________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
समयार्थबोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. ५ उ. १ नारकीयवेदनानिरूपणम् ३७६
अन्वयार्थः-(हम्ममाणा ते) परमाधार्मिकैः हन्यमानास्ते नारकाः (म्हाभितावे) महामितापे-महादुःखरूपे (दुरूवस्स पुन्ने) दुरूपस्य पूर्णे-विष्ठादिभिः पूरिते (नरए) नरके-नरकान्तरे नरकैकदेशे वा (पडंति) पतन्ति (ते तत्थ) ते तत्र (दुरूवभक वी) दुरूपभक्षिमा-अशुच्यादिभक्षकाः सन्तः (चिट्ठति) तिष्ठन्ति (कम्मोवगया) कर्मोपगताः-सतकर्मवशाः (किमोहि) कृमिमिः-नरकपालापादितः (तुहति) त्रुटयन्ते-खाद्यन्ते इति ॥२०॥ ___टोका-नरकपालैः 'हम्ममाणा ते' हन्यमानाः ते नारक जीवाः 'महामितावे' महाभितापे-महान्तोऽभिवापाः संतापाः विद्यन्ते यस्मिन् तस्मिन् महाभितापे । पुनः कथंभूते । 'दुरूवस्स पुन्ने' दूरूपेग पूणे, 'दुरूवस्म' इत्यत्र तृतीयार्थे षष्ठी आर्ष-वात् ततो दूरूपेण विष्ठादिना पूर्णे पूरिते 'नरगे' नरके पूर्वनरकापेक्षया नरकान्तरे 'पडंति' पतन्ति ते तत्य ते नारका जीग: तत्र विष्ठापूत्रारिपूरितनरके 'दुरूपमक्खी' दूरूपमक्षिणः, विष्ठादि भक्षयन्तः ___अन्वयार्थ--परमाधार्मिकों द्वारा आहत होते हुए नारक घोर दुःख मय और विष्ठा आदि अशुचि से परिपूर्ण नरक में (नरकान्तर में या नरक के एक भाग से दूसरे भाग में) जा पड़ते हैं । वहां अशुचि का भक्षण करते रहते हैं और कृत कर्मों के अधीन होकर कीडों के द्वारा खाये जाते हैं-पीडित किये जाते हैं ॥२०॥
टीकार्थ--जब नरकपाल परमाधार्मिक देव नारक जीवों को पीडा पहूंचाते हैं तब वे एक नरक से दूसरे नरक में जा पडते हैं । किन्तु वहां भी सुख शान्ति कहां ? वह नरक भी उन्हें अत्यन्त घोर सन्तापदायी होता है और मलमूत्र आदि से भरपूर होता है। वहां चिरकाल तक
સૂવાર્થ–પરમધામિકે દ્વારા નારકને જ્યારે ખૂબ જ માર મારવામાં આવે છે, ત્યારે નારકે ઘેર દુઃખમય અને વિષ્ઠા આદિ ગંદા પરથી પરિપૂર્ણ નરકમાં (નરકાન્તરમાં અથવા નરકના એક ભાગમાંથી બીજા ભાગમાં) જઈ પડે છે. ત્યાં તેઓ અશુચિનું (વિષ્ઠા આદિનું ભક્ષણ કર્યા કરે છે, અને કીડાઓ દ્વારા તેમનાં શરીરને ખૂબ જ પીડા પહોંચાડવામાં આવે છે. આ બધું તેમના પૂર્વકૃત પાપકર્મોના ફલસ્વરૂપે તેમને જોગવવું પડે છે. ૨૦
ટીકાથ-જ્યારે પરમધામિ (નરકપલે) નારક છાને ખૂબ જ પીડ છે, ત્યારે તેઓ નરકના એક ભાગમાંથી બીજા ભાગમાં જઈ પડે છે. ત્યાં પણું તેને સુખશાન્તિ મળતી નથી તે નરમાં પણ તેને દારુણ દુઃખને અનુભવ કરે પડે છે. તે નરકસ્થાન મળ, મૂત્ર આદિ અશુચિઓથી પરિપૂર્ણ હોય
For Private And Personal Use Only
