Book Title: Mannaha Jinan Aanam Swadhyay
Author(s): Vijaykirtiyashsuri
Publisher: Sanmarg Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023419/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BREEET No tapAgacchAdhipatipUjyAcAryadevazrImunisundarasUriziSyamahAgItArthasaMvignaziromaNipUjyAcAryazrIratnazekharasUriziSyasakalAnUcAnazirovataMsapUjyAcAryazrIjinahaMsasUriziSyapUjyapaMnyAsapravarazrIrAjamANikyagaNiviracitaH prabodhadIpikAvRttisamalaGkRtaH pUrvAcAryaviracitaH / mannaha jigANa Aga svAdhyAyaH sampAdakAH saMzodhakAzca jainazAsanaziromaNipUjyapAdAcAryadevazrImadvijayarAmacandrasUrIzvarANAM paTTaprabhAvakagurugacchavizvAsadhAmapUjyapAdAcAryadevazrImadvijayaguNayazasUrIzvarANAM caraNAravindabhramarapravacanaprabhAvakapUjyapAdAcAryadevazrImadvijayakIrtiyazasUrIzvarAH Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / aiM namaH / / / / dharaNendra - padmAvatI - paripUjita zrIzaMkhezvarapArzvanAthAya namaH 11 pU.A. zrIvijayarAmacandrasUrismRti - saMskRta - prAkRtagranthamAlA-kramAGka - 30 zAsanaziratAjasUrirAmacandradIkSAzatAbdIgraMthamAlA kramAGka-27 tapAgacchAdhipatipUjyAcAryadeva zrImunisundarasUriziSyamahAgItArthasaMvignaziromaNipU. A. zrIratnazekharasUriziSyasakalAnUcAnazirovataMsapU.A.zrIjinahaMsasUriziSya pUjyapaMnyAsapravara- zrIrAjamANikyagaNiviracitaH prabodhadIpikAvRttisamalaGkRtaH pUrvAcAryaviracitaH 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH : sampAdakAH saMzodhakAzca : jainazAsana ziratAja pUjyapAdAcAryadeva zrImadvijayarAmacandrasUrIzvarANAM paTTaprabhAvakagurugacchavizvAsadhAmapUjyapAdAcAryadevazrImadvijayaguNayazasUrIzvarANAM caraNAravindarajapravacanaprabhAvakapUjyapAdAcAryadevazrImadvijayakIrtiyazasUrIzvarAH Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ granthanAma : 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH : pUjyacirantanAcAryAH granthakartAraH TIkAkarttAraH pUjyapaMnyAsapravarazrI rAjamANikyagaNivarAH sampAdakAH saMzodhakAzca : pUjyapAdAcAryadeva zrImadvijayakIrtiyazasUrIzvarAH : sanmArgaprakAzanam, ahamadAbAdastathA prakAzakam zAsanaziratAjasUrirAmacandradIkSAzatAbdIsamitiH AvRttiH prakAzanavarSam prataya: sAhityasevA : prathamA : vi.saM. 2069, vIrasaM. 2539, I.saM. 2013 zAsanaziratAjasUrirAmacandradIkSAzatAbdIvarSa : 400 : rUpyakANi 400/ ISBN-978-81-87163-90-9 100 'chIkSA zatAekI : prAptisthAna : sanmArga prakAzana jaina ArAdhanA bhavana, pAchIyAnI pola, rIlIpharoDa, ahamadAvAda - 380001 phona : 25392789 Email Sanmargprakashan@gmail.com sUcanam jJAnanidhivyayena mudrito'yaM grantho'taH sampUrNaM mUlyaM tatkSetre dattvaiva svAmitvamasya karaNIyaM gRhasthaiH suyogyaM zulkaM (nakaro) dattvA caiSa paThanIyaH / - sanmArgaprakAzanam Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsana ziratAja, dIkSAyugapravartakazrIjInA zrIcaraNe bhAvabharI aMjalI nyAyAbhAnidhi pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijayAnaMdasUrIzvarajI (AtmArAmajI) mahArAjAnA svargavAsanA varSe janmI cUkelA pAdarAnA mA samaratha ane pitA choTAlAla rAyacaMdanA ekameva suputraratna tribhuvanakumAre dIkSA mATenI sArvatrika viparIta avasthAonA vAdaLAMone svapuruSArthathI vikherI bharUca pAsenA gaMdhAra tIrthanA AMgaNe pU.mu.zrI maMgalavijayajI mahArAjAnA varadahaste rajoharaNa prApta karI pUmu.zrI premavijayajI mahArAja (tyAra bAda sUrIzvarajI)nA prathama paTTaziSya rUpe pU.mu.zrI rAmavijayajI mahArAjanuM nAma dhAraNa karyuM. e vakhate dIkSito ane dIkSArthIone dIkSAnuM pradAna-AdAna karavA mATe je bhISaNa rIte jhajhUmavuM paDatuM hatuM te paristhitimAM pUrva-pazcima jevo pracaMDa palaTo lAvavAno dRDha saMkalpa karI enAM mULa kAraNo zodhI ene dharamULathI ukheDavAno bhISma puruSArtha teozrImade Adaryo. e puruSArthanI pAyAnI zilA "pravacana dhArA" banI. anaMta tIrthakarone hRdayamAM vasAvI, jinAjJAgurvASAne bhAlapradeze sthApI, karakamaLamAM AgamAdi dharmazAstro dharI, caraNadvayamAM caMcalA lakSmIne cAMpI, jIThAnA agrabhAve mA zAradAne saMsthApita karI A mahApuruSe dIkSA virodhanI sAme bhISaNa jehAda jagavI dIdhI. aneka bALa, yuvA, prauDha ane vRddhone dIkSA ApI. eka sAmaTA parivAro dIkSita thavA lAgyA. hIrA bajAranA vepArIo, mIlamAliko, DaoNkTaro, ejInIyaro ane cArTarDa ekAunTanTo paNa teozrInI vairAgya jharatI vANIne jhIlI vIra zAsananA bhikSuka banyA. A kAryakALa daramyAna teozrImadUne keI jhaMjhAvAto, apamAno, tiraskAro, kAcanI vRSTio ane keTakonI pagathAra, kALA vAvaTAo, sthAna ane gAmamAM praveza paNa na maLe tevA kArastAnono sAmano karavo paDyo. pAMtrIsathI vadhu vAra to teozrIne sIvIla ke krimInala gUnAnA AropI banAvI jaina veSadhArIoe ja nyAyanI korTa batAvI. mA samarathanA jAyA, ratanabAnA ghaDatarapAyA, sUridAnanI AMkhanI kIkI ane samakAlIna sarva vaDIla guruvaryonA hRdayahAra rUpe sthAna pAmelA pUjyazrIe jinAjJA ane satyavAditAnA jore e badhAM ja AkramaNone khALI vijayazrI prApta karI. pU.mu.zrI rAmavijayajI mahArAjAmAMthI pUA zrI vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA rUpe vikhyAta banelA teozrImad vyAkhyAna vAcaspati, parama zAsana prabhAvaka, mahArASTrAdi dezoddhAraka, dIkSAyuga pravartaka, jaina zAsana ziratAja , tapAgacchAdhirAja jevA 108thI ya vadhu sArthaka birUdone pAmI jaina zAsanane ArAdhanA, prabhAvanA ane surakSAnA triveNI saMgamathI parisnAta karatA rahyA. kaTTaramAM kaTTara virodhI vargane paNa vAtsalyathI nihALatA ane potAnA pratye gaMbhIra guno AcaranArane paNa jhaTa kSamAnuM dAna karatA teozrIe potAnA 77-78 varSanA sudIrgha saMyamaparyAyamAM mukhyatve dIkSAdharmanI sarvAgINa surakSA-saMvardhanA karI enAM bIja evAM sunakSatramAM vAvyAM ke teozrInA nAma sAthe puNya saMbaMdha Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharAvatA eka ja samudAyamAM Aje Azare 1400 jeTalA saMyamIo sAdhanArata che. anya anya samudAyo, gaccho ane saMpradAyomAM dIkSA-pravRttinA vegamAM paNa teozrImad asAmAnya kAraNarUpa che ema koIpaNa niSpakSapAtIne kahyA vinA cAle tema nathI. pUjyapAdazrIjInA dIkSA svIkAranI kSaNe vi.saM. 2068nA poSa suda 13nA dine 'zatAbdI'mAM maMgala praveza karyo hato ane pUrA varSabhara e nimitte dIkSA dharmanI prabhAvanAnAM vidhavidha anuSThAnonI hAramALA sarjAI rahI che. zAzvata girirAja zrI siddhagiri pAlItANA khAte 'sUrirAmacaMdra' sAmrAjyanA movaDI pUjyo gacchasthavira pUjya AcAryadeva zrImad vijaya lalitazekharasUrIzvarajI mahArAjA, vAtsalyanidhi pUjya AcAryadeva zrImad vijaya mahAbalasUrIzvarajI mahArAjA, gacchAdhipati pUjya AcAryadeva zrImad vijaya puNyapAlasUrIzvarajI mahArAjA, pravacana prabhAvaka pUjya AcAryadeva zrImad vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAjA Adi dazAdhika sUrivaro, padastho, zatAdhika munivaro ane paMcazatAdhika zramaNIvaronI nizrA-upasthitimAM paMca divasIya mahAmahotsavanA Ayojana sAthe prAraMbhAyela 'dIkSA-zatAbdI'nI bhAratabharamAM aneka sthaLe bhAvasabhara ujavaNI thaI che ane thaI rahI che. pUjyazrI sAthe saMkaLAyelAM smRti sthAno-tIrthomAM paNa vidhavidha ujavaNIo AyojAyela che. samudAyanA anya anya sUrivaro AdinI nizrA-upasthitimAM ya rAjanaga2, surata, muMbaI vagere sthaLomAM prabhAvaka ujavaNIonAM Ayojano thayAM ane thaI rahyAM che. A sarve ujavaNIonA ziramora ane samApana rUpe pUjyapAdazrIjInAM dIkSA sthaLa zrI gaMdhAratIrthanA AMgaNe vadhumAM vadhu saMkhyAmAM caturvidha zrIsaMghane AmaMtrI digadigaMtamAM gAje evo dIkSAduMdubhino puNyaghoSa karavAnA ya Ayojano gurubhakto ane samiti dvArA AyojAyA che. dIkSA zatAbdI varSamAM jinabhakti, gurubhakti, saMgha-zAsana bhaktinAM vividha anuSThAno jema AyojAyA che tema vadhumAM vadhu saMkhyAmAM mumukSuo mahAtmAo bane evA dIkSA-mahotsavo paNa AyojAyA che. sAthosAtha jJAna surakSAvRddhi, anukaMpA ane jIvadayAdinAM saMgIna kAryo karI pUjyapAdazrIjInA AjJA sAmrAjyane AdarabharI aMjalI samarpavA yat kiciMta prayatno karyA che. A mahad yojanAnA ja eka bhAgarUpe prAcIna-arvAcIna zruta-prakAzananuM suMdara ane sudRDha kArya hAtha upara levAyuM che. sUrirAmacandra sAmrAjyanA vartamAna gacchAdhipati pravacana pradIpa pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya puNyapAlasUrIzvarajI mahArAjAnA AjJAzIrvAdane jhIlI pravacana prabhAvaka pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAjAnA zAstrIya mArgadarzana anusAre vividha zrutaratnonuM prakAzana 'zAsana ziratAja sUrirAmacaMdra dIkSA zatAbdI graMthamALAnA' upakrame nirdhAryuM che, tenA paccIsamA puSparUpe paMnyAsa zrI rAjamANikyagaNi viracita prabodhadIpikAvRtti saha pUrvAcAryaviracita 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH graMthanuM prakAzana karatAM atIva AnaMda anubhavIe chIe. A graMthanuM saMzodhana-saMpAdana karIne mudraNa kAryanuM mArgadarzana ApIne pravacana prabhAvaka pU.A.zrI.vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAjAe mahad upakAra karyo che to sanmArga prakAzana, amadAvAde paNa khUba ja jahematathI mudraNa-prakAzana vyavasthAmAM pUrepUro sahayoga Apyo che te badala amo teo sahunA upakRta chIe. sau koI A pustakanA paThana-pAThanAdi dvArA jJAnAvaraNIyAdi karmono kSayopazama pAmI mukti mArgamAM AgaLa vadhI Atma-zreya sAdhe e ja aMtara-bhAvanA. vi.saM. 2069, poSa suda-7 zukravAra tA. 18-1-2013 4 zAsanaziratAja surirAmacaMdra dIkSAzatAbdI samiti Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarpaNama siMhasatAsvAmI jinazAsanaziratAja pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA eka sadI jeTalA virATa samayakhaMDamAM patharAyeluM, seMkaDo ghaTanAone samAvI letuM, hajAro paricito sAthe saMkaLAyeluM ane lAkho vyaktione sparzatuM teozrInuM jinazAsana samarpita samagra jIvana eka vihaMgAvalokanathI nihALIe to temanA mukhya be guNa najara sAme tarI Ave - bhIma ane kAMta ! vIrarasathI dhagadhagato bhImaguNa ane zAMtarasathI chalochala thato kAMtaguNa ! potAne dajhADanArAone emaNe nirmaLa vAtsalyathI navaDAvI daIne sadA zAMtarasano anubhava karAvyo che ane jinazAsanane dajhADanArAone emaNe sadA dhagadhagatA aMgArA jevA vIrarasano paricaya karAvyo che... potAnA aparAdhIone emaNe sadA mitra ja mAnyA che, paNa jinazAsananA aparAdhIone emaNe kyAreya mitra nathI mAnyA - varSothI nikaTatama hatA to paNa. devaguru pratye bhaktibhInAM ane bhakto-virodhIo sau pratye karuNAbhInAM emanAM nirvikAra nayana zAsanarakSA ane coyaNA-paDicoyaNAM Adi prasaMgomAM lAlaghuma paNa thaI zakatAM hatAM... jotAM veMta AkarSI le evuM mohaka smita sarjatA be hoThane teo satyarakSA prasaMge sAmevALAne dhrujAvI de e rIte bhIDI paNa zakatA hatA... amRtanijharavahAvatA teonA komala karakamala dharma uparanA AkramaNone mArI haThAvatI karAla karavAla paNa banI zakatA hatA. sAthe koNa koNa che, keTalA che..... sAme koNa koNa che, keTalA che ? - AvuM badhuM jovA besavAnuM emanA svabhAvamAM ja nahotuM. emanI nIti spaSTa hatI. jinamatanA AgrahI sau mArI sAthe ja che ane nijamata ke janamatanA AgrahIo sau mArI sAme che. pachI bhale e pAse hoya ke dUra hoya ! temanI AvI chApa virodhIomAM paNa hatI. zrIsaMghamAM utpanna thayelA prAya: tamAma vivAdomAM pracaMDa lokamata ane prabala lokahita sAma sAme TakarAyAM hatAM - AvI sthitimAM lokamata tarapha jhUkI jaIne lokapriya banavAno vicAra paNa emane nahoto Avyo, balake tamAma AkramaNo ane AkarSaNone avagaNIne teo lokahitane vaLagI rahyA hatA. kAraNa ke teo sAcA saMghahitaciMtaka hatA. saMghane sanmArge doravAnI bhAvanA svarUpa saMghavAtsalyathI teonuM hRdaya chalochala hatuM. temanA vyaktittvanuM eka tejadAra pADyuM hatuM - spaSTa nirNaya zakti. tulA rAzi ane tulA lagna laIne janmelA pUjyazrImAM trAjavAnA baMne pallAne nyAya ApavAnI kaLAkuzaLatA janmajAta hatI. vivAdAspada muddAonI carcAomAM dara vakhate pakSanuM sukAna tamAma vaDIlo teone ja soMpatA. temanuM nivedana caturvigha saMghanA agraNIo khUba gaMbhIratApUrvaka sAMbhaLatA. bolAyelo zabda emaNe kyAreya pAcho levo paDyo nathI ke pheravI toLavo paDyo nathI ! Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkSepo ane Avezo, Aropo ane Akrozo, apayazo ane apamAnonA jheranA ghUMTaDA gaLe utArIne jagatane to emaNe smitabharyA cahere amRtabharyuM satya ja ApyuM che. are ! jhera reDanArAo upara paNa emaNe to karuNA amRta ja varasAvyuM che. emane nahi samajanArAoe emane viSe phelAvelI gerasamajanI totiMga imArata emanA phakta ekAda pravacanathI ke emanI phakta ekAda mulAkAtathI kaDakabhUsa thaIne tUTI paDyAnAM deSTAMto saMkhyAbaMdha che. bhakto ane ziSyonA hRdayamAM Asana jamAvavuM AsAna che. gurudevanA hRdayamAM sthAna meLavavuM kaThina che. jyAre virodhIonA hRdayamAM birAjamAna thavuM azakya prAya: che. teozrIe ziSyo, bhakto ane gurudevonI sAthosAtha virodhIonA hRdayane paNa vaza karyuM hatuM. emanA vazIkaraNa maMtro hatA - nyAyaniSThA, vinayazIlatA ane karuNA ! darzana mohanIya karmanA kSayopazamathI pAvana banelA jJAnAvaraNIya karmanA adbhuta kSayopazame emane sarvottama gItArtha banAvyA. jJAna evuM pAmyA ke emaNe karelA zAstrArthane saphaLatApUrvaka koI paDakArI zakyuM nahi.. ane darzana temaja cAritra mohanIyakarmanA adbhuta kSayopazame emane anupama saMvigna banAvyA. zraddhA evI pAmyA ke game tevI dhAkadhamakI ane zehazarama, svIkArelA satyane emanI pAsethI choDAvI zakI nahi. jJAna zraddhAnA A moMgherA ghareNAMmAM maghamaghATa veryo aogha pravacana labdhie ! pUjyapAdazrIjIno pUrNa paricaya eka ja paMktithI pAmavo hoya to gAtAM raho pUjyapAda mahopAdhyAya racita samakita sajjhAyanI A kaDI 'saMvegaraMgataraMga jhIle mArga zuddha kahe budhA !' atyaMta viparIta vAtAvaraNa vacce zAstrIya satyo, saMyamadharma, zuddha dharmavidhi ane sadgavyavyavasthAnA saMrakSaNa-saMvardhananAM lagabhaga ekala paDe emaNe karelAM agaNita kAryo buddhinI pahoMcanI bahAra che... jyAM buddhi ja na pahoMcI zake, tyAM zabdonuM to zuM gajuM ? jIvananA prathama-upadezathI laI aMtima mArgadarzana sudhI pratyeka sva-para-upakAraka vicAravacana-vartanamAM 'samyagdarzana'nI dharIne akabaMdha jALavanArA; mATe ja jaina zAsana ziratAja, tapAgacchAdhirAja, bhAvAcArya bhagavaMta jevA seMkaDo sArthaka birUda dharAvanArA, sadAya jinAjJAnA dhAraka ane vAhaka suvizuddha prarUpaka, darzanazuddhidhAraka paramatAraka parama zraddheya paramagurudevazrInA vizuddha karakamaLomAM teozrInA dIkSA-zatAbdI varSe sAdara samarpaNam 6 li. - vijaya kIrtiyazasUri Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSAzatAbdIsamarpaNam AsIdiha khalu bhAratavarSe ratnAkaro guNaratnAnAM, hitakArI pApijanAnAM, anusArI ziSTAnAm, AdarzaH prabhAvakAnAM, prakarSaH puNyarAzINAM, nilayo yatidharmANAM, mandiro mAhAtmyAnAM, niketano dharmakarmANAm, Akara AzcaryANAM, vizArado vidvajjanAnAM, mUrdhanyaH sajjanAnAM, jyeSTho jainAnAM, zreSThaH zramaNAnAM, mukuTo maulInAM, dRSTAnto dharmAcAryANAM, prasiddhaH prAjJajanAnAmiva zrIzrIzrIvijayarAmacandrasUrIzvaro nAma jainAcAryaH / jAnanti jainajagadambaratale taMbhAsvarAyamANaM koTizo janA yathA, abhijAnIyurajJAtAro'pi koTizostathA, paricicAyiSAmastadarthaM mahAprabhAvakaM yugpurussmenm| vidyata iha bhAratavarSIyagurjararAjye kazcana laghugrAmo 'dahevANa' iti nAmnA / prApto vaikramIye 1952 tame saMvatsare phAlgunamAsasya kRSNacaturthIdine samarathamAtRkRkSitastatra janma / sthita AsIttadA choTAlAlanAmA bAlasya pitA pAdarAgrAme svagRha eva / saJjAtaM dazadinAbhyantaraiva putramukhadarzanAtpUrvaM tatpituHpaJcatvam / pratiSThApitaM nizcidinAnantaraM 'tribhuvana' ityabhidhAnaM tasya / saMjAtaH saptamavarSe maatRvirhH| virahito mAtApitarAbhyAM lAlitaH pAlitazca prapitAmahyA rtndevyaa| pradattA saMskArasaMpattiH / saMpanno janayannAnandaM gRhajanAnAM krameNa navavArSikaH sa bAla: paadraagraame| ___ samullasitaH saMskArasampadADhyatayA tribhuvanasya dIkSAgrahaNA'bhilASaH / anicchatA gRhajanAnAmanAkhyAyaiva nirgato gehAd / jJAtaMgRhajanairyad - 'gato dIkSAgrahaNAyeti' tasmAdutthito gRhe hAhAravaH / nizcitaM gRhajanaiH 'AneyaH kathaJcidapIti' / AnIto'nviSya bAndhavajanairbalAmoTikayA / tadevaMsthite - na kriyate kenA'pi dIkSAdAnAya prayatnaH / ataH prakAzitA vArtA vartamAnapatre, yad - 'na dAtavyA kenA'pi pravrajyA tribhuvanAya, bhaviSyatyanyathA daNDA) dAteti / na bhIta etasmAdapi kumAraH / apyabhihitaM parijanaM prati yad 'grahiSyAmi dIkSAM svayamevAhaM ced bhaviSyati tadA kasya daNDArhateti ?' / sajAtA etad vAkyazravaNAd vismitAnanA iva, visphAritekSaNA iva sarve svajanAH / / tatazca vyatIta etadvArtA'nantaraM kazcitkAlaH / prayAtaH punanardIkSAgrahaNA'bhiprAyeNa gehAd / anApRcchayaiva gRhajanAndIkSito guptarUpeNa tIrtharUpe gandhAranagare munizrImaMgalavijayasattamena tribhuvanaH / prakaTAyitamAsIttadA dIkSA'vasare dIpacatuSTayam / dRSTvA vAridhivelAvRddhihAsasamutpannapracaNDajhaMjhAvAtenA'pyanirvAtadIpajyotim, avalambyaitadRzya, vijJAya bhAvisvarUpam, Akalayya tribhuvanasyA''ntaraGgikaM virAgivyaktitvam, anusRtya bhAvidezakAlA'vasthiti, samuccAritaiSA dIkSAdAtRNA bhaviSyavANI, tathAhi-bhaviSyasi samudbhUtakuvAdikapolakalpitakumatAdikRtAnaikapracaNDajhaMjhAvAte'pyanirvAtadIpajyotisamadRDhasthiradhIravIramAnasstvamiti / pratiSThApitaM tasya mumukSo-'muniH Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIrAmavijaya' ityabhidhAnam / pravrajyAnantaraM munizrIrAmavijayasyA'valakSya viziSTajJAnAbhyAsaM, Akalya vyaktipratibhAM, avagamyA'ntarmukhatAM, samprekSya saMyamasAdhanAM, nirIkSya nirIhatAdiguNastomam, AdiSTo guruvaryaH munizrIrAmavijayaH pravacanapradAnAya / __tatazca pravRttaH prathamavarSAnantarameva gomukhato gaGgAmiva pravacanapravAhaH / vistRta AgAmikAle vistIrNIbhUtAM bhAgIrathImiva / pratibodhitA naike janAetayA'skhalitapravacanalabdhyA / ujjAgaritA aneke sajjanA dharmA'dharmavicAraspaSTIkaraNapaTutayA / na pradattaH kadApi saMsAropadezaH saMsAra-pravardhaka dharmAbhAsopadezazca sadA mokSakalakSItayA / AkarSitA dezanetAgAMdhIsaradAravallabhAdisahasrA janA nispRhatAgarbhA''karSakavaktRtvazaktyA / na bhItAH kadAcit kasmAccidapi satyadharmakathane / na pratighAtamApadyata dharmapradAne / nA''kalitaM satyadharmarakSaNAya svasammAnA'rhA'vasthitim / parityaktaM satyArthaM sammAnam / soDhAH satyarakSArthaM naikA vipattayaH / vilInIkRtaM satye svA'stitvam / samarpitaM satyarakSaNAya svjiivnm| 'parirakSaNIyaM satyam' etatsUtreNa prAvartayat svavivekam / udajAgarat svazaktim / nA'gaNayat lokavacanIyatAm / nA'pazyat svakalaGkarUpatAm / nA'jAnIta svazarIracintAm / nA'pekSata kadApi ko'pi janasahAyam / kevalaM lakSyaikadRSTyA, kAryakacintyA, dharmekabuddhyA, dhyeyaikaniSThayA, vyavahata ekAkyapi sahasrIbhUyaH / abhihitamata eva dezasevAyameva dharmaM manyamAnena dezanetRNA gAMdhInA- 'dadyAd yadi munizrI rAmavijayaH svAtantryodbodhakapravacanam, hastagataiva tarhi bhAratavarSasya svatantrateti / darzayema vayaM munizrIrAmavijayasyaikadvayodAharaNena pravacana-zaktim / ___ itazca prativarSa karNAvatInagare (ahamadAbAdanagare) bhadrakAlImandire vidhIyamAnaM chAgavadhaM nivAraNAya, vihataH prativIthyAyAM pratirathyAyAM praticatuSpathe ca / prAvartitaM janajAgaraNam / udghoSitaM hiMsA'hiMsAsvarUpam / bodhitaM hitA'hitavibhAgam / varNitaM kaaryaa'kaaryvicaarm| parAvartitaM jnmaansm| kRtaM janasaMghaTanam / samutpAdito gRhe gRhe hiMsAnivAraNanAdaH / AndolitaM hiMsAvirAmA''ndolanam / chAgavadhadine viziSTapravacanapradAnenaikatrIkRtAH paJcAzatsahasrA janA hiMsAnivAraNAya bhadrakAlImandire / tiraskRtamekIbhUya sarvadharmajanaiH chAgavadhakAryaM munishriiraamvijyvcnen| virataitena pUrNakAlIkarUpeNa bhadrakAlIdevIpuraH prayuktA sA hiMseti / kArayantyetAdRzAni vidhavAvivAha-udarammabharizikSaNa-zAstrakathitoditatithisiddhAntadevadravyAbhakSyabhakSaNabAladIkSAdiviSayakAni zatasahasrodAharaNAni pravacanazakteH paricayam / kRtaM sarveSvapi kAryeSu viziSTatamaM jinazAsanasya hAIsadRzaM dIkSAyugapravartanam / tathAhi-mA bhUd dIkSAdharmA''sAdayiturvighnopasthitiH, tathA ca sampadyate samIhitadIkSAdharmasiddhiH, tadartha mantrazaktyeva mugdhIkRtA pravacanadAnena naike guNIjanA dIkSArtham / sammukhIkRtA naike parikarA diikssaagrhnnaay| dIkSitAH koTipatayaH / pravrAjitA dezabhaktAH / viraJjitA subhASacandrabojhavaryeNa saha svAtantryAndolane kArya nirvahana prANalAlavaryastatsadRzAzca naike janAH / viraktikRtA AbAla'GganAdayaH / Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSAdharmasyotkaTAnurAgatayA, dIkSAdharme cittasyA'nivartakaprasaratayA, dIkSAdharmAya hRdayasya sthairyAs - tirekatayA ca prakaTayan gRhe gRhe dIkSAdIpam, prajvAlayan hRdaye hRdaye dIkSAbhAvajvAlAm, yojayan janamAnasaM dIkSAdharmeNa, sajjIkurvannA''bAlagopAlajanaM dIkSAdharmAya, anusaran 'dIkSAdharmAdeva zreya: ' iti jinavacanaM, vijJApayan dIkSAdharmasya svarUpaM, pratiSThitAH sahasrA janA dIkSAdharme / jayajayAravakRto jagati dIkSA dharmasya / evameva viharamANo bhAratabhUmau kurvantra'nekadhA niSpratimA''rAdhanAM, samujjavala - zAsanaprabhAvanAM, samutkaTazAsana-surakSAM Sannavatitame vayasi svaryAtaH sUrIzvarastadA nirgatA bhAratavarSIyA'tIva zreSThAntimA yAtrA / samupasthitA lakSazA janAH sUrIzvarasya darzanArtham / pradatto'zrupUrNanetraiH zraddhAJjalI / prakAzitA 'parisamApto jAjvalyamAnadharmayugaH' iti nAnAvArtA nAnAvidhAsu samAcArapatrikAsu / pravRttaM svayameva zraddhAMjalyarpaNarUpeNa karNAvatI-mumbApuryAdyanekanagaragrAmAdiSu kAryavirAmodghoSaNam / tathA ca vinirmitamupakArasmRtyarthaM karNAvatInagare sAbaramatInAmA''sthAne rAmanagare ' sUrirAmacaMdrasya ' bRhatsmRtimaMdiram / nirmANakAryaM prArabhat viMzativarSapUrvAd / nirmitaM prAyaH triMzadkoTImitadraviNavyayena 'smRtimaMdiram' nAmA prAsAdaH / pratiSThA kRtA etanmandirasya 2058 tame vaikramIyasaMvatsare samarpaNatIrthagacchAdhipatipUjyapAdAcAryadeva zrImadvijayamahodayasUrIzvaraiH / prAcalat smArakasya pratiSThAyAH saptaviMzatidinA''tmako mahAmahotsavaH / abhajadeSa mahotsavo bhAratavarSe gauravA'rhatAm / AsId bhAratavarSIyamahAmahotsaveSvanitarA'sAdhAraNIbhUta eSa mahotsavaH / prasiddhiM gatamasau kalAkauzalena bhAratavarSe / Avahati darzanametasya jIvanasaubhAgyam / darzanIyamavazyaM jAghanyena jIvana ekavAramaitanniketanam / prAnte virAmAtpUrvaM vitarkayAmastAvadantimazatavarSaM yAvad nA'bhavad 'suvizuddha siddhAMta dezanAMdakSa' ityAdi pravacanaviSaye'pi naikopAdhidhArako'pratihatavAkzaktiprasarayitA mahApuruSo / asti vaikramIye 2069 tame zaradi poSazuklatrayodazyAM dharmapuruSasya dIkSAzatAbdeH pUrNatAkAlaH / samarpayemaretasmin varSe raktasya pratibindau dIkSAdharmasya pratiSThApakAya, pratirome dIkSAdIpasya prajjvAlakAya, dIkSAyugapravartakAyA'smad gurucaraNAyA''cAryadevAya zrI zrI zrIvijayarAmacandrasUrIzvarAya manasA vacasA kAyena ca saMkalparUpeNa, satyamArgarakSArUpeNa, satyadharmakathanarUpeNa, satyadharmamArgA'nusaraNarUpeNa ca zraddhAJjalim / bhaviSyatyeSaH zraddhAJjalyasmAkaM hitAya dharmAya ca / tathA ca samarpayAmyetAdRzAya sarasvatIsUnavaitadgranthaprasUnaM zraddhAJjalirUpeNaitasmin varSe / 'anugRhNantu te hi bhagavantaH karuNAcetAro bhaktabhaktiM pratyapi nispRhasattamA etadgranthabhaktiprasUnasvIkaraNeneti' zubhabhAvanayA viramAmi / vardhamAnataponidhipUjyapAdAcAryadevazrImadvijayaguNayazasUrIzvarANAM caraNasevakAnAM pravacanaprabhAvakapUjyapAdAcAryadeva zrImadvijayakIrtiyazasUrIzvarANAM ca * caraNakiGkaro muniH 9 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1i nA jainazAsanaziratAja, vyAkhyAna vAcaspati, dIkSAyuga pravartaka suvizuddha siddhAMta dezanAdAtA, tapAgacchAdhirAja, pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA dIkSAzatAbdI varSamAM teozrImA dIkSA-yuga-pravartanAdi guNonI anumodanArthe pU.A.zrI vijaya rAmacaMdrasUrismRti saMskRta-prAkRtagraMthamALAnA kramAMka-30 ane zAsanaziratAja sUrirAmacaMdra dIkSAzatAbdI graMthamALAnA puSpa-27 rUpe pUrvAcAryaviracita manaha jiNANa ANa" svAdhyAyaH (paMnyAsa zrI rAjamANijyagaNi kRta prabodhadIpikA vyAkhyAsaha) pustakanA prakAzanano puNyalAbha saMprApta karanAra zrImatI caMdrAvatIbena bAlubhAI jhaverI rIlIjIyasa TrasTa, ratnapurI malADamAM vi.saM. 2069nI sAle jenazAsana ziratAja, dIkSA yuga pravartaka, tapAgacchAdhirAja, pUjya AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna gurugaccha vizvAsadhAma, vardhamAna taponidhi, pU.A.zrI.vijaya guNayazasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna pravacana prabhAvaka pU.A.zrI vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAjAnI nizrAmAM 40 zramaNo, 100 zramaNIonI pAvana upasthitimAM, vimAsI aitihAsika cAturmAsa tathA rarapathI vadhu siddhitapanuM aneruM Ayojana thayuM hatuM. e daramyAna cAturmAsamAM thayelI jJAna-khAtAnI viziSTa upajamAMthI muMbaI-malADa-ratnapurI zrImatI caMdrAvatIbena bAlubhAI jhaverI rIlIjIyasa TrasTa taraphathI zAsana ziratAja sUrirAmacaMdra-dIkSA zatAbdInI smRtimAM A graMthanA prakAzanano puNya lAbha levAmAM Avyo che. amo e sukatanI bhAvapUrvakaanumodanA karIe chIe. lI. zAsanaziratAja sUrirAmacaMdra dIkSAzatAbdI samiti Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sajhAya samo naOi tavo svAdhyAyocitam anaMta upakArI zrI arihaMta paramAtmAo anaMta saMsAramAM anaMta kALathI rajhaLatAM anaMta duHkhone bhogavatA AtmAone anaMtakALa mATe anaMta-sukhanA svAmI banAvavAnA mahAna AzayathI dharmatIrthanI sthApanA kare che. mahAvideha kSetromAM kAyama mATe AvA dharmatIrtha sthApaka arihaMtonI vidyamAnatA hovAthI tyAM dharmatIrtha paNa kAyama mATe hoya che. jyAre bhArata ane airAvata kSetromAM utsarpiNI ane avasarpiNImAM covIzacovIza arihaMta paramAtmAo cokkasa samayanA aMtare kramaza: thaI dharmatIrthanI sthApanA karatA rahe che. ApaNA A bharata kSetramAM, cAlu avasarpiNI kALamAM covIzamA zrI mahAvIra svAmI arihaMta paramAtmAe AjathI (vi.saM. 2069nI apekSAe) 25Da9 varSa pUrve apApApurImAM dharmatIrthanI sthApanA karI, je kALanI apekSAe kula 21000 varSa sudhI akhaMDapaNe pravartI agaNita AtmAone anaMta du:khathI mukAvI anaMta sukhamaya muktinI prApti karAvI rahyuM che. dharmatIrthanI sthApanA tyAre ja thAya ke jyAre gaNadhara thavA yogya puNyAtmA prabhu vacane pratibodha pAmI sarvasaMgano tyAga karI prabhunA varada haste sudIkSita banI tattva jijJAsArUpe traNa prazno pUche che. prabhu e praznonA samAdhAna traNa vAkyo dvArA kare che. A traNa vAkayone 'tripadI' kahevAmAM AvI che. tripadI mAtranA AdAna-pradAnanI prakriyAthI prabhuno anaMta anugraha e mahAtmAo para varase che, jethI eka aMtarmuhUrta jeTalA (48 miniTathI ochA) samayamAM ja teo saMpUrNa zrutajJAnamayI dvAdazAMgInI racanA kare che. prabhu kevaLajJAnathI e zrutane nirdoSa jANI enA upara mahorachApa lagAvI gaNadharone tenA pracAra-prasAranI AjJA Ape che. A dvAdazAMgI ja dharmatIrtha yA jainazAsananuM baMdhAraNa bane che. sarvajJa zAsananI pratyeka ArAdhanAprabhAvanA-surakSAnAM kAryo A ja baMdhAraNanI cokhaTamAM rahIne caturvidha zrIsaMghe karavAnAM rahe che. AnI maryAdAmAM je rahe te potAnA sukhane svAdhIna kare. je A baMdhAraNanI AmanyAne phagAve te anaMtanA cakarAvAmAM phaMgoLAI pharI pharI du:kha pAme. dharmatIrtha kaho ke jaina zAsana kaho, eka ja che. samyagdarzana, samyajJAna ane samyakucAritrarUpa mokSamArga yA samyagdarza-jJAna-cAritra-taparUpI sAdhanAmArga paNa enAthI alaga nathI. kyAMka jJAna-kriyA agara zrutazIla rUpe paNa enuM varNana che to vaLI kyAMka yoga, adhyAtma vagere nAme paNa e ja muktimArga varNavavAmAM Avyo che. jainazAsananI ArAdhanAnA mukhyatve be vibhAga paDe che. 1-sarvavirati, sarvasaMyama, dIkSA, pravrajyA, mahAbhiniSkramaNarUpa saMpUrNa tyAgapUrvakano vairAgya mArga ane ra-samyakatvapUrvaka dezavirati, aNuvrata, zrAvaka jIvana, alpa (deza) tyAgapUrvakanA Ama chatAM ya saMpUrNa tyAganI bhAvanApUrvakano vairAgya mArga. prathama vibhAgamAM sAdhu ane sAdhvIjI bhagavaMtono samAveza thAya che. to bIjA vibhAgamAM zrAvaka ane zrAvikAono samAveza thAya che. sAdhu-sAdhvI hoya ke zrAvaka-zrAvikA sau koI vairAgI ja hoya. tyAganI mAtrAmAM ja pharaka, tyAganI 11 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAmAM jarA paNa pharaka nahi. AvA caturvidha zrIsaMghane potAno vairAgya utpanna karavA mATe, utpanna thayelA vairAgyane vadhAravA mATe, ene jIvanaparyata jALavI rAkhavA mATe pradhAna aMga che svAdhyAya. kahyuM paNa che ke sajjhAeNa pasatthaM jhANaM jAyai a svvprmtthN| sajjhAe vaTuMto khaNe khaNe jAi veraggaM / / bhAvArtha : svAdhyAyathI prazasta dhyAna thAya che, e ja rIte svAdhyAyathI dareka vastuno paramArtha prApta thAya che; vaLI svAdhyAyamAM vartato AtmA kSaNe kSaNe vairAgyane pAme che. vAta paNa sAcI che ke svAdhyAya zabdanI vyutpatti paNa e ja vairAgyamAM sthira thavAnuM sUcave che. 'zobhano'dhyAyaH sa eva svAdhyAyaH / ' bhAvArtha : sAruM adhyayana e ja svAdhyAya. su-suTTa, gA=maryAdA, adhIyate sa svAdhyAya: I' bhAvArtha : 'su' eTale sArI, 'A' eTale maryAdApUrvaka je bhaNAya te svAdhyAya. su ane A A be akSaronI saMdhi thavAthI svA bane che. emAM adhyAya bhaLIne ApaNo svAdhyAya' zabda bane che. AvI bIjI paNa aneka vyAkhyAo banAvI zakAya. jema kesvastha adhyayana / agara svastha adhyAya: | bhAvArtha : potAnuM (AtmAnuM) adhyayana agara adhyAya te svAdhyAya, svAdhyAyamAM je adhyAya zabda che te paNa adhikatA ke UrdhvatAvAcaka evA aghiA upasarga sAthe prAptivAcaka mAya zabda sAthe joDAI banyo che. teno artha vicArIe to paNa '(4) AtmAnI-AtmabhAvanI (dha) adhikAdhika agara UrdhvagAmI evI (gAya) prApti' jenAthI thAya te svAdhyAya. sAdhupaNAne zrAvakapaNAne yathAsthita jALavavA ane vadhAravA mATe svAdhyAya paramopayogI sAdhana che, e ATalI vicAraNA uparathI khyAla Ave che. mATe ja jinAgamomAM prabhue sAdhu-sAdhvI mATe covIsa kalAkamAM cAra prahara (lagabhaga bAra kalAka) to svAdhyAya mATe ja khAsa phALavyA che ane be prahara (lagabhaga cha kalAka) vaLI svAdhyAyanA phaLa rUpa dhyAnanI sAdhanA mATe phALavyA che. svAdhyAyanuM mahattva keTaluM badhuM che te AnA uparathI ya samajI zakAya che. A svAdhyAyanA pAMca prakAro che je mRtanI ArAdhanA rUpe che. eTaluM ja nahi paNa kriyA agara cAritranA prANarUpa paNa che. svAdhyAyanA pAMca prakAra jinAgamAdi zAstromAM prasiddha che. 'sajjhAe paMcavihe paNNatte taM jahA... vAyaNA paDipucchA, pariaTTaNA, aNuppehA dhmmkhaa|' bhAvArtha : svAdhyAya pAMca prakArano kahelo che. te A rIte 1-vAcanA, 2-pratipRcchA, 3-parivartanA, 4anuprekSA ane pa-dharmakathA. pratipRcchA eTale ja pRcchanA, praznottarI. parivartanA eTale ja parAvartanA agara guNanA. anuprekSA eTale sUkSma sUtrArtha ciMtana. A thayA enA paryAyo. vAcanA-vinaya-vaiyAvaccAdi dvArA prasanna thayelA guru bhagavaMta pAsethI sva-sva bhUmikA ane yogyatA 12 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mujabanA zrutajJAnane, te te zrutajJAnanA grahaNAdi mATe zAstromAM kAlagrahaNAdi je je vidhi-niSedho batAvyA hoya tenuM samyak paripAlana karIne grahaNa karavuM - e vAcanA kahevAya che. pRcchanA - grahaNa karelI sUtra-arthanI vAcanAmAM saMzaya utpanna thatAM tenA nirAkaraNa mATe guru pAse savinaya pRcchA karavI, prazna karavo ane enuM samAdhAna meLavavuM e pRcchanA nAmanA svAdhyAyano bIjo prakAra che. zAsananI sthApanA pRcchanA svAdhyAya dvArA thaI hatI. AgamomAM zrI bhagavatIjI sUtra jevA keTalAka Agamo prabhu zrIvIra ane gaNadhara zrI gautamasvAmIjI jevA guru-ziSyanI praznottarI svAdhyAya rU5 che. parAvartanA - guru pAsethI prApta karelo sUtrArtha vismRta na thaI jAya e mATe enuM punaH punaH guNana - gokhIne kaMThastha rAkhavuM e parAvartanA svAdhyAya che. pheravo nahi to pAna saDI jAya, ghoDA aDI (aTakI) jAya ane roTalI baLI jAya tema paravartanA na hoya to sUtra-artha saMdigdha banI jAya, vismRta thaI jAya. garaja gAMThe ane vidyA pAThe e ukti A saMdarbhamAM sArthaka che. anuprekSA - prApta sUtra-arthano sUkSmatAthI, UMDANathI, vyApathI ciMtana karI eno paramArtha prApta karavo e anuprekSA nAmano cotho svAdhyAya prakAra che. anuprekSA dhyAnanI pUrvabhUmikA che. dhyAna vinA mokSa nahi, anuprekSA vinA dhyAna nahi ane vAcanA-pRcchanA-parAvartanA vinA anuprekSA nahi. dharmakathA - sUtra grahaNa karI, eno zabdArtha, vAkyartha, mahAvAkyartha ane aidaparyArtha (paramArtha-hAda) jANI ene pRcchanA dvArA nizcitArtha banAvanAra AtmA parAvartana ane anuprekSA dvArA Atmastha banAvI de che. A rIte sUtrArthane Atmastha banAvanAra AtmAne e sUtrArthane anya suyogya AtmAone vitarIta karavAnI ane e dvArA AtmakalyANakAraka evA e sUtrArthanI saMtati (paraMparA)ne akhaMDa rAkhavAnI anujJA apAya che. adhikArI AtmA A rIte prApta sUtra-arthanI je dezanA Ape tene dharmakathA nAmano svAdhyAya kahevAmAM Avyo che. yoga graMtho jene viniyoga nAmano Azaya (bhAva) kahe che te A yAvatuM caudapUrvadhara jeTalA utkRSTa kRtadharane paNa A pAMceya svAdhyAya Avazyaka batAvelA che. cauda pUrvadhara evA pU.zrI bhadrabAhusvAmIjI mahArAjA pUrvagata zratane TakAvavA "mahAprANa' nAmanuM viziSTa dhyAna siddha karI rahyA hatA. te dhyAna siddha thaye caude cauda pUrvamAM rahelA samagra zratanuM pUrvAnupUrvI, paccAnupUrvI ane anAnupUrvInA kramathI eka ja aMtarmuhUrtamAM parAvartana thaI zake che. je caudapUrvadhara svAdhyAyamAM pramAda kare che. temanuM apUrva evuM paNa A pUrvazrata naSTa thaI jAya che ane haju ya jo sAvadhAna na bane to saMyama, samyakta gumAvI yAvat nigodamAM paNa jaI zake che. nigodAdi durgatiomAM AtmAne paTakAtA aTakAvavAnI ane sadgati-zivagatinA paMthe sahelAIthI caDAvavAnI tAkAta A rIte svAdhyAyamAM che. zrAvakane mATe paNa prabhue svAdhyAya yoga batAvelo che. zruti ti zrAva: | je sAMbhaLe te zrAvaka A zAbdika vyAkhyA che. zrAvakanI ! pavi gurunA sAhusaravayasAmAyari tune ti sAvo | roja gurujano pAse sAdhu bhagavaMtonI temaja zrAvakonI sAmAcArI sAMbhaLe te zrAvaka - A vyAkhyA zrAvakane mATe nitya jinavANI zravaNa rU5 "svAdhyAyanI AvazyakatA sthApe che. sAmAnya gRhastho mATe dainika Avazyaka kartavyomAM ya svAdhyAya Ave che. juo : 13 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devapUjA gurUpAstiH, svAdhyAyaH saMyamastapaH / dAnaM ceti gRhasthAnAM, SaT karmANi dine dine / / 1 / / 1-devapUjA, 2-gurunI upAsanA, 3-svAdhyAya, 4-saMyama, pa-tapa ane 6-dAna. ATalA gRhasthoe pratidina karavA yogya cha kartavyo che. jaina zAsananA sUrapuraMdaroe zrAvakanA kartavyone jaNAvatA seMkaDo paghonI racanA karI che. keTalAka graMtho to mAtra A ja kartavyonA varNanamAM rokelA che. dharmazikSA prakaraNa, upadezamALA, dharmopadezamALA, hitopadeza, upadezamALA-puSpamALA, upadeza-ratnAkara siMdUra praka2, kapUra praka2, hiMgula prakara, kastUrI prakara jevA anekAneka graMthomAM AvA DhagalAbaMdha zloko banAvI pUrva puruSoe sAdhu-bhagavaMtonA kartavyonI jema ja zrAvakonA kartavyonI paNa vivecanA karI che. joIe evA be traNa zloko : pUA jiNiMdesu raI vaesu, jutto ya saamaaiiy-poshesu| dANaM supatte savaNaM sutitthe, susAhusevA ya sivalogamaggo / / 1 / / 1-jinezvaronI pUjA, 2-vratomAM ruci (rati), 3-sAmAyika ane pauSadhamAM joDAyelA rahevuM, 4supAtramAM dAna, pa-sutIrthe (gItArtha guru pAse) dharmazravaNa ane 6-sadgurunI sevA A mokSano mArga che. A zlokamAM 'gItArtha guru pAse dharmazravaNa' rUpa kartavya batAvyuM te svAdhyAya ja che. jinendrapUjA guruparyupAsti, sattvAnukampA shubhpaatrdaanm| guNAnurAgaH zrutirAgamasya, nRjanmavRkSasya phalAnyamUni // | 1 || 1-jinendranI pUjA, 2-gurunI paryupAsanA, 3-jIvonI dayA, 4-supAtramAM dAna, pa-guNono anurAga ane 6-AgamanuM zravaNa A manuSya janmarUpI vRkSanAM phaLo che. A zlokArthamAM ya Agama zravaNa e svAdhyAya rUpa che. zrI vastupAla maMtrIzvare 5ramAtmA pAse prArthanAmAM sAta vastunI je mAgaNI karI che. temAM paNa svAdhyAyane sauthI prathama sthAna-mAna maLyuM che. A rahyAM te prArthanAnA zabdo : zAstrAbhyAso jinapatinatiH saGgatiH sarvadA''ryaiH, sadvRttAnAM guNagaNakathA doSavAde ca maunam / sarvasyA'pi priyahitavaco bhAvanA cAtmatattve, sampadyantAM mama bhavabhave yAvadApto'pavargaH / / 1 / / bhAvArtha : 1-zAstrano abhyAsa (svAdhyAya), 2-jinezvarane namaskAra, 3-haMmezA AryonI saMgata, 4-sadAcArIonA guNasamUhanI prazaMsA, pa-niMdA karavAmAM mauna, 6-darekane ya priya ane hitakArI vANI bolavI ane 7-adhyAtmanI bhAvanA... ATalI sAta vastuo jyAM sudhI mane mokSa na maLe tyAM sudhI dareka janmamAM maLajo. zrAvakane sUtramAM, vadhumAM vadhu zrI dazavaikAlika sUtranA cothA chajjavaNI adhyayananA sUtra-arthathI ane pAMcamA piMDavizuddhi adhyayanano arthathI svAdhyAyano adhikAra Apelo che. alabata A dIkSA levA samutsuka zrAvakanI apekSAe vAta che. vadhumAM pUrvAcAryoe causaraNa vagere keTalAka prakIrNaka Agamono paNa sAmAcArIthI 14 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAyAdhikAra Apelo che. zrAvaka-gRhastha Agama vAMcI na zake, e mAtra gItArtha gurumukhe ene sAMbhaLI zake mATe ja zrAvaka mATe ttraputtA nadIyasuttA - jevAM vizeSaNo na vAparatAM z2andvaTThA hIaDDA - - eTale jemaNe arthane meLavyo che, arthane grahaNa karyo che... vagere vizeSaNo vAparelAM jovA maLe che. zrAvakone bhale Agama sIdhe sIdhA vAMcavAno adhikAra nathI. paNa AgamamAMthI uddhAra karIne ke Agamane anusarIne pUrvAcAryoe prAkRta, saMskRta ane lokabhASAomAM aneka praka2Na graMtho banAvyA che, te vAcavAno ane tenA adhyayana dvArA Agamano Aloka meLavavAno adhikAra jarU2 bakSyo che. AgamAdi graMthomAM pradezI rAjAnA citra maMtrI mATe 'gItArtha' evuM vizeSaNa jovA maLe che te A rIte guru bhagavaMto pAse Agamodbhuta padArtho prApta karI ene asthimajjA banAvavAnA kAraNe bAkI sAmAnyapaNe viziSTa zrutajJAna prApta karanArA suzrAvako mATe 'bahuzruta' evuM vizeSaNa The2 The2 vaparAyeluM jovA maLe che. ghaNIvAra saMghanA praznomAM vihAra karIne AvanArA gItArtha sAdhu bhagavaMtone paNa te te kSetrAdinI paristhitinuM byAna evA bahuzruta zrAvako pAsethI prApta karavAnI zAsana AjJA Ape che. AvI bahuzrutatA svAdhyAya vinA kyAMthI AvI zake ! zrAvaka jyAre paNa samaya maLe tyAre sAmAyikanI sAdhanA kare. e sAmAyika le tyAre svAdhyAya aMgenA be Adezo mAge che. -'phaAAre saMvisaha maLavuM ! saplAya saMvisAduM ?' (guru-saMvisAheha)...'pharjI' 2-'phaAAre saMvisajja mAvuM ! sakhyAya ruM ?' (guru-re)...'vjha' sAmAyikano 'niyama'kALa eTale 48 miniTa jeTalo nizcita samaya zrAvake svAdhyAyanI pravRttimAM pasAra ka2vAno che. vaLI sAmAyika pA2vAnAM sUtramAM zrAvaka bhAvanA bhAve che ke - sAmAiyavayajutto jAva maNe hoi niyamasaMjutto / chinnai asuhaM kammaM, sAmAyiya jattiyA vArA / / 1 / / sAmAiyaMmi ukae, samaNo iva sAvao havai jamhA / eeNa kAraNeNa, bahuso sAmAiyaM kujjA / / 2 / / bhAvArtha : 'sAmAyika vratamAM yukta evA zrAvakanuM jyAM sudhI mana te niyamamAM joDAyeluM (upayogavALuM) rahe tyAM sudhI jeTalI vAra e sAmAyika kare (teTalI vAra) azubha karmane chede che. sAmAyika karyo chate je kAraNathI zrAvaka e zramaNa jevo bane che te kAraNathI... bahuvAra sAmAyika karavuM joIe.' eTale paramArtha e maLyo ke jyAre paNa zrAvakane samaya maLe eNe sAmAyika karavAM joIe ane sAmAyikamAM karavA yogya eka ja pravRtta che : svAdhyAya ! AgaLa vadhI zrAvaka mATe pauSadhopavAsa vratanuM vidhAna che. zrAvaka parvatithinA divasomAM niyamathI (nakkI) ane anya pratipAda vagere divasomAM aniyamathI (kare ke na paNa kare) pauSadhopavAsa vrata kare. AvA pauSadhamAM eNe sAdhunI jema eka ahorAtramAM cA2 kALa svAdhyAya ka2vAnI jinAjJA che. 'vADalAruM sanmAyasa padathI e jinAjJA zAstromAM varNavAyelI che. * zramaLe: zrAvAvi yiAraNatatvare 1 caturvAraM vidhAtavyaH svAdhyAyo'yamaharnizam / / 15-8 / / upadezakalpavallI 15 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aticAra sUtramAM paNa 'upadezamALA pramukha graMtha bhaNyo nahi' jevAM padathI zrAvaka jo AvA graMthono svAdhyAya na kare to prAyazcittanuM vidhAna karAyuM che. paramAtmAnA zreSTha zrAvako pauSadhamAM A rIte svAdhyAya karatA, enAthI daDha banela vrata pariNAmanA kAraNe gRhasthAvasthAmAM paNa vismaya pamADe tevuM avadhijJAna zrI AnaMda zrAvakane utpanna thayeluM jaina zAsanamAM prasiddha che. taMgiyAnagarInA zrAvako evA svAdhyAyI hatA ke rAjA vagere to zuM devonI vibhinna jAtio paNa temane sarvajJa zAsananI zraddhAthI calAyamAna karavA samartha banI zakatI na hatI. jaina zAsanamAM aneka zramaNopAsakoe svAdhyAyane potAnuM jIvana banAvIne aneka zAstronI ya racanA karelI daSTigocara thAya che. AmRdeva maMtrIe navatattva saMvedana prakaraNa racyuM. nemicaMdra bhAMDAgArike SaSTizataka graMthanI racanA karI. kvIzvara dhanapAle tilakamaMjarI jevAM kAvyo - mahAkAvyo banAvyAM. khuda kumArapALa mahArAjAe sAmAnya jina saMskRta stavanA banAvI. maMtrIzvara vastupALa naranArAyaNAnaMda mahAkAvyanuM sarjana karyuM. jaina rAjA, maMtrI zreSThI-sArthavAha ane zrAvikAoe paNa aneka graMthone svahaste lekhana karI svAdhyAyanI siddhi meLavyAnA aneka aitihAsika ullekho ane pramANo maLe che. prastuta graMtha mitra nipA sApa ane tenI vyAkhyAo, vivecanAo : vartamAna tapAgacchIya pauSadhAdi sAmAcArImAM pauSadhAdi prasaMge zrAvake je svAdhyAya-karavAno che te 'manna niTM kALa' Adya padathI zarU thatI pAMca prAkRta gAthAno saMdoha che. enuM mULa sauthI pahelAM samartha sUripuraMdara zAstrakAra ziromaNi pU.A zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA dvArA saMracita evA saMbodha prakaraNa graMthamAM jovA maLe che. jemAM chellI gAthAnI chellI lITImAM ja thoDo phera che. e ja rIte prAya: aMcalagacchIya vicAra saptatikA graMthamAM paNa pU.A.zrI pradyumnasUrIzvarajI mahArAjA ke pU. zrI mahendraprabhasUrIzvarajI mahArAjAe paNa A "svAdhyAya'nI traNa gAthAo yathAvat samAvI che, mAtra cothI ane pAMcamI gAthA judI paDe che. prAya: gAthA chaMdamAM racanA pAmela pAMca gAthAnA A graMthanuM bIjA sUtronI jema mukhya nAma zrAddhadinakRtya svAdhyAya kulaka che. paraMtu bIjA sUtro jema sUtranA AdyapadanA nAmathI oLakhAya che. tema A sUtra paNa "mannata jiNANa ANaM'nA Adya padathI pracalita banyuM che. mAtra 17 jeTalI gAthAo upara anya Agama-prakaraNa-upadeza graMthonA pATho TAMkIne saMvegI ziromaNi zrI ratnazekharasUrIzvarajI mahArAje zrAddhavidhi graMtha upara je rIte vRtti racI che, tenuM ja jANe AlaMbana laIne temanA ja praziSyaratna vRttikArazrIe pAMca gAthAnA A graMtha upara 4960 zloka pramANa vRtti racI hoya tema jaNAya che. zrAddhavidhimAM paNa zrAvaka yogya kartavyo batAvavAmAM AvyA che ane A graMthamAM paNa zrAvaka yogya kartavyo batAvyAM che. tyAM zrAvakanA jIvanamAM karavA yogya kartavyo, prativarSa karavA yogya kartavyo, cAturmAsamAM karavA yogya kartavyo, parvamAM karavA yogya kartavyo, divasamAM karavA yogya kartavyo ane rAtrimAM karavA yogya kartavyo batAvyAM che. ahIM evA vibhAgo pADyA vagara sarva sAmAnya rIte saMgrahAtmaka evA 36 kartavyo batAvavAmAM AvyA che. paNa jo e vibhAgonI apekSAe vicAraNA karIe to 16 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-pratikSaNa hRdayamAM dhAraNa karavA yogya kartavyomAM: 1, 2, 3, 17, 18, 23, 26, 27, 28, 29, 30, 32, 34 naMbaranA kartavyono samAveza thAya. -pratidina karavA yogya kartavyomAM 4 thI 9, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 19, 20, 21, 22, 31, 33, 35 naMbaranA kartavyono samAveza thAya ane 3-parvanA divasomAM karavA yogya kartavyomAM : 10, 24, 25, 26 naMbaranA kartavyono samAveza thAya. Ama A svAdhyAya zrAvako pauSadha, upadhAna ane pratikramaNanI kriyAmAM sakjhAyanA sthAne bole che. baheno UbhAM-UbhA jinamudrAmAM bole che ane bhAIo ubhaDaka page-svAdhyAyanI mudrAmAM bole che. sAmAnya rIte tapAgacchamAM ja A "svAdhyAya' pracalita banyo che. sthAnakavAsI matamAM A svAdhyAyanA sthAne - zrI sUyagaDAMgajI sUtranuM chaThThuM adhyayana bolAya che. aMcalagacchamAM - "arihaMtA maMgala mujaha' thI zarU thato. pAMca gAthAnI svataMtra sakjhAya bolAya che, kharataragacchamAM - upadezamALAnI prathama pAMca gAthA ane sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto - dazavaikAlika sUtranI prathama pAMca ke sattara vagere gAthA svAdhyAya rUpe bole che. A "svAdhyAya' graMtha upara prAcIna koI cUrNa, bhASya, niyukti jevAM vyAkhyAgraMtho racAyelAM jovA maLyA nathI. keTalIka madhyakAlIna cauda-paMdaramA ke soLamA saikAmAM lakhAyelI TIkAo prApta thAya che. e paikI eka TIkA mudrita che. enuM nAma "upadeza kalpavallI' che ane enA racayitA pU.zrI IndravaMsa gaNI che. A graMthakAra tapAgacchAdhipati pU.A.zrI somasuMdarasUrIzvarajI mahArAjAnA parivAramAM "zrI munisuMdarasUri-zrI jayacaMdrasUrizrI ratnazekharasUri-zrI ratnamaMDanagaNI-zrI somayazasUri-zrI IndranaMdisUri thayA. tyAre tapAgacchamAM kutubapurA nAme zAkhA thaI. emAM A AcArya zrI IndranaMdisUrijI vagerethI vaidika matonI kathaMcita anuyAyI evI 'nigama' zAkhA cAlI. AcArya zrI IndranaMdisUrijI ma. nigama zAkhAnA nigamono nipuNatAthI pracAra-prasAra karatA hatA. temanI ziSya paraMparAmAM zrI IndraraMsagaNi thayA, jemaNe vi.saM. 1555mAM uparokta TIkA racI hatI; evo ullekha karAyelo che. A TIkAmAM lagabhaga aDhAra kartavyo (jayaNA) sudhImAM prAya: nigama zAkhAnI koI mAnyatA emaNe gUMthI nathI, 5 2 bAdanA prAya: dareka kartavyomAM emaNe jorazorathI potAnA kalpelA nigama zAkhAnA matane puSTa karavAnuM kAma karyuM che. enA kAraNe prAraMbhamAM AgamAdi zAstrAnusArI banelI emanI TIkA pAchaLanA ardhabhAgamAM kevaLa temanA mAnelA matanA mamatvane poSanArI ja thaI paDI che, ane enA kAraNe ja e prAya: lokapriyA paNa banI zakI nathI. tapAgacchanI mAnyatA e ja mULa AgamAnusArI mAnyatA che ane ahIM varNavela "nigama' mAnyatAne tapAgacchamAnya graMthono koI AdhAra nahi hovAthI saiko-be saiko cAlIne vaidika-matAnuyAyI e nigama mata jainAkAzamAMthI nAmazeSa banI gayo. te vakhatanA eka tapAgacchIya paMnyAsazrIjIe sada unALa mAnuM gAthA paMcaka upara prAsAdika TIkA banAvI AgamAdi zAstrAnusArI tapAgacchanI maulika mAnyatA ane sAmAcArIonuM manohara maMDana karyuM che. e paMnyAsazrInuM puNya nAma pUpaM.zrI.rAjamANijyagaNijI mahArAja che. vi.saM. cA '1, 5rata * nigama matanI utpatti ane mAnyatA mATe pariziSTa 5 juo. 17 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1571mAM emaNe A TIkA racI che. saMbhava che ke emanI AMkha sAme nigama matAnusArI upadeza kalpavallI paNa rahI hoya. kAraNa ke upadeza kalpavallI graMthanI racanA pachI tarata soLa varSamAM ja A vRttinI racanA thaI che. A vRttinI racanA thaI te samaye AcAra saMpanna vyaktine ja samyagdarzana hoya, (2) sAdhu ane zrAvakanI Avazyaka pratikramaNanI vidhi bhinna-bhinna che, (3) sAmAyika letAM pahelAM karemi bhaMte uccaravuM tyAra pachI iryAvahiyA karavI, (4) sAmAyikamAM mukhavastrikAnI AvazyakatA nathI agara muhapatti bAjumAM sthApavI, (5) pauSadha parvanA divase ja karAya, te sivAyanA divasomAM na karAya, (6) zrAvakoe dAna na ApavuM, (7) chatrIsa guNo jenAmAM hoya tene ja guru kahevAya te sivAyanAne nahiM. vartamAnamAM guruno viraha che, sImaMdharasvAmI zAsananA (mahAvidehanA) sAdhu bhagavaMtone pramANa karI dharmAnuSThAno karavA. AvA aneka pralApo ukyAM haze je pralAponuM ahIM vRttikAra bhagavaMte Agama vagere zAstra pATho mUkIne suMdara khaMDana karIne bhavyAtmAone mArgastha bodha Apyo che ane sanmArga premI sajjanone sanmArgamAM sthira karyA che. zrAddhavidhimAM pAMca AMgaLIono paraspara saMvAda che. tema A vRttimAM paNa pAMca Indriyono paraspara suMdara saMvAda guMthavAmAM Avyo che. zarUAtamAM prAyaH 13 kartavyonI vRtti vistArathI karI che. paNa pachInAM kartavyonI vRtti bahu TuMkANamAM mUkI che. bhASA zailI ekaMdare saraLa che. subodha che. prastuta TIkAkAra zrI tapAgacchanA samartha gaccharAja pU.A.zrI munisuMdarasUrijI - zrI ratnazekharasUrijIzrI lakSmIsAgarasUrijI - zrI sumatisAdhusUrijI - zrI hemavimalasUrijI mahArAjanI paraMparAmAM thayA. teo zrAddhavidhikAra pU.A.zrI. ratnazekharasUrijI mahArAjAnA mukhya ziSyaratna pU.A.zrI. jinahiMsasUrijI mahArAjAnA ziSyaratna hatA. ema prazasti zloko uparathI jANavA maLe che. tapAgacchAdhipati pU.A.zrI hemavimalasUrijI mahArAjanI vidyamAnatAmAM A TIkA racAI hovAnuM lekhakazrI jaNAve che. zrI somacAritragaNi viracita pU.A.zrI lakSmIsAgarasUrijI mahArAjanA caritravarNanarUpa "guruguNaratnAkara" kAvyamAM 2pamA zlokamAM zrI jinahiMsasUrijI ma.nuM nAma maLe che ane 71mA zlokamAM paMzrI rAjamANijya nAmanA munivarano nAmollekha saMprApta thAya che, je yogya ja che. moma meDayAntA: pauitA dichidra parrizAdazatrAmA, nAyacakri : 74 A zloka dvArA teozrI ane bIjA 36 paMDito (paMnyAso) gaNanAyakarUpa cakravartInA ahitane kApavAvALA evA 36 daMDazastra jevA prabhAvazAlI ziSyo hatA - tema jaNAvyuM che. A sivAya paNa tapAgacchIya AcArya zrI vijaya senasUrijInA ziSya zrI vinayakuzala munie vi.saM. 16paranI AsapAsa eka vRtti racI che. tevo ullekha prabodha TIkAmAM prApta thAya che. paraMtu ghaNI tapAsa karavA chatAM amane te vRtti haju sudhI kyAMya jovA maLI nathI. A "mannata jiNANa ANa" sUtra upara aneka AcArya bhagavaMto ane muni bhagavaMtoe vivecano - pravacano-saMkalano karela che, je vartamAnamAM nIce mujaba upalabdha thAya che. 1-jinezvaradevanI AjJA yAne sAcI mANasAI saMyojaka-saMpAdaka- pU. paMnyAsa zrI caraNavijayajI gaNivara 18 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra-manaha jiNANe ANe yAne vizvatAraka vIravANI lekhaka - mu. zrI bhuvanacaMdravijayajI, prakAzaka - samyajJAna pracAraka TrasTa - muMbaI 3-manaha jiNANe chatrIsa kartavyo saMpAdaka : pU.A zrI.vi. jinendrasUrijI ma., prakAzana - harSapuSyAmRta jaina graMthamALA 4-manaha jiNANe ANe sajajhAyanA 33 kartavyonuM vivaraNa saMkalana : prakAzaka - pro. ke. jI. zAha pa-mannAha jiNANe ANuM (dainika pArAyaNa mATe) saMkalana : prakAzaka - pro. ke. jI. zAha ka-abhinava upadeza prAsAda bhAga 1 thI 4 graMtha sarjaka : muni zrI dIparatnasAgarajI ma. 7-zrAvakanAM chatrIsa kartavyo pravacanakAra : pU.A.zrI. OMkArasUrIzvarajI mahArAja saMpAdaka : pU.A. yazovijayasUrijI ma. 8-tristutika gacchanAM eka sAdhvIjI mahArAje paNa abhidhAna rAjendra kosanA AdhAre 36 kartavyo upara saMkSipta hiMdI vivaraNa lakhela che. A graMtho uparAMta pAMca pratikramaNa sUtranAM vivecano pratikramaNa sUtra-prabodhaTIkA bhAga-3, sUtra saMvedanA bhAga-3 vageremAM paNa A sUtranI suMdara vivecanA ane saMvedanAo rajU karavAmAM AvI che. prastuta graMtha-TIkAgraMthanA saMpAdana aMge H A graMthanuM saMpAdananuM kArya zarU karyu tyAre pATaNa zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTanA hastalikhita bhaMDAramAM je jherokSa kopI rUpe prata saMgrahita hatI tenI jherokSa kopI amane saMprApta thaI. tenuM livyaMtara karI graMtha jotAM graMthamAM be peja ochAM hatAM. lahIyAone kAraNe aDhaLaka azuddhio paNa jovA maLI. amuka sthaLe lITIonI lITIo rahI gaI hatI. keTalAMka sthaLe zlokanI Adya lAIna sAthe pachInA zlokanI anya lAIna joDAI gaI hatI, ane vaccenI lAIno chUTI gaI hatI. keTalAka sthaLe zabdo vAkyo AgaLa pAchaLa thaI gayA hatA. ghaNAM sthaLe zabdomAMthI vaccenA akSaro ja rahI gayA hatA. koIka sthaLe ekanI eka vastu Dabala vakhata lakhAI hatI. to vaLI koIka sthaLe ekanI eka vastu be vAra lakhavAne badale eka ja vAra lakhAI hatI. ghaNAM sthaLe anusvAro rahI gayAM hatAM. saMbhava che ke jherokSa kopI hovAne kAraNe te jAMkhA hovAthI dekhAtA na hoya. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joDAkSaronI aMdara paNa keTalAMka sthaLe bhUlo thaI hatI. AnuM zuddhikaraNa karavA ane truTita pAThone pUrNa ka2vA pATaNa-zrI hemacaMdrasUri jJAna maMdira, amadAvAdaela.DI.iMsTITayUTa, pATaNa-vimalagacchano upAzraya, kobA kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira, pUnAela.DI.iMsTITyUTa, jesalamera, liMbaDI, khaMbhAta, rAdhanapura, vaDhavANa, surendranagara, boTAda vagere bhaMDAromAM tapAsa karAvavA chatAM prabodha dIpikA vRtti saha masaha jiNANa ANaM pratanI prApti kyAMyathI ya na thaI. pU.A.zrI mitrAnaMdasUrijI ma.nA eka pustakanI prastAvanAmAM teozrIe lakhyuM hatuM ke, rAdhanapura akhIdozInI poLanAM hastalikhita bhaMDAramAMthI emane enI prata prApta thaI hatI ane enA AdhAre TuMka samayamAM A graMthanuM prakAzana karaze. teozrInA ziSyaratna A.zrI bhavyadarzanasUri ma. sAthe patra vyavahAra karatAM jANavA maLyuM ke, teo kArya karatA hatA paNa hamaNAM e prata-presa kopI vagere kayAM che te maLatAM nathI. jo tame kArya karI zakatA hoya to sAruM ja che. mArI pAsenI prata maLaze eTale mokalAvIza. paraMtu tenI pAsethI koI prata prApta thaI nahIM. e pachI rAdhanapura - akhIdozInI poLanAM bhaMDAramAMthI tapAsa karatAM mahAmuzkelIthI pratanI nakala prApta thaI. akSaro sArA-svaccha ane maroDadAra hatA. paNa zuddhinI bAbate to pahelI prata karatAM paNa vadhAre kharAba sthiti hatI. ghaNA ja ghaNAM gAbaDAM paDelAM hatAM. pahelI pratamAM je azuddhio hatI te A pratamAM to hatI ja uparAMta navI azuddhio paNa hatI. paraMtu je be peja pahelI pratamAM khUTatA hatAM. tenI truTi pUrNa thaI. be hastapratanAM AdhAre Akho graMtha joyo. paNa haju saMtoSa na thayo. vadhAre tapAsa karatAM bhAvanagara - jaina AtmAnaMdasabhAnA jJAna bhaMDAramAMthI eka hastaprata maLI. te paNa prAya: rAdhanapurathI prApta thayela hastaprata jevI ja hatI. banne ya pratIo sarakhI prato uparathI lakhAI hoya tevuM lAgyuM. A. zrI nemisUrijI mahArAjanA samudAyanA AcArya zrI somacaMdrasUrijI mahArAjano parivAra paNa A graMtha taiyAra karI rahyo tevuM temanA paripatra uparathI jANavA maLatAM tyAM paNa saMparka karyo hato. paNa e bAbate amane saphaLatA na maLI ane emanuM kArya paNa AgaLa vadhyuM ke nahi tenI amane mAhitI nathI. tethI je sAdhano upalabdha thayAM tene ja AdhAra banAvI amAruM kArya AgaLa vadhAravuM paDyuM. chevaTe graMthanI zuddhi karavA mATe te - te koTezanonA mULa sroto zodhI ene zuddhi karavA prayatna karyo. aneka graMtho joyA, prAya: moTA bhAganA uddharaNa zlokonAM mULa sthAno prApta thayAM. tenA AdhAre zuddhikaraNa karavA zakya prayatna karyo. ghaNA sthaLomAM judA judA prakAzano dvArA mudrita thayela graMtho ane hastalikhita pratanA pATho A badhAmAM ghaNA pATha bhedo maLyA. AvA sthaLe hastalikhitane ane arthasaMgatine mukhya rAkhI zuddhikaraNa karavA prayatna karyo che. pAThabhedonA namUnA joIe to - lITI hastapratamAM 10 11 10 10 peja-2 3 peja-5 ha timiraM nabhayaMgapaNAma thaMbheu 20 mudritamAM i timira nayagamabhaMga pahANA thaMbhei Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ikkaM ( 5 ) puddhara ppuddhara jjoiNi joiNi ekkaM virAhaNaM virAhae mahaNagdhaM mahagdhaM 16 jhAniijjA jhAijjA 16 niravajjhaM niravajjaM AvA to pAne-pAne aneka pAThabhedo ane azuddhio mudrita graMthonA AdhAre zuddha karavA prayatna karyo che. je sthaLomAM spaSTapaNe hastalikhitamAM azuddhi ja che. evo khyAla Avyo che te sthaLoe mudrita pratonA pAThone sthAna ApyuM che. keTalAka sthaLe pAThonA pheraphAra hatA, te sthaLe hasta pratanA pAThane nIce TIppaNamAM mukayo che. vaccethI chUTI gayela pATho mudrita graMthomAMthI meLavIne pUrNa karyA che. keTalAka pAThomAM zlokonAM mAtra Adya pado lakhIne choDI dIdhAM hatAM, te paNa sthaLo pUrNa karyA che. keTalIka jagyAe AkhA stotrono pahelo zloka laI ItyAdi lakhyuM hatuM. te stotronAM mULa sthAna zodhI te stotrone kAusamAM pUrNa karIne mukela che. je sthaLoe saMbhAvanAo athavA zabdaza: pATha na maLyo tyAM arthanI dRSTie jarUrI lAgela pAThane kAusa karIne mukyo che. je zloko nathI maLyA tene arthanI dRSTie zuddha karavA prayatna karyo che ane jyAM artha nathI samajayo. tyAM yathAvat rAkhI saMpAdakanI noMdha mUkI che. ghaNI jagyAe bhinna-bhinna pATho maLyAM che, je noMdhyAM nathI, hastapratanA je pATho spaSTa azuddha ja lAgyA che. tenI paNa TIppaNo noMdhI nathI. bhinna bhinna graMthonAM uddharaNono samAveza thayela hovAthI a-, -pa, -te, Tu-ti vacce zabdonAM pheraphAra keTaleka sthaLe karela che ane keTalAMka sthaLe yathAvat rAkhela che. pATaNa-amadAvAdanI mULa gAthAnI hastaprato maLatAM, pracalita je pATha che temAM be traNa jagyAe noMdhapAtra pheraphAra jovAmAM Avyo che. pAMca pratikramaNa, saMbodha prakaraNa, prabodha TIkA vagere mudrita graMthomAM yuga' ane 'channIvaUT tha' che. jyAre amane prApta thayela K hastalikhita prata sivAya dareka hastalikhita pratamAM temaja upadeza kalpavallImAM 'guruthu ane 'ga nIvarupa ca' A pATha che, ahIM hastalikhita tathA vRttine pradhAnatA ApI vRttino pATha grahaNa karela che. A graMthanuM saMpAdana mULa gAthA tenI chAyA ane tenI TIkA, TIkAnA moTA TAIpa che. TIkAmAM AvatAM uddharaNone thoDA nAnA TAIpamAM bolDa karavAmAM AvyA che, kathAnA TAIpa enAthI paNa nAnA bolDa karavAmAM AvyAM che ane kathAmAM AvatAM uddharaNo evA ja nAnA raniMga TAIpamAM lIdhA che. jeTalA prAkRta zloko che. tenI nIce phUTanoTa karI chAyA mukI che. chAyAmAM artha saraLatAthI samajAI jAya te mATe keTalAka sthaLe saMdhi karI nathI. jeTalAM uddharaNonAM mULa sthAno maLyAM tene tenI bAjumAM kAusamAM umeryA che. " ahIM dareka kartavyamAM padArthanI vizadatA mATe ane jIvone te te kartavyamAM pravartAvavA mATe kathAnuyogane paNa sAruM mahattva ApavAmAM AvyuM che. ahIM keTalIka kathAo gadyamAM to keTalIka kathAo padyamAM, keTalIka 21 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAo prAkRtamAM to keTalIka kathAo saMskRtamAM grahaNa karavAmAM AvI che. keTalIka kathAo saMskRta hovA chatAM temAM keTalAMka vAkyo prAkRtamAM paNa che. keTalIka kathAo gAthAnA zabdArthane spaSTa karavA rUpe paNa mukAI che. keTalIka apracalita kathAo paNa che to keTalIka pracalita kathAo paNa che. koIka kathAomAM be kathA bhegI thaI gaI hoya tevI saMbhAvanA paNa lAge che. ghaNI kathAomAM pATho chuTI gayelA che. zabdaza: je kathAo maLI che te pAThonI pUrti karI che. je nathI maLI te kathAomAM arthanI dRSTie jarUrI pATho kAusa karIne saMpAdaka umero karyo che. koIka kathAmAM vAkya toDIne vacce zloko umeravAmAM AvyAM che. to koIka kathA bIjA graMthamAM saMskRta padya maya hoya tenAM amuka sthaLo zloko choDIne AkhI kathAne gadya-padyamaya grahaNa karI hoya tevuM paNa jovA maLyuM che. kathAmAM ghaNA sthaLe vibhaktio ane vAkya racanAomAM azuddhio jaNAI hatI. je artha saMgatithI zuddha karI che. A zuddhikaraNamAM ghaNI jahemata levI paDI che. meM mArI buddhi-viveka-bodha ane maLelA samayamaryAdA AdinA AdhAre zakya prayatna graMthane zuddha-pramANabhUta banAvavA prayatna karyo che. A graMthanA saMpAdanamAM mArA aMtevAsI mu. zrI matiratnavijayajI, mArA ziSyaratno mu. zrI ratnayazavijayajI tathA mu. zrI maMgaLayazavijayajIno ane graMthanA likhaMtara ane zuddhikaraNamAM sAdhvIjI zrI rAjanaMditAzrIjI ma. temaja sAdhvIjI zrI prazamitAzrIjI mahArAjanAM ziSyA sA. zrI jinezaprajJAzrIjI ma. ane sA. zrI vizuddhaprajJAzrIjI ma.no paNa khUba sahakAra maLyo che. temaNe karelI jJAnanI bhaktinI khUba anumodanA A graMthamAM koI paNa kSati rahI gaI hoya to viThThano te aMge amAruM dhyAna dore evI vinaMti che, jethI A sAmagrI vadhu saMzuddha banI vadhu saMgha hitakArI banI zake. zrAvaka jIvananA chatrIsa kartavyonA upadeza rUpa A graMthanA paThana pAThana dvArA sahu koI jJAnAvaraNIya karmano kSaya kare, prabhu AjJAne jIvana maMtra banAve, kartavyomAM parAyaNa bane, vipula karma kSaya karI, zivagAmI bane e ja eka zubhAbhilASA... sUrirAmacaMdra dIkSAzatAbdI varSa vi.saM. 2068, Aso vada-4 zanivAra, tA. 3-11-2012 dharmanagarI, amadAvAda pU.A.zrI guNayazasUri tRtIyavArSika svargArohiNadina jaina zAsana ziratAja dIkSAyuga pravartaka tapAgacchAdhirAja paramapUjya AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna vardhamAna taponidhi gurugaccha vizvAsadhAma, pUjya AcAryadeva zrImad vijaya guNayazasUrIzvarajI mahArAjAno caraNa caMcarIka vijaya kIrtiyazasUri Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : graMtha-viSaya varNana : karavA yogya vRtti-pravRttine kartavya kahevAya che ane tevAM chatrIsa kartavyo A graMthamAM batAvavAmAM AvyAM che. eka apekSAe vicArIe to 'jinezvara bhagavAnanI AjJA mAnavI' e eka ja kartavya batAvyuM che, bAkInAM kartavyo AjJAnA prakArarUpe che jyAre bIjI apekSAe vicArIe to bhinna-bhinna sAdhakone AMkha sAme rAkhI 36-36 kartavyo batAvavAmAM AvyAM che. temAM paheluM kartavya che : 'jinezvara bhagavaMtanI AjJA mAnavI' jaina zAsanamAM jinAjJA ja sarvasva che. jinAjJA ja sAdhanAno prANa che, jinezvara bhagavaMte kahelI kriyAne paNa jinAjJA ja kahevAya che, hitanI prAptirUpa Adezane paNa jinAjJA kahevAya che, abhiyogapUrvakanA Adezane paNa AjJA ja kahevAya che. vidhi-niSedharUpa Adeza, tIrthaMka2-gaNadhara praNita upadeza, dvAdazAMgI, sarvajJa vacana, AgamAnusA2I upadeza. A badhAne AjJA kahevAya che. sarva kALamAM sarva jIvoe ka2vA yogya jo kAMI hoya to eka mAtra AjJAnuM pAlana karavA yogya che. sAdhu bhagavaMtonuM to samagra jIvana AjJAmaya hoya ja che. zrAvakonuM jIvana paNa yathAzakti jinAjJAmaya hoya che. A AjJAnA pAlanathI kevA-kevA lAbho thAya che, AjJAnI virAdhanAthI kevA-kevA apAyo thAya che. AjJAmAM paNa hIna-adhika kasyAthI kevAM nukazAno thAya che, AzA rahita karAyelo kaThora tapa ke anuSThAna paNa anaMta saMsAranuM kA2Na bane che vagere bAbato vividha graMthonAM zAstrapATho mukIne suMdara rIte samajAvavAmAM AvI che. Adara-bahumAnapUrvaka eka paNa jinAjJA pALavAthI kevA lAbho thAya che te jaNAvavA brahmasena zrAddhanuM dRSTAMta, samajIne AjJAnI virAdhanA ka2vAthI kevuM bhavabhramaNa thAya che te samajAvavA sAvaghAcAryanu kathAnaka ane datta zreSThine A lokanuM hita IcchanArA pitAnI AjJA pALavAthI kevI sukha-samRddhi maLI tenuM varNana karIne prabhunI AjJA pALavAthI kevA lAbha thAya tenA dvArA bhAra mukavAmAM Avyo che. bIjA ane trIjA kartavyamAM mukhyatve AjJA be prakAranI jinAjJAo varNavelI che : mithyAtvano tyAga karavo ane samyaktvano svIkAra karavo. mithyAtva nAmanA bIjA kartavyamAM samasta jIvo u52, sarva deza-pradeza-gati ane yonimAM mithyAtvanuM kevuM askhalita sAmrAjya che, saghaLAya karmomAM mithyAtva mahattama che. mithyAtvanA kSaya vagara saghaLAM karmono kSaya zakya nathI, mithyAtva anartha ka2nA2 che, tyAgavA yogya che vagere bAbato jaNAvI cauda guNasthAnakomAM zA mATe teno samAveza karavAmAM Avyo che, te zaMkAnuM suMdara samAdhAna karyuM che. upadezapadanI vRttinA AdhAre mithyAtvanA sAta prakAro ane kevI pravRtti ka2vAthI pAMca prakAranA mithyAtvamAMthI kyuM mithyAtva lAge tenuM paNa prAcIna karmagraMthanAM AdhAre suMdara varNana karyuM che. ati kaThinatA, nisatA, niviveMkitA ane nirupakAritA jevAM mithyAtvanAM cihno paNa batAvavAmAM AvyAM che. mithyAtvano tyAga karavA jamAlInuM dRSTAMta ApI mithyAtvanA tyAgamAM ja sukhanI prApti che, tevuM siddha karavA prayatna karAyo che. samyaktva nAmanA trIjA kartavyamAM : kAmaghaTa-kAmaghenu-ciMtAmaNi vagerenI prApti, devalokanI prApti, ekachatrI sAmrAjyanI prApti A badhAnI prApti karatAM paNa samyaktvanI prApti durlabhatara che te batAvI samyaktvanA eka-be-traNa-cAra-pAMca - daza ane 67 bhedonuM varNana karyuM che. 23 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakta prApta thatAM jIvane kayA guNo prApta thAya, samyaktanuM mahAbhya vagerenuM paNa varNana karyuM che. AcArasaMpanna vyaktine ja samyakta hoya evuM nirbhikapaNe, sAhasanuM avalaMbana laI usUtra prarUpaNA karanAranuM Avazyaka niryuktinA pATho mukIne khaMDana karyuM che. - cAragatimAM ane suSamAdi cha ArAmAM paNa samyakta hoya che, - avirata samyagdaSTinAM lakSaNo batAvavA dvArA, - dAna ApavAnA adhikAramAM avirata samyagdaSTine jaghanya pAtra batAvyA che te dvArA, - karmanirjarA adhikAramAM ajJAnI karatAM samyagdaSTine keTalI vadhAre nirjarA thAya te batAvavA dvArA, - sukRta anumodanAmAM samyagdaSTinAM sukRtonI anumodanA dvArA, - ATha prakAranA zrAvakamAM avirata samyagdaSTi zrAvakanA ullekha dvArA ane - guNasthAnomAM cothA guNasthAnakanA varNana dvArA yuktipUrvaka pUvokta kAlpanika matanuM khaMDana karyuM che. kaI pravRtti karavAthI samyagdarzananI prApti thAya. tenuM varNana karI vikramarAjAnuM padyamaya dRSTAMta batAvyuM che. cArathI navamA kartavyamAM : SaDuM AvazyakanuM varNana karyuM che. AraMbhanuM nivAraNa karanArA, manovRttine zubha karanArA, indriyono nirodha karanArA, rAtri-divasanAM prAyazcitta karanArA, karmanuM bhaMjana karanArA, tapa rUpI bhaMDArane pUrNa karanArA, bhavano nAza karanArA evA Avazyakane ubhayakALa avazya sevavuM joIe evuM jaNAvyuM che. auSadha jevA Avazyakane jinakathita vidhipUrvaka karavAthI jIva jaldI karmarogathI mukta thAya che vagere vAto dvArA AvazyakanI mahattAnuM sArI rIte sthApana karyuM che. A Avazyaka guru sAkSIe je karavuM joIe. gurunA abhAvamAM sthApanAcArya samakSa karavA bhAra mukyo che. sAdhu ane zrAvakanI SaDuM AvazyakanI vidhi zAstromAM kyAMya bhinnabhinna jovAI nathI evo ullekha karI paDuM AvazyakanI bhinna mAnyatA dharAvanAra pratye aruci batAvAI che. sAmAyika nAmanA cothA kartavyamAM RddhimaMta ane Rddhi vagaranA zrAvako mATe zAsana prabhAvanAnA aMga rUpe sAmAyikanI bhinna-bhinna vidhi batAvI che. sAmAyikamAM thatI azuddhio kaI che, zA mATe sAmAyika karavuM. tenuM nirUpaNa karI sAmAyikamAM mukhavastrikA-caravaLo vagere upakaraNanI AvazyakatA pUravAra karI batAvI che. prathama sAmAyika vrata uccarI pachI iriyAvahiyA karavAnI mAnyatA dharAvatA vargane zAstra pATho mUkIne iriyAvahiyA karyA pachI ja sAmAyikAdi anuSThAna karavuM kaI rIte zAstra zuddha che te samajAvavAno graMthakAre suMdara prayatna karyo che. keTaloka varga sAmAyikamAM mukhavastrikAne bAjumAM mukavI agara mukhavastrikAnI AvazyakatA ja nathI evI bhAtti dharAve che. temanI sAme zrAvakanI audhika upadhimAM ane sAdhunI aupagrahika upadhimAM rajoharaNamukhavastrikAnI anivAryatA batAvatA zAstrapATho temaja vyavahAra sUtra, vaMdanaka bhASya, mukhavastrikA kulaka vagerenA zAstrapATho TAMkI muhapattinI AvazyakatAnuM sthApana karyuM che, sAmAyikanI parAkASThA mATe damadaMtanuM kathAnaka temaja dAna karatAM paNa sAmAyika mahA phaLadAyaka che. te batAvavA vRddha strInuM kathAnaka batAvavAmAM AvyuM che. 24 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauvisattho nAmanA pAMcamA AvazyakamAM tIrthakaronA nAmagrahaNapUrva pratikramaNamAM karAtAM mahAnirjarAnuM kAraNa thAya che vagere varNana karI e mATe jaMbUkumAranuM dRSTAMta batAvyuM che. vaMdanaka nAmanA chaThThA kartavyamAM batAvavA guru sAthe pratikramaNa karatAM avazya guruvaMdana karavuM. vaMdanathI kevA lAbha thAya, zrIkRSNane kevo lAbha thayo, kaI kaI kriyA karatAM vaMdana karavuM, vaMdana karatAM keTalA doSono tyAga karavo, vaMdana karavAnI vidhi zuM, avaMdanIya kone kahevAya, temane vaMdana karavAthI zuM nukazAna thAya, vaMdanIya kone kahevAya, temane vaMdana karavAthI zuM lAbha thAya, nirdoSa-sadoSa vaMdana karo to zuM phaLa maLe - vagere bAbato batAvI emAM zItalAcAryanuM dRSTAMta batAvyuM che. pratikramaNa nAmanA sAtamA kartavyamAM pratikramaNa kyAre karavuM, temAM utsarga-apavAda zuM, prathama aMtima jinanA zrAvakoe sAdhunI jema ubhayakAla pratikramaNa avazya karavuM joIe, kevI rIte pratikramaNa karAya to apUrva nirjarAnuM kAraNa bane, vagere bAbato varNavI - emAM aImuttA muni tathA puNyapAlarAjAnuM dRSTAMta batAvavAmAM AvyuM che. kAyotsarga nAmanA AThamA kartavyamAM kAyotsarga zA mATe karavo joIe, kAyotsarga karavA mATenAM kAraNo, kAyotsarganA AgAro, aticAranI apekSAe karAtA vividha kAyotsargo, mAyApUrvaka karAtA kAyotsargathI karmabaMdha, kAyotsarganA phaLa vagere bAbatonuM varNana karI e bAbate subhadrAnuM kathAnaka kahyuM che. paccakakhANa nAmanA navamA kartavyamAM daza prakAranAM paccakhANanuM varNana, enA prakAra, cha prakAranI zuddhi, cha prakAranI azuddhi, pratyAkhyAnanA guNa, AgAro rUpe pratyAkhyAna karanAra ane karAvanAranAM bhAMgAo ane enAM phaLa, A lokanA phaLa, dhammilanI kathA, paralokanA phaLa rUpe dAmannakanI kathA, pratyAkhyAna tArUpa hovAthI bAra prakAranA tapanuM TuMkuM varNana karyuM che. muThasi-gaMThasInA phaLo temAM kapardI yakSano pUrvabhava kahyo che. atyaMtara tapamAM mukhyatve svAdhyAya tapanuM varNana karyuM che. vizeSa noMdhanIya bAbatarUpe ahIM zArIrika-mAnasika-kAyika traNa prakAranAM tapanuM varNana karyuM che. pauSadha nAmanA dazamA kartavyamAM pauSadhamAM mukhavastrikAnI AvazyakatA, tenI pratilekhanAnI vidhi, temAM thatA doSo ane mukhavastrikAnA tyAgamAM AjJAbhaMga vagere doSanuM varNana karyuM che. parvanA divase ja pauSadha karavo te sivAyanA divasamAM na karI zakAya evI kharatara vagere navatara gacchonI mAnyatAnuM zAstrAdhAre khaMDana karyuM che. pauSadhanuM svarUpa batAvyuM che. pauSadhamAM atithi saMvibhAga vrata karyuM hoya to tenI paNa vidhi jaNAvI che. A kartavyane puSTa karavA jinacaMdra zrAvakanuM dRSTAMta batAvyuM che. dAna nAmanA agyAramA kartavyamAM dAna dharmanuM mahimAgAna karatA prabhue kevI rIte dAnadharmanuM pratipAdana karyuM, dIkSA samaye prabhue keTaluM dAna ApyuM, temaja dAna dharma dvArA zrAvaka jIvananI zuddhi thAya che vagere pratipAdana karyuM che. vaLI "zrAvakoe dAna na ApavuM joIe evuM svamatikalpita pralApa karanArane mahAzrAvako kevA dAtAra hoya che ane sAta kSetramAM kevI rIte dhana vAve che tenuM yogazAstranA AdhAre pratipAdana karyuM che. sAta kSetranI bhaktinA prakAro varNavatAM - kevAM jinabiMbo bharAvavAM, tenI kevA-kevAM dravyothI pUjA-bhakti karavI, - kyAM jinamaMdiranuM nirmANa karavuM, kevAM jinamaMdirono jirNoddhAra karavo, 25 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zaktisaMpanna ane alpazaktivALAe kevA jinamaMdiranuM nirmANa karavuM, jaina zAsanamAM AgamazAstronuM zuM mahattva che ane jinAgama lakhAvanArane kevo lAbha thAya che, - lakhAyela Agamono zuM upayoga karavo, - zramaNa-zramaNI bhagavaMtonI kevA dravyothI bhakti karavI, - zramaNI bhagavaMtonI kevI vizeSa ciMtA karavI, kALajI levI, temAM kevuM aucitya, maryAdA ane viveka rAkhavo, zrAvaka-zrAvikAnI kevA dravyothI bhakti karavI, temanI bhakita karavAnA vividha prakAro vagere varNana karI dAnanI mahattAnuM sthApana karyuM che. uparAMta laukika ane lokottara zAsanamAM strIone doSabahula jaNAvI che ane anubhavathI paNa evuM ja lAge che to strIonuM dAna-sanmAna ane vAtsalya zA mATe karavuM ? A prazna uThAvI A vAta ekAMte nathI paNa bahulatAthI che, keTalAka puruSomAM paNa doSa hoya ane ghaNI strIo guNa saMpanna paNa hoya e samajAvIne enuM hRdayaMgama samAdhAna paNa ApyuM che. AgaLa vadhIne upadezamALAnA bhojana adhikAra dvArA, bhagavatI sUtramAM AvatA taMgIyA nagaranA zrAvakonA varNana dvArA ane Avazyaka niryuktinA atithi saMvibhAga vrata adhikAra dvArA zrAvakonI udAratA ane dAna pravRttinI puSTi karI che. zaktisaMpanna zrAvakoe haMmezA dAna ApavuM joIe ane jenI zakti nathI temaNe kevA bhAvathI anumodanA karavI tenuM paNa varNana karyuM che. aMte supAtradAnanA lAbho varNavavA dhanadeva ane dhanamitranI kathA paNa varNavI che. zIla nAmanA bAramA kartavyamAM : zIlanI prabhAvasaMpannatA, zIlapAlananI duzmaratA, caturthavrata pAlanamAM sarvavrata pAlanatA, caturthavrata bhaMgamAM nizcayanaya ane vyavahAranayanI dRSTie zeSAvratono bhaMga vagere bAbatonuM varNana karyA pachI zuddha zIla pALavA nava vADonuM varNana karyuM che. temAM uttarAdhyayana ane dazavaikAlika sUtranA AdhAre vadhAre UMDANa batAvI, pudgalamAM pariNAmono vicAra karavA rU5 upAya paNa batAvyo che. badhAM vratomAM caturtha vrata pAlana duSkara zA mATe che tevA praznanuM suMdara samAdhAna paNa ApyuM che. vaLI zIladharmanuM mahimAgAna karatAM lakhyuM che ke, "aizvaryanuM bhUSaNa caturatA che, zAstranuM bhUSaNa vANIno saMyama che, jJAnanuM bhUSaNa upazama che, zrutanuM bhUSaNa vinaya che, dhananuM bhUSaNa supAtramAM dAna che, tapanuM bhUSaNa akrodha che. dharmanuM bhUSaNa nirvAcyatA che. paNa sarvakALamAM sarvazreSTha vastuonuM parama bhUSaNa zIla che." zuddha zIla pALavAnA upAyo, zIla pAlana mATe asamartha zrAvako mATe maryAdA, tenAthI thatA lAbhonuM varNana karI, napuMsakapaNuM, tiryacapaNuM, Indriyono cheda, bhava-bhave durbhAgyatA vagere abrahmanA phaLonuM paNa varNana karyuM che. abrahmamAM keTalI jIva hiMsA che, kAmazAstro paNa keTalI jIva hiMsA mAne che, tenuM Agama pAThonA AdhAre varNana karI vezyA ane parastrInA tyAga mATe temanAM svarUpanuM paNa varNana karyuM che. lAMbuM AyuSya, daDha saMghayaNa, suMdara saMsthAna, tejasvitA, mahAvIryatA vagere brahmacaryanAM phaLo batAvI, vaidhavya, diaurbhAgya, vaMdhyApaNuM, viSakanyApaNuM vagere zIlakhaMDanathI kevA nukazAna thAya che te mahAnizItha vagere AgamagraMthanA AdhAre nirUpaNa karyuM che. A badhuM varNana karI daDhapaNe zIla pAlana karavA upara bhAra mukayo che. 26 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapa nAmanAM teramA kartavyamAM : jIvanamAM tapanI anivAryatA batAvatAM kahyuM, A ja bhavamAM mAro mokSa che evuM jANanArA tIrthakaro paNa jo ghora tapa tape che to ghaNAM karmo dhAraNa karanAra vartamAnanA jIvoe to avazya tapa karavo joIe, atyAra sudhImAM jIve keTalo AhAra karyo, keTaluM pANI pIdhuM, keTaluM mAtAnuM stanapAna karyuM vagere bAbatonuM addabhuta varNana karI tapanI AvazyakatA batAvI che. sAthosAtha zrAvakone rAtre cAre prakAranA AhArano tyAga karavA upadeza Apyo che. tapathI asAdhya kArya paNa sAdhya thAya che, durArAdhya kArya paNa ArAdhya bane che, kaSAyatApano nAza thAya che, devo paNa sAnidhya kare che vagere tapanuM phaLa batAvI analpavaryavALA tapanA viSayamAM udyama choDavo nahIM ema tapa kartavya upara ahIM sAro bhAra mukAyo che. tapa e virati rUpa che ane virati manuSyabhavamAM ja prApta thAya che tethI viratirUpa tapa niraMtara karatA rahevuM. agnithI jema suvarNa zuddha thAya tema tapathI AtmA zuddha thAya che. tAmalI tApasa paNa IzAna IndrapaNuM pAmyA temAM tapano ja prabhAva che vagere bAbato varNavI vIraprabhue keTalo tapa karyo hato ane temanI jema karAyelo tapa nirjarA ane mokSa mATe thAya che evuM nirUpaNa karyuM che. aMte harikezabala RSinuM dRSTAMta batAvI tapano prabhAva batAvAyo che. bhAva nAmanA caudamA kartavyamAM : ghaNuM dhana ApyuM, saghaLuM jinavacana abhyasta karyuM, aneka kriyAkAMDa karyA, vAraMvAra pRthvIne zayyA karI, tIvra tapa tapyo dIrghakALa cAritra pALyuM paNa cittamAM bhAva dharma na hato eTale photarAM vAvavAnI jema sarva niSphaLa gayuM - ema jaNAvI bhAvanI mahattA sthApI che. | vizva lakSmIne vaza karavA mULa jevo, viSayaratirUpI zAkinIthI mukta thavA mahAmaMtra jevo, kalyANarUpI kamaLa mATe vAvaDI jevo, vairAgyane kheMcI lAvanArI vidyA jevo ane kevaLajJAna sAthe aikayabhAva pAmelo bhAvadharma ja jagatamAM jaya pAme che. jema lavaNathI rasavatI susvAdu bane che. tema bhAvadharmathI ja saghaLAya dharmo saphaLa bane che. bhAvahIna ghaNuM dAna ApanAra eka paNa karyo nathI. jyAre eka mAtra bhAvadharmanuM sAnidhya pAmanArA ghaNA taryA che, zivasukha pAmyA che vagere bAbato vividha zloko dvArA varNavI bhAvapUrvaka karAyelo dharma ja phaLavAna bane che. tenuM majabUtAIthI pratipAdana karyuM che. karakaMDu ane bharata cakravartInuM dRSTAMta batAvI te vAtane samarthana ApyuM che. vaLI AgaLa jaNAvyuM che ke, atyAra sudhI dravyapUjA, dravyastava, dravyadAnAdi, dravya pratyAkhyAna, dravya zrAvakapaNuM ane dravya sAdhupaNuM to jIve ghaNIvAra prApta karyuM. paNa bhAva vagara mokSanI prApti thaI nahi mATe mokSanuM pradhAna kAraNa bhAva ja che. svAdhyAya nAmanA paMdaramA kartavyamAM svAdhyAyanA lAbha jaNAvatA kahyuM che ke, svAdhyAyathI prazasta dhyAnanI prApti thAya che, svAdhyAyathI dareka vastuno paramArtha prApta thAya che; svAdhyAyamAM vartato AtmA kSaNe-kSaNe vairAgyane pAme che." 