________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
समयार्थबोधिनी टीका प्र.श्रु. अ. ८ उ.१ वीर्यस्वरूपनिरूपणम् तत्र लोभ इति ज्ञपरिज्ञश ज्ञात्वा प्रत्याख्यानपरिज्ञया सकलकषायं त्यजेत् । तथा'सातागारणिहुए' सातगौरवनिभृतः, सातगौरवं सुखशीलता तत्र निभृतः-तदर्थमन्युक्तः, सुखार्थ कदाचिदपि उपायं न कुर्यात् 'उपसंते' उपशान्तः, कषायाऽग्निजयात् शान्तीभूतः शब्दादि विषयेभ्योऽनुकूलपति कूलवेदनीयेभ्योऽरक्तद्विष्ठतयोपशान्तो जितेन्द्रियत्वात्तेभ्यो निवृत्त इति । तथा-'अणि हे' अनीहः-ईहारहितः निहन्यन्ते -व्यापाद्यन्ते संसारपाणिनोऽनया-इति ईहा, माया, न विद्यते मायारूपा ईहा यस्याऔ अनीहः-मायाप्रपञ्चरहितः 'चरे' चरेत्-यथोक्तगुणविशिष्टः साधुः संयमानुष्ठानं कुर्यात् । तदेवं मरणकालेऽन्पसमये वा पण्डितः सर्वदा पश्चमहाव्रतेपु समुद्यतो भवेत् । यद्यपि ब्रतानि सर्वाण्येव गरीयांसि ।, तथापि
आशय-जहां मान होता है वहां क्रोध होता है और जहां माया होती है वहां लोभ भी होता है । ज्ञपरिज्ञा से इस तथ्य को जान कर प्रत्याख्यानपरिज्ञा से समस्त कषायों का परित्याग कर दे।।
इसके अतिरिक्त सातागौरव का अर्थात् आरामतलबी का भी त्याग कर दे। सुख के लिए किसी भी प्रकार का उपाय न करे। यह उपशान्त हो अर्थात् कषायों की अग्नि को जीत ले, शीतलीमूत हो, अनुकूल और प्रतिकूल शब्द आदि विषयों में न राग और न देष करे अर्थात् जितेन्द्रिय होकर उनसे निवृत्त हो जाय । वह अनीह हो अर्थात् ईहा (माया) से रहित हो सब गुणों से युक्त होकर साधु संयम का अनुष्ठान करे। ____मरण के समय या अन्तिम समय पण्डित पुरुष पाँच महाव्रतों में
કહેવાનો આશય એ છે કે-જ્યાં માન હોય છે, ત્યાં ક્રોધ અવશ્ય હોય છે, અને જ્યાં માયા હોય છે, ત્યાં લેભ પણ હોય છે. જ્ઞપરિજ્ઞાથી આ તથ્ય-સત્ય સમજીને પ્રત્યાખ્યાન પરિણાથી સઘળા કષાયોને ત્યાગ કરે. આ શિવાય સાતાગીરવ અર્થાત્ આરામપણાનો પણ ત્યાગ કરી દે. સુખ માટે કોઈ પણ પ્રકારને ઉપાય ન કરવો, તે ઉપશાંત હોય અર્થાત્ કષાયે ના અગ્નિને જીતી લેય, શીતલીભૂત હોય અનુકૂળ અથવા પ્રતિકૂળ શબ્દ વિગેરે વિષયમાં રાગ અથવા ઠેષ ન કરે. અર્થાત્ જીતેન્દ્રિય થઈને તેનાથી નિવૃત્ત થઈ જાય તે અનીહ થાય અત્ ઈહ (માયા)થી રહિત થાય દરેક પ્રકારના મયા પ્રપંચથી દૂર રહે. આ બધા ગુણેથી યુક્ત થઈને સાધુએ सयभनु मनुन ४२.
મરણના સમયે અથવા અતિમ સમયે પંડિત પુરૂષ પાંચ મહાવ્રતમાં
For Private And Personal Use Only
