti ca varSasahasrANi navavarSazatAni ca vyatikrAntAni dazamasya varSazatasya ayaM azItitamaH saMvatsaraH kAlo gacchati > // 183 // [iti zrI nemicaritram ] ataH paraM granthagauravabhayAt namyAdInAM pazcAnupUA'jitAntAnAm antarakAlamAnamevAha['namissa NaM arahao' ityAditaH 'yAyAlIsaM vAsasahassehiM icAiyaM' iti paryantam ] STEREORRESPESAL ka.ki. 27 // 313 // Sain Educa For Privale & Personal use only www.aanbrary.org Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa TIkA // 314 // RECEPALAAREE viMzatisUtrANi vyaktAni / tathApi vyaktatarArtha kizcit samudAyArthoM likhyate kiraNAvalI tatra- (namissa NaM arahao kAlagayassa jAva samvadukkhappahINassa paMca vAsasayasahassAI caurAsII ca vAsasahassAI navavAsasayAI vaikaMtAI, dasamassa ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchai) vyA07 zrInaminirvANAt paJcabhirvarSANAM lakSaiH zrIneminirvANaM tatazcaturazItisahasranavazatAzItivarSAtikrame pustakavAcanAdi 21 // 184 // ___ (muNisuvvayassa NaM arahao jAva savvadukkhappahINassa ikkArasavAsasayasahassAI caurAsIiM cala vAsasahassAI navavAsasayAI vaikaMtAI, dasamassa ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchada) zrImunisuvratanirvANAt SaDabhivarSANAM lakSaH zrInaminirvANaM tatazca pazcalakSacaturazItisahasranavazatAzItivarSAtikrame pustakavAcanAdi 20 // 185 // (mallima NaM araho jAva savvadukkhappahINassa paNNahi~ vAsasayasahassAI caurAsIiM ca vAsasahassAI navavAsasayAI vaktAI, dasamassa ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchai) zrImallinirvANAccatuHpaJcAzatA varSANAM lakSaH zrImunisuvratanirvANaM / tatazca ekAdazalakSacaturazItisahasranavazatAzItivarSAtikrame pustakavAcanAdi 19 // 186 // (arassa NaM arahao jAva ppahINassa ege vAsakoDisahasse vaikaMte, sesaM jahA mallissa / taM ca eyaM // 314 // - SERE COSASCARGA KOK For Private & Personal use only library.org Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 315 // paMcasaDilakkhA caurAsIiM ca vAsasahassAI vaikaMtAI taMmi samae mahAvIro nivvuo, tao paraM navavAsasayAiM vaikaMnAi dasamassa ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchaha / evaM aggao jAva sedhaMso tAva daTThavya) zrIaranirvANAd varSANAM koTisahasreNa zrImallinirvANaM / tatazca pazcaSaSTilakSacaturazItisahasranavazatAzItivarSAtikrame pustakavAcanAdi < evam agrato yAvat zrIzreyAMsaH tAvad draSTavyam > 18 // 187 / / kuMthussa NaM arahao jAva0pahINassa ege ca ubhAgapaliovame vakaMte paMcasahi ca sayasahassA, sesaM jahA mallissa) zrIkunthunirvANAda varSakoTisahasrona-palyopamacaturthAzena zrIaranirvANaM / tataH sahasrakoTipaJcaSaSTilakSacaturazItisahasranavazatAzItivarSA tikrame pustakavAcanAdi 17 // 188 / / / (saMtissa NaM arahao jAva0pahINassa ege caubhAgUNe paliovame vaite pahiM ca, sesaM jahA mallissa) zrIzAntinirvANAt palyopamAna zrIkunthunirvANaM / tatazca palyacaturthAza-pazcaSaSTilakSa-caturazItisahasranavazatAzItivarSAtikrame pustakavAcanAdi 16 // 189 // (dhammassa NaM araho jAva0pahINassa tinnisAgarovamAiM vaikatAi pannahiM ca, sesaM jahA mallissa) zrIdharmanirvANAt pAdonapalyonaitribhiH sAgaropamaH zrIzAntinirvANaM / tatazca pAdonapalyopama < paJcaSaSTilakSa> caturazItisahasranavazatAzItivarSAtikrame pustakavAcanAdi 15 // 19 // (aNaMtassa NaM arahao jAva0pahINassa sattasAgarovamAI vaikaMtAI pannahi ca, sesaM jahA mallissa) GGISEGISTIASSASSEGG Sain Educ ational For Private & Personal use only Indilibrary.org MI Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvala dA TIkA vyA07 // 316 // zrIanantanirvANAccatubhiH sAgaropamaiH zrIdharmanirvANaM / tatazca trisAgarapazcaSaSTilakSacaturazItisahasranavazatAzItivarSAtikrame pustakavAcanAdi 14 // 191 // (vimalassa NaM arahaojAva0ppahINassa solasasAgarovamA vahatA pannadica, sesaM jahA mallissa) zrIvimalanirvANAnnavabhiH sAgaropamaiH zrIanantanirvANaM / tatazca saptasAgarapaJcaSaSTilakSacaturazItisahasranavazatAzItivarSAtikrame pustakavAcanAdi 13 // 192 // ___ (vAsupujjassa NaM arahao jAva0pahINassa chAyAlIsaM sAgarovamAiM vaiktAI pannahiM ca, sesaM jahA mallissa) zrIvAsupUjyanirvANAt triMzatAsAgaraiH zrIvimalanirvANaM / tatazca SoDazasAgarapaJcaSaSTilakSacaturazItisahasranavazatAzItivarSAtikrame pustakavAcanAdi 12 // 193 // (sijjaMsassa NaM arahao jAva0ppahINassa ege sAgarovamasae vaikate pannaDiM, ca, sayasahassA, sesaM jahA mallissa) zrIzreyAMsanirvANAccatuHpaJcAzatA sAgaraiH zrIvAsupUjyanirvANaM / tatazca SaTcatvAriMzatsAgarapaJcaSaSTilakSacaturazItisahasranavazatAzItivarSAtikrame pustakavAcanAdi 11 // 194 // (sIalassa NaM arahao jAva.pahINassa egA sAgarovamakoDI tivAsaaddhanavamAsAhiya-bAyAlIsavAsasassehiM UNiA vaikkaMtA, eaMmi samae mahAvIro ninvuo, tao para navavAsasayAI vaikkaMtAI dasamassa ya vAsasa yassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchada) zrIzItalanirvANAt varSANAM SaTpaSTilakSaSaDviMzati raktariznananananana / / 316 Jain Educed For Private & Personal use only H ITbrary.org Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM // 317 // sahasrAdhikasAgarazatonayA ra ekayA > sAgarakoTayA zrIzreyAMsanirvANaM / tatazca trivarddhanavamAsAdhikaiH dvicatvAriMzatA varSasahasrarUne sAgarazate'tikrAnte zrIvIranivRtiH / tataH paraM navazatAzItivarSAtikrame pustakavAcanAdi 10 // 19 // (suvihista NaM arahao pupphadaMtassa jAvAppahINassa dasa sAgarovamakoDoo vaktAo, sesaM jahA sIalassa / - cema-tivAsaanavamAsAhiyavAyAlIsaM vAsasahassehiM UNiyA vaikaMtA iccAi) zrIsuvidhinirvANAnnavabhiH sAgarakoTibhiH zrIzItalanirvANaM / tatazca trivarddhanavamAsAdhikaiH dvicatvAriMzatA varSasahasrarUnAyAM sAgarANA| mekasyAM koTayAM vyatikrAntAyAM zrIvIranivRttiH / tataH-navazatAzItivarSAtikrame pustakavAca nAdi 9 // 196 // (caMdappahassa NaM arahao jAva0pahINassa egaM sAgarovamakoDisayaM vaikaMta, sesaM jahA sIalassa / taM ca imaM-tivAsaanavamAsAhiyabAyAlIsavAsasahassehiM UNagamiccAi) zrIcandrapramanirvANAnnavatyA sAgarakoTibhiH zrIsuvidhinirvANaM / tatazca trivarddhanavamAsAdhikaidvicatvAriMzatA varSasahasrairUnAmu.dazasu sAgarakoTiSu vyatikrAntAsu zrIvIranirvANaM / tataH-navazatAzItitikrame pustakavAcanAdi 8 // 197 / / (supAsAsa arahao jAva0ppahINassa ege sAgarovamakoDisahasse vaikate, sesaM jahA sIalassa / taM ca ima-tivAsaadana ghamAsAhiyavAyAlIsavAsasahassehiM aNiyA icAi) zrIsupArzvanirvANAnavazatakoTisAgaraiH zrIcandraprabhanirvANaM / tatazca trivarddhanavamAsAdhikaidvicatvAriMzatA varSasahasrarUnayA sAgarANAmekazatakoTayA zrIvIra. nirvRtiH| tataH-navazatAzItivarSAtikrame pustakavAcanAdi 7 // 198 // OMOMna ||315 Jain Educati For Privale & Personal use only s ary.org Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa sAkiraNAvaH TIkA // 318 // vyA05 SRISSAGARSAA55 (paumappahassa NaM arahao jAva0pahINasse dasasAMgarovamakoDisahassA vaikvatA tivAsaanavamAlA sAhiya bAyAlIsavAsasahassehiM icAiyaM, sesaM jahA sIalassa) zrIpadmaprabhanirvANAt sAgarakoTInAM navabhiH sahasraiH zrIsupArzvanirvANaM / tatazca trivarSAnavamAsAdhikairdvicatvAriMzatA varSasahasbairUnairekakoTIsahasrasAgareH shriiviirnivRtiH| tata:-navazatAzItivarSAtikrame pustakavAcanAdi 6 // 199 // (sumaissa NaM arahao jAva0pahINassa ege sAgarovamakoDisayasahasse vakate,sesaM jahA sIalassa / tivosaaddha navamAsAyibAyAlIsavAsasahassehiM iccAiyaM) zrImumatinirvANAtsAgarakoTInAM navatyAsahasraH zrIpadmaprabhanirvANaM / tatazca trivarddhanavamAsAdhikaidvicatvAriMzatA varSasahasrarUnairdazabhiH sAgarakoTisahasraH zrIvIranirvANaM / tata:navazatAzItivarSAtikrame pustakavAcanAdi 5 // 20 // (abhinaMdaNassa NaM araha o jAvAppahINassa dasasAgarovamakoDisayasahassA vaikaMtA, sesaM jahA sIalassa / tivAsaanavamAsAhiyavAyAlIsavAsasahassehiM iccAiya) zrIabhinandananirvANAtsAgarakoTInAM navabhilakSaH zrIsumatinirvANaM / tatazca trivarddhanavamAsAdhikaidvicatvAriMzatA varNasaharUnairekakoTisAgaralakSeNa shriiviirnivRtiH| tataH-navazatAzItivarSAtikrame pustakavAcanAdi 4 // 20 // (saMbhavassa NaM arahao jAva0pahINassa vIsaM sAgarovamakoDisayasahassA baikaMtA, sesaM jahA sIalassa / tivAsaaddhanavamAsAhiyavAyAlIsavAsasahassehiM iccAiyaM) zrIzambhavanirvANAtsAgarakoTInAM dazabhiH // 318 // Jain Educ a tional Mbrary.org Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 319 // POMOMOMOMOM lakSaiH zrIabhinandananirvANaM / tatazca trivaSorddhanaramAsAdhikairdvicatvAriMzatA varSasahasarUnairdazalakSakoTisAgaraiH zrIvIranirvANaM / tataH-navazatAzItivarSAtikrame pustakavAcanAdi 3 // 202 // . (ajiassa NaM arahao jAva0paharaNassa pannAsaM sAgaroSamakoDisayasahassA vaikaMtA, sesaM jahA soalassa / tivAsaaddhanavamAsAhiyabA.yAlIsavAsasahassehiM icAiyaM) zrIajitanirvANAtsAgarakoTInAM triMzatA lakSaiH zrIzambhavanirvANaM / tatazca trivarddhanavamAsAdhikairdvicatvAriMzatA varSasaharUnairvizatyAsAgarakoTilakSaiH zrIvIranirvRtiH / tata:-navazatAzItivarSAtikrame pustakavAcanAdi / tathA zrIRSabhanirvANAtsAgarakoTInAM paJcAzatA lakSaiH zrIajitanirvANaM / tatazca vivarSArddhanavamAsAdhikaidvicatvAriMzatA varSasaharUnaiH paJcAzatkoTilakSasAgaraiH shriiviirnivRtiH| tataH-navazatAzItivarSAtikrame pustakavAcanAdi 1 // 203 / / zrInaminAthanirvANathI pAMca lAkha varSe zrIneminirvANa, tyArapachI corAzI hajAra navaso aMzI varSe pustakavAcanAdi 21 // zrImunisuvratanA nirvANathI cha lAkha varSe zrInaminirvANa, tyArapachI pAMca lAkha corAzI hajAra navaso aMzI varSe pustakavAcanAdi 20 / zrImallinAthanA nirvANathI coppana lAkhavarSe zrImunisuvratanirvANa, tyArapachI agiyAra lAkha corAzI hajAra P navaso aMzI varSe pustakavAcanAdi 19 / zrIaranAyanAnirvANathI koTIsahasravaNe zrImallinirvANa, tyArapachI pAMsaTha lAkha corAzIhajAra navasI aMzI varSe pustakayAcanAdi 1.ahiMthI zrIzreyAMsanAtha mudhI A pramANe jANavu > zrIkuMthanAthanA nirvANathI koTIsahasravarSa ochAM evA palyopamanA cothe bhAge zrIaranirvANa, tyArapachI sahasrakoTI pAMsaThalAkha corAzI SARASWAR*****%%ARIES Jain Educ a tional diary.org Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAva TIkA // 32 // vyA00 hajAra navaso aMzI varSe pustakavAcanAdi 17 / zrIzAMtinAthanA nirvANathI arddhapalyopame zrIkuMthunAthanirvANa, tyArapachI palyopamano cotho bhAga tathA pAMsaThalAkha caurAzIhajAra navaso aMzI varSe pustakavAcanAdi 16 / zrIdharmanAthanA nirvANathI poNopalyopama ochA evA traNa sAgaropameM zrIzAMtinAthanirvANa, tyArapachI poj palyopama tathA pAMsaThalAkha corAzIhajAra navaso aMzI varSe pustakavAcanAdi 15 / zrIanaMtanAthanA nirvANathI cAra sAgaropame zrIdharmanAthanirvANa, tyArapachI traNa sAgaropama pAMsaThalAkha corAzIhajAra navaso aMzI varSe pustakavAcanAdi 14 / zrI vimalanAthanA nirvANathI nava sAgaropame zrIanaMtanAthanirvANa, tyArapachI sAta sAgaropama pAMsAThalAkha corAzIhajAra navaso aMzI varSe pustakavAcanAdi 13 / zrIvAsupUjyanA nirvANathI trIsa sAgaropame zrIvimalanAthanirvANa, tyArapachI sola sAgaropama pAMsaThalAkha corAzIhajAra navaso aMzI varSe pustakavAcanAdi 12 / zrIzreyAMsanAthanA nirvANathI coppana sAgaropame zrIvAsupUjyanirvANa, tyArapachI chetAlIsa sAgaropama pAMsaThalAkha corAzIhajAra navaso aMzI varSe pustakavAcanAdi 11 / zrIzItalanAthanA nirvANathI ekaso sAgaropama chAsaThalAkha chabbIsahajAra varSa ochAM evA ekakoDI sAgaropame zrIzreyAMsanirvANa, tyArapachI traNa varSa sADAATha mAsa ane beMtAlIsahajAra varSa ochAM evA chAsaThalAkha chabbIsahajAra varSe adhika evA ekaso sAgaropame zrIvIranirvANa, tyArapachI navaso aeNsI varSe pustakavAcanAdi 10 zrImuvidhinAthanA nirvANathI navakoDIsAgaropame zrIzItala| nirvANa, tyArapachI tAlIsahajAra varSa traNa varSa sADAAThamAsa ochAM evA ekakoDI sAgarogame zrIvIranirvANa, tyArapachI navaso azI barSe pustakavAcanAdi 9 / zrIcaMdraprabhunA nirvANathI nevu koDI sAgaropame zrImuvidhinirvANa, tyArapachI beMtA // 32. Jain Educatio national For Privale & Personal use only wasnary.org Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 321 // RRECACAAAE%ARA lIsahajAra varSa traNa varSa sADAAThamAsa ochAM dazakoDIsAgaropame zrIvIranirvANa, tyArapachI navaso aMzI varSe pustakavAcanAdi / zrIsupArzvanAthanA nirmANathI navaseM koDI sAgaropame zrIcaMdraprabhanirvANa, tyArapachI beMtAlIsa hajAra varSa traNa varSa sADAAThamAsa ochAM evA ekaso kroDa sAgaropame zrIvIranirvANa, tyArapachI navaso aMzI varSe pustakavAcanAdi / zrI padmaprabhanA nirvANathI navahajArakoDI sAgaropame zrIsupArzvanirvANa, tyArapachI traNavarSa sADAAThamAsa tathA beMtAlIsahajAra varSa ochAM evA ekahajArakroDasAgaropame zrIvIranirvANa, tyArapachI navaso aMzI varSe pustakavAcanAdi 6 // zrIsumatinAthanA nirvANathI nevuhajArakoDa sAgaropame zrI padmaprabhanirvANa, tyArapachI traNa varSa sADAAThamAsa tathA beMtAlIsahajAra varSa ochAM dazahajArakroDasAgaropame zrIvIranirvANa, tyArapachI navaso aMzI varSe pustakavAcanAdi 5 / zrIabhinaMdananA nirvANathI navalAkhakoDasAgaropame zrIsumatinirvANa, tyArapachI traNa varSa sADAAThamAsa tathA beMtAlIsahajAra varSa ochAM ekalAkhakroDasAgaropame zrIvIranirvANa, tyArapachI navasozI varSe pustakavAcanAdi / zrIsaMbhavanAthanA nirvANathI dazalAkhakoDI sAgaropame zrIabhinaMdananirvANa, tyArapachI traNa varSa sADAAThamAsa tathA beMtAlIsahajAra varSa ochAM evA dazalAkhakoDI sAgaropame zrIvIranirvANa, tyArapachI navaso aMzI varSe pustakavAcanAdi 3 / zrIajitanAthanA nirvANathI trIsalAkhakoDI sAgaropame zrIsaMbhavanAthanirvANa, tyArapachI traNa varSa sADAAThamAsa tathA beMtAlIsahajAravarSa ochAM evA vIsalAkhakoDI sAgaropame zrIvIranirvANa, tyArapachI navaso aMzI varSe pustakavAcanAdi / zrIRSabhanA nirvANathI pacAsalAkhakoDI sAgaropame zrIajitanirvANa, tyArapachI traNa varSa sADAbhaTamAsa tathA baiMtAlIsahajAravarSa ochAM evA pacAsalAkhakroDa sAgaropame zrImahAvIranirvANa, // 321 // Jain Educatiemational For Privale & Personal use only helibrary.org Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvahI TIkA // 322 // vyA07 tyArapachI navaso aeNzI varSe pustakavAcanAdi 1 // 184 thI 203 // atha asyAmavasapiNyAM prathamadharmapravartakatvena paramopakAritvAt kizcid vistarataH zrIRpabhadevacaritram / yathA['teNaM' ityAditaH 'abhIipaMcame hutthA' iti paryantam ] tatra-(teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM usabheNaM arahA kosalie cauuttarAsADhe abhIipaMcame hotthA) < tasmin kAle tasmin samaye RSabhaH arhan > kozalAyAm-ayodhyAyAM bhavaH kauzalikaH < caturyu sthAneSu yasya uttarASADhAnakSatram abhavat pazcamasthAne ca abhIci:-abhijinnakSatram abhavat > // 204 // [taMjahA-' ityAditaH 'parinivvue'tti paryantaM sugamam ] tatra-taM jahA- uttarAsADhAhiM cue caittA gambhaM vakrate jAva abhIiNA parinivvue) < tadyathA-uttarASADhAnakSatreNa candrayoge sati cyutaH, cayutvA ca gabhaM vyutkrAnta:-utpannaH yAvat abhijinnakSatreNa candrayoge sati pari-sAmastyena nivRtaH > // 20 // ['teNaM' ityAditaH 'gambhaM vakaMtetti paryantaM sugamam ] ___ tatra-(teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM usabheNaM arahA kosalie) < tasmin kAle tasmin samaye RSabhaH arhan kauzalikaH > (je se gimhANaM cautthe mAse sattame pakkhe AsADhabahule tassa NaM AsADhabahulassa cautthI pakkhe Na) < yaH saH grISmasya caturthoM mAsaH saptamaH pakSaH ApADhabahula: tasya ApADhabahulasya caturthItithau > (savvaTu AAAAAAAACANCC // 322 // Damlibrary.org Jain Educ a tional Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 323 // siddhAo mahAvimANAo nittIsa sAgarodhamaTTiiyAo aNaMtaraM cayaM caittA) < sarvArthasiddhamahAvimAnAt trayastriMzatsAgaropamasthitikAt anantaraM cyAnaM kRtvA > (iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse ikkhAgabhUmIe nAbhikulagarassa marudevAe bhAriyAe puJcarattAvarattakAlasamayaMsi AhAravakaMtIe jAva gabbhattAe vakaMte) < iheba jambUdvIpe dvIpe bhArate varSe ikSvAkabhUmyAM nAbhikulakarasya marudevAyAH bhAryAyAH madhyarAtre AhArApakrAntyA yAvat garbhatayA ghyutkrAnta:-utpannaH > // 206 / / ['usabheNaM ityAditaH 'sayameva vAgareiti paryantaM sugamam ] tatra-(usabhe NaM arahA kosalie tiNNANovagae aavihotthaa| taM jahA-caissAmi tti jANai jAva suviNe pAsai / taM jahA-'gayavasaha' gAhA) < RSabhaH arhan kauzalikaH mati-zrutA-'dhijJAnatrayasahitaH abhavat / tadyathA-cyavanabhaviSyatkAlaM jAnAti yAvat svapnAn pazyati / tadyathA-'gajavRSabhA' gAthA > (savvaM taheva, navaraM paDhamaM usabhaM aiMtaM pAsai, sesAo gayaM) < sarva tathaiva, navaraM > marudevA prathamaM mukhena 'aiMta' ti pravizantaM vRSabhaM pazyati, zeSA-jinajananyaH prathamaM gajaM pazyanti, vIramAtA tu siMhamadrAkSIt / (nAbhikulagarassa sAhei, suviNapADhagA nthi| nAbhikulagaro sayameva vAgeraha) < nAbhikulakarasya kathayati / svapnapAThakAH nAsti / nAbhikulakaraH svayameva svapnaphalaM kathayati > // 207 // ['teNaM' ityAditaH 'dAragaM payAyA' iti paryantaM prAgvat ] WRRRRRRRJA // 32 // For Privale & Personal use only www.uday.org Jain Education Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa 4/kiraNAva TIkA vyA07 // 324 // tatra-(teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM usabhe NaM arahA kosalie je se gimhANaM paDhame mAse paDhame pakkhe cittabahule tassa NaM cittabahulassa aTThamI pakkhe NaM) < tasmin kAle tasmin samaye RSabhaH aIn kauzalikaH yaH saH grISmasya prathamo mAsaH prathamaH pakSaH caitrakRSNaH tasya caitrakRSNasya aSTamI tithau > (navaNhaM mAsANaM bahupaDipunANaM aTThamANaM rAiMdiyANaM jAva AsADhAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM AroggA AroggaM dArayaM payAyA) < navasu mAseSu bahupratipUrNeSu arddhA'STameSu dineSu yAvata uttarASADhAnakSatreNa candrayoge sati ArogyA-marudevA mAtA rogarahitaM dArakaM prajAtA > // 208 // ['taM ceva savvaM' ityAditaH 'jUavajja savvaM bhANiyavvaM'tti yAvat ] tatra-(taM ceva savvaM jAva devA devIo a vasuhAravA vAsiMsu) < tadeva sarvaM yAvad devAH devyazca vasudhArAvarSa varSayan > (sesaM taheva cAragasohaNa-mANummANavaddhaNaM-ussukkamAi ThiivaDiyajUyavajaM savvaM bhANiyavaM) < zeSaM tathaiva, cArakazodhana-mAnonmAnavarddhana-ucchulkamAdikaM sthitipatitAM yUpavarja sarva bhANayitavyam > / ___atha devalokacyuto bhagavAn-anupamazrIH, apratipAtijJAnatrayaH, jAtismaraH, anekadevadevIparivRtaH, buddhi-kAntyAdiguNaiH azeSamanuSyebhyo'bhyadhikaH, varapadmagarbhagauraH, bimboSThaH, aJjanasakzirojaH, phullotpalakamalagandhaniHzvAsaH, zubhadhyAnakSIranIrasUraplAvitaM hRdayAnnirgatya adharapallAlagnaM rAgaM plAvayitum anulagneneva sphaTikAvadAtadantapaGktikAnti kalApenopazobhitaH, zAradendusundaravadanaH, krameNa varddhamAnaH sannAhArAbhilASe surasazcAritA'mRtarasAmaguliM mukhe prakSipati / // 324 // Jain Educ a tional For Privale & Personal use only nelibrary.org Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 325 // ha. ki. 28 ra Jain Educa evamanye'pi tIrthakRtaH bAlabhAve avagantavyAH / bAlabhAvA'tikrame punaH agnipakvAhAramojinaH / RSabhastu ApravrajyAM surAnItottarakurukalpadrumaphalarasam AsvAditavAn / kiJcidUsAtavarSe ca bhagavati - 'prathamatIrtha kuzasthApanaM zakrajItam ' iti vicintya kathaM riktapANiH svAminaH puro yAmi ? iti mahatImikSuyaSTimAdAya, aneka devaparivRtaH zakraH nAbhikulakarAGkasthitasya svAminaH puraH tasthau / dRSTvA cekSuyaSTiM hRSTavadanena svAminA kare prasArite- 'makSayasi ikSum?" iti bhaNitvA davA ca tAM ikSvabhilApAt svAmino vaMza ' ikSvAku' nAmA abhavat / gotramapi asya etat pUrvajAnAmikSyabhilApAt 'kAzyapa' nAmA iti zakro vaMzasthApanAM kRtavAn / athedRzyeva avasare kiJcinmithunakaM saJjAtA'patyaM sadapatyamithunakaM tAlavRkSAgho vimucya riraMsayA krIDAmandiramagAt / tataH - pavanapreritena patatA tAlaphalenaikasmin dArake vyApAdite tat pitRmithunakaM pratanukaSAyaM tAM dArikAM saMbaddha kiyatA kAlena vipadya suraloke samutpannam / sA ca udyAnadevatevotkRSTarUpA ekAkinyeva vane vicacAra / dRSTvA ca tAM surasundarIkalpAm analpavismayotphullanayanA yugalikanarA nAbhikulakarAya nyavedayan / nAbhirapi - 'ziSTA iyaM sunandAnAmnI RSabhapatnI bhaviSyati' iti lokajJApanapurassaraM tAM gRhItavAn / tataH sunandA - sumaGgalAbhyAM saha pravarddhamAno bhagavAn yauvanamanuprAptaH / zakro'pi prathama tIrthakrudvivAhakRtyam- 'asmAkaM jItam ' ityaneka devadevIkoTiparivRtaH samAgatya - 'svAmino varakRtyaM svayameva kRtavAn / vadhUkRtyaM ca dvayoH varakanyayoH devyaH' iti / tataH tAbhyAM viSayopabhogino bhagavataH padalakSapUrveSu gateSu 'bharatabrAhmIyugalam anyAni caikonapaJcAzat yugalAni sumaGgalA prasUtavatI / bAhubalI - sundarIyugalaM ca sunandA' iti // 209 // emational // 325 // elibrary.org Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa |kiraNAvala TIkA vyA07 // 326 // PRIYASARAS ['usameNaM' ityAdi taH 'paDhamatitthaMkare ivA' iti paryantam ] tatra-(usabhe NaM arahA kosalie kAsavagutte tassa paMca nAmadhijjA evamAhiti) (taM jahA-usame ivA, paDhamarAyA i vA paDhamabhikhkhAyare i vA, paDhamajiNe i vA, paDhamatitthayare i vA) <'RSabhaH' iti vA > ikAraH sarvatra vAkyAlaGkAre / 'paDhamarAe'tti 'prathamarAjA' / sa caivam 'kAlAnubhAvAt krameNa pracurapracuratarakapAyodayAt parasparaM vivadamAnAnAM yugalikAnAM daNDanItiH tAvat vimalavAhanacakSuSmatkulakara kAle alpAparAdhatvAt hakArarupaiyAsIt / yazasvino'bhicandrasya ca kAle aparAdhavRddhathA alpe analpe cAparAdhe hakAra-makArau eva abhUtAm / prasenajit-marudeva-nAbhikulakarakAle punarapi aparAdhavRddhau krameNa jaghanyAdi aparAdhinAM hakAramakAra-dhikkArA abhUvan / evamapi nItyatikramaNe jJAnAdiguNAdhikaM bhagavantaM vijJAya bhagavannivedane kRte svAmyAha-nItimatikramatAM daNDaM sarva narezvaraH rAjA karoti / sa ca amAtyA''rakSakAdivalayuto'natikramaNIyA''jJo bhavati / evamukte tairUce asmAkamapIdRzaH rAjA bhavatu / sAmyAha-yAcadhvaM rAjAnaM kulakaraM prati / taiH yAcito nAbhiH- 'bho ! bhavatAM RSabha eva rAjA' ityuktarAn / tata:-te rAjyAbhiSekanimittam udakAnayanAya sara: prati gtvntH| tadAnIM ca prakampitAsanaH zakra:-'jItam' iti dhiyA samAgatya mukuTa-kaTaka-keyUra-kuNDalAbharaNAdi vidhipurassaraM rAjye'bhiSiJcati sma / mithunakanarAstu nalinapatrasthitodakahastA alaGkRtaM bhagavantaM nirIkSya vismayotphullanayanA vyAkulIkRtacetasaH kiyantamapi kAlaM CRICAAKAE%lesvides // 326 // Sain Ede Emational For Private & Personal use only amajsinelibrary.org Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 327 // CC vilambya bhagavatpAdayoH udakaM prkssiptvntH| evidhakriyopetA~zca tAn dRSTvA tuSTaH zakraH / acintayat-'aho khalu vinItA ete puruSAH' iti caizramaNamAjJApitavAn-yadiha dvAdazayojanavistINoM navayojana-viSkambhAM 'vinItA' nAmnI nagarI niSpAdaya ? iti / AjJAsamanantarameva divyabhavanapaGkti -prAkAropazobhitAM nagarIm avAsayat / tata:- bhagavAn rAjye hastyazvagavAdInAM saGgraha purassaram ugrabhogarAjanyakSatriyalakSaNAni catvAri kulAni vyavasthApitavAn / tatra ugradaNDakAritvAt ugrAH, aarkssksthaaniiyaaH| bhogAItvAd bhogAH, gurusthaaniiyaaH| samAnava yasa itikRtvA rAmanyAH, vayasyasthAnIyAH / zepapradhAnaprakRtitayA kSatriyAzca / tadAnIM ca kAlaparihAnyA RSabhakulakarakAle kalpadrumaphala mogA'bhAvena ikSvAkavaH te ikSubhojina:, zeSAstu patrapuSpaphalabhojinaH, agneH abhAvAdvA apayazAlyaupadhIbhojinacAsan / kAlAnubhAvAt tadajIrNe svalpaM svalpataraM ca bhuktavantaH / tasyA'pya jINe tairvijJapto bhagAnAha-hastAbhyAM ghRSTvA tvacaM cApanIya bhuradhvam ? iti nizamya tathaiva kRte kiyatA kAlena tA api te na jiirnnvntH| punaH vijJaptabhagavadupadezena pravAlapuTe timitatandula. bhojinH| punarapyajINe kiyantamapi kAlaM hastatalasaMpuTe saMsthApya / punarapyajIrNa kakSAsu svedayitvA / evamapi ajIrNe hastAbhyAM ghRSTvA patrapuTe ca timitvA / evamapi ajIrNe punaH hastatale muhUrta saMsthApya ityAdibhaGgakamojino bbhuuvaaNsH|| ___ evaM ca sati ekadA parasparaM dramagharSaNAnnavotthitapravRddhajyAlAvalyA samujjvalantaM bhUtalAvalagnaM tRNAdikalApaM kavalayantam agnimupalabhya abhinavaratnabuddhayA grahaNAya prasAritapANayaH dahyamAnAH bhItAH santa: bhagavantaM yathAvaddhyatikarakathanena vijnypyaamaasuH| bhagavatA ca agneH utpatti vijJAya-'bho yugalikA ! utpanno'gniH / atra ca zAlyAdyauSadhIH nidhAya Sta // 327 // Jain Educ a tional For Private & Personal use only Throlibrary.org Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvara TIkA vyA05 // 328 // SONOTECTECRETURECRUCIAS bhugdhvam ? yataH- tA sukhena jIryati' iti upAye kathite'pi anabhyAsAt samyagupAyamalabhamAnAH tA auSadhIH agnau prakSipya kalpadroH iva phalalipsayA puraH sthitvA pazyanti / agninA ca tAH sarvato dahyamAnAH dRSTvA - 'aho ! ayaM pApAtmA vaitAla iva atRptaH sayameva sarva bhakSayati nA'smAn prati kimapi prayacchati' iti / ataH - 'asyAparAdhaM bhagavate vijJapya zikSA dApayiSyAmaH' iti buddhyA gacchantaH pathi bhagavantamapi hastiskandhArUDham abhimukhamAgacchantaM dRSTvA yathAvadvayatikaraM bhagavate nyavedayat / bhagavA~zcAha-na cA'trA'vyavadhAnena dhAnyAdi prakSepaH kAryaH, kinu kumbhAdivyavadhAnena / iti uktvA taireva sAI mRtpiNDamAnAyya nidhAya ca hastikumbhe miNThena kumbhakAraM nyadarzayat / uktavAMzca - evaM vidhAni bhANDAni vidhAya teSu pArka kurudhvam ? iti bhagavaduktaM samyagupAyamupalabhya te tathaiva kRtvntH| ataH - prathamaM kumbhakArazilpaM pravartitaM / tataH - lohacitra-tantubAya-nApitalakSaNaH