'Urdhvaloka, adholoka, tiryaMca, naraka, jyotiSa ane vaimAnika devalokanA atizayo, saghaLoya loka ane aloka svAdhyAya karanArane pratyakSa jevo che.' 27 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'anya koI paNa jinokta yogamAM upayogavALo AtmA pratyeka samaye asaMkhya bhavonA karmone khapAve che. jyAre svAdhyAya yogamAM pravartanAra to enAthI paNa savizeSa karmone khapAve che.' 'hara koI sAdhu yAvajjIva abhigrahapUrvaka navA-navA jJAnane meLave, tevI zakti na hoya to pUrve prApta jJAnane pAkuM kare, tevI paNa zakti na hoya to aDhI hajAra navakAramaMtrano jApa kare. je sAdhu AvuM kare te sAdhu ArAdhaka che. te jJAnAvaraNIyAdi karmone khapAvI tIrthaMkara athavA gaNadhara banIne mokSe jaze.' A badhI bAbato mahAnizItha, uttarAdhyayana, dazavaikAlika jevA AgamazAstro ane upadezamALA, upadezamALApuSpamALA jevA graMthonAM pATho TAMkI svAdhyAyanuM mahattva batAvyuM che to vaLI jeo niSkAraNa svAdhyAya karatA nathI tene uddezIne kahyuM che ke, 'je haMmezA tapa ane saMyamamAM prayatnavALA hovA chatAM svAdhyAya karatA nathI, te ALasu ane sukhazIliyAnI sAdhupade sthApanA nathI.' eTale temane sAdhu zI rIte kahI zakAya ? 'je sAdhu yAvajjIva abhigrahapUrvaka ahorAtrinA cArekALa vAcanAdi svAdhyAyane zakti mujaba karato nathI te sAdhu kuzIla jANavo.' jema svAdhyAya karavAthI to lAbha thAya che, tema svAdhyAya sAMbhaLavAthI paNa lAbha thAya che. temAM avaMtisukumAra ane pU.A.zrI haribhadrasUri mahArAjanA dRSTAMtanuM smaraNa karAvyuM che. namaskAra nAmanA soLamA kartavyamAM : be hAtha joDI vizuddha bhAvathI, upayogapUrvaka, mana-vacana-kAyAthI namavuM, samarpaNa karavuM tene namaskAra kahevAya che. Avo namaskAra arihaMta 52mAtmAone ka2vAthI muktimArganI prApti sulabha thAya che, siddha bhagavaMtone namaskAra karavAthI zAzvatasukhanI prApti sulabha thAya che, AcArya bhagavaMtone namaskA2 ka2vAthI jJAnAdi paMcAcAranI prApti sulabha thAya che, upAdhyAya bhagavaMtone namaskAra karavAthI vinaya guNanI prApti sulabha thAya che ane sAdhu bhagavaMtone namaskAra karavAthI mokSamArgamAM sahAyanI prApti sulabha thAya che. A kartavyamAM namaskAra mahAmaMtranI apUrva kalpavRkSa, apUrva ciMtAmaNi jevI vividha upamAo batAvI ekAda pada gaNavAthI paNa keTalo lAbha thAya che, keTalAM karmo kSaya thAya che, janmatAM ja namaskAra sAMbhaLatAM kevI Rddhi prApta thAya che,pizAcAdi kevA-kevA bhayo TaLe che, vagere varNana dvArA namaskAra mahAmaMtrano prabhAva batAvavAmAM Avyo che. kAryanA prAraMbhamAM vastraskhalanAdi apazukana thAya to tenA nAza mATe kyAre keTalA navakAra gaNavA te vyavahA2 sUtra jevA cheda-sUtra dvArA jaNAvI navakAranI vidhavidha prakAre upayogitA paNa jaNAvI che. eka lAkha navakAra vidhipUrvaka gaNavAthI pagale-pagale saMpadAothI mAMDI yAvat tIrthaMkara nAmakarmano baMdha thAya che ema varNana karI eka lAkha navakAra gaNavAnI vidhi batAvI, tenA saMdarbhamAM zrIdevanI kathA paNa batAvI che. AgaLa vadhIne arihaMta paramAtmAo kevI rIte bhava aTavImAM bhamatA jIvo mATe bhomiyArUpa che, saMsAra samudramAM DubatA jIvo mATe niryAmaka che vagere bAbato, siddha bhagavaMtone keTaluM sukha hoya che, te upamAthI ane vacanathI varNavavuM paNa kevI rIte duzakya che, bhAvAcArya kone kahevAya, upAdhyAya padano zuM artha thAya che, sAdhu bhagavaMto kevA sAdhakone sahAya karavAmAM udyata hoya che vagere varNana karI A pAMce 52meSThine karelA namaskArathI bodhilAbha vagere kayA-kayA pAramArthika lAbho thAya che te jaNAvyuM che. 28 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navakArano lAbha jaNAvatAM rAmacaMdrajI, sItAjI, lakSmaNajI, sugrIva ane rAvaNanA pUrvabhavo paNa varNavyA che. A mahAmaMtrathI A lokamAM artha-kAma ane ArogyanI prApti to thAya ja che, paralokamAM sukuLa, svarga ane siddhinI paNa prApti thAya che. sajjana puruSo potAne prApta thayelI lakSmI siddhio ane labdhio bIjAnA upakAra mATe ja vAparatA hoya che. eTaluM ja nahi svabhAvathI ja uttama sajjano paropakAra karIne pratyupakAra IcchatA paNa nathI. paropakAra nAmanA sattaramA kartavyamAM ekendriya jIvo paNa kevI rIte paropakAra kare che ane paropakAra karanAranI kevI rIte guNotkIrtana thAya che. te batAvI paropakAranA prakAro jaNAvatAM kahyuM, samavasaraNamAM besI tIrthakara bhagavaMtoe prathama-aMtima praharamAM dezanA ApI, sarva tIrthakara bhagavaMtoe gaNadhara bhagavaMtone tripadInuM dAna karyuM, gaNadhara bhagavaMtoe tripadIno svIkAra karI dvAdazAMgInI racanA karI, gautama mahArAjAe aSTApadanI yAtrA karyA pachI paMdaraso tApasone pratibodha karyo, hAlika kheDUtane pratibodha karyo, eka azvane bodha pamADavA mATe zrI munisuvratasvAmIe kevaLajJAna pachI eka ja rAtrimAM sAITha yojana vihAra karyo. viraprabhue aMtima samavasaraNamAM soLa praharanI dezanA ApI, pUrvAcAryoe paNa seMkaDo Agamo-kSetrasamAsakarmagraMthAdi prakaraNo ane temAM sahAyaka bane tevA sAhitya-tarka-jyotiSa ane siddhAMtane anusAranA bIjA paNa graMtho racyA. emAM paropakAra ja mukhya che. dharmAcAryo kevalI prajJapta dharmano upadeza Ape che ane bhavya jIvone dharmamAM sthApe che, sthira kare che. temAM ya paropakArano ja prabhAva che. 'paropakAra sukRtanuM mULa che, paropakAra lakSmInuM vastra che. paropakAra prabhutA che, paropakAra vidhAtA che ane paropakAra zivasukhanA dAtA che." A rIte paropakAranuM svarUpa varNavI paropakAramAM nirata zrI kRSNa vAsudeva ane pU.A.zrI. haribhadrasUrijI ane pU.zrI siddharSigaNinuM dRSTAMta ApyuM che. jayaNA nAmanuM aDhAramuM kartavya jaNAvatA kahyuM, yatanAne ja prAkRtamAM jayaNA kahe che. potAnI zakti anurUpa akathyano tyAga karavo, pRthvI Adi SakAya jIvonI hiMsAno tyAga karavo, niraticAra saMyamanuM pAlana karavuM ane IrSA samiti vagere samitithI gamanAgamanAdi kriyA karavI tene yatanA kahevAya che. kALanI hAnithI saMyama yogya kSetro na hovAthI vadhAre yatanA pUrvaka vartavAno A kartavyamAM bhAra mukyo che. sAdhu bhagavaMtone AzrayIne pratilekhanamAM keTalI yatanA rAkhavI, kaI ayatanAono tyAga karavo ane samiti-kaSAya-gArava-Indriya-mada-brahmacaryanI guptionA pAlanamAM, svAdhyAya, vinaya ane tapamAM yathAzakti yatanA karavA oghaniryukti ane upadezamALA graMthanA AdhAre upadeza Apyo che. zrAvakane AzrayIne paNa upadezamALAnA sattara zloko dvArA vistArathI ArAdhanA svarUpa yatanA batAvI che. jinapUjA nAmanA ogaNIsamAM kartavyamAM dravyastava ane bhAvastavanuM varNana karatAM jaNAvyuM che ke, puSpAdi pUjA te dravyastava che ane sadguNonuM kIrtana te bhAvastava che. ugra vihAratA, saMyama pAlana rUpa bhAvastavanI mahattA batAvatAM kahyuM ke, kaMcana maNinA pagathiyAthI yukta, hajAro staMbhavALA, suvarNanA taLiyAvALA jinagRha (derAsaro) karAvavAthI paNa tapa-saMyamanuM pAlana adhika lAbhadAyI che. utkRSTa dravyastavanI ArAdhanAthI AtmA vadhAremAM vadhAre ayyata devaloka sudhI jAya che. jyAre bhAvastavane ArAdhanAra aMtamuhUrtamAM ja nirvANapadane pAme che. Ama dravyastava ane bhAvastava vacce sarasava-meru jeTaluM aMtara che. 29 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI dravyastavanuM varNana karatAM kahyuM, saMpUrNa saMyamIone dravyastava IcchAyo nathI, paraMtu viratAvirata zrAvakone saMsAra pAtaLo karavA kUpadaSTAMtanA nyAye dravyastava (dravyapUjA) avazya karavo e yogya che. AraMbhanI pravRtti ane jIvanIkAyanI hiMsAthI avirata bhava aTavImAM paDatA gRhasthone dravya stava ja AlaMbanabhUta che. je dravyastava karatA nathI temane uddezIne kahyuM, je zarIra sukhanA kAryamAM ja lipsa che, tene bodhilAbha ane paralokamAM sadgati paNa thatI nathI. jinarAjanI dravyapUjA e bhAvapUjArUpa saMyama-sAdhapaNuM pAmavA mATe ja che. jinarAjanI dravyapUjAnA phaLarUpe jeo AvA bhAvapUjArUpa saMyamane pAmI gayA che, temane have dravyapUjA karavAnI rahetI nathI. jyAre gRhastho saMsAramAM hovAnA kAraNe haju saMyamI banI zakyA nathI. temane e saMyama meLavavAnA sAdhanarUpe jinarAjanI dravyapUjA avazya karavI joIe. A kathanano paramArtha che. jinapUjAno mokSa sAthe saMbaMdha joDI ApatAM jaNAvyuM che ke, pUjAthI mananI zAMti thAya che, mananI zAMtithI uttama dhyAna thAya che ane uttama dhyAnathI nirAbAdha muktisukhanI prApti thAya che. Ama pUjAnA zreSTha phaLanuM varNana karI snAtra pUjAnuM vistArathI varNana karyuM che. aSTaprakArI pUjAnA phaLamAM dRSTAMta kahI be-traNa-pAMca vagere pUjAnA prakAronuM paNa varNana karyuM che. azuddhadravya ane azuddhazarIrathI pUjA karavAthI bhavAMtaramAM kevAM pariNAmo Ave che, tenuM puNyasAranAM dRSTAMta dvArA suMdara varNana karyuM che. jinastuti nAmanA vazamAM kartavyamAM : jinezvara bhagavaMtanI stuti karavAthI jJAna-darzana-cAritra ane bodhilAbhanI prApti thAya che, AvuM uttarAdhyayana sUtranA mAdhyame kahI jinezvara paramAtmAnI stuti A lokamAM kevI phaLadAyI che tenuM varNana karatAM kahyuM che ke, zrI bhadrabAhu svAmIjIe zrI pArzvanAtha prabhunI stutirUpa uvasaggahara stotra racIne saMghane mArInA bhayamAMthI mukta karyo, zrI siddhasena divAkara sUri mahArAje zrI pArzvanAtha prabhunI stutirUpa kalyANa maMdira stotra racIne mahAkALanA maMdiramAM rahelA zivaliMgamAMthI prabhu pArzvanAthanI mUrtine pragaTa karI ane jainazAsananI unnati karI, zrI mAnadevasUri mahArAje bhayahara stotra banAvIne sapta bhayanuM nivAraNa karyuM ane zrI mAnatuMgasUri mahArAje bhaktAmara stotra racIne kevI rIte rAjAne pratibodha karI jaina zAsananI unnati karI tenuM vistArathI varNana karyuM che. zrI bappabhaTTasUri mahArAjathI pratibodhita vApatinuM caritra varNavavA dvArA paralokamAM jinastutithI kevA lAbha thAya che tenuM digdarzana karAvyuM che. gurustuti nAmanA ekavIzamA kartavyanuM varNana karatAM kahyuM ke, guru bhagavaMtano vinaya-bahumAna karavA, sadbhuta guNo bolavA, bhUtakALamAM, vartamAnamAM ane bhaviSyamAM paNa saMsArathI tAranArA eka mAtra guru ja che. AvA gurunI AjJAno svIkAra karavo e paNa gurunI eka prakAranI stuti ja che. gurunuM svarUpa batAvatA kahyuM, "kubodhano nAza karanArA, Agama arthano bodha karAvanArA, sadgati-durgati, puNya-pApa ane kartavya-akartavyano bheda jaNAvanArA guru vagara A bhavasAgaramAMthI tAranArA bIjA koI nathI." | 'sUrya vinA divasa thato nathI, caMdra vinA kumudinI khIlatI nathI, sukRta vinA kalyANa thatuM nathI, putra vinA kuLa thatuM nathI, samatA vinA mukti thatI nathI tema guru vinA dharmatattvanI zruti prApta thatI nathI." jagatamAM zuddha dharmano upadeza ApanArA guru bhagavaMto ja che. guru bhagavaMtonI upAsanA karavAthI dharmatattvanuM zravaNa thAya, zravaNathI jJAna, jJAnathI vijJAna, vijJAnathI paccakakhANa, paccakhANathI saMyama, 30. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamathI anAzravatA, anAzravatAthI tapa, tapathI sudAna, sudAnathI akriyA ane akriyAthI siddhinI prApti thAya che.' - ema uttarAdhyayana sUtrAdinA AdhAre jaNAvyuM che. keTalAMka potAne ja tAranArA vaTapatra samAna tApAtra guru hoya che. keTalAMka sva-parane tAranArA yAnapAtra (jahAja) samAna jJAnapAtra guruo hoya che. saMpUrNa chatrIsa guNavALA hoya tene ja guru tarIke svIkAravA, ekAda guNa rahita gurune paNa svIkAravA nahIM Avo kadAgraha dharanArane eka-be-traNa guNahInathI mAMDI yAvatuM jaghanyamAM jaghanya gItArtha ane sAraNAdi karavAmAM ughukta hoya tevA gurune paNa guru tarIke svIkAravA puSpamALAno pATha Apyo che. AgaLa vadhIne keTalAMka loko vartamAnamAM guruno viraha mAne che ane keTalAMka loko mahAvideha kSetramAM rahelAM sAdhu bhagavaMtone pramANa karIne dharmAnuSThAna karavAnuM mAne che. temane paNa jAvaMta kevi sAhu, aDhAIjajesu vagere sUtronA AdhAre gurunI vidyamAnatA ane dazavaikAlika, bhagavatI sUtra vagere AgamonAM AdhAre ahIM rahelAM sAdhu bhagavaMtone pramANa karI dharmAnuSThAno karavA mATe yukti saMgata samAdhAno ApyAM che. gurunA yogathI ja jIvomAM yogyatA prApta thAya che te bAbatamAM pradeza rAjAnuM varNana karI gurunA pratyanIkapaNAthI kevAM nukazAno ane gurunI bhakti karavAthI kevA lAbho thAya che, tenuM suMdara varNana karyuM che. sAthosAtha caMDarudrAcArya-sunakSatramuni-AmrabhaTTa ane AmarAjAnAM dRSTAMto paNa ApyAM che. eka spaSTatA keTalAka puNyAtmAo tapAgaccha mAnya gurupUjana ane navAMgI garapajana jevI zAstrAdhArita anuSThAna-pravRttino AMdhaLo virodha karavA mATe mannata jiNANa ANe svAdhyAyano AdhAra TAMkIne bhoLA bhakatone ema samajAve che ke "A zrAvakanA 30 kartavyomAM jinapUjA pachI jinastuti Ave che ane tyAra bAda gurustuti nAmanuM kartavya Ave che. AmAM kyAMya gurupUjA ke navAMgI gurupUjananuM vidhAna nathI - mATe te zAstra viruddha che.. vagere... vagere...' evA mahAnubhAva upadezako jANI joIne utsutra prarUpaNA nAmanuM mahApApa bAMdhe che. emanA matane sAco mAnI laIe to paNa A svAdhyAyamAM ahIM "guruvaMdana'nI vAta paNa kahevAI nathI, tethI gurune vaMdana karavuM e paNa zAstra viruddha banaze. e ja rIte gurune vastra pAtra-annapAna vahorAvavA ene ja gurupUjana mAnanArAnI evI gurupUjA paNa ahIM varNavAI nathI, tethI te paNa zAstra viruddha Tharaze. mukhya vAta e che ke A sajhAyamAM zrAvaka jIvananAM agaNita kartavyo paikInAM cUMTelAM 36no ja saMgraha che. anya anya Agamo, zAstro, graMtho ane sakjhAyo vageremAM anya anya kartavyo paNa batAvelAM che. te badhAnuM saMkalana karIne eka bIjA sAthe virodha na Ave te rIte zAstra sApekSa syAdvAda zailIthI tenI prarUpaNA karavI e ja sva-para kalyANano mArga che. sAdharmika vAtsalya nAmanA bAvIzamA kartavyanuM pratipAdana karatAM jaNAvyuM che ke, anAdi saMsAramAM paribhramaNa karatAM ApaNe badhA ja jIvo sAthe badhA ja saMbaMdho bAMdhyA haze. paNa A sAdharmikano saMbaMdha kyAreya bAMdhyo nathI. kAraNa ke jyAM sudhI ApaNe dharma pAmatA nathI tyAM sudhI sAdharmikano saMbaMdha baMdhAto nathI. A kartavyamAM sAdharmika saMbaMdhanI durlabhatA batAvatAM kahyuM che ke, anAdi saMsAramAM manuSyabhava prApta karavo e ja durlabha che. temAM ya sarvajJabhASitadharma maLavo ati durlabha che. temAM ya sAdhu ane sAdharmika maLavA 31 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ati durlabha che. AvA durlabha sAdharmikanI gharAMgaNe prApti thayA pachI jene sneha ubharAto nathI tenA samyaktamAM saMdeha che. sAdharmika prApta thayA pachI temanI sAthe kyAreya kalaha-vivAdAdi na karavA ane je sAdharmika pratye kopa kare che te prabhune potAnA mATe niSkapAvALA kare che. zubhakarma baMdhanA AgamamAM batAvelAM daza sthAno paikI eka sthAna sAdharmika bhaktinuM paNa che tenuM kathana karI vajasvAmIjInuM vistArathI daSTAMta batAvyuM che. vyavahAra zuddhi nAmanA trevIsamA kartavyamAM dhana prApti kevA-kevA anyAyanA mArge thAya che tenA prakAro batAvI teno tyAga karavAno upadeza Apyo che. anyAya mArgathI prApta thayelI lakSmI TakatI nathI, anyAya mArge ghaNuM dhana meLavanArA loko paNa vartamAnamAM bubhakSAkSAma lobhathI pIDAtA ja dekhAya che. jevo AhAra hoya tevo oDakAra Ave che. vagere bAbata jaNAvI vyavahAra zuddhi karavA dvijanI kathA jaNAvI che. nyAyopArjitavitta dvArA ja prAya: sabuddhi, sadghAsanA, satkAryakaraNa tatparatA prApta thAya che. AgamamAM paNa vyavahAra zuddhi durlabha batAvI che. je vyavahAra zuddhipUrvaka dhanopArjana kare che te A loka ane paralokamAM sukhI thAya che. A ja vAtane vadhAre saMvedita karavA deva ane yaza nAmanA be vaNika putronuM, laukika brAhmaNanuM ane jagaDuzAnuM daSTAMta batAvyuM che. rathayAtrA nAmanA covIzamAM kartavyanA varNanamAM kahyuM ke, jinezvaranA janma kalyANakAdi vizeSa mahotsava prasaMge snAtrapUjAdi pUrvaka jinapratimAne suzobhita rathamAM sthApana karIne dIna-duHkhIone dAna ApatAMApatAM, bhAvathI vizuddha thaIne, vastrAlaMkAra ane mALAothI dehane suzobhita karI, amAri pravartanapUrvaka nagaranA vividha vibhAgomAM, vividha gRhomAM javuM, tyAM mahApUjA-utsava karavo ane pharI ratha sAthe devagRhe AvavuM tene rathayAtrA kahevAya che. rathayAtrAthI samyagdarzananI prApti, jinazAsanano pakSapAta, zubha adhyavasAya, zAsana pratye bahumAna, manuSya jIvananI saphaLatA ane zivalakSmI prApta thAya che. A rathayAtrA pU.A.zrI suhastisUri mahArAjanI nizrAmAM saMprati mahArAje, kAMpilyapuramAM hariSeNa rAjAe ane hastinApuramAM viSNukumAre kevI yojI hatI tenuM suMdara varNana karyuM che. tIrthayAtrA nAmanA paccIzamAM kartavyanA nirUpaNamAM jaNAvyuM ke, aSTApada-sametazikhara-zatruMjaya-revatAcalaarbudagiri vagere tIrthomAM tathA jinezvara prabhunA janma, dIkSA, kevaLajJAna, nirvANa ane vihAranI bhUmiomAM zubhabhAvanI prApti mATe, svopArjita dhanane saphaLa karavA A loka-paralokamAM sukhadAyaka tIrthayAtrA karavI joIe. tIrthayAtrAthI AraMbhanI nivRtti, dravyanI saphaLatA, saMghanuM vAtsalya, samyagdarzananI nirmaLatA, priyajananuM hita, jIrNa caityAdino uddhAra, tIrthanI unnati, tIrthaMkara nAmakarmano baMdha, siddhinI AsannatA, deva-manuSyanI zreSTha padavIo vagere lAbho thAya che. pUrve bharata cakravartI vageree saMghapati thaIne tIrthayAtrA karI hatI. A saMghapati pada paNa bhAgya vinA prApta thatuM nathI, navA sukRtanuM upArjana karAvatuM hovAthI A saMghapatipada indrapada ane cakravartIpada karatAM paNa vadhAre glAdhya che. A tIrthayAtrA koNe-koNe, konI nizrAmAM, kevA ADaMbarapUrvaka, keTalA dravyano vyaya karIne kevI vistArathI AyojI hatI vagere vAtonuM suMdara varNana karyuM che. 32 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazama nAmanA chavvIsamA kartavyamAM batAvyuM, ke AMtarika krodhAdi kaSAyono nigraha karavo, indriyonAM viSayonuM zamana karavuM ane mAdhyastha pariNAma dhA2Na ka2vo tene upazama kahevAya che. cAre ya gatimAM vadhatA ochA pramANamAM kaSAyonuM prabhutva che. devomAM lobha, nA2komAM krodha, manuSyomAM mAna ane tiryaMcomAM mAyA pracUra hoya che. vaLI devomAM parigraha saMjJA, nA2omAM bhaya saMjJA, manuSyomAM maithuna saMjJA ane tiryaMcomAM AhAra saMjJA balavattara hoya che. A krodhAdi kaSAyonA udayathI zrI haribhadrasUrijI, bAhubalIjI, aSADhAbhUti vagerenI jema jIvo vikArane pAme che. eTaluM ja nahi, kaSAyothI guNa nAza paNa thAya che. mATe upazama vaDe krodhane, namratA vaDe mAnane, sa2LatA vaDe mAyAne ane saMtoSa vaDe lobhane jItavo joIe. sthAnAMga sUtramAM paNa kSamA, mukti, ArjavatA ane mArdavatAne dharmanAM dvAra tarIke oLakhAvyAM che. sarva kaSAyomAM krodha haMmezA vinAzaka che evI rajUAta karI krodhanAM dArUNa pariNAmo varNavyAM che. aMte krodhamAnamAM acaMkArI bhaTTA, mAyAmAM pAMDu AryA ane lobhamAM maMgu AcAryanAM dRSTAMto nizIthabhASyanA AdhAre batAvyAM che. dharmamAM upazamanI pradhAnatA che. te vAtane vadhAre spaSTa karavA kuMbhakAranuM dRSTAMta paNa varNavyuM che. upasaMhAra karatAM krodhathI jIva AyuSya sivAyanAM sAte azubha karmo bAMdhe che, vaLI zithila baMdhavALAM tevAM karmone gADha kare che, alpa sthitivALA karmone dIrgha sthitivALAM kare che, maMda rasavALAM karmone tIvra2savALAM kare che ane alpa pradezavALAM karmone bahu pradezavALAM kare che. azAtA vedanIya karmane vAraMvAra bAMdhe che ane dIrghakALa cAragatirUpa saMsAramAM paribhramaNa kare che. AvA krodhanA vipAko jANI upazamamAM pravartavuM joIe. viveka nAmanuM satyAvIzamuM kartavya che. te kahetAM kahyuM ke, bhakSyAbhakSya, kalpyAkathya, gamyAgamya, peyApeyamAM buddhi-vijJAnano upayoga karI zAstravacana mujaba, ayogyano tyAga karavo ane yogyano svIkA2 ka2vo tene viveka kahevAya che. A viveka dravya ane bhAvanA bhedathI be prakArano che. zrI jaMbUsvAmIjI, zrI sthUlabhadrajI, abhayakumAra, zAlibhadrajI, zrI vajasvAmIjI vagerenI jema svajana-svarNa vagere nava prakAranI bAhya graMthIno tyAga karavo tene dravyaviveka kahevAya ane mithyAtva, traNa veda, hAsyAdi SaTka ane krodhAdi catuSka A cauda atyaMtara graMthIno tyAga ka2vo tene bhAvaviveka kahevAya che. A kartavyane samajAvavA pU.A.zrI. hemacaMdrasUrijI mahArAja ane kumA2pALa mahA2AjanA pUrvabhavanuM varNana karyuM che. saMvara nAmanA aThyAvIzamA kartavyamAM jaNAvyuM che ke, Indriyo ane manane tenA viSayomAM jatAM aTakAvavA tene saMvara kahevAya che. eka-eka Indriyone paravaza thayelAM ane Indriya manano saMvara nahi pAmelA jIvo kevAM-kevAM du:kho pAme che. tenuM yogazAstranA soLa-soLa zloko mUkIne suMdara varNana karyuM che. vaLI prabhu vIranA daza mahAzrAvakoe vIza varSanA dharmakALamAM chellAM cha varSa kevo saMvara karyo ane tenAM phaLa rUpe mahAvideha kSetramAM utpanna thaI sAdhupaNuM pAmIne, ArAdhIne kevI rIte muktine pAmaze te paNa varNavyuM che. roja cauda niyama grahaNa karI IcchAnuM parimANa karavuM e paNa zrAvako mATe saMvara ja che. mananI zuddhithI kayA krame mukti prApta thAya che, te varNavI sU22AjA ane somamuninuM dRSTAMta paNa batAvyuM che. bhASA samitinA ogaNatrIzamA kartavya tarIke varNana karatAM kahyuM, madhura, nipuNa, thoDuM, kArya hoya tyAre ja, agarvitapaNe, atucchapaNe, pahelethI ja matinI saMkalanApUrvaka, dharmathI yukta bolAya tene bhASA samiti kahevAya che. vivekI suzrAvaka paNa kyAreya sAvaghabhASA na bole. jemAM zabdo thoDA hoya ane artha ghaNo hoya tevI bhASA bole. kArya nAnuM hoya ke moTuM hoya ghaNuM bolavAthI prAjJa puruSo paNa skhalanA pAme che, ghaNuM 33 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bolavAthI puNya prApti to nathI ja thatI, navA duSkRtanuM paNa upArjana thAya che, vagere bAbato dazavaikAlika, yogazAstra, upadezamALAdi graMthonA AdhAre varNavI te bIjA pratye Akroza karatA, zApa ApatA ke marmaghAtI vacano na bolavAM, koInI paNa pAchaLa teno avarNavAda na karavo, niSThura vacano na bolavAM evo upadeza apAyo che. jIvakaruNA nAmanA trIsamA kartavyane samajAvatAM kahyuM ke, saMvegathI ke svabhAvathI jIvonI hiMsAno tyAga ka2vo athavA dIna-duHkhI jIvonI anukaMpA karavI tene karuNA kahevAya che. zrAvaka saMkalpapUrvakanI trasa jIvonI hiMsAno tyAga kare ja che. sthAvara jIvonI paNa nirarthaka-hiMsAno tyAga kare che. yatidharma ane zrAvakadharmano prANa jIvadayA che, mATe ja mahAvrata ke aNuvratamAM sarvajIvarakSaNarUpa prathamavrata batAvavAmAM AvyuM che. prathamavratanuM suMdaratama pAlana karavAthI sarvavratanuM pAlana sukara bane che ane prathamavratanA bhaMgamAM sarvavratano bhaMga thAya che. ahiMsAnuM pAlana sarvadarzanomAM nirvivAdapaNe svIkAravAmAM AvyuM che. teno mahimA batAvatAM kahyuM, 'zuM meru parvatathI UMcuM koI che ? samudrathI gaMbhIra koI che ? zuM gaganathI vizALa koI che ? tema zuM ahiMsA samAna koI dharma che ?' 'kRpArUpI nadInA mahAtIre sarva dharmarUpI tRNa ane aMkurA rahelA che. jo kRpA rUpI nadI sukAI jAya to te dharma keTalo samaya Take ?' AvI ahiMsAnuM pAlana karavA hiMsAnA vividha prakAro jevA ke 108 prakA2, 243 prakAra, saMraMbha, samAraMbha, AraMbhanA prakAra, krAyaka, khAdaka ane ghAtakanAM prakAra, dravya ane bhAva hiMsAnI caturthaMgI, skulathI, sUkSmathI, sAparAdha, niraparAdha, sApekSa hiMsA-nirapekSa hiMsA vagere prakAro batAvI, prathama aNuvratanA aticAro paNa batAvyA che. pRthvIkAya vagere sthAvara jIvone aMgopAMga to hotA nathI to temano vadha kevI rIte thAya ? A praznano AcArAMga sUtranA pATho mukI emane paNa manuSyanI jema sparza, chedana, bhedana, dAha vagerethI bhayaMkara vedanAno anubhava thAya che ja, evuM tarkabaddha samAdhAna ApyuM che. AgaLa vadhI ekendriyAdine sparza karavAthI kevI vedanA thAya che tenuM upamA dvA2A varNana karI temanA saMghaTTAdithI upArjana kareluM karma kevI rIte keTalAM varSe chuTe che tenuM paNa varNana karyuM che. jIvadayAno mahimA jaNAvatAM kahyuM, te ja dAna che, te ja tapa che, te ja vrata che, te ja deva-gurunI pUjA che ke jyAM jIvonI dayA che. kharekhara jayaNA ja dharmanI jananI che, jayaNA ja dharmanuM pAlana karanArI che. jayaNA ja dharmanI vRddhi karanArI che ane jayaNA ja ekAMte sukha ApanArI che. A jayaNAnA pAlanathI lAMbuM AyuSya, saubhAgya, priyakAmabhogo, kuLa-rUpa ane yazanI saMpadAo paNa prApta thAya che. haju vadhAre jIvadayAnuM sacoTa phaLa varNana ka2vAM kSema amAtya ane abhayamati-kurudattanAM dRSTAMto paNa batAvyAM che. 'dhArmikajanano saMsarga' nAmanA ekatrIsa naMbaranA kartavyamAM Ayatana-anAyatanano artha karatA kahyuM, jyAM dhArmika loko maLatAM hoya tene Ayatana kahevAya ane jyAM darzanabhedinI, cAritrabhedinI kathA niraMtara pravartatI hoya tene anAyatana kahevAya che. bhIlanI pallI, corothI yukta vastI, hiMsaka-duSTa AzayavALAM loko ane sAdhupuruSonI niMdA karanArA loko jyAM vasatAM hoya tevA anAyatanamAM na vasavuM. kAraNa ke kumati, anAcArI, kadAgrahI lokonA saMsargathI dhArmikajananI paNa dharmahAni thAya che. kharekhara saMsargathI ja guNa-doSanI prApti thAya che mATe samyag rIte jinadharmane jANanArA dhArmika lokono saMsarga ka2vo. dhArmika 34 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokonA saMsargathI kumati nAza pAme che, viveka prApta thAya che, mohano nAza pAme che, dharmanuM poSaNa thAya che, sadguddhino janma thAya che. mithyAtvAdi doSono nAza thAya che ane aneka guNonI vRddhi thAya che. tattvanipuNa, dhArmikajana jaMbUkumAra, sthUlabhadrajI ane abhayakumA2nA saMsargathI anukrame prabhavacora, kozAvezyA ane ArdrakumAra sarvaviratirUpa cAritra-dezavirati rUpa cAritrane bhajanA2A thayA. kharekhara tapelA lokhaMDanA saMgathI pANI astitva gumAve che, nalinIpatranA saMsargathI pANI muktAkA2ne dhAraNa kare che ane svAti nakSatramAM zuktinA saMgathI pANI motI bane che. saMsargathI ja uttama-madhyama ane adhama guNo prApta thAya che. uttamajanonI saMsargatAnuM varNana karI aMte dhArmikajananA saMsargathI mithyAdRSTi paNa samyagdaSTi bane che te bAbata samajAvavA bhagavatI sUtranA AdhAre varuNa zrAvakanI kathA paNa batAvI che. indriyadamana nAmanA batrIsamA kartavyamAM indriyonuM damana karavA jaNAvyuM che. kAraNa ke nahi damana karAyelI caMpaLa ane unmArgagAmI Indriyo jIvane kumArge laI jAya che, kRtyAkRtyanA vivekano nAza kare che, puNya ane pratiSThAno nAza kare che, jIvanano nAza kare che, nyAyamArgathI bhraSTa kare che ane na2kAdi durgatimAM laI jAya che. AthI doSonA sthAnabhUta indriyonuM damana avazya ka2vuM joIe. A IndriyonuM damana ka2vA saMpUrNa Indriyono nirodha zakya nathI. paraMtu tenA viSayamAM rAga-dveSano tyAga karIne damana karavuM joIe. A ja bAbatane AcArAMga sUtrano pATha mUkIne puSTa karI che. vaLI badhI ja indriyomAM jyeSTha-pradhAna indriya rasanendriya che. enuM varNana karatAM pAMce indriyono suMdara saMvAda ane enA kAraNo paNa batAvyA che. badhI IndriyonuM eka eka ja kArya che. jyAre jIlvendriya IndriyanAM be kAryo che. jalpana ane bhojana. eka rasanendriyanA viSayamAM mananuM niyaMtraNa ka2vAmAM Ave to manane mA2vAthI, Indriyo mare che, Indriyone mAravAthI (niyaMtraNa karavAthI) karma mare che. IndriyadamanathI vinayathI prApti thAya che. vinayathI guNaprakarSa thAya che, guNaprakarSathI mANaso anurAgI bane che ane mANasonA anurAgathI saMpadAonI prApti thAya che, vagere bAbatonuM varNana karI mananuM damana karavA maMtrInI kathA, sparzendriyanA viSayamAM mULarAjAnI kathA ane IndriyonuM damana karavA caMdrazekhara rAjAnI kathA varNavI che. 'caraNa pariNAma' nAmanA tetrIsamA kartavyamAM sAdhu ane zrAvako cAritranA manorathomAM, cAritranA pariNAmamAM, cAritranA adhyavasAyamAM vilasatA hoya che. sAdhu bhagavaMto kyAre huM alpa ke bahuzrutano abhyAsa karIza ?, kyAre huM sAdhunI pratimAono svIkAra karIza ?, kyAre huM apazcima mAraNAMtika saMlekhanA karIza ?, kyAre huM kALane nahIM Icchato pAdopagamana anazana karIza ? vagere manoratho karatA hoya che. jyAre zrAvako paNa kyAre huM parigrahano tyAga karIza ?, kyAre huM sarvasaMgano tyAga karIza ?, kyAre huM svajana parivArano tyAga karI pravrajyAno svIkAra karIza ?, kyAre huM malamalina gAtrovALo banIza ?, kyAre huM jIrNa-zIrNa vastrone dhAraNa karIza ?, kyAre huM mAdhukarI vRttithI municaryAne AdarIza ?, kyAre huM nagara bahAra rAtrimAM sthaMbhavat kAyotsarga karato hoIza ane kyAre te avasthAmAM vRSabho potAnA skaMdhanuM gharSaNa ka2ze ?, kyAre huM zatru-mitra, suvarNa-pattha2, maNi-mATI, mokSa-bhava pratye samabhAvavALo banIza?, muktigRha mATe niHsa2NI samAna guNa zreNI upara kyAre ArUDha thaIza ? kyAre mAro pramAda thatAM sAdhuo vaDe sA2NA-vAraNA-coyaNA-paDicoyaNA karatA tene huM samyak sahana karIza ? AvA cAritranA manorathomAM ramatA hoya che. kAraNa ke ananya cittavALo ane eka divasanuM paNa cAritra pALanAro jIva jo mokSe na jAya 35 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to vaimAnika deva to avazya thAya che. A viSayane vadhu spaSTa karavA aMdaka muni ane puMDarIka-kaMDarIkanuM dRSTAMta paNa batAvavAmAM AvyuM che. "saMgha uparanuM bahumAna' - e cotrIsamuM kartavya che, tenuM varNana karatAM lakhyuM che ke, sAdhu-sAdhvI-zrAvaka ane zrAvikArUpa caturvidha saMgha upara AMtarika prIti dhAraNa karavI tene saMgha upara bahumAna kahevAya. A kartavyamAM saMghanuM mahattva batAvatAM kahyuM, saMgha tIrtharUpa che, tIrthakaro paNa jene namaskAra kare che. te saMgha kone namanIya, vaMdanIya, stavanIya nathI banato ? sadgaNanA bhaMDAra samAna ane arihaMta, devendra ane cakravartI padavI apAvanArA zrIsaMghanI vastupALa maMtrIe, punaDamaMtrIe ane AbhU zreSThIe kevI bhakti karI tenuM paNa varNana karyuM che. pustaka lekhana' nAmanA pAMtrIsamA kartavyanuM varNana karatAM heya-upAdeya, kartavya-akartavya, atindriya arthonI siddhi, dharma ane dharmanA mArgo vagere bAbatomAM Agama ja pramANa che. AvA Agamo ane e AgamanA AdhAre banelA graMtho bhaNavA, bhaNAvavA, tenuM saMzodhana karavuM, Agamo lakhavA, lakhAvavA vagerethI kevA lAbha thAya che, tenuM vizada varNana karyuM che. jinavacana lakhAvanAra manuSya durgati, bobaDApaNuM, jaDatA, buddhihInatA prApta karatA nathI. vaLI je jinavacana lakhAve che, vyAkhyAna kare che, bhaNe che, bhaNAve che, sAMbhaLe che, tenI surakSAmAM prayatna kare che. te manuSya manuSya-deva ane mokSanA sukho pAme che." potAnA jJAnAvaraNIyAdi karmanI nirjarAnA arthI AbhUzreSThIe pethaDazA, AbhaDazreSThI, kumArapALa mahArAja vagere e keTalA jJAnabhaMDAro lakhAvyA vagere vigata paNa jaNAvI che. tIrthanI prabhAvanA' nAmanA chatrIsamAM kartavyamAM prabhAvanAno artha karatAM kahyuM, mAvanA svaca mAya, svAyo pramAvanA | Atmika svArthane sAdhanArI hoya tene bhAvanA kahevAya ane potAnA ane bIjAnAM arthane sAdhanArI hoya tene prabhAvanA kahevAya, prakRSTa bhAvanAne paNa prabhAvanA kahevAya. caturvidha saMgha, zAsana rUpa tIrthanI prabhAvanAnAM prakAro batAvatAM kahyuM, jinapratimAnI pratiSThA karavI, snAtra mahotsava karavo, vrata-tapanuM udyApana karavuM, saMghabhakti karavI, sAdharmika vAtsalya karavuM, guru praveza mahotsava karavo, viziSTa dharmakaraNI dvArA zAsananI prabhAvanA karavI. parama zraddheya parama gurudeva pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA kahetA ke, "dhanane kAMkarAnI jema je verI zake te ja dharmatIrthanI sAcI prabhAvanA karI zake.' TuMkamAM kahevuM hoya to kasI-kasIne nahi paNa hasI-hasIne dharmakAryomAM puNya prApta lakSmIno sadupayoga karavAthI utkaTa prabhAvanA thAya che. A tIrtha prabhAvanA atizaya joI ghaNA loko saMsArathI vairAgya pAmI pravajyAne svIkAre che. aMte zAsananI prabhAvanA karanArA ATha prabhAvakonuM varNana karI zrI jIvadevasUrijI mahArAja ane zrI vIrasUrijI mahArAjanuM dRSTAMta paNa batAvyuM che. A rIte TIkAkAra paMnyAsajI maharSie A svAdhyAyanA garbhita bhAvone khUba ja sArI rIte prakaTita karI chatrIze kartavyono upadezabodha ApI zrAvaka-zrAvikA varga upara mahattama upakAra karyo che. - saMpAdaka. 36 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prata-darzana prastuta saMpAdanamAM upayogI banela vRtti saha traNa hastalikhita prato temaja graMthanA mAtra mULa sUtranI hasta likhita pratanA Adya-aMta pRSThonI pratikRtio ahIM ApavAmAM Avela che. AnA nirIkSaNathI kaI kaI prationo upayoga ame karyo che teno khyAla Avaze. amane mULa prato maLI nathI, paNa tenI jherokSa karAyela nakalo ja maLI hatI. prastuta saMzodhana ane saMpAdana paNa e jherokSa kopIonA AdhAre ja zakya banyuM che. A prato amane pUrI pADanAra pATaNa-jinazAsana ArAdhanA TrasTa, rAdhanapura-akhIdozInI poLa, bhAvanagara-jaina AtmAnaMda sabhA, pATaNa-vimalagaccha bhaMDAra, pATaNa-zrI hemacaMdrAcArya jJAnamaMdira, amadAvAda-ela.DI. InsTITyUTa AdinA jJAnabhaMDAro temaja graMthAlayonA sadupadezaka sarve pUjyo, vahIvaTadAro ane meLavI ApanArA suzrAvakonI zrutabhaktinI ame anumodanA karIe chIe. zrutabhaktimAM karela sahAya nimitte AbhAra darzAvIe chIe. - saMpAdaka - prakAzaka Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 'bhanna: freiler Aei' sUtravRtinI harata prato || pratanuM prathama patra zAyazayaghamAvimAnakSasAnasinamAsulAkhasAlanAlarAvInAzIpurIkaragAvamamayAnAkhAmagAvarAzcarAyadadAdiyadavI gidavAsIvAdAzivamarivaravAcakasAghamaravyAdhayArAdhitAspadadAtamavikAgavADA~sarvAtmanApaMsadakSaNiyAnatAvAvAcAmavirakSaNa divadhAnAviSadhAnAnAdArakamAtiradavinAne pakrayAmAyayAravAzIyasamikSAmadhiSaNAyAmayatazApyArAdhAraspakSimAma kAvalyAyakArAyacA mitavisapAsavezyANAjhienaIvikiMDAvIkAryamikamakakitiyaMpiudayayaNamaMtaramA sAtamI shaandaa'nnaapyaannaamyaardrvrhsmmtiimvikssyaavsyNmaantaadaadyaadivsaarmnyjinaamaamaahaamaadaasaamaajinaanaamaakyaa| yanadaSThAnavidhAyamAnatrayakaraspAMtyAyasaravaNAnaMcaspAtA tapyAvaMrizcapahANmANa padANaMdANaghAyasarAlaaparAvakarayA sAMsadavAdAsavidhamaraNArAjhAmalaMdhyayadiSTASTamAdyamAnamavidhatazabAnaramamukaSTAnAnavidhAnAtavadAyadhamanAsA yasAdhakakavananasyA kitapatphtasaMsArAnaMtavA dAzcamapAtAyAtAyANaMsabakSiNANAMnaMjazvavikSyavedhAjJA sAmAnazkAtAsamajarAmaraNaDagaMmirasArvazAMti nadharmakAyANAsapatarAMpekSAnakAraNaMgrAkevAyatamAANAitamA vAyApAisaMsAmAvadayadANamANApAmANAdimadhAmmAyalAlA pralaMghAhidAjJArakezcimAnasvIkATiSamANakAlayAvacArikhaMgha vipAtyAmatavyAditi rivNtdhaayinprmpdpaardiphlsivitaakshciccdaakaalmnnicaarikhmaaraayaanglsukmaalaaditirivaaNtdhaaNt| svAdasamIdavAsidisyAnAtavakAraNAMkAvalaM zrIjitAivAyanAdhiANAviratanagaDANadinasamgatimANaMdhazkatA kamANamAkAsasaMzyAjinAjhArAdhitAvirAdhitAcAyati vAdevAekAmayagamasaMgadANAvirAdiyArAdizAvisayamAgAsavara zivadANasamAyADiNavaramANAviraMbyamAztyAdisAvaMsAyA saamaanytyaadvivrssvaadshaadisaamaadhttaakraajhaapimvlpt| raajaakhbhaanupiyvaavdhbNdhmaarnnaakaaraarkssnivaasaadyaapyaaptiaanghaayaaddimaajhaavmaantaataayaadhiktrtaamaanrktirygtisNsaayaa| naMtatAdidamamATokAtAyatadhArAnAzrANAnAMga'vadhimAdA5nigAdAlAgAsavanANAsaMgANaMtAsAniyAstadaNA zrIpAdazamAna pratanuM aMtima patra . . . . Aneeeeeep tiSAbAghadIpikAyApavarmaSamnAvazAgA satikAnavanirmivivinivAritanikhilAdazamArityayazrInikhadarakhApasAvakAmAsAnAyo tAravayUgaNasaragirijAkhAramarapAdayasaMnisavamasidAranAzakharayasvarAvidhyAvyadivAkarogANyavaMzaparavakSitaSasAvadhinuSAkAra dikAkAlatAnAnAgamAgatiyArimatimAtApidimAvatyatikatikatinikSaNA ghAlazisAgarAgakhAtinyamAnAvayAdavAvAyanAmumati tamAzAsakhyAyAbAlAkAlagaNagorakhadhavasatizrImarirAjakimadaMsaMpanIvAsAsonibhAyaparamANarimAnilAmaJcatimA pAtikatakaspativApakhAnagAratayAgaDAvirAjazrIzrI zAdImAvimanAviSayaromAyAmamAsamAyAkadhAtUpAnamAthAkada sajAya pAnAbArAvatasAyAyAbhihitarAkadamazrIzAdhAkinasarizimAsAnidhyarAyarAmANikagaNinAvapArApakArayAvAvAyasAdaEARNER psaarvaagaay||shriiraaksslyaannm 130 savA sammisaMmapaMcadazavAhAvidyAdhamAsakavaNa ztIyAjadhAlAmATAtIyananaTapadravAnaDosAvAjhA nikhitAba gavatamA all ||dhaar kalyANamA HUmaMvavAzrIravaranaragavenIpatanagarebAjinavalapati pAnA padAdimanAma pratanuM nAma : mannata jiNANa ANe svAdhyAya prabodha dIpikAvRtti saha vRtti 2yanA : vi.saM. 1571, poSa su-1, budhavAra, naTIpadranAra (nayA) apana : vi.saM. 1571, vaizAma 16-3. budhavAra punaHpana : vi.saM. 1738 sthaLa : jina zAsana ArAdhanA TrasTa, hastalikhita bhaMDAra, pATaNa prata naMbara : -123, naM. 3874 50 4-85 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- -- - -- pratanuM prathama patra eaSayUmotimazinasAnaninampasalasililakalarAzInAzrIbharakamautamapuramArivAna galAya ahaMdAdipadavImadavAyasIyastIsazviravAraka sAkSaratyArAritAzdaratenA) vikAMganADAMsatminAmatAlahatAnAzapacInasvikSanagaditathyotayuktizyAnAmo| dArakathAliremiti nazzayAszayayAHsmatvAzrIrAsAmamaNiyA saMyatAiyozavAraspasupatimAna klkaadmyopkaaraayvaa|| nittazsiekattAsamaNanitikiMjIdA kamikamarakara 'kisiviDazyAmaMtasmAtmanazakiAmAniriharaharakSasammArihazavasamA jJatAhIhadivasAyamanpahinAmAMdhAjJAMzhonavyADinAnAmAjhayAyatadapyamAnavidhIyamAnaMzraya skaraMmpAtyApanarAzanaMrasyAtAyAthopiyAkakAmAlapahANaMhalepAsnarAlakaravikarapasarodaha disitimiraMpaNArayAjJApayazmiAyanekavidhamapikasaratamakaSTAvidhIyatetapita manonAkAryamAsakelanasyAkiMvattasaMsArAnaMtarazasAtAyatANasavADa vipayazavaMtImAlavayarakaMtInagarakarAmaralagalisavAhinadharmakAryAlayasyataraMdhAnakAraza|| pratanAM aMtima be patro pasaMmegaMjArAgirAsAyakti slAekaraketatvAvAdIsanemamUkazvakAtADAtInidharma yajayAravArAkAhAyasparastaspaNiyavatakAtAvAgdevA nApatethIdArAvAdhikAraNyAkSAna rusametatAnavalApAnAMkivavidhatAnAmavikRtyA itizyopadIpikAyAMpaMcamaHstAva |36 au sNtikrstdnirmivivinivaastinirivldeshmaasniyaaH||shriinimuNdrraav nAkAH shaasnodyotaatgnnsurgirishirvaaresurpaadpsNninmsiddhtH||shriirnshekhryrussvraashi ghohitaarthkrH||abhvnnraajrviditshnaavdinvaaH kaliMdikAkalitAnAnAyamAgArjata zArimitAyugmatatpazAlajajitina pAlabhisAgarAyaravAtIstA soca padelAtAzrAmumatisAdhuNasaMpatitAMparevApasadinAnAparavAnaMdajaviraMsaMgaNamA shriimvimlaaryaaH6||shriirnshessrutmshissysrvyaaaabaalykaallgorklvlaa shriisuuriraajninsaanaashhNsaastessaaNdinyevrmaakrimaalilev||6||sminaaddimaann patikalakasyatinahIpanagaretapAgalAdhirAja zrIzrImavimalasarivijayarAdhesI mAsezvakapadezatipahinevaresakelAlavAna zirovataMsasyAnihitirAjahaMsazrImasinahasa viziSavanipala rAmANikagaNinAsparopakAravinodAyasAdalikhita zrI svastimaMvatapaMcadazavarSa vaizAyamAsezanapatIyA3vadhAnasdapArajAtIyenanadAna) vAstaDosIkacyAlirivainAlamanan IsapaDatauparavatArI saMkramazvadIpayarI pratanuM nAma : zrI mannata jiNANa prabodha dIpikA TIkA puna: prata pana: vi.saM. 1872, mahA su6-1, guruvAra sthaLa : akhI dozI hastalikhita bhaMDAra, rAdhanapura pothI naMbara.: 288, isa pAnA-178 - B 39 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MARRIMAashiya samadivAyAsayatamAthyArAvAraNamAtA pratanuM prathama patra hAtihiMsA MErAzrI pavAdiSadIvAyasIyedasimasAravaravAcakasA vastyAH ArAdhitA vadanA ginALAMsaminAvata:NivadhAdetAta yaaciinvicknnvaaditthoktktishyaanaanovaayaa| svetaprajJayAsvIyayAsa kAdanyopakArAyaca misttavisapasattA sacetraNAlinatikilo) kemikamA vittIyavizva matasmAtarmanahanimAmipahiravadharamamAvatAmahimovisAvakattAkA vasaramanyajinA caajhaabdonvyaaH| hinAnAmAjhagAyattadA'vagavidhIyamAna ayaskarasyAtyAyanarata pAdAnaMcasyAtAyatAyokviANayahAhaNezyAvantarImAnavikarapasaroktatitidhirapaNAne AjJApanasyakSiAmAyanekavidhAvitastamakAuTAvidhIyate tadapivamAnojIkAryasAdhaka kevalakA sthAnavipatkatasaMsArAnaMtatAdevacasyAtAyatANaMsaliNArNa karavita pahaMcAItovAcaka tInamAjarAmaraNagImiuirsavaikajinadharmakAryANAsudhyataravAnagaravAjAyatAlANAztabocANA saMjamotahamarANAyAgAraniyamopalAlaklavapamiDAgAsAkabidezanavakorimANakAnagAvacA patranAM aMtima be patro HARstaavH||3|| saMtikarastavanirmitivinivAstinipinadevamAriyAbImunisudagusvabhAvakA bAbAne hotaaH||tpnnsunishishiresurpaasNninvmniytaa nIranaDoSarayulapakA zivyehitArthakAraH navajayapuraviditaztAvavinavAH kaliMdikAkalitAnAnAmagatizAsvairiyamatirmatIvikA maMgatatyahAkRtitatiniyA : zrIlamisAgarAguravaHgataiyada ra stAH saurapadeDAta mIsamatIsAdhuvarAH sNpti| teSAMpavAsA matvatAvarasapaTavAnaMda virasaMvegApA nIdemavimalAvyAH // 6 // zrIratnadoSaraguruttama zinavyAyAvAlyakAla gauravala varmAtrImAsikaphinamAnIzasaste bodhinyprmaannusmionissd|| timannA jiyAininakassAsinInagarapAvalAvilA jbaabiidemvimlrshivijyraach|popmaahaaviprinenusomvaatnirodh jAnirmitarAjahaMsaparisivyasuniyotirAmAliyAsinaparopakAra vinodapasyayana na-99 itizrImannAnigANaMTIkA sNpurnnviirsaagriiklyaannrstu|| saMvataralAIpanAvaizArakvadiyocanadine vAsare saMpUrNa maje zrIdhAdilapurayATAnagarakAnIvAsI zrImAlIzAtinAkhAlaNAlahiyAmAnAlAlahara dezamAzya saMpurNImalasyogI tsv|| zrIzrI bIvAnAzAyanamaH zunaMkrayA pratanuM nAma : zrI mannata jiNANa TIkA (prabodha dIpikA) pratajana : vi.saM. 1875, vaizAha-5, somavAra sthaLa : zrI jaina AtmAnaMda sabhA, bhAvanagara prata lekhana : 277 kula peja-139 40 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | manaha jiNANa ApyuM mULasUtranI hasta prato || pratanuM prathama patra vItarAga (nANamA nivAmighyAvaDiya-sampa kalevaLa3ghavikSavazyakanAviSaI udy| JunmanasiyANAmichapazdirakSadharahasamatAnaviraAvasayamiyannA pratidivasaMsAdevaya - pacapadIyosadalevanaMda nAdAnadevagazAlayaliietayakovaupasAvanAsAvA taanhopdivs|sccesuyosdvi dANasAlaMtavosAyogrAsazAyanamukkA / saghAyarANivanayanamukkAragusjadAzzyomakArakarivArajayaraNAkaridAyAtarAganImUnAka rivaarvaayaa| eraaprokyaaaaraayjynnaay||shnishaanaanimaaynnaagurughuprsaadmim nAmavanazyagurunAsutirasAdamAnataklina -karivAzyAvavizvyavahAramuhieravayAbAtI yANavelIvadArassayasuFON" hIratAtijatAyA rthayAtrA20kSamA vivekavANivata22saMvarakariva 323lAmAsamitirasanAvadayApAlivAna samaviAvagasavarAsAsAsamiIjA vikaruNAyAdhemojisasarayArako yadasivA pArivanupariNAmayAzivanerAsaMghakayari badamAnadhAravApustikaliSAvivo isatApasAvanAkaritA raNadAmAvaragAyazimodhAsAMghAribadamAragArapuyalizapasAvaNAti sahA 4. pratanuM aMtima patra ekasaMdhAvakanAkartavyajANivo sAdevazsadgurunAiupadeziyabolaNalivA(savAyalaMga.. vidyAmadhyanisurArUvaeseraNApatizAvakadinakarAkalasamAnAraNAsyopaduvA yAsamesIladAyaNaparakammAbArasaviviriyatigaMvavAsasyaMaIyAraNabaravArade nityAdhAdazajanApAdAyuSmAnApAurAje nAMvAkAmayAnahAtakSasenoMdevAdiyAdisA tighaatimhaavaarsuuti|smaanaa pratanuM nAma : zrAddhadinakRtya kulaka - maha jiNANe sajhAya prata naMbara : 1. 335, naM. 17140 sthaLa : zrI hemacaMdrAcArya jJAnamaMdira, pATaNa 41 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratanuM prathama patra sANAdanikAla emApavarakhANa enanAnazyA vayAcyAnanakARAMIRMIREOTAPAIMEHRADIONNavatrAyavikA bAlabATa cArimAyA A NTred ghanihAloniyANA viTha. . rAsasyapravardhavArikAdhAvarUpa ruleyautNAvAvizvamAsvAvadhAtivanakavatikamaNasatrANisamA kasA pramANa pakSamAgasabAladamavedanAlApAdArAgujaba-kAtahanAparinAla vAhizAmAyAcI nadhAramAvazyamAnajaya cavIcA propAnidhAnaharatagarinAkAnisastanAlAtaviyadhamanadhanAbAmiyAnA baDayAcajayazyAma sarasApayaravaDA payasAniya jayavapAsAvayAnal maniyama pAsa sAtajaka nApAnako nimitrAdhikA nANIkarimavamAna vAnAkarismejatasaktiH evajayAvyAmAnArthakAramAnAvAMchitadikSa tisakasikarapasAraphaNamaNikiraNAlima alavatamaratADilayalalitati sakAra anitama kArAvApikadamAhA manavA pravItarAgI yAjJAmiyAvaDivareThasampakariyA vipAsAvadhAnatAvita nipAsimAbAbAsA mAmatipANayA miparivarahasya pratanuM aMtima patra sAmAvikatanIsaravAdamAvyapakavisAdevaka si cisAdanAsAvA sazAyabATa vipati- paMcapavArAyAsadAlAnAvAdazyaka // bhadyamAsAkAmasapa: pAvAgAra 12pAsapomahAnAhAsAlatAvAtAvA karArAprakAsa vItarAmanArANanAsanikariyAraparastIchatisAda ra vAtalagAnacaka mAnAnaktikarivAgAvakitAvakAra va sajAyanAkAra pArAvyArAvajayaNAya niNayAtiNadhuNa gurupayavasAdamiyANakya fadav yAvakAriyayAcA vikArA na u sevara kAravAzanApAsamitimAnivalIlA | rivAmAnAvAbAkaravAkamAkaravAra , cAvakabANavata22 vadayAyAnivAravadharmasaMsakArApAvAlA vAmitIyavAniyA jAnakAra va 3 vasanavikamAyeLavayamAmAninajanakaruNAya dhAnamantra jaNAsasAgA karANAmAvara pAyagAmA / sAdhAvarikamANaM musalamaMdalAvaNAnincha | vAtApittAvanAtakacA samAnAnIvAnA bAgavAnapAlikA maTaNe kilAmace nibchaavnnmytaavikdinpuulsmaaptaani|| zrI // FINRAIN mANacAlImAtAzrAvakAritatparatalokatana pratanuM nAma : zrAddhadinakRtya.kulaka - maha jiNANa sajhAya prata naMbara : 14728 sthaLa : lAlabhAI dalapatabhAI saMskRti InsTITyUTa , amadAvAda 42 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratanuM prathama patra rAbhAyakona - ranmAvAra prAvItarAganIAzA miyAcaparihaddharasamakitA panikAmakAumA paJcaravAlA niumajiNaNAgabhicaputiharagharahasammatadinAva saMghAmi vikA katidina saba bAhara zamA - niTe solpaatykrgaavtisaavaassaa|| pantAnakAragama 0vana yakAra dharamkaravA vAttazganAijakaradAtarAzanAguNa pA 14 kiradAra gurunAzvAtAsAtammAnIsanika karavA 6 sA5 pAvAlastyavahAra karavana : . zAyanamAro dozyAro ajayamAyA jiyAra ANi nighaNA gurudhuprasAdammizAgavacanAvahArasmasamuhArahajatAtibajatAyA 3 / mAkuravA yavekSaka vAInuseMdarAlAyAmamAta bola jAvadayApAlavA sa dharmavata mhasamanapari samadhigamalAmAsaniAvalagAyAhImA jiesa pavatannararathayAtrA tInIyAtrAkaradA20 .. nAsthigatIrthakAekAtrasAdavAdIkA vanA-31 yakazmIracAra pratanuM aMtima patra yAbAda) vAsinIparilamA Kalava 7 cavidhiyAsaMghauparibahumAna pursklsvviyo|| 4 go kazAdamAsurANAsiMchova bijamAyali nAdiyA tIrthako eka va dokate. devagurune upadezebAlapAlad yA jAtA hApasAvaNAtirAhANakicamenA guruvaemAitiil kAdinAnielAkI rAskogazAvaka kehaboGa hAyaTa ina kanavara katipadeza vikadinasatyakalA yammevANAnago khudo. soyagAso lokla pravadA ogale yazakobA nimoyA dANavata ra lakAtA mAulogazidhAprakArASatA aso madarikannAmalA dayAvana - TRAPATRI mAnya guNanazAnA sAdhAkararAva mAyAmozamAdimirArAgAmAsasa H Mara Pre pratanuM nAma : zrAddhadinakRtya kulaka prata naMbara : 2472 sthaLa : vimala gaccha bhaMDAra, pATaNa 43 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratanuM prathama patra . mana-kagIkA nikAyamAla kara mikamiyA parahakadhAreM avi-kAlomA ! rakAra ninanAnAjApranipAne. tvabA mamatra samakAla kAkamAmAyIkamAvasakA | ..dikaneviSaI mAlA HekAmanaharimANamAmihayariharavAsanavidAdastharamijisma / payadivasaMkaditI posa ka. mAvAmAilA dAnapratimAnapratitapaprati mantAmya navAsA prdi|| vasaTiksaprati paviSa dikaneviSepo vatAvAya-kAnAvara paMcaprakAranA upanA viSA : avama vaudasamma sahaleko tivani sanAyakamA nihita pArA hoyayadivasaMzyorosahavAdArAzInaMtoprabhAzAyanamokAro dharovA punaH jayaNA ka-kAyana: jAnI-pUjA nAkaranA.jAnatu manustabadu vanAramaklikaravA jilA jayapAhavAdhyA kAya jAprakAracI sarakAbA gotamAdikaMgavara avahAranemuchAra pakAyarateukAmaiti pendaprakArakA kiMkarI mAdi sAkinuvA mAtatha I: bakAyanojayapAkere gaMvaprakAnItamA svanA lapaekaraetA deviSayamArahavA yAroDAyarapaTa kiraNapUyAjiNadhuraMgarupaIsAhamIbhAvavavadA S pratanuM aMtima patra ramAkaraNanIyAnAkara svarAta samakApasAvaravA jAsaka munAmA bolavAsamA semArAma tISa uparzatapaNuMdharavalA ka.pAcasamitigharavAjAvaka malAta bArA vivekapaNazara pa. ma.ka dayA kularANavAsAparavaLatmIyatAya niyasamAvivakasaMdarAsAsAsamaIajIvakarueka trama kA pAMvaradamUvucAritravivikSara dhisaghane pustakalA janamosamaga pariepaSbumAmAyAkabedopasvA mAnadevU 1 karo . panaparibAsamaparAyathAkSata 3 pAcana vijayasaMsapokarasadamodarapaeriNAmasaMvariyAmAgomA bhAvanA sahyAe- prAvada nAceka niraMtara itizrAvaciAya / kalA majikaraNakA samunoupadesa dhaatrvaaughraatH| taka bratapAla pravAnimAko meyonIpatacara se nigadinAkaravAdhyAya pratanuM nAma : zrAvaka dinakRtya svAdhyAya prata naMbara : 2544 sthaLa : vimalagaccha bhaMDAra, pATaNa 44 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || zrI pArzvanAtha sarvajJAya namaH // mantraru jilA prAthamichaM parihara 26ra hammata zaba chiprA va smItA ho lampa divasaM paMcesu pau vayaM pAdAsanaM prata dona tAco prasajJAyanamukkA ro 11 pa rovayAro! ajayAya 13 ||2|| jilA 14 jilahue guru 16 sAhambhi yAlaH balla vivahA ramyasuddI rahanA tinA 2011 nudasamavi vega saMvara23 nAnA 22 varuNAmayaUla saMbhAgoM karadamoza ra pariNAmasaMgho varila mANo 31 purayali upanAva tAje 32 saDhAe ki cammeyaM // niccaM suguru vae se 4 itibhAva kadina sAlojIbAbA H I pratanuM nAma : zrAvakadinakRtya sajjhAya prata naMjara : sthaLa : 2541 vimalagaccha bhaMDAra, pATaNa zAmalI coravAI sajjeva viviyAM itanA hareta jojina zAsana ki riyAdhanu sre| jimasava sAthara jInAM ta re / prAju se ve divasA rAjcanuSTAna nizakti pAzA yAdika hama parihareM parUpAtapari tino kareM // 14 // 6 uruSa ne do viSaya nidhipA rAkSaka zitoM gAdibhivarUpAnI jeTna rAti vidhipa gaNarA1sananije jIvA vidhipariNAma tasA vAgavinodanA japariha nyAyeM zivalIta savAI rasanAya // mantra hasi zamitra pariharahara mazAbAda va yamatrAho pi zAya hesu svayaMpA sInaM tadovasAya 10 namukkA ro ro dayA roDa 12 jaya vaya 3.2 // jiga pUjA 14 jilAghula guruthu316 sAhamimAvA va va hA rasya sudhIra tAra tica sAya2 113 13 namama vivega saMvaranA sAz4 sani 625 jIvaka sAyarA dhammiya jalasaMsa goraza ka rAma mozcara pari lAmo ||4|| saMgha varibamA lona putra liha 31 nAva (pAtikamA ekina meyonija guruvaete // iti zrAvaka dinatyazaH yH|| tavyAH pApino jIvAnAmuM patiparvata lanyate vApisa jyAdi nedatAmahasate te jJAne madIta je lokAnAM tArakaH samayaM vacanAdapi 2 pratanuM nAma : zrAvakadinakRtya sajjhAya prata naMjara : sthaLa : 2408 vibhasagaccha bhaMDAra, pATalA 45 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |||gardamannahanilAmA michaMparidara darabaradasammara ba vIda vyavAsayIcAhI da016 disaM2 paddestrayo davayaM 5 dApaisIlagala me yadAtU vo epa sajhAyanamuM kAroM115 ro bukhArovArAyaNAya 32 jila14 jilaghu 25 sAdA moyA vaccatre 1 vavahAra rAya va dosa tivasAya 2011 // ucarsama2za vivega 2 rA saMva samii rAjIva karuNAya 66mmiyaja raNadamIraNa varaNa pariNAmora rANA se mApoha kucha ye lihaNaMvara pAvAtiche 32 ekiMcumeTA niJcastraguruvAseAM itizrI mAdaka sAyaNa guruva 1859379 J K pratanuM nAma : zrAvakadinakRtya sajjhAya prata naMbara : sthaLa : 12387 lAlabhAI dalapatabhAI saMskRti InsTITyUTa, amadAvAda ge6|| atha pIsa hanuMtva rakhA ljissyte| karemi natapAsa hA AdAraposa da dasa sa sarIrA sakAraposa do savanaceraposa / sAvAra yo sadA sacccaddide posa mijAdiva saMlestA pjjuvaasaami| 'didAti didAM mola vAyA eAkArAeM | nakaremina | kArademi tissanaM tepachi maami| niMdA maga rihAmichAeM vo sirAmi // // ||itishrii // atha posarupArAnIsAgara caMdoliSyate // // sAgaracaM do kAmI ( caMda hiMso deza lodhUlo jesisadamamA aMmiyAjIvitevidhUlA salAda liyaa| salasAcyA dakAmade vaay| jesipa se samayaM / dadayaM taM mahAvIro |2| yo saha vividhi| vidhirividhika rajako avidhikutisaviOM manakvanakAya iMkrImacA mikkaDaM // iti " // athamana jilA svAdhyAth liSyate ||n jilA miLaM paridaradarasammataM // braddidyAtsaMmi / ujjuno ho 613 divasa 1 he posa dava yA dAeM zIlaM tava nAvoya // sajJAyana mukAro | romAro jaslAma jiNA jilghue| guruthu asAdammi ! zavdArasyasuziradajuttAtiJcajujJAyAtrA udasamaMdideka saMtrA nAsAsami bajjI varuNAya / dhummiyajalase saggo / karaNadamodara rilAmo / 4 saMghoda rimA eleTnAdAtice sahA kmei cha ni guruvrsel|5|itishraavk dinakkRtya sajJAya saMpUrNam ga pratanuM nAma prata naMbara sthaLa : zrAvakadinanRtya sajjhAya : 20425 : lAlabhAI dalapatabhAI saMskRti InsTITyUTa, amadAvAda 46 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'mannaha jiNANa ANaM' granthasya viSayAnukramaH / pRSTham * dIkSAzatAbdIsamiteH purovacanam 3. jinAjJAyA dhyAnam * samarpaNam 5. jinAjJAyAM zaGkAdoSanivAraNopAyAH * dIkSAzatAbdIsamarpaNam 71. AjJArahitasya tIvrataratapakaraNasyA'pi * sajjhAya samo natthi tavo ajJAnakaSTatA granthaviSayavarNanam 23 |* AjJApAlane brahmasenasya dRSTAntaH hastapratInAM prathamAntimapatradarzanam dattazreSThina udAharaNaM tadupanayazca granthasya viSayAnukramaH 47 |* jinAjJAvirAdhanAyAmutsUtraprarUpaNAyAM 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyasya mUlasUtram | ca sAvadhAcAryavArtA zrAvakasya kartavyANi 2-mithyAtvasvarUpam * zrAvakakartavyanUtanagurjarakAvyam sarvatra mithyAtvasAmrAjyavarNanam maGgalam |. jIvAnAmAzritya mithyAtvasyAnAditA granthasaGkalanahetuH 1. mithyAtvatyAge lAbho'tyAge'niSTatAvarNanam * prathamagAthA tadvRttizca 2. mithyAtvasya guNaviparyAsatvAt 1-jinAjJAyAH svarUpam guNasthAnake kathaM sthAnam ? * AjJAnusAryanuSThAnaM zreyaskaramityAdi 2. sUtranirdiSTasya padasyApyarocanAt mithyAtvam / * AjJAvirodhyanuSThAnaM saMsArAnantatAdihetakama 2. mithyAtvamohanIyakarmaNAM kSaye'nyeSAM * sarveSvanuSThAneSvAjJAyAH prAdhAnyam karmaNAM sthitivarNanam * AjJayaiva caraNasya sAphalyam anantAnubandhikaSAyANAM mithyAtvena saha sambandhaH * jinAjJAyA ArAdhana-virAdhanaphalam mithyAtvasadbhAve'pagame ca bhaGgatrayam * AjJAyA rAjAjJayA saha tulanA vizeSatA ca * dharmakriyAparAyaNAnAmapi yadi saMsArabhramaNaM AjJAyA mantrAkSarasamAnatA bhavati tatra mithyAtvasyaiva kAraNatA * AjJAyA jJAtAraH stokA eva tatkAraNAni ca 5 mithyAdRSTeH svarUpam * jAnanto'pi hInamadhikaM vA''jJAprarUpaNe'hitam 6 | saptadhA mithyAtvasvarUpam asat-prarUpaNe jIvasyAnantasaMsAritA * paJcadhA mithyAtvavarNanam sAdhUna zrAvakAn cAzritya jinAjJAyA * viparyAsasya vizeSaprakArAH nidarzanAni Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LS 66 77 77 * matsareNa parakAritacaityAlaye samyaktvaratnaprAptyarthaM guNAvaliH vighnamAcarato mahAmithyAtvam 27 * saraHkUpAditulyatayA samyaktve * mithyAtvinaH dIrghatIvrakarmabandhaH dharma-guNavRddhitA * viparyAsavato jJAnamapyajJAnam |* siddhigamane samyagdarzanasyAnivAryatA upamayA mithyAtvasyAdhogatikAraNatvama prAptasamyaktve''yurbandhe vaimAnikadevatvam / * mithyAtve''tmanaH pareSAMca aviratasamyagdRSTizrAvakasya kartavyAni . prabhAvakatvaMca sthApanam, avimRzyakAritA samyagdarzanajotkRSTA madhyamA jaghanyA virati: 67 * mithyAtvagrastAnAM cakravartitvapadamapyazreyaskaram 29 samyaktvaviSaye vikramarAjJaH sambandha: trividha-traividhyena mithyAtvatyAge 4-9 SaDvidhAvazyakasya prarUpaNA 77 bhAvapratikramaNam . bhavanAzakatvamAvazyakasya oo * subhaTasAmyena mithyAtvasya baliSThatA * SaDvidhAvazyakasya karmaroganAzakatA * granthipadasya vyAkhyA tatsvarUpaM ca gurusAkSikena kRtasya * mithyAtvasya lakSaNAni SaDvidhAvazyakasya mahAphalatvam * zramaNAnAmapi kAGkSAmohanIyakarmasambhavam / ___31 * sadasadguroH lakSaNAni mithyAtvejamAlisambandhaH 32 * guruvirahe sthApanAcAryasadbhAvasya 3-samyaktvanirUpaNam 57 | yuktipurassaraM kathanam 78 prAptasamyaktve duHkhahAniH sukhaprAptizca 57. bhAvAvazyakasvarUpam zramaNazramaNopAsakAnAmAvazyakavidhau * samyaktvadAyakAnAmupakArasya duSpratikAritA 57 samAnatvam * niSpuNyAnAM kalpapAdapAdivad durlabhataraM zrAvakANAM catvAro''zvAsAH samyaktvam 57 4-sAmAyikAvazyakam * bodhibIjasya labdhInAM ca sudurlabhatvamabhavyAnAm 57 * sAmAyikasvarUpaM kartRNAM bhedena vidhizca * ekavidhAdibhedena samyaktvasya bhedAH * sAmAyike mAlinyatvApAdakAni kAraNAni / * samyaktvasya saptaSaSTibhedavarNanam * sAmAyikakaraNe hetutvam * zAstrAntareNa samyaktvasya lakSaNAni 60 |. IryApratikrAntipUrvakameva sAmAyikagrahaNasya samyaktvena guNaprAptiH zAstrIyatA * narake'pi samyaktvasya mAhAtmyam ___61 |, mukhavastrikA nirarthiketi matanirAsanam samyaktvamAcAravatAmeveti * sarvadharmAnuSThAne zrutadharmasya pramANatA matanirAsanam, uktiyuktibhyAM ca samAdhAnam 62 . samabhAvarUpasAmAyike damadantakathAnakam 48 112 58 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 118 119 120 125 125 104 132 * dAnAdapi sAmAyiko jyeSThataraphalavAniti kAyotsargakaraNe dvividhahetutA viSaye vRddhastrIkathA abhibhavakAyotsargavarNanam 5-caturviMzatistavaH ucchritAdibhedAnAM nirUpaNam caturviMzatistavasya mahAnirjarAyAH hetutvam daivasikAdyaticArajJAnArthamapi kAyotsargaH zrIjambUkumArasambandhaH kAyotsarge AkArasyAvazyakatA 121 6-vandanakAvazyakam pratikramaNe kAyotsarganirUpaNam 122 vandane'nyeSAM zrIkRSNasya ca lAbhaH aticAramapekSya kAyotsargasya pramANam 124 vandanapradAne sthAnanirdezaH * mAyayA kRtakAyotsargeNa karmabandhaH vandane katyAvazyakAni kati doSAzca zuddhakAyotsargakartavyatA nirUpaNam * kRtikarmavidhervarNanam |. kAyotsargadoSAH 126 * vandanakadvaye hetuH |. zuddhakAyotsargavarNanam 128 * vandanIyAvandanIyayoH svarUpaM tatphalaM ca * kAyotsarge subhadrAkathA 128 * vandanIyAcAryAdInAM svarUpam * ihalokaphale kuntIsambandhaH 130 * sadoSanirdoSakRtikarmakaraNe hAnilAbhau 104 |. kAyotsargasya phalAni 131 * kRtikarmaNi zItalAcAryasya dRSTAntaH 9-pratyAkhyAnam 7-pratikramaNAvazyakam * pratyAkhyAnaprakAraM svarUpaM ca utsargApavAdAbhyAM pratikramaNavelAvarNanam 106 azanAdipratyAkhyAninA'zanAdidAne na doSaH 134 pratikramaNasya hetuH phalaM saMkSepa-bRhadvidhizca 107 | * pratyAkhyAnazuddhaH svarUpam 135 sAdhunAmiva zrAddhAnAmapyubhayakAlaM pratikramaNasya * pratyAkhyAne'zuddhatA''pAdakAni kAraNAni 136 naiyatyam * pratyAkhyAnena guNaprAptiH * paJcaprakAro'STaprakArazca pramAdastasyAsAratA pratyAkhyAne AkArAH 137 sAmarthya ca pratyAkhyAnakArayitR-kakrezcaturbhaGgAH | pratikramaNasthAnAni pratyAkhyAnasyehalokaphale dhammilakathA * sarvakriyAyAM sopayogatayA nirjarAphalatvam paralokaphale dAmannakakathA atimuktakakumArasya sambandhaH namaskArAditapobhiH karmakSayavarNanam 152 pratikramaNena sadgatiH rAtribhojanatyAge upavAsalAbhAdikathanam 153 puNyopari puNyapAlarAjJaH kathA |. granthisahitapratyAkhyAne kapardiyakSapUrvabhavakathA 155 8-kAyotsargaH |* abhyantaratapasi svAdhyAyavarNanam 155 * aticAravizuddhyarthaM kAyotsargaH 118 |. zarIrAdibhedaitrividhatapasaH kathanam 157 49 106 132 137 138 139 151 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 . 182 184 160 185 185 163 186 186 187 189 kairlakSyaistapasaH kartavyatA'kartavyatA manovacaHkAyazuddhyA turyavrate niratAnAM 10-pauSadhavratavivaraNam 158 zlAghyatvam * sarveSu kAleSu pauSadhasya kartavyatA 158 strIsaGge mahAdoSatvam 183 * pauSadhe mukhavatrikAyA anivAryatvam 159 kAmasya durjeyatvam 183 * mukhavatrikApratilekhane vidhiniSedhAzca 159 kAmabhogasyAnarthatA * mukhavastrikAtiraskAre AjJAbhaGgAdidoSAH zuddhazIlapAlane upAyAH * pauSadhasvarUpam 161 abrahmasya phalam * dezAhArapauSadhe bhojanavidhiH anyadarzane'pi abrahmajanyadoSAH * pauSadhakRte satyatithisaMvibhAgavidhi: 164 nArINAM naisargikA doSAH * pauSadhaviSaye jinacandrazrAddhasya dRSTAntaH 165 * vezyAsaGgatyAge sadupadezaH .. 11-dAnakartavyasya pratipAdanam 167 * parastrItyAge hitopadezaH 187 dIkSAvasare jinezvaradAnanirUpaNam 167 vijAtIyAsaktAnAmAmuSpIkapAralaukikaphalam 188 * samavasaraNe zrIjinezvaraizcaturvidhadharmaprarUpaNam 167 |* brahmavratasyaihikapAralaukikaphalam 188 * saptakSetre dhanavapanaM mahAzrAvakasya lakSaNam 168 |* abrahmasevane'nekajIvasaMghAtavarNanam * jinabimbe dhanasthApanA tasya ca vaividhyatA 168 |* zIlakhaNDane phalam svadravyeNa jinabhavananirmANam kAyayApi brahmavratapAlane sadgatiH * jinAgamamahimAgAnaM lekhanaM ca 169 lajjayA bhayena vA zIlapAlane satphalam 192 * sAdhusAdhvIkSetreSu viziSTatamaM kartavyam / 171 |* zIlapAlane bhISmapitulaukikadRSTAntaH * bhinna-bhinnaprakAreNa zrAvakakSetre bhaktiH 172. zIladRDhatAyAM surapriyasya kathAnakam 194 * strINAM guNadoSacintanaM vAtsalyaM ca 172 13-tapaso nirUpaNam 197 * tuGgikAnagarIzrAddhAnAM guNA dAnAdikriyA ca 174 jinezvarANAmutkRSTatapovarNanam 197 * sati vibhave dAnamasati ca vibhave sadbhAvanA 175 karmakSaye tapadharmasya pradhAnatA * supAtradAne dhanadeva-dhanamitrayoH sambandhaH 176 zarIrendiyakaSAyadamane tapasaH zreSThatA 12-zIlanirUpaNam 179 tapobhistAmalitApasasyezAnendratvam * zIlapAlanaprabhAvaH 179 tAmalitApasakathA zIlapAlanasya duSkaratvam jIveNa gRhItAhArajalasyAparimitatA * zIlapAlanena sakalavratarakSaNaM tadbhaGge ca bhaGgaH 179 / * viratirmanuSyabhave eva sulabhA 200 turyavratapAlane brahmagupteH manonigrahasya tapaso vahninA saha tulA casvarUpama 180 |. tapaviSaye harikezabalarSikathA 190 168 191 197 197 199 199 179 199 200 200 50 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 203 mm 205 231 232 208 208 236 239 209 14-bhAvasya svarUpam * zuddhabhAvavikalA sakalA kriyA niSphalA * caturvidhadharma bhAvasya gariSThatA * rasavatyAM lavaNasyeva dharme bhAvasya zreSThatA bhAvahInadharmaH zivapadasyAlabhyatA * dRSTAntena bhAvanAyA: jyeSThatA * paJcavidhAvagrahastadanujJA ca mokSasya pradhAnatamakAraNaM bhAvaH * bhAvadharmaviSaye sukozalamunedRSTAntaH 15-svAdhyAyasya prarUpaNam * svAdhyAyasya phalaM vairAgyam * karmakSaye'pUrvayogaH svAdhyAyaH * svAdhyAye'nudyamI jJAnakuzIla: * svAdhyAyarato'nusamayaM karma kSapayati svAdhyAye pramAdatyAgopadezaH * svAdhyAyakartRNAM yogyaguNAH * svAdhyAyalAbhe senazrAddhasya dRSTAntaH 16-namaskAravarNanam namaskArasya gaNayantamakSaramapi mahAnirjarAya pApanAzAya ca kalpatarorapyadhikataraM namaskArasya mahimA * lakSanamaskArajApe vidhiH zrIdevakathA ca * jinezvarANAM svarUpaM namaskAraM ca * siddhAnAM sukhaM tebhyaH kRto namaskArazca bodhilAbhAya .. AcAryanamaskAraphalavarNanam upAdhyAyapadavyAkhyA tatsvarUpaM lAbhazca * sAdhUnAM guNavarNanaM phalaM ca / 202|. namaskAraphale 202 rAmalakSmaNasItArAvaNasugrIvAnAM pUrvabhavakathA 224 202 namaskAreNAnekavidhApAyAnAmapagamaH 203 17-paropakArasvarUpam 226 * paropakArAya satAM vibhUtayaH 226 203 tIrthaGkarANAM hitopadezo'pi paropakArAya 204 pUrvAcAryANAmapi mrantharacanA paropakAramUlaiva * upakArasya duSpratikAritA 230 * puNyAGgaM paropakAraH 206 paropakAre zrIkRSNa-haribhadrasUri208 siddharSigaNivarANAM dRSTAntAH 18-yatanAnirUpaNam zramaNa-zrAddhAnAmAzritya yatanA 208 yatanAyAM candrodayakathA 19-jinapUjAkartavyaH 241 dravyabhAvabhedaiH zramaNazrAvakANAM pUjA 242 210 pUjayA mokSaniSpattiH 243 210 pUjAvidhiH 244 aSTavidhajinapUjAphale kathA 248 dvitribhedaiH jinapUjA 249 * pUjAyAmAzAtanAH 250 213 azaucadazAyAM kRtapUjAphale puNyasArakathA 250 214 * sampUrNapUjA'bhAve ekadhAdiprakArairapi 216 pUjA vidheyA 251 20-jinastavanam 253 jinastavena zAsanonnatiH 253 220 * mAnatuGgasUriprabandhaH 253 221 |. ihAmutra phaladAyinI jinastutiH vAkpatezca sambandhaH 255 210 213 219 | 222 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 282 284 284 284 260 284 288 288 289 289 290 290 21-gurustutiH rathayAtrAvidhi: * guroH tArakatvam 258 |* rathayAtrAyAM viSNukumArasya sambandhaH * guruM vinA dharmayogo'pi durbodha: 258 25-tIrthayAtrA * vaTapatra-yAnapAtrodAhArena gurusvarUpam 259 tIrthayAtrAphalAni * siddhiphalA zramaNopAsanA * saGghAdhipapadasya jyeSThatA * sAraNAdyabhAve doSAH pArAsuta-pethaDa-jhAMjhaNa-AbhU-kumArapAla* guruvirahamAninAM matakhaNDanam 261 vikramAditya-vastupAlAdInAM * pradezirAjJo'yogyatA guruyogena ca yogyatA 263 zrAddhAnAM tIrthayAtrAvarNanam * gurupratyanIkatve phalam 26-upazamavarNanam * gurubhaktirvividhaphalA * kaSAyeNa guNahAniH * caNDarudrAcAryasambandhaH caturgatiSu kaSAyaprabalatA kaSAyanigrahasvarUpam * gurubhaktau sunakSatramuneH kathA krodhena dIrghacAritranAzaH * paralokaphale''mrabhaTTa-AmarAjakathAnakam * krodhamAnaviSaye'JcaMkAribhaTTAkathA 22-sAdharmikANAM vAtsalyam mAyAyAM pANDukAryAkathAnakam * sAdharmikasambandhasya durlabhatA lobhe AcAryazrImaGgudRSTAntaH * zubhakarmabandhakAraNAni upazame kumbhakArasambandhaH * sAdharmikavAtsalye vajrasvAmikathA 27-vivekanirUpaNam 23-vyavahArazuddhiH dravyabhAvAbhyAM vivekaH * vyavahArazuddhayA dhanasthairyam zrIhemacandrasUri-kumArapAlayoH pUrvabhavaH * dhanopArjane'nyAyaprakArAH 28-saMvaraprarUpaNam * nyAyopArjitavittena sadbuddhiH indriyamanasoH saMvaraH sadvAsanA satkAryakartRtA ca 277 dazamahAzrAddhAnAM saMvaraH * vyavahArazuddhau dvijakathA 277 sUranRpa-somamuni sambandhaH nyAyopArjitavitte devayazasoH kathA 29-bhASAsamitiH laukikapurohitakathA ca 278 anavadyabhASayopadezaH kartavyaH zrAddhAnAM bahvArambhatyAgopadezo jagaDUkathA ca 279 asatyavacanasya phalam 24-rathayAtrA 281 niSThuravacanatyAge mahAzatakazrAddhakathA prabhAvakA: zrAvakA: 281 || vimalasahadevasambandhaH 292 271 293 271 294 272 296 276 296 276 296 276 302 302 303 304 307 307 308 309 309 52 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 340 313 313 314 315 317 30-jIvakaruNA * sarveSAM vratAnAM jIvadayAGgabhUtatvam * aSTottarazatabhedairjIvarakSA tricatvAriMzadadhikadvizatavidhaH prANivadhaH loke'pi trividhavadhaka: hiMsAlakSaNam * dravyabhAvAbhyAM hiMsAyAzcaturbhaGgI * pRthivyAdInAM vedanA . sthUlaprANitipAtaviramaNanirUpaNam * prANAtipAtaviramaNe kSemAmAtyakathA sthUlaprathamavrate'ticAratyAgopadezaH prathamavrate yatanA vratabhaGgazca ekendriyasaGghaTTakRtakarma jIvadayAyAM dRSTAntaH 31-dhArmikajanasaMsargaH AyatanAnAyatanasevanena guNadoSAH caturvidhA dharmakathA dhArmikANAM saMsargeNa samyaktvAdiprAptiviSaye varuNazrAddhakathA 32-karaNadamaH adAntendriyANyahitAya indriyadamane rAgadveSatyAgopadezaH indriyapaJcakasaMvAdaH 310 . 