Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ // namotthuNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa // 5 anaMta labdhi nidhAna zrI gautamasvAmite namaH / / zrutakevalI zrI bhadrabAhusvAmiviracita pU. zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNa racita bhASyayukta pU. A. zrI malayagirisUrikRta TIkArthayukta zrI piMDaniyukti graMthano anuvAda prakAzaka: divyadarzana TrasTa, ghoLakA For Private & Personal use On
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||nmotthunnN samaNassa bhagavao mahAvIrassa // || anaMta labdhi nidhAna zrI gautamasvAmine namaH | // zrI prema-bhuvanabhAnu-padya-jayaghoSa-jagacaMdrasUrIzvarebhyo namaH | zrutakevalI zrI bhadrabAhusvAmi viracita pU. zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNa racita bhASyayukta pU. A. zrI malayagirisUrikRta TIkArcayukta zrI piMDaniryukti graMthano anuvAda : mULa anuvAdaka: paMDitavaryazrI jeThAlAla harilAla zAstrI bhAvanagara : anuvAdaka - saMzodhaka pU. AgamoddhAraka A.zrI AnandasAgarasUri ma.sA.nA praziSya pravacanadakSa pU. gaNivarya zrI haMsasAgara ma.sA. : prakAzana preraka pU. saMyamaikalakSI A. bha. zrI vi. jagazcaMdrasUri ma.sA.nA ziSyaratna pU. A. bha. zrI. vi. abhayacaMdrasUri ma.sA. : prakAzaka: divyadarzana TrasTa cl0. kumArapALa vi. zAha 39, kalikuMDa sosAyaTI, dhoLakA - 387810.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama AvRtti : vi. saM. 2018 dvitiya AvRtti : vi. saM. 2067 nakala : 500 mUlya H rUA. 165/ prakAzana tithi : prAptisthAna : poSa suda - 12, sva. pUjyapAda A.zrI bhuvanabhAnusUri ma.sA. tathA sva. pUjyapAda paMnyAsa zrI padmavijayajI ma.sA. 77 mo dIkSA divasa pU. A. zrI bhuvanabhAnusUri janmazatAbdI tathA pU. paMnyAsazrI padmavijayajI svargArohaNa ardhazatAbdI varSe (1) divyadarzana TrasTa mudrakaH 39, kalikuMDa sosAyaTI, dhoLakA - 387810. (2) zAha bAbubhAI saremalajI beDAvALA 'siddhAcala' baMglojha, senTa ensa skula sAme, hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda. phona : 9426585904 DrIma prinTarsa sI-8, mAnasarovara plAjhA, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda - 380 005. mo.: 9429211107, 9998890233
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ -: divyAziSa : pa. pU. bAlabrahmacArI AcArya bhagavaMta zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjA... pa. pU. yuvAjanapratibodha kuzala AcArya bhagavaMta zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA.. pa. pU. saMyamazithI anuyogAcArya zrImad padmavijayajI mahArAjA... - zubhAziSa :pa.pU. suvizAla gacchAdhipati AcArya bhagavaMta zrImad vijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjA pa.pU tArkikaziromaNi AcArya bhagavaMta zrImad vijaya jagacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva prakAzakIya nivedanamAMthI sAbhAra uddhRta A AgamagraMtharatnamAM - pU. zramaNa samudAyane AzrIne gocarI-pANI kevI rIte vahoravA, kyAre vahoravA, kevo AhAra kalpe, kevo na kalpa, nimittanuM kevA saMyogomAM kone kalpe ? bAla - vRddha - glAna - tapasvIonI bhakti kevI rIte karavI ? ane sAdhuoe zramaNajIvanano nirvAha kevI rIte karavo ? tenuM saMpUrNa jJAna A graMtharatnanA vAMcana-manana ane parizIlanathI thavA pAme che. AthI zrI zramaNa saMghane A graMtharatna atiupayogI che. A graMtharatnanuM mULa bhASAMtara, prathama bhAvanagaranA suprasiddha sva. zAstrI harilAla jeThAbhAIe vi.saM. 1996 mAM taiyAra karela ane pU. gaNivarya zrI haMsasAgarajI mahArAjazrIe bArIka dRSTie tapAsatAM tene prathamathI vizeSa sudhArIne spaSTa karavAnI jarUra jaNAvAthI ATha varSanA satata prayAsane aMte teozrIe A. zrI piMDaniryuktigraMthano sarvAMgasuMdara anuvAda taiyAra karela che. punaH prakAzana prasaMge jIva garbhamAM AvatAM paheluM ja kAma AhAra levAnuM - AhAra paryApti pUrNa karavAnuM kArya kare che. janmyA pachI paNa je Ave te moDhAmAM nAMkhe che. A anAdikAlIna AhAra saMjJA jIvane caturgatimAM bhaTakAve che. A AhAranI lAlasAnA kAraNe aneka jAtanA pApa viSayakaSAya seve che. vaLI, AhAranI sAthe saMbaMdha evo bAMdhI dIdho che ke enA vagara cAle nahi. A paristhitimAM AhAra choDI zakatA nathI to AtmasAdhanA kevI rIte karavI ? enA upAya svarupe nirdoSa AhAra mATenI carcA darzAvato graMtha eTale ja piMDaniryukti graMtha... A graMthanA adhyayana dvArA zuddha AhAra grahaNa karavApUrvaka zuddha saMyama pALI bhavyajIvo sarvakarmathI vizuddha banI zighra zivagati pAme e ja maMgalakAmanA... AcArya vijaya abhayacaMdra sUri zrI bhuvanabhAnu sUri smRttimaMdira, paMkaja sosAyaTI, amadAvAda. mAgazara suda - 8, saM. 2067
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ ne pUjya AcAryadeva prema-bhuvanabhAnusUri-paMnyAsa candrazekhara-malayakIrtivijaya sadgurubhyo namaH | sAghanA mATe sAghana, sAghana mATe sAdhanA nivvANaM khalu kajjaM, nANAitigaM ca kAraNaM tassa / nivvANakAraNANaM ca kAraNaM hoi AhAro // prabhuzAsanano aNagAra eTale mokSamArganI sAdhanA karanAra sAdhaka. sAdhanA karavA mATenuM sAdhana A mAnavazarIra. A mAnavazarIra vinA mokSamArganI viziSTa sAdhanA thaI zakatI nathI. A mAnavazarIranA saMrakSaNa mATe AhAra Avazyaka che. sAmAnyathI saMsArI jIvamAtrane jIvavA mATe ekamAtra mukhya mAdhyama che AhAra. prAyaH sarvajIvono jIvana-vRtti (udara-pUrti) mATeno udyama mahadaMze pApathI bharapUra... are ! niSpApa jIvana vRtti to saMsArIjIvone mATe kalpanAtIta ja banI rahe. pApano bhaya pedA thAya to ja temAMthI bacavAno vicAra udbhave ane te mATe kaMIka zodha cAle. saMsAranuM vAstavika svarUpa ane pAponA vicitra bhayAnaka vipAko supere samajAyA vinA pApano bhaya paNa zI rIte pragaTI zake? kadAcita pApano bhaya pedA thaI jAya to paNa niSpApa jIvana-vRttino mArga maLe paNa zI rIte ? sarvajJa zAsana vinA prAyaH te asaMbhavita bane. niSpApa jIvana-vRttino mArga eTale piNDa-niyukti grantha.. A mArganA darzaka sarvajJa karUNAsAgara prabhu mahAvIra deva. tenA mULagrantha-dazavaikAlika-pieSaNAnAmaka paMcama adhyayana svarUpe sarjaka zrutakevalI zrI zathaMbhavasUrIzvarajI mahArAjA.. mULagrantha upara niyukti grantha (piNDa-niryukti grantha)nA praNetA zrutakevalI zrI bhadrabAhusvAmIjI mahArAjA.. piNDa-niryukti upara bhASyanA racayitA pUjyapAda jinabhadragaNi kSamAzramaNa.. piNDa-niryukti" upara saraLa TIkAnA racayitA pUjyapAda malayagirisUrijI mahArAjA.. anaMta upakAra karyo che A paramakRpALu bhagavaMtoe.. zuM che A piNDa-niryukti granthamAM? A graMthamAM che doSarahitapaNe jIvanavRttinA mAdhyamabhUta AhAranI prApti mATenuM mArgadarzana... A graMthamAM che zramaNanI bhikSA-caryA saMbaMdhI parihAra karavA yogya 47 doSonuM ATha arthAdhikAro dvArA nirupaNa... te arthAdhikAro A pramANe (1) udgama, (2) utpAdana, (3) eSaNA, (4) saMyojanA, (5) pramANa, (6) aMgAra, (7) dhUma, (8) kAraNa.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAraMbhamAM mULagrantha dazavaikAlikanAM paMcama adhyayana 'piccheSaNA'nA "piNDa' zabdanuM nikSepAdithI vistArathI varNana. tyArabAda "eSaNA' zabdanA vistRta varNanamAM eSaNAnA traNa prakAro darzAvavAmAM AvyA che. (1) gaveSaNA, (2) grahaNeSaNA, (3) grAmaiSaNA. gaveSaNAmAM gRhastha dvArA udbhavatAM AdhAkarmI, audezikAdi udgama saMbaMdhI 16 doSonuM ane sAdhu dvArA utpanna thatAM dhAtrI, dUtI Adi utpAdanAsaMbaMdhI 16 doSonuM bodhaka daSTAMto dvArA vistRta nirupaNa che. graharaiSaNAmAM sAdhu ane gRhastha bannethI utpanna thatA zaMkita, praSitAdi 10 doSonuM hRdayaMgama dRSTAMto dvArA vistRta varNana che. prAraiSaNAmAM saMyojanAdi pAMcadoSonuM vistRta varNana che. 42 doSarahita bhikSA prApta karyA pachI upabhoga samaye zramaNe uparokta pAMca doSono parihAra karavAno hoya che. A to che ullekhamAtra. rahasyorUpI aNamola ratno to parizIlanAtmaka adhyayana dvArA A granthasAgaramAM DUbakI mAravAthI ja prApta thaI zake ne ! A ja vAtane caritArtha karatI eka gujarAtI kahevatano eka aMza : "mAMhe paDayA te mahAsukha mANe". jo nipuNadaSTi hoya to A granthamAM pagalepagale sUkSmAtisUkSma saMyama-caryAnuM avalokana thaze. gRhastha bhojana mATe udyama kare temAM hoya che prAyaH svAdanI parizodha. zramaNa bhikSA mATe udyama kare temAM hoya che mukhyatayA saMyamanI parapIDAparihAranI parizodha. mATe ja zramaNane madhukara (bhramara)nI upamA ApavAmAM AvI che. bhikSAcaryA saMbaMdhI doSone sUkSmakSikAthI nihALIe to temAM kendramAM parapIDAparihAra-karUNAno bhAva ja dRSTigocara thaze. zramaNanA jIvana-vRtti mATenA udyamamAM kyAMya pApano chAMTo jovA nahi maLe, kyAMya koInA upara bhAra nahi. kyAMya koIne aMzamAtra pIDA nahi. jyAre gRhasthano jIvana-vRtti mATeno udyama citra-vicitra pApAcaraNothI kharaDAyelo che, temAM koI zaMkA nathI. kevI suMdara A vyavasthA ! kevI masta A nirdoSa jIvana-vRtti ! mATe ja A vizuddha bhikSA-caryAnA darzaka sarvajJa bhagavaMto ane pAlaka zramaNa bhagavaMto pratye aMtaramAM ahobhAva pragaTyA vinA na rahe. A jagatano sAmAnya niyama che ke "asaMbhavita paNa saMbhavita bane tyAre sahaja vismayabhAva pragaTe che, kvacit ahobhAva paNa pragaTe che. zrutakevalI zrI zayyabhavasUrijIe dazavaikAlika granthamAM AvAM ja vismayabhAva pUrvakanA ahobhAvanA udgAra vyakta karyA che, "aho jiNehiM asAvajjA vittI sAhUNa desiyA / "
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ "aho aho ! jinezvara bhagavaMtoe sAdhuone niSpApa (niravadya) jIvana-vRtti batAvIne kamAla karI che.' aparaMpAra lAbho che A nirdoSa bhikSA-caryAnA... bhikSATananA mAdhyame aneka AtmAone bodhi-bIjAdhAnAdirUpa dharma-pradAna dvArA jinazAsananI prabhAvanA... prAyaH dravya-bhAva ArogyanI surakSA.... saMyamavRddhi... karmanirjarA... puNyanubaMdhI puNyano baMdha vagere. mATe ja 1444 granthanA praNetA sUripuraMdara zrImad haribhadrasUrijI e aSTaka prakaraNagranthamAM A nirdoSa bhikSAcaryAne sarvasampatkarI' evA phalagarbhita zabdathI biradAvI che. mokSamArganI sAdhanA mATe sAdhana AhAra. e sAdhananI prApti mATe sUkSmAtisUkSma saMyamanuM AcaraNa (42 doSathI vizuddha bhikSA-prAptino udyama) e paNa kharekhara eka sAdhanA ja che. jema pASANAdimAM jhINAmAM jhINI kotaraNI karanAra kuzaLa zilpI kahevAya che, tema lokottara zAsanamAM sUkSmatAsabhara saMyama AcaranAra kuzaLa (suvihita) saMyamI kahevAya che. kSamaNajIvananA vizuddhapAlanamAM AdhArabhUta A piNDa-niyukti granthanuM sAdhu-sAdhvIvargamAM seMkaDo varSothI adhyayana thaI rahyuM che. bhAvanagaranA paMDitavarya sva. harilAla jeThAbhAI zAstrIe vi.saM. 1996 mAM A granthano anuvAda taiyAra karela. tenuM ja saMzodhana karavA dvArA gaNivarya (AcArya) zrI haMsasAgarajI ma. sAhebe nUtana anuvAda taiyAra karIne jainasaMgha upara mahAn upakAra karyo che. teozrInA A sukRtanI bhUri-bhUci anumodanA... piNDa-niyukti granthanuM pustaka hAla anupalabdha sthitimAM che. jJAnabhaMDAromAM paNa kyAMka ja maLe che. Ama, sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtonA adhyayanamAM upayogitAne lakSamAM laIne A granthanA punaH prakAzananI AvazyakatA UbhI thaI. zrI prema-bhuvanabhAnusUri samudAyanA pUjya AcAryavijaya zrI jagaccandrasUrIzvarajI ma.sA.nA ziSyaratna pUjya AcAryavijaya zrI abhayacandrasUrijInI preraNAthI munirAjazrI hIravijayajI ma.sA.e A granthanA punaHprakAzanamAM khUba sAro parizrama uThAvyo che, te khUba ja anumodanIya che. prAnta, pUjya sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto A granthanA adhyayana-adhyApana dvArA nirdoSa bhikSAcaryAnA pAlaka banIne sva-saMyamajIvanane uttarottara nirmala banAve e ja aMtaranI abhilASA... vi.saM. 2067, kArataka vada - 10, prabhu vIra dIkSA kalyANaka dina navakAra, vAsaNA, amadAvAda, - gurupAdapaghareNa muni akSayakIrti vijaya
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ / balUTa maMDaNa zrI goDI pArzvanAthAya namaH | || baralUTa maMDaNa zrI zAMtinAthAya namaH | II anaMta labdhi nidhAna zrI gautamasvAmine namaH || || zrI dAna-prema-bhuvanabhAnu-padya-jayaghoSa-jagazcaMdrasUrIsadgarubhyo namaH | - saujanya pa. pU. AcArya zrImad vijaya jagazcaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nA ziSya balUTarana pa.pU. sUrimaMtra paMcaprasthAna samArAdhaka AcArya zrImad vijaya abhayacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nI preraNAthI zrI baraTa vhe. mU. pU. jaina saMgha mu. po. baralUTa, jilloH sirohI, rAjasthAna. jJAnadravyanA savyayanI bhUri bhUri anumodanA
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ baralUTa gAMva kA itihAsa patanatamI mATInI 2ma... mIravI tI bhItara... 4-manI mogana... puzzupatI 52... itihAsa ke panno para... balada - U~Ta... baladUTa... baralUTa... daMtakathA evaM gItarUpaka ke anusAra baralUTa (baladUTa) gAMva kA itihAsa isa prakAra hai / kisi samaya eka kSatriya rAjA zikAra khelatA huA vIrabhUmi marUbhumi meM A pahuMcA / yahA eka siMha ko dekhA, rAjA ne dhanuSa bANa caDhAyA, siMhane prANa bacAne hetu bhAganA zurU kiyA / narakesarI ne vanakezarI kA pIchA kara bANoM se ghAyala kiyA / ghAyala siMha Age baDhatA huA usa jagaha para pahuMcA, jahA~ Aja baralUTa gAMva sthita hai, megharAjA ke Agamana se bhUmi hariyAlI se AcchAdita ho gaI thii| ukta sthAna para lAkho, vaNajhArA evaM anya vyApAriyoM ne paDAva DAle the / unake baila (balada) tathA U~Ta cArA cara rahe the / siMha ko dekhakara pazu jarA bhI ghabarAye binA siMha ke pAsa pahuMca gae aura mamatA jatAte huai use cATane lge| siMhane bhI apanI hIMsakavRtti choDa dI / aura mamatA bAMdha lI / yaha dRzya dekhakara rAjA Azcaryacakita ho gayA aura pATanagara lauTa kara vaha zaivarmi rAjAne apane vidvAna vipro evaM saMta mahaMto ko bulAkara isa dRzya kA rahasya pUchA, paraMtu saMtoSakAraka uttara na milA / jaina dharma ke tattvo meM nipuNa zrAvaka paTavardhana jo ki rAjA ke maMtrI the| unakI salAha para nagara meM cAturmAsa hetu virAjamAna mahAna tarka tattva aura siddhAMtavettA jainAcArya zrI zIlaguNasUrijI mahArAja ke pAsa pahuMce / jJAnIgurU bhagavaMta ne rAjA kI zaMkA kA samAdhAna diyA ki jisa bhUmi para tIrthaMkaroM kA vicaraNa huA ho, jahA~ devatAo dvArA aneka bAra samovasaraNa kI racanA huI ho, jisameM aneka saMta mahaMta ucca bhAvanAvAle bhAviko kA dharmadezanA zravaNa hetu padArpaNa huA ho, vahA~ tirthaMkara evaM anya sabhI ucca bhAvanAvAle jIvoM kA ucca paramANuo kA jaththA bhUmi ke sAtha ghaTTa ho jAtA hai| aisI pUnita bhUmi ke sparza
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ se malina vRttivAle jIva apanI ApasI vaira, bhaya, krUratA ityAdi vRttiyoM kA tyAga kara dete hai aura dayA mAyA meM rata ho jAte haiM / jJAnI guru ke vacanoM ko zravaNa kara rAjA ne apanI hiMsaka vRtti kA tyAga karane ke sAtha mithyAtva kA bhI tyAga kara diyA aura acala samyag darzana aMgIkAra kiyA evaM uparokta pavitra bhUmi para uttama racanAvAle vizAla nagara kA nirmANa kiyaa| siMha tarapha kI mamatA batAne vAle balada evaM U~Ta ko dhyAna meM rakhakara nagara kA baladUTa (balada-U~Ta) nAma rakhA / samaya ke sAtha apabhraMza ho kara Aja nAma baralUTa (ballUTa) ho gayA hai| kisI samaya jAhojalAlIvAlA nagara dIrghakAla ke thapeDe khAtA huA Aja choTe se kasbe meM parivartita ho gayA hai| ___ saMvat 1949 meM baralUTa meM zrI saMghane pArzvanAthajI ke maMdIra ke jIrNoddhAra kA nirNaya kiyaa| jirNoddhAra kA mukhya kAraNa yaha thA ki usa samaya aneka zrAvakoM ko bhUmi ke bhaMDArita pratimA ke prakaTa hone ke svapna Ane lage tathA citra-vicitra ghaTanAe ghaTane lagI jaise ki bhUmi se manohara vAjiMtra kA nAda evam sugaMdha mahakanA ityAdi / ina AgAmika sucinhoM kI pratIti se zrI saMgha dvArA ASADha suda 7 ko jaba pArzvanAthajI ke maMdira ke jIrNoddhAra hetu pAyA khodA gayA, taba jamIna khodate hI zAMtikaraNa zrI zAMtinAtha bhagavAna kI teraha tasu kadavAlI manohara maMgaladAyI mUrti prakaTa huI / isa ghaTanA se baralUTa evaM AsapAsa sabhI gAvoM meM AzcaryAnaMda chA gyaa| mUrti para lekhoM se khAsa yaha bAta jAnane meM AI kI manamohaka mUrti jIvadayA pratipAlaka kumArapAla mahArAjAne bharAI tathA aMjanazalAkA saMvata 1216 meM kalikAlasarvajJa jaMgama yugapradhAna zrI hemacaMdrAcAryajI ke kara kamalo se huI thii| tatpazcAt prakaTa huI camatkArI pratimAjI hetu zrI baralUTa saMghane navIna devAlaya nirmANa karane kA nirNaya kiyA / caudaha varSa ke samaya evaM pacAsa hajAra rupaye kI lAgata se svarga jaisA zobhAyamAna tIna zikharabaMdhI bhavya jinabhuvana kA nirmANa huaa| saMvata 1964 meM vaizAkha mahine meM isa deva maMdira kI pratiSThA munimahaMta zrI dhanavijayajI ke hAthoM se huI / hamAre puNya pratApa se uparokta prabhu zrI zAMtinAtha bhagavAna ko mUlanAyakajI rUpameM usa samaya birAjamAna kiyA / tatpazcAt zikhara kA jirNoddhAra hone para vi.saM. 2040 meM pUjya AcArya bhagavaMta zrI rAjatilakasUrIzvarajI ma.sA. ke karakamaloM se punaH dhvajadaMDa kI pratiSThA zrI saMghane karavAI /
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain zrI baralUTa nagaranI pAvana dharatImAMthI saMprApta thayela zrI zAMtinAtha bhagavAna tional For Private & Person zrI baralUTa nagaranI pAvana puNya dharA para birAjamAna zrI goDIjI pArzvanAtha bhagavAna zAnti sadAna www.ja
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvananA aMtima zvAsa suthI piMDaniryukti graMthamAM darzAvela 42' doSo rahita gocarI mATenI khevanA rAkhanAra pUjya guruvaryone 0 sAdara samarpaNa chicha - anekatidezanA dakSa zramazazilpI nyAyiA visA8i likhiI parivagiri AcAryazrI bhuvanabhAnusUri ma.sA. paMnyAsazrI padmavijayajI. ma. sA. paramArAthyapAda bhagavAna AcArya bhagavaMta zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjanI punita preraNAthI je ubhaya pUjya guruvaryoe svajIvanamAM '45' AgamanA abhyAsa sAthe punaH punaH manana paNa karyuM hatuM. tathA tenA phaLazruti rUpe keTalAka AgamonA dohana paNa karyA hatA. te nyAyavizArada, sakala saMgha hitaciMtaka, anekAMtadezanAdakSa paramagurUdeva A. bha. zrImadvijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAja sAhebanI 'janmazatAbdI' nimitte tathA samatAsAgara, zramaNazilpI, gurUkRpApAtra gurudevazrI paMnyAsapravara zrI padmavijayajI mahArAja sAhebanI 'svargArohaNa ardhazatAbdI nimitte 'sAnuvAda piMDaniryukti'nA punaH prakAzanane ubhaya pU. gurUmahArAjAnA karakamaLomAM samarpaNa karatA atyaMta harSanI lAgaNI anubhavIe chIe. www.jainelibrant
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bharaluTa gAmanA suvarNa ratna samAna dikSIta zramaNa-zramaNIgaNane bhAvabharyuM AtmavaMdana... - saMsArI nAma saMsArI nAma zramaNa-zva zramaNa-zramaNInuM nAma * zrI himmatamala vanecaMdajI sva. pUjya munirAjazrI himAMzuvijayajI ma.sA. * zrI kizorakumAra chaganalAlajI pUjaya AcAryazrI abhayacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. zrI vikramakumAra chaganalAlajI pujya paMnyAsazrI hIracaMdravijayajI ma.sA. zrI chaganalAlajI manarUpajI pUjaya munirAjazrI nirmohacaMdravijayajI ma.sA. * zrI sevaMtIlAla motIlAlajI pUjaya munirAjazrI siddhivijayajI ma.sA. * zrI manojakumAra sevaMtIlAlajI pUjya munirAjazrI riddhivijayajI ma.sA. * zrI harSitakumAra mukezakumArajI pUjaya bAlamunizrI hIravijayajI ma.sA. pUjaya sAdhvIzrI lAbhazrIjI ma.sA. * paMjAbena phulacaMdajI pUjya sAdhvIzrI hemalattAzrIjI ma.sA. * damayaMtIbena ratanacaMdajI pUjya sAdhvIzrI damayaMtapUrNAzrIjI ma.sA. * pAnubena kAMtilAlajI pUjaya sAdhvIzrI pIyUSAzrIjI ma.sA. * suMdarabena motIlAlajI pUjaya sAdhvIzrI saMyamapUrNAzrIjI ma.sA. maganIbena bAbulAlajI pUjaya sAdhvIzrI mAyAzrIjI ma.sA. suganAbena motIlAlajI pUjaya sAdhvIzrI zaradapUrNAzrIjI ma.sA. * vijayAkumArI maganalAlajI pUjya sAdhvIzrI virAgahaMsAzrIjI ma.sA. * suMdarabena sevaMtIlAlajI pUjya sAdhvIzrI zrutipUrNAzrIjI ma.sA. * DimpalakumArI sevaMtIlAlajI pUjya sAdhvIzrI kRtipUrNAzrIjI ma.sA. * dIkSitAkumArI caMdrakAntajI pUjaya sAdhvIzrI dhRtipUrNAzrIjI ma.sA.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ naM. 1 2 3 4 5 6 8 " viSayAnukramaNikA pAnA naM. | naM. graMthakAramaharSikRta maMgalAcaraNa . 1 28 graMthaprAraMbha ane tenA ATha adhikAro ........ 2 29 piMDAjInA paryAyo ane teno nikSepa 3 30 nAma-sthApanAdi 6 prakArano piMDa ........ . 5 31 gauNa-samayaja Adi nApita viSaya 32 sthApana piMDanI vyAkhyA 13 33 sAva sadbhAva sthApanAdhikAra ........ 13 34 dravyapiMDa pratipAdana .... 14 35 .... 15 36 18 .... 19 9 sacina-acitta ane mizrapRthvIkAya 10 acittapRthvIkAyanuM prayojana 11. sacitta-acitta ane mizra apkAya 12 acittakAyanuM prayojana 13 RtubaDhakAle vasAvananiSedhano kAraNo ... 24 14 varSAkAle upadhi nahi dhovAmAM doSaprApti . 25 15 upadhimAlanano vidhi 28 16 prakSAlanakriyAno vidhi ... 33 17 sacitta-acitta ane mizra tejaskAya ....... 34 18 acittattejakAyanuM prayojana .. 35 19 sacitta-acitta ane mizravAyukAya ........36 20 acittavAyukAyanuM prayojana ...............39 21. sacina-acitta ane mizravanaspatikAya ******. 66 67 68 dravyagaveSaNA upara kuraMganuM udAharaNa dhrAMtika yojanAmAM samitAcAryanI kathA dravya gaveSaNA upara hAthInuM daSTAMta che............ bhAvagaveSaNAne viSe udgamanA paryAyo .... dravyogama viSe modakapriyakumAra kathA ....... 31 gRhasamudghita AdhAkamAMdi 16 doSo ..........4 AdhAkarmadvAra gAthA. (udgama-doSa 1) 69 76 AdhAkarma ekArthika nAmonI vyAkhyA 77 79 81 45 Atmaghna nAmanuM svarUpa 89 46. Atmakarma nAmanuM svarUpa. 92 47 pratisevanA nAmanuM svarUpa 97 che 48 98 ..... 41 49 ..... 41 50 .... 43 51 pratizravaNA nAmanuM svarUpa saMvAsa ane anumodanAnuM svarUpa ......... 99 pratisevanA u52 coranuM kathAnaka.............. 100 pratizravaNA viSe rAjaduSTanuM dRSTAMta.......... 101 saMvAsa upara bhImapallInuM dRSTAMta .......... 104 anumodanA upara rAjaduSTanuM dRSTAMta ........ 105 'Tr' dvAra bIjAnI vyAkhyA .......... 107 52 ..... 52 53 54 *****.. 6 .... 22 acitta vanatikAyanuM prayojana 23 vikalendriyapiMDa ane tenuM prayojana . 24 paMcendriyapiMDa ane tenuM prayojana ........ 25kSetrapiMDa ane kAlarpiDanI vyAkhyA kare 26 prazastAprazasta bhede bhADi 27 ekaikanA 10-10 bhedo ane tenI vyAkhyA . 53 ................. 37 38 23 39 40 41. 42 viSaya pAnA naM. dvividha bhAvapiMDanuM lakSaNa .. 56 acitta ane prazastabhAvapiMDano ja adhikAra pa arapiMDano adhikAra 59 piMDasamApti ane eSaNAno prAraMbha .... 61 eSaNAparyAyo ane tenA bhedo .......... 61 vaSayAdi traNa prakAranI bhAvaeSaNA ... 64 nAmAdi cAra prakAranI gaveSaNA .... 4 43 44 AdhAkarma nAmanuM svarUpa adhaHkarma nAmanuM svarUpa .. *******. ......
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 viSaya. pAnA naM. viSayA pAnA naM. 55 "sa vi' dvArA trIjAnI vyAkhyA ........ 111 82 " ikA vi' dvAra cothAnI vyAkhyA ........ 134 pada nAmAdi bAra prakAranA sAdharmiko ........ 112 | 83 azanamAM AdhAkarmanI saMbhAvanA viSe 57 nAmasAdharmikAzrayI kalpAkadhya vidhi ..... 114 | jinadattanI kathA.. 58 sthApanA ane dravyasAdharmikano 84 tha thaDa upara laukika udAharaNa....138 kacyAkadhya vidhi 116 | 85 pAnamAM AdhAkarmano saMbhava .............138 59 kSetra ane kAla sAdharmika aMge 86 khAdima-svAdimamAM AdhAkarmano saMbhava ...139 kadhyAkaTya vidhi ....... ............ 117 87 "kRta" ane "niSThita' zabdano artha ........140 60 pravacana ane liMga sAdharmikanI aturbhagI 118 88 "ghara savAre dvAra pAMcamuM.. 61 pravacana ane darzana sAdharmika caturbhAgI... 119 89 "vapharo" dvAra chaThThAnI vyAkhyA............145 dara pravacana ane zAna sAdharmika caturbhagI.... 120 90 AdhAkarma nimaMtraNanI bhAvanA ..........145 63 pravacana ane cAritra sAdharmika caturbhagI . 120 91 nUpurapaMDitAnA hAthInuM dRSTAMta .. ........146 64 pravacana ane abhigraha sAdharmika caturbhagI 121 92 atikrama-vyatikramAdinuM svarUpa ..........147 65 pravacana ane bhAvanA sAdharmika caturbhAgI.. 122 93 "jhaIne ya sAruM dvAra sAtamuM ........... 148 66 liMga ane darzana sAdharmika caturbhAgI......122 94 AjJAbhaMga doSa kathana ................ 67 liMga ane jJAna sAdharmika caturbhAgI ......123 95 anavasthA doSa kathana .................148 68 liMga ane cAritra sAdharmika caturbhagI ... 124 96 mithyAtva doSa kathana ................149 69 liMga ane abhigraha sAdharmika caturbhagI. 124 97 virAdhanA doSa kathana ................... 150 7) liMga ane bhAvanA sAdharmika caturbhagI.... 125 98 AdhAkarmanA akathyavidhinAM pAMca dvAro ... 151 71 darzana ane zAna sAdharmika caturbhagI ..... 126 99 "u " dvArA prathamanI vyAkhyA .........15ra 72 darzana ane cAritra sAdharmika caturbhagI...126 1OO AdhAkarmanA abhojyatva viSe 73 darzana ane abhigraha sAdharmika caturbhagI. 127 | ugratejAnI kathA ....................... upara 74 darzana ane bhAvanA sAdharmika caturbhagI ... 128 | 101 "saMskRSTa dvAra bIjAnI vyAkhyA............155 75 jJAna ane cAritra sAdharmika caturbhAgI .... 128 102 pAnanacitaM dvAra trIjAnI vyAkhyA.......155 76 jJAna ane abhigraha sAdharmika caturbhagI .. 129 103 'tAna' dvAra cothAnI vyAkhyA........... 156 77 jJAna ane bhAvanA sAdharmika caturbhAgI .. 129 | 104 avidhityAgamAM akovida sAdhu deta....156 78 cAritra ane abhigraha sAdharmika caturbhAgI 130 ! 105 dravyAdikAzrayI vidhityagAnuM pratipAdana ... 158 79 cAritra ane bhAvanA sAdharmika caturbhagI. 130 106 "rItamo dvArA pAMcamAnI vyAkhyA ...160 abhigraha ane bhAvanA sAdharmika 107 adhyavasAyAzrayI zuddhAzuddhatA ........... 160 caturbhagI ........ . 131 | 108 te viSe veSaviDaMbakanuM tathA 81 caturbhagIo AzrayI kahyAkathya vidhi... 132 ratnAkaramuninuM caritra, 161
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ naM. viSaya pAnA naM. na. viSaya pAnA naM. ........ 203 109 AjJA ArAdhana-virAdhana upara kathAnaka ... 164 | 137 sthApanAdvAra kathana (doSa pAMcamo) ........ 196 110 AdhAkarmabhojaniMdA 138 svasthAna ane parasthAna sthApanA ........ 197 (udgamanA prathama doSanI samApti) ....... 166] 139 anaMtara ane paraMpara sthApanA ........... 198 111 audezikAra kathana (ugamano bIjo doSa) 167 140 vikArI ane adhikArI dravyakathana........199 112 audezikanA bhedo ........ 141 paraMparAsthApita kSIrAdinI bhAvanA ...... 199 110 oghaaudezikano saMbhava ane tenuM svarUpa . 168] 142 paraMparAsthApita IznarasAdinI bhAvanA .... 201 114 sopayogi eSaNAmAM govatsanuM dRSTAMta ... 170 143 "tyAM paraMtara nAva' pada vyAkhyA ........ 201 115 vibhAgIdezikano saMbhava ............. 172 144 prAbhRtikAdvAra ane tenA bhedo 116 udeza-samudeza-Adeza-samAdeza vyAkhyA ... 173 (doSa chaTho) ............. ............. 201 117 chinna-acchinnanikhAdita-niSpanna vyAkhyA 173 145 apasarpaNarUpa sUkSmaprAbhRtikA .......... 202 118 uddaSTAzrayI kadhyAkalpa vidhi DadAzrayI kavyAkalpa vidhi ............ 175 146 utsarSaNarUpa sUkSmaprAkRtikA . 119 saMpradAna vibhAgAzrayI kadhyAkadhyavidhi .. 175 147 apasarpaNarUpa bAdaraprAkRtikA .......... 204 120 kRtauzikasaMbhavanA hetuo tathA svarUpa...177 148 utsarpaNarUpa bAdaraprAbhRtikA........... 204 121 karmAdezikasaMbhavanA hetuo ane svarUpa... 178 | 149 bAdaraavaqSkaNa karaNa prayojana ........ 205 122 tatsaMbaMdhI kalyAkalyano vidhi ..........179 150 tenA atyAgamAM rahelA doSo .......... 123 pUtidvAra kathana (udgamano trIjo doSa) ...180 151 prAduSkaraNakAra ane teno saMbhava (doSa 7 mo.) ... 206 124 dravyapUtinuM lakSaNa ..................... 180 125 dravyapUti upara udAharaNa ............. 15ra prAduSkaraNanA bhedo ..................... 208 153 cullI prakAra ane tadAzrayI doSo......... 209 126 bhAvapUtinuM lakSaNa ane udgamakoTio . 154 "DAra' (gA.298) nI vyAkhyA .... 211 127 bhAvapUtinA bhedo . ................ 155 ' ubhu pUru (gA.299) nI vyAkhyA. 211 128 " niyA' gAthA vyAkhyA ......... 129 sukSmapUtinuM svarUpa ...........................187 156 krIdvAra ane tenA bhedo (doSa 8 mo) .... 212 157 AtmadravyakratanuM varNana ................ 213 130 tyAjadravyapUtinuM pratipAdana ........ 158 parabhAvakrItanuM varNana .................. 214 131 pUtiAzrayI kadhyAkalyavidhi........... 159 te upara dezavarmA maMkhaputra kathA .......... 214 13ra mizrajA dvArA kathana. (doSa 4 tho.) ...... 160 AtmabhAvakrItanuM varNana. ..............215 133 mizrajAtadoSano saMbhava 161 ATha prabhAvakonuM pratipAdana ............ 216 134 yAvadarthikamizrajAtakathana ...............194 162 prAmityadvAra ane tenA bhedo (doSa 9 mo). 218 135 pAkhaMDImizrajAta tathA sAdhumizrajAta ......195 163 laukika prAmitya viSe saMmatAcAryanI 136 sAdhu AzrayI kartavyavidhi. ..........196 bhaginInuM dRSTAMta .... ........ 218
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ ... 224 viSaya pAnA naM. naM. viSaya pAnA naM. 164 prAmityanA doSo ane teno apavAda ..... 221 | 186 anisRSTadvAra ane teno viSaya 165 parAvartitadvAra ane tenA bhedo (doSa 15mo) ............... 251 (doSa 10mo) ....................... 222 | 187 sAdhAraNa anikRSTa upara mANibhadranI kathA 251 166 laukikaparAvartita upara lakSmI tathA 188 bhojanAnisRSTa cullakaDhAra ane tenA bhedo 253 baMdhumatInI kathA ......................223 189 svAmi anivRSTa cullaka ................ 254 167 lokottaraparAvartita, tenA doSo 190 hastianivRSTa cullaka ane tenA doSo ... 255 ane apavAda 191 athavapUrakaddAra pratipAdana (doSa 16 mo) 256 168 abhyAhatadvAra ane tenA bhedo. 192 athavapUrakano kacyAkaSNavidhi ......... 257 (doSa 11 mo) .......................225 193 uddagamanI vizodhi koTi ane 169 anAcIrNanonizIthAbhyAhatanA bhedo .... 227 avizodhi koTio ....................259 170 anAcIrNa nizIthAbhyAhana ane 194 navakoTi, aDhAra koTi Adi bhedo ....... 264 teno saMbhava ........ .......................229 195 utpAdanAdvAra ane tenA bhedo ........... 266 171 te upara dhanAvahAdi zrAddhakuTuMbanuM daSTAMta. 230 196 sacitta-acitta ane mizradravyotpAdanA ... 267 172 AcArNa abhyAhatanuM svarUpa ............ 197 sAdhusamusthitA prazastAprazasta173 ubhinnadvAra ane tenA bhedo bhAvotpAdanA ........................ 268 (doSa 12 mo) ....................... 234 198 aprazastabhAvotpAdananA dhAtrIpiMDAdi 174 'mitte chaThThayA' (gA. 348 nI) vyAkhyA. 235 16 doSo .. 175 ubhinna viSe apavAda..... ........... 239 199 dhAtrIdvAra ane tenA bhedo. 176 kAlApahatadAra pratipAdana (doSa 13 mo) . 239 (utpAdanA doSa 1) ........ 27) 177 jAnyamAlApahatanA doSo tathA te upara 200 dhAtrIzabdanI vyutpatti ................ 270 bhikSunuM daSTAMta ....240 201 kSIrapAtrIkaraNa ane tenA doSo.......... 271 178 utkRSTamAlApahatane viSe gerUkanuM daSTAMta... 242 202 majajanadhAtrIkaraNa ane tenA doSo....... 275 179 mAlApahatanA bIjA bhedo ..............243 203 maMDanadhAtrIkaraNa ane tenA doSo .........277 180 mAlApahatano apavAda..... 204 krIDanadhAtrIkaraNa ane tenA doSo ........ 277 181 AcchedyakAra ane tenA bhedo 205 aMkadhAtrIkaraNa ane tenA doSo .......... 278 (doSa 14 mo) .......................245 206 dhAtrIpiMDa viSe saMgamasthavirAcArya kathA ... 278 182 te upara vatsarAja gopanuM udAharaNa ......... 246 207 dUtIkAra ane tenA bhedo (doSa 2 jo) .... 280 183 'viyarasaMhA avayavavyAkhyA ....... 2 208 dUtIkaraNa upara dhanadattamuni caritra ....... 283 184 svAmiviSayaka Acchagha ane tenA doSo .. 248 209 nimittadvAra pratipAdana 185 svainAcchedyanI pratipAdanA .............. 249 (utpAdanano doSa 3 jo) .............. 284
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ na viSaya pAnA naM. 210 nimitta kathananA doSa upara sAdhunuM draSTAMta. 285 211 AjIvakadvAra ane tenA bhedo (dIpa 4 thI) 286 212 vanIpakAra ane tenA bhedo (doSa 5 mo .289 213 cikitsAhAra ane tenA bhedo (doSa 6 Tho) 294 214 cikitsAdoSo ane tenA viSe durbalavAghanI kathA . 296 300 215 koMdhahAra ane teno saMbhava (doSa 7 mo) ... 297 216 krodha upara tapasvI sAdhunuM dRSTAMta ......... 298 217 mAnahAra ane teno saMbhava (doSa 8 mo). 298 218 mAnapiMDa upara guNacaMdrazulaka daSTAMta .... 299 219 zvetAMgulI Adi 6 purUSonAM dRSTAMto 220 mAyAdAra pratipAdana utpA. dveSa 9 mo) . 34 221 mAyArpiDa upara ASADhAbhUtinI kathA ..... 305 222 lobhadrAra pratipAdana. (doSa 10 mo) .... 308 223 lobhapiMDa para suvratamunicaritra ... 309 224 saMstavadAra ane tenA bhedo doSa 11 mo) 310 311 ..... 312 312 225 pUrvasaMstava ane tenA doSo 226 pazcAstava ane tenA doSo 227 saMbaMdhI saMstavanA sAdhAraNa doSo . 228 vacana saMstAva pratipAdana 313 229 vidyA ane maMtradvAra kathana (doSa 12-13) 314 230 vidyApiDa upara dhanadevakathA tathA tenA doSo 314 231 maMtrapiMDa upa2 pAdaliptAcArya kathA ....... 315 232 cUrNadvAra pratipAdana (utpA. doSa 14 mo) 316 233 cUlIpeDa upara cANAkyanuM dRSTAMta 234 cUtrapiMDa doSathana 318 naM. viSaya pAnA naM. 235 yogadvAra ane tenA bhedo (doSa 15 mo) . 318 236 pAdakSepa upara AryasamitAcArya kayA........ 319 237 mUlakarmahAra pratipAdana (utpA. doSa 16 mo) 320 238 te viSe suMdarI tathA candramukhInuM duSTAMta ... 320 239 'vivAde.' avayava vyAkhyA............... 321 240 AdhAna ane parizATana viSe be rANIonuM dRSTAMta . 322 241 sarva prakAranA mUlakarmamAM rahelA doSo ..... 323 242 grahaNaiSaNAno saMbaMdha. (bIjI eSaNA) 323 243 maNaiSaNAnA nAmAdi nikSepAo .....324 244 dravyoSaNA viSe vAnarayUthanuM duSTAMta ... 325 245 bhAvIpaNAnA prakatAdi 10 doSo ... 326 246 zaMkitadvAra vyAkhyA. (eSaNA doSa 1 lo) . 326 247 prakSitadvAra ane tenA bhedo (eSaNA doSa 2 jo) ... .330 4. sacinaprakSitanA traNa prakAra 331 249 sacittamakSitAzrI kalpyAkalpavidhi .....333 250 acittaprakSitAzrayI kalpyAka>>vidhi .....333 251. garbhita ane agarbhita mavinavarNana .......333 252 nikSiptadavAra ane tenA bhedo(doSa trIjo) 334 253 pRthvIkAyAzrita anaMtara-paraMpara nikSikSa ... 335 254 apukAyAzrita anaMtara paraMpara nikSipta ... 337 255 sAta prakAranA agninuM varNana ......... ...338 256 'naMtotine ya nayaLA' avayava vyAkhyA ...340 257 pAvidhiprakaTAha' Adi bhaMgasthApanA .... x...... 341 258 vAyukAyAzrita anaMtara-paraMpara nikSikSa ... 343 259 vanaspati-trasakAyAzrI anaMtapha-paraMpara nizcima . 343
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ naM. viSaya pAnA naM. naM. viSaya pAnA naM. 260 pIhitadvAra ane tenA doSo (doSa 4 tho) . 344 | 283 liptadvAra ane tenA bhedo. (doSa 9 mo) 300 261 saMhatadvAra ane tenA bhedo (doSa 5 mo 347 262 saMtano vyAka>>vidhi tathA teno doSI 349 263 dAyakadvAra ane tenA 40 doSo (doSa 6 Tho). 351 264 apavAdAzrI tyAdhAtyAya vibhAga ... 353 265 bAladAyakanA doSo ane tenuM udAharaNa ... 353 266 sthaviradAyaka AzrayI doSo.............. 354 267 matta ane unnamatta dAyakanA doSo ........ 355 268 vepati ane jvarita dAyakanA doSo. ...... 355 269 andha ane galatkRSTha dAtAnA doSo 270 pAdukADha Adi cAra dAtAnA doSo ...... 356 271 napuMsaka dAyaka AzrayI doSo .......... 272 garbhiNI ane bAlavatsA dAtrInA doSo ... 357 273 bhojana karatI ane maMthana karatI dAtrInA doSo 284 alepa-alpalepa-bakulepavALAM dravyo ..... 375 285 limane viSe grAhyAA vicAra ..........376 286 chardinadAra ane tenA bhedo (doSa 10 mo) 377 287 charditaHgrahaNanA doSo ...378 288 te upara vArattamuninuM kthAnaka .......... 378 289 grAASaNAno nikSepa (trIjI eSaNA) . 379 20 dravyagAsaMSaNA viSe matsyanuM dRSTAMta ...... 379 291 bhAvamAaSaNAnA saMyojanAdi pAMca doSo . 382 292 saMyojananA bhedo. (doSa prathama) .........382 293 dravyasaMyojananA bhedo ane doSo .........383 294 saMyojanA doSo ane bhAvasaMyojanA ......384 295 dravyasaMyojanAmAM apavAdapa.............385 296 pramANahAre AhAranuM pramAsa (doSa 2 jo) .385 27 pramANano doSa ane prakAmAdinuM svarUpa ... 386 357 298 pramANAtIta AhAranA doSo ............387 299 pramANayukta Adi AhAranA guNo......387 300 AhAra ane pANInA bhArgonI vyavasthA. 388 301 AhAra-pANInA cara ane sthira vibhAgo 389 302 aMgAra ane dhUmadoSa varNana (doSa 3-4) . 390 303 sAdhue kevA prakArano AhAra karavo ? ...392 ......392 34 kA2NadvAra varNana (doSa pAMcamo) 276 liptahastA, liptapAtrA ane uddhartatikAnA doSo ....... 361 277 sAdhAraNa ane coritaka dAyanA doSo .... 361 278 prAkRtikAsyApikA Adi traNa dAtrInA doSo .......... ......393 361 305 AhAra karavAnA 6 kAraNo 279 Abhoga ane anAbhoga dAyakanA doSo .. 362 306 AhAra nahi karavAnA 6 kAraNo ......... 395 280 dAyaka AzrayI vyAkavyavidhi 363 281 unmizradvAra pratipAdana 307 eSaNAnA samagra doSonI saMkalanA ....... 396 308 kAraNika apavAda sevavAnA phala ......... 397 309 graMthakAraprazasti ane granthasamApti .398 (eSaNA doSa 7 mo) // iti piMDaniyuktiviSayAnukramaH // 204 peSaNAdika karatI dAtrInA doSo (18 thI 25) ......... 2705 kAyavyagrahastAdi dAtrInA doSo (26 thI 30) ........ 282 apariNatadvAra ane tenA bhedo (doSa 8 mo.) .... 356 ....... ...... 358 358 359 366 369
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa. pU. yugaprabhAvaka A. zrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.sA.nI janmazatAbdI tathA pa. pU. gurukRpApAtra anuyogAcArya zrI padmavijayajI ma.sA.nI svargArohaNa ardhazatAbdInI saphare... (pa.pU. AcArya zrI jagacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA teozrInA ziSyaratno pa.pU. AcArya zrI abhayacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nI preraNAthI (prakAzita sAhitya nAma mUlya 1. dravyapramANaprakaraNam (svIpajJA-vacUri sahitam) ) rU. 54/kSetrasparzanAprakaraNam (svopajJa-TIkA sahita) [ racayitA : pU. A. zrI guruguNaamRtavelI (A. premasUri ma.sA.no rAsa) | jagacaMdrasUrIzvara ma.sA. guruguNa saurabha cautrIzI (pU. padma vi.nuM kAvya) ) 2. kRpArasakozaH (akabara pratibodha) rU. 48|3. pauSadhavidhiabhiyAna rU. 13/4. zrI kalyANamaMdira stotram (geyastavanAlaMkRta) rUA. 24/5. laghu cetyavaMdanacaturvizatikA (24 prabhunA saMskRta caityavaMdana) rUA. 146. zrI piMDaniryukti graMthano anuvAda rU. 15/7. dIkSAkumArI pravAsa bhAga-1 (dazavaikAlika AdhArita hitazikSA) (mudrAlaya) 8. dIkSAkumArI pravAsa bhAga-2 (AcAraMga AdhArita hitazikSA) (mudrAlaya) 9. zrIkarmaprakRtisaMgrahaNI viSamapadaTippaNa + cUrNi vibhUSita (pratAkA)]. (mudrAlaya) prAptisthAna : (1) prakAzakaH divyadarzana TrasTa C/o. kumArapALa vi. zAha 39, kalikuMDa sosAyaTI, dhoLakA - 387810 (2) zAha bAbubhAI saremalajI beDAvALA siddhAcala' baMglojha, senTa ensa skula sAme, hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-5. phona : 9426585904
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ // OM namo vItarAya || zrI bhadrabAhusvAmiviracita zrI piMDaniyukti graMthano anuvAda zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNa viracita bhASyayukta pU. A. zrI malayagirisUrijI viracita TIkArthasahita jayati jinavardhamAnaH, parahitanirato vidhUtakarmarajAH // muktipathacaraNapoSaka - niravadyAhAravidhidezI // 1 // natvA gurupadakamalaM, gurUpadezena piNDaniryuktim // vivRNomi samAsena, spaSTaM ziSyAvabodhAya // 2 // artha : je paropakAra karavAmAM tatpara che, jeNe karmarUpI rajano nAza karyo che tathA je mokSanA mArgarUpa cAritrane poSaNa karanAra nirdoSa AhAranA vidhine dekhADanArA che te zrI vardhamAna jinezvara jaya pAme che. (1) gurUnAM caraNakamalane namaskAra karIne huM (malayagirisUri) gurUnA upadeza pramANe ziSyonA spaSTa bodhane mATe A piMDaniyuktinI saMkSepa TIkA karUM chuM. (2) ahIM prathama ziSya zaMkA kare che - niryuktio svataMtra zAstrarUpa nathI, paraMtu te te sUtra (zAstraAgama)ne parAdhIna che. kemake-niryukti zabdanI vyutpatti tevI ja thAya che. te A pramANe- sUtramAM kahelA artho (padArtho) potAnAM svarUpanI sAthe saMbaMdhavALA che, to paNa ziSyonI pAse 'yAmiH niryuSyane" - jeNe karIne nizcayapaNe saMbaMdhano upadeza karIne (dekhADIne) vyAkhyAna karAya che te niryukti kahevAya che. Ape paNa kahyuM che ke - 'huM piMDaniyuktinI TIkA karUM chuM.' to A piMDaniyukti kayA sUtranA saMbaMdhavALI che ? A zaMkAno uttara gurUmahArAja Ape che - ahIM daza adhyayananA parimANavALo, be cUlikAvaDe zobhato (sahita) dazavaikAlika nAmano zrutaskaMdha che, temAM pAMcamuM
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2) // zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda // adhyayana piMDaiSaNA nAmanuM che. tathA dazavaikAlikanI niryukti caudapUrvI zrIbhadrabAhusvAmIe karI che. temAM piMDaiSaNA nAmanA pAMcamA adhyayananI niryukti atyaMta moTI hovAthI zAstrAMtaranI jema jUdI rAkhI che, ane tenuM 'piMDaniryukti' evuM nAma rAkhyuM che. ahIM piMDaiSaNAnI je niryukti te piMDaniryukti, ema madhyamapadalopI samAsano Azraya karyo che. A kAraNathI ja A graMthamAM prathama (maMgalane mATe) namaskAra paNa karyo nathI. kemake - dazavaikAlika sUtranI niryuktimAM Ano samAveza che. tethI te niryuktinI zarUAtamAM ja namaskAra karelo hovAthI ahIM paNa vighnanA upazamano saMbhava che. A (niryukti) sivAyanI bIjI niryukti 'dazavaikAlikaniryukti' evA nAme sthApana karI che. A piMDaniyuktinA AraMbhamAM adhikArano saMgraha karanArI A prathama gAthA che. - mU0- piMDe uggamauppAyaNe - saNA saMjoyaNA pamANaM ca // iMgAla dhUma kAraNa avihA piNDanijjutI // 1 // mUlArtha : piMDane viSe udgama 1, utpAdanA 2, eSaNA 3, saMyojanA 4, pramANa 5, aMgAra 6, dhUma 7, ane kAraNa 8, A ATha prakAranI piMDaniryukti che. (1) TIkArtha : 'piNDa' dhAtu saMghAta (samUha)ne viSe pravarte che. 'piNDanaM pinTu:' - je piMDa karavo te piMDa, eTale saMghAta. arthAt ghaNI vastuno ekatra samudAya karavo te. tathA je samudAya hoya te samudAyavALA thakI kacit abhinna hoya che. tethI te ja ghaNA padArtho ekatra samUharUpe karelA hoya te piMDa zabda vaDe kahevAmAM Ave che. te piMDa jo ke - nAmAdika bhedathI aneka prakArano kahevAze, to paNa ahIM saMyamAdika bhAvapiMDano upakAra karanAra dravyapiMDa grahaNa karavAmAM Avaze. (kahevAze.) te dravyapiMDa paNa jo ke 1 AhAra, 2 zayyA, ane 3 upadhinA bhedathI traNa prakArano che, to paNa ahIM AhArazuddhino prakrama hovAthI AhArarUpa ja dravyapiMDa kahevAze. tethI karIne te AhArarUpa piMDano viSaya hovAthI prathama udgama kahevo joie. temAM udgama eTale utpatti evo artha che ane udgama zabda vaDe ahIM udgamamAM rahelA doSo kahevAya che. kemake ahIM tevI vivakSA che, mATe. tethI karIne teno (mULagAthAnA vAkyamAM jaNAvela udgama zabdano) bhAvArtha A pramANe che. - prathama udgamamAM rahelA AdhAkarmika vagere doSo kahevA lAyaka che. (1) tyAra pachI '3ppAyana' eTale je utpanna karavuM te utpAdanA. eTale ke - dhAtrItvAdika bhedoe karIne piMDanI prApti karavI, te kahevA lAyaka che. Ano bhAvArtha A pramANe che. udgama doSa kahyA pachI dhAtrItvAdika utpAdanAnA doSo kahevA lAyaka che. (2) tyAra pachI 'satti' - je eSaNa eTale zodhavuM e eSaNA. kahevA lAyaka che. te eSaNA traNa prakAranI che, te A pramANe 1-gaveSaNaiSaNA, 2 grahaNaiSaNA ane 3 grAsaiSaNA. temAM gaveSaNane viSe (zodhavAne viSe - zuddhi jovAne viSe) je eSaNA eTale abhilASA (icchA), te gaveSaNaiSaNA kahevAya che. e ja pramANe grahaNaiSaNA ane grAsaiSaNA paNa jANI levI. temAM gaveSaNaiSaNAno viSaya udgama ane utpAdanA che, tethI tenA (te benA) grahaNa karavAthI ja te (gaveSaNaiSaNA) grahaNa karelI
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDazabdanA paryAyo ane teno nikSepa jANavI ane grAmaiSaNA to AhAra karavAnA viSayavALI che, tethI saMyojanAdikanA grahaNa vaDe te grahaNa karAze. tethI ahIM zeSa rahevA thakI eSaNA zabda karIne grahaNaSaNA grahaNa karI che ema jANavuM ane praharaiSaNAnA grahaNa karavA vaDe grahaNeSaNAmAM rahelA doSo jANavA. kemake- tathA prakAranI vivakSA che mATe tethI Ano bhAvArtha A pramANe - te utpAdanA nAmano doSa kahyA pachI praharaiSaNAmAM rahelA zaMkita, prakSita vagere doSo kahevA lAyaka che. (3) tyAra pachI saMyojanA kahevA lAyaka che. temAM ja saMyoga karavo te saMyojanA kahevAya che. eTale ke - jillA iMdriyanI lolupatAne lIdhe rasa (svAdiSTatA) utpanna karavA mATe sukumArikA (lApazI) vagerene khAMDa AdinI sAthe meLavavA te. te saMyojanA, dravya ane bhAva e bhedathI be prakAranI che. te bAbata "be bhAve saMgIyA 10" ema AgaLa kaheze. (4) tyAra pachI pramANa eTale kavaLanI saMkhyArUpa mAna kahevuM joie. (5) ahIM (mULamAM) "gha' zabda samuccaya (ane evA) arthamAM che, ane te bhinna kramavALo hovAthI "rA' zabdanI pachI jANavo. tyArapachI "kuMDAnnidhUma' - aMgAra doSa ane dhUmradoSa je pramANe thAya che te pramANe kahevA joie. (6-7) tyAra pachI "phara'i - je kAraNo vaDe karIne munioe AhAra grahaNa karAya che, ane jeNe karIne grahaNa karAto nathI, te kAraNo kahevA joie. (8) sUtramAM (niyuktinI A gAthAmAM) ArSaprayoga hovAthI vibhaktino lopa thayo che. A pramANe A piMDaniyukti eTale piDeSaNAniryukti "avadhA' - ATha prakAravALI eTale ATha arthAdhikAroe karIne racelI che. e Ano bhAvArtha che. /1/ zaMkAH A AThe arthAdhikAro zuM koI paNa saMbaMdha vizeSathI AvelA che ke yathAkathaMcit (jema tema svacchaMdapaNe) kahevAnA che? uttara : vizeSa prakAranA saMbaMdhe karIne ja A AThe prakAro AvelA che. te A pramANe piMDeSaNA nAmanA adhyayananI niyukti kahevAne prAraMbhI che temAM piMDeSaNA adhyayananA cAra anuyogadvAra che. te A pramANe 1. upakrama, 2. nikSepa, 3. anugama, 4. naya. temAM nAmaniSpanna nikSepAne vize piMDeSaNAdhyayana evuM nAma (Ave che, tethI piMDa ane adhyayana e be zabdanI vyAkhyA karavI joIe. temAM adhyayana zabdanI vyAkhyA prathama drumapuSyikAdhyayanamAM kahI dIdhI che. ahIM to mAtra piMDa zabdanI vyAkhyA karavAnI che. tyAra pachI eSaNA zabdanI paNa vyAkhyA karavI joIe ane eSaNA to gaveSaraiSaNA 1, grahaauSaNA 2, ane grAmaiSaNA 3, e traNa prakAranI che. ane te gaveSaNaauSaNAdika uddagama vagere viSayavALI che tethI te kahevA lAyaka che, mATe ja piMDAdika ATha arthAdhikAro che. temAM prathama piMDa zabdanI vyAkhyA karAya che, ane te vyAkhyA tattva, bheda ane paryApa ema traNa prakAranI che. tethI prathama piMDa zabdanA paryAyone kahevAnI icchAvALA graMthakAra kare che - mU.0- piMDa nikAya samUhe, saMpiMDaNa piMDaNA ya samavAya / samusaraNa nicaya uvacaya, cae ya jumme ya rAsI ya // 2 //
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda / mUlArtha piMDa, nikAya, samUha, saMpiMDana, piMDanA, samavAya, samavasaraNa, nicaya, upacaya, caya, yugma ane rAzi. (A piMDa zabdanA paryAyo che.) (2) TIkArthaH A sarve sAmAnyathI piMDa zabdanA paryAyo che. ane vizeSanI apekSAe koI arthane viSe rUDha che. temAM piMDa zabda goLano piMDo e vagere rUpI saMghAtamAM rUDha che, nikAya zabda bhikSukAdinA samUhane viSe rUDha che, samUha zabda manuSyAdikanA samudAyamAM rUDha che, saMpiMDana zabda seva vagere tathA khaMDapAka AdinA (zava ane khAMDanA-zevanI taladhArI lApasI saMbhave che.) paraspara samyapha prakAranA saMyogane viSe rUDha che, piMDanA zabda paNa te ja saMyogomAM rUDha che. kevaLa maLavA pAtranA saMyogamAM rUDha che, samavAya zabda vaNika vagerenA saMghAtamAM rUDha che, samavasaraNa zabda tIrthaMkaranI deva-manuSya ane asuro sahitanI parSadAnA arthamAM ruDha che. nicaya zabda sUkara (suvara) vagerenA saMghAtamAM rUDha che, upacaya zabda prathamanI avasthA thakI moTA thaelA saMghAta vizeSamAM rUDha che, caya zabda iMTonI racanA vizeSamAM rUDha che. yugma zabda be padArthanA saMghAtamAM rUDha che. rAzi zabda sopArI vagerenA samUhamAM rUDha che. A pramANe ahIM lokamAM jo ke - piMDAdika zabdo amuka ja saMghAta vizeSamAM rUDha che, to paNa sAmAnyathI je vyutpattinA nimittavALuM mAtra saMghAtapaNAnuM ja lakSaNa che, te sarva paryAyomAM avizeSapaNe (sAmAnyapaNe) raheluM che, ema dhArIne sAmAnyathI sarva piMDAdika zabdo eka arthavALA kahyA che. tethI kAMI doSa nathI. terA A pramANe piMDa zabdanA paryAyo kahIne have tenA bhedonI vyAkhyA karavAnI icchAvALA AcArya kahe che. mU.0- piNDassa u nikkhevo, caukkao chakkao va kAyavvo / nivevaM # lif, parUvaUT tarasa vAyavvA rUA mUlArthaH vaLI piMDano nikSepa cAra prakArano athavA cha prakArano karavA lAyaka che. e pramANe nikSepa karIne pachI tenI (piMDanI) prarUpaNA karavA lAyaka che. II TIkArthaH pUrve jeno zabdArtha kahyo che evA piMDano, 'tu'- zabda "puna:' - arthavALo che, ane te nikSepa zabdanI pachI joDavo. eTale "nikSepaH punaH' - nAmAdikanA sthApanarUpa nikSepa to cAra prakArano athavA cha prakArano karavA lAyaka che. temAM cAra che parimANa jenuM te "vatu - kahevAya che. "saMdhyA tetha0'- (si. hai. 6-4-130) e sUtrathI ahIM '* - pratyaya thayo che. tyAra bAda pharIthI svArthika " - pratyayanA vidhAnathI 'vatu - thAya che. e ja pramANe "pa - zabda paNa kahevo. ahIM je vastune viSe samyaphaprakAre vistArathI nikSepa jANavAmAM na hoya athavA jANyA chatAM vismRtimArgane (vismaraNane) pAmyo hoya, tyAM paNa nAma, sthApanA, dravya ane bhAva e rUpa cAra prakArano nikSepa avazya karavo, ema jaNAvavA mATe "vatu - zabdanuM grahaNa karyuM che. ane jayAM tathA prakAranA gurUsaMpradAyathI vistArathI (nikSepa) jANyo hoya ane jANyA pachI paNa vismRtimArgane
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ || piMDazabdanA paryAyo ane teno nikSepa | pAmyo na hoya tyAM vistArathI nikSepa kahevo evA nyAyane dekhADavAne mATe 'pakSa - zabdanuM grahaNa karyuM che. te viSe kahyuM che ke "jayAM je (jaTalA) nikSepane jANe tyAM te (teTalA) nikSepane vistArathI kahevA, ane jyAM jANavAmAM na hoya tyAM cAra nikSepane (jarUra) kahevAya che.' tethI karIne ahIM A kahevuM thAya che ke - jo cha prakArano nikSepa samyaphaprakAre jANelo hoya ane jANyo chato paNa vismaraNa thayo na hoya to 6 prakArano nikSepa karavo. anyathA to cAra prakArano nikSepa avazya karavo. e pramANe nikSepa karIne (pachI) te piMDanI prarUpaNA karavI. arthAt je piMDano ahIM adhikAra hoI te piMDanI prarUpaNA karavI, evo bhAvArtha che. lal nAmAdikabhedanA sthApana vaDe vyAkhyA karavAnuM e ja phaLa che ke vivakSita (kahevAne icchelA) zabda vaDe kahevA lAyaka jeTalA padArtho ghaTatA hoya te sarvene paNa tenA svarUpa pramANe chUTA chUTA dekhADIne pachI nAmAdikamAMthI je koIvaDe prayojana hoya teno yuktipUrvaka adhikAra karavo ane bAkInAno tyAga karavo, te viSe kahyuM che ke - "aprastuta padArthane dUra karavAthI ane prastuta padArthanuM vyAkhyAna karavAthI nikSepa saphaLa thAya che." ahIM "cAra prakArano athavA cha prakArano nikSepa karavo ema kahyuM che, temAM tenuM svarUpa dekhADyA vinA te cAra prakAranA ke cha prakAranA nikSepane ziSyo svayaM jANavAne zaktimAna thatA nathI, tethI tenuM svarUpa avazya dekhADavuM joIe. temAM cha prakAranA nikSepanuM svarUpa dekhADavAthI cAra prakAranA nikSepanuM svarUpa tenI aMdara AvI gayeluM hovAthI dekhADeluM ja kahevAya che. tethI te cha prakArano ja nikSepa have batAvAya che. tene daSTAMtapUrvaka pratipAdana karavAne icchatA chatA kahe che - mU.0- kulae u caubbhAgassa saMbhavo chakkae cauNhaM ca // niyameNa saMbhavo asthi chakkagaM nikkhive tamhA // 4 // mUlArtha jema kulakane viSe cothA bhAgano avazya saMbhava hoya che, tema cha prakAranA nikSepane viSe cAra prakAranA nikSepano avazya saMbhava hoya che. tethI cha prakArano nikSepa kahuM chuM. II TIkArtha jema cAra setikAnA pramANavALA eka kulakane viSe teno cotho bhAga je eka setikA, teno saMbhava eTale vidyAnAnapaNuM avazya hoya che, tema cha prakAranA nikSepane viSe cAra prakAranA nikSepano avazya saMbhava hoya che. tethI te cha prakAranA ja nikSepanI prarUpaNA karuM chuM. kemake - tenI prarUpaNA karavAthI te catuSkarUpa nikSepanI prarUpaNA paNa AvI jAya che, e eno bhAvArtha che. ll4o. pratijJA karelAne ja nirvaha che, arthAt cha prakAranA nikSepane kahe che - mU.0- nAma ThavaNApiNDo dabve khette ya kAlabhAve ya // eso khalu piMDassa u, nikkhevo chavviho hoi // 5 // mUlArtha: nAmapiDa, sthApanApiMDa, dravyapiMDa, kSetrapiMDa, kAlapiDa ane bhAvapiMDa A cha prakAre piMDano nikSepa che. //pI.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ I zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda | TIkArtha : "nAma' eTale nAmapiDa, sthApanApiMDa, 'vya' - dravyanA viSayavALo je piMDa te dravyapiDa arthAt dravyano piMDa, tathA "kSetre' - eTale kSetrano piMDa, kAlapiMDa ane bhAvapiMDa "gs:' - A hamaNAM kahelo piMDa zabdano nikSepa cha prakArano thAya che. ApaNA temAM nAmapiMDanI vyAkhyA karavA mATe ane sthApanApiMDano to saMbaMdha karavA mATe kahe che. ma.0- goNNaM samayakayaM vA, jaM vAvi havejja tadubhaeNa kayaM // taM biti nAmapiMDaM, ThavaNApiMDaM ao vocchaM // 6 // mUlArthaH piDa evuM je nAma te gauNa, athavA samayamAM (siddhAMtamAM) kareluM, athavA te banne (guNa ane samaya) vaDe kareluM hoya, tathA te banne vaDe nahi kareluM hoya tene nAma piMDa kahe che. have pachI sthApanApiMDane huM kahIza lidI TIkArtha H ahIM 'fpaM' evA akSaranI zreNirUpa je nAma, te nAmapiMDa kahevAya che. nAma evo je piMDa (piMDa evuM je nAma) te nAmapiMDa evI tenI vyutpatti (samAsa) thAya che. A nAma cAra prakAre che. te A pramANe 1 gauNa, 2 samAja, 3 ubhayaja ane 4 anubhayaja. temAM guNathI ja AveluM te gauNa kahevAya che. have A guNa kayo? ane te guNathI AveluM zI rIte ? te bAbata uttara Ape che - ahIM zabdanI vyutpattinA nimittarUpa je padArtha te guNa kahevAya che. have A guNa kayo? ane te guNathI AveluM zI rIte ? te bAbata uttara Ape che - ahIM zabdanI vyutpattinA nimittarUpa je padArtha te guNa kahevAya che. jemake "vata' - dhAtu diptinA arthamAM pravarte che. tethI javalana zabdano artha dIpana (agni) kahevAya che. ahIM guNa zabda parataMtra kahevAne icchayo che, paNa rUpa vagerenI jema pAribhASika ikyo nathI. tethI karIne padArthane viSe pravartatA je je zabdo hoya tenI vyutpattinA kAraNarUpa je dravya, guNa ke kriyA hoya te guNa kahevAya che. temAM zRMgI (zikharavALo parvata), dI (dAMtavALo hAthI), viSANI (zIMgaDAvALo baLada) ityAdi zabdomAM vyutpattinA kAraNa rUpa dravya che, jAtarUpa eTale suvarNa, svAdurasA (svAdiSTa rasavALI-ikSu drAkSa) zveta vagere zabdomAM vyutpattinimitta guNa che. tathA tapana (tapanAra-sUrya) zramaNa (zrama lenAra - sAdhu), dIpa (dedIpyamAna-agni) hiMnna (hiMsA karanAra vyApada), jvalana (baLato agni) vagere zabdomAM vyutpattinimitta kriyA che. vaLI je jAti (jAtivAcaka) che te nAmanI vyutpattinuM nimitta thatI nathI. paraMtu pravRttinuM nimitta thAya che. jema '' - zabdanuM pravRttinimitta gojAti che. te A pramANe : go zabdanuM vyutpattinimitta gamanakriyA che. paNa gotva (gAyapaNuM-jAti) vyutpattinimitta nathI. kemake - "chatIti zI' je cAle te go kahevAya. evI tenI vyutpatti thAya che. phakta ekArtha samavAyanA baLathakI gamanakriyA vaDe karIne kharI, koTha, pUchaDuM ane sAsnA (galakaMbala) vagerenA sadbhAvavALuM pravRttinuM nimitta oLakhAya che. tethI karIne gati karatA athavA gati na karatA evA paNa gopiMDane vize gozabdanI pravRtti thAya che. e ja pramANe sarve vyutpattinimittavALA (hoya evA)
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | gauNa-samayaja Adi nAmapiMDa II jAtizabdavALA nAmone viSe bhAvanA karavI, paraMtu je jAtivAcaka zabdo vyutpatti rahita che ane yathAkathaMcit (koIpaNa prakAre) jAtivALAne viSe rUDhine pAmelA (rUDha) hoya te zabdomAM vyutpattinuM nimitta ja nathI, to pachI tevA zabdomAM jAti saMbaMdhI vyutpattinA nimittano prasaMga ja kyAMthI hoya ? (na ja hoya) tethI karIne jAtivAcaka zabda parataMtra hovA chatAM paNa zabdanI vyutpattinuM nimitta nathI. tethI te (jAti) guNanA grahaNa vaDe grahaNa karI zakAtI nathI. vaLI je gotve karIne sahita evA "mana" (baLadavALo - gAyavALo) vagere zabdo jAti-vyutpattinA nimittavALA che te nAmarUpa nathI, tethI tenA vaDe vyabhicAra (doSa) Avato nathI. tethI karIne ke guNathakI AveluM te gauNa eTale ke vyutpattinuM kAraNa dravyAdika rUpI (je guNa che, te) guNane AzrIne vastune viSe je nAma pravaryuM hoya te gauNa nAma kahevAya che. evo bhAvArtha che. A ja nAma lokane viSe yathArtha (satya) che ema kahevAya che. (1). tathA 'samaya' - je artha rahita hoya ane samaya (siddhAMta) ne viSe ja prasiddha hoya te samayaja kahevAya che. jema odananuM prAkRtikA evuM nAma siddhAMtamAM prasiddha che. (2) tathA 'mayanaM' je nAma guNa vaDe niSpanna hoya ane samayamAM paNa prasiddha hoya te ubhayaja kahevAya che. jema dharmadhvajanuM rajoharaNa evuM nAma che. A nAma samayamAM prasiddha che ane arthayukta paNa che. te A pramANe jenA vaDe bAhya ane AtyaMtara rajaharaNa karAya te rajoharaNa kahevAya che. temAM A bAhya rajane dUra kare che te to prasiddha ja che, ane AtyaMtara rajane dUra karavAmAM vAstavika rIte saMyamayogo ja che, ane teo (saMyamayogo)nuM kAraNa A dharmaliMga (rajoharaNa) che. tethI kAraNane viSe kAryano upacAra karavAthI rajoharaNa kahevAya che. kahyuM che ke - "je kAraNa mATe jIvonI bAhya ane AtyaMtara rajane dUra kare che, te kAraNathI kAraNane viSe kAryano upacAra karavAthI rajoharaNa kahevAya che. (1) ahIM rajane haraNa karanArA to saMyamayogI che. te (saMyamayogorUpa kAya) nuM je A kAraNa che, te kAraNathI upacArathI rajoharaNa kahevAya che. "raja eTale "karma' kahevAya che. (2) (3) tathA "anumaya' - je (nAma) artharahita hoya ane samaya (siddhAMta)mAM paNa aprasiddha hoya te anubhayaja kahevAya che, jemake jemAM zUratAkrUratA Adi guNa (pa kArya)no asaMbhava che ane tethI (siMha rUpa kAraNamAM te kAryanA) upacArano paNa abhAva che evA koI purUSanuM siMha evuM nAma pADyuM. athavA 'davo Ane Apo' evI vyutpattinA nimittano asaMbhava hovA chatAM koI purUSanuM-devadatta evuM nAma pADyuM (te anubhayaja kahevAya che.) e ja rIte "fie' - e zabdanA ('5-3----4) akSaronA samUharUpa nAma paNa gauNa vagere bhedathI cAra prakAranuM che. temAM jyAre sajAtIya athavA vijAtIya (sevA) ghaNA kaThIna dravyono samUha karavAthI (karavAmAM Ave tyAre) piMDa evuM nAma pravarte che, te gauNa kahevAya che. kemake vAcya (kahevA lAyaka) padArthamAM vyutpattinAM nimittanuM vidyamAnapaNuM hovAthI (1) vaLI jyAre samayanI bhASAe karIne pANIne viSe paNa piDa evA nAmano prayoga karIe tyAre te samayaja kahevAya che. kemake
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ || zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda / lokamAM kaThIna padArthono ekatra saMzleSa (meLApa) thAya te piMDarUpe prasiddha che. paraMtu dravavALA (narama) padArthonA samUhamAM piMDa zabda kahevAto nathI. tethI karIne je "piMDArUpa hoya te piMDa evI vyutpattino artha ghaTato nathI, tethI te gauNa (nAmanA pahelA prakAramAM) nathI, paraMtu samayamAM to te (dravavALA padArthono samUha, piMDa tarIke) prasiddha che. tei viSe AcArasUtranA bIjA zrutaskaMdhamAM pahelA piDeSaNA nAmanAM adhyayananAM sAtamA udezAnA sUtramAM Avo pATha che (ka) "te sAdhu athavA sAdhvI piMDa levAne mATe gRhasthane ghera praveza karIne je pANIne jue, te A pramANe-tilanuM pANI, tuSanuM pANI vagere" ahIM pANI paNa piMDa zabdavaDe svIkAryuM che. tethI pANI (dravavALA padArthane viSe piMDa evuM nAma samaya (siddhAMta)mAM prasiddha che.] A anvartha sahita nathI. tethI te samayaja kahevAya che. (2) vaLI jayAre sAdhu ke sAdhvI bhikSAne mATe gRhapatinA ghera praveza karIne goLano piMDa, bhAtano piMDa ke sAthavAno piMDa prApta kare tyAre tyAM pravartelo piMDa zabda ubhayaja kahevAya che. kemake (te) samayamAM prasiddha che ane anvarNayukta paNa che. (3) vaLI jyAre koI manuSyanuM piMDa evuM nAma karAya che ane tenAM zarIranA avayavonA samUhanI vivakSA karAtI nathI tyAre te (piMDa nAma) anubhayaja kahevAya che. (4). have gAthAno akSarArtha kahe che. je piMDa evuM nAma te gauNa che, athavA 'samayad' - eTale samaya (siddhAMta)ne viSe prasiddha che, athavA "bahumati - ubhaya eTale guNa ane samaya, tevuM chatuM je ubhaya te "tamaya' - kahevAya che. tenA vaDe je karAeluM te tadupayata' - kahevAya che. arthAt samaya prasiddha ane anvarNayukta che. athavA ahIM 'pa' - zabda lakhela che, tethI manunayana' - (eTale) anvartha rahita ane samayamAM aprasiddha (kahevAya che), A cAre bhedone tIrthakaro ane gaNadharo nAmapiMDa kahe che. have pachI huM sthApanApiMDane kahIza. ll Aja gAthAne bhASyakAra (jinabhadragaNi kSamAzramaNa) vistArathI vyAkhyAna karavAne icchatA thakA prathama gauNa nAmanI vyAkhyA karatA sattA pharamAve che. guNanipphannaM goNNaM, taM ceva jahatthamatthavI beMti // taM puNa khavaNo jalaNo, tavaNo pavaNo paIvo ya // 1 // (bhASya) mUlArtha je guNa vaDe baneluM hoya te ja gauNa nAma che, ema arthane jANanArA yathArtha kahe che. vaLI te gauNa nAma-kSapaNa, javalana, tapana, pavana ane pradIpa vagere che. AvA TIkAryaH guNa vaDe eTale parAdhIna vyutpattinA nimittarUpa dravyAdi vaDe je baneluM hoya te gauNa nAma kahevAya che. jenA guNa vaDe baneluM hoya, tenA guNathI ke vastune viSe AveluM nAma te gauNa kahevAya che. ahIM 'tata sAte' - (si. he. 6-3-149) sUtrathI gaLuM - pratyaya thayo che. (tethI guNa zabdano gauNa zabda banela che.) te ja gauNa nAmane 'karthavi:' - zabdArthane jANanAra vidvAno "yathArtha' - yathArtha kahe che. te gauNa nAma traNa prakAranuM che. te A pramANe dravyanimitta, guNanimitta ane
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ || gauNa-samayaja Adi nAmapiMDa .. kriyAnimitta. e traNeya prakAranI vyAkhyA pUrve kahI che. temAM piMDa evuM je nAma che te kriyAnimitta che, kema ke - "piMDA (samUha), rUpa karavuM te piMDaevI tenI vyutpatti thAya che. tethI karIne ja udAharaNo paNa kriyAnimittavALAM ja dekhAya che. - 'ta pu' - ityAdi. "kSapaLa' - evuM gauNa nAma kriyAnimitta che. temAM 'karmane je khapAve te kSapaNa' eTale zapaka nAmanA RSi. ahIM pakaRSinI karmane khapAvavArUpa kriyAne AzrayIne tenuM kSapaNa evuM nAma pravarte che, tethI te gauNa nAma kahevAya che. e ja pramANe bAkInAM udAharaNone viSe paNa bhAvanA karavI. tathA je baLe tenuM nAma javalana eTale agni, je tape te tapana eTale sUrya, je vAya athavA pavitra kare te pavana eTale vAyu, je dIpe te pradIpa eTale dIvAnI kalilA (jayota), ahIM gAthAmAM ra' - zabda lakhyo che te bIjAM paNa AvI jAtanAM udAharaNonA samuccaya mATe lakhaayo che. 1] bhASya. A pramANe sAmAnya rIte gauNa nAmanI vyAkhyA karI. have piMDa evuM gauNa nAma ane samayakRta nAma e benI vyAkhyA karavAnI icchAthI bhASyakAra kahe che. piMDaNa bahudavvANaM, paDivakheNAvi jattha piMDakkhA // so samayago piMDo, nadatta piMpaDiyA pArA (madhya) mUlArtha: ghaNAM dravyono je meLApa te piMDa. gauNa nAma kahevAya che. vaLI jyAM pratipakSa ghaNAM dravyonA maLavA vinA) piMDa evuM nAma te samayakRta piMDa jANavo. jema piMDapratipAtanuM sUtra che tema. |2 TIkArtha samAna jAtinA ke judI jAtInA ghaNA kaThina dravyonuM je piMDana eTale eka ThekANe meLApa hoya, tene viSe pravartatuM (kahevAtuM) piMDa evuM je nAma te gauNa kahevAya che, ema adhyAhArathI jANavuM, kemake - vyutpattinA nimittanuM temAM hovApaNuM che. tathA "pratipakSeofpa' - ahIM prakaraNanA vazathI 'pratipakSa' - zabda kaThina dravyonA meLApano abhAvavAcaka jANavo. tethI karIne teno artha A pramANe che - jyAM pratipakSe karIne paNa - ghaNAM dravyonA maLavA vinA piMDa evuM nAma pravarte che ja, temAM kAMI paNa virodha nathI, ema 'pa' - zabdano artha jANavo. samaya (siddhAMta)nI prasiddhi vaDe 'fiDAhyA' - piMDa e pramANe je nAma che, te piMDanI saMjJAvALo nAmapiMDa "samayakRta" ema kahevAya che. temAM nAma ane nAmavALo e baMnenA abheda upacArathI A pramANe nirdeza karyo che. paraMtu upacAra na karIe to A pramANe artha karavo (ka) te vastune viSe te piMDa evuM je nAma te samayakRta che. e ja vAta dekhADe che - 'nada sud fpaDaviyArDa' - ahIM "yathA' - zabda upadarzana arthe che. (jema evA arthane viSe che) "fiTu' - eTale 'fiDapati'nuM grahaNa karavuM. (arthAt piMDa zabdathI piMDapAta
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10) // zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda che zabda levo) tethI karIne gAthAmAM A pramANe nirdeza jANavo. 'fpaMDavIyapaDiyA' - ItyAdi. ahIM 'Adi' zabda che tethI "viTTe samAne' -ityAdi sUtranuM grahaNa karavuM. ane te (sUtra) pUrve dekhADyuM ja che. ahIM bhAvArtha A pramANe jANavo - A sUtramAM ghaNAM kaThina dravyono paraspara meLApa na hoya to (meLApanA abhAvavALA) paNa pANIne viSe piMDa evuM anvartharahita nAma samaya (siddhAMta)nI prasiddhi vaDe karAya che, tethI A nAma samayaja kahevAya che. rAA (bhASya) have 'mayaf fpavuM' - ubhayaja piMDa (gauNa ane samaya e baMnethI thaeluM) piMDa evuM nAma dekhADAya che. jassa puNa piMDavAya-TThayA paviTThassa hoi saMpattI // guDa-mAyA-piMDeei, te tadumapaMDamAhaMtu rA (madhya) mulArthaH vaLI pIMDanA lAbhane mATe gRharathIne ghera praveza karelA je koI sAdhune je goLa ane odananA piMDanI prApti thAya, tene tadubhayapiMDa kahyo che. III TIkArthaH vaLI je koI sAdhune 'ficpAtArthatayA' - piMDapAta eTale AhArano lAbha. 'tavarNatayA' - tadarthIpaNAe eTale tenA mATe gRhasthanA gharamAM praveza karyA. satA puruSo pafpaDefhRti' - eTale ('vyatyayoDAsA' - A vibhaktiono vyatyaya paNa thAya che, e pramANe prAkRta vyAkaraNanA niyamavazathI SaSThInA arthamAM tRtIyA vibhakti karI che. 'tatoDa maLe' - tethI karIne te sUtrano A pramANe artha karavo ) "puDaupaDayo:' - goLanA piMDanI ane odananA piMDanI prApti thAya. ahIM goLa ane odananuM grahaNa upalakSaNa che. tethI karIne sastu sAthavA)nA piMDa AdinI je prApti thAya, te guDapiMDAdikane tIrthakaro ane gaNadharoe guNathI thaela (gauNa) ane samaya prasiddha piMDa zabda vaDe vAcya kahevAlAyaka tadubhayapiMDa kahyo che. ahIM paNa nAma ane nAmavAn e baMneno abheda upacAra karavAthI e pramANe gAthAmAM nirdeza karyo che. jo upacAra na karIe to A bhAvArtha pramANe jANano - te viSayavALuM piMDa evuM je nAma te ubhayaja kahevAya che, kemake anvarNayukta ane samaya prasiddha che, tethI. 3ii (bhAga) have ubhayAtirikta eTale te (gauNa ane samaya prasiddha) baMnethI rahita sAmAnyapaNe nAmane kahe che : ubhayAirittamahavA annapi hu atthi loiyaM nAma // attAbhippAyakayaM, jaha sIhagadevadattAI // 4 // (bhASya) mUlArtha athavA to ubhayAtirikta bIjuM paNa potAnA abhiprAyathI kareluM laukika nAma che, jemake siMhaka, devadatta vagere 4
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ (11 | gauNa samayaja Adi nAmapiMDa / TIkArtha: "athavA' zabda, nAmano bIjo prakAra jaNAvanAra che. '3mayAtiri4 - gauNa ane samayathI juduM (evuM) bIjuM paNa "tavika - lokane viSe prasiddha evuM 'abhiprAya' - potAnA abhiprAyathI (svecchAthI) kareluM, arthAt anubhayaja nAma che tene ja daSTAMta vaDe siddha karatA thakA bhASyakAra kahe che - jema siMhaka, devadatta vagere. Adi zabdathI yajJadattAdikanuM grahaNa karavuM. A siMha, devadatta vagere nAma zUratA, krUratA vagere guNanA kAraNano upacAra karyA vinA tathA "devoe Ane Apyo che evI vyutpattinA arthanA saMbhava vinA pitA vageree potAnA abhiprAyathI (je koInuM) nAma pADeluM hoya te anvalatherahita (anugata arthazUnya) hovAthI temaja samayane viSe paNa prasiddha nahi hovAthI (tevuM nAma) ubhayAtirikta che. e ja pramANe "piMDa' evuM nAma paNa ubhayAtirikta jANavuM. lllii bhASya ahIM koI zaMkA kare ke "piMDa' evuM ubhayAtirikta nAma niyuktinI (chaThThI) gAthAmAM kahyuM nathI, to bhASyakAre tenI vyAkhyA kema karI? uttara - A zaMkA ayukta che, kema ke niyuktimAM ubhayAtirikta nAma nathI kahyuM, ema je meM kahyuM teM asiddha che, kemake 'va' - zabda vaDe te gAthAmAM tenuM sUcana karyuM che. te bAbata bhASyakAra goNNasamayAirittaM, iNamannaM vA'visUiyaM nAma // jaha piMDau tti kIrai, kassai nAmaM maNUsassa // 5 // (bhASya) mUlArthaH A piMDa evuM nAma) athavA bIjuM gauNa ke samayAtirikta nAma 'pa' - zabda vaDe sUcana kareluM che, jema koI manuSyanuM "piMDa' evuM nAma karAya tema. //pA TIkArtha: '' A piMDa evuM nAma 'gA ' - athavA bIjuM gauNa ane samayathI juduM, 'mapi' - zabda vaDe sUcaveluM che. te ja dekhADe che - jema koI paNa manuSyanuM "piMDa" evuM nAma karAya te gauNa nathI, kema ke ghaNAM dravyonAM meLApano asaMbhava che. tathA zarIranA avayavonA samUhanI avivekSA che tethI temaja samayakRta paNa nathI. tethI te baMnethI rahita che. ahIM koI zaMkA kare ke - "samayakRta ane ubhayAtirikta e beno paraspara kAMI vizeSa (taphAvata) jaNAto nathI, kema ke - baMnemAM antartha rahitapaNuM che ane potAnA abhiprAya vaDe karavAno avizeSa che. to pachI baMnenuM grahaNa zA mATe karyuM ? ekaluM saMketavALuM ja kaho. ema karavAthI baMnenuM grahaNa thaI jaze." (teno uttara Ape che ke ) AvI zaMkA ayogya che. kAraNa ke - abhiprAya jANyo nathI. (abhiprAya A pramANe che, ke) ahIM je laukika nAma saMketathI kareluM che teno sAmAnyajano ane samayane jANanAra jano vyavahAra kare che, paraMtu je nAma samayane viSe ja saMketa kareluM che, teno samayane jANanArA ja vyavahAra kare che, paNa sAmAnyajano vyavahAra karatA nathI. pA.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12). || zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda | te viSe bhASyakAra kahe che : tulle'vi abhipyAe, samayapasiddhaM na giNhae loo // kaM pu no siddha, te sAmaphayA 3varAMti ddA (mAdhya) mUlArtha : abhiprAya tulya chatAM paNa samayaprasiddha nAmane sAmAnya loka grahaNa karato nathI. vaLI je lokaprasiddha nAma che tene samaya (siddhAMta) jANanArA tathA sAmAnya loka baMne) grahaNa kare che. dA. TIkArthaH ahIM "abhiprAya' zabda vaDe 'padano eka deza (bhAga) kahevAthI padasamudAya grahaNa karAya che te nyAyathI 'miprAyabrutatva' "abhiprAyathI karelApaNuM' ema jANavuM. tethI teno artha A pramANe jANavo - abhiprAya vaDe eTale icchAmAtrathI je kareluM, paraMtu vastunA baLathI pravarteluM nahi, te abhiprAyakRta kahevAya che. teno je bhAva (vidyamAnatA) te abhiprAyakRtatva kahevAya che. arthAt sAMketikapaNuM (saMketathI kareluM) te (sAMketika) tulya eTale samAna chatAM paNa : asamAnanI vAta to dUra raho, paraMtu samAna chatAM paNa) ema 'pa' zabdano artha jANavo. samayamAM prasiddha evA nAmano 'loka eTale sAmAnyajana grahaNa karato nathI. eTale ke - samayaprasiddha sAMketika nAma vaDe janasamavAya vyavahAra karato nathI. kemake - sAmAnyaloka bhojanAdikane samudezaAdi samaya prasiddha sAMketika nAma vaDe vyavahAra karato nathI. vaLI je lokaprasiddha nAma che tene sAmAnya loka ane samayane jANanAra loka baMnne grahaNa kare che. tethI karIne A pramANe samayakRta ane ubhayAtirikta e baMnenA svabhAvano bheda (pheraphAra) hovAthI te baMne jUdA lakhyA te sArthaka che. ATaluM kahevA vaDe karIne gauNa ane ubhayakRta e baMnenuM paNa svabhAvanA bhedane sUcavavA dvArA juduM grahaNa karyuM te sArthaka kahyuM che, ema jANavuM. te A pramANe - joke gauNa ane ubhayakRta e baMne sArthaka hovAthI aviziSTa (samAna) che, topaNa je gauNa nAma che, tene sAmAnya loka ane samayajJa loka e baMne grahaNa kare che, paraMtu je samayaprasiddha gauNa nAma che, tene kevala samayajJa ja grahaNa kare che, paNa sAmAnya loka grahaNa karato nathI, kema ke - te (sAmAnya jana) ne te vaDe (samayaprasiddha nAma vaDe) kAMI paNa prayojana nathI. kAraNa ke samayaprasiddha gauNa nAma vaDe paNa kahyA pramANe samayanuM pAlana karavAmAM tatparacittavALA vratadhArI (sAdhuo) ne ja tenuM prayojana che, paNa gRhasthane tenuM prayojana nathI. tethI karIne svabhAvano bheda hovAthI te baMnenuM (gauNa ane ubhayakRta) juduM juduM grahaNa karyuM che te sArthaka che. dI A pramANe niryuktikAre nAmapiMDa dekhaADyo (kahyo), ane bhASyakAre tenI vistArathI vyAkhyA karI. have niryuktikAre je prathama pratijJA karI hatI ke - "jhavaNAIpaDuM gamo vo che tyAra pachI huM sthApanApiMDane kahIza. tene samarthana karatA satA te (sthApanApiMDa) ja kahe che.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ | sthApanApiMDanI vyAkhyA ! akkhe varADae vA, kuDhe putthe va cittakamme vA // sabbhAvamasabbhAvaM, ThavaNApiMDaM viyANAdi // 7 // mUlAI pAsA - caMdakane viSe, koDAne viSe, kASThane viSe, DhIMgalI-pUtaLAne viSe ke citrakarmane viSe (sthApanA karAya, te) sadbhAva ke abhAvasthApanApiMDane tuM jANa. IILA TIkArtha : sanI jema eTale vidyamAnanI jema je hovApaNuM te sattA eTale sadUbhAva (vidyamAnapaNuM-chatAMpaNuM) kahevAya che. Ama kahevAthI zuM kahyuM? te kahe che - sthApanA karAtA evA Indra vagerenA yogya evA aMga, upAMga, citra, vAhana, hathIAra vagere parikara (parivAra-samUha) rUpa je AkAravizeSa, ke jene jovAthI jANe sAkSAt vidyamAna hoya evA iMdrAdika dekhAtA hoya te saddabhAva kahevAya che ane teno saddabhAvano) je abhAva te asadbhAva kahevAya che. temAM sadbhAva ane asadbhAvane AzrIne '' caMdanakane viSe "varITa kaparda eTale koDAne viSe, ahIM 'vA' zabda lakhyo che te aMgulIyaka (vIMTI) vagerenA samuccaya mATe lakhyo che. A banne ThekANe jAtine viSe-jAtine AzrIne ekavacana lakhyuM che. tathA 'ANe lAkaDAne viSe athavA "puste' DhIMgalI-pUtaLA vagerene viSe, ahIM "vA' zabda, lepya ane paththara vagerenA samuccayane viSe varte che, athavA citrakarmane viSe je piMDanI sthApanA te akSAdika athavA kASThAdikane viSe karelo AkAravizeya piMDarUpe sthApana karAto satI sthApanApiMDa kahevAya che. ahIM bhAvArtha A pramANe jANavo - jyAre kAi, lekha, paththara ke citrakarmane viSe ghaNAM dravyonA saMzleSa (meLApa) rUpa piMDano AkAra jANe sAkSAta vidyamAna hoya tevo ALekhAya che. athavA ghaNA akSo, kapardI, aMgulIyako vagere ekatra saMzleSa karIne piMDapaNe sthApana karAya, ke jema A piMDa sthApana karyo che ema sthApana karAya) tyAre temAM piMDanA AkAranuM jANavApaNuM (dekhAvapaNuM) hovAthI sarbhAvathI piMDasthAnanA kahevAya che, paraMtu jyAre eka akSa, varATaka ke vIMTIne viSe piMDapaNe sthApanA eTale ke - A piMDa meM sthApyo che ema dhAryuM hoya tyAre temAM eka ja akSAdikamAM) piMDanA AkAranI prApti thatI nahi hovAthI ane te akSAdimAM rahelA paramANusamUhanI vivaphA nahi hovAthI te asadubhAvathI piMDasthApanA kahevAya che. citrakarmane viSe paNa jyAre eka biMdu ALekhavA vaDe karIne "piMDasthApanA" eTale ke jema "A meM piMDa ALekhyo che' evI vivakSA karAya tyAre ghaNAM dravyonA saMzleSano AkAra nahi dekhAvAthI te asadbhAvathI piMDasthAnanA kahevAya che. vaLI jayAre eka biMdunA Alekhanane viSe paNa "A meM goLano piMDa, odanano piMDa ke sAthavAno piMDa ALekhyo che.' evI vivakSA karI hoya tyAre sadbhAvathI piMDasthApanA kahevAya che.//LA have A ja sadbhAva ane asaddabhAva sthApanAnA vibhAgane bhASyakAra dekhADe che. ikko u asabbhAve, tiNhaM ThavaNA u hoi sabbhAve // citte sadamAve, rAtreuovallesiyo hA (mA)
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14) | zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda che. mUlArtha : jyAre eka ja akSAdika sthApana karAya tyAre te piMDasthApanA asadbhAvane viSe kahevAya che. ane jyAre traNa akSAdikanI sthApanA karAya tyAre te piMDasthApanA sadbhAvane viSe hoya che. tathA jyAre citrone viSe eka biMdu oLakhavA vaDe piMDasthApanA karAya tyAre te asadUbhAvane viSe kahevAya che. ane jyAre kAi, lepya ke paththarane viSe sthApana karAya tyAre itara (sadbhAva) kahevAya che. zA. TIkArtha : jyAre eka ja akSa, varATaka ke aMgulIyaka - vIMTI vagerene piMDarUpe sthApana karAya tyAre te piMDasthApanA - "kasAve' asadbhAvanA viSayavALI kahevAya che. eTale ke asadbhAvavALI kahevAya che, kema ke - temAM piMDanI AkRti dekhAtI nathI, ane akSAdikamAM rahelA paramANuonA samUhanI avivekSA che - vivakSA karI nathI. paraMtu jyAre traNa akSa, traNa varATaka ke traNa aMgulIyaka vagereno paraspara ekatra saMzleSa karavA vaDe piMDapaNe sthApana karAya tyAre te piMDasthApanA "saddhAve' sadbhAvanA viSayavALI kahevAya che, kema ke - temAM piMDanA AkAranI prApti thAya che. ahIM vikhyuM trayANa' eTale traNanI saMkhyA lakhI che te upalakSaNathI jANavI. tethI be athavA ghaNA akSAdikano paNa saMzleSa jANavo. arthAt be athavA traNathI vadhAre akSAdikanA samUhanI paNa piMDasthApanA sabhAvanA viSayavALI kahevAya. tathA 'vipu' citrakarmane viSe jyAre eka biMdunA oLakha vaDe piMDasthApanA karAya tyAre te paNa asadbhAvane viSe jANavI. paraMtu jayAre citrakarmane viSe paNa aneka biMduno saMgleSa ALekhavA vaDe ghaNAM dravyonA samUharUpa piMDasthApanA karAya, tyAre te saddabhAva sthApanApiMDa kahevAya che, kema ke temAM piMDanI AkRti jovAmAM Ave che tathA kASTa, lepya ke paththarane viSe piMDanI AkRti karavA vaDe je piMDanI sthApanA karAya che, te 'phatara:' bIjo eTale ke - sadbhAvanA viSayavALo sthApanApiMDa kahevAya che, kema ke temAM piMDano AkAra jovAmAM Ave che. llNA (bhASya) A pramANe sthApanApiMDa kahyo. have dravyapiMDano avasara Avyo. te dravyapiMDa be prakAre che. AgamathI ane noAgamathI, temAM je piMDa zabdanA arthane jANanAra hoya, paNa temAM upayogavALo na hoya, te AgamathI dravyapiMDa kahevAya che, kemake "anupayo dravyam' je upayo rahita hoya te dravya kahevAya che. evuM zAstra vacana che. tathA noAgamathI dravyapiMDa traNa prakAre che. te A pramANejJazarIradravyapiMDa, bhavya zarIradravyapiMDa ane jJazarIra tathA bhavyazarIrathI rahita dravyapiMDa. temAM piMDa zabdanA arthane jANanAranuM siddhazilAtalAdikamAM raheluM jIvarahita je zarIra te bhUtakALe piMDa zabdanA arthanA jJAnanuM kAraNa hovAthI jJazarIradravyapiMDa kahevAya che. vaLI je bAlaka hamaNAM piMDa zabdanA arthane jANato nathI, paraMtu bhaviSyakALe vRddhi pAmatA te ja zarIra vaDe karIne avazya jANaze, te (bALaka) bhAvi thavAnA) piMDa zabdArthanA jJAnanuM kAraNa hovAthI bhavyazarIradravyapiMDa kahevAya che. have jJazarIra tathA bhavya zarIra rahita dravyapiMDane niyuktikAra kahe che - mU.0- tiviho u davvapiMDo, saccitto mIsao acitto ya // ekkikkassa ya etto, nava nava bheA u patteyaM // 8 //
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyapiMDa pratipAdana | (15 mUlArtha dravyapiMDa traNa prakAre che, sacitta, mizra ane acitta. tyAra pachI te eka ekanA pratyeke nava nava bhedo che. ITalA TIkArtha jJazarIra ane bhavya zarIrathI rahita dravyapiMDa traNa prakArano che. te A pramANe sacitta, mizra ane acitta. temAM je sacitta ane acitta banne rUpa hoya che te mizra kahevAya che. ahIM pRthvIkAyAdika piMDazabda vaDe kahevAmAM Avaze. ane te (pRthvIkAyAdika) prathama acitta hoya che. pachI svakAyazastrAdi vaDe te pAsuka (acitta) karato to keTaloka mizra hoya che, ane tyAra pachI te acitta thAya che. tethI A artha jANavAne mATe sacitta, mizra ane acitta evA krama vaDe kahyAM che. "ta:' traNa bheda kahyA pachI ' sya sacittAdika eka eka bhedanA pratyekanA nava nava bheda kahevA lAyaka che. te ja nava nava bhedone kahe che - mU.0- puDhavI AukkAo, teU vAU vaNassaI ceva // beiMdiya teiMdiya, cauro paMciMdiyA ceva // 9 // mUlArtha : pRthvI (kAya), apakAya, teja, vAyu ane vanaspati, tathA hIndriya, trIndriya, catu(caturiMdriya) ane paMcendriya lo. TIkArtha ahIM pUrvagAthAmAMthI piMDa zabdanI anuvRtti karIne teno dareka sAthe saMbaMdha karavo. te A pramANe : pRthvIkAyapiMDa, apakAyapiMDa, tejaskAyapiMDa, vAyukAya piMDa, vanaspatikAyapiMDa, vidriyapiMDa, trIndriyapiMDa, caturiMdriyapiMDa ane paMcendriyapiMDa. (sacitta, mizra ane acitta A nava nava bhedo che.) ITlA. have A nave bhedonA sacittAdikane bhAvavAnI icchAvALA (graMthakAra) prathama pRthvIkAyane viSe bhAvanA kare che : mU.0- puDhavIkAo tiviho, saccitto mIsao ya acitto // saccitto puNa duviho, nicchayavavahArao ceva // 10 // mUlArthaH pRthvIkAya traNa prakAre che - sacitta, mizra ane acitta. vaLI sacitta (pRthvIkAya) nizcayathI ane vyavahArathI ema be prakAre che. 10nA TIkArya pRthvIkAya traNa prakAre che, te A pramANe - sacitta, mizra ane acitta. vaLI sacita be prakAre che, te A pramANe - nizcayathI ane vyavahArathI. ./10nA nizcaya ane vyavahArathI sacittanuM A ja be prakArapaNuM pratipAdana kare che. (kahe che.)
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda ) mU.0- nicchayao saccitto, puDhavimahApavvayANa vahumajjhe // acittamIsavajjo, seso vavahArasaccitto // 11 // mUlArtha: nizcayathakI sacitta (pRthvIkAya) dharmAdikapRthvI ane mahAparvata meru)nI bahu-madhyabhAge (barAbara madhyabhAge) jANavo. acitta ane mizrathI varjita bAkIno vyavahArathI sacitta jANavo. 11) TIkArthaH nizcayathakI sacitta pRthvIkAya dharmAdika pRthvInA ane meru vagere moTA parvatonA tathA A upalakSaNa che tethI TaMkAdinA (zikharAdikanA) bahu (barAbara) madhyabhAge jANavo, kemake te ThekANe acittapaNAnA ane mizrapaNAnA kAraNarUpa zItAdikano asaMbhava che. vaLI acitta ane mizra sivAyano bAkIno eTale AgaLa kahevAze evA sthAnamAM saMbhavatA mizra ane acitta rahita (pRthvIkAya) nirAbAdha vananI pRthvI vageremAM rahelo hoya te vyavahArathI sacitta jANavo ./1lI. sacitta pRthvIkAya kahyo. have mizra evA tene ja kahe che - mU.0- khIradumaheTTha paMthe, kaTThole iMdhaNe ma mIso u|| porisi ega duga tigaM, bahuiMdhaNamajjhathove ya // 12 // mUlArtha : kSIravRkSanI nIce, mArgamAM, kheDavAmAM, jalArdhamAM ane iMdhanamAM rahelo pRthvIkAya mizra hoya che. temAM paNa bahuIdhanamAM rahelo eka pArasI sudhI, madhyama iMdhanamAM rahelo be porasI sudhI ane thoDA iMdhanamAM rahelo traNa porasI sudhI mizra hoya che. 1rA TIkArtha: 'vIramadeTTa ri' kSIradyuma eTale vaDalo, pIpaLo vagere. tenI nIce taLiyAne viSe je pRthvIkAya hoya che te mizra hoya che. kAraNa ke te ThekANe kSIravRkSanI madhuratAne lIdhe zastrapaNAno abhAva hovAthI keTaloka bhAga sacitta hoya che, ane zIta (ThaMDI) vagere zastranA saMbaMdhano saMbhava hovAthI keTaloka bhAga acitta hoya che, tethI te mizra jANavo. tathA 'patha' gAma athavA nagaranI bahAra je pRthvIkAya hoya che, te paNa mizra jANavo, kAraNa ke te ThekANe gADAnAM paiDAM vagere vaDe je pRthvIkAya khodelo hoya, te keTaloka sacitta hoya che ane keTaloka zItavAyu vagere vaDe acitta karelo hoya che, tethI te mizra jANavo. "ojo utta' kRSTa eTale haLavaDe phADelo (kheDelo), te paNa prathama haLa vaDe kheDAto hoya tyAre sacitta hoya che, tyAra pachI zItavAyu vagerethI keTaloka acitta karAya che, tethI te mizra jANavo. tathA ArTsa eTale jaLa vaDe mizrita thayelo. te A pramANe-meghanuM paNa pANI sacitta pRthvIkAyanI upara paDatuM hoya tyAre keTaloka pRthvIkAyane virAdhe che. (haNe che) tethI jaLa vaDe Adra thaelo pRthvIkAya mizra thAya che. te paNa eka aMtarmuhUrta pachI acitta thAya che, kemake paraspara zastrapaNuM hovAthI pRthvIkAya ane apakAya e baMnene acitta thavAno saMbhava che, paraMtu jyAre atyaMta ghaNuM meghanuM jaLa paDe che tyAre je jaLa jyAM sudhI hajI sthitine (sthiratAne) pAmyuM na hoya,
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ // sacitta-acitta ane mizrapRthvIkAya / / (17 tyAM sudhI pRthvIkAya mizra hoya che, ane jyAre sthitibaMdha karyo hoya tyAre (sthiratAne pAmyuM hoya tyAre) sacitta paNa saMbhave che. tathA 'ne' gomayAdine viSe eTale chANa (chANA) vagerene viSe mizra hoya che. te A pramANe-je gomayAdika indhana che te sacitta pRthvIkAyanuM zastra che. ane zastra vaDe pIDAto sato haju jyAM sudhI sarvathA pariNamato (acitta thato) nathI, tyAM sudhI mizra hoya che. A iMdhananA viSayamAM ja kALanuM pramANa kahe che - 'poiisa' ityAdi. ghaNA iMdhananI madhye (madhyabhUbhAge) rahyo sato eka porasI sudhI mizra hoya che. madhyama, iMdhananI madhye (madhyabhUbhAge) rahyo sato be porasI sudhI ane alpa iMdhananI madhye (madhyabhUmibhAge) rahyo sato traNa porasI sudhI mizra hoya che. tyAra pachI acitta thAya che. / 12 / A pramANe mizra pRthvIkAya kahyo have acitta pRthvIkAyane kahe che. mU.0- sI uha khAra khatte, aggI loNUsa aMbile nehe // vukkaMtajoNieNaM, payoyaNaM teNimaM hoI // 13 // mUlArtha : zIta, uSNa, kSAra ane kSatra (khAtara) vaDe karIne tathA agni, lavaNa, uSa, Amla ane sneha vaDe pRthvIkAya acitta thAya che. yonirahita thaelA (prAsuka thaelA) te pRthvIkAya vaDe sAdhuone A prayojana hoya che. / / 13 / TIkArtha : ahIM prAkRtalakSaNa (vyAkaraNa)nA vaza thakI sarvatra tRtIyAnA arthamAM saptamI vibhakti lakhI che. te viSe pANini AcArya potAnA prAkRtalakSaNamAM kahe che ke - 'vyutyayogyAmAM' A vibhaktiono vyatyaya (pheraphAra) paNa thaI zake che. A lakSaNa vaDe ahIM sUtramAM (gAthAmAM) tRtIyAnA arthaNAM saptamI lakhI che, jema ke - 'tisu tevu ataMAi puDhavI' - te traNa vaDe pRthvI alaMkRta karAI che. - tethI karIne A pramANe artha jANavo - 'zItoSNakSArakSetreLa' temAM zIta zabdano artha (ThaMDI) prasiddha che. uSNa eTale sUryAdikano tApa, kSAra eTale javakhAra vagere (khAra), kSatra eTale karISa vizeSa (khAtara), ATalA vaDe karIne tathA 'maLI nobhUtavittenede' agni eTale vaizvAnara (devatA), lavaNa zabdano artha (lUNa-mIThuM) prasiddha che. USa eTale ukharAdika kSetramAM utpanna thaela lavaNa vaDe yukta 2vizeSa (dhULa-khAro), Amla eTale kAMjI ane sneha eTale tela vagere, ATalA vaDe karIne pRthvIkAya acitta thAya che. A sarvane madhye zIta, agni, amla, kSAra, kSatra ane sneha ATalA parakAyazastra che, USa svakAyazastra che, tathA ahIM sUryanA paritApa rUpa uSNa zabda lakhyo che te svabhAvathI ja uSNa athavA tathAprakArano pRthvIkAyano paritApa rUpa uSNa grahaNa karAya che, paraMtu agninA paritApa rUpa grahaNa karavAno nathI, kema ke tenuM to agni zabdanA grahaNa vaDe ja grahaNa thaI gayuM che tethI te (uSNa) paNa (svakAyazastra che.) ahIM svakAyazasra grahaNa ka2vAthI ane parakAyazasra grahaNa karavAthI bIjAM paNa svakAya ane parakAyazastra upalakSaNathI jANI levAM, jema ke - kaTuka (kaDavo) rasa madhurarasanuM svakAyazastra che. ityAdi. ATaluM kahevAthI pRthvIkAyanuM acittapaNe
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18) zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda II je thayuM te cAra prakAre pratipAdana karyuM kahyuM) che ema jANavuM. te (cAra prakAra) A pramANe dravyathI, kSetrathI, kAlathI ane bhAvathI. temAM svakAya vaDe ke parakAya vaDe je acitta karavuM te dravyathI, ane jayAre kSArAdika kSetrathI utpanna thaela ane madhurAdika kSetrathI utpanna thaela samAna varNavALA bhUmi vagere pRthvIkAyano paraspara saMbaMdha (meLApa) thavAthI acittapaNuM thAya tyAre te kSetrathI (acitta kahevAya che, kema ke ahIM kSetranI mukhyapaNe vivakSA che tethI. athavA to bIjA kSetramAM utpanna thayela anya pRthvIkAyanI sAthe meLApa na hoya, paraMtu so yojanathI vadhAre dUra bIjA kSetramAM jyAre te laI javAmAM Ave tyAre te sarva prakArano pRthvIkAya sarva kSetrathI paNa so yojanathI vadhAre dUra ANyo sato bhinna AhArapaNAne lIdhe ane zItAdikanA saMbaMdhane lIdhe avazya acitta thAya che. A pramANe kSetrAdikanA krame karIne apakAyAdinuM yAvat vanaspatikAya sudhInAnuM paNa acitta thavuM (acittapaNuM) jANavuM. te rIte vaLI harItakI (haraDe) vagere so yojavathI vadhAre dUrathI ANelI hoya to te acitta thaela hovAthI auSadha Adine mATe sAdhuo grahaNa karI zake che. tathA kALathI acittapaNe svabhAvathI ja potAnA AyuSyanA kSaya vaDe thAya che. te acittapaNu) paramArthathI (kharI rIte) atizaya jJAna vaDe jANI zakAtuM nathI, tethI te vyavahAramArgamAM AvatuM nathI. A kAraNathI ja tRSAthI atyaMta pIDA pAmelA sAdhuone zrI vardhamAnasvAmI bhagavAne svabhAvathI ja potAnA AyuSyanA kSaya vaDe acitta thaelA taLAvanA pANIne pIvAnI anujJA ApI nahotI, kema ke - "AvA prakAranuM acitta thavApaNuM chabastho jANI zake nahi tethI sarvatra sacitta evA paNa taLAvanA pANImAM have pachInA sAdhuone pravRtti karavAno prasaMga na thAo." ema dhArIne bhagavAne anujJA ApI nahotI. tathA pUrvanA varNAdikano tyAga karI anya varNAdikapaNe je thavuM te bhAvathI acittapaNuM kahevAya che. AvA acitta vaDe sAdhuone prayojana hoya che. te viSe mULagAthAmAM kahyuM che ke - "putanofi' ityAdi. vyutkrAMta' eTale gaI che (nAza pAmI che) "yoni eTale utpattisthAna jene viSe te vyutkrAMtiyoni - vidhvastayoni vaDe arthAt prAsuka thaela evA te (pRthvIkAya) vaDe '' vakSyamANa svarUpavALuM prayojana sAdhuone hoya che. 13 te ja prayojana) dekhADe che - ma.0- avaraddhigavisabaMdhe, lavaNena va saramiuvalaeNaM vA // accittassa u gahaNaM, paoaNaM teNimaM va'nnaM // 14 // mUlArtha aparAddhika ane viSanA (upazamana mATe) baMdha (lepa) karavAmAM acitta pRthvIkAyanuM grahaNa karavuM te prayojana che, athavA acitta lavaNa vaDe prayojana che, athavA surabhi upala (gaMdhapASANa) vaDe karIne prayojana che, athavA to te pRthvIkAya vaDe A) bIjuM paNa (vaphTamANa) prayojana che ./14ll TIkArthaH je aparAdha karavo te aparAdha eTale pIDA utpanna karavApaNu, te che jene te aparAddhika, eTale karoLiyAno vyAdhi athavA sAdikano daMza, tathA viSano artha prasiddha che. te viSa (morathUthu
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ (19 | acittapRthvIkAyanuM prayojana che. vagere) dardU (dhAdhara) vagere roga upara copaDeluM saMbhave che. te baMnenA upazamanane mATe baMdhanI jevo baMdha eTale lepa karavo te. AvA kAryane viSe dhoLI mATI, jhADanA kyArAnI tarI vagere acitta pRthvIkAyanuM grahaNa karavuM te prayojana che. athavA lavaNa zabdano artha (mIThuM) prasiddha che. "Invessa' e zabdamAM vibhaktinA pheraphAra vaDe (SaSThIne badale) tRtIyA vibhaktino saMbaMdha karavo, (tethI karIne Avo artha karavo ke-) lavaNa vinAnA (alUNA-moLA) bhakta bhojanAdikane viSe acitta evA lavaNa vaDe karIne prayojana che. athavA "murabyupannena' gaMdhapASANa vaDe eTale gaMdharohaka (gaMdhaka) nAmanA paththara vaDe prayojana che. te pASANa vaDe khasathI utpanna thaela (kharajarUpa) vAta (vAyu)no nAza vagere karAya che. 'vA' zabda vikalpanA arthavALo che, athavA to te pRthvIkAya vaDe A bIjuM paNa (vaphTamANa) prayojana che. 14ll te ja prayojanane kahe che - pU. - nisaryA tuTTA - 3thyArSi veva 3rUpo che ghuTTagaDagalalevo, emAi paoyaNaM bahuhA // 15 // mUlArtha sthAna (kAyotsarga), besavuM, sUvuM, uccArAdikano tyAga, guTTaka, Dagalaka ane lepa, e vagere ghaNA prakAranuM prayojana che. ll1pa TIkArthaH ahIM sAdhuo vaDe sacitta ane mizranA tyAga dvArA acitta evA bhUtala pradezamAM je "sthAna karAya che eTale kAyotsarga karavAmAM Ave che, tathA je 'SiIna' eTale besavuM paDe che, tathA je 'tvavartana' eTale sUvuM paDe che, tathA je 'uccArAdika eTale viSTA, mUtra, zlekha (lITa) ane niSThayUta (ghUMka)no tyAga karavo paDe che, tathA je "ghuTTaka' eTale lepa karelA pAtranI komaLatA karanAra amuka prakArano pASANa (goLa guTako) rAkhavAmAM Ave che, tathA je Dagalaka' eTale viSTAno tyAga karyA pachI gudAne lUchavA mATe paththara AdinA TukaDArUpa DhekhALA levA paDe che, tathA je lepa eTale bhogapuranA pAyANa vizeSathI banelo (sapheto Adi) lepa vizeSa (ke je) tuMbaDAnA pAtranI aMdara devAmAM Ave che, e vagere bahu prakAre acitta-pRthvIkAya vaDe prayojana hoya che. 15 sacittAdi bhedavALo pRthvIkAyapiMDa kahyo. have sacittAdika bhejavALA akAyapiMDane kahe che - ma.0- AukkAo tiviho, saccitto misao ya accitto // ___ saccitto puNa duviho, nicchayavavahArao ceva // 16 // mUlArtha : akAya traNa prakArano che - sacitta, mizra ane acitta. temAM vaLI sacitta be prakArano che. nizcayathI ane vyavahArathI. II16ll TIkArthaH apakAya traNa prakAranA che te A pramANe - sacitta, mizra ane acitta. temAM sacitta be prakArano che. nizcayathI ane vyavahArathI 16ll
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20) // zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda // e ja nizcayathI ane vyavahArathI sacittanuM be prakArapaNuM batAve che. mU.0- ghaNaudahI ghaNavalayA, karagasamuddaddahANa bahumajjhe / aha nicchayasaccitto, vavahAranayassa agaDAI // 17 // mUlArtha : ghanodadhi, ghanavalaya, karA tathA samudra ane drahanA madhyabhAge rahelA aTkAya, A sarve nizcayathI sacitta che, ane kUvA vageremAM rahela aplAya vyavahAranayathI citta che. 17 TIkArtha : 'ghanodadhi' eTane narakapRthvInA AdhArabhUta kaThina jaLavALA samudro, 'ghanavalaya' eTale te ja narakapRthvInI paDakhe (valayAkAre) goLAkAre rahelA (kaThina) jaLavALA samudro, tathA je 'karaka' eTale meghanA karA, tathA 'samudra-draha' eTale lavaNasamudra ane padmadraha vagere drahonA bahu madhyabhAgane viSe rahelA je aplAya, 'gadda' heTale A (jaNAvyA te) sarva paNa akAya 'nizcayasacitta' eTale ekAMtapaNe sacitta che. zeSa (bAkInA) 'avaTAdi' eTale kUvA, vAva, taLAva vageremAM rahela, ahIM 'avaTAdi' zabda vaDe 'avaTAdimAM rahela' evo je artha karyo che te temAM rahelapaNAe karIne tenA nAme kahevAnI pravRttine lIdhe karyo che, jema ke - 'mAMcaDAo bole che' vagere ThekANe (mAMcA u52 beThelA manuSyo zabda kare che, evo artha levAmAM Ave che tema) temAM 'avaTa' eTale kUvo, e vageremAM rahela je akAya te 'vyavahAranayasya' eTale vyavahAranayanA mate karIne sacitta che. 517nA te citta akAya kahyo. have mizra apkAyane kahe che mU. 0- usiNodagamaNuvatte, daMDe vAse ya paDiyamittammi || mottUNAdesatigaM, cAulaudagaM bahupasannaM // 18 // mUlArtha : traNa ukALe nahi UkALeluM uSNa jaLa, varasAda paDyo te ja vakhatanuM jaLa, tathA traNa matane tajIne ati nirmaLa nahi thaeluM taMdulanuM jaLa. (A mizra kahevAya che) 185 TIkArtha : 'anuvRtta rajje' ahIM jAtine viSe (jAtine AzrayIne) ekavacana lakhyuM che. tethI karIne A pramANe artha ka2vo : 'anuvRtteSu tripu rahevu' traNa ukALA nahi ukALe sate (traNa ubharA nahi Ave sate) je 'sigovAm' uSNa jaLa hoya te mizra che, ema adhikArathI jANavuM. te A pramANe - pahelo Ubharo thaye sate koIka (thoDAka) akAya pariName che, (acitta thAya che) ane kAMika pariNamato nathI, tethI te mizra hoya che. bIje Ubhare ghaNo akAya piraName che ane thoDo sacitta rahe che. (tethI te paNa mizra hoya che) paraMtu trIjo Ubharo Ave tyAre sarva akAya acitta thAya che. tethI traNa UbharA nahi Ave sate uSNa jaLa mizra saMbhave che. tathA 'varSe' eTale varasAda paDato hoya te ja vakhate je jaLa ghaNA tiryaMca ane manuSyonA pracAra (cAlavA)nA saMbhavavALA grAmanagarAdikanI bhUmi viSe varte che-hoya che, te jyAM sudhI acitta thayuM na hoya tyAM sudhaI mizra jANavuM, ane grAma-nagadArikanI bahAra paNa jyAre thoDuM meghanuM jaLa paDe che. tyAre pRthvIkAyanA saMbaMdhane lIdhe
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ (21 | sacitta-acitta ane mizra apakAya che pariNAma pAmatuM hovAthI te jaLa paNa prathama paDeluM hoya te ja mizra jANavuM. ane bAkInuM pachIthI je paDatuM hoya te to sacitta hoya che. tathA "musvA' eTale tajIne (kone ?) "mAvezaa eTale traNa matane. arthAt traNa mata vaDe kahelI mizratA tajavI, grahaNa na karavI. "vADano eTale cokhAnuM jaLa. 'navaduprasanna' eTale ati svaccha thaeluM na hoya te mizra kahevAya che. A pramANe gAthAno artha pUrNa thayo. ahIM gAthamAM "vahuprasanna' e ThekANe ArSaprayogane lIdhe prathamanA akArano lopa thayo che. 18 have traNa Adeza(mata)ne dekhADe che. mU.0- bhaMDagapAsavalaggA utteDA bubbuyA na saMmaMti // jA tAva mIsagaM taMdulA ya rajjhaMti jAva'nne // 19 // mUlArthaH jayAM sudhI pAtranI paDakhe lAgelAM biMduo zAMta thatAM nathI (sukAI gayA nathI) 1, athavA to parapoTA zAMta thatA nathI , tyAM sudhI te (cokhAnuM pANI) mizra hoya che. tathA bIjA AcArya kahe che ke jyAM sudhI te cokhA raMdhAI gayA nathI 3, tyAM sudhI te mizra hoya che. 1lA TIkArtha : (1) cokhA dhoyela pANI cokhA dhoyAnA vAsaNamAMthI bIjA vAsaNamAM nAMkhatI vakhate te pANIthI tUTIne pAtra-vAsaNanI paDakhe je "joDA' eTale biMduo lAgelAM hoya che, te jyAM sudhI zAMta thayAM nathI eTale nAza pAmyA nathI (sUkAI gayA nathI), tyAM sudhI te cokhAnuM pANI mizra hoya che ema keTalAka AcArya kahe che. (2) vaLI bIjA AcArya ema kahe che ke - cokhAnuM pANI cokhA dhoyelA vAsaNamAMthI bIjA vAsaNamAM nAMkhe sate te cokhAnA pANInI upara je parapoTA utpanna thAya te jyAM sudhI zAMta thayA nathI eTale vinAza pAmyA nathI, tyAM sudhI te cokhAnuM pANI mizra hoya che. (3) vaLI bIjA AcArya A pramANe kahe che ke - cokhA dhoyA pachI te cokhA rAMdhavAnuM zarU karyA, tyAra pachI te (cokhA) jyAM sudhI raMdhAI gayA nathI - taiyAra thayA nathI, tyAM sudhI te cokhAnuM pANI mizra hoya che. 1lA te traNeya AdezanA doSo batAve che - mU.0- ee u aNAesA, tinni vi kAlaniyamassa'saMbhavao / lukkheyarabhaMDaga-pavaNasaMbhavAsaMbhavAIhiM // 20 // mUlArtha A traNe Adezo, lUkhA ane tethI itara (snigdha) vAsaNa ane pavananA saMbhava ane asaMbhavAdika vaDe karIne kALanA niyamano asaMbhava hovAthI anAdezo ja che. 20nA TIkArya A traNe Adezo anAdezo ja che. ahIM 'tu' zabdano nizcaya artha che ane te bhinna kamavALo che. (arthAt "tuM' no nizcaya artha anAdezanI pachI levo) te traNe anAdezo zAthI? te
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22) || zrI piDaniryuktigraMthano anuvAda , upara kahe che ke - kALanA niyamano asaMbhava che tethI, kAraNa ke biMduo sukAI javAmAM ke parapoTA zAMta thavAmAM ke cokhAno pAka siddha thavAmAM sarvadA sarvatra niyamita ja kALa hoto nathI, ke jethI niyamita kALe saMbhavatA mizrapaNAnI pachI kahevAmAM AvatA acittapaNAno vyabhicAra saMbhave nahi. niyamita kALa kema ghaTato (saMbhavato) nathI? te prazna upara kALanA niyamano asaMbhava kahe che. - 'tuveyara' ityAdi. rUkSa ane itara (snigdha) vAsaNanA saMbhava ane asaMbhavAdike karIne tathA vAyunA saMbhava ane asaMbhavAdike karIne ahIM Adi zabda lakhyo che tethI cirakALa sudhI pANI vaDe bhedAyelapaNuM ane nahi bhedAyelapaNuM vagerenuM grahaNa karavuM. ahIM bhAvArtha A pramANe che. ahIM je vAsaNa (mATInuM pAtra) nIbhADAmAM pakavyA pachI prathama (paheluM ja) ANeluM hoya athavA cirakALathI ApyuM hoya ane tela, jaLa vagere vaDe bhedAyeluM (kharaDAyeluM) na hoya, te vAsaNa rUkSa kahevAya che paraMtu telAdi vaDe bhedAyeluM hoya to te snigdha kahevAya che. temAM rUkSa vAsaNamAM cokhA dhoeluM pANI nAMkhavAthI tene paDakhe je jaLanAM biMduo lAgyA hoya che, te vAsaNanI rUkSatA hovAthI tarata ja sukAI jAya che. paNa snigdha bhAMDamAM nAMkhavAthI bhAMDanuM snigdhapaNuM hovAthI te biMduo cirakALe sukAI jAya che. tethI karIne pahelA AdezanA matamAM rUkSa bhAMDane viSe jaladI biMduono nAza thavAthI paramArthapaNe mizrane paNa acittapaNAnI saMbhAvanA vaDe grahaNa karavAno prasaMga Avaze. snigdha bhAMDane viSe paramArthathI (je acitta ja che, te) acittanuM paNa biMduonI vidyamAnatAmAM mizrapaNAnI saMbhAvanA vaDe grahaNa nahi thAya. (1) tathA parapoTA paNa ghaNA ugra pavanano saMbaMdha thavAthI jaladI vinAza pAme che, ane ghaNA ugra pavananA saMbaMdhano abhAva hoya tyAre (te parapoTA) cirakALa sudhI paNa rahI zake che. tethI bIjo Adeza kahenAranA matamAM paNa jyAre ghaNA ugra pavananA saMbaMdhathI te parapoTA jaladI vinAza pAme, tyAre paramArthathI mizra evA paNa cokhAnA jaLanuM acittapaNAnI saMbhAvanA vaDe grahaNa karavAno prasaMga Avaze, ane jyAre ghaNA sakhata pavananA saMbaMdhanA abhAve te parapoTA cirakALa sudhI paNa raheze. tyAre paramArthathI acitta gaNAtA evA te cokhAnA jaLane parapoTA dekhAtA hovAne lIdhe mizrapaNAnI zaMkAmAM grahaNa karAze nahi. (2) tathA jeo trIjA Adezane kahenArA che teo paNa paramArthano vicAra karanArA nathI, kema ke - cirakALa sudhI pANI vaDe bhedAyela ke nahi bhedAyela hovAthaI te cokhAnA pAkano kALa aniyata hoya che. te A pramANe - je cokhA cirakALa sudhI pANIthI bhedAyelA (palAyelA) hoya, ane navA na hoya (jUnA hoya) tathA iMdhaNAdika sAmagrI paripUrNa hoya, te cokhA jaladI caDI jAya che. ane bAkInA cokhA dhIme dhIme caDe che. tethI temanA mate karIne kadAcita aciMtapaNAnI saMbhAvanAe karIne mizranuM paNa grahaNa karavAno prasaMga Avaze, ane kadAcit acitta thayA chatAM paNa mizrapaNAnI zaMkAnA saMbhavathI prahaNa nahi thAya. (3) tethI A traNe Adezo anAdezo (ayogya) ja che. 2nA
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ acitta apakAyanuM prayojana che (23 have prathama je Adeza pravacanane aviruddha kahelo che, tenI bhAvanA karatA satA kahe che - mU.0- jAva na bahuppasannaM, tA mIsaM esa ittha Aeso // hoi pamANamacittaM, bahuppasannaM tu nAyavvaM // 21 // mUlArtha jyAM sudhI (cokhA dhovAnuM pANI) ati svaccha (nirmaLa) thayuM na hoya, tyAM sudhI te mizra jANavuM. A Adeza) ahIM pramANarUpa che. paraMtu je (pANI) ati svaccha thayuM hoya te acitta jANavuM. 21 TIkArthaH jyAM sudhI cokhAnuM pANI " vahuprasanna' eTale ati svaccha (nirmaLa) thayuM na hoya, tyAM sudhI te mizra jANavuM. A Adeza ahIM eTale A mizra vicAranA saMbaMdhamAM pramANarUpa che. zeSa (bAkInA Adeza) pramANarUpa nathI. paraMtu je (pANI) "vahuprasanna' eTale ati svaccha thayeluM hoya te acitta jANavuM. tethI acittapaNAe karIne te jaLa grahaNa karavAmAM kAMI paNa doSa nathI rahyA mizra akAya kahyo. have te ja acitta akAyane kahe che. mU.0- sI uNha khAra khatte, aggI loNUsa aMbile nehe // vukkaMtajoNieNaM, paoyaNaM teNimaM hoI // 22 // mUlArthaH zIta, uSNa, kSAra ane kSatra (khAtara) vaDe karIne tathA agni, lavaNa, uSa (khAro), Amsa ane sneha vaDe karIne apUkAya acitta thAya che. yonirahita thaelA (prAsuka thaelA) te apakAya vaDe sAdhuone A prayojana hoya che. /rarA TIkArya : A gAthAnI vyAkhyA pUrvanI jema (13mI gAthAnI jema) karavI. vizeSa e ke - pRthvIkAyane ThekANe apakAyano uccAra karavo. ahIM je svakAya ane parakAyazAstranI yojanA athavA dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe je acittapaNAnI bhAvanA, te paNa pUrvanI ja jema yathAyoge akAyane viSe paNa bhAvavI. tathA jyAre dahIM, tela vagerenA ghaDAmAM nAkhelA zuddha jaLAdikanI upara dahIM vagerenI tarI thAya tyAre te tarI) jo sthULa (jADI) hoya to eka porasIe te (zuddha jalAdika) pariName che (acitta thAya che), jo te tarI madhyama hoya to be porasIe ane thoDI hoya to traNa porasIe te pariName che. rarA ahIM (uparanI gAthAmAM) yoni rahita thaelA apUkAya vaDe A prayojana che, ema kahyuM. tethI te (prayojana)ne ja dekhADe che. mU.0- pariseya piyaNa hatthAi-dhovaNaM cIradhovaNaM ceva // AyamaNaM bhANadhuvaNaM, emAi paoyaNaM bahuhA // 23 //
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24) * zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda mUlArtha siMcana karavuM, pIvuM, hAtha vagere dhovAM, vastra dhovAM, Acamana karavuM, pAtra dhovAM vagere kAryamAM acitta jaLanuM ghaNA prakAre prayojana che. ravI TIkArtha: "pariSeka' - eTale utpanna thaelA duSTa vraNa (cAMdA) vagerenI upara pANI vaDe siMcana karavuM, "pAna eTale tRSAne dUra karavA mATe pANI pIvuM, 'hastAdipAvana' eTale kAraNane laIne hAthapaga vagere zarIranA avayavone dhovA, "cIvaradhAvana" eTale vastra dhovAM, A zabdanI vibhakti je jUdI karIne dekhADI che, (paNa pUrvanA samAsanI sAthe A zabda lakhyo nathI.) te "sAdhuoe haMmezAM upAdhinuM prakSAlana karavuM nahi' ema jaNAvavA mATe dekhADI che. "Acamana' eTale puraSotsarga karyA pachI zauca karavuM. 'bhANadhuvaNa' eTale pAtrAdika bhAjananuM dhovuM, "evamAdi eTale A vagere, ahIM Adi zabdathI glAnakAryAdikanuM grahaNa karavuM. (arthAt AvA kAryamAM sAdhuone) acitta apakAyanuM prayojana "vahudhA' ghaNe prakAre che ema jANavuM. //ra3 ahIM vastra dhovAnuM je kahyuM te sAdhuone varSARtu AvyA pahelAM kahyuM che. paNa zeSa (bIjA) kALe kahyuM nahi, kema ke zeSakALa dhovAthI aneka doSano saMbhava che. te doSone ja dekhADe che - mU.0- uubaddhadhuvaNa bAusa, baMbhaviNAso aThANaThavaNaM ca // saMpAimavAuvaho, pAvaNa bhUovaghAo ya // 24 // mUlArtha : RtubaddhakALe vastra dhovAthI bakuza cAritra thAya che, brahmacaryano vinAza thAya che, sAdhune asthAne sthApavAmAM Ave che (kalaMka lAge che), saMpAtima jIvono ane vAyukAyano vadha thAya che tathA pRthvI para) pANI reDavAthI prANIono upaghAta thAya che. 24o. TIkArtha: varSAkALanI samIpanA kALane choDIne bAkInA Rtubaddha kALane viSe vastra dhovAmAM cAritra-bakuza thAya che. kemake te upakaraNabakuza kahevAya che. tathA "brahmavinAza' eTale maithunanA pratyAkhyAnano bhaMga thAya che. kema ke dhoyelA vastra paheravAthI bhUSita zarIravALo (sAdhu) kurUpa hoya topaNa te ramaNIyapaNAe karIne dekhAto hovAthI strIone "A ramavA yogya che' ema prArthanA karavA lAyaka che, to pachI zarIranA avayavonA ramaNIyapaNAe karIne zobhita hoya te to prArthanA karavA lAyaka thAya temAM zuM kahevuM? tethI karIne prArthanA karatI sarva strIonA lIlApUrvaka dekhADelA ane vAMkA vaLelA netronuM jovuM, zarIra maraDavAnA miSathI dekhADelI kAkha, sArA goLapaNAe karIne manohara tathA puSTha ane kaThi stanano vistAra tathA gaMbhIra evI nAbhino pradeza. A sarva jovA-vicAravAthI brahmacarya avazya bhraSTa thAya che. tathA "asthAnasthApana" Ano bhAvArtha A pramANe che. jo kadAca koIpaNa prakAre tattvanA jANapaNAe karIne caritrane viSe niSkapa dharyanA Azrayane lIdhe brahmacaryathI bhraSTa na thAya, topaNa loko tene asthAne sthApana kare che, te A pramANe - nizcaye A (sAdhu) kAmI che, anyathA (jo kAmI na hoya to) A pramANe potAnA zarIrane kema zaNagAre che? kemake akAmI puruSa zaNagAra upara prItivALo hoya ja nahi vagere." tathA "saMpAtima' eTale dhovAnA pANI
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ || varSAkAle upadhi nahi dhovAmAM doSaprApti (25 vageremAM uDIne AvI paDatA makSikAdika jIvono ane vAyukAyano "vadha" vinAza thAya che. tathA aAvanena' eTale dhoyelA jaLane paraThavavAmAM pRthvI upara relo cAlavA vaDe karIne bhUtapaghAta' eTale pRthvIne AzrIne (upara ke aMdara) rahelI kIDIo vagere prANIono upamarda (hiMsA) thAya che, tethI RtubaddhakALe vastra dhovA nahi. 24 ahIM koI zaMkA kare ke - A (tame upara kahelA) doSo, varSAkALanI pahelAM paNa vastra dhovAmAM saMbhave che. tethI te vakhate paNa vastra dhovA na joIe. uttara H evI zaMkA na karavI. kema ke te vakhate vastra nahi dhovAthI aneka doSo saMbhave che. te ja doSone kahe che. mU.0- aibhAra cuDaNa paNae, sIyalapAuraNa'jIragelaNNe // ohAvaNakAyavaho, vAsAsu adhovaNe dosA // 25 // mUlArtha : atibhAra, saDI javuM, panaka (nIlaphUga thavI), zItaLa vastra paheravAthI ajIrNa thatA mAMdagI thAya, zAsananI niMdA tathA apakAya vadha thAya. varSARtu pahelAM nahi dhovAmAM A doSo thAya che. rapA. TIkArtha : ahIM varSAkALanI pahelAM paNa jo vastra dhovAmAM na Ave to "atibhAra' eTale vastrano ghaNo bhAra thaI jAya, te A pramANe - jyAre maLavALA (malina) vastro jaLakaNathI yukta thayelA sAmAnya vAyu vaDe paNa parzita thayAM hoya tyAre paNa te maLa bhIMjAIne vastrane viSe atyaMta saMbaMdha kare che, to pachI cotarapha jaLamaya evA varSARtumAM atyaMta saMbaMdha kare temAM to zuM kahevuM? tethI karIne varSARtumAM bhIMjAyela. maLanA saMbaMdhathI vastro ghaNA bhAravALA thAya che. tathA "vuDaLa' eTale varSAkALanI pahelAM paNa vastra nahi dhovAthI varSARtumAM te vastra jIrNa thaI jAya-saDI jAya. Ano bhAvArtha A pramANe che. jo varSAkALanI pahelAM paNa vastra na dhovAya to varSARtumAM te vastra maLathI bhIMjAyelapaNAne lIdhe jIrNatA thavAthI phATI jAya che. ane varSAkALamAM navAM vastra (to) grahaNa karatA nathI, (temaja AgaLathI) adhika parigraha rAkhI zakAto nathI. tethI vastranA abhAve je doSo AgamamAM prasiddha che te sarva doSo yathAyogya prApta thAya che. tathA bhIMjAyelA maLavALAM vastromAM zItaLa jaLakaNanA saMbaMdhane lIdhe AdrapaNuM thavAthI "panaka' eTale amuka jAtanI vanaspati (nIlaphUga) atyaMta thAya che. ane tema thavAthI jIvahiMsAnI prApti thAya che. tathA niraMtara cotarapha prasaravArUpe varasAda paDato hoya ane zItaLa vAyu vAto hoya tyAre maLanA AdrapaNAne lIdhe zItaLa thayelA vastro paheratAM khAdhelA AhAranI ajIrNatA - apariNati thavAthI "glAnatA' eTale zarIranI mAMdagI vikase che - jora kare che, ane tema thaye sate zAsananI niMdA thAya che. jema ke - aho ! A tapasvIo (sAdhuo) mUrkhaziromaNi che, paramArthathI tattvane jANatA ja nathI. jeo varSARtumAM nahi dhoyela vastro paheravAthI mAMdagI prApta thAya che eTaluM paNa samajatA nathI, to sAmAnya lokothI
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26) | zrI piDaniryuktigraMthano anuvAda na jANI zakAya tevA svarga ane mokSanA mArgane jANe che ema dhAravuM te zraddhA karavA lAyaka nathI." tathA varSARtumAM nahi dhoyelA vastro paherIne bhikSAdikane mATe nIkaLelA sAdhune meghanI vRSTi thatAM malina vastra ane kAmaLInA saMbaMdhathI apakAyanI virAdhanA thAya che. A doSo) 'vasu' varSAkALanI pAseno kALa paNa samIpapaNAne lIdhe varSa ema kahevAya che. tenI samIpapaNAne lIdhe te zabdano vyapadeza (kathana) thaI zake che. jema ke "yAM poSa:' (gAyano vADo gaMgA nadImAM che eTale gaMgA nadInI samIpe che) tenI jema ahIM paNa jANavuM, tethI karIne 'vaSa!' eTale varSARtunI pAsenA kALe vastrAdika nahi dhovAmAM (A) doSo che. tethI avazya varSAkALathI pahelAM vastra dhovAlAyaka che. vaLI je saMpAtima jIvonI hiMsA vagere doSo vastra dhovAmAM pUrva kahyA che te paNa sUtramAM kahelI nIti pramANe yatanA vaDe pravartatA sAdhune saMbhavatA nathI ema jANavuM. kemake je sAdhu sUtranI AjJAne anusarIne yatanA vaDe samyaphaprakAre pravarte che, te jo ke kathaMcit prANIne upamardana karanAra thAya che to paNa te sUtranA bahumAna thakI yAtanApUrvaka pravartato hovAthI pApano bhAgI thato nathI, temaja tIvra prAyazcittano paNa bhAgI thato nathI. te viSe patte viya vAre savaMtavardi dhuvaMti nathaUIC' varSAkALa prApta thAya pahelAM ja sarva upadhine yatanA vaDe dhovI joIe. e pramANe sUtra AgaLa kaheze, tethI kAMI paNa doSa nathI. temaja te vakhate vastra dhovAmAM bakuzacAritra paNa thatuM nathI. kAraNa ke sUtranI AjJAe karIne pravattavApaNuM che tethI, temaja asthAne sthApana karavA rUpa doSa paNa nathI. kemake lokonuM paNa varSAkALe vastra nahi dhovAmAM doSanuM jANavApaNuM che. tathA vaLI A hamaNAM kahelA atibhArAdika doSo RtubaddhakALe vastra nahi dhovAmAM saMbhavatA nathI tethI te vakhate vastra dhovA te yogya nathI, ema siddha thayuM //rapA have varSAkALanI pahelAM paNa utkarSathI ane jaghanyathI jeTalo upadhi dhovA lAyaka che teTalo kahe mU.0- apatte cciya vAse, savvaM uvahiM dhuvaMti jayaNAe // asaie u davassa ya, jahannao pAyanijjogo // 26 // mUlArtha : varSARtu prApta thayA pahelAM ja sarva upAdhi yatanA vaDe dhovo joIe. paraMtu pANI nahi hoye sate jadhanyathI pAtraniryoga dhovA joIe. //radI TIkArtha : "kAle va varSe varSAkALa prApta nahi thaye sate ja arthAtu varSAkALathI kAMIka pahelAnA kALe jalAdikanI sAmagrI sate "sarva padha' sarva upakaraNane "yatanayA' yatanA vaDe sAdhuo dhove che. paraMtu dravacce' jaLanAM 'gati' abhAve jaghanyathI paNa pAtraniryoga avazya thavo joIe. ahIM 'nis' upasargapUrvaka "yuga' dhAtu upakAra arthamAM varte che. te viSe kahyuM che ke "pATotUrvajo ninno savayAro' tethI karIne nirgukhyate' eTale upakAra karAya jenA vaDe te niyaga' eTale upakaraNa kahevAya che. ahIM 'martari e sUtra karIne "dhan' pratyaya thayo che. pachI pAtrano je niyaga te
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ // varSAkAle upadhi nahi dhovAmAM doSaprApti // (27 pAtraniyoga. (SaSThI tatpuruSa samAsa) eTale pAtrakabaMdha vagere pAtranA upakaraNa. kahyuM che ke 'patta pattAbaMdho, pAyaduvaLa ca pAyariyA / paDatArUM cattALa pa, gobo pAniozo !' (pAtra 1, pAtrabaMdha 2, pAtrasthApana 3, pAtrakesarikA 4, paDalA 5, rajastrANa 6, ane gocchaka 7 A pAtraniyoMga kahevAya che. / / 1) iti // 26 // prazna : zuM sarva sAdhuonAM vastro varSAkALanI pahelAM ja dhovAya ke koIne mATe kAMI vizeSa che ? uttara H vizeSa che, ema ame kahIe chIe. kone mATe vizeSa che ? ema jo tuM kaheto hoya to graMthakAra kahe che. mU. 0 - Ayariya gilANANa ya, mailA puNovi dhAvaMti // mAhu gurUNa avaNNo, logammi ajIraNaM iyare // 27 // ' mUlArtha : AcAryanA ane glAnasAdhuonA melA melA thayelA vastrone vAraMvAra dhovA joIe. kemake guruno lokamAM avarNavAda na thAo ane bIjAne (glAnane) ajIrNa na thAo mATe. / / 27 / TIkArtha : ahIM jeoe pUrve arihaMta kahelA pravacanane anusaratA AcArAMgAdi zAstranA upadhAna (yoga) vahana karyA hoya, potAnA siddhAMta (Agama)nA zAstrono abhyAsa karyo hoya, jeo samagra sva-para siddhAMtanA zAstronA arthane viSe jJAnavALA hoya, pAMca prakAranA AcArane viSe pote kuzaLa hoya ane bIjAne kuzaLa karanAra (banAvanAra) hoya, jeo pravacananA arthanI vyAkhyA karavAmAM adhikArI hoya ane saddharmanI dezanA ApavAmAM tatpara hoya. evA je sUrimahArAjA hoya te AcArya kahevAya che. ahIM AcArya zabda grahaNa karyo che, te upalakSaNa che. tethI upAdhyAyAdika prabhuone paNa grahaNa ka2vA. tevA AcAryonA tathA 'glAna' eTale mAMdA sAdhuonA vAraMvAra malina thayelA vastro 'dhAvyuMte' dhovAya che. 'mahinAni' A ThekANe napuMsakaliMga prApta thayA chatAM paNa sUtramAM prAkRtasUtranA vazathI puMliMgano nirdeza karyo che. te viSe pANini AcArya potAnA racelA prAkRtalakSaNamAM kahe che ke 'ni| vyaminvAryapi' (prAkRtabhASAmAM liMgano pheraphAra thaI zake che) A prastuta arthamAM (vasa dhovAnI bAbatamAM) kAraNa kahe che 'mA du' ityAdi 'mA~ vatu' na thAo 'du' eTale nizce guruo (AcAryAdi)nI malinavastra dhAraNa karavAmAM lokone viSe 'avaLuM:' azlAghA (niMdA) kemake 'A guruo hAMkI kADhavA lAyaka che, teonuM zarIra maLanA durgaMdha vaDe vyApta che. tethI teonI najIka javAthI amAre zuM phaLa che ?' e pramANe (niMdA na thAo) tathA itara eTale glAnane viSe ajIrNa na thAo. A kAraNathI temanA vAraMvAra malina thayelAM vastro dhovAya che. 27aaaa have je vizeSa prakAranI upadhi ke jene vizrAMti apAtI nathI (zarIrathI dUra rakhAtI nathI) tenuM nAma grahaNa karavA pUrvaka tenA dhovAno vidhi kahe che -
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28) I zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda | mU.0- pAyassa paDoyAro, dunisijja tipaTTa potti rayaharaNaM // ee u na vIsAme, jayaNA saMkAmaNA dhuvaNaM // 28 // mUlArthaH pAtrano cha prakArano pratyavatAra (upakaraNa), be niSaghA, traNa paTTa, mukhavatrikA ane rajoharaNa ATalI upadhine vizrAMti ApavI nahi, yAtanA vaDe saMkramaNa karavI ane pachI tene dhovI ||28o. TIkArtha : jene viSe pAkatra mUkAya te pratyavatAra eTale upakaraNa kahevAya che. pachI pAtrano pratyavatAra eTale pAtra sivAya (1 pAtrabaMdha, 2 pAtrasthApana, 3 pAtrakesarikA 4 paDalA, 5 rajastrANa ane 6 gucchA) cha prakArano pAtraniyoga tathA rajoharaNa saMbaMdhI e niSaghA te A pramANe - bAhyaniSadyA ane atyaMtaraniSadyA. ahIM hAlamAM dezIonI sAthe je dAMDI karavAmAM Ave che te sUtranI nIti vaDe ekalI ja hoya che, paNa dazIo sahita hotI nathI. te dAMDInI traNa niSadyA hoya che. temAM dAMDInI upara eka hAtha lAMbI ane tirachI traNa veSTaka (vaTavA) jeTalI pahoLI je kAmaLInA kakaDArUpa hoya che te pahelI niSadyA, te (niSadyA)nA agrabhAgamAM dazIo baMdhAya che. dazIo sahita te (niSadyA)ne AgaLa upara (pachIthI) rajoharaNa zabdo karIne AcArya mahArAja grahaNa karaze, tethI ahIM tenuM grahaNa karavuM nahi. tathA A ja niSadyAne tirachI ghaNA veSTaka vaDe vIMTatI eka hAtha karatAM kAMIka adhika pramANa lAMbI ane eka ja hAtha pramANa pahoLI je vastramaya niSadyA che te bIjI atyaMtara niSaghA kahevAya che. tathA te ja atyaMtara niSadyAne tirachA veSTakane karatI eka hAtha ane cAra AMgaLa pramANa caturagna (cokhkhaNI) je kAmaLamaya niSadyA che, te besavAmAM upakAraka hovAthI hAlamAM pAdaprIMchanaka nAme rUDha (prasiddha) che, te (trIjI) bAhya niSadyA che ema kahevAya che. dAMDI sahita A traNe niSadyA maLIne rajoharaNa kahevAya che. tethI rajoharaNa saMbaMdhI be niSadyA che. ema je upara kahyuM che te viruddha nathI tathA traNa paTTa che, te A pramANe 1 saMstArakapalTa, 2 uttarapaTTa ane 3 colapaTTa A traNe prasiddha che. tathA "potti eTale mukhapotikA arthAt mukhane DhAMkavA mATe je pota-vastra te mukhapAta kahevAya che. eka veta ane cAra AMgaLa ja mAtra pramANavALuM hovAthI hasva (nAnuM) evuM je mukhapata te ja mukhapotikA eTale mukhavagnikA kahevAya che. (ahIM svArthamAM rU pratyaya thayo che.) ahIM 'tivartane svArthapratyayA: pratitiAvanAni' svArtha pratyayavALA zabdo, prakRti-liMga ane vacanane oLaMge che, pheraphAra kare che. evA vacana thakI prathama 'pota' zabda napuMsakaliMga hovA chatAM 'pha pratyaya svArthamAM lAgavAthI strIliMge karyo che. tathA "rajoharaNa' daMDI ane traNa veSTaka pramANa pahoLI, eka hAtha lAMbI ane eka hAthanA trIjA bhAga pramANa lAMbI dazIo sahita je pahelI niSadyA prathama (upara) kahI che te rajoharaNa kahevAya che. te viSe bhASyakAra mahArAjA AgaLa upara kaheze ke 'nisenna va raha' eTale 'bAhya ane atyaMtara niSadyArahita, eka niSaghAvALuM ane dazI sahita evuM rajoharaNa kahevAya che' A (upara kahI te) vizeSa prakAranI
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadhiprakSAlanano vidhi | (29 upadhine "ra vizrAma' vizrAMti na Ape eTale paribhoga (upayoga) karyA vinA sthApana na kare (rAkhI na mUke) zA mATe vizrAMti na Ape ? ema jo koI zaMkA kare to kahe che ke - A upAdhio haMmezAM upayogI che tethI, tethI karIne je dhovAnI hoya te upadhimAMthI jU ne) "yatanayA' vastranA AMtarAvALA hAtha vaDe grahaNa karavArUpa yatanA vaDe karIne "saMkha' nahi dhovAlAyaka vastrane viSe padikA (jUno saMkrama karavo ane tyAra pachI "dhAvana" eTale tenuM dhovAnuM karavuM. 28 A gAthAnuM ja bhASyakAra mahArAja traNa gAthAo vaDe vyAkhyAna kare che - pAyassa paDoyAro, pattagavajjo ya pAyanijjogo // donni nisajjAo puNa, abhitarabAhirA ceva // 8 // saMthAruttaracolaga, paTTA tinni u havaMti nAyavvA // muhapottiya tti pottI, eganisejjaM ca rayaharaNaM // 9 // ee u na vIsAme paidiNamuvaogao ya jayaNAe // saMvAmiUT thovaMti, chappA tatthavadipa 320 (madhya) mUlArthaH pAtrano pratyavatAra (upakaraNa) pAtrane varjIne pAtrano niryoga cha prakAre che, tathA abhyatara ane bAhya e be prakAranI niSadyA, saMstAra, uttara ane colaka e traNa paTTa hoya che ema jANavuM. tathA pottI eTale mukhapotika tathA eka niSadyAvALuM rajoharaNa. A sarve haMmezAM upayogI hovAthI vizrAMti ApavA lAyaka nathI, tethI yAtanA vaDe padikAne saMkramAvIne vidhipUrvaka tene dhovAnA che. II8-9-10nA (bhASya) TIkArtha: A traNe gAthAno artha kahI gayA chIe. vizeSa e ke " saMke' ityAdi. temAM vizrAmano abhAva hoye sate yAtanA vaDe papadikAne, anya vastramAM saMkramAvIne vidhipUrvaka "pAvayaMti' pakhALavA. 8-9-10NA (bhASya) A pramANe visAmo nahi ApavA lAyaka upadhi kahyo. te kahevAthI bAkIno upadhi visAmo ApavA lAyaka che ema jANavuM. tethI tenA visAmAnA vidhine kahevAnI icchAvALA graMthakAra A pramANe kahe che : pU.0- no puvasamiLa, taM parva vIyarIyA , . patte dhovaNakAle, uvahiM vIsAmae sAhU // 29 // mUlArthaH vaLI je upadhi dhovAno kALa prApta thaye sate visAmo apAya che, te upadhine sarvajJanI AjJAe karIne sAdhu A pramANe vIsAmo Ape. /rA.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30) || zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda che TIkArtha : vaLI je upadhi, dhovAno kALa prApta thaye sate, Ama kahevAthI akALe dhovAmAM bhagavAnanI AjJAno bhaMgarUpa doSa dekhADe che. vizrakhyate' eTale samagra padikA (jU)nI zuddhi karavA mATe paribhoga (upayoga) karyA vinA dhAraNa karAya (rAkhI mUkAya) che, te upadhine vItara niyA' eTale sarvajJanA upadezavaDe arthAt sarvazanA vacanane jANIne 'vaM' A kahevAze evA prakAre karIne sAdhu vIsAmo Ape. kerI vizrAmaNAnA prakArane ja kahe che - ma.0- abhitaraparibhogaM, uvari pAuNai nAidUre ya // tinni ya tinni ya egaM, nisiM tu kAuM paricchijjA // 30 // mUlArthaH atyaMta upayogamAM AvatA vastrane traNa divasa sudhI upara dhAraNa kare tathA traNa divasa sudhI rAtre sUtI vakhate najIkamAM sthApana kare tathA eka rAtri sudhI mAthe laTakAvIne parIkSA kare (padikAne jue) IsOll TIkArtha : ahIM sAdhune be kapaDA sutaranA ane eka kAmaLI (ema kula traNa) hoya che. temAM jyAre te kapaDA dhAraNa karAya che tyAre eka sutarAu kapaDo aMdara oDhAya che, eTale zarIre lAgelo dhAraNa karAya che, tenI upara bIjo sutarAu kapaDo dhAraNa karAya che, tathA tenI paNa upara trIjo kAmaLIrUpI kapaDo dhAraNa karAya che. tethI prakSAlanakALa prApta thaye sate vizrAmaNAnA vidhinA prAraMbhamAM rAtre sUtI vakhate atyaMtara paribhogane eTale niraMtara zarIranI sAthe lAgelA upayogamAM AvatA sutarAu kApaDane upara eTale bIjA be kapaDAnI bahAra traNa divasa sudhI dhAraNa kare, ke jethI temAM rahelI SaTrapadikAo sudA vaDe pIDA pAmavAthI AhArane mATe athavA zitAdika vaDe pIDA pAmavAthI (uSNatAdikane mATe) bahAra (upara) dhAraNa karelA kapaDAne dUra karIne (tajIne) aMdaranA be kapaDAmAM athavA zarIre AvIne lAge. A pahelAM vizrAmaNAno vidhi thayo. A pramANe traNa divasa dhAraNa karIne tyArapachI traNa divasa sudhI rAtre sUvAnA kALe samIpe sthApana kare. Ano bhAvArtha A pramANe - sUvAnA kALe saMthArAnI pAse ja sthApana kare ke jethI pahelA vizrAmaNAnA vidhie karIne je padikA na nIkaLI hoya te paNa sudhA vaDe pIDA pAmavAthI AhArane mATe te kapaDAmAMthI nIkaLIne saMthArAdikane viSe lAgI jAya. A bIjo vizrAmaNAno vidhi kahyo. tyAra pachI eka nizA eTale rAtri sudhI, ahIM "tuM" zabda samuccayanA arthamAM che. sUto evo sAdhu sUvAnA sthAnanI upara laTakatA, nIcA mukha (cheDA) vALA ane prAye karIne (te laTakato cheDo) zarIrane lAgela hoya tevI rIte kapaDAMne prasArelo (laTakAvelo) karIne sthApana kare. sthApana karIne pachI parIkSA kare eTale daSTi vaDe ane prAvaraNa vaDe (oDhavA vaDe) padikAne jue te A pramANe prathama to daSTi vaDe jue. daSTi vaDe joyA chatAM paNa jo "jU dekhavAmAM na Ave to sUkSma padikAnA rakSaNa mATe pharIthI zarIra upara (te kapaDAne) dhAraNa kare ke jethI kapaDAmAMthI sUkSma mUkAo AhAra karavA mATe zarIramAM lAge.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ che upadhiprakSAlanano vidhi / (31 A pramANe parIkSA karyA chatAM jo te (SaTrapabikA) na hoya to pachI te kapaDAne dhue. ane jo kadAca padikA hoya to pharI pharI (vAraMvAra) joIne jyAre te nathI ema nizcaya thAya tyAre dhove. A pramANe sAta divasa vaDe kapaDAnI zuddhi karavI. Ane anusAre bAkInI upadhinI zuddhi bhAvavI (jANavI). ahIM dhovAlAyaka kapaDAno paribhoga (upayoga) na karavo te rUpa vizrAmaNA kahI che. tethI karIne je teno bahArano prAvaraNa Adi (oDhavA, mUkavA tathA laTakAvavA) rUpa paribhoga che te paramArthathI aparibhoga ja che. tethI te vakhate tenI vizrAmaNA (aparibhogarUpa) kahI te virodha pAmatI nathI 30 A ja gAthAnuM bhASyakAra mahArAja vyAkhyAna kare che : dhovatthaM tinni diNe, uvariM pAuNai taha ya AsannaM // dhArei tinni diyahe, egadiNaM uvari laMbataM // 11 // (bhASya) mUlArtha dhovAne mATe kapaDAne traNa divasa (rAtri) sudhI (kAmaLInI) upara dhAraNa kare, tathA traNa divasa (rAtri) sudhI (sUtI vakhate) samIpe dhAraNa kare ane eka divasa (rAtrI) upara laTakatuM rAkhe. 11aaaa (bhASya) TIkArtha: A gAthAno artha kahevAI gayo che. A ja vizrAmaNAnA vidhine viSe matAMtarane kahe che. mU.0- keI ekkekkanisi, saMvAseuM tihA paricchaMti // pAuNai jai na laggatti, chappaiyA tAhi dhovaMti // 31 // mUlArtha : koI kahe che ke pUrve kahelA traNa prakAre eka eka rAtri kapaDAMne dhAraNa karIne parIkSA kare, pachI zarIra upara dhAraNa kare, te vakhate jo pAdikA lAgelI na hoya to kapaDAne dhue. 31 TIkArtha : " ' eTale koIka sUrimahArAja A pramANe kahe che ke, eka eka rAtri sudhI 'tridhA' eTale pUrve kahelA traNa prakAre dhAraNa karIne eTale ke eka rAtri zodhavA lAyaka kapaDAne bahAra (zarIra upara oDhela sutarAu tathA garama ema be kapaDAnI upara dhAraNa kare, bIjI rAtrie saMthArAnI pAse sthApana kare, ane trIjI rAtrie sUto sUto sUve tyAre) sUvAnA sthAnanI upara (te kalpakapaDAne) adhomukhe laTakato ane prAye karIne zarIrane teno cheDo sparza kare tevI rIte prasArelo sthApana kare. A prakAre traNa vakhata dhAraNa karIne parIkSA kare eTale daSTi vaDe jue. ane tema joyA chatAM jo temAM (SakSedikA) dekhavAmAM na Ave to pachI sUkSma SadikAne zodhavA mATe (te kapaDAne) zarIra upara dhAraNa kare, dhAraNa kare sate jo " tAti' SadikA zarIre lAgelI na dekhAya, to pachI te kapaDAne dhue. ane jo jU zarIre lAge to temAM paryAdikA che ja nahi. ema nizcaya thAya tyAM sudhI dRSTi vaDe jue ane zarIra para pharI pharIne (vAraMvAra) dhAraNa karavA vaDe parIkSA kare ane tyArapachI
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32) // zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda I (te kapaDAne) dhue. A vidhi paNa dUSaNa rahita hovAthI AcArya mahArAjane sAro bhAsyo hoya ema ame mAnIe chIe. // 31 // vaLI vastranuM prakSAlana jaLavaDe thAya che, tethI jaLane grahaNa karavA mATe vizeSa vidhine kahe che mU.0- nivvodagassa gahaNaM, keI bhANesu asui paDiseho // gihibhAyaNesu gahaNaM, ThiyavAse mIsagaM chAro // 32 // mUlArtha : koI kahe che ke, pAtrane viSe nItrodaka (nevAnuM pANI)nuM grahaNa karavuM, paraMtu te jaLa azuci hovAthI pAtramAM levAno niSedha che. mATe gRhasthInA pAtramAM varSa rahyA bAda grahaNa karavuM, kemake varasAda varasato hoya tyAre te mizra hoya che. tathA te jaLamAM khAra nAkhavo. / / 32 / TIkArtha : varSARtumAM chAparAnA cheDethI (nevAthI) paDatuM je jaLa te nIdrodaka kahevAya che. ahIM jo varSAkALanI pahelAM sarva upadhi koI paNa prakAre sAmagrInA abhAvane lIdhe dhoyo na hoya to varSARtu prApta thAya tyAre sAdhuoe 'nItrokSya' eTale nevAmAMthI UtarelA jaLanuM vastra dhovA mATe grahaNa karavuM. kemake te jaLa rajathI kharaDAyelA, dhUmADAthI mrita thayelA ane sUryanA tApanA saMbaMdhathI uSNa thayelA nIvra (nevA)nA sparzathI pariNata thayeluM hovAthI acitta hoya che. tethI tene grahaNa karavAmAM kAMI paNa virAdhanA nathI. A nIvrodaka grahaNa karavAmAM koI kahe che ke - 'mAnanevu' eTale potAnA pAtrane viSe nIdrodaka grahaNa karavuM. te upara AcArya mahArAja kahe che ke 'amrutti' ahIM bhAvapradhAna nirdeza hovAthI Avo artha karavo - 'aNucittAt' apavitrapaNu hovAthI bIjAe kahelA (te) vidhi vaDe nIdrodakanA grahaNano niSedha che, kemake nIdrodaka malina hoya che ane malinatAne lIdhe te azuci hoya che. tethI je pAtromAM bhojana karAya che te pAtromAM tenuM grahaNa kema yogya hoya ? tathA A sAdhuo azuci (apavitra) che, ema lokamAM zAsananI niMdA na thAo tethI 'vRttimAnanevu' gRhastha saMbaMdhI bhAMgelI kUMDI vageremAM te nIodaka grahaNa karavuM. vaLI te nIdrodaka 'sthite varSe' varasAda rahI gaye chate eka aMtarmuhUrta gayA pachI grahaNa karavuM. kemake eka aMtarmuhUrto karIne sarvathA tenA pariNamanano (acitta thavAno) saMbhava che. paNa varasAda rahI gayA vinA grahaNa karavuM nahi. kemake 'mIsamAM tti' mizra eTale varasAda varasato hoya tyAre nIdrodaka mizra hoya che. te A pramANe - prathama je jaLa paDyuM te acitta hoya che ane te vakhate ja je paDatuM hoya te sacitta hoya che, tethI te mizra hoya che. tethI karIne varasAda rahI gayA pachI te grahaNa karavuM. vaLI te grahaNa karyA pachI temAM 'chAro tti' khAra nAMkhavo, ke jethI te jaLa pharIthI citta na thAya. kemake kevaLa jaLa acitta thayA chatAM paNa pharIthI traNa pahoranI pachI sacitta thaI jAya che. tethI temAM khAra nAkhavo joIe. temaja vaLI kSAra nAkhavAthI malina paNa pANI nirmaLatAne pAme che. ane nirmaLa jaLa vaDe dhoyelA AcArya vagerenAM vastro sArA tejavALA (ujaLA) thAya che. tethI A kAraNane laIne paNa khAra nAkhavA yogya che. 113211
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ | prakSAlanakriyAno vidhi | (33 have dhovAne AzrIne ja vizeSa prakArano krama dekhADe che : mU.0- guru-paccakkhANi-gilANa-sehamAINa dhovaNaM puvvaM // to appaNo puvvamahA-kaDeya iyare duve pacchA // 33 // mUlArthaH guru, pratyAkhyAnI (tapasvI), glAna ane zaikSa vagerenAM vastro prathama dhovAM, tyAra pachI potAnAM vastro dhovAM, temAM paNa yathAkRta vastrane prathama dhovAM, ane tyArabAda bIjA be anukrame dhovAM. 33 TIkArthaH guru, pratyAkhyAnI, glAna ane zaikSa vagerenAM vastronuM pUrva prathama prakSAlana karavuM, tyAra bAda potAnAM vastronuM prakSAlana karavuM. ahIM A bhAvArtha che - ahIM potAnA moTA hitane icchanAra sAdhuoe guru Adine vize avazya vinaya karavo joIe. kAraNa ke vinayanA baLathI ja samyagadarzana, jJAna ane cAritranI vRddhino saMbhava che. anyathA avinIta sAdhune gacchamAM rahevAno ja asaMbhava hovAthI samagra mULanI hAnino prasaMga Ave che. tethI dhovAmAM pravartelA sAdhue prathama guru eTale AcAryanA vastra dhovAM. tyAra pachI "pratyAkhyAnI' eTale kSepaka vagere tapasvIonAM, tyAra pachI glAna (mAMdA) sAdhuonAM ane tyAra pachI zaikSakAdinAM vastro dhovAM. temAM "zaikSa" eTale navI (tAjI) dIkSA lIdhelA. Adi zabda lakhyo che tethI bALasAdhu vagerenuM grahaNa karavuM. tathA ahIM sUtramAM mA" e ThekANe makAra lakhyo che te alAkSaNika che. (vyAkaraNanA niyama vinAno che) "tata:' tyArabAda potAnAM vastro dhovAM. ahIM guru vagere sarvanAM dhovAlAyaka vastro anukrame traNa prakAranAM saMbhave che. te A pramANe - yathAkRta, alpaparikarmita ane bahuparikarma. temAM je parikarma rahita (sAMdhyA vinAnA) ja tathAprakAranAM prApta karelAM hoya te yathAkRta kahevAya che, tathA je eka vAra khaMDana karIne (phADIne) sAMdhyA hoya te alpa parikarma kahevAya che, ane je ghaNe prakAre khaMDana karIne sIvelAM hoya te bahu parikarma kahevAya che. tethI temAM paNa dhovAno anukrama kahe che. "puSyamahADe ya tti' 'pUrva" eTale prathama sarvane viSe je yathAkRta vastra hoya tene dhovAM tyAra pachI anukrame bIjAM be (alpaparikarma ane bahuparikama) dhovAM. Ama kema ? ema jo koI zaMkA kare to kahe che ke vizuddha avyavasAyanI vRddhine mATe A krama jANavo) te A pramANe - je alpaparikarma vastro che te bahu parikarmanI apekSAe saMyamano thoDo vyAghAta karanAra che, tethI tenI apekSAe zuddha che. tenAthI paNa yathAkRta atizuddha che. kemake te jarApaNa palimatha (svAdhyAyavyAghAta) doSa karanAra nathI. tethI karIne jema jema prathama zuddha vastra dhovAya che tema tema saMyamanA bahumAnanI vRddhi hovAthI vizuddha adhyavasAyanI vRddhi thAya che, tethI prathama yathAkRtane dhovA' ityAdi krama yogya che 33 have prakSAlanakriyAno vidhi darzAve che : mU0- chopiTTa/ (3), 2 yuve thoNa pAva na va paribhoga aparibhoge, chAyAyavapehakallANaM // 34 //
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda II mUlArtha : AcchoTana ane piTTana vaDe vastra dhovAM nahi, tathA dhoye sate sUkAvA mATe agnino tApa Ape nahi, paraMtu paribhogavastrane chAyAmAM ane aparibhoga vasrane taDakAmAM sUkave, tathA tenI sAmu joyA kare. A dhovAnI kriyAmAM 'kalyANa' nAmanuM prAyazcitta gurue ApavAnuM che. / / 34 / 34) TIkArtha : ahIM vastrane dhoto sAdhu, AcchoTana ane piTTana vaDe na dhue. temAM 'AcchoTana' eTale dhobInI jema zilA upara pachADavuM, ane piTTana eTale nirdhana evI rAMDelI strIonI jema vAraMvAra pANI nAkhavA pUrvaka vasrane uthalAvIne utpiTTana (dhokA) vaDe pITavuM. ahIM sUtramAM tRtIyAnA arthamAM saptamI vibhakti lakhI che. jema ke 'tisu tevu atnavijyA puvI' (te traNa vaDe pRthvI zobhAvI che) ityAdi ahIM sUtramAM 'tu' (mULamAM 'tu' dekhAto nathI, paraMtu '=' che) zabda lakhyo che, te nahi kahelAnA samuccaya mATe (grahaNa karavA mATe) che. tethI te zabda 'hAtha-paga vaDe masaLI masaLIne yatanA vaDe dhovA' evo samuccaya kare che. tyAra pachI vastra dhoye sate dhovAnA jaLano sparza thavAthI utpanna thayelI ThaMDIne dUra karavA mATe potAnA zarIrane ke vastrane sUkavavA mATe agnino tApa Apavo nahi. kAraNa e ke 'dhovAnA jaLathI Ardra thayelA hastAdikathakI te vastrathakI koIpaNa prakAre jaLabiMdunA paDavAthI agnikAyanI virAdhanA na thAo.' jo Ama che to pachI (te Ardra-bhInAM) vasranuM zoSaNa zI rIte karavuM ? e zaMkAnA javAbamAM vasrazoSaNano vidhi kahe che - paribhogya vasrane chAyAmAM ane aparibhogya vastrane taDakAmAM sUkavavA. sUtramAM ArSaprayogane lIdhe vibhaktino lopa karyo che, kemake paribhogya vastrane tathA prakAre zodhyA chatAM paNa koI paNa prakAre SapadikAno saMbhava rahe che. te (SaTapadikA) dhotI vakhate tathAprakAre mardana karAI hoya topaNa koIpaNa prakAre jIvatI rahI hoya to te sUryanA tApanA saMbaMdhathI marI jAya. tethI tenAM rakSaNane mATe te (paribhogya vasro) chAyAmAM sUkavavAM ane bIjA (aparibhogya)ne taDakAmAM sUkavavAM. kemake temAM doSano abhAva che. tathA chAyAmAM ane taDakAmAM sUkavavA mATe vistArelAM te vastrone niraMtara 'pettetti' jovA (tenI sAme joyA ka2vuM) ke jethI karIne cora loko tene harI na jAya. ahIM upara kahelA vidhi vaDe yAtanApUrvaka vastra dhovAtAM hoya te vakhate koIpaNa prakAre vAyukAyanI virAdhanArUpa athavA SaTyadikAnA mardanaAdirUpa asaMyama paNa saMbhavI zake che. tethI tenI zuddhine mATe te (dhonAra) sAdhune gurue 'kalyANa' nAmanuM prAyazcitta ApavuM joIe. / 34 / / A pramANe vistAra sahita akAyapiMDa kahyo. have tejaskAyapiMDane kahe che mU.0 - tiviho ukkAo, saccitto mIsao ya accitto // ' saccitto puNa duviho, nicchayavavahArao ceva // 35 // mUlArtha : tejaskAya traNa prakArano che - sacitta, mizra ane acitta temAM paNa sacitta be prakAre che. nizcayathakI ane vyavahArathakI / / 35aa! TIkArtha : traNa prakA2no tejaskAya che te A pramANe : sacitta, mizra ane acitta temAM vaLI
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ // acitta tejaskAyanuM prayojana / sacitta be prakAre che, nizcayathI ane vyavahArathI. / / 35 / / nizcaya ane vyavahAra vaDe karIne ja cittanA vaividhyane batAve che mU.0 - ijhApAgAINaM, bahumajjhe vijjumAi nicchayao // iMgAlAI iyaroti, - mUlArtha : iSTakApAka vagereno barAbara madhyabhAga tathA vIjaLI vagere nizcayathI sacitta che, ane bAkInAM aMgArA vagere itara (vyavahArathI sacitta) che. TIkArtha : iSTakApAka (iMTano nIbhADo) prasiddha che. Adi zabdathI kuMbhArano pAka (nIbhADo) zeraDInA rasane ukALavAnI cUla vagerenuM grahaNa karavuM. temanA barAbara madhyabhAgamAM tathA vIjaLI vagere, AdizabdathI ulkApAta vagere tejaskAya nizcayathI sacitta che. bAkIno 'aMgArAdika' - aMgAra eTale vALArahita agni, AdizabdathI jvALA vagerenuM grahaNa karavuM. A vyavahArathI sacitta che. have mizra tejaskAyane kahe che : mU.0- mummaramArUM 3 misso 3 rUddA mUlArtha : tathA murmura vagere mizra che. II36 // TIkArtha : murmura eTale karISa (chANA)no agni. Adi zabdathI ardha bujhAI gayela agni vagerenuM grahaNa jANavuM. AvA prakArano (tejaskAya) mizra jANavo. // 36 // have acitta tejaskApiMDane kahe che : mU.0- oyaNavaMjaNapANaga- AyAmusiNodagaM ca kummAsA // DagalagasarakkhasUI, pippalamAI u uvaogo // 37 // (35 mUlArtha : bhAta, zAka, kAMjI, osAmaNa, uSNajaLa, rAMdhelA aDada, Dagalaka, rAkha, soya ane sajAyo vagere sacitta che. tethI te upayogamAM Ave che. 537nA TIkArtha : 'odana' eTale bhAta vagere bhojana, 'vyaMjana' eTale bhAjI, zAka, AmlamANuMkaDhI vagere 'pAnaka' eTale kAMjI. kemake temAM osAmaNa nakhAya che. tethI tenI apekSAe kAMjI agnikAya kahevAya che. 'AyAma' eTale osAmaNa, 'uSNodaka' traNa ukALAvALuM jaLa, ATalA zabdono samAhAradvandva samAsa karavo. ahIM '7' zabda lakhyo che, te maMDaka (mAMDAroTalA) vagerenA samuccayane mATe che. 'kulmASa' eTale rAMdhelA aDada. A odana vagere sarve agnithI pakavAya che tethI agninuM kArya hovAne lIdhe agnirUpa kahevAya che. kemake tenuM kArya hovAthI te zabda vaDe kathana thaI