caturbhiH zilpaiH saha mUlazilpAni paJcava / tAnyapi pratyeka viMzatyA bhedaiH zilpazataM tattu AcAryopadezajamiti / < 'prthmbhikssaacrH'|'prthmo jinaH' - rAgAdijetRtvAt / 'prathamatIrthakara' > // 210 // ['usabheNaM' ityAditaH 'pabvaie' ti yAvat ] tatra (usabheNaM arahA kosalie dakkhe dakkhapainne paDirUve AlINe maddae viNIe vIsaM puvyasayasahassAI kumAravAsamajhe vasai vasittA, tevahi pundhasayasahassAI rajavAsamajhe vasai, tevaDhu puvvasayasahassAI rajavAsamajhe vasamANe) FASHIAAAES // 328 // Jain Educe ntamational Ali For Private & Personal use only Gabrary.org Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||329 (lehAiAo gaNiappahANAo sauNaruyapajjavasANAo bAvattari kalAo) tti lekhAdikAH < gaNitapradhAnAH zakunarUtaparyAsAnAH > dvAsaptatiH knaaH| tAzcamAH 'likhitaM gaNitaM gItaM nRtyaM vAdyaM ca paThita-zikSe ca / jyotizchando-ulaGkRti -vyAkaraNa-nirUkti-kAvyAni // 1 // kAtyAyana nighaNTuH gaja-turagA-''rohaNaM tayoH zikSA / zastrAbhyAso rasa-mantra-yantra-viSa-khanya-gandhavAdAzca // 2 // prAkRta-saMskRta-paizAcikA-upabhraMzAH smRtiH purANa-vidhI / siddhAnta-tarka-vaidyaka-vedA-''gama-saMhite-tihAsAzca // 3 // sAmudrika-vijJAnA-cAryakavidyA rasAyanaM kapaTam / vidyAnuvAda-darzanasaMskArau dhUrttazambalakam // 4 // maNikarmatarucikitsA khecarya-marI kalendrajAlaM ca / pAtAlasiddhi-yantraka-rasavatyaH sarvakaraNI ca // 5 // prAsAdalakSaNaM paNa-citro-pala-lepa-carmakarmANi / patracchedya-nakhacchedya-patraparIkSA vazIkaraNam // 3 // kASThaghaTana-dezabhASA gAruDa-yogA-dhAtu karmANi / kelividhi-zakunarUte iti puruSakalAdvisaptatijJeyAH // 7 // atra likhitaM-salipyAdhaSTAdazalipI vidhAnaM tacca bhagavatA dakSiNakareNa brAhamyA upadiSTaM / gaNitaM tueka daza zatamasmAt sahasramayutaM tataH paraM lakSam / prayuta koTimathA'va'damajaM kharva nikharva ca // 1 // tasmAnmahAsaroja pahuM saritAmpati tatastvantyam / madhyaM parArthamAhu-yathottaraM dazaguNaM tajjJAH // 2 // ityAdi saGkhyAnaM / tacca sundA vAmakaraNa / kASThakarma-rUpakarma bharatasya / puruSAdilakSaNaM ca bAhubalina updissttmiti||4 (ca usahimahilAguNe) tti-< catuSpaSTiM mahilAguNAn > --- RBARAGAR // 329 // in Educ a tional ibrary.org Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 330 // 'jJeyA nRtyafeet faivAditra-mantra-tantrAMzca / ghanavuSTi-phalAkRSTI saMskRtajalpaH kriyAkalpaH // 1 // jJAna-vijJAna dammAmbustambhA gIta - tAlayormAnam / AkAragopanA-ssrAmaropaNe kAvyazaki- vakroktI // 2 // naralakSaNa - gajayatraraparIkSaNe vAstuzuddhi-laghubuddhI / zakunavicAro dharmAcAro'JjanacUrNayoryogaH ||3|| dharmakarma kanakasiddhi varNikAvRddhI | vAkUpATava- karalAghava - lacitacaraNa-tailasurabhitAkaraNe ( ) || 4 || bhRtyopacAra - gehAcArau vyAkaraNa - paranirAkaraNe / vINAnAda - vitaNDAvAdA 'GkasthitijanAcArAH ||5| kumbhrama - sArizrama- ratnamaNibheda-lipiparicchedAH / vaidyakriyA ca kAmA''viSkaraNaM randhanaM cikurabandhaH ||6|| zAlikhaNDana- mukhamaNDane kathAkathana - sukusumagrathane / varaveSa - sarvabhASAvizeSa-vANijya (bhaiSajye) bhojyAni ||7|| abhidhAnaparijJAnAssbharaNa- yathAsthAna vividhaparidhAne / antyAkSarikA - praznaprahelikA strIkalAkha tuppaSTiH ||8|| (sippasa ca kammAgaM tinnivi payAhiAe uvadisai) tti karmaNAM kRSivANijyAdInAM madhye kumbhakArazilpAdikaM prAguktaM zilpazatameva upadiSTam / ata eva 'anAcAryopadezajaM karma, AcAryopadezajaM ca zilpam' iti karmazilpayoH vizeSamAmananti / karmANi ca krameNa svayameva samutpannAni / trINyapyetAni - dvAsaptati puruSa kalA-catuSpaSTimahilAguNazilpazatAkhyAni vastUni prajAhitAya bhagavAnupadizati sma iti / < ( uvadisittA puttasayaM rajasae abhisiMcai) - upadizya putrazataM rAjyazate'bhiSiJcati tatra - bharatasya vinI - tAyAM mukhyarAjyaM, bAhubaleva bahalIdeze takSazilAyAM rAjyaM dayA, zeSA-aSTanavatinandanAnAM pRthak pRthag dezAn vibhajya Jain Educational 'kiraNAva TIkA vyA0 // 330|| brary.org Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 331 // %ecitie CEO dattavAn / nandananAmAni tu imAni-- saMkho a vistasammo vimala-mulakkhaNa ya amala-cittaMgo / taha khAyakitti-varadatta-datta-sAgara-jasaharo ya // 1 // vara-thavara kAmadevo dhuva baccho naMdasUra ya sunando / kuru-aMga-baMga-kosala-vIra-kaliMge amAgahavidehe // 2 // saMgama-dasanna-gaMbhIra-vasubamma-subamma-radvaya surahe / buddhikare vivihakare sujase jasakitti-jasakarae // 3 // kitikara-suraNa-bhasena vikantau nruttmo| taha caMdaseNa mahaseNa-museNe (Nahasena) bhANu-kante a (sukaMte a) // 4 // puppharao siriharo duriso suMsumAra dujao a / jayamANa sudhamma dhammaseNa ANaMdagA-gaMde // 5 // gaMdo avarAgina vismasega hariseNao jao vijao / vijayaMta pahAkaro aridamaNo mANa mahabAhu // 6 // taha dIhavAhu mehe sughosa taha visavarAha-suseNe (senaavi)| kavile selaviArI ariMjao kuMjarabalo a // 7 // jayadeva nAgadatto pAsaba-balabIra-sudhamaI sumaI / taha paumanAha sIho mujAI saMjaya sunAho ya // 8 // naradeva vittahara-suravaro adaDharaha-pabhaMjaNA pae / aDanavai bharahabhAyA saMkhAipabhaMjaNavasANA // 9 // rAjyadezanAmAni-ga-baMga-kaliMga - goDa-cauDa-karNATa-lATa-saurASTra-kAzmIra-sauvIra-AmIra-cINa-mahAcINagurjara-baMgAla-zrImAla-nepAla jahAla-kauzala-mAlA-siMhala-marusthalAdIni // (abhitirittA pugaravi lotipahiM jiakappiehiM devehiM tAhiM iTTAhiM jAva vaggUhiM sesaM taM ceva bhANiyavvaM jAva dAgaM dAiyANa paribhAittA) < abhiSicya punarapi lokAntikaH jitakalpitaiH devaiH tAbhiH iSTAbhiH. -XI-RICA // 331 Jain Educ a tional For Privale & Personal Use Only brary.org Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 zrIkalpa-13 yAvat balgubhiH zetadeva bhANayitavyaM yAvata dAnaM dAyikebhyaH-gotrikebhyaH paribhAjya > (je se gimhANaM paDhame mAse paDhame kiraNAva parakhe cittabahale tassa citavahassa aTThamI pakkhe NaM) (divasassa pacchime bhAge sudaMsaNAe sibiyAe sadevamaNuAsurAe parisAe / samaNubhammamANamagge jAva viNIyaM rAyahANi maaMmajjheNaM niggacchada) (niggacchitsA jeNeva siddhatthavaNe ujjANe jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai uvAgacchittA asogavarapAyavassa ahe jAba sayameva) nirgatya yatraiva siddhArthavanamudyAnaM yatraiva azokanAmA vRkSavizeSaH tatraiva upAgacchati / upAgatya ca tasyA'dhaH yAvata svayameva > (caumuhi loyaM karei karetA chaTeNaM bhattaNaM apANaeNaM AsADhAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM) ekAM kila kezAnAM muSTim avaziSyamAnAM pavanAndolitAM satI kanakakalazopari nIlotpalapidhAnAnukAriNIm ubhayataH skandhopari luThantIM vilokya pramuditahRdayena zakreNa soparodhaM vijJapto bhagavAn rakSitavAn iti [zeSam azeSa prAgvata ] < locaM kRtvA papThena bhaktena apAnakena uttarApATAnakSatreNa yogamupAgatena > (uggANaM bhogANaM rAyannANaM khattiANaM cauhiM [purisa] sahassehiM saddhi ega devadUsamAdAya muMDe bhavittA agArAo aNagAripabvaie) < ugrAH bhogAH rAjanyAH kSatriyAH teSAM caturbhiH [puruSa] sahasraiH sArddham > atha caitrabahulASTamyAM 'yathA bhagavAn kariSyati tathA vayamapi 4 // 332 RECEN Jain Educa t ional Nabrary.org Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 333 // ARRESTERESTEGAERI-RIKARANGABA iti kRtapratijJaiH svayameva kRtacaturmuSTikalovaiH, kvacit kRtapaJcamuSTikalocaiH ugrAdikulasamutpannaiH catuHsahasrasaGkhyAkaiH AtmIyapuruSaiH saha svayameva sAmAyikaM pratipadya gRhItaghorAbhigraho bhagavAn grAmAnugrAmaM vicarati // 211 // ['usame gaM arahA kosalie' ityAditaH 'pAsamANe viharai' ti yAvat ] tatra-(usabheNaM arahA kosalie egaM vAsasahassaM niccaM vosaTTakAe ciattadehe) < RSabhaHahan kauzalikaH ekaM varSasahasraM nityaM vyutsRssttkaayH-upekssitshriirH| ata eva tyaktadehaH / (jAva appANaM bhAvemANassa) tadAnIM lokasya ati samRddhatvAd arthinAmabhAgat kIdRzI bhikSA? kIdRzA vA bhikSAcarAH ? iti loko na jAnAti / tena te bhikSAmalabhamAnAH kSudhAdibAdhitatanavazca maunAvalambino bhagavataH sakAzAt upadezamalabhamAnAH kaccha-mahAkacchau prati vijJapti kRtavanta:-'bho ! asmAkam anAthAnAM bhavantau nAthau bhavatAm / yadasmAbhirevaM kSuttabAdhitaiH kiyat kAlaM sthAtavyam ?' / to api Ahatu:-'vayamapi na jaaniimH'| yadi pUrvameva bhagavAn pRSTo'bhaviSyat tadA zobhanamabhaviSyat / idAnIM tu bharatalajjayA gRhe gantumayuktam / AhAramantareNa ca sthAtumapyazakyam / ata:-vicAryamANo vanavAsa eva zreyAn / tatrA'pi upavAsaratAH pariNatazaTitapatrAdyupabhogino bhagavantameva dhyAyantaH sthAsyAma iti sampradhArya sammatyA gaGgAtaTe varddhitA'saMskRtAlakatvAja jaTilAH tApasAH saJjajJire / yo kaccha-mahAkacchasutau nami-vinaminAmAnau dezAntarApAtI bharate abahIlanAM kRtvA pitranurAgAt tAbhyAmeva saha vihRtavantau / tau ca vanAzrayaNakAle pitRbhyAmeva sambodhi UAGRAIGALUCRICASA // 333 // Sain Educ a tional For Privale & Personal use only D ibrary.org Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvalI TIkA vyA07 1334 // tau-'bho! dAruNaH khalu idAnIm asmAbhiH vnvaasvidhiraashritH| tasmAd yAMta yUyaM vagRhANi, upasarpata vA bhagavantam ? / sa eva abhilaSitaphalado bhaviSyati' iti pitroH vacaH pramANIkRtya kRtapitRpraNAmo bhagavatsamIpamAgatya pratimAsthite bhagavati jalAzayebhyo nalinIpatraiH udakamAnIya sarvataH pravarSaNamAjAnUcchrayamAnaM sugandhikusumaprakaraM ca kRtvA pratidinamubhayasandhyaM kSititalanihitottamAGgakarajAnU-rAjyasaMvibhAgaprado bhavatu' iti vijJapya ubhayapAdhaiM khaDgavyagrahasto tasthatuH / evaM ca kiyatA kAlena 'dharaNo' nAma nAgarAjA bhagavantaM vnditumaagtH| sa ca tAbhyAm avijJapto'pi abavIt-'bho ! bhagavAn tyaktasaGgaH, nA'sya kizcidasti' ataH-'mA bhagavantaM yAcethAm / bhagavato bhaktyA ahameva yuvAbhyAM dAsyAmi' iti bhaNitvA aSTacatvAriMzat sahasra [saGkhyAkA] vidyAH, tatra-gaurI-gAndhArI-rohiNI-prajJaptilakSaNAH catasro mahAvidyAzca pAThasiddhA eva dattavAn / uktavA~zca-'imAbhiH vidyAbhiH vidyAdharaddhiprAptau santo, svajanaM janapadaM ca gRhItvA yAtaM yuvAM vaitADhaye nage, dakSiNa vidyAdharazreNyAM gaureya-gandhAra pramukhAn aSTau nikAyAn rathanUpuracakravAlapramukhANi ca pazcAzannagarANi / uttarazreNyAM ca paNDa ka vaMzAlayapramukhAn aSTau nikAyAn gaganavallabhapramukhANi ca SaSTinagarANi nivAsya viharatam' iti / tataH-tau tallabdhaprasAdau kAmitaM puSpakavimAnaM vikuLa tIrthakaraM nAgarAjaM ca praNamya puSpakavimAnA''rUDhau kacchamahAkacchau prati bhagavatprasAda jJApayantI, vinItAM nagarI pravizya bharatasya rAjJaH tamartha nivedya, svajanaM parijanaM cA''dAya vaitADhathe nage-'dakSiNasyAM nami-uttarasyAM ca vinami' iti tau tathaiva kRtvA viharataH sma iti / bhagavA~zca annapAnAdidAnA'kuzalaiH samRdribhAgbhiH manuSyaiH vastrAbharaNagandhamAlyAlaGkArakanakamaNimauktikA''sanazayana 15 AMERCAMERkara // 334 // Jain E t ernational For Privale & Personal use only tainelibrary.org Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 335 // yAnavAhanakanyAprabhRtiprazastavastubhiH nimantryamAno'pi yogyabhikSAmalabhamAnaH adInamanAH san gocaryA bhikSArtha bhraman yAvat kurujanapade gajapure nagare prvissttH| tatra ca zrIAvazyakavRttyanusAreNa-'bAhuvalIsutaH somaprabhaH tasya putraH yuvarAjA shreyaaNsH'| zrIAvazyakacUNau~ tu-'bharahassa putto sejjNso'| aNNe bhaNaMti-'bAhubalIssa suto somappabho seaMso atti / sa ca zreyAMsa:-'svapne mayA zyAmavarNo meruH amRtakalazena abhiSiktaH atIva shobhitvaan| subuddhinAmA nagarazreSTI punaH-'sUryamaNDalAt sastaM kiraNasahasraM zreyAMsena tatra ghaTitaM tataH-tadatIba zobhAbhAg' / rAjA'pi svapne-'mahApurUSa ekaH ripubalena yuddhayamAnaH zreyAMsasAhAyyAjayI jAtaH' iti adrAkSIt iti / trayo'pi prAtaranta:sabhaM sambhUya parasparaM nijaM nijaM svapnaM nyavedayan / tataH rAjJA bhaNitaM-'ko'pi zreyAMsasya mahAn lAbho bhAvI' iti nirNIya visarjitAyAM parpadi zreyAMso'pi sabhavane gatvA gavAkSasthaH-'svAmI na kiJcillAti' iti janotkalikA kolAhalam Akalayya utthitaH, svAminaM pravizantaM prekSamANaH cintayati-'mayA kvA'pi idRzaM nepathyaM dRSTapUrva yAdRzaM me pitAmahasya' iti jAtimasmApIta-'aho ! ahaM bhagavataH pUrvabhave sArathiH' tena samaM tIrthakarasamIpe pravrajyAmAttavAn / tatravajrasenena tIrthakRtA kathitamAsIt-'yadayaM vajranAbhaH bharatakSetre prathamatIrthakRdbhAvI' iti / sa eSa bhagavAn / tadAnImeva tasyaikaH manuSyaH pradhAnekSurasakummena saha AgataH AsIt / tameva ikSurasakumbhamAdAya upasthitaH zreyAMso bhaNati'bhagavan ! gRhANa yogyAmimAm ikSurasabhikSA ? prasAraya pANI? nistAraya mAm ? iti ukte-'kalpate' iti kRtvA svAminA pANI prasArito, niHsRSTazva tena sarvo'pi rasaH, na cA'tra bindurapyadhaH kSarati kintu upari zikhA parivartate / GUAGEACHECEMARCRECAR // 335 // Jain Educ a tional For Private & Personal use only dibrary.org Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvara // 336 // TIkA vyaa0| yataH-'mAijja ghaDasahassA ahavA mAyaMti sAgarA savve / jasseyArisaladdhI so pANipaDiggahI hoi' tti // 1 // atra kavighaTanA-'svAmyAha dakSiNaM hastaM kathaM bhikSAM na lAsi bhoH ! / sa prAha dAtRhastasyAdho bhavAmi kathaM ? yataH // 2 // pUjAbhojanadAnazAntikakalApANigrahasthApanA cokSaprekSaNahastakArpaNamukhavyApArabaddhastvaham / ityuktvA dakSiNe kare sthite vAmo brUte-- vAmo'haM raNasammukhAGkagaNanA vAmAGgazayyAdikRta dyatAdivyasanI tvasau, sa tu jagau, cokSo'smi na tvaM zuciH // 3 // tata:- 'rAjyazrIrbhavatA'jitA'rthinivahastyAgaiH kRtArthIkRtaH santuSTo'smi gRhANa dAnamadhunA tanvan dayAM daanissu| ityabdaM pratibodhya dakSiNakaraM zreyAMsataH kArayan pratyagrecarasena pUrNa RSabhaH pAyAtsa vaH zrIjinaH' // 4 // zreyAMsasya dAnAvasare- netrAmbudhArA vAgmugdhadhArA dhArA rasasya ca / sparddhayA varddhayAmAsuH zrIdharma, tadAzaye // 5 // tataH- tena bhagavAn sAMvatsarikatapaHpAraNakaM kRtavAn / tatra paJcadivyAni prAdurbhUtAni / tadyathA-vasudhArAvRSTiH, celotkSepaH, vyAmni devadundubhiH, gandhodakakusumavRSTiH, AkAze-'aho ! dAnam' iti ghoSaNaM ceti| tatra vasudhArApramANam 'addhaterasakoDI ukkosA tattha hoi vasuhArA / addhaterasalakkhA jahaniA hoi vasuhArati // (Ava. ni. 332) tataH-devasannipAtaM dRSTvA rAjapramukhaH akhilo'pi lokaH te ca tApasAH zreyAMsabhavanamupAgatAH / tAn zreyAMsa: prajJApayati-'bho! janAH sadgatilipsayA evaM bhikSA pradIyate' / lokaH pRcchati-'kathaM bhavatA jJAtam ?' / yatsvAmino'pyevaM bhikSA pradIyate / so'vk-'jaatismRtyaa'| mama tu svAminA saha aSTabhavasambandhaH pUrvamAsIt / kautukAjanaH MALAIHAR // 4 // 336 / Jain Education mational For Private & Personal use only wytbrary.org Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %EGECE // 337 // pRcchati-'ke te aSTau bhavAH / zreyAMsa Aha-yadA svAmI IzAne lalitAGganAmA devaH, tadAnImahaM pUrvabhave nirnAmikAnAmnI svayaMprabhAdevI 1 / tataH-pUrvavidehe puSpakalAvatIvinaye lohArgalanagare bhagavAn vajrajaGgaH, tadAnImaI zrImatI bhAryA 2 / tataH--uttarakurI bhagavAn yugalikaH, ahaM yugalinI 3 / tataH-saudharme dvAvapi mitradevau 4 / tata:bhagavAn aparavidehe vaidyaputraH, tadAhaM jIrNazreSThiputraH kezavanAmA mitraM 5 / tata:-acyutakalpe devau 6 / tataH-puNDa rikiNyAM bhagavAn vajranAbhaH, tadA sArathiH 7 tata:-sarvArthasiddhavimAne devau 8 / iha puna:-'bhagavataH prapautra' iti / teSAM ca svapnAnAmidaM phalaM-'yad bhagavato bhikSA dattA' iti / evaM ca zrutvA sarvo'pi jana: 'bhuvanaM jaseNa bhayavaM raseNa bhavaNaM dhaNeNa paDihattho / appA niruSamasukkhe supattadANaM mahagyavimaM // 1 // risahesasamaM pattaM niravajjaikkhurasasamaM dANaM / seaMsasamo bhAvo havijja jai maggi hujjA' // 2 // ityAdivacobhiH abhinandha svasthAnaM gtH| zreyAMso'pi yatra sthito bhagavAn pratilAbhitaH tatsthAnasya-'pAdaiH AkramaNaM mA bhavatu' iti bhaktyA ratnapIThaM kArayitvA ubhayasandhyaM pUjayati / vizeSataH prAtaHkAle pUjayitvaiva bhuGkte / loko'pi pRcchati-'kimetakaM ?' zreyAMsa Aha-'AdikaramaNDalakaM' / tataH lokenA'pi-yatra yatra bhagavAn sthitaH, tatra tatra pIThaM kRtaM / kAlena 'AdityapITham' iti sajJA jaataa| evaM RpabhasvAminA saMvatsareNa ikSurasabhikSA labdhA, zepaistu-trayoviMzatyA jinaiH dvitIyadivase eva amRtarasopamA pAyasabhikSA iti / yataH-'saMvacchareNa bhikkhA laddhA usaheNa loganAheNa / se sehiM bIyadivase laddhAo pddhmbhikkhaao||aav0 ni0||319|| AAAAE 6. ki. 26 // 337 // Jain Educa t ional 2 For Privale & Personal Use Only Vi b rary.org Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAbalI TIkA 7 vyA0 // 338 // CRECENE 35555 usamassa u pAraNae ikkhuraso Asi loganAhassa / sesANaM paramaNNaM amayarasarasorama AsI' // 320 // anyadA ca svAmI bahalIdeze takSazilA nagarI praaptH| sandhyAyAM codyAnapAla kena bAhubalIno nivedane kRte-'prAta: sarbaddharyA tAtaM vandiSye' iti rAtri vyatikramya prAtaH sarvaddharyA tatra gata: 'bhagavaoNzca anyatra vihRtavAn / adRSTvA ca bhagavantaM mahatImadhRti vidhAya yatra bhagavAn pratimayA tasthau, tatra aSTayojanaparimaNDalaM paJcayojanocchUyaM sarvaratnamayaM dharmacakra cihna cakAra / niryAmakAnAM ca sahasraM tatra mumoca / evaM krameNa janapadeSu viharan vinItA nagarI prAptaH / kiyatA kAlena vihRtya ? ityAha-dIkSAdinAdArabhya varSasahasraM yAvat chdmsthkaalH| tatra pramAdakAla: sarvasaGkalito'pi ahorAtrameva / (egaM vAsasahassaM vaikaMta) evamekasmit varSasahasre'tikrAnte / (tao NaM je se hemaMtANaM cautthe mAse sattame pakkhe pharaguNabahule tassa NaM phagguNabahulassa ekArasI pakkhe Na) < tataH-yaH saH hemnttoH caturthoM mAsaH saptamaH pakSaH phAlgunabahulaH tasya phAlgunabahulasya ekAdazyAM tithau> (puvvaNhakAlasamayaMsi purimatAlassa nagarassa bahiA sagaDamuhaMsi ujjANaMsi naggohavarapAyavassa ahe) < pUrvAhakAlasamaye purimatAlasya nagarasya bahiH zakaTamukhe udyAne nyagrodhavarapAdapasya adha:> (aTTameNaM bhattaNa apANaeNaM AsADhAhiM nakkhattaNaM jogamuvAgaeNaM) (jhANaMtariyAe vaTTamANassa aNaMte jAva jANamANe pAsamANe viharai) // 212 // tasminneva dine bharatasya rAjJa AyudhazAlAyAM ckrrtnotpttiH| yugapad dvayoH nivedane-'viSamA khalu // 338 // Jain Edu c ational For Private & Personal use only Trmelibrary.org Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 339 // viSayatRSNA mahatAmapi matimohaM kurute' iti bharatazcintayati - 'dvayorapi pUjArhayoH prathamaM kiM tAtam ? uta cakraM vA pUjayAmi ?" iti cintayan - 'cakraM tAvadaihika sukhahetuH, tAtastu zivadAyakatvAt paralokA'nantAnandahetuH' ataH - tAtaM pUjayAmi / yataH'tAte pUjite cakramapi pUjitaM bhaved' iti vicintya bharataH sarvadvaryA bhagavantaM vandituM pravRttaH / marudevA tAvad bhagavati pratrajite bharatarAjyazriyaM nirIkSya pratyahaM bhaNati 'pRthvIM pratipAlayantyapi bharato bAhubalI pare sutAH / na tu ko'pi karoti saGkathAM mama sUnoriti dhig vidhikramam // 1 // sAkSAdbharataM pratyapi - ' mlAnAM maulikhajamitra parityajya mAM strAM ca deha-prAdurbhUtamalamiva jaracIravaccezvaratvam / ekAkI me gahanamavizat so'GgajastaM zRNomi kSuttRSNAbhyAM vata drutamaho ! durmarA na mriye'ham ||2|| bharatospi - 'ayi ! mAtarahaM bAhubalyAdyAH santi te sutAH / tavaiva te svacitte tAn dhehi tAmyasi kiM sudhA ?' ||3|| iti bharatoke svAminyAha- 'sahakAraphalamanorathaparamparA kiM vyapaiti ciJcikayA ? | nandakAntaguNA yasya kasyA'pyanyasya kiM vA syuH ? || 4 || ityAdyudvegaM gatA tIrthakara vibhUtiM varNayantamapi bharataM na pratyeti / tataH tasyAH putrazokena tejohInacakSupI saJjAte / ataH - bharatena gacchatA bhagavatI vijJaptA- 'amba ! ehi, yena bhagavato vibhUtiM darzayAmi' / tataH- bharataH hastiskandhe purataH kRtvA nirgataH / samavasaraNe pratyAsanne ca vimAnArUDhenottaratA surasamUhena virAjamAnaM gaganamaNDalaM dhvajapatAkAkalitam aneka devadundubhyAdizabdapUritaM digmaNDalaM ca nirIkSya bharatena bhaNitA bhagavatI - 'amba / prekSasva putrarddhim' etayA saha mama Jain Educaternational // 339 // Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAva / TIkA vyA0 // 34 // koTizatabhAgenA'pi RddhiH nAsti / tataH saharSapulakitAGgI haryAzrunorA'mRtapUraplAvitamarAbhyAM nirmalalocanAbhyAM bhagavataH chatrA'ti chatraM pazyantI, kecittu dezanAgiramapi zrRNvantI cinayati-dhiga mohavikalAn jIyAn sarve'pi prANinaH svArthe snihyanti' mohAt mama cakSutI api hInatejasI saJjAte / bharataM pratyapi ahaM sopAlabhama bhaNAmi-'yat mama putraM kSutaDbAdhita zItoSNavarSAdipIDAsahaM nirupAnahaM yAnavAhanAdirahitaM nirazana nirvasanaM vanavAsinam ekAkinaM girikandarAdipu aTantaM sanmAnya Anaya ?' / ayaM punaH IdRzImRddhi prApto manAgapi mama nAmApi na pRcchati, mama duHkhaM ca na jAnAti, sukhavArtA-sandezamapi na prayacchati / aho ! asya vItarAgatvaM, nIrAge kaH prativandhaH ? evaM sarvatra nirmamatvaM gatA zubhadhyAnena kevalajJAnaM prApya | tatkSaNameva siddhA / tataH-'bharatakSetre prathama siddha iti kRtvA devaiH pUjA kRtA, zarIraM punaH kSIrasamudre kSiptaM / atra kaviH 'sU nuryugAdIzasamona vizve bhrAnvA kSitau yena zaratsahasram / yadarjitaM kevalaratnamayyaM sne hAttadaivAryata mAturAzu // 1 // __marudevAsamA nAmbA yA'gAtpUrva kilekSitum / muktikanyA tanUjArtha zaivamArga khilaM cirAt' // 2 // atra kaveH prArthanApi 'no dadAsi yadi tattvadhiyaM me dehi mohamapi taM jagadIza! / yena mohitamatirmarudevA sanmayaM jagadapazyadazeSam // 3 // - bhagavAnapi samavasaraNamadhyasthitaH sadevamanujAyAM papadi dharma kathayati / tatra RSabhaseno nAma bharataputraH pUrvabhavanibaddhagaNadharanAmasattAkaH saJjAtasaMvegaH prabajito, brAhamyapi, bharataH punaH zrAvakaH saJjAtaH, 'strIratnaM bhaviSyati' iti bharatena niruddhA sundaryapi zrAvikA saJjAtA, iti cturvidhsngghsthaapnaa| te ca kaccha-mahAkacchavarjAH sarve'pi tApasA bhagavato // 34 // Jain Educa t ional womvirary.org Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 34 // jJAnotpattimAkarNya tatrA''gatya prabajitAH / evaM devAdikRtamahimAnaM dRSTvA marIcipramukhA bahavaH kumArAH prbjitaaH| yata:-'paMca ya puttasayAI bharahassa ya sattanattuasayAI / sayarAI pancaiA taMmi kumArA samosaraNe'tti // 1 // bharatastu zakranivAritasvAminImaraNazoko bhagavantaM vanditvA svasthAnaM gataH // 212 // ['usamassa NaM arahao kosaliassa caurAsIIgaNA' ityAditaH 'jAva0 bhadANaM ukkosiyA saMpayA hottha' | tti paryantaM trayodazasUtrI subodhaiva] tatra-(RSabhassa NaM arahao kosaliassa caurAsII gaNA caurAsII gaNaharA hotthA) < sUtramiMda sugamaM> (usamassa NaM arahao kosalisa usamaseNapAmukkhANaM caurAsIIo samaNasAhassIo ukkosiyA samaNasaMpayA hotthaa)|| (usamassaNaM 3 baMbhIsuMdarIpAmokkhANaM ajiyANaM tiNi sayasAhassIo ukkosiyA ajiyAsaMpayA hotthaa)|| (usabhassa NaM 3 sijaMsapAmokkhANaM samaNovAlagANaM tiSiNa sayasAhassIo paMcasahassA ukosiyA samaNovAsagANaM saMpayA hotthA) // (usa bhassa NaM 3 subhaddApAmokkhANaM samaNovAsiyANaM paMca sayasAhassIo ca uppannaM ca sahassA ukkosiyA samaNovAsiyANaM saMpayA hotthaa)|| (usa bhassa f3cattAri sahassA sattasayA pannAsAca uddasapucINaM ajiNANaM jiNasaMkAsANaM jAva ukkosiyA ca uddasapuvyisaMpayA hotthA) // (usabhassa NaM3 nava sahassA ohinANINaM ukkosiyA ohiNANI0saMpayA hotthaa)|| (usabhassa NaM3 vIsahassA kevala nANIukosiyA kevala nANI saMpayA hotthA) // (usabhassa NaM3 vIsa CAAAAAAACCESA IC // 341 // Jain Educatie Rational For Privale & Personal use only wwamirary.org Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa ||342 // SRSAHARSA sahassA chacca sayA veubdhiyANaM0 ukkosiyA veubviyasaMpayA hotthaa)||(usbhss 3 bArasasahassa chaccasayA kiraNAvara ttiikaa| pannAsA viulamaINaM aDrAijje sudIvesu dosu ya samuddesu sannINaM paciMdiyANaM pajjattagANaM maNogae bhAve jANa-18 vyAH mANANaM ukkosiyA viulamaINaM saMpayA hotthaa)||(usbhss NaMbArasa sahassA chacca sayA pannAsA vAiNaM ukko. siyA vAisaMpayA hotyA) / / (usabhassa NaM 3 vIsa aMtevAsi sahassA siddhA, cattAlosaM ajiyAsAhassIo siddhAo) / (usabhassa NaM 3 yAvIsasahassA navasayA aNuttarovavAINaM gaikallANANaM jAva0 bhaddANaM ukkosiyA aNuttarovavAiyANaM saMpayA hotthaa)||213-214-215-216-220-221-222-223-224-225|| Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 343 // REACADA jJAninAm utkRSTA AdhijJAninAM sampadabhUt > < zrIRpabhasya 3 viMzatiH antevAsisahasrANi (20000) siddhaani| catvAriMzad AryikAsahasrANi (40000) siddhAni> < zrIRSabhasya 3 dvAviMzatiH sahasrANi nAzatAni (22900) anuttaravimAneSu utpannAnAM gatikalyANI yeSAM yAvat AgamiSyad bhadrANAm utkRSTA anuttaropapAtikAnAM sampadabhUt > // 213 thI 225 / / ['usabhassa NaM' ityAditaH 'pariyAe aMtamakAsI' ti yAvata ] tatra-(usabhassaNaM 3 duvihA aMtagaDabhUmI hotthaa| taM jahA-jugatakaDabhUmI ya pariyAyaMtakaDabhUmI ya / jAva asaMkhijAo purisajugAo jugaMtakaDabhUmI / aMtomuhuttapariyAe aMtamakAsI) tatra-yugAntakRbhUmiH asaGkhayeyAni puruSayugAni bhagavato'nvayakrame siddhaani| <'caturdaza lakSA' ityAdikramaH> / paryAyAntakRbhUmistu -bhagavataH kevale samutpanne antarmuhartana marudevAsvAminI antakRtkevalItAM prAptA // 226 // Jain Educa t ional For Privale & Personal use only B rary.org Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shriiklp|| 344 // [ 'teNaM kAleNaM' ityAditaH 'savvadukkhappahINe' ti yAvat ] tatra - (te kANaM teNaM samaeNaM usake arahA kosalie vIsaM puvvasaya sahassAI kumAra vAsa majjhe vasittANaM, tevaTThi putravasayasahassAI rajjavAsamajjhe vasittA NaM, tesIiM pucvasaya sahassAI agAravA samajjhe vasittA NaM, egaM vAsasahassaM chaumattha pariyAya pAuNattA, egaM puvvasayasahassaM vAsasahassUNaM kevalipariyA pAuNittA, saMpuSNaM putrvasayasahassaM sAmannapariyAgaM pAuNittA, caurAsIi puNyamaya sahassAI saccAyaM pAlayittA, khINe veyaNijAyunAmagote ) < tasmin kAle tasmin samaye RSabho'rhan kauzalikaH viMzatiH pUrvazatasahasrANi kumAravAsamadhye upitvA, triSaSTiM pUrvazatasahasrANi rAjyavAsamadhye uSitvA tryazIti pUrvazatasahasrANi agAravAsamadhye upatvA, eka varSasahasraM chadmasthaparyAyaM pAlayitvA, ekaM pUrvazatasahasraM varSasahasronaM kevaliparyAyaM pAlayilA, sampUrNam ekaM pUrvalakSaM zrAmaNyaparyAyaM pAlayitvA caturazItipUrvazatasahasrANi sarvA''yuH pAlayitvA, kSayaM gatAni vedanIyAssyurnAmagotrANi karmANi yasya (imI se osapiNIe susamadussamAe samAe bahuvaikaMtAe tihiM vAsehi~ addhanavamehi ya mAsehiM sesehiM) tRtIyArake ekonanavatipakSA'vazeSe / (je se hemaMtANaM tacce mAse paMcame pakkhe mAhabahule (900) - tassa NaM mAhabahulassa terasI pakkhe paNaM) Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 345 // baEARCREASISATERARMA da (abhIiNA nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM puvAhakAlasamayaMsi saMpaliyaMkanisanne kAlagae jAva savvadukkhappata hoNe) // "taM samayaM ca NaM sakassa deviMdassa devarano AsaNe calie / tae NaM se sakke deviMde devarAyA AsaNaM caliyaM pAsai, pAsitA ohiM pauMjati, pauMjitA bhagavaM titthagaraM ohiNA Abhoeti, AbhoettA evaM vayAsI-'pariNicue khalu jaMbuddIve dIve bhArahe vAse usahe arahA kosalie' taM jIameaM tIapaccuppaNNamaNAgayANaM sakANaM deviMdANaM devarAINaM titthagarANaM pariNivyANamahimaM karettae / taM gacchAmi NaM ahaMpi bhagavao titthagarassa pariNivvANamahimaM karemi ttikaTu evaM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA caurAsIIhiM sAmANiyasAhassIhi, tAyattIsAe tAyattIsaehi, cauhiM logapAlehiM jAva cauhiM caurAsIIhiM AyarakkhadevasAhassIhi aNNehiM bahuhiM sohammakappavAsIhi ya vemANiehiM devehiM devIhi ya saddhi saMparikhuDe, tAe ukiTTAe jAva tiriamasaMkhijjANaM dIvasamudANaM majjhaM majjheNaM jeNeva bhagavao titthakarassa sarIrae teNeva uvAgacchati uvAgacchittA vimaNe NirANaMde aMsupuNNaNayaNe titdhagarasarIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei, karetA NaccAsanne NAtidare sussUsamANe jAva pajjuvAsai / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM IsANe deviMde devarAyA uttaraDDalogAhibaI aTThAvIsavimANasayasahassAhibaI mUlapANI vasabhavAhaNe muriMde azyaMbaravatthadhare jAva viulAI bhogabhogAiM muMjamANe viharai / tae NaM tassa IsANassa devaraNNo AsaNe calati / tae Na se IsANe jAva devarAyA AsaNaM caliyaM pAsai, pAsittA ohi pauMjati, daa||34|| Sain Edu a ternational For Privale & Personal use only M inelibrary.org Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvalI TAMkA vyA07 // 346 // usaAPA-E bhagavaMtaM titthagaraM ohiNA Abhoeti, jahA sakke / NiyagaparivAreNa bhANiyadhvaM jAva pajjuvAsati / evaM samvevi devidA jAva accue NiyagaparivAreNa ANeavyA / evaM jAva bhavaNavAsINavi iMdA, vANamaMtarANaM solasa, joIsiANaM doNNi NiyagaparivArA NeyavvA / tae NaM se sabake deviMde devarAyA te bahave bhavaNavai-vANamaMtara-joisa-vemANie deve evaM vayAsI khippAmeva bho devANuppiyA ! gaMdaNavaNAo sarasAI gosIsavaracaMdaNakaTThAI sAharaha ? sAharittA tao ciyagAo raeha ?