________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
समयार्थबोधिनी टोका प्र. श्रु. अ. ८ उ.१ वीर्यस्वरूपनिरूपणम् ६७५ तिन भाति, चिरकालं पोपितमपि शरीरं नष्ट भाति अतो धर्म एक एव सहायको नान्य इति भावः । सर्वत्र या विभूपि मोऽपि प्रातः यो दृष्टः स एव सायंतने ज्वलितचितामारुह्य शेतेऽतः अनियतोऽयं संसारात इति । चकारेण अन्येऽपि द्विपदचतुष्पदधनधान्यादयो विषया अनित्या एव । एतावता सर्वत्र वैराग्यबुद्धि भावयेदिति शास्त्रकारः प्रतिपादयति-वैराग्येनाऽनित्यमोगादिभ्यो मति परावर्त्य मोक्षे निवेशयेत् । विशिष्ट स्थानमवाप्पापि स्थानिनोऽद्यापि पल्योपमसागरोप. पर भी भोगों से तृप्ति नहीं होती है। चिरकाल (बहुतकाल) तक भली भाँति पुष्ट किया हुआ शरीर भी नाश को प्राप्त हो जाता है और चिरकाल पर्यन्त चिन्तन करने योग्य धर्म ही एक मात्र परलोक में सहायक होता है।' ___ जो मनुष्य प्रातः काल सम्पूर्ण वैभव से विभूषित देखा गया, वही सन्ध्या के समय जाज्वल्यमान चिता पर शयन करता (सोता हुआ) देखा जाता है । इस प्रकार यह संसार वाप्त अनियत है । गाथा में आया हुआ 'च' पद से द्विपद, चतुष्पद, धन, धान्य आदि विषय
और इनका संयोग भी अनित्य समझना चाहिए । शास्त्रकार का आशय यह है कि संसार के समस्त पदार्थों में वैराग्यभाव स्थापित करना चाहिए। वैराग्य के द्वारा अनित्य भोगों की ओर से अपनी बुद्धि को हटाकर मोक्ष में ही लगाना चाहिए।
आशय यह है कि-संसारी जीव संसार के सर्वोत्कृष्ट स्थान को प्राप्त करके भी आज, कल या पल्योगन-सागरोपम के पश्चात् आयु का નથી. લાંબાકાળ સુધી સારી રીતે પુષ્ટ કરેલ શરીર પણ નાશ ને પ્રાપ્ત કરે છે. અને ઘણુ સમય સુધી વિચારવામાં આવેલ ધર્મજ એક માત્ર પરલેકમાં સહાય કરનાર બને છે.
જે મનુષ્યને સવારે સંપૂર્ણ વૈભવથી ભાયમાન જે હોય તેજ મનુષ્ય સંધ્યાકાળે બળ બળતી ચિતા પર સૂતેલું જોવામાં આવે છે, આ રીતે આ સંસારવાસ અનિત્ય છે ગ થામાં આવેલ “ર' પદથી બે પગવાળા, ચાર પગવાળા, ધન, ધાન્ય વિગેરે વિષયો તથા તેને સંગ પણ અનિત્ય જ માનવે જોઈએ, શાસ્ત્રકારને હેતુ એ છે કે-સંસારના સઘળા પદાર્થોમાં વિરાગ્યભાવ ઉત્પન્ન કરે જોઈએ. વૈરાગ્ય દ્વારા અનિત્ય ભોગેની તરફથી પિતાની બુદ્ધિ હટાવીને મે ક્ષમાર્ગ તરફ જ પ્રેરવી જોઈએ.
સંસારી જીએ સંસારના સર્વોચ્ચ સ્થાનને પ્રાપ્ત કરીને પણ આજ અથવા કાલ કે પછી પોપમ સામરેપમ પછી આયુનો ક્ષય થાય ત્યારે
For Private And Personal Use Only