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36) | zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda zake che. jemake A manuSya eka drama (rUpiyo) khAdho, ItyAdi. tathA odana vagere acitta che, tethI temane acitta agnikAya kahevAmAM kAMI virodha nathI. tathA "Dagalaka' eTale pAkelI iMTonA TukaDA, "sarajaka' eTale bhasma (rAkha) "sUcI' eTale vastra sIvavAnI loDhAnI soya, athavA "saravevasUtti' rakSA eTale bhasma, rakSA sahita je hoya te saralA evI sUci. arthAta rakSA ane sUcI. tathA " fpUna eTale kAMIka vAMko zuravizeSa (sajAyo) Adi zabda lakhyo che tethI nakharadanikA (nareNI) vagerenuM grahaNa karavuM. A Dagalaka vagere sarve pahelAM agnirUpapaNAe karIne pariNamelA hatA, tethI bhUtapUrvagatie karIne hamaNAM paNa agnikAyapaNe ane acitta paNa kahevAya che. ane A sarvane acitta agnikAyapaNe kahevAmAM kAMI virodha nathI. have acitta agnikAyanuM prayojana kahe che. 'Davo' A odAnAdikano je upayoga eTale bhojana vageremAM upayogIpaNuM te acitta agnikAye karIne sAdhuone hoya che. A agnikAyanuM paNa dravyAbhedathakI cAra prakArapaNuM prathamanI jema yathAyogya vicAravuM. 37ii tejasakAyapiMDa kahyo. have vAyukAyapiMDane kahe che : mU.0- vAukAo tiviho, saccitto mIsao ya accitto // saccitto puNa duviho, nicchayavavahArao ceva // 38 // mUlArthaH vAyukAya traNa prakArano che: sacitta, mizra ane acitta. temAM vaLI sacitta be prakAre che, nizcayathI ane vyavahArathI 38 TIkArthaH vAyukAya traNa prakArano che. te A pramANe - sacitta, mizra ane acitta. temAM vaLI acitta be prakAre che, nizcayathI ane vyavahArathI 38 nizcaya ane vyavahAra vaDe karIne sacittanA banne prakArane tathA acittane kahe che : mU.0- savalayaghaNataNuvAyA, aihima aiduddiNe ya nicchayao // vavahArapAiNAI, akaMtAI ya accitto // 39 // mUlArthaH valasahita, dhanavAta ane tanuvAta, atihima ane atidurkina e nizcayathI sacitta che tathA pUrvedika dizAno vAyu vyavahArathI sacitta che, ane AkrAMta vagere vAyu acitta che. /3lA TIkArthaH valaya sahita je varte te savalaya (valayAkAra) kahevAya che. tethI savalaya evA je 'vatayvatti' vAta zabdano darekanI sAthe saMbaMdha karavo, tethI ghanavAta ane tanuvAta. Ano zo bhAvArtha ? te kahe che ke- narakapRthvInA pArzvabhAgane viSe je ghanavAta athavA tanuvAta, valayanA AkAre rahelA che, te valaya zabda vaDe kahevA lAyaka che, tathA narakapRthvInI nIce je ghanavAta ane
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ sacitta-acitta ane mizravAyukAya che (37 tanuvAta (valayAkArarahita) che te, tathA dima maphaLei caM tti' atyaMta hima paDate sate ane atyaMta duni' eTale meghano aMdhakAra vartata sate arthAt vAdaLAMo vaDe AkAzamaMDaLa AcchAdita thaye sate je vAyu che ke, A sarve vAyukAya nizcayathI sacitta che, paraMtu atihima ane atidurdina na hoya tyAre je "pravInAvitiH' pUrvedika dizAno vAyu che, te vyavahArathI sacitta che. vaLI je AkrAMtAdika eTale paganA dabAvavAvaDe paMkAdikathI utpanna thayela vagere pAMca prakArano vAyu hamaNAM kahevAze, te acitta che. 39 AkrAMta vagerenuM ja svarUpa kahe che : mU.0- akaMta dhaMtaghANe, dehANugae ya pIliyAisu ya // accittavAukAo, bhaNio kamsaTTamahaNehiM // 40 // mUlArtha: (1) AkrAMta, (2) AdhyAta athavA ghANI, (3) dehAnugata, (4) palita ane (5) saMmU7ima Adine viSe je vAyu hoya che, te ATha karmanuM mathana karanAra tIrthakaroe acitta vAyukAya kahyo che. I4 TIkArtha : "AkrAMta' eTale paga vaDe kAdava vagere dabAye sate citkAra zabdane karato je vAyu uchaLe che, tathA "AdhyAta" eTale mukhanA vAyuthI bharela dati (masaka) vageremAM je vAyu varte che, athavA ghANa eTale tala pIlavAnA yaMtra (ghANI)mAM tala pIlavAnA vazathI zabdasahita bahAra nIkaLato je vAyu prApta thAya che, tathA je "dehAnugata' eTale zarIrane Azrita thayelo ucchavAsa-niHzvAsanA nIkaLavArUpa vAyu, tathA pIlita eTale bhInuM vastra nIcovAtuM hoya te vakhate (nIkaLato vAyu), "Adi zabda lakhyo che tethI (saMmUchima nAmano pAMcamo prakAra-) tAlavRta (paMkho) vagerenuM grahaNa karavuM. teone viSe je vAyu saMbhave che, te A pAMca prakArano vAyu ATha karmanuM mathana karanAra arihaMta bhagavaMtoe acitta kahyo che II40. have mizra vAyukAyane kahevAnI icchAvALA AcArya mahArAja daiti vageremAM rahela acitta vAyukAyanA jaLamAM rahela hoya to kSetrane AzrayIne ane sthaLamAM rahela hoya to kALane AzrayIne acitta vagere vibhAgane kahe che : mU.0- hatthasayamega gaMtA, daio accittu vIyae mIso // taiyammi u saccitto, vatthI puNa porisidiNesu // 41 // mUlArtha dati (mazakomAM rahelo vAyukAya (jaLamAM) ekaso hAtha jAya tyAM sudhI acitta hoya che, bIjA 100 hAtha sudhI mizra hoya che, ane trIjA so hAthathI sacitta hoya che tathA bastI, porasIne viSe ane divasane viSe acittAdika hoya che. 45
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38) zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda TIkArtha ahIM bakarI ke bIjA koI pazunA zarIrane uparathI cIryA vinA mastakane dUra karIne (kApIne) pachI te zarIranI cAmaDImAM rahelA hADakAM vagere sarva kacaro kADhI nAMkhIne, gudAnA chidrane bIjA koIpaNa cAmaDAnA thIgaDAM vaDe DhAMkIne ane grIvAnI aMdaranA vivarane sAMkaDA mukhavALuM karIne banAvela (taiyAra karela) carmamaya prasevaka ke jeno bIjo zabda "kothaLo' kahevAya che, te dati (mazaka) kahevAya che. tene acitta evA mukhanA vAyuthI bharI tenA mukhane doraDA vaDe majabUta bAMdhI koI manuSya nadI vagerenA jaLamAMthI taratI mUke to te "dati' eTale datimAM rahelo vAyukAya, kSetrathI eka so hAtha dUra jAya tyAM sudhI acitta hoya che, ane prathamanA so hAtha oLaMgIne bIjA so hAthamAM praveza karatAM ja (zarUAtathI ja) te mizra thAya che, te jayAM sudhI bIjA so hAthano aMta Ave tyAM sudhI mizra rahe che, tyAra pachI bIjA so hAtha oLaMgIne trIjA so hAthamAM praveza karatAM ja sacitta thAya che, tyArabAda sacitta ja rahe che. athavA to eka ja so hAthavALA kSetramAM javA vaDe, AvavA vaDe ane pharIthI javA vaDe anukrame acittapaNuM vagere jANavuM. athavA so hAtha jeTalA kSetramAM javAno jeTalo kALa thAya teTalA kALa sudhI eka ja sthAne jaLanI madhye rahevAthI upara kahelA krame karIne acittavAdika bhAvavuM. ahIM dati zabdanuM grahaNa upalakSaNavALuM che, tethI bastinA saMbaMdhamAM paNa ema ja jANavuM ane bastinuM svarUpa datinI jemaja jANavuM. temAM vizeSa e ke tenI grIvAnI aMdaranuM vivara bIjA koI paNa cAmaDAnA thIgaDAM vaDe baMdha karela hoya ane pAchaLano (nIceno) bhAga ati khullA mukhavALo karelo hoya te basti jANavI. tathA 'vathI pukha paffsavanu utta'- sthaLane viSe snigdha ane rUkSakALane AzrayIne "basti" eTale bastimAM rahelo vAyukAya, A paNa upalakSaNa che. tethI datimAM rahelo vAyukAya paNa sthaLamAM rahyo hoya tyAre snigdha ane rUkSakALane AzrayIne anukrame porasIne viSe ane divasone viSe acittAdi rUpa jANavo 41 A ja gAthAnA avayavane bhASyakAra mahArAja cAra gAthAo vaDe kahe che : niddheyaro ya kAlo, egaMtasiNiddhamajjhimajahanno / lukkho vi hoI tiviho, jahanna majjho ya ukkoso // 12 // egaMtasiNimi, porisimegaM aceaNo hoi // viiyAe saMmIso, taiyAe saceyaNo vatthI // 13 // majjhisaniddhe do porisI u accittu mIsao taie // cautthIe saccitto, pavaNo daiyAi majjhagao // 14 // porisitigamaccitto, niddhajahannammi mIsaga cautthI // saccitta paMcamIe evaM lukkhe'vi diNavuDDI // 15 // (bhASya)
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ (39 | | acittavAyukAyanuM prayojana che mUlArtha : snigdha ane Itara (rUkSa) ema be prakAre kALa che. temAM snigdha traNa prakAre che : ekAMta snigdha, madhyama ane jaghanya, rUkSa paNa traNa prakArano che. jaghanya, madhyama ane utkRSTa 1rA. temAM ekAMta snigdha kALe bastino vAyu eka porasI sudhI acetana hoya che, bIjI porasIe mizra ane trIjI porasIe sacetana hoya che. I13 madhyama snigdha kALe dati vagerenI madhye rahelo vAyukAya be porasI sudhI acitta hoya che, trIjI porasIe mizra hoya che ane cothI porasIe sacitta thAya che. I/14 tathA jaghanya snigdha kALe traNa porasI sudhI acitta rahe che, cothI porasIe mizra thAya che, ane pAMcamI porasIe sacitta thAya che. e ja pramANe rUkSakALane viSe paNa divasanI vRddhi jANavI. 15 TIkArthaH ahIM kALa sanmAnathI be prakArano che, te A pramANe snigdha ane rUkSa. temAM je jaLavALo ane zItavALo kALa hoya te snigdha kahevAya che, ane je uSNa (garama) hoya te rUkSa kahevAya che. temAM snigdha paNa traNa prakArano che. te A pramANe - ekAMta snigdha, madhyama snigdha ane jaghanya snigdha : temAM je atisnigdha kALa hoya te ekAMta snigdha kahevAya che. rUkSa paNa traNa prakArano che, te A pramANe jaghanya, madhyama ane utkRSTa. utkRSTa eTale atyaMta rUkSa /1ro temAM ekAMta snigdha kALe bastimAM rahelo vAyukAya. A upalakSaNa che, tethI datimAM rahelo paNa vAyukAya eka porasI sudhI acitta rahe che, tyAra pachI bIjI porasInA prAraMbhe ja mizra thAya che, te jayAM sudhI bIjI porasI pUrNa thAya tyAM sudhI mizra rahe che ane trIjI porasIe to prAraMbhathI ja sacitta thAya che, ane tyAra pachI sacitta ja rahe che. 13 vaLI madhyama snigdha kALe be porasI sudhI acitta rahe che, trIjI porasIe mizra ane cothI porasIe sacitta thAya che. 14 tathA jaghanya snigdha kALe dati vageremAM rahelo vAyu traNa porasI sudhI acitta rahe che, cothI porasIe mizra thAya che ane pAMcamI porasIe sacitta thAya che. e ja pramANe rUkSakALe paNa jANavuM. kevaLa temAM divasanI vRddhi karavI. te A pramANe :- jaghanya rUkSa kALe basti vageremAM rahelo vAyukAya eka divasa acitta rahe che, bIje divase mizra ane trIje divase sacitta thAya che, madhyama rUkSa kALe be divasa acitta rahe che, trIje divase mizra ane cothe divase sacitta thAya che. tathA utkRSTa rUkSa kALe traNa divasa acitta, cothe divase mizra ane pAMcame divase sacitta thAya che. /1pa (bhASya) have acitta vAyukAyanuM prayojana kahe cheH mU.0- daieNa vatthiNA vA, paoaNaM hojja vAuNA muNiNo // gelanammi va hojjA, sacittamIse pariharejjA // 42 // mUlArtha : munine datimAM rahelA athavA bastimAM rahelA vAyunuM prayojana hoya che. athavA mAMdagImAM prayojana hoya che tathA sacitta ane mizrano tyAga karavo. I4rA TIkALuM: 'dati eTale daitimAM rahelA ane basti eTale bastimAM rahelA vAyu vaDe, ahIM
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40) / zrI piDaniryuktigraMthano anuvAda | vA' zabda samuccaya arthamAM che. nadI vagere utaratI vakhate munine prayojana hoya che. A kahevA vaDe jaLamAM rahelo vAyu grahaNa karAya che. athavA "glAnatva" mAMdagI Ave tyAre vAyunuM prayojana hoya che. kemake koIka vyAdhimAM dati vagere vaDe vAyune grahaNa karIne tene gudA vageremAM nAMkhavAmAM Ave che. A kahevA vaDe sthaLamAM rahelo vAyu grahaNa karyo che. paraMtu sacitta ane mizra vAyuno avazya yatnathI tyAga karavo. jaLane maLe (dati Adi pANImAM nAkhI tenA AdhAre jaLamAM jatI vakhate thatI vAyunI virAdhavA) to azakya parihAra hovAthI pAchaLathI prAyazcitta grahaNa karavuM jarA A pramANe vAyukAyapiMDa kahyo. have vanaspatikAyapiMDane kahe che : mU.0- vaNassaikAo tiviho, saccitto mIsao ya accitto|| __saccitto puNa duviho, nicchayavavahArao ceva // 43 // mUlArtha : vanaspatikAya traNa prakArano che. sacitta, mizra ane acitta : vaLI sacitta be prakArano che. nizcayathI ane vyavahArathI l43ii TIkArthaH vanaspatikAya traNa prakArano che. te A pramANe : sacitta, mizra ane acitta vaLI sacitta be prakArano che te A pramANe nizcayathI ane vyavahArathI II43 A ja sacittanuM be prakArapaNuM tathA mizra dekhADe che: mU0- saMtro vaDavitAgo, saccatto ropha nichaniksa che vavahArassa ya seso, mIso pavvAyaroTTAI // 44 // mUlAI : nizcaya nayanA mate sarva paNa anaMtakAya sacitta hoya che, ane bAkIno (pratyeka) vyavahAra nayanA mate sacitta hoya che. tathA glAni pAmela vanaspati ane loTa (ATo) vagere mizra hoya che. I44o. TIkArtha : nizcaya nayanA mate sarva paNa "anaMta kAya' eTale sAdhAraNa vanaspatikAya sacitta hoya che, ane bAkIno eTalo lIMbaDo, AMbo vagere pratyeka vanaspatikAya "vyavahArI' eTale vyavahAra nayanA mate sacitta hoya che. tathA "mitro snAnanoriTa' temAM ardhasukAyela sarva vanaspatikAyane pramlAna jANavo. kAraNa temAM je aMza sukAyela hoya te acitta ane zeSa (bAkIno) sacitta hoya che tethI te mizra hoya che. "soTTI ghaMTI vagere vaDe kareluM cUrNa (loTa), temAM je keTalIka nakhikA saMbhave che te sacitta hoya che, bAkI acitta hoya che, tethI te mizra hoya che. mULamAM "Adi' zabda lakhyo che. tethI tatkALa daLela kaNaka (loTa) vagerenuM grahaNa karavuM. temAM paNa keTalAka avayavo haju sudhI pariNata thayA nathI tethI te sacitta ane keTalAka acitta hoya che. tethI te mizra hoya che. 4pA have acitta vanaspatikAyane kahe che :
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ // acitta vanaspitakAyanuM prayojana // mU.0- pupphANaM pattANaM, saraDuphalANaM taheva hariyANaM // biTami milAmi nAyavvaM jIvavippajaDhaM // 45 // mUlArtha : puSpa, patra, komaLa phaLa tathA harita e sarvanA vRMta (DIMTa) mlAni pAme sate te sarva jIva rahita jANavA. 145|| TIkArtha : puSponA, patronA, 'zatAvutAnAM' eTale komaLa phaLonA tathA 'ritAnAM" eTale vrIhi vagerenA 'vRtte' eTale prasUtinA baMdha (DiMTa) 'mhAne' eTale zuSkaprAyaH thaye sate temanuM svarUpa jIvathI mukta thayeluM (acitta) jANavuM. // 4 // have acitta vanaspatikAyanuM prayojana kahe cheH mU.0 - saMthArapAyadaMDaga-khomiyakappA ya pIDhaphalagAI // osaha sajjANi ya, emAi paoyaNaM bahuhA // 46 // (41 mUlArtha : saMstAraka, pAtra, daMDa be kSaumakalpa, pITha, phalaka vagere tathA auSadha ane bheSaja e vagere ghaNe prakAre prayojana che / / 46 / / TIkArtha : je A 'saMstAraka' eTale zayyA (vasati), pATa vagerene sAdhuo grahaNa kare che ane je pAtro tathA je 'daMDaka' eTale daMDa, vidaMDa vagere, tathA je be kSaumakalpa (sutarAu kapaDA) vaLI je pITha, phalaka vagere. ahIM Adi zabda lakhelo hovAthI kavaLI vagere grahaNa karavA, tathA je auSadha, bheSaja e vagere 'vahudhA' eTale ghaNe prakAre acitta vanaspatikAyanuM sAdhuone prayojana che. ahIM 'auSadha' eTale haraDe vagere ekalI cIja ane bheSaja eTale tevA koI be vagere auSadhone ja ekatra meLavIne tenuM cUrNa karavuM te athavA aMdara upayoga karavo te auSadha ane bahAra upayoga karavo eTale lepa vagere karavo te bheSaja kahevAya che II46 vanaspatikAyapiMDa kahyo. have dvIndriyAdika cAra piMDane pratipAdana karavA icchatA ane tenA prayojanano upakSepa (prAraMbha) karavAne icchatA satA A pramANe kahe che : mU.0 - biyatiyacauro paMci - ndiyA ya tippabhii jattha u sameti // sANe sahANe, so piMDo teNa kajjamiNaM // 47 // mUlArtha : dvIndriya, trIMdriya, caturidriya ane paMcendriya jIvo potapotAnI jAtivALA (babbe) traNa traNa vagere je meLApamAM potapotAnA sthAne bheLA thAya che, te piMDa kahevAya che te piMDanuM A prayojana che. 4aa TIkArtha : je meLApamAM 'svasthAne svasthAne' eTale potAnI jAtavALAnuM jyAM sthAna hoya eTale avasthAna (rahevuM) thAya tyAM arthAt sajAtIyanA samUharUpa sthAnamAM dvIMdriya, trIMdriya, caturiMdriya ane
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42) // zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda / / paMcendriya jIvo traNa vagere 'saMti' eTale ekatra maLelA hoya, te A pramANe traNa traNa, cAra cAra vagere. ahIM traNa vagerenuM grahaNa karyuM che te upalakSaNa jANavuM. tethI karIne babbe paNa jyAM ekaThAM thAya te piMDa kahevAya che. potapotAne sthAne piMDa kahevAya che, ema pharIthI paNa saMbaMdha karavo. tethI karIne teno bhAvArtha A pramANe che - te dvIMdriyAdika potapotAnI jAtimAM (je ekaThA thAya) te piMDa jANavo. te piMDa paNa traNa prakAre che. te A pramANe sacitta, mizra ane acitta temAM jIvatA traNa vagere akSAdikanuM eka ThekANe je maLavuM te citta che. keTalAka jIvatA ane keTalAka marelA evA te ja akSAdikanuM je ekatra maLavuM te mizra che, ane jIvarahita teja akSAdikanuM je ekatra maLavuM te acitta che. te piMDavaDe karIne ahIM jAtine AzrayIne ekavacana kahyuM che, tethI te dvIMdriyAdika piMDovaDe karIne 'A' eTale AgaLa kahevAze te kArya eTale prayojana che. 547NA temAM prathama dvIndriya, trIndriya ane caturindriya piMDanuM prayojana doDha gAthAvaDe kahevAne icchatA satA graMthakAra kahe che : mU.0- beiMdiyaparibhogo, akkhANa sasippasaMkhamAINaM // teiMdiyANa udde - higAdi jaM vA vae vejjo // 48 // cauriMdiyANa macchiya - parihAro AsamacchiyA ceva // mUlArtha : akSa (pAsA), chIpa ane zaMkha vagere dvIMdriyano paribhoga hoya che. trIMdriyone viSe udheI vagereno upyoga hoya che athavA vaidya je kahe teno upayoga hoya che 485 caturiMdriyone madhye mAkhInI viSThAno athavA azvamakSikAno uyoga hoya che. TIkArtha : ahIM sAdhune dvIndriyAdikanuM prayojana, saMbhava pramANe be prakAre che. te A pramANe zabdavaDe ane za2I2vaDe temAM zakuna vagere jovA mATe zabdavaDe prayojana hoya che. te A pramANe zaMkhano zabda sAMbhaLavAmAM Ave to zakunanA vidvAno tene prazasta mahAzakuna mAne che. tathA za2I2vaDe traNa prakAre prayojana che. te A pramANe saMpUrNa zarIravaDe, zarIranA amuka bhAgavaDe ane zarIranA saMbaMdhathI utpanna thayela bIjI koI vastu vaDe, temAM A cAre prayojanone madhye kAMI paNa keTalAka sAdhuone upayogI thAya che,. ane keTalAka sAdhuone cAre upayogI thAya che. temAM dvIndriyonA saMpUrNa zarIravaDe thatuM prayojana sAkSAt batAve che : dvindriyone madhye 'sattuoizaMghAvInAM akSALAM' eTale chIpa, zaMkha vagere sahita evA akSano 'pirabhoga' eTale upayoga hoya che, temAM akSa eTale caMdanake, zuktino artha (chipa) prasiddha ja che, ke-jemAM svAti nakSatramAM saMbhavatA meghanA jaLanA saMbaMdhathI motI thAya che. tathA 'zaMkha' eTale zaMbUka, Adi zabda lakhyo che tethI kaparda (koDA) vagere grahaNa karavA. temAM akSa ane kaparda vagereno upayoga samavasaraNanI sthApanA vageremAM tathA zaMkha ane zuktino upayoga AMkhanA phUlA vagerene kADhavAmAM hoya che. have trIMdriyano upayoga kahe che - triMdriyone madhye
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | paMcendriyapiMDa ane tenuM prayojana che uddehikA (udhai) vagereno upayoga hoya che. ahIM uddehikA zabda karIne udehikAe karelA rAphaDAnI mATI samajavI. ahIM Adi zabda lakhyo che tethI evA prakAranA bIjA paNa tridriya jIvonI mATI vagerenuM grahaNa karavuM. trIdriyanA paribhogano viSaya hovAthI te paribhoga kahevAya che. athavA to ahIM paribhoga zabdane karmanA sAdhanavALo jANavo, eTale ke je paribhoga karAya te paribhoga eTale upabhoga karavApaNuM, ane te udheInI mATI vagereno paribhoga sarpadaMzAdikamAM dAhanI zAMtine mATe jANavo. athavA to vaidya amuka trIdriyanA zarIrAdikane bAhya vilepanAdikane mATe kahe (batAve) tyAre (upayoga karavo paDe) te trIndriyano paribhoga kahevAya che. tathA caturidriyane maLe mAkhIono parihAra' eTale viSThA paribhoga che. kemake te viSThA vamananA niSedhAdikamAM ati samartha kahevAya che. athavA netramAMthI akSarane (jaLa vagere) kADhavA mATe azvamakSikA (azva upara rahenArI mAkhIbagA)no upayoga karavAmAM Ave che. ahIM mULamAM 'vaiva' zabda che te AvI jAtanA caturindriyanA paribhoganA samuccaya mATe che 48 have paMcendriyanA piMDanA viSayamAM sAmAnya rIte teno upayoga kahe che mU.0- paMcendriyapiMDaMmi u, avvavahArI u neraiyA // 49 // mUlArtha : paMcendriyapiMDane viSe sarve upayogI che. paraMtu nArakIo avyavahArI eTale anupayogI che. 49o. TIkArthaH upayoganA viSayapaNAe karIne paMcendriyanA piMDano vicAra karIe tyAre sarva tiryaMca Adino piMDa yathAyogapaNe upayogamAM Ave che. vaLI narakapaMcendriyo "avyavahArI' eTale anupayogI che - te upayogamAM AvatA nathI. li4lA. temAM prathama paMcendriyatiryaMcano upayoga kahe cheH mU.0- cammadvidaMtanaharoma-siMgaavilAichagaNagomutte // khIradadhimAiyANa ya, paMcidiyatiriyaparibhogo // 50 // mUlArtha carma, asthi, dAMta, nakha, roma, zRMga, avilA (bakarI) AdinuM chANa, gomUtra, dUdha, dahIM vagere vaDe paMcendriya tiryaMcano paribhoga che. //5OIL TIkArtha : paMcendriya tiryaMcano paribhoga, carma, asthi, daMta, nakha, roma, zRMga, avilAdi chagaNa (bakarI AdinuM chANa) ane gomUtrane viSe che, tathA tenAM) dUdha, dahIM vagereno che. temAM sura (sajAyo) vagerene rAkhavA mATe kozaka (kothaLI) vagere karavAmAM carmano paribhoga hoya che. asthi eTale gIdhapakSInI nakhikA vagereno paribhoga hoya che. kemake te zarIranA phollAone dUra karavA vagere mATe bAhu Adi upara bAMdhavAmAM Ave che. "data' eTale suvaranI dADhAno paribhoga che.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44) // zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda II kemake-netrane viSe puSpikA (phUlA) ne dUra karavA mATe tene ghasIne nAMkhavAmAM Ave che. 'nakha' eTale amUka jIvonA nakhano paribhoga che. kemake - te (nakha) koIpaNa dhUpamAM paDe che (naMkhAya che) ane teno gaMdha koIpaNa rogano nAza karanAra thAya che. roma eTale bakarA - gheTAM saMbaMdhInA vALa (una), teno banelo kAmaLo, sAdhuone upayogI thAya che. 'zRMga' eTale bheMza vagerenA zIMgaDAno upayoga che. kemake-te mArgamAM gacchathI bhUlA paDelA sAdhuone bhegA karavA mATe vagADavAmAM Ave che. tathA 'avinAviALasva' eTale bakarI AdinA athavA gADara ke gADaraDInAM chANano ane Adi zabdathI bIjA pazuonA chANano tathA gomUtrano pAmA (khasa) vagerenA mardanane viSe upayoga thAya che. ane tenA dUdha vagereno bhojanamAM paribhoga (upayoga) thAya che. pagA have sacittAdikanA bhedathI traNe prakAranA manuSyano upayoga kahe che : mU.0- saccitte pavvAvaNa, paMthuvaese ya mikkhadANAI // sIsagi accitte, mIsaTThisarakkha pahapucchA // 51 // mUlArtha : sacitta manuSyanuM prayojana, mArgamAM pUche sate (sAdhune te) mArga kahe (batAve) (tenAthI) bhikSAnuM dAna vagere che. tathA acitta manuSyanA mastakanA hADakA (upayogI che). tathA asthi ane rAkha sahita hoya te manuSya, mizra kahevAya che. tene mArga pUchavo (te upayoga che.) // 5 // TIkArtha : 'sanvitte' (ahIM SaSThI ane saptamI vibhaktino artha pratye abheda hovAthI) sacitta evA manuSyanuM prayojana (sAdhue tene) mArga pUche sate (tenA taraphathI) mArganuM kahevuM. tathA bhikSAdAna ane Adi zabdathI vasati vigerenuM dAna e upayoga che. (eTale tevA kAryomAM sAdhune tenI jarUra paDe) tathA acitta manuSyanA mastakanuM asthi upayogI che. kemake te asthi, liMgane (puruSacihnane) viSe thayelA amuka vyAdhine dUra karavA mATe ghasI apAya che. athavA koIka krodha pAmelo rAjAdika, sAdhuono vinAza karavA udyamavALo thAya tyAre te sAdhuo mastakanA asthine laine kApAlikanA veSavaDe nAsIne dezAMtara javAne icche che, tethI te asthinuM prayojana che. tathA mizramanuSyano upayoga A pramANe: 'akRiSatti' AbharaNa jevA asthivaDe bhUSita thayelA ane sarajaska athavA sarakSAka eTale bhasma (rAkha) vaDe kharaDelA zarIravALA evA kApAlikanI pAse je mArganA viSayamAM pUchavuM te upayoga che. 51|| have devatAnA viSayano upayoga kahe che : mU.0- khamagAi kAlakajjA- iesa pucchijja devayaM kaMci // paMthe subhAsubhe vA, pucchejjaha divva uvaogo // 52 //
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ | paMcendriyapiMDa ane tenuM prayojana che. (45 mUlArtha kSapakAdika muni maraNanA kArya vagerene viSe koIka devatAne pUche, athavA mArgane viSe zubhAzubhane pUche e devatAnA viSayavALo upayoga che .parAmAM TIkArthaH kSapakAdika, ahIM Adi zabda lakhyo che tethI AcArya vagerenuM grahaNa karavuM. kAraNa ke zapakane (tapasvIne) vizeSa prakAranA tapathI (tapobaLathI) AkarSaNa karAyelA devatAo-devIo prAyaH karIne samIpe (sAnnidhyamAM) ja rahevAvALA hoya che. tethI ahIM sAkSAt kSepaka zabda grahaNa karyo che. ' maraNa rUpa prayojana, te vagere prayojana upasthita thaye sate-prApta thaye sate koI devatAne pUche. tathA mArganA viSayamAM 'zubhAzume" kaSTa sahitapaNAne viSe ke - kaSTarahitapaNAne viSe koI devatAne pUche. A "divya upayo:' devatAnA viSayavALo upayoga che. //parA A pramANe sacittAdika bhede karIne bhedavALo traNa prakArano dravyapiMDa pratyeka (eka eka) pRthvIkAyAdikanA bhedathI nava nava prakArano kahyo. have A ja pRthvIkAyAdika navane madhye be vagerenA mizrapaNAthI mizra dravyapiMDane kahevAnI icchAvALA (AcArya mahArAja) kahe che mU.0- aha mIsao ya piMDo, eesiM ciya navaNha piMDANaM // dugasaMjogAIo, nAyavvo jAva caramotti // 53 // mUlArtha H have mizrapiMDa, A nave piDanA dIka saMyogAdikathI AraMbhIne yAvata chellA (nava saMyogavALA) bhAMgA sudhI jANavo. ./pa3ll TIkArtha : atha zabda AnaMtarya (have pachI evA) arthane jaNAvanAra che. eTale ke kevaLa (ekalA) pRthvIkAyAdika piMDane kahyA pachI mizrapiMDa kahevAmAM Ave che evo artha jaNAve che. 'mitra' sajAtIya ane vijAtIya dravyanA mizra karavArUpa piMDa, A ja nave piMDonA be AdinA saMyogavALo jANavo. te A pramANe - pRthvIkAya ane apakAya e krikasaMyogamAM pahelo bhaMga tathA pRthvIkAya ane tejaskAya e bIjo bhaMga, e pramANe drikasaMyogamAM chatrIza bhaMga jANavA. tathA trikasaMyogamAM pRthvIkAya, apUkAya ane tejaskAya e pahelo bhaMga, pRthvIkAya apUkAya ane vAyukAya e bIjo bhaMga. e pramANe trikasayogamAM corAzI bhaMga jANavA. tathA catuSka saMyogamAM pRthvIkAya, apakAya tejaskAya ane vAyukAya e pahelo bhaMga, pRthvIkAya, apakAya, tejaskAya ane vanaspatikAya e bIjo bhaMga, e pramANe catuSkasaMyogamAM 126 bhAMgA jANavA tathA paMcaka saMyogamAM paNa 126 bhAMgA jANavA, varkasaMyogamAM 84 sAdhaka, saptaka saMyogamAM 36, aSTakasaMyogamAM 9 ane navaka saMyogamAM eka bhaMga thAya che. sarva bhaMganI kula saMkhyA 50ra thAya che. A bhAMgAo lAvavA mATe "karaNa" eTale tenI rIta batAvanArI A gAthA che. 'mayamudde rasi, dikita maya pahemaM tada sivikhare tarasuri guNag saMgI AzA' ubhayamukhavALI be rAzi sthApana karavI. pachI nIcenA pahelA aMkanI pachInA bIjA aMka vaDe uparanA pahelA aMkane
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46) // zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda II 1-2-3-4-5-6-7-8-9 9-8-7-6-5-4-3-2-1 bhAgavo. pachI te bhAgamAM AvelA aMka vaDe te bIjA aMkanI uparanA aMkane guNavo. ema karavAthI saMyogiyA bhAMgA thAya che.) A gAthAno akSarArtha A pramANe che - ahIM nava pada (zabda)nA dvayAdi saMyogavALA bhAMgA lAvavAne icchayA che, tethI teTalA pramANavALI be rAzi ubhayamukhavALI sthApavI. te A pramANe ahIM ekanI upara nava che, tethI eka saMyoginA nava bhAMgA thAya che. temAM A karaNagAthAno vyApAra (upayoga- jarUriyAta) nathI kemake-be, traNa vagere saMyogiyA bhAMgA lAvavAne mATe ja A gAthAnI pravRtti che. tyArapachI nIcenI rAzimAM chelle rahelA ekanI pachI tarata ja beno aMka che., tenA vaDe uparanI rAzimAM rahelA pahelA navarUpa aMkane bhAMgavo eTale teno bhAgAkAra karavo. tethI (navane be vaDe bhAMgavAthI) sADAcAra prApta thAya. (bhAgamAM AvyA) A rIte nIcenI rAzi (be) vaDe uparanI rAzino pahelo aMka (nava) bhAMge sate prApta thaelA (bhAgamAM AvelA) te sADAcAra vaDe te 'be' rUpa aMkanI upara rahelA ATha rUpa aMkane guNavo. te guNavAthI chatrIsa thAya. A pramANe guNIne 'saMvo:' saMyoganA bhAMgA kahevA. jemake dvikasaMyogamAM 36 bhAMgA Ave. tyArapachI pharIthI trika saMyogiyA bhAMgA lAvavA mATe pahelA pAda sivAyanI bAkInI karaNagAthAno upayoga karAya che, nIcenI rAzimAM rahelA 'be' rUpa aMkanI pachI 'traNa' rUpa aMka vaDe uparanI rAzimAM rahelI traNanI uparanA sAta, rUpa aMkanI apekSAe pahelA rahelA 'chatrIsa' rUpa aMkane bhAMgavo. te bhAgavAthI bAra prApta thAya. A rIte nIcenI rAzi (traNa) vaDe uparano aMka (36) bhAge sate prApta thaelA te (bAra) vaDe traNa rUpa aMkanI uparanA sAtarUpa aMkane guNavo te guNe sate 84 thayA. ATalA (corAzI) trika saMyogiyA bhAMgA jANavA. yAvat (chevaTe) navanA saMyogamAM eka bhAMgo thAya che te viSe (karaNagAthAmAM) kahyuM che. 'nAva rimo tti' tyAM sudhI dvikasaMyogAdika mizrapiMDa jANavo kejyAM sudhI chello nava saMyogathI prApta thaelo eka saMkhyAvALo mizrapiMDa Ave. te (ekasaMkhyAvALo mizrapiMDa) lepane AzrayIne dekhADe che. ahIM gADAnI dharInA agra bhAga upara tela lagADyuM hoya tyAre tenA upara 'raja' rUpa pRthvIkAya lAge che. nadI UtaratAM akAya lAge che. loDhAnuM pAtra (cIja) ghasAvAthI tejaskAya jyAM tejas hoya tyAM vAyu hoya che tethI vAyukAya paNa, tenI dhoMsarI ja vanaspatikAya che., dvIMdriya, trIMdriya ane caturiMdriyajIvo saMpAtima (UDI UDIne Ave evA) saMbhave che, tathA bheMsa vagerenA cAmaDAnI nADIkA (vAdharI) Adi ghasAtI hovAthI tenA avayavarUpa paMcendriyapiMDa paNa saMbhave che, AvA prakAranA gADAnI dharInA khaMjana (kIla) vaDe lepa karavAmAM Ave che tethI te (mizrapiMDa) upayogI che. (mULagAthAmAM cheDe) iti zabda lakhyo che te mizrapiMDanI samAptine mATe che. ATalo ja dravyapiMDa, mizra saMbhave che. pA have A ja mizrapiMDanA keTalAka udAharaNo dekhADe cheH mU.0- sovIrA gorasAsava, vesaNa bhesajja neha sAga phale // poggala loNa guloyaNa, NegA piMDA u saMjoge // 54 //
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ |kSetrapiMDa ane kAlapiMDanI vyAkhyA ! (47. mUlArtha : kAMjI, gorasa, madirA vesana, bheSaja, sneha, zAka, phaLa, mAMsa, lavaNa, goLa, odana e pramANe aneka prakAranA saMyogapiMDa jANavA 54 TIkArtha: "savIra' kAMjI te akAya, tejaskAya ane vanaspatikAyAdika piMDarUpa che. te A pramANe temAM taMDulane je dhovA te apakAya che. osAvavA te tejaskAya che ane taMDulanA avayavo te vanaspatikAya che, ke jenA saMbaMdhathI taMDulanuM jaLa DoLuM thAya che. vaLI temAM keTalAka lavaNanA avayavo lavaNathI mizra evA taMDulanA jalAdikanI sAthe paDe che. tethI temAM pRthvIkAya paNa saMbhave che. e pramANe bIje sthaLe potAnI buddhi vaDe bhAvanA karavI tathA "rasa' taka (chAza) vagere. te apakAya ane trasakAyathI mizra hoya che. tathA "kAva: madirA, te apakAya, tejaskAya ane vanaspatikAyAdika piMDarUpa che. tathA "vasana' jIrU, lavaNa vagere te vanaspatikAya ane pRthvIkAyAdika piMDarUpa che tathA kheSai' rAbaDI vagere. te apakAya, tejaskAya ane vanaspatikAyanA piMDarUpa che. tathA "nehaMda' ghIcarabI vagere. te tejaskAya ane trasakAyAdika piMDarUpa che. tathA 'zA' vatthalAnI bhAjI vagere rUpa. te vanaspatikAya, pRthvIkAya ane trasakAyAdika piMDarUpa che. tathA "jarna' AmaLA vagere. te ahIM pakva (cUle pakavelA) grahaNa karavAM. tethI te paNa te ja pramANe jANavA. tathA "vArta' mAMsa (vanaspatino garbha), te paNa ahIM pakva grahaNa karavuM, tethI te paNa zAkanI jema bhAvavuM. tathA 'navI' prasiddha che, te apakAya ane pRthvIkAyarUpa che. tathA "guDaunI' goLa ane odana. A baMne prasiddha che te paNa phaLanI jema bhAvavA. e pramANe bIjA paNa jema saMbhave tema saMyogane viSe aneka piMDo jANavA. mAtra te te saMyogane jANIne je piMDano je ddhikasaMyogAdikamAM aMtarbhAva thAya, teno tyAM potAnI jAte ja aMtarbhAva karavo /pa4o. A pramANe vistAra sahita dravyapiMDa kahyo. have kSetrapiMDa ane kAlapiMDane kahevAne icchatA evA AcArya mahArAja kahe che : mU.0- tinni u paesasamayA, uNATiiu davie tayAesA // caupaMcamapiMDANaM, jattha jayA tapparUvaNayA // 55 // mUlArthaH traNa pradeza ane traNa samaya e (anukrame) cothA (kSetra) ane pAMcamA (kALa) piMDanuM svarUpa che. tathA dravya eTale pudagalaskaMdhane viSe je sthAna eTale avagAha ane sthiti eTale rahevuM te paNa tenA kSetra ane kALanA) AdezathI cothA ane pAMcamA piMDanuM svarUpa che. tathA je sthAne ane je samaye te piMDanI prarUpaNA thatI hoya te paNa cothA pAMcamA piMDanuM svarUpa che. papA TIkArtha : ahIM "nAmaM havApare be vette 2 nibhAve ya ' (nAmapiMDa, sthApanApiMDa, dravyapiMDa, kSetrapiMDa, kAlapiMDa ane bhAvapiMDa) e gAthAmAM batAvelA anukramanI apekSAe cotho
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48) || zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda II kSetrapiMDa ane pAMcamA kALapiMDa kahevAya che. temAM kSetra eTale AkAza ane kALa eTale samayanuM parAvartana kahevAya che. temAM traNa pradezo eTale kSetrano prastAva hovAthI traNa AkAzapradezo tathA traNa samayo eTale kALano vibhAga na thaI zake tevA bhAgo, ahIM (gAthAmAM) tuM zabda vizeSaNanA arthavALo che ane te hetu zabda) paraspara maLelA evA kSetrapiMDa ane kALapiMDanA svarUpane vizeSa karI batAve che. ahIM bhAvArtha A pramANe che - paraspara maLela traNa AkAzapradezo ane paraspara maLelA traNa samayo te anukrame kSetrapiMDa ane kALapiMDa ema jANavA ahIM 'f=' (traNa) zabda grahaNa karyo che te upalakSaNa che. tethI be, cAra vagere paNa jANavA. A pramANe kSetrapiMDa ane kALapiMDa upacArarahita (mukhyapaNe) kahIne have te baMnene upacArasahita kahe che : "hAphika vA tayAA ' temAM 'viNa tti' dravya eTale pudgalaskaMdharUpa dravyane viSe '' eTale avagAha (praveza) ane sthiti' eTale kALathakI rahevuM (amUka samaya rahevuM) te : sthAna ane sthiti hiMdusamAsa karavAthI) "thAsthitI, tApyAM' (te be thakI) "sthAsthititaH' ahIM 'ya: IdhAre' e sUtre karIne pAMcamI vibhakti lakhI che tethI teno artha A pramANe che: sthAna ane sthitine AzrayIne je 'tAveH kSetranAH ' eTale kSetra ane kALathI pradhAnapaNe vivakSAe karIne kSetravaDe ane kALavaDe je vyapadeza (kahetuM) te thakI cothA ane pAMcamA piDanI prarUpaNA karavI. Ama kahevAthI zuM kahyuM? te kahe che - skaMdharUpa pugaladravyane viSe avagAhanAvicArane AzrayIne kSetranA pradhAnapaNAnI vivakSAe karIne jyAre kSetravaDe eTale A eka pradezavALo che, A be pradezavALo che. A traNa pradezavALo che, ityAdi vyapadeza karAya (kahevAmAM Ave) che, tyAre te A pramANe kSetrathI vyapradeza karAto hovAthI kSetrapiMDa ema kahevAya che kema ke 'kSetrathI vyapadeza karAyelo je piMDa te kSetrapiMDa' evI tenI vyutpatti (samAsa) thAya che. vaLI jyAre kALathI sthitine AzrayIne kALanA pradhAnapaNAnI vivilAe karIne A "eka samayavALo che, A be samayavALo che, ityAdi kALa vaDe vyapadeza karAya che, tyAre te kALapiMDa paNa kahevAya che. kemake kALathI vyapadeza karAyelo je piMDa te kALapiMDa che e pramANe samAsanA AzrayathI, athavA to tripradezAdika svarUpavALA kSetrapiMDane viSe ke trisamayAdika svarUpavALA kALapiMDane viSe je pugaladravya raheluM hoya te 'tattAzA' kSetra ane kALanA vyapadezathI arthAt kSetra ane kALano upacAra karavAthI anukrame kSetrapiMDa ane kAlapiMDa kahevAya che : have bIje prakAre upacAra sahita kSetrapiMDa ane kAlapiMDane kahe che - 'natya nathI tapUvayA', yatra' eTale je vasati (upAzraya) vagerene viSe "yavA' eTale je prathama porasI Adika kALane viSe 'tasvarUpaNa' eTale piMDanI prarUpaNA karAya che te piMDa, prarUpaNA karAto nAmAdika piMDa vasati vagere kSetrane AzrayIne kSetrapiMDa kahevAya che, jemake amuka vasatirUpa kSetrapiMDa. tathA vaLI pahelI pArasI vagere kALane AzraIne kALapiMDa kahevAya che, jemake - amuka pahelo pahora vagere rUpa kAlapiMDa, iti |55ll
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. kSetrapiMDa ane kAlapiMDanI vyAkhyA che (49 ahIM 'titti 3 pAsamayA' (traNa pradeza ane traNa samaya) e ThekANe anyajana AkSepa kare che ke - mUrtimAna dravyane viSe paraspara maLI javAthI ane saMkhyAnuM ghaNApaNuM thavAthI piMDa evo vyapadeza ghaTI zake che, paraMtu kSetra ane kALanuM to paraspara maLavuM thatuM nathI. tema ja kALane vise saMkhyAnuM ghaNApaNuM ghaTatuM nathI. te A pramANe - "vetta raghanu mAsa' A vacana thakI kSetra AkAza kahevAya che, ane te akRtrima hovAthI nitya che, tethI te sarvadA vivikta judA judA) pradezapaNe raheluM che. tethI karIne AkAza pradezono paraspara meLApa zI rIte thAya? kemake temanI eka ThekANe mizratA hotI nathI. kALa paNa pUrva ane pachInA samaya rahita vartamAna samayarUpa ja pAramArthika (sAco) che. kemake pUrvano samaya nAza pAmyo che ane pachIno samaya utpanna thayo nathI tethI paramArthapaNe te (baMne kALa) achatA ja che. ane chatAM padArthanuM ja paraspara mizratA athavA saMkhyAnuM ghaNApaNuM hoya, paNa achatAnuM ke sadasanuM na hoya, tethI (bhUta ane bhaviSya e) be kALa paNa ghaTI zakatA nathI. to pachI temAM piMDa evo vyapadeza to zI rIte ja thAya? A AkSepa (zaMkA)nuM nivAraNa karavAne icchatA satA kahe mU.0- muttadaviesu jujjai, jai anno'nnANuvehao piMDo // muttivimuttesuvi so, jujjai naNu saMkhabAhullA // 56 // mUlArtha jo mUrtimAna dravyane viSe paraspara maLI javAthI ane saMkhyAnA bahupaNAthakI piMDa zabda yogya (ghaTe) che, to amUrtimAna dravyane viSe paNa te piMDa zabda yogya ja che. //padI TIkArthaH jo mUrtimAna dravyane viSe 'macoDavAnudhAra' paraspara anuvedha (bhaLI javA) thakI tathA "saMvatriA ' e pada paNa ahIM saMbaMdha karAya che. eTale "saMvIdulyataza' be vagere saMkhyAnA saMbhavathakI piMDa evA zabdanuM kahevuM "yuSyate" yogane pAme che arthAta ghaTe che, to te piMDa evA zabdanuM kathana 'mUrtivipuSyapi' mUrti rahitane viSe paNa arthAt amUrta evA paNa kSetranA pradezo ane kALanA samayone viSe ghaTe che. kemake temAM paNa piMDa zabdanI pravRttinuM kAraNa je parasparAnuvedha ane saMkhyAbAhulya teno saMbhava che. te A pramANe - sarve kSetranA pradezo paraspara niraMtarapaNArUpa (AMtarA rahitapaNArUpa) saMbaMdha karIne sahita evA rahelA che. tethI karIne jema bAdara (paramANuo)thI banAvelA caturagnAdi (cokhaMDA vagere) ghanane viSe paraspara niraMtarapaNArUpa anuvedhathakI ane saMkhyAnA bahoLApaNAthI piMDa evuM kathana pravarte che, tema kSetranA pradezone viSe paNa pravartato piMDa zabda viruddha thato nathI. kema ke - temAM paNa paraspara nairaMtaryarUpa anuvedhano ane saMkhyAbAhulyano saMbhava che. tathA kALa paNa paramArthathI sato (vidyamAna) che ane dravya che. tethI te (kALa) paNa pariNAmI che. kema ke - sarve satA (vidyamAna) padArthanuM pariNAmIpaNuM aMgIkAra kareluM che. anyathA satpaNAno (vidyamAnatvano) ayoga thAya A hakIkata anya sthaLe dharmasaMgrahaNI TIkAdikane viSe vistArathI kahI
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50) zrI piDaniryuktigraMthano anuvAda che. che. tethI pharI vAra graMthanI gauravatAnA bhayathI ahIM vizeSa kahetA nathI. vaLI te te rUpe pariNAma pAmato pariNAmI padArtha anvayavALo (saMbaMdhavALo) kahevAya che, tethI vartamAna kALanA samayano paNa pUrvanA ane pachInA samaya sAthe anuvedha (saMbaMdha) hoya che, mAtra te pUrvano ane pachIno ema baMne) samaya asatA hovA chatAM paNa buddhikalpanA vaDe satA jevA kahevAne icchukyA che tethI te samayane viSe saMkhyAbAhulya paNa che. tethI piMDa zabdanI pravRttino virodha nathI /pada/ have kSetrane viSe piMDazabdanI pravRttinA avirodhane daSTAMta dvArA e kahe che : ___ mU.0- jaha tipaeso khaMdho, tisuvi paesesu jo samogADho // avibhAgiNa saMbaddho, kahaM tu nevaM tadAdhAro // 57 // mUlArtha jema traNe pradezane viSe avagAhIne rahelo je tripradezavALo skaMdha avibhAge karIne (niraMtarapaNAe karIne) saMbaMdhavALo che te ja pramANe te skaMdhano AdhAra (kSetra) paNa evI rIte (piMDapaNe) kema na kahevAya? kahI zakAya paNA TIkArtha jema koIka eTale jenuM nAma spaSTa nathI kahyuM evo trivezi - traNa paramANuvALI skaMdha, traNeya AkAza pradezamAM avagAhIne rahelo che, nahi ke eka athavA be pradezamAM rahelo che, ema 'pa' zabdano artha che. "vimAna saMvaddhaH' vibhAgaeTale niraMtarapaNAno abhAva, teno je abhAva te avibhAga kahevAya che. arthAt niraMtarapaNuM, te niraMtarapaNAe karIne saMbaMdhavALo arthAt niraMtara saMbaMdhe karIne saMbaMdhavALo skaMdha "piMDa' ema kahevAya che kema ke niraMtarapaNe rahevApaNuM ane saMkhyAnuM bAhulya che tethI (piMDa ema kahevAya che.) "vaM' e ja pramANe eTale traNa pradezamAM avagAhIne rahelA traNa paramANunA skaMdhanI jema "tAdhAra:' traNa paramANunA skaMdhanA AdhArarUpa je traNa pradezano samudAya te "piMDa' ema kema na kahevAya ? te paNa piMDa' ema kahI zakAya ja. kAraNa ke - banne ThekANe kahelI nIti pramANe vizeSano abhAva che. (sAmAnyapaNe baMne sarakhA ja che.) pI. have 'natya nayA tapUrUvapayA' (je ThekANe je kALe te piMDanI prarUpaNA karAya che) AnI vyAkhyA karavAne icchatA AcAryamahArAja nAma, sthApanA, dravya ane bhAva e cAra piMDanuM yoga ane vibhAgano saMbhava hovAthI pAramArthika (satya) piMDapaNuM che, ane kSetra tathA kALanuM yoga ane vibhAgano asaMbhava hovAthI aupacArika piMDapaNuM che, ema pratipAdana karatA satA kahe che ma.0- ahavA cauNha niyamA, jogavibhAgeNa jujjae piMDo // dosu jahiyaM tu piMDo, vaNijjai kIrae vAvi // 58 // mUlArtha athavA to nAmAdika cAra piMDano yoga ane vibhAga vaDe karIne avazya piMDa evo vyapadeza ghaTe che. paraMtu kSetra ane kALa e bene AzrayIne je sthAne athavA je kALe piMDa varNana karAya
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ // kSetrapiMDa ane kAlapiMDanI vyAkhyA che athavA utpanna karAya che te paNa piMDa kahevAya che. 585 TIkArtha : athavA e zabda bIjA prakArane jaNAvanAra che. kemake pUrve kSetra ane kALane viSe sUcita saMkhyA mujaba pradezo ane samayono paraspara anuvedha ane saMkhyAnuM bAhulya hovAthI pAramArthika piMDapaNuM kahyuM. athavA to te pAramArthikapaNuM ghaTatuM ja nathI. kema ke yoga ane vibhAgano asaMbhava che te A pramANe : lokane viSe jyAM yoga sate vibhAga karI zakAya che athavA vibhAga sate yoga karI zakAya che tyAM piMDa evo zabda kahevAya che. paraMtu kSetra pradezone viSe yoga che to paNa vibhAga karI zakAto nathI. kema ke nityapaNAe karIne tathAprakAre rahelA te pradezone anyathA prakAre karI zakAya tema nathI. tethI te kSetrapradezomAM pAramArthika piMDapaNuM nathI. tathA samaya, vartamAna ja sat (vidyamAna) che. nahi ke atIta athavA anAgataH kema ke vinaSTapaNA vaDe ane nahi utpanna thayela hovA paNA vaDe karIne te baMnenuM avidhamAnapaNuM (asatApaNuM) che. tethI ahIM kALanA samayanI vAtamAM ekalo vibhAga ja che, nahi ke koI vakhate paNa yoga che. tethI pAramArthika piMDapaNAno abhAva che. tethI karIne (A kAraNathI) kSetrapiMDa ane kALapiMDanI prarUpaNA anyathA prakAre (bIjA prakAre) karavI joIe. e 'athavA' zabdano prakArAMtara (bIje prakAre) evo artha thayo. (te bIjo prakAra A pramANe) 'vatuLa' eTale nAmapiMDa, sthApanApiMDa, dravyapiMDa ane bhAvapiMDane viSe 'yovimona' yoga ane vibhAgano saMbhava hovAthI piMDa evo vyapadeza (kahevuM) nizcaye ghaTe che te A pramANeH - nAma ane nAmavALAno abheda upacAra hovAthI (e baMne eka ja hovAthI) nAmano je piMDa te nAmapiMDa, athavA nAmavaDe je piMDa evI vyutpatti hovAthI te nAmapiMDa, puruSAdika ja kahevAya che. kema ke hasta, pAda vagere avayavo vaDe sahita (ja puruSAdika gaNAtA) evA paNa teno khaDagAdika vaDe vibhAga karI zakAya che tethI 'yoga hoye sate vibhAga che' e vAta nakkI thaI athavA to prathama garbhamAM mAMsapezIrUpa hato tyAre tene hastAdika avayavono vibhAga (viyoga) hato ane pachI anukrame te hastAdikanI sAthe saMyoga thayo tethI vibhAga hoye sate yoga thayo, tethI tenuM piMDarUpapaNuM kahevAya che. tathA traNa akSa (koDI) vagere rUpa sthApanApiMDane viSe pahelAM vibhAga sate pachI saMyoga thAya che. athavA pahelA saMyoga sate pachI vibhAga thAya che tethI tenuM piMDapaNuM kahevAya che tathA goLa-bhAta vagere rUpa dravyapiMDane viSe paNa vibhAgapUrvaka saMyoga athavA saMyogapUrvaka vibhAga suprasiddha che. tethI tenuM pAramArthika piMDapaNuM kahevAya che. tathA bhAvapiMDane viSe paNa bhAva ane bhAvavALAne koIka prakAre abheda hovAthI sAdhu vagere ja mUrtimAna-zarIravALo grahaNa karAya che. temAM nAmapiMDanI jema saMyoga ane vibhAga tAttvika che, tethI (tenuM paNa) pAramArthika piMDapaNuM kahevAya che. paraMtu upara kahelI nIti pramANe kSetra ane kALanA saMyoga ane vibhAga thaI zakatA nathI tethI temAM piMDa zabdanI pravRtti thatI nathI. te kAraNathI je nAmAdika piMDamAM ja te te utpanna thaelA kSetra nivAsAdika paryAyanI vivakSA (51
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ para) te zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda , karIne kSetrapiMDa ane kALapiMDa zabda vaDe vyapadeza karAya che. kahevAmAM Ave che) te bAbata mULamAM kahyuM che ke "vasu gadidaM tu' ityAdi 'dayoH kSetra ane kALane viSe "yatra' je vasati Adine viSe athavA jyAre prathama porasI Adine viSe je nAmAdirUpa piMDa varNavAya che. athavA to je ghara ke rasoDA vagerene viSe "fic:' guDapiMDAdika ke modaka Adi piMDa karavAmAM Ave che athavA jayAre eTale pahelA pahora vagerene viSe taiyAra karAya che, te varNana karAto nAmAdika piMDa athavA taiyAra karAto guDIdanAdikapiMDa, te kSetra ane te kALanI apekSAe kSetrapiMDa ane kALapiMDa kahevAmAM Ave che. jemake amuka vasati Adi kSetrapiMDa ane prathama pauruSIpiMDa vagere pa8. kSetrapiMDa ane kALapiMDa kahyA. have bhAvapiMDane kahevAnI icchAthI kahe che : mU.0- duviho u bhAvapiMDo, pasatthao ceva appasattho ya // eesiM doNhaMpi ya, patteya paruvaNaM vocchaM // 59 // mUlArtha : prazasta ane aprazasta ema be prakArano bhAvapiDa che, te baMnenI, pratyekanI (darekanI) prarUpaNAne huM kahIza. //pA. TIkArthaH dvividhaH be prakArano bhAvapiDa che. te A pramANe prazasta ane aprazastaH tethI e baMne piMDamAMnI paNa pratyekanI (darekanI) "prapa' banne prakAranA bhAvapiMDo, je gAthAnI paddhati vaDe "prarUpAya che te prarUpaNA" te prarUpaNA (gAthAsamUha) ne huM kahIza palA pratijJA karelI vAtano ja cAra gAthA vaDe nirvAha kare che ? mU.0- egavihAi dasaviho, pasatthao ceva appasattho ya // "saMjama vijjAcaraNe, renANAditigaM ca tiviho u // 60 // "nANaM daMsaNa tava saMjamo ya, 'vaya paMca chacca jANejjA // "piMDesaNa pANesaNa, uggahapaDimA ya piMDammi // 61 // "pavayaNamAyA 'navabaMbha-guttIo tahaya "samaNadhammo ya // esa pasattho piMDo, bhaNio kammaTTamahaNehiM // 2 // appasattho ya asaMjama, 'annANaM aviraI ya micchattaM // johA "vAsavAyA, ume pAtta deg3mAM ya dvArA mUlArtha: prazasta ane aprazasta bhAvapiMDa eka prakArano yAvata daza prakArano che. temAM 1. saMyama, 2. jJAna-cAritra, 3. jJAna-darzana ane cAritra ema traNa prakAre, 4. jJAna-darzana-tapa ane
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ |ekekanA 10-10 bhedo ane tenI vyAkhyA ! (53 saMyama, 5. pAMca mahAvrata, 6. pAMca mahAvratanI sAthe rAtribhojana viramaNa, 7. piMDane vize sAta piDeSaNA, sAta pAnaiSaNA ane sAta avagraha pratimA jANavI, 8. ATha pravacanamAtA, 9. nava brahmacarya gupti tathA 10 daza prakArano zramaNa dharma, A prazasta (bhAva) piMDa aSTa karmane mathana karanAre (tIrthakara) kahyo che. (60-61-62) aprazastabhAvapiMDa A pramANe :- asaMyama 1, ajJAna ane avirati 2, ajJAna, avirata ane mithyAtva 3, krodhAdika 4, Azrava 5, zakAya 6, satakarma 7, aSTakarma 8, nava brahmacarya aguti 9 tathA daza prakArano adharma. 10 li63 TIkArtha: prazasta ane aprazasta bhAvapiDa pratyeka vidha:' daza prakArano che. kevA svarUpavALo ? te kahe che : " vidhavila ekavidha, dvividha, trividha, caturvidha yAvata dazavidha : temAM prathama udezanA anukramanA pramANapaNAne anusaravAthI prazasta bhAvapiMDa daseya prakArano kahe che: "nakhetyAti' temAM eka prakArano prazasta bhAvapiMDa saMyama che. ahIM jJAnadarzana vinA saMyama hotuM nathI. kemake 'pUrvadayatA: punaruttaratA mavati siddhiH' (vaLI uttarano (saMyamano) lAbha thaye sate pahelAM beno (jJAnadarzanano). lAbha siddha thAya che. e vacananuM pramANapaNuM che. tethI jJAna ane darzana saMyamane viSe ja aMtarbhata kahevAne icchukyA che, tethI karIne eka saMyama ja bhAvapiMDapaNe kahevAto sato bAdhA pAmato nathI. (1) be prakArano piMDa 'vidyAvaLe' vidyA eTale jJAna ane caraNa eTale kriyA. ahIM samyagadarzanane jJAnamAM ja aMtarbhata vivalita karyuM che-kahevAne icchavuM che, tethI tene juduM gayuM nathI. kema ke je vivakSA (kahevAnI icchA) che te vaktAne AdhIna che ane vaktA to kadApi saMkSepa karIne kahevAne icchatA satA te te pratyAsattine (samIpapaNAne athavA saMbaMdhane) AzrayIne tenA tenA aMtarbhAve (samAvezapaNAe) karIne kahe che, ane vaLI kadAcit vizeSa jJAna utpanna karavAne mATe vistArathI kahevAne icchatA satA sarvane vivecanapaNAe karIne juduM juduM paNa ) kahe che. tethI kadAcit jJAnAdika traNe saMyama che ema pratipAdana kare che (kahe che), kadAcit jJAna ane kriyA ema kahe che, ane kadAcit sAkSAt paripUrNa paNa kahe che. jemake jJAnAdika traNa tethI karIne tema kahevAmAM kAMI paNa doSa nathI (2). vaLI traNa prakArano piMDa 'jJAnAvitri jJAna, darzana ane cAritra (3). cAra prakArano piMDa. jJAna-darzana-cAritra-tapa (4). pAMca prakArano piMDa prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna ane parigrahanI nivRtti svarUpavALA pAMca mahAvrato. ahIM paNa jJAna ane darzana(nI) aMtarbhata vivakSA karela che, tethI tene judA gaNyA nathI, tathA rAtribhojananuM viramaNa paNa A pAMcane viSe yathAyoga (saMbaMdha pramANe) aMtabhUta kahevAne icchavuM che. tethI pAMca prakArapaNAne vyAghAta-bAdhA AvatI nathI. e ja pramANe AgaLa upara paNa yathAyoga aMtarbhAvanI bhAvanA bhAvavI (5). cha prakArano bhAvapiMDa chaH vrato jANavA. temAM prANAtipAtanuM viramaNa vagere pUrve kahelA pAMca vrato ja jANavA, ane chaThuM to rAtribhojana viramaNa nAmanuM vrata jANavuM (6). tathA sAta prakAranA piMDamAM
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54) || zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda | sAta piDeSaNA sAta pAnaiSaNA ane sAta *avagraha pratimA che. temAM piSaNA ane pAraiSaNA saMsRSTAdika sAta che, te A pramANe "saMsadRma saTTA, 39 tada apaphlevaDA jevA sAdiyA pafhayA, skRdhaH ya samaya InzA' (asaMsRSTA, saMsRSTA, udghatA tathA alpalepA, avagRhitA, pragRhitA ane sAtamI ujhiyama) avagrahapratimA eTale vasati saMbaMdhi vizeSa prakAranA niyamo (7) tathA je ATha prakArano piMDa te ATha pravacanamAtA jANavI. te pAMca samiti ane traNa gupti maLIne ATha che. (8) tathA je nava prakArano piMDa te nava brahmacaryagupti jANavI. tenuM svarUpa A pramANe che. 'vAdi haridriya sukuMtara pulvItiya paNa I mamAyAdAra vimULa 2 nava vaMmaputtIno ' vasatI *sAta avagraha pratimA A pramANe - je grahaNa karAya te avagraha (upAzraya) kahevAya che. tenI je pratimA eTale abhigraha (niyama) te avagraha pratimA kahevAya che. temAM AvA prakArano upAzraya mAre grahaNa karavo, te sivAya bIjA prakArano grahaNa na karavo, ema prathamathI ja vicArIne - citavIne tevA ja pratizrayane mAgIne grahaNa karanArane pahelI pratimA (1), tathA jene Avo abhigraha hoya ke - huM bIjAone mATe avagrahaupAzrayane grahaNa karIza, ane bIjAoe grahaNa karelA avagrahamAM huM rahIza, e bIjI pratimA temAM pahelI sAmAnya che (sarva koI sAdhu mATenI che.) ane A bIjI pratimA to gacchamAM rahelA sAMbhogika ane ughuktavihArI sAdhuone hoya che. kema ke teo anyonyane-ekabIjAne mATe mAgI zake che. (2) huM bIjAne mATe avagrahanI yAcanA karIza ane bIjAe te grahaNa kare che to temAM huM nahi rahuM, A pratimA ahAnaMdika (yathAlaMdika) sAdhuone hoya che. kAraNa ke-teo AcArya pAsethI avazeSa rahelA sUtrane (bhaNavAne) IcchatA satA AcAryane mATe te (upAzraya)nI yAcanA kare che. (3) huM bIjAne mATe avagrahanI yAcanA nahi karuM, paNa bIjAe grahaNa karelA avagrahamAM to huM rahIza. A pratimA gacchane viSe ja ughuktavihArI ane jinakalpAdikane mATe parikatulanAne karatA evA sAdhune hoya che. (4) huM potAne mATe avagrahanI yAcanA karIza, bIjAne mATe nahi karuM. A pratimA jinakalpikane hoya che. (5) huM jeno avagraha karIza tenAja "*i sAdaDI vagere athavA saMsmArakane grahaNa karIza. anyathA (na maLe to) "utkaTukI UbhA page besavAnA AsanavALo athavA palAMThI vALIne beThelo sato rAtrine nirgamana karIza. A pratimA jinakalpikAdikane hoya che. (6) sAtamI pratimA A ja pUrve kahI te (chaThThI) ja che, vizeSa e ke yathAsaMtRta (svAbhAvika rIte saMthArA rUpa rahela) zilA vagerene huM grahaNa karIza. bIjuM kAMI prahaNa nahi karuM. (7) ! asaMsU nAmanI eSaNA hasta ane pAtra vaDe citavavA lAyaka che, eTale ke asaMsRSTa hasta ane asaMsRSTa pAtra, eTale ke te baMne kharaDAyelA na hoya. ema kahevAnI matalaba che. A pramANe grahaNa karanAra (sAdhu) ne pahelI eSaNA hoya che. ahIM pahelI asaMsRSTA ane bIjI saMsRSTA kahevI joIe tene badale je viparyaya karyo che te gAthAnA bhaMganA bhayane lIdhe karyo che. (1) saMsRSTA nAmanI eSaNA paNa te ja be vaDe ciMtavavA lAyaka che. eTale ke saMsRSTahasta ane saMskRSTa pAtra, saMskRSTa eTale kharaDAyela evo artha thAya che. (2) uddhatA pAkasthAna (rasoDA) thakI tapelI vageremAM potAnA yoge karIne potAne mATe) je bhojananA samUhane kADhayo hoya temAMthI ja grahaNa karanArane uddhatA eSaNA kahevAya che. (3) alpalepA - ahIM alpazabda abhAva (niSedha)ne kahenAra che. tethI nirlepa (laparahita) evA (bhUjelA) caNA vagerene grahaNa karanArane nirlepA eSaNA kahevAya che. (4) avagRhItA - bhojana samaye bhojana karanArane mATe zarAvAdika vaDe je (bhojana) AryuM hoya
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ || ekekanA 10-10 bhedo ane tenI vyAkhyA | (55 (strI-pazu-paMDaka rahita) 1. strI saMbaMdhI athavA strI sAthe kathA 2. niSadyA-strInI sAthe eka Asane besavuM athavA strInA UDyA pachI be ghaDI sudhImAM te sthAne besavuM 3, iMdriya-strInA aMgopAMga jovA 4, kuMDUmaMtara-bhIMtane AMtare rahI strInI vAta sAMbhaLavI pa, pUrvakrIDita -strInI sAthe pUrve krIDA karI hoya te saMbhAravI 6, praNIta-ghI, dUdha vagere rasavALuM bhojana karavuM 7, atimAtrAhAra-adhika pramANavALo AhAra karavo. 8. tathA vibhUSaNa-zarIrane snAna-vastra-alaMkArAdi vaDe zobhita karavuM. 9. A nava brahmagutio che. arthAt A navA viSayo brahmacaryano nAza paNa karanAra hovAnA saMbhavathI tyAga karavA lAyaka che.) 9. 'tathA ' e zabda samuccaya arthamAM che, eTale tathA vaLI daza prakArano piMDa, te daza prakArano zramaNadharma che te A pramANe 'vaMtI ya nava maLava, muttI tava saMgane ya vadhaLe. savaM soyaM va vaM naphadho phA' (zAMti, mAdeva, Arjava, mukti (nilabhatA), tapa, saMyama, satya, zauca, akiMcanapaNuM ane brahmacarya A daza prakArano yatidharma jANavo.) 10. A pramANe jaNAvela prazasta bhAvapiMDano upasaMhAra (samApti) kahe che. "' ityAdi. A daze prakArano bhAvapiMDa ATha karmanuM maMthana karanArA tIrthakaroe kahyo che. A kahevAthI graMthakAre "huM kAMI kaheto nathI, e prakAre potAnI buddhino tyAga kahyo. (60-61-62) have daza prakAranA aprazasta bhAvapiMDane paNa anukrame kahe che. "parastho ya' ityAdi vaLI aprazasta je eka prakAre bhAvapiMDa te "saMyama:' viratino abhAva jANavo. ahIM ajJAna, mithyAtva vagere sarve paNa aMtarbhata che ema vicakSA karAya che, tethI kAMI paNa doSa nathI (1) ajJAna ane avirati e be prakArano aprapazasta bhAvapiMDa che. ahIM je va zabda lakhyo che teno mithyAtva zabdanI pachI saMbaMdha karavo. ahIM mithyAtva, kASAya vagere sarve paNa A bemAM ja aMtarbhata thAya che ema vicakSA karI che, tethI be prakArapaNAno vighAta thato nathI. e ja pramANe AgaLa paNa aMtarbhAvanI bhAvanA bhAvavI. (2) mithyAtva tathA zabdathI ajJAna ane avirati e traNa prakAre bhAvapiMDa che. (3) krodhAdika cAra-krodha, mAna, mAyA, lobha. e cAra prakAre bhAvapiMDa che. (4) prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna ane parigraha e pAMca AzravanA dvArA te pAMca prakAre bhAvapiMDa che. (5) "purvidhaH' che prakArano. 'vajaya' tti kAyano vadha eTale pRthvIkAyAdikano je vinAza, te cha prakArano bhAvapiMDa che. (6) tathA 'savidha sAta prakArano bhAvapiMDa 'fNa' karmanA viSayavALo jANavo. ahIM bhAvapiMDano temAMthI ja grahaNa karanArane avagRhItA eSaNA hoya che. (5) pragRhItA - bhojana samaye bhojana karanArane ApavA ujamALa thayelAe athavA bhojana karanArAe potAnA hAtha vagere vaDe je grahaNa karyuM hoya tene grahaNa karanAra (anya) ne pragRhItA eSaNA hoya che. (6) ujijhatadharmA - je bhojanasamUha, tyAga karavA lAyaka hoya ane tene bIjA dvipadAdika (manuSpAdika) icchatA na hoya tevA tatva-parityAgane lAyaka athavA tyAga karela bhojanasamUhane grahaNa karanArane ujjitadhAma eSaNA hoya che. (7) pAraiSaNA paNa e ja pramANe jANavI. vizeSa e ke cothI eSaNAmAM AyAma (osAmaNa) ane sauvIra (kAMjI) vagere nirlepa jANavuM. II
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa6) zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda . adhikAra hovAthI karma zabda vaDe karIne karmabaMdhanA kAraNabhUta adhyavasAyo grahaNa karavA. tethI karIne AyuSyane choDIne bAkInA sAta karmabaMdhanA kAraNabhUta kaSAya saMbaMdhI ke akaSAya saMbaMdhI pariNAma vizeSo (jJAnAvaraNAdika) jAtibhedanI apekSAe sAta prakArano che, te aprazasta bhAvapiMDa che (7) tathA ATha prakArano bhAvapiMDa paNa karmanA viSayavALo che temAM paNa AvI bhAvanA karavI. (AyuSyasahita) ATha karmabaMdhanA kAraNabhUta kaSAya saMbaMdhI pariNAma vizeSo (jJAnAvaraNIyAdika) jAtibhedanI apekSAe ATha prakAranA che, te ATha prakArano apazasta bhAvapiMDa jANavo. (8) tathA 'ttima' tti nava brahmacaryaguptinA pratipakSabhUta nava abrahmagupti (te nava prakArano aprazasta bhAvapiMDa che) (9) tathA "adharma:' daza prakAranA zramaNa) dharmano pratipakSIbhUta je adharma te daza prakArano aprazasta bhAvapiMDa jANavo. (10) 63. have prazasta ane aprazasta bhAvapiMDanuM lakSaNa kahe che : mU.0- bajjhai ya jeNa kammaM, so savvo hoi appasattho u // muccai ya jeNa so uNa, pasatthao navari vinneo // 64 // mUlArtha je bhAvapiMDa vaDe karma baMdhAya che, te sarva aprazasta hoya che, vaLI je vaDe karmathakI mUkAya che, te prazasta bhAvapiMDa jANavo. 64. TIkArtha ahIM ekavidha vagere bhedothI pravartatA evA je bhAvapiMDa vaDe '' jJAnAvaraNIyAdika karma baMdhAya che, ahIM 'va' zabda lakhyo che te nahi kahelA padArthanA samuccayane mATe che tethI te 'va' zabda) dIrgha sthitivALu, dIrgha saMsAranA anubaMdhavALuM ane vipAkamAM kaTuka (kaDavuM) evuM karma jenA vaDe baMdhAya che ema samuccaya kare che. te sarva paNa aprazasta bhAvapiMDa jANavo. vaLI ekavidha vagerethI pravartatA evA je (bheda) vaDe karmathakI dhIme dhIme athavA sarvathA mukta thavAya che, te prazasta bhAvapiMDa jANavo. 64ll ahIM koI zaMkA kare ke - "ghaNAnuM eka ThekANe maLavuM te piMDa' ema kahevAya che, kema ke 'fiDane fiTa' (je maLavuM te piMDa kahevAya) evI tenI vyutpatti thAya che mATe ane saMyama vagere bhAvo jyAre pravarte che tyAre te eka saMkhyAvALA ja hoya che. kema ke eka samaye eka ja adhyavasAyanuM hovApaNuM che. tethI karIne te (bhAvo)nuM piMDapaNuM kema kahevAya ? A zaMkAno uttara Ape che - ma.0- daMsaNanANacarittANa, pajjavA jeu jattiyA vAvi // so so hoi tayakkho, pajjavapeyAlaNA piMDo // 65 // mUlArtha darzana, jJAna ane cAritranA je ane jeTalA paryAyo hoya che, te te te vakhate te te nAmano ja paryAya, te) paryAyanuM pramANa karavA vaDe karIne piMDa kahevAya che ll6pI.
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ che dvividha bhAvapiMDanuM lakSaNa che (57 TIkArtha : ahIM cAritra zabdanA grahaNa karavAthI tapa vagere paNa grahaNa karAya che. kemake - te (tapa) paNa viratinA pariNAmarUpa hovAthI cAritrano ja bheda che. tethI karIne darzana, jJAna ane cAritra e darekanA je je "ryavA:' avibhAga paricchedarUpa paryAyo jyAre jyAre pArvato' jeTalA (jeTalI saMkhyAvALA) hoya che, te te tyAre tyAre te te nAmavALo eTale darzana nAmavALo, jJAna nAmavALo ane cAritra nAmavALo 'rthavaveyAtanApivg:' paryAyanuM pramANa karavA vaDe karIne piMDa eTale ke-paryAyanA samUhanI vivakSAe karIne piMDa hoya che. Ano bhAvArtha A pramANe che - ahIM jyAre kevaLa eka saMyama ja mukhyapaNe vivakSA karAya che, paNa satA (vidyamAna) evA paNa jJAna ane darzananI vivakSA karAtI nathI, kemake te be vinA saMyama hoI zake nahi tethI te baMnenA aMtarbhAvanI temAM ja (saMyamamAM ja) vivekSA hoya che, tyAre te saMyamanA avibhAga pariccheda nAmanA je paryAyo che, te (paryAyo) samudAyapaNe eka ThekANe piMDarUpa thaIne rahe che. kemake tAdAbhya (tanmayapaNArUpa) saMbaMdhe karIne paraspara baMdhAyelA che mATe tethI karIne saMyamanA paryAyonA samUhanI apekSAe A piMDa che ema ekavidha bhAvapiMDapaNe kahevAto saMyama virodha pAmato nathI. paraMtu jayAre te ja saMyamarUpa adhyavasAyane viSe jJAnanI virakSA ane kriyA cAritra)nI vivaphA judI karavAmAM Ave, jemake - vastuno yathArtha paricchedarUpa je aMza te jJAna ane prANAtipAtAdikanI viratirUpa je pariNAmavizeSa te kriyA, e pramANe judI vivakSA karavAmAM Ave, tyAre jJAnanA avibhAga paricchedarUpa je paryAyo te paraspara tAdAbhya saMbaMdhe karIne rahelA che. tethI te jJAnapiMDa kahevAya che. ane kriyAnA avibhAga paricchedarUpa je paryAyo te kriyApiMDa kahevAya che. tethI jJAna ane kriyA nAmano bhAvapiMDa, be prakArano kahevAmAM virodha pAmato nathI. vaLI jayAre te ja saMyamarUpa adhyavasAyane viSe jJAnanI vivakSA, darzananI vivakSA ane cAritranI vivakSA judI karAya che, jemake - vastuno yathArtha paricchedarUpa je aMza te jJAna che, te ja vastunuM jJAna karAte sate karatI vakhate) "jinezvaroe A pramANe kahyuM che tethI A te ja pramANe che. ema aMgIkAra karavAnuM kAraNarUpa - rUcirUpa je AtmAno pariNAma vizeSa te darzana che, ane prANAtipAtAdikanI viratirUpa je pariNAma vizeSa te cAritra che. ema judI vivA karAya che tyAre jJAnanA avibhAga paricchedarUpa je paryAyo te samudAyane pAmyA satA jJAnapiMDa kahevAya che, je darzananA paryAyo te darzanapiMDa ane je cAritranA paryAyo te cAritrapiMDa kahevAya che. ema traNa prakArano jJAna, darzana ane cAritra nAmano bhAvapiMDa ghaTe che. vaLI jyAre tamarUpa pariNAma hoya che ane cAritrathI judo vivAya che, tyAre traNa piMDa pUrve kahelA ane cotho tapapiDa ema cAra prakArano bhAvapiMDa thAya che. vaLI jyAre kevaLa pAMca mahAvratonI ja vivakSA karAya che ane jJAnadarzana tathA tapa te mahAvratomAM ja aMtarbhata thAya che, tyAre prANAtipAtanI viratinA pariNAmanA je avibhAga paricchedarUpa paryAyo che te paraspara ekaThA thavAthI prANAtipAtaviratipiMDa kahevAya che. ane mRSAvAdaviratipariNAmanA je paryAyo che te mRSAvAdaviratipiMDa kahevAya che. e ja pramANe
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58) || zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda , thAvat parigrahavirati pariNAmanA je paryAyo che te parigrahaviratipiMDa kahevAya che, ema pAMca prakArano bhAvapiMDa ghaTe che. e ja pramANe bAkInA piMDone viSeno paNa piMDapaNAnI bhAvanA bhAvavI. e ja pramANe aprazasta bhAvapiMDane viSe paNa bhAvanA bhAvavI. dipA A pramANe 'fpaMDane fpaM' je ekaThuM karavuM te piMDa e pramANe bhAvanA viSayavALI vyutpattine AzrayIne saMyamAdikanuM piMDapaNuM kahyuM. athavA bhAvapiMDanA vicAramAM kartAnA sAdhanavALo (kartariprayogavALo) vivakSA karAya che, jemake karmanI sAthe AtmAne mizrita kare te' piMDa kahevAya che. pachI bhAva evo je piMDa te bhAvapiMDa kahevAya che. e ja vAta kahe che - mU.0- kammANa jeNa bhAveNa, appage ciNai cikkANaM piMDaM / so ropha mAvapiMDo, piMDayA piMDavi nI daddA mUlArtha : (jIva) je pariNAma vaDe AtmAne viSe karmanA piMDane cIkaNAM bAMdhe che, te (bhAvapariNAma) bhAvapiMDa kahevAya che. kemake-jJAnAvaraNIyAdika karmane piDarUpa kare che dadI TIkArtha : je bhAva vaDe eTale AtmAnA pariNAmavizeSa vaDe karmanA piMDane ' faMti' paraspara anuvedha vaDe karIne gADha saMzleSa (cIkaNA) rUpe AtmAne viSe 'vinoti' ekaThA kare che, te bhAva (pariNAma) bhAvapiMDa kahevAya che. temAM hetu (kAraNa) kahe che - je kAraNa mATe 'fpaMdana' jenA vaDe AtmA potAnI sAthe piMDarUpa karAya te "piDa' eTale karma je jJAnAvaraNIyAdika, tene 'fiDati' AtmAnI sAthe saMbaddha kare te bhAva, tethI karIne te "bhAvapiMDa" ema kahevAya che. ahIM prazasta ane aprazastanI bhAvanA A pramANe karavI : je bhAva (pariNAma) vaDe AtmAne viSe zubhakarma ekaThAM karAya che - baMdhAya che, te prazasta bhAvapiDa, ane je bhAva vaDe azubha karma baMdhAya che te aprazasta bhAvapiMDa kahevAya che. dudI. A pramANe bhAvapiMDa kahyo. te kahevAthI nAmAdika chae piMDa kahyA.have A cha prakAranA piMDane viSe je piMDa vaDe ahIM adhikAra che te (piMDa) ne kahevAne icchatA satA kahe che : mU.0- davve accitteNaM, bhAvaMmi pasatthaeNihaM pagayaM / uccAriyatthasarisA, sIsamaivikovaNahAe // 7 // mUlArtha ahIM dravyapiMDane viSe acitta piMDa vaDe ane bhAvapiMDane viSe prazasta bhAvapiMDa vaDe prakRta (prayojana) che. bAkInA kahelA arthane sadeza evA nAmAdikapiMDo ziSyanI matino vistAra karavA mATe kahyA che. 67ii TIkArtha: "TTa A piMDaniryuktine viSe dravye' dravyapiMDanA viSayamAM 'vijona' acitta dravyapiDe karIne ane "mAve' bhAvapiMDanA viSayamAM "prazastana' prazasta bhAvapiDe karIne 'prata' prayojana che.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ + AhArapiMDano adhikAra che (pa9 zaMkAH jo ema che to bAkInA piMDo zA mATe kahyAM ? uttaraH 'gvAgi' ityAdi bAkInA nAmAdika piMDo '3nvaratArthazA' sArthaka evA piDazabda vaDe uccArita eTale pratipAdana karelo (kahelo) je artha tene sadeza eTale tene tulya che. kemake temanuM paNa piMDa e pramANe uccAra karavApaNuM che mATe. tethI karIne ziSyonI matinuM je "vipa' prakopana eTale zIdhrapaNe te te (nAmAdi) arthanA vyApakapaNAe karIne je prasaravuM (vistAra pAmavuM) tene mATe kahyA che. ahIM bhAvArtha A pramANe jANavoH jagatamAM nAmAdika paNa piMDo kahevAmAM Ave che, kemake - temAM paNa pUrve kahelA prakAre karIne piMDa zabdanI pravRtti jovAmAM Ave che. mAtra ahIM te piMDomAMthI acitta dravyapiMDe karIne ane prazasta bhAvapiMDe karIne adhikAra che. paNa aprastutapaNuM hovAthI bAkInA piMDe karIne adhikAra nathI. A prastuta) arthane chUTA chUTApaNAe karIne vistAra karIne) pratipAdana karavA mATe bAkInA nAmAdikapiDano upavAsa karyo che. (kahyo che.) II67 zaMkA mumukSu (mokSanI icchAvALA) jIvone samagra karmarUpI zRMkhalAnA baMdhanathI mukta thavA mATe prazasta bhAvapiMDanuM prayojana bhale ho. paraMtu acitta dravyapiMDanuM ahIM zuM prayojana che ? uttara : bhAvapiMDanI vRddhi thavAmAM dravyapiMDano upakhaMbha (Tako) che mATe. e ja vAta kahe che : mU.0- AhArauvahisejjA, pasatthapiMDassuvaggahaM kuNai // AhAre ahigAro aTThahiM ThANehiM so suddho // 68 // mUlArtha AhAra, upAdhi ane zavyA (A traNa piMDa) prazasta bhAvapiMDano upagraha kare che. temAM ahIM AhArapiMDano adhikAra che ane te (AhArapiMDa) ATha sthAne karIne zuddha hoya che. 68 TIkArthaH ahIM acittadravyapiMDa traNa prakArano che. te A pramANe - AhArarUpa, upadhirUpa ane zadhyArUpa. A traNe prakArano piMDa prazAstI ' jJAna, saMyama vagerarUpa prazasta bhAvapiMDane "paprama' upakhaMbha (Teko) kare che. tethI A traNe prakAranA dravyapiMDa vaDe sAdhuone prayojana che, to paNa A graMthamAM kevaLa 'sAhAre' AhArapiMDane viSe 'dhAra:' prayojana che. ane te (AhArapiMDa) udgamAdika ATha sthAne karIne zuddha evo sato je prakAre yatione gaSaNA karavA lAyaka hoya che, te prakAre kahevAmAM Avaze. 68. ahIM vizeSa karIne AhArapiMDanuM prayojana che, tenuM zuM kAraNa? ema koI zaMkA kare to te bAbata kahe che : mU.0- nivvANaM khalu kajjaM, nANAitigaM ca kAraNaM tassa // nivvANakAraNANaM, ca kAraNaM hoi AhAro // 69 //
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60) zrI piDaniryuktigraMthano anuvAda . mUlArthaH mumukSune nirvANa (mokSa) e ja kArya che, tenuM kAraNa jJAnAdika traNa che, ane te nirvANanA kAraNanuM paNa kAraNa zuddha AhAra che. 69 TIkArthaH ahIM mumukSuonuM kArya eTale kartavya nivaNa ja che. bIjuM kAMI paNa kartavya nathI. 'tu' zabda, nizcayanA arthamAM jaNAvela che. kemake bAkInAM sarva (svarga-rAjya vagere) tuccha che. have te nirvANanuM kAraNa jJAnAditrika eTale jJAna, darzana ane cAritra che. kemake " sa rjanazAnavArivALi mokSama:' samyagdarzana, jJAna ane cAritra e mokSamArga che. (tasvArtha a. 1. sU. 1) evuM vacananuM pramANapaNuM che. tethI karIne te (jJAnAditrika) avazya grahaNa karavA lAyaka che. kemake upAyanI sevA karyA vinA upeyanI prAptino asaMbhava che. tathA nirvANanA kAraNarUpa te jJAnAdikanuM kAraNa ATha sthAne karIne zuddha evo AhAra che. kemake-AhAra vinA dharmakAyanI- dharmane mATenA zarIranI sthitino asaMbhava che ane udgamAdi doSa vaDe dUSita azuddha thayelo AhAra cAritrano nAzakartA che. 69 nirvANanuM kAraNa jJAnAdika ane tenuM kAraNa AhAra che, e vAtane ja daSTAMta vaDe siddha kare che : mU.0- jaha kAraNaM tu taMtU, paDassa tesiM ca hoMti pamhAiM // nANAitigassevaM, AhAro mokkhanemassa // 70 // mUlArtha jema paTa (vastronuM kAraNa taMtu che, ane te taMtunuM kAraNa pakSma (taMtuno agra bhAgakoSa che (rU) che, tema mokSanA kAraNarUpa jJAnAdikatrikanuM kAraNa AhAra che. 7OI TIkArtha : jema paTanuM kAraNa taMtu che, ane te taMtunuM paNa kAraNa pazna - rU che. "va6' e ja prakAre jJAnAdika traNanuM " mone mamma' tti nema zabda. "kArya arthamAM rUDha hoIne dezI bhASAno che. tethI mokSa che "nema:' kArya jenuM evA jJAnAditrikanuM kAraNa AhAra hoya che. I7nA prANIonAM cittanI vRtti vicitra hovAthI ahIM koIka jJAnAdika mokSanuM kAraNa che ema aMgIkAra karatA ja nathI ! tethI karIne tenA pratye jJAnAdikanuM mokSakAraNapaNuM daSTAMtavaDe jaNAve che. mU.0- jaha kAraNamaNuvahayaM, kajjaM sAhei avikalaM niyamA // mokkhakkhamANi evaM, nANAINi u avigalAiM // 71 // mUlArtha jema nahi haNAyeluM ane paripUrNa sAmagrIvALuM kAraNa avazya kAryane sAdhe che, tema paripUrNa jJAnAdika mokSa sAdhavAmAM samartha che. I71ii. TIkArtha jema bIja vagere rUpa kAraNa manupahitam' agni vagere vaDe vinAza pAmyuM na hoya ane 'vinaM' paripUrNa sAmagrIsahita hoya to te avazya aMkurAdirUpa kAryane utpanna kare che. "vim' e ja prakAre mokSanAM) jJAnAdika (kAraNo) paNa vini ' paripUrNa ane "tuM' zabdathI vinAza
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ || piMDasamApti ane eSaNAno prAraMbha | (61 pAmelA na hoya to te avazya "okSakSamafNa' mokSarUpa kAryane sAdhanAra thAya che te A pramANe : saMsAranA nAzarUpa mokSa che, ane saMsAranuM kAraNa mithyAtva, ajJAna ane avirati che. ane tenA pratipakSarUpa jJAna Adi che, tethI jema himanA paDavAthI utpanna thayela zIta (ThaMDI) agninI sevAthI nAza pAme che tema mithyAtvAdikathI utpanna thayela karma avazya jJAnAdikanI sevAthI nAza pAme che. mokSanAM kAraNa jJAnAdika che, ane te paripUrNa hoya, temaja 'tu' zabdathI anupahita (haNAyelA) na hovAM joIe, ane cAritranuM anupahapaNuM udgamAdi doSa rahita zuddha AhAra grahaNa karavAthI thAya che, anyathA thatuM nathI. tethI (e rIte mokSanI sAdhanA mATe AhAra jarUrI hovAthI) ATha sthAno vaDe zuddha evo AhAra sAdhuoe grahaNa karavo, ema ahIM kahevAnI matabala che. tethI AhArapiMDano ahIM adhikAra che. jenA A pramANe piMDa kahyo. have eSaNA kahevI joIe. tethI piDano upasaMhAra (samApti) ane eSaNAno upakSepa (AraMbha) karavAne icchatA satA kahe che. mU.0- saMkhevapiMDiyattho, evaM piMDo mae samakkhAo // phuDaviyaDapAyaDatthaM, vocchAmi esaNaM etto // 72 // mUlArtha A pramANe saMkSepathI ekaThA maLelA arthavALo piMDa meM kahyo. have pachI sphaTa, vikaTa ane prakaTa arthavALI eSaNAne huM kahIza. //rA TIkArtha: 'pUrva pUrve kahelA prakAre karIne "saMkSepafpaMhitArtha: saMkSepa karIne eTale samAsa karIne arthAt sAmAnyapaNAe karIne "fpaMDitaH' eka ThekANe meLavyo che eTale ke mAtra tAtparyamAM sthApana karyo che artha eTale abhidheya jeno te tathArUpano piMDa meM kahyo. "ta:' have pachI "Uni' eSaNAne kahenArI gAthAnI zreNine "phuTaviTa_rAtha" phuTa eTale ke nirmaLa, paraMtu tAtparya nahi samajavAthI malina evo nahi, vikaTa eTale sUkSmamativALA jANI zake tethI durbheda (jANavo muzkela) tathA prakaTa eTale tevA prakAranA vizeSa vacananI racanAnA vizeSathakI je sukhe karIne jANI zakAya arthAt akSarArtha na karyo hoya to paNa prAyaH potAnI meLe ja jANe skurAyamAna hoya e prakAre je jANI zakAya te prakaTa kahevAya che, AvA prakArano (sphaTa, vikaTa ane prakaTa) che artha eTale abhidheya jeno evI te eSaNAne huM karIza. IIcharA temAM "vyAkhyA, tattva-bheda ane paryAyo vaDe karAya che' evuM vacana hovAthI prathama sukhethI bodha thavA mATe eSaNAnA ekArthika (eka arthavALA) paryAyone kahevAnI icchAthI kahe che - mU.0- esaNa gavesaNA maggaNA ya uggovaNA ya boddhavvA // ee u esaNAe, nAmA egaTThiyA hoti // 73 //
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 2) || zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda che mUlArthaH eSaNA, gaveSaNA, mArgaNA ane udgopanA A sarve) eSaNAnA ekArthika nAmo che ema jANavA. /I7all TIkArthaH eSaNA, gaveSaNA, mArgaNA ane uddagopanA A sarve tathA ' zabda lakhyo che tethI anveSaNA vagere eSaNAnAM ekArthika nAmo che. temAM "pu rUchIyA' (iSa dhAtu icchAnA arthamAM che tethI) "puSaM NOT' eTale icchA, gaveSaNA eTale anveSaNA. "maveSa naveSA, mANe mA , sapanuM sapanA' (e pramANe vyutpatti thAya che) II73 A pramANe ekArthika nAmone kahIne have bhedone kahevAnI icchAvALA graMthakAra kahe che : mU.0- nAmaM ThavaNA davie, bhAvaMmi ya esaNA muNeyavvA // davve bhAve ekke-kyA u tivihA muNeyavvA // 74 // mUlArtha : nAma, sthApanA dravya ane bhAvane viSe eSaNA jANavI. temAM dravya ane bhAvanA viSayavALI eka eka (dareka) eSaNA traNa traNa prakAre jANavI. I74ll TIkArtha : eSaNA cAra prakAranI che. te A pramANe - nAmeSaNA, sthApanaiSaNA tathA '' dravyanA viSayavALI eSaNA (baiSaNA) ane 'mAve' bhAvanA viSayavALI (eSaNA) temAM nAmaiSaNA eTale eSaNA evuM nAma (evA akSara) athavA eSaNA zabda artharahita koIpaNa jIva ke ajIvanuM eSaNA' evuM nAma karAya te nAma ane nAmavALAno abheda upacAra hovAthI nAmaiSaNA kahevAya che. athavA to nAma vaDe karIne eSaNA e pramANe vyutpatti karavAthI nAmaSaNA ema kahevAya che tathA sthApanaiSaNA eTale eSaNAvALA sAdhu vagerenI sthApanA. ahIM eSaNA sAdhvAdikathI judI nathI, tethI upacArathakI sAdhu vagere ja "eSaNA" ema kahevAya che, tethI sthApanArUpe karAtA te (sAdhvAdika) sthApanaiSaNA kahevAya che. kemake-je sthApana karAya te sthApanA, ane sthApanA evI ja eSaNA (ema samAsa karavAthI) te sthApanaiSaNA kahevAya che. tathA dravyeSaNA be prakAranI che :- AgamathI ane noAgamathI. temAM eSaNA zabdanA arthane jANato hoya paNa temAM upayogavALo na hoya te AgamathI dravyeSaNA kahevAya che. kemake "anupayogo dravya' (upayoga rahita je hoya te dravya) evuM vacana che mATe noAgamathI dravyaSaNA traNa prakAre che. te A pramANe jJazarIradravyeSaNA, bhavyazarIradravyeSaNA, ane jJazarIra-bhavya zarIrathI vyatirikta dravyeSaNA) temAM eSaNA zabdanA arthane jANanAra (prANI)nuM je zarIra jIvarahita thaIne siddhazilAnA taLiyA vagere paryata raheluM hoya, te bhUtakAlIna bhAvapaNAe karIne (bhUtakALe jANanAra hatuM te paNAe karIne) jJazarIra baiSaNA kahevAya che. tathA je bALaka hamaNAM eSaNA zabdanA arthane jANato nathI, paNa AgaLa upara vRddhi pAmatA te ja zarIranI uMcAI vaDe jANaze. te bhaviSyakAlIna bhAvanuM kAraNa hovAthI bhavya zarIra dravyeSaNA kahevAya che. tathA jJazarIra ane bhavya zarIrathI vyatirikta (judI) dravyeSaNA to sacittAdika dravyanA viSayavALI che.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / eSaNAparyAyo ane tenA bhedo (63 tathA bhAvaiSaNA paNa be prakAranI che. AgamathI ane noAgamathI. temAM eSaNA zabdanA arthano jANakAra hoya ane temAM upayogavALo je hoya te AgamathI bhAvaiSaNA kahevAya che. kemake '3vayono mAnikSepa' (upayoga e bhAvanikSepa che) evuM vacana che. noAgamathI gaveSaNaiSaNA vagere bhedathI traNa prakAre che. temAM nAmaiSaNA (AkhI), sthApanaiSaNA (AkhI), AgamathI dravyeSaNA (AkhI) ane noAgamathI jJazarIra-bhavyazarIrarUpa dravyeSaNA tathA bhAvaiSaNA to AgamathI, ATalI eSaNA sujJAta (sArI rIte jANela) hovAthI tene choDIne bAkInI (noAgamathI jJazarIra bhavyazarIra vyatirikta evI eka) dravyeSaNA ane (noAgamathI) bhAvaiSaNAnI vyAkhyA karavAne icchatA satA A pramaAme (gAthA uttarArdha) kahe che. 'dve' ityAdi 'vye' eTale dravyanA viSayavALI ane 'bhAve' eTale bhAvanA viSayavALI te ekeka eTale dareka trividhA' eTale traNa prakAranI jANavI. temAM dravyanA viSayavALI (jJazarIra bhavyazarIra vyatirikta eSaNA) sacittAdika bhedathakI traNa prakAranI che, te A pramANe sacitta dravyanA viSayavALI, acitta dravyanA viSayavALI ane mizradravyanA viSayavALI tathA bhAvanA viSayavALI (eSaNA) paNa gaveSaNAdika bheda thakI traNa prakAre che. te A pramANe : gaveSaNaiSamA, grahaNaiSaNA ane grAsaiSaNA. / / 74 // temAM sacitta dravyanA viSayavALI dravyeSaNA paNa traNa prakAranI che. te A pramANe- dvipadanA viSayavALI catuSpadanA viSayavALI ane apadanA viSayavALI. temAM prathama dvipada dravyanA viSayavALI eSaNAne kahe che : mU. 0 - jammaM esai ego, suyassa anno tamesae nahaM // sattuM esai anno, paeNa anno ya se maccuM // 75 // mUlArtha : koIka (manuSya) putranA janmane icche che, bIjo koIka nAsI gayelA te putrane zodhe che, bIjo koIka pagalAMe karIne zatrune zodhe che, ane bIjo koIka te zatrunA mRtyune kahevAne icche che / / 75 TIkArtha : ahIM jo ke pUrve eSaNA vagere cAre nAma eka arthavALA karyAM che, topaNa teno koIka prakAre arthano bheda paNa che. te A pramANe - eSaNA eTale mAtra icchA ja kahevAya che, ane te (icchA) gaveSaNAdikamAM paNa hoya che. tethI karIne ja gaveSaNAdikane eSaNAnA paryAyo kahyA che. paraMtu gaveSaNAdikano to paraspara paNa arthano bheda niyata che te A pramANe : gaveSaNa eTale nahi prApta thatA padArthanI cotaraphathI paribhAvanA (vicAraNA) karI. mArgaNA eTale nipuNa buddhivaDe zodhavuM. ane te udgopana eTale kahevAne icchelA padArthane lokamAM prakAza karavAnI icchA. (A pramANe arthamAM bheda hoya che) tethI karIne A (eSaNAdika) nA anukame udAharaNo kahe che. '' jenuM nAma batAvyuM nathI evo koIpaNa devadattAdika saMtati vagerene mATe putranA janmane = utpattine Education International
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64) zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda puSa' icche che. A eSaNAnuM udAharaNa kahyuM. vaLI bIjo koI yajJadattAdika kyAMika nAsI gayelA putrane 'te' gaveSaNA kare che - zodhe che. A gaSaNAnuM udAharaNa kahyuM. vaLI bIjo koI viSNumitrAdika na' padane anusAre eTale ghaNI dhULavALI pRthvI para paDelAM paganAM pratibiMbanA anusare zatrune 'Ute zodhe che. A mArgaNAnuM udAharaNa kahyuM. vaLI bIjo koI te zatrunA mRtyune eTale maraNane te' udgopana kare che eTale sarvajananI samakSa tenuM maraNa kahevAne icche che. A udgopananuM udAharaNa kahyuM. ll75|| A pramANe sacittadvipadadravyanA viSayavALI eSaNA kahI have sacitta catuSpada ane apadanA viSayavALI mizranA viSayavALI ane acittanA viSayavALI eSaNAne kahe che :mU.0- emeva sesaesuvi, cauppayApayaacittamIsesu // jA jattha jujjae esaNA u taM tattha joejjA // 76 // mUlArtha e ja pramANe bAkInA catuSpada, apada, acitta ane mizrane viSe je eSaNA je ThekANe yogya hoya, tyAM tene joDavI I76ll TIkArtha : e ja pramANe eTale ke - jema dvipadane viSe tema "zepa' dvipadathI rahita (bAkInA) evA catuSpada, aDada, acitta ane mizrane viSe eTale gAya vagere catuSpada, bIjapUraka (bIjo) vagere apada, dram (rUpiyA) vagere acittaka ane kaDA, bAjubaMdha vagere alaMkAra vaDe vibhUSita putra vagere mizradravyane viSe jayAM je eSaNA eTale icchA, gaveSaNA mArgaNA vagere rUpa eSaNA "mukhyate' ghaTatI hoya te (eSaNA) ne te ThekANe pUrve kahelI gAthA anusAre joDavI. jemake - koIka manuSya dUdha khAvA mATe gAyane icche che, koIka koIka sthAne nAsI gayelI te ja gAyane zodhe che, vaLI bIjo koika coro vaDe haraNa karAtI te ja gAyane gAya vagerenAM pagalAnAM pratibiMbane anusAra zodhe che. vaLI bIjo koI potAnuM zUravIrapaNuM pragaTa karavA mATe lokonI samakSa vAghane prANarahita karavA icche che. e ja pramANe (bijoru Adi) apAdAdikane viSe paNa bhAvanA karavI. I76ll. dravya eSaNA kahI. have traNa prakAranI bhAva eSaNA kahevAI icchAthI kahe che : ma.0- bhAvesaNA u tivihA, gavesagahaNesaNA u boddhavvA // gAsesaNA u kamaso, pannattA vIyarAgehiM // 77 // mUlArthaH gaveSaNA, praharaiSaNA ane grAmaiSaNA ema anukrame traNa prakAranI bhAvaiSaNA vItarAge kahI che, jANavI. (7ii.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ (65 | | nAmAdi cAra prakAranI gaveSaNA | TIkArtha : "bhava:' jJAnAdikarUpa pariNAma vizeSa, tenA viSayavALI je eSaNA te bhAvaiSaNA kahevAya che. arthAt je prakAre jJAna, darzana ane cAritrano eka dezathakI athavA samUlaghAta (sarvathakI) ghAta na thAya, tema piMDAdikanI eSaNA karavI e bhAvArtha che. te (bhAvaiSaNA) paNa 'tridhA' traNa prakAre 'maza:' anukrame vItarAga prabhue kahI che. kevA anukrame kahI che? te kahe che - "ze' ityAdi, pahelI gaveSaauSaNA tyAra pachI praharaiSaNA ane tyAra pachI prAraiSaNA II7LA. zA mATe A pramANe gaveSaNAdikano anukrama kahyo? te upara kahe che :mU.0- agaviTThassa u gahaNaM, na hoi na ya agahiyassa pribhogo| esaNatigassa esA, nAyavvA ANupuvvI u // 8 // mUlArthaH gaveSaNA nahi karelA piMDAdikanuM grahaNa hoI zake nahi, ane grahaNa nahi karelAno paribhoga hoI zake nahi. tethI traNa eSaNAnI A AnupUrvI (anukrama) jANavI. II78. TIkArtha ahIM 'Sitazya' gaveSaNA nahi karelA eTale paribhAvita (zodhana) nahi karelA piMDAdikanuM grahaNa thaI zakatuM nathI tathA nahi grahaNa karelAno paribhoga thaI zakato nathI. tethI 'SA' A pUrve kahela 'mAnupUrvI anukrama jANavo. l78 have gaveSaNAnA nAmAdika bhedone kahe che: mU.0- nAmaM ThavaNA davie, bhAvaMmi gavesaNA muNeyavvA / davvaMmi kuraMgagayA, uggamauppAyaNA bhAve // 79 // mUlArtha: nAma, sthApanA, dravya ane bhAvane viSe (viSayavALI) gaveSaNA jANavI. temAM dravyane viSe mRga ane hastI jANavA, tathA bhAvane vize uddagama ane utpAdanA jANavI. II79 TIkArtha : "rAti' nAmagaveSaNA tathA sthApanAgaveSaNA, e be eSaNAnI jema vistAra sahita potAnI meLe ja jANI levI. tathA 'tre' dravyaviSayavALI ane "mAve' bhAvaviSayavALI (kahe che) temAM dravyaviSayavALI gaveSaNA Agama ane noAgamanA bhedathI be prakAranI che. temAM gavezaNA zabdanA arthano je jANakAra hoya paNa temAM upayogavALo na hoya te AgamathI dravyagaveSaNA che. kema ke 'anupayogo dravya' (je upayoga rahita hoya te dravya kahevAya che.) evuM vacana che mATe. vaLI noAgamathakI dravyagaveSaNA traNa prakAre che. jJazarIra, bhavya zarIra ane tavyatirikta (te baMnethI rahita) evA bhedathakI. temAM jJazarIra ane bhavyazarIra e baMnethI vyatirikta gaveSaNA sacittAdika dravyanA viSayavALI che. temAM kuraMga ane gaja udAharaNa che, te bAbata mULa gAthAmAM kahyuM che ke vyaMma suyA -' 'Le' eTale dravyanA viSayavALI gaveSaNAne viSe "suraMga:' mRgo ane "nA.'
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66) // zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda I hAthIo dRSTAMta che. tathA 'bhAve' bhAviSayavALI gaveSaNA 'ghUma 3bAyaLatti -(sUcanAt sUtrama' sUcanA karavAthI sUtra kahevAya che, e nyAya thakI) udgama ane utpAdanA doSathI rahita evA AhAranA viSayavALI gaveSaNA che. lI upara je kahyuM ke -'mi gayA' temAM kuraMganuM dRSTAMta be gAthA vaDe kahevAne icchatA satA (niryuktikAra) kahe che : mU. 0 - jiyasattu devi cittasabha, pavisaNaM kaNagapiTThapAsaNayA // - dubbala - pucchA, kahaNaM ANA ya purisANaM // 80 // vohana sIvannisarisamoyaga - karaNaM sIvannirukkhaTThe su // sAmaLa paMcALa, pannatya-apatya-vA- 3 585 mUlArtha : jitazatru rAjA ane rANIno citrasabhAmaM praveza, tyAM kanakapuSTha (suvarNa jevI pIThavALA) mRganuM jovuM, teno dohalo thayo. te pUro na thavAthI durbaLatA, te joI rAjAnuM pUchavuM, tyAre teNInuM kahevuM, tyAre rAjAe puruSone AjJA ApI (80) teoe vanamAM jaI zrIparNIphaLanI jevA modaka karI zrIparNIvRkSanI nIce mUkyA. tyAM kuraMgo AvyA. A prazasta aprazasta upamA jANavI. 81 / / TIkArtha : baMne gAthAno artha sugama che. vizeSa e ke - Ano bhAvArtha kathAnakathI jANavo, te A pramANe : kSitipratiSThita nAmanuM nagara hatuM. temAM jitazatru rAjA hato, tenI bhAryA sudarzanA nAmanI paTTarANI hatI. te koI vakhata garbhiNI hatI tyAre rAjAnI sAthe citrasabhAmAM peThI. tyAM citramAM ALekhelA kanakapRSTa mRgone joI tenaM mAMsa khAvAno teNIne dohada thayo. dohada pUrNa nahi thavAthI khedane lIdhe teNInuM zarIra durbaLa thayu. te jAi rAjAe kheda sahita teNIne pUchyuM ke 'he priyA, tArA zarIramAM kema ati durbaLatA thaI ?' tyAre teNIe potAno dohada kahyo. te sAMbhaLI rAjAe tarata ja kanakapuSTha mRgone lAvavA mATe potAnA puruSo (nokaro)ne mokalyA. te puruSoe potAnA cittamAM vicAra karyo ke - 'A jagatamAM jene je priya ho te temAM Asakta thaI pramAdapaNAne bhajato sato sukhethI ja baMdhAya che. ane kanakapuSTha mRgone zrIparNInAM phaLo atipriya che. te phaLo A samaye hotA nathI. tethI te phaLanI jevA modako karIne zrIparNIvRkSonI nIce Dhagale DhagalA karIne tenI pAse pAsalA sthApana karIe.' A pramANe vicArIne teoe te ja pramANe karyuM. pachI te kanakapuSTha mRgo potAnA yUthapatinI sAthe svecchApUrvaka bhamatA bhamatA tyAM AvyA. te vakhate yUthanA adhipatie zrIparNIphaLanA AkAravALA Dhagale DhagalA rUpe rahelA modako joIne mRgone kahyuM ke - "he mRgo, tamane bAMdhavA mATe koI dhUtArAe A phUTa (kapaTa) karyuM che. kemake - hAlamAM zrIparNIphaLo saMbhavatA
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dRSTAMtika yojanAmAM sAmetAcAryanI kathA che (67 nathI. kadAca saMbhave to paNa Dhagale DhagalAnA AkAre to ghaTatA ja nathI. kadAca tame mAnatA ho ke - tathA prakAranA vAtA evA vAyunA saMbaMdhathI DhagaleDhagalAne AkAre A phaLo ghaTe che to te paNa ayukta che. kemake pahelAM paNa vAyu to vAtA ja hatA. paraMtu kadApi A pramANe DhagaleDhagalAne AkAre thayA ja nathI." !!80-81 tathA vaLI A vAtane ja niryuktikAra kahe che :mU.0- vipharca suiA, nayA sIvanni rIya che. purA vi vAyA vAyaMtA, na uNa puMjakapuMjakA // 82 // mUlArthaH je vakhate zrIparNIvRkSa phaLe che, te mRgone vidita ja che. pahelAM paNa vAyu vAyA hatA, paraMtu DhagaleDhagalA thayA hotA !8ro TIkArtha "je vakhate zrIparNavRkSa nIti' (dhAtuonA aneka artha hovAthI bhIti ti.') phaLe che. (te vakhata = kALa) "vita' prasiddha che. eTale ke- A mRgonA jANavAmAM che. tethI hamaNAM phaLo saMbhavatA nathI. kadAca saMbhave to paNa DhagaleDhagalAnA AkAre zI rIte rahelA hoya? jo vAyunA vazathI tame kahetA ho to pUrve paNa vAyu vAyA hatA, paraMtu phaLonA AvA DhagaleDhagalA kadApi thayA nathI. tethI ApaNane bAMdhavA mATe koIe A phUTa(kapaTa) karyuM che. tethI tame tenI pAse jazo nahi." A pramANe yUthapatie kahyuM, tyAre jeoe tenuM vacana agikAra karyuM, teo dIrgha AyuSyavALA thaI vanamAM svecchAvihArI thavApUrvaka sukhanA bhAjana thayA. paNa jeoe AhAranA laMpaTapaNAthI tenuM vacana aMgIkAra na karyuM. teo pAzabaMdhanAdika duHkhane bhogavavAvALA thayA. ahIM zrIparNIphaLanI jevA modakarUpa dravyane viSe yUthAdhipatine je sadoSapaNA ane nirdoSapaNAno vicAra thayo, te drakavyagaveSaNA jANavI. ahIM niyuktikAre "patthanAsabhya 3vanA 3' (prazasta ane aprazasta upamA) Ama kahevAthI daSTAMtika artha paNa sUcita karyo che ema jANavuM, te A pramANe yuthAdhipatine sthAne AcArya ane mRgasamUhane sthAne sAdhuo jANavA. temAM je gurunI AjJAthI AdhAkarmAdi doSavaDe dUSita thayelA AhArano tyAga karanArA che, te prazastamRga jevA jANavA : paraMtu jeo AhAranA laMpaTapaNAthI gurunI AjJA dUra karIne AdhAkarmAdino paribhoga karanArA thayA, teo aprazastamRga sarIkhA jANavA. A arthane viSe A kathAnaka jANavuM : harata nAmanuM gAma che. tyAM Agamane anusAra vihAra karatA samita nAmanA AcArya mahArAja AvyA. te gAmamAM jinadatta nAme eka zrAvaka hato. te jinAgama ane sAdhubhaktine viSe tanmaya cittavALo ane dAna devAmAM nipuNa hato. teNe ekadA sAdhune nimitte Adhakarma doSavALuM bhakta karAvyuM. A sarva vRttAMta sUrimahArAjAe koIpaNa prakAre
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68) // zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda II jANyuM. tethI temaNe tene ghera praveza karatA sAdhuone nivAryA ke - "he sAdhuo. tyAM sAdhune nimitte AhAra karelo che, tethI tame tyAM jazo nahi" A pramANe gurue kahyuM, tyAre jeoe temanuM vacana aMgIkAra karyuM, teo AdhAkarmanA paribhogathI utpanna thatA pApakarmathI baMdhAyA nahi, ane teoe gurunI AjJA paNa pALI, tethI saMyamapravRttinA zuddha ane zuddhatara bhAva pariNAmathI muktinA sukhane bhajanArA thayA. ane jeo AhAranA laMpaTapaNAthI thatA doSonI avagaNanA karI jema matsya baDiza (kAMTA) ne viSe sthApana karelA mAMsamAM pravRtta thAya che tema - AdhAkarmane viSe pravRtta thayA, teo kugatinA kAraNarUpa AdhAkarmanA paribhogathI ane gurunI AjJAnA bhaMgathI atidIrgha saMsArane bhajanArA bhogavavALA thayA ll8rA have hAthInuM daSTAMta kahe che - mU.0- hatthiggahaNaM gimhe, araha hiM bharaNaM ca sarasINaM // accudaeNa nalavaNa, ArUDhA gayakulAgamaNaM // 83 // mUlArthaH grISmaRtumAM hAthIne grahaNa karavA che, tethI moTA sarovarone araghaTTanA pANIthI bharyA. tyAM ghaNA jaLane lIdhe naLanA birunA) vana atyaMta ugyA. tethI tyAM hAthIonA samUhanuM AvavuM thayuM. l8all TIkArtha "mAre hAthIo grahaNa karavA che' ema rAjAne vicAra thayo. tethI tene grahaNa karavA mATe grISmaRtumAM paNa puruSone mokalyA. teoe araghaTTa (reMTa) vaDe moTA sarovarone bharyA. tyAre atyaMta jaLane lIdhe naLanA vano ghaNA ugyA. tyArabAda tyAM hAthInA samUhanuM AvavuM thayuM. A gAthAno akSarArtha che. teno bhAvArtha kathAnakathI jANavo. te A pramANe : AnaMda nAmanuM nagara che. tyAM ripumardana nAme rAjA hato. tene dhAriNI nAmanI bhAryA hatI. te nagaranI pAse lAkho hAthIonA samUhathI vyApta evuM vidyAcaLanuM vana che. tethI ekadA hAthInuM baLa (sainya) e mahAbaLa che, mATe mAre avazya hAthIo grahaNa karavA.' ema vicArIne rAjAe hAthIo pakaDavA mATe tatkALa puruSone preraNA (AjJA) karI. tyAre te puruSoe vicAra karyo ke - "hAthIone naLa (barU)no cAro iSTa che, paNa te hAla grISmaRtumAM saMbhavato nathI, paraMtu varSARtumAM saMbhave che. tethI hamaNAM araghaTTavaDe moTA sarovarone ApaNe bharIe. tethI naLanAM vano atyaMta ugelA thaze." A pramANe vicArI teoe te pramANe karyuM ane naLa (barU)nAM vananI pAse cotarapha pAza mADyA. evAmAM yUthAdhipati sahita hAthIno samUha bhamato bhamato tyAM Avyo. te vakhate cUMthAdhipatie te naLavanane joI hAthIone kahyuM ke - "he hAthIo, A naLavano svAbhAvika rIte ugelA nathI. paraMtu ApaNane bAMdhavA mATe koI pUrve A phUTa racanA karI che. kema ke A pramANe atyaMta ugelA naLavano ke atijaLathI bharelA moTA sarovaro varSARtumAM ja saMbhave che, paNa hAlamAM grISmaRtumAM saMbhavatA
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ // bhAvagaveSaNAne viSe ugamanA paryAyo che. (69 nathI. jo kadAca tame ema kahetA ho ke pAse rahelA vidyAcaLanA nirjharaNAnA pravAhathI A pramANe bharelA moTA sarovaro ane ghaNA UgelA naLavano thayA che, tethI A kAMI kUTaracanA nathI. AvuM tamAruM kahevuM Ayukta che. kemake anyakALa (gayelI grISmaRtuomAM) paNa jharaNAo to hatA ja, paraMtu AvI rIte koIpaNa vakhata ghaNA jaLathI bharelA moTA sarovaro nahotA." II83 A arthano ja saMgraha karanArI gAthAne niyuktikAra kahe che - mU.0- viiyameyaM gajakulANaM, jayA rohaMti nalavaNA // annayA vi jharaMti hRdA, na ya evaM bahuodagA // 84 // mUlArthaH hAthInA kuLa (samUha) A jANeluM ja che ke - jyAre naLavano atyaMta uge che, anyadA paNa draho jhare che, paraMtu A pramANe ghaNA pANIvALA sarovaro hotA nathI. II84 TIkArtha: hAthInA kuLane A jANituM ja che ke - jayAre je kALe) naLa (barU)nAM vano 'rohRti' atyaMta ugelA hoya che. arthAt varSARtu sivAya na ja hoya te hastikuLane jANItuM ja che.) tethI A (naLavano) svAbhAvika nathI. jo kadAca nirjharaNAnA vazathI A pramANe A vano ugyA che, ema koI kahe, to te upara kahe che ke - anyadA paNa draho jhare che. paraMtu kadApi AvA ghaNA jaLavALA moTA sarovaro thayA nathI; tethI koI dhUrta A kUTa racanA karI che, mATe tame temAM jazo nahi. A pramANe yUthapatie kahyuM, tyAre jeoe tenuM vacana aMgikAra karyuM, teo dIrghakALa sudhI vanane viSe svecchA mujaba pharavAnA sukhane bhajanArA thayA. ane jeoe aMgIkAra na karyuM, teo baMdhana-sudhA vagere duHkhane bhogavanArA thayA. ahIM paNa hAthInA yUthapatine 'naLavana sadoSa che ke nirdoSa che?" ema je vicAra thayo te dravyagaveSaNA jANavI. daNaMtikanI yojanA pUrvanI jema potAnI meLe ja jANI levI. 84 A pramANe dravyagaveSaNA kahI have bhAvagaveSaNA karavA lAyaka che ane te ugama azuddha AhAranA viSayavALI che. temAM prathama ugamanA eka arthavALA nAmo tathA nAmAdika bhedone kahe che : mU.0- uggama uggovaNa maggaNA ya egaTThiyANi eyANi // nAma ThavaNA davie, bhAvaMmi ya uggamo hoi // 85 // mUlArthaH uddagama, ujJopanA ane mArgaNA e ekArthika zabdo che. vaLI te uddagama, nAma, sthApanA, dravya ane bhAva ema cAra prakArano che. I8pA TIkArthaH udgam, udgopanA ane mArgaNA e ekArthika nAmo che. te ugama cAra prakAre che. te A pramANe : "nAma ti' nAmodgama eTale 'udgama' evuM je nAma, athavA to jIva ke ajIvanuM
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70) | zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda che. udgama evuM je nAma te nAma ane nAmavaMtano abheda upacAra karavAthI nAmodgama kahevAya che, athavA to nAmavaDe je udgama te nAmoma evI vyutpattithI nAmoddagama kahevAya che. tathA sthApana karAto je uddagama te sthApanodgama kahevAya che. tathA dravya dravyanA viSayavALo ane 'mA' bhAvanA viSayavALo udgama hoya che. I8pA temAM dravyogama be prakArano che. AgamathI ane noAgamathI. noAgamathI paNa traNa prakAre cheH jJazarIra, bhavya zarIra ane tenAthI vyatiriktaH temAM AgamathI ane noAgamathI jJazarIra tathA bhavyazarIrarUpa (be) dravyodgam, dravyagaveSaNAnI jema jANavA. ane jJazarIra tathA bhavyazarIrathI vyatirikta dravyodgamane tathA noAgamathI bhAvodgamane pratipAdana kare che : mU.0- davvaMmi laDDagAI, bhAve tivihoggamo muNeyavvo // dasaNanANacaritte, carittuggameNettha ahigAro // 86 // mUlArthaH lADu vagere dravyanA viSayavALo udgama jANavo tathA bhAvane viSe darzana, jJAna ane cAritranA viSayavALo uddagama jANavo. ahIM cAritra udgamavaDe adhikAra che. ICE TakArtha: "dravyanA viSayavALo ugama "naDDAvI lADu vagerenA viSayavALo eTale lADu vagere saMbaMdhI jANavo. ahIM Adi zabda che tethI jyotiSa vagerakenuM grahaNa karavuM. tathA 'mAve' bhAvanA viSayavALo udgama vividha:' traNa prakArano jANavo te A pramANe "tane darzananA viSayavALo 'jJAne' jJAnanA viSayavALo ane 'vatrei cAritranA viSayavALo jANavo. vaLI ahIM to cAritra udgame karIne adhikAra:' prayojana che. kemake mokSanuM pradhAna aMga cAritra che. te A pramANe jJAna ane darzana hoya to paNa te cAritra vinA karmamaLane dUra karavA samartha nathI. (jemake - zreNika vagerene viSe jJAna, darzana chatA paNa cAritra nahi hovAthI karmamaLanA nAzanI aprApti rahI che.) paraMtu cAritra to jJAna, darzana vinA hotuM ja nathI. tathA svarUpe karIne paNa navA karmanA upAdAnano niSedha ane pUrve bAMdhelA karmano nAza karavAnA svarUpavALuM che. tethI te pradhAna kAraNa che, ane buddhimAnanI pravRttio pradhAna kAraNane anusaranArI hoya che. tethI ahIM (A graMthamA) cAritra udgamavaDe prayojana che. I8 laDakAdika e ThekANe Adi zabdavaDe prApta thayela jyotiSa udgamAdi rUpa dravyoddagamano vistAra karavA mATe kahe che : mU.0- joisataNosahINaM mehariNakarANamuggamo davve // so puNa jatto ya jayA, jahA ya davvuggamo vacco // 87 // mUlArthaH jayotiSa, tRNa, auSadhi, megha, RNa (karaja) ane rAjano kara A sarvano je ugama
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ (71 | dravyoma viSe modakapriyakumAra kathA | te dravyanA viSayavALo che. vaLI te dravyoma jenAthI, je kALe ane je prakAre thAya che, te kahevA lAyaka che. 87 TIkArtha: 'jyotiSa' caMdra, sUrya vagereno 'tRpanAM' DAbha vagere ghAsano 'dhInAM' zAli vagere dhAnyano "dhana' meghano, 'RNasya' leNadArane devAlAyaka dravyAdikano tathA "rA' rAjAne devA lAyaka bhAga (aMza)no, A upalakSaNa che tethI bIjA paNa dravyono je udagama te "cce' dravyanA viSayavALo jANavo. vaLI te dravyodgama 'vata:' jenAthakI "yA' je kALe ane "yathA' je prakAre hoya che, te tathA prakAre kahevA lAyaka che. temAM jyotiSa ane meghano udgama AkAza thakI che, tRNa ane auSadhino udgama bhUmithakI che, RNano udgama vepAra vagerethI che ane karano udgama rAjAnA nImelA adhikArI thakI che. tathA je kALe eTale jyotiSane maLe sUryano udgama prAtaHkALe che. bIjA jyotiSomAMthI koIno koIka kALe uddagama hoya che. ane tRSNa vagereno udgama prAyaH zrAvaNAdika mAsamAM hoya che, tathA je prakAre eTale jayotiSa ane meghano udgama (cotarapha) prasaravA vaDe karIne tRNa ane auSadhino ugama bhUmine phoDIne bahAra nIkaLavAvaDe karIne, RNano udgama pAMca, so vagerenA vyAja vadhavA vaDe karIne ane karano uddagama daravarSe dareka gharathI banne drama (rUpiyA) grahaNa karavA vaDe karIne thAya che. e ja pramANe bIjA dravyono paNa jenAthI, je kALe ane je prakAre udgama (prAdurbhAva) thato hoya te te prakAre yathAyogya bhAvavo jema saMbhavato hoya tema kahevo. 587 ahIM pUrve 'vaMmi tadupaTTa' ema kahyuM hatuM, te kahevAvaDe laDukapriya (lADu che priya jene evA) kumAranI kathA sUcavI che, tethI hamaNAM te ja kathAne traNa hAthA vaDe batAve che - mU.0- vAsaharA aNujattA, atthANI joggakiDDakAle ya // ghaDagasarAvesu kayA, u moyagA laDDugapiyassa // 48 // joggA ajiNNa mAruya-nisagga ti samuttha to suisamuttho // AhAruggamaciMtA, asuitti duhA malappabhavo // 89 // tassevaM veraggu-ggameNa sammattanANacaraNANaM // jugavaM kamuggamo vA, kevalanANuggamo jAo // 10 // mUlArthaH (kumAranuM) vAsabhavanamAMthI nIkaLavuM thayuM ane asthAnI (sabhA)mAM gayo, tyAM yogya krIDA karavA lAgyo. pachI karelA modaka bhojanakALe te laDukapriya kumArane ghaTa ane sarAvane viSe mokalyA. te khAdhA. pachI rAtre yogyakrIDA jovAthI ajIrNa thayuM. durgadhI vAyu nIkaLyo. pachI AhAranA uddagamano vicAra thayo. temAM traNa vastuthI utpanna thaelA modaka pavitra vastuthI thayelA che. kevaLa
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72) // zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda // A deha ja be prakAranA maLathI utpanna thayela che, tethI te modaka azuci thayA. A pramANe tene vairAgya utpanna thavAthI darzana, jJAna ane cAritra ekI sAthe athavA krame karIne utpanna thayA. ane pachI kevaLajJAna utpanna thayuM. 88-89-90 TIkArtha : 'vAsagRhAt' vAsabhavanamAMthI 'anuyAtrA' nIkaLavuM. tyArabAda sabhAmAM yogya krIDA karI. tyArapachI 'te' bhojanane samaye te 'tadgupriyasva' modakapriya (jene modaka priya che evA nAmanA) kumArane yogya evA modaka karIne mAtAe ghaTa ane zarAvane viSe mokalyA. te modaka parivAranI sAthe teNe svecchApUrvaka khAdhA. tyAra pachI pharIthI yogyakrIDA jovAmAM Asakta cittapaNAe karIne rAtrie jAgaraNa karavAthI tene te modaka jIrNa thayA nahi (pacyA nahi) tethI ajIrNadoSanA prabhAvathI atyaMta azucigaMdhavALo apAnavAyu chUTyo te vakhate tene AhAranA udgamanI ciMtA thaI ke 'trisamutcA:' ghI, goLa ane kaNika (ATA)thI utpanna thayelA A modaka che, tethI zucipadArthathI utpanna thayelA che. (ahIM mULasUtramAM 'susamuttho' eka vacana lakhyuM che te jAtine AzrIne lakhyuM che ema samajavuM) paraMtu kevaLa A deha ja be prakAranA maLathI utpanna thayela che. tethI te (deha)nA saMbaMdhathI (A modaka) azuci thayA che." A pramANe vicAratAM tene vairAgya utpanna thavAthI jJAna, darzana ane cAritrano ekI sAthe athavA anukrame udgama thayo. tyArapachI kevaLajJAnano udgama thayo. A pramANe gAthAnA akSarono artha che. paNa teno bhAvArtha to kathAnakathI jANavo te A pramANe : zrIsthalaka nAmanuM nagara che. temAM bhAnu nAme rAjA hato. tene rukimaNI nAmanI bhAryA hatI. te baMnene surUpa nAmano putra hato. te putra sukhapUrvaka pAMca dhAtrI vaDe pAlana karato jANe prathama devalokano kumAra hoya tema aneka svajanonA hRdayane AnaMda pamADatA evA kumArapaNAne pAmyo. tyArapachI zuklapakSanA caMdrabiMbanI jema divase divase kaLAvaDe vRddhi pAmato te anukrame manohara evI strIjananA manane AnaMda ApanAra yuvAvasthAne pAmyo. tene svabhAvathI ja modaka rUcatA hatA. tethI lokamAM tenuM modakapriya evuM nAma prasiddha thayuM. te kumAra eka divasa vasaMtasamaye vAsabhavanamAMthI prAtaHkALe UThIne AsthAnamaMDapa (sabhA)mAM Avyo. tyAM potAnA zarIranA suMdarapaNAthI devAMganAnA rUpanA ahaMkArane dUra karanArI manohara strIonA gIta, nRtya vagere sAMbhaLavA jovA pravarto tyAM rahelA tene bhojanaveLA prApta thaI tyAre tenA bhojanane nimitte tenI mAtAe uttama zarAvanA saMpuTamAM ane bAkInA parivAranA nimitte ghaDAmAM modaka nAkhIne mokalyA. tyAM teNe parivAra sahita icchA pramANe modaka khAdhA. pachI rAtrie paNa gIta, nRtyAdikamAM vyAkuLacittapaNAne lIdhe jAgaraNa thavAthI te modaka jIrNa thayA nahi. (pacyA nahi) tethI ajIrNanA doSanA prabhAvathI teno adhovAyu atyaMta azucigaMdhavALo nIkaLyo te gaMdhanA pudgalo cotarapha bhamatA bhamatA tenI nAsikAmAM peThAM. te vakhate tevA prakAranA te azucigaMdhane suMghIne te vicAra karavA lAgyo ke - 'A modaka ghI, goLa ane kaNikanA banelA che, tethI zucidravyathI ja utpanna thayelA che, paraMtu kevaLa A je deha mAtAnA
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dravyogama viSe modakapriyakumAra kathA | (73 zoNita ane pitAnA vIryarUpa be prakAranA maLathI utpanna thaela hovAthI azuci che, tenA saMbaMdhanA vazathI A modaka azuci thayA che. vaLI jovAmAM Ave ja che ke - kapUra vagere padArtho svarUpathI (svabhAvathI) sugaMdhavALA che. topaNa dehanA saMbaMdhathI kSaNamAtramAM durgadhavALA thaI jAya che. kema ke bIjA kSaNe ja azuci svarUpavALA zarIranA ja gaMdhanI prApti thAya che. tethI karIne A pramANe azucirUpa aneka seMkaDo apAyothI vyApta evA paNa A zarIrane mATe je (manuSyo) gRhavAsane pAmIne narakAdika kugatimAM pADanArA pApakarmone seve che, teo cetanAsahita che to paNa mohamaya nidrA vaDe temanuM vivekarUpI cetana haNAyeluM hovAthI paramArthathI to acetana ja jANavA. teone je kAMI zAstrAdikanuM jJAna hoya te paNa paramArthapaNe to kevaLa zarIranA parizrama-khedarUpa phaLavALuM ja che, athavA to te jJAna paNa pApAnubaMdhikarmanA udayathI tathA prakAranA kSayopazamanuM kAraNa hovAthI azubha karmane ja karanAruM che. tethI tattvajJapuruSone tevuM jJAna upekSAnuM ja sthAna che. kAraNa ke te ja vidvattA tatvajJa puruSone prazaMsA karavA lAyaka che ke je (vidvattA) yathAvasthita padArthanuM vivecana karI tyAga karavA lAyakano tyAga ane grahaNa karavA lAyakane grahaNa karavAnI pravRttinA phaLavALI hoya. vaLI je vidvattA samagra janmanA abhyAsanI pravRttio karIne koIpaNa prakAre (mahAmuzkelIthI) paripAkane pAmI hoya to paNa sarvadA tathA prakAranA pApakarmanA udayanA vazathI ekAMta azuci evA paNa strIonA mukha, jaghana, stana vagere zarIravayavone viSe manoharapaNAnuM varNana karavArUpa phaLavALI hoya, te vidvattA paNa A bhavamAM zarIranA paribhramarUpa phaLavALI ane parabhavamAM kugatine viSe pADavAnA kAraNarUpa che. tethI upekSA karavA lAyaka che. vaLI je paramarpiSo sarvadA sarvajJanA matane anusaranArA tarka, Agama ane zAstra (athavA tarkazAstra ane AgamazAstrono abhyAsa karavAthI yathAvasthita (satyarIte) heya-upAdeya vastune jANanAra thaIne tathA A pramANe zarIranuM azucipaNuM bhAvIne yuvatinAM zarIrane viSe rAgI thatA nathI, temaja potAnA zarIrane mATe pApakarmanuM AcaraNa karatA nathI. paraMtu jeo zarIrAdikane viSe niHspRhapaNAe karIne niraMtara samyaka zAstranA abhyAsathI jJAnarUpI amRtanA sAgaramAM nimagna thayelA che, zatru ane mitrane viSe samAna che, parISahAdikathI parAbhava pAmelA nathI ane samagra karmano nAza karavA mATe yatna kare che, teo ja dhanya che ane teo ja tattvajJa che. teone huM namaskAra karuM chuM. teoe AcarelA mArgane huM hamaNAM AcaruM chuM. A pramANe vicAra karatAM te modakapriya kumArane vairAgya utpanna thavAthI samyagudarzana, jJAna ane cAritrano udgama thayo, ane tyArapachI kevaLajJAnano udgama thayo. ll88-89-90nA A pramANe modakapriya kumAranI kathA kahI. have 'vAritrotrenAdhi:' (cAritranA udgama vaDe ahIM adhikAra che) ema je prathama kahyuM hatuM temAM zuddha evA cAritranA udgama vaDe e che ema jANavuM, paNa azuddhano adhikAra nathI. kema ke azuddha cAritra mokSarUpa kAryane sAdhI zake nahi. jema hata-haNAyeluM bIja aMkurAne utpanna karatuM nathI. kema ke sarvatra nahi haNAyeluM ja kAraNa kAryane
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74) / / zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda // utpanna karI zake che. have ahIM cAritranI zuddhinuM kAraNa be prakAre che, te A pramANe-atyaMtara ane bAhya te baMne prakAranAM kAraNane kahe che : mU.0- haMsA-nALamAM, gharaLa yuddheyu tevu tambuddhI / / caraNa kammasuddhI, uggamasuddhA caraNasuddhi // 91 // mUlArtha : darzana ane jJAnathI utpanna thanAruM cAritra che. te (darzana ane jJAna)nI zuddhi hovAthI te (cAritra)nI zuddhi thAya che. cAritra vaDe karmanI zuddhi (kSaya) thAya che. tathA udgamanI zuddhithI cAritranI zuddhi thAya che. 915 TIkArtha : ahIM je kAraNa mATe jJAna ane darzanathI utpanna thayeluM cAritra che, te kAraNa mATe te baMnenI zuddhi hoya sate ja te cAritranI zuddhi thAya che, anyathA thatI nathI. tethI avazya cAritranI zuddhine mATe cAritrI (sAdhu) e samyajJAna ane samyagdarzanane viSe yatna karavo joIe. ane yatna eTale niraMtara sadgurunA caraNakamaLanI sevApUrvaka sarvajJamatane anusaranAra tarkazAstra ane AgamazAstrano (athavA tarka, Agama ane zAstrano) abhyAsa karavo teH A kahevA vaDe cAritranI zuddhinuM atyaMtara kAraNa kahyuM. ahIM koI zake kare ke - cAritrazuddhinuM paNa zuM prayojana che ke jethI A pramANe tenI (cAritranI) zuddhinI anveSaNA thAya che ? te upara javAba Ape che ke - 'paramena rmazuddhiH' vizuddha cAritravaDe jJAnAvaraNIyAdika karmanI zuddhi eTale vinAza (kSaya) thAya che. ane te karmano nAza thavAthI AtmA (jIva) ne yazAvasthita svarUpanA lAbhavALo mokSa prApta thAya che. tethI mokSanA arthIvaDe cAritrazuddhinI apekSA karAya che. tathA vaLI kevaLa (phakta) jJAna ane darzananI ja zuddhithI caritranI zuddhi thAya che ema nathI, paraMtu udgamanI zuddhithI (paNa) cAritranI zuddhi thAya che. A kahevA vaDe bAhya kAraNa kahyuM. tethI karIne cAritrazuddhine mATe samyagdarzana ane samyajJAnavALAe paNa avazya udgamanA doSathI zuddha evo AhAra grahaNa karavo. II91 // te udgamanA doSa soLa che, tene ja nAmathakI batAve che : mU.0- 'AhAkammuddesiya, pUikamme ya 'mIsajAe ya // vaLA pATTuDiyALu, pAogara-Iya pAmiSye // 2 // pariyaTTiA amitte, aminne mAnoke rU 2 / / cchinne sikke, angrovaraN ya solasame rUA mUlArtha : 1. AdhAkarma, 2. audezika, 3. pUtikarma, 4. mizrajAta, 5. sthApanA, 6, prAbhRtikA, 7. prAduSkaraNa, 8. krIta, 9. apamitya, 10. parivartita, 11. abhidbhuta, 12. ubhinna,
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ || gRhasamusthita AdhAkarmAdi 16 doSo ! (75 13, mAlApahRta, 14. Acchedya, 15. anisRSTa tathA 16. adhyavapUraka I92-93ii. TIkArtha 'mAdhavama ti AdharaM mAdhA' (vyutpatti) ahIM 'pasaTlAtaH' e sUtra vaDe "huM pratyaya thayo che. AdhA eTale sAdhune nimitte cittanuM praNidhAna (ekAgrapaNuM) jema ke amuka sAdhune kAraNe (nimitte) mAre bhaktAdika rAMdhavuM che. AvI AdhA (prANidhAna) vaDe je karma eTale pAkAdi kriyA te AdhAkarma kahevAya che. te (kriyA) nA yoga (saMbaMdha)thI bhaktAdika paNa AdhAdharma kahevAya che. ahIM doSanA abhiyAna - kahevAno prasaMga chatAM paNa doSavALAnuM je kahevuM te "doSa ane doSavALAnAM' abhedanI vivakSAthI jANavuM. athavA to 'mAdhAya' eTale sAdhune manamAM dhAraNa karIne je bhaktAdi karAya che te AdhAkarma kahevAya che. ahIM 'pRSodrAHi' e sUtra lAgavAthI (AdhAya mAMnA) 'va' no lopa thayo che. (1) tathA "uddeza :' (vyutpatti) eTalo jeTalo arthI (vAcako) hoya te sarvanuM cittamAM je praNidhAna (ekAgrapaNu) karavuM te uddeza kahevAya che, te uddeza vaDe je banAvyuM hoya te audezika kahevAya che. (2). tathA uddagamadoSanA rahitapaNAe karIne bhaktAdinA avayavanI sAthe saMparka (saMbaMdha-mizratA) thavAthI pUti eTale pUtirUpa thaelA (doSamizra) bhaktAdinuM je karma eTale karavuM te pUtikarma kahevAya che, tenA yogathI bhaktAdika paNa pUtikarma kahevAya che. (3) tathA kuTuMbanuM praNidhAna ane sAdhunuM praNidhAna e baMnenA maLavArUpa mizrabhAva vaDe je bhaktAdi thayuM hoya te mizrajAta kahevAya che (4) tathA "sthApyo ti sthApanA' sAdhune nimitte keTalAka kALa sudhI rAkhI mUkAya te sthApanA kahevAya che. athavA to "sthApanuM sthApanA' A sAdhuone ApavAnuM che evI buddhithI ApavA lAyaka vastune keTalAka kALa sudhI rAkhI mUkavI te sthApanA kahevAya che. tenA yogathI devA lAyaka vastu paNa sthApanA kahevAya che (5). tathA koIpaNa iSTajanane athavA pUjayane bahumAna pUrvaka je icchita (isTa) vastu apAya che te prAbhRta kahevAya che tethI ahIM prAbhUtanA jevuM prAbhRta eTale sAdhuone bhikSAdika devAnI vastu. pachI "prAkRtameva prAkRtikA' (ja prAbhUta te ja prAkRtikA) kahevAya che. ahIM 'tivarnane svArtha pratyaya: pratitikUvavanAni' (svArthamAM lAgelA pratyayo hoya to te prakRti, liMga ane vacanano pheraphAra kare che) A vacanathI prAbhRta zabda prathama napuMsakaliMge hato topaNa svArthamAM ' pratyaya lAgavAthI strIliMge karyo che. athavA to 'g' eTale prakarSe karIne "rA' eTale sAdhune dAna ApavArUpa maryAdA vaDe "mRtA' eTale nIpajAvelI je bhikSA te "prAkRtA' kahevAya che. tyAra pachI svArthamAM 4 pratyaya karavAthI prAkRtikA' zabda banyo che (6). sAdhune nimitte maNi vagere sthApana karavA vaDe athavA bhIMta vagerene dUra karavA vaDe devA lAyaka vastune je :' pragaTapaNe "vara' karavI te "hura" kahevAya che. tenA yogathI bhaktAdi paNa prAduSkaraNa kahevAya che. (7) tathA "Ita' eTale sAdhune mATe je vastu mUlya vaDe kharIda karI hoya te (8) tathA 'mitte mAmitva' eTale pachIthI huM tane ghaNuM ApIza ema kahIne sAdhune mATe je vastu uchInI grahaNa karAya che te apamitya kahevAya che. ahIM je uchInuM laIne grahaNa karAya che te paNa upacArathI apamitya ema
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76) // zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda // kahyuM (9) tathA 'rivartita' sAdhune nimitte je parAvartana eTale adalobadalo karyo hoya te (10) tathA 'amita' sAdhune ApavA mATe potAnA gAmamAMthI athavA bIjA gAmamAMthI ApyuM hoya te kAraNe ke 'mi' eTale sAdhunI sanmukha 'taM' eTale je anyasthAnathI ANeluM hoya te 'amita' kahevAya che evI tenI vyutpatti thAya che (11). tathA 'ddhevAM unni' eTale ke, sAdhune dhRtAdika devA mATe chANa vagerethI DhAMkelA (chAMdelA) kuMDalAM vagerenA mukhane ughADavAM te ubhinna kahevAya che. (12) tathA 'mAtAt' mAMco meDI vagere thakI 'JapataM' sAdhune mATe ANeluM je bhaktAdi te mAlApahRta kahevAya che (13) 'dyite' nahi icchatA evA paNa nokara ke putra vagerenI pAsethI sAdhune devA mATe je grahaNa karAya te Acchedya kahevAya che. (14) tathA 'na nikRSTa' bhaktAdikanA sarva svAmIoe sAdhune ApavA mATe jenI anujJA (saMmati) ApI na hoya te anisRSTa kahevAya che (15) tathA 'adhi' adhikapaNAe karIne 'avapUra N' potAnA mATe rAMdhavA-pakavavA kADheva odanAdika 'AdrahaLAve: AdhizrayaLAve:' rAMdhavA mATe cUlA Adi upara caDhAvyA hoya temAM sAdhuonuM Agamana jANIne temane yogya evA bhakta (bhojana)nI siddhine mATe ghaNApaNAe karIne je bharavuM-prathama kADhI rAkhelamAM vadhAre umeravuM te adhyavapUra kahevAya che. je adhyavapUra te ja (svArthamAM pratyaya karavAthI) adhyavapUraka kahevAya che. tenA yogathI bhakta vagere paNa adhyavapUraka kahevAya che (16) A rIte soLa udgamanA doSo thAya che. A pramANe udgamadoSonA nAmo kahyA. / / 9 / have 'thoddeza nirdeza:' (jevo uddeza karyo hoya tevo nirdeza karavo joIe) evo nyAya hovAthI prathama AdhAkarmadoSane kahevAne icchatA satA tenA viSayavALI dvAragAthAne kahe che : mU.0- AhAkammiya nAmA, egaTThA kassa vA vi kiM vA vi // parapakkheya sapakkhe cauro gahaNe ya ANAI // 94 // mUlArtha : prathama AdhAkarmanA ekArthavALA nAmo kahevA, pachI konA mATe kareluM bhaktAdi AdhAkarma thAya che ? te kahevuM, pachI AdhAkarmanuM zuM svarUpa che ? te kahevuM. pachI 525kSane viSe ane svapakSane viSe teno vicAra karavo. tathA te grahaNa karavAne viSe cAra prakAro kahevA tathA grahaNa karavAmAM AjJAbhaMgAdi doSo kahevA 945 TIkArtha : ahIM prathama AdhAkarmikanA eka arthavALA nAmo kahevA joIe, tyArapachI konA mATe kareluM bhaktAdi AdhAkarma thAya che ? te vicAravuM joIe ane tyArapachI AdhAkarmanuM zuM svarUpa che ? te vicAravuM joIe. tathA '525kSa' eTale gRhasthaloko ane 'svapakSa' eTale sAdhvAdikano samUha temAM pa2pakSane nimitte kareluM bhaktAdika AdhAkarma thatuM nathI, paraMtu svapakSane nimitte kareluM hoya to AdhAkarma thAya che te kahevA lAyaka che tathA AdhAkarmane grahaNa karavAnA viSayamAM atikramAdi cAra prakAra hoya che te kahevA. tathA 'prajJe' AdhAkarmavALA bhaktAdi grahaNa karavAmAM 'JajJAti' eTale
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdhAkarma ekArthika nAmonI vyAkhyA ! (77 ('sUcanAtkRvaM sUcana karavAthI sUtra kahevAya che, evo nyAya hovAthI mANAvi' kahevAthI 'mArAmaM'i samajavuM) AjJAbhaMgAdi doSo kahevA lAyaka che. ll94 temAM ekArthikanAma rUpa prathama dvArane kahevAnI icchAvALA graMthakAra kahe che : mU.0- AhA ahe ya kamme, AyAhamme ya attakamme ya // paDisevaNa paDisuNaNA, saMvAsa'NumoyaNA ceva // 15 // mUlArtha: AdhAkarma, adhakarma, Atmaghna, Atmakarma, pratisevana, pratizravaNa, saMvAsa ane anumodanA. (e ekArthika nAmo che.) I9pA TIkArtha: 'mAdA ade ya ne ahIM karma zabdano darekanI sAthe saMbaMdha karavo, ane je '' zabda lakhyo che te karmazabdanI pachI samuccayanA arthavALo jANavo. tethI A pramANe nirdeza jANavo - AdhAkarma ane adhakarma temAM AdhAkarma zabdano artha prathama kahyo che. adhaHkarma eTale adhogatinAM kAraNarUpa je karma te adhakarma kahevAya che. te A pramANe - AdhAkarmane bhogavanArA sAdhuonI adhogati thAya ja che, kemake te (adhogati)nA kAraNarUpa prANAtipAtAdika Azravone viSe pravRtti thAya che. tathA potAnA AtmAne durgatimAM paDavAnA kAraNapaNAe karIne je haNe eTale vinAza kare te AtmaSma kahevAya che. tathA pAkAdika lakSaNavALuM je pAcaka vagerenA saMbaMdhavALuM karma athavA jJAnAvaraNIyAdi lakSaNavALa je karma, te potAnA saMbaMdhavALuM karma jenA vaDe karAya te Atmakarma kahevAya che. ATalA AdhAkarmanAM mukhya nAmo che hamaNAM vaLI pratisevanAdika je prakAre vaDe te AdhAkarma thAya che, te paNa abhedanI vivakSAe karIne nAmapaNe pratipAdana kare che. "pakisevA' ityAdi. te pratisevA (vAraMvAra levAnuM) karAya te pratisevana kahevAya che. tathA AdhAkarmanA nimaMtraNa pachI je AdhAkarma 'pratikUyate' svIkAra karAya te pratizravaNa kahevAya che. tathA AdhAkarmane bhogavanAranI sAthe je vasavuM te saMvAsa kahevAya che. te saMvAsanA vazathI zuddhAhArane bhogavanAra paNa AdhAkarmane bhogavanAra jANavo. kAraNa ke je (sAdhu) teonI sAthe saMvAsane anumata (saMmata) thAya che, te temanA AdhAkarmanA bhojanane paNa anumata thAya che. anyathA (saMmata thato na hoya to) temanI sAthe saMvAsane ja na icche. vaLI saMvAsanA vazathI koI vakhata AdhAkarmanA rahelA suMdara gaMdhane sUMghavA vagere vaDe potAnuM citta bhedAI javAthI pote paNa AdhAkarmanA bhojanamAM pravartana kare. tethI karIne AdhAkarmadoSanuM kAraNa hovAthI saMvAsane paNa AdhAkarma kahyo. tathA je anumodana te anumodanA (vyutpatti) eTale AdhAkarmika bhojana karanAranI prazaMsA. te (anumodanA) paNa AdhAkarmathI utpanna thatA pApanuM kAraNa hovAthI ane AdhAkarmanI prakRttinuM kAraNa hovAthI AdhAkarma ema kahyuM che. A pratisevanA vagerenuM je AdhAkarmapaNuM te AtmakarmarUpa nAmane AzrayIne jANavuM. te bAbata AgaLa kaheze ke -"sattAre #Y' ityAdi pA.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78) zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda . ahIM AdhAkarma e zabdanA arthanA vicAramAM AdhA vaDe je karma te AdhAkarma ema kahyuM. vaLI te AdhA paNa nAmAdika bheda vaDe cAra prakAre che. te A pramANe nAma AdhA, sthApanA AdhA, dravya AdhA ane bhAvanA AdhAH temAM nAma AdhA, sthApanA AdhA, tathA AgamathI ane noAgamathI jJazarIrarUpa ane bhavya zarIrarUpa dravya AdhA paNa eSaNAnI jema jANI levI, paraMtu jJazarIra ane bhavyazarIrathI vyatirikta evI dravya ApAne kahevAne icchatA satA kahe che : mU.0- dhaNujuyakAyabharANaM, kuDuMbarajjadhuramAiyANaM ca // khaMdhAI hiyayaM ciya, davvAhA aMtae dhaNuNo // 16 // mUlArtha dhanuSa, cUpa (thAMbhalo-dhoMsaru), kAya (kAvaDa) ane bhAranI AdhA (AdhAra) skaMdhAdika che. tathA kuTuMba ane rAjyanI ciMtA vagerenI AdhA hRdaya che. te sarve dravyApA kahevAya che. temAM ataMkane viSe dhanuSanI AdhA che. I96ll TIkArtha ahIM dravyAdhAno vicAra karatAM AdhA zabda adhikaraNa pradhAna (adhikaraNanA arthavALo) kahevAya che. eTale ke "gAdhIyaoNDamiti dha' (vyutpatti) jene viSe sthApana karAya te AdhA kahevAya che. arthAt AdhA, Azraya, AdhAra e sarve eka arthavALA che. temAM dhaNu tti' dhanuSa eTale cApa (kAmaThuM) te pratyaMcAnI AdhA eTale Azraya che. ahIM sAmarthyathI pratyaMcA zabda grahaNa karAya che. tathA dhUpa (staMbha-khIlo-dhoMsaru) e zabda prasiddha che. tathA kAya eTale kApotI (kAvaDa) puruSo potAnA skaMdha upara dhAraNa karIne jenA vaDe jaLa vahana kare che te tathA bhara eTale yavasa (ghAsa) vagereno samUha tathA kuTuMba eTale strI-putra Adino samudAya ane rAjaya e baMnenI dhUTa' eTale ciMtA, Adi zabda che. tethI mahAjananI ciMtA vagere jANavuM. A sarvenI dravyApA eTale dravyarUpa AdhAra anukrame skaMdha vagere ane hRdaya che. temAM skaMdha eTale baLada Adino skaMdha ane puruSa vagereno skaMdha jANavo. Adi zabdathI gADI vagerenuM grahaNa karavuM. temAM yUpanI dravyApA eTale dravyarUpa Azraya baLada vagereno skaMdha che, kemake te cUpa tenA skaMdha upara mUkAya che. kApotI (kAvaDa)no Azraya narano skaMdha che, kemake puruSa pANI lAlavA mATe kApotIne skaMdha upara vahana kare che. bhara (bharoTa)no Azraya gADuM vagere che, kemake moTA pramANavALo bhara (bharoTuM) gADA vagere vaDe ja lAvI zakAya che. paNa bIjA vaDe lAvI zakAto nathI. tathA kuTuMbanI ciMtAno ane rAjyanI ciMtAno Azraya hRdaya eTale mana che. kemake hRdaya vinA vicAra thaI zakato nathI. have dhanuSane viSe bhAvanA kahe che 'mA karaha nAmanA dhanuSanA cheDAne viSe pratyaMcA AropAya che, tethI pratyaMcAne Azraya dhanuSa che. e ja pramANe bAkInA yUpAdikanA AzrayanI bhAvanA jANI levI ane te upara kahI gayA chIe ja. I96lii. A pramANe dravyApA kahI have bhAvAdhA kahevAnI che. te AgamathI ane noAgamathI ema be
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ (79 cheAdhAkarma nAmanuM svarUpa che prakAre che. temAM AdhA zabdanA arthane jANavAmAM kuzaLa ane temAM upayogavALo je hoya te AgamathI bhAvAdhA kahevAya che. kemake "upayoga mAvanikSepa' (upayoga e bhAvanikSepa che) evuM vacana che tathA jayAM tyAM (koIpaNa ThekANe) mananuM praNidhAna (ekAgratA) hoya te noAgamathI bhAvAdhA kahevAya che. te A pramANe : bhAva eTale manano pariNAma (adhyavasAya) tenuM AdhAna eTale je niSpAdana (nIpajavuM) te ciMtvanane anusare che te rUpe manano pariNAma thaye sate thAya che. anyathA thatuM nathI. tethI mananuM je praNidhAna te bhAvAdhA kahevAya che. vaLI te bhAvAdhA ahIM prastAvathI sAdhune dAna ApavA mATe odanane rAMdhavA, raMdhAvavA vagere viSayavALI jANavI. te AdhA vaDe je odanapAkAdika karma karavuM te AdhAkarma kahevAya che. te te bAbata niryuktikAra mahArAja kahe che : mU.0- orAlasarIrANaM, uddavaNa tivAyaNaM ca jassaTTA // maNamAhittA kIrai, AhAkammaM tayaM beMti // 97 // mUlArthaH aidArika zarIranuM apadrAvaNa ane tripAtana jene mATe mananI pravRttipUrvaka karAya che, te AdhAkarma kahevAya che. 97 TIkArtha jeone audArika zarIra hoya te dArika zarIravALA kahevAya che. te tiryaMca ane manuSya ema be prakAranA che. temAM tiryaMca eTale ekeMdriyathI AraMbhIne paMcendriya paryata jANavA. ekeMdriyo paNa sUkSma ane bAdara ema be prakAranA che. ahIM koI zaMkA kare ke "ahIM apadrAvaNa (kadarthanA) ne yogya je tiryaMco hoya te grahaNa karavA joIe. paraMtu sUkSma ekedriyone sUkSma hovAne lIdhe manuSyAdike kareluM apadrAvaNa saMbhavatuM nathI. tethI te (sUkSma) ahIM kema jhaNaka karI zakAya? uttara : ahIM je prANI je kAraNathI virati pAmyo nathI-avirati che, te prANI kAryane na karato hoya to paNa paramArthathI karato ja jANavo. jema koI mANasa rAtribhojanathI virati pAmyo nathI, te mANasa rAtribhojana karato na hoya to paNa te rAtribhojanavALo ja kahevAya che. tema gRhastha paNa sUkSma ekendriyanA apadrAvaNathI nivRtta thayo nathI. tethI sAdhune mATe samAraMbha karato te gRhastha te sUkSmanuM paNa apadrAvaNa karanAra jANavo. e kAraNathI sUkSmanuM grahaNa karyuM che. athavA to ahIM bAdara ekeMdriyo ja grahaNa karavA, paNa sUkSma grahaNa karavA nahi. te viSe bhASyakAra mahArAjA hamaNAM ja kaheze ke - "gorA hai tirivavavamayyA DI suhuvannA ' athavA to ahIM audArikanA grahaNa vaDe sUkSmasivAyanA tiryaMca ane manuSya jANavA. te audArika zarIravALA jIvonuM je apadrAvaNa eTale atipAta (vinAza) sivAyanI pIDA Ano bhAvArtha zuM? te kahe che - sAdhune mATe odanAdikano saMskAra karAte sate jyAM sudhI zAli vagere vanaspatikAyAdikanA prANano nAzarUpa atipAta thato nathI, tyAM sudhI tenI thatI sarva pIDA apadrAvaNa kahevAya che. jemake sAdhune uddezIne zAli odanane mATe zAlinI DAMgarane jyAM sudhI be vAra khAMDe tyAM sudhI apadrAvaNa che, ane trIjI vAra khAMDe tyAre
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80) // zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda // te atipAta (vinAza) che. kemake trIjI vAra khAMDe tyAre zALanA jIvono avazya atipAta thAya che tethI trIjI vAra je khAMDavuM te atipAtanA grahaNa vaDe grahaNa karAya che. te viSe bhASyakAra mahArAja hamaNAM ja kaheze ke - 'DAM puLa nALasu gavAyaniSkriya pIDa / ' vaLI atipAta rahita je pIDA te apadrAvaNa kahevAya che ema jANe (ahIM 'vaLa' zabdathakI para vibhaktino lopa thayo che te ArSaprayogane lIdhe thayo che.) tathA 'tipAyanuM ti' traNa eTale kAyA, vANI ane mana. athavA traNa eTale deha, AyuSya ane iMdriya, ane (tenuM) pAtana eTale atipAta vinAzaH ahIM traNa prakAranA samAsanI vivakSA che te A pramANe SaSThitatpuruSa, paMcamI tatpuruSa ane tRtIyA tatpuruSa temAM SaSThi tatpuruSa samAsa pramANe kAya, vANI ane mana e traNanuM je pAtana eTale vinAza te tripAtana kahevAya che. A tripAtana paripUrNa garbhaja paMcendriya tiryaMca ane manuSyanuM jANavuM paraMtu ekendriyone to kevaLa kAryanuM ja atipatana hoya che. athavA to deha, AyuSya ane iMdriya e traNanuM je pAtana eTale vinAzana te tripAtana kahevAya che. A tripAtana sarve tiryaMca ane manuSyone paripUrNa ghaTe che. kevaLa je prakAre jeone saMbhave te prakAre teonuM kahevuM, jemake - ekendriyone audArika dehanuM, tiryaMcAyuSyarUpa AyuSyanuM ane sparzendriyarUpa iMdriyanuM ema tripAtana ghaTe che. dvIMdriyone audArikarUpa dehanuM tiryaMcarUpa AyuSyanuM ane sparza tathA rasarUpa be iMdriyanuM ema tripAtana ghaTe che. vagere. have paMcamI tatpuruSa samAsa A pramANe - traNa thakI eTale kAya, vANI ane mana thakI athavA deha AyuSya ane iMdriya thakI je pAtana eTale cyAvana (pADavuM) te tripAtana kahevAya che. ahIM paNa traNa thakI eTale paripUrNa kAya, vANI ane mana thakI pAtana garbhaja paMcendriya tiryaMca ane manuSyonuM ja samajavAnuM che. ekeMdriyone to kevaLa kAya thakI ja (pAtana hoya che) ane vikalendriya tathA saMsmRcchima tiryaMca ane manuSyone to (paNa) kAya ane vANI e be thakI pAtana hoya che. (jyAre) deha, AyuSya ane iMdriyarUpa traNa thakI pAtana to (te) sarvene paripUrNa saMbhave che. kevaLa je prakAre jeone saMbhave te prakAre teone pUrvanI jema kahevuM. tathA tRtIyA tatpuruSa samAsa A pramANe vinAza karanArA gRhasthe potAnA ja kAyA, vANI ane mana e traNa vaDe karIne je pAtana eTale vinAsa karavo te tripAtana kahevAya che. (ema traNa prakAre samAsa kahyo) mULagAthAmAM 'va' zabda lakhyo che te samuccaya arthamAM che. bhinna vibhaktino nirdeza ane 'va' zabdanuM grahaNa je karyuM che te 'je, dhAnyanA jIvanuM sAdhune mATe apadrAvaNa karIne gRhastha potAne mATe atipAtana kare te dhAnya sAdhune kalpe che, paraMtu gRhastha jenuM tripAtana paNa sAdhune mATe kare, te sAdhune kalpe nahi' ema jaNAvavA mATe karyuM che. A mANe audArika zarIravALAnuM apadrAvaNa ane tripAtana je koI eka ke aneka sAdhune mATe eTale sAdhune nimitte 'mana AdhAya' cittanI pravRtti karIne karAya che te AdhAkarma kahevAya che, ema tIrthaMkaro ane gaNadharo kahe che. 197
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ (81 che adhaHkarma nAmanuM svarUpa che A ja gAthAne bhASyakAra mahArAja traNa gAthA vaDe spaSTa kare che : orAlaggahaNeNaM, tirikkhamaNuyA'havA suhubhavajjA // uddavaNaM puNa jANasu, aivAyavivajjiyaM pIDaM // 25 // kAyavaimaNo tinni u, ahavA dehAuiMdiyappANA // sAmittAvAyANe, hoi tivAo ya karaNesuM // 26 // hiyayagni samAheuM, egamaNegaM ca gAhagaM jo u|| vahAM re , vAthe tamAruM zammati rA (ma.) mUlArtha : audArika zarIranA grahaNa vaDe sarve tiryaMca ane manuSya jANavA, athavA sUkSmane varjIne (tiryaMca) jANavA tathA vaLI atipAtane (vinAzane) varjIne je pIDA te apadrAvaNa jANavuM. kAya, vacana ane mana e traNa athavA deha, AyuSya ane iMdriyarUpa traNa prANa jANavA. svAmitvane viSe, apAdAnane viSe, ane karaNane viSe atipAta hoya che. je dAtA-gRhastha. eka athavA aneka grAhaka (sAdhu)ne hRdayamAM sthApana karIne kAya vaDe prANIvadha kare che. te AdhAkarma kahevAya che. 25-26-27ii. TIkArthaH gAthAo sugama che vizeSa rahe ke "sedArAiLe ti' deha, AyuSya ane iMdriyarUpa traNa prANo "sAmitte' tyAdi svAmitve eTale svAmitvanA viSayamAM arthAta saMbaMdhanI (SaSThI vibhaktinI) vivakSAe karIne, evo bhAvArtha jANavo. e ja pramANe apAdAne eTale apAdAne (paMcamI)nI vivakSAe karIne, 'karavu vi' eTale karaNa (tRtIyA)nI vilakSAe karIne atipAta thAya che jemake-traNanuM je pAtana te tripAtana athavA traNathakI je pAtana te tripAtana athavA karaNarUpa (manavacana-kAyA rUpa) traNa vaDe karIne je pAtana te tripAtana Ano bhAvArtha pahelAM (uparanI gAthAmAM) ja dekhADyo che 25-26-2thA (bhASya) A pramANe AdhAkarma nAma kahyuM. have Adhakarma nAma kahevAnuM che. te adhaHkarma paNa cAra prakAre che. te A pramANe : nAma adhakarma, sthApanA adhaHkarma, dravya adhaHkarma ane bhAva adhaHkarma. A adhaHkarmane AdhAkarmanI jema tyAM sudhI kahevuM ke jyAM sudhI kahevuM ke jyAM sudhI noAgamathI jJazarIra ane bhavya zarIrarUpa dravya adhakarma Ave. paratu jJazarIra ane bhavyazarIrathI vyatirikta dravya adhaHkarmane to niryuktikAra kahe che : mU.0- jaM davvaM udagAisu, chUDhamahe vayai jaM ca bhAreNaM // sIIe rajjueNa va, oyaraNaM davvahe kammaM // 18 //
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ || zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda che mUlArtha: jaLa vageremAM nAMkheluM je dravya bhAra vaDe karIne nIce jAya, tathA je nIsaraNI ke rajue karIne nIce utaravuM te dravya adhaHkarma kahevAya che I98 TakArthaH je koIpaNa vya' paththara vagere padArtha " vipu' jaLa, dUdha vagerene maLe nAMkhe sate "mAre' potAnA bhArepaNAne lIdhe nIce thAya che. tathA "ti' je "phA ri' nIsaraNI vaDe athavA raju De 'navatara puruSa vagerenuM kUpa vageremAM utaravuM athavA mALa Adi uparathI pRthvI para nIce nIce athavA utaravuM te dravya adhaHkarma kahevAya che. kemake-paththara vagere dravyanuM nIce javuM athavA utaravuM te rUpa je karma te dravya adhaHkarma evI vyutpatti thAya che. ll98nA have bhAga adhakarmano avasara che, te (bhAva adhakama) be prakAre che : AgamathI ane noAgamathI. temAM adhaHkarma zabdanA arthane jANanAra ane temAM upayogavALo je hoya te AgamathI bhAvAdha karma kahevAya che. have noAgamathI bhAvAdhAkarmane kahe che : mU.0- saMjamaThANANaM kaMDagANa lesAThiIvisesANaM // __ bhAvaM ahe kareI, tamhA taM bhAvahe kammaM // 19 // mUlArtha saMyamanA sthAno, kaMDako, vezyA ane zubhakarmanI sthiti vizeSanA bhAvane nIce kare che. tethI te bhAva adhaHkarma kahevAya che. keTalAM TIkArtha : je kAraNathI AdhAkarmane khAnAra sAdhu, AgaLa kahevAze te saMyamanAM sthAno,kaMDaka eTale asaMkhyAtA saMyamanAM sthAnanA samudAyarUpa kaMDaka, A (kaMDaka zabdo pasthAnaka ane saMyamanI zreNinuM upalakSaNa che. tathA vezyA, sAtAvedanIya vagere zubha prakRti saMbaMdhI sthiti vizeSa, A sarva saMbaMdhInAM vizuddha ane ati vizuddha sthAnone viSe vartatA satA potAnA AtmAnA) "pArva' adhyavasAyane nIce kare che. eTale hIna ane atihina vAna viSe kare che, te kAraNathI te AdhAkarma bhAvAdha karma kahevAya che. kemake- saMyama vagere saMbaMdhInAM zubha ane atizubha sthAnone viSe vartatA bhAvanuM eTale pariNAmanuM adho adho eTale hIna atihIna sthAnone viSe jenAthI karavuM thAya che te bhAvAdha karma kahevAya che, evI tenI vyutpatti thAya che. lo bhASyakAra mahArAjA A ja gAthAnI traNa gAthA dvArA vyAkhyA kare che : tatthANaMtA u caritta-pajjavA hoMti saMjamaTThANaM // saMkhAIyANi u tANi, kaMDagaM hoi nAyavvaM // 28 // saMkhAIyANi u kaMDa-gANi chaTThANagaM viNiddiDheM // chaTThANA u asaMkhA, saMjamaseDhI muNeavvA // 29 //
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ // adhaHkarma nAmanuM svarUpa // vihAyA ulesA, ukkosavisuddhiThiivisesAo // esi visuddhA appaM taggAhago kRNaI // 30 // ( bhA. ) mUlArtha : temAM cAritranA je anaMta paryAyo che te saMyamasthAna hoya che, ane te asaMkhyAta saMyamanAM sthAno eka kaMDaka thAya che ema jANavuM (28) vaLI asaMkhyAtA je kaMDako te SasthAnaka kahela che, ane AvA asaMkhyAtA je SasthAnako te saMyamazreNi jANavI (29) tathA je kRSNAdika lezyAo je ane sarva utkRSTa vizuddha prakRtinA vizuddha sthitivizeSo A sarvane (vizuddha sthAnamAM rahelo) sAdhu te AdhAkarmane grahaNa karavAthI potAnA AtmAne A vizuddha saMyamasthAnAdikanI nIce nIce kare che. (30) (83 TIkArtha : ahIM dezivaratinA sarvotkRSTa vizuddhi sthAna thakI sarvaviratinuM jaghanya evuM paNa vizuddhisthAna anaMtagaNuM che ane anaMtaguNapaNuM chasthAnakanI ciMtAne viSe (chANavaDiyA bhAvano vicAra karatI vakhate) saghaLA ja sthaLe sarvajIvanA anaMtaka pramANa guNAkAre karIne jANavuM. Ano bhAvArtha A pramANe che : jaghanya evuM paNa sarvaviratinuM vizuddhisthAna keLavInI buddhinA cheda vaDe chedavuM, ane chaMdI chedIne tenA nirvibhAga (jeno bhAga na thaI zake tevA) bhAgo judA judA karavA. te nirvibhAga bhAgo te sarva bhAgonI saMkalpanA vaDe vicAratAM sarvotkRSTa bheda vaDe dezivaritanA vizuddhi sthAnamAM rahelA nirvibhAga bhAgone sarvajIvanA anaMtaka pramANa guNAkAra vaDe guNavAthI jeTalA thAya che teTalA pramANavALA prApta thAya che. ahIM (Ano) paNa bhAvArtha A pramANe che : ahIM asatkalpanAe karIne dezaviratinA sarvotkRSTa vizuddhisthAnanA nirvibhAga bhAgo daza hajAra dhArIe. ane sarva jIvano anaMtaka pramANa rAzi so dhArIe. pachI te sarva jIvanA anaMtaka pramANa so (100) saMkhyAnI rAzivaDe dezaviratinA sarvotkRSTa vizuddhi sthAnamAM rahela daza hajAranI (10000) saMkhyAvALA nirvibhAga bhAgone guNIe tyAre daza lAkha (1000000) thayA. ATalA sarva jaghanya sarvaviratinA paNa vizuddhi sthAnanA nirvibhAga bhAgo thAya che. : have sUtra anusarAya che. (sUtrano artha lakhAya che.) 'tantra' te samayanAM sthAna vagere kahevA lAyaka sate prathama saMyamasthAna kahevAmAM Ave che e adhyAhAra jANavuM. 'anantA:' anaMta saMkhyAvALA eTale upara kahelI asatkalpanAe karIne dazalAkha pramANavALA je cAritranA paryAyo che eTale ke cAritra saMbaMdhI sarva jaghanya vizuddhi sthAnamAM rahelA nirvibhAga bhAgo che, te sarva maLIne eka saMyamasthAna thAya che. arthAt sarva jaghanya sthAna thAya che. tenI pachInuM je bIjuM saMyamasthAna, te pahelA sthAnathI anaMta bhAga vRddha che. Ano bhAvArtha kahe che : pahelA saMyamasthAnamAM rahelA nirvibhAga bhAganI apekSAe bIjA saMyamasthAnamAM rahelA nirvibhAga bhAgo anaMtatama bhAga vaDe adhika hoya che. have te (bIjA sthAna)nI pachInuM je trIjuM saMyamasthAna che te tenA thakI (bIjA thakI) anaMtabhAgavRddha che
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84) // zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda II (anaMtamA bhAga vaDe adhika che) e ja pramANe pUrva pUrva thakI uttarottara saMyamanAM sthAno anaMtatama bhAga vaDe adhika evA niraMtara tyAM sudhI kahevA ke jyAM sudhI aMgulamAtra kSetra (AkAza)nA asaMkhyeya bhAgamAM rahelA (AkAza) pradezanI rAzinA pramANavALA thAya. A sarva saMyamasthAno ekaThA karIe tyAre eka kaMDaka thAya che. te viSe mUla sUtramAM kahyuM che ke 'saMdhyAtItAni' asaMkhyAtA, 'tu'zabda punaH (pharIne-vaLI evA) arthamAM che. 'tAni' te saMyamanAM sthAno maLIne eka kaMDaka thAya che, ema jANavuM. ThaMDaka eTale AgamanI paribhASAe karIne aMgulamAtra kSetra (AkAza)nA asaMkhyeya bhAgamAM rahelA pradezonI rAzinA pramANavALI saMkhyA kahevAya che. te viSe kahyuM che ke :'OM tti tya thAr saMkulamA asaMvepno' aMgulano je asaMkhyAtamo bhAga te ahIM kaMDaka kahevAya che. 285 : tathA vaLI A kaMDakanI pachI je bIjuM taratanuM ja saMyamasthAna hoya che, te pUrvenA saMyamasthAna thakI asaMkhmeya bhAga adhika hoya che. Ano bhAvArtha A pramANe che : pUrvanA kaMDaka saMbaMdhI chellA saMyamasthAnamAM rahelA nirvibhAga bhAganI apekSAe te kaMDakanI pachInA saMyamasthAnane viSe nirvibhAga bhAgo asaMkhyeya bhAga vaDe adhika prApta thAya che. tyAra pachInA bIjA paNa kaMDaka pramANa saMyamanA sthAno uttarottara anaMta bhAga vRddhivALA hoya che. tyAra pachInuM eka saMyamasthAna asaMkhyeya bhAga adhika hoya che, tyAra pachI pharIthI paNa tenI pachInA kaMDaka pramANa saMyamanAM sthAno uttarottara anaMta bhAga vRddhivALA hoya che. tyAra pachI pharIne paNa eka saMyamasthAna asaMkhyeya bhAga adhika hoya che. e pramANe anaMtabhAga adhika kaMDaka pramANavALA saMyamanAM sthAno vaDe vyavadhAna (aMtara)vALA saMyamanA sthAno asaMkhyeya bhAga adhika tyAM sudhI kahevA ke jyAM sudhI te sthAno paNa kaMDaka pramANavALA thAya. tyArapachI chellA asaMkhyaya bhAga adhika saMyamasthAnanI pachInA kaMDaka pramANavALA saMyamanAM sthAno uttarottara anaMtabhAga vRddhivALA hoya che. tyArapachI eka saMyamasthAna saMdhyeya bhAga adhika hoya che. tyArabAda mULathI (pahelethI) AraMbhIne jeTalA saMyama sthAno pUrve vyatIta thAya che teTalAM pharIthI paNa te ja anukrama vaDe kahIne pharIthI paNa eka saMyamasthAna saMdhyeya bhAga adhika kahevuM. A bIjuM saMkhyeya bhAga adhika saMyamasthAna thayuM. tyAra pachI A ja anukrama vaDe trIjuM saMyamasthAna kahevuM. e ja pramANe A saMkhyeya bhAga adhika evA saMyamasthAno tyAM sudhI kahevA ke jyAM sudhI te kaMDaka pramANavALA thAya. tyArabAda kahelA krama vaDe pharIthI paNa saMdhyeya bhAga adhika evA saMyamasthAnane prasaMge saMdhyeya guNa adhika eka saMyamasthAna kahevuM. tyAra pachI mULathI (pahelethI) AraMbhIne jeTalAM saMyamasthAno (eTale anaMta bhAga, asaMkhyeya bhAga ane saMdhyeya bhAganAM) atikrAMta thayAM che teTalAM pharIthI paNa te ja pramANe kahevAM tyAra pachI pharIthI eka saMyamasthAna saMdhyeya guNa adhika kahevuM. tyAra pachI pharIthI paNa mULathI AraMbhIne teTalAM saMyamanAM sthAno te ja pramANe kahevAM. tyAra pachI pharIne paNa eka saMyamasthAna saMdhyeya guNa adhika kahevuM. e pramANe A paNa saMkhyayaguNa adhika evAM saMyamasthAno tyAM sudhI kahevAM ke jyAM sudhI te kaMDakanA pramANavALA thAya. tyAra pachI kahelA krama vaDe pharathI paNa saMdhyeya guNa adhika
