________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
समयार्थबोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. ७ उ. १ कुशीलवतां दोषनिरूपणम् र प्राणाः पाणिनः, 'संपाइम' संपातिमाः-शलमादयस्तत्र संपतन्ति तेऽपि जीवा एत्र । तथा 'संसेइया' संस्वेदनाः-स्वेदेनदेहाश्रित देहविकाररूपजलेन जायमाना यूकादयोऽपि जीवा एव। तथा-कट्ठसमस्सिया य' काष्ठपमाश्रिताः घुणकम्यादयः माणिना, एते सर्वेऽपि जीवा एव। 'अगणि' अग्निम् 'समारभंते' समारममाणः 'एए' एतान्-उपर्युक्तान् पद्दपि जीननिकायान् ‘दहे' दहे-ये हि काठाघाश्रिता जीवास्ते सर्वेऽपि दह्यन्ते बह्निमज्वालने । तथा च ये बहिमज्वालकास्ते षडपि जीवनिकायजीवान् विराधयन्ति, अतो बहिकायसमास्यमो महादोषायेति ॥७॥ ___ एतावता येऽग्निकायविराधकास्तापसास्तथा-पाकादिव्यापारादमिहत्ता बौद्धभिक्षवः पार्श्व स्थादयः ते निराकृताः । इदानीं ये वनस्पतिकायान् विराधयन्ति, तानधिकृत्याऽऽह सूत्रकारः-'हरियाणि' इत्यादि । मुम्ल-हरियाणि भूयाणि विलंबगाणि,
आहार देहा य पुढो सियाई । आदि जो संपातिम अर्थात् उडनेवाले हैं, वे भी जीव हैं तथा जू मादि संस्वेदज, जो पसीने से उत्पन्न होते हैं, वे भी जीव हैं। काष्ठ के सहारे रहनेवाले घुन, कृमि आदि भी जीव हैं । जो अग्नि का आरंभ करता है वह सभी पूर्वोक्त जीवों को जलाता नष्ट करता है, अग्नि जलाने पर काष्ठ के आश्रित सभी जीव जल मरते हैं। अन्य जीवों की विराधना भी होती है । अतः अग्नि को जलाना महादोष का कारण है ॥७॥ નહીં કે પાણીમાં રહેલાં છ જ જીવ રૂપ છે. તેઓ તે જીવરૂપ છે જ પરતુ અમુકાય પણ જીવ રૂપ જ છે. પતંગિયા આદિ જે સંપાતિમ (ઉડનારા) જીવે છે, તેઓ પણ જીવરૂપ જ છે. એ જ પ્રમાણે જે આદિ સં. દજ (પરસેવામાંથી ઉત્પન્ન થનારા) જીવે પણ જીવ રૂપ જ છે કાષ્ઠને આશ્રયે રહેનાર કીડા, કૃમિ આદિને પણ જીવરૂપ જ માનવા જોઈએ. જે માણસ અગ્નિને પ્રજવલિત કરે છે, તે પૂર્વોક્ત સઘળા જીવોને બાળીને તેમની હિસા કરે છે. અગ્નિને સળગાવવાથી કાષ્ઠને આશ્રયે રહેલાં સઘળા છો તે બની જ મરે છે, એટલું નહી પણ અન્ય જેની પણ વિરાધના થાય છે તેથી જ અનિના આરંભને-અગ્નિ પ્રજવલિત કરવાના કાર્યને મહાદોષનું કારણ કરે વામાં આવેલ છે. જેના
For Private And Personal Use Only
