________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
समयार्थबोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. ८ उ. १ वीर्यस्वरूपनिरूपणम्
अन्वयार्थः- (दबिए) द्रव्यः-मुक्तिगमनयोग्यो भव्यः (मुक्के) बन्धनात्-कपायात्मकादुन्मुक्तो रहितः (सव्यओ छिनबंधणे) सर्वसश्छिन्नबन्धनः (पावकं कम्म) पापकं कर्म (पणोल्ल) प्रणुध-अपनीय (अंतसो सरल सति) अन्तश:-अन्नतो गत्मा शल्यं शेषं कम कुन्तति-अपनयतीति ॥१०॥
टीका-'दविए' द्रव्यो-मुक्तिगमनयोग्यो मुनि:-'द्रव्ये भव्ये' इति वचनात् द्रव्यपदं मुक्तिगमनयोग्यं महात्मानमुपस्थापयति । अथवा-रागद्वेषरहित. स्वात् द्रव्यभूतो द्रव्यस्वरूपतां गतः सर्वथा कपायैः रहितः । यथा पाषाणादि दिया रागद्वेषरहितं भवति, तद्वत् यो रागद्वेषरहितः स द्रव्य इव द्रव्यः कथ्यते । अथा वीवराग इव वीतरागः, ईषत्कषायवान् । तथोक्तम्
"किसका बोत्तुं जे सरागधम्मंमि कोइ अक्साई।
संते वि जो कसाए निगिण्हइ सोऽवि तत्तुल्लो' ॥१॥ अन्वयार्थ--मुक्तिगमन के योग्य, कषाय रूप धन से रहित, सप प्रकार के संशयों से रहित भव्य जीव पापकर्मों को हटाकर अन्ततः शल्य को अर्थान् शेष रहे कर्मों को काट डालता है ॥१०॥
टीकार्थ--जो मुक्तिगमन के योग्य हो वह 'द्रव्य' कहलाता है। क्योंकि-'द्रव्यं च भव्य' ऐसा कहा गया है। अतएव यहाँ 'दव्य' पद का अर्थ है-मोक्षगमन करने योग्य महात्मा। अथवा रागद्वेष से रहित होने के कारण जो द्रव्य स्वरूप को प्राप्त हो अर्थात् सर्वथा निष्कषाव हो, वह भी 'द्रव्य' कहलाता है । या जो वीरता के समान वीतराम अर्थात् अल्पकषायवान् हो, उसे भी द्रव्य कहते हैं। कहा भी है. 'कि सक्का वोतु जे' इत्यादि ।
अन्वयार्थ -भुतिमा पान. यो-य, ४१६५३५ मधनयी हित, २४ પ્રકારના સંશ વિનાના ભવ્ય જીવે પાપ કર્મને હટાવીને અન્તતઃ શલ્યને અર્થાત્ બાકી રહેલા કમેને છેદી નાખે છે. ૧થા
ટીકાર્ય–જેઓ મુક્તિમાં જવાને ગ્ય થયેલા હોય તે દ્રવ્ય કહपाय 2. भ3-'द्रव्य च भव्ये' २॥ प्रमाणे ४७ छे. मडिया द्र०य पहने। અર્થે મોક્ષમાં જવાને એગ મહાત્મા આ પ્રમાણે થાય છે, અથવા રાગદ્વેષ વિનાના હોવાના કારણે જે એ દ્રવ્યના સ્વરૂપને પ્રાપ્ત કરે અર્થાત્ સર્વ કષાય વિનાના હોય તે પણ “દ્રવ્ય' કહેવાય છે, અથવા જે વીતરાગને સખા વીતરાગ અર્થાત્ અલ્પ કષાયવાળા હોય તેને પણ દ્રવ્ય કહે છે. કહ્યું પણ छ -'कि सका वोक्तुं जे' यह
For Private And Personal Use Only