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ // adhaHkarma nAmanuM svarUpa // (85 saMyamasthAne prasaMge asaMkhyeya guNa adhika saMyamasthAna kahevuM. tyAra pachI pharIne paNa mULathI AraMbhIne jeTalA saMyamasthAno pUrve atikrAMta thayAM che, teTalAM te ja anukrama vaDe pharIthI paNa kahevAM. tyArapachI pharIthI paNa eka asaMkhyeya guNAdhika saMyama sthAna kahevuM. tyAra bAda pharIthI paNa mULathI AraMbhIne teTalAM saMyamasthAno te ja prakAre kahevAM. tyAra pachI pharIthI paNa eka asaMkhyeya guNAdhika saMyamasthAna kahevuM A pramANe A asaMkhyeya guNAdhika saMyamasthAno tyAM sudhI kahevA ke - jyAM sudhI te kaMDaka pramANavALA thAya tyArapachI pUrvanI paripATIe pharIne paNa asaMkhyeya guNa adhika evA saMyama sthAnane prasaMge anaMtaguNa adhika saMyamasthAna kahevuM tyArapachI pharIthI mULathI AraMbhIne jeTalAM saMyamasthAno pUrve atikrAMta thayA che teTalAM te ja pramANe anukrame pharIthI paNa kahevAM tyArapachI pharIthI paNa anaMtaguNa adhika eka saMyamasthAna kahevuM. tyArapachI pharIthI paNa mULathI AraMbhIne teTalAM saMyamanAM sthAne te ja pramANe kahevA - tyArapachI pharIne paNa anaMtaguNa adhika eka saMyamasthAna kahevuM. e pramANe aMnataguNa adhika evA saMyamasthAno tyAM sudhI kahevA ke- jyAM sudhI te kaMDaka pramANavALAM thAya. tyAra pachI pharIthI paNa te saMyamasthAnanI upara pAMcanI vRddhivALA (paMcasthAna patitA-pAMcamA sthAnaka sudhInAM) saMyamasthAno mULathI AraMbhIne te ja pramANe kahevAM. je anaMta guNa vRddhisthAna che te prApta thatuM nathI. kAraNa ke (te sthAne) SasthAnakanI samApti che. AvA asaMkhyAtA kaMDako ekaThAM thAya tyAre eka SaDthAnaka thAya che. te viSe bhASyakAra kahe che ke - "saMghAgALi 3 jhaMDALi chaThThAmAM viiivadyuM" asaMkhyAtA kaMDako maLIne eka sthAnaka thAya che. ja A SasthAnakamAM cha prakAre vRddhi kahI che. te A pramAme 1. anaMtabhAgavRddhi, 2. asaMkhyeyabhAgavRddhi, 3. saMdhyeyabhAgavRddhi, 4. saMdhyeyaguNavRddhi, 5. asaMkhyeyaguNavRddhi ane 6., anaMtaguNavRddhi. temAM jevA prakArano anaMtamo bhAga, asaMkhyAtamo bhAga athavA saMkhyAtamo bhAga grahaNa karAya che, tathA jevA prakArano saMkhyAto, asaMkhyAto ke anaMto guNAkAra grahaNa karAya che, te kahevAya che : temAM jenI apekSAe anaMtabhAganI vRddhi kahI che tene sarva jIvanI saMkhyA pramANa (anaMta) rAzi vaDe bhAgAkAra karavo. tema karavAthI bhAgamAM je prApta thayuM te anaMtatama bhAga samajavo. teNe karIne adhika evuM pachInuM saMyamasthAna jANavuM. Ano bhAvArtha A pramANe che : pahelAM saMyamasthAnanAM je nirvibhAga bhAgo che., temane sarva jIvanI saMkhyA pramANa rAzi vaDe bhAgAkAra kare sate je bhAgamAM Ave che teTalA pramANavALA nirvibhAga bhAgo vaDe adhika evAM nirvibhAga bhAgo bIjA saMyamasthAnamAM prApta thAya che. tathA bIjA saMyamasthAnanA je nirvibhAga bhAgo che, temane sarva jIvanI saMkhyApramANa rAzi vaDe bhAgAkAra karavAthI bhAgamAM je prApta thAya che, teTalA nirvibhAga bhAgoe karIne adhika evA nirvibhAga bhAgo trIjA saMyamasthAnamAM prApta thAya che, e ja pramANe anaMtabhAga vRddhivALuM je je saMyamasthAna prApta thAya che. te te (saMyamasthAna) pachI pachInA (uttarottara) saMyamasthAnanA sarvajIvanI saMkhyA pramANa rAzi vaDe bhAgAkAra karavAthI je je bhAgamAM prApta thAya che,
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86) II zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda II teTalA teTalA anaMtamAM bhAge karIne adhika jANavuM. (1) tathA asaMkhyeya bhAga adhika evA saMyamasthAno A pramANe - pachI pachInA (uttarottara) saMyamasthAna saMbaMdhI nirvibhAga bhAgone asaMkhyeya lokAkAza pradeza pramANavALA rAzi vaDe bhAgAkAra karavAthI je je (bhAgamAM) prApta thAya che. te te asaMkhyAtamo bhAga thAya che. tethI te te asaMkhyAtamA bhAge karIne adhika evA saMyamasthAno asaMkhyeya bhAga adhika jANavAM (2) tathA saMdhyeya bhAga adhika (saMyamasthAno) te A pramANe - pachI pachInA (uttarotta2) saMyamasthAnane utkRSTa saMdhyeya lokAkAza pradeza pramANa rAzi vaDe bhAgAkAra karavAthI je je prApta thAya, te te saMdhyeyatama bhAga thAya che, tethI te te saMkhyAtamA bhAge karIne adhika eTale saMkhyeya bhAgAdhika saMyamasthAno jANavAM (3) tathA saMdhyeya guNa vRddhivALA (saMyamasthAno) A pramANe pachI pachInA (uttarottara) saMyamasthAnanA je je nirvibhAga bhAgo che, te te (bhAgo) utkRSTa saMdhyeya lokAkAza pradeza pramANa rAzi vaDe guNavA ane guNavAthI jeTalA jeTalA thAya teTalA teTalA pramANavALA saMdhyeya guNa adhika saMyamanAM sthAno jANavAM (4) e ja pramANe asaMkhyeya guNa vRddhivALAM (5) ane anaMta guNa vRddhivALAM (6) saMyamanAM sthAno jANavAM. vizeSa e ke asaMkhyeya guNa vRddhivALAne viSe pachInA saMyamasthAnanA nirvibhAga bhAgone asaMkhyeya lokAkAza pradeza pramANavALA asaMkhyeya rAzi vaDe guNavA ane anaMta guNa vRddhivALAne viSe sarvajIva pramANavALA anaMta vaDe guNavA (5-6) A pramANe bhAgAkAra ane guNakArAnI kalpanA potAnI matirUpa zilpa vaDe kalpI che ema tuM na jANIza. kemake - karmaprakRti saMgrahaNImAM SaDthAnakamAM rahelA bhAgAkAra ane guNakAranA vicAranA adhikAra vakhate kahyuM che ke - 'saniyALamasaMvengaloLasaMdhinnAssa bidussa| mALo tisu muLaLA tikSu' kRti (sarvajIva (anaMta) utkRSTa asaMkhyeya lokAkAza pradeza ane utkRSTa saMdhyeya lokAkAza pradeza vaDe traNamAM bhAgAkAra ane traNamAM guNAkAra karavo.) pahelA SasthAnakanI pachI upara kahelA krama vaDe ja bIjuM SasthAnaka prApta thAya che, e ja pramANe trIjuM prApta thAya che. e pramANe SasthAnako tyAM sudhI kahevAM ke - jyAM sudhI te asaMkhyeya lokAkAzanA pradezanI jeTalA pramANavALA thAya. te viSe kahyuM che ke - 'chaThThALaLavasALe, anna chaThThALayaM puno anna / vamasaMhA toLA, chaThThAnAM muLayA / / ' (pahelAM SasthAnakathI pachI bIjuM SasthAnaka ane tyAra pachI anya (trIjuM) ema asaMkhyalokAkAzanA pradeza jeTalA patthAnako jANavA. AvA prakAranA asaMkhya lokAkAzanA pradeza jeTavA pramANavALA je SaDthAnako thAya te sarve maLIne eka saMyamazreNi kahevAya che. te viSe mULamAM kahyuM che ke 'chaThThALA 3 asaMvA saMgamaseDhI muLavavyA' asaMkhya SasthAnako maLIne eka saMyamazreNi thAya che ema jANavuM. (29) tathA 'bhelA vRtti' kRSNAdika leSmAo, tathA sthitivizeSAH' utkRSTa eTale sarvathI utkRSTa sAtAvedanIya vagere vizuddha prakRti saMbaMdhI vizuddha sthitivizeSo jANavA. tethI karIne A saMyamasthAna vagerenAM zubha sthAnone viSe vartato 'taprAda' AdhAkarmane grahaNa karanAra (sAdhu) potAnA AtmAne
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ // adhaHkarma nAmanuM svarUpa // (87 A vizuddha evA saMyamasthAna vagerenI nIce nIce kare che (nIce nIce paDatAM jAya che) (30) bhASya. jo AdhAkarmane grahaNa karanAra sAdhu potAnA AtmAne saMyamasthAnAdikanI nIce kare che to tene zuM dUSaNa prApta thayuM ? te zaMkA upara kahe che. mU.0- bhAvAvayAramAheumappage kiMcinUNacaraNaggo || AhAkammaggAhI aho aho neI appANaM // 100 // mUlArtha : kAMIka nyUna evA cAritra vaDe zreSTha evo sAdhu potAnA bhAvanuM utAravuM karIne AdhAkarmane grahaNa karato sato potAnA AtmAne nIce nIce laI jAya che. / / 100aa TIkArtha : 'bhAvanAM' saMyamasthAnAdika vizuddha bhAvonuM 'dhastAt' eTale hIna vadhAre hIna evA adhyavasAyone viSe 'avatAra' utAravuM 'AdhAya' karIne 'viSimULavaLo' ahIM caraNa vaDe je agra eTale pradhAna te caraNAgra kahevAya che ane te nizcayanayanA matanI apekSAe kSINakaSAyAdika akaSAya cAritravALo grahaNa karAya che. tene (Ane) pramAdano saMbhava hoto nathI, temaja (koI padArthonI) lolupatA paNa hotI nathI. kemake-lolAdika mohanIya karmano ekAMtapaNe nAza thayo che. tethI karIne tene AdhAkarma grahaNa karavAno saMbhava hoto nathI tethI (sUtramAM) kiMcinyUnanuM grahaNa karyuM che. kiMcit (kAMIka) nyUna evA cAritra vaDe je agna eTale pradhAna, te kiMcityUnacaraNAgra kahevAya che ane te paramArthathI upazAMtamoha (agyAramA guNasthAnavALo cAritrI) kahevAya che. atizayane dekhADavA mATe A kahyuM che. tethI teno bhAvArtha A pramANe che-kAMIka nyUna cAritra vaDe agra evo paNa, arthAt pramattasaMyatAdika to dUra raho, AdhAkarmane grahaNa karanAra (tevA utkaTa) sAdhu (paNa) potAnA AtmAne 'adho'dho' ratnaprabhAdika naraka vageremAM laI jAya che. A dUSaNa AdhAkarma grahaNa karanArane lAge che. 51000 e ja vAta kahe che - mU.0- baMdhaI ahebhavAU, pakarer3a ahomuhAI kammAI // ghaNakaraNaM tivveNa u, bhAveNa cao uvacao ya // 101 // mUlArtha : AdhAkarmane grahaNa karanAra sAdhu nIcA bhavanuM AyuSya bAMdhe che, ane bAkInA karmone adhogatinI sanmukha kare che, tathA tIvrabhAva (adhyavasAya) vaDe karmane ghana (gADha) kare che, tathA caya ane upacaya kare che. 101 TIkArtha : AdhAkarmane grahaNa karanAra sAdhu vizuddha evA saMyama Adi sthAnathI utarIne 'adhaH' nIce nIce vartanArA hIna, vadhAre hInabhAvone viSe vartato sato 'adhomavasya' ratnaprabhAdika nArakarUpa
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88) | || zrI piDaniryuktigraMthano anuvAda bhava saMbaMdhinA AyuSyane kare che - bAMdhe che. bAkInAM gati Adi nAmAdika karmone paNa "madhamullAna adhogatinI sanmukha eTale adhogatimAM laI javAnA svabhAvavALA karmone paNa prajAti' prakarNapaNe duHsaha, kaTuka ane tIvra anubhava sahitapaNe kare che - bAMdhe che ane te karma bAMdhyA satA AdhAkarma saMbaMdhI paribhoganA laMpaTapaNAnI vRddhi thavAthI niraMtara utpanna thatA "tIvra' ati tIvra "mAna' pariNAma (adhyavasAya) vaDe 'navAral' yathAyogyapaNe kanidhattirU55NAe karIne ke nikAcanArUpapamAe karIne (te karmone) sthApana kare che, tathA kSaNe kSaNe anya anya pudgalanA grahaNa vaDe caya ane upacaya kare che. temAM vaya eTale thoDI vRddhi ane "upaya' eTale ghaNI vRddhi. A kahevA vaDe AcArya mahArAje vyAkhyAprajJaptinAM sUtranuM anuvartipaNe jaNAvyuM. te vyAkhyAprajJaptine viSe A pramANe AlAvo kahyo che. 'mImiM muMnamALe sama nijAthe maH5 DIgo vaMdharUM mahe panne mare viDuiM mahe 3 3 rUtya (AdhAkarmanuM bhojana karato nigraMtha sAdhu ATha karmanI prakRtine bAMdhe che, nIce nIce kare che, nIce caya kare che, nIce upacaya kare che. vagere) 10nA tethI karIne A pramANe hoye sate : mU.0- tesiM gurUNamudaeNa, appagaM duggaIe pavaDataM // na caei vidhAreuM, aharagati niti kammAiM // 102 // mUlArtha: te gurukarmanA udaya vaDe durgatimAM paDatA evA AtmAne nIvAravAne mATe AdhAkarmane grahaNa karanAra sAdhu) zaktimAna thato nathI. tethI kama tene adhogatimAM laI jAya che. 10rA TIkArthaH 'guru' adhogatimAM laI javAno svabhAva hovAthI guru jevA guru, (bhAre) teSAM' - te adhobhAvayuSya vagere karmanA '3yena' vipAka vedanAnA anubhavarUpa udaya vaDe (athavA vipAka, vedanA ane anubhavarUpa udaya vaDe) eTale vipAka vedanAnA anubhavarUpa udayanA vaza thakI durgatimAM paDatA AtmAne vidhArayituM nivAraNa karavA mATe AdhAkarmane grahaNa karanAra (sAdhu) jethI karIne zaktimAna thato nathI - AtmAne durgatimAM paDato kemeya aTakAvI zakAto nathI, tethI karIne adhobhAvAyuSya vagere udayane pAmelA (udayamAM AvelA) karmo (tene) balAtkAre "madharAti' narakAdirUpa adhogatimAM laI jAya che. karmo karatAM (karmothI) koI paNa baLavAna nathI. anyathA (karmanI pAse *sthiti ane anubhAganuM je moTuM karavuM te udvartanA kahevAya che, ane te bannenuM je ochuM = TuMkuM karavuM e apavarnanA kahevAya che. A udvartanA ane apavartanA sivAyanA bAkInAne saMkramAdika karavAnA ayogyapaNAe karIne je sthApana karavA te nidhatti kahevAya che, samaprakaraNanA ayogyapaNAe karIne je sthApana karavA te nikAcanA kahevAya che. (anya karmarUpaNAe karIne rahelA prakRti, sthiti, anubhAga ane pradezane anya karmarUpe je sthApavA te saMkrama kahevAya che. (saMkramAdi) ahIM Adi zabda lakhyo che tethI udIraNA ane upazamanA e be paNa grahaNa karavA.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ | Atmana nAmanuM svarUpa che (89 baLavAna hota to) koI paNa narake jAya nahi. athavA koI paNa jIva duHkhane pAme nahi. tethI AdhAkarma adhogatinuM kAraNa che tethI te adhakarma kahevAya che. 4/102ll A pramANe adhaHkarma e nAma kahyuM. have Atmaghna e nAmano avasara che. te Atmazna paNa cAra prakAre che. te A pramANe - nAma Atmaghna, sthApanA Atmaghna, dravya Atmaghna ane bhAva Atmazna. A paNa adha:karmanI jema jyAM sudhI noAgamathI jJazarIra dravya AtmajJa ane bhavya zarIra dravya Atmaghna Ave tyAM sudhI bhAvavuM. jJazarIra ane bhavya zarIrathI vyatirikta (judA) dravyAtmajJane to niryuktikAra kahe che. mU.0- aTThAe aNaTThAe, chakkAyapamaddaNaM tu jo kuNai // __ aniyAe ya niyAe, AyAhammaM tayaM beMti // 103 // mUlArthaH je gRhastha prayojana sahita athavA prayojana vinA tathA anidAe karIne ke niMdAe karIne je paryAyanI hiMsA kare che, tene Atmaba kahe che 103 TIkArtha "yo' je gRhastha, 'jhathaya' potAnA ke bIjAnA nimitte tathA "anarthaya' prayojana vinA pApI svabhAvane lIdhe ema ne ema ja, tathA "LiyA ca piyA utta' je nidAna te niMdA eTale jIvahiMsA narakAdika duHkhanuM kAraNa che ema jANatA chatAM paNa athavA sAdhuone AdhAkarma kahyuM nahi ema jJAnavAna hovA chatAM paNa jIvonA prANano je nAza karavo te nidA kahevAya che, ane tenA niSedhathI (nam tapuruSa samAsa karavAthI) aniMdA kahevAya che. arthAt pUrve kahelA jJAnathI rahita evA puruSe anya jIvanA prANano je nAza karavo te niMdA kahevAya che. athavA A potAne mATe ane A bIjAne mATe ema vibhAga vaDe uddezIne je prANanAza karavo te niMdA kahevAya che, ane tenA niSedhathI aniMdA kahevAya che, ke je potAne mATe ke putrAdika anyane mATe ema vibhAga pADyA vinA sAmAnyapaNe je karAya che. athavA to "hA ! dhikkAra che ke - A manuSya mane hamaNAM ja mAraze." ema jANatA evA mAravAne taiyAra karelA jIvanA prANano je nAza karavo te niMdA kahevAya che, tenAthI je viparIta te aniMdA kahevAya che arthAt ajANakAra evA mAravA taiyAra karelA jIvane je mAravo te aniMdA kahevAya che. te upara bhASyakAra kahe che ke : mU.0- jANaMtu ajANato, taheva uddisiya ohao vAvi // jANaga ajANagaM vA, vahei aniyA niyA esA // 31 // (bhA.) mUlArthaH jANatA ke ajANatA tathA uddezIne ke oghathI (mAre) athavA vadha karavA taiyAra karelA jANakArane ke ajANakArane je mAravA te A aniMdA ane niMdA kahevAya che 31||
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90) // zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda // TIkArtha : A gAthAno artha kahI gayA chIe. // 31 // (bhASya) - tethI karIne niMdA vaDe ke aniMdA vaDe je (gRhastha) SaTkAyanuM mardana kare che eTale ke - pRthvI vagere cha kAyanA prANano nAza kare che, te SaTkAyanuM mardana 'Atmaghna' noAgamathI dravya Atmaghna che ema tIrthaMkara tathA gaNadharo kahe che // 103|| ahIM koI zaMkA kare ke je SaTkAyanuM pramardana te noAgamathI dravya Atmaghna kema kahyuM ? yAvat te bhAva Atmaghna kema na thAya ? teno javAba Ape che : mU.0 - davvAyA khalu kAyA, mUlArtha : kAya je te nizcaye dravyAtmA kahevAya che. TIkArtha : 'vAyA' pRthivyAdika cha kAya 'hatu' nizcaye 'dravyAtmanaH' dravyarUpa AtmA che, kemakejIvo guNaparyAyavALA che tethI te dravya kahevAya che te viSe kahyuM che ke 'anIvAyA dharmAMdhamAMANapuAtA: dravyApi nIvAtha rUti' dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane pudgalAstikAya e ajIva kAya che ane jIvo dravya che 'tattvArtha sa. 1, sU. 1-2' tethI karIne teonuM (SaTkAyanuM) je mardana te dravya Atmaghna che. dravya Atmaghna kahyuM. have bhAva Atmaghna kahevAnuM che. te AgamathI ane noAgamathI ema be prakAre che. temAM Atmaghna zabdanA arthane jANanAra tathA temAM upayogavALo je hoya te AgamathI bhAva Atmaghna kahevAya che. have noAgamathI bhAva Atmaghnane kahe che : mU. 0 - bhAvAyA tinni nANamAINi // parapANapADaNarao, caraNAyaM appaNo haNai // 104 // mUlArtha : jJAnAdika traNa e bhAvAtmA kahevAya che. tethI paranA prANano nAza karavAmAM rakta thayela sAdhu potAnA cAritrarUpI AtmAne haNe che. 104 TIkArya : 'bhAvAtmAna:' bhAvarUpa AtmAo 'trINi jJAnAvIni' jJAna, darzana ane cAritra e traNa che. kemake AtmAnuM pAramArthika potAnuM svarUpa jJAna, darzana ane cAritrarUpa che. tethI te traNa ja 52mArthathI (tattvathI) AtmAo che. bAkInuM je mAtra dravya che te tattvathI AtmA nathI. kemake temAM potAnA (te) svarUpano abhAva che. tethI karIne je cAritravALo sato paranA eTale pRthivyAdikanA, je iMdriyAdika prANo tenuM je 'pAtana' eTale vinAza karavo, tene viSe 'rataH' eTale Azakta hoya te potAnA cAritrarUpa bhAva AtmAne haNe che, ane cAritrarUpa bhAvAtmA haNAye sate jJAna ane darzanarUpa AtmA paNa tattvathI nizcaya nayathI haNAyA ja jANavA. 5104
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmadana nAmanuM svarUpa che te viSe kahe che ke - mU.0- nicchayanayassa caraNA-yavighAe nANadaMsaNavaho'vi // vavahArassa u caraNe, hayammi bhayaNA u sesANaM // 105 // mUlArthaH nizcayanayanA mate cAritrarUpI AtmAno nAza thaye sate jJAna ane darzanano paNa nAza thayo jANavo. paraMtu vyavahAranayanA matamAM to cAritra haNAye sate bIjA benI bhajanA jANavI Y/10panI. TIkArthaH nizcayanayanA mate cAritrarUpI AtmAno vighAta thaye sate jJAna-darzanano paNa 'vadha:' vighAta jANavo, kemake cAritranI prAptirUpa sanmArgamAM je pravRtti te jJAna-darzananuM ja phaLa che. ane te pravRtti jo na hoya to te jJAna ane darzana paNa paramArthathI avidyamAna ja che. kemake - (te baMne) potAnuM kArya karatA nathI (vidyamAna hota to tenuM kArya je cAritra te paNa vidyamAna hota.) te viSe mULa TIkAmAM kahyuM che ke : - cAritrarUpa AtmAno vighAta thaye sate jJAna-darzanano paNa vadhu thAya che. kemake te bannenuM phaLa cAritra ja che, ane phaLane abhAve hatuM (kAraNa)nuM nirarthakapaNuM che. tathA vaLI je manuSya) cAritra grahaNa karIne AhAranA laMpaTAdikapaNAe karIne tenAthI (AdhAkarma bhojanathI) nivRtti pAmato nathI te avazya bhagavAnanI AjJAnA lopAdikane viSe vartato (sAdhu) samyajJAnI hoto nathI ane samyagadarzananI paNa hoto nathI. te viSe kahyuM che ke : "bApA, viya vara, tamaeNne bALa viMna mavi fu I 2 nakSato, rassA sA se ?' AjJAe karIne ja cAritra che. te AjJAno bhaMga thaye sate tuM jANe ke zuM bhagna na thayuM? (sarva bhAMgyuM) tathA AjJAnuM ullaMghana karato sAdhu zeSa kArya konI AjJAthI kare che? vA tathA 'no gavAyaM na ;, fmajIThThiI to du vo unno ? vaDa va mitte paraspa saM gaLApo - zAstramAM kahyA pramANe je manuSya karato nathI tenAthI bIjo koNa ja mithyA dRSTi hoya? ane te bIjAne zaMkA utpanna karato sato mithyAtvane vadhAre che .rA. tethI cAritranA vighAtathI avazya jJAna-darzanano paNa vighAta thAya che. jayAre vyavahArazya tu' vyavahAranayanA mate to cAritra haNAye sate 'payoH ' bAkInAM jJAna ane darzana e benI "mananA' bhajanA jANavI. eTale koI acAritrImAM te baMne hoya ane koImAM na paNa hoya, arthAt je ekAMtapaNe bhagavAnanA vacanathI viparIta aMgIkAra karato hoya, tene te baMne na hoya, paraMtu je dezaviratine (karato hoya) athavA bhagavAnane viSe mAtra zraddhA karato hoya, tene vyavahAranayanA mata vaDe samyagRSTipaNuM hovAthI te banne (jJAna-darzana) hoya che. tethI karIne nizcayanayanA matanI apekSAe cAritrarUpa AtmA haNAye sate jJAna-darzanarUpa AtmA paNa haNAya ja, e hisAbe paranA prANano vinAza karavAmAM Asakta thayesa sAdhu (cAritranA) mUlAta sahita
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92) 1 zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda che (mULathI ja) AtmajJa che, e pramANe paranA prANanuM je vyaparopaNa (vinAza) te AtmajJa kahevAya che. ane te (Atmaghna) AdhAkarmanuM bhojana karanAra sAdhune anumodanAdika dvAravaDe avazya saMbhave che, tethI upacArathI AdhAkarma, e AtmaSma kahevAya che. 10pa A pramANe Atmaba nAma kahyuM. have Atmakarma nAmano avasara che. ane te Atmakarma paNa cAra prakAre che. te A pramANe nAma Atmakarma, sthApanA Atmakarma, dravya Atmakarma ane bhAvAtmakarma. Ane AdhAkarmanI jema tyAM sudhI bhAvavuM-vicAravuM ke jayAM sudhI noAgamathI bhavya zarIra dravyAtmakarma Ave, jJazarIra ane bhavyazarIra vyatirikta dravya Atmakarmane to kahe che : mU.0- davvaMmi attakammaM, jaM jo u mamAyae tayaM dadhvaM // mUlArtha je puruSa je dhanane potAnuM mAne che, te puruSane te dhana dravyanA viSayavALuM Atmakarma (dravyAtmakarma) kahevAya che. te TIkArtha je puruSa je rUpayAdika dhanane "mAyate" A mAruM che ema aMgIkAra kare che (mAne che), te puruSane (te dhana) "baMmi a i ti' jJazarIra ane bhavya zarIrathI rahita ' dravyanA viSayavALuM Atmakarma thAya che. potAnA saMbaMdhapaNAe karIne je karma eTale karavuM te Atmakarma, evI tenI vyutpatti (samAsa) thAya che : have bhAva Atmakarma be prakAre che. te A pramANe : AgamathI ane noAgamathI, temAM Atmakarma zabdanA arthane jANanAra ane temAM upayogavALI je hoya te AgamathI bhAvAtmakarma kahevAya che. have noAgamathI (bhAvAtmakarmane) kahe che : mU.0- bhAve asuhapariNao, parakammaM attaNo kuNai // 106 // mUlArtha : azubha pariNAmavALo bIjAnA je karmane potAnuM kare te bhAvane viSe (bhAvathI) Atmakarma kahevAya che II106 TIkArtha "azupatiH ' azubhavaDe eTale prastAvane lIdhe AdhAkarmane grahaNa karavArUpa azubhabhAve karIne pariNAma pAmelo puruSa (sAdhu) paranuM eTale rAMdhanAra vagere saMbaMdhInuM je pacana-pAcana vagerethI utpanna thayeluM jJAnAvaraNIyAdika karma, tene potAnI saMbaMdhI (potAnuM) kare che. eTale para saMbaMdhInAM je karmane potAnA tarIke karavuM te "pAve bhAvathI Atmakarma kahevAya, arthAt te noAgamathI bhAva Atmakarma kahevAya che. kemake - "mAna' eTale vizeSa prakAranA pariNAme karIne bIjAnA karmane (karavAne) potAnA tarIke karavuM te bhAvAtmakakarma, evI tenI vyutpatti thAya che. 106 AbhAvAtmakakarmane ja doDha gAthAvaDe kahe che :
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ // Atmakarma nAmanuM svarUpa // mU.0- AhAkammapariNao, phAsUyamavi saMkiliTThapariNAmo // AyayamANo bajjhai, taM jANasu attakammaM ti // 107 // parakamma attakammI - karei taM jo u gihiuM bhuMje // mUlArtha : AdhAkarmanA pariNAmavALo ane saMkliSTa pariNAmavALo sAdhu prAsuka (nirdoSa) ne paNa grahaNa karato sato karma vaDe baMdhAya che, tethI tene tuM Atmakarma jANa ||107gA eTale ke tene grahaNa karIne je sAdhu bhojana kare che te paranA karmane potAnA karmarUpa kare che. II (93 TIkArtha : 'prAsu" acetana, A upalakSaNa che. 'pi' AdhAkarma to dUra raho, paNa svarUpe karIne eSaNIya evuM bhojanAdika hoya, (chatAM paNa) saMkliSTa pariNAmane lIdhe AdhAkarmane grahaNa karavAnA pariNAmavALo sato 'AvavAnaH' grahaNa karato, jemake 'huM atyaMta (ghaNo ja) vyAkhyAnanI labdhivALo chuM ane asAdhAraNa vidvattAdirUpa mArA guNo sUryanA kiraNonI jema kyAM kyAM prasaratA nathI ? tethI mArA guNothI vaza thaela A sarva loka rAMdhIne tathA raMdhAvIne mane A iSTa odanAdika Ape che.' ityAdi. e prakAre (bhAvanAe) grahaNa karanAra te sAdhu sAkSAt AraMbha karanAranI jema jJAnAvaraNIyAdi karma vaDe baMdhAya che. tethI te jJAnAvaraNIyAdi karmanA baMdhanane tuM Atmakarma jANa. Ano bhAvArtha A pramANe che : AdhAkarmane athavA svarUpe karIne AdhAkarmarahitane paNa bhaktinA vazathI mAre mATe A banAvyuM che. e pramANe AdhAkarmane grahaNa karavAnA pariNAmavALo jyAre grahaNa kare che tyAre te sAdhu sAkSAt AraMbhakartAnI jema potAnA pariNAma vizeSathakI jJAnAvaraNIyAdika karma vaDe baMdhAya che. jo kadAca na grahaNa kare to baMdhAya nahi. tethI karIne AdhAkarmane grahaNa karanAra sAdhu bIjA pAcakAdinuM je karma tene potAnuM paNa kare che, mATe parakarmane AtmakarmarUpa kare che ema kahevAya che. 5107] Ane ja spaSTapaNe kahe che ke 'parama' ityAdi. tethI jyAre sAdhu AdhAkarmane grahaNa karIne Aroge che, tyAre te sAdhu bIjA pAcakAdikanuM je karma, tene AtmakarmarUpa kare che eTale ke - (te karmane) potAnA saMbaMdhInuM paNa kare che. (potAnuM paNa kare che) I A vAkyanA A bhAvArthane nahi jANato koI anya puruSa saMzaya utpanna thavAthI prazna kare che ke - mU.0- tattha bhave parakiriyA, kahaM nu annattha saMkamai ? // 108 // mUlArtha : 52nI kriyA anyane viSe kema prApta thAya ? 108 TIkArtha : 'taMtra' paranA karmane potAnA karmarUpe kare che. e vAkyamAM bIjAnuM vaktavya A pramANe che ke : kevI rIte 'parayiA' para saMbaMdhI jJAnAvaraNIyAdi karma 'anyatra' bIjAne viSe eTale AdhAkarmanuM
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94) / zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda | bhojana karanAra sAdhune viSe saMkrame-prApta thAya? arthAt na ja saMkrame. paranuM kareluM karma kadApi paNa anyane viSe saMkramatuM nathI ja. jo kadAca anyane viSe paNa saMkramatuM hoya to kSapakazreNI upara caDelA, kRpA vaDe vyApta cittavALA ane samagra jagatanA prANIonA karmane umUlana karavAmAM samartha evA mahAtmA badhA ja prANIonAM jJAnAvaraNIyAdi karmane potAnA AtmAne viSe saMkramAvIne khapAvI de ane tema thavAthI sarvajIvone ekakALe ja mukti prApta thAya paraMtu tema to thatuM nathI. tethI karIne paranAM karelAM karmano saMkrama anyane viSe thAya ja nahi. te viSe kahyuM che ke "kSajiLaparita:, 1 samartha: sarvamaLAM . kSayitaze H karma-saMma: thAt parata) -' jo paranA karelA karmano saMkrama thato hoya to kSapakazreNi upara ArUDha thayelA te ekalA mahAtmA sarve karmIo (jIvo)nA karmane khapAvavA samartha che. "paratavarSamAM mAtra RAmati saMmo vimo vA tatsattvanAM karma, vacce yana tade' jethI karIne paranA karelA karmane viSe saMkrama ke vibhAga bIjAne viSe prApta thato nathI, tethI karIne prANIone maLe jenuM je karma hoya teNe ja te vedavA lAyaka che. //rA to tamArA vaDe ema kema kahevAya che ke - parakamane AtmakarmarUpa kare che? 108 pUrvanI aMdara rahelA A vAkyanA paramArthane nahi jANanArA keTalAka anyathA paNa vyAkhyAna kare che, tethI tenA matane dUra karavA mATe upanyAsa, (tenA matanuM) sthApana karatA satA graMthakAra kahe mU.0- kUDauvamAe kei, parappautte'vi beMti baMdho tti // mUlArtha : keTalAeka phUTa (pAsa)nA dRSTAMta vaDe paranAM prayogane viSe paNa baMdha kahe che ! TIkArtha pravacananAM rahasyane nahi jANanArA 'vit' keTalAeka eTale potAnA samudAyanA ja jUropIyA' kUTa (pAsa)nA daSTAMta vaDe 'vUvanta' kahe che ke "paraprayukrepa' para evA pAcaka Adi puruSe niSpAdana (taiyAra) karelA paNa odanAdikane viSe tene grahaNa karanAra sAdhune baMdha thAya che. arthAt temanuM kahevuM ema thAya che ke - jema vyAdhe zikArIe) sthApana karelA kUTane (pAzane) viSe mRgane ja baMdha thAya che, paNa vyApane thato nathI, tema gRhastha karelA pAkAdikane viSe tene grahaNa karanAra sAdhune ja baMdha thAya che, paNa pAka karanAra gRhasthane baMdha thato nathI. tethI karIne paranuM je jJAnAvaraNIyAdi karma saMbhave che, te karmane AdhAkarmI bhojanane grahaNa karanAra sAdhu potAnA ja saMbaMdhInuM kare che - potAnuM ja kare che. ethI paranA karmane AtmakarmarUpa kare che. ema kahevAya che. Avo temano uttara asatya che. kema ke - tevo uttara jinavacanathI viruddha che. te A pramANe : (para pAcakAdika) sAkSAt AraMbha karanAra hovAthI (te) parane para nizcaya karmabaMdhano saMbhava che. tethI teNe grahaNa karanAra sAdhune ja baMdha che, paNa pAka karanArane baMdha nathI. ema kema kaho cho? mRgane paNa mAtra paranA prayogathakI ja baMdha che ema nathI, paraMtu potAnA ja pramAdaAdi doSathI baMdha che. sAdhune paNa e ja pramANe baMdha che. //
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ (95 || Atmakarma nAmanuM svarUpa che. ane ema ja hovAthI niyuktikAra e ja vAtane pharamAve che : mU.0- bhaNai ya gurU pamatto, bajjhai kUDe adakkho ya // 109 // emeva bhAvakUDe, bajjhai jo asubhabhAvapariNAmo // tamhA u asubhabhAvo, vajjeyavvo payatteNaM // 110 // mUlArthaH guru mahArAja kahe che ke pramAdI ane acatura evo mRga kUTane viSe baMdhAya che. 10lA e ja pramANe je azubhabhAvanA pariNAmavALo sAdhu hoya te bhAvakUTane viSe baMdhAya che. tethI prayatnavaDe azubha bhAva varjavA lAyaka che. 11mI TIkArtha "pati' pratipAdana kare che. 'va' ca zabda punaH arthamAM che. te punaHno (paraMtu) evo artha A pramANe - keTalAeka samyapha prakAre gurunAM caraNanI sevA rahitapaNAe karIne yathArtha tattvane nahi jANanAra upara pramANe kahe che, parantu guru mahArAja zrI yazobhadrasUri bhagavAn A pramANe kahe che. Ama kahevA vaDe ema jaNAve che ke jinavacanane yathArtha jANavAnI icchAvALAe buddhimAna chatAM paNa samyapha prakAre gurumahArAjanA caraNakamalanI avazya sevA karavI. anyathA (sevA na kare to) buddhinuM yathArthapaNuM ghaTaze nahi. kahyuM che ke "tattaDutvekSamALAnAM, purALarAvanA | anupAtivRddhAnAM, gza nAtiprIti zA" tenI tenI unmelA karanArA ane vRddhonI sevA nahi karanArA puruSonI buddhi prAcIna govinA ati prasanna thatI nathI lIlA' have gunAM vacanane ja dekhADe che. mRga paNa phUTa vaDe te ja baMdhAya che ke - je pramAdI ane adakSa (acatura) hoya, paraMtu je apramAdI ane dakSa (catura) hoya te kadApi baMdhAto nathI. te A pramANe : apramAdI mRga prathamathI ja kUTanA pradezano tyAga kare che. tyAM jato ja nathI, chatAM koI paNa prakAre pramAdanA vazathI kUTa pradezane paNa prApta thayo hoya, topaNa jeTalAmAM tenA para baMdha paDato nathI teTalAmAM dakSapaNAe karIne jaladI te pradezathI khasI jAya che. jyAre je pramAdI ane dakSatArahita hoya che te baMdhAya ja che. tethI karIne mRga paNa paramArthapaNe potAnI pramAdakriyAnA vazathI baMdhAya che. mAtra paranA prayogamAtrathI baMdhAto nathI 109 "vameva' eja pramANe - mRganA daSTAMtamAM kahyA pramANe "pAvachUTe' saMyamarUpa bhAvanA baMdhanane mATe kUTanA jevuM kUTa eTale AdhAkarma, tene viSe te (sAdhu) vadhyate' jJAnAvaraNIya Adi karma vaDe baMdhAya che -- joDAya che, ke je 'sAmAvapariNAma:' AhAranA laMpaTapaNAthI AdhAkarmanA grahaNarUpa azubha bhAvanA pariNAmavALo hoya, te vinA bIjo baMdhAto nathI. (pAcake AhAra) AdhAkarma karyA chatAM paNa je (sAdhu) tene grahaNa karato nathI, te jJAnAvaraNIyAdika pApa (azubha) karma vaDe baMdhAto nathI. kema ke kUTa sthApana kArya chatAM paNa je mRga te pradezamAM ja Avato nathI, ane kadAca Avyo hoya topaNa yatnathI te dezano tyAga kare che, te mRga) kUTa vaDe baMdhane pAmato nathI. tethI karIne paranA prayogamAtrathI baMdha thato nathI, ke jethI anyanI kahelI nIti (yukti) vaDe parakRta karmane
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96) | zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda AtmakarmanuM karavuM ghaTI zake. paraMtu azubha adhyavasAyapaNAthI ghaTI zake che. te kAraNa mATe sAdhue AdhAkarmanA grahaNarUpa azubha bhAvane prayatnathI varjavo. parAkramane potAnA karmarUpa kare che. e vAkyano bhAvArtha prathama ja kahI gayA chIe ke - paranuM eTale pAcakAdikanuM je karma tene potAnA karmarUpa kare che. arthAt te karmane potAne viSe paNa kare che. tethI karIne kAMI paNa doSa Avato nathI. AdhAkarmanuM grahaNa ke bhojana karavAthI parakarma AtmakarmakaraNa thAya che, anyathA thatuM nathI. tethI karIne upacArathI je AdhAkarma te Atmakarma kahevAya che 110 zaMkA jyAre te AdhAkarmane pote kare, athavA bIjA pAse karAve, athavA karelAnI anumodanA kare tyAre bhale doSa thAo, paraMtu jyAre pote karato nathI, karAvato paNa nathI ane anumodato paNa nathI tyAre te grahaNa karavAmAM zo doSa che? A zaMkAno uttara Ape che ke : mU.0- kAmaM sayaM na kuvvai, jANaMto puNa tahAvi taggAhI // vaDDhei tappasaMgaM, agiNhamANo u vArei // 111 // mUlArthaH barAbara che. jo ke te pote karato nathI, te paNa jANatA chatAM tene grahaNa karanAra tenA prasaMgane vadhAre che, ane grahaNa nahi karato sato tenA prasaMgane nivAre che. [111 TIkArtha: 'aa' A (tAruM kahevuM) amane saMmata che. jo ke - pote AdhAkarmane karato nathI, ane upalakSaNathI karAvato paNa nathI, to paNa "A mAre mATe banAveluM che' ema jANato sato jo AdhAkarmane grahaNa kare to tene grahaNa karanAra (sAdhu) "tatva' te AdhAkarmane grahaNa karavAnA prasaMgane vadhAre che. te A pramANe : jayAre te sAdhu AdhAkarmane jANato sato grahaNa kare che, tyAre anya sAdhuonI ane dAtAonI evI buddhi utpanna thAya ke - "AdhAkarmanuM bhojana karavAmAM kAMIpaNa doSa nathI, anyathA (doSa hoya to) te sAdhue jANavA chatAM paNa kema grahaNa karyuM ?' tyArapachI A pramANe teonI buddhi utpanna thaye sate saMtati vaDe (paraMparAe) sAdhuone AdhAkarmanuM bhojana karavAthI cirakALa sudhI chajIvanikAyano je vighAta thAya te sarva paramArthathI tenA vaDe pravaryo kahevAya. paraMtu je (sAdhu) grahaNa karato nathI, te evA prakAranA prasaMganI vRddhine nivAre che. kemake - pravRttino ja abhAva che. te viSe (mULamAM) kahyuM che ke - 'maNimALo 3 vAre' AdhAkarmane nahi grahaNa karanAro te prasaMganI vRddhine nivAre che. tethI karIne atiprasaMga nAmanA doSanA bhayathI (sAdhue) karavuM, karAvavuM, e doSarahita evuM paNa AdhAkarma bhogavavuM nahi-vAparavuM nahi. vaLI bIjuM e ke jANato sato paNa sAdhu te AdhAkarmane bhogavavAthI avazya anumodanA kare che. kemake aniSada eTale ja anumodanA, 'apratipamanumatam' jeno pratiSedha karyo na hoya te anumativALuM kahevAya che. evo vidvAnano pravAda che. tethI karIne AdhAkarmanuM bhojana karavAmAM nizcaye anumodanA doSano anivArita prasAra prApta thAya che. vaLI bIjuM e ke - A pramANe AdhAkarmanuM bhojana karavAthI
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | pratisevanA nAmanuM svarUpa che. kadAca manojJa AhAranA bhojanane lIdhe dADhanA bhedAvAthI (dADhanA rasathI) pote paNa pAka kare ke karAve. tethI karIne sarvathA AdhAkarmanuM bhojana karavuM ja nahi ema siddha thayuM 111 A pramANe Atmakarma e nAma kahyuM. have pratisevanA vagere nAmo kahevA lAyaka che. te nAmo Atmakarma e nAmanA aMgANAe karIne pravartelA che. tethI teonuM Atmakarma e nAmanuM aMgapaNuM ane paraspara gurulaghunI vicAraNA karavAne icchatA graMthakAra A gAthAne kahe che : mU.0- attIkarei kammaM, paDisevAIhiM taM puNa imehi // tattha gurU AipayaM, lahu lahu lahugA kameNiyare // 112 // mUlArthaH vaLI te karmane A pratisevanAdi vaDe AtmAne AdhIna (potAnuM) kare che. temAM paheluM pada guru che, ane bIjAM traNa pada anukrame laghu, laghu ane ladhu che. ll11rI TIkArtha : vaLI te jJAnAvaraNIyAdika paranA (anyanA) karmane 'nAtmIkaroti' potAne AdhIna (potAnA saMbaMdhI) kare che. "f:' A eTale jenuM svarUpa hamaNAM kahevAze evA pratisevanAdika dvArA (paranA karmane) potAnuM kare che. tethI karIne pratisevanAdika viSayavALuM AdhAkarma paNa pratisevanAdika nAma kahevAya che. 'tatra' te pratisevanAdika cArene maLe 'gaDhiparva pratisevanA nAmanuM paheluM pada 'guru mahA doSavALuM che, ane 'zeSALi' bAkInA pratizravaNAdika traNa pado to anukrame laghu, laghu ane laghuka jANavA. pratisevanAnI apekSAe pratizravaNApada laghu eTale thoDA doSavALuM che. pratizravaNathakI paNa saMvAsanapada laghu che, ane saMvAsanathakI paNa anumodanapada laghu (thoDA doSavALuM) che. [112aa have te ja pratisevanAdika (cAra)nA svarUpane ane dRSTAMtone pratipAdana karavAne icchatA satA tenA viSayavALI pratijJAne kahe che: mU.0- paDisevaNamAINaM, dArANa'NumoyaNAvasANANaM // jahasaMbhavaM sarUvaM, sodAharaNaM pavakkhAmi // 113 // mUlArtha pratisevanAne AraMbhIne anumodanA parvatanA dvAronA yathAsaMbhava svarUpane udAharaNo sahita huM karIza /113 TIkArtha pratisevanAdika anumodanA parvatanA dvArA saMbaMdhInA "vAsaMparva' jenuM jema saMbhavatuM hoya tema tenA svarUpane "sodAhara' daSTAMta sahita huM karIza //113 temAM prathama pratisevanAnuM svarUpa kahevA lAyaka che. temAM paNa je sAdhu AdhAkarmane pote ja lAvIne vApare che, te AdhAkarmano pratisavI (sevana karanAra) prasiddha ja che. kevaLa ahIM to jeo ema mAne che ke - bIjAe ANelA AdhAkarmane vAparavAthI kAMI doSa lAgato nathI. tenA matane
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98) || zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda dUra karavA mATe bIjAe ANelA AdhAkarmane vAparavAmAM pratisevanA doSane kahe che -- mU.0- anneNAhAkammaM, uvaNIyaM asai coio bhaNai // parahattheNaMgAre, kaDDhato jaha na Dajjhai hu // 114 // evaM khu ahaM suddho, doso deMtassa kUDauvamAe // samayatthamajANato, mUDho paDisevaNaM kuNai // 115 // mUlArthaH bIjAe ANelA AdhAkarmane koI vApare, tene koI preraNA kare tyAre te kahe che ke - "jema bIjAnA hAthe aMgArA kaDhAvatAM pote baLato nathI 114 tema huM zuddha ja chuM, denArAne ja doSa lAge che." A pramANe khoTI upamAe karIne siddhAMtanAM arthane nahi jANato mUDha pratisevanAne kare che ||11pa. TIkArtha : 'acena' bIjA sAdhue bhaktAdika AdhAkarmane '35nIta' gRhasthanA gharathI ANIne ApyuM, tene je sAdhu vApare che. te pratisevanAne kare che, ema saMbaMdha jANavo. te AdhAkarmane AroganAra sAdhune koI bIjA sAdhue - aho dhikkAra che. ame to niMdIe chIe ke - ApanI jevA vidvAna ane saMyamI chatAM paNa AdhAkarmane vAparo cho? ema vitaH' vikSepa (preraNA) karAye sate (ta sAdhu) pratyuttara Ape che ke - "meM svayaMgrahaNa karyuM nahi hovAthI mane kAMIpaNa doSa nathI. kemakeje (sAdhu) pote AdhAkarmane grahaNa karIne vApare tene ja doSa lAge che. paraMtu je bIjAe ANeluM vApare, tene kAMI paNa te doSa lAgato nathI." te upara (te sAdhu) dRSTAMta kahe che ke - "jema bIjAnA hAtha vaDe AMgArAne kaDhAvato manuSya pote baLato nathI, eja pramANe AdhAkarmanuM bhojana karanAra huM paNa" "pu' nizcaye zuddha ja chuM. potAnA hAthe aMgArA kheMcatA evA bIjAne ja baLavAnuM thAya che tema te doSa to denArane ja lAge. 'vaM' A pramANe 'zUTayA 35mayA khoTA dRSTAMta vaDe karIne samayArtha" bhagavAnanA pravacanarUpI upaniSadane 'narU kAmo, pafpavo hor tasya niyamevi | pALavaSe vayo , vaya rokArDa veva' jene mATe prANInA vadhavALo AraMbha thAya che, tene avazya prANIvadha thavAthI vratabhaMga thAya che, ane vratabhaMga thavAthI durgati ja thAya che. /15 ityAdi svarUpavALA rahasyane nahi jANato ane tethI karIne ja mUDha evo te pratisevana kare che 11411po A pramANe pratisevanAnuM svarUpa kahyuM. have pratizravaNAnuM svarUpa kahe che : mU.0- uvaogammi ya lAbhaM, kammaggAhissa cittarakkhaTThA // Aloie suladdhaM, bhaNai bhaNaMtassa paDisuNaNA // 116 //
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ | saMvAsa ane anumodanAnuM svarUpa che mUlArtha : je guru upayogakALe AdhAkarmane prahaNa karanAra ziSyanA cittanI rakSAne mATe lAbha evA zabdane kahe che, tathA tenI AlocanAne samaye sAruM prApta karyuM ema bole che, A pramANe bolatA te gurune pratizravaNa nAmano doSa lAge che II11dI TIkArtha : ahIM je guru upayoga karavAne samaye "rmadA :' AdhAkarma grahaNa karavAne mATe pravartelA ziSyanA "vittarakSArtha cittanI rakSAne mATe eTale mananA anyathAbhAvane nivAravA mATe dAkSiNyatAdike karIne sahita hovAthI "nA maLati' lAbha evA zabdane bole che. tathA AdhAkarmane gRhasthanA gharathI lAvIne Aloce sate eTale zrAvikAe A (bhojA) karoTikA (kAMsAnI tAMsaLI) vaDe ApyuM che. ema nivedana kare sate "sutaddha sAruM thayuM ke - je te A prApta karyuM ema bole, te gurune e pramANe kahevAthI pratizravaNa nAmano doSa lAge che. ahIM sUtrane viSe "ifsudhA' ema strIliMgano nirdeza prAkRtapaNAne lIdhe karyo che. kemake - prAkRtamAM liMga vyabhicArI (aniyamita) che. te viSe pANini, potAnA karelA prAkRta vyAkaraNamAM kahe che ke - "tAM khavAI ti' (liM! vyabhicArI paNa hoya che) pratizravaNa eTale abhyapagama-svIkAra 116 have saMvAsa ane anumodana (nAmanA trIjA tathA cothA doSa)nuM svarUpa kahe che - mU.0- saMvAso u pasiddho aNumoyaNa kammabhoyagapasaMsA // eesimudAharaNA, ee u kameNa nAyavvA // 117 // mUlArtha: saMvAsano artha prasiddha che. ane anumodana eTale AdhAkarma vAparanAranI prazaMsA karavI che. temanAM udAharaNo anukrame A pramANe jANavA. 11mI TIkArtha: "saMvAla:' AdhAkarmane jamanArAnI sAthe ekasthAne vasavArUpa saMvAsa prasiddha ja che. ane anumodanA to AdhaAkarmane jamanArAnI prazaMsA karavI te. eTale ke "A (sAdhuo) puNyazALI che, sArI labdhivALA che ke - jeo A pramANe hamezAM (sAro AhAra) prApta kare che athavA jame che," evI prazaMsA karavI che. A pramANe pratisevanAdika cAreyanuM svarUpa karyuM. have te ja pratisevanAdikanA patana' A kahevAze evA svarUpavALa udAharaNo anukrame jANavAM. ahIM sUtramAM udAharaNa zabdane prAkRta vyAkaraNanA vazathI pulligamAM lakhyo che. 117thI temAM je udAharaNo kahevAnAM che, tenA nAma anukrame kahe che : mU.0- paDisevaNAe teNA, paDisuNaNAe u rAyaputto u|| saMvAsammi ya pallI, aNumoyaNa rAyaduTTo u // 118 // mUlArtha: pratisevananuM udAharaNa stana (cAra) che, pratizravaNanuM udAharaNa rAjaputra che, saMvAsamAM pallI udAharaNa che, ane anumodanAmAM rAjaduSTa udAharaNa che. I118
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100) . II zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda TIkArtha pratisevananuM udAharaNa cAro che, pratizravaNanuM to rAjaputra che, ahIM rAjaputranA oLakhItA bIjA puruSo jANavA, saMvAsane viSe "pakkI' pallImAM rahenAro vaNijano ane anumodanAne viSe rAjaduSTa eTale rAjaduSTanA upalakSita oLakhItA rAjaduSTanI prazaMsA karanArA jANavA. [118 temAM prathama pratisevana saMbaMdhI stananuM - coranuM dRSTAMta kahe che : mU.0- goNIharaNa sabhUmI, neUNaM goNio pahe bhakkhe // nivvisayA parivesaNa, ThiyA vi te kUviyA ghatthe // 119 // mUlArthaH gAyonuM haraNa karI potAnI bhUmimAM laI jaI mArgamAM gAyone khAvA lAgyA, tevAmAM kUjakoe AvI jamanArA, pIrasanArA ane tyAM rahelA bIjAne paNa grahaNa karyAM - pakaDyAM. [11lA. TIkArtha : ahIM gAthAnA akSaranI yojanA (artha) sugama hovAthI pote ja karI levI. vizeSa e ke - "niviza:' jamanArA. ahIM 'nis' upasargapUrvaka "viza' dhAtunuM bhojana arthamAM vartavApaNuM che. te viSe kahyuM che ke 'nirveza 3vpo : cA" (nirveza eTale upabhoga bhojana) jUnA:' paDakAra ApanArA-gAyone pAchI vALanArA (koTavALo) "pattha' grahaNa karyA. kathAnakane kahe che. ahIM koI gAmamAM ghaNA stano che. teo ekadA koIka nagaramAMthI gAyonuM haraNa karI potAnA gAmanI sanmukha cAlyA jatA evA teone mArgamAM bIjA keTalAka pathika (vaTemArga) coro maLyA, tethI teo paNa temanI sAthe cAlyA. cAlatA satA potAnA dezane pAmyA. te vakhate ApaNe svadezamAM AvyA ema jANI nirbhaya thaI bhojananI veLA thavAthI keTalIka gAyone mArI bhojanane mATe tenuM mAMsa pakAvavA lAgyA. A vakhate keTalAka pathiko paNa AvyA tyAre temane paNa te coroe bhojanane mATe nimaMtraNa karyuM. tyAra pachI gAyanuM mAMsa pakva thayuM tyAre keTalAeka coro ane pathiko bhojana karavA pravaryA. ane keTalAeka gomAMsanuM bhakSaNa karavuM e to moTuM pApa che - ema jANI bhojana karavA pravaryA nahi kevaLa bIjAone pIrasavA lAgyA. A avasare mAnarahita khullA tIkSNa khaDagane dhAraNa karanArA bhayaMkara mUrtivALA kUjako-koTavALo AvyA. temaNe khAnArA ane pIrasanArA sarvene pakaDyA. temAM je pathiko mArgamAM maLyA hatA teo "ame to pathika chIe' ema kahetA satA paNa coroe ANelA gomAMsanA bhakSaNa ane pIrasavAmAM pravRtta thaelA hovAthI coranI jema duSTa che ema mAnIne pakaDyA ane mArI nAkhyAM. /119 A arthane ja daSTAMntikamAM joDe che : mU.0- je'viya parivesaMtI, bhAyaNANi dharaMti ya // te'vi bajhaMti tivveNa, kammuNA kimu bhoiNo ? // 120 //
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ / pratizravaNA viSe rAjaputranuM dRSTAMta / (101 mUlArthaH vaLI je sAdhuo AdhAkarmane pIrase (Apa) che. athavA pAtrane dhAraNa kare che, teo paNa tIvra karmavaDe baMdhAya che, to pachI tene khAnArA baMdhAya temAM to zuM kahevuM? I12nA TIkArtha : ahIM corone jeo mArgamAM maLyAM, athavA bhojanane samaye je pathiko maLyA, temAM paNa jeo mAtra pIrasavAne athavA mAtra bhAjanane dhAraNa karatA hatA, temane paNa kUjakoe AvIne bAMdhyA. ane mArI nAMkhyA. e ja pramANe ahIM paNa je sAdhuo anya sAdhuone AdhAkarma pIrase che, athavA pAtrane viSe dhAraNa kare che. teo paNa "tina' jeno vipAka duHsaha che evA narakAdika gatinA heturUpa karma vaDe baMdhAya che, to pachI AdhAkarmane jamanArAne baMdhAya temAM to zuM kahevuM? tethI karIne A doSanA bhayathI sAdhuone pIrasavAdi mAtra paNa AdhAkarmanuM pratisevana karavuM yogya nathI. ahIM coranA sthAnavALA AdhAkarmanuM nimaMtraNa karanAra sAdhu jANavA. gomAMsabhakSaka pathika coranA sthAne pote grahaNa karelA ane niyaMtrita karelA AdhAkarmane khAnArA sAdhuo jANavA, gomAMsane pIrasanAra AdinA sthAne AdhAkarmane pIrasanAra vagere sAdhuo jANavA, gomAMsanA sthAnavALuM AdhAkarma jANavuM. mArganA sthAnavALo manuSyajanma jANavo, kUjakanA sthAne karyo jANavA ane maraNanA sthAnavALuM narakAdikamAM paDavuM te jANavuM. //12nA have pratizravaNa saMbaMdhI pUrve kaheluM rAjaputranuM dRSTAMta kahe che - mU.0- sAmatthaNa rAyasue, piivahaNa sahAya taha ya tuNhikkA // tiNhaMpi hu paDisuNaNA, raNNA siTThammi sA natthi // 121 // mUlArtha: rAjaputre potAnAM subhaTo sAthe vicAra karyo. temAM keTalAke kahyuM ke pitAnA vadhamAM ame sahAya karanArA chIe, tathA bIjAe kahyuM ke - e pramANe kara, ane keTalAka to muMgA ja rahyA. A traNene pratikSavaNa doSa lAgyo, paraMtu jeoe rAjAne A vAta kahI, teone te doSa nathI. 12 / TIkArthaH guNasamRddha nAmanuM nagara che. temAM mahAbaLa nAme rAjA hato. tene zilA nAmanI rANI hatI. temane vijitasamara nAmano moTo kumAra hato teNe rAjaya grahaNa karavAnI icchAthI pitAne viSe duSTa AzayavALo thaI vicAra karyo ke - "mAro A pitA vRddha thayo chatAM paNa marato nathI, tethI nizcaye te dIrdhAyu saMbhave che. tethI mArA subhaTone sahAyarUpa karIne tene mArI nAkhuM." A pramANe vicArIne potAnA subhaTo sAthe maMtraNA karavA lAgyo. te vakhate keTalAka subhaToe kahyuM ke, "ame tamane sahAya karanArA chIe." bIjAM keTalAke kahyuM ke - e pramANe karo. vaLI keTalAka to mauna ja rahyA. jyAre bIjA keTalAke cittamAM nahi svIkAratAM te samasta vRttAMta rAjAne paNa jaNAvyo. te sAMbhaLIne rAjAe "jeoe sahAya karavAnuM kahyuM hatuM ane jeoe ema karo ema kahyuM hatuM tathA jeo muMgA rahyA hatA te sarvane ane tenA moTA kumArane paNa yamarAjanA mukhamAM nAkhyA, paraMtu
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102) || zrI piDaniktigraMthano anuvAda jeoe AvIne samagra vRttAMta kahyo hato, teonuM bahumAna karyuM. have gAthAnA akSaranI yojanA A pramANe "sattha' potAnA subhaTo sAthe vicAra "rAyasukha tti' ahIM tRtIyAnA arthamAM SaSThI vibhakti karI che tethI teno artha A pramANe - rAjaputre karavAno prAraMbha karyo. ahIM karavAno prAraMbha karyo e adhyAhAra che. te vicAramAM keTalAke kahyuM ke "pitAne mAravAmAM ame tamArA sahAyaka chIe'tathA' e zabda samuccaya arthamAM che. ane "gha' zabda nahi kahelAnA samuccaya mATe che, ane te 'va' zabda keTalAke tame A pramANe karo ema kahyuM, evo samuccaya kare che tathA vaLI keTalAka to "tU gAtA:' mauna rahyA. A traNene paNa pratizravaNa doSa lAge che. paraMtu jeoe rAjAne te vRttAMta jaNAvyo, teone "sA' te pratizravaNA doSa nathI. {/121. A ja arthane dAMtikamAM joDe che : mU.0- bhuMja na bhuMje bhuMjasu, taio tusiNIe bhuMjae paDhamo // tiNhaMpi hu paDisuNaNA, paDisehaMtassa sA natthi // 122 // mUlArtha : koI sAdhu bIjA sAdhuone kahe che ke - "tame A vAparo" tyAre pahelAe te vAparyuM, bIjAe kahyuM, "nahi vAparuM, tame vAparo trIjo mauna rahyo. AmAM vAparyuM pahelAe, paNa traNeyane pratizravaNa doSa lAge che, cothA niSedha karanArane te doSa nathI. II12rA TIkArtha ahIM koI sAdhue cAra sAdhuone AdhAkarmamAM nimaMtraNa karyuM ke - "tame A AhArane vAparo, temAM A pramANe nimaMtraNa kare sate pahelo sAdhu tene vApare che. bIjo kahe che ke "huM nahi vAparuM, tuM vApara.' trIjo maunano Azraya kare che tathA cothAe to niSedha karyo ke "sAdhuone AdhAkarma kalpa nahi, tethI huM nahi vAparuM.' temAM prathamanA traNeyane pratizravaNa doSa lAge che, ane cothAne niSedha karavAthI '' te pratizravaNA doSa lAgato nathI. ahIM koI zaMkA kare ke - "AdhAkarma khAnArA pahelA pratisevana nAmano pahelo ja doSa lAgyo, to pratizravaNa doSa kema kahyo?" uttara - ahIM jyAre AdhAkarmane mATe nimaMtraNa karAyo sato te bhojanane aMgIkAra kare che, te vakhate haju sudhI (jayAM sudhI) pratisevana karyuM nathI, tyAM sudhI pratizravaNa doSa lAge che ane tyArapachI jyAre vApare che tyAre) pratisevana doSa lAge che, tethI Ama kahevAmAM kAMI doSa nathI. 12rA have A khAnArA vagerene kayo kayo kAyikAdi doSa lAge che? te kahe che mU.0- ANaMta jagA kammaNA u bIyassa vAio doso // taiyassa ya mANasio, tIhi visuddho cauttho u // 123 //
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | pratizravaNA viSe rAjaputranuM dRSTAMta || (103 mUlArtha ? lAvanAra ane vAparanAra kAyika doSavALA che, bIjAne vAcika doSa che, trIjAne mAnasika doSa che ane cothA traNeyadoSathI rahita evo vizuddha che. 123 TIkArtha : ahIM AdhAkarmane je pote ja lAvanAra che, tathA lAvelA AhAranuM nimaMtraNa karavAthI je bhojana karanAra che te banne 'varmA' lAvavArUpa ane bhojana karavArUpa kAyakriyAe karIne tathA 'tu' zabdathI mana ane vacana vaDe karIne doSavALA che. tathA "tuM vApara, huM nahi vAparU' ema bolanAra bIjAne vAcika doSa lAge che ane upalakSaNathI mAnasika doSa paNa lAge che. tathA mauna rahelA trIjAne ekalo mAnasika doSa lAge che. tathA je cotho (niSedha karanAra) che te traNeya doSathI vizuddha (rahita) che, tethI sAdhue niraMtara cothA sAdhunI jevA ja thavuM 123 have daSTAMtamAM kahelA kumArane je doSo utpanna thAya che, te doSone dekhADIne dekhADavA pUrvaka) AdhAkarmanuM bhojana karanAra sAdhune viSe yoje che : mU.0- paDisevaNa paDisuNaNA, saMvAsa'NumoyaNAu cauro vi // piyamAraga rAyasue, vibhAsiyavvA, jaijaNe'vi // 124 // mUlArtha : pitAne mAranAra rAjaputrane viSe pratisevana, pratizravaNa, saMvAsa ane anumodanA e cAre doSa lAge che. te ja pramANe sAdhujanane viSe paNa te cAre doSo kahevA. 124 TIkArtha: pitAne mAranAra rAjaputrane viSe pratisevana, pratizravaNa, saMvAsa ane anumodanA rUpa cAre doSo ghaTe che. te A pramANe - pitAne mAravA mATe pote ja pravRtta thavAthI tene pratisevana doSa lAge che. ame tamArA sahAyakAraka chIe' evA potAnA subhaTonA vacanane agIkAra karavAthI pratizravaNa doSa lAge che. te subhaTonI ja sAthe eka ThekANe vasavAthI saMvAsa doSa lAge che ane te subhaTone viSe bahumAna karavAthI anumodanA doSa lAge che. e ja pramANe AdhAkarmane khAnArA sAdhujanane viSe paNa cAre doSo 'vipativyAH' yojavA eTale kahevA. ahIM je sAdhu pote AdhAkarma lAvIne bIjAne sAthe jame che. temAM prathamathI yojanA kare che. (ghaTAve che) - gRhasthanA gharanI AdhAkarma lAvIne vAparanArA te sAdhune pratisevana doSa lAge che. gRhastha AdhAkarma grahaNa karavA mATe nimaMtraNa karelA sAdhune tene grahaNa karavAno je svIkAra te pratizravaNa doSa che. te AdhAkarma lAvIne jene saMvibhAge karIne Ape, tenI sAthe je ekatra vasavAthI saMvAsa doSa lAge che, ane tenuM ja bahumAna karavAthI anumodanA doSa lAge che. tathA vaLI bIjAe lAvelA AdhAkarmI AhArane je sAdhu nimaMtraNa kare sate vApare che, tene prathama nimaMtraNa karyA pachI aMgIkAra karavAthI pratizravaNa doSa lAge che, tyArapachI bhojana karavAthI pratisevana doSa lAge che. nimaMtraNa karanAranI sAthe ekatra vasavAthI saMvAsa doSa lAge che, ane tenuM bahumAna karavAthI anumodanA doSa lAge che. tethI karIne
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104) // zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda // A pramANe jyAM (je sthAne) pratisevanA doSa che, tyAM nizcayathI cAreya doSo hoya che. pratizravaNane viSe traNa doSa lAge che, saMvAsane viSe be doSa lAge che, ane anumodanAne viSe phakta eka anumodanAno ja doSa lAge che. tethI karIne ja paheluM pada moTuM kahyuM che ane bAkInA (traNa) pado laghu, laghu, laghu kahyA che / / 124 / / have saMvAsane viSe pallInuM dRSTAMta kahe che : mU.0- pachIvammi nahIM, corA vANiyA vayaM na cora tti // na palAyA pAvakara-tti kAuM rannA uvAladdhA // 125 // mUlArtha : pallIno vadha karavAthI coro nAsI gayA ane vaNijjano to 'ame cora nathI' ema jANIne nAsI gayA nahi, paraMtu A paNa pApakArI che ema kahIne rAjAe temane Thapako Apyo ane pakaDyA-kabje karyA // 125|| : TIkArtha : vasaMtapura nAmanuM nagara che. temAM arimardana nAme rAjA hato. tene priyadarzanA nAmanI rANI hatI. te vasaMtapuranI pAse bhImA nAmanI pallI hatI. temAM ghaNA bhilla jAtinA coro rahetA hatA. tathA viNajano paNa rahetA hatA. te coro haMmezA potAnI pallImAMthI nIkaLI arimardana rAjAnA samagra dezane upadravita karatA hatA. evo koI paNa rAjAno sAmaMta ke mAMDalika nahoto ke je teone sAdhe (jIte) tethI ekadA te bhilloe karelA samagra dezanA upadravane sAMbhaLIne ghaNA kopanA AvezathI jenuM mana bharAI gayuM che evo rAjA pote moTI sAmagrI karIne te bhillo tarapha gayo. te vakhate bhillo pallIne mUkIne tenI sanmukha thaI yuddha karavA lAgyA. rAjA prabaLa senAe karIne sahita hovAthI te sarvanI avagaNanA karIne utsAhathI temane haNavA lAgyo. A pramANe teo haNAtA hatA tyAre keTalAka tyAM ja maraNa pAmyA, ane keTalAka nAsI gayA. pachI krodha pAmelA rAjAe te pallI pote grahaNa karI. tyAM rahelA vavaNajrano, 'ame cora nathI tethI rAjA amane zuM karaze ? (kAMI ja nahi kare)' ema jANI nAzI gayA nahi. paraMtu rAjAe to temane paNa pakaDAvyA. tyAre teoe vinaMti karI ke - 'he deva, ame vaNika chIe, cora nathI.' te sAMbhaLIne rAjAe kahyuM, 'tame coro thakI paNa ati aparAdhI cho, ke je tamo amArA aparAdhI coro sAthe raho che.' ema kahIne temano nigraha karyo. gAthAno akSarArtha sugama hovAthI pote ja karI levo. 125 // have A dRSTAMtane dhruSTAMtikamAM yoje che : mU.0 - AhAkaDabhoIhiM, saha vAso taha ya tavvivajjaMpi // daMsaNagaMdhaparikahA, bhAviMti sulUhavittiM pi // 126 //
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | anumodanA upara rAjaduSTanuM dRSTAMta (105 mUlArtha te ja pramANe AdhAkarmanuM bhojana karanArAnI sAthe saMvAsa karavo te paNa doSane mATe che. kemake te (AdhAkarma)nA tyAgIne paNa ane ati lukhkhI vRttivALAne paNa darzana, gaMdha ane parikathA e traNe bhAve che - vAsita kare che !/12/ TIkArtha : jema vANijanone coranI sAtheno saMvAsa doSane mATe thayo, tema sAdhuone paNa AdhAkarmane jamanArAnI sAthe eka ThekANe saMvAsa karavo te doSane mATe jANavo. kemake "divarna' AdhAkarmanA tyAgIne paNa tathA "kurukSavRttimapi' suhu eTale atyaMta rUkSa eTale dravyathI vikRtine nahi vAparavAthI ane bhAvathI Asaktino abhAva hovAthI sneharahita lUkhI) che vRtti jenI evA (sAdhu)ne paNa AdhAkarma saMbaMdhInAM je "rzana idhaparikathA:' darzana, gaMdha ane parikathA che te - bAvati' AdhAkarmanA paribhoganI icchA prApta karAvavA vaDe vAsita kare che. te A pramANe 'raI' avalokana (jovuM) te, manojJa ane atimanojJa AdhAkarma AhAranA viSayane avazya vAsita kare che - kema ke zaMkha ane kuMdapuSpanI jevo uvaLa ane rasoI karavAmAM hoziyAra evA mahArasoiyAe sArI rIte rAMdhelo zAli Adi jAtino bhAta konA mananA kSobhane utpanna na kare? tathA tatkALa uSNa karelA ghI vagereno gaMdha paNa nAsikA iMdriyane tRpta karanAra hovAthI balAtkAre tenA bhojananI zraddhAne utpanna kare che, tathA parikathA paNa eTale vizeSa prakAranA ane ati vizeSa prakAranA dravya (vastu)thI banAvelA modakAdikanA viSayavALI vAtacIta paNa tenA svAdanI prAptinI AzA karavAmAM utsAha karAvavA samartha thAya che. kemake te prakAra jovAmAM Ave che. tethI AdhAkarmane bhogavanArAnI sAthe je saMvAsa karavo te avazya sAdhuone doSa mATe ja che. 12thI. anumodanAne viSe rAjaduranuM dRSTAMta kahe che: mU. - rAjezvara, vibhUtio thAo nayama | dhannAdhannatti kahA, vahAvaho kappaDiya kholA // 127 // mUlArtha : rAjAnA aMtaHpura saMbaMdhI aparAdha AvavAthI alaMkArathI vibhUSita thayelAne ja nagaranI madhye pheravIne teno ghAta karyo. pachI kApaDiyAnA veSadhArI harikoe (jAsusoe) dhanyanI kathA kahI. teono rAjAe vadha karyo ane anyanI kathA karanArano avadha karyo. 12thA TIkArtha: zrInilaya nAmanuM nagara che. temAM guNacaMdra nAme rAjA hato. tene guNavatI Adi aMtaHpura hatuM. te ja nagaramAM surUpa nAmano vaNika hato. ane te potAnA zarIranA sauMdarya vaDe kAmadevanA lAvaNyane jItanAra hato, tethI suMdara strIone te atyaMta kAmanuM sthAna hato. tathA svabhAvathI ja parastrIno rAga karavAmAM lAlasAvALo hato, tethI te ekadA rAjAnA aMtaHpuranAM sthAnanI samIpe jatAM tene aMtaHpuranI strIoe snehasahita joyo. teNe paNa teone abhilASa
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106) // zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda | sahita joI. tethI paraspara prIti thaI ane dUtInA jaNAvela prayoga (upAya)nA vazathI te haMmezAM tyAM jaIne te rANIone sevavA (bhogavavA) lAgyo. keTaleka kALe rAjAe koIpaNa prakAre A vRttAMta jANyo. tethI jyAre te aMtaHpuramAM peTho tyAre teNe potAnA puruSo pAse pakaDAvyo ane pakaDAvIne ja AbhUSaNo vaDe vibhUSita evo te aMtaHpuramAM praveza karato hato, te ja AbharaNo vaDe bhUSita evA tene nagaranI madhye cauTAmAM sarvalokanI samakSa vicitra kadaryanA pUrvaka mArI nAMkhyo, to paNa rAjA aMtaHpuranI kharAbIthI manamAM atyaMta kheda pAmela hovAthI teno nAza karyA chatAM paNa kopanA Avezane mUkato na hato. tethI teNe (rAjAe) hariko (bAtamIdAro) ne mokalyA, ane kahyuM ke, "he hariko ! te durAtmA vaNikanI jeo prazaMsA karatA hoya athavA jeo niMdA karatA hoya, te baMnene mane jaNAvo." ema kahIne mokalelA teo (cara puruSo) kArpeTikano veza dhAraNa karI AkhA nagaramAM pharavA lAgyA. temAM keTalAka puruSo teno vinAza joIne bolavA lAgyA ke - "aho, janmelA manuSya avazya karavAnuM to che ja, paraMtu je (rANIo) amArI jevA anya puruSonA daSTi mArge paNa kadApi AvatI nathI, teone paNa A vaNika) icchA pramANe cirakALa sudhI bhogavIne maraNa pAmyo tethI dhanya che." bIjA keTalAka ema bolavA lAgyA ke - "A banne lokathI viruddha kAryane karanAra hovAthI adhanya che. kemake rAjAnI rANIo to mAtA tulya che. tethI temane viSe paNa saMcAra karato A sapuruSone prazaMsA karavA lAyaka kema thAya?" A pramANe baMnne prakAranI vAto karanArA puruSone herikoe rAjAne jANAvyA tyAre rAjAe jeo tenI niMdA karanArA hatA teo sArI buddhivALA che ema jANI temanuM bahumAna karavArUpa pUjA karI ane bIjAone prazaMsA karanArAone) yamarAjanA mukhamAM nAkhyAM. gAthAno akSarArtha A pramANe - rAjAnuM 'avarodha' aMtaHpura, tenA saMbaMdhI aparAdha thavAthI je AbharaNI vaDe bhUSita thaelo te aMtaHpuramAM praveza karato hato, te ja AbharaNo vaDe bhUSita evA tene nagaranI madhye mArI nAMkhyo. tyArapachI kApeTikaveSane dhAraNa karanArA 'rotA:' harikone rAjAe (nagarajanonI vAto jANavA) yojayA. te vakhate loko te vaNikanA viSayavALI dhanya ane anya ema kathA kahetA hatA. tethI dhanya evI kathA karanArano vinAza karyo, ane bIjAone (adhanya kahenArAno) vinAza na karyo. daSTAMtikane viSe A dRSTAMtanI yojanA A pramANe karavI - keTalAka sAdhuo AdhAkarmanuM bhojana kare che, temAM keTalAka (sAdhu) kahe ke - "A sAdhuo dhanya che, sukhe jIve che." vaLI keTalAka ema kahe ke - "A sAdhuone dhikkAra che, ke - jeo bhagavAnanAM pravacanamAM niSedha karelA AhArane Aroge che." temAM jeo prazaMsAnA karanArA che, teo karmathI baMdhAya che, paNa bIjA baMdhAtA nathI. ahIM aMtaHpuranA sthAnavALuM AdhAkarma jANavuM, rAjAnAM sthAnavALuM jJAnAvaraNiyAdika karma jANavuM ane maraNanAM sthAnavALo saMsAra jANavo. temAM jeo AdhAkarma khAnAranI prazaMsA karanAra hoya te karmarUpI rAjA vaDe nigraha karavA lAyaka che, bAkInAo nigraha karavA lAyaka nathI. /I127
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ (107 | 'TTa' dvAra bIjAnI vyAkhyA . have anumodanAnA prakArane ja dekhADe che - mU.0- sAu pajjataM AyareNa kAle riukkhamaM niddhaM // taraguNavikatthaNAe, abhuMjamANe'vi aNumannA // 128 // mUlArtha : "svAdiSTa, paripUrNa, AdarapUrvaka, yogyakALa, tune lAyaka ane snigdha evA AhArane A sAdhuo pAme che." ema tenA guNanI prazaMsA karavAthI te AhAra nahi vAparavA chatAM paNa tene anumati doSa lAge che. // 128 TIkAthe AdhAka bhojana karanArane uddezIne keTalAka sAdhuo A pramANe bolI ke - "ame to kadApi manojJa AhArane pAmatA nathI, paraMtu A sAdhuo to sarvadA svAdu AhArane prApta kare che. te paNa 'patha' paripUrNapaNe pAme che. temAM paNa "mA" bahumAna pUrvaka pAme che. temAM paNa Rtvei' prastuta bhojanane samaye pAme che. te paNa 'RtuHE' zizirAdika RtumAM upayogI tathA 'briAuM" nehavALA ghebara vagere pAme che. tethI A sAdhuo dhanya che, teo sukhe jIve che. A pramANe ' tavikalpanA' tenA guNanI prazaMsA karIne 'samuMgADapi' bhojana nahi karavA chatAM paNa 'anumanyA' anumati doSa lAge che. ahIM anumatithI utpanna thaela doSa paNa kAryane viSe kAraNano upacAra karavAthI anumati ema kahela che. tethI bhAvArtha A pramANe jANavo. bhojana nahi karavA chatAM paNa anumodanAne AzrayIne AdhAkarmanA bhojana karanAranI jema tene paNa doSa lAge che. bIjA AcAryo to tenA guNanI prazaMsAne A pramANe yoje che - AdhAkarma jamanArane koI sAdhu garva vaDe athavA anAbhoga vaDe pUche ke - "te sAruM bhojana prApta karyuM? tathA paripUrNa tathA Adara vaDe - bhakti vaDe prApta karyuM?" ityAdi Avo artha karavAmAM paNa kAMI virodha nathI. 128 A pramANe AdhAkarmanAM nAma kahyAM. te kahevAthI je pUrve mULagAthAmAM kahyuM hatuM ke - dharmanAmA' (gA. 94) tenI vyAkhyA pUrI thaI. have '' e avayava (zabda)nI vyAkhyA karavAne icchatA satA A sUtrane kahe che : mU.0- AhA ahe ya kamme, AvAhame ya attakamme ya // jaha vaMjaNanANattaM attheNa vi pucchae evaM // 129 // mUlA AdhAkarma, adhakarma, Atmana ane Atmakarma A nAmone vize jemAM baMne (2) vividhapaNuM che, tema arthanuM paNa vividhapaNuM che ke nahi? I129 TIkArtha : ahIM koI anya prazna kare che ke - "AdhAkarma, adha:karma, Atmana ane Atmakarma e cAra nAmane viSe jema vyaMjanavaDe nAnApaNuM che, tema 'arthenApa' arthanI apekSAe paNa nAnApaNuM che ke nahi?" prazna karanArane A abhiprAya che - ahIM AdhAkarma vagere sarvanAmonI vyutpatti judI
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108) || zrI piDaniyuktigraMthano anuvAda judI kahI che. te A pramANe AdhA vaDe je karma te AdhAkarma ahIM sAdhunA viSayavALA dhyAnapUrvaka pAkAdika kriyAne viSe je AraMbha karavo te vyutpattinuM nimitta che. tathA nIce nIce je karma te adhaHkarma. ahIM vizuddha evo saMyamAdika sthAnothI nIce vadhAre nIce AvavuM - paDavuM te vyutpattinuM nimitta che. tathA AtmAne je haNe te Atmaba. ahIM cAritrAdika AtmAno vinAza te vyutpattinimittA che. tathA je paranA karmane potA saMbaMdhI karavuM e (Atmakarma) vyutpattinimitta che. tethI ahIM zaMkA prApta thaI ke - jema vyutpattinuM nimitta pRthaka pRthaka bhinna che, tema ghaTa, paTa, zakaTa vagarenI jema pravRttinuM nimitta paNa pRthapha pRthapha - bhinna che? ke ghaTa, kalaza, kuMbha vagerenI jema bhinna nathI ? ahIM 'bAhI maTe ya ' ityAdi zabdane viSe akSaranI yojanA pUrvanI jema karavI. 129o. A pramANe koI anya prazna kare te ziSyanI matine sthira karavA mATe sAmAnyathI nAmanA viSayavALI caturbhAgI kahe che. mU. - UThThi viMnA (2), paTTi nAIviMga veva (2) 5 nAdri parvanA (rU), nATTI vaMna nA II (4) rU| mUlArtha : eka arthavALA ane eka (samAna) vyaMjanavALA (akSaravALA) 1, eka arthavALA ane nAnA (judA judA) vyaMjanavALA), nAnA arthavALA ane eka vyaMjanavALA), tathA nAnA arthavALA ane nAnA vyaMjanavALA ja) - A pramANe caturbhAgI thAya che. [130 TIkArtha: A jagatamAM pravartatA keTalAka nAmo eka arthavALA ane eka vyaMjanavALA prApta thAya che. (jovAmAM Ave che)(1) keTalAka nAmo eka arthavALA ane nAnA vyaMjanavALA2), keTalAka nAmo nAnA arthavALA) ane eka vyaMjanavALA tathA keTalAka nAmo nAnA arthavALA ane nAnA vyaMjanavALA dekhAya che. (4) 13LA. A ja caturbhagInAM anukrame laukika dRSTAMto be gAthA vaDe dekhADe che : mU.0- dilai khIraM khIraM, egaTuM egavaMjaNaM loe (1) // egaDhaM bahunAmaM, duddha pao pIlu khIraM ca (2) // 131 // gomahisiayAkhIraM, nANa8 egavaMjaNaM neyaM (3) // ghaDapaDakaDasagaDarahA, hoi pihatthaM pihaM nAmaM (4) // 132 // mUlArtha H lokane viSe kSIra (dUdha) ema eka arthavALA ane eka vyaMjanavALA zabdo dekhyA che (1), dUdha-payA-pIlu-kSIra ema eka arthavALA ane bahu vyaMjanavALA joyA che (2), gokSIramahiSIkSIra-ajAphIra ema nAnA arthavALA ane eka vyaMjanavALA joyA che (3), tathA
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ | ' dvAra bIjAnI vyAkhyA || (109 ghaTa-paTa-kaTa-zakaTa-ratha ema nAnA arthavALA ane nAnA vyaMjanavALA zabdo jovAmAM Ave che (4) //131-132ii. TIkArthaH ahIM sarvatra jAtine viSe ekavacana jANavuM. tethI Avo artha thAya che : lokamAM eka arthavALA ane eka vyaMjanavALA nAmo pravartatA joyA che. kemake kSIra kSIra e pramANe ahIM bhAvArtha A pramANe che. koI eka ghare godugdhAdikanA viSayamAM kSIra evuM nAma pravatyuM, tema bIje ghera paNa godugdhAdikanA viSayamAM ja kSIra enuM nAma pravartatuM prApta thAya che, e ja pramANe anya anya ghare paNa te ja pramANe prApta thAya che. tethI A sarve paNa kSIra kSIra evAM nAmo eka arthavALA ane eka vyaMjanavALA prApta thAya che (1), tathA eka arthavALA ane bahu vyaMjanavALAM nAmo jevAM ke dUdha, payA, pIlu, kSIra vagere A sarva nAmo kahevAne icchelA godugdhAdika rUpa eka arthane kahenAra hovAthI judA judA (ghaNA) puruSoe samakALe athavA eka puruSo anukame kahevAya tyAre te eka arthavALA ane judA judA vyaMjanavALA hoya che, tethI bIjA bhAMgAmAM Ave che (2), tathA judA judA arthavALA ane eka vyaMjanavALA jemake - gAya, bheMsa, bakarI vagere saMbaMdhI (dUdhane) viSe kSIra kSIra evA nAmo pravartatA jaNAya che te. A sarva paNa nAmo samAna vyaMjanavALA ane judA judA godugdha, mahiSIdugdha vagere arthane kahenAra hovAthI bhinna arthavALA che, tethI judA judA arthavALA ane eka vyaMjanavALA hoya che (3) tathA judA judA arthavALA ane judA judA vyaMjanavALA ghaTa, paTa, kaTa, zakaTa, ratha vagere nAmo jovAmAM Ave che (4). II131-13rA A pramANe caturbhagInAM daSTAMto kahyAM, have A ja caturbhAgIne AdhAkarmane viSe jema saMbhave tema be gAthA vaDe yoje che. mU.0- AhAkammAINaM, hoi duruttAi paDhamabhaMgo u (1) // AhAhekammati ya, biio sakkiMda iva bhaMgo (2) // 133 // AhAkammaMtariyA, asaNAI u cauro taiyabhaMgo (3) // AhAkamma paDuccA, niyamA sunno carimabhaMgo (4) // 134 // mUlArtha : AdhAkarmAdikanuM je dviruktAdi (be vAra bolavuM vagere) karavuM te pahelo bhaMga hoya che. (1), zakra ane iMdranI jema AdhAkarma, adhaHkarma ema je bolavuM te bIjo bhaMga che (2), azAdika cAra nAmo AdhAkarmanA AMtarAvALA (AdhAkarma sahita) bolavAmAM Ave te trIjo bhaMga che (3) tathA AdhAkarmane AzrayIne chello bhaMga nizcaye zUnya ja che (4) 133-134 TIkArthaH AdhAkarmAdika nAmonuM ekI sAthe (samakALa) ghaNA puruSo athavA kALanA bhede karIne (jude jude kALe) eka puruSa eka ja azanAdika vastune viSe je 'diplri' be vAra bolavuM kare, Adi
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110) II zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda / zabda che tethI traNa vAra vagere bolavuM kare, te prathama bhaMga che. Ano bhAvArtha A pramANe cheH eka vasatimAM (upAzrayamAM) azananA viSayamAM koI puruSa AdhAkarma evuM nAma kahyuM, tathA anya sthaLe bIjI vasatimAM azananA viSayamAM ja AdhAkarma evuM nAma bolavAmAM Ave tathA tethI bIjI vasatimAM te ja pramANe bolavAmAM Ave, to te sarve AdhAkarma evA nAmo eka arthavALA ane eka vyaMjanavALA che. tethI pahelA bhaMgamAM utare che (1) tathA AdhAkarma, adhaHkarma ityAdi nAmo, kahevAre icchelA azanAdika eka ja viSayamAM pravarte tyAre te bIjo bhaMga thAya che, eTale ke - eka arthAi ane nAnA vyaMjanavALA evA prakAranA bIjA bhaMganA viSayavALA thAya che.'sadhdhi va kRtti' jaya dhRta e vagere nAmo che te (2) tA 49 1, pAna, khAdila ane svAdima rUpa cAra nAmo 'AdhAvarmAntaritA:' AdhAkarma zabda vaDe vyavadhAna (aMtara)vALA, jemake - azana AdhAkarma, pAna AdhAkarma vagere. te 'tRttiyamaM:' trIjA bhaMganA viSayavALA che. ahIM paNa A bhAvArtha che ke - jyAre azanAdika dareka zabda AdhAkarma AdhAkarma ema dezabhede karIne ghaNA puruSo eka ja vakhate bole athavA eka puruSa kALanA bhede karIne bole tyAre te AdhAkarma AdhAkarma evA nAmo judA judA arthavALA ane eka vyaMjanavALA evA trIjA bhaMgamAM Utare che (3) tathA AdhAkarmarUpI nAmane AzrayIne judA judA arthavALA ane judA judA vyaMjanavALA evo chello (cotho) bhaMga nizcaye zUnya che, kemake AdhAkarma AdhAkarma e pramANe AdhAkarma tarIke ja zarU thatA pUrva paNa nAmomAM samAna vyaMjanavALApaNuM che. mATe A (AdhAkarma nAma to) upalakSaNa che, tethI sarva paNa nAmo dareke darekachellA bhaMgamAM vartatA nathI. paraMtu jyAre koIka puruSa azananA viSayamAM AdhAkarma evuM nAma bole, pAnanA viSayamAM adhaHkarma ema bole, khAdinA viSayamAM Atmaghna ema bole ane svAdimanA viSayamAM Atmakarma ema bole, tyAre A nAmo nAnA arthavALA ane nAnA vyaMjanavALA kahevAya, tethI cotho bhaMga paNa prApta thaI zake che (4) ||133-134 ahIM kahevAne icchelA je azAdirUpa eka viSayamAM pravartatA AdhAkarma, adhaHkarma vagere nAmo bIjA bhaMgamAM kahela che - jaNAvela che, tethI tenI ja bhAvanA-vicAraNA kare che. mU. 0 - iMdatthaM jaha saddA, puraMdarAI u nAivattaMte // ahakamma AyahammA, taha AhaM nAivattaMte // 135 // mUlArtha : jema puraMdarAdika zabdo indranA arthanuM ullaMghana karatA nathI, tema adhaHkarma, Atmaghna e zabdo AdhAkarmanA arthanuM ullaMdhana karatA nathI. 135 / / TIkArtha : jema 'phandrArtha' devano rAjA e rUpI iMdra zabdanA arthane 'pundarAya:' puraMdara, zakra e vagere zabdo 'nAtivartate' ullaMghana karatA nathI. tema adhaHkarma, Atmaghna e tathA e upalakSaNa hovAthI Atmakarma zabdo 'AnheM ti' sUcanA karanAra hovAthI sUtra kahevAya che. e nyAyathI ('AduM'
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ che "ksa vAva' dvAra trIjAnI vyAkhyA (111 eTale) AdhAkarmanA arthanuM eTale ke AdhAkarmanA vAcyanuM ullaMghana karAtI nathI. AdhAkarma zabdavApya je odanAdika je doSa vaDe karIne dUSita thayuM hoya te ja doSa vaDe karIne dUSita thayela te (odanAdika) ne ja adhaHkarmAdika zabdo paNa kahe che, e bhAvArtha che !/13pI. AnI ja bhAvanA kare che : mU.0- AhAkammeNa ahe-kareti jaM haNai pANabhUAI // jaM taM AyayamANo, parakammaM attaNo kuNai // 136 // mUlArtha : AdhAkarma vaDe AtmAne nIce kare che, kemake te prANa ane bhUtone haNe che. je kAraNa mATe te AdhAkarma prahaNa karanAra sAdhu paranAM karmane potAnuM kare che. te 136ll TIkArtha bhojana karatAM AdhAkarma vaDe karIne je kAraNe vizuddha ane atizuddha evA saMyamAdika sthAno thakI UtarIne AtmAne nIce kare che, te kAraNathI te ja AdhAkarma, adhakarma kahevAya che. tathA je kAraNathI bhojana karAtA AdhAkarma vaDe karIne te ja bhojana karanAra paramArthathI 'prApana'* krikriya vagerene "mUtAna vanaspatikAyane tathA upalakSaNathI jIvone (paceMdriyone) ane sattvone (zeSa pRthvIkAyAdikane) "nti' haNe che eTale vinAza kare che. kemake "sA mAmo, paLavado ho to niyana' jene mATe AraMbha thAya che, tene avazya prANIvadha thAya che. evuM vacananuM pramANa che mATe ane vaLI prANAdikane haNato te nizcayathI cAritrAdirUpa AtmAne haNe che. kemake 'pALavae vamaLo' prANInA vadhathI vratano bhaMga thAya che, ityAdi vacana che mATe tethI karIne je AdhAkarma che, te AtmajJa ema kahevAya che. tathA "vat' je kAraNathI "tat' te AdhAkarmane grahaNa karato sato "parasTa' rAMdhanAra vagere parasaMbaMdhInuM je 'va' AraMbhathI utpanna thaela jJAnAvaraNIyAdi karma utpanna thayuM hatuM te potAnuM paNa kare che. tethI te AdhAkarma, Atmakarma che ema kahevAya che. tethI karIne adhakarmAdika sarve paNa nAmo AdhAkarma zabdanA arthane ullaMghana karatA nathI, tethI bIjA bhaMgane viSe utare che. 136ll tethI karIne mULagAthAne viSe e pramANe "bhaTTa' (ekArthaka) evo zabda kahyo hato tenuM paNa vyAkhyAna karyuM. have 'sa vAva' e avayavanI vyAkhyA karavAne icchatA satA kahe che : mU.0- kassatti pucchiyammi, niyamA sAhammiyassa taM hoI // sAhammiyassa tamhA, kAyavva parUvaNA vihiNA // 137 // mUlArtha : kone mATe kareluM AdhAkarma kahevAya che? ema pUche sate avazya sAdharmikane mATe karyuM hoya te AdhAkarma kahevAya che, ema uttara Ape che. tethI sAdharmikanI prarUpaNA vidhi pUrvaka karavA * prANA dvitricatuH proktA, bhUtAstu taravaH smRtAH / jIvAH paMceMdriyAH proktAH, zeSAH (pRthvyaptejovAyavaH) sattvA dvaritA: III
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112) // zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda | yogya che 13LI TIkArtha ksa' kyA puruSavizeSane mATe kareluM AdhAkarma thAya che (kahevAya che) ? ema bIjAe pUche sate teno uttara Ape che: nizcaye sAdharmikane mATe je karyuM hoya te AdhAkarma thAya che. tethI karIne AgamamAM kahelA vidhi pramANe sAdharmikanI prarUpaNA karavA lAyaka che ||137ii. pratijJA karelI vAtano ja nirvAha kare che : mU0- nAmaM savA viU, " "trei ma pavaya trio . vaMza nA "vari, mAderAvA rUTa mUlArtha nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kAla, pravacana, liMga, darzana, jJAna, cAritra, abhigraha ane bhAva. A bAranA viSayavALo - bAra prakAre sAdharmika hoya che II138 TIkArtha : "nAmaM ti' nAmane viSe sAdharmika, sthApanA sAdharmika dravya' dravyanA viSayavALo sAdharmika, e ja pramANe kSetrasAdharmika, kAlasAdharmika, pravacanasAdharmika, liMgasAdharmika, darzanasAdharmika, jJAnasAdharmika, cAritrasAdharmika, abhigrahasAdharmika ane "pAvAyo ' bhAvanA thakI sAdharmika hoya che. A pramANe bAra prakAre sAdharmika hoya che. II138 A ja gAthAnuM traNa gAthAo vaDe vyAkhyAna kare che : mU.0- nAmammi sarisanAmo, ThavaNAe kaTThakammamAIyA // davvammi jo u bhavio, sAhammisarIragaM ceva // 139 // khette sANadesI, kAlammi samANakAlasaMbhUo // pavayaNi saMghegayaro, liMge rayaharaNamuhapottI // 140 // dasaNa nANe caraNe, tiga paNa paNa tiviha hoi u caritte // davvAio abhiggaha, aha bhAvaNamo aNiccAI // 141 // mUlArtha: nAmanA viSayavALo sAdharmika-sarakhA nAmavALo hoya te 1, sthApanAne viSe sAdharmikakASThakarmAdika (pratimAdika) hoya te 2, dravyane viSe sAdharmika - je bhavya (thanAra) hoya te tathA sAdharmikanuM je zarIra hoya te 3, kSetrane viSe sAdharmika - eka dezamAM janmelo hoya te 4, kALane vize sAdharmika-eka samaye utpanna thayela hoya te 5, pravacana sAdharmika-caturvidha saMghamAMthI koIpaNa hoya te 6, liMga sAdharmika-rajoharaNa ane mukhavastrikAvALo hoya te 7, darzanane vize traNa prakArano sAdharmika hoya che 8, jJAnane viSe pAMca prakArano sAdharmika hoya che 9, cAritrane viSe pAMca prakAre
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ ne nAmAdi bAra prakAranA sAdharmiko (113 athavA matAMtare cAritrane viSe traNa prakArano sAdharmika hoya che 10, abhigrahane viSe dravyAdika cAra prakArano sAdharmika hoya che 11, tathA bhAvane viSe anityAdika bAra prakArano sAdharmika hoya che 12. /139-140-141 TIkArtha : "' nAmane viSe sAdharmika-sadeza nAmavALo hoya che, teno bhAvArtha kahe che : vivalita (kahevAne icchala amUka) sAdhunuM je nAma hoya te ja nAma jyAre bIjA paNa sAdhunuM hoya tyAre te bIjo sAdhu te pahelAM) sAdhuno nAma sAdharmika thAya che. jemake devadatta nAmano sAdhu che, teno devadatta nAmano koIpaNa sAdhu hoya te nAmasAdharmika thAya che (1). tathA thApanAtha' sthApanAne viSe sAdharmika 'ASTamaMdi' kASThanI ghaDelI pratimA vagere hoya che. ahIM koIe snehanA vazathI jIvatA ke marelA potAnA putrAdika sAdhunI pratimA karAvI hoya, te pratimA bIjA jIvatA (hayAta) sAdhuone sthApanA sAdharmika kahevAya che. mUlamAM 'hiM' zabda lakhyo che tethI pASANa vagerenI pratimAnuM grahaNa karavuM. A kahevAthI sadbhAva sthApanA sAdharmika kahyo. paraMtu jayAre akSAdikane viSe sAdhunI sthApanA karAya tyAre te asadbhAva sthApanA sAdharmika kahevAya che (2) tathA 'cce' A bhAvapradhAna nirdeza che tethI "davyatve' dravyapaNAnA viSayavALo sAdharmika te che ke - je bhavya sAdharmikapaNAne yogya hoya. Ano bhAvArtha A pramANe cheje manuSya (saMsArIpaNAme laghu hoya, paNa) vRddhi pAmatA te ja zarIranA samuchayavaDe (uMcAI vaDe sAdhupaNu laIne) sAdhuno sAdharmika thaze, tethI te bhavya kahevAya che, tathA je sAdharmikanuM (sAdhunuM) zarIra siddhazilAnI nIce vagere sthaLe raheluM jIva vinAnuM hoya te bhavya zarIrarUpa ane atIta (bhUtakALasaMbaMdhI) sAdharmikanA zarIrarUpa hovAthI (sAdharmikanuM te mRta kalevara) dravyasAdharmika kahevAya che (3) tathA "kSetre kSetranA viSayavALo sAdharmika samAnazI' eka dezamAM utpanna thayelo (janmelo) hoya te (4). tathA 'nasAdhamikSa samAnakALe sAdhu thayelo hoya te kAlasAdharmika kahevAya che (5) tathA sAdhu AdimAM che jenI evA sAdhu-sAdhvIzrAvaka-zrAvikArUpI cAra prakAranA saMghamAMthI anya koIpaNa hoya te pravacanasAdharmika kahevAya che (6) tathA 'rayadaramuaSottI' - ('sUvanAtkRvaM' je saMkSepathI sUcavana kare te sUtra kahevAya che. e nyAyathI) rajoharaNa ane mukhavatrikAdika upakaraNavALo je hoya te liMgasAdharmika kahevAya che (7). 'sarjanasAdhafma samAna darzanavALo je hoya te darzana sAdharmika kahevAya che. darzana traNa prakAre che te A pramANe : sAyika, lAyopathamika ane aupathamika : tethI darzanadvArA je sAdharmika hoya te paNa traNa prakArano hoya che. te A pramANe : kSAyikadarzanasAdharmika, kSAyo pathamikadarzanasAdharmika ane aupathamikadarsanasAdharmika : temAM kSAyika samyagudRSTi sAdhu hoya te kSAyikasa diSTa sAdhano sAyikadarzanasAdharmika kahevAya che, ityAdi (8). "jJAnasAdhama:' samAna jJAnavALo je sAdhu hoya te jJAnasAdharmika kahevAya che. te jJAna pAMca prakAre che, te A pramANe matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevalajJAna. tethI jJAna dvArA sAdharmika paNa pAMca prakAre che, te A pramANe
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114) II zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda che matijJAna sAdharmika ityAdi- tema je matijJAnavALo sAdhu hoya te matijJAnavALA sAdhuno matijJAna sAdharmika kahevAya che ityAdi (9), varitrasAdhavA je sarakhA cAritravALo sAdhu hoya te cAritra sAdharmika kahevAya che. cAritra paNa pAMca prakAranuM che, te A pramANe - sAmayika, chedopasthApana, parihAravizuddhika, sUkSmasaMparAya ane yathAkhyAta tethI karIne cAritravaDe sAdharmika paNa pAMca prakArano che, te A pramANe sAmAyikacAritrasAdharmika, chedopasthApanikacAritrasAdharmika ityAdi. temAM sAmAyikacAritravALA sAdhano je bIjo sAmAyikacAritravALo sAdhu hoya te sAmAyikacAritrasAdharmika kahevAya che, ItyAdi tivida ror3a 3 vari' vaLI matAMtara vaDe vAritre' caritranA viSayavALo sAdharmika traNa prakArano hoya che. kemake matAMtare karIne ahIM cAritra traNa prakAre kahevAne ichyuM che, te A pramANe kSAyikacAritra, kSAyopathamikacAritra ane aupazamikacAritra, tethI te dvArA e je sAdharmika hoya te paNa traNa prakArano hoya che. te A pramaAme kSAyikacAritrasAdharmika ityAdi. temAM kSAyikacAritravALAno je bIjo kSAyikacAritravALo hoya te kSAyikacAritrasAdharmika kahevAya che, ityAdi (10) tathA 'dravyAtI' dravyAdikanA viSayavALA abhigraho cAra prakAranA che. te A pramANe : dravyAbhigraha, kSetrAbhigraha, kAlAbhigraha ane bhAvabhigraha. te dvArA e sAdharmiko paNa cAra prakAranA hoya che. te A pramANe dravyAbhigrahasAdharmika, kSetrAbhigrahasAdharmika ityAdi, temAM dravyAbhigrahavALA sAdhuno bIjo dravyAbhigrahavALo sAdhu dravyAbhicahasAdharmika kahevAya che. ityAdi (11). tathA bhAvanA bAra prakAre che te A pramANe 1. anityasvabhAvanA, 2 azaraNatvabhAvanA, 3 ekatvabhAvanA, 4 anyatvabhAvanA, 5 azucisvabhAvanA, 6 saMsArabhAvanA, 7 karmAzravabhAvanA, 8 saMvarabhAvanA, 9 nirmaraNa bhAvanA, 10 lokavistArabhAvanA, 11 jinapraNIta dharmabhAvanA ane 12 bodhidurlabhabhAvanA : A bhAvanAnA dvAre karIne sAdharmiko paNa bAra prakAranA che, te A pramANe : anityatvabhAvanA sAdharmika, azaraNatvabhAvanA sAdharmika ityAdi temAM je sAdhu anityatva bhAvanAe karIne sahita hoya teno bIjI anityatvabhAvanAvALo sAdhu anityatvabhAvanA sAdharmika kahevAya che ityAdi /139-140-141| A pramANe sarva sAdharmikonI vyAkhyA karI. have teone ja AzrayIne kathya ane akathyano vidhi kahevo joIe. temAM nAma sAdharmikane AzrayIne prathama kathya ane akathyanA vidhine be gAthA vaDe kahe che : mU.0- jAvaMta devadattA, gihI va agihI va tesi dAhAmi // no kappaI gihINaM, dAhaM ti visesie kappe // 142 // pAsaMDIsu vi evaM, mIsAmIsesu hoi hu vibhAsA // samaNesu saMjayANa u, visarisanAmANa vi na kappe // 143 //
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ || nAmasAdharmikAzrayI kalyAkalyavidhi | (115 mUlArthaH gRhastha ke agRhastha (sAdhu), jeTalA (o) devadatta hoya te sarvane huM dAna ApuM, ema koIe saMkalpa karyo hoya to te (devadatta) sAdhune kahyuM nahi, paraMtu gRhastha devadattane huM ApuM, ema vizeSa saMkalpa karyo hoya to te (devadatta) sAdhune kahyuM II14rA e ja pramANe mizra ane amizra evA pAkhaMDIomAM paNa vikalpa jANavo. te ja pramANe zramaNone viSe vikalpa karavo. paraMtu asadaza nAmavALA paNa saMyatone to kahyuM ja nahi . 14all TIkArtha ahIM koIpaNa mANasa, potAnA pitA maraNa pAmela hoya ke jIvato hoya tyAre te (pitA)nA nAma uparanI prItine lIdhe tenI jevA nAmavALAne dAna devAnI icchAthI A pramANe saMkalpa kare ke - "devadatta nAmanA je koI gRhastha ke agRhastha (sAdhu) hoya, teone mAre bhaktAdika rAMdhIne ApavuM." A pramANe saMkalpa karyo hoya to te bhaktAdika, devadatta nAmanA sAdhune kahyuM nahi. kAraNa ke devadatta zabda vaDe te nAmanA sAdhuno paNa saMkalpa thayo che. paraMtu jo A pramANe saMkalpa kare ke - "devadatta nAmanA jeTalA gRhastho che, teone mAre dAna ApavuM" A pramANe "vizeSite' eTale nirdhAra karyo hoya to tene yogya rAMdheluM bhaktAdika devadatta nAmanA sAdhune kahyuM che. kemake tene (devadatta sAdhune) kahevAne icchelA saMkalpanA viSayarUpa nahi karyA hovAthI II14rA tathA pAkhaMDIone AzrayIne paNa mizra ane amizrane viSe vaM' pUrve kahelA prakAre vikalpa karavo. ahIM sAmAnya saMkalpanA viSayavALA mizra kahevAya che. jemake jeTalA devadatto ane pAkhaMDIo (hoya tene mAre ApavuM) paraMtu nakkI karela saMkalpanA viSayavAvA to amizra kahevAya che. jema ke "jeTalA saraska evA pAkhaMDIo hoya athavA jeTalA devadatta nAmanA saugata (bauddha) hoya (tene mATe ApavuM) ityAdi." temAM jeTalA devadatto hoya-pAkhaMDIo hoya ema mizra saMkalpa kare sate (devadatta nAmanA sAdhune) na kalpa, kemake-pAkhaMDI ane devadatta e be zabda vaDe devadatta nAmanA sAdhune paNa saMkalpanA viSaya rUpa karyA che mATe paraMtu jyAre jeTalA devadatta nAmanA sarajaska pAkhaMDI hoya athavA devadatta nAmanA jeTalA sIMgata hoya athavA sAdhu vinAnA bIjA sarve pAkhaMDIo ane devadatto hoya teone huM ApIza. e pramANe amizra saMkalpa karyo hoya tyAre devadatta nAmanA sAdhune te kalpa che. kemake tene saMkalpanA viSayavALo karyo nathI mATe. je pramANe mizra ane amizra pAkhaMDIone viSe paNa vikalpa karyo, te ja pramANe mizra ane amizra zramaNane viSe paNa (vikalpa) karavo. kemake - zAkyAdika paNa zramaNo kahevAya che. te viSe AgaLa kahevAmAM Avaze ke 'nipathati vasozyamAnava paMgharI samAnigraMtha, zAkya, tApasa, airika ane AjIvaka e pAMca prakAranA zramaNa kahevAya che. tethI karIne jyAre jeTalA devadatta nAmanA zramaNa hoya tene huM ApIza. e pramANe mizra saMkalpa karyo hoya tyAre devadatta nAmanA sAdhune (ta AhAra) na kalpe. kemake zramaNa ane devadatta e be zabda vaDe tene (sAdhune) saMkalpanA viSayarUpa karyo che mATe, paraMtu jyAre jeTalA zAkya zramaNo ke devadatta nAmanA AjIviko hoya athavA sAdhu sivAyanA sarva devadatta nAmanA zramaNo hoya teone huM ApIza. e
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116) II zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda / pramANe amizra saMkalpa karyo hoya tyAre divadatta nAmanA sAdhune) te kahyuM che. kemake tene vivalita saMkalpanA viSayavALo karyo nathI. paraMtu saMyata nigraMthomAMnA to bIjA nAmavALAone AzrayIne saMkalpa kare sate devadatta vagere nAmavALA sAdhune na kahyuM. Ano bhAvArtha e che ke - caitra nAmanA paNa sAdhune uddezIne kareluM hoya te devadatta nAmanA sAdhune paNa na kalpe. kemake - bhagavAnanI AjJAnuM tevA prakAranuM prAbalyapaNuM che. vaLI jyAre tIrthakara ane pratyekabuddhanA saMkalpa vaDe karyuM hoya to te divadattAdi nAmanA sAdhune) kahyuM che. kemake tIrthakara ane pratyekabuddhonuM saMghAtItapaNuM saMghathI nIrALApaNuM hovAthI saMghamAM vartatA sAdhuonI sAthe temanuM sAdharmikapaNuM nathI. temaja "saMnayA 3 viserisanA vi khe' e vacana uparathI athapattie karIne "jeTalA devadatta" vagere hoya temAM caitrAdika asamAna nAmavALA sAdhuone kalpa ja nahi ema pratipAdana karyuM jANavuM. /143 A pramANe nAmasAdharmikane AzrayIne kathya ane akalpano vidhi kahyo. have sthApanA sAdharmika ane dravyasAdharmikane AzrayIne te vidhine kahe che : pU.0- nIsamanI va , vAdami 3 vimA | ____davve mayataNubhattaM, na taM tu kucchA vivajjejjA // 144 // mUlArthaH nizrA ke anizrA vaDe je karyuM hoya te sthApanA sAdharmikanA viSayamAM vibhASA samajavI. tathA dravyasAdharmikanA viSayamAM marelA zarIrane mATe kareluM bhakta jo nizrA vaDe karyuM hoya to te na kalpa ane anizrAe karyuM hoya to te paNa lokamAM niMdA thAya mATe vajavuM 144l. TIkArthaH ahIM koI paNa gRhastha, pravajyA lIdhelA pitAdika marI gayA hoya ke jIvatA hoya tenI uparanA snehane lIdhe tenI mUrti chabI) karAvIne tenI pAse dharavA mATe baline nIpajAve. te nIpajAvavuM be prakAre hoya che. te A pramANe - nizrAe ane anizrAe. temAM "jeo rajoharaNAdi veSane dhAraNa karanArA mAAra pitAnI jevA sAdhuo) che, teone huM dAna ApIza." ema saMkalpa karIne (bali) nIpajAve, tyAre te balinuM nIpajAvavuM nizrAkRta (nizrAe kareluM koIne AzrayIne kareluM) kahevAya che. paNa jayAre tevA prakArano saMkalpa na karyo hoya, paraMtu emane ema ja koIno Azraya-saMkalpa karyA vinA ja) dharavA mATe ApavA mATe) baline nIpajAve tyAre te balinuM nIpajAvavuM anizrAkRta kahevAya che. te pramANe (mULa sUtramAM) kahyuM che ke "nIlamanIsA va huM ahIM prathamAvibhakti karI che te tRtIyAnA arthamAM jANavI. tethI teno artha A pramANe che. nizrAe ke anizrAe je bhaktAdi chata nIpajAvyuM hoya, temAM sthApanAsAdharmikanA viSayamAM vibhASA karavI, eTale ke jo nizrAkRta hoya ane te paNa dhareluM ke nahi dhareluM hoya, to te na kahyuM, ane anizrAkRta dhareluM ke nahi dhareluM hoya to te kahyuM che, paraMtu temAM paNa (kalpavAne viSe paNa) pravRttidoSano prasaMga Ave che. tethI pUrvanA sUrIzvaro teno niSedha kahyo che. tathA "tre' dravyasAdharmikanA viSayamAM je "mRtatanuvarta'
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ (117 kSetra ane kAlasAdharmika aMga kalyAkaTyavidhi che. tatkALa marelA sAdhunuM je zarIra, tenI pAse dharavAne mATe je azanAdika tenA putrAdike karyuM hoya te mRtatanuM bhakta kahevAya che. te paNa nizrAkRta ane anizrAkRta ema be prakAre che. temAM "huM sAdhuone ApIza" ema saMkalpa karIne je karyuM hoya te nizrAkRta kahevAya che ane tenAthI anya eTale je potAnA pitAdikanI mAtra bhaktithI ja karyuM hoya te anicyAyukta kahevAya che. temAM je nizrAkRta che teno niSedha kare che ke na ja kahyuM. paNa tethI anya eTale anizrAkRta to kahyuM che, paraMtu te grahaNa karavAthI lokamAM "guNA' niMdA pravarte ke - aho, A bhikSuko niHzUka (sUga vinAnA) che ke - jethI mRtatanubhaktane paNa tajatA nathI. tethI karIne sAdhuo teno tyAga kare che ||144o have kSetra sAdharmika ane kAla sAdharmikane AzrayIne atideza vaDe (bhalAmaNa vaDe) kathya ane akathyano vidhi kahe che : mU.0- pAsaMDiyasamaNANaM, gihiniggaMthANa ceva u vibhAsA // jaha nAmammi taheva ya, khette kAle ya nAyavvaM // 145 // mUlArthaH je pramANe nAmasAdharmikanA viSayamAM pAkhaMDI, zramaNa, gRhI, agRhI ane nigraMthanI vibhASA kahI che, te ja pramANe kSetra ane kAlane viSe jANavuM. /14po TIkArtha : jema 'nAni' nAmasAdharmikanA viSayamAM pAkhaMDIonI zramaNonI 'fjaditti' 'sUnAsUtra sUcana karanAra hovAthI sUtra kahevAya che eno nyAya hovAthI gRha-agRhInI tathA nigraMthonI vibhASA karI che, te ja pramANe kSetra ane kAlane viSe vibhASA jANavI. temAM kSetra eTale saurASTra vagere deza, ane kAla eTale divasa, porasI vagere. temAM kSetranA viSayamAM vibhASA A pramANe jANavI. jo "saurASTra dezamAM utpanna thayelA pAkhaMDIone mAre ApavuM che" evo saMkalpa karyo hoya to saurASTra dezamAM utpanna thayelA sAdhune na kalpe. kemake - te paNa saurASTra dezamAM utpanna thayela hovAthI saMkalpanA viSayavALo karela kahevAya che. paraMtu bIjA dezamAM utpanna thayelA sAdhuone to te kahyuM che. kemake- teone saMkalpanA viSayamAM karyA nathI. vaLI jo "saurASTra dezamAM utpanna thayelA sarajaska pAkhaMDIne athavA saugatane athavA sAdhu sivAyanA sarva pAkhaMDIone huM ApIza." evo saMkalpa karyo hoya, tyAre saurASTra dezamAM utpanna thayelA paNa sAdhune kahyuM che. kAraNa ke teno saMkalpa karyo nathI. e ja pramANe zramaNone viSe paNa sAmAnya rIte eTale ke je koI zramaNa kahevAto hoya tene ApavAno saMkalpa karyo hoya to paNa sAdhune) na kahyuM paraMtu sAdhu sivAyanA bIjA (zramaNo)no saMkalpa karyo hoya to sAdhune) kalpe che. tathA saurASTra dezamAM utpanna thayA hovAthI "gRhI ke agRhI koI paNane huM ApIza" ema sAmAnyapaNe saMkalpa karyo hoya to (saurASTra dezamAM utpanna thayela) sAdhune na kahyuM. paraMtu kevaLa gRhIone ja ApavAno saMkalpa karyo hoya to (sAdhune) kalpe. vaLI saurASTra dezamAM utpanna thayelA ane asaurASTra (saurASTra sivAyanA bIjA) dezamAM utpanna thayelA
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118) // zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda I nigraMthonA viSayamAM saMkalpa karyo hoya to saurASTra dezamAM utpanna thayelA athavA bIjA dezamAM utpanna thayelA sarva sAdhune sarvathA na kalpe. tethI karIne e pramANe kSetrasAdharmikane AzrayIne vibhASA kahI. e ja pramANe kAlasAdharmikane AzrayIne paNa bhAvanA karavI. jemake vivakSita divase utpanna thayelA pAkhaMDIone mAre dAna ApavuM che. - ema saMkalpa karyo hoya tyAre te ja divase utpanna thayelA te sAdhune paNa na kalpe. kemake te paNa te ja divase utpanna thayela hovAthI tene paNa saMkalpano viSaya karyo che. paraMtu bIjA divasomAM utpanna thayela hovAthI tene paNa saMkalpano viSaya karyo che. paraMtu bIjA divasomAM utpanna thayelA sAdhuone to te kalpe che. kemake temane saMkalpanA viSayI karyA nathI. ityAdi sarva pUrve kahelAne anusAre bhAvavuM-vicAravuM. 14555 : tathA pravacana vagere sAta padane viSe pUrvAcAryanI vyAkhyA vaLI A pramANe che : pravacana 1, liMga 2, darzana 3, jJAna 4, cAritra 5, abhigraha 6, ane bhAvanA 7, rUpa sAta padane viSe dvikasaMyogIthA ekavIza bhAMgA thAya che. te A pramANe : pravacanano liMganI sAthe pahelo bhAMgo, darzananI sAthe bIjo, jJAnanI sAthe trIjo, e ja pramANe yAvat bhAvanAnI sAthe chaThTho e pramANe cha bhaMga thayA. e ja pramANe : liMganA darzanAdikanI sAthe pAMca bhaMga thAya che, darzananA jJAnAdikanI sAthe cAra bhAMgA thAya che, jJAnanA cAritrAdikanI sAthe traNa bhAMgA thAya che, cAritranA abhigraha ane bhAvanA vaDe be bhAMgA thAya che, ane abhigrahano bhAvanA sAthe eka bhaMga thAya che. A pramANe kula 21 bhAMgA thAya che. A ekavIza bhAMgAne madhye dareka bhAMgAne AzrayIne ekeka caturthaMgI thAya che. te A pramANe : pravacanathI sAdharmika hoya paNa liMgathI sAdharmika na hoya (1), liMgathI sAdharmika hoya paNa pravacanathI na hoya (2) pravacanathI ane liMgathI baMnethI sAdharmika hoya (3) tathA pravacanathI na hoya ane liMgathI paNa na hoya (4) bAkInA bhAMgAne viSe yathAsthAne caturbhUtrikA (AgaLa upara) dekhADaze. temAM pahelI caturbhUgikAnA pahelA be bhaMganuM udAharaNa dekhADe che. mU. 0 - dasa sasihAgA sAvaga, pavayaNasAhammiyA na liMgeNa // liMgeNa u sAhammI, no pavayaNa ninhagAsavve // 146 // mUlArtha : dazamI pratimA dhAraNa karanArA zikhAvALA zrAvako pravacana sAdharmika che, paraMtu liMga vaDe sAdharmika nathI (1) tathA sarve nihnavo liMga vaDe sAdharmika che paNa pravacana vaDe sAdharmika nathI (2). 1198811 TIkArtha H pravacanathI sAdharmika che ane liMgathI nathI. avirata samyagdaSTithI AraMbhIne zrAvakanI dazamI pratimAne prApta thayelA je zrAvako che, te ahIM (pahelA bhAgamAM) jANavA. kevI rIte ? te kahe che : 'sa sinhA||' ahIM 'nimittairahetunu sarvAmAM vipattinAM prAyo varzanam' nimitta, kAraNa ane hetune viSe prAyaH karIne sarva vibhaktio jovAmAM Ave che. e nyAyathI hetune viSe prathamA
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ / pravacana ane darzana sAdharmika caturbhagI (119 vibhakti karI che. tethI teno artha A pramANe jethI karIne teo dazamI zrAvaka pratimAne pAmelA ziva:' zikhA sahita eTale keza sahita che. tethI karIne teo pravacanathI ja sAdharmika hoya che, paNa liMgathI sAdharmika nathI. paraMtu jeo agiyAramI pratibhAne dhAraNa karanAra hoya teo keza rahita hoya ityAdi vizeSaNoe karIne teo liMgathI paNa sAdharmika hoya che, tethI tene (zikhAvALA sAdharmikamAMthI) vajaryA che. temAM tene gaNela nathI. eone (dazamI pratimAvALA sudhIne) mATe je karyuM hoya te sAdhune kahyuM che (1) tathA liMgathI sAdharmika hoya ane pravacanathI na hoya te nihnavo jANavA. kemake- teo pravacanathI bAhya thayelA hovAthI temanA pravacanathI sAdharmikapaNAno abhAva che. paraMtu rajoharaNAdika liMga to teone paNa hoya che tethI teo liMgathI sAdharmika kahevAya che. teone mATe kareluM paNa sAdhuone kahyuM che (2) vaLI nihnava be prakAranA che : lokane viSe nihnavapaNe jaNAvela (prasiddha) hoya che ane nahi jaNAyelA (aprasiddha) hoya te temAM je jANItA hoya te ahIM grahaNa karavA. kAraNa ke - te rIte prasiddha thayA na hoya teo lokane vize sAdhupaNAnA vyavahAravALA hovAne lIdhe pravacanane viSe varte che. ahIM pahelA be bhaMga kahevAthI bAkInA uttaranA be bhaMga, zrotAo potAnI meLe ja samajaze evI buddhithI niyuktikAre batAvyA nathI, ane A ja kAraNathI bIjI paNa caturbhagikAonA pahelAM be bhaMga ja kaheze, pachInA be bhaMga kaheze nahi. ame to sukhe bodha thavA mATe kahIzuM kahIe chIe) temAM A pahelI ja caturbhagikA (cobhaMgI) mAM pravacanathI sAdharmika ane liMgathI paNa sAdharmika e prakAranA trIjA bhaMgane viSe udAharaNa - sAdhuo athavA agiyAramI pratimA vahana karanAra zrAvako che. temAM sAdhuo mATe kareluM na kahyuM. ane zrAvakone mATe kareluM kalpa (3) tathA pravacanathI sAdharmika nahi ane liMgathI paNa sAdharmika nahi te tIrthakara ane pratyekabuddha jaNavA. kemake teo pravacana ane liMga e baMnethI rahita che. teone mATe kareluM (sAdhuone) kalpa che (4) II14dI have bIjI caubhaMgI A pramANe pravacanathI sAdharmika hoya ane darzanathI sAdharmika nahi (1), darzanathI sAdharmika ane pravacanathI sAdharmika nahi (2) pravacanathI sAdharmika ane darzanathI paNa sAdharmika (3) tathA pravacanathI sAdharmika nahi ane darzanathI paNa sAdharmika nahi (4) temAM prathamanA be bhAMgAnuM udAharaNa kahe che : mU.0- visarisadasaNajuttA, pavayaNasAhammiyA na daMsaNao // titthagarA patteyA, no pavayaNadaMsasAhammI // 147 // mUlArtha je judA samakite karIne yukta hoya te pravacanathI sAdharmika che paNa darzanathI sAdharmika nathI (1) tathA tIrthakara ane pratyekabuddho pravacanathI sAdharmika nathI paNa darzanathI sAdharmika che (2) ||147ii
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120) |zrI piDaniryuktigraMthano anuvAda TIkArtha : pravacanathI sAdharmika hoya ane darzanathI na hoya te ' viniyup:' bhinna bhinna kSAyikAdika samakite karIne yukta evA sAdhu athavA zrAvako hoya che. Ano bhAvArtha e ke - keTalAka sAdhu ke zrAvakone kSAyopathamika darzana hoya che, bIjA keTalAkane (sAdhu ke zrAvakone) aupazamika athavA kSAyika hoya che, teo paraspara pravacanathI sAdharmika che paNa darzanathI nathI. temAM sAdhuone mATe kareluM sAdhuone kahyuM nahi, paraMtu zrAvakone mATe kareluM hoya to te kalpa che (1), tathA darzanathI sAdharmika hoya paNa pravacanathI sAdharmika na hoya te tIrthakara athavA pratyekabuddha, samAna darzanavALA jANavA. temane mATe kareluM sAdhuone kahyuM che. "pravacanathI sAdharmika hoya ane darzanathI paNa sAdharmika hoya te sAdhu athavA zrAvaka samAna darzanavALA jANavA. ahIM paNa sAdhune mATe kareluM na kahyuM ane zrAvakone mATe kareluM kalpa che (3) pravacanathI sAdharmika nahi ane darzanathI paNa sAdharmika nahi te tIrthakara, pratyekabuddha ane nidbhava jANavA. temAM tIrthakara ane pratyekabuddha bhinna darzanavALA jANavA, ane nilavo to mithyASTi tarIke prasiddha ja che. A sarvane mATe kareluM sAdhuone kahyuM che (4) ||147ii have trIjI caturbhagikA : pravacanathI sAdharmika hoya paNa jJAnathI sAdharmika nahi (1) jJAnathI sAdharmika paNa pravacanathI nahi (2) pravacanathI ane jJAnathI paNa sAdharmika (3) tathA pravacanathI ane jJAnathI paNa sAdharmika nahi (4) e ja pramANe cothI caturbhagikA paNa pravacana ane cAritranI sAthe jANI levI. A baMnne caturbhagikAnA pahelA pahelA baLe bhaMgane atideza (bhalAmaNa) vaDe kahe che: mU.0- nANacarittA evaM, nAyavvA hoti pavayaNeNaM tu // mUlArtha e ja pramANe pravacananI sAthe jJAna ane cAritra paNa jANavA. TIkArtha jema pravacananI sAthe darzana karyuM, tema jJAna ane cAritra paNa pravacananI sAthe jANI levA. te A pramANe : pravacanathI sAdharmika hoya paNa jJAnathI na hoya. te bhinna jJAnavALA sAdhu athavA zrAvako jANavA. ahIM paNa jo sAdhu (mATe karyuM hoya to kahyuM nahi ane zrAvaka (mATe karyuM) hoya to kalpa (1) jJAnathI sAdharmika hoya paNa pravacanathI sAdharmika na hoya te tIrthakaro ane pratyekabuddho samAna jJAnavALA jANavA. temane mATe kareluM sAdhune) kalpa che (2) pravacana ane jJAna baMnethI sAdharmika te sAdhu athavA zrAvako samAna jJAnavALA jANavA. ahIM paNa sAdhune mATe kareluM kalpa nahi, paNa zrAvakane mATe kareluM kalpa che (3) tathA pravacanathI sAdharmika nahi ane jJAnathI paNa sAdharmika nahi te tIrthakara, pratyekabuddha ane nidbhava jANavA. temAM tIrthakaro ane pratyekabuddho bhinna jJAnavALA jANavA ane nidvavo to mithyASTi hovAthI ajJAnI che te prasiddha ja che, A sarvane mATe kareluM (sAdhune) kalpa che. (4) tathA pravacanathI sAdharmika hoya paNa cAritrathI sAdharmika hoya te sAdhuo ane ane zrAvako jANavA temAM sAdhuo asamAna cAritravALA jANavA ane zrAvako to
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ || pravacana ane abhigraha sAdharmika caturbhagI II (121 avirata samadaSTi hoya temanuM sarvathA aviratipaNuM che, tethI ane dezavirativALAne to dezanI cAritra che tethI temano cAritrathI sAdharmikapaNAno abhAva prasiddha che. ahIM sAdhune mATe kareluM hoya to sAdhune na kahyuM ane zrAvakone mATe kareluM hoya to kalpa (1) cAritrathI sAdharmika hoya ane pravacanathI na hoya te tIrthakaro ane pratyekabuddho samAna cAritravALA jANavA. temane mATe kareluM kalpa che (2) pravacanathI sAdharmika hoya ane cAritrathI paNa sAdharmika hoya te samAna cAritravALA sAdhuo jANavA. temane mATe kareluM na kalpa (3) pravacanathI ane cAritrathI paNa sAdharmika na hoya te tIrthakara pratyekabuddha ane nitavo jANavA. temAM tIrthakaro ane pratyekabuddho asamAna cAritravALA jANavA, ane jilavo to acAritrIyA ja che. A sarvane mATe kareluM kahyuM che (4) have pAMcamI caturbhagikA A pramANe : pravacanathI sAdharmika hoya ane abhigrahathI sAdharmika na hoya (1), abhigrahathI sAdharmika hoya ane pravacanathI na hoya (2) pravacanathI ane abhigrahathI ema baMnethI sAdharmika hoya (3) tathA pravacanathI ane abhigrahathI paNa sAdharmika na hoya (4) ema chaThThI caturbhagikA paNa bhAvanAnI sAthe jANavI. A banne caturbhagikAnA darekanA pahelA be bhaMga dekhADe che. mU.0- pavayaNao sAhammI, nAbhiggaha sAvagA jaiNo // 148 // sAhamma'bhiggaheNaM, no pavayaNa niNha tittha patteyA // evaM pavayaNabhAvaNa, etto sesANa vocchAmi // 149 // mUlArtha: pravacanathI sAdharmika hoya ane abhigrahathI na hoya te zrAvaka ane sAdhuo hoya che (1) abhigraha vaDe sAdharmika hoya ane pravacana vaDe na hoya te nitava, tIrthakara ane pratyekabuddha jANavA (2) e ja pramANe pravacana ane bhAvanAthI cobhaMgI jANavI have pachI bAkInI caturbhagikAne huM kahuM chuM. /148-149ll TIkArtha : pravacanathI sAdharmika hoya ane abhigrahathI na hoya te (potAnAthI) bhinna abhigrahavALA zrAvaka ane sAdhuo jANavA. temAM zrAvakane mATe kareluM hoya te sAdhune kahyuM ane sAdhune mATe kareluM hoya te kalpa nahi (1), abhigraha vaDe sAdharmika hoya ane pravacana vaDe na hoya te nihnava tIrthakara ane pratyekabuddha jANavA. teone mATe kareluM hoya te kalpa che (2), pravacanathI ane abhigrahathI (ema) baMnethI sAdharmika hoya te sAdhu ane zrAvako samAna abhIgrahavALA jANavA. ahIM paNa zrAvakane mATe kareluM hoya te sAdhune kahyuM ane sAdhune mATe kareluM hoya te na kalpa (3), tathA pravacanathI sAdharmika na hoya ane abhigrahathI paNa sAdharmika na hoya te bhinna abhigrahavALA athavA abhigraharahita hoya evA tIrthakaro, pratyekabuddha ane nihnavo jANavA. teone mATe kareluM
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122) // zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda // kalpe che (4) 'vaM payaLabhAvaLa tti-Dva' eTale pUrve kahelA prakAra vaDe 'pravattanamAvaneti' eTale pravacana ane bhAvanAnI (chaThThI) caturbhUgikA bhAvavI te A pramANe : pravacanathI sAdharmika hoya ane bhAvanAthI na hoya te sAdhu athavA zrAvako judI judI bhAvanAvALA jANavA. ahIM paNa zrAvakone mATe kareluM hoya te sAdhune kalpe ane sAdhune mATe kareluM na kalpe (1) bhAvanAthI sAdharmika hoya ane pravacanathI sAdharmika na hoya te nidbhava, tIrthaMkara ane pratyekabuddha jANavA. teone mATe kareluM kalpe che (2) pravacanathI ane bhAvanAthI (ema) bannethI sAdharmika hoya te sAdhu ane zrAvako samAna bhAvanAvALA jANavA. temAM zrAvakane mATe kareluM hoya te sAdhune kalpe che ane sAdhune mATe kareluM kalpe nahi (3) tathA pravacanathI ane bhAvanAthI - baMnethI sAdharmika na hoya te tIrthaMkaro, pratyekabuddho ane nirhAvo judI judI bhAvanAvALA jANavA. teone mATe kareluM kalpe che (4). A pramANe pravacanane AzrayIne cha caturbhUgikAnAM udAharaNo kahyAM. 'patto memALa vomitti' have pachI bAkInI caturthaMgikAnA udAharaNone huM kahIza / / 148-149aa pratijJA karelAne ja atideza (bhalAmaNa) vaDe kahe che : mU. 0 - liMgAIhi vi evaM, ekkkeNaM tu uvarimA neyA // je'nanne uvarillA, te mottuM sesa evaM // 150 // mUlArtha : eja pramANe liMgAdika padane viSe paNa eka eka padavaDe karIne pachInA (AgaLanA) pedA laI javA, eTale ke - pachInA je sarakhA bhaMgo che tene mUkIne bAkInA bhaMga A pramANe jANavA. // 15 // - TIkArtha : 'nitti vi' ahIM saptamInA arthamAM tRtIyA vibhakti karI che. tethI teno artha A pramANe - 'i' - pUrve kahelA prakAre karIne 'tiSvini' liMga, darzana vagere padone viSe paNa eka eka liMgAdikapade karIne '3ritanAni' pachInA (eTale ke - AgaLanA) darzana, jJAna vagere pado levA, Ano bhAvArtha A pramANe - liMga, darzana vagere padone viSe darzana, jJAna vagere padonI sAthe je caturbhUgikA thAya che. tene pUrve kahyA pramANe kahevI. A atyaMta saMkSepathI kahyuM. tethI pratyakSapaNe kahevAnI icchAthI A pramANe kahe che. 'ne'nne' ityAdi - je ananya eTale udAharaNanI apekSAe je bhAMgAo anya jovA na hoya (sadeza hoya) temane choDIne bAkInA bhaMgone 'vaM" kahevAne icchatA prakAre karIne tame jANo. Ano bhAvArtha A pramANe che. ahIM liMga ane darzananA je cAra bhAMgAo udAharaNa sahita kahevAmAM Avaze tevA ja prAyaH udAharaNanI apekSAe liMga ane jJAnanA tathA liMga ane caraNanA paNa bhAMgAo hoya che. tethI tene choDIne liMga ane darzananA, liMga ane abhigraha vagere bhAMgAne huM kahIza. 150
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ || liMga ane jJAna sAdharmika caturbhagI // (123 temAM liMga ane darzanane viSe A (pahelI) caturbhagikA che ke - liMgathI sAdharmika paNa darzanathI nahi (1), darzanathI sAdharmika paNa liMgathI nahi (2) liMgathI ane darzanathI bannethI sAdharmika (3) tathA liMgathI paNa sAdharmika nahi ane darzanathI paNa sAdharmika nahi (4) temAM pahelAM be bhaMgane kahe mU. - tiro 3 dimI, na haMsa vIsuvaMsi zarU niSphI | patteyabuddha titthaM karAya bIyammi bhaMgammi // 151 // mUlArtha liMga vaDe sAdharmika ane darzana vaDe sAdharmika nahi, te judA judA darzanavALA sAdhuo ane nitavo jANavA (1), tathA bIjA bhaMgane viSe pratyekabuddha ane tIrthakaro jANavA (2). ||151II TIkArthaH liMga vaDe sAdharmika hoya paNa "vaMsaLa" ahIM tRtIyAnA arthamAM saptamI vibhakti lakhI che tethI darzana vaDe sAdharmika na hoya, te 'viSyarthanA:' judA judA darzanavALA yatio ane nitavo jANavA. A upalakSaNa che tethI bhinna bhinna darzanavALA agiyAramI pratimAne dhAraNa karanArA zrAvako paNa jANavA. temAM nihnavo mithyAdaSTi hovAthI darzana vaDe sAdharmika nathI. ahIM nidbhava ane zrAvakone mATe kareluM hoya te sAdhune kahyuM che, paNa sAdhune mATe kareluM kalpa nahi (1), tathA darzanathI sAdharmika hoya paNa liMgathI na hoya evA svarUpavALA bIjA bhaMgamAM pratyekabuddha ane tIrthakaro tathA agiyAramI pratimA dhAraNa karanAra sivAyanA samAna darzanavALA zrAvako jANavA. temane mATe kareluM hoya te sAdhune kahyuM che (2), bAkInA be bhaMgane ame kahIe chIe - liMgathI sAdharmika hoya ane darzanathI paNa sAdharmika hoya te sAdhuo ane agiyAramI pratimAne dhAraNa karanAra zrAvako samAnadarzanavALA jANavA. ahIM paNa zrAvakone mATe kareluM kahyuM che ane sAdhune mATe kareluM kalpa nahi (3) tathA liMgathI paNa sAdharmika nahi ane darzanathI paNa nahi te pratyekabuddho, tIrthakaro ane agiyAramI pratimAne vahana karanAra sivAyanA zrAvako asamAna darzanavALA jANavA. teo mATe kareluM kahyuM che. (4) 1515 have (bIjI) liMga ane jJAnanI caturbhagikA to A pramANe che : liMgathI sAdharmika ane jJAnathI sAdharmika nahi (1), jJAnathI sAdharmika ane liMgathI nahi (2) liMgathI sAdharmika ane jJAnathI paNa sAdharmika (3) liMgathI sAdharmika nahi ane jJAnathI paNa nahi (4) A caturbhagikAnA pahelA be bhaMganA udAharaNa prAyaH karIne liMga ane darzananI caturbhagikAnA pahelA be bhaMganI sadaza che tethI karIne niryuktikAre te kahyA nathI. tethI ame ja tene kahIe chIe - liMgathI sAdharmika hoya ane jJAnathI na hoya te yatio, agiyAramI pratimAne aMgIkAra karanArA zrAvako ane nihnavo bhijJAnavALA jANavA. ahIM paNa zrAvako ane nidvavone mATe kareluM hoya te sAdhune kalpa che ane
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124) I zrI piDaniryuktigraMthano anuvAda yatione mATe kareluM kalpa nahi (1), jJAnathI sAdharmika hoya paNa liMgathI na hoya te tIrthakara ane pratyekabuddha tathA agiyAramI pratimAvALA sivAyanA zrAvako samAna jJAnavALA jANavA. teone mATe kareluM hoya te sAdhune kahyuM che (2), liMgathI sAdharmika hoya ane jJAnathI paNa sAdharmika hoya te sAdhuo ane agiyAramI pratimAne pAmelA zrAvako samAna jJAnavALA jANavA. ahIM paNa zrAvakone mATe kareluM hoya te sAdhune kahyuM ane yatione mATe kareluM hoya te na kalpa (3) tathA liMgathI sAdharmika na hoya ane jJAnathI paNa sAdharmika na hoya te pratyekabuddho, tIrthakaro ane agiyAramI pratimAvALA sivAyanA zrAvako bhinna jJAnavALA jANavA. teo mATe kareluM hoya te sAdhune kalpe che (4). have liMga ane cAritranI (trIjI) caturbhagikA A pramANe che : liMgathI sAdharmika ane cAritrathI nahi (1) cAritrathI sAdharmika ane liMgathI nahi () liMgathI ane cAritra bannethI sAdharmika (3) tathA liMgathI nahi ane caraNathI paNa nahi (4) A caturbhagikAnA paNa udAharaNo prAyaH karIne pUrvanI jevA che ema jANIne niryuktikAre kahyA nathI, tethI huM ja kahuM chuM - liMgathI sAdharmika hoya ane cAritrathI na hoya te yatio, agiyAramI pratimAvALA zrAvako ane nihnavo bhinna cAritravALA jANavA. ahIM zrAvako ane nidvavone mATe kareluM hoya te sAdhune kahyuM che, paNa sAdhune mATe kareluM hoya te kalpa nahi (1), cAritrathI hoya ane liMgathI sAdharmika na hoya te pratyekabuddha ane tIrthakaro samAna cAritravALA jANavA. teone mATe kareluM hoya te yatine kahyuM che (2), liMgathI sAdharmika hoya ane cAritrathI paNa hoya te yatio samAnacAritravALA jANavA. temane mATe kareluM hoya te sAdhune kahyuM nahi (3), liMgathI sAdharmika na hoya ane cAritrathI paNa na hoya te pratyekabuddho, tIrthakaro ane agiyAramI pratimAvALA sivAyanA zrAvako asamAna cAritravALA jANavA. teone mATe kareluM kahyuM che (4). have liMga ane abhigrahanI (cothI) caturbhagikA A pramANe che : liMgathI sAdharmika ane abhigrahathI nahi (1), abhigrahathI sAdharmika ane liMgathI nahi (2), liMgathI ane abhigrahathI ema baMnethI sAdharmika (3) tathA liMgathI nahi ane abhigrahathI paNa nahi (4) temAM pahelA be bhaMgamAM udAharaNa jaNAve che : mU.0- liMgeNa u nAbhiggaha, aNabhiggaha vIsu'bhiggahI ceva // jai sAvaga bIyabhaMge, patteyabuhA ya titthayarA // 152 // mUlArthaH liMga vaDe sAdharmika hoya ane abhigraha vaDe na hoya, te abhigraha rahita athavA judA judA abhigrahavALA sAdhu ane zrAvaka jANavA. bIjA bhaMgamAM pratyekabuddha ane tIrthaMkaro jANavA (15rA
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ II liMga ane bhAvanA sAdharmika caturbhagI | (125 TIkArtha liMga vaDe rAdharmika hoya ane abhigraha vaDe na hoya te abhigraha rahita athavA vizvamahim:' bhinna bhinna abhigrahavALA yatio ane agiyAramI pratimAne dhAraNa karanAra zrAvako jANavA. A upalakSaNa hovAthI nidvavo paNa jANavA. ahIM paNa nitava ane zrAvakane mATe kareluM yatine kalpa che, paraMtu yatine mATe kareluM na kalpa (1), tathA abhigrahavaDe sAdharmika hoya ane liMga vaDe na hoya evA bIjA bhaMgane viSe pratyekabuddha ane tIrthakaro jANavA. 'va' zabdathI agiyAramI pratimA vinAnA samAna abhigrahavALA zrAvako jANavA. teone mATe kareluM kalpa che (2) tathA liMgathI ane abhigrahathI paNa sAdharmika hoya te samAna abhigrahavALA sAdhuo agiyAramI pratimAne vahana karanArA zrAvako ane nitavo jANavA ahIM paNa zrAvaka ane nidvavane mATe kareluM kahyuM che, paNa yatine mATe kareluM kalpa nahi (3) tathA liMgathI sAdharmika na hoya ane abhigrahathI paNa sAdharmika na hoya te asamAna bhinna bhinna) abhigrahavALA tIrthakara, pratyekabuddha ane agiyAramI pratimA vinAnA zrAvako jANavA, teone mATe kareluM kahyuM che (4). 15rA - have liMga ane bhAvanAnI pAMcamI) caturbhagikA A pramANe : liMgathI sAdharmika hoya ane bhAvanAthI na hoya (1), bhAvanAthI sAdharmika hoya ane liMgathI na hoya (2) liMgathI ane bhAvanAthI paNa sAdharmika hoya (3) tathA liMgathI ane bhAvanAthI paNa sAdharmika na hoya (4) A caturbhagikAnA udAharaNo atideza (bhalAmaNa) vaDe kahe che : mU0-parva trine mAtra che mUlArtha e ja pramANe liMganI sAthe bhAvanAnA udAharaNo jANavA. TIkArtha : jema liMgane viSe abhigraha vaDe karelA bhaMgone viSe udAharaNa ApyAM che, te ja pramANe bhAvanAnI sAthe paNa udAharaNa ApavA ane te A pramANe liMgathI sAdharmika hoya ane bhAvanAthI na hoya te bhAvanA rahita athavA judI judI bhAvanAvALA yatio, agiyAramI pratibhAvALA zrAvako ane nihnavo jANavA. ahIM zrAvaka ane nidbhava mATe kareluM kahyuM che. paNa yatine mATe kareluM kalpa nahi (1), tathA bhAvanAthI sAdharmika hoya paNa liMgathI na hoya te samAnabhAvanAvALA pratyekabuddha, tIrthakara ane agiyAramI pratimAne vahana karanAra zrAvako jANavA. teone mATe kareluM kalpa che (2) tathA liMgathI ane bhAvanAthI sAdharmika hoya te samAna bhAvanAvALA sAdhuo, agiyAramI pratimAne vahana karanAra zrAvako ane nihnavo jANavA. ahIM paNa zrAvaka ane niddhavane mATe kareluM kalpa che, paNa yatine mATe kareluM na kalpa (3) tathA liMgathI sAdharmika na hoya ane bhAvanAthI paNa sAdharmika na hoya te asamAna (judA prakAranI) bhAvanAvALA tIrthaMkara, pratyekabuddha ane agiyAramI pratimA vinAnA zrAvako jANavA. teone mATe kareluM kahyuM che (4).
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126) || zrI piDaniyuktigraMthano anuvAda II A pramANe liMganA viSayavALI pAMca caturbhagikA kahI. have darzananI jJAnanI sAthe (cAra) caturbhagikA kahevAnI che. temAM darzana ane jJAnanI A (pahelI) caturbhagikA che - darzanathI sAdharmika hoya ane jJAnathI na hoya (1), jJAnathI sAdharmika hoya ane darzanathI na hoya (2), darzanathI ane jJAnathI paNa sAdharmika hoya (3) tathA darzanathI na hoya ane jJAnathI paNa na hoya (4), temAM prathamanA be bhaMga kahe che : mU0- nA paddhamama 3 || jai sAvaga vIsunANI evaM ciya biiyabhaMgo vi // 153 // mUlArtha darzana ane jJAnane viSe prathama bhaMganuM udAharaNa bhinna jJAnavALA yati ane zrAvaka jANavA (1) e ja pramANe bIjo bhaMga jANavo (2). 153ii. TIkArtha: 'ranA darzana ane jJAnanA viSayavALI (pahelI) caturbhagikAne viSe, "va' zabda samuccayane viSe che. prathama bhaMga darzanathI sAdharmika hoya ane jJAnathI na hoya evA prakArano che, te 'viSyajJanaH' bhinna jJAnavALA ane samAna darzanavALA sAdhuo ane zrAvako jANavA. temAM zrAvakone mATe kareluM kalpa che, paNa sAdhune mATe kareluM kalpa nahi (1), eja pramANe jJAnathI sAdharmika hoya paNa darzanathI na hoya evA prakArano bIjo bhaMga jANavo. arthAtu temAM paNa yatio ane zrAvako jANavA. kevaLa taphAvata e ke - bhinna darzanavALA ane samAna jJAnavALA teo jANavA. ahIM paNa kathya ane akathyano vidhi pUrvanI jema jANavo (2) tathA jJAnathI ane darzanathI paNa sAdharmika hoya te samAna jJAnavALA ane samAna darzanavALA yatio ane zrAvako jANavA. ahIM paNa kalpa ane akathyano vidhi pUrvanI jema jANavo (3), tathA jJAnathI sAdharmika nahi ane darzanathI paNa na hoya te bhinna bhinna jJAna-darzanavALA sAdhu, zrAvaka ane nitaMva jANavA. ahIM zrAvaka ane nihnavane mATe kareluM kahyuM che, paNa sAdhune mATe kareluM kalpa nahi (4) 153ii. have darzana ane cAritranI (bIjI) caturbhagikA to A pramANe darzanathI sAdharmika hoya ane cAritrathI na hoya (1), cAritrathI sAdharmika hoya ane darzanathI na hoya (2), darzanathI ane cAritrathI paNa sAdharmika hoya (3) tathA darzanathI na hoya ane cAritrathI paNa na hoya (4) temAM pahelAM be bhaMganA udAharaNa kahe che : ma.0- daMsaNacaraNe paDhamo, sAvaga jar3aNo ya bIyabhaMgo u|| jaiNo visarisadaMsI, daMse ya abhiggahe vocchaM // 154 // mUlArtha darzana ane cAritrane viSe pahelo bhaMga,-zrAvaka ane yati (1) bIjo bhaMga-asamAna darzanavALA yatio (2) have darzana ane abhigrahane viSe udAharaNane huM kahIza. 154
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | darzana ane abhigraha sAdharmika caturbhagI che (127 TIkArtha: "navarane' darzana ane caraNanI (bIjI) caturbhagikAne viSe pahelo bhaMga darzanathI sAdharmika hoya ane caraNathI na hoya evA prakArano che, te samAna darzanavALA zrAvako ane asamAna cAritravALA yatio jANavA. ahIM zrAvakone mATe kareluM kahyuM che, paNa yatine mATe kareluM kahyuM nahi (1), tathA vaLI bIjo bhaMga - caraNathI sAdharmika hoya ane darzanathI na hoya evA prakArano che, te asamAna darzanavALA ane samAna cAritravALA yatio jANavA. temane mATe kareluM kalpa nahi (2) tathA darzanathI ane cAritrathI paNa sAdharmika hoya te samAna darzana ane cAritravALA yatio jANavA. ahIM paNa temane mATe kareluM) kalpa nahi (3) tathA darzanathI paNa sAdharmika nahi ane cAritrathI paNa sAdharmika nahi te nihnavo, asamAna darzanavALA zrAvako ane asamAna darzana tathA cAritravALA yatio jANavA. temAM nidbhava ane zrAvakane mATe kareluM kahyuM, paNa yatine mATe kareluM na kalpa (4). have darzana ane abhigrahanI (trIjI) caturbhagikA A che - darzanathI sAdharmika hoya ane abhigrahathI na hoya (1), abhigrahathI sAdharmika hoya ane darzanathI na hoya (2) darzanathI ane abhigrahathI paNa sAdharmika hoya (3) tathA darzanathI ane abhigrahathI paNa sAdharmika na hoya (4) temAM prathamanA be bhaMganA udAharaNa ApavAnI icchAthI kahe che ke - "saNa' ityAdi, darzana ane abhigrahane viSe pahelA be bhaMgane AzrIne huM udAharaNa kahIza. 154ll pratijJA karelAno ja nirvAha kare che : mU. - sAva nA vIsamApada, paDhamo vImo ca... mUlArtha judA prakAranA abhigrahavALA zrAvaka ane yati e prathama bhaMga (1) bIjo bhaMga paNa e ja (abhigrahathI hoya ane darzanathI sAdharmika na hoya, te paNa) zrAvaka ane yati jANavA. TIkArtha samAna darzanavALA ane "viSyafmahI:' judA prakAranA abhigrahavALA zrAvaka ane sAdhuo darzanathI sAdharmika hoya che ane abhigrahathI hotA nathI. AvA prakArano A pahelo bhaMga che. ahIM paNa zrAvakane mATe kareluM kahyuM che, paNa yatine mATe kareluM kalpa nahi (1) tathA bIjo bhaMga paNa abhigrahathI sAdharmika hoya ane darzanathI na hoya evA prakArano che. te zrAvaka ane yatirUpa ja che.phakta te yatio ane zrAvako asamAna darzanavALA ane samAna abhigrahavALA jANavA. A upalakSaNa che, tethI samAna abhigrahavALA nitavo paNa jANavA. ahIM zrAvaka ane niddhavane mATe kareluM kahyuM che, ane yatine mATe kareluM kahyuM nahi (2) tathA darzanathI ane abhigrahathI paNa sAdharmika hoya te samAna darzana ane abhigrahavALA sAdhu ane zrAvako jANavA. ahIM paNa zrAvakone mATe kareluM kahyuM che, ane sAdhune mATe kareluM kalpa nahi (3) tathA darzanathI sAdharmika nahi ane abhigrahathI paNa nahi te judA judA darzanavALA ane abhigrahavALA sAdhu zrAvaka ane nitavo jANavA. madhya ane akathyano vidhi bIjA bhaMganI jema jANavo.
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128) / zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAdo have darzana ane bhAvanAthI (cothI) caturbhagikA A pramANe : darzanathI sAdharmika hoya ane bhAvanAthI na hoya (1), bhAvanAthI sAdharmika hoya ane darzanathI na hoya (2), darzanathI ane bhAvanAthI paNa sAdharmika hoya (3) tathA darzanathI ane bhAvanAthI paNa sAdharmika na hoya (4) A caturbhagikAnA pahelA be bhaMganA udAharaNanA atidezane mATe kahe che : pU. - mAvA revaM. mUlArtha ane eja pramANe bhAvanA jANavI. TIkArtha : je prakAre darzananI sAthe abhigrahanA udAharaNa kahyA che, te ja pramANe bhAvanAnAM udAharaNa paNa jANavA. te A pramANe : "darzanathI sAdharmika hoya ane bhAvanAthI na hoya te asamAna bhAvanAvALA ane samAna darzanavALA zrAvaka ane sAdhuo jANavA (1), tathA 'bhAvanAthI sAdharmika hoya ane darzanathI na hoya te asamAna darzanavALA ane samAna bhAvanAvALA sAdhu, zrAvaka ane nidbhava jANavA (2), tathA darzanathI ane bhAvanAthI paNa sAdharmika hoya te samAna darzana ane bhAvanAvALA sAdhu ane zrAvaka jANavA (3), tathA 'darzanathI paNa sAdharmika nahi ane bhAvanAthI paNa sAdharmika nahi" te asamAna darzana ane asamAna bhAvanAvALA sAdhu, zrAvaka ane nidbhava jANavA (4). ahIM cAre bhaMgane viSe kathya ane akathyano vidhi pUrvavata jANavo. A pramANe darzananA viSayavALI paNacAra caturbhagikA kahI. have jJAnanI cAritrAdikanI sAthe (traNa) caturbhagikA thAya te kahevA lAyaka che. te traNa caubhaMgIne paNa ati dezathI kahe che. mU.0- nA vi jovuM (22 ) mUlArtha e ja pramANe jJAnanI sAthe paNa jANavI. TIkArthaH jema darzananI sAthe cAra caturbhagikA kahI, tema jJAnanI sAthe paNa cAritrAdi padone AzrayIne traNa caturbhagikA jANavI. A ati saMkSepathI kahyuM che, tethI spaSTa rIte vivaraNa kare che : jJAna ane cAritranI A pahelI) caturbhagikA : jJAnathI sAdharmika hoya ane cAritrathI na hoya (1), cAritrathI sAdharmika hoya ane jJAnathI na hoya (2), jJAnathI ane cAritrathI bannethI sAdharmika hoya (3) tathA jJAnathI na hoya ane cAritrathI paNa na hoya (4) temAM jJAnathI sAdharmika hoya ane cAritrathI na hoya te samAna jJAnavALA zrAvako tathA asamAna cAritravALA ane samAna jJAnavALA yatio jANavA. ahIM zrAvakane mATe karelu kahyuM che, ane sAdhune mATe kareluM kalpa nahi (1) tathA cAritrathI sAdharmika hoya ane jJAnathI na hoya te bhinna jJAnavALA ane abhinna cAritravALA sAdhuo jANavA. ahIM eone mATe kareluM kalpa nahi (2) tathA jJAnathI ane cAritrathI bannethI sAdharmika hoya te samAna jJAnavALA ane cAritravALA yatio jANavA. ahIM paNa temane mATe kareluM
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ e jJAna ane abhigraha sAdharmika caturbhagI che (129 kalpa (3) tathA jJAnathI sAdharmika nahi ane cAritrathI paNa nahi e asamAna jJAna ane cAritravALA yatio, asamAna jJAnavALA zrAvako ane nitavo jANavA. ahIM zrAvaka ane nikUvane mATe kareluM kahyuM che, paNa yatine mATe kareluM kahyuM nahi (4) have jJAna ane abhigrahathI A bIjI) caturbhagikA che. jJAnathI sAdharmika hoya ane abhigrahathI na hoya (1) abhigrahathI sAdharmika hoya ane jJAnathI na hoya (2) jJAnathI ane abhigrahathI - bannethI paNa sAdharmika hoya (3) tathA jJAnathI na hoya ane abhigrahathI paNa na hoya (4) temAM jJAnathI sAdharmika hoya ane abhigrahathI na hoya te samAna jJAnavALA ane asamAna abhigrahavALA sAdhu tathA zrAvaka jANavA. ahIM paNa zrAvakone mATe kareluM kalyuM che, paNa sAdhune mATe karevuM kahyuM nahi (1), tathA abhigrahathI hoya ane jJAnathI sAdharmika na hoya te asamAna jJAnavALA ane samAna abhigrahavALA sAdhu tathA zrAvaka ane samAna abhigrahavALA nitavo jANavA. ahIM paNa zrAvaka ane nitavane mATe kareluM kalo che, paNa sAdhune mATe kareluM kalpa nahi (2) tathA jJAnathI sAdharmika ane abhigrahathI paNa sAdharmika hoya te samAna jJAna ane abhigrahavALA sAdhu ane zrAvako jANavA. ahIM kathya ane akathyano vidhi pahelA bhaMga jevo jANavo (3) tathA jJAnathI paNa sAdharmika nahi ane abhigrahathI paNa sAdharmika na hoya te asamAna jJAna ane abhigrahavALA sAdhu ane zrAvako tathA bhinna abhigrahavALA nitavo jANavA. ahIM madhya ane akathyanI bhAvanA bIjA bhaMga jevI jANavI (4). have jJAna ane bhAvanAthI A (trIjI) caturbhagikA che. jJAnathI sAdharmika hoya ane bhAvanAthI na hoya (1), bhAvanAthI sAdharmika hoya ane jJAnathI na hoya (2) jJAnathI ane bhAvanAthI bannethI sAdharmika hoya (3) tathA jJAnathI paNa na hoya ane bhAvanAthI paNa na hoya (4) temAM jJAnathI sAdharmika hoya ane bhAvanAthI na hoya te samAnajJAnavALA ane asamAna bhAvanAvALA sAdhu ane zrAvaka jANavA (1), tathA bhAvanAthI hoya ane jJAnathI na hoya te asamAna jJAnavALA ane samAna bhAvanAvALA sAdhu ane zrAvaka tathA samAna bhAvanAvALA nitavo jANavA (2) tathA jJAnathI ane bhAvanAthI bannethI sAdharmika hoya te samAna jJAna ane bhAvanAvALA sAdhu ane zrAvaka jANanA (3) tathA jJAnathI paNa sAdharmika na hoya ane bhAvanAthI paNa na hoya te asamAna jJAna ane bhAvanAvALA sAdhu ane zrAvako tathA asamAna bhAvanAvALA nitavo jANavA (4) ahIM cAre bhaMgane viSe kadhyAkathyanI bhAvanA pUrvenI jema jANavI. A pramANe jJAnanA viSayavALI paNa traNa caturbhagikA kahI. have cAritranI sAthe je be caturbhagikA thAya che tene kahevAne mATe kahe (pharamAve) che : pU. - Do varAchA vochAmi .
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13) zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda mUlArtha : have pachI cAritranI sAthe huM kahIza. 15pA TIkArtha: have pachI cAritranI sAthe je be caturbhagikA thAya che, tenA udAharaNone huM kahIza. I15pA. temAM cAritra ane abhigrahanI A (pahelI) caturbhagikA che - cAritrathI sAdharmika hoya ane abhigrahathI na hoya (1) abhigrahathI sAdharmika hoya ane cAritrathI na hoya (2) cAritrathI ane abhigrahathI- bannethI sAdharmika hoya (3) tathA cAritrathI sAdharmika na hoya ane abhigrahathI paNa na hoya (4) temAM pahelA be bhaMganA udAharaNa kahevAne icchatA satA kahe che : mU.0- jaiNo vIsAbhiggaha, paDhamo biya niNhasAvagajaiNo u (INo) // mUlArtha judA prakAranA abhigrahavALA yatio, te pahelo bhaMga (1) ane nidvava zrAvaka tathA yatio, e bIjo bhaMga che. TIkArtha : "caraNathI sAdharmika hoya ane abhigrahathI na hoya evA prakArano pahelo bhaMga che. temAM samAna cAritravALA ane vizvAmiprahA' asamAna abhigrahavALA yatio jANavA. ahIM teone mATe kareluM kalpa nahi (1) tathA abhigrahathI sAdharmika hoya ane cAritrathI na hoya, evA prakArano bIjo bhaMga che. temAM samAna abhigrahavALA nihnavo ane zrAvako tathA asamAna cAritravALA yatio jANavA. ahIM zrAvaka ane nitavane mATe kareluM kahyuM che. paNa yatine mATe kareluM kahyuM nahi (2) tathA cAritrathI ane abhigrahathI bannethI sAdharmika hoya te samAna cAritra ane abhigrahavALA yatio jANavA. ahIM teone mATe kareluM kahyuM nahi (3) tathA cAritrathI sAdharmika na hoya ane abhigrahathI paNa sAdharmika na hoya te asamAna cAritra ane abhigrahavALA sadhuo ane asamAna abhigrahavALA zrAvaka ane nitavo jANavA. ahIM kathya ane akathyanI bhAvanA bIjA bhaMganA jevI jANavI (4). have cAritra ane bhAvanAnI A (bIjI) caturbhagikA che. cAritrathI sAdharmika ane bhAvanAthI nahi (1) bhAvanAthI sAdharmika hoya ane cAritrathI na hoya (2), cAritrathI ane bhAvanAthI bannethI sAdharmika hoya (3), tathA cAritrathI sAdharmika na hoya ane bhAvanAthI paNa na hoya (4) AnA udAharaNone atidezathakI kahe che. mU. - parva tu mAvaLA, vi . mUlArtha : e ja pramANe bhAvanAne viSe paNa jANavuM. TIkArtha : je pramANe cAritranI sAthe abhigrahane viSe kahyuM che, te ja pramANe bhAvanAne viSe paNa kahevuM. ane te A pramANe : cAritrathI sAdharmika hoya ane bhAvanAthI na hoya te samAna
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ (131 | | abhigraha ane bhAvanA sAdharmika caturbhagI cAritravALA ane asamAna bhAvanAvALA sAdhu jANanA (1) bhAvanAthI sAdharmika hoya ane cAritrathI na hoya te samAna bhAvanAvALA nitavo tathA zrAvako, ane asamAna cAritravALA sAdhuo jANavA (2) cAritrathI ane bhAvanAthI sAdharmika hoya te samAna cAritra ane bhAvanAvALA sAdhuo jANavA (3) tathA cAritrathI paNa sAdharmika nahi ane bhAvanAthI paNa nahi te asamAna cAritra ane bhAvanAvALA sAdhuo tathA asamAna bhAvanAvALA zrAvako ane nidvavo jANavA (4) A cAre bhaMgane viSe kathya ane akathyano vidhi pUrvanI jema jANavo. A pramANe cAritranA viSayamAM be caturbhagikAne paNa kahI. have abhigraha ane bhAvanAne viSe eka caturbhagikAne kahevAne icchatA satA kahe che : pU. - .... vorjI hovrutimALio padA mUlArtha: have pachI chellA be padanI caturbhagikAne huM kahIza. 15ell TIkArtha have pachI abhigraha ane bhAvanArUpa chellA be padanI caturbhagikAne udaharaNathI huM kahIza. temAM te be padanI caturbhagikA A che : abhigrahathI sAdharmika hoya ane bhAvanAthI na hoya (1) bhAvanAthI sAdharmika hoya ane abhigrahathI na hoya (2) bhAvanAthI ane abhigrahathI bannethI sAdharmika hoya (3) tathA abhigrahathI na hoya ane bhAvanAthI paNa na hoya (4) temAM pahelAM be bhaMganA udAharaNa ApavAnI icchAvALA satA kahe che : mU.0- jaiNo sAvaga niNhava, paDhame biie ya huMti bhaMge ya // mUlArtha pahelA ane bIjA bhaMgane viSe yati, zrAvaka ane nidbhava hoya che. TIkArtha abhigrahathI sAdharmika hoya ane bhAvanAthI na hoya evA prakAranA pahelA bhaMgane viSe tathA bhAvanAthI sAdharmika hoya ane abhigrahathI na hoya evA prakAranA bIjA bhaMgane viSe sAdhu, zrAvaka ane nitavo hoya che. mAtra pahelA bhaMgamAM samAna abhigrahavALA ane asamAna bhAvanAvALA jANavA. ane bIjA bhaMgane viSe to samAna bhAvanAvALA ane asamAna abhigrahavALA jANavA (1-2) tathA abhigrahathI ane bhAvanAthI bannethI sAdharmika hoya te samAna bhAvanA ane abhigrahavALA sAdhu, zrAvaka ane nidbhava jANavA (3) tathA bhigrahathI sAdharmika nahi ane bhAvanAthI paNa nahi te asamAna bhAvanA ane abhigrahavALA sAdhu, zrAvaka ane nitaMva jANavA (4) ahIM cAre bhaMgane viSe zrAvaka ane nihnavane mATe kareluM kahyuM che, ane sAdhune mATe kareluM kahyuM nahi. A pramANe ekavIseya caturbhagikA kahI. have sAmAnya kevalI ane tIrthakarane AzrayIne kadhyAkadhyanA vidhine kahe che :
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132) II zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda II mU.0- kevalanANe titthaM karassa no kappai kayaM tu // 157 // mUlArtha: sAmAnya kevaLajJAnIne mATe ane tIrthakarane mATe karela (sAdhuone) anukrame na kalpa ane kahyuM 15NA TIkArtha: "vattajJAne kevaLajJAnI sAmAnya sAdhune mATe kareluM, A upalakSaNa che tethI tIrthaMkara ane pratyekabuddha sivAyanA zeSa sAdhuone mATe kareluM evo artha che. tathA tIrthakarane mATe kareluM, ahIM tIrthaMkaranuM grahaNa upalakSaNa che tethI pratyekabuddhane mATe kareluM te anukrame na kahyuM. ane 'tu' zabda nahi kahelA arthane grahaNa karanAra hovAthI kahyuM. Ano bhAvArtha A pramANe che : tIrthakara ane pratyekabuddha sivAyanA zeSa sAdhuone mATe kareluM kalpa nahi, paraMtu tIrthakara ane pratyekabuddha mATe kareluM kahyuM che. te A pramANe tIrthakarane mATe devoe banAvelA paNa samavaraNane viSe sAdhuone dezanA sAMbhaLavA mATe besavuM vagere kahyuM che. e ja pramANe bhojanAdika paNa kahyuM. e ja pramANe pratyekabuddhane mATe kareluM paNa kahyuM che /15 have jeone AzrayIne pUrva kahevA (21) bhaMgo saMbhave che, teone batAve che : ___ mU.0- patteyabuddha niNhava, uvAsae kevalI vi Asajja // khaiyAie ya bhAve, paDucca bhaMge u joejjA // 158 // mUlArtha pratyekabuddha, nidvava, zrAvaka, kevalI (tIrthakara) tathA sAmAnya sAdhune AzrayIne ane kSAyika vagere bhAvane AzrayIne bhaMgone joDavA. 158 TIkArtha: pratyekabuddhone, nihnavone 'upAsana' zrAvakone 'vatinaH' tIrthakarone ane "pi' zabdathI zeSa sAdhuone AzrayIne tathA 'kSAyikIna mAvAna' kSAyika, lAyopathamika ane aupazamika samyakatvane tathA "gha' zabdathI vicitra jJAno, cAritro, abhigraho ane bhAvanAone AzrayIne bhaMgone joDavA joIe ane te bhaMgo te ja pramANe joDyA che 158 temAM pravacana ane liMganA viSayavALI pahelI caturbhagikAne AzrayIne vizeSathI kathya ane akathyanA vidhine kahe che : mU.0- jattha u taio bhaMgo, tattha na kappaM tu sesae bhayaNA // titthaMkarakevaliNo, jaha kappaM no ya sesANaM // 159 // mUlArtha : jene viSe trIjo bhaMga che tene viSe na kalpe bAkInA traNa bhaMgane viSe bhajanA (vikalpa) jANavI. tIrthakara kevalIne mATe kareluM kahyuM che, zeSa sAdhuone mATe kareluM kahyuM nahi |159thI
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ + caturbhagIo AzrayI kaththAkadhya vidhi (133 TIkArtha : je sAdharmikane viSe pravacanathI sAdharmika hoya ane liMgathI paNa sAdharmika hoya e nAmano trIjo bhaMga che, tene viSe na kalpe. kemake pratyekabuddha ane tIrthakara sivAyanA pravacanathI ane liMgathI bannethI sAdharmika sAdhuo che. tethI temane mATe kareluM kahyuM nahi. mULamAM 'tu' zabda lakhyo che, te nahi kahelAnA samuccayane mATe che, ane te agiyAramI pratimAne vahana karanAra zrAvaka ke je trIjA bhaMgamAM Ave che to paNa tene mATe kareluM kahyuM che, ema samuccaya kare che. ahIM keTalAka (AcAya) kahe che ke - "agiyAramI pratimAne vahana karanAra zrAvaka sAdhunI jevo gaNAya, tethI tene mATe kareluM paNa na kalpa." ema temanuM kahevuM ayukta che. kemake mULa TIkAmAM A arthane saMmata gaNyo nathI. kAraNa ke mULa TIkAmAM liMga ane abhigrahanI caturbhagikAne viSe kaththAkadhyano vidhi A pramANe kahyo che - 'trio no mAhe na sAhU na pUrU fhastha nive pUru' ri liMgathI sAdharmika hoya paNa abhigrahathI na hoya evA jo sAdhu hoya to tene mATe kareluM) na kahyuM, ane jo gRhastha ke nidvava hoya to tene mATe kareluM) kalpa che iti. ahIM je liMgayukta gRhastha kahyA te agiyAramI pratimAne vahana karanArA zrAvako ja pamAya che. tethI teone mATe kareluM kathya kahyuM che. tenA maya tti' bAkInA traNa bhaMgane viSe "mananA' vikalpanA jANavI, eTale ke koIne viSe kathaMcit kalpa che ane koIne vize kalpa nahi. have cAreya bhaMgane AzrayIne sAmAnyathI kahe che "tirthaMkara' ityAdi mULamAM 'thA' zabda lakhyo che te udAharaNa kahevA mATe lakhyo che. eTale tIrthakara kevalIne mATe kareluM kahyuM che, ahIM jene kevalajJAna utpanna thayuM hoya evA ja tIrthaMkara prAyaH sarvatra jagatamAM prasiddha che ane evA prasiddha tIrthakarane mATe kareluM kahyuM, paNa aprasiddha evA tIrthakarane mATe kareluM kahyuM nahi ema jaNAvavA mATe kevaLI' zabdanuM grahaNa karyuM che vaLI jyAre chapastha avasthAmAM paNa tIrthaMkarapaNe prasiddha thayA hoya, tyAre te (chavAstha) avasthAmAM paNa temane nimitte (mATe) kareluM kahyuM che. ahIM (mULamAM) tIrthakaranuM grahaNa karyuM che te pratyekabuddhanuM upalakSaNa che, tethI temane mATe kareluM paNa kahyuM. to ya senApati' bAkInA sAdhuone mATe kareluM na kahyuM. A sAmAnyathI kahyuM che, tethI A ja arthane trIjA bhaMga sivAyanA bAkInA traNa bhaMgamAM bhajanA kahI che te spaSTapaNe batAve che : pravacanathI sAdharmika hoya ane liMgathI na hoya te agiyAramI pratimA vahana karanArane varjIne bAkInA zrAvako hoya che, temane mATe kareluM kalpa che. vaLI caurAdikavaDe jemanA rajoharaNa vagere liga corAI gayA hoya evA je sAdhuo hoya, temane mATe kareluM na kalpe. kemake dravyaliMganI apekSAe sAdharmikapaNuM nahi chatAM paNa bhAvathI cAritra sAdharmikapaNuM che (1), liMgathI sAdharmika hoya ane pravacanathI na hoya te nihnavo jANavA. jo teo lokamAM nihnavapaNe prasiddha hoya to temane mATe kareluM kahyuM che. anyathA kalpa nahi (2) tathA pravacanathI sAdharmika na hoya ane liMgathI paNa na hoya te tIrthakara ane pratyekabuddha jANavA. temane mATe karelu kalpa che. (3) A pramANe pahelI caturbhagikAne AzrayIne kadhyAkadhyano vidhi kahyo. tathA AvI ja rIte bAkInI paNa sarva caturbhagikAne viSe te jANavo.