311 | 33-caraNapariNAma: 337 311 |* zramaNazrAddhAnAM manorathAH 337 312 |. * puNDarIka-kaNDarIkakathA 339 * zrIskaMdakamunisambandhaH 313 34-saGghopari bahumAnaH 342 saGghasya mahattA 342 * saGghabhaktyupari vastupAlamantriNaH sambandhaH 343 * sAdharmika-saGghabahumAne''bhUsambandhaH 344 35-pustakalekhanam 345 316 pustakalekhanenaihikAmuSmikalAbhAH 345 zrAddhaiH lekhitAnAM granthAnAM saMkhyA 346 36-prabhAvanA tIrthe 348 tIrthavRddhyA pravacanaprabhAvanA 349 * prabhAvanAyAH svarUpam 324 aSTaprabhAvakAH 350 zrIjIvadevasUrisambandhaH 350 * zrIvIrAcAryasya dRSTAntaH granthaprazastiH 358 pariziSTAH 359 331 pariziSTa: 1 prAkRtapadyAnAmakArAdikramaH 359 331 * pariziSTa: 2 saMskRtapadyAnAmakArAdikramaH 388 * pariziSTa: 3 vRtyantargatakathAnAmakArAdikramaH 397 pariziSTa: 4 'mannaha jiNANa ANaM' 333 mUlasUtrasya pAThabhedAH 334 20 |* pariziSTa: 5 kutubapurazAkhA-nigamamatavarNanam 402 335 | |. pariziSTa: 6 zrAvakakaraNIyasvAdhyAyaH 407 3 349 324 355 327 330 ajitendriyatve phalaM doSAzca 332 400 manodamane mantridRSTAntaH * sparzanendriye mUlarAjakathA * indriyadamane candrazekhararAjJo dRSTAntaH Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / ' mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH / / / / mUla granthaH / / (zrAddhadinakRtyasvAdhyAyakulakam) mana jANaNaM, macchaM pariharaha dharaha sammattaM / chavvihaAvassayaMmi, ujjuttA hoha paidivasaM / / 1 / / pavvesu posahavayaM, dANaM sIlaM tavo a bhAvo a / sajjhAyanamukkAro, parovayAro a jayaNA ya / / 2 / / 19 12 jiNapUA jiNathuNaNaM, guruthui, sAhammiANa vacchallaM / 14 vavahArassa ya suddhI, rahajattA titthajattA ya / / 3 / / 17 18 uvasamavivegasaMvara, bhAsAsamiI a jIvakaruNA ya / dhammiajaNasaMsaggo, karaNadamo caraNapariNAmo // 14 // saMghovari bahumANo, putthayalihaNaM pabhAvaNA titthe / saDDANa kiccameaM, niccaM sugurUvaeseNaM / / 5 / / 1. 'mannai' mudritasambodhaprakaraNe, 'mannaha' upadezakalpavallI, K hasta0 / 2. 'jiNANamANaM' prabodhaTIkAyAM, G hasta0 / 'jiNANaM ANaM' upadezakalpavallI, H, K hasta0 / 3. 'harai' mudritasambodha prakaraNe, / 4. 'dharai' mudritasambodha prakaraNe, 'dhara' K hasta0 / 5. 'AvasayaMmI ' mudritasambodha prakaraNe, A, B, C / 'AvasayaMmi' D, E / 'AvassayaMmI' H I J | 'AvassaemiM' G hasta0 / 6. 'ujjutto' mudritasambodha prakaraNe, F, K hasta. / 7. 'hoi' mudritasambodha prakaraNa, vicAra saptatikA, K, hasta0 / 8. 'paryAdivasaM' G hasta0 / 'paidiahaM' vicArasaptatikAyAM / 'paidisaM' J hasta0 / 9. 'posahavihiM' D, E hasta0 / 'posahavihaM' F hasta0 / 10. namokkAro' G hasta0 / 'namukkAro' E F hasta0 / 11. 'jiNapUyA' sambodha prakaraNe, G hasta0 / 'jiNapUa' upadezakalpavallI / 12. 'guruthua' prabodhaTIkAyAM, D, E, F, K hasta0 / 13. 'sAhammiyANa' mudritasambodha prakaraNe, H I J hasta0 / 'sAhammI ANa' G hasta0 / 14. 'vavaharassa' E hasta0 / 15. 'rahajuttA' K hasta0 / 'rahattA' E hasta0 / 16. 'titthajuttA' K hasta0 / 17. caturtha - paJcamIgAthAsthAne vicArasaptatikAyAM saMghovari bahumANo, dhammiamitto prabhAvaNA titthe / navakhitte dhaNavavaNaM, putthayalihaNaM viseseNa ||4 || parigahamANa'bhiggaha, ikkArasasaDhapaDimaphAsaNayA / savvaviraI maNoraha, emAI saDDhakiccAI / / 5 / / 18. chajjIva' mudritasambodhaprakaraNe, prabodhaTIkAyAM, K hasta0 / 19. 'dhammIjiNa 'D hasta0 / 'dhammijiNasaMsago' F hasta0 / 'dhammIjaNasaMsaggau' G hasta. / 20. 'putthai' E hasta0 / 'puthaya' K hasta0 / 21. 'tItthe' G H hasta0 / 22. 'jinasAsaNaMmi rAo NiccaM sugurUNa viNayaparo' sambodhaprakaraNe / 54 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 mantraha jiNANa ANaM 2 micchaM pariharaha 3 dharada sammatta 4 thI 9 iniMdatrAvasayaMmi ujjuttA hoha paidivasaM 10 pavvesu posahavayaM 11 vALa 12 sIha 13 tavo a 14 mAvo zrAvaka ATaluM to roja kare ja.... = jinezvaranI AjJAne mAno ! = mithyAtvano tyAga karo ! samyaktvane dhAraNa karo ! 15 sAAya 15 namukkAro 17 parovayAro a 108 nayA ma 17 jaNapUA 20 jiNathuNaNaM 21 gurumud 22 sAhammiANa vacchallaM 23 vavahArassa ya suddhI 24 rahajattA 25 tittvanattA ya 25 uvasama 27 viSena 28 saMvara 27 bhAsAsamiI a 30 nIvA ya 39 dhammiajaNasaMsaggo = = 5 AvazyakamAM roja udyamazIla thAo ! = // ||||||||||||||||||||| = = paropakAra karavo = || || = = = = // |||||| = parva divasomAM pauSadhavrata karavuM dAna ApavuM zIla pALavuM tapa karavo bhAva bhAvavo = svAdhyAya karavo namaskAra maMtrano jApa karavo = yatanA karavI jinapUjA karavI jinastuti karavI guruttuti karavI sAdharmikonuM vAtsalya karavuM vyavahAranI zuddhi karavI rathayAtrA AyojavI tIrthayAtrA karavI bhASAsamiti keLavavI jIvo upara dayA rAkhavI = dhArmika mANasono saMsarga karavo. upazama (samatA) dharavo viveka (heyano tyAga upAdeyano svIkAra) karavo. saMvara sAdhavo 55 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 rAmo 33 carabarinAmo 34 saMghovari bahumANo 34 putthayahaNaM 39 pabhAvaNA titthe saDDANa kiccameaM niccaM sugurUvaeseNaM = Indriyo upara kAbu (IndriyonuM damana) rAkhavo. cAritrano pariNAma (cAritra levAnI IcchA)keLavavo. = zrIsaMgha upara bahumAna dharavuM = pustako (jinAgama) lakhavAM-lakhAvavAM. = zAsananI prabhAvanA pravartAvavI. zrAvakonA A (chatrIza) kartavyo che; je haMmezA sadgurunA upadezathI karavAM. = zrAvakanAM 36 kartavyonI sajjhAya (rAga : prabhAtI, vaiSNavajana to... vagere zAstrIya) jaina zrAvaka to tene re kahIe, je jina ANA mAne re. mithyA-mata-mamatAne tyAge, samakita zuddha pramANe re..1 pratidina SaT Avazyaka 4-karato, parve poSadha dharato re, dAna, zIala tapa bhAvaneSa varato, svAdhyAyanepa sumarato re....2 mahAmaMtra navakArane gaNato, para-upakAramAM 172mato re, jIva-ajIvanI jayaNA karato, jina 9pUjIne stavato re....3 23 gurujananI stavanA kare bhAve, vaLI sAdharmika-vatsala re, vyavahAranI zuddhi ati suMdara, 242tha-tIrtha-jattA-kuzaLa5 re....4 zrI upazama-vivekane saMvara, guNa-samudAya managamato re, bhASAsamiti chajjIvakaruNA dhArmikajana" saMga raheto re....pa paMcendriya nija azvane damato, saMyama levA thanaganato re, saMgha upara 34bahumAnane dharato, pravacana-zruta lekhaMto re....3 bhavajala tAraka jaMgama-sthAvara, tIrthanI unnati karato re, sadgurudeva taNA upadeze, ujavI 'zrAvaka' banato re....7 rAmacaMdra-guNa-kIrtiyazasUri, sadguru zravaNe suNato re, zrAvakanAM kartavyo chatrIza, ratnayazamuni' bhaNato re..... 56 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / arham / / tapAgacchAdhipati pU.A.zrImunisundarasUriziSya pU.A. zrIratnazekharasUriziSyapU.A.zrIjinahaMsasUriziSyapUjyapaMnyAsapravara-zrIrAjamANikyagaNiviracitaH prabodhadIpikAvRttisamalaGkRtaH pUrvAcAryaviracitaH "mannaha jiNANa ANaM" svAdhyAyaH prathamAntima-jinahaMsAnabhinamya, sulacchisalilajalarAzIn / zrIpuNDarIka-gautamamukhyA-nakhilAn gaNadharAMzca / / 1 / / zrIarhadAdipadavImadavIyasIM; ye'rhatsiddha-sUrivara-vAcaka-sAdhumukhyAH / ArAdhitAH pradadate bhavikAGgabhAjAM; sarvAtmanA pramadataH praNidadhmahe tAn / / 2 / / prAcIna-pravicakSaNa-pragadita-granthokta-yuktiprathAnAnodArakathAbhireva vilikhe na prajJayA svIyayA / smRtvA zrIgurunAmadhAmadhiSaNAyAH saMyata-zrAddhayorAcArasya suvRttimAtmakutukAdanyopakArAya ca / / 3 / / micchattavisapasuttA, saceaNA vi na huMti kiM jIviNo / kannaMmi kamai jai, kittiyaM pi tuha vayaNamaMtassa / / 8 / / ityukteH - 1. mithyAtvaviSaprasuptAH sacetanA api na bhavanti kiM jIvina: ? karNe kramati yadi kIrtitamapi tava vacanamantram / / Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / atha prathamagAthAvyAkhyAne prabodhadIpikAyAM prathamaH prastAvaH / / mannaha jiNANa ANaM, micchaM pariharaha dharaha sammattaM / chabbiha-AvassayaMmi, ujjuttA hoha paidivasaM / / 1 / / [manyadhvaM jinAnAm AjJAM mithyAtvaM pariharata dhArayata samyaktvam / SaDvidhA''vazyake udyuktA bhavata pratidivasam / / ] / [mannaha jiNANa ANaM] [1 - jinAjJA manyadhvaM jinAnAm AjJAm aho bhavyAH / jinAnAmAjJayA yattadapyanuSThAnaM vidhIyamAnaM zreyaskaraM syAt pApabharapraNAzanaM ca syAt / yataH - "thovaMpi aNuTThANaM, ANapahANaM haNei pAvabharaM / lahuo ravikara-pasaro, dahadisi timiraM paNAsei / / 1 / / " [Agama -aSTottarI-30] AjJAmullaMghya yadi SaSTASTamAdyanekavidhamapi bahutaratamakaSTAnuSThAnaM vidhIyate tadapi svamano'bhISTakAryasAdhakaM kevalaM na syAt pratyuta saMsArAnantatAhetuzca syAt / yataH - "ANaM savvajiNANaM, bhaMjai duvihaM pahaM aikkto| ANaM ca aikkato, bhamai jarAmaraNaduggaMmi / / 2 / / " [upadezamAlA-499] 1. stokamapi anuSThAnam AjJApradhAnaM hanti pApabharam / laghuko ravikaraprasaro dazadizi timiraM praNazyati / / 2. AjJAM sarvajinAnAM bhanakti dvividhaM pathamatikrAntaH / AjJAM cAtikrAnto bhramati jarAmaraNadurge / / Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mannaha jiNANa ANaM NNNNNNNNNNNNNNN 3 sarveSAM jinadharmakAryANAM mukhyataraM pradhAnakAraNam Ajaiva / yataH - "ANAi tavo ANAi, saMjamo taha ya dANamANAe / ANArahio dhammo, palAla-pUla va paDihAi / / 3 / / " [sambodhasittarI - 40] kaizcid dezonapUrvakoTipramANakAlaM yAvaccAritraM pratipAlyate'bhavyAdibhiriva tathApi na paramapadaprAptyAdiphalasiddhiH, kaizcicca svalpakAlamapi cAritramArAdhyate gajasukumAlAdibhiriva teSAM tatkSaNAdeva samIhitArthasiddhiH syAt, tatra kAraNaM kevalaM jinAjaiva / yataH - "ANAi ccia caraNaM, tabbhaMge jANa kiM na bhaggaM ti ? / ANaM ca aikkato, kassAesA kuNai sesaM ? / / 4 / / " [upadezamAlA - 504] zrIjinAjJArAdhitA virAdhitA cA''yatiphaladaiva / yataH - "naya-gama-bhaMgapahANA virAhiyA''rAhiA vi sapamANA / bhava-sivadANasamANA jiNavaraANA ciraM jayau / / 1 / / " (ikkuJciya tuha ANA duhaM suhaM dei sAmiyANaMtaM / ikkAvi mehabuTThI visaM va amiaM va pattaguNA / / 2 / / bhamio bhavo aNaMto tuha ANAvirahiehiM jIvehiM / puNa bhamiyabbo tehiM jehi na aMgIkayA ANA / / 3 / / jo na kuNai tuha ANaM so ANaM kuNai tihuaNassAvi / jo puNa kuNai jiNANaM tassANA tihuaNe deva ! / / 4 / / 1. 'muNINa bhaNio tahA asAro' sambodhaprakaraNe / 3. AjJayA tapa AjJayA saMyamastathA ca dAnamAjJayA / AjJArahito dharmaH palAlapracaya iva pratibhAti / / 4. AjJayaiva caraNaM, tadbhaGge jAnIhi kiM na bhagnamiti ? / AjJAM cAtikrAntaH kasyAdezAt karoti zeSam ? / / 5. nayagamabhaGgapradhAnA virAdhitA''rAdhitA'pi sapramANA / bhava-zivadAnasamAnA jinavarAjJA ciraM jayatu / / 1 / / 6. eka eva tavA''jJA duHkhaM sukhaM dadAti svAmika ! anantam / ekA'pi meghavRSTiH viSaM vA'mRtaM vA pAtraguNAt / / 2 / / 7. bhrAnto bhavo'nantastava, AjJAvirAdhakaiH jIvaiH / punaH bhramitavyastaiH yaiH nAGgIkRtA''jJA / / 3 / / 8. yo na karoti tavAjJAM so AjJAM karoti tribhuvanasyApi / yaH punaH karoti jinAjJAM tasyAjJA tribhuvane deva ! / / 4 / / Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 ~~ 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH taM puNNaM paDipuNNaM taM mainiuNaM aNovamaM sAmi ! / jeNa jiNanAha ! sammaM jANijja jahaTThiA ANA / / 5 / / 10 naI visaggoha ANAbhAviANa bhaviNaM / saggovi narayaahio jiNavaraANAvimuttANaM / / 6 / / 11 'tuha ANAbhaTThANaM tiloyalacchIi nAha ! na hu sukkhaM / ANAjuttANa puNo na dei dukkhaM dariddapi / / 7 / / 12 'tuha jiNavariMda ! ANA virAhiA jaM pamAyadoseNa / bhavaM bhamaMteNa mae taM micchAdukkaDaM hou / / 8 / / "niuNamaIgammANA vavahAreNaM na nijjae sammaM / nicchayao puNa niyamA tuha jiNa ! bhaNiaM pamANaM me / / 9 / / 14 "micchattatAvatatto patto tuha ANataruvaracchAyaM / tA tattha kuNa pasAyaM sAmI vissAmadANeNa / / 10 / / 15 iha viNNatto jirpahu ! jiNapahasUrIhi jagagurU paDhamo ! viNNattIi pasAyaM nivvigdhaM kuNau amhANaM / / 11 / / ] [jainastotrasandoha-88/1] ityAdistotraM bhAvyam / sAmAnyatayA dvi-tri-paJca-SaDdezAdisAmrAjyabhAgrAjJo'pi svalpatarAjJAkhaNDane'pi yathA vadha-bandha-mAraNa-kArAgRhanivAsAdyApatprAptiH syAt tathA zrIjinAjJAkhaNDane tato'pyadhikatara-tamo naraka - tiryaggati-saMsArAnantatAdidaNDaH samADhaukate / yataH - 9. tadpurNaM pratipUrNaM tad matinipuNamanupamaM svAmin ! / yena jinanAtha ! samyag jJAyate yathAsthitA''jJA / / 5 / / 10. narakagatirapi khu svargastavAjJAbhAvitAnAM bhavikAnAm / svargo'pi narakAdhiko jinavarAjJAvimuktAnAm / / 6 / / 11. tavAjJAbhraSTAnAM trilokalakSmyA nAtha ! na tu sukham / AjJAyuktAnAM punarna dadAti duHkhaM dAridryamapi ||7|| 12. tava jinavarendra ! AjJA virAdhitA yatpramAdadoSeNa / bhavaM bhramatA mayA tanmithyAdRSkRtaM bhavatu / / 8 / / 13. nipuNamatigamyA''jJA vyavahAreNa na jJAyate samyak / nizcayataH punarniyamAt tava jina ! bhaNitaM pramANaM mAm / / 9 / / 14. mithyAtvatApataptaH prAptastavA''jJAtaruvaracchAyAm / tasmAttatra kuru prasAdaM svAmin ! vizrAmadAnena / / 10 / / 15. iti vijJapto jinaprabho ! jinaprabhasUribhirjagadguro ! prathama ! / vijJaptyA prasAdaM nirvighnaM karotvasmAkam / / 11 / / Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mannaha jiNANa ANaM .~~ 18 "ranno ANAbhaMge, ikkucciya hoi niggaho loe / / savvannuANAbhaMge, aNaMtaso niggahaM lahae / / [sambodhasittarI - 42] zrIupadezamAlAyAmapi - "'savvAoge jaha koi, amacco naravaissa ghittUNaM / ANAharaNe pAvai, vahabaMdhaNadavvaharaNaM ca / / taha chakkAyamahabbaya-savvanivittIu giNhiUNa jaI / egamavi virAhato, amaccaranno haNai bohiM / / [upadezamAlA - 430-431] zrIjinAjJA samyagekAgracittatayA pratipAlyamAnA'sminnapi janmani bhUta-preta-zAkinyAdhupadravavidrAvaNe jIvAnAM mantrAkSarasamatAM bibharti / yaduktaM zrIabhayadevasUripAdaiH - ""tuha ANA thaMbhei bhImadappuddharasuravara-; rakkhasajakkhaphaNiMdaviMdacorA'nalajalahara / jalathalacAri-raudda-khudda-pasu-joiNi-joiya; iya tihuaNaavilaMghiANa ! jaya pAsa ! susAmi ! ya / / 9 / / " [jaya. -6] zrIjinAjJA atigahanasvarUpA sUkSmazemuSIgamyA na svalpahArdamatigrAhyA / tena tajjJAtAraH samyaktayA stokA eva pumAMso'smin kAle / tato'jJAtA satI kathamArAdhyate niSevyate pratipAlyate ca janaiH ? tadanArAdhakAzca kimapyaihikaM pAralaukikaM ca karma na sAdhayanti, yena sakalajanazlAghyAH stoSyAzca syuH, kintu sarveSAM zocanIyAH, nindanIyAH, garhaNIyA eva bhavanti / jJAtvA punaH samyag nArAdhayanti te'pi tathAvidhA eva jJeyAH / yadavAdyupadezamAlAyAm - 16. rAjJa AjJAbhaGge eka eva bhavati nigraho loke / sarvajJAjJAbhane anantazo nigrahaM labhate / / 17. sarvayogAn yathA kazcidamAtyo narapatergRhItvA / AjJAharaNe prApnoti vadha-bandhana-dravyaharaNaM ca / / 18. tathA SaTakAyamahAvratasarvanivRttIH gRhItvA yatiH / ekamapi virAdhayan amartyarAjJo hanti bodhim / / 19. tava AjJA stambhayed bhIma-darpokSurasuravara-rAkSasa-yakSa-phaNIndravRnda-caurA'nala-jaladhara- / jalasthalacAri-rudrakSudra-pazu-yoginI-yoginaH; iti tribhuvanAvilacitAjJa ! jaya pArzva ! susvAmin ! ca / / Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rrrrrrrrrrr 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH succA te jialoe, jiNavayaNaM je narA na yANaMti / succANa vi te succA, je nAUNaM na vi karaMti / / 10 / / [upadezamAlA - 259] kecana zrIjinAjJAM zuddhAM jAnanto'pi mahAbhinivezagrahagrastAH svamatodbhAvanapravarttanatvena nijamatyaivAnyathA hInamadhikaM vA prarUpayanti, te'pi ca kathaM pAralaukikamAtmahitaM prApnuyuH ? yaduktam - niagamaivigappiaciMtieNa sacchaMdabuddhiraieNa / katto pArattahiaM, kIrai guruaNuvaeseNaM / / 11 / / " [upadezamAlA - 25] zrImahAnizIthapaJcamAdhyayane'pi - "je bhikkhU duvAlasaMgassa NaM suyanANassa [asaI cukkakhaliyapamAyAsaMkAdIsabhayatteNa] payakkharamattAbiMdumavi ikkaM paruvijjA annahA vA pannavejjA saMdiddhaM vA suttatthaM vakkhANejjA avihIe aoggassa vA vakkhANejjA, se bhikkhU aNaMtasaMsArI bhavejjA / " svaduSkRtanindA-garhA-pratikramaNAdhikAre catuHzaraNe'pi - "micchattatamaMdheNaM arihaMtAisu avannavayaNaM jaM / annANeNa viraiaM iNhiM garihAmi taM pAvaM / / 13 / / sua-dhamma-saMgha-sAhusu pAvaM paDiNIayAi jaM raiaM / annesuM ya pAvesuM iNDiM garihAmi taM pAvaM / / 14 / / " [causaraNapayannA - 51/52] 24 2. 'duvAlasaNaM' hastapratau / 3. 'viraIaM' hastapratau / 4. annesuM pAvesuM' hastapratau / 20. zocyAste jIvaloke, jinavacanaM ye narAH na jAnanti / zocyAnAmapi te zocyA ye jJAtvA nApi kurvanti / / 21. nijakamativikalpitacintitena svacchandabuddhiracitena / kutaH pAratrahitaM kriyate ? gurvanupadezena / / 22. yo bhikSuAdazAGgasya zrutajJAnasyAsadcyUta-skhalita-pramAdA''zaMkAdi-sabhayatvena padAkSaramAtrAbindumapyekaM prarUpayet anyathA vA prajJApayet saMdigdhaM vA sUtrArthaM vyAkhyAyet avidhinA'yogyebhyo vA vyAkhyAyet sa bhikSuranantasaMsArI bhavet / 23. mithyAtvatamo'ndhenArhadAdiSvavarNavacanaM yat / ajJAnena viracitamidAnI garhAmi tatpApam / / 24. zruta-dharma-saGgha-sAdhuSu pApaM pratyanIkatayA yadracitam / anyeSu ca pApeSvidAnI garhAmi tatpApam / / Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mannaha jiNANa ANaM rrrrrrrrrr 26 zrIkarmagranthasUtre'pi - "paMDiNIattaNa-ninhava-uvaghAya-paosa-aMtarAeNaM / accAsAyaNayAe AvaraNadurga jio jiNai / / 15 / / " [prathamakarmagrantha-54] AjJA ceyam - "je bhikkhU tuyaTuMte, rayaharaNaM sIsae ThavejjAhi / purato vA maggato vA, vAmagapAse nisaNNo vA / / 16 / / so ANAaNavatthaM, micchattavirAhaNaM tahA duvihaM / pAvati jamhA teNaM, dAhiNapAsammi taM kujjA / / " [nizithabhA. 5/2192-93] zrAddhAnAmapi - "kaMcaNamaNisovANaM, thaMbhasahassUsiyaM suvannatalaM / jo kArijja jiNaharaM, tao vi tavasaMjamo ahio ||"[u.maa.-493, saM. pra.-130] jinAjJeti ko'rthaH ? etatsvarUpaM zrIAvazyakoktagAthAbhirdhyAnazatake dharmadhyAnAdhikAre dharmadhyAtavyabhedavivakSAyAm - "suniuNamaNAinihaNaM bhUahiaM bhUabhAvaNamaNagdhaM / amiamajiaM mahatthaM mahANubhAvaM mahAvisayaM / / 19 / / jhAijjA niravajjaM jiNANaM ANaM jagappaIvANaM / aNiuNajaNadunne nayabhaMgapamANagamagahaNaM / / 20 / / 30 5. '...sAyaNAe' pratau / 6. 'jayai' karmagranthamudritapratau / 7. 'amiaajiaM' hastapratau / 25. pratyanIkatva-nihnava-upaghAta-pradveSAntarAyeNa / atyAzAtanayA''varaNadvikaM jIvo badhnAti / / 26. yo bhikSustvagavartan rajoharaNaM zirasi sthApayet / purato vA mArgato vA vAmakapAce niSaNNo vA / / 27. sa AjJA'navasthAM mithyAtvavirAdhanAM tathA dvividham / prApnoti yasmAt tena dakSiNapAce taM kuryAt / / 28. kAJcanamaNisopAnaM stambhasahasrocchritaM suvarNatalam / yaH kArayejjinagRhaM tato'pi tapa:saMyamo'dhikaH / / 29. sunipuNAmanAdyanidhanAM bhUtahitAM bhUtabhAvAnAmanAm / amitAmajitAM mahA* mahAnubhAvAM mahAviSayAm / / 30. dhyAyet niravadyAM jinAnAmAjJAM jagatpradIpAnAm / anipuNajanadurjeyAM nayabhaGgapramANagamagahanAm / / Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 31 tattha ya idubbaleNaM tavvihA''yariavirahao vAva / agahaNattaNeNa ya nANAvaraNodaeNaM ca / / 21 / / haiUdAharaNAsaMbhave a sai suTTu jaM na bujjhejjA / savvannumayamavitahaM tahA vi taM ciMtae maimaM / / 22 / / aNuvakayaparANuggahaparAyaNA jaM jiNA jagappavarA / jiarAgadosamohA ya nannahAvAiNo teNaM / / 23 / / " [ dhyAnazataka - 45-49/ zrIbhagavatyAmapi - 'tameva saccaM NIsaMkaM jaM jiNehiM paveiyaM / ' ityukteH zrIjinavacanoktaM jinavacanAnusAri ca sarvamAjJArUpatvena pratipattavyam / evaMvidhAjJAvikalA yAH kriyAH kriyante tAstAmalyAdInAmiva tryuttarapaJcadazazatatApasAdInAmiva cAjJAnakaSTatAkhyAtimApnuvanti / atra zrIjinaprajJaptadharmArAdhane sambandhaH - "sAmaggiabhAve vi hu, vasaNe vi suhe vi taha kusaMge vi / jassa na hAyai dhammo, nicchayao jANa taM saGkaM / / 24 / / " / / atha brahmasenakathA / / 12 vasantapure kSemaGkaraH zrAddho bahusiddhAntArthavid navatattvavettA prAyaH parvatithau pauSadhAgAre zrAddhaiH paudhe gRhIte dharmavicAraM kathayati / anyadA pauSadhe gRhIte bahuzrAvakasabhAyAM dharmaM kathayatastasyAvadhijJAnaM samutpadyate / tato nijabhrAturAbhaGkaranAmnastatropaviSTasya SaNmAsAvadhirAyurdRSTam / tataH kathayati tasya, 'he bhrAtaH ! pratyahaM pauSadhameva gRha / ' punaH punarbADhaM kathayan pauSadhasthena kenA'pi zrAddhena brahmasenanAmnA sama uktaH - 'he kSemaGkara ! tava bhrAtA purA'pi ubhayakAlaM SaDvidhAvazyaka - parvapauSadhAdi bahu kurvannasti / bADhaM pratyahamevaM kArayasi ? pratyahamitthaM karaNe'sya kuTumbasya nirvAho'pi kathaM bhavet ? ' tataH kSemaGkaraH prAha - 'bho brahmasena ! asyAyuH SaNmAsA eva santi, tena bADhaM puNyaM kArayannasmi / yataH puNyameva 8. '.hAriavirahao' hasta0 / 9. 'bujjhijjA' hasta0 / 10. 'vhAvaiNo' hasta0 / 11. 'samutpadyata' hasta. / 12. 'gRhNAhi' hasta0 / 31. tatra ca matidaurbalyena tadvidhAcAryavirahatazcApi / jJeyagahanatvena ca jJAnAvaraNodayena ca / / 32. hetUdAharaNAsambhave ca sati suSThu yanna budhyeta / sarvajJamatamavitathaM tathApi tacintayet matimAn / / 33. anupakRtaparAnugrahaparAyaNA yajjinA jagatpravarAH / jitarAgadveSamohAzca nAnyathAvAdinastena / / 34. sAmagryabhAve'pi tu vyasane'pi sukhe'pi tathA kusaGge'pi / yasya na kSiNoti dharmo nizcayato jAnIhi taM zrAddham / / Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mannaha jiNANa ANaM VANANAVANAVANANAVANAVANAVANANAMAVATANAVANA zreyaskara jantunAm / ' brahmasenenoktam - 'bhoH ! kathaM vetsi ?' sa prAha - 'avadhijJAnAdahaM vedmi / ' brahmasenena pRSTam - 'he uttama ! kadA utpannam ?' kSemaGkaraH prAha - 'adhunaiva / ' tato vismito brahmasenaH, 'aho ! dharmasya mAhAtmyam,' punazcintayati 'kiM zrAddhAnAmapi evaM jJAnamutpadyate ?' kautukaM mahat / tata Aha - 'SaNmAsAnte tava bhrAturmaraNaM bhaviSyatIti tatsatyaM bhaviSyati tadA'haM parvatithau pauSadhaM nizcayena gRhISye eva, kathamapi na mokSye / ' mRto bhrAtA SaNmAsAnte / kSemaGkarasya na zoko manAgapi / "kiM devaH kimu devatA, kimagado vidyAsti kiM kiM maNiH ; kiM mantraH kimutAzrayaH kimu suhRt kiM vAsti gandho'sti saH / anye vA kimu bhUpatiprabhRtayaH santya'tra lokatraye; yaiH sarvairapi dehinaH svasamaye karmoditaM vAryate / / 1 / / " punarapi - "ApadmayasaMsAre kriyate viduSA kimApadi viSAdaH / kastrasyati laGghanataH pravidhAya catuSpathe sadanam / / 2 / / " punarAsannAyAM parvatithau tathaiva pauSadhaM gRhItvA dharmamupadizati / tato brahmasenena pRSTam - 'bho kSemaGkara ! tava zokaH kiM na ?' sa Aha - 'zokaH kasmAt kriyate ? yato'yaM devaloke mahAn deva utpannaH sukhaikabhAjanaM yato'nena ruciro dharmArAdhitaH, tena na zokaH / ' brahmasena Aha - 'devalokagamane kaH pratyayaH ?' kSemaGkareNoktam - 'adhunaiva sa deva AgamiSyati, mAM natvA svarNavRSTiM kariSyati madgRhe / ' evaM vadatAmeva surastatrAgatya namaskaroti kSemaGkarapAdAn, vakti ca 'he bAndhava ! tvameva satyabAndhavaH, yena tvayA ahaM bADhaM dharmakriyAM kAritaH tatprabhAvAdahaM devaloke gataH / ' sarvairapi dRSTa upalakSitazca / brahmasenasya dviHpratyayAtpauSadhe nizcayo'jani gRhNAti ca parvatithau pauSadham / tataH kAlakrameNAntarAyakarmodayAnnirdhano jAto brahmasenaH, nirvAho'pi dusskro'bhuut| lajjate svajanAdimadhye cintayati ca - "varaM praviSTaM jvalite hutAzane drumAlaye puSpaphalAdibhojanam / tRNeSu zayyA varaM jIrNavalkalaM na bandhumadhye dhanahInajIvitam / / 3 / / " tataH pure nirvAha kartumakSamaH pallIM gatvA vasati sma / pallIzastasya mAnaM dadAti / tatra vyavasAyaM kurvan dhanADhyo babhUva / brahmasenaH sAdhvAdisAmagryabhAve'pi dharmakriyAM pauSadhaM ca na muJcati / pauSadhadine haTTe kimapi krayANakaMna labhante lokAH / tato janairapyavagataM yadayaM parvatithau vyavasAyaMna karoti, tena [lokAH] parvatithipUrvadine vyavasAyaM kRtvA tiSThanti / itazca ke'pi rAjJaH putrAzcatvArodAyAdakarSitA naMSTvA tatra pallyAM samAjagmuH / te'pi 13. .....mevAMgAMnamaskaroti' hasta0 / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH tasya haTTe vyavasAyaM kurvanti / te tu svadezAdimadhye caurya - bandigrahaNAdi kRtvA tasya dyumnaM pUrayanti / brahmaseno'pi teSAM sarvavastuni uddhArake pUrayati / tairapi jJAtaM, parvadine [aso] na vakti na vyavasAyaM gRhavyApAraM [ca] karoti, cintAmapi na vidhatte kasyApi kintu maunavratastho dharmadhyAnamevAtanoti / tatastaiH kUTabuddhicaturaizcaturbhirmantritam - 'yadeSa vaNig dhanavAn kasmAnna muSyate ? ' tataH pauSadhe gRhIte rAtrau catvAro'pi te tadgRhe khAtraM datvA praviSTAH / gRhNanti nAnAvidhadukUlA bharaNasvarNAdivastUni / pazyati brahmasenazcintayati ca 'aho ! ete duSTA mama haTTe vyavaharanti, ahaM tu eteSAM yathecchaM pUrayAmi tathApyadhunA khAtreNa madgRhaM muSNantaH santi / tataH punarapi cintitaM tena, 'are Atman ! kimArttadhyAnaM karoSi mudhA ?' yataH - - 10 "bhavantyeke mahAsatvA dehanAze'pi nIruSaH / gatvaradravyanAze'pi tatkiM re jIva ! kupyasi ? / / 4 / / " "jya-meajjamahAmuNi-khaMdagasIsANa sAhucariAI / samaraMto kaha kuppasi ittiya mitte vi re jIva ! / / 5 / / " ete gRhItvA gRhItvA sahasrAdipramANaM dravyaM gRhISyanti, pauSadhastvanekasvarNakoTibhirapyalabhyaH, tata ArttadhyAnena na virAdhayiSyAmi, yadi kalakalaM karomi tadA ete talArakSakairbadhyante mAryante ca, yadi vA nazyanti tadA nazyanto virAdhanAM kurvanti, tadA me pauSadhavirAdhanA bhavet / tato bADhasvareNa svAdhyAyaM karomi / ata uccaiH svareNa namaskArAn guNayati / taizcintitam - 'eSa kiM kathayannasti ? karNaM datvA zrRNvanti, kimasmAkaM stambhanAdyarthameSa kimapi paThannasti / ' iti nizcitya sAvadhAnIbhUya zruNvanparAstasthustAvatte paJcanamaskAraM zrutavantaH / tataste cintayanti 'kvApyevaM zrutamasti purApi / ' iti cintayatAM teSAM caturNAmapi jAtismaraNaM babhUva / pUrvabhavasmaraNAdAtmanindAM kurvantastadaiva te devApitaveSAstapasyAM pratyapadyanta, rAtrau sAdhUnAM gamanAgamasaadoSa iti hetostatraiva dhyAnalInAstasthuH / aruNodaye'pi ete caurA na gacchanti / 'hahA ! maraNaM bhaviSyatyeSAmi'ti zreSThI cintayati / bahuprakAze sAdhavo dRSTAstataH zreSThI cintitavAn - 'A: ! pApAH sAdhuveSeNaite cauryaM kurvantyuDDAhakArakAH zrIjinazAsane'mI / ' dinodaye zreSThI tAnAha - 'ke bhoH ! yUyaM mahAbhAgAH ? viruddhacaritaM nanu / tavedRk caritaM dRSTvA viruddhAcaraNaM punaH / / ' tataH zreSThinA pRSTaM samyak svarUpaM tepyUcuH - 'tava ziSyA vayam,' zreSThI prAha- kathaM mama ziSyAH ? tairAdito dIkSAdAnA'vadhisvarUpaM proktam, punaH zreSThinA teSAM pUrvabhavasvarUpaM pRSTam kIdRzAH pUrvabhave bhavanto'bhUvan / te'pi svapUrvabhavavRttAntaM kathayanti / yathA .... vizAlApUryAM kesarI vipraH, tasya catvAro putrAH / ekadA gaGgAyAM svapitR - asthikSepArthaM gatAH / 14. 'pUrvasvarUpaM' hastaH / 35. gaja - metAryamahAmuni - skandakaziSyANAM sAdhucaritrANi / smaran kathaM kupyasi etAvanmAtre'pi re jIva ! / / Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mannaha jiNANa ANaM adbhirgAtrANi zuddhyanti, manaH satyena zuddhyati / vidyAtapobhyAM bhUtAtmA, buddhirjJAnena zuddhayati / / 6 / / [ manusmRti-5 / 109] tatraikaH sAdhurdRSTo malamalinagAtraH / tairuktam - 'he munIzvara ! AsannAyAM gaGgAyAM nadyAM kiM na snAsi ?' munirAha - " mahAnubhAgAH ! AtmanadI saMyamatoyapUrNA satyAvahA zIlataTA dayormiH / tatrAbhiSekaM kurupANDuputra ! na vAriNA zuddhayati cA'ntarAtmA / / 7 / / na mRttikA naiva jalaM nApyagniH karmazodhinI / zodhayanti budhAH karma jJAna - dhyAna - tapojalaiH / / 8 / / nodakaklinnagAtro'pi snAta ityabhidhIyate / sa snAto yo damasnAtaH sa bAhyAbhyantare zuciH / / 9 / / cittaM zamAdibhiH zuddhaM vadanaM satyabhASaNaiH / brahmacaryAdibhiH kAyaH zuddho gaGgAM vinApyasau / / 10 / / gaGgAtoyeNa sarveNa mRtpiNDaizca na " gomayaiH / amRtairAcarecchaucaM duSTabhAvo na zuddhyati / / 11 / / nityaM zuddhaH kAruhastaH, paNye yacca prasAritam / brahmacAryAgataM bhaikSyaM sarvaM zuddhamiti sthitiH / / 12 / / " [ manusmRti-5/129] ~~~~ 11 te catvAro'pi pratibuddhAH, munidezanAmRtaM nipIya dIkSAM jagRhustatpArzve krameNaikAdazAGgIM paThanti sma / tato devalokaM gatAH / cyutAH santo vayaM catvAro'pIha bhrAtaro jAtAH / adhunA tvayA pratibodhitA dIkSAM pratipannAH, tvamasmAkaM guruH / zreSThI cintayati - 'aho ! bhAgyavanta ete, yata ekadApi dharmaM zrutvA pratibuddhAH, ahaM tvAjanmasaJjAtadharmazravaNo'pi tAdRg vairAgyaM na prAptaH / adhunA mamApyete guravaH, tataH sarve'pi militvA gurupArzve dIkSAM pratyapadyanta / tapasA dhvastakarmamalAH kevalajJAnaM prApya bhavyAn pratibodhya mokSaM prApuH / 15. 'goyamaiH' hastaH / itthaM brahmasenazrAvako yathA sAdhvAdisAmagryAbhAve'pyantarA dAridra - duHkhe pallyAM pallIjanasaMsarge'pi dharmaM na tatyAja tathA ye dharmaM na tyajanti teSAM tadvanmokSasaukhyAptiH / iti pratipannadharmArAdhane zrIjinAjJArAdhanam, ata AjJApAlanaviSaye brahmasenasambandhaH / / / iti brahmasenasambandhaH / / Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 rrrrrrror ~~rrrrrrrrrrrrr 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 37 38 janakAdInAmapyAjJA pratipAlitA sukhAya cetsyAttarhi zrIjinAjJA pratipAlitA kathaM sukhadA na syAdityarthe dattazreSThisambandhaH - / / atha piturAjJApAlane dattazreSThikathA / / gobbaravaNieNetthaM diTuMto sirimaI tao Aha / ko so gobbaravaNio, jo diTuMto kao tumae / / 1 / / paDibhaNai imA nisuNisu, sagabbhie atthi kouaMjuie / atthaM asthi payaDA, vIsapurI nAma varanayarI / / 2 / / bohitthavANio tattha, Asadattotti nAmavikkhAo / dutthiajaNovayArI, mahiDio buddhisaMpanno / / 3 / / kAlaMtare tahAviha-kammodayao simAta|ssa saMjAo / vihavakkhao sirIe, ahavA cavalattaNaM payaDaM / / 4 / / jao bhaNiaM40caMcalacittIe havai, maipariANialacchi / kotthuhakiraNakaraMbia-ithira kanhassa vi nasthi / / 1 / / 41khIroajalaviNiggamae, aMciasikkhiyaMhayAsAe / cavalattaNaM sirIe, taralataraM guNumAuvvaM / / 2 / / avia - 42kamalavaNabhamaNasaMlagga, nAlakaMThayapaviddhacaraNuvva / akhaliapayavinAsaM, katthavi na hu kuNai petthasirI / / 3 / / 43ittoccia accabbhua, lacchibharAlaMkiA vi suppurisA / na kuNaMti kahavi gavvaM, jANaMtA tIi cavalattaM / / 4 / / 36. gobbaravaNijenA'tra dRSTAntaH zrImatistata Aha / kaH saH gobbaravaNijo yo dRSTAntaH kRtastvayA / / 1 / / 37. pratibhaNatIyaM nizRNu sagarbhite'sti kautukaM yuktyA / atrAsti prakaTA vIzapurI nAma varanagarI / / 2 / / 38. pravahaNavANijastatra, azvadatta iti nAmavikhyAtaH / duHsthitajanopakArI mahaddhiko buddhisampannaH / / 3 / / 39. kAlAntare tathAvidha-karmodayAtzrImataH saJjAtaH / vibhavakSayaH zriyA athavA capalatvaM prakaTam / / 4 / / yataH bhaNitam40. caJcalacittau bhavati matipratyAnItA lakSmIH / kaustubhakiraNakarambitA'tisthirA kRSNasyApi nAsti / / 1 / / 41. kSIrodajalavinirgame'JcitazikSitA''zAhayaiH / capalatvaM zriyAH taralataraM guNamApUrvyam / / 2 / / api ca42. kamalavanabhramaNasaMlagna-nAlakaNThapaviddhacaraNamiva / askhalitapadavinyAsaM kutrApi na khalu karoti pretyazrIH / / 3 / / 43. ata evAtyadbhuta-lakSmIbhArAlaGkRtArapi satpuruSAH / na kurvanti kadApi garvaM jAnantastasyAzcapalatvam / / 4 / / Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mannaha jiNANa ANaM 44 dattassa ya annadiNe, dAriddovahuassa gADhayaraM / citte jAyaM evaM, kaha nivvahiavvaM kahaM evaM / / 5 / / 13 45 to samarai piuvayaNaM, jaM bhaNiaM teNa maraNasamayaMmi / jai tuha puttaha ! kahavi hu, dAriddaM hoi divvavasA / / 6 / / tahe sagihamajjhe, jA ciTThai lohabaddhamaMjUsA / tIse majjhovaTThiA, karaMDiA atthi taMbamaI / / 7 / / tattha tthi pattaM vAIUNa, jaM kiMpi tatthaM niddivaM / tamaNuTTejjasu turiaM, dAriddaM jeNa jAi khayaM / / 8 / / 48 to maMjU UghADiUNa, tAo karaMDiAlahuaM / gahiUNa pattayaM taM paribhAviu sesamADhato / / 9 / / 49 lihiaM ca tattha jaha, goamo tti nAmeNa atthi varadIvo / tattha saMti rayaNatiNacAriNIo gAvIu bahuAo / / 10 / / 50, 51 tAhiMto rayaNANaM, jaha lAho havai taha nisAmeha / gammai etto gahiu, ukkuruDiakayavaraM bahuaM / / 11 / / goamadIvaM pattehiM tattha so vikkhirajjaI savvo / tahiaM vayaMti tavvAsiNIo, gAvIu uvavisiuM / / 12 / / uvaiviTThAo tattha ya muMcaMti sayA vi gomayaM tAo / dhettUNa so hu sukko, pakkhippara jalaNamajjhami / / 13 / / tassaMjogeNa tao, rayaNANi havaMti divvarUvANi / eaM ca tattha lihiaM, daTTaM so ciMtai maNaMmi / / 14 / / atthovajjaNamatthehiM, ceva saMpajjaitti jaNapayaDaM / te ana majjhami ANi to, kahameaMti saMbhavihI / / 15 / / jannAyamuvAeNaM, keNavi rAyANameva jAemi / dAyAraM jeNa muttuM, nariMdamanno jaNopAo / / 16 / / 56 a ciMtiUNa eso, jahiM jahiM pAsaI jaNaM miliaM / atthi maI na u vihavo, tahiM tahiM bhAsaI evaM / / 17 / / 55 44. dattasya cAnyadine dAridrayopadrutasya gADhataram / cetasi jAtamevaM kathaM nirvahitavyaM kathaM evam / / 5 / / 45. tataH smarati pitRvacanaM yad bhaNitaM tena maraNasamaye / yadi tava putra ! kathamapi khalu dAridryaM bhavati daivavazAt / / 6 / 46. tadA svagRhamadhye yA tiSThati lohabaddhamaJjUSA / tasyA madhya upasthitA karaNDikA'sti tAmramayI / / 7 / / 47. tatra sthitaM patraM vAcayitvA yatkimapi tatra nirdiSTam / tamanutiSThestvaritaM dAridryaM yena yAti kSayam / / 8 / / 48. tato maJjUSAmudghATya tasmAt laghukaraNDikAm / gRhItvA patrakaM taM paribhAvya zeSamArabdhaH / / 9 / / 49. likhitaM ca tatra yathA gautama iti nAmnA'sti varadvIpaH / tatra santi ratnatRNacAriNyo gAvo bahukAH / / 10 / / 50. tAbhyaH ratnAnAM yathA lAbho bhavati tathA nizRNu / gamyate ito gRhItvA utkuruDikakacavaraM bahukam / / 11 / / 51. gautamadvIpaM prAptaistatra sa vikIryeta sarvaH / tatra vrajanti tadvAsinyo gAva upaveSTum / / 12 / / 52. upaviSTAstatra ca muJcanti sadA'pi gomayaM tAH / gRhItvA sa khalu zuSkaH prakSipyate jvalanamadhye / / 13 / / 53. tatsaMyogena tataH ratnAni bhavanti divyarUpANi / etacca tatra likhitaM dRSTvA sa cintayati manasi / / 14 / / 54. arthopArjanamarthezcaiva sampadyate iti janaprakaTam / te ca na mamedAnIM tataH kathametaditi sambhaviSyati / / 15 / / 55. yajJAtamupAyena kenA'pi rAjAnameva yAce / dAtAraM yena muktvA narendramanyo jano'pAyaH / / 16 / / 56. iti cintayitvA eSa yatra yatra pazyati janaM militam / 'asti matirna tu vibhava'statra tatra bhASate evam / / 17 / / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 mammam wmorammar- 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 57 58 59 60 63 evaM ca tiacauppaha- caccararAyappahAiThANesu / evaM payaMpamANo, bhaNio saddAviUNa tao / / 18 / / bho dattaseTTi ! jittiadhaNeNa kajjaMu asthi tAvaIaM / kahiUNa mahamahAsA, sAhasuniahiayaabhiruiyaM / / 19 / / evaM jao payaMpasi, taM atthi maI na asthi mahavihavo / to demi tubbha tamahaM, jattiamitteNa tuha kajjaM / / 20 / / to vaNieNaM bhaNioM, nariMda ! jai asthi ceva aNukaMpA / maha uvari tumha tA me dAvaha dinnAralakkhaM ti / / 21 / / to AiTTho rannA, appAheUNa niayasirihario / dINAra lakkhameassa, dehi dinnaM ca teNa tayaM / / 22 / / gahiaMimeNa kArAviaMca, aigurua pavahaNaM tayaNu / ukkuruDiANa kayavaramANAvia taM bharAvei / / 23 / / jamaggiavihaveNaM, vasIkareUNa taha ya nijAme / goyamadIvapahana, pasatthadiahe tao calio / / 24 / / loo a hasai hA sohaNaM, khu bhaMDaM gahAya caliosi / eeNa tujjha lAbho, koDiguNo seTTi ! saMbhavihI / / 25 / / uvahAseNa vi evaM, jaNassa soUNa suMdaraM vayaNaM / baMdhittu sa uNa gaMThiM saMcalio jalahimaggeNa / / 26 / / patto kameNa goama-dIvaM taM vikkharAvaI tattha / savvaMpi kayavaraM, pavahaNAu kammAraehito / / 27 / / to uvahasaMti nijjAmagAiA, tassa ciTThiaMdaTuM / iaro vi avagaNaMto, uvahAsaM tANa tattha Thio / / 28 / / jAvagayAu tavvAsiNIu gAvIu cariacArIo / uvaviTThAo tahiaM, oggAleuM pavattAo / / 29 / / rayaNI avasANe uchittA, gomayAi ujjhittA / purA gavicArinimittaM, katthavi annatthaggAvIu gayA / / 30 / / 64 65 66 57. evaM ca trika-catuSpatha-catvara-rAjapathAdisthAneSu / evaM prajalpamAno bhaNitaH zabdAyayitvA tataH / / 18 / / 58. bho dattazreSThin ! yAvatA dhanena kAryaM tvasti tAvatkam / kathayitvA mahamahAzA sAdhaya nijahRdayAmabhirucitam / / 19 / / 59. evaM yataH prajalpasi tvasti matirnAsti mahAvibhavaH / tato dadAmi tubhyaM tadahaM yAvanmAtreNa tava kAryam / / 20 / / 60. tato vaNijena bhaNitaM narendra ! yadyasti caivAnukampA / mamopari tava tato mama dApaya dInAralakSamiti / / 21 / / 61. tata AdiSTo rAjJA saMdizya nijakazrIgRhikaH / dInAralakSametasya dehi dattaM ca tena takam / / 22 / / 62. gRhItamanena kAritaM cAtigurukaM pravahaNaM tadanu / utkaruTikAnAM kacavaramAnAyya taM bhArayati / / 23 / / 63. yanmArgita-vaibhavena vazIkRtvA tathA ca niryAmakAn / gautamadvIpapathajJAna prazastadivase tatazcalita: / / 24 / / 64. lokazza hasati hA ! zobhanaM khalu bhANDaM gRhItvA calito'si / etena tava lAbhaH koTIguNaH zreSThin ! sambhaviSyati / / 25 / / 65. upahAsenApyevaM janasya zrutvA sundaraM vacanam / baddhvA sa punarganthiM saJcalito jaladhimArgeNa / / 26 / / 66. prAptaH krameNa gautamadvIpaM taM vikArayati tatra / sarvamapi kacavaraM pravahaNAt karmakArebhyaH / / 27 / / 67. tata upahasanti niryAmakAdikAstasya ceSTitaM dRSTvA / itaro'pyavagaNayannupahAsaM teSAM tatra sthitaH / / 28 / / 68. yAvadAgatAstadvAsinyo gAvazcaritacArayaH / upaviSTAstatra romanthayituM pravRttAH / / 29 / / 69. rajanyavasAne utthAya gomayAdimujjhitvA / purA gocArinimittaM kutrA'pyanyatra gAvo gatAH / / 30 / / Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mannaha jiNANa ANaM .... 70 11 12 74 76 datto vi egagoNIgomayaM giNhiUNa egate / gaMtUNa khivai jalaNe, daDDamianiai rayaNAI / / 31 / / saMjAyapaccauto, tANaM gAvINa gomayaM gahiuM / niapavahaNaM bharAvai, kaivaiannavahaNeNa / / 32 / / se vi hu kameNa evaM, bharAviThaM, jAi niayanayaraMmi / pAsai gaMtUNa nivaM puTTho a tao nariMdeNaM / / 33 / / ANIaMkiM pitae bhaMDaM so Aha gobbaro deva ! / rannA gahagahiutti a, kalia bhaNio tae evaM / / 34 / / ussukkaM tuha bhaMDaM teNa vi vuttaM mahApasAutti / loo vi hasai vivihaM, na sa citte kuNai kiM pi / / 35 / / mahayA vicchaDDeNaM, pavesiaM pavahaNaM ca tuDeNaM / gaMtUNaM gihe pajjAlio a, so gomao savvo / / 36 / / ghettUNaM rayaNAI, thAlaM bhariUNa naravaissa puro / kAUNa DhovaNIaM, sesa vi hu ke vi vikUNai / / 37 / / to ranno riNadANaM, karei puvvaMva cAya mo ehiM / saMpAvaI a pUaM, jaNAu so tAi riddhIe / / 38 / / evaMcateNavivihappayAra-hAsojaNassanahugaNio |nicchysaarenn jahA, kajjaMdinnevvANa citteNa / / 39 / / annovi hu saviveo, taheva kajjami niccalo houM / mukkhajaNassuvahAsaM, nivAraNaM vA nahu gaNai / / 40 / / tA laTTha vi a bhaNioM, buMTaNavaNiuvamA na save vi / gobbaravANia samAvi, huMti keI guruviveA / / 41 / / atropanayaH - pitRsamAnAstIrthakarAdayaH patralikhitAkSarasamAnatadAgamavacanAni cA'vitathAni manyamAno'jJalokairhasyamAno'pi karISAdikriyAto na virarAma / evaM mokSasaukhyadAyakAni jinAgamAni zraddadhAnaH pratilekhanA-vaMdanaka-pratikramaNakriyAsu mugdhajanahasito'pi na lajjate na ca tyajati / 70. datto'pyekagavagomayaM gRhItvaikAnte / gatvA kSipati jvalane dagdhamiti pazyati ratnAni / / 31 / / 71. saJjAtapratyayatastAsAM gavAM gomayaM gRhItvA / nijapravahaNaM bhArayati katipayAnyavahanena / / 32 / / 72. so'pi khalu krameNaivaM bhArayitvA yAti nijakanagare / pazyati gatvA nRpaM pRSTazca tato narendreNa / / 33 / / 73. AnItaM kimapi tvayA bhANDam ? sa Aha gobbaro deva ! / rAjJA grahagRhIta iti ca kalito bhaNitastadaivam / / 34 / / 74. utzulkaM tava bhANDaM tenApyuktaM mahAprasAda iti / loko'pi hasati vividhaM na sa cetasi karoti kimapi / / 35 / / 75. mahatA''Topena pravezitaM pravahaNaM ca tuSTena / gatvA gRhe prajvAlitazca sa gomayaH sarvaH / / 36 / / 76. gRhItvA ratnAni sthAlaM bhRtvA narapateH puraH / kRtvA DhaukanakaM zeSANyapi hi kAnyapi vikrINAti / / 37 / / 77. tato rAjJa RNadAnaM karoti pUrvamiva tyAgo mamaiSAm / samprApnoti ca pUjAM janebhyaH sa tayarddhayA / / 38 / / 78. evaM ca tena vividhaprakAro hAsyo janasya na tu gaNitaH / nizcayasAreNa yathA kAryadattena cittena / / 39 / / 79. anyo'pi khalu savivekastathaiva kArye nizcalo bhUtvA / mUrkhajanasyopahAsaM nivAraNaM vA na hi gaNayati / / 40 / / 80. tasmAt laSTamapi ca bhaNitaM buNTaNavaNikopamA na sarve'pi / gobaravaNijaH samA'pi bhavanti kecid guruvivekAH / / 41 / / Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 yataH - 81 "rUsau sajjaNa hasau, jaNa nindau dujjaNaloa / jiNavara ANa vahaMtaDA, jaM bhAvai taM hou / / 17 / / " [ mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH ] datto yathA mahebhyo'tIva sukhI jAtaH, evamanyo'pi dravyabhAvAbhyAM sukhI bhavatIha loke'pi / itthaM ca mugdhahasiteSvavadhIraNAkRddatto babhUva bhavanaM vibhavoccayasya / tatsatkriyAM vidadhato niravadyarUpAM mA tAnyajIgaNata bhavyajanAH ! kadAcit / / / / iti piturAjJApAlane zreSThikathA / / zrIjinAjJAvirAdhakA ye syuste sarvatra sakaladuHkhabhAjo bhavantItyarthe zrIsAvadyAcAryasambandhaH / / / atha jinAjJAbhaGge zrIsAvadyAcAryakathA / / zrI vIreNoktaM zrIgotamasya, he gautama ! anyathA prarUpaNe, asyA RSabhAdi- caturviMzatikAyAH prAganantakAlena yA'tItA caturviMzatikA tasyAM matsadRzaH saptahastatanurdharmazrInAmA caramatIrthaMkaro babhUva, tattIrthe saptAzcaryANyabhUvan / asaMyatapUjAyAmanekazrAddhebhyo gRhItadravyeNa svasvakAritacaityanivAsino'bhUvan / tatraiko marakatacchaviH kuvalayaprabho nAmA'nagAra ugravihArI mahAtapasvI ziSyagaNavRtaH samAgAt / taizcaityavAsibhirvanditvoktam, 'atraikaM varSArAtrikaM caturmAsakaM tiSThantu, yathA tvadAjJayAneke caityAlayA bhavanti / kurvasmAkamanugraham / ' tenoktaM, 'sAvadyamidaM nAhaM vAgmAtreNA'pi kurvve / ' tadaivaM tena bhaNatA tIrthaMkara nAmakarmmArjitameka-bhavAvazeSIkRtazca bhavodadhiH, tatastaiH sarvairliGgibhirekamataM kRtvA tasya sAvadyAcArya itanA kRtam / tathApi na tasyeSadapi kopo'bhUt / anyadA teSAM liGgamAtrapravrajitAnAM mitha AgamavicAro bhUva / yathA-' zrAddhAnAmabhAve saMyatA eva maThadevakulAni rakSanti patitAni ca samAracayanti / anyadapi yattatra karaNIyaM tadArambhe kriyamANe yaterapi na doSaH / ' ke'pyAhuH - 'saMyamo mokSanetA, ' kecidUcu:'prAsAdAvataMsake pUjAsatkArabalividhAnAdinA tIrthotsarpaNayaiva mokSagamanam / ' evaM teSAM yathecchaM pralapatAM vivAde'nya AgamakuzalaH ko'pi nAsti, yo vivAdaM bhanakti / sarvaiH sAvadyAcArya eva pramANIkRtaH / AkArito dUradezAt / saptamAsairviharan samAgAt / ekayA''ryakayA zraddhAvazAtpradakSiNIkRtya jhaTiti pAdayormastakena saMghaTTayantyA vavande / dRSTastailiMGgibhirvandyamAnaH / anyadA tena teSAmagre zrutArthakathane'syaiva mahAnizIthapaJcamAdhyayanasya vyAkhyAna AgateyaM gAthA - 82 asthitthIkarapharisaM, aMtariaM kAraNe vi uppanne / arahA vikarijja sayaM taM gacchaM mUlaguNamukkaM / / 18 / / " 81. ruSatu sajjano hasatu jano nindatu durjanaloka: / jinavarAjJAM vahato yad bhAvi tad bhavatu / 82. yatra strIkarasparzam, Antarika kAraNe'pi utpanne / arhanapi kuryAt svayaM, tad gacchaM mUlaguNamuktam / / Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mannaha jiNANa ANaM rrrrrrrrr AtmazaGkitena tena cintitam - 'sAdhvIvandanametairdRSTamasti / etaiH sAvadhAcArya iti nAma purApi kRtam / sAmprataM tu yathArthakathane'nyadapi kimapi kariSyanti / anyathA tu prarUpaNe mahatyAzAtanA anantasaMsArI ca tathA syAt / tatkiM kurve ? athavA yadbhavati tadbhavatu, yathArthameva vyAkaromI'ti dhyAtvA vyAkhyAtA yathArthagAthA / taiH pApairuktam - 'yadyevaM tarhi tvamapi mUlaguNahIno yataH sAdhvyAnayA vandyamAnaH spRSTaH / ' tato'yazobhIruH sa dadhyau - 'kimuttaraM dade ? AcAryAdinA kimapi pApasthAnaM na sevanIyam / trividhatrividhena yaH sevate'sAvanantasaMsAraM bhrAmyate / ' taivilakSaM dRSTvoce 'kiM na vakSyasi ?' sa dadhyau'kiM vadAmi ?' tatastena suciraM paritapyoktam - 'ayogyasya zrutArtho na dAtavyaH / ' "me ghaDe nihittaM, jahA jalaM taM ghaDaM viNAsei / ia siddhaMtarahassaM, appAhAraM viNAsei / / 19 / / " tairUce - 'kimasambaddhaM bhASase, apasara dRSTipathAt / aho ! tvamapi saGghana pramANIkRto'si / ' tatastena dIrghasaMsArItvamaGgIkRtyoktam - 'utsargApavAdairAgamasthitiM yUyaM na jAnItha / egaMtaM micchattaM, jiNANamANAmaNegattaM / ' tairhaSTairmAnitaM tadvacaH saprazaMsam / sa ekavacanadoSeNAnantasaMsAritvamupAApratikrAnto mRtvA vyantaro babhUva / cyutvotpannaH proSitapatikAyAH prativAsudevapurohitaduhitAyAH kukSau / kulakalaMkabhItAbhyAM pitRbhyAM nirviSayIkRtA / kvApi sthAnamalabhamAnA durbhikSe kalpapAlagRhe dAsatvena sthitA / madyamAMsadohado'syA jAtaH / bahUnAM madyapAnAM bhAjaneSUcchiSTaM madyaM mAMsaM ca bhuGkte / kAMsya-dUSya-dravaNANi corayitvAnyatra vikrIya madyamAMsAdikaM bhuDkte / gRhasvAminA rAjJo niveditam / rAjJA mAraNAya prasUtisamayaM yAvadrakSitumarpitA cANDAlAnAm / aprasUtA na hanyate, iti tatkuladharmAt / prasUtA satI bAlakaM tyaktvA naSTA / rAjJA paJcasahasradravyadAnena bAlaH pAlAyitaH / kramAt zUnyAdhipatau sa eva tadgRhe svAmI kRtaH / paJcazatAnAmIzaH mRtvA saptamapRthivyAM trayastriMzatsAgarAyuH / uddhRtyAntaradvIpe eko rukajAtirjAtaH / mRtvA mahiSo jAtaH SaDviMzativarSAyuH / tato manuSyaH, tato vAsudevaH, tataH saptamyAM narakapRthivyAM nArakI, tato gajakarNo manuSyo mAMsAhArI mRtvA saptamyAM gato pratiSThAne narakAvAse, tato mahiSaH, tato bAlavidhavAbandhakIbrAhmaNasutAkukSau utpannaH / garbhazAtanapAtanakSAracUrNayogairanekavyAdhiparigato galatkuSTI kRmibhakSyamANo garbhAnnirgataH / lokainindyamAnaH kSudhA pIDito duHkhI saptavarSazatAni dvau mAsau catvAri dinAni jIvitvA mRto vyantareSUtpannaH / tataH zUnyAdhipo manuSyaH, tataH saptamyAm / tatazcAkrikagRhe vRSabho jAtaH / ' vAhyamAnaH kvathitaskaMdhapRSTirmuktaH, kAka-kRmi-zvAnAdivilupyamAna ekonatriMzatvarSAyuma'to bahuvyAdhimAn ibhyaputraH, vamanavirecanAdiduHkhaireva tasya gato manuSyabhavaH / evaM caturdazarajjvAtmakaM lokaM janmamaraNaiH paripUryAnantakAlenAparavidehe mAnuSo'bhavat / tatra lokAnuvRttyA gatastIrthaMkaravandanAya pratibuddhaH, 83. Ame ghaTe nihitaM yathA jalaM taM ghaTaM vinAzayati / iti siddhAntarahasyamalpAdhAraM vinAzayati / / Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mmmmmmm 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH pravrajya siddhazcAtra trayoviMzatitamazrIjinapArzvanAthasya tIrthe / ityAdi zrImahAvIramukhAmbujAcchrutvA gautamo'prAkSIt- 'he bhagavan ! kiM nimittamanena sAvadhAcAryeNa duHkhamanubhUtam ?' zrImahAvIreNoktam 'he gautama ! tena AcAryeNa utsargApavAdairAgamaH sthita ityAdi yadbhaNitaM tannimittam / yadyapi pravacane utsargApavAdAvanekAntazca prajJApyante, tathApyapkAyaparibhogastejaHkAyasamArambho maithunasevanaM caikAntena niSiddhAni / itthaM sUtrAtikramAdunmArgaprakaTanaM syAt / tatazcAjJAbhaGgo bhavati / tasmAdAjJAbhaGgAdanantasaMsAritvaM syAt / ' tato gautamo'prAkSIt-'kiM tena sAvadhAcAryeNa maithunamAsevitam?' tataH zrIvIreNoktam - 'he gautama ! no sevitam, kintu tena vandamAnAryAsparza pAdau na saGkacitau / 'he bhagavan ! tena tIrthaMkaranAmArjitam, ekabhavAvazeSIkRta AsIdbhavodadhiH, tataH kathamanantasaMsAraH ? vIreNoktam - 'he gautama ! nijapramAdadoSAt tIrthaMkaranAmakarmArjitamapi gataM tasya, tasmAt gacchAdhipatinA sarvadA sarvArtheSvapramattena bhAvyamiti / iti zrImahAnizIthapaJcamAdhyayanAllikhitam / / / / iti jinAjJAbhaGge sAvadhAcAryakathAnakam / / [ii mannaha jiNANa ANaM] Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [micchaM pariharaha] [2 mithyAtvam ] "taiM ThANaM so deso sA ya gaI sA ya joNiA natthi / bhavvANamabhavvANaM jIANaM natthi micchattaM / / 1 / / " "esa viseso neo, bhavvANamaNAisaMtayaM hoi / abhavia-jIANaM puNa hoi aNAIamaNaMtaM ca / / 2 / / " zrI Agame'pyuktam 3 [vicArasaptatikA-73] ""micchaM aNAi'nihaNaM, abhavve bhavve a sivagamAjugge / sivage aNAisaMtaM, sAi- saMtaMpi taM evaM / / 3 // " ato bhavikAH ! pratibhavaM pratibhavaM parizIlitamanAdikAlAbhyastaM ciraparicitamapi mithyAtvaM pariharata tyajata / etattvaniSTaviyogamiva tyaktameva sakalajIvAnAM sukhasamRddhi-dharmavRddhiheturbhavati, nAnyathA / yaduktaM zrIupAsakadazAGge saptame zrI Avazyake ca / "samaNovAsao puvvAmeva micchattAo paDikkamai / / 4 / / " [ ] nanu yadyevaMvidhaM mithyAtvamaniSTataraM sarveSAM tyAjyatvenoktatvAttatarhi caturdazaguNasthAnamadhye guNasthAnatayA kathaM gRhItam ? " yasya yatra prabhA nAsti, pauruSaM tatra tasya kim / himAcalapradezeSu, zItalAH kiraNA raveH / / 5 / / " satyam, ucyate - jIve'vyavahArarAzivarttinyanAdyavyaktaM mithyAtvaM sarvadApyasti / yatra yatrApUrva-aprApta-guNavizeSAvirbhAvo bhavati tattadguNasthAnamucyate / ityukteryadyapi 1. 'abhavvi' hastapratau / 2. 'yaddevaMvidhaM' hastapratau / 1. tatsthAnaM sa dezaH sA ca gatiH sA ca yonikA nAsti / yatra bhavyAnAmabhavyAnAM jIvAnAM nAsti mithyAtvam / / 2. eSo vizeSo jJeyo bhavyAnAmanAdisAntakaM bhavati / abhavikajIvAnAM punaH bhavatyanAdikamanantaM ca / / 3. mithyAtvamanAdyanidhanamabhavye bhavye ca zivagamanAyogye / zivage'nAdisAntaM sAdisAntamapi tadevam / / 4. zramaNopAsakaH pUrvameva mithyAtvAt pratikramati / Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwar 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH sarvathA'tiprabalamithyAtvamohanIyodayAdarhatpraNItavastupratipattirUpA dRSTirasumato viparyastA, tathApi kAcinmanuSya-pazvAdipratipattiraviparyastA, tato nigodAvasthAyAmapi tathAbhUtAvyakta-sparzamAtrapratipattiraviparyastA'pi syAdanyathA'jIvatvaprasaGgaH / yadAgamaH - "savvajIvANaM pi a NaM akkharassa aNaMtabhAgo niccugghADio ciTThai, jai puNa so vi AvarijjijjA, to NaM jIvo ajIvattaNaM pAvijja tti / / 6 / / " tathAhi, [samunnatAtibahalajImUtapaTalena dinakararajanikarakaranikaratiraskAre'pi naikAntena tatprabhAnAzaH sampadyate] uktaM ca - __"suTu vi mehasamudae hoi pabhA caMdasUrANaM" iti / [nandIsUtra pR.195-2] anyathA dinarajanivibhAgAbhAvaprasaGgaH / evamihA'pi prabalamithyAtvodaye'pi kAcidaviparyastA'pi dRSTiH syAditi tadapekSayA mithyAtvasyA'pi guNasthAnatvam / yadyevaM tataH kathamasau mithyAdRSTireva manuSyapazvAdipratipattyAntato nigodAvasthAyAmapi tathAbhUtAvyaktasparzamAtrapratipattyapekSayA vA samyagdRSTitvAdapi, naiSa doSaH, yato bhagavatpraNItaM sakalamapi dvAdazAGgArthamabhirocayamAno'pi yadi tadgaditamekamapyakSaraM na rocayati tadAnImapyeSa mithyAdRSTirevocyate, tasya bhagavati pratyayanAzAt / taduktam - "payamakkharaM pi ekkaM pi jo na roei suttaniddiTuM / sesaM roaMto vi hu micchaddiTThI jamAlivva / / 7 / / " [bR.bhA.-167, ratna-504] _ kiM punarbhagavadarhadabhihitasakalajIvAjIvAdivastupratipattivikala iti / bRhatsaMgrahiNyAmapi - 3. 'tadekamapya0' hastapratau / 4. bRhatsaMgrahiNyAM caturthapAdaH 'micchadiTThI muNeyavvo / ' iti dRzyate / 5. sarvajIvAnAmapi cAkSarasyAnantabhAgo nityodghATitastiSThati, yadi punaH so'pyAtriyeta, tato jIvo'jIvatvaM __prApnuyAd iti / 6. suSThvapi meghasamudAye bhavati prabhA candrasUryayoH / 7. padamakSaramapyekamapi yo na rocayati sUtranirdiSTam / zeSaM rocayamAno'pi hi mithyAdRSTirjamAliriva / / Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ micchaM pariharaha "jailiMga-micchadiTThI, gevijjA jAva jaMti ukkosaM / payamavi asaddahato, suttuttaM micchadiTThI u / / 8 / / " [bRhatsaMgrahaNI-153] mithyAtvaM mohanIyabhedaH / mohanIyaM ca sakalakarmasu sthityAdibhirgurutaram, yAvanmohanIyaM bRhatsthitikaM tAvadaparANyapi jJAnAvaraNAdIni karmANi bRhatsthitikAnyeva syuH / yato mohanIyasyotkRSTasthitau zeSANAmapi SaNNAM utkRSTaiva, AyuSastu sthitirutkRSTA vA madhyamA vA / mohanIyarahitAnAM zeSaprakRtInAmanyatamAyAm utkRSTasthitisadbhAve mohanIyasya zeSANAM cotkRSTA madhyamA vA na tu jaghanyA / [kiM 'sarvathA na ? kasyA'pyAyurlakSaNasya karmaNo jaghanyA sthitiH syAt, yathotkRSTasthitikaM jJAnAvaraNAdi karma badhnatastirazco manuSyasya vA jaghanyakSullakabhavagrahaNA''yurbandhaH / ityevaM tAvad yathAvagataM tathA vyAkhyAtamidaM gAthAdvayam, paramArthaM tviha kevalinaH, bahuzrutA vA vidantIti / / ] zrIAgame'pi - "mohassukkosAe ThiIe, sesANa chaNhamukkosA / AussukkosA vA, majjhimiyA vA na u jahaNNA / / 9 / / mohavivajjukkosayaThiIi, mohassa sesiANaM ca / ukkosa majjhimA vA, kAsai vajahaNNiA hujjA / / 10 / / " [vi.bhA.-1189-1190] mohanIyakarmakSayazcaikonasaptatibhirmohanIyakoTAkoTibhiH kSayamupagatAbhirjJAnAvaraNIyavedanIyA'ntarAyANAmekonatriMzadbhirnAma-gotrayorekonaviMzatibhiH zeSakoTIkoTyA'pi dezonayA mohanIyakSapaNArho bhavati / tathA ca zrIAcArAGge - mohanIyasya kSayamupazamaM kSayopazamaM vA vinA na mithyAtvakSaya upazamaH kSayopazamazca / mithyAtvakSayAdyabhAve ca naikasyA'pi zrIsamyaktvAvAptiH / mohanIyakSaya eva sarvakarmaNAmapi 5. kaMsamadhye [ ] likhitaH pAThaH vizeSAvazyakavRttau / 8. yatiliGga-mithyAdRSTayo graiveyakAn yAvad yAnti utkRSTam / padamapyazraddadhAnaH sUtroktaM mithyAdRSTistu / / 9. mohasyotkRSTAyAM sthitau zeSANAM SaNNAmutkRSTA / AyuSa utkRSTA vA madhyamA vA na tu jaghanyA / / 10. mohaviva|tkRSTasthitau mohasya zeSANAM ca / utkRSTA madhyamA vA kasyacid vA jaghanyA bhavet / / Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH kSayo nAnyathA / yataH zrIdazAdhyayane 11 'jahA matthaya sUIe hammA hamma tAlo / evaM kammA haNijjaMti mohaNijje khayaM gae / / 11 / / 12 seNAvaiMmi pahae jahA seNA paNassai / evaM kammA paNassaMti mohaNijje khayaM gae / / 12 / / [dhUmahINo jahA aggI, khIyai se niriMdhaNe / evaM kammANi khIyaMti, mohaNijje khayaM gae / / 13 / / ] 13 mUle jahA rukkho siccamANo na rohai / evaM kammA na rohaMti mohaNijje khayaM gae / / 14 / / " | dazAdhyayana- 5 /11-14] mithyAtve satyanantAnubandhikaSAyANAmudayaH, anantAnubandhikaSAyANAM codaye mithyAtvodaya iti hetumadbhAvo'pyavagantavyaH / anantAnubandhinazcAkSiptA anantasaMsAradAyakAH, bahutaratamopArjitA hAnikarAzca / yata uktaM zrIjinAgame "yasmAdanantaM saMsAra - manubadhnanti dehinAm / tato'nantAnubandhIti saMjJA''dyeSu nivezitA / / 15 / / " [ ] 14 "paDhamilluANa udaye, niamA saMjoaNAkasAyANaM / sammaddaMsaNalaMbhaM, bhavasiddhIA vina lahaMti / / 16 / / " [A.ni. 108, vi. bhA. - 1226 ] 11. yathA mastake sUcyA hate hanyate talaH / evaM karmANi ghnanti mohanIye kSayaM gate / / 12. senApatau prahate yathA senA praNazyati / evaM karmANi praNazyanti mohanIye kSayaM te / / [ dhUmahIno yathAgniH kSIyate'sau nirindhanaH / evaM karmANi kSIyante mohanIye kSayaM gate / / 13. suSke mUle yathA vRkSassicyamAno na rohati / evaM karmANi na rohanti mohanIye kSayaM gate / / 14. prathamAnAmudaye niyamAt saMyojanAkaSAyANAm / samyagdarzanalAbhaM bhavasiddhikA api na labhante / / Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ micchaM pariharaha atha yathA 15 23 "sAvajjajogaparivajjaNAi, savvuttamo jaIdhammo / bIo sAvagadhammo, taio saMviggapakkhapaho / / 17 / / " [ upadezamAlA-518] ityAdizrIjinAgamavacanaiH sarvajIvAnAzritya zrIjinadharmapratipattiviSaye bhaGgatrayameva bhAvitaM nA'paraH ko'pi bhaGgo'vagataH, tathA mithyAtvamAzrityA'pi bhaGgatrayameva / 16 66 'sesA micchaddiTThI, gihiliMgakuliMgadavvaliMgehiM / jaha tini u mukkhapahA, saMsArapahA tahA tini / / 18 / / " [ upadezamAlA-519] ityAdi-zrIjinavacanAnusAreNa jJAyate, ye kecana svazemuSIvizeSasamunmeSodbhUtaprabhUtagrahagrastA yadapi tadapi zubhamazubhaM vA prarUpayantyAcaranti ca te sarve'pi dvitIyagAthoktabhaGgatrayagatA eva, prthmbhnggtrygtbhaavvikltvaat| yaccA'bhavyairnavapUrvANi yAvat zrIjinAgamamadhItyA'pi pUrvakoTImitakAlaM ca dIkSAM kriyayA samArAdhya navagraiveyakaprAyogyamAyurupArjya bhuktvA ca punaH saMsAra eva niSevyate / sarvakAlaM tanmithyAtvasyaiva prabalamAhAtmyaM jJeyam / mithyAtvamiti ko'rthaH ? kUTamiti / 17 " jo jahavAyaM na kuNai, micchaddiTThI tao hu ko anno ? / vaDDhei a micchattaM, parassa saMkaM jaNemANo / / 19 / / " [u.mA. - 503, pi. ni. - 186,] yaduktam 18 "kuNamANo'vi hu kiriyaM, pariccayaMtovi sayaNadhaNabho / dito'vi dussa uraM, micchaddiTThI na sijjhai u / / 20 / / " [A.ni.-221, da.pra.-246] 15. sAvadyayogaparivarjanayA, sarvottamo yatidharmaH / dvitIyaH zrAvakadharmastRtIyaH saMvignapakSapathaH / / 16. zeSAH mithyAdRSTayo, gRhiliGga-kuliGga-dravyaliGgaiH / yathA traya eva mokSapathAH, saMsArapathAstathA trayaH / / 17. yo yathAvAdaM na karoti, mithyAdRSTistataH hu ko'nyaH ? varddhayati ca mithyAtvaM, parasya zaGkAM janayan / / 18. kurvannapi kriyAM, parityajannapi svajanadhanabhogAn / dadadapi tu duHkhasyora: mithyAdRSTirna sidhyati / Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 tathA 19 "jIvAipayatthesuM, jiNovaiTThesu jA asaddahaNA / sahaNA vi amicchA, vivarIaparUvaNA jAya / / 21 / / ~~~~~~~~~~~~'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 20 saMsayakaraNaM jaMpi a, jo tesu aNAyaro payatthesu / taM paMcavihaM micchaM, taddiTThI micchaddiTThI a / / 22 / / " [ zatakaprakaraNabhASya-82, 83, tathA - " padArthAnA jinoktAnAM, tadazraddhAnalakSaNam / ekAntikAdibhedena, saptabhedamudAhRtam / / 23 / / kSaNiko'kSaNiko jIvaH, sarvathA saguNo'guNaH / ityAdi bhASamANasya, tadaikAntikamucyate / / 24 / / sarvajJena virAgeNa, jIvAjIvAdibhASitam / tathyaM na veti saMkalpe, dRSTiH sAMzayikI matA / / 25 / / AgamA liGgino devA, dharmmAH sarve sadA samAH / ityeSA kathyate buddhiH, puMso vainayikI jinaiH / / 26 / / pUrNa: kuhetu - dRSTAnte-rna tattvaM pratipadyate / maNDalazcarmakArasya, bhojyaM carmalavairiva / / 27 / / atathyaM manyate tathyaM, viparItarucirjanaH / doSAturamanAstikyaM, jvarIva madhuraM rasam / / 28 / / dIno nisargamithyAtva - stattvAtattvaM na budhyate / sundarAsundaraM rUpaM, jAtyandha iva sarvathA / / 29 / / 19. jIvAdipadArtheSu jinopadiSTeSu yA'zraddhA / zraddhA'pi ca mithyA, viparItaprarUpaNA yA ca / / 20. saMzayakaraNaM yadapi ca yasteSu anAdaraH padArtheSu / tatpaJcavidhaM mithyAtvaM taddRSTiH mithyAdRSTizca / / Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ micchaM pariharaha .xxx. devo rAgI yatiH saGgI, dharmaH prANinizumbhanaH / mUDhadRSTiriti brUte, yuktAyuktAvivecakaH / / 30 / / saptaprakAramithyAtva-mohiteneti jantunA / sarvaM viSAkuleneva, viparItaM vilokyate / / 31 / / " [upadezapada-28 vRtti ityekAntika-sAMzayika-vainayika-pUrvavyudgrAha-viparItaruci-nisarga-mUDhadRSTibhedAt saptadhA mithyAtvasvarUpam / tathA - "micchattaM savvANatthanibaMdhaNaM, taM puNa paMcavihaM / / 32 / / " "abhiggahi aNabhiggahiaM, taha abhinivesiaM ceva / saMsaiamaNAbhogaM, micchattaM paMcahA hoi / / 33 / / " [caturthakarmagrantha-75] "tattha AbhiggahiaMkudiTThidikkhiANaM jIvANaM dIhatarasaMsAriANaM pAyaso hoi / / 1 / / aNabhiggahiaM puNa asaMpattasammattANaM kudiTThiadikkhiANaM maNuatiriyANaM 21 / / 2 / / abhinivesiaM tu saMpattajiNavayaNANaM egeNa sabbhAvaparUpaNe kae maccharAiNA tamannahA vAgaramANANaM kAraNe ussutte vA pannavie paDiniveseNa vA mayA esa attho samatthaNIotti aNAbhogeNa parUvie vA pacchA nAe vi vatthutatte sabhaNiyapaDippaveseNa 6. 'sahAva' mudritakarmagranthe / 21. mithyAtvaM sarvAnarthanibandhanam, tatpunaH paJcavidham / 22. AbhigrahikamanAbhigrahikaM tathA''bhinivezikaM caiva / sAMzayikamanAbhogaM mithyAtvaM paJcadhA bhavati / / 23. tatrAbhigrahikaM kudRSTidIkSitAnAM jIvAnAM dIrghatarasaMsArikAnAM prAyo bhavati / / 1 / / anAbhigrahikaM punaH asaMprAptasamyaktvAnAM kudRSTyadIkSitAnAM manuSya-tiryaJcAnAm / / 2 / / AbhinivezikaM tu saMprAptajinavacanAnAmekena sadbhAvaprarUpaNe kRte matsarAdinA tamanyathA vyAkurvANAnAM kAraNe utsUtre vA prajJApite, pratinivezena vA mayA eSa artho samarthanIya ityanAbhogena prarUpite vA pazcAt Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH vA ajANato vA bhAvatthaM parUvei, vArio vA na ciTThai, eesiM jIvANaM abhinivesiaM micchattaM / / 3 / / saMsaiaM puNa sutte vA atthe vA ubhayammi vA saMkio parUvei / so a annaM na pucchei / kahamahameddahaparivAro vi annaM pucchAmi / pucchijjamANo vA jANiA, esa eaM na jANai tti / ahavA je mama bhattA te jANijjA, eAhito vi esa varataro, tao pucchijjai, tao mamaM muttUNa ee eaM bhaissaMti, tao annaM na pucchai / tassa saMsaiaM micchattaM / / 4 / / aNAbhogaM egiMdiAiNaM / jamhA Abhogo nANamuvaogo bhannai / eaM kerisaM? eaM evaM ti, eriso puNa tesiM natthi, teNa tesimaNAbhogaM micchattaM / ahavA suddhaM parUvaissAmi aNuvaogAo asuddhaM parUviaM taM pi aNAbhogaM paresiM micchattakAraNattaNeNa / / 5 / / eaM puNa paMcavihaM pi micchattaM thUlabhAveNa / paramatthao vivajjAso so puNa eaMna mae mama puvvapurisehiM vA kAriaM eaMjiNAyayaNaM; kiM mama ittha pUasakkArAi7. pannavei' mudritakarmagranthe / 8. 'tAva uvaogo' kathAkoza prakaraNa-gA. 21 kathAyAm / jJAte'pi vastutattve svabhaNitapratipravezena vA'jAnan vA bhAvArthaM prarUpayati vArito vA na tiSThati, eteSAM jIvAnAmAbhinivezikaM mithyAtvam / / 3 / / sAMzayikaM punaH sUtre vA'rthe vobhaye vA zaGkitaH prarUpayati / sa cAnyaM na pRcchati / kathamahaM etAvat parivAro'pyanyaM pRcchAmi / pRcchamANo vA jAnIta, eSa etanna jAnAti iti / athavA ye mama bhaktAH te jAnIran, etebhyo'pi eSo varataro, tataH pRcchet, tato mAM muktvA ete etaM bhajiSyanti, tato'nyaM na pRcchati / tasya sAMzayikaM mithyAtvam / / 4 / / __anAbhogamekendriyAdInAm, yasmAdAbhogo jJAnopayogo bhaNyate / etatkIdRzam ? etadevamiti, etAdRzaH punaH teSAM nAsti, tena teSAmanAbhogaM mithyAtvam / athavA zuddha prarUpayiSyAmi anupayogato'zuddha prarUpitaM tadapyanAbhogaM pareSAM mithyAtvakAraNatvena / / 5 / / 24. etatpunaH paJcavidhamapi mithyAtvaM sthUlabhAvena / paramArthato viparyAsaH, sa punaretanna mayA mama pUrvapuruSairvA kAritametajinAyatanam, kiM mamAtra pUjAsatkArAdyAdareNa / athavA mayA etajjinabimbaM kAritaM mama pUrvapuruSairvA tasmAdatra pUjAdikaM pravarte / kiM mama parakIyeSu atyA''dareNa / evaM ca tasya na sarvajJapratyayA pravRttiH; anyathA sarveSvapi bimbeSvarhaneva vyapadizyate, so'rhan yadi parakIyastasmAt pattharalepyapittalAdikamAtmIyam, na punaH pattharAdiSu vandyamAneSu karmakSayo bhavet, kintu tIrthaMkaraguNapakSapAtena; anyathA zaGkarAdibimbeSu pASANAdisadbhAvasteSvapi vandyamAneSa karmakSayo bhaveta; Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ micchaM pariharaha ~~~~~ ~~~~~~~~ 27 1 AyareNaM / ahavA mayA eaM jiNabiMbaM kAriaM mama puvvapurisehiM vA; tA ittha pUAiaM pavattemi / kiM mama parakIesu accAyareNaM / evaM ca tassa na savvannupaccayAvat / annA savve va biMbesu arihaM ceva vavaisijjhai / so arihA jai parakIo tA pattharaleppapittalAIaM appaNijjayaM, na puNa pattharAIsu vaMdijjamANesu kammakkhao hujjA / kiMtu titthayaraguNapakkhavAeNaM / annahA saMkarAibiMbesu pAhaNAisabbhAvo tesu vi vaMdijjamANesu kammakkhao hojjA / macchareNa vA parakAriaceiAlae vigghamAyaraMtassa mahAmicchattaM, na tassa gaMTThio vi saMbhAvijjai / je a pAsatthAikudesaNAe vi mohiA suvihiANaM bAhArA bhavaMti vi taheva / je vA jAiNAipakkhavAeNaM sAhUNaM dANAisu payaTTaMti, na guNAguNaciMtA, te vi vivajjAsabhAyaNaM tamhA guNA pUaNijjA / te ceva dANAisu payaTTaMti, teNa nimittaM ai, kiM tu jAiNAipabhiIhiM / jao sajAIe niddhammA vi atthi, nAIsu a / tA tesu dANaM mahAphalaM kahaM hujjA / aha tesiM guNa atthi, tahA vi te vi a pavittinimittaM dANAisu kIraMtu na kiMci jAisayaNAiNA / eaMmi ya vivajjAsarUve micchatte sai subahaM pi paDhato annANI ceva / na hi vivarIamaiNo nANaM kajjasAhagaM, tao annANaM taM / eesu a hoMtesu aidukkarA vi tavacaraNakiriA na mukkhasAhigA / jamhA so jIvarakkhA25. matsareNa vA parakAritacaityAlaye vighnamAcarato mahAmithyAtvam na tasya granthibhedo'pi sambhAvyate / ye ca pArzvasthAdikudezanayA'pi mohitAH suvihitAnAM bAdhakarA bhavanti; te'pi tathaiva / ye vA jAtijJAtipakSapAtena sAdhUnAM dAnAdiSu pravartayanti na guNA'guNacintayA, te'pi viparyAsabhAjanam, tasmAd guNAH pUjanIyAH / te eva dAnAdiSu pravartanti tena nimittaM kRtaM kiM tu jAtijJAtiprabhRtibhiH / yataH sajAtyA nirdharmA apyasti jJAtiSu ca / tasmAt teSu dAnaM mahAphalaM kathaM bhavet ? atha teSAM guNo'sti tathApi te'pi ca pravRttinimittaM dAnAdiSu kurvantu na kiJcijjAti - svajanAdinA / etasmin ca viparyAsarUpe mithyAtve sati subahaM paThannapyajJAnyeva na hi viparitamaterjJAnaM kAryasAdhakam, tato'jJAnaM tad / eteSu ca satsvatiduSkarA api tapazcaraNakriyA na mokSasAdhikA, yataH sa jIvarakSAmRSAvAdAdivarjanaM kurvANo'pyavirato kathyate / paJcamaguNasthAnake dezaviratiH SaSThaguNasthAnake sarvaviratiH na prathamaguNasthAnake, tasya cAnantAnubandhipramukhA SoDazApi kaSAyA badhnantyudayanti ca tannimittAd azubhA dIrdhasthitayastIvAnubhAgAH karmaprakRtayo badhnanti / tAsAM codayena naraka - tiryaJca-kumanuSyatva- kudevagatirUpaH saMsAro tannibandhanAni ca duHkhAni pRSTato'nusajjanti / etad jJAtvA bho bho mahAnubhAvAH ! samyaktva - jJAna caraNeSu yatitavyam, teSu bahumAnaH kartavyaH / Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 mmmmmar ~~~~~~~~~~ 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH musAvAyAivajjaNaM karato vi avirao kahijjai, paMcamaguNaThANe desaviraI, chaTThaguNaThANe savvaviraI, na paDhamaguNaTThANe, tassa ya aNaMtANubaMdhipamuhA solasa vi kasAyA bajhaMti uijjati a / tannimittAo asuhAo dIhaTThiIo tivvANubhAgAo kammapayaDIo bajhaMti / tAsiM ca udayeNa naraya-tiriya-kumANusatta-kudevagairUvo saMsAro, tannibaMdhaNANi a dukkhANi piTThao aNusajjaMti / eaM nAUNa bho bho mahANubhAvA ! samatta-nANacaraNesu jaiavvaM, tesu bahumANo kAyavvo / / 34 / / " iti mithyAtvaM paJcabhedam, saptabhedamatopyadhikabhedamapi zrIjinadharmArAdhakaistyAjyameva / yataH zrIpAkSikasUtre - "sAvajjajogamegaM, micchattaM egameva annANaM / parivajjaMto gutto, rakkhAmi mahavvae paMca / / 35 / / " [pAkSikasUtra-gA. 20 sAdhupratikramaNasUtre'pi - 'micchattaM priaannaamii'tyaadisiddhaantvcnaistyaajytvenokteH| yathA duSTAdRSTavazagasya puMso dhanaM bhUmadhyanyastaM svAyattamapi mahAbhUtaiH svAyattaM vidhAyAdho'dhaH kSipyate, yathA vA mahAlohabhAro vahantaM pumAMsaM paMkAkulabhUmAvadho'dhaH kSipati, yathA vA sAgarAdijalaM tarItukAmamapi pumAMsaM kaNThabaddhA zilA'dho'dhaH prakSipati tathaitanmithyAtvaM parizIlyamAnaM sakalajIvAnAM saptanarakarUpAmadhogatimeva datte, nAnyatkimapi, tena tadvarjanameva zreyaskaramAtmanaH, pareSAmapi tena mithyAtvAropaNopadezo'pi na dAtavyaH / yazca gRhakuTumbamadhye mukhyaH pravartakaH sannapareSAM mithyAtvaropaNaM kuryAt, na sa teSAM hitakArI AtmanazcApi / yataH - "jo gihakuTuMbasAmI, saMto micchattarovaNaM kuNai / teNa sayalo vi vaMso, pakkhitto bhavasamuddammi ||36||"[smyktvrhsyprkrnn-34] 26. sAvadyayogamekaM mithyAtvamekameva ajJAnam / parivarjayan guptaH rakSAmi mahAvratAni paJcAni / / 27. mithyAtvaM pratyAkhyAmi / 28. yo gRhakuTumbasvAmI san mithyAtvaropaNaM karoti / tena sakalo'pi vaMzaH prakSipto bhavasamudre / / Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ micchaM pariharaha ~ mithyAtvamUDhAH kecana jIvAH prAyo bahuzo'pi nAnAvidhopadezaracanAbhirbodhyamAnA api na pratibodhamApnuvanti kathamapi / yaduktam - "aNusiTThA ya bahuvihaM micchaddiTThI ya je narA ahamA / baddhanikAiakammA suNaMti dhammaM na ya karaMti / / 37 / / " [upadezamAlA-215] mithyAtvagrastAnAM cakravartipadavyapi na zreyaskarI / yataH kalikAlasarvajJabirudabhRtprabhuzrIhemacandrasUrijJApitapUrvabhavasambandhena zrIkumArapAlarAjJA zrIsamyaktvamUlazrIjinadharmArthinA zrIjinavandanaprArthanAvasare proktam - "jinadharmavinirmukto, mA bhUvaM cakravartyapi / syAM ceTo'pi daridro'pi, jinadharmAdhivAsitaH / / 38 / / [yogazAstra-3/140] sarve'pyaticArA manovacaHkAyakRtAH pratikramaNIyatayoktAstathA'pi mukhyatayA caturNAmeva pratikramaNatayokteH zrIAvazyake pratikramaNasaMgrahiNyAm - "micchattapaDikkamaNaM taheva asaMjame paDikkamaNaM / kasAyANa paDikkamaNaM jogANa ya appasatthANaM / / 39 / / saMsArapaDikkamaNaM caubvihaM hoi ANupubbIe / bhAvapaDikkamaNaM puNa tivihaM tiviheNa nAyavvaM / / 40 / / micchattAi na gacchai na ya gacchAvei nANujANei / - jaM maNavayakAehiM taM bhaNi bhAvapaDikkamaNaM / / 41 / / " [Avazyakaniyukti-1250, 1251, vRtti] 31 29. anuziSTAzca bahuvidhaM mithyAdRSTayazca ye narA adhamAH / baddhanikAcitakarmANaH zRNvanti dharmaM na ca kurvanti / / 30. mithyAtvapratikramaNaM tathaivAsaMyame pratikramaNam / kaSAyANAM pratikramaNaM yogAnAM cAprazastAnAm / / 31. saMsArapratikramaNaM caturvidhaM bhavatyAnupUrvyA / bhAvapratikramaNaM punastrividhaM trividhena jJAtavyam / / 32. mithyAtvAdi na gacchati na ca gamayati nAnujANati / yad manavacanakAyaistad bhaNitaM bhAvapratikramaNam / / Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 bho bhavyAH ! vilokyatAM mithyAtvamahAdoSasyaikasyaiva prabalabalavattAm / yathaikenaiva pracaNDasubhaTena mahaujasvinA tejasvinA durdharSa - skandhabalabhRtA bahuturaga-mAtaGga- pattidalakalito'pi bhUpAlo nirudhyate tathaikenaiva mithyAtvadoSeNa jJAna-darzana- cAritra - dAnazIla-tapo-bhAvanAdisAdhyA'nantajJAna-darzana- sukha-vIryamayI siddhirAgacchantI helayaiva nirudhyate / 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 33 "aMtimakoDAkoDIi, savvakammANa AuvajjANaM / paliAsaMkhijjaime, bhAge khINe havai gaMThI / / 42 / / 34 gaMThitti sudubbheo, kakkhaDa - ghaNa - rUDha - gUDhagaMThi vva / jIvANa kammajaNio, ghaNarAga-ddosapariNAmo ||43|| " [vi. bhA. - 1994, 1195,] 35 "ittiarUvaM ca ime pattA, savve aNaMtaso jIvA / kiM tu aunnA puNaravi, parivaDiUNaM gayA mUle / / 44 / / 36 baddhA (baMdhiuM ?) ukkosaThiI, kammANa puNo vi saMkilaTThehiM / bhamihaM (hiM ? ) ti bhavamabhavvA, evaM purao vi sayakAlaM / / 45 / / " yad bahuzo'pyanantazo'pi itImaM granthiM yathApravRttikaraNena karma kSapayitvA jIvAH samAgacchanti, tatazca mithyAtvaprAbalyAtpratinivRttAH siddhipuryagocarA bhavanti / anAdikAlaparicitamAgAmikAlasukhadharmapratyUhavidhAyyapi gurvAdibhistyAjinA api kathamapi na tyajanti jIvAH / AjanmAvadhimahAdAridrabalaprAptadramakakhaparamiva / 33. antyakoTIkoTyAH sarvakarmANAmAyurvarjAnAm / palyAsaMkhyAtatame bhAge kSINe bhavati granthiH / / 34. granthiriti sudurbhedaH karkaza - ghana - rUDha - gUDhagranthiriva / jIvAnAM karmajanito ghanarAgadveSapariNAmaH / / 35. etAvad rUpaM ca ime prAptAH sarve'nantazo jIvAH / kintu apuNyAH punarapi paripatya gatA mUle / / 36. baddhvA utkRSTasthitIH, karmANAM punarapi saMkliSTaiH / bhamiSyanti bhavamabhavyAH, evaM purato'pi sadAkAlaH / / Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ micchaM pariharaha wwwmmmm 31 yaduktam - "jaha cayai cakkavaTTI, pavittharaM tattiaM muhutteNa / na cayai tahA ahanno, dubbuddhI khapparaM damao ||46||"|updeshmaalaa - 173/ atha mithyAtvalakSaNaM kim ? "adeve devabuddhiryA, gurudhIragurau ca yA / adharme dharmabuddhizca, mithyAtvaM tadviparyayAt / / 47 / / " yogazAstra-2/3] mithyAtvagrastajIvasyApyetAni cihnAni jJeyAni bAhyAni / atikaThinatA-1, nirdhvaMsatA-2, nirvivekitA-3, nirupakAritAdi-4 / kecana maugdhyAdaparicitAzrutazrIjinAgamA nijamanasyevaM jAnate'pareSAM mithyAtvodayaH, na sAdhUnAmiti tannirAsAya zrIgautamapRSTo bhagavAn zrIvardhamAnasvAmI prAha - atthi NaM bhaMte ! samaNA vi niggaMthA kaMkhAmohaNijjaM kammaM veaMti ?, haMtA, atthi / kaha NaM bhaMte ! samaNA niggaMthA kaMkhAmohaNijjaM kammaM veaMti ? goyamA ! tehiM tehiM nANaMtarehiM, darisaNaMtarehi, carittaMtarehi, [liMgaMtarehiM], pavayaNaMtarehiM, pAvayaNaMtarehi, kappaMtarehiM, maggaMtarehiM, mayaMtarehi, bhaMgaMtarehiM, NayaMtarehiM, NiamaMtarehiM, pamANaMtarehiM, saMkiA, kaMkhiA, vitikicchiA, bheyasamAvannA, kalusasamAvannA, evaM khalu samaNA niggaMthA kaMkhAmohaNijja kammaM veaMti / / 48 / / " 38 [vivAhapannatti-1/3/37] 37. yathA tyajati cakravartI pravistaraM tAvantaM muhUrtena / na tyajati tathA'dhanyo durbuddhiH karparaM dramakaH / / 38. asti bhante / zramaNA api nirgranthAH kAGkSAmohanIyaM karma vedayanti ? hanta, asti / kathaM bhante / zramaNA nirgranthAH kAGkSAmohanIyaM karma vedayanti ? gautama / testaiH jJAnAntaraiH, darzanAntaraiH, cAritrAntaraiH, liGgAntaraiH, pravacanAntaraiH, prAvacanA [prAvacanikAntaraiH, kalpAntaraiH, mArgantaraiH, matAntaraiH, nayAntaraiH, niyamAntaraH, pramANAntaraiH zaGkitAH, kAGkSitAH, vicikitsitAH, bhedasamApannAH, kaluSasamApannA evaM khalu zramaNA nirgranthAH kAGkSAmohanIyaM karma vedayanti / Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 mom womrammarwarmarammar.mar 'mannaha jiNANa ANa' svAdhyAyaH 39 atra mithyAtvoparijamAlisambandhaH zrIbhagavatIprasiddhaH - tassa NaM mAhaNakuMDaggAmassa nagarassa paccitthime NaM ettha NaM khattiyakuMDaggAme nAmaM nagare hotthA vaNNao, tattha NaM khattiyakuMDaggAme nayare jamAlI nAma khattiyakumAre parivasati aDDe ditte jAva aparibhUte uppiM pAsAyavaragae phuTTamANehiM muiMgamatthaehiM battIsatibaddhehiM nADaehiM NANAvihavarataruNIsaMpauttehiM uvanaccijjamANe uvanaccijjamANe, uvagijjamANe uvagijjamANe, uvalAlijjamANe uvalAlijjamANe pAusa-vAsAratta-sarada-hemaMta-vasaMta-gimha-pajjaMte chappi uU jahAvibhaveNaM mANemANe kAlaM gAlemANe iDhe sadda-pharisa-rasa-rUva-gaMdhe paMcavihe mANussae kAmabhoge paccaNubbhavamANe viharai / tate NaM khattiyakuMDaggAme nagare siMghADagatiyacaukkacaccara jAva bahujaNasadde i vA jahA uvavAtie jAva evaM paNNaveti evaM parUvei-evaM khalu devANuppiyA ! samaNe bhagavaM mahAvIre Adigare jAva savvaNNU savvadarisI mAhaNakuMDaggAmassa nagarassa bahiyA bahusAlae ceie ahApaDirUvaM jAva viharai, taM mahapphalaM khalu devANuppiyA ! tahArUvANaM arahaMtANaM bhagavaMtANaM jahA uvavAie jAva egAbhimuhe khattiyakuMDaggAmaM nagaraM majhamajheNaM niggacchaMti, niggacchittA jeNeva mAhaNakuMDaggAme nagare jeNeva bahusAlae ceie, evaM jahA uvavAie jAva tivihAe pajjuvAsaNAe pajjuvAsaMti / 1. ayaM kathAnake 'ggAma' sthAne 'grAma', 'nna' sthAne 'paNa', 'na' sthAne 'Na''e' sthAne 'te','i' sthAne 'ti', 'yA' sthAne 'A' hastapratau / 2. 