-egaM bhagavao titthagarassa, egaM gaNaharANaM, egaM abasesANaM anngaaraannN| tae NaM te bhavaNavai jAva vemANiyA devA NaMdaNavaNAosarasAI gosIsavaracaMdaNakTThAI sAiraMti / sAharittA to ciyagAo raeMti; egaM bhagavao titthagarassa, egaM gaNaharANaM, egaM avasesANaM aNagArANaM / tae NaM se sakke deviMde devarAyA Abhioge deve saddAveti, saddAvettA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiA ! khIrodagasamuddAo khIrodagaM sAharaha? / tae NaM te AbhiogA devA khIrodagasamuddAo khIrodakaM sAhati / tae NaM se sakke deviMde devarAyA titthagarasarIraMga khIrodageNaM hANeti, pahANettA saraseNaM gosIsavaracaMdaNeNaM aNulipati, aNuliMpittA haMsalakkhaNapaDasADagaM NibhaMsei nibhaMsecA savvAlaMkAravibhUsitaM kareti / tae NaM bhavaNavai jAva vemANiyA gaNahara-aNagArasarIragAI pi ya khIrodaeNa vhAveMti, pahAvettA saraseNaM gosIsavaracaMdaNeNaM aNulipati, aNuliMpittA ahayAI divvAiM devadUsajualAI NiseM ti savvAlaMkAra vibhUsi AI kareMti / tae NaM se sakke deviMde devarAyA te bhavaNavai jAva vemANie deve evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiA ! IhAmigausamaturaga jAva vaNalayabhatticittAo tao sibiyAo viuvvaha? pagaM bhagavato titthagarassa, egaM gaNaharANaM, egaM abasesANaM aNagArANaM / tae NaM te baha ve bhavaNavai jAva vemANiA tao sibiyAo viumbaMti RASHRSHISHARORESAGAR // 346 // Jain Edo n ational For Private & Personal use only Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 347 // e bhagavao titthagarassa, egaM gaNaharANaM, egaM avasesANaM aNagArANaM / tae gaM se sakke deviMde devarAyA vimaNe NirANaMde puNaraNe bhagavao titthagarassa viNadvajammajarAmaraNassa sarIraMgaM sibia Aroheti, ArohettA ciigAe ThAveti / tae te bahave bhavana jAvemANiyA devA gagaharANaM agagAra Na ya viNaTTajammajarAmaraNANaM sarIragAI sIaM Aroheti AruhettA cinAe ThaveMti / tae NaM sakke deviMde devarAyA aggikumAre deve sahAveti, sadAvettA evaM vayAsI - khippAmeva bho devANupiA ! titthagaraciigAe jAva agagAracihagAe a agaNikAyaM vibvaha 1, viubvettA eamANattiyaM paJcaSpiNaha ? / tae gaM se aggikumArA devA vimaNA NirANaMdA aMsupuNNaNayaNA titthagara cir3agAe jAva aNagAraciigAe ya agaNikArya viuvvaMti / tase sakke deviMde devarAyA vAukumAre deve sadAvei, sahAvettA evaM vayAsI- khippAmeva bho devANupiA ! titthagaraciigAe jAva agagAraciigAe ya vAukAryaM viuvvaha ? agaNikArya ujjAleha ? titthagarasarIragaM gaNaharasarIragAI aNagArasarIragANi a jhAmeha ? / tae NaM te vAukumArA devA vimaNA nirANaMdrA aMsupuNNaNayaNA titthagara cir3agAe nAva viuvvaMti / agaNikArya ujjAleti, ujjAlettA titthagarasarIragaM jAva aNagArasarIragANi ya jhArmeti / tae NaM se sakke deviMde devarAyA te bahave bhavaNava jAva vaimANie evaM vayAsI - khippAmeva bho devANupiA ! titthagaraciigAe jAva aNagAraciigAe a aguruM turukkaM ghaya-mahuM ca bhAraggaso a sAharaha ? / tae NaM te bhavaNavai jAva titthagara0 jAva bhAraggaso sAharaMti / tae NaM se sakke deviMde devarAyA mehakumAre deve sadAvei, sahAvettA evaM vayAsI - khippAmeva bho devANupiA ! titthagaraciigaM jAva aNagAracihnagaM ca khIrodaNaM Nibvaveha ? / tae NaM te mehakumArA devA titthagaraM jAva NivvaveMti / tae NaM se sakke deviMde devarAyA Jain Educatio temational // 347 // nelibrary.org Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 348 // Jain Educat bhagavao titthagarassa uvarillaM dAhiNaM sakahaM geNhati IsANe deviMde devarAyA uvarillaM vAmaM saka geNDati, camare asuriMde asurarAyA hedvillaM dAhiNaM sakaI geNhati, balI vairoaNiMde vairoaNarAyA heTThillaM vAmaM sakahaM geNhati / avasesA bhavaNavai jA mANiyA devA jahArihaM avasesAI aMguvaMgAI kei jiNabhattIe, kei jIameaM, tikaTTu, kei dhammo tikaTTu geti / tase sakke deviMde devarAyA bahave bhavaNavai jAva vemANie deve jahArihaM evaM vayAsI - khippAmeva bho devANuppi ! savvarayaNAmae mahati mahAlaye tao ceiazubha kareha / evaM bhagavao titthagarassa ciigAe, egaM gaNaharacir3agAe, egaM avase sANaM gANaM cigAe / taraNaM te bahave jAva kareMti / tae NaM te bahave bhavaNavai jAva vemANiyA devA titthagarassa pariNivvANamahimaM kariti, karettA jeNeva naMdIsaravaradIve teNeva uvAgacchati / tae NaM se sakke deviMde devarAyA purathimille aMjaNagapavva e ahi mahAmahima kareMti / tae NaM sakassa deviMdassa devaranno cacAri logapAlA causu dahimuhapannae advAhi mahAmahimaM kareMti / taNaM IsA uttarille aMjaNage aTThAhiaM, tassa logapAlA causu dahimuhapavvaesa aTThAhiaM, camaro a dAhiNille tassa logapAlA (causu) dahimuhapavvasu, balI paJcatthimille, logapAlA causu dahimuhapavvasu / tae NaM te bahave bhavaNavai aTThAhiyAo mahAmahimAo kareMti, karettA jeNeva sAIM sAI vimANAI, jeNeva sAI sAIM bhavaNAI, jeNeva sAo sAo sabhAo suhammAo, jeNeva sa-mANavagA ceiyakhaMbhA teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA vayarAmaesa golasamuggaesu freekahAo pakkhiti / pakkhivittA aggehiM varehiM gaMdhehiM a mallehi a accaiti // 227 // (jaMbu0 pa0 peja 130 ) [ 'usabhassa NaM 3' ityAdita: 'kAle gacchai' tti paryantaM prAgvat ] national kiraNAva | TIkA vyA0 // 348| elbrary.org Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 349 // ki. 30 18 tatra - (usabhassa naM 3 jAva savvadukkhappahINassa tiNNi vAsA addhanavamAsA vaikkatA, tao vi paraM egA sAgarovamakoDAkoDI tivAsa-addhanavamAsAhiyabAvAlIsAe vAsasahassehiM UNiyA kaMtA evaM mi samae samaNe bhagavaM mahAvIre parinibbue / tao vi paraM navavAsasayA vaikaMtA, dasamassa ya vAsasyassa ayaM asIime saMvaccha re kAle gacchai) < zrIRpabhasya 3 yAvat sarvaduHkhaprakSINasya trivarSA'rddhanavamAsAH vyatikrAntAH / tatospi paraM ekA sAgaropamakoTAkoTI trivarddhanamAsA'dhikairdvicatvAriMzatA varSasahasrairUnA vyatikrAntA / etasmin samaye zramaNo bhagavAn mahAvIraH parinirvRtaH / tato'pi paraM navavarSazatAni vyatikrAntAni dazamasya varSazatasya ayam azItitamaH saMvatsaraH kAlo gacchati // 228 // Jain Eaton International iti zrIjainazAsana saudhastambhAyamAna - mahAmahopAdhyAyazrIdharmasAgaragaNivaraviracitAyAM kalpakiraNAvalyAM saptamaM vyAkhyAnaM samAptam / >>> // 349 // ainelibrary.org Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kilpa kiraNAbalI TIkA dhyA08 350 // athA'STamaM vyAkhyAnaM prArabhyate / atha gaNadharAdisthavirAvalIlakSaNe dvitIye vAcye jaghanyavAcanayA sthavirAvalImAha['te NaM kAleNaM' ityAditaH 'huttha' tti paryantaM sugamam ] tatra-(teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa nava gaNA ikkArasa gaNaharA hutthA) < tasmin kAle tasmin samaye zramaNasya bhagavato mahAvIrasya nava gaNAH, nava gaNadharAzca abhavan // 1 // [se keNaTeNaM' ityAditaH 'hustha' ti yAvat ] tatra- (se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai samaNassa bhagavao mahAvIrassa nava gaNA ikkArasa gaNaharA hatthA ?) se zabda:-atha shbdaa'rthH| < atha kenA'rthena bhadanta ! evamucyate-zramaNasya bhagavato mahAvIrasya nava gaNA ekAdaza gaNadharAH abhavan ? > praznayituH ayamabhiprAyaH kila-'jAvaiyA jassa gaNA tAvaiA gaNaharA tassa' iti vacanAt / gaNadharasaGkhyAkA gaNA sarvajinAnAM, zrIvIrasya tu kimarthaM nava gaNA ekAdaza gaNadharAH ? iti // 2 // AcArya Aha [ 'samaNassa' ityAditaH 'ikkArasa gaNaharA huttha' tti paryantam ] tatra-(samaNassa bhagavao mahAvIrassa jiDhe iMdabhUI aNagAre goyamasagotte NaM paMcasamaNasayAI vaaei| majjhimae aggibhUI aNagAre goyamasagotte Na paMcasamaNasayAI vAei / kaNIyase aNagAre vAubhUInAme For Private & Personal use only OPPOREAAAA // 350 // Jain EL e mnational Digelibrary.org Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 351 // NaM goyamasagotte Na paMcasamaNasathAI vAei) < zramaNasya bhagavato mahAvIrasya jyeSThaH indrabhUtiH anagAro gautamagotra: pazca zramaNazatebhyaH vAcanAM dadAti / madhyamaH agnibhUtiH anagAraH gautamagotraH paJca zramaNazatebhyaH vAcanAM dadAti / kanIyAnnAmnA vAyubhUtiH anagAraH gautamagotraH paJca zramaNaza tebhyaH vAcanAM dadAti / > (there ajaviyatte bhAraghAegotte NaM paMcasamaNasayAI vAei / there ajasuhamme aggivesAyaNagotte NaM paMcasamaNasayAI vaaei| there maMDiyaputte vAsiTTasagotte NaM adadhuDhAI samaNasayAI vaaei| there moriyaputte kAsavagote NaM adadhuDhAI samaNasayAI vAei) < sthaviraH AryavyaktaH bhAradvAjagotraH paJca zramaNazatebhyaH vAcanAM dadAti / sthaviraH Arya sudharmaH agnivaizyAyanagotraH paJca zramaNazatebhyaH vAcanAM dadAti / sthaviraH maNDitaputraH vAsiSThasagotraH sArdhatrINi zramaNaza tebhyaH vAcanAM dadAti / sthaviraH mauryaputraH kAzyapagotra: sAdhatrINi zramaNazatebhyaH vAcanAM dadAti > (there apie goyamasagotte NaM there ayalabhAyA hAriyAyaNagotte NaM ee dunnivi therA tinni tinni samaNa sayAI vAeMti / there (ajja)meajje, there (aja)pabhAse ee dunnivi therA koDinnagotte NaM tiNi timNi samasayAI vAeMti) < sthaviraH akampito gautamagotraH, sthaviraH acalabhrAtA hAriyAyanagotra: etau dvAvapi sthavirau trINi trINi zramaNaza tebhyaH vAcanAM ddtH| sthavira metAryaH, sthaviraH prabhAsaH etau dvAvapi sthavirau kauDinyagotrau trINi trINi zramaNazatebhyaH vAcanAM dadataH> 'akampita-acalAbhrAtroH' ekaiva vAcanA jAtA / evaM 'metAryaprabhAsayoH api, iti yuktaM nava gaNA ekAdaza gaNadharAH / yasmAd-iha ekavAcaniko yatisamudAyo gnnH| maNDikazcAsau BARREAKISTAPER 3 // 35 // Jan E aton n ational s braryong Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 352 // vimAnanA nAmnA putrazca dhanadevasya mnnddikputrH| kecicca-maNDita iti nAma vyAcakSate / anye tu-'maNDitasya, putra: maNDitaputraH' /kiraNAvalaM TIkA iti samarthayanti / tatra-maNDita iti dhanadevasya nAmAntaramadyam / maNDika-mauryaputrayoH ekamAtRkatvena bhrAtroH api yad vyA08 bhinnagotrAbhidhAnaM tat pRthagra janakApekSayA / tatra-maNDi kasya pitA dhanadevaH, mauryaputrasya tu mauyaH, mAtA tu 'vijayAdevI' evaikA; 'avirodhazca tatra deze ekasmin pasyau mRte dvitIyapativaraNasya' iti vRddhaaH| (se teNaTeNaM ajo! evaM buccaisamaNassa bhagavao mahAvIrassa nava gaNA ikkArasa gaNaharA hatthA) < atha tenA'rthena > he Arya-nodaka! < evamucyate zramaNasya bhagavato mahAvIrasya nava gaNAH, ekAdaza gaNadharAH abhavan // 3 // ['savve ee samaNassa' ityAditaH 'niravaJcijA vucchinnA' iti paryantam ] tatra- (savve ee samaNassa bhagavao mahAvIrassa ikArasa gaNaharA duvAlasaMgiNo cauddasapugviNo) indrabhUtyAdayaH sarve'pi < ete zramaNasya bhagavato mahAvIrasya ekAdaza > gaNadharAH dvAdazA'GginaH-AcArAGgAdi-dRSTivAdAnta zrutavantaH svayaM tatpraNayanAt / cturdshpuurvinnH| 'dvAdazA'Ggina' iti / etenaiva caturdazapUrvitve labdhe yat punaH etadupAdAnaM, tadaGgeSu caturdazapUrvANAM prAdhAnyakhyApanArtha / prAdhAnyaM ca pUrva praNayanAt , anekavidyAmantrAdyarthamayatvAt , mahApramANatvAcca / dvAdazAGgitvaM caturdazapUrvitvaM ca sUtramAtragrahaNe'pi syAd iti tadapohArthamAha-(samattagaNipiDagadhAragA) samastagaNipiTakadhArakA:-gaNaH asya asti' iti gaNi:-bhAvA''cAryaH tasya piTakamiva-ratnAdikaraNDakamiva gaNipiTakaM-dvAdazAGgI / tadapi na dezataH sthUlabhadrasya itra, kintu samastaM-sarvA'kSarasannipAtitvAt taddhArayanti sUtrata: arthatazca ye, te tathA / 13 // 352 // Jain Educator Hernational For Private & Personal use only w i nelibrary.org ra Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 353 // (rAyagihe nayare mAsieNaM bhatteNaM apANa eNaM (pAovagaeNaM) kAlagayA jAva savvadukkhappahINA) < rAjagRhe nagare mAsikena bhaktena pAnIyAhArayajitena pAdapopagama nena kAlagatAH yAvat sarvaduHkhaprakSINAH > (there iMdabhUI there anjasuhamme siddhiM gae mahAvIre pacchA dunnivi therA parinivvuyA) tatra-nA gaNadharAH bhagavati jIvatyeva siddhi praaptaaH| < sthavirau> indrabhUti-sudharmANau tu tasmin siddhiM gate siddhau| (je ime ajattAe samaNA niggaMdhA viharaMti ee NaM sabve ajasuhammasma aNagArassa AvaccijA) < ye ceme> AryatayA Adyatve vA adyatanayuge apatyAni-tatsantAnajA ityrthH| (avasesA gaNaharA niravacA vucchinnA) < avazepAH gaNadharAH> nirapatyA:-ziSyasantAnarahitAH spasvamaraNakAle svasvagaNasya sudharmasvAmini nisargAt / sarve'pi gaNadharAH pAdapogamanena nivRtAH / yadAhu:'mAsaM pAovagayA savvevi a sabbaladdhisaMpannA / vajjarisaha saMghayaNA samacauraMsA ya saMThANA // 1 // [samaNe bhagavaM' ityAditaH 'saMkhittavAyaNAe' ti payantam ] tatra- (samaNe bhagavaM mahAbore kAsavagotte NaM) (sapaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa kAsavaguttassa ajasuhamme there aMtevAsI aggivesAyaNagotte 1) zrI vIrapaTTe zrIsudharmasvAmI pazcamo gnndhrH| tatsvarUpaM ca saGkSapeNedam-'kullAgasanniveze dhammilaviprasya bhAryA bhadilA / tasyAH kukSau samutpanna:, caturdazavidyAnidhAnaM, AGACAS // 353 // AAR Jain Educa t ional For Privale & Personal Use Only w orlprary.org Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa-3A paJcAzadvarSA'nte dIkSA, triMzadvarSANi yAvat zrIvIracaraNakamalaparicaryA, zrIvIramokSAd dvAdazavarSANi chAyasthyam / evaMdra kiraNAvalI TIkA dvinavativarSA'nte kevlotpttiH| tatra-aSTau varSANi kevaliparyAya paripAlya; zatavarSA''yuH jambUsvAminaM svapade saMsthApya // 354 // vyA08 siddhisaudhamadhyAsta' // (therassa NaM ajasuhammasma aggivesAyaNagottasta aja jaMbu nAme there aMtevAsI kAsavagotte Na 2) < sthavirasya AryasudhamaNaH agnivezyAyanagotrasya Arya jambUnAmA sthaviraH ziSyaH kAzyapagotra: > zrI jambUsvAmisvarUpaM caivam-rAjagRhe RSabha-dhAriNyoH putraH paJcamasvargAccyutaH avtiirnnH| jambUnAmA zaizavA'tikrame zrIsudharmasvAmisamIpe sukRtazravaNapurassaraM pratipannazIlasamyaktvo'pi pitroH dRDhAgrahabazAd aSTau kanyA: pariNItaH, paraM na || tAsAM premaga bhiH vAgbhiH vyAmohaM gtH| yata: 'samyaktva-zIlatumbAbhyAM bhavAbdhistIryate mukham / te dadhAno munijambUH strInadISu kathaM brUDet ? // 1 // ___ tataH-rAtrau tAH pratibodhayazcauryArthamAgataM catuHzatanavanavaticauraparikaritaM prabhavamapi prAbodhayat / tata:-prAtaH paJcazatacaura--aSTapriyA--poDazatajanakajananI--svajanakajananIbhiH saha svayaM paJcazatasaptaviMzatitamaH, navanavatikanakakoTIH parityajya pravajitaH / krameNa dustapatapastapyamAnaH kevalajJAnaM samprApya, SoDazavarSANi gArhasthye, viMzatiH chAmasthye, catuzcatvAriMzadvarSANi kevalitve iti azItivarSANi sarvA''yuH paripAlya zrIprabhavaprabhu svapade saMsthApya siddhisaudhamalazcakre / atra kavighaTanA-'jambUsamastalArakSo na bhUto na bhaviSyati / zivA'dhyavAhakAn sAdhUna caurAnapi cakAra yaH // 1 // // 354 // RECER-CAGe RECRUARc Jain Ed e rational For Privale & Personal Use Only ODolbrary.org Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 355 // prabhavo'pi prabhurjI yAccauryeNa haratA dhanam / lebhe'nA'cauryaharaM ratnatritayamadabhutam // 2 // tatra-'bArasabarisehiM goamu siddho vIrAo vIsahi suhammo / causaTThIe jaMbU vucchinnA tattha dasa ThANA // 1 // maNa-paramohi-pulAya AhAraga-khavaga-ubasa me kappe / saMjamatia-kevala-sijjhaNA ya jaMbummi vucchinnA' // 2 // tatra-saMyamatrika-parihAravizuddhika sUkSmasamparAya-yayAkhyAtacAritrarUpam / atrA'pi kavighaTanA lokottaraM hi saubhAgya jmbuusvaamimhaamuneH| adyApi yaM patiM prApya zivazrI nyamicchati // 1 // (therasta NaM aja jaMbunAmassa kAsavagottassa ajappabhave there aMtevAsI kaccAyaNasagotte NaM) < sthavirasya Arya jambUnAmnaH kAzyapagotrasya AryaprabhavaH sthaviraH ziSyaH kAtyAyanagotra:> anyadA ca prabhavaprabhuNA gaNe saGkaca ziSyArthamupayoge datte, tatra ca tathAgneiyA'darzane paratIrtheSu tadupayoge rAjagRhe-yajJaM yajan zayya bhavanAmA bhaTTo dadRze / tataH-tatra gatvA sAdhubhyAm-'aho ! kaSTam aho ! kaSTaM tatvaM na jJAyate param' iti vacaH zrAvitaH, pratimayA pratibodhya dIkSitaH / tadanu triMzadvaryANi gRhapAse, paJcAzadvarSANi yatitayA, iti azItivarSANi sarvAyuH paripAlya zrIzayyaMbhava svapade nyasya svargamagAditi prabhavaprabhukharUpam // 3 // (therassaNaM ajappabhavassa kaccAyaNasagottassa ajasijjaMbhave ghere aMtevAsI magagapiyA vacchasagotte 4) < sthavirasya Aryaprabhavasya kAtyAyanagotrasya AryazayyaMbhavaH sthaviraH ziSyaH mana kapitA vatsagotra:> zayaMbhavo'pi sAdhAnamukanijabhAryApramUtamanakAkhyaputrahitAya zrIdazavaikAlikaM kRtavAn / dazavakAlikamAnte'pi 'sijjabhavagaNahara ityaadi| NASAACCOREACHOTECTE | // 355 // Jain Edu ational For Privale & Personal use only brary.org Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpa // 356 // Jain Educati 222 krameNa zrIyazobhadraM svapadamalaGkRtIkRtya zrIvIrAd aSTanavati varSeH svarjagAma iti ||4|| (therasta NaM ajasijjaM bhavasya maNagapiuNo vacchasagottassa ajjajasabhadde dhere aMtevAsI luMgiyAyaNasagote saMkhitavApaNAe 5 ) zrIyazobhadrasUri zrIbhadrabAhu - saMbhUtavijayAkhyau ziSyau svapade saMsthApya svarlokamalaGkRtavAn / iti sakSiptavAcanAyAm ||5|| atha madhyamavAcanayA sthavirAvalImAha ['ajajasamadAo aggao evaM therAvalI bhaNiyA' ityAditaH 'ajjatAvasIsAhA niggayA' iti paryantam ] tatra - (ajjajasa bhaddAo aggao evaM therAvalI bhaNiyA / taM 0 -therassa NaM ajajasamaddassa tuMgiyAyaNasaguttassa aMtevAsI dube the|-there ajJasaMbhUavijae mADharasagote, there ajabhaddavAhU pAINasagote 6) - Arya yazabhadrAta agrataH evaM sthavirAvalI bhaNitA / tadyathA - sthavirasya Aryayazobhadrasya tuGgikAyanagotrasya ziSyau dvau sthavirau sthaviraH AryasambhUtavijayaH mADharagotraH, sthaviraH AryabhadrabAhu prAcInagotraH > 'ajabhaddavAhu' ti / pratiSThAnapure varAhamihira - bhadrabAhudvijI bAndhavo pravajitau / bhadrabAhoH AcAryapadAne ruSTaH san varAho dvijaveSamAhatya 'vArAhi' saMhitAM kRtvA nimittaiH jIvati / vakti ca loke - 'kApyaraNye zilAyAmahaM siMhalagnam amaNDayam | zayanAvasare tadabhaJjanasmRtyA, lagnabhaktyA tatra gamane siMhaM dRSTvA'pi tasyA'dho hastaprakSepeNa lagnabhaGge santuSTaH sUryaH pratyakSIbhUya stramaNDale nIlA ational kiraNAvaru TIkA vyA0 . // 356 forary.org Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 357 // 80 sarva grahacAraM mamAdarzayad' iti / anyadA rAjJaH puro - likhitakuNDAla ke vAtaprayogAt palArddha TimajJAtvA dvipaJcAzatpalamAnamatsyapAtakathane, zrIbhadrabAhubhiH tadante pAtaH sArdaikapaJcAzat palamAnaM cA'vAdi / tathA anyadA tena nRpanandanasya zatavarSA''yuH varttane- 'ete na vyavahArajJA' iti jainanindAyAM ca kriyamANAyAM, gurubhiH - 'saptadinaiH viDAlikAtaH mRtirUce' / tadanu rAjA purAt sarvaviDAlikAkarSaNe'pi saptamadine stanyaM pivato bAlasyopari biDAlikAkAravaktrArgalA pAtena maraNe, gurUNAM prazaMsA tasya ca nindA sarvatra prasasAra / tataH - kopAt mRtvA vyantarIbhUya azivotpAdanAdinA saGghamupasargayan, zrIgurUbhiH 'upasarga hara stotraM' kRtvA nyavAri / uktaM ca 'uvasaggaharaM thotaM kAUNa jeNa saMghakallANaM / karuNApareNa vihiyaM sa bhadrabAhu guru jayau || 1 || ( dherassa NaM ajasaMbhUavijayassa mADharasaguttassa aMtevAsI there ajathUlabhadde goyamasagotte 7) < sthavirasya AryasambhUtavijayasya mADharagotrasya ziSyaH sthaviraH AryasthUlabhadraH gautamagotra : > 'ajjathUlabhadde' ti / pATalIpure zakaTAlamantriputraH zrIsthUlabhadra :- dvAdazavarNANi kozAgRhe sthitaH / vararuciprayogAnmRte ca pitari, nandarAjJAssar mantramudrAdAnAya abhyarthitaH san pitRmRtyuM citte vicintya svayaM dIkSAmAdatta / pazcAcca zrI sambhUtavijayAntike vratAni pratipadya, tadAdezapurassaraM kozAgRhe caturmAsakamasthAt / tadante bahuhAvabhAvavidhAyinImapi tAM pratibodhyaH gurusamIpamAgataH san taiH 'duSkara- duSkarakAraka' iti saGghasamakSaM proce / tadvacasA pUrvAyAtA siMhaguhA 'hibila-kUpakASTasthAyinI munitrayI dUnA / teSu siMhaguhAsthAyI muniH matsareNa guruNA nivAryamANo'pi dvitIyacaturmAsyAM kozAgRhe gataH / dRSTvA ca Jain Education nemnational // 357 // helibrary.org Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvalI TokA vyA.8 // 358 // %ARRI-CHHATIS tAM divyarUpAM calacittaH ajani / tadanu tayA nepAladezA''nAyitaratnakambalaM khAle kSiptvA pratibodhitaH sannAgatya uvAca 'sthUlabhadraH sthUlabhadraH sa eko'khilasAdhuSu / yuktaM duHkaraduHkarakArako guruNA jage' // 1 // yataH-smarasiMhaguhAgehaM dRSTidRSTiviSAhibhUH / citrazAlA kUpapaTTaH kozAyAviSvasau sthitaH // ___ 'pupphaphalANaM ca rasaM murANa maMsANa mahiliANaM ca / jANatA je virayA te dukkarakArae vaMde // 1 // ___ kozA'pi tatpratibodhitA satI svakAminaM pukArpitaiH bANaiH dUrasthA''mralumbyAnayanagarvitaM rathakAraM sarpaparAzisthasUcyagrapuSpopari nRtyantI prAha'na dukkaraM aMbayalumbitoDanaM na dukaraM sarisavanacciyAe / taM dukaraM taM ca mahANubhAvaM jaM so muNi pamayavarNami vuccho // 1 // kavayo'pi-'girau guhAyAM vijane vanAntare, vAsaM zrayanto vazinaH sahasrazaH / hamrye'tiramye yuvatijanAntike, vazI sa ekaH zakaTAlanandanaH // 2 // yo'gnau praviSTo'pi hi naiva dagdhaH, chino na khddgaagrgtprcaarH| kRSNAhirandhre'pyupito na daSTo, nAkto'JjanAgAranivAsyaho ! yH||3|| vaizyA rAgavatI sadA tadanugA eDbhI rasai janaM zunaM dhAma manoharaM vapuraho ! navyo vayaH snggmH| kAlo'yaM jaladAvilastadapi yaH kAma jigAyA''darAt taM vande yuvatiprabodhakuzalaM zrIsthUlabhadraM munim // 4 // laa||358|| Sain E a tional bibrary.org Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 359 // %A8%AA%A9-% re ! kAma ! vAmanayanA tava mukhyamakhaM vIrA vasaMtapikapazcamacandramukhyAH / svatsevakA hariviraMcimahezvarAdyA hA hA hatAza ! muninA'pi kathaM hatastvam // 5 // zrInandiSeNa-rathane mi-munIzvarAI-buddhayA tvayA madana ! re ! munireSa dRssttH| jJAtaM na nemi-munijambU-sudarzanAnAM, turyoM bhaviSyati nihatya raNAGgaNe mAm // 6 // zrInemito'pi zakaTAlasutaM vicArya, manyAmahe vayamamuM bhaTamekameva / devo'dridargamadhiruhya jigAya mohaM, yanmohanAlayamayaM tu vazI pravizya // 7 // strIvibhramaizcalati lolamanA na dhIraH, zrIsthUlabhadra iva tAdRzasaGkaTe'pi / cUrNAyate padayo'pi jalAyate ca, vaiDUrya meti vikRti jvalanAt pavina / / 8 / / anyadA dvAdazavarSadurbhikSaprAnte pATalIpure aguNanAdinA vismRtAmekAdazAGgI saGghasambhUya saMhitavAn / tataH-dRSTivAdAya zrobhadravAdAnayanAya zrIsavena munidvaye prahite-'mahApAgArambhAH sampratyAgamanaM na