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134) / zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda ane te vidhi darekane AzrayIne pUrve batAvyo ja che, sarvatra A tAtparyartha jANavo : jo tIrthaMkara, pratyekabuddho, nitavo athavA zrAvako. teone mATe kareluM hoya to kahyuM che, ane sAdhuone mATe kareluM hoya to te kalpa nahi /15 e pramANe kalyAkalpano vidhi kahyo ane te kahevAthI 'gArAmanAma' ityAdi mULadvAragAthAne viSe 'sa vAva' e padanuM vyAkhyAna karyuM. have 'viMda vAva' e padanuM vyAkhyAna karavAnI icchAthI kahe che. mU.0- kiM taM AhAkammaM ti, pucchie tassaruvakahaNatthaM // saMbhavapadarisaNatthaM ca, tassa asaNAiyaM bhaNai // 160 // mUlArtha: te AdhAkarma zuM? ema ziSya pUchyuM sate gumahArAja tenuM svarUpa kahevA mATe tathA teno saMbhava dekhADavA mATe azanAdikane kahe che ||160nI TIkArthaH te AdhAkarma zuM che? ema ziSya pULe sate tasvarupathanArtha" te AdhAkarmanA svarUpane kahevAne mATe tathA "tastha" te AdhAkarmanA saMbhavane dekhADavA mATe 'zanArSi azana, pAna, khAdima ane svAdimane gurumahArAja kahe che. ahIM bhAvArtha A pramANe jANavo : azanAdinuM svarUpa te AdhAkarma ane azanAdikane viSe ja AdhAkarmano saMbhava che, tenI gurumahArAja AdhAkarma zuM? ema pUchAyA satA azanAdikane ja kahe che. tathA vaLI zaabhavasUri mahArAja AdhAkarmane dekhADavA satA piDeSaNA adhyanamAM azanAdikane kahe che. te A pramANe "mAM pAchAM veva, ravA sAmaM tahIM ! jaMjANijjA suNijjA vA, samaNaTThA pagaDaM imaM // 1 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiya / deMtiyaM paDiyA, na pUrUM tArivaM pArA' je A azana, pAna, khAdima ane svAdima sAdhune mATe karyuM che ema jANavAmAM ke sAMbhaLavAmAM AvyuM hoya che to te bhakta, pAna sAdhune akathya che. tethI detI evI strIne pote niSedha kare ke - mAre evA prakAranuM kalpa nahi rA" iti 16. have anazanAdikanuM ja vyAkhyAna kare che : mU.0- sAlImAi avaDe, phalAi suMThAi sAimaM hoi // mUlArtha zAli (DAMgara) vagere kUvo vagere, phaLa vagere ane svAdima suMTha vagere hoya che TIkArtha : zAlI vagere azana che, avaTa eTale khADo zabda vAva, kUvA, taLAva vagerenuM upalakSaNa che. tethI kUvA, vAva, taLAva vagerene viSe je jaLa che te pAna che, tathA phalAdi phaLa eTale nALiyera vagere Adi zabdathI ciMciNikA, puSpa vagerenuM grahaNa karavuM te khAdima che, tathA suMTha vagere svAdima che, temAM suMThano artha prasiddha che. Adi zabdathI harikatI (haraDe) vagerenuM grahaNa karavuM che
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 'ji vA vi' dvAra cothAnI vyAkhyA || (135 A pramANe azanAdi kahyAM. have AdhAkarmarUpa A sarvane viSe cAra cAra bhaMga kahe che : mU.0- takSNa hanikriyammI, yuddhamasuddhe ya dattari ddA mUlArtha : tene mATe (sAdhune mATe) karavAno prAraMbha karyo ane niSThita (samApta) karyuM. vagere cAra bhAMgA thAya. temAM be zuddha ane be azuddha che. 161 // TIkArtha : 'tasya' cAlu adhikArane lIdhe tene mATe eTale sAdhune mATe 'tuM" itiH ahIM ('nRta' zabdamAM) buddhine viSe - Adikarma (prAraMbha)nI vivakSAne viSe ('Arambhe si. he. --1-20thI) hra pratyaya thayo che. tethI A pramANe artha karavo H karavAne AraMbhyuM tathA te sAdhune mATe 'niSThita' sarvathA prAsuka (acitta) karyuM. A viSayamAM 'pari' cAra bhAMgA thAya che. temAM pahelo bhaMga A ja che ke - te sAdhune mATe karavAne AraMbhyuM ane tene mATe ja niSThA pamADyuM. bIjA bhaMga A pramANe - tene mATe karavAne AraMbhyuM ane bIjAne mATe niSThA pamADyuM, trIjo bhaMga : anyane mATe karavAne AraMbhyuM ane anyane mATe niSThA pamADyuM. temAM pahelA bhaMganI vyAkhyA karI dIdhI che. bIjA vagere bhaMganI vyAkhyA A pramANe : prathama te sAdhune mATe karavAne AraMbhyuM, tyArapachI dAtArane sAdhunA viSayavALA dAnanA pariNAmano abhAva thavAthI bIjAne mATe eTale potAne mATe athavA potAnA putrAdikane mATe niSThA pamADyu (2) tathA prathamathI anyane mATe eTale putrAdikane mATe ke - potAne mATe karavAne AraMbhyuM, pachI sAdhunA viSayavALA dAnanA pariNAma thavAthI sAdhune mATe niSThA pamADyuM (3) tathA prathamathI ja anyane nimitte karavAne AraMbhyuM ane anyane nimitte ja niSThA pamADyuM (4). A pramANe azana, pAna, khAdima ane svAdima e darekane viSe cAra cAra bhaMga thAya che. temAM 'suddhamasuddhe ya ti' ArSaprayoga hovAthI 'zuddhAvazuddho' zuddha ane azuddha ema jANavuM. temAM 'zuddhau' be bhaMga sAdhune AsevanA yogya che, ane te bIjo tathA cotho bhaMga jANavo. te A pramANe - kriyAnI niSThA (samApti) pradhAna che. tethI joke - prathamathI sAdhune nimitta kriyAno prAraMbha karyo hoya, to paNa bIjAne nimitte niSThA pamADI che. (eTale ke-te kriyAnI samApti karI che.) e bIjo bhaMga sAdhune kalpe che, ane cotho bhaMga to zuddha ja che. temAM koIpaNa vivAda nathI. tathA be bhaMga azuddha che. eTale akalpya che, te pahelo tathA trIjo. temAM pahelo bhaMga to ekAMta azuddha ja che. kemake - sAdhune mATe prAraMbha karyo che ane niSThA pamADI che. tathA trIjA bhaMgane viSe to jo ke prathama sAdhune nimitte pAkAdi kriyAno AraMbha karyo nathI, to paNa sAdhune nimitte te kriyA samApta karI che, ane te niSThA pradhAna che, tethI te kalpe nahi / / 161 // A pramANe AdhAkarmanuM svarUpa kahyuM have azanAdikarUpa AdhAkarmanA saMbhavane pratipAdana karavAne icchatA satA cha gAthAvaDe kathAnaka kahe che :
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136) | zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda mU.0- kohavarAlagagAme, vasahI samaNijja bhikkhavasajjhAe // khettapaDilehasaMjaya, sAvayapucchujjue kahaNA // 162 // jujjar3a gaNassa khettaM, navari guruNaM tu natthi pAuggaM // sAli tti kae rUpaNa, paribhAyaNa niyayagehesu // 163 // volitA te va anne vA, aDaMtA tattha goyaraM // suNaMti esaNAjuttA, bAlAdijaNasaMkahA // 164 // ee te jesimo raddho, sAlikaro ghare ghare // dinno vA se sayaM demi, dehi vA biMti vA imaM // 165 // thakke thakkAvaDiyaM abhattae sAlibhattayaM jAyaM // majjha ya paissa maraNaM, diyarassA ya se mayA bhajjA // 166 // cAulodagaM pi se dehi, sAlI AyAmakaMjiyaM // kimeyaM ti kayaM nAuM, vajjaMta'nnaM vayaMti vA // 167 // mUlArtha: jemAM kodarA ane rAlaka (rALa) nIpaje che evA gAmamAM vasati (rahevAnuM sthAnaupAzraya) ramaNIya che, bhikSA doSarahita maLe che ane svAdhyAya paNa sAro thAya che. kSetranI pratilekhanA mATe AcArya mahArAje sAdhuone mokalyA. temane koI zrAvake pUchyuM. nAnA sAdhue kahyuM, (162) ke gacchane lAyaka kSetra che, paraMtu gurune lAyaka nathI. pachI te zrAvake zAlI (DAMgara) lAvIne vAvI. taiyAra thayelI zAlIne potAnA saMbaMdhI vagere ghera mokalI (163) tyAM gocarIne mATe aTana karatA te athavA bIjA sAdhuo eSaNAyukta thaIne bAlAdikanI kathA sAMbhaLe che. (164) ke-A te sAdhuo che, ke jene mATe zAlikUra ghera ghera rAMdhyo che. koI bole che ke - Apyo, koI bole ke - huM ApuM chuM, athavA tuM Apa (165) athavA avasare avasarane ucita thayuM ke - bhojana kAMI paNa nahotuM te hamaNAM zAlibhojana maLyuM, vaLI bIjuM daSTAMta) mAro pati marI gayo ane mArA dIyaranI vahu marI gaI (166) te (sAdhu) ne zAlivuM jaLa Apa, zAlinI kAMjI Apa. sAdhuoe vicAryuM ke - A zuM? vicAratAM kareluM jANI te gAmano tyAga karyo. te pramANe bIjAe paNa tyAga karyo. te pramANe bIjAe paNa tyAga karavo (167) II TIkArtha : ahIM saMkula nAme gAma che. temAM jinadatta nAmano zrAvaka rahe che. tene jinamati namanI bhAryA che. te gAmamAM kodarA ane rAlaka ghaNA utpanna thAya che, tethI teno ja kUra ghera ghera aTana karatA sAdhuo pAme che. vasati (upAzraya) paNa strI, pazu ane paMDaka (napuMsaka) rahita ane
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ || azanamAM AdhAkarmanI saMbhAvanA viSe jinadattanI kathA . (137 samAna bhUtaLa vagere guNovaDe ati ramaNIya tathA kalpe tevI prApta thAya che, tathA te vasatimAM svAdhyAya paNa vipna rahita vRddhi pAme che. kevaLa zAlino odAna prApta thato nathI. tethI koI paNa AcArya mahArAja samudAya sahita tyAM rahetA nathI. ekadA te saMkula gAmanI pAse rahelA bhadrila nAmanA gAmamAM koI AcArya mahArAja padhAryA. temaNe saMkula gAmamAM kSetranI pratyupekSaNA karavA mATe sAdhuone mokalyA. sAdhuoe paNa tyAM AvI Agamane anusare jinadatta zrAvaka pAse vasati mAgI. jinadatta paNa sAdhunA darzanathI uchaLatA harSanA samUhathI utpanna thayelA romAMcarUpI kaMcukavALA thaI temane kahyuM tevI vasati dekhADI (ApI) ane sAdhuo tyAM rahyA. Agama anusAre bhikSATana karavAvaDe ane bahirbhumi (ThallAmAtrAthI bhUmi) ne viSe sthaDilanA jovAvaDe temaNe AkhA gAmanI pratyupekSaNA karI. jinadatta zrAvake paNa vasatimAM AvI yathAvidhi sarva sAdhuone vAMdI mahattara (moTA) sAdhune pUchyuM ke - "he bhagavAn pUjaya), A kSetra Apane pasaMda paDyuM? ane sUri mahArAja potAnA ahIM padhAravA vaDe amArA para prasAda karaze. tyAre te moTA sAdhu bolyA ke - vartamAna yoga - tyAre jinadatte jANyuM ke - "A kSetra A sAdhuone pasaMda paDyuM nathI." ema jANIne teNe vicAra karyo ke "bIjA sAdhuo paNa ahIM Ave che, paNa koI rahetA nathI. AmAM (nahi rahevAmAM) kAraNa zuM che? te huM jANato nathI." ema vicArI te kAraNa jANavAne mATe te sAdhuomAMnAM koIka sAdhune saraLa jANIne pUchyuM. tyAre teNe satya vAta kahI che - "A kSetramAM sarvaguNo che, gacchane paNa A kSetra yogya che, mAtra ahIM AcArya mahArAjane yogya zAlidana maLato nathI. tethI ahIM rahI zakAtuM nathI." pachI A kAraNa jANIne te jinadatta zrAvake bIjA gAmamAMthI zAlInuM bIja lAvIne potAnA gAmanI kSetrabhUmimAM vavarAvyuM. tethI ghaNA zAlI nipajyA. have ekadA vihAramAM anukrama pramANe te athavA bIjA sAdhuo tyAM AvyA. te vakhate te zrAvake vicAra karyo ke - "A sAdhuone mAre zAlIodAna ApavA ke jethI A kSetra sAdhumahArAjone yogya che ema jANIne A sAdhuo sUrimahArAjane ahIM lAve. temAM paNa jo mArA ghare ja temane zAlidana ApIza to bIjA gharomAM kodarA ane rAlakanA kUra pAmanArA A sAdhuone AdhAkarmanI zaMkA utpanna thaze. tethI sarva svajanone ghera huM zAline mokaluM. A pramANe vicArIne teNe temaja karyuM. ane svajanone kahyuM ke - tame paNa A zAline rAMdhIne khAjo ane sAdhuone paNa Apajo . A sarva vRttAMta bALaka vageree jANyo. pachI AgamamAM kahyA pramANe eSaNAsamiti sahita bhikSAne mATe aTana karatA sAdhuo, bALako vagerenAM vacano sAMbhaLavA lAgyA. temAM koI bALaka kahe che ke - A te sAdhuo che ke jemane mATe amArA ghera zAlidana raMdhAyA che. bIjo bALaka kahe che ke - sAdhune mATe karelA zAlidana mane mArI mAtAe Apyo che. athavA koI ThekANe dAna ApanArI strI A pramANe bole che ke - A pArako zAlidana meM sAdhuone Apyo vihorAvyo), have mAre paNa kAMIka ApuM. koI ThekANe gharano nAyaka paNa A pramANe bole che ke - te pArako zAlidana Apyo, have ApaNI paNa kAMIka vastu
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138) // zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda / / Apa. koI ThekANe ajJAta bALaka paNa potAnI mAtAne kahe che ke - 'sAdhune mATe karela zAliodana mane Apa' kAMIka daridra evo bIjo koI harSasahita bole che ke - 'aho / thaLe thAvaDiyamasmA saMpanna' aho ! amAre to A thake thakkAvaDiyA prApta thayuM. ahIM je vastu avasarane viSe avasarane anusaratI prApta thAya te thake thakkAvaDiya kahevAya che. tethI te (daridra) A pramANe bole che ke - je kAraNa mATe 'amatte' mAre ghera bhojanano ja abhAva sate A zAlibhojana prApta thayuM. ahIM thache thakkAvaDiya e ja arthane viSe te (daridra) laukika dRSTAMta Ape che ke - sUra gAmane viSe yazodharA nAmanI koIka AbhIrI (bharavADanI srI) hatI. tene yogarAja nAme pati hato, vatsarAja nAmano dIyara hato ane te (vatsarAja)ne yodhanI nAmanI bhAryA hatI. ekadA A jIvaloka, cheDe maraNa hoya evo che, ane maraNa aniyata hetavALuM eTale aniyata kALavALuM che. tethI yodhanI ane yogarAja e be ekakALe maraNa pAmyA. tyAre yazodharAe vatsarAja dIyarane kahyuM ke huM tArI bhAryA thAuM. te sAMbhaLI dIyare paNa mAre bhAryA nathI ema vicArIne tene aMgIkAra karI. te vakhate te vicAravA lAgI ke "aho ! amAre avasarane viSe avasarane anusaratuM prApta thayuM ke - je avasare mAro pati maraNa pAmyo, te ja avasare mArA dIyaranI bhAryA paNa mRtyu pAmI. tethI mArA dIyare mane bhAryApaNe aMgIkAra karI. anyathA mane aMgIkAra na karata." tathA koI ThekANe koI bALake potAnI mAtAne kahyuM ke - "he mAtA, sAdhuone zAlinAcokhAnuM pANI paNa Apa.'' bIjAe kahyuM ke - "zAlinI kAMjI Apa." te vakhate AvA prakAranA bALaka vagere manuSyanA zabdo sAMbhaLIne "A zuM ?" ema sAdhuone pUchyuM ane pUchyuM sate jeo saraLa hatA teoe yathArtha (satya) kahyuM ke - 'tamAre mATe A karyuM che' ane jeo kapaTI hatA athavA to te zrAvake tathAprakAre samajAvyA hatA, teo kAMI bolyA nahi. kevaLa paraspara jovA lAgyA. tyAre 'A pramANe A nizcaye AdhAkarma che' ema jANIne sAdhuo te sarva gharono tyAga karI bIjA gharone viSe bhikSAne mATe aTava karavA lAgyA. ane jeono tyAM nirvAha na thayo, teo tyAM nirvAha nahi pAmavAthI najIkanA gAmamAM bhikSAne mATe gayA. e ja pramANe anya sthaLe paNa AdhAkarma saMbhave che, tethI te bAbata bALAdinA vacanavizeSa vaDe jANIne kathAnakanA kahelA sAdhunI jema nizcaye niSkalaMka saMyamane icchanAra sAdhue teno tyAga karavo. AkhuM sUtra sugama che. vizeSa e ke 'saMpaLa tti' ropavuM eTale vAvavuM, 'parimAyAM tti' gharane viSe paribhAjana karavuM, 'se' eone 'atraM ti' anya gAma pratye ||162-167nA A pramANe AdhAkarmI azanano saMbhava kahyo. have pAnano kahe che : mU. 0 - loNAgaDodae evaM, khANittu mahurodagaM // DhakkieNa'cchate tAva, jAva sAhu tti AgayA // 168 //
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ che khAdima-svAdimamAM AdhAkarmano saMbhava || (139 mUlArthaH e ja pramANe khArA pANIne viSe paNa jANavuM. temAM bhUmi khodAvIne mIThuM pANI kADhIne te kUvAne tyAM sudhI DhAMkI rAkhe che ke jyAM sudhI sAdhuo tyAM Ave II168 TIkArtha jema AdhAkarmI azanano kathAnaka vaDe saMbhava kahyo, tema AdhAkarmavALA pANIno paNa saMbhava jANavo. tenuM kathAnaka paNa te ja pramANe jANavuM. mAtra ATalo vizeSa jANavo koIka gAmamAM sarve kUvA khArA pANIvALA hatA. khArA pANIvALA eTale AmaLAnI jevA pANIvALA jANavA.paraMtu atyaMta khArA pANIvALA na jANavA. kemake jo atyaMta khArA hoya to tyAM gAma vasavAno paNa saMbhava na hoya. tethI te khArA kUvAvALA kSetramAM kSetranI pratyupekSaNA mATe sAdhuo AvyA. ane AgamAnusAre samagra kSetrane jovA lAgyA. te vakhate tyAMnA rahIza eka zrAvake Adarasahita temane rahevAnuM kahyuM topaNa sAdhuo rahyA nahi. pachI temanI madhye koI saraLa sAdhune nahi rahevAnuM kAraNa pUchyuM, tyAre teNe tene sAcI vAta kahI ke - "A gAmamAM sarve guNo che, mAtra khAruM jaLa che tethI ahIM amo rahetA nathI." tyArapachI te sAdhuo tyAMthI gayA tyAre te zrAvake mIThA pANIno eka kUvo khodAvyo. khodAvIne lokanI pravRttithI utpanna thatA pApanA bhayathI te kUvAnA mukhane pATiyA vagere vaDe DhAMkIne te tyAM sudhI rahyo ke - jyAM sudhI te athavA bIjA sAdhuo AvyA. pachI sAdhuo AvyA tyAre "kevaLa mArA ghera AdhAkarmanI zaMkA na thAo" ema vicArIne teNe dareka ghera te mIThuM pANI mokalyuM. pachI pUrve kahelA kathAnakanA prakAra karIne sAdhuoe bALaka vagerenA ullApa sAMbhaLIne ane AdhAkarma che ema jANIne te gAmano tyAga karyo. e ja pramANe bIje ThekANe paNa AdhArmika pANIno saMbhava jANavo. temaNe paNa bALAdikanA ullApavizeSa karIne jANIne kathAnakamAM kahelA sAdhunI jema tyAga karavo joIe. sUtrano artha sugama che 168 have khAdima ane svAdimanA AdhAkarmano saMbhava kahe che : mU.0- kakkaDiya aMbagA vA, dADima dakkhAya bIyapUrAI // khAima'higaraNakaraNaM, ti sAimaM tigaDugAIyaM // 169 // mUlArtha : kAkaDI, kerI, dADama, drAkSa ane bIjoruM vagere khAdimane viSe adhikaraNanuM (pApanuM) karavuM thAya che. tathA ravAdimane viSe trikaTu vagere adhikaraNanuM karavuM thAya che. 169ll TIkArthaH 'rsITA' cirbhaTikA (cIbhaDuM, kAkaDI) "mamrajaLa' aMbanAM phaLa (kerI), dADama ane drAkSa e be prasiddha che, tathA bIjoruM Adi, Adi zabda che tethI kApitu (koThAM) vagere grahaNa karavA. A sarvane AzrayIne khAdimanA viSayamAM 'dharakhara pat' pApanuM karavuM thAya che. A sarve sAdhuone zAlanAkAdika (athANuM vagere) kAryamAM upayogI thAya che. tethI temanuM vAvavuM vagere kare che. ema bhAvArtha che. tathA "trivaTuti suMTha, pIpara ane marI (tIkhAM) vagerene AzrayIne
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140) | zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda svAdimane viSe paNa pApakaraNa thAya che. sAdhuone auSadhAdikane mATe A kahyuM che ema jANIne tenuM vAvavuM vagere kare evo bhAvArtha che. /169 have je pahelAM (161 gAthAmAM) kahyuM ke 'ta niTrini' ityAdi, temAM kRta ane nikti e be zabdono artha kahe che : mU.0- asaNAINa cauNha vi, AmaM jaM sAhugahaNapAuggaM // taM niTThiyaM viyANasu, uvakkhaDaM tU kaDaM hoI // 170 // mUlArthaH azanAdika cArene maLe je Ama (kAcA) te sAdhune grahaNa karavA lAyaka karyuM hoya te niSThita jANavuM, ane je pakva karavAne AraMbheluM hoya te kRta kahevAya che ll17OI TIkArthaH azanAdika cArane maLe je 'mA' apariNata satuM (pariNAmane-acittapaNAne nahi pAmyuM satuM) sAdhune grahaNa karavA yogya karyuM hoya eTale prAsuka karyuM hoya te niSThita jANavuM. '31chUi tu' ahIM paNa vRddhAvati' buddhine viSe - Adikarma (prAraMbha)nI vivikSAbuddhimAM "pratyaya thayo che, tethI teno artha A pramANe che : upaskAra (acitta-prAsuka) karavAne je AraMbheluM hoya te ta' kahevAya che ema jANavuM. ./17nA A vAtane ja vistArathI kahe che : mU.0- kaMDiya tiguNukkaMDA u, niTThiyA negaduguNaukaMDA // niTThiyakaDo u kUro, AhAkammaM duguNamAhu // 171 // mUlArthaH traNa vAra atyaMta khAMDavuM jenuM thayuM hoya te kaMDita (khAMDelA) cokhA "niSThita kahevAya che, ane eka ke be vAra khAMDyA hoya te niSThita kahevAya nahi eTale ke "kRta' kahevAya che, tathA niSThita ane kRta eno je dUra te bamaNuM AdhAkarma kahevAya che |171il. TIkArtha : ahIM je taMDula prathama sAdhune mATe vAvyA. tyArapachI anukrame karaTi (sALa) rUpa thayA. tyArapachI tene khAMDyA. kevA prakAranA khAMDyAM? te upara kahe che: - 'triALo:' triguNa eTale traNa vAra "' atyaMtapaNAe karIne laMDana' chaTana (choTavuM-khAMDavuM) che jenuM te triguNotkaDa eTale traNa vAra khAMDelA. AvA taMDula niSThita kahevAya che. paraMtu je vAvavAthI AraMbhIne eka vAra khAMDelA ke - be vAra khAMDelA karyA hoya te kRta kahevAya che. athavA sAdhune mATe bhale navAvyA hoya kevala je karaTi (sALa) rUpa satA sAdhune mATe traNa vAra khAMDyA hoya te niSThita kahevAya che, ane je eka vAra ke be vAra khAMDyA hoya te kRta kahevAya che. ahIM vRddhasaMpradAya A pramANe che : je eka vAra ke be vAra sAdhune mATe khAMDyA hoya ane trIjI vAra potAne mATe khAMDyA hoya tathA rAMdhyAM hoya
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ / "kRta ane niSThita' zabdano artha (141 to te sAdhuone kahyuM che. jo eka vAra ke be vAra sAdhune mATe khAMDyA hoya ane trIjI vAra potAnA mATe ja khAMDyA hoya ane rAMdhyA hoya to Atma (sAdhu) nimitte, e odana, koIka AcAryanA mata mujaba eka jaNe bIjAne ApyA, teNe paNa anyane ApyA, e pramANe hajAra sthAna sudhI gayA hoya, ane tethI paNa AgaLa gayA hoya to sAdhune kahyuM, te pahelAM kahyuM nahi. bIjA AcAryonA mata mujaba to te odana kadApi kalpa nahi. vaLI jo eka ke be vAra sAdhu mATe ke potAne mATe khAMDyA hoya ane trIjI vAra potenA mATe khAMDyA hoya, paNa rAMdhyA hoya sAdhune mATe to te kalpa nahi, tathA jo eka ke be vAra sAdhune mATe ke potAne mATe khAMDyA hoya ane trIjI vAra sAdhune mATe ja khAMDyA hoya ane te ja taMDula vaDe sAdhune nimitte dUra taiyAra karyo hoya (rAMdhyo hoya, to te niSThitakRta kahevAya che. eTale ke niSThita thayelA AdhAkarmika taMDulavaDe 'kRta:' niSpanna karyo arthAt rAMdhyo, te niSThitakRta kahevAya che. te sAdhune sarvathA na kalpe. kema na kalpe? te bAbata kahe che - 'mahAdi' ityAdi. AdhAkarmano artha prasiddha che. arthAta te niSThitakRta evA kUrane tIrthaMkarAdika bamaNuM AdhAkarma kahe che. temAM eka AdhAkarma niSThita taMDularUpa ane bIjuM AdhAkarma pApakriyArUpa tethI e pramANe niSThita ane kRta e be zabdano artha kahyo che - upara jaNAvyo che. have azanAdika cArene viSe kRtinikhitapaNAnI bhAvanA bhAve che. temAM vAvavAthI AraMbhIne be vAra hoya tyAM sudhI kRtapaNuM kahevAya che. ane trIjI vAra je khAMDyuM te niSThitapaNuM kahevAya che. A bAbata hamaNAM upara jaNAvI ja che. tathA pAnane viSe-sAdhune nimitte kUvAdika khoghAM, pachI temAMthI jaLa kADhyuM, tyArapachI thAvat prAsuka karAtuM satuM jyAMsudhI sarvathA prAsuka thayuM na hoya tyAMsudhI kRta kahevAya che, ane prAsuka thAya tyAre niSThita kahevAya che. khAdimane viSe cIbhaDAM vagere sAdhune mATe AvyA, anukrame te ugyA ane tene dAtaraDA vagere vaDe kApyA, te kakaDA jyAM sudhI prAsuka thayA na hoya tyAM sudhI kRtapaNuM jANavuM, ane te prAsuka thAya tyAre niSThita kahevAya che. e ja pramANe svAdimane viSe paNa jANavuM. sarvasthAne paNa bIjA ane cotho e be bhaMga zuddha jANavA, ane pahelo tathA trIjo e be bhaMga azuddha jANavA. 171 have khAdima ane svAdimane AzrayIne matAMtarane (bIjAnA matane) pratikSepanI (dUra karavAnI) icchAvALA graMthakAra kahe che : mU.0- chAyaMpi vivajjaMtI, keI phalaheugAivuttassa // taM tu na jujjai jamhA, phalaMpi kappaM biiyabhaMge // 172 // mUlArthaH phalAdikane mATe vAvelA vRkSanI chAyAne paNa keTalAka varje che, te yogya nathI, kemakebIjA bhaMgamAM tenuM phaLa paNa kahyuM che. 17ro TIkArtha : ahIM 'pawidetu' phaLanA hetuthI, puSpanA hetuthI athavA bIjA koI hetuthI sAdhune
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142) II zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda nimitte vAvelA vRkSanI chAyAne paNa keTalAka agItArtho AdhArmika vRkSa saMbaMdhI che ema dhArIne 'vivarnanti' tyAga kare che, paraMtu chAyAnuM varjavuM yogya nathI. kAraNa ke tenuM phaLa paNa eTale ke - jene mATe te vRkSa vAvyuM che, te vRkSanuM phaLa paNa AdhAkarmavRkSa saMbaMdhInA tene mATe kareluM ane anyane mATe niSThita thayeluM - e prakAranA bIjA bhaMgane viSe vartatuM satuM kalpa che. Ano bhAvArtha A pramANe che. kadalI (keLa) vagere vRkSa sAdhune mATe vAtre sate paNa jyAre tenA para phaLa Ave tyAre sAdhunI sattAne dUra karIne potAnI sattA saMbaMdhI kare (te phaLa upara potAnI sattA kare) ane toDe tyAre (sAdhune) te phaLa paNa kahyuM che, to pachI tenI chAyA kahyuM temAM to kahevuM ja zuM? vaLI te chAyA sarvathA sAdhunI sattAvALI (hovA tarIke) vivakSA karI nathI, temaja te vRkSa sAdhune chAyA levA mATe vAvyuM nathI, to pachI chAyA kema na kahyuM? /17rI. mU.0- purapaccAiyA chAyA, na vi sA rukkho vva vaTTiyA kattA // naTThacchAe u dume, kappai evaM bhaNaMtassa // 173 // mUlArtha bIjAnA hetuvALI chAyA che, te chAyA vRkSanI jema kattAe vRddhi pamADI nathI. chatAM Ama kahenArane jayAre vRkSanI chAyA naSTa thaze tyAre kalpaze. ll173ii TIkArtha te chAyA 'prayitA' sUryanA hetuvALI che, paNa mAtra vRkSanA nimittavALI nathI. kemake- te vRkSa hayAta chatAM paNa sUryanA abhAve chAyAno abhAva hoya che. te A pramANe : chAyA eTale paDakhethI cotarapha taDakAthI vIMTAyelA amUka pradezamAM vartato zyAma pudgalarUpa taDakAno abhAva ane AvA prakAranI chAyA, sUryanA ja anvaya ane vyatirekavALI che (sUrya hoya to chAyA hoya e anvaya ane sUryanA abhAve chAyAno abhAva e vyatireka kahevAya che) (sUryanI codizAmAM pharatI chAyAne lIdhe ja) eka vRkSanuM cAra vRkSapaNuM thatuM hovAthI, vRkSa to te chAyAnuM mAtra nimitta ja che. ATalAthI te chAyA dUSaNavALI nathI. kemake chAyAnA pudgalo vRkSanA pudgalothI judA che. vaLI "vRkSa rUva vRkSanI jema "a' kartAe eTale vRkSane vAvanArAe e chAyAne vRddhi pamADI nathI. kemake (vAvanArane vRkSa vAvatI vakhate) te chAyAnA viSayavALA tathA prakAranA saMkalpano ja abhAva che. tethI chAyA AdhAkarmIkI nathI. vaLI jo kadAca chAyA AdhAkarmIkI che ema dhArIne te chAyAmAM besavuM kalpatuM na hoya to te pramANe kahetA evA parane (bIjAne-vAdine) jyAre meghanA samUhathI vyApta thayela AkAzamaMDaLa hoya tyAre te vRkSa chAyA rahita thaye sate zItanA bhayAdika vaDe tenI nIce besavuM kalpaze ema prApta thayuM. ane te yogya nathI. tethI te vRkSa ja AdhAkarmI che ane teNe sparza karelA keTalAka pradezo pUti (dUSita) che ema aMgIkAra karavuM joIe. paraMtu chAyA AdhAkarmI che ema aMgIkAra karavuM na joIe 173ii pharIthI paNa anyone zAstrakAra bIjuM dUSaNa jaNAve che :
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ che "kRta ane niSThita' zabdano artha che (143 mU.0- vai hAyai chAyA, tatthikkaM pUiyaM piva na kappe // na ya AhAya suvihie nivvattayaI ravicchAyaM // 174 // mUlArtha chAyA vRddhi pAme che ane hAni pAme che, tethI tenA vaDe sparza karAyela eka paNa (gAmanI vasati vagere paNa) pUtika (dUSita) nI jema nAha kalpa. tathA sUrya sAdhune AzrayIne chAyA banAve che ema kAMI nathI. 174o. TIkArtha : ahIM chAyA, te te prakAre sUryanI gatinA vazathI vRddhi pAme che ane hAni pAme che. tethI sUryanA asta samaye ane prAtaHkAle atyaMta lAMbI vRddhi pAmatI chAyA AkhA gAmane vyApIne rahe che. ethI te chAyA vaDe sparza karAyela gAma saMbaMdhI samagra paNa vasati vagere "timiva' trIjA udgama doSathI dUSita thayelA anAdikanI jema kalpaze nahi. ane tevuM AgamamAM upadezeluM paNa nathI. tethI vRkSanI chAyA AdhAkarmI nathI. vaLI pUrve ja kahyuM che ke - te chAyA sUryanA hetuvALI che, kAMI vRkSanA hetuvALI nathI. tathA sUrya sAdhuone AzrayIne chAyAne banAvato nathI, tethI te zI rIte AdhAkarmI kahevAya ? na ja kahevAya. |174 chatAM paNa jo AdhAkarmI che, ema manamAM rahetuM hoya to : mU.0- aghaNaghaNacArigagaNe, chAyA naTThA diyA puNo hoi // kappai nirAyave nAma, Ayave taM viva uM // 175 // mUlArthaH virala vAdaLAM jema cAlatAM hoya evuM AkAza sate divase chAyA nAza pAmI hoya topaNa pharI thAya che. tethI taDako na hoya tyAre te chAyA kahyuM ane taDako hoya tyAre tyAga karavI. (Ama hoI zake nahi) /17pA TIkArtha : "dhana' eTale virala evA "dhana' megha-vAdaLAM vArikha:' bhamavAnA svabhAvavALAM che jemAM eva prakAranA AkAzamAM, arthAtu AkAzamAM virala virala megha-chUTA chavAyAM vAdaLAM bhamate sate divase chAyA nAza pAmI hoya topaNa pharIthI thAya che. tethI megha vaDe sUrya AMtarAvALo thaye sate (DhaMkAye sate) "niratire taDakAnA abhAve te vRkSanI nIceno pradeza sevavAne kahyuM, ane AtA hoya tyAre varjavAne kahyuM. Avo viSayavibhAga sUtrane viSe kahyo nathI, pUrvapuruSoe AcaraNa karyo nathI, ane anyane te saMmata paNa nathI. tenI anyanuM kaheluM A asatya che. ahIM pUrve vRkSanA saMbaMdhe karIne (vRkSane AzrayIne chAyA prati AdhAkarmI tarIkenI zaMkA karIne pachI 3yune pUchuM" (gAthA 173) ityAdi kahyuM. ane hamaNAM to sUryanA karavA vaDe (sUryane AzrayIne) AdhAkarmI chAyAnI zaMkA karIne 'pUrUM nirIya nAma' ityAdi kahyuM che, tethI punarukta doSa nathI. ll17pI
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144) I zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda have chAyAnA nirdoSapaNAnI samAptine tathA bIjA agItArtha dhArmikane kAMIka AzvAsana kahevAnI icchAvALA graMthakAra kahe che : mU.0- tamhA na esa doso, saMbhavaI kammalakkhaNavihUNo // taM pi ya hu aighiNillA, vajjemANA adosillA // 176 // mUlArtha ? tethI karIne AdhAkarmanA lakSaNathI rahita hovAthI te A doSa saMbhavato ja nathI. topaNa atidayALu (sAdhuo) te chAyAne varSe to paNa teo doSarahita ja che. II176 TIkArtha jethI karIne phaLa paNa bIjA bhaMgane vize kalpa che tathA sUryanA hetuvALI chAyA ityAdi kahyuM che, tethI karIne AdhAkarmI chAyA ema kahIne je doSa kahevAya che, te doSa ja saMbhavato nathI. kema ? te kahe che : "jarmanakSaNavihIna: ti ahIM hetumAM prathama vibhakti lakhI che. karma eTale AdhAkarma jANavuM. tethI Avo artha karavo. je kAraNa mATe AdhAkarmanA lakSaNathI rahita A doSa che, tathA kartAe (vAvanAre) vRkSanI jema chAyAne vRddhi pamADI nathI, ityAdi kahyuM che, te kAraNathI A doSa saMbhavato nathI. athavA to 'tamapi' AdhAkarmI vRkSanI chAyAne paNa huM nizcaye 'tikRpAvaMtaH' ati dayALa (sAdhuo) vajartA hoya to teo doSarahita che. I/17ii. A pramaNeAnuSaMgika (prAsaMgika) kahyuM. te kahevAthI 'sAhampiya nAma' ityAdika mUla dvAragAthA (94)mAM 'vivi' e padanI vyAkhyA karI. have 'paraMpo (mauM) ya sapo (va) e be dvAranI vyAkhyA karatA satA prasaMgane lIdhe niSThita ane kRtanuM svarUpa ane te bannethI utpanna thayelA cAra bhaMgane kahe che : mU.0- parapakkho u gihatthA, samaNo samaNIu hoi u sapakkho // phAsukaDaM raddhaM vA, niTThiyamiyaraM kaDaM savvaM // 177 // tassa kaDaniTThiyammI, annassa kaDammi niTThie tassa // caubhaMgo ittha bhave, caramaduge hoi kappaM tu // 178 // mUlArtha: parapakSIo gRhastha che ane svapakSa sAdhu tathA sAdhvIo che. prAsuka karyuM athavA rAMdhyuM. te niSThita kahevAya che. ane bAkInuM sarva kRta kahevAya che (177). te (sAdhu) ne mATe kRta ane niSThita (1) tathA anya (gRhasthI) ne mATe kRta ane te (sAdhu) ne mATe niti (3). (ta na kalpa) ahIM cAra bhaMga thAya che. temAM (A 1 ane 3 kalpatA nathI) pAchalA be bhaMga (2-4) kalpe che. (178) TIkArtha : ahIM parapakSa eTale gRhastha arthAt zrAvaka vagere temane mATe je kareluM hoya te sAdhuone AdhAkarma thatuM nathI. tathA "svapakSa zramaNa eTale sAdhuo ane "sIgo utta' zramaNIo
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ || "varo' dvAra chaTTAnI vyAkhyA che (145 eTale sAdhvIo, temane mATe je kareluM hoya te sAdhuone AdhAkarma jANavuM. tathA sALa vagere sacitta vastune sAdhu mATe (khAMDavA Adi vaDe karIne) prAsuka karI hoya eTale acitta karI hoya, ane taMDula vagere je svayaM acitta hoya tene bhAtapaNe rAMdhyA-banAvyA hoya te niSThita kahevAya che. ane bAkInuM ekaguNa dviguNa khAMDelA taMDulAdika sarva kRta kahevAya che (177). ahIM kRta ane niSThitane AzrayIne te sAdhune arthe kRta ane niSThita hoya (1), tathA anyane arthe kRta hoya ane sAdhune arthe niSThita hoya (3) evA bhaktAdine viSe cAra bhaMga thAya che. ahIM (mULamAM) pahelo ane trIjo bhaMga sAkSAt dekhADyA che. paNa bIjA ane cotho bhaMga uparathI jANI levA. te A pramANe : "te (sAdhu)ne mATe kRta ane anya (gRhastha) ne mATe niSThita (2), tathA anyane mATe kRta ane anyane mATe niSThita (4), temAM mULa sUtramAM grahaNa karelA be (1-3) bhaMganA "varama' eTale nahi kahelA pAchaLanA be bhaMga, eTale ke bIjA ane cotho bhaMga. kemake - pahelA bhaMganI pAzcAtya - pachIno bhaMga bIjo hoya che ane trIjA bhaMganI pAzcAtya pachIno bhaMga cotho hoya che. tethI karIne sUtramAM grahaNa karelA pahelA ane trIjA bhaMganI apekSo carama (pAzcAtya) bhaMga bIjA ane cotho e be prApta thAya che. A caramachellA be bhaMgane (2-4) viSe azanAdika kathya hoya che. jo ke - A hakIkata pahelAM ja kahI che, topaNa vismRtinA svabhAvavALA sAdhuonA smaraNane mATe pharIne kahyuM che. tethI kAMI doSa nathI. // 178 A pramANe parapakSa ane svapakSarUpa be dvAra kahyA. have 94mI gAthAmAM 'vaDo' (cAra) e pada ApyuM che, tenI vyAkhyA karavAnI icchAthI kahe che : mU.0- cauro aikkama vaikkamA ya aiyAra taha aNAyAro // niddarisaNaM cauNhavi, AhAkamme nimaMtaNayA // 179 // mUlArtha AdhAkarmane viSe nimaMtraNa karavAthI atikrama, vyatikrama, aticAra ane anAcAra e cAre doSa lAge che. te cArenuM daSTAMta kahIzuM. ll17thI TIkArthaH AdhAkarmanA viSayamAM koI navA zrAvake nimaMtraNa karyo sate cAra doSa saMbhave che. te A pramANe atikrama, vyatikrama, aticAra, anAcAra A cAreya doSonuM sUtrakAra pote ja vyAkhyAna karaze ane te cAreya doSonuM nirzata' daSTAMta bhAvavuM joIe, eTale te daSTAMtane paNa kaheze // 17. temAM prathama AdhAkarmanA niyaMtraNanI bhAvanA kare che : mU.0- sAlIghayagulagorasa, navesu vallIphalesu jAesuM // dANe ahigamasaDDhe AhAya kae nimaMtei // 180 //
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146) che. zrI piDaniryuktigraMthano anuvAda | mUlArtha: dAna devA mATe koI navo zrAvaka sAdhune manamAM dhAraNa karIne acitta banAvelA zAliodana, ghI, goLa, dahIM tathA navA utpanna thayelAM vallInAM phaLone mATe sAdhune nimaMtraNa kare ||18Oaa. TIkArtha sAdhuone manamAM dhAraNa karIne pakAyanA upamadana vaDe taiyAra karelA (acitta karelA) nipu' zAlino bhAta tathA ghI, goLa, gorasa (dUdha-dahIM) tathA navA-apUrva utpanna thayelAM vallInAM sAdhune nimitte acitta karelAM phaLo saMbaMdhamAM "rA' dAna karavAne koI navo - AcArathI ajANa zrAvaka sAdhune nimaMtraNa kare ke - he pUjya ! Apa amAre ghera zAlidAnAdikane grahaNa karo 180NI te pachIthI :mU.0- AhArakammaggahaNe, aikkamAIsu vaTTae causu // neurahArigahatthI, cautigadugaegacalaNeNaM // 181 // mUlArthaH AdhAkarmane grahaNa karyuM sate te sAdhu atikramAdika cAreya doSane viSe varte che. ane jema nUpurapaMDitAno hAthI eka, be, traNa ane cAra paga AkAzamAM rAkhavAkhI pAchA pharavAmAM muzkelIthI zaktimAna thayo, tema ahIM paNa jANavuM. 181 TIkArtha: AdhAkarma grahaNa karyuM te te sAdhu atikramAdi cAre doSane viSe varte che, ane te sAdhu jemajema uttara uttaradoSane viSe varte che, tema tema te doSathI utpanna thayelA pApathI potAnA AtmAne pAcho pheravavAmAM moTA kaSTa vaDe samartha thAya che. ahIM daSTAMtane kahe che: "vara' ityAdi. ahIM nUpurapaMDitAnI kathA atiprasiddha hovAthI tathA ghaNI moTI hovAthI lakhatA nathI. paraMtu dharmopadezamAlAnI TIkA vagerethI jANI levI. temAM 'nUpura' eTale maMjIra-jAMjariyuM teno "hAra' eTale sasarAe kareluM haraNa, te vaDe je prasiddha che, te nUpurahArikA kahevAya che. AgamamAM ane anyatra nUpurasaMhitA nAme prasiddha che. te nUpurapaMDitAnA kathAnakamAM je hAthI rAjAnI rANIne saMcAra karato (pITha para upADato) prasiddha che, te nUpurahArikA hastI kahIe. te hAthI jema vati luNavattaLane ti' ahIM pazcAnupUrvI vaDe yojanA karavI. tethI eka, be, traNa ane cAra paga ke - je AkAzamAM rahelA te vaDe moTA ane ati moTA kaSTathI potAnA zarIrane pAchuM pheravavAmAM zaktimAna thayo, te ja pramANe AdhAkarmane grahaNa karanAra sAdhu paNa jANavo. Ano bhAvArtha e che ke - nUpurahArikAnA kathAnakamAM rAjAe potAnI rANI ane mAvata sahita hAthIne chinnataMke - TAMkaNAthI chedIne sIdhA banAvelA parvata upara caDAvyo. tyAMthI paNa mAvate (te hastIne) chinnataMka parvatanA zIkharanI Toca upara vyavasthita rIte Ubho karIne tenA AgaLanA (bemAMthI) koI eka pagane AkAzamAM adhara rakhAvyo. te vakhate te
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / atikrama-vyatikramAdinuM svarUpa // ja (147 hAthI te pramANe karAvyAthI thoDA ja kalezavaDe te pagane pAcho pheravIne te ja parvata upara potAnA zarIrane sthApana karavA samartha thaI zake che, e ja pramANe koIka sAdhu paNa atikrama nAmanA doSane pAmyo sato thoDA ja zubha adhyavasAya vaDe te doSane zuddha karI potAnA AtmAne saMyamamAM sthApana karavA zaktimAna thaI zake, tathA jema te hAthI AkAzamAM rahelA potAnA AgaLanA be pagane klezavaDe pAchA pharavavAne zaktimAna thaI zake, tema sAdhu paNa vyatikrama nAmanA bIjA doSane zuddha karavA mATe viSeSa zubha adhyavasAya vaDe zaktimAna thaI zake. tathA jema te hAthI traNa paga AkAzamAM rahelA hoya ane pAchaLanAM (bemAMthI) koI eka paga vaDe Ubho rahelo hoya to te potAnA traNa pagane pAchA vALavAmAM atyaMta moTA kASTa vaDe zaktimAna thaI zake, tema sAdhu paNa aticAra nAmanA trIjA doSane ativizuddha zubha adhyavasAya vaDe zuddha karavA zaktimAna thaI zake. tathA jema te hAthI AkAzamAM rahelA potAnA cAre pagane pAchA vALavAmAM sarvathA prakAre zaktimAna thaI zakato nathI. paraMtu avazya bhUmi para paDIne vinAza pAme che, tema sAdhu paNa anAcAranA vartato sato avazya saMyamarUpI AtmAno vinAza kare che.ahIM dRSTAMtamAM hAthIe cAre paga UMcA karyA nathI, paraMtu dRSTAMtikamAM yojanA karavA mATe saMbhAvanAne aMgIkAra karIne te pramANe pratipAdana karela che / / 181 / / have atikramAdikanuM svarUpa kahe che : mU.0 - AhAkampanimaMtaNa, paDisuNamANe aikkamo hoi // payabheyAi vaikkama, gahie taieyaro gilie // 182 // mUlArtha : AdhAkarmanA niyaMtraNane aMgIkAra karatAM atikrama nAmano doSa lAge che, paga upADIne cAlavuM vagere karatAM vyatikrama doSa lAge che, AdhAkarmane grahaNa karatAM trIjo (aticAra) doSa lAge che, ane tene vAparatAM cotho (anAcAra) doSa lAge che. 182 TIkArtha : AdhAkarmanuM niyaMtraNa kare sate te AdhAkarmane 'pratizvati' aMgIkAra karate sate atikrama nAmano pahelo doSa lAge che, te doSa, pAtrane grahaNa karavAthI AraMbhIne jyAM sudhI upayoga karyA pachI te AdhAkarmanA grahaNane mATe cAle nahi tyAM sudhI lAge che. tathA 'paramevAnI ca' padano eTale caraNano bheda eTale upADavo e vagerene viSe, AdizabdathI cAlavAne viSe, gharamAM praveza karavAne vize, karoTikA-gRhasthe AhAra rAkhela katharoTane upADavAne viSe ane (temAMthI gRhasthe ApavA hAthamAM lIdhelo) AhAra grahaNa karavA mATe pAtrane prasAravAne viSe vyatikrama nAmano bIjo doSa lAge che. tathA te AdhAkarmane (pAtramAM) grahaNa kare sate aticAra nAmano bIjo doSa lAge che, te doSa jyAM sudhI vasatimAM AvIne gurunI samakSa (AhAra) AlocIne svAdhyAya karIne gaLAmAM te AdhAkarmane nAMkhe-utAre nahi tyAM sudhI lAge che, ane te AdhAkarma gaLA nIce utare tyAre 'tara:' cotho anAcAra nAmano doSa lAge che / / 182
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148) | I zrI piDaniyuktigraMthano anuvAda , A pramANe 'varo' e padanuM vyAkhyAna karyuM. have te ja 96mI gAthAmAM aMte je ya mAruM e pada che tenI vyAkhyA karatA satA kahe che - mU.0- ANAiNo ya dosA, gahaNe jaM bhaNiyamaha ime te u // __ ANAbhaMga'NavatthA, micchatta virAhaNA ceva // 183 // mUlArthaH AdhAkarmane grahaNa karavAmAM je AjJAbhaMgAdika doSo kahyAM che, te A cheH AjJAbhaMga, anavasthA, mithyAtva ane virAdhanA. /18all TIkArtha : "madhAmirthanAnar' ityAdi mULa dvAragAthA (94)mAM AdhAkarmane grahaNa karavAthI 'mAsAdA:' AjJAbhaMga vagere doSo kahyA che, te A che : AjJAbhaMga, anavasthA, mithyAtva ane virAdhanA 183 temAM prathama AjJAbhaMga nAmanA pahelA doSane bhAve (kahe) che : __ mU.0- ANaM savvajiNANaM, giNhaMto taM aikkamai luddho // ANaM ca aikkamaMto, kassAesA kuNai sesaM ? // 184 // mUlArthaH te AdhAkarmane grahaNa karato lubdha sAdhu sarvajinonI AjJAnuM ullaMghana kare che, ane AjJAnuM ullaMghana karato te zeSa kriyAne konA AdezathI kare che ? TIkArtha: 'ta' AdhAkarma anAdikane lubdha thaIne grahaNa karato sAdhu, sarveya jinezvaronI AjJAnuM ullaMghana kare che. kemake - sarveya jinezvaro A pramANe ja kahe che ke - "he mumukSu sAdhuo ! AdhAkarmI bhikSAne grahaNa na karo." tethI te AdhAkarmane grahaNa karanAra sAdhu jinAjJAnuM ullaMghana kare che, ane te AjJAnuM ullaMghana karato te konA AdezathI eTale AjJAthI 'zeSa' bAkInuM keza ane dADhI mUchano loca, pRthvI upara zayana, malIna vastranuM dhAraNa ane pratyupekSaNa vagere anuSThAna kare che? koInA AdezathI karato nathI e bhAvArtha che. kemake-sarvajJanI AjJAno bhaMga karanAranuM sarva paNa anuSThAna niSphaLa che 184ll have bIjA anavasthA doSane kahe che : mU.0- ekkeNa kayamakajjaM, karei tappaccayA puNo anno // sAyAbahulaparaMpara, voccheo saMjamatavANaM // 185 // mUlArtha eka sAdhue AkArya karyuM, tene jovAthI bIjo paNa tene kare che, e pramANe sukhane icchanAra prANIonI paraMparAe karIne saMyama ane tapano viccheda thAya che 18pI.
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAtva doSakathana che. (149 TIkArya : A jagatamAM prAyaH karIne sarve prANIo karmanA bhArepaNAe karIne pratyakSa sukhanA abhilASI hoya che, paNa dIrdhasukhane jonArA hotA nathI. tethI eka paNa sAdhu jyAre AdhAkarmano paribhoga vagere akAryane seve che, tyAre tenA paranA vizvAsane lIdhe tattvane jANanAra te sAdhue paNa AdhAkarmanuM sevana karyuM, to pachI ame paNa kema na sevIe? e pramANe tenuM AlaMbana laIne bIjo sAdhu paNa seve che, e pramANe zAtAne ja icchavAnA svabhAvavALA evA bahu prANIonI paraMparA cAlavA vaDe karIne saMyama ane tapane sarvathA viccheda thAya che, ane teno viccheda thavAthI tIrthano viccheda thAya che. vaLI je bhagavAnanAM tIrthano viccheda karanAra bane te moTI AzAtanAno bhAgI thAya che. ema jANIne anavasthArUpadoSanA bhayathI (sAdhue) kadApi AdhAkarma sevavuM nahi 18pA have mithyAtva nAmanA trIjA doSane bhAve che mU.0- jo jahavAyaM na kuNai, micchaddiTTI tao hu ko anno ? // vaDhDhei ya micchattaM, parassa saMkaM jaNemANo // 186 // mUlArtha je AgamamAM kahyA pramANe karato na hoya tenAthI bIjo mithyAdRSTi kayo hoya? kemake - te bIjAne zaMkA utpanna karato sato mithyAtvanI vRddhi pamADe che 186 TIkArtha : ahIM je deza, kALa ane saMvananane anusarIne yathAzakti barAbara anuSThAnakriyA karavI te samyakatva kahevAya che. te vize AcArAMgasUtramAM kahyuM che ke - "vuM mo ti pAsAM tuM samma ti pAmahIM, vaM sammati pAsadA te moLa ti pAsadI' je mauna che ema tame juo te ja samyaktva che ema juo. ane je samyakatva che ema juo te ja mauna che ema juo (jANo). tethI je deza, kALa ane saMvananane anusarIne zakti gopavyA vinA jema AgamamAM kahyuM che tema karato na hoya, tenAthI bIjo mithyASTi kayo hoya? koI ja nathI, paraMtu te ja mithyAdaSTiomAM agresara che. kemake-tenuM mahAmithyASTipaNuM che. tenuM mithyAdRSTipaNu zI rIte ? te kahe che : "vara ya' ityAdi, ahIM 'va' zabda hetunA arthamAM che. kAraNa ke - te zAstramAM kahyA pramANe nahi karato to bIjAnI zaMkAne utpanna kare che. te A pramANe : "jo siddhAMtane viSe je kaheluM che te ja tattva hoya to A sAdhu tattvane jANato hovA chatAM te pramANe kema karato nathI? tethI pravacanamAM kaheluM e asatya che." e pramANe bIjAnI zaMkAne utpanna karato sato paraMparA vaDe mithyAtvane vadhAre che, ane tema thavAthI pravacanano viccheda thAya. bIjA mithyASTio to A pramANe pravacananI malinatAne utpanna karI (e rIte) paraMparAe karIne viccheda pamADavAne samartha hotA nathI. tethI bIjA mithyASTinI apekSAe te sAdhu zAstramAM kahyA pramANe nahi karavAthI mahAmithyAdaSTi che. 186ll vaLI bIjuM e ke -
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150) // zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda II mU.0 - vaDDe tappasaMgaM, gehI a parassa appaNo ceva // sajiyaM pi bhinnadADho, na muyai nidrdhaso pacchA // 187 // mUlArtha : te sAdhu bIjAnA ane potAnA te prasaMgane vadhAre che, ane tethI gRddhi utpanna thAya che. tyArapachI bhinna dADhAvALo te dayArahita thaIne sacetanane paNa mUkato nathI. 187aa TIkArtha : AdhAkarmane grahaNa karanAra sAdhu bIjAnA 'bheLa vamAM' (eke kareluM akArya) ityAdi pUrve kahelI nIti vaDe 'tatprasaM' AdhAkarmane grahaNa karavAnA prasaMgane vRddhi pamADe che. tathA potAnA paNa te prasaMgane vRddhi pamADe che. te A pramANe H jo eka vAra paNa AdhAkarmane grahaNa kare to temAM rahelA manojJa rasanA svAdanA laMpaTapaNAthI pharIthI paNa tene grahaNa karavAmAM pravarte che. tethI karIne e pramANe eka vAra paNa AdhAkarmane grahaNa karato sAdhu bIjAnA ane potAnA te prasaMgane vRddhi pamADe che. vaLI te prasaMganI vRddhi thavAthI keTaleka kALe bIjAnI ane potAnI 'vRddhiH' atyaMta Asakti UbhI thAya che. tyAra pachI vizeSa ane vizeSatara evA manojJa rasanA svAda vaDe jenI dADhA bhedAyelI che evo te 'nidhaMdhasa:' sarvathA dayAnI vAsanA rahita thaIne pachI pote athavA bIjo 'sanIvari' sacetanane paNa eTale kerI vagere phaLone paNa mUkato nathI, ane tene nahi mUkavAthI dUra atidUra jato evo te sarvathA jinavacananA pariNAma rahita thaIne mithyAtvane paNa pAme che. 1192011 have virAdhanA nAmanA cothA doSane bhAve che : mU.0- khaddhe niddhe ya ruyA, sutte hANI tigicchaNe kAyA // paDiyALa vijJALI, vhArUM vittemaM vinisyaMto 88!! mUlArtha : AdhAkarma, ghaNuM ane snigdha khAvAthI roga thAya, tethI sUtra ane arthanI hAni thAya, davA karAvavAthI kAyAvadha thAya, praticAraka-vaiyAvacca karanAra sAdhune paNa sUtrArthanI hAni thAya tathA phleza pAmato evo pote bIjAne kleza pamADe che / / 188 TIkArtha : ghaNuM karIne AdhAkarma atithinA ja gauravathI karAya che, tethI te svAdiSTa ane snigdha hoya che. ane te AdhAkarma 'vRddhe' - ghaNuM 'sindha' bahu ghIvALuM bhakSaNa karavAthI 'rUA' - javara, vizucikA vagere roga utpanna thAya che. A AtmavirAdhanA kahevAya. tyArapachI rogathI pIDAyelA evA te sAdhune 'sUtre' ahIM sUtrazabdanuM grahaNa upalakSaNa che tethI sUtra ane arthanI hAni thavA pAme che, tathA jo cikitsA (davA) na karAve to cirakALa sudhI saMyamanAM yathAyogya pAlanano nAtha thavA pAme che, have jo (cikitsA) karAve to cikitsA karAvatAM 'vAyAH' tejaskAyAdikano vinAza thavA pAme che, ane tema thavAthI saMyamanI virAdhanA thAya. tathA 'prativArAmapi' yathAyogya pAlana
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ | AdhAkarmanA akathya vidhinA pAMca dhAro che (1pa1 karanArA sAdhuone paNa tenI vaiyAvRtyamAM joDAyelA hovAthI sUtra ane arthanI hAni thAya, ane SakAyanA upamardananuM karAvavuM ane anumodavuM e be vaDe saMyamanI paNa hAni thAya. tathA tenuM yogya pAlana karanArA sAdhuo, jayAM sudhI tenuM kahevuM pUruM prApta na kare tyAM sudhI te "vitnazyamAnaH' pIDA sahana karavAne azaktimAna sato temanA upara kopa kare che, ane kopa karavAthI teonAM manamAM paNa kleza utpanna kare che. athavA 'vistarathamana:' cirakALa sudhI klezane anubhavato te praticArakone paNa jAgaraNa karAvavA vaDe vatteza' rogane utpanna kare che. tethI teonI paNa cikitsA karavAmAM pakAyanI virAdhanA thAya che. ||188ll tethI karIne e pramANe 'gAhIfmayanAmA' ityAdivALI mULa dvAragAthA (94) AkhInI paNa vyAkhyA karI. have AdhAkarmanA ja akathyavidhine kahevAnI icchAvALA satA saMbaMdhane kahe che : mU.0- jaha kammaM tu akappaM, tacchikkaM vAvi bhAyaNaThiyaM vA // pariharaNaM tasseva ya, gahiyamadosaM ca taha bhaNai // 189 // mUlArtha je prakAre AdhAkarma akathya che 1, athavA te AdhAkarma vaDe sparza karAyeluM 2, athavA AdhAkarmavALA pAtramAM raheluM 3, teno tyAga 4, ane grahaNa karyuM hatuM doSarahita 5, je prakAre thAya che, te prakAre gurumahArAja kahe che |189 TIkArtha ? je prakAre "rma AdhAkarma 'alya abho thAya che , ane je prakAre te AdhAkarmavaDe sparza karAyeluM akaltha thAya che , ane je prakAre 'pAnanathitaM' je pAtramAM te AdhAkarma nAMkheluM hoya, temAM AdhAkarmano tyAga karyA pachI traNa vAra te dhoyA vinA je zuddha azanAdi nAMkhyuM hoya te paNa je prakAre akathya thAya che 3, tathA je prakAre te AdhAkarmano tyAga, vidhi ane avidhirUpa thAya che 4, tathA je prakAre bhojana grahaNa karyuM satuM doSarahita thAya che 5, te prakAre gurumahArAja kahe che : A kahevA vaDe je prakAre AgamamAM piMDavizuddhi kahelI che, te ja prakAre huM paNa kahuM chuM, ema jaNAvyuM che, ema jANavuM. tathA A gAthA vaDe pAMca dvArA pratipAdana karavA lAyaka kahyA che 18 have te ja pAMceya dhArone vizeSa karIne pratipAdana karavA lAyakapaNAe karIne kahe che : mU.0- abbhojje gamaNAi ya, pucchA duvvakuladesabhAve ya // eva jayaMte chalaNA, diTuMtA tatthime donni // 190 // mUlArtha abhojaya 3, gamanAdika doSa, dravya-kuLa-deza ane bhAvane viSe prazna karavo 4, e pramANe yatanA kare sate paNa jo chalanA thAya to tyAM A be daSTAMta kahevA. 190nA
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1para) | zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda . TIkArtha ? je prakAre sAdhuone AdhAkarma 1, tenAthI (AdhAkarmathI) sparza karAyeluM 2, athavA traNa vAra dhoyA vinAnA pAtramAM raheluM 3 abhojya thAya che, te prakAre kahevuM. tathA avidhino tyAga karavAmAM gamana vagere kAyakalezadika lakSaNavALA doSo kahevA ane vidhino tyAga karavo te kartavya banI jatuM hoya tyAre je prakAre dravya, kuLa, deza ane bhAvane viSe pRcchA karavI ane 'vazabda che tethI te prakAre pRcchA na karavI te prakAre kahevAnuM che 4, A prakAre yatna karavAthI ghaNA bhAge chalanAno saMbhava nathI. vaLI kadAca jo e pramANe yatanA-jayaNA karavA chatAM paNa azuddha bhojanAdikanuM grahaNa thaI javArUpa chalanA thaI jAya to tene viSe A be dAMto kahevAya - kahevA lAyaka che. ahIM (gAthAmAM) 'sapoLe' e pada vaDe pUrvanI gAthAmAMthI traNa vAra lIdhA che, "jamaNA puchI vyagrTresamAve ca' A pado vaDe parihAra (tyAga)no kahevA lAyaka evo vizeSa prakAra kahyo che, ane uttaranI ardhI gAthA vaDe "diyamavotta' (grahaNa kareluM nirdoSa che) e vAkyano vizeSa kahyo che. 19vA have AdhAkarmanA akathyapaNAnA lakSaNavALA pahelA dvAranI vyAkhyA karavAnI icchAthI kahe che: mU.0- jaha vaMtaM tu abhojjaM, bhattaM jar3a vi ya sasakkayaM Asi // evamasaMjamavamaNe, aNesaNijjaM abhojjaM tu // 191 // mUlArtha: jo ke bhakta-azana sArI rIte saMskAra kareluM hatuM to paNa te vamana kareluM jema abhojya che, tema asaMyamanuM vamana kare sate aSaNIya bhakta abhojaya che ll191 TIkArthaH ahIM jo ke - vamana karyA pahelAM paruM odanAdika (bhAta vagere) "susaMskRta' sArA padArthonA saMbaMdhathI upaskAra karela (rAMdhela) hatA, topaNa jema te vamana thaI javA pAmyA hoya to abhojaya thAya che, e ja pramANe asaMyamanuM vamana kare sate sAdhune paNa aSaNIya bhakta abhoya ja che. ahIM 'tu' zabdano artha 'va' kAra-nizcaya arthe karavo. ahIM bhAvArtha A pramANe che - (sAdhue) saMyama aMgIkAra karatI vakhate prathama asaMyamanuM vamana karyuM che, ane je AdhAkarma che, te asaMyamarUpa che, kemake te SaTkAyanA upamadana vaDe banyuM che. vaLI vivekIjanone vaseluM khAvuM ucita nathI, tethI sAdhune aneSaNIya padArtha abhojya ja che 191 pharIthI paNa AdhAkarmanuM abhojayapaNuM bIjA daSTAMta vaDe daDha karatA satA be gAthAne kahe che : mU.0- majjArakhaiyamaMsA, maMsAsitthi kaNimaM suNayavaMtaM // vannAi anauppA-iyaM pi kiM taM bhave bhojjaM? // 192 // keI bhaNaMti pahie, uThANe maMsapesi vosiraNaM // saMbhAriya parivesaNa, vArei suo kare ghettuM // 193 //
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ | AdhAkarmAnA abhojyatva viSe ugratejAnI kathA | (153 mUlArthaH bIlADo jeNInuM mAMsa khAI gayo che, evI mAMsabhakSakanI strIe kUtarAnuM vameluM mAMsa varNAdika vaDe anya (sArA mAMsa) jevuM utpanna karyuM, topaNa zuM te khAvA lAyaka thAya? na ja thAya. (192) athavA koI kahe che ke - koI pathike atisAranA vyAdhithI mAMsanI pezI ThallAmAM kADhI. tene masAlAvaDe sAruM rAMdhIne pIrasyuM. te vakhate tenA putre temano hAtha jhAlI niSedha karyo 193 TIkArthaH vakrapura nAme nagara che. temAM ugratejA nAmano padAti (sIpAI) rahe che. tene rUkimaNI nAmanI bhAryA che. ekadA ugratejAno sodAsa nAmano moTo bhAI pAsenA nagaramAMthI tene tyAM paroNA tarIke Avyo. tyAre ugratejAe bhojanane mATe koI ThekANethI mAMsa kharIda karIne rUkimaNIne ApyuM. te rUkimaNI gharanA kAmakAjamAM gUMcavAyelI hatI. tevAmAM te mAMsa bIlADo khAI gayo. eTalAmAM sodAsa ane ugratejAne bhojana karavA mATe AvavAno samaya thayo. tethI te rukimaNI vyAkuLa thaI. tevAmAM koI ThekANe koI marelA kApeTika (jogI)nuM mAMsa koI kUtarAe bhakSaNa karI teNInA gharanA AMgaNAmAM te rUkimaNInA dekhatAM ja koI paNa prakAre vAyunA kSobha vagerenA vazathI te mAMsanuM vamana karyuM. te vakhate vicAravA lAgI ke - "jo koI paNa dukAnethI bIjuM mAMsa kharIda karIne lAvIza to ghaNuM asUra (mo) thaze, ane pati tathA jeThanI bhojanaveLA samIpe ja AvI che. tethI A ja mAMsane sArI rIte jaLathI dhoIne masAlo vagere nAMkhIne rAMdhuM." ema vicArIne teNIe te ja pramANe karyuM. eTalAmAM sodAna ane ugratejAe tenA gaMdhavizeSathI jANyuM ke "A to vamana kareluM che" pachI teNe AkSepa sahita bhUkuTi caDAvIne rUkimaNIne pUchyuM. tyAre ATopa sahitanI bhUkuTi caDAvelI joIne bhaya pAmelI ane tethI karIne vAyuthI halAvelA vRkSanI zAkhAnI jema kaMpatA zarIravALI thayelI evI teNIe satya hakIkata kahI dIdhI. tyArapachI te mAMsano tyAga karI AkSepa sahita teNIne Thapako ApI pharIthI bIjuM mAMsa lAvIne tenI pAse raMdhAvyuM, te khAdhuM. ahIM prathama gAAnA akSara-zabdanI yojanA A pramANe che : bIlADAe khAdheluM eTale bhakSaNa kareluM che mAMsa jeNInuM, te "mArgAravAtimAMsA' bIlADAe khAdhela mAMsavALI kahevAya che, evI te mAMsabhakSI ugratejAnI strI-bhAryAe bIjuM mAMsa nahi pAmavAthI kUtaranuM vameluM maDadAnuM mAMsa grahaNa karyuM, ane tene haveja-masAlAnA saMskArathI varNAdika vaDe (kUtarAnA vamelAne badale) jANe bIjuM ja (koI sAruM) mAMsa hoya tevuM banAvyuM hovA chatAM paNa zuM te khAvAlAyaka thAya? na ja thAya. e bhAvArtha che. e pramANe AdhAkarma paNa sAdhuone abhojya che. khAvA lAyaka nathI (192). vaLI koIka AcAryo A ja kathAnakamAM A pramANe kahe che ke - te rUkimaNIne ghera atisAranA vyAdhithI pIDA pAmelA koIka duggabha nAmanA kApeTike kAMIka ekAMta sthAna mAgyuM. te atisAranA vyAdhithI mAMsanA kakaDA ThallAmAM kADhe che. te vakhate sodAsa paroNA tarIke Avyo tyAre teNInA bhartAe ANela mAMsa bIlADo bhakSaNa karI gayo, te vakhate bhojananI veLA samIpe AvI che' ema jANIne bhayabhIta thayelI rUkimaNIe anya mAMsa na pAmavAthI atisAramAM mUkelA te ja mAMsanA kakaDA grahaNa karI, jaLa vaDe dhoI ane
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154) // zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda // masAlA vaDe saMskAra karI pakAvyuM. pachI bhojana karavA beThelA pati ane jeThane te pIrasyuM. have jyAre teNI te mAMsanA kakaDA grahaNa karatI hatI tyAre teNInI marI gayelI sapatnInA putra guNamitre ke - je ugratejAthI utpanna thayo hato teNe te dekhyuM hatuM, paraMtu te vakhate bhayathI te kAMIpaNa bolI zakyo nahato, tyArapachI bhojanakALe te banne pitA ane kAkAnA hAtha jhAlI teNe khAtA aTakAvyA ke, kArpeTikanA atisAra saMbaMdhI A mAMsanA kakaDA che, tethI tame ene bhakSaNa na karo. tyAre ugratejAe teNInI ati nirbhartyanA (tADanA-garjanA) karI, ane mAMsano tyAga karyo. have bIjI gAthAnA zabdanI yojanA-zabdArtha to A pramANe che - keTalAka AcArya kahe che ke- "thije pathike eTale musAphare 'dgALe' atisAra vyAdhi utpanna thavAthI mAMsanI pezI kADhI, tyAre te mAMsapezI grahaNa karIne tene 'saMmRtya' haveja-masAlA vaDe saMskAra karIne pIrasyuM tyAre putre te pitA ane kAkAne temano hAtha pakaDIne bhojana karatA aTakAvyA. tethI karIne jema niSThAgata mAMsa vivekIne bhojya nathI, tema sAdhune AdhAkarma paNa bhojya nathI. II193 vaLI : mU.0- avilAkarahIkhIraM, lhasaNa palaMDU surA ya gomaMsaM // veyasamae vi amayaM, kiMci abhojjaM apijjaM ca // 194 // mUlArtha : gheTI ane UMTaDInuM dUdha, lasaNa, palAMDu, madirA ane gomAMsa vedamAM tathA bIjA zAstromAM abhojya ane apeya kahyA che, tema ahIM paNa kAMIka abhojya ane apeya mAnelA che ||194|| TIkArtha : 'avitA' UraNI eTale gheTI ane 'mI' UMTaDI, temanuM dUdha, tathA lasaNa, palaDuDuMgaLI, madirA ane gomAMsa vedamAM ane yathAyoga 'samayeSu' adharmIe racelA zeSa zAstromAM 'mamata' khAvA pIvAmAM mAnelA nathI, te ja pramANe jinazAsanane viSe paNa kAMika AdhAkarmikAdika abhojya ane apeya kahyA che ema jANavuM. Ano bhAvArtha A pramANe che : prathama ahIM cAritra aMgIkAra karyuM tyAre asaMyamanuM vamana karavAthI sAdhue AdhAkarma paNa vasyuM che, athavA (tene) viSThAnI jema tyAga karyuM che. tethI vivekI manuSyane vameluM ke - viSThA khAvAnuM ucita nathI. A pramANe yuktithI AdhAkarmane abhojya kahyuM. athavA yukti na ho-bAjue ho-kevaLa vacananA pramANapaNAthI abhojya jANavuM. temaja vaLI mithyAdaSTio paNa vedane viSe temaja tene lagatA anya zAstromAM gomAMsa vagere ane uMTaDInuM dUdha vagere je abhojya kahyuM che te vacananuM pramANapaNuM aMgIkAra karatA thakA (te te vacanone) tathAprakAre mAne che. tethI karIne jo mithyArdaSTio svazAstranuM pramANapaNuM svIkAravAthI tathAprakAre aMgIkAra kare che. to pachI sarvajJa bhagavAnane viSe dRDha vizvAsanuM avalaMbana dhAraNa karanArA sAdhuoe vizeSe karIne bhagavaMtapraNIta vacanamAM kahevAtA AdhAkarmAdika abhojya ane
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ || 'tatkRSTa dvAra bIjAnI vyAkhyA che. (155 apeyane te ja prakAre aMgIkAra karavA joIe. have te AdhAkarma vaDe sparza karAyelanuM akathyapaNuM kahe che : mU.0- vanAijuyA vi balI, sapalalaphalaseharA asuinatthA // __ asuissa vippuseNa vi, jaha chikkAo abhojjAo // 195 // mUlArthaH tala ane zrIphaLa sahita uttamavarNAdike karIne sahita evo baLi paNa jo azucisthAnamAM sthApana karyo sato azucinA eka biMdu vaDe paNa sparza karAyo hoya to abho thAya che, tema ahIM paNa jANavuM. // 19pA. TIkArtha jema uttama varNAdikavaDe yukta evo paNa 'vatiH' upahAra (bheTa), "sapanazze:' ahIM palala eTale talanuM cUrNa kahevAya che ane phaLa eTale nALiyera vagere, te sahita 'zevara:' zikhA che jenI evo sato paNa, arthAta Avo na hoya te to dUra raho, ema "' zabdano artha jANavo. A kahevAthI A baLinuM pradhAnapaNuM kahyuM. evA prakArano te baLi paNa jayAre azucimAM sthApana karyo hoya eTale viSThAnI upara sthApana karyo to azucinA "vipuSepa' eka biMduvaDe paNa. lacakAvaDe to dUra raho ema 'mapi' zabdano artha jANavo. sparza karAyo hoya, tyAre abhojya thAya che. e ja pramANe nirdoSapaNAne lIdhe bhoya evo paNa AhAra AdhAkarmanA avayavathI sparza karAyo hoya to te sAdhune abhojaya jANavo I/195 pAtramAM rahelAnuM akathyapaNuM kahe che : mU.0- emeva ujjhiyammi vi, AhAkammammi akayae kappe // ____ hoi abhojjaM bhANe, jattha va suddhe'vi taM paDiyaM // 196 // mUlArtha e ja pramANe AdhAkarmano tyAga karyo hoya to paNa jyAM sudhI kalpa na karyo hoya tyAM sudhI te abhojya hoya che. athavA je pAtrane viSe zuddha AhAra hoya temAM te AdhAkarma jarA paNa paDyuM hoya, to te paNa abhojya hoya che. II196ll TIkArtha jema AdhAkarmanA avayava vaDe sparza karAyeluM abhoya che, te pramANe je pAtramAM te AdhAkarma grahaNa karyuM hoya te AdhAkarmano (te pAtramAMthI) tyAga karyo hoya to paNa te pAtra) majUta kanve' AgaLa kahevAze te prakAre traNa kalpa vaDe tenuM prakSAlana karyuM na hoya, athavA je pAtrane viSe prathama grahaNa karelA zuddha bhojanamAM paNa jarA mAtra ja AdhAkarma paDyuM hoya, te bhAjanamAM prathama grahaNa karela zuddha AhAra ane AdhAkarma e baMneno tyAga karyA pachI 'amRtattva' eTale AgaLa kahevAze te prakAre traNa kalpa karyA vinA je pharIthI AhAra naMkhAya te zuddha hoya to paNa abhaya
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15) | zrI piDaniyuktigraMthano anuvAda , jANavo. kemake lokane viSe paNa je pAtramAM vijhA paDI hoya, te pAtra azucino tyAga karyA pachI prakSAlita karyuM na hoya (dhoyuM na hoya athavA je bhAjana bhaktAdi vaDe pUrNa hoya ane tenA upara viSThA paDI hoya to te bhAjana pUrve grahaNa karelA bhaktAdi ane viSThAno tyAga karyA pachI dhoyuM na hoya ane pharIthI temAM azanAdi nAkhyuM hoya to te bhojaya thatuM ja nathI ane AdhAkarma che te saMyamIone viSThA jevuM che. tethI teno pAtramAMthI sarvathA tyAga karyA pachI paNa traNa kalpa karyA vinA te bhAjanamAM je azanAdi nAkhavAmaM Ave te abhojaya che ema jANavuM. /196ll have pariharaNane pratipAdana karavAnI icchAvALA AcArya mahArAja) A sUtra kahe che : ___ mU.0- vaMtuccArasaricchaM, kammaM soumavi kovio bhIo // pariharai sAvi ya duhA, vi hi avihIe ya pariharaNA // 197 // mUlArthaH vamana ane vijhAnI jevuM AdhAkarma sAMbhaLIne paNa bhaya pAmIne paMDita sAdhu teno tyAga kare che. te pariharaNa paNa vidhi ane avidhie karIne be prakAre che 19 TIkArthaH vamananI jevuM ane vijhAnI jevuM AdhAkarma che, ema sAdhuo pratye kahevAtuM sAMbhaLIne paNa ahIM 'pi' zabda saMbhAvanA arthamAM che arthAt A avazya saMbhave che ke "ovi:' saMsArathI vimukha buddhivALo hovAthI paMDita evo ane eja kAraNa mATe 'gIta:' AdhAkarmano paribhoga karavAthI saMsAra thAya che ema jANI AdhAkarmathI trAsa pAmelo te sAdhu, AdhAkarmane 'paradati' grahaNa karato nathI. pariharaNa be prakAre che : vidhivaDe ane avidhivaDe. ahIM mULa sUtramAM pariharaNa zabdano strIliMge nirdeza karyo che, te prakRtine laIne che. kemake prAkRtane viSe liMgano pheraphAra thaI zake che I197ii. temAM (prathama) avidhivaDe pariharaNane kahevAnI icchAthI traNa gAthA vaDe kathAvakane kahe che : mU.0- sAlIoaNahatthaM, duTuM bhaNaI akovio deMtiM // katto catti sAlI, veNi jANai puccha taM gaMtuM // 198 // gaMtUNa AvaNaM so, vANiyagaM pucchai kao sAlI ? paccaMte magahAe, gobbaragAmo tahiM vayai // 199 // kammAsaMkAe pahaM, mottuM kaMTAhisAvayA adisi // chAyaMpi vivajjayaMto, Dajphai uNheNa mucchAI // 200 // mUlArtha: zAlinA odAna jenA hAthamAM che evI detI strIne joIne koIka bhadrika sAdhue
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ avidhityAgamAM akovidha sAdhu daSTAMta che (157 teNIne pUchyuM ke "A zAli kyAMthI Avyo che?" te bolI "vaNika jANe, tenI pAse jaIne pUcho (198) tyAre te sAdhue dukAne jaIne te vaNikane pUchyuM ke "zAli vyAMthI Avyo che?' teNe kahyuM ke "magadhadezane sImADe gorbara nAmanuM gAma che, tyAMthI Avyo che." te sAMbhaLI sAdhu te gAma tarapha cAlyo (199). tyAM paNa AdhAkarmanI zaMkAthI mArgane mUkIne unmArge cAlyo, tyAM kAMTA, sarpa ane zikArI pazuothI upadrava pAmyo, dimUDha thayo, vRkSanI chAyAno paNa tyAga karavAthI taDakAvaDe dAyo ane muchita thayo (20)). TIkArtha zAligrAma nAmanA gAmamAM grAmaNI nAme eka vaNika hato. tenI bhAryA paNa grAmaNI nAme hatI. ekadA te vaNika bajAramAM potAnI dukAne gayo hato te vakhate bhikSAne mATe aTana karatA ekovida (caturAI rahita-bhadrika) evA koIka sAdhue tenA gharamAM praveza karyo tyAre tenI bhAryA rAmaNI (tene ApavA) zAlidana lAvI. sAdhue AdhAkarma doSanI zaMkA dUra karavA mATe teNIne pUchyuM ke "he zrAvikA, A zAli kyAMno che?" te bolI, "huM jANatI nathI, vaNika jANe che, tethI dukAne jaIne vaNikane pUcho." A pramANe kahevAthI te sAdhue te zAli odanano tyAga karI bajAramAM jaI te vaNikane pUchyuM tyAre te vaNike paNa kahyuM ke - "magadhadezanI sImAe rahelA gorbara nAmanA gAmathI A zAli Avyo che." te sAMbhaLIne te sAdhu te gAma tarapha cAlyo tyAM mArgamAM) paNa "koI zrAvake A mArga sAdhuo mATe karyo haze' ema AdhAkarmanI zaMkAe karIne te mArgane choDIne unmArge cAlyo, ane unmArge cAlato te sarpa, kAMTA ane zikArI pazuo vaDe upadrava pAmyo. koI dizAne paNa te jANato na hoto. tathA AdhAkarmanI zaMkAthI vRkSanI chAyAno paNa tyAga karavAthI mastaka upara sUryanA kiraNono samUha paDavAthI tApa pAmIne mUccha pAmyo. ane mahAnuM kaleza pAmyo. /198-199-2OOii mU.0- iya avihIpariharaNA, nANAINaM na hoi AbhAgI // davvakuladesabhAve, vihipariharaNA imA tattha // 201 // mUlArtha e pramANe (AdhAkarmano) avidhie tyAga karavAthI jJAnAdikano bhAgI thato nathI. tethI temAM dravya, kuLa, deza ane bhAvane AzrayIne vidhie karIne A pramANe tyAga karavo 201 TIkArtha : "ti' A upara kahelA prakAre karIne avidhie parihAra (tyAga) karavAthI sAdhu jJAnAdikano bhAgI (bhAjana) thato nathI tethI vidhie karIne parihAra karavo joIe. ane te vidhipUrvakano parihAra '' AgaLa kahevAze te dravya, kuLa, deza ane bhAvane AzrayIne 'tatra' te AdhAkarmane viSe jANavo. 201ii temAM prathama be gAthAvaDe dravyAdikane ja kahe che :
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158) I zrI piDaniryuktigraMthano anuvAda , mU.0- oyaNasamiimasattuga - kummAsAI u hoMti davvAI // bahujaNamappajaNaM vA kulaM tu deso suraTThAI // 202 // Ayara'NAyara bhAve, sayaM va anneNa vA'vi dAvaNayA // eersi tu payANaM, caupayatipayA va bhayaNA u // 203 // mUlArtha: odana, mAMDA, sAthavA ane kulmASa-aDada vagere dravya, ghaNA mANasovALuM athavA thoDAM mAsaNovALuM kuLa, soraTha vagere deza ane AdarathI pote Ape athavA anAdarathI bIjA pAse apAve e bhAva kahevAya che. A padonA cAra padavALA ane traNa padavALA vikalpo thAya che. /202-203 TIkArthaH 'go' zAli vagereno bhAga, 'samitima:' mAMDA (je mAlavadeza khAjAM nAme prasiddha che) vagere, sastu sAthavo) ane kulmASano artha (aDada) prasiddha che. "Adi' zabdathI maga vagere jANavA. A dravya hoya (kahevAya) che, kuLa te thoDA mANasavALuM athavA ghaNA mANasavALuM. deza eTale soraTha vagere. tathA bhAvane viSe Adara athavA anAdara : A be padanI ja svarUpathI vyAkhyA kare che : pote Ape te Adara, ane potAnA cAkara vagere pAse je apAve te anAdara jANavo. A sarva padonI 'mananA" vikalpanA cAra padavALI athavA traNa paDavALI hoya che. arthAt koI vakhata cAreya pado saMbhave che ane koI vakhata traNa pado saMbhave che, temAM jyAre dravyAdika cAreya pado prApta thAya tyAre cAra padavALI ane jyAre ApavAmAM) Adara na hoya ane anAdara paNa na hoya kevaLa madhyasthavRtti hoya tyAre bhAvano abhAva hovAthI traNa padavALI hoya che. I202-203. have jevA prakAranA dravyAdika sate prazna karavo ane kevA prakAranA dravyAdika sate prazna na karavo, tevA dravyAdikane kahe che : mU.0- aNuciyadesaM davvaM, kulamappaM Ayaro ya to pucchA // bahue vi natthi pucchA, sadesadavie abhAve vi // 204 // mUlArtha: jo dezane anucita ghaNuM dravya hoya, kuTuMba nAnuM hoya ane Adara ghaNo hoya to prazna karavo, ane potAnA dezanuM dravya ghaNuM hoya to prazna karavo nahi, tathA anAdaramAM paNa prazna karavo nahi /ra04 TIkArtha : jyAre 'anavare' kahevAne icchelA (amUka) dezamAM na saMbhavatuM dravya (vastu) prApta thAya, te paNa 'pUtam' puSkaLa hoya, A "svamUta' zabda 'pAyo tha' e padamAM "gha' zabda lakhyo che. tethI prApta thAya che. ATaluM kahevAvaDe dravya ane deza e be kahyA tathA kuLa (kuTuMba) paNa "ma7' thoDA
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ te dravyAdikAzrayI vidhityAganuM pratipAdana ! (159 manuSyavALuM hoya, A kahevAthI kuLa kahyuM. tathA Adara ghaNo hoya, A kahevAthI bhAva kahyo. A pramANe cAreya hoya to pUchavAnI jarUra hoya che kemake temAM AdhAkarmano saMbhava che, tathA "vahupi 2 addezadravya' jo te dezamAM saMbhavatuM ane ghaNuM dravya prApta thAya, jema-ke mAlavadezamAM mAMDA-khAjAM vagere puSkaLa hoya che, to te saMbaMdhamAM pUchavAnI jarUra nathI. kema ke je dezamAM je dravya utpanna thAya che, te dezamAM manuSyo te vastu prAyaH ghaNI khAya che, tethI te dravya prApta thAya to paNa temAM pUchavAnI jarUra nathI. kemake - temAM AdhAkarmano saMbhava nathI. paraMtu temAM paNa kuLa (kuTuMba) moTuM hovuM joIe. anyathA thoDA manuSya hoya to AdhAkarmanI zaMkA dUra thatI nathI. tathA "samAvefpa' anAdarathI prApta thatuM hoya temAM paNa pUchavAnI jarUra nathI. kemake - AdhAkarma karIne je Ape. te manuSya ghaNe bhAge Adara paNa kare che. tethI Adara nahi karavAthI ema jaNAI jAya che ke - temAM AdhAkarma nathI, tethI pUchavAnI jarUra nathI. 204 e pramANe AhAra saMbaMdhamAM ApanArane) jyAre prazna - pRcchA karavA lAyaka che ane jayAre prazna-pRcchA karavA lAyaka nathI, te vAta kahI. have pRcchA karyA pachI jayAre te dravya grahaNa karavA lAyaka hoya che ane jyAre grahaNa karavA lAyaka hotuM nathI, te vAta jaNAve che : mU.0- tujjhaTThAe kayamiNa-manno'nnamavekkhae ya savilakkhaM // vajaMti gADharuhA, kA bhe tatti tti vA giNhe // 205 // mUlArthaH saraLa zrAvikAne pUchavAthI te "tamAre mATe A karyuM che ema spaSTa bole che, mAyAvIne pUchavAthI te vyAkuLatA sahita parasparanI sanmukha jUe che athavA hase che, tyAre tene varjavuM, athavA he sAdhu! tamAre tenI zI paMcAta che? ema gADha roSa pAmIne bole tyAre te grahaNa karavuM 20pA TIkArtha ahIM je dAtA zrAvikA saraLa svabhAvavALI hoya, tene pUchavAthI te satya ja bole che ke - "he bhagavanuM (pUjya) ! tamAre mATe A azanAdika karyuM che." tathA je mAyAvI kuTaMba hoya che, te potAnA mukhe to A pramANe kahe che ke - "A azanAdika amArA gharane mATe karyuM che, tamArA mATe kAMI karyuM nathI." ema bole che, paraMtu "A sAdhue amane jANI lIdhA" ema manamAM dhArIne vyAkuLatApUrvaka sarve gharanI mAnuSINIo - nArIo paraspara jue che, ane gAla phulAvavA pUratuM hasavA lAge che ane pachI jyAre A tamAre mATe karyuM che ema bole athavA 'savitai" lajjAsahita paraspara eka bIjI sAmu jUe che ane '' zabda che, tethI paraspara hase, tyAre sAdhuo "te devAnuM dravya AdhAkarma che' ema jANIne varje che. vaLI jyAre "A kone mATe karyuM che?" ema pUchavAthI te jiM' atyaMta sAcI rIte roSavALI thAya ke - "he bhaTTAraka! tamAre A zI paMcAta?" ema bole, tyAre "A AdhAkarma nathI' ema jANIne (sAdhu te AhAra) niHzaMkapaNe grahaNa kare N20pI
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160) // zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda , have "diyamavod ' grahaNa karyuM hatuM adoSa thAya e (189mI gAthAmAM kahelA) avayavane chellA pAMcamA dvArane vyAkhyAna karavAne icchatA satA bIjA pAse prazna karAve che : mU.0- gUDhAyArA na kareMti, AyaraM pucchyiA vi na kaheMti // thovaM ti va no puTThA, taM ca asuddhaM kahaM tattha ? // 206 // mUlArthaH gUDha AcAravALA teo Adarane karatA na hoya ane pUkyA satA paNa satya na kahetA hoya, athavA A bhakta thoDuM che ema dhArIne sAdhue temane pUchyuM na hoya, ane devAnI vastu (vAstavika rIte)azuddha hoya to tyAM zuddhi zI rIte hoya? 206ll TIkArtha ahIM je zrAvako ane zrAvikAo atyaMta bhaktine paravaza thayelA ane gUDha AcAravALA hoya, teo A sAdhu grahaNa na kare ema na thA. ema dhArIne atyaMta Adara kare nahi, tathA pUkyA satA "A tamArA mATe karyuM che' ema yathArtha kahe paNa nahi, athavA A bhakta thoDuM che ema jANIne sAdhue temane pUchyuM na hoya ane devAnI te vastu to 'gazuI' AdhAkarma doSathI dUSita hoya, ethI kevI rIte tyAM sAdhune zuddhi thaze ? 206o A pramANe bIjAe kahyuM te (pULe sate) guru mahArAja teno uttara Ape che : ma.0- AhAkammapariNao, phAsuyabhoI vi baMdhao hoI // suddhaM gavasamANo, AhAkamme vi so suddho // 207 // mUlArtha AdhAkarmanA pariNAmavALo sAdhu (kadAca) prAsuka bhojana karato hoya to paNa azubha karmano baMdhaka hoya che, ane zuddhanI ja gaveSaNA karanAra sAdhu (kadAca) AdhAkanuM bhojana kare to paNa te zuddha ja che ll207nA TIkArthaH ahIM prAsuka zabdanA prahaNa vaDe sAmarthyathakI eSaNIya kahevAya che. te A pramANe : sAdhuono A kalpa (AcAra) che ke glAnAdika prayojanamAM paNa prathama to eSaNIya zodhavuM. ane te eSaNIyanA abhAve zrAvakAdika pAse karAvIne aneSaNaya paNa levuM ane zrAvakane abhAve pote paNa karIne glAnane) khavaDAvavuM. (eSaNIyanI A vyAkhyA che) nahi ke koI paNa vakhate prAsuka (acitta)ne abhAve aprAsuka (sacitta) levuM, (evI vyAkhyA che) 'tataH' tevI vyAkhyA karavAthI (to) koI paNa vakhata amAsuka bhojanano asaMbhava hoya (eTale ke-prAsuka ja hoya) te vakhate 'suyoruM fa' e vAkya ghaTatuM nathI. tethI prAsuka zabdane arthathI eSaNIya arthamAM pravartAve che. tethI karIne teno artha A pramANe che -"prAsumopa' eSaNIyanuM bhojana karanAra paNa jo AdhAkarmanA pariNAmavALo hoya to te azubha karmane bAMdhanAra thAya che kemake azubha pariNAma ja vAstavika rIte
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ veSaviDaMbakanuM dRSTAMta (161 azubha baMdhanuM kAraNa che. (nahi ke azuddha AhAra) vaLI 'zuddha' udgamAdi doSarahitanI gaveSaNA karanAra sAdhu AdhAkarmane grahaNa kare ane vApare to paNa zuddha jANavo. kema ke te zuddha pariNAmavALo che. 207. A ja bAbata be kathAnaka dvArA siddha kare che : ma.0- saMghuddiDhaM souM, ei dayaM koi bhAie patto // dinnaM ti dehi majjhaM - tigAu sAuM tao laggo // 208 // mUlArtha saMghabhojananI vAta sAMbhaLIne koI veSadhArI sAdhu zIdhrapaNe tyAM Avyo. (zreSThIe bhAryAne ApavAnuM kahyuM, tyAre te bolI ke -) badhuM saMghabhojana ApI dIdhuM che. (tyAre zreSThIe kahyuM ke - ) mAruM bhojana Apa. tyAre teNIe te ApyuM. te svAdiSTa laIne teNe vAparyuM. tyArapachI azubhakarmathI baMdhAyo. 208 TIkArtha: zatamukha nAmanuM nagara che. temAM guNacaMdra nAmano zreSThI che, tene caMdrikA nAmanI bhAryA che. te zreSThi jinazAsanamAM anarAgI hovAthI teNe himAlaya parvatanA zikhara jevuM jinacaitya karAvI temAM yugAdi (RSabhasvAmI) jinezvaranI pratimA sthApana karAvI, tyArapachI teNe saMghane bhojana ApavAnuM sAdharmikavAtsalya karavAnuM) prAraMvyuM. tevAmAM najIkanA koIka gAmamAM koIka sAdhuveSanI viDaMbanA karanAra sAdhu hato. teNe lokaparaMparAthI sAMbhaLyuM ke - zatamukha nagaramAM guNacaMdra zreSThI Aje saMghabhojana Ape che. te sAMbhaLIne te sAdhu te bhojana levA mATe tarata tyAM Avyo. te vakhate saMghabhojana sarva ApI dIdhuM hatuM. tevAmAM te sAdhue zreSThI pAse yAcanA karI ke - mano Apo. tyAre zreSThIe caMdrikAne kahyuM ke - A sAdhune bhakta Apa. te bolI ke - sarva ApI dIdhuM che. have kAMI paNa nathI. tyAre zreSThIe teNIne pharIthI kahyuM ke - mArI potAnI rasoImAMthI Ane saMpUrNa Apa. tyAre teNIe zAlinA bhAta ane modaka vagere paripUrNa bhojana ApyuM. te sAdhue A saMghanuM bhojana che evI buddhithI te grahaNa karI potAnA upAzraye jaI tene vAparyuM. te vakhate te sAdhue zuddha bhakta vAparyuM to paNa AdhAkarmanA grahaNano pariNAma (adhyavasAya) hovAthI AdhAkarmanA paribhogathI utpanna thayelA karma vaDe te baMdhAyo. e ja pramANe bIjo paNa jANavo. A sUtrano artha sugama che. vizeSa e ke - "di marjuti Is ' bhAryAe dIdhuM ema kahyuM, tyAre zreSThIe kahyuM ke "di mama madhyAtuM' mArA bhojanamAMthI Apa. tyAre teNIe Ape sate "vahu' - A saMghabhojana miSTa ane iSTa che, ema te vAparato sato vicArato hato. tethI ta:' AdhAkarmanA paribhogathI - bhojanathI utpanna thayelA karma vaDe baMdhAyo. 208 e pramANe "mahAmULio ' ityAdi (207mI gAthAmAM) kahyuM hatuM tenI kathAnakavaDe bhAvanA
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162) // zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda I karI. have 'suE vesamALo' ityAdi je kahyuM hatuM, te kathAnaka vaDe bhAve che : mU.0 - mAsiyapAraNagaTThA, gamaNaM AsannagAmage khamage // saDDhI pAyasakaraNaM, kayAi ajjejjihI khamao // 209 // khelagamallagalecchA - riyANi DiMbhaganibhacchaNaM ca ruMTaNayA // haMdi samaNatti pAyasa, ghayagulajuya jAvaNaTThAe // 210 // egaMtamavakkamaNaM, jai sAhU ijja hojja tinnomi // taNukoTThammi amucchA, bhuttammi ya kevalaM nANaM // 211 // mUlArtha : masakSamaNanA pAraNAne mATe eka sAdhu pAsenA gAmamAM gayA. te gAmamAM eka zrAvikAe 'kadAca ahIM Aje kSapaka muni Ave to Ave' ema dhArIne teNe khIra rAMdhI (209) pachI vaDalA vagerenA pAMdaDAnAM dUtA (paDIyA) karIne te bALakone yogya thoDI thoDI khIra nAMkhIne te paDIyA kharaDyA. pachI teNIe bALakonI nirbhartyanA karI ane avajJAe karIne sAdhune kahyuM ke - "he sAdhu, jo tamane ruce to ghI goLa sahita A khIra grahaNa karo." tyAre zarIranA nirvAhane mATe teNe te grahaNa karI. (210). pachI (te sAdhue) ekAMta sthaLe jaIne "jo koI sAdhu ahIM Ave to tene huM ApuM" (atithisaMvibhAga karuM) ema vicArI zarIrarUpI koThAmAM mUrkhArahitapaNe te dravya nAkhyuM-khAdhuM ane tene kevalajJAna thayuM. (211) TIkArtha : potanapura nAmanuM nagara che. temAM pAMcaso sAdhuthI piravarelA AgamamAM kahyA pramANe vihAra karatA ratnAkara nAmanA AcAryamahArAja padhAryA. te pAMcaso sAdhuomAM eka priyaMkara nAmanA kSapaka (tapasvI) sAdhu hatA. ane te mAsakhamaNane pAraNe niraMtara mAsakhamaNa karatA hatA. tethI mANakSaNane aMte "Aje mAruM pAraNuM jANIne koI paNa AdhAkarmAdika na kare, mATe pAsenA gAmamAM pAraNAne mATe ajANyo ja huM jAuM." ema manamAM vicArIne najIkanA koIka gAmamAM gayA. te gAmamAM eka yazomatI nAmanI zrAvikA hatI. teNIe te tapasvIno mAsakSamaNa ane te pAraNAno divasa lokaparaMparAe sAMbhaLyo. tethI teNIe te pAraNAne divase 'kadAca Aje te tapasvI pAraNuM karavA mATe ahIM Ave to Ave' evI buddhithI parama bhaktinA vazathI uttama zAlinA cokhAnI khIra rAMdhI. ane ghI goLa vagere svAdiSTa padArtho tenI najIka taiyAra rAkhyA. tyArapachI 'A uttama pAyasa dravyane (khIrane) joIne te sAdhu AdhAkarmanI zaMkA na karo' ema vicArI (teNIe) 'mAtRsthAnato' mAyAvaDe karIne vaDalA vagerenA pAMdaDA vaDe zarAvanA AkAravALA pAtro karI temAM bALakone yogya thoDI thoDI khIra nAMkhI, ane bALakone kahyuM ke - 'he bALako, jyAre koI tapasvI sAdhu jevo tevo paNa ahIM Ave, tyAre tame bolajo ke - 'he mAtA, amane to A ghaNI khIra pIrasI che, tethI ame
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | ratnAkara muninuM caritra | (163 khAI nahi zakIe. Ama tame bolazo tyAre huM tamArI nirbharlsanA karIza (tarjanA karIza-dhikkArIza) tyAre tame pharIthI kahejo ke - "he mAtA, dararoja tame khIra kema karo cho?' A pramANe teNIe bALakone zIkhavI rAkhyA. te ja avasare te kSepakamuni bhikSAne mATe pharatA pharatA koI paNa prakAre divayoge) teNIne ja ghera prathama AvyA. te vakhate te yazomatI manamAM parama bhakti-ullAsa pAmatI hatI, to paNa "sAdhune kAMI paNa zaMkA na thAo' ema dhArIne bahArathI Adara karyA vinA svAbhAvika rIte UbhI rahI. ane bALako zIkhavyA pramANe bolavA lAgyA. tyAre teNIe te ja pramANe temanI nirbharsanA karI. tyAra pachI jANe krodhavALI thaI hoya tema anAdarathI lapakasAdhune paNa teNIe kahyuM ke - "A bALako madonmatta che. teone khIra para catI nathI. to jo tamane khIra rucatI hoya to grahaNa karo, ane na rucatI hoya to jAo." A pramANe teNIe kahyuM tyAre te kSepaka sAdhue zaMkA rahita thaI te khIra levAne udyama karyo. tyAre moTI bhaktine vahana karatI teNIe paNa paripUrNa pAtra bharAya teTalI khIra ane ghI-goLa vagere (sAdhune) ApyuM - vahorAvyuM. tyAre te sAdhu manamAM zaMkArahita ane vizuddha adhyavasAyavALo thaIne te khIra laIne bhojanane mATe koI vRkSanI nIce gayA, ane jaIne vidhi pramANe iryApathiyAdika paDikkamIne tathA keTaloka svAdhyAya dhyAna (sakjhAya dhyAna) karIne vicAravA lAgyA ke - "aho, A khIra tathA ghI goLa vagere utkRSTa vastu mane Aje maLI che. tethI jo koI sAdhu AvIne mane saMvibhAgavALo banAve - A dravyano saMvibhAga kare, to huM saMsArarUpI sAgarathI Utarelo thAuM. kemake - jeo niraMtara svAdhyAyamAM tatpara manavALA rahyA thakA kSaNe kSaNe samagra vastunA samUhane yathAvasthitapaNe bhAve che, vicAre che, ane tethI karIne ja A duHkharUpa saMsArathI vimukha buddhivALA ane mokSa vidhimAM ekatAnavALA (tanmaya) thaIne zakti pramANe guru vagerenI vaidhyAvacca karavAmAM udyamavALA hoya che, athavA to jeo parane upadeza ApavAmAM tatpara ane pote samyapha prakAre saMyamanI kriyA karanArA hoya che, teono saMvibhAga karavAthI temanAmAM rahelA jJAnAdikano upaSTabha-AdhAra thAya che, ane jJAnAdikano upakhaMbha thavAthI mane moTo lAbha che. vaLI A zarIra to asAra ane prAyaH karIne nirupayogI che. tethI A kSIra sivAyanA) jevA tevA anna vaDe paNa upaSTabdha (TakAvALuM thayeluM) A zarIra sukhe vahana karI zakAya che." A pramANe bhAvanA bhAvatAM (te lIrAtra) jamatAM chatAM paNa zarIra paranI mUccha rahita evA te sAdhu vRddhi pAmatA vizuddha adhyavasAyavALA thayA thakA bhojana karyA pachI tarata ja kevalajJAnane pAmyA. mULasUtranI gAthAo sugama che. temAM vizeSa e ke "vAmAnicchariyALa tti' mallaka eTale zarAva, tenA AkAravALA je 'vAni' eTale vaDalA vagerenA pAMdaDAnAM karelAM vAsaNo arthAt dUtA (paDIyA) te dUtA "tecchariyALa' bALakone yogya thoDI thoDI khIra nAMkhavAvaDe kharaDelAnI jema kharaDelA karyA. "TAvA' avajJAvaDe "Ti' e zabda AmaMtraNane viSe che. eTale ke - "he zramaNa !
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164) | zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda jo tamane ruce to" "pRhALa' prahaNa karo. e adhyAhAra che. tyAra pachI zarIranA nirvAha mATe ghI goLa sahita khIrane grahaNa karI (te muni te kSIra vAparavA) ekAMte gayA. bAkInuM sUtra sugama che. eja pramANe bhAvathI zuddha annanI gaveSaNA karatA hoya tevA bIjAone paNa AdhAkarma grahaNa karavAmAM ke vAparavAmAM paNa kAMI doSa nathI. kemake bhagavAnanI AjJAnuM ArAdhana karyuM che. 209210-211il tathA vaLI bhagavAnanI AjJAnI ArAdhanAthI kareluM ja adoSa che ane bhagavAnanI AjJAnuM khaMDana karavAthI kareluM sadoSa che. e bAbata kahevAne icchatA chatA cAra rUpaka gAthA vaDe kathAnakane kahe che : mU.0- caMdodayaM ca sUro-dayaM ca ranno u donni ujjANA // tesiM vivarIyagamaNe, ANA kovo tao daMDo // 212 // sUrodayaM gacchamahaM pabhAe, caMdodayaM jaMtu taNAihArA // duhA ravI paccurasaM ti kAuM, rAyAvi caMdodayameva gacche // 213 // pattaladumasAlagayA, dacchAmu nivaMgaNa tti duccittA // ujjANapAlaehiM, gahiyA ya hayA ya baddhA ya // 214 // sahasapaiTThA diTThA iyarehi nivaMgaNatti to baddhA // nitassa ya avaraNhe, daMsaNamubhao vahavisaggA // 215 // mUlArthaH caMdrodaya ane sUryodana nAmanA be udyAna rAjAnA che. temAM viparIta gamana thayuM to AjJAnA bhaMga karanAra upara (rAjAno) kopa ane daMDa thayo (212). (rAjAe prajAmAM jAherAta karI ke -) "prabhAte huM sUryodaya udyAnamAM jaIza tethI ghAsa vagere lenArA loko caMdrodaya udyAnamAM jajo." pachI "banne prakAre sUrya chAtI samo Avaze ema dhArIne rAjA caMdrodaya udyAnamAM gayo (213) pachI ghaNA pAMdaDAvALA vRkSo upara gupta rIte rahIne ApaNe rAjAnI rANIone joIzuM." ema vicArIne tyAM gayelA durjana lokone udyAnapAlakoe pakaDyA, mAryA ane bAMdhyA (214). bIjA (saraLa) loko sahasA caMdrodaya udyAnamAM peThA ane rAjAnI rANIo temaNe dIThI. temane paNa udyAnapAlakoe bAMdhyA. pachI divasanA pAchalA pahoramAM jatA evA rAjAne banne loko dekhADyA. temAM pahelAno vadha karyo ane bIjAne choDI mUkyA (215). TIkArthaH caMdrAnanA nAmanI nagarI hatI. temAM caMdrAvatuMsaka nAme rAjA hato. teNe trilokarekhA
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ // AjJA-ArAdhanA-virAdhanA upara kathAnaka // (195 vagere rANIo hatI. te rAjAne be udyAna hatA, te A pramANe pUrva dizAmAM sUryodaya nAmanuM eka ane bIjuM pazcima dizAmAM caMdrodaya nAmanuM udyAna hatuM. temAM ekadA vasaMtaRtu prApta thayo tyAre koIka divase potAnA aMtaHpuranI sAthe krIDAnuM kautuka karavAnA arthI banelA rAjAe lokone jaNAvavA mATe pahaDa vagaDAvyo ke - "he loko, sAMbhaLo, prabhAte rAjA sUryodaya udyAnamAM potAnA aMtaHpuranI sAthe svecchAe vicaravAnA che, tethI te udyAnamAM koIpaNa jazo nahi ane ghAsa lAkaDA vagere lAvanArA sarve lokoe caMdrodaya udyAnamAM javuM" e pramANe pahaDa vagaDAvIne te sUryodaya udyAnanAM rakSaNane mATe rAjAe pattione AjJA karI ke - 'te udyAnamAM koIne praveza karavA devo nahi.' pachI rAtrie rAjAe vicAra karyo ke -- "sUryodaya udyAnamAM janArane prabhAte sUrya chAtI sAme (sanmukha) Ave che, ane tyAMthI pAchA AvanArane paNa madhyAhna pachI sUrya chAtI sAme Ave che, ane chAtI sAme Avato sUrya duHkhadAyI che. tethI huM caMdrodaya udyAnamAM jaIza.' A pramANe vicArIne prAtaHkALe rAjAe te ja pramANe karyuM. have A tarapha pahaDa sAMbhaLyA pachI keTalAka durjana lokoe vicAra karyo ke - "ApaNe koIpaNa vakhata rAjAnI rANIone joI nathI, ane prAtaHkALe rAjA aMtaHpura sahita sUryodaya udyAnamAM AvavAnA che, ane tenI rANIo icchAmAM Ave te rItie chUTathI vicaravAnI che, tethI ghaNA pAMdaDAvALA vRkSonI zAkhA upara gupta rahIne koI na jANe tema ApaNe te rANIone joIzuM." e pramANe vicArIne teoe te pramANe karyuM. tevAmAM ughAnapAlakoe koIpaNa prakAre zAkhAmAM gupta rahelA temane joyA. tyAre temane pakaDyA. lAkaDI vagere vaDe mAryA ane doraDA vaDe bAMdhyA. vaLI je bIjA tRNa ane kASTha vagere lAvanArA loko hatA. te sarve caMdrodaya udyAnamAM gayA. teoe (te udyAnamAM AgaLa pAchaLa joyA vinA) ekadama praveza karavAthI AgaLa rAjAnI sAthe svecchAthI krIDA karatI rANIone joI. tethI temane paNa rAjapuruSoe bAMdhyA. tyAra pachI udyAnamAMthI nIkaLIne nagarI tarapha jatAM rAjAne te udyAnapAlakoe bAMdhelA banne prakAranA puruSo dekhADyA, ane sarva satya vRttAMta kahyo. temAM jeo (sUryodaya udyAnamAM nahi javA rUpa) AjJAno bhaMga karanArA hatA. teono vinAza karyo ane (caMdrodaya udyAnamAM rabhasavRttie pesI krIDA joI javA pAmelA) bIjAone choDI mUkyA. - sUtra sugama che. vizeSa e ke - 'to vaDo tti' daMDa eTale mAravuM te - AnI bhAvanAne mATe traNa rUpaka 'sUrothaM' ityAdi kahyA che. temAM 'pannuramaM pratyuA' eTale chAtInI sanmukha, 'niMtaK S tti' udyAnamAMthI saMdhyAkALe-sAMje nIkaLatA rAjAne baMne loko dekhADyA. tyAre anukrame vadha ane choDI mUkavAnuM karyuM. A rUpaka kahevA vaDe 'aokhkhuM mArU ya'. ityAdi (190) gAthAmAM 'vitA tathine totri' ema je kahyuM, tenI vyAkhyA karI. / / 212-215 / / have dRSTAntikamAM tenI yojanA kare che :
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166) // zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda II mU. 0 - jaha te daMsaNakaMkhI, apUriicchA viNAsiyA raNNA // diTThe ' viyare mukkA, emeva ihaM samoyAro // 216 // mUlArtha H jema darzananI icchAvALA teo icchA pUrNa thayA vinA ja rAjAthI nAza pAmyA. ane bIjAoe rANIone joI chatAM paNa mUkAyA, e ja pramANe ahIM paNa yojanA karavI 216 // TIkArtha : jema te durAcArI jano rANIone jovAnI icchAvALA satA icchA pUrNa thayA vinA ja AjJAno bhaMga karanAra hovAthI rAjAe nAza pamADyA, ane 'tare' tRNa ane kASThane lAvanAra je caMdrodaya udyAnamAM gayA hatA, temaNe aMtaHpura dekhyA chatAM paNa AjJAkArI hovAthI teo mukta thayA. A pramANe ahIM paNa AdhAkarmanA saMbaMdhamAM 'samavatAra:' yojanA karavI. te A pramANe - AdhAkarmanuM bhojana karavAnA adhyavasAyavALA zuddha bhojana karatA satA paNa AjJAno bhaMga karanAra hovAthI sAdhuveSanI viDaMbanA karanAra sAdhunI jema karma vaDe baMdhAya che, tathA zuddha AhAranI gaveSaNA karanAra sAdhu AdhAkarmanuM paNa bhojana karatA satA bhagavAnanI AjJAnA ArAdhaka hovAthI priyaMkara nAmanAM kSapaka sAdhunI jema karma vaDe baMdhAtA nathI. / / 216 // AdhAkarmanuM bhojana karanArane ja pharIthI paNa niMde che : mU.0- AhAkammaM bhuMjai, na paDikkamae ya tassa ThANassa // emeva aDai boDo, lukkavilukko jaha kavoDo // 217 // mUlArtha : je sAdhu AdhAkarmanuM bhojana kare che ane te sthAnane pratikramato nathI, te muMDIyo luMcita viluMcita kapota pakSInI jema vRthA aTana kare che ||217nA TIkArtha : je sAdhu AdhAkarmanuM bhojana kare che, ane te 'sthAnAt' AdhAkarmanA paribhogarUpa sthAnathI 'na pratimAti' prAyazcitta laIne pAcho pharato nathI. te sAdhu voDa:' (mAtra) muMDIyo che. jinezvaranI AjJAno bhaMga karavAthI tenuM mastakaluMcanAdika (loca, bhUmizaya, pratyupekSaNa vagere) niSphaLa che, tethI te (mAtra) boDa-muMDIyo che. ema AkSepa karAya che. te emane ema ja niSphaLa 'ati' jagatamAM paribhramama kare che. adhikSepane jaNAvanArU dRSTAMta kahe che : 'tuvijIllo naha jvoDo' luMcita viluMcita eno jema 'potaH' kapota jAtano pakSIvizeSa (kabUta2) jema niSphaLa aTana kare che. eTale ke jema tenAM pIchAnuM luMcana ane aTana dharmane mATe nathI. tema AdhAkarma vAparanAra sAdhunuM (paNa luMcana ane) aTana dharma mATe nathI. temAM sAmAnyathI (pIchAnuM) kheMcavuM te laMcana ane 'vityiAM" vicchedavaDe eTale ke chUTAchavAyA kheMcela (pIchAvALuM) athavA 'vizavara' mULamAMthI kheMcI kADhela (samagra pIchAvALuM) luMcana te viluMcana kahevAya che |217nA
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ odhauzikakAra kathana | (167 have AdhAkarma dvArane samApta karatAM ane audezika dvAranI vyAkhyA karavAne icchatA satA AcArya mahArAja kahe che ke : mU.0- AhAkammadAraM, bhaNiyamiyANi purA samuddiTThaM // uddesiyaM ti vocchaM samAsao taM duhA hoi // 218 // mUlArtha AdhAkarma nAmanuM dvAra kahyuM. have pahelAM je audezika nAmanA dvArano samudeza karyo che, te huM saMkSepathI kahuM chuM, ane te audezika be prakArano che. 218 TIkArtha (TIkAmAM kAMI vizeSa nathI) ra18 te be prakArane kahe che : mU.0- oheNa vibhAgeNa ya, ohe ThappaM tu bArasa vibhAge // uddiTTha kaDe kamme, ekvekki caukkao bheo // 219 // mUlArtha ogha ane vibhAga e be prakAre che. temAM oghane hAlamAM sthApI rAkhavuM. (pachI. kahIzuM) vibhAga bAra prakAre che, te A pramANe uddiSTa, kRta ane karma : te eka ekanA cAra cAra bheda che //ra19o TIkArtha audezika be prakAre che. te A pramANe - odhe karIne ane vibhAge karIne audezika kahevAya che. temAM ogha eTale sAmAnya, ane vibhAga eTale juduM karavuM te. Ano bhAvArtha A pramANe che- "A jagatamAM nahi ApeluM kAMI paNa pamAtuM nathI. tethI ame keTalIka bhikSA ApIe." evI buddhithI keTalAka adhika taMDulAdika nAMkhIne ja azanAdika banAvyuM hoya te ogha audezika kahevAya che. kemake "bodhena' potAno ane parano vibhAga karyA vinA sAmAnya karIne je uddeza karyo hoya te ghaaudezika evI tenI vyutpatti (samAsa) thAya che. tathA vivAhAdika kAryane viSe je (azanAdika) udharyuM - vadhu hoya te jAdu karIne dAnane mATe kalpeluM hoya te vibhAgaaudezika kahevAya che - kema ke 'vipAra' potAnI sattA (mAlIkI)thI utArIne jUduM-alaga karavA vaDe je dezika te vibhAga audezika, evI tenI vyutpatti thAya che. temAM je 'gope' oghanA viSayavALuM audezika che te sthApana karavuM-samajavuM bAkI rAkhavuM eTale ke -tenI vyAkhyA ahIM karavAnI nathI, paraMtu AgaLa upara (pachI) karazuM. have je vimAno" vibhAganA viSayavALuM audezika che, te 'vIrasatti' bAra eTale sUvanaskUia' sUcana karavAthI sUtra kahevAya che. evo nyAya hovAthI 'dazadhA' bAra prakAranuM che. te bAra prakArapaNAne ja sAmAnyathI kahe che. "di' ityAdi. prathama traNa prakAranuM vibhAga audezika che. te A pramANe udiSTa, kRta ane karma, temAM potAne mATe ja taiyAra kareluM azanAdika bhikSukone
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168) // zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda // devA mATe je jUduM pADyuM hoya te uddiSTa kahevAya che. vaLI je udharyuM satuM zAli odana vagerene bhikSA ApavA mATe karaMbAdhikarUpe karavAmAM Ave te kRta kahevAya che. vaLI je vivAha vagerenAM prasaMgamAM udhareluM (vadheluM) modakanuM cUrNa-bhUko vagere hoya te bhikSukone devA mATe pharIthI goLano pAka ApavA pUrva modakAdi (rUpe) karyuM hoya te karma kahevAya che. te uddiSTa Adi eka eka bhedane viSe 'vatu' AgaLa kahevAze evo cAranI saMkhyAvALo bheda thAya che. arthAt ke ekeka bhedanA cAra cAra bheda thAya che. tethI te (uddiSTAdi) traNa bhedane cAre guNatAM bAra thAya che. tethI vibhAga auddezika (azanAdi) bAra prakAranuM thAya che. 219nA have je (pachI samajAvavA sArU) pahelAM sthApana karIne rAkhyo hato te oghaauddezikano saMbhava prathama kahe che : mU. 0 - jIvAmu kahavi ome, niyayaM bhikkhA vi kaivaI demo // haMdi hunatthi adinnaM, bhujjai akayaM na ya phaleI // 220 // mUlArtha : ame dukALamAM moTA kaSTa vaDe jIvyA chIe tethI have haMmezAM keTalIka bhikSA daIe. kemake he AtmA, evuM kAMI paNa nathI ke - je gayA bhavamAM nahi dIdheluM A bhavamAM bhogavAya, ane A bhavamAM nahi kareluM AvatA bhavamAM bhogavAya / / 22 / TIkArtha : ahIM ( A jagatamAM) dukALa gayA pachI keTalAka gRhastho vicAre che ke - 'jyAMpa' moTA kaSTa vaDe 'avame' dukALamAM ame jIvyA chIe, tethI 'niyatA' haMmezAM keTalIka bhikSA ame ApIe. kemake 'du' nizcaye 'ovi' e zabda potAnA saMbodhanane viSe che, tethI he Atman ! evuM kAMI paNa nathI ke je bhavAMtaramAM eTale pUrvabhavamAM nahi dIdheluM A janmamAM bhogavAya ane A bhavamAM nahi kareluM AvatA bhavamAM phalIbhUta thAya. tethI paralokanA sukhane mATe keTalIka bhikSA ApavA vaDe zubha karmane ame upArjana karIe. A pramANe oghathI auddezikano saMbhava che / / 220aa have ogha auddezikanuM svarUpa kahe che : mU.0 - sA u avisesiyaM ciya, miyammi bhattammi taMDule chui // pAsaMDINa gihINa va, jo ehi tassa bhikkhaTThA // 229 // mUlArtha : te srI raMdhAtA bhaktane viSe pAkhaMDI ke gRhastha je koI Ave tenI bhikSAne mATe sAmAnya rIte vadhAre taMDula nAMkhe che II221 // TIkArya : 'sA' gharanI nAyaka strI, haMmezAM jeTaluM bhakta raMdhAya che, teTaluM ja bhakta rAMdhavAne prAraMbha karyo sate pAkhaMDI athavA gRhasthamAMthI je koI Avaze tene 'mikSArtha' bhikSA ApavAne mATe
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ odhaaudezikano saMbhava ane tenuM svarUpa che (169 'vizeSatakheva' ATaluM potAne mATe ane ATaluM bhikSAdAnane mATe ema vibhAga karyA vinA ja adhikatara taMDula (rAMdhavAmAM) nAkhe che. te aughaaudezika kahevAya che 221 have bIjAnA pUrvapakSanI zaMkA karIne teno uttara Ape che : mU.0- chaumatthodhuddesaM, kahaM viyANAi coie bhaNai // uvautto guru evaM, gihatthasaddAiciTThAe // 222 // mUlArtha chadmastha sAdhu ogha zikane zI rIte jANI zake? A pramANe preraNA karyo sate guru kahe che ke - gRhasthanI zabdAdika ceSTAne viSe upayogavALo sAdhu jANI zake che 22rA TIkArthaH 'chA: kevalajJAna rahita sAdhu kevI rIte pUrve kahelA ogha audezikane jANI zake ? kemake - "potAne mATe AraMbhelA A pAkane viSe bhikSA devAne mATe vadhArA tarIke) keTalAka taMDula nAMkhyA hatA ema chamastha jANI zake nahi." A pramANe 'vorti' preraNA karyo sate gurumahArAja javAba Ape che ke "parva' AgaLa kahevAze te prakAre gRhasthanI zabdAdika ceSTAne viSe '3payu' upayogI eTale ke sAvadhAna rahevAthI (sAdhu) te jANI zake che /ra0rA A arthane ja kahe che : mU.0- dinAu tAu paMca vi, rehAu karei dei va gaNaMti // dehi io mA ya io, avaNeha ya ettiyA bhikkhA // 223 // mUlArtha te pAMce bhikSA ApI dIdhI che, athavA rekhAne kare che, athavA gaNatI gaNatI Ape che, athavA AmAMthI Apa, AmAMthI na Apa, athavA AmAMthI ATalI bhikSA judI kara 223ii TIkArthaH jo bhikSA devAnA saMkalpathI pahelethI ja adhika taMDula nAMkhelA hoya, to prAyaH karIne gRhasthonI AvI ceSTA thAya che, ke-te pAMce bhikSA ApI dIdhI che, Ano bhAvArtha A pramANe che : koI paNa gharane viSe bhikSA mATe praveza karelA sAdhune te gharano svAmI potAnI bhAryA pAse bhikSA apAve che, tyAre te strI sAdhu sAMbhaLatA ja A pramANe javAba Ape ke - haMmezAM saMkalpa karelI (pAMca jaNane ApavAnI hatI, te pAMce bhikSA bIjA bhikSAcarone ApI dIdhI che. athavA bhikSA ApatI vakhate ApelI bhikSAnI gaNatarI karavA mATe bhIMta vagere upara rekhA-lIMTI kare che, athavA A pahelI bhikSA, A bIjI bhikSA ema gaNatI gaNatI Ape che, athavA koIka strI koIka strInI sanmukha A pramANe bole ke - A anyane ApavAne saMkalpita karelI bhikSAvALI peTImAMthI Apa, paNa AmAMthI na Apa. athavA sAdhu prathama amUka ghera bhikSAne mATe praveza kare tyAre koI strI koI strInI sanmukha A pramANe bole ke - amUka ThekANethI ATalI bhikSA bhikSukone ApavA vAste judI kara tethI karIne
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170) II zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda !! e pramANe teNInuM bolavuM sAMbhaLavAthI ane karAtI rekhA jovAthI chabastha sAdhu paNa ogha audezika jANI zake che, ane jANIne teno tyAga kare che. tethI kAMI paNa doSa nathI. ahIM vRddhasaMpradAya A pramANe che : saMkalpa karelI bhikSA ApI dIdhA pachI zeSa rahelI athavA judI karI hoya tenAthI zeSa rahelI bhikSA kahyuM che, ema jANavuM 223ii ahIM sAdhu upayogI rahyo saho zuddha ke azuddha AhArane jANI zake che, paNa anupayogI jANI zakato nathI tethI gocarI saMbaMdhamAM sAmAnyathI upayoga paNAne jANAve che. mU.0- saddAiesu sAhU, mucchaM na karejja goyaragao ya // saMjuro honnA, moutvaccho vitti 4 ra24nA mUlArtha : gocarIne mATe nIkaLelA sAdhue zabdAdika viSayamAM mUccha karavI nahi, paraMtu gobhaktane viSe govatsanI jema eSaNAne viSe yukta thavuM 224 TIkArthaH ahIM sAdhue "varata:' bhikSAne mATe praveza karyo hoya tyAre "zabdAdripu' zabda, rUpa, rasa vagerene viSe mUrchA karavI nahi. paraMtuSaMAyup:' ugamAdi doSanI gaveSaNA karavAmAM tatpara rahevuM jema govatsa - vAcharaDo, "tti vya' gobhakta-gAyanA khorAkane viSe upayogI hoya che tema upayogI rahevuM //ra 24 ahIM govatsanA dAMtane ja be gAthA vaDe kahe che : mU.0- Usava maMDaNavaggA, na pANiyaM vacchae na vA cAri // vaNiyAgama avaraNhe, vacchagaraDaNaM kharaMTaNayA // 225 // paMcavihavisayasokkha-kkhaNI vahU samahiyaM gihaM taM tu // na gaNei goNivaccho, mucchiya gaDhio gavattammi // 226 // mUlArtha : utsavane viSe maMDana-zaNagAramAM vyagra thayelI vahuoe vAcharaDAne pANI ApyuM nahi, ane cAra-nIraNa paNa ApI nahi, pachI madhyAhna samaye zreSThInuM tyAM AvavuM thayuM, tyAre te vAcharaDo AraDavA lAgyo. te joIne zreSThI, vahuo upara khIjAyo eTale te vahuo cAra-pANI laIne vAcharaDA pAse gaI tyAre pAMca prakAranA viSayasukhanI khANa rUpa vahuone tathA te adhika zaNagArelA gharane te goNIvase (vAcharaDAe) gaNakAryA nahi ane mAtra gobhakta (cAra ane pANI)ne viSe ja mUrchAvALo ane gRddhivALo thayo /225-226ll TIkAryaH guNAlaya nAmanuM nagara che temAM sAgaradatta nAme zreSThI hato. tene zrImatI nAmanI bhAryA hatI. te zreSThie prathamanuM jIrNamaMdira (ghara) hatuM ane bhAMgIne bIjuM uttamottama maMdira
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ (171 | | sopayogi eSaNAmAM govatsanuM dRSTAMta che. banAvyuM. te zreSThine guNacaMdra, guNasena, guNacUDa ane guNazekhara nAme cAra putro hatA. te putrone anukrame priyaMduvaMtikA, priyaMgurucikA, priyaMgusuMdarI ane priyaMgusArikA nAme cAra vadhuo hatI. keTaloka kALa javA bAda zreSThinI bhAryA maraNa pAmI. tethI zreSThie gharanI sarva saMbhALamAM priyaMgulatikAne ja sthApanA karI. te zreSThIne ghera vAcharaDAvALI eka gAya hatI. temAM gAya divase gAma bahAra jaIne caratI ane vAcharaDo to ghera ja bAMdhelo raheto. tene cAra ane pANI cAre vahuo yathAyogya ApatI hatI. ekadA guNacaMdra ane priyaMgulatikAnA putra guNasAgaranA lagnano divasa prApta thayo. tethI te sarve vahuo te divase vizeSe karIne AbharaNo vaDe vibhUSita thaIne potAnA ane paranA maMDanAdika karavAnA vyavasAyayukta banI. tathA teNIone te vAcharaDo vismRta thayo. tene koI paNa vahue pANI vagere ApyuM nahi tyAra pachI madhyAhna samaye je ThekANe te vAcharaDo hato, te ThekANe zreSThI sahajatayA AvI caDhyo, ane vAcharaDo paNa zreSThIne Avato joI AraDavA lAgyo. tyAre zreSThIe jANyuM ke atyAra sudhI A vAcharaDo bhUkhyo-tarasyo rahelo che. tethI kopAyamAna thayelA te zreSThIe te sarva putravadhUone tADanA tarjanA karI. tethI priyaMgulatikA ane bIjI vastuo utAvaLe yathAyogya cAra ane pANI laIne vAcharaDA tarapha cAlI. jyAre vAcharaDo (to) devIonI jevI te vahuo vaDe uttama prakAre zobhatA gharane paNa joto nathI, temaja te vahuone paNa sarAgadaSTie joto nathI. paraMtu mAtra samyapha prakAre lavAtA te cArA ane pANIne ja joto hato. sUtrano artha sugama che. vizeSa e ke - "paMdi tyAdri' (jema) pAMca prakAranA viSayasukhanI khANa jevI - khANasamAna je vahuo te vaDe 'samadhi atyaMta ramaNIyapaNAe karIne atyAdhika evA te gharane "3 Tyeti' gaNakArato nathI, eTale daSTi vaDe joto nathI temaja te vahuonI sAme paNa joto nathI, tema sAdhu paNa bhikSA mATe aTana karato sato suMdara strIonI sanmukha jue nahi, ane gItAdikane viSe paNa cittane bAMdhe nahi-Asakta kare nahi, paraMtu (strI vaDe) mAtra bhikSA mATe lavAtA dAna vageremAM upayogavALo thAya. te pramANe vartavAthI bhikSAdine zuddha athavA azuddha jANI zakaze ll225-226 te viSe kahe che ke : mU.0- gamaNAgamaNukkheve, bhAsiya soyAiiMdiyAutto // esaNamaNesaNaM vA, taha jANai tammaNo samaNo // 227 // mUlArtha ? javAmAM, AvavAmAM, vAsaNa uMcuM karavAmAM ane bolavAmAM zrotrAdika iMdriyovaDe upayogI tathA temAM ja manavALo sAdhu eSaNAne ke aneSaNAne jANI zake che ra2A TIkArtha: 'mana' sAdhune bhikSA ApavA mATe bhikSA denAra strIe te bhikSA lAvavA mATe javuM
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172) // zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda // 'AgamanaM' bhikSA grahaNa karIne sAdhunI sanmukha cAlavuM-AvavuM, 'kSepa:' vAsaNa vagerenuM uMcuM upADavuM, A (utsepa) upalakSaNa che tethI nikSepa (nAMkhavuM) e paNa jANavuM (e rIte 'manAvi' ne prathamAnta karyA) pachI gamana vagere padono samAhAradvandva samAsa karavo, 'tasmin' tene viSe eTale gamanAdika traNeya padone viSe tathA 'bhASiteSu' A sAdhune bhikSA Apa, ityAdi bolavAne viSe kSetrAdika iMdriyo vaDe upayogI bane, tathA vAcharaDAnI jema 'tammanAH' potAne yogya (lAvelAM) bhAtapANI potAne kalpanIya che ke nahi ? e ja bhAvanAmAM ekAgracitta rahyo satto zramaNa-sAdhu, eSaNA che ke aneSaNA ? tene samyak prakAre jANI zake che. tethI (pUrve ziSya je doSanI zaMkA karela, temAM) kAMI paNa doSa nathI. 5227 ogha audezika kahyuM, have vibhAga auddezikane kahevAnI icchAvALA sUtrakA2 prathama tenA saMbhavane kahe che : mU. 0 - mahaIe saMkhaDIe, uvvariyaM kUravaMjaNAIyaM // paraM daTThUNa gihI, bhaNai imaM dehi puNNaTThA // 228 // mUlArtha : moTI saMkhaDIne viSe vadheluM bhAta, dahIM vagere ghaNuM joIne gRhastha bole ke - A vastu puNyane mATe Apa // 228 // TIkArtha : ahIM saMkhaDI eTale vivAha vagere prasaMga, kemake jene viSe prANIo 'saMvaMtvane' haNAya te saMkhaDI ema te zabdanI vyutpatti che. te saMkhaDIne viSe je udhareluM eTale vadheluM 'vyaMnanAvi zAlino odana (bhAta), dahIM vagere ghaNuM hoya che, te joIne gRhastha potAnA kuTuMbanI saMbhALa rAkhanAra manuSyane kahe che ke - puNyane mATe A bhojana-bhikSA bhikSAcarone Apa. temAM te bhojana jevuM che tevuM ja Ape to te uddiSTa kahevAya che. jo te vastune karaMbo vagere rUpe kare to te kRta kahevAya che, ane jo modaka AdinA cUrNane pharIthI guDapAka vagere ApavAvaDe karIne (tenA) modaka vagere kare to te karma kahevAya che. e pramAme (traNa prakAre) vibhAga auddezikano saMbhava che. II228 // te viSe bhASyakAra kahe che : tattha vibhAguddesiya-mevaM saMbhavai puvvamuddiTTha || sIsagaNahiyaTThAe, taM ceva vibhAgao bhAi // 32 // (bhA.) mUlArtha : temAM A pramANe pUrve kaheluM vibhAga audezika prathama uddiSTa saMbhave che. tene ja ziSyagaNanA hitane mATe vibhAga thakI kahe che / / 32 / / (bhASya) TIkArtha : 'tatra' temAM eTale ghaNA vadhelA kurAdikamAM 'a' pUrve kahelA prakAre karIne vibhAga
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ // uddeza-samudreza-Adeza-samAdeza vyAkhyA // (173 auddezika prathama uddiSTa saMbhave che. have te ja vibhAga audezikane vibhAga thakI eTale bheda vaDe karIne ziSyasamUhanA hitane mATe graMthakAra kahe che / / 32 / / (bhASya) mU.0- uddesiyaM samudde - siyaM ca AesiyaM samAesaM // evaM kaDe ya kamme, ekkekki cakkao bheo // 229 // mUlArtha : auddezika, samuddezika, Adeza ane samAdeza ( e cAra bheda) e ja pramANe kRta ane karma e darekanA cAra cAra bheda jANavA. 229lA TIkArtha : 'STi'vibhAga auddezika cAra prakAre che. te A pramANe : auddezika, samuddezika, Adeza ane samAdeza. e ja pramANe dhRta ane karma e eka ekane viSe 'tu' cAra saMkhyAvALo bheda joyA che. ema sarva saMkhyAe karIne (kula) bAra prakAre vibhAga audezika che. 229 // have audezika vagerenI vyAkhyA karavAne icchatA satA kahe che : mU.0- jAvaMtiyamuddesaM, pAsaMDINaM bhave samudde // samaNANaM AesaM, niggaMthANaM samAesaM // 230 // : mUlArtha : sarvane AzrayIne karyuM hoya te audezika, pAkhaMDIne AzrayIne karyuM hoya te samuddeza, zramaNane AzrayIne karyuM hoya te Adeza ane nigraMthane AzrayIne karyuM hoya te samAdeza kahevAya che 1123011 TIkArtha : ahIM je uddiSTa, kRta ke karma je koI bhikSAcaro, pAkhaMDI ke gRhastho Avaze te sarvane mAre dAna ApavuM che, e pramANe saMkalpavALuM hoya to te auddezika kahevAya che. pAkhaMDIone ApavAnA saMkalpavALuM hoya to te samuddeza kahevAya che, zramaNone ApavAnA saMkalpavALuM hoya to te Adeza kahevAya che ane nigraMthone ApavAnA saMkalpavALuM hoya to te samAdeza kahevAya che 23aa have A bAra bhedonA ja avAMtara bhedone kahe che : mU.0 - chinnamachinnaM duvihaM, davve khette ya kAla bhAve ya // nipphAiyanipphannaM, nAyavvaM jaM jahiM kamai // 231 // mUlArtha : (te uddiSTa auddezikAdika) be prakAre che : chinna ane achinna. te dareka dravya, kSetra, kALa ane bhAva ema cAra prakAre che. e ja pramANe niSpAdita niSpanna paNa jyAM ghaTe tyAM te jANavuM. ||2310
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174) | zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda // TIkArtha udiSTa audezikAdika darekanA be prakAra che. te A pramANe chinna ane achinna : chinna eTale niyamita. ane achinna eTale aniyamita. vaLI chinna ane achinna cAra prakAre che. te A pramANe : dravya, kSetra, kALa ane bhAvane viSe (niyamita ane aniyamita) e ja pramANe jema udiSTa audezikAdika darekanA ATha prakAra che, tema "niSNAtita niSatra' rUti niSpavitena' gRhastha potAne mATe kareluM te vaDe niSpanna' eTale baneluM je karaMbAdika athavA modakAdika te niSpAdita niSpanna kahevAya che. tethI karIne je niSpAdita niSpanna je kRtane viSe ke karmane viSe "mati' ghaTe che, jemake - jo karaMbAdika niSpAdita-niSpanna hoya to te kRtane viSe ane modakAdika hoya to te karmane viSe ghaTe che. te dareka audezikAdika bhedavALuM tathA chinna ane achinna ityAdika prakAre karIne ATha prakAre jANavuM 231 have A ja gAthAnA arthane vizeSa kahevAne icchatA graMthakAra prathama dravyAdika acchinnanI vyAkhyA kare che : mU.0- bhattuvvariyaM khalu saMkhaDIe taddivasamannadivase vA // aMto bahiM ca savvaM, savvadiNaM dehi acchinnaM // 232 // mUlArtha: saMkhaDImAMthI je bhakta udharyuM (vadheluM) hoya te te ja divase athavA bIje divase aMdara ane bahAra raheluM sarva Akho divasa Apa ema je kahevuM te acchinna kahevAya che ra3rA TIkArtha : prAyaH karIne saMkhaDIne viSe je bhakta udhareluM - vadheluM hoya te prApta thAya che, tethI saMkhaDI (zabda)nuM grahaNa thayuM che. anyathA to (te sivAyanA) anya divase paNa jema saMbhave tema jANavuM. 'tadvayaM ti' ahIM 'vyatyayodhyAsA' vibhaktino pheraphAra paNa hoya, e prAkRta vyAkaraNanA sUtrathI saptamInA arthamAM dvitIyA karI che. tethI teno artha A pramANe karavo - je divase saMkhaDI hoya te ja divase. athavA bIje divase gharadhaNI potAnI bhAryA vagerenI pAse apAve, ke je gharanI aMdara hoya ane bahAra hoya, A kahevAvaDe kSetra acchinna kahyuM. te 'sarva samagra, A kahevAvaDe dravyaacchinna kahyuM "sarvani' AkhA divasa sudhI - A upalakSaNa che tethI karmarUpa modakAdika ghaNA divasa sudhI paNa ApI zakAya che ema jANavuM - A kahevAthI kALaacchinna kahyuM. A bhakta "chinna' niraMtara Apa. bhAvaacchinna to pote ja tarkathI jANI levuM. te A pramANe (gRhadhaNI bhAryAne kahe ke -) jo tane rucatuM hoya athavA na rucatuM hoya to paNa tAre avazya ApavuM ra3rA have dravyAdika chinnane kahe che : ma.0- dehi imaM mA sesaM aMto bAhiragayaM va egayaraM // jAva amugatti velA, amugaM velaM ca Arabbha // 233 //
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ // uddiSTAzrayI kalyAkathyavidhi // (175 mUlArtha : A Apa bAkInuM ApIza nahi te paNa gharanI aMdaranuM athavA bahAra raheluM e bemAMthI eka, te paNa amuka samayathI AraMbhIne amuka samaya sudhI Apa. // 23 // TIkArtha : A udharelA-vadhelA zAlinA bhAta vagere Apa, 'mA zeSa' kodarAnA kurIyAM vagere : na Apa, A kahevAvaDe dravya chinna kahyuM, te zAli odanAdika paNa gharanI aMdara athavA bahAra rahela che temAMthI Apa eTale ke - bemAMthI eka Apa, bAkInuM na Apa, A kahevAthI kSetrachinna kahyuM. tathA amuka vakhatathI AraMbhIne amuka vakhata sudhI, jemake - eka praharathI AraMbhIne be prahara sudhI Apa, = A kahevAthI kALachinna kahyuM. bhAvachinna to pote ja jANavuM. te A pramANe :- jyAM sudhI tane ruce tyAM sudhI Apa. potAnI rucine oLaMgIne paNa Apa, ema nahi // 23 // have uddiSTane AzrayIne kalpya ane akalpyano vidhi kahe che : mU.0 - davvAIcchinnaM pi hu, jai bhaNaI Arao vi mA deha // no ( to) ppapha chinna pi haiM, acchinnaOM parihAMti ArarU4|| mUlArtha : dravyAdikavaDe chinna evuM paNa jo pahelethI ja kahe ke - have na Apa, to te chinna paNa kalpe che, paNa jo acchikSakRta hoya te na kalpe II234 // TIkArtha : ahIM dravya kSetrAdikavaDe je nakkI karI rAkhyuM hoya tene mUkIne bAkInuM samagra bhakta kalpe che. kemake teno dAnane mATe saMkalpa karyo nathI. kevaLa dravyAdivaDe chinna evuM paNa eTale dravyakSetrAdikavaDe nakkI kareluM hoya te paNa 'du' nizcaye jo gharano svAmI 'Arata va' devA lAyaka vastunA niyamita karelA avadhinI pahelAM paNa kahe ke "have pachI koIne ApIza nahi" jemake - pahelAM be pahora sudhI kAMIka devAne sthApana karyuM hatuM. bhAryAne jaNAvyuM hatuM, ane tyArapachI dAnanA pariNAma nahi thavAthI (te be prahara pUrA thayA) pahelAM ja niSedha kare ke - have pachI nahi ApIza - Ama kahe to te chinna (devAnA saMkalpa vaDe karIne niyamita kALavALuM hatuM te) paNa kalpe che. kemake - te bhaktane atyAre (devAnA saMkalpathI uThAvIne) potAnI sattAnuM karyuM che, paraMtu je 'gannivRtta' acchinna eTale nirdhAra nahi kareluM (aniyamita kALavALuM) kRta hoya teno tyAga karavo. kemake te akalpya che. AvI ja bhagavAnanI AjJA vikasvara che mATe, paraMtu jo acchinna paNa pachIthI dAnanA pariNAmanA abhAvane lIdhe te pahelAM ja (gRhasthIe) potAne svAdhIna kareluM hoya to te kalpe che / / 234 have saMpradAna vibhAgane AzrayIne kalpya akathyavidhine kahe che : mU.0 - amugANaM ti va dijjau, amukANaM mitti ettha u vibhAsA // jattha jaI visiTTho niddeso taM pariharati // 235 //
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176) 1 zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda mUlArthaH amukane ApavuM ane amukane na ApavuM. ema saMkalpa karyo hoya to tyAM vikalpa jANavo. temAM paNa jemAM yationo avizeSa (sAmAnya) nirdeza hoya, teno tyAga karavo ra3pa TIkArtha : amukane ApavuM ane amukane na ApavuM, e pramANe vizeSa prakAranA dAnanA viSayavALo saMkalpa karyo hoya to vibhASA jANavI. eTale ke - kadAca kahyuM ane kadAca na kahyuM temAM jayAre kahyuM ane jayAre na kahyuM, te kahe che - "vattha' 'tyAdri' je ApavAnI vastune viSe yationo paNa avizeSa (sAmAnya) karIne nirdeza karyo hoya ke - je koI gRhastha ke agRhastha bhikSAcaro athavA je koI pAkhaMDIo athavA je koI zramaNo hoya, temane A ApavAnuM che e pramANe nirdeza karyo hoya to teno (sAdhue) tyAga karavo (arthAt kalpa nahi, paraMtu jemAM yationo ja vizeSa karIne nirdeza hoya, jemake - "A yatione ApavAnuM che" te (odanAdi)no to sAdhuo tyAga ja kare, emAM koI saMdeha nahi hovAthI tene vizeSa karIne jAduM kahyuM nathI. vaLI jo "gRhasthone ja Apo, athavA carakAdika pAkhaMDIne ja Apo, bIjAne ApatA nahi" ema saMkalpa karyo hoya to te bhakta) sAdhune kahyuM che ra3pA. vaLI bIjuM - mU.0- saMdissaMtaM jo suNai, kappae tassa sesae ThavaNA // saMkaliya sAhaNaM vA, kareMti asue imA merA // 236 // mUlArthaH saMkalpa karAtA bhakta (saMbaMdhInAM vacana) ne je sAdhu sAMbhaLe te sAdhune te ja vakhate kahyuM che. bIjAne na sAMbhaLe tene) sthApanA doSa lAge che. nahi sAMbhaLyuM sate A maryAdA che ke saMkalanAe karIne ekabIjAne kahevuM athavA ekane tyAM sthApana karavo. /236 TIkArtha : je haju sudhI audezika thayuM nathI, paraMtu mAtra te vakhate ja uddeza karAtuM hoya, ke - "A (bhakta) Apaje. bIjAM ApIza nahi" vagere, to te "saMdrizyamAna' arthIone dAna ApavA mATenA vacana vaDe saMkalpa karAtAM (bhakta)ne je sAdhu sAMbhaLe tene te (bhakta) te ja vakhate kahyuM che, kemake te vakhate temAM koIpaNa doSa nathI. te (bhakta) paNa udiSTa audezika vagere jANavuM, paNa kRta ke karma na jANavuM. te viSe mULa TIkAmAM kahyuM che ke - "satra vArtha vidhi - sadisaMta no suparU sAdU dezi paduSya, na ya mAruM, [ tava toSAmAviita' ane ahIM A vidhi che ke - saMdeza karAtA eTale saMkalpa karatA (bhakta saMbaMdhInA vacana) ne je sAdhu sAMbhaLe, te (bhakta) paNa udiSTa dezikane AzrayIne che, paNa kRta ane karmane AzrayIne nathI. (tethI) te bhakta (te sAdhune) te ja vakhate kahyuM. kemake doSano abhAva che. paraMtu je sAdhu saMdeza karAtA bhaktane sAMbhaLato na hoya tene te bhakta) kalpa nahi. kema kalpe nahi? te kahe che: "savana' tti - sthApanA doSa hovAthI. have
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ (177 | kauzikasaMbhavanA hetuo tathA svarUpa che te sAMbhaLanAra) sAdhu te gherathI nIkaLyo to anya sAdhuone te vAta jaNAve. te bAbata kahe che ke "yaMtriya' ityAdi 'kRte bIjA sAdhuone na sAMbhaLyuM te (sAMbhaLanAra sAdhu mATe) "ya' A pUrvanA AcAryoe AcarelI maryAdA che ke "saMtiyA' saMkalanAe karIne eka sAdhu-saMghATaka bIjA sAdhusaMghATakane kahe, ane te paNa bIjAne kahe, evA prakAranI saMkalanAe karIne 'sAda' kathana kare (kahe) mULamAM 'vA' zabda che te - jo sAdhuo ghaNA hoya to eka sAdhusaMghATaka) teja ghara pAse Ubho rahe - ema jaNAvavA mATe che. te sarva sAdhuone nivedana kare, ke - A ghare jazo nahi, kemake ahIM aneSaNA che. 236ll Ama chatAM paNa je saMghATake koIpaNa prakAre na jANyuM hoya to temane jANavAno upAya kahe che : mU.0- mA eyaM dehi imaM, puDhe siTThammi taM pariharaMti // jaM dinnaM taM dinnaM, mA saMpai dehi geNhaMti // 237 // mUlArtha A na Apa, A Apa, ema kaheluM sAMbhaLIne sAdhunA pUchavAthI satya kahyuM sate teno tyAga kare, tathA je ApyuM te ApyuM, have ApIza nahi. eka vacana sAMbhaLIne grahaNa kare 237 TIkArtha sAdhune ApavA mATe koIka sthAnakathI bhikSA grahaNa karatI koIka strIne bIjI koIka strI niSedha kare ke - "A tuM na ApatI, paNa amuka vAsaNamAM raheluM A Apaje" te vakhate A pramANe karyo sate-niSedha karyo sate sAdhu prazna kare ke - "kema Ano niSedha kare che?" athavA "A kema ApavAnuM kahe che?" ema pUchavAthI te bole ke - "A (bhakta) ja dAnane mATe kalpalu che, paNa A kalpeluM nathI. A pramANe kahyuM sate sAdhuo teno tyAga kare paraMtu jo je ApyuM te bhale ApyuM, have bAkInuM ApIza nahi - ema niSedha karIne dezika potAnuM kareluM thAya to te kahyuM che, ema jANIne sAdhu grahaNa kare ra37nA A pramANe udiSTa dezika kahyuM. have kRta audezikane viSe saMbhavanA hetuone tathA svarUpane kahe che : mU.0- rasabhAyaNaheuM vA, mA kucchihiI suhaM va dAhAmi // dahimAI AyattaM, karei kUraM kaDaM eyaM // 238 // mA kArhiti avaNNaM parikaliyaM va dijjai suhaM tu // viyaDeNa phANieNa va, nidreNa samaM tu vaTaMti // 239 // mUlArthaH rasanA bhAjanane mATe athavA kohI na jAya te mATe athavA sukhe dAna ApI zakAya te mATe odanane dahIM vagere vaDe mizra kare, te A kRta kahevAya che. (238) tathA mAro avarNavAda
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178) // zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda / / na bole, athavA mizra kareluM hoya to sukhethI ApI zakuM, ema dhArIne madyanI sAthe athavA ukALIne ghaTTa banela ikSurasa vagerenI sAthe ke dhRtAdikanI sAthe mizra kare, te A kRta kahevAya che. 239 / TIkArtha : A bhAjana 'sena' dahIM vagere vaDe rokAyuM che, tethI A dahIM vagere vaDe je udhareluMvadheluM odanAdika che, tene karaMbArUpa karIne A bhAjanane huM khAlI karUM. ke jethI A bhAjanane bIjAM kAryamAM laI zakAya. ema rasa (dadhi)nA bhAjanane mATe, athavA A odanAdika dahIM vagere vaDe mizra nahi ka2vAthI kohI jaze, ane te koheluM pAkhaMDI vagerene ApI zakAze nahi, athavA to dahIM vagere vaDe mizra kareluM hoya to te eka ja prayAsathI sukhe ApI zakAya che, ityAdi kAraNo vaDe karIne 'R' odanane 'vadhyAdyAyataM' dahIM vagere vaDe mizra kare che, A kRta jANavuM (238) tathA jo huM modaka ane azokavartI vagerenA cUrNane judA judA ApIza, to pAkhaMDI vagere yAcako 'avaLa' mArI AzlAghA (niMdA) karaze, athavA to 'parivRttitaM' piMDarUpe ekaThuM kareluM sukhe ApI zakAya, anyathA anukrame modaka, azokavartI vagerenuM cUrNa potapotAnA sthAnathI lAvI lAvIne ApavAmAM javA AvavAno moTo prayAsa thAya, athavA mArgamAM te cUrNa hAthamAMthI verAIne paDI jAya, tethI karIne 'vikTena' madirA vaDe, ahIMA madirA zabda dezavizeSanI apekSAe lakhyo che. athavA 'Nitena' ukALIne ghaTa banela ikSurasa vagere vaDe athavA 'sindhana' dhRtAdika vaDe te modakAdikanA cUrNa vagerene barAbara 'vartayaMti' piMDarUpe bAMdhe che. ahIM banne gAthAnA pUrvArdha vaDe kRtanI utpattinA kAraNo kahyA, ane uttarArdha vaDe svarUpa kahyuM che. 239 have karma audezikanI utpattinAM kAraNo ane svarUpane bhaLAmaNa vaDe kahe che : mU. 0- emeva ya kammammi vi, uNhavaNe navari tattha nANattaM // - tAviyavilINaeNaM, moyagacunnIpuNakkaraNaM // 240 // mUlArtha : e ja pramANe karmane viSe paNa jANavuM, vizeSa e ke te karmane viSe ubhuM karavAmAM vizeSa che te A pramANe-tapAsavA vaDe ane goLa vagerenA ogaLavA vaDe modakanA cUrNane pharIthI modaka rUpe karI zakAya che. 24nA TIkArtha : jema kRtano saMbhava (utpatti) ane svarUpa kahyAM, tema karmane viSe paNa jANavA. vizeSa e ke 'taMtra' te karmane viSe '3Apane' unuM karavAmAM 'nAnAtva' vividhatA che. te A pramANe 'tApitavitnInena' tapAvavA vaDe ane goLa vagerenA ogALavA vaDe modakanA cUrNane pharIthI modakapaNe karI zakAya che, anyathA karI zakAtA nathI. tathA tuvera vagere bhakta paNa rAtrinuM vAzI raheluM bIje divase pharIthI saMskA2 ka2vAvaDe karmarUpe nIpajAvAtuM sastuM agni vinA nIpajAvAtuM nathI. tethI avazya unA karavArUpa karmane viSe vividhapaNuM che. 240
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ // audezika saMbaMdhI kayyAkathyano vidhi // have A saMbaMdhamAM ja kalpya ane akalpyanA vidhine kahe che : mU. 0- amugaM ti puNo raddhaM, gAhamakappaM tamArao kappaM // khette aMto bAhiM, kAle suivvaM parevvaM vA // 241 // mUlArtha : "amuka vastune pharIthI rAMdhIne huM ApIza." ema dAtA sAdhune kahe to te kalpe nahi, paraMtu tenI pahelA to kalpe. "gharanI aMdara athavA bahAra AvatI kAle athavA parama divase rAMdhIne huM ApIza." ema kahe to te kalpe nahi, paNa tenI pahelAM kalpe // 241 // TIkArtha : bhikSA levA mATe praveza karelA sAdhu pratye jo koI gRhastha bole ke - "bIjA ghera viharIne pAchA pharatAM tamAre pharIthI mAre ghera AvavuM, ke jethI huM 'amu pharIthI rAMdhela modakanA cUrNa vagerene goLanA pAka vagere devAvaDe modakAdika karIne tamane ApIza" A pramANe kahyu sate jo te pramANe karIne Ape to te na kalpe, kemake ke karma audezika thayuM che paraMtu 'rAt' pharIthI pAkano AraMbha karyA pahelAM kalpa, kemake - te vakhate doSano abhAva che, tathA 'kSetre' gharanI aMdara athavA bahAra, athavA 'ne' AvatI kAle athavA parama divase thAya te akalpya che, paNa tenI pahelA kalpe che. Ano bhAvArtha e che ke - "gharanI aMdara athavA bahAra je modakacUrNa vagerene modakapaNAne karIne pakAvIza, ane kALanI vivakSAmAM Aje, kAle athavA parama divase huM pharIthI pakAvIza, te huM tamane ApIza.' A pramANe kahI ane te ja pramANe karIne jo Ape, to te na kalpe. kemake pharIthI paNa pAka karyo che mATe, paraMtu te pahelAM to asaMyukta jIvotpatti vagaranuM hoya tyAM sudhI kalpe che / / 241 // te bAbata kahe che ke : mU. 0- jaM jaha va kayaM dAhaM, taM kappar3a Arao tahA akayaM // kayapAkamaNiTThatti, ThiyaMti jAvattiyaM mottuM // 242 // (179 mUlArtha : je sAmAnya dravya (vastu) hoya athavA yathAprakAre pharIthI kareluM huM ApIza ema kahIne te ja prakAre karIne Ape to te na kalpe, paraMtu te prakAre karyuM na hoya tenI pahelAM te kalpe che, je potAne mATe pAka karIne rAkhela hoya te paNa yAvadarthikavALuM mUkIne bAkInuM aniSTa (akalpya) che 52425 TIkArtha : je sAmAnyathI dravya hoya, athavA to 'yathA' kSetranA nirdhAraNavaDe pharIthI raheluM huM ApIza, ema kahIne te ja pramANe kareluM jo te Ape, to te na kalpe. te pramANe karelu na hoya to pharIthI paNa (je) pAkano AraMbha (karavo hato, te) karyA pahelAM te kalpe che. vaLI je kSetra ane kALano nirdhAra karyA vinA pakAvyuM hoya te devAne mATe saMkalyuM nahi hovAthI kalpe che. paraMtu kSetra ane kALano
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180) che zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda , nirdhAra kahyA vinA ja pharIthI paNa pakAvIne huM ApIza ema sAmAnyathI saMkalpeluM hoya te aMdara athavA bahAra, kAla athavA paramadine Ape to te na kalpa tathA karma audezika (prakArano che) tapAva pAka karela hoya (ta) potAne mATe kareluM hoya to paNa yAvadarthikane (sarva arthIo mATenA pAkane) mUkIne zeSa (bAkInuM) "niSTha' tIrthakara ane gaNadharoe anujJA ApeluM nathI (na kalpa). je karma audezika kRtapAka yAvarthika (hoya ane tene) potAne mATe kalpI lIdhuM hoya to te kahyuM che. zaMkAH AdhArmika ane karma dezikamAM paraspara vizeSa zo che? uttara H je prathamathI ja sAdhune mATe banAveluM hoya te AdhArmika kahevAya che ane je pahelAM rAMdhyuM satuM pharIthI pAka karavAvaDe saMskAra karAya che te karma dezika kahevAya che 24ro dezikAra kahyuM, have pUtidvAra kahevAnuM che, te pUti cAra prakAre che. te A pramANe nAmapUti, sthApanApUti, dravyapUti ane bhAvapUti. temAM nAma ane sthApanA sujJAta hovAthI tene choDIne dravyapUti ane bhAvapUtine kahe che : ma.0- pUIkammaM duvihaM, davve bhAve ya hoi nAyavvaM // davvammi chagaNadhammiya, bhAvammi ya bAyaraM suhamaM // 243 // mUlArtha : pUtikarma dravya ane bhAvane viSe ema be prakAre hoya che ema jANavuM. temAM dravyane viSe jANavaDe kahevAto dhArmika dRSTAMta che, tathA bhAvane viSe bAdara ane sUkSma e be bheda che ll243 TIkArtha "ti azuci karavuM te be prakAranuM che, te A pramANe : "dravya dravyanA viSayavALu ane "bhAve' bhAvanA viSayavALuM temAM dravyane viSe "chAba ' chANathI oLakhAtuM dhArmika (dharmAnuM-pUjArInuM) dRSTAMta jANavuM tathA bhAvanA viSayavALuM pUtikarma be prakAranuM che : bAdara ane sUkSma : ahIM dravyanuM je pUtikaraNa te dravyapUti kahevAya che. tathA je dravyavaDe bhAvanuM pUtikaraNa thAya che te dravya chatAM paNa upacArathI bhAvapUti kahevAya che, tethI AgaLa kahevAtA upakaraNa vagere bhAvapUtipaNe kahevAtA chatAM viruddha nathI. 24all temAM prathama dravyapUtinuM lakSaNa kahe che : mU.0- gaMdhAiguNasamiddhaM, jaM davvaM asuigaMdhadavvajuyaM // pUi tti pariharijjai, taM jANasu davvapUi tti // 244 // mUlArthaH je dravya, gaMdhAdikaguNe karIne sahita chatuM paNa pAchaLathI azuci gaMdhadravyathI sahita thavAthI pUti che tethI teno tyAga karAya che, te dravyapUti che ema tuM jANa ||244 TIkArthaH ahIM je dravya prathama svarUpathI 'gaMdhA viziSTa sugaMdhI gaMdhAdika guNe karIne sahita
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ // dravyapUti upara udAharaNa che (181 chatuM paNa, ahIM sAmarthyathI "vi' zabdano adhyAhAra che. pachIthI azuci gaMdhadravyathI yukta thayuM chatuM pUti (azuci) thayuM mATe tyAga karAya che. te dravyane dravyapUti kahevAya che, ema tuM jANa. /244 A arthamAM be gAthA vaDe udAharaNane kahe che : mU.0- goTThiniutto dhammI, sahAe AsannagoTThibhattAe // samiyasuravallamIsaM, ajinna sannA mahisipoho // 245 // saMjAyalittabhatte, goTThigagaMdho tti vallavaNiAyo // ukkhaNiya annachagaNeNa, liMpaNaM davvapUI u // 246 // mUlArthaH koI mitramaMDaLIe nImelA dhArmika (pUjArIe) sabhAmAM najIka goThanuM bhojana jANI mAMDA, madirA ane vAlavaDe mizra evI ajIrNanI niSThA ane bheMzano podaro lIdho. ra4pA pachI teNe sabhA lIMpI. pachI maMDaLInA mANaso bhakta lAvyA ane tyAM beThA. teTalAmAM te maMDaLIne gaMdha AvI. tapAsa karatAM (lIMpaNamAM) vAlanA kaNiyA joyA. pachI te badhuM (lIMpaNa) ukheDIne bIjA chANavaDe lIMpAvyuM. A dravyapUti kahevAya che li246o. TIkArtha samilla nAmanuM nagara che. te nagaranI bahAra udyAnamAM sabhA sahita devakulikAne viSe mANibhadra nAmano yakSa (pratimArUpe) hato. ekadA te nagaramAM "zItaLA' nAmano vyAdhi utpanna thayo. tyAre keTalAka lokoe te yakSanI mAnatA mAnI ke - "jo A upadravathI ame tarI jaIe, to eka varSa sudhI AThama vagere tithine viSe tamArI ujamaNI (udyopanikA) karazuM." pachI koIpaNa prakAre te upadravathI teo mukta thayA ane teonA manamAM camatkAra thayo ke - jarUra A yakSa pratihArya sahita che tyAra pachI deva zarmA nAmanA tenA pUjArIne bhADuM ApIne kahyuM ke - "eka varSa sudhI AThama vagere tithie prAtaHkALe ja yakSanI sabhAne (sabhAmaMDapane) tuM chANavaDe lIMpaje, ke jethI pavitra thayelI te sabhAmAM AvIne ame udyApanikA (ujamaNI) karIzuM." te pUjArIe te pramANe ja aMgIkAra karyuM. tyAra pachI koIka divasa "Aje udyApanikA (ujamaNI) thaze" ema jANIne sabhAne lIMpavA mATe sUryodaya thayA pahelAM ja (te pUjArI) koI kaNabInA gAyanA vADAmAM chANa levA mATe peTho tyAM koIka nokarane rAtrie mAMDA, vAla ane madirA vagere khAvAthI ajIrNa thayuM hatuM, tethI pAchalI rAtrie te ja gAyanA vADAmAM koIka ThekANe teNe durgadhI ajIrNanI viSTA karI, ane tenI upara koIpaNa prakAre bheze AvIne chANano podaro karyo. tethI te podaLA vaDe DhaMkAyelI ajIrNa viSThA devazarmAe jANI nahi. tethI devazarmA te samagra chANanA podaLA te ja pramANe grahaNa karIne lAvIne tenA vaDe (yakSanI). sabhAne lIpI pachI udyopanikA karanArA mANaso vividha prakAranA odanAdika bhojanane lAvIne jeTalAmAM tyAM jamavA mATe bese che, teTalAmAM temane atyaMta durgadha Avyo. tyAre temaNe devazarmAne
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182) |zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda . pUchyuM ke - "A azucigaMdha kyAMthI Ave che?" teNe kahyuM ke "huM kAMI jANato nathI" tyAre teoe sArI rIte vicAra karatAM lIdhelAMnI aMdara vAla vagerenA kaNIyA joyA, ane madirAno gaMdha jANyo. tethI teoe jANyuM ke - lIMpaNa madhye viSThA rahelI che. tyAra pachI sarva bhojana azuci thayuM ema jANIne teno tyAga karyo ane lIMpaNane mULamAMthI ukheDI nAMkhIne bIjA chANa vaDe sabhAne lIMpI. pachI bIjuM bhojanAdika pakAvIne jamyA. A sUtrano artha sugama che. vizeSa e ke - "dhama eTale dhArmikA ' eTale mAMDA ane "saMjJA' eTale purISa (viThA). ahIM je lIpana ane tenI upara mUkela je bhojanAdika te sarva dravyapUrti che !!245-246 dravyapUrti kahI have bhAvapUtine kahe che : mU.0- uggamakoDiavayava-mitteNa vimIsiyaM susuddhaM pi // - suddhaM pi kuNai caraNaM, pUI taM bhAvao pUI // 247 // mUlArthaH uddagamakoTinA avayavamAtra karIne paNa mizra thayela azanAdika zuddha chatAM paNa zuddha cAritrane paNa pUti (malina) kare che, te A bhAvathI pUti-bhAvapUti kahevAya che. 247nA TIkArtha: 'maca' udgamadoSanA samUhanI je "Taya:' astrio eTale vibhAgo arthAt AdhAkarmAdika bhedo che, te koTio be prakAranI che. vizodhikoTio ane avizodhikoTio temAM ahIM avizodhikoTi grahaNa karavAnI che. te avizodhirUpa udgamakoTionA mAtra eka avayavanaDe paNa mizrita thayela azanAdika, svarUpathI "suzuddhaS' udgamAdi doSa rahita hoya chatAM paNa je khavAtuM satuM ' mafpa' zuddha eTale aticAra rahita evA paNa cAritrane pUti (malina) kare che. AvuM azanAdi bhAvapUti kahevAya che. 247thI moDi' ema uparanI gAthAmAM kahyuM che. tethI te uddagamakoTione ja kahevAne icchatA satA kahe che : mU.0- AhAkammuddesiya, mIsaM taha bAyarA ya pAhuDiyA // pUI ajjhoyarao, uggamakoDI bhave esA // 248 // mUlArtha: AdhAkarma, audezika, mizra tatA bAdara prAbhUtikA, bhAvapUti ane adhyavapUraka, A udgamakoTi kahevAya che 248 TIkArtha samagra AdhAkarma tathA audezika eTale yAvarthikane mUkIne bAkInuM karma dezika mizra eTale pAkhaMDI e sAdhunuM mizra tarIke utpanna thayela ane bAdara prAbhRtikA, pUti eTale bhAvapUti ane be uttarabhedavALo adhyavapUraka, A avizodhikoTirUpa udgamakoTi kahevAya che. ra48
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ // bhAvapUtinA bhedo // A pramANe bhAvapUtine svarUpathI dekhADIne have tenA bhedo kahe che : mU.0 - bAyara suhumaM bhAve u, pUiyaM suhumamuvari vocchAmi // uvagaraNa bhattapANe, duvihaM puNa bAyaraM pUI // 249 // mUlArtha : bAdara ane sUkSma ema bhAvapUti be prakAre che. temAM sUkSmane AgaLa upara kahIza. ane bAdara pUti, upakaraNane viSe ane bhaktapAnane viSe ema be prakAre che. 5249lA TIkArtha : 'mAve' bhAvanA viSayavALI pUti be prakAre che te A pramANe : bAdara ane sUkSma. ahIM sUtramAM prAkRtane laIne napuMsakalaMge nirdeza karyo che. temAM sUkSma bhAvapUtine AgaLa upara kahIza tathA bAdarabhAvapUti be prakAre che. te A pramANe '3paLe' upakaraNanA viSayavALI ane 'maopAne' bhakta ane pANInA viSayavALI // 249aa temAM bhaktapAnapUtinuM sAmAnyathI vyAkhyAna karavAnI icchAthI kahe che : mU.0 - callukkhaliyA Doe, davvIchUDhe ya mIsagaM pUI // sir loNe hiMgU, saMkAmaNa phoDaNe ghUme // 250 // (183 mUlArtha : cUlo, tapelI, kaDacho ane kaDachI AnAvaDe je mizra hoya te pUti kahevAya che, tathA zAka, mIThuM ane hiMga vaDe je mizra te paNa pUti kahevAya che, tathA saMkrAmaNa sphoTana ane dhUma paNa pUti kahevAya che ||25nA TIkArtha : 'puchI' Ano artha prasiddha che, (phUlo) 'vA' tapelI, 'hoya' Doyo eTale lAkaDAno moTo cATavo-kaDacho, 'varlI' lAkaDAnA hAthAvALI nAnI kaDachI, A sarve AdhAkarmarUpa jANavA. ahIM sarvatra tRtIyAnA arthamAM saptamIvibhakti lakhI che, tethI teno artha A pramANe - e vaDe mizra thayela zuddha evuM paNa je azanAdika te pUti kahevAya che. temAM cUlo ane tapelI e banneno yoga karavA pUrvaka rAMdhIne athavA tenI upara sthApana karavAvaDe karIne pUti thAya che, tathA 'DAyaM' zAka, lavaNa ane hiMgu-hiMga prasiddha che. AdhAkarmavALA A dravyo vaDe je mizra hoya te pUti kahevAya che. tathA 'saMAmaLoTanadhUmai: ' temAM saMkrAmaNa eTale AdhAkarmI bhaktAdikathI kharaDAyela tapelI vageremAM zuddha azanAdikanuM rAMdhavuM athavA tenI aMdara mUkavuM-nAkhavuM, athavA AdhAkarmavALA lAkaDAnA hAthalA vaDe bIjI tapelImAM nAMkhavuM te, sphoTana eTale AdhAkarmavALI rAI vagere vaDe saMskAra karavo. ane dhUma eTale hiMga vagereno vaghAra, A paNa pUti kahevAya che. 25nA A ja gAthAnI vyAkhyA karavAne icchatA satA prathama upakaraNa zabdanuM vyAkhyAna kare che :
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184) II zrI piDaniyuktigraMthano anuvAda II mU.0- sijhaMtassuvayAraM, dijjaMtassa va karei jaM davvaM // taM uvakaraNaM cullI, ukkhA davvI ya DoyAI // 251 // mUlArtha je cUlo ane tapelI rAMdhavAnI vastuono upakAra kare che, ane je kaDachI tathA kaDacho ApavAmAM AvatI vastuo upakAra kare che, tethI te dravya upakaraNa kahevAya che 25thI TIkArtha je cUlo vagere (dravya) raMdhAtA annano athavA je kaDachI vagere (dravya) ApavAmAM AvatA bhaktano upakAra kare che, te cUlo vagere ane kaDachI vagere upakaraNa kahevAya che. kemake-jenA vaDe upakAra karAya te upakaraNa kahevAya, evI tenI vyutpatti thAya che. 251ii. teo cUlo ane tapelIne viSe rahelA azanAdikane AzrayIne kathya ane akathyanA vidhine kahe che : mU.0- callukkhA kammAI, AimabhaMgesu tIsa vi akappaM // paDikuTuM tatthatthaM, annatthagayaM aNunnAyaM // 252 // mUlArthaH cUlo ane tapelI e banne AdhAkarmika hoya to te pahelAM traNe bhAMgAne viSe akalpa che, tyAM raheluM niSedha karyuM che ane bIje ThekANe rahelanI anujJA - AjJA karI che raparA TIkArthaH ahIM cUlo ane tapelI e banne kadAca AdhArmika hoya, athavA AdhArmikanA paMkathI mizrita hoya, athavA kadAcita bemAMthI koI eka tevuM) hoya, temAM cAra bhAMgA thAya che. te A pramANe cUlo ane tapelI banne AdhArmika hoya 1, cUlo AdhArmika hoya ane tapelI AdhArmika na hoya , tapelI AdhArmika hoya ane cUlo na hoya 3, tathA tapelI AdhArmika na hoya ane cUlo paNa AdhArmika na hoya 4, temAM pahelAM traNa bhAMgAne viSe rAMdhavA vaDe athavA tenI upara rAkhavA mAtra vaDe raheluM azana pUtidoSa hovAthI akathya che. akathya evA paNa te (azanAdi)nuM viSayanA vibhAga vaDe kadhyapaNuM ane akathyapaNuM kahe che. "tatra' cUlA vagerene viSe rAMdhavA vaDe athavA anya sthaLethI lAvIne sthApana karavA paDe je raheluM hoya te pratizuI' niSedha karyuM che, ane te ja bhakta jo. anyatra raheluM hoya to tIrthaMkarAdike tenI anumati ApI che. Ano bhAvArtha A pramANe che : - jo tyAM rAMdhyuM hoya athavA anya sthaLethI lAvIne mUkyuM hoya, te pachI te ja (bhakta) anya ThekANe jo potAne mATe laI javAyuM hoya, paNa sAdhune mATe laI javAyuM na hoya to te kahyuM che raparA A pramANe cUlA ane tapelImAM rahelA azanAdikanA kathva-akathyavidhine kahIne have cUlA vagere upakaraNanA pUtibhAvane dekhADavAnI icchAvALA sUtrakAra 'vaSNuvaraniyA Do' e pUrve kahela
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ (250) gAthAnA avayavanI vyAkhyA kare che : // 'cakSuvavRttiyA' gAthA vyAkhyA // mU.0- kammiyakaddamamissA, cullI ukkhA ya phaDDugajuyA u // vaLapUmeyaM, Dop tu va pAyare raphA mUlArtha : AdhAkarmika rUpa kardama (paMka) vaDe mizra thayela cUlo ane tapelI, karmane sUcavanAra AdhAkarmika vaDe yukta hovAthI upakaraNapUti kahevAya che. tathA Doyo (DoyAno agrabhAga) ke daMDa e bemAMthI eka AdhAkarmane viSe hoya to te lAkaDAno hAtho pUti che. I // 25 // je TIkArtha : AdhAkarmikarUpa kardama vaDe je mizra hoya, eTale ke keTalAka zuddha vaDe ane keTalAka AdhAkarmika (padArtho) vaDe je cUlo ke tapelI banAvela hoya te AdhAkarmikarUpa kardama vaDe mizra kahevAya che, kevI rIte ? te kahe che 'jhuAnuyA OM tti' ahIM hetumAM prathamA vibhakti thaI che, tethI teno artha A pramANe che : jethI karIne phaDDagavaDe eTale kardamane sUcavanAra AdhAkarmika vaDe yukta che, tethI karIne AdhAkarmikarUpa kardama vaDe mizra kahevAya che, AvA prakAranA te cUlo vagere upakaraNapUti kahevAya che, tathA 'Dor' ahIM eka dezane viSe samudAya zabdano upacAra hovAthI Doya eTale DoyAno agrabhAga levAya che, tene viSe athavA to daMDa e bemAMthI eka AdhAkarmI hoya to te dAruhastaka (lAkaDAno hAthalo-kaDacho) pUti kahevAya che. e ja pramANe A dizAvaDe bIjA paNa upakaraNanuM pUtipaNuM jANavuM. temAM cUlA ane tapelInA viSayamAM kalpya ane akalpyano vidhi hamaNAM ja kahyo che. tathA dAruhastaka - hAthalo AdhAkarma ke pUtirUpa hoye sate (tapelImAnuM bhakta) 'svayogena' potAnA saMbaMdhInuM hovAthI (te hAthalo) tapelImAMthI bahAra kADhI levAmAM Avyo hoya to te tapelImAM raheluM azanAdika kalpe che, paraMtu tenA vaDe mizra hoya (te hAthalAthI tapelImAMnuM bhakta ghuMTeluM - halAveluM hoya) to na kalpe. // 25 // have 'ratnI je 7' e (avayava)nI vyAkhyA karavAne icchatA satA kahe che : mU.0 - davvI chUDhe tti jaM vuttaM, kammadavvIe jaM dae // kammaM ghaTTiya suddhaM tu, ghaTTae hArapUiyaM // 254 // mUlArtha : 'jbIhUtaeN' ema je pUrve kahyuM, teno A artha che H AdhAkarmanI kaDachIvaDe je Ape te AhArapUti kahevAya che, athavA AdhAkarmano sparza karAvIne pachI zuddhano sparza karAvIne Ape to paNa te AhArapUti kahevAya che. 254 zuddha (185 TIkArtha : 'vaIte' ema je pUrve kahyuM, teno artha A che : "varmAM' AdhAkarmikanI kaDachIvaDe evA paNa azanAdine ghuMTIne - halAvIne Ape, te 'AhArapUtti:' bhaktapUti kahevAya che. jo
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186) // zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda che te (AdhArmika) kaDachI tapelImAMthI bahAra kADhI hoya to te tapelImAM rahela azana (prathamathI potAne mATe hovA tarIke zuddha hovAthI sAdhune) kahyuM che. athavA to te kaDachI AdhArmikI na ho, kevaLa zuddha evI paNa kaDachI vaDe jo prathama AdhAkarmane 'paTTAyatvo' calAvIne (ghUMTIne-halAvIne) pachI AdhAkarmanA kaNIyAvaDe kharaDAyelI hoya to te kaDachIvaDe je bIjuM zuddha evuM paNa bhaktAdi halAve ane halAvIne Ape to te paNa AhArapUti kahevAya che. A kaDachI tapelImAMthI bahAra kADhI hoya to paNa bAkInuM tapelImAM raheluM bhakta kalpa nahi, kemake te bhakta (halAvavAvaDe karIne) AdhAkarmanA avayavathI mizra thayela che 254 have 'DANa' ityAdi (gAthA 250nA) uttarArdhanI vyAkhyA karavAne icchatA satA kahe che : mU.0- attaTThiya AyANe, DAyaM loNaM ca kamma hiMguM vA // taM bhattapANapUI, phoDaNa annaM va jaM chuhai // 255 // saMkAmeuM kammaM, siddhaM jaM kiMci tattha chUDhaM vA // aMgAradhUmi thAlI, vesaNa heThThA muNIhi ghUmo // 256 // mUlArthaH potAne mATe AraMbha karyo te je AdhAkarmika evA zAka, lavaNa ke hiMga athavA to bIjuM kAMIka sphoTana (rAI, jIruM vagere) te vaDe je takrAdika mizra thayuM hoya, te bhaktapAnapUti kahevAya che. (255) tathA AdhAkarmane saMkramAvIne - ekameka karIne je rAMdhyuM hoya, athavA temAM kAMIka mizra thayuM hoya, te paNa bhaktapAnapUti kahevAya che. tathA aMgArAne viSe vesaNa nAMkhavAthI je dhUmADo nIkaLe te dhUma kahevAya che, A dhUmADAvaDe vyApta je tapelI ke takrAdika hoya te paNa pUti kahevAya che. 256ll TIkArthaH potAne mATe 'AlAne takrAdika pAkano AraMbha karavArUpa AdAna sate je AdhAkarmika rA' zAka, athavA lavaNa, athavA hIMga, athavA to bIjuM kAMIka "kheTa' rAI, jIruM vagere, te vaDe te takrAdika mizra thayuM hoya te bhaktapAnapUti kahevAya che, ATaluM kahevA vaDe (gAthaA 250mAM nA) 'pa noLe" "hiMdu seDa e padonI vyAkhyA karI (255) tathA je tapelImAM AdhAkarmane rAMdhyuM hoya te AdhAkarma bIjA vAsaNamAM "saMkrama' saMkramAvIne eTale nAMkhIne te ja tapelImAM traNa kalpa (traNa vAra sApha) karyA vinA je potAne mATe rAMdhyuM hoya, athavA te tapelImAM bIjuM kAMIka nAMkhyuM hoya, te paNa bhaktapAna pUti kahevAya che. ATaluM kahevA vaDe (gAthA 250 mAMnA) "saMmaLa tti' padanI vyAkhyA karI. tathA 'repu' dhUmADA vinAnA agnirUpa aMgArAne viSe 'vela' ahIM vesana zabdanuM grahaNa upalakSaNa che, tethI vesaNa, hIMga, jIruM vagere nAMkhe sate teno je dhUmADo nIkaLe te vesanAMgAradhUma kahevAya che, ema jANavuM. pUrva (50) gAthAmAM dhUNe e padano A artha jANavo
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ // sUkSmapUtinuM svarUpa // (187 e eno bhAvArtha che. ahIM 'vena' zabdano vyasta (viparIta) saMbaMdha (aMgAradhUmanI sAthe) karyo che te Aryaprayogane laIne karyo che. ahIM aMgArAdikanI madhye eka, be ke traNa AdhAkarmika kahyA ema jANavuM, vaLI A dhUmADA vaDe vyApta thayelI tapelI ke takrAdika hoya te paNa pUti kahevAya che / 256 // bAdarapUti kahI have sUkSmapUti kahe che : mU.0 - iMdhaNa dhUme gaMdhe avayavamAIhiM suhumapUI u // suMdarameyaM pUI, coyagabhaNie gurU bhai // 257 // mUlArtha : iMdhaNA, dhUmADo, gaMdha vagere avayavovaDe sUkSmapUti thAya che ahIM "A pUti varjavI suMdara che (yogya che) ?" ema vAdIe pUchyuM sate guru kahe che (javAba Ape che) 25NA : TIkArtha A gAthAmAM be ekA2 chAMdasika hovAthI, Adhizabdano vyatyaya hovAthI ane makAranuM alAkSaNikapaNuM hovAthI A pramANe nirdeza jANavo) - 'dhanadhUmAMdhAdyavayavai:' ahIM iMdhananuM grahaNa upalakSaNa che, tethI aMgArA paNa grahaNa karAya che. tathA AdizabdathI bASpa-bAphanuM grahaNa karavuM, tethI teno Avo artha jANavo ke - AdhAkarma saMbaMdhI iMdhana ane aMgArAnA avayava, dhUma, gaMdha ane bASpa-varALavaDe mizra thayela je zuddha azanAdika hoya te sUkSmapUti kahevAya che. A sUkSmapUtino AgamamAM niSedha karyo nathI. ahIM vAdI zaMkA kare che ke 'sundrAM' A pUti varjavI yogya che, to A AgamamAM teno niSedha kema nathI karyo ? e pramANe bIjAe kahyu sate guru kahe che. // 25 // mU.0- iMdhaNa dhUme gaMdhe - avayavamAI na pUiyaM hoI // jesiM tu esa pUI, sohI na vi vijjae tesiM // 258 // mUlArtha : iMdhana, dhUma ane gaMdha vagere avayavovaDe pUti thatI nathI. paraMtu jeonA matamAM A pUti hoya che, temanA mate karIne zuddhi nathI 258 TIkArtha : ahIM paNa padanI yojanA upara pramANe karavI. tethI teno bhAvArtha A pramANe che : iMdhana ane aMgArAnA avayava, dhUma, gaMdha ane bASpa (varALa) vaDe mizra thayela azanAdika pUti thatuM nathI, paraMtu jemanA matavaDe pUti thAya che, temanA mate sAdhune sarvathA prakAre zuddhi thatI nathI 258 // AnI ja bhAvanA kare che : mU.0 - iMdhanaagaNIavayava, dhUmo bappho ya annagaMdho ya // savvaM phusaMti loyaM, bhannai savvaM tao pUI // 259 //
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188) | zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda / mUlArthaH iMdhana ane agninA avayava, dhUma, bASya ane annano gaMdha, samastalokane sparza kare che, tethI (tene te) sarva pUti kahevuM paDaze. 259o. ahIM zaMkA karanAra (pote) pUrve kahelA virodhane dekhADato to potAnA pakSanuM matanuM) samarthana kare che : mU.0- naNu suhumapUiyassA, puvvaddihassa'saMbhavo evaM // iMdhaNadhUmAIhiM, tamhA pUi tti siddhamiNaM // 260 // mUlArthaH zaMkA: A pramANe kahevAthI pUrve kahelI sUkSmapUtino asaMbhava thaze, tethI iMdhana ane dhUma vagere vaDe A pUti che ema siddha thAya che. 26mI TIkArtha zaMkAH jo iMdhana ane agninA avayava vagere vaDe pUti na thAya to e pramANe hoya sate pUrve (gAthA 243 mAM) kahela 'pAvaMma 3 (1) vItha suma' sUtra mujaba kahelI sUkSmapUtino asaMbhava thaze. kemake e sivAya bIjI sUkSmapUtino abhAva che. tethI A siddha thayuM ke-iMdhana ane dhUmAdika vaDe mizra thayela je pUti te sUkSma pUti che. II 26O ahIM gurumahArAja uttara Ape che : mU.0- coyaga ! iMdhaNamAIhiM, cauhi vi suhumapUiyaM hoi // panavaNAmittamiyaM, pariharaNA natthi eyassa // 261 // mUlArtha he prazna pUchanAra! iMdhanAdika cAreya vaDe karIne sUkSmapUti thAya che e mAtra prarUpaNA ja che, paraMtu te (pUti) no tyAga nathI. ra61 TIkArthaH he codaka-preraka! "dhanAmi: iMdhana ane agninA avayava, dhUma, bASpavarALa ane gaMdha e cAre vaDe paNa sparza karAyela atrAdika sUkSmapUti thAya che, temAM koIpaNa vivAda nathI. A ja sUkSmapUtine AzrayIne pUrve (gAthA 243mAM) "mAvaMma 3 () vIyara sudu' e pramANe kahyuM che. A je kevaLa sUkSmapUtipaNe kahevuM thayuM che te mAtra prarUpaNArUpe ja che, paraMtu te sUkSmapUtino parihAra (tyAga) karavAno nathI. kemake - teno tyAga azakya che. 26 A vAtane ja zAstrakAra vistArathI kahe che : mU.0- sajjhamasajmaM kajjaM, sajjhaM sAhijjae na u asajhaM // jo u asajhaM sAhai, kilissai na taM ca soheI // 262 // mUlArtha sAdhya ane asAdhya ema be prakAranuM kArya hoya che. temAM sAdhya kArya sAdhI zakAya che.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ || sukSmapUtinuM svarUpa che (189 paNa asAdhya sAdhI zakAtuM nathI. vaLI je manuSya asAdhyane sAdhyA kare che, te mAtra klezane ja pAme che, tene kAMI sAdhI zakato nathI. ra6rI. TIkArthaH ahIM kArya be prakAranuM chesAdhya ane asAdhya. eTale sAdhI zakAya tevuM ane sAdhI na zakAya tevuM. temAM je sAdhya che te sAdhI zakAya che, paNa asAdhya hoya te sAdhI zakAtuM nathI. paraMtu tamArI jevA je asAdhyane sAdhyA kare che, te avazya klezane pAme che, ane te kAryane sAdhI zakatA nathI. kemake - teno upAya ja vidyamAna nathI. te ja pramANe A hamaNAM kahela sUmapUti paNa azakyaparihAravALI che. eTale ke - teno tyAga thaI zakato nathI ra6rI have zaMkA karanAra (gAthA 243 pAnAM) 'vAyara suhama' e be padanuM samarthana karato to bIjI sUkSmapUtine tathA teno parihAra zakya che ema pratipAdana kare che : mU.0- AhAkammiyabhAyaNa - papphoDaNa kAu akayae kappe // gahiyaM tu suhumapUI, dhovaNamAIhi pariharaNA // 263 // mUlArtha: AdhAkarmanA bhAjananuM prasphoTana karIne traNa kalpa nahi kare sate (te bhAjanamAM) je (annAdika) grahaNa karyuM hoya te sUkSmapUti thaI zake che ane dhovA vagere vaDe teno parihAra thaI zake che ll263 TIkArthaH (vAdI kahe che ke - tamArA ja mata pramANe) je bhAjanamAM AdhAkarma grahaNa karyuM hoya, te bhAnamAM AdhAkarmano tyAga karyA pachI "praznaTanaM sRtvA' hAthe luMchavA vagere vaDe sarva AdhAkarmanA avayavone dUra karI 'tve traNa kalpa karyA na hoya tyAM sudhI je grahaNa karavAmAM Ave, te sUkSmapUti thAya che. kemake temAM keTalAka udharelA sUkSma AdhAkarmanA avayavonA mizraNano saMbhava che ane te sUkSmapUtino parihAra dhovA vagere vaDe thaI zake che. Ano bhAvArtha e che ke AdhAkarmano tyAga karyA pachI pAtrane traNa kalpa vaDe prakSAlana karAya, to te sUkSmapUti thAya nahi tethI A pramANe sUkSmapUtino parihAra paNa ghaTe che. tethI (tame sUkSmapUtinuM svarUpa je aparihArya tarIke jaNAvyuM te asadu mAnIne) Ane ja sUkSmapUtinuM svarUpa kaho, ema (mAro-vAdIno kahevAno) bhAvArtha che 263 (tene zAstrakAra kahe che ke -) A tAruM kahevuM ayukta che. kemake - e to bAdarapUti ja che. te A pramANe te AdhAkarma saMbaMdhI sthUla kaNIyA Adi avayavo vaDe te grahaNa karAyela che, tethI tenA vaDe mizra thayela te sUkSmapUti kema kahevAya? vaLI bIjuM paNa kahuM chuM : mU.0- dhoyaM pi nirAvayavaM, na hoI AhAcca kammagahaNammi // na ya ahavvA u guNA, bhannaI suddhI kao evaM ? // 264 //
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190) zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda che mUlArtha: AdhAkarma grahaNa karyuM te te pAtra dhoyA chatAM paNa avayava rahita thatuM nathI. kemakedravya vinA guNa hoI zake nahi. tethI kahevAya che ke - e pramANe paNa zuddhi kyAMthI hoya? na ja hoya ra64o. TIkArthaH kadAca 'rmapraha' AdhAkarma grahaNa karyo sate te AdhAkarmano tyAga karyA pachI dhautama' prakSAlana kareluM pAtra paNa sarvathA avayava rahita thatuM nathI. kemake - dhoyA pachI paNa (te AdhAkarma dravyanA) gaMdhanI prApti thAya che. tuM jo ema kahe ke - "ekalo gaMdha ja prApta thAya che, paNa teno avayava prApta thato nathI," to kahuM chuM ke - "gadravyaH' dravya rahita (vinA) "gupa:' gaMdhAdika guNo saMbhavatA nathI. tethI gaMdhanI prAptine lIdhe te pAtra dhoyA chatAM paNa avazya temAM keTalAka sUkSma avayavo jANavA. tethI karIne kahevAya che ke "vamapi' ahIM sAmarthya thakI 'vi' zabdano adhyAhAra che tethI e pramANe paNa arthAt tArI kalpanA pramANe paNa sUkSmapUtinI 'zuddhi' parihAra kyAMthI thAya? koIpaNa rIte na ja thAya, e bhAvArtha che. tethI karIne pUrve je kahela che te ja sUkSmapUti che, ane te mAtra prarUpaNA karavA pUratI ja che, paraMtu teno tyAga zakya nathI, ema siddha thayuM. /ra64ll ahIM ziSya zaMkA kare che ke - "jo te paramArthathI sUkSmapUti che to teno tyAga na karavAthI avazya azuddhi prApta thAya che, ane vaLI te sUkSmapUti paNa samagra lokavyApI icchIe-mAnIe chIe. kemake gaMdhAdika pudagalonuM anukrame samagra lokamAM vyApI javuM saMbhavita che. tethI karIne jyAre tyAre (koIpaNa vakhate) koIpaNa ThekANe AdhAkarmano saMbhava sate sarva sAdhuone azuddhi (parihara) prApta thaze." uttara : A kAMI doSa nathI. kemake-gaMdhAdika pudgalo cAritrano nAza karavA samartha nathI. vaLI A aghaTita paNa nathI. kemake - lokamAM paNa te prakAre jovAmAM Ave che. te A pramANe : ___mU.0- loe vi asugaMdhA, vipariNayA dUrao na dUsaMti // na ya mAraMti pariNayA, dUragayAo visAvayavA // 265 // mUlArthaH lokane viSe paNa dUrathI AvelA apavitra gaMdho pariNAma pAmyA satA doSa pAmatA nathI. temaja dUra rahelA viSanA avayavo paNa pariNAma pAmyA satA mAratA nathI. ra6pA TIkArtha: lokane viSe paNa 'mavizvA:' azuci saMbaMdhavALA gaMdhanA pudgalo dUrathI AvelA hoya ane pariNAma pAmyA hoya te sparza karyA satA paNa 'na tUSayaMti' lokamAM prasiddha azucinA sparzarUpa sparzadoSane utpanna karatA nathI. temaja dUra rahelA viSanA avayavo paNa 'ritA:' bIjA paryAyane pAmyA satA mAratA nathI. te ja pramANe ahIM paNa AdhAkarma saMbaMdhI gaMdha vagerenA pudgalo dUrathI AvelA hoya ane viparitA:' pariNAmane pAmelA hoya te cAritrarUpI prANano nAza karavA samartha nathI, tathA AdhAkarmanA sparzarUpa doSane paNa utpanna karatA nathI. ra6pA
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ || tyAjyadravyapUtinuM pratipAdana (191 A pramANe iMdhanAdikanA avayavanI apekSAe je sUkSmapUti che, te tyAga karavA lAyaka nathI. ema pratipAdana karIne have bAkInI tyAga karavA lAyaka dravyapUtinuM pratipAdana kare che : pU. - sesedika salverdi, navaphartha chusa tattayaM pUruM ! levehiM tihi u pUI, kappai kappe kae tiguNe // 266 // mUlArtha zeSa dravyo vaDe jeTaluM sparza karAyuM hoya teTaluM pUti kahevAya che. tethI traNa lepa vaDe pUti thAya che, ane triguNa (traNa) kalpa karyo sate te kahyuM che. 266o TIkArtha : "ze: iMdhanAdikanA avayava vinAnA zAka, lavaNa vagere (dravyo) vaDe jeTaluM eTale sthAlI-tapelI vagerenA pramANavALuM dravya sparza karAyeluM hoya, teTalA pramANavALuM te pUti kahevAya che. tathA traNa lepa vaDe pUti thAya che. Ano bhAvArtha e che ke - (prathama) tapelImAM AdhAkarma rAMdhyuM hoya, pachI te temAMthI dUra karyuM kADhI nAkhyuM) hoya ane te dUra karyuM te je pAchaLa kharatA rahyA hoya, te eka lepa kahevAya che. tyAra pachI traNa kalpa karyA vinAnI te ja tapelImAM je zuddha rAMdhyuM hoya te pUti che, e ja pramANe bIjI be vAra (zuddha) rAMdheluM paNa pUti che. paraMtu cothI vAra rAMdhyuM hoya to te pUti nathI. praznaH jo potAne mATe gRhastho te tapelIne (AdhAkarmanA) samagra avayava dUra karavA mATe traNa kalpa Ape to zuM samajavuM? te prazna upara uttara Ape che ke te tapelImAM zuddha rAMdheluM anAdika kahyuM che, paNa jo 'tye' prakSAlana (dhovAnuM) "triAne traNa saMkhyAvALuM karyuM sate rAMdhyuM hoya to (traNa vAra tapelIne dhoIne temAM rAMdhyuM hoya to te kalpa che) zeSa kALe (traNa vakhata na dhoyela kALe) kalpa nahi //ra66ll A vAtanuM ja samarthana kare che : mU.0- iMdhaNamAI mottuM, cauro sesANi hoti davvAI // tesiM puNa parimANaM, tayappamANAu Arabbha // 267 // mUlArtha iMdhanAdika cArane choDIne zeSa dravyo pUti hoya che, ane tenuM parimANa tvapramANathI (photarAthI) AraMbhIne jANavuM. //ra67I. TIkArthaH pUrve kahelA iMdhananA avayava vagere cArane mUkIne bAkInA vyAdhi' azana vagere dravyo pUti karavAmAM tatpara jANavA. ane zuddha anAdikane pUti karavAnA viSayamAM temanuM parimANa tvapha (uparanuM paDa - photarU) pramANathI AraMbhIne jANavuM, Ano bhAvArtha e che ke - AdhAkarmI taMDulAdikanA gaMdha vagere cArane mUkIne bAkInA photarAM rUpa avayava mAtrane paNa AgaLa karIne je
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192) II zrI piMDanitigraMthano anuvAda II avayava hoya che, tenA vaDe sparza karAyela zuddha anAdika paNa pUti thAya che ra6thI have dAtAnA gharane ane sAdhunA pAtrane AzrayIne pUti saMbaMdhI kaSNa ane akalpanA vidhine kahe che : mU.0- paDhamadivasammi kammaM, tinni u divasANi pUiyaM hoi // pUIsu tisu na kappai, kappai taio jayA kappo // 268 // mUlArtha: pahele divase to AdhAkarma ja che, bIjA traNa divasa sudhI pUti hoya che. te traNa pUtine viSe na kahyuM. tathA sAdhunuM pAtra (tene) jyAre trIjo kalpa Ape tyAre temAM lIdhela bhakta) kalpa che mAra68. TIkArtha ahIM je divase je ghera AdhAkarma karyuM hoya, te ghera te divase '' AdhAkarma prakaTa ja che. bAkInA bIjA traNa divasa sudhI pUti thAya che, eTale ke te ghara pUti doSavALuM thAya che. ane temAM 'pUtipu' pUti doSavALA traNa divasone viSe ane eka AdhAkarmane divase ema kula cAra divasa sudhI te na kahyuM. tathA sAdhunuM pAtra pUti thaye sate tenI aMdara zuddha azanAdika prahaNa karavAnuM tyAre kahyuM ke - jyAre te pAtrane eka, be ane) trIjo kalpa Apyo hoya, zeSa kALe (eTale ke eka yA be kalpa ja karyA hoya ane trIjo na karyo hoya te kALe) pUtidoSano saMbhava hovAthI na kalpe ra68mA have AdhAkarmane ane pUtine judA judA pratipAdana karIne (teno) upasaMhAra (samApti) kare che : mU.0- samaNakaDAhAkamma, samaNANaM jaM kaDeNa mIsaM tu // "AhAra uvahi vasahI, savvaM taM pUiyaM hoi // 269 // mUlArthaH zramaNa (sAdhu)ne mATe kareluM je AdhAkarma hoya che, ane zramaNane mATe karelA AdhAkarma vaDe je mizra AhAra, upadhi. vasati te sarva pUti hoya che. //ra6o. TIkArthaH zramaNane arthe karela je AhAra, upadhi, vasati vagere te sarva AdhAkarma kahevAya che. tathA vaLI zramaNane mATe karelA AdhAkarmavaDe mizra je AhArAdika hoya te sarva pUti kahevAya che. ||269lA have teno jANavAno upAya kahe che : mU.0- saDDhassa thevadivasesu, saMkhaDI Asi saMghabhattaM vA // pucchittu niuNapucchaM, saMlAvAo va'gArINaM // 270 // mUlArtha H zrAvakane nipuNa praznapUrvaka pUchavuM ke tamAre ghera thoDA divasa pahelAM saMkhaDI ke
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ che mizrajAtatkAra kathana || (193 saMghabhojana hatuM? athavA to zrAvikAonA saMlApathI jANavuM. ra7LA TIkArtha : ahIM prathama zrAvakane ghera AvelA sAdhue tathA prakAranuM kAMIka paNa saMkhaDI vagerenuM cihna joIne pUtidoSanI zaMkA thAya to zrAvakanI pAse ane upalakSaNathI zrAvikAdikanI pAse nipuNa praznapUrvaka pUchavuM ke - tamAre ghera "to vasepu' thoDA divasane maLe eTale ke ghaNA divaso gayA hoya to pUtidoSa saMbhavato nathI, tethI sToka (thoDA) divasanuM grahaNa karyuM che. arthAt thoDA divasa pahelAM "saMs:' vivAhAdikA prakaraNa athavA saMghabhojana ApeluM hatuM ? athavA to saMkhaDimAM sAdhune nimitte kAMIpaNa karyuM hatuM? (ema pUchavAthI khulAsAmAM jo sAdhune nimitte karyuM jaNAya to) te divasanI pahelAM traNa divasa sudhI pUti hoya che, ema jANIne teno tyAga karavo. ane tyAra pachInA cothA, pAMcamA vagere divasamAM te grahaNa karavA lAyaka che. athavA to koIka ghera prazna karyA vinA paNa strIonA saMlApa (vAtacIta)thI pUti ke apUti jANI levuM, kemake - strIo che te pUchayA vinA ja anyajanane uddezIne kahe che ke - "amAre ghera kAle athavA parama divase (ka-te pahelAM) saMghabhojana ApyuM hatuM, athavA to saMkhaDi hatI ane saMkhaDimAM sAdhune uddezIne ghaNuM azanAdika karyuM hatuM." A pramANe te strIonA saMlApane sAMbhaLIne pUti jaNAya to tyAga karavo ane apUti jaNAya to grahaNa karavuM 27LA A pramANe pUtidvAra kahyuM have mizrajAta bAra kahe che : mU.0- mIsajjAyaM jAvaMtiyaM ca, pAsaMDisAhumIsaM ca // sahasaMtaraM na kappai, kappai kappe kae tiguNe // 271 // mUlArtha : mizrajAta traNa prakAre che : yAvadarthika, pAkhaDamizra ane sAdhumizra A hajAranA AMtarAvALuM hoya to paNa na kahyuM, paraMtu traNa kalpa karyo sate kahyuM che ..ra7nA TIkArtha : mizrajAta traNa prakAre che. te A pramANe : yAvadarthika, pAkhaMDImizra, ane sAdhu mizra temAM jeTalA koI gRhastho athavA agRhastha bhikSAcaro Avaze. teonuM paNa thaze (temane paNa Apaze) ane kuTuMbamAM paNa thaI raheze. enI buddhithI sAmAnya karIne bhikSAcArone yogya ane kuTuMbane yogya (bhojana) ekaThuM meLavIne je rAMdhavAmAM Ave te yAvadarthika mizrajAti kahevAya che, tathA je kevaLa pAkhaMDIne yogya ane potAne kuTuMbane) yogya bheguM karIne rAMdhavAmAM Ave te pAkhaMDamizra kahevAya che. vaLI je kevaLa sAdhune yogya ane potAne yogya ekaThuM karIne rAMdhavAmAM Ave te sAdhumizra kahevAya che. ahIM pAkhaMDIone viSe zramaNono aMtarbhAva (samAveza) thAya che evI vivaphA hovAthI zramaNamizra (e cotho prakAra) judo kahyo nathI. A traNeya prakAranuM) mizrajAta "sahastrAntaramapi' hajArane aMtare gayuM hoya to paNa eTale ke - jeNe (je gRhasthe) mizrajAta kareluM hoya teNe (te bhakta)
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194) // zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda / bIjA (gRhastha)ne ApyuM hoya, bIjAe paNa bIjAne ApyuM hoya ema (paraMparAe) ApatAM ApatAM hajAramAne ApyuM hoya, ane tethI paNa AgaLa ApyuM hoya ane te jo sAdhune Ape to paNa te kalpa nahi. (have) pAtrAzuddhino vidhi kahe che je pAtravaDe te mizrajAta grahaNa karyuM hoya te bhAjanane viSe mizrano tyAga karyA pachI "vatve traNavAra prakSAlana karyuM sate bIjuM zuddha anna grahaNa karavuM kahyuM che, anyathA kahyuM nahi Il271| A gAthAnI ja vyAkhyA karavAne icchatA bhASyakAra prathama mizrajAtanA saMbhavane (utpattine) kahe che : duggAse taM samai - cchiuM va addhANasIsae jattA // sadghI vaghumiyare, maLAyuM re Dhorpha rUrUAA (ma.) mUlArtha duSkALamAM, duSkALanA ullaMghana bAda, mArganA mathALe athavA yAtrAmAM koI zraddhAvAna gRhastha ghaNA bhikSAcarone jANIne mizrajAta kare che ll33 (bhASya) TIkArtha : jene viSe duHkhe karIne grAsa maLe te durgAsa eTale durmikSa (dukALa) kahevAya che, te dukALamAM bhikSAcara prANIo uparanI anukaMpAe karIne, athavA te dubhikSane oLaMgI gayela koIka, bhUkhanuM duHkha mahAna che ema jANIne, athavA "dhvazIrSa araNyAdikathI nIkaLavArUpa ke temAM praveza karavArUpa mArganuM je mathALuM-nAkuM hoya tene viSe kheda pAmelA bhikSAcaronI anukaMpAe karIne, athavA to "yAtrAyAM' tIrthayAtrAdika utsava vizeSane viSe dAnanI zraddhAe karIne koI paNa 'zraddhI zraddhAvAna manuSya ghaNA bhikSAcarone jANIne 'mizranAte pUrve kahelA arthavALA mizrajAtane kare che (33 (bhASya) have yAvadarzika mizrajAtane jANavAno upAya kahe che : pU. - nAvaMta siddha, ne te 8 vArthi naphaur . bahusu va apahuppaMte, bhaNai annapi raMdheha // 272 // mUlArthaH A yAvadarthika mATe rAMdhyuM nathI, tethI yatine je Icchita che te tuM Apa, athavA ghaNA bhikSAcAro Ave te pUratuM rAMdheluM nahi hovAthI kahe ke - bIjuM paNa rAMdha. 27rA TIkArtha sAdhune kAMIka ApatI koIka strIne koI bIjI strI niSedha kare ke - A tu Ape che te yAvadartharUpe rAMdhela nathI. eTale ke je koI bhikSAcAro Avaze, teone mATe A rAMdhela nathI. parantu amukane ApavAnI icchAe rAMdhela che. tethI sAdhuone icchA pramANe jeTaluM grahaNa kare teTaluM te Apa, athavA to jyAre ghaNA bhikSAcAro AvatA hoya tyAre AgaLa (pahelA) je rAMdhyuM che te
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | pAkhaMDImizrajAta tathA sAdhumizrabhAta | (15 'mapravati' (sarvane pahoMce teTaluM) pUratuM nahi hovAthI gharano nAyaka A pramANe kahe ke - ATaluM rAMdhavAthI saraze nahi, tethI bIjuM paNa adhika nAMkhIne tuM rAMdha. A pramANe sAMbhaLavAthI yAvadarthikamizra jANavAmAM Ave che. te jANIne teno tyAga karavo. //ra7rA have pAkhaMDImizra ane sAdhumizra e bene kahe che : ma.0- attaTThA raMdhate, pAsaMDINaM pi biiyao bhaNai // niggaMthaTThA taio, attaTThAe 'vi raMdhate // 273 // mUlArtha : potAne mATe raMdhAte sate pAkhaMDIne mATe paNa rAMdha ema bIjo kahe, vaLI potAne mATe raMdhAte sate nigraMthane mATe paNa rAMdha ema trIjo kahe. 273 TIkArtha: 'mAtmA' kuTuMbane mATe gharanI strI 'rAdhyama' rAMdhate sate pRdanAya.' yAvadarSikamizranI preraNA karanAra gRhanAyakanI apekSAe bIjo gRhanAyaka kahe ke - pAkhaMDIne mATe paNa adhika nAMkha. tathA potAne mATe ja raMdhAte sate trIjo gRhanAyaka bole ke - nigraMthane mATe paNa adhika nAMkha. A pramANe sAMbhaLyuM sate pAkhaMDI mizra ane sAdhumizranuM paNa jJAna thAya che. ra73 - have je hajAra puruSone AMtare gayeluM paNa mizrajAti kalpa nahi, ema kahyuM te daSTAMta vaDe kahe mU.0- visaghAiya pisiyAsI, marai tamanno vi khAiuM marai // iya pAraMparamaraNe, aNumarai sahassaso jAva // 274 // mUlArthaH viSavaDe marelAnA mAMsane khAnAra mare che, tenA mAMsane khAIne bIjo paNa mare che, e pramANe paraMparAvaDe maraNa thatAM hajAro maraNa pAme che. ra74ll TIkArtha : ahIM koIka vIMdhI nAkhanAra viSa (kAlakUTa) vaDe maraNa pAmyo hoya, tenA mAMsane je khAya che te paNa mare che, tenA paNa mAMsane je khAya che te paNa mare che, e pramANe paraMparAe maraNa thaye sate tyAM sudhI "manu pachIno pachIno mRtyu pAme che ke jayAM sudhI te maranArAo saMkhyA vaDe hajAro thAya A pramANe sahasravedhaka viSano prabhAva che ke - je hajAro sudhI mAre che. ema kahevAnuM tAtparya che. [274 mU.0- evaM mIsajjAyaM, caraNappaM haNai sAhu suvisuddhaM // tamhA taM no kappai, purisasahassaMtaragayaM pi // 275 // mUlArtha te pramANe mizrajAta paNa sAdhunA suvizuddha cAritrAtmAne haNe che. tethI hajAro judA
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196) // zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda judA puruSo pAse gayeluM paNa te sAdhune kalpe nahi !275aa TIkArtha : 'a' sahasravedhaka viSanI jema yAvadarthika, pAkhaMDI ane sAdhunA viSayavALuM mizrajAta paNa eka jaNe bIjAne ApyuM, teNe paNa bIjAne ApyuM e pramANe hajAro puruSonA aMtare gayuM hoya to paNa te sAdhunA ativizuddha cAritrarUpI AtmAne haNe che, tethI sahasrAMtare gayeluM paNa te mizra sAdhune kalpe nahi ||275mA have sAdhune AzrayIne teno vidhi kahe che : mU.0 - nicchoDie karIseNa, vAvi uvvaTTie tao kappA // sudhAvittA giddarU, anne patne amughna vi ra76|| mUlArtha : pAtrane aMguli vaDe sApha karIne athavA chANanA sUkA aDAyA vaDe sApha karIne pachI traNa kalpa devA, pachI taDakAmAM sukavIne temAM zuddhAnna grahaNa karavuM. bIjA AcArya kahe che ke - cotho kalpa dIdhe sate sUkavyA vinA paNa grahaNa karavuM 276 // TIkArtha : koIpaNa prakAre mizra grahaNa karAyuM hoya, pachI teno tyAga karyo sate te bhAjana 'nioTia' aMguli vagere vaDe avayavarahita karye sate athavA 'piraSeLa' sUkA chANavaDe (chANAnA aDAyA vaDe) uTakI (sApha karI) nAkhye sate pachIthI traNa kalpa devA, ane tyArapachI te bhAjanane taDakAmAM sUkavIne pachI te pAtramAM aTana karAya eTale ke - zuddha annane grahaNa kare. anyathA grahaNa na kare. kemake - pUtidoSano saMbhava thAya. bIjA AcAryo to kahe che ke - cotho kalpa dIdhe sate sUkavyA vinA paNa grahaNa kare, temAM koI doSa nathI. A (pAtra) prakSAlanano vidhi sarvatra azuddha koTine grahaNa karavAmAM jANavo. 276 // mizradvAra kahyuM have sthApanAdvAra kahe che : mU.0- sadvANa paradvANe, duvihaM ThaviyaM tu hoi nAyavvaM // khIrAi paraMparae, hatthagaya gharaMtaraM jAva // 277 // mUlArtha : svAsthAne ane parasthAne ema be prakAre sthApanA hoya che, ema jANavuM. temAM kSIra (dUdha) vagere 5raM5rAsthApita che. tathA hAthamAM rahelI bhikSA eka paMktinA traNa ghara sudhI ja nirdoSa che, sthApanA doSanA abhAvavALI che. 27nA TIkArtha : sAdhune nimitte ghI, bhojana vagere sthApana karyuM hoya (rAkhI mUkyuM hoya) te sthApanA be prakAre che. te A pramANe : svasthAnane viSe ane parasthAnane viSe. temAM svasthAna eTale phUlo, olo vagere ane parasthAna eTale 'chavvAti' vAMsanI chAbaDI, sUMDalo vagere te dareka paNa babbe
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ // svasthAna ane parasthAna sthApanA // (197 prakAre che. anaMtara ane paraMpara. temAM sAdhune nimitte jenuM sthApana karyA satA judA vikArane pAmaze nahi. jevA ke - ghI vagere. te anaMtarasthApita kahevAya che. ane kSIrAdika to 'paraMpara paraMparAsthApita kahevAya che. te A pramANe kSIra (dUdha)ne sthApana karyuM satuM dahIM thAya che, te dahIM thaIne pachI mAkhaNa thAya che, te mAkhaNa thaIne pachI ghI thAya che. tethI jyAre sAdhune nimitte kSIra dhAraNa karIne chevaTa tenuM ghI karIne Ape che, tyAre te kSIra paraMparAsthApita thAya che. e ja pramANe bIjA isurasAdika paNa jANavA. tathA eka paMktimAM sAthe rahelA traNa gharamAM (te traNeya dhare) gRhasthanA hAthamAM rahelI traNeya bhikSAne viSe upayoganA avakAzano saMbhava hovAthI eka sAdhu eka bhikSAne samyak upayogavaDe bhAvato (joto) sato grahaNa kare che, ane bIjo sAdhu to be gharane viSe (be gRhasthanA) hAthamAM rahelI be bhikSAne pirabhAve che - joyA kare che. tethI traNa gharathI AgaLa jyAM sudhI (te bhIkSA) gRhAMtara (cothe ghe2) na hoya tyAM sudhI teno sthApanA doSa nathI. paraMtu te (eka paMktinA paNa) gRhAMtare (cothe ghe2) to sAdhune nimitte hAthamAM rahelI bhikSA hoya te sthApanA kahevAya che. kemake temAM upayogano asaMbhava che. I277aa temAM A ja gAthAnI vyAkhyA karavAne icchatA bhASyakAra prathama svasthAnane kahe che : cullI avacullo vA, ThANasaThANaM tu bhAyaNaM piDhare // sANANammiya, bhAyaNaThANe ya caubhaMgA // 34 // ( bhA. ) mUlArtha : cUlo athavA olo e sthAnarUpa svasthAna che ane piThara (tapelI) e bhAjanarUpa svasthAna che. temAM sthAnarUpa svasthAnane viSe ane bhAjanarUpa svasthAnane viSe cAra bhAMgA thAya che. 113011 (14) TIkArtha : sthAna be prakAre che. te A pramANe - sthAnasvasthAna ane bhAjanasvasthAna. temAM je sthAnarUpa svasthAna te cUlo athavA avacUlo eTale cUlAno je 'ava' pAchalo bhAga te avacUlaolo kahevAya che. ahIM 'rAnavaMtAvi' gaNane lIdhe 'ava' zabdano pUrvanipAta ane akArAMtapaNuM thayuM che. temAM callIno artha (phUlo) prasiddha che. ane 'avaculla' eTale avalTaka (olo) A banne u52 rahyuM sastuM bhakta raMdhAya che, tethI (bhakta mATenAM) A banne sthAnarUpa svasthAna che. paraMtu bhAjanarUpa je svasthAna te 'pira' sthAlI (pATIo tapelI) kahevAya che. temAM sthAnasvasthAna ane bhAjanasvasthAnane viSe (tene AzrayIne) cAra bhAMgA thAya che, te A pramANe : cUlA upara ane piTharane viSe sthApana kareluM 1, cUlA upara sthApana kareluM paNa piThara upara sthApana kareluM nahi. (cUlA uparathI ja sIdhuM) chabbakAdikavAMsanI chAbaDI, suMDale, vagerene viSe sthApana karyuM hoya 2, cUlA upara sthApana karyuM na hoya, A (bhaktane ke bhaktavALA te piTharane) cUlA ane olA sivAya bIjA pradezamAM sthApana karela hoya te jANavuM 3, cUlA upara sthApana karela na hoya temaja piTharamAM paNa sthApana karela na hoya,
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198) || zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda II eTale ke - cUlA ane olA sivAya anya sthaLe chabbaka vigeremAM - cokhA osAvavAno vAMsano suMDalo vageremAM sthApana karyuM hoya 4. 34 (bhASya) have parasthAnane kahe che : mU.0- chabbagavAragamAI, hoi paraTThANamo vANegavihaM // saTThANe piDhare chabbage ya emeva dUre ya // 27 // mUlArtha chabbaka ane vAraka vagere aneka prakAre parasthAna jANavuM. temAM svasthAnane viSe piThara ane chabbaka jANavuM. eja pramANe dUra eTale parasthAnane viSe paNa jANavuM. ra78 TIkArya chabbaka - vAMsanI chAbaDI, suMDalo, vAraka - nAnI ghaDI, kalaza vagere aneka prakAranuM je bhojana te parasthAna thAya che ema jANavuM, temAM chabbaka eTale "pattivi' chAbaDI, suMDalo vagere svarUpa bhAjana ane vAraka eTale nAno ghaDo (kalaza) ahIM Adi zabda lakhyo che tethI rasoIvALAM vAsaNa sivAyanA ane cUlA. olo sivAyanAM sarve bhAjanonuM grahaNa karavuM. ahIM paNa svasthAna ane parasthAnanI apekSAe cAra bhAMgA jANavA te A pramANe svasthAna ane svasthAna 1, svasthAna ane parasthAna 2, parasthAna ane svasthAna 3, parasthAna ane parasthAna 4. A ja caturbhagIne dekhADe che. sarvo' ityAdi ahIM 'padyane fpaMtare chavvA va' enA vaDe be bhaMga sUcavyA che, kemake - svasthAna e zabdano piThara ane chabbake bannenI sAthae saMbaMdha che te A pramANe svasthAnane viSe eTale cUlAdikane viSe ane piTharane viSe 1, tathA svasthAna eTale cUlAdikane viSe ane parasthAna chabbakane viSe 2, "meva TUre ya utta' ahIM dUra eTale cUlA ane olA sivAyano bIjo pradeza. temAM paNa tenI apekSAe paNa e ja pramANe be bhaMga jANavA. te A pramANe - bhAjanarUpa je svasthAna te piTharane viSe ane parasthAne eTale te sivAyanA) anya pradezane viSe 3, tathA parasthAne anya pradezane viSe ane parasthAne chabbakAdikane viSe 4, A pramANe kula cAra bhAMgA thAya che. ra78 A pramANe mULa (277) gAthAnuM sALa' ityAdi pUrvArdhanuM vyAkhyAna karyuM. have 'vIrANaparaMparANa' enI vyAkhyA karavAnI icchAthI kahe che : mU.0- ekkakkaM taM duvihaM, aNaMtaraparaMpare ya nAyavvaM // __ avikArikayaM davvaM, taM ceva aNaMtaraM hoI // 279 // mUlArtha te eka eka (dareka) be prakAre che : anaMtara ane paraMpara, ema jANavuM. temAM kartAe je avikArI dravya karyuM hoya te anaMtara hoya che. 27
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ che vikArI ane adhikArI dravyakathana che. (199 TIkArtha sAdhune nimitte sthApana karela te ekeka eTale svasthAnagata ane parasthAnagata (dravyabhojana) be prakAranuM jANavuM. te A pramANe 'naMtare' AMtarAnA abhAve eTale vikArarUpa vyavadhAnatene vikAra karanAra judA dravyanA abhAvane viSe ane 'paraMpara vikAranI paraMparAne viSe. temAM kartAe potAne mATe je avikArI dravya eTale pharIthI jeno vikAra saMbhavato nathI, evA dahIM, goLa vagere karyA hoya che. kemake teno pharIthI jeno vikAra saMbhavato nathI. tevuM dravya sAdhune nimitte sthApana karyA hoya te anaMtara eTale anaMtarasthApita kahevAya che. A upalakSaNa che, tethI karIne kSIrAdika paNa je dine sAdhune nimitte sthApana karyuM hoya, te jo te ja divase Ape to te dahIM vagere thaI javArUpa) anya vikArane nahi pAmyuM sastuM anaMtara sthApita jANavuM. paraMtu te ja kSIra (dUdha) sAdhune mATe rAkhyuM satuM dahIM vagere rUpe pariNAma pAmatuM satuM paraMparAsthApita kahevAya che. e ja pramANe ilurasa vagere paNa te ja divase sthApana kareluM jo ApavAmAM Ave to te anaMtara sthApita kahevAya che, ane kakkaba-ukALIne goLa banAvavAnI taiyArImAM hovA jevA ghaTa vagere rUpANAe karIne pariNAma pAmatuM satuM paraMparAsthApita kahevAya che. ra79lI have vikArI ane adhikArI dravyone kahe che : mU.0- ucchukkhIrAIyaM, vigAri avigAri ghayagulAIyaM // __ pariyAvajjaNadosA, oyaNadahimAiyaM vAvi // 280 // mUlArthaH ikSu, kSIra vagere vikArI dravya che, ane ghI, goLa vagere avikArI dravya che, tathA paryApAdana - rasa gaMdhAdi palaTAI javAnA doSa thakI bhAta ane dahIM paNa vikArI che. 28nA TIkArthaH izu, kSIra vagere vikArI dravya che. kemake - teno kakkabAdika ane dadhyAdika vikArano saMbhava che, ane ghI, goLa vagere to avikArI che. kemake - teno pharIthI vikAra thavAno asaMbhava che. tathA "manadradhyAtimapi' bhakta ane dahIM vagere karaMbAdirUpa dravya paNa vikArI che. zI rIte ? te kahe che : paryApAdananA doSathakI vikArI che. kemake - karaMbAdika dravya rAkhI mUkyuM sate avazya paryApAdana thAya che. eTale ke - kohI jAya che. utarI jAya che, tethI te paNa vikArI dravya che. 28nA A pramANe vikArI ane avikArI dravyo kahyAM. have paraMparA sthApita kSIrAdikanI bhAvanA kare mU.0- unbhaTTa parinnAyaM, annaM laddhaM paoyaNe ghetthI // riNabhIyA va agArI, dahi tti dAhaM sue ThavaNA // 281 // navaNIya maMthutakaM va, jAva attaTThiyA va giNhaMti // desUNA jAva ghayaM, kusaNiyaM pi jattiyaM kAlaM // 282 //
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200) zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda , mUlArtha: AhAra mAgyo, pratijJA karI. bIje ThekANe kSIra prApta thayuM prayojana chate grahaNa karIza. RNathI bhaya pAmelI strIe kAle dahIM karIne ApIza ema vicArIne sthApana karyuM. 281aaaa athavA navanIta, maMthu ane takra sudhI potAne mATe sthApana karelAne sAdhu grahaNa kare. paNa ghIne dezona pUrvakoTi sudhI grahaNa na kare tathA kusuNitane paNa yAvatkAla sudhI sthApanA jANavI. ra8ro TIkArthaH "zma ri' koIka sAdhue koI gRhastha strI pAse kSIra (dUdha) mAgyuM. tyAre teNIe jaNAvyuM ke - kSaNavAra pachI ApIza ane sAdhue anya ThekANe anya kSIra prApta karyuM, tyArapachI prathama yAcanA karAyela gRhastha strIe dUdha prApta thaye sate te sAdhune kahyuM ke - "he pUjaya! A dUdha Apa grahaNa karo. tyAre sAdhue kahyuM ke "meM bIje ThekANe dUdha prApta karyuM che, tethI jo pharIthI bhAre prayojana haze, to "sthI' huM grahaNa karIza." ema kahyuM sate te gRhastha strIe RNathI bhaya pAmI hoya tema te dUdhano pote upabhoga karyo nahi, paraMtu ema vicAra karyo ke "za:' "AvatIkAle AnuM dahI karIne huM (te sApune) ApIza." A pramANe vicArIne teNIe te (dUdha) sthApana karyuM. pachI bIje divase tenuM dahIM thayuM tene paNa sAdhue grahaNa karyuM nahi, tyAra pachI te dahIMnuM navanIta (mAkhaNa) ane takra-chAza thayuM, ane navanItanuM paNa ghI karyuM. ahIM kSIra vagere sarva paNa sthApanA doSathI duSTa hovAnI sAdhune kahyuM nahi 281 athavA to kSIrathI AraMbhIne navanIta, mastu-maDho ane taka sudI A sarva padArtho potAne mATe karelA hoya eTale ke - sAdhu bhale grahaNa na karo, mArA kuTuMbane A kAma lAgaze. e pramANe potAnI sattAvALAM kya hoya to tene sAdhuo grahaNa kare. paraMtu ghI to (gRhasthIe) potAne mATe karyuM hoya te paNa te tejaskAyanA AraMbhane lIdhe AdhAkarma che tethI (sAdhune) na kahyuM. ane ghI to sthApana kareluM satuM tyAM sudhI ghaTe (rahe) ke - jyAM sudhI dezonA pUrvakoTi jAya. te A pramANe : pUrvakoTinA AyuSyavALA ATha varSanI vayavALA koI sAdhue pUrva koTinA AyuSyavALI koI gRhastha strI pAse ghI mAgyuM. tyAre teNIe kahyuM ke - "kSaNavAra pachI ApIza" ane sAdhue bIje ThekANethI ghI prApta karyuM, tyAre RNathI bhaya pAmI hoya tema teNIe te ghI jayA sudhI sAdhunuM AyuSya hatuM tyAM sudhI rAkhI mUkyuM. tyAra pachI te sAdhu maraNa pAme sate te ghIno anyatra (bIjA sAdhumAM) upayoga karyo. tethI te (bIjA sAdhune) sthApanA nathI. ahIM ATha varSanI vaya thayA pahelAM ane pUrvakoTinI pachI cAritra hotuM nathI, ane cAritrIne AzrayIne sthApanA doSa che, tethI dezonA pUrvakoTi ema kahyuM, e ja pramANe goLa vagere avinAzIdravyanuM paNa jema ghaTe tema sthApanAkALanuM parimANa jANavuM. 'suve fpa' tti kusuNita paNa eTale karaMbAdikapaNe kareluM dravya paNa jeTalA kALa sudhI avinAzI hoya teTalA kALa sudhI tenI sthApanA jANavI. tyArapachI te kohI javApaNuM hovAthI teno tyAga ja thAya che, e bhAvArtha che. 282 A pramANe paraMparAsthApita kSIrAdika kahyuM. have paraMparAsthApita izurasAdikane paNa kahe che :
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ (201 | paraMparAsthApita IzurasAdinI bhAvanA che mU.0- rasa kakkaba piMDagulA, macchaMDiya khaMDasakkarANaM ca // hor3a paraMparaDavA , sannattha a pratye ra8rUA. mUlArthaH rasa, kakkaba, piMDagula, macchaDiya, khAMDa ane sAkara A sarva paraMparAsthApana kahevAya che. bIje ThekANe paNa jema yogya hoya tema jANavuM. 283 TIkArtha ahIM koIka sAdhue kAMIka prayojanane AzrIne koInI pAse ilurasa mAgyo tyAre teNe pratijJA karI (aMgIkAra karyuM ke - kSaNavAra pachI ApIza. ane sAdhue bIje ThekANethI ikSurasa prApta karyo. pUrve yAcanA karela manuSya RNathI bhaya pAmyo hoya tema te akSarasanuM kakkala-ghaTTana karyuM, yAvat sAkara karI. A ikSurasa kakkala vagerenA uttarottara piMDa, bhelI vagere svarUpa paryAyo prApta karAvavA pUrvaka rAkhI mUkAtA padArthonI je sthApanA te paraMparAsthApanA jANavI. e ja pramANe bIjA dravyone viSe paNa jyAM A pramANe paraMparA vaDe sthApanA ghaTatI hoya tyAM paraMparAsthApanA jANavI. vaLI jyAM sudhI sthApana karelA dravyane AdhAkarmano saMbhava na hoya, tyAM sudhI te potAne mATe karyuM hoya to kalpa che, paNa pAkAraMbha karyo hoya to kalpe nahi. 283 have 'sthA dharaMta gAva' (gA. 277) enuM vyAkhyAna karavAne icchatA satA kahe che : mU.0- bhikkhAgAhI egattha, kuNai biio u dosu uvaogaM // teNa paraM ukkhittA, pAhuDiyA hoi ThavaNA u // 284 // mUlArtha bhikSA grahaNa karanAra eka ThekANe upayoga kare che. ane bIjo ene viSe upayoga kare che. tyArapachInA ghare upADelI bhikSA prAkRtikAsthApanA kahevAya che. /284 TIkArthaH bhikSA grahaNa karanAra sAdhu eka gharane viSe upayoga kare che. trIjo sAdhu be gharane viSe upayoga kare che. te traNa gharamAM upayogano saMbhava sate sthApanAdoSa nathI. traNa ghara pachI sAdhune mATe upADelI je bhikSA te prAbhRtikA sthApanA kahevAya che. //284 sthApanAdvAra kahyuM, have prAbhRtikAdvArane kahe che : mU.0- pAhuDiyA vi hu duvihA, bAyara suhumA ya hoi nAyavvA // ___ossakkaNamussakkaNa, kabbaThThIe samosaraNe // 285 // mUlArtha: prAbhRtika paNa bAdara ane sUkSma ema be prakAre hoya che ema jANavuM. te darekanA paNa avaqSkaNa ane usvapnaNa ema babbe bheda che. temAM sAdhusamudAyane AzrayIne putrIvivAhanuM udAharaNa che. 28pA
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202) zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda che. TIkArtha: prAkRtikA be prakAranI che, te A pramANe : bAdara ane sUkSma te eka eka paNa be prakAranI che. te A pramAme - avadhvaSkaNa ane utathvaSkaNe karIne (be prakAranI che) ahIM sUtramAM ArSaprayogane lIdhe vibhaktino lopa che. temAM *vaSya' (apasarpaNa) potAnA kAryamAM prApta thatA amuka kALanI avadhinI pahelAM (kAya) karavuM te, tathA "sthA ' (utsarpaNa) kAryanI niyataveLA pachI kArya karavuM che. temAM (prathama) bAdara prAkRtikAnA viSayane kahe che: 'blaTjha samosaraNe' ahIM siddhAMtanI paribhASAe karIne 'vavuM' eTale nAnI dIkarI kahevAya che, te putrI saMbaMdhI A upalakSaNa che. tethI putrAdi saMbaMdhI vivAhanuM avaqSkaNa (vahelApaNuM) ke urdhvaSkaNa (moDApaNuM) samavasaraLa' sAdhu samudAyanA viSayamAM karavuM te. Ano bhAvArtha A pramANe - yogya vihAranA krame AvelA sAdhusamudAyane joIne koIka zrAvaka vicAra kare ke "jozIe kahelA vivAhanA divase jo vivAha karAya, to sAdhusamudAya vihAranA krama vaDe te divasanI pahelAM ja vihAra karI jaze (ane) tethI vivAha saMbaMdhI mArA modakAdika ke cokhAnA dhoNanuM pANI vagere koIpaNa upakArI (saphaLa) thaze nahi." A pramANe vicArIne te zrAvaka vivAhano utvasa vahelo (ApelA muhUrtanI pahelAM) kare, athavA to "moTo sAdhusamudAya yogya vihAranA krame Avato saMbhaLAya che, ane mAre ghera vivAha to temanA AvyA pahelAM thaI jaze. tethI teone mAruM (modakAdika bhojana) kAMI paNa upakAraka thaze nahi ema vicArIne pachI (moDo) vivAha kare. vivAhanuM A avaSpaSkaraNa ke usvaskaraNa karIne je bhaktAdi raMdhAya che, te bAdara prAkRtikA kahevAya che. //ra8pamAM have apasarpaNarUpa sUkSma prAkRtikAne bhASyakAra be gAthAvaDe kahe che : kaMtAmi tAva pekheM, to te dehAmi putta ! mA rova // taM jai saNei sAhU, na gacchae tattha AraMbho // 35 // annaTTha uThThiyA vA, tubbha vi demi tti kiMpi pariharati / vizada rA ina iihati ? sAsumAve naImAmo rUddA (ma.) mUlArthaH huM rUnI pUNI kAMDuM chuM, tethI tene pachI ApIza. mATe he putra ! tuM raDa nahi. AvA vacanane jo sAdhu sAMbhaLe to tyAM AraMbha hovAthI na jAya. 3pa athavA to "anya kAryane mATe uThelI huM tane paNa kAMIka ApIza." (evuM vacana sAMbhaLIne paNa sAdhu teno) tyAga kare. athavA to (putra bole ke -) kema have tuM nahi UThe ? sAdhunA prabhAvathI ame paNa pAmazuM. 36ll (bhASya) TIkArthaH kAMtavAnuM kAma karatI koI strI bhojanane mAgatA potAnA putrane kahe ke - prathama to *lagnAdi kAryamAM muhUrta nakkI karyuM hoya tene vaheluM karavuM te avadhvaSka ane moDuM karavuM te utadhvaSkaNa kahevAya che.
