________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
समयार्थबोधिनी टीका प्र. शु. अ. ५ उ. १ नारकीयवेदनानिरूपणम् ॥ भयजनकान् श्रोतुमयोग्यान 'सहे' शब्दान दूरादेव 'एणिता' श्रुत्वा भयभिन्न सम्मा' भयभित्रसंज्ञाः- भयेन भिन्ना नष्टा संज्ञा पलायनज्ञानं येषां ते तथा भयापहनज्ञाना इत्यर्थ', भयत्रस्नमानसाः नष्टसंज्ञाश्च क नाम दिसं क्यामों' का नाम दिशं वनामः। कुत्र गमनेनाऽस्माकमेतादृशघोगरवदारुणदुःखमहोदधेः सका. शाद का भविष्यतीत्येतत् 'कखंति' कांक्षति इति ।।६। मूलम्-इंगालरोसि जलियं सजोति तत्तोवमं भूमिमणुकमंता।
ते डझमाणाकलुगंथणति अरहस्सरा तत्थचिरैट्रितीया| - छाया–अङ्गारराशि ज्वलितं सज्योतिः तदुपमा भूमिमनुक्रामन्तः ।
ते दह्यमानाः करुणं स्तनन्ति अरहःस्वरास्तत्र चिरस्थितिकाः ॥७॥ अन्धयार्थ:-(जलिय) अलि-मालाकुलं (इंगालासिं) अङ्गारराशि खदिराङ्गारपुंनं (सजोति) सज्योति:-ज्योतिषा ज्वालया युक्त (तत्तोत्रमं) तदुः पमा तप्ताङ्गारराशिफ्टी (भूमि) भूमि-पृथियों (अणुकमंता) अनुक्रामन्तश्चलना रण कर दो, इसे आग में जला दो। इस प्रकार के भयोत्पादक शब्दों को सुनकर उनकी संज्ञा (ज्ञान) नष्ट हो जाती है। वे अतीव भयातुर एवं किंकर्त्तव्यमूढ हो जाते हैं और सोचते हैं कि अब हम किस ओर भागे। कहां जाने से इस प्रकार के घोर एवं दारुण दु.ख के मागर से हमारी रक्षा हो सकती है? वे इस प्रकार इच्छा करते हैं ॥६॥ ... __ शब्दार्थ-'जलियं-ज्वलितम्' जलती हुई 'इंगालरासिं-झार राशि' अङ्गार की राशि तथा 'सजोति-सज्योतिः' ज्योतिसहित तत्तो. धर्म-तदुपमा भूमि के सदृश 'भूमि-भूमिम्' पृथ्वी पर 'अणुक्कमंताअनुक्रामन्तः' चलते हुए अतएव 'डज्झमाणा-दह्यमानाः' जलते हुए અગ્નિમાં બાળી દે મનુષ્ય અથવા તિર્યંચ ભવને ત્યાગ કરીને ત્યાં ઉત્પન્ન થયેલાં છે તેમના આ શબ્દો સાંભળીને ખૂબ જ ભયભીત થઈ જાય છે, તેમની સંજ્ઞા (જ્ઞાન) જ નષ્ટ થઈ જાય છે. તેઓ અત્યંત ભયભીત અને કિંકર્તવ્યમૂઢ થઈ જઈને એવી વિમાસણને અનુભવ કરે છે કે કયાં ભાગી જવાથી આ પ્રકારના દારુણ દુખમાંથી અમારી રક્ષા થઈ શકે, પરંતુ તેઓ
५ प्ररे ते मथी मयी २४ता नथी. ॥६॥
शाय-'जलियं-ज्वलितम्' माती वी 'इंगालरासिं-अङ्गारराशिम्' भाराने dat तथा 'सजोति-मज्योतिः' यतिवाणी 'तत्तोवमं-तदुपमाम्' भूभाना वा 'भूमि-भूमिम्' पृथ्वी ५२ 'अणुकमंता-अणुक्रामन्तः' । याता थे। मतमे 'डज्झमाणा-दह्यमानाः' मणता मे 'वे-तेमे १२५ को
For Private And Personal Use Only