'phuTTamANehiM ti atirabhasA''sphAlanAtsphuTadbhiriva vidaladbhirivetyarthaH / 3. 'uvanaccijjamANe'tti upanRtyamAnaH tamupazritya nartanAt 'uvagijjamANe'tti tadguNagAnAt 'uvalAlijjamANe'tti upalAlyamAna ipsitArthasampAdanAt / 39. tasya mAhanakaNDagrAmasya nagarasya pAzcAtye atra kSatriyakaNDagrAmaH nAma nagaramAsIta varNakaH / tatra kSatriyakaNDagrAme nagare jamAliH nAma kSatriyakumAraH parivasati ADhyaH dIptaH yAvat aparibhUtaH, upari prAsAdavaragataH sphuTadbhiH mRdaGgamastakaH dvAtriMzadbaddhaiH nATakaiH nAnAvidha-varataruNIsamprayuktaiH upanRtyamAnaH upanRtyamAnaH, upagIyamAnaH upagIyamAnaH, upalAlyamAnaH upalAlyamAnaH, prAvRT-varSArAtra-zarada-hemanta-vasanta-grISmaparyantAn SaDapi RtUna yathAvibhavena mAnayan, kAlaM gAlayan, iSTAn zabda-sparza-rasa-rUpa-gandhAn paJcavidhAn mAnuSyakAn kAmabhogAn pratyanubhavan viharati / 40. tataH kSatriyakuNDagrAme nagare zRGgATakatrika-catuSka-catvaraH yAvat bahujanazabdaH iti vA yathA aupapAtike yAvat evaM prajJApayati, evaM prarUpayati, evaM khalu devAnupriyAH ! zramaNaH bhagavAn mahAvIraH AdikaraH yAvat sarvajJaH sarvadarzI mAhanakuNDagrAmasya nagarasya bahiH bahuzAlake caitye yathApratirUpaM yAvat viharati / tat mahatphalaM khalu devAnupriyAH ! tathArUpANAM arhatAM bhagavatAM yathA aupapAtike yAvat ekAbhimukhAH kSatriyakuNDagrAmaM nagaraM madhyaM madhyena nirgacchanti, nirgatya yatraiva mAhanakuNDagrAmaH nagaraM yatraiva bahuzAlakaM caityam, evaM yathA aupapAtike yAvat trividhayA paryupAsanayA paryupAsate / Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ micchaM pariharaha 41 "tate NaM tassa jamAlissa khattiyakumArassa taM mahayA jaNasaddaM vA jAva jaNasannivAyaM vA suNamANasa vA pAsamANassa vA ayameyArUve ajjhatthie ciMtie patthie maNogae saMkappe samuppajjitthA - kiNNaM ajja khattiyakuMDaggAme nagare iMdamahe i vA, khaMdamahe i vA, muguMdamahe i vA, NAgamahe i vA, jakkhamahe ivA, bhUyama ivA, kUvama ivA, taDAgamahe i vA, naImahe i vA, dahamahe i vA, pavvayamahe i vA, rukkhamahe i vA, ceiyamahe ivA, thUbhamahe i vA, jaNNaM ete bahave uggA, bhogA, rAiNNA, ikkhAgA, NAyA, koravvA, khattiyA, khattiyaputtA, bhaDA, bhaDaputtA jahA uvavAie jAva satthavAhappabhiie NhAyA kayabalikammA jahA uvavAi jAva niggacchaMti ?, evaM saMpehei, evaM saMpehittA kaMcuijjapurisaM saddAveti, kaMcuijjapurisaM saddAvaittA evaM vadAsI-kiNNaM devANuppiyA ! ajja khattiyakuMDaggAme nagare iMdamahe i vA jAva niggacchaMti ?, 33 tate NaM se kaMcuijjapurise jamAliNA khattiyakumAreNaM evaM vRtte samANe haTTatuTThe samaNassa bhagavao mahAvIrassa AgamaNagahiyaviNicchae karayalapariggahiyaM dasanahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTTu jamAliM khattiyakumAraM jaeNaM vijaeNaM vaddhAvei, vaddhAvettA evaM vayAsI- No khalu devANuppiyA ! ajja khattiyakuMDaggAme nayare iMdamahe i vA jAva niggacchaMti / evaM khalu devANuppiyA ! ajja samaNe bhagavaM mahAvIre Adigare jAva savvaNNU savvadarisI mAhaNakuMDaggAmassa nayarassa bahiyA bahusAlae ceie ahApaDirUvaM oggahaM ogiNhittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharati, tate NaM ete bahave uggA, bhogA jAva appegaiyA vaMdaNavattiyaM jAva niggacchaMti / 41. tataH tasya jamAleH kSatriyakumArasya taM mahajjanazabdaM vA yAvat janasannipAtaM vA zrRNvataH vA pazyataH vA ayametadrUpaH AdhyAtmikaH cintitaH prArthitaH manogataH saMkalpaH samudapadyata - kimadya kSatriyakuNDagrAme nagare indramahaH iti vA, skaMdamahaH iti vA, mukundamahaH iti vA, nAgamahaH iti vA, yakSamahaH iti vA, bhUtamahaH iti vA, kUpamahaH iti vA, taDAgamahaH iti vA, nadImahaH iti vA, drahamahaH iti vA, parvatamahaH iti vA, rUkSamahaH iti vA, caityamahaH iti vA, stUpamahaH iti vA, yat ete bahavaH ugrAH, bhogAH, rAjanyAH, ikSvAkAH, nAgAH, kauravyAH, kSatriyAH, kSatriyaputrAH, bhaTAH, bhaTaputrAH yathA aupapAtike yAvat sArthavAhaprabhRtayaH snAtAH kRtabalikarmANaH yathA aupapAtike yAvat nirgacchanti ? evaM samprekSate, evaM samprekSya kaJcakipuruSaM zabdayati, kaJcakipuruSaM zabdayitvA evamavAdIt- kiM devAnupriyA ! adya kSatriyakuNDagrAme nagare indramahaH iti vA yAvat nirgacchanti ? 42. tataH sa kaJcukipuruSaH jamAlinA kSatriyakumAreNa evaM ukte sati hRSTatuSTaH zramaNasya bhagavataH mahAvIrasya AgamanagRhItavinizcayaH karatalaparigRhItaM dazanakhaM zirasAvarttaM mastake aJjaliM kRtvA jamAli kSatriyakumAraM jayena vijayena vardhApayati, vardhApayitvA evaM avAdIt - bho khalu devAnupriya ! adya kSatriyakuNDagrAme nagare indramahaH iti vA yAvat nirgacchanti / evaM khalu devAnupriya ! adya zramaNaH bhagavAn mahAvIraH AdikaraH yAvat sarvajJaH sarvadarzI mAhanakuNDagrAmasya nagarasya bahiH bahuzAlake caitye yathApratirUpaM avagrahaM avagRhya saMyamena tapasA AtmAnaM bhAvayan viharati, tataH ete bahavaH ugrAH, bhogAH yAvat alpagatyA vandanapratyayaM yAvat nirgacchanti / Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 mmmmmm wmorrrrrrrrr 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH tate NaM se jamAli ya khattiyakumAre kaMcuijjapurisassa aMtie eyamaTuM socA nisamma haTThatuDhe0 koDuMbiyapurise saddAvei koDuMbiyapurise saddAvaittA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA ! cAugghaMTa AsarahaM juttAmeva uvaTThaveha uvadvavettA mama eyamANattiyaM paccappiNaha / tate NaM te koDuMbiyapurisA jamAliNA khattiyakumAreNaM evaM vuttA samANA jAva paccappiNaMti / tate NaM se jamAliyakhattiyakumAre jeNeva majjaNaghare teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA hAe kayabalikamme jahA uvavAie parisAvanao tahA bhANiyavaM jAva caMdaNAkinnagAyasarIre savvAlaMkAravibhUsie majjaNagharAo paDinikkhamai, majjaNagharAo paDinikkhamittA jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA, jeNeva cAugghaMTe Asarahe teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA cAugghaMTa AsarahaM durUhei cAu0 2 duruhittA sakoriMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijjamANeNaM, mahayA "bhaDacaDakarapahakaravaMdaparikkhitte khattiyakuMDaggAmaM nagaraM majjhamajjheNaM niggacchai, niggacchittA jeNeva mAhaNakuMDaggAme nagare jeNeva bahusAlae ceie teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA turae nigiNhei, turae nigiNhettA rahaM Thavei, rahaM ThavettA rahAo paccoruhati, rahAo paJcoruhittA pupphataMbolAuhamAdIyaM vANahAo ya visajjei, visajjettA egasADiyaM uttarAsaMgaM karei, uttarAsaMgaM karettA AyaMte cokkhe paramasuibbhUe aMjalimauliyahatthe jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei 2 tikkhutto 2 jAva tivihAe pajjuvAsaNAe pajjuvAsai / 4. bhaTAnAM prAkRtatvAnmahAbhaTAnAM vA 'caDagara'tti caTakaravanto-vistaravantaH 'pahakara 'tti samUhAsteSAM yadvandaM tena parikSipto yaH sa tathA / 5. 'AyaMte tti zaucArthaM kRtajalasparzaH 'cokkhe'tti AcamanAdapanItAzucidravyaH / 43. tataH sa jamAliH ca kSatriyakumAraH kacakipuruSasya antikaM etadarthaM zrutvA nizamya hRSTatuSTaH0 kauTumbikapuruSAn zabdayati, kauTumbikapuruSAn zabdayitvA evaM avAdIt - kSiprameva bho devAnupriyAH ! caturghaNTaM azvarathaM yuktameva upasthApayatha upasthApya mAM etAM AjJaptikAM pratyarpayatha / tataH te kauTumbikapuruSAH jamAlinA kSatriyakumAreNa evaM uktAH santaH yAvat pratyarpayanti / tataH sa jamAliH kSatriyakumAraH yatraiva majjanagRhaM tatraiva upAgacchati, tatraiva upAgamya snAtaH kRtabalikarmA yathA aupapAtike parisAmAnyatastathA bhaNitavyaM yAvat candanAkirNagAtrazarIraH sarvAlaGkAravibhUSitaH majanagRhAt pratiniSkrAmyati, majanagRhAt pratiniSkramya yatraiva bAhirikA upasthAnazAlA, yatraiva caturghaNTaH azvarathaH tatraiva upAgacchati, tatraiva upAgamya caturghaNTaM azvarathaM Arohati, catu0 Aruhya sakoreNTamAlyadAmnA chatreNa dhAryamANena mahAbhaTa - 'caDakara' 'pahakara'vRndaparikSiptaH kSatriyakuNDagrAma nagaraM madhyaMmadhyena nirgacchati, nirgatya yatraiva mAhanakuNDagrAmaH nagaraM yatraiva bahuzAlakaM caityaM tatraiva upAgacchati, tatraiva upAgamya turagAn nigRhNati, turagAn nigRhya rathaM sthApayati, rathaM sthApayitvA rathAt pratyArohati, rathAt pratyAruhya puSyatAmbUlAyudhAdikaM upAnahaH ca visRjati, visRjya ekazATikaM uttarAsaGgaM karoti, uttarAsaGgaM kRtvA AcAntaH cokSaH paramazucIbhUtaH aJjalimukulitahastaH yatraiva zramaNaH bhagavAn mahAvIraH tatraiva upAgacchati, tatraiva upAgamya zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM triH AdakSiNapradakSiNAM karoti, kRtvA triH 2 yAvat trividhayA paryupAsanayA paryupAste / Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ micchaM pariharaha 44 tateNaMsamaNebhagavaM mahAvIraMjamAlissakhattiyakumArassatIse yamahatimahAliyAe isiparisAe jAva dhammakahA jAva parisApaDigayA |ttennNtejmaalii khattiyakumAre samaNassa bhagavaomahAvIrassa aMtie dhamma soccAnisamma haTTa jAva uTThAe uDhei, uTThAe udvettAsamaNaMbhagavaMmahAvIraM tikkhuttojAvanamaMsittA evaMvayAsIsaddahAmiNaMbhaMte ! niggaMthaMpAvayaNaM, pattayAmiNaMbhaMte ! niggaMthaMpAvayaNaM, roemiNaM bhaMte ! niggaMthaMpAvayaNaM, abbhuDhemiNaMbhaMte ! niggaMthapAvayaNaM, evameyaM bhaMte!tahameyaMbhaMte ! avitahameyaM bhaMte ! asaMdiddhameyaMbhaMte ! jAva se jaheyaM'tujhevadaha, janavaraM-devANuppiyA! ammApiyaroApucchAmi |tennN ahaM devANuppiyANaM aMtiyaM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaMpavvayAmi, ahAsuhaM devANuppiyA !mApaDibaMdhaM (sUtraM 383) / / tae NaM se jamAlI khattiyakumAre samaNeNaM bhagavatA mahAvIreNaM evaM vutte samANe hadvatuDhe samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto jAva namaMsittA tameva cAugghaMTe AsarahaM durUhei durUhittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyAo bahusAlAo ceiyAo paDinikkhamai paDinikkhamittA sakoriTamalladAmeNa chatteNa jAvadharijjamANeNaM mahayAbhaDacaDagara-pahakaravaMda-parikkhitte jeNeva khattiyakuMDaggAme nayare teNeva uvAgacchati, teNeva uvAgacchittA khattiyakuMDaggAmaM NagaraM majhamajjheNaM jeNeva sae gihe jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA teNeva uvAgacchati, teNeva uvAgacchittA turae nigiNhai, turae nigiNhittA rahaM Thavei rahaM ThavettA rahAo paccoruhai, rahAo paccoruhittA jeNeva abhiMtariyA uvaTThANasAlA, jeNeva ammApiyaro teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA 6. 'dUhati dUhittA' hasta / 7. 'malladAmeNa chatteNa' mudritabhagavatyAM nAsti / 44. tataH zramaNaH bhagavAn mahAvIraH jamAleH kSatriyakumArasya tasyAM ca mahAmahatyAM RSipariSadi yAvat dharmakathA pariSad pratigatA / tataH sa jamAliH kSatriyakumAraH zramaNasya mahAvIrasya antike dharmaM zrutvA nizamya hRSTaH yAvat utthayA uttiSThati, utthAya zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM triH AdakSiNapradakSiNAM karoti yAvat namasyitvA evamavAdIt - zraddadhAmi bhadanta ! nairgranthaM pravacanam, pratyemi bhadanta ! nairgranthaM pravacanam, rocayAmi bhadanta ! nairgranthaM pravacanam, abhyuttiSThAmi bhadanta ! nairgranthe pravacane, evametad bhadanta ! tathaitad bhadanta ! avitathametad bhadanta ! asaMdigdhametad bhadanta ! yAvat sa yathedaM yUyaM vadatha, yat navaraM - devAnupriyAH ! ambApitarau ApRcchAmi, tataH ahaM devAnupriyANAM antikaM muNDaH bhUtvA agArAd anagAratAM pravrajAmi / yathAsukhaM devAnupriya ! mA pratibandham / 45. tataH sa jamAliH kSatriyakumAraH zramaNena bhagavatA mahAvIreNa evam ukte sati hRSTatuSTaH zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM triH yAvat namasyitvA tam eva caturghaNTam azvaratham Arohati, Aruhya zramaNasya bhagavataH mahAvIrasya antikAd bahuzAlakAd caityAd pratiniSkAmati, pratiniSkramya sakoreNTamAlyadAmnA chatreNa yAvat dhAryamANena mahAbhaTa'caDakara' 'pahakara' vRndaparikSiptaH, yatraiva kSatriyakuNDagrAmaM nagaraM tatraiva upAgacchati, tatraiva upAgamya kSatriyakuNDagrAmaM nagaraM madhyamadhyena yatraiva svakaM gRhaM yatraiva bAhirikA upasthAnazAlA tatraiva upAgacchati, upAgamya turagAn nigRhNAti, turagAna nigRhya rathaM sthApayati, sthApayitvA rathAt pratyArohati, pratyAruhya yatraiva AbhyantarikI upasthAnazAlA yatraiva ambApitarau tatraiva upAgacchati, tatraiva upAgamya ambApitarau jayena vijayena varddhayati, varddhayitvA evam avAdIt-evaM khalu ambatAta ! mayA zramaNasya bhagavataH mahAvIrasya antikaM dharmaH nizAntaH saH api ca mayA dharmaH iSTaH, pratISTaH, abhirucitaH / tataH taM jamAliM kSatriyakumAraM ambApitarau evam avAdIt-dhanyo'si tvaM jAta ! kRtArtho'si tvaM jAta ! kRtapuNyo'si tvaM jAta ! kRtalakSaNo'si tvaM jAta ! yat tvayA zramaNasya bhagavataH mahAvIrasya antikaM dharmaH nizAntaH, saH api ca tvayA dharmaH iSTaH, pratISTaH, abhirucitaH / Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.mar 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH ammApiyaro jaeNaM vijaeNaM vaddhAvei, vaddhAvettA evaM vadAsI-evaM khalu ammatAo ! mae samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM dhamme NisaMte, se vi ya me dhamme icchie, paDicchie, abhiruie / tae NaM taM jamAliM khattiyakumAraM ammApiyaro evaM vadAsI-dhanne si NaM tumaM jAyA ! kayatthe si NaM tumaM jAyA ! kayapunne si NaM tumaM jAyA! kayalakkhaNe si NaM tumaM jAyA ! jannaM tume samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiya dhamme nisaMte, se vi ya te dhamme icchie, paDicchie, abhiruie / tae NaM se jamAlI khattiyakumAre ammApiyaro doccaM pi evaM vadAsI-evaM khalu mae ammatAo ! samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM dhamme nisaMte, jAva abhiruie / tae NaM ahaM ammatAo ! saMsArabhaubbigge bhIe jammajarAmaraNeNaM taM icchAmi NaM ammatAo ! tujjhehiM abbhaNunAe samANe samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM muMDe bhavittA AgArAo aNagAriyaM pavvaittae / tae NaM sA jamAlissa khattiyakumArassa mAtA taM aNiTuM akaMtaM appiyaM amaNunnaM amaNAmaM asuyapuThvaM giraM soccA nisamma seyAgayaromakUvapagalaMtavilINagattA, sogabharapaveviyaMgamaMgI nitteyA dINavimaNavayaNA, karayalamaliyabva kamalamAlA, takkhaNaoluggadubbalasarIralAyanasunnanicchAyA, gayasirIyA pasiDhilabhUsaNapaDaMta khuNNiyasaMcunniyadhavalavalayapabbhaTThauttarijjA, mucchAvasaNaTThacetaguruI, sukumAlavikinakesahatthA, parasuNiyatta 8. 'jammamaraNamaraNeNaM' hasta0 / 9. 'khuniya'tti bhUmipatanAt pradezAntareSu namitAni saMcUrNitAni ca-bhagnAni kAni kAniciddhavalavalayAni-tathAvidhakaTakAni yasyAH sA tathA / 10. sukumAlavikinakesahatya'tti sukumAra:-svarUpeNa vikIrNo vyAkulacittatayA kezahasto-dhammillo yasyAH sA tathA sukumAlA vA vikIrNAH kezA hastau ca yasyAH sA tathA / 46. tataH saH jamAliH kSatriyakumAraH ambApitarau dvitIyam api evam avAdIt-evaM khalu mayA ambatAta ! zramaNasya bhagavataH mahAvIrasya antikaM dharmaH nizAntaH yAvat abhirucitaH / tataH ahaM ambatAta ! saMsArabhayodvigna: bhIta: janma-jarA-maraNena, tat icchAmi ambatAta ! yuvAbhyAm abhyanujJAtaH san zramaNasya bhagavataH mahAvIrasya antikaM muNDaH bhUtvA agArAd anagAritAM pravrajitum / tataH sA jamAleH kSatriyakumArasya mAtA tAm aniSTAm akAntAm apriyAm amanojJAm avanAmAm' azrutapUrvAM giraM zrutvA nizamya svedAgataromakUpapragalat-vilInagAtrA, zokabharapravepitAGgAGgI nistejA dInavimanavadanA, karatalamalitA iva kamalamAlA, tatkSaNAvarugNadurbalazarIralAvaNyazUnyanizchAyA, gatazrIkA prazithilabhUSaNapatat-'khuNNiya' saMcUrNita-dhavalavalaya-prabhraSTottarIyA, mUrchAvazanaSTacetaHgurvI, sukumAravikIrNa-keza-hastA, parazunikRtA iva campakalatA, nivRtamaha iva indrayaSTiH, vimuktasandhi-bandhanAkuTTimataledhasa iti srvaanggHniptitaa|ttH sA jamAleH kSatriyakumArasya mAtA sasambhramApavartitayA tvaritaM kAJcanabhRGgAramukhavinirgata - zItalavimalajaladhArApariSicyamAna-nirvApitagAtrayaSTiH utkSepaka - tAlavRnta - vIjanakajanitavAtena, spRzatA antaHpuraparijanena AzvAsitA satI rudatI krandatI zokamAnA vilapatI jamAliM kSatriyakumAram evam avAdIt-tvam asi jAtaH ! asmAkam ekaH putraH iSTaH kAntaH priyaH manojJaH 'maNAme' sthairyaH vaizvAsikaH sammataH bahumataH anumataH bhANDakaraNDakasamAnaH ratnaH ratnabhUtaH jIvitotsavikaH hRdayAnandijanakaH udambarapaSpama iva darlabhaH zravaNe, kimaGa panaH darzane ? tata no khala jAta / AvAma icchAvaH tava kSaNamapi viprayogaM tat Asva tAvat jAta ! yAvat tAvat AvAM jIvAvaH tataH pazcAt AvayoH kAlagatayoH satoH pariNatavayasi vardhita-kulavaMzatantukAyeM niravakAMkSe-zramaNasya bhagavataH mahAvIrasya antikaM maNDaH bhatvA agArAda anagAritAM pravrajiSyasi / Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ micchaM pariharaha vva caMpagalayA, nivvattamahe bva iMdalaTThI, vimukkasaMdhibaMdhaNA koTTimatalaMsi dhasatti savvaMgehiM saMnivaDiyA / tae NaM sA jamAlissa khattiyakumArassa mAyA sasaMbhamoyattiyAe turiyaM kaMcaNabhiMgAramuhaviNiggayasIyalavimalajaladhArAparisiMcamANanivvaviyagAyalaTThI, ukkhevayatAliyaMTavIyaNagajaNiyavAeNaM, saphusieNaM aMteuraparijaNeNaM AsAsiyA samANI royamANI kaMdamANI soyamANI vilavamANI jamAliM khattiyakumAraM evaM vayAsI-tumaM si NaM jAyA! amhaM ege putte iTe kaMte pie maNune maNAme thejje vesAsie saMmae bahumae aNumae bhaMDakaraMDagasamANe rayaNe rayaNabbhUe jIviUsavie hiyayAnaMdijaNaNe uMbarapuSpaM piva dullabhe savaNayAe, kimaMga ! puNa pAsaNayAe ? taM no khalu jAyA ! amhe icchAmo tujhaM khaNamavi vippaogaM, taM acchAhi tAva jAyA ! jAva tAva amhe jIvAmo tao pacchA amhehiM kAlagaehiM samANehiM pariNayavae vaDDiyakulavaMsataMtukajjaMmi niravayakkhe samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaihisi / . tae NaM se jamAlI khattiyakumAre ammApiyaro evaM vayAsI-tahA viNaM taM ammatAo ! jaNNaM tujhe mama evaM vadaha tumaMsi NaM jAyA ! amhaM ege putte iDhe kaMte taM ceva jAva pavvaihisi, evaM khalu ammatAo ! mANussae bhave aNegajAi-jarA-maraNa-roga-sArIra-mANasapakAmadukkhaveyaNa-vasaNasatovaddavAbhibhUe adhue aNitie asAsae saMjjhabbharAgasarise jalabubbudasamANe kusaggajalabiMdusannibhe suviNagadaMsaNovame vijulayAcaMcale aNicce saDaNapaDaNaviddhaMsaNadhamme, pulliM vA pacchA vA avassavippajahiyace bhavissai, se kesa NaM jANai amma ! tAo ! ke puliM gamaNayAe, ke pacchA gamaNayAe ? taM icchAmi NaM ammatAo ! 11. 'kaMte iDhe' hasta0 / 12. 'adhuve'tti na dhruvaH-sUryodayavanna pratiniyatakAle'vazyambhAvI / 'aNitie'tti itizabdo niyatarUpopadarzanaparaH tatazca na vidyata iti yatrAsAvanitika:-avidyamAnaniyatasvarUpa ityarthaH / 13. 'aNicce'tti athavA prAg jIvitapekSayA'nityatva-muktamatha zarIrasvarUpApekSayA tadAha-'aNicce' 'saDaNapaDaNaviddhaMsaNadhamme'tti zaTanaM kuSTAdinA'GgulyAdeH patanaM bAhvAdeH khaGgacchedAdinA vidhvaMsanaM-kSayaH eta eva dharmA yasya sa tathA / 47. tataH saH jamAliH kSatriyakumAraH ambApitarau evam avAdIt-tathA'pi tat ambatAta ! yat yuvAM mAm evaM vadatha:tvam asi jAta ! asmAkam ekaH putraH iSTaH kAntaH tat caiva yAvat pravrajiSyasi, evaM khalu ambatAta ! mAnuSyakaH bhavaH anekajAti-jarA-maraNa-roga-zArIra-mAnasaprakAmaduHkhavedana-vyasanazatopadravAbhibhUtaH adhruvaH anityaH azAzvataH saMdhyAbhrarAgasadRzaH jalabudbudasamAnaH kuzAgrajalabindusannibhaH svapnadarzanopamaH vidyullatAcaJcalaH anityaH zaTana - patana - vidhvaMsana-dharmA, pUrvaM vA pazcAt vA avazyaviprahAtavyaH bhaviSyati, saH kaH eSaH jAnAti ambatAta ! kaH pUrvaM gamane, kaH pazcAt gamane ? tat icchAmi ambatAta ! yuvAbhyAm abhyanujJAtaH san zramaNasya bhagavataH mahAvIrasya yAvat pravrajitum / tataH taM jamAliM kSatriyakumAram ambapitarau evam avAdIt-idaM ca te jAta ! zarIrakaM praviziSTarUpaM lakSaNa-vyaJjana-guNopetam uttamabala-vIrya-satvayuktaM vijJAnavicakSaNaM sasaubhAgyaguNasamucchritam abhijAtamahatkSamavividhavyAdhirogarahitaM, nirupahata-udAtta-laSTaM paMcendriya-paTuprathamayauvanasthaM anekottamaguNaiH saMyuktaM, tat anubhava tAvat yAvat jAta ! nijakazarIrarUpa-saubhAgya-yauvanaguNAn, tataH pazcAt anubhUya nijakazarIrarUpa-saubhAgya-yauvana-guNAn asmatsukAlagateSu satsupariNatavayasi varddhitakulavaMzatantukArye niravakAkSe zramaNasya bhagavataH mahAvIrasya antikaM muNDaH bhUtvA agArAt anagAritAM pravrajiSyasi / / Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 mmmmm momorrrrrr 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH tujhehiM abbhaNunnAe samANe samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva pavvaittae / tae NaM taM jamAliM khattiyakumAraM ammApiyaro evaM vayAsI-imaM ca te jAyA ! sarIragaM pavisigurUvaM lakkhaNavaMjaNaguNovaveyaM uttamabalavIriyasattajuttaM viNNANaviyakkhaNaM sasohaggaguNasamussiyaM abhijAyamahakkhamaM vivihavAhirogarahiyaM, niruvahayaudattalaTuM paMciMdiyapaDupaDhamajovvaNatthaM aNegauttamaguNehiM saMjuttaM, taM aNuhohi tAva jAva jAyA ! niyagasarIrarUva-sohagga-jovvaNaguNe, tao pacchA aNubhUya niyagasarIrarUva-sohagga-jovvaNaguNe amhehiM kAlagaehiM samANehiM pariNayavaye vaDDiyakulavaMsataMtukajjaMmi niravayakkhe samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaihisi / tae NaM se jamAlI khattiyakumAre ammApiyaro evaM vayAsI-tahA vi NaM taM ammatAo ! jannaM tujhe mamaM evaM vadaha-imaM ca NaM te jAyA ! sarIragaM taM ceva jAva pavvaihisi, evaM khalu ammatAo ! mANussagaM sarIraM dukkhAyayaNaM, vivihavAhisayasaMniketaM aTThiyakachuTThiyaM, chirANhArujAla-oNaddhasaMpiNaddhaM, maTTiyabhaMDaM va dubbalaM, asuisaMkililai, aNidvaviyasavvakAlasaMThappayaM, jarAkuNimajajjaragharaM va saDaNapaDaNaviddhaMsaNadhamma, puliM vA pacchA vA avassavippajahiyavvaM bhavissai / se kesa NaM jANati ? ammatAo ! ke puliM taM ceva jAva pavvaittae / tae NaM taM jamAliM khattiyakumAraM ammApiyaro evaM vayAsI-imAo ya te jAyA ! vipulakulabAliyAo sarittayAo sarivvayAo sarisalAvannarUvajovaNaguNovaveyAo sarisaehito a kulehito ANielliyAo kalAkusalasavvakAlalAliyasuhociyAo, maddavaguNa-juttaniuNaviNaovayArapaMDiyaviyakkhaNAo, maMjulamiyamahurabhaNiyavihasiyavippekkhiyagativisAlaciTThiyavisAradAo, 14. 'abhijAtaM-kulInaM mahatI kSamA yatra tattathA' / 15. asthikAnyeva kASThAni kAThinyasAdharmyAttebhyo yadutthitaM tattathA' / 16. zirA-nADyaH 'NhAru'tti snAyavastAsAM yajjAlaM-samUhastenopanaddhaM saMpinaddhaM-atyarthaM veSTitaM yattattathA / 17. sarivvayAo' hastaH / 48. tataH saH jamAliH kSatriyakumAraH ambApitarau evam avAdIt-tathA api tat ambatAta ! yat yuvAM mAm evaM vadathaH-idaM ca te jAta ! zarIrakaM taccaiva yAvat pravrajiSyasi, evaM khalu ambatAta ! mAnuSyakaM zarIraM dukkhAyatanaM vividhavyAdhizatasaMniketam, asthikakASThotthitaM, zirA-snAyujAla-upanaddhasaMpinaddhaM, mRtikAbhANDam iva durbalam, azucisaMkliSTam, aniSThApitasarvakAlasaMsthApyatAM, jarA-kuNapa-jarjara-gRham iva zaTana-patana-vidhvaMsanadharmANaM, pUrva vA pazcAt vA avazyaviprahAtavyaM bhaviSyati / saH kaH eSaH jAnAti ? ambatAta ! kaH pUrvaM tat caiva yAvat pravrajitum / tataH taM jamAliM kSatriyakumAram ambApitarau evam avAdIt-imAH ca te jAta ! vipula-kulabAlikAH sadRzatvacaH sadRzavayAH sadRzalAvaNyarUpayauvanaguNopetAH sadRzebhyazca kulebhyo''nItAH kalAkuzala-sarvakAlalalitasukhocitAH mArdavaguNayukta-nipuNavinayopacArapaNDita-vicakSaNAH, maJjalamitamadhurabhaNita-vihasitaviprekSita-gati-vilAsaceSTita-vizAradAH, avikalakulazIlazAlinyaH vizuddhakulavaMzasantAnatantuvarddhanapragalbhodbhavaprabhAvinyaH manonukUlahadayeSTAH, aSTa tava guNavallabhAH uttamAH nityaM bhAvAnuraktasarvAGgasundaryaH bhAryAH / tat bhukSva tAvat jAta ! etAbhiH sArdhaM vipulAn mAnuSyakAn kAmabhogAn, tataH pazcAt bhuktabhogI viSaya-vigatavyavacchinnakutUhala: AvayoH kAlagatayoH yAvat pravrajiSyasi / Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ micchaM pariharaha ~~ 18 avikalakulasIlasAliNIo, visuddhakulavaMsasaMtANataMtuvaddhaNappaga(bbhu)bbhavappabhAviNIo, maNANukUlahiyaicchiyAo, aTTha tujjha guNavallahAo uttamAo niccaM bhAvANurattasavvaMgasuMdarIo bhAriyAo, taM bhuMjAhi tAva jAyA ! etAhiM saddhiM viule mANussae kAmabhoge, tao pacchA bhuttabhogI visayavigayavocchinnakouhalle amhehiM kAlagaehiM jAva pavvaihisi / tae NaM se jamAlI khattiyakumAre ammApiyaro evaM vayAsI-tahAvi NaM taM ammatAo ! janaM tujhe mama evaM vayaha-imAo te jAyA ! vipulakulabAliyAo jAva pavvaihisi, evaM khalu ammatAo ! mANussayakAmabhogA asuI asAsayA vaMtAsavA pittAsavA khelAsavA sukkAsavA soNiyAsavA uccArapAsavaNakhelasiMghANagavaMtapittapUyasukkasoNiyasamubbhavA, amaNunadurUvamuttapUiyapurIsaputrA, mayagaMdhussAsaasubhanissAsA, ubveyaNagA, bIbhatthA, appakAliyA, lahUsagA, kalamalAhivAsadukkhA, bahujaNasAhAraNA, parikilesakicchadukkhasajjhA, abuhajaNaNiseviyA, sadA sAhugarahaNijjA, aNaMtasaMsAravaddhaNA, kaDugaphalavivAgA cuMDalivva amuccamANadukkhANubaMdhiNo siddhigamaNavigghA / se kesa NaMjANati ammatAo ! ke puliM gamaNayAe ? ke pacchA gamaNayAe ? taM icchAmi NaM ammatAo ! jAva pavvaittae / tae NaM taM jamAliM khattiyakumAraM ammApiyaro evaM vayAsI-ime ya te jAyA ! ajjayapajjayapiupajjayAgae subahu hiranne ya, suvanne ya, kaMse ya, dUse ya, viuladhaNakaNaga jAva saMtasArasAvaejje, alAhi jAva AsattamAo kulavaMsAo pakAmaM dAuM, pakAmaM bhottuM, pakAmaM paribhAeuM, taM aNuhohi tAva jAyA ! viule mANussae iDDisakkArasamudae, tao pacchA aNuhUyakallANe, vaDDiyakulavaMsataMtukajammi jAva pavvaihisi / 18. ...bbhauvivayabhAviNIo' hasta0 / 19. ...nissAsu ubviya.' hasta0 / 20. laghusvakAH-laghusvabhAvAH / ' 21. kalamalasya zarIrasatkAzubhadravyavizeSasyAdhivAsena-avasthAnena duHkhA-duHkharUpA ye te tathA tathA bahujanAnAM sAdhAraNA bhogyatvena ye te tathA / ' 22. 'cuDalivva 'tti pradIptatRNapUlikeva / 23....gamaNayAe ?' hasta0 nAsti / 24. AryaH-pitAmahaH prAryaka: pituH pitAmahaH pitRprAryakaH-pituH prapitAmahastebhyaH / 49. tataH saH jamAliH kSatriyakumAraH ambApitarau evamavAdIt-tathApi tat ambatAta ! yat yuvAM mAm evaM vadathaH imAH te jAta ! vipulakulabAlikAH yAvat pravrajiSyasi, evaM khalu ambatAta ! mAnuSyaka-kAmabhogAH azucayaH azAzvatAH vAntAzravAH pittAzravAH zleSmAzravAH zukrAzravAH zoNitAzravAH uJcAra-prasravaNa-zleSma-ziMghANakavAnta-pitta-pUya-zukrazoNita-samudbhavAH, amanoja duruya'-mUtra-pUtika-purISapUrNAH mRtagandhocchavAsaazubhaniHzvAsAH udvejanakAH, bIbhatsAH, alpakAlikAH, laghusvakAH, 'kalamala' adhivAsadukkhAH bahujanasAdhAraNAH, pariklezakRcchaduHkhasAdhyAH abudhajananisevitAH, sadA sAdhugarhaNIyAH, anantasaMsAravarddhanAH, kaTukaphalavipAkAH, 'cuDalli' iva amucyamAnaH, dukkhAnubandhinaH siddhigamanavighnAH / saH kaH eSaH jAnAti ambatAta ! kaH pUrvaM gamane kaH pazcAt gamane ? tad icchAmi ambatAta ! yAvat pravrajitum / tataH taM jamAliM kSatriyakumAram ambApitarau evamavAdIt-idaM ca te jAta ! Aryaka-prAryaka-pitRprAryakAgataM subahu hiraNyaM ca, suvarNaM ca, kAMsyaM ca, dUSyaM ca, vipuladhanakanaka-yAvat-satasAra-svApateyam, alaM yAvat AsaptamAt kulavazAt prakAmaM dAtuM, prakAmaM bhoktuM, prakAmaM paribhAjayituM tat anubhava tAvat jAta ! vipulAn mAnuSyakAn RddhisatkArasamudayAn, tataH pazcAt anubhUtakalyANaH, varddhitakulavaMzatantukArye yAvat pravrajiSyasi / Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 ~~~~~mm ~~~ 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 50 taNaM se jamAlI khattiyakumAre ammApiyaro evaM vayAsI - tahA vi NaM taM ammatAo ! jannaM tujhe mamaM evaM vadaha-imaM ca te jAyA ! ajjagapajjagajAva pavvaihisi evaM khalu ammatAo ! hirane ya, suvanne ya jAva sAvajje aggisAhie, corasAhie, rAyasAhie, maJjusAhie, dAiyasAhie, aggisAmanne jAva dAiyasAmanne, adhuve, aNitie, asAsae, puvviM vA pacchA vA avassavippajahiyavve bhavissai, se kesa NaM jANai taM ceva jAva pavvaittae / tae NaM taM jamAliM khattiyakumAraM ammatAo jAhe no saMcAnti visayAlomAhiM bahUhiM aughavaNAhi ya patravaNAhi ya sannavaNAhi ya vinnavaNAhi ya Aghavettae vA pantravettae vA sannavettae vA vinavettae vA, tAhe visayapaDikUlAhiM saMjamabhayuvveyaNakarAhiM patravaNAhiM pannavemANA evaM vayAsI - evaM khalu jAyA ! niggaMthe pAvayaNe sacce aNuttare kevale jahA Avassae jAva savvadukkhANamaMtaM kareMti / ahIva egaMtadiTThIe, khuro iva aiMgatadhArAe, lohamayA javA cAveyavvA, vAluyAkavale iva nissAe, gaMgA vA mahAnadI paDisoyagamaNayAe, mahAsamudde vA bhuyAhiM duttaro, tikkhaM kamiyavvaM, garuyaM laMbeyavvaM asidhAragaM vayaM cariyavvaM / no khalu kappar3a jAyA ! samaNANaM niggaMthANaM ahAkammietti vA, uddesae i vA, missajAe i vA, ajjhoyarae ivA, pUie ivA, kIe i vA, pAmicce ivA, acchejje ivA, aNisaTTe i vA, abhihaDe i vA, kaMtArabhatte i vA, dubbhikkhabhatte i vA, gilANabhatte i vA, vaddaliyAbhatte i vA, pAhuNagabhatte i vA, sejjAyarapiMDe i vA, rAyapiMDe i vA, 26. 25. AkhyApanAbhiH- sAmAnyato bhaNanaiH, prajJApanAbhizca vizeSakathanaiH, saJjJApanAbhizca sambodhanAbhiH, vijJApanAbhizca-vijJaptikAbhiH sapraNayaprArthanaiH / 'visayapaDikUlAhiM ti viSayANAM pratikUlAH- tatparibhoganiSedhakatvena pratilomA yAstAstathA tAbhiH 'saMjamabhauvveyaNakarIhiM 'ti saMyamAdbhayaM bhIti udvejanaM ca-calanaM kurvantItyevaMzIlA yAstAstathA tAbhiH / 'sacce 'tti sadbho hitatvAt ' aNuttare 'tti avidyamAnapradhAnataram, 'kevala 'tti kevalaM advitIyaM / 26. ekAntA- utsargalakSaNaikavibhAgAzrayaH dhAreva dhArA- kriyA yatra tattathA / 50. tataH saH jamAliH kSatriyakumAraH ambApitarau evamavAdIt tathApi tat ambatAta ! yat yuvAM mAm evaM vadathaH - idaM ca te jAta ! Aryaka pAryaka- yAvat pravrajiSyasi evaM khalu ambatAta ! hiraNyaM ca suvarNaM ca yAt svApateyam agnisvAmikaM, corasvAmikaM, rAjasvAmikaM, mRtyusvAmikaM, dAyikasvAmikaM, agnisAmAnyaM yAvat dAyikasAmAnyaM, adhruvam anityam, azAzvataM pUrvaM vA pazcAt vA avazyaviprahAtavyaM bhaviSyati, saH ka eSaH jAnAti tat caiva yAvat pravrajitum / tataH taM jamAliM kSatriyakumAram ambAtAtaH yadA no zaknoti viSayAnulomAbhiH bahubhiH AkhyApanAbhizca prajJApanAbhizca saMjJApanAbhizca vijJApanAbhizca AkhyAtuM vA prajJApayituM vA saMjJApayituM vA vijJApayituM vA tadA viSayapratikUlAbhiH saMyama bhayodvejanakarAbhiH prajJApanAbhiH prajJApayan evamavAdIt evaM khalu jAta! nirgranthaM prAvacanaM satyam anuttaraM kevalaM yathA Avazyake yAvat sarvaduHkhAnAmantaM kurvanti / ahiriva ekAntadRSTikaH, kSuraH iva ekAntadhArA, lohamayA yavAH carvitavyA, vAlukAkavalasya iva niHsvAdA, gaMgA vA mahAnadI pratisrotogamanaM, mahAsamudraH vA bhujAbhyAM dustara:, tIkSNaM kramitavyaM, gurukaM lambitavyam, asidhArakaM vrataM caritavyam / no khalu kalpate jAta ! zramaNebhyaH nirgranthebhyaH AdhAkarmika iti ar, auddezika iti vA, mizrajAta iti vA, adhyavapUraka iti vA, pUtika iti vA, krIta iti vA, prAmitya iti Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ micchaM pariharaha 41 mUlabhoyaNe i vA, kaMdabhoyaNe i vA, phalabhoyaNe i vA, bIyabhoyaNe i vA, hariyabhoyaNe i vA, bhuttae vA pAya vA / tumaM ca NaM jAyA ! suhasamucie No ceva NaM duhasamucite, nAlaM sIyaM, nAlaM unhaM, nAlaM khuhA, nAlaM pipAsA, nAlaM corA, nAlaM vAlA, nAlaM daMsA, nAlaM masayA, nAlaM vAiyapittiyaseMbhiyasannivAie vivihe rogAyaMke, parIsahovasagge udine ahiyAsettae / taM no khalu jAyA ! amhe icchAmo tujjhaM khaNamavi vippaogaM, taM acchAhi tAva jAyA ! jAva tAva amhe jIvAmo tao pacchA amhehiM jAva pavvaihisi / taNaM se jamAlI khattiyakumAre ammApiyaro evaM vayAsI - tahA vi NaM taM ammatAo ! jannaM tujjhe mamaM evaM vaha - evaM khalu jAyA ! niggaMthe pAvayaNe sacce aNuttare kevale taM ceva jAva pavvaihisi, evaM khalu ammatAo ! niggaMthe pAvayaNe kIvANaM kAyarANaM kApurisANaM ihalogapaDibaddhANaM paralogaparaMmuhANaM visayatisiyANaM duraNucare pAgayajaNassa, dhIrassa nicchiyassa vavasiyassa no khalu etthaM kiMci vi dukkaraM karaNayAe, taM icchAmi NaM taM ammatAo ! tujjhehiM abbhaNunAe samANe samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva pavvaittae / tae NaM taM jamAliM khattiyakumAraM ammApiyaro jAhe no saMcAeMti visayANulomAhi ya, visayapaDikUlAhi ya bahUhiM AghavaNAhi ya patravaNAhi ya saNNavaNAhi ya viNNavaNAhi ya Aghavettae vA paNNavettae vA saNNavettae vA vinavettae vA, tAhe akAmae ceva jamAlissa khattiyakumArassa nikkhamaNaM aNumantritthA / [ sUtraM 384 ] vA, abhyAhata iti vA, kAntArabhakta iti vA, durbhikSabhakta iti vA, glAnabhakta iti vA, vArdalikAbhakta iti vA, prAghurNakabhakta iti vA, zayyAtarapiNDa iti vA, rAjapiNDa iti vA, mUlabhojanam iti vA, kandabhojanam iti vA, phalabhojanam iti vA, haritabhojanam iti vA, bhoktuM vA pAtuM vA / tvam ca jAtaH sukhasamucitaH no caiva duHkhasamucitaH, nAlaM zItaM, nAlam uSNaM, nAlaM kSudhA, nAlaM pipAsA, nAlaM caurAn, nAlaM vyAlAn, nAlaM daMzAn, nAlaM mazakAn, nAlaM vAtika- paittikA zlaiSmika sannipAtikAn vividhAn rogAtaGkAn, parISahopasargAn udIrNAn adhyAsitum / tat no jAta ! AvAm icchAvaH tava kSaNamapi viprayogam, tat Asva yAvat tAvat AvAM jIvAvaH tataH pazcAdAvayoH yAvat pravrajiSyasi / 51. tataH sa jamAliH kSatriyakumAraH ambApitarau evamavAdIt tathApi tat ambatAta ! yat yuvAM mAm evaM vadathaHevaM khalu jAta ! nairgranthaM pravacanaM satyam anuttaraM kevalaM tacaiva yAvat pravrajiSyasi evaM khalu ambatAta ! nairgranthaM pravacanaM klIbAnAM kAtarANAM kApuruSANAm ihalokapratibaddhAnAM paralokaparAGmukhAnAM viSayatRSitAnAM duranucaraM prAkRtajanasya dhIrasya nizcitasya vyavasitasya no khalu atra kiMcit api duSkaraM kartum, tat icchAmi ambatAta ! yuvAbhyAm abhyanujJAtaH san zramaNasya bhagavataH mahAvIrasya yAvat pravrajitum / tataH taM jamAli kSatriyakumAram ambApitarau yadA no zaknutaH viSayAnulomAbhizca viSayapratikUlAbhizca bahubhiH AkhyApanAbhizca prajJApanAbhizca saMjJApanAbhizca vijJApanAbhizca AkhyAtuM vA prajJApayituM vA saMjJApayituM vA vijJApayituM vA tadA akAmaM caiva jamAleH kSatriyakumArasya niSkramaNamanvamanyatAm / Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 52 taNaM tassa jamAlisa khattiyakumArassa piyA koDuMbiyapurise saddAvei, ko. saddAvettA evaM vayAsIkhappAmeva bho devANupiyA ! khattiyakuMDaggAmaM nagaraM sabbhitarabAhiriyaM AsiyasaMmajjiovalittaM jahA uvavAie jAva paccappiNaMti / tae NaM se jamAlissa khattiyakumArassa piyA dopi koDuMbiyapurise saddAvei, saddAvaittA evaM vayAsI - khippAmeva bho devANuppiyA ! jamAlissa khattiyakumArassa mahatthaM mahagghaM maharihaM vipulaM nikkhamaNAbhiseyaM uvaTThaveha / tae NaM te koDuMbiyapurisA taheva jAva pacappiNaMti / tae NaM taM mAlaM khattiyakumAraM ammApiyaro sIhAsaNavaraMsi puratthAbhimuhaM nisIyAveMti, nisIyAvettA aTThasaeNaM sovantriyANaM kalasANaM evaM jahA rAyappaseNaijje jAva aTThasaeNaM bhomejjANaM kalasANaM savviDDIe jAva veNaM mahayA mahayA nikkhamaNAbhisegeNaM abhisiMcai, nikkhamaNAbhisegeNaM abhisiMcittA kairayala jAva jaNaM vijaeNaM vaddhAventi, jaeNaM vijaeNaM vaddhAvettA evaM vayAsI-bhaNa jAyA ! kiM demo ? kiM payacchAmo ? kiNA vA te aTTho ? 28 53 taNaM se jamAlI khattiyakumAre ammApiyaro evaM vayAsI- icchAmi NaM ammatAo ! kuttiyAvaNAo rayaharaNaM ca paDiggahaM ca ANiyaM kAsavagaM ca saddAviyaM / tae NaM se jamAlissa khattiyakumArassa piyA koDuMbiyapurise saddAve ko saddAvettA evaM vayAsI - khippameva bho devANuppiyA ! sirigharAo tinni saMyasahassAiM gahAya dohiM sayasahassehiM kuttiyAvaNAo raiyaharaNaM ca paDiggahaM ca ANeha, sayasahasseNaM kAsavagaM ca saddAveha / tae NaM te koDuMbiyapurisA jamAlissa khattiyakumArassa piuNA evaM vRttA samANA tuTTA karayala jAva paDisuNettA khippAmeva sirigharAo tini sayasahassAiM taheva jAva kAsavagaM saddAveMti / tase kAsava jamAlissa khattiyakumArassa piuNA koDuMbiyapurisehiM saddAvie samANe haTTe tuTThe pahAe 27. Asiktamudakena saMmArjitaM pramArjitaM pramArjanikAdinA upaliptaM ca gomayAdinA yattattathA / 28. 'jAva' hasta0 / 29. 'karayala jaeNaM' hasta. / 30. 'sayasAhassAiM gahAya sayasahasseNaM' hasta0 / 31. 'rayaharaNaM paDigrahagaM' hasta0 / 52. tataH tasya jamAleH kSatrikumArasya pitA kauTumbikapuruSAn zabdayati, kau0 zabdayitvA evamavAdIt kSiprameva bho devAnupriyAH ! kSatriyakuNDagrAmaM nagaraM sAbhyantarabAhyakam Asikta-sammarjitopaliptaM yathA aupapAtike yAvat pratyarpayanti / tataH tasya jamAleH kSatriyakumArasya pitA dvitIyamapi kauTumbikapuruSAn zabdayati, zabdayitvA evamavAdIt kSiprameva bho devAnupriyAH ! jamAleH kSatriyakumArasya mahArthaM mahArghyaM mahArhaM vipulaM niSkramaNAbhiSekam upasthApayata / tataH te kauTumbikapuruSAH tathaiva yAvat pratyarpayanti / tataH taM jamAliM kSatriyakumAram ambApitarau siMhAsanavare purastAdabhimukhaM niSAdayataH, niSAdya aSTazatena sauvarNikAnAM kalazAnAmevaM yathA rAjapraznIye yAvadaSTazatena bhaumeyAnAM kalazAnAM sarvarddhayA yAvat raveNa mahatA mahatA niSkramaNAbhiSekeNa abhiSiJcati, niSkramaNAbhiSekeNa abhiSicya karatala - yAvajjayena vijayena vardhayataH, jayena vijayena vardhayitvA evamavAdiSTAm-bhaNa jAta ! kiM davaH, kiM prayacchAvaH ? kathaM ca te arthaH ? 53. tataH saH jamAliH kSatriyakumAraH ambApitarau evamavAdIt icchAmi ambatAta ! kutrikApaNAt, rajoharaNaM ca pratigrahaM ca AnItaM, kAzyapakaM ca zabdAyitam / tataH tasya jamAleH kSatriyakumArasya pitA kauTumbikapuruSAn zabdayati, kau0 zabdayitvA evamavAdIt kSiprameva bho devAnupriyAH ! zrIgRhAt trINi zatasahasrANi gRhItvA dvAbhyAM zatasahasrAbhyAM kutrikApaNAt rajoharaNaM ca pratigrahaM ca Anayata, zatasahasreNa kAzyapakaM ca zabdayata / Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ micchaM pariharaha ~~ron kayabalikamme jAva sarIre jeNeva jamAlissa khattiyakumArassa piyA teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA karayalajAva jamAlissa khattiyakumArassa piyaraM jaeNaM vijaeNaM vaddhAvei jaeNaM vijaeNaM vaddhAvittA evaM vayAsI-saMdisaMtu NaM devANuppiyA ! jaM mae karaNijjaM / tae NaM se jamAlissa khattiyakumArassa piyA taM kAsavagaM evaM vayAsI-tumaM devANuppiyA ! jamAlissa khattiyakumArassa pareNaM jatteNaM cauraMgulavajje nikkhamaNapayoge aggakese kappehi / tae NaM se kAsavage jamAlissa khattiyakumArassa piuNA evaM vutte samANe hadvatuDhe karayala jAva evaM sAmI ! tahattANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNei, paDisuNettA surabhiNA gaMdhodaeNaM hatthapAde pakkhAlei, pakkhAlettA suddhAe aTThapaDalAe pottIe muhaM baMdhai, muhaM baMdhittA jamAlissa khattiyakumArassa pareNaM jatteNaM cauraMgulavajje nikkhamaNapayoge aggakese kppeti| tae NaM sA jamAlissa khattiyakumArassa mAyA haMsalakkhaNeNaM paDasADaeNaM aggakese paDicchai, aggakese paDicchittA surabhiNA gaMdhodaeNaM pakkhAlei, surabhiNA gaMdhodaeNaM pakkhAlettA aggehi varehiM gaMdhehiM mallehiM aJceti, accettA suddhavatthe baMdhei, suddhavatthe baMdhittA rayaNakaraMDagaMsi pakkhivati, pakkhivittA hAravAridhArasiMdu-vArachinnamuttAvalippagAsAiM suyaviyogadUsahAI aMsUI viNimmuyamANIviNimmuyamANI evaM vayAsI-esa NaM amhaM jamAlissa khattiyakumArassa bahUsu tihIsu ya pavvaNIsu ya ussavesu ya jatresu ya chaNesu ya apacchime darisaNe bhavissatIti kaTTa osIsagamUle Thaveti / 32. haMsalakkhaNeNaM' zuklena haMsacihnena vA, 33. 'sutavijogadUsahasahAI aMsuI viNipuamANaM' hasta / 34, apicchame' tti akArasyAmaGgalaparihArArthatvAt pazcimaM darzanaM bhaviSyati etat kezadarzanamapanItakezAvasthasya jamAlikumArasya yaddarzanaM sarvadarzanapAzcAtyaM tadbhaviSyatIti bhAvaH / tataH te kauTumbikapuruSAH jamAleH kSatriyakumArasya pitrA evamuktAH santaH hRSTatuSTaH karatala-yAvat pratizrutya kSiprameva zrIgRhAt trINi zatasahasrANi tathaiva yAvat kAzyapakaM zabdayanti / tataH saH kAzyapakaH jamAleH kSatriyakumArasya pitrA kauTumbikapuruSaiH zabdAyitaH san haSTatuSTaH snAtaH kRtabalikarmA yAvat zarIraH yatraiva jamAle: kSatriyakumArasya pitA tatraiva upAgacchati, tatraiva upAgamya karatalayAvat jamAleH kSatriyakumArasya pitaraM jayena vijayena vardhayati jayena vijayena vardhayitvA evamavAdItsaMdizantu devAnupriyAH ! yat mayA karaNIyam / 54. tataH tasya jamAleH kSatriyakumArasya pitA taM kAzyapakamevamavAdIt-tvaM devAnupriya ! jamAleH kSatriyakumArasya pareNa yatnena caturanulavAnniSkramaNaprAyogyAn agrekezAnkalpasva / tataH saH kAzyapakaH jamAleH kSatriyakumArasya pitrA evamukte sati hRSTatuSTaH karatalayAvat evaM svAmin ! tatheti AjJayA vinayena vacanaM pratizrRNoti, pratizrutya surabhiNA gandhodakena hastapAdau prakSAlayati, prakSAlya zuddhyA aSTapaTalayA 'pottIe' mukhaM badhnAti, mukhaM baddhvA jamAleH kSatriyakumArasya pareNa yatnena caturaGgalavAn niSkramaNaprAyogyAn agrakezAn kalpate / tataH sA jamAleH kSatriyakamArasya mAtA haMsalakSaNena paTazATakena agrakezAna pratIcchati, agrakezAna pratISya surabhiNA gandhodakena prakSAlayati, surabhiNA gandhodakena prakSAlya agraiH varaiH gandhaiH mAlyaiH arcati, arcitvA 'zuddhavastre' badhnAti, zuddhavastre baddhvA ratnakaraNDake prakSipati, prakSipya hAra-vAridhArA-sinduvArachinnamuktAvali-prakAzAni sutaviyogadussahAni azrUNi vinirmuJcatI-vinirmuJcatI evamavAdIt-etad asmAkaM jamAleH kSatriyakumArasya bahuSu tithiSu ca parvaNISu ca utsaveSu ca yajJeSu ca kSaNeSu ca apazcimaM darzanaM bhaviSyatIti kRtvA ucchIrSakamUle sthApayati / Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ xx NNNNNNNNNNNN ww. 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 55 tae NaM tassa jamAlissa khattiyakumArassa ammApiyaro donaM pi uttarAvakkamaNaM sIhAsaNaM rayA-ti, rayAvittA donaM pijamAlissa khattiyakumArassa sIyApIyaehiM kalasehiM NhAveMti sIyApIyaehiM kalasehi NhAvettA pamhalasukumAlAe surabhIe gaMdhakAsAie gAyAiM lUheMti, surabhIe gaMdhakAsAie gAyAiM lUhettA saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM gAyAiM aNuliMpanti, gAyAiM aNuliMpittA nAsAnissAsavAyavojhaM cakkhuharaM vanapharisajuttaM hayalAlapelavAtiregaM dhavalaM kaNagakhaciyaMtakammaM maharihaM haMsalakkhaNapaDasADagaM parihiMti, parihittA hAraM piNakheMti, piNaddhattA addhahAraM piNaTuMti, piNaddhattA evaM jahA sUriyAbhassa alaMkAro taheva jAva cittaM rayaNasaMkaDukkaDaM mauDaM piNaddhati, kiM bahuNA ? gaMmiveDhimapUrimasaMghAtimeNaM caubviheNaM malleNaM kapparukkhagaM piva alaMkiyavibhUsiyaM kareMti / tae NaM se jamAlissa khattiyakumArassa piyA koDuMbiyapurise saddAvei, saddAvettA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA! aNegakhaMbhasayasaniviTTha, lIlaTThiyasAlabhaMjiyAgaM jahA rAyappaseNaijje vimANavanao jAva maNirayaNaghaMTiyAjAlaparikkhittaM purisasahassavAhaNIyaM sIyaM uvaTThaveha, uvaTThavettA mama eyamANattiyaM paJcappiNaha / tae NaM te koDuMbiyapurisA jAva paJcappiNaMti / / tae NaM se jamAlI khattiyakumAre kesAlaMkAreNaM, vatthAlaMkAreNaM, mallAlaMkAreNaM, AbharaNAlaMkAreNaM cauviheNaM alaMkAreNaM alaMkArie samANe paDiputrAlaMkAre sIhAsaNAo abbhuDhei, sIhAsaNAo abbhuTettA sIyaM aNuppadAhiNIkaremANe sIyaM durUhai, durUhittA sIhAsaNavaraMsi puratthAbhimuhe sannisaNNe / tae NaM tassa jamAlissa khattiyakumArassa mAyA NhAyA kayabali-kammA jAva sarIrA haMsalakkhaNaM paDasADagaM gahAya 35. 'jamAlissa khattiyakumAra doccaMpi' hasta / 36. 'vhANeti' hastaH / 37. 'pidhiNeti' hasta0 / 38. granthimaM-granthananirvRttaM sUtragrathitamAlAdi veSTimaM-veSTitaniSpannaM puSpalambUsakAdi pUrimaM-yena vaMzazalAkAmayapaJjarakAdi kUrcAdi vA pUryate saGghAtimaMtu yatparasparato nAlasaGghAtanena saGghAtyate / 55. tataH tasya jamAleH kSatriyakumArasya ambApitarau dvitIyamapi uttarApakramaNaM siMhAsanaM racayataH, racayitvA dvitIyamapi jamAleH kSatriyakumArasya zveta-pItakaiH (rUpya-suvarNamayaiH) kalazaiH snapayataH zvetapItakaiH kalazaiH snapayitvA pakSmalasukumAlayA surabhiNA gandhakASAyiNA gAtrANi rukSayataH, surabhiNA gandhakASAyiNA gAtrANi rukSayitvA sarasena gozIrSacandanena gAtrANi anulimpataH, gAtrANi anulipya nAsAniHzvAsavAtohyaM cakSuHharaM varNa-sparzayuktaM hayalAlapelavAtirekaM dhavalaM kanakakhacitAMta-karma mahArhaM haMsalakSaNa-paTazATakaM paridhattaH, paridhAya hAraM pinahyataH, pinahya addhahAraM pinahyataH, pinahya evaM yathA sUryAbhasyAlaMkAraH tathaiva yAvat citraM ratna-saGkaTotkaTaM mukuTaM pinahyataH, kiM bahunA ? grathita-veSTima-pUrima-saMghAtimena caturvidhena mAlyena kalpavRkSakaM iva alaMkRta-vibhUSitaM kurvataH / tataH tasya jamAleH kSatriyakumArasya pitA kauTumbikapuruSAn zabdayati, zabdayitvA evamavAdIt-kSiprameva bho devAnupriyAH ! anekastambhazatasatriviSTAM, lIlAsthikazAlabhaJjikAM yathA rAjapraznIye vimAnavarNakaH yAvat maNiratnaghaNTikAjAlaparikSiptAM puruSasahasravAhinIM zibikAm upasthApayata, upasthApya mAm etAmAjJaptikAM pratyarpayata / tataH te kauTumbikapuruSAH yAvat pratyarpayanti / 56. tataH saH jamAliH kSatriyakumAraH kezAlaMkAreNa, vastrAlaMkAreNa, mAlyAlaMkAreNa, AbhAraNAlaMkAreNa caturvidhenAlaMkAreNa alaMkAritaH sanpratipUrNAlaMkAraH siMhAsanAt abhyuttiSThati, siMhAsanAt abhyutthAya zibikAm anupradakSiNIkurvan zibikAm Arohati, Aruhya siMhAsanavare purastAdabhimukhaH saMniSaNNaH / Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ micchaM pariharaha rrrrrrrrr 57 sIyaM aNuppadAhiNIkaremANI sIyaM durUhai, sIyaM durUhittA jamAlissa khattiyakumArassa dAhiNe pAse bhaddAsaNavaraMsi saMnisannA / tae NaM tassa jamAlissa khattiyakumArassa ammadhAI NhAyA jAva sarIrA rayaharaNaM ca paDiggahaM ca gahAya sIyaM aNuppadAhiNI karemANI sIyaM durUhai, sIyaM durUhittA jamAlissa khattiyakumArassa vAme pAse bhaddAsaNavaraMsi saMnisannA / tae NaM tassa jamAlissa khattiyakumArassa piTThao egA varataruNI siMgArAgAracAruvesA saMgayagaya jAva rUvajovvaNavilAsakaliyA saradabbhahimarayayakumudakuMdeMduppagAsaM sakoreMTamalladAmaM dhavalaM AyavattaM gahAya salIlaM uvari dhAremANI uvari dhAremANI ciTThati / tae NaM tassa jamAlissa ubhao pAsiM duve varataruNIo siMgArAgAracArujAva-jobbaNavilAsa kaliyAo nANAmaNikaNagarayaNa-vimalamaharihatavaNijjujjalavicittadaMDAo, cilliyAo saMkhaMkakuMdeMdudagarayaamayamahiyapheNapunajasaMnikAsAo dhavalAo cAmarAo gahAya salIla vIyamANIo-vIyamANIo ciTThati / tae NaM tassa jamAlissa khattiyakumArassa uttarapuracchime NaM egA varataruNI siMgArAgAracAruvesA jAva kaliyA setaM rayayAmayaM vimala-salilapuNNaM mattagayamahAmuhAkitisamANaM bhiMgAraM gahAya ciTThai / tae NaM tassa jamAlissa khattiyakumArassa dAhiNapuracchime NaM egA varataruNI siMgArAgAracAruvesAjAva kaliyA cittakaNagadaMDaM tAlaveMTa gahAya ciTThati / tae NaM tassa jamAlissa khattiyakumArassa piyA koDuMbiyapurise saddAvei, ko0 saddAvettA, evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA ! sarisayaM sarittayaM sarivvayaM sarisalAvannarUvajobvaNaguNovaveyaM, egAbharaNaM vasaNagahiyanijjoyaM koDuMbiyavarataruNasahassaM saddAveha / 39. 'duhati' hasta0 / 40. 'duhiti sIaM duhittA' hastaH / 41. 'pheNasaMnikAsAo' hastaH / tataH tasya jamAleH kSatriyakumArasya mAtA snAtA kRtabalikarmaNI yAvat-zarIrA haMsalakSaNaM paTTazATakaM gRhItvA zibikAm anupradakSiNIkurvatI zibikAm Arohati, zibikAmAruhya jamAleH kSatriyakumArasya dakSiNe pArzve bhadrAsanavare saMniSaNA / tataH sa tasya jamAleH kSatriyakamArasya ambadhAtrI snAtA yAvata-zarIrA rajoharaNaM pratigahaMca gahItvA zibikAma anapradakSiNIkarvatI zibikAma Arohati, zibikAma Aruhya jamAle: kSatriyakumArasya vAme pArzve bhadrAsanavare saMniSaNNA / tataH sa tasya jamAleH kSatriyakumArasya pRSThataH ekA varataruNI zrRGgArAkAracAruveSA saGgata-gata-yAvat-rUpa-yauvana-vilAsa-kalitA zaradabhra-hima-rajata-kumuda kundenduprakAza sakoreMTamAlyadAM dhavalam AtapatraM gRhItvA salIlAm upari avadhArayatI-upari avadhArayatI tiSThati / 57. tataH tasya jamAleH ubhayata: pArzve dve varataruNyau zrRGgArAkAracAruyAvat-yauvana-vilAsakalite nAnA-maNi kanakaratna-vimalamahArhatapanIyojavalavicitradaNDe, 'cilliye' (dIpyamAne) zaGkhAGka-kundendU-dakarajo'ma phenapUrNapuJjasannikAze dhavale cAmare gRhItvA salIlAM vIjayatyo vIjayatyau tiSThataH / tataH tasya jamAleH kSatriyakumArasya uttarapaurastye ekA varataruNI zrRGgArAkAracAruveSA yAvat-kalitA zvetaM rajatamayaM vimala-salilapUrNaM mattagajamahAmukhAkRtisamAnaM bhRGgAraM gRhItvA tiSThati / tataH tasya jamAleH kSatriyakumArasya dakSiNapaurastye ekA varataruNI zrRGgArAkAracAruveSA yAvat-kalitA citrakanakadaNDaM tAlavRntaM gahItvA tiSThati / tataH tasya jamAleH kSatriyakamArasya pitA kauTambikaparuSAna zabdayati, kau0 zabdayitvA evamavAdIt-kSiprameva bho devAnupriyAH ! sadRzakaM sadRktvag sadRgvayaH sadRzalAvaNya-rUpa-yauvana-guNopapetam, Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 morror mmmmmmmmm 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 59 tae NaM te koDuMbiyapurisA jAva paDisuNettA khippAmeva sarisayaM sarittayaM jAva saddAveMti / tae NaM te koDuMbiyapurisA jamAlissa khattiyakumArassa piuNA koDuMbiyapurisehiM saddAviyA samANA haTTatuTThA. hAyA kayabalikammA kayakouyamaMgalapAyacchittA egAbharaNavasaNagahiyanijjoyA jeNeva jamAlissa khattiyakumArassa piyA teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA karayalajAva vaddhAvettA evaM vayAsI-saMdisaMtu NaM devANuppiyA ! jaM amhehiM karaNijjaM / tae NaM se jamAlissa khattiyakumArassa piyA taM koDubiyavarataruNasahassaMpi evaM vadAsI-tujhe NaM devANuppiyA ! NhAyA kayabalikammA jAva gahiyanijjogA jamAlissa khattiyakumArassa sIyaM parivaheha / tae NaM te koDubiyapurisA jamAlissa khattiyakumArassa jAva paDisuNettA bahAyA jAva gahiyanijjogA jamAlissa khattiyakumArassa sIyaM parivahati / tae NaM tassa jamAlissa khattiyakumArassa purisasahassavAhiNIM sIyaM durUDhassa samANassa tappaDhamayAe ime aTThamaMgalagA purao ahANupubbIe saMpaTThiyA, taMjahA-sotthiyasirivacchajAva dappaNA / tadANaMtaraM ca NaM punakalasabhiMgAraM jahA uvavAie jAva gagaNatalamaNulihaMtI purao ahANupuvIe saMpaTThiyA / evaM jahA uvavAie taheva bhANiyavvaM jAva AloyaM vA karemANA jaya-jaya sadaM ca pauMjamANA purao ahANupuvvIe saMpaTThiyA / tadANaMtaraMca NaM bahave uggA bhogA jahA uvavAie jAva mahApurisavagguraparikkhittA jamAlissa khattiyassa purao ya maggao ya pAsao ya ahANupubbIe saMpaTThiyA / tae NaM se jamAlissa khattiyakumArassa piyA NhAyA kayabalikammA jAva vibhUsie hatthikhaMdhavaragae 42. 'vibhUse' hasta / ekAbharaNaM vasana-gRhItaniryogaM kauTumbikavarataruNasahasraM zabdayata / tataH te kauTumbikapuruSAH yAvat pratizrutya kSiprameva sadRzakaMsadRktvagyAvat zabdayanti / tataH te kauTumbikapuruSAH jamAleH kSatriyakumArasya pitrA kauTumbikapuruSaiH zabdAyitAH santaH hRSTatuSTAH snAtAH kRtabalikarmANaH kRtakautuka-maMgala-prAyazcittAH ekAbharaNavasanagRhItaniyogA: yatraiva jamAleH kSatriyakumArasya pitA tatraiva upAgacchanti, tatraiva upAgamya karatala-yAvat vardhApayitvA evamavAdIt saMdizantu devAnupriyAH ! yadasmAbhiH karaNIyam / 58. tataH tasya jamAleH kSatriyakumArasya pitA taM kauTumbikavarataruNasahasraM evamavAdIt-yUyaM devAnupriyA: ! snAtAH kRtabalikarmANaH yAvat gRhItaniryogAH jamAleH kSatriyakumArasya zibikAM parivahata / tataH te kauTumbikapuruSAH jamAleH kSatriyakumArasya yAvat pratizrutya snAtAH yAvat gRhItaniryogAH jamAleH kSatriyakumArasya zibikAM parivahanti / tataH tasya jamAleH kSatriyakumArasya puruSasahasravAhinIM zibikAm ArUDhasya sataH tatprathamatayA ime aSTASTamaMgalakAH purataH yathAnupUrvyA samprasthitAH tad yathA-svastika-zrIvatsa-yAvat darpaNAH / tadantaraM ca pUrNakalazabhRGgAraM yathA aupapAtike yAvat gaganatalamanulikhantI purataH AnupUrvyA samprasthitAH / evaM yathA aupapAtike tathaiva bhaNitavyaM yAvat AlokaM vA kurvANAH jaya-jayazabdaM ca prayuJjAnAH purataH yathAnupUrvyA samprasthitAH / tadanantaraM ca bahavaH ugrAH bhogAH yathA aupapAtike yAvat mahApuruSavAgurAparikSiptAH jamAleH kSatriyakumArasya purataH ca mArgataH ca pArzvataH ca yathAnupUrvyA samprasthitAH / 59. tataH tasya jamAleH kSatriyakumArasya pitA snAtaH kRtabalikarmA yAvat vibhUSitaH hastiskandhavaragataH sakoreNTamAlyadAmnA chatreNa dhriyamANeNa zvetavaracAmaraiH udhUyamAnaiH-udhUyamAnaiH haya-gaja-ratha-pravarayodhakalitayA Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ micchaM pariharaha rrrrror rrrrrrrrrrrrrr 47 sakoreMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijjamANeNaM seyavaracAmarAhiM uddhavvamANIhiM uddhavamANIhiM hayagayarahapavarajohakaliyAe cAuraMgiNIe seNAe saddhiM saMparivuDe mahayAbhaDacaDagaravRMdaparikkhitte jamAliM khattiyakumAraM piTThao piTThao aNugacchai / tae NaM tassa jamAlissa khattiyakumArassa purao mahaM AsA AsavarA ubhao pAsiM NAgA NAgavarA, piTThao rahA, rahasaMgellI / tae NaM se jamAlI khattiyakumAre abbhuggayabhiMgAre, pariggahiyatAliyaMTe, Usaviyasetachatte, pavIiyasetacAmaravAlavIyaNIe, saviDIe jAva NAditaraveNaM / tayANaMtaraM ca NaM bahave laTThiggAhA kuMtaggAhA jAva putthayagAhA jAva vINagAhA, tayANaMtaraM ca NaM aTThasayaM gayANaM aTThasayaM turayANaM aTThasayaM rahANaM tayANaMtaraM ca NaM lauDaasikoMtahatthANaM bahUNaM pAyattANINaM purao saMpaTThiyaM, tayANaMtaraM ca NaM bahave rAIsaratalavarajAvasatthavAhappabhiio purao saMpaTThiyA jAva NAditaraveNaM khattiyakuMDaggAmaM nagaraM majjhamajheNaM jeNeva mAhaNakuMDaggAme nayare, jeNeva bahusAlae ceie, jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva pahArettha gmnnaae| tae NaM tassa khattiyakumArassa khattiyakuMDaggAmaM nagaraM majhamajheNaM niggacchamANassa siMghADagatiyacaukkacaccara-caummuha-mahApaha-pahesu bahave atthatthiyA jahA uvavAie jAva abhinaMdaMtA ya abhitthuNaMtA ya evaM vayAsI-jaya jaya NaMdA ! dhammeNaM, jaya jaya NaMdA ! taveNaM, jaya jaya NaMdA ! bhadaM te abhaggehiM NANadaMsaNacarittamuttamehiM, ajiyAiM jiNAhi iMdiyAiM, jiyaM pAlehi samaNadhammaM, jiyavigdho'vi ya vasAhi taM deva ! siddhimajhe, NihaNAhi ya rAgadosamalle taveNa dhitidhaNiyabaddhakacche, maddAhi aTThakammasattU jhANeNaM 43. 'tayANaMtaraM ca NaM... jAva NAditaraveNaM' iti hasta0 nAsti / caturaMgiNyA senayA sArdhaM samparivRtaH mahatbhaTacaTakaravRndaparikSiptaH jamAliM kSatriyakumAraM pRSThataH pRSThato'nugacchati / tataH tasya jamAleH kSatriyakumArasya purataH mahAzvAH azvavarAH ubhayataH pArvaM nAgAH nAgavarAH pRSThataH rathAH, ratha saMgellI' / tataH saH jamAlI kSatriyakumAraH abhyudgatabhRGgAraH parigRhItatAlavRntaH ucchritazvetachatraH pravIjitazvetacAmarabAlavIjanikaH, sarvarddhayA yAvat nAditaraveNa / tadanantaraM ca bahavaH yaSTigrAhyAH kuntagrAhyAH yAvat pustakagrAhyAH yAvat vINagrAhyAH, tadanantaraM ca aSTazatAnAM gajAnAmaSTazatAnAM turagAnAmaSTazatAnAM rathAnAM tadanantaraM ca lakuTAsikuntalahastAnAM bahUnAM pAdAtInAM purataH saMprasthitaM tadanantaraM ca bahavaH rAjezvaratalavarayAvatsArthavAhaprabhRtayaH purataH saMprasthitAH yAvat nAditaraveNa kSatriyakuNDagrAmaM nagaraM madhyamadhyena yatraiva mAhanakuNDagrAma nagaraM yatraiva bahuzAlakaM caityam, yatraiva zramaNaH bhagavAn mahAvIraH tatraiva pradhArayet gamanAya / tataH tasya kSatriyakumArasya kSatriyakuNDagrAmanagaraM madhyamadhyena nirgacchataH zrRMgATaka-trika-catuSka-catvara-caturmukhamahApatha-patheSu bahavaH arthArthikAH yathA aupapAtike yAvat abhinandantaH ca abhiSTuvantaH ca evamavAdiSuH jaya-jaya naMdA ! dharmeNa, jaya-jaya naMdA ! tapasA, jaya-jaya naMdA ! bhadraM tava abhagnaiH jJAna-darzana-cAritraiH uttamaiH, ajitAni jaya indriyANi, jitaM pAlaya zramaNadharma, jitavighno'pi ca vasa tvaM deva ! siddhimadhye, nijahi ca rAgadveSamallAn tapasA dhRtadhaNiya-baddhakacchaH, mRdgIhi aSTakarmazatrUn dhyAnena uttamena zuklena, apramattaH dhara ArAdhanapatAkAM ca dhIra ! trailokyaraMgamadhye, prApnuhi vitimiram anuttaraM kevalaM ca jJAnam, gaccha ca mokSaM paraM Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ X NNNNNNNNNNNNNNNNNNNN womamar 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH ANNA uttameNaM sukkeNaM appamatto harAhi yArAhaNapaDAgaM ca dhIra ! telokkaraMgamajjhe pAvaya vitimiramaNuttaraM kevalaM ca NANaM, gaccha ya mokkhaM paraM padaM jiNavarovadidveNaM siddhimaggeNaM akuDileNaM haMtA parIsahacamUM abhibhaviya gAmakaMTakovasaggA NaM dhamme te avigghamatthu tti kaTTa abhinaMdaMti ya abhithuNaMti ya / tae NaM se jamAlI khattiyakumAre nayaNamAlAsahassehiM picchijjamANe picchijjamANe evaM jahA uvavAie kUNio jAva Niggacchati, niggacchittA jeNeva mAhaNakuMDaggAme nayare jeNeva bahusAlae ceie teNeva uvAgacchai teNeva uvAgacchittA chattAdIe titthagarAtisae pAsae, pAsittA purisasahassavAhiNIM sIyaM Thavei 2 purisasahassavAhiNIo sIyAo paccoruhai / tae NaM taM jamAliM khattiyakumAraM ammApiyaro purao kAuM jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai teNeva uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto jAva namaMsittA evaM vadAsI-evaM khalu bhaMte ! jamAlI khattiyakumAre ahaM ege putte iDhe kaMte jAva kimaMga puNa pAsaNayAe ? se jahAnAmae-uppalei vA, paumei vA jAva paumasahassapattei vA paMke jAe jale saMvuDe Novalippati paMkaraeNaM, Novalippai jalaraeNaM evAmeva jamAlI vi khattiyakumAre kAmehiM jAe bhogehiM saMvuDDhe Novalippai kAmaraeNaM, Novalippai bhogaraeNaM, Novalippai mitta-NAi-niyagasayaNa-saMbaMdhiparijaNeNaM / esa NaM devANuppiyA ! saMsArabhaubvigge bhIe jammaNamaraNeNaM, icchai devANuppiyANaM aMtie muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaMpavvaei, taMeyanaM devANuppiyANaM amhe sIsabhikkhaMdalayAmo, paDicchaMtuNaMdevANuppiyA ! sIsabhikkhaM / tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre taM jamAliM khattiyakumAraM evaM vayAsI-ahAsuhaM devANuppiyA ! mA pddibNdhN| 44. 'amhe bhikkhaM' bhgvtyaam| 45. 'tae NaM....vayAsI' hasta. nAsti / padaM jinavaropadiSTena siddhimArgeNa akuTilena hatvA parISahacamUm abhibhUya grAmakaNTakopasargAn dharme tava avighnaH astu iti kRtvA abhinandanti ca abhiSTuvanti ca / 61. tataH saH jamAliH kSatriyakumAraH nayanamAlAsahasraH prekSyamANaH prekSyamANaH evaM yathA aupapAtike kuNikaH yAvat nirgacchati, nirgatya yatraiva mAhanakuNDagrAmaH nagaraM yatraiva bahuzAlakaM caityaM tatraiva upAgacchati, tatraiva upAgamya chatrAdIn tIrthaMkarAtizayAn pazyati, dRSTvA puruSasahasravAhinIM zibikAM sthApayati-2 puruSasahasravAhinyAH zibikAyAH pratyArohati / tataH taM jamAliM kSatriyakumAram ambApitarau purataH kRtvA yatraiva zramaNaH bhagavAn mahAvIraH tatraiva upAgacchataH tatraiva upAgamya zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM triH yAvat namasyitvA evam avAdiSTAmevaM khalu bhadanta ! jamAliH kSatriyakumAraH AvayoH ekaH putraH iSTaH kAntaH yAvat 'kimaGga' punaH darzane ? saH yathAnAmakaH utpala iti vA, padma iti vA, yAvat padmasahasrapatram iti vA, paGke jAtaH jale saMvRtaH nopalipyate paGkarajasA, nopalipyate jalarajasA, evameva jamAliH kSatriyakumAraH kAmeSu jAtaH, bhogeSu saMvRddhaH nopalipyate kAmarajasA, nopalipyate bhogarajasA, nopalipyate mitra-jJAti-nijaka-svajana-saMbaMdhiparijanena / eSaH devAnupriyAH ! saMsArabhayodvignaH bhItaH janmamaraNena, icchati devAnupriyANAm antike muNDaH bhUtvA agArAd anagAritA pravrajitum / tat enaM devAnupriyebhyaH AvAM ziSyabhikSAM dadvaH, pratIcchantu devAnupriyAH ! ziSyabhikSAm / tataH zramaNaH bhagavAn mahAvIraH taM jamAliM kSatriyakumAraM evamavAdIt-yathAsukhaM devAnupriyAH ! mA pratibaMdham / Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ micchaM pariharaha rrrror 62 tae NaM se jamAlI khattiyakumAre samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM evaM vutte samANe haTThatuTTe samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto jAva namaMsittA uttarapurasthimaM disIbhAgaM avakkamai, avakkamittA sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuyai / tate NaM se jamAlissa khattiyakumArassa mAyA haMsalakkhaNeNaM paDasADaeNaM AbharaNamallAlaMkAraM paDicchati, paDicchittA hAravArijAva viNimmuyamANA viNimmuyamANA jamAliM khattiyakumAraM evaM vayAsI-ghaDiyavaMjAyA ! jaiyavvaM jAyA ! parikkamiyavvaM jAyA ! assiM ca NaM aTeNopamAyetavvaM ti kaTTajamAlissa khattiyakumArassa ammApiyaro samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA jAmeva disaM pAubbhUyA tAmeva disiM paDigayA / tae NaM se jamAlI khattiyakumAre sayameya paMcamuTThiyaM loyaM kareti, sayameva. karittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA evaM jahA usabhadatto taheva pavvaio navaraM paMcahiM purisasaehiM saddhiM taheva jAva savvaM sAmAiyamAiyAiM ekkArasa aMgAiM ahijjai, sAmAiyamAiyAiM. ahijjettA bahUhiM cauttha-chaTThaTThamajAvamAsaddhamAsakhamaNehiM vicittehiM tavokammehiM appANaM bhAvemANe viharai / / [sUtra 385] tae NaM se jamAlI aNagAre aNayA kayAI jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchaittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati namaMsati, vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI-icchAmi NaM bhaMte ! tujjhehiM abbhaNunAe samANe paMcahiM aNagArasaehiM saddhiM bahiyA jaNavayavihAraM viharittae / tae NaM se samaNe bhagavaM mahAvIre jamAlissa aNagArassa eyamaTuM No ADhAi, No parijANAi, tusiNIe saMciTThai / 46. 'savvaM jAva' hastaH / 62. tataH saH jamAliH kSatriyakumAraH zramaNeNa bhagavatA mahAvIreNa evam ukte sati hRSTatuSTaH zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM triH yAvatnamasyitvA uttarapaurastyaM digbhAgam apakrAmati, apakramya svayameva AbharaNa-mAlyAlaMkAram avamuJcati / tataH sA jamAleH kSatriyakamArasya mAtA haMsalakSaNena paTazATakena AbharaNamAlyAlaMkAraM pratIcchati, pratISya hAra-vAri-yAvat vinirmuJcatI-vinirmuJcatI jamAliM kSatriyakumAram evamavAdIt- ghaTitavyaM jAta ! yatitavyaM jAta ! parAkramitavyaM jAta ! asmin ca arthe no pramattavyam iti kRtvA jamAleH kSatriyakumArasya ambA-pitarau zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM vandete namasyataH, vanditvA namasyitvA yAmeva dizaM prAdurbhUtau tAmeva dizaM pratigatau / tataH saH jamAliH kSatriyakumAraH svayameva paJcamuSTikaM locaM karoti, svayameva paJcamuSTikaM locaM kRtvA yatraiva zramaNaH bhagavAn mahAvIraH tatraiva upAgacchati, tatraiva upAgatya evaM yathA RSabhadattaH tathaiva pravrajita: navaraM paJcabhiH puruSazataiH sArdhaM tathaiva yAvat sarvaM sAmAyikAdikAni ekAdazAGgAni adhIte, sAmAyikAdikAni0 adhItya bahubhiH caturtha-SaSTha-aSTama-yAvatmAsArddhamAsakSapaNaiH vicitraiH tapaHkarmabhiH AtmAnaM bhAvayan viharati / 63. tataH saH jamAliH anagAraH anyadA kadApi yatraiva zramaNaH bhagavAn mahAvIraH tatraiva upAgacchati, tatraiva upAgamya zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM vandate namasyati, vanditvA namasthitvA evamavAdIt-icchAmi bhadanta ! yuSmAbhiH abhyanujJAtaH san paJcabhiH anagArazataiH sArdhaM bahiH janapadavihAraM vihartum / tataH sa zramaNaH bhagavAn mahAvIraH jamAleH Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH tase jamAlI aNagAre samaNaM bhagavaM mahAvIraM docaM pi tacaM pi evaM vayAsI - icchAmi NaM bhaMte ! tujjhehiM abbhannA samANe paMcahiM aNagArasaehiM saddhiM jAva viharittae / tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jamAlissa aNagArassa docaM pi, taccaM pi eyamaTThe No ADhAi jAva tusiNIe saMciTThai / 64 tase jamAlI aNagAre samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyAo bahusAlAo ceiyAo paDinikkhamai, paDinikkhamittA paMcahi aNagArasahiM saddhi bahiyA jaNavayavihAraM viharai / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sAvatthInAmaM NayarI hotthA-vannao, koTThae ceie-vannao jAva vaNasaMDassa / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMpA nAma nayarI hotthA vannao, punnabhadde ceie vannao jAva puDhavisilAvaTTao / tae NaM se jamAlI aNagAre annayA kayAi paMcahi aNagArasahiMsaddhi saMparivuDe puvvANupuvviM caramANe gAmANugAmaM dUijjamANe jeNeva sAvatthI nayarI jeNeva koTTae ceie va uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA ahApaDirUvaM uggahaM uggiNhati, ahApaDirUvaM uggahaM uggiNhittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai / 65 tae~ NaM samaNe bhagavaM mahAvIre annayA kayAvi puvvANupuvviM caramANe jAva suhaM suheNaM viharamANe jerNaiva caMpAnagarI jeNeva punnabhadde ceie teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA ahApaDirUvaM uggahaM uggahati, uggahattA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai / tae NaM tassa jamAlissa aNagArassa tehiM 47. 