________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
समयार्थबोधिनी टोका प्र. श्रु. अ.३ उ.२ उपसर्गजन्यतपःसंयमविराधनानि० ९७ मतयो विचार्य व्याकरणादिलौकिकशास्त्रे प्रयत्नं कुर्वन्ति । किन्तु प्रयतमाना अपि ते मन्दभागाः अभिलपितार्थ नै प्राप्नुन्ति । ____ मोक्षविद्यारूपं बीजं शांतिरूपं फलमुत्वादयति, तेन विद्यावी जेन यदि कश्चिद् धनमभिलपेत् तथा तस्य परिश्रमो यदि विफलो भवेत्तदा किमाश्चर्यम् वस्तूनां फलं नियतं भवति, अतो यस्य यत् फलम् तदतिरिक्तं फलम् नैव ददाति यया शाल्यंकुरम् न जनयति यावीजमिति । तथा चोक्तम्
उपशमफलाद विद्या बीजात्फलं धनमिच्छताम् ।
भवति विफलो यद्यायामस्तदत्र किमद्भुतम् ॥१॥" रण आदि लौकिक शास्त्र में उद्यान करते हैं परन्तु प्रयत्न करने पर
भी वे अभागे अपना अभीष्ट नहीं प्राह कर पाते । ___ मोक्षविद्यारूप बीज शान्ति रूरी फल को उत्पन्न करता है। उस विद्यायीज में यदि कोई धन की अभिलाषा करता है और उसका परिश्रम निष्फल होता है तो इसमें क्या आश्चर्य है ? प्रत्येक वस्तु का फल नियत होता है । जिस वस्तु का जो फल है वह उसके अतिरिक्त फल नहीं देती, जैसे शालि (आपल) के अंकुर पक्ष का पीज को उत्पन्न नहीं करता। कहा भी है-'उपशमफलाद् विद्या बोजा' इत्यादि ।
'उपशम रूप फल को उत्पन करने वाले विद्यारीज से धन प्राप्त करने की अभिलाषा करने वालों का मान यदि निष्कल होता है तो यह कोई अनोखी यात नहीं ॥१॥ અધ્યયનમાં પ્રવૃત્ત થાય છે. પરંતુ પ્રયત્ન કરવા છતાં પણ તે દુર્ભાગી માણસે અભિલષિત વસ્તુની પ્રાપ્તિ કરી શકતા નથી.
ક્ષવિદ્યા રૂપ બીજ શાન્તિ રૂપી ફળને ઉત્પન્ન કરે છે. તે વિદ્યાબીજ દ્વારા જે કઈ ધનની અભિલાષા સે, તે તેને પરિશ્રમ નિષ્ફળ જ જાય છે, તેમાં આશ્ચર્ય પામવા જેવું શું છે? પ્રત્યેક શસ્તુ નિયત ફળ આપનારી હોય છે. કઈ પણ વસ્તુ પાસેથી નિયત ફળને બદલે અન્ય ફળની આશા રાખવાથી નિરાશ જ થવું પડે છે. જેવી રીતે ચોખાનું બીજ વાવીને થવા ઉત્પન્ન કરી શકાતા નથી, એજ પ્રમાણે ઉપશમ રૂપ ફલ ઉત્પન્ન કરનારી विद्या बाघननी प्रति 1 ती नयी. प्रयु ५९ -'उपशम फलाद् विद्या बीजातू त्याहि
*ઉપશમાપ ફલને ઉત્પન્ન કરનારા વિદ્યાબીજ વડે ઘન પ્રાપ્ત કરવાની ઈચ્છા રાખનારા લેકોનો પરિશ્રમ જે નિષ્ફળ જાય, તે તેમાં આશ્ચર્ય પામવા જેવું શું છે?
सु० १३
For Private And Personal Use Only