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ utsarpaNarUpa sUmaprAbhRtikA / (203 (hamaNAM to) huM A 7 rUnI pUNIne kAMtu chuM. ahIM 'Rni' e ja 3pavedane' (ku dhAtu upavena arthamAM che) e dhAdigaNanA dhAtuno prayoga karyo che. tethI-pachI huM tane ApIza.mATe tuM raDa nahi. A avasare-evAmAM jo AvI caDhela sAdhu (te vAto sAMbhaLe to te ghera jAya nahi, arthAta tyAM bhikSAne grahaNa kare nahi. kemake sAdhune nimitte bALakane bhojana ApavuM ane tyArapachI hAtha dhovA ityAdirUpa AraMbha na thAo. eTale ke - strI sAdhune mATe UThI satI bALakane paNa bhojana Ape, ane tyAra pachI hAtha dhovA vagere vaDe apakAyAdikano nAza kare. ahIM rUnI pUNI kAMtavAnuM samApta thayA pachI bALakane bhojana ApavAnuM aMgIkAra karyo sate sAdhune nimitte pahelAM uThavA vaDe je pahelAM ja bALakane bhojana ApavuM te avasarpaNa kahevAya che. (35) athavA to kAMtavAnuM karatI gRhastha strI bhojanane mAgatA putra pratye kahe ke "nAtha" bIjA prayojana vaDe huM UThI satI tavApa' tane paNa vikamapi' kAMIka khAdimAdi ApIza. AvA samaye AvelA sAdhu e pramANe sAMbhaLIne teno tyAga kare. athavA to gRhastha strInA tevA prakAranAM vacanane sAMbhaLyA vinA paNa sAdhu AvyuM te bALaka potAnI mAtAne kahe ke - "have tuM kema UbhI nahi thAya? jo, A sAdhu AvyA che, tethI tAre jarUra UThavuM paDaze. ane tema thavAthI (uThavAthI) sAdhunA prabhAvathI ame paNa bhojana pAmazuM." A pramANe bALakanuM vacana sAMbhaLIne "mane avasarpaNarUpa sUkSma prAbhRtikAdoSa na thAva' ema samajIne teNIe apAtuM bhojana sAdhue tyAga karavuM 3el (bhASya) have utsarpaNarUpa sUkSma prAkRtikAne be gAthAvaDe kahe che : mU.0- mA tava jhaMkha puttaya ! parivADIe ihehi so sAhU // eyassa uThThiyA te, dAhaM souM vivajjei // 286 // ahavA-aMguliyAe ghettuM, kaDDhai kappaTThao gharaM jatto // kiM ti kahie na gacchaD pAhuDiyA esa suhumA u / / 287 // mUlArtha: he putra! tuM vAraMvAra na bola. ahIM paripATI (krama) vaDe te sAdhu Avaze. tethI tene mATe uThelI huM tane ApIza. AvuM vacana sAMbhaLIne sAdhu teno tyAga kare. 286lii athavA-te bAlaka sAdhune AMgaLI vaDe grahaNa karIne jyAM potAnuM ghara che tyAM kheMce (tyAre sAdhu tene pUche ke - ) A zuM? tyAre teNe yathArtha kahyuM sate te sAdhu tyAM na jAya. A sarva sUkSma prAkRtikA jANavI. 287thI TIkArtha ahIM koI gRhasthasrI bhojana mAgatA putrane kahe ke - he putra, prathama (hamaNAM) tuM jhaMkha nahi-vAraMvAra na bola. kemake-ahIM paripATIe-anukrame karIne sAdhu Avaze. tethI tene mATe UThI satI huM 'te' tane bhojana ApIza. A avasare AvelA sAdhu AvuM vacana sAMbhaLI te (ghara)no tyAga kare. kemake utsarpaNarUpa sUkSma prAbhRtikAdoSa na thAya mATe, ahIM (putrane mATe) pahelA (vahelA)
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204) || zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda che vivaphA karelA bhojanadAnanuM sAdhu mATenAM bhikSAdAnanI sAthe pazcAtu karavuM-moDuM karavuM, te utsarpaNa kahevAya che. 286ll athavA pUrve kahevuM mAtAnuM vacana bALake sAMbhaLyuM sate te 'pUkko' bALaka te sAdhune AMgaLI vaDe grahaNa karIne jyAM potAnuM ghara che, te tarapha AkarSaNa kara (kheMce). tyAre sAdhu te bALakane pUche che ke - "tuM mane kema kheMce che?" tyAre te bALaka bacapaNane lIdhe sarala hoya che tethI yathArtha kahe. te vakhate bALake tema yathArtha kahyuM sate te sAdhu utsarpaNarUpa sUkSma prAbhUtikAdoSa na lAge mATe tyAM jAya nahi. A sarva upara kahI te sUkSma prAkRtikA che. 28thI have (gAthA 285nA) "baiTTI samosara e avayavanI vyAkhyA karavAne icchatA niryuktikAra prathama avadhvaSkaNarUpa bAdaraprAkRtikA kahe che : mU.0- puttassa vivAhadiNaM osaraNe aicchie muNiya saDDhI // osakaMtosaraNe, saMkhaDipAheNagadavaTThA // 288 // mUlArtha: sAdhusamudAya vihAra kare sate putranA vivAhano divasa jANIne zrAvaka te sAdhusamudAyane vivAhane viSe modakAdika ane pANI vagere ApavAne mATe te vivAhanA divasane vahelo kare che ||288 TIkAIH jyotiSIe putrano ane upalakSaNathI putrI vagereno jaNAvAto vivAhadina, 'avasaraLe' sAdhusamudAyano je prakArano vihArano krama hoya - je krama mujaba potAne gAme sAdhusamudAya AvI gayA pachI Avato hovAnuM sAMbhaLIne zrAvaka te vivAhane pahelAM kare che eTale ke - pahelAno divasa joIne vivAha kare che. zA mATe? te kahe che - "samavasaro' SaSThI ane saptamIno artha samAna hovAthI samavasaraNya' sAdhusamudAyane saMkhaDIne viSe "praNava modaka vagere ane 'va' cokhAnuM dhoraNa vagere 'I' tene ApavA mATe (vahelo vivAha kare che) Ano bhAvArtha prathama gAthAne viSe ja kahyo che // 288 have utsarpaNarUpa bAdara prAkRtikAne kahe che : mU.0- appattaMmi ya ThaviyaM, osaraNe hohii tti ussakaNaM // mUlArtha sthApana karela vivAhano divasa sAdhusamudAya AvyA pahelAM thaI jaze, ema vicArIne utsarpaNa kare che TIkArtha : sthApana karela vivAhano divasa nizcayana 'apraNe' yogya vihAranA krama vaDe nahi Avela evA "avasaraLa' sAdhusamudAya (nahi Avya) sata thaI jaze, tethI mAruM vivAha saMbaMdhI kAMIpaNa dravya sAdhune upakAraka thaze nahi. ema vicArIne vivAhanuM utsarpaNa kare arthAt sAdhune
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAdaraavaqSka karaNaprayojana che (205 AvavAnA samaye ja kare che bAdara prAkRtikA kahI have avasarpaNa ane utsarpaNarUpa banne prakAranI prAbhRtikA karanArane kahe che : mU.0- taM pAgaDamiyaraM vA, karei ujjU aNujjU vA // 289 // mUlArtha tene saraLa mANasa prakaTa kare che. ane sarala na hoya tevo mANasa bIjuM kare cheu28lA TIkArtha : "to' te avadhvaSkaNa ane usvapnaNarUpa banne prakAranI prAkRtikAne Rju (saraLa) mANasa sarva mANasone jaNAvavA vaDe prakaTa kare che. ane je mANasa saraLa na hoya to "rUtarat' bIjuM kare che - koI jANe nahi e rIte. temAM jo prakaTa kare to lokaparaMparAe jANIne (sAdhu) teno tyAga ja kare. ane jo apragaTa hoya to nipuNa rIte zodha karIne teno tyAga kare. nipuNa rIte zodha karyA chatAM paNa jo koIpaNa prakAre jANavAmAM na AvyuM hoya to te letAM sAdhune) koIpaNa doSa nathI. kemake - pariNAma zuddha che. 28lA zA mATe bAdara avaqSkaNAdikane kare che? te upara kahe che : mU.0- maMgalaheDaM punna-TThayA va osakkiyaM duhA pagayaM // ussakkiyaM pi kiM ti ya, puDhe siddhe vivajjati // 290 // mUlArthaH vivAhAdika prakRti, maMgaLane mATe ane puNyane arthe ema be prakAre avadhvaSThita che, e ja pramANe urdhvaSkita paNa che. temAM A zuM che? ema pUche sate ane gRhastha satya kahyuM sate tyAga kare che29I . TIkArtha : "prata' vivAhAdika "didhA' be prakAra vaDe avadhvaSThita thAya che. te A pramANe : "Ifheto.' vivAhane viSe sAdhunA caraNa vaDe gharano sparza thAya ane teone dAna apAya te maMgaLane mATe che ema dhArIne, athavA puNyane mATe e ja pramANe urdhvaSThita paNa be prakAre che. A samaye sAdhue nipuNarIte prazna karavo ke - A zuM che? ema pUchyuM te ane gRhastha yathAvasthita kahyuM te bAdara prAkRtikAdoSano prasaMga na Avo. ema dhArIne te vivAha saMbaMdhI dravyano tyAga kare. //ra9nA jeo Ano tyAga nathI karatA, teone doSa lAge che, te kahe che : mU.0- pAhuDibhattaM bhuMjai, na paDikkamae a tassa ThANassa // emeva aDai voDo, lukkavilukko jaha kavoDo // 291 // mUlArtha : je prAkRtikAbhaktane khAya che. ane te sthAnathI pAcho pharato nathI. te muMDa
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206) | zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda lucitavilaMcita kapota-pArApatanI jema ema ne ema ja bhaTake che /ra91. TIkArtha je (sAdhu) prAkRtikAbhaktane khAya che, ane te prAkRtikAnA paribhogarUpa sthAnathI pAcho pharato nathI. te 'vo' muMDa, anya kabUtare cAMco vaDe TIcIne ardhapardhA rUMvATI cUMTI kADhelA athavA to badhA ja pIMchAM mULamAMthI kheMcI kADhIne boDA banAvI dIdhelA kabUtaranI jema 'pavameva' ema ne ema ja eTale niSphaLa ja aTana kare che. (bhaTake che.) 291 prAbhRtikadvAra kahyuM, have prAduSkaraNa dvArane kahevAne icchatA satA prathama cha gAthAovaDe teno saMbhava kahe che : ma.0- loyaviraluttamaMgaM, tavokisaM jallakhauriyasarIraM // jugamettaMtaradir3hi, aturiyacavalaM sagiharmitaM // 292 // dasaiMNa ya aNagAraM, saDDhI saMvegamAgayA kAi // vipulannapANa ghetUNa, niggayA niggao so vi // 293 // nIyaduvArammi vare, na sujjhaI esaNa tti kAUNaM // nIhaMmie agArI, acchaha viliyA va gahieNaM // 294 // caraNakaraNAlasaMmi ya annaMmi ya Agae gahiya pucchA // ihalogaM paralogaM, kahei caiuM imaM logaM // 215 // nIyavArammi ghare, bhikkhaM nicchaMti esaNAsamiyA // jaM pucchasi majjha kahaM, kappai liMgovajIvI'haM // 216 // sAhuguNesaNakahaNaM, AuTA tammi tippai taheva // kukkuDi caraMti ee, vayaM tu cinnavayA bIo // 297 // mUlArtha : locavaDe virala che mastakanA keza jenA, tapavaDe kRza thaelA, malina zarIravALA, yugamAvadaSTivALA, atvarita, acapaLa ane potAnA ghare AvatA (202) koI sAdhune joIne saMvegane pAmelI koI zrAvikA ghaNA bhaktapAnane grahaNa karIne nIkaLI, te joI te sAdhu paNa nIkaLI gayA (23). nIcA dvAravALA A gharane viSe eSaNA zuddha thAya nahi ema karIne (dhArIne) te nIkaLe sate te gRhastha strI teNe nahi grahaNa karavAthI khedavALI rahI (294). A vakhate caraNakaraNanA ALasu bIjA sAdhu AvyA, teNe te bhikSA grahaNa karI tyAre teNIe prazna pUchyo, tyAre teNe A loka ane paraloka saMbaMdhI kahyuM. temAM A lokano tyAga karIne kahyuM ke - (295) eSaNAsamitivALA
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ | prAduSkaraNakAra ane teno saMbhava che (207 sAdhu nIcA dvAravALA gharamAM bhikSAne icchatA nathI. jo tuM mane pUche ke - tame kema grahaNa karI? to kahuM chuM ke - huM to liMgopajIvI chuM (296) sAdhunA guNa ane eSaNA kahevAvaDe khuzI thayelI teNIe tene bhaktapAna ApyuM. tenA gayA pachI trIjo sAdhu Avyo, te pUchavAthI bolyo ke - eo to mAyAvaDe cAle che. ame to vratanuM ja AcaraNa karIe chIe. //ra9zA TIkArtha : koIka zrAvikA "manAra' sAdhu ekalavihArI "novijJottamAM' ahIM uttamAMga (mastaka) zabda karIne mastaka para rahelA keza kahevAya che. tethI teno artha A pramANe karavAno loca karavAvaDe jenA mastakanA keza virala che evA, tapathI kRza thayelA (kRza zarIravALA), maLavaDe kaluSita (malIna) zarIravALA, yuga (dhoMsarA) pramANa dUra rAkhI che dRSTi jeNe evA atvarita acapaLa ane potAnA ghera AvatA sAdhune joIne saMvega pAmI. tethI te strI gharanI madhye ghaNuM bhaktamAna grahaNa karIne gharamAMthI bahAra nIkaLI. te sAdhu paNa nIcA dvAravALA A gharamAM mAre eSaNAnI zuddhi nathI. ema jANIne te sthAnathI nIkaLI gayA. te nIkaLI gaye sate grahaNa karelA bhaktapAnavaDe potAne apriya thayuM. hoya tema te strI ubhI rahI. A avasare caraNakaraNamAM ALasu bIjA koI sAdhu te gharamAM bhikSA levA AvyA. tyAre teNIe te bhikSA te sAdhune ApI. te bhikSA grahaNa karI tyAre teNIe te sAdhune pUchayuM, "he pUjya, hamaNAM ja AvI ke tevA sAdhu AvyA hatA, paraMtu teNe bhikSA grahaNa karI nahi, ane tame grahaNa karI, temAM zuM kAraNa che?" tyAre te sAdhu "A loka saMbaMdhI kevaLa bhikSAno lAbha vagere alpaguNavALo che ane paraloka saMbaMdhI dharma ghaNA guNovALo che." ema vicArIne rUma to A lokathI pamAtA bhikSA vagereno tyAga karIne bolyA ke - "nIcA dvAravALA gharane viSe eSaNAsamitivaDe yukta evA sAdhuo bhikSAne icchatA nathI kemake - temAM aMdhakAra hovAthI eSaNAnI zuddhi hotI nathI vaLI te pUjya sAdhu paNa eSaNA samitivALA che, tethI teNe bhikSaA grahaNa na karI. tathA teM mane pUchayuM ke - tame bhikSA grahaNa karI tenuM zuM kAraNa? teno javAba e che ke - huM to liMga mAtrathI (kevaLa veSathI) ja AjIvikA karanAra chuM, paNa sAdhunA guNe karIne yukta nathI." tyArapachI teNe sAdhunA guNone ane eSaNAne AgamamAM kahyA pramANe kahI batAvyA. te sAMbhaLIne te strI potAnA cittamAM vicAravA lAgI ke - "aho! A jagatamAM potAnA doSa prakaTa karavA ane bIjAnA guNa gAvA e ati duSkara kArya paNa A sAdhue karyuM." ema vicArIne teNIe tenI atizaya bhakti karI ane ghaNuM bhaktamAna "tipaDuM' arthAt ApyuM. have te sAdhu paNa gayA. tyArapachI anya (trIjo) koIka dIrdhasaMsAranA paribhramaNanA bhayane nahi gaNato ane dharmarahita evo sAdhu Avyo. tene paNa bhikSA ApIne teNIe te ja pramANe pUchyuM, tyAre te pApI bolyo ke teo AvA prakAranI "sukSu' mAyAvaDe vicare che. tethI tArA cittane vaza karavA mATe teNe mAyAkapaTathI bhikSA grahaNa karI nahi. yAvatuM temAM te bhikSA grahaNa karavAmAM) doSa nathI. AvA ghaNAM mAyA kapaTavALAM vrato ame paNa pahelAM AcaryA hatA paNa have ame vicAryuM ke - "mAyA
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208) zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda II. karavAthI zuM phaLa che? ema dhArIne have ame mAyA karatA nathI." te sAMbhaLIne teNIe vicAryuM ke - "aho ! A sAdhu dharmarahita ane mahApApI che, ke - je tevA (uttama) sAdhune paNa niMde che." ema vicArIne teNIe tene rajA ApI. vaLI AvA prakAranI ghaNI bhaktivALI strI sAdhudAna mATe prAduSkaraNa - khullI rIte karavAnuM paNa kare, tethI prAduSkaraNano paNa saMbhava che. ra9rathI 29 have te ja prAduSkaraNane be gAthAvaDe kahe che : mU.0- pAokaraNaM duvihaM, pAgaDakaraNaM pagAsakaraNaM ca // pAgaDa saMkAmaNa kuDDadArapAe ya chinne ya // 298 // rayaNapaive joI, na kappai pagAsaNA suvihiyANaM // attaTThi aparibhuttaM, kappai kappaM akAUNaM // 299 // mUlArthaH prAduSkaraNa be prakAre che : prakaTakaraNa ane prakAzakaraNa. temAM prakaTa eTale saMkrAmaNavaDe prakaTa karavuM te, ane prakAzakaraNa eTale bhIMtamAM dvAra pADavAvaDe, athavA bhIMtane mULathI chedavAvaDe (298) athavA ratnavaDe, pradIpavaDe, jyotivaDe, prakAza karAvo te., A pramANe prakAzana sAdhune kalpa nahi, paNa gRhastha potAne mATe karyuM hoya to kahyuM. tathA vaLI (doSavALo AhAra pAtramAM Avyo hoya to) vAparyA pahelAM paraThavavo, pachI temAM traNa kalpa karyA vinA paNa (levo) kalpa 29thI TIkArtha : prAduSkaraNa be prakAre che, te A pramANe - prakaTakaraNa ane prakAzakaraNa : temAM praTaRM' aMdhakAramAMthI dUra karIne bahAra prakAzamAM sthApana karavuM, tathA prAra' (aMdhakAravALA) sthAnamAM ja rahelA (odanAdi dravyane) bhIMtamAM chidra (bAkuM) karavA vaDe prakaTa karavuM. A arthane ja kahe che. temAM prakaTakaraNa eTale (odanAdi dravyane) aMdhakAramAMthI bIje ThekANe saMkramAvavA vaDe (laI javA vaDe) pragaTa karavuM te (tathA prakAzakaraNa eTale) 'sudAmapApa' ityAdi ahIM sarvatra tRtIyAnA arthamAM saptamI vibhakti karI che. bhIMtamAM dvAra pADavA vaDe eTale chidra pADavA vaDe athavA mULathI ja bhIMtane chedavA vaDe eTale ke - je bhIMtavaDe athavA bhIMtanA eka deza vaDe aMdhakAra hato tene mULathI ja dUra karavA vaDe (eTale bhIMta pADIne pragaTa karavuM) ahIM 'va' zabda che tethI bIjuM dvAra karavA (eTale navuM bAraNuM mUkavA) vaDe ityAdikanuM grahaNa karavuM tathA 'sena' pArAgAdika ratna vaDe 'pravIpenaAno artha prasiddha che. eTale ke-dIvA vaDe 'kyotiSA' saLagatA agni vaDe temAM A pramANe pUrvokta kAraNo dvArA) karelI (odanAdika dravyanI) prakAzanA sAdhune kahyuM nahi. Ano bhAvArtha e che ke - prakAza karavA vaDe ane prakaTa karavA vaDe je bhaktAdika apAya te sAdhuone kahyuM nahi. have temAM ja apavAdane kahe che: 'dRi utta' (te prakaTIkaraNa athavA prakAzakaraNa) gRhastha potAne mATe karyuM hoya
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ // cullIprakAra ane tadAzrayI doSo / / (209 to te paNa kalpe che. paraMtu jyotiH ane pradIpano tyAga karavo. eTale ke - (aMdhakAramAM rahelA te dravyane) e benA prakAza vaDe prakaTa kareluM hoya ane (tene) gRhasthe potAnA tarIke kalpI lIdhuM hoya to paNa te na kalpe. kemake- temAM tejaskAyadIptino sparza che. have sAdhunA pAtrane AzrayIne vidhi kahe che : ahIM sahasAtkArAdithI prAduSkaraNadoSathI vyApta evuM bhakta athavA pAnaka koIpaNa prakAre grahaNa thaI javA pAmyuM hoya to teno paribhoga karyA (vAparyA) pahelAM tathA A upalakSaNa hovAthI ardhuM vAparyuM hoya to paNa (bAkInuM) paraThavIne (paraThavyA bAda paNa pAtrane) udharelA-pAtramAM rahI javA pAmelA kaNiyAnA lepAdika vaDe kharaDAyelAM paNa te pAtramAM 'i' jaLathI dhovA rUpa kalpane karyA vinA paNa bIjuM zuddha dravya levuM kalpe che / / 298-299 A ja be gAthAnuM vivaraNa karavAne icchatA graMthakAra prathama cUllI saMkramaNane AzrayIne prakaTIkaraNane spaSTa kare che. mU.0 - saMcArimA ya cullI, bAMhi va cullI purA kayA tesiM // tahi raMdhati kayAI, uvahIpUI ya pAo ya // 300 // mUlArtha : saMcArimA (anyatra laI jaI zakAya tevI) cullI, tathA sAdhune uddezIne pahelethI ja bahAra karelI cullI tathA te vakhate karelI cullI ema traNa prakAranI cullI che. temAM kadAca gRhastho rAMdhe to upadhipUti ane prAduSkaraNa e be doSa lAge / / 30/ TIkArtha : ahIM cullI traNa prakAranI che. te A pramANe : eka to saMcArimA eTale ke - je gharanI aMdara hoya to paNa bahAra lAvI zakAya. ahIM 'va' zabda che tethI te paNa AdhAkarmikI jANavI. te sAdhuone nimitte pahelethI ja bahAra ja karI rAkhI hoya te bIjI cullI. athavA 'va' zabda thakI te vakhate sAdhune nimitte je bahAra karI hoya te bIjI callI jANavI. temAM jo kadAca te traNa cullImAMthI koI paNa cullI upara gRhastho rAMdhe to be doSa lAge che. te A pramANe - upakaraNapUti ane prAduSkaraNa : vaLI jyAre te devAlAyaka vastune jyAre cullI thakI judI karI hoya - cullI uparathI utArI mUkI hoya tyAre mAtra prAduSkaraNarUpa eka ja doSa lAge che. paNa pUtidoSa to dUra thayo. jyAre cullIo paNa zuddha hoya tyAre paNa prAduSkaraNarUpa eka ja doSa rahe che / / 300 gRhastha strIe je (sAdhu)ne mATe prAduSkaraNa karyuM che, te sAdhune bhikSAne mATe potAnA ghara tarapha AvatA joIne te srI RjupaNAne lIdhe je bole che te kahe che : mU. 0 - necchaha tamisammi tao, bAhiracullIe sAhu siddhaNe // iya souM parihara puTThe siddhammi vi taheva // 309 //
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210) || zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda II mUlArtha: he sAdhu! tame aMdhakArane viSe icchatA nathI, tethI bahAra cullInI upara rAMdhyuM che. AvuM vacana sAMbhaLIne teno tyAga kare, temaja pUchavAthI teNIe kahe te paNa te ja pramANe tyAga kare. 301 TIkArtha he sAdhu! tame tama aMdhakAramAM bhikSA levA icchatA nathI, tethI bahAra cullI upara ame'matra' annane eTale bhaktane "siddha rAMdhyuM che. ti' e pramANe sAMbhaLIne (sAdhu) teNIe devAtuM dravya tyAga kare. kemake te prAduSkaraNadoSathI duSTa che. tathA prAduSkaraNanI zaMkA thaye chate zA mATe A AhAra Aje gharanI bahAra pakAvyo che ? ema sAdhue pUche sate teNIe saraLapaNAne lIdhe yathArtha kahe sate te ja pramANe tyAga kare. ATaluM kahevA vaDe pUrvanI (1984mI) gAthAmAM kahela "saMmaLa' e avayavanI vyAkhyA karI 301 zaMkAH saMkrAmaNA vaDe karelo A AhAra koIpaNa prakAre kahyuM ke na kahyuM? uttaraH (e rIte gRhastha) te AhAranuM prAduSkaraNa jo potAne mATe karela hoya to te AhAra kalpa. zaMkA te prAduSkaraNanuM potAne mATe karavuM kema saMbhave? te upara uttara Ape che ke - ma.0- macchiya dhammA aMto, bAhi pavAyaM pagAsamAsannaM // iya attaTThiyagahaNaM pAgaDakaraNe vibhAseyaM // 302 // , mUlArtha gharanI aMdara mAkhIo ane ghAma-ukaLATa che, tathA bahAra ghaNo pavana, prakAza ane samIpapaNuM paNa che, ema vicArIne (te AhAranuM prAduSkaraNa) potAne mATe karyuM hoya to te (AhAra) grahaNa karavo. A prAduSkaraNa (prakaTa karavA)mAM e vibhASA (vikalpa) che. [30ro. TIkArtha sAdhune mATe pahelAM pAkasthAnathI) bahAra cUlo vagere karIne koI zrAvikA ema ciMtave ke - gharanI aMdara mAkhIo ane dhAma che. e upalakSaNathI "aMdhakAra che ane pAkisthAnathI bhojanasthAna dUra che' ityAdi paNa levuM. vaLI bahAra sAro pavana hovAthI mAkhI vagere paNa na hoya tathA prakAza che ane pAkasthAnathI bhojanasthAna najIka che tethI ame potAnA mATe paNa haMmezAM ahIM ja rAMdhazuM. e pramANe (te cUlo vagere) potAnA arthe kare sate (sAdhune) levuM kahyuM. e pramANe tAtparya che. A prakaTIkaraNamAM kathya ane akathya saMbaMdhI A vibhASA-vikalpa che. //30rA have prakAzakaraNane spaSTa karatA satA kuTaRTS' (gA. 298) ityAdi padanI vyAkhyA karavAne icchatA satA kahe che :
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ /"sUrIpA' (gA. ra98) nI vyAkhyA | (211 mU.0- kuDDassa kuNai chidaM dAraM vaDDhei kuNai annaM vA // avaNei chAyaNaM vA, ThAvai rayaNaM va dippaMtaM // 303 // joi paIve kuNai va, taheva kahaNaM tu puTTha duDhe vA // attaTThie u gahaNaM, joipaIve u vajjittA // 304 // mUlArthaH bhIMtamAM chidra kare, dvArane vadhAre athavA bIjuM kare, athavA chAdana (DhAMkaNa) ne dUra kare, athavA dedIpyamAna ratnane sthApana kare (303). athavA jyoti ke pradIpane kare ane te ja pramANe prAduSkaraNa kahe sate athavA pUchavAthI kahe sate na kahyuM. paraMtu te sarva (gRhastha jo) potAne mATe karyuM hoya to jyoti ane pradIpa (nA prakAzathI karelA prakaTapaNA)ne varjIne (te AhAra) grahaNa kare 304 TIkArthaH prakAza karavAne mATe bhIMtamAM chidra kare, athavA dvAra nAnuM hoya tene "vardhati' moTuM kare, athavA bIjuM dvAra kare, athavA gharanI uparanuM chAdana (chAparuM) dUra kare, athavA dedIpyamAna ratnane sthApana kare, athavA jyoti (agnijavALA) ne ke dIpakane kare. tathA 'tarthava upara kahyA pramANe gharadhaNI pote ja prAduSkaraNane kahyuM sate athavA sAdhue pUchavAthI kahe sate je bhakta Adi prAduSkaradoSathI duSTa te sAdhuone na kahyuM. paraMtu jo pUrve kahelA prakAre (prAduSkaraNa) potAne mATe karyuM hoya to sAdhune te AhAra) grahaNa karavA kahyuM che, e bhAvArtha che. tathA jyoti ane pradIpa vaDe potAne mATe prakAza karyo hoya to paNa (te AhAra) na kalpe. kemake (tene) tejaskAyano parza che. [303-304 - have 'mafmud M | bAkaLa' (gAthA 299) enI vyAkhyA karavAne icchatA satA kahe che : mU.0- pAgaDapayAsakaraNe, kayammi sahasA va ahava'NAbhogA // gahiyaM vigiMciUNaM, geNhai annaM akayakappe // 305 // mUlArtha : prakaTakaraNa ke prakAzakaraNa kare sate sahasA ke anAbhogathI grahaNa kareluM hoya te paraThavIne te pAtramAM kalpa karyA vinA paNa bIjuM zuddha grahaNa kare. 30pA TIkArtha prakaTakaraNa ane prakAzakaraNa kare te je (aa) sahasatkArathI ke anAbhogathI grahaNa thaI javA pAmela hoya, te 'vivijhaLa' paraThavIne tyAga kare sate te pAtra (te AhArathI) lezamAtra kharaDAyela hoya to paNa 'tattva' jaLathI prakSAlana karavA (dhovA) rUpa kalpa karyA vinA paNa (te pAtramAM) bIjuM zuddha anna grahaNa kare. kema ke te vizodhikoTi hovAthI temAM kAMI doSa nathI. 30pa
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212). I zrI piDaniryuktigraMthano anuvAda , prAduSkaraNa dvAra kahyuM have kretadvArane kahe che : mU.0- kIyagaDaM pi ya duvihaM davve bhAve ya duvihamekkakkaM // AyakIyaM ca parakIyaM paradavvaM tiviha cittAI // 306 // mUlArtha H kratakata paNa dravyathI ane bhAvathI ema be prakAre che. te darekanA baLe bheda che. AtmakrIta ane parakIta temAM paradravya sacittAdika traNa prakAre che. 306 TIkArtha: kharIda karavuM te krIta kahevAya che. te krIta vaDe 'kRtaM je nIpajAvyuM hoya te krIkRta arthAt kharIda kareluM. te paNa arthAt prAduSkaraNa to be prakAre hatuM te to dUra raho, paraMtu A krata paNa, ema 'pi' zabdano artha jANavo 'vidha be prakAranuM che. te A pramANe 'be bhAve va' ahIM tRtIyAnA arthamAM saptamI vibhakti lakhI che, tethI A artha jANavo. dravya vaDe krIta ane bhAva vaDe kriIta evo artha che. vaLI pharIthI paNa 'pa dravyakrata ane bhAvakrIta te dareka be prakAre che. te A pramANe AtmakrIta ane parakrItaH eTale ke AtmadravyakrIta (potAnA dravya vaDe kharIda karAyelI ane AtmabhAvakrAMta potAnA bhAva vaDe kharIda karAyela) tathA paradravyakrata ane parabhAvakrata ema artha jANavo. temAM mAtmanA pote ja ujjayaMta upara rahelA bhagavAnanI pratimAnI zeSA (prabhu AgaLa mUkela naivedyAdi) vagere rUpa dravya vaDe eTale ke - te dravyanA puSkaLa dAnathI bIjAne (gRhasthane) vaza karIne tenI pAsethI je bhaktAdika grahaNa karAya te AtmadravyakrIta kahevAya che. (1) tathA vaLI 'nAtmanA' eTale svayameva (pote ja) bhaktAdikane mATe dharmakathAdika vaDe bIjAne (gRhasthane) vaza karIne tenI pAsethI je bhaktAdika prahaNa karAya te AtmabhAvakrata kahevAya che (2) tathA bIjAe (gRhastha) sAdhune nimitte dravya vaDe je grahaNa karyuM hoya te paradravyakata kahevAya che. (3) tathA vaLI bIjAe sAdhune nimitte potAnuM vijJAna dekhADIne bIjAne vaza karIne tenI pAsethI je grahaNa karela hoya te parabhAvakrIta kahevAya che (4). temAM sUtranI gati vicitra hovAthI prathama paradravyakitanuM svarUpa kahe che. " paDya' gRhastha saMbaMdhI dravya traNa prakAranuM che. te A pramANe vijJAtri' sacitta, acitta ane mizra. te dravya vaDe bIjAe sAdhune mATe je kharIda karyuM hoya te paradravyakata jANavuM. (1) ||306 padravyakrata kahyuM have bAkInA traNa bhedane sAmAnyathI kahe che : mU. AyakiyaM puNa duvihaM, davve bhAve ya davva cunnAI // bhAvammi parassaTThA ahavA vI appaNA ceva // 307 // mUlArtha vaLI AtmakrIta dravyathI ane bhAvathI ema be prakAre che. temAM dravya eTale cUrNAdika bhAvane viSe bIjAne mATe athavA potAne ja mATe 30thI
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmadravyakitanuM varNana che. (213 TIkArthaH vaLI AtmakrIta be prakAre che. te A pramANe "tre bhAve ya tti' ahIM paNa tRtIyanA arthamAM saptamI che. tethI teno artha A pramANe AtmA vaDe (pote) kharIda karAyela (karela) paNa be prakAre che. te A pramANe-dravyathI ane bhAvathI. temAM dravya vaDe eTale AgaLa kahevAmAM Avaze te cUrNAdika vaDe (2) tathA bhAvathI "para" sAdhune arthe potAnuM vijJAna dekhADavuM Adi dvArA upArjana karAya te bhAvakrata arthAta parabhAvakrata kahevAya che. (3) athavA bhAvathI "mAtmA' pote ja AhArane mATe dharmakathAdika vaDe bIjAne vaza karIne tenI pAsethI je grahaNa karAya (kare) te bhAvakrIta arthAta AtmabhAvakrIta kahevAya che (4) II:307ll A pramANe sAmAnyathI traNeya bheda kahyA. have AtmadravyAkItanuM vistArathI vivaraNavyAkhyA karavAne icchatA satA kahe che : mU.0- nimmallagaMdhaguliyA, vanna ya pottAi Ayakayadavve // gelanne uDDAho, pauNe caDDugAri ahigaraNaM // 308 // mUlArtha H nirmAlya, gaMdha, guTikA, caMdana ane pota vagere Atmadravyakrata che. temAM jo glAnatA thAya to zAsanano ukAha thAya ane nirogI thAya to cATukArI thAya ane tema thavAthI adhikaraNa doSa lAge 308. TIkArthaH " nitya tIrthAdikamAM rahelI prabhAvazALI pratimAnI zeSA jalpA' paTavAsa vagere sudhI padArtha, "tti' mukhamAM nAkhavAthI potAnA rUpanuM parAvartana (pheraphAra) vagere karanArI guTikA (goLI) "va.' caMdana ane "potAna' nAnA bALakane lAyaka vastranA TukaDAo Adi zabda lakhyo che tethI kaMDaka (tAvIja-yaMtra) vagerenuM grahaNa karavuM. kAryane viSe kAraNano upacAra karavAthI A sarve Atmadravyakata kahevAya che. Ano bhAvArtha A pramANe - nirmAlya vagere devA vaDe bIjAne vaza karIne tenI pAsethI je bhaktAdi grahaNa karAya te Atmadravyakata kahevAya che. ahIM (Ane viSe) doSone kahe che. tre' ityAdi. nirmAlya ApyA pachI jo koIpaNa prakAre daivayogathI glAnatA mAMdagI). thAya to "pravanoda' sAdhue mane mAMdo pADI dIdho. ityAdi bolavAthI zAsananI malinatA utpanna thAya ane jo koIpaNa prakAre prabhuna:' nIrogI thAya to te sarvadA sarvalokanI samakSa guNagAnakArI thAya, jema ke sAdhue mane sAro karyo, A sAdhu atizayavALA che, sarva jJAnamAM kuzaLa ane paranuM hita karavAmAM tatpara che. ityAdika tenI samakSa athavA parokSa sarvadA prazaMsA kare ane tema thaye sate 'dhAra' pharIthI tenI adhikaraNa-pApakAryamAM vadhAre pravRtta thAya kAraNa ke - tenI tevI prasaMzA sAMbhaLIne bIjA mANaso AvIne te sAdhunI pAse nirmAlya, gaMdha vagerenI yAcanA kare tethI tenI prArthanAne vaza thayela sAdhu adhikaraNano paNa AraMbha kare. (308
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214) // zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda // have parabhAvakrItanuM vivaraNa karatA satA kahe che : mU.0 - vaiyAi maMkhamAI, parabhAvakayaM tu saMjamaTThAe // upAyaNA nimaMtaNa, kIDagaDaM abhihaDe Thavie // 309 // mUlArtha : nAnA gAyanA vADA vageremAM maMkhAdika sAdhune mATe utpAdana karI niyaMtraNa kare te parabhAvakrIta kahevAya che. temAM krItakRta, abhiddata ane sthApita e traNa doSa lAge che / / 309 TIkArtha : 'vapriA' nAnuM gokuLa (gAyano vADo) A upalakSaNa che, tethI 'pattana' nagara vagere grahaNa karavA te vrajikAdikane viSe 'maMvAti' maMkha eTale kaidA2ka ke - je lokone paTa (citra ane phoTogrAphanuM vastra) dekhADIne lokone Avarte che. Adi zabda lakhyo che tethI tevA prakAranA bIjA paNa grahaNa karavA. te maMkhAdika bhaktinA vaza thakI sAdhune mATe je mRta, dugdha vagerenuM utpAdana kare ane karIne tenuM niyaMtraNa kare te parabhAvakrIta kahevAya che. eTale ke 'reLa' maMkhAdike sAdhune mATe 'bhAvena' potAnA paTAdikane dekhADavA rUpa bhAva vaDe je krIta (kharIda) karyuM te parabhAvakrIta che. AvA parabhAvakrItane viSe traNa doSa che. temAM eka to krItadoSa, bIjo anyAnyagharathI ApyuM tethI abhyAhRtadoSa ane trIjo lAvI lAvIne sAdhune nimitte eka ThekANe sthApana karAya tethI sthApita doSa lAge che. tethI karIne tevA prakAranuM bhakta-pAna paNa sAdhuone kalpe nahi // 3095 Aja vAtane be gAthA vaDe spaSTa karatA satA kahe che : mU.0 - sAgAri maMkha chaMdaNa, paDiseho puccha bahu gae vAse // kayariM disiM gamissaha ? amuI tarhi saMthavaM kuNai // 310 // dijjaMte paDiseho kajje ghetthaM nimaMtaNaM jaINaM // puvvagaya AgaesuM, saMchuhaI egagehammi // 399 // mUlArtha : sAgArI maMkhe sAdhune niyaMtraNa karyuM. teNe niSedha karyo. pachI varSAkALa ghaNo gayo tyAre pUchyuM ke - "tame ahIMthI kaI dizA tarapha jazo ?'' teNe kahyuM ke - "amuka dizA tarapha jaIzuM" tyAre te maMkhe te dizAmAM saMstava (paricaya) karyo (310) tyAMnA loko tene ApavA lAgyA tyAre teNe pratiSedha karyo ane kahyuM ke - kAma paDaze tyAre grahaNa karIza. pachI sAdhu AvyA tyAre te maMkhe pUrvanuM potAnuM bhaktAdika laIne eka gharamAM rAkhI mUkyuM pachI sAdhuone nimaMtraNa karyuM. 5311 // TIkArtha : zAligrAma nAmanuM gAma che tyAM devazarmA nAmano maMkha che. tenA gharamAM eka bhAgamAM koIka vakhata koIka sAdhuo varSAkALa rahyA, tyAre te maMkha te sAdhuonI kriyAne tathA rAga-dveSa rahitapaNAne joIne temanI bhaktimAM atyaMta tatpara thayo. tethI te hamezAM temane bhaktAdika vaDe
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | AtmabhAvakrItanuM varNana che. (215 (mATe) nimaMtraNa karavA lAgyo, ane sAdhuo "A zayyAtarapiMDa che e pramANe kahIne teno niSedha kare che, tyAre te vicAra karavA lAgyo ke - A sAdhuo mAre ghera bhaktAdikane grahaNa karatA nathI tethI jo kadAca bIje ghera temane apAvIza to paNa teo grahaNa karaze nahi tethI varSAkALa gayA pachI jayAM A sAdhuo jaze tyAM AgaLa jaIne koIpaNa prakAre A sAdhuone huM (bhaktAdika) ApIza. tyAra pachI varSAkALa thoDoka bAkI rahyo tyAre teNe sAdhuone pUchyuM ke - "he pUjaya, varSAkALa pachI tamAre kai dizA tarapha javAnuM che?' tyAre teoe potAnA bhAva pramANe ja javuM hatuM tevuM) kahyuM ke - "amuka dizA tarapha jazuM tyAra pachI te maMkha te ja dizAmAM jaI koIka gokuLamAM potAno paTa dekhADI vacananI kuzaLatA vaDe lokone vaza karyA tyAre te loko tene dhRta, dugdha, vagere ApavA lAgyA te vakhate teNe kahyuM ke - "jyAre huM mAruM tyAre tame mane Apajo." pachI sAdhuo varSAkALa utaryA pachI yogya vihAranA krame tyAM AvyA. tyAre teNe potAnA AtmAne jaNAvyA (dekhADyA) vinA eTale ke potAnI oLakhANa paDavA dIdhA vinA pUrve niSedha karelA vRta, dugdha vagerene dareka gherathI mAgIne eka gharamAM meLavIne (bhegA karIne) rAkhyA. tyAra pachI sAdhuone nimaMtraNa karyuM tyAre te sAdhuoe potAnI zakti pramANe chabI dRSTi vaDe (gocarInA doSonI) paribhAvanA karI paraMtu kAMI doSa jaNAyo nahi. tethI A zuddha che ema jANIne te AhAra grahaNa karyo. A pramANe grahaNa karatA te sAdhuone kAMI paNa doSa lAgyo nahi. kemake zakti pramANe paribhAvanA karavAthI bhagavAnanI AjJAnI ArAdhanA karI. paraMtu jo kadAca AvA prakAranuM (azuddha) koIpaNa rIte jaNAyuM hoya to (te AhArano) krIta, avyavahata ane sthApanA e nAmanA traNa doSono sadbhAva hovAthI avazya tyAga karavo joIe. sUtrano artha sugama che. vizeSa e ke - "mA rilI' eTale zayAtara "raMtava:' eTale paricaya "potAno paTa dekhADavA vaDe lokone vaza karavA" e tAtparya che .311 A pramANe parabhAvakrata kahyuM. have AtmabhAvakratane spaSTa karatA kahe che : mU.0- dhammakaha vAya khamaNaM, nimitta AyAvaNe suyaTThANe // jAI kula gaNa kamme, sippammi ya bhAvakIyaM tu // 312 // mUlArtha : dharmakathA, vAda, kRpaNa, nimitta, AtApanA, zrutasthAna, jAti, kula, gaNa, karma ane zilpa, A sarva bhAvakIta che. 31rI. TIkArthaH dharmakathAdikane viSe bhAvakrIta thAya che. Ano bhAvArtha A pramANe - bIjAnA cittane vaza karavA mATe je dharmakathA kahevI, vAda karavo, 'kSapaLa' chaThTha, aThThama vagere tapa karavo, nimittazAstrA kahevuM, athavA AtApanA kare, athavA "kRtasthAna' huM AcArya zuM ityAdi kahe, athavA jAti, kula, gaNa, zilpa athavA karma bIjAnI pAse pragaTa kare. A pramANe bIjAne vaza karIne tenI pAsethI je bhikSAdika prahaNa kare, te AtmabhAvakrIta kahevAya che. paraMtu jyAre (jo) duHkhanA nAzane mATe ane
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216) || zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda che. karmanA kSayane mATe dharmakathAdikane yathAyoga (avasara pramANe) kare, tyAre (to) te sAdhu pravacananI prabhAvanA karavAthI (karanAra lekhAya che ane tethI) moTI nirjarAne bhajanAra thAya che. kahyuM che ke - "pAvayaNI dhammakahI, vAI nemittio tavassI ya // vijjA siddho ya kaI, aTTheva pabhAvagA bhaNiyA 1zA' kAvacanika (siddhAMtane jANanAra) 1, dharmakathA kahenAra 2, vAdI - 3, nimitta karanAra-4, tapasvI - 5, vidyAvAna-6, siddha - 7, ane kavi-8, A ATha prabhAvaka kahyA che. ll31rA have dharmakathArUpa paheluM dvAra vistAra karavAne mATe kahe che : mU.0- dhammakahAakkhitte, dhammakahAuTTiyANa vA giNhe // kaDDhaci sAhavo ciya, tumaM va kahi pucchie tusiNI // 313 // mUlArthaH dharmakathA vaDe vaza thayelA athavA dharmakathAthI uThelA gRhastho pAsethI mAgIne grahaNa kare, athavA te dharmakathI tame ja cho? ema gRhastha pUche te sAdhu kahe ke - badhA sAdhuo ja dharmane kahe athavA (emAMnu kAMI na kahe ane) mauna rahe ane Ape te grahaNa kare) e AtmabhAvakrIta jANavuM. (313. TIkArtha AhArAdikane mATe dharmakathAne kahetA sAdhu vaDe jyAre te zrotAo dharmakathAe karIne sArI rIte AkSipta (AdhIna) thAya che, tyAre temanI pAse je yAcanA kare ane teo je Ape te grahaNa kare te AtmabhAvakIta kahevAya che, kAraNa ke - te zrotAo te vakhate harSa pAmyA satA yAcanA karAye sate rahetA nathI. (arthAt je kAMI vAgyuM hoya te tarata ja Ape che, athavA to dharmakathAthakI uThela (teo ubhA thaye sate) temanI pAsethI je grahaNa kare te AtmabhAvakrIta kahevAya che. eTale ke - "gAtmanA' pote ja "mA" dharma vaDe kahevArUpa bhAva vaDe je "zrId' kharIda karyuM te AtmabhAvakrIta kahevAya che. athavA to dharmakathAne kahenAra koIka prasiddha hoya, ane vivakSita (kahevA IcchelA) sAdhu tenI jevA AkAravALA hoya-tethI zrAvako tene pUche ke - je "thI' dharmakathAne kahenArA (prasiddha) saMbhaLAya che, te zuM tame ja cho? tyAre te praznamAM sAdhu zabda bolavo bhUlAyo teno lAbha laIne) te sAdhu bhaktAdikanA (bhAta pANI AdinA) lobhathI A pramANe kahe che prAyaH sAdhuo ja dharmakathAne kahe, bIjo koI nahi" athavA to 'tuwI' mauna ja rahe. (kazo uttara ja Ape nahi) tyAre te zrAvako ema jANe ke - te ja A che. mAtra gaMbhIra hovAthI sAkSAta vacana vaDe potAnA AtmAne prakaTa karatA nathI. tethI (ema jANIne) teo tene ati ghaNuM bhaktAdika Ape, ane teo pAsethI te atizaya prApta thatuM je bhaktAdika te AtmabhAvakrata kahevAya che. eTale ke mAtmA' pote ja 'mAve' pote te kathaka nahi hovA chatAM paNa te kathaka huM chuM ema jaNAvavArUpa bhAva vaDe "kIta' je kharIda kareluM te AtmabhAvakrIta kahevAya che. 313
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ ne ATha prabhAvakonuM pratipAdana che. athavA mU.0- kiM vA kahijja chArA, dagasoyariA va ahava'gAratthA // kiM chagalagagalavalayA, muMDakuTuMbI va kiM kahae ? // 314 // mUlArtha athavA to te kSAra zarIravALA (dharmakathA) zuM kahe? athavA jaLanA saukArika zuM kahe ? athavA gRhastho zuM kahe ? athavA bakarAnA gaLAne moTana karanArA zuM kahe ? athavA muMDita kuTuMbI zuM kahe ? (arthAt dharmakathA sAdhu sivAya) koI paNa kahI zake nahi. 314mI TIkArtha: "jagatamAM je nipuNa dharmakathA kahenAra saMbhaLAya che te zuM tame ja cho ?" ema (zrAvakoe) pUche sate (vivakSita sAdhu) A pramANe uttara Ape che ke zuM? "kSAra:' khArathI kharaDAyelA zarIravALA dharmakathA kahI zake?teo kahI zake ja nahi. athavA to zuM - "razariva:' daka eTale jaLa, teno niraMtara nAza karavA vaDe zaukarika jevA eTale kasAI jevA lekhAya athavA to zikArI jevA gaNAya te dakazaukarika kahetAM sAMkhyamatavALA dharmakathA kahI zake ? athavA zuM 'rasthA:' zAstranA paThanapAThanathI rahita evA gRhastho dharmakathA kahI zake? athavA to zuM - chagalakapazu (bakarA)nI 'utta' grIvAne-Dokane jeo 'vati ' maraDI nAkhe che. te chagala,galavalako dharmakathA kahI zake? athavA to zuM - jeo muMDa thayA satA kuTuMbIo dharAve te zauddhodanIyo (boddho) dharmakathA kahI zake ? teo kAMI paNa (dharmakathA) kahI zake ja nahi, paraMtu patio ja (dharmakathA) kahI zake. A pramANe tenA kahevAthI zrAvako vicAre ke - kharekhara te ja A dharmakathAnA kahenAra che ityAdi. zeSa sarva te ja pramANe (gAthA 313nI vyAkhyA pramANe) jANavuM. 314nI A pramANe dharmakathAdvArane kahIne zeSadvArone mATe bhalAmaNa kare che : mU.0- emeva vAi khamae, nimittamAyAvagammi ya vibhAsA // suyaThANaM gaNimAI, ahavA vANAyariyamAI // 315 // mUlArtha e ja pramANe vAdI, kSepaka nimittajJa ane AtApakane viSe bhAvanA karavI. zrutasthAna eTale gaNi vagere. athavA vAcanAcAryAdika. 31pa TIkArtha jema dharmakathA kahenArane viSe vibhASA' - bhAvanA karI "vameva' - e ja prakAre vAdI, kSapaka, nimittajJa ane AtApakane viSe bhAvanA karavI. jemake (sAdhu) vAda vaDe AkSepa (vaza) karelA zrAvakonI pAse yAcanA kare (tethI te tarata ja Ape.) athavA to "je vAdI saMbhaLAya che, te zuM tame ja cho?" ema prazna kare sate "prAya: karIne yatio ja vAdI hoya che." ema bole, athavA mauna rahe, athavA A pramANe bole ke - "bhasma vaDe kharaDAyelA zarIravALA, dakazaukarika, dhigujAtIya ke
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218) | zrI piDaniryuktigraMthano anuvAda zauddhodanIya zuM A pramANe vAda karI zake? arthAt teo vAda karI zake ja nahi; paraMtu yatio ja vAda karI zake." A pramANe kahe sate te gRhastho ema jANe (vicAre) ke - "sAMbhaLela te vAdI A ja che." e dhAraNAthI teo tene zreSTha AhArAdika Ape; ane tathA prakAre ghaNuM prApta thayela te bhaktAdika, AtmabhAvakrIta jANavuM. tathA zrutasthAna eTale gaNI vagere. temAM gaNIpaNuM eTale AcAryapaNuM - "Adi zabdathI upAdhyAyapaNuM vagere grahaNa karavA. athavA (zrutasthAna eTale) vAcanAcAryapaNuM, "Adi' zabdathI pravartakapaNuM vagere grahaNa karavA. temAM bhaktAdikane mATe "AcArya ame chIe, upAdhyAya ame chIe." ityAdi lokonI pAse prakAza kare, ke - jethI loko tene AcAryAdika jANIne ghaNuM bhaktAdika Ape. athavA "je AcArya mahA vidvAna saMbhaLAya che, te zuM tame cho?" ityAdi (zrAvako) te ja pramANe (pUche ane te uttaro Ape e vagere) pUrvanI jema bhAvavuM. tathA vaLI jAti vagere to Ane mATe kahe (prakAza kare) ke - jethI samAna jAti vagerene ane utkRSTa zilpAdikane jANIne ghaNuM bhaktAdi Ape. ane te te prakAre prApta thayela ghaNuM bhaktAdi, AtmabhAvakrata jANavuM. 31po A pramANe kratadhAra kahyuM. have pAmityadvAra kahe che - mU.0- pAmiccaM pi ya duvihaM, loiya loguttaraM samAseNa // loiya sajjhilagAI, loguttara vatthamAIsu // 316 // mUlArthaH prAmitva paNa saMkSepa vaDe laukika ane lokottara ema be prakAre che. temAM bhaginI vagere laukika ane vastrAdi viSayavALuM lokottara che. ll31el TIkArtha : prAmitva paNa saMkSepa karIne vividha - be prakAra che. te A pramANe : laukika ane lokottara. temAM lokane viSe je thayuM te laukika kahevAya che. te sAdhunA viSayavALuM 'nirA' sajhilagA eTale bhaginI (bahena, "Adi zabdathI bhrAtA vagere grahaNa karavA. tene viSe che. Ano bhAvArtha e che ke - bhaginI vagerethI karAtuM dravya. ahIM "bhaginI' zabda vaDe kathAnaka sUcavyuM che, te AgaLa upara graMthakAra pote ja kaheze. tathA lokottara prAmitya "vastrAvipu' vastrAdikanA viSayavALuM, (ane te) sAdhuone ja paraspara jANavuM. [316ll ahIM bhaginI vagerene viSe laukika kahyuM, tethI bhaginInA udAharaNane ja traNa gAthA vaDe prakaTa kare che : mU.0- suyaabhigamanAyavihI, bahi pucchA ega jIvai sasA te // pavisaNa pAga nivAraNa, ucchidaNa tella jai dANaM // 317 //
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ (219 laukika prAmitya viSe saMmatAcAryanI bhaginInuM daSTAMta / aparimiya nehavuDDhI, dAsattaM so ya Agao pucchA // dAsattakahaNa mA ruya, acirA moemi etAhe // 318 // bhikkhadagasamArambhe, kahaNAuTTo kahiti vasahi tti // saMveyA AharaNaM, visajju kahaNA kaivayA u // 319 // mUlArthaH zrutajJAna vaDe jeNe kriyAno vidhi jAmyo che, evA eka sAdhue potAnA gAmamAM AvI koIne pUchyuM, tyAre teNe kahyuM ke - "eka tamArI bahena jIve che." pachI teNe gharamAM praveza karyo. tenI bhaginIe pAka zarU karyo. teNe niSedha karyo. tyAre teNIe uchInuM tela laIne yatine dAna karyuM. (317). telanI vRddhi aparimita thaI. chevaTa dAsIpaNuM aMgIkAra karyuM. pharIthI te sAdhu AvyA, ane pUchyuM. tyAre teNIe potAnuM dAsapaNuM kahyuM. teNe kahyuM ke - "tuM rudana na kara, huM tane jaladI choDAvIza,' tevAmAM (318). bhikSA ApavA mATe zrAvikAe jaLano AraMbha karyo. sAdhue tenA doSa kahyA. zrAvake AdaravALA thaI 'tamArI vasati kyAM che?' ema pUchyuM. teNe "nathI' ema kahyuM. tyAre potAne ghera ja tene rAkhyA. teNe saMveganA udAharaNa kahyA. tyAre zrAvake te bannene rajA ApI. zaMkA upara javAba Apyo ke -- evA to koIka ja hoya che. 31lA TIkArtha kozalA nAmanA dezanA koIka gAma che. temAM devarAja nAmano kuTuMbI vase che. tene sArikA nAmanI bhAryA che. teNIne sammata vagere ghaNA putro che, ane sammati vagere ghaNI putrIo che. te AkhuMye kuTuMba paramazrAvaka che. tathA te ja gAmamAM zivadeva nAme zreSThI che, tene zivA nAmanI bhAryA che. eka divase te gAmamAM samudraghoSa nAmanA AcArya padhAryA. temanI pAse jinaprarUpita dharma sAMbhaLI saMvega thavAthI saMmata nAmanA putra dIkSA grahaNa karI. kALanA krame karIne te saMmatasAdhu, gurucaraNanA prasAdathI mahAnuM samartha gItArtha thayA. teNe koika divasa vicAra karyo ke - "jo mAro koI paNa kuTuMbI dIkSA grahaNa kare to sAruM thAya. kemake - tAttvika upakAra to e ja che ke - saMsArasamudrathI utAravA." A pramANe vicArIne gurunI rajA laIne teo potAnA baMdhunA gAme AvyA. tyAM bahAranA pradezamAM koI pariNata (prauDha) umaravALA puruSane teNe pUchyuM ke - "ahIM devarAja nAmanA kuTuMbanA saMbaMdhI koI paNa che?" tyAre teNe kahyuM ke - "tenuM sarva kuTuMba marI gayuM che, phakta eka saMmati nAmanI vidhavA putrI jIvatI che." te sAMbhaLIne te sAdhu teNIne ghera gayA. teNIe bhAIne Avato joI manamAM bahumAnane dhAraNa karavApUrvaka vaMdanA karI tathA keTalIka vakhata paryApAsanA (sevA) karI. tene nimitte AhAra pakAvavAnuM zarU karyuM. tyAre sAdhue tene nivArI ke - "amArA nimitte kAMI paNa karyuM hoya te amAre kahyuM nahi." tethI bhikSAsamaye te (saMmati) garIba hovAthI bIje koI paNa ThekANethI tela mAtra paNa nahi maLavAthI mahAkaSTa karIne zivadeva nAmanA vaNikanI dukAnethI be paLI tela (udhAre) lIdhuM. te paNa haMmezAM bamaNI vRddhirUpa kAlAMtara (vyAja) vaDe
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220) I zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda lAvIne teNIe bhAIne ApyuM. te vRttAMta nahi jANatA evA bhAIe zuddha jANIne tene grahaNa karyuM. pachI teNIe te divase bhAI pAse dharma sAMbhaLyo. tethI pANI lAvavA vagere kAma karavA vaDe te ANeluM be paLI tela pAchuM ApavAne samartha thaI nahi. pachI bIje divase tenA bhAIe vihAranA krama vaDe tyAMthI vihAra karyo. tethI te divase paNa teNInuM mana tenA viyoganA zoka vaDe vyApta hovAthI te bamaNuM thayeluM be paLI telane pAchuM ApavAne zaktimAna thaI nahi. pachI trIje divase be karSa telanuM devuM thayuM. te ghaNuM hovAthI ApI zakI nahi. temaja bhojana paNa pArakuM pANI bharavA Adi vaDe karavAnuM hatuM tethI bhojanane mATe ja yatna (kAma) karavAmAM Akho divasa gayo. tethI devuM ApI zakI nahi. tethI karIne divase divase bamaNI bamaNI vRddhi (vyAja) thavAthI vRddhi pAmatuM devuM aparimita ghaDApramANa thayuM. tyAre zreSThI teNIne kahyuM ke - mAruM tela Apa. athavA to na Ape to) mArI dAsI thA. tyAre tela ApavAne asamartha hovAthI teNIe dAsapaNuM aMgIkAra karyuM. tyAra pachI keTalAka varSo gaye sate pharIthI paNa te saMmata nAmanA sAdhu te ja gAmamAM vihAranA krame AvyA, ane te potAnI bahenane tene ghera joI nahi. tyAra pachI keTaleka vakhate te ghera AvI, tyAre teNIne pUchyuM ke tuM kyAM gaI hatI ?) tyAre teNIe pUrvano sarva vRttAMta tenI pAse jaNAvyo. ane chevaTe zivadevane ghera dAsapaNuM thayuM tyAM sudhI kahyuM. e pramANe potAnuM duHkha nivedana karI te rovA lAgI. tyAre sAdhu bolyA ke - "tuM ro mA, tane huM jaladI mukAvIza." ema kahIne teNInA mUkAvavAnA upAyane vicAratA teNe prathama zivadevane ghera ja praveza karyo. tyAre tene bhikSA ApavA mATe zivA zeThANI jaLa vaDe hAtha dhovA lAgI. te joI sAdhue tevo niSedha karyo ke - "A pramANe amAre bhikSA kalpe nahi te vakhate pAsenA pradezamAM rahelA zreSThIe kahyuM ke - "temAM zo doSa che?" tyAre sAdhue kAyanI virAdhanAdika doSone AgamamAM kahyA pramANe vistArathI kahyA. te sAMbhaLI AdaravALA thaIne teNe kahyuM ke - "he pUjya. tamArI vasati kyAM che? ke jethI tyAM AvIne ame dharma sAMbhaLIe." tyAre sAdhu bolyA ke - "haju sudhI mAre upAzraya-sthAna che nahi" te sAMbhaLIne teNe potAnA gharanA eka pradezamAM tene vasati ApI. ane haMmezAM tenI pAse dharma sAMbhaLavA lAgyo. tethI teNe samyakta ane aNuvrato (dazavirati)no svIkAra karyo, pachI sAdhue koIka vakhata vAsudevAdika pUrvapuruSoe AcarelA aneka abhigrahonuM varNana karyuM, ke vAsudeve evo abhigraha grahaNa karyo hato ke "jo mAro putra paNa dIkSA levAne icche to huM teno niSedha nahi karU. ItyAdi" A pramANe sAMbhaLIne zivadeve paNa abhigraha grahaNa karyo ke - "he bhagavan (pUjaya), mAro paNa koI paNa pravrayA aMgIkAra kare to huM teno niSedha nahi karuM." A avasare zivadevano moTo putra ane te sAdhunI bahena sammati thI banne jaNa pravrayA levA taiyAra thayA. tyAre zreSThIe te bannene rajA ApI eTale temaNe dIkSA aMgIkAra karI. A mULa sUtra sugama che. mAtra kRtafdhA jJAvadha:' no artha zrutanA adhigama (jANavA)thakI jANyo che vidhi eTale kriyAno vidhi jeNe evo te. (ema samajavo) ahIM koI zaMkA kare ke "AvuM
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | prAmityanA doSo ane teno apavAda | (221 prAmitya to sAdhue vizeSe karIne (avazya) grahaNa karavuM joIe, kemake paraMparAe te pravajyAnuM kAraNa TharyuM che. tenA upara uttara Ape che ke - "phavayA 4 AvA prakAranA gItArtho, viziSTa zrutane jANanArA ane dezanAvidhimAM nipuNa sAdhuo koIka ja hoya che, ghaNA hotA nathI. temaja pravrajyAnA pariNAma paNa koIne ja hoya che. tethI prAmitya levuM te doSane mATe ja che 31 A pramANe tela saMbaMdhI prAmityane viSe doSa kahyo. have atideza (bhalAmaNa) vaDe vastrAdikanA viSayamAM doSone kahevAne icchatA satA kahe che : pU. - DU veva va to, savitesara 3 vasthipAnuM | loiyapAmicchesuM, loguttariyA ime anne // 320 // mUlArtha A ja doSo vaccapAtranA viSayavALA laukika prAmityamAM ativizeSe karIne jANavA. have lokottara doSo A bIjA che. 32vA TIkArtha: 'te va' A ja dAsatvAdika doSo vaccapAtranA viSayavALA laukika prAmityane viSe beDImAM nAMkhavA vagere pUrvakanA ati viziSTatara (ghaNA) jANavA. vaLI 'nottara:' lokottara prAmityanA viSayavALA A bIjA doSo paNa che. 320mI te doSone ja kahe che : mU.0- mailiya phAliya khosiya hiyanaDhe vAvi anna maggaMte // avi suMdare vi diNNe, dukkararoI kalahamAI // 321 // mUlArtha : vastra malina thaye sate, phATe sate, jIrNa thaye sate, haraNa kare che ane nAza pAme te kalaha vagere doSo thAya che. tathA bIjuM vastrAdika mAganArane suMdara vastra Ape to paNa te lenAra duSkara sacivALo thAya che. tethI kalaha vagere doSo thAya che. li321 TIkArtha ahIM lokottara prAmi be prakAre che. koIka AvI zarate koIkanuM vastra grahaNa kare ke - keTalAka divasa vAparIne pachI huM tamane pAchuM ApIza (1). tathA koIka A pramANe zarata kare ke - amuka divasa pachI (TharAvelA divaso karatAM divasa vadhI jAya to) huM tamArA vastranI jevuM bIjuM vastrAdika tamane ApIza (2). temAM pahelA prakAramAM "ttinate' zarIrAdikanA maLa vaDe vyApta thaye sate, athavA phATI gaye sate, athavA "vasitte' jIrNaprAyaH kare sate, athavA caurAdika vaDe haraNa karAye sate, athavA koIka ThekANe mArgamAM paDI gaye sate kalaha vagere doSo thAya che. vaLI bIjA prakAramAM anya vastrAdikane mAgato puruSa yAcanA karanArane mAganArane) ahIM 'Apa' api zabda saMbhAvanAmAM che, eTale ke - kadAca "sundroDa' pUrve vAparelA vastrAdikathI vadhAre zreSTha vastrAdika Ape sate paNa
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222) // zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda II koIka puruSa rucivALo thAya che. eTale ke - moTA kaSTa vaDe tenI ruci pUrNa karI zakAya che. tethI tene AzrayIne kalahAdika doSo utpanna thAya che. tethI lokottaraprAmitya paNa na karavuM. 321 // ahIM ja apavAdane kahe che : mU. 0- uccattAe dANaM, dullabha khaggUDa alasa pAmicce // saMpi ya gurumsa pAse, veD so veTha mA to rU225 mUlArtha : vastrAdika durlabha sate uccapaNAe ApavuM. tathA kuTila ane ALasune prAmitya karavA vaDe ApavuM. te devAtuM vastrAdika gurunI pAse mUkavuM. pachI guru tene Ape. ema karavAthI kalaha na thAya // 322 // ' TIkArtha : ahIM vastrAdika durlabha hoya sate sIdAtA sAdhune jo bIjo sAdhu vasrAdika ApavAne icchato hoya, to tene 'tattvatA ' maphata dAna karavuM. paNa prAmitya karavA vaDe ApavuM nahi. tathA je sAdhu 'vabhUla:' kuTila hoya eTale vaiyAvRtyAdikamAM samyak pravartato na hoya, ane je sAdhu ALasu hoya, te banne pAse durlabha vastrAdika dAnanA pralobhana vaDe paNa vaiyAvRtya karAvavuM. tethI tenA viSayAvALuM prAmitya saMbhave che. temAM paNa ApanAra sAdhu te devAtuM vastrAdika gurunI pAse sthApana kare, pote Ape nahi. tyArapachI te bannene paraspara kalaha na thAya ema karIne te guru tane Ape. 53220 prAmityadvAra kahyuM. have parAvartitadvAra kahevAne icchatA satA kahe che : mU. 0- pariTTiyaM pi duvihaM loiya loguttaraM samAseNaM // ekkapi a duvihaM taddavve annadavve ya // 323 // mUlArtha : parivartita paNa saMkSepe karIne laukika ane lokottara ema be prakAre che. ane ekaika paNa tadravya ane anya dravyane viSe ema babbe prakAre che I323 : TIkArtha : 'parivartitatti' Ano zabdArtha prathama kahyo che. eTale parivartita paNa 'samAsena' saMkSepe karIne be prakAre che. te A pramaAme-laukika ane lokottara H te eka eka paNa babbe prakAre che. te A pramANe 'tadravya' te dravyanA viSayavALuM ane 'anyadravya' anya dravyanA viSayavALu. temAM te dravyanA viSayavALu eTale - jema ke - koheluM ghI ApIne sAdhune nimitte sugaMdhI ghI grahaNa karavuM te, ityAdiH anya dravyanA viSayavALu eTale jema ke - kodarAnA kUrIyAM ApIne sAdhune nimitte zAli odana grahaNa karavA te, ityAdi, A laukika parivartita kahevAya che. evI rIte lokottaraparivartita paNa jANavuM. // 32aa
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ | laukikaparAvartita upara lakSmI tathA baMdhumatInI kathA / (223 have laukikaparivartitanuM udAharaNa traNa gAthA vaDe kahe che : mU.0- avaropparasajjhilagA, saMjuttA do vi annamanneNaM // poggaliyasaMjayaTThA pariyaTTaNa saMkhaDe bohI // 324 // aNukaMpa bhagiNigehe daridda pariyaTTaNA ya kUrassa // pucchA koddavakUre, macchara NAikkha paMtAve // 325 // iyaro vi ya paMtAve, nisi osaviyANa tesi dikkhA y|| tamhA u na dhettavvaM, kaivA je osamehiti // 326 // mUlArtha: paraspara be bhAIo ane te be kanyAo anyanI sAthe paraNI sAdhune mATe paudagalikanuM parivartana karyuM. tethI kalaha thayo. pachI bodhi thaI (324) anukaMpA vaDe (sAdhue) bhaginIne ghera praveza karyo. te daridrI hatI. tethI teNIe krUra (kodarA)nuM parivartana karyuM. pati jamavA Ave te teNe kodravakUrIyAM rAMdhavAnuM kAraNa pUchyuM. teNIe matsara vaDe nahi kahe sate teNe tADanA karI. (325) bIjAe paNa tADanA karI. pachI rAtrie upazamane pAmelA teoe dIkSA lIdhI. A pramANe je upazama pAme te koIka ja hoya che. tethI A parivartita grahaNa karavuM nahi li326ll TIkArthaH vasaMtapura nagaramAM nilaya nAme zeTha che. tene sudarzanA nAmanI bhAryA che. temane be putra che. te A pramANe - kSemazaMkara ane devadatta tathA lakSmI nAmanI putrI che. te ja vasaMtapuramAM tilaka nAme zeTha che. tene suMdarI nAmanI bhAryA che. temane dhanadatta nAme putra ane baMdhumatI nAme putrI che. temAM mAMkare samitasUrinI pAse dIkSA grahaNa karI. tathA devadatta baMdhumatIne paraNyo ane dhanadatta lakSmIne paraNyo. anyadA karmanA vazathI dhanadattane dAridraya prApta thayuM. tethI te prAyaH kodravanA kurIyA khAto hato. ane devadatta to Izvara (dhanavAno hato. tethI te haMmezAM zAli odana khAto hato. have ekadA te kSemakara sAdhu vihAranA anukrame te nagaramAM AvyA. teNe vicAra karyo ke - jo huM mArA bhAI devadattane ghera jaIza, to mArI bhaginI huM dAridraya vaDe parAbhava pAmI chuM, tethI A sAdhu mArA bhAI chatAM paNa mAre ghera UtaryA nahi. ema jANIne parAbhava mAnaze. (kheda pAmaze) ema vicArIne anukaMpA vaDe teNIne ja ghera teNe praveza karyo. pachI bhikSAnI veLAe te lakSmIe vicAryuM ke - "eka to A mAro bhAI che, bIjuM e ke - te sAdhu che, ane trIjuM e ke - te paroNo che ane mArA gharamAM to kodarAnA kuriyA che. tethI te tene kema apAya? vaLI zAliodana to mArA gharamAM che ja nahi. tethI karIne mArA bhAInI bhAryA badhumatI pAsethI kodarAnA odananuM parAvartana karavA vaDe zAlidana lAvIne ApuM." ema vicArIne teNIe te ja pramANe karyuM. eTalAmAM devadatta bhojana karavA mATe potAne ghera Avyo. te vakhate baMdhumatIe tene pUchyuM ke - "Aje kodarAnA odana khAvAnA che
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224). | zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda / ne ?" tyAre parAvartanano vRttAMta nahi jANatA evA teNe vicAryuM ke - "A bhAyae kRpaNatAne lIdhe kodarAnA odana rAMdhyA che ane zAlidana rAMdhyA nathI." ema vicArIne te teNIne mAravA lAgyo. tyAre tADana karAtI te bolI ke - "tame mane kema mAro cho? tamArI ja bahena kodravanA odanane ahIM mUkI zAlidana laI gaI che." have ahIM dhanadatta paNa ghera AvIne jamavA mATe beTho tyAre tene je zAliodana kSemakara sAdhune ApatAM vadhyo hato te lakSmIe gauravapUrvaka pIrasyo. tyAre teNe teNIne pUchyuM ke - "he pApINI, zA mATe te zAlinuM eka mAna (mANuM) rAMdhIne sAdhune zAlidana na ApyAM? ke jethI bIje gherathI lAvIne te mArUM malinatApaNuM karyuM?" ema kahIne teNe paNa teNIne mArI. A baMnne gharamAM banelo sarva vRttAMta sAdhue paNa lokaparaMparAe sAMbhaLyo. pachI rAtrie te sarvane sAdhue pratibodha karyo ke "amAre AvuM bhojana karbhe nahi. paraMtu ajANatAM meM grahaNa karyuM hatuM. A ja kAraNathI bhagavAna tIrthaMkaradevoe kalahAdika doSanA saMbhavane lIdhe niSedha karyo che." ema kahIne teNe jinapraNIta dharmane savistAra kahyo. tethI sarvane saMvega prApta thayo ane te sarvane dIkSA ApI. A sUtrano artha sugama che. vizeSa e ke "navaparabsinA lakSmI ane devadatta tathA baMdhumatI ane dhanadatta teo paraspara "bsanI' bhAIo che, ane te he pi' banne paNa - lakSmI ane baMdhumatI 'magnamAM ti' paraspara saMbaMdhavALI thaI. eTale ke devadattanI bhaginI lakSmIne dhanadatta paraNyo, ane dhanadattanI bahena baMdhumatIne devadatta paraNyo, e bhAvArtha che. "gatiya ri' pIdgalikanuM eTale zAlidana ane kodravanuM "yatAI' kSemakara sAdhune nimitte parivartana karyuM. tethI "saMvarDa kajIyo thayo. tyAra pachI "vadha:' pravajyA lIdhI. (324) A ja gAthAnA vivaraNarUpa pachInI be gAthA che, te paNa sugama che. temAM vizeSa e ke "machara utta' ahIM vibhaktino lopa hovAthI atyarekha' matsara vaDe "naphag ri' parivartana nahi kahe sate "paMtAve' teNe tADanA karI. (325). '3vamiyAna utta' upazama pAmelAne, ahIM koI zaMkA kare ke - A parivartana paNa dIkSAnuM kAraNarUpa thayuM, tethI sAdhuoe A vizeSa karIne AcaravuM joIe. tenA para javAba Ape che ke "jhava utta' keTalAka ja kSaemakara sAdhunI jevA thaze ke jeo A pramANe parivartanathI utpanna thayelA kalahane dUra karI dIkSA grahaNa karAvaze. tethI A AcaravA lAyaka nathI ja. 326l laukikaparivartana karyuM. have je lokottara parivartana, tene kahevuM joIe. temAM eka sAdhu bIjA sAdhunI sAthe vastrAdikanuM je parivartana kare te lokottara parivartana kahevAya che. temAM thatA doSone batAve che : mU.0- UNahiya dubbalaM vA, khara guru chinna mailaM asIyasahaM // duvvannaM vA nAuM, vipariName annabhaNio vA // 327 //
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ // lokottaraparAvartita, tenA doSo ane apavAda / / (225 mUlArtha : A vastra nyUna che, adhika che, durbaLa che, khara che, guru che, chedAyeluM che, malina che, zItane sahana na kare tevuM che. athavA kharAba varNavALuM che, ema jANIne khoTA pariNAmane pAme athavA bIjAne kahyo sato vipariNAma pAme. II32nA TIkArtha : vastranuM parivartana kare sate A vastra nyUna che, ane je mArUM vajra hatuM te to mAnayukta eTale pramANopeta hatuM. athavA to A varU adhika che, ane mAruM vastra to mAnopeta hatuM. e pramANe sarvatra bhAvanA karavI. vizeSa e ke 'durvar' jIrNaprAyaH eTale ghaNe bhAge jIrNa thayeluM che, 'vara' kaThaNa sparzavALuM che 'guru' jADA sutaranuM baneluM hovAthI bhAravALuM (jADuM-bhAre) che, 'fi' niSkupaka (kora-choDA vinAnuM) che, 'mattinuM' mela vaDe vyApta che, 'azItasao" zIta (TADha)ne sahana karavAne asamartha che. athavA 'durva' kharAba kAMti-zobhA (raMga)vALuM che, A pramANe pote ja jANIne 'viparitnakSet' viparIta pariNAma pAme eTale ke - huM ghasAyo (ThagAyo) ema vicAre, athavA to bIjA kuTila sAdhue (teNe tArI) mazkarI karI, ema kahyo sato vipariNAmane pAme. II327nA A lokottarane viSe ja apavAdane kahe che : mU. 0- egassa mANujuttaM, na u biie evamAi kajjesu // gurupAmUle ThavaNaM, so dalayai annahA kalaho // 328 // mUlArtha : ekanuM vastra mAnayukta hoya, bIjAnuM na hoya, AvA kAryo utpanna thaye sate te vastra gurunI pAse sthApavuM. te Ape. anyathA kalaha thAya. II328 // TIkArtha : eka sAdhu saMbaMdhInuM je 'mAnavu N" pramANopeta vastrAdika te vastrAdika 'na dvitIye' bIjA sAdhune mAnopeta na hoya, paraMtu nyUna ke adhika hoya. tethI karIne AvA prakAranA kAryo uttpanna thAya tyAre (vastrAdi) parivartanano saMbhava thAya che. te parivartanano saMbhava thAya tyAre jenA saMbaMdhI te vastrAdi hoya teNe te vastra vagere gurunA pAdamULamAM sthApana karavuM, eTale ke - gurunA caraNe mUkavuM. tyArapachI (guru mahArAjane saghaLo) vRttAMta kahevo. ane vRttAMta kahe sate te guru (te vastra jene ApavuM hoya tene) Ape. 'anyathA' jo gurupAdanA mULe na mUke to 'di' paraspara kajIyAno saMbhava thAya. ||328 // parivartitadvAra kahyuM. have abhyAhata (bhakta-pAnAdika sAmuM lAvIne ApavuM te) dvAra kahe che : mU. 0 - AunnamaNAinnaM, nisIha'mihaDaM ca nonisIhaM ca // nisIhAbhihaDaM ThappaM, vocchAmi nonisIhaM tu // 329 // mUlArtha : acIrNa ane anAcIrNa (e be bhede abhyAhata) che, te paNa (anAcIrNa) nizItha
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226) II zrI piDaniyuktigraMthano anuvAda / abhyAhata ane nonizItha abhyAhUta ema be prakAre che. temAM nizIthAbhyAhatane sthApana karIne hamaNAM nonizIyAbhyAhUtane kahuM chuM. If329o. TIkArtha : abhyAhata be prakAre che. te A pramANe : AzIrNa ane anAcArNa temAM anAcIrNa be prakAre che. te A pramANe - nizIya abhyAhata ane nonizItha abhyAhataH temAM nizItha eTale madhyarAtri. te samaye je ANeluM hoya te gupta hoya che. e ja pramANe sAdhuone paNa je ajANyuM abhyAta hoya. te nizItha abhyAhatanI jema nizItha abhyAdata kahevAya che. ane tenAthI je viparIta hoya te nonizItha abhyAhata kahevAya - ke je, sAdhuone "A abhyAhata che' ema jANavAmAM hoya. temAM nizItha abhyAhatane hamaNAM sthApana karavuM (rAkhI mUkavuM) arthAt teno artha AgaLa upara kahIza. hamaNAM to huM nonizItha abhyAhatane kahevAne icchuM chuM. 32lA pratijJA karelane ja kahe che : mU. - sama para, sasa parelameva vobaMDyuM che duvihaM tu paraggAme, jala thala nAvoDujaMghAe // 330 // mUlArtha te svagrAma ane paragrAmanA viSayavALuM ema be prakAre che. temAM paraprAmanA viSayavALuM paNa svadeza ane paradezasaMbaMdhI ema be prakAre che. te darekanA be prakAra che : jalamArge ane sthalamArge. tenAM naukA vaDe ane uDupa (hoDakA) vaDe ema jaLamArganA be bheda che tathA sthaLamArge lAveluM paNa jaMghA vaDe ane gADAM vaDe ema be bhede che. 330 TIkArtha H monizItha abhyAhata be prakAre che. te A pramANe : "vAre potAnA gAmanA viSayavALuM ane 'pAne paragAmanA viSayavALuM. temAM je gAmane viSe sAdhu rahe che, te svagrAma kahevAya che. bAkInA paragrAma kahevAya che. temAM "rA' paragAma saMbaMdhI abhyAhata be prakAre che. te A pramANe - svadeza ane paradeza : eTale ke svadeza ane paragAmathI abhyAhata (ANeluM) tathA paradeza ane paragAmathI abhyAhatA. temAM je dezane viSe sAdhu rahelo che. te svadeza ane bAkIno paradeza kahevAya che. A banne prakAranA abhyAhatanA paNa pratyekanA babbe prakAra che. te A pramANe - 'nattathata tti' sUvanAstUtra (sUcana karavA thakI sUtra kahevAya che) e nyAyathI jaLamArge abhyAhata ane sthaLamArge abhyAhata: temAM jalamArga abhyAhnata paNa be prakAre che. nAva vaDe ane uDupa vaDe (ANeluM). A upalakSaNa che. tethI thoDA jaLano saMbhava hoya to jaMghA (paga) vaDe paNa (ANeluM) hoya che. temAM nau eTale naukA (vahANa) ane uDupa eTale taravAnuM kASTha (hoDakuM-trApo) tathA uDupa zabda kahevAthI tuMbaDuM vagere paNa grahaNa karela che, ema jANavuM. sthalamArga abhyAhata paNa be prakAre che. te A pramANe 'baMdhamyA" be paga vaDe A upalakSaNa che. tethI "gADI-gADAM vagere vaDe paNa
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ | anAcIrNanonizIthAbhyAhatano vistAra || (227 samajavuM li33O|ii. temAM je jaLa ane sthaLa saMbaMdhI abhyAhatanA bhedo kahyA, tene ja vistArathI bhAvatA satA doSone dekhADe che : mU.0- jaMghA bAha tarIi va, jale thale khaMdha ArakhuranibaddhA // saMjama AyavirAhaNa, tahiyaM puNa saMjame kAyA // 331 // atthAhagAhapaMkA-magarohArA jale avAyA u|| kaMTAhiteNasAvaya, thalammi ee bhave dosA // 332 // mUlAI jalamArgamAM jaMghA, bAhu ane tarikA vaDe (abhyAhata) saMbhave che. tathA sthaLamArgamAM skaMdha, Aranibaddha (gADI) ane khuranibaddha baLada) vaDe saMbhave che. tema thavAthI saMyama ane AtmAnI virAdhanA thAya che. temAM saMyamanA viSayamAM akAyAdinI virAdhanA thAya che. (331) jaLane viSe astAgha (ati UMDuM) hovAthI grAhathakI, paMkathakI, makarathakI athavA ohAra (kacchapa) thakI apAya (vinAza) thAya che. ane sthaLamArge kAMTA, sarpa, stana ane zikArI pazuothakI apAyarUpa A doSo thAya che. {33rA TIkArthaH temAM jaLamArgane viSe thoDA jaLano saMbhava hoye sate be jaMghA vaDe ane astAgha (ghaNA jaLa)no saMbhava sate be bAju vaDe athavA tarikA vaDe. A upalakSaNa che. tethI upa vaDe paNa abhyAhata (ANeluM) saMbhave che. ane sthaLamArgane viSe to skaMdha vaDe athavA 'mAraghuraviddha tti' ahIM tRtiyAnA arthamAM prathama vibhakti lakhI che. tethI A pramANe artha karavo ke - Arakanibaddha (ArAthI racelIbanAvelI) evI gADI, te vaDe. tathA khuranibaddha (kharIvALA) gadheDA, baLada vagere. teo vaDe (abhyAhata). ahIM saMyamavirAdhanA ane AtmavirAdhanArUpa doSo che. 'tatra' saMyama ane AtmavirAdhanA madhye saMyamanA viSayavALI virAdhanA (tarIke) jaLamArge ane sthaLamArge "yA' vinAza karAtA apakAyAdika jANavA (331). jaLamArgane viSe AtmavirAdhanAne kahe che. sthAdi ityAdi ahIM prAkRtapaNAne lIdhe koI ThekANe vibhaktino lopa thayo che ane koI ThekANe vibhaktino pariNAma (pheraphAra) karyo che. tethI A pramANe artha karavo : astAghane viSe eTale ke - paga Adi vaDe jeno nIceno bhUmibhAga pAmI na zakAya evA (gADha-UMDA) jaLamAM nIce DUbI javA rUpa apAya thAya che. tathA "prApya:' jaLacara vizeSa - jalahastI, jhuMDa nAmA jalacara prANIthakI. athavA 'paMta:' kAdavathakI, athavA magaramacchathakI athavA 'morAre ri' kacchapa (kAcabA) thakI. A upalakSaNa che, tethI bIjA paNa pagane bAMdhanArA taMtu-jalataMtu vagere thakI. "sAyA:' vinAza vagere doSo saMbhave che. tathA sthaLamArgane viSe AtmavirAdhanAne kahe che: "tyAvi' kAMTAthakI, athavA sapaMthakI, athavA stana
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228) | zrI piDaniryuktigraMthano anuvAda - caurathakI, athavA vyApado-zikArI pazuothI A upalakSaNa che. tethI jvarAdikane utpanna karanAra parizramAdika thakI "utte' sthaLamArgane viSe A sarve apAyarUpa doSo ja jANavA. /33rA A pramANe anAcIrNa paraprAmAbhyAhata nonizItha kahyuM. have te ja (anAcIrNa) svagrAmAbhyAhUta nonizIthane be gAthA vaDe kahe che : 5.0- sa|| vi 1 vidaM, paraMtara noraMta dava | tigharaMtarA pareNaM, gharaMtaraM taM tu nAyavvaM // 333 // nogharaMtara'NegavihaM vADagasAhInivesaNagihesu // kAye khaMdhe mimmiya, kaMseNa va taM tu ANejjA // 334 // mUlArtha svagrAmanA viSayavALuM paNa (abhyAhata) be prakAranuM che, gRhAMtara ane novRtAMtara, temAM traNa gRhAMtarathI paNa AgaLa uparathI je ApyuM hoya te gRhAMtara jANavuM (333). nAgRhAMtara aneka prakAranuM che. vATaka-vADo, sAhI-mArga, nivezana-pesavA nIkaLavAmAM ekamArgavALA gharo ane gharanA viSayavALuM tene kApotI-kAvaDa vaDe athavA skaMdha vaDe athavA to mATImaya ke kAMsAnA pAtra vaDe ANavuM. l334 TIkArthaH "prApi' svagrAmanA viSayavALuM paNa abhyAhata be prakAranuM che, te A pramANe - gRhAMtara ane novRtAMtara : temAM 'vigRhItarAtpana' traNa gharano AMtarI karIne tyAra pachInA gharathI je ApyuM te gRhattara kahevAya che. A pramANe kahevAno zuM bhAvArtha che? te kahe che ke je traNa gharethI lavAya, ane jemAM upayoga hoya to te AcArNa samajavuM (333). nAgRhAtara aneka prakAranuM che, ane te vATakAdikanA viSayavALuM che. temAM 'vATa DhAMkeluM cAre bAjuthI vADa ke vaMDI vALeluM niyamita - amukakArya mATenuM niyata sthAna (vADo), "sAdI' vartanI eTale rasto, e ja eka AMtarAmAM (vacce) hoya paNa bIjuM ghara na hoya (eTale phakta rasto ja vacce hoya) te, niveza' jemAM nIkaLavAnuM ane praveza karavAnuM eka ja dvAra hoya tevA be traNa Adi gharo, (arthAta be-traNa gharomAM pesavAnuM tathA nIkaLavAnuM dvAra eka ja hoya) tathA "pRdaM mAtra eka ja ghara. A sarve vATakAdikanA viSayavALuM (abhyAhata) upayogano saMbhava nahi hoye sate anAcIrNa jANavuM ane te paNa gRhAttara nAmanuM ane nagRhAntara nAmanuM nonizItha svagrAma saMbaMdhInuM abhyAhata-sAmethI ANeluM paDilAbhavAne (vahorAvavAne) icchelA sAdhunA upAzrayane viSe kApotIkAvaDa vaDe ke skaMdha vaDe upADIne lAve A upalakSaNa che, tethI hastAdika vaDe lAve, athavA to mATInA vAsaNa vaDe ke kAMsAnA pAtra vaDe lAve 334ll.
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ | anAcIrNanonizIthAbhyAhata ane teno saMbhava che (229 have A ja svagrAmanA viSayavALA nonizItha abhyAhatanA saMbhavane kahe che : mU. - sunna , payaM va pa va pAkuttA . iya ei kAi ghettuM, dIvei ya kAraNaM taM tu // 335 // mUlArtha: zUnya ghara, kALa thayo nathI, prakRta kAMIka che, athavA prahaNaka AvyuM athavA zrAvikA sUtI hatI, AvA kAraNone laIne koI strI bhaktAdika laIne Ave ane lAvavAnuM kAraNa pragaTa kare (A rIte abhyAhatano saMbhava che.) |33pI TIkArtha : ahIM koI sAdhue bhikSATana karatAM koI gharamAM praveza karyo paraMtu te ghara te vakhate zUnya' khAlI hatuM eTale ke - te gharanA manuSyo bahAra gayA hoya athavA haju tyAM raMdhAtuM hovAthI 'mana' bhikSAkALa thayo nathI athavA te ghera "pravakta' gauravane lAyaka evA svajanAdikanuM bhojanAdi vartatuM hoya svajanAdikane jamADAtA hoya tethI te vakhate sAdhune bhikSA ApI zakAya tema na hoya athavA sAdhu vahorIne gayA pachI 'praduMga lAhaNI (lANI) AvI te uttama padArtha hovAthI sAdhune ApavA lAyaka che, ema vicAryuM athavA te vakhate zrAvika "prasutA' sutelI hoya tethI sAdhune bhikSA ApI nahi. ATalA kAraNoe karIne koIka zrAvikA potAnA gherathI bhaktAdika grahaNa karIne sAdhunA upAzraye lAve ane te lAvavAnuM kAraNa te vakhate "ghara zUnya hatuM' ityAdi rUpa "rI yati' prakAza kare (kahe). A pramANe nonizItha svagrAmAbhyAhatano saMbhava che. l33pI. A pramANe svagrAma ane paragrAmanA prakAravALuM nonizItha abhyAhata kahyuM. have svagrAma ane paragrAmanA bhedavALA nizItha abhyAhatane atidezathI - bhalAmaNa vaDe kahe che : mU.0- emeva kamo niyamA, nisIha'bhihaDe vi hoi nAyavvo // aviiadAyagabhAvaM, nisIhiaM taM tu nAyavvaM // 336 // mUlArthaH e ja krama nizcayathI nizItha abhyAhatane viSe paNa hoya che, ema jANavuM. jemAM dAtAno bhAva jANavAmAM na Ave te nizItha abhyAhata jANavuM. 336lii. TIkArtha : je krama svagrAma, paragrAma vagere vALA nonizItha abhyAhatane viSe kahyo che, te ja krama nizItha abhyAhatane viSe paNa nizcayathI jANavo. have nizItha abhyAhatanuM svarUpa kahe che. vaphA' ityAdi 'vitiH' sAdhue nathI jANyo ('rAyapAva:') dAyaka dAtAno abhyAhatadAnano pariNAma jene viSe te aviditadAyakabhAvavALuM nizItha abhyAhata jANavuM. Ano bhAvArtha e che ke - sarvathA sAdhue je abhyAhatapaNe jANyuM na hoya te nizIthAbhyAhata che. ll336ll paragrAma abhyAhata nizIthano saMbhava hoya che, te cAra gAthA vaDe kahe che :
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230) chezrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda mU.0- aidUra jalaMtariyA, kammAsaMkAe mA na ghecchaMti // ANaMti saMkhaDIo, saDDo saDDI va pacchannaM // 337 // niggama deula dANaM, diyAi sannAi niggae dANaM // simmi sesagamaNaM, dita'nne vArayaMta'nne // 338 // bhuMjaNa ajIra purima-DagAi acchaMti bhuttasesaM vA // AgamanisIhigAI, na bhuMjaI sAvagAsaMkA // 339 // ukkhittaM nikkhippai, AsagayaM mallagammi pAsagae // khAmittu gayA saDDhA, te'vi ya suddhA asaDhabhAvA // 340 // mUlArtha ati dUra athavA nadInA AMtarAvALA sAdhuo AdhAkarmanI zaMkAthI nahi grahaNa kare, ema dhArIne zrAvaka ane zrAvikA chAnI rIte saMkhaDIne lAve (337) bahAra nIkaLIne devakuLane viSe brAhmaNAdikane ApavA lAge, tevAmAM saMjJA (uccAra-vyaMDila) ne mATe nikaLelA sAdhune Ape, tenA kahevAthI bIjA sAdhuo gayA, temane paNa ApavA lAgyA te ApanArane bIjA niSedha karavA lAgyA, temane paNa bIjA niSeda karavA lAgyA (338). keTalAke bhojana karyuM keTalAka karavA lAgyA, keTalAka ajIrNane lIdhe parimaDha vagerenI rAha jovA lAgyA. tevAmAM zrAvakoe AvI nissIhi Adi vaDe sAdhune vAMdyA tyAre zrAvakanI zaMkA thavAthI keTalAka sAdhue khAdhAthI zeSa rahelAno tyAga karyo, keTalAke vAparyuM ja nahi (339). keTalAke hAthamAM lIdhelA kavaLane bhAjanamAM mUkyo, keTalAke mukhamAM mUkelA kavaLane pAse rahelA mallaka-rAkhanI kuMDImAM nAkhyo pachI zrAvako khamAvIne gayA. te sAdhuo paNa azaThabhAvavALA hovAthI zuddha che. ll34CNI TIkArtha : koIka gAmamAM dhanAvaha vagere ghaNA zrAvako che, ane dhanavatI vagere zrAvikAo che. te sarve eka ja kuTuMbanA hatA ekadA temane ghera vivAhotsava thayo te thaI rahyA pachI ghaNA modakAdika vadhyuM. tyAre temaNe vicAra karyo ke - "A sAdhuone Apo, ke jethI ApaNane ghaNuM puNya thAya. vaLI keTalAka sAdhuo to atidUra che, ane keTalAka najIkamAM rahelA che, paNa vacce nadI che, tethI teo akAyanI virAdhanAnA bhayathI Avaze nahi, ane kadAca Ave to paNa ghaNA modakAdika joIne Apame zuddha kahIe to paNa AdhAkarmanI zaMkAne lIdhe teo grahaNa karaze nahi. tethI je gAmamAM sAdhuo rahelA che, tyAM ja ApaNe gupta rIte grahaNa karIne jaIe to ThIka." ema vicArIne teoe temaja karyuM. (337) tyArabAda teoe pharIthI paNa vicAra karyo ke jo "sAdhuone bolAvIne ApaNe ApIzuM to azuddhanI zaMkA karIne teo grahaNa karaze nahi. tethI AmAMthI kAMIka brAhmaNAdikane paNa
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ || dhanAvahAdi zrAddhakuTuMbanuM dRSTAMta / (231 ApIe ane te paNa tathA prakAre devAtuM jo sAdhuo jue nahi to teonI azuddhanI zaMkA tevA prakAranI ja raheze. tethI je sthaLe uccArAdika-caMDilAdika kAryane mATe nIkaLyA satA te sAdhuo joI zake tevA sthaLe rahIne ApaNe ApIe." A pramANe vicArIne koI vivalita (amuka, pradezamAM koIka devakulanI zaMkara AdinA maMdiranI bahAranA bhAgamAM dvijAdikane thoDuM thoDuM ApavA lAgyA. te samaye uccArAdika kAryane mATe bahAra nikaLelA evA keTalAka sAdhuone teoe joyA, tethI temane nimaMtraNa kahyuM ke - "he sAdhuo, amArA vadhelA modakAdika ghaNA che, tethI jo te Apane kAMI paNa upakAra kare tema hoya-Apane khapa hoya to te tame grahaNa karo." tyAre sAdhuoe paNa tene zuddha jANI grahaNa karyuM. pachI te sAdhuoe bIjA sAdhuone paNa kahyuM ke - "amuka pradezamAM ghaNuM azanAdika eSaNIya prApta thAya che." te sAMbhaLI teo paNa tene grahaNa karavA mATe gayA. temAM keTalAka zrAvako ghaNA modakAdika ApavA lAgyA, ane keTalAka mAyA kapaTathI temane nivAravA lAgyA ke - "ATaluM ja Apo, vadhAre na Apo. bAkInuM ApaNA bhojanane mATe thaze." vaLI bIjA keTalAka te nivAraNa karanArAne ja niSedha karavA lAgyA ke - "ApaNAmAMthI koI paNa khAya tema nathI, prAyaH badhAe bhojana karyuM che - jamI lIdhuM che, tethI thoDuM ja bhojana bAkI rahe eTaluM ja prayojana che. mATe sAdhuone icchA mujaba Apo." (338). have je sAdhuo navakArazInA pratyAkhyAnavALA hatA, teoe to te vAparI lIdhA. jeo porasInA pratyAkhyAnavALA hatA teo bhojana karavA lAgyA. jeo ajIrNane lIdhe purimanI rAha jotA hatA, teoe bhojana zarU karyuM nathI, tevA samaye zrAvakoe vicAryuM ke - "have sAdhuo jamI rahyA haze tethI temane vAMdIne ApaNe ApaNA sthAne jaIe." ema vicArIne kAMIka adhika praharane samaye sAdhuonI vasatimAM AvIne naiSelikI vagere samagra zrAvakanI kriyA karavA lAgyA. tyAre sAdhuoe jANyuM ke - "A zrAvako ati vivekI che, teone paraMparA vaDe amuka gAmamAM vasanArA jANyA. tethI barAbara vicAra karavAthI nizcaya karyo ke - "kharekhara amAre nimitte ja A bhaktAdika potAnA gAmathI ahIM ApyuM che." ema jANyA pachI jeoe bhojana karyuM teoe to karyuM ja, paNa jeoe haju sudhI pUrvArdhAdikanI parimaDha AdinI rAha jotA khAdhuM nathI teoe na ja khAdhuM (339) jeo jamatA hatA teoe paNa je kavaLa UMco karyo hato te pAcho bhAjanamAM ja mUkyo ane je mukhamAM mUkyo hato paNa gaLA nIce haju utAryo nathI temaNe mukhamAMthI bahAra kADhIne pAse rahelA malakamAM rAkhanI kuMDImAM nAMkho. bAkInuM bhAjanamAM raheluM sarva paraThavI nAkhyuM. pachI zrAvaka ane zrAvikAno varga sarva khamAvIne potAne sthAne gayo. temAM je sAdhuoe bhojana karyuM athavA jeoe ardha bhojana karyuM, te sarve azaThabhAvavALA hovAthI zuddha ja che. 34 sUtrano artha sugama che kevaLa 'maphatUranataMtariya' keTalAka atidUra che, ane keTalAka nadInA AMtarAvALA che. (ema jANavuM.)
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232) ( zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda / paragrAma abhyAdata nizItha kahyuM. have svagrAma abhyAhata nizItha te be gAthAvaDe kahe che : mU.0- laddhaM pahiNagaM me, amugatthagayAe saMkhaDIe vA // vaMdaNagaThThapaviTThA, dei tayaM paTThiya niyattA // 341 // niyaM paheNagaM me, niyagANaM nicchiyaM va taM tehiM // sAgAri saijjhiyaM vA, paDikuTThA saMkhaDe ruTThA // 342 // mUlArthaH (koIka strI koIkane ghera gaI ane tyAMthI pAchI AvIne sAdhunI pAse AvI ane bolI ke - amukane ghera gayelI meM A) prahaNaka-lAhaNI prApta karyuM che, athavA saMkhaDIne viSe mane maLyuM che, hamaNAM huM ahIM vaMdanane mATe AvI chuM. ema kahIne teNI sAdhune Ape (341) athavA svajanane mATe huM mAre gherathI nIkaLIne A prahaNaka-lANI laI gaI hatI paNa teoe lIdhuM nahi, tethI tyAMthI nIkaLIne huM ahIM ApI chuM. ema kahIne Ape athavA sAgArikAne ke prathama saMketa karI rAkhelI strIne Akroza karyo pachI kalaha thaye sate krodha pAmI 34rA TIkArtha H ahIM koI zrAvikA (sAdhunI) abhyAhatanI zaMkA dUra karavA mATe koIka ghara pratye cAlI. tyAMthI pAchI vaLIne sAdhune vahorAvavATe upAzrayamAM praveza karIne sAdhunI samakSa A pramANe bolI ke "he pUjayo, huM amuka ghera gaI hatI tyAMthI mane A prahaNaka (lhANI) maLyuM che, athavA koIka saMkhaDImAM maLyuM che. hamaNAM huM vaMdana karavA ahIM AvI chuM to jo Apane A (bhaktAdi) upakAra kare tema hoya-Apane khapa hoya to grahaNa karo." ema kahIne te lAveluM vahorAve athavA A pramANe kahe ke " ninA ' svajanone mATe huM mAre gherathI prahaNaka-ANI laI gaI hatI, paraMtu teoe icchavuM nahi (rAkhyuM nahitethI te svajananA gharathI pAchI vaLelI huM vaMdanane mATe ahIM AvI chuM. - ema kahIne te Ape athavA koIka zrAvikA mAyA vaDe abhyAhata lAvIne 'sAriza' zayyAtarIne athavA "sakita" pUrve saMketa karI rAkhelI evI vasatimAM rahenArI pADosaNane koI strI, sAdhu sAMbhaLe tema kahe ke - "A prahaNakane tuM grahaNa kare tyAre mAyAthI teNIe niSedha karyo ke "teM paNa amuka divase mAruM prahaNaka grahaNa karyuM hotuM, tethI huM paNa A tAruM grahaNa nahi karuM" ema niSedha karyo. tyAre te paNa mAyAthI te strIne kAMIka kaThora vacana bolI, bIjIe paNa te ja pramANe kahyuM tyAra pachI A pramANe paraspara "paMDe kalaha thaye sate te prahaNaka lAvanArI "STA' roSa pAmI satI vaMdana karavA mATe vasatimAM AvI. tyAM hamaNAMnuM thayeluM vRttAMta kahIne te vakhate sAdhune vahorAve 341-34rI svagrAmAbhyAhata nizItha paNa kahyuM. have anAcArNane samApta karatA satA AcanA bhedone kahe che :
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ / AzIrNa abhyAhatanuM svarUpa che (233 mU.0- eyaM tu aNAinnaM , duvihaMpi AhaDaM samakkhAyaM // mArUoNMDiya vi6, rese tada teNe ya rUjharUA. mUlArtha A be prakAranuM abhyAhata anAcINe kahyuM. have AcI paNa deza ane dezadeza ema be prakAre che. (tene huM kahIza). Il343ii. TIkArtha: 'tat' A pUrve kaheluM abhyAhata nizItha ane nonizItha bhedathakI athavA svagrAma ane paragrAmanA bhedathakI banne prakAranuM 'banAvIf" adhya kahyuM, have AcAryane huM kahIza te paNa be prakAranuM che, te A pramANe - dezane viSe ane dezadezane viSa 343 have dezanuM ane dezadezanuM svarUpa kahe che : mU.0- hatthasayaM khalu deso, AreNaM hoi desadeso ya // Ainnammi (u) tigihA, te vi ya uvaogapuvvAgA // 344 // mUlArtha so hAtha sudhI desa kahevAya che, ane tenI pahelAM dezadeza kahevAya che. temAM AcAryane viSe traNa ghara thakI (sudhI) kalpe, te paNa upayogapUrvaka hoya to ja kalpe 344 TIkArtha : "dustakti' so hAtha pramANavALuM je kSetra te deza kahevAya che. so hAthathI 'A' eTale so hAthanI madhye raheluM je kSetra, te dezadeza kahevAya che. temAM so hAtha pramANa AcAryane viSe jo traNa ghara hoya, paNa adhika na hoya to kahyuM che. te gharo paNa jo upayogapUrvaka hoya to - arthAt tyAM upayoga ApI zakAto hoya to kahyuM che. anyathA kalpe nahi 344 have traNa ghara vinA hastazatAdikanA saMbhavavALA kSetrane tathA tenA viSayavALA kalya ane akathyavidhine kahe che : mU.0- parivesaNapaMtIe, dUrapavese ya ghaMghasAlagiha // hatthasayA AinnaM gahaNaM parao u paDikuTuM // 345 // mUlArthaH pIrasavAnI paMktine viSe, dUra pravezane viSe ane ghaMghasAlanA gharane viSe so hAthathI ANeluM AcarNa che, tenuM grahaNa karavuM, te uparAMtanuM niSiddha che .34pa TIkArtha : pIrasAya eTale bhojana devAya jeone te 'riveza:' jamanArA manuSyo, temanI ifp:' zreNi, tene viSe, te bhojananI paMktine viSe eka cheDe sAdhuno saMghATaka rahela hoya ane bIje cheDe devAnI vastu hoya. ane tyAM spaSTa-askRSTano bhaya vigerene lIdhe jaI zakAya tema na hoya. e ja pramANe pachInA be padanI paNa bhAvanA karavI. tethI karIne pIrasavAnI paMktine viSe, athavA
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234) || zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda | tUrapraveza' lAMbA gamananA mArgamAM chIMDI vagere hoya tyAMthI vahoravAne viSe, athavA ghaMghazAlanA gharane viSe - dharmazAlA viSe so hAthathI ANelA bhaktAdikanuM grahaNa AcarNa che. eTale ke - kalpa che. tethI AgaLa uparathI ANelanuM grahaNa pratiSTha' tIrthakaroe niSiddha karyuM che. 34pI. have A AcAryanA ja bhedone batAve che : mU.0- ukkosa majjhima jaha-nagaM tu tivihaM tu hoI AinnaM // karapariyatta jahanna, sayamukkosaM majjhimaM sesaM // 346 // mUlArthaH utkRSTa, madhyama ane jaghanya ema traNa prakAre AzIrNa che. temAM karaparivartana karavuM te jaghanya che. so hAthathI lAvavuM te utkRSTa che ane bAkInuM mAdhyama che ll34ll TIkArtha : traNa prakAranuM AcArNa abhyAhata che. te A pramANe : utkRSTa, madhyama ane jaghanya. temAM jayAre UbhelI athavA beThelI strI koIpaNa prakAre potAnA kAryo muThImAM grahaNa karelA maMDakAdike - khAdya vizeSAdike karIne, athavA to potAnA putrAdikane pIrasavA mATe odananI bharelI karoTikA (hAMDalI-tapelI-katharoTa) upADIne UbhI rahelI hoya, tevA avasare koI paNa prakAre sAdhu bhikSA mATe Ave, tene jo te strI potAnA hAthamAM rahela bhakta Ape to mAtra karaparivartana (hAthanuM parAvartana) ja thAya. te abhyAhUta jAnya, AcIrNa che, so hAthathI (ANeluM) abhyAhata utkRSTa, AcArNa kahevAya che. ane bAkInuM so hAthathI aMdara vartatuM madhyama abhyAhata kahevAya che. 346ll A pramANe abhyAhatadvAra kahyuM. have ubhinna (ughATana) dvAra kahe che : mU.0- pihiubbhinnakavADe, phAsuya apphAsue ya boddhavve // __ apphAsu puDhavimAI, phAsuya chagaNAidaddarae // 347 // mUlArthaH urbhinna be prakAre che : pihita ubhinna ane kapATa ubhinna- tathA pihita be prakAre che : prAsuka ane aprAsuka. tema pRthvI Adi amAsuka, ane chANa vagere tathA dardaka prAsuka jANavA. 34. TIkArtha : ubhinna be prakAre che. te A pramANe : pihitobhinna ane kapATobhinna temAM je kutupa (kuDalu) vagerenuM DhAMkeluM mukha hoya tene tela, ghI vagere ApavA mATe udbhedIne (ughADIne) sAdhuone je tailAdika apAya te piritobhitra kahevAya che. kemake - pihitane (DhAMkelane) ubhinna karyuM (ughADyuM) che, jene viSe te pihito bhinna evI tenI vyutpatti (samAsa) thAya che. tathA je DhAMkelA kapATa (bAraNAM) ne uddabheda karIne eTale ke ughADIne sAdhuone apAya te kapATobhinna kahevAya che. tenI vyutpatti pUrvanI jema karavI. temAM pihito bhinnane viSe je pidhAna-DhAMkaNa che, te
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ || "mitte chedakSA' (gA. 348 nI) vyAkhyA || (235 be prakAre che. te A pramANe : prAsuka ane aprAsuka, eTale acetana ane sacetana temAM 'mAsu sacitta pRthivyAdimaya ane "prabhu chagaNAdi ane dardaka. temAM chagaNa eTale gAyanuM chANa. AdizabdathI bhasma (rAkha) vagerenuM grahaNa karavuM ane dardaka eTale vastrono kakaDo vagere baraNI AdinAM) mukhanuM baMdhana. 34 ahIM piritobhinna ane kapATobhinnane viSe doSone kahevAnI icchAthI kahe che : pU.0- mitte chaahyA, tAne vidAya maMdira che. te ceva kavADaMmi vi, savisesA jaMtamAIsu // 348 // mUlArtha : ubhinnane viSe chakAyanI virAdhanA thAya che tathA putrAdikane devAmAM, ane kraya-vijya karavAmAM adhikaraNa doSa lAge ce, kapATane viSe paNa te ja doSo jANavA, ane yaMtra vagerene viSe vizeSe karIne doSo jANavA. 348 TIkArtha 'trei' pihito bhinnane viSe 'payA: ughADavAne kALe-ughaDatI vakhate pRthvIkAyAdika chakAyanI virAdhanA thAya che. tethI prathama sAdhune nimitte kutupAdikanuM mukha ughaDe sate putrAdine tailAdika devAmAM, tathA kraya ane vijyamAM 'dhavArI' pApanI pravRtti thAya che. tathA A ja chakAyanI virAdhanAdika doSo "paTefpa' kapATobhinnane viSe (kamADa ughADavAne viSe) paNa lAge che. ane 'yaMtravipu' yaMtrarUpa kapATAdine viSe to vizeSa karIne doSo jANavA. temAM je atyaMta saMpuTane pAmelA (kapATakamADa) hoya ane kuMcI vaDe ughaDatA hoya, tathA je dardaka-dAdaranI upara piTTaNikA-dhAbAnA eka deza (bhAga)mAM vartanAra mALanA pravezarUpa dvArane (bAraNAMne) viSe hoya te yaMtrarUpa kapATa kahevAya che. Adi zabdathI parigha-bhAgoLa vagerenuM grahaNa karavuM. 348 have A ja gAthAnI vyAkhyA karavAne icchatA satA prathama 'mbinne chaThThAyA' e avayavanuM vyAkhyAna karatA satA be gAthAne kahe che : mU.0- saccittapuDhavilittaM, lelu silaM vA'vi dAumolittaM // saccittapuDhavilevo, ciraM pi udagaM aciralitte // 349 // evaM tu puvvalitte, kAyA ulliMpaNe'vi te ceva // timmeuM uvaliMpai, jaumudaM vAvi tAveuM // 350 // mUlArtha : DhekuM ke patthara nAkhIne je lIMpeluM hoya te sacittapRthvIlipta kahevAya che. sacitta pRthvIno lepa cirakALa sudhI rahe che. ane acirakALe lIMpelAMmAM udaka (akAya) saMbhave che (349). e ja pramANe prathama lIMpelAne viSe je doSa kahyAM, te ja kAyadoSa uslipanane viSe (pachIthI lIMpavAne viSe)
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236) zrI piMDInayuktigraMthano anuvAda paNa jANavA. te A pramANe - jaLa vaDe ArTsa karIne lIMpe che, athavA jatu (lAkha) ne tapAvIne mudrA (sIla) kare che 35nA TIkAH ahIM dardaka-dAdaranI upara (rahela) kutupa-kuDalA vagerenuM mukha, kadAca tenuM Dhepha athavA 'zitA' pattharano kakaDo nAMkhIne jaLa vaDe AA karelA sacitta pRthvIkAya vaDe lIMpeluM hoya che. tyAM sacitta pRthvIno lepa sacitta sato cirakALa sudhI paNa rahe che, ane jaLa to 'viranise' thoDA kALamAM lIMpelAne viSe saMbhave che. Ano bhAvArtha e che ke - jo cirakALa sacitta pRthvIkAyathI lIMpelano uddabheda karAya (ughADAya), to sacitta pRthvIkAyano vinAza thAya. ane acira (tAjuM) limano uddabheda karAya to apakAyano paNa vinAza thAya. ahIM aciralipta paNa aMtarmuhUrtakALanI madhya vartatuM jANavuM, aMtarmuhUrtanI pachI pRthvIkAyarUpa zastranA saMparkathI jaLa acitta thaI jAya che. tethI tenI (apakAyanI) virAdhanA rUpa doSa lAgato nathI. A upalakSaNa che. tethI tenA Azraye rahelA trasAdikano paNa vinAza saMbhave che ema jANavuM (349). 'vaM' A prakAra vaDe eTale pUrvalitane sAdhune mATe udhADe sate je doSo kahyA, te ja pRthvIkAyAdikanI virAdhanArUpa doSo "pattimAne vi' (lekhAte sate paNa) eTale kutupAdikanA mukha thakI tela, ghI vagere sAdhune ApIne bAkI vadhelAnuM rakSaNa karavA mATe pharIthI kutupAdikanuM mukha DhaMkAte-lIpAte sate jANavA. te A pramANe - pharIne kutupAdikanAM mukhane jaLa vaDe ArTsa karelA sacitta pRthvIkAya vaDe lIMpe che, tethI pRthvIkAyanI virAdhanA ane apakAyanI virAdhanA thAya che. tathA pRthvIkAyane viSe mugAdika-maga vagere ane kaTikAdika-kIDI vagere saMbhave che, tenI paNa virAdhanA thAya che. tathA vaLI koIka nizAnIne mATe jatu (rALa)ne tapAvIne kutupAdikanA mukhanI upara jatunI mudrAne kare che - sIla kare che, tyAre agnikAyanI virAdhanA paNa thAya che, ane jyAM agni hoya tyAM vAyu paNa hoya che. tethI vAyukAyanI paNa virAdhanA thAya che. tethI karIne piritobhinnane viSe chae kAyanI virAdhanA thAya che. 35vA A ja arthane spaSTa kahe che : mU.0- jaha ceva puvvalitte, kAyA dAuM puNo vi taha ceva // uvalipyaMte kAyA, muiaMgAI navari chaTe // 351 // mUlArthaH je pramANe prathama lIMpelAne viSe kAyanI virAdhanA che, te ja pramANe dAna daIne pharIthI lIMpatA kAyanI virAdhanA thAya che. vizeSa e ke - chaThThI kAyamAM muzRMgAdikanI virAdhanA jANavI. li3pa1 TIkArthaH vaLI je pramANe pUrve lIMpelAne viSe 'yAH' pRthvIkAyAdikanI virAdhanA thAya che, te ja pramANe sAdhuone tailAdika ApIne pharIthI paNa te kutupAdikanuM mukha lIMpAte sate kAyonI
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | 'rA vidyA 2' nI vyAkhyA ! (237 virAdhanA thAya che, vizeSa e ke - chaThThI vasakAya rUpa kAyane viSe virAdhAtA jaMtuo pRthvIne AzrIne rahelA " mu lya:' kIDI, kuMthavA vagere jANavA li351ii. have tALa vivaU ' e avayavanI vyAkhyA karavAne icchatA satA kahe che ke : mU.0- parassa taM dei sa eva gehe, tellaM va loNaM va dhayaM gulaM vA // ugghADie tammi kare avassaM, sa vikkayaMteNa kiNAi annaM // 352 // mUlArtha te ughADe sate bIjAne athavA potAnA ja gharamAM tela, lavaNa, ghI athavA goLa Ape che. athavA te avazya vikraya kare che, ane tenA vaDe bIjuM kharIda kare che uparI TakArtha te kutupAdikanuM mukha sAdhune mATe ughADe sate 'para' bIjA yAcaka ke grAhaka Adine athavA potAnA ja gharamAM putrAdikane tela, lavaNa, ghI ke goLane Ape che. athavA to te avazya vikraya kare che, ane tenA mUlya vaDe karIne bIjuM kharIde che. A sarva (paraMparA) sAdhune mATe ughADe sate pravarte che, tethI sAdhune pravRtti doSa lAge che. 35rA ane tema thaye sate ja madira' e avayavanI vyAkhyA karavAne icchatA satA kahe che : mU.0- dANe kayavikkae vA, hoI ahigaraNamajayabhAvassa // nivayaMti je ya tahiyaM, jIvA muiyaMgamUsAI // 353 // mUlArthaH dAnane viSe athavA krayavikrayane viSe asaMyamanA bhAvavALA sAdhune adhikaraNa lAge che, tathA tyAM muiMga, mUSaka vagere je jIvo paDe che te paNa adhikaraNa lAge che 353 TIkArtha : jenuM svarUpa hamaNAM ja kahI gayA chIe te dAnane viSe athavA kraya-vikrayane viSe pravartata sate "yatamaveca' ayata eTale azuddha AhArano tyAga nahi karavAthI jIvarakSA rahita che bhAva eTale adhyavasAya jeno evA sAdhune 'dhara' - adhikaraNarUpa pApapravRtti utpanna thAya che. tathA te kutupAdikanuM mukha ughADe sate (ughADuM rahe sate) je muiMga-kIDI, kuMthuA, mUSaka-uMdara vagere jIvo temAM paDe che, ane paDIne vinAza pAme che, te adhikaraNa paNa sAdhune ja che. 353 have te veva vAva' e avayavanI vyAkhyA karavAne icchatA satA kahe che ke : mU.0- jaheva kuMbhAisu puvvalitte, ubbhijjamANe ya havaMti kAyA // __ oliMpamANe vi tahA taheva, kAyA kavADammi vibhaasiyvvaa||354|| mUlArtha : jevI rIte pUrve lIMpelA kuMbhAdika ughADe sate tathA pachIthI lIMpAte sate paNa pRthvIkAyAdikanI virAdhanA thAya che, te ja rIte kapATane viSe paNa kAyavirAdhanA kahevI. 354
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238) || zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda TIkArtha je prakAre 'smAto ghaTAdikane viSe, Adi zabdathI kutupAdikanuM grahaNa karavuM. pUrve lIMpelA ghaTAdine ughADe sate "zayA:' pRthvIkAyAdikanI virAdhanA thAya che. A upalakSaNa che, tethI dAna tathA krayavikramarUpa adhikaraNanI pravRtti paNa thAya che. te ja pramANe prathama dIdhelA (baMdha karelA) kapATane viSe paNa sAdhune mATe ughADe te jANavA. te A pramANe - jyAre kapATane viSe prathama koI paNa prakAre pRthvIkAya athavA jaLathI bharelo karaka-kuMbha, athavA bIjoruM vagere mUkyuM hoya, tyAre te kapATane ughADatAM tenI virAdhanA thAya che. (eTale ke bAraNAnI pAchaLa ghaDo bharelo paDyo hoya athavA to bIjo rU Adi paDyuM hoya ane bAraNuM ughADe te vakhate te phuTe yA to cagadAya eTale virAdhanA thAya :) temaja jaLathI karakAdika pRthvI para loTe athavA bhAMge sate tenuM jaLa pasaratuM (phelAtuM) satuM pAse rahelA cUlA vageremAM paNa praveza kare, ane tema thavAthI agnikAyanI virAdhanA thAya, tathA jyAM agni hoya tyAM vAyu paNa hoya tethI vAyukAyanI paNa virAdhanA thAya. tathA mUkakIDI vagerenA vivara(dara)mAM peThelA (pANIthI) kIDI-gharoLI vagere jaMtuno vinAza thaye sate trasakAyanI virAdhanA paNa thAya che. ahIM dAna, kraya ane vikrama rUpa adhikaraNanI pravRttinI bhAvanA (ghaTanA) pUrvanI jema karavI 354. have 'savitA' e avayavanI vyAkhyA karavAne icchatA satA kahe che ke : mU.0- gharakoila saMcArA, AvattaNa pIDhagAi heDhuvari // nite vi eyaaMto, DibhAI pellaNe dosA // 355 // mUlArthaH kapATa-kamADano saMcAra karavAthI gharoLInI virAdhanA thAya che, pIThikAnI nIce tathA upara Avartana karavAthI virAdhanA thAya che, tathA laI javAthI tenI aMdara rahelA DimAdikane preravAthI doSa thAya che. 35pA TIkArthaH kapATa-bAraNAMnA 'raMvAra saMcAra karavAthI gharoLI, A upalakSaNa hovAthI kIDI ane uMdara vagerenI virAdhanA thAya che. tathA prAsAdanI nIcenI bhUmirUpa pIThikAnI jevI pIThikA te pIThikAnI nIcenA ke uparanA kapATanAM (bAraNAMnA) eka bhAganuM Avartana karavAthI kapATanA eka bhAgane pheravavAthI tene AzrIne rahelA kuMthuA, kIDI vagere vinAza pAme che. tathA ughADavA lAyaka kamADane pazcA--khe laI javAmAM aMdara rahelA DibhAdika-bALaka vagerene preraNA kare sate (eTale ke - gharanuM bAraNuM bahAra UbhelI vyakti kholatI hoya athavA to gharamAM rahelA bALakone dvAra kholavA mATe preraNA karavAthI teo bAraNuM UghADe te vakhate bAraNuM athaDAvAthI) mAthuM phUTavuM e Adi doSo thAya che. (lAge che). li35pA have apavAda kahe che :
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | ubhinnane viSe apavAda / (239 mU.0- gheppai akuMciyAgammi, kavADe paidiNe parivahaMte // ajaumuddiya gaMThI, paribhujjai daddaro jo ya // 356 // mUlArtha kuMcI vinAnA ane haMmezA ughADAtA tathA devAtA hoya tevA kapATa sate grahaNa karAyA che, tathA jaMtuthI mudrita nahi karela je dardara (vastra) haMmezAM bhogavAto hoya ane tenI mAtra gAMTha ja vALI hoya to paNa te grahaNa karAya che 35ell. TIkArtha : "kavi kuMcI rahita eTale kuMcInA vivara - chidra rahita hoya, temAM pAchaLanA bhAgamAM ullAlaka - AgaLIyo hoto nathI, tethI ghasAvAdvAra jaMtunI virAdhanA thatI nathI athavA to 'akUphayAne utta' evo pATha hoya to nihite' kaMkAra zabda (khaDakhaDATa) rahita, eTale ke - ughADAtA kapATa, pheMkAra (kIcUDa kIcUDa evA aspaSTa) zabdane karato na hoya to, kemake te kapATa pAchaLa karatI vakhate baMdha karatI vakhate upara nIce ane tiryapha ghasAvAthI ghaNA jaMtuno nAza kare che, tethI tenuM (kaMkAravavALA kapATanuM) varjavuM kahyuM te paNa kamADa) vaLI kevuM hoya? te kahe che 'pratini' haMmezAM eTale niraMtara prativati' ughADAto ane vasAto baMdha karAto) hoya, kemake - tevAne viSe prAya). gharoLI Adi prANIno Azraya saMbhavato nathI. kemake-cirakALa sudhI avasthAnano eka rIte ja rahevAno - ughADA ke baMdhano) abhAva che, AvA prakArano kapATa dvAra) sAdhune mATe ughADe sate (ughADIne) gRhastha je vastu Ape te grahaNa karAya che. A sthavirakalpIone AzIrNa che. tathA vaLI je 'rvara.' kutupAdikanA mukhe bAMdhavAno vastrano kakaDo te haMmezAM mukhyate' bhogavAto eTale ke - baMdhAto choDAto hoya, temAM paNa jo jatunI mudrA (lAkhanA sIla) vinA kevaLa te vastranI gAMTha devAtI hoya temaja tenI upara sacitta pRthvIkAyAdikano lepa thato na hoya, to te (gAMTha dIdhela vastra) sAdhune mATe choDIne je (bhaktAdi) devAya te sAdhuone grAhya che. iti 3padI. ubhinnadvAra kahyuM. have mAlApahRtadhAra kahe che : mU.0- mAlohaDaM pi duvihaM, jahannamukkosagaM ca boddhavvaM // aggatalehi jahannaM, tavvivarIyaM tu ukkosaM // 357 // mUlArtha mAlApahata paNa jaghanya ane utkRSTa ema be prakAre jANavuM. temAM paganA agrabhAga vaDe ane taLIyA vaDe jaghanya ane tenAthI viparIta hoya te utkRSTa che. 35thI TIkArtha mAlApahata be prakAre che, te A pramANe jaghanya ane utkRSTa. temAM pRthvI upara sthApana karelA be paganA agrabhAga vaDe eTale phaNA vaDe tathA UMcI karelI be pAnI vaDe (eTale ke - paganA aMguThA upara UbhA rahIne) upara laTakAvelA UMcA sIMkA vageremAM rahela je (bhaktAdika) denAra strInI dRSTinA aviSayavALuM hoya te laIne je devAya te jaghanya mAlApahata kahevAya che. tathA
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240) | zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda / 'tapirIta' tenAthI eTale jaghanyathI je viparIta eTale moTI nIsaraNI vagere upara caDIne prAsAdanA upalA bhAgathI lAvIne apAya te utkRSTa mAlApahata kahevAya che IIupazA have A bannenA doSavALA daSTAMto kahevAne icchatA satA kahe che ke : mU.0- bhikkhU jahannagaMmI, geruya ukkosagammi didruto // ahiDasaNamAlapaDaNe ya evamAI bhave dosA // 358 // mUlArtha jaghanyamAM bhikSu ane utkRSTamAM gerUka dRSTAMta che. temAM sarpano daMza ane mALa uparathI paDavuM e vagere doSo hoya che. [358 TIkArtha jaghanya mAlApahatane viSe bhikSu eTale vaMdaka (sAdhu) daSTAMta che, ane utkRSTane viSe gerUka eTale kApila-kapilamatanA bAvAnuM daSTAMta che. temAM jaghanyamAlApahRtamAM "dizA' sarpano daMza tathA utkRSTamAM mALathI paDavuM e Adika doSo thayA. 358 temAM prathama bhikSunuM daSTAMta be gAthA vaDe kahe che : mU.0- mAlAbhimuhaM dahNa, agAriM niggao tao sAhU // taccanni ya AgamaNaM, pucchA ya adinnadANanti // 359 // mAlammi kaDe moyaga, sugaMdha ahipavisaNaM kare DakkA // annadiNa sAhu Agama, niddaya kahaNA ya saMbohI // 360 // mUlArtha : agArI (strI)ne mALanI sanmukha joIne tyAMthI sAdhu nIkaLI gayA tarata ja bIjA sAdhunuM Agamana thayuM. tene pUchyuM, tyAre te bolyo ke - teNe pUrve dAna ApyuM nathI (359). (bIjA sAdhune ApavA mATe) mALa upara ghaDAmAM modaka hatA tenI sugaMdhathI sarpa Avyo hato, teNe teNIne hAthamAM DaMkhI, pachI bIje ja divase prathama sAdhu AvyA zrAvake tene nirdaya kahyo. tyAre teNe tattva kahyuM. pachI te bodhi pAmyo. (360) TIkArya : jayaMtapura nAmanuM nagara che. temAM lakSadinna nAme gRhapati che, tene vasumatI nAmanI bhAryA che. eka divase tene ghera dharmaruci nAmanA saMyate (sAdhue) bhikSA mATe praveza karyo. vazaiMdriyavALA, rAgadveSarahita ane eSaNA samitivALA te sAdhune joIne viziSTadAna ApavAno pariNAma utpanna thayo che jene evA lakSadine vasumatIne Adarasahita kahyuM ke - "A sAdhune amuka modako Apa." have te modako upara TAMgelA uMcA zIkAmAM rahelA ghaDAne viSe hatA. tethI teNI te levA mATe UbhI thaI. te vakhate te mAlApahata bhikSAne jANIne sAdhu tenA gharamAMthI nIkaLI gayA. tyArapachI tarata ja te ja ghare bhikSA mATe bhikSuka Avyo. tene yakRdize pUchayuM ke - "he bhikSu,
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ | jaghanyamAlApahatanA doSo tathA te upara bhikSunuM daSTAMta | (241 hamaNAM ahIM AvelA saMyate zIkAthI lAvIne ApatI bhikSA kema grahaNa na karI?" tyAre te bhikSa) pravacana uparanA dveSathI A pramANe bolyo ke - "(pUrvabhave) nathI dIdhuM dAna jeNe evA A rAMkaDAM che. tethI teo pUrvakarmanA viniyogathI tamArI jevA zeThIyAonA gharamAM snigdha ane madhurAdika bhojana khAvAne pAmatA hatA paraMtu teone to garIbanA gharamAMthI aMtaprAMtAdika bhojana laIne khAvAnuM che. tyArapachI (te sAMbhaLIne) te yadi te bhikSune paNa te ja modaka vasumatI pAse apAvyA ApavA mATe vasumatIne kahyuM, tyAre teNI te ja zIMkAmAM rahelA ghaDAmAMthI modaka levA cAlI. have te vakhate te ghaDAmAM moTA uttama dravyathI banAvelA modakanA gaMdhane suMghavAthI koIpaNa prakAre eka sarSa AvIne rahelo hato. have te vasumatI paganI pAnIne upADIne (uMcI karIne) paganA agrataLIyAnA bhAra vaDe (phaNA upara bhAra daIne) jevAmAM modakanA ghaDAmAM kaMkeli-azokavRkSanA pallava jevA komaLa hAthane nAMkhatI hatI. tevAmAM kAmukanI jema te sarSe Adara sahita te hAtha pakaDyo. tyAre te hA hA, huM DasANI, DasANI, ema pokAra karatI pRthvI para paDI. te vakhate kSatrei kuMphADA mAratA sarpane joyo. tyAre te ja vakhate teNe uttama maMtravAdIone bolAvyA ane vividha prakAranAM auSadho maMgAvyA. haju teNInuM AyuSya tuTyuM nahotuM tethI te maMtra ane auSadhInA prabhAvathI nIroga (sAjI) thaI. pachI pharIthI bIje divase te ja dharmaci saMyata bhikSA mATe tyAM AvyA. tene yadinne upAlaMbha (Thapako) Apyo ke - "dayApradhAna dharma che, to te sAdhu, he suvihita, tame te vakhate (kAle) sarpane joyA chatAM paNa kema upekSA karI?" tyAre te saMyata bolyA ke - "te vakhate meM sarpane joyo na hato. kevaLa sarvajJabhagavAnano amane A ja upadeza che ke - he sAdhuo - mAlApahRta bhikSAne grahaNa karazo nahi. tethI huM pAcho pharyo hato." A pramANe saMyate kahyuM tyAre yakSadinna potAnA manamAM vicAra karavA lAgyo ke - "aho, bhagavAne sAdhuno dharma nirapAya (kaSTarahita-sAro) kahyo che. je A pramANe nirapAya dharmano upadeza Ape che, te ja sarvajJa hoya che. kemake - amRtano AsvAda karyA vinA amRtanA oDakAra Ave ja nahi. e ja pramANe pavyApi jJAna vinA (jANavA lAyaka vastune vyApIne rahelA kevalajJAna vinA) A pramANe samagra kALa sudhI anapAya evA dharmanA upadezathI pravRtti hoya nahi. kemake-buddhinuM pragarbhapaNuM (moTApaNuM) hoya te ja vacanane viSe pragarbhapaNuM prApta thAya che, tethI te ja sarvajJa che." A pramANe vicArIne kSadi Adara sahita dharmaruci aNagArane vaMdanA karI. vAMdIne teNe jinezvarakathita dharma pUkyo, teNe paNa saMkSepathI kahyo. tyAre jinezvarapraNIta vAkyarUpI amRtarasanA AsvAdathI tenuM mAyAsUnavIya-bauddha vageree utpanna karela samagra kuvAsanAmaya (rUpa) viSa dUra thayuM-nAza pAmyuM, ane te yathAsthita heya-upAdeyavastune jovA lAgyo. cakSuno lAbha thavAthI janmAMdhapuruSanI jema te atyaMta harSa pAmyo. tyAra pachI madhyAhna samaye gurunI pAse AvIne vizeSa prakAre dharma sAMbhaLI te banne daMpatIe saMvega pAmI dIkSA grahaNa karI. sUtra sugama che [360nA
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242) II zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda / have A ja jaghanyamAlApahatane viSe bIjA paNa doSo kahevAne icchatA satA kahe che ke : ___ mU.0- AsaMdipIDhamaMcaka-jaMtoDUkhala paData ubhayavahe // vocche ya paosAI, uDDAhamanANivAo ya // 361 // mUlArtha : AsaMdI, pITha, mAMco, yaMtra ane ukhalathakI paDatAM banneno vadha thAya. sAdhune bhaktAdikano viccheda thAya, tenA para dveSAdika thAya, tathA uDAha ane ajJAnavAda thAya 361 TIkArtha 'mAlI' mAMcI, 'jIruM gomayAdimaya Asana (chANa-mATI vagereno oTalo) "paM?' Ano artha (mAMco-mAMcaDo) prasiddha che. "yaMtra' vrIhi-saLa vagerene bharaDavAnuM upakaraNa (ghaDI, ghaMTaDo) tUutta:' Ano artha (khANIyo) prasiddha che. A sarvamAMthI koInA para caDIne, A upalakSaNa che, tethI pAnIne uMcI karIne uMce TAMgelA zIMkA vageremAM rahelA modakAdika grahaNa karatAM jo koI paNa prakAre maMcakAdika khasI javAthI dAna ApanArI strI paDI jAya to 'mayavadha:' banneno vadha eTale denArIno ane pRthivyAdikAyano vinAza thAya che. temAM denArIno hAtha Adi bhAMgavAthI athavA akasmAta paDavAthI koIpaNa prakAre asthAne abhighAtano saMbhava hovAthI prANano vinAza paNa thAya, tathA teNInA paDavAthI bhUmi Adine AzrayIne rahelA pRthivIkAyAdikano paNa vinAza thAya, tathA "A sAdhune huM bhikSA ApatI pahelAM paNa moTA anarthamAM paDI hatI, tethI Ane koIpaNa Apaze nahi evI dhAraNAthI tene ghera te dravyano ane anyadravyano viccheda thAya. tathA "A muMDAe (chorAvavAnA bahAne) paramArthathI (to) tene pADI hatI." ema jANIne koIka gRhasvAmIne sAdhu upara praSa paNa thAya. ahIM "mari' zabda lakhyo che, tethI koIka tADanAdika paNa kare, ema grahaNa karavuM. kemake - 8SathI baLelo koIka kopAMdhapaNAe karIne tADana paNa kare, koIka nirbharjanA (tiraskAra) kare, ane koIka vadha paNa kare ane tema thavAthI pravacananI 'phUda:' khIsA (niMdA) thAya ke - "sAdhune mATe bhikSA lAvatI A maraNa pAmI, tethI A sAdhuo kalyANakAraka nathI' tathA lokamAM "mAnavadriH' denArIne AvA prakArano anartha che. te paNa A sAdhuo jANatA nathI. e pramANe mUrkhatAno pravAda thAya che. tethI jaghanya mAlApahRtane paNa avazya varjavuM. 36 1|| A pramANe jaghanya mAlApahRtanuM doSavALuM daSTAMta kahyuM ane bIjA paNa doSo kahyA. have utkRSTa mAlApahatanA doSone kahe che : mU.0- emeva ya ukkose, vAraNanisseNi guThviNIpaDaNaM // gabhmitthikucchiphoDaNa, purao maraNaM kahaNa bohI // 362 // mUlArtha e ja pramANe utkRSTane viSe doSo kahevA. temAM devArIne nivArI, nisaraNI upara
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ // utkRSTamAlApahatane viSe gerUkanuM dRSTAMta // (243 garbhiNI caDI ane paDI, garbhiNInI kukSi phUTI, tarata ja maraNa thayuM. sAdhue kahyuM, bodhi prApti thaI. / / 362 // TIkArtha : jayaMtI nAmanI nagarI che, temAM suradatta nAmano gRhapati che. tene vasuMdharA nAmanI bhAryA che. ekadA tene ghera bhikSAne mATe guNacandra nAmanA sAdhue praveza karyo. prazAMta mukhavALA, A loka ane paralokamAM niHspRhI tathA mUrtimAna dharmanI jevA tene AvatA joIne suradatte vasuMdharAne kahyuM ke - "mALa uparathI modaka lAvIne sAdhune Apa." te vakhate te strI garbhavatI hatI. paraMtu (to paNa) patinI AjJAne devanI zeSA jevI mAnatI te modaka lAvavA mATe mALanI sanmukha nIsaraNI upara caDhavA prayatna karavA lAgI. te vakhate 'mAlApahRta bhikSA saMyatone kalpe nahi' e pramANe tene nivArIne te sAdhu tenA gharamAMthI nIkaLI gayA. tyArapachI tarata ja koIka kApilamatano bhikSu bhikSA mATe te ja gha2mAM peTho. tyAre suradatte tene pUchyuM ke - 'he bhikSu ! saMyatie mALa uparathI ANelI bhikSA kema grahaNa karI nahi ?' tyAre te irSyAnA vAthI saMbaMdha vinAnuM (jema tema) kAMIka bolyo. tyAre tene paNa suradatte modaka ApavA mATe vasuMdharAne kahyuM, tyAre vasuMdharA modaka lAvavA mATe nIsaraNI upara caDatI satI koIpaNa prakAre paga lapasI javAthI bhAre aMga (zarIra) vALI hovAthI paDI gaI ane tenI nIce vrIhi daLavAnuM yaMtra hatuM. (ghaMTaDo hato) tethI tenA khIlAe paDatI evI teNInI kukSine be prakAre phADI nAMkhI. temAMthI taraphaDato garbha nIkaLI paDyo. khIlA vaDe vidAraNa thavAthI mahApIDAnA atizayapaNAne lIdhe samagra loko dekhate sate duHkhathI phaDaphaDato te garbha maraNa pAmyo, tathA vasuMdharA paNa maraNa pAmI. tethI mahApApI kApilano avarNanAda uchaLyo. have eka divasa pharIthI te ja ghare te ja sAdhu bhikSA mATe AvyA. tene suradatte pUchyuM ke - 'he pUjya, jema tame jJAnacakSu vaDe ApanArInA vinAzane jANIne bhikSAno tyAga karyo. tema amane paNa te vAta kema na karI ? ke - jethI (te vAta karavAthI) te vakhate te mALa upara na caData.' tyAre sAdhu bolyA ke - 'huM kAMIpaNa jANato nathI. kevaLa amane sarvajJano evo upadeza che ke - 'sAdhune mAlApahata bhikSA kalpe nahi.' te sAMbhaLIne teNe pUrvanI (jaghanya mAlApahRtamAM zIkethI sApa karaDyo ane pati bodha pAmyo tenI) jema vicAra karyo. dharma sAMbhaLyo ane pravrajyA grahaNa karI. mULa sUtra sugama che. temAM vizeSa e ke 'vameva' e ja pramANe eTale jadhanyamAlApahRtanI jema ja utkRSTa mAlApahRtane viSe 'padanta samayavo' paDavAthI banneno vadha thAya, ityAdi doSo kahevA. temAM dAtrI-ApanArI skrIna. vadhamAM udAharaNa 'vAranihsa' ityAdika jANavuM. II362aa have bIje prakAre mAlApahatane ja kahe che : mU.0- uDDhamahe tiriyaM pi ya, ahavA mAlohaDaM bhave tivihaM // sadgu ya mahoyarAM, maLiyuM mAmU samaye rUdrUA
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244) II zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda II mUlArtha : athavA Urdhva, adho ane tiryak, ema traNa prakAranuM mAlApahRta hoya che. temAM Urdhva A kahyuM te, adhaH eTale nIce utaravuM te, ane Ubhaya te kuMbhAdikane viSe, ema tIrthaMkarAdike kahyuM che / / 363 TIkArtha : athavA mAlApahata traNa prakAre che. te A pramANe. Urdhva, adhaH ane tiryak. temAM Urdhva A hamaNAM kahyuM te, eTale ke uMce laTakAvelA zIMkA vageremAM raheluM, adhaH eTale bhUmigRha (bhoMyarA) vageremAM utaravuM-praveza karavo te, temAM nIce utarIne je vastu apAya te upacArathI adhoavataraNa kahevAya che. tathA 'juMmAvivu' kuMbha ane uSTrikA vigerene viSe je devAlAyaka vastu hoya che. te 'samaya' Urdhva ane adhaH ema banne prakAre mAlApahRtanA svabhAvavALuM tIrthaMkarAdike kahyuM che. te A pramANe - ghaNA moTA ane ghaNA UMcA kuMbhAdikamAM rahelI vastu grahaNa karavA mATe dAtrI je pAnI upADavI e vagere vaDe kare che tethI te UrdhvamAlApahRta kahevAya che, ane jethI nIcA mukhavALA bAhune atighaNo vyApAra karAve che tethI te adhomAlApahRta kahevAya che. ahIM paNa pUrvanI jema doSo kahevA. // 36 // ahIM ja apavAdane kahe che : mU.0 - daddara sila sovANe, puvvArUDhe aNuccamukkhite // mAlohaDaM na hoI, sesaM mAlohaDaM hoI // 364 // mUlArtha : dAdara u52, zila upara ke pagathiyA upara caDIne Ape, tathA prathama caDela dAtAra uMcA nahi upADelA sAdhunA pAtramAM Ape, to te mAlApahRta nathI, zeSa mAlApahRta che. / / 364 TIkArtha : 'c:' niraMtara (saLaMga) lAkaDAnA pATIyAmaya vizeSa prakAranI nIsaraNI (dAdaro) 'zilA' zilAno artha prasiddha che, ane 'sopAna' iMTomaya (iMTonA banAvelA) avatara (pagathIyAM) ATalA upara caDIne dAtA je Ape te mAlApahRta na kahevAya. kevaLa sAdhu paNa eSaNAnI zuddhi mATe dAdarA vagere dvArA prAsAdanI upara caDe che, ane apavAda vaDe pRthvI para rahela sAdhu paNa lAvelI vastune grahaNa kare che. tathA 'pUrvAda:' sAdhunA AvyA pahelAM potAnA kAme nIsaraNI vagere vaDe prAsAda upara caDela dAtA sAdhunA pAtramAM je vastu Ape. sAdhunuM pAtra kevuM hoya ? te kahe che 'anuokSipte' Ano artha A pramANe - bhUmi para rahela sAdhu potAnI dRSTinI nIce pAtrane dhArIne rahyA hoya ane jeTalA pramANavALA UMcA sthAne rahela dAtA te pAtramAM potAno hAtha nAkhIne (aDADIne) Ape teTalA pramANavALA UMcA sthAna para pUrve caDela dAtA je vastu Ape, te mAlApahata kahevAya nahi. zeSa (bAkInuM) sarva hamaNAM kahela bhaktAdika mAlApahata jANavuM. 364 // ahIM anuccotkSipta ane uccotkSiptanuM svarUpa kahe che :
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ || AcchedyakAra ane tenA bhedo I (245 ma.0- tiriyAyaya ujjugaeNa giNhaI jaM kareNa pAsaMto // eyamaNuccukkhittaM ucchukkhittaM bhave sesaM // 365 // mUlArthaH tiryakra lAMbA ane saraLa hAtha vaDe pAtrane joto sAdhu je grahaNa kare te anuccoklipta kahevAya che, ane zeSa uotsita hoya che. //36pA. TIkArtha H tiryakuM (tIThThI "gAyate' dIrgha (lAMbA) ane Rjuna' saraLa evA "rejI' hAtha vaDe pAtrane dRSTi dvArA joto sAdhu je vastu grahaNa kare che, AvA prakAranuM pAtra anuccoslima kahevAya che ane zeSa (bAkInuM) uccallita kahevAya che. Ano bhAvArtha A pramANe che : daSTinI upara hAthane prasArIne deyavastu grahaNa karavA mATe je pAtrane dhAraNa karAya che, te prakAre dhAraNa karela pAtra uccallita kahevAya che. A Urdhva ane adhaH mAlApahatanA vyAkhyAna karIne tiryaku mAlApahRtanI paNa vyAkhyA karI ema jANavuM. temAM paNa kathya ane adhyano vidhi A pramANe jANavo : paganI nIce mAMcI vagere mUkIne gavAkSAdimAM rahelI vastu ApavA mATe hAtha lAMbo karIne moTA kaSTa vaDe je vastunuM AkarSaNa kare te vastu kahyuM nahi. ane bhUminI upara svabhAvathI ja rahelI dAtrI - ApanArI strI gavAkSa vageremAM rahela vastune prayatna vinA kAMIka bAhu prasArIne sAdhune ApavA mATe je grahaNa kare, te mAlApahRta na kahevAya, tethI te kahyuM che. 36pA A pramANe mAlApadaMta kahyuM. have Acchedya nAmanuM dvAra kahe che : ma.0- acchijjaM pi ya tivihaM pabhU ya sAmI ya teNae ceva // __ acchijjaM paDikuTuM, samaNANa na kappae ghettuM // 366 // mUlArtha : Acchedya paNa prabhu, ravANI ane stana (caura) ema traNa prakAre che. A Acchedya niSidya karyuM che, tethI sAdhune grahaNa karavuM kahyuM nahi /366o TIkArthaH pUrve kahelA arthavALuM Acchedya paNa 'triviNaM traNa prakAre che, te A pramANe : '7' prabhunA viSayavALuM eTale ke mAlikarUpI kattAne AdhIna raheluM, e ja pramANe "svAmina' svAmInA viSayavALuM, ane stana - cauranA viSayavALuM, A traNeya prakAranuM Adya tIrthakaro ane gaNadharoe 'pratiSTha' niSiddha karyuM che, tethI sAdhuone te grahaNa karavuM kalyuM nahi. 366ll temAM prathama prabhunA viSayavALuM (Acchedya) kahe che : mU.0- govAlae ya bhayae - 'kharae putte ya dhUya suNhAe / aciyatta saMkhaDAI, keI paosaM jahA govo // 367 // mUlArtha govALa, bhUtaka, akSaraka (dAsa), putra ane nuSA (putravadhU)nA viSayavALuM Acchedya
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 249) zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda che, te aprIti ane kalaha karAvanAra che. koI vaiSa pAme che. jema govALa. 36 TIkArthaH prabhunA viSayavALuM Acchedya "opAta govALanA viSayavALuM che. tathA "mRta' karmakara (cAkara) tenA viSayavALuM 'akSara-kSara be akSaranA nAmavALo dAsa, tenA viSayavALuM, putrInA viSayavALuM, khuSA-putravadhUnA viSayavALuM, A upalakSaNa che. tethI bhAryA vagerenA viSayavALuM che. ahIM ja doSone kahe che: "viyatta' ItyAdiviyatta" aprIti, 'saMva' kalaha, AdizabdathI AtmaghAta vagere grahaNa karavA. vaLI keTalAka loko sAdhu upara dveSa paNa pAme che. jema jeva:' govALa (sAdhu upara dveSa pAmyo tema) IN367ii. A ja dRSTAMtane be gAthA vaDe kahe che : mU.0- govapao acchettuM, dinnaM tu jaissa bhaidiNe pahuNA // payabhANUNaM darcha, khisai bhoI ruve ceDA // 368 // paDiyaraNapaoseNaM, bhAvaM nAuM jassa AlAvo // tannibbaMdhA gahiyaM, haMdi sa mukko si mA bIyaM // 369 // mUlArtha : govALanuM dUdha, tenA bhAgane divase baLAtkAre laIne prabhue - mAlike, yatine ApyuM. dUdhanuM bhAjana UNuM joIne tenI bhAryA khIsA karavA lAgI, chokarAo rovA lAgyA (368). pachI pe karIne sAdhune mAravA doDyo. sAdhue teno bhAva jANIne kahyuM ke - tenA AgrahathI meM dUdha grahaNa karyuM che. govALa bolyo - meM tamane choDI dIdhA, bIjI vakhata karatA nahi //36 TIkArtha: vasaMtapura nAmanuM nagara che. temAM jinadAsa nAme zrAvaka che. tene rUkimaNI nAmanI bhAryA che. jinadAsane ghera vatsarAja nAme govALa che. te AThame AThame divase sarva gAyo ane bheMzonA dUdhane grahaNa kare che. te ja rIte tene prathamathI rAkhyo che. ekadA tyAM sAdhuno saMghATana bhikSA mATe Avyo. te ja divase sarva dUdha levAno govALano vAro hato. tethI teNe sarva gAyo ane bheMzo dohI. te dUdhathI moTI pArI (goLI) bharAI gaI. jinadAsa zrAvake jinezvaranA vacanathI bhAvita aMtaHkaraNavALA hovAthI te sAdhunA saMghATakane uttama pAtra Avela joIne bhaktithI icchA pramANe bhakta-pAnAdika ApyuM. pachI "dudhAttAna boganAna' (chevaTa dUdha hoya ene bhojana kahevAya che) ema vicArIne bhaktithI vyApta mana vaDe te govALanuM dUdha baLAtkArathI laIne keTaluMka ApyuM. te vakhate te govALa potAnA manamAM sAdhu upara kAMIka dveSa pAmyo. paraMtu prabhunA mAlikanA bhayane lIdhe kAMI paNa bolI zakyo nahi. tyAra pachI te dUdhanuM pAtra kAMIka UNuM potAne ghera laI gayo. te pAtra tevA prakAre UNuM joIne tenI bhAryAe roSa sahita pUchyuM ke - kema Aja A dUdhanuM pAtra UNuM che? tyAre govALe satya vAta kahe sate teNI paNa sAdhune Akroza karavA lAgI. tathA nAnA bALako thoDuM dUdha
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ | ' ttisaMvaDA avayavavyAkhyA che. (247 joIne "ATalA vaDe amAre zuM thaze?' ema kahIne raDavA lAgyA. A pramANe potAnA samagra kuTuMbane vyAkULa joI te govALane sAdhu upara moTo kopa utpanna thayo. tethI te sAdhune mAravA cAlyo. mArgamAM bhikSAne mATe aTana karatA sAdhune koI sthAne joyA. te vakhate lAkaDI upADIne te sAdhunI pAchaLa doDyo. sAdhue paNa koI prakAre pAchuMvALI jovAthI te govALane te prakAre kopa vaDe raktanetravALo joIne vicAryuM ke - "kharekhara AnuM dUdha baLAtkAra laIne jinadAse mane ApyuM lAge che. tethI mane mAravA mATe kopa pAmela A govALa Avato hoya tema jaNAya che. ema vicArIne te sAdhu vizeSa karIne prasanna mukhavALA thaIne tenI ja sanmukha javA lAgyA. ane teNe kahyuM ke - "he he dUdhanA gharanA niyogI ! tArA prabhunA Agraha vaDe meM te vakhata dUdha grahaNa karyuM hatuM. hamaNAM tuM A tArUM dUdha grahaNa kara." A pramANe tenA kahevAthI teno kopa zAMta thayo, ane teNe sAdhunI pAse potAnA svabhAvane pragaTa karyo ke - "he sAdhu! suvidita ! tamane mAravA mATe huM hamaNAM Avyo chuM, paraMtu hamaNAM tamArA vacanarUpI amRtanAM siMcanathI mAro sarva kopAgni zAMta thaI javA pAmyo che. tethI tame ja A dUdha grahaNa karo. prANano nAza karyA vinA meM tamane choDI mUkyA che, paraMtu pharIthI AvuM Arachedya grahaNa karavuM nahi." ema kahI gopa pAcho pharyo, ane sAdhu potAne sthAne gayA. A sUtra sugama che. vizeSa e ke "pamApUM' ahIM vibhaktino lopa thayo che. tethI dUdhanuM pAtra UNuM joIne "morpha bhogavavA lAyaka eTale bhAryA "ve tti' rUe che. "hRddhi' zabda, AmaMtraNa arthamAM che. "tarvilpA' jinadAsa nAmanA tArA prabhunA AgrahathI meM grahaNa karyuM che, tyAre te (gopa) bolyo - hamaNAM meM tamane mUkI dIdhA che. pharIthI A pramANe grahaNa karazo nahi. /368-36. have gopALanA viSayavALo ja "vayarasaMDAruM e avayavanI vyAkhyA kare che : mU.0- nAnivviTuM labbhaI, dAsI vi na bhujjae rite bhattA // donnegayarapaosaM, jaM kAhI aMtarAyaM ca // 370 // mUlArtha ahIM nahi upArjana kareluM kAMI paNa pamAtuM nathI, dAsI paNa bhakta vinA bhogavI zakAtI nathI, Ama bolavAthI banneno athavA ekano praSa thAya che, tathA je aMtarAya karyA. te paNa doSa ja che. 370 TIkArtha: prabhue baLAtkAre dUdha grahaNa kare sate koIka gopa krodha pAmIne prabhunI sAme A pramANe paNa bolato saMbhave che, ke - "kema mAruM dUdha baLAtkAre grahaNa karo cho?" "nivRSTa' ahIM upArjana nahi kareluM kAMI paNa pamAtuM nathI. tethI meM potAnA zarIranA prayAsanA baLa vaDe A dUdha upArjana karyuM che. tethI ahIM (A dUdhanA viSayamAM) tame zI rIte prabhu-mAlIka thaI zako cho? dAsI paNa arthAt uttama vaizyAdika to dUra raho ema 'pa' zabdano artha jANavo "bapl' bhakta-pAna vinA eTale bharaNa-poSaNa karyA vinA jaina mukhyate' bhogavI zakAtI nathI. tethI A mAruM bhojana che.
