________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
-
समयार्थबोधिनी टीका प्र. शु. अ. ८ उ. १ वीर्यस्वरूपनिरूपणम्
ટ
टीका - अपि च- अन्यदपि - 'जहा' यथा येन प्रकारेण 'कुंमे' कूर्म:कच्छपः 'सअंगाई' स्वाङ्गानि - स्वशिरश्चरणादीनि - स्वशरीरावयवान 'सए देहे? स्वस्मिन् शरीरे 'समाहरे' समाहरेत्' यतः कुतोऽपि दिग्देशात् समुपामच्छसि भयेन स्वावयवं स्वावयविनि शरीरे प्रवेशयति । एवं तथा तेन प्रकारेण 'मेहाची' मेधावी मर्यादावान् सदसद्विवेकवान् 'पावाई' पापानि स्वकीयानि स्वावयवमायाणि 'अझ पेण' अध्यात्मना संप्राप्ते मरणसमये सम्यग् धर्मध्यानादिभावनया 'समाहरे' समाहरेत् स्वस्मिन्नुपसंहरेत्, समुपस्थिते मरणसमये सम्यक्सं लेखनया संलेखितकायः पण्डितमरणेन स्वात्मानमुपसंहरेदिति । यथा हि-समागच्छति भये लेता है, उसी प्रकार मेधावी (धारणा बुद्धि वाला अथवा विवेकी) पुरुष पापों को धर्मध्यान आदि की भावना से संकुचित करले ||१६||
टीकार्थ -- यहाँ 'जहाँ ' शब्द दृष्टान्त के अर्थ में है। जिस प्रकार कच्छप अपने सिर पग आदि अंगों को अपने ही शरीर में गोपन कर लेता है अर्थात् किसी भी प्रकार का भय उपस्थित होने पर अपने अवयवों को शरीर में समालेता है, उसी प्रकार मेधावी अर्थात् मर्यादावान् अथवा सत् असत् के विवेक से युक्त पुरुष अपने पापों को धर्मभावना से सिकोड़ दे । अर्थात् मृत्यु का समय उपस्थित होने पर सम्यक् प्रकार से अपनी काया का संलेखन करके पण्डितमरण से अपने शरीर का परित्याग करे ।
अभिप्राय यह है - जैसे भय उपस्थित होने पर कछुआ अपने अंगों સર્કાચી લે છે, એજ પ્રમાણે બુદ્ધિશાળી (ધારણા બુદ્ધિવાળા અથવા વિવેકી) ઘમ ધ્યાન વગેરે ભાવનાથી પાપને સકુચિત કરીલે. ॥૧૬॥
टीअर्थ - मडियां 'जहा' से यह दृष्टान्तना अर्थभां वपरायेव छे, भे રીતે કાચમા પોતાના માથુ, પગ વિગેરે અંગોને પેાતાના જ શરીરમાં સમાવી લે છે. અર્થાત્ કોઇ પણ પ્રકારના ભય ઉપસ્થિત થાય ત્યારે પોતાના અવયવને શરીરમાં સમાવી લે છે, એ પ્રમાણે મેધાવી અર્થાત્ મર્યાદાવાન અથવા સત્ સત્તા વિવેકને જાણુનાર પુરૂષ પાતાના પાપાને ધમભાવનાથી સ`કાચી લે અર્થાત મૃત્યુના સમય આવે ત્યારે સમ્યક્ પ્રકારથી પેાતાના શરીરનુ સલેખન કરીને પતિ મરણુથી પાતાના શરીરને પરિત્યાગ કરે.
કહેવાના અભિપ્રાય એ છે કે-જેમ ભય ઉપસ્થિત થાય ત્યારે કાચબે
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