'jeNeva caMpAnayarI ' hasta0 nAsti / anagArasya etamarthaM no Adriyate, no parijAnAti, tUSNIkaH santiSThate / tataH saH jamAliH anagAraH zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM dviH api triH api evamavAdIt icchAmi bhadantaH ! yuSmAbhiH abhyanujJAtaH san paJcabhiH anagArazataiH sArdhaM yAvat vihartum / tataH zramaNaH bhagavAn mahAvIraH jamAleH anagArasya dviH api triH api etadarthaM no Adriyate, yAvat tUSNIkaH santiSThate / 64. tataH sa jamAliH anagAraH zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM vandate namasyati, vanditvA namasthitvA zramaNasya bhagavato mahAvIrasya antikAd bahuzAlakAt caityAt pratiniSkrAmati, pratiniSkramya paJcabhiH anagArazataiH sArdhaM bahiH janapadavihAraM viharati / tasmin kAle tasmin samaye zrAvastI nAma nagarI AsIt-varNakaH, koSThakaM caityamvarNakaH yAvat vanakhaNDasya / tasmin kAle tasmin samaye campA nAma nagarI AsIt varNakaH, pUrNabhadraM caityamvarNakaH yAvat pRthvIzilApaTTakaH / tataH saH jamAliH anagAraH anyadA kadApi paJcabhiH anagArazataiH sArdhaM saMparivRtaH pUrvAnupUrvI caran grAmAnugrAmaM davan yatraiva zrAvastI nagarI yatraiva koSThakaM caityaM tatraiva upAgacchati, tatraiva upAgatya yathApratirUpamavagraham avagRhNAti yathApratirUpam avagraham avagRhya saMyamena tapasA AtmAnaM bhAvayan viharati / 65. tataH zramaNo bhagavAn mahAvIro'nyadA kadAcit pUrvAnupUrvI caran yAvat sukhaMsukhena viharan yatraiva campAnagarI yatraiva pUrNabhadraM caityaM tatraiva upAgacchati, tatraiva upAgatya yathApratirUpam avagraham avagRhNAti, avagRhya saMyamena tapasA AtmAnaM bhAvayan viharati / tataH tasya jamAleH anagArasya taiH arasaiH ca virasaiH ca antyaiH ca prAntyaiH ca rUkSaiH ca tucchaiH ca kAlAtikrAntaiH ca pramANAtikrAntaiH ca zItakaizca prANabhojanaiH anyadA kadAcit zarIre vipulaH rogAMtaGkaH prAdurbhUtaH- 'ujjalaH ' vipulaH pragADhaH karkazaH kaTukaH caNDaH dukkhaH 'dugge' tIvraH duradhyAsaH / Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ micchaM pariharaha 51 48 arasehi ya, virasehi ya, aMtehi ya, paMtehi ya, lUhehi ya tucchehi ya, kAlAikkaMtehi ya, pamANAikkaMtehi ya sItaehi ya, pANabhoyaNehiM annayA kayAvi sarIragaMsi viule rogAtaMke pAubbhUe ujjale vile pA kakkase kaDue caMDe dukkhe dugge tivve durahiyAse / pittajjaraparigatasarIre, dAhavakkaMtie yA vi viharai / taNaM se jamAlI aNagAre veyaNAe abhibhUe samANe samaNe NiggaMthe saddAvei, saddAvettA evaM vayAsItujhe NaM devAppiyA ! mama sejjAsaMthAragaM saMthareha / tae NaM te samaNA NiggaMthA jamAlissa aNagArassa eyamahaM viNaeNaM peMDisurNeti, paDisuNettA jamAlissa aNagArassa sejjAsaMthAragaM saMthareMti / tae NaM se jamAlI aNagAre baliyataraM vedaNAe abhibhUe samANe doghaM pi samaNe niggaMthe saddAvei, saddAvettA doccaM pi evaM vayAsI-mamaNaM devANuppiyA ! sejjAsaMthArae kiM kaDe ? kajjai ?, tae NaM te samaNA niggaMthA jamAliM aNagAraM evaM vayAsI- No khalu devANuppiyANaM sejjAsaMthArae kaDe, kajjati / / 54 tae NaM tassa jamAlissa aNagArassa ayameyArUve ajjhatthie jAva samuppajjitthA-jannaM samaNe bhagavaM mahAvIre evaM Aikkhai jAva evaM parUvei- evaMkhalucalamANecalie, udIrijjamANe udIrie, jAva nijjarijjamANe Nijjintre taM NaM micchA / imaM ca NaM paccakkhameva dIsai sejjAsaMthArae kajjamANe akaDe, saMtharijjamANe asaMtharie / jamhA NaM sejjAsaMthArae kajjamANe akaDe, saMtharijjamANe asaMtharie tamhA calamANe vi acalie jAva nijjarijjamANe vi aNijjine evaM saMpehei, evaM saMpehettA samaNe niggaMthe saddAvei, samaNe 48. 'arasehi ya'tti hiGgvAdibhirasaMskRtatvAdavidyamAnarasaiH 'virasa sehi ya'tti purANatvAdvigatarasaiH 'aMtehi yatti arasatayA sarvadhAnyAntavarttibhirvallacaNakAdibhiH 'paMtehi ya'tti taireva bhuktAvazeSatvena paryuSitatvena vA prakarSeNAntavarttitvAtprAntaiH 'lUhehi ya'tti rUkSaiH 'tucchehi yatti alpaiH 'kAlAikkaMtehi yatti tRSNAbubhukSAkAlAprAptaiH 'pamANAikkaMtehi yatti bubhukSApipAsAmAtrAnucitaiH / 49. 'sItaehi ya' hasta0 nAsti / 50. 'paDisuNaMtie' hasta0 / 51. kajjai ? evaM vRtte samANe samaNA niggaMthA biMti-bho sAmI ! kIrai / ' mudritabhagavatau asti, hasta0 nAsti / 52. 'saMthAre sejjoe kaDe' hasta0 / 53. 'udIrijjamANe' hasta0 nAsti / 54. 'avakaDe' hasta0 / pittajvaraparigatazarIraH, dAhAvakrAntikaH cApi viharati / tataH saH jamAli: anagAraH vedanayA abhibhUtaH san zramaNAn nirgranthAn zabdayati, zabdayitvA evamavAdIt-yUyaM devAnupriyAH mama zayyA - saMstArakaM saMstRNIta / tataH te zramaNAH nirgranthAH jamAleH anagArasya etamarthaM vinayena pratizrRNvanti, pratizrutya jamAleH anagArasya zayyA-saMstArakaM saMstRNanti / tataH saH jamAliH anagAraH balikataraM vedanayA abhibhUtaH san dviH api zramaNAn nirgranthAn zabdayati, zabdayitvA dviH api evamavAdIt mama devAnupriyAH ! zayyA saMstArakaH kiM kRtaH ? kriyate ? tataH te zramaNAH nirgranthAH jamAliM anagAram evamavAdIt-no khalu devAnupriyANAM zayyA saMstArakaH kRtaH, kriyate / 66. tataH tasya jamAleH anagArasya ayametadrUpaH AdhyAtmikaH yAvat samudapAdi yat zramaNaH bhagavAn mahAvIraH evamAkhyAti yAvat evaM prarUpayati evaM khalu calat calitam, udIryamANam udIritam yAvat nirjIryamANaM nirjIrNam tad mithyA / idaM ca pratyakSameva dRzyate zayyA saMstArakaH kriyamANaH akRtaH, saMstIryamANaH asaMstRtaH / yasmAt zayyA-saMstArakaH kriyamANaH akRtaH, saMstIryamANaH asaMstRtaH tasmAt calat api acalitam yAvat nirjIryamANam api anirjIrNam evaM saMprekSate, evaM samprekSya zramaNAn nirgranthAn zabdayati, zramaNAn nirgranthAn zabdayitvA Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 ~~~ 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH niggaMthe saddAvettA evaM vayAsI-jannaM devANuppiyA ! samaNe bhagavaM mahAvIre evaM Aikakhai jAva parUvei evaM khalu calamANe calie taM caiva savvaM jAva NijjarijjamANe vi aNijjinne / tae NaM tassa jamAlissa aNagArassa evaM AikkhamANassa jAva parUvemANassa atthegaiyA samaNA niggaMthA eyamaTTaM saddahaMti pattiyaMti royaMti, atthegaiyA samaNA niggaMthA eyamaTTha No saddahaMti No pattiyaMti No royaMti / tattha NaM je te samaNA niggaMthA mAlisa aNagArassa eyamaTTaM saddahaMti pattiyaMti royaMti, te NaM jamAliM ceva aNagAraM uvasaMpajjittANaM viharati / tattha NaM je te samaNA NiggathA jamAlissa aNagArassa eyamaGkaM No saddahaMti No pattiyaMti No royaMti, te NaM jamAlissa aNagArassa aMtiyAo koTThAyAo ceiyAo paDinikkhamaMti, paDinikkhamittA puvvANupuviM caramANA gAmANugAmaM dUijjamANA jeNeva caMpAnayarI, jeNeva punnabhadde ceie, jeNeva samaNaM bhagavaM mahAvIre va uvAgacchai, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM kareMti karittA vaMdai NamaMsai vaMdittA namaMsittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM uvasaMpajjittA NaM viharati / [ sUtraM 386 ] 67 taNaM se jamAlI aNagAre annayA kayAvi tAo rogAyaMkAo vippamukke haTTe tuTThe jAe, aroe yasarI sAvatthIo nayarIo koTTayAo ceiyAo paDinikkhamai, paDinikkhamittA puvvANupuvviM caramANe, gAmANugAmaM dUijjamANe jeNeva caMpA nagarI jeNeva putrabhadde ceie jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai uvAgacchittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa adUrasAmaMte ThicA samaNaM bhagavaM mahAvIraM evaM vayAsI - jahA NaM devANuppiyANaM bahave aMtevAsI samaNA niggaMthA chaumatthA bhavettA chaumatthAvakkamaNeNaM evamavAdIt yat devAnupriyA ! zramaNaH bhagavAn mahAvIraH evamAkhyAti yAvat evaM prarUpayati evaM khalu calat calitam taM caiva sarvaM yAvat nirjIryamANam api anijIrNam / tataH tasya jamAleH anagArasya evamAcakSANasya yAvat prarUpayataH astyeke zramaNAH nirgranthAH enamarthaM zraddadhati pratIyanti rocate, astyeke zramaNAH nirgranthAH enamarthaM no zraddadhati no pratIyanti no rocante / tatra ye te zramaNAH nirgranthAH jamAleH anagArasya enamarthaM zraddadhati, pratIyanti rocante, te jamAliM caiva anagAram upasaMpadya viharanti / tatra te zramaNAH nirgranthAH jamAleH anagArasya enamarthaM no zraddadhati no pratIyanti no rocante, te jamAleH anagArasya antikAt koSThakAt caityAt pratiniSkrAmanti pratiniSkramya pUrvAnupUrvI carantaH grAmAnugrAmaM davantaH yatraiva campAnagarI, yatraiva pUrNabhadraM caityaM yatraiva zramaNaH bhagavAn mahAvIraH tatraiva upAgacchanti, upAgatya zramaNa bhagavantaM mahAvIraM triH AdakSiNa- pradakSiNAM kurvanti kRtvA vandante namasyanti vanditvA namasyitvA zramaNa bhagavantaM mahAvIram upasaMpadya viharanti / 67. tataH saH jamAli: anagAraH anyadA kadAcit tasmAt rogAtaGkAt vipramuktaH hRSTaH tuSTaH jAtaH, arogaH balitazarIraH zrAvastyAH nagaryAH koSThakAt caityAt pratiniSkrAmyati, pratiniSkramya pUrvAnupUrvI caran, grAmAnugrAmaM davan yatraiva campAnagarI, yatraiva pUrNabhadraM caityam, yatraiva zramaNaH bhagavAn mahAvIraH tatraiva upAgacchati, upAya zrama bhagavataH mahAvIrasya adUrasAmante sthitvA zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM evamavAdIt - yathA devAnupriyANAM bahavaH antevAsinaH zramaNAH nirgranthA: chadyasthAH bhUtvA chadmasthApakramaNena apakrAntAH, no khalu ahaM tathA chadmasthaH bhUtvA chadyasthApakramaNena apakrAntaH, ahaM utpanna - jJAna- darzanadhara: arhat jinaH kevalI 'bhUtvA kevali - apakramaNena apakrAntaH / Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ micchaM pariharaha 53 avakkaMtA, No khalu ahaM tahA chaumatthe bhavittA chaumatthAvakkamaNeNaM avakkamie, ahaM NaM uppannaNANadaMsaNadhare arahA jiNe kevalI bhavittA kevaliavakkamaNeNaM avakkamie / 68 taNaM bhagavaM goyame jamAliM aNagAraM evaM vayAsI- No khalu jamAlI ! kevalissa NANe vA daMsaNe vAlaMsi vA yUMbhaMsi vA thUbhaMsi vA Avarijjai vA NivArijjai vA, jai NaM tumaM jamAlI ! uppannaNANadaMsaNadhare arahA jiNe kevalI bhavittA kevaliavakkamaNeNaM avakkaMte, to NaM imAI do vAgaraNAI vAgarehi- sAsae loe jamAlI ! asAsae loe jamAlI ?, sAsae jIve jamAlI ! asAsae jIve jamAlI ? tae NaM se jamAlI aNagAre bhagavayA goyameNaM evaM vutte samANe saMkie kaMkhie jAva kalusasamAvane jAe yA vi hatthA, No saMcAeti bhagavao goyamassa kiMci vi pamokkhamAikkhittae, tusiNIe saMciTThai / jamAlIti ! samaNe bhagavaM mahAvIre jamAliM aNagAraM evaM vayAsI - atthi NaM jamAlI ! mamaM bahave aMtevAsI samaNA niggaMthA chaumatthA, je NaM prabhu aiyaM vAgaraNaM vAgarittae, jahA NaM ahaM, no ceva NaM eyappagAraM bhAsaM bhAsittae, tumaM / sAsa loe jamAlI ! janna kayAvi NAsi, Na kayAvi Na bhavati, Na kadAvi Na bhavissai bhuviMca, bhavai ya, bhavissai ya dhuve, Nitie, sAsae, akkhae, avvae, avaTThie, Ni / asAsae loe jamAlI ! jaM osappiNI bhavittA ussappiNI bhavai, ussappiNI bhavittA osappiNI bhavai / sAsae jIve mAlI ! jaM na kayAi NAsi jAva Ni / asAsae jIve jamAlI jannaM neraie bhavittA tirikkhajoNie bhavai, tirikkhajoNie bhavittA maNusse bhavai, maNusse bhavittA deve bhavai / 69 taNaM se jamAlI aNagAre samaNassa bhagavao mahAvIrassa evamAikkhamANassa jAva evaM parUvemANassa 55. eya prabhU etaM vAgaraNaM' hastaH / 68. tataH bhagavAn gautamaH jamAlim anagAram evamavAdIt-no khalu jamAle ! kevalinaH jJAnaM vA darzanaM vA zailena vA stambhena vA, stUpena vA, Adriyate vA nirvAryate vA, yadi tvaM jamAle ! utpannajJAna- darzanadharaH arhat jinaH kevalI bhUtvA kevali - apakramaNena apakrAntaH, tadA ime dve vyAkaraNe vyAkuru- zAzvataH lokaH jamAle ! azAzvataH lokaH jamAle ! ? zAzvataH jIvaH jamAle ! azAzvataH jIvaH jamAle ! ? tataH saH jamAliH anagAraH bhagavatA gautamena evam uktaH san zaGkitaH kAMkSitaH yAvat kaluSasamApannaH jAtaH cApi abhavat, no zaknoti bhagavataH gautamasya kiMcidapi pramokSamAkhyAtuM, tUSNIkaH santiSThate / jamAle iti ! zramaNaH bhagavAn mahAvIra : jamAlim anagAram evamavAdIt asti jamAle ! mama bahavaH antevAsinaH zramaNAH nirgranthAH chadmasthAH, ye prabhavaH enaM vyAkaraNaM vyAkartRm, yathA ahaM, no caiva etadprakArAM bhASAM bhASitum, yathA tvam / zAzvataH lokaH jamAle ! yat na kadApi nAsIt, na kadApi na bhavati, na kadApi na bhaviSyati abhUt ca, bhavati ca, bhaviSyati ca-dhruvaH, niyataH zAzvataH, akSayaH, avyayaH avasthitaH, nityaH / azAzvataH lokaH jamAle ! yat avasarpiNI bhUtvA utsarpiNI bhavati, utsarpiNI bhUtvA avasarpiNI bhavati / zAzvataH jIvaH jamAle ! yat na kadApi nAsIt, yAvat nityaH / azAzvataH jIvaH jamAle ! yat nairayikaH bhUtvA tiryagyonikaH bhavati, tiryagyonikaH bhUtvA manuSyaH bhavati manuSyaH bhUtvA devaH bhavati / 69. tataH saH jamAliH anagAraH zramaNasya bhagavataH mahAvIrasya evamAcakSANasya yAvat evaM prarUpayataH enamarthaM no Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 mmmmmmm www>> 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH eyamaTuM No saddahai No pattiei No roei, eyamaDhe asaddahamANe apattiyamANe aroemANe doccaM pi samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyAo AyAe avakkamai, docaM pi AyAe avakkamittA bahUhiM asabbhAvubbhAvaNAhiM micchattAbhiNivesehi ya appANaM ca paraM ca tadubhayaM ca vuggAhemANe vuppAemANe bahUiM vAsAiM sAmanapariyAgaM pAuNai, pAuNittA addhamAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUsei, attANaM jhUsettA tIsaM bhattAiM aNasaNAe chedeti, chedettA tassa ThANassa aNAloiyapaDikkaMte kAlamAse kAlaM kiccA laMtae kappe terasasAgarovamaThitiesu devakibvisiesu devesu devakibbisiyattAe uvavanne / [sUtraM0 387) tae NaM se bhagavaM goyame jamAliM aNagAraM kAlagayaM jANittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati namaMsati, vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI-evaM khalu devANuppiyANaM aMtevAsI kusisse jamAlI NAmaM aNagAre se NaM bhaMte ! jamAlI aNagAre kAlamAse kAlaM kiccA kahiM gae ? kahi uvavanne ?, goyamAdi ! samaNe bhagavaM mahAvIre bhagavaM goyama evaM vayAsIevaM khalu goyamA ! mamaM aMtevAsI kusisse jamAlI nAma aNagAre se NaM tadA mama evaM AikkhamANassa evaM bhAsamANassa evaM paNNavemANassa evaM parUvemANassa eyamaTuM No saddahai No pattiyai No roei, eyamaTuM asaddahamANe apattiyamANe aroemANe, doccaM pi mamaM aMtiyAo AyAe avakkamai, avakkamittA bahUhiM asabbhAvubbhAvaNAhiM taM ceva jAva devakidivasiyattAe uvavanne / [sUtra 388] kativihA NaM bhaMte ! devakiblisiyA pannattA ? goyamA ! tivihA devakiblisiyA paNNattA, taMjahA 56. 'mahAvIre goyamA' hasta0 / / zraddadhAti no pratyeti no rocate, enamartham azraddadhat apratiyan arocamAnaH dviH api zramaNasya bhagavataH mahAvIrasya antikAd AtmanA apakrAmati, dviH api AtmanA apakramya bahubhi: asadbhAvodbhAvanAbhiH mithyAtvAbhinivezaiH ca AtmAnaM ca paraM ca tadubhayaM ca vyudgrAhyat vyutpAdayat bahUni varSANi zrAmaNyaparyAya prApnoti, prApya arddhamAsikyA saMlekhanayA AtmAnaM joSati, AtmAnaM joSitvA triMzat bhaktAni anazanena chinatti, chittvA tasya sthAnasya anAlocitapratikrAntaH kAlamAse kAlaM kRtvA lantake kalpe trayodazasAgaropamasthitikeSu devakilviSikeSu deveSu devakilviSikatayA upapannaH / 70. tataH saH bhagavAn gautamaH jamAlim anagAraM kAlagataM jJAtvA yatraiva zramaNaH bhagavAna mahAvIraH tatraiva upAgacchati, tatraiva upAgatya zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM vandate namasyati, vanditvA namasyitvA evamavAdIt-evaM khalu devAnupriyANAm antevAsI kuziSyaH jamAliH nAma anagAraH saH bhadanta ! jamAliH anagAraH kAlamAse kAlaM kRtvA kutra gataH ? kutra upapannaH / gautama ! zramaNaH bhagavAn mahAvIraH bhagavantaM gautamam evamavAdIt-evaM khalu gautama ! mama antevAsI kuziSyaH jamAliH nAma anagAraH, saH tadA mama evamAcakSANasya evaM bhASamANasya evaM prajJApayataH evaM prarUpayataH enamarthaM no zraddadhAti no pratyeti no rocate, enamarthaM azraddadhat apratiyan arocamAnaH, dviH api mama antikAt AtmanA apakrAmati, apakramya bahubhiH asadbhAvodbhAvanAbhiH taM caiva yAvat devakilviSikatayA upapannaH / 71. katividhAH bhadanta / devakilviSikAH prajJaptAH ? gautama / trividhAH devakilviSikAH prajJaptAH- tadyathA Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ micchaM pariharaha 72 tipaliovamadviiyA tisAgarovamadviiyA terasasAgarovamaviiyA / kahiM NaM bhaMte ! tipaliovamadvitIyA devakiblisiyA parivasaMti ? goyamA ! uppiM joisiyANaM hiDhei sohammIsANesu kappesu, ettha NaM tipaliovamaTThiiyA devakibbisiyA parivasaMti / kahiM NaM bhaMte ! tisAgarovamaviiyA devakidivasiyA parivasaMti ?, goyamA ! uppiM sohammIsANANaM kappANaM, hiTuiM saNaMkumAramAhiMdesu kappesu, ettha NaM tisAgarovamaTThiiyA devakiblisiyA parivasaMti, kahIM NaM bhaMte ! terasasAgarovamaTThiiyA devakidivasiyA devA parivasaMti ?, goyamA ! uppiM baMbhalogassa kappassa, hiTuiMlaMtae kappe, ettha NaM terasasAgarovamaTThiiyA devakinisiyA devA parivasaMti / devakibisiyA NaM bhaMte ! kesu kammAdANesu devakiblisiyattAe uvavattAro bhavaMti ?, goyamA ! je ime jIvA AyariyapaDiNIyA, uvajjhAyapaDiNIyA, kulapaDiNIyA, gaNapaDiNIyA, saMghapaDiNIyA, AyariyauvajjhAyANaM ayasakarA avannakarA akittikarA bahUhiM asabbhAvubbhAvaNAhiM, micchattAbhinivesehi ya appANaM ca paraM ca tadubhayaM ca vuggAhemANA vuppAemANA bahUI vAsAiM sAmanapariyAgaM pAuNaMti, pAuNittA tassa ThANassa aNAloiyapaDikkaMtA kAlamAse kAlaM kiccA anayaresu devakidivasiesu devakidivasiyattAe uvavattAro bhavaMti, taMjahA-tipaliovamaTThitiesu vA, tisAgarovamaTThitiesu vA, terasasAgarovamaTThitiesu vA, devakivvisiyANaM bhaMte ! tAo devalogAo AukkhaeNaM, bhavakkhaeNaM, ThiikkhaeNaM, aNaMtaraM cayaM caittA kahiM gacchaMti ? kahiM uvavajjaMti ?, goyamA ! jAva cattAri paMca neraiyatirikkhajoNiya-maNussadevabhavaggahaNAI saMsAraM aNupariyaTTittA tao pacchA sijhaMti bujhaMti jAva aMtaM kareMti, atthegaiyA aNAdIyaM aNavadaggaM dIhamaddhaM cAuraMtaM saMsArakaMtAraM aNupariyaTRti / / tripalyopamasthitikAH, trisAgaropamasthitikAH, trayodazasAgaropamasthitikAH / kutra bhadanta ! tripalyopamasthitikAH devakilviSikAH parivasanti ? gautama ! upari jyotiSkANAM, adhaH sodharmezAnAM kalpAnAm, atra tripalyopamasthitikAH devakilviSikAH parivasanti / kutra bhadanta ! trisAgaropasthitikAH devakilviSikAH parivasanti ? gautama / upari saudharmezAnAnAM kalpAnAma adhaH sanatkumAra-mAhendrakalpAnAm, atra trisAgaropamasthitikAH devakilviSikAH parivasanti |kutr bhadanta ! trayodazasAgaropama-sthitikAH devakilviSikAH devAH parivasanti ? gautama ! upari brahmalokasya kalpasya, adhaH lAntakasya kalpasya, ana trayodazasAgaropamasthitikAH devakilviSikAH devAH parivasanti / devakilviSikAH bhadanta ! kaiH karmAdAnaiH devakilviSikatayA upapattAraH bhavanti ? gautama ! ye ime jIvAH AcAryapratyanIkAH, upAdhyAyapratyanIkAH, kulapratyanIkAH, gaNapratyanIkAH, saMghapratyanIkAH, AcAryopAdhyAyAnAm ayazaskArAH avarNakArAH akIrtikArAH bahubhiH asadbhAvodbhAvanAbhiH mithyAtvAbhinivezaiH ca AtmAnaM paraM ca tadubhayaM ca vyudgrAhyantaH vyutpAdayantaH bahUni varSANi zrAmaNyaparyAyaM prApnuvanti, prApya tasya sthAnasya anAlocitapratikrAntAH kAlamAse kAlaMkRtvA, anyatareSu devakilviSikeSu devakilviSikatayA upapattAraH bhavanti, tadyathA-tripalyopamasthitikeSu vA, trisAgaropamasthitikeSu vA trayodazasAgaropamasthitikeSu vA / devakilviSikAH bhadanta ! tasmAt devalokAt AyuHkSayeNa, bhavakSayeNa, sthitikSayeNa anantaraM cayaM cyutvA kutra gamiSyanti ? kutra upapatsyante ? gautama ! yAvat catvAri paJca nairayikatiryagyonika-manuSya-devabhavagrahaNAni saMsAram anuparyaTya tataH pazcAt sidhyanti 'bujhaMti' yAvat antaM kurvanti, astyeke anAdikaM ca 'aNavadaggaM' dIrghamadhvAnaM caturantaM saMsArakAntAram anuparyaTanti / 720 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rrrrrrrrr- 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 73 jamAlI NaM bhaMte ! aNagAre arasAhAre virasAhAre aMtAhAde paMtAhAre lUhAhAre tucchAhAre arasajIvI virasajIvI jAva tucchajIvI uvasaMtajIvI pasaMtajIvI vivittajIvI ?, haMtA goyamA ! jamAlI NaM aNagAre arasAhAre virasAhAre jAva vivittajIvI / jati NaM bhaMte ! jamAlI aNagAre arasAhAre virasAhAre jAva vivittajIvI kamhA NaM bhaMte ! jamAlI aNagAre kAlamAse kAlaM kiccA laMtae kappe terasasAgarovamaTThitiesu devakibvisiesu devesu devakibvisiyattAe, uvavanne ? goyamA ! jamAlI NaM aNagAre AyariyapaDiNIe, uvajjhAyapaDiNIe, AyariyauvajjhAyANaM ayasakArae jAva vuppAemANe jAva bahUI vAsAiM sAmanapariyAgaM pAuNittA, addhamAsiyAe saMlehaNAe tIsaM bhattAiM aNasaNAe chedeti tIsaM0 2 tassa ThANassa aNAloiyapaDikkate kAlamAse kAlaM kiccA laMtae kappe jAva uvavanne / [sUtraM0 389] jamAlI NaM bhaMte ! deve tAo devaloyAo AukkhaeNaM jAva kahiM uvavajjai ?, goyamA ! cattAri paMca tirikkhajoNiya-maNussa-devabhavaggahaNAI saMsAraM aNupariyaTTittA tao pacchA sijjhihiti jAva aMtaM kAheti / sevaM bhaMte sevaM bhaMte tti / jamAli samatto / zrIbhagavatIzataka-9/33/383-390 likhitH|| / / iti mithyAtvopari jamAlisambandhaH / / [ii micchaM pariharaha] 57. paMtAhAre' mudritabhagavatyAM nAsti / 73. jamAli: bhadanta ! anagAraH arasAhAraH virasAhAraH antyAhAraH prAntyAhAraH rUkSAhAraH tucchAhAraH arasajIvI virasajIvI yAvat tuccha-jIvI upazAntajIvI prazAntajIvI viviktajIvI ? hanta gautama ! jamAli: anagAraH arasAhAraH virasAhAraH yAvat viviktajIvI / kasmAd bhadanta ! jamAliH anagAraH kAlamAse kAlaM kRtvA lAntake kalpe trayodaza-sAgaropamasthitikeSu devakilviSikeSu deveSu devakilviSikatayA upapannaH ? gautama ! jamAliH anagAraH AcAryapratyanIkaH upAdhyAyapratyanIkaH, AcAryopAdhyAyAnAm ayazaskArakaH yAvat [kArakaH akIrtikArakaH bahubhiH asadbhAvodbhAvanAbhiH mithyAtvAbhinivezaiH ca] vyutpAdayan yAvat bahUni varSANi zrAmaNyaparyAyaM prApya, arddhamAsikyA saMlekhanayA triMzata bhaktAni anazanena chitvAtriMzataH tasya sthAnasya anAlocita pratikrAntaH kAlamAse kAlaM kRtvA lAntake kalpe yAvat upapannaH / 74. jamAliH bhadantaH ! devaH tasmAt devalokAt AyuHkSayeNa yAvat kutra upapatsyate ? gautama ! catvAri paJca tiryagyonikamanuSya-devabhavagrahaNAni saMsAram anuparyaTya tataH pazcAt setsyati yAvat antaM kariSyati / tadevaM bhadanta / tadevaM bhadanta / iti / jamAliH samAptaH / Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [dharaha sammattaM [3 - samyaktvam] "sammattaMmi u laddhe, ThaiAI narayatiriadArAI / divvANi mANusANi a, mukkhasuhAiM sahINAI / / 1 / / sammattadAyagANaM, duppaDiAraM bhavesu bahuesu / savvaguNameliAhi vi, uvayArasahassakoDIhiM / / 2 / / kusamayasuINa mahaNaM, sammattaM jassa suTThiaM hiae / tassa jagujjoakaraM, nANaM caraNaM ca bhavamahaNaM / / 3 / / " [u.mA.-269, 268, 270] ityavagatya hArdavRtyA manaHzuddhyA ca zrIsamyaktvaM dhriyatAM bho bhavikAH! / rAjyaprAjyasamRddhi-dhana-dhAnyavRddhi-devadarzana-varapradAna-kalpakAraskara-kAmaghaTa-kAmadhenucintAmaNi-dakSiNAvartazaMkhAdisvalpapuNyabhRtAM mahAyAse'pi durlabhataramapi kathaJcit kaizcidajJAnakaSTAdipuNyaprayAsairbhavyairabhavyairvA jIvaiH kadAcidAsAdyate, na tvanantairapi bhavai vaiH samyaktvazuddhA bodhirAsAdyate kathaJcanA'pi / yataH - "sulaho vimANavAso, egacchattA vi meiNI sulahA / dulahA puNa jIvANaM, jiNiMdavarasAsaNe bohI ||4||"[suktmuktaavlii-6/2] tathA abhavyAnAM tu duSprApyaiva / yaduktam - "kAle supattadANaM, sammatta-visuddhabohilAbhaM ca / aMte samAhimaraNaM, abhavvajIvA na pAvaMti / / 5 / / " [samyaktvakaumudIvRtti 1. samyaktve tu labdhe sthagitAni narakatiryagdvArANi / divyAni mAnuSANi ca mokSasukhAni svAyattAni / / 2. samyaktvadAyakAnAM duHpratikAraM bhaveSu bahuSu / sarvaguNamIlitAbhirapi upakArasahasrakoTIbhiH / / 3. kusamayazrutInAM mathanaM samyaktvaM yasya susthitaM hRdaye / tasya jagadudyotakaraM jJAnaM caraNaM ca bhavamathanam / / 4. sulabho vimAnavAsaH, ekacchatrA'pi medinI sulabhA / durlabhA punarjIvAnAm, jinendravarazAsane bodhiH / / 5. kAle supAtradAnaM samyaktva-vizuddhabodhilAbhaM ca / ante samAdhimaraNamabhavyajIvA na prApnuvanti / / Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 rrrrrror wommmmmwww'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH abhavyAnAM punarbodhibIjasya kA vArtA ? labdhayo'pi kAzcana na bhavanti niyamena puMsAM strINAM vA / ["jiNa-bala-cakkI-kesava-saMbhinna-jaMghacaraNa-pubve ya / bhaNiyA vi itthIe eyAo na sattaladdhIo / / 6 / / "] "rijumai-viulamaIo satta ya eyAo puvvabhaNiAo / laddhIo abhavvANaM hoMti narANaM pina kayAI / / 7 / / [vizeSAvazyakabhASya-803 vRtti abhaviamahilANaM pi hu eyAo na huMti bhaNialaddhIo / mahukhIrAsavaladdhI vi nea sesA u aviruddhA / / " [pravacanasAroddhAra-1508] etatsamyaktvamekabhedam, dvibhedam, tribhedam, caturbhedam, paJcabhedam, dazabhedaM saptaSaSThibhedasahitaM ca / tathoktam - ["egaviha-duviha-tivihaM, cauhA-paMcaviha-dasavihaM sammaM / ] egavihaM tattaruI, nissagguvaesao bhave duvihaM / / 9 / / "khaiaM khaovasamiaM, uvasamiaM iha bhave tivihaM / khaiAisAsaNajuaM, cauhA veagajuaM ca paMcavihaM / / 10 / / " [pra. sAroddhAra-943, 947] "nissagguvaesaruI, ANAruI suttabIjaruimeva / abhigama-vitthAraruI, kiriA-saMkheva-dhammaruI / / 11 / / " [ThANAGga- 10/3/751,] 6. [jina-bala-cakri-kezava-sambhinna-jaGghAcAraNa-pUrvAzca / bhaNitA api striyA etA na saptalabdhayaH / / / Rjumati-vipulamatI sapta caitAH pUrvabhaNitAH / labdhayo'bhavyAnAM bhavanti narANAmapi na kadAcit / / 7. abhavyamahilAnAmapi khalu etA na bhavanti bhaNitalabdhayaH / madhukSIrA''zravalabdhayarapi jJeyAH zeSAstvaviruddhAH / / 8. ekavidha-dvividha-trividhaM caturdhA-paJcavidha-dazavidhaM samyak / ___ ekavidhaM tattvaruciH, nisargopadezato bhaved dvividham / / 9. kSAyika kSAyopazamikamaupazamikamiha bhavet trividham / kSAyikAdisAsvAdanayutaM caturdhA vedakayutaM ca paJcavidham / / 10. nisargopadezarucI AjJAruciH sUtrabIjaruci eva / abhigama-vistArarucI kriyA-sakSepa-dharmarucayaH / / Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharaha sammattaM 16 "sakkiriaM kAragamiha, tattaruI roagaM tu sammattaM / micchadiTThI tattAI, [dIvaMto ?] dIvagaM taM tu / / 12 / / " [ 67 bhedAnAha "causaddahaNa-tiliMgaM dasaviNaya-tisuddhi-paMcagayadosa / aTThapabhAvaNa-bhUsaNa-lakkhaNapaMcavihasaMjuttaM / / 13 / / chabbihajayaNA''gAraM, chabbhAvaNAbhAviaM ca chaTThANaM / iya sattasaTThi daMsaNabheyavisuddhaM tu sammattaM / / 14 / / jANaMtassa vi AgamaabbhAso gIajaNanisevA / vAvanna-kudaMsaNavajjaNA ya saMmattasaddahaNA / / 15 / / liMgati sussUsA, suassa chuhiassa jaha ya / taha'NuTThANe gurujaNa-veAvaccujjamo sammaM / / 16 / / jiNa-siddha-paDima-sua-dhamma-saMgha-guru-ujjha-sAhu-saMmatte / viNao'vannAsAyaNanAso thui-bhatti-bahumANo / / 17 / / maNa-vaya-taNusuddhIo dosA saMkA ya kaMkha vicigicchA / paratitthiappasaMsA tehiM samaM saMthavo taha ya / / 18 / / pAvayaNI dhammakahI, vAI nemittio tavassI a / vijjAsiddho a kaI aTreva pabhAvagA bhaNiA / / 19 / / [pravacanasAroddhAra-934] 1. 'lakkhaNa' iti mudritasamyaktvasaptatikAyAm / 11. satkriya kArakamiha tattvaruci rocakaM tu samyaktvam / mithyAdRSTistattvAni [dIpayan dIpakaM taM tu / / 12. caturvidhazraddhAnatriliGgaM dazavinayatrizuddhipaJcagatadoSam / aSTaprabhAvaka-bhUSaNa-lakSaNapaJcavidhasaMyuktam / / 13. SaDvidha-yatanA''kAraM SaDbhAvanAbhAvitaM ca SaTsthAnam / iti saptaSaSThi-darzanabhedavizuddhaM tu smyktvm|| 14. jAnato'pi AgamAbhyAso gItajananisevA / vyApanna-kudarzanavarjanaM ca samyaktvazraddhAnam / / 15. liGgatrikaM zuzrUSA zrutasya kSudhitasya yathA ca / tathAnuSThAne gurujanavaiyAvRtyodyamaH samyak / / 16. jina-siddha-pratimA-zrata-dharma-saGga-garUpAdhyAya-sAdha-samyaktve / ___ vinayo'varNAzAtanA nAzaH stuti-bhakti-bahumAnaH / / 17. mana-vacana-tanuzuddhayo doSA zaGkA ca kAGkSA vicikitsA / paratIrthikaprazaMsA taiH saha saMstavastathA c|| 18. prAvacaniko dharmakathiko vAdI naimittikastapasvI ca / vidyAvAn siddhazca kavi aSTaiva prabhAvakA bhaNitAH / / 17 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 19 bhUSaNam - pavayaNathijja pabhAvaNA bhattI kosalla titthasevA ya / lakSaNam- uvasama-saMvego vi ya nivveaNukaMpa - asthikkaM / / 20 / / 20 jayaNA vaMdaNa-namaNaM daNANupayANa - bhAsa-saMbhAsaM / paratitthi adevANaM, na karai taggahiapaDimANaM / / 21 / / 21 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH rAya-gaNa-bala- - suraakkama - guruniggaha-vitti chacca AgArA / bhAvaNa mUlaM dAraM paiTThaAhAra bhAyaNanihI / / 22 / / 22 asthi jio taha nicco kattA, bhuttA ya puNNapAvANaM / atthi sivaM taduvAo nANAI Ia cha ThANAI / / 23 / / " [zrAddhavidhi-6 vRtti] anyatra - 23 46 'savvattha uciakaraNaM, guNANurAo raI a jiNavayaNe / aguNesu a majjhatthaM, sammaddiTThissa liMgAI / / 24 / / " iti samyaktvabheda-bhUSaNa-lakSaNa-doSa-liGgasvarUpam / samyaktvaM kiM svarUpam ? [puSpacUlikA- 111] 24 "se a sammatte pasatthasammattamohaNIyakammANuveaNovasamakhayasamutthe pasamasaMvegAiliMge AyapariNAme patte / / 25 / / " ityAvazyake / 2. 'surakamma' hasta0 / 3. 'dhuvaM nivvANaM 5 tassovAo 6 a cha ThANA' samyaktvasaptatikA-59, zrAddhapratikramaNa-6 vRttau ayaM pAThaH / 19. pravacanasthairya-prabhAvanA-bhakti-kauzalya-tIrthasevAzca / upazama- saMvegAvapi ca nirvedA'nukampA''stikyam / / 20. yatanA vandana - namanaM dAnAnupradAna - bhASa- saMbhASaNam / paratirthikadevAnAM na karoti tad gRhItapratimAnAm / / 21. rAjagaNabalasurA''krama - gurunigraha - vRttiH SaT cAkArAH / bhAvanA mUlaM dvAraM pratiSTha- AdhAra - bhAjana- nidhiH / / 22. asti jIvastathA nityaH kartA bhoktA ca puNyapApAnAm / asti zivaM tadupAyo jJAnAdi etAni SaTsthAnAni / / 23. sarvatrocitakaraNaM guNAnurAgo ratizca jinavacane / aguNesu ca mAdhyasthyaM samyagdRSTeH liGgAni / / 24. sa ca samyaktvaH prazastasamyaktvamohanIyakarmAnuvedanopazamakSayasamutthaH prazamasaMvegAdiliGgaH zubho''tmapariNAmaH prajJaptaH ' Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharaha sammattaM mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 61 25 26 samyagdarzanaM tu yajjaineSu padArtheSu svataH parato vA rucimAtram / "tameva saccaM nissaMkaM jaM jiNehiM paveIaM / / 26 / / " vizeSAvazyakavRttau / samyaktve prApte ke guNA ityAha - "sassUsa dhammarAo, gurudevANaM jahAsamAhIe / veAvacce niyamo, vayapaDivattIe bhayaNA u ||27||"[shraavkdhrmpnycaashk-4] zrIdarzanasya mAhAtmyamavagantavyam - "sammadiTThI jIvo, jai vi hu pAvaM samAyare kiMci / appo si hoi baMdho, jeNa na niddhaMdhasaM kuNai / / 28 / / " [sAvagapaDikkamaNasuttaM-36] ityAdi / narake'pi nArakANAmakSinimIlanonmIlanamAtrasukhAspRzAmapi samyagdRSTInAM tathAvidhazarIravedanAyA abhAvAt[ve'pi?] mAnasapIDA tu samyagdRSTInAM bahutarA syAt / yaduktaM zrIbhagavatyAm - ___NeraiA NaM bhaMte ! savve samaveaNA ? goyamA ! no iNaTe samaDhe / se keNaTeNaM ? goyamA ! neraiA duvihA paNNattA taM jahA-saNNibhUA ya asaNNibhUA ya / tattha NaM je te saNNibhUA te NaM mahAveyaNA, tattha NaM je asaNNibhUA te NaM appaveaNatarAgA / / 29 / / " samavedanAH samAnapIDAH, saJjJA-samyagdarzanaM tadvantaH saJjinaH, teSAM pUrvakRta 4. asyA gAthAyAzcaturthapAdo vividhagrantheSu bhinno dRzyate tadyathA-'daMsaNapaDimA bhave esA / / ' viMzativiMzikA-10/4, 'havaMti sammatta liMgAiM / / ' zrAvakadharmavidhiprakaraNa-69, 'vayapaDivattIi bhayaNA u / / ' zrAvakadharmapaJcAzaka-4 / 5. vayapaDivattI bhayaNAo' hst0|6. devapratikArakaraNena mithyAdRzAM nArakANAM yathAvidhA zarIravedanA bhavati, na tathAvidhA zarIravedanA samyagdRzAM nArakANAmi' ti sambhAvyate / - sampA0 / 25. tadeva satyaM niHzavaM yajjinaiH praveditam / 26. zuzrUSA dharmarAgo gurudevAnAM yathAsamAdhau / vaiyAvRtye niyamo vratapratipattau bhajanA tu / / 27. samyagdRSTi: jIvo yadyapi khalu pApaM samAcaret kiJcit / alpastasya bhavati bandho yena na nirdayaM kurute / / 28. nairayikA bhagavan ! sarve samavedanAH ? gautama ! nAyamarthaH samarthaH / sa kenArthena ? gautama ! nairayikA dvividhAH prajJaptAstad yathA-sajJibhUtAzcAsaJjibhUtAzca / tatra ye te sajJibhUtAsteSAM mahAvedanAH, tatra ye te'sajJibhUtAsteSAmalpavedanAH / Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH karmavipAkamanusmaratAmaho mahadduH khasaGkaTamidamakasmAdasmAkamApatitam, na kRto bhagavadarhatpraNItaH sakaladuHkhakSayakaro viSayaviSama-viSa[paribhoga]vipralu[la]bdhacetobhirdharma ityato mahadduHkhaM mAnasamupajAyate'to mahArvedanAste / ye kecana yatayaH zrAddhAzca matibhrAntikalitAH 'samyaktvamAcAravatAmeva syAditi yatprarUpayanti pratipadyante ca tanna zrIjinAgamoktayuktyA vicAryamANaM vicArakSamam, yato jIvAnAzritya zrIAvazyake upodghAtaniryuktau 29 bhavasiddhio a jIvo, paDivajjai so cauNhamaNNayaraM / paDiseho puNa asaNNa-mIsae saNNi paDivajje / / 30 / / [Avazyakaniryukti-813] bhavAd bhAvinI siddhiryasya sa bhavasiddhikaH, ityukte bhavasiddhikAH sarvAsu yoniSu sarvAsu jAtiSu ca prApyante, te sarve AcAravanta eva na sambhAvyante / teSAM samyaktvapratipattiSu zrIjinAgamabalena nizcIyamAnAstikAlamAzrityApi samyaktva- zrutayoH pratipadyamAnakaH SaDvidhe'pi suSamasuSamAdilakSaNe kAle sambhavati, sa ca pratipattA suSamasuSamAdiSu dezanyUnapUrvakoTyAyuSka eva pratipadyate / na ca duSSama - duSSamAyAmatyantasaMkliSTatvAdvilavAsiSu sAmAyikAdibhAvaH zaGkanIyaH / yataH prajJaptyAmapyuktam - 'osanna parivajjiatti / ' atra osannamiti prAyo grahaNAtsamyaktvamAtrapratipattA kazcid bhavatyapIti / dezasarvaviratyoH pratipattA utsarpiNyAM dvayorduSSamasuSamasuSamaduSSamayoH sambhavati, avasarpiNyAM tu triSu suSamaduSSama - duSSamasuSama - duSSamAsu / etAvatA mahAnimnakAle'pi yatra khAdyAkhAdya-peyApeya- kAryAkAryavivekavikalA matsyAhAriNA eva syusteSAmapi zrIsamyaktvaprApteruktatvAd AcArAnAcAra- viratyaviraticintAcintyamAnAH kathaM vizarArutAM nApnoti ? caturSu gatiSva'pi samyaktvapratipattiH zrIjinAgamena spaSTameva niSTaMkyamAnA'pi yaiH kaizcit paNDitaMmanyairevAcArAnAcAravicAraNayA niSidhya 7. 'vedanAste / asaJjJibhUtAstu mithyAdRSTayaH, te tu svakRtakarmaphalamidamajAnanto'nupataptamAnasA alpavedanAH syurityeke / ' 29. bhavasiddhikazca jIvaH, pratipadyate sa caturNAmanyatarat / pratiSedhaH punarasaMjJimizrake saMjJI pratipadyate / / Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharaha sammattaM 63 mAnApyadhikataracAturimAvivakSaNAt sakalajantuSu ca nirbhIkadhIratayA sAhasamavalambya prauDhapravRttimAropyamANAsti teSAM durantasaMsAratA samAyAntI kathaM kena nivArayituM zakyate ? yataH 30 suvi gaIsu niyamA sammattasuassa hoi paDivattI / ma hoi viraI, virayAviraI a tirie / / 31 / / [Avazyakaniryukti-812] ityAvazyakAdiSu / samyaktvavatAM jantUnAM kecana viratisattAM prakhyApayantaH santi, te praSTavyAH samyaktvavatsu jantuSu keSAM kaSAyANAM [udayaH] syAt ? te ca jAnanto'pi dvitIyApratyAkhyAnanAmakaSAyasadbhAvaM viratiniSedhakaM kathaM viratiprarUpakA bhaveyuH ? yataH zrIkarmastavavRttau - nAlpamapyutsahedyeSAM pratyAkhyAnamihodayAt / apratyAkhyAnasaJjJA'to, dvitIyeSu nivezitA / / 32 / / zrIzreNikAdInAM samyaktve satyapi dvitIyakaSAyodayenaiva viraterabhAvaprajJApanenAviratasamyagdRSTitvaM kasmAnnAGgIkriyate ? aviratasamyagdRSTilakSaNaM caivam - 31 " tivihe vi ha sammatte, thovAvi na viraI jassa kammavasA / so aviraitti bhai, dese puNa desaviraIo / / 33 / / " [ Sa. bhA. - 5, za. bhA. - 86,] zrI Avazyake'pi "bIakasAyANudae apaccakkhANanAmadhejjANaM / sammaddaMsaNalaMbhaM virayAviraiM na u lahaMti / / 34||"[aavshykniryukti - 109, ] 30. catasRSvapi gatiSu niyamAt samyaktvazrutayorbhavati pratipattiH / manuSyeSu bhavati viratiH viratA-viratizca tiryakSu // 31. trividhe'pi khalu samyaktve, stokA'pi na viratiH yasya karmavazAt / sa aviratiH iti bhaNyate, deze punaH dezaviratikaH / / 32. dvitIyakaSAyANAmudaye'pratyAkhyAnanAmadheyAnAm / samyagdarzanalAbhaM viratAviratiM na tu labhante / / Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 - rommmmmmm 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH dAnAdhikAre ca pAtravyaktau - "uttamapattaM sAhU, majjhimapattaM ca sAvayA bhaNiA / . avirayasammadiTThI, jahaNNapattaM muNeavvaM / / 35 / / " [gAthAsahasrI-144] karmanirjarAdhikAre ca - yAvatI nirjarA'jJAninaH pUrvakoTibhistAvatI jJAninaH samyaktvadhAriNastribhirguptibhirguptasya zvAsocchvAsamAtreNa, yAvatI tasya tato'saMkhyAta[guNAdhikA] dezaviratasya, yAvatI dezaviratasya tato'saMkhya[guNAdhikA] pramattacAritriNaH, tato'pramattacAritriNo'saMkhyAtaguNAdhikA, tato'pyasaMkhyAtAdhikA yathAkhyAtacAritriNaH, tato'pyupazamakasya zreNigatasyetyarthaH, tato'pyanantaguNA kSapakazreNimArUDhasya / catuHzaraNa- prakIrNake'pyanumodanAdhikAre - "arihattaM arihaMtesa, jaM ca siddhattaNaM ca siddhesu / AyAraM Ayariesu, uvajjhAyattaM uvajjhAesu / / 36 / / " sAhUNa sAhukiriaM, desaviraiM ca sAvayajaNANaM / aNumanne savvesi, sammattaM sammadiTThINaM / / 37 / / " [catuHzaraNaprakIrNaka-56,57] zrIAvazyake pratyAkhyAnaniyuktau zrAddhavidhyadhikAre - "sAvagadhammassa vihiM vucchAmI dhIrapurisapannattaM / jaM cariUNa suvihiA gihiNo vi suhAI pAvaMti / / 38 / / sAbhiggahA ya nirabhiggahA ya, oheNa sAvayA duvihA / te puNa vibhajjamANA, aTThavihA huMti nAyavvA / / 39 / / 33. uttamapAtraM sAdhavo madhyamapAtraM ca zrAvakA bhaNitAH / aviratasamyagdRSTayo jaghanyapAtraM jJAtavyam / / 34. arhattvamarhatsu, yacca siddhatvaM ca siddheSu / AcAramAcAryeSu, upAdhyAyatvamupAdhyAyeSu / / 35. sAdhUnAM sAdhukriyAM, dezaviratiM ca zrAvakajanAnAm / anumanye sarveSAm, samyaktvaM samyagdRSTInAm / / 36. zrAvakadharmasya vidhiM vakSye dhIrapuruSaprajJaptam / yaM caritvA suvihitA gRhiNo'pi sukhAni prApnuvanti / / 37. sAbhigrahAzca nirabhigrahAzca, oghena zrAvakA dvidhA / te punarvibhajyamAnAH, aSTavidhA bhavanti jJAtavyAH / / 35 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharaha sammattaM mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm duvihativiheNa paDhamo, duvihaM duviheNa bIao hoi / duvihaM egaviheNaM, egavihaM ceva tiviheNaM / / 40 / / egavihaM duviheNaM, ikkikkaviheNa cha?o hoi / uttaraguNasattamao, avira(ya)oceva aTThamao / / 41 / / " [A.ni.-1556-1559] guNasthAnakeSva'pyavirataguNasthAnaM caturthaM proktamasti / keSAJciccaturthaM yAvat pratipattiH keSAM ca paMcamaM keSAM ca SaSThAdiguNasthAnAni yathAsambhavaM syuH / 'yeSAM guNasthAnaM satsyAtteSAM samyaktvamevaikaM nAnyo viratyAdiguNo yujyate' ityAdisthAneSu purAtanaiH zrIgaNadharAdibhiraviratasamyagdRSTidharmaguNaprakAraM pRthaktayaiva daryamAnamapi sarvaiH zAstrAvalokanayogena jJAyamAnamapi nAGgIkriyamANamasti, teSAM mahAsAhasikatA saMsAranirbhIkatA ca jJAyate / evamapyekAnto nAsti yatsamyaktvaM viratirahitaM na syAt viratirvA samyaktvarahitA na syAt / yaduktam - "uvasamasammadiTThI aMtarakaraNe, Thie koi desaviraiMpi labhei / koi pamattApamattabhAvaMpi, sAsAyaNo puNa na kiMpi labhei / / 42 / / " ___ [zatakabRhaccUrNi.] "sammattaMmi u laddhe, paliapuhutteNa sAvao hujjA / / caraNo-vasama-khayANaM, sAgarasaMkhaMtarA haMti / / 43 / / " [paJcavastu-919, zrAvakaprajJapti 390] yAvatyAM karmasthitau samyaktvaM labdhaM tanmaghyAt palyopamapRthaktvalakSaNasthitikhaNDe kSapite zrAvako dezavirato bhavet / tadanantaraM saMkhyAteSu sAgaropameSu kSapiteSu cAritraM 38. dvividhatrividhena prathamaH, dvividhaM dvividhena dvitIyaH bhavati / dvividhamekavidhena, ekavidhaM caiva trividhena / / 39. ekavidhaM dvividhena, ekavidhamekavidhena SaSTho bhavati / uttaraguNaH saptamaH, aviratazcaivASTamaH / / 40. upazamasamyagdRSTiH antaHkaraNe sthitaH ko'pi dezaviratimapi labhate / ko'pi pramattApramattabhAvamapi sAsvAdanaH punaH na kimapi labhate / / 41. samyaktve tu labdhe palyapRthaktvena zrAvako bhvti| cAritropazamakSayANAM sAgarasaMkhyAntarA bhvnti|| Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH I labhate / tato'pi saMkhyAtasAgaropamakSaya upazamazreNIM pratipadyate, tato'pi saMkhyAteSu kSapiteSu kSapakazreNim, tatastadbhavo mokSaH / evamapratipatitasamyaktvasya nAnAbhaveSu tadbhave vA guNaprAptiH syAt / samyaktvaM yam - [bhausAmaibuddhivivegaviNayakusalo jiyakha gaMbhIro / uvasamaguNehiM jutto nicchayavavahAranayaniuNo / / 44 / / ] "jiNagurusuabhattirao, hiamiapiavayaNajaMpiro dhIro / saMkAidosarahio, ariho sammattarayaNassa / / 45 / / " 43 [ darzanazuddhiprakaraNa - 250, 251/ yathA sazirajalasthAnanirmitasaraH kUpAdiSu kadApi jalaM na kSIyate tathA zrIsamyaktve vidyamAna eva nAparadharmaguNakSatiH kintu pratyuta vRddhiH / yaduktaM zrI Avazyake 44 bhaTTeNa carittAo, suTTuaraM daMsaNaM he avvaM / sijjhati caraNarahiA, daMsaNarahiA na sijjhati / / 46 / / [Avazyaka niyukti- 1959 pUrvamabaddhAyurjIvaH samyaktvaprAptAvAyurbandhe 'vimANavajjaM na baMdhae AuM' iti vacanAdvaimAnikeSveva [utpadyate ], nAnyatra / avirataguNasthAnavartino jIvasya kRtyamAha deve gurau ca sa ca sadbhaktiM zAsanonnatim / avrato'pi karotyeva, sthitasturye guNAlaye / / 47 / / 45 jo ariovi saMghe, bhattiM titthunnaI sayA kui / avirayasammadiTThI, pabhAvago sAvago so'vi / / 48 / / [guNasthAnakakramAroha 23 vRtti ] samyaktva-dezaviratyoH punarapyantaraM darzayannAha - 42. bhASAmatibuddhivivekavinayakuzalo jitAkSo gambhIraH / upazamaguNairyukto nizcaya-vyavahAranayanipuNaH / / 43. jinaguruzrutabhaktirato hitamitapriyavacanajalpako dhIraH / zaGkAdidoSarahito'rhaH samyaktvaratnasya / / 44. bhraSTena cAritrAt, suSThutaraM darzanaM grahItavyam / sidhyanti caraNarahitAH, darzanarahitA na sidhyanti / / 45. yo'virato'pi sa bhaktiM tIrthonnatiM sadA karoti / aviratisamyagdRSTiH prabhAvakaH zrAvakaH so'pi / / Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharaha sammattaM omerommmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm mmmmmmmmmmm 67 jIvasya [samyaktvAvabodhajanitavairAgyopacayAt] sarvavirativAJchAM kurvato'pi sarvaviratighAtakapratyAkhyAna[-AvaraNAkhya-] kaSAyANAmudayAjjaghanya-madhyamotkRSTarUpA dezaviratireva jAyate / tatra jaghanyA viratiH - AuTTithUlahiMsAi-majjamasAicAyao / jahanno sAvao hoi, jo namukkAradhArao / / 49 / / [gAthAsahasrI-405] madhyamA viratiH - dhammajuggaguNAinno, chakkammo bArasavao / gihattho a sayAyAro, sAvao hoi majjhimo / / 50 / / [gAthAsahasrI-406, ] uttamA viratiH - sacittAhAravarjakasya sadaiva kRtaikabhaktasyAjimabrahmavratapAlakasya mahAvratAGgIkAraspRhAlutayA tyaktasarvagRhadvandvasya zramaNopAsakasya bhavati, yadAha "ukkoseNaM tu saDDo a, sacittAhAravajjao / egAsaNagabhoI a, baMbhayArI taheva ya / / 51 / / " [zrAddhadinakRtyAvacUri-226] samyagdarzanAdilAbho jantunAM kairguNaiH syAditi darzayati zrIAvazyakoktagAthayA"abbhuTThANe viNaye parakkame sAhusevaNAe a / saMmadaMsaNalaMbho virayAviraIi viraIe / / 52 / / " [Avazyakaniyukti-848] 148 8. 'mudayAtsarvaviratipratipattizaktirna samutpadyate, kintu jaghanya...' iti guNasthAnakakramAroha 24 vRttau / 9. ....syAniMdyabahmavrata...' iti guNasthAnakakramArohe / 46. AkuTTIsthUlahiMsAdimadyamAMsAdityAgataH / jaghanyaH zrAvako bhavati, yo namaskAradhArakaH / / 47. dharmayogyaguNAkIrNaH SaTkarmA dvAdazavrataH / gRhasthazca sadAcAraH zrAvako bhavati madhyamaH / / 48. utkRSTena tu zrAddhazca sacittAhAravarjakaH / ekAsanakabhojI ca brahmacArI tathaiva ca / / 49. abhyutthAne vinaye parAkrame sAdhusevanAyAM ca / samyagdarzanalAbho viratAvirateH virateH / / Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH atra samyaktvopari vikramasambandhaH pratibhAvyaH / / / atha vikramarAjasambandhaH / / atha pratasthe pRthivIM, pAvayansvapadaiH prabhuH / anvIyamAno munibhirvinayaH sadguNairiva / / 1 / / jaghanyato'pyabhUtkoTiH, prabhoH pArzve suparvaNAm / RtuvAtendriyArthAzcA'nukUlAH sarvatonvaham / / 2 / / drumAH 'kalpadrumasyAsya gacchato natazIrSakAH / ajAyanta jagadbhartuH zakunAzca pradakSiNAH / / 3 / / yugmam svadurmukhatvaM jAnanto, lajjitA iva kaNTakAH / adhomukhatvamabhajan pathi pracalataH prabhoH / / 4 / / yatrezo'gAnna tatrA'tivRSTyavRSTirujaH kvacit / mArivairetidurbhikSasvAnyacakrabhayAnyapi / / 5 / / apravRddhanakhazmazrukezo dezeSu saJcaran / syAdvAdI dvArikApuryAH, paryantovIM kramAdagAt / / 6 / / asyAM suraughaiH samavasaraNe vihite kSaNAt / tatra prAgvatpravizyAlaJcakre siMhAsanaM jinaH / / 7 / / rAjamAnyA dvipRSThasya, tannarA dvArikApateH / tadA samavasRtyAdyaM, manaH svAdyaM nyavedayan / / 8 / / sArdhAdvAdaza rUpyasya, koTIstebhyo mudA dadau / prabhoH samavasRtyAM ca nRpaH savijayo yayau / / 9 / / prabhuM pradakSiNIkRtya kRtInduH praNipatya ca / dvipRSTho bandhunA sArdhamA''sAmAsA'nuvAsavam / / 10 / / atha vizvatrayInAtho vizvabhASAnugAminIm / vizvalokaprabodhArthaM vidadhe dharmadezanAm / / 11 / / bhavA jantoranantAH syurnRbhavaH zasyate param / yadarjyante'munA svargApavargAdyAH sukhazriyaH / / 12 / / eSo'pi puruSArthAnAM karttRtvena vidAM mude / tAn vinA tena kiM janmasaMkhyApUraNahetunA / / 13 / / sa zlAghyaH puruSo yasmin puruSArthAH sphurantyalam / sarastadeva sevyaM hi yatrApaH prApurAspadam / / 14 / / dharmArthakAmamokSAkhyA-zcatvAraste jane zrutAH / kiMtvarthakAmamokSANAM dharma eva nibandhanam / / 15 / / tasmAdvizvArthavRkSANAM dharmo bIjamiti dhruvam / manvAnairamalajJAnairjanaiH sevyo'yamanvaham / / 16 / / etasya vRddhaye zuddha-buddhibhirgRhamedhibhiH / vijJAya sevanIyAni vratAni dvAdazAnyapi / / 17 / / tatrAhiMsA ca satyaM cAsteya - brahmAparigrahAH / yatermahAvratAni syuH paJcaitAni tu sarvataH / / 18 / / ais mUni paJcANuvratAni gRhazAlinAm / digbhogAnarthadaNDAkhyaM tridhA jJeyaM guNavratam / / 19 / / sAmAyikaM ca dezAvakAzaH, SauSadhasevanam / saMvibhAgo'tithezcatvAryevaM zikSAvratAnyapi / / 20 / / dvAdazAnAM vratAnAM tu, samyaktvaM jIvitaM param / yathA guNAnAmaudAryaM tapasAM vA kSamoccayaH / / 21 / / sarvajJe sadgurau dharme, yA zraddhA hRdi nizcalA / samyaktvamiti tatvajJai- vijJeyaM hitamAtmanaH / / 22 / / 1. 'kalpadrumAsyAsya gatau' hasta0 / Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharaha sammattaM asya prabhAvAjjAyante, devAH sevAbhRto nRNAm / vistAriNyaH zriyaH sarvA yathA vikramabhUpateH / / 23 / / tathAhi - jambUdvIpe'sti kusumapuraM kusumasannibham / yatra svarNamayAvAsa-bhAsaH kesaratAM dadhuH / / 24 / / rAjAsmin haritilako bhUvadhUtilako'jani / nAmnA gaurIti kAntA'sya, gaurI kAntaguNairabhUt / / 25 / / upayAcitalakSAbhi- dakSalakSyasulakSaNaH / tayoraputratAdoSacchedano nandano'bhavat / / 26 / / asmin garbhasthite rAjJAjitA vikramato'rayaH / ato vikrama'ityAkhyA-masyA'mbA kArayanmahaiH / / 27 / / samaye vinayI so'yamupAdhyAyavazaMvadaH / adhItI sarvazAstreSu, niSNaH kRtsnakalAsvabhUt / / 28 / / kAmebhakrIDanAraNye, tAruNye yAtumudyatam / dvAtriMzannRpakanyAbhi-pastaM paryaNAyayat / / 29 / / yAvadivyeSvasau tAbhi-triMzadvAsavezmasu / rantuM pravavRte tAvada-kasmAdvyAdhibhirvRtaH / / 30 / / kuSTha-kAsa-jvara-zvAsa-zopha-zUla-jalodaraiH / ziroti-gaDu-dRkpIDA-vAnti-vAtaizca so'ditaH / / 31 / / upayAcitabastyAdi-karmamantrauSadhakriyAH / sarvaM vyarthamabhUdasmin hitaM vAkyaM jaDe yathA / / 32 / / zIrNanAsoSThahastAghriratyarthaM vyathito'tibhiH / analpaM talpagaH kaSTaM rAraTIti sma so'nizam / / 33 / / tataH purabahiHsthasya, prasiddhasyArtizAntaye / dhanaJjayasya yakSasya, sa mene mahiSAn zatam / / 34 / / tadA vimalakIrtyAkhyaH, kevalI kelikAnane / duHkarmatimiratrAsa-vAsaraH samavAsarat / / 35 / / tataH kevalinaM nantuM bhUbhartI bhUribhaktibhAk / cacAlAnandasandarbhojjAgarairnAgarairvRtaH / / 36 / / tadvijJAya tadA vijJo vikramo'pi vyacintayat / lAbhAbhA iva rujo hA ! vardhante mamauSadhaiH / / 37 / / mudrAmaNDalamantraistai-rauSadhairupayAcitaiH / bhagnaM madvyAdhiSUdagrairdantidantairivAdriSu / / 38 / / tanme dAdamI roga- sarpAH sarpanti yabalAt / tattamaH zamayAmyadya, jJAnabhAnuM bhaje munim / / 39 / / atha vyajijJapadbhapa-masAvudyamasAhasI / zamarAziM namaskartuM samaM nayata mAmiti / / 40 / / muktAlikhacitazmazru-mukhamazrukaNaiH sRjan / nRpo'tha nRvimAnena samaM tamanayatsukham / / 41 / / svarNAbjaviSTarakroDa-niviSTaM kalabhASiNam / nRpaH samaM kumAreNa, munihaMsaM nanAma tam / / 42 / / tato munirmanuSyANAM haran pApamiSaM viSam / vAcA sudhAdravAcAra-dhAriNyA dharmamAdizat / / 43 / / Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH prapaccha dezanAnte'tha, vikramoktyA muniM nRpaH / kiM kumAro'yamArogya-mArohati na sarvathA // 44 // vyaktadRzyasphuraddharma ivAsye dazanAMzubhiH / Uce'tha kevalI jJAna- kavalIkRtasaMzaya: / / 45 / / pure'paravidehorvI-ratne ratnasthalAbhidhe / padmAkhyazchadmanAM sadma, kurAjanyaH purA'jani / / 46 / / sa mRgavyarasavyagro bhUtalaM vanyamanyadA / yayau suyazasaM sAdhuM kAyotsarge dadarza ca / / 47 / / sa dharmajJAnayorvairI, dharmajJAnasamAzraye / sAdhorurasi niHzaGkaH, kaGkapatraM nipAtavAn / / 48 / / mithyAduH kRtavAksAdhuH, svavyalIkavizaGkayA / papAta ghAtavyagro'tha dharmAdhAratarurdharAm / / 49 / / janaM dhigiti jalpantaM nighnan bhUpo'tha mantribhiH / pApazrI- kautukazukaH, kRtaH kSiptvAzu paJjare / / 50 / / nyasya tasya sutaM rAjye, puNDarIkaM sa bhUpatiH / sacivaiH paJjarAdyukta-mamoci nirayocitaH / / 51 / / suyazA munirAjastu, smaran paJcanamaskRtIH / SaTjIvavargAn kSamayan, suro'bhUllavasattamaH / / 52 / / sa tu rAjA vahan vairaM, sAdhuvarge nirargalam / na janairnindyamAno'pi tatpurodyAnamatyajat / / 53 / / dhyAnAdhIno yazodhauta- vyomA somAbhidho muniH / tenorvyAM daNDaghAtenA-pAti svAtmeva durgatau / / 54 / / 1 kSmAjantUn kSamayitvAGgaM sammArjya pratimA sthitaH / munistathaiva ghAtenA-pAti pAtakinAmunA / / 55 / / ityeSa paunaHpunyena kurvan puNyena sAdhunA / avadhijJAnavijJAta-tadbhAveneti bhasitaH / / 56 / / nighnan sAdhUn zamAgAdhAn, re re duSTa ! svatuSTaye / na cedbhIto'syaghAttatkiM mAdRgbhyo'pibibheSina / / 57 / / zaminaH suyazomukhyA, hanta ! tvAmasahanta re / nA'haM sahiSye hanmyeSa, svAbhISTaM smara daivatam / / 58 / / ityuktvA taDiteva duM taM tejolezyayA muniH / bhasmIkRtya drutaM prApa, payoda iva zAntatAm / / 59 / / bhUpo'tha pApabhAreNa samutpatitumakSamaH / adhogatInAmavadhiM saptamIM durgatiM gataH / / 60 / / so'pyAlocya pratikramya, tadatikramya pAtakam / munistIvraM tapastaptvA divamAyuHkSayAdagAt / / 61 / / sa bhUramaNajIvastu, svayambhUramaNArNave / apratiSThAnanarakA - duddhRttastimitAM gataH / / 62 / / sa timiH saptamImeva, jagAma jagatIM tataH / tato'pyuddhRtya matsyo'bhUd, gataH SaSThIM ca durgatim / / 63 / / caNDAlastrIbhavaM prApya, punastatraiva yAtavAn / tataH kumbhInaso bhUtvA sa bhUmIM paJcamIM gataH / / 64 / / Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharaha sammattaM 71 punarjagAma tAmeva, bhuvaM mInabhavAntaraH / mRganAthaH sa bhUtvA'tha, turIyaM nirayaM gataH / / 65 / / punastatraiva pAThIna - zarIrAntarito'gamat / zyenIbhUya tRtIyaM sa iyAya nirayaM tataH / / 66 / / gRhaM gRhItvA'tha, gatastAmeva durgatim / dvitIyAM bhujago bhUtvA jagAma jagatIM ca saH / / 67 / / so'gamadbhogabhRdbhUya tatra bhUyo'pi durgatau / timIbhUyA'gamadasau, prathamAM pRthivImatha / / 68 / / ajAyata sa jIvostha, pakSyeko vikalendriyaH / hInendriyazca yastiryag nIcajAtirnara : suraH / / 69 / / kazceti zatazaH so'bhUd bhavacarazciram / nAnAyonibhavAM bhUri- parAbhUtiM samAzrayat / / 70 / / AkulaH kaSTakoTIbhirbandhavyathavadhAdibhiH / bhave bhave sa paJcatva-mavApa vyApadAM padam / / 71 / / ityApado'tigahanAH, sahamAnena saMsRtau / tena bahvyo'vasarpiNya utsarpiNyazca ninyire / / 72 / / so'kAmanirjarAkSAma-karmAtha tanubhUrabhUt / gRhiNaH siMhadattasya, vasantapuravAsinaH / / 73 / / tAruNye tApasIbhUya, tapastaptvA sa dustapam / phalaM tvajJAnakaSTasya, prApa tvatputratAmayam / / 74 / / RSighAtapravacana-dveSajaM pApameSa tat / tIvrAbhiH kaSTakoTIbhi - stAbhistAbhirazoSayat / / 75 / / tena zoSitazeSeNa, duritena tavAtmajaH / ayaM babhUva bhUpAla rogajAlasya bhAjanam / / 76 / / ityuktiM duHzravAM zrutvA, cakampe cakito nRpaH / sa vikramakumArastu, jAtajAtismRtirjagau / / 77 / / vivekadIpamaprApya, prabho ! mohatamohataH / hA hA kaSTamahAsindhau, mArgabhraSTaH purApatam / / 78 / / itazcetazca caNDAbhi-stADyamAnastadUrmibhiH / daivAttattIrametyAsmin, magno rukpaGkasaMkaTe / / 79 / / jagadguro karAlambaM tadyacchAnavalambitam / AkarSa mAmitaH svAmin, nirIha karuNAM kuru / / 80 / / samyaktvaikaguNaprota- dvAdazavratabhUSaNam / zrAddhadharmamatho hasta-miva vyastArayadvibhuH / / 81 / / romaharSAMkurAkIrNI, harSAzrukaNamizradRk / jagrAha zrAvakaM dharmaM vikramo'tha yathAvidhim / / 82 / / bhUpo'bhUdbhadrako natvA, tau muniM paramIyatuH / vyaharadvasudhAM bodhi-sudhAmbhodhistato muniH / / 83 / / dharmadrumUlasamyaktva-rasAsvAdakRtAdaraH / chinnAghakandairmumuce vyAdhibhirvikramaH kramAt / / 84 / / navollAsitalAvaNya - puNyasarvAMGgacaGgimA / dharmAlaGkaraNaH so'bhUnmukterapi manoramaH / / 85 / / 2. suranArakayorantare bhavAntaraM jJeyam anyathA suro mRtvA nArako na jAyata eva / saMpA0 2 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH nizAzeSe'nyadA yakSaH, pratyakSaH sa jagAda tam / macchaktyA sajjadeho'si, dehi me mahiSAn zatam / / 86 / / tamUce vikrama yAcan, lUlAyAn kiM na lajjase / jajJe'GgaM munidiSTena sajjaM dharmoSadhena me / / 87 / dharmAkhyamauSadhaM dRSTa - pratyayaM kaSTato'rjitam / jIvavyApAdapApAbdhau yakSa ! kaH kSipati pradhIH / / 88 / / AcacakSe ca yakSezo dadAsyanyasya madyazaH / tatastatte kariSyAmi, kAmaM yenAnutapyase / / 89 / / ityuditvA tirobhUte, yakSe dakSaikazekharaH / anAkulamanAzcakre, kRtyakarmANi vikramaH / / 90 / / tatrAmaraniketAkhyo-dyAnazrIzekhare'nyadA / jinAgAre kumArenduryayau, kalyANakotsave / / 11 / / tataH snAtravilepArcA-prekSaNIyastavakSaNaiH / jinendorjanayitvaiSa, yAtrAM yAvanyavarttata / / 92 / / astambhayadbhayavyagraM, tAvattasyA'khilaM balam / nijakrIDAvanakroDe, sa dhanaJjayaguhyakaH / / 93 / / yugmaM / / yamAgnikauNapadhvA-koTiklRptA mivAtha saH / hatAmbaracarasphUrti mUrtiM nirmAya mAyayA / / 94 / / roSaploSitayA bhISma-ghanaghargharaghoSayA / taM kSoNipasutaM yakSaH, sAkSepamidamabravIt / / 95 / / yugmaM / / narenarAdhama ! kathaM dadAsi mama kAsarAn / AyuH kANDamakANDe'pi, samApayasi kiM svakam / / 96 / / smitadhautAdharo'dhatta, kumAro bhAratImatha / bho yakSa ! na kSipAmi svaM tanumadghAtapAtake / / 97 / / apyArabdhabahutrANAH prANAH kasyApi na sthirAH / tatkRtyAkRtyavit kuryAdakRtyaM tatkRte'pi kaH / / 98 / / ityAkarNya krudhA yakSo vikramaM kramasaGgrahAt / utpATyAsphAlayadvIcI-mivAbhyarNAcale'rNavaH / / 99 / / mUrchAmucchidya yakSastaM krudhAndhaH punarabhyadhAt / re ! re ! dadAsi nAdyApi kiM maddeyamadeyavat / / 100 / / kRpAM karoSi jIveSu, svajIve na karoSi kim / madvadhyatAM gate'muSmin, dharmAviSkArakAraNe / / 101 / / dharmAdhAraH kumAro'tha, giraM jagrAha sAhasI / svaikajIvakRte jIva- zataM ko hanti dharmavit / / 102 / / phalaM tavApi dhig yakSa ! jIvalakSanipAtanaiH / ihAmagandhikaM dhAma, paratra narakavyathA / / 103 / / tvaM dharmAdeva devatvaM yAto'si prAgbhavaM smara / pAtake jAtakelistatkimasi jJAnavAnapi / / 104 / / puNyaikapariNAmena, jagadullAsahetunA / tavApi yujyate dhartumAnandaM vandanAdinA / / 105 / / iti tasyoktibhiryukti-bhinnAbhirbhinnamAnasaH / yakSo'bhyadhAdaho sAdhu, tvayA'haM pratibodhitaH / / 106 / / Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharaha sammattaM 73 tato nAdyAdi mAdyAmi, pApArthairaGginAM vadhaiH / nRNAM praNAmamAtreNa, gamiSyAmi prasannatAm / / 107 / / kuru tvamapi me nAma praNAmamamalAzayA / tenaiva te'numaMsye'haM saMpUrNamakhilaM khalu / / 108 / / kumAro'tha jagau yakSa ! namaskAro hi paJcadhA / prahAsa- vinaya-prema- prabhu- bhAvaprabhedabhAk / / 109 / / sa prahAsapraNAmaH syAccittotsaGgitamatsaraiH / yaH kriyeta parijJAta-vikriyebhyo'pi satkriyaiH / / 110 / / tamAmananti vinaya-praNAmaM nayapaNDitAH / pitrAdibhyo vidhIyeta, putrAdyairvinayena yaH / / 111 / / prAhuH premapraNAmaM taM praNayibhyaH kriyeta yaH / kAmaM sapremakopebhyo mitrAdibhyaH prasattaye / / 112 / / yastu svAmini saMmAna- mAna zrIdAnazAlini / aihikaH kriyate svAminnamaskAramuzanti tam / / 113 / / yaH sadgurau ca deve ca, vItarAge viracyate / taM tu bhAvanamaskAraM nirdizanti vizAradAH / / 114 / / vicAraya tvameteSu kaM namaskAramarhasi / ityAkarNya kumArokti-mabhyadhatta dhanaJjayaH / / 115 / / tvaM kumAra ! namaskAraM kuru bhAvamayaM mayi / yaddevo'smi jagatkAra-saMhAroddhArakAraNam / / 116 / / bhavArNavasamuttAra-tarIbhUtavibhUtayaH / madaMzA eva bhAsante, sarvadarzanadevatAH / / 117 / / mannamaskAramAtreNa, tava saMsArasAgaraH / vikrama kramalaMghyatva-manullaMghyo gamiSyati / / 118 / / athAbrUta smitasyUta-vadano nRpanandanaH / mayAkRSTaH kriyApApAdvAkpApe yakSa ! mA pata / / 119 / / jagatAM sRSTisaMhAroddhArAH santi na santi vA / iti samyag na jAnAsi, svamAkhyAsi ca tatkSamam / / 120 / / yadaGgamahasA dRSTiH, sahasA tava lupyate / taiH surendraH stutAnkhyAsi svAMzAndarzanadevatAH / / 121 / / svayaM bhavAbdhau matsyastvaM, cApalenopalakSyase / namaskArAttaduttAraM kuto dizasi me tataH / / 122 / / vacasA niSphalenaiva tatpApaM mA vRthA kRthAH / bhavenmama namaskAro bhave'sminna jinaM vinA / / 123 / / iti vAdini yakSendurmedinInAthanandane / giraM jAgarayAmAsa, vivekavimalAmimAm / / 124 / / dadRze tvAdRzaH ko'pi pumAnanupamAkRtiH / dhIro dharmI ca vAgmI ca, rAjaputra ! na kutracit / / 125 / / jitastvayAhaM vacanai-stenAsmi tava kiGkaraH / zuddhadharmopadezAcca, mama tvamasi sadguruH / / 126 / / svacittakoNaM vAsAya, nijadAsAya yaccha me / tvacchiSyo yadi jAnAmi, tadgatAM tvadguNAvalIm / / 127 / / Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH vibho ! virahayiSyAmi, nijaM ceto na ca tvayA / kadApi yadi vettIdaM jinasevotsavaM tava / / 128 / / bharttaH ! smarttavya evAhamutkaTe saMkaTe kvacit / ayameva hi bhRtyAnAM svAminyavasaraH paraH / / 129 / / ityuditvainamApRcchyAvagUhya ca sa guhyakaH / yayau nijAzrayaM citra - tacaritracamatkRtaH / / 130 / / tataH pratyUSazeSAyAM rajanyAM rAjapuGgavaH / drutaM vijJAtavRttAntaH, kumAropAntamApatat / / 131 / / mudA kumAramAliMgya, pattanAya ninAya saH / bAlArkarazmikAzmIra - nIrazrIramyayA bhuvA / / 132 / / pratyadhvapauragaurAMgIdRk-tAmarasatoraNe / kumAramutsavenAtha, nRpaH prAvIvizatpure / / 133 / / kAlena kenacidrAjya - bhAramAropya vikrame / jagAma nAmazeSatva - meSa bhUpAlapuGgavaH / / 134 / / kurvannanityatAdhyAna- sudhAsindhUrmimajjanam / pitRzokAgnijaM tApa-mamuJcadvikramo nRpaH / / 135 / / vivekaM pitRzokAgni-vizeSavizadaM tataH / hRdalaGkaraNaM cakre, niSkavadvikramo nRpaH / / 136 / / nyAyakalpadrumArAma-cchAyAmadhye nivezya bhUH / tenAbhUSyata sarvAGga - marhadgRhavibhUSaNaiH / / 137 / / saptavyasananirmukta-mamuktasukRtodyamam / abhUdbhUpe'tra bhUpIThaM rAjante rAjavatprajAH / / 138 / / AgAttaddezabhaGgAya, kaliGgAdhipatiryamaH / kadApyAkasmikApAtaH, sannipAta ivotkaTaH / / 139 / / dUraM devasya kasyApi, prabhAvAdadbhutaujasA / hariH sahariNenevA-cakrame tena vikramaH / / 140 / / zUramaNDalatejAMsi, dUrayansainyareNubhiH / vikramo'tha dharitrIndurabhyamitrINatAM gataH / / 141 / / yamavikramayorjAgra- dugravikramakarmaNoH / tayoH pravavRte vIra siMhasaMharaNo raNaH / / 142 / / jAtadevAnubhAvaujaHsaMkramo vikramaM yamaH / jitotkaTacamUkoTi - vikaTe saMkaTe'nayat / / 143 / / pAdAnte DhaukaNIkRtya kRtadoH saMyamaM yamam / smRtimAtrAgato yakSa-stadA vikramamaikSata / / 144 / / nodyamaM dInamukhaM vidviSaM vIkSya vikramaH / bandhAdunmocya dezAyA - didezADhya kRpAzayaH / / 145 / / mAnayitvA ca natvA ca yakSamakSINasauhRdam / anujJAya nivAsAya svapurAyAcalannRpaH / / 146 / / puryA maGgalazRGgAra - hRdyAyA hRdaye'vizat / pratolIdRkpathenAtha bhUnAtha: kIrtibhUSaNaH / / 147 / / tasminrAjani rAjantaH, , paurAH saurAjyasampadA / mahotsavairdivo devAn, dharAmAninyire'nvaham / / 148 / / vrajan bhUpo'nyadA bAhyAvanIM vAhyAlikelaye / kimapyokaH kSaNakSIvA- stokalokamalokata / / 149 / / Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharaha sammattaM mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 75 vAhayitvA hayAnbhUpo valamAnastadaiva saH / amandAkrandasandarbha-garbhamaikSata mandiram / / 150 / / vismayavyAkulenaiko naraH pArzvacarastataH / pRSTastatkAraNaM rAjJA, vijJAyeti vyajijJapat / / 151 / / svAminnetadgRhezasya, mahebhyasya gate'hani / aputrakasya putro'bhUdandhasyeva dRgudgamaH / / 152 / / idAnImeva vAhyAli-vilAsagamanakSaNe / tanimittabhavo'darzi, deveneha mahotsavaH / / 153 / / adhunaiva punardaiva-yogataH sa mRtaH zizuH / tadviyogAtimArgeNa, tatpitApi tamanvagAt / / 154 / / tatkuTumbajanaH sarvaH, putrajanmotsavAgataH / pratyuta dviguNe duHkhe patito rAraTItyayam / / 155 / / bhavanATakakauTilyA-dathotkaNTakavigrahaH / avyAkulacalaJcetAH, kSitinetA vyacintayat / / 156 / / vidAmapyaparicchedyA saMsArasya vicitratA / jano'yaM cintayatyucai - ranyadanyaJca jAyate / / 157 / / sukhAya cchAyAmAyAti, grISmatApAturastaroH / narastatkoTarasthena, dazyate hA ! mahAhinA / / 158 / / vahatyaho naraH zastraM ripordAraNakAraNam / kadAcideSa tenaiva daivAttenaiva hanyate / / 159 / / manorathAnurUpaM yat, phalamApnoti kazcana / mahAviDambanAjAla - kSepavizvAsakaM hi tat / / 160 / / ekAntaduHkhade loko, virajya mayi muktaye / mA dhAvatviti saMsAro datte sukhakaNAnapi / / 161 / / yA saMsArasukhAvApti-rdurantaiva narasya sA / matsyasya galikAyantra-niyuktakavalopamA / / 162 / / ayaM jano mano lolaM, kathaM nu kathayatyadaH / bhavabhAveSu yadvajra-lepeneva niyantritam / / 163 / / alokavyomni ye loka-vyoma kSeptuM kSamA jinAH / tadAzrayabalAccittaM kRSAmi bhavabhAvataH / / 164 / / iti dhyAyanyayau dhAma, tvaritaM nRpavikramaH / candrasenaM sutaM rAjye, nyasya tasthau vratotsukaH / / 165 / / jJAnavijJAtatadbhAvaH, svabhAvakaruNAkaraH / sadguruH kevalI kAle, tatra tatkusmAsadat / / 166 / / tadvArtAvAdinaM dAna-rAnandyodyAnapAlakam / vikramaH pramadasmero jagAmArAmamutsukaH / / 167 / / so'tha pradakSiNIcakre, guruM karmendhanAnalam / citrAnurAgasambaddhAM zraddhAM pariNamaniva / / 168 / / natvA guruM dharAjAni-ryathAyuktamathAsanam / bheje reje ca tadvANIvRSTisampAtacAtakaH / / 169 / / atha vratArthamabhyarthya yatIzaM jagatIpatiH / prabhAvanArthaM tIrthasya, jagAma nagaraM punaH / / 170 / / Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 rrrrrrrrrrrm ~~~rrrrrrrrrrrr 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH dhanaJjayAkhyayakSeza-kRtasAnnidhyabandhuraH / surAsuracamatkAra-karodAramahotsavaH / / 171 / / prabhAvanAbhiryakSendra-kRtAbhiH sukRtAbdhibhiH / vaidharmikairapi stutyaM janayaJjinazAsanam / / 172 / / purAdgurumagAdbhUpaH, siddhilobhanarUpabhAk / bheje bhavaziraHzUlaM mUlaM jJAnatarotam / / 173 / / tribhirvizeSakam / / nRcandre candrasene'tha, natvA nagaragAmini / vijahAra mahIM rAja-maharSirgurubhiH saha / / 174 / / zraddhAzuddhatapAH zuddha - siddhAntapaThanakramaH / bodhayitvA dharAM jJAnI, sa paraM padamAsadat / / 175 / / iti tattvena samyaktvaM sevyaM vikramavattataH / jano yena bhavatyAzu, lokadvayabhayavyayaH / / 176 / / / / iti samyaktve vikrmraajkthaa|| [ii dharaha sammattaM Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [chaviha-AvassayaMmi [4-SaDvidhAvazyakam] "AraMbhANa nivAraNaM suhamaNovittIi jaM kAraNaM, akkhArINa nisehaNaM diNanisApacchittasaMsohaNaM / kammANaM musamUraNaM tavasirIbhaMDArasaMpUraNaM, te dhannA bhavanAsayaM paidiNaM sevaMti AvassayaM / / " / "AvassayamubhayakAlaM osahamiva je kuNaMti ujjuttA / jiNavijjakahiavihiNA akammarogA te havaMti / / " [suktamuktAvalI-2/13 ityukteraho bhavikAH ! SaDvidhAvazyakakaraNapravaNAH pratidivasaM bhavantu / sAmAyikAdiSaDvidhAvazyakakaraNasambhave sAmagryAM satyAM gurusAkSikameva kAryam / yato gurusamIpe sarvANyapi dharmAnuSThAnAni mahAphalAni jAyante / aguravastu - "sacittajala-phalAI bhakkhai AvassayaM ca na karei / vihiakudhammapasaMso ceiyadavvaM ca bhakkhei / / putthaM karei niccaM, sAvajjaM bhAsai payaDadavyo / cigicchaya duTThaveso, abaMbhayArI asAhU so / / " tathA yogazAstre - "sarvAbhilASiNaH sarvabhojinaH saparigrahAH / abrahmacAriNo mithyopadezA guvo na tu / / " |yogazAstra-2/9] 1. 'kahei.' hastaprato / 2. 'kRtakudharmaprazaMsaH' ityarthaH / 1. ArambhAnAM nivAraNaM zubhamanovRtteH yatkAraNam; akSArINAM niSedhanaM dinanizAprAyazcittasaMzodhanam / karmANAM bhaJjanaM tapaHzrIbhANDAgArasampUraNam; te dhanyA bhavanAzakaM pratidinaM sevante''vazyakam / / 2. AvazyakamubhayakAlamauSadhamiva ye kurvanti udyuktAH / jinavaidyakathitavidhinA akarmarogAH te bhavanti / / 3. sacittajalaphalAni bhakSayatyAvazyakaM ca na karoti / vihitakudharmaprazaMsazcaityadravyaM ca bhakSayati / / 4. pustaM karoti nityaM sAvA bhASate prakaTadravyaH / cikitsako duSTaveSo'brahmacArI asAdhuH saH / / Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 mamarama... ANNAVAMAYANAVNNNNAVANANA roommmmmm 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH sAdhulakSaNaM tvevam - "mahAvratadharA dhIrA, bhaikssmaatropjiivinH| sAmAyikasthA dharmopa-dezakA guravo matAH / / " [yogazAstra-2/8] evamubhayorlakSaNaM jJAtvA'nAdaraNIyAnanAdRtyA''daraNIyAnAdRtya [sarvANyapi dharmAnuSThAnAni gurusAkSikameva kartavyAni |] gurorabhAve tu - "guruvirahaMmi a ThavaNA gurUvaesovadaMsaNatthaM ca / jiNavirahaMmi va jiNabiMbasevaNAmaMtaNaM sahalaM / / " [guruvandanabhASya-30] "ranno va parukkhassa vi jaha sevA maMtadevayAe vA / taha ceva parukkhassa vi guruNo sevA viNayaheU / / [vi.AbhA.-3465, 3466] "akkhe varADae vA, kaTe putthe a cittakamme a / sabbhAva-masabbhAvaM, guruThavaNA-ittarAvakahA / / " A.ni.-1432, o.ni.-335] sthApanAcAryasthApanAbhAve zrAvakANAM sAdhUnAmapi sAmAyikAdyAvazyakaM kurvatAM 'karemi bhaMte sAmAiyaM' iti bhaMte - gurvAmantraNaM kathaM yuktaM syAt ? tathA vidhibhUtasthApanAcAryAbhAve vandanakadAne 'aNujANaha me miuggahaM' ityAdinAvagrahAnujJApanam, avagrahAntarriAraM praveza ekavAraM nirgamazcatuHzIrSakAdyAvazyakAni ca vandanake'vazyavidheyAni kathaM ghaTamAnakAni syuH ? ityetatsamyagvicArya guruviraha eva sthApanAcAryasthApanApUrvameva kriyamANaM phalavatsyAditi vizeSAvazyakAdiSUktam / "samaNeNa sAvaeNa ya avassakAyabvayaM havai jamhA / aMto aho-nisissa u tamhA AvassayaM nAma / / " [vi.A.bhA.-876] 3. 'saphalaM' vizeSA. bhASye / 4. 'ThavaNAkAyaM viyANAhi' Avazyakaniyuktau, 'ThavaNApiNDaM' piNDa0, oghaniyuktau / 5. guruvirahe ca sthApanA gurUpadezopadarzanArthaM ca / jinavirahe iva jinabimbasevanAmantraNaM saphalam / / 6. rAjJa iva parokSasyApi yathA sevA mantradevatAyA vA / tathaiva parokSasyA'pi guroH sevA vinayahetuH / / 7. akSe varATake vA kASThe pustake ca citrakarmaNi ca / sadbhAvamasadbhAvaM gurusthApanA itvarA yAvatkathA / / 8. zramaNena zrAvakeNa cAvazyakartavyakaM bhavati yasmAt / antaraharnizaM tu tasmAdAvazyakaM nAma / / Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chvih-aavssyNmii| tathA - ___ se kiM taM louttariyaM bhAvAvasmayaM ? louttariyaM bhAvAvassayaM jaM NaM samaNo vA samaNI vA sAvao vA sAviA vA taccitte tammaNe tallese tadajjhavasie tattivvajjhavasANe tadaTThovautte tadappiakaraNe tabbhAvaNAbhAvie annattha katthai maNaM akuvvamANe ubhaokAlaM AvassayaM karinti / " ityanuyogadvArasUtre / etasya vRttiH - yadidaM zramaNAdayastaccittAdivizeSaNaviziSTA ubhayakAlaM pratikramaNAdyAvazyakaM kurvanti tallokottarikaM bhAvAvazyakam / [maladhArihemacandrasUrivRttyaMzasametamanuyogadvArasUtra-28] atra sUtre vRttau ca sAdhUnAM zrAvakANAM ca pratikramaNAdyAvazyakaM samAnameva kathitam, tataH sAdhUnAmiva zrAvakANAmapi daivasika-rAtrika-pAkSika-cAturmAsika-sAMvatsarikarUpaM paJcavidhAvazyakaM kRtaM vilokyate / zrAvakANAmanyo bhinnaH sampUrNaSaDAvazyakavidhiH siddhAnte kvApi nAstIti jJeyam / tathA zrAvakaprajJaptau zrIharibhadrasUrikRtAyAm - iha vizramaNanirvyApAratvayordinena gRhasthAnAmekazo dvistrizcaturvA sambhavaniyamo'sti, ato yAvatkRtvo vizramaNanirvyApAratvasambhavastAvatkRtvaH sarvatra sAmAyika karoti / tathA - "jAhe khaNio tAhe karei to se na bhajjai / " ityAvazyakacUrNI / 5. 