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248) | II zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda mATe tamAro ahIM prabhupaNAno avakAza nathI. A pramANe teNe kahe sate kadAca prabhu ane gopALa e banneno paraspara prakveSa vadhe che. athavA ekano bIjA upara dveSa vadhe che. ane praSi sate te dhananuM haraNa, mAravuM vagere je karaze, te pote (sAdhu) ja Acchedyane grahaNa karavAmAM potAne doSa paNe jANI levuM. tathA vaLI gopALane ane tenA kuTuMbane je aMtarAya thAya, te paNa doSapaNe jANavo. 37ORaa A pramANe jovAnaparuM e padanI vyAkhyA karI. ane tene anusAre bhUtaka-nokara vagerene viSe paNa yathAyogya aprItyAdikanI saMbhAvanA karavI. have svAmInA viSayavALA AcchedyanI bhAvanA karavAne icchatA satA kahe che : mU.0- sAmI cArabhaDA vA, saMjaya daLUNa tesi aTThAe // ___ kaluNANaM acchejjaM, sAhUNa na kappae ghettuM // 371 // mUlArtha svAmI athavA cArabhaTo sAdhune joIne temane mATe daridronuM Acchedana kare, te sAdhune grahaNa karavuM na kalpa 371 TIkArthaH ahIM mAtra potAnA ja gharano je nAyaka hoya, te prabhu kahevAya che, ane gAma vagereno je nAyaka hoya te svAmI kahevAya che. te svAmI 'vAraparA vA' athavA cArabhaTo eTale svAmInA bhaTo-subhaTo, te paNa svAmInA grahaNa vaDe grahaNa karAya che. teo sAdhuone joIne te sAdhuone mATe "rupaIInAM' kRpAnA sthAnarUpa daridra kauTuMbika vagere saMbaMdhInA bhaktAdikanuM Acchedana karIne je (bhaktAdi) Ape, te sAdhune levuM kahyuM nahi. 371aaaa A ja bAbatane prakaTapaNe kahe che : ma.0- AhArovahibhAI, jaiaTThAe u koi acchide // saMkhaDi asaMkhaDIe, taM giNhate ime dosA // 372 // mUlArtha: sAdhune mATe AhAra, upAdhi vagerene koI kalaha vaDe athavA kalaha vinA Acchedana kare to tene grahaNa karanAra (sAdhu)ne A doSo lAge che. 37rA TIkArtha jo koI paNa svAmI ke subhaTa sAdhune mATe koInA AhAra, upAdhi vagerene 'uThyA' kalaha karavA vaDe athavA 'gAMvaThyA' kalaha karyA vinA. kemake koIka mANasa potAnI vastu baLAtkAre koI grahaNa kare to kalaha kare che ane koIka mANasa svAmInA bhayAdi vaDe karIne kAMI paNa bolato nathI. tethI kalaha vaDe athavA kalaha vinA ema kahyuM. (tevuM) baLAtkAre grahaNa karIne sAdhune Ape to te sAdhune kahyuM nahi. kemake - tene grahaNa karatA sAdhune A doSo lAge che 37rI te doSone ja kahe che :
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ // tenAcchedyanI pratipAdanA // mU.0- aciyattamaMtarAyaM tenAhaDa egaNegavoccheo // niSThumAphosA, tasma ahaMme ya khaM pAve rUparU mUlArtha : aprIti, aMtarAya ane tenAhata doSa lAge che. eka ke aneka sAdhune bhaktAdino viccheda thAya che. upAzrayamAMthI kADhI mUkavA vagerenA doSa thAya che. ane tenI (upAzrayanI) aprApti thaye sate je kaSTa pAme che, te paNa doSa lAge che / / 374aa (249 TIkArtha : jemanuM bhaktAdika baLAtkAre laIne svAmI (sAdhune) Ape che, temane 'attiyAM' aprIti utpanna thAya che. tathA temane 'antarAya' aMtarAya eTale devAtI vastunA paribhoganI hAni karelI thAya che. tathA A pramANe grahaNa karanAra sAdhuone sTenAhata thAya che. eTale adattAdAnano doSa lAge che. kemake-devAtI vastunA nAyake tenI anujJA ApI nathI mATe. tathA jemanA saMbaMdhI bhaktAdikane svAmI baLAtkAre laIne Ape che, teo kadAca dveSa pAmyA satA bIje vakhate paNa te eka sAdhune bhaktapAnano viccheda kare ke - "A sAdhue hamaNAM baLAtkAre amAruM bhaktAdika grahaNa karyuM, tethI kAlAMtare koIpaNa sAdhune amAre kAMIpaNa ApavuM nahi.' e pramANe aneka sAdhuone bhaktAdikano viccheda kare che. tathA teo roSa pAmyA satA pahelAM temane je upAzraya Apyo hato, temAMthI temane kADhI mUke. Adi zabda che tethI kharapuruSa vacanone paNa bole, ema grahaNa karavuM. tathA te upAzrayanA alAbhane viSe je kAMI kaSTa pAme, tepaNa AccheghanA grahaNane nimittane pAme che, e pramANenA doSa lAge che. / / 37 / / have tenAchedyanI bhAvanA bhAve che : mU.0- teNo va saMjayaTThA, kaluNANaM appaNo va aTThAe // voccheya paosaM vA, na kappaI kappaNunnAyaM // 374 // mUlArtha : koI sTena (caura) sAdhune arthe athavA potAne arthe karuNAvALA (darIdrI) loko thakI uThAvI laIne je Ape te sTena Acchedya kahevAya che. temAM viccheda athavA pradveSa thAya che. tethI te na kalpe. paNa tenI anumati hoya to kalpe 53744 // TIkArtha : ahIM keTalAka sTeno paNa sAdhuo pratye bhadrika hoya che, koIka ThekANe sAdhuo paNa daridrasArthanI sAthe jAya che. (vihAra kare che) tethI bhikSAne samaye bhikSA nahi pAmatA te sAdhuone joIne te sAdhuone mATe athavA potAne mATe te LAnAM' dayAnA sthAnabhUta daridrasArthanA manuSyo pAsethI jhUMTavI laIne cora je bhaktAdika Ape che, te skena Acchedya jANavuM. mATe te sAdhune kalpe nahi. kemake te grahaNa karavAthI jemanA saMbaMdhI (jemanI) te vastu hoya te loko pUrve kahelA prakAre eka athavA aneka sAdhuonA bhaktAdikane viccheda kare che. athavA to 'pradveSa' roSa pAme che. ane tema
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25o) | zrI piDaniyuktigraMthano anuvAda thavAthI temane sArthamAMthI kADhI mUke che. tathA kAlAMtare paNa temanI pAse upAzrayanI aprApti thAya che. ityAdi doSo lAge che. paraMtu jo te sArthiko AgaLa kahevAze te prakAre anumati Ape to te kalpa che 374. te ja bAbata be gAthA vaDe spaSTa kahe che : mU.0- saMjayabhaddA teNA, AyaMtI vA asaMthare jaINaM // jai deMti na ghettavvaM, nicchubhavoccheu mA hojjA // 375 // ghayasattuyadiTuMto, samaNunnAyA va ghettuNaM pacchA // deti tayaM tesiM ciya, samaNunnAyA va bhuMjaMti // 376 // mUlArtha sAdhuone viSe bhadrika evA teno AvatA satA sAdhuono nirvAha nahi thavAthI jo Ape, to niSkAsana ane viccheda na thAo ema dhArIne te grahaNa na kare 37po athavA to ghI ane sAthavAnA daSTAMta vaDe teo anujJA Ape to (te vakhate) grahaNa karavuM, ane pachI temane te pAchuM ApavuM. te vakhate temanI paNa anujJA thAya to bhojana karavuM 376ll TIkArtha: ahIM caura paNa keTalAka saMyatabhadra (sAdhune viSe bhadrika pariNAmavALA) hoya che. have kadAca sAdhuo daridranA sArthanI sAthe koI ThekANe jatA hoya. tyAra pachI bhikSA samaye te sAdhuono 'saMsto' nirvAha na thato hoya tyAre te teno potAnA gAmanI sanmukha AvatA satA 'vA' zabda che tethI athavA to potAnA gAmathI bIje ThekANe jatA satA jo te daridrasArthanA manuSyo pAsethI baLAtkAre kheMcI laIne bhaktAdika Ape, to te grahaNa karavuM nahi. kemake "nioma:' sArthamAMthI niSkAsana (kADhI mUkavuM) athavA eka ke aneka sAdhuono temanA thakI bhaktAdino vyavaccheda na thAo mATe. 37pI paraMtu jo te sArthiko paNa teno vaDe baLAtkAra apAvatA satA A pramANe bole ke - "aho ! amane A vRta ane sakatunuM dRSTAMta prApta thayuM kemake - sAthavAmAM ghI nAMkhyuM satuM viziSTa saMyogane mATe thAya che e ja pramANe amAruM bhakta coro avazya grahaNa karavAnA ja che, te jo te coro paNa tamone apAve che, tenAthI amane moTI samAdhi (prIti) thAya che." A pramANe sArthiko vaDe anujJA apAyelA sAdhuo te apAtuM bhakta grahaNa kare, pachIthI te corI gayA pachI pharIthI paNa te grahaNa kareluM bhaktAdi dravya te sArthikone pAchuM Ape, ane kahe ke - "te vakhate coranA bhayathI ame A grahaNa karyuM hatuM. hamaNAM teo gayA che, tethI A vastu tame pAchI grahaNa karo." A pramANe kahe sate jo teo paNa sArI rIte anujJA Ape ke - "ame A bhakta tamane ApyuM ja che." to te kalpanIya hovAthI bhojana kare (vApare). ATaluM kahevA vaDe 'pUytrA' e avayavanuM vyAkhyAna karyuM. 376
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ // anisRSTadvAra ane teno viSaya // A pramANe AcchedyadvAra kahyuM, have anisRdvArane kahe che H mU.0- aNisihaM paDikuDaM, aNunAyaM kappae suvihiyANaM // laDDuga collaga jaMte, saMkhaDi khIrAvaNAIsu // 377 // mUlArtha : anisRSTino niSedha karyo che, paNa sAdhuone anujJAta kalpe che. te (anisRSTa) lADu, collaka, yaMtra, saMkhaDI, dUdha ane ApaNa vagerenA viSayavALuM che. ||377nA TIkArtha : nisRSTa eTale anujJA ApeluM. tenAthI je viparIta te anisRSTa eTale anujJA nahi ApeluM te 'pratiSTa' tIrthaMkaro ane gaNadharoe nivAryuM che. paraMtu anujJA ApeluM hoya te suvihito (sAdhuo)ne kalpe che. vaLI te anisRSTa aneka prakAranuM che. te A pramANe 'taDuviSaya' modakanA viSayavALuM, tathA 'vechaviSaya' bhojananA viSayavALuM, yaMtre kRti' koLu, selaDI pIlavAnuM yaMtra Adi, ghANInA viSayavALuM, tathA 'saMghaDiviSayaM" vivAhAdikanA viSayavALuM, tathA 'kSIraviSayaM' dudhanA viSayavALuM, tathA ApaNa-dukAna vagerenA viSayavALuM, Adi zabda che tethI gRhAdikanA viSayavALuM jANavuM. Ano bhAvArtha A pramANe che : ahIM sAmAnyathI anisaSTa be prakAre che. te A pramANe -sAdhAraNa anisRSTa ane bhojana anisRSTa. temAM bhojana anisRSTa collaka zabda vaDe kahyuM, ane sAdhAraNa anisRSTa bAkInA bhedo vaDe kahyuM. 537nA temAM modakanA viSayavALuM sAdhAraNa anisRSTanuM udAharaNa cAra gAthA vaDe kahe che : mU. 0- battIsA sAmane, te kahiM NhAuM gaya tti ie vutte // parasatieNa punnaM, na tarasi kAuM ti paccAha // 378 // (251 avi ya hu battIsAe, dinehi~ tavegamoyago na bhave // appavayaM bahu AyaM, jai jANasi dehi to majjhaM // 379 // lAbhiya to puTTho, kiM laddhaM natthi pecchimo dAe // iyaro vi Aha nAhaM, demi tti sahoDha cora ti // 380 // gihaNa kaDhaNa vavahAra, pacchakaDuDDAha puccha nivvisae || apahumma bhave dosA, pahummi dine tao gahaNaM // 381 // mUlArtha : sAmAnya batrIsa lADu sAdhue mAgyA.(tyAre rakSake kahyuM ke - mArA ekanA ja nathI bIjA ekatrIzanA paNa che). sAdhue pUchyuM - teo kyAM gayA che ? (teNe kahyuM ke -) snAna karavA gayA che. ema teNe kahe sate sAdhue tenA pratye kahyuM ke - zuM bIjAnA modaka vaDe tuM puNya karavAne
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252) zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda che. zaktimAna nathI? 37TA vaLI batrIze lADu ApavAthI tAro eka modaka paNa nahi thAya. thoDo vyaya ane ghaNo Aya thaze ema jo tuM jANato hoya to mane Apa 37ii tyAre teNe lAbha Apyo. te laIne jatA te sAdhune teoe pUchyuM ke - tame zuM pAmyA? teNe kahyuM - kAMI nahi. teoe kahyuM - ame joIe batAvo. bIjAe kahyuM - meM kAMI ApyuM nathI. pachI lotraka (corIno mAla) sahita te corane jANyo. 38LA tene grahaNa karyo, AkarSaNa karyo, vyavahAra karyo, uDAha karyo (rAjakuLamAM laI gayA) tene pUchyuM, nirviSaya karyo. A pramANe nAyaka vinA ghaNA doSo thAya. tethI prabhue Ape sate ja te grahaNa karavuM. 38nA TIkArthaH ratnapura nAmanA nagaramAM mANibhadra vagere batriza mitro hatA. teoe koI vakhata udyApanA - ujANInA nimitte sAdhAraNa modako karAvyA. karAvIne samudAya vaDe (ekaThAM thaIne) udyApanikAmAM gayA. tyAM ekane modakanuM rakSaNa karavA rAkhyo. bAkInA ekatrIsa nadImAM snAna karavA gayA. te avasare koIka lolupa-lAlacu sAdhu bhikSA mATe tyAM Avyo. teNe modaka joyA. tyAre laMpaTa thavAthI dharmalAbha ApIne te puruSa pAse teNe modaka mAgyA. tyAre te bolyo ke - "he pUjaya ! A modako mane ekalAne AdhIna nathI. paraMtu bIjA paNa ekatrIza mANasonA A modako che. tethI huM kema ApuM ?" ema teNe kahyuM. tyAre phakIthI sAdhue kahyuM ke - teo 'hiM liM' kyAM gayA che? te bolyo - "nadIe snAna karavA gayA che ema teNe kahyuM tyAre pharIthI sAdhue tene kahyuM ke - "bIjAnA modakasamUha vaDe tuM puNya karavAne zuM zaktimAna nathI?, ke jethI A pramANe yAcanA karyA chatAM paNa tuM Apato nathI. he mahAnubhAva ! tuM mUDha jaNAya che, ke je mane anyanA modako ApIne paNa tuM puNya upArjana karato nathI." II378 vaLI jo tuM batrIze modako mane Ape, to paNa tArA bhAgamAM (bhAgamAMthI) eka ja modaka jAya che. tethI karIne ja alpa vyaya (thoDo khaca) ane ghaNI Aya. Avakane jo tuM sArI rIte hRdaya vaDe jANato hoya, to mane sarve modako Apa." 37ii A pramANe sAdhue kahe sate teNe sarva modako ApyA. sAdhunuM pAtra bharAI gayuM. tyAre utpanna thayo che harSa jene evo te sAdhu te sthAnathI nIkaLavA lAgyo. tevAmAM te mANibhadrAdika tenI sanmukha AvyA. teoe sAdhune pUchayuM ke - "he pUjaya ! A pAtramAM tame zuM prApta karyuM (lIdhuM) ?' tyAre sAdhue vicAryuM ke - A te modakanA svAmIo lAge che, tethI jo mane modaka maLyA che ema huM kahIza, to teo pAchA grahaNa karI leze." tethI 'mane kAMI maLyuM nathI." ema huM kahuM. ema vicArIne te sAdhu te ja pramANe bolyo - tyAre te mANibhadra vageree bhArathI namelA sAdhune joIne zaMkA thavAthI kahyuM ke - "he sAdhu ! tamAruM pAtra amane dekhADo, ke-jethI ame joIe." te vakhate sAdhue te dekhADyuM nahi. tyAre teoe baLAtkAre joyuM. temAM modako joyA. te vakhate kopa vaDe rAtA netravALA teoe tiraskArasahita (hAkoTApUrvaka) rakSakapuruSane pUchyuM ke - "are ! zuM te Ane sarve modako ApI dIdhAM?' tyAre te bhayathI kAMpato bolyo ke - "are, zuM te Ane sarve modako ApI dIdhA?' tyAre te bhayathI kaMpato
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ | bhojanAnisRSTa cullakadvAra ane tenA bhedo | (253 bolyo ke - "meM ApyA nathI' ema teNe kahe sate mANibhadrAdike sAdhune kahyuM ke - "he pApI ! tuM cora che. sAdhuvezanI viDaMbanA karanAra che." "soDha:' rUti hamaNAM tuM salojhaka (corInA mAla sahita) pakaDAyo che. kyAMthI tAro chUTakAro thaze? I38nA ema kahI tenA vastrano cheDo pakaDyo, ghaNAo vaDe kheMcAyo, pachI pazcAdbhUtaka (bhraSTa) che ema jANI tenuM samagra pAtra, rajoharaNa vagere upagaraNa laIne tene gRhastha karI dIdho. tyAra pachI 'phudi ti' uDAha eTale rAjakuLamAM tene laI gayA. tyAM dharmAdhikArIonI pAse te vRttAMta kahyo. tyAre teoe tene pUchyuM, tyAre lajjAne lIdhe sAdhu kAMIpaNa bolI zakyo nahi. tyAre teoe vicAra karyo ke - "avazya A cora ja che. paraMtu sAdhuveSadhArI che ema jANIne teNe prANothI choDI dIdho (jIvato mUkyo) ane dezanikAlanI AjJA ApI. Ano bhAvArtha A pramANe cheH dAtA nAyaka (vastuno mAlika) na hoya to A hamaNAM kahelA grahaNa, AkarSaNa vagere doSo lAge che. "pahuSmi ri' ahIM tRtIyAnA arthamAM saptamI vibhakti lakhI che. jemake "tiluM tenuM manaMkiyA padavI' (te traNa vaDe pRthvI zobho che) tethI Avo artha karavo - te kAraNa mATe 'pramukha' nAyake Ape sate sAdhue bhaktAdika grahaNa karavuM. temAM paNa Acchedya vagereno samyapha prakAre tyAga karavo 381 udAharaNa sahita modakAra kahyuM. have bAkInA dvArA bhalAmaNa vaDe kahe che : ma.0- emeva ya jaMtammi vi, saMkhaDi khIre ya AvaNAIsaM // sAmannaM paDikuTuM, kappai ghettuM aNunnAyaM // 382 // mUlArtha e ja pramANe yaMtrane viSe, saMkhaDine viSe, dUdhane viSe ane ApaNAdikane viSe sAmAnyano niSedha che, ane anujJA ApeluM grahaNa karavuM kahyuM che 38rA TIkArtha : "vameva' e ja pramANe eTale modakanA udAharaNa pramANe yaMtrane viSe paNa, saMkhaDi (lagnAdika utsava)ne viSe paNa, dUdhane viSe ane ApaNAdine viSe paNa je 'sAmAnya sAdhAraNa hoya te sarve svAmIoe anivRSTa (na ApeluM na choDeluM) hoya to te tIrthakaro ane gaNadharoe niSiddha karyuM che. paraMtu jo sarva svAmIoe anujJA ApI hoya to grahaNa karavuM kalpa che. kemake - temAM doSa nathI 38rA have cullakaddhAranI prastAvanA tathA cullakanA bhedane kahe che : mU. - vRtti tti vAramag, vahuvattitraM ti taM yaM pachI vanei guru so puNa, sAmiya hatthINa vineo // 383 // mUlArthaH have cullaka e dvAra kahe che, temAM ghaNuM kahevAnuM che tethI tene pAchaLa karyuM (rAkhyuM) che. te cullakane gurue be prakAre kahyo che. svAmIsaMbaMdhI ane hAthI saMbaMdhI ema be prakAre jANavo.
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254) | zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda (383 TIkArthaH have cullakadvAranI vyAkhyA karavAnI che. ahIM koI zaMkA kare ke - mULa gAthAmAM bIjA sthAnakamAM A dvAra dekhADyuM che, tene vyAkhyAnA samayamAM pAchaLa kema rAkhyuM?tenA samAdhAnamAM kahe che ke - A dvAramAM ghaNuM kahevAnuM che. tethI tene vyAkhyAnA samayamAM pAchaLa rAkhyuM che. temAM "gura:' tIrthakarAdika "vavati' prarUpaNA kare che ke - te cullaka be prakAre che, te A pramANe svAmI saMbaMdhI ane hasti saMbaMdhI. /383 temAM prathama svAmIe nahi Apela cullaka (bhojana)ne kahe che : mU.0- chinnamachinno duviho, hoi achinno nisiTTha aNisiTTho // chinnammi cullagammI, kappai ghettuM nisihammi // 384 // mUlArtha : chinna ane achinna ema be prakAre cullaka che. temAM achinna paNa nisRSTa anujJA Apela ane anirukha-anujJA nahi Apela ema be prakAre che. temAM jo chinnacullaka hoya to te grahaNa karavA kahyuM che. ane achinna hoya to nisRSTa hoya to nisRSTane AzrayIne kalpa che 384 TIkArtha : ahIM callaka be prakAre che. te A pramANe chinna ane achinna. Ano bhAvArtha A pramANe che - ahIM koIka kauTuMbika kaNabI kSetramAM gayelA (rahelA) hAlikono koInI pAse karIne (koInI mAraphata) bhajana mokale, te jo dareka hAlikane lAyaka evuM bhojana jUdA jUdA bhAjanamAM karIne tenAMkhIne) mokale. to te cullaka (bhojana) chinna kahevAya che. paraMtu jo sarve hAlikone yogya evuM bhojana eka ja pAtramAM karIne nAMkhIne) mokale, to te achinna kahevAya che. e ja pramANe bIje ThekANe udyApanikA (ujANI) Adine viSe paNa cullakanuM chinnapaNuM ane achinnapaNuM jANavuM. tathA achinna paNa be prakAre che. te A pramANe nikRSTa ane anikRSTa temAM nikRSTa eTale kauTuMbike ane je hAlikone yogya te cullaka hoya te hAlikoe sAdhune ApavA mATe mokaLo mUkyo hoya (chUTa ApI hoya) te, ane tethI anya eTale mokaLo na mUkyo hoya te anisRSTa kahevAya che. temAM jene nimitte (AzrIne) chinna cullaka hoya, te ja (mANasa) jo potAnA te chinnane Ape, to te chinnacullaka paNa tenA svAmIe apAte sate sAdhune grahaNa karavo kalpa che. kemake - temAM doSano abhAva che. tathA achinna paNa tenA sarva svAmIoe (mAlIkoe) "nikRSTa' anujJA kare sate te (cullaka) grahaNa karavA kahyuM che. kemake-temAM paNa doSa nathI. 384. A ja arthane vizeSa prakAre kahe che : mU.0- chinno diTThamadiTTho, jo ya nisiThTho bhave achinno ya // so kappai iyaro u Na, adidiTTho va aNunnAo // 385 //
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ | hastianivRSTa cullaka ane tenA doSo ! (255 mUlArtha : chinna hoya te dITho ke na dITho sato paNa kahyuM che. tathA je acchitra hoya te jo nisRSTa hoya to te kahyuM che, te sivAya bIjo koI nahi. anujJA Apelo dITho ke na dITho to kahyuM nahi 38pI. TIkArtha ? je cullaka jene nimitte chinna hoya, te (culaka) tenA vaDe devAto sato tenA mULasvAmI kauTuMbike dITho ke na dITho hoya to paNa kahyuM che. tathA je cullaka) acchinna hoya ane vaLI je (zullaka) jene nimitte chinna hoya te potapotAnA svAmIe anujJA Apelo bIjAe apAto potapotAnA svAmIe dITho ke na dITho hoya to paNa te kalpa che. "phathI 3 ' tti itara eTale tenAthI vyatirikta (bIjo) 'tu' zabda punaHnA arthavALo che. chinna ke acchinna potapotAnA svAmIe anujJA nahi Apelo dITho ke na dITho hoya te kahyuM nahi. kemake - pUrve kahelA grahaNAdika doSono saMbhava thAya che. vaLI A vidhi sAdhAraNa anisRSTane viSe paNa jANavo. ll38pA A bAbatane ja ardha gAthA vaDe kahe che : mU.0- aNisiTThamaNunnAyaM, kappai ghettuM taheva adiDheM // mUlArthaH anisRSTane pachIthI anujJA ApI hoya to te grahaNa karavuM kalpa che. te ja pramANe adRSTa paNa kalpe che TIkArtha 'aniSTa sAdhAraNa anisRSTane pUrve potapotAnA sarva svAmIoe anujJA na ApI hoya to paNa pachIthI jo anujJA ApI hoya to te grahaNa karavuM kahyuM che. tathA anujJA ApyuM satuM sarve svAmIoe bIje sthaLe javA vagere kAraNa vaDe karIne adRSTa hoya to paNa grahaNa karavuM kalpa che. kemake temAM doSa nathI. / have hastI saMbaMdhI anivRSTa cullakane uttarAddha gAthA vaDe kahe che : mU.0- jaDDassa ya anisiDheM, na kappaI kappai adiTuM // 386 // mUlArtha haratInuM bhakta anisRSTa na kahyuM. (hAthIe) nahi dIThuM kalpe ll38ell, TIkArya hastInuM bhakta mAvate anujJA ApyuM hoya to paNa rAjAe ane hastIe naSTa anujJA na ApyuM tuM kahyuM nahi. kemake - kahevAze evA grahaNAdika doSono prasaMga Ave che. tathA mAvata potAnA bhAganuM bhakta Ape to te hastIe nahi dIThuM tuM kahyuM che. paraMtu hAthInA jotAM grahaNa kare to kahevAze evA upAzrayano bhaMga vagere doSono prasaMga Ave che .386ll A ja vidhithI viparIta karavAmAM doSone kahe che :
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256) I zrI piDaniryuktigraMthano anuvAda , mU.0- nivapiMDo gayabhattaM, gahaNAI aMtarAiyamadinnaM // DuMbassa saMtie vi hu, abhikkha vasahIe pheDaNayA // 387 // mUlArtha : hAthInuM bhakta rAjapiMDa che, te grahaNa karavAthI grahaNAdika doSo, aMtarAya ane adattAdAna doSa lAge che. mAvata potAnuM bhakta Ape to paNa te vAraMvAra grahaNa karavAthI vasatinuM sphoTana thAya. ll38ii . TIkArtha : ahIM je hAthInuM bhakta che, te rAjAno piMDa eTale rAjAnuM bhakta che. tethI rAjAe anujJA nahi ApelAne grahaNa karavAmAM 'pradAya:' grahaNa, AkarSaNa, veSa laI levo vagere doSo thAya che. tathA mAtAyi' aMtarAyanA nimittavALuM pApa sAdhune prApta thAya che. kemake - mArI AjJA vinA A (kAvata) sAdhune piMDa Ape che. ema jANIne rAjA roSa pAmyo to kadAca mAvatane tenA adhikArathI bhraSTa kare che. tethI mAvatano je vRttizkeda thayo te sAdhune nimitte thayo. tethI sAdhune aMtarAyika pApa lAge che. tathA 'matinne utta' adattAdAna doSa lAge che. kemake - rAjAe tenI anujJA ApI nathI. tathA 'DuNya' mAvatane AdhIna thayelo piMDa mAvate pote Ape sate "samIkza' haMmezAM jo sAdhu te piMDane hAthInA dekhatAM grahaNa kare, to mArA kavala (bhakSa)mAthI A muMDa (sAdhu) piDane grahaNa kare che ema kadAca roSa pAmelo hAthI yathAyoga mArgamAM aTana karatA te sAdhune upAzrayamAM rahelA joIne te upAzrayanuM sphoTana kare (pADI nAkhe) ane koIpaNa prakAre sAdhune pAmIne mArI paNa nAMkhe. tethI hAthInA dekhatAM mAvatane AdhIna thayela piMDa paNa na levo. 38LA A pramANe anirRdvAra kahyuM. have athavapUrakaddhAra kahe che : mU.0- ajjhoyarao tiviho, jAvaMtiya sagharamIsa pAsaMDe // mUlammi ya puvvakaye, oyakaI tiNha aTThAe // 388 // mUlArtha : adhyavapUraka traNa prakAre che. yAvaMtika, svagRhamizra ane pAkhaMDa. temAM AraMbhamAM prathama potAne mATe karIne pachI te traNene mATe utAre ll388 TIkArtha : adhyavapUraka traNa prakAre che, te A pramANe : "jJAtiya ti' svagRha ane mizra e be zabdano ahIM paNa saMbaMdha hovAthI svagRha ana yAvadarthika vaDe mizra 1, "sAramI ti' ahIM sAdhu zabdano adhyAhAra che, tethI svagRha ane sAdu vaDe mizra 2, tathA "pADe ti' ahIM paNa yathAyogya svagRhamizra zabdano saMbaMdha karavo, eTale ke - svagRha ane pAkhaMDI vaDe mizra 3, ahIM svagRha ane zramaNa vaDe mizra evo bheda svagRha pAkhaMDImizraNamAM AvI jAya che tethI judo kahyo nathI.A traNe prakAranA adhyavapUrakanuM sAmAnya lakSaNa kahe che. "mUrtama' ityAdi 'mU' eTale agni saLagAvavo, tapelImAM jala nAMkhavuM vagere rUpa AraMbhamAM 'pUrva' yAvadarthika vagerenA AvavA pahelAM ja potAne
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ || adhyavapUrakano kalyAkaTyavidhi (257 (gharane) mATe nIpajAve te pachIthI jema saMbhave temai' yAvadarthika vagere traNene mATe "vatAti' utAre eTale adhika adhika taMdulAdikane temAM nAMkhe, te adhyavapUraka kahevAya che. A ja kAraNa mATe AnuM mizrajAtathI judApaNuM che, kAraNa ke mizrajAta to te ja kahevAya ke - je prathamathI ja yAvadarthikAdine mATe ane potAne mATe (pahelethI ja) mizra karIne niSpAdana kare. paraMtu je prathama potAne mATe AraMbhe ane pachI ghaNA arthIone, pAkhaMDIone ke sAdhuone AvyA jANI (pachIthI je) adhika jaLa, taMDula vagere nAMkhe te adhyavapUraka kahevAya che. ema mizrajAtathI Ano (appayapUrakano) bheda che li388 A bhedane ja dekhADe che: mU.0- taMDulajalaAyANe, pupphaphale sAgavesaNe loNe // parimANe nANattaM, ajjhoyaramIsajAe a // 389 // mUlArtha: taMDula, jaLa, puSpa, phaLa, zAka, vesana (ATo tathA masAlanuM bane che te) ane lavaNa Adine lAvatI vakhate vividha pariNAma vaDe adhyavapUraka ane mizrajAtanuM vividhapaNuM jANavuM 38aaaa. TIkArtha : ahIM 'vyatyayoDAsA' (A vibhaktiono vyatyaya eTale pheraphAra paNa thaI zake che. evuM vacana hovAthI jema ghaTe tema SaSThI ane tRtiyAnA arthamAM saptamI lakhI che ema jANavuM) tethI teno artha A pramANe adhyavapUraka ane mizrajAtanuM paraspara nAnApaNuM, taMDula, jaLa, puSpa, phaLa, zAka, vesana ane lavaNanA "mAtAne grahaNa karavAne kALe je vicitra pariNAma, tenA vaDe (te parimANa vaDe) jANavuM. te A pramANe - mizrajAtane viSe prathamathI ja tapelImAM ghaNuM jaLa naMkhAya che, ghaNA taMDula khAMDavAdike karIne AraMbha karAya che, ane phaLAdika paNa prathamathI ja ghaNA ekaThAM karAya che. jayAre adhyavapUrakane viSe to prathamathI potAne mATe thoDA taMDulAdika prahaNa karAya che.ane yAvarthika vagerene nimitte pachIthI ghaNA taMDulAdika nakhAya che. tethI karIne taMDulAdikane grahaNa karatI vakhate je vicitra parimANa (pramANa) hoya, tenA vaDe mizrajAta ane adhyavapUrakanuM nAnApaNuM (judA paNuM) jANavuM 389 have adhyavapUrakano kacyuM ane adhyavidhi kahe che : mU.0- jAvaMtie visohI, sagharapAsaMDi mIsae pUI // chinne visohI dinammi, kappar3a na kappai sesaM // 390 // mUlArtha yAvadarthikane viSe vizodhi che, svagRha ane pAkhaMDI e benA mizramAM pUtidoSa che. tathA vizodhivALuM chinna (kADhIne) devAmAM Ave to te kalpa, zeSa kalpa nahi ll39ol TIkArtha: 'Avatha zuddha bhaktanI aMdara paDeluM (nAkheluM) yAvadArthika vaDe mizra evuM adhyavapUraka
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258) || zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda / nAkheluM hoya teTaluM jo temAMthI dUra karavAmAM Ave, to te (zaSa raheluM bhakta) vizodhi (zuddha) thAya che. A kAraNathI ja svagRha ane yAvarthika vaDe mizra evo adhyavapUraka vizodhikoTi che ema AgaLa kahevAze. tathA svagRha ane pAkhaMDI vaDe mizra ane e upalakSaNathI svagRha ane sAdhu vaDe mizra (evuM bhakta jo) zuddha bhaktanI madhye paDeluM hoya to te pUti thAya che. arthAt te samagra bhakta pUtidoSa vaDe dUSita thAya che. tathA vizodhikoTi rUpa yAvarthika adhyavapUrakane chinna karyuM eTale jAduM pADyuM hoya arthAt temAM jeTalA dANA kApeTikAdikane mATe pachIthI nAkhyA hoya, teTalA dANA bhAjanamAMthI judA kare sate athavA teTalA kaNIyA kApeTikAdikane Ape sate zeSa-bAkI rahela je bhakta, te sAdhune kahyuM che, paraMtu zeSa (bIjuM) eTale svagRha ane pAkhaMDI vaDe mizra tathA svagRha ane sAdhu vaDe mizra evuM athavapUraka rUpa bhakta kahyuM nahi. Ano bhAvArtha A pramANe : (pAkhaMDI ke sAdhu mATe jeTaluM vadhAre nAkhIne banAvyuM hoya) teTaluM te bhakta jo bhAjanamAMthI juduM pADyuM hoya ke pAkhaMDI vagerene ApyuM hoya, to paNa je zeSa rahyuM hoya te kalpa nahi 390nA have 'jAvaMti visoTI' e avayavanI vizeSa vyAkhyA kare che : __mU.0- chinnammi tao ukkaDDiyammi kappai pihIkae sesaM // AhAvaNAe dinnaM ca, tattiyaM kappae sesaM // 391 // mUlArthaH chinnane te sthAnathI upADyuM hoya ane bhAjanamAMthI juduM karyuM hoya to zeSa raheluM kalpa che athavA AbhAvanA vaDe teTaluM ApyuM hoya to zeSa raheluM kahyuM che. 391 TIkArthaH vizodhikoTi rUpa yAdavarthika adhyavapUrakane viSe jeTaluM pAchaLathI vadhAre nAkhyuM hoya, teTaluM tamAma "chinne' juduM karyuM hoya, temAM rekhA vaDe paNa cheda thaI zake che, te kahe che ke - 'to 385' tethakI eTale (tapelI vagere bhAjanarUpa) potAnAM sthAnathI "pate eTale upADyuM sate (ahIM utkarSita potAnA sthAnathI upADIne (te bhAjanamAMnA ja) zeSa bhaktinI upara nAMkheluM paNa kahevAya tema che, tethI bIjuM vizeSaNa Ape che) ke -"pRthakve' tapelImAMthI bahAra kADhe sate '' bAkI raheluM je bhakta hoya te sAdhune kahyuM che. athavA jo "nAmAvanA' uddezIne - apekSA rAkhIne (nahi ke sikya- dANA vagerene gaNAvA vaDe) teTalA pramANavALuM bhakta kArpAdikAdikane ApyuM hoya to tethI zeSa - bAkI raheluM sAdhune kahyuM che I391 A pramANe adhyavapUrakadvAra kahyuM che ane te kahevA vaDe uddagamanA soLe paNa doSo kahI dIdhA. have eonA ja vibhAgane kahe che : mU.0- eso solasa bheo, duhA kIrai uggamo // ego visohikoDI, avisohI u cAvarA // 392 //
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ | udgamanI vizodhi koTi ane avizodhi koTio che. (259 mUlArtha A soLa prakArano udgama be prakAre karAya che, temAM eka vizodhikoTi rUpa che, ane bIjo avizodhikoTi rUpa che. 39rA. TIkArya : A soLa bhejavALo udgama sAmAnyathI be prakAre che. te A pramANe - "bdo vizodhivoTi:' eka bheda vizodhikoTirUpa che, ane bIjI vizodhi' eTale avizodhi koTirUpa bojo bheda che. temAM je-doSathI sparza karAyela bhakta teTalA pramANavALuM kADhI nAMkhe sate zeSa raheluM kahyuM che, te doSa vizodhikoTirUpa che, ane bAkIno avizodhakoTirUpa che. 39rA temAM prathama avizodhikoTine kahe che. mU.0- AhAkammuddesiya, caramatigaM pUI mIsajAe ya // bAyarapAhuDiyA vi ya, ajjhoyarae ya carimadugaM // 393 // mUlArtha: AdhAkarma-1, audezikanA chellA traNa bheda-2, pUti - 3, mizrajAta-4, bAdara prAkRtikA-pa ane adhyavapUrakanA chellA be bheda (maLIne)-6, A avizodhikoTi che. 39 TIkArthaH 1-AdhAkarma sarva bheda sahita, ra-auzisya' vibhAgodezikanA chellA traNa bheda, tathA 3-'pUti', bhakta pAnarUpa pUti, 4-"fmazrAti' pAkhaMDI ane ghara vaDe mizra tathA sAdhu ane ghara vaDe mizra, pa-bAdara prAkRtikA ane 6- athavapUrakanA varada chellA be-svagRha ane pAkhaMDI vaDe mizra tathA svagRha ane sAdhu vaDe mizrarUpa A udgamadoSo avizodhi koTi che. 393 A avizodhikoTirUpa avayava vaDe sparza karAyela zuddha bhakta je doSa vaDe dUSita thAya che, te doSane kahe che : mU.0- uggamakoDI avayava, levAleve ya akayae kappe // kaMjiya AyAmaga cAuloyasaMsaTThapUIo // 394 // mUlArthaH udgamakoTinA avayava vaDe, lepa vaDe ane alepa vaDe sparza karAyela bhakta traNa kalpa karyA vinA je grahaNa karAya te pUti jANavuM. tathA kAMjI, osAmaNa ane cokhA dhoyela pANI vaDe sparza karAyela paNa pUti jANavuM. li394ll TIkArtha : "mo:' uddagamadoSarUpa avizodhikoTinA avayana' sUkA sikya (kaNIyA) vagere vaDe, tathA pena' takrAdikanA lepa vaDe (kharaDAvavAthI) ane 'ane pena' vAla, caNA vagere alepa vaDe sparza karAyela je bhakta, te bhaktane paraThave sate paNa je kalpa nahi kare te eTale traNa kalpa nahi kare (pAtra traNavAra nahi dhoye) sate te pAtramAM je (bhakta) pachIthI grahaNa karAya te pUti jANavuM. ahIM koIka (sAdhu) buddhinI durbaLatAthI A pramANe kalpanA kare ke - "sAdhune AzrIne je vastu ja
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260) || zrI piMDaniktigraMthano anuvAda II banAvI hoya, te eka odana ja AdhAkarma thAya che. paNa bAkInA osAmaNa, kAMjI vagere AdhAkarma thatA nathI. tethI te vaDe sparza karAyela pUti thatuM nathI." to tenA tevA prakAranA abhiprAyane dUra karavA mATe kahe che ke - "vana phatyAdri' ahIM sAdhune mATe odana nIpajAvate sate tenA saMbaMdhI je kAMjI vagere che (hoya), te paNa AdhAkarma ja che. kemake te tenA ja avayavarUpa che. tethI karIne kAMjI vaDe, AyAma vaDe eTale osAmaNa vaDe ane cokhAnA pANI vaDe je sparza karAyela hoya te paNa pUti thAya che. 394 A ja bAbatane traNa rUpaka (gAthA) vaDe bhASyakAra vyAkhyAna kare che ke - sukkeNa'vi jaM chikakaM, tu asuiNA dhovae jahA loe // iha sukkeNa'vi chikkaM, dhovai kammeNa bhANaM tu // 37 // levAleva tti jaM vRttaM, jaM pi davvamalevaDaM // taM pi ghettuM Na kappaMti, takkAi kimu levaDaM ? // 38 // AhAya jaM kIrai taM tu kamma, vajjehi hI oyaNamegameva // sovIra AyAmaga cAulo vA, kammaM ti to taggahaNaM kareMti // 39 // (bhA.) mUlArthaH jema lokamAM sukA paNa azuci padArtha vaDe sparza karAyela (vastra-pAtrAdi) dhovAmAM Ave che, tema ahIM paNa sukA evA paNa AdhAkarma vaDe sparza karAela pAtra dhovAya che. (dhovuM joIe) //3NA je alepavALuM dravya hoya te paNa pAtramAM grahaNa karyA bAda te pAtra dhoyA vinA kalpatuM nathI, to pachI lepavALA takAdinuM to zuM kahevuM? A kAraNathI ja lepa-alepa ema kahyuM che. [38 sAdhune uddezIne je karavAmAM Ave te AdhAkarma odana eka ja sAdhuo varjaze, ema dhArIne guru mahArAje sauvIra, AyAma ane cokhA dhoyeluM pANI paNa AdhAkarma che, ane tene paNa varjavAnA che,) ema jaNAvavA mATe tene grahaNa karyo che. 39 (bhASya). TIkArya sugama che, vizeSa e ke pahelAM rUpaka (gAthA) vaDe "avayava e padanI vyAkhyA karI. bIjA rUpaka vaDe tevAteva' e padanI vyAkhyA karI. teno bhAvArtha A pramANe che - vAla, caNA vagere dravya alepakRta che te paNa jo prathama anAbhogAdikanA kAraNathI pAtramAM grahaNa karIne pachI koI paNa prakAre (doSadUSTa che ema) jANe sate teno tyAga karI te pAtrane 'tpatti' traNa kalpa vaDe (traNa vakhata) dhove che, to pachI lepakRta takAdine grahaNa karIne dhovAmAM zuM kahevuM? temAM to avazya traNa kalpa vaDe prakSAlana karavuM joIe. ema jaNAvavA mATe pArlepa' (lepa-alepa) ema kahyuM. tathA "mukhyavRttie karIne sAdhune AzrIne ja je karavAmAM Ave che, te ja AdhAkarma che. te sivAyanuM bIjuM kAMI paNa AdhAkarma nathI. enI buddhi vaDe ziSyo mAtra eka odanane ja varjaze. bAkInA taMDulodakAdikane
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ | uddagamanI vizodhi koTi ane avizodhi koTio ! (261 nahi varSe. tethI karIne (ema dhArIne) guru mahArAja zrI bhadrabAhusvAmI sauvIra, osAmaNa ane taMDulodaka paNa AdhAkarma che, ema jaNAvavA mATe taghara' sauvIrAdikanuM grahaNa vizeSa karIne kare che. (e paNa na kalpe, ema bhAra daIne kahe che.) 37-38-3lA (bhASya gAthA) A pramANe avizodhikoTi kahI. have vizodhikoTine kahe che : mU.0- sesA visohIkoDI bhattaM pANaM vigiMca jahasattiM // aNalakkhiya mIsadavve, savvavivege'vayavasuddho // 395 // mUlArthaH bAkInI vizodhikoTi che. temAM yathAzakti (zajyanusAra) bhakta ane pAnano tyAga kara. athavA nahi jANavAthI mizradravya thayuM hoya to sarvano viveka (tyAga) karavo. temAM kAMIka avayava rahI jAya to te zuddha che. 39pA TIkArthaH "zeSa' eTale bAkInuM nava prakAranuM audhozika ane vibhAgIdezika eTale upakaraNapUti, mizrano pahelo bheda, sthApanA, sUkSmaprAbhRtikA, prAduSkaraNa, kriIta, prAmityaka, parivartita, abhyAhata, ubhinna, mAlApahata, Acchedya, anikRSTa ane adhyavapUrakano pahelo bheda, e pramANenI vizodhikoTi : eTale ke - "je (bhakta) tyAga kare sate bAkInuM zuddha bhakta vizuddha thAya, athavA je tyAga kare sate traNa kalpa karyA vinAnuM pAtra paNa vizuddha thAya, te vizodhi kahevAya che (teno samAsa A pramANe karavo ke-) vizodhi evI je koTi eTale bheda te vizodhikoTi kahevAya che. kahyuM che ke - "uddesiyammi navagaM, uvagaraNe jaM ca pUiyaM hoI / / jAvaMtiyamIsagayaM ca ajjhoyarae ya paDhamapayaM // 1 // pariyaTTie abhihaDe, ubbhinne mAlohaDe iya / acchijje aNisiThe, pAoyara kIya pAmicce // 2 // suhumA pAhuDiyA vi ya ThaviyagapiMDo ya jo bhave duviho / savvo vi esa rAsI, visohikoDI muLavyo rUA" [dezika saMbaMdhI nava, upakaraNane viSe je pUti hoya te, yAvaMtikamizramAM raheluM, adhyavapUrakano pahelo bheda, parivartita, abhyAhata, udUbhinna, mAlApahRta, Acchedya, anisRSTi, prAduSkaraNa, krita, prAmitya, sUkSmaprAkRtikA tathA je be prakArano sthApitapiMDa hoya, A sarva rAzi (samUha) vizodhikoTi jANavo (1-2-3)] ahIM vidhi kahe che: "vifva nahaf' A vizodhikoTinA vaDe je sparza karAyela bhakta athavA pAna hoya te yathAzakti "vivi' tuM tyAga kara. Ano bhAvArtha A pramANe che. bhikSAne mATe aTana karatA sAdhue prathama pAtramAM zuddha bhakta grahaNa karyuM hoya. pachI te ja pAtramAM anAbhogAdika kAraNane vazathI vizodhikoTinA doSathI dUSita thayeluM grahaNa karyuM hoya pachIthI te koIpaNa prakAre jaNAvavAmAM AvyuM ke - "meM A kahevAne iccheluM vizodhikoTinA doSathI dUSita grahaNa karyuM che." te vakhate jo tenA vinA paNa nirvAha na thAya, to je vizodhikoTi doSathI
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262) I zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda / dUSita hoya te mAtra eTaluM ja sArI rIte jANIne tyAga kare tathA jo lakSamAM na Ave tevA samAna vargagaMdhAdikapaNAe karIne pRthapha jANavAne azakya evA bhakta vaDe mizra hoya athavA "davena' takrAdika dravavastu vaDe mizra hoya to te sarvano paNa viveka (tyAga) karavo. sarvathA viveka karyA chatAM jo kadAca keTalAka sUkSma avayavo lAgelA hoya, to paNa te pAtramAM traNa kalpa karyA vinA paNa bIje ThekANethI grahaNa karato sAdhu zuddha ja che. kemake-tyAga kareluM bhaktAdika vizodhikoTivALuM che. 39pA viveka cAra prakAre hoya che, te A pramANe-dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI; ane te pramANe kahyuM che ke : mU.0- davvAio vivego, dave jaM davva jaM jahiM khette // ___ kAle akAlahINaM asaDho jaM passaI bhAve // 396 // mUlArtha dravyAdika viveka A pramANe - je dravya tyAga karAya te dravyaviveka, je ThekANe je dravya tyAga karAya te kSetraviveka, kALavilaMba vinA tyAga karAya te kALaviveka ane asaTha evA sAdhu jene doSavALuM jue te bhAvavivesa jANavo. 396ll TIkArtha: "vyAti' dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA viSayavALo (ema cAra prakAre) viveka che. temAM je dravyano tyAga karavo te dravyaviveka, tathA tyAga karavA lAyaka vastu je kSetramAM tyAga karAya te kSetraviveka, kemake-kSetrane viSe je viveka te kSae=viveka evI vyutpatti (samAsa) thAya che, tathA je vizodhikoTinA doSathI dUSita thayeluM hoya tene "mAnahInaM' zIdhrapaNe tyAga karAya, te kALathI viveka kahevAya che ahIM je vakhate ja doSathI dUSita bhaktAdika jANavAmAM AvyuM, te ja vakhate kALano vilaMba karyA vinA tajavuM athavA tyAga karavAnI buddhithI judA sthAnane viSe karavuM (mUkavuM) nahi to bhAvathI teno parigraha thavAthI saMyamanI hAnino prasaMga Ave. tethI 'IctahIna' ema kahyuM. tathA je "maza:' rAgadveSa rahita sato doSathI dUSitane jUe ane joIne akAlIna - zIdhrapaNe tyAga kare te "pAve' bhAvathI viveka kahevAya che. 39do. ahIM nirvAha sate vizodhikoTinA doSathI mizra evuM bhaktAdi sarva tyAga karavuM joIe, paraMtu nirvAha na thAya to teTaluM ja (doSavALuM ja) mAtra tajavuM. tene viSe vidhine dekhADavAnI icchAvALA prathama caturbhagIne kahe che : mU.0- sukkollasarisapAe, asarisapAe ya ettha caubhaMgo // tulle tullanivAe, tattha duve donna'tullA u // 397 // mUlArtha : ahIM zuSka ane ArdUino saMdeza (samAna) pAta (paDavuM thaye) sate tathA asadeza (asamAna) pAta sate cAra bhaMga thAya che. temAM tulya sate tulyanipAtamAM be bhaMga, ane atulyanA
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ // udgamanI vizodhi koTi ane avizodhi koTio / / be bhaMga thAya che. 53971 TIkArtha : ahIM zuSka ane Ardrano 'vRze' samAna evI anya vastune viSe pAta sate tathA 'asaTTo' asamAna evI bIjI vastune viSe pAta (thaye) sate caturbhUgI thAya che. (ahIM sUtramAM pulliMgano nirdeza ArSaprayogathI karyo che. arthAt cAra bhAMgA thAya che) te A pramANe H 1- zuSkamAM zuSka paDyuM, 2-zuSkamAM Ardra paDyuM, 3-ArdramAM zuSka paDyuM ane 4-ArdramAM Ardra paDyuM. temAM je pada vaDe je je babbe bhaMga prApta thayA te te babbe bhaMgane dekhADe che. 'tattva tti' temAM 'tulye' samAna sate eTale anya vastune madhye tulyano nipAta sate eTale adhikaraNane sadaza vastunuM nAMkhavuM thaye sate 'do' pahelo ane cotho e be bhaMga prApta thAya che. te be bhaMga 'sunnojJarisapA' e pada vaDe sUcita karyA che, tathA bIjA be bhaMga eTale bIjo ane trIjo e be bhaMga 'atulyAt' asamAnano prakSepa karavAthI prApta thAya che. A be bhaMga 'arisapAchu ya' - e pada vaDe kahyAM che. / / 37 / A pramANe caturthaMgI kahIne have ahIM ja uddhAra karavAno vidhi kahe che : mU.0- sukka sukkaM paDiyaM, vigiMciuM hoi suhaM paDho // bIyamma davaM choDhuM, gAlaMti davaM karaM dAuM // 398 // ' taiyammi karaM choDhuM ullicai oyaNAi jaM tarai // dullahadavvaM carime, tattiyamittaM vigiMcaMti // 399 // (263 mUlArtha : zuSkane vize zuSka paDyuM hoya, te sukhe tajI zakAya che. A pahelo prasaMga bhaMga thayo. bIjA bhaMgamAM dravane nAMkhIne tathA ADo hAtha rAkhIne te dravane kADhI nAkhavuM / / 398 / / trIjA bhAgamAM hAthane nAMkhIne (ADo rAkhIne) jeTaluM banI zake teTaluM odanAdika bahAra kheMcI kADhe tathA chellA bhaMgamAM jo te vastu durlabha hoya to mAtra teTalI ja dUra karavI. I399 // TIkArtha : 'zuddhe vAla, caNA vagere zuddhavastune madhye je 'zu' vAla, caNA vagere zuSka vastu paDI hoya, te 'sua' sukhe karIne eTale jaLa nAMkhavuM vagere kaSTa vinA ja 'vinidhirUM ho' tyAga karavAne mATe thAya che eTale ke tyAga karI zakAya che. A prathama bhaMga thayo, tathA bIjA bhaMgane viSe 'zudde' vAla, caNA vagere vastunI madhye koI paNa prakAre Ardra tImanAdika vizoSikoTi doSavALuM paDeluM hoya evA prakAranA zuSyane viSe 'dravaM' kAMjI vagere temAM ghaNuM nAkhIne pachI pAtrane vAMkuM vALI tathA pAtranA eka khUNAmAM zuddha bhaktapAnanA rakSaNa mATe ADo hAtha daIne sarva dravane gALI nAMkhe. / / 398 / / tathA trIjA zuddha Ardra tImanAdikanI madhye krUra, vAla, caNA vagere zuSka odana paDela hoya, to te tImanAdikanI madhye 'R" hAtha nAkhIne odanAdika je jeTalA pramANavALuM hoya teTaluM zakti pramANe zaThatArahita sato 'piti' AkarSaNa kare-kheMcI kADhe, tyArapachI zeSa raheluM tImanAdika kalpe
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264) I zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda che. tathA 'va' Adrane viSe AA paDeluM evA cothA bhaMgane viSe jo te dravya 'durtapaM' durlabha eTale bIje ThekANe na pAmI zakAya tevuM hoya, to temAM uddezathI teTalA mAtrano tyAga kare, bAkInuM kahyuM che. A caturbhagikA sAdhuone anirvAhamAM jANavI, paNa te vinA nirvAha thato hoya to samagrano tyAga karavo. 39lA te viSe kahyuM che ke : mU.0- saMthare savvamujhaMti, caubhaMgo asaMthare // asaDho sujjhai jesuM, mAyAvI jesu bajjhai // 400 // mUlArthaH nirvAha sate sarvano tyAga kare, paraMtu anirvAha sate caturbhagikAne Adare, ke jemAM asaTha to zuddha thAya ane jemAM mAyAvI sato baMdhAya che. lOOii TIkArtha: "saMta' nirvAha sate vizodhikoTie sparza karela pAtramAM rahela sarvano tyAga karavo. vaLI 'mahaMtare' anirvAhane viSe 'vatI ' hamaNAM kahelA cAra bhAMgAo AdaravA. (sUtrane viSe ArSapaNuM hovAthI pulligano nirdeza karyo che.) te bhaMga kevA che? te kahe che : je bhaMgone viSe za8:' rAgadveSarahita vartato sato "puSyati' zuddhine pAme che, ane jene viSe mAyAvI sato baMdhAya che. I4OOaa A pramANe vizodhi ane avizodhirUpa be koTine vistArathI kahI. have teno ja upasaMhAra karavAnA miSa vaDe saMkSepathI kahe che. mU.0- koDIkaraNaM duvihaM, uggamakoDI visohikoDI ya // ___ uggamakoDI chakkaM, visohikoDI aNegavihA // 401 // mUlArtha : koTikaraNa be prakAre che, udgamakoTi ane vizodhikoTi temAM udgamakoTi 6 prakAre che, ane vizodhikoTi aneka prakAre che. 401 TIkArtha : koTikaraNa 'krividha be prakAre che eTale be prakAranI koTi che. te A pramANe - udamakoTi'pa AdhArmika, audezikanA chellA traNa bheda vagere cha bhedavALI che. (gA. 393) vaLI vizodhikoTi aneka prakAre che. eTale ke odyodezika vagerarUpa che. 401 have te koTione anyathA prakAre kahe che : mU.0- nava ceva aTThArasagaM, sattAvIsA taheva caupannA // naur3a do ceva sayA u, sattarI hoi koDINaM // 402 //
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ | navakoTi, aDhAra koTi Adi bhedo . (265 mUlArtha : nava, aDhAra, sattAvIza tathA copana, nevuM tathA baso ne sIttera e pramANe koTinA bheda thAya che. ll40ra: TIkArthaH prathama to nava koTi hoya che. te A pramANe - pote haNavuM, bIjA pAse haNAvavuM ane bIjA vaDe haNAtAnI anumodanA karavI (3), tathA pote rAMdhavuM, bIjAnI pAse raMdhAvavuM ane bIjA vaDe raMdhAtAnI anumodanA karavI (6), tathA pote kharIdavuM, bIjA pAse kharIdAvavuM ane bIjA vaDe kharIdAtAnI anumodanA karavI (9), ahIM pahelI cha avizodhikoTi che ane chellI traNa vizodhikoTi che, A nave paNa koTine koI rAga vaDe seve ane koI dveSa vaDe seve; tethI navane be vaDe guNavAthI aDhArakoTi thAya che. (18) athavA A pramANe te (nava) koTine koIka mithyAdaSTi kuzAstranA saMgathI utpanna thayela vAsanAnA vazathI niHzaMkapaNe seve, koIka samyagRSTi virativALo hoya te anAbhogAdikanA kAraNathI eTale ajJAnathI seve, tathA koIka samyagRSTi virativALo hoye sate anAbhogAdikanA kAraNathI eTale ajJAnathI seve, tathA koIka samyagdaSTi hoye sate aviratipaNAne lIdhe gRhasthapaNAnuM avalaMbana karato sato seve, tethI mithyAtva, ajJAna ane avirati rUpa traNa vaDe navane guNavAthI sattAvIza koTi thAya che. ahIM rAgadveSanI judI vivekSA rAkhI nathI-rAgadveSane judA kahyA nathI. (27) jyAre rAgadveSane judA kahevAne icchIe tyAre te be vaDe sattAvIzane guNavAthI copana koTi hoya che (54). tathA te ja nava koTine kadAca puSTa AlaMbanane AzrIne kSAtyAdika daza prakAranA dharmane pAlana karavA mATe seve. jemake- "dubhikSamAM ane kAMtAramAM bIjA phaLAdikano AhAra karavA vaDe huM zarIrane dhAraNa karIne pachI kSati, mArdava, Arjava vagere yAvat brahmane pALIza." ema dhArIne haNe, e ja pramANe bIjA pAse haNAve ityAdi paNa bhAvavuM. tethI navane daza vaDe guNavAthI nevuM koTi thAya che, ane A koTi sAmAnyathI cAritranA nimittavALI che. (90) vaLI koIka cAritranA nimittavALI ane viziSTa jJAnanA lAbhanA saMbhavanA nimittavALI che. jemake - "A kAMtArAdikamAM A phalAdikano AhAra karavA vaDe huM zarIrane dhAraNa karI zAMtyAdika dharmanuM pAlana karIza, ane ghaNAM zAstrone bhaNIza." ema vicArIne haNe... vagere jJAnanuM prAdhAnyapaNuM kahevAnI icchA hovAthI jJAna nimittavALI A koTi kahevAya che. vaLI koIka cAritranA nimittavALI ane (koIka) darzanane sthira karavAnA heturUpa zAstrArthanA jJAnanI nimittavALI paNa hoya che. jemake - "A kAMtArAdimAM A phalAdikano AhAra karavA vaDe zarIranuM pAlana karIne pachI huM kSAMtyAdika dharmane pALIza ane darzanane nirmaLa karIza" ema vicArIne hase.. ityAdi. A koTI darzananA prAdhAnyapaNAnI vivakSAvALI hovAthI darzananA nimittavALI kahevAya che. tethI karIne A pramANe te nevuM koTi traNa prakAre thaI. (eTale ke - jJAna, darzana ane cAritranA nimittavALI thaI, tethI te nevuMne traNa vaDe guNavAthI baso ne sIttera koTi thaI (270) kahyuM che ke - "chuM micchA rAkhuM samAdhaH nAkhai nava nava sattAvIsa', nava naDe 3 gukha zA' navane rAgadveSa vaDe guNavA
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266) || zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda (18), navane mithyAtvAdika traNa vaDe guNavA (27), sattAvIzane rAgadveSa vaDe guNavA (27), navane zramaNadharma-kSAMtyAdi daza vaDe guNavA (90), nevuMne jJAnAdika traNa vaDe guNavA (270)." vaLI darzanane sthira karavA mATe, ghaNA zeSa (bAkInA) zAstranI avagAhanA karavA mATe ane cAritrane mATe je koTi sevavAmAM Ave, te sAmAnyathI cAritranA nimittavALI koTimAM aMtarbhAva karAya che, tethI karIne sUtramAM kahela bhedanI saMkhyAnA niyamano vyAghAta thato nathI. 40rI. - have udgama dvAranA doSono ane kahevAze evA utpAdanAdvAranA doSono jenAthI saMbhava (utpatti) thAya che, tenAthI utpanna thayelA evA te doSone pRthapaNe kahe che : mU.0- solasa uggamadoSe gihiNo u samuTThie biyANAhi // ___ uppAyaNAe dose, sAhUu samuTThie jANa // 403 // mUlArtha soLa udgamanA doSo, gRhasthothI utpanna thayelA jANa ane utpAdananA doSo sAdhuthI utpanna thayelA jANa. 403 TIkArthaH A hamaNAM kahelA soLa saMkhyAvALA uddagamanA doSone gRhasthothakI utpanna thayelA che ema tuM jANa. te A pramANe AdhAkarmAdika doSa vaDe dUSita thayela bhaktAdine gRhastho ja kare che. vaLI je utpAdananA doSo AgaLa kahevAmAM Avaze, tene "sAdhutaH' sAdhuthI utpanna thayelA tuM jANa. kemake - dhAtrIpaNuM vagere doSonuM sAdhuo vaDe ja karavApaNuM (saMbhave) che ll403 A pramANe udgadvAra kahyuM. have utpAdanA dvAra kahevAnuM che. temAM prathama utpAdanAne kahe che. pU. - UT UT vipa, mAve 3Myapa muvavyA davvammi hoi tivihA, bhAvammi u solasapayA u // 404 // mUlArthaH nAma, sthApanA, dravya ane bhAvane viSe utpAdanA jANavI. temAM dravyane viSe traNa prakAra ane bhAvane viSe soLa padavALI jANavI. II404ll TIkArtha : utpAdanA cAra prakAranI che. te A pramANe 'aa ti' nAma utpAdano, sthApanA utpAdanA "ce' dravyathI utpAdana ane 'mA' bhAvanI utpAdano temAM nAma ane sthApanA tathA dravyanI utpAdanA te yAvat noAgamathI bhavya zarIra dravyotpAdanA prathama kahela gaveSaNAdikanI jema bhAvavI (jANavI) paraMtu jJazarIra ane bhavyazarIrathI vyatirikta dravyotpAdanA traNa prakAre che : sacitta dravyotpAdanA acitta dravyotpAdana ane mizravyotpAdanA, tathA bhAvotpAdanA be prakAre che. te A pramANe - AgamathI ane noAgamathI. temAM AgamathI utpAdanA zabdanA arthane jANanAra ane temAM upayogavALo tathA noAgamathI, bhAvotpAdanA be prakAre che. te A pramANe prazasta ane
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ || sacita-acita ane mizradravyotpAdanA | (267 aprazasta. temAM je jJAnAdikanI utpAdano te prazasta che, ane aprazasta utpAdanA 'poTapA' (AgaLa) kahevAze evA dhAtrI, dUtI vagere soLa bhedavALI che. 404nI temAM prathama sacittadravyotpAdananI bhAvanA karavAnI icchAe kahe che : mU.0- AsUyamAiehiM, bAlaciyaturaMgabIyamAIhiM // suyaAsadumAINaM, uppAyaNayA u saccittA // 405 // mUlArtha aupayAcitaka (mAnatA) Adi vaDe ane puruSa, azva tathA bIja vagere vaDe putra, azva ane vRkSAdikanI je utpAdanA te sacitta che. I40pI TIkArtha: "sutAzradumAvInAM' putra eTale dvipada, azva eTale catuSpada ane vRkSa eTale apada. ahIM 'tri' zabdano darekanI sAthe saMbaMdha karavo. tethI putrAdikanI azvAdikanI (utpAdanA) anukrame 'mAsUyami :' Arya eTale aupayAcitaka (mAnatA) vagere vaDe, "Adi' zabdathI bhADuM, jaLa vagerenuM grahaNa karavuM. tathA 'vAstavataturaMgavInAiimaza' temAM keza, roma vagere bhejavALA vALa vaDe je citta eTale vyAsa (sahita) te vAtacita eTale puruSa kahevAya che. kemake "tomazaH puruSa' eTale ke nAmamALAmAM "tomaza: puruSa' Adi puruSavAcaka nAmo kahelA che, tethI vAlacita eTale puruSa samajavo. tathA turaMga ane bIjano artha prasiddha che. Adi zabdathI bIjA hetu kAraNone grahaNa karavA. puruSa, turaMga ane bIja Adi vaDe je utpAdano (te sacitta che) te A pramANe - koI puruSe potAnI bhAryAne koIpaNa prakAre putranI utpatti nahi thavAthI devatAnA aupayAcitaka (mAnatA) vaDe ane RtukAle potAnA saMyoga vaDe putra ke putrInI utpatti karI, tathA potAnI ghoDI thakI-bIjA koI puruSane bhADuM ApI tenA ghoDAne caDAvI (te dvArA saMbhoga karAvI) ane utpanna karyo, e ja pramANe jema ghaTe tema balada vagere paNa utpanna karyA. tathA jaLanA seka (siMcana) vaDe bIja vAvIne vRkSa, latA vagere utpanna karyA A pramANe putrAdikanI je utpAdanA te sacitta dravya utpAdanA kahevAya che. 40panI have acittadravyanI utpAdano ane mizradravyanI utpAdanane kahe che : mU.0- kaNagarayayAiyANaM, jaheTTadhAuvihiyA u accittA // mIsA u sabhaMDANaM, dupayAikayA u uppattI // 406 // mUlArtha sonA, rUpA vagerenI madhya icchita dhAtuthI karelI utpatti acitta hoya che. tathA bhAMDa (alaMkArAdike) sahita dvipadAdikanI utpatti mizra hoya che. al406o. TIkArtha "naragatIvInA' sonuM, rUpuM, tAMbu, vagerenI "yatheSTadhAtuviditA' yatheSTa eTale je dhAtu
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268) zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda che. jene ISTa anukULa hoya, tenAthI vihita eTale karelI je utpatti te 'vattA' acitta dravya utpAdanA kahevAya che, tathA je "dIpAvInAM dAsa vagere dvipadAdika "mADAnA' alaMkArAdike karIne sahita hoya tene vetana (pagAra) ApavA vaDe je AtmIyapaNAe karIne karelI utpatti te "nizA' mizradravyotpAdanA kahevAya che I406ll A pramANe dravya utpAdanA kahI. have bhAva utpAdanane kahe che : mU.0- bhAve pasattha iyaro, kohAuppAyaNA u apasatthA // kohAijuthA dhAyA INaM ca nANAi u pasatthA // 407 // mUlArtha : bhAvane viSe prazasta ane aprazasta (ema) be prakAre che. temAM krodhAdikanI athavA krodhAdi sahita evI dhAtrItvAdinI je utpAdano te aprazasta che. tathA je jJAnAdikanI utpAdanA te prazasta che 40thA TIkArtha: "mAve' bhAvanA viSayavALI utpAdanA be prakAre che. te A pramANe : prazasta ane phatara' aprazastaH temAM je krodhAdinI athavA krodhAdhi sahita evuM dhAtrIpaNuM vagerenI je utpAdana te aprazasta che. tathA je "jJAnAveH' jJAna, darzana ane cAritranI utpAdana te prazasta che. //40 ahIM aprazasta bhAvautAdanAno adhikAra che, kemakepiMDanA doSo kahevAnuM zarU karyA che. te utpAdananA soLa bheda che. tethI soLa bhedone ja be gAthA vaDe kahe che : mU.0- dhAI dUI nimitte, AjIva vaNImage tigicchA ya // koha mANe mAyA, lobhe ya havaMti dasa ee // 408 // puci pacchA saMthava, vijjA maMte ya cunna joge ya // uppAyaNAi dosA, solasame mUlakamme ya // 409 // mUlArthaH 1. dhAtrI, 2. dUtI, 3. nimitti, 4. AjIva, 5. vanapaka, 6. cikitsA, 7. krodha, 8. mAna, 9. mAyA ane 10. lobha, A deza che. 408 tathA 11. pUrvapazcAtsastava, 12. vidyA, 13. maMtra, 14. cUrNa, 15. yoga ane 16. mULakarma A utpAdananA doSo che. 409mAM TIkArtha : - 1-dhAtrI' bALakane pALanArI, ahIM dhAtrIpaNuM je karavuM athavA karAvavuM te dhAtrI zabda karIne kaheluM che ema jANavuM. kemake - tevA prakAre kahevAnI icchA che. e ja pramANe dUtI zabdanI paNa bhAvanA karavI. (temAM) vizeSa taphAvata e ke - 2. dUtI eTale bIjAnA saMdezAne kahenArI. 3. "nimitta' atIta (bhUtakALa) vagere arthane jANavAnA heturUpa zubha azubha ceSThAdika; tathA vaLI
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ te aprazastabhAvotpAdananA dhAtrIpiMDAdi - 16 doSo / (269 A ja nimitta zabda vaDe kahevA lAyaka arthane aMgIkAra karIne pUrvanA AcAryo nimittazabdanI nirukti eTale ke te zabdanI vyutpattine A pramANe kahe che : indriyothI ane iMdriyArthothakI AtmAnA samAdhAna (sukha)ne AzrIne jethI (je kAraNathI) zubhAzubha atItAdika arthanuM jJAna nizcaya karIne thAya che, tethI te iMdriyArthIdina nimitta kahevAya che. te viSe aMgavighAmAM kahyuM che ke - 'viDitye samIkSA 2 apUcho nA pavattA nahIM, nimitte temAM hiyaM III jethI karIne iMdriyo ane iDhiyArtho vaDe AtmAnA samAdhAnanuM jJAna pravarte che, tethI karIne te nimitta kahevAya che." te nimitta aMgAdikanA bhedathI ATha prakAranuM che, tene mATe kahyuM che ke :* sara taLa (2) vaMga suvi' tahIM , chinna cha maMtatillA , (W) kaviyAdiyA InzA paNa nimittA 3 gaphTa saMparisiyA | WhiM pAvA nannatI, tItAnA saMpayA !(1. aMga, 2. svara, 3. lakSaNa, 4. vyaMjana, 5. svapra, 6. chinna, 7. bhauma ane 8. aMtarikSa A ATha mahAnimitto kahyA che. (1) AnA vaDe atIta, anAgata ane vartamAnanA bhAvo jaNAya che. (2) nimittanA hetuvALu je jJAna te paNa upacArathI nimitta kahevAya che. teno ja ahIM adhikAra che. temaja vaLI aMgAdi nimittanA hetuvALA jJAnano ja upayoga karato yati doSavALo che ema AgaLa kahevAze. 4. 'AnIva' AjIvikA pa. 'vanIpa' bhikSAcara, tenI jema je AcaraNa karavuM te paNa vanapaka kahevAya che. A zabdanI vyutpattine graMthakAra pote ja AgaLa kaheze. 6-'vijillA rogano pratikAra, 7krodha, 8-mAna, 9-mAyA ane 10-lobha, e prasiddha che. ll408 11-'pUrvasaMtava:' mAtA vagerenI kalpanA vaDe paricaya karavo, "pazcAtyaMtava:' sAsu vagerenI kalpanA vaDe paricaya karavo. 12-"vidyA' je strIrUpa devatAe adhiSThita hoya, athavA sAdhanA sahita asara vizeSanI paddhati hoya te vidyA. 13-ane te ja vidyA puruSarUpa deve karIne adhiSThita hoya, athavA sAdhanA vinAnI hoya te maMtra kahevAya che. 14-"cUrNa' saubhAgyAdikane utpanna karanAra vastuno bhUko, 15-yor:' AkAzagati Adi phaLavALo dravyasamUha, A hamaNAM kahyA te utpAdananA doSo che. tathA 16-soLamo doSa 'mUna' vazIkaraNaH ahIM dhAtrIno je piMDa te dhAtrIpiMDa kahevAya che. Ano bhAvArtha A pramANe dhAtrIpaNuM karavA vaDe athavA karAvavA vaDe je piMDa utpanna-prApta karAya te dhAtrIpiMDa kahevAya che tathA *(1) aMga - zarIranA avayavanuM pramANapaMdana (pramANa purassara dhaDakavuM) vagere vikAranA phaLane kahenAra nimittazAstra, (te aMgavidyA kahevAya che.) (2) svara - jIva ane ajIvane AzrIne svaranA svarUpanuM phaLa kahenAra. (3) lakSaNa - lAMchana vagere aneka prakAranA lakSaNane kahenAra. (4) vyaMjana - masa vagere vyaMjananA phaLa dekhADanAra. (5) svapna - svapnanuM phaLa prakaTa karavuM. (6) chinna - vastrAdikano cheda, tenA viSayavALuM zubhAzubhane nirUpaNa karanAra zAstra, jemake, "ve, sattamaM sAmo' (davavibhAgamAM dagdhachinna vastrathI uttama lAbha). ityAdi. (7) bhIma- bhUmivikAranA phaLane kahevAmAM mukhya nimittazAstra, (8) aMtarikSa - AkAzamAM ugelA grahonA yuddha, bheda vagere bhAvanA phaLane kahenAra koI ThekANe chinnane sthAne utpAta kahe che. temAM utpAta eTale svAbhAvika rudhira AdinI vRSTi vagere rUpa utpAtane kahenArUM nimittazAstra. (nimittazAstranA A ATha aMgo jANavA.)
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270) zrI piDaniryuktigraMthano anuvAda je dUtIpaNuM karavA vaDe utpanna karAya te dUtIpiMDa kahevAya che. e ja pramANe nimittAdikane viSe bhAvanA karavI I409 temAM prathama dhAtrIpiMDane kahevAnI icchAvALA AcArya mahArAja dhAtrInA bhedone kahe che : pU. - vIre e mana baMgo ya vItAvavAvuM . ekkekkA vi ya duvihA, karaNe kArAvaNe ceva // 410 // mUlArtha kSIra (dUdha), majjana, maMDana, krIDana ane aMkadhAtrI che. te eka eka paNa karavuM ane karAvavuM ema banne prakAre che. 410nI TIkArtha : "kSIre' kSIranA viSayamAM eka dhAtrI che, ke je stanya (dUdha)ne pAya che. bIjI majjana (snAna)nA viSayavALI. trIjI maMDana (zaNagAra)nA viSayavALI, cothI krIDanadhAtrI ane pAMcamI aMkadhAtrI : A eka eka paNa be be prakAranI che. te A pramANe - pote kare ane bIjA pAse karAve. te A pramANe - bALakane je pote stanapAna karAve te svayaMkaraNamAM kSIrapAtrI che ane je bIjI pAse stanapAna karAve te kArApaNa (karAvavA)mAM kSIradhAtrI che. e ja pramANe majjanAdika dhAtrIo paNa jANavI. 410nA have dhAtrIzabdanI vyutpatti kahe che : pU.0- thA, thI vA, thati va tamiti teja thAya che. ___ jahavihavaM Asi purA, khIrAI paMca dhAIo // 411 // mUlArtha: (bALakane) dhAraNa kare, poSaNa kare. athavA (bALaka) tene dhAve, tethI te dhAtrI kahevAya che. pahelAM (pUrvakALamAM) vaibhavanusAra kSIrAdIka pAMca dhAtrIo hatI. ll411 TIkArtha bALakane dhAraNa kare te dhAtrI kahevAya che. athavA dhInta' bhADuM devA vaDe dhAraNa karAya eTale poSaNa karAya te dhAtrI kahevAya che, athavA 'dhati' bALako tene pIe eTale dhAve, tetI te dhAtrI kahevAya dhAtrI' evA nipAtanA sUtrathI tevuM rUpa banyuM che. te dhAtrIo purA' pahelAnA kALamAM yathAviparva' vaibhavane anusAre bALakane yogya kSIrAdikanA viSayavALI pAMca hatI. hAlamAM tathA prakArano vaibhava na hovAthI te dekhAtI nathI. II411aaaa. temAM sAdhu stanapAna karAvavArUpa je dhAtrIpaNuM kare te dekhADe che : mU.0- khIrAhAro rovai, majjha kayAsAya dehi NaM pijje // pacchA va majjha dAhI, alaM va bhujjo va ehAmi // 412 //
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSIrapAtrIkaraNa ane tenA doSo che. (271 mUlArtha dUdhanA AhAravALo (A bALaka) rUve che, tethI bhikSAnI AzA rAkhanAra mane bhikSA Apa. pachI tene stanya pAje. athavA mane pAchI Apaje. athavA mAre bhikSA vaDe saryuM. huM pharIthI ahIM AvIza. I41ro TIkArtha : pUrvanA paricayavALA ghare praveza karIne sAdhu rotA bALakane joI tenI mAtAne A pramANe kahe ke - "A bALaka hajI kSIranA AhAravALo che, tethI kSIra vinA duHkhI thaIne "viti' rove che. eTale AraDe che. tethI 'sUtArAya' bhikSAnA lAbhanA manoratha karanArA mane jaladI bhikSA Apa. ane pachI '' A bALakane "utte' stanya pAje. athavA prathama ja Ane stanapAna karAva, pachI mane bhikSA Apa. athavA hamaNAM mAre bhikSAe karIne saryuM, bALakane stanya pA. huM vaLI pharIthI bhikSA mATe AvIza. //41rA. te A pramANe : mU.0- maimaM arogi dIhA-uo ya hoi avibhANio bAlo // dullabhayaM khu suyamuhaM, pijjAhi ahaM va se demi // 413 // mUlArthaH apamAna nahi karelA bALaka buddhimAna. ArogI ane dIrdhAyuSa thAya che. putranuM mukha durlabha che. mATe tene pA athavA huM tene ApuM. l413 TIkArtha 'mavimAnita:' nahi apamAna karelo bALaka matimAnuM, ArogI ane dIrgha AyuSyavALo thAya che, ane apamAna karelo hoya to tethI viparIta thAya che. tathA lokane viSe "sutapurva' putranA mukhanuM darzana durlabha che. tethI bIjA sarva kAma mUkIne tuM A bALakane stanapAna karAva. jo tuM na pAya, to huM te bALakane kSIra ApuM, athavA bIjI pAse stanapAna karAvuM. ahIM 'madaM vA phema' (athavA huM tane ApuM) ema kahevA vaDe sAdhunuM svayaMkaraNa dhAtrIpaNuM eTale pote dhAtrIpaNuM karavuM dekhADyuM, zeSa pAda vaDe kArApaNa eTale karAvavuM dekhADyuM. ll41all ahIM doSane kahe che: mU.0- ahigaraNa bhadda paMtA, kammudaya gilANae ya uDDAho // caDDakArI ya avano, niyago annaM ca NaM saMke // 414 // mUlArthaH jo te bhadrika hoya to adhikaraNa kare, ane prAMta (adharmI) hoya to veSa kare. vaLI jo te bALaka karmanA udayathI glAna thAya to uddAha thAya. athavA cATukArI che ema avarNavAda thAya, tathA potAno puruSa anya zaMkA kare II414 TIkArtha H jo te bALakanI mAtA 'padmA' dharmiSTha hoya to pUrve kahelA sAdhunA vacanathI rAgavALI
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272) || zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda che, thaIne 'madhara' AdhAkarmAdika kare ane jo "prAntA' dharmanI sanmukha na hoya to praSine pAme che ema adhyAhAra karavo tathA jo potAnA karmanA udayathI koI paNa prakAre te bALaka glAna (mAMdo) thAya to '394' pravacananuM malinapaNuM thAya, ke-A bALakane sAdhue te vakhate bolAvyo athavA kSIrapAna karAvyuM athavA bIje ThekANe laI jaIne koI strInuM stanapAna karAvyuM tethI te glAna thayo. tathA A sAdhu ati cATukArI (khuzamana karanAra) che ema lokamAM 'kAva:' azlAghA (niMdA) thAya, tathA nijha' bhatta "acakA' maithunAdikanI '' e zabda vAkyanA alaMkAra mATe che. tathA prakAranA sAdhunA vacana sAMbhaLavAthI "zaMwte' zaMkA kare eTale saMbhAvanA kare II414ll athavA bIjA prakAre dhAtrIkaraNano je doSa che, tene dekhADe che : mU.0- ayamavaro u vikappo, bhikkhAyari saDDhi addhiI pucchA // dukkhasahAya vibhAsA, hiyaM meM dhAittaNaM ajja // 415 // vayagaMDathullataNuyattaNehiM taM pucchiuM ayANaMto // tattha gao tassamakkhaM bhaNAi taM pAsiuM bAlaM // 416 // mUlArtha : dhAtrIkaraNamAM A bIjo vikalpa che, te e ke - bhikSAcAryamAM koI sAdhue koI avRtivALI zrAvikAne pUchyuM, teNIe kahyuM ke - duHkhanA sahAyakane kahI zakAya. to Aje mArUM dhAtrIpaNuM haraNa karAyuM che. 41pI teNInA vayane, gaMDane, zUlapaNAne ane kuzapaNAne nahi jANato sAdhu te sarva pUchIne tyAM gayo, ane te bALakane joI tenI (gharanA svAmInI) samakSa kahevA lAgyo 416o. TIkArtha : dhAtrIkaraNamAM A bIjo vikalpa che. tene ja kahe che : bhikSAcaryAmAM gayelA koI sAdhue 'pravRtiH' dhIraja vinAnI koI zrAvikA joI. tethI teNIne pUchyuM ke - kema Aje tuM zokavALI dekhAya che ? - A pramANe kahevAyelI (pUchAyelI) te bolI ke - "je duHkhamAM sahAyakAraka hoya, tene duHkha kahI zakAya. ane duHkha sahAyaka to te ja kahevAya ke - je duHkhano pratikAra (nAza) karavAmAM samartha hoya." tyAre sAdhu bolyA ke - "huM duHkha sahAyaka chuM tethI mane tuM duHkha kahe." tyAre te bole ke - Aje meM mAruM dhAtrIpaNuM amuka IzvaranA dhanikanA) gharamAM 'hataM' haraNa karAyuM che (nAza pAmyuM che). tethI huM khedavALI thaI chuM. I41po tyAre sAdhue kahyuM ke - "tuM kheda na kara. huM avazya tene thoDA kALamAM dhAtrIpaNe sthApana karIza." A pramANe pratijJA karIne teNIne navI sthApana karelI dhAtrInA vaya vagerethI ajJAta evA teNe pUchyuM ke - teNInuM vaya keTaluM che? yauvana che ke pariNata che? be gaMDa paNa eTale stana paNa zuM? kurmaranA (koNInA) AkAravALA dIrgha che? ke atisthUla che? teNInA zarIramAM paNa zuM sthaLapaNuM che? ke kuzapaNuM che?" A pramANe pUchIne te sAdhu te Izvarane ghera gayo
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ | kSIradhAtrIkaraNa ane tenA doSo | (273 sato 'tamAM gRhasvAmI vagerenI samakSa te bALakane joIne kahevA lAgyo. 41 zuM kahevA lAgyo? te kahe che : mU.0- ahuNuTThiyaM va aNavi-kkhiyaM va iNamaM kulaM tu mannAmi // punnehiM jadicchAe taraIM bAleha sUemo // 417 // mUlArtha A tamAruM kuLa hamaNAM utpanna thayuM che, athavA anavekSita (ajANuM) che, ema huM mAnuM chuM. puNya vaDe ke yadacchAe A bALaka vaDe kSema varte che. ema ame jANIe chIe. I417 TIkArtha ? huM A pramANe mAnuM chuM, ke " A tamAruM kuLa "madhuna sthita' hamaNAM ja UDyuM che eTale dhanADhya thayuM che. vaLI jo paraMparAthI AvelI lakSmIvALuM A hota, to paraMparAe karIne dhAtrInA lakSaNa jANavAmAM kuzaLa kema na hoya? e bhAvArtha che. athavA 'anavekSita' mahatarapuruSoe aparibhAvita eTale nahi jANeluM che. tethI karIne ja jevI tevI dhAtrI rAkhavAmAM Ave che. A bAbata ame ayogyadhAtrInA stanapAnathI kAMtirahita A bALaka vaDe 'sUyAma:' jANIe chIe. tethI AvA prakAranI dhAtrIvALuM paNa A kuLa 'tarata' kSemakuzaLa varte che te uparathI huM mAnuM chuM ke - pUrvajanmamAM karelA puNya vaDe ke - yadecchAe - sahajatayA kSema varte che 41 A pramANe sAdhue kahe sate saMbhrata (bhrAMti) sahita te bALakanI mAtA ke pitA sAdhu pratye bole ke - "he bhagavan! (pUjaya) dhAtrInA kayA doSo che?" tyAre te sAdhu dhAtrInA doSo kahe che : mU.0- therI dubbalakhIrA, cimiDho pelliyamuho aithaNIe // taNuI u maMdakhIrA, kupparathaNiyAe sUImuho // 418 // mUlAH sthaviradhAtrI durbaLa kSIravALI hoya, to bALaka durbaLa thAya che, ati stanavALI hoya to preritamukhavALo te cipaTA mukhavALo thAya che, kRza zarIravALI hoya to alpakSIravALI hoya che, ane kUrdharastanavALI hoya to sUcimukhavALo thAya che. 418 TIkArtha je dhAtri sthavirA (vRddhA) hoya te 'mavatIrA' nirbaLa kSIravALI hoya che, tethI bALaka baLavAna thato nathI, vaLI je ati-pramANAtIta stanavALI hoya to teNInuM stanapAna karato bALaka te stana vaDe (stananA bhAra vaDe) 'ritamag:' mukhanA avayavarUpa oSTha ane nAsikA caMpAyelAdabAyA hoya evo arthAt capaTI nAsikAvALo thAya che. vaLI je zarIra vaDe kRza hoya te "mandrakSIrA' alpa kSIravALI hoya che, tethI bALaka teNI pAsethI paripUrNa dUdha pAmato nathI, ane tenA abhAvathI sIdAya che. tathA je kUristanavALI (koNInI jevA lAMbA stanavALI) hoya, teNInA kSIrane pIto bALaka sUcImukhavALo thAya che. kemake - te mukhane lAMbu pasArIne teNInuM stanya pIe che, tethI tevA
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274) I zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda che prakAranA abhyAsathI tenuM mukha soyanA AkAravALu thAya che. kahyuM che ke - "ni:sthAmAM virAM dhAtrI, sUcyAsyaH kUrparastanIm // cipaTaH sthUlavakSojAM, dhayaMstanvIM kRzo bhavet / / 1 / / jADyaM bhavati sthUrAyAstanukyAstvabalaMkaram // sasmAnmadhyabalasthAyAH, stanyaM puSTikaraM smRtam // 2 // atistanI tu cipiTaM, vApInA tu turam madhyatanI mAchidrA, dhAtrI saugayuvaCrI rA' sthavirA dhAtrIne dhAvato (dhAvavAthI) bALaka durbaLa thAya che, mUrdharastanavALInuM stanapAna karato bALaka sUcImukha thAya che. dhULamoTA stanavALInuM stanapAna karato bALaka cipiTa thAya che, kRzastanavALInuM stanapAna karato bALaka kRza thayA che. (1) sthUlazarIravALI dhAtrInuM stanapAna karavAthI jaDatA thAya che. ane pAtaLA zarIravALInuM stanapAna karavAthI bALaka nirbaLa thAya che, tethI madhyama baLavALInuM stanapAna puSTi karanAra kahyuM che (2) ati-pramANAtIta stanavALI dhAtrI bALakane ripiTa kare che, kharavA jevI pIna (puSTa-kaThIna) stanavALI dhAtrI bALakane jaMtura kare che, madhyama stanavALI ane (stananI DIMTa maLe) mahAchidravALI dhAtrI suMdaratA ane sukhane karanArI che. (3). ityAdi. ane A navI sthApana karelI dhAtrI upara kahelA doSathI dUSita che, tethI yogya nathI. paNa AgaLanI (pahelAnI) dhAtrI ja yogya che. 418 tathA - pU.0-nA neon doruM vanneur, AS FrA ya te te che garahai samANa tivvaM, pasatthamiyaraM ca duvvannaM // 419 // mUlArthaH je dhAtrI je varSe karIne utkaTa hoya, teNIne te varSe karIne gaha kare. tathA jenI gaI kare che. tenA jevA ja varNavALI AgaLanI hoya to teNIne vaLI) atyaMta prazasta varNavALI kahevA lAge ane bIjIne (navI dhAtrIne) durvarNavALI kahe II41lI TIkArtha: je navI sthApana karelI dhAtrI devena vana' je kRSaNAdika varSe karIne "rA' utkRSTa hoya, teNIne te varSe karIne "Ita' niMde che. jemake - graMza te vaI, zaurI tu vanavannitA . tAjIyAnA pAtrI, vatavaLe. prasita ' kRSNavarNavALI varNano (rUpano) nAza kare che, ane gauravarNavALI balarahita hoya che. tethI zyAmavarNavALI dhAtrI baLa ane varNa (rUpa) vaDe prazasta kahI che." ityAdi tathA navI sthApana karelI je dhAtrInI gartA kare che, tenI ja samAnavarNavALIrUparaMgavALI je jUnI dhAvamAtA, tene sthApana karavI hoya to 'tIvra' atyaMta "prazastA' prazasta varNavALI tarIke prasaMze ane bIjI navI sthApita karelIne durvarNavALI kahe ! (eTale ke-navI dhAtrInA je rUparaMgamAM dUSaNa kADhyA hoya tevA ja rUparaMgavALI jo jUnI dhAtrI hoya to tenA rUparaMganA atyaMta vakhANa kare) 41
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ // majjanadhAtrIkaraNa ane tenA doSo (275 A pramANe sAdhue kahe sate gharano svAmI sAdhue vakhANelI dhAtrIne dhAraNa (sthApana) kare che, ane bIjIno tyAga kare che ane tema thavAthI je doSa lAge, te kahe che : mU.0- uvvaTTiyA paosaM, chobhaga ubbhAmao ya se jaM tu // hajjA majjhavi vigdho, visAi iyarI vi emeva // 420 // mUlArtha : bhraSTa karelI dhAtrI pradveSa pAmI A jAra che ema apavAda Ape, ane tene je (vadha Adi) karI zakAya te paNa kare. e ja pramANe bIjI dhAtrI paNa mane vighna thaze ema dhArIne viSAdika Ape che / / 420aa TIkArtha : je navI sthApelI dhAtrI 'ddhattitA' dhAtrIpaNAthI bhraSTa karAI hoya, te sAdhu upara dveSa kare, ane tethI 'chomAM' apavAda Ape ke - 'brAma' jAra sAdhu A dhAtrInI sAthe 2he che : tathA 'se' te sAdhune dveSanA vazathI je vAdika karI zakAya, ahIM 'yat' ane 'tat' zabdano nitya saMbaMdha hovAthI, te paNa kare che. ane je pahelAnI (junI) dhAtrI hamaNAM (pharI) sthApita karI hoya, te paNa kadAca ema vicAre ke - jema AnuM (navInuM) dhAtrIpaNuM naSTa karyuM, e ja pramANe kadAca duSTa mana vaDe mane paNa 'vighna:' dhAtrIpaNAthI bhraSTa karavArUpa aMtarAya karaze. A pramANe vicArIne (te jUnI dhAvamAtA paNa) tene mAravA mATe 'viSAvi' viSAdika ApavAno prayoga kare II42nA kSIradhAtrI kahI, have bIjI dhAtrIone AzrayIne atideza vaDe doSone dekhADe che : mU. 0 - emeva sesayAsu vi, suyamAisu karaNakAraNaM sagihe // iDDhIsuM dhAIsu ya, taheva uvvaTTiyANa gamo // 421 // mUlArtha : e ja pramANe bAkInI paNa putranI mAtAonuM karavuM, karAvavuM, potAnA (bALakanA) gharane viSe kahevuM, tathA RddhivALA gharane viSe nImelI dhAtrIono ane dhAtrIpaNAthI bhraSTa karelIno gamo (yoga) paNa te ja pramANe kahevo 54215 0: TIkArtha : ahIM SaSThInA arthamAM saptamI lakhI che, tethI Avo artha karavo H 'meva' e ja pramANe eTale jema kSIradhAtrInuM kahyuM, te ja pramANe 'zeSisvapi' bAkInI paNa majjanadhAtrI vagere 'sutamAtRSu' putranI mAtA jevI dhAtrIonuM je pote majjanAdika karavuM ane je bIjI pAse karAvavuM, te 'svagRhe' bALakanI mAtAne ghera gayelo sAdhu je prakAre kare che, te prakAre kahevuM. ane tema kare sate 'ahira bhav paMtA' ityAdi (414) gAthAmAM kahelA doSo kahevA. vaLI 'tathaiva' kSIradhAtrInA kahelA prakAra vaDe ja 'Rddhipu' RddhivALA dhanADhyonA gharone viSe navI sthApana karelI majjanadhAtrI vagere ke je ('dhAtu ya tti' A bhAvapradhAna nirdeza che tathA paMcamInA arthamAM saptamI che. tethI Avo artha karavo) dhAtrIpaNAthI 'vrutitAnAM' bhraSTa karelI hoya, te dhAtrIono 'mo' yoga eTale 'briTTiyA
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276) = // zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda po' ityAdi rUpa je (gAthA 420mA) kahyo che te sarva te ja pramANe kahevo 421 A bAbata atisaMkSepathI kahI, tethI vizeSa karIne Ano bhAvArtha kahevAne icchatA graMthakAra prathama majjanadhAtrIpaNAnuM karavuM ane karAvavuM tathA navI dhAtrInA doSa pragaTa karavA, tene je prakAre sAdhu kare te prakAre kahe che : mU.0- lolai mahIe dhUlIe, guDio pahANi ahava NaM majjhe // jalabhIru abalanayaNo, aiuppilaNe a rattaccho // 422 // mUlArtha A bALaka pRthvI para loTe che tethI dhULa vaDe kharaDAyo che, tene snAna karAva, athavA huM snAna karAvuM, athavA (ghaNA jaLa vaDe navarAvatAM) jaLathI bIkaNa thaze, niraMtara (jaLa vaDe) navarAvavAthI durbaLa netravALo ane rakta (rAtA) netravALo thaze //42rI. TIkArtha A bALaka pRthvI para 'tonayati' ALoTe che. tethI dhULa vaDe kharaDAyelo che, tethI karIne tuM tene navarAva. A majjanadhAtrInuM kAraNa (karAvavuM) thayuM. athavA jo tuM zaktivALI na hoya to huM 'jJAmi' navarAvuM. A pote majjanadhAtrIpaNAnuM karaNa thayuM. athavA bIje prakAre majjanadhAtrIpaNAnuM karAvavuM kahe che : koIka dhanikane ghera koIka majjanadhAtrI hatI tene dhAtrIpaNAthI dUra karI. teNIne ghera koI sAdhu bhikSAne mATe gayo. teNIne dhAtrIpaNAthI bhraSTa thavA vaDe kheda pAmelI joIne prathamanI jema pUchIne tathA pratijJA karIne pachI te sAdhu dhanikane ghera jaIne navI nImelI majjanadhAtrInA doSa pragaTa karavA mATe bolyo ke "tamI!' (gAthA-422) ItyAdi - atizaya (ghaNA) pANI vaDe gupta karAto (DhakAto)bALaka moTo thayo sato paNa nadI vageremAM jaLanA praveza vakhate jalabhIru (jaLathI bIkaNa) thAya che. tathA niraMtara jaLa vaDe navarAvyo sato 'mavatanayataH' durbaLa daSTivALo ane rAtA netravALo thAya che. ane jo sarvathA snAna na karAvAya to zarIrabaLane dhAraNa na kare, kAMtivALo na thAya, ane dRSTivaDe abaLa-nabaLI AMkhavALo thAya. ane A dhAtrI to bALakane ati (ghaNA) jaLanA uchALavA vaDe snAna karAve che, tethI A bALakane jaLabhIrupaNuM vagere doSo prApta thaze. mATe A majjanadhAtrI yogya nathI." A pramANe sAdhue kahe sate te navI sthApelI majjanadhAtrIne gharano svAmI dUra kare che, ane pahelIne sthApana kare che ane tema thavAthI te ja pUrve kahelA "vyaTTiyA posa' (gAthA 420) ityAdi doSo kahevA. e ja pramANe AgaLa paNa pratigAthAe bhAvanA bhAvavI /4rarA have majanadhAtrI bALakane kevo karIne maMDanadhAtrIne soMpe ? te kahe che : mU.0- abbhaMgiya saMvAhiya, ubbaTTiya majjhiyaM ca to bAlaM // uvaNai majjadhAI, maMDaNadhaAIe suidehaM // 423 //
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ te maMDaNadhAtrIkaraNa ane tenA doSo (277 mUlArtha : majjanadhAtrI bALakane atyaMga (telathI mAlisa) karI, saMvAhanA (aMga cAMpavuMdAbavuM vagere) karI, udvartana karI (aMge pIThI Adi coLI) ane snAnathI pavitra dehavALo karI maMDanadhAtrIne soMpe che. 423ii TIkArtha majjanadhAtrI prathama tela vaDe abhaMgana karelo, pachI be hAtha vaDe saMbodhita karelo (aMga cApelo), tyArapachI pIThI vagere vaDe uddartita karelo (coLelo) ane tyArapachI snAna karAvelo, e rIte te bALakane pavitra dehavALI karIne maMDanadhAtrIne Ape che. I423ii majjanadhAtrI kahI. have maMDanadhAtrItvanuM karAvavuM ane karavuM, tathA navI sthApelI dhAtrInA doSane pragaTa karavA, e sarva je prakAre sAdhu kare che te prakAre dekhADe che : ma.0- usuAiehiM maMDehiM tAva NaM ahava NaM vibhUsemi // hatthiccagA va pAe, kayA galiccA va pAe vA // 424 // mUlArtha: prathama iSakAdika AbharaNa vaDe A bALakane maMDana kara, athavA huM vibhUSita karuM. A dhAtrIe hAthane yogya ghareNAM pagamAM paherAvyAM athavA kaMThane yogya ghareNAM pagamAM paherAvyAM. tethI A yogya nathI. I424o. TIkArtha : "rUpu. bANanA AkAravALuM AbharaNa. anya AcArya tene tilaka kahe che. Adi zabdathI charI vagerenA AkAravALA AbharaNanuM grahaNa karavuM. ahIM bhikSA mATe gayelA koI sAdhu zrAvikAnA cittane vaza karavA mATe AbharaNa vinAnA bALakane joI tenI mAtAne A pramANe kahe ke - "iSakAdika AbharaNa vaDe prathama A bALakane tuM "paMDaya' vibhUSita kara." A maMDanadhAtrInuM kAraNa (karAvavuM) thayuM. athavA "jo tuM zaktivALI na ho to huM vibhUSita karuM" A pote maMDanadhAtrIpaNAnuM kAraNa karavuM) thayuM. have pahelAnI dhAtrIne sthAne navI sthApana karelI maMDanadhAtrInA doSa kahe che - 'DyiTI' hAthane yogya AbharaNo (A dhAtrIe) pagamAM paherAvyA che, athavA sivA' gaLA (kaMTha)ne yogya AbharaNo pagamAM paherAvyAM che, tethI A maMDaLadhAtrI maMDanane vize jANanArI nathI." ityAdika karI teNInuM maMDanadhAtrIpaNuM bhraSTa kare, ityAdika pUrvanI jema jANavuM. //424o. maMDanadhAtrI kahI. have navI sthApana karelI krIDanadhAtrInA doSane prakaTa karavA tathA kriIDanadhAtrIpaNAnA karaNa ane kArApaNane je prakAre sAdhu kare che, te prakAre kahe che : mU.0- DhaDDharasara chunnamuho, mauyagiro mauyamammaNullAvo // ullAvaNagAIhiM va, karei kArei vA kiDaM // 425 //
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278) | zrI piMDanitigraMthano anuvAda / mUlArtha : (A dhAtrI) DhaTTara (sthUla) svaravALI che, tethI (bALako kalaba mukhavALo thAya, athavA A komaLa vANIvALI che, tethI A komaLa vANIvALo thAya athavA avyakta-aspaSTa vANIvALo thAya (tethI A sArI nathI) tathA bALakane ullApanAdika-bolAvavo vagere kriyA pote athavA bIjI pAse karAve 42pA TIkArtha: A navI sthApana karelI krIDanadhAtrI che, te DhaDhara svaravALI (jADA svaravALI) che, tethI teNIno svara sAMbhaLIne A bALaka "humuva:' klaba mukhavALo thAya. athavA A komaLa vANIvALI che, tethI AnA vaDe ramADato bALaka komaLa vANIvALo thAya. athavA "mRdumamanobrApa:' avyakta (aspaSTa) vANIvALo thAya. tethI A sArI nathI, paraMtu prathamanI dhAtrI ja sArI che, ityAdi pUrvanI jema jANavuM. tathA bhikSAne mATe gayela sAdhu zrAvikAnA cittane vaza-prasanna karavA mATe bALakane ullApanAdika-bolAvavo vagere krIDA pote kare athavA bIjI pAse) karAve che. ll42pA. kriIDanadhAtrI kahI. have navI sthApelI aMkadhAtrIne nokarIthI) bhraSTa karavA mATe sAdhu je pramANe sAmAnyathI doSa pragaTa kare che, te pramANe dekhADe che : mU.0- thullIe viyaDapAo, bhaggakaDI sukkaDAe sukkhaM ca // nimmaMsakakkhaDakarehi, bhIruo hoi gheppate // 426 // mUlArtha sthULa dhAtrI vaDe pahoLA pagavALo thAya, bhagnakaTIvALI athavA zuSkakaTIvALI dhAtrI vaDe duHkha pAme che ane nirmAsa tathA karkaza hAtha vaDe grahaNa karAto bALaka bhIru thAya che. II426 TIkArthaH ahIM 'pUtayA' mAMsavALI puSTa dhAtrIe keDa upara dhAraNa karela bALaka "viTapadraH' paraspara ghaNA aMtaravALA (pahoLA) pagavALo thAya che. bhAMgelI kaDavALI ke zuSka keDavALI dhAtrIe keDa upara dhAraNa karela bALaka duHkhe rahe che. tathA mAMsarahita ane karkaza (kaThaNa) hAtha vaDe dhAraNa karAto bALaka bhIru (bIkaNa) thAya che. A navI sthApelI dhAtrI AmAMnA koIka doSa vaDe dUSita che, tethI te yogya nathI. paraMtu pahelAnI ja yogya che. ItyAdi pUrvanI jema jANavuM. ahIM aMkadhAtrIpaNAnuM karAvavuM ane pote karavuM, te bAbata pote ja jANI levI. te A pramANe - koIka sAdhu bhikSAne mATe gayo sato bALakane roto joIne tenI mAtAne A pramANe kahe che - A bALakane aMkamAM (khoLAmAM) grahaNa kara ke - jethI te rUve nahi. jo kadAca tuM samartha na ho to huM grahaNa karuM. II426ll have krIDanadhAtrIpaNuM karavAmAM dRSTAMta vaDe doSane kahe che: __ mU.0- kollaire vatthavvo, datto AhiMDao bhave sIso // avaharai dhAipiMDaM, aMgulijalaNe ya sA divvaM // 427 //
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ // dhAtrIpiMDa viSe saMgamasthavirAcArya kathA || (279 mUlArtha : kollakira nagaramAM guru vase che, datta nAmano ziSya tyAM Avyo. dhAtrIpiMDa grahaNa kare che, aMguli vaDe prakAza karyo, devatAnuM prAtihAryapaNuM thayuM 42aa TIkArtha H kollakira nAmanA nagaramAM vRddhAvasthAne pAmelA jaMdhAbaLanI kSINatAvALA saMgamasthavira nAmanA sUri hatA. temaNe ekadA dukALa paDe te siMha nAmanA potAnA ziSyane AcAryapade sthApana karI samagra gaccha tene soMpI bIjA sukALavALA dezamAM vihAranA anukrama vaDe mokalyo. ane pote ekalA tyAM ja rahyA. pachI te kSetrane (upAzrayane) nava bhAve vibhAga pADI tyAM jayatanA vaDe mAsakalpane ane varSArAtrane karatA hatA. yatanA cAra prakAre hoya che. te A pramANe : dravyathI, kSetrathI kALathI ane bhAvathI, temAM pITha, phalaka vagerene viSe dravyathI yatanA che. vasati, pATakane viSe kSetrathI yatanA che - eka pATakamAM eka mAsa rahIne bIje mAse bIjI jagyAe vasatinI gaveSaNA karavI. te kALathI yatanA che ane sarvatra mamatArahita rahevu te bhAvathI yatanA che. tyArapachI kAMIka nyUna varSa gaye sate siMhAcArye te gurumahArAjanI pravRttinI nimitte datta nAmanA ziSyane mokalyo. te anukrame tyAM Avyo. je kSetravibhAgamAM prathama gurumahArAjane mUkyA hatA te ja ThekANe rahelA temane joyA. tethI te potAnA manamAM vicAra karavA lAgyo ke - "aho ! bhAvathI paNa A guru mAsakalpa karatA nathI. tethI zithilanI sAthe eka sthAne raheluM yogya nathI." ema vicArIne vasatinI bahAranA maMDapamAM te utaryo. pachI teNe sUrine vaMdanA karI, kuzaLavartA (sukhazAtA) pUchI, ane siMhAcAryano saMdezo kahyo. pachI bhikSAne samaye AcAryanI sAthe te bhikSA mATe gayo. tyAM aMtaprAMta gharone viSe tenI pAse bhikSA grahaNa karAvI. tethI te kAMtirahita mukhavALo thayo. te vakhate sUri mahArAja teno bhAva jANIne koI dhanADhyane ghera gayA. tyAM vyaMtarIthI adhiSThita thayela eka bALaka niraMtara rUve che. tyAre sUri tenI sanmukha joIne capaTI vagADavApUrvaka kahevA lAgyA ke "he vatsa, tuM raDe nahi." A pramANe kahe sate sUrinA prabhAvathI te pUtanA vyaMtarI nAzI gaI, ane bALaka tarata ja raDato baMdha thayo. tethI gRhano svAmI harSita thayo. tethI teNe ghaNA modako apAvyA. te modako sUrie datta pAse grahaNa karAvyA tyAre te harSa pAmyo. pachI tene vasatimAM mokalyo. tyArapachI sUrimahArAja pote potAnA zarIra para niHspRha hovAthI AgamamAM kahyA pramANe prAMtakuLane viSe aTana karI vasatimAM AvyA. pachI pratikramaNane vakhate dattane kahyuM ke - "he vatsa ! dhAtrIpiMDa ane cikitsApiMDanI tuM AlocanA kara." tyAre te bolyo ke - "tamArI sAthe ja meM vihAra karyo che, tethI mane dhAtrIpiMDAdikano paribhoga zI rIte hoya ?" tyAre sUri bolyA ke - "laghubAlakanI krIDA vaDe krIDanadhAtrIpiMDa thayo ane capaTI vagADIne pUtanAvyaMtarI thakI mUkAvavAthI cikitsA piMDa thayo.' te sAMbhaLIne dveSa pAmelo te potAnA cittamAM vicAravA lAgyo ke - "pote bhAvathI paNa mAsakalpa karatA nathI, ane Avo piMDa haMmezAM grahaNa kare che. chatAM eka ja divasa grahaNa karelA piMDanI mane AlocanA Ape che.'" A pramANe vicArIne te dveSa pAmIne vasatinI bahAra jaIne rahyo tyArapachI
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280) II zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda sUri paranA breSane joIne kopa pAmelI ane sUrinA guNathI vaza thayelI devIe tene zikSA ApavA mATe vasatimAM aMdhakAra ane vAyusahita vRSTine vikaryA. tyAre bhayabhIta thayela te sAdhue sUrine kahyuM ke - "he bhagavana ! (pujya) huM kyAM jAuM?" tyAre kSIrasamudranA jaLanI jevA atinirmaLa hRdayavALA sUrie kahyuM ke - "he vatsa ! ahIM Ava, vasatimAM praveza kara." tyAre datta bolyo ke - "he bhagavad ! aMdhakArane lIdhe huM dvArane dekhato nathI." tyAre anukaMpA vaDe sUrie zleSma vaDe potAnI aMguline copaDIne (kharaDIne) UMcI karI. te vakhate te aMguli dIpazikhAnI jema pradIpta thaI tyAre te durAtmA datta vicAra karavA lAgyo ke - "aho, AnA parigrahamAM agni paNa che?" Avo vicAra karatA tene devatAe nirbharjanA karI ke - "hA ! duSTa ! adhama ziSya ! AvA sarva guNanA sAgararUpa sUrine tuM anyathA ciMtave che ?" ema kahIne modakanA lAbha vagere sarva vRttAMta devatAe sAcesAco kahyo. tyAre tene bhAvathI pratyA vartana thayuM (bhAvaparAvartana thayuM) sUrimahArAjane khamAvyA. ane sArI rIte AlocanA karI. sUtrano artha sugama che. vizeSa e ke 'saviDya' eTale devatAnuM prAtihAryapaNuM Pl42zI A vAtane ja bhASyakAra be gAthA vaDe kahe che : ome saMgamatherA, gaccha visijjati jaMghabalahINA // navabhAga khetta vasahI, dattassa ya Agamo tAhe // 40 // uvasayabAhiM ThANaM, annAuMcheNa saMkileso ya // pUyaNaceDe mA rUya, paDilAbhaNa viyaDaNA sammaM // 41 // (bhA.) mUlArtha : dukALamAM saMgamasthavira nAmanA AcArya jaMghAbaLarahita thavAthI potAnA gacchane visarjana karyo. nava bhAge kSetrano vibhAga karIne rahe che. tevAmAM datta sAdhu gurunI khabara levA vasatimAM Avyo. 4Oaa te upAzrayanI bahAra rahyo. ajJAtocha vaDe kleza draSa) pAmyo. pUtanAgRhIta bALakane "ro" mAM. ema kahyuM. paDilAbha pAmyA. chevaTa samyapha prakAre AlocanA karI. 41// (bhASya.) TIkArtha: Ano artha sugama che. vizeSa e ke 'pUMveDe utta' pUtanA duSTa vyaMtarI vaDe grahaNa karAyela 'veTe' bALaka rote sate "viTanA' AlocanA ll41TI (bhASya.) dhAtrIdvAra kahyuM. have (2) dUtIdvAra kahe che : mU.0- saggAma paraggAme, duvihA dUI u hoi nAyavvA // sA vA so vA bhaNaI, bhaNai va taM channavayaNeNaM // 428 //
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dUtIdvAra ane tenA bhedo | (281 mUlArtha svagrAmane viSe ane paragAmane viSe ema be prakAre dUtI hoya che, ema jANavuM (te banne prakAranI dUtI paNa banne prakAre che) te tArI mAtA athavA te tAro pitA ema kahe (te prakaTa che) ane je guNavacana vaDe kahe te chatra kahevAya che. //428ii. TIkArtha ahIM dUtI be prakAre che, te A pramANe svagrAmane viSe ane paragrAmane viSe. temAM je gAmane viSe sAdhu vasatA hoya, te ja gAmamAM jo saMdezane kahenArI hoya, to te svagrAmadUtI kahevAya, paraMtu jo paragAmamAM jaI saMdezane kahe, te paragrAmadUtI kahevAya che. te eka eka paNa be prakAre che. te A pramANe - prakaTa ane channa. temAM te tArI mAtA athavA te tAro pitA A pramANe 'pati' saMdezo kahe che. ema je kahevuM te prakaTa kahevAya che, paraMtu je te saMdezAne gumavacana vaDe kahe te chatra kahevAya che. 428 A ja arthane vizeSe karIne spaSTa kare che : __ mU.0- ekkekA vi ya duvihA, pAgaDa channA ya channa duvihA u // ___ loguttari tatthegA, bIyA puNa ubhayapakkhe vi // 429 // mUlArthaH eka eka paNa be prakAre che : prakaTa ane channa. channa paNa be prakAre che. temAM eka lokottara ane bIjI ubhaya pakSane viSe hoya che. 42 TIkArthaH ahIM dUtI paNAnuM je AcaraNa karavuM te paNa dUtI kahevAya che. te paNa eka eka, eTale svagrAma viSayavALI ane paragrAma viSayavALI dUtI be prakAre che te A pramANe-prakaTa ane chatraH temAM vaLI channa paNa be prakAre che, te A pramANe - eka 'takottare lokottarane viSe ja, eTale ke - bIjA saMghATakanA sAdhuthI paNa gupta, tathA vaLI bIjI 'mayapakSeDa' loka ane lokottarane viSe, eTale ke - pAse rahelA janathI ane saMghATaka saMbaMdhI bIjA sAdhuthakI paNa gupta 42 have ravagrAma ane paragAma saMbaMdhI prakaTadUtIne kahe che: __ mU.0- bhikkhAI vaccaMte, appAhaNi nei khaMtiyAINaM // sA te amugaM mAyA, so va piyA te imaM bhaNai // 430 // mUlArthaH bhikSAdi mATe jatA sAdhu mAtAdikano saMdeza kahe, ke-te tArI mAtA amura vAta kahe che, athavA tAro pitA Ama kahe che. //430mI TIkArtha "vIsabhikSAdikane nimitte jatA sAdhu te ja gAmanA bIjA pADAmAM ke paragAmamAM vaMtiyANa' mAtAdikanA 'pALa' saMdezAne kahe, ke - te tArI mAtA amuka vAta kahe che, athavA tAro pitA Ama kahe che. ll430nA
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282). te zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda che. have svagrAma ane paragAmanA viSayavALI lokottarane viSe chatradUtIne kahe che : mU.0- dUittaM khu garahiyaM, appAhiu biiyapaccayA bhaNati // avikoviyA suyA te, jA Aha imaM bhaNasu khaMti // 431 // mUlArthaH dUtIpaNuM nidita che, ema jANato koI saMdiSTa sAdhu bIjA sAdhunA pratyayathI bole ke - tArI putrI jinazAsanamAM akuzaLa che, ke - jeNIe mane kahyuM ke - mArI mAtAne Ama kahejo . 431 TIkArthaH koIka sAdhu koIka strInI putrIne "gappAdita:' saMdiSTa saMto (eTale saMdezo ApavAnuM kahevAyo sato) A pramANe vicAra kare ke - "kharekhara dUtIpaNuM niMdita che, kemake - te sAvadyapaNuM che." pachI A pramANe vicArIne 'hitI pratyayAt' bIjA saMghATakanA sAdhu mane dUtIdoSathI dUSita thayelo na jANo, te kAraNa mATe judI racanA (yukti) vaDe A pramANe kahe ke - "vikavitA' te tArI putrI jinazAsanane viSe akuzaLa che, ke - jeNIe mane kahyuM ke mArI - "vaMti' mAtAne A pramANe kahejo. te sAMbhaLIne te (mAtA) paNa saMdezakanA arthane jANIne bIjA saMghATakanA sAdhunA cittanuM rakSaNa karavA mATe A pramANe bole ke - te mArI putrIne nirAvIza, ke jethI pharI Avo saMdezo na kahevarAve //431 have svagrAmanA viSayavALI ubhayapakSamAM chatra evI dUtIne kahe che : mU.0- ubhaye vi ya pacchannA, khaMta kahijjAhi khaMtiyAe tumaM // taM taha saMjAyaMti ya, taheva aha taM karejjAsi // 432 // mUlArtha bannene viSe pracchannadUtI A che: tame mArA pitAne ke mAtAne kahejo. te kArya te pramANe thayuM che. athavA te kArya te pramANe karajo. //432 TIkArtha 'makSatrapa ' loka ane lokottararUpa pakSamAM pracchannadUtI A che ke - "vaMta tti' ahIM vibhaktino lopa hovAthI "vaMtI' eTale mArA pitAne athavA "vaMtikSAyA:' mAtAne tame kahejo ke "tatva' te eTale prasiddha vivakSita kArya te ja pramANe thayuM che. athavA te vivalitakArya te ja pramANe karajo. I43rA have pragaTa evA paragrAmadUtapaNAne AzrIne daSTAMtadvArA doSo batAve cheH mU.0- gAmANa doNha veraM, sejjAyari dhUya tattha khaMtassa // vahapariNaya khaMta'jjhattha (pyAha) NaM ca NAe kae juddhaM // 433 //
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ || dUtIkaraNa upara dhanadattamuni caritra (283 jAmAiputtapaimAraNaM ca, keNa kahiyaM ti jaNavAo // jAmAiputtapaimAraeNa khaMteNa me siTuM // 434 // mUlArtha : be gAmane vaira thayuM, tyAM zayyAtarI putrIe pitAne vadhu (pariNAma) vRddhi pAmela hovAnuM kahevarAvyuM. saMdezo laIne pitA Avyo. badhAe te jANyo. yuddha thayuM. 433 jamAI-putra ane pati te yuddhamAM marAyA. A vAta koNe karI ? mArA jamAI- putra ane patinA mAraka mArA pitAe e vAta jaNAvI. 434 TIkArtha viratIrNa nAme gAma che, tenI pAse gokula nAme bIjuM gAma che. vistIrNa gAmamAM dhanadatta nAme kuTuMbI rahe che. tene priyamatI nAmanI bhAryA che. temane devakI nAmanI dIkarI che. teNIne te ja gAmamAM suMdara nAmano mANasa paraNyo. temane baliSTha nAmano putra thayo ane revati nAmanI putrI thaI. te revatine (pAsenA te) gokuLagAmamAM saMgama nAmano mANasa paraNyo. priyamati AyuSyanA kSaye maraNa pAmI. dhanadatte paNa saMsAranA bhayathI bhaya pAmIne pravrajayA grahaNa karI, ane gurunI sAthe vihAra karavA lAgyo. tyArapachI (te dhanadatta sAdhu) keTaleka kALe pharIthI vihAranA krame te ja (vistIrNa) gAmamAM Avyo, ane potAnI putrI devakInI vasatimAM rahyo. te vakhate te banne gAmane paraspara vaira cAlatuM hatuM. tethI vistIrNagAmamAM vasanArA lokoe gokuLa grAma upara ghATI (dhADa) taiyAra karI, ane (te ja vakhate) dhanadatta sAdhu gokuLagAmamAM bhikSA levA cAlyo. tethI zayyAtArI devakIputrIe te (pitA sAdhu)ne kahyuM ke - "he pitA, tame gokuLagAme jAva cho. tethI tamArI dauhitrI (putrInI putrI) revatIne kahejo ke tArI mAtAe saMdezo kahyo che ke - A gAma tArA gAmanI upara channa dhATI (gupta dhADa) vaDe AvanAra che. tethI tArI saghaLI milkata ekAMtamAM sthApana karaje." tyArapachI (gokuLa gAme gayelA) te sAdhue te ja pramANe teNIne (revatIne) kahyuM. revatIe potAnA bhartAra (saMgama)ne kahyuM, saMgame AkhA gAmane kahyuM. tethI te AkhuM gAma satraddhabaddha kavacavALuM thayuM. yuddha karavA taiyAra thayuM) pachI bIje divase vistIrNa gAmanA loko ghATI vaDe AvyA. paraspara moTuM yuddha thayuM. temAM suMdara ane baliSTha (bApa dIkaro) dhATI sAthe gayA hatA, ane saMgama gokuLagAmamAM ja vasato hato. te traNeya te yuddhamAM maraNa pAmyA. te vakhate devakI, pati, putra ane jamAInuM maraNa sAMbhaLI vilApa karavA lAgI. tene nivAravA mATe gAmanA loko AvyA ane bolyA ke - "jo gokuLa gAmanA lokoe dhATI AvatI jANI na hota to te taiyAra thayela nahi hovAthI yuddha karI zakata nahi ane tema thavAthI tArA pati vagere marata nahi tethI kayA duSTa mANase gokuLagAmane A vAta jaNAvI?" AvuM lokanuM vacana sAMbhaLIne krodha pAmelI te bolI ke - "meM ajANapaNAthI mArA pitAdvArA mArI putrIne saMdezo mokalyo hato. tethI sAdhuveSane viDaMbanA pamADanAra ane mArA pati, putra ane jamAIne marAvanAra te mArA pitAe ja te gAmane A vAta jaNAvI che." tyArapachI te sAdhu lokamAM
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284) | zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda / ThekANe ThekANe dhikkArane pAmyo. ane pravacanathI malinatA utpanna karI. A sUtra sugama che. 433434 dUtIdvAra kahyuM. have (3) nimittadvAra kahe cheH mU.0- niyamA tikAlavisae vi, nimitte chavvihe bhave dosA // sajjaM tu vaTTamANe, Aubhae tatthimaM nAyaM // 435 // mUlArtha: traNa kALa viSayavALA paNa cha prakAranA nimittane viSe nizcaye doSo lAge che. temAM vartamAnakALe AyuSyano bhaya tatkALa thAya che. temAM A udAharaNa che. 43pa TIkArtha : " trivapasfpa' bhUtakALa, vartamAnakALa ane bhaviSyakALanA viSayamAM ekekane viSe hotA ' padha" lAbha, alAbha, sukha, duHkha, jIvita, maraNarUpa cha prakAranA nimittane viSe avazya doSo lAge che. ane te doSo 'mAma utta' keTalAka AtmaghAtI hoya che eTale te sAdhune mAravA vagerenAturUpa hoya che, keTalAka bano ghAta karanArA hoIne je sAdhunA ane zeSa jIvanA ghAtanA heturUpa thAya che. A upalakSaNa che, ane tethI keTalAka mAtra paranA vighAta karanArA hoya che. temAM vartamAne vartamAnakALanA viSayamAM "sA.' tatkALa parano vighAta karAvanAra evuM nimitta joye sate "Dha" A kahevAze te "jJAta' udAharaNa che II43pa te udAharaNane ja kahe che : mU.0- AkaMpiyA nimitteNa, bhoiNI bhoie ciragayammi // puvvabhaNie kahaM te, Agau ? ruTTho ya vaDavAe // 436 // mUlArthaH nimitta vaDe bhoginIne vaza karI, cirakALe bhojaka ghera Avyo. (parijanane) bhojake kahyuM - kema tame mAruM Agamana jANyuM? bhojaka roSa pAmyo. ghoDIne cIrI nAkhI II436 TIkArthaH koIka gAmano nAyaka paTela potAnI bhAryAne pAchaLa ghera mUkIne diyAtrA mATe gayo, ane tenI te bhAryAne koIka sAdhue nimitta vaDe vaza karI, dUra gayelA gAmanA nAyake vicAryuM ke - "huM gupta rIte ekalo ghera jaIne mArI bhAryAnI ceSTA jouM ke te duHzIla che ke suzIla che?" ane tevAmAM tenI bhAryAe sAdhu pAsethI tenuM Agamana jANIne sarva parivArane tenI sAme mokalyo. (temane sAme Avela joIne) bhojake te parivArane pUchyuM ke - "he bhAIo ! tame mAruM Agamana zI rIte jANyuM?" teo bolyA ke - "amane bhoginIe kahyuM" te vakhate te sAdhu bhojakane ghera Avela hato, ane bhoginIne pratIti - khAtrI karAvavApUrvaka (teNIe) potAnA nAyakanI sAthe je vAtacIta karI hatI, athavA je svapna joyuM hatuM athavA teNInA zarI upara je masA, tila vagere hatuM,
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ | nimittakathananA doSa upara sAdhunuM daSTAMta // (285 te sarva kaheto hato. te vakhate bhojaka ghera Avyo. teNIe teno yathocita satkAra karyo, teNe teNIne pUchyuM ke - "te mAruM Agamana zI rIte jANyuM?" te bolI ke - "sAdhunA nimittajJAnathI jANyuM." tyAre teNe kahyuM ke - "AnI bIjI koI pratIti khAtrI) che?" te bolI ke - "tamArI sAthe pUrve meM je vAtacIta karI hatI, ceSTA karI hatI, athavA meM je svapra joyuM hatuM, vaLI mArA guhyapradezamAM je tilaka (tala) che. te sarva A sAdhue barAbara kahyuM che." tyAre irSAne lIdhe saLagyo che koparUpI agni jeno evA teNe sAdhune pUchyuM ke - "he sAdhu, kahe A ghoDInA garbhamAM zuM che?" sAdhue kahyuM, "pAMca puMDra (tilaka) vALo kizora (vachero) che." te sAMbhaLIne teNe vicAryuM ke - "jo A satya haze to mArI bhAryAnA maSa, tilakAdikanuM kahevuM paNa satya mAnIza. anyathA avazya A viruddhakarmane AcaranAra che. tethI mAravAlAyaka ja che." A pramANe vicArIne teNe ghoDIno garbha vidAryo-ghoDIne cIrI nAkhI. taDaphaDato pAMca puMDatilakavALA kizora (vachero) ne (garbhamAMthI nIce) paDyo. te pachI te joI teno kopa zAMta thayo, ane teNe sAdhune kahyuM ke - "jo Ama na thayuM hota to tuM paNa na hota." itiH sUtrano artha sugama che. 436 A vAtane ja be gAthA vaDe bhASyakAra vistArathI kahe che : dUrA bhoyaNa egAgi, Agao pariyaNassa paccoNI // pucchA samaNe kahaNaM, sAiyaMkAra sumiNAI // 42 // kovo vaDavAganbhaM ca, pucchio paMca puMDamAiMsu // patnaviTTe jeva, to turda vizva vA 4rA (ma.) mUlArtha : bhojaka dUra dezamAM gayo, tyAMthI ekalo pAcho Avyo. teno parijanavarga sanmukha Avyo. potAnI strIne pUchyuM, teNIe sAdhue kahela pratItivALuM svaprAdika kahyuM. /4rA te kopa pAmyo, ghoDIno garbha pUchAyo, sAdhue pAMcapuDavALI kizora kahyo. teNe garbha phADyo. joyo, bolyo ke - "jo A na hota to tuM paNa na hota" athavA A pramANe satya nimittane kahenArA sAdhu keTalA hoya? I43 (bhASya) TIkArtha : artha sugama che. vizeSa e ke 'pakvonI sanmukha AvavuM 'yaMvAra ri' pratIti sahita svAdi, vaLI ahIM sAdhue pratIti sahita kahevA vaDe potAno vadha ane pAradArikapaNAnuM dUSaNa dUra karyuM, paraMtu "vitathI satya nimittane kahI zake tevA prakAranA keTalA sAdhu? (alpa ja) tethI karIne sarvathA nimittano prayoga karavo nahi ll42-43 (bhASya) nimittadvAra kahyuM. have (4) AjIvakArane kahe che :
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286) II zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda II mU.0- jAI kula gaNa kamme, sippe AjIvaNA u paMcavihA // sUyA asUyA va, appANa kahehi akkke // 437 // mUlArtha : jAti, kuLa, gaNa, karma ane zilpa e pAMca prakAre AjIvanA che. te darekanA babbe bheda che. potAnA AtmAne sUcA vaDe athavA asUcA vaDe kahe. II43NA TIkArtha : AjIvanA pAMca prakAre che, te A pramANe : 'jJAtiviSayA' jAtine AjIvanarUpa kare, e ja pramANe kuLanA viSayavALI, gaNanA viSayavALI, karmanA viSayavALI ane zilpanA viSayavALI, vaLI te AjIvanA eka eka bhedane viSe be be prakAre che, te A pramANe-sUcA vaDe potAnA AtmAne kahe (oLakhAve) ane asUcA vaDe kahe. temAM sUcA eTale vacananI racanAvizeSe karIne kahe, ane asUcA eTale sphuTavacana vaDe kahe te. I437aaaa temAM jAti vagerenuM lakSaNa kahe che : mU.0 - jAikule vibhAsA, gaNo u mallAI kamma kisimAI // tulAI sippaNAvajja-gaM ca kammeyarA''vajjaM // 438 // mUlArtha : jAti ane kuLane viSe vividhaprakAre bolavuM. gaNa eTale mallAdi, karma eTale khetI vagere ane zilpa eTale tUNavuM-kAMtavuM vagere, athavA aprIti karanAra karma ane anyaprIti karanAra zilpa kahevAya che. 5438 // TIkArtha : jAti ane kuLane viSe vibhASA-vividha prakAre bhASaNa karavuM (bolavuM). te A pramANe jAti eTale brAhmaNAdika, ane kula eTale ugnakula vagere, athavA mAtAthI utpanna thayelI jAti, ane pitAthI utpanna thayela kula,'La:' malla vagereno samUha 'rma' khetI vagere karma, ane 'zii' tUrNAdi eTale tUNavuM (tuMdavuM), sIvavuM vagere, athavA 'banAvanuM eTale aprItine utpanna karanAra hoya te karma, ane bIjuM 'mAvarga eTale prItine utpanna karanAra hoya te zilpa kahevAya che. bIjA AcAryo to ema kahe che ke - AcArya vinA upadeza karAyuM hoya te karma ane AcArye upadeza kareluM hoya te zilpa : ||438 // temAM je prakAre sAdhu sUcA vaDe potAnI jAti prakaTa karavAthI jAti vaDe upajIvikA kare che, te prakAre dekhADe che : mU.0 - homAyavitahakaraNe, najjai jaha sottiyassa puttoti // vasio vesa gurukule, AyariyaguNe va sUei // 439 // mUlArtha : homAdika barAbara karavAthI jaNAya che ke A zrotriyano putra che, athavA A
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ !! AjIvakAra ane tenA bhedo | (287 gurukuLamAM rahyo che. athavA A AcAryanA guNa sUcave che 43lA. TIkArthaH bhikSAne mATe aTana karatA koIka sAdhue koI brAhmaNane ghera praveza karyo. tyAM tenA putrane homAdika kriyA karato joIne tenI sanmukha potAnI jAti prakaTa karavA mATe te bole ke - "homAdika kriyAne avitathapaNe sAcI rIte vidhipUrvaka) karavAthI A tAro putra jaNAya che ke - jANe zrotriyano putra che. athavA to A samyakaprakAre gurukuLamAM rahyA che ema jaNAya che. athavA A tAro putra potAnA AcAryaguNone sUcave che. tethI avazya A moTo AcArya thaze. ll439 A pramANe sAdhue kahe sate te brAhmaNa bole ke - "he sAdhu, tame avazya brAhmaNa cho ke jethI A pramANe homAdikanuM avitatha-sAcApaNuM jANo cho." te sAMbhaLIne sAdhu mauna rahe, A rIte potAnI jAti prakaTa karavI te sUcAe karIne potAnI jAti pragaTa karI kahevAya. Ama karavAmAM aneka doSo che, te A pramANe - jo te brAhmaNa bhadrika (saraLa) hoya to potAnI jAtinA pakSapAtathI ghaNo AhArAdika apAve. te paNa jAti upajIvananuM nimitta che, tethI bhagavAne niSiddha karyuM che. ane jo te brAhmaNa prAMta adharmI) hoya to A pApAtmA bhraSTa thayo, teNe brAhmaNapaNAno tyAga karyo che. ema vicArIne potAnA gharathI kADhI mUkavA vagerarUpa kAryane kare. tathA vaLI asUcA vaDe jAtiAjIvana e che ke pUkyo ke nahi pUkyo so sAdhu AhArane mATe potAnI jAtine pragaTa kare ke - huM brAhmaNa chuM ahIM paNa hamaNAM kahelA ja doSo lAge che. e ja pramANe kSatriyAdika jAtine viSe bhAvanA karavI, ane e ja rIte kulAdikane viSe paNa bhAvanA karavI. A ja vAtane kAMIka vyakta karatA satA kahe mU.0- sammamasammA kiriyA, aNeNa UNA'hiyA va vivarIyA // samihAmaMtAhuiThANa-jAgakAle ya ghosAI // 440 // mUlArtha: ANe nyUna, adhika ke viparIta kriyA karI tethI asamyaka kriyA karI che, ane samidha, maMtra, Ahuti, sthAna, tyAga, kALa tathA ghoSAdikane AzrayIne samakriyA karI che ema kahe. HI440 TIkArthaH bhikSAne mATe aTana karatA sAdhu brAhmaNane ghera praveza karI tenA putrane homAdika kriyA karato joIne tenA pitA prati potAnI jAti prakaTa karavA bole ke -- A tamArA putra samyapha ke asamyapha kriyA karI che. temAM asamyapha kriyA traNa prakAre che. te A pramANe nyUna, adhika athavA viparIta. tathA yathAvasthita samidhAdika ane ghoSAdikane AzrIne samyaka kriyA karI che, ema kahe. temAM samidha eTale pIpaLo vagere vRkSonI pratizAkhAnA kakaDA, maMtra eTale praNava - o vagere akSaranI paddhati, AhUti eTale agnimAM vRtAdika dravyonuM nAkhavuM (homavuM) sthAna eTale utkaTa
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288) zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda / Adi Asana, yAga eTale azvamedhAdi yajJa kALa eTale prAtaHkALa vagere. ghoSa eTale udAtta vagere (udAtta, anudAtta, svarita) Adi zabdathI hrasva-dIrgha vagere varNane grahaNa karavA. A pramANe sAdhue kahe sate te brAhmaNa te sAdhune brAhmaNa jAtino mAne ane tema thavAthI bhadra (saraLa) ke prAMta (adharmI)ne viSe pUrvanI jema doSo kahevA 4javA jAtithI upajIvana kahyuM. have kulAdikathI upajIvanane kahe che : mU.0- uggAikulesu vi, emeva gaNe maMDalappavesAI // deuladarisaNa bhAsAuvaNayaNe daMDamAiyA // 441 // mUlArtha : ugrAdika kuLane viSe paNa e ja pramANe jANavuM. gaNane viSe (mallanA samUhamAM) maMDalapravezAdi devakuLanuM darzana, bhASAnuM bolavuM tathA daMDAdika e sarvanI prazaMsA karavI. II441 TIkArtha 'vameva' jAtine viSe paNa jema kahyuM te ja rIte kulAdikane viSe paNa eTale ugrAdikuLane viSe paNa upajIvana jANavuM. jemake-koIka sAdhue ugnakuLane viSe bhikSA mATe praveza karyo. tyAM tenA putrane padAtione (sIpAIone) yathArtha rIte ArakSakanA karmamAM yojato joIne - tenA pitAne kahe ke - A tamAro putra abhyAsa nahi karyA chatAM paNa padAtionI yathAyogya yojanA karavA vaDe ugrakulamAM utpanna thayo hoya ema jaNAya che. te sAMbhaLIne te jANe ke - A sAdhu paNa ugnakuLamAM janmyA che. A potAnA kuLano prakAza sUcA vaDe (anyoktidvArA) karyo. paNa jyAre prakaTavANI vaDe ja potAnA kuLane jaNAve ke huM ugrakuLano ke bhogakuLano chuM. vagere bole tyAre asUcA vaDe kuLa prakaTa karyuM jANavuM. tenA bhadra ane prAMtapaNAne AzrayIne pUrve kahyA pramANe doSo kahevA. tathA "' gaNanA viSayamAM maMDalapravezAdika jANavuM.(ahIM kara vinAnA vADAmAM (athavA samudAyanA vADAmAM) gayelA koI eka mallane je pRthvIno khaMDa (pradeza) maLelo hoya te maMDala kahevAya che.) tyAM (te maMDalamAM) rahelA pratidvavALA (bIjA) mallano vighAta karavA mATe je praveza karavo te Adi ahIM AdizabdathI grIvA pakaDavI ityAdi jANavuM tathA tevarNana' yuddhamAM praveza karatI vakhate cAmuMDAdevInI pratimAne namavuM pApopanayana' pratimallane bolAvavA mATe tevA tevA prakAranuM vacana bolavuM "inDavivA' pRthvI para pADavuM ane chuptAMkayuddha vagere. A sarva bAbatone AzrayIne gaNane ghera gayelA sAdhu tenA putranI prazaMsA kare. te sAMbhaLIne te jANe ke - A sAdhu paNa malla che. ityAdi pUrvanI jema jANavuM. 441 have karma ane zilpanuM AjIvana kahe che : mU.0- kattari paoaNAvekkhavatthu bahuvittharesu emeva // kammesu ya sippesu ya, sammamasammesu sUIyarA // 442 // mUlArtha e ja pramANe karmane viSe ane zilpane viSe tenA kartAne ghaNA ane vividha prakAranA
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vanIkAdvAra ane tenA bhedo che. (289 prayojananI apekSAvALI vastuone sUcA ane asUcA vaDe sArI athavA narasI kahevI te AjIvana kahevAya. //44rA TIkArtha karmane viSe ane zilpane viSe e ja pramANe eTale kulAdikanI jema upajIvana kahevuM. kevI rIte? te kahe che: "jarjari' karma ane zilpane karanArane viSe : A upalakSaNa che tethI karAvanAra vaNipha vagerene viSe ahIM saptamI SaSThInA arthamAM che. tethI A pramANe artha karavo-karanAra ane karAvanAranA 'yoganAkSepu' bhUmine kheDavA vagerene viSe prayojanane nimitte dhAraNa karela haLa vagere vastune viSe (ahIM sUtramAM ArSapaNAthI vibhaktino lopa thayo che) "vahuvistarepu' ghaNI ane vividha prakAranI vastune samyapha athavA asamyapha kahevAte sate athavA zobhana ke azobhana (sArI ke nabaLI) kahevAte sate je potAnuM karma ke zilpanI bAbatamAM kuzaLapaNuM jaNAvavuM, te karma ane zilpanuM upajIvana jANavuM. Ano bhAvArtha A pramANe che : (gocarI arthe) praveza karela sAdhu khetI vagere karanAranI ke karAvanAranI khetInA prayojananI apekSAvALI vividha prakAranI halAdika ghaNI vastu hoya tene joIne potAnuM karmane viSe ke - zilpane viSe kuzaLapaNuM jaNAvavA mATe te vastuone je zobhana ke azobhana kahevI te karma ane zilpanuM AjIvana jANavuM. A prakAre je kuzaLapaNuM jaNAvavuM te sUcA, ane phuTavacana vaDe kuzaLapaNuM kahevuM te asUcA che. 44rA - AjIvakadvAra kahyuM. have (5) vanapakadvAra kahevAnuM che. temAM prathama vanapakanA bhedone ane zabdanI nirUktine kahe che : mU.0- samaNe mAhaNi kivaNe, atihI sANe ya hoi paMcamae // vaNi jAyaNa tti vaNio, pAyappANaM vaNei tti // 443 // mUlArtha : zramaNa, brAhmaNa, kRpaNa, atithi ane pAMcamA sthAna che. ahIM vani-dhAtu yAcanA arthamAM che, tethI prAyaH AtmAne bhaktivALo dekhADIne mAge che, tethI vanapaka kahevAya che. II443ii. TIkArtha : vanapaka pAMca prakAre che, te A pramANe : "zrama" zramaNanA viSayavALo, brAhmaNanA viSayavALo, kRpaNanA viSayavALo, atithinA viSayavALo ane pAMcamo zvAnana. viSayavALo che. temAM 'vanIpati vani' e dhAtu yAcanAnA arthamAM che. "vana yAvane" evuM vacana che mATe, tethI 'vanuM te' eTale prAyaH karIne dAtAranA mAnItA zramaNAdikane viSe potAne bhaktivALo dekhADIne je piMDanI yAcanA kare te 'vaLiyuM utta' vanapaka kahevAya che ahIM uNAdigaNano 'pa pratyaya thayo che. 443 have bIje prakAre vanapakazabdanI niruktine kahe che : mU.0- mayamAivacchagaM piva vaNei AhAramAi lobheNaM // samaNesu mAhaNesu ya, kiviNAtihisANabhattesu // 444 //
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290) || zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda mUlArtha : marI gayelI mAtAvALA vAcharaDAnI jema AhArAdikanA lobhathI zramaNa, brAhmaNa, kRpaNa, atithi ane zvAnanA bhaktane viSe potAnI bhakti dekhADe te vanapaka kahevAya che. 444 TIkArtha "mRtA' maraNa pAmI che, mAtA je vatsI ' vAcharaDAnI, jema te (vAcharaDA)ne gopALa bIjI gAyane viSe (bhaktivALo dekhADe che) tema, ahIM "gAyane viSe" e pada adhyAhAra che. 'mArI sAvitrIbena bhojana, pAtra, vastu vagerenA lobha vaDe zramaNane viSe, brAhmaNane viSe, kRpaNane viSe, atithine viSe arthAt teonA bhaktane viSe 'vanati' potAnA AtmAne je bhaktivALo dekhADe te vanapaka kahevAya che. pUrvanI jema auNAdika 'pa pratyaya lAgyo che. II444 have zramaNa zabda vaDe jeTalA nAmo kahevAya che, teTalAne dekhADIne temane viSe je prakAre vanapakapaNuM thAya che, te prakAre dekhADe che. mU.0- niggaMtha sakka tAvasa, geruya AjIva paMcahA samaNA // tesi parivesaNAe, lobheNa vaNijja ko appaM // 445 // mUlArthaH nigraMtha, zAkya, tApasa, geraka ane AjIvaka e pAMca prakAranA zramaNa kahevAya che. temane bhojana ApatI vakhate koIka sAdhu lobhathI potAne tenA bhakta tarIke dekhADe. 44pA TIkArtha: 'nithA:' sAdhuo, 'zAvA:' mAyA sUnavIya (mAyA sUnunA bhakta-boddho) "tApama:' vanamAM rahenAra pAkhaMDIo rUA:' geruthI raMgelA vastravALA parivrAjako tathA 'kAnIvA: gozAlakanA ziSyo, A paMvadhA' pAMca prakAranA zramaNo hoya che. teo yathAyoga (yogaanukrama pramANe) gRhasthone ghera AvyA hoya tyAre temane "ravepaLe' bhojanadAna ApatI vakhate koIka AhAralaMpaTa sAdhu 'bAhItinomena' AhArAdikamAM lubdhapaNAe karIne 'vanati' potAne zAkyAdikanI bhaktivALo dekhADe. arthAt tenA bhakta evA graMthonI pAse potAne teonA bhakta tarIke) dekhADe. ema sAmarthyathI (adhyAhArathI) jANavuM. I44pA ahIM prAyaH zAkya athavA geruka, gRhasthane ghera bhojana kare che, tethI bhojana karatA evA temane AzrayIne sAdhu je rIte vanapakapaNuM kare che te rIte dekhADe che. mU.0- bhuMjaMti cittakamma, ThiyA va kAruNiya dANaruiNo vA // avi kAmagaddahesu vi, na nassai kiM puNa jaisu ? // 446 // mUlArtha : citrakarmamAM rahelA hoya tema eo bhojana kare che, vaLI dayALu ane dAnarucivALA che, kAmamAM gardabha jevA brAhmaNone viSe paNa ApeluM nAza pAmatuM nathI, to pachI yatiomAM ApeluM nAza na pAme, temAM zuM kahevuM? 446ll
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vanIkAdvAra ane tenA bhedo (291 TIkArtha : aho ! A zAkyAdika bhagavaMto (pUjyo) A pramANe nizcala rahI bhojana kare che ke - jamatA jema citrakarmamAM AlekhelA hoya tema jovAmAM Ave che. tathA vaLI A parama kaNAvALA ane dAnanI rucivALA che. tethI eoe avazya bhojana ApavuM yogya che. vaLI 'mAraMblipi' gardabhanI jema maithunane viSe ati Asakta thayelA kAmagardabho (brAhmaNo)ne viSe ApeluM paNa nAza pAmatuM nathI. (ahIM brAhmaNone viSe e adhyAhAra che) to A zAkyAdikane viSe ApeluM kema nAza pAme ? na ja pAme. arthAta teone ApeluM dAna ati bahuphaLavALuM thAya che. tethI temane vizeSa karIne ApavuM. 44ll. ahIM doSone dekhADe che. mU.0- micchattathirIkaraNaM, uggamadosA ya tesu vA gacche // caDukAra'dinnadANA, pacchatthiga mA puNo iMtu // 447 // mUlArthaH mithyAtvanuM sthira karavuM thAya, udgamadoSa lAge, athavA temane viSe jAya, dAna dIdheluM nahi hovAthI khuzAmata karanArA che. (ema avarNavAda thAya) ane pratipakSI thAya to pharI Avazo nahi ema kahe. ll44zA TIkArtha: A pramANe zAkyAdinI prazaMsA karavAthI lokamAM mithyAtvanuM sthira karavuM thAya che, te A pramANe - sAdhuo, paNa A lokonI prazaMsA kare che, tethI temano dharma satya (sAro) che. ityAdi. tathA jo te bhakto bhadrika hoya to A pramANe sAdhue karelI prazaMsAne pAmIne tene-sAdhune mATe AdhArmikAdika kare. tyArapachI temAM lubdhapaNAe karIne kadAca sAdhuveSano tyAga karI te AdhArmikAdi kare. tyArapachI temAM lubdhapaNAe karIne kadAca sAdhuveSano tyAga karI te zAkSAdikane viSe jAya,. tathA lokane viSe - A sAdhuo cATukArI (khuzAmatIyA) pUrvajanmamAM paNa jemaNe dAna dIdhuM nathI evA satA AhArAdikane mATe zvAnanI jema potAnA AtmAne dekhADe che. ema avarNavAda thAya, athavA jo kadAca zAkyAdika ke zAkyAdikanA bhakto "pratyathA:' pratyenIka (zatrurUpa) thAya to dveSathI prazaMsAnA vacananI avajJA karIne A pramANe bole ke - tame pharIthI ahIM Avazo nahi I44chA. - have brAhmaNanA bhaktonI pAse brAhmaNanI prazaMsArUpa vanapakapaNe jevI rIte kare tevI rIte dekhADe che : mU.0- loyANuggahakArisu, bhUmidevesu bahuphalaM dANaM // __ avi nAma baMbhabaMdhusu, kiM puNa chakkammaniraesu // 448 // mUlArthaH lokanA upara anugraha karanArA bhUmideva temaja brahmabaMdhune viSe paNa ApeluM dAna
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292) | zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda II ghaNA phaLavALuM thAya che. to pachI SaTkarmamAM tatpara evA temane viSe to zuM kahevuM? I448 TIkArthaH piMDadAna vagerenI kriyA karAvavA vaDe lokonI upara upakAra karanArA ane bhUminA devasamAna brAhmaNone viSe temaja vaLI 'vipuSyapi' jAtimAtrathI brAhmaNo hoya tene viSe paNa apAtuM dAna bahu phaLavALuM thAya to pachI yajana (yajJa karavo) yAjana (yajJa karAvavo) vagere cha karmamAM tatpara evA temanA vize zuM kahevuM? arthAta temane viSe ApeluM dAna vizeSe karIne bahu phaLavALuM thaze. (ema prazaMsA kare) l448 have kRpaNanA bhaktonI pAse kRpaNanI prazaMsArUpa vanapakapaNuM je rIte kare, te rIke kahe che : mU.0- kivaNesu dummaNesu ya, abaMdhavAyaMkajuMgiyaMgesu // pUyAhijje loe, dANapaDAgaM harai dito // 449 // mUlArthaH pUjA vaDe vaza karAya evA A lokane viSe paNa durmanavALA, bAMdhava vinAnA, rogI ane lUlA pAMgaLAne dAna denAra puruSa dAnapatAkAne grahaNa kare che. ll449l. TIkArtha: A jagatamAM loka 'pUnAhA' pUjA vaDe haraNa karAya-AvarjAya eTale vaza karAya te pUjAhArya eTale pUjitane pUjanAra che. paraMtu koI paNa kRpaNAdikane dAna Apato nathI. tethI kRpaNane viSe tathA ISTajananA viyogAdika vaDe duHkhI manavALAne viSe tathA bAMdhavarahitane viSe tathA "mAtaM?' jvarAdika vyAdhi, tenA yoga (saMbaMdha)thI AtaMkavALA paNa AtaMka kahevAya che, temane viSe tathA butipu jenA hAtha paga vagere avayavo kapAI gayA hoya tevAne vize AkAMkSA (icchA) rahitapaNAe karIne dAna deto puruSa A lokamAM dAnapatAkAne 'rati' grahaNa kare che. II449 have atithinA bhaktonI pAse sAdhu je prakAre atithinI prazaMsArUpa vanapakapaNuM kare che, te prakAre kahe che : mU.0- pAeNa dei logo, uvagArisu pariciesu'jjhusie vA // jo puNa addhAkhinnaM atirhi pUei taM dANaM // 450 // mUlArtha : prAyaHkarIne loka upakArIne, paricitane ane Azritane dAna Ape che, paraMtu je mArgathI kheda pAmelA atithine pUje che, te ja dAna kahevAya che. 450nA TIkArtha : ahIM prAyaH karIne loka upakArIone viSe athavA paricitone viSe athavA to 'maNUSita' Azritone viSe (ja) bhojanAdikanuM dAna Ape che, paraMtu je mANasa mArgathI kheda pAmelA atithine pUje che (dAna Ape che, te ja dAna jagatamAM pradhAna che. I45gI have zvAnanA bhaktonI pAse zunakanI prazaMsArUpa vanapakapaNuM karato sAdhu je bole che, tene
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ ne vanIpakakkAra ane tenA bhedo | (293 dekhADe che. mU.0- avi nAma hojja sulabho, goNAINaM taNAi AhAro // chicchikkArahayANaM na hu sulaho hoi suNagANaM // 451 // senAnAmavA (3) W, mAthA guNa marda . caraMti jakkharUveNaM, pUyA'pUyA hiyA'hiyA // 452 // mUlArtha jo ke gAya vagerene tRNAdikano AhAra sulabha hoya che, paraMtu chIchI karavA pUrvaka haNAyelA zvAnone te sulabha nathI. //4parA vaLI A (zvAno) kailAsabhavanathI AvelA guhyakadevo yakSarUpe pRthvI para cAle che. temanI pUjA hitakAraka che ane apUjA ahitakAraka che. ll4parA TIkArtha jo ke gAya vagerene tRNAdikano AhAra sulabha hoya che. paraMtu chIchI karavA vaDe haNAyelA A zvAnone kadApi sulabha hotuM nathI. tethI teone je apAya te ja bahu phaLavALuM che. evo bhAvArtha che. ll4pa1 vaLI je A sthAno (zvAna tarIke dekhAya che) te zvAno ja nathI, paraMtu ': guhyaka jAtinA devavizeSo "vAsamavana' kalAsaparvatarUpa AzrayathI AvIne "mahIM pRthvI para yakSarUpe zvAnanI AkRtie karIne cAle che, tethI A zvAnonI pUjA ane apUjA anukrame hitakAraka ane ahitakAraka che. I45rA have brAhmaNAdikanA viSayavALA vanapakapaNAne viSe doSone kahe che : __ mU.0- eeNa majjha bhAvo, diTTho loe paNAmahejjammi // ekkakke puvvuttA, bhaddagapaMtAiNo dosA // 453 // mUlArtha : praNAmAdika vaDe Avarjana (vaza) karavA lAyaka A lokone viSe A sAdhue mArI bhAva jAmyo che. tethI te eka ekane viSe pUrve kahevA bhadraka-prAMtAdika doSo jANavA. //4parA TIkArtha 'tena' A sAdhue "manna' mAro "pAva:' bhaktirUpa bhAva 'dUra' jANyo che 'no brAhmaNAdika lokane viSe kevA lokane viSe ? te kahe che - 'pramA ' praNAma eTale namavuM, te vaDe ane A upalakSaNa che tethI dAnAdika vaDe 'hA' Avarjana (vaza) karavA lAyaka evA brAhmaNAdika eka ekane viSe vanapakapaNuM karavAmAM pUrve kahelA bhadraka-prAMtAdika doSonI bhAvanA karavI. Ano bhAvArtha che ke - jo te bhadraka (dharma) hoya to prazaMsAnA vacanathI vaza thayo to AdhAkarmAdika karIne sAdhune Ape, ane jo te prAMta (adharmI) hoya to gRhamAMthI kADhI mUkavuM vagere kare. I453 ahIM pahelAM 'sAthe puna (4) ho paMvamA' (443) ema kahyuM hatuM, temAM 'sALa' zvAnanuM grahaNa e kAkAdikanuM upalakSaNa che. tethI karIne kAkAdikane viSe paNa vanapakapaNuM jANavuM. te bAbata kahe che :
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294) zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAdA mU.0- emeva kAgamAI, sANaggahaNeNa sUiyA hoMti // ___jo vA jammi pasatto, vaNai tahiM puTTha'puTTho vA // 454 // mUlArtha e ja pramANe thAnanA grahaNa vaDe kAkAdinI paNa sUcanA thaI che. athavA je puruSa je kAkAdimAM Asakta hoya tenI pUkyo athavA nahi pUkyo so vanapakatA kare che 454 TIkArtha: "vameva' vanapakapaNAnI prarUpaNAnA viSaya tarIke sthAnazabdanA grahaNa vaDe kAkAdika paNa sUcita karyA che. tethI temAM paNa vanapakaNAnI bhAvanA karavI. te ja bAbatane dhyAtipUrvaka kahe che - je mANasa je kAkAdikane viSe pUjArIpaNAe karIne Asakta hoya, temAM teNe kAkAdikanuM svarUpa pUchyuM hoya ke na pUchyuM hoya to paNa te sAdhu vanati' prazaMsA dhArAe karIne potAnA AtmAne teno bhakta dekhADe che. //454o. have vanapakapaNuM karanAra sAdhunuM doSabahulapaNuM yukti vaDe prakaTa kare che : mU.0- dANaM na hoi aphalaM, pattamapattesu sannijujjaMtaM // iya vibhaNie'vi dosA, pasaMsao kiM puNa apatte ? // 455 // mUlArtha pAtra ke apAtrane viSe apAtuM dAna niSphaLa nathI, ema bolavAmAM paNa doSa che, to pachI apAtranI prazaMsA karavAmAM to zuM kahevuM? I45pA TIkArtha ahIM pAtra ke apAtrane viSe saMniyoga karAtuM (apAtuM) dAna niSphaLa thatuM nathI. ema kahevAmAM paNa doSa che. kemake - apAtradAnanI pAtradAnanA jevI prazaMsA karavAthI samaktimAM aticAra saMbhave che, to pachI apAtronI ja sAkSAt prazaMsA karanAranuM zuM kahevuM? temAM to nizcaye mahAdoSa lAge che. kemake-temAM mithyAtvane sthira karavuM Adi doSano sadbhAva che. 45pA A pramANe vanapakadvAra kahyuM. have (6) cikitsAdvAra kahe che : ma.0- bhaNai ya nAhaM vejjo, ahavA vi kaheDa appaNo kiriyaM // ahavA vi vijjayAe, tiviha tigicchA muNeyavvA // 456 // mUlArtha : sAdhu bole ke huM vaidya nathI, athavA potAnA roganI kriyA kahe, athavA to vaidyapaNAe karIne cikitsA kare, ema traNa prakAre cikitsA jANavI. 4 pado TIkArtha : ahIM 'vivitsA' eTale rogano pratIkAra athavA roganA pratIkArano upadeza tene cikitsA kahelI che. tethI sAdhune AzrayIne 'trividhA' traNa prakAranI cikitsA jANavI te A pramANe - koI rogIe sAdhune rogano pratikAra pUche sate sAdhu kahe ke - zuM huM vaidya chuM? - AvuM kahevA vaDe
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ // cikitsAdAra ane tenA bhedo (295 zuM kahevAyuM ? te kahe che ke vaidyanI pAse jaIne cikitsA pUchavI joIe. A pramANe ajJAnIne bodha karavAthI eka cikitsA thaI. athavA rogInA pUchavAthI kahe ke - mane paNa AvA prakArano vyAdhi thayela, te amuka auSadha vaDe zAMta thayo hato. A bIjI cikitsA thaI. athavA 'vaidyatA' vaidya thaIne sAkSAt cikitsA kare. A trIjI cikitsA. ahIM pahelI be cikitsA sUkSma che ane trIjI bAdara che. 456 // temAM pahelI cikitsAnI vyAkhyA karavAnI icchAvALA AcArya mahArAjA vyAkhyA kahe che : mU.0- bhikkhAi gao rogI, kiM vijjo'haM ti pucchio bhAi // atthAvattI kayA, abuhANaM bohaNA evaM ||457 // mUlArtha : bhikSAdika mATe gayela sAdhune rogIe pUchyuM tyAre te bole ke 'zuM huM vaidya chuM ?' A pramANe kahevAthI arthApattithI abudhane bodha karyo ||45NA TIkArtha : 'mikSAr' bhikSAdikane nimitte gayo sato sAdhu, 'ro|' ti ahIM tRtIyAnA arthamAM prathamA lakhI che, tethI rogI vaDe pUchayo sato kahe ke - zuM huM vaidya chuM ? ke-jethI karIne kahuM ? e pramANe kahe sate 'arthApanyA' sAmarthyathI 'avudhAnAM' vaidyanI pAse jaIne cikitsA karAvAya. ema nahi jANanArane 'vodhanA' (vaidyanI pAse javuM joIe ema) hamaNAM kahelA arthanuM jaNAvavuM thAya che. 545gA have bIjI cikitsAne kahe che : mU. 0- erisiyaM ciya dukkhaM, bhesajjeNa amugeNa pauNaM me // sahasuppannaM va ruyaM, vAremo aTTamAIhiM // 458 // : mUlArtha : AvuM ja mAruM duHkha amuka auSada vaDe nAza pAmyuM hatuM. athavA akasmAt utpanna thaela rogane ame aSTamAdi vaDe nIvArIe chIe. / / 458 / / TIkArtha : AvA prakAranuM ja mAruM 'duHa' duHkhanA kAraNarUpa gumaDuM vagere amuka auSada vaDe 'pramun' vedanA rahita (sArUM) thayuM hatuM. tathA ame 'sahasrotpannAnAM' akasmAta utpanna thayelI vyAdhine aSTamAdi vaDe nIvArIe chIe 'tatyobanne romAM akrameLa nivAraN' temAM utpanna thayelA rogane aSTamatapa vaDe nIvAravo, ityAdi moTA muninA vacananuM pramANapaNuM che. tethI tAre paNa te pramANe karavuM e bhAvArtha che. 458 // have trIjI cikitsAne vistArathI kahe che :
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296) zrI piDaniryuktigraMthano anuvAda | ma.0- saMzodhama saMsamaNaM, niyANaparivajjaNaM ca jaM tattha // AgaMtu dhAukhobhe ya, Amae kuNai kiriyaM tu // 459 // mUlAI AgaMtuka ane dhAtunA kSobhavALA vyAdhine viSe je kriyAne kare che, te A pramANesaMzodhana, saMzamana ane nidAnanuM varjavuM. 45 TIkArtha : AgaMtuka ane "dhAtukSoe - (sUvanasUtram' sUcana karanAra hovAthI sUtra kahevAya che. evuM vacana che tethI dhAtukSopane dhAtunA kSobhathI 'gAmaU' roga utpanna thaye sate temAM je kriyAne kare che, te A pramANe 'saMzodhane' harItakI (haraDe) vagere ApavA vaDe saMzodhana, ('saMsamaM') pittAdikanuM upazamana tathA "nitAnaparivarnanA' roganA kAraNanuM varjavuM. A trIjI cikitsA kahI. 45 AmAM (cikitsA karavAmAM) doSone kahe che : mU.0- assaMjamajogANaM, pasaMdhaNaM kAyaghAya ayagolo // dubbalavagdhAharaNaM accudaye giNhaNuDDAhe // 460 // mUlArthaH asaMyamayoganuM niraMtara pravartana thAya, gRhastha ayogolaka jevo hovAthI kAyAvadha thAya, temAM durbala vAghanuM udAharaNa che. atirogano udaya thAya to grahaNa ane uDDAha thAya. (460nI TIkArthaH "saMyamonAM' sAvaghavyApAronuM pasaMdhana' niraMtara pravartana thAya evuM A cikitsAnuM karavuM che. kemake gRhastha tapelA loDhAnA goLA jevo che jethI nIrogI thayelo te gRhastha yAvajIva je chakAyano vadha kare che, te sarva sAdhunI cikitsAthI pravartela che, tethI je cikitsAnuM karavuM te niraMtarapaNe asaMyama yogonuM kAraNa che. tathA vaLI ahIM durbala vyAgha'nuM udAharaNa che. te A pramANe - eka aTavImAM aMdhapaNAne lIdhe bhakSyane nahi pAmato koI eka vAgha hato. tenuM aMdhapaNuM dUra karavA mATekoIe tenI cikitsA karI. cikitsA karavAthI te sAro (dekhato) thayo. pachI prathama teNe te ja vaidyano nAza karyo. tyAra pachI bAkInA ghaNA jIvono nAza karyo. e ja pramANe gRhastha paNa sAdhu vaDe cikitsA karAyo sato sAdhunA saMyamarUpI prANone haNe che, ane bAkInA pRthvIkAyAdikane haNe che. tathA vaLI jo kadAca koI paNa prakAre cikitsA karAtA te gRhasthane atirogano ' ' prAdurbhAva thAya to mane A sAdhue atyaMta rogI karyo ema dhArI krodhayukta thaIne tene rAjakulAdikamAM grahaNa karAve-pakaDAve. ane tema thavAthI 'Duddhi:' pravacana mAlinyatA thAya. //46OTii cikitsAdvAra kahyuM. have (7thI 10) krodhAdika cAra dvArone kahevAnI icchAvALA AcArya prathama krodhAdikapiMDanA daSTAMtonA nagarone ane krodhAdikanI utpattinAM kAraNone kahe che :
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ (297 I krodhadvAra ane teno saMbhava in mU.0- hatthakappa girikulliya, rAyagihaM khalu taheva caMpA ya // kaDaghayapunne iTTaga, laDDaga taha sIhakesarae // 461 // mUlArthaH hastakalpa, giripuSmita, rAjagRha tathA caMpA karelA ghebara, seva, modaka ane siMhakesarA (lobhAdikanI utpattinA kAraNa jANavA.) II461 TIkArtha : krodhapiMDanA dRSTAMtanuM nagara hastakalpa, mAnapiMDanA dRSTAMtanuM nagara giripuSmita, mAyApiMDanA dRSTAMtanuM nagara rAjagRha ane lobhapiMDanA daSTAMtanuM nagara caMpA jANavuM. tathA karelA ghebarane nahi pAmanAra sAdhune krodha utpanna thayo, seva nahi pAmanArane mAna utpanna thayuM, modakane AzrayIne mAyAnI utpatti thaI ane sihakesarIyA modakane nahi pAmanArane lobha utpanna thayo. /461 have kropiMDanA saMbhavane kahe che : mU.0- vijjAtavappabhAvaM, rAyakule vA vi vallabhattaM se // nAuM orassabalaM jo labbhai kohapiMDo so // 462 // mUlArtha: te sAdhunA vidyA ane tapanA prabhAvane, athavA rAjakuLamAM vallabhapaNAne athavA chAtInA baLane jANI (te sAdhune) je piMDa prApta thAya che, te krodhapiMDa jANavo. II46rA TIkArtha: te sAdhune potAnA vidyApramAd' uccATana, mAraNa vagere vidyAnA prabhAvane, "tA:' zApanuM devuM vagere tapanA prabhAvane athavA rAjakuLane viSe vallabhapaNAne jANIne athavA to 'maracavata' sahasrayodhitva (pote ekalo ja laDAImAM hajAra yoddhAone jIte te sahasrodhi kahevAya che) vagere chAtInA baLane jANIne je piMDa gRhastha vaDe apAya che, te krodhapiMDa che I46rA athavA anyathA prakAre kropiMDano saMbhava che. tene ja dekhADe che : mU.0- annesi dijjamANe, jAyaMto vA aladdhio kuppe // kohaphalammi vi diDhe, jo labbhai kohapiMDo so // 463 // mUlArtha athavA to bIjAne devatA piMDanI, yAcanA karato sAdhu te nahi pAmavAthI labdhirahita sato kopa kare, tyAre gRhastha krodhanuM phaLa dITheluM hovAthI tenI pAsethI je piMDa, sAdhu prApta kare te krodhapiMDa kahevAya che. 463 TIkArtha: 'ma:' bIjAne eTale brAhmaNAdikane piMDa devAte sate sAdhu yAcanA karavA chatAM paNa jyAre piMDane pAme nahi, tyAre pote labdhirahita sato kopa kare, ane te krodhAyamAna thaye sate sAdhu kopa pAme te sAruM nathI ema jANIne gRhastha vaDe je apAya te krodhapiMDa che. athavA to te sAdhune
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298) | zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda | viSe ke bIjAne viSe 'jodhapatte krodhanAM phaLa tarIkeno je maraNAdino zApa-zrApa, te saphaLa joye te (eTale-krodhita thayelA te munie athavA bIjA koI munie - tAruM mRtyu ho - ityAdi je zrApa Apyo te saphaLa thayelo joIne) gRhastha vaDe je piMDa prApta karAya, te kropiMDa kahevAya che. /463. Ane viSe ja udAharaNane kahe che : mU.0- karaDuya bhattamaladdhaM, annahiM dAhittha eva vaccaMto // thero bhoyaNa taie, AikkhaNa khAmaNA dANe // 464 // mUlArtha H mRtakanA bhojanane nahi pAmavAthI sAdhu bIjA mAsike Apaje ema kahI gayA. (ema traNa vAra thayuM tyAre) sthavira dvArapALe vicAryuM ke - A trIjI vAra bhojana mATe Avyo. ema vicArI teNe gRhanAyakane kahyuM, tyAre teNe munine khamAvIne dAna ApyuM. //464ll TIkArtha: hastakalpa nAmanA nagaramAM koIka brAhmaNane ghera marelAnuM mAsika bhojana apAtuM hatuM. te vakhate koIka sAdhu mAsakSamaNane aMte bhikSA mATe Avyo ane teNe brAhmaNone apAtA dhRtapUra (ghebara) joyA. te sAdhune dvArapALe niSedha karyo, tyAre te kopa pAmIne bolyo ke 'annadaM tAdistha 'i Ano artha A pramANe che. "A mAsikamAM meM prApta na karyuM tethI karIne bIjA mAsikamAM mane Apazo." A pramANe kahIne sAdhu tyAMthI gayA. have daivayoge te ja ghare pAMca-cha divasamAM bIjo manuSya marI gayo. tenA mAsikamAM bhojana devAtuM hatuM, tyAre te ja sAdhu pharIthI mAsakSamaNane pAraNe gayA. te ja pramANe dvArapALe tene niSedha karyo. tyAre pharI paNa kopa pAmIne te bolyo ke - "ahiM rAdistha tti' (pharI bIjAnA mAsikamAM Apajo) tyAra pachI pharIthI paNa daivayoge te ja ghera bIjo manuSya maraNa pAmyo. tenA mAsikane divase paNa te ja sAdhu mAsakSamaNane pAraNe bhikSA mATe AvyA. tene te ja pramANe dvArapALe niSedha karyo. tyAre paNa sAdhue kahyuM, 'mannadaM diltha tti' (pharI bIjAnA mAsikamAM Apajo) A sAMbhaLIne te sthavira dvArapALe vicAryuM ke- "pahelAM paNa A sAdhue be vAra Avo zApa Apyo hato. tethI be manuSya marI gayA. have trIjI veLA AvI. tethI have koI paNa manuSya na maro." e pramANe anukaMpA utpanna thavAthI teNe A sarva vRttAMta gRhanAyakane nivedana karyo. teNe paNa AvIne Adarasahita sAdhune khamAvIne dhRtapUra vagere icchA pramANe tene ApyuM. A kropiMDa jANavo. sUtrano artha sugama che. vizeSa e ke DumaruM' mAsikAdika mRtakanuM bhojana. |464 A pramANe krodhapiMDa kahyo, have mAnapiMDano saMbhava kahe che : mU.0- occhAhio pareNa va, laddhipasaMsAhi vA samuttaio // avamANio pareNa ya, jo esai mANapiMDo so // 465 //
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ || mAnapiMDa ane tenA upara guNacaMdrakSullaka dRSTAMta . (299 mUlArtha bIjAe utsAha pamADelo athavA labdhi ane prazaMsA vaDe garvita thayelo athavA bIjAe apamAna karelo sAdhu je piMDanI eSaNA kare te mAnapiMDa kahevAya che. A46pA TIkArtha: 'paLa' bIjA sAdhu vagere vaDe 'utsAhita:' tuM ja A kAya karavAmAM samartha che ema utkarSa pamADelo 'vA' vA - zabda vikalpaarthamAM che. tathA 'bdhiprazaMsApya labdhi ane prazaMsA vaDe 'kutto ' garvita thayelo hoya ke - "huM je koI paNa ThekANe jAuM. tyAM sarva ThekANe mane lAbha maLe; ane mANaso tevI ja rIte mane vakhANe che." e pramANe abhimAnavALo athavA 'tArAM vaDe kAMIpaNa siddha nahi thAya." e pramANe bIjA dvArA apamAna karAyo thako ahaMkAranA vazathI je sAdhu piMDanI eSaNA kare te teno mAnapiMDa kahevAya che. ahIM "kSullakanuM daSTAMta A pramANe che : giripuSmita nAmanA nagaramAM siMha nAmanA AcArya parivArasahita AvyA. eka divase te nagaramAM sevakikA (seva)no utsava thayo. te divase sUtrapArasI thaI rahyA pachI eka ThekANe yuvAna sAdhuono samudAya maLyo. temano paraspara ullApa thayo. temAM koIka sAdhu bolyo ke - "A badhAne viSe kayo sAdhu savAramAM ja sevakikA (seva) lAvaze?" tyAre tyAM guNacaMdra nAmanA kSullaka sAdhu bolyA ke - "huM lAvIza." tyAre teNe kahyuM ke - jo te sevakikA sarva sAdhuone paripUrNa nahi thAya, athavA ghI goLa rahita hoya to tenuM kAMI paNa prayojana nathI. tethI jo avazya lAvavI ja hoya to paripUrNa ghI goLa sahita lAvavI." tyAre kSullaka sAdhu bolyA ke - "jevI tame iccho cho tevI ja lAvIza." e pramANe pratijJA karIne nAMdIpAtra laIne bhikSAne mATe te nIkaLyA. ane koIka kauTuMbikane ghera gayA. tathA tyAM ghaNI sevakikA joI, tathA ghI goLa paNa ghaNA taiyAra karelA joyA. te vakhate teNe aneka prakAre vacananI racanA vaDe sulocanA nAmanI kauTuMbikanI bhAryA pAse yAcanA karI, paNa teNIe sarvathA prakAre niSedha karyo ke - "huM tamane kAMIpaNa nahi ApuM tyAre amarSa (ISya) pAmelA kSullake kahyuM ke - "A sevakikA ghI goLa sahita mAre avazya grahaNa karavAnI che." sulocanA paNa amarSasahita kSullakanuM vacana sAMbhaLIne kopAyamAna thaIne bolI ke - "jo tuM A sevamAMthI koIpaNa pAme to mArI nAsikA upara te praznavaNa (mUtra) karyuM." te sAMbhaLI kSullake vicAryuM ke - "mAre A avazya karavuM che." ema vicArIne te gharamAMthI bahAra nIkaLyo, ane koIne pUchyuM ke - "A ghara konuM che?' teNe kahyuM ke - viSNumitranuM A ghara che' tyAre pharIthI kSullake pUchyuM ke -- "te hamaNAM kyAM che ?" teNe kahyuM ke- "sabhAmAM che. te sAMbhaLI te kSullaka sabhAmAM jaI jANe harSasahita hoya tema sabhAnA mANasone pUchyuM ke - "he manuSyo ! tamArI madhe viSNumitra koNa che?" tyAre loko bolyA ke - "he sAdhu! tamAre tenuM zuM kAma che?" sAdhue kahyuM ke - "tenI pAse huM koIka yAcanA karavAno chuM." te sAMbhaLIne te sarvalokono te viSNamitra prAyaH banevI thato hato tethI hAsyasahita teo bolyA ke - "te to kRpaNa che, tethI te tamane kAMIpaNa Apaze nahi. tethI tame amArI pAse ja mAgo." tyAre viSNamitra "mArI apabhrAjanA (apamAna) na thAo.' ema vicArIne teonI AgaLa thaIne
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300) | zrI piDaniyuktigraMthano anuvAda | bolyo ke - "he sAdhu! huM ja viSNamitra chuM. mArI pAse kAMI paNa mAgo A lokonuM hAMsInuM vacana tame kAMIpaNa kAnamAM dhAraNa karazo nahi." tyAre kSullaka holyo ke - "strIne ja mukhya mAnanArA (strIne ja AdhIna thayelA) cha puruSomAMthI ekapaNa jo tuM na ho to huM tArI pAse yAcanA karUM." te sAMbhaLIne loko bolyA ke - "strIpradhAna-strImukhA te cha purUSo kayA che? ke-jemAMno A viSNumitra eka hoya, ema tame zaMkA karo cho?' tyAre kSullaka bolyA ke - 1. zvetAMguli, 2. bakoDAyaka,. 3. kiMkara, 4. nAyaka, 5. gRSTha iva rikhI, ane 6 - hada: A cha puruSo che. te chaenA kathAnaka A pramANe : (1) koI gAmamAM koI puruSa potAnI bhAryAnI icchA pramANe vartanAro che. te savAre ja bhUkhyo thavAthI potAnI bhAryA pAse bhojana mAge che. tyAre te kahe che ke - ALasane lIdhe huM UThI zakatI nathI, tethI tame ja cUlAmAMthI rAkhane bahAra kADho, pachI temAM pADozInA gherathI lAvIne agni nAMkho, tene iMdhaNAM nAMkhavA vaDe saLagAvo, ane pachI cUlA upara tapelI mUko, e pramANe yAvat rasoI taiyAra karIne pachI mane kaho; eTale huM tamane pIrasuM. - te puruSa paNa haMmezAM te ja pramANe kare che. tethI lokoe prAtaHkALe ja cUlAmAMthI rAkha kADhavA vaDe tenI zveta (sapheda) aMgulio jovAthI hAsyasahita zvetAMguli nAma pADyuM. A zvetAMgulinI kathA che. (2) tathA koIka gAmamAM koIka puruSa potAnI bhAryAnAM mukhanAM darzanarUpa sukhamAM laMpaTa hato, tethI teNInI AjJAmAM vartato hato. ekadA tenI bhAryAe tene kahyuM ke - "huM ALasathI khavAI gaI chuM. tethI tame ja taLAvamAMthI pANI bharI lAvo.' tyAre te devatAnA AdezanI jema bhAryAnA Adezane mAnato sato kahe che ke - "he priyA, je tuM Adeza Ape, te ja huM karuM." pachI divase mane loko na juo. ema dhArIne rAtrinA chellA pahoramAM uThIne haMmezAM taLAvamAMthI pANI lAve che. jyAM javuM AvavuM karatA evA tenA paganA saMcAranA zabda sAMbhaLavAthI ane ghaDo bharatAM thatAM buddabudde zabdanA sAMbhaLavAthI taLAvanI pALanA vRkSo upara sutelA bagalAo uThIne uDI jAya che. A vRttAMta lokonA jANavAmAM Avyo. tyAre A arthane sUcavavA mATe hAMsI vaDe lokoe tenuM bakoDAyaka nAma pADyuM. A bakoDAyakanI kathA kahI. (3) tathA koIka gAmamAM koIka puruSa bhAryAnA stana, jaghana vagareno sparza karavAmAM laMpaTa hovAthI bhAryAnI IcchA pramANe vartato hato. te prAta:kALe ja UThIne hAtha joDIne kahe che ke - "he priye ! huM zuM karuM?' te kahe che ke - "taLAvamAMthI pANI lAvo" tyAre priyA je Adeza Ape te huM karuM chuM." ema kahI taLAvamAMthI pANI lAve che. pharIthI kahe che ke - "ha bANatharIhave huM zuM karuM ?" tyAre te bole che - "kUsUla (koThAra)mAMthI kADhIne cokhAne khAMDo." e pramANe bhAvatuM bhojana karyA pachI "mArA paga dhoIne ghI vaDe masaLo-mAlIsa karo." te sarva te ja pramANe haMmezAM kare che. tethI e pramANe lokoe jANIne kiMkara nAma sthApana karyuM. A kiMkaranI kathA kahI.