bhAvi' iti tena jJApite punaH prahitamunidvandvana-'saGghAdezaM yo na kuryAt tasya ko daNDaH ?' ityukte gurubhirUce-'ma saGghabAhyaH kriyate' para zrIsaGghaH ziSyAnatra prahiNotu yathA tebhyo vAcanAM ddmH| tataH-sthUlabhadrAdyAH paJcazataziSyAH prahitAH / gurubhistu vAcanAsaptake pradIyamAne anye udbhagnAH / sthUlabhadrastu dazapUrvo vastuyonAmadhyaiSTa / anyadA ca svabhaginI: vanditumAyAtIH jJAtvA svazaktidarzanAya siMharUpaM cakre / tA bhItAH prtinivRttaaH| puna: guruvacasA jJAtvA''yAtAH / taM svabhAvasthaM vavandire / [yakSayA ca proce SASARSAEBASIBASTI 4 // 359 // Jain Educ a tional Najalnselibrary.org Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvalI TIkA vyA08 // 360 // AAAAAAACARE asmAbhiH samaM pravajitaH zrIyakaH, parvaNi mayaiva upavAsaM kAritaH, svrgtH| tata:-'ahaM-tatprAyazcittayAcanArtha, zrIsadhe | pratimAsthe, zAsanadevyA zrIsImandharasvAmIpArzva nItA / tanmukhAccUlAdvayaM lAtvA''gAm' iti] tataH-tAH svopAzraye gtaaH| tataH zrIgurubhiH taM [prAgamitradvijagRhanidhiprakAzanarUpaM cA'parAdhamudbhAvya 'vAcanAyA ayogyo'si' iti prokte saGghA''grahAd 'anyasmai tvayA na deyA' ityuktvA agrataH sUtrato vAcanA dde| kevalI caramo jambU-svAmyatha prabhavaprabhuH / zayyaMbhavo yazobhadraH sambhUtavijayastathA // 33 // bhadrabAhuH sthUlabhadraH zrutakevalino hi SaT / (abhi0 ciM0) (therassa NaM annathUlabhaddassa goyamasagottassa aMtevAsI duve therA-there ajamahAgirI elAvaccasagotte, there ajasuhatthI vAsiDhasagotte 8) < sthavirasya AryasthUlabhadrasya gautamagotrasya ziSyau dvau sthavirau-sthabiraH AryamahAgiriH elApatyagotraH, sthaviraH AryasuhastI vAziSThagotra:> 'ajjamahAgirI' ti / 'vucchinne jiNakappe kAhI jiNakappatulaNamiha dhiiro| taM vaMde muNivasahaM mahAgiriM paramacaraNadharaM // 1 // jiNakappaparIkammaM jo kAsI jassa saMthavamakAsI / sidvigharaMmi suhatthI taM ajamahAgiriM vaMde // 2 // 'ajasuhatthI' ti / vaMde ajjamahatthI muNipavaraM jeNa saMpaIrAyA / riddhi savvapasiddhaM cArittA pAvio paramaM // 1 // tathAhi-durbhikSe kvApi ibhyagRhe vividhAM bhikSAM sAdhubhyo dIyamAnAM vIkSya kazcid dramakaH zrImuhastisUriziSyasAdhubhyo l bhikSA mArgayan-'guravo jAnanti' iti taiH ukte gurupAce'pi AgataH, tathaiva yAcamAno lAbhaM vibhAvya, dattadIkSo, yathecchaM VACANCE // 360 // Jain Educ a tional For Privale & Personal use only IMonalibrary.org Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 36 // bhojito, visUcikayA cAritrA'numodanAto mRtvA, ujjayinyAM zreNikarAjapaTTe koNikaH, tatpaTTe udAyI, tatpa? navanandAH, tatpaTTe candraguptaH, tatpaTTe bindusAraH, tatpaTTe azokazrIH, tasya sutaH kuNAlaH, tannandanaH trikhaNDabhoktA sampratinAmA bhUpatirabhUt / sa ca jAtamAtra evaM pitAmahadattarAjyo, anyadA rathayAtrArthA''gata-zrImuhastisUrIn dRSTvA jAtajAtismRtiH'avyaktasAmAyikasya kiM phalam ?' iti pRcchan gurubhi:-'tatphalaM rAjyAdi' iti ukte jAtapratyayaH, dattopayogaiH taiH pratibodhitaH san sapAdakoTibimba-sapAdalakSanavInajinabhavana-patriMzatsahasrajIrNaprAsAdoddhAra-pazcanavatisahasrapittalamayapratimA'nekazatasahasrasatrazAlAdibhiH vibhUSitAM trikhaNDAmapi mahImakarot / anAryadezAnapi baraM muktvA pUrva sAdhuveSabhRtsvavaNThapreSaNAdinA sAdhuvihArayogyAn svasevakanRpAn jainadharmaratA~zca cakAra / tathA-'vastrapAtrA'nadadhyAdi-prAmukadravyavikrayam / ye kurvantyatha tAnurvIpatiH sampratirUcivAn // 1 // sAdhubhyaH saJcaradbhayo'gre, DhaukanIyaM svavastu bhoH| te yadA''dadate pUjyA-stebhyo dAtavyameva tat // 2 // asmatkozAdhikArI ca, channaM dAsyati yAcitam / mUlyamabhyulasallAbha, samastaM tasya vastunaH // 3 // atha te pRthivIbharnu-rAjJayA tadvayadhurmudA / azuddhamapi tacchuddha-buddhayA tvAdAyi sAdhubhiH // 4 // (therassaNaM ajasuhathissa vAsiTThasagottasta aMtevAsI duve therA-suTTiyasuppaDivuddhA koDiyakAkaMdagA vagyAvaccasaguttA 9) 'mudvia-muppaDiyuddha'tti / susthitaumuvihitakriyAniSThau supratibuddhau-mujJAtatattvau, tato vishessnnkrmdhaaryH| 'koTika-kAkandiko' iti nAma < vyAghrApatyagotrau / ka.ki.32 // 361 // Jain Educ a tional For Private & Personal use only Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Hour zrIkalpa kiraNAvala TIkA // 362 // vyA08 anye tu 'susthita-supratibuddhau' iti nAma / 'koTikakAkandiko' iti birudanAyaM vishepnnN| koTizaH sUrimantrajApaparijJAnAdinA koTikau, kAkanyAM nagayoM saJjAtatvAt kAkandikau, tato vizeSaNasamAsaH / triSaSTikArAstu-'musthitasupratibuddha' ityekameva nAmA''mananti / tadAzayaM vRddhA vidanti yena dvitvavyAghAtaH syAt / yadi paraM madhukaiTabhanyAyena'susthitena sahacaritaH supratibuddhaH iti pakSAzrayaNaM / tatra ca pUjyatvAdabahuvacanam iti // (therANaM suTThiya-suppaDibuddhANaM koDiyakAkaMdagANaM vagyAvaccasaguttANaM aMtevAsI there ajaiMdadinne kosiyagotte 10) < sthavirayoH susthita-supratibuddhayoH koTikakAkandikayoH vyAghrApatyagotrayoH ziSyaH sthaviraH AryaindradinnaH kauzikagotra:> (therassa NaM ajaIdadinnassa kosiyagottassa aMtevAsI there ajadinne goyamasagotte 11) < sthavirasya Aryaindradinnasya kauzikagotrasya ziSyaH sthaviraH AryadinnaH gautamagotra:> (therassa NaM ajadinnassa goyamasaguttassa aMtevAsI there ajasIhagirI jAIssare kosiyagotte 12) (therassa NaM ajasIhagirissa jAissarassa kosiyagottassa aMtevAsI there ajjavaire goyamasagotte 13) (therassa NaM ajjavairassa goyamasagottassa aMtevAsI there ajjavairaseNe ukkosiyagotte 14)< sthavirasya Aryavajrasya gautamagotrasya ziSyaH sthaviraH AryavajrasenaH utkauzikagotra:> (therassa NaM ajjavairaseNassa ukkosiyagottassa aMtevAsI cattAri therA-there ajjanAile, URUGUGURER // 362 // ( Jain Educ a tional For Private & Personal use only wwaghelibrary.org Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 363 // SAHARSAHARSASA there ajjapomile, there ajjajapaMte, there ajjatAvase 15) < sthavirasya Aryavajrasenasya utkauzikagotrasya ziSyAH catvAraH sthavirA:- sthaviraH AryanAgilaH, sthaviraH AryapomilaH, sthaviraH AryajayantaH, sthaviraH AryatApasaH > (therAo ajjanAilAo ajjanAilAsAhA NiggayA; therAo ajjapomilAo ajjapomilAsAhA NiggayA; therAo ajjajayaMtAo ajjajayaMtIsAhA NiggayA therAo ajjatAvasAo ajjatAvasIsAhA NiggayA iti) < sthavirataH AryanAgilataH AryanAgilAzAkhA nirgtaa| sthavirataH AryapomilataH AryapomilAzAkhA nirgatA / sthavirataH AryanayantataH AryajayantI zAkhA nirgatA / sthavirataH AryatApasataH AryatApasIzAkhA nirgatA iti > // 6 // atha vistaravAcanayA sthavirAvalImAha [vittharavAyaNAe puNa' ityAdita: 'kAsavagotte paNivayAmi' iti paryantama] tatra - (vittharavAyaNAe puNa ajjajasabhaddAo purao thirAvalI evaM viloijjai / taM0-therassaNaM ajjajasabhaddassa tuMgiyAyaNagottassa ime do therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA htthaa| taM-there ajjabhaddabAha pAINasagotte, there ajasaMbhUavijae mADharasagotte) < vistarapAcanayA punaH AryayazobhadrataH purataH sthavirAvaliH evaM vilokyate- > asyAM kila vAcanAyAM bhUrizo bhedA lekhakadopahetu kA evaapseyaaH| tatatsthavirANAM ca zAkhAH kulAni ca samprati nAvasIyante sajJAntaratirohitAni vA bhaviSyantIti / pAThaviSaya kanirgayaM kartumazakyatvenA'tratadvida evaM pramANam / tatra kulam-ekAcAryasantatiH, gaNastu-ekavAcanAcAramunisamudAyaH / yaduktaM balakAbalA Sain Educ a tional For Privale & Personal use only U www.anilibrary.org Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvala TIkA vyA04 // 364 // DISSE 'tattha kulaM vinneyaM egAyariyassa saMtati jaao| duNhakulANa miho puNa sAvikkhANaM gaNo hoi' // 1 // zAkhAstu-ekA''cAryasantatI eva puruSavizeSANaM pRthak pRthgndhyaaH| athavA-vivakSitAdyapuruSasantatiH zAkhA / yathAasmadIyA bairanAmnA vairIzAkhA / kulAni tu-tattacchiSyANAM pRthaka pRthgnvyaaH| yathA-'cAndrakulaM nAgendrakulam ' ityAdi / < tadyathA-sthavirasya Aryayazobhadrasya tuGgikA yanagotrasya imo dvau sthavirau ziSyau > 'ahAvaccA" iti-'na patanti yasminnutpanne durgatau ayazaHpaDU vA pUrvajAH tadapatyam' sadAcAriNazca suziSyAH pUrvajAn gurUn nobhayatrA'pi pAtayanti pratyuta prabhAsayanti iti yathA-'apatyA:' niyatazcetram / ata eva 'abhijJAtA:-sarvatra khyAtibhAjaH' ityrthH| (therassa NaM ajabhaddabAhassa pAINasagottassa ime cattAri therA aMtevAsI ahAvacA abhiNNAyA hutthaa| taM0-there godAse, there aggidatte, there jannadatte there somadatte, kAsavagotte NaM) (therehiMto godAsehiMto kAsavaguttehiMto ittha godAse nAma gaNe Niggae / tassa NaM imAo cattAri sAhAo evamAhijjaMtI / taM tAmalittiyA, koDirisiyA, poMDavaddhaNiyA, dAsIkhabbaDiyA) | PASSASARA can Educ a tional For Private & Personal use only woul trary.org Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 365 // hA (therassaNaM aja saMbhUavijayassa mADharasagottassa ime duvAlasa therA aMtevAsI ahAvacA abhiNNAyA husthA / taM. 'naMdaNabhadde there uvaNaMde tIsabhadda jasabhadde / there a sumiNabhadde maNibhadde puNNabhadde a // 1 // there a thUlabhadde ujjumaI jaMbunAmadhejje a / there a dIhabhadde there taha paMDubhadde a' // 2 // (therasta NaM ajjasaMbhUavijayassa mADharasagottassa imAo sattaaMtevAsINIo ahAvaccAo abhiNNAyAo hutthA / taM0 - jakkhA ya jakkhadinnA bhUA taha hoi bhUadinnA ya / seNA veNA reNA bhagiNIo thUlabhaddassa // < sthavirasya AryasambhUtavijayasya mADharagotrasya imAH sapta ziSyiNyaH ( ziSyAH) yathApatyAH khyAtibhAjaH abhavan / tadyathA-yakSA, yakSa dinnA, bhUtA bhUtadinnA / seNA veNA reNA bhaginyaH sthUlabhadrasya > / [seNA veNA' ityAdI kvacit 'seNA ' sthAne 'eNA' ityapi ] | (therassa NaM ajathUlabhaddassa goyamasagottassa do therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hutthA / taM0-- there ajamahAgirI elAbacca sagotte, there ajjasuhatthI vAsihasagote ) (therassa NaM ajamahAgirissa elAvaccasagottassa ime aDDa therA aMtevAsI abhiNNAyA hutthA / taM - there uttare, there balissahe, there dhaNaDDhe, there siriDDhe, there nAge, there koDinne, Jain Education national // 365 // eliorary.org Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvara TIkA vyA08 // 366 // ACESSE REGALOGOSTOSARIAGE there nAgamitte, there chalae rohagutte kosiyagotte NaM) (therehiMto NaM chaluehiMto rohaguttehiMto kosiyaguttehito tattha NaM terAsiA NiggayA)< sthavirebhyaH SaDulUkebhyo rohaguptebhyo kauzikagotrebhyaH tatra trairAzikA nirgatA> 'chalae rohagutte' tika-vivAdAvasare dravya-guNa-karma-sAmAnya-vizeSa-samavAyAH paTpadArthaprarUpakatvAta paTa / ulUkagotrotpannatvena uluukH| ulUkatvameva vyanakti-'kauzika-ulUka' zabdayoH nA'rthabhinnatvaM, trairAzikA-'jIva-ajIvanojIvA''khyarAzitrayaprarUpiNaH tacchippapraziSyAH / tadutpattistvevam-zrIvIrAt paJcazatacatuzcatvAriMzattame (544) varSe antaraJjikAyAM puyA (bhUtamahodyAnasthaH) bhUtaguhacaityastha zrIguptAcAryaziSyaH rohaguptaH anyadA-'vidyayA udaraM sphuTati' iti baddhodarapaTTaH vRzcika-sarpa-mUpaka-mRgI-varAhI-kAkI-zakunikArUpasaptavidyAkuzala-'podRzAlA'bhidhaparivrAjakapravAdivAdyamAnapaTahaM psprsh| tadanu guruH paThitasiddhatatpratipakSa-'mayUrI-nakulI-biDAlI-vyAnI-siMhI-ulUkI-ulAvakI' (zyenItinAmnA prasiddhA) iti saptavidyAH, zeSopadrave-'idaM tvayA bhrAmya yathA ajeyo bhavasi' ityuktvA arpi(ci)tarajoharaNa ca prApya tAbhiH vidyAbhiH vijitena (tajitena) tena-'saukhyA'saukhye, nIcoccau, muktisaMsArau, sArA'sArI, puNyapApe, zubhA'zubhe, sampadA''padau, jIvitamaraNe, jIvA'jIvau' ityAdi rAzidvayakakSAyA kakSIkRtAyAM tatpratibhAparAbhavArtham-'devAnAM tritayaM trayI hutabhujAM zaktitrayaM trisvarA-strailokyaM tripadI tripuSkaramatha tribrahma vrnnaasryH| traiguNyaM puruSatrayI trayamatho sandhyAdikAlatrayaM sandhyAnAM tritayaM vacasvayamathA'pyastriyaH saMsmRtAH // 1 // 'jIvA'jIvanojIva' ityAdi rAzitrayaM vyavasthApya taM vijitya mahAmahaHpUrva pazcAdAgatya gurUbhyaH sarva svavRttAntaM SHEMERA // 366 // Jain Educati Denational For Private & Personal use only i dibrary.org Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 367 // SHUKLAGUEUEGORELESH vyajJapayat / gurUbhirU ve-'vatsa! varaM cakre, paraM jIvA'jIvanonIva' iti rAzitrayavyavasthApanam 'utsUtram' iti tatra gatvA 'dadasta mithyAduSkRtaM' / tataH-kathaM tathAvidhaparSadi svayaM tathAprajJApya svayam apramANayAmi ?' iti saJjAtA'haGkAreNa tena na tathAcakre / tataH-SaNmAsI yAvad rAjasabhAyAM vAdamAsUtrya kRttikApaNe-'jIvA'jIvanojIva'mArgaNAdiyuktyA catuzcatvAriMzena pRcchAzatena nirloThitaH kathamapi svAgrahamatyajan gurUbhiH krudhA khelamAtrabhasmakSepeNa ziroguNDanapUrva saGgabAhyazcakre / tataH-paSTaH nivaH trairAzikaH / 'krameNa vaizeSikadarzanaM prakaTitam' iti // (therehiMto uttara-balissahehiMto tattha NaM uttara-balissahe nAmaM gaNe nnigge| tassa NaM imAo cattAri sAhAo evamAhiti / taM0-kosaMviA, suttavattiyA, koDavANI, caMdanAgarI) (therassa NaM ajasuhatthissa vAsiTThasagottassa ime duvAlasa therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hotthaa| taM jahA-there ajarohaNe, bhadajase, mehagaNi ya kaamiddddii| suTTiya-suppaDivuddhe rakkhi ataha rohagutte a||1|| isigutte sirigutte gaNI ya baMbhe gaNI ya taha some / dasadoya gaNaharA khalu ee sIsA suhthiss| 'there ajarohaNa' ityAdi-'AryarohaNaH, bhadrayazAH, meghaH, kAmaddhiH, susthitaH, supratibuddhaH, rakSitaH, rohaguptaH, RSiguptaH, zrIguptaH, brahmA, somaH' iti dvAdaza gaNadhAriNaH suhastiziSyAH // 5 // (therehiMto ajarohaNehiMto kAsavaguttahiMto tattha NaM uddehagaNe nAmaM gaNe Niggae / tassimAo cattAri EARNAMAARAMMA PH www.armedyorary:org Jain Educationminternational For Privale & Personal use only Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvara TIkA vyA0. // 368 // CRORSCCC HARASHTRA sAhAo NiggayAo, chacca kulAI evamAhijjaMti / se kiM taM sAhAo? sAhAo evamAhijjaMti / taM0-uduMbarijiyA, mAsapUriA, maipattiyA, pnnpttiyaa| setaM saahaao| se kiM taM kulAI ? evamAhijjati / ___ taM0-paDhamaM ca nAgabhUaM bIyaM puNa somabhUi hoi / aha ullagaccha taiaM cautthayaM hatthalijjaM tu // 1 // paMcamagaM naMdijja chaTuM puNa parihAsayaM hoi / uddehagaNassee chacca kulA huMti nAyavvA // 2 // ) (therehiMto NaM siriguttehiMto hAriyasagottahiMto ittha NaM cAraNagaNe nAma gaNe nnigge| tassa NaM imAo cattAri sAhAo, satta ya kulAI evamAhijjati / se kiM taM sAhAo? sAhAo evamAhijjaMti / taM jahA-hariamAlAgArI, saMkAsiA, gavedhuA, vijanAgarI / se taM saahaao| se kiM taM kulAI? kulAI evmaahijjti| taMjahA paDhamittha vatthalijjaM bIaM puNa pIidhammizra hoi / tai puNa hAlijjaM ca utthayaM pUsamittijaM // 1 // paMcamagaM mAlijjaM chaTuM puNa ajaveDayaM hoi| sattamagaM kaNhasahaM sattakulA cAraNagaNassa // 2 // (dheraihito NaM bhaddajasehito bhAraddAya[sa]guttehiMto ettha NaM uDuvADiyagaNe nAmaM gaNe nnigge| tassa NaM imAo cattAri sAhAo, tiNi kulAI evamAhiti / se kiM taM sAhAo? sAhAo evamAhiti / taM jahA-'caMpijjiA, bhaddijiA, kAkaMdiyA, mehalijjiA ' se taM saahaao| se kiM taM kulAI ? kulAI evamAhiti / ) taM jahA OM 368 Jain Education national For Privale & Personal use only Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CREAER 'bhaddajasiaMtaha bhaddaguttiaMtaiaMca hoi jasabhaI / eyAI uDuvADiyagaNassa tinneva ya kulaaii||1|| (therehito NaM kAmiDDIhiMto koDAlasaguttehiMto istha NaM vesavADiyagaNe nAmaM gaNe nnigge| tassa NaM imAo cattAri sAhAo, cattAri kulAI evamAhijjati / se kiM taM sAhAo? sAhAo evmaahijjNti| taM.-'sAvasthiA, rajjapAliyA, aMtarijjiyA, khemalijjiyA' se taM saahaao| se kiM taM kulAI ? kulAI evamAhijjati / taM jahA 'gaNiaM mehi kAmaDiaMca taha hoi iMdapuragaM ca / eyAI vesavADiya-gaNassa cattAri u kulAI // 1 // ) 8 (therehito NaM isiguttehito kArkadiehiMto vAsiTThasagottehiMto ittha NaM mANavagaNe nAmaM gaNe nnigge| tassa NaM imAo cattAri sAhAo, tiNNi u kulAI evamAhijjati / se kiM taM sAhAo ? sAhAo evamAhijjaMti / taM jahA-'kAsavajjiyA, goyamajjiA, vAsiDiA, sorahiA' se taM sAhAo / se kiM taM kulAI ? kulAI evamAhijjaMti / taM0-'isigutti ittha paDhama bIiaMisittiaMmuNeavvaM / taiaMca abhijayaMtaM tiNi kulA mANavagaNassa' KI (dherehiMto suTTia-tuppaDibuddhehito koDiyakAkadiehiMno vagyAvaccasagottehiMto ittha NaM koDiyagaNe nAma gaNe Niggae / tassa NaM imAo cattAri sAhAo cattAri kulAI evamAhijjati / se kiM taM sAhAo? sAhAo evamAhijjaMti / A NGA // 369 // G h an E emational For Private & Personal use only heibrary.org Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa kiraNAvalI TIkA 370 // vyA08 AAAAAAABAR || taM0-'uccAnAgarI, vijjAharIaM, vayarI a majjhimillA y| koDiyagaNassa eA havaMti cattArI sAhAo' 3 se taM sAhAo / se kiM taM kulAI ? kulAI evmaahijjti| taM.-'paDhamistha baMbhalijja viinAmeNa vtthlijjNtu| tai puNa vANijjaM ca utthaM puNa paNhavAhaNayaM // 1 // ) (therANaM suTTiya-suppaDibuddhANaM koDiyakAkaMdagANaM vagyAvaccasaguttANaM ime paMca therA aMtevAsI ahAbaccA abhiNNAyA hutthA / taM0-there ajjaiMdadinne, there piyagaMthe, there vijjAharagovAle kAsavagotte NaM, there isidatte, there arihadatte / dherehiMto NaM piyagaMthehiMto ittha NaM majjhimA sAhA nniggyaa| therehitoNaM vijjAharagovAlehito kAsavagottehiMto itthaM NaM vijjAharI sAhA nniggyaa| tatra-'piyagaMthetti-ekadA trizatajinabhavana-catu:zatalaukikaprAsAdA-'STAdazazatavipragRha-patriMzacchatavaNiggRha-navazatA''rAma-saptazatavApI-dvizatakUpa-saptazatasatrAgAravirAjamAne ajamerunikaTavartini subhaTapAla-rAjyasambandhini harSapure zrIpriyagranthasUrayaH abhyeyuH| tatra cA'nyadA dvijaiH yAge chAgo hantumArebhe / taiH zrAddhakarArpitavAsakSepe taM chAgamAgatya ambikA'dhitasthau / tata:-sa chAgo nabhasi bhUtvA babhANa'haniSyata nu mAM hutyai, badhnItA''yAta mAM hata / yuSmadvannidayaH syAM cet ? tadA hanmi kSaNena vaH // 1 // yatkRtaM rakSasAM drane, kupitena hanumatA / tatkaromyeva vaH svasthaH, kRpA cen ? nAntarA bhavet // 2 // yAvanti romakUpANi, pazugAtreSu bhArata ! / tAvadvarSasahasrANi, pacyante pazughAtakAH // 3 // SORRRRRRRIA 6 // 37 // Hemational For Privale & Personal use only Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 371 // AAAAAAAX yo dadyAt kAJcanaM meru, kRtsnAM caiva vasundharAm / ekasya jIvitaM dadyAn na ca tulyaM yudhiSThira ! // 4 // mahatAmapi dAnAnAM, kAlena kSIyate phalam / bhItA'bhayapradAnasya, kSaya eva na vidyate // 5 // kastvaM! prakAzayA''tmAnaM ?, tenotaM pAvako'smyaham / mamainaM vAhanaM kasmA-jighAMsatha pazuM vRthA ? // 6 // ihA'sti zrIpriyagrantha-sUrIndraH smupaagtH| taM pRcchata ? zuciM dharma, samAcarata zuddhitaH // 7 // yathA cakrI narendrANAM, dhAnuSkANAM dhnnyjyH| tathA dhuri sthitaH sAdhuH, sa ekaH satyavAdinAm // 8 // tata:-te tathA kRtavantaH iti // (therassa NaM ajaiMdadinnassa kAsavagottassa ajadinne there aMtevAsI goyamasagotte / therassa NaM ajadinnassa goamasagottassa ime do therA aMtevAsI ahAvacA abhiNNAyA hutthaa| taM jahA-there ajasaMtiseNie mADharasagutte, there ajasIhagirI jAIssare kosiyagotte / therehito NaM ajjasaMtiseNiehito mADharasagottehiMto ittha NaM uccAnAgarI sAhA nniggyaa| therassa NaM ajjasaMtiseNiassa mADharasagottassa ime cattAri therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNANa husthaa| (1000) taM jahA-there ajjaseNie, dhere anjatAvase, there aja kubere, there ajaisipAlie / therehiMto NaM ajaseNiehiMto ittha NaM ajaseNiyA saahaanniggyaa| therehito NaM ajjatAvasahiMto ityA ajjatAvasI sAhA nniggyaa| therehiMtoNaM ajakuberehito ajakuberI sAhA NiggayA / therehiMto NaM ajaisipAliehiMto ajaisipAliyA sAhA NiggayA) AAAAAAAAAA JORECARE // 37 // J Jain Educ abrary.org a tional Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIkalpa kiraNAvalI TIkA vyA08 / 372 // AAAAAAAFRICA cha (therassaNaM ajasIhagirissa jAIssarassa kosiyagottassa cattAritherA aMtevAsI ahAvacA abhiNNAyA husthaa| taM jahA-theredhaNagirI, there ajavaire, there ajasamie, there arihadinne / 'there ajjavaire' ti / tumbavanagrAme sunandA'bhidhAnAM sAdhAnAM bhAryA muktvA dhanagiriNA tapasyA jagRhe / sunandAnandanastu-svajanmasamaye eva pituH tapasyAmAkarNya jAtajAtismRtiH mAturudvagAya satataM rudannevA''ste / tataH-tayA sa SaNmAsavayA eva dhanagirisAdhoH arpitH| tena ca gocarasamaye-'adha tvayA sacittamacittaM vA yallabhyate tada grAhyam' iti guruvacaH smRtvA jagRhe / tata:-vajravatprabhUtabhArAkalitatvAd 'vajra' iti dattanAmA sAdhvyupAzraye zayyAtarIbhiH vaya'mAnaH pAlanakastha eva ekAdazAGgAni adhyaSTa / tataH-trivArSika: san mAtrA rAjasamakSaM vivAde anekasukhabhakSikAdibhiH lobhyamAno'pi pitRsAdhvarpitaM rajoharaNamevA'grahIt / tataH-mAtA'pi pravavAja / zizurapi aSTavarSAnte-ekadA tasya pUrvabhavavayasyaiH jRmbhakaiH ujjayinImArge vRSTinivRttau kUSmANDabhikSAyAM dIyamAnAyAm-'animiSatvAdinA devapiNDAvagame agrahaNe tuSTaiH taiH 'vaikriyalabdhi: dattA / punaH tathaiva-anyadA ghRtapuraiH parIkSAyAM 'nabhovidyA'pi / athaikadA vajramuniH guruSu bahibhUmau, sAdhuSu tu viharta gateSu sAghuveSTikAmadhyasthitaH tAsAM vAcanAM daatumaarebhe| guravaH tadvayatikaraM vijJAya, anyeSAM tad jJApanAya 'vajro vo vAcanAcAryaH' ityAdizya grAmaM gatavantaH / tataH-teSAM vinItAnAM vAcanAM dadau / te ca tadekavAcanayA tAvat peThuH yAvat gurubhyo nA'nekavAcanAbhirapi iti / te anyonyamabhyadhu:'yadi guravaH tatra vilambate tadA vajrAntike zIghraM zrutaskandhaH samApyate / tata:-guruSu AgateSu sa prAgapaThite ca zrute adhyApite zrIbhadraguptAcAryAntike dazapUrvANyadhIte sma / tataH-samprApta ripadaH pATalIpure pravezakSaNe-'mA bhUdivyarUpAkSepAnnagarakSobhaH' SACACAREERASAR | // 372 // Jain E n ternational For Private & Personal use only W anelibrary.org Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 373 // AAAAAAA iti zaGkayA zaktyA sakSiptarUpaH, kSIrAbavalabdhyA rAjAdInAM dharmopadezaM dideza / dvitIye ati-'na prabhoH guNAnurUpa rUpam' iti paurAlApaM zrutvA vikurvitasahasrAjastha: svAbhAvikarUpeNa dharmamupadizan akhilAnapi tAn vismApitavAn / tatra ca dhanazreSThitanayA rukmiNInAmnI sAdhvIbhyaHprAga-vijJAtaguNAnurAgiNI satI koTIdhanasahitA pitrA pradIyamAnA'pi prabodhya pravAjitA / __ atra kaviH-'mohAbdhizculukI cakre yena bAlena lIlayA / strInadIsnehapUrastaM varSi plAvayetkatham ? // 1 // tataH-svAminA padAnusArilabdhyA zrIAcArAGgamahAparijJA'dhyayanAt 'nabhogavidyA' uddabhre / ekadA-uttarasyAM durbhikSe zrIsaGgha paTe saMsthApya cArigrahaNArtha gatazayyAtaramapi locakaraNena sAdharmikatvaM khyApayantaM tatrA''ropya ca nabhastha eva sthAne sthAne caityAdIni vandamAnaH sa mubhikSAM purikApurI prApa / tatra ca bauddharAjJA jinacaityeSu puSpapratiSedhe kRte paryuSaNA-parvaNi sakhedaM zrAddhaiH vijJaptaH, vyomnotpatya mAhezvaryA puryA hutAzanAkhyadevasya bane pitRmitramArAmikaM kusumapraguNIkaraNArthaprAdizya himavadadi gtH| tatra ca zrIdevyA vvnde| tadanu prAga devA'rcArtha viracitamahApadma, tadarSitaM / hutAzanavanAviMzatilakSANi puSpANi cAdAya, vikuLa ca vimAnaM prAramitrajRmbhakA'marakRtagItabAditrAdyatulotsavaiH Agatya ahanmataM prAbhAvayat / tataHnRpatirapi zrAddho babhUva / anyadA dakSiNApathe biharan zrIvatraH zleSmaprakope bhojanAdanu grahaNAya karNe sthApitasuNThayAH pratikrAntimukhapotikApratilekhanAvasare patane pramAdamAgamya anazanArthI san 'dvAdazAbdaM durbhikSaM vibhAvya' 'lakSamUlyaudanAdbhikSA, yatrAhi tvamavApnuyAH / sumizanavabuddhayethAH, taduttaradinoSasi // 1 // ityuktvA vajrasenAbhikhyaM svaziSyam anyatra vyahArayat / svAntikasthasAdhUMzca durbhikSe bhikSAmalabhamAnAn vidyApiNDena RAPEOBAHARHAAR 6. ki. 32 // 373 // Sain Educ a tional For Privale & Personal Use Only library.org Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvalI TIkA vyA08 // 374 // kiyadinAni bhojayitvA saMvignAn paJcazataziSyAn sahodAya anazanArtha vAryamANamapi atiSThanta kSulla kathamapi vipratArya girimArohat / sa ca 'mA bhUdagurUNAmaprItiH' iti girimRle evaM taptazilAtale anazanaM kRtvA svaralaGkRtavAn / devaistutanmahimAna kriyamANaM dRSTvA sAdhavo'tyantaM sthiriibhuutaaH| tatra ca modakAdibhiH nimantrayantyA mithyAyadevyA aprIti vijJAya anyA''sanagirau gatvA anazanena divaM prApat / tataH-zakreNa sarathena gireH pradakSiNIkaraNAt 'rathAvata' iti naamaa'jni| tarUNAM ca namanAd adyApi taravo namrIbhUtA eva jaaynte| tatra ca dazamapUrva 'turya saMhananaM vyucchinnaM / tadanu ca zrIvajrasena: sopArake jinadattazrAddhabhAryezvarIgRhaM gtH| tayA ca lakSamUlyam annaM paktvA prakSipyamANaM viSaM guruvacaH procya nyavArayat (nyvaari)| prabhAte poteH pracuradhAnyAgamanAt saJjAte subhikSe jinadatto bhAryA-nAgendra-candrAditanayaparivRtaH prAvAjIt / tataH-tebhyaH catasraH zAkhA samajAyanta iti // (therehito NaM ajasamiehiMto goyamasaguttehiMto ittha NaM baMdIviyA sAhA NiggayA) AbhIradeze acalapurA''sanna kannA-bennA'nadyoHmadhye brahmadvIpe pnycshttaapsaaH| tepcekaH pAdale pena pralepamAtreNa 'bennA' muttIrya pAraNArtha yAti / tata:-'aho ! asya tapaHzaktiH' iti saJjAtacetazcitro vicitro janaH tadbhaktiparAyaNaH-'bhavadgurUNAM na ko'pi prabhAvaH' iti-zrAddhanindAtatparazvAsIt / tata:-taiH zrIvajrasvAmImAtulA''ryasamitasUrayaH aahuutaaH| tairUce-stoka| midaM / yata:-'pAdale pazaktiH' iti / zrAddhaiH te svagRhe pAdapAdukAdhAvanapurassaraM bhojitaaH| tataH-taiH sahaiva sarve'pi zrAddhA 1. duSkarmAvanibhidvaje zrIvaje svargamIyuSi / vyucchinnaM dazamaM pUrva turya sahananaM tathA // 12 // pariziSTaparvaNi // 374 // Jain Educat t ational For Private & Personal use only "Mobrary.org Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 375 // nadyantikamaguH / te ca tatra pravizanta eva brUDituM lagnAH / tataH - teSAM prAvarttata sarvatrA'pabhrAjanA / itazca - Aryasamita sUrayo'pi abhyeyuH / tataH - te lokabodhanAya cappaDikAM dadhA ucivAMsaH - 'benne ! paraM pAraM yAsyAmaH' ityukte kuThe milite babhUva paurANAM / tataH taiH parivRtAH sUrayaH tApasAzrame gatvA davA dharmopadezaM tAn pratyabubudhan / tadanu sarve'pi pratrajitAH prasasAra ca pravacanaprabhAvanA / tataH - tebhyo brahmadIpikAzAkhA nirgatA iti // tataH - 'mahAgiri suhastI ca sUriH zrIguNasundaraH / zyAmAryaH skandilAcAryoM, revatImitra sUrirAT // 1 // bhadragupta, zrIgupto vajrasUrirAT | yugapradhAnapravarA dazaite dazapUrviNaH || 2 || iti // zrI (therehiMto NaM ajaba irehiMto goyamasaguttehiMto ittha NaM ajjavayarIsAhA NiggayA / therassa NaM ajjavarassa goyamagottasa ime tinni therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hutthA / taM0-dhere ajjavairaseNe, there ajjavame, dherai ajarahe / therehiMto ajjavahara seNehiMto ittha NaM ajjanAilI sAhA NiggayA / therehiMto ajjaparamehiMto ajjapaumAsAhA NiggayA / therehiMto NaM ajjara hehiMto ittha NaM ajjajayaMtI sAhA NiggayA) Jain Educatinational (therassa NaM ajjarahassa vacchasaguttassa ajjapUsagirI there aMtevAsI kosiyagotte / therassa NaM ajapUsa girissa ko siyagottassa ajaphaggumitte there aMtevAsI goyamasagote / therassa NaM ajjapharagumittassa goyamasagottassa ajjadhaNagirI there aMtevAsI bAsihasagote / therassa NaM ajjadhaNagirissa vAsitagottassa ajjasivabhUI there aMtevAsI kucchasagote / // 375 www.brary.org Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa ukiraNAvara TIkA // 376 // vyA08 dherassaNaM ajjasivabhUIssa kucchasaguttassa ajjabhadde there aMtevAsI kaasvgotte| therassa NaM ajjabhaddasa kAsavagottassa ajjaNakkhatte there aMtevAsI kAsavagotte / dherassa NaM ajjaNakkhattassa kAsavagottassa ajjarakkhe there aMtevAsI kAsavagottA ''ajjarakkhe'tti-dazapuranagare purohitaH somadevaH, tadbhAryA somrudraa| tasyAH tanayaH AryarakSitanAmA videze gatvA caturdazavidhA adhiityaagtH| rAjAdikRtakariskandhAropaNAdibahusanmAno mAtuHpraNAmAvasare vizeSaharSamadRSTvA tatkAraNamapRcchat ? tayA paramAItyA Uce-'kimanena narakapAtahetunA adhItena' yadi ca mAM manyase tadA dRSTibAdamadhIva / tata:-taM bibhaNiSu:'dRSTInA-darzanAnAM vAda-vicAraH' iti nAmA'pyasya zobhanam iti nizi dhyAtvA, prAtaH ambAM pRSTvA, ikSuvATakasthasvamAtulatosaliputrAcAryasamIpe gacchan , svamilanArthamAgacchan mitrahastena sArddhanavekSuyaSTiH-'sArddhanavapUrvA'dhyayanasUcikA' dRSTvA, zakunaM matvA, mAtuH arpaNAya Adizya, upAzrayadvAraM prAptaH / 'DhaDara' zrAddhakRtavidhinA samunIn gurUn natvA upaviveza / tata:-zrAddhA'vandanena gurubhiH 'abhinavazrAddha' iti uktH| sAdhubhiH upalakSitazca, svasvarUpaM proce / gurubhistu yogyamavagamya svajanAdyutprAvAjanabhItyA anyatra gatvA pravAjitaH adhyApitazca svAntikasthaM zrutaM / tadanu ca pUrvA'dhyayanArtha zrIvajrasamIpe gacchannujjayinyAM zrIbhadraguptamarim anazanina nirayAmayat / tata:-'yo hi sopakramAyuSko vajreNa saha yAminIm / ekAmapi vaset so'numriyate'tra na saMzayaH // 1 // itivicintya gurubhiH-'svayA pRthagAlaye sthitvA'dhye yam' iti pUrvoditaH sannupAzraye upadhi muktvA zrI1 abArthe mUlaparyAyabodhikA klpaavcuurnnivilokniiyaa| (kalpakau0) ARREARS 4 // 376 / For Private & Personal use only ibrary.org Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 377 // pa vajra mavandata / tataH saH 'adya asmatpAya sapatadgrahaH kenA'pi Agantukajanena pItaH, kiJciccA'sthAd' itirAtridRSTasvapnAnusAreNa kiJcinnyUnadapUrvAdhyetAraM taM matvA svarUpaM ca pRSTvA, pRthagupAzrayasthitamadhyApayat / dazamapUrvayamakeSu adhIyamAneSu pitRbhiH sandezakaiH AkAraNe'pyanAgamanena tallaghubhrAtA phalgurakSitaH prapi / tena prabodhya so'pi pravrAjitaH / tataH svajanAn prabodhayitum utsukaH, adhyayanaparAjitazca - idaM pUrvamadyApi kiyadavaziSyate ?' iti gurUn papraccha / 'bindumAtramadhItam udadhitulyaM cAvaziSyate' iti gurubhiH ukte bhagnotsAho'pi gurugirA kiyadadhyaiSTa / tataH- dattopayogaiH gurubhiH zeSatacchratasya svasminneva vyucchedaM vijJAya, anujJAtaH saH saphalgurakSitaH dazapuraM prApa / tatra ca rAjAdinirmitapravezamahA mAtR-bhaginyAdisvajanAn prAtrAnayat / pitA tu putrAdyanurAgeNa pratrajitaH paraM snuSAdiGghriyA dhautika-yajJopavIta- cchatriko- pAnaha* kamaNDalUni na mumoca / tataH - guruzikSA bAlaiH saphalasAdhuvandane'pi bhavantaM chatrikAvantaM na vandAmahe' ityuktaH chatrikAmamucat / krameNa tathaiva kuNDikAM ( kamaNDaluM yajJopavIta - mupAnahAvapi / dhautikaM tu tathApi na muktavAn / anyadA ca anazanini sAdhau mRte guruzikSayA sAdhuSu vaiyAvRtyakRte parasparaM kalahAyamAneSu 'kimatra mahatI nirjarA'sti ?" iti guruM papraccha / gurubhiH - 'om' ityukte- 'ahaM vahAmi' ityUce / 'atrotpadyamAnAn upasargAn yadi soDhuM zaknutha tadA vahata, aparathA asmAkamariSTam ' iti gurukte - ' sa tamutkSipya vrajan guruzikSayA vAlaiH dhautikAkarSaNe guruNA colapaTTaH paridhApitaH / tataH pazcAtsthitasnuSAdi darzanAllajjito'pi - 'epa upasargaH soDhavyaH' iti vicintya tatkAryaM kRtvA pazcAdAgAt / tataH kimetad ? Anayata ghautikam ? iti gurukte vabhANa - 'kimadya dhautikena ? yada dRSTavyaM tattu dRSTam' iti colapaTTa evA'stu / tathApi trapayA mikSAmahiNDamAne asmin guravaH sAdhUn Jain Education national // 377 // rary.org Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvaru TIkA // 378 // vyA . zikSayitvA anyatra vihRtavantaH / sAdhavastu svaM svaM vihRtya bhuktavantaH / sa tu kSudhita evA'sthAt / dvitIye dine gurubhirAgataiH kRtrimakopakaraNe teSu-'kimepa svayaM na yAti?' iti prativadatsu gurubhiH vihattu gamane sa eva jagAma / kasyApi ibhyagRhe ajJAnAd apadvAreNa vrajastena-dvAreNa ehi ? ityukta:-'zrIH yatastataH AyAntI sundarA' iti vadastatra dvAtriMzanmodakAn lbdhvaa''gtH| 'dvAtriMzacchiSyA asmAkaM paramparayA bhaviSyanti tti gurubhira pa nimittamagrahIt / tataH-prathamalAbhavAd gurUvatyA teSu sAdhUnAM datteSu punaH paramAnnamAnIya svayaM bubhuje| labdhisampannatvAd bAla-glAnAdInAmAdhArazca jajJe / tata:tasya ca gacche trayaH pussymitraaH-'durvlikaapussy-ghRtpussy-vstrpussymitraashc'| catvArazca mahAprajJAH-'duIlikApuSyamitra-bandhya -phalgurakSita-goSThAmAhilA bbhuuvuH| ekadA ca 'indraH zrIsImandharavacasA kAlakasUrivat zrIAyarakSitasUrIn parIkSya vanditvA zAlAdvAraM parAvartya gataH / tataH-taiH medhAhAni vibhAvya sUtrasya caturdhA'pyanuyogaH pRthgvyvsthaapitH| iti AryarakSitasvarUpam / / dherassaNaM ajjarakkhassa kAsavagottassa ajjanAge dhere aMtevAsI goymsgotte| dherassaNaM ajjanAgassa goyamagottassa ajjajehille dhere aMtevAsI vaasiddhsgotte| therassa NaM ajjajehillassa vAsiTThasagottassa ajjaviNhu there aMtevAsI mADharasagotte / therassa NaM ajjaviNhussa mADharasagottassa ajjakAlae there aMtevAsI goyamasagotte) (therassa NaM ajjakAlagassa goyamagottassa ime duve dherA aMtevAsI goyamasagotte-dhere ajjasaMpalie, dhere ajjabhadde / eesiM duNhavi therANaM goyamasagottANaM ajjavur3e there aMtevAsI goyamasagotte) 455 AAAAA // 378 - Jain Educ a tional For Privale & Personal Use Only www -library.org Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 379 // (therasta NaM ajjavuDussa goyamasagottassa ajjasaMghapAlie there aMtevAsI goyamasagote / therasta NaM ajjasaMghapAliyassa goyamasagottassa ajjahasthI there aMtevAsI kAsavagotte / therassa NaM ajjahasthissa kAsavaguttassa ajjadhamme yere aMtevAsI suvvayagotte / therassa NaM ajjadhammassa subvayagottassa ajjasIhe there aMtevAsI kAsavagotte / therassa NaM ajjasIhassa kAsavagottassa ajjadhamme there aMtevAsI kAsavagotte / therassa NaM ajjadhammassa kAsavagottassa ajjasaMDille there aMtevAsI / ) vaMdAmi phaggumittaM ca goyamaM ghaNagiriM ca vAsihaM / kucchaM sivabhUIpi a kosia durjana kaNhe a (1) // 1 // te baMdi sirasA bhaddaM vaMdAmi kAsavaMguktaM / nakkhaM kAsavagosa rakkhapi a kAsavaM vaMde // 2 // vaMdAmi ajjanAgaM goamaM jehilaM ca vAsihaM / viNhuM mADharagotta kAlagamavi goamaM vaMde // 3 // gojamaguttakumAraM saMpaliyaM taha ya bhaddayaM vaMde / theraM ca ajjavu goamaguttaM nama'sAmi ||4|| te baMdiUNa sirasA thirasattacaritanANasaMpannaM / yeraM ca saMghavAlia goamattaM paNivayAmi ||5|| vaMdAmi ajjahatthi ca kAsavaM khaMtisAgaraM dhoraM / gimhANa paDhamamAse kAlagayaM caiva suddhassa // 6 // vaMdAmi ajjadhammaM suvvayaM solaladdhisaMpannaM / jassa nikkhamaNe devo chattaM varamuttamaM vahai ||7|| hatha kAsavagataM dhammaMthi sivasAhagaM pnnivyaami| sIhaM kAsavaguttaM dhammaMpi a kAsavaM vaMde // 8 // // 37 Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 380 // te vaMdiUNa sirasA thirasattacarittaNANasaMpannaM / theraM ca ajjajaMbuM goamagottaM nama'sAmi // 9 // miumaddava saMpannaM uvautta nANadaMsaNacarite / theraM ca naMdiaMpi a kAsavaguktaM paNivayAmi // 10 // tatto athiracaritaM uttamasammattasattasaMjutta / desigaNikhamAsamaNaM mADharaguttaM nama'sAmi // 11 // tatto aNuogadharaM dhIraM maisAgaraM mahAsattaM / thiraguttakhamAsamaNaM vacchasaguttaM paNivayAmi // 12 // tatto a nANadaMsaNacarittatavasuTThi guNamahataM / theraM kumAradhammaM vaMdAmi gaNiM guNovaveaM // 13 // suttattharayaNa bharie khamadamamaddavaguNehiM saMpanne / devaDikhamAsamaNe kAsavagutte paNivayAmi // 14 // 'vaMdAmi pharagumitaM ' ityAdi gAthAcaturdazakaM / tatra - AbhiH gadyokto'rthaH punaH padyaiH saGgRhItaH iti na paunaruvatyazaGkApi / 'kucchaM'ti kutsagotraM / 'gimhANaM' ti grISmasya prathamamAse-caitre, kAlagayaM'ti 'kAlagataM, 'suddhassa'ti zuklapakSe | 'varamuttamaM 'ti varA-zreSThA mA lakSmIH tayA uttamaM chatraM vahati-yasya zirasi dhArayati devaH pUrvasaGgatikaH kazcid / 'miumaddavasaMpannaM'ti mRdunA-madhureNa mArdavena - mAnatyAgena sampannam / athavA mRdukaM - karuNArdrahRdayam adravasampannaM- narmaNA asampannam iti / iti sthavirAvalI sampUrNA / iti zrIjainazAsana saudhastambhAyamAna - mahAmahopAdhyAyazrIdharmasAgaragaNivaraviracitAyAM kalpakiraNAvalyAM aSTamaM vyAkhyAnaM samAptam / wwwwwwwwww Jain Educationmational kiraNA TIkA vyA0 // 380 www.jbrary.org Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 381 // AARRERESTECREGALBAHARHAA atha navamaM vyAkhyAnaM prArabhyate / atha paryuSaNAsAmAcArIlakSaNaM tRtIyaM vAcyaM vivakSa:- prathamaM paryuSaNA kadA vidheyA' iti ziSya-aziSyAdidRSTAntenAha ['teNaM kAleNaM' ityAditaH ''vAsAvAsaM pajosavei' ti paryantam ] tatra - (teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse vakte vAsAvAsaM pajjosavei) aSADhacaturmAsakadinAdArabhya saviMzatirAtre mAse vyatikrAnte bhagavAn 'pajjosavei' tipayuSaNAmakApIt / (se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai-samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse vakte vAsAvAsaM pajjosavei ?) 'se keNaDheNaM' ityAdi praznavAkyam // 1 // nirvacanavAkyamAha- [ 'jao of' ityAditaH 'pajjosaveiti yAvat ] __ tatra- (jao NaM pAeNaM agArINaM agArAI) yataH- NaM vAkyAlaGkAre, prAyeNa agAriNAM-gRhasthAnAm agArANigRhANi (kaDiyAI) kaTayukAni (ukaMpiyAI) dhavalitAni (channAI) tRNAdibhiH (littAI) chagaNAdyaiH kvacicca| (guttAI) tti pAThaH tatra guptAni vRttikaraNa-dvAra-pidhAnAdibhiH] (ghaTAI) viSamabhUmibhaJjanAt (maTThAI) zlakSNIkRtAni [kyacit (saMmaTThAI) tti samantAt mRSTAni-mamRNIkRtAni] (saMpadhUmiAI) saugandhyA''pAdanArtha dhUpanairvAsitAni (khAodagAI) kRtapraNAlIrUpajalamArgANi (khAyaniddhamaNAI) ti niddhamaNaM-khAlaM yena gRhAjjalaM nirgacchati (appaNo aTThAe // 381 // For Privale & Personal use only K Jan Education inational onbrary.org Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvalI TokA vyA09 / 382 // kaDAI) tti AtmArtha-svArtha gRhasthairityarthaH kRtAni--'karote' parikArthatvAt parikamitAni / cUrNikArastu-'kaDiAI pAsehiM, ukkaMpiAI uvari' ityAha / (paribhuttAI) paribhuktAni-taiH svayaM paribhujyamAnatvAt / ata eva (pariNAmiyAI) pariNAmitAni-acittIkRtAni (bhavaMti) bhavanti (se teNaTeNaM evaM vuccai-samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse vaikate vAsAvAsaM pajjosavei) tataH saviMzatirAtrai mAse gate iti // 2 // ['jahA NaM' ityAditaH 'therA vi vAsAvAsaM pajjosaviti' ti paryantaM] (jahA NaM samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse vahakaMte vAsAvAsaM pajosavei, tahA NaM gaNaharAvi vAsANaM savIsairAe mAse vakte vAsAvAsaM pajosarviti) 3 (jahA gaM gaNaharA vAsANaM jAva pajosarviti tahA NaM gaNa harasIsAvi vAsANaM jAva pajjosarviti) 4 (jahA NaM gaNaharasIsA vAsANaM | jAva pajjosarviti tahA NaM therA vi vAsAvAsaM pajjosarviti) trINi sUtrANi subodhAni, paraM sthavirA:sthavirakalpikAH // 34 // 5 // ['jahA NaM' ityAditaH 'pajjosarviti' tti paryantam] tatra-(jahA NaM therA vAsANaM jAva pajjosarviti tahA NaM je ime ajjattAe) tti adyakAlInA AryatayA 'vratasthaviratvena' ityeke (samaNA niggaMthA viharaMti te via NaM vAsANaM jAva pajjosarviti) yadi puna: prathamameva-'vayaM-sthitAH sma' iti sAdhavo vadeyuH; tadA te pravrajitAnAmavasthAnena subhikSaM sambhAvya, tathA-taptA ayogola BHASHASIRAMASKASIRSASAR // 382 // Jain Edetan emational For Private & Personal use only melibrary.org Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 383 // ENABREASEA SUGUAGREEMEER kalpA dantAlakSetrakarSaNa-gRhAcchAdanAdIni kayuH, tathA c-adhikrnndossaaH| ata:-tatparihArAya paJcAzatA dinaH 'sthitAH sma' iti vAcyam // 6 // tatra- (jahA NaM ime ajjattAe sapaNA niggaMthAvi vAsANaM savIsairAe mAse vaikaMte vAsAvAsaM pajjosaviti tahA NaM amhaMpi AyariyA-uvajjhAyA vAsANaM jAva pajjosarviti 7 (jahA NaM amhaM AyariyA-uvajjhAyA vAsANaM jAva pajjosaviMti tahA NaM amhevi vAsANaM savIsairAe mAse vaite vAsAvAsaM pajjosavemo. aMtarAvi a se kappai pajjosavittae, no se kappar3a taM rayaNi uvAyaNAvittae) ['jahA NaM' ityAditaH 'no se kappai taM rayaNiM uvAyaNAvittae' tti paryantam ] sUtradvayaM // 8 // tatra-antarA'pi ca-arvAgapi ca kalpate paryuSituM, na kalpate tAM rajani bhAdrapadazukalapaJcamI 'uvAyaNAvittae'tti atikramituM / 'upa nivAse' iti AgamikaH, 'vasaM nivAse' iti gaNasambandhI vA dhAtuH / iha paryuSaNA dvividhA-gRhijJAtA'jJAtabhedAt / tatra gRhiNAmajJAtA-yasyAM varSAyogyapIThaphalakAdau prApte kalpoktadravyakSetra-lAla-bhAvasthApanA kriyate / sA ca-ApAhapUrNimAsyAM yogyakSetrA'nAve pazca paJca dinavRddhayA daza parvatithikrameNa yAvata zrAvaNakRSNapazcadazyAmeveti / gRhijJAtA tu dvidhA-sAMvatsarikakRtya viziSTA, gRhijJAtamAtrA ca / tatra sAMvatsarikakRtyAni 'saMvatsarapratikrAntiluzcanaM cA'STamaM tapaH / sahidbhaktipUjA ca saGghasya kSAmaNaM mithaH // 1 // etatkRtyaviziSTA ca bhAdrasitapaJcamyAmeva, kAlakAcAryAdezAccasAmprataMcaturthyAmapi janaprakaTaM kaaryaa| dvitIyA tu-abhivaddhitavarSe caturmAsakadinAdArabhya dha mA // 383 // Jain Educ a tional For Privale & Personal use only library.org Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvalI TIkA byA09 // 384 // SECRUC-%ACTERA viMzatyA dinaiH 'vayaM atra sthitAH sma' iti pRcchatA gRhasthAnAM puro vadanti | gRhijJAtamAtrameva, tadapi jainaTippanakAnusAreNa / yataH-tatra yugamadhye pauSaH, yugAnte ca ASADha eva varddhate, nA'nye mAsAH / taccA'dhunA samyag na jJAyate / ataH'pazcAzataiva dinaiH paryuSaNA saGgatA' iti vRddhaaH| atra kazcid ucchvaNaH zrAvaNikaH zaGkate-nanu bhoH! zrAvaNavRddhau zrAvaNasitacaturthyAmeva paryuSaNAparva yuktaM, na punarbhAdrapadasitacaturthA / dinAnAmazItyA''patyA 'samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse vaikkate vAsAvAsaM pajjosavei'tti zrIkalpasUtrAdipravacanabAdhA syAda / iti cet / ahozciddevAnupriya! AzvinamAsavRddhau AzvinamAsa eva caturdazyAM catusasakakRtyaM kartavyaM syAt , kArtikasitacaturdazyAM tu zatadinA''pattyA 'samaNe bhagavaM mahAvIre savIsairAe mAse vakte sattari rAiMdiyAehiM sesehiM vAsAvAsaM pajjosavei'tti zrIsamavAyAGgAdipravacanabAdhA syAd ityapi vaktavye vAcAlasya te kimayuktaM syAt ? AgamanyAyasya ubhayatrA'pi samAnatvAt / nanu bhavedevaM yadi caturmAsakAni ASADhAdimAsapratibaddhAni na syuH| tasmAt kArtikacaturmAsakaM kArtikasitacaturdazyAmeva yuktaM / dinagaNanAyAM tu-'adhikamAsaH kAlacUlA' iti avivakSaNAdinAnAM saptatireva iti kutaH pravacanabAdhA iti cet ? aho sudRgu ! paryuSaNAparvA'pi bhAdrapadapratibaddhaM bhAdrasitacaturthyAmeva yuktaM / dinagaNanAyAM tu-'adhikamAsa kAlacUlA' iti paJcAza deva dinAH sampadyante, kutaH ! azItivArtApi / na ca bhAdrapadapratibaddhatvaM paryuSaNAparvaNo'nAgamika ? bahuvAgameSu pratipAdanAt / tathAhi-'aNNayA pajjosavaNA divase Agae ajjakAlageNa sAlavAhaNo bhaNio-"bhadavayajuNDapaMcamIe pajjosavaNA raNNA bhaNio" ityAdi shriipryussnnaaklpcuunnauN| tathA // 384 // Jain Educatnternational For Privale & Personal use only remibrary.org Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||385 // nachaABABAAAAAAAP 'sIso pucchati-iANi kahaM cautthIe apavve pajjosavijjati ? / Ayario bhaNati-kAraNiA cautthI, ajjakAlagAyarieNa pvttiaa| kahaM ? bhaNNate kAraNaM / (1) kAlagAyario viharaMto ujjeNi go| tattha vAsAvAsaMtaraM tthio| tattha nagarIe balamitto rAyA, tassa kaNiTTho bhAyA bhANumitto jubarAyA / tesiM bhagiNI bhANusirI nAma / tassa putto balabhANuNAma / so a pagaibhaddaviNIyayAe sAhu pajjuvAsati / Ayariehi se dhammo kahio, paDibuddho, pavvAvio a| tehiM a balamitta-bhANumittehiM ruTehiM kAlagajjo apajjosavio nidhisao ko| (2) kei AyariA bhaNaMti-jahA balamittabhANumittA kAlagAyariyAANaM bhAgiNejjA bhavaMti, 'mAtulo tti kAuM mahaMta AyaraM kareti / anbhuTThANAiaM accaMtaM ca purohiassa appattiyaM, bhaNai a-eso sUha-pAsaMDo vedAibAhiro raNNo aMto puNo puNo ullavaMto AyarieNa NippaTThappasiNavAgaraNo ko| tAhe so purohio Ayariyassa paduvo rAyANaM aNulome hi vipariNAmeti-erisayA mahANubhAvA ete jeNa paheNa gacchaMti teNa paheNa jati rAyA gacchati, payANi vA akkamati to asivaM bhavati / tamhA visajjeha / tAhe visajjiA / (3) aNNe bhaNaMti-raNNA upaAeNaM visjjiyaa| kahaM ? sabaMmi Nagare raNNA asaNA karAvi / tAhe NiggayA evamAdiANa kAraNANaM aNNatameNa NiggatA / viharaMtA viharaMtA pativANaM nagaraM te ptttthiaa| patidvANasamaNasaMghassa ya ajja-kAlagajjehiM saMdiTuM-jAvaI AgacchAmi tAva tumbhehiM No pajjosavia / tattha ya sAlavAhaNo | rAyA, so a sAvao / so a kAlagajja iMtaM soUga Niggao abhimuho, samaNasaMgho a, mahAvibhUie [pajosaviavvaM] paviTTho kaalgjjo| paviTehiM a bhaNi 'bhadavayamuddhapaMcamIe pajjosavijjai' samaNasaMgheNa paDivaNaM, tAhe raNA AARE ka.ki.33 97 // 385 // Jain Education national For Private & Personal use only wwwdary.org Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvala TIkA vyA09 // 386 // bhaNibhaM-tadivasa mama logANuva(vi)ttIe iMdo aNujAe(Ne)avyo hohi ti sAhU ceIe a Na pajjuvAsessaM to chaTThIe pajjI- savaNA kijau / Ayariehi bhaNi-Na vaTTati atikkamiuM / tAhe raNNA bhaNi-tA aNAgayacautthIe pajjosavijjati / AyariehiM bhaNiaM-evaM bhavatu / tAhe cautthIe pajjosaviraM / evaM jugappahANehiM kAraNe cautthI pavattiA , sA ceva aNumayA sabbasAhUNaM ityAdi / zrInizIthacUNi dshmoddeshke| tathA tatraiva kaSAyaviSaye-'gaccho a dunnimAse' ityAdi gAthAvyAkhyAne-'bhaddavayamuddhapaMcamIe adhikaraNe uppaNNe saMvaccharo bhavai, chaTTIe egadiNUNo saMvaccharo bhavati / evamikkikkadiNaM pariharaMteNa tAva ANeavvaM jAva ThavaNadiNu'tti / evam anyadhapi grantheSu yatra kvApi paryuSaNAnirUpaNaM tatra bhAdrapadavizeSitameva / AstAmanyaH zrAvaNikasagotra: sandehaviSauSadhIkAro'pi kalyANakAdiSu svamataM poSayannapi paryuSaNAparva tu bhAdrapadavizeSitamevoktavAn , na punaH kvApi kenApyabhivaddhitamAse zrAvaNavizeSitaM / sarvasAdhusarvacaityavandanA-AlocanA-aSTamatapaHloca-vArSikapratikramaNaviziSTaM paryuSaNAparva, pratipAditaM / yattu kazcit-kimadhikamAsaH kAkena bhakSitaH ? kiM vA tasmin mAsi pAtakaM na bhavati ? uta bubhukSAdikaM na lagati ? ityAdhupahAsyavAk bhavati, sa hi yakSAvezojjhitavasano'pi alakRta puruSa prati uphsnnivaagntvyH| kathamanyathA paJcabhirmAsaiH caturmAsaM trayodazabhizca dvAdazamAsAtmakaM saMvatsaram , abhivaditavarSe avANo'pi itthamakathayiSyat ? / nanu sarvatrA'pyAgame-'cauNhaM mAsANaM, aDhaNhaM pakkhANaM' ityAdi / tathA-'bArasaha mAsANaM, cauvImaNhaM pakkhANaM' ityAdi-pATha evopalabhyate / na punaH tatsthAne kyApi-'paMcaNDaM mAsANaM, dasahaM pakkhANaM, paMcAsuttarasayarAiMdiyANaM' ityAdi / tathA DAURABHARA | // 386 // JainEducebdanational For Privale & Personal Use Only Sarabrary.org Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 387 // 'terasaNDaM mAsANaM, chabbIsahaM pakkhANaM tinnisayanauirAiMdiyANaM' ityAgamapAThavalenaiva paJcabhirapi mAsaiH caturmAsyeva, trayodazamAsaizca saMvatsara eva svIkriyate iti cet ? / citraM bhavadvadane'pi amRtabudabudodbhavaH / yataH-svayamevAyAto'si asmadabhimatamArge / nahi kvApi Agame-'bhaddavayasuddhapaMcamIe pajjosavijjai' ti pAThavat 'abhivaDDiavarise sAvaNasuddhapaMcamIe pajjosavijjai' tti pATha upalabhyate / tasmAnmuzca muzca zrAvaNaparyuSaNAparvagarvam / evamanyeSvapi sthaviranavakalpavihArAdilokottarakRtyeSadhiko mAso na vivkssitH| 'AsADhamAse dupayA' ityAdi sUryacAre'pi tathaiva / tathA loke'pi zuddhavarSAntarabhAviSu niyatadinapratibaddhA'kSatatRtIya-dIpotsavAdiSu parvasvapi adhikamAso nA'dhikriyate / mAsAniyatAnyapi kAnicit zobhanAni kRtyAni-'varddhitamAso napuMsaka' iti kRtvA tyatAni, iti jyoti zAstreSu supratItaM / nanu tarhi pratidivasA'nuSTheya-sAdhudAna-jinapUjAdyanuSThAnasya parvA'nuSTheya-pAkSikapratikramaNAdezca prayAsamAtrataivA''padyate / varddhitamAsasya napuMsakatvena tatkRtyasyApi akiJcitkaratvAditi cet ? / aho ! vaidagdhya-nahi napuMsako'pi sthApatyotpattiM pratyakizci- 2 karaH san sarvakArya pratyakizcitkara eva / tadvadadhikamAso'pi na sarvatrApramANaM, kintu yatkRtyaM prati yo mAso nAmagrAheNa niyataH, tatkRtyaM tasminneva mAsi vidheya, nA'nyatra, iti vivakSayA tithirikha nyuunaadhikmaaso'pyupekssnniiyH| anyatra tu gaNyate'pi / tathAhi-vivakSita hi pAkSikapratikramaNaM / tacca-caturdazyAM niyataM, sA ca yadi abhivaditA tadA prathamAM parityajya dvitIyA'dhikartavyA / dinagaganAyAM tvasyA anyAsAM vA vRddhau sambhavanto'pi poDaza dinAH paJcadazaiva gaNyante evaM kSINAyAM haiM| caturdazA'pi dinA paJcadazaiveti bodhyam / tadvadatrApi vivakSitaM kRtya sAMvatsarikapratikramaNAdikaM tacca niyataM bhAdrapade / unakAvara MORROR // 387 Jain Educa t ional For Privale & Personal Use Only U W ary.org Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAra TIkA vyA0 // 388 // SAESAERAEAAAA sa ca yadyabhivaddhitaH tadA prathamaM parityajya dvitIyo'dhikriyate / dinagaNanAyAM svasya anyasya vA mAsasya vRddhau sambhavanto'pyazItidinAH pazcAzadeva gaNyante / yathA-tavA'pyabhimatA paJcamAsyapi caturmAsIti / yaccoktaM-'sAdhudAnAdeH prayAsamAtratA' iti, tadayuktameva / yataH-sAdhudAnajinapUjAdikaM na mAsapratibaddhaM, kintu dinamAtrapratibaddhaM / tacca yaM kaJcanadinamavApyA'pi kartavyameva / tatrApi kSaNavizeSaniyatatvena rAtrikadevasikapratikramaNayorapi nirAlambanaM jinotavelAmatikramya parAvartya vA karaNe'nA va / pAkSikakRtyamapi pAkSikapratikramaNAdikaM / tacca caturdazI niyataM tacca yA kAzcanacaturdazImavApyApi karttavyaM / tathA-tanmAsi kiM pAtakaM na bhavati ? uta bubhukSA na lagati ? ityAdyupahasane'pi iyameva rItiranusartavyA yataH-pAtakaM tu pratipANinaM pratisamayaM tathAvidhA'dhyavasAyAdi-sAmayyanurUpamutpadyate, na punarniyatamAsAdyapekSayA iti / evaM bubhukSA'pi tathAvidhavedanIyakarmodayAdeva bhavati, na punardivasamAsAdyapekSayA / anyathA manuSyakSetrAdabahirvatinAM tirazcAM divasamAsAdirUpakAlA'sambhavena bubhukSAyA abhAva eva sampadyata ityAdi svayamevAlocya bAlaceSTitaM pariharttavyaM / na ca paryuSaNAparvaNo mAsanaiyatye'pi tithirapi cUAdiSu paJcamyeva niyatA dRzyate / tatkathaM caturthI kathanam ? iti zakyaM / yugapradhAnazrIkAlakasUreH pUrva pazcamyeva, idAnIM tu sarvasaGgAbhimatatatpravartitA caturyuva / evamAgamayuktiyukte bhAdrapadavizevitaparyuSaNAparvaNi satyapi bho zrAvaNika ! svakIyakadAgrahAdazrAvyamapi zrAvaNaparyuSaNAparva na tyakSasi tarhi tvattaH sahakArAdayaH prazastavanaspatayo'cetanA api shstaaH| yataH-te'pyadhikamAse prathamapAsaM parityajya dvitIyamAse eva nijapuSpaphalAdikaM prayacchanti / yata uktaM laa||388 Jain Educa For Private & Personal use only JArary.org Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 389 / / *ra 'jara phullA kaNiAriyA cUaga ! ahimAsayammi ghuTuMmi / tuha na khamaM phulleuM jai paccaMtA kariMti umarAI // ti Avazyaka niryukta tvaM tu tato'pyacetana iti layA saha vicAro na yuktisaGgataH / - yataH - labheta sikatAsu tailamapi yatnataH pIlayan pibecca mRgatRSNikAmu salilaM pipAsArditaH / kadAcidapi paryaTana zazaviSANamAsAdayet na tu pratiniviSTamUrkhajanacittamArAdhayet // 1 // ityupekSaiva pratyuttaraM / yattu kazcit zrAvaNikavizeSa:- 'abhivaDiaMmi vIsA iyaresu savIsamAso'tti akSaravalena viMzatyA'pi dinaiH locAdi paJcakRtyaviziSTaM paryuSaNa parva karoti / tadatyantA'saGgataM / yataH- tadadhikaraNAdidoSAdyabhAvena gRhijJAtamAtrApekSayA paryuSaNA karaNaM, na tu sAMvatsarikapratikramaNAdiviziSTaM