'tadjjhavasANe' hastaH / 9. tasya kiM taM lokottarikaM bhAvAvazyakam ? lokottarikaM bhAvAvazyakaM yaM tu zramaNo vA zramaNI vA, zrAvako vA zrAvikA vA taccittastanmanA tallezyastadadhyavasitastattIvrAdhyavasAnastadarthopayuktastadarpitakaraNasta dbhAvanAbhAvito'nyatra kutracinmano'kurvanubhayakAlamAvazyakaM kurvanti / 10. yadA khanito tadA karoti tasmAt sa na bhajyate / Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ xxmmeromer 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH tathA - __ "bhAraM NaM vahamANassa cattAri AsAsA pannattA, taM jahA - jattha NaM aMsAo aMsaM sAharai tattha vi a se ege AsAse pannatte-1, jattha vi a NaM uccAraM vA pAsavaNaM vA pariTThAveti tattha vi a se ege AsAse pannatte-2, jattha vi a NaM NAgakumArAvAsaMsi vA suvannakumArAvAsaMsi vA vAsaM uveti tattha vi a se ege AsAse pannatte-3, jattha vi aNaM AvakahAe ciTThai tattha vi a se ege AsAse pannatte-4 / evAmeva samaNovAsagassa cattAri AsAsA pannattA, taM jahA-jattha NaM sIlavvayaguNavvayaveramaNapaccakkhANaposahovavAsAiM paDivajjai tattha vi a se ege AsAse pannatte-1, jattha vi a NaM sAmAiaM desAvagAsi sammamaNupAlei tattha vi a se ege AsAse pannatte2, jattha vi aNaM cAuddasaTThamuddiThThapunnamAsiNIsu paDipunnaM posahaM sammaM aNupAlei tattha vi a se ege AsAse pannatte-3, jattha vi a NaM apacchimamAraNaMtitasaMlehaNAjUsaNAjUsite bhattapANapaDitAtikkhite pAovagate kAlamaNavakaMkhamANe viharati tattha vi a se ege AsAse pannatte-4 / " [ThANAMga-4/3/314] [ii chabbiha-AvassayaM] 11. bhAraM vahamAnasya catvAra AzvAsAH prajJaptAH / te yathA - yatra aMsAt ekasmAt skaMdhAt aMsaM saMharati tatrA'pi ca tasya [voddhum| eka AzvAsaH prajJaptaH -1, yatrA'pi uccAraM vA prasravaNaM vA pariSThApayati tatrApi ca tasya eka AzvAsaH prajJaptaH -2, yatrA'pi nAgakamArAvAse vA savarNakamArAvAse vA vAsamapaiti tatrA'pi ca tasya eka AzvAsaH prajJaptaH-3, yatrApi [manuSyo'yaM devadattAdirvA] yAvatkathayA [yAvajjIvaM| tiSThati tatrA'pi ca tasya eka AzvAsaH prajJaptaH-4 / 12. evameva zramaNopAsakasya [sAvadyavyApArabhArAkrAntasya catvAra AzvAsA [cittasya AzvAsanAni| prajJaptAH, te yathA - yatra zIlavrata-[zikSAvrata-] guNavrata-viramaNapratyAkhyAna-pauSadhopavAsAdIn pratipadyate tatrA'pi ca tasyaika AzvAsaH prajJaptaH -1, yatrApi ca sAmAyikaM dezAvakAzikaM [ca] samyaganupAlayati tatrApi ca tasyaika AzvAsaH prajJaptaH -2, yatrApi ca caturdazi-aSTamI-uddiSTa-pUrNimAmAvAsyAsuparipUrNa [ahorAtraM yAvat pauSadhaM samyaganupAlayati tatrApi ca tasyaika AzvAsaH prajJaptaH -3, yatrApi ca apazcimamAraNAntikIsaMlekhanAjuSaNAjuSTaH [sevanAlakSaNo yo dharmastayA sevitaH kSapitaH vA dehaH yena saH] bhakta-pAnapratyAkhyAtaH pAdopagataH [anazanavizeSe pratipanne sati maraNa-] kAlama anavakAGakSamAnaH viharati tatrApi caika AzvAsaH prajJaptaH -4 / Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1-chabbiha-AvassayaMmi] [4-sAmAyikAvazyakam] sAmAyikavidhimAha - "tyaktArtta-raudradhyAnasya tyaktasAvadyakarmaNaH / muhUrta samatA yA tAM viduH sAmAyikavratam / / " [yogazAstra-3/82] iha zrAvakaH sAmAyikakartA dvividhaH syAt - RddhimAnanRddhikazca / tatrAnRddhikaH sa caturSu sthAneSu sAmAyikaM karoti-jinagRhe, sAdhusamIpe, pauSadhazAlAyAm, svagRhe vA, yatra vA vizrAmyati nirvyApAro vA''ste tatra ca sAmAyikaM karoti / sAdhusamIpakaraNe'yaM vidhiH - yadi kasmAccidapi bhayaM nAsti, kenacidvivAdo nAsti, RNaM vA na dhArayati, mA bhUt tatkRtAkarSaNApakarSaNanimittazcittasaMklezaH, tadA svagRhe'pi sAmAyikaM kRtvA IryAM zodhayan, sAvadyAM bhASAM pariharan, kASThaleSThvAdinA yadi kArya tadA tatsvAminamanujJApya pratilikhya pramAya' ca gRhNan, khela-siGghANakAdIMzcAvivecayan vivecayaMzca sthaNDilaM pratyuprekSya pramRjya ca, evaM paJcasamitisamitastriguptiguptaH sAdhvAzrayaM gatvA sAdhUnnamaskRtya sAmAyikaM karoti / yathA- 'karemi bhaMte ! sAmAiaM sAvajjaM jogaM paccakkhAmi' ityAdi / tasyAdhikRtasya sAmAyikaM karotIti / yogasya trikAlaviSayasyAtItamavayavaM 'pratikramAmi' nivarte ityarthaH / AtmasAkSikI nindA, gurusAkSikI gare / bhaMte iti bhadaMta, kalyANin, bhavAnta iti vA / idaM ca punargurorAmantraNaM bhaktyatizayakhyA-panArthamapunaruktam, sAmAyikakriyApratyarpaNAya vA'nenaitajjJApitaM sarvakriyAvasAne guroH pratyarpaNaM kaarymiti| [uktaM ca bhASyakAreNa - "sAmAiyapaccappaNavayaNo vA'yaM bhayaMtasaddo tti / savvakiriyAvasANe bhaNiyaM paccappaNamaNeNa / / "] [vizeSAvazyakabhASya-3571] 1. sAmAyikapratyarpaNavacano vA'yaM bhadantazabda iti / sarvakriyAvasAne bhaNitaM pratyarpaNamanena / / Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 ~~~~ 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH AtmAnamatItakAlasAvadyayogakAriNaM vyutsRjAmi, atra 'karemi bhaMte sAmAiyami'ti vartamAnasya sAvadyayogasya pratyAkhyAnam, 'sAvajjaM jogaM paccakkhAmI 'tyanAgatasya, 'tassa bhaMte paDikkamAmI' tyatItasyeti traikAlikaM pratyAkhyAnamuktam / uktaM ca 66 "aIyaM niMdAmi, paDupannaM saMvaremi, aNAgayaM paccakkhAmi " iti / - evaM kRtasAmAyika IryApathikIM pratikrAmati, pazcAdAgamanamAlocya yathAjyeSThamAcAryAdIn vandate / punarapi guruM vanditvA pratyupekSitAsane nirviSTaH zruNoti, paThati, pRcchati vA / evaM caityabhavane'pi draSTavyam / yadA tu svagRhe pauSadhazAlAyAM vA sAmAyikaM gRhitvA tatraivA''ste tadA gamanaM nAsti / yastu rAjAdirmaharddhikaH sa gandhasindhuraskandhAdhirUDha-cchatra-cAmarAdirAjyAlaGkaraNAlaGkRto hastikA'zvIya-padAti-rathakoTyA parikarito bherIbhAGkArabharitAmbaratalo bandivRndakolAhalAkulIkRtanabhastalo'nekasAmanta-maNDalezvarAhamahamikAsamprekSyamANapAdakamalaH paurajanaiH sazraddhamaGgalyopadarzyamAno manorathairupaspRzyamAnasteSAmevAJjalibandhAn lAjAJjalipAtAn ziraHpraNAmAnanumodamAnaH 'aho dhanyo dharmo ya evaMvidhairapyupasevyate' iti prAkRtajanairupazlAghyamAno'kRtasAmAyika eva zrIjinAlayaM sAdhuvasatiM vA gacchati / tatra gato 'rAjakakudAni chatra-cAmara- upAnad-mukuTa-khaDgAdirUpANi pariharati, jinArcanaM sAdhuvandanaM vA karoti / yadi tvasau kRtasAmAyika eva gacchet tadA gajA'zvAdibhiradhikaraNaM syAt; tacca na yujyate kartum / tathA kRtasAmAyikena pAdAbhyAmeva gantavyam, taccAnucitaM bhUpatInAm, yata Agatasya ca yadyasau zrAvakastadA na ko'pyabhyutthAnAdi karoti / atha yathAbhadrakastadA pUjA kRtA'stu iti pUrvamevAsanaM "racyate, AcAryAzca pUrvamevotthitA Asate, mA utthAnA'nutthAnakRtA doSA bhavanniti, AgatazcAsau sAmAyikaM karotItyAdi pUrvavat / / zrI Avazyake 'pi - 1.'...rAjyalaGkaraNA...'hasta.,'... rAjAlaGkaraNa...' yogazAstravRttau / 2. 'sazraddhamaGgalyupadarzyamAno' hasta0 / 3. 'ziraH praNAmAnumodamAnaH' hasta. / 4. 'rAjakukudAni' hasta0 / 5. 'mucyate' hasta0 / 2. atItaM nindAmi, pratyutpannaM saMvRNomi, anAgataM pratyAkhyAmi / / Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-chabbiha-AvassayaMmi mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 83 "sAmAiaM nAma sAvajjajogaparivajjaNaM niravajjajogapaDisevaNaM ca / " sAmAyikazuddhiryena prakAreNa syAttadAha - "sAmAiaMti kAuM, gharavittiM jo u ciMtaye saDDo / aTTavasaTTovagao, niratthayaM tassa sAmaiaM / / kaMDasAmAio puvvaM buddhIe pehiUNa bhAsijjA / sai niravajjaM vayaNaM annaha sAmAi na bhave / / anirikkhiyApamajjia thaMDille ThANamAi sevaMto / hiMsAbhAve vi na so kaDasAmAio pamAyAo / / na sarai pamAyajutto jo sAmAiaM kayA u kAyavvaM / kayamakayaM vA tassa u kayaM pi viphalaM tayaM neaM / / kAUNa takkhaNaM cia pArei karei vA jahicchAe / aNavaTThiaM sAmaiaM aNAyarAo na taM suddhaM / / " [zrAvakaprajJapti-313-317] kena hetunA sAmAyikAdyAvazyakAni bhavyairvidhIyante, tad hetumAha - "cArittassa visohI, kIrai sAmAieNa kila ihayaM / sAvajjearajogANa, vajjaNA''sevaNattaNao / / 6. azuddhiparihAreNa zuddhiH syaaditi| - saMpA0 / 7. 'gharacintaM' Avazyakaniyuktau, 'paracintaM' zrAvakaprajJaptI, 'gihakajjaM' sambodhasittaryAm / 8. pehitUNa bhAsejjA' Avazyakaniyuktau / 9. 'aNavajja' zrAvakaprajJaptau / 10. sevento' Avazyakani0 / 3. sAmAyikamiti kRtvA gRhavRttiM yastu cintayet zrAddhaH / aartvshaatopgto nirarthakaM tasya sAmAyikam / / 4. kRtasAmAyikaM pUrva buddhyA prekSya bhASeta / sadA niravadyaM vacanamanyathA sAmAyikaM na bhavet / / / 5. anirIkSya-apramRjya sthaNDile sthAnAdi sevamAnaH / hiMsAbhAve'pi nAsau kRtasAmAyikaH pramAdataH / / 6. na smarati pramAdayukto yaH sAmAyikaM kadA tu kartavyam / kRtamakRtaM vA tasya tu kRtamapi viphalaM takaM jJeyam / / 7. kRtvA tatkSaNameva pArayati karoti vA yadRcchayA / anavasthitaM sAmAyikamanAdarAnna tacchuddham / / 8. cAritrasya vizodhiH kriyate sAmAyikena kila iha / sAvadyetarayogAnAM varjanA''sevanAtaH / / Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NNNNNNNNNNNNN * 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 12 'daMsaNAyAravisohI, cauvIsAyatthaeNa kajjaI a / accanbhuaguNakittaNa-rUveNaM jiNavariMdANaM / / nANAIA u guNA, tassaMpannapaDivattikaraNAo / vaMdaNaeNaM vihiNA, kIrai sohI a tesi pi / / khaliyassa ya tesiM, puNo vihiNA jaM niMdaNAipaDikamaNaM / teNaM paDikkamaNeNaM, tesiM pi ya kIrae sohI / / caraNAiAiANaM, jahakkama vaNatigiccharUveNaM / paDikamaNAsuddhANaM, sohI taha kAusaggeNaM / / guNadhAraNarUveNaM, paccakkhANeNa tavaiArassa / viriyAyArassa puNo, sacehi vi kIrae sohI / / " [catuHzaraNaprakIrNaka 2-7] sAmAyikAdyAvazyakAni sarvANi mukhavastrikA-caravalakAdyupakaraNagrahaNapUrvamIryApathikIpratikramaNapUrvakANyevAgamayuktyA kriyamANAni pramANatayAvagamyate / yataH - "vavahArAvassaya-mahAnisIha-bhagavai-vivAhacUlAsu / paDikkamaNacuNNimAisu, paDhamaM iriApaDikkamaNaM / / " [dharmasaGgraha - 61 vRtti] "tae NaM se pokkhalI samaNovAsae jeNeva posahasAlA jeNeva saMkhe samaNovAsae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA gamaNAgamaNAe paDikkamai, paDikkamittA saMkhaM samaNovAsagaM vaMdai namasai / " zrIbhagavatIsUtre / 9. darzanAcAravizodhizcaturviMzatyAtmastavena kriyate ca / atyadbhutaguNakIrtanarUpeNa jinavarendrANAm / / 10. jJAnAdikAstu guNAstatsampatrapratipattikaraNAt / vandanakena vidhinA kriyate zodhizca teSAmapi / / 11. skhalitasya ca teSAM punarvidhinA yannindanAdipratikramaNam / tena pratikramaNena teSAmapi ca kriyate zodhiH / / 12. caraNAtigAdikAnAM yathAkramaM vraNacikitsArUpeNa / pratikramaNAzuddhAnAM zodhistathA kAyotsargeNa / / 13. guNadhAraNarUpeNa pratyAkhyAnena tapo'ticArasya / vIryAcArasya punaH sarvairapi kriyate zodhiH / / 14. vyavahArAvazyaka-mahAnizItha-bhagavatI-vivAhacUlAsu / pratikramaNacUrNimAdiSu prathamamIryApratikramaNam / / 15. tataH sa puSkalI zramaNopAsako yatraiva pauSadhazAlA yatraiva zaGakhaH zramaNopAsakastatraivopAgacchati, upAgamya gamanAgamanayA pratikramati, pratikramya zaGkha zramaNopAsakaM vandate namati / Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-chabbiha-AvassayaMmi mmmmmmmmmmmm 18 "IryApathikyAH pratikramaNaM vinA na kalpate kimapi kartumanuSThAnam, tadvinA tadazuddhatApatteH / " zrIdazavaikAlika- [dvitIyacUlikA-7]vRttau / ___"uvagao sivakumArasamIvaM nisIhiaMkAUNa iriAipaDikkato bArasAvattaM kiikamma karei / " vasudevahiMDau / ___ ityAdiSvAgameSvevaM darzane'pi kaizcit kasminnekasmin sthAne sAmAyikaM kRtvA IryApathapratikramaNamuktaM dRSTvA tAmeva varNapaddhatiM pramANIkRtya tathaiva vidhIyamAnamasti, sA tu teSAM gaNasaMpradAyasAmAcAryeva saMbhAvyate, athavA te eva samyagjAnanti / atha ye kecana yathAkathaJcanA'pi kimapi mativiparyAsAdikAraNamAzritya nirmApayanti te tu zrIkevalibhirapi mocayituM duSkaraM mAdRzaiH sAmpratInaiH svalpamatibhiH kathaM nivArayituM zakyAH ? mukhavasrikA'pi kvApyAgame zrAddhAnAM sarvathA tyAjyatayA pArzva eva sthApanatayA ca dRSTA dRzyamAnA ca nAsti, sAMpratakAlInairmAdRzAdibhiH, purAtanairvRddhaiH, bahuzrutairgItAthaizca zrIAgamAnusArivarNapaddhatyA darzitA'pi nAsti, tathApi kaizcid gRhyamANaiva nAsti, kaizcicca pArzva eva sthApyamAnA'sti / ___ yaiH sarvathA tyAjyamAnAsti tairucyate - 'yadgRhItaM tadgRhItameva no mucyate / ' yaistu samIpa eva sthApyamAnA'sti taistvevamucyate - 'mocanavarNAH kvApyAgame na snti| ye tu zrIAgamavarNAMgIkAriNasteSAM tu dRkpathe pratiSThAnam "pAvaraNaM muttUNaM, giNhittA muhapottiaM / vattha-kAyavisuddhIe, karei posahAIaM / / " vyavahAracUo / zraddhAlUnAmaughikameva rajoharaNa-mukhavastrikAdi, sAdhUnAM caupagrahikameva / 17 16. upagataH zivakumArasamIpaM naiSedhikIM kRtvA IryAdipratikrAntaH dvAdazAvartaM kRtikarma karoti / 17. prAvaraNaM muktvA, gRhItvA mukhapotikAm / vastra-kAyavizudhyA, karoti pauSadhAdikam / / Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NNNNN wommmmmmmmmm 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 18 11 "muhapottIe visae uvAsagadasAsu kuMDakolio / mUttUNa uttarijjaM, paDivanno posahavayaM ti / / kaMpille sAvaya kuMDakolio, niaasogavaNiAe / gaMtuM Thavai silAe nAmamudaMtuttarijjaM ca / / taha paNhAvAgaraNe, dasamaMge sAvagANa muhapattI / payaDu cciya ThANatige, pannattA tatthimaM paDhamaM / / sAmAiaM kuNaMto, saDDo kuMDala-kirIDa-maNimudaM / taMbola-puppha-paMguraNamAi, vosirai savvaM pi / / " [mu. ku.-9,10,20,8] "taya vatthinnaM vAsage, jANuM nisiUNa tattha muhapattiM / rayaharaNa-majjhabhAgaMmi ThAvae pujjapAyajugaM / / evaM susAvao vi hu, duvAlasAvattavaMdaNaM dito / muhapattimajjhabhAgaMmi, ThAvae pujjapAyajugaM / / " iti vandanakabhASye / tathA - "jo muhapattiaM apaDilehittA vaMdaNaM vaMdei / go0 guruaMto tassa pacchittaM / " iti vyavahArasUtre / 11. 'savvai a sattamaMge' mukhavatrikAkulake / 12. 'niamAmuttuttarijjaM' hasta0, 'nAmamudaMtarijjaM' mukhavastrikAkulake 13. 'vaNNijjai' mukhavastrikAkulake / 14. maNibaddhaM' mukhavatrikAkulake / 18. mukhapotikAyA viSaye upAsakadazAsu kuNDakolikaH / muktvA uttariyaM pratipannaH pauSadhavratamiti / / 19. kAmpilye zrAvakaH kuNDakoliko nijAzokavanikAyAm / gatvA sthApayati zilAyAM nijanAmamudrAmuttariyaM ca / / 20. tathA praznavyAkaraNe dazamAGge zrAvakAnAM mukhapatriH / prakaTaiva sthAnatrike prajJaptA tatremaM prathamam / / 21. sAmAyikaM kurvan zrAddhaH kuNDala-kirITa-maNimudraM / tambola-puSpa-prAvaraNamAdi vyutsRjati sarvamapi / / 22. tato vistIrNe vAsake jAnuM nisthApya tatra mukhapatrim / rajoharaNamadhyabhAge sthApayati pUjyapAdayugam / / 23. evaM suzrAvako'pi khalu dvAdazAvartavandanaM dadan / mukhapotikAmadhyabhAge sthApayati pUjyapAdayugam / / 24. yo mukhapatrikAmapratilekhya vandanaM vandate, gautama ! gurukaM tasya prAyazcitam / Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-chaviha-AvassayaMmi mmmmmmmmmmmm 87 ityAdivarNAH sthAne sthAne samAgacchantaH santi, mukhavatrikApArzvasthApanavarNAstu na hi kvApyAgame kairapi dRSTAH, yairdaSTAste darzayantu / mocanavarNAstu 'AgamiamAgameNaM juttIgamma ca juttIe / ' ityukterSaDupadhAnavahana11 zrAddhapratimAvahanAnantaraM ca mukhavastrikAyA mocyatayoktestathaiva sarvairapi gItArthabahuzrutaiH purA saMpratyapi kAryamANatvAt / evaM sarvatrAgamAdau varNasadbhAve'vagate'pi kenApi mativiparyAsena yattatkaraNe durantasaMsArataiva prasajyamAnA kena kathaM nivArayiSyate ? purApi saMprati ca zrIzrutadharma eva pramANam, tenaiva vidhinA vidhIyamAnaM sarvaM saphalam, anyathA anyathA / zrIAgamasya prAmANyaM kevalibhirapi urarIkriyate / yataH zrIoghaniryuktyAvazyakAdau - "oho suovautto suanANI jai vi giNhai asuddhaM / taM kevalI vi bhuMjai apamANaM suaM bhave iharA / " [piNDaniyukti-524] "vavahAro'vi hu balavaM, jaM chaumatthaM pi vaMdai arihA / jA hoi aNabhinno, jANaMto dhammayaM eaM / / " [paJcavastu-1016] ityAdivarNAn jAnanto'pi zrutajJAnAprAmANyenAparazAstrabalenAdhikAmapi kriyAM kurvANA api mithyAduSkRtapradAnasamaya-sAdhupratikramaNasUtrokta- 'hINakkharamaccakkharaM payahINaM' ityAdhuktiyuktyA bhRzAtIcAraprAptirjAyamAnA, yato malazuddhistata eva cetpaGkAkulatA tadA kena nirmalIkriyate ? tathA zrIjinAgamenaiva sarvAtIcArazuddhiH, sUtrasambandhiprAptAtIcArAstu pumAMsaH kena zuddhi prApsyanti ? sUtrAdUrdhvamutsUtramityarthayuktyA tadAptirapi kathaM nivAryA ? dharmamArgastu zrIjinendrairmukhyatayA dvividha eva prajJApito'sti zrIupadezamAlAdiSu siddhAnteSu / yataH - 25. oghaH zrutopayuktaH zrutajJAnI yadyapi gRhNAtyazuddham / tat kevalyapi bhuGkte'pramANaM zrutaM bhaveditarathA / / 26. vyavahAro'pi khalu balavAn yat chadmasthamapi vandate'rhan / yAvad bhavatyanabhijJo jAnAno dharmatAmenAm / / Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 27 "do ceva jiNavarehiM, jAijarAmaraNavippamukkehiM / logammi pahA bhaNiA, sussamaNa - sussAvago vA vi / / " [upadezamAlA-490] viratyapekSayApi svapnamadhye dAmadvayavicAre kevalajJAnotpattyanantaraM dharmadezanAsamaye ca deza- sarvaviratyAkhya-vAmAvAmabhujadvayaH / dharmaH samuddharatyAzu janaM saMsArasAgarAt / / 1 / / ityAdyupadezapaddhatyA dezavirati sarvaviratirUpaM viratidvayameva prarUpitam, nAnyadadhikaM kiJcinmUlabhUtaM dharmAdhikAre, apare sarve'pi zAkhAdikAstadvistArarUpAH / tatrApi dezaviratiH nirliGgA, sarvaviratistu liGgA / 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH zrAddhAnAM dezaviratibhAjAM sAmAyika- pauSadhAdyAvazyakajuSAM ca rajoharaNa-mukhavastrikA kalitAnAmapi zramaNa iva zrAvakaH proktaH sUtreSu, na tu zramaNa eva / zrAddhAnAM dezaviratizcet saliGgA prarUpitA'bhaviSyattadA kvApyAgame AnaMdAdInAM zrAddhAnAM mahAne[ce]STAparANAM saliGgA darzitA'bhaviSyat / na ca kvApi darzitA dRSTA ca kenApi kvApi / zrAddho rajoharaNa-mukhavastrikAliGgadhArakastu sAdhureva tadA teSAM sAdharmikatvena vihartuM kalpate, kadApIti lAbhamicchatAM mUlakSitirAgatA liGgadhAraNaprarUpakANAm / iti prathamaM sAmAyikAvazyakam / atra damadantakathA - 28 nikkhato hatthasIsA damadaMto kAmabhogamavahAya / vi rajjai rattesuM duTThesu Na dosamAvajja / / 29 [AvazyakabhASya-151] vaMdijjamANA na samukkasaMti hIlijjamANA na samujjalaMti / daMteNa citteNa caraMti dhIrA, muNI samugdhAiyarAgadosA / / [Avazyakaniryukti-866 ] 27. dvAveva jinavarairjAtijarAmaraNavipramuktaiH / loke patha bhaNito suzramaNaH suzrAvako vA'pi / / 28. niSkrAnto hastizIrSAt damadantaH kAmabhogAnapahAya / nApi rajyate rakteSu dviSTeSu na dveSamApadyate / / 29. vandyamAnA na samutkarSanti, hIlyamAnAna samujjvalanti / dAntena cittena caranti dhIrAH, munayaH samudghAtitarAgadveSAH / / Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-chabiha-AvassayaMmi 30 31 / / atha damadantakathA / / hatthisIsae Nagare rAyA damadanto nAma, ito agayapure Nagare paMca paMca pANDavA, tesiM tassa ya vayaraM, tehiM tassa [damadantassa] jarAsaMdhamUlaM rAyagihaM gatassa so visao lUDito daDDo a - "mAyayA zatravo vadhyA avadhyA syurbalena ye / yathA strIrUpamAsAdya, hatA bhImena kIcakAH / / 1 / / " aNNadA damadaMto Agato, teNa hatthiNApuraM rohitaM, te bhaeNa Na ninti / tato damadaMteNa te bhaNitA-siAlA ceva suNNagavisae jahicchiyaM AhiMDiA, jAva ahaM jarAsaMdhasagAsaM gato tAva mama visayaM lUDeha, iyANiM nipphiDaha, te Na Niti / "tulyavarNacchadaireva, kokilaiH saha saGgataH / / kena vijJAyate kAkaH, svayaM yadi na bhASate / / " [bhojaprabandha-269] na vinA madhumAsena, antaraM pikakAkayoH / vasante ca punaH prApte, kAkaH kAkaH pikaH pikaH / / tAhe savisayaM gato / aNNadA niviNNakAmabhogo pavvaio, tato egallavihAraM paDimaM paDivaNNo viharaMto hatthiNApuraM gato, tassa bAhiM paDimaM Thito, juhiTThileNa aNujattANiggaNa vaMdito / pacchA sesehivi cauhiM paMDavehiM vaMdito, tAhe dujjohaNo Agato / tassa maNussehiM kahiaM, jahA - esa so damadanto, teNa so mAtuliMgeNa Ahato / pacchA khaMdhAvAreNa eteNaM pattharaM pattharaM khivaMteNaM patthararAsIkao / juhidvilo niatto pucchati - ettha sAhU Asi kahiM so ?, loeNa kahiaM - jahA eso patthararAsI dujjohaNeNa kao, tAhe so aMbADito, te a avaNiA pattharA, telleNa abbhaMgito khAmito a / 30. hastizIrSe nagare rAjA damadanto nAma, itazca gajapure nagare paJca paJca pANDavAH, teSAM tasya ca vairam, taistasya damadantasya jarAsandhamUlaM rAjagRhaM gatasya sa viSayo luNTito dagdhazca, 31. anyadA damadanta AgataH, tena hastinApuraM ruddham, te bhayena na niryAnti, tato damadantena te bhaNitAH - zRgAlA iva zUnyaviSaye yathecchamAhiNDadhvam, yAvadahaM jarAsandhasakAzaM gatastAvanmama viSayaM luNTayata, idAnIM nirgacchata, te na nirgacchanti / 32. tadA svaviSayaM gataH / anyadA nirviNNakAmabhogaH pravrajitaH, tata ekAkivihAraM pratimAM pratipanno viharan hastinApuraM gataH, tasmAt bahiH pratimayA sthitaH / yudhiSThireNAnuyAtrAnirgatena vanditaH, pazcAt zeSairapi caturbhiH pANDavairvanditaH, tadA duryodhana AgataH, tasya manuSyaiH kathitam-yathA eSa sadamadantaH, tena samAtuliGgenAhataH, pazcAtskandhAvAreNAgacchatA prastaraM prastaraM kSipatA prastararAzIkRtaH / yudhiSThiro nivRttaH pRcchati - sAdhuratrAsIt kva saH ?, lokena kathitam - yathaiSa prastararAzirduryodhanena kRtaH, tadA sa nirbhasiMtaH, te cApanItAH prastarAH, tailenAbhyaGgitaH kSamitazca / Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~~~ 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH "nivasannapi samamitarairabhijAtaH zikSate na taccaritam / dhvAMkSo virAvI na pikaH, sthitavAnapi balibhujAM bhavati / / " tassa kira bhagavato damadaMtassa dujjohaNe paMDavesu a samo bhAvo Asi / evaM kAyavvaM sAmAiaM / / ||iti damadantakathA / / atha sAmAyikaphale sambandhaH - "divase divase lakkhaM, dei suvannassa khaMDiyaM ego / iyaro puNa sAmAiyaM, karei na pahuppae tassa / / " [sambodhaprakaraNa-1233] ||ath sAmAyikaphalaviSaye vRddhastrIkathA / / / kasminnagare kazcit zreSThI pratyahaM] pAtrApAtravicAraM vinA dAnazauMDatvAllakSaM lakSaM] suvarNaM dattvA prAtaH khaTvAtaH samuttarati / ekA ca tatprAtivezmikI vRddhA pratyahaM prAtaH sAyaM ca 'jAhe khaNaM tAhe sAmAiaM kuNai' ityukteryadA tadA vA samayaM prApya sAmAyikaM karoti / sAmAyikakaraNe 'karemi bhaMte sAmAiaM' iti sUtrapAThapratipattiH / bhadaMteti gurvAmantraNaM gurukulavAsopasaMgrahArtham / yaduktam - "AmaMtei karemi bhadaMta ! sAmAiyaM ti sIso'yaM / AhAmaMtaNavayaNaM guruNo kiM kAraNamiNaM ti ? / / bhaNNai gurukulavAsovasaMgahatthaM jahA guNatthIha / niccaM gurukulavAsI havijja sIso jao'bhihiaM / / nANassa hoi bhAgI thirayarao daMsaNe caritte a / dhannA AvakahAe gurukulavAsaM na muMcaMti / / " "A~vassayaM pi niccaM gurupAdamUlammi desiaM hoi / vIsaM pi ha saMvasao kAraNao jayai sijjAe / / 15. 'jadabhi sejjAe' vizeSa0 bhASye / 33. tasya kila bhagavato damadantasya duryodhane pANDaveSu ca samabhAva AsIt / evaM kartavyaM sAmAyikam / 34. divase divase lakSaM dadAti suvarNasya khaNDikAmekaH / itaraH punaH sAmAyikaM karoti na prabhavati tasya / / 35. Amantrayati 'karomi bhagavan ! sAmAyikaM' iti ziSyo'yam / AhAmantraNavacanaM guroH kiM kaarnnmidmiti?|| 36. bhaNyate gurukulavAsopasaMgrahArthaM yathA guNArthIha / nityaM gurukulavAsI bhavet ziSyo yato'bhihitam / / 37. jJAnasya bhavati bhAgI sthiratarako darzane cAritre ca / dhanyA yAvatkathaM gurukulavAsaM na muJcanti / / 38. Avazyakamapi nityaM gurupAdamUle dezitaM bhavati / viSvagapi khalu saMvasataH kAraNato yatate zayyAyAm / / 36 37 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-chaviha-AvassayaMmi mmmmmmmmm 39 43 evaM ciya savvAvassayAiM ApucchiUNa kajjAiM / jANAviamAmaMtaNavayaNAo jeNa savvesiM / / sAmAiamAIaM bhadaMtasaddo a jaM tayAIe / teNANuvattai tao karemi bhaMte tti savvesu / / kiccAkiccaM guravo vidaMti viNayapaDivattiheuM ca / UsAsAiM pamottuM tadaNApucchAiM paDisiddhaM / / guruvirahami ya ThavaNA gurUvaesovadaMsaNatthaM ca / jiNavirahami vi jiNabiMbasevaNAmaMtaNaM saphalaM / / ranno va parukkhassa vi jaha sevA maMtadevayAe vA / taha ceva parukkhassa vi guruNo sevA viNayaheuM / / " [vi.bhA.-3457-59, 3461-66] [iti] sAmAyikaM karoti / ekadA dvayorapi kenA'pi kAraNena dAnasAmAyikaviSaye'ntarAyo bbhuuv| tena dvayorapi khedaH samabhUt / zreSThI vRddhAyAH khedaM zrutvA prAha - 'tvayA'dya bahu bahu paDapaDAkAryeti hAsyaM cakre karmabandhakAraNamapi / yataH - "sukhena badhyate karma tadvipAkastu dustaraH / hasatI dhArayet karma rudatI ca vimuJcati / / ayi khalu - viSamaH purAkRtAnAM bhavati hi jantuSu karmaNAM vipAkaH / harazirasi yAni rejurhari-2 tAni luThanti gRdhrapAde / / " 17 16. 'aho vastrakhaNDaM gRhItvA hastAdipramArjanaM kRtaM tena kiM puNyaM gatam ? tatra dhanavyayastu kazcidapi na dRzyate, itthaM yadi dharmaH ___ sameti sadA kriyate, lakSakhaNDisuvarNadAnaM na ko'pi vidadhAti / ' iti upadezaprAsAde / 17. ayaM zloko'zuddho bhAti, ataH svamatyA saMzodhyaH / sampA. / 39. evameva sarvAvazyakAnyApRcchya kAryANi / AjJapitamAmantraNavacanAt yena sarveSAm / / 40. sAmAyikamAdikaM bhadantazabdazca yattadAdau / tenAnuvarttate tataH karomi bhagavan iti sarveSu / / 41. kRtyAkRtyaM guravo vidanti vinayapratipattihetuM ca / ucchvAsAdi pramucya tadanApRcchAdi pratiSiddham / / 42. guruvirahe ca sthApanA gurUpadezopadarzanArthaM ca / jiNavirahe iva jiNabimbasevaNAmantraNaM saphalam / / 43. rAjJa iva parokSasyApi yathA sevA mantradevatAyA vA / tathaiva parokSasyApi guroH sevA vinayahetuH / / Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 tayoktam- 'naivaM vada / ' yataH 44 44 "kaMcaNamaNisovANaM, thaMbhasahassUsiyaM suvaNNatalaM jo karijja jiNaharaM, tao vi tavasaMjamo ahio / / " [ u.mA 493, sambodhaprakaraNa- 1250] 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH ityAdi / tataH zreSTha ante ArtyA mRtvA dAnakarmavazAt karI jAtaH, vRddhApi sAmAyikadhyAnena mRtvA rAjasutA jAtA / kiyatA kAlena sa karI tenaiva rAjJA dhRtaH / sa ekadA rAjamArge svagRhAdi dRSTvA jAtajAtismRtimUrcchayA bhUmau papAta / kathamapi tadraSTuM [ rAjasutA ] tatrAgatA / tasyA api svasthAnAdi dRSTvA jAtismRtirutpannA [ pUrvabhavavRttAntaM dRSTavatI], karI utthApito'pi nottiSThati / tato rAjasutayoktam 45 " 'UTha siThi mata bhaMta kara, kari hUa dANavaseNa / huM sAmAie yadhua, bahuguNa sAmAia teNa / / " iti vacaH zrutvA zIghraM karI utthitaH / tato nRpAdInAM mahadAzcaryaM jAtam / pRSTA satI sA sarva pUrvabhavasvarUpaM kathitavatI tat zrutvA bahunAM dharmaviSaye Adaro jAtaH / sAmAyikaparipAlanaphale nizcayo jAtaH / / / iti sAmAyikaphalaviSaye vRddhastrIkathA / / [ii sAmAiya Avassayam ] 19. 'prAgbhavavRttAntamakathayat / sa karI tadvacasA prabuddhaH / kAladvaye sAmAyikakaraNAya bhUmiM cakSurthyAM nirIkSya svagurUNyabhyarNe samatayA muhUrtaM yAvattiSThati bhAvasAmAyikena / grahaNapUrNasamaye ca guruM natvA tiSThatyuttiSThati / bhakSyAbhakSya-peyApeyAdijJAnaparaH samAdhinA pUrNAyuSA ca mRtvA sahasrAre devatvaM prAptaH / ' "dAnaM sadA yacchati mArgaNebhyaH, suvarNabhUmeH svapatizca kazcit / tato'pyadhikaM gaditaM munIndaiH sAmAyike puNyamato vidheyam / / " iti upadezaprAsAde navamastambhe aSTAtriMzaduttarazatatamaM vyAkhyAne / 44. kAJcanamaNisopAnaM stambhasahastrocchritaM suvarNatalam / yaH kArayejjinagRhaM tato'pi tapaH saMyamo'dhikaH / / 45. uttiSTha zreSThin ! mA bhrAntaM kuru, [cittaM tvaM ] karI bhUto dAnavazena / ahaM sAmAyikena rAjaduhitA bahuguNaH sAmAyikastena / / Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2-chaviha-AvassayaMmi] [5-caturviMzatistavaH] dvitIyamAvazyakaM caturviMzatistavazcaturviMzati-tIrthaMkaranAmagrahaNavarNanarUpaH / sa ca pratikramaNaM vidhIyamAno bhavyajantUnAM mahAnirjarAhetuH syAt / yataH zrIzrAddhapratikramaNasUtre - "cirasaMcia-pAvapaNAsaNIi, bhavasayasahassamahaNIe / cauvIsa-jiNa-viNiggaya-kahAi volaMtu me dIahA ||"[shraaddhprtikrmnnsuutr-46] zrIbhaktAmarastotre'pi zrImAnatuGgasUriviracite - [AstAM tava stavanamasta-samasta-doSam tvatsaMkathApi jagatAM duritAni hanti / ] "dUre sahasrakiraNaH kurute prabhaiva; padmAkareSu jalajAni vikAsabhAJji / / " // caturviMzatistave zrIjambUkumArasambandhaH / / rAjagRhe zreNike nRpe sati RSabhadattaH zreSThI, dhAriNI patnI, putrecchostasyA adhRtiM kurvANAyA vinodanAya zreSThI RSabhadatto vaibhArAdrau ceiavaMdaNatthaM gao [caityavandanArthaM gataH / valamAnAbhyAM mArge siddhaputro jasamitrazrAddho dRSTaH, pRSTazca 'kva prasthito'sIti ?' sa prAha - 'ihodyAne zrIsudharmagaNadharaM nantum, yuvAmapyAgacchataH ? tato gatAstrayo'pi, jasamitreNa pRSTam-'svAmin ! kIdRzo jambU: yannAmnA'yaM jambUdvIpaH ?' svAminA savistaraM tatsvarUpamUce / tadA mudA'nAdRtAkhyo jambUdvipapatiH suraH / zabdena mahatA'vAdI-daho ! me kulamuttamam / / 1 / / tadA ca zreNiko'pRcchadbhagavantaM kRtAJjaliH / devo'yamevaM svakulaprazaMsAM kurute kutaH ? / / 2 / / sarvajJaH kathayAmAsa rAjannatraiva pattane / ibhyo guptamatirnAma babhUva bhuvi vizrutaH / / 3 / / tasya dvau tanujanmAnAvabhUtAM kramayogataH / jyAyAnRSabhadattAkhyo, jinadAsAbhidho laghuH / / 4 / / jyAyAnatisadAcAro dyUtAdivyasanI laghuH / tau dvAvAdyantayugayoH pratyakSe iva vaThaNI / / 5 / / tatazcarSabhadattena jinadAsaH sumedhasA / tyakto durAcAra iti sarvasvajanasAkSikam / / 6 / / ahamabhrAtRko'smIti jyeSThaH sa zreSThisUrvadan / kaniSThasya zuna iva praveSTuM na gRhe'pyadAt / / 7 / / 1. cirasaJcitapApapraNAzanyA, bhavazatasahasramathanyA / caturviMzatijinavinirgatakathayA gacchantu mama divasAH / / Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 mmmmmmm rrrrrrrrrrr 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH jinadAso'nyadA dIvyannanyena dyUtakAriNA / saMjAta dyUtakalahe sadyo'streNa nyahanyata / / 8 / / phalaM dyUtaviSatarorAyudhAghAtavedanam / jinadAso'nvabhUdraGka iva bhUmitale luThan / / 9 / / svajanAzcarSabhadattamUcurbho paramArhata ! / prANimAtrasAdhAriNyA dayayA jIvayAnujam / / 10 / / pAtraM kIrtevizuddhAyAH sa bandhuH sa ca nAyakaH / yo bandhuM sevakaM cAbhyuddharate vyasanAvaTAt / / 11 / / RSabho'pyabhyadhAd gatvA'varajaM svajaneritaH / samAzvasihi he vatsa ! trAsye tvAmauSadhAdibhiH / / 12 / / jagAda jinadAso'pi kSamasva mama durnayAn / kAryamAmuSmikaM kuryA jIvitavyAspRhasya me / / 13 / / prayaccha paralokAdhvaprasthitasya mamAdhunA / dharmopadezapAtheya - mAryAnazanapUrvakam / / 14 / / RSabho'pyanvazAdeva-manujaM nirmamo bhava / japa svacchamanAH paJcaparameSThinamaskriyAm / / 15 / / evamAdyanuziSyAnu-janmAnamRSabhaH svayam / ArAdhanAM sAnazanAM kArayAmAsa zuddhadhIH / / 16 / / vipadya jinadAso'pi, tena paNDitamRtyunA / jambUdvIpAdhipo jajJe, devo'yaM paramarddhikaH / / 17 / / atrAntare dhAriNyA pRSTam-'me putro bhAvI na veti ?' jasamitraH prAha - 'nedaM sAvadyamAhuH sAdhavo jAnanto'pi, paramahaM vacmi, 'yathA pRSTaM tathA bhAvI te putraH / ' yato'rhadAdinAmakittaNAi kae pucchijjamANassa atthi saMpattI [arhantAdinAmakirtanAdi kRte pRcchato'sti smpttiH]| anye'pi ca zakunAH pRcchAyAM bhavyA jAtAH / svapne cotsaGgagataM zvetasiMhakizoraM drkssysiiti| tato dhAriNyA hRSTayoktam- 'yadyevaM satyaM bhAvI tadA jambUvRkSadevatAnAmnA 108 [aSTottarazatAni] AcAmlAni kariSyAvahe / ' tato puraM gatAH anyadA tatsvapnasUcito vidyunmAlI devaH paJcamakalpAt cyuto garbhe utpnnH| jinasAdhupUjAdohadaH / jambUdevasAnidhyAjjambUnAma, yauvane zrIsudharmapArzve brahmavratamuccArya dIkSAyai pitarAvApRcchati / tAvAhatuH, 'vatsa ! kanyAH pariNIyA'smAn kRtArthIkuru, tathA [tataH] vayamapyanuvrajAmaH / tataH zreSThinA'STau janAH samudrapriyaH 1 samudradattaH 2 sAgaradattaH 3 kuberadattaH 4 kuberasenaH 5 vaizramaNadattaH 6 vasusenaH 7 vasupAlitazceti 8 nAmAnaH zreSThinaH, __ teSAM bhAryAH kramAt padmAvatI 1, kanakamAlA 2, vinayazrIH 3, dhanazrIH 4, kanakavatI 5, zrISeNA 6, vIramatI 7, jayasenA 8, ceti / teSAM putryaH kramAt siddhimatI 1, padmazrIH 2, padmasenA 3, kanakasenA 4, nAgasenA 5, kanakazrIH 6, kamalAvatI 7, yazazrIzceti 8, / [pRSTAH, tatastadanurodhena yadyasmAbhirna dhRtastato'mumevAnuyAsyA iti vihitapratijJA aSTAvapi kanyAH samakAlaM sa pariNItavAn / vivAhamahe vRtte [sati vAsabhavane tatprabodhAya pravRtte sati, tadavasare] jayapurezavindhyanRpaputraH prabhavo'vasvApinI- tAlodghATinyau vidye dadAmi, yadi staMbhinI - mokSiNyau dadAsIti vadan madhubindujJAtena bodhitaH / tato jambUvRkSezAnAdRtadevakRtasAnidhyaH pravrAjito jambUrbahuvarSeH kevalamupAya' aSTAtriMzat varSANi kevalItvena vihatya bhaktapratyAkhyAya balAhakAdrau mAsaM pAdopagamena siddhaH / / / iti caturviMzatistave zrIjambUkumArasambandhaH / / [ii cauvisattho Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3-chavviha-AvassayaMmi [6-vandanakAvazyakam ] atha tRtIyamAvazyakam / vandanakAni gurubhiH sArdhaM pratikramaNakaraNe sAdhubhiH zrAddhaizcAvazyaM zrIgurupAdamUle karttavyAnyeva / vandaneSu kRteSu ca lAbhaH kaH syAditi darzayati - "'viNaovayAra mANassa, bhaMjaNA pUaNA gurujaNassa / titthayarANa ya ANA, suadhammArAhaNA'kiriA / / 'viNao sAsaNe mUlaM, viNIo saMjao bhave / viNayAu vippamukkassa, kao dhammo ko tavo ? / / jamhA viNayai kammaM aTThavihaM cAuraMtamukkhAya / . tamhA u vayaMti viU viNautti vilInasaMsArA / / " [A.ni.-1215-1217] vandanakapradAnenaiva zrIkRSNasya IyAn lAbhaH proktaH siddhAntAdau - ""titthayarattaM sammatta-khAiaM sattamIi taiAe / vaMdaNaeNaM vihiNA, baddhaM ca dasArasIheNaM / / " [sambodhasittarI-106] kiyatsu sthAnakeSu vandanakAni dAtavyAnIti jJApayati - "paDikamaNe sajjhAe kAussaggAvarAha-pAhuNae / AloyaNa-saMvaraNe uttamaDhe ya vaMdaNayaM / / " [Avazyakaniyukti-1200] 1. 'sAhuNa vandaNeNaM' upadezataraGgINIvRttau / 1. vinayopacAro mAnasya bhaJjanA pUjanA gurujanasya / tIrthaMkarANAM cAjJA zrutadharmArAdhanA'kriyA / / 2. vinayaH zAsane mUlaM vinItaH saMyato bhavet / vinayAdvipramuktasya kuto dharmaH kutastapaH ? / / 3. yasmAdvinayati karmASTavidhaM caturantamokSAya / tasmAdeva vadanti vidvAMsaH vinaya iti vilInasaMsArAH / / 4. tIrthakaratvaM kSAyikasamyaktvaM saptamyAstRtIyAyAH / vandanena vidhinA, baddhaM ca dazArhasiMhena / / 5. pratikramaNe svAdhyAye kAyotsargAparAdha-prAghUrNake / AlocanA-saMvaraNe, uttamArthe ca vandanakam / / Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH "cattAri paDikkamaNe kiikammA tinni huMti sajjhAe / puvvaNhe avaraNhe kiikammA caudasa havaMti / / " katyAvazyakAnIti darzayati - "duoNayamahAjAyaM, kiikammaM bArasAvayaM / causiraM tiguttaM ca, dupavesaM eganikkhamaNaM / / avaNAmA dunna'hAjAyaM, AvattA bAraseva ya / sIsA cattAri guttIo, tinni do a pavesaNA / / enikkhamaNaM ceva, paNavIsaM viAhiyA / Avassagehi parisuddhaM, kiikammaM jehiM kIraI / / [Avazyakaniryukti-1201] 10 kiikammaM pi karito na hoi kiikamma- nijjarAbhAgI / paNavIsAmannayaraM sAhU ThANaM virAhaMto / / 11 paNavIsA parisuddhaM, kiikammaM jo pauMjai gurUNaM / so pAvai nivvANaM acireNa vimANavAsaM vA / / " [ A. ni. - 1202 - 1206] katidoSAzca tyAjyatayeti darzayati 12 "dosa aNADhia-thaDDia-paviddha- paripiMDiaM ca TolagayaM / aMkusa - kaccha bhariMgia - macchuvvattaM maNapauTTaM / / " 6. catvAri pratikramaNe kRtikarmANi trINi bhavanti svAdhyAye / pUrvAhne'parAhne kRtikarmANi caturdaza bhavanti / / 7. dvyavanataM yathAjAtaM kRtikarma dvAdazAvartam / catuH ziro triguptaM dvipravezaM ekaniSkramaNam / / 8. avanatA dviryathAjAtamAvartA dvAdazaiva ca / zIrSAzcatvAri guptayastriNI dvau ca pravezau / / 9. ekaniSkramaNaM caiva paJcaviMzatiM vijAnIhi / AvazyakaiH parizuddhaM kRtikarma yaiH kriyate // 10. kRtikarmApi kurvan na bhavati kRtikarmanirjarAbhAgI / paJcaviMzatInAmanyatarat sAdhuH sthAnaM virAdhayan / / 11. paJcaviMzatiparizuddhaM kRtikarma yaH prayuGkte gurave / sa prApnoti nirvANam acireNa vimAnavAsaM vA / / 12. doSA anAdRta- stabdha- praviddha- paripiNDitaM ca Tolagatim / aGkuza-kacchapariGgita-matsyodvRtaM manaH praduSTam / / Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3-chabbiha-AvassayaMmi mmmmmmmmmmmmmmmmmmm "veiabaddha-bhayaMtaM, bhaya-gArava-mitta-kAraNA-tinnaM / paDiNIa-ruTTha-tajjia-saDha-hIlIa-vipaliuMciayaM / / diTThamadiTuM siMgaM, kara-tammoaNa-aNiddhaNAliddhaM / UNaM uttaracUlia-mUaM DhaDDara-cuDaliaM ca / / battIsadosa-parisuddhaM, kiikammaM jo pauMjai gurUNaM / so pAvai nivvANaM, acireNa vimANavAsaM vA / / " [guruvandanabhASya-23-26/ atha kRtikarmavidhiM darzayati -- "AyArassa u mUlaM, viNao so guNavao a paDivattI / sA ya vihi-vaMdaNAo, vihI imo bArasAvatte / / houmahAjAuvahi saMDAsaM pamajja ukkuDuaThANe / paDilehiamuhapattI-pamajjiovarimadehaddho / / uddheuM parisaMThiakupparaThiapaTTagonamiakAo / juttipihiapacchaddho pavayaNakucchA jaha na hoi / / vAmaMgulimuhapottIkarajualatalatthajuttarayaharaNo / avaNia jahuttadosaM gurusamuhaM bhaNai payaDamiNaM / / 1. 'ovahi' 'o bahiM saMDAsaM' yogazAstre / 2. ....DuaThANo' yogazAstre / 13. vedikAbaddha bhajantaM bhaya-gaurava-mitra-kAraNa-stenam / pratyanIka-ruSTa-tarjita-zaTha-hIlita-viparikuJcitakam / / 14. dRSTAdRSTaM zRGgaM kara-tanmocanAzliSTAnAzliSTam / nyUnamuttaracUDa-mUkaM DhaDDara-cuDalikaM ca / / 15. dvAtriMzaddoSaparizuddhaM kRtikarma yaH prayuGkte gurUn / sa prApnoti nirvANamacireNa vimAnavAsaM vA / / 16. AcArasya tu mUlaM vinayaH sa guNavatazca pratipattiH / sA ca vidhivandanAt vidhirayaM dvAdazAvate / / 17. bhUtvA yathAjAtopadhiH sandaMzaM pramRjyotkuTukasthAnaH / pratilekhitamukhavastrikA pramANitoparimadehArdhaH / / 18. utthAya pratisaMsthitakUrparasthitapaTTakAvanatakAyaH / yuktipihitapazcArdhaH pravacanakutsA yathA na bhavati / / 19. vAmAGgalimukhavastrikAkarayugalatalasthayuktarajoharaNaH / apanIya yathoktadoSaM gurusaMmukhaM bhaNati prkttmidm|| Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 20 icchAmi khamAsamaNo iccAI jA nisIhiAi tti / chaMdaNaM ti suNeuM guruvayaNaM uggahaM jAe / / 21 aNujANaha me miuggahamaNujANAmi ti bhAsae guruNA / uggahakhittaM pavisaha pamajja saMDAsae nisie / 22 vAmadesaM rayaharaNaM pamajja bhUmI saMThaveUNa / sIsaphusaNeNa hohI kajjaM ti tao paDhamameva / / 23 vAmakaragahi aputtI egadeseNa vAmakannAo / ArabhiUNa NiDAlaM pamajja jA dAhiNo kaNNo / / 24 avvacchinnaM vAmayajANuM nasiUNa tattha muhapattiM / rayaharaNamajjhadesammi ThAva pujjapAyajugaM / / 25 mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH supasAriyabAhujuo UrujuyalaMtaraM aphusamANo / jamalaTThiaggapANI 'a'kAramuccArayaM phusai / / 26 abbhaMtarapariaTTiyakarayalavaNIya sIsaphusaNaMtaM / to karajualaM nijjA 'ho'kkAroccArasamakAlaM / / 27 puNa hiTThA muhakarayala 'kA'kArasamaM Thavijja rayaharaNaM / 'yaM' saddeNaM samayaM puNo vi sIsaM tahaccea / / 3. 'bhUmIuM' hasta0 / 4. 'AraMbhiUNa' yogazAstre / 5. 'nijjaha' hasta0 / 6. '...roccaraNa...' yogazAstre / 7. 'chivijja' yogazAstre / 20. icchAmi kSamAzramaNa ! ityAdi yAvad naiSedhikyeti / chandeneti zrutvA guruvacanamavagrahaM yAcate / 21. anujAnIdhvaM me mitAvagrahamanujAnAmIti bhASite guruNA / avagrahakSetraM pravizati pramRjya sandaMzAn niSIdet / / 22. vAmadezaM rajoharaNaM pramRjya bhUmau saMsthApya / ziraH sparzanena bhaviSyati kAryamiti tataH prathamameva / / 23. vAmakaragRhItamukhavastrikA ekadezena vAmakarNAt / Arabhya lalATaM pramRjya yAvad dakSiNaH karNaH / / 24. avyucchinnaM vAmakajAnuM nyasya tatra mukhavastrikAm / rajoharaNamadhyapradeze sthApayet pUjyapAdayugam / / 25. suprasAritabAhuyuga UruyugalAntaramaspRzan / yamalasthitAgrapANiH 'a' kAramucyArayan spRzati / / 26. abhyantaraparivarttitakaratalamupanIya ziraH sparzanAntam / tataH karayugalaM nayed 'ho' kAroccArasamakAlam / / 27. punaradhastAd mukhakaratalaM 'kA'kArasamaM sthApayed rajoharaNam / 'yaM' zabdena samakaM punarapi zirastathaiva / / Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3-chaviha-AvassayaMmi 28 31 'kA'kArasamuccAraNasamayaM rayaharaNamAluheUNa / 'ya' tti a saddeNa samaM puNo vi sIsaM tahaccea / / saMphAsaM ti bhaNaMto sIseNaM paNamiUNa rayaharaNe / / unnAmiamuddhaMjali avvAbAhaM puNo pucche / / khamaNijjo bhe kilAmo appakilaMtANa bahusubheNa bhe / diNa pakkho variso vA vaikkaMto ia tao tusiNI / / guruNA taha tti bhaNie jattA javaNA ya pucchiavvA ya / parisaMThieNa iNamo sarANa joeNa kAyavvaM / / tattha ya paribhAsemo maMdamaiviNeagAhaNaTThAe / nIuccamajjhimAo surajuttIo ThAveavvA / / nIo tatthaNudatto rayaharaNe uccao udatto a / sIse nidaMsaNIo tayaMtarAlammi sario a / / aNudatto a 'ja' kAro 'ttA' sario hoi 'bhe' udattasaro / puNaravi 'ja-va-NI'saddA aNudattAI muNeavvA / / / 'jja' aNudatto a puNo 'ca' ssario 'bhe' udattasaraNAmo / evaM rayaharaNAisu tisu ThANesuM sarA neA / / 8. 'taho' yogazAstre / 9. 'paribhAsesA' dharmasaMGgahavRttau / 10. 'javaNi' yogazAstre / 28. 'kA'kArasamuccAraNasamakaM rajoharaNamAzliSya / 'ya' iti ca zabdena samaM punarapi zirastathaiva / / 29. 'saMphAsaM' iti bhaNan zirasA praNamya rajoharaNe / unnAmitamUrdhAJjalimavyAbAdhaM punaH pRcchet / / 30. kSamaNIyo bhavadbhiH klamo'lpaklAntAnAM bahuzubhena bhavatAm / dinaM pakSo varSa vA vyatikrAntamiti tatastUSNIkaH / / 31. guruNA tatheti bhaNite yAtrA yApanA ca praSTavyA ca / parisaMsthitenedaM svarANAM yogena kartavyam / / 32. tatra ca paribhASAmahe mandamativineyagrAhaNArtham / nIcoccamadhyamAH svarayuktayaH sthApayitavyAH / / 33. nIcastatrAnudAtto rajoharaNe uccaka udAttastu / zIrSe nidarzanIyastadantarAle svaritazca / / 34. anudAttazca 'ja'kAraH 'ttA' svarito bhavati 'bhe' udAttasvaraH / punarapi 'ja-va-Ni' zabdA anudAttAdayo jnyaatvyaaH|| 35. 'jja' anudAttazca punaH 'ca' svarito 'bhe' udAttasvaranAmA / evaM rajoharaNAdiSu triSu sthAneSu svarA jJeyAH / / Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 36 paDhamaM AvattatigaM vaNNadugeNaM tu raiyamaNukamaso / bIAvattANa tigaM tihiM tihiM vaNNehi niSpannaM / / 37 12 rayaharaNaMmi 'ja'kAraM 'ttA'kAraM kara - jueNa majjhammi / 'bhe'kAraM sIsammi a kAuM guruNo vayaM suNasu / / 38 tubbhaM piTTattia guruNA bhaNiammi sesaAvattA / dufor vi kAuM tusiNI jA guruNA bhaNiamevaM ti / / 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 39 aha sIso rayaharaNe kayaMjalI bhAi saviNayaM sirasA / khAmemi khamAsamaNo ! devasiAIpaDikkamaNaM / / 40 ahamavi khAmi tume guruNA'NunnAi khAmaNe sIso / nikkhamai uggahAo AvasiAe bhaUNaM / 41 oNayadeho avarAhakhAmaNaM savvamuccareUNaM / niMdiagarahiavosaTThasavvadoso Dikkato / / 42 khAmittA viNaNaM tigutto teNa puNaravi tahea / uggahajAyaNapavisaNa duoNayaM dopavesaM ca / / 43 paDhame chaccAvattA bIapavesammi huti chacceva / te a 'aho' iccAI asaMkareNaM pauttavvA / / 11. 'tu' nAsti, 'raIaa'' hasta0 / 12. 'rayaharaNaM jakAraM jueNa...' hasta0 / 13. 'a' hasta0 nAsti / 14. 'devasiAIvaikkamaNaM' yogazAstre / 15. ... saTTacattadeso' hasta0 / 36. prathamamAvartatrikaM varNadvikena tu racitamanukramazaH / dvitIyAvartAnAM trikaM tribhistribhirvarNairniSpannam / / 37. rajoharaNe 'ja' kAraM 'ttA' kAraM karayugena madhye / 'bhe' kAraM zIrSe ca kRtvA gurorvacaH zRNu / / 38. tavApi vartata iti ca guruNA bhaNite zeSAvarttI / dvAvapi kRtvA tUSNIko yAvad guruNA bhaNitamevamiti / 39. atha ziSyo rajoharaNe kRtAJjalirbhaNati savinayaM zirasA / kSamayAmi kSamAzramaNa ! daivasikAdipratikramaNam / / 40. ahamapi kSamayAmi tvAM guruNA'nujJAte kSamaNe ziSyaH / niSkrAmatyavagrahAdAvazyakyA bhaNitvA / / 41. avanatadeho'parAdhakSamaNaM sarvamuccArya / ninditagarhitavyutsRSTasarvadoSaH pratikrAntaH || 42. kSamayitvA vinayena triguptastena punarapi tathaiva / avagrahayAcana - pravezane dvayavanataM dvipravezaM ca / / 43. prathame cAvartA dvitIyapraveze bhavanti SaT caiva / te ca 'aho' ityAdayo'saGkareNa prayoktavyAH || SaT Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3-chavviha-AvassayaMmi mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm wwwimmmmmmm 101 paDhamapavese siranAmaNaM duhA bIae a taha cea / teNea causiraM taM bhaNiamiNaM eganikkhamaNaM / / evamahAjAegaM 'tigutti'sahiaM ca huMti cattAri / sesesuM khittesuM paNavIsAvassayA huMti / / " [yogazAstra-3/129 vRtti | iti vandanakavidhAna-vidhisvarUpaM yogazAstravRttigatam / dvirvandanahetuM darzayati - "sIso paDhamapavese vaMdiumAvassiAe paDikkamiuM / bIapavesaMmi puNo kiM vaMdai ? cAlaNA ahavA / / / jaha dUo rAyANaM namiuM kajjaM niveiuM pacchA / / vIsajjio vi vaMdia gacchai emeva sAhU vi / / " [A. ni.-1228, 1229] atha sAlambanAn darzayati / yato'smin kAle bahavaH prApyante prAyaH / "suttattha bAlavuDDe ya asahudavvAiAvaIo a / nissANa payaM kAuM saMtharamANA vi sIyaMti / / AlaMbaNANa logo bhario jIvassa ajaukAmassa jaM jaM picchai loe taM taM AlaMbaNaM kuNai / / " 16. bIae tahaccea' hasta0, 'teha ceva' dharmasaGgrahavRttau / 17. bitiya...vaMdai kiM ?' Avazyakaniyuktau / 18. 'ittha dugaM' guruvandanabhASye / 44. prathamapraveze zironAmanaM dvidhA dvitIye ca tathaiva / tenaiva catuHzirastad bhaNitamidamekaniSkramaNam / / 45. evaM yathAjAtaikaM triguptisahitaM ca bhavanti catvAri / zeSeSu kSetreSu paJcaviMzatirAvazyakA bhavanti / / 46. ziSyaH prathamapraveze vanditumAvazyakyA pratikramya / dvitIyapraveze punaH kiM vandate ? cAlanA'thavA / / 47. yathA dUtaH rAjAnaM natvA kAryaM nivedya pazcAt / visRSTo'pi vanditvA gacchatyevameva sAdhavo'pi / / 48. sutrArthabAlavRddhAn cAsahadravyAdyApadazca / nizrANAM padaM kRtvA saMstaranto'pi sIdanti / / 49. AlambanAnAM loko bhRto jIvasyAyatitukAmasya / yad yatpazyati loke tat tadAlambanaM karoti / / Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 mmmmmmmmmm 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH "je jattha jayA jaiA bahussuA caraNakaraNapabbhaTThA / jaM te samAyaraMtI AlaMbaNa maMdasaDDANaM / / je jattha jayA jaiA bahussuA caraNakaraNasaMpannA / jaM te samAyaraMtI AlaMbaNa tivvasaDDANaM / / " [Avazyakaniyukti-1187-1190] avandanIyAn darzayati - "daMsaNanANacaritte tavaviNae niccakAlapAsatthA / ee avaMdaNijjA je jasaghAI pavayaNassa / / " [Avazyakaniyukti-1191] teSAM vandane phalaM darzayati - "kiikammaM ca pasaMsA suhasIlajaNaMmi kammabaMdhAya / je je pamAyaThANA te te uvavUhiA huMti / / " [Avazyakaniyukti-1192] atha vandanIyAn darzayati - "daMsaNanANacarite tavaviNae niccakAlamujjuttA / ee u vaMdaNijjA je jasakArI pavayaNassa / / " [Avazyakaniyukti- 1193] evaMvidhAnAM vandane ca phalaM darzayati - "kiikammaM ca pasaMsA saMviggajaNaMmi nijjaravAe / je je viraIThANA te te uvavUhiA huti / / " [Avazyakaniyukti- 1194] 55 19. 'samAyatI' hasta0 / 20. 'jaghAI' hasta0 / 50. ye yatra yadA yadA bahuzrutAzcaraNakaraNaprabhraSTAH / yatte samAcarantyAlambanaM mandazraddhAnAm / / 51. ye yatra yadA yadA bahuzrutAzcaraNakaraNasampannAH / yatte samAcarantyAlambanaM tIvrazraddhAnAm / / 52. darzanajJAnacAritreSu tapovinayayoH nityakAlapArzvasthAH / ete avandanIyA ye yazodhAtinaH pravacanasya / / 53. kRtikarma ca prazaMsA sukhazIlajane karmabandhAya / yAni yAni pramAdasthAnAni tAnyupabRMhitAni bhvnti|| 54. darzanajJAnacAritreSu tapavinayayoH nityakAlamudyuktAH / ete tu vandanIyA ye yazaHkAriNaH pravacanasya / / 55. kRtikarma prazaMsA ca saMvignajane nirjarArthAya / yAni yAni viratisthAnAni tAni tAnyupabaMhitAni bhvnti|| Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3-chaviha-AvassayaMmi ... atha vandanIyAnAcAryAdibhedato darzayati - "Ayaria uvajjhAe pavvatti there taheva rAyaNie / eesiM kiikammaM kAyavvaM nijjaraTThAe / / suttatthaviU lakkhaNajutto gacchassa meDhibhUo a / gaNatattivippamukko atthaM bhAsei Ayario / / egaggayA ya jhANe vuDDI titthayaraaNukitI garuA / ANAthijjamii gurU kayariNamukkhA na vAei / / sammattanANasaMjamajutto suttatthatadubhayavihinnU / AyariaThANajuggo suttaM vAei uvajjhAo / / suttatthesu thirattaM riNamukkho AyatI ya'paDibaMdho / pADicchAmohajao suttaM vAe uvajjhAe / / dAragAhA / / tavasaMjamajoesuM jo juggo tattha taM pavattei / asahuM ca niatteI gaNatattillo pavatte / / thirakaraNA puNa thero pavattivAvAriesu atthesu / jo jattha sIai jaI saMtabalo taM thiraM kuNai / / uddhAvaNApahAvaNakhittovadhimaggaNAsu avisAI / suttatthatadubhayaviU gaNavaccho eriso hoi / / " Avazyakaniyukti-1195, vRtti] 21. 'gaNatattippamukko' hasta0 / 22. ...aNugiI gurutA' hasta0 / 23. '...nANadaMsaNajutto' hasta / 24. 'vAe' A.ni. / 25..... jogesaM jo jogo' A.ni. / 26. 'asahaM' hasta0 / 27. 'pavattIu' A.ni. / 56. AcArya upAdhyAyaH pravartakaH sthavirastathaiva ratnAdhikaH / eteSAM kRtikarma kartavyaM nirjarArtham / / 57. sUtrArthavid lakSaNayukto gacchasya meDhIbhUtazca / gaNataptivipramukto'rthaM vAcayatyAcAryaH / / 58. ekAgratA ca dhyAne vRddhistIrthakarAnukRtiNu: / AjJAsthairyamiti guravaH kRtaRNamokSA na vAcayanti / / 59. samyaktvajJAnasaMyamayuktaH sUtrArthatadubhayavidhijJaH / AcAryasthAnayogyaH sUtraM vAcayatyupAdhyAyaH / / 60. sUtrArthayoH sthiratvaM RNamokSa AyatyAMcApratibandhaH / prAtIcchaka [pratIcchanAt mohajayaH sUtraM vaacytyupaadhyaayH|| 61. tapaHsaMyamayogeSu yo yogyastatra taM pravarttayati / asahiSNuM ca nivarttayati gaNacintakaH pravarttayati / / 62. sthirakaraNAtpunaH sthaviraH pravartakavyApAriteSvartheSu / yo yatra sIdati yatissadbalastaM sthiraM karoti / / 63. uddhAvanapradhAvanakSetropadhimArgaNAsvaviSAdI / sUtrArthatadubhayavid gaNAvacchedaka IdRzo bhavati / / 63 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 64 "viaDaNa - paccakkhANe sue a rayaNAhiA vi u kariMti / majjhille na kareMtI so ceva ya tesi pakarei / / " kRtikarmakartAraM darzayati - "paMcamahavvayajutto aNalasa mANaparivajjiamaIo / saMvigganijjaraTThI kiikammakaro havai sAhU / / " [ Avazyakaniryukti - 1997] sadoSakRtikarmakaraNe phalaM darzayati 66 " kiikammaMpi karito na hoi kiikammanijjarAbhAgI / battIsAmannayaraM sAhU ThANaM virAhaMto / / " zuddhakRtikarmakaraNe phalaM darzayati 67 "eaM kiikammavihiM juMjaMtA caraNakaraNamuvauttA / - 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH - atrArthe zrIzItalAcAryadRSTAntaH / 28 [paJcavastuka-477] [Avazyakaniryukti - 1212] sAhU khavaMti kammaM agabhavasaMciamaNaMtaM / / " [ Avazyaka niryukti - 1230] 68 "viNayamUlo dhammo tti kAuM vaMdiukAmo guruM saMDAsayaM paDilehittA uvaviTTho muhaNaMtayaM paDilehei / sasIsaM kAyaM pamajjittA pareNa viNaeNa tikaraNasuddhaM kiikammaM kAyavvaM / " AvazyakacUrNau paJcamAdhyayane / / / atha zrIzItalAcAryasambandhaH || 69 egassa raNNo putto sIyalo NAma, so ya NivviNNakAmabhogo pavvaio, tassa ya bhagiNI aNNa raNNo diNNA / tIse cattAri puttA / sA tesiM kahaMtaresu kahaM kahei, jahA 'tujjha mAtulao puvvapavvaio,' 28. 'caraNakaramAuttA' hasta0 / 64. vikaTanapratyAkhyAnayoH zrute ca ratnAdhikA api tu kurvanti / madhyame na kurvanti sa eva ca teSAM karoti / / 65. paJcamahAvratayukto'nAlasyo mAnaparivarjitamatiH / saMvigna - nirjarArthI kRtikarmakArako bhavati sAdhuH / / 66. kRtikarmApi kurvanna bhavati kRtikarmanirjarAbhAgI / dvAtriMzaddoSANAmanyataratsAdhuH sthAnaM virAdhayan / / 67. evaM kRtikarmavidhiM yuJjAnAzcaraNakaraNopayuktAH / sAdhavaH kSapayanti karmAnekabhavasaJcitamanantam / / 68. vinayamUlo dharma iti kRtvA vanditukAmo guruM saMDAzakaM pratilekhayitvA upaviSTo mukhAntakaM pratilekhayati / sazIrSa kAyaM pramA pareNa vinayena trikaraNazuddhaM kRtikarma kartavyam / Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3-chaviha-AvassayaMmi mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 105 evaM kAlo vaccai / te'vi annayA tahArUvANaM therANaM aMtie pavvaiyA cattAri, bahussuyA jAyA / AyariyaM pucchiuM mAulagaM vaMdagA [vaMdiuM] jaMti / egami Nayare suo, tattha gayA, viyAlo jAuttikAuM bAhiriyAe ThiyA, sAvago ya NayaraM pavesiukAmo so bhaNio-sIyalAyariyANaM kahehi-'je tujhaM bhAiNijjA te AgayA viyAlotti na paviTThA' teNaM kahiyaM, tuTTho, imesipi rattiM suheNa ajjhavasANeNa cauNhavi kevalaNANaM samuppaNNaM / pabhAe AyariyA disAu paloei, ettAhe muhutteNaM ehiMti, porisisuttaM maNNe kareMti acchaMti, ugghADAe atthaporisitti, aicirAvie ya te devakuliyaM gayA / te vIyarAgA na ADhAyaMti / DaMDao'NeNa Thavio, paDikkaMto, Aloie bhaNai-'kao vaMdAmi ?' bhaNaMti-'jao bhe paDihAyai / ' to ciMtei-'aho duTThasehA nillajjatti,' tahavi roseNa vaMdai / causuvi vaMdiesu, kevalI kira puvvapauttaM uvayAraM na bhaMjai jAva na paDibhijjai, esa jIyakappo, tesu natthi puvapavatto uvayArotti, bhaNaMti-'davvavaMdaNaeNaM vaMdiyA bhAvavaMdaNaeNaM vaMdAhi,' taM ca kira vaMdaMtaM kasAyakaMDaehiM chaTThANapaDiyaM pecchaMti / so bhaNai-'eyapi najjai ?' bhaNaMti-'bADhaM,' 'kiM aisao asthi ?,' 'AmaM,' 'kiM chAumathio kevalio ?,' kevali bhaNaMti-kevalio, so kira taheva uddhasiyaromakUvo aho mae maMdabhaggeNa kevalI AsAtiyatti saMvegamAgao / tehiM ceva kaMDagaThANehiM niyattotti jAva apuvakaraNaM aNupaviTTho, kevalaNANaM samuppaNNaM / cautthaM vaMdaMtassa samattIe / sA ceva kAiyA ciTThA egaMmi baMdhAe egami mokkhAya / puvvaM davvavaMdaNaM Asi pacchA bhAvavaMdaNaM jAyaM / / / / iti tRtIyAvazyake zItalAcAryadRSTAntaH / / [ii taiyaAvassayaM 69. ekasya rAjJaH putraH zItalo nAma, sa ca nirviNNakAmabhogaH pravrajitaH, tasya ca bhaginyanyasmai rAjJe dattA / tasyAzcatvAraH putrAH / sA tebhyaH kathAntareSu [kathAvasareSu] kathAM kathayati yathA- 'yuSmAkaM mAtulaH pUrvapravrajitaH,' evaM kAlo vrajati / te'pyanyadA tathArUpANAM sthavirANAmantike pravrajitAzcatvAraH, bahuzrutA jAtAH / AcArya pRSTvA mAtulaM vandakAH [vandituM| yAnti / ekasminagare zrutaH, tatra gatAH, vikAlo jAta itikRtvA bAhirikAyAM sthitAH, zrAvakazca nagaraM praveSTukAmaH sa bhaNitaH-zItalAcAryebhyaH kathaye:-'ye yuSmAkaM bhAgineyAste AgatA vikAla iti na praviSTAH / ' tena kathitam, tuSTaH, eSAmapi rAtrau zubhenAdhyavasAyena caturNAmapi kevalajJAnam samutpannam / prabhAte AcAryA dizaH pralokayanti, idAnIM muhUrtenaiSyanti, sUtrapauruSIM kurvantaH [iti manye tiSThanti, udghATAyAmarthapauruSImiti, aticirAyite ca te devakulikAM gatAH / te vItarAgA nAdriyante / daNDako'nena sthApitaH, pratikrAntaH, Alocite bhaNati-'kuto vande ?,' bhaNanti-'yato bhavatAM pratibhAsate / ' sa cintayati'aho duSTazaikSA nirlajjA iti / ' tathApi roSeNa vandate / caturdhvapi vanditeSu, kevalI kila pUrvaprayuktamupacAraM na bhanakti yAvanna pratibhidyate [jJAyate], eSa jItakalpaH, teSu nAsti pUrvapravRtta upacAra iti, bhaNanti-'dravyavandanakena vanditA bhAvavandanakena vandasva,' taM ca kila vandamAnaM kaSAyakaNDakaiH SaTsthAnapatitaM pazyanti / sa bhaNatietadapi jJAyate ?, bhaNanti-'bADham,' 'kimatizayo'sti ?' 'om,' 'kiM chAdyasthikaH kaivalikaH ?' kevalino bhaNanti-'kaivalikaH / sa kila tathaivoddhUSitaromakUpo'ho mayA mandabhAgyena kevalina AzAtitA iti saMvegamAgataH / taireva kaNDakasthAnanirvRtta iti yAvadapUrvakaraNamanupraviSTaH, kevalajJAnaM samutpannam / caturthaM vandamAnasya samAptau / saiva kAyikI ceSTA ekasmin bandhAyaikasmin mokSAya / pUrvaM dravyavandanamAsIt pazcAdbhAvavandanaM jAtam / / Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4-chaviha-AvassayaMmi [7-pratikramaNAvazyakam] atha caturthamAvazyakaM bhAvayati / tatra pratikramaNakAlamutsargApavAdAbhyAM darzayati - "jo mAso vaTTato, tassa ya mAsassa jo bhave taIo / tannAmanakkhatte, matthayatthe gosasamayapaDikamaNaM / / " [iti] prAtaHpratikramaNavelA / "addhanibbuDe sUre, suttaM kaDhuti gIatthA / paDipunne paDikamaNe, tArA do tinni dIsaMti / / " [iti] sandhyApratikramaNavelA utsargataH / apavAdastu daivasikaM pratikramaNaM madhyAhnAdArabhya nizIthaM yAvat syAt / rAtrikaM nizIthAdArabhya madhyAhnaM yAvad bhavantIti yogshaastrvRttau| yataH - "ugghADaporisiM jA, rAiamAvassayassa cunnIe / vavahArAbhiprAyA, bhaNaMti puNa jAva purimaTuM / / " [pAkSikasaptatikA-9] atha pratikramaNasaMkSepavidhiH - ___"jiNamuNivaMdaNaaiArussaggo potti a vaMdaNA''loe / suttaM vaMdaNakhAmaNa, vaMdaNa tinneva ussaggA / / 1. 'jo vaTTamANamAso tassa ya mAsassa hoi jo taio ! tannAmayanakkhatte sIsatthe gosapaDikamaNam / / ' vidhimArga prapAyAm / 1. yo mAso vartan tasya ca mAsasya yo bhavettRtIyaH / tannAmanakSatre mastakasthe gosasamayapratikramaNam / / 2. arddhanimagne sUrye sUtraM kathayanti gItArthAH / pratipUrNe pratikramaNe tArakANi dvitrINi dRzyante / / 3. udghATapauruSiM yAvat rAtrikamAvazyakasya cUrNau / vyavahArAbhiprAyA bhaNanti punaH yAvat purimArdham / / 4. jinamunivandanAticArotsargaH pottizca vandanA''locake / sUtraM vandanakSamApanA vandanaM triNyevotsargAH / / Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4-chabiha-AvassayaMmimmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm caraNe daMsaNa-NANe ujjoA dunni ikka ikko a / suadevayAussaggo pottI vaMdaNa tithuithuttaM / / " [zrAddhapratikramaNasUtravRtti iti daivasikapratikramaNavidhiH / ""vihiNA sAmAIaM kAUNa paDikamaNe ThAi / tattha paDhamaM ceIe sAhuNo a vaMdia sAmAiasuttaM kaDDiUNa AloyaNadaMDayAvasANe divasAIAraciMtaNaTThA ussagge ThAi / " ___ pratikramaNacUrNI / "AvassagAhigArI na sAvagA pannavaMti aviaDDhA / louttaraAvassaga uvAsagA kiM na diTThA bho ! / / sammattamUla-guNavaya-sikkhAvayANa aIArA / je tesiM sohiheuM paDikamiavvaM susaddhehiM / / kattha vi a jaM ca bhaNiaM, 'tassa asai puttassa aMteNaM / ' taM AsaNaM paDilehaNa-mAsajjha U na uNa vaMdaNayaM / / " [ ] vivAhacUlikAyAM pratikramaNe heturuktaH / atha phalaM darzayati - "paMDikkamaNeNaM bhaMte jIve kiM jaNayaI ? paDikkamaNeNaM vayacchiddANi piheI / pihiavayacchidde puNa jIve niruddhAsave asabalacaritte aTThasu pavayaNamAyAsu uvautte apuhutte suppaNihiiMdie bhavai / " zrIuttarAdhyayanasUtre / 2. 'dusaggA' hastaH / 3. 'aIrA' hasta / 4. AvazyakacUrNI-zrAddhapratikramaNavRtti-prabhRtigrantheSyavaM pATho vartate / - saMpAM0 / 5. jiNai' hasta0 / 6. 'pehei' hasta0 / 7. 'viharai' uttarAdhyayanasUtre / 5. cAritre darzana-jJAnayoH udyotA dvi ekaikazca / zrutadevatotsargaH potti-vandanatristutistotram / / 6. vidhinA sAmAyikaM kRtvA pratikramaNe tiSThati / tatra prathamaM caityAn sAdhUMzca vanditvA sAmAyikasUtraM bhaNitvA''locanadaNDakAvasAne divasAticAracintanArthamutsarge tiSThati / 7. AvazyakAdhikAriNo na zrAvakA prajJApayantyavidagdhAH / lokottarAvazyaka upAsakAH kiM na dRSTA bho ! / / 8. samyaktvamUla-guNavrata-zikSAvatAnAmaticArAH / ye teSAM zuddhihetuM pratikramitavyaM suzrAddhaiH / / 9. kutrApi ca yacca bhaNitaM tasyAsati pota(vastra)syAntena / tamAsanaM pratilekhanamAsAdya tu na punaH vandanakam / / 10. he bhadanta ! pratikramaNena jIvaH kiM janayati ? pratikramaNena vratacchidrANi pidadhAti / pihitavratacchidraH punarjIvo niruddhAzravo'zabalacAritro'STasu pravacanamAtRSUpayukto'pRthaktvaH supraNihitendriyo bhavati / Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 pravacanasAroddhAroktazca vidhiH 11 "ciivaMdaNamussaggo puttIpaDileha vaMdaNAloe / suttaM vaMdaNa khAmaNa vaMdaNaya carittaussaggo / / 12 15 10 daMsaNanANussaggo suadevayakhittadevayANaM ca / 11 puttI vaMdaNa thuitia sakkathaya thotta devasiaM / / 13 12 micchAdukkaDa paNivAyadaMDayaM kAussaggatiakaraNaM / puttI vaMdaNa Aloa sutta vaMdaNaya khAmaNayaM / / 14 14 vaMdaNayaM gAhAtiapADho chammAsiassa ussaggo / puttI vaMdaNa niyamo thuitia ciivaMdaNA rAo / / " [pravacanasAroddhAra-175-178/ pratikramaNaM sarvatIrthakarANAM sammatam - "sapaDikkamaNo dhammo purimassa ya pacchimassa ya jiNassa / majjhimANa jANaM kAraNajAe paDikkamaNaM / / " 15 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH [Avazyakaniryukti-1244] AdyAntimatIrthakaraiH sAdhu-zrAddhAdInAmubhayakAlaM pratikramaNaM sAticAratve niraticAratve vAvazyaM kartavyatayaiva pradarzitam / tena yathA sAdhubhirubhayakAlaM vidhIyate eva tathA zrAddhAdInAmapi niyatamubhayakAlaM kRtameva vilokyate / yacca kadA kaizcinna kriyate sa 8. 'vaMdaNAloaM' hasta0 / 9. 'vaMdayaNa' hasta0 / 10. 'suadevakhitta0' hasta0 / 11. ' ... thaya' hasta0 nAsti / 12. 'paDivAya0 ' hasta0 / 13. 'vaMda' hasta0 / 14. 'ussa' hasta0 nAsti / 15. 'AdyAntimakaraiH ' hasta0 / 11. caityavandanamutsargaH pottikApratilekho vandanamAlocanam / sUtraM vandanaM kSAmaNaM vandanakaM cAritrotsargaH / / 12. darzanajJAnotsargaH zrutadevatAkSetradevatayozca / pottikA vandanakaM stutitrayaM zakrastavaH stotraM daivasikam / / 13. mithyAduSkRtaM praNipAtadaNDakaM kAyotsargatritayakaraNam / pottikA vandanakamAlocanaM sUtraM vandanakaM kSAmaNakam / / 14. vandanakaM gAthAtrikapAThaH SANmAsikasyotsargaH / pottikA vandanakaM niyamaH stutitrikaM caityavandanA rAtrauH / / 15. sapratikramaNo dharmaH pUrvasya ca pazcimasya ca jinasya / madhyamakAnAM jinAnAM kAraNajAte pratikramaNam / / Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4- chavviha- AvassayaMmi 16 sakalo'pi teSAM pramAda eva, na vidhirekavAraM vA akaraNaM vA / prathamAntimajinaistu sarvajIvAnapekSyaiva sarvA'pi kriyAvidhiH darzitA, na tu vibhedena zrAddhAdInAmekavAraM akaraNaM vA / yattu zrAddhAdibhiH pramAdamaGgIkRtyaikavAraM kadAcinmUlato'pi parityAga eva vidhIyamAno'sti, sa tu teSAM pramAda Ayatisundaro na vibhAvyaH / yataH "zreyo viSamupabhoktuM kSamaM bhavet krIDituM hutAzena / saMsArabandhanagatairna ca pramAdaH kSamaH kartum / / asyAmeva hi jAtau naramupahanyAdviSaM hutAzo vA / AsevitaH pramAdo hanyAjjanmAntarazatAni / / AjJApyate yadavazastulyodara-pANi-pAdada- vadanena / karma ca karoti bahuvidhametadapi phalaM pramAdasya / / " pramAdAzca ke ? 16 "majjaM visaya kasAyA niddA vikahA ya paMcamI bhaNiyA / ee paMcapamAyA jIvaM pADaMti saMsAre / / " aSTadhA'pi pramAdo jJeyaH 17 "mAo a jiNidehiM bhaNio aTTabheo / annANaM saMsao ceva micchAnANaM taheva ya / / ~~109 - [uttarAdhyayananiryukti-4/180] 18 rAgo doso maibso dhammaMmi ya aNAya / jogANaM duppaNihANaM ca aTThahA vajjiavvao / / " [ArAdhanApatAkA-687,688] 16. 'sarvo'pi kriyAvidhi darzito' hasta0 / 17. 'muNidehiM' pravacanasAroddhAre / 18. 'micchannANaM' hasta0 / 19. 'duppahANaM' hasta0 / 16. madyaM viSayAH kaSAyA nidrA vikathA ca paJcamI bhaNitA / ete paJcapramAdA jIvaM pAtayanti saMsAre / / 17. pramAdazca jinendaiH bhaNito'STabhedakaH / ajJAnaM saMzayazcaiva mithyAjJAnaM tathaiva ca / / 18. rAgo dveSo matibhraMzo dharme cAnAdaraH / yogAnAM duSpraNidhAnaM cASTadhA varjayitavyaH / / Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 - rrrr 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 19 pramAdastu sarvatrApyasAratayaiva bhAvitaH - "vikathA anai vAtaDI, je sAmAI pUraMti / sonA kerai kacolaDai mUrakha calau bharaMti / / " pramAdasAmarthya darzayati - "mA jANa vayaM gahiaM suaM ahiaM huumi kayakicco / ajja vi tuha bhavabhamaNaM saMjame jai pamAesi / / " zrIAgame'pi - "caudasapubbI AhAragA vi maNanANI vIarAgo vi / huMti pamAyaparavasA tayaNaMtarameva caugaiA / / " [zrAddhapratikramaNasUtravRttau] anyatrApi - "dRSTvA'pyAlokaM naiva vizrambhitavyaM tIraM nItA'pi bhrAmyate vAyunA nauH / labdhvA vairAgyaM bhraSTayogaH pramAdAdbhUyo bhUyaH saMsRtau bambhramIti / / "[ ] ityAdi samyagavagamya pramAdaparihAreNa sopayoga[go bhavitavyaH] / zrIjinAjJApratipAla[na]vratairubhayakAlaM sAdhu-zrAddhAdicaturvidhazrIsaGghana kartavyameva / "jo jAhe Avanno sAhU annayarayaMmi ThANaMmi / so tAhe paDikamaI majjhimayANaM jiNavarANaM / / 20. 'vIarAgAI' hastaH / 19. vikathayA vArtayA ca ye samayaM pUrayanti / svarNasya kaJcolake mUrkhAzcaNakAn bibhranti / / 20. mA jAnIhi vrataM gRhItaM zrutamadhItaM bhavAmi kRtakRtyaH / adyApi tava bhavabhramaNaM saMyame yadi pramAdyasi / / 21. caturdazapUrvI AhArakA api manojJAnI vItarAgo'pi / bhavanti pramAdaparavazAstadanantarameva caturgatikAH / / 22. yo yadA ApannaH sAdhu anyatarasmin sthAne / sa tadA pratikrAmati madhyamAnAM jinavarANAm / / Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4- chavviha- AvassayaMmi paMDikamaNaM desia rAiaM ca ittariamAvakahiaM ca / pakkhiaM cAummAsiaM saMvaccharaM uttamaTThe a / / 24 22 jaha gehaM paidiyahaMpi sohiaM tahavi pakkhasaMdhI | sohijjai savisesaM evaM ihayaMpi nAyavvaM // 25 uccAre pAsavaNe khele siMghANae paDikkamaNaM / AbhogamaNAbhoge sahasakkAre paDikkamaNaM / / 26 uccAraM pAsavaNaM bhUmIe vosirit uvautto / vosiriUNa ya tatto iriyAvahiyaM paDikkamai / / 27 sirai mata jai to na paDikkamai mattagaM jo u / sAhU pariTThaveI niameNa paDikkame so u / / 28 khelaM siMghANaM vA'paDilehia appamajjiuM taha ya / vosiria paDikkamaI taM pi a micchukkaDaM dei / / 29 Abhoge jANateNa jo aiyAro kao puNo tassa / jAyaMmi a aNutAve paDikamaNe'jANayA iyaro / / " 30 "paDilehiuM pamajjia bhattaM pANaM ca vosireUNaM / vasahIkayavarameva uniameNa paDikkame sAhU || 111 22. '...saMdhesu' hasta. / 23. 'osariUNa' hasta0 / 24. 'paDikamaNamajANaNA Iyare' hasta0 / 23. pratikramaNaM daivasikaM rAtrikaM ca itvarikaM yAvatkathikaM ca / pAkSikaM cAturmAsikaM sAMvatsarikamuttamArthe ca / / 24. yathA gRhaM pratidivasamapi zodhitaM tathApi pakSasandhau / zodhyate savizeSamevamihApi jJAtavyam / / 25. uccAre prasravaNe khele siGghAnake pratikramaNam / Abhoge anAbhoge sahasAtkAre pratikramaNam / / 26. uccAraM prasravaNaM bhUmau vyutsRjyopayuktaH / vyutsRjya ca tata IryApathikIM pratikrAmati / / I 27. vyutsRjati mAtra yadi tadA na pratikrAmyati mAtrakaM yastu / sAdhuH pariSThApayati niyamena pratikrAmyati sa eva / / 28. zleSmANaM siGghAnaM vA'pratilikhyApramArjya tathA ca / vyutsRjya pratikrAmyati tatrApi ca mithyAduSkRtaM dadAti / / 29. Abhoge jAnatA yo'ticAraH kRtaH punastasya / jAte'pi cAnutApe pratikramaNe'jAnatetaraH / / . 30. pratilikhya pramRjya bhaktaM pAnaM ca vyutsRjya / vasatikacavarameva tu niyamena pratikrAmyet sAdhuH / / Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 31 hatthasayA AgaMtuM gaMtuM ca muhuttagaM jahiM ciTThe / paMthe vA vaccaMto naisaMtaraNe paDikkamai / / 32 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH paDisiddhANaM karaNe kiccANamakaraNe a paDikkamaNaM / asaddahaNe a tahA vivarIyaparUvaNAe a / / " [A.ni. 1245-47, 49, 50, 1271] pratikramaNAdikriyAH sarvA api sopayogatayaiva kriyamANAH saphalAH karmanirjarAhetuH [hetutvAd ? ] / anyathA tu 'anupaogo dravyamiti vacanAd dravyapratikramaNamevocyate / yathA - 33 "jaha savvadosarahiaM pi nigadao suttamaNuvauttassa / davvasuaM davvAvassayaM ca taha savvakiriAo / / 34 uvauttassa u khaliAiaM pi suddhassa bhAvao suttaM / sAhai taha kiriAo savvAo nijjaraphalAo / / " [ vi. bhA. - 862, 863] ataH sarveSvapi bhagavaduktAnuSThAneSvantaH praNidhAne'tizayaH prayatnaH kAryaH, iti vizeSAvazyake / antaHpraNidhAnena pratikramaNakriyAkaraNe keSAJcidAcAryANAM 'Ayaria uvajjhAe' iti gAthoccAre bhAvazuddhyA pUrvotpannakaSAyopazame kevalotpattiH zrUyate / tathA pratikramaNe atimuktakasambandhaH zrIbhagavatIsUtramadhyagataH 25. 'Ayaria uvajjhAe sIse sAhammie kulagaNe y| je me ke'vi kasAyA savve tiviheNa khAmemi / / [AcAryopAdhyAyAn ziSyAn sAdharmikAn kulagaNAMzca / ye mayA ke'pi kaSAyitAH sarvAn trividhena kSamayAmi / / ] ' 31. hastazatAdAgatya gatvA ca muhUrttakaM yatra tiSThet / pathi vA vrajan nadIsantaraNe pratikrAmyati / / 32. pratiSiddhAnAM karaNe kRtyAnAmakaraNe ca pratikramaNam / azraddhAne ca tathA viparItaprarUpaNAyAM ca / / 33. yathA sarvadoSarahitamapi nigadataH sUtramanupayuktasya / dravyazrutaM dravyAvazyakaM ca tathA sarvakriyAH / / 34. upayuktasya tu skhalitAdikamapi zuddhasya bhAvataH sUtram / kathayati tathA kriyAH sarvA nirjarAphalAH / / Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4-chaviha-AvassayaMmi mmmmmmm 113 35 teNaM kAle NaM teNaM samaye NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI atimutte NAmaM kumArasamaNe pagatibhaddae jAva pagatiuvasaMte pagatipayaNukohamANamAyAlobhe miumaddavasaMpanne allINe viNIe / tae NaM se atimutte NAmaM kumArasamaNe annayA kayAi mahAvuTThikAyaMsi nivayamANaMsi kakkhapaDiggaharayaharaNamAyAe bahiyA saMpaTThie vihArAte / tae NaM se atimutte kumArasamaNe vAhayaM vahamANaM pAsati, pAsittA maTTiyApAliM baMdhati, baMdhittA 'nAviyA me, nAviyA me' NAvio viva NAvamayaM paDiggahakaM, udagaMsi kaTTa pavvAhamANe-pavvAhamANe abhiramati / taM ca therA addakkhu / jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA evaM vayAsI - evaM khalu devANuppiyANaM aMtevAsI atimutte NAmaM kumArasamaNe, se NaM bhaMte ! atimutte kumArasamaNe katihiM bhavaggahaNehiM sijjhihiti jAva [bujjhihiti muJcihiti pariNivAhiti savvadukkhANaM aMtaM karehiti ? 'ajjo !' ti samaNe bhagavaM mahAvIre te there evaM vadAsI - evaM khalu ajjo ! mamaM aMtevAsI atimutte NAmaM kumArasamaNe pagatibhaddae jAva viNIe, se NaM atimutte kumArasamaNe imeNaM ceva bhavaggahaNeNaM sijjhihiti jAva aMtaM karehiti / taM mA NaM ajjo ! tubbhe atimuttaM kumArasamaNaM hIleha niMdaha khiMsaha garahaha avamannaha / tubbhe NaM devANuppiyA ! atimuttaM kumArasamaNaM agilAe saMgiNhaha, agilAe uvagiNhaha, agilAe bhatteNaM pANeNaM viNaeNaM veyAvaDiyaM kareha / atimutte NaM kumArasamaNe aMtakare ceva, aMtimasarIrie ceva / 35. tasmin kAle tasmin samaye zramaNasya bhagavato mahAvIrasya antevAsI atimukto nAma kumArazramaNaH prakRtibhadrako yAvat [prakRtyupazAntaH prakRtipratanukrodhamAnamAyAlobho mRdumArdavasampanna AlInaH] vinItaH / tataH sa atimukto nAma kumArazramaNo'nyadA kadAcinmahAvRSTikAye nipatati kakSApratigraha-rajoharaNamAdAya bahiH saMprasthito vihArAya / tataH sa atimuktaH kumArazramaNo vAhakaM vahamAnaM pazyati, dRSTvA mRttikApAliM badhnAti, bavA 'naukA mama, naukA mama', nAvika iva naumayaM pratigrahamudake kRtvA pravAhyan pravAhyan abhiramate / taM ca sthavirA adrAkSuH / yatraiva zramaNo bhagavAn mahAvIrastatraiva upAgacchanti, upAgamya evamavAdiSuH - evaM khalu devANupriyANAmantevAsI atimukto nAma kumArazramaNo, sa bhadanta ! atimuktaH kumArazramaNaH katibhirbhavagrahaNaiH setsyati yAvat [bhotsyati mokSyati parinirvAsyati sarvaduHkhAnAm) antaM kariSyati ? 36. AryAH ! iti zramaNo bhagavAn mahAvIrastAn sthavirAn evamavAdId - evaM khalu AryAH ! mama antevAsI atimukto nAma kumArazramaNaH prakRtibhadrako yAvat vinItaH, sa atimuktaH kumArazramaNo'nena caiva bhavagrahaNena setsyati yAvat antaM kariSyati / tanmA AryAH ! yUyamatimuktaM kumArazramaNaM hIlayata nindata khisata garhadhvamavamanyadhvam / yUyaM devAnupriyAH ! atimuktaM kumArazramaNam aglAnyA saMgRhNIta, aglAnyA upagRhNIta, aglAnyA bhaktena pAnena vinayena vaiyApRtyaM kuruta / atimuktaH kumArazramaNo'ntakarazcaiva, antimazarIrikazcaiva / Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 mmmmmm wwwwwwwwwwww. 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 37 tae NaM te therA bhagavaMto samaNeNaM bhagavatA mahAvIreNaM evaM vuttA samANA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdaMti NamaMsaMti, atimuttaM kumArasamaNaM agilAe saMgiNhaMti jAva [agilAe uvagiNhaMti, agilAe bhatteNaM pANeNaM viNaeNaM] veyAvaDiyaM kareMti / evaM atimuttakumArasamaNassa iriAvahiapaDikkamamANassa dagamaTTia 2 puNo uccAraNasuhabhAveNa bahuarA kammanijjarA jAyA / kevaluppAe vi tameva jhANaM heU Neo ia bahussuavayaM / . ato mahArambhaparigrahavadbhiH zraddhAlurapi yadi dvivelaM pratikramaNaM nirAyAsaM nirvahanavyayamapi na vidhIyate, tadA teSAM parIttasaMsAratA kathaM syAt ? pratikramaNaM tu sAmAnyavRttyA sarvatra skhalanAdau pratipadaM pratipadam - "mitti miumaddavatte chatti a dosANa chAyaNe hoi / mitti a merAi Thio dutti dugaMchAmi appANaM / / katti kaDaM me pAvaM Datti a Devemi taM uvasameNaM / eso micchAdukkaDapayakkharattho samAseNaM / / " [Avazyakaniyukti-1505-06) ityevaMrUpameva mithyAduSkRtaM dattaM bahupApabharanivArakaM sadgatinidAnaM ca / yaduktaM zrIAvazyake - "jassa ya icchAkAro micchAkAro a pariciA do'vi / taio a tahakkAro na dullahA suggaI tassa / / " [Avazyakaniyukti-690] 37. tataste sthavirA bhagavanto zramaNena bhagavatA mahAvIreNa evamuktAH santaH zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM vandante namasyanti, atimuktaM kumArazramaNam aglAnyA saMgRhNanti, yAvat [aglAnyA upagRhNanti, aglAnyA bhaktena pAnena vinayena vaiyApRtyaM kurvanti / evaM atimuktakumAra-zramaNasya iryApathikIpratikramamANasya 'dagamaTTia-2' punaH uccAraNazubhabhAvena bahutarA karmanirjarA jAtA / kevalotpAde'pi tameva dhyAnaM hetuH jJeya iti bahuzrutavacanam / 38. 