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ || zvetAMgulI Adi 6 purUSonAM dRSTAMto | (301 (4) tathA koIka gAmamAM koIka puruSa bhAryAnI AjJAmAM raheto hato. teNe koIka divasa potAnI bhAryAne kahyuM ke - "he prANezvarI ! huM snAna karavAne icchuM chuM." tyAre teNIe kahyuM ke - "jo ema hoya to AmaLAne zIlA upara vATo, snAnanI potaDI-dhotI pahero, tela vaDe AtmAne (zarIrane) abhaMga-mAlika karo ane pachI ghaDAne hAthamAM lyo, pachI taLAvamAM snAna karIne jaLathI bharI ahIM Avo.' teNe devanI zeSAnI jema bhAryAnI AjJAne mastaka para dhAraNa karI te ja pramANe karyuM. e rIte te haMmezAM kare che te vakhate lokoe A bAbatane prakaTa karavA mATe hAsya vaDe tenuM snAyaka nAma pADyuM. A snAyakanI kathA kahI. (5) tathA koIka gAmamAM koIka puruSa bhAryAnA Adezane karato hato. ekadA te strI rasoI karavA Asana upara beThI hatI. te vakhate teNe teNInI pAse bhojana mAgyuM. teNIe kahyuM - mArI pAse thALI laIne Avo." tyAre te paNa priyatamA je mane Adeza Ape, te mAre pramANa che. ema kahIne teNInI pAse gayo. teNIe bhojana pIrasyuM, ane kahyuM ke - "bhojanane sthAne jaIne jamo." tyAre te bhojanane sthAne jaIne jamavA lAgyo. pachI pharIthI teNe tIna - osAmaNa mAgyuM. teNIe kahyuM ke - "bhojanano thALa laIne mArI pAse Avo.' tyAre te gRdhra (gIdha) pakSInI jema ubhaDaka page Thekato cAlato hAthamAM thALa laIne gayo. e ja pramANe takrAdikane paNa grahaNa karavA lAgyo. tyArapachI A vRttAMta jANIne lokoe hAMsI vaDe tenuM gRdhra iva rikhI evuM nAma pADyuM. A gRdhra iva rikhInI kathA kahI. (6) tathA koIka gAmamAM bhAryAnuM mukha jovA rUpa sukhamAM laMpaTa koIka puruSa teNInA hukamane tAbe hato. tene ekadA potAnI bhAryA sAthe viSayasukha bhogavatA putra thayo. te pAlanaka-pAraNAmAM ja rahyo sato ati bALaka hovAthI viSTA karato hato. te viSTA vaDe te pAlanaka-pAraNuM ane bALakanA vastro kharaDAtAM hatAM. tyAre te kahetI hatI ke - "bALakanA kulAM, pAlanaka ane vastrone dhovo. tyAre je priyA Adeza kare te huM karUM' ema bolato te teja pramANe karavA lAgyo. e pramANe haMmezAM kare che. te vRttAMta jANIne lokoe bALakanA hadanane pakhALavAnuM A jANe che.' ema kahIne tenuM hadajJa nAma pADyuM. A hadajJanI kathA kahI. A pramANe sultakasAdhue kahe sate sabhAnA sarva lokoe ekIsAthe aTTahAsya karIne hasatA hasatA kahyuM ke - "he kSullaka ! A (viSNumitra) chae puruSonA guNone dhAraNa kare che, tethI strIpradhAna-strImukhA evA AnI pAse tame kAMipaNa mAMgazo nahi." tyArabAda viSNamitra bolyo ke - "huM kAMI tevA cha puruSonI jevo nathI, tethI mArI pAse mAgo." tyAre kSullake kahyuM ke - "mane ghI goLa sahita sevakikA-seva mAruM pAtra bharAya teTalI Apo." viSNumitre kahyuM ke - "ApuM." ema kahI kSullakane sAthe laI potAnA ghara tarapha cAlyo, potAnA gharanA dvAra pAse Avyo tyAre kSullake
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302) zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda / tene kahyuM ke - "huM pahelAM paNa tamAre ghera Avyo hato. paNa tamArI bhAryAe pratijJA karI ke - huM tamane kAMIpaNa nahi ApuM." tethI have tamane jema yogya bhAse tema karo. A pramANe teNe kahe te viSNamitra bolyo ke - "jo ema che to tame kSaNamAtra ahIM gRhadvAramAM raho. pachI huM tamane bolAvIza." pachI viSNamitra gharamAM peTho. teNe potAnI bhAryAne pUchyuM ke - "sevatikA rAMdhI? ghI goLa vagere taiyAra karyA?' teNIe kahyuM, "hA. sarvaparipUrNa karyuM che. tyArabAda goLa joIne te bolyo ke - "A to goLa thoDoka che, eTalAthI cAlaze nahi, mATe mALa uparathI ghaNo goLa lAva, ke jethI brAhmaNone huM jamADuM." tyAre te strI tenA kahevAthI mALa upara caDI. eTale teNe nIsaraNI laI lIdhI. pachI kSullakane bolAvI pAtra bharAya teTalI sevatikA tene ApI ane ghI-goLa ApavAno AraMbha karyo. teTalAmAM goLa laIne sulocanA mALa uparathI utaravA lAgI. paNa nIsaraNI joI nahi tethI vismayavALI daSTi vaDe jeTalAmAM prasara - cAre bAju jue che, teTalAmAM kSullakane devAtI ghI goLa sahita sevatikA joI. te vakhate - "huM A kSullaka vaDe parAbhava pAmI" ema abhimAna vaDe bharAyela hRdayavALI te Ane na Apo, Ane na Apo ema moTA zabda vaDe pokAra karavA lAgI. kSullake paNa teNInI sanmukha joIne "meM tArI nAsikA upara mUtra karyuM." ema potAnI nAsikA upara AMgaLI mUkIne dekhADyuM - sUcavana karyuM. ane tema dekhADIne ghI goLa ane sevatI bharelA pAtravALo te kSullaka potAnI vasatimAM gayo. 46pA. A ja bAbatane ATha gAthA vaDe dekhADe che : mU.0- iTTagacha (kha)Nammi paripiM-DiyANa ulAva ko Nu hu pageva // ANijja iTTagAo ? khuDDo paccAha ANemi // 466 // jai vi ya tA pajjatA, agulaghayAhi na tAhiM Ne kajjaM // jArisiyAo icchaha, tA ANemi tti nikkhaMto // 467 // ohAsiya paDisiddho, bhaNai agAriM avassi mA majjhaM // jai lahasi to taM me, nAsAe kuNasu-moyaM ti (sA Aha) // 468 // kassa ghara pucchiUNaM, parisAe amuu kairo pucchittu // kiM teNa'mhe jAyasu, so kiviNo dAhii na tujjha // 469 // dAhi tti teNa bhaNie, jai na bhavasi chaNhamesi purisANaM // annayaro to te'haM, parisAmajjhammi paNayAmi // 470 //
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ II zvetAMgulI Adi 6 purUSonAM dRSTAMto , (303 seyaMgulI baguDDAve, kiMkare pahAyae tahA // giddhAvaraMkhi hadda-nae ya purissAhamA chAu // 471 // jAyasu na eriso'haM, iTTagA dehi puvvamaigaMtuM // mAlA uttAri gulaM, bhoemi die tti ArUDhA // 472 // siiavaNaNa paDilAbhaNa, dissiyarI bolamaMgulI nAsaM // duNhegayarapaoso, AyavivattI ya uDDAho // 473 // mUlArtha : sevakikAnA utsavane viSe ekaThA thayelA sAdhuono paraspara ullApa thayo ke - "prAta:kALe ja koNa-sevatikA lAvaze?" tyAre eka kSullaka sAdhu bolyA ke - "huM lAvIza." II446ll sAdhuoe kahyuM - "jo ke te (savatikA) paripUrNa lAve, paNa ghI goLa na lAve to amAre tenuM kAma nathI." kSullaka bolyA - "jevI tame iccho che, tevI ja huM lAvIza." ema kahIne te tyAMthI nIkaLyA. I467ii koI kauTuMbikane ghera jaI yAcanA karI. tyAre pratiSedha karyo, tyAre teNe gRhasthanI strIne kahyuM ke - "avazya huM A laIza." tyAre teNI bolI - "jo tame lyo to mArA nAka para mUtra karajo." (468 pachI kSullake - A ghara konuM che ?' ema koIne pUchI parSadAmAM jaI amuka mANasa koNa che? ema pUchyuM. lokoe kahyuM ke - "tenuM zuM kAma che? amArI pAse mAgo te paNa tamane kAMIpaNa Apaze nahi." I46o tyAre huM ApIza ema teNe kahe sate kSullaka bolyA ke - "jo A cha puruSoe maLe (puruSomAMno) eka paNa tuM nahi hoya, to huM tArI pAse mAguM." ema kahI parSadAne viSe teNe kahyuM. //47Oaa ke "zvetAMguli, bakoDAyaka, kiMkara, snAyaka, gUdha iva rikhI ane hadaza, A cha adhama puruSo che.' II471ii tyAre te gRhastha bolyo ke - "tame mAMgo, huM kAMI tevo nathI." kSullake kahyuM, - "sevatikA vagere Apo." tyAre kSullakane laIne te gayo. prathama pote gharamAM jaI bhAryAne kahyuM ke - "mALa upara caDIne goLa utAra, huM brAhmaNone jamADuM." tyAre te mALa upara caDI II47rA pachI gRhastha nIsaraNI laI lIdhI, sAdhune paDilAvyA, teTalAmAM te strIe te joyuM ane bolI ke - "Ane nahi Apo." sAdhue potAnI nAsikA upara aMguli mUkI. Ama karavAthI bemAMthI ekane praSa thAya. AtmAnI vipatti (nAza) thAya ane zAsanano uddAha thAya. (e mAnapiMDanA doSo che.) ||473o. TIkArtha : artha sugama che. vizeSa eke - "chAmi' sevakikAnA utsavamAM 'neve utta prAtaHkALe ja "ko' utta mUtra, "prakhama' huM yAcanA karUM "sirUmavALa utta' nIsaraNIne dUra karavI. AvA prakArano mAnapiMDa grahaNa karavo nahi. kemake-tethI banne daMpatIne dveSa thAya. tethI tadravya ane anyadravyano viccheda thAya. kadAca bemAMthI ekane dveSa thAya, to temAM paNa te ja doSa lAge. temaja
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ u04) // zrI piMDaniyutigraMthano anuvAda / / vaLI apamAna karAyelI te kadAca abhimAnanA vazathI potAnuM maraNa kare, tethI uDAha-pravacananuM malinapaNuM thAya. 466thI 473 mAnapiMDano daSTAMta kahyo. have mAyApiMDanA daSTAMtane kahe che : mU.0- rAyagihe dhammaruI, asADabhUI ya khuDDuo tassa // rAyanaDagehapavisaNa, saMbhoiya moyae laMbho // 474 // AyariyauvajjhAe, saMghADaga kANakhujjataddosI // naDapAsaNapajjattaM, nikAyaNa diNe diNe dANaM // 475 // dhUyadUe saMdeso, dANasiNehakaraNaM rahegahaNaM // liMgaM muyatti gurusiTTa, vivAhe uttamA pagaI // 476 // rAyaghare ya kayAI, nimmahilaM nADagaM taDAgatthA // tA ya viharaMti mattA, uvari gihe do vi pAsuttA // 477 // vAghAeNa niyatto, dissa vicelA virAga saMbohI // iMgiyanAe pucchA, pajIvaNaM rahavAlammi // 478 // ikkhAgavaMsabharaho, AyaMsaghare ya kevalAloo // hAraikhivaNa gahaNaM, uvasagga na so niyatto tti // 479 // teNa samaM pavvaiyA, paMca narasaya tti nADae DahaNaM // gelanna khamaga pAhuNa, therA diTThA ya bIyaM tu // 480 // mUlArthaH rAjagRhanagaramAM dharmaci AcArya AvyA. temane aSADhabhUti nAmanA kSullaka ziSya che. ekadA teNe bhikSA mATe rAjAnA naTanA gharamAM praveza karyo. tyAM tene sAMbhogika-samudAyano (sAmudAyika) modakanI prApti thaI 474 teNe vicAryuM ke - "A modaka AcAryano thaze" ema vicArI kANAnA rUpe bIjo modaka lIdho. A upAdhyAyano thaze. ema vicArI kuja rUpa karI trIjo lIdho. A saMghATakano thaze. ema vicArI koDhIyArUpe cotho lIdho A sarva naTe joyuM. te khuzI thayo, hivase hivase (bhezai) dhAna nikAcanaM'-dApitaM ||5vaanuN . // 475|| pachI te nI potAnI ne putrIne A vAta kahI. ane kahyuM ke - "tene dAna ApavuM, tenI sAthe sneha karavo, ane ekAMtamAM tene grahaNa karavo." te pramANe (teNIoe) karyuM. tethI teNe liMga (veza) choDI dIdhuM. gurue tene zikSA ApI, to paNa te gayo, pachI temano vivAha thayo. naTe putrIone kahyuM ke - A uttama
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ | mAyAdvAra pratipAdana || (305 prakRtivALo che, mATe tame sAvadhAna rahejo . I476ll kadAcita rAjAnA mahelamAM strI vinA ekalA naTanuM ja nATaka thayuM, tyAre te be strIo madirAthI matta thaI viharavA lAgI, gharanA upalA mALamAM banne sUtI li477aa rAjagRhamAM vyAghAta (vipna) AvavAthI ASADhabhUti pAcho Avyo, vastra vinAnI bannene joI vairAgya pAmyo, saMbodhi pAmyo. vizvakarmAe tenA iMgita (ceSTA) uparathI jANyuM, pUchyuM. dIkarIoe prajIvana mAgyuM, tyAre teNe rASTrapAla nAmanuM nATaka banAvI ApyuM ane dekhADyuM. ll478 ikvAkuvaMzamAM bharatarAjA thayA. te ArilAbhavanamAM kevalajJAna pAmyA. te joI rAjA vageree divya AbharaNAdika ApyAM. pachI pravrajyA grahaNa karI, rAjAno upasarga thayo. te pAcho vaLyo nahi 479lA vizvakarmAe paNa bIjA nagaramAM te nATaka bhajavyuM, tenI sAthe pAMcaso puruSoe dIkSA dIdhI. pachI te nATakane lokoe bALI lIdhuM. glAna, kSapaka, prAthUrNaka ane sthavira vagerene mATe bIjuM apavAdapada paNa sevAya che. 48nA TIkArtha rAjagRha nAmanuM nagara che. temAM siMharatha nAme rAjA hato te nagaramAM vizvakarmA nAme naTa hato te naTane be putrIo hatI, ane te banneya putrIo atisuMdara rUpe karIne sauthI zreSTha hatI. potAnA mukhanI kAMti vaDe sUryanA kiraNothI vikasvara thayelA kamalanI lakSmI (zobhA)ne jItatI hatI. netrayugma vaDe bhramarA sahita kuvalaya kamalayugala (nI zobhA)ne jItatI hatI. puSTa-uMcA ane AMtararahita evA stanayugala vaDe bheLA thayelA tAlavRkSanA be phaLanI lakSmIne jItatI hatI. be bAhu vaDe pallavanI latAne, traNa vaLIyAM vaDe vakra evA madhyabhAga vaDe iMdrinA vajanA madhyabhAgane, jaghananA vistAra vaDe gaMgAnadInA pulina pradezane (kAMThAne) uyugma vaDe hAthInA baccAnI sUMDhanA vistArane, be jaMghA vaDe kuruviMdanA vartuLa (goLa) saMsthAnane, be caraNa vaDe kUrma-kAcabAnA zarIranI AkRtino, mokalapaNAe karIne zirISapuSpanA samUhane tathA vacananI madhuratAe karIne vasaMtaRtumAM unmatta thayela kokila (koyala)nA svarane jItatI hatI. ekadA te nagaramAM vihAranA krame dharmaruci nAmanA AcArya AvyA. temanA ziSya buddhinA nidhAna ASADhabhUti nAmanA hatA. te bhikSAne mATe aTana karatA koIpaNa prakAre vizvakarmA naTanA gharamAM peThA. tyAre tene zreSTha modaka prApta thayo. bahAra nIkaLI teNe vicAryuM ke - "A modaka sUrimahArAjano thaze, tethI mAre mATe rUpanuM parAvartana karIne bIjo modaka mAguM." ema vicArI kANAnuM rUpa karI pharIthI te ghera gayA. bIjo modaka prApta karyo. tyAra pachI pharIne vicAra thayo ke - "A modaka upAdhyAyano thaze." ema vicArI kulthanuM rUpa banAvI pharIthI gharamAM peThA. trIjo modaka prApta thayo. vaLI vicAra thayo ke - "A modaka bIjA saMghATakanA sAdhuno thaze." ema vicArIne kuSTInuM rUpa karI cothIvAra peThA ane cotho modaka prApta karyo. A rUpone karatAM te ASADhabhUtine mALa upara beThelA vizvakarmA naTe joyA. eTale teNe vicAryuM ke - "A amArA madhye uttama na thaI zake, paNa kayA upAyathI ene grahaNa karavo?" ema vicAratAM ene buddhi utpanna thaI ke - "mArI putrIothI lobha pamADIne Ane grahaNa karavo." ema vicArI
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306) zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda // mALa uparathI nIce utarI AdarapUrvaka ASADhabhUtine bolAvI tenuM pAtra bharAI jAya teTalA modako vahorAvyA (AkhA). tathA AdarapUrvaka kahyuM ke - "he bhagavan (pUjaya) ! haMmezAM ahIMthI bhaktapAna grahaNa karIne amArA upara anugraha karajo ." tyArapachI ASADhabhUti potAnA upAzraye gayA. ahIM vizvakarmAe potAnA kuTuMbane te sAdhuno acAnya rUpaparAvartanano vRttAMta kahyo, ane banne putrIone kahyuM ke - "Adarasahita dAna ane prIti dekhADavA vaDe te pramANe karavuM ke - jethI te tamane vaza thAya." pachI haMmezAM ASADhabhUti tene ghera Ave che, ane tenI banne putrI teno te ja pramANe upacAra kare che. pachI tene potAnA upara atyaMta rAgI thayelA jANIne ekAMtamAM te banne putrIoe tene kahyuM ke - "ame tamArA upara atyaMta rAgavALI chIe, tethI tame amane paraNIne bhoga bhogavo." A avasare tenuM cAritravaraNIyakarma udayamAM AvyuM, guruno upadeza gaLI gayo naSTa thayo), viveka jato rahyo, ane kula-jAtinuM abhimAna dUra thayuM. tethI-teNe kahyuM ke - "bahu sArU, ema thAo. paraMtu huM gurunA caraNa pAse mAro veSa mUkIne AvuM chuM." ema kahI te gurunI samIpe gayo, temanA caraNayugalane namyo, ane potAno abhiprAya kahyo. tyAre gurue tene kahyuM ke - "he vatsa ! vivekanA sAgararUpa ane samagra zAstrano avagAha karanAra tamArI jevAne banne lokamAM jugupsA karavA lAyaka AvuM AcaraNa yogya nathI. tathA vaLI 'dvITarasI parivAti, visanuM vaijI! mana ramatuM ! jo myama vukuda, sardi taLi vahiArdi ? III he vatsa! dIrghakALa sudhI zIlane pALIne viSayane viSe tuM na rama. be hAtha vaDe samudrane tarIne goSpada-khAbocIyAmAM koNa buDe ?" ItyAdi. te sAMbhaLI ASADhabhUti bolyo ke - "he bhagavan! Apa jema kaho cho temaja che, mAtra pratikULa karmano udaya thavAthI pratipakSanI bhAvanArUpa kavacanA durbaLapaNAe karIne trAsa pAmelA mRganI jevA (capaLa) netravALI strInA kaTAkSarUpI bANanA nipAtane mUkavAne) dhAraNa karatA kAmadevarUpI bhille mAruM hRdaya seMkaDo prakAre jarjarita karyuM che." ema kahI gurunA caraNane vaMdIne temanI pAse teNe potAnuM rajoharaNa mUkyuM. tyAra pachI "upakAra nahi karanArA upara upakAra karanArA, apAra saMsArasamudranAM DubatA prANIono uddhAra karavAmAM eka cittavALA ane samagra jagatanA paramabaMdhu jevA A gurumahArAjane huM mArI pITha kema ApuM (dekhADa)?" ema vicArIne pAchaLa karyo che pAdapracAra jeNe (pAchepage cAlato) evo te "are ! AvA prakAranA gurumahArAjanA caraNakamalane huM pharIthI kevI rIte pAmIza ?" ema vicArato te vasatinI bahAra nIkaLI vizvakarmAne ghera Avyo. tyAre te naTanI putrIoe Adarasahita animeSadaSTi vaDe tenuM zarIra joyuM, te vakhate samagra jagatane Azcarya kare tevuM rUpa temane bhAsyuM. tethI te bannee vicAryuM ke - "aho! AzvinamAsanI pUrNimA (zaradapUrNimA)nA caMdramaMDaLanI jevuM manohara krAMtivALuM AnuM mukha che, kamaLanA be patra jevA AnA be netro che, garuDanI jevuM UMcuM ane lAMbuM AnuM nAsikAnAla che. kuMdapuSpanI zreNInI jevI ati snigdha AnI daMtazreNI che, moTA nagaranA daravAjAnI jevuM vizALa ane puSTa AnuM vakSasthaLa che, siMhanI jevo goLa ane
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAyApiMDa upara ASADhAbhUtinI kathA . (307 pAtaLo Ano kaTipradeza che, gurUjAnupradezavALuM AnuM jaMghAyugala che, sArI rIte sthApana karela suvarNanA kUrmayugalanI jevuM AnuM caraNayugala che." tyArapachI vizvakarmA bolyo ke "he mahAbhAgyazALI ! A mArI banne kanyA tamane AdhIna che. tethI teno svIkAra karo." pachI teNe te banneya kanyA paraNI. pachI vizvakarmAe te bannene kahyuM ke - "je AvI avasthAne pAmyA chatAM paNa gurupAdanuM smaraNa kare che, tethI te avazya uttama prakRtivALo che. tethI AnA cittane vaza karavA mATe tamAre niraMtara madirApAna karyA vinA ja rahevuM. anyathA e virakta thaIne cAlyo jaze." have te ASADhabhUti samagra kaLAno samUha jANavAmAM kuzaLa hovAthI vividha prakAranA vijJAnanA atizaya vaDe sarva naTono agraNI thayo. ane sarva ThekANe ghaNuM dravya ane vastra AbharaNo meLave che. have eka divasa rAjAe sarva naTone AjJA ApI ke - "Aje strIrahita nATaka bhajavavuM." tethI sarva naTo potapotAnI strIone potapotAne ghera mUkIne rAjakuLamAM gayA. te vakhate ASADhabhUtinI banne bhAryAoe vicAryuM ke - "Aje ApaNA bhartA rAjakuLamAM gayA che. te AkhI rAtri tyAM ja gumAvaze tethI ApaNe icchA pramANe madyapAna karIe." ema vicArIne te bannee te ja pramANe karyuM pachI madanA vazathakI cetanArahita ane vastrarahita thaI bIjI bhUmikAnI upara (mALa upara) sUtelI rahI. have ahIM, rAjakuLamAM paNa bIjA rAjayano dUta Avela, tethI rAjAnuM citta vyAkSipta-vyAkuLa thayuM, tethI yogya avasara na hovAthI pratihAre rajA ApelA sarva naTo potapotAne ghera gayA. ASADhabhUti paNa potAne ghera AvI jeTalAmAM bIjI bhUmikA upara caDyo, teTalAmAM te banne potAnI bhAryAne vasrarahitapaNAe karIne bIbhatsa joI tyAre te mahAtmAe vicAryuM ke - "aho ! mArI mUDhatA! aho mArI nirvikatA, ane aho ! mAruM duSTAcaraNa ! ke je meM AvA azucinA karaMDIyA rUpa ane adhogatinA kAraNarUpa viSayasthAnone mATe atyaMta zucirUpa A loka ane paralokanI kalyANa paraMparAne utpanna karanAra tathA zIdhrapaNe mokSapadanA kAraNabhUta saMyamano tyAga karyo. to hajuM paNa mAruM kAMIpaNa nAza pAmyuM nathI, hajupaNa gurumahArAjanI pAse jAuM. cAritra grahaNa karUM ane pApapaMkane dhouM." ema vicArIne te gharamAMthI bahAra nIkaLyo. tene koIpaNa prakAre vizvakarmAe joyo ane igitAkAra-ceSTAdika vaDe tene jANyo ke - A virakta thaIne jAya che. pachI tarata ja potAnI putrIone uThADI tenI nirbharsanA karI ke - "hA duSTa AtmAvALI ! hanapuNyanI caturdazIke ! tamAruM AvA prakAranuM duzleSTita joIne samagra nidhAnarUpa tamAro bhartA virakta thaIne jAya che. tethI jo tene pAcho vALavAne zaktivALI ho, to pAcho vALo. pAcho vaLI na zako to tenI pAse prajIvana (AjIvikA) mAgo." te sAMbhaLI te banne saMbhrama sahita vastro paherI tenI pAchaLa doDIne jatA evA tenA pagamAM lAgI (vaLagI), ane kahevA lAgI ke - "he svAmI! amAro eka aparAdha kSamA karo, pAchA vaLo ane rAgavALI amAro tyAga na karo." Ama kahyA chatAM paNa te jarA paNa cittamAM rAgI na thayo, tyAre teo pharIthI bolI ke - "he svAmI ! jo ema ja che to amane prajIvana Apo,
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308) I zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda // ke jethI pachI paNa ame tamArA prasAdathI jIvIe." te sAMbhaLI 'bhale ema thAo e pramANe dAkSiNyatAthI anumati ApIne te pAcho vaLyo. pachI teNe bharata cakravartInA caritrane prakaTa karanAra rASTrapALa nAmanuM nATaka karyuM-banAvyuM. pachI vizvakarmAe siMharatha rAjAne vinaMtI karI ke - "he deva ! ASADhabhUtie rASTrapALa nAmanuM nATaka racyuM che te hamaNAM bhajavAo paraMtu temAM AbharaNa vaDe bhUSita pAMcaso rAjaputronI jarUriyAta che. te sAMbhaLI rAjAe pAMcaso rAjaputro ApyA. teone yathAyogya ASADhabhUtie zIkhavyA. tyAra pachI nATaka bhajavavAnuM zarU karyuM. temAM aSADhabhUti pote ikvAkuvaMzamAM utpanna thayelA bharata cakravartIrUpe rahyA, ane rAjaputrone yathAyogya sAmetAdika karyA. te nATakamAM je prakAre bharata cakravartI e cha khaMDavALuM bharatakSetra sAdhyuM, je prakAre caudaratno ane nava mahAnidhio prApta karyo. je prakAre AdarzagRha-ArilAbhavanamAM rahelA bharatacakrIne kevalajJAna utpanna thayuM. ane je prakAre pAMcasonA parivAra sahita pravrayA aMgIkAra karI, te sarva bhajavI batAvyuM. te vakhate tuSTamAna thayelA rAjAe ane samagra lokoe potapotAnI zakti pramANe hAra, kuMDala vagere AbharaNo tathA suvarNa ane vastro ghaNA ApyA. pachI sarvajanone dharmalAbha ApI pAMcasonA parivAra sahita ASADhabhUti javA lAgyA. tyAre "A zuM?" ema kahI rAjAe tene nivAryA. tyAre teNe kahyuM ke - "zuM bharata cakravartI pravrajayA laIne pAchA vaLyA hatA ! ke jethI huM pAcho vaLuM?" ema kahI te parivAra sahita gurunI pAse gayo ane vastra AbharaNa vagere sarva potAnI banne bhAryAne ApyuM. te temanuM prajIvanaka thayuM. teoe dIkSA grahaNa karI. te ja nATaka vizvakarmAe kusumapuramAM bhajavavAnuM zarU karyuM. temAM paNa pAMcaso kSatriyoe pravrajyA grahaNa karI, te vakhate lokoe vicAryuM ke - "A pramANe kSatriyo pravrajyA laIne pRthvIne kSatriya rahita karaze." ema vicArIne te nATakanuM pustaka agnimAM nAMkhI dIdhuM. sUtrano artha sugama che. vizeSa e ke rAyanodavasaM'ti rAjamAM prasiddha evo vizvakarmA, tene ghera praveza karyo 'tvothI' kuchI. '35saH' pravajyA grahaNa karavAmAM nivAraNa karyuM "dana' pustakane bALavuM ahIM ja apavAda kahe che. " ' ityAdi, glAna eTale mAMdo, 'kSapa:' eTale mAsakSamaNa "pradhU' bIje sthAnethI Avela atithi, "vira:' vRddha. Adizabda che tethI saMghanuM kArya vagerenuM grahaNa, teone arthe (nimitte) bIjuM-apavAdapada che, e bhAvArtha che. eTale ke "sevyate' glAnAdikano nibhAva na thato hoya, to mAyApiMDa paNa grahaNa karavAlAyaka che, e bhAvArtha che. l474-480NI. mAyAdvAra kahyuM. have lobhadvAra kahe che: ma.0- labbhaMtaM pi na giNhar3a, annaM amugaM ti ajja ghecchAmi // bhaddarasaM ti va kAuM, giNhai khaddhaM siNiddhAI // 481 //
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ | lobhAra pratipAdana ane suvratamuni caritra (309 mUlArtha : Aje huM amuka vastu grahaNa karIza ema dhArI prApta thatI evI paNa bIjI vastune grahaNa na kare, te lobhapiMDa kahevAya che. athavA A sArUM rasavALuM che ema jANIne ghaNuM snigdhAdika (lApasI vagere)grahaNa kare, te lobhapiMDa kahevAya che. I48nA TIkArthaH "Aje huM 'mu siMhakesara (siMhakesarIyA) Adi amuka padArthane grahaNa karIza." evI buddhithI bIjuM vAla, caNA vagere prApta thatAne paNa je grahaNa na kare, paNa te asitane ja grahaNa kare te lobhapiMDa kahevAya che. athavA pUrve tevA prakAranI buddhi nahi hovA chatAM paNa bhAva (icchA)ne anukULa prApta thatuM dhiHi ' lApasI vagere sArA rasavALuM che ema dhArIne je "uddha' ghaNuM grahaNa kare te lobhapiMDa kahevAya che. ll481 temAM pahelA bhedane AzrayIne be gAthA vaDe udAharaNa kahe che : mU.0- caMpA chaNammi ghicchAmi, moyae te vi sIhakesarae // paDiseha dhammalAbhaM, kAuNaM sIhakesarae // 482 // saDDhaDDharattakesara, - bhAyaNabharaNaM ca puccha purimaDDhe // uvaoga saMta coyaNa, sAhu tti vigiMcaNe nANaM // 483 // mUlArthaH caMpAnagarImAM utsavane divase sAdhue vicAryuM ke - "Aje huM modakane grahaNa karIza, te paNa siMhakesara laIza." bIjI vastuno pratiSedha karavA lAgyo, dharmalAbhanA sthAne siMhakesarA kahevA lAgyo. I48rA ardharAtrie koI zrAvakane ghera gayA, teNe siMhakesarAthI tenuM bhAna bharI dIdhuM. pachI purimaSTha pUchyuM, sAdhue upayoga Apyo, pachI kahyuM ke - "tame mane sArI preraNA karI pachI zubhadhyAna karatAM tene kevalajJAna thayuM. II48all TIkArtha : caMpA nAmanI nagarI che, temAM suvrata nAmanA sAdhu che. eka divasa te nagarImAM modakano utsava thayo. te divase suvratasAdhue vicAryuM ke - "Aje mAre modako ja grahaNa karavA, te paNa siMhakesarA ja levA." A pramANe vicArIne bhikSA prati cAlyo. lolupatAe karIne bIjI vastuno pratiSedha karato ane siMhakesarA modakane nahi pAmato te tyAM sudhI bhamyo ke - jyAM sudhI aDhI pahora pUrA thayA. pachI modaka nahi pAmavAthI te naSTacittavALo thayo. tethI gharanA dvAramAM praveza karato te "dharmalAbha" kahevo joIe tene badale "siMhakesarA' ema bolavA lAgyo e pramANe Akho divasa bhamI rAtrie paNa te ja pramANe bhamato be pahora gayA, tyAre koIka zrAvakane ghera AvyAM. dharmalAbha kahevAne ThekANe siMhakesarA ema bolyA. te zrAvaka paNa ati gItArtha ane DAhyo hato. tethI teNe dhAryuM ke - "kharekhara, A sAdhune koIpaNa sthAne siMhakesarA prApta thayA nathI, tethI AnuM citta naSTa thayuM che." ema jANI tenA cittane sthira karavA mATe siMhakesarAnuM bharela pAtra tenI pAse mUkyuM,
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310) // zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda // ane kahyuM ke - "he bhagavan ! A sarva siMhakesara modakane grahaNa karo." tyAre suvrate te grahaNa karyA. tethI tenuM citta svastha thayuM. pachI zrAvako tene kahyuM ke - 'he bhagavan ! Aje meM pUrvArdha-purimaDhanuM pratyAkhyAna karyuM che, te pUrNa thayuM ke nahi ?' tyAre suvrate uMce (AkAzamAM) upayoga Apyo. te vakhate teNe aneka tArAnA samUhathI rivareluM AkAzamaMDaLa joyuM, ane ardharAtrino samaya jANyo. pachI potAnA AtmAnI bhrAMti jANI, ke - "hA ! mUDha evA meM viparIta AcaraNa karyuM, lobhathI parAbhava pAmelA mArA jIvitane dhikkAra che, he zrAvaka ! tame ThIka karyuM, ke jethI siMhakesarA ApavApUrvaka pUrvArdhapratyAkhyAnanI pUrNatA saMbaMdhI prazna karIne saMsAramAM DUbatA evA mArUM rakSaNa karyuM, tamArI preraNA mane sArI lAgI." ema kahI AtmAne niMdato ane vidhipUrvaka modakone paraThavato te koIpaNa rIte tathAprakAranA dhyAnAgnine saLagAvavA lAgyo ke - eka kSaNamAM ja samagra ghAtikarmone bALI nAMkhyAM. tethI tene kevalajJAna prakaTa thayuM. sUtra sugama che II4835 lobhadvAra kahyuM. have (11) saMstavadvAra kahe che : mU. 0 - duviho u saMthavo khalu, saMbaMdhI vayaNasaMthavo ceva // ekkko vi ya duviho, puvviM pacchA ya nAyavvo // 484 // mUlArtha : saMstava be prakArano che H saMbaMdhIsaMstava ane vacanasaMstava : te dareka be prakArano che, pUrva ane pazcAt, ema jANavo. 484 TIkArtha : saMstava be prakArano che. te A pramANe-paricayarUpa ane zlAdhArUpa temAM paricayarUpa te saMbaMdhIsaMstava che, ane zlAghArUpa te vacanasaMstava che. temAM saMbaMdhI eTale mAtA vagere ane sAsu vagere, te rUpapaNAe karIne je saMstava te saMbaMdhIsaMstava kahevAya che. tathA vacana eTale zlAdhAprazaMsA, te rUpa je saMstava te vacana saMstava kahevAya che. te eka eka paNa be be prakArano che, te A pramANe 'puddhi pA ya'' tti pUrvasaMstava ane pazcAtsaMstava. // 484 // temAM banneya prakA2nA saMbaMdhIsaMstavanuM svarUpa kahe che : mU.0- mAyapii puvvasaMthava, sAsUsusarAiyANa pacchA u // gihi saMthavasaMbaMdhaM, karei puvvaM ca pacchA vA // 485 // mUlArtha : mAtApitAdika pUrvasaMstava ane sAsusasarAdika pazcAtsattava che. temAM sAdhu gRhasthanI sAthe pUrva ke pazcAtsaMstavanA saMbaMdhe kare che 485aa TIkArtha : mAtApitAdikarUpe je 'saMstavaH' paricaya te pUrvasaMstava kahevAya che, kemake - mAtAdika pUrvakALe (pahelAM) thayelA che. vaLI je sAsu-sasarAdirUpa saMstava te pazcAtsaMstava che. kemake - sAsu vagere pachInA kALe thayA che. temAM sAdhu bhikSAne mATe gayA satA gRhasthonI sAthe 'saMstavamaMvaMdha'
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ // pUrvasaMstava ane tenA doSI | (311 paricayanI ghaTanAne 'pUrva pUrvakALe thayela mAtAdirUpe 'pazcAdA' athavA pazcAtkALa thaela sAsu vagererUpe kare che II48po kevI rIte paricaya kare? te kahe che : mU.0- AyavayaM ca paravayaM, nAuM sambandhae tayaNurUvaM // mama mAyA erisiyA, sasA va dhUyA va nattAI // 486 // mUlArthaH potAnI vaya ane paranI vaya jANIne tene yogya saMbaMdha dekhADe, ke-mArI mAtA AvI hatI, athavA bahena, athavA putrI athavA pautrI AvI hatI. //486ll, TIkArtha : ahIM koI sAdhu bhikSAne mATe koInA gharamAM praveza karIne AhAranA laMpaTapaNAthI potAnuM vaya ane paranuM vaya "nurupa' te vayane anusAra saMbaMdha batAve. eTale ke - jo te vayovRddhA hoya ane pote madhyama vayavALo hoya to AvI mArI mAtA hatI. ema bolI vaLI jo te paNa madhyama vayavALI (eTale samAnavayaskA) hoya to AvI mArI bahena hatI ema bole. jo bALavayavALI hoya to (AvI mArI) putrI athavA (AvI mArI) pautrI (hatI, ema) kahe. ll48dI have A ja pUrvarUpa saMbaMdhIsaMstavanuM udAharaNa kahe che : mU.0- addhii diTThipaNhava, pucchA kahaNaM mamerisI jaNaNI // __ thaNakhevo saMbaMdho, vihavAsuNhAidANaM ca // 487 // mUlArtha : koI sAdhu avRti-adhIraja vaDe netramAM azru lAve, tyAre te pUche, tene te kahe ke - mArI mAtA AvI ja hatI, tyAre te stanakSepa kare, paraspara saMbaMdha thAya. tathA vidhavA nuSAdikanuM dAna kare. 487 TIkArtha : koIka sAdhu koIka gRhasthane ghera bhikSA mATe praveza karI potAnI mAtA jevI koIka strIne joI AhArAdikanA laMpaTapaNAe karIne mAyAkapaTa vaDe adhIrajathI 'STi strad' kAMIka azrunuM mUkavuM kare, tyAre "pujI tti te strI pUche ke - tame adhIrajavALA kema dekhAo cho ? - tyAre sAdhu kahe ke - mAre "zI" tamArI jevI ja mAtA hatI. ahIM doSone kahe che - tyAre te strI mAtRtvamAtApaNuM pragaTa karavA mATe sAdhunA mukhamAM stananuM nAkhavuM kare tathA paraspara snehabuddhirUpa saMbaMdha thAya, tathA vidhavA nuSA-putravadhU AdikanuM dAna kare, eTale ke - maraNa pAmelA potAnA) putrane sthAne A mAro putra che evI buddhithI potAnI (te vidhavA) nuSA (putravadhU)nuM dAna kare. Adi zabda che tethI snehanA vazathI dAsI vagerenuM paNa dAna kare. A pUrve (pahelA thaelA) saMbaMdhIsaMstava - paricayanuM udAharaNa kahyuM. e ja pramANe pazcAt (pAchaLathI thayelA) saMbaMdhIsaMstava-paricayanuM udAharaNa
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312) paNa jANI levuM. II48nA // zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda // have pazcAtsaMbaMdhIsaMstavane viSe doSone kahe che : mU.0- pacchAsaMthavadosA, sAsU vihavAdidhUyadANaM ca // bhajjA mamerisicciya, sajjo ghAu vayabhaMgo vA // 488 // mUlArtha : pazcAtsaMstavanA A doSo che H 'A mArI sAsU jevI che' ema kahevAthI vidhavAdika putrInuM dAna kare, ane AvI ja mArI bhAryA hatI ema kahevAthI tatkALa ghAta athavA vratabhaMga thAya. ||488 // TIkArtha : pazcAtsaMbaMdhInA saMstavamAM A doSo che. 'mArI sAslR AvI hatI' ema kahevAthI te strI vidhavA vagere, Adizabda hovAthI kuraMDA vagere svarUpavALI putrInuM dAna kare. tathA 'AvI mArI bhAryA hatI' ema kahevAthI jo teno irSAlu bhartA pAse hoya to 'mArI bhAryAne ANe potAnI bhAryA kalpI' ema vicArI sAdhuno ghAta kare, ane teno bhartA irSyALu na hoya athavA samIpe na hoya to 'mane ANe bhAryA karI' ema vicArI unmatta thaIne bhAryAnI jevuM AcaraNa karavAthI cittano kSobha utpanna kare, tethI vratano bhaMga thAya. / / 488aa A pramANe prathama pUrvasaMbaMdhI saMstava ane pazcAtsaMbaMdhI saMstava e darekanA asAdhAraNa doSone kahI have bannenA sAdhAraNa doSone kahevAnI icchAvALA AcArya mahArAja kahe che : mU.0- mAyAvI caDuyArI, amhaM ohAvaNaM kuNai eso // nicchubhAI paMto, karijja bhaddesu paDibaMdho // 489 // mUlArtha : A mAyAvI ane cATukArI (sAdhu) amane vaza kare che, ema niMdA kare. tathA jo te prAMta (adharmI) hoya to kADhI mUke che, ane jo bhadrika hoya to pratibaMdha thAya che. 489lA TIkArtha : "adhIraja ane netranA azru pADavA vagere karato A mAyAvI (sAdhu) amane vaza karavA mATe cATu (khuzAmata) kare che, ema niMdA kare, tathA kArpeTika-bhikhArI jevA potAnA mAtAdikanI kalpanA vaDe amArI apabhrAjanA kare che." e pramANe vicArIne jo te prAMta-tuccha hoya to potAnA gharamAMthI kADhI mUkavuM vagere kare che. ane jo te gRhastho bhadrika hoya to te bhadrikomAM (bhadrikono)sAdhu upara pratibaMdha thAya che. ane pratibaMdha thavAthI AdhAkarmAdika karIne Ape che. II489aa banneya prakArano saMbadhIsaMstava kahyo. have pUrvarUpa vacanasaMstavanuM lakSaNa kahe che : mU.0- guNasaMthaveNa puvviM, saMtAsaMteNa jo thuNijjAhi // dAyAramadinnamma, so puvi saMthavo havai // 490 //
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ !vacana saMstava pratipAdana che. (313 mUlArtha : prathama chatA ke achata guNonA saMstava vaDe je sAdhu dAna karyA pahelAM dAtAnI stuti kare, to te pUrvasaMstava kahevAya che. ll49Oii TIkArtha : "Tda' audAryAdika guNo, temano je "saMtava:' prazaMsArUpa vacanano samUha, satyarUpa hoya ke - asatyarUpa hoya tenA vaDe (satI ke asatI prazaMsA vaDe) je sAdhu devA lAyaka bhaktAdika nahi dIdhe sate dAtAnI stuti kare, te A pUrvasaMstava kahevAya che. I49Oaa Ano ja ullekha (vistAra) batAve che : __ mU.0- eso so jassa guNA, viyaraMti avAriyA dasa didAsu // iharA kahAsu suNimo, paccakkhaM ajja diTTho'si // 491 // mUlArtha: te ja A che ke - jenA guNo daze dizAmAM nahi nivAryA satA prasare che. anyathA kathAne viSe ame sAMbhaLyA che, te atyAre ame pratyakSa tamane joyA che. I49nA TIkArtha : artha sugama che. vizeSa e ke - "rA' bIje prakAre arthAta hamaNAM joyA te pahelAM /491 have pazcAtarUpa vacanasaMstavanuM lakSaNa kahe che : mU.0- guNasaMthaveNa pacchA, saMtAsaMteNa jo thuNijjAhi // dAyAraM dinammi so, pacchAsaMthavo hoi // 492 // mUlArtha : bhaktAdika Ape sate pachI chatAM ke achatA guNonI stuti vaDe dAtAnI je stuti karAya, te pazcAtsastava hoya che. kahevAya che. //49rA TIkArtha bhaktAdika dIrdha sate pachIthI dAtAne satya rUpa ke asatyarUpa guNono paricaya kahevAvaDe je sAdhu stuti kare. te pazcAtsastava hoya che. kahevAya che 49rA have Ano ja ullekha dekhADe che : mU.0- vimalIkaya'mha cakkhU, jahatthayA viyariyA guNA tujhaM // mANi purA saMga, saMpatha niSi goye I46rA mUlArthaH Aje tame mArI cakSu nirmaLa karI, tamArA yathArtha guNo sarvatra vistAra pAmelA che, pahelA mane zaMkA hatI. hamaNAM mAruM mana niHzaMka thayuM che. ll493NI TIkArtha: bhikSA mATe praveza karelA koIka sAdhu bhaktAdika prApta karyA pachI dAtAra prati bole ke - "tame Aje potAnA darzana vaDe amArAM netro nirmaLa karyA che, tathA tamArA yathArtha guNo sarvatra
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314) / zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda phelAyA che. tathA "purA' pahelAM mane zaMkA hatI ke - je jevA guNavALA saMbhaLAya che, te tevA ja guNavAnuM haze ? ke anya jevA haze ?" hamaNAM to tamane joye sate mAruM hRdaya niHzaMka thayuM che. 493 saMstavadvAra kahyuM. have (12-13muM) vidyA maMtranAmanuM dvAra kahe che : mU.0- vijjAmaMtaparUvaNa, vijjAe bhikkhuvAsao hoi // maMtammi sIsaveyaNa tattha muruMDeNa diluto // 494 // mUlArtha vidyA ane maMtranI prarUpaNA karavI che, temAM vidyAne viSe bhilUpAsakanuM daSTAMta che, ane maMtrane viSe zirovedanAmAM murUMDa rAjAnuM daSTAMta che. 494o TIkArthaH have vidyA ane maMtranI prarUpaNA karavAnI che te A pramANe - sAdhanAsahitanI athavA strIrUpa devatAe adhiSThita je akSaranI paddhati (racanA) te vidyA kahevAya che, ane sAdhanA rahita athavA puruSa devatAe adhiSThita je akSaranI paddhati te maMtra kahevAya che. (tastha' tti -- temAM vidyAne viSe "bhisUpAsaka' daSTAMta che, ane maMtrane viSe zirovedanAmAM "muphaMDa" nAmanA rAjA vaDe upalakSita "pAdaliptasUri' dRSTAMta che. I494o. temAM bhikUpAsakanuM dRgaMta be gAthA vaDe kahe che : mU.0- paripiDiyamullAvo, aipaMto bhikkhUvAsao dAve // jai icchaha aNujANaha, ghayagulavatthANi dAvemi // 495 // gaMtaM vijjAmaMtaNa, kiM demi? ghayaM galaM ca vtthaaii|| dinne paDisAharaNaM, keNa hiyaM ? keNa muTThomi ? // 496 // mUlArtha ekaThA thayela sAdhuono AlApa thayo ke - bhIlUpAsaka ati prAMta che, tene koI apAve evo che? - tyAre eka sAdhue kahyuM - jo tame icchatA hoya to mane anujJA Apo. huM tenI pAse ghI, goLa ane vastra apAvuM. tyAre teoe tene anujJA ApI. 49pA pachI te sAdhu tene ghera gayA, vidyA vaDe tene maMtyo, te bolyo - "zuM ApuM?" sAdhue kahyuM - "ghI, goLa ane vastrAdika Apa." tyAre teNe te ja pramANe ApyuM. pachI kSullakasAdhue vidyAne saMharI lIdhI. tethI te bolyo ke - "mArUM koNe haraNa karyuM? konA vaDe huM corAyo ?' II496ll TIkAI gaMdhasamRddha nAmanA nagaramAM dhanadeva nAme bhisUpAsaka che. te potAne ghera bhikSA mATe AvelA sAdhuone kAMI paNa Apato nathI. ekadA yuvAna sAdhuo ekasthAne bhegA thayA. temano paraspara ullApa thayo. temAM eka sAdhue kahyuM ke - "A dhanadeva atiprAMta che. te sAdhuone kaMIpaNa
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ // maMtrapiMDa upara pAdaliptAcArya kathA / / (315 Apato nathI, to evo koI sAdhu che, ke je tenI pAse (thI) ghI, goLa vagere apAve ?" tyAre teomAMthI koI eka sAdhue kahyuM ke - "jo tame icchatA ho to mane anujJA Apo, ke - jethI huM tenI pAse apAvuM." tyAre teoe tene anujJA ApI. II495 / pachI te sAdhu (keTalAka sAdhuone laIne) tene ghera gayA. vighA vaDe tene maMtryo. tyAre teNe sAdhuone kahyuM ke - 'huM tamane zuM ApuM?' teoe kahyuM ke - 'ghI, goLa, vastra vagere Apo.' tyAre teNe sAdhuone ghI, goLa vagere (svajanodvArA) ghaNuM apAvyuM. tyArapachI te kSullakasAdhue vidyA saMharI lIdhI. eTale te bhikSupAsaka potAnA mULasvabhAva para Avyo. pachI jeTalAmAM te ghI vagere jue che. teTalAmAM te ghaNuM thoDuM jue che. tyAre 'koNe mArUM dhRtAdika haraNa karyuM ? koNe mane chetaryo-Thagyo ?' ema vilApa karavA lAgyo. tyAre tenA parivAre kahyuM ke - "tame ja sAdhuone (amArA hAthe) apAvyuM che, to kema tame Ama bolo cho ?'' te sAMbhaLI te maunanuM avalaMbana karIne rahyo. II496 ahIM doSone kahe che : mU.0- paDivijja thaMbhaNAI, so vA anno va se karijjAhi // pAvAjIvI mAI, kammaNagArI ya gahaNAI // 497 // mUlArtha : pratividyAe karIne te athavA bIjo tenuM staMbhanAdika kare. tathA A pApa vaDe jIvanArA mAyAvI ane kAmaNagArA che ema lokamAM jugupsA ane grahaNAdika thAya. // 497 / TIkArtha H je gRhasthane vidyA vaDe maMtrita karyo hoya, te svabhAvamAM rahelo thAya (eTale vidyAmukta thAya) tyAre kadAca dveSI thaI athavA bIjo koI teno pakSapAtI dveSavALo thaI pratividyAe karIne 'staMbhAvi' staMbhana, uccATana ke mAraNa vagere kare. tathA A sAdhuo 'pApaNIvina:' 'pApena' eTale paradroha karavArUpa vidyAdi vaDe jIvavAnA svabhAvavALA-mAyAvI-zaTha che, ema lokamAM jugupsA-niMdA thAya. tathA A sAdhuo kAmaNagArA che ema kahIne rAjakuLamAM grahaNa, AkarSaNa veSatyAjanachoDAvavo, kadarthanA, mAraNa vagere doSo thAya che. / / 497aa have maMtranA viSayamAM muruMDarAjA vaDe upalakSita pAdaliptasUrinuM udAharaNa kahe che : mU. 0- jaha jaha paesiNI jA Nugammi pAlittao bhADe // taha taha sIse viyaNA, paNassai muruNDarAyamma 498 // ' mUlArtha : pAdalipta AcArya jema jema potAnI AMgaLI jAnunI pharatI pherave che, tema tema muruDarAjAnI mastakanI vedanA nAza pAme che 498 TIkArtha : pratiSThAnapura nAmanA nagaramAM muruDa nAme rAjA che, tyAM pAdalipta nAmanA AcArya
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316) | II zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda , rahe che. ekadA muDarAjAne atyaMta zirovedanA (mastakanI vedanA) thaI. tene koIpaNa vidyAmaMtrAdika vaDe zamAvavA zaktimAna thayo nahi. tethI (chevaTa) rAjAe pAdalipta AcAryane bolAvyA. te AvyA tyAre temano moTo AdarasatkAra karyo, ane bolAvavAnA kAraNamAM zirovedanAnI hakikata kahI. tyAre je prakAre koIpaNa loka na jANe te rIte maMtranA dhyAnapUrvaka prAvaraNa-oDhela vastranI aMdara potAnA jamaNA jAnunI upara, paDakhe, cotarapha potAnA jamaNA hAthanI aMgulI jema jema bhamAvavA lAgyA. tema tema rAjAnI zirovedanA dUra thavA lAgI. pachI anukrame samagra zirovedanA dUra thaI. tethI te rAjA AcAryano ati upAsaka thayo ane ghaNuM bhaktapAnAdika temane ApavA lAgyo. //498 ahIM doSone kahe che : mU.0- paDimaMtathaMbhaNAI, so vA anno va se karijjahi // pAvAjIviya mAI, kammaNagArI bhave bIyaM // 499 // mUlArtha : pratimaMtra karIne te athavA bIjo tenuM staMbhanAdika kare. tethI pApa vaDe jIva nAra, mAyAvI ane kAmaNagArI che ema jugupsA thAya, tathA A bIjuM paNa thAya. 499o TIkArtha jo ke - A kathAnakamAM kAMIpaNa doSa thayo nathI. kemake - pAdaliptasUrie musaMDa rAjA prati upakAra ja karyo che. mAtra pUrve kahelo vidyAkathAnakanI jema maMtrano prayoga kare te paNa doSo saMbhave che. tethI tenuM upadarzana (dekhADavuM) karAya che - batAvAya che. temAM A gAthAnI prathamanI jema (497nI jema) vyAkhyA karavI. vizeSa e ke "pa vIrya' tti puSTa AlaMbanane AzrayIne A bIjuM apavAdapada thAya che. arthAt saMghAdikanA prayojanamAM maMtrano paNa prayoga karavo, ema bhAvArtha che. A rIte vidyAne viSe paNa jANavuM. ll499ll vidyA ane maMtra nAmanA be dvAra kahyA. have (14) cUrNa, (15) yoga ane (16) mUlakarma nAmanA traNa dhArane kahe che : pU. - je saMtatiALa, vAI pAvaze no mUla vivAhe do daMDiNI u AyANa parisADe // 500 // mUlArtha : aMtardhAna (adazya) karanAra cUrNane viSe cANakya daSTAMta che. pAdalaparUpa yogane viSe samitasUri, mUlakarmamAM-vivAhamAM tathA garbhAdhAnaparizATanamAM be yuvatinuM dRSTAMta che. 5OOaa TIkArtha: 'vUDanta' lokamAM daSTimArgane adazya karanAra cUrNane viSe daSTAMtarUpa cANakya zabda karIne vidita evA be kSullaka che. 'pad' pAdalepanarUpa yogane vize samitasUri daSTAMta che. tathA
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNapiDa upara cANAkyanuM dRSTAMta / (317 mULe akSatayoni ane kSatayoni karavArUpa mUlakarmane viSe be yuvatinuM daSTAMta che, vivAhanA viSayavALA mUlakarmane viSe paNa be yuvatinuM daSTAMta che, tathA garbhAdhAna ane garbhaparizATanarUpa mUlakarmane viSe 'ke giii rAjAnI be patnInuM udAharaNa che. //5OOL temAM 'putre maMtALe vALa e avayavanI bhASyakAra traNa gAthA vaDe vyAkhyA kare che : jaMghAhINA ome, kusumapure sissa joga rahakara( ha)NaM // khuDDa dugaMjaNa suNaNA, gamaNaM desaMtare saraNaM // 44 // bhikkhe parihAyaMte, therANaM tesi omi ditANaM // sahabhujja caMdagutte, omoyariyAe doballaM // 45 // cANakka puccha iTTAla-cuNNa dAraM pihittuM ghUme ya // huM luccha pasaMsA, therapIve 3vAnaMmo 4ddA (ma.) mUlArtha kusumapuramAM jaMghAhIna (susthita) AcArya rahe che, tyAM durmikSa thayuM, ziSyane yogyazAstra ekAMtamAM jaNAvyuM, be kSullakasAdhu aMjanano prayoga sAMbhaLyo. pachI dezAMtaramAM gayA. pachI be kSullaka pAchA AvyA, tenI sAthe bhikSAno vibhAga kare che. (44) bhikSA ochI thavAthI te sthavira durbaLa thayA, kSullake vicAra karI caMdragupta rAjA sAthe bhojana karavA mAMDyuM. unodarI vaDe rAjA durbaLa thayo (45). cANakya pUchayuM, pachI iSTikAnuM cUrNa pAtharI dvAra baMdha karyuM, dhUmADAthI te kSullako dekhAyA, caMdragupta jugupsA karI, cANakya rAjA pAse prazaMsA karI, ane sthavira pAse jaI upAlaMbha Apyo. (46 bhASya gAthA) TIkArtha kusumapura nagaramAM caMdragupta nAme rAjA che. tene cANakya nAmano maMtrI che. te nagaramAM jaMghAbaLathI rahita susthita nAmanA sUri rahe che. ekadA te nagaramAM duSkALa paDyo. tyAre sUrie vicAryuM ke - "A samRddha nAmanA ziSyane sUripade sthApana karI samagra gaccha sahita koIka subhikSadezamAM mokaluM ema vicArIne te ziSyane yoniprAbhUta ekAMtamAM zIkhavavAnuM zarU karyuM. temAM be kSullaka sAdhue koIpaNa prakAre adazya karavAnA kAraNarUpa aMjananI vyAkhyA sAMbhaLI, ke-A aMjana vaDe AMjavAthI tene koIpaNa dekhI zake nahi. pachI yoniprAbhRtanA vyAkhyAnanuM samarthana karyA bAda samRddha nAmanA ziSyane sUripade sthApana karyA. ane samagra gaccha sahita tene dezAMtaramAM mokalyo. ane pote sUri ekalA tyAM ja rahyA. keTalAka divasa pachI AcAryanA snehane lIdhe te be kSullakasAdhu sUri pAse AvyA. AcArya paNa bhikSAmAM je kAMI meLave che, te sarakhI rIte vahecIne te banne kSullakanI sAthe bhojana kare che. tethI AhAranI paripUrNatAne abhAve sUri durbaLa thayA. tyAre banne kSullake vicAryuM ke - "sUri mahArAjane avamodaratA-uNodarI thAya che tethI ApaNe pUrve sAMbhaLeluM aMjana karIne
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318) zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda caMdragupta rAjAnI sAthe bhojana karIe." ema vicArIne teoe tema ja karyuM. tyAre caMdragupta rAjAne thoDA AhArane lIdhe zarIre kRzatA thaI. cANakyamaMtrIe pUchyuM ke - 'tamArA zarIranI durbaLatA kema che?" te bolyo - "paripUrNa AhAranI prApti nahi thatI hovAthI te sAMbhaLI cANakya vicAryuM ke - "ATalo AhAra pIrasAya che, chatAM AhAranI apUrNatA kema kahe che ? tethI kharekhara koI aMjanasiddha puruSa AvIne rAjAnI sAthe khAya che." ema vicArIne te aMjanasiddhane grahaNa karavA mATe teNe bhojanamaMDapamAM atyaMta bArIka ISTakAnuM cUrNa pAtharyuM. temAM manuSyanAM pagalAM dekhyAM. tethI teNe nizcaya karyo ke - "kharekhara aMjanasiddha be puruSo Ave che.' ema vicArIne dvAra baMdha karI temAM atyaMta dhUmADo karyo. te dhUmrathI netrane bAdhA thavAthI netranA azrunI sAthe tenuM aMjana gaLI gayuM. tethI te banne kSullaka pratyakSa thayA. te joI caMdragupta potAnI jugupsA karI ke - "aho! huM A be vaDe vaTalAyo' tyAre cANakya tenA samAdhAnane mATe pravacananI malinatA na thavA devA mATe rAjAnI prazaMsA karI ke - "tame dhanya che - ke je tame bAlabrahmacArI sAdhuo vaDe pavitra karAyA' tyArapachI vAMdIne te banne kSullakane rajA ApI. pachI rAtre cANakya vasatimAM AvIne AcAryane Thapako Apyo ke "A ApanA bhulako uDDAha kare che tyAre sUrie te maMtrIne ja Thapako Apyo ke - "tame ja A bAbatamAM aparAdhI che, ke je tame be kSullakono paNa nirvAha ciMtavatA nathI !' maMtrI bolyo, "he bhagavana ! Apa kaho cho temaja che." ema kahI temanA pagamAM paDI teNe temanI kSamA mAgI. tyArapachI teNe samagra saMghanI yathAyogya ciMtA karI. sUtrano artha sugama che. I44thI 4 (bhASya.) ahIM atideza (bhalAmaNa)thI ane sAtapaNe doSone kahe che : mU.0- je vijjamaMtadosA, te cciya vasIkaraNamAIcunnehiM / / ____ egamaNegapaosaM, kujjA patthArao vA'vi // 501 // mUlArtha: vidyA ane maMtrane viSe je doSo kahyA che, te ja vazIkaraNAdika cUrNone viSe paNa jANavA. tethI eka ke anekanI upara praSi kare athavA nAza paNa thAya. 501 TIkArthaH je doSo vidyA ane maMtrane viSe kahyA che, te ja doSo vazIkaraNAdika cUrNone viSe paNa jANavA. (sUtramAM tRtIyAvibhakti saptamInA arthamAM lakhI che.) tathA cUrNano prayoga kare te cUrNano prayoga karanAra ekanI ke - aneka sAdhuonI upara praSi kare che, tethI tyAM bhikSAlAbhAdikano asaMbhava che. "patthAramo vAva' athavA nAza thAya. 'pa' zabda samuccayamAM che. 501 A pramANe "vu yaMtaddhALe vALa (gA. 500) e padanI vyAkhyA karI, ane tenA vyAkhyAnathI (14mA) cUrNadvAranuM samarthana karyuM. have 'pAyatrevI no' e padanI vyAkhyA karatA satA kahe che : mU.0- subhagadubbhaggakarA, jogA AhArimA ya iyare ya // AdhaMsadhUvavAsA, pAyapalevAiNo iyare // 502 //
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogadvAra ane tenA bhedo ane pAdalapa upara samitAcArya kathA II (319 mUlArthaH saubhAgya ane daubhagya karanArA yogo AhArya ane itara (anAhAya) ema be prakAre che. temAM agharSa ane dhUpavAsa AhArya che, ane pAdalapAdika itara che. 50rA TIkArtha : yogo 'saumArIthaT:' lokone prIti ane aprItine karanArA che, te be prakAre che. te A pramANe - AhArya ane itara : temAM 'gAhI:' pANI vagerenI sAthe je AhAra karAya (pIvAya) te AhArya kahevAya che, ane tenAthI je viparIta hoya te itara-anAhArya kahevAya che, temAM pahelA (AhAya) 'bAyadhUpavAsa:' je jalAdikanI sAthe ghasIne pIvAya. te AgharSa kahevAya che, ane dhUpavAsano artha prasiddha che. ahIM koI zaMkA kare ke - cUrNa ane vAsano paraspara zo vizeSa che? kemake bannemAM loda (bhUko) rUpapaNAno avizeSa che. bannemAM bhUko ja hoya che, te upara kahe che ke - sAmAnya vastuthI banela zuSka ke AA je bhUko te cUrNa kahevAya che, ane sugaMdhivastuthI banela tathA zuSkane pIsavA vaDe ati pisyA hoya te vAsa kahevAya che. tathA 'phatare' anAhAryayogo te pAdapralepana vagere jANavA. //50ra/ temAM (cUrNamAM pANI nakhAya tethI) AhArya pAdapralepanarUpa yoganuM dRSTAMta traNa gAthA vaDe kahe ma.0- naikaNhabinna dIve, paMcasayA tAvasANa nivasaMti // pavvadivasesu kulavaI, pAlevuttAraM sakkAre // 503 // jaNa sAvagANa khisaNa, samiyakkhaNa mAiThANa leveNa // sAvaya payattakaraNaM, aviNaya loe calaNadhoe // 504 // paDilAbhiya vaccaMtA, nibbuDa naikUlamilaNa samiyAo // vimhiya paMcasayA, tAvasANa pavvajja sAhA ya // 505 // mUlArthaH kRSNA ane bennA e nadIonI vacce dvIpa che. temAM pAMcaso tApaso vase che. parvane divase kulapati pAdalapa vaDe nadIne UtarI nagaramAM Ave che ane satkAra pAme che /503 zrAvakajanonI khisA thaI. teoe samitAcAryane kahyuM, guru bolyA ke-mAyAkapaTathI pAdalepa vaDe Ave che. tyAre zrAvakoe te prakaTa karavA mATe temane nimaMtraNa ApyuM. te AvyA tyAre lokamAM avinaya kahevAya ema temanA paga dhoyA 504o bhojana karIne cAlyA, nadImAM DUbavA lAgyA. samitAcArya nadInA banne kAMThA meLavI dIdhAM, sarve vismaya pAmyA, pAMcaso tApasoe pravrajayA lIdhI, te brahmazAkhA thaI 50pA. TIkArtha : acalapura nAme nagara che. tenI pAse be nadIo che, te A pramANe - kRSNA ane bennA te be nadInI vacce brahma nAmano dvIpa che. temAM cAraso navvANu tApasoe parivarala devazarma
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320) I zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda . nAmano kulapati vase che. te kulapati saMkrAMti vagere parvane divase potAnA tIrthanI prabhAvanA karavA mATe sarva tApaso sahita pAdalapa vaDe kRSNA nadIne utarIne acalapuramAM Ave che. te vakhate loko tevA prakArano teno atizaya joIne cittamAM vismaya pAmI vizeSa karIne temane bhojanAdi satkAra kare che. I503 tathA zrAvakajananI kutsA-niMdA kare che ke tamArA gurunI AvI zakti nathI tyAre zrAvakoe samita nAmanA sUrine kahyuM. tyAre temaNe potAnA manamAM vicArIne kahyuM ke - "mAyAkapaTathI A pAdalapa vaDe nadIne utare che, tathAzaktinA prabhAvathI kAMI UtaratA nathI. tyAre zrAvakoe tenuM mAtRsthAna-mAyAkapaTa prakaTa karavA mATe te kulapatine parivAra sahita bhojana mATe nimaMtraNa karyuM, tyAre bhojanane samaye teo tene ghera AvyA. tenA paga dhovAnuM zrAvakoe zarU karyuM. paNa te pagamAMthI pAdalapa dUra na thAo. ema dhArI te paga dhovA detA nathI. tyAre zrAvakoe kahyuM ke - paga dhoyA vinA tamane jamADavAthI amAro avinaya na kahevAo. ema kahI Agraha (balAtkAra)thI paga dhoyA //504o pachI bhojana karyA bAda te potAne sthAne javA cAlyA. zrAvako paNa samagra lokone bolAvIne pAchaLa javAnI vaLAvavAnI) buddhithI tenI sAthe cAlavA lAgyA. pachI parivAra sahita kulapati kRSNAnadIne utaravA lAgyA. te pAralepa nahi hovAthI DubavA lAgyA. tethI lokamAM tenI apabhrAjanA (niMdA) thaI. A avasare tene bodha karavA mATe samitasUri tyAM AvyA. temaNe samagra jananI samakSa nadI prati kahyuM ke - he kRSNA ! ame sAme kAMThe javAne icchIe chIe. te vakhate te kRSNAnadInA banne kAMThA eka sAthe maLI gayA. te joIne lokone ane parivAra sahita kulapatine vismaya thayo pachI parivAra sahita kulapatie dIkSA grahaNa karI. (teo brahmadIpanA hovAthI teonI) te brahmazAkhA thaI //pa0pA A pramANe 'pAyatvevane nAthe' e avayavanI vyAkhyA karI. tenI vyAkhyA karavAthI yoganAmanA dvAranuM samarthana karyuM. have 'mUna' e avayavanI vyAkhyA karavAne icchatA satA kahe che : mU.0- addhiI pucchA Asanna-vivAhe bhinnakanasAhaNayA // AyamaNapiyaNaosaha, akkhayajajjIva (jA jIva) ahigrnnN||506|| jaMghAparijiya saDDhI addhiDa ANijjae mama savattI // jogA joNugghADaNa, paDiseha paosa uDDAho // 507 // mUlArtha : potAnI dIkarI bAbata mAtAne adhRti thaI, koI sAdhue pUchyuM, tyAre kahyuM ke - putrIno vivAha Avyo che, paNa te bhinnayonika che, ema kahyuM tyAre sAdhue Acamana auSadha ane pAta auSadha ApyuM. tethI akSata thaI. tethI akSata thaI. AthI yAvajjava adhikaraNa doSa lAge che. //506lii jaMghAparijita nAmanA sAdhue zrAvikAne adhRtinuM kAraNa pUchyuM, tyAre teNIe kahyuM ke - mArI patnI AvavAnI che. tyAre sAdhue yoga (auSadha)thI yoni udghATana karyuM. tethI paraNavAno
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 'vivAde' avayava vyAkhyA che (321 niSedha karyo. temAM praSa ane uDAhadoSa thAya che. 507mAM TIkArtha: koI nagaramAM dhana nAmano zreSThI che, tene dhanapriyA nAmanI bhAryA che, tene suMdarI nAmanI putrI che. te bhinnayoni vALI che. A hakIkata tenI mAtA jANe che. paNa teno pitA jANato nathI. pitAe teNIne te ja nagaramAM koI zreSThiputrane paraNavA mATe ApI-vevIzALa karyuM. vivAhano samaya najIka Avyo. mAtAne ciMtA thaI ke - "A paraNI satI jo teno bhartA teNIne bhinnayonivALI jANaze, to teNe tyAga karelI A rAMkaDI duHkhane pAmaze." A vakhate koI sAdhu bhikSA mATe tyAM AvyA. teNe teNIne pUchyuM, tyAre teNIe sarva vRttAMta kahyo. te sAMbhaLI sAdhue kahyuM ke - tuM bhaya na pAma huM tene abhinnayonivALI karIza. ema kahI AcamanaauSadha ane pAnaauSadha AvyuM, tethI abhinnayoni vALI thaI. 506) tathA caMdrAnanA nAmanI nagarImAM dhanadatta sArthavAha che, tene caMdramukhI nAmanI jAya che. ekadA te bannene paraspara kalaha thayo. tethI AgrahathI te nagarImAM vasanAra koI zreSThInI putrI dhanadatte paraNavA mATe mAgI. A vRttAMta caMdramukhIe jANyo. tethI teNIne ghaNI avRti thaI. A avasare jaMghAparijita nAmanA sAdhu bhikSA mATe AvyA. teNe avRti karatI caMdramukhIne joI. tethI pUchayuM ke - "he bhadra ! tuM adhRtivALI kema dekhAya che ?' tyAre teNIe sapatnIno vRttAMta kahyo. te sAMbhaLI sAdhue teNIne auSadha ApyuM, ane kahyuM ke - "A koIpaNa prakAre teNIne bhakta ke pANIne viSe ApavuM, ke - jethI te bhiyonivALI thaze. pachI te vAta tArA bhartAne kaheje, tethI te paraNaze nahi." teNIe te ja pramANe karyuM, tethI bhartA teNIne paraNyo nahi 150zA sUtrano artha sugama che. vizeSa e ke - "gaLIvuM (gIgIvaM) rUti' mAvajIva badhira maithunanI pravRtti thAya di tti te navI strIne paraNavAnI taiyArI karI. tevAmAM teNIne bhinnayoni vALI jANIne niSedha karyo. A arthe jo teNIe jANyo hota, to teNIne sAdhu upara moTo dviSa thAta ane pravacanano uphAha thAta !50NA have vivAde' e padanI vyAkhyA karatA satA kahe che : mU.0- mA te phaMsejja kulaM, adijjamANA suyA vayaM pattA // dhammo ya lohiyassA, jai biMdU tattiyA narayA // 508 // kiM na Thavijjai putto, putto kulagottakittisaMtANo // pacchAvi ya taM kajjaM, asaMgaho mA ya nAsijjA // 509 // mUlArthaH vayane pAmelI A putrI nahi ApI (paraNAvI) satI tArA kuLane malina na karo. dharma paNa e ja che ke jeTalA lohInA biMdu paDe teTalIvAra tenI mAtA narake jAya. //508 A putra, kuLa-gotra ane kIrtinA kAraNarUpa che, yauvanane pAmyo che, to tene paraNAvatA kema nathI? pachI paNa
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322) | zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda II te kArya karavuM ja che, to nahi paraNAvavAthI te nAsI na jAo. 50lA TIkArthaH koI gAmamAM koI gRhapati che. tenI putrI vayane pAmI (juvAna thaI) tevAmAM koI sAdhu bhikSAne mATe AvyA teNIne joI tenI mAtAne kahyuM ke - tArI putrI vaya:VITI' yauvanane pAmelI che, tethI jo hamaNAM tene nahi paraNAvAya, to koI yuvAnanI sAthe akArya AcarI kuLanI malinatA utpanna karaze. tathA 'dho' tti lokamAM evI zruti (zAstra) che ke - "jo kumArI RtuvALI thAya, to tenA rudhiranA jeTalA biMdu paDe, teTalIvAra tenI mAtA narakamAM jAya." 508 tathA koI gAmamAM koI kuTuMbIno putra yauvanane pAmela hato, tene joI koI sAdhu tenI mAtAne A pramANe kahe ke - 'tamArA kuLa, gotra ane kIrtinA 'santAna:' kAraNabhUta ja tamAro putra che. vaLI yauvanane pAmelo che, to tene kema hamaNAM paraNAvatA nathI? vaLI te paraNyo to bhAryAnA nehathI sthira thaze, ane nahi paraNyo to koI svacchaMdAcArI strInI sAthe UThIne cAlyo jaze. pachIthI paNa Ane paraNAvavo che, to hamaNAM ja kema na paraNAvAya ? 5OlA have " TUMDaLImo mAyALa pasADe' e avayavanI vyAkhyA karavAnI icchAe kahe che ke : mU.0- kiM addhii tti pucchA, savittiNI gabmiNi tti me devI // gabbhAhANaM tujjha vi, karomi mA addhiiM kuNasu // 510 // jai vi suo me hohI, taha vi kaNiTTho tti iyaro juvarAyA // deha parisADaNaM se, nAe ya paosa patthAro // 511 // mUlArtha : "kema tuM adhUti kare che ?' - ema sAdhue pUchelI rANIe kahyuM ke - "mArI patnI rANI garbhavatI che.' sAdhue kahyuM ke - "tane paNa garbhadhAna karuM, tuM adhRti na kara." I51ORaa te bolI ke - "jo mane putra thAya, to paNa te nAno thAya, ane bIjo (teNIno putra) yuvarAja thAya tyAre sAdhue teNIne parizATana ApyuM. te jANavAthI teNIno praDhaSa thAya, ane zarIrano paNa nAza thAya. //511// TIkArtha : saMyuga nAmanuM nagara che. temAM siMdhurAja nAme rAjA che. tene sarva aMtaHpuramAM mukhya evI be patnIo che. te A che. zRMgAramatI ane jayasuMdarI. temAM ekadA zRMgAramatIne garbhAdhAna thayuM. tyAre bIjI jayasuMdarI - "kharekhara Ane putra thaze" ema vicArI mAtsaryane lIdhe avRtine karatI rahelI hatI, tevAmAM tyAM koI sAdhu AvyA. teNe teNIne pUchyuM ke "he bhadra ! tuM adhRtivALI kema dekhAya che?" tyAre teNIe tene sapatnIno vRttAMta kahyo. te sAMbhaLI sAdhue paNa kahyuM ke - "tuM avRti na kara, tane paNa huM garbhAdhAna karIza.//51OA tyAre teNIe kahyuM ke - "he bhagavAna! jo ke tamArI kRpAthI mane putra thaze, to paNa te nAno hovAthI yuvarAjapaNuM nahi pAme, paraMtu sapatnIno ja putra
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ | sarva prakAranA mUlakarmamAM rahelA doSo // (323 yeSThapaNu hovAthI yuvarAja thaze." te sAMbhaLI sAdhue teNIne garbhAdhAna mATe eka auSadha ApyuM, ane bIjuM (auSadha) sapatnInA garbhanuM zAsana (pAtana) thavA mATe ApyuM. /511 sUtrano artha sugama che. vizeSa e ke - Ama karavuM nahi. kemake garbhanuM zAtana sAdhue karyuM che. ema jANavAmAM Ave te pradveSa thAya, ane tethI zarIrano paNa 'ytAra:' nAza thAya che. have sarva prakAranA mUlakarmane viSe doSone kahe che : mU.0- saMkhaDikaraNe kAyA, kAmapavittiM ca kuNai egattha // egatthuDDAhAI, jajjiya bhogaMtarAyaM ca // 512 // mUlArtha : saMkhaDi karavAmAM chakAyanI virAdhanA thAya, ekamAM kAmanI pravRttine kare, ekamAM u$hAdika thAya, ane ekamAM mAvajIva bhogavaMtarAya thAya che. //pa1rA TIkArtha : "saMDaLa" "mA te senna sunaM' (gAthA 508) tathA "vaM na viSNa' (gAthA 509) A be gAthAmAM kahela vivAha karavAmAM 'yA:' pRthvI Adi chakAyanI virAdhanA thAya che. patra' vaLI eka ThekANe eTale akSatayonipaNuM karavAmAM ane garbhAdhAna karavAmAM kAma-maithunanI pravRtti kare che. kemake-garbhAdhAnathI putranI utpatti thaye sate prAyaH kAmapravRtti ISTa thAya che. tyAra pachI te icchavA lAyaka thAya che, te pramANe maithunanI saMtati - paraMparA thAya che, vaLI eka sthAne eTale ke - garbhapAtanane viSe 'uDDahi'i pravacananI mAlinyatA, AtmAno vinAza vagere thAya che, vaLI eka ThekANe eTale ke kSatayonipaNuM karavAmAM mAvajIva bhogAMtarAya ane "gha' zabdathI uphAhAdika thAya che. (512l. A pramANe mUlakarma karyuM. ane te kahevAthI utpAdanonA (16) doSo kahyAM. ane tenI vyAkhyAmAM gaveSaNaSaNAnuM samarthana karyuM. have grahaeSaNAno saMbaMdha kahe che : mU.0- evaM tu gaviTThassA, uggamauppAyaNAvisuddhassa // gahaNavisohisuddhassa, hoi gahaNaM tu piMDassa // 513 // mUlArtha: e pramANe udgama ane utpAdanAe vizuddha, gaveSaNA karela tathA grahaNanI vizodhie karIne vizuddha evA piMDanuM grahaNa thAya che. 51all TIkArtha: 'vaM' upara kahela prakAra vaDe 'motAnAvizuddhI' udgama ane utpAdanA rUpa doSe karIne rahita gaveSaNA karela piMDanuM grahaNa thAya che. paNa te kyAre? to ke - "pravidhivizuddhasya' grahaNane viSe zaMkAdika doSanA abhAva vaDe vizuddha hoya to anyathA vizuddha thatuM nathI. tethI karIne praharaiSaNAnA doSone huM kahIza. e bhAvArtha che. pa13
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324) II zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda | te grahaNaSaNAnA doSo jenAthI utpanna thAya che, te tenAthI utpanna thayelA doSone dekhADe che : ma.0- uppAyaNAe dose, sAhau samaTThie viyANAhi // gahaNesaNAi dose, AyaparasamuTTie vocchaM // 514 // mUlArtha sAdhuthI utpanna thayelA doSo utpAdananA che, ema tuM jANa. tathA potAthI ane parathI utpanna thayelA doSo praharaiSaNAnA che, tene huM karIza. /514 TIkArtha H utpAdananA doSone sAdhuthI utpanna thayelA tuM jANa. tathA grahaNapaNAnA doSo to potAthI ane parathI utpanna thayelA che, tene huM kahIza. I514 temAM je potAthI utpanna thayelA ane je parathI utpanna thayelA doSo che, tene vibhAga pADIne dekhADe che. mU.0- donni u sAhusamutthA, saMkiya taha bhAvao'pariNayaM ca // sesA aTTha vi niyamA, gihiNo ya samuTThie jANa // 515 // mUlArtha: zaMkita tathA bhAvathI apariNata A be doSo sAdhuthI utpanna thayelA che. bAkInA Aieya doSo nizcaye gRhasthathI utpanna thayelA tuM jANa. //pa1pa TIkArtha: be doSo sAdhuthI utpanna thayelA che. te A pramANe - zakita ane bhAvathI apariNata. A bannenuM svarUpa AgaLa kahevAze. bAkInA ATheya doSo gRhasthathI utpanna thayelA tuM jANa. che/pa1paNI saMprati grahaNaSaNAnA nikSepAne kahe che : mU.0- nAma ThavaNA davie, bhAve gahaNesaNA muNeyavvA // davve vAnarajUhaM bhAvammi ya dasa payA haMti 516 // mUlArthaH nAma, sthApanA, dravya ane bhAvane vize, ema cAra prakAre praharaiSaNA jANavI. temAM dravyane viSe vAnarayUthanuM daSTAMta che, ane bhAvane viSe daza pada che. ll516 TIkArthaH cAra prakAre praharaiSaNA che. te A pramANe : nAmapraharaiSaNA, sthApanAgrahaNaSaNA, dravyagrahamaiSaNA ane bhAvagrahamaiSaNAH temAM nAma ane sthApanA, dravyagrahamaiSaNA paNa jyAM sudhI bhavyazarIrarUpa hoya tyAM sudhI gaveSaNAnI jema kahevI. paraMtu jJazarIra ane bhavya zarIrathI vyatirikta - judI dravyagrahaNaSaNAne kahe che. "bai' dravyagrahamaiSaNAne viSe vAnarayUthanuM udAharaNa che. bhAvagraharaiSaNA be prakAre che, te A pramANe : AgamathI ane noAgamathI. temAM AgamathI
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ // dravyagrahaNaiSaNA viSe vAnarayUthanuM dRSTAMta // (325 (grahaNaiSaNAnA arthano) jJAtA hoya ane temAM upayogavALo hoya te noAgamathI to be prakAre che, te A pramANe : prazastagrahaNaiSaNA ane aprazastagrahaNaiSaNA : temAM prazasta eTale samyagnAnAdinA viSayavALI ane aprazasta eTale zaMkitAdika doSathI duSTa evA bhakta-pAnAdinA viSayavALI ane te paNa 'vaMza pA' vakSyamANa (AgaLa kahevAze tevA) zaMkitAdika bheda vaDe daza prakAranI che. 516 // temAM (dravyagrahaNaiSaNAmAM) vAnarayUthanuM udAharaNa traNa gAthA vaDe kahe che : mU. 0- paDisaDiyapaMDupattaM, vaNasaMDaM daTTu annahiM pese // jUhavaI paDiyarae, jUheNa samaM tahiM gacche // 517 // sayamevAloeDaM jUhavaI taM vaNaM samaMteNa // viyarai si payAraM, cariUNa ya to dahaM gacche // 598 // oyaraMtaM payaM daThThe, nIharaMtaM na dIsaI // nAleNa piyaha pANIyaM, nesa nikkAraNo daho // 519 // mUlArtha : saDelA ane pILA pAMdaDAvALA vanakhaMDane joIne be vAnarane sArUM vana jovA mokalyA. pachI teNe AvI yUthapatine jaNAvyuM, tyAre te yUthasahita tyAM gayo / 517aa pachI te yUthapati pote cotarapha vanane jovA lAgyo, ane yUthane cAlavAnI (pharavAnI) chUTa ApI. sarve cAlatA cAlatA draha pAse gayA / / 518 // tyAM pANImAM utaratAnAM pagalAM joyAM, paNa nIkaLatAnAM pagalAM na joyAM. tethI yUthapatie yUthane kahyu ke - nALa vaDe pANI pIjo, A draha kAraNa (upadrava) rahita nathI. II519 TIkArtha : vizAlazRMga nAme parvata che. tyAM eka vanakhaMDamAM vAnaranuM yUtha rame che. te ja parvata upara bIjuM paNa vanakhaMDa sarva puSpa ane phaLanI samRddhivALuM che. paraMtu tenA madhyabhAgamAM rahelA draSTamAM zizumAra (moTo matsya) rahelo che. te je koI mRgAdika pANI pIvA mATe temAM praveza kare che, te sarvane kheMcIne khAI jAya che. ekadA te vanakhaMDa saDelA ane pILA pAMdaDAvALuM tathA puSpa-phaLa vinAnuM joIne yUthanA svAmIe nirvAha karavAmAM samartha evA bIjA vanakhaMDane zodhavA mATe be vAnarane mokalyA. temaNe zodha karIne yUthapatine nivedana karyuM ke - "amuka pradezamAM sarva RtunA puSpa-phaLa ane patra vaDe samRddhivALuM ApaNA nirvAhane yogya vanakhaMDa che." te sAMbhaLI yUthapati potAnA yUthasahita tyAM gayo 517aa ane cotarapha te vanakhaMDane jovA lAgyo. tevAmAM te vanakhaMDanA madhyabhAgamAM jaLathI bharelo draha joyo II518 // paraMtu temAM zvApadonAM pagalAM praveza karatAM dekhAya che, paNa bahAra nIkaLatAM dekhAtAM nathI. tethI samagra yUthane bolAvIne yuthAdhipatie kahyuM ke - "tame A drahamAM praveza karIne pANI pIzo mA, paraMtu kAMThe rahIne ja kamalanA nAla vaDe pANI pIjo. kemake - A draha 'niSkArana:' upadrava rahita nathI. te A pramANe : mRgAdikanAM pagalAM AmAM praveza karatAM -
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326) II zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda | dekhAya che, paNa nIkaLatAM dekhAtA nathI." A pramANe teNe kahe sate jeoe tenuM vacana mAnyuM, te vAnaro svecchAvihAranA sukhane bhogavanAra thayA, ane (jeoe na mAnyuM te) bIjAo vinAza pAmyA. ||pa1 dravya praharaiSaNA kahI. have bhAva grahaNaSaNA kahevAnI che. temAM paNa aprazastano adhikAra che kemake - piMDanA doSo kahevAno prasaMga cAle che. te (aprazasta bhAvagrahaNaSaNA) aMkitAdika bheda vaDe daza prakAranI che. tethI te ja zaMkitAdika bhedone dekhADe che : mU.0- saMkiya makkhiya nikkhitta, pihiya sAhariya dAyagummIse // ___ apariNaya litta chaDDiya, esaNadosA dasa havaMti // 420 // mUlArthaH 1-zaMkita, ra-prakSita, 3-nikSipta, 4-pihita, pa-saMhata, 6-dAyaka, 7-unmizra, 8apariNata, 9-lita ane 10-chardita. A daza eSaNAnA doSa che. paravA TIkArthaH 1-"zavata' AdhAkarmAdi doSanI saMbhAvanA thAya te, 2-"kSata sacitta pRthvIkAyAdi vaDe kharaDAyela, 3- "nila' sacittanI upara sthApanA karela, 4- "dita' sacitta vaDe DhAMkela, 5saMhai' bIje ThekANe mUkela, 6-TrAya dAyakanA doSathI dUSita thayela, 7-'zrita' puSpAdika vaDe mizra karela, 8-'maparita' prAsuka nahi thayela, 9-"ti' lepavALuM tathA 10-'Irta' bhUmi para vikharAyela (verAyela). A dazA eSaNAnA doSo che. paravA temAM prathama (1) zaMkitapadanI vyAkhyA karavAnI icchAvALA AcArya mahArAja kahe che ke : pU. - saMjANa ramo, to vi # 2 bhaMga no jaM saMkiyamAvanno, paNavIsA carimae suddho // 521 // mUlArtha H zaMkitane viSe caturbhagI che. temAM bene viSe, grahaNane viSe ane bhojanane viSe doSa lAge che. pacIzamAMthI je doSanI zaMkAne pAmyo hoya te do lAge che. temAM chello (cotho bhaMga) zuddha che. paravA TIkArtha: 'pAyo' zaMkitane viSe 'vatuma' cAra bhAMgA thAya che. (sUtramAM ArSaprayogane lIdhe puligano nirdeza karyo che.) te caturbhagI A pramANe 1- grahaNa karavAmAM zakti (zaMkAvALo) ane bhojanane viSe zaMkita e pahelo bhaMga 2- grahaNane vize zakti paNa bhojanane viSe azakita e bIjo bhaMga, 3- bhojanane viSe zaMkita paNa grahaNane viSe zaMkita nahi e trIjo bhaMga, tathA 4grahaNane viSe zaMkita nahi ane bhojanane viSe paNa zaMkita nahi e cotho bhaMga che. ahIM doSone kahe che. "to vi' rUlyakiH zakitanA grahaNamAM ane bhojanamAM paNa je varle (pahelo bhaMga) tathA
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / zaMkitadvAra vyAkhyA || (327 je 'gaLe ya'tti grahaNane viSe (zaMkAvALo hoya paNa) arthApattithI bhojanane viSe zaMkita na hoya (bIjo bhaMga), tathA 'monane' bhojanane viSe (zaMkAvALo hoya paNa) sAmarthyathI grahaNane viSe nahi (trIjo bhaMga) te sarva paNa (te traNeya bhAMgAvALA) 'tanaH' doSa vaDe saMbaddha kharaDAela che. kayA doSa vaDe? te kahe che : 'naM saMyiM' tyAdi soLa udgamanA doSa ane nava eSaNAnA doSa rUpa kula paccIza doSone madhye je doSa vaDe 'zakti" zaMkAnI saMbhAvanAne 'Japatra' pAmelo hoya, te doSa vaDe saMbaddha thAya che - lepAya che, Ano bhAvArtha A pramANe : je (bhaktAdi) AdhAkarmapaNAe karIne zaMkita hoya, tene grahaNa karato athavA bhojana karato sato AdhAkarmanA doSa vaDe baMdhAya che. vaLI jo audezikapaNAe karIne jo zakita hoya to grahaNa karato athavA bhojana karato sato audezikanA doSa vaDe baMdhAya che. ityAdi : A cAra bhaMgamAMthI 'ttame' cothA bhaMga (grahaNamAM temaja bhojanamAM azaMkita)ne viSe vartato sAdhu zuddha che. eTale ke-te koIpaNa doSa vaDe baMdhAto nathI. 521 ahIM 'vaLavIsA' ema kahyuM, tethI te doSapacIzIne kahe che : mU.0- uggamadosA solasa, AhAkammAi esaNAdosA // nava makkhiyAi ee, paNavIsA carimae suddho // 522 // mUlArtha : AdhAkarmAdika soLa udgamanA doSo che, ane prakSitAdika nava eSaNAnA doSo che. e kula pacIza doSo che. chellA bhaMga zuddha che. 522 TIkArtha : AdhAkarmAdika soLa udgama doSo che. tathA prakSitAdika nava eSaNAnA doSo che. A badhA maLIne pacIza doSo thAya che. grahaNa karavAmAM zaMkita nahi ane bhojana karavAmAM paNa zaMkita nahi evA prakAranA chellA (cothA) bhaMgane viSe vartato sAdhu zuddha che. kAraNa ke-ahIM (jJAnInI apekSAe) azuddha hoya to paNa chadmasthanI parIkSA vaDe zaMkA rahita grahaNa kareluM hoya te zuddha kahevAya che. 522 e ja bAbatane dekhADe che : mU.0- chaumattho suyanANI, uvautto ujjuo payatteNaM // Avanno paNavIsaM, suyanANapamANao suddho // 523 // mUlArtha : upayogavALo ane Rju (saraLa) evo zrutajJAnI chadmastha sAdhu prayatna vaDe gaveSaNA karato sato pacIzamAMthI koI doSane pAme to paNa te zrutajJAnanuM pramANapaNuM hovAthI zuddha che. 552aa TIkArtha : 'Rtu' mAyArahita, zrutajJAnI ane upayogavALo evo chadmastha sAdhu 'prayatnena'
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328) | zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda che AgamamAM kahyA pramANe AdarapUrvaka gaveSaNA karato to pacIza doSomAMthI koI paNa doSane pAmyo sato paNa 'zrutajJAnaprAta:' AgamanA pramANapaNAe karIne zuddha che. ll523ii A arthane ja spaSTa kare che : mU.0- oho suovautto, suyanANI jaivi giNhai asuddhaM // taM kevalI vi bhuMjai, apamANa suyaM bhave iharA // 524 // mUlArthaH sAmAnyapaNe zrutamAM upayogavALo evo zrutajJAnI jo ke - azuddhane grahaNa kare to teno kevaLI paNa AhAra kare che, anyathA zruta apramANarUpa thAya. parajA TIkArtha: 'godo' (ahIM tRtIyAnA arthamAM prathamA lakhI che, tethI) "pena' sAmAnya karIne "zrute' piMDaniryukti Adi Agamane viSe upayogI sato tene (Agamane) anusAre kathya ane akathyanI bhAvanA karato zrutajJAnI jo ke - koIpaNa prakAre azuddha grahaNa kare, to paNa tene vatyapi' kevalajJAnI paNa khAya che - Aroge che, anyathA zrutajJAna apramANa thAya. te A pramANe - chadmasthasAdhu zrutajJAnanA baLa vaDe zuddha gaveSaNA karavAne icche che. bIje prakAre icche nahi. tethI jo kevalI, zrutajJAnIe AgamamAM kahyA pramANe gaveSaNA kareluM paNa azuddha che. ema jANIne na vApare to zratane viSe avizvAsa thAya, ane tethI koIpaNa zrutane pramANapaNe aMgIkAra kare nahi, ane zrutajJAnanuM apramANapaNuM thavAthI sarva kriyAnA lopano prasaMga Ave, kemake - zruta vinA chadmasthone kriyAkAMDanA jJAnano asaMbhava che. parajA have kriyAkAMDano asaMbhava thAya, tethI zuM thAya? te kahe che : mU.0- suttassa appamANe, caraNAbhAvo tao ya mokkhassa // mokkhassa vi ya abhAve, dikkhapavittI niratthA u // 525 // mUlArthaH zrutanA apramANane viSe cAritrano abhAva thAya, ane tethI mokSano abhAva thAya, ane mokSano paNa abhAva thaye sate dIkSAnI pravRtti nirarthaka bane che parapo TIkArtha: zrata vinA yathAyogya sAvadya ane itara (niravadya) nA vidhi ane pratiSedhanA jJAnano asaMbhava hovAthI sUtranuM apramANapaNuM thaye sate 'vara' cAritrano abhAva thAya. ane cAritranA abhAve mokSano abhAva thaze, mokSanA abhAve dIkSA nirarthaka thaze; kema ke - te dIkSAnuM (mokSa sivAya) bIjuM kAMIpaNa prayojana nathI. //parapA have 'zaktio mogane va' (grahaNane viSe ane bhojanane viSe zaMkAvALo) e pahelA bhaMgano saMbhava kahe che :
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ || zaMkitadAra vyAkhyA . (329 mU.0- kiM tuha (hu) khaddhA bhikkhA, dijjai na ya tarai pucchiu~ hirimaM // ie saMkAe ghettuM, taM bhuMjai saMkio ceva // 526 // mUlArtha : koI lajjAla sAdhu kema tame ghaNI bhikSA Apo cho? ema pUchavAne zaktimAna nathI, tethI tevI zaMkA vaDe grahaNa karIne zaMkAvALo ja teno AhAra kare che. paradA TIkArtha : koI sAdhu svabhAvathI ja lajjAvAnuM hoya che. te koIka gharamAM bhikSA mATe peTho sato ghaNI bhikSAne pAmIne potAnA cittamAM zaMkA karavA lAge ke - kema ahIM ghaNI bhikSA apAya che ? paNa lajjAne lIdhe pUchI zakyo nahi. tethI AvI zaMkA vaDe grahaNa karIne (te) zaMkAvALo thato sato ja tene vApare, te pahelA bhAMgAmAM varte che //parado. have 'prahane kUto, monane' (grahaNane viSe zakita ane bhojanane viSe azaMkita) e bIjA bhAMgAno saMbhava kahe che : mU.0- hiyaeNa saMkieNaM, gahiA anneNa sohiyA sA ya // pagacaM paheNagaM vA, souM nissaMkio bhuMje // 527 // mUlArtha zaMkitahRdaya vaDe grahaNa karI, te bIjA sAdhue zodhI, ke kAMIka prakaraNa athavA prahaNaka che. te sAMbhaLIne zaMkA rahita vApare (te bIjo bhaMga). //pa27I. TIkArtha : ahIM koIka sAdhu lajAdikane lIdhe pUchavAne azaktimAn hovAthI prathama zaMkita hRdaya vaDe je bhikSA grahaNa karI. te bIjA saMghATake zodhI, ke "pravRtta' paroNAnuM bhojana Adi kAMIka prakaraNa che, athavA 'pradeNa koIka bIjA gharathI Avela prahaNaka (lahANI) che, A pramANe bIjA saMghATaka pAsethI sAMbhaLIne zaMkA rahita (thayo sato) je Aroge te bIjA bhaMgamAM varte che. parachA have ('bogane zaktio, 7 prahaLe' e) trIjA bhaMgano saMbhava kahe che : mU.0- jArisae cciya laddhA, khaddhA bhikkhA mae amugagehe // annehiM vi tArisiyA, viyaDaMta nisAmae taie // 528 // mUlArtha AlocanA karatA bIjA sAdhune sAMbhaLI pote vicAra kare che ke - "amuka ghera meM jevI ghaNI bhikSA prApta karI che, tevI ja bIjAe paNa prApta karI che." ema zaMkA sahita khAnAra (sAdhu) trIjA bhaMgamAM varte che. //pa28. TakArtha ahIM koIka sAdhu ghaNI bhikSAne pAmyo sato 'vivaTayatA' gurunI pAse samyapha prakAre AlocanA karatA evA bIjA sAdhuonI AlocanA sAMbhaLe sate zaMkA kare, ke - "meM jevI ghaNI bhikSA prApta karI, tevI ja bIjA saMghATake paNa prApta karI che, tethI kharekhara A bhikSA AdhAkarmAdika
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330) // zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda . doSa vaDe dUSita haze." ema vicArato je sAdhu bhojana kare, te trIjA bhaMgamAM varte che. pa28 ahIM koI zaMkA kare che ke : ma.0- jar3a saMkA dosakarI, evaM suddhapi hoi avisuddhaM // nissaMkamesiyaM ti ya, aNesaNijja pi niddosaM // 529 // mUlArtha: jo zaMkA ja doSa karanArI hoya, to e pramANe zaMkAvALuM zuddha chatAM paNa azuddha thaze, tathA anekaNIya paNa zaMkArahitapaNe anyUSita kareluM zuddha thaze. /paralI TIkArtha ? jo zaMkA ja doSa karanArI hoya, to ema sate A pramANe AvyuM (siddha thayuM), kezuddha paNa zaMkAvALu satuM avizuddha-azuddha thaze; kemake-zaMkArUpI doSe karIne dUSita che. ane anekaNIya paNa niHzaMkapaNe anveSita (grahaNa) karyuM satuM zuddha prApta thaze, kemake - zaMkArahitapaNuM che. ane tethI karIne e pramANe thAya te yogya nathI. kemake-svabhAvathI ja je zuddha ke azuddha hoya tene zaMkAnA hovA ke na hovA mAtra karIne anyathA karavuM azakya che. //pa29 A zaMkA para AcArya kahe che ke tAruM kahevuM ThIka che, to paNa : mU.0- avisuddho pariNAmo, egayare avaDio ya pakkhammi // esi pi kuNai Nesi, aNesimesi vizuddho u // 530 // mUlArthaH bemAMthI eke pakSamAM nahi paDelo avizuddha-azuddha pariNAma eSaNAyane anekaNIya kare che, ane vizuddha pariNAma aneSaNIyane eSaNIya kare che : //53vA TIkArthaH avizuddha evo 'rAma:' manano adhyavasAya, kevA prakArano avizuddha ? te kahe che : "tarasminnA' A bhaktAdika zuddha ja che, athavA to azuddha ja che, ema ekeya pakSamAM nahi paDelo hoya to te (avizuddha pariNAma) 'f fpa' tti eSaNIyane paNa eTale zuddhane paNa 'manepaLIya' azuddha kare che. tathA "vizuddhatu' vizuddha evo pariNAma eTale AgamamAM kahelA vidhi pramANe gaveSaNA karanArano A zuddha ja che. evo adhyavasAya 'maneLIyafpa' svabhAvathI azuddha evA paNa bhaktAdikane zuddha kare che, kemake-zrutajJAnanuM pramANapaNuM che. (eTale ke - bhaktapAnanI sadoSatA ke nirdoSatA, zaMkAne AzrayIne nathI, paraMtu mananA adhyavasAyAzrayI che, tethI karIne te pUrve kahelo doSa kAMI paNa lAgato nathI. //pa30nA A pramANe zaMkitadvAra kahyuM. have (2) pratidvArane kahe che : mU.0- duvihaM ca makkhiyaM khalu, saccitaM ceva hoi accittaM // saccitaM puNa tivihaM, accittaM hoi guvihaM tu // 531 //
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ | pratidvAra ane tenA bhedo | (331 mUlArthaH sacitta ane acitta ema be prakAre prakSita hoya che. temAM sacitta traNa prakAre che. ane acitta be prakAre che. pa31al TIkArtha prakSita be prakAre che. te A pramANe : sacitta ane acitta eTale ke- sacittabhrakSita ane acittaprakSita. temAM sacitta pRthvI Adi vaDe je kharaDAyela hoya te sacitta kahevAya che. ane acitta evA pRthvInA raja vagere vaDe je kharaDAyela hoya te acitta kahevAya che. temAM "zvita' sacittabhrakSita traNa prakAre che. pa31 AnI (sacittabhralitanI) ja vyAkhyA kare che mU.0- puDhavI Au vaNassai, tivihaM saccittamakkhiyaM hoi // accittaM puNa duvihaM, garahiyamiyare ya bhayaNA u // 532 // mUlArtha : pRthvI, apU ane vanaspati ema traNa prakAre sacitta prakSita hoya che. tathA gahita ane itara (agarvita) ema be prakAre acittabhrakSita hoya che, ahIM kathya ane akathyanA vidhine viSe bhajanA che. pa3rA TIkArya : sacittabhrakSita traNa prakAre che. te A pramANe - pRthvIkAyamaikSita, aSkAyaprakSita ane vanaspatikAyasRkSita (sUtrane viSe padano eka deza kahe te padano upacAra thAya che, tethI pRthyAdika mizritane pRthivI ityAdi kahyuM.) vaLI 'vatta' acittabhrakSita be prakAre che. te A pramANe garpita ane itara (agahita) temAM 'hiMta' carabI vagere vaDe lIMpAela hoya te gahita kahevAya che, ane vRtAdika vaDe lIMpAyela hoya te itara (agahita) kahevAya che. ahIM - acittabhrakSitamAM kacyuM ane akathyanA vidhine viSe 'paganA' vikalpa jANavo. ane te AgaLa upara kaheze. /pa3rA have sacitta pRthvIkAyaprakSitane vistArathI bhAve che (kahe che) : mU.0- sukkeNa sarakkheNaM, makkhiya molleNa puDhavikAeNa // savvaM pi makkhiyaM taM, etto Aummi vocchAmi // 533 // mUlArtha je rajasahita zuSka vaDe prakSita ane je Adra pRthvIkAya vaDe prakSita hoya, te sarva sacitta prAkSita che. have huM apakAyane viSe prakSitane kahIza. /pa33 TIkArtha ahIM sacitta pRthvIkAya be prakAre che. te A pramANe zuSka ane ArTa temAM rajasahita zuSka pRthvIkAya vaDe eTale atyaMta bArIka bhasma jevA pRthvIkAya vaDe je devAlAyaka vastu, pAtra ke hAtha prakSita (lIMpAela - kharaDAela) hoya, ane je sacitta Ardra pRthvIkAya vaDe pralita hoya, te sarva hastAdika "kSata' sacitta pRthvIkAya prakSita jANavuM. have pachI huM apakAyanA viSayamAM praSitane
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332) || zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda kahIza (kahuM chuM) 533. mU.0- parapacchakamma sasiNi - khudaulle cauro AubheyAo // mUlArtha purakarma, pazcAkarma, sasnigdha ane udakADhuM e cAra apakAyanA bheda che. TIkArtha "aplAyabrekSitane viSe cAra bheda (prakAra) che. te A pramANe : 1. purakarma, 2. pazcAtakarma, 3. sasnigdha ane 4. udakADhuM. temAM bhaktAdine ApyA pahelAM sAdhune mATe hasta, pAtra vagerene jaLa vaDe dhovuM vagere je karma karAya te puraHkarma kahevAya che. tathA bhaktAdika ApyA pachI je prakSAlanAdi karma karAya te pazcAtkarma kahevAya che. "dhi' kAMIka dekhAtA jaLa vaDe kharaDAyelA hAtha vagere. tathA ' ' spaSTa rIte dekhAtA (jaLAdikanA) saMsargavALA hAtha vagere / have vanaspatikAya prakSita vistArathI kahe che : mU.0- ukkiTTharasAlittaM, paritta'NaMtaM mahIruhesu // 534 // mUlArtha pratyekavanaspati ane anaMtakAyavanaspatinA utkRSTa rasa vaDe Alita (kharaDAela) je hastAdika te vanaspatikAya vaDaje prakSita kahevAya che. //pa34. TIkArtha : '3STasani' ghaNA rasa karIne sahita je "rittAnAM pratyeka vanaspatinA eTale AmraphaLAdikanA ane anantAnAM' anaMtakAyikanA eTale phanasanA phaLa (?) vagerenA tatkALa (tAjA) karelA zlaSNa kakaDAo, A adhyAhArathI lIdhA che. te kakaDAo vaDe 'tti' kharaDAyelA hastAdi te madIhepu' (ahIM tRtIyAnA arthaNAM saptamI lakhI che tethI) mahIrUha vaDe prakSita jANavuM 'rittaDavi' A ThekANe prAkRtapaNAne lIdhe vibhakti ane vacanano vyatyaya (pheraphAra) che, tethI SaSThInuM bahuvacana jANavuM. /pa34pI. pU. - sehiM hiM, tAhi vi te kSIrapatahiM . saccittaM mIsaM vA, na makkhittaM asthi ulaM vA // 535 // mUlArtha : zeSa (bAkInA) tejasu, vAyu ane trasa e traNa kAya vaDe sacitta, mizra ke AdratArUpa prati hotuM nathI. //pa3pI TIkArthaH zeSa (bAkInA) tejasu, vAyu ane trasarUpa traNe (kAya) vaDe sacittarUpa, mizrarUpa ke AdratArUpa praSita thatuM nathI. kemake - sacittAdika tejaskAyAdikano saMsarga chatAM paNa lokamAM prakSita zabdanI pravRtti dekhAtI nathI. tathA acitta evA bhasmadirUpa te traNa vaDe pRthvIkAyanI jema prakSitapaNAno saMbhava che, tethI teno niSedha nathI. vaLI acitta evA paNa vAyukAya vaDe prakSitapaNAno saMbhava nathI. kemake - lokamAM tevA prakAranI pratIti nathI. pa3pI.
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ | sacittaprakSitAzrayI kalyAkadhyavidhi | (333 have sacitta pRthvIkAyAdi vaDe prakSita evA hasta ane pAtrane AzrayIne bhAMgAone tathA kalpa ane akathyanA vidhine pratipAdana kare che (kahe che) : mU.0- saccittamakkhiyammi, hatthe matte va hoi caubhaMgo // Aitie paDiseho carime bhaMge aNunnAo // 536 // mUlArtha sacitta vaDe prakSita evA hasta ane pAtrane viSe cAra bhaMga thAya che. temAM pahelA traNa bhaMgane viSe niSedha che, ane chellA bhaMgane viSe anujJA che. //pa36o TIkArtha "vi:' pRthvIkAyAdika sacitta vaDe prakSita evA hasta ane pAtrane viSe 'vALI' cAra bhAMgA thAya che. sUtramAM ArSaprayogane lIdhe 'vaDo' e pramANe pulligano nirdeza karyo che) ane te cAra bhaMga A pramANe. 1- hasta prakSita hoya ane pAtra paNa prakSita hoya, 2- hasta prakSita hoya paNa pAtra prakSita na hoya, 3. pAtra prakSita hoya paNa hasta prakSita na hoya tathA 4. pAtra prakSita na hoya ane hasta paNa prakSita na hoya. temAM pahelAM traNa bhAMgAmAM niSedha che. eTale ke grahaNa karavuM, na kahyuM, ane chellA (cothA) bhaMgamAM tIrthakara ane gaNadharoe sAdhune anujJA ApI che. (eTale ke - grahaNa karavuM kahyuM che, kemake - temAM doSa nathI. //pa36l. acitta prakSitane AzrayIne kayyAkalpavidhine kahe che : mU.0- accittamakkhiyammi u, causu vi bhaMgesu hoi bhayaNA u // agarahieNa u gahaNaM, paDiseho garahie hoi // 537 // mUlArthaH acitta pralitane AzrayIne cAre bhAgAne viSe bhajanA che. eTale ke - agahitanuM grahaNa ane gahitano niSedha che. //pa37. TIkArtha : acittabhrakSitane viSe paNa hasta ane pAtrane AzrayIne pUrvanI jema cAra bhAga karavA. temAM cAre bhAgAne viSe 'mananA' vikalpa che. tene ja kahe che : 'mAhitana' lokamAM aniMdya eva dhRtAdika vaDe prakSita hoya to grahaNa karAya che, ane "hitana' lokamAM niMdya evA vasA (carabI) vagere vaDe grAkSita hoya to niSedha che. temAM paNa cotho bhaMga zuddha ja che, tethI tenuM grahaNa thAya che. nepa37l. agahitaprakSitane paNa AzrayIne vizeSa kahe che : mU.0- saMsajjimehiM vajjaM agarahiehiM pi gorasadavehiM // mahughayatellagulehi ya mA macchipipIliyAghAo // 538 //
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334) | | zrI piDaniryuktigraMthano anuvAda // mUlArtha : saMsakta jIvavALA ane agahita evA paNa gorasa ane drava vaDe prakSitane varjavuM, tathA madhu-vRta-tela ane goLa vaDe prati varjavuM, kemake mAkhI, kIDIno ghAta na thAo. //pa38 TIkArtha "miyAM tenI maLe paDelA jIva vaDe yukta agahita evA paNa 'ravikhyAM dadhyAdika ane pAnaka vaDe praSita hoya, athavA prakSita evA hasta ane pAtra vaDe apAtuM hoya to te 'varSa' tyAga karavA lAyaka che, arthAta grahaNa karavA lAyaka nathI. tathA agahita evA paNa madhu, vRta, tela ane narama goLa vaDe prakSita hoya ke prakSita evA hasta-pAtra vaDe devAtuM hoya to te varjavA lAyaka che. kema? te kahe che - " marSoipavItiyAdhAmo' makSikA, pipIlikA (kaDI)no ghAta na thAo. A upalakSaNa che. tethI vAyu AdinA vazathI lAgelA pataMgAdikano "pAta:' vinAza (thAya te) na thAo, te mATe, A utkRSTa anuSThAna jinakalpikAdine AzrayIne jANavuM, paNa sthavirakalpika to vidhi pramANe yatanApUrvaka dhRtAdikane paNa ane guDAdika vaDe prakSita azokavartI vagerene paNa grahaNa kare che /pa38. have gahita ane agahitanA vizeSane kahe che : mU.0- maMsavasasoNiyAsava, loe vA garahiehi vi vajjejjA // ubhao vi garahiehi muttuccArehi chittaM pi // 539 // mUlAI : lokamAM gahita evA paNa mAMsa, vasA, zoNita ane Asava (madirA) vaDe prakSita hoya tene varjavuM. tathA bannene (loka-lokottarane) viSe gahita evA mUtra ane viSTA vaDe sparza karAyelAne paNa varjavuM. //pa3lA TIkArthaH lokane viSe paNa gahita evA mAMsa, vasA (carabI), zoNita ane Asava vaDe (ahIM sUtramAM ArSapaNAthakI vibhaktino lopa thayo che.) "vA' zabda pUrvanI apekSAe samuccayane viSe che. te vaDe praSitane varjavuM, tathA 'mayamannA' loka ane lokottarane viSe gahita evA mUtra ane viSTA vaDe prakSita to dUra raho, paNa "pRdama' sparza kareluM paNa varjavuM /pa39AA prati dvAra kahyuM. have nizcita (3) dvAra kahe che : mU.0- saccittamIsaesu, duvihaM kAesu hoi nikkhitte // ekkekaM taM duvihaM, aNaMtaraM paraMparaM ceva // 540 // mUlArtha kAyane viSe nikSipta (nAMkheluM) be prakAre hoya che. sacittane viSe ane mizrane viSe. te ekeka be prakAre che. anaMtara ane paraMpara. 54nA TIkArtha : ahIM kAyane viSe nizcita be prakAre hoya che, te A pramANe "vittepu' sacitta pRthvIkAyAdine viSe ane mizrane viSe. te ekeka paNa be prakAre che. te A pramANe : anaMtara ane
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ ne pRthvIkAyAzrita anaMtara-paraMpara nizcita che (335 paraMpara. temAM anaMtara eTale vyavadhAna (AMtarA) vinA ane paraMpara eTale vyavadhAna sahita jema ke - sacittapRthvIkAya upara sthAnikA (thALI) ane tenA upara devA lAyaka vastu mUkI hoya te ahIM parihArya ane aparihAryanA vibhAga vinA sAmAnyathI sacitta acitta ane mizrarUpa bheda vaDe karIne nikSipta traNa prakAre che, ane temAM traNa caturbhagI che, te A pramANe - 1-sacittane viSe sacitta, ra-mizrane viSe sacitta, 3. sacittane viSe mizra ane 4-mizrane viSe mizra. A eka caturbhAgI thaI. tathA 1- sacittane viSe sacitta, 2-acittane viSe sacitta, 3-sacittane viSe acitta ane acittane viSe acitta, A bIjI caturbhAgI thaI. tathA 1-mizrane viSe mizra, ra-acittane viSe mizra, 3mizrane viSe acitta, ane 4- acittane viSe acitta. A trIjI caturbhagI thaI. have ahIM ja anaMtara ane paraMparanA vibhAgane kahe che : mU.0- puDhavI AukkAe, teU vAuvaNassaitasANaM // ekkeka duhANaMtara, paraMparagaNimmi sattaviho // 541 // mUlArtha pRthvI, aSkAya, tejas, vAyu, vanaspati ane trasa, e eka ekanA be prakAra che : anaMtara ane paraMpara, temAM agnikAyane vize sAta prakAra che. pa41il TIkArthaH pRthivI, apu, tejasa, vAyu, vanaspati ane trasakAya sacitta hoya to te darekano sacitta pRthivyAdikane viSe nikSepa saMbhave che. temAM pRthvIkAyano nikSepa cha prakAre che. te A pramANe 1-pRthvIkAyano pRthvIkAyane viSe nikSepa e pahelo bheda, 2-pRthvIkAyano akhAyane viSe nikSepa e bIjo bheda, 3-pRthvIkAyano tejasakAyane viSe nikSepa e trIjo bheda, 4-pRthvIkAyano vAyukAyane viSe e cotho bheda, pa-pRthvIkAyano vanaspatikAyane viSe e pAMcamo bheda, ane 6-pRthvIkAyano trasakAyane viSe nikSepa te chaThTho bhedae ja pramANe apakAyAdika darekano paNa nikSepa cha prakAre jANavo. sarva maLIne 36 bhaMga thAya che, te dareka bheda be prakAre che, te A pramANe - anaMtara (nikSepa) ane paraMpara (nikSepa) anaMtara ane paraMparAnI vyAkhyA pUrve karI gayA chIe, kevala agnikAyane viSe pRthivyAdikano nikSepa sAta prakAre che, ane te graMthakAra pote ja AgaLa kaheze. 541 have pRthvIkAyane viSe pahelAM je cha prakArano nikSepa kahyo, tene sUtrakAra sAkSAta dekhADe che. mU.0- saccitta puDhavIkAe, saccitto ceva puDhavinikkhitto // AuteuvaNassai-samIraNatasesu emeva // 542 // mUlArtha: sacitta pRthvIkAyane viSe sacitta pRthvIkAya nAMkhyo, e ja pramANe apUtejasu, vanaspati, vAyu ane trasakAyane viSe jANavuM. //pa4rA TIkArtha : sacitta pRthvIkAyane viSe sacitta pRthvIkAyano nikSepa karyo "vameva' e ja pramANe
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336) zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda / eTale pRthavIkAyanI jema apa, tejasa, vanaspati, vAyu ane trasane viSe sacitta ja pRthvIkAyano | nikSepa karavo. A pramANe pRthvIkAya nikSepa cha prakAre che //pa4rA e ja pramANe bAkInI kAyone viSe paNa atideza (nirdeza)ne kahe che : mU.0- emeva sesayANa vi nikkhevo hoi jIvakAesuM // ekkeko saTThANe, paraThANe paMca paMceva // 543 // mUlArtha e ja pramANe zeSano paNa javanikAyane viSe nikSepa hoya che. temAM ekeka bhaMga potAnA sthAnane viSe ane pAMca pAMca bhaMga parasthAnane viSe hoya che. pa43I TIkArtha : "vameva' e ja pramANe eTale pRthvIkAyanI jema "zepanAM' bAkInA akhAyAdikano nilepa "jhIvanajayeSu' pRthivyAdikane viSe hoya che. temAM eka eka bhaMga potAnA sthAnamAM ane bAkInAM pAMca pAMca bhaMga parasthAnamAM hoya che. te A pramANe pRthvIkAyane viSe pRthvIkAyano je nikSepa te svasthAnane viSe che, ane bAkInA akhAyAdika pAMcane viSe te parasthAnane viSe che eja pramANe akhAyAdikanI paNa bhAvanA karavI. tethI karIne svasthAnane viSe eka eka aMga ane parasthAnane viSe pAMca pAMca bhaMga thAya che. A pramANe prathama caturbhagikAnA sacittane viSe sacitta evA prakAranA pahelAM bhaMgamAM chatrIza bheda thayA. /543 have pahelI caturbhagikAnA ja bAkInA traNa bhaMgane tathA bIjI ane trIjI caturbhagIne atideza vaDe pratipAdana kare che : mU.0- emeva mIsaesu vi mIsANa saceyaNesu nikkhevo // __mIsANaM mIsesu ya, doNhaM pi ya hoi'cittesu // 544 // mUlArtha e ja pramANe mizrane viSe paNa chatrIza bheda kahevA, tathA e ja pramANe sacetanane viSe mizranA chatrIza bheda kahevA, tathA e ja pramANe mizranA mizrane kahevA tathA e ja pramANe bannenA (sacitta ane mizranA) acittane viSe kahevA. //pa44mAM TIkArtha : "vameva' e ja pramANa eTale sacittane viSe sacittanI jema "mirthadhvapi' mizra pRthyAdikane viSe paNa sacitta pRthivyAdikanonikSepa chatrIza bhedavALo jANavo. A kahevA vaDe pahelI caturbhagIno bIjo bhaMga kahyo. tathA e ja pramANe "satanepu' sacitta pRthivyAdikane viSe mizra pRthivyAdikano nikSepa chatrIsa bhedavALo kahevo. A kahevA vaDe pahelI caturbhagIno trIjo bhaMga kahyo. tathA e ja pramANe mizra pRthivyAdikano mizra pRthivyAdikane viSe chatrIza prakArano kahevo. A kahevA vaDe pahelI caturbhagIno cotho bhaMga kahyo. sarva saMkhyAe karIne pahelI caturbhagImAM eka so ne zumAlIza bhaMga thayA. e ja pramANe "dayorapi' sacitta ane mizrano acitte viSe nikSepa karAto hoya
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ || aSkAyAzrita anaMtara-paraMpara nizcita che. (337 tyAre tenI je be caturbhagI pUrve kahI che, temAM paNa dareka caturbhagInA eka so gumAlIza bhaMga thAya che, te sarve maLIne cAraso batrIza (432) bhaMga thAya che. //pa44ll nikSepanA bheda kahyA. have A ja nikSepanI pUrve kahelI traNa caturbhAgIne AzrayIne kathya akathyanA vidhine kahe che : mU.0- jattha u sacittamIse, caubhaMgo tatttha causu vi agijjhaM // taM tu aNaMtara iyaraM, paritta'NaMtaM ca vaNakAe // 545 // mUlArtha : je nikSepamAM sacina ane mizrane AzrIne caturbhagI kahI che. temAM cAre bhaMgane viSe te anaMtara ane itara (paraMpara) tathA paritta (pratyeka) ane anaMta vanaspati e sarva agrAhya che. //pa4pI. TIkArtha ? je nikSepane viSe sacitta ane mizrane AzrIne caturbhagI thAya che arthAt pahelI caturbhAgI thAya che, temAM cAre bhaMgane viSe tathA '' zabdathI bIjI ane trIjI caturbhagInA paNa pahelA traNa bhaMgane viSe vartatuM anaMtara ane paraMpara vanaspatine viSe pratyeka ke anaMta A sarva agrAhya che. sAmarthyathakI bIjI ane trIjI caturbhagInA cothA bhaMgane viSe vartatuM grAhya che. kemakete levAmAM doSa nathI. 54pA have sacittAdika traNe vaDe paNa matAMtare karIne eka ja caturbhagIne tathA kamprAkaTya vidhine dekhADe che : mU.0- ahava Na sacittamIso u, egao egao u accitto // etthaM caukkabheo, tatthAitie kahA natthi // 546 // mUlArtha athavA to ahIM caturbhAgI jUdI rIte thAya che. temAM eka pakSamAM sacittamizra ane eka pakSamAM acitta. temAM pahelAM traNa bhaMgamAM grahaNanI vAta ja nathI. pa46ll TIkArtha: 'athavA' e zabda bIjA prakArane jaNAvanAra che, '' e zabda vAkyanA alaMkAra mATe che. ahIM pratipakSapopacAre' pratipakSa padane AzrayIne caturbhAgI thAya che. temAM eka pakSamAM sacitta ane mizra tathA eka pakSamAM acitta. pachI pUrvanA krama vaDe caturbhAgI thAya che, te A pramANe - sacittane viSe sacittamizra, acittane viSe sacittamizra, sacittamizrane viSe acitta ane acittane viSe acitta' ahIM paNa prathamanI jema eka eka bhaMgamAM pRthvI, apu, tejasa, vAyu, vanaspati ane trasanA bhedathI chatrIza chatrIza bhedo thAya che. tethI kula ekaso gumAlIza bhaMga thAya che. temAM 'mAiitra pahelA traNa bhaMgamAM 'RthA nAti' grahaNa karavAnI vAta ja nathI. ane sAmarthyathI cothA bhaMgane viSe kahyuM che pado
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338) | | zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda / tethI A pramANe pRthivI' ityAdi mULa gAthA (541)nA pUrvArdhanI vyAkhyA karI. have 'ili suhAgaMtara' e avayavanI vyAkhyA karavAne icchatA satA bIjI ane trIjI caturbhagI saMbaMdhIno trIjo trIjo bhaMga ke - je sAmAnyathI azuddha che. tenA viSayamAM vizeSa kahevAne icchatA satA anaMtara ane paraMtara mArgaNAne kahe che : mU.0- jaM puNa acitta davvaM, nikkhippai ceyaNesu mIsesu // tahiM maggaNA u iNamo, aNaMtaraparaMparA hoi // 547 // mUlArtha H vaLI je koI acitta dravya sacitta ke mizrane viSe nikSepa karAya che, tyAM A anaMtara ane paraMpara vaDe mArgaNA hoya che. //54LA. TIkArtha ? vaLI je koI paNa odanAdika acittadravya, vetapu' sacittane viSe ke mizrane viSe nilepa karAya che, tyAM A anaMtara ane paraMparA vaDe mArgaNA eTale paribhAvanA hoya che 547ii. te ja kahe che : ___ mU.0- ogAhimAyaNaMtara, paraMparaM piDharagAi puDhavIe // navaNIyAi aNaMtara, paraMparaM nAvamAIsu // 548 // mUlArtha : pRthvI para sthApana karela avagAhimAdika anaMtara che, ane pRthvI para rahelA piThara (tapelI, vAsaNa) Adine viSe sthApana karela paraMparA che. tathA mAkhaNa vagere jaLamAM nAMkhela hoya te anaMtara ane nAvAdikamAM mUkela hoya to paraMpara kahevAya che. ll148 TIkArthaH "nava dimAdri' paphavAnna mAMDA vagere pRthvI upara AMtarArahitapaNe sthApana karyuM hoya te anaMtaranikSipta kahevAya che. tathA pRthvI para ja rahelA piTharadAki (bhAjanAdi)ne viSe mUkela je avagAhimAdika (pakavAnna, mAMDA Adi) te paraMparanizcita kahevAya che. A nikSepa pRthvIkAyane AzrayIne anaMtara ane paraMparAe karIne kahyo. have aplAyane AzrayIne kahe che: "navanI' tyanTinavanItAdri mAkhaNa ane TharI (thIjI) gayela ghI vagere sacittAdirUpa udakane viSe mUkela hoya to te anaMtaranikSipta kahevAya che. ane te ja navanItAdika ke avagAhimAdika jaLanI madhye rahelA nAva AdimAM rahela hoya to te paraMpara nizcita kahevAya che. 548. have tejaskAyane AzrayIne anaMtara tathA paraMparanI vyAkhyA karatA satA 'savido" e (541 gAthAnA aMtima) avayavanI vyAkhyA kare che : mU.0- vijjhAyamummuriMgAla-meva appattapattasamajAle // vokkaMte sattadurga, jaMtolitte ya jayaNAe // 549 //
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ // sAta prakAranA agninuM varNana // (339 mUlArtha : vidyAta, murmura, iMgAla, aprApta, samavAla ane vyutkrAMta ema sAta prakArano agni che. te be prakAre che, temAM liMpelAM yaMtrane viSe yatanAe grahaNa karAya che. 549 // TIkArtha : ahIM agni sAta prakAre che, A pramANe 1-vidhyAta, 2-murmura, 3-aMgAra, 4aprApta, pa-prApta, 6-samajvAla ane 7-vyutkrAMta : temAM je-1 prathama spaSTa rIte na dekhAto hoya ane pachI iMdhana nAkhavAthI vRddhi pAmato sato spaSTa dekhAya te vidyAta kahevAya che. 2- kAMIka pILA ane ardhA bujhAI (olAI) gayelA je agninA kaNIyA te murmura kahevAya che, 3-javALArahita je agni te aMgAra kahevAya che, 4-cUlA upara sthApana karela piThara (vAsaNa)ne je jvALA vaDe sparza karato na hoya te aprApta kahevAya che. 5-jvALA vaDe piTharanA bughna (taLIyAM)ne viSe je sparza kare te prApta kahevAya che. 6-piTharanA bughna (taLIyA) thI upara karma (vAsaNanA kAMThA) sudhI jvALA vaDe je sparza kare te samajvAla kahevAya che ane 7-jenI jvALA piTharanA karNa (kAMThA)thI paNa upara (uMce) jAya te vyutkrAMta kahevAya che. A sAteya bheda tejaskAyanA che. te dareka bhedane viSe babbe prakAra che. te A pramANe - anaMtaranikSipta ane paraMparanikSipta, temAM vidhyAtAdikarUpa agni upara maMDakAdika mukyA hoya to te anaMtaranikSipta kahevAya che, ane te agninI upara sthApana karela piTharAdikane viSe mUkela hoya te paraMparanikSipta kahevAya che. temAM sAte bhedomAMthI koIpaNa bhedane AzrayIne 'canne' ikSurasa pakAvavAnA kaTAha (kaDAI) vagere 'attipte' mATIthI kharaDAyela (lIMpela) hoye sate yatanA vaDe eTale biMdunA paDavA vinA ikSarasanuM grahaNa kalpe che. 549lA have A ja gAthAnuM vivaraNa karatA satA prathama vidyAtAdinA svarUpane be gAthA vaDe kahe che : mU. 0- vijjhAu tti na dIsai, aggI dIser3a iMdhaNe chUDhe // ApiMgala agaNikaNA, mummura nijjAla iMgAle // 550 // appattA u cautthe, jAlA piDharaM tu paMcame pattA // chaTThe puNa kaNNasamA, jAlA samaicchiyA carime // 551 // mUlArtha : agni spaSTa dekhAto na hoya, paNa iMdhana nAMkhavAthI dekhAya tevo hoya to te vidhyAta kahevAya che, kAMIka pILA agninAkaNIyA te murmura kahevAya che, jvALA rahita aMgAra kahevAya che. ||55nA piThara sudhI jvAlA prApta thaI na hoya te cothA aprApta bhedamAM, ane prApta thaI hoya to te pAMcamA bhedamAM jANavuM, chaThThA bhedamAM karNa sudhI jvALA jAya te, ane chellA bhedamAM karNathI paNa upara adhika jvALA jAya te. / / 551 na TIkArtha : artha sugama che. vizeSa e ke 'appattA 3 patye nAnA kRti' cothA aprApta nAmanA bhedane viSe piTharane nahi pAmelI jvALA jANavI, e ja pramANe anya sthAne paNa artha karavo. ||550-551 //
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340) II zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda have 'vaMtotine vanayApa' e (549 gAthAnA aMtima) avayavanI vyAkhyA kare che ? mU.0- pAsolittakaDAhe, parisADI natthi taM pi ya visAlaM // so vi ya aciracchUDho, ucchuraso nAiusiNo ya // 552 / / mUlArtha ? te kaTAha cAre paDakhe lIMpela hoya, rasanuM parizATana thatuM na hoya, te kaTAha paNa vizALa hoya, te izurasa paNa tarata ja nAMkhela hoya, ane ati uSNa na hoya, to te kahyuM che //552ii. TIkArtha ahIM ' eTale jo e zabdano sarvatra adhyAhAra karavo. tethI karIne jo 'TAda piThara vizeSa (kaDAI) cotaraphanA paDakhA mATI vaDe lIMpela hoya, ane devAto akSarasa jo parizATana thato na hoya (biMdu paDatA na hoya) vaLI te kaTAha rUpa bhAjana paNa jo 'virAti' (vizALa) (pahoLAM) mukhavALuM hoya, ane te izurasa paNa jo taratano nAMkhela hoya, ane jo ati uSNa na hoya, to te devAto Izkarasa kahyuM che. ahIM jo devatA akSarasanuM biMdu koIpaNa prakAre bahAra paDe, to te (bhAjanane karelA mATInA) lepane viSe ja paDe, paNa cUlAnI madhye rahelA tejaskAyane viSe paDe nahi. tethI paDakhe lIMpela hoya evuM kaTAhanuM vizeSaNa kahyuM che. tathA vizALa mukhavALAM pAtramAMthI kheMcAto udaMcana (kamaMDaLa, Doyo vagere) piTharane karNo (aMdaranA bhAgamAM kAThe) lAge nahi. (aphaLAya nahi), tethI piTharano bhaMga thAya nahi ane tethI tejaskAyanI virAdhanA (paNa) thAya nahi. te mATe vizALa zabda lakhyo che. atiuSNa na hoya tene grahaNa karavAnuM kAraNa pote ja kaheze. //paparA have udakane AzrayIne vizeSa kahe che : mU.0- usiNodagaM pi gheppai, guDarasapariNAmiyaM aNaccusiNaM // jaM ca aghaTTiyakannaM, ghaTTiyapaDaNammi mA aggI // 553 // mUlArtha uSNodaka paNa guDarasathI pariNAma pAmeluM ati uSNa na hoya to paNa kahyuM che. tathA vaLI je piTharanA karNa ghasAyA vinA apAya te kahyuM che. kemake-ghasAvAthI lepa ke jaLanA paDavAthI agninI virAdhanA na thAo mATe. //553 TIkArthaH uSNodaka paNa guDarasathI pariNAma pAmeluM ane ati uSNa na hoya to paNa te kalpa che. Ano bhAvArtha A pramANe che ke - je kaTAhamAM pahelAM goLa ukALyo hoya temAM nAMkheluM jaLa kAMIka tapyuM hoya to paNa kaTAhamAM saMsakta (prathamathI dAjhI rahela) guDarasa vaDe mizra thavAthI tatkALa acitta thAya che. tethI te ati uSNa na hoya to paNa kahyuM che. ahIM paNa (upara kahyA pramANe) paDakhe lIMpelA kaTAhamAM raheluM ane paripATI vinAnuM e be vizeSaNa kahyA nathI, to paNa samajavA, tathA yakRitaLa" je jaLa devAte sate (ApatI vakhate) piTharanA baMne karNa (kAMThA) praveza karatA athavA
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ che "pArthavalitakaTAha Adi bhaMgasthApanA yaMtra che (341 bahAra nIkaLatA udaMcana (kamaMDaLa, Doyo vagere) vaDe athaDAtA na hoya, to te devAtuM jaLa kahyuM che. te mATe kahe che ke - "paTTiyapasifma mA mana' praveza karatA ke - nIkaLatA udaMcana vaDe (vAsaNanI aMdara nAkhatAM ke bahAra kADhatAM kamaMDaLa ke Doyo vaDe) piTharanA karNa (cUllI upara caDhAvela bhAjananA kAMThe) athaDAte sate lepa (bahArathI vAsaNa pharato karela kaTavAlo) ke udakanA paDavAthI agninI virAdhanA na thAo, eTalA mATe ('maTTita" e vizeSaNa jANavuM.) A kahevA vaDe AgaLa kahevAze evA soLa bhaMgonI madhyeno pahelo bhaMga dekhADyo. //papazA. have te ja soLa bhaMga dekhADe che : mU.0- pAsolittakaDAhe'naccusiNe aparisADa'ghaTate // solasa bhaMgavigappA, paDhame'NunnA na sesesu // 554 // mUlArtha : pArtha (comera paDakhe) lIMpeTa kaTAha, anatiuSNa irasa, aparipATa ane aghaTTata, A cAra pada vaDe soLa bhaMga thAya che. temAM pahelA bhaMgamAM anujJA che. zeSa bhaMgomAM anujJA nathI. I554 TIkArthaH 1-pArSAvalita kaTAha. 2- devAto izurasAdi anati uSNa, 3-aparizATi eTale parizATi (verAvA-DhoLAvA Adi)no abhAva tathA 4-"gapaTTa' udaMcana vaDe piTharanA karNanuM ghaTTana (AsphAlana) thatuM na hoya. A pramANe cAra padone AzrayIne soLa bhaMga thAya che. //554 bhaMgo lAvavAne mATe A gAthA che. mU.0- payasamadugaabbhAse, bhANaM bhaMgANa tesimA rayaNA // egantariyaM lahuguru, duguNA duguNA ya vAmesu // 555 // mUlArtha: padanI jeTalA dvika sthApavA, teno abhyAsa karavAthI (guNavAthI) bhaMgonuM mAna thAya che. tenI racanA A pramANe (UbhI paMktie 16 sudhI) eka AMtarAvALA (prathama) laghu (tenI nIce) guru (ema laghu-guru) mUkavA. pachI DAbI bAju bamaNA bamaNA laghu guru mUkavA. //papapI TIkArthaH ahIM jeTalA padonA bhaMgo lAvavAnI icchA hoya teTalA dvika upara ane nIce evA krama vaDe sthApana karavA. pachI temano abhyAsa yathAkrama guNAkAra) kare sate chellA dvikamAM je (aMka) Ave, te bhaMgonuM 'mana' pramANa jANavuM, te A pramANe : ahIM (gAthA 554mAM kahelA 1-pANo. 2- anuvuM. rU-pari0 ane 4-advaita e) cAra padanA bhaMga lAvavAne iSTa che. tethI cAra dvika upara nIcenA krama vaDe sthApana karavA. pachI pahelA drikane bIjA drika vaDe guNavo, tyAre cAra thayA, te cAra vaDe trIjo dvika guNavo eTale ATha thayA, te ATha vaDe paNa cotho dvika guNavo tyAre soLa thayA. ATalA (soLa) cAra padanA bhaMga thAya che. vaLI te bhaMgonI racanA A pramANe karavI. pahelI
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342) |zrI piDaniyuktigraMthano anuvAda che. paMktimAM eka AMtarAvALA laghu (I) ane guru (Da) mUkavA. eTale ke prathama laghu pachI guru (Da) pharIthI paNa (tenI nIce) laghu ane guru. e rIte soLamo bhaMga Ave tyAM sudhI mUkavA. (A laghuguruvALA soLa bhaMganI AdyapaMkti ne prajJApakapaMkti kahevAya che. tyArapachI prajJApaka (16 bhAMgA jaNAvanAra te pahelI UbhI paMkti)nI apekSAe "vAvuM' DAbI bAjue bamaNA bamaNA laghu-guru mUkavA, te A pramANe - bIjI (UbhI) paMktimAM prathama be laghu ane pachI be guru, tyArapachI pharIthI paNa be laghu (eTale ke - laghu laghu, guru, laghu laghu, guru guru) ema soLamo bhaMga Ave tyAM sudhI mUkavA. (te bIjI paMktinI paNa DAbI bAjue) trIjI (UbhI) paMktimAM (ekanI nIce eka ema 16 bhaMga sudhI) pahelA cAra laghu, tyArapachI cAra guru, tyArapachI nIce cAra laghu, pachI cAra guru, tathA (te trIjI paMktinI paNa DAbI bAjue) cothI (UbhI) paMktimAM prathama ATha laghu, pachI ATha guru. tenI sthApanA A pramANe : ( || | pAvalipta, anatyuSNa, aparizATi, aghaTitakarNI I ! Da. ghaTTikarNa. || DI " " parizATi, aghaTitakarNa. | | | Da Da " , " ghaTitakarNa. Da || atkRSNa aparizATi, aghaTTitakarNa. DI Da. ghaTTitakarNa. | | Da DA " " parizATi, aghaTTitakarNa. || Da Da Da. ghaTTitakarNa. Da . I ! anavalipta ananyuSNa, aparizATi, aghaTitakarNa. DI | DA ghaTTitakarNa. Da ! Da . " " parizATi, aghaTTitakarNa. SISS ghatikarNa. Da Da . ! atkRSNa aparizATi, aghaTitakarNa. Da Da . DA ghaTTikarNa. SSSI " parizATi, aghaTitakarNa. Da Da Da Da ghaTTitakarNa.
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ || vAyukAyAzrita anaMtara-paraMparanizcita che. (343 ahIM saraLa (sIdhA - laghu) aMzo zuddha che ane vakra (Da-guru) aMzo azuddha che ahIM soLa bhaMgone viSe pahelA bhaMgamAM anujJA che. zeSa paMdara bhaMgone viSe anujJA nathI. //55pA have ati uSNa grahaNa karavAmAM doSa kahe che : mU.0- duvihavirAhaNa usiNe, chaDDaNa hANI pa bhANabheo ya // mUlArthaH ati uSNa detAM be prakAranI virAdhanA chardana thavAthI hAni tathA pAtrano bheda thAya che TIkArtha 'o' ati uSNa akSarasAdika devAte sate be prakAranI virAdhanA thAya. AtmavirAdhanA ane paravirAdhanA, te A pramANe - je bhAjanamAM te ati uSNa (jaLa-rasa) grahaNa kare te bhAjana tenAthI (te rasAdithI) tape sate (garama thaye sate) hAtha vaDe grahaNa karanAra sAdhu dAjhe te AtmavirAdhanA, tathA je sthApana karelA sthAna vaDe te dAtrI (dAna karanArI) Ape che te paNa ati uSNa hovAthI teNI paNa dAjhe che, te paravirAdhanA tathA "chaDune dALa ca' tti ati uSNa ikSurAdine dAtrI mahAkaSTa vaDe ApI zake che, ane kaSTa vaDe dAna ApatAM koIpaNa prakAre sAdhunA pAtramAMthI bahAra paDe to devAtA izurasAdinI hAni thAya che. tathA bALako' rUtti te bhojanano eTale sAdhue vasatimAM laI javA mATe upADelA pAtrAdikano athavA dAtrIe devA mATe upADelA gaMDa (kAMThA) rahita evA udaMcana (mATInI kuMDI Adi)no ati uSNatAne lIdhe jaladI bhUmi para mUkatAM bhaMga thAya che. tema thavAthI pajIvanikAyanI virAdhanA thAya ane tethI saMyamanI virAdhanA che. || have vAyukAyane AzrayIne anaMtara ane paraMpara (nikSiptane) dekhADe che : mU.0- vIrarvattApAMtara - paraMparA pappariya vasthA padA mUlArthaH vAyue upADelI parpaTikA anaMtara che ane bastimAM rahela paraMparA che. papa6ll TIkArtha : "vAtotsitA:' vAyue upADelI "puTikA:' zALanI pApaDI (photarI) anaMtara nizcita che, ane 'vasthi'tti vibhaktino lopa karyo che, tethI bastine viSe. A upalakSaNa che tethI vAyu vaDe bharela basti. dati vagere upara rahela maMDakAdika paraMparanizcita che. //papa6 have vanaspati ane trasanA viSayavALuM (ema) banne prakAranuM paNa nizcita kahe che : mU.0- hariyAi aNaMtariyA, paraMparaM piDharagAisu vaNammi // pUpAi piTThaNaMtara, bharae-kuubAisU iyarA // 557 // mUlArtha : vanaspatine viSe haritAdika upara apUpAdika (mAlapUDAdi) anaMtaranizcita che ane piTharAdikamAM nAMkhela paraMparA che. tathA (vRSabhanI) pITha upara mUkela appAdika anaMtara che ane bharaka
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344) | zrI piDaniyuktigraMthano anuvAda / (guNa, kothaLo) ke kutupAdi (kuDaluM vagere)mAM mUkela te paraMparA che. 557 TIkArtha: 'vane vanaspatinA viSayamAM "manaHni' haritAdika upara eTale sacitta vrIhikA (zALa) vagere upara AMtara vinA mUkela appAdika (mAlapUDo, kaNaka, poMka, taMdulAdi) e zeSa (adhyAhAra) che, ane haritAdika (sacitta vanaspati, zALa, juvAra, bAjarI, godhUma, maga, mANAdika) nI ja upara rahela piTharAdikane viSe nAkhelA apUpAdika te paraMparanizcita che. tathA vRSabhAdikanI pITha upara AMtarArahita mUkelA je apUpAdika te trasane viSe anaMtaranizcita che, ane vRSabhAdikanI pITha upara ja bharaka (guNa kothaLA) ne viSe ke kutpAdika (kuDalAM-gADavA Adi) bhAjanane viSe mUkelA modakAdi paraMparanizcita kahevAya che. ahIM sarvatra je anaMtaranizcita hoya te grahaNa karavA lAyaka nathI. kemake sacittano saMghaTTa (sparza) vagere doSano saMbhava che. ane paraMparanikSipta hoya te sacittanA saMghaTTAdikano tyAga karavA vaDe yatanApUrvaka grahaNa karavA lAyaka che. evo saMpradAya che. papaLA nilitadAra kahyuM. have pihita nAmanuM (4) dvAra kahe che : mU0- vratte tri, mIsa vahiyaMma so varamo . Aitige paDiseho, carime bhaMgami bhayaNA u // 558 // mUlArtha sacitta, acitta ane mizra vaDe pihitane AzrayIne caturbhagI thAya che. temAM pahelAM traNane viSe pratiSedha che, ane chellA bhaMgane viSe bhajanA che. pa58 TIkArtha : ahIM 'vire' ityAdi (traNe zabdomAM saptamI vibhakti tRtIyAnA arthamAM lakhI che. tethI teno artha A pramANe che. sacitta, acitta ane mizra vaDe pihitane viSe caturbhagI thAya che. ahIM jAtimAM ekavacana che, tethI traNa caturbhagI thAya che ema jANavuM. temAM pahelI sacitta ane mizrapada vaDe. bIjI sacitta ane acittapada vaDe ane trIjI mizra ane acitta pada vaDe caturbhagI thAya che. temAM (1) sacitta vaDe sacitta pihita, mizra vaDe sacitta (pihita), sacitta vaDe mizra (pihita) ane mizra vaDe mizra (pihita). e pahelI caturbhagI tathA (2) sacitta vaDe sacitta pihita, acitta vaDe sacitta, sacitta vaDe acitta ana acitta vaDe acitta (pihita) e bIjI caturbhagI. tathA (3) mizra vaDe mizra pihita. mizra vaDe acitta, acitta vaDe mizra ane acitta vaDe acitta (pihita) e trIjI caturbhagI thaI. temAM gAthAne aMte "tu' zabda che tethI pahelI caturbhagImAM sarva bhaMgone viSe na kalpe, paraMtu bIjI ane trIjI caturbhAgIne viSe to darekanA pahelA-pahelA traNa bhaMgane viSe na kalpa, evo artha jANavo, ane chellA bhaMgane viSe to bhajanA jANavI. te (bhajanA) "ThAru tya' (pa62) gAthA vaDe pote ja kaheze. ll558ll have traNa caturbhagInA viSayavALA avAMtarabhaMga kahevAmAM bhalAmaNa kare che ?
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ | pahitadhAra ane tenA doSo | (345 mU.0- jaha ceva u nikkhitte, saMjogA ceva hoMti bhaMgA ya // emeva ya pihiyammi vi, nANattamiNaM taiyabhaMge // 559 // mUlArtha : je pramANe nizidvAramAM saMyogo ane bhaMgI thayA (kahyA) che, te ja pramANe A pihitadvAramAM pama jANavA. temAM trIjA bhaMgamAM A pramANe nAnApaNuM che papalA. TIkArthaH je prakAre 'kSiNe' kRti nikSitadvAramAM sacitta, acitta ane mizranA saMyogo pUrve kahyA che, tathA je prakAre sacitta pRthvIkAya sacitta pRthvIkAyanI upara nikSipta (mUkyo) e pramANe svasthAna ane parasthAnanI apekSAe traNa caturbhagInA bhaMgone viSe eka eka bhaMgamAM chatrIza chatrIza bhedo kahyA che. te sarve maLIne cAraso ne batrIza bhedo thAya che, te ja pramANe ahIM paNa pihitadvArane viSe jANavA. te A pramANe : pUrvanI jema ahIM paNa traNa caturbhAgI jANavI ne eka eka bhaMgane viSe sacitta pRthvIkAya sacitta pRthvIkAya vaDe pihita (DhAMkelu) ityAdi rUpe karIne svasthAna ane parasthAnane AzrayIne chatrIza chatrIza bhedo thAya che, te sarva saMkhyAe karIne 432 bhedo thAya che. vizeSa e ke bIjI ane trIjI caturbhagInA darekanA trIjA bhaMgamAM anaMtara ane paraMpara mArgaNAnA vidhimAM nikSiptadvArathakI "A AgaLa kahevAze te vividhapaNuM jANavuM. arthAt nitidvAramAM jude prakAre anaMtara ane paraMparamArgaNA karI che, jyAre ahIM to tethI jude prakAre karAze. temAM sacitta pRthvIkAya vaDe avaSTabdha (sparza karAyela) je khaMDakAdika te sacittapRthvIkAya anaMtarapihita hoya che, sacitta pRthvIkAya che garbhamAM jene enA piTharAdika vaDe je pihita te sacittapRthvIkAya paraMparapihita hoya che, tathA himAdika vaDe avaSTabdha (sparzita) je modakAdika te sacittaaplAyaanaMtarapihita (DhAMkeluM) che, ane himAdi che garbhamAM jene evA piTharAdi vaDe je pihita te sacittaaSkAyaparaMpara pihita che. ||papa9 sacitta tejaskAyAdi vaDe pihita evuM anaMtara ane paraMpara, be gAthA vaDe kahe che : mU.0- aMgAradhUviyAI, aNantaro santaro sarAvAI // tattheva aira vAU, paraMparaM batthiNA pihie // 560 // airaM phalAipihitaM vaNammi iyaraM tu chabbapiTharAI // kacchavasaMcArAI, aNantarANantare chaThe // 561 // mUlArtha : aMgAradhUpitAdika anaMtarapihita che, ane sarAvAdika sAMtara (paraMpara) pihita che tathA tene viSe je vAyu spaSTa che te anaMtara che, ane basti (mazaka) vaDe pihita hoya te paraMparA che. tathA vanaspatikAyane viSe phalAdi vaDe spaSTa rIte pihita hoya te anaMtara che. ane chabbaka, piThara vageremAM rahela te itara (paraMpara) che. tathA trasakAyanA viSayamAM kacchapa ane saMcArAdika vaDe pihita
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346) | zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda / hoya te anaMtara ane bIjuM paraMpara jANavuM. pa60-561. TIkArthaH ahIM jayAre tapelI vageremAM saMsvedima (dALa-kaDhI) vagerene viSe (kaDachI-AdImAM) aMgArAne sthApana karIne hIMga vagere vaDe vAsa (vaghAra) devAya che. (vaghAra ApI uparathI DhAMkaNuM baMdha karAya che, tyAre te aMgArA vaDe keTalAka saMrvedimAdikano sparza hoya che. tethI te (saMsvedimAdi) anaMtarapihita kahevAya che. ahIM Adi zabda hovAthI muzmarAdikamAM nAMkhela caNA vagere anaMtarapihita jANavA. ane aMgArAthI bharelA zarAvAdika vaDe DhAMkela piTharAdi paraMparapirahita kahevAya che. tathA tatreva' te aMgAradhUpitAdikane viSe ja "phara' tti - vAyunI tirohita nathI (spaSTa che, mATe te anaMtarapihita jANavuM. kema ke - "yatrAnistatra vAyu:" jyAM agni hoya tyAM vAyu hoya che, evuM vacana che. tathA vaLI vAyuthI bharela basti vaDe ane upalakSaNathI basti, dati (bataka) vagere vaDe je pihita te paraMparapihita jANavuM. tathA "vane' vanaspatikAyanA viSayamAM phaLAdi vaDe 'saphara' tti atirohita je pihita hoya te anaMtarapihita kahevAya che. ane "chelvapatarA' chIbuM, thALI, vAsaNa vagerene viSe rahelA phaLAdika vaDe je pihita te "phayara' 7 itara eTale paraMparapihita kahevAya che. traNe' (chaThThA) trasakAyanA viSayamAM kacchapa (kAcabA) vaDe ane saMcArAdika eTale koTikAnI paMkti vagere vaDe je pihita te anaMtarapihita kahevAya che, ane kacchapa, saMcArAdika che garbhamAM (aMdara) jene evA piTharAdika vaDe je pihita te paraMparapihita kahevAya che. ahIM je anaMtarapihita hoya te kalpa nahi, ane paraMparapihita hoya te yatanAthI levuM //pa60-561 para paMkha mayaNA 3 (558) ema je kahyuM tenI vyAkhyA kare che : mU.0- guru guruNA guru lahuNA, lahuyaM gurueNa do vi lahuyAiM // accitteNa vi pihie, caubhaMgo dosu aggejhaM // 562 // mUlArtha acitta vastu pihita sate guru guru vaDe, guru laghu vaDe, laghu guru vaDe ane banne laghu ema caturbhagI thAya che. temAM be bhaMga agrAhya che. //padarA TIkArtha: 'virenApi' devA lAyaka acitta vastu pihita hoye sate vaturmI' cAra bhAMgA thAya che. te A pramANe - guru guru vaDe pihita e pahelo bhaMga, guru laghu vaDe pihita te bIjo bhaMga, laghu guru vaDe pihita e trIjo bhaMga ane 'ro vi tahuvAruM tti laghu laghu vaDe pihita e cotho bhaMga che. A cAre bhaMgamAM be eTale pahelA ane trIjA bhaMgane viSe agrAhya che. kemake - guru (bhAre) dravyane upADavAmAM koIpaNa prakAre teno pAta (paDavuM) thAya to paga vagerenA bhAMgavAno saMbhava hovAthI tethI bAkI rahelA bIjA ane cothA bhaMgane viSe grAhya (grahaNa karavA lAyaka) che. kemake- temAM kahelA doSano saMbhava nathI. vaLI devA lAyaka vastunA AdhArarUpa piTharAdika guru hoya to paNa temAMthI karoTikA (kaDachI) vagere vaDe dAnano saMbhava che. Apa6rA
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMhadvAra ane tenA bhedo // (347 pihitadvAra kahyuM. have saMhata (pa) dvAra kahe che : mU.0- saccitte accitte, mIsaga sAhAraNe ya baubhaMgo // Aitie paDiseho, carime bhaMgaMmi bhayaNA u // 563 // mUlArtha : sacitta, acitta ane mizra saMhatane viSe cAra bhaMga che. temAM pahelA traNa bhaMgamAM pratiSedha che, ane chellA bhaMgamAM bhajanA che. pa6all TIkArtha ahIM je pAtra vaDe karIne dAtrI, bhaktAdi devAne icche che te pAtramAM bIjI nahi devA lAyaka kAMIka paNa sacitta, acitta ke mizra vastu hoya to tene temAMthI (upADIne) bIje ThekANe bhUmi vagere upara nAMkhIne te pAtra vaDe bIjI vastu Ape che. temAM te prathamanI vastu kadAca sacitta pRthivyAdikane viSe nAMkhe, kadAca acittane viSe nAMkhe ane kadAca mizrane viSe nAkhe, ahIM je kSepaNa (nAMkhavuM) te saMharaNa (saMhata) kahevAya che. tethI saMharaNane viSe sacittAdine AzrayIne caturbhagI thAya che. ahIM jAtimAM ekavacana lakhyuM che. tethI traNa caturbhAgI thAya che ema jANavuM. te A pramANe : sacitta ane mizrapada vaDe eka (pahelI) caturbhagI, sacitta ane acittapada vaDe bIjI tathA mizra ane acittapada vaDe trIjI caturbhAgI thAya che. temAM (1) sacittane viSe sacittane saMharyuM (2) mizrane viSe sacittane saMharyuM, (3) sacittane viSe mizrane saMryuM ane (4) mizrane viSe mizrane saMharyuM, A pahelI caturbhagI thaI, tathA (1) sacittane viSe sacitta saMharyuM (2) acittane viSe sacitta (3) sacittane viSe acitta ane (4) acittane viSe acitta e bIjI caturbhAgI thaI tathA (1) mizrane viSe mizra saMryuM (2) acittane viSe mizra, (3) mizrane viSe acitta ane (4) acittane viSe acitta saMryuM. e trIjI caturbhagI thaI. gAthAne aMte lakhela 'tu' zabdanA sAmarthyathI pahelI caturbhagInA sarva bhaMgone viSe pratiSedha che ane bIjI tathA trIjI caturbhagInA 'tri pahelA traNa traNa bhaMgone viSe pratiSedha che, ane chellA cothA bhaMgane viSe bhajanA che. //pa63 have traNa caturbhagI saMbaMdhI avAMtarabhaMgane kahevAmAM atideza kare che. ma.0- jaha ceva u nikkhite, saMjogA ceva hoMti bhaMgA ya // taha ceva u sAharaNe, nANattamiNaM taiyabhaMge // 564 // mUlArtha : je prakAre nizcitadvAramAM saMyoga ane bhaMgo kahyA che, te ja ahIM saMhadvAramAM paNa kahevA. temAM trIjA bhaMgamAM A pramANe nAnApaNuM che. //pa64 TIkArtha : je pramANe 'vikSiNe' nizcitatAramAM sacitta, acitta ane mizrapadanA saMyogo karyA che, ane je pramANe sacittapRthvIkAya sacittapRthvIkAya upara nilima, e pramANe svasthAna ane parasthAnanI apekSAe traNa caubhaMgInA bhaMgone AzrayIne eka eka bhaMgamAM chatrIza chatrIza bhaMgo kahyA che, ane
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348) zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAdo sarva saMkhyAe karIne 43ra bhaMga kahyA che, tema ahIM paNa saMhRtadhArane viSe jANavA, te A pramANe sacittapRthvIkAya sacittapRthvIkAyane madhya saMha, ityAdi rUpapaNAe karIne svasthAna ane parasthAnane AzrayIne chatrIza chatrIza bhaMga thAya che. sarva saMkhyAe karIne cAraso ne batrIza bhaMga thAya che. vizeSa e ke bIjI ane trIjI caturbhagI saMbaMdhI darekanA trIjA trIjA bhaMga saMbaMdhI anaMtara ane paraMparA mArgaNAnA vidhimAM nikSiptadvArathakI A AgaLa kahevAze tevuM nAnApaNuM jANavuM. eTale ke nikSitAramAM bIje prakAre anaMtara ane paraMparamArgaNA karI che, ane ahIM saMhRtadvAramAM to anyathA prakAre karAze. }pa64 te ja anyathApaNuM dekhADatA satA saMharaNanuM lakSaNa kahe che : mU.0- matteNa jeNa dAhii, tattha adijjaM tu hojja asaNAI // choDhu tayannahiM jeNa, deI aha hoi sAharaNaM // 565 // mUlArtha : je pAtra vaDe dAtrI ApavAnI che te pAtramAM kAMIka nahi devA lAyaka je azanAdika hoya tene bIje ThekANe nAMkhIne te pAtra vaDe Ape te saMharaNa kahevAya che. pa6pa TIkArthaH je pAtra vaDe dAtrI ApavAnI che, te pAtramAM nahi devA lAyaka kAMIka 'kazanahi bhaktAdi athavA sacitta pRthvIkAyAdi hoya, to 'ta' te nahi devA lAyaka vastune 'anyatra' bIje sthAne nAMkhIne Ape, "ada'tti te saMharaNa kahevAya che. tethI A lakSaNane anusAre anaMtara ane paraMparamArgaNA anusaravI (kahevI). te A pramANe - sacittapRthvIkAyane maLe jyAre saMkaraNa kare tyAre anaMtara sacittapRthvIkAyasaMharaNa kahevAya, ane jyAre sacitta pRthvIkAyanI upara rahelA piTharAdikamAM saMharaNa kare tyAre paraMparA vaDe sacitta pRthvIkAyane viSe saMharaNa karyuM kahevAya. e ja pramANe aplAya Adine viSe paNa bhAvanA karavI. temAM anaMtarasaMhatane viSe grahaNa karavuM nahi, ane paraMparasaMhatane viSe sacittapRthvIkAyAdikane sparza karela na hoya to grahaNa karavuM. //pa6pA. have bIjI ane trIjI caturbhagI saMbaMdhI trIjA trIjA bhaMgane AzrayIne je vastune viSe pAtramAM rahela adeya nahi devA lAyaka) vastune saMhare, te dekhADe che : mU.0- bhUmAiesu taM puNa, sAharaNaM hoi chasu vi kAesu // jaM taM duhA acittaM, sAharaNaM tattha caubhaMgo 566 // mUlArtha te saMharaNa pRthvI Adi chae kAyane viSe hoya che, tathA je saMharaNa banne prakAre acittane acittamAM saMhare temAM cAra bhAMgA thAya che. // pada do TIkArthaH vaLI te pAtramAM rahela adeya vastunuM saMharaNa 'pUNAtipu' sacittapRthvIkAyAdika che
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ || saMhatano kahyAkadhyavidhi tathA teno doSo ! (349 javanikAyane viSe 'vata' thAya che. temAM hamaNAM kahela anaMtara ane paraMparamArgaNA avarAdhavI, ane hamaNAM ja kahela kayyAkadhyano vidhi jANavo. tathA je saMharaNa ('ta' te) banne prakAre eTale AdhAranI apekSAe ane saMharaNa karAtI vastunI apekSAe arthAt acittane acittamAM je saMhare tene viSe cAra bhaMga thAya che. pado e cAra bhaMgane ja kahe che : mU.0- sukke sukkaM paDhamo, sukke ullaM tu biiyao bhaMgo // ulle sukkaM taio, ulle ulaM cauttho u // 567 // mUlArtha : zuSkane viSe zuSka e prathama bhaMga, zuSkane viSe AA e bIjo bhaMga, Adrane viSe zuSka e trIjo ane Adrane viSe Adra e cotho bhaMga. /pa67I TIkArtha zuSkane viSe zuSkanuM saMharaNa karyuM te prathama bhaMga che, zuSkane viSe Adra e bIjo bhaMga, Adrane viSe zuSka e trIjo ane Artane viSe AA e cotho. pa67I. ma.0- ekkevake caubhaMgo, sakkAIesa causa bhaMges // ___ thove thovaM thove - bahuM ca vivarIya do anne // 568 // mUlArtha zuSkAdika cAra bhaMgane madhya eka eka bhaMgane viSe caturbhagI thAya che. stokane viSe stoka (thoDuM) ane stokane viSe bahu, bIjA be bhaMga tethI viparIta jANavA. //pa68 TIkArtha: "zuvipu' zuSkAdikane viSe eTale zuSkane viSe zuSka saMhata ityAdi cAre bhaMgamAM eka eka bhaMgane viSe caturbhagI thAya che. te A pramANe - stokazuSkane viSe sToka zuSka, stokazuSkane viSe bahu zuSka 'vivarIya to banne' tti enAthI viparIta bIjA be bhaMga jANavA. te A pramANe : ghaNA zuSkamAM stoka zuSka ane bahuzuSkamAM bahu zuSka. e ja pramANe zuSkane viSe ArTa ityAdi traNa bhaMgane viSe stokane viSe sToka ityAdirUpa caturbhagI darekanI bhAvavI. sarva saMkhyAe karIne soLa bhaMga thAya che. //pa68 ahIM kathya ane akathyanA vidhine kahe che : mU.0- jattha u thove thovaM, sukke ullaM ca chuhai taM gejjhaM // jai taM tu samukkheu, thovAbhAraM dalai annaM // 569 // mUlArtha je bhaMgane viSe stokane viSe stoka, zuSkane vize zuSka athavA Adra ApavAmAM Ave te grAhya che. kemake jo te (Adeyavastu) bahu bhAra rahita hoya tene ThekANe nAMkhI anya vastu Ape che to te kahyuM che. padA
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350) zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda | TIkArthaH je bhaMgane viSe sTokamAM ane tu' zabda che tethI bahumAM (stokane) saMryuM hoya, te paNa zuSkane viSe zuSka (saMharyuM hovAthI) kahyuM che. athavA zuSkane viSe Adra 'vA' zabda che tethI Adrane viSe zuSka athavA Adrane viSe Adra (saMharyuM hoya to te grAhya che. bIjuM grAhya nathI. kema ? te kahe che "ga rUlyakti jo te adeya vastu "tamAra' ghaNA bhAra rahita hoya tene bIje ThekANe nAMkhIne bIjI vastu Ape to te kahyuM che, anyathA kahyuM nahi. vaLI bahune saMhare to bahu bhAravALI te vastu thAya che. tethI zuSkane viSe zuSka (saMhRta) ityAdi cAreya bhaMgane viSe darekamAM stokane viSe stoka ane bAhukane viSe sToka e pahelAM ane trIjA bhaMga kahyuM che. paNa bIjo ane cotho bhAMgo kalpato nathI. padA temAM doSa kahe che : mU.0- ukkheve nikkhive, mahallabhANammi luddha vaha DAho // aciyattaM voccheo, chakkAyavaho ya gurumatte // 570 // mUlArthaH moTA bhAjanane upADe te ane mUke sate (dAtrIne pIDA thAya) tathA A sAdhu lubdha che, te pAtrano nAza thavAthI dAha (dAjhavAnuM) thAya, aprIti ane viccheda thAya, tathA moTuM pAtra bhAMge sate pakAyano vadha thAya pa7OI. TIkArtha: "mati pAnane' ghaNI adeya vastunA bhAravALA. moTA bhAjanane 'kSepa' upADatAM ane 'nikSepe' anya ThekANe mUkatAM dAtrIne pIDA thAya, tathA A sAdhu lubdha che, paranI pIDAne gaNato nathI, ema niMdA thAya. tathA te bhAjana kadAca uSNa bhakatAdika vaDe bhareluM hoya to tene upADatAM koI paNa prakAre teno 'va' vinAza thatAM dAtrI ke sAdhune dAha-dAjhavAnuM thAya, tathA A muMDiyAne bhikSA ApavA mATe upADela A bhAjana bhAMgI gayuM. ema kheda thavAthI kadAca aprIti paNa thAya, tethI karIne tenA dravyano ane anyanA dravyano viccheda thAya, tathA moTuM bhAjana bhAMgI javAthI tenI aMdara rahelA bhaktAdika cotarapha prasare sate pRthvI AdimAM rahelA pRthvIkAyAdi jaMtuno vinAza thAya. jethI karIne AvI rItanA A doSo lAge che. tethI karIne stokane viSe bahu ane bahune viSe bahu e be bhaMga sarvatra (kadApi) kalyuM nahi. I57nA e ja vAtane kahe che : ____ mU.0- thove thovaM chULe, sukke ullaM tu taM tu AI / / bahuyaM tu aNAinnaM, kaDadoso so tti kAUNaM // 571 // mUlA stokane viSe sToka nAMkhyuM hoya, te paNa zuSkane viSe Adra hoya to te AzIrNa che, paNa bahuka hoya to te mRtadoSa che ema karIne anAcIrNa che. pa71I.
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ // dAyakadvAra ane tenA 40 doSo // (351 TIkArtha : stokane viSe stoka, A upalakSaNa che tethI bahukane viSe stoka je nikSipta hoya, te paNa zuSkane viSe zuSka hoya to te kalpe ja che. tethI karIne zuSyane viSe Ardra, 'tu' zabda che tethI Ardrane viSe zuSka ane Ardrane viSae Ardra hoya to te AcIrNa thAya che eTale ke te kalpe che. paraMtu je bahuka sTokane viSe athavA bahukane viSe bahuka saMharaNa karAya te anAcIrNa che. zAthI te upara kahe che - te bahukanuM saMharaNa 'kRtajJeSaH' anaMtara gAthAmAM kahela doSavALuM che mATe / / 571 // saMhRtadvAra kahyuM. have dAyaka nAmanuM chaThThuM dvAra cha gAthA vaDe kahe che. mU.0- vAne buddhe matte, kaLatte veviDe ya dharit ya // saMdhinnA (ya) pariC, ArUDhe pAyAEi = 72 sthinu niyatavakke, vivaSniA ceva hatyapAtlRi // tema jubviLI vAta-vaccha munnati ghusunitI (rU| 18 bhajjaMtI ya dalaMtI, kaMDatI ceva taha ya pIsaMtI // pIMjaMtI caMtI 24 kaTTaMtI 25 maddamANI ya // 574 // 26chakkAyavaggahatthA, 27samaNaTThA nikkhivittu te ceva // te zvevomAhatI, saMyadAmaMtI ya cha saMsatteNa ya davveNa, alittahatthA ya littamattA ya // 33 uvvattaMtI sAhA - kA-rAM va tiI ya voriyayaM 76 // pAhuDiyaM ca ThavaMtI, sapaccavAyA paraM ca "uddissa // 39 Abhogama* NAbhoge - Na dalaMtI vajjaNijjAe // 577 // mUlArtha : 1-bAla, 2-vRddha, 3-matta, 4-unmatta, 5-vepato (kaMpAto), 6-javaravALo, 7-aMdha, 8-pragalita, 9-pAdukA upara ArUDha thayela 572 10-hAthanA baMdhanavALA, 11-nigaDanA baMdhanavALA 12-hAtha ke paga rahita, 13- napuMsaka, 14- garbhiNI, 15-bAlavatsA, 16- bhojana karatI, 17- dahIM vagerenuM maMthana karatI 573 18-bhuMjatI, 19-daLatI, 20-khAMDatI, 21pIsatI, 22-pIMjatI, 23-loDhatI, 24-kAMtatI, 25-pIMkhatI 574 // 26-SaTkAya sahita hAthavALI, 27-te ja SaTkAyane sAdhune mATe sAdhune mATe pRthvI para nAMkhatI, 28- te ja SaTkAyane paga vaDe calAvatI, 29- teno ja saMghaTTa karatI, 30- teno ja AraMbha karatI / / 575|| 31-saMsakta dravya vaDe lIMpelA hAthavALI, 32-tenA vaDe ja kharaDelA pAtravALI, 33-uddhartanA karatI, 34sAdhAraNa bhaktAdikane ApatI, 35-corelI vastune ApatI ke apAvatI 55765 36-prAkRtikAne
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35ra) / zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda / sthApana karatI, 37- apAyavALI, 38- anyanuM uddiSTa ApatI 39- Abhoga vaDe ApatI, tathA 40-anAbhoga vaDe ApatI A doSo varjavAnA che. ll577thA TIkArtha : bAla vagere varjavA lAyaka che, ema kriyAno saMbaMdha karavo temAM 1-"vIta:' janmathI ATha varSanI aMdara vartato hoya te, ra-vRddhaH' sIttera ke matAMtaranI apekSAe sATha varSanI upara vartato hoya te, 3-"ma:' madirAdika pIvAthI matta thayela hoya te, 4-3nmataH' garviSTha athavA grahathI grahaNa karAyela (grahila) pa-vepamaH' kaMpatA zarIravALo, 6-'ti: tAvanA rogathI pIDA pAmela, 7-dhaH' cakSu rahita, 8-'pratitaH' jharatA koDhavALo, 9-"kADha:' pAdukA upara eTale lAkaDAnA joDA upara caDelo pa72A tathA 10-dastAvunA' hAtha saMbaMdhI kASTanA baMdhana vaDe bAMdhela, 11-niDena ' ane paga saMbaMdhI loDhAnA baMdhana (beDI) vaDe bAMdhela, 12-chedAyela hovAthI hAtha ke paga vaDe rahita eTale chedAyela-kapAyela hAtha pagavALo, 13-trarAzi' napuMsaka, 14-"purvinI garbhiNI, 15-'vAtavatsA' stanapAnathI jIvatA bAlakavALI, 16-muMgAnA' bhojana karatI, 17pusutitI' dahI vagerenuM maMthana karatI. pa73 18-"margamAnA' cUlA upara kaDAI AdikamAM caNA vagerene phoDatI (zakatI), 19-1rataiyatI' ghaMTI vaDe ghauM vagerene cUrNa karatI daLatI), 20-'CyaktI' khANIyAmAM taMDulAdikane khAMDatI, 21-"fiSattI' zilA upara tala, AmaLA vagerene pIsatI (vATatI), 22-pinnayI' paMjivA vaDe rU vagerene chUTuM karatI, 23-'vaMtI' loDhaNI upara kapAsane loDhatI, ra4-"zUntantI' kAMtavAnuM karatI, 25-"prakRti' rUne be hAtha vaDe vAraMvAra virala-chUTuM karatI (pIMkhatI) I574 26-"yavyaprastA' SaTkAya vaDe yukta hAthatALI, 27-tathA sAdhune bhikSA ApavA mATe te ja Sayane bhUmi upara nAMkhIne ApatI (vahorAvatI), 28-te ja pakAyane 'pravaITdamInA paga vaDe calAvatI (pheravatI), 29- "saMghadRyatI' te ja SakAyane bAkInA zarIranA avayava vaDe sparza karatI, 30-'mAraHITI' te ja SakAyano vinAza karatI 57pI 31-"sattanadahI vagere vastu vaDe, "tisahastA' kharaDelA hAthavALI, 32- tathA te ja vastu vaDe saMsakta dahI vagere vaDe 'nisamAtrA' kharaDelA pAtravALI, 33-'yaktI' moTA piTharAdikanuM udvartana karI temAMthI ApatI, 34-"sAdhAraNa' ghaNAnA uddezavALI vastune ApatI, 3pa-tathA "vaurita' corelI vastune ApatI tathA corelI vastune apAvatI pa76ll 36-prakRtii DApayantI' agrakrAdine nimitte mULa tapelImAMthI khecIne (kADhIne) thALI, chIbuM vageremAM mUkatI, 37-"saMpratyapAyAsaMbhavato hoya apAya (vipna-vinAza) jeno evI dAtrI, 38- tathA vivakSita sAdhu sivAya bIjA sAdhu vagerene uddezIne je sthApana kareluM hoya tene ApatI, 39- 'gAmona' sAdhune A prakAre na kahyuM ema jANatAM chatAM paNa pAse AvIne azuddhine ApatI, 40-athavA "anAmoona' ajANatAM azuddhane ApatI, A sarve maLIne cAlIza doSa (dAyakAnA) che. ahIM praSitAdhikadvArane viSe saMnnimefhaM vanne mAhidde oirasahiM' (538) ityAdi graMtha (gAthA) vaDe saMsatAdi doSa kahyA hatA, chatAM pharIthI paNa ahIM je "saMsattA ya vyena
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ // apavAdAzrayI tyAjyAtyAjya vibhAga // (353 ttittathA ya nittamattA ya' ityAdi kahevAmAM AvyuM, te dAyakanA sarva doSone eka ThekANe dekhADavAne mATe kahela che, mATe (punarukti jevo) kAMIpaNa doSa nathI. II557 / / have apavAdane AzrayIne A ja dAyakono tyAga ane atyAga evA vibhAgane kahe che : mU. 0- eesi dAyagANaM, gahaNaM kesiMci hoI bhaiyavvaM // kesiMci aggahaNaM, tavvivarIe bhave gahaNaM // 578 // mUlyArtha : A dAyakone madhye keTalAka pAsethI grahaNa karavAnI bhajanA che, ane keTalAka pAsethI grahaNa karAya ja nahi, paraMtu tethI viparIta viSe grahaNa hoya che. 578 // TIkArtha : 'teSAM' A bAlAdika dAyakone viSe keTalAkanI pAsethI eTale ke pahelethI AraMbhIne pacIza sudhInA dAtAro pAsethI grahaNa karavAnI bhajanA che. eTale ke kadAcit tathAprakAranA moTA prayojanane uddezIne kalpe che, bAkInA samaye kalpe nahi. tathA keTalAkanA hAthathI eTale 'SaTkAya vaDe yukta hAthavALI' tyAMthI (chavIzathI) AraMbhIne (40 sudhInA) paMdara dAyakanA hAthathI bhikSAnuM agrahaNa che. paraMtu 'taddhivarIte tu' bAlAdika sivAyanA dAyaka hoya to grahaNa thaI zake che. II578 / / have bAlAdikanA hAthathI bhikSA grahaNa karavAmAM je doSo che te dekhADavA yogya che. temAM prathama phUlane AzrayIne doSo kahe che : mU.0- kabbaTThiga appahaNa, dine annanna gahaNa pajjataM // khaMtiya maggaNadine, uDDAha paosa cArabhaDA // 579 // mUlArtha : koI zrAvikA potAnI putrIne kahI bhakta (bhAta) laIne khetara tarapha gaI, te chokarIe sAdhune ApyuM, sAdhu anya anya vastu paryApta laIne gayA, mAgyuM. teNIe kahyuM ke - sAdhune ApyuM, uDDAha ane pradveSa thayo zrAvikAe ghera AvIne khAvAnuM A to luMTArA che. 579 TIkArtha : koI navI zrAvikA tuM sAdhune bhikSA Apaje. ema potAnI putrI 'jhAhiddhaLuM tti' kahIne bhakta (bhAta) laIne potAnA khetaramAM gaI. te gayA pachI koIka sAdhuno saMghATaka (be sAdhu) bhikSAne mATe tyAM Avyo. te bAlikAe tene taMphUlano bhAta Apyo.saMghATakano te mukhya sAdhu paNa te bAlikAne atimugdha jANI laMpaTapaNAthI vAraMvAra bolyo ke 'pharIthI Apa, pharIthI Apa.' tyAre teNIe samagra odana ApI dIdho. tyArapachI e ja pramANe maga, ghI, takra, dahI vagere sarva (mAgavAthI) ApyuM. pachI divasanA pAchalA bhAgamAM (sAMje) tenI mAtA ghera AvI. bhojana karavA beThI. potAnI putrIne kahyuM ke - he putrI ! mane odana Apa' te bolI ke 'samagra odana sAdhune Apyo che.' tyAre te bolI ke - 'teM ghaNuM sArU karyuM, to have mane maga Apa.' te bolI ke 'maga paNa
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354) che zrI piDaniyuktigraMthano anuvAda che badhA sAdhune ApyA che. e ja pramANe te je je vastu mAgavA lAgI, te sarva meM sAdhune ApI che. ema te bolI. chevaTe teNIe mAtra kAMjI mAgI. tyAre paNa bAlikAe kahyuM ke - "te paNa sAdhune ApI che tyAre te navI zrAvikAe roSa pAmI satI putrIne kahyuM ke - "zuM te sarva vastu sAdhune ApI dIdhI? te bolI ke - te sAdhue vAraMvAra mAgyuM tethI meM te sarva ApyuM te sAMbhaLIne te sAdhu uparanA kopanA Avezane pAmIne sUrinI pAse gaI, ane sAdhuno sarva vRttAMta kahyo ke - "tamArA sAdhu A rIte A rIte mArI putrInI pAsethI mAgI mAgIne sarva odanAdika lAvyA che A pramANe teNInA uMce svare kahevAthI te zabdane sAMbhaLIne pADozamAM rahetA bIjA loko ane paraMparAe bIjA paNa ghaNA loko ekaThA thayA, ane sarvee sAdhuno vRttAnta jANyo. tethI te sarve kopanA AvezathI sAdhuno avarNavAda kahevA lAgyA ke - "kharekhara A loko sAdhuveSanI viDaMbanA karanAra cArabhaTa (coronA) jevA luMTArA che. paNa sArA AcaraNavALA nathI. te vakhate pravacananA avarNavAdane dUra karavA mATe sUrie te zrAvikA ane sarva lokonI samakSa te sAdhunI nindA karIne tathA tenA samagra upakaraNa (veSa)ne kheMcI laIne tene vasatinI bahAra kADhI mUkyo. A pramANe tene kADhI mUkavAthI te zrAvikAno kopa zamI gayo. tethI teNIe sUrine kSamAzramaNane (te sAdhune) laIne kahyuM ke - "he pUjya ! mAre nimitte Ane kADhI na mUko. A mAro eka aparAdha Apa kSamA karo." tyAre pharIthI sUrie yathAyogya te sAdhune zikSA ApIne vasatimAM dAkhala karyo, A sUtrano artha sugama che. vizeSa e ke "phuda pola vAraDa' ta lokane vize uddAha thAya. pachI lokanA praSapaNAthakI coranI jevA A luMTArA che. paNa sAdhu nathI, ema avarNavAda thAya. jethI karIne A pramANe bAlaka pAsethI bhikSA grahaNa karavAmAM doSo che, tethI karIne bAlaka pAsethI bhikSA grahaNa karavI yogya nathI. 579o. have (2) sthaviradAyakanA doSone kahe che : mU.0- thoro galaMtalAlo, kaMpaNahattho paDijja vA deMto // apahu tti ya aciyatte, egayare vA ubhayao vA // 580 // mUlArtha : je sthavira hoya te gaLatI lALavALo hoya tenA hAtha kAMpatA hoya. athavA deto sato te paDI jAya. A to asvAmI che, ema dhArI ekane ke bannene viSe dveSa thAya. paTavA TIkArthaH atyaMta sthavira mANasa prAyaH karIne gaLatI (jharatI) lALavALo hoya che, tethI devA lAyaka vastu paNa lALa vaDe kharaDAya che, tevI vastu grahaNa karavAmAM lokane viSe suganA (gaha) thAya che, tathA teno hAtha kaMpato hoya che, tethI hAthanA kaMpavAnA vazathI devA lAyaka vastu nIce paDI jAya, ane tethI SaDUjIvanikAyanI virAdhanA thAya, athavA sthavira (vRddha) pote ja ApatAM paDI jAya. tema thavAthI tene pIDA thAya ane pRthvI Azrita jIvanikAyanI virAdhanA thAya. vaLI prAyaH karIne sthavira, gharano 'pramu:' asvAmI hoya che, (kartA-hartA hoto nathI, tethI tene dAna deto joIne
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ matta ane unmattadAyakanA doSo (355 "gharano A svAmI che" ema vicArI gharanA nImAyelA navA svAmIne 'viyatta prakveSa thAya che. te praSa ekanI upara eTale sAdhu upara athavA vRddha upara thAya che. athavA to banne upara thAya che. //pa80nI have (3) matta ane (4) unmattane AzrayIne doSo kahe che : - pU. - pravAsa mA (rAya) bego, vamaLa masutta no parihA e che ee ceva u matte, vamaNavivajjA ya ummatte // 581 // mUlArtha AliMgana, (ghAta), pAtrano bheda, vamana tathA azuci che ema lokanI gaI, A doSo mattane viSe che, tathA vamanane varjIne bIjA badhA ja doSa unmattane viSe che. pa81AA TIkArtha : "ma:' matta (pIdhela) puruSa kadAcita mattapaNAe karIne sAdhune AliMgana Ape, tathA koIka matta, madanA vazathI vyAkulapaNAe karIne "are muMDIyA ! tuM ahIM kema Avyo che?' ema bolato ghAta paNa kare, athavA bhAjanane bhAMgI nAkhe, athavA Apato sato kadAca pIdhela Asavane (madirAne) vamana kare, ane vamato sato sAdhune ke sAdhunA pAtrane kharaDe. tethI karIne lokamAM jugupsA (niMdA) thAya ke - A azuci (apavitra evA) sAdhuone dhikkAra che, ke jeo mattathakI paNa A pramANe bhikSA grahaNa kare che. tethI karIne A pramANe je kAraNathI mattane viSe avayAsa (AliMgana) Adi doSo che te kAraNathI tenI pAsethI grahaNa karavuM nahi. A ja AliMganAdi doSo eka vamanane varjIne unmatta (unmAdI)ne viSe paNa jANavA. tethI tenI pAsethI paNa grahaNa karavuM nahi pa811 have (5) vepita ane (6) javaravALAne AzrayIne doSo kahe che : m.0- veviya parisADaNayA, pAse va chubhejja bhANabheo vA // emeva ya jariyammi vi, jarasaMkamaNaM ca uDDAho // 582 // mUlArthaH vepitathI grahaNa karatAM te vastunuM parizATana thAya che, athavA pAtranI paDakhe te vastu paDI jAya che, athavA pAtrano bhaMga thAya che. e ja pramANe jvaritane viSe paNa doSo kahevA. vaLI javarano saMkrama thAya ane uDAha paNa thAya. //58rA TIkArthaH vepita (kaMpatA) dAtA pAsethI bhikSA grahaNa karatAM devAnI vastunuM parizATana (paDI javuM) thAya che. athavA 'paLe' sAdhunA pAtranI bahAra cotarapha devAnI vastu kharaDe, athavA je thALItapelI Adi bhAjana vaDe bhikSAne lAve che, te bhAjanano bhUmi para paDI javAthI bheda thAya che - phUTI jAya che. e ja pramANe javaravALAne viSe paNa doSo kahevA. vaLI varita pAsethI grahaNa karatAM sAdhune javarano saMkrama paNa thAya che. tathA lokane viSe uddAha thAya ke - "aho ! A sAdhuo
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356) | zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda che. AhArane viSe kevA laMpaTa che? ke jeo A pramANe jvarathI pIDAelA pAsethI paNa bhikSA grahaNa kare che." 58rA have (7) anya ane (8) galatkRine AzrayIne doSo kahe che : mU.0- uDDAya kAya paDaNaM, aMdhe ya pAsa chuhaNaM ca // taddosI saMkamaNaM, galantabhisabhinnadehe ya // 583 // mUlArtha : azvathakI bhikSA grahaNamAM uphAha thAya, kAyavadha kare, pote paDI jAya ane vastu pAtranI bahAra paDe. tathA atyaMta jharatA rUdhiravALo - (cAmaDInA) doSavALo dAtAra sate tenA vyAdhino saMkrama thAya. pa83I. TIkArtha H abdhathakI bhikSA grahaNa karatAM uphAha thAya. te A pramANe : "aho ! A sAdhuo kevA peTabharA che? ke-jeo bhikSA devAmAM azakta evA andhathakI paNa bhikSA grahaNa kare che.' tathA adhUmanuSya nahi dekhato hovAthI paga vaDe pRthvIne AzrayIne rahelA par3ajIvanikAyano ghAta kare che, tathA DhephA vagerethI alana pAmyo to te bhUmipara paDI jAya che, ane tema thavAthI bhikSA ApavA mATe upADela ane hAthamAM grahama karela tapelI vagere bhAjanano bhaMga thAya che. tathA anya dekhAto na hovAthI devAnI vastune "pArthe' bhAjananI bahAra nAMkhe che. tenI anya pAsethI paNa bhikSA grahaNa na karavI. tathA tvacA (cAmaDI) nA doSavALo, te kevo ? te kahe che - " kRmitravede (ahIM ArSapaNAne lIdhe viparyAsa vaDe padanI yojanA karavI. te A pramANe)*pRza' atyaMta tad' ardha pAkelA rudhirane bahAra vahana karato ane upannaza phuTelo che deha jeno evo - galakoDhI dAtA hoya sate "saMmaM' kuSThanA vyAdhino saMkrama-saMcAra thAya che. mATe tenI pAsethI paNa grahaNa karavuM nahi 583. have pAdukA para caDela e vagere (9thI 12) cAra doSone kahe che : mU.0- pAuyadurUDhapaDaNaM, baddhe pariyAva asuikhisA ya // karachinnAsuikhisA, te cciya pAse vi paDaNaM ca // 584 // mUlArtha : pAdukA para caDelAnuM paDavuM thAya (9), baddhanI pAsethI letAM tene paritApa thAya, azucine lIdhe jugupsA thAya (10) kara chedAyelA pAsethI letAM azucine lIdhe jugumA thAya (11) tathA pAda cherAyelA pAsethI letAM paNa te ja doSa thAya ane paDavuM thAya. ll584 TIkArthaH pAdukA para caDela mANasa bhikSA ApavA mATe cAle to kadAcita, duHsthitapaNAe karIne tenuM patana thAya (9), tathA (koIe) bAMdhela dAtA bhikSA Ape to "paritApa:' tene duHkha thAya, tathA "su'tti mUtrAdikano tyAga karatAM tene jaLa vaDe zauca karavAno asaMbhava hovAthI tenI pAsethI
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ che napuMsakadAyaka AzrayI doSo (357 bhikSA grahaNa karatAM lokamAM jugupsA nindA thAya ke -A sAdhuo azuci-apavitra che. ke-jethI AvA azucithakI paNa bhikSA grahaNa kare che. (10). e ja pramANe chinnakara (ThuMThA hAtha)vALo paNa bhikSA Apate sate lokamAM jugupsA thAya. kemake tathA prakAranA hastanA abhAve zauca karavAno asaMbhava che. A upalakSaNa che. tethI hastanA abhAve je bhAjana vaDe karIne bhikSA Ape te pAtranuM athanA devA lAyaka vastunuM paDavuM thAya. ane tema thavAthI jIvanikAyano vadha thAya. (11), A ja doSo "paDapa' chinnapagavALA dAtAne viSe paNa jANavA. kevaLa pAdane abhAve bhikSA devA mATe cAlatA evA teno prAyaH karIne avazya patana' pAta-paDavuM thAya che, ane tethI pRthvayAzrita kITikAdika prANIno ghAta thAya che. (12) II584 have (13) napuMsakane AzrayIne doSo kahe cheH ma.0- AyaparobhayadosA, abhikkhagahaNami khobhaNa napaMse // logaduguMchA saMkA, erisiyA nUNamee'vi // 585 // mUlArtha napuMsaka bhikSA Apate sate potAne pAne ane ubhayane doSa lAge che, vAraMvAra bhikSA grahaNa karavAthI kSobha, lokanI jugupsA ane A paNa evA ja che ema zaMkA thAya. //pa8pI. TIkArthaH napuMsaka bhikSA Apate sate potAne, parane ane bannene doSa lAge che. te A pramANe : napuMsaka pAsethI vAraMvAra bhikSA grahaNa karavAthI atiparicaya thAya che. ane atiparicaya thavAthI te napuMsakane ke sAdhune (ke bannene) "kSoma:' vedanA udayarUpa kSobha thAya che. tethI napuMsakane sAdhunA liMgAdikanuM sevana karavA vaDe ane bannene paNa maithunanI sevA karavA vaDe karmabaMdha thAya che. ahIM 'apIspaNa' (vAraMvAra bhikSAnuM grahaNa) evo zabda lakhela hovAthI koIka vakhata bhikSA grahaNa karavAmAM doSa nathI ema kahe che. kAraNake temAM paricayano abhAva che. tathA lokamAM jugupsA thAya ke - "A sAdhuo nikRSTa (adhama) evA napuMsaka pAsethI paNa bhikSA grahaNa kare che." vaLI sAdhuo upara paNa mANasone zaMkA thAya ke - "A sAdhuo paNa kharekhara 'drA:' AvA napuMsako ja che, anyathA (napuMsaka na hoya to) AnI sAthe bhikSA grahaNanA miSathI atiparicaya kema kare che?" Iti. //pa8pI. have (14) garbhiNI ane (15) bAlavatsAne AzrayIne doSo dekhADe che : mU.0- guvviNI gabbhe saMghaTTaNA u uTuMtavesamANIe // bAlAI maMsuMDaga-majjArAI virAhejjA // 586 // mUlArtha: (14) UThatAM ane besatAM garbhiNInA garbhano saMcAra thAya che, tathA (15) bALakane mAMsano khaMDa athavA sasalAnuM baccuM dhArIne mArgAra vagere teno nAza kare che. 586ll
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358) II zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda // :: TIkArtha : bhikSA ApavA mATe UThatI ane bhikSA ApIne potAne sthAne besatI evI garbhiNInA 'meM' garbhano 'saMSaTTana' saMcAra thAya che, tethI tenI pAsethI grahaNa karavuM nahi. tathA'vAtArUM maMsuMDaLa' tti (ahIM ArSapaNAne lIdhe viparyAsa vaDe padanI yojanA karavI, tethI) 'vAtaM' bALakane bhUmi para ke maMcikAdikanI upara mUkIne jo bhikSA Ape to te bALakane 'mArgA' bilADI, kUtaro vagere 'mAMsoMduAvi' mAMsano khaMDa athavA sasalAnuM baccuM che, ema dhArIne 'virAyet' vinAza kare. tathA AhAra vaDe kharaDelA sukA hAtha karkaza hoya che. tethI bhikSA ApIne pharIthI (pachI) dAtrIe be hAtha vaDe grahaNa karelA bALakane pIDA thAya che, tethI bAlavatsA pAsethI paNa na levuM. 586 have (16) bhojana karatI ane (17) mathana karatI dAtrIne AzrayIne doSo kahe che : mU.0- bhuMjaMtI AyamaNe, udagaM choTTI ya logagarihA ya // ghusutI saMtatte, karammilitte bhave rasagA // 587 // mUlArtha : bhojana karatI dAtrI Acamana kare to jaLanI virAdhanA thAya, na kare to A choTI (gobarI) che ema lokagarha thAya, maMthana karatI Ape to saMsakta vaDe lIMpAyela hAthane viSe rasamAM rahelA jIvono vinAza thAya. 5587]{ TIkArtha : (16) bhojana karatI dAtrI bhikSA ApavA mATe Acanana kare (hAtha dhove) che, ane Acamana kare sate udakanI virAdhanA thAya che, ane jo Acamana na kare to lokane viSe A choTi (gobarI) che ema garha thAya. tathA (17) 'ghumulanI' dahI vagerenuM maMthana karatI jo te dadhyAdikanuM 'saMsao' jIvavALuM (be dina uparAMtanuM) mathana kare to te saMsakta dadhyAdi vaDe bhikSA detI evI teNIno hAtha kharaDAyela hoye sate te rasanA (tarNA) jIvono vadha thAya che. tethI tenA hAthathI paNa bhikSA grahaNa karavI kalpe nahi / 587aaaa have peSaNAdika (18-25) karatI dAtrInA doSo dekhADe che : mU. 0 - dagabIe saMghaTTaNa, pIsaNakaMDadalabhajjaNe shaNaM // piMjanta rucaNAI, dinne litte kare udagaM // 588 // mUlArtha : pIsavuM, khAMDavuM ane daLavuM karatI dAtrI bhikSA Ape to udaka ane bIjanuM saMghaTTana thAya, bhuMjavAnuM karatI hoya to baLI jAya, tathA piMjana ane canAdika karatI dAtrI Ape to, lIMpAela hAthane dhotAM jaLanI virAdhanA thAya che. 588 TIkArtha : (18) peSaNa, kaMDana (khAMDavuM) ane dalanane karatI dAtrInA hAthathI bhikSA grahaNa karavAmAM udaka ane bIjanuM saMghaTTana thAya. te A pramANe - pIsatI satI jyAre bhikSA devA mATe UbhI
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ // SaTkAyavyagrahastAdi (26 thI 30) dAtrInA doSo / / (359 thAya, tyAre pIsAtA evA tala vagere saMbaMdhI keTalIka sacitta nakhikAo paNa hastAdimAM lAgelI saMbhave che. tethI bhikSA ApavA mATe hastAdikane khaMkheravAthI athavA bhikSA detI evI teNInI bhikSAnA saMbaMdhathI te nakhikAnI virAdhanA thAya che ane bhikSA ApIne pachI bhikSAnA avayava vaDe kharaDAyelA be hAthane jaLa vaDe dhove che, tethI pIsavAne viSe udaka ane bIjanuM saMghaTTana (vinAza) thAya che. e ja pramANe (19) kaMDana ane (20) dalanane viSe paNa yathAyogya bhAvanA karavI, tathA (21) 'marnane' bhuMjavAne vakhate te bhikSA ApatI hoya to kAMIka vakhata lAgavAthI kaDAImAM nAMkhela godhUmAdika baLI jAya che. tathA (22) piMjavu, (23) loDhavuM, Adi zabdathI (24) kAMtavuM ane (25) mardana karatI evI dAtrI bhikSA ApIne bhikSAnA avayava vaDe kharaDAyelA hAthane jaLa vaDe dhove. tyAre tyAM paNa udakano vinAza thAya che. tethI tenI pAsethI bhikSA na kalpe 588 have SaTkAyavyagrahastA vagere pAMsanuM (26thI 30) svarUpa be gAthA vaDe kahe che : mU.0- loNaM daga agaNi vatthI, phalAi macchAi sajIya hatthaMmi // pAeNogAhaNayA, saMghaTTaNa sesakAeNaM // 589 // khaNamANI Arabhae, majjai dhoyai va siMcae kiMci // cheyavisAraNamAi chinda chaTThe phuruphurute // 590 // mUlArtha : hAthane viSe sajIva, lavaNa, udaka, agni, basti, phalAdika ane matsyAdika hoya, tene bhUmi para nAMkhIne Ape, tenepaga vaDe AvagAhanA kare eTale calAve, tene zeSa avayava vaDe saMghaTTana kare, teno ja AraMbha kare, bhUmine khorda, snAna kare, dhove, kAMIka chAMTe, cheda ane vizAraNane kare, tathA chaThThA pharakatA trasakAyane chede. II589-590nA TIkArtha : ahIM (26) SaTkAyavyagrahastA te kahevAya ke - jeNInA hAthamAM sajIva (sacitta) lavaNa, udaka, agni, vAyuthI pUrela basti, bIjorUM vagere phaLAdika ane matsyAdika hoya (27) tyArapachI teNI jo A sajIva lavaNAdikamAMthI koIpaNa ekane sAdhune bhikSA ApavA mATe bhUmi Adi upara nAMkhe, to tenA hAthathI bhikSA na kalpe tathA (28) avagAhanA eTale A cha jIvanikAyane pAda vaDe saMghaTTana karavuM (sparza karavo), 29 (zeSa) kAya vaDe eTale hastAdika vaDe saMmardana eTale saMghaTTana karavuM te (30) AraMbha karatI eTale koza vagere vaDe pRthvI Adine khodatI. A kahevA vaDe pRthvIkAyano AraMbha kahyo. athavA to 'makhkhanI' zuddha jaLa vaDe snAna karakI, athavA 'dhAvantI' zuddha jaLa vaDe vastrone dhotI, athavA kAMIka vRkSa ke velaDI vagerene pANI sIMcatI : A kahevA vaDe aplAyano AraMbha dekhADyo. A upalakSaNa che (tethI agnikAyAdika paNa jANavuM. te A pramANe ) athavA phuMka mArIne agnine saLagAvatI, athavA sacitta vAyuthI bharela basti vagerene Ama tema nAMkhatI, A
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36o) zrI piDaniryuktigraMthano anuvAda kahevA vaDe agni ane vAyuno samAraMbha kahyo. tathA zAka vagerenA cheda ane vizAraNane karatI, ahIM cheda eTale puSpa phaLa vagerenA kakaDA karavA te ane vizAraNa eTale te kakaDAne sukavavA mATe taDake mUkavA te, Adi zabda che tethI taMDula, maga vagerene sApha karavA vagerenuM grahaNa karavuM. tathA chaThThA trasakAyarUpa matsAdika "kurakurAnta' taraphaDatA eTale pIDA vaDe uchaLatA temane chedatI. A kahevA vaDe trasakAyano AraMbha kahyuM. A pramANe pajIvanikAyano AraMbha karatI dAtrInA hAthathI levuM na kalpa. |589-590 have pakAyavyagrahastA e padanA vyAkhyAnamAM matAMtara dekhADe che : mU.0- chakkAyavaggahatthA, keI kolAikannalaiyAI // siddhatthagapupphANi ya, sirammi dinnAiM vajjaMti // 591 // mUlArtha keTalAka AcAyo paryAyavyagrahastI eTale kolAdika karNa upara rAkhelA hoya ane siddhArtha puSpone mastaka para rAkhyA hoya, to tenA hAthathI ApeluM kahyuM nahi ema kahe che. //591 TIkArya keTalAka AcAryo kAyavyagrahastA evuM vacana hovAthI konAhIni' badara (bora) vagere, Adi zabdathI karIra vagerenuM grahaNa karavuM 'nnata ' ri karNane viSe dhAraNa karyA hoya, tathA siddhArthaka (sarasavanA) puSpone mastaka para dhAraNa karyA hoya tene varje che. kemake-hasta zabdanuM grahaNa sUtramAM je karyuM che te upalakSaNa che. tethI karNa upara ke mastaka upara jIvanikAyano saMbhava hoya to tenA hAthathI ApeluM kahyuM nahi. ema kahe che, temanA mate pAyavyagrahastA e padathI SakAyano saMghaTTa (sparza) karatI, e padano vizeSa durapapAda (dukhethI grahaNa karI zakAya tevo) che. /pa91|| mU.0- anne bhaNaMti dasasu vi, esaNadosesu natthi taggahaNaM // teNa na vajjaM bhaNai, naNu gahaNaM dAyagaggahaNA // 592 // mUlArthaH bIjA kahe che ke - daze eSaNAdoSane maLe tenuM grahaNa karyuM nathI. tethI te varjavA lAyaka nathI. tene javAba Ape che ke - dAyakanA grahaNathI tenuM grahaNa AvI ja gayuM. 59ro TIkArtha: vaLI bIjA AcAryanI jevA kahe che ke - daze zaMkitAdika eSaNAnA doSonI maLe tenuM grahaNa nathI eTale pakAyavyagrahastA ema grahaNa kareluM nathI. te kAraNathI kolAdika vaDe yukta evI dAtrIthakI bhikSAnuM grahaNa varjavA lAyaka nathI. Ama je kahevuM te pApathI paNa moTuM pApa che. je kAraNa mATe kahyuM che ke - "prakhyate' ahIM uttara apAya che ke - dAyakanA grahaNathakI eSaNAnA doSamadhye paryAyavyagrahastA e zabdanuM grahaNa che ja. to kema kaho cho ke - tenuM grahaNa nathI? 59rA have (31) saMsaktivALA dravyane denArI vagere doSone kahe che:
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ // liptahastA, liptapAtrA ane uddhattatikAnA doSo // mU.0- saMsajjimaMmi dese, saMsajjimadavvalittakaramattA // saMcAro oyattaNa, ukkhippaMte'vi te ceva // 593 // mUlArtha : saMsaktivALA dezamAM saMsaktivALA dravya vaDe jenA hAtha ke pAtra lIMpAyela che evI dAtrI varjhavI tathA moTA vAsaNane utAratAM saMcArima prANIno vinAza thAya, tathA te vAsaNa uMcuM upADe sate paNa te ja doSa thAya che. 593 TIkArtha : (31-32) saMsaktimAna dravyavALA 'veze' maMDalamAM saMsaktivALA dravya vaDe lIMpAyela che, hAtha athavA pAtra jevuM evI dAtrI bhikSAne ApatI satI hastAdikamAM lAgelA prANIone haNe che, tethI te dAtrI varSavAnI che. tathA (33) moTA piMTharAdikanA apavartanane viSe (nIce utAratI vakhate) 'saMvAra:' (sUcanA mAtra karavAthI sUtra kahevAya che. Ano bhAvArtha A pramANe che - moTuM piThara jyAre tyAre (vAraMvA2) upADAtuM nathI. athavA jema tema teno saMcAra (pheravaNI) paNa thato nathI. kemake-te ghaNuM moTuM hoya che. paraMtu vizeSa prakAranuM prayojana utpanna thAya tyAre eka ja vAra te upADAya che. tethI prAyaH karIne tene AzrayIne rahelA kITikAdika prANIo saMbhave che. tethI jyAre te piTharAdikane uddhartana karIne kAMIka vastu Ape che, tyAre tene AzrayIne rahelA jaMtuono vinAza thAya che. A doSo moTuM piTharAdika upADe sate paNa thAya che. tene pharIthI mUkatI vakhate athavA hAthanA sparzathakI paNa saMcArima kITikAdi jaMtuono vinAza thAya che. vaLI tevA prakAranA moTA vAsaNane upADatAM dAtrIne pIDA paNa thAya che. tethI tenA upADavAmAM paNa bhikSa kalpe nahi / / 593 have (34) sAdhAraNane ane (35) coritakane denArInA doSo kahe che : mU.0- sAdhAraNaM bahUNaM, tattha u dosA jaheva aNisi // corie gahaNAI, bhayai suNhAi vA dante // 594 // (361 mUlArtha : ghaNAne sAdhAraNa evI vastu ApatAM-anisRSTamAM kahelA doSo lAge che. tathA corI vaDe karmakara ke putranI vahu Ape to grahaNAdika doSo lAge che. 594 TIkArtha : (34) ghaNAnuM sAdhAraNa (mAlIkInI) evI vastune jo Ape, to temAM jema pUrve : anisRSTamAM doSao kahyA hatA, temaja jANavA tathA (35) corI vaDe 'kRtaje' cAkara athavA snuSAdika (putranI vadhu vagere) Ape, to 'grahAya:' grahaNa, baMdhana, tADanAdi doSo jANavA. tethI tenI pAsethI paNa levuM na ka2e 594 have prAbhRtikA sthApana vagere traNa (36-37-38) dvAranA doSo kahe che : mU.0 - pAhuDi ThaMviyagadosA, tiri uDDamahe tihA avAyAo // dhammiyamAI ThaviyaM, parassa parasaMtiyaM vAvi // 595 //
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362) | zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda , mUlArthaH prAkRtikAne sthApana karIne Ape to pravartanAdika doSo lAge, apAya traNa prakAre che. tirya, Urdhva ane adhaH dhArmikAdine mATe sthApana kareluM ke-anya saMbaMdhI dravya para che mATe nA levuM /pa9pAI TIkArthaH (36) bali vagerene nimitte prAkRtikA (upahAra)ne sthApana karIne je dAtrI bhikSAne Ape, temAM pravartanAdika doSo lAge che, have (37) apAya nAmanA dvAramAM traNa prakAranA apAya che, te A pramANe-tirya, urdhva ane adhaH, temAM tiryapha apAya gAya vagere thakI, UrdhvaapAya uttaraMga (dvAra-bArasAkhanI uparano bhAga)nA kASTha vagere thakI ane adhaHapAya sarpa, kaMTaka vagere thakI thAya che. A pramANe traNeya prakAranA apAyamAMthI koI paNa apAyane buddhi vaDe jANIne tenI pAsethI bhikSA grahaNa na karavI. (38) 6 vozyi ' (bIjAne uddezIne) ema je kahyuM, te viSe kahe che dhamadArtha anya sAdhu, kApeTika vagerene nimitte je sthApana karyuM hoya, te paramArthathI parasaMbaMdhI hovAthI grahaNa karavuM nahi. kemake- te grahaNa karavAthI adattAdAnanA doSano saMbhava che. athavA parasaMtiyaM 3' tti parasaMbaMdhI eTale glAnAdi saMbaMdhI je vastu Ape te paNa potAne levI ne kahyuM, kemake-adattAdAnano doSa lAge. paraMtu je glAnane mATe apAvyuM hoya, tenI pAse laI jaIne tene ApavuM. te jo grahaNa na kare to pharIthI paNa dAtrI pAse maMgAvIne tene ApavuM. jo kadAca dAtrI ema kahe ke "jo A glAnAdi grahaNa karato nathI, to pachI tame pote grahaNa karo" to glAnAdike nahi grahaNa kare te potAne kalpa che. [59pI have (39) Abhoga ane (40) anAbhoga dAyakanuM svarUpa kahe che : mU.0- aNukaMpA paDiNIya-TThayA va te kuNai jANamANo'vi // esaNadose biio, kuNai u asaDho ayANanto // 596 // mUlArthaH jANato chato paNa anukaMpAe karIne ke pratyanI kArthapaNAe karIne te eSaNAnA doSone kare che, ane (40) bIjo ajANato saMto ane azaTha sato kare che. pa96ll TIkArthaH (39) "A moTA prabhAvavALA munio sarvadA ja aMtaprAMta azanane khAya che, tethI temanA zarIranA nirvAha mATe huM dhRtapUra-ghebara vagere karuM." e pramANe anukaMpA bhakti vaDe athavA "A sAdhuono aneSaNIyane nahi grahaNa karavuM evA niyamano je bhAMgo che te mAre bhAMgI nAMkhavo." ema pratyanIkArthapaNo karIne jANato sato paNa te AdhAkamadikarUpa aneSaNAnA doSone kare che ane (40) bIjo (anAbhogadAyaka) azaThabhAvavALo to nahi jANato sato kare che /pa96I. A pramANe bAlAdika cAlIzaya dvAranI vyAkhyA karI. have pahelAM je "si rAyaTi || fIva do maphayavaM II,78' ityAdi kahyuM hatuM, tenI vyAkhyA karavAne icchatA satA prathama bALakane
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ AzrayIne bhajanAne kahe che : // dAyakAzrayI kalyAkalpavidhi / mU.0 - bhikkhAmitte aviyA -laNA u bAleNa dijjamAmi // saMdiTThe vA gahaNaM, aibahuya viyAlaNe'NunnA // 597 / / mUlArtha : bALaka pote bhikSAmAtra ja Ape, athavA koInA kahevAthI Ape to temAM vicAra karavAno nathI, paNa grahaNa karAya che, paraMtu ghaNuM Ape to vicAraNA karavI, anujJA hoya to kalpe. 1142911 TIkArtha : mAtAnI gerahAjarImAM bALake bhikSA mAtra (alpa bhikSA) devAte sate athavA to pAse rahela mAtAdikanA kahevAthI te bALaka vaDe apAtuM sastuM avicAraNA che,. eTale A kalpe ke na kalpe ? evA vicArano abhAva che, paraMtu bhikSAnuM grahaNa thaI zake che. paNa te bALaka ati ghaNuM Apato hoya tyAre 'kema Aje tuM ghaNuM Ape che ?' ema vicAraNA (preraNA) kare sate jo anujJA eTale pAse rahelA mAtAdika saMbaMdhI chUTa maLe to grahaNa karavuM. anyathA grahaNa karavuM nahi / 597 // have (2) sthavira ane (3) mattanA viSayavALI bhajanAne kahe che : mU.0- thera pahU tharatharate, dharie antreNa daDhasarIre vA // avvattamattasaDDhe, aviMbhale vA asAgarie // 598 // (363 mUlArtha : sthavira chatAM prabhu hoya, tharatharatA chatAM bIjAe dhAraNa karela hoya ke dRDha zarIravALo hoya to kalpe che. kAMIka matta hoya to paNa zrAvaka, aparAdhIna ane asAgarika hoya to kalpe che. 5598 // TIkArtha : (2) jo sthavira chatAM prabhu-gharano svAmI hoya 'tharatharaMte tti' kaMpato sato paNa jo bIjAe dhAraNa karela (pakaDI rAkhela) hoya, athavA svarUpe ja dRDha zarIravALo hoya to tenI pAsethI bhikSA levI kalpe che. tathA (3) 'anya' je kAMIka matta hoya, te paNa jo zrAvaka hoya, ane 'avidyutaza' aparavaza hoya to tevA prakAranA matta pAsethI temAM paNa tyAM sAgarika na hoya to kalpe che. anyathA kalpe nahi. 598 have unmattAdika cAra (4thI 7)nA viSayavALI bhajanA kahe che : mU.0 - sui bhaddaga dittAI, daDhaggahe vevie jarammi sive // annadhariyaM tuM saDDho, deyaMdhotreNa vA dharie // 599 // mUlArtha : daptAdi jo zuci ane bhadraka hoya, vepita paNa dRDha hastavALo hoya, jva2 paNa ziva
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364) | zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda hoya ane aMdha paNa jo zrAvaka hoya ane devAnI vastu bIjAe dhAraNa karI hoya athavA to te aMdhane bIjAe dhAraNa karyo hoya to tenI pAsethI kahyuM che. //palA TIkArtha (4) unmatta eTale damAdi arthAt dama. (madonmatta) prahagRhIta vagere. te jo zuci ane bhadraka hoya to tenA hAthathI (dIdheluM) kalpa che, anyathA kalpa nahi (5) vepita (kaMpavAvALo) paNa jo daDha hAthavALo hoya eTale ke tenA hAthamAM grahaNa karelI kAMIpaNa vastu paDI jAya nahi (tema hoya) to tenA hAthathI paNa kahyuM che, tathA (3) javara paNa jo ziva kalyANakaraka) hoya to virALA pAsethI paNa kalpa che, taja ( paga je devI laka tuM me punAdi vaDe dhAraNa relI jhape, te pote ravIpa De 28Araka hoya, mAthavA to che ja 5 ' bI dhAra karyo che deyavastune Ape to tenI pAsethI grahaNa karAya che. anyathA grahaNa karavI nahi. kAraNe ke pUrve kahelA doSono prasaMga Ave che. kepaTAM have tvagudoSa Adi (8thI 12) pAMcanA viSayavALI bhajanAne kahe che : ___ mU.0- maMDalapasUtikuTThI, 'sAgarie pAuyAgae ayale // kamabaddhe saviyAre, iyare viDhe asAgarie // 600 // mUlArtha: maMDala ane prasUtirUpa koDhavALA pAsethI sAgarikanA abhAve kahyuM, pAdukA para ArUDha thayela jo acaLa hoya to kahyuM, pagamAM baMdhAyela jo cAlI zakato hoya to kalo, paraMtu cAlI zako na hoya to sAgArikane abhAve beTho to Ape to kahyuM II6OOaa TIkArtha : (8) "Hettatti' goLa AkAravALA vizeSa prakAranAM kharajavAM "prasUti:' nakhAdika vaDe vidArAtA chatAM paNa cetanAnuM jJAna na thAya evA prakArano zuSka) je zuka:' koDharoga, te che jene te maMDalaprasUtikuDI jo 'TIche sAgarikane abhAve Ape to tenI pAsethI kahyuM che, paNa (A sivAyanA) bIjA kuSThIthakI athavA sAgarikanA dekhatAM levuM kahyuM nahi. (9) pAdukA upara ArUDha thayela paNa jo acala sthAne rahela hoya, to kAraNa sate kahyuM che. tathA (10) "mora' banne page baMdhAyela jo "vivAra:' pIDA vinA Ama tema javAnI zaktivALo hoya to te baMdhAyelA pAsethI paNa kahyuM che, paraMtu bIjo eTale Ama tema javAne azakta hoya, te jo beTho to Ape ane tyAM I sAgArika na hoya to tenAthI paNa phadhe che, (11) hAthe bAMdhela hoya te to bila. devA mATe paNa zaktimAna nathI. mATe temAM pratiSedha ja che. bhajanA nathI. A upalakSaNa che tethI (12) chinna hAthavALo paNa jo sAgArikane abhAve Ape to kahyuM che, ane chinnapAdavALo jo beTho sato sAgArikane abhAve Ape, to tenAthI paNa kahyuM che. 60OI have napuMsakAdika (13thI 19) ne viSe bhajanA kahe che :
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dAyakAzrayI kalyAkadhyavidhi | (365 mU.0- paMDaga appaDisevI, velA thaNajIvi iyara savvaMpi // ukkhattamaNAvAe, na kiMci laggaM ThavaMtIe // 601 // mUlArthaH napuMsaka jo apratisevI hoya, prasUtinI veLA thaI hoya, bALaka stana vaDe jIvato hoya, e ja pramANe bIjA sarva jANavA, musaLa UMcuM karyuM hoya, temAM kAMI bIja lAgeluM na hoya, tene anApAtasthAnamAM sthApana kare to kalpa //601, TIkArtha : (13) napuMsaka paNa jo "gapratirodhI' liMgAdikane sevanAra na hoya to tenI pAsethI kalpa, tathA (14) garbhavatI paNa jo "veta' tti (sUryanAstUtranuM sUcana karanAra hovAthI sUtra kahevAya che, e nyAyathI) veLAmAsane pAmelI hoya eTale ke - navamAM mAsanI garbhavALI jo hoya to vikalpIe teno tyAga karavo. arthAt tenAthI viparIta hoya (eTale ATha mAsa sudhInI garbhavatI hoya) to teNInA hAthathI virakalpIone kahyuM ema jANavuM. tathA (15) je bAlavatsA eTale mAtra stanapAna vaDe ja upajIvikA-AjIvikAvALo che putra jeno evI (strI), te sthavirakalpikone tyAga karavA lAyaka che. tenI pAsethI virakalpikone kAMIpaNa na kahyuM, e bhAvArtha che, paraMtu jeNIno bALaka AhAramAM paNa lAgyo hoya, teNInA hAthathI kahyuM che. kAraNa ke - te bALaka prAyaH karIne zarIra vaDe moTo thayo hoya che. tethI mArjara vagerenI virAdhanAnA doSano prasaMga Avato nathI. vaLI je pUjaya jinakalpiko che, teo (to) mULathI ja garbhavALI ane bALaputravALIne sarvathA varSe che. e ja pramANe (16) bhojana karatI, (17) bhuMjatI ane (18) daLatIne viSe paNa bhajanA bhAvavI te A pramANe - bhojana karatI ucchiSTa (eThI) nahi satI yAvat hajI sudhI mukhaNAM kavaLa mUkyo nathI, tyAM sudhI teNInA hAthathI kahyuM che. (17) bhUMjatI paNa je sacitta godhUma vagere kaDAImAM nAkhyuM hoya, te zekIne utAryuM hoya ane bIjuM hajuM hAthamAM grahaNa karyuM nathI, tevA samaye jo sAdhu AvyA hoya tene jo te Ape to kalpa che. tathA (18) daLatI strI daLAtA sacita maga vagerenI sAthe ghaMTIne mUkI de, tevA samaye sAdhu AvyA hoya ane te strI Ama tema jo UThI hoya, athavA bhuMjelA acitta maga vagerene daLatI hoya to tenA hAthanuM kahyuM chetathA (19) khAMDatI strIe khAMDavAne mATe musaLa UMcuM karyuM, ane te musaLamAM kAMcIne viSe kAMI paNa bIja lAgeluM na hoya, tevA avasare sAdhu AvyA hoya to te vakhate te strI jo anapAya (zuddha) pradezamAM musaLane mUkIne bhikSA Ape to kahyuM che. 601 have pIsatI vagerenA viSayavALI bhajanAne kahe che : mU.0- pIsaMtI nippiTTe, phAsuM vA ghusulaNe asaMsattaM // kattaNi asaMkhacunaM, cunnaM vA jA acokkhaliNI // 602 //
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 366) te zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda uvvadRNi'saMsatteNa, vAvi aTThIllae na ghaTTei // piMjaNapamaddaNesu ya, pacchAkammaM jahA natthi // 603 // mUlArtha H pIsatI strI pIsI rahI hoya to athavA prAsukane pIsatI hoya to, asaMsaktanuM mathana karatI hoya to, zaMkhacUrNa vaDe hAtha kharaDyA vinA kAMtatI hoya to athavA zaMkhacUrNa vaDe hAtha kharaDyA chatAM jaLa vaDe hAthane dhotI na hoya to 60rA tathA uddhartanane viSe asaMsakta hAtha vaDe asthikane sparza na karatI hoya to, tathA pIMjana ane pramardanane viSe paNa pazcAtkarmane na karatI hoya to teNInA hAthathI ApeluM kahyuM che. I603 TIkArtha: pIsatI strI niuche' pasavAnI samAptine viSe athavA prAsukane pIsatI satI jo Ape to teNInA hAthathI kahyuM che. tathA "pusuno' zaMkhacUrNAdika vaDe asaMsakta evA dahI vagerene maMthana karatI hoya to tenAthI kahyuM che. tathA kartana (kAMtavA)mAM je strI 'gAMvadhULa" zaMkhacUrNa vaDe hAthane kharaDyA vinA kAMtatI hoya, ahIM koI strI sUtra (sUtara)ne atizveta karavA mATe zaMkhacUrNa karIne be hAtha tathA jaMghAne kharaMTIne kAMte che, tethI azaMkhacUrNa ema kahyuM che. athavA 'nUmapi' saMkhacUrNane grahaNa karIne paNa kAMtatI je strI 'govaskRtinI' anuksAsvabhAvavALI eTale jaLa vaDe hAtha dhotI na hoya to teNInA hAthathI kahyuM che. I60rA tathA 'ne' kapAsane loDhatI vakhatemasaMga vavi'tti asaMsakta vaDe eTale nathI grahaNa karyo kapAsa jeNe evA hAtha vaDe jaNAtI satI jo uThatI hoya te vakhate 'DristrA' asthikane eTale kapAsIyAne sparza karatI na hoya to teNInA hAthathI kahyuM che. tathA piMjavuM ane pramardana karavuM tene viSe paNa pazcAtakarma na thAya te prakAre grahaNa karavuM. //603 ___ mU.0- sesesu ya paDivakkho , na saMbhavai kAyagahaNamAIsu // paDivakkhassa abhAve, niyamA u bhave tayaggahaNaM // 604 // mUlArthaH kAyagrahaNa Adi zeSa dvArone viSe pratipakSa saMbhavato nathI tethI pratipakSanA abhAve nizcaye tenuM agrahaNa ja che. 604 TIkArtha : 'yadaLanA' TrAyavyagrahastA vagere zeSa dvArone viSe pratipakSa eTale utsarganI apekSAe apavAdarUpa sAmo pazna che nahi-saMbhavato nathI tethI pratipakSane abhAve nizcaye tene viSe agrahaNa ja che. 604ll dAyakadAra kahyuM. have (7) unmizradvAra kahe che : pU. - satra gazcitte, mIsa yuti ramo . Aitie paDiseho, carime bhaMgammi bhayaNA u // 605 //
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ // unmizradvAra pratipAdana | (367 mUlArtha : ahIM sacitta, acitta ane mizra e traNa prakAra che. temAM mizrane viSe caturthaMgI che, temAM pahelA traNa bhaMgamAM niSedha che ane chellA bhaMgamAM bhajanA che. 5605 TIkArtha : ahIM je jene viSe mizra karAya che te banne vastu traNa prakAre che. te A pramANe - sacitta, acitta ane mizra. tethI 'unmitraje mizrane viSe caturbhUgI thAya che. (ahIM jAtimAM ekavacana che tethI traNa caturthaMgI thAya che ema jANavuM.)temAM pahelI caturbhUgI sacitta ane mizrapada vaDe, bIjI sacitta ane acittapada vaDe tathA trIjI mizra ane acittapada vaDe thAya che. temAM sacitta ane mizrapada vaDe A caturthaMgI thAya che. sacittane viSe sacitta, mizrane viSe sacitta, sacittane viSe mizra ane mizrane viSe mizra (1). bIjI A pramANe - sacittane viSe sacitta, acittane viSe sacitta, sacittane viSe acitta ane acittane viSe acitta (2) trIjI A pramANe - mizrane viSe mizra, acittane viSe mizra, mizrane viSe acitta ane acittane viSe acittaH temAM gAthAnA aMtamAM lakheluM 'tu' zabdano nahi kahelAno samuccaya arthapaNuM hovAthI pahelI caturthaMgInA samagra bhaMgone viSe niSedha che. bAkInI be caturthaMgIne viSe darekanA 'Avitrije'pahelA traNa traNa bhaMgane viSe niSedha che ane chellA bhaMgane viSe bhajanA che te AgaLa kahevAze. 605 / / ahIM ja atidezane karatA satA kahe che : mU.0- jaha ceva ya saMjogA, kAyANaM hehao ya sAharaNe // taha ceva ya ummIse, hoi viseso imo tattha // 606 // ' mUlArtha : jema pahelAM saMharaNadvAramAM kAyanA saMyogo (bhaMgo) dekhADyA che, temaja unmizradvAramAM paNa dekhADavA temAM vizeSa A pramANe che. 606 TIkArtha : je prakAre 'adha:' pahelAM saMharaNadvAramAM 'chAyAnAM' sacitta, acitta ane mizra bheda vaDe bhedavALA pRthvIkAyAdikanA svasthAna ane parasthAna vaDe 'saMyoH' bhaMgo cAraso ne batrIza (432) saMkhyA pramANavALA batAvyA che, te ja prakAre 'unmitrite'pi' unmizradvArane viSe paNa dekhADavA. te A pramANe : sacitta pRthvIkAya sacittapRthvIkAyane viSe unmizra, sacittapRthvIkAya citta akAyane viSe unmizra, e pramANe svasthAna ane parasthAnanI apekSAe chatrIza saMyoga (bhAMgA) thayA. tathA eka eka saMyogamAM sacitta ane mizrapada vaDe tathA sacitta ane acitta pada vaDe dareka caturbhUgI thAya che, tethI chatrIzane bAra vaDe guNavAthI 432 bhAMgA thAya che. ahIM koI zaMkA kare ke - saMhata ane unmizrane viSe sacittAdika vastuno nikSepa karatAM paraspara kAMIpaNa vizeSa jaNAto nathI, te upara kahe che ke 'tatra' te saMhata ane unmizrane viSe paraspara A vakSyamANa vizeSa che. 606 // te vizeSane ja kahe che :
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368) || zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda mU.- rAyabramavAyatre 2, ro vi ravyA mIseluM oyaNakusuNAINaM, sAhAraNa tayanahiM choDhuM // 607 // mUlArtha devAlAyaka odana ane nahi devA lAyaka dadhyAdi evI banne vastune mizra karIne je Ape te unmizra kahevAya che, tathA adeya vastune bIje ThekANe mUkIne je Ape te saMharaNa kahevAya che. 607 TIkArthaH "hAtavya' sAdhune ApavA lAyaka ane bIjuM nahi ApavA lAyaka ane te sacitta athavA mizra tuSAdi, te banne vastune mizra karIne je Ape. jemake-odanane "zana' dadhyAdi vaDe mizra karIne Ape te unmizra kahevAya che. eTale ke - A unmizranuM lakSaNa che, paraMtu saMharaNa to pAtramAM rahelI je adeya vastu te "anyatra' sthaganikA vagere koIpaNa bIjA sthAnamAM saMharama karIne Ape te saMharaNa kahevAya che. A pramANe te bannemAM paraspara vizeSa che. I607ii. have bIjI ane trIjI caturbhagInA cothAbhaMganI bhajanAne kahe che : mU.0- taM pi ya sukke sukkaM, bhaMgA cattAri jaha u sAharaNe // appabahue'pi cauro, taheva Ainna'NAinne // 608 // mUlArthaH temAM paNa zuSkane viSe zuSka ityAdi cAra bhaMgA jema saMhatane viSe kahyA tema kahevA tathA alpa ane bahune AzrayIne paNa cAra kahevA. te ja pramANe AcArya ane anAcIrNa jANavA. //608ii. TIkArtha ? je acittane viSe acittane mizra kare che, "tapa' tyAM paNa zuSkane viSe zuSka mizra karyuM ema cAra bhaMga jema saMkaraNamAM kahyA che, tema jANavA. te A pramANe zuSkane viSe zuSkane unmizra karyuM, zuSkane vize ArTa, Adrane vize zuSka ane Adrane viSe Adra. tethI karIne eka eka bhaMgamAM saMharaNanI jema alpabadutvane AzrayIne "vatvIra:' cAra bhaMga thAya che. te A pramANe : stoka zuSkane viSe sToka zuSka, sToka zuSkane viSe ghaNuM zuSka, ghaNA zuSkane viSe sToka zuSka ane ghaNA zuSkane viSe ghaNuM zuSka. e ja pramANe zuSkane viSe Adra ityAdi traNa bhaMgane viSe paNa darekamAM caturbhagI jANavI. sarva saMkhyAe karIne soLa bhaMga thAya che. tathA 'tarthava' saMharaNanI jema 'bAvaLanA vaLe' kaSNa ane akathya unmizra jANavuM. te A pramANe : zuSkane viSe zuSka ityAdi cAra bhaMgane madhye darekanA je babbe bhaMgo stokane viSe sToka unmizra, ghaNAne viSe sToka unmizra evA prakAranA che, te kathya che. kAraNa ke - temAM dAtrIne pIDA vagere kAMIpaNa doSa to nathI, paraMtu stokane viSe ghaNuM ane ghaNAne viSe ghaNuM evA prakAranA je babbe bhaMga che, te akathya che. kema ke - temAM dAtrIne pIDA vagere doSo thAya che. bAkInI bhAvanA saMharaNanI jema yathAsaMbhava
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ / apariNatadvAra ane tenA bhedo (369 jANavI. /608 unmizradvAra kahyuM. have (8) apariNatadAra kahe che : mU.0- apariNayaM pi ya duvihaM, davve bhAve ya duvihamekkekaM // davvammi hoi *chakkaM, bhAvammi ya hoi sajjhilagA // 609 // mUlArtha : apariNata paNa dravya ane bhAva ema be prakAre che. te darekanA babbe prakAra che. dravyane viSe cha prakAra che ane bhAvane viSe bhAIo che. II6OlA TIkArthaH apariNata paNa be prakAre che. te A pramANe dra' dravyanA viSayavALuM ane "mAve' bhAvanA viSayavALuM eTale ke - dravyarUpe apariNata ane bhAvathI apariNata. vaLI te dareka dAtA ane grahItAnA saMbaMdhathI be prakAre che. te A pramANe : dAtA saMbaMdhI dravya apariNata ane grahatA saMbaMdhI dravya apariNataH e ja pramANe bhAva apariNata jANavuM. divelI temAM dravya apariNatanuM svarUpa kahe che : mU.0- jIvattammi evigae, apariNayaM pariNayaM gaye jIve // diTThanTo duddhadahI, iya apariNaya pariNayaM taM ca // 610 // mUlArthaH jIvapaNuM nahi gaye sate apariNata kahevAya che, ane jIva gaye sate pariNata kahevAya che. temAM dUdha ane dahI daSTAMta che. te pramANe te paNa apariNata ane pariNata jANavuM. ll10nI TIkArtha "nItve' sacetanapaNuM 'vite' bhraSTa (nAza) nahi thaye te pRthvIkAyAdika dravya, apariNata kahevAya che, paNa jIva gaye sate to pariNata kahevAya che. ahIM dRSTAMta dUdha ane dahI che. kemake-jema dUdha dUdhapaNAthI bhraSTa thaI dahIpaNAne pAmyuM satuM pariNata kahevAya che. ane dUdhapaNuM avasthita hoya to apariNata (pariNAmAMtara vinAnuM) kahevAya che tema pRthvIkAyAdi paNa svarUpe karIne sajIva che, te sajIvapaNAthI bhraSTa thayuM na hoya to te apariNata kahevAya che ane jIvapaNAthI mukta thayuM hoya to te pariNata kahevAya che. ane te dravya jyAre dAtAnI sattAmAM (dAtAne AdhIna) hoya che tyAre dAtAnI saMbaMdhInuM kahevAya che, ane jayAre grahItAnI sattAmAM hoya che tyAre grahItA saMbaMdhInuM kahevAya che. 610 * dAtA ane grahItAnA saMbaMdhathI be prakAre che ema zeSa jANavuM. temAM 'cce', - dravyanA viSayavALA cha bheda che, te sacitta pRthvIkAyAdi jANavA. kemake - te dravyarUpa che. bhAva eTale adhyavasAyane viSe " ta' kahevAze evA bhAIo hoya che, eTale ke- bhAvano AdhAra hovAthI upacArane laIne sahodara jANavA. ane upalakSaNathI tenA ja saMbaMdhI putrAdikanuM ane sAdhusaMbaMdhI saMghATakanA sAdhunuM grahaNa karavuM.
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370) / / zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda II have dAtAnA viSayavALuM bhAvaapariNata kahe che : mU.0- dugamAI sAmanne, jai pariNamaI u tattha egassa // demitti na sesANaM, apariNayaM bhAvao eyaM // 611 // mUlArtha : temAM be vagerene sAmAnya vastune viSe jo (huM dauM e pramANe) ekanI pariNati thAya ane bIjAnI na thAya to te bhAvathI apariNata jANavuM. 611 TIkArya : e ja pramANe 'divisAmAnya' bhAI vagere dvikAdi (be-traNa Adi)ne sAdhAraNa evI deya vastune viSe jo koI ekano huM ApuM evo bhAva pariName (thAya) ane bIjAne bhAva na pariName. to te bhAvathI apariNata kahevAya. eTale ke - bhAvanI apekSAe deyapaNAe (devAnI yogyatAe) karIne te pariNamyu nathI. ahIM koI zaMkA kare ke - sAdhAraNa anisRSTa ane dAtAnA bhAvane apariNAma e bannemAM paraspara zuM taphAvata che ? teno uttara kahe che - jyAre dAtA pratyakSa na hoya tyAre sAdhAraNaanisRSTa kahevAya che, ane dAtA pratyakSa hoya tyAre dAtRbhAvaapariNata kahevAya che. / / 611 // have grahItAnA viSayavALuM bhAvaapariNata kahe che : mU.0- egeNa vAvi esiM maNaMmi pariNAmiyaM na iyareNaM // = taMpi hu hoi agijjhaM, sajjhilagA sAmi sAhU vA // 612 // mUlArtha : teone madhye koI eke manamAM pariNamAvyuM ane bIjAe na pariNamAvyuM, to te paNa agrAhya hoya che. bhAI ane svAmI dAtA che tathA sAdhu grahItA che. II612 TIkArtha : (sAdhunA saMdhATakamAMthI) koI eka AgaLa rahelA ke pAchaLa rahelA sAdhue A eSaNIya che ema manamAM pariNamAvyuM, 'netareLa' bIjAe pariNamAvyuM nahi. te paNa bhAvathI apariNata che, mATe sAdhune agrAhya che. kemake-grahaNa karavAthI zaMkitatva ane kalaha vagere doSano saMbhava che. have banne prakAranA bhAvaapariNatanA viSayane kahe che 'sagnitA' ityAdi temAM dAtAnA viSayavALuM bhAvaapariNata te bhAIonA viSayavALuM ane svAmInA viSayavALuM che. grahaNa karanAranA viSayavALuM bhAvaapariNata te sAdhunA viSayavALuM che. II612 apariNatadvAra kahyuM. have (9) lidvAra kahevA yogya che. temAM jene viSe dahI vagere dravyano lepa lAge te lima kahevAya che, ane te grahaNa karavA lAyaka nathI. te viSe kahe che ke : mU.0- ghettavvamalevakaDaM, levakaDe mA hu pacchakammAI // na ya rasagehipasaMgo, ia vutte coyago bhAi // 613 //
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ che liudvAra ane tenA bhedo che (371 mUlArtha : alepakRtane ja grahaNa karavuM, lepakRtane grahaNa karavAmAM pazcAtkarma Adi doSa na thAo. ane rasanI vRddhino prasaMga thato nathI. ema kahe sate ziSya kahe che. 613ii. TIkArtha : ahIM sAdhue haMmezAM "apakRt' vAla, caNA vagere apakRtane ja grahaNa karavuM. kemake-lepakRta grahaNa kare te pazcAtkarmAdika eTale dadhyAdika vaDe lepAela-kharaDAyela hastAdikane dhovA vagere rUpa doSa na thAo. mATe AdizabdathI kaTikAdika vaDe saMsakta evA vastrAdika vaDe procchanAdi (lUMchavuM vagere)nuM grahaNa karavuM. tethI lepakRtane grahaNa karavuM nahi. alepakRtane grahaNa karavAmAM guNane kahe che : sarvadA alepakRtane grahaNa karavAthI 'rasamRddhiprasaMn:' rasanA AhAramAM laMpaTapaNAnI vRddhi thatI nathI. tethI sAdhuoe te alepakRta ja sarvadA vAparavuM. Ama kahe sate ziSya kahe (prazna kare) che ke : mU.0- jai pacchakammadosA, havaMti mA ceva bhuMjau sayayaM // tavaniyamasaMjamANaM, coyaga ! hANI khamantassa // 614 // mUlArthaH jo pazcAtkarmadoSa hoya to niraMtara (kadApi) khAvuM ja nahi. uttara : he ziSya ! kSapaNa karatA sAdhune tapa, niyama ane saMyamanI hAni thAya ll614 TIkArtha : jo lepakRtane grahaNa karavAmAM pazcAtkarma vagere doSo thatA hoya, to kadApi sAdhue bhojana karavuM ja nahi. kemake-ema karavAthI sarva doSonI utpattino mULathI ja nAza thAya che, sUri uttara Ape che ke - he ziSya ! sarva kALa 'kSapathati:' anazanataparUpa kSapaNane karatA sAdhune cirakALa sudhI thanArA tapa, niyama ane saMyamanI hAni thAya, tethI mAvajIva paNa karavuM yogya nathI. //614 pharIthI ziSya kahe che : jo sarvadA kSapaNa karavAne azakta hoya, to cha mAsanuM kSapaNa karIne alepakRta vaDe pAraNuM karo. tyAre guru javAba Ape che ke - jo ema karavAthI tapa, niyama ane saMyamanA yogane karavA zaktimAna thato hoya, to bhale karo. temAM koI niSedha karanAra nathI. tyAre pharIthI ziSya kahe che ke - jo ema hoya to cha mAsa upavAsa karIne AyaMbilanuM pAraNuM karavuM. jo tevI zakti na hoya to ekAdi divasanI hAni karIne AyaMbila vaDe pAraNuM karavuM. jo tevI zakti na hoya to ekadivasa vagerenI hAni vaDe tyAM sudhI paribhAvanA kare ke - yAvat caturtha (eka upavAsa) karIne AyaMbila vaDe pAraNuM kare. e rIte paNa zaktimAna na hoya to sarvadA alepakRtane grahaNa kare. A vAtane ja gAthA vaDe kahe che : pU. - niraM ti mALa, chamAsa hAtha valtha tu che AyaMbilassa gahaNaM, asaMthare appalevaM tu // 615 //
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 372) || zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda che. mUlArtha : liptadoSa kahIne alepa levuM ema gurue kahyuM, tyAre ziSya kahe che ke - cha mAsa upavAsa karavA, tevI zakti na hoya to hAni karatA karatA caturtha karI AyaMbila karavuM. temAM paNa azakta hoya to alpa lepa grahaNa karavuM. //61pa TIkArthaH "je lipta che te sadoSa che" ema kahIne alepakRtanuM bhojana karavuM, ema tIrthakara ane gaNadharoe anujJA karI che ema gurue kahyuM, tyAre ziSya kahe che ke jAvajIva sudhI bhojana na karavuM. jo jAvajIva abhojana vaDe (jAvajIvanA upavAsa karavAnI zaktimAna na hoya to cha mAsa upavAsa karIne AyaMbila vaDe pAraNuM karavuM. e rIte paNa zaktimAna na hoya to eka divasa AdinI hAni vaDe (cha mAsItapamAMthI eka eka divasa AdinI hAni karavA pUrvaka) tyAM sudhI AtmAnI tulanA karavI ke - yAvat caturtha upavAsa karIne AyaMbilanuM grahaNa karavuM. e rIte paNa 'anaMta ' (karavAne) zaktimAna na hoya to alpalepane grahaNa karo. //61 pA. A gAthAnuM ja be gAthAthI vivaraNa kare che : mU.0- AyaMbilapAraNae, chammAsa niraMtaraM tu khaviUNaM // jai na tarai chammAse, egadiNUNaM tao kuNau // 616 // evaM akkekkadiNaM, AyaMbilapAraNaM khaveUNaM // divase divase giNhau, AyaMbilameva nillevaM // 617 // mUlArthaH niraMtara cha mAsanuM kSapaNa karIne AyaMbilanuM pAraNuM karo, jo cha mAsanuM karavAne zaktimAna na hoya to temAMthI eka divasa ocho karo. 61dA e rIte eka eka divasa kSapaNa karIne AyaMbilanuM pAraNuM karo, evI paNa zakti na hoya to divase divase nirlepa AyaMbila ja grahaNa karo. 617, TIkArtha jo sarvakALa paNa (upavAsa) karavAne azakta hoya, to cha mAsa sudhI niraMtara kSapaNa karI pAraNAne viSe AyaMbila karo. jo cha mAsa karavAne zaktimAna na hoya, to eka divasa UNA cha mAsa karo. I616o e pramANe (paNa zakti na hoya to) cha mAsa sudhI (nIavadhivALA pAmmAsikatapamAMthI) eka eka divasano tyAga karI AyaMbila vaDe pAraNuM tyAM sudhI karo ke jyAM sudhI caturtha upavAsa Ave, evI paNa zakti na hoya to divase divase (haMmezA) nirlepa AyaMbilane ja grahaNa karo. I617ii. (Ama ziSya kahe che) tyAre guru kahe che ke : mU.0- jai se na jogahANI, saMpai ese va hoi to khamao // khamaNaMtareNa AyaM-bilaM tu niyayaM tavaM kuNai // 618 //
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ te liptadvAra ane tenA bhedo // (373 mUlArtha : jo te (tapa karanAra sAdhu) ne hAlamAM ke eppata (AgAmI)kALe yoganI hAni na thatI hoya, to kRpaka thayo. tevI zakti na hoya to kSapaNAMtara karo, paNa AyaMbilatapa to avazya kare. 618 TiIkArtha : jo "se' te sAdhune "saMprati vartamAnakALa athavA "Syiti' AvatA kALe (bhaviSya kALe) " yoniH ' pratyuprekSaNAdi rUpa saMyamayogano nAza na thato hoya to "kSapa' chamAsa Adino upavAsa karanAra thAo. temAM pUrve kahelA eka eka divasanI hAni vaDe vacce vacce AyaMbilanuM pAraNuM karo, evI paNa zakti na hoya to niyata' sarvadA AyaMbila rUpa tapa karo, paraMtu hAlamAM sevArtasaMhananavALAne tevA prakAranI zakti nathI, tethI tevA prakArano upadeza karAto nathI. |618o. pharIthI ziSya kahe che ke : mU.0- heTThAvaNi kosalagA, sovIragakUrabhoiNo maNuA // ___ jai te vi javeMti tahA, kiM nAma jaI na jAviti // 619 // mUlArthaH nIcenI pRthvImAM rahenAra ane kozaladezamAM rahenAra manuSyo sauvIra ane kUrIyAne khAnArA che, teo paNa jo nirvAha kare che, to evI rIte sAdhuo kema nirvAha na kare? I619o. TIkArtha adhoDavanA: nIcenI pRthvImAM rahenAra mahArASTrIo ane 'krozana!' kozala dezamAM utpanna thaelA manuSyo, ke jeo sarvadA sauvIra ane kUrIyAmAtranuM ja bhojana karanArA che ane teo paNa sevArta (chevaTTha) saMhananavALA che, tethI jo te manuSyo paNa A pramANe mAvajIvita nirvAha kare che to 'tathA' te prakAre eTale ke - mAtra sauvIra ane tUrIyAnA bhojana vaDe 'tayaH' mokSe javAmAM ja eka baddhakakSavALA sAdhuo thApanA-nirvAha kema na kare? (arthAta) teoe to te pramANe avazya thApanA karavI joIe. kAraNa ke tethI ghaNA guNano saMbhava che. 61 ahIM AcArya uttara Ape che ke : mU.0- tiya sIyaM samaNANaM, tiya uNha gihINa teNaNunnAyaM // takkAINaM gahaNaM, kaTTaramAIsu bhaiyavvaM // 20 // mUlArtha sAdhuone traNa zIta che, te ja traNa gRhasthone uSNa che. tethI yatione takrAdika grahaNa karavAnI anujJA ApI che. tathA kaTTarAdikane viSe bhajanA che. 62vA. TIkArtha : 'tri AgaLa kahevAze te traNa vastu sAdhune zItaLa che, tethI haMmezAM AyaMbila karavAmAM takrAdinA abhAve AhArapAcananAM asaMbhavathI ajIrNAdika doSo prakaTa thAya che. ane te
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374) | zrI piMDaniyaMtigraMthano anuvAda che ja traNa vastu gRhasthone uSNa che, tethI sauvIra ane krIyAmAtranuM bhojana sate paNa teone AhAranuM pacavuM thatuM hovAthI ajIrNAdi doSo thatA nathI. tethI teo tathA prakAre yApanA (nirvAha) kare to paNa temane kAMIpaNa doSa thato nathI, paraMtu sAdhuone to upara kahyA pramANe doSa thAya che. tethI karIne sAdhuone takrAdika prahaNa karavAnI anujJA che. ahIM prAyaH karIne sAdhue vikRtinA paribhogano tyAga karIne sarvadA potAnA zarIranI yApanA karavI joIe. ane zarIranI apaTutA hoya tyAre saMyamayoganI vRddhine mATe bala prApta karavA nimitte kadAcit ja vikRtino upayoga karavo. te viSe sUtramAM kahyuM che - "mavavAM triraMgA ya' (niraMtara nirvikRtine pAmelA) ane vikRtinA paribhogamAM takrAdi ja upayogI che, tethI takrAdinuM grahaNa karavuM 'raDhipu' vRtavaTikA sahita tImanAdikanuM grahaNa "mArga' vikalpa karavA lAyaka che eTale ke glAnatvAdi prayojananI prAptimAM prahaNa karavuM ane zeSakALe na grahaNa karavuM. kemake te bahu lepavALuM ane Asakti vagerenuM kAraNa che. //62vA have te trika (traNa) kayA che te kahe che - mU.0- AhAra uvahi sejjA, tiNNi vi uNhA gihINa sIe vi // teNa u jIrai tesiM duhao asiNeNa AhAro // 621 // mUlArtha: AhAra, upAdhi ane zavyA e traNeya gRhasthone zItakAlamAM paNa uSNa hoya che, tethI teono AhAra banne prakAre uSNa vaDe jIrNa thAya che. 621 TIkArtha AhAra, upAdhi ane zavyA A traNeya gRhasthone tefpa' zItakAlane viSe paNa uSNa thAya che. tethI teone takrAdika grahaNa karyA vinA paNa "duho' tti banne prakAre eTale bAhya ane atyaMtara '3ona' tApa vaDe AhAra jIrNa (pAcana) thAya che. temAM bhojananA vazathI atyaMtara ane zavyA tathA upadhinA vazathI bAhya tApa vaDe jIrNa thAya che. dara mU.0- eyAiM ciya tinni vi, jaINa sIyAiM hoMti gimhe vi // teNuvahammai aggI, tao ya dosA ajIrAI // 622 // mUlArtha A traNeya sAdhuone grISmaRtumAM paNa zItaLa thAya che, tethI jhaTharAgni haNAya (maMda thAya) che, ane tethI ajIrNAdika doSo thAya che. 62rA TIkArtha A ja AhAra, upAdhi ane adhyArUpa traNeya yatione 'beDapi' grISmakALane viSe paNa zItaLa-ThaMDA thAya che. temAM bhikSAcaryAne viSe gayelA sAdhune ghaNA gharone viSe thoDo thoDo lAbha thavA vaDe ghaNo kALa javAthI AhAranI zItaLatA thAya che, AkhA varSamAM upadhine eka ja vAra varSAkALanI pahelAM dhovAthI malinatAne lIdhe ane zayyA (vasati)nI samIpe agni karavAno abhAva
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ | alepa-alpalepa-bahulepavALA dravyo | (375 hovAthI zItaLatA thAya che. te kAraNathI grISmakALamAM paNa AhArAdikanA zItaLapaNAno saMbhava hovAthI 'naH' jaTharAgni haNAya (maMda thAya) che, ane te jaTharAgninA upaghAtathI 'gI :' ajIrNa, sudhAnI maMdatA vagere doSo thAya che. tethI karIne sAdhuone takra-chAza Adi grahaNa karavAnI anujJA ApI che. kemake takrAdi vaDe jhaTharAgni pradIpta thAya che. kAraNa ke - te takrAdine tevo svabhAva che. 62ro. have alepadravyone dekhADe che : mU.0- oyaNa maMDaga sattuga, kummAsA rAyamAsa kala vallA // tUyari masUra muggA, mAsA ya alevaDA sukkA // 623 // mUlArtha odana,mAMDA, satu, kulmASa, rAjamA, kalA, vAla, tuvera, masUra, maga ane mASa vagere sarve sukAyelA hoya te apakRta che. ll2all TIkArtha: "motaH' taMDula vagere bhakta "khaMDa:' loTanA maMDaka (mAMDA, roTalA) prasiddha ja che, 'sava:' javanA loTa rUpa sad - sAthavo 'sunmASA' aDada (aDadhA bhIMjAyelA aDada) "rAnamApa:' sAmAnyathI coLA athavA dhoLI coLI 'tA:' goLa caNA (vaTANA) athavA sAmAnya caNA "vahyA.' niSpAva (vAla) tuvarI' ADhakI (tuvera), "sUrA' dvidala vizeSa, mudga ane moSa e beno artha prasiddha che. "gha' zabdanuM grahaNa karyuM che, mATe bIjA paNa AvA prakAranA dhAnyo "zu:' AdratArahita (sUkA) hoya te alepakRta jANavA. 6i23 have alpalepavALA dravyone darzAve che : mU.0- ubbhijja pijja kaMgU,. takkollaNasUvakaMjikaDhiyAI // ee u appalevA, pacchAkammaM tahiM bhaiyaM // 624 // mUlArtha : udbhedya, peya, kaMga, takra, ullaNa, sUpa, kAMjI, kvathita vagere. A dravyo alpa lepavALA che. tene viSe pazcAtkarmanI bhajanA che. 624o. TIkArtha: ' dyA' vatthala vagere zAkanI bhAjI, 'yA' yavAgU (rAbaDI), '' kodarAnA cokhA, 'tanna' chAza, '3stra' jenA vaDe odanane ArTsa karIne upayoga karAya che te ullaNa (osAmaNa). sUpa' rAMdhelI maganI dALa vagere vAjJi sauvIra "thata temanAdika vuiM' zabda lakhyo che tethI evA prakAranI bIjI vastu paNa jANavI. A vastuo alpa lepavALI che. A vastune viSe pazcAtkarmanI pArtha' bhajanA che eTale kvacita pazcAtkarma hoya ane kvacit na hoya 624o have bahu lepavALA dravyone batAve che :
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376) II zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda || mU.0- khIra dahi jAu kaTTara, tella ghayaM phANiyaM saMpiDarasaM // ___ icchAI bahulevaM, pacchAkammaM tahiM niyamA // 625 // mUlArtha kSIra, dadhi, jAuM, kaTTara, tela, ghI, phANita ane sapiMDarasa vagere dravyo bahu lepavALA che, temAM pazcAtkarma avazya karavAnuM che. I62pa TIkArtha: "kSIra' dUdha, "dha" teno artha prasiddha che, (dahI) 'nA' kSIrapayA 'kra' AnuM svarUpa pUrve (gA. 620mAM) kahyuM che "tai<< pRta' Ano artha (tala ane ghI) prasiddha che, " ta' guDapAnaka (goLanuM pANI), "piMDarasa' atyaMta adhika rasavALuM khajura vagere, ityAdi dravyo bahu lepavALA jANavA. teone viSe pazcAtkarma avazya thAya che, A kAraNathI ja doSathI bhaya pAmatA sAdhuo tene grahaNa karatA nathI. 62pI. uparanI (624) gAthAmAM 'pachIramaM AMdaM ma' ema je kahyuM che te ja bhajanAne ATha bhagavaDe dekhADe che : mU.0- saMsaTTeyara hattho, matto vi ya davva sAvasesiyaraM // eesu aTTha bhaMgA, niyamA gahaNaM tu oesu // 626 // mUlArtha : hasta ane pAtra paNa saMskRSTa athavA asaMtRSTa hoya che, dravya paNa sAvazeSa athavA niravazeSa hoya che. tene viSe ATha bhaMga thAya che. temAM viSamabhaMgamAM avazya grahaNa karavA lAyaka che I626ll. TIkArthaH dAtA saMbaMdhI hAtha saMskRSTa ke asaMsRSTa hoya che. jenA vaDe bhikSAne Ape che te pAtra paNa saMsRSTa ke asaMtRSTa hoya che, dravya paNa sAvazeSa ke niravazeSa hoya che. A saMskRSTa hasta, saMsRSTa pAtra ane sAvazeSa dravya rUpa traNa pada te paNa pratipakSa sahita kula cha pada) tenA paraspara saMyogathakI ATha bhaMga thAya che, te A pramANe 1. saMsRSTa hasta-saMsRSTapAtra ane sAvazeSa dravya, 2-saMsRSTa hastasaMsRSTa pAtra ane niravazeSa dravya, 3-saMsRSTa hasta - asaMsRSTa pAtra ane sAvazeSa dravya, 4-saMsRSTa hasta-asaMsRSTapAtra ane niravazeSa dravya, 5-asaMsRSTa hasta-saMsRSTa pAtra ane sAvazeSa dravya, 6asaMtRSTa hasta-saMsRSTa pAtra niravazeSa dravya, 7-asaMtRSTa hasta-asaMtRSTa pAtra ane sAvazeSa dravya, tathA 8-asaMsRSTa hasta - asaMsRSTa pAtra ane niravazeSa dravya. A ATha bhaMgane viSe niyama' avazya 'mogallu' viSama eTale pahelA, trIjA, pAMcamAM ane sAtamA bhaMgamAM 'praha' grahaNa karavA lAyaka che, paraMtu sama eTale bIjA, cothA, chaThThA ane AThamA bhaMgane viSe grahaNa karavA lAyaka nathI. ahIM A pramANe bhAvArtha che ke - ahIM hasta ke pAtra athavA to banne potAnA mATe saMskRSTa ke asaMsRSTa hoya to tenA vazathI (tene lIdhe) pazcAtkarma saMbhavatuM nathI. (praznaH) tyAre konA vazathI saMbhave che ?
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( chardi dvArA ane tenA bhedo | (377 (uttara) dravyanA vazathI saMbhave che. te A pramANe - jemAM dravya sAvazeSa (bAkI) hoya temAM A (hasta ane pAtra) sAdhune mATe kharaDyA hoya to paNa dAtrI tene dhotI nathI. kAraNa ke - pharIthI paNa pIrasavAno saMbhava che, paNa jemAM niravazeSa dravya hoya (arthAt dAna ApyA pachI tadana khAlI hAtha ke pAtra hoya to) temAM sAdhune ApyA pachI te dravyanA AdhArabhUta tapelI ke hasta ke pAtrane avazya dhove che. tethI dvitIyAdika sama bhaMgane viSe niravazeSa dravya hovAthI pazcAtkarmano saMbhava che tethI kalpa nahi. prathamAdika viSama bhaMgamAM pazcAtakarmano asaMbhava hovAthI grahaNa karavuM kahyuM che. dura liHdvAra kahyuM. have (10) charditadvArane kahe che: mU0-sacci zcitte, mIsa tada chaguo ya maM che. ___caubhaMge paDiseho, gahaNe ANAiNo dosA // 627 // mUlArtha sacitta, acitta ane mizra ema charditane viSe caturbhagI thAya che A caturbhagIne viSe niSedha che, tenuM grahaNa karavAthI AjJAdi doSo lAge che. 62 TIkArtha chardita, ukjhita ane tyakta (tyAga karela) e badhA paryAyo che. te chardita traNa prakAre che. te A pramANe - sacitta, acitta ane mizra. te chardita paNa kadAcit "vije' sacittane maLe, kadAcita acittane maLe ane kadAcit mizrane maLe thAya che. tethI karIne AvI rIte chana (tyAga) karavAmAM AdhArarUpa ane AyarUpa sacitta, acitta ane mizra dravyanA saMyogathI caturbhagI thAya che. (ahIM jAtimAM ekavacana hovAthI teno artha A pramANe che-traNa caturbhagI thAya che.) te A pramANe - sacitta ane mizrapada vaDe pahelI, sacitta ane acittapada vaDe bIjI, mizra ane acittapada vaDe trIjI, temAM sacittane viSe sacittachardita, mizrane viSe sacitta, sacittane viSe sacitta, sacittane viSe acitta ane acittane viSe acitta e bIjI caturbhAgI : tathA mizrane viSe mizra, acittane viSe mizra, mizrane viSe acitta ane acittane viSe acitta, e trIjI caturbhagI A sarva maLIne bArabhaMga thAya che. A sarva bhaMgane viSe sacittapRthvIkAya, sacittapRthvIkAyane viSe chardita, ityAdi rUpANAe karIne svasthAna ane parasthAna vaDe chatrIza chatrIza vikalpo thAya che. tethI chatrIzane bAre guNavAthI kula cAraso ne batrIza bhAMgA thAya. A sarva bhaMgone viSe "tiSedha' bhaktAdika grahaNa karavAno niSedha che. jo kadAca grahaNa kare to "mAzA' AjJA (AjJAbhaMga), anavasthA, mithyAtva ane virAdhanArUpa doSo lAge che. ahIM Adi ane aMtanuM grahaNa karavAthI madhyanuM paNa grahaNa thAya che. e nyAyathI audezikAdi doSavALA bhaktAdinuM grahaNa karavAmAM AjJA (bhaMgA)dika doSo jANavA. I6 27ii have charditane grahaNa karavAmAM doSone kahe che :
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378) | | zrI piDaniyuktigraMthano anuvAda II mU.0- usiNassa chaDDaNe deMtao, va Dajjhajjha kAyadAho vA // sIyapaDaNammi kAyA, paDie mahubiMduAhAraNaM // 628 // mUlArtha : uSNanA chaInamAM denAra dAjhe che athavA pRthvI Adi kAyano dAha thAya che, tathA zItadravyanA paDavAmAM pRthyAdi kAyanI virAdhanA thAya che. te paDavAmAM madhubiMdunuM udAharaNa che. TIkArtha : uSNa dravyanA "cha" tyAga karavAmAM (paDavAmAM) bhikSA ApanAra dAjhe che. athavA bhUmine AzrayIne rahelAyAnAM' pRthivyAdika kAyane dAha thAya che. tathA zItadravyanuM bhUmi para paDavuM thaye sate bhUmine AzrayIne rahelA 'yA:' pRthivyAdika kAyanI virAdhanA thAya che. te paDavAmAM madhubiMdunuM udAharaNa che. te A pramANe : vArApura nAmanuM nagara che. tyAM abhayasena nAme rAjA che. tene vArattaka nAmano amAtya che. ekadA tvarA vinA capaLatA vinA ane saMbhrAntatA vinA eSaNAsamiti vaDe yukta evA dharmaghoSa nAmAna munie bhikSAne mATe aTana karatA satA te vArattaka amAtyanA gharamAM praveza karyo, e vakhate tenI bhAryAe te munine bhikSA ApavA mATe ghI ane khAMDa sahita pAyasa (khIra)nI bharelI thALI upADI. te vakhate koIpaNa prakAre te thALamAMthI khAMDathI mizra evuM dhRtanuM biMdu bhUmipara paDyuM, te joI bhagavAna dharmaghoSamuni, muktipadamAM ja eka sthApana karyuM che mana jeNe evA, samudra jevA gaMbhIra, meruparvatanI jevA niSpakaMpa (sthira), pRthvInI jevA sarvane sahana karanAra, zaMkhanI jema rAgAdika vaDe nahi raMgAyelA, mahAsubhaTanI jema karmarUpI zatrunuM vidAraNa karavAmAM baddhakakSa ane bhagavAne (arihaMtoe) kahelI bhikSA grahaNanI vidhi pALavAmAM udyama karanArA hatA tethI A bhikSA charditadoSa vaDe dUSaNavALI che tethI mAre kahyuM nahi. ema vicArIne tyAMthI nikaLI gayA te vakhate bArImAM beThelA vArattaka amAtye pUjya sAdhune tyAMthI nIkaLatA joyA ane potAnA cittamAM vicAra karyo ke - A pUjaya sAdhue mAre ghera bhikSA grahaNa kema na karI ?" - A pramANe te jovAmAM vicAra karato hato. teTalAmAM pRthvI para paDelA te khAMDayukta dhRtabiMduno makSikAoe AvIne Azraya karyo, ane te makSikAone khAvA vaDe gRhagodhikA (gharoLI) doDI, gRhagopikAnA vadhane mATe paNa saraTa (kAkIDo) doDyo, saraTanuM paNa bhakSaNa karavA bilADI doDI, tenA paNa vadhane mATe prAthUrNaka (mahemAna)no kUtaro doDyo, teno paNa prativaMtI (pratispardhI) tyAMno sthAyI kutaro doDyo, tyAM te baMne zvAnane paraspara kalaha (laDAI) thayo, tethI potapotAnA sthAnanA parAbhavathI manamAM duHkha thavA vaDe tenA banne svAmIo doDyA, ane temanuM paraspara talavAra vaDe yuddha thayuM, A sarva vArattaka amAtya pratyakSa joyuM. tyAre teNe potAnA cittamAM vicAra karyo ke - "vRtAdinuM eka biMdumAtra bhUmi upara paDavAthI A pramANe adhikaraNa-pApanI pravRtti thaI ! tethI karIne ja adhikaraNathI bhaya pAmela pUjaya sAdhujIe dhRtabiMdune pRthvI para paDeluM joI bhikSA grahaNa na karI. aho ! arihaMtadeve dharmane sArI rIte joyo
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ | grAmaiSaNAno nikSepa | (379 che. kharekhara sarvajJa evA bhagavAna vinA AvA ekAMtahitakAraka dharmano upadeza ApavA koNa samartha che? koI ja nathI. (jema) aMdhapuruSa rUpanA vizeSane jANI joI zakato nathI, e ja rIte asarvajJa paNa A pramANe samagrakALa sudhI hitakAraka dharmano upadeza karavA samartha nathI. tethI karIne arihaMta bhagavAna ja sarvajJa che, te ja jinezvara mArA deva che, tethI ja kahelI kriyA mATe karavA lAyaka che." ityAdi vicAra karIne saMsArathI vimukhabuddhivALA thaI muktirUpI strInA AzleSanA sukhamAM laMpaTa thayelA teNe parvatanI guphAmAMthI siMhanI jema potAnA prAsAdamAMthI nIkaLI dharmaghoSa sAdhunI pAse pravrayA grahaNa karI. te mahAtmA zarIra upara paNa niHspRha, zAstramAM kahyA pramANe bhikSA grahaNAdika vidhine sevanAra, saMyama anuSThAnamAM tatpara ane svAdhyAya vaDe aMtaHkaraNane bhAvatA satA cirakAla sudhI saMyamanuM pAlana karI ladhukarmI thayela ane uchaLatA durnivArya vIryanA prasAravALA te kSapakazreNi upara ArUDha thaI cAra ghAtakarmano mULathI vAta karI kevaLajJAnarUpI lakSmIne pAmyA, tyArapachI kALanA krame karIne siddhipadane pAmyA. 28 eSaNAdvAra kahyuM, have saMyojanAdika dhAro kahevAnA che, ane te dvArA grAmaiSaNArUpa che. tethI prathama grAmaiSaNAnA nikSepane kahe cheH mU.0- NAmaM ThavaNA davie, bhAve ghAsesaNA muNeyavvA // ____davve macchAharaNaM, bhAvammi ya hoi paMcavihA // 629 // mUlArtha : nAma, sthApanA, dravya ane bhAva ema cAra prakAre prAraiSaNA jANavI. temAM dravyane viSe matsyanuM udAharaNa che, ane bhAvane viSe pAMca prakAra che. 62 TIkArtha grAmaiSaNA cAra prakAre che. te A pramANe nAmagrAsaSaNA, sthApanAgrAmaiSaNA, 'dUbe' dravyanA viSayavALI gAvaiSaNA ane 'pAve' bhAvanA viSayavALI grAmaiSaNA. temAM nAma-grAmaiSaNA, sthApanAgrAmaiSaNA, ane dravyagrAmaiSaNA paNa yAvat bhavya zarIrarUpa (bhavyazarIra sudhInI) praharaiSaNAnI jema jANavI, paraMtu jJazarIra ane bhavyazarIrathI vyatirikta prAraiSaNAne viSe to matsya "dira' daSTAnta che. tathA bhAvaviSayavALI grAmaiSaNA be prakAra che, te A pramANe : AgamathI ane noAgamathI be prakAre che, te A pramANe - prazasta ane aprazasta. temAM saMyojanAdi doSarahita hoya te prazasta ane saMyojanAdi doSasahita hoya te aprazasta che, tene ja dekhADe che. "mApti tha' ityAdi 'mA' bhAvaviSayavALI grAmaiSaNApaMvidhA' saMyojanAdi thakI pAMca prakAre che ||629o. temAM dravyagrAmaiSaNAnA udAharaNano saMbaMdha kahe che : mU.0- cariyaM va kappiyaM vA, AharaNaM duvihameva nAyavvaM // atthassa sAhaNaTThA, indhaNamiva oyaNaTThAe // 630 //
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380) || zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda mUlArtha jema odanane sAdhavA mATe iMdhana che, tema arthane sAdhavA mATe carita ane kalpita ema be prakAre udAharaNa jANavuM. 630nA TIkArtha ahIM vivalita arthane 'sAdhanArtha' pratipAdana (siddha) karavA mATe be prakAranuM udAharaNa jANavuM, te A pramANe : carita ane kalpita vivakSita arthanI siddhi mATe udAharaNa konI jevuM hoya ? te kahe che: "dhanamava monArtham' eTale izvana jema odanane sAdhavA mATe che, tema temAM prastuta arthane sAdhavA mATe A kalpita udAharaNa che. koI eka macchImAra malyane grahaNa karavA mATe sarovara upara gayo, tyAM jaIne kAMThe rahelA teNe AgaLanA bhAgamAM mAMsanI pezI sahita eka gala (macchI pakaDavAnA kAMTA)ne sarovaramAM nAMkhyo. te sarovaramAM pariNatabuddhivALo eka mahAdakSa juno maccha hato. te galamAM rahelA mAMsanA gaMdhane suMghIne tenuM bhakSaNa karavA mATe galanI pAse AvIne yAtanApUrvaka cheDe cheDe rahela sarva mAMsane khAIne pachI puccha vaDe galane mArIne dUra jato rahyo. pachI gale matsyane grahaNa karyo ema dhArIne macchImAre galane kheMcyo. tyAre teNe malyanI mAMsapezI rahita te galane joyo. tyArapachI pharIne paNa mAMsapezI sahita galane temAM nAMkhyo. tyAre te ja pramANe pahelo pratye te galanuM mAMsa khAIne puccha vaDe galane mArI nAsI gayo. ema traNa vAra matsya mAMsa khAdhuM, paNa te matsya macchImArathI pakaDAyo nahi. I630nA mU.0- aha maMsammi pahINe, jhAyaMtaM macchiyaM bhaNai maccho // kiM jhAyasi taM evaM ? suNa tAva jahA ahirio'si // 631 // mUlArthaH have mAMsa kSINa sate vicAra karatA macchImArane matye kahyuM ke - "tuM A pramANe zuM vicAra kare che? je prakAre tuM nirlajja che, te tuM prathama sAMbhaLa." II63nA TIkArthaH pachI mAMsa kSINa thaye sate vicAra karatA macchImArane te matye kahyuM ke - "tuM Ama zuM vicArI rahyo che? tuM je prakAre 'nahI.' nirlajja thAya che, te tuM prathama sAMbhaLa.' N631 mU.0- tibalAgamuhummukko, tikkhutto valayAmahe // tisattakhutto jAleNaM, sai chinnodae dahe // 632 // mUlArthaH huM traNa vAra bAlAkAnA mukhathI mUkAyo. traNa vAra valayAmukhamAM paDyA chatAM nIkaLyo. ekavIzavAra jALamAMthI nIkaLyo tathA ekavAra jaLarahita drahamAMthI nIkaLyo. 63ro. TIkArtha: huM ekadA traNa vAra balAkA (bagalI)nA mukhathI mUkAyo. te A pramANe : kadAcita mate balAkAe grahaNa karyo pachI teNe mane mukhamAM nAMkhavA mATe UMce uchALyo. te vakhate meM vicAra karyo ke - "jo huM sIdho ja AnA mukhamAM paDIza, to A mukhamAM paDyo ema thavAthI mArA prANa kuzaLa nahi rahe. tethI huM tIrtho paDuM." ema vicArIne caturAIthI meM te pramANe ja karyuM. tethI tenA
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ (381 // dravyagrAseSaNA viSe matsyanuM daSTAMta / mukhathI huM bhraSTa thayo. (tenA mukhamAM na paDyo) tyAra pachI pharIthI teNIe mane uMce pheMkyo, tyAre te ja pramANe bIjI vAra paNa teNInA mukhathI huM bhraSTa thayo, trIjIvAra to huM pANImAM paDyo, tethI dUra nAsI gayo. tathA "trichatva:' traNa vAra "vacAmu' brASTarUpa veLAnA mukhamAM paDyo to paNa dakSapaNAe karIne zIdhrapaNe veLAnI ja sAthe bahAra nIkaLyo. tathA "sitakRtva: ekavIza vAra macchImAre nAMkhelI jALamAM huM paDyo, to paNa jyAM sudhI te macchImAra jALane saMkocAto nathI, teTalAmAM je mArge huM jALamAM peTho hato te mArge te jALamAMthI huM nIkaLI gayo, (ahIM 'gAjona' - e tRtIyA vibhakti che te paMcamInA arthamAM jANavI) tathA "sata' ekavAra acchImAre drahanuM pANI bIjI bAju vALIne te chiaodaka - pANI rahita thayelA drahamAM ghaNA matsyonI sAthe mane paNa pakaDyo, pachI te macchImAre te sarve matsyone ekaThA piMDarUpe karI tIkSNa loDhAnI saLImAM parovyA te vakhate huM dakSapaNAe karIne je prakAre macchImAra na jANe te prakAre svayameva (pote ja) mukha vaDe te loDhAnI zalAkAmAM vaLagIne rahyo, pachI macchImAra paMkathI lepAyelA te matsyone dhovA mATe sarovaramAM gayo, te matsyone te dhoto hato tyAre samayane jANIne tarata ja huM jaLamAM DUbI gayo (pesI gayo) 63rA mU. - yA ima satta, sataM ghaTTiyathai che icchasi galena ghettuM ? aho ! te ahirIyayA // 633 // mUlArtha H AvuM mAruM sattva, kuTila ane macchImAranA upAyane niSphaLa karanAruM che, evA mane tuM gala vaDe grahaNa karavAne icche che to aho ! tArUM nirlajjapaNuM kevuM che ? |633 TIkArtha 'patAza' AvuM eTale pUrve kahelA svarUpavALuM mAruM sattva '' kuTila (luccuM) ane TTita' macchImArAdikanA karelA upAyane 'paTTa' calAvanAruM eTale niSphaLa karanAruM che. evA mane tuM gala vaDe grahaNa karavAne icche che ! to aho ! te- tAruM 'maddItA' nirlajjapaNuM kevuM che? //633ll A pramANe dravyagrAmaiSaNAnuM dAMta kahyuM. have bhAvagrAmaiSaNAne viSe teno upanaya karAya che : matsyane sthAne sAdhu jANavA, mAMsane ThekANe bhaktapAna jANavuM ane macchImArane sthAne rAgAdi doSono samUha jANavo. temAM jema seMkaDo upAyo vaDe matsya chaLAyo (pakaDAyo) nahi, tema sAdhue paNa bhaktAdikano AhAra karatA anuzAsti (zikhAmaNa) devA vaDe AtmAne (doSamAM paDato) bacAvavo. te ja anuzAstine batAve che. mU.0- bAyAlIsesaNasaMkaDammi gahaNammi jIva ! na hu chalio // iNhi jaha na chalijjasi, bhuJjanto rAgAdosehiM // 634 // mUlArtha beMtAlIza eSaNAnA doSa vaDe saMkaTavALA bhaktAdinA grahaNa karavAmAM he jIva! tuM
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 382) | zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda | chaLAyo nathI. to have AhAra karatAM rAga-dveSa vaDe jema na kaLAya tema kara. //634o. TIkArtha : ahIM eSaNA zabdanA grahaNa vaDe eSaNAmAM rahelA doSo kahevAya che. tethI teno artha A pramANe karavo : beMtAlIza saMkhyAvALA je eSaNAnA doSo eTale gaSaNA ane grahaNeSaNAnA je doSo, te vaDe 'saM' viSama eTale saMkaTavALA "praNe' bhaktapAnAdikane grahaNa karavAmAM che jIva ! tuM chaLAyo nathI, to 'AnI" have AhAra karato tuM rAga-dveSa vaDe jema na kaLAya tema karaje. //634ll have te ja bhAvagrAmaiSaNAnuM pratipAdana kare che : ma.0- ghAsesaNA u bhAve, hoi pasatthA taheva apasatthA // apasatthA paMcavihA, tavvivarIyA pasatthA u // 635 // mUlArtha : prazasta ane aprazasta ema be prakAre bhAvagrAseSaNA che, temAM aprazasta pAMca prakAre che, ane tethI te viparIta te prazasta che. 63pa TIkArtha : 'bhAve bhAvanA viSayavALI prArsaSaNA be prakAre che, te A pramANe : prazasta ane aprazasta. temAM aprazasta pAMca prakAre che - 1. saMyojanA, 2. atibahuka, 3. aMgAra, 4-dhUma ane pa-niSkAraNa. ane "diparItA' saMyojanAdi doSe karIne rahita te prazastA che. I635 have saMyojanAnI ja vyAkhyA karavAne icchatA prathama tenA nikSepane kahe che : mU.0- davve bhAve saMjo-aNA u davve duhA u bahiaMto // bhikkhaM ciya hiMDaMto, saMyoyaMtammi bAhiriyA // 636 // mUlArtha: dravya ane bhAva ema be prakAre saMyojanA che. temAM dravyane viSe bahAra ane aMdara ema be prakAra che. temAM bhikSAne mATe aTana karato sato je saMyojanA kare te bAhya che. 636ll TIkArtha : saMyojanA be prakAre che. te A pramANe :- 'dravya dravyanA viSayavALI ane 'bhAve bhAvanA viSayavALI temAM 'cce' dravyanA viSayavALI saMyojanA be prakAre che, te A pramANe : bAhya ane atyaMtara temAM jyAre bhikSA mATe ja hiMDato (aTana karato) satA kSIra vagerene khAMDa AdinI sAthe rasanI vRddhi vaDe eTale vizeSa rasa utpanna karavA mATe saMyojanA (mizra) kare, te "vAhyA' bahArathI thayelI saMyojanA che. 636ll A bAhyasaMyojanAne ja spaSTa kahe che : mU.0- khIradahisUvakaTTaralaMbhe, guDasappivaDagavAluMke // aMtou tihA pAe, lambaNa vayaNe vibhAsA u // 637 //
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ // dravyasaMyojanAnA bhedo ane doSo // (383 mUlArtha : kSIra, dadhi, sUpa ane kaTTarano lAbha sate tathA goLa, ghI, vaTaka ane vAluMkanI prApti thaye sate bahAra ja je saMyojanA kare te bAhyasaMyojanA kahevAya che. tathA atyaMtara traNa prakAre che, pAtra, laMbana ane vadanane viSe, tenI vyAkhyA karavI. 637nA TIkArtha : : 'kSIravadhisUpAnAM' kSIra, dadhi ane sUpa. Ano artha prasiddha che, tathA 'daramya' tImana vaDe mizra karelI dhRtavaTikArUpa amukadezamAM prasiddha evI vastu (DabakAvALI kaDhI), teno lAbha thaye sate tathA goLa, ghI vaTaka (vaDA) ane vAluMka (pAvizeSa)nI prApti thaye sate rasavRddhi vaDe vizeSa prakAranA rasane utpanna karavA mATe anukULa dravyanI sAthe bhikSA mATe aTana karato sato bahAra ja je saMyojanA kare te bAhya dravyasaMyojanA kahevAya che. vaLI atyaMtara saMyojanA e ke-vasatimAM AvIne bhojananI veLAe saMyojanA kare. te bAbata kahe che : 'aMtastu' vaLI atyaMtarasaMyojanA 'tridhA' traNa prakAre che, te A pramANe H pAtrane viSe, laMbanane viSe ane vadana (mukha)ne viSe : temAM laMbana eTale kavala. have A traNe prakAranI saMyojanAnI 'vibhASA' vyAkhyA karavA lAyaka che, te A pramANe - je dravya, je dravyanA rasavizeSane dhAraNa (utpanna) kare, jema ke - sukumArikA (sukhaDI lApazI) Adine khAMDanI sAthe saMyojanA kare. A pAtrane viSe atyaMtarasaMyojanA kahevAya che. vaLI jyAre hAthamAM raheluM ja kavalapaNe upADela sukumArikAdikanuM cUrNa khAMDa AdinI sAthe saMyojanA kare tyAre te kavalane viSe atyaMtara saMyojanA kahevAya che. vaLI jyAre mukhane viSe kavala nAMkhIne pachI temAM zAlanaka (kaDhI jevo eka peya padArtha) ne nAMkhe, athavA maMDakAdikane nAMkhIne pachI guDAdikane nAMkhe. te vadanane viSe atyaMtarasaMyojanA kahevAya che. A dravyasaMyojanA samagra paNa aprazastA che, ke jethI karIne A saMyojanA (ka2vA) vaDe AtmAne rAgadveSathI saMyukta kare che. II637nA A ja doSane kahevAnI icchAvALA AcArya mahArAja kahe che ke : mU.0 - saMyojaNAe doso, jo saMjoei bhattapANaM tu // davvAI rasaheDaM, vAghAo tassimo hoi // 638 // mUlArtha : saMyojanAne viSe A doSa che ke - je sAdhu dravyanA rasAdikane mATe bhakta-pAnanI saMyojanA kare, tenA A vyAghAta thAya che. II638 // TIkArtha : 'saMyoganAAM' pUrve kahelA svarUpa (artha) vALI saMyojanAne viSe A doSa che.'vArpha rasahera' tti (ahIM ArSaprayogane lIdhe Adi zabdanI viparIta yojanA che, tethI Avo artha karavo) sukumArikAdika dravyanA 'mahetoH' vizeSarasa utpanna karavA mATe tathA 'Avi' zabdathI zubhagaMdhAdikane nimitte je sAdhu bhakta - pAnane anukULa dravyanI sAthe eTale khaMDAdikanI sAthe saMyojanA kare, te sAdhune 'yaM' A AgaLa kahevAze evo 'vyAyAtaH' ghaNA du:khanI prApti thAya che. 638
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384) || zrI piDaniryuktigraMthano anuvAda te vyAghAtane ja bhAvatA satA bhAvasaMyojanAne paNa kahe che : pU. - saMkocapa 3 bhAve, nor tA iLADuM che saMjoyai kammeNaM, kammeNa bhavaM tao dukkhaM // 639 // mUlArthaH te dravyonI saMyojanA karIne AtmAne karmanI sAthe joDe che, A bhAvane viSe saMyojanA jANavI. tA karma vaDe bhavane ane bhavathakI duHkhane saMyoje che. (pAme che) II63lA TIkArtha te sukumArikA, khAMDa vagere dravyone rasagRddhi vaDe saMyojanA karato sAdhu potAne gRddhirUpa aprazasta bhAva vaDe saMyojanA kare che. A "bhAve bhAva viSayavALI saMyojanA jANavI. tyAra pachI te dravyone tathA prakAre saMyojIne AtmAne viSe 'ii' jJAnAvaraNiyAdika karmane "saMyogati' bAMdhe che. tathA karma vaDe 'mavaM' atidIrgha saMsArano saMyoga kare che, ane te ati dIrgha saMsArarUpa bhavathakI duHg' asAtAne saMyoje che. (bAMdhe che-bhogave che, tethI karIne je (sAdhu) dravyasaMyojanAne kare che, tene A pramANe anaMtakALa sudhI vedavAno duHkha nipAta che. ll639 have A ja dravyasaMyojanAnA apavAdane kahe che : mU.0- patte ya pauralaMbhe, bhuttuvvarie ya sesagamaNaTThA // diTTho saMjogo khalu, aha kkamo tassimo hoi // 640 // mUlArthaH darekane ghaNo lAbha thaye sate bhojana karyA pachI paNa bAkI vaLyuM hoya to te zeSanA nirgamanane mATe saMyoga dekhelo che. have bIjo paNa teno A krama che. 640 TIkArtha "pratye dareka sAdhusaMghATakane 'pravuratApe' ghaNA vRtAdikanI prApti thaye sate jo koIpaNa prakAre vAparyA chatA paNa (va' samuccaya arthamAM che) "paM' udhareluM (vadhuM) hoya to te zeSanA nirgamanane mATe (te vadheluM khapAvavAne mATe) saMyoga "tUcha:' dITho che. eTale ke - tIrthaMkarAdie (saMyoga karavAnI) anujJA ApI che, kAraNa ke - udhareluM (vadheluM) vRta vagere khAMDa Adi sivAya maMDakAdikanA sAthe paNa khAI zakAtuM nathI, kemake prAyaH karIne sAdhu tRpta thayA hoya che. (dharAI gayA hoya che, ane te vRtAdinuM parijhApana paNa yukta nathI. kemake vRtAdikanA parijhApanamAM snigdhapaNuM hovAthI pachIthI paNa kiTikAdika prANIonA vyAghAtanA saMbhava vaDe atyaMta moTA prAyazcittano saMbhava che. tethI udharelA vRtAdikanA nirgamana mATe khaMDAdikanI sAthe paNa tenI saMyojanA, doSane mATe nathI. A saMyojanAno prathama apavAda che. have bIjo paNa te saMyojanAno A AgaLa kahevAze evo kramabhavana - krame thavAvALo - paripATIrUpa hoya che. //64nA te krama (paripATI)ne ja kahe che :
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dravya yojanAmAM apavAdapada || (385 pU. - rasa pablisita, saMyom MT nAITTa | jassa va abhattachaMdo, suhocio'bhAvio jo ya // 641 // mUlArtha : rasane mATe saMyogano niSedha che, paNa glAnane mATe kahyuM che, athavA jene bhakta upara aruci hoya, athavA je sukhocita hoya, ane je abhAvita hoya tene kahyuM che. '64ll TIkArtha 'sate ' gRddhi vaDe vizeSa rasane utpanna karavA mATe tIrthaMkarAdie saMyogano pratiSedha karyo che, paraMtu te ja saMyoga "snAnArtha' mAMdAne sAjo karavA kahyuM che. athavA jene ' a cchaH ' bhakta upara ruci thatI na hoya, tathA je "suvati' sukhane lAyaka rAjaputrAdika hoya, ane je haju sudhI 'kamAvata:' jene samyapha pariNAma utpanna thayA na hoya, evo zaikSaka (bAlasAdhu) hoya tene mATe kahyuM che. 641 saMyojanA nAmanuM paheluM dvAra kahyuM. have (2) AhArapramANa nAmanuM dvAra kahe che. mU.0- battIsaM kira kavalA, AhAro kucchipUrao bhaNio // purisassa mahiliyAe, aTThAvIsaM bhave kavalA // 642 // mUlArthaH puruSane batrIza kavalarUpa AhAra kukSine pUrNa karanAra kahyo che, ane strIne aThThAvIza kavaLano AhAra hoya che. ll94rI TIkArthaH puruSanI kukSine pUrNa karanAra AhAra madhyama pramANavALo batrIza kavalarUpa kahyo che. 'jita' ahIM kila zabda AhAranuM madhyama pramANa sUcavanAra che, strInI kuline pUrNa karanAra madhyama pramANavALo AhAra aThThAvIsa kavalano kahyo che. tathA napuMsakane covIsa kavalano che. te ahIM grahaNa karyo nathI (kahyo nathI, kAraNa ke - prAyaH karIne napuMsaka dIkSAne ayogya che. have A kavalanuM pramANa kuphphaTIna aMDa jeTaluM che. temAM kuphphaTI be prakAre che : dravya kukakuTI ane bhAva kukakuTI. dravya kukuTI paNa be prakAre che. udarakuphphaTI ane galakuphphaTI. temAM sAdhunuM udara jeTalA pramANavALA AhAra vaDe nyUya na thAya ke adhika paNa na thAya te AhAra, udarakuphphaTI kahevAya che. kemake-udarane pUrNa karanAra je AhAra kuphphaTI jevo te udarakuphphaTI,. ema madhyamapadalopI samAsano Azraya karyo che.) teno je batrIzamo bhAga te aMDaka kahevAya che, te kavalanuM pramANa che. tathA galakuphphaTInA jevo te galakulluTI arthAta galarUpa kukakuTI. tenuM aMtarAlamaMDaka Ano artha zuM?te kahe che : vikAra rahita mukhavALA puruSanA gaLAnI vacce je kavala lAgyA vinA praveza kare che. teTalA pramANavALA kavaLane khAvo. athavA zarIrarUpI kukakuTI, tenuM mukhamaMDaka, temAM netra-kapola ane bhrakuTino vikAra pAmyA vinA je kavala mukhamAM praveza kare te pramANavALo kavala. athavA kukaTI eTale pakSiNI. tenuM IMDuM kavalanuM pramANa che. tathA bhAvakuphphaTI eTale je AhAra khAvA vaDe udara nyUna ke atiadhika na thAya ane
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ 386) zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda II vRtine vahana kare, tathA jJAna-darzana ane cAritranI vRddhi thAya teTalA pramANavALo je AhAra te bhAvakuphphaTI. ahIM bhAvanI pradhAna vivekSA che tethI A pahelAM dravyakuphphaTI paNa kahyo hato. ane ahIM bhAvakuphphaTI kahyo che. teno batrIzamo je bhAga te aMDaka che, te kavalanuM pramANa che. I64rA mU.0- etto kiNAi hINaM, addha addhaddhagaM ca AhAraM // sAhussa biMti dhIrA, jAyAmAyaM ca omaM ca // 643 // mUlArtha sAdhune A pramANathI kaMIka hIna, ardha, ardhanuM paNa ardha yAtrAmAtra AhAranuM pramANa dhIrapuruSo kahe che. te yAtrAmAtra AhAra ja avamaAhAra kahevAya che. 643 TIkArtha 'pataH' A batrIza kavala pramANa AhArathI 'kiI; kAMIka mAtrA vaDe eTale keeka, be, traNa, ke cAra kavala vaDe sAdhune hIna, hInatara, vAvat adha, ardhathI paNa ardha AhArane yAtrAmAtra (nirvAhamAtra) AhAra dhIrAH" tirthaMkarAdika kahe che, nyUna paNa kahe che. A yAtrAmAtra AhAra ane A ja avamaAhAra (UnodarI) kahevAya che e bhAvArtha che. 643 A pramANe AhAranuM pramANa kahyuM. have pramANanA doSone kahe che : mU.0- pagAmaM ca nigAmaM ca, panIyaM bhattapANamAhare // aibahuyaM aibahuso, pamANadoso muNeyavvo // 644 // mUlArtha H je sAdhu prakAma, nikAma ke praNIta temaja atibahu ane atibahuzaH bhaktapAnano AhAra kare che tene pramANadoSa jANavo. di44 TIkArthaH je sAdhu prakAma, nikAma ke praNIta bhakta-pAnano AhAra kare che, tathA atibahu ane ati bahuvAra AhAra kare che tene pramANadoSa jANavo. 644 have prakAmAdikanuM svarUpa kahe che : mU.0- battIsAi pareNaM pagAma niccaM tameva u nikAmaM // jaM puNa galaMtanehaM, paNIyamiti taM buhA biMti // 645 // mUlArthaH batrIza Adi kavalathI vadhAre khAya te prakAma. tene ja haMmezA khAya te nikAma ane vaLI je TapakatA ghIvALA padArthane khAya te praNIta kahevAya. ema jino kahe che I64pa TIkArtha: batrIza Adi kavalathI 'na' AgaLa eTale vadhAre AhAra karanAranuM je bhojana te prakAma bhojana che. 'tameva tu' te ja pramANAtIta AhArane haMmezAM AroganAranuM nikAma bhojana che. vaLI je galagneha eTale TapakatA ghIvALuM bhojana te praNIta bhojana che, ema vadhA:' tIrthaMkarAdika kahe che 64paNI
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ (387 | || pramANAtAta AhAranA dASa on (387 tathA mU.0- aibahuyaM aibahuso aippamANeNa bhoyaNaM bhottuM // hAejja va vAmijja va, mArijja va taM ajIraMtaM // 646 // mUlArthaH atibahu, ativahuvAra tRpti nahi pAmatA satA bhojana khAdhuM hoya to atisAra kare, vamana karAve athavA te ajIrNa thavAthI maraNa pamADe. I646ll TIkArthaH 'tibaMdu atibaha, AnuM svarUpa AgaLa kaheze. 'mativaduH' aneka vAra tRpti nahi pAmatA satA bhojana karyuM hoya to rAt' atisArano vyAdhi kare. tathA vamana karAve athavA te ajIrNa thavAthI maraNa pamADe, tethI pramANano atikrama na karavo. 646o. have atibahu vagerenuM svarUpa kahe che : mU.0- bahuyAtIyamaibaI, aibahuso tinni tinni va pareNaM // taM ciya aippamANaM, bhuMjai jaM vA atippanto // 647 // mUlArthaH bahukane ullaMghana karanAra te atibahu kahevAya che, traNa vAra ke traNa vArathI vadhAre vAra khAya te atibahuza kahevAya che, te ja atipramANa kahevAya che. athavA to tRpti pAmyA vinA je khAya te atipramANa kahevAya che. 647 TIkArtha : "vahutIti' atizaye karIne bahu eTale potAnA pramANathI adhika (bhojana kare te atibahuka kahevAya che) tathA divasanI maLe je sAdhu traNa vAra bhojana kare athavA traNathI paNa vadhAre vAra bhojana kare te atibahuzaH kahevAya che, tathA te ja traNa vArathI vadhAre vAra bhojana kare te atipramANa kahevAya che. atipramANa e avayavanI vyAkhyA karI, enI ja bIje prakAre vyAkhyA kare che. athavA tRpti pAmyA vinA ja je bhojana kare te 'marUpamAna' e zabdano artha thayo (tathA gALa' e ThekANe tAcchIlya (tevA svabhAvapaNA)nI vilakSAmAM athavA prAkRtalakSaNanA vazathI 'huM pratyaya thayo che.) 64LA have pramANayukta, hIna ke hInatara bhojana karavAmAM guNane kahe che : mU.- diyA miyANA, gappAhAre ya je narI | na te vijjA tigicchaMti, appANaM te tigicchagA // 648 // mUlArtha : hita AhAravALA, mita AhAravALA ane alpa AhAravALA je manuSyo che, temanI vaidyo cikitsA karatA nathI, paraMtu teo pote ja) potAnA cikitsaka che. I648
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ 388) // zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda II TIkArtha : hita che prakAre che. dravyathI ane bhAvathI. temAM je avirudgha dravya hoya te dravyathI hita che, ane eSaNIya dravya hoya te bhAvathI hita che. AvA hita dravyano je AhAra kare te hita AhAravALA kahevAya che, 'mitta' pramANopeta eTale pramANavALAno je AhAra kare te mitta AhAravALA kahevAya che, tathA batrIza kavalanA pramANathI paNa alpa ke alpatara AhAra kare te alpAhAravALA kahevAya che. (athavA sarvatra bahuvrIhisamAsa karavo, te A pramANe : hitakAraka che AhAra jemano te hitAhAra kahevAya che, ityAdi) AvA prakAranA je manuSyo che, temanI vaidyo cikitsA (davA) karatA nathI. kemake-hita,mita vagere bhojana vaDe temane rogano ja asaMbhava che, paraMtu A pramANe mULathI ja rogathI utpattino niSedha karavAthI teo pote ja potAnA cikitsaka che. II648 have ahita ane hitanuM svarUpa kahe che : mU.0 - telladahisamAogA, ahio khIradahikaMjiyANaM ca // patthaM puNa rogaharaM, na ya heU hoi rogassa // 649 // mUlArtha : tela ane dahIno yoga tathA dUdha, dahI ane kAMjIno yoga ahita che, paraMtu pathya dravya rogane haraNa karanAra che, ane te roganuM kAraNa thatuM nathI. / / 649aa TIkArya : dahI ane telano tathA dUdha-dahI ane kAMjIno je yoga te ahita che. arthAt viruddha che. te viSe kahyuM che ke - 'zALAnta piyA pirtyAvaLa: saha / rItadhimatsyeza, prAya:kSIra viruddhate ||zA' zAka, AmlaphaLa, piNyAka, kapittha ane lavaNanI sAthe tathA karIra, dadhi ane matsyanI sAthe kSIrano yoga viruddha che. ityAdi, paraMtu aviruddha dravyano je yoga te pathya che. ane te 'romasi' utpanna thaela rogano vinAza karanAra che, tathA thanArA roganuM 'hetu:' kAraNa paNa nathI, kahyuM che ke 'ahitAzanasaMpati sarvarooddhavo yata: / tasmAttavahita tyAkhyuM, sAcyuM paniSevaLam // // ' ahita AhAranA saMbaMdhathI sarva rogonI utpatti thAya che, tethI te ahitano tyAga karavo, pathyanuM sevana karavuM yogya che. 649 have mitanI vyAkhyA karavAne icchatA satA kahe che : mU.0 - addhamasaNassa savvaM-jaNassa kujjA davassa do bhAge // vAUpavaviyAraNaTThA, chabbhAyaM UNayaM kujjA // 650 // mUlArtha : vyaMjana sahita azananA traNa bhAga karavA, pANInA be bhAga karavA, pravicAra (saMcAra) mATe chaThTho bhAga Una karavo 65nA TIkArtha : ahIM AkhA udarano cha bhAga vaDe vibhAga karavo. temAM 'arju' traNa bhAga 'sabaeNnanasya' ane vAyunA
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ AhAra-pANInA cara ane sthira vibhAgo che (389 chAza, zAka vagere sahita azana (AhAra)nA AdhArarUpa karavA, tathA be bhAga 'dravasya' pANInA AdhArarUpa karavA, ane chaThTho bhAga vAyunA saMcAra mATe Una (UNo) karavo. 65OTI ahIM kALanI apekSAe karIne te te prakAre AhAranuM pramANa thAya che, te kALa traNa prakArano che. te viSe kahe che : mU.0- sIo usiNo sAhAraNo ya kAlo tihA muNeyavvo // sAhAraNammi kAle, tatthAhAre imA mattA // 651 // mUlArtha zIta, uSNa ane sAdhAraNa ema traNa prakAre kALa jANavo. temAM sAdhAraNa kALane viSe A AhAranI mAtrA kahI che I651) TIkArthaH kALa traNa prakAre jANavo. te A pramANe : zIta, uSNa ane sAdhAraNa. 'tatra' temAM te traNa kALanI madhye sAdhAraNa (samazItoSNa) kALane viSe 'sAhAra' AhAranA viSayavALI 'dya' A upara kahI te "mAtrA' mAtrA che eTale pramANa che. I651. ma.0- sIe davassa ego, bhatte cattAri ahava do pANe // __usiNe davassa donni u, tinni va sesA u bhattassa // 652 // mUlArtha: zItakALe pANIno eka bhAga ane AhAranA cAra bhAga, athavA pANInA be bhAga, tathA uSNakALamAM pANInA be athavA traNa bhAga, ane bAkI bhAga bhaktanA jANavA. 6parA TIkArtha: 'zIne atyaMta zItakALane viSe 'vasya' pANIno eka bhAga karavA yogya che, ane cAra bhAga 'ma bhaktanA karavA lAyaka che. madhyama zItakALane viSe to be bhAga pANInA kalpe che ane traNa bhAga bhaktanA kalpavA. ahIM 'vA' zabda madhyama zItakALane jaNAvavA mATe che. tathA '3Le' madhyama uSNakALane viSe be bhAga 'dravaNya' pANInA kalpavA ane bAkInA traNa bhAga bhaktanA kalpavA tathA ati uSNakALane viSe to traNa bhAga pANInA ane bAkInA be bhAga bhaktanA kalpavA (karavA). ahIM vA' zabda ati uSNakALane sUcavavA mATe che. sarvane (sarvakALane) viSe chaThTho bhAga vAyunA saMcAra mATe khAlI rAkhavo. II65rA, have bhAgonA sthira ane cara (asthira) evA be vibhAgane dekhADavA mATe kahe che : mU.0- ego davassa bhAgo, avaTThito bhoyaNassa do bhAgA // vaDhaMti va hAyaMti va, do do bhAgA u ekkakke // 653 // mUlArthaH pANIno eka bhAga ane bhojananA be bhAga avasthita che. pratyekane viSe bebe bhAga
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 390) vRddhi pAme che ane hAni pAme che. II653 // TIkArtha : pANIno eka bhAga avasthita che ane bhojananA be bhAga avasthita che. bAkInA te babe bhAga ekaekane viSe eTale bhakta ane pAnane viSe vadhe che athavA hIna thAya che. eTale ke - vRddhi pAme che athavA hAni pAme che. te A pramANe - ati zItakALane viSe bhojananA be bhAga vadhe che ane ati uSNakALane viSe pANInA be bhAga vadhe che. tathA ati uSNakALe bhojananA be bhAga ghaTe che ane ati zItakALe pANInA be bhAga hAni pAme che. 653 A bAbatane ja spaSTa batAve che : mU. 0- ettha utaiyacautthA, doNNi ya aNavaTThiyA bhave bhAgA // paMcamachaTTo paDhamo, biio vi avaTTiyA bhAgA // 654 // . // zrI piMDaniyuktigraMthano anuvAda II mUlArtha : ahIM trIjo ane cotho e be bhAga anavasthita (asthira) che, tathA pAMcamo chaThTho * pahelo ane bIjo e bhAgo avasthita che. 654 TIkArtha : AhAranA viSayavALA trIjA ane cothA e be bhAga anavasthita che, kemake-te be bhAga ati zItakALe hoya che ane ati uSNakALa hotA nathI. tathA je pANInA viSayavALo pAMcamo bhAga vAyunA pravicAra mATeno je chaThTho bhAga tathA AhAranA viSayavALo je pahelo ane bIjo bhAga, te sarve (cAreya) bhAga avasthita che, eTale kadApi na hoya ema nathI. II654 na A pramANe pramANa (atibahuka) dvAra kahyuM. have (3) sAMgAra ane (4) sadhUmadrAra kahe che : mU.0 - taM hoi saiMgAlaM, jaM AhArei mucchio saMto // taM puNa hoi sadhUmaM jaM AhArei nindanto // 655 // " mUlArtha : mUrchAvALo sato je AhAra kare che te sAMgAra hoya che, ane vaLI niMdato sato je AhAra kare che te sadhUma hoya che. II655/ TIkArtha : te bhojana sAMgAra (doSavALuM) thAya che ke - je temAM (te bhojanamAM) rahela vizeSa prakAranA gaMdha ane rasanA AsvAdanA vaMzathI utpanna thaI che tene viSe mUrcyA jene evo sato eTale ke - 'aho, A bhojana miSTa-mIThuM che, aho, A susaMskRta che, aho. snigdha che, supakva che, surasa che.' e pramANe prazaMsA karato sato AhAra kare (te sAMgA2 doSa kahevAya che) tathA vaLI te bhojana sadhUma thAya che ke - je temAM rahela virUpa rasa ane gaMdhanA AsvAdathI utpanna thayuM che tene viSe vyalIka citta jenuM evo sato eTale ke - 'aho ! A bhojana virUpa thita (kohI gayeluM) apakva, asaMskRta ane lavaNarahita che.' e pramANe niMdA karato sato AhAra kare. ahIM bhAvArtha A pramANe
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | aMgAra ane dhUmadoSa varNana che (391 che : ahIM aMgAra be prakAre che. te A pramANe : dravyathI ane bhAvathI. temAM agnithI baLelA je khadira (khera) AdinA lAkaDA, te dravyathI aMgAra che, ane rAgarUpI agnithI baLela je caraNacAritrarUpI iMdhana te bhAvathI aMgAra che. tathA dhUma paNa be prakAre che. te A pramANe : dravyathI ane bhAvathI. temAM je ardha baLelA kASThano dhUma te dravyathI dhUma, ane dveSarUpI agnithI baLatA caraNarUpI iMdhanano je niMdAsvarUpa kaluSabhAva, te bhAvathI dhUma kahevAya che. tethI karIne je aMgAra sahita varte te sAMgAra, ane dhUma sahita je varte te sadhUma che. 65pA have aMgAra ane dhUmanuM lakSaNa kahe che : ma.0- aMgArattamapattaM, jalamANaM iMdhaNaM sadhUmaM tu // aMgAra tti pavuccai taM ciya da8 gae ghUme // 656 // mUlArtha aMgArapaNAne nahi pAmela ane saLagatuM evuM je iMdhana te sadhUma che, ane te ja baLI gayela iMdhana dhUma gaye aMgAra kahevAya che. TIkArthaH aMgArapaNAne nahi pAmela saLagatuM je iMdhana te sadhUma kahevAya che, ane te ja baLI gayeluM iMdhana dhUma gaye sate aMgAra kahevAya che. e ja pramANe ahIM paNa caraNarUpI iMdhana rAgarUpI agni vaDe baLI gayuM satuM aMgArarUpa kahevAya che. ane dveSarUpI agni vaDe baLatuM caraNarUpI je iMdhana te sadhUma kahevAya che. kemake niMdAnA svarUpavALA kaluSapaNArUpI dhUma vaDe mizra che. pado tene ja bhAve che. (kahe che.) mU.0- rAgaggipaMsalitto, bhuMjaMto phAsuyaM pi AhAraM // niddaDhaGgAlanibhaM, karei caraNidhaNaM khippaM // 657 // mUlArtha : prAsuka AhAranuM bhojana karato sato paNa rAgarUpI agni vaDe atipradIpta thayela manuSya caraNarUpI iMdhanane tatkALa baLelA aMgAranI jevuM kare che. 657nA TIkArtha: prAsuka AhAranuM paNa bhojana karato sato rAgarUpI agni vaDe ati pradIpta thayela manuSya cAritrarUpI iMdhanane aMgArA jevuM zIdhrapaNe kare che. ll65NA 5. - ro vi ganaMto, madhvattiyadhUmapUmidaM varadi . aMgAramittasarisaM, jA na ivai niddahI tAva // 658 // mUlArtha : jAjavalyamAna dveSarUpI agni paNa jyAM sudhI aprItirUpa dhUma vaDe dhRmita evuM cAritra, aMgAramAtra jevuM na thAya tyAM sudhI bALe che l58
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ 392) | zrI piDInayuktigraMthano anuvAda TIkArtha: jAjavalyamAna dveSarUpI agni paNa "gaprItireva' kaluSitapaNArUpI je dhUma te aprItidhUma kahevAya che, te vaDe dhUmita (dhuMvADAvALuM) je vara' cAritrarUpa iMdhana, te jyAM sudhI aMgAramAtra jevuM thatuM nathI tyAM sudhI bALe che. I658 tethI karIne A siddha thayuM ke - mU.0- rAgeNa saiMgAlaM, doseNa sadhUmagaM muNeyavvaM // chAyAlIsaM dosA, bodhavvA bhoyaNavihIe // 659 // mUlArtha: rAga vaDe sAMgAra ane dveSa vaDe sadhUma bhojana jANavuM, A rIte bhojananI vidhimAM chetAlIza doSo jANavA. 65lA TIkArtha rAga vaDe dhamadhamatAnuM je bhojana, te sAMgAra jANavuM. kemake-tethI caraNarUpI iMdhana aMgArarUpa thaI jAya che. ane dveSa vaDe dhamadhamatAnuM je bhojana, te sadhUma jANavuM. kemakeniMdAtmaka kaluSapaNArUpa dhUma vaDe mizra che. A pramANe bhojananI vidhimAM sarva saMkhyA vaDe beMtAlIsa doSo jANavA. te A pramANe udgamanA paMdara doSa, kemake - adhyavapUrakane mizrajAtanI aMdara kahI dIdhela che. utpAdananA soLa doSa, eSaNAnA daza doSa ane saMyojanA vagere pAMca doSa ema kula chaMtAlIza thayA. //659ii tyAre sAdhue AhAra kevA prakArano karavo ? te upara kahe che : pU.0- maNipati tapassI, vijhuiMpatni = vivadhU ra . jhANajjhayaNanimittaM, esuvaeso pavayaNassa // 660 // mUlArtha : tapasvIo aMgAra rahita ane dhUmarahita AhArane kare che, te paNa dhyAna ane adhyayanane nimitte kare. A pravacanano upadeza che. 66OM TIkArtha : 'tapasvina: zAstramAM kahyA pramANe tapazcaryA karavAmAM tatpara evA sAdhuo rAgane nahi karavAthI aMgAra rahita bhojanano AhAra kare. ane dveSa nahi karavAthI dhUma rahita AhAra kare. te paNa kAraNa vinA na kare, paraMtu zubhadhyAna ane adhyayanane nimitte (AhAra) kare, A "pravevanI' bhagavAnanA zAsanano upadeza che. I66nI A pramANe sAMgAra ane sadhUmadvAra kahyAM. have (5) kAraNa dvArane kahe che : mU.0- chahiM kAraNehiM sAdhU, AhAriMto vi Ayarai dhammaM // chahi ceva kAraNehiM NijjUhito'vi Ayarai // 661 //
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ // AhAra karavAnA 6 kAraNo // (393 mUlArtha : cha kAraNa vaDe sAdhu AhA2ne ka2to sato paNa dharmane Acare che, tathA cha kAraNe karIne AhAra vinA nirvAhane pAmato sato paNa dharmane Acare che. 661 // TIkArya : AgaLa kahevAze evA cha kAraNo vaDe sAdhu AhAra karato sato paNa dharmane Acare che tathA AgaLa kahevAze te bhojana nahi karavAnA kAraNabhUta evA cha kA2No vaDe nirvAha pAmato sato paNa dharmane Acare che. 661 // temAM je kAraNo vaDe AhArane kare che, te kAraNone dekhADe che : mU. 0- 'veyaNa 'veyavacce, 'iripaTThAe ya 'saMjamaTThAe // taha 'pANavattiyAe, chaDaM puNa 'dhammacintAe // 662 // mUlArtha : 1-vedanA zAnta karavA mATe, 2-vaiyAvRtyane mATe, 3-iryApathane mATe, 4-saMyamane mATe, tathA pa-prANa dhAraNa karavA mATe ane chaThThuM dharmaciMtAne mATe AhAra kare che / / 662 TIkArtha : (ahIM padanA eka dezamAM padasamudAyano upacAra hovAthI) 'leyaLa' tti kSudhAvedanAnA upazamane mATe 1. tathA AcAryAdikanuM vaiyAvRtya karavA mATe 2, tathA iryApatha saMzodhanane mATe 3, tathA prekSAdi saMyamane nimitte 4, tathA 'prANapratyayArtha' prANane dhAraNa karavA mATe pa, tathA chaThThuM kAraNa 'dharmavintArtha' dharmaciMtAnI vRddhine mATe sAdhue AhAra karavo joIe ema kriyApadano saMbaMdha karavo. 662ii A gAthAne ja be gAthA vaDe vivaraNa karatA satA kahe che : mU.0 - natthi chuhAe sarisA, viyaNA bhuMjejja tappasamA // chAo veyAvaccaM Na tarai kAuM ao bhuMje // 663 // IriaM na'vi soheI, pehAIaM ca saMjamaM kAuM // thAmo vA parihAyai, guNa'NuppehAsu a asatto // 664 // mUlArtha : : kSudhA samAna vedanA nathI, tethI tene zamAvavA mATe bhojana karavuM bhUkhyo mANasa vaiyAvRtya karavAne zaktimAna nathI, tethI bhojana karavuM. 663 // iryAne zodhI na zake. prekSAdika saMyamane karI na zake, baLa hAni pAme che tathA guNana ane anuprekSAmAM azakta-asamartha thAya che. TIkArtha : 'kSudhA' bubhukSA eTale bhUkhanA jevI bIjI koI vedanA nathI. te viSe kahyuM che ke : 'paMthasamA natthi jarA, dAriddasamo ya paribhavo natthi / maraNasamaM natthi bhayaM, chuhAsamA veyaNA natthi // 1 // taM natthi jaM na vAhai tilatusamittaM pi ettha kAyassa || sannijjhaM savvaduhAi deMti AhArarahiyassa // 2 // '
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ 394) zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda / musApharInA jevI bIjI koI jarAvasthA nathI, dAridraya jevo bIjo koI parAbhava nathI, maraNa samAna bIjo koI bhaya nathI, sudhA samAna bIjI koI vedanA nathI 1aaaa tevuM kAMI paNa nathI ke - je tilatuSa mAtra paNa kAyAne bAdha na pamADe. AhAra rahita prANIne sarva duHkho sAnnidhya (samIpapaNA)ne Ape che. paratuM tethI "ta~zamanAtha' sudhAvedanAne zAMta karavA mATe bhojana karavuM joIe. tathA chAto' bhUkhayo sato vaiyAvRtya karavAne zaktimAna thato nathI. te viSe kahyuM che ke : "tiruM vanaM 3cho, veTTa siddhine sattAvAre I nAsaDu satta kara, vivaC masaLadiyalsa III' AhAra rahita prANInuM baLa gaLI jAya che, utsAha nAza pAme che, samagra vyApAro zithIla thAya che, sattva nAza pAme che ane arati vRddhi pAme che. tethI vaiyAvRtya karavAne mATe bhojana karavuM joIe. 663 tathA sudhAvALo sato iryApathane zodhato nathI. kemake - azakta che. tethI tene zodhavAne nimitte bhojana karavuM. tathA sudhArta sato prekSAdika saMyama karavAne samartha thato nathI. tethI saMyamanI vRddhine mATe bhojana karavuM. tathA sthAma eTale baLa arthAt prANa e eka arthavAcaka che. te bhUkhyA mAmasanA 'rihIyate' hAnine pAme che, tethI bhojana karavuM. tathA guNana eTale graMthanuM parAvartana ane anuprekSA eTale ciMtavana, tene viSe; upalakSaNathI vAcanAdikane viSe paNa bhUkhyo sato azakta eTale asamartha hoya che. tethI bhojana karavuM. AvA prakAranA chaye kAraNo vaDe ke (temAMnu) koI eka kAraNa vaDe AhAra karato sAdhu, dharmanuM ullaMghana karato nathI, arthAt dharmanuM Acare che. //664il. have abhojananA kAraNane pratipAdana karavA mATe saMbaMdhane kahe che : mU.0- ahava Na kujjAhAraM chahiM ThANehiM saMjae // pacchA pacchimakAlaMmi, kAuM appakkhamaM khamaM // 665 // mUlArtha : athavA sAdhu cha sthAna vaDe AhAra na kare. pachI pAchalI vayane viSe AtmAne khapAvIne - pratyAkhyAnane yogya AtmAne karIne AhArano tyAga kare II66pA TIkArtha athavA to AgaLa kahevAze evA cha sthAno vaDe sAdhu AhArane na kare temAM ('vivitrA sUtramatiH' sUtranI gati vicitra che. e nyAya hovAthI zarIranA viccheda lakSaNavALA chaThThA kAraNanuM prathama vyAkhyAna kare che : "prA' rUtyAdi, 'pazcAt' ziSyanuM niSpAdana (sthApana) vagere sarva kartavya karyA pachI "zcame ane pAchalI vayamAM 'pUrvama' ti saMlekhanA karavA vaDe AtmAne khapAvIne jAvajIva sudhI anazananuM pratyAkhyAna karavAne 'kSama' yogya (thAya) evo AtmAne karIne bhojanano tyAga kare, anyathA na kare. A kahevA vaDe ziSya-niSpAdana Adi kArya vinA, pahelI athavA bIjI vayamAM athavA saMlekhanA karyA vinA zarIranA tyAgane mATe anazana karatA evA sAdhune tenuM pratyAkhyAna karavAmAM jinAjJAno bhaMga che ema dekhADela che. II66pA
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ | AhAra nahi karavAnA 6 kAraNo ||. (35 have abhojananAM (cha) kAraNone dekhADe che: mU.0- AyaMke uvasagge, 'titikkhAyA baMbhaceraguttIsu // pAyA "vaheluM, "sAravorjIyophAI duddaddA mUlArthaH 1- AtaMkane viSe, 2- upasarga thaye sate tene sahana karavA mATe, 3- brahmacaryanI guptine viSe, 4- prANIdayAne mATe pa-tapane mATe ane 6- zarIranA vicchedane (tyAgane) mATe 666ll TIkArthaH 1-"mAtaM varAdi vyAdhi utpanna thaye sate AhAra na karavo, tathA 2-13pa' rAjA athavA svajanAdike karelA athavA deva, manuSya ke tiryaMce karelA upasarga prApta thaye sate titikSArtha' te upasargane sahana karavA mATe, tathA 3- brahmasvaryasipu (ahIM SaSThInA arthamAM saptamI che, tethI teno artha A pramANe) brahmacaryaguptinuM pAlana karavA mATe. tathA 4-"prANIyAI' jIvadayAne mATe, tathA pa- 'tapato' tapanA kAraNane nimitte tathA 6-carama samaye (chellI avasthAmAM) zarIranA vyavaccheda (tyAga)ne mATe, A sarvane viSe bhojana na karavuM. ema kriyApadano saMbaMdha karavo. I666o. A gAthAnuM ja vivaraNa karatA satA kahe che : mU. - mAryo naramA, rAyasannIyaWIchuM 3vaso che. baMbhavayapAlaNaTThA, pANidayA vAsamahiyAI // 667 // tavaheu cautthAI, jAva u chammAsio tavo hoi // chaThaM sarIravocche-yaNaTThayA ho aNAhAro // 668 // mUlArtha : 1 AtaMka eTale navarAdika, 2 rAjA ane svajanAdikanA upasarga, 3 brahmavratane pALavA mATe, 4 varyA ane mahikA, vagere sate prANIdayA (mATe) li66 5 tapane mATe caturthabhaktithI AraMbhIne cha mAsa sudhIno tapa hoya che. 6 zarIranA vicchedane mATe anAhAra hoya che. A668 TIkArtha: "mAtaM jvarAdika vyAdhi, te utpanna thaye sate AhAra na kare jethI karIne kahyuM che ke "vatnIvarodha nirdiSTa, vara naMdana hii | RteDanittazodha-zAkSarIna zA' baLane saMdhanAra laMghana javaranI zarUAtamAM hitakAraka kahyuM che. temAM vAyu, zrama, krodha, zoka, kAma ane kSatathI utpanna thayela jvara na hoya to (laMghana) hitakAraka che. 2-rAjA, svajana vageree karela upasarga athavA deva, manuSya ke tiryaMce karela upasarga utpanna thaye sate tene zamAvavA mATe AhAra na karavo tathA 3 mohano udaya thaye sate brahmavratane pALavA mATe AhAra na karavo. kemake bhojanano niSedha karavAthI prAyaH karIne mohano udaya nAza pAme che. te viSe kahyuM che ke 'viSayAvinivartita
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 396) | zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda !! nirAharaNya dina: rasavane rasoDagevaM paraM dRSTavA nivartata ' AhArarahita prANInA viSayo pAchA vaLe che - nAza pAme che, e ja pramANe rasa rahita bIjAne joIne rasa paNa nivRtta thAya che. tathA 4 varasAda varasate sate athavA mahikA (hima-dhUmmasa) paDate ane jIvadayAne mATe bhojana na karavuM. Adi zabda che tethI sUkSma maMDUka (daDakI) vagerethI vyApta bhUmi upara jIvadayAne mATe aTanano tyAga karate sato AhAra na kare. //66LA tathA pa-tapoheto.' tapa karavAne nimitte bhojana karavuM nahi. tapa je te vatuthati caturthabhaktathI AraMbhIne tyAM sudhI hoya ke - jayAM sudhI ' pAsa cha mAsanA pramANavALuM hoya tethI vadhAre tapano bhagavAna vardhamAnasvAmInA tIrthamAM niSedha che, tathA chaThThuM kAraNa pUrve kahelA vidhi pramANe caramakALe zarIrano tyAga karavA mATe anAhAra (anazana) thAya che - karAya che. 66 84 A pramANe kAraNadvAra kahyuM. te kahevA vaDe grAmaiSaNA karI ane te kahevAthI gavaiSaNA, grahaNaSaNA ane grAmaiSaNAnA bhedathI traNa prakAranI eSaNA samApta thaI. have A ja eSaNAnA samagra doSonI saMkalanAne kahe che : mU.0- solasa uggamadosA, solasa appAyaNAe dosA u|| . dasa esaNAe dosA, saMjoyaNamAi paMceva // 669 // mUlArtha soLa uddagamanA doSo, soLa utpAdanonA doSo, dasa eSaNAnA doSo ane saMyojanA Adi pAMca doSo maLIne kula suDatAlIza doSo thAya che. 669 TIkArya : Ano artha sugama che. sarva saMkhyAe karIne eSaNAnA suDatAlIsa doSo che. A doSonI zuddhi karanAra sAdhu, piMDanI zuddhi kare che. piMDanI zuddhithI cAritranI zuddhi thAya che. ane cAritranI zuddhithI muktinI prApti thAya che. te viSe kahyuM che ke - 'pa virodayaMtI, fiDuM sohe saMto natthi // ee avisohite, carittabheyaM viyANAhi // 1 // samaNattaNassa sAro, bhikkhAyariyA jiNehiM panattA // ettha paritappamANaM, taM jANasu maMdasaMvegaM // 2 // nANacaraNassa mUlaM bhikkhAyariyA jiNehiM pannattA // ettha u ujjamamANaM taM jANasu tivvasaMvegaM // 3 // piMDa asohayaMto, acarittI ettha saMsao natthi / cArittaMmi asaMte, niratthiyA hoi dikkhA u // 4 // cArittammi asaMte, nivvANaM na u gacchai / . nivvANammi asaMtammi, savvA dikkhA niratthagA // 5 // __* "etatSaTkaM nigamayannAha-eehiM chahiM ThANehiM, aNAhAro u jo bhave / dhammaM nAikkamebhikkhU, dhammajjhANarao bhave // 1 // eSA gAthA zrIvIrAcAryakRtazrIpiNDaniyuktivRtau sUtre ca dRzyate zrImiiraprativRSi tu vahuSa na thate :- A che kAraNanI samApti karatAM kahe che :- A pUrvokta cha sthAno vaDe karIne dharmadhyAnamAM rakta evo je sAdhu anAhArI che te dharmane atikramato-ullaMghato nathI nA" A gAthA zrI vIrAcAryanI karelI piMDaniryuktinI vRttimAM ane sUtramAM dekhAya che; paraMtu zrI malayagirijInI racelI vRttivALI ghaNI pratimAone vize dekhAtI nathI. (AthI ahIM te gathA grahaNa karelI nathI.)
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ te kAraNika apavAda sevavAnA phaLa // (397 A doSonI zuddhi karato sAdhu piMDanI zuddhi kare che temAM saMzaya nathI ane A doSonI zuddhi na kare to cAritrano bheda-nAza jANavo. 1. jinezvaroe zramaNapaNAno sAra bhikSAcaryA kahelI che. temAM paritApa pAmatAne maMda saMvegavALo jANavo. 2. jJAna ane cAritranuM mULa bhikSAcaryA che ema jinezvaroe kahyuM che. temAM je udyamI hoya tene tIvra saMvegavALo jANavo. 3. piMDanI zuddhine nahi karato sAdhu acAritrI ja che, temAM saMzaya nathI ane cAritranA abhAve tenI dIkSA nirarthaka ja che. 4-cAritra nahi hoye sate nirvANa (mokSa)ne pAme ja nahi ane nirvANa nahi sate sarva dIkSA nirarthaka che. 5 - tethI udgamAdi doSa rahita piMDanI eSaNA karavI. 6i6lA ma.0- eso AhAravihI, jaha bhaNio savvabhAvadaMsIhi // dhammAvassagajogA, jeNa na hAyaMti taM kujjA // 670 // mUlArtha ? A AhArano vidhi je pramANe sarva bhAvane jonArA tIrthakaroe kahyo che, te pramANe meM vyAkhyA karI che, je vaDe dharmAvazyaka yogo hAni na pAme te karavuM. //67OM TIkArtha A "AhAravidhi' piMDano vidhi 'athA' je prakAre tIrthaMkarAdike kahyo che te prakAre kALane yogya potAnI matinA vaibhava vaDe meM (tenI) vyAkhyA karI che, ema vAkyano adhyAhAra karavo. uttarArdha gAthA vaDe apavAdane kahe che : "dharmetyAdri dharmAvaThyo :' zrutadharma, cAritradharma ane pratikramaNAdikanA vyApAro je vaDe 'hIyane hAnine na pAme, te karavuM. eTale ke tathA tathA prakAre apavAdane sevavo. kemake - sAdhue jema yogya hoya tema utsarga ane apavAdamAM rahelAM thavuM. tathA apavAdane sevanAra azaTha (Rju) sAdhune je virAdhanA thAya. te paNa nirjarAnA phaLavALI che //670mAM te viSe kahyuM che ke : ma.0- jA jayamANassa bhave, virAhaNA sattavihisamaggassa // sA hoi nijjaraphalA, ajjhatthavisohijuttassa // 671 // mUlArtha yatanA karatA, sUtranI vidhi vaDe pUrNa ane adhyAtmanI vizuddhi vaDe yukta evA sAdhune je kAMI virAdhanA thAya te nirjarAnA phaLavALI che. 67nA TIkArtha yAtanA karatA "sUtrodhimaprI' sUtramAM kahelA vidhinuM pAlana karavAmAM saMpUrNa ane adhyAtmanI vizodhi vaDe yukta eTale rAga-dveSa vaDe rahita evA sAdhune je kAMI 'virAdhanA' apavAdanA pratyayavALI virAdhanA thAya, te nirjarAnA phaLavALI thAya che. Ano bhAvArtha A pramANe che. kRtayogI, gItArtha ane kAraNanA vazathI yatanA vaDe apavAdane sevanArA sAdhune je virAdhanA thAya che. te siddhinA phaLavALI thAya che 671ii.
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ 398) || zrI piMDaniryuktigraMthano anuvAda , A pramANe piMDapada ane eSaNApadano nikSepa karyo, teno nikSepa karavAthI nAmanikSepa kahyo, ane te kahevAthI piDaniyukti paripUrNa (samApta) thaI. "ti' 'yenaiSA piNDaniyukti-yuktiramyA vinirmitA // dvAdazAGgavide tasmai, namaH zrIbhadabAhave // 1 // vyAkhyAtA yaireSA viSamapadArthApi sulalitavacobhiH // anupakRtaparopakRto vivRtikRtastAnnamaskurve // 2 // imAM ca piNDaniyukti - matigambhIrAM vivRNvatA kuzalaM // yadavApi malayagiriNA, siddhi tenAzrutAM lokH||3|| arhantaH zaraNaM siddhAH zaraNaM mama sAdhavaH // zaraNaM jinanirdiSTo, dharmaH zaraNamuttamaH // 4 // evaM granthAgrasaMkhyA 7000 piMDaniyuktiM samApta // iti zrImanmalayagiryAcAryavaryavihitavivRtivRtA zrImadbhadrabAhusvAmiGkalikhA piNDaniyuktiH samAptA jemaNe A yukti vaDe ramaNIya evI piMDaniryukti banAvI che. te dvAdazAMgInA jJAnavALA zrI bhadrabAhusvAmIne namaskAra ho. 1. viSama padArthavALI hovA chatAM paNa A piMDaniryukti jeoe sulalita (manahara) vacano vaDe vyAkhyAna karI , te upakAranI apekSA rahita upakArane karanArA vivaraNakArane huM namaskAra karuM chuM. 2. atigaMbhIra evI A piMDaniryuktinuM vivaraNa karatA malayagirie je kuzala (puNya) prApta karyuM hoya, te vaDe sarva loka siddhine pAmo. 2. arihaMto mAruM zaraNa che, siddho zaraNa che. sAdhuo zaraNa che ane zrI jinezvaroe batAvela A uttama dharma mAruM zaraNa che. 4. A graMthAgranI saMkhyA 7000 zlokonI che, piMDaniyukti samApta thaI. iti AcAryavarya zrImAna malayagirisUri mahArAjAe karelI vivRtti vaDe sahita zrI bhadrabAhusvAmIe racelI piMDaniyukti samApta thaI. // iti zrI piNDaniyuktiH samAptA //
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 zrI Abha-kamala-dAna-prema-bhuvanabhAnu jayadhoSa-jitendra-guNaratna-razmiratnasUrIzvarebhyo namo namaH | tA.ka. pa.pU.gacchAdhipati AcAryadeva zrImada vijaya (1) vigere niryukti I zrI piMDaniyukti satra in cArTa banAvanAra che bhuvanabhAnusUrIzvarajI mArAjanI |gAthA-1-2-3 Adi samajavuM. baja 1ii guruguNAtamahIpA5dmaraNa !! ane G-86) vagere gAthA janma zatAbdi masava nimitte.... piMDI mane cAritraratnavijaya ma.sA. - bhASyanI jANavI. utpAdanA eSaNa saMyojanA paNa era pramANa aMgAra kAraNa T udagama eSaNA tatva=(svarupa) piDanuM pinDa: = saMghAtA bheda=(prakAra) paryAya (ekArthI) piDa nikAya samUha saMpiuDana piuDana samavAya samavasaraNa nicaya upacaya caya yugma rAzi (u.2) (G-5) nAma sthApanA dravya kSetra (G.55) - kAla bhAva (6 nikSepa) - 2 prakAre - (nikSepa) - nAmA sthApanA dravya bhAva (G-58) (66) gauNaja samayaja ubhacaja anubhayajI prazasta (10 prakAre) (G-59) aprazasta (10 prakAre) - -- (G60) saMyama vidyA-caraNa jJAnAditrika jJAna-darzana paMcamahAvrata pa-mahAvrata 7-piDeSaNA- aSTa- brahmacaryanI 10 yatidharma (G-1) sabhuta asabhuta tapa-saMyama rAtribhojana vrata 7-pAraiSaNA pravacanamAtA 9 vADa 7-avagraha pratimA (7-avagraha pratimAM eTale vasati saMbaMdhI grahaNa karavAmAM judA judA 7 abhigraha rAkhe te) . AgAmata: noAgamata: (jJAtA-anupayukta) -8-6) saMsRSTa asaMskRSTa uddhata alAlepa avagRhIta pragRhIta ujhiMtadharma jJazarIra bhavya zarIra jJa-bhavya-vyatirijAzarIra ka. rAsarAra (G-63) asaMyama ajJAnaavirati mithyA.ajJAna+avirati krodhAdi-4 prANArtipAtAdi chaTakAya Ayu vinA karmabaMdhanA aSTakamaMbaMdhanA 9 vADa (braha) 10 gatidharmanuM adhyavasAya kAraNabhUta adhya, nuM apalAna apAlanA pRthvIkAya. apakAya teukAya vAyukAya vanarapatikAya (G-47) beindriya teindriya caurindriya paMcendriya (u49) (uttabheda pRthvIkAyavata) (uttarabheda pRthvIkAyavata) (uttarabheda pRthvIkAyava) (uttarabheda pRthvIkArava) | (uttarabheda beIndriva) (uttarabheda beIndrivata) sacitta mizra acitta, sacitta mizra acitta nAraka tiryaMca nA - manuSya . - devatA (pRthvIkAya To paMcendriya sudhI mizra piMDa) : (anupayogI) | (upayogI) nizcaya (upayogI) | (upayogI) vyavahAra (G-53) prajana' prayojana - sacitta acitta. zada sarpadaMsAda upazamanAya lepAdi: zarIra (zakunAdiparibhAvana) ! mizrapiccha = dvisaMyogI trisaMyogI catusaM. bhAMga = 1 36 84 126 prakAra = pR.apa, pR.apa.. pR.a.he.vA. paMcarsa. SaSTasa, samarsa, aSTasaM, navasaM. * ToTala 126 84 36 9 1 = pa02 pR.a..vA.vana. pa+bei. 6+di, hasyau. 8paMce. saMparNa zarIra. zararano eka deza. zarIranA saMparkathI utpanna thatI bIjI vastu (AMkhanA phalA vagere kADhavAmAM upayoga thAya.)
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ eSaNA G-73) tatva (svarupa) eSaNam eSaNo = icchA, bheda ha || (G74) paryAya (G-73) nAma nAma sthApanA dravya bhAva epaNA gaveSaNA mArgaNA upanA anveSaNA sugama Agamata: noAgamataH Agamata: noAgamataH (jJAtA-anupayukta) (jJAtA-upayukta) jJazarIra bhathazarIra ubhayavyatirikta gavaiSaauSaNA graharNapaNA grAsaipaNA (G-T7), sacitta mizrA acitta nAma sthApanA sthApanA kathA-7) dvipada bhAva dravya (u*79). bhAva catuSpada apada nAmata sugama noAgamata: Agamata: (jJAtA-anu.). noAgamataH Agamata: (jJAtA-upayukta) jJazarIra bhathazarIra ubharyA vyatirikta udgamAM utpAdano (doSarahita AhAranA viSayavALI) sacitta mizra (kuraMgadaSTAMta) acita payAryata: nikSepata; udgama ujJopanA mArgaNA (G85) nI nAma sthApanA dravya bhAva (6-8) sugama noAgamataH Agamata: noAgamataH AgamataH (jJAtA-anu.) | (jJAtA-upa.) | lADu-jyotiSanA viSayavALo ugama (utpatti) darzana jJAna cAritra zuddhi azuddhi daMsaNanApabhava caraNe succhesu tesu tasuddhI ! caraNeNa kammasuddhI ugnamasuddhA caraNasuddhI II mokSArthinA caraNaddhirapekSyate tathA na kevalayoreva jJAnadarzanayo; zuddha cAritrazuddhiH kinvargamazuddhau cAritrazuddhiH | tatazcaraNazuddhinimitte samyagdarzanajJAnavatApi niyamata udagamadoSaparizuddha AhAro grAhyaH II accatara bAhya (G91) (jJAna+darzana+udgamanI zuddhithI cAritranI zuddhi...)
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ | udgamanA 16 doSa || paMta mijAta mizrAtA AdhAramI ozika (4 dvAra) (G-94) sthApanA prAkRtikA prAdukkaraNa, kIta apamitya parivartita (6-97) abhyAtA ubhinna mAlApatA anisRSTa adhyavapUraka (1) AdhAkarmanA ekAcika nAma, (G-95) (egaphunAmA...) (2) konA mATe karela AdhAkarma thAya? (kassavAvi) (3) AdhAkarmanuM svarupa (kiM vAvi...) (4) parapakSa (gRhastha) svapakSa (sAdhu-sAdhvI) aticArAdi prasaMgo (parakho ya sapako...) (1) AdhAkarma (G-96) (2) adha:karma (G.98) (3) Atmapna u.103) nAme sthApanA dravya bhAva nAma sthApanA dravya bhAva nAma sthApanA dravya. bhAve noAgamataH - - saraka sugama AgamataH noAgamata: sugamAM Agamata: noAgamata: sugamAM AgamataH noAgamata; (jJAtA-upa.) (jJAtA-upa.) | (jJAtA-upa.) Agamata: noAgamata: Agamata: noAgamata: Agamata; noAgamata: (jJAtA-anu.) 11 (jJAtA-anu.) jJa.za. bha.za. u.atirikta jJa.za. bha.za. uMvyatirikta (jJAtA-anu.) jJa.za, bha.za. u.vyatirikta) sAdhune dAna ApavA mATe jJa.za, bha.za. u.vyatirikta bha.za. utirikta jJa.za, audanAdi rAMdhavA-raMdhAvavA jJa.za. bha.za, u.vyatirikta vagere rUpa AdhAkarma karavuM te. jala vageremAM nAMkheluM dravya pakAyanuM mardana karavuM) karAvavuM leyA ane dhanuSa cupa kAya bhara bhAravaDe karIne je nIce jAya kuTuMba rAjya " (jJAnAdi-3 . tathA je nIsaraNI ke rajUvaDe zubhakarmanI sthiti vizepanA + nizciyanaye || te bhAvAbhAI || vyavahAranaye | nIce utaravuM te... jANavuM. bhAvane nIcA kare te. cAritra haNAte chate jJAna darzana cAritra haNAte jIte paNa haNAya mATe Atmapna pUrvanAM 2 nI bhajanA (4) Atmakarma (G-106) (5) pratisevanA (6) pratizravaNa (7) saMvAsA (8) anumodanA nAma sthApanA dravya bhAva pote AdhAkarmInuM sevana karato hoya ke anya lAvelI vAparato hoya. tArA varlDa sArU meLavAyu - lAbha thayu vagere. AdhAkarmI vAparanAranI sAthe vasavuM. teonI anumodanA karavI - tame to labdhivALA cho vagere.... sugama noAgamata: AgamataH (jJAtA-upa.). AgamataH (jJAtA-anu) noAgamata: udA. coranuM (G-115) udA. rAjaputranuM (G-116) udA, pallInuM Gi-11 udA. rAjadaSTanuM u117) azubha pariNAmavALo te paranA (gRhastha) saMbadhI karmane potAnuM kare te bhAvAtmakarma che. jJa.za. bha.za. u.vyatirikta je puruSa je dhanane potAnuM mAne, te puruSane te dhana dravyanA viSayavALu hovAthI (dravya) Atmakarma che.
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ uM AdhAkInuM bIjuM dvAra - konA mATe kareluM AdhAkarma kahevAya ? sAdharmika sAdhu (sadazanAmAdi 12 thI yukta) mATe kareluM AdhAkarma kahevAya... II udgamanA 16 doSa || - cAlu che. - ozika doSa : sAdhu vagere badhA ja bhikSAyone udezine AhArAdi karavAmAM Avela hoya che.... (2) II ozika che G-21). sAdharmika (12 prakAra) (u.137). odha (apRthakkaraNabhAva) vibhAga (pRcakkaraNabhAva) (u.219). nAma sthApanA kSetra - udiSTha karma dravya kAla. pravacana samAna kASThanI (sAdhu thanAra) eka ja dezamAM eka ja kAle caturvidha saMghamAMthI nAmavAlo pratimAdi bhavya jIva janmelA janamelA koI paNa-1 uddeza (yAvadarthika) samudeza (pakhaMDI) Adeza (5 prakAranA zramaNa) samAdeza (nigraMtha-jaina sAdhu) achinna (aniyamita ApavuM) chinna (niyamita ApavuM) liMga. rajoharaNa muhapativALo darzana jJAna cAritra abhigraha bhAvanA kSAdhikakSAyo, mati-vagare 5 sAmAyikAdi-5 dravyada 4 anityAdi 12 aupazamika jJAnavALo cAritravALo abhigrahavALo bhAvanAne darzana (samya.) bhAvavAvALo vALo sAdhu (A dvAranA kADakaNanI vidhi graMthamAMthI jANI levI) AdhAkarmanuM trIjuM dvAra II * AdhAkarmanuM svarUpa che (G-160) dravya kSetra kAla bhAva dravya kSetra kAla bhAva uddiSTha = abhisAyarAdi koi paNa Ave tene ApavuM" evuM manamAM rAkhavuM. kuta bhAta dahIM vagere mizra karavA, karma = modaka cUrNane pAkAdi karI pharI taiyAra karavuM. have uSThioddezanAM 8 bheda, evI ja rIte AgaLanAM paNa 3 (samudeza-Adeza-samAdeza) 8+8+8+8 - 2 thAya evI rIte udiSTa - kRta - karma no saravALo karatA 32 83 96 bheda-prabheda sahita thAya che. pUtikarma do : zuddha AhAranI sAthe azuddha AhAra bhego karavAmAM Avyo hoya to, ( () | pUti ) (-243) azanA (zAlI-DAMgarAdi) pAna (kuvA-vAva-talAvAdi) khAdima (nAriyelAdi phala) | svAdima (sUMTha-marI masAlAdi) nAma. sthApanA dravya bhAva. sugama CHIE AraMbhaH = (kRta) ane niSThita = (avasAna) nI caturbhAgI (1) sAdhvarthaMDAraMbha - sAdhvarge niSThita ' X (2) sAdhvarceDaDaraMbha - anyArce niSThita 1 1 (3) anyAyeMDAraMbha - sAdhvarge niSThita x (4) anyAyeMDalaraMbha - anyArce niktiA ' (akaya) ( vya) suMgadhAdiguNaviziSTa-pi sUkSma pazcAazucImayAt tyAjya: (saMpUrNa nirdoSa gocarImAM jo (mANibhadrAsadevakulkiAdarAMta: ' 1 paNa dAno dopita paDe to te bhAvapUti yukta kahevAya.) upakaraNa mApana AdhAkarmanuM cothuM dvAra II * parapakSa-svapakSa aticArAdi prasaMga II (G-17) AdhAkarmanI nimaMtraNa svIkAravAcI - atikrama levA mATe cAlatA - vyatikama vhoratA - atisAra, vAparatA - anAcAra azuddha bAMdara sUkSma (Izvana - aMgArAnA dhUmanA avayavovaDe je kharaDAya te) akathya (prajJApanAmAtra-pariharaNa nAsti azakyatvAtu tataH katavya.) mizra doSa H zarUAtathI ja gRhastha ane sAdhu bannene mATe taiyAra karavAmAM Avyo hoya te. ((4II mizrajAta che G-271) yAvaarthika (vizodhikoTi:) pAkhaMDyArthe sAdhvaryuM sAdhvarya - uparokta kahevAyela atikramAdi doSone sevavAthI utpanna thatA.... AjJAbhaMga - anavasthA * mithyAtva ane virAdhanA vagere doSo saMbhave che. (G-183) (avizodhikori). - traNe bheda thAya, kAraNa - 1000 ghara gaye chate paNa A miwAta na ja kalpa. kema ke jema vedhakavipa - te 1000 mANasa sudhI paNa paraMparAo mAravAnI kSamatA dharAve che.
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ + sthApanA doSa sAdhu mATe AhAradi sakhI mukavA te. (5) II sthApanA II - prAnitya doSa = sAdhune hAcavavA mATe udhAra laI lAvavuM. ((9) II prAmitya | G-316) G-27) svasthAna (6 prakAre) (sAdimAM) parasthAna (6 prakAre) (zaukAdimAM) lophika 2 lokotera (brenanuM daSTAMta-uchInuM taila-dAsItva) (sAdhu saMbaMdhI vastrAdimAM jANavuM) + parAvartita doSa = sAdhune harAvavA mATe vastunI adalA-badalI karavI. (10) II parAvartita che (G-323) sthAnasvasthAna bhAjanasvasthAnA sthAnasvasthAnI bhAjanasvasthAna anaMtara paraMpara anaMtara paraMpara vikArI avikArI vikArI adhikArI, - prAbhRtikA doSa : sAdhune horAvavAno lAbha maLe te hetuthI lagna vagere prasaMga vhelA ke moDA karavA. (6) II prAkRtikA che G-285) lakika lokotera (sAdhu viSayaka) anyadrathaviSayaka CHIE sUkSma tadravyaviSayaka anyadravyaviSayaka tadravyaviSayaka (kohela ghInI badale (kodarAnA kurIyA (kapaDAnI badale tAju ghI levuM) badale zAlIodana levuM) kapaDAM levuM) - abhyAhata doSa = sAdhune harAvavA mATe sAme laI javuM. (11) II abhyAhata ) G-329) (kapaDAnI badale pAMgaraNI levI) avasvecchANa udhvaSkaNa avazvappaNa udhvaSThaNa. (mahotsavAdi (mahotsavAdi (putrAdine sAdhvaryuM (putrAdine sAdhvarge heMlu karavuM) moDu karavuM) heluM ApavuM) moDu ApavuM) - prAkaraNa doSa sAdhune horAvavA mATe aMdhAru dUra karI bArI-bAraNA-vIjaLI-dIvAdithI prakAza karavo. ((9) | prAduSkaraNa che G-298) aNAcirNa (bAharathI lAveluM) Aci (3 gharathI/100 DagalAmAMthI lAveluM) pragaTakaraNa (bahAra lAvavuM) prakAzakaraNa niziyAbhyat. noniziyAbhyAtA kSetranI apekSAe gharanI apekSAe bhIMtamAM bAkoru pADavuM nAnA bAraNAne moTuM bAraNuM karavuM navuM bAraNuM karavuM chAparAmAM naLiyAdi khaseDavA rupe svagAma paragAma utkRSTa madhyama jadhanya I ! gRhAMtara - nogRhAMtara svadeza , paradeza prakAzavALA ratnAdi dIvo ke lAITa mukAvavuM saLagAvavI vagere, - kIta doSa = sAdhune horAvavA mATe vecAtuM levuM. (9) if phIta II) G-306) jalamArga sthalamArga jalamArga sthalamA nAva tarApo jaMghA (caraNa) gADI Adi nAvA tarApo jaMghA gADI Adi davyata: bhAvata: vADo (vATakAdi), zairI (sAhI), 1 daravAjethI 2 ghara vagere (nivesanaM) gRham Atmadravyakata padravyakata Y 3 davyataH bhAveta : sacita mizna acitta yurNAdi parArthe vA svArtho AtmabhAvakIta parabhAvakIta dharmakathArdika vize... sacita mizra acita (devazarmA nAme maMkhanu daSTAMta)
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ - ubhinna doSa = sAdhune horAvavA mATe mATI vagere sIla lagAvela hoya te toDIne ApavuM. ((12) / ubhinna | G-34) - anikRSTa doSa = ghaNAnI mAlIkInI vastu bIjAnI jA vagara eka vyakti Ape. ((15) ii anikRSTa | G-377) 1 bhajanAniSTa sAdhAraNAniSTa kapATobhinna pihito bhinna bhojana (yulaphAdi) modaka dhANI (yatra) vivAhAdi dudhavize dukAnAdi prAsukam (acitta). amAsukam (sacitta) (kaya) (akavya) - mAlApahata doSa = sAdhune harAvavA mATe boya ke mALa uparathI lAvavuM. (13) II mAlApahata || G-357) svAmI hastina: 32 modakavALo daSTAMta (mANibhadra) evI ja rIte - AgaLanA bhedomAM paNa jANavuM. 19 achinna chinna achinna jadhanya (paganI pAnI ucI karIne levuM.... te daSTithI agocara hoya-bhikSaka daSTAMta) utkRSTa (nIsaraNIthI levuM - temAM geraka - kApika guNacaMdrasAdhunuM daSTAMta jANavuM) nisRSTa anikRSTa nikRSTa anikRSTa - adhyApUka doSa = potAnI mATe rasoInI zarUAta karyA pachI, sAdhune mATe temAM adhika nAMkheluM ApavuM te. (16) l[, adhyavapUrakI (G-388) athavA yAvadarzikAmizra (svagRha) vizodhikoTI pAkhaDayArthe mizra (svagRha) sAdhvarge mizra (svagRha) urdhva avizodhikoTI adho tiyarga (zIku AdimAM raheluM) (nIce bhoyarAmAM raheluM) (moTA DUmAdimAM rahela vastu mATe paga upara-hAtha nIce karI lAvavuM) - Acchadha doSa = sAdhune horAvavA mATe putrInokadi pAsethI baLajabarI pUrvaka jhuMTavI laIne ApavuM. (14) || A Dedha II (C-366) - prabhu (gharano nAyaka) svAmI (rAjA ke grAmanAyaka) caura III udagamamAM AvatA 16 doSomAMthI I G.999). vizodhikoTi (G-393) avizodhikoTi AdhAkarmI audezIka mizrajAta bAdara prAbhRtikA pati adhyavapUraka (vibhAgauzikanA (pAkhaMDIgRhi mizrA chellA 3 bheda) sAdhu gRhi miDha). (bAdara- (chelA-2 bheda) bhaktapAna pUti) sthApanA prAdukaraNa phIta mAmitya parAvartita abhyAta ubhinna mAlApatA Avhedha anikRSTa tA.ka. avizodhikoTinA je uttarabhedo-prabhedo batAvavAmAM AvyA che tenA sivAyanA badhA ja bhedo-prabhedo te vizodhikoTinA jANavA.
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ In utpAdanAmAM 16 doSa ) II utpAdanA | G-404) - nimitta doSa = bhUta-vartamAna-bhAvIkALanAM 8 prakAmAMthI koIpaNa nimitta kahI bhikSA meLavavI. (3) nimittapiMDa | G435) nAma sthApanA vya bhAva aMga svara lakSaNa chedana bhauma antarikSa sugama Agamata: aprazasta vyaMjana | svapna athavA-anya rItithI noAgamata: prazastA athavA jJAna-darzana-cAritrANAma jJazarIra bhathazarIra ubhayavyatirikta utpAdanA bhUtakAla vartamAnakAla bhaviSyakAla Agamata: noAgamata: sacitta mizra acitta jJazarIra - bhavyazarIra ubhayavyatirita dhAtrI dutI nimitta AjIvaka vaNIpaka cikitsaka kodha lAbha alAbha sukha duHkha jIvita maraNa - AjIvaka doSa = sAmAnI sAthe potAnI samAna kula-kalA-jAti vagere je hoya te pragaTa karI bhikSA meLavavI. [ (4) | AjIvakapiDa ll G-437) mAna mAyA bhUlakarmI lobha pUrva-pazcAta vighA maMtra curNa yoga saMstava - dhAtrI doSa = gRhasthanAM bALakone ramADIne meLavAtI bhikSA. (1) | dhAbIpiMDa 1 (G-410) pati kula gaNa. zilpA stanapaya pAnakArI majjanakArI zRMgArakArI kIDanakArI aMkakArI sUcA asUyA sUyA asUcA sUyA asUyA sUyA asUyA sUyA asUyA. sUcA = aspaSTa rIte kahevuM. asUyA = spaSTa rIte kahevuM. - ghaNIpaka doSa = gRhastha je parivrAjaka, brAhmaNa, kutarA vagereno bhakata hoya tenI prazaMsA karI potAne paNa temano bhakata batAvI bhikSA meLavavI. (5) || vaNIpakapiMDa II) G-443) (1) (2) (1) (2) (1) (2) (1) (2) (1) svayaMkaraNa (svayaM kare) (2) karAvaNa (bIjA pAse karAve) eTale - 5 dhAtrI svayaM + 5 dhAtrI kAraNe karAvaNa = 5 + 5 = 10 dhAtrI - duti doSa = bhikSA mATe ja sAmAsAne gRhasthanAM saMdezA lAvavA laI javA. (2) ll dutipiMDa I G-428) zramaNa brAhmaNa kRpaNa atithi zvAna (kutaru) 1ii nigraMtha zAkya tApasa zaika AjIvaka - cikitsA doSa = davA ApI ke batAvIne bhikSA meLavavI. I | cikitsApiDa D) (G-456) gama pagAma pragaTa channa (gupta) pragaTa channa (gupta) lokottara (saMghATakane khabara na paDe). vaidhIbhuta thaIne sAkSAt svayaM cikitsAdi kare (nADI vagere tapAse) loka-lokottara lokottara gRhastha+saMghATaka (saMghATakane khabara bannene khabara na paDe). na paDe). rogI vaDe roga puchAte chate- zuM huM vaidha chuM ? ema kahI vaidha pAse jaI cikitsA karAvo vagere kahe.... loka-lokottara (gRhastha+saMghATaka bannene khabara na paDe) rogI puchate chate mane paNa A roga thayo hato. meM to A davArthI upazAMta karyo hato. vagere kahe....
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ - koMdha doSa = kola karIne bhikSA levI. na mAyA doSa = mAyA karIne bhikSA levI. - mAna doSa = mAna karIne bhikSA levI. - lobha doSa = lobha karIne bhikSA levI. (7 thI 10) || krodhAdi-4 piMDa) (G461) " tamArA namUlakarma doSa = vazIkaraNa, garbhasATana vagere mUlakarmanAM prayogathI bhikSA levI. (16) if mUlakarma ) G-500) (AnA bhedo graMthamAMthI meLavI levA.) krodhapiMDa mAnapiMDa mAyApiMDa lobhapiMDa (ghevaranuM daSTAMta) (sevanuM daSTAMta) (modakanuM daSTAMta) (siMhakesariyAnuM dAMta) - pUrva-pazcAtasaMstava doSa = mAtAdi-sAsu AdinA saMbaMdha kADhIne bhikSA levI. [(11) || pUrva-pazcAtasaMstavapiDa Io (G-44) I grahoSaNAnA 10 doSa che. (UI grahaSaNA II G-516) paricaya : (saMbaMdhI rupa saMstava) zlAghA (prazaMsA) (vacana rupa saMstava) sthApanA dravya bhAva sugama noAgamata: - AgamataH (jJAtA-anupayukta). pazcAta Agamata: (jJAtA-upayukta). noAgamata: jJazarIra bhavya zarIra ubhayavyatirikta prazasta prazasta (vAnarayuya-daSTAMta) (samayajJAnAdiyukta) pUrve pazcAta pUrva - vidhA doSa = vidhAno prayoga karI bhikSA levI. (12) II vidhApiMDa IN G-494) sAdhanA sahita-strI rupa devatA adhiSThatA - vA akSara paddhati = vidhA (jene sAdhanAthI sidhdha karavI paDe te) ( bhikSapAsakanuM daSTAMta) - maMtra doSa = maMtrano prayoga karI bhikSA levI. (13) I maMtrapiMDa ) -494) sAdhanA rahita-puruSa rupa devatA - adhiSThAtA = mansa (jene uccAra mAtrathI ja siddha karAya te) (muruDarAjAnuM daSTAMta) - cUrNa doSa = jenAthI adRzya thaI zakAya evA aMjana-tilaka vagere cuno prayoga karI bhikSA levI. (14) | cUrNapiMDa ll) (G-5000 cANakyavidita - 2 kSullakanuM daSTAMta... - yoga doSa = jenAthI saubhAgyAdi-AkAzagamanAdi karI zakAya evA caMdana-lepa vagere yoganAM prayogathI bhikSA meLavavI. ((15) | yogapiDa IN 0-5000 zaMkita prakSita niSi pihita saMt dAyaka unmizrita apariNata lipta chardita (grahaaSaNAnA 10 doSamAMhe - sAdhuthI utpanna thayela 2 doSa = (1) aMkita (2) bhAvathI apariNata ddanya zrAvakathI 8 doSa thAya che, e khAsa jANavuM.) - zaMkita doSa = AdhAkamadinI zaMkAvALo AhAra grahaNa karavo te. (1) || zaMkita , G-52) # 4 bhAMga e. ke "zaMkti" kayAM doSamAM lAge ? jo ke zrutajJAna-Rju-piMDaniryukti (1) grahaNe - bhojane =X uttara = udgamanAM 16 doSa Adi AgamamAM upayukta (2) graho - na bhojane = x (AdhAkamadi) badhA ja vyAkaraNanA vivevALo sAdhu zuddha (3) na grahaNe - bhojane = X ane grahaSaNAnA "zakti" gaveSaNa karavA chatAM paNa azuddha (4) na grahaNa - na bhojane = 4 sivAya prakSita Adi 9 mAM grahaNa kare to paNa te AhAra kevaLI A zaMkita doSa lAge che. ane A bhagavaMto vApare che. anyathA-zrutADapramANecAriADabhAve-mokSAkabhAvedIkSApravRtti-nirarthaka.... AhAya (pANI sahita je upayoga karAya te) aNAhArya (pANI rahita je upayoga karAya te) (cUrNa-sugaMdha-vAsAdi) (pAdalapAdi-A.samitasUrinuM daSTAMta)
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakSita doSa = sayita pRthvIkAyAdithI kharaDAyelo AhAgrahaNa karavo che. (2) || prakSita IT (G-531) pisaMti pijatI rucatI kaMtatI mahamAnI (ru chuTuM karatI) sacittathI sayitta sacita varatuM sayita vastuthI pAyAdino. kharaDAyela vastune upara saMghaTita hoya to AraMbha karatI, hAcavALI nIce mukIne cAlatI vAM saMghaTo kastAM hoya to Ave to Ave to Ave to sacitta pRthvIkAya. aplAya vanaspatikAya gahita itara zuSka AI pUrvakama pazcAtakarma sasnigdha udakADarda nikSita doSa = sayitta pRthvI vagere upara mukelo AhAra grahaNa karavo te. (3) / nikSipta ) (u.40) lisahasta limapAtra udvataMtI sAdhAraNa corelu prAbhRtikA samRtyacAya anyoddeza Abhoga anAbhoga - umizra doSa = sacittAdithI bheLaseLa thayela AhAra grahaNa kahyo . (cha) || unniza II (G-605) sacittAdithI bheLaseLa thayela AhAra grahaNa karavo. te umizra doSa hoya che. AmAM paNa nikSiptavat 432 bhAMgA che. pra. - utmizra ane saMta A bannemAM zuM pheraphAra che ? uttara -- unmitramAM sacittAdi sAthe bheLaseLa karIne apAya jyAre saMhata - vAsaNamAM rahelA sacittAdi kADhIne te vAsaNathI apAya che. - apariNata doSa = ayitta nahI thayelo AhAra grahaNa karavo te. (8) || apariNata | (-609). sacitta mizra. acitta (pRthvIkAyAdi 6ne vize) bhAvI gRhi anaMtara paraMpara anaMtara paraMpara anaMtara paraMpara anaMtara sacitta +mizra kaAva - paraMpara tu bhajanA - (yatanayA) AmAM - kula - 432 bhAMgA che (te graMthamAMthI joI levA) pihita doSa = saritAdi vastuthI DhAMkelo hoya tevo AhAra grahaNa karavo te. (4) pihita IL (G-558) - AmAM paNa sacittAdi bheDavaDe - pUrvokta rItie - 432 bheda (bhAMgA) thAya che. saMta doSa = sacitta vastuvALA vAsaNane khAlI karI temAMthI ja je AhAra grahaNa karavo te. (5) I saMhata |(G-563; - adeya vastune bIje ThekANe (bIjA bhAjanamAM) mukIne ja apAya te...saMhRta...kahevAya nadAyaka doSa = zAstraniSiddha 40 vyaktinAM hAthe AhAra grahaNa karavo te. (6) / dAyaka ) (40 prakAre) (G-572 dAQ. dAtR ' -- lisa dopa = sacittAdithI kharaDAyelA hAya-vAsaNAdithI AhAra grahaNa karavo che. (9) / lipta ! (G-613 "sacitAdi" thI kharaDAyela hAya -- vAsaNAdithI AhArAdi ApavuM - tene grahaNa karavuM te liptadoSa. (te A aSTabhaMgIthI jANavuM.) (1) khaDAyeA hAtha, kharaDAyelu vAsaNa-sAvaroSa dravya che . (2) kharaDAyelA hAya, kharaDAyeluM vAsaNA-niyoSa dravya ) kharaDAyelA hAtha, na kharaDAyeluM vAsapA- sAvakoSa dravya ( () kharaDAyelA hAtha, na khAye vAsaNa-niravakoSa dravya (ka. (5) na kharaDAyelA hAtha, kharaDAyela vAsaNa-sAvazeSa dravya ' (6) na kharaDAyelA hAtha, kharaDAyelu vAsaNa-niravazeSa dravya (7) na kharaDAyela hAtha, na kharaDAyela vAsaNa-sIvoSa dravya ) (8) na kharaDAyelA hAtha, na kharaDAyelavA- nimeSa dravya) ya ( - chardita doSa = jamIna upara veratA - vikharatA - DhoLatA AhAra Ape che. (10) chardita ) (0-62) - jamIna upara DhoLatA DhoLatA horAve. te "chardita" doSa yukta kahevAya. AmAM paNa nikSiptavat sacittAdi bhede 432 bhAMgA thAya che. bAla vRddha matta unmata vepamAna kvarita aMdha pragalita AruTa hastAC| niMgaDa chinnahasta rAzika gurviNI bAlavatsA bhojanakaratA manaMtI bharjatI dalatI -pAda (napuMsaka) kahetI uparokta 42 doSothI yukta gocarI niSkAraNa horIe to..... (1) AjJAbhaMga (2) anavasthA (3) mithyAtva (4) virAdhanA (saMyama-Atma-pravacana) -rupa doSo lAge che. (madhupaya:)biMdunuM daSTAMta jANavuM) ( virAdhanA rupa
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ I grAseSaNAnAM 5 doSa | II grAseSaNA ) G-620) - aMgAra doSa = vAparatA vAparatA AhAsnAM vakhANa kasvA. ((3) | aMgAra | G-555) - tada bhavati bhojane sAkAra thatadagataviziSTa - gandharasAsvAdavasato jAtatadaviSayamUccha: sannaho ! miSTa, aho! susaMbhUkhta, aho! susnigdha, supardhA, surasamiyevaM prazaMsAnnAhArayati sa aMgAradoSa . ! sthApanA bhAva sugama noAgamataH Agamata: (jJAtA-anupayukta) noAgamata: Agamata: (jJAtA-upayukta) I dvividha: | dravyata: bhAvataH prazasta jJazarIra bhavya zarIra ubhayatirikta (masya-daSTAMta). (saMyojanAdi-5) (saMyojanAdidoSa rahita) 4 (635) kRzAnadagdhA: khadirAdivanaspativizeSa: rAgAgninA nirdaSpa caraNebdhanam - dhUma doSa = vAparatA vAparatA AhAranI niMdA karavI. ((4) II dhUma IP (G-655) - yattataviruparasagandhAsvAdato jAtataviSaya - vyalikacitta: san aho! virupa, kavasthita, aparva, asaMskRta, alavaNuM.. ceti niMdannAhArayati so dhUmadoSa:.... saMyojanA pramANa aMgAra dhUma kAraNa saMyojanA doSa = vAparavAnAM 2-3 dravyAdi svAdarthe bhegA karUA. ((1) || saMyojanA ) (-636) II dvividha: || bhAva dravyataH bhAvataH jAla adhyetara rAgAdivaDe jIvane saMsAramAM bAMdhanArU hovAthI gocarI pharatA pharatA pAtra lambane vadane. dIrdha saMsAra apAve. anukala dravyonI tyAM ja (kavale) (mukhamAM) saMyojanA karavI..... - pramANa doSa = jarUra karatA vadhAre AhAra vAparavuM. (2) |1 pramANa IL) (0-642) ardhadagdhAnAM kASThAnAM saMbaMdhI.... dvaSAgninA dahamAnasya caraNe dhanasya saMbaMdhI kaluSabhAvo niMdAtmaka: - kAraNa doSa = AhAra vAparavAnA 6 kAraNa sivAya paNa hArAdi vApasvA. (5) II kAraNa II (G-661) vAparavAnA 6 kAraNa na vAparavAnA 6 kAraNa strI puruSa napuMsaka (32 kavaLa) (28 kavaLa) (24 kavaLa) (te kavaLa - "kukakuDI" pramANa hovuM joI). dravyakukDI bhAvaLyuDI T sudhAnivAranArthe | vaiyAvaccakaraNArthe prANadhAraNArthe (6662). saMyamapAlanArthe Iyasamiti vagere pAlanArthe dharmacinnArthe (svAdhyAyArthe) AMtaka (roga) brahmacarya tapa (6666) upasarga prANadayA aNasana rupa zarIra tyAgArthe udarakakkaDI galakukkaDI * iha kAlApekSayA tayADaDahAsya pramANa vadati ! kAla pAnI bhojana vAyu atizatakAla. madhyamazatakAla madhyamauSaNakAla atiuSNakAlA bhAga bhAga bhAga (u.650) bhAga
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA sahita 40 doSa) (1) AdhAkarma doSaH sAdhune mATe ja je AhArAdi karavAmAM Avyo hoya te... (2) oddezika doSa : sAdhu vagere badhA ja bhikSAcarone udezine AhArAdi karavAmAM Avela hoya te.... (3) pUtikarma doSa zuddha AhAranI sAthe azuddha AhAra bhego karavAmAM Avyo hoya to. (4) mizra doSa H zarUAtathI ja gRhastha ane sAdhu bannene mATe taiyAra karavAmAM Avyo hoya te. (5) sthApanA doSa sAdhu mATe AhArAdi rAkhI mukavA te. (6) prAkRtikA doSa : sAdhune vhorAvavAno lAbha maLe te hetuthI lagna vagere prasaMga vhelA ke moDA karavA. (7) prAduSkaraNa doSaH sAdhune horAvavA mATe aMdhAru dUra karI bArI-bAraNA vIjaLI-dIvAdithI prakAza karavo. (8) krIta doSa = sAdhune horAvavA mATe vecAtuM levuM. (9) prAmitya doSa = sAdhune vhArAvavA mATe udhAra laI lAvavuM. (10) parAvartita doSa = sAdhune vhorAvavA mATe vastunI adalA-badalI karavI. (11) abhyAta doSa = sAdhune vhorAvavA mATe sAme laI javuM. (12) ubhinna doSa = sAdhune harAvavA mATe mATI vagere sIla lagAvela hoya te toDIne ApavuM. (13) mAlApahata doSa = sAdhune vhorAvavA mATe bhoyaru ke mALa uparathI lAvavuM. (14) Acchedya doSa = sAdhune vhorAvavA mATe putrInokarAdi pAsethI baLajabarI pUrvaka jhuMTavI laIne ApavuM. (15) anikRSTa doSa = ghaNAnI mAlIkInI vastu bIjAnI rajA vagara eka vyakti Ape. (16) adhyavapUraka doSa = potAnI mATe rasoInI zarUAta karyA pachI, sAdhune mATe temAM adhika nAMkheluM ApavuM te. (17) dhAtrI doSa = gRhasthanAM bALakone ramADIne meLavAtI bhikSA. (18) duti doSa = bhikSA mATe ja sAmAsAme gRhasthanAM saMdezA lAvavA laI javA. (19) nimitta doSa = bhUta-vartamAna-bhAvIkALanAM 8 prakAramAMthI koIpaNa nimitta kahI. bhikSA meLavavI. (20) AjIvaka doSa = sAmAnI sAthe potAnI samAna kula-kalA-jAtI vagere je hoya te pragaTa karI bhikSA meLavavI. (21) vaNIpaka doSa = gRhastha je parivrAjaka, brAhmaNa, kutarA vagereno bhakta hoya tenI 11 --
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazaMsA karI potAne paNa temano bhakta batAvI bhikSA meLavavI. (22) cikitsA doSa = davA ApI ke batAvIne bhikSA meLavavI. (23) krodha doSa = krodha karIne bhikSA levI. (24) mAna doSa =mAna karIne bhikSA levI. (25) mAyA doSa = mAyA karIne bhikSA levI. (26) lobha doSa = lobha karIne bhikSA levI. (27) pUrva-pazcAtasaMstava doSa = mAtAdi-sAsu AdinA saMbaMdha kADhIne bhikSA levI. (28) vidhA doSa = vidyAno prayoga karI bhikSA levI. (29) maMtra doSa = maMtrano prayoga karI bhikSA levI. (30) curNa doSa = jenAthI adazya thaI zakAya evA aMjana-tilaka vagere curNano prayoga karI bhikSA levI. (31) yoga doSa = jenAthI saubhAgyAdi-AkAzagamanAdi karI zakAya evA caMdana-lepa vagere yoganAM prayogathI bhikSA meLavavI. (32) mUlakarma doSa = vazIkaraNa, garbhasATana vagere mUlakarmanAM prayogathI bhikSA levI. (33) zakita doSa = AdhAkarmAdinI zaMkAvALo AhAra grahaNa karavo te. (34) prakSita doSa= sacita pRthvIkAyAdithI kharaDAyelo AhAra grahaNa karavo te. (35) nikSipta doSa = sacitta pRthvI vagere upara mukelo AhAra grahaNa karavo te. (36) pihita doSa = sacittAdi vastuthI DhAMkelo hoya tevo AhAra grahaNa karavo te. (37) saMta doSa = sacitta vastuvALA vAsaNane khAlI karI temAMthI ja je AhAra grahaNa karavo te. (38) dAyaka doSa = zAsaniSiddha40 vyaktinAM hAthe AhAra grahaNa karavo te. (39) unmizra doSa = sacittAdithI bheLaseLa thayela AhAra grahaNa karavo te. (40) apariNata doSa = acitta nahI thayelo AhAra grahaNa karavo te. (41) lipta doSa = sacittAdithI kharaDAyelA hAtha-vAsaNAdithI AhAra grahaNa karavo te. (42) chardita doSa = jamIna upara veratA - vikharetA- DhoLatA AhAra Ape che. (43) saMyojanA doSa= vAparavAnAM 2-3 dravyAdi svAdArthe bhegA karavA. (44) pramANa doSa = jarUra karatA vadhAre AhAra vAparavuM. (45) aMgAra doSa = vAparatA vAparatA AhAranAM vakhANa karavA. (46) dhumra doSa = vAparatA vAparatA AhAranI niMdA karavI. (47) kAraNa doSa = AhAra vAparavAnA 6 kAraNa sivAya paNa AhArAdi vAparavA. 12 -
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ II piDaniryukti - TIkAMtaragata kathAkrama | krama 119 kathAviSaya kathAnAma gAthA naM. dravyagaveSaNAyAM kuraMga daSTAMta 80-81 dravyagaveSaNAyAM samitasUri daSTAMta 82 dravyagaveSaNAyAM gaja daSTAMta 83-84 dravyodgame modakapriyakumAra dAMtA 88-90 pratisevane cara daSTAMta pratizravaNe rAjaputra daSTAMta 12 saMvAse pallI daSTAMta 125 anumodanAmAM rAjadaSTa daSTAMta 127 AdhAkadanaparihAre sAdhu daSTAMta 162-165 AdhAkarmaparihAre lokika dRSTAMtA 166-167 AdhAkarme atikramAdi doSe . nUpurapaNDitA daSTAMtA 181. (hasti daSTAMta) vAntamivADaneSanIce ugrateja daSTAMta 192-193 avidhiparihAre adrohisAdhu dRSTAMta 198-200 nityADaDadhAkarmacahaNe dravyaliMgI daSTAMta 208 zuddhagaveSaNAyAM priyaMkarakSapaka daSTAMta. 209-211 bhagavadajJAyAM caMdrasUryodhAna daSTAMta 213-215 eSaNopayoga govatsa daSTAMta 225-226 dravyapUtidoSe sabhAlimagomayopalepana dRSTAMta 245-246 prAdaSkaraNe traNa sAdhuonuM daSTAMta 292-297 parabhAvarti saMkhasAdhu daSTAMta 310-311 prAmityadoSe bhaginI daSTAMta 317-319 parAvartitadoSe bhAtRbhaginI daSTAMta 324 325 svagrAmaabhyAhate dhanavahAdi daSTAMtA 337-340 mAlApahate bhikSu daSTAMta 359-360 mAlApagahate anyabhikSudaSTAMta 362 14 15 16 22 23 25
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 39 ma ____ 42 43 44 45 46 47 kathAviSaya mAlApo acchelle anisRSTa aMkadhAmyAyAM paragAmadutyAM nimittadoSe krodhapiMDe mAnapiMDe 6 dRSTAMta-(1) zvetAMgulI (4) snAyaka mAyApiMDe lobhapiMDe vidyApiMDe maMtrapiMDe curNapiMDe pAdalepe (yogapiMDe) mUlakarme mUlakarme vivAhe vivAhe garbhAdhAne dravyeSaNAyAM bAlakadAyake chardite dravyagrAmaiSaNAyAM kathAnAma anyabhikSu dRSTAMta gopa dRSTAMta dvAtrizatvayasya dRSTAta samitasUri dRSTAMta suMdarI dRSTAMta dhanadatta dRSTAMta dattasAdhu dRSTAMta dhanadattasAdhu dRSTAMta nimittakathanakasAdhu dRSTAMta kSullaka(sAdhu) dRSTAMta guNacaMdrasAdhu dRSTAMta (2) bakoAyaka (3) kiMkara (5) gRdhaivArikhi (6) hadajJa 480 ASADhibhUti dRSTAMta suvratasAdhu-siMhakesariyA dRSTAMta482-483 dhanadevabhikSupAsaka dRSTAMta 495-96 pAdaliptasUri dRSTAMta 498 cANakya+2 sAdhu dRSTAMta 500 prathamam dvitIyam dvipatnI dRSTAMta vAnarayutha dRSTAMta laMpaTasAdhusaMghATaka dRSTAMta madhu(paya:)bindu dRSTAMta matsyasyaphalpita dRSTAMta 14 gAthA naM. 362 368-369 378-381 427 433-434 436 464 466-473 (G.B.35-37) 503-505 506-507 506-507 508 509 510-511 517-519 579 628 630-633
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ vanabhAnusUri janma zatAbdI 2060 paM. padmavijayajI svagariohaNa ardhazatAbdI dIkSA levA mAtrathI gocarInA adhikArI banI javAtuM nathI. gocarIno adhikAra meLavavA gocarInA gItArtha banavuM Avazyaka che. zrI dazavaikAlika sUtra - paMcamaadhyayananuM edaparyArthasahita adhyayana karanAra gocarInA sAmAnya gItAthI kahevAya. zrI piDa-vizuddhi prakaraNanuM adhyayana karanAra gocarInA viziSTa gItArtha kahevAya... zrI piDa-niryukti granthanuM adhyayana karanAra gocarInA viziSTatara gItArtha kahevAya... pratyeka saMyamI A granthanuM talasparzI adhyayana karI gocarInA gItAthI bane.guruvarga paNa Azrita vargane gocarInA gItArtha banAvavA udyamazIla bane. prAnta A granthanA adhyayanathI. gocarI saMbaMdhI gItArthatA doSabhIrutA nirdoSa gocarI-caryA rUpa phlazrutine ApaNe sau pAmIe e ja abhyarthanA ... DrIma prinTarsa 988 97233