parvA'pi / anyathA - 'AsADhapUNimAe pajjosaviMti esa ussaggo, sesakAlaM pajjo sarvitANaM savvo avavAo'ti / zrI nizItha cUrNida samodezakavacanAdApADhapUrNimAyAmeva autsargikakaraNIyaM syAt, nApavAdikAnyaparANi / athavA 'ittha ya paNagaM paNagaM kAraNiyaM jA savIsamAso / suddhadasamI ThiANaM AsAThI puNimosaraNaM' ||1|| ti zrIparyuSaNa kalpaniryuktyAdivacanAdApADhazuddhadazamyA Arabhya paJcasu paJcasu dineSu gateSu paryuSaNA kRtA vilokyate / tathAvidhAne ca parvaNo'naiyatyAt- 'tasya NaM bahave bhavaNavai - vANamaMtara - joisia - vemANi devA cAumAsiA paDivaesa pajjosavaNAe (saMvaccha resu) annesu ya bahusu jiNajammaNa-nikkhamaNa - NANuSpAya- parinivvANamAiesa devakajjesu a devasamuda a devasamiti a devasamavAesa a devapaoaNesu a egayao sahiA samuvAyagayA samANA pamuia - pakkIliA advAhiArUvAo mahAmahemAo kAremANA pAlemANA viharaMti'tti zrIjIvAbhigamoktAmaSTAhikAM devAdayaH kA kuryuH ? / tataH -bhAdrapada // 389 // www.jaihaibrary.org Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 390 // Jain Educ sitapaJcamyA ag ASADha pUrNimAyA Arabhya ye ye paryuSaNAprakArAH te sarve'pi zrIparyupaNAkalpa karSaNapUrvakavarSA sAmAcArIsthApanArUpa eva na tu sAMvatsarikapratikramaNAdiviziSTAH / tvete paryuSaNaprakArAH samprati kathaM na kriyante ? / ucyatevyavacchinnatvAt / tathA-abhivarddhitavarSe viMzatyA dinaiH kriyamANa gRhijJAtAvasthAnarUpaparyuSaNAprakArasyA'pi vyavacchinnatvAt / samprati tadapi kartumanucitaM / pratikramaNAdikRtyAni tu durApAstAni ityatra bahuvaktavyaM, granthagauravabhayAnneha pratanyate / ata eva kAlavagraho jaghanyato'pi bhAdrasitapaJcamyAH caturthyAM vA''rabhya kArttikacaturmAsakAntaH saptatidinamAna evoktaH, na punaH zatadinamAnaH / kazcittu 'cAummAsukosaM sattarirAiM diyA jahanneNaM' ti vacanAdekasaptatidinAdArAbhyaikadinona caturmAsa kaM yAvan madhyamamavagrahaM svIkRtya paryuSaNA'nantaraM mAsavRddhau dinAnAM zatamapi na doSAya iti ghASTarthamavalambate / tadayuktaM- madhyamatvamapi paJcAzaddinalakSaNA niyatAvagrahamadhyAt paJca paJca dinavRddhyA hAnyA vA syAt na punaH paryuSaNAnantarapi dinavRddhayA / anyathA kArtikacaturmAsa kAnaiyatyaM syAdityalaM prapaJceneti / utkarSato varSAyogyakSetrAntarAbhAve ASADhamAsakalpena saha pAzcA syavRSTisadbhAvAt mArgazIrSeNApi saha pANmAsika iti / tatra dravya-kSetra - kAla-bhAvasthApanA ceyaM / dravyasthApanA- tRNa DagalachamalakAdInAM paribhogaH, sacittAdInAM ca parihAraH / tatra ca sacitadravyaM zaikSo na pratrAjyate, atizraddhaM rAjAnaM rAjA'mAtyaM vinA / atidravyaM vastrAdi na gRhyate / mizradravyaM sopadhikaH zaikSaH / evam AhAra - vikRti - saMstArakAdidravyeSu paribhogaparihArau yojyau / kSetrasthApanA - sakrozaM yojanaM, glAnavaidyauSadhAdau ca kAraNe catvAri paJca vA yojanAni / kAlasthApanA'catvAro mAsAH ' tatra kalpante / bhAvasthApanA - krodhAdInAM viveka: IrSyA-bhASAdisamitiSu vA upayoga iti // 78 // mational KH' kiraNAvaru TIkA vyA0 // 390 // brary.org Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 391 // BASIROENKAR ['vAsAvAsaM' ityAditaH 'ahAlaMdamavi uggahe' iti paryantam ] (vAsAvAsaM pajjosaviyANaM niggaMdhANa vA niggaMdhINa vA savvao samaMtA sakosaM joaNaM uggaha ogiNhittA NaM cihiuM ahAlaMdamavi uggahe) // 1 // tatra-varSAvAsaM paryuSitAnAM-sthitAnAM, nigranthAnAM nigranthInAM vA, sarvataH-catusa dikSu samantAt-vidikSu ca, sakrozaM yojanam avagrahamAgRhya, athAlandamapIti 'atyavyayaM nipAtaH landamiti-kAlasyA''khyA' tataH-landamapi-stokakAlamapi agra sthAtuM kasate, na bahindakAlamapi sthAtuM kalpate / tatra-yAvatA kAlena udakAH karaHzuSyati tAvAn kAlo jaghanyaM landam , utkRSTa pazcA'horAtrAH / tayoH antaraM-madhyaM / yathA-rephaprakRtirapi arephaprakRtirapIti / evaM landamapyavagrahe sthAtuM kalpate ajandamapi yAvat pagmAsAn ekatrAvagrahe sthAtuM kalpate / UrdhA'dhomadhyagrAmAn vinA catasRSu dikSu, gajendrapadAdigireH mekha lAgrAmasthitAnAM tu padasu dikSu, upAzrayAt sArdhakrozadvayaM gamAgamena paJcakrozAvagrahaH / yaccA'nantaraM vidikSu ityukaM tavyAvahArikavidigapekSayA'vagantavyaM / yataH-bhavanti hi grAmA mUlagrAmAdAgneyyAdividikSu, naizcayikavidikSu caikapradezAtmakatvAnna gamanAgamanasambhavaH / aTavI-jalAdinA vyAghAteSu tridiko dvidikka ekadikko vA'vagraho bhaavyH||9|| ___ (vAsAvAsaM pajosaviyANaM kappai niggaMdhANa vA niggaMthINa vA savva o samaMtA sakosaM joaNaM bhikkhAyariyAe gaMtu paDini attae) // 10 // [vAsAvAsaM' ityAditaH 'gaMtuM paDiniattae' ti paryantaM sugamam ] AAAAAAAACAR // 391 Jain Educato r ational For Private & Personal use only wwindinary.org Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiraNAra TIkA vyA ANINOR zrIkalpa-5 (jattha naI niccodagA niccasaMdaNA no se kappai sacao samaMtA sakosaM joaNaM bhikkhAyariyAe gaMtuM pddiniatte)||11|| // 392 / / ['jastha naI' ityAditaH 'paDiniattae' ti paryantam ] tatra-yadi nadI nityodakA-nityamastokajalA, nityasyandanA-nityasravaNazIlA sttvaahiniityrthH| (erAvaI kuNAlAe jattha cakkiA siA egaM pAyaM jale kiccA egaM pAyaM thalekiccA, evaM ckiaa| | evaM pahaM kappai savvao smNtaa0)|| 12 // ['erAvaI' ityAditaH 'niyattae tti paryantam ] tatra-erAvatI nAmanadI kuNAlApuryA sadA vikrozavAhinI tAdRzI nadI lavayituM kalpate, stokajalatvAt / paryuSaNATippanake tu erAvatI nadI varSAkAle akalpatvenaiva vyAkhyAtA'sti, paraM bRhatkalpAdibhirvisaMvAditvAdvicAryameva etadvyAkhyAnamiti / 'jattha cakkima' tti yatra zaknuyAt 'siA' yadi-eka pAdaM jalamadhye nikSipya, ekaM ca pAdaM sthale-AkAze kRtvA dvAbhyAM pAdAbhyAmaviloDayan ganuM zaknuyAt tadA tatparataH sthitagrAmAdau bhikSAcaryA kalpyA, nA'nyathA-ekaM pAdaM jalAntaH prakSipati dvitIyaM ca jalAdupayutpATayati tadA kalpyA, jalaM viloDaya gamane tvakalpyA ityarthaH // 12 // __ (evaM ca no cakkiyA evaM se no kappai savvao smNtaa0)||13|| ['evaM ca' ityAditaH 'niyattae' ti yAvat ] tatra-evaM ca yatra na zaknuyAt gatvA pratyAgantuM tatra na gacchet / yatra ca RECREAAAAAAAG - A // 39 CAE Jain Educa t ional For Privale & Personal use only www.l ibrary.org Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1393 // REACREENSECRECIPAT jaDAdha yAvadudakaM sa dakasaGghaTaH, nAbhiryAvallepaH, tatparataH, lepopari / tatra-Rtubaddha kAle bhikSAcaryAyAM yatra trayo dakasaGghaTTAH, varSAsu sapta bhaveyuH tatra kSetraM nopahanyate / caturAdibhiH aSTAdibhizca taiH upahanyate / te ca Rtubaddha gatAgatena SaT varSAsu ca caturdaza syuH| lepazcaiko'pi kSetraM hanti, kiM punaH lepopari / tathA yadi caturo mAsAn eka-dvi-vyAdidinAn vA upoSita: sthAtumazaktaH, tadA jaghanyato'pi pUrvakriyamANanamaskArasahitAdeH pauruSyAdi tapovRddhiM kuryAd iti // 13 // (vAsAvAsaM panjosaviyANaM atthegaiyANa-evaM buttapuvaM bhavai-dAve bhaMte ?, evaM se kappaha dAvittae no se kappaha paDigAhittae) // 14 // [vAsAvAsaM' ityAditaH 'paDigAhittae' tti paryantam ] tatra-'atthegaiyANaM' ti astyetat yadekeSAM sAdhUnAM purataH-evamuktapUrva bhavati 'gurUbhiH' iti gamyate / cUNau~ tu-'atthegaiyA AyariyA' ityuktaM / 'asthaM bhAsai Ayario' tti vacanAt / artha eva-anuyoga eva ekAyitA-ekAgracetasaH arthekAyitAH teSAm / athavA astyetat ekeSAm AcAryANAm idamukapUrva bhavatIti vyAkhyeyaM / tatra ca SaSThI tRtIyArthe / tatazca-AcAryaiH evamuktaM bhavati yat- 'dAve bhaMte' tti he bhadanta ! kalyANin ! sAdho ! 'dAve' iti glAnAya dadyAH, 'svArthika Nau vA' dApayeH-dadyAH 'azanAdikamAnIya' iti gamyate / anena ca glAnadAnAdezena adya-caturmAsakAdau svayaM mA pratigRhNIyA ityuktaM evamuke 'se' tasya sAdhoH kalpate dAtum / arthAta glAnAya svayaM pratigRhItuM guruNA ananujJAtatvAt // 14 // (vAsAvAsaM pajjosaviyANaM asthegaiyANa evaM vuttapuvvaM bhavaha-paDigAhehi bhaMte , evaM se kappai // 393 // Jain Ecd emnational For Private & Personal use only W alelibrary.org Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ la kiraNAvalI TokA vyA09 zrIkalpa- 18 paDigAhittae no se kappaDa dAvittae) // 15 // ('vAsAvAsaM' ityAditaH 'no se kappai dAvittae' ti paryantam ] tatra-guruNotaM-'svayaM pratigRhNIyA' glAnAya // 394 // anyo dAsyati, nA'sau vA adya bhokSyate / tataH-pratigrahItuM kalpate, na glAnAya dAtum // 15 // (vAsAvAsaM pa0 dAve bhaMte !, evaM se kappai dAvittaevi paDigAhittaevi // 16 // ['vAsAvAsaM' ityAditaH 'paDigAhittaevi' ti paryantam ] tatra-guruNoktaM syAd bhadanta ! dadyAzca glAnAya prati| gRhNIyAzca / yad adya tvam akSamo'sIti / tata:-dAnaM tasmai pratigrahaNaM ca svayaM kalpate / gurubhiH anukte-cet glAnAya Anayati svayaM pratigRhAti, tadA pariSThApanikAdidoSo'jIrNAdinA glAnatvaM vA, mohodbhavo vA, kSIrAdau ca dharaNA'dharaNe AtmasaMyamavirAdhaneti // 16 // (vAsAvAsaM0 no kappai niggaMdhANa vA niggaMthoNa vA havANaM arogANaM (AruggANaM) baliasarIrANa imAo Nava rasavigaIo abhikkhaNaM abhikkhaNaM AhArittae / taM0 khoraM dehi navaNIyaM sapi tilla guDa mahu~ majje meNsN)||17|| ['vAsAvAsaM' ityAditaH 'maMsaM ti paryantam ) tatra-hRSTAnAM taruNatvena samarthAnAM / yuvAno'pi kecit sarogAH syuH? ityAha-arogANaM / kvacid-'ArUggANaM' iti pAThaH / tatra-'Arogyam asti eSAm' ityatra abhrAditvAd 'a'pratyaye ArogyAH teSAM / tAdRzA ati kecit kRzAGgAH syuH? ityAha-balIkazarIriNAM rasapradhAnA bikRtayo rasavikRtayaH, l.||394|| Jain Ec e rational NEL For Private & Personal use only MDindibrary.org Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 395 // SALALAAAAAAAEEOES tA abhIkSNaM-punaHpunaH na kalpante / rasagrahagaM tAsAM mohodbhavahetutvakhyApanArtham / abhIkSaNagrahaNaM puSTAlambane kadAcit tAsAM paribhogA'nujJArtha / 'Nava' grahAt kadAcit pakyAnnaM gRhyate'pi / vikRtayo dvidhA-sazcayikA asaJcayikAzca / tatraasaJcayikAH dugdhadadhipakvAnnA''khyA glAnatve vA gurubAlavRddhatapasvigacchopagrahArtha vA zrAvakA''daranimantraNAdvA grAhyAH / saJcayikAstu-ghRtatailaguDAkhyAH tisraH / tAzca pratilAbhayat gRhI vAcyaH-mahAn kAlo'sti / tataH-glAnAdikArye grahiSyAmaH / sa vadet-gRhIta caturmAsI yAvat , prabhUtAH santi, tato grAhyAH, bAlAdInAM ca deyAH, na taruNAnAM / yadyapimadyAdivarjanaM yAvajjIvam astyeva, tathApi kadAcid atyantA'pavAdadazAyAM grahaNe'pi kRtaparyuSaNAnAM sarvathA niSedhaH // 17 // (vAsAvAsaM0 atthegaiyANaM evaM vRttaputvaM bhavai-aTTho bhaMte ! gilANassa / se a vaijjA-aho / se a pucchai (puccheanco) kevaieNaM aTTho ? / se ya vaijA-evaieNaM aTTho gilANassa / jaM se pamANaM vayai se pamANo dhittavve / se aviNNavijjA / se aviNNavemANe labhejA / se apamANapatte-hou-alAhi' ia vattavvaM siyA / se kimAhu bhaMte ! evaieNaM aTTho gilANassa / siyA NaM evaM vayaM paro vaijA-paDigAhehi ajo ! tuma pacchA bhokkhasi vA pAhisi vA, evaM se kappai paDigAhittae / no se kappaDa gilANanIsAe paDigAhittae // 18 // ['vAsAvAsaM' ityAditaH 'no se kappai gilANanIsAe paDigAhittae' ti paryantam tatra-astyekeSAMvaiyAvRttyakarAdInAm evaM uktapUrva bhavati-guruM pratIti zeSaH / he bhadanta !-bhagavan ! arthaH-prayojanaM glAnasya 'vikRtyA' iti chAra // 395 // Sain Educatiemational For Privale & Personal use only w ibrary.org Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 396 // RECEKACAARSACROMAGAR kAkyA prshnaavgtiH| evamukte sa ca guruH vadet-arthaH / 'se apucchai' ti| taM ca glAnaM sa vaiyAvRtyakaraH pRcchati / kvacit zakiraNAvalo 'se pucche avve ti pATha:-tatra glAnaH prssttvyH| kiM pRcchati ? ityAha-'kevaieNaM aTTho' kiyatA-vikRtijAtena kSIrA TIkA vyA09 dinA tavA'rthaH / tena ca glAnena svapramANe ukte sa vaiyAvRtyakara:-guro agre samAgatya brUyAt 'evaieNaM aTTho gilANassa' iti-iyatA'rthaH glAnasya / tataH gururAha-'ja se' iti yatsa glAnaH pramANaM vadati tatpramANena 'se' iti tadvikRtijAtaM grAhyaM tvyaa| 'se aviNNavijjA' sa ca vaiyAvRtyakarAdivijJapayet-yAceta gRhasthapArthAt 'vijJaptidhAtuH atra yAzcAyAM / sa ca yAcamAno labheta tadvastu tacca pramANaprAptaM-paryAptaM jAtaM, tatazca-'hou alAhi tti sAdhuprasiddhaH, itthamiti zabdasyArthe 'bhavatu' iti padaM, 'alAhi' tti mRtamityarthaH 'alAhi nivAraNe' iti vacanAt / 'anyanmA dAH' iti vaktavyaM syAt gRhasthaM prati / tato gRhI pAha-atha kimAhurbhadanta !-kimartha mRtamiti bruvate bhavanta ityrthH| sAdhurAha'ecaieNaM aTTho gilANassa' etAvatA'rthoM glAnasya / 'siA' kadAcit etaM sAdhumevaM vadantaM 'paro' dAtA-gRhI vadetkim ? ityAha-'ajjo' ityAdi-he Aya ! pratigRhANa tvaM, pazcAdyadadhikaM tattvaM bhokSyase-bhuJjIthAH pakvAnnAdi / pAsyasipibeH dravaM-kSIrAdi / kvacit 'pAhisi' sthAne 'dAhisi' tti paatthH| tatra-atIva hRdyaM-'anyasya sAdhoLa dadyAH' / evamukte gRhiNA 'se' tasya sAdhoH kalpate pratigRhItuM, na punaglAnanizrayA gAAt svayaM gRhItuM / 'glAnAthaM yAcitaM maNDalyAM nA''neyam' ityAkUtam // 18 // (vAsAvAsaM0 atthi NaM therANaM tahappagArAI kulAI kaDAiM pattiAI thijAI vesAsiyAI saMmayAI // 396 // AAAAAAAA Jain Educatnternational For Private & Personal use only M ibrary.org Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 397 // bahumayAI aNumayAI bhavaMti, tattha se no kappai adakkhu vaittae asthi te Auso ima imaM vaa| se kimAha bhaMte ! saDDI gihI giNhai vA teNiapi kujjA) // 19 // ['vAsavAsaM' ityAdiH 'teNi api kujA' iti paryantam ] tatra-tahappagArAI' ityAdi-tathAprakArANi-ajugupsitAni kulAni-gRhANi 'kaDAIti tairanyairvA zrAvakIkRtAni 'pattiAI' ti pratyayitAni prItikarANi vaa| sthairyamastyeSviti 'sthairyANi' prItau dAne vA / dhruvaM lapse'haM tatreti vizvAso yeSviti vaizvAsikAni / 'sammayAI' sammatayatipravezAni / bahavo'pi-sAdhavo'pi, naiko dvau vA matA yeSu, bahUnAM vA gRhimAnupANAM mataH sAdhupravezo yeSu tAni bahumatAni / anumatAni-dAtumanujJAtAni aNurapi-kSullako'pi mato yeSu sarvasAdhusAdhAraNatvAt aNumatAnIti vA / na tu mukhaM dRSTvA tilakaM karSayantIti / 'tattha' tti teSu kuleSu 'se tasya sAdhoH 'adakkhu iti yAcyaM vastu adRSTvA na kalpate vaktuM, 'yathA'sti te AyuSman ! amukam amukaM vA vastu ? iti / kutaH ? 'saDDI' tti zraddhAvAn dAnavAsitako gRhI tatsAdhuyAcitaM vastu mUlyena gRhIta, cauryeNA'pyA''nIya tadvastu vitaret / pUrvakathite uSNodake dugdhe vA odanaM saktu-maNDakAdi prakSipedvA, ApaNAdvA Anayet , prAmityaM vA kuryAditi / kRpaNagRheSvadRSTvA'pi yAcane na tathA doSa ityarthaH // 19 // (vAsAvAsaM pa0nicabhattiassa bhikkhussa kappati egaM goyarakAlaM gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA NaNNatthAyariyaveyAvacceNa vA / evaM uvajjhAyaveyAvacceNa vA / tavassiA gilANaveyAvacceNa vA khuDDaeNa vA khuDDiyAe vA avvaMjaNajAyaeNa vA // 20 // 5ASSASAR ka.ki. 34 1oo // 39 // Sain Ed e ration For Private & Personal use only brary.org Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 398 // ['vAsAvAsaM ityAditaH 'avyaMjaNajAyaeNa vA' iti paryantam ] tatra - 'nicabhattiassa' ti nityamekAzaninaH / ' egaM goarakAla' ekasmin gocaracaryAkAle-sUtrapauruSI - arthapauruSyanantaramityarthaH / ' gAhAvaikulaM' gRhasthavezma 'bhattAe' bhaktArtha 'pANAe' pAnArtha 'NaNNastha' ityAdi 'NaM' vAkyAlaGkAre / anyatrA''cAryavaiyAvRtyAt tadvarjayitvetyarthaH / ekavAramatena yadi tatkartuM na pArayati tadA dvirapi bhuGkte / yataH - 'tapo'pekSayA vaiyAvRtyaM garIyaH' / evamupAdhyAyAdiSvapi vAcyam / 'avyaMjaNajAyaeNa' ti na vyaJjanAni - vastikUrca kakSAdiromANi jAtAni yasyA'sau avyaJjanajAtaH / tataHsvArthe kaH / tasmAt - kSullakAdanyatra yAvat tasya vyaJjanAni no bhidyante tAvat tasya dvirapi bhuJjAnasya na doSaH / yadvA' vaiyAvRtyam asya asti' iti abhrAditvAd 'a' pratyaye vaiyAvRtyaH AcAryazca vaiyAvRttyazca AcAryavaiyAvRttyau tAbhyAmanyatra / evamupAdhyAyAdiSvapi neyam / AcAryopAdhyAyatapasviglAnakSullakAnAM dvibhaktasyA'pi anujJAtatvAt // 20 // ( vAsAvAsa pa0 cautthabhattiassa bhikkhussa ayaM evaie visese-jaM se pAo nikkhamma pugvAmeva viyaDagaM bhuccA picA paDiggahagaM saMlihia saMpamajia se a saMtharijA kappar3a se taddivasaM teNeva bhattaNaM pajjosavittae, se a no saMtharijA evaM se kappai duccaM gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA ) // 21 // [ 'vAsavAsaM' ityAditaH 'pavisittae vA' iti yAvat ] tatra - 'ayaM evaie' ityAdi / ayaM vakSyamANa etAvAn vizeSaH - ' yatsa - AcAryopAdhyAyAdibhyo 'nyaH sAdhucaturthabhojI prAtarniSkramya - upAzrayAnnirgatya pUrvameva vikaTam - Jain Educational kiraNAvala TIkA vyA0 9 // 398 // eibrary.org Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 399 // udgamAdizuddhaprAsukAhAraM bhukvA pItvA ca takrAdikaM saMsRSTakalpaM vA patagrahaM - pAtraM saMlirUpa - nirlepIkRtya saMmRjya caprakSAlya 'se a' ti yadi saMstaret - nirvahet tadA tatra dine tenaiva bhaktArthena - bhojanena parivaset / atha na saMstaret stokatvAttadA 'duccapi tti dvitIyavelAyAmapi bhikSeta ityarthaH // 21 // (vAsAvAsa pa0 chaTThabhattiassa bhikkhussa kapaMti do goyarakAlA gAhA0 bha0 pA0 ni0 pa0 ) // 22 // [ 'vAsAvAsaM ityAditaH 'pavisittae vA' tti paryantam ] tatra 'paSThabhaktikasya dvau gocarakAlau' iti ||22|| (vAsAvAsa pa0 aTThamabhattiassa bhikkhussa kappaMti tao goyarakAlA gAhA0 bha0 pA0 ni0 pa0 ) ||23|| ['vAsAvAsaM' ityAditaH 'pavisittae vA' iti yAvat ] tatra - aSTamabhaktikasya trayaH / na ca prAtargRhItameva dhArayet, saJcaya - saMsakti - sarpAghrANAdidoSaprasaGgAt ||23|| ( vAsavAsa pa0 vibhittiassa bhikkhussa kappaMti sabve vi goyarakAlA gAhA0 bha0 pa0 ni0 pa0 ) // 24 // [vAsAvAsaM' ityAditaH 'pavi0' iti yAvat ] tatra - 'vigiTThabhattiassa' ti 'aSTamAdUrdhvaM yattapaH tad vikRSTabhaktam' ucyate / 'savve goarakAle' tti caturo'pi praharAn ||24|| ( vAsAvAsa pa0 nicabhattiassa bhikkhussa kappaMti savbAI pANagAI paDigAhittae / vAsAvAsaM 10 cautthabhattiassa bhikkhussa tao pANagAI paDigAhittae / taM0 - usseimaM, saMseimaM, cAulodagaM / vAsAvAsa pa0 chaTThabhattiassa bhikkhussa kappaMti tao pANagAI paDigAhittae / taM0 - tilodgaM, tusodagaM, Jain Educational // 399 // library.org Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvaH lA TIkA vyaa0| // 40 // prakAzana jvodgN| vAsAvAsaM 10 aTThamabhattiassa bhikkhussa kappaMti tao pANagAI pddhigaahitte| taM0. AyAma, sovIraM, suddhviyddN| vAsAvAsaM pa0 vigiTThabhattiassa bhikkhussa kappaMti ege usiNaviyaDe paDigAhittae / se vi ya NaM asitthe, no vi ya NaM samitthe / vAsAvAsaM pa0 bhattapaDiAikkhiassa bhikkhussa ege usiNaviyaDe paDigAhittae / se vi ya NaM paripUe no ceva NaM aparipUe / se vi ya NaM parimie, no ceva NaM aparimie / se vi ya NaM bahusaMpanne, no ceva NaM abahusaMpanne) // 25 // evamAhAravidhimuktvA pAnakavidhimAha-[ 'vAsAvAsaM' ityAditaH 'no ceva NaM abahusaMpanne' iti yAvat ] tatraPI 'savvAI pANagAI' ti pAnaiSaNoktAni vakSyamANAni cotsvedimAdIni AgamoktAni tvevam 'usseima-saMseima-taMdula-tusa-tila-javodagA-yAmaM / sovIra-muddhaviyaDaM aMbaya-aMbADaga-kavi // 1 // mauliMga-dakkha-dADima khajura-nAliara-kayara-borajalaM / AmalagaM caMcA pANagAI paDha maMgabhaNiyAI // 2 // * tathA-'AyAmagaM ceva javodaNaM ca sIaM socIraM ca javodagaM ca / no holae piMDaM nIrasaM tu paMta-kulAI parivvae je sa bhikkhu // 1 // tti zrIuttarAdhyayane ityAdi / atra ca granthe 'usseima saMseima cAura tila tusa javANa taha udayaM / AyAmaM sovIraM suddhaviaDaM jalaM navahA' // 1 // tti / / tatra-utsvedima-piSTajalaM piSTabhRtahastAdikSAlanajalaM vaa| saMsvedimaM saMsekima vA-yat parNAdyutkAlya zItodakena sicyate / 'cAulodagaM'-tanduladhAvanaM / tilodaka-mahArASTrAdiSu nistvacitatiladhAvanajalaM / tuSodagaM-vIhyAdidhAvanaM / AASHISHISHASHASHRSHASHASHREEGAOR // 400 Jan Edu a l For Private & Personal use only Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 40 // RECE HECRECRUAROLLEGEG 'yavodagaM'-yavadhAvanaM / AyAmakA-apazrAvaNaM / 'soviirN'-kaanyjikN| zuddhavikaTam-uSNodakaM / kecittu-'zuddhavika tt| zabdena uSNodakaM varNAntarAdiprApta zuddhajalaM vA iti vikalpya vyAkhyAnayanti tat SaT-kalyANakavyAkhyAnavat sandeha viSauSa dhIgatameva vyAkhyAnaM, na punarAgamikaM / yataH -paryuSaNAkalpacUAIdaSu sthAnAGgavRttyAdiSu ca yatra kvA'pi 'zuddhavikaTa zabdasya vyAkhyAnamupalabhyate taduSNodakaparameva, na punarvaikalpikamapIti / 'usiNaviyaDe' iti-uSNajalaM tadapi asikthaM / yataH-prAyeNa aSTamorcatapasvinaH zarIraM devatA'dhitiSThati / 'bhattapaDiyAikkhiassa' tti pratyAkhyAtabhaktasya-anazanina ityarthaH / 'paripUe' tti vastragalitam / aparisUte tRNakASThAdeH gale laganAt / tadapi parimitam , anyathA ajIrNa syAt / kvacita-se vi aNaM bahusaMpanne, no vi a NaM abahusaMpanne' iti / tatra-iSadaparisamAptaM sampUrNa 'nAmnaH prAga bahurvA' iti bahupratyayaH / atistotare hi tRNmAtrasyApi nopazama iti / evamAgamasiddhe'pi 'utsvedimAdi-uSNAvasAne pAnIye' pratyAtyAnabhaGgAdyasadoSamAviSkRtya vargAntaramAtrApannaM zItalajalamevotsargataH pivantaH pAnIyAhAralAmpaTathAt traseSvapi anukampArahitA evaa'vgntvyaaH| na caivaMvidhapAnIyaM pibantaH sacittAhAraparityAginaH zrAvakA apyupalabhyante, teSAmapi trasAnukampArAhityaM sampatsyate iti zaGgyam / yata:-tairvastrapUtIkRtavyApAritajalAdavaziSTasya satrasajalasya yatanA kattuM zakyate, na punastadvatsAdhubhirapIti // 25 // ___ (vAsAvAsaM pa0 saMkhAdattiassa bhiksussa kappaMti paMcadattIo bhoyaNassa paDigAhittae paMca pANagassa, ahavA battAri bhoyaNassa paMca pANagassa, ahavA paMca bhoyaNassa cattAri pANagassa / tattha NaM egA dattI 10 V // 4.1 // Jain Education national For Private & Personal use only wwwsaneligrary.org Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 402 // GROUCHOREOGROCEAR-ORES loNAsAyaNamittamavi paDigAhiyA siyA, kaippaha se tahivasaM teNeva bhatta?Na pajjosavittae, no se kappar3a ||kirnnaavlii duccapi gAhA0 bha0 pA0ni0pa0) // 26 // TIkA ['vAsAvAsaM' ityAditaH 'pavisittae' ti yAvat ] tatra-'saMkhAdattiassa' tti-'saGkhyayA upalakSitA dattayo | vyA09 yasya' iti saGkhyAdattikaH tasya-dattiparimANavata ityarthaH / 'loNAsAyaNa'tti lavaNaM kila stokaM dIyate, yadi tAvanmAtraM bhaktapAnasya gRhNAti sA'pi dattirgaNyate / ataH-lavaNA''svAdanamAtramapi pratigRhItA dattiH syAt / pazcetyupalakSaNaM tena catasraH, titraH, dvau, ekA, SaT vA sapta vA yathAbhigrahaM vaacyaaH| kenacit paJcadattayo bhojanasya labdhAH tisrazca pAnakasya / tataH-avaziSTAH pAnasatkA bhoja ne bhojanasatkA vA pAne ityevaM samAvezo'kalpya ityarthaH // 26 // (vAsAvAsaM 10 no kappai niggaMdhANa vA niggaMdhINa vA jAva uvassayAo sattagharaMtaraM saMkhaDiM saMniyahacArissa itte| ege puNa evamAhaMsu-no kappai jAva uvassayAo pareNaM saMkhaDi saMniyadRcArissaittae / ege puNa evanAhaMmu-no kappaDa jAva uvassayAo paraMpareNaM saMkhaDi saMniyahacArissa ittae) // 27 // ['vAsAvAsaM' ityAditaH 'saMni yadRcArissa ittae' ti yAvat ] tatra-upAzrayAt-zayyAtaragRhAdArabhya yAvatsaptagRhAntaraM-saptahamadhye 'saMkhaDiM' ti saMskriyante iti saMskRtiH-odanapAkaH tAM gantuM na kalpate-piNDapAnArtha tatra na gcchedityrthH| teSAM gRhANAM sannihitatayA sAdhuguNahRtahRdayatvena udgamAdidoSasambhavAt / etAvatA zayyAtaragRham anyAni ca paDAsanagRhANi varjayedityuktam / kasya na kalpate ? ityAha-'saMniyahacArissa' tti niSiddhagRhebhyaH sannivRttazcarati // 402 // ARROACAsvalana Sain Et e rnational For Privale & Personal use only Pilibrary.org Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HGK // 403 // viharati iti sanivRttavArI-pratiSiddhavarjakaH sAdhuH tasya / bahavastvevaM vyAcakSate-sapta gRhAntaraM sakhaDiM-janasaMkulajemanavArAlakSaNAM gantuM na kalpate iti / dvitIyamate-zayyAtaragRham anyAni ca saptagRhANi varjayedityuktaM / tRtIyamate-'paraMpareNa' iti paramparayA-vyavadhAnena saptagRhAntaram etuM na kalpate / paramparatA ca zayyAtaragRhaM tadanantaramekaM gRhaM, tato'pi saptagRhANi | ceti // 27 // (vAsAvAsaM pa0 no kappa pANipaDiggahiassa bhikkhussa kaNagaphusiamittamavi vuTTikAyaMsi nivayamANaMsi gAhAvaikulaM bha0 pA0ni0 50) // 28 // ['vAsAvAsaM' ityAditaH pavisittae' ti paryantam ] tatra-'pANipaDiggahiassa' ti jinakalpikAdeH 'kaNagaphusiA' phusAramAtram avazyAyo mihikAvarSa vA vRSTikAyaH-apkAyavRSTiH // 28 // (vAsAvAsaM pa. pANipaDiggahiassa bhikkhussa no kappai agihaMsi piMuvAyaM paDigAhittA pajjosavemANassa sahasA buTTikAe nivaijjA, desaM bhuccA desamAdAya se pANiNA pANiM paripihitA uraMsi vANaM nilijijA, kakkhaMsi vA NaM samAhaDijA, ahAchannANi leNANi vA uvAgacchijjA, rukkhamUlANi vA 51 uvAgacchijjA, jahA se tattha pANisi dae vA dagaphusiyA vA No pariyAvajai) // 29 // ['vAsAvAsaM' ityAditaH 'dagaphusiyA vA No pariyAvajaI' ti yAvat ] tatra-'agihaMsi' kti anAcchAdite AkAze piNDapAtam-AhAraM pratigRhya 'pajjosavittae' AhArayituM na kalpate 'pajjosavemANassa' kadAcidAkAze REMEMECEMBE-%ECE // 400 Jain Educa t ional Ud For Privale & Personal use only Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAva TIkA vyA0 // 404 // bhuJAnasya yadi ardhabhukte'pi vRSTipAtaH syAt , tadA piNDapAtasya dezaM bhuktvA dezaM cAdAya pANimAhAraikadezasahitaM pANinA-dvitIyahastena paridhAya-AcchAdya, urasi-hRdaye niliiyet-nikssipedvaa| 'vANaM' iti taM sAhAraM pANiM kakSAyAM vA samAhareta-antarhitaM kuryAt / evaM ca kRtvA yathAchannAni-gRhibhiH svanimittamAcchAditAni layanAni-gRhANi upAgacchet , vRkSamUlAni vA yathA 'se' tasya pANau dakAdIni na paryApadyante-na virAdhyante, na patanti vA tatra dakaM-bahavo bindavaH, dakarajaH-bindumAtra, 'dagaphusiA' 'phusAram-avazyAya' ityarthaH / na tu jinakalpikAdayo dezonadazapUrvadharatvena