'mI ti mRdumArdavatve 'che'ti ca doSAnAM chAdane bhavati / 'mI'ti ca maryAdAyAM sthito 'du'iti jugupsaamyaatmaanm|| 39. 'ka' iti kRtaM mayA pApaM 'Da' iti ca lavayAmi tamupazamena / eSo mithyAduSkRtapadasyAkSarArthaH samAsena / / 40. yasya cecchAkAro micchAkArazca paricitau dvAvapi / tRtIyazca tathAkAro na durlabhA sugatistasya / / Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4- chavviha- AvassayaMmi atra sambandhaH 41 " savvaMpi a saMpajjai, maNicchiyaM nicchayaM supunnANaM / jaha saMpattaM guNasuMdarI, jaNaeNa cattA / / " tatkathA ceyam - / / pratikramaNAdipuNyopari puNyapAlarAjJaH kathA || bhaddilapure'risiMhaH rAjA, kanakamAlA rAjJI, tatsutA guNasundarI sarvakalAkuzalA zrIjinadharmavAsi ca / yauvanamanuprAptA, ekadA sabhAmadhye pituH praNAmArthaM gatA / rAjJA tAM sabhAlokaM ca dRSTvA sAhaMkAramuktam, 'bho janAH ! kasya prasAdena yUyaM vilasatha ?' tairuktam, 'tava prasAdena, rAjaprasAdo divyAstra-vANijyahastiratnAnAM mahAlAbhAya jAyate / tAvatA guNasundaryA nRpatinirapekSamiyaM gAthoktA - 42 "sA jayau jao lacchI, jIA pasAeNa IsarajaNassa / saccamaliyaM pi vayaNaM, suaNapurisA vi mannaMti / / "1 tat zrutvA rAjJA'tIvaruSTena kasya prasAdena vilasatIti proktam - "yAM labdhvendriyanigraho na mahatA bhAvena saMpadyate; yA buddherna vidheyatAM prakurute dharme na yA varttate / loke kevalavAkyamAtraracanAyAM prApya saMjAyate; yA naivopazamAya nApi yazase vidvattayA kiM tayA / / " yataH tayoktam-karmaprasAdAt, tatazcAtitaratamaruSTena rAjJA rAjapATIM gacchatA kamapyatidInaM daridraM mUlIvAhakaM dRSTvA tasya dattA / tataH sA daridraM vadati - 'AyuSo rAjaH ! tvaM dharmaM kuru, dharmAllakSmIprAptiH / ' 115 " yannAgA madavAribhinnakaraTAstiSThanti nidrAlasA; dvAre hemavibhUSitAzca turagA heSanti yaddarpitAH / 41. sarvamapi sampadyate manecchitaM nizcayaM supuNyAnAm / yathA samprAptaM guNasundaryA janakena tyaktayA / / 42. sA jayatu yato lakSmI yasyAH prasAdena Izvarajanasya / satyamalikamapi vacanaM sujanapuruSA api manyante || Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 mmmmmmmmm mmmmmmmmar 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH vINAveNumRdaGgazaGkhapaNavaiH suptazca yadbodhyate; tatsarvaM suralokabhUtisadRzaM dharmasya visphUrjitam / / " "jo pUei jiNiMda, jassa maNe jiNamayaM sayA vasaI / tassatyeNa pareNa vi, cintAmaNiNA vi kA gaNaNA / / " ityAdhupadezena prathamaM svagRhAsannajinAlaye devanamaskaraNaniyamaM grAhitaH / prAtaH zanaiH zanaiH madhyAhnijinapUjAniyamaM grAhitaH / sa etanniyamadvayaM pAlayanmUlyAnayanena nirvAhaM karoti / vanAdAgacchadvanakusumAnayanena madhyAhne pUjAM karoti / ekadA bhojanAnantaraM sA guNasundarI daridrazirasi cikuravivaraNaM karoti / tAvatA zirasi gozIrSacandanagandha ucchalitaH / cintayati kimetatpRcchati ca 'yuSmAbhiradyatanA mUlI vikrItA na veti ?' tenoktam - 'kAndavikApaNe muktA'sti / ' tayoktam- 'tAmAnaya / ' AnItA, dRSTAzcandanaphAlikAH / vanAJca zeSacandanakASTAni AnAyitAni / sarvANi vikrItAni / dazalakSasuvarNaprAptiH / vyavahArI jAto gRhItAvAse tiSThati / tayoktam - 'dRSTa idAnIM dharmamahimA, tato vizeSeNa dharmaM kuru / ityupadezenobhayakAlapratikramaNaniyamaM grAhitaH / tataH sa vyavahArI ekadA pratikramaNaM kurvan pradIpanAkrAntacauraidraviNAdyapahriyamANaM pazyati sma / parijanaH kalakalaM karoti guNasundarI ca kathayati 'kva sAradravyam ?' ityAdi / bahuprakAreNa vAdito'pi na vadati / "dharme dADhaya phalaM vRkSe jalaM nadyAM balaM bhaTe / khale'satyaM jale zaityaM ghRtaM bhojye ca jIvitam / / " atrAntare dIpyamAnaM puruSaM dadarza, na ca pradIpanam, na caurAH, na ca guNasundarI / sa ca vadati 'yAdRzastvamindreNa prazaMsitastAdRza eva dRDhaniyamo'si / ahaM devo varaM vRNItha / ' sa na yAcate / amoghaM devadarzanamiti kRtvA cintAmaNiM samarpayitvA gataH / tasya ca puNyapAleti nAmakhyAtam / tataH sa cintAmaNiprasAdAdvahuvAhana-parijanopeto gauDadezaM gataH / tatra bhadragajendrANAM dazasahasrANi gRhItAni / tato bhadilapuraM pratyAgataH / tadAsane dvitIyaM bhaddilapuramiva sArthamAvAsya vaNik pratirUpeNa tatra sthitaH / prAbhRtamAdAya puNyapAlo nRpamilanArthaM gataH / kuzalAgamanAdi praznaH / rAjJApi taM karivikrayakArikaM zrutvA uktam - mahyaM mUlyena karisahasraM dehi / tenoktam, 'sArthe samAgatya parIkSya gRhNantu / ' arisiMho rAjA bahuparivAravRtastato gataH, tatra vilokitA gajAH / tAvatA madhyAhno jAtaH / tataH puNyapAlena rAjA bhojanArthaM nimantritaH / rAjA kathayati-'purA sAmagrI vinA kathaM bhojanaM dAsyatI'tyukte, 'sarvaM bhavyaM bhAvI'tyuktvA svakArye lagnaH / kiyaDhelAnantaraM rAjA janapArzve pRcchati, 'sa sAmagrI kurvANo'sti na 43. yaH pUjayati jinendraM yasya manasi jinamataM sadA vasati / tasyArthena pareNA'pi cintAmaNinA'pi kA gaNanA / / Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4-chaviha-AvassayaMmimmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 117 veti / ' janAH kathayanti 'ko'pi kimapi / ' rAjA cintayati, 'kiM mAM pratArayati ?' tAvatA sa cintAmaNiprasAdAt stambhazatabahuramyamaNDapAkulaM caturdAraM kRtvA rAjAnaM nimantraNArthaM gataH / rAjA bahuvibhUtidarzanavismitastatra prAptaH / bahuvistareNa snAnAdi kRtvA bhojanArthamupaviSTaH / tato guNasundarI sphArazRGgArA pUrvadvAreNaitya phalAvalikAM pariveSayati / tato veSaM parAvRtya dvitIyadvAreNaitya pakvAnnam, tataH kRtanavAdbhutazRGgArA tRtIye dvAre zAlidAlighRtAdi, evaM caturthena gholAdi pariveSya gatA / tAvatA rAjJA puNyapAlapArzve pRSTam, 'tava kati vadhvaH ?' tenoktam 'yAvatyaH svAminA dRSTAstAvatyaH / ' rAjA tata uparibhUmau palyaMke vizrAntaH, tato guNasundarI purAtanaM zATitaM nRpadattaM veSaM paridhAya tatra gatA / nRpaM praNamya vakti, 'mAmupalakSayasi ?' tato rAjA tAM dRSTavA upalakSya bASpAvilanayanastAmaGke Aropya, 'vatse ! tvaM guNasundarI ? bhojanapariveSakAle nopalakSitA / vadati cAhamadhanyaH / ' namaskRtaM kimapi, tata ucitaveSaM grAhItvAgatA pRSTA kimetat ? tayA sarvaM kathitaM yathAjAtaM vibhavAdidharmaphalam / tataH sa puNyapAlo mahatAmahena rAjJA nagare pravezitaH / ekadA tu rAjA puNyapAla-guNasundarIsameto vane krIDArthaM gataH / muniM dRSTvA taddharmaM zrutvA prtibuddhH| tataH puNyapAlasya rAjyaM dattvA pravrajitaH / puNyapAlo'pi niyamatrayaM savizeSa prabhAvanAsahitaM pAlayan ciraM rAjyaM kRtvA guNasundarItanayaM sulocanaM rAjye nivezya dIkSAM gRhItvA siddhiM gataH / / / iti pratikramaNAdi-puNyopari puNyapAlarAjasambandhaH / / [iti paDikamaNaAvassayam ] Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5-chavviha-AvassayaMmi] [8-kAyotsargaH] atha paJcamamArabhyate - "ussaggeNa visujjhai aiAro koi koi a taveNaM / teNAvi a asujjhamANe cheavisesA visohiMti / / " [prAyazcittapaJcAzaka-762] "so ussaggo duviho ceTTAe abhibhave a nAyavvo / bhikkhAyariAi paDhamo ussaggAbhimuMjaNe bIo / / iyarahavi tA na jujjai abhiogo kiM puNAi ussagge ? / naNu gabveNa parapuraM abhirujjhai evameaM pi / / " / / nodakavacaH / gururAha "mohapayaDIbhayaM abhibhavittu jo kuNai kAussaggaM tu / bhayakAraNe ya tivihe nA'bhibhavo neva paDiseho / / AgAreUNa paraM raNevva jai so karijja ussaggaM / muMjejja abhibhavo to tadabhAve abhibhavo kassa ? / / aTThavihaMpi a kammaM aribhUaM teNa tajjayaTThAe / abbhuTThiA u tavasaMjamaM ca kuvvaMti niggaMthA / / 1. 'sujjhati' paJcAzake / 2. 'u' paJcAzake / 3. tahaviya' paJcAzake / 4. visohaMti' paJcAzake / 5. biio' Avazyaka niryuktau / 6. 'jujijja' aavshykniyuktau| 7. 'tavasaMyamaMmi' Avazyakaniyuktau / 1. utsargeNa vizuddhyatyaticAraH ko'pi ko'pi ca tapasA / tenApi cAzuddhyati chedavizeSA vizodhayanti / / 2. sa kAyotsargo dvividhazceSTAyAmabhibhave ca jJAtavyaH / bhikSAcaryAdau prathamaH utsargAbhiyojane dvitIyaH / / 3. itarathApi tAvat na yujyate'bhiyogaH kiM punaH kAyotsarge? / nanu garveNa parapuramabhirudhyate evametadapi / / 4. mohaprakRtibhayamabhibhUya yaH karoti kAyotsargaM tu / bhayakAraNe tu trividhe nAbhibhavaH naiva pratiSedhaH / / 5. AkArya paraM saMgrAme iva yadi sa kuryAt kAyotsargam / yujyeta abhibhavastadA tadabhAve'bhibhavaH kasya ? / / 6. aSTavidhamapi ca karmAribhUtaM tena tajjayArtham / abhyupasthitAstu taposaMyamaM ca kurvanti nirgranthAH / / Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5- chavviha- AvassayaMmi tassa kasAyA cattAri nAyagA kammasattusinnassa / kAussaggamabhaggaM karaMti to tajjayaTThAe / / saMvaccharamukkosaM aMtamuhuttaM ca abhibhavussagge / ciTThAussaggassa u kAlapamANaM uvari vucchaM / / siussio a taha ussio a ussiyanisannao ceva / nissanusio nisanno nisannaganisannao ceva || 10 nivaNussio nivanno nivannaganivannago a nAyavvo / eesiM tu payANaM pattea parUvaNaM vucchaM / / ussianisannaga nivannage a ikkikkagaMmi paryami / davveNa ya bhAveNa ya caukkabhayaNA u kAyavvA / / 12 dehamaijaDasuddhI suhadukkhatitikkhayA aNuppehA / jhAya a suhaM jhANaM egaggo kAusaggaMmi / / 13 aMtomuhuttamittaM cittassegaggayA havai jhANaM / taM puNa aTTaM rudda dhammaM sukkaM ca nAyavvaM / / 14 tattha udo AillA jhANA saMsAravaDaNA bhaNiA / dunni avimuktesi' higAro na iaresiM // 119 8. 'aMtomuhuttakAlaM' A.ni. / 7. tasya kaSAyAzcatvAro nAyakAH karmazatrusainyasya / kAyotsargamabhagnaM kurvanti tatastajjayArtham / 8. saMvatsaramutkRSTamantarmuhUrtaM cAbhibhavakAyotsarge / ceSTAkAyotsargasya tu kAlapramANamupariSTAd vakSyAmaH / / 9. ucchritocchritazca tathA utsRtazca utsRtaniSaNNazcaiva / niSaNNotsRto niSaNNo niSaNNaniSaNNazcaiva / / 10. niSaNNotsRto niSaNNo niSaNNaniSaNNazca jJAtavyaH / eteSAM tu padAnAM pratyekaM prarUpaNAM vakSye / / 11. utsRto niSaNNo niSaNNaniSaNNeSu ca ekaikasminneva pade / dravyena ca bhAvena ca caturbhaGgikA tu kartavyA / / 12. dehamatijADyazuddhiH sukhaduHkhatitikSA anuprekSA / dhyAyati ca zubhaM dhyAnaM ekAgraH kAyotsarge / / 13. antarmuhUttamitaM cittasyaikAgratA bhavati dhyAnam / tat punarArttaM raudraM dharmaM zuklaM ca jJAtavyam / / 14. tatra ca dvayAdime dhyAne saMsAravardhake bhaNite / dve ca vimokSahetunI tayoradhikAro netarayoH / / Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 wwwwwwwwwwwww wromrrrrrr 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 16 17 saMvariAsavadAro avvAbAhe akaMTae dese / kAUNa thiraM ThANaM Thio nisanno nivanno vA / / " [A.ni. -1452-65] "kAussaggaMmi Thio nireakAo niruddhavayapasaro / jANai suhamegamaNo muNi devasiAiaiAraM / / parijANiUNa ya jao sammaM gurujaNapagAsaNeNaM tu / sohei appagaM so jamhA ya jiNehiM so bhaNio / / " [Avazyaka - 1, 2] "kAussaggaM mukkhapahadesiaM jANiUNa to dhIrA / / divasAiArajANaNaTThayAi ThAyaMti ussaggaM / / sayaNAsaNannapANe ceiya-jai-sejja-kAya-uccAre / samitI-bhAvaNaguttI vitahAyaraNaMmi aiyAro / / gosamuhaNaMtagAI Aloe desie ya aiyAre / sabve samANaittA hiae dose ThavijjAhi / / kAuM hiae dose jahakkama jA na tAva pArei / tAva suhumANupANU dhammaM sukkaM ca jhAijjA / / desia rAia pakkhia cAummAse taheva varise a / ikkikke tinni gamA nAyavvA paMcasu esu / / 15. saMvRtAzravadvAro'vyAbAdhe'kaNTake deze / kRtvA sthiraM sthAnaM sthito niSaNNo nivaNNo vA / / 16. kAyotsarge sthito nirejakAyo niruddhavAkprasaraH / jAnIte sukhamekamanA muniH daivasikAticAram / / 17. parijJAya ca yasmAt samyag gurujanaprakAzanena tu / zodhayatyAtmAnaM sa yasmAcca jinaiH sa bhaNitaH / / 18. kAyotsarga mokSapathadezitaM vijJAya tato dhIrAH / divasAticArajJAnArthaM tiSThanti kAyotsargam / / 19. zayanAsanAnnapAnazcaitya-yati-zayyA-kAya-sthaMDilaH / samiti-bhAvanA-guptiH vitathAcaraNe'ticAraH / / 20. goSamukhavastrikAdi-avalokayet daivasikAn cAticArAn / sarvAn samApya hRdaye doSAn sthApayet / / 21. kRtvA hRdaye doSAn yathAkramaM yAvanna tAvat pArayati / tAvat sukSmaprANApAno dharmaM zuklaM ca dhyAyet / / 22. devasike rAtrike pAkSike cAturmAsike tathaiva vArSike ca / ekaikasmin trayo gamA jJAtavyAH paJcasveteSu / / Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5- chavviha- AvassayaMmi AimakAussagge paDikkamaNe tAva kAu sAmAiaM / to karei bIaM taiaM ca puNo'vi ussagge ? / / 24 samabhAvami ThiappA ussaggaM karia to paDikkamai / emeva ya samabhAve Thiassa taiyaM tu ussagge / / " 25 64. 'ussAsaM na niruMbhai Abhiggahio vi kimua ciTThA u ? sajmaraNaM nirohe suhumussAsaM tu jayaNAe / 26 kAsakhuajaMbhie mA hu satthamanilo'nilassa tivvuho / asamAhI a nirohe mA masagAI a to hattho / vAyanisagguDDoe jayaNAsaddassa neva ya niroho / uDDo vA hattho bhamalamucchAsu anivesa / / 28 vIriasajogayAe saMcArA suhumabAyarA dehe / bAhiM romaMcAI aMto khelANilAIA / / 29 [A.ni. 1479-1503] AloacalaM cakkhU maNuvva te dukkaraM thiraM kAuM / rUvehiM tayaM khippai sabhAvao vA sayaM calai / / 121 30 na kuNai nimesajattaM tatthuvaoge Na jhANa jhAijjA / eganisiM tuM pavanno jhAyai sAhU aNimisaccho'vi / / 23. AdimakAryotsarge pratikramaNe tAvat kRtvA sAmAyikam / tataH karoti dvitIyaM tRtIyaM ca punaH apyutsarge ? || 24. samabhAve sthitAtmA kAyotsargaM kRtvA tataH pratikrAmati / evaM ca samabhAve sthitasya tRtIyaM tvatsarge // 25.ucchavAsaM na niruNaddhi AbhigrAhiko'pi kiM punazceSTA tu / sadyomaraNaM nirodhe sUkSmocchvAsameva yatanayA / / 26. kAkSutajRmbhite mA tu zastraM anilo'nilasya tIvroSNaH / asamAdhizca nirodhe mA masakAdayazca tato hastaH / / 27. vAtanisargodgAre yatanAzabdasya naiva ca nirodhaH / udgAre vA hasto bhramarImurcchAsu ca nivezaH / / 28.vIryasayogatayA saMcArAH sUkSmabAdarA dehe / bahI romAJcAdayo'ntaH zleSmAnilAdayaH / / 29.AlokacalaM cakSuH manovad tad duSkaraM sthiraM kartum / rUpaistadA kSipyate svabhAvato vA svayaM calati / / 30.na karoti nimeSayatnaM tatropayoge na dhyAnaM dhyAyet / ekanizAM tu prapanno dhyAyati sAdhuH animeSAkSo'pi / / Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 ~~~~'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 31 agaNIo chiMdijja va bohiakhobhAi dIhaDakko vA / AgArehiM abhaggo ussaggo evamAhiM / / 32 " AloiUNa dose guruNA paDidinnapAyacchittA u / sAmAiapuvvagaM samabhAve ThAuM paDikamaMti / / Ayaria uvajjhAe sIse sAhaMmie kulagaNe ya / je me kesvi kasAyA savve tiviheNa khAmemi || 34 savvassa samaNasaMghassa bhagavao aMjaliM kariya sIse / savvaM khamAvaittA khamAmi savvassa ahayaMpi / / 35 savvassa jIvarAsissa bhAvao dhammaniyiniyacitto / savvaM khamAvaittA khamAmi savvassa ahayaMpi / / 36 esa caritrasaggo daMsaNasuddhIi taiao hoi / suanANassa cauttho siddhANaM thuI a kiikammaM / / " [A.ni. 1522 vRtti, 1523] "dunni a huMti caritte daMsaNanANesu hoi ikkikko / sukhittadevayA thui aMte paMcamaMgalayaM / / " 9. 'agaNi 'tti yadA jyotiH spRzati, 'chiMdijja va 'tti mArjArImUSakAdibhirvA purato yAyAt, 'bohiakhobhAi 'tti stenakAstebhyaH kSobhaH saMbhramaH, AdizabdAdrAjAdikSobhaH parigRhyate, 'dIhaDakko ve 'tti sarpadaSTe cAtmani pare vA sahasA akANDa evoccArayataH, AgAraiH abhagnaH kAyotsargaH evamAdibhiH / 10. 'samabhAvAvaThiyA' Avazyakaniryuktau / 31. agnyA chindyAcca bodhikSobhAdisarpadaSTe vA / AgArairabhagnaH kAyotsarga evamAdibhiH / 32. Alocya doSAn guruNA pratidattaprAyazcittAstu / sAmAyikapUrvakaM samabhAve sthitvA pratikrAmyanti / / 33. AcAryopAdhyAyAn ziSyAn sAdharmikAn kulagaNAMzca / ye mayA ke'pi kaSAyitAH sarvAn trividhena kSamayAmi / / 34. sarvasya zramaNasaGghasya bhagavato'JjaliM kRtvA zIrSe / sarvaM kSamayitvA kSame sarvasyAhamapi / / 35. sarvasmin jIvarAzau bhAvato dharmanihitanijacittaH / sarvaM kSamayitvA kSame sarvasyAhamapi / / 36. eSa cAritrotsargo darzanazuddhayA tRtIyako bhavati / zrutajJAnasya caturtho siddhAnAM stutizca kRtikarmma 37. dvau ca bhavanti cAritre darzanajJAneSu bhavatyekekaH / zrutakSetradevatAbhyAM stutiH ante paJcamaGgalakam / / Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5-chabbiha-AvassayaMmi mmmmmmmmmmmm 123 38 40 "sukayaM ANatti piva loge kAUNa sukayakiikammaM / vaTuMtiyA thuIo guruthuigahaNe kae tinni / / niddAmatto na sarai aiAraM mA ya ghaTTaNaM'No'nnaM / kiiakaraNadosA vA gosAI tinni ussaggA / / ettha paDhamo caritte dasaNasuddhIi biIao hoi / suanANassa ya taio navaraM ciMtei tattha imaM / / taie nisAiAraM ciMteI carimaMmi kiM tavaM kAhaM ? / chammAsA egadiNAihANi jA porisi namo vA / / " / [A.ni.-1497-1503, 1510-16, 1522-1527] "cAummAsiavarise ussaggo khittadevayAe u / pakkhia sijjasurIe kariti caumAsie cege / / " [AvazyakabhASya-233] "desia rAia pakkhia caumAse yA taheva varise a / eesu huMti niayA ussaggA aniayA sesA / / sAya sayaM gosa'ddhaM tinneva sayA havaMti pakkhaMmi / paMca ya cAummAse aTThasahassaM ca vArisie / / 43 11. 'citaMti' A.ni. / 12. 'vege' A. ni. / 38. sukRtA AjJA ityapi iva loke kRtvA sukRtakRtikarma / vardhamAnAH stutayaH gurustutigrahaNe kRte tisraH / / 39. nidrAmatto na smaratyaticAraM mA ca ghaTTanamanyo'nyam / kRtyakaraNadoSA vA pratyuSAdau trayaH kaayotsrgaaH|| 40. atra prathamazcAritre darzanazudyA dvitIyo bhavati / zrutajJAnasya ca tRtIyo navaraM cintayati tatrAyam / / 41. tRtIye nizAticAraM cintayati carame kiM tapaH kariSye? / SaNmAsAdekadinAdihAnI yAvat pauruSI namo vA / / 42. cAturmAsikavarSe utsargo kSetradevatAyAstu / pAkSike zayyAsUryAH kurvanti cAturmAsike ceke / / 43. devasika-rAtrika-pAkSika-caturmAse yAstathaiva varSe ca / eteSu bhavanti niyatA utsargA aniyatAH zeSAH / / 44. sAyaM zataM pratyuSArdhaM triNyeva zatA bhavanti pakSe / paJca ca cAturmAse'STasahasraM ca varSe / / Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 mmmmmmmmmmm NNNNNNNNNNNNNNNNNA ... 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 47 48 13 49 50 cattAri do duvAlasa vIsaM cattA ya huMti ujjoA / desia rAia pakkhia cAummAse a varise a / / paNavIsamaddhaterasa siloga pannattariM ca boddhavvA / sayamegaM paNavIsaM be bAvannA ya vArisie / / gamaNAgamaNavihAre sutte vA sumiNadaMsaNe rAo / nAvAnaisaMtAre iriAvahiApaDikkamaNaM / / "pANavahamusAvAe adattamehuNapariggahe ceva / sayamegaM tu aNUNaM UsAsANaM bhavijjAhi / / diTThIvippariAse saya mehunnaMmi thIvipariAse / vavahAre aTThasayaM aNabhissaMggassa sAhussa / / nAvAe uttariuM vahamAI taha naiM ca emeva / saMtAreNa caleNa va gaMtuM paNavIsa UsAsA / / " [A.ni.-1529-33, 1538] "pAyasamA UsAsA kAlapamANeNa haMti nAyavvA / eaM kAlapamANaM ussaggeNaM tu nAyav / / " [A.ni.-1539, vya.bhA.-122] "jo khalu tIsaivariso sattarivariseNa pAraNAisamo / visama va kUDavAhI nimvinnANe hu se jaDDe / / 13. 'pANivaha...' hasta0 / 14. 'vavahAreNaTThasayaM' A.ni. / 45. catvAri-dvi-dvAdaza-viMzati-catvAriMzat ca bhavanti udyotAH / devasikarAtrikapAkSikacAturmAse ca varSe ca / / 46. paJcaviMzamardhatrayodazazlokapaJcasaptati ca boddhavyA / zatamekaM paJcaviMzaM dve dvipaJcAzat ca varSe / / 47. gamanAgamanavihAre supte vA svapnadarzane rAtrau / naunadIsantaraNe iriyApathikIpratikramaNam / / 48. prANavadhamRSAvAdayoH adattamaithunaparigraheSu caiva / zatamekaM tvanUnamucchvAsAnAM bhavet / / 49. dRSTiviparyAse zataM maithune strIviparyAse / vyavahAre'STazatamanabhisaGgasya sAdhoH / / 50. nAvA uttaritvA vahanAdi tathA nadI caivameva / santAreNa calena vA gantuM paJcaviMzocchavAsAH / / 51. pAdasamAH ucchvAsAH kAlapramANena bhavanti jJAtavyAH / evaM kAlapramANamutsargena tu jJAtavyam / / 52. yaH khalu triMzadvarSaH saptativarSeNa pAraNAdisamaH / viSama iva kUTavAhI nirvijJAna evAsau jahuH / / Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5-chabbiha-AvassayaMmi mmmmm 125 55 samabhUme'vi aibhAro ujjANe kimua kUDavAhissa ? / aibhAreNaM bhajjai tuttayaghAehi a marAlo / / emeva balasamaggo na kuNai mAyAi sammamussaggaM / mAyAvaDiaM kammaM pAvai ussaggakesaM ca / / " [AvazyakabhASya-235, 236] "mAyAe ussaggaM sesaM ca tavaM akuvvao sahuNo / ko anno aNuhohI sakammasesaM aNijjariaM ? / / nikkUDaM savisesaM vayANUrUvaM balANurUvaM ca / khANuvva uddhadeho kAussagaM tu ThAijjA / / taruNo balavaM taruNo a dubbalo therao balasamiddho / therao abalo causuvi bhaMgesu jahAbalaM ThAi / / payalAi paDipucchai kaMTayaviArapAsavaNadhamme / niaDI gelanaM vA karei kUDaM havai eyaM / / puvvaM ThaMti a guruNo guruNA ussAriaMmi pAraMti / / ThAyaMti a savisesaM taruNA [u] anUNaviriAo / / cauraMgula muhapattI ujjUe Dabbahatthe rayaharaNaM / vosaTThacattadeho kAussaggaM karijjAhi / / " [Avazyakaniyukti-1540-1545] 58 15. 'samabhome'vi aibharo' hasta / 53. samabhUmAvapi atibhAra udyAne kimuta kUTavAhina: ? atibhAreNa bhajyate tuttayaghAtaizca marAlaH / / 54. evameva balasamagro na karoti mAyayA samyagutsargam / mAyApratyayaM karma prApnoti kAyotsargaklezaM ca / / 55. mAyayA kAyotsargaM zeSaM ca tapo'kurvataH sahiSNoH / ko'nyo'nubhaviSyati svakarmazeSamanirjaritam ? / / 56. niSkUTaM savizeSaM vayo'nurUpaM balAnurUpaM ca / sthANurivo vadehaH kAyotsargaM tu tiSThet / / 57. taruNo balavAn taruNazca durbalaH sthaviro balasamRddhaH / sthaviro durbalazcaturkhapi bhaGgakeSu yathAbalaM tiSThati / / 58. pracalayati pratipRcchati kaMTaka-puriSa-prasravaNadharmam / nikRtyA glAnatvaM vA karoti kUTaM bhvtyetd|| 59. pUrve tiSThanti ca guravo guruNA utsArite pArayanti / tiSThanti ca savizeSaM taruNA anyUnavIryataH / / 60. caturaGgalamukhavastrikA Rjuke vAmahaste rajoharaNam / vyutsRSTatyaktadehaH kAyotsargaM kurvate / / Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 ammam xxmmm. 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 61 atha doSAnAha - "ghoDaga layA ya khaMbhe kuDDe mAle a sabari vahu niyale / laMbuttara thaNa uddhI saMjai khaliNe a vAyasakavitu / / sIsukkaMpia mUI aMgulibhamUhA u vAruNI pehA / nAbhIkarayalakuppara ussAria pAriaMmi thuI / / Asubba visamapAyaM AuMTAvittu ThAi ussagge / kaMpai kAussagge layabba kharapavaNasaMgeNa / / khaMbhe vA kuDDe vA avaThaMbhia kuNai kAussaggaM tu / mAle a uttamaMgaM avaThaMbhia ThAi ussaggaM / / sabarI vasaNavirahiA karehi sAgAriaM jaha Thaei / ThaiUNa gujjhadesaM karehi ia kuNai ussaggaM / / avaNamiuttamaMgo kAussaggaM jahA kulavahuvva / / nialiyao viva calaNe vitthAria ahava melaviuM / / kAUNa colapaTTe avihIe nAbhimaMDalassuvari / hiTThA ya jANumittaM ciduI laMbuttarussagaM / / 65 16. saMjaya' A.ni. / 17. sUI' A. ni. / 18. 'ee kAussagge havaMti dosA iguNavIsaM' pravacanasAroddhAre / 19. 'gAya...' A.ni. / 20. 'ussaggaM' hasta0 / 21. 'ThAi' A.ni. / 61. ghoTako latA ca stambhaH kuDyaM mAlazca zabarI vadhUH nigaDaH / lambottaraH stanaH UddhiH saMyatI khalInaM ca vAyasakapitthau / / 62. zIrSotkampito mUko'GgulI bhRkuTistu vAruNI prekSA / nAbhi-karatala-kUrpara-ussArite pArite stutiH / / 63. azvasyeva viSamapAdamAkuJcitvA tiSThatyutsarge / kampate kAyotsarge lateva kharapavanasaGgatena / / 64. stambhe vA kuDye vA'vaSTambhya karoti kAyotsargaM tu / mAle cottamAGgamavaSTambhya tiSThatyutsargam / / 65. zabarI vasanavirahitA karAbhyAM sAgArikaM yathA sthagati / sthagayitvA guhyadezaM karAbhyAmiti karotyutsargam / / 66. avanAmitottamAGgaH kAyotsargaM yathA kulavadhUriva / nigaDaniyantrita iva caraNau vistAryAthavA melayitvA / / 67. kRtvA colapaTTamavidhinA nAbhimaNDalasyopari / adhastAcca jAnumAnaM tiSThati lambuttarotsargam / / Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5- chavviha- AvassayaMmi 68 ucchAIUNa ya thaNe colagapaTTeNa ThAi ussaggaM / daMsAirakkhaNaTThA ahavA annANoseNaM / / 69 melittu panhiAo calaNe vitthAriUNa bAhirao / kAussaggaM eso bAhirauddhI muNeavvo / / 70 viDaM vitthAria panhiAo bAhiM tu / kAussaggaM eso bhaNio abbhitaruddhitti / / 71 kappaM vA paTTe vA pAuNiuM saMjaivva ussaggaM / ThAi ya khaliNaM va jahA rayaharaNaM aggao kAuM / / 72 bhAmei tahA diTThi calacitto vAyavva ussagge / chappaIANa bharaNaM kuNaI a paTTaM kaviTThe va / / 73 sIsaM pakaMpamANo jakkhAiduvva kuNai ussaggaM / mUuvva hUhuaMte taheva chijjaMtamAI / / aMgulibhamuhAo'vi a cAlaMto taha ya kuNai ussaggaM / AlAvagagaNaNaTThA saMThavaNatthaM ca jogANaM / / 75 kAussaggami Thio surA jaha buDabuDei avvattaM / aNupeto taha vAnaruvva cAlei oTThauDe / / 127 22. 'aNAbhogadoseNaM' pravacanasAroddhAre / 23. 'huahuaMto' A.ni. / 68. avacchAdya ca stanau colapaTTena tiSThatyutsargam / daMzAdirakSaNArthamathavA'jJAnadoSeNa / / 69. melayitvA pASrNI caraNau vistArya bAhyataH / kAyotsarge eSa bahiH zakaTorzviko jJAtavyaH / / 70. aGguSThau melayitvA vistArya pASNa bAhyatastu / kAyotsarge eSa bhaNito'bhyantarazakaTorzvika iti / / 71. kalpaM vA paTTaM vA prAvRtya saMyatIva utsargam / tiSThati ca khalInamiva yathA rajoharaNamagrataH kRtvA / / 72. bhramayati tathA dRSTiM calacitto vAyasa iva utsarge / SaTpadikAnAM bhayena karoti ca paTTaM kapitthamiva / / 73. zIrSaM prakampayato yakSAviSTasyeva karotyutsargam / mUka iva huhumiti karoti tathaiva chidyamAneSu / / 74. aGgulI: bhruvAvapi ca cAlayantastathA ca karotyutsargam / AlApakagaNanArthaM saMsthApanArthaM ca yogAnAm / / 75. kAyotsarge sthitaH surA yathA buDabuDAzabdamavyaktam / anuprekSamANo tatra vAnara iva cAlayatyoSThapuTau || Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 rrrrrrrrrrorm rammmmmmmm 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH ee kAussaggaM kuNamANeNa vibuheNa dosA u / samma parihariavvA jiNapaDikuTTa tti kAUNaM / / " [A.ni.-1546, 1547, vRtti kAyotsargazuddhimAha - "vAsIcaMdaNakappo jo maraNe jIvie a samasaNNo / dehe a apaDibaddho kAussaggo havai tassa / / tivihANuvasaggANaM divvANaM mANusANa tiriyANaM / sammamahiAsaNAe kAussaggo havai suddho / / " [A. ni. -1548, 1549] atha kAyotsarge dRSTAntAn darzayati - ihalogaMmi subhaddA rAyA uioda siTThibhajjA ya / sodAsakhaggathaMbhaNa siddhI saggo a paraloe / / tattha subhaddodAharaNaM - kAyotsarge subhadrAkathA / / vasaMtapuraMnagaraM, tattha jiyasatturAyA, jiNadattoseTTI saMjayasaDao, tassa subhaddA dAriyAdhuyA, atIvarUvassiNI orAliyasarIrA sAvigAya / sotaM asAhamiyANaMna dei / taccaniyasaDDeNaM caMpAovANijjAgaeNa diTThA / tIe rUvalobheNa kavaDasaDDao jAo / dhammaM suNei, jiNasAhU pUjei, aNNayA bhAvo samuppaNNo, AyariyANaM 76. ete kAyotsarga kurvatA vibudhena doSAstu / samyak parihartavyA jinapratiSiddhA iti kRtvA / / 77. vAsIcandanakalpo yo maraNe jIvite ca samasaJaH / dehe cApratibaddhaH kAyotsargo bhavati tasya / / 78. trividhAnAmupasargAnAM divyAnAM mAnuSANAM tairazcAnAm / samyagatisahanAyAM kAyotsargo bhavati zuddhaH / / 79. ihaloke subhadrA, rAjA uditodayaH zreSThibhAryA ca / saudAsakhaDgastambhanaM siddhiH svargazca paraloke / / 80. vasantapuraM nagaram, tatra jitazatrU rAjA, jinadattaH zreSThI saMyatazrAddhaH, tasya subhadrA bAlikA duhitA'tIva rUpiNI udArazarIrA zrAvikA ca / sa tAmasAdharmikAya na dadAti / taccanikazrAddhena campAto vANijyAgatena dRSTA / tasyA rUpalobhena kapaTazrAddho jAtaH / dharmaM zRNoti, jinasAdhUna pUjayati, anyadA bhAvaH samutpannaH, AcAryANAM kathayati, tairapyanuziSTaH / jinadattena tasya bhAvaM jJAtvA duhitA dattA / vRtto vivAhaH / kiyaccireNa kAlenApi Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5-chaviha-AvassayaMmi mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 129 81 Aloei, tehivi annusaasio| jiNadatteNa se bhAvaMnAUNa dhUyA diNNA / vitto vivAho / keccirakAlassavi so taMgahAya caMpaMgao / naNaMdasAsumAiyAo tavvaNNiyasaDDigAo taM khisaMti / tao juyagaM gharaM kayaM / tatthANege samaNA samaNIo ya pAugganimittamAgacchaMti / tavvaNNigasADDiyA bhaNaMti, esA saMjayANaM daDhaM rattatti bhattAro se na pattiyaitti / aNNayA koI vaNNarUvAiguNagaNaniSphaNo taruNabhikkhUpAugganimittaM gao / tassa ya vAuddhayaM acchiMmi kaNagaM paviTuM / subhaddAe taM jIhAe lihiUNa avaNIyaM, tassa nilADe tilao saMkaMto / teNavivakkhittacitteNa Na jANio / so nIsarati tAva taccaNigasaDDhigAhiM athakkAgayassa bhattArassa sadaMsio, peccha imaM vIsattharamiyasaMkaMtaM bhajjAe saMgataM tilagaMti / teNaviciMtiyaM-kimidamevaMpi hojjA ?, ahavA balavaMto visayA aNegabhavabbhatthagAya kinna hoitti ?, maMdaneho jAo / subhaddAe kahavi vidioesa vuttaMto, ciMtiyaMcaNAe-pAvayaNIoesa uDDAho kahapheDiu |Demi) tti, pavayaNadevayamabhisaMdhAriUNa rayaNIe kAussaggaMThiyA, ahAsaMnihiyA kAi devayA tIe sIlasamAyAraM nAUNa AgayA, bhaNiyaM ca tIe'kiM te piyaM karemi'tti, tIe bhaNiyaM-'uDDAhaM pheDehi / ' devayAe bhaNiyaM-'pheDemi, paJcUse imAe nayarIe dArANi thaMbhemi, tao Alagge [addaNNe]sunAgaresuAgAsatthA bhaNissAmi-jAe parapuriso maNeNA vina ciMtio sA itthiyA cAlaNIe pANiyaM choNaM gaMtUNaM tiNNi vAre chaMTeuM ugghADANi bhavissaMti, tao tumaM viNNAsiuM sesanAgariehiM bAhi pacchA jAejjAsi, tao ugghADehisi, tao phiTTihI uDDAho, pasaMsaM ca pAvihisi / ' taheva kayaM pasaMsaMca pattA, eyaM tAva ihaloiyaM kaaussggphlN| [A.ni.-1550, vRtti 81. sa tAM gRhItvA campAM gataH / nanandRzvazvAdikAstaccanikazrAddhyastAM nindanti / tataH pRthaggRhaM kRtam / tatrAneke zramaNAH zramaNyazca prAyogyanimittamAgacchanti / taJcanikazrAddhyo bhaNanti-'eSA saMyateSu dRDhaM rakteti / ' bhartA tasyA na pratyetIti / anyadA ko'pi varNarUpAdiguNagaNaniSpannastaruNabhikSuH prAyogyanimittaM gtH| tasya ca vAyUdbhutaM rajo'kSiNi praviSTam, subhadrayA tajjihvayollikhyApanItam, tasya lalATe tilakaH saMkrAntaH / tenApi vyAkSiptacittena na jJAtaH / sa nissarati tAvattaccanikazrAddhIbhirakANDAgatAya bhatre sa darzitaH, pazyedaM vizvastaramaNasaMkrAntaM bhAryAyAH saMgataM tilakamiti / tenApi cintitam-kimidamevamapi bhavet ?, athavA balavanto viSayA anekabhavAbhyastakAzca, kiM na bhavatIti ? mandasneho jAtaH / subhadrayA kathamapi vidita eSa vRttAntaH, cintitaMcAnayA-prAvacanika eSa uDDAhaH kathaM spheTayAmIti ?, pravacanadevatAmabhisaMdhArya rajanau kAyotsarge sthitA / yathAsannihitA kAciddevatA tasyAH zIlasamAcAraM jJAtvA''gatA, bhaNita ca tayA-kiM te priyaM karomI ti, tayA bhaNitam-'uDDAhaM spheTaya,' devatayA bhaNitam-spheTayAmi, pratyUSe'syA nagaryA dvArANi sthagiSyAmi, tato'dhRtimApaneSu nAgareSvAkAzasthA bhaNiSyAmi-yathA parapuruSo manasA'pi na cintitaH sA strI cAlinyAmudakaM kSiptvA gatvA trIn vArAn chaNTitvA udghATAni bhaviSyanti / tatastvaM parIkSya zeSanAgaraiH saha bahiH pazcAdyAyAH, tata udghATayiSyasi, tataH spheTiSyatyuDDAhaH prazaMsAMca prApsyasi,' tathaiva kRtaM prazaMsAM ca prAptA, etattAvadihalaukika kAyotsargaphalam / Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rrrrrrrrrr 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH tathA - / / ihalokaphale kuntIsambandhaH / / kvApi vanabhuvisthitAnAM pANDavAnAmaparAhne vAtapreritamatisugandhi sahasradalakamalaM khAddharmaputrAgre patitam, cintayAmAsa / "vRndairvRndArakANAmatulaparimala-mUrdhni cAropyate jJaiH ; vairatyAgAdatulyAbhyudayini vasataH, zAradA zrIzca yasmin / dhanyAnAmAnanAbjaiH kalayati tulanAM, bhAnuzaktiprabhAvAM; tatpadmaM puSpajAtau jayati madhukarai-rgIyamAnorukIrti / / " tallAtvAziSaM dadatyA jananyAzcaraNAvAnarca / sA'pi mudA draupadyai dade / sA karNAvataMsIkRtya svapatiM dharmaputraM vyajijJapayat / dvitIyazravaNAya vilokyata eva, no cenniye / tato durmocaM strIkadAgrahaM jJAtvA tadarthaM bhImaH prahitaH / sa prAcyAM samIrAgamamAzaGkamAnastAmeva dizamanusmaranmahAsara ekaM gtH| atra nAnAvidhAni apUrvANi tAni dRSTvA haSTastadapUrvasaro darzayituM nijakuTumbaM gRhItvA samIpe vane AvAsaM kRtvA tatsaro gAhamAnaH kamalaiH sahaso'ntardadhe / athA'rjuno samAdhiparastatsaro draSTuM praviSTo madhye gato mmjj| tadanu tayaiva rItyA nakulaH sahadevo'pi / athA'tra samaye yudhiSThiramapi kuntyAdezAt saro madhye gataM magnaM jJAtvA kiM kartavyatAmUDhA kuntI savadhUkA kAyotsargayati / nizAnte 'mbikAgatya tAmAzvAsyAvadhinA jJAtvA pAtAle'gAt / candanadUniva nAgapAzaistAn baddhAn dRSTvA AH ! kimetaditi vadantI dharaNendramAha! yadamI neminaH zrAddhAH, tadaiteSAM tvayA sadhArmikatvaM ckre| Agatasya nijagehamapyare gauravaM vidadhate mhaadhiyH| tadamI satkRtya preSyAH / yataH - "aucityamekamekatra, guNAnAM koTirekataH / viSAyate guNagrAma aucityaparivarjitaH / / " / tatastAn saMharaNauSadhyA vraNAni rodhayitvA siMhAsane upavezya tejomayImUmikAmamUlyAM sthAvarajaGgagamaviSanAzakahAraM ca dattvA etatsaraHprAharikaiH sappairajJAnAdvaH svarUpamajAnadbhiryadaparaddhaM tatkSamayati sma / tato visajjIte'mbikayA vimAne''ropya mAtuH pAdAgre muktAH / mAtA savadhUkA kaayotsrgmpaaryt| ambikA'pi jainadharmArAdhane samyag yatitavyamityupadezyAntardadhe / / / iti kAyotsarge kuntIsambandhaH / / Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5- chavviha- AvassayaMmi atha kAyotsargaphalaM darzayati 82 'jaha karagao nikitai dAruM iMto puNovi vaccaMto / ia kaMtaMti suvihiA kAussaggeNa kammAI / / " "kAussagge jaha suTThiassa bhajjaMti aMguvaMgAI / iya bhidaMti muNivarA aTThavihaM kammasaMghAyaM / / 83 84 annaM imaM sarIraM anno jIvutti eva kayabuddhI / dukkhaparikilesakaraM chiMda mamattaM sarIrAo / / 85 jAvaiA kira dukkhA saMsAre je mae samaNubhUyA / tatto duvvisahatarA narasu aNovamA dukkhA / / 131 [ AvazyakabhASya- 237] 86 tamhA u nimmameNaM muNiNA uvaladdhasuttasAreNaM / kAussaggo uggo kammakhayaTThAya kAyavvo / / " [Avazyakaniryukti-1551-1554] [ii kAussaggaAvassayaM ] 24. 'suvihiyA' A.ni. / 82. yathA karato nikRntati dAru Agacchan punazca vrajan / evaM kRntanti suvihitAH kAyotsargeNa karmANi || 83. kAyotsarge yathA susthitasya bhajyante aGgopAGgAni / evaM bhindanti munivarA aSTavidhaM karmasaGghAtam / / 84. anyadidaM zarIramanyo jIva ityeva kRtabuddhiH / duHkhapariklezakaraM chinddhi mamatvaM zarIrAt / / 85. yAvanti kila duHkhAni saMsAre yAni mayA samanubhUtAni / tataH durviSahatarANi narakeSvanupamAni duHkhAni / / 86. tasmAttu nirmamena muninA upalabdhasUtrasAreNa / kAyotsarga ugraH karmakSayArthaM kartavyaH / / Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [6-chaviha-AvassayaMmi] [9-pratyAkhyAnam] atha SaSThamArabhyate / atha sarvottaraguNapratyAkhyAnamAha - "paccakkhANaM uttaraguNesu khamaNAiaM aNegavihaM / teNa ya ihayaM pagayaM taMpi a iNamo dasavihaM tu / / aNAgayamaikkataM koDiyasahi niaMTiaM ceva / sAgAramaNAgAraM parimANakaDaM niravasesaM / / saMkeyaM ceva addhAe paccakkhANaM tu dasavihaM / sayamevaNupAlaNi dANuvaese jaha samAhI / / " [A.ni.-1563-1565] dazavidhamapi [pratyAkhyAnaM] bhAvayati - "hohI pajjosavaNA mama ya tayA aMtarAiaM hujjA / guruveAvacceNaM tavassigelannayAe vA / / so dAi tavokammaM paDivajje taM aNAgae kAle / eaM paccakkhANaM aNAgayaM hoi nAyavvaM / / pajjosavaNAi tavaM jo khalu na karei kAraNajjAe / guruveAvacceNaM tavassigelannayAe vA / / so dAi tavokammaM paDivajjai taM aicchie kAle / eaM paccakkhANaM aikaMtaM hoi nAyavvaM / / 1. pratyAkhyAnamuttaraguNeSu kSapaNAdikamanekavidham / tena ceha prakRtaM tamapi caitad dazavidhaM tu / / 2. anAgatamatikrAntaM koTisahitaM niyantritaM caiva / sAkAramanAkAraM parimANakRtaM niravazeSam / / 3. saGketaM caivAddhayA pratyAkhyAnaM tu dazavidham / svayamevAnupAlanIyaM dAnopadeze yathA samAdhiH / / 4. bhaviSyati paryuSaNA mama ca tadA'ntarAyaM bhavet / guruvaiyAvRttyena tapasviglAnatayA vA / / 5. sa idAnIM tapaHkarma pratipadyeta tadanAgate kAle / etatpratyAkhyAnamanAgataM bhavati jJAtavyam / / 6. paryuSaNAyAM tapo yaH khalu na karoti kAraNajAte / guruvaiyAvRttyena tapasviglAnatayA vA / / 7. sa idAnIM tapaHkarma pratipadyate tadatikrAnte kAle / etatpratyAkhyAnamatikrAntaM bhavati jJAtavyam / / Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6- chavviha- AvassayaMmi paTThavaNao a divaso paccakkhANassa niTThavaNao a / jahiaM samaMti dunnivi taM bhannai koDisahiaM tu / / mAmA ava amugo amuge divasaMmi evaio / haTTeNa gilANeNa va kAyavvo jAva UsAso / / 2 10 eaM paccakkhANaM niaMTiaM dhIrapurisapannattaM / jaMgita'NagArA aNissiappA apaDibaddhA || caudasapuvvI jiNakappiesu paDhamaMmi ceva saMghayaNe / eaM vacchinnaM khalu therAvi tayA karesI a / / 12 3 mayaharagAgArehiM annattha va kAraNaMmi jAyaMmi / jo bhattapariccAyaM karei sAgArakaDameaM / / 13 11 4 nijjAyakAraNaMmI mayaharagA no karaMti AgAraM / katAravittidubbhikkhayAi eaM nirAgAraM / / 14 dattIhI va kavalehi va gharehiM bhikkhAhiM ahava davvehiM / jo bhattapariccAyaM karei parimANakaDameaM / / 15 savvaM asaNaM savvaM ca pANagaM savvakhajjabhujjavihaM / vosirai savvabhAveNa eaM bhaNiaM niravasesaM / / 1. ' samiti' A.ni. / 2. 'dimi' A.ni. / 3. 'mahayara...' hasta0 / 4. 'mahayagA' hasta0 / 8. prasthApakazca divasaH pratyAkhyAnasya niSThApakazca / yatra samantAt dvAvapi tad bhaNyate koTisahitaM tu // 9. mAse mAse ca tapo'mukam amuke divase etAvat / hRSTena glAnena vA karttavyaM yAvaducchvAsaH / / 133 10. etatpratyAkhyAnaM niyantritaM dhIrapuruSaprajJaptam / yad gRhNantyanagArA anibhRtAtmAno'pratibaddhAH / / 11. caturdazapUrvijinakalpikeSu prathama eva saMhanane / [ adhunA tu] etad vyavacchinnaM khalu sthavirA api tadA kRtavantazca / / 12. mahattarAkArairanyatra vA kAraNe jAte / yo bhaktaparityAgaM karoti sAgArakRtametad / / 13. niryAtakAraNe mahattarA na kurvantyAkArAn / kAntAravRtti - durbhikSatAdaya etannirAkAram / / 14. dattIbhirvA kavalairvA gRhaibhikSAbhirathavA dravyaiH / yo bhaktaparityAgaM karoti kRtaparimANametad / / 15. sarvamazanaM sarvaM ca pAnakaM sarvakhAdyabhojyaprakAram / vyutsRjati sarvabhAvenaitad bhaNitaM niravazeSam / / Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 MMMMMMMMMMMMore mar 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 19 aMguTThamuTThigaMThIgharaseussAsathivugajoikkhe / bhaNiaM saMkeameaM dhIrehiM aNaMtanANIhiM / / addhA paccakkhANaM jaM taM kAlappamANacheeNaM / purimaDDaporisIe muhuttamAsaddhamAsehiM / / bhaNiyaM dasavihameaM paccakkhANaM gurUvaeseNaM / kayapaccakkhANavihiM itto vucchaM samAseNaM / / Aha jaha jIvaghAe paccakkhAe na kArae annaM / bhaMgabhayA'saNadANe dhuva kAravaNaM ti naNu doso / / no kayapaccakkhANo AyariAINa dijja asaNAI / na ya viraipAlaNAo veAvaccaM pahANayaraM / / " [Avazyakaniyukti-1566-1582] guruH [Aha] - "no tivihaM tiviheNaM paccakkhai annadANakAravaNaM / suddhassa tao muNiNo na hoi tabbhaMgaheutti / / " [Avazyakaniyukti-1583] kiJca - "sayameva'NupAlaNIaM dANuvaesA ya neha paDisiddho / tA dijja uvaisijja va jahA samAhIi annesiM / / [Avazyakaniyukti-1584] 16. aGguSThamuSTigranthigRhasvedocchvAsastibukajyotiSkAn / bhaNitaM saGketametad dhIraiH anantajJAnibhiH / / 17. addhA pratyAkhyAnaM yat tat kAlapramANacchedena / purimArddhapauruSIbhyAM muhUrttamAsArddhamAsaiH / / 18. bhaNitaM dazavidhametat pratyAkhyAnaM gurUpadezena / kRtapratyAkhyAnavidhimato vakSye samAsena / / 19. Aha yathA jIvaghAte pratyAkhyAte na kArayatyanyam / bhaGgabhayAdazanadAne dhruvaM kArApaNamiti nanu doSaH / / 20. na kRtapratyAkhyAna AcAryAdibhyo dadhyAdazanAdi / na ca viratipAlanAd vaiyAvRttyaM pradhAnataram / / 21. na trividhaM trividhena pratyAkhyAtyanyadAnakArApaNam / zuddhasya tato muneH na bhavati tadbhaGgahetuH iti / / 22. svayamevAnupAlanIyaM dAnopadezau ca neha pratiSiddhau / tasmAd dadhyAdupadizedvA yathA samAdhinA anyebhyo / / Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6-chabbiha-AvassayaMmi mmmmmmmmmmmmmmm wamm135 23 24 26 kayapaccakkhANo'vi a AyariagilANabAlavuDDANaM / dijjAsaNAi saMte lAbhe kayavIriAyAro / / " [Avazyakaniyukti-1585] "saMviggaannasaMbhoiyANa daMsijja saDDhagakulAiM / aMtaraMto vA saMbhoiANa dejjA jahasamAhI / / " [AvazyakabhASya-244] atha pratyAkhyAnazuddhimAha - "sohI paccakkhANassa chaviha samaNasamayakeUhiM / pannattA titthayarehiM tamaha vucchaM samAseNaM / / " [AvazyakabhASya-245] "sA puNa saddahaNA jANaNA ya viNaya-aNubhAsaNA ceva / aNupAlaNA visohI bhAvavisohI bhave chaTThA / / " [Avazyakaniyukti - 1586] "paccakkhANaM savvannudesiaM jaM jahiM jayA kAle / taM jo saddahai naro taM jANasu saddahaNasuddhaM / / paccakkhANaM jANai kappe jaM jaMmi hoi kAyad / mUlaguNe uttaraguNe taM jANasu jANaNAsuddhaM / / kiikammassa visuddhiM pauMjaI jo ahINamairittaM / maNavayaNakAyagutto taM jANasu viNayao suddhaM / / 28 5. 'desejja' A.ni. / 6. 'savvannabhAsiaM' hasta / 7. 'visohI' A.ni. / 23. kRtapratyAkhyAno'pi cAcAryaglAnabAlavRddhAnAm / dadyAdazanAdi sati lAbhe kRtavIryAcAraH / / 24. saMvignAnyasAmbhogikebhyo darzayet zrAddhakakulAni / azaknuvan vA sAMbhogikebhyo dAtavyo yathAsamAdhiH / / 25. zuddhiH pratyAkhyAnasya SaDvidhA zramaNasamayaketubhiH / prajJaptA tIrthaMkaraistAmahaM vakSye samAsena / / 26. sA punaH zraddhAnaM jJAnaM ca vinayAnubhASaNe caiva / anupAlanA vizuddhiH bhAvazuddhiH bhavati SaSThI / / 27. pratyAkhyAnaM sarvajJabhASitaM yad yatra yadA kAle / tad yaH zraddhatte naro tajjAnIhi zraddhAnazuddham / / 28. pratyAkhyAnaM jAnAti kalpe yat yasmin bhavati kartavyam / mUlaguNe uttaraguNe tajjAnIhi jJAnazuddham / / 29. kRtikarmaNo vizuddhiM prayuGkate yo'nyUnAtiriktAm / manovacanakAyaguptastajjAnIhi vinayataH zuddham / / Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~~~~~~~~ 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH . 25 30 aNubhAsai guruvayaNaM akkharapayavaMjaNNehiM parisuddhaM / kayapaMjali abhimuho taM jANaNubhAsaNAsuddhaM / / katAre dubbhikkhe Ayake vA mahaI samuppanne / jaM pAliaM na bhaggaM taM jANasu pAlaNAsuddhaM / / rAgeNa va doseNa va pariNAmeNa va na dUsiaM jaM tu / taM khalu paccakkhANaM bhAvavisuddha muNeavvaM / / eehiM chahiM ThANehiM paccakkhANaM na dUsiaM jaM tu / taM suddhaM NAyavvaM tappaDivakkhe asuddhaM tu / / " [AvazyakabhASya-246-252] azuddhimAha - "thaMbhAkohA aNAbhogA aNApucchA asaMtaI / pariNAmao asuddho avAo jamhA viu pamANaM / / " [AvazyakabhASya-253] "annattha nivaDie vaMjaNami jo khalu maNogao bhAvo / taM khalu paccakkhANaM na pamANaM vaMjaNacchalaNA / / phAsiaM pAliaM ceva, sohiaM tIriaM tahA / kiTTiamArAhiaMceva, erisayaMmI payaiyavvaM ||"[aavshyk niyukti-1592, 93] 35 8. 'paMjaliuDo' A.ni. / 9. erisaMmI paiyavvaM' hasta / 30. anubhASate guruvacanamakSarapadavyaJjanaiH parizuddham / kRtaprAJjalirabhimukhastajjAnIhi anubhASaNAzuddham / / 31. kAntAre durbhikSe AtaGke vA mahati samutpanne / yat pAlitaM na bhagnaM tajjAnIhi pAlanAzuddham / / 32. rAgeNa vA dveSeNa vA pariNAmena vA na dUSitaM yattu / tat khalu pratyAkhyAnaM bhAvavizuddhaM jJAtavyam / / 33. ebhiH SaDbhiH sthAnaiH pratyAkhyAnaM na dUSitaM yattu / tat zuddhaM jJAtavyaM tatpratipakSe'zuddhaM tu / / 34. stambhAt krodhAt anAbhogAt anApRcchAto'santateH / pariNAmAt azuddho'pAyo yasmAd vidvtprmaannm|| 35. anyatra nipatite vyaJjane yaH khalu manogato bhAvaH / tat khalu pratyAkhyAnaM na pramANaM vyaJjanacchalanA / / 36. spRSTaM pAlitaM caiva zodhitaM tIritaM tathA / kIrtitamArAdhitaM caiva etAdRzi prayatitavyam / / Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6- chavviha- AvassayaMmi 37 " ucie kAle vihiNA, jaM pattaM phAsiaM tayaM bhaNiaM / tahA pAliaM ca asaiM, sammaM uvaogapaDiariaM / / 38 12 gurudattasesabhoaNasevaNayAe a sohiaM jANa / punne'vi thevakAlAvatthANA tIriaM hoi / / 39 bhoaNakAle amugaM, paccakkhAyaMti sarai kiTTiayaM / ArAhiaM payArehiM sammameehiM niTTaviaM / / " atha pratyAkhyAnaguNAnAha "paccakkhANaMmi kae AsavadArAI huMti pihiAI / AsavavuccheeNaM ya taNhAvuccheaNaM hoI / / taNhAvoccheeNa ya aulovasamo bhave maNussANaM / aulovasameNa puNo paccakkhANaM havai suddhaM / / 43 137 [paJcavastu-548-550% tatto carittadhammo kammavivego tao a apuvvaM tu / tatto kevalanANaM tato a mukkho sayAsukkho / / " [A. ni. 1594 - 1596] yata AkArasamanvitaM gRhyate pAlyate ca [ ataH ] te AkArAnAha "namukkAraporisIe purimaDDhegAsaNegaThANe a / AyaMbila abhaTThe carime ya abhiggale vigaI / / - 10. 'pattaM jaM' paJcavastuke / 11. 'paJcavastuka granthasya' 547 gAthAyAM 'jaejja eArisammi a' caturthapAda zo'sti / 12. 'gurudANa...' paJcavastuke / 13. 'bhuMji' A.ni. / 37. ucite kAle vidhinA yat prAptaM spRSTaM tad bhaNitam / tathA pAlitaM cAsakRtsamyagupayogapratijAgaritam / / 38. gurudattazeSa bhojanasevanayA ca zobhitaM jAnIhi / pUrNe'pi stokakAlAvasthAnAd tIritaM bhavati / / 39. bhojanakAle'mukaM pratyAkhyAtamiti smarati kIrttitametat / ArAdhitaM prakAraiH samyagebhiH niSThApitam / / 40. pratyAkhyAne kRte''zravadvArANi bhavanti pihitAni / Azravavyavacchedena ca tRSNAvyavacchedanaM bhavati / / 41. tRSNAvyavacchedena cAtulopazamo bhavati manuSyANAm / atulopazamena punaH pratyAkhyAnaM bhavati zuddham / / 42. tatazcAritradharmaH karmavivekastatazcApUrvaM tu / tataH kevalajJAnaM tatazca mokSaH sadAsaukhyaH / / 43. namaskArapauruSyAM purimArddhakAzanaikasthAne ca / AcAmlA'bhaktArthe carime cAbhigrahe vikRtau / / Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 mmmmmmmmmmm warrammarAmmmmmmmmmmmmmmmmmm 'mannaha jiNANa ANa' svAdhyAyaH 44 48 49 do chacca satta aTTha ya sattaTu ya paMca chacca pANaMmi / cau paMca aTTha nava ya patteaM piMDae navae / / docva namakkAre AgArA chacca porisIe u / satteva ya purimaDDe egAsaNagaMmi aTeva / / sattegaTThANassa u advevAyaMbilassa AgArA / paMce abhattagussa u chappANe carimi cattAri / / paMca cauro abhiggahi nivvIe aTTa nava va AgArA / appAurANa paMca u havaMti sesesu cattAri / / " [Avazyakaniyukti-1597-1601] atha kArayitR-korbhaGgAnAha - "paccakkhAeNa kayA paccakkhAvitaevi sUA u / ubhayamavi jANageara caubhaMge goNidiluto / / mUlaguNa-uttaraguNe sabve dese ya tahaya suddhIe / paccakkhANavihinnU paccakkhAyA gurU hoi / / kiikammAivihinnU uvaogaparo a asaDhabhAvo a / saMviggathirapainno paccakkhAviMtao bhaNio / / itthaM puNa caubhaMgo jANagaiaraMmi goNinAeNaM / suddhAsuddhA paDhamaMtimA usesesu avibhAsA / / " [Avazyakaniyukti-1613-1617] 14. ...AyaMbilaMmi' A.ni. / 15. 'paMca' hasta0 / 16. abhattaTTe' A.ni. / 44. dvau SaT ca sapta aSTau ca saptASTau paJca SaT ca pAne / catuH paJca aSTau nava ca pratyekaM piNDako navakaH / / 45. dvAveva namaskAre''kArau SaT ca pauruSyAM tu / saptaiva ca purimAddhe ekAsane'STAveva / / 46. saptakasthAnasya tvaSTaivAcAmlasyAkArAH / paJcaivAbhaktArthasya tu SaT pAne carime catvAraH / / 47. paJca catvAro'bhigrahe nirvikRtau aSTau nava vA''kArAH / aprAvaraNe paJca tu bhavanti zeSeSu catvAraH / / 48. pratyAkhyAtrA kRtA pratyAkhyApayitaryapi sUcA tu / ubhayamapi jJAtaretare caturbhaGgo goNidRSTAntaH / / 49. mUlaguNottaraguNe sarve deze ca tathA ca zuddhau / pratyAkhyAnavidhijJaH pratyAkhyAtA guruH bhavati / / 50. kRtikarmAdividhijJa upayogaparazcAzaThabhAvazca / saMvignasthirapratijJaH pratyAkhyApayitA bhaNitaH / / 51. itthaM punazcaturbhaGgaH jJAtaketarayoH goNijJAtena / zuddhAzuddhauH prathamAntimau tu zeSeSu ca vikalpAH / / 50 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6- chavviha- AvassayaMmi atha parISadamAha - 52 "souM uvaTTiyAe viNIa[A?]vakkhittataduvauttAe / evaMvihaparisAe paccakkhANaM kahe avvaM / / yathA atha pratyAkhyAnaphalamAha 53 44 ANAgijjho attho ANAe ceva so kaheavvo / diTThatia diTTaMtA kahaNavihI virAhaNA iharA / / " [ Avazyakaniryukti-1618, 1619] - 54 'paMccakkhANassa phalaM ihaparaloe a hoi duvihaM tu / ihaloi dhammilAI dAmannagamAI paraloe / / - 139 / / ihalokaphale dhammilakathA / / kuzAgrapattane tvAsIjjitazatrurnarAdhipaH / dhAriNI tasya rAjJI ca guNaratnaughadhAriNI / / 1 / / surendradattaH sArthezastatra zrIda iva zriyA / AsIttasya subhadreti preyasI zreyasItamA / / 2 / / anyadA''pannasattvAyA dAnadharmAdidohadAH / jAtAstasyAH priyeNAzu niHzeSA api pUritAH / / 3 / sUnuH zubhe'hni saMjAtastataH pitrA pramodataH / putrajanmotsavazcakre jagadAnandadAyakaH / / 4 / / tasya dhammila ityAkhyA vidadhe dohadAnugA / lAlyamAno'nizaM paJcadhAtrIbhirvardhate sma saH / / 5 / / dvisaptatikalAvijJaH sa vyavAhi yazomatIm / tatraivebhyadhanavasudhanadattAtanUdbhavAm / / 6 / / bhogakSamo'pyatadrAgI hastAnnojjhati pustikAm / bhogatyAgavilAsAdyaiH phalaM gRhNAti na zriyaH / / 7 / / mAtroce tatpitA putraH suhRdgoSThyAM niyojyate / pitoce'mbhaH svayaM nIcairyAtyeva nirupakramam / / 8 / / paraM kSiptaH suhRdgoSThyAM snehAnmAtrA sutastataH / vasantatilakAvezyAvezma tatsaGgato gataH / / 9 / / 18 17. ' tathA ' hasta0 / 18. 'parikSiptaH ' mudritadhammilacaritre / 52. zrotumupasthitAyAM vinita [tA] - vyAkSipta- tadupayuktAyAm / evaMvidhaparSadi pratyAkhyAnaM kathayitavyam / / 53. AjJAgrAhyo'rtha AjJayaiva sa kathayitavyaH / dAntiko dRSTAntAt kathanavidhiH virAdhanA itarathA / / 54. pratyAkhyAnasya phalamiha - paraloke ca bhavati dvividhaM tu / ihaloke dhammilAdayo dAmannakAdayaH paraloke / / Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 rrrrrrrrom www.mar 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH bahukAlaM tadAsaktastatrAsthAdbhogalAlasaH / pratyahaM tadgRhe praiSIddInArASTazataM prasUH / / 10 / / evaM pUrvArjite dravye prayAtyambA ruroda sA / kiM rodiSIti bhartA''ha dravyaM yAtIti sA'vadat / / 11 / / priyeNoce mayA'vAri tathApyevaM kRtaM tvayA / tanmA rodIstataH putraviyogAtpitarau mRtau / / 12 / / yazomatyapi ni:svatve preSItsvAbharaNAnyapi / akkApi ni:svatAM jJAtvA pazcAttAnyArpayattataH / / 13 / / sApi vikrIya gehAdyaM gacchati sma piturgRham / Uce vasantasenA'pi kuTTinI svAM sutaamiti||14|| muJcainaM nirdhanaM sApi tadraktA taM na muJcati / ikSukUrcAdidRSTAntAnnAkkoktAnapyajIgaNat / / 15 / / kRtvAkkA protsavaM zAThyAdAnayat pramadAkulam / ApAnakaM vyadhAdakkA tatrAcetanayordvayoH / / 16 / / dhammilaM nijadAsIbhirojjhayanagarAdvahiH / prAtastyaiH pavanairbuddho vIkSyAtmAnaM bhuvi sthitam / / 17 / / cintayAmAsa citte svavezyAvilasitaM tadA / AsAM svArthAzrayiprema tattvato na yaducyate / / 18 / / sarpANAM kSitipAnAMca vyAghrANAM pAvakasyaca |pnnystriinnaampi prAyona hi ko'pi priyo bhvet||19|| pRSTvA pRSTvA tataH svauko gataH prAtivezmikaiH / dravyakSayo mRtiH pitroH patnI pitRgRhaM gatA / / 20 / / taJcAkarNya kSaNAdvajrAhatavanmUrchito'patat / vimUrchazcotthito dadhyau kimato jIvitena me / / 21 / / nirgatya nagarAnmRtyai jIrNodyAnaM gatastataH / tatrAsinA chinditaM svaM devatA tamakuNThayat / / 22 / / citAM prajvAlya cAvikSadevatA tAmazItayat / bhakSitaM kAlakUTaM ca grastaM tajjaTharAgninA / / 23 / / muktavAn svaM taroragrAddhUlyAMtUlyAmivApatat / tadA taM divi ko'pyAha mA maivaM sAhasaM kRthAH / / 24 / / tataH sa cintayannasti karttavyaM kiM mayA'dhunA / ito vasantatilakA buddhA'nAlokya dhammilam / / 25 / / papracchAkkAM dhammilaH kva ? sA''ha taM vetti ko'dhanam / sA'tha dadhyau vydhaadetdrthmevmdhuutsvm||26|| tato veNI babandhAsau sarvaM zRGgAramatyajat / pratyajJAsIcheti naraM nehA'nyaM dhammilaM vinA / / 27 / / dhammilo'pi tato jIrNodyAnAt snigdhavanaM gataH / azokadroradhaH sAdhuM dhrmsaakssaatmaiksst||28| sAdhustamAha kimaho IdRksAhasakAryasi / praNamya so'bhyadhAtsAdhuM prabho'haM duHkhabhAgiti / / 29 / / 19. zloka 16-17-18 sthAne mudritadhammilacaritre'yaM pAThaH 'ApAnakaM vyadhAdakkA tatrAcetanayordvayoH / dhammilaM nijadAsIbhirojjhayannagarAdvahiH / / 16 / / 'prAtastyaiH pavanairbuddho vIkSyAtmAnaM bhuvi sthitam / cintayAmAsa citte svavezyAvilasitaM yataH / / 17 / / 20. ...dAhvayat' mudritadhammilacaritre / 21 vidhAtpazcAd' hasta0 / 22. 'naraM' mudritadhammilacaritre / 23. gatasya' mudritacaritre / 24. patnyA pitRgRhe gatiH' mudritacaritre / 25. mevAmumudyamam' mudritacaritre / 26. dharmamAkhyAnta' mudritacaritre / Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6-chabbiha-AvassayaMmi . mmmmmmmmmmmmmmm 141 yatyUce tava kiM duHkhaM ? so'bhyadhAtsAdhupuGgavam / kiM kenApi paritrANaM maduHkhasya bhaviSyati ? / / 30 / / iha duHkhaM na yaH prApto na yo duHkhahRtau kSamaH / duHkhite duHkhito yo na duHkhaM kiM tasya kathyate / / 31 / / yatyAha duHkhamApto'hamahaM duHkhahatau kSamaH / ahaM ca duHkhite duHkhI tadduHkhaM kathyatAM mama / / 32 / / dhammilo'tha nijaM duHkhaM sarvamAvedayanmuneH / Uce ca matto'pyadhikaM kiM te duHkhamabhUtprabho ! / / 33 / / athAsyAgaDadattArSirAkhyatsarvAM nijAM kathAm / saktastvamapyataH strISu mA bhUccedduHkhabhIrukaH / / 34 / / gaGgAyA vAlukAmabdherjalaM himavato mitim / jAnanti buddhimanto'tra na strINAM hRdayaM punaH / / 35 / / dhammilo'vagna niHzeSA bhavantyevaMvidhAH striyaH / tatrivRttina me'dyApi tato'rthAptividhiM vada / / 36 / / mantrANAM devatAnAM cArAdhanAttapasA'pi ca / muniH provAca bho bhadra ! prApyate dhanamadbhutam / / 37 / / gRhItadravyaliGgo'tha dhammilo dhanakAMkSayA / AcAmAmlatapazcakre SaNmAsAn vacasA muneH / / 38 / / tataH sAdhuM tamAnamya dravyaliGgaM vimucya saH / bhramanekaM gato bhUtagRhaM rAtrau prasuptavAn / / 39 / / tatra taddevatovAca vizvastastiSTha dhammila ! / dvAtriMzataM khecarezabhUpakanyAstvamApsyasi / / 40 / / sa tacchrutvA prabuddhaH san gatazokastato'bhavat / dadhyau tapaHprabhAvaM cAdhikaM cintaamnnerpi||41|| tadaiva puratastatrApazyat dvAryAgataM ratham / tata uttIrya caikA strI babhASe'trAsti dhammilaH / / 42 / / sa Uce dhammilo'smyeSa tayA'vAdyehi niHsara / rathamAroha so'pyAzu rathamArUDhavAnmudA / / 43 / / dadarzAntarvarAMkanyAM strIgirA'prerayadratham / campAvani ya(ga)tA rAtrivibhAtA'sthAjjalAntike / / 44 / / pAyayannIramarvantau kanyayA'darzi dhammilaH / taM dRSTvA sA viraktA'bhUdyatrecchA'jani naiSa saH / / 45 / / kSudhAkSAmazarIro'yaM prakaTasnAyujAlakaH / luptAluptakaco'zaucAt zyAmalo malinAMzukaH / / 46 / / Uce tAM ca tvayA''nItaH ko'yaM martyaH pizAcavat / na draSTumapi zakyo'sau paribhogo'sya kiM punaH / / 47 / / nivartiSye tataH smAha dhAtrI mA sma nivartathAH / parAbhavapadaM putri ! mAtrAdInAM bhaviSyasi / / 48 / / dezAntaragatA tu tvaM kuryAH sarvaM yathepsitam / tacchRNvannapi maunenAkheTayaddhammilo hayau / / 49 / / grAme kvApyAzrayAyAntaH so'gAnmuktvA rathaM bahiH / so'ntaHzalyaM hayaM grAmasvAminaH prekSya dhammilaH / / 50 / / zuSkamRllepato jJAtvA''kRSya zalyaM havirbhUtam / sIvitvA vraNamauSadhyA rohinnyaa''rohytkssnnaat||51|| grAmezo muditastasya bhavyamAzrayamArpayat / azvayoryavacArIzca cakre cAtIva gauravam / / 52 / / 27. 'azvAnAM yavasAvyaM ca' hasta0 / Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 mmmmmmm rrrrrrrrrr 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH kanyA'bhISTajanAlAbhAt pazcAttApena jAgarAt / asvapIddhammilenoktA vRhatI ke yuvAmiti / / 53 / / sA'thoce mAgadhapure'styamitradamano nRpaH / tatputrI vimalA prAptayauvanA dveSTi puruSAn / / 54 / / durvAcyAni vacAMsyAha tato rAjJA purAvahiH / saudhe sA'sthApi dAsyAsyA dhAtryahaM kmlaabhidhaa||55 / / anyadA tatra vAstavyasamudradattanandanaH / adarzi dhammilo nAma tayA rAjapathe vrajan / / 56 / / sA tasminnanuraktA'bhUtsakhyA'tha tamavIvadat / matsvAminImudvaheti so'bhyadhAdvaNigasmyaham / / 57 / / nodvahe nRpateH putrI sA''haikAnte vivAhyatAm / gamyaM dezAntare dvAbhyAM no cedeSA mariSyati / / 58 / / tatastaddayayA tenodyAne bhUtagRhAntare / tatrobhayoH saGgamo'stu saGketa iti nirmame / / 59 / / kathaJcinna sa tatrAgAdhuvA saubhAgyabhAgyabhUH / tatsamAnAbhidhAno'syA daivayogAttvamAgataH / / 60 / / AvAmapi rathArUDhe tatrAyAte mayoditam / dhammilo'styatra saMprAptastvayoktaM dhammilo'smyaham / / 61 / / celivA'dya tvayA sArddhaM prAtastvAM vIkSya sA'zucat / / tadetAM tvaM vaze kuryAH so'vak bodhyA tvayA'pyasau / / 62 / / vyabhAdvArtayatorevaM pRSTvA grAmAdhipaM tataH / calitAzcATavImApurdustarAM bhavavAddhivat / / 63 / / mArge vanyebhazArdUlaphaNIndravanasairibhAH / trAsitAH siMhanAdAdyairbhIte cAzvAsite striyau / / 64 / / arjunazcaurasenAnI to yamapurIM yudhA / panthAnaM suvahaM kRtvA rathArUDhazcacAla saH / / 65 / / vismitA kamalA'zaMsadvimalA tu na kiJcana / zrutvA'thAyatparAnIkadhvaniM te cakite punaH / / 66 / / athoce dhammilo dhairyAnmayi jIvati vAM na bhIH / tAvadekaH pumAnetya dhammilaM smAha bhI nara ! / / 67 / / nihato'rjunakazcaurasenAnIriti sAdaraH / ajitasenaH pallIzo haSTastvAM draSTumetyasau / / 68 / / tAvadAgata evAsAvavArohatturaGgamAt / dhammilo'pi rathottIrNaH samAzliSTau mitho'tha tau / / 69 / / pallIzaH smAha te vatsa ! sAhasaM guru so'vadat / devatAnAM gurUNAM ca prasAdAtsarvamapyadaH / / 70 / / tataH snehena pallIzastaM pallImanayattadA / tatra sakriyamANo'sthAddhammilo'hAni katyapi / / 71 / / kamalA vimalAgre ca taM prazaMsati dhammilam / sA'vocadramako'yaM na zlAghanIyo mamAgrataH / / 72 / / pallIpatimathApRcchya yayau campAM sukhena saH / AvAsArthaM pratasthe'tha madhye muktvA rathaM bahiH / / 73 / / 28. ...dhAnastu' hasta0 / 29. bhostvayA' hasta0 / Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6-chaviha-AvassayaMmi mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 143 33 kamaloce pure dhUrta rakSestvaM bhadra ! vaMcyase / so'vadad dazabhirdUttairnAha labhye kimucyate / / 74 / / kamalAtha hasitvoce vijayenaihi satvaram / campopAnte ca candrAkhyA nadyAste tatra dhammilaH / / 75 / / mukhazaucAdikaM kRtvA kSaNamAste'tha dhammilaH / krIDayA nalinIpatre patracchedyaM vidhAya saH / / 76 / / nadyAM prAvAhayacchuSkatarutvagveSTitaM tadA / candrAnadIto gaGgAyAH pravAhe patati sma tat / / 77 / / patracchedyAni citrANi kurvANo yAvadasti saH / nadItIreNa puMyugmaM tAvadAgacchadakSata / / 78 / / tenAgatyedamapracchi patracchedyaM cakAra kaH ? / sa uvAca mayA cakre tatastenedamaucyata / / 79 / / ihAsti kapilo rAjA tatputro ravizekharaH / gaGgAyAmasti khelan sa yuvarAT suhRdanvitaH / / 8 / / dadarza tava tatpatravijJAnaM svarnadIgatam / tenAvAM preSitau harSAttaM vaijJAnikamIkSitum / / 81 / / dRSTastvamehi tattatra so'gAttaM praNanAma ca / kumAreNApi sotkaNThaM sa saMbhASyopavezitaH / / 82 / / tataH pRSTaH kuto yUyaM so'vakkuzAgrapattanAt / kva mAnuSANi tiSThanti ? dhammilo'vak sritttte||83|| tataH sadhammilo hastiskandhArUDho nRpAGgajaH / AnetuM mAnuSANyAgAttatsamIpe pramodabhAg / / 84 / / kamalAvimale tasmAdAnIya saudhamArpayat / zrIdavezmeva tatkArayitvAgAdrAjasUrgRham / / 85 / / dhAtrI tamAha hyo vIkSyAyAntaM tvAM vimalAvadat / ka etyeSa mayoce'tha so'yaM rAjeva dhammilaH / / 86 / / tataH sAha purastAnme vArtAmapyasya mA kRthAH / etAvadapi te dRSTvaizvaryaM tvayi na rajyate / / 87 / / dinaiH kiyadbhiH snAnAdyaiH kAyasaMskaraNAdabhUt / dhammilo'pi svarUpeNa vinirjitamanobhavaH / / 88 / / ekadA rAjaputrastu vimalA'sya priyA na vA / jJAtumityAdizatsarvAn suhRdo dhammilaM tathA / / 89 / / AgantavyaM mayA sArdhamudyAne sapriyaiH prage / kartumudyAnikAM sarvaiH sarvA saparicchadaiH / / 10 / / dhammilo'thAha kamalAM vimalA prAtareSyati ? / kamalA'pyAha tAM bhadre ! dhammiloktaM vidhiiytaam||11|| kiMca vatse ! kimetaM tvaM patiM naivAnumanyase / dAnadharmasamidvIro vIro'yaM prApyate kayA / / 12 / / yatra tvaM puMsi raktA''sIH so'pi neyadguNaH sphuTam / rUpayauvanabhUtyAdyairito nAnyo naro bhuvi / / 13 / / 30. zloka 74, 75 mudritadhammilacaritre nAsti / 31. campopAnte ca candrAkhyanadyAM kRtvAGgadhAvanam / ' mudritadhammilacaritre / 32. 'vyadhAttataH' mudritadhammilacaritre / 33. 84-87 catuzrlokasthAne'yaM pATho mudritadhammilacaritre - 'tataH sadhammilo hastiskandhArUDho nRpAGgajaH / kamalAvimale tasmAdAnIya saudharmArpayat / / ' Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH .34 ayaM punarguNamayaH paTavaddhammilo dhruvam / ito naivAdhikaM kiJcinmanye'haM puruSaM bhuvi / / 94 / / AtmacchandAH pumAMso'pi vinazyanti budhA api / kimucyate ? punaH strINAmajJAnadhvastacakSuSAm / / 95 / / evaM tayoktA vimalA prapede dhammilaM varam / hRSTastAM so'pi gAndharvavivAhenoDhavA~stataH / / 96 / / kamalAvimalAyukto dvitIye'hani dhammilaH / kumAreNa sahodyAnaM yayau zrIdasya lIlayA / / 97 / / svecchayA krIDitaM tatra suhRdvRndArakaiH samam / dhammilaM vimalAyuktaM lalantaM vIkSya rAjasUH / / 98 / / prItastatrAtha saGgItamatisphItamacIkarat / bhuktvA pItvA ca rantvA ca latAvezmasu kautukAn / / 99 / / tataH sarve'pi sotsAhAH paripUrNamanorathAH / kRtArthAnarthinaH kRtvA gRhaM nijaM nijaM yayuH / / 100 / / tato vimalayA sArdhaM dhammilo vilasan bhRzam / pramodaM paramaM prApto nAstaM jAnAti nodgatam / / 101 / / anyadA premakalahe vimalAmAha dhammilaH / vasantatilake ! devIbhUyate nAtiroSaNaiH / / 102 / / tataH prakupitA pAdatalenAhatya taM jagau / vasantatilakAyAstvaM vallabhAyA vrajAntike / / 103 / / smitvA'tha nirgato gehAdgacchan rAjAdhvasannidhau / dRSTvA nAgagRhaM dIptadIpamuddhUtasaurabham / / 104 / / pravizya devatAM tatra praNipatyopaviSTavAn / tadAgAttatra pUjAGgavyagrahastA sakhIyutA / / 105 / / udbhinnayauvanA kanyA'rcitvA nAgendramAnamat / suprasanno'tha tAmUce svAbhISTaM varamApnuyAH / / 106 / / dhammilaM sotthitA'pazyaddhammilo'pi dadarza tAm / 36 satayoktaH kuto yUyaM ? so'vak kuzAgrapattanAt / / 107 / / tadguNai raJjitA sAsthAdvismayasmeralocanA / sA tu rAgamanAH so'pi bhavatI keti pRSTavAn / / 108 / / soce'syAM purisArthezo nAmnA nAgavasurdhanI / nAgasenA ca tadbhAryA nAgadattAsmi tatsutA / / 109 / / ahaM ca pratyahaM nAgamarcitvA varamarthaye / adyApi puNyairddaSTastvamupaviSTastadagrataH / / 110 / / tanme manorathaH pUrNa ityuktvA sA gatA gRham / tatsarvaM kathitaM pitroH sa tAbhyAM tAM vivAdi tatsakhI kapilA tacca zrutvA kapilarATsutA / akArayatpituH pArzvAtsvayaMvaraNamaNDapam / / 112 / / 144 34. ayaM zloko mudritadhammilacaritre nAsti / 35. 'ca latAvezmasu kautukAn / / tataH sarve'pi sotsAhAH paripUrNamanorathAH / kRtArthAnarthinaH kRtvA' iti pATho mudritadhammilacaritre nAsti / 36. ' smRtvA' hasta0 / 37. trizloka 108 - 110 sthAne'yaM pATho mudritadhammilacaritre-'bhavatI keti sotkaNThaM pRSThA teneti sA'vadat / atra nAgavasuH zreSThI nAgasenA tadaGganA / / tatsutA nAgadattAhaM nAgaM varamAthArthaye / arcitvA satataM bhaktyA puNyairdRSTo mayA yataH / / ' Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6-chaviha-AvassayaMmi mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm145 rAjanyAdijane tatra dhane'pi milite sati / muktvA sarvAn haSTamatyA dhammilo varitastayA / / 113 / / rAjJA sve ca gRhe nItvA paryaNAyyutsavena saH / sanAgadattAkapilo'parehni zibikAgataH / / 114 / / kArayanmaGgalikyAdi svasaudhAntikamAgamat / vimalA prekSya taM tatrAruroha kRtamaGgalA / / 115 / / tataH kAntAtrayeNaiSa yuto rAjagRhaM gataH / rAjJA'tha rAjaputreNa satkRtaH sa sukhaM gataH / / 116 / / anyadA kenacidrAjJasturaGgaHprAbhRtIkRtaH / dhammilo'zvaM tamAruhya vAhyAlI gatavAn bahiH / / 117 / / parIkSya TaMpajhampAdyairmuktvA vegena sa vrajan / kanakavAlukAnadyAstaTe gatvA sthito hayaH / / 118 / / carantaM tatra muktvA'zvaM babhrAmopavaneSu saH / vIkSyekaM vRkSazAkhAsthaM khaDgamAdatta kautukAt / / 119 / / avAhayadvaMzajAlyAM lohitaM khaDgamaikSata / AH kimetanmayA cakre pazyan pazyan hataM naram / / 120 / / dadhyavAnityaso nUnaM vidyAM kazcana sAdhayan / dhUmapAnaM prakurvANo mayA'ghAti nabhazcaraH / / 121 / / nindayan svaM vrajannagre striyaM tarutalasthitAm / divyarUpAM dadarzakAM vanAdhiSThAyikAmiva / / 122 / / tAM papracchAya kA'si ? tvaM kathamatrAvatiSThase ? / vRttAntaM sA'bhidhatte sma samastaM tasya dhiimtii||123|| vaitADhye dakSiNazreNyAmasti zaGkhapuraM puram / tatrAsti puruSAnando vidyAdharanarezvaraH / / 124 / / rAjJI kAmapatAkA'sya patAkeva smarAlaye / kAmonmattastayoH sunuryathArthAkhyAti vizrutaH / / 125 / / tathA vidyunmatI vidyullatetyAste sutAdvayam / sudhAMzunirmalAtmIyagotrazrIkarNikopamam / / 126 / / anyadA'tizayajJAnI nikaTe zikhare gireH / dharmaghoSacAraNarSiH sumanAH samavAsarat / / 127 / / sapaurastaM nRpo natvA dharmaM zuzrAva tanmukhAt / papracchAnantaraM rAjA svaputryo vinaM varam / / 128 / / munirapyupayujyAkhyadyaH sutaM te haniSyati / tatsamAkarNya saMprAptavaivarNyaH svagRhaM gataH / / 129 / / athApRSTvA'pi pitaraM kAmonmattastu tatsutaH / svasRbhyAM saha nirgatya vidyArAdhanahetave / / 130 / / kanakavAlukAnadyAH pradeze saudhamadbhutam / vidhAyAnyAnyadezebhyo rAjAmAtyebhyaputrikAH / / 131 / / SoDazAnIya tatrAsau saudhamadhye mumoca tAH / siddhavidyaH samaM sarvAH pariNeSyAmyamUraham / / 132 / / ekadaikatra goSThyAM no vidyunmatyabravIditi / asmannAmAni caitAni samastAni vidAMkuru / / 133 / / 38. 'sthitaH' mudritadhammilacaritre / 39. zloka 125-126 sthAne'yaM pATho mudritadhammilacaritre - 'rAjJI kAmapatAkA'sya kAmonmattastayoH sutaH / tathA vidyunmatI vidyullatetyAste sutAdvayam / / ' Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 mmmmmmmmmm rrrrrrrrr- 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH zrIcaMdrAdyA sunaMdAtha zrIsenA ca sumaMgalA / senA vijayasenA ca zrIH somA ca yazomatI / / 134 / / zrIdevI ca sumitrA ca zrImatI mitravatyatha / somadattA ca gAndhArI mitrasenA'hamatimA / / 135 / / adhunA sAdhayan vidyAM vaMzajAlyAM sa vidyate / acintayaddhammilo'tha mayA sa eva mAritaH / / 136 / / tataH soktA mayA so'dya vaMzajAlyAM sthito hataH / / ____ sAzrurviSaNNA sA dadhyau nAnyathA munibhaassitm||137 / / tadgacchAmyAryaputrAhaM tadyAmyoH kathayAmyadaH / cedrakte tvayi te syAtAM tato raktAM patAkikAm / / 138 / / uttambhiSye'nyathA zvetAmiti saGketa eSate / sa ca tadgatacitto'sthAt kSaNAcchetAM patAkikAm / / 139 / / dRSTvA mayi virakte te jJAtvA'pakrAntavA~stataH / gacchannavApa kAntAre karbarTa tatra so'vizat / / 140 / / sudatto nAma tatrezazcampAdhipasahodaraH / priyA vasumatI tasya putrI padmAvatI punaH / / 141 / / kanyakAM tatra dRSTvaikAM zUlArtA cAnukampayA / dattvauSadhaM kRtA bhavyA zrutaM tacca mahIbhRtA / / 142 / / tato nItaH svasaudhaM sa svaputrI rogapIDitAm / tAM bhavyAM kAritavA~stuSTastena tAM paryaNAyayat / / 143 / / tatra sArdhaM tayA bhogAn bhuJjAno'sti yathAsukham / anyadoce nRpaH sandhiM campezena samaM mama / / 144 / / kaH kariSyatyabhASiSTa dhammilo'haM tato nRpaH / tameva preSayaccampAM jagAma ca tadaiva saH / / 145 / / tadA ca tatra bhUpasya stambhamunmUlya hastirAT / purImupadravannasti mahAmadavazaM gataH / / 146 / / tatrendradattasArthezasUnuH sAgaradattakaH / kamalA kamalazrIzca dhanazrIrdevakI tathA / / 147 / / kumudA kumudAnandA vimalA vasumatyatha / kanyASTakavivAhArthaM sarvavaivAhikAnvitaH / / 148 / / yAvadasti vrajastAvanmattastatrAgataH karI / naSTaH sAgaradatto'tha sarvAH kanyA vimucya tAH / / 149 / / lokaH sarvo'pi cAnazyadvibhyantyastAzca kanyakAH / tasthuvarAkyastatraiva ni:sarajjIvitA iva / / 150 / / mRtyormukhAdivAkRSya kanyAstA hastino'grataH / laghuhastatayodagrasthAne saMsthApya dhammilaH / / 151 / / taM gajaM gajamAnajJaH khelayitvA vaze vyadhAt / kanyAstu mAtRpitRNAM samastAstAH samArpayat / / 152 / / sAgaraH pariNetuM tAH kanyAH punarupasthitaH / na manyante sma kanyAstu svasyodvAhAya sAgaram / / 153 / / prANAnAdAya naSTo'sAvasmA~statyAja mRtyave / pradattaM jIvitaM yena jIvitezaH sa eva naH / / 154 / / 40. 'sukhena sa' hasta0 / Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6-chabbiha-AvassayaMmi mmmmmmm mmmmmmm147 vivAde bhUbhujA'pyeSa nirAkriyata sAgaraH / dApitA dhammilasyaiva pariNinye sa tAstataH / / 155 / / campezena samaM sandhiM karbaTezasya cAkarot / sarvakarmINabuddheH syAtkAryaM kimiha duHzakam / / 156 / / tatastasya caritreNa tanmitraM ravizekharaH / campezaH karbaTezazca purIlokazca raJjitaH / / 157 / / karbaTezena tatpArzve praiSi padmAvatI sutA / azvApahArAtprabhRtiM dhammilo vRttamAtmanaH / / 158 / / atrAgamanaparyantaM svapriyANAM nyavedayat / atha satkriyamANo'sthAdrAjJA tatra sukhena saH / / 159 / / anyadA candrazAlAyAM dhammilasya niSeduSaH / vyomnA'gAkhecarI vidyudiva vidyullatA'bhidhA / / 160 / / upAlambhaM dadAvAryaputredaM tava yujyate ? / hato vimanturmabhrAtA so'vagvijJAya no hataH / / 161 / / bhavitavyatayA jAtametaddoSo mamAtra na / sA'tha smAha bhavadvRttaM tatsarvaM kanyayA tayA / / 162 / / nyavedyasmAbhiruktA'tha tamihAnaya satvaram / tayA tu rabhasA zvetA patAkottambhitA tataH / / 163 / / apakrAnto bhavAnnAptaH sarvataH zodhito'pi hi / preSitAhaM tatastAbhiH sarvAbhistvAmavekSitum / / 164 / / bhramantI grAmanagarAraNyeSu prAcyapuNyataH / tvAmadarzamahaM nAtha ! cintAmaNimivAdhunA / / 165 / / tamApRcchya tato vyomnA gatvA SoDaza kanyakAH / svabhaginyA sahAnaiSIjjhagityeva tadantikam / / 166 / / aSTAdazApi yugapaddhammilaH pariNItavAn / tAbhiH samaM paraM saukhyaM samastyanubhavan bhRzam / / 167 / / vidyunmatyA'nyadA'bhANi vimalA kiMtavocitam / patyuH pAdAhatiM kartuMpatiH strINAM hi devatA / / 168 / / vimalA'pyavadat smitvA kiM patyurapi sAmpratam / sapatnyA abhidhAnena patnyA AhvAnanaM zubham / / 169 / / soce priyajanAhvAnagrahaNaM kurutAt priyaH / tvatpAdasya punaryogyo daNDo'tra priyatADanAt / / 170 / / vimalA'tha hasitvoce pAdo'yaM vo'rcanocitaH / nAnenAtADayiSyaM cenmatpriyo vaH priyastataH / / 171 / / abhaviSyatkathaM sarvAH smitvA tUSNImiva sthitAH / parihAsanivRttau ca vidyunmatyAha he priya ! / / 172 / / kA? sAvasantatilakA dhammilaH smAhavallabhe / bibhemikathayastAte roSaNo'tra ghanojanaH / / 173 / / smitvoce vimalA netaH kimetadatibhIrUkaH / mA bhaiSIrabhayaM te'stu susthaH kathaya tatkathAm / / 174 / / x3 41. zloka 158-159 sthAne'yaM pATho mudritadhammilacaritre-'svamathAzvApahArAdi dhammilo vRttamAtmanaH / atrAgamanaparyantaM svapriyANAM nyavedayat / / ' 42. 'nAhanam' hasta0 / 43. 