________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
सूत्रकृताङ्गसूत्रे निराम्गन्या-मूलोत्तरगुणाभ्यां विशुद्ध वारित्रपालक: (धिइम) धृतिमान्-धैर्यशील (ठियप्पा) स्थितात्मा-आत्मस्वरूपे स्थितः (सव्वजगंसि) सर्वजगति (अणुत्तरे विज्ज) अनुत्तरो विलक्षगो विद्वान् (गंथा अतीते) ग्रन्थादतीत:-स बाह्याभ्यन्तरप्रन्यादतीतो निर्ग्रन्थः (अपर) अभयो-भयरहितः (अणाउ) अनायु:-चतुः विधायुर्वर्जित इति ॥ ५॥
टीका-(से) स भगवान महावीर खिलोकप्रसिद्धः, प्रसिद्धार्थकोऽत्रतच्छन्दः । इहापि तथैव योऽयं भगवान् महावीर खिलोकप्रसिद्धः। (सन्चदंसो) सर्वदर्शी सर्व त्रसस्थावरात्मकं जगद्रष्टुं शीलं यस्य सः, (अभिभूयनाणी) अभिभूयमत्यादीनि ज्ञानानि पराजित् यद् ज्ञानं केवलपक्ष्वाच्यं वर्तते, तादृशं केवलज्ञानं विद्यते यस्य सोऽभिभूयज्ञानी । ज्ञानक्रियाभ्यां मोक्षो भवतीति मोक्षसाधनं ज्ञान प्रदय मोक्षावयवकियां दर्शयति-(णिराम) इत्यादि, (णिरामगंधे) निरामगन्धः उत्तरगुणों से विशुद्ध चारित्र के पालक थे। धैर्यवान् , आत्मस्वरूप में स्थित, सम्पूर्ण जगत् में सर्वोत्तमज्ञानी बाह्य और आभ्यन्तर परिग्रह से रहित, निर्भय तथा चारों प्रकार की आयु से रहित थे ॥५॥
टीकार्थ-यहां 'तत्' शब्द का प्रयोग 'प्रिसिद्ध' इस अर्थ में किया गया है, अतएव 'से' का अर्थ है-तीनों लोकों में प्रसिद्ध । भगवान् महावीर तीनों लोकों में प्रसिद्ध थे। सर्वदर्शी अर्थात् त्रस एवं स्थावर रूप जगत् को देखने वाले थे। छद्मस्थों को होने वाले मति आदि चारों अपूर्ण ज्ञानों को हटाकर उन्होंने सम्पूर्ण केवलज्ञान प्राप्त किया था।
ज्ञान और क्रिया से मोक्ष प्राप्त होता है, अतएव मोक्ष के साधन ज्ञान का कथन करने के पश्चात् अथ क्रिया का उल्लेख करते हैं ગુણે અને ઉત્તરગુણેની અપેક્ષાએ વિશુદ્ધ ચારિત્રના પાલક હતા, તેઓ બૈર્યવાન, આત્મસ્વરૂપમાં સ્થિત, સંપૂર્ણ જગતમાં સર્વોત્તમ જ્ઞાની, બાહ્ય અને આભ્યન્તર પરિગ્રહથી રહિત, નિર્ભય તથા ચારે પ્રકારના આયુથી રહિત હતા.પ
A -'तत्' ५५६ प्रसिद्धन सभा १५सया छ, तथा 'से' પદને અર્થ “ત્રણે લેકમાં પ્રસિદ્ધિ” સમજવાનું છે. ભગવાન મહાવીર ત્રણે લેકમાં પ્રસિદ્ધ હતા. તેઓ સર્વદર્શાત્રસ અને સ્થાવર રૂપ જગતને દેખનારા હતા. મતિજ્ઞાન આદિ ચારે અપૂર્ણજ્ઞાને કે જેમને છઘમાં સદુભાવ હોય છે, એવાં અપૂર્ણ જ્ઞાનને બદલે તેમણે સંપૂર્ણ જ્ઞાનરૂપ સર્વશ્રેષ્ઠ કેવળ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યું હતું.
જ્ઞાન અને ક્રિયા દ્વારા મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે. મેક્ષના સાધનરૂપ જ્ઞાનની વાત કરીને હવે કિયાની વાત કરવામાં આવે છે. ભગવાન મહાવીર
For Private And Personal Use Only