atizayajJAninaH / taizca prAgevopayogaH kRto bhaviSyati iti katham arddhabhukte'pi vRSTiH sambhavet ? satyaM, chAnasthikopayogaH tathA (dA) syAnna vA iti adoSaH // 29 // (vAsAvAsaM pa0 pANipaDiggahiassa bhikkhussa jaM kiMci kaNagaphusiamitapi nivaDai, no se gAhA. bha0 paa0ni050)||30|| uktamevArtha nigamayannAha-['vAsAvAsaM' ityAditaH 'pavisittae' ti yAvata ] tatra-'kaNagaphasiamittapi' tti kaNa:-lezaH tanmAtraM kaM-pAnIyaM tasya 'phusiyA' phusAramAtram // 30 // uktaH paannipaatrvidhiH| atha patadgrahadhAriNastamAha (vAsAvAsaM pa0 paDiggahadhArissa bhikkhussa no kappai vagghAriavuTTikAyaMsi gAhAvai kulaM bha0 pA0 ni0pa0 / kappai se apavuTTikAyaMsi saMtaruttarasi gAhA. bha. pA. ni0pa0) // 31 // RRRRRREARS // 404 Jain Educatoarnational For Privale & Personal use only wardi ary.org | Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 405 // SERIERECROMAL __ ['vAsAvAsaM' ityAditaH 'pavisittae' ti yAvat ] tatra-paDiggahadhArissa' patadgrahadhAriNaH-sthavirakalpikasya 'vagghAriabuTikAyaMsi' ti acchinnadhArA vRSTiH yasyAM vA varSAkalpo nIvra vA thotati, varSAkalpaM vA bhittvA'ntaHkAyamA yati yA vRSTiH, tatra vihAM na kalpate / apavAde tu-azivAdikAraNaiH bhikSAkAlAdhakAlameghAghayogyakSetrasthAH zrutapAThakA-tapasvinaH kSudasahAzca bhikSArtha pUrvapUrvA'bhAve auNikena auSTrikena jIrNena [jIrNeneti lokaprasiddhana] sautreNa vA kalpena / tathA tAlapatreNa vA palAzachatreNa vA prAvRtA viharantyapi / 'saMtaruttaraMsi' ti AntaraH sautrakalpa uttara auNikaH, tAbhyAM prAvRtasyA'lpavRSTau gantuM kalpate / athavA antara iti kalpa, uttaraM-varSAkalpaH kambalyAdi / cUrNikArastu-'antaraMrayaharaNaM paDiggaho vA uttaraM-pAuraNakappo tehiM saha'tti // 31 // (vAsAvAsaM . nigrothassa niggaMthIe vA gAhA. piMDavAyapaDiAe aNupaviTThassa nigijjhia nigijjhia buTTikAe nivaijA, kappaha se ahe ArAmaMsi vA ahe uvassayaMsi vA ahe viaDagihaMsi vA ahe rukkhamUlaMsi vA uvaagcchitte)||32|| ['vAsAvAsaM' ityAditaH 'uvAgacchittae' ti yAvata ] tatra-nigijhia' tti-sthitvA sthitvA varSati |(aaraamsy adhaH udyAne iti bhAva:)-'ahe ubassayaMsi vA' AtmanaH sambhogikAnAm itareSAM vA upaashrysyaa'dhH| tadabhAve vikaTagRhe-AsthAnamaNDa pikAyAM yatra grAmyaparSadupavizati tatra sthito velAM vRSTe:-'sthitA'sthitasvarUpaM jAnAti / yathA-azaGkanIyazca syAt / vRkSamUle vA-nirgalakarIrAdau 'uvAgacchittae' ti upAgantum // 32 // REALISARA-RRERA 102. // 405 // Jain Educatelternational For Private & Personal use only 22 library.org Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa | 406 // (tattha se punvAgamaNeNaM puvvAutte cAulodaNe pacchAune bhiliMgasUve, kappar3a se cAulodaNai paDiggAhitara, no kapar3a se miliMgasUve paDigAhittae) ||33|| (tastha se puvvAgamaNeNaM puvAune bhiliMsUbe pacchAune cAulodaNe kappara se bhiliMgave paDigAhitae, no se kappai cAulodaNe paDigAhittae) ||34|| (tattha se punvAgamaNeNaM dovi puvvAuttAI, kappaMti se dovi paDigAhittae, tattha se pugvAgamaNeNaM dovi pacchAuttAI, evaM no se pati dovi paDigAhittae / je se tattha punvAgamaNeNaM puDhavAutte se kappai paDigAhitae, je se tattha punvAgamaNeNaM pacchAutte no se paDigAhittae || 35 // ['tattha se puvve' syAditaH 'paDigAhittae' ti yAvat sUtratrayeNa sambandhaH ] taMtra- 'tattha' tti tatra - vikaTa gRhavRkSamUlAdau sthitasya tasya sAdhoH 'punvAgamaNeNa' ti AgamanAt pUrvakAlaM athavA pUrvaM sAdhurAgataH pazcAd dAyako rAddhaM pravRtta iti pUrvAgamanena hetunA pUrvAyuktaH tandulodanaH kalpate, pazcAdAyukto bhiliMgapo dAli: mAdA sasnehasUpo vA na kalpate / tatra pUrvAyuktaH sAdhvAgamanAt pUrvameva svArthe gRhasthaiH paktumArabdhaH, sAdhvAgate ca yaH paktumArabdhaH sa pazcAdAyuktaH sa ca na kalpate - udgamAdidoSasambhavAt / pUrvAyuktastu kalpate tadabhAvAt / evaM zeSAlApakadvayamapi bhAvyaM / 'je se tattha' ityAdinA saGgrahastu spaSTa eva / kecittu yaccullyAmAropitaM tat pUrvAyuktaM / anye tu yatsamIhitaM tat pUrvAyuktaM / samIhitaM nAma yatpAkArthamupaDhaukitaM / etau ca dvAvapyanAdezau / AdezastvayaM yaH sAdhvAgamanAtpUrvaM gRhibhiH svArthamupaskriyamANaM tat pUrvAyuktaM / tathA cA''gamaH Jain Educatel International kiraNAvalI TIkA vyA0 8 // 486 // Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||407 // 'putrAuttArahi kesiMci samIhiaM tu jaM tattha / ee na DhuMti dunivi puvvapavattaM tu jaM tattha' || 1 || anAdeze svayaM hetu:'puvvAruhie asamIhie a kiM na bujjhai na khalu annaM ? / tamhA jaM khalu ucitraM taM tu pamANaM na iaraM tu // 2 // vAlapucchAIhiM nAuM AyaramaNAyarehiM ca / jaM juggaM taM givhai davvapamANaM ca jANijjA' // 3 // // 33-34-35 // (vAsAvAsa pa0 niggaMthassa niggaMdhIe vA gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiAe aNupaviTThassa niggijjhia niggijhir agare nivaijjA, kappar3a se ahe ArAmaMsi vA jAva uvAgacchittae / no se kappai puNyagahieNaM bhattapANeNaM velaM uvAyaNAvittae / kappara se puvvAmeva viyaDagaM bhucA piccA paDiggahagaM saMlihia saMlihia saMpamajjia saMpamajia egAyayaM bhaMDagaM kaTTu sAbasese sUre, jeNeva uvassae teNeva uvAgacchittae / no se kapa taM syaNi tattheva uvAyaNAvitta ) ||36|| ['vAsavAsaM' ityAditaH 'no se kappar3a taM syaNiM tattheva uvAyaNAvittae' ti paryantam ] tatra - 'velaM uvAyaNAvittae' tti-velAmatikrAmayituM / tatra ca tiSThataH kadAcidvarSaM noparamati tatra kA merA ? ityAha- 'viaDagaM' ityAdi vikaTam - udgamAdizuddhaM bhuktvA pItvA ca ekatrAyataM - subaddhaM bhANDakaM - pAtrakAdyupakaraNaM kRtvA vapuSA saha prAvRtya varSatyapi anattamite sUrye vasatAvAgantavyameva / bahirvasatastu - ekAkina AtmaparomayasamutthA bahavo doSAH, vasatisthAH sAdhavazcA'dhRtiM kuryuriti ||36|| (vAsAvAsaM pajjosaviyassa niggaMthassa niggaMthIe vA gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNupaviTThassa Jain Education emational // 407 // www.iathaibrary.org Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvakI TIkA // 408 // SAPNA vyA09 niggijjhia niggajjhi buTikAe nivajA, kappar3a se ahe ArAmaMsi vA jAva uvAgacchittae) // 37 // ['vAsAvAsaM' ityAditaH 'uvAgacchittae' ti yAvat sugamam ] // 37 // (tattha no kappai egassa niggaMthassa egAe niggaMdhIe egayao cidvitte|1| tattha no kappai egassa niggaMthassa duNhaM niggaMthINaM egayao cihitte|2| tattha no kappai duhaM niggaMdhANaM egAe niggaMdhIe egayao cittttitte|3| tattha no kappaha duNhaM niggaMdhANaM duhaM niggaMdhINaM egayao cihittae / 4 / asthi a ittha kei paMcame khuDae vA khuDiAe vA annesiM vA saMloe sapaDiduvAre evaMNhaM kappai egayao PI cihitte)||38|| atha kathaM vikaTagRha-vRkSamUlAdau stheyam ? / ityAha [ 'tattha no kappai egassa' ityAditaH 'egayao cihittae' tti yAvat vyAkhyAnaM subodham / ekAkitvaM tasya sAGghATike upoSite asukhite vA kAraNavizeSAdvA syAt |-'asthi a ittha kei' ti asti cAtra kazcitpaJcamaH kSullakaH sAdhanAM, sAdhInAM ca kSullikA / utsargataH sAdhurAtmanA dvitIyaH, saMyatyastu jyAdayaH, SaTkoM bhidyate mantra' iti nyAyAt 'annesiM vA saMloe' tti-yatra kSullikAdirna syAt , tatra anyeSAMdhravakammikalohakArAdInAM varSatyapi amuktasvakarmaNAM saMloke-dRSTipathe, tatrA'pi sapratidvAre-sarvato dvAre sarvagRhANAM vA dvAre 'evaNha' ti evaM kalpate sthAtuM 'haM' itylngkaare||38|| (vAsAvAsaM pa0 niggaMdhassa gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiAe jAva uvaagcchitte| tattha no kappar3a RECARRAHATECARRORE // 408 // Jain Ecc l emational For Private & Personal use only M ainelibrary.org Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 409 // SHASHA UGUSARAM egassa niggaMthassa ya egAe agArIe egayao cihittae / evaM cubhgii| asthi a ittha ke paMcame there vA theriyA vA, annesiM vA saMloe sapaDiduvAre, evaM kappai egayao cihittae / evaM ceva niggaMdhIe agArassa ya bhANiavvaM // 39 // ['vAsAvAsa' ityAditaH 'bhANiavaM' ti yAvat ] tatra-nirgranthasya agArIsUtre, nigranthyAzca agArasUtre prAguktaritireva / 'agAramasyA'sti' iti abhrAditvAd 'a' pratyaye agAraH-gRhI // 39 // (vAsAvAsaM pa0 no kappai niggaMdhANa vA niggaMdhINa vA apariNaeNaM apariNayassa aTThAe asaNaM vA 4 jAva pddigaahitte)||40|| (se (kimAhu bhaMte ! icchA paro apariNae bhujijjA, icchA paro na bhujijjA) // 41 // ['vAsAvAsaM ityAditaH 'icchA paro na bhujijja' tti paryantaM sUtradvayam ] tatra-'apariNaeNaM' ityAdi 'mama yogyamazanAdikaM tvamAnayeH' ityaparijJaptena-abhaNi tena ahaM tava yogyamazanAdyAneSye ityaparijJaptasya arthAya-kRte azanAdi parigRhItuM na kalpate // 40 // praznapara Aha-'se kimAhu bhaMte !' ti atra kiM kAraNaM bhadanta ! AhuH / gururAha-'icche tyAdi icchA cedasti tadA 'paro-yasmai AnItaM sa bhuJjIta, icchA abhojanarucizcet tadA na bhuJjIta yadi ca paro'nicchan dAkSiNyAd bhuGkte, tataH-glAniH tasya / ajIrNAdinA na bhuGkte cet tadA varSAmu jala haritavAhulyena sthaNDiladaurlabhyAta pariSThApanAdoSaH tasmAt pRSTvA Aneyamiti // 41 // (vAsAvAsaM pa0 no kappai niggaMthANa vA niggaMthoNa vA, udaulleNa vA sasiNidveNa vA kAeNaM, asaNaM ka.ki.34 7 // 409 // 103 in Educ a tional For Privale & Personal use only www.jairnelibrary.org Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrokalpa // 410 // vA 4, AhAritae) // 42 // ( se kimAhu ? bhaMte !, satta siNehAyayaNA pannattA / taM jahA-pANI, pANIlehA, nahA, nahasihA, bhamuhA, aharuTThA, uttaruDA / aha puNa evaM jANijjA - bigaodae me kAe chinnasiNehe / evaM se kappara asaNaM vA 4 AhArittae) // 43 // (vAsAvAsa pa0 iha khalu niggaMdhANa vA niggaMdhINa vA, imAI aTTha sumAI, jAI chaumattheNaM faritheNa vA nirithIe vA, abhikkhaNaM abhikkhaNaM jANighavvAI pAsiyanvAI paDilehiyavvAIM bhavati / taM jahA-pANasuhumaM, paNagasuhumaM, bIasuhumaM, hariasuhumaM, puSpasuhurma, aMDasuhumaM, leNasuhumaM, siNehasuhumaM // 44 // se kiM taM pANasuhume ? pANasuhume paMcavihe pannatte / taM jahA - kiNhe, nIle, lohie, hAlide kille | asthi kuMthU aNuddharI nAma samuppannA, jA ThiA acalamANA chaumatthANaM niggaMdhANa vA niggaMthINa vA no cakkhukAsaM havvamAgacchaMti, jAva chaumattheNaM niggaMtheNa vA niggaMdhIe vA abhikkhaNaM abhikkhaNaM jANiavvA pAsiavvA paDilehiavvA bhavai / se taM pANasuhume 1) (se kiM taM paNagahume ? pagame paMcavihe pannate / taM jahA ki he jAva sukkille / asthi paNagahume taddavvasamANavannae nAma pannante / je chaumattheNaM jAva paDilehiyavve bhavai / se taM paNagasuhume 2 / se kiM taM bIhume ? bIyasahame paMcavipannante / taM jahA - kinhe jAva sukille / asthi bIyasuhume kaNiyAsamANavannae nAmaM pannante / je chaumattheNaM jAva paDilehiabve bhavai / se taM bIyasuhume 3 / se kiM taM hariasuhume ? hariasuhume Jain Education international . kiraNAvalI TIkA vyA0 9 // 410 // elbrary.org Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 41 // paMcavihe pannatte / taM jahA-kiNhe jAva sukille / asthi hariasuhume puDhavIsamANavannae nAma pannatte / je niggaMtheNa vA niggaMdhIe vA jAva paDilehiavve bhavai / se taM hariasuhame 4 / se kiM taM puSphasuhume ? pupphasuhame paMcavihe pannatte / taM jahA-kiNhe jAva sukille / asthi pupphasuhame rUkkhasamANavannae nAma pannatte / je chaumattheNaM jAva paDilehiave bhavai / se taM pupphasuhame 5 / se kiM taM aMDasuhume ? aMDasuhume paMcabihe pannatte / taM jahA-uiMsaMDe, ukkaliaMDe, pipIliaMDe, haliaMDe, hallohalli aMDe / je niggaMtheNa vA jAva paDilehiavve bhavai / se taM aMDasuhame 6 / se kiM taM leNasuhame ? leNasuhume paMcavihe pannatte / taM jahAuttiMgaleNe, bhiMguleNe, ujjue, tAlamUlae, saMyukAva nAmaM paMcame / je cha umastheNaM jAva paDilehiavve bhavai / se taM leNasuhame 7 / se kiM taM siNehasuhame ? siNehasuhame paMcavihe pannatte / taM jahA-ussA, himae mahiA, karae, hrtnnue| je cha umattheNaM jAva paDilehiavve bhavada / se taM siNehasuhame 8) // 44-45 // ['vAsAvAsaM' ityAditaH 'se taM siNehasuhume tti paryantaM] sUtracatuSTayena smbndhH| tatra-'udaulleNa' ityAdi udakA''-Na-galadvinduyuktena sasnigdhena-iSadavinduyuktena // 42 // 'se kimAha bhaMte !-sa bhagavAn tiirthkrH| kiM kAraNam ? atrAha-gururAha-'satta' ityAdi sapta snehAyatanAni-jalAvasthAnAni yeSu jalaM cireNa zuSyati / pANI-dastau, pANirekhA-AyurekhAdayaH tAsu ciramudakasthitiH, nakhA:-akhaNDAH, nakhazikhA:-tadagrabhAgAH, bhraH-netro+romAni, 'aharuTThA-dADhikA, 'uttaruTThA' zmazruNi / vigatodaka:-jalabindurahitaH, chimasnehaH-sarvathA udvAtaH // 43 // TAGRECRECRAAR Jain Educa t ional For Private & Personal use only wwi ary.org Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 412 / / REASEAAAAA 'aTTa suhamAI' ityAdi / zlakSNatvAd alpAdhAravAca sUkSmANi / abhIkSNaM-punaH punH| yatra yatra sthAnaniSIdanA''dAna kiraNa TIka nikSepAdikaM karoti tAni jJAtavyAni-sUtropadezena, draSTavyAni-cakSuSA, jJAtvA dRSTvA ca pratile khitavyAni-pariharttavyatayA vyA vicAraNIyAni ||44||'tN.' iti-tadyathA-prANasUkSma, paJcavidhaM prajJaptaM tiirthkrgnndhraiH| ekaikavaNe sahasrazo bhedAH bahuprakArAzca sNyogaaH| te sarve'pi paJcasu kRSNAdiSu avataranti / prANasUkSmaM tu dvIndriyAdayaH praannaaH| yathA-anudarI kunthuH| sa hi calanneva sambhAvyate, na sthitaH, sUkSmatvAt / pana ulliH| sa ca prAyaH prAvRpi bhUmi-kASTha-bhANDAdiSu jAyate / yatrotpadyate tadrvyasamAnavarNazca 'nAmaM pannatte' ti nAmeti-prasiddhau / bIjasUkSma-kaNikA-zAlyAdi bIjAnAM mukhamUle ra nakhikA 'nahI' ti lokruuddhiH| haritasUkSma-pRthivIsamAnavaNaM haritaM / tacca alpasaMhananatvAt stokenA'pi vinazyati / puSpasUkSma-vaTodumbarAdInAM tatsamavarNavAdalakSyaM taccocchvAsenApi virAdhyate / aNDasUkSma - udaMzA-madhumakSikA-matkuNAdyAH teSAm aNDaM udaMzANDaM / utkalikANDa-lUtApuTANDaM, pipIlikANDa-kITikANDaM, halikA-gRhakokilA brAhmaNI vA tasyA aNDaM-halikANDaM, hallohaliA-ahi-loDI-saraDI-kakiMDI ityekaarthaaH| tasyA aNDaM / etAni hi sUkSmANi syuH / layanam-AzrayaH sattvAnAM / yatra kITikAdyanekasUkSmasaccA bhavanti iti layanasUkSma / 'utiMgA-bhUakA-gaIbhA''kRtayo jIvAH teSAM layana-bhUmAvutkIrNa gRham-uttiMgalayanaM / bhRguH-zuSkabhUrAjI, jalazoSAnantaraM kedArAdiSu sphuTitA daalirityrthH| 'ujjue' tti bilaM / tAlamUlaka-tAlamUlAkAram , adhaH pRthu, upari ca sUkSma vivrN| zambUkAvatta-bhramaragRhaM snehasUkSma / 'usma' tti avazyAyo yo gaganAtpatati / himaM-styAnodabinduH / mihikA-dhUmarI, karakA-ghanopalA haratanuH ABHASHASARASWASISASAR // 416 Jain Educa NA t ional For Privale & Personal use only www.sanslitrary.org. Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 413 // 104 bhUniHsRtatRNabindurUpo yo yatrAGkurAdau dRzyate, aSTAsvapi 'se taM' ti tadetat // 44-45 // (vAsAvAsaM pajjosavie bhikkhU icchijjA gAhA0 bha0 pA0 ni0 pa0 / no se kappar3a aNApucchittA AyariaM vA uvajjhAyaM vA theraM paviti gaNi gaNaharaM gaNAvaccheyayaM jaM vA purao kAuM biharai / kappar3a se ApucchiuM AyariyaM vA0 jaM vA purao kAuM viharai / icchAmi NaM bhaMte ! tunbhehiM anbhaNuSNAe samANe gAhA0 bha0 pA0ni0 pa0 / te ya se viyarijjA / evaM se kappai gAhA0 bha0 pA0ni0 p0| te ya se no viyarijA / evaM se no kappar3a bha0 pA0ni0 p0| se kimAhu bhaMte ! AyariyA paJcavAyaM jANaMti) // 46 // [ 'vAsAvAsaM' ityAditaH 'AyariyA paJcavAyaM jANaMti' iti paryantam ] tatra - etatsUtram etatsUtrAtiriktAni ca anantaraM vakSyamANAni troNi sUtrANi, yadyapi Rtubaddha-varSAlakSaNa kAladvayasAdhAraNasAmAcArIvipayANi, tathApi varSA vizeSeNocyate- 'AyariyA paccacAyaM jANaMti' ti AcArya:- sUtrArthadAtA digAcAryo vA upAdhyAyaH - sUtrA'dhyApakaH, sthaviraH- jJAnAdiSu sIdatAM sthirIkartA udyatAnAmupabRMhakazca / pravartakaH - jJAnAdiSu pravarttayitA, tatra jJAne- paTha ? guNaya ? zRNu ? uddezAdIn kuru ? iti / darzane - darzanaprabhAvakAn sammatyAditarkAn abhyasya ? iti / cAritre - 'prAyazcittam udraha ? iti / aneSaNIyaM duHpratyupekSitAdi ca mA kRthAH ? yathAzakti dvAdazadhA tapo vidhehi ? ityAdi / gaNi:-yasya pArzve AcAryAH sUtrAdyabhyasyanti, gaNino vA anye AcAryAH sUtrAdyarthamupasampannAH / gaNadharaH- tIrthakRt ziSyAdi / gaNAvacchedakA - yaH sAdhUna gRhItvA vahiH kSetre Aste gacchAdyupaSTambhArtha kSetropadhimArgaNAdau pradhAvanAdikarttA sUtrArthobhayavit Jain Educatinational // 413 // elbrary.org Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpa // 414 // yaM vA anyasAmAnyasAdhumapi vayaH - paryAyAbhyAM DInamapi gItArthatayA pradIpakalpaM purataH kRtvA gurutvena gRhIsA viharati / 'te ase viarijjA' te vA AcAryAdayaH 'se' - tasya vitareyuH - anujJAM dadyuH / 'se kimAhu bhaMte !" ti prAgvat / . AcArya Aha- 'ApariyA pacavAyaM jANaMti' 'tti 'bahuvacanAntA gaNasya saMstava (sUca) kA bhavanti' itinyAyAt AcAryAHAcAryAdayaH pratyapAyam - apAyaM tatparihAraM ca jAnanti / pratikUlaH apAyasya pratyapAya itivigraheNa apApaparihAre'pi do'vagantavyaH / anApRcchaya gatAnAM vRSTi bhavet, pratyanIkAH zaikSasvajanA vA upadraveyuH, kalaho vA kenacit, AcArya bAlagnakSapakaprAyogyaM grAhyaM vA'bhaviSyat / te ca atizayazAlinaH, tatsarvaM viditvA tasmai adApayiSyan // 46 // ( evaM vihArabhUmiM vA viArabhUmiM vA annaM vA jaM kiMci paoyaNaM evaM gAmANugAmaM dUijjitae) // 47 // [ 'evaM vihAra:' ityAdita: 'dRijjittae' tti paryantam ] tatra - vihArabhUmi H 'bihAro jinasadmani ' iti vacanAt caityAdigamanaM, vicArabhUmiH - zarIra cintAdyarthaM gamanaM, anyadvA prayojanaM, lepa-sIvana-likhanAdikamucchvAsAdivarje sarvamApRchatra karttavyamiti / tatraM gurupAratantryasyaiva jJAnAdirUpatvAt 'dUijjittae tti - hiNDituM bhikSAdyarthaM kAraNe vA Jorarat | anyathA hi varSAsu grAmAnugrAmaM hiNDanamanucitameva // 47 // (vAsAvAsa pa0 bhikkhU icchijjA annayariM vigaI AhAritae, no se kappara aNApucchittA AyariaM vA jAva jaM vA purao kAuM viharai, kappai se ApucchittA AyariyaM vA jAva AhAritae / icchAmi NaM bhaMte! tubhehiM ambhaNuNNAe samANe aNNayariM vigaI AhArittae / taM evaiaM vA evaikhutto Jain Educatiemational kiraNAvalI TIkA vyA0 9 // 414 // library.org Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 415 // GROCEROCCOUCHECRENCRECORROCCOM vA te ya se viyarijjA, evaM se kapai annayariM vigaI AhArittae / te ya se no viyarijjA, evaM se no kappai annayariM vigaI AhArittae / se kimAhubhaMte / AyariyA paccavAyaM jANaMti) // 48 // ['vAsAvAsaM' ityAditaH 'jANaMti' ti yAvat ] tatra-'evai vA-iatI vA 'evaikhutto vA' tti-etAvato | vArAn / atra pratyapAyA asyA vikRtehaNe 'asya ayam apAya:-mohodbhavAdi' glAnatvAdasya guNo veti // 48 // (vAsAvAsaM pa0bhikkhU icchijjA annayariM tegicchi aM Auhittae / taM ceva savaM bhaanniy)||49|| vAmAvAsaM pa. bhikkhU icchijjA annayaraM urAlaM kallANaM sivaM dhanaM maMgallaM sasptirIyaM mahANubhAvaM tavokamma uvasaMpajjittANaM viharittae / taM ceva savvaM bhANiyanvaM) // 50 // (vAsAvAsaM pa0 bhikkhU icchijjA apacchimamAraNaMtibhaM saMlehaNA jhUsaNAjUsie bhattapANapaDiAikkhie pAovagae kAlaM aNavakhamANe viharittae vA nikkhamittae vA pavisittae vA asaNaM vA 4 AhArittae vA, uccAraM | vA pAsavaNaM vA parihAvittae, sajjhAyaM vA karittae, dhammajAgariyaM vA jAgarittae / no se kappai | aNApucchittA taM ceva) // 51 // 'vAsAvAsaM' ityAditaH 'taM ceva' ti yAvat sUtratrayI] tatra- 'tegicchi aM' ti vAtika-paitika-leSmikasAnnipAtikarogANAm Atura-vaidya-praticAraka-bhaiSajyarUpAM catuSpAdAM cikitsAM / tathA coktam 'bhiSakUdavyANyupasthAtA rogo pAdacatuSTayam / cikitsitasya nirdiSTa pratyekaM taccaturguNam // 1 // FAFACEAECEREM- MECG // 41 Sain Educat Weational For Privale & Personal use only Hary.org Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAra TIkA / / 416 // vyA0 dakSo' vijJAtazAstrArthoM dRSTakarmA zuci bhiSak / bahukalpa' bahuguNaM sampanna yogyamauSadham // 2 // anuraktaH zuci dakSo buddhimAn praticArakaH / Adyo rogI bhiSag vazyo jJApakaH saccavAnapi // 3 // 'Audvittae' tti kArayituM 'AuTTi' dhAturAgamikaH karaNArthe // 49 // 'tavokamma ti arddhamAsikAdi tpH| | atra pratyapAyAt -samartho vA'samarthoM vA'yaM, vaiyAvRttyakaro vA anyo vA, vaiyAvRttyakaro'sti nAsti vA, pAraNakAdi yogyaM kSetramasti nAsti vetyAdikAn AcAryA eva vidanti // 50 // apazcima-caramaM maraNam apazcimamaraNaM / na punaH yat pratikSaNamAyurdalikAnubhavalakSaNamAvIci(ka)maraNaM / tadevAntaH-apazcimamaraNAntaH / tatra bhavA-ArSavAduttarapadavRddhau-apazcimamAraNAntikI sA cA'sau saMlekhanA ca 'saMlikhyate-kuzIkriyante zarIrakapAyAdi anayA' iti / sA ca dravyabhAvabhedabhinnA | 'cattAri vicittAi' ityAdikA apazcimamAraNAntikasaMlekhanA tasyA / 'jhusaNa' ti joSaNaM-sevA' tayA 'jhusie' tti kSapitazarIraH / ata eva prtyaakhyaatbhktpaanH| pAdapopagataH-kRtapAdapopagamanaH / ata eva kAlaM-jIvitaM kAlaMgaraNakAlaM vA anazkAsan-anabhilaSan vihartumicchet / atra pratyapAyA-ayaM nistArako na vA, samAdhipAnakaM niryAma kA vA santi na vA ityAdayaH / kSapAsya hyudaramalazodhanArtha tvagelAnAgakesaratamAlapatramizrazarkarAkyathitazItalakSIralakSaNaM samAdhi pAnakaM pAyayitvA pUgophalAdidravyaiH madhuravirecaH kAryate, niryAmakAstu-udvartanAdyarthamaSTacatvAriMzat / 'parihAvittae' tti vyutsraSTuM / dharmajAgarikAM-AjJA''pAya vipAka saMsthAna vicayabheda-dharmadhyAnavidhAnAdinA jAgaraNaM dharmajAgarikAM tAM jAgarayitum-anuSThAtumiti // 51 // RORERSAHARSARORA SASARA // 416 Jain Educativ ational For Privale & Personal use only wimirmalbrary.org Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 417 // ARRAAMA-ARESAR (vAsAvAsaM pa.bhikkhU icchijA vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNaM vA anyayariM vA uvahiM, AyAvittae vA payAvittae vA no se kappAi egaM vA aNega vA apaDinnavittA gAhAvaikulaM bha.pA. ni0pa0, asaNaM vA 4 AhArittae / bahiA vihArabhUmi vA viArabhUmi vA sajjhAyaM vA karittae, kAu-18 ssaggaM vA ThANaM vA ThAittae, asthi a ittha kei abhisamannAgae, ahAsaMnihie, ege vA aNege vA / kappAla se evaM vaittae-imaM tA ajjo! tuma muhattagaM jANAhi jAva tAva ahaM gAhAvaikulaM, jAva kAussaggaM vA, ThANaM vA ThAittae / se a se paDisuNijA, evaM se kappai gAhAvaikulaM taM ca savvaM bhANiyavvaM / se a se no paDisuNijjA evaM se no kappai gAhAvaikulaM, jAva kAussaggaM vA ThANaM vA tthaaitte)||52|| | [vAsAvAsaM' ityAditaH 'ThANaM vA ThAittae' ti paryantam ] tatra-'vatthaM vA' ityAdi pAdaproJchana-rajoharaNam AtApayitum-ekavAram AtaSe dAtuM, pratApayituM-punaH punaH, anAtApanAca kutsA-panakAdayo doSAH / vastrAdyupadhau Atape datte bahirganuM yAvat kAyotsarge'pi sthAtuM na kalpate vRSTibhayAt / yadi sannihitayatiH timyantam upadhi cintayati tadA kalpate / cintakA'bhAve tu jalakleda-cauraharaNA'kAyavirAdhanopakaraNahAnyAdayo doSAH / sthAnam-UrdhvasthAnaM tacca kAyotsargalakSaNaM / 'imaM tA' ityAdi idaM vastrAdi tAvat muhartaka-muhUtamAtra jAnIhi-vibhAvaya ? 'jAva tAva' tti bhASAmAtraM yAvadarthe / sa ca sannihitasAdhuH 'se' tasya-upadhi cintanecchAkArakartu: pratizRNuyAd-aGgIkuryAt / vacana miti zeSaH / zeSaM spaSTam // 52 // / // 417 // baba-ACCICOLA Jain Educ a tional For Privale & Personal use only orary.org Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAvalI TIkA vyA09 // 418 // (vAsAvAsaM pa0 no kappai niggaMdhANa vA niggaMthINa vA aNabhiggahiasijjAsaNieNaM (yANaM) huttae / AyANameyaM / aNabhiggahiasijjAsaNiyassa aNuccAkUiassa aNaTAbaMdhiyassa amiAsaNiassa aNAtAviassa asamiassa abhikkhaNaM abhikkhaNaM apaDilehaNAsIlassa apamajjaNAsIlassa tahA tahA NaM saMjame durArAhae bhavai) // 53 // [vAsavAsaM' ityAdiH 'saMjame durArAhae bhavaI' ti yAvat ] tatra-anabhigRhItazayyA''sanaka eva anabhigRhItazayyA''sanikaH 'svArthe ika:' tathAvidhena bhavituM na kalpate-na yuktaM / varSAsu yatinA maNikuTTime'pi pIThaphalakAbhigrahavataiva bhAvyam / anyathA zItalAyAM bhUmau zayane kunthvAdiprANavirAdhanA ajIrNAdidoSAzca syuH| Asane tu-kunthvAdisaGghaTTaniSadyAmAlinyAt kAyavadhAdayaH / 'AdANameyaM' ti karmaNAM doSANAM vA AdAnam-upAdAnakAraNam / etadanabhigRhItazayyAsanikatvaM / athavA-abhigrahaH-nizcayaH svaparigRhItameva zayyAsanaM mayA bhoktavyaM, nA'nyaparigRhItam / AdAnatvameva dRDhayati'aNabhiggahia' ityAdi sugaman / anuccAkucikasya-'kuca parispande' akuccA-aparispandA, nizcalA, yasyAH kambikA na calati / adRDhabandhane hi saGgharSAt matkuNakunthvAdivadhaH syAt / 'uccA' hastAdi yAvat yena pipIlikAdivadho na syAt sarpAdirvA na dazet , uccA bA''sau akucA ca uccAkucAkambAdimayI zayyA sA vidyate yasyA'sau uccAkucikaH, na uccAkuciko'nuccAkucika:-nIcAsaparispandazayyAkaH tasya / 'aNaTThAbaMdhiyassa' ti anarthavandhinaH-pakSamadhye anarthakaMniSprayojanam ekavAropari dvau trIzcanuro vA vArAna kambAsu bandhAn dadAti caturupari bahuni vA aDakAni badhnAti / NERSARACTERIAL // 418 // For Privale & Personal use only brary.org Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 419 // tathA ca svAdhyAyapalimanthAdayo dossaaH| yadi vA ekAGgi campakAdipaTTakaM labhyate tadA tadeva grAhya, bandhanAdiprakriyA|| parihArAt / 'amiAsaNiassa' tti amitAsanikasya-abaddhAsanasya sthAnAt sthAnAntaraM hi muhurmuhuH saGkAman satyavadhaH || syAt , anekAni vA sevamAnasya / 'aNAtAviassa' ti anaataapin:-sNstaarkpaatraadiinaamaatpe'daatuH| tatra ca panakasaMsaktyAdayo doSAH, upabhoge ca jIvavadhaH, upabhogA'bhAve ca upakaraNamadhikaraNameveti / asamitasya IryAdiSu tatraAdyaturyapaJcamasamitiSyasamito jIvAn hanti, bhASA'samitaH sampAtimAn , eSaNA asamito hastamAtrAdau apkAyaH pariNato na vA iti na vetti / abhIkSNam abhIkSNaM-punaH punarapratilekhanAzIlasya-cakSuSA adRSTvA / apramArjanAzIlasya-rajoharaNAdinAH apramRjya, sthaanaadikrtuH| AbhyAM ca duHpratilekhitaduHpramANite snggRhiite| natraH kutsArthatvAt / tathA tathA-tena tena prakAreNa saMyamo durArAdhyo duHpratipAlyo bhavati / yathA yathA tAni tAni sthAnAni karoti, tathA tathA saMyamArAdhanA duSkarA ityarthaH // 53 // (agAyANameaM abhiggahiasijjAsaNiassa uccAkUi assa aTTAbaMdhiassa miyAsaNiyassa AyAviassa samiyassa abhikkhaNaM abhikkhaNaM paDilehaNAsIlassa pamajaNAsIlassa tahA tahA NaM suArAhae saMjame bhavai) // 54 // AdAnamuktvA'nAdAnamAha-[ 'aNAyANaM' ityAditaH 'saMjame suArAhae bhavaI' ti paryantam ] tatra-karmaNAm asaMyamasya vA anAdAnametat-zayyA''sanAbhigrahavatA bhAvyam / uccAkucA zayyA kartavyA, arthAya-sakRcca pakSAntavandhanAya // 419 NAGEMARACAAAAACC Jain Education Acational For Private & Personal use only www.a library.org Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa TIkA // 420 // RECE aDDakAni catvAri kAryANi / atha saMyamArAdhanAya catvAri sthAnAnyAha-kAraNa evotthAnAd baddhAsanena bhAvyaM 1 / kiraNAH saMstArakAdIni tApanIyAni 2 / IryAdiSu samitena-yatanAvatA bhAvyaM 3 / pratilekhanA-pramArjanAzIlena bhAvyaM 4 / yathA vyA0 yathA etAni sthAnAni karoti, tathA tathA saMyamaH mukhArAdhyaH sukaro vA bhavati iti / tatazca mokSaH // 54 // | (vAsAvAsaM 10 kappai niggaMthANa vA niggaMdhINa vA tao uccAra-pAsavaNabhUmIo paDilehittae; na tahA hemNtgimhaasu| jahA NaM vAsAvAsAsu / se kimAhu bhaMte! vAsAsu NaM osannaM pANA ya bIyA ya paNagA ya hariANi ya bhavaMti ) // 55 // (vAsAvAsaM pa0 kappai niggaMdhANa vA niggaMdhINa vA tao | mattagAI giNhittae / taM jahA-uccAramattae 1 pAsavaNamattae 2 khelamattae 3) // 56 // ['vAsAvAsaM' ityAditaH 'khelamattae' ti yAvat sUtradvayo] tatra-'tao uccArapAsavaNabhUmIo' tti anadhisahiSNoH tisro'ntaH, adhisahiSNozca bahiH tisrH| dUravyAdhAte madhyA bhUmiH tayAghAte cA''sanneti / AsannamadhyadRrabhedAttisraH grISmeti prAgvat / 'osannaM' ityAdi osannaM ti-prAyeNa-bAhulyena ityrthH| prANAzca zaGkhanakendragopakakRmyAdayaH, tRNAni-pratItAni, bIjAni-tattadvanaspatInAM navodbhinakisalayAni, panakA-ullayaH, haritAni-bIjebhyo jAtAni / athavA-'pANAyataNA ya'tti prANAnAM-jIvAnAm AyatanAni-sthAnabhUtAni bIjAni panakA haritAni vA iti DU yojyam / kvacit-'pANAyataNa' tti paatthH| tatra-prANAyatanamiti vyAkhyeyaM / 'tao mattagAI' ti trINi mAtrakANi / tadabhAve velAtikramaNe vegadhAraNe aatmviraadhnaa| varSati ca bahirgamane sNymviraadhnaa| atra cUrNiH-'bAhi tassa 122222 % A // 428 Sain Educ a tional For Privale & Personal Use Only wwwbary.org Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 421 // . ki. 39 106 Jain Edu gummaAigahaNaM teNa mattae vosiritA vAhiM NittA parivei' / pAsavaNe vi abhiggahio gharei, tassAsaI jo jAhe cosira so tAhe dhArei Na nikkhivai, suvaMto vA ucchaMge ThitayaM cetra uvari daMDae vA doreNaM baMdhai, gose asaMsattiAbhUmIe annattha pariThavei' tti / / 55-56 // (vAsAvAsa pa0 no kapar3a niyaMtraNa vA niggaMyoga vA paraM pajjosavaNAo golomappamANamitte kese taM syaNi uvAyaNAvittae / ajjeNaM khuramuMDeNa vA lukasiraeNa hoyavvaM siyA / pakkhiyA ArovaNe, mAsie khuramuMDe, addhamAsie kattarimuMDe, chammAsie loe saMvaccharie vA therakappe ) // 57 // [ 'vAsavAsa' ityAditaH 'saMvaccharie vA therakaMppe' ti yAvat ] tatra - paryuSaNAtaH param - ASADhacaturmAsa kAdanantaram / AsatAM dIrghA 'ghuvaloo u jiNANaM niccaM, therANa vAsAsu' ti vacanAt / golomapramANA api kezA na sthApanIyAH, yAvattAM rajanIM bhAisitapaJcamIM nAtikrAmayet tatpaJcamyAM rAtrervAgeva locaM kArayet / idAnIM tu bhAdrasitacaturthyA rAtrervAgeveti / ayaM bhAvaH - samartho varSAsu nityaM locaM kArayet, asamartho'pi tAM rAtriM nollaGghayet / paryuSaNAyAM locaM vinA avazyaM pratikramaNasya akalpyatvAt / kezeSu hi aSkAyavirAdhanA tatsaMsargAcca yUkAH saMmUrcchanti, tAzca kaNDUyamAno hanti, zirasi nakhakSataM vA syAt / yadi kSureNa muNDApayati karttaryA vA tadA''jJAbhaGgAdyAH, saMyamAtmavirAdhanA, yUkAchidyante, nApitaca pazcAtkarma karoti, apabhrAjanA ca zAsanasya / tataH - loca eva zreyAn / yadi vA asahiSNoH loce kRte jvarAdirvA syAd, bAlo vA rudyAt, dharmaM tyajet / tato na tasya locaH kArya ityAha- 'ajjeNaM' ityAdi AryeNa sAdhunA kSuramuNDena foninternational // 421 // nelibrary.org Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 422 // / vA luzcitazirojena vA bhavitavyaM syAt / 'luka' ti luJcitAH zirojAH kezA yasya apavAdato bAlaglAnAdinA // 3 kiraNAvalI kSuramuNDena; utsargato-luJcitazirojena ityrthH| tatra ca kevalaM prAmukodakenAtmano gRhItvA ziraHprakSAlya nApitasyA'pi TIkA tena karau kSAlayati / yastu kSureNApi kArayitumakSamaH vraNAdimacchiro vA tasya kezAH kartaryA klpniiyaaH| 'pakkhiA vyA09 AroveNa' tti pAkSikaM bandhadAnaM-saMstArakadavarakANAM pakSe pakSe bandhA moktavyAH pratilekhitavyAzca ityrthH| athavAAropaNAprAyazcittaM pakSe pakSe grAhyaM sarvakAlaM, varSAsu vishesstH| 'mAsie khuramuMDe' ti-mAsi mAsi asahiSNunA muNDanaM kAraNIyaM / 'addhamAsie kartarimuMDe' tti yadi kartaryA kArayati, tadA pakSe pakSe guptaM kAraNIya, kSurakartaryozca loce prAyazcittaM nizIthoktaM yathAsaGkhayaM laghu-gurumAsalakSaNaM jJeyaM / 'chammAsie loe' ti pANmAsiko locaH 'saMbacharie therakappe' tti sthavirANAM-vRddhAnAM jarAjarjaratvenA'sAmarthyAt , dRSTirakSArtha vA arthAt taruNAnAM cAturmAsikaH / atra saMvatsaro varSArAtraH 'saMvaccharaM vA vi pare pamANaM / bI va vAsaM na tahiM vasija' ti vacanAt / tata:-saMvatsare-varSAsu bhavaH sAMvatsariko vA locaH kAryaH / sthavirakalpe-sthavirakalpasthitAnAM dhruvo locaH iti 'vA' zabdo vikalpArthaH / apavAdato nityalocA'karaNe'pi paryuSaNAparvaNyavazya locaH kArya iti sUcayati / athavA-eSa sarvo'pi uktavidhiH-ApRcchaya bhikSAcaryAgamanaM vikRtigrahaNAdiH mAtrakAvasAnaH sAMvatsarikaH-varSAkAlasambandhI sthavirakalpaH-sthaviramaryAdA / 'vA' zabdaH kizcijjinakalpikAnAmapi sAmAnyamiti sUcayati / prAyaH sthavirANAmevA'yaM kalpa ityarthaH // 5 // // 4 // 422 // (vAsAvAsaM pa0 no kappai niggaMdhANa vA niggaMdhINa vA paraM pajjosavaNAo ahigaraNaM vaittae / je NaM navanavakha Jain Eda Inamational For Privale & Personal use only MAimplibrary.org Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 423 // niggaMtho vA niggaMdhI vA paraMpajjosavaNAo ahigaraNaM vayai,seNaM akappeNaM ajo! vayasIti battanvaM siyA; je NaM niggaMthANa vA niggaMdhINa vA paraM pajjosavaNAo ahigaraNaM kyaha, se nijjUhiyavve siyaa)||58|| ['vAsAvAsaM' ityAditaH 'se nijjUhiyave siA' ti paryantam ] tatra-'ahigaraNaM tti adhikaraNaM-rAdiH tatkara vacanamapyadhikaraNaM / 'vaittae' ti vadituM / 'akappeNaM' tti he Arya ! akalpena-anAcAreNa vadatIti vaktavyaH / yata:paryuSaNAdinato'rvAg paryuSaNAdina eva vA yadadhikaraNamutpannaM tatparyuSaNAyAM kSAmitaM, yacca tvaM paryuSaNAnaH paramadhikaraNaM | vadasi, so'yamakalpya [anAcAra] iti bhAvaH / 'nijjUhiyavve siA' iti nihitavyaH-jAmbUlipatradRSTAntena saGghAd bahiH karttavyaH / yathA-tAmbUlikena vinaSTa patram anyAni patrANi vinAzayada bahireva kriyate, tadvadayamapi anantAnubandhikrodhAdhAviSTo vinaSTa evetyato bahiH kartavya hati bhAvaH / tathA-anyo'pi dvijadRSTAnto yathA-kheTavAstavyo rudranAmA dvijo varSAkAle kedArAn kraSTuM halaM lAthA kSetraM gtH| halaM vAhayatastasya galibalivaI upaviSTaH, totreNa tADayamAno'pi yAvannottiSThati, tadA krudhA''kulena kedAratraya[stha] mRtkhaNDairevA''hanyamAno niHshvaasrodhaanmRtH| pazcAtsa pazcAttApaM vidadhAno mahAsthAne gatvA svavRttAntaM kathayannupazAnto'nupazAnto veti ? mahAsthAnasthaiH puruSaiH pRSTe 'nA'dyApi mamopazAntiH' ityukte'yogyo'yam anupazAntakaSAyatvAd apAGkateyo dvijaizcakre / evaM vArSikaparvaNyapi 'sAhammie ahigaraNaM karemANe' ti vacanAt sAdharmikaiH samamadhikaraNaM kurvANaH saGghabAhyo bhavati / ata eva sAparAdho'pi 'caNDapradyotaH sAdharmika' itikRtvA udayanarAjJA muktaH / tadvayatikarastvevam-sindhudeze mahasenaprabhRti-daza-mukuTabaddhanRpasevyamAno vItabhayapurA maa||423|| Sain Educa t ional For Privale & Personal Use Only WWW rary.org Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shriiklp||424 // dhipatiH udayanarAjA / sa hi vidyunmAlyarpitadevAdhidevapratimA'rcaka zrAddhArpitaguTikA jAtA'dbhutarUpAyA devadattAyA dAsyA apaharttAraM caturdazamukuTavaddha rAjasevyaM mAlavAdhipaM caNDapradyotaM saGgrAme baddhvA pazcAdAgacchan dazapurasthAne vArSikaparvaNi kRtopavAsaH sUpaiH pRthagrabhojanAya pRSTe - viSabhrAntyA mamA'pyadyopavAso'stIti vadati dhUrtasAdhammike'pi asmin vaddhe mama kathaM pratikrAntizuddhiH ? iti vicintya taM muktvA kSamayitvA ca 'mama dAsIpatiH' iti pUrvalikhitAkSarasthaganAtha bhAle pavandhaM dattvA avantidezaM dattavAn iti / na punaH kumbhakAra - kSullakadRSTAntena dravyata eva kSAmaNakaM vidheyaM / sa caivam - kazcitkaH kumbhakArabhANDAni karkaraiH sacchidrIkurvan ' mA kuru itthaM' kulAlena nivArito 'micchAmi dukkaDaM' iti vAGmAtreNa vadannapi punaH punaH tathAkurvan ekadA kulAlena karNamoTanapurassaraM kathamahaM pIDaye tvayA ? iti bhaNan 'micchAmi dukaDaM' iti kSullakavat pAThamAtramuccaratA zikSitaH / evaM mithyAduSkRtaM dravyato na deyam / upazAntopasthitasya ca mUlaM dAtavyam ||58 // ( vAsAvAsa pa0 iha khalu niggaMdhANa vA niggaMdhINa vA ajjeva kakkhaDe kaDue viggahe samuppajjijjA; sehe rAiNiaM khAmijA, rAiNie vi sehaM khAmijjA (1200 ) / khamiyanvaM khamAviyandhaM uvasamiyanvaM uvasamAvayavaM saMmui (sumai) saMpucchaNAbahuleNa hoyavvaM / jo uvasamai tassa asthi ArAhaNA, jo una uvasamai tassa natthi ArAhaNA; tamhA adhpaNA ceva uvasamiyanvaM / se kimAha bhaMte ! uvasamasAraM khu sAmaNNaM) / / 59 / / Jain Educationernational kiraNAva TIkA vyA0 // 424 // orary.org Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 425 // AAR-AROR ['vAsAvAsaM' ityAditaH 'uvasamasAraM khu sAmaNNaM' iti paryantam ] tatra-iha-pravacane adyaiva paryuSaNA dine 'kakkhaDa'-uccaiH zabdaH kaTukaH-jakAramakArAdirUpaH vigrahaH-kalahaH samutpadyate zaikSa:-avamarAtnikaH rAtnika-ratniAdhikaM / yadyapi rAtnikaH prathamaM sAmAcArIvitayakaraNe'parAdhaH, tathA'pi zaikSeNa rAtnikaH kSAmaNIyaH / atha zaikSo'puSTadharmA tadA rAtni karataM prathamaM kSamayati / tasmAt kSamitavyaM svayameva, kSAmayitavyaH paraH, avyaktatvAnnapuMsakatvaM 'kiM tasyA garne jAtam ?' itivat / tathA upazamitavyam -AtmanA upazamaH kartavyaH / upazamayitavyaH para:___ 'jaM ajiaM samIpattaehiM tavaniyamabaMbhamaiehiM / mA hutayaM kalahaMtA ulliMcaha sAgapattehiM // 1 // jaM ajjibha caritaM desUNAe vi pucakoDIe / taMpi kasAiamitto hArei naro muhutteNaM' // 2 // ityAdibhiH upadezaH 'saMmui' ti [zobhanA matiH] rAgadveSarahitatA tatpUrva yA sampRcchanA-sUtrA'rtheSu glAnA'glAnAnAM vA tad bahulena bhavitavyaM / rAgadveSau vihAya yena sAkamadhikaraNamAsIt , tena saha sUtrA'rtheSu sa praznaH kaaryH| na tu ekatarasya kSamayato'pi / yadyako nopazAmyati tadA kA gatiH ? ityAha-'jo usamaI' ityAdi ya upazAmyati upazamayati vA kaSAyAn tasyA'styArAdhanA jnyaanaadiinaaN| viparyayaH sugama eva / 'sAmaNNaM' ti zramaNabhAva upazamasAram-upazamapradhAnaM khu-nishcye| 'sAmaNNamaNucaraMtassa kasAyA jassa ukkaDA huMti / mannAmi ucchupuppha va nipphalaM tassa sAmaNNaM // 1 // iti vacanAt upazama eva zrAmaNyasAraM, mRgAvatyA iva, kevalajJAna hetutvAt / tacvevam-anyadA zrI mahAvIraH kauzAmbyAM samavasRtaH / tatra- savimAnau candrAkauM vandituM samAyAtau / candanA ca dakSatvAda astasamayaM jJAtvA svasthAne gatA / mRgAvatI tu svasthAnaM AALAAAAAACAE 107 -42-ARSA 1 // 425 Jain Educa De national For Private & Personal use only w aalbrary.org Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 426 // gatayoH candrasUryayoH tamasi vistRte bhItA satI drutaM sAdhvInAmupAzraye gatA / sthAnAGgavRttau tu saH sAdhvIbhiH AryacandanAsamIpaM gateti / tadanu ca tatreryApathikIM pratikramya zayanasthAM pravarttinIM praNamya 'kSamyatAmayamaparAdha' ityuktavatIM mRgAvatIM prati candanA'pi candanazItalAbhirvANIbhiH vadatisma bhadre ! bhadrakulotpanne ! tavedRzaM na yuktam / sA'pyUce 'mayakA mahadetatvAtakaM kRtaM nedaM bhUyaH kariSye' ityuktvA pAdayoH patitA / tAtratA pravarttinyA nidrA'gAt / tayA ca tathaiva sthitayA zubhabhAvataH mana kevalajJAnamAptaM / sarpavyatikareNa prabuddhA satI - 'kathaM sarpo'jJAyi ?' iti praznena kevalajJAnamavagamya mRgAvatIM kSamayantI candanApi kevalajJAnamApeti dRSTAntena 'midhyAduSkRtaM ' deyam // 59 // ( vAsAvAsa pa0 niragaMdhANa vA niggaMdhINa vA kappara tao uvassayA givhittae / taM0 veubviA, paDilehA, sAijjiyA pamajjaNA ) // 60 // ['vAsAvAsa' ityAdita: 'pamajaNe 'ti yAvat ] tatra - varSAsu upAzrayAH trayo grAhyAH / saMsaktajalaplAvanAdidoSabhayAd / 'taM' itipadaM tatrAyeM sambhAvyate 'veDanviA' kvA'pi 'veuddia'ti ubhayatrApi punaH punarityarthaH 'sAijiA majjaNa' ti A 'sAijja dhAturAsvAdane' varttate / tatra - upabhujyamAno ya upAzrayaH sa ca 'kaDemANe kaDe' itinyAyAt 'sAijjio' tti bhaNyate / tatsambandhinI pramArjanA'pi 'sAijjiA' ayaM bhAvaH - yasminnupAcaye sthitAH sAdhavastu - prAtaH pramArjayanti 1, punarbhikSAgateSu sAdhuSu 2, punaH pratilekhanAkAle tRtIyapraharAnte 3, ceti vAstrayaM pramArjayanti varSAsu / Rtubaddhe tu dviH / yatu sandehaviSauSadhyAM - vAravatuSTayapramArjanamukaM / tadayukaM / cUrNI - vAratrayasyaivoktatvAt / ayaM ca vidhiH kiraNAvalI TIkA vyA0 9 // 426 // library.org Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||427 // REASEAR asaMsake, saMpake tu punaH punaH pramAyani / zegopAzrayadvayaM pratidinaM pratilikhanti pratyavekSante / mA ko'pi tatra sthAsyati, mamatvaM vA kariSyati iti / tRtIyavise pAipochanakena pramArjayanti / ata uktaM-'veubiA paDile ha' tti // 6 // (vAsAvAsaM pa. niggaMdhANa vA niggaMdhINa vA kappai annayariM disaM vA aNudisaM vA avagijjhiya avagijjhiya bhattapANaM gvesitte| se kimAha bhaMte ! osannaM samaNA bhagavaMto vAsAsu tavasaMpauttA bhavaMti / tavassI dubbale kilaMte mucchila vA pavaDija vA tAmeva disaMvA aNudisaMvA samaNA bhagavaMto pddijaagrNti)||61|| ['vAsAvAsaM' ityAditaH piDijAgati' itiparyantam ] tatra-'annayariM'ti anyatarAM dize-pUrvAdikAM anudizaMvidizamAgneyyAdi kAm / agRhya-udizya 'ahamamukA dizamanudizaM vA yAsyAmi' ityanyasAdhubhyaH kathayitvA bhaktapAnaM gaveSayituM vihAM kalpate / 'se kimAhubhaMte !' ti kimatra kAraNaM ? / AcArya Aha-osanna-prAyeNa zramaNA bhagavanto varSAsu tapaHsamprayukA-prAyazcittavahanAtha, saMyamArtha, snigdhakAle mohajayArtha vA SaSThAditapazcAriNo bhavanti / te tapasvinI durbalAH-tapasaiva kRzAGgA / ata eva-klAntAH sanno mRrcha yeyuH prapateyurvA / tatra-mRga-indriyamanobaikalyaM, prapatanaMdaurbalyAt praskhalpa bhUmau patanaM / tAmeva dizamanudizaM vA zramaNA bhagavantaH pratijAmati-praticaranti gaveSayanti / ayaM bhAvArtha:-bhakAdyayaM yasyAM dizi vidizi vA gaccheyuH, tAM gurvAdibhyaH kathayitA gAunti yena teSAM tatra gatAnAM tapAlamAdimUcchitAnAM vA pAzcAtyA sAdhavaH, tasyAM dizi vidizi vA'bhyetya sArAM kurvanti / akathayitvA tu gatAnAM ECRETARIAGRECAPESALES // 427) JainEduces For Privale & Personal use only brary.org Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa kiraNAva TIkA vyA . 18| digaparijJAnAt kathaM te tAM kuryuH ? iti // 61 / / (vAsAvAsaM pa0 kappai niggaMdhANa vA niggaMdhINa vA jAva cattAri paMca joyaNAI gaMtu paDiniyattae / // 428 // aMtarA vi ase kappai vadhavae / no se kappai taM rayaNiM tattheva uvAyaNAvittae // 62 // ['vAsAvAsaM' ityAditaH 'uvAyaNAvittae' tti paryantam ] tatra-varSAkalpauSadhavaidyAdyartha glAnasArAkaraNArtha vA yAvaccatvAri paJca yojanAni gatvA pratinivarteta, tatprAptau tadaiva vyAghuTayeta / na tu yatra labdhaM tatraiva vaset / svasthAnaM prAptumakSamazveta tadA antarA'pi vaset, na punastatraiva / evaM hi vIryAcAra ArAdhito bhavati iti / yatra dine varSAkalpAdilabdha tadinarAtri tatraiva nA'tikramet / yasyAM velAyAM tallabdhaM tasyAmeva velAyAM tato nirgatya bahistiSThet / kAraNe tu tAdRze tatrApi vasediti hRdayam // 62 // iti paryuSaNA sAmAcArImabhidhAya tatpAlanAyAM phalamAha (iccei aM saMvacchariyaM therakappaM ahAsutaM ahAkappaM ahAmaggaM ahAtacca sammaM kAraNa phAsittA pAlittA sobhittA tIrittA kihittA ArAhittA ANAe aNupAlittA asthegaiyA samaNA niggaMthA teNeva bhavaggahaNeNaM sijhaMti bujagaMti muccati parinivvAiMti savvadukkhANamaMtaM kareMti, atthegaiyA ducceNaM bhavaggahaNeNaM sijjhaMti jAva aMtaM kareMti, atthegaiyA tacceNaM jAva aMta kareMti, sattabhavaggahaNAiM puNa naaikmNti)||63|| ['icceaM' ityAdita: 'puNa nAikamaMti' ti yAvat ] tatra-iti:-upadarzane / evaM pUrvoktaM sAMvatsarika-varSArAtrikaM NCRECTECECRECICIA // 428 Sain Education national For Private & Personal use only WWW.FTlitary.org Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 429 // ACCOECREGIONEERSACRECISocc sthavirakalpaM / yadyapi kizcinjinakalpikAnAmapi sAmAnya, tathApi bhUmnA sthavirANAmevA'tra sAmAcArIti sthavirakalpamaryAdA, yathAsUtraM-yathA sUtreNa bhaNitaM, na sUtravyapetaM / tathAkurvataH kalpo bhavati / anyathA tvakalpa iti / yathAkalpam / evaM kurvatazca| jJAnAditrayalakSaNo mArga iti yathAmArgaH / yata evaM yathAmArga ata eva yathAtathyaM-yathaiva satyamupadiSTaM bhagavadbhiH, tathaiva taM ca samyak yathAvasthitam / 'kAeNa'tti upalakSaNatvAt kaayvaangmnobhiH| athavA-kAyazabdenaiva yogatrayaM vyAkhyAyate / tathAhikAyena-zarIreNa / 'kai gai rai zabde' iti dhAtoH kAyate-uccAryate iti kAyaH-vacanaM tena / kaM-jJAnaM tadeva AtmA-svarUpaM yasya tata kAtma-mano buddhathAtmakatvAtmanasaH tena / tatazca kAyavADU-manobhiH ityrthH| spRSTA-Asevya, pAlayitvA-aticArebhyo 6) rakSayitvA, zodhayitvA zobhayitvA vA-vidhivatkaraNena, tIrayitvA-yAvajjIvamArAdhya, yAvajjIvamArAdhanena antaM nItvA vA, kIrtayitvA-anyebhya upadizya, ArAdhya avirAdhya yathAvatkaraNAt , AjJayA-bhagavadupadezena, anupAlya-anyaiH pUrva pAlita. | sya pazcAtpAlanena, tasyevaM pAlitasya phalamAha-'atthegaiyA' iti santyeke-atyuttamayA tadunupAlanayA tasminneva 'bhavaggahaNe' bhave siddhayanti-niSThitArthA bhavanti, buddhyante-kevalajJAnena, mucyante-bhavopagrAhikarmA zebhyaH, parinirdhAnti-karmakRtasakalasantApaparihArAcDItibhavanti, kimuktaM bhavati-sarvaduHkhAnA-zArIramAnasAnAm antaM-vinAzaM kurvanti iti uttamayA anupAlanayA, dvitIyabhave, madhyamayA anupAlanayA, tRtIyabhave tu jaghanyayApyanupAlanayA, saptA'STau vA bhavagrahaNAni nA'tikrAmanti // 63 / / (teNaM kAleNaM teNaM samayeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre rAyagihe nagare, guNasilae ceie, bahUNaM samaNANaM, 108 // 429 // Jain Ed e rational For Privale & Personal use only M anelibrary.org Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpa 430 // bahUrNa samaNINaM, bahaNaM sAvayANaM, baDhaNaM sAviyANaM, bahaNaM devANaM, bahaNaM devINaM majjhagae ceva evamAi. lakiraNAvalI kkhaha, evaM bhAsai, evaM paNNavei, evaM parUvei, pajjosavaNA kappo nAma ajjhayaNaM saaTuM, saheuyaM, sakAraNaM, TIkA vyA09 sasutaM, saatthaM, saubhayaM, savAgaraNaM, bhujo bhujjo uvadaMsei tti bemi) // 64 // * iti zrI pajjosavaNAkappo dasAmuakkhaMdhassa aTThamaM ajjhayaNaM sammattaM * na caitatsvamanISikayA ucyate, kintu 'bhagavadupadezapAratantryeNa' ityAha['tegaM kAleNaM' ityAditaH 'bemi' ti yAvat ] tatra-tasmin kAle-caturthA''rakamAnte, tasmin samaye-rAjagRhasamavasaraNAvasare / madhyagata:-zramaNAdi-devyantapariSanmadhyavartI 'ceva' ti avadhAraNe, madhyagata eva: na punarekAnte / anena 'udghATatha ziraH' ityuktaM / kvacicca 'sa devamaNuAsurAe parisAe majjhagae' iti pAThaH / tatra pari-sarvataH sIdatIti pariSat / pariSad grahaNAt samavasaraNe gRhiNAmapi kathyate ityuktam / evamAkhyAti-yathoktaM kathayati, evaM bhASate-bAgyogena, evaM prajJApayati-anujJApitasya phalaM jJApayati / pavaM prarUpayati-darpaNatala iva pratirUpaM zrotRNAM hRdaye saGkramayati / idAnIM Akhyeyasya nAmadheyamAha-'pajjosavaNAkappo nAma ajjhayaNaM' tti paryuSaNA-varSAsvekakSetranivAsaH, tasyAH kalpaH-sAmAcArI, sAdhusAdhvIrAzritya vidhi-pratiSedharUpANi kartavyAni tadabhidheyayogAt adhyayanamapi pryussnnaaklpH| tathA ca paryuSaNAkalpanAmAdhyayanaM bhUyo bhUya upadarzayati-vismaraNazIlazrotranugrahArthamanekazaH pradarzayati / dvivacanaM nikAcanArthamiti sNbNdhH| 'sa aTuM' ti sArtha-prayojanayuktaM, na punaH antargaDukaNTakazAkhAmardanavadabhidheyazunyaH / tathAvidhavarNAnupUrvImAtrabaddhaM 'saheuyaM' AAAAAAAEESAR Jain E n terational For Private & Personal use only www.aimelibrary.org Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 431 // ti 'ananupAlayataH amI doSAH' iti doSadarzana hetuH| athavA-hetuH-nimittaM yathA-'savisairAe mAse vaikkaMte pajjosaveavvaM' ityukte kiM nimitta ? 'pAeNaM agArINaM agArAI' ityAdiko hetuH| tena sahitaM sahetukaM / tathA skaarnnN-kaarnnmapvaadH| yathA-'AreNApi kappai pajjosavittae' ti tena sahitaM sakAraNaM / sasUtraM sArtha sobhayamiti pratItam / atha sArthatvaM kathamadhyayanasya ? nAtra TIkAdAviva arthaH pRthaga vyAkhyAto'sti / satyaM, sUtrasya arthanAntarIyakatvAdadoSaH / tathA savyAkaraNaM-pRSTA'pRSTArthakathanaM vyAkaraNaM tatsahitamiti / iti bhadrabAhusvAmI svaziSyAn brUte, nedaM svamanISikayA bravImi, kintu tIrthakaragaNadharopadezena iti / anena ca gurupAratantryamabhihitamiti // 64 // CRETTEHREHSAAGAGANA iti zrI jainazAsanasaudhasambhAyamAnaH mahAmahopAdhyAya-zrI dharmasAgaragaNivaraviracitAyAM kalpakiraNAvalyAM navamaM vyAkhyAnaM samAptam / vyAkhyopayoginizzeSa-vAcyarucyA vacasvinAm / sphUrtikI sadasyepA zrI kalpakiraNAvaliH // 1 // vikramAdaSTayukSaka-zazAGkAGkita (1628) vatsare / dIpotsavadine dRbdhA rAjadhanyapure pure // 2 // yugmam // anuSTubhAM dvipazcAzacchatAnyakSarasaGkhyayA / poDazopari varNAzca grandhamAnamihoditam // 3 // iti zrI kalpakiraNAvalInAmnI vRttiH sampUrNA / 15AP // 431 // Jan EPA For Private & Personal use only KEnelbrary.org Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkalpa // 432 // SECRECRAAAAAAAAS atha prazastiH 18kiraNAvaLI TIkA zrI varddhamAna prabhuzAsanA'bhra--prabhAsane navyasahasrabhAnoH / lIlAM dadhAno'pi sudhaikadhAmA sudharmanAmA gaNabhRddhabhUva // 1 // vyA09 tatpaTTapUrvA'calacitrabhAnavo-'neke babhUvubhUvi srishekhraaH| samprApnuvanto guNajAM navAM navAM gacchasya saJajJAM kila kauTikAdikAm // 2 // bRhadagaNAmbhonidhicandrasanibhAH zrImajjagaccandraguruttamA kramAta / teSAmazeSAgamapAragAmino smudbbhuuvurbhuvnaikbhuusskaaH||3|| tapobhidustapaiH prApuryena 'tapA' iti vizrutam / birudaM vANa nAgendra dvi'candrAGkitavatsare (1285) // 4 // tataHprabhRti gaccho'yaM 'tapAgaccha' iti kSitau / vikhyAto'bhUjjanAnanda-kandakandalanaikabhUH // 5 // tatparamparayA shriimdaanndvimlaahyaaH| marIndrAH samajAyanta jagadAnandadAyinaH // 6 // mithyAmatatamastoma-samAkrAntamidaM jagat / patatzvabhre samuddadhe yaiH kiyoddhArapUrvakam // 7 // tatpaTTakumbhikumbhasthalaikasindUrapUrasaGkAzAH / zrI vijayadAnasUrIzvarA babhUvurjagadviditAH // 8 // teSAM paTTe samprati vijayante hIravijayasUrIzAH / ye zvetAmbarayatinAM sarveSAmAdhipatyabhRtaH // 9 // kalikAle'pi prakaTIkRta-tIrthakarasamAnamahimAnaH / saGgIyante sakalairadbhutamAhAtmyadarzanataH // 10 // teSAM vijayini rAjye rAjante sakalavAcakottaMsAH / zrI dharmasAgarAhAH nikhilAgamakanakakaSapaTTAH // 11 // kumatimataGgajakumbhasthalapATanapATavena siMhasamAH / durdamavAdivivAdAdapi satataM labdhajayavAdAH // 12 // // 432 // AIRIRLARGAUGERRIGLICKS Jain Educatie mational For Private & Personal use only nelibrary.org Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 433 // RASHISARSHAST zrI kalpasUtragatasaMzayatAmasAlI-nAze navInataraNeH kiraNAlikalpA / eSA vizeracanA rucirA vitene, tairatra kalpakiraNAvalI nAma vRttiH // 13 // yAvattiSThati meruvanjinazAsanaM jaganmadhye / tAvattiSThatu ziSTainirantaraM vAcyamAnA'sau // 14 // zrImahammadAvadavAstavyaH saGghanAyaka: japAlanAmA''sIt puNyaprAgbhAramAsuraH // 15 // satIjanaziroratnaM 'majA' iti tadaGganA / 'kuMarajI' ti sannAmA tayoH putro'bhavatpunaH // 16 // AbAlAdapi puNyAtmA dharnAmerAyagaH / saptakSevyAM vapan vittaM sa cakre saphalaM januH // 17 // tathAhi-vijayadAnapUrIgAM samIpe sAhotsavam / pratiSThA kArayitvA''sau pratiSThA prApa bhUyasIm // 18 // vimAnapratimAnaM sa pratizrayamacIkarat / sthitaye dharmarAjyasya rAjadhAnI mivottamAm // 19 // sa ca saratIbhUya yAtrAM siddhagirewdhAt / tataH sahaspatikhyAti vizeSAllabdhavAn bhuviH||20|| zatruJjaye mahAtIrthe padyAvandhapurassaram / sa caityaM kArayAmAsa yazaHpunamivAtmanaH // 21 // tAladhvajojayantAdi-nAmnoH prathitatIrthayoH / jIrNodAraM sa cakre'STApade bharatabhUpavat // 22 // jJAnAvaraNa karmotya-dhAntadhvaMsavidhitsayA / gurUNAmupadezena sa saGkapatirAdarAt : // 23 // 'padamAI' priyAputra-vimaladAsasaMyutaH / alekhayat svayaM vRtte-ramuSyA zatazaH pratIH // 24 // iti prazasti: OMSSSSSSSSSSS | // 433 // RS For Private & Personal use only visary.org Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 434 // HTTEREDDRESTHETICTERESERECTRE AganoddhAraka-granthamAlAyAH mANikyaM-4 iti zrIkalpakiraNAvalIvRtti: smaaptaa|| REERREEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEER // 434 // JainEducati For Privale & Personal use only