'mayA'zodhi pure grAmAraNyeSu puNyayogataH / ' mudritadhammilacaritre / 44. zloka-173-175 sthAne'yaM pATho mudritadhammilacaritre - 'smAha tatkathAm / amitradamano rAjA kuzAgrapurapattanam / / ' Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 xmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm rememorrrrr 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH dhammilastatpuro'pyAha kuzAgrapurapattane / jitazatrUrabhUdrAjA gaNikA tasya vizrutA / / 175 / / vasantasenA nAmnA'sti vasantatilakA sutA / sA mamAtipriyA tasyA atIvAhamapi priyaH / / 176 / / vidyunmatyavadattasyAH kRtvA sArAmupaimyaham / so'bhyadhAdyAhiyAtA sAsArAMkRtvA samAgatA / / 177 / / AkhyAti dhammilasyAgre yuvarUpamitaH priya ! / darzanIyaM sazRGgAraM kRtvA tasyA gRhe'gamam / / 178 / / dRSTA vasantatilakA patyuvirahataH kRzA / tyaktaniHzeSazRGgArA jaranmalImasAMzukA / / 179 / / kRtaveNibandhA dhyAyantyasti tvAmeva kevalam / puruSadveSiNI lInA mAM nAvalokayatyapi / / 180 / / tataH puMrUpamutsRjya bhUtvA'haM nijarUpabhAk / Uce'haM preSitA'syatra dhammilena mahAtmanA / / 181 / / hale ! vasantatilake ! sArAM kartumahaM tava / tadAkarNya pramodenodbhinaromAJcakaJcukA / / 182 / / sahasotthAya sasnehaMgADhamAliGgya sAdaram / athApRcchaJcamAM harSAtkutra ? me prANavallabhaH / / 183 / / uktaMmayA'sti campAyAMtato me tvadviyogajam / muJcatyazrUNi bhUyAMsi duHkhaM sarvaM nyavedayat / / 184 / / vidyunmatyAtadAkhyAtaM zrutvA'bhUdunmanAH kSaNAt / sA'tha vijJAryataiJcittamucetasya priyaGkaram / / 185 / / kiM kuzAgrapure kAnta ! gantukAmo'si so'vadat / yadi yUyaM prasannAH stha tatastasya tathaiva hi / / 186 / / melayitvA priyAH sarvA vimAnaM vidadhe mahat / rAjJo rAjakumArasyAnujJayA'zeSabhUtiyuk / / 187 / / sapriyo dhammilastatrAdhiropya kSaNamAtrataH / kuzAgrapattane nItaH kiM dUraM vyomacAriNAm / / 188 / / gRhe vasantasenAyAH prAvizatsaparicchadaH / vasantatilakA dRSTA tayApyAlokitaH priyaH / / 189 / / meghAgame mayUrIvAbhUt pramodavazaMvadA / amitradamanenaitatsarvaM rAjJA zrutaM tataH / / 190 / / tuSTena nijarAjyasya tribhAgo'sya vyatIryata / kAritaM tasya saudhaM ca sa tatrAste sma rAjavat / / 191 / / sArthavAho dhanavasurapyatuSyattadAgamAt / so'pyAnIyArpayat putrIM tasyodyoDhAM yazomatIm / / 192 / / ihalokArthakRtaSaNmAsAcAmlatapaHphalAt / sa sarvavallabhAyukto bhuJjAno'sti bhRzaM sukham / / 193 / / anyadA dhammilaM prItA vasantatilakAbhyadhAt / hyastvaM veSAntareNAgAH sambhoktuM nAtha ! cAruNA / / 194 / / bhavaJcittavinodArthamIdRkkAnte ! mayA kRtam / ityuktvA dadhyavAnevaM mama rUpeNa kazcana / / 195 / / khecaraH saJcaratyatra matkalatrAbhilASukaH / svagehaM paritaH kSiptaH sindUrastaM viveda saH / / 196 / / 45. 'atha prapRccha' hasta0 / 46. 'taJcittaM calanopakramaM vyadhAt / ' mudritadhammilacaritre, tathA zloka-186 nAsti / 47. zloka-193-199 sthAne'yaM mudritacaritre-'anyadAntaHpurAsannaM carantaM khecaraM viTam / hatvA yAvatsazaGko'sti divyatrI tAvadAgamat / / dhammilena tu sA dRSTA / ' 48. 'malatakatrA...' hasta0 / Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6-chabbiha-AvassayaMmi mmmmmmmmmmmm 149 50 51 karavAlakaro bhrAmyan dadarza padapaddhatim / tataH padAnusAreNa gatvA khaDgamavAhayat / / 197 / / khecaraM tu dvidhAcakre tamatha svairvyasana~yat / acIkara pavitrAM mAM sAzaGko'sti vA tadvadhAt / / 198 / / ekadopavanasthasya navayauvanazAlinI / sphArazrRGgArasAraGgI kA'pi strI samupAgamat / / 199 / / dRSTvAtizAyirUpaH sa tayoktaM zRNu sundara ! / vaitADhye dakSiNazreNyAmazokapurapattane / / 200 / / khecarendro mahAsenastasya bhAryA zaziprabhA / sUnurmegharatho nAma meghamAlA'hamaGgajA / / 201 / / anyadA bhUbhujAsmAkaM jananyA saha mantritam / ko mamAntaraM rAjA bhaviSyatyatra pattane / / 202 / / dadhyau prajJaptito jJAtaM sunurmegharatho'dhamaH / duhiturbhAvinA bhartA durnayAnmArayiSyate / / 203 / / atrAparonRpo bhAvI tato'mbA viSasAda me / anyAyino'pi putrasya vyathate hi vipatprasUm / / 204 / / madbhrAtA'tha mamAvedya kuzAgrapuramIyivAn / bhrAtRsnehAttamanvAgAmatra cAkarNitaM mayA / / 205 / / dhammilena hataH kheTastato'haM roSanirbharA / azokavanikAM prAptA tatra tvaM vIkSito mayA / / 206 / / gato roSo'nurAgo'bhUttatprasIdAdhunA mama / atrANAyA bhava trANamityuktvAMtyoH papAta sA / / 207 / / tataH sA tena gAndharvavivAhena vivAhitA / tAmapyAdAya niHzaGko dhammilaH svagRhe'vizat / / 208 / / patnyA vimalasenAyAH saMjAtaH sUnuranyadA / kRtapadmarathAkhyaH sa kalAbhiH sarvaharSadaH / / 209 / / anyedhurAgamadbhariziSyo dharmarucirguruH / rAjJA paurairdhammilena praNato dharmamAdizat / / 210 / / natvA'tha dhammilo'prAkSI kiMmayA prAgbhavetam / yenaivaMsukhaduHkhAni prApto'haMgururUcivAn / / 211 / / jambUdvIpAbhidhe dvIpe bharatakSetramadhyage / bhRgukacche gRhapatirmithyAdRSTirmahAdhanaH / / 212 / / sunandA preyasI tasya sunandAkhyaH stanaMdhayaH / sAdhikASTasamo'dhItaH kulocitakalo'bhavat / / 213 / / tadgRhe'nyeArAjagmuriSTAH prAghurNikAstadA / tadarthaM preSitaH sUnurekenAtithinA saha / / 214 / / AnetuM zaunikAgArAnmAMsaM tattatra nAbhavat / vArito'pi sunandenAgAtkaivartAlaye'tithiH / / 215 / / gRhItAstena jIvantaH pAThInAH paJca tatra ca / sunandasyArpayitvA tAnUcivA~stvaM vrajana bhava / / 216 / / kAyazuddhiM vidhAyaimi pratIkSethAH puraH pathi / sunandenApi te kSiptAstimayaH kRpayA jale / / 217 / / atha prAghUrNako'bhyAgAt pRSTaM matsyAH kva ? so'vadat / kSiptA nIre vyaSIdatsa dvAvapyatha gatau gRhe||218 / / pRSTaM pitrA kimAninye sa smAhAlambhinAmiSam / dvitIyaH smAha paJcAttAHjIvantastimayo mayA / / 219 / / 49. 'tyavikrAM' hasta0 / 50. mudritacaritre'yaM zloko nAsti / 51. pitRbhyAmanyadA jJAtaM prajJaptyA megharathaH' mudritacaritre / Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 mmmmm rrrrrrrrr. 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH paraMkSiptA jale'nena pitroktaH saruSA'tha saH / Uce'psu kRpayA kSiptA yadvo'bhISTaM vidhatta tat / / 220 / / pitrA'thAtikrudhA'tyantaM nirbhAtIva kuTTitaH / sa pIDAM sahamAnastAM mRto madhyamabhAvataH / / 221 / / viSamakandarApallyAM mandaraH taskarezvaraH / vanamAlA priyA'syAsIt saralAkhyaH sa tatsutaH / / 222 / / yuvatve'sya mRtastAtaH sapallIzaH kRtaH zanaiH / so'nyadaiko'strabhRtpallyA nAtidUre bahirgataH / / 223 / / mArgabhraSTA narA dRSTAH kRzAstena nirAyudhAH / RjutvenAntike teSAM gatastairdharmalAbhitaH / / 224 / / tena praNamya pRSTAste ke yUyaM ? kuta AgatAH / kva vA yAsyatha ? tairuktaMdharmasthAH zramaNA vym||225 / / so'vakko dharma Ucuste'nyaduHkhaM kriyate na yat / lambhitAH pathi te tena svayaM pallImupAgataH / / 226 / / anyedyuAmaghAtAya cauravRndAnvito'gamat / dinazeSAtivAhAya grAmAsanavane sthitaH / / 227 / / tatra cAcintayaddharmaM paraduHkhAvidhAnataH / paraduHkhakRtau pApaM zramaNAH pravadantyadaH / / 228 / / khAdiSyanti janAH pApaM mamaikasya bhaviSyati / tatkiM me grAmaghAtena paraduHkhavidhAyinA / / 229 / / tatastyaktvAyudhAnyAzu cauravRndaM vimucya saH / yayau janapadaM dharmavAsanAvAsitAntaraH / / 230 / / tathA'tha sarvasattveSu sAnukampo vimatsaraH / priyaMvado vizuddhAtmA madhyastho mRtyumAptavAn / / 231 / / sa caurAtmA dhammilastvaM kuzAgrapurapattane / surendradattasubhadrAtanayaH sanayo'bhavat / / 232 / / purAkRtAtkRpAdharmAtparaduHkhavivajanAt / yathAbhadrakabhAvena madhyasthapariNAmataH / / 233 / / mAnuSatvaM tvayA prAptaM nairujyena manoramam / devatAkRtasAMnidhyamanapAyaM ca sarvataH / / 234 / / jJAnino vacasA sAdhorihalokArthinastava / SaNmAsAcAmlatapasaH prabhAvAdRddhirIdRzI / / 235 / / RddhiratyadbhutA prAptA dvAtriMzadvarakanyakAH / sarvatra rAjamAnyatvaM saubhAgyaM ca janAdhikam / / 236 / / ityevaM guruNAkhyAtaM tasya prAgbhavavalitam / zrutvA jAtismRteH sarvaM samakSaM samajAyata / / 237 / / tataH saJjAtasaMvego dhrmrnggtrnggitH| niviNNakAmabhogaH san pravavrAja tadantike / / 238 / / ekAdazAGgAnyadhyaiSTa paripAlya ciraM vratam / acyute devaloke'tha bhUtvA sAmAnikaH suraH / / 239 / / mahAvidehAbhidhavarSamadhye, saMbhujya sAMsArikasaukhyamugram / pravrajya satkevalamAkalayya, prApsyatyasau siddhivadhUpabhogam / / 240 / / ||iti ihaloke dhammilakathA / / 52. ataH zloka 234 sthAne'yaM pATho mudritacaritre - 'purAkRtakRpAditaH / tathA bhadrakabhAvAdeH prApto narabhavastvayA / / ' 53. 'janAtigam' hasta0 / 54 'tasya... dharmaraGgataraGgitaH' iti pAThasthAne 'zrutvA tajjAtisaMsmaraH' ayaM pATho mudritacaritre / Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6- chavviha- AvassayaMmi atha paralokaphale dRSTAntaH / 151 / / atha paralokaphale dAmannakakathA / / 55 "rAyapure nagare ego kulaputto jAtIto, tassa jiNadAso mitto, teNa so sAdhusagAsaM NIto, teNa macchayamaMsapaJcakkhANaM gahitaM, dubbhikkhe macchAhAro logo jAto, itarovi sAlehiM mahilAe khiMsijjamANo gato, udiNNe macche daThThe puNarAvattI jAtA, evaM tiNNi divase tiNNi vAraM gahitA mukkA ya, aNasaNaM kA rAyagihe Nagare maNiyAraseTThiputto dAmaNNago NAma jAto, aTThavarisassa kulaM mArIe ucchiNNaM, tattheva sAgaravodasatthavAhassa gihe ciTThA, tattha ya gihe bhikkhaTuM sAdhuNo paiTThA, sAdhuNA saMghADaillassa kahitaM, etassa gihassa esa dArago adhipatI bhavissati, sutaM satthavAheNa, pacchA satthavAheNa pacchannaM caMDAlANa appito, tehiM dUraM tuM aMguliM chettuM bhAsito Nivvisao kato, NAsaMto tasseva gosaMdhieNa gahito puttotti, jovvaNattho jAto, aNNatA sAgarapoto tattha gato taM daTThUNa uvAeNa pariyaNaM pucchati- kassa esa ?, kathitaM aNAdhotti ihAgato, imo sotti, tA lehaM dAuM gharaM pAvehitti visajjito, gato, rAyagihassa bAhiparisare devaule suvvati, sAgarapotadhUtA visA NAma kaNNA tIe accaNiyavAvaDAe diTTho, pitumuddamudditaM lehaM daTTaM vAeti etassa dAragassa asoiyamakkhitapAdassa visaM dAtavvaM, aNussAraphusaNaM, kaNNagadA, puNovi muddeti, NagaraM paviTTho, visA'NeNa vivAhitA, Agato sAgarapoto, mAtighara accaNiya visajjaNaM, sAgaraputtamaraNaM sotuM sAgarapoto hitayaphuTTaNeNa mato, raNNA dAmaNNago gharasAmI kato, bhogasamiddhI jAtA, aNNayA pavvaNhe maMgaliehiM purato se uggIyaM 56 1. 'macchaya.' hasta nAsti / 2. 'uvvittiNodahaM' hasta0 / 3. 'dAmannaganAmeNa' hasta / 4. 'bhIto' hasta0 / 55. rAjapure nagare ekaH kulaputro jAtyaH, tasya jinadAso mitram, tena sa sAdhusakAzaM nItaH, tena matsyamAMsapratyAkhyAnaM gRhItam, durbhikSe matsyAhAro loko jAtaH, itaro'pi zyAlamahilAbhyAM nindyamAno gataH, pIDitAn matsyAn dRSTvA punarAvRttirjAtA, evaM trIn divasAn trIn vArAn gRhItA muktAzca, anazanaM kRtvA rAjagRhe nagare maNikAra zreSThiputro dAmantrako nAma jAtaH, aSTavarSasya mAryA kulamutsannam, tatraiva sAgarapotasArthavAhasya gRhe tiSThati, tatra ca gRhe bhikSArthaM sAdhavaH praviSTAH, sAdhunA saMghATakIyAya kathitaM etasya gRhasyaiSa dArako'dhipatirbhAvI, zrutaM sArthavAhena, pazcAt sArthavAhena pracchannaM cANDAlebhyo'rpitaH, tairdUraM nItvA'GguliM chitvA bhASitaH nirviSayaH kRtaH, nazyan tasyaiva gosaMdhikena | goSThAdhipatinA ] gRhItaH putra iti yauvanastho jAtaH, anyadA sAgarapotastatra gataH taM dRSTvopAyena parijanaM pRcchati - kasyaiSaH ? 56. kathitamanAtha iti ihAgataH, ayaM sa iti, tato lekhaM dattvA gRhaM prApayeti visRSTo gataH, rAjagRhasya bahi: parisare devakule suptaH, sAgarapotaduhitA viSAnAmrI kanyA, tayA'rcanikAvyApRtayA dRSTaH, pitRmudrAmudritaM lekhaM dRSTvA vAcayati, etasmai dArakAya adhautAmrakSitapAdAya viSaM dAtavyam, anusvAraspheTanaM kanyAdAnam, punarapi mudrayati, nagaraM praviSTaH, viSA'nena vivAhitA, AgataH sAgarapotaH, mAtRgRhArcanikAyai visarjanam, sAgaraputramaraNaM zrutvA sAgarapotaH hRdayasphoTanena mRtaH, rAjJA dAmantrako gRhasvAmI kRtaH, bhogasamRddhirjAtA, anyadA parvAhani mAGgalikaiH puratastasyodgItam Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 mmmmmmmm mmmmmmmm 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 'aNupukhamAvayaMtA vi aNatthA tassa bahuguNA hoti / suhadukkhakacchapuDato jassa kataMto vahai pakkhaM / / ' sotuM satasahassaM maMgaliyANa deti, evaM tiNNi vArA tiNNi satasahassANi, raNNA sutaM, pucchiteNa savvaM raNNo siTuM, tuDheNa raNNA seTThI ThAvito, bodhilAbho, puNo dhammANuTThANaM devalogagamaNaM, evamAdi paraloe / ahavA suddheNa paccakkhANeNa devalogagamaNaM puNo bodhilAbho sukulapaccAyAtI sokkhaparaMpareNa siddhigamaNaM, kesiMci puNo teNeva bhavaggahaNeNa siddhigamaNaM bhavatIti / // iti paralokaphale dAmannakakathA / / "paccakkhANamiNaM seviUNa bhAveNa jiNavaruddiTuM / pattA aNaMtajIvA sAsayasukkhaM lahuM mukkhaM / / " [Avazyakaniyukti-1621] evaM pratyAkhyAnaM taporUpatayA prasiddham / tapastu dvidhA bAhyam abhyantaraM ca / bAhyam"aNasaNa-mUNoariA, vittIsaMkhevaNaM rasaccAo / kAyakileso saMlINayA ya, bajjho tavo hoi / / " [dazavaikAlikaniyukti-47] phalaM ca - "namuAIdasamehiM muNiNA kammaM khivaMti jaM guttA / taM no vAsasayAi koDAkoDIhiM neraiA / / " [suktamuktAvalI-108/1] naukArasahIiM varSazata-1, porisiiM varSasahasra-2, sADhaporisiiM varSadasasahasra-3, purimaDDiAiM] varSalakSa-4, ekAsaNai dasavarSalakSa-5, nIvI koDi-6, ekasthAnaki dazakoDi-7, ekadatti 57. anupuGkhamApatatA'pyanastisya bahuguNA bhavanti / sukhaduHkhakakSapuTako yasya kRtAnto vahati pakSam / / 1 / / 58. zrutvA zatasahasraM mAGgalikAya dadAti, evaM trIn vArAn trINi zatasahasrANi, rAjJA zrutam, pRSTena sarvaM ziSTaM rAjJe, tuSTena rAjJA zreSThI sthApitaH, bodhilAbhaH, punardharmAnuSThAnaM devalokagamanaM, evamAdi prloke| athavA zuddhena pratyAkhyAnena devalokagamanaM punarbodhilAbhaH sukulapratyAyAtiH saukhyaparamparakeNa siddhigamanam, keSAJcit punastenaiva bhavagrahaNena siddhigamanaM bhavatIti / 59. pratyAkhyAnamidamAsevya bhAvena jinavaroddiSTam / prAptA anantajIvAH zAzvatasaukhyaM zIghraM mokSam / / 60. anazanonodarike vRttisaMkSepanaM rasatyAgaH / kAyaklezaH saMlInatA ca bAhyastapo bhavati / / 61. namaskArAdibhirdazamAntairmunayaH karma kSapayanti yad guptAH / tanna varSazatAdibhiH koTAkoTIbhirnerayikAH / / Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6-chabbiha-AvassayaMmi xommmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 153 63 koDizata-8, AcAmAmli koDisahasra-9, upavAsi dazakoDisahasra-10 chaTThai dazakoDilakSa11 ityAdi / tathA - "porisicautthachaTe kAuM kammaM khivaMti jaM muNiNo / taM no nArayajIvA vAsasayasahassalakkhehiM / / " [suktamuktAvalI-108/2] kiMbahunA - granthisahitaikAzane 29 upavAsaphalaM syAt / granthisahitadvyazane 28 upavAsaphalaM syAt / granthisahitavAratrayaM bhojanaM kurvvataH zrAddhasya 27 upavAsaphalaM syAt / kathamekA ghaTikA'zanasyAparA upavAsasya ? "bhujjai aNaMtareNaM, doNNi ya velAu jo niogeNaM / ___so pAvai uvavAsA, aTThAvIsaM tu mAseNaM / / " [pa.ca. 14/128] tathA - bhojanatAmbUla-vyApAraNAdau hi pratyahaM ghaTIdvayasambhave mAse ekonatriMzat, ghaTIcatuSTayasambhave tvaSTAviMzatirupavAsAH / rAtricaturvidhAhAraparihAre sthAnopavezanapUrvakatAmbUlAdivyApAraNamukhazuddhikaraNAdividhinA granthisahitapratyAkhyAnapAlane ekavArabhojinaH pratimAsamekonatriMzad, dvivArabhojinastvaSTAviMzatyupavAsA nirjalAH syuriti vRddhAH / padmacaritre'pi cirantanaiH - "ekkaM pi aha muhuttaM, paDivajjai jo cauvihAhAraM / mAseNa tassa jAyai, uvavAsaphalaM tu suraloe / / dasavarisasahassAU, bhuMjai jo annadevayAsatto / paliovamakoDI puNa, hoi ThiI jiNavarataveNaM / / 5. 'vAsa' hastaH / 6. 'jo' hastaH / 7. 'jAi' hasta0 / 8. ...devayAbhatto' hasta / 9. ....koDIo puNa huMti jiNavara...' hasta / 62. pauruSIcaturthaSaSThabhaktAn kRtvA karma kSapayanti yad munayaH / tanna nArakajIvA varSazatasahasralakSaiH / / 63. bhunakti anantareNa dvayoH velayoH yo niyogena / sa prApnotyupavAsA aSTAviMzatayastu mAsena / / 64. ekamapyatha muhUrta parivarjayati yazcaturvidhAhAram / mAsena tasya jAyate upavAsaphalaM tu suraloke / / 65. dazavarSasahasrAyuH bhunakti yo'nyadevatAsaktaH / palyopamakoTI punaH bhavati sthitiH jinavaratapasA / / Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 mmmmmmmmmmmm rrrrrrrrrr 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 67 tatto cuo samANo, maNuabhave lahai uttamaM bhogaM / jaha tAvasaduhitAe, laddhaM raNe vasaMtIe / / bhujjai aNaMtareNaM, doNNi ya velAu jo niogeNaM / so pAvai uvavAsA, aTThAvIsaM tu mAseNaM / / evaM muhattavuDDI uvavAse chaTThamaTThamAdIe / jo kuNai jahAthAmaM, tassa phalaM tArisaM bhaNiaM ||"[p.c.-14/125-28, 131) padmapurANe'pi - "ahno muhUrttamAtraM yaH kurute bhuktivarjanam / phalaM tasyopavAsena samaM mAsena jAyate / / muhUrttadvitayaM yastu na bhuGkte prativAsaram / SaSThopavAsitA tasya jantormAsena jAyate / / muhUrttatriMzataM kRtvA kAle yAvati tAvati / AhAravarjanaM kuryAdupavAsaphalaM labhet / / muhUrttayojanaM kAryamevamevASTamAdiSu / adhikaM tu phalaM vAcyaM hetuvRddhyanurUpataH / / avApyAsya phalaM nAke niyamasya zarIriNaH / manuSyatAM samAsAdya jAyante'dbhutaceSTitAH / / " [pa.pu.-14/245, 252-55] granthisahitapratyAkhyAnapravRttiH spaSTamAhAtmyaM ca kathAnakAdavaseyam / taccedam - 12 10. 'raNNaM' hasta0 / 11. upavAsa cheTThamAIA' hasta0 / 12. janturupavAsaphalaM bhajet' padmapurANe / 13. ....davaseye' hasta / 66. tatazcyutaH san manujabhave labhate uttamaM bhogam / yathA tApasaduhitrA labdhamaraNye vasantyA / / 67. bhunakti anantareNa dvayoH velayoH yo niyogena / sa prApnotyupavAsA aSTAviMzatayastu mAsena / / 68. evaM muhUrttavRddhiH upavAse SaSTamaSTamAdau / yo karoti yathAsthAmaM tasya phalaM tAdRzaM bhaNitam / / Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6- chavviha- AvassayaMmi / / atha kaparddiyakSapUrvabhavakathA / / surASTrAmaNDale madhumatyAM nagaryAM kaparddinAmA kolikaH / ADi kuhADi dve bhArye tasya, abhakSApeyAsaktazca kolika ekadA yugandharAcAryairbahirbhUmau gacchadbhirbhAryAkuTavacanaistADyamAno dRSTaH, tairbhaNitam-aho ! kolika ! AgamyatAM tvayAsmAkaM pArzve, tena cintitaM kimapi yAcayiSyanti vastrAdikamAcAryaistasyAyurghaTikAM dvayamitaM zrutenAlokya kathitam - aho kolika ! pratyAkhyAnapramANaM kuru, 'namo arihaMtANaM' kathayitvAyaM granthiM cchoTayitvA svAhAraM gRhItavyam, tena sarvamaGgIkRtam, tadanantaraM mAsakhaNDaM garatvaravyAptaM bhakSitam / tato mRtaH / aNapannIpaNapanIvyantaramadhye vyantaro'jani / avadhinA vijJAya namaskArasahito gaMThasahIprabhAvaH / atrAntare bhAryAyAM mRtaM dRSTvA rAjJaH kathitam / mahArAja ! pAkhaNDibhirmArita AvayorbharttA / AcAryAzca turake kSiptAH, tena vyantareNa zilAM vikurvya bhaNitam, yanmahArAja ! kSamyatAmAcAryAH, anyathA tava nagaropari zilAM pAtayiSyAmi / bhayabhItena rAjJA kSAmitAH zrIAcAryAH, saMharitA zilA / vyantareNa lokasamakSaM gAthA bhaNitA / I 69 "maMsAsI majjarao, ikkeNaM ceva gaMThisahieNaM / so'haM tu taMtuvAo, susAhuvAyA suro jAo / / " 155 [pratyAkhyAnakulakam-13] iti bhaNitvA prabhUNAmagre nATyaM viracya mayA kiM kartavyamAdezo dIyatAm / tairuktam- 'tvayA pAzcAtyabhave bahUni pApAni kRtAni teSAM zuddhihetoH zrIzatruJjaye zrIsaGgha sAhAyyakArI vyantaro bhave 'ti kathite zrIzatruJjaye kaparddinAmA yakSo babhUva / / / / iti kaparddiyakSapUrvabhava kathA / / Abhyantaramapi 70 "pAyacchittaM viNao, veAvaccaM taheva sajjhAo / jhANaM uggo via, abbhiMtarao tavo hoi / / " [ dazavaikAlikaniryukti - 48] dvidhA tapasaH SaT SaT prakArAH, pratyekaM granthagauravabhanna bhAvyamAnAH santi / eteSAM madhye eMkaike bhAvyamAne'neke dRSTAntA yuktayazca sambhavanti / tathApi svAdhyAyatapasaH kiJcit vivaraNaM kriyamANamasti / - 14. '... bhayA na' hasta0 / 69. mAMsAzI madyarataH, ekenaiva gandhisahitena / so'haM tu tantuvAyaH susAdhuvAcA suro jAtaH / / 70. prAyazcitaM vinayo vaiyAvaccaM tathaiva svAdhyAyaH / dhyAnamutsargo'pi cAbhyantaraM tapo bhavati / / Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 71 mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 15 "maNavayaNakAyagutto nANAvaraNaM ca khavei aNusamayaM / sajjhA vaTTaMto khaNe khaNe jAi veraggaM / / 72 16 uDDamahe tiriyaMmi ya joisavemANiA ya siddhI ya / savvo loga logo sajjhAyaviussa paccakkhaM / / " [ mahAnizItha - 3 / 108, 109] 73 18 "bArasavihaMmi vi tave sabbhitarabAhire kusaladiTTe / navi atthi na vi a hohI sajjhAyasamaM tavokammaM / / " 74 "egadutimAsakkhamaNaM saMvaccharamavi a aNasio hujjA / sajjhAya - jhANarahio egovAsaphalaM pi Na labhejjA / / 75 uggamauppAyaNaesaNAhiM suddhaM tu bhattaM bhujaMto / jaitiviNAtto aNusamaya - bhavijja sajjhAe / / [ daza. ni. - 118 ] 76 tA taM goama ! egaggamANasattaM Na uvamiuM sakkA / saMvaccha rakhavaNeNa vi jeNa tahiM NijjarA'NaMtA / / " [ mahAnizItha - 3/110-113] tapasA kriyamANenaihikAni cakriNa ivAmuSmikAni tu paralokasAdhakAnAmiva sarvANyapi kAryANi sidhyanti / prAyo nikAcitAnyapi tapasA kSayaM yAnti / yataH I "savvesiM payaDINaM pariNAmavasA uvakkamo bhaNio / pAyamanikAiANaM tapasA u nikAiANaM / / " [ 15. 'ca' hasta0 nAsti, 'khivai' hasta0 / 16. 'uDDamaha tirianarae... mANiAI' hasta0 / 17. ... viassa' hastaH / 18. 'duvAlasavihaMmi vi' mahAnizIthe / 19. 'sabdhaMtara...' hasta0 / 20. '...ppAyaNee' hasta0 / 71. manavacanakAyagupto jJAnAvaraNaM ca kSapayatyanusamayam / svAdhyAye vartayan kSaNe kSaNe yAti vairAgyam / / 72. urdhvamadhasticche ca jyotiSavaimAnikAzca siddhizca / sarvo lokAlokaH svAdhyAyavidaH pratyakSam / / 73. dvAdazavidhe'pi tapasi sAbhyantarabAhye kuzaladRSTeH / nApyasti nApi ca bhaviSyati svAdhyAyasamaM tapaHkarma / / 74. ekadvitrimAsakSapaNaM saMvatsaramapi cAnazito bhavet / svAdhyAyadhyAnarahita ekopavAsaphalamapi na labhet / / 75. udgamotpAdanaiSaNAbhiH zuddhaM tu bhaktaM bhuJjAnaH / yadi trividhenAyukto'nusamayaM bhavet svAdhyAye / / 76. tasmAttaM gautama ! ekAgramAnasatvaM na nopamituM zakyam / saMvatsarakSapaNenApi yena tato nirjarA'nantA || 77. sarveSAM prakRtInAM pariNAmavazAt upakramo bhaNitaH / prAyaH anikAcitAnAM tapasA tu nikAcitAnAm / / Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6-chabbiha-AvassayaMmi A mmmmmmmmmmm 157 zarIrAdibhedainidhA tapo yathA - "devAtithiguruprAjJapUjanaM zaucamArjavam / brahmacaryamahiMsA ca zArIraM tapa ucyate / / anudvegakaraM vAkyaM, satyaM priyahitaM ca yat / svAdhyAyAbhyasanaM caiva, vAGamayaM tapa ucyate / / manaHprasAdaH saumyatvaM maunamAtmanigrahaH / bhAvasaMzuddhirityetad, mAnasaM tapa ucyate / / " tapazca vidhinaiva kriyamANaM phalegrahi syAt / yaduktaM zrIdazavaikAlike - "caubvihA khalu tavasamAhI bhavai, taM jahA - no ihalogaTThayAe tavamahiTThijjA-1, no paralogaTThayAe tavamahidvijjA-2, no kitti-vanna-saddasilogaTThayAe tavamahiTThijjA-3, nannattha nijjaraTTayAe tavamahiTThijjA-4, cautthaM payaM bhavai, bhavai a ittha silogo / vivihaguNa-tavo-raye a niccaM bhavai nirAsae nijjaraTThie / tavasA dhuNai purANa-pAvagaM jutto sayA tava-samAhie / / " [dsh.-9| 4 / 4] iti bhAvitaM SaSTamAvazyakam, tadbhAvena ca bhAvitA prathamagAthA / / [ii chabbiha-Avassayam] / / iti prathamagAthA - vyAkhyAne prabodhadIpikAyAM prathamaH prastAvaH / / 21. 'mAsaMpa ucyate' hasta0 / 22. 'no paralogaTThayAe tavamahiTThijjA' hasta0 nAsti / 23. ettha' dazavaikAlike / 24. 'havai nirAse' hasta0 / 78. caturvidhaH khalu tapaHsamAdhirbhavati, tadyathA naihalokArthaMtapo'dhitiSThet-1, na paralokArthatapo'dhitiSThet-2, na kIrtivarNa zabdazlokArthaM tapo'dhitiSThet-3, nAnyatra nirjarArthaM tapo'dhitiSThet-4, caturthaM padaM bhavati, bhavati cAtra zlokaH / 79. vividhaguNa-taporato hi nityaM bhavati nirAzo nirjarArthikaH / tapasA dhunoti purANapApaM yuktaH sadA tpsmaadhau|| Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / atha dvitIyagAthAvyAkhyAne prabodhadIpikAyAM dvitIyaH prastAvaH / atha dvitIyA gAthA vikrIyate pavvesu posahavayaM, dANaM sIlaM tavo ya bhAvo ya / sajjhAyanamukkAro, parovayAro a jayaNA ya / / [parvasu pauSadhavrataM dAnaM zIlaM tapazca bhAvazca / svAdhyAya- namaskArau paropakArazca yatanA ca / / ] [pavvesu posahavayaM] [10-pauSadhaH] vyAkhyA - parvasu pauSadhavrate niyamena yatno vidheya eva / yaduktam - / "savvesu kAlapavvesu pasattha posaNe aTThami - cauddasIsuM niyameNa hoi' posahio / / " 'aMgArisAmAiaMgAI, saDDI kAeNa phAsae / posahaM duhao pakkhaM, egarAI na hAvae / / " 44 [zrAddhapratikramaNasUtravRtti] [ uttarAdhyayana- 5 / 23] agAriNo gRhiNaH sAmAyikaM samyaktva - zruta- dezaviratirUpaM tasyAGgAni niHzaGkatAkAlAdhyayanANuvratAdirUpANi agArisAmAyikAGgAni 'saGghatti' sUtratvAt zraddhArucirasyAditi zraddhAvAn sa kAyena upalakSaNatvAnmanasA vAcA ca 'phAsaetti' spRzati sevate, tathA pauSadhaM AhArapauSadhAdikaM 'duhao pakkhaMti' prAkRtatvAt dvayorapi sitetararUpayoH pakSayoH caturdazIpUrNimAditithiSu' 'egarAiMti' 1. 'jiNamae tavo jogo / ' zrAddhapratikramaNasUtravRttau / 2. 'havijja' zrAddhapratikramaNasUtravRttau / 3. 'pUrNimAsyAdiSu' hastapratau / 1. sarveSu kAlaparveSu prazastaH pauSadho jJAtavyaH / aSTamIcaturdazISu niyamena bhavati pauSadhavAn / / 2. agArisAmAyikAGgAni zrAddhaH kAyena spRzati / pauSadhaM dvayoH pakSayoH ekarAtriM na hApayati / Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pavvesu posahavayaM apergamyamAnatvAdekarAtrimapi kevalarAtrisambandhinamapItyarthaH, upalakSaNatvAccaikadivasamapi 'na hAvae 'tti hApayati [hAniM prApnoti ] / ' iti zrIuttarAdhyayanavRttau [paJcama-]adhyayane / 5 pauSadhe'pi mukhavastrikA niyamena grAhyatayaivoktA / yataH 159 ghaire posahasAlAe ThAvittu ThevaNAyariaM / muhapattiaM pamajjato sIho giNhai posahaM / / [ vyavahAracUlikA-] kaizcid zrAddhAdInAM mukhavastrikAM vinaiva sAmAyikapauSadhAdyanuSThAnamanu]jJApyamAna[ma]sti / te pRSTavyA yadi mukhavastrikAM vinaiva sAmAyikAdyanuSThAnaM zrIjinendrairanujJAtamabhaviSyat / nAnujJAtaM ca kvApi mukhapotikAyA abhAvatvaM zrAddhAnAM sAdhUnAM ca sadbhAvatvaM pRthaktayA / mukhavastrikAvidhirdoSAzca sarvasAdhAraNatayaiva darzitAH, na pRthakbhAvena sAdhUnAM zrAddhAnAM ca navapramArjanArUpAH prasphoTA: 'pakkhoDA' iti prasiddhAH / itare tvAsphoTA: 'akkhoDA' iti prasiddhAH / tathA 4 "pasari apayajANu bahiM aMtolaggaMtigega bhua bAhiM / IAvaI a paNageNaM suddhaM paDilehaNaM kujjA / / " [ ] vedikA paJcaprakArA [prajJaptA / tadyathA - urdhvavedikA, adhovedikA, tiryagvedikA, ubhayatovedikA, ekatovedikA / tatra ] jAnunorupari hastau kRtvA pratilekhayati yatsA urdhvavedikA-1, jAnunoradho hastau kRtvA pratilekhayati yatsA adhovedikA-2, sandaMzakayormadhyaiH hastena gRhitvA yatpratilekhayati sA tiryagvedikA - 3, bAhyorantare dve jAnunI kRtvA yatpratilekhayati sA ubhayatovedikA-4, bAhyorantare ekaM jAnu kRtvA yatpratilekhayati sA ekatovedikA - 5 / 4. 'kevala...tyarthaH ' iti hasta0 nAsti / 5. 'hApayet' uttarAdhyayanavRttau / 6. 'ThavaNAriaM' hastapratau / 7. 'sandazaryormadhyena hastau kRtvA' hasta0 / 8. 'duhaovedikA' hasta0 / 9. 'bAhyorantarekaM' 'jAnu' hasta0 / 3. gRhe pauSadhazAlAyAM sthApayitA sthApanAcAryam / muhapattikaM pramArjataH siMhaH gRhNati pauSadham / / 4. prasAritapadajAnubahiranto'lagnaM trikaM ekabhujAbahiH / ityAdi ca paJcakena zuddhaM pratilekhanaM kuryAt / / Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 doSAzca - 44 'ArabhaDA saMmaddA mosali papphoDaNA vakkhittA / NaccAviati paDilehaNAi vajjijja chadosA / / ~~~ 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH vitathAcaraNe'nyAnyagrahaNe vA''rabhaDA - 1 vastrAntaH koNayorvA grahaNe pratilikhya tatraiva mocane saMmardA-2, urdhvAdhastiryag ghaTTane muzalI-3, gADhatADane rajo'vaguNThitasyeva [vastrasya] prasphoTanA4, sUtrAdiSu vyagratA [vikSiptA ] -5, vastrAtmano narttanena narttitaH [ tannarttitaH] - 6 ityAdi-[pratilekhanAyAM varjitavyAH SaTdoSAH / ]" zrIjinoktaM sUtraM mukhapotikAM vinA kathaM satprApyamAnamasti ? tadasatprApane cAjJAbhaGgAdayo doSAH syuH / AjJAbhaGgAdau cAzAtanA, AzAtanayA ca mithyaatvm| yataH 6 'AsAyaNa micchattaM, AsAyaNavajjaNA ya sammattaM / AsAyaNAnimittaM, kuvvai dIhaM ca saMsAraM / / " ityAdi prasajyamAnaM kena nivArayituM zakyate / " parvasveva pauSadhAnuSThAnamanyathA netyekAnto nAvagamyaH / yato vipAkazrutAGgadvitIyazrutaskandhe subAhupramukhairdazabhiH zrAddhaiH zrIjJAtAdharmAGgaprathamAdhyayanajJAte zrI abhayakumAreNa ca darbhasaMstArAdividhipUrva ca dinatrayam, vasudevahiNDI vijayanRpeNa dinasaptakaM pauSadhaH kRtaH / sa ca vidhirevAnyathA tattadiSTasiddhiH kathaM teSAM jAteti jJeyaM parvAnyadineSvapi pauSadhagrahaNam / pauSadhasvarUpaM cedam - 66 [upadezamAlA-409] 10. 'vastra' hasta0 nAsti tathA oghaniryuktau saMmardasya ayamarthaH 'upadhikAyAM upavizya yatpratyupekSaNAM karoti sA vA saMmardocyate' iti / 6. AzAtanA mithyAtvamAzAtanAvarjanA ca samyaktvam / AzAtanAnimittaM karoti dIrghaM ca saMsAram / / Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pavvesu posahavayaM mmmmmmmmm m161 "AhAradehasakkArabaMbhavAvAraposaho ya'nnaM / dese savve a imaM carame sAmAIaM niyamA / / " [paJcAzaka-29] deze AhArAdInAM dezaviSaye sarvasminniravazeSe AhArAdau ca idaM pauSadhavrataM syAditi sambandhaH / anyaddezAvakAzikAdaparaM tRtIyamityarthaH / tatra pauSadhe carame bhede sarvato'vyApArAkhye kRte sati sAmAyika niyamAdavazyabhAvena karttavyaM bhavatIti gamyam, anyathA sAmAyikaphalalAbhAbhAvaH syAt / iha ca bhAvArtho vRddhokto ya AhArapauSadho hi dvividho deza-sarvabhedAt / tatra deze vivakSita-vikRteravikRterAcAmAmlasya vA sakRdeva dvireva vA bhojanamiti, sarvatastu caturvidhasyApyAhArasyAhorAtraM yAvatpratyAkhyAnam / zarIrasatkArapauSadhastu snAnodvarttanavarNaka-vilepana-puSpagandhaviziSTa-vastrAbharaNaparityAgaH / so'pi deza-sarvabhedAd dvidhA / tatra deze kasyApi zarIrasatkAraNasyAkaraNam, sarvatastu sarvasyApyakaraNaM tasya / brahmacaryapauSadho'pi dezataH sarvatazca / tatra deze divaiva rAtrAveva sakRdeva dvireva vA'brahmAsevanam, sarvatastvahorAtraM yAvad brahmacaryapAlanam / avyApArapauSadho'pi dezataH sarvatazca / tatra dezata ekatarasyApi vyApArasyAkaraNam, sarvatastu sarveSAmapi [kRSi-sevA-vANijya-pazupAlyagRhakarmAdInAM] vyApArANAmakaraNam / tatra cAvyApAraviSaye yo dezataH pauSadhaM karoti sa sAmAyikaM karoti vA na vA / yastu sarvataH pauSadhaM karoti sa niyamAtsAmAyikaM karoti, yadi na karoti tadA tatphalena vaJcyate / iha ca yadyAhAra-zarIrasatkAra-brahmacaryapauSadhavadavyApArapauSadhamapyanyatrAnAbhogenetyAdyAkAroccAraNapUrvakaM pratipadyate, tadA sAmAyikamapi sArthakaM bhavati, sthUlatvAt pauSadhapratyAkhyAnasya, sUkSmatvAcca sAmAyikasyeti / tathA pauSadhavatA'pi sAvadhavyApArA na kAryA eva / sAmAyikamakuva~stallAbhAd bhrazyatIti / yadi punaH sAmAcArI11. ....rAcAmlasya' dharmasaGgraha vRttau / 12. 'snAno dvana....' hasta0 / 13. 'vA strIsevAM muktvA brahmacaryakaraNam' yogazAstra dharmasaGgrahavRttau / 14. 'brahmaca' hastaH / 7. AhAradehasatkArabrahmavyApArapauSadhaH punaranyad / deze sarvasmin cedaM carime sAmAyika niyamAt / / Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 vizeSAtsAmAyikamiva dvividhaM trividhenetyevaM pauSadhaM pratipadyate, tadA sAmAyikArthasya pauSadhenaiva gatatvAnna sAmAyikamatyantaM phalavat / yadi paraM pauSadhasAmAyikalakSaNaM vratadvayaM pratipannaM mayetyabhiprAyAtphalavadityarthaH / prathamapaJcAzakavRttau / "tato posahovavAso cauvviho / sarIrasakkAraposaho dese savve a / dese amugaM hANAi na karei, savve NhANa - maddaNa - vannaga - vilevaNa- puppha-vatthadha-gaMdhAbharaNANa pariccAo | avvAvAraposaho dese savve a / dese amugaM amugaM vAvAraM na karemi tti, savve vavahAra-hala-sevA-sagaDa-gharaparikammamAtito na karei / baMbhaceraM [baMbhare posaho baMbharaposo ] se divA rattiM vA ikkasiM vA do vA, savve ahorattaM baMbhayArI / AhAre [posa AhAraposaho] AhAradese amugA vigaI AyaMbilaM vA ikkasiM vA do vA, savve cauvrvviho AhAro ahorattaM / jo dese posahaM karei so sAmAiaM karei vA na vA, jo savvaposahaM karei so niyamA [ sAmAio] karei, jai na karei to vaMcijjae / " AvazyakacUrNo / 1 tathA 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH - "AhAraposaho khalu sarIrasakkAraposaho ceva / baMbhavvAvAresu a taIaM sikkhAvayaM nAma / / " 10 dese savve a duhA ikkikke ittha hoi nAyavvo / zrAvakaprajJaptau [321/322] / sAmAIe vibhAsA dese IaraMmi niyameNaM / / " 15. 'puSpa' hasta. / 16. 'sevA- hala' AvazyakacUNau / 17. '...kammamAIA na kIrai' hasta0 / 18. 'cauvviho cauvviho AhArAI' hastaH / 8. tato pauSadhopavAsazcaturvidhaH / zarIrasatkArapauSadho deze sarve ca / deze amukaM snAnAdi na karoti, sarve snAnamardana-varNaka-vilepana-puSpa - vastra - gandhAbharaNAnAM parityAgaH / avyApArapauSadho deze sarve ca, deze amukamukaM vyApAraM na karomIti, sarve vyApAra- hala - sevA - zakaTagRhaparikarmmAdiko na karoti / brahmacaryaM [brahmacarye pauSadho brahmacaryapauSadhaH] deze divase rAtrau vA eke vA dvau vA, sarve ahorAtraM brahmacArI / AhAre [pauSadha AhArapauSadhaH / AhAradeze amukA vikRti AcAmlaM vA eke vA dvau vA, sarve caturvidhaH AhAro'horAtryam / yo deze pauSadhaM karoti sa sAmAyikaM karoti vA na vA / yaH sarvapauSadhaM karoti sa niyamena sAmAyikaM karoti, yadi na karoti tasmAt vaJcyate / 9. AhArapauSadhaH khalu zarIrasatkArapauSadhazcaiva / brahmavyApArayozca tRtIyaM zikSAvrataM nAma || 10. deze sarvasmin ca dvidhA ekaiko'tra bhavati jJAtavyaH / sAmAyike vibhASA deze itarasminniyamena / / Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pavve posahavayaM kaiH pauSadhaH sabhojano manyate kaizcAbhojana eva / tadarthaM kiJcillikhyate / yathA - "taiM sattio karijjA, tavo a jo vaNNio sama desAvagAsieNa va jutto sAmAieNaM vA / / " AvazyakacUrNI / "jai desao AhAraposahio to bhattapANassa gurusakkhiaM pArAvittA AvassiaM rittA iriAsamiIe gaMtuM gharaM iriAvahiaM paDikkamai, AgamaNAloaNaM ca karei, ceie vaMdai, tao saMDAsayaM pamajjittA pAuMchaNe nisIai, bhAyaNaM pamajjai, jahocie a bhoa parivesie paMcamaMgalamuccArei, sarei paccakkhANaM, tao vayaNaM pamajjittA - 13 20 asarasaraM acabacabaM, adduamavilaMbiaM aparisADiM / maNavayaNakAyagutto, bhuMjai sAhuvva uvato / / jayamAyA bhuccA phAsa ajaleNa muhasuddhiM kAuM navakArasaraNeNa uTThAi, deve vaMde / / " zrAvakapratikramaNacUrNau / tathA 163 - 14 "tae NaM amhe taM viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM AsAemANA visAemANA paribhAemANA paribhuMjemANA pakkhiaM posahaM paDijAgaramANA viharissAmoti / " pakSe bhavaM pAkSikam / 'poSadham' avyApArapoSadhaM 'pratijAgrataH ' anupAlayantaH 'vihariSyAmaH ' sthAsyAmaH, yaccehAtItakAlInapratyayAntatve'pi vArttamAnikapratyayopAdAnaM tadbhojanAnantaramevAkSepeNa 19. 'bhAyaNaM pamajjai' hasta0 nAsti / 20. 'asurasuraM' hasta0 / 21. 'jAyAmAyae' hasta0, 'bhuccA' hasta0 nAsti / 22. 'AsAemANAe 'hasta0 / 11. tad zaktyA kuryAttapazca yadvarNitaH zramaNadharme / dezAvakAsikena vA yuktaH sAmAyikena vA / / 12. yadA dezata AhArapauSadhaH kRtastadA bhaktapAnasya gurusAkSikaM pArayitvA''vazyikIM kRtvA iryAsamityA gatvA gRhaM iryApathikIM pratikramati, AgamanAlocanAM ca karoti, caityAn vandate, tataH sandaMzaM pramArNya prAvaraNe niSIdati, bhAjanaM pramArjayati, yathocite ca bhojane parivezite paJcamaGgalamuccArayati, smarati pratyAkhyAnam, tato vadanaM pramArNya 13. asvarasvaramacabacabamadrutamavilambitamaparizATIm / manavacanakAyagupto bhuJjate sAdhu ivopayuktaH / / jAtamAtrAt bhuktvA prAsukajalena mukhazuddhiM kRtvA namaskArasmaraNenottiSThati devAn vandate / 14. tato vayaM taM vipulamazanaM pAnaM khAdimaM svAdimamAsvAdyamAnA visvAdyamAnAH paribhUyamAnAH paribhuJjamAnAH pAkSikaM pauSadhaM pratijAgramAnA vicariSyAma iti / Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH pauSadhAbhyupagamapradarzanArtham, evamuttaratrApi gamanikA kAryetyeke, anye tu vyAcakSate poSadhaM parvadinAnuSThAnam, tacca dvedhA - iSTajainabhojanadAnAdirUpamAhArAdipoSadharUpaM ceti / - iha ki zrIbhagavatI 12 / 1 / 26 27 28 "ittha sAmAcArI - sAvageNa posahaM pAriMteNa niyamA sAhUNamadAu na pAreavvaM, annayA puNa aniyama - dAuM vA pArei, paurittA vA deitti / tamhA puvvaM sAdhUNaM dAuM pacchA pAreavvaM, kaheM ? jAhe desakAlo tAhe appaNo sarIrassa vibhUsaM kAuM sAhupaDissayaM gaMtuM nimaMtei, 'bhikkhaM giNhaM' iti / sAhUNa kA paDivattI ? tAhe anno paDalaM anno muhaNatayaM anno bhAyaNaM paDilei, mA aMtarAyadosA ThaviagadosA ya bhavissaMti, so jai paDhamAe porisie nimaMtei, atthi namukkArasahiAittA to gijjhai, jai natthi tAhe na gijjhati, taM dharivvaM hoi, so jai ghaNaM laigejjA tAhe gijjhai saMcikkhAvijjai, jo vA ugghADAporisie pArai pAraNaitto anno vA tassa dijjai, pacchA teNa sAvageNa samagaM gammai, saMghADago vacca, ego Na vaTTai peseuM, sAhU purao sAvago pacchA maggato, gharaM neUNa AsaNeNa nimaMtei, ja niTThigA to laTThayaM, aha jai Na nivesaMti tahA vi viNao pautto, tAhe bhattaM pANaM sayaM va dei ahavA bhAyaNaM dharei, bhajjA se dei, ahavA Thiu~ acchai jAva dinnaM, sAhUvi sAvasesaM davvaM giNhai, pacchAkammaparihAraNaTThA, dAUNa vaMdiuM visajjei, visajjiA aNugacchai, pacchA sayaM bhuMjai, jaM ca kira sAhUNa na dinnaM taM sAvageNa na bhottavvaM, jahiM puNa sAhU natthi tAhe 32 23. 'iSTa bhojana....' hasta. / 24. 'sAhUmadAuM' hasta0 / 25. 'pArito' Avazyakaniryuktau / 26. 'kahaM ? ' hasta0 nAsti / 27. 'athavA' A.ni. / 28. 'dhippai' hasta0 / 29. 'labbhijjA' hasta0 / 30. 'maggaoto' hasta0 / 31. 'AsaNe' hasta0 / 'uvaNimaMtijjati' A.ni. / 32. 'saNaM' hasta0 / 'ceva' hasta0 nAsti / 33. 'ThitIo' A.ni. 15. iha sAmAcArI - zrAvakena poSadhaM pArayatA niyamAt sAdhubhyo'datvA na pArayitavyam, anyadA punaraniyama:- dattvA vA pArayati, pArayitvA vA dadAtIti / tasmAt pUrvaM sAdhubhyo datvA pazcAt pArayitavyam, katham ? yadA dezakAlastadA''tmanaH zarIrasya vibhUSAM kRtvA sAdhupratizrayaM gatvA nimantrayet, 'bhikSAM gRhNIte 'ti / sAdhUnAM kA pratipattiH ? [ ucyate-] tadaikaH paTalakamanyo mukhAnantakamanyo bhAjanaM pratyupekSate, mA'ntarAyadoSAH sthApanAdoSAzca bhavantu sa yadi prathamAyAM pauruSyAM nimantrayet asti ca namaskArasahitaH [ pratyAkhyAnI | tatastad gRhyate / yadi nAsti tadA na gRhyate, tad dhAritavyaM bhavati / sa yadi ghanaM laget tadA gRhyate saMsthApyate ca; yo vodghATapauruSyAM pArayati pAraNakavAnanyo vA tasmai dIyate / pazcAttena zrAvakena samaM gacchati, saGghATako vrajati / eko na vartate preSayitum, sAdhuH purataH zrAvakaH pRSTato mArgato gRhaM nItvA Asanena nimantrayet, yadi niviSTAstadA bhavyam, atha yadi na nivizanti tathApi vinayaH prayuktaH, tadA bhaktaM pAnaM svayameva dadAti athavA bhAjanaM dhArayati, bhAryA tad dadAti athavA sthitvA''ste yAvaddIyate / sAdhurapi sAvazeSaM dravyaM gRhNAti pazcAtkarmapariharaNArtham / dattvA Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pavvesu posahavayaM desakAlavelAe disAloo kAyavvo, visuddhabhAveNa ciMteavvaM - jai sAhUNo hototti NitthArito hoMtotti vibhAsA / " iti zrIAvazyakacUrNo vRttau ca / loke'pi ca nandagokulinA svaputro nArAyaNo bhojanAntaraM pRSTaH, bhojanaM kRtaM tvayeti ? sa prAha svacchandataH svabhavane svakRSIyamannaM kAntAkAgrapacitaM dvijabhuktazeSam / "ye bhuJjate surapitRnapi tarpayitvA / bhuktavanta iha naMda ! mayA na bhuktam / / " pauSadhopari dRSTAntaH - / / atha pauSadhe jinacandra zrAddhasambandhaH / / supratiSThAnapure'nantavIryo rAjA, jinacandraH zrAddhaH, tasya sundarI bhAryA, samyaktvamUlAni dvAdaza niratIcArANyArAdhayati vizeSataH pauSadhavratam / 165 "catuSpavrvyAM caturthAdikuvyApAraniSedhanam / brahmacaryakriyA snAnAdityAgaH pauSadhavratam / / " anyadA tena pauSadho jagRhe / kAyotsargazcakre / 16 [ yogazAstra-3/85] "jiNasAhuguNakittaNa-pasaMsaNAdANaviNayasaMpanno / [sambodhaprakaraNa- 1389, dhyAnazataka- 68] suyasIlasaMjamarao, dhammajjhANI muNeyavvo / / 1 / / 17 jo merugirisamANaM, rAsiM kaNayassa dei aNavarayaM / jaM hoi tassa punnaM, tatto posahavayaM ahiaM / / 2 / / 18 satahattara sattasayA sattahattari sahasa lakkhakoDIo / * sagavIsaM koDisayA, navabhAgA sattapaliyassa / / 3 / / ' 34. na jJAtaH spaSTArthaH / sampA0 / zrAvakeNa na vanditvA visarjayati, visarjito'nugacchati, pazcAtsvayaM bhuGkte, yad ca kila sAdhubhyo na dattaM tad bhoktavyam, yadi punaH sAdhuH nAsti tadA dezakAlavelAyAM dizAlokaH kartavyaH, vizuddhabhAvena cintayitavyam - yadi sAdhavo'bhaviSyan tadA nistArito'hamabhaviSyamiti / [sambodhaprakaraNa 1250 ] 16. jinasAdhuguNakIrtanaprazaMsanAdAnavinayasampannaH / zrutazIlasaMyamarato dharmadhyAnI jJAtavyaH / / 17. yo merugirisamAnaM rAzi kanakasya dadAtyanavaratam / yad bhavati tasya puNyaM tasmAt pauSadhavratamadhikam / / 18. saptasaptatiH saptazatAni saptasaptatiH sahasralakSakoTyaH / saptaviMzatiH koTizatAni navabhAgAH saptapalyasya / / Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH aGkAnAM vAmato gatiH / saptaviMzatikoDizata - saptasaptatikoTi- saptasaptatilakSa- saptasaptatisahasrasaptazata- saptasaptati-navabhAgIkRtapalyasya saptamabhAgaH / [27,77,77,77,777 7/3 etAvatpalyAyurbandha ekasmin pauSadhe ] ityAgamoktadharmadhyAnaM sarvotkRSTaM prapede jinacandreNa / atrAntare saudharmendreNa prazaMsA kR tA / dhanyo'sau zrAddhaH / ya evaMvidhazuddhadharmmadhyAnAddevairapi cAlayituM na zakyate / tadAkArNya ratnacUDadevo bharate Agatya zrAddhaparIkSAM cakAra / tatra sudarzanAbhaginIrUpaM kRtvA pauSadhazAlAmAgatya sUryodayaM nirmAya tamuvAca / bhrAtastava rasavatI SaTrasamizrA niSpannAsti, zItalI bhavati / pauSadhaM pAraya / zrAvakaH zRNotyapi na zubhadhyAnalInamanAH, tato dAsIrUpeNAha - he prANanAtha ! etadvilepanaM mama svAminyA sundaryA preSitamastItyuktvA tena vilepayati sukumAlapANipadmena sarvAGgam, tathApi na kSubdhaH / tato mitrarUpeNa tAmbUlaM datte / tato bhAryArUpeNa zIlabhaGgAya yatate / tataH pratikUlopasargeH kSobhanaM tathApi na kSubdhaH / tataH pratyakSIbhUya tuSTo nRtyaM kRtvA jinacandragRhe ratnavRSTiM vidhAya devo jagAma / zrAvakaH prAtaH pauSadhaM pArayitvA'rhatpUjAsupAtradAnapUrvaM bhojanaM cakAra / tato ratnAni vibhajya svajanebhyo dadau / krameNa jinabhavanabimbAdIni dharmakRtyAni kRtvA putre bhAramAropya tapasyAM jagrAha / kevalajJAnAnmokSaM prAptaH / / / / iti pauSadhe jinacandrasambandhaH / / [ii pavvesu posahavayaM] Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [dANaM [11-dAnam] atha dAnAdidharmacatuSTyI zrIvIramukhacatuSTyapradarzitA prarUpyate / yathA gRhiNAM caturdhA'pi dharmaH samarpitaH / AtmanA dIkSApratipattyavasare varSam - "varavariA ghosijjai kimicchaaM dijjae bahuvihIaM / suraasuradevadANavanariMdamahiANa nikkhamaNe / / " [Avazyakaniyukti-219] praharavelAyAm - "egA hiraNNakoDI aTeva aNUNagA sayasahassA / sUrodayamAIaM dijjai jA pAyarAsAo / / " [Avazyakaniyukti-217] varSeNa ca - "tiNNeva ya koDisayA aTThAsIiM ca huMti koDIo / asiiM ca sayasahassA eaM saMvatsare diNNaM / / " [Avazyakaniyukti-220] ityevaM vidhinA dAnaM dattvA sarvaviratipratipattiM vidhAya kevalotpatteranantaraM prathamasamavasRtau catuHprakAramapi dharmaM prarUpyAtmanA triprakAramevAdRtya gRhI dAnena zudhyatIti hetozcatuHprakAro'pi zrIjinadharmo gRhasthAnAmeva pradattaH / gRhasthaiH sa tvArAdhya eva catuHprakAro'pi tathaiva zrIjinAjJApratipAlanasambhavAt / kena kimapi svamatikalpitaM kiJcitkAraNaM vibhAvya dAnaniSedhaH zrAddhAnAM vidhIyamAno'sti / sa tu zrIjinAgamAdiyuktyAjJAvirAdhakatayaiva jJeyaH / yataH zrAddhAH zrIhema[candra]sUribhiryogazAstre dAtAra eva prarUpitAH / 1. varavarikA ghoSyate kimIpsitaM dIyate bahuvidhikam / surAsura-deva-dAnava-narendramahitAnAM niSkramaNe / / 2. ekA hiraNyakoTyo'STaivAnyunakAH zatasahasrAH / sUryodayAdArabhyo dIyate yAvat pAtarAzaH / / 3. triNyeva ca koTizatAni, aSTAzItizca bhavanti koTayaH / azItizca zatasahasrANi etat saMvatsare dattam / / Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 evaM vratasthito bhaktyA saptakSetryAM dhanaM vapan / dayayA cAtidIneSu mahAzrAvaka ucyate / / yaH sad bAhyamanityaM ca kSetreSu na dhanaM vapet / kathaM varAkazcAritraM duzcaraM sa samAcaret / / saptakSetrIyam - tathA "sanmRttikA - 'malazilAtala-rUpya - dAru-; sauvarNa-ratna- maNi-candanacArubimbam / kurvanti jainamiha ye svadhanAnurUpam; te prApnuvanti nRsureSu mahAsukhAni / / " - 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH [yogazAstra-3/119-120 ] 10 [ yogazAstra- 3 / 119 vRtti ] "pAsAIa paDimA, lakkhaNajuttA samattalaMkaraNA / jaha palhAei maNaM, taha nijjaramo viANAhi / / " [ yogazAstra - 3 / 119 vRtti ] tathA nirmitasya jinabimbasya zAstroktavidhinA pratiSThApanam, aSTaprakArapUjAbhirarcanam, yAtrAvidhAnam, viziSTAbharaNabhUSaNam, vicitravastraiH paridhApanamiti jinabimbe dhanavapanam / 6 jinabhavanakSetre svadhanavapanaM yathA - zalyAdirahitabhUmau svayaMsiddhasyopalakASThAdidalasya grahaNena sUtrakArAdibhRtakAnatisandhAnena bhRtyAnAmadhikamUlyavitaraNena SaDjIvanikAyarakSAyatanApUrvakaM jinabhavanasya vidhApanam / sati vibhave bharatAdivad ratnazilAbhirbaddhacAmIkarakuTTimasya maNimayastambhasopAnasya ratnamayatoraNazatAlaGkRtasya 6. 'aSTAbhizca prakArairabhyarcanam', yogazAstre / 7. '0bhUSaNAni' hasta0 / 8. 'jinabhavanakSetre svadhanavapanaM yathA ' hasta0 nAsti / . 9. 'grahaNe' hasta. / 10. 'SaDjIvanikAyayatanayA pUrvam' hasta0 / 4. prAsAdikA pratimA lakSaNayuktA samastAlaGkaraNA / yathA prahlAdayati manastathA nirjarAM vijAnIhi / / Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dANaM mmm mmmmmmm 169 vizAlazAlAbalAnakasya zAlabhaJjikAbhaGgibhUSitastambhAdipradezasya dahyamAnakarpUrakastUrikA-'garuprabhRtidhUpasamucchaladdhUmapaTalajAtajaladazaGkAnRtyatkalakaNThakulakolAhalasya caturvidhAtodya-nAndIninAdanAditarodasIkasya devAGgalUhanaprabhRtivicitravastrollocakhacitamuktAvacUlAlaGkRtasya utpatannipatadgAyannRtyadvalgatsiMhAdinAditavatsurasamUhamahimAnumodanapramodamAnajanasya vicitracitracitrIyitasakalalokasya cAmaradhvajacchatrAdyalaGkAravibhUSitasya mUrdhAropitavijayavaijayantInibaddhakiGkiNIraNatkAramukharitadigantasya kautukAkSiptasurAsura-kinnarInivahAhamahamikAprArabdhasaGgItasya gandharvagItadhvanitiraskRtatumburumahimno nirantaratAlArAsaka-hallIsakapramukhaprabandhanAnAbhinayanavyagrakulAGganAcamatkAritabhavyalokasyA'bhinIyamAnanATakakoTirasAkSiptarasikajanasya jinabhavanasyottuGgagirizRGgeSu jinAnAM janma-dIkSA-jJAna-nirvANasthAneSu sampratirAjavacca pratipuraM pratigrAmaM pade pade vidhApanam; asati tu vibhave tRNakuTyAdirUpasyA'pi / yataH - "yastRNamayImapi kuTI kuryAd dadyAttathaikapuSpamapi / bhaktyA paramagurubhyaH puNyonmAnaM kutastasya ? / / " "kiM punarupacitadRDhaghanazilAsamudghAtaghaTitajinabhavanam / ye kArayanti zubhamatividhAyinaste mahAdhanyAH / / " [yogazAstra-3/119 vRtti rAjAdestu vidhApayituH pracuratarabhANDAgAra-grAma-nagara-maNDala-gokulAdipradAnaM jinabhavanakSetre vapanam, tathA jIrNazIrNAnAM caityAnAM samAracanam, naSTabhraSTAnAM samuddharaNaM ceti / atha jinAgamakSetre svadhanavapanaM yathA-jinAgamo hi kuzAstrajanitakusaMskAra 11. balAnaka' hastaH / 12. nRtyakAla.' hasta0 / 13. 'devAGgaprabhRti0' yogazAstre / 14. kRtasya gAyan' hastaH / 15. 'siMhAditavatsurasamUhAnumodana.' hasta0 / 16. 'tumburamahimno' hasta0 / 17. 'maNDalena tu yannRttaM strINAM hallIsakaM hi tt|' iti abhidhAnacintAmaNau / 18. 'punarucita.' hastaH / 19. 'jinabhavane' hastaH / 20. 'jinAgame hastaH / Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 woman womamar 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH viSasamucchedanamahAmantrAyamANo dharmAdharma-kRtyAkRtya-bhakSyAbhakSya-peyApeya-gamyAgamyasArAsArAdivivecanahetuH santamase dIpa iva samudre dvIpamiva marau kalpataruriva saMsAre durApaH, jinAdayo'pyetatprAmANyAdeva nizcIyante / yadavocAma stutiSu - "yadIyasamyaktvabalAt pratImo bhavAdRzAnAM paramAptabhAvam / kuvAsanApAzavinAzanAya namo'stu tasmai tava zAsanAya / / " [a. dvA. 21] jinAgamabahumAninA ca deva-guru-dharmAdayo'pi bahumatA bhavanti / kiJca, kevalajJAnAdapi jinAgama eva prAmANyenA'tiricyate / yadAhuH - "oho suovautto suyaNANI jai hu giNhai asuddhaM / taM kevalI vi bhuMjai apamANaM suaM bhave iharA / / " [piNDaniyukti-524] ekamapi ca jinAgamavacanaM bhavinAM bhavavinAzahetuH / yadAhuH - "ekamapi ca jinavacanAdyasmAnirvAhaka padaM bhavati / zrUyante cAnantAH sAmAyikamAtrapadasiddhAH / / " ta.kA. - 27/ jinavacanaM ca duHSamAkAlavazAducchinnaprAyamiti matvA bhagavadbhirnAgArjunaskandilAcAryaprabhRtibhiH pustakeSu nyastam / tato jinavacanabahumAninA tat pustakeSu lekhanIyaM vastrAdibhirabhyarcanIyaM ca / yataH - "na te narA durgatimApnuvanti, na mUkatAM naiva jaDasvabhAvam / na cAndhatAM buddhivihInatAM ca, ye lekhayantIha jinasya vAkyam / / " [yogazAstra-3/119 vRtti jinAgamapAThakAnAM bhaktitaH sanmAnanaM ca / yataH - 21. cchedanamantrA0' hasta0 / 22. 'jinazAsanAya' dharmasaGgraha 59 vRttau / 23. '0bahumAnena' hasta0 / 24. 'bahumatAH syuH' hasta0 / 25. 'jinavacanaM bhavaH' hasta0 / 26. '0bahumAnyatA tallekhanaM...abhyarcanaM ca' hasta0 / 27. bhaktipUrvakaM' yogazAstravRttau / 28. 'sanmAnaM' hasta0 / 5. oghaH zrutopayuktaH zrutajJAnI yadi hu gRhNAtyazuddham / tat kevalyapi bhuGkte apramANaM zrutaM bhaveditarathA / / Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dANaM mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm mmmmmmmmmmmmm 171 "paThati pAThayate paThatAmasau vasana-bhojana-pustakavastubhiH / pratidinaM kurute ya upagrahaM sa iha sarvavideva bhavennaraH ||[yogshaastr-3/119 vRtti likhitAnAM ca pustakAnAM saMvignagItArthebhyo bahumAnapUrvakaM vyAkhyAnArthaM dAnam, vyAkhyAyamAnAnAM ca pratidinaM pUjApUrvakaM zravaNaM ceti / sAdhUnAM ca jinavacanAnusAreNa samyak cAritramanupAlayatAM durlabhaM manuSyajanma saphalIkurvatAM svayaM tIrNAnAM paraM tArayitumudyatAnAmAtIrthakaragaNadharebhyastaddinadIkSitebhyaH sAmAyikasaMyatebhyo yathocitapratipattyA svadhanavapanaM yathA - upayujyamAnasya caturvidhAhArabheSaja-vastra-pAtropAzrayAdeH dAnam / "tamhA sai sAmatthe ANAbhaTThammi no khalu uvehA / ____ aNukUlehiarehi a aNusaTThI hoi dAyavvA / / " [yogazAstra-3/119 vRtti tathA ratnatrayadhAriNISu sAdhvISu sAdhuSviva yathocitAhArAdidAnaM svadhanavapanaM mokSasAdhakameva / "jAnIte jinavacanaM zraddhate carati cA''yikA[7]zabalam / nAsyAstyasambhavo'syAMnAdRSTavirodhagatirasti / / " [strInirvANakevalIbhukti pra.4] etaccAdhikaM yat sAdhvInAM duHzIlebhyo nAstikebhyo gopanam, svagRhapratyAsattau ca samantato guptAyA guptadvArAyA vasaterdAnam, svastrIbhizca tAsAM parica-vidhAnam, 29. 'dulabhamanuSyaM saphala0'hasta0 / 30. nAmAyathocitta0'hasta0 / 31. 'upakAriNAM prAsukaiSaNIyAnAM kalpanIyAnAM cAzanAdInAM, rogApahAriNAM ca bheSajAdInAM. zItAdivAraNArthAnAM ca vastrAdInAM, pratilekhanAhetorajoharaNAdInAM, bhojanAdyarthaM pAtrANAm, aupagrAhikANAM ca daNDakAdInAM, nivAsArthamAzrayANAM dAnam / na hi tadasti yadravya-kSetra-kAla-bhAvApekSayA'nupakArakaM nAma, tat sarvasvasyApi dAnam, sAdhudharmodyatasya svaputra-putryAderapi samarpaNaM ca / kiMbahunA ? yathA yathA munayo nirAbAdhavRttyA svamanuSThAnamanutiSThanti tathA tathA mahatA prayatnena sampAdanam, jinapravacanapratyanIkAnAM ca sAdhudharmanindAparANAM yathAzakti nivAraNam / yadAha-, yogazAstra - dharmasaGgrahavRttau / 32. 'tathA sAdhvISu svadhanavapanam' hasta0, 'mokSasAdhakameva' yogazAstra-dharmasaGgrahavRttI nAsti / 33. 'cAryakA sakaM' hasta0, 'cAryikA sakalam' dharmasaGgrahavRttau / 34.''syA nAdRSTi.' hastaH / 6. tasmAt sati sAmarthya AjJAbhraSTe no khalu upekSA / anukUlairitaraizcAnuzAstirbhavati dAtavyA / / Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 rrrrrrrrror rrrrrrrrrrrrr 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH svaputrikANAM ca tatsannidhau dhAraNam, vratodyatAnAM svaputryAdInAM pratyarpaNaM ca, tathA vismRtakaraNIyAnAM tatsmAraNam, anyAyapravRttisambhave tannivAraNam, sakRdanyAyapravRttI zikSaNam, punaH punaH pravRttau niSThurabhASaNAdinA tADanam, ucitena vastunopacaraNaM ceti| zrAvakeSu svadhanavapanaM yathA-teSAM zrAvakatvena saGgamo'pi mahate puNyAya, kiM punastadanurUpA pratipattiH ? / sA ca svaputrAdijanmotsave vivAhe'nyasminnapi tathAvidhe prakaraNe sArmikANAM nimantraNam, viziSTabhojana-tAmbUla-vastrAbharaNAdidAnam, ApannimagnAnAM ca svadhanavyayenApyabhyuddharaNam, antarAyadoSAcca vibhavakSaye punaH pUrvabhUmikAprApaNam, dharme ca viSIdatAM tena tena prakAreNa dharme sthairyAropaNam, pramAdyatAM ca smAraNa-vAraNa-codana-praticodanAdikaraNam, paJcavidhasvAdhyAye yathAyogya viniyojanam, viziSTadharmAnuSThAnakaraNArthaM ca sAdhAraNapauSadhazAlAdeH karaNamiti / _ zrAvikAsu dhanavapanaM zrAvakavadanyUnAtiriktamunnetavyam / tAzca jJAna-darzana-cAritravatyaH zIla-santoSapradhAnAH sadhavA vidhavA vA jinazAsanAnuraktamanasaH sAdharmikatvena mAnanIyAH / nanu strINAM kutaH zIlazAlitvaM kuto vA ratnatrayayuktatvam ? striyo hi nAma loke lokottare cAnubhavAcca doSabhAjanatvena prasiddhAH / etAH khalvabhUmikA viSakandalyaH, anabhrasambhavA vajrAzanayaH, asaMjJakA vyAdhayaH, akAraNo mRtyuH, akandarA vyAghyaH, pratyakSA rAkSasyaH, asatyavacanasya sAhasasya bandhusnehavighAtasya santApahetutvasya nirvivekatvasya ca paramaM kAraNamiti dUrata eva parihAryAH, tat kathaM dAna-sanmAnavAtsalyavidhAnaM tAsu yuktiyuktam ? ucyate-anekAnta eSa yat strINAM doSabahulatvamucyate, puruSeSvapi hi smaanmett| 35. 'sAdharmikAH khalu zrAvakasya zrAvakAH, samAnadhArmikANAM ca yogazAstra-dharmasaGgrahavRttau / 36. vivAhAdiprakaraNe nimantraNam' hasta0 / 37. vAcanA-pracchanA-parAvartanA-'nuprekSA-dharmakathAdiSu' iti yogazAstra-dharmasaGgrahavRttyoH / 38. tacca' yogazAstravRttI, 'tadvacca' dharmasaGgrahavRttau / 39. 'zIlapradhAnAH' hasta0 / 40. 'strINAM zIla.' hastaH / 41. sanmAnAdi yuktistAsu ?' hasta0 / 42. '0latvaM puruSe.' hasta / Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dANaM 45 te'pi krUrAzayA doSabahulA nAstikAH kRtaghnAH svAmidrohiNo deva-guruvaJcakAH kUTakapaTamAyAvidhAyinazca dRzyante / taddarzanena ca mahApuruSANAmavajJA kartuM na yujyate, evaM strINAmapi / yadyapi kAsAJcid doSabahulatvamupalabhyate tathApi kAsAJcid guNabahulatvamapyasti / tIrthakarAdijananyo hi strItve'pi tattadguNagarimayogitayA surendrairapi pUjyante munibhirapi stUyante / laukikA apyAhuH - " niratizayaM garimANaM, tena yuvatyA vadanti vidvAMsaH / taM kamapi vahati garbhaM, jagatAmapi yo gururbhavati / / [yogshaastr-3| 119 vRtti] kAzcana svazIlaprabhAvAdagniM jalamiva, viSadharaM rajjumiva, saritaH sthalamiva, viSamamRtamiva kurvanti / caturvarNe ca saGgha caturthamaGgaM gRhameghistriyo'pi / sulasAprabhRtayo hi zrAvikAstIrthakarairapi prazasyaguNAH, surendrairapi svargabhUmiSu punaH punarbahumatacAritrAH, prabalamithyAtvairapyakSobhyasamyaktvasampadaH, kAzciccaramadehAH, kAzcid dvitribhavAntaritamokSagamanAH zAstreSu zrUyante / tadAsAM jananInAmiva bhaginInAmiva svaputrINAmiva vAtsalyaM vidheyam / 173 zrAddhAstu pratidinaM dAnaguNADhyA eva proktAH zrIupadezamAlAyAM bhojanAdhikAre pratyahaM kriyamANe'pi / yaduktam - 43. "paDhamaM jaINa dAUNa, appaNA paNamiUNa pArei / asaIi suvihiANaM, bhuMjai ya kayadisAloo / / sAhUNa kappaNijjaM, jaM navi dinnaM kahiM ci kiMci tahiM / dhIrA jahuttakArI, susAvagA taM na bhuMjati / / '0JcakAzca dRzyante' yogazAstra - dharmasaGgrahavRttyoH / 44. 'avajJA na yuktimatI' hasta0 / 45. ' evaM... guNabahulatvamapyasti' hasta0 nAsti / 46. 'garimayogyatayA' hasta0 / 47. 'garva' hasta0 / 48. 'caturvarNe.... striyo'pi / ' hasta0 nAsti / 49. 'prabalamithyAtvera0' hasta0 / 7. prathamaM yatibhyo dattvA AtmanA praNamya pArayati / abhAve suvihitAnAM bhuGkte ca kRtadizAlokaH / / 8. sAdhUnAM kalpanIyaM yannApi dattaM kasmiMzcit kaJcit tasmin / dhIrA yathoktakAriNaH suzrAvakAstanna bhuJjate / / Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 more rrrrrrrrrrrr 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 52 vasahI-sayaNA-'saNa-bhatta-pANa-bhesajjavatthapattAI / jai vi na pajjattadhaNo, thovo vi hu thovayaM dei / / " [upadezamAlA-237-239] zrIbhagavatyAmapi - "teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM tuMgiAe nayarIe bahave samaNovAsagA parivasaMti aDDA dittA vitthiNNA-vipulabhavaNa-sayaNA''saNa-jANa-vAhaNAiNNA bahudhaNa-bahujAyarUva-rayayA Aoga-paogasaMpauttA vicchaDDiavipulabhatta-pANA bahudAsI-dAsa-go-mahisa-gavela-yappabhUA bahujaNassa-aparibhUtA ahigatajIvAjIvA uvaladdhapuNNa-pAvA Asava-saMvara-nijjarakiriyAhikaraNa-baMdhamokkhakusalA asahejjadevAsura-nAga-suvaNNa-jakkha-rakkhasa-kinnarakiMpurise-garula-gaMdhavva-mahoragAdiehiM devagaNehiM niggaMthAo pAvayaNAo aNaikkamaNijjA, NiggaMthe pAvayaNe nissaMkiyA nikkaMkhiA ninvitigicchA laddhaTThA gahiaTThA pacchiaTThA abhigataTThA viNicchiyaTThA, aTThimiMjapemmANurAgarattA- 'ayamAuso ! niggaMthe pAvayaNe aTe, ayaM paramaTe, sese aNaDe', UsiyaphalihA avaMguaduvArA ciyattateura-gharappavesA, bahUhiM sIlavvaya50. vAsagA aDDA vipula.' hasta / 51. 'bahudhaNa...rayayA' hasta. nAsti / 52. pANA dAsI.' hastaH / 53. 'bahujaNassa aparibhUtA' hasta nAsti / 54. pAvA asahejjAdevAsurehiM pi niggaMthAo' hasta / 9. vasati- zayanAsanaM-bhakta-pAna-bhaiSaja vastra-pAtrAdi / yadyapi na paryAptadhanaH stokAdapi stokaM dadAti / / 10. tasmina kAle tasmina samaye tanikAyAM nagaryAM bahavaH zramaNopAsakAH parivasanti ADhyA diptA vistIrNa vipulabhavanazayanAsanayAnavAhanAkIrNAH bahudhanabahujAtarUpa(suvarNa)rajatAH AyogaprayogasamprayuktAH vicchitivipula-bhaktapAnAH bahudAsIdAsagomahiSagavelaka[urabhra prabhUtAH bahujanasyAparibhavanIyAH adhigatajIvAjIvAH upalabdhapunyapApAH Azrava-saMvara-nirjarA-kriyAdhikaraNabandha-mokSakuzalAH [AzravAdinAM heyopAdeyatAsvarUpavedinaH] 11. asahAyyadevAsura-nAga-suparNa-yakSa-rAkSasa-kinnara-kiMpuruSa [vyantaravizeSa]-garuDadhvaja[bhavanapativizeSagAndharva mahoragAdibhiH [vyantaravizeSaiH] devagaNaiH nirgranthAt pravacanAt anatikramaNIyAH, nirgranthe pravacane niHzaGkitAH niSkAkSitAH nirvicikitsAH labdhArthAH gRhitArthAH pRSTArthAH abhigatArthAH vinizcitArthAH asthimajjApremAnurAgaraktAH, [asthimiJAsu sarvajJapravacanaprItirUpakusumbhAdirAgeNa jinazAsanagata-premAnurAgeNa vA raktAH] idamAyuSman ! nirgranthe pravacane arthaH, ayaM paramArthaH, zeSaH anarthaH ucchitasphaTikAH [maunIndrapravacanAvAptyA parituSTamAnasAH] aprAvRtadvArAH [sadRrzanalAbhena na kuto'pi pASaNDikAdvibhyati, zobhanamArga-parigraheNodghATazirasastiSThantIti] ciyattAntaHpura-gRhapravezAH [lokAnAM prItikara evAntaHpure gRhe vA pravezo yeSAM te tathA, atidhArmikatayA sarvatrAnAzaGkanIyAste, nAprItikaro'ntaHpuragRhayoH praveza:ziSTajanapravezanaM yeSAM te tathA, anIrSyAlutApratipAdanaparaM itthaM vizeSaNamathavA tyakto'ntaHpuragRhayoH parakIyayoryathAkathaJcitpravezo yaiste tathA] bahubhiH zIlavrata-guNavrata-viramaNapratyAkhyAna-pauSadhopavAsaiH Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dANaM 12 guNavvaya- veramaNa-paccakkhANa- -posahovavAsehiM cAuddasa'TThamuddiTThapuNNamAsiNIsu paDipuNNaM posahaM sammaM aNupAlemANA, samaNe niggaMthe phAsuesaNijjeNaM asaNa- pANa- khAima - sAimeNaM vatthapaDiggaha-kaMbala-pAdapuMchaNeNaM pITha-phalaga-sejjA - saMthArageNaM osaha - bhesajjeNa ya paDilAbhemANA, ahApariggahiehiM tavokammehiM appANaM bhAvemANA viharaMti / " [ bhagavatIsUtra-2/5/107] tathA zrI Avazyake zrAddhadvAdazavratAdhikA 13 44 'atihisaMvibhAgo nAma nAyAgayANaM kappaNijjANaM annapANAINaM davvANaM desakAlasaddhAsakkArakamajuttaM parAe bhattIe AyANuggahabuddhIe saMjayANaM dANaM / " 175 ityAdibhiH zrIsiddhAntavacanayuktyA zrAddhA udArA dAtAro dAnazauNDIrA vilokyante, na tu svalpamAtrakArppaNyabhAjaH, tasmAtsati vibhave sarvadA bhAvena sakaladAnaprakAreSu yatanIyameva / asati vibhave tu hArdabhAvena bhAvanAM 'aho ete dhanyAH kRtapuNyA yatsadravyA dAtArazca, ahamakRtapuNyo'dravyo'dAtA ce 'ti bhAvayet / evamakartRtvavRtyA bhAvayannapi bhavAntare sugatibhAjanaM syAditi / anyatra 14 ikkeNa kuNa guNeNa jiaM jayaMpi kAraNa nigguNeNA / kAuM paresi saddaM jo bhakkhara thevabhakkhaM pi / / dAnamapi paJcadhA, tatra mokSasAdhane paramasupAtradAnoparikathA 15, NaM jo dANaM bhattIe viarai so pAvaie viulariddhIo / dhaNadevo dhamitta sahoarA ittha diTThatA / / 12. caturdazI - aSTamyudRiSTA [ amAvAsyA ] - pUrNamAsISu pratipUrNaM pauSadhaM samyag anupAlyamAnAH, zramaNe nirgranthe prAsukaiSaNIyaiH azana-pAna - khAdima - svAdimaiH vastra-patadgraha[pAtra] - kambala - pAdaproJchanaiH pITha-phalaka-zayyAsaMstArakaiH auSadha - bhaiSajaizca pratilAbhyamAnAH yathApratigRhitaiH tapaHkarmabhiH AtmAnaM bhAvyamAnAH viharanti / 13. atithisaMvibhAgo nAma nyAyAgatAnAM kalpanIyAnAmannapAnAdInAM dravyANAM dezakAlazraddhA-satkArakramayuktaM parayA bhaktyA''tmAnugrahabuddhyA saMyatebhyo dAnam / 14. ekena karotu guNena jitaM jagadapi kAyena nirguNenApi / kRtvA pareSAM zabdaM yo bhakSyate stokabhakSyamapi / / 15. yo dAnaM bhaktyA vikurvate sa prApnoti vipula - RddhayaH / dhanadevo dhanamitraH sahodarau atra dRSTAntau / / Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 tathAhi - / / atha pAtradAnopari dhanadeva - dhanamitrayoH sambandhaH / / siMhaladvIpe siMhezvaro rAjA, siMhalI rAjJI, siMha sutaH / so'nyadA vasaMtasamaye krIDArthaM jagAma / tAvatA vanagajena mAryamANAyAH kanyAyA hAhAravaM zRNoti / 16 "na hu tAva rakkhasi tumaM jaNaNi, tumaMpi hu karesi mA karuNaM / kuladevayA vi tumhavi ia, samaye kattha vi gayAo / / " ityAdi varNena, siMhajasiMhakumAreNa cintitam / 17 " kiM tANaM jappeNa vi, niajaNaNI pasavadukkhajaNageNa / parauvayAraguNevi hu, na jANa hiyayaMmi vippuras || 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH paraprANairnijaprANAn, sarve tuSyanti jantavaH / nijaprANaiH paraprANAneko jImUtavAhanaH / / " , tataH sa dhAvitaH dRSTo hastI, 're ! re ! duSTamAtaGga ! kiM kurvvANo'sti strIghAtapAtakam ? yadi pauruSaM samasti tadA Agaccha tvam' iti vAditaH san vacanAnusAreNa dhAvitaH kumAro'pi viNTalikAM kRtvA dhAvitaH sammukham / krameNa viNTalikA tyaktA / hastI tasyA upari dantaprahAraM dadAti / asmin samaye kanyakA naSTA hastipArzvAt, kumArasya kIrtirvistRtA / tatsambandhaM zrutvA rAjA'pi hRSTaH / "guNAH kurvanti dUtatvaM, dUre'pi vasatAM satAm / ketakIgandhamAghrAtuM svayamAyAnti SaTpadAH / / " tataH sA kanyA dhanavatI nAmnI kumAraguNAnurAgiNI jajJe / tatpitA'pi dhanazreSThI kumArasya tAM dadAti / kRtaM ca tayA pANigrahaNam / itazca yadA kumAraH puramadhye krIDArthaM yatra yatra yAti tatra tatra pauranArIvargaH samagro'pi svasvakarmANi tyaktvA kumArarUpaM nirIkSya hRtahRdayaH pRSTalagno bhramati / pauralokai rAjA vijJaptaH / rAjJA'pi kumAro nagaramadhye bhramaNe niSiddhaH, parAbhavena dezAntaraM gantukAmo rAtrau dhanavatIM gRhItvA purAnnirgatya mArge gacchan samudrataTaM prAptaH, paradvIpayiyAsayA yAnapAtraM caTito dhanavatIyuktaH kumAraH / tayorgacchatorvArtAlApaM kurvvatordevavazAtpratikUlavAtena pravahaNaM bhagnam / dhanavatI phalakaM labdhvA prApa tttm| mArge gacchantI viyogavihvalA prAptA kusumapuraM nagaram / tatra priyamelakatIrthe dustapastapati / 16. na khalu tAvatrakSasi tvaM jananI tvamapi khalu karosi mA karuNAm / kuladevatA'pi tvamapi iha samaye kutrApi gataH / / 17. kiM tasya jApenA'pi nijajananIM prasavaduHkhajanakena / paropakAraguNe'pi khalu na jAne hRdaye visphurati / / Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dANaM mmmmmm mmmmmmm 177 yAvad bhartA vilapsyatIti tAvatA mayA maunavrataM pAlanIyaM ityabhigrahaM ca gRhNAti / itazca kumAro'pi prAptaH phalakakhaNDaH samudramuttIrya ratnapuraM prAptaH / tatra ca ratnaprabharAjJo ratnasundarI priyA tayoH putrI ratnakumArI sarpaNa ekadA daSTA / mAntrikairmuktA, kumAreNa paTahasparzanApUrvaM sA sajjIkRtA pariNItA c| tataH kumAro dhanavatIviyogena bhUmau zete, brahmavrataM ca pAlayati / sA lajjAto vaktuM na zaknoti / paramekadA pRSTaM kAraNam, sa ca sapatnI bhayena samayocitamuttaraM dattaH / devi ! mamaivaM pratijJA - "desAvaloaNatthaM tinniggaMtassa maha painnA / baMbhaM bhUmIsayaNaM, jA niajaNae na picchAmi / / ratnavatyoktam- 'nAtha ! tvaM dhanyo'si ! yadIyatI bhaktiH pitrorupari / ' tato rAjJA'pi kumAraH pRSTaH san nRpasya dezakulAdikaM samyak kathayati / tato rAjA ratnavatIyutaM kumAraM bahuvastrAbharaNaratnAdibhiH satkRtya siMhaladvIpaM prati visarjayati / sajjIkRtaM yAnapAtram / rUDhastasmin sapriyaH kumAraH, rAjJA ca svamantrI rudradattAbhidhAnaH saMpreSaNArthaM sArthe preSitaH / ekadA mArge dRSTA snuSA tena mantriNA / tatastasyAM lubdhena kumAro jaladhau yAnapAtrAt pAtitaH / tato ratnavatI vilApAn karoti / tadA mantrI bhaNati, bhadre! 'haM sadApi dAsaH / bhava mama bhAryA, tayA cintitameSa durAtmA mama zIlabhaGgaM kariSyati / yataH - "na pazyati hi jAtyandhaH, kAmAndho naiva pazyati / na pazyati madonmatto'pyarthI doSaM na pazyati / / " tataH kimapyuttaraM dattvA zIlaM rakSAmIti vicintya sA vadati - 'bho mantrin ! tIre gatvA etanmRtakAryakaraNAnantaraM tadvacaH kariSye / ' jaladhau gacchatpratikUlavAtena pravahaNaM bhagnam / labdhaphalakA ratnavatI kusumapure prAptA sApi tathaiva tapastapati / mantryapi prAptaphalakaH kusumapure rAjJo mantrI jAtaH / kumAro'pi jaladhau patan kenApi mantrAdinotpAdya tApasAzrame muktaH / kulapatirapi kumArazarIre rAjalakSaNAni vIkSya svaputrI rUpavatIM dadAti / jAtaM pANigrahaNam, hastamocane dattaikA kanthA pratidinaTaGkakapaJcazatadAtrI ekA ca khaTvA AkAzagAminI / kulapatiM natvA caritaH sapriyaH kumAraH khaTvAyAM dhanavatI manasi kRtvA, calitA khaTvA prAptA cAkAzamArgeNa kusumapurodyAne / rUpavatyAstRSA lagnA, kumAraH priyAM kanthAM khaTvAM ca muktvA pAnIyArthaM nikaTAvaTe gataH / tatra kUpe 'bho kumAra ! mAmasmAdandhakUpAtkarSaya,' iti manuSyabhASayA bruvANaH sarpo dRSTaH / sa ca kumAreNottarIyaM muktvA karSitaH / tatra tAvatA sarpaNa haste daSTaH kumAraH kubjazca babhUva / kumAreNoktam-'bho sarpa ! tvayA bhavyaH pratyupakAraH kRtaH svajAteH sadRzaH / ' tAvatA sarpa Aha - 'bho kumAra ! tava pratyupakAraM kariSyAmi, saGkaTe smaraNIyo'ham, / ityuktvA tirodadhe sarpaH / kumAraH kimiti vismitamAnasaH pAnIyaM lAtvA bhaNati, 18. dezAvalokanArthaM nirgatasya mama pratijJA / brahma bhUmIzayanaM yAvat nijajanakaM na pazyAmi / / Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 mmmmmmmmmmm wwar 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH priye ! pAnIyaM piba / ' sA kubjaM kurUpaM vIkSya 'parapuruSa' iti manasi vicintya tatsaMmukhaM vilokayatyapi na / tata utthAya janitaM bhartAraM gaveSayati / svapriyaM kvApyavIkSya gatA priyamelakatIrthe tathaiva tapastapati / tisro'pi mIlitanayanA maunvrtdhaarinnystisstthnti| vikRtiparivarjitaM dhArmikajanopanItamAhAraM bhuJjate / rAjA'pi kutUhalena tatrAgatya vilokayati / paTaha vAdayati- 'ya etA striyo vAdayati, tasya svasutAM kusumavatIM dadAmi / ' tataH kubjakarUpadhArI kumAraH paTahaM spRzati, ahaM vaadyissyaamiityuktvaa| tataH korakapatrANi veSTakenAcchAdya tatrAgacchati / rAjasamakSaM vastramutsArya korakapatrANi vAcayati, tataH kathayati - 'yo dvijAto bhavati sa eva etAnyakSarANi pazyati vAcayati c| aho ! bhavyAnyakSarANI'ti prazaMsati / kubjako vAcayitvA vyAkhyAnayati / yathA- 'siMhaladvIpe siMhalasiMho dhanavatIyukto pravahaNe bhagne jaladhau papAta / agrataH kalye kathayiSye / ' ityuktvA pustakaM vessttyti| tato dhanavatI svacaritraM zrutvA vismayaM prAptA'grataH kiM jAtamiti pRcchati, sAdaratayA pRSTe punaH kthyti| 'phalakena samudramuttIrya ratnavatIM sarpadRSTAM sajjAM vidhAya pariNItA ca samudramadhye rudradattamantriNA prkssiptH|' ityuktvA tatkAlaM punaruttiSThati, tato vismitA ratnavatI pRcchati, 'bho kubjaka! naimittika ! agrataH kiM jAtamiti / tato nirbandhe punaH kathayati / 'kenApi devAdinA tApasAzrame muktH| tatra rUpavatIM tApasakanyakAM pariNIya kanthAkhaTvAyuto'tra praaptH| pAnIyArthaM kupe gataH, sarpaNa dRSTaH' ityuktvottiSThati / tato rUpavatI pRcchati / sa ca sarvathA na kathayati / pustakaM veSTayitvA rAjJaH samIpe kusumavatIM yAcate / rAjApi pratipannatvena dadAti, hastamocane vAmanena yAcite zAlakaH prAha - 'kurvantaM sarpa yAhi / ' tenoktaM 'sarpa eva samAgacchatu / ' kumAro daSTaH, papAta bhUmau, tAzcintayati, 'yadyeSa mariSyati tadA kaH priyatamazuddhiM kthyissyti|' tato duHkhena tAH svahRdayaM kSurikayA yAvadvidArayanti, tAvatA kumAro divyarUpadhArI svarUpAvasthaH saJjAtaH / nAgaH pratyakSIbhUya kumArapUrvabhavaM brUte / zrUyatAM sAvadhAnIbhUya, tataH sarve'pi zRNvanti sarAjAdayaH / ___ dhanapure dhanaJjayaH zreSThI, tasya dhanavatI bhAryA, dhanadeva-dhanadattau tatsutau, ekadA zarkarAdugdhaM munIn vihaaryti| dhanadevaH so'haM mRtvA devo jAtaH / dhanadatto yadA ikSurasayutaM ghaTaM munibhyo datte, vAratrayaM bhAvakhaNDanAt sa mRtvA kumArastvaM jAtaH / taddAnaprabhAvena bhAryAcatuSkaprAptiH / bhAvakhaNDanAt trayeNa viyogH| jaladhipatito mayaivotpATya tApasAzrame muktastvaM mayaiva sarparUpeNa vAmanIkRtaH / yatastava zatrumantrI vartate / atra mayaiva tvaM kurUpazca svarUpabhRdapi / ityuktvA devo jagAma / kumArasya jAtismaraNam, mantrI dezAnniSkAsitaH / bhAryAcatuSkeNopalakSitaH sasneham / tato bhAryAcatuSkayuto gaganamArgeNa sa khaTvAyAmAruhya siMhaladvIpe gataH / pitrA rAjyapradAnaM kRtam, kanthAprabhAveNa vizvamadaridramakArSIt / jainadharmamArAdhya SaSTadevaloke gataH / / / iti pAtradAnopari dhanadeva-dhanamitrayoH sambandhaH / / [ii dANaM] Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sIlaM] [12-zIlam] atha zIlam - "ANaM tANa kuNaMti joDiya-karA, dAsuvva savve