________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
'समयार्थबोधिनी टीका प्र. शु. अ. ४ उ. १ स्त्रीपरीषहनिरूपणम्
२४७
परानुपदिशति, प्रच्छन्ने च स्वयं असंयमजनकं कर्म समाचरति । तादृशं स्वकीयमसदनुष्ठानं गोपायतोऽपि तस्य कुशीलस्य । 'तहाविदा' तथाविदाःइङ्गिताऽऽकारज्ञानकुशलाः संपताचारे निपुणाश्च साधवो गृहस्थाच तस्य तादशाऽसदनुष्ठानम् 'जाति' जानन्त्येव । अथवा सर्वज्ञास्तीर्थकरादयस्तु जानन्त्येव । तेषां परचितस्याऽपि प्रत्यक्ष संभवात् ।
" आकारैरिङ्गितैगत्या, वेष्टया भाषणेन च । नेत्रविकारैव ज्ञायतेऽन्तर्गतं मनः ॥ १ ॥ "
-
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
"
Sarfs आकारमकार चिह्न किका अपि परकीयचेतोवृत्ति जानन्ति । तदा का कथा हस्तामलकवत् सकलपदार्थदर्शनशीलानां दादृशां महापुरुषाणां सर्वकरता है । अर्थात् मकट में तो वह दूसरों को उत्कृष्ट आचार की शिक्षा देता है और एकान्त में स्वयं असंयममय कार्य करता है । इस प्रकार अपने दुष्कृत्यों को छिपाने पर भी जो साधु या गृहस्थ मानवीय चेष्टाओं को समझने में कुशल और संयतों के आचार के ज्ञाता हैं, उसके उन दुष्कृत्यों को जान ही लेते हैं। अथवा सर्वज्ञ तीर्थंकर तो जानते ही हैं, क्योंकि परकीय चित्त भी उनके लिये प्रत्यक्ष होता है । कहा है- ' आकारे रिङ्गितैर्गस्था' इत्यादि ।
' आकार से, संकेत से, चाल से, चेष्टा से, बोली से और नेत्रों तथा मुख के विकार से मन की बात भी जान ली जाती है' | १|
जब आकार प्रकार आदि चिह्नों से लौकिक जन भी दूसरे की चित्तवृत्ति को जान लेते हैं तो समस्त पदार्थों को हस्तामलक के समान
તે તે લેાકેાને ઉત્કૃષ્ટ આચારાની શિક્ષા આપે છે. પરન્તુ તેએ પેાતે જ એકાન્તમાં અસયમમય આચરણ કરે છે. ભલે, તેઓ આ પ્રકાર તેમનાં દુષ્કૃત્યાને છુપાવતા હોય, પરન્તુ ચતુર પુરુષોથી તેમના દુષ્કૃત્યેા અજ્ઞાત રહેતાં નથી. જે માણસને તેની ચેષ્ટાઓ દ્વારા પારખી શકવાને સમય ડાય છે. તથા જેએ! સયતાના આચારના જાણકાર હાય છે, તે તેમને સાચા સ્વરૂપમાં એળખી જાય છે. અથવા સન તાકરા તે તેમનાં તે દુષ્કૃત્યાને જાણે જ છે, કારણ કે અન્યના મનાભાવેાને પણ તેએ જાણી शवाने समर्थ छेउछु पछे --' आकारैरिङ्गितैर्गत्या' त्याहि
'माङ:२थी, सडेतथी, यासथी, येष्टाथी, मासीथी, तथा भुय्मना विठारथी અ'તઃકરણની વાતને પણ જાણી શકાય છે, જે આકાર, ચેષ્ટા આફ્રિ દ્વારા આ લેાકના ચતુર મનુષ્યા અન્યની ચિત્તવૃત્તિને જણી લે છે, તેા સમસ્ત પદાનિ હસ્તામલક (હાથમાં રહેલા આમળાની જેમ) જોઈ શકનારા મહા
For Private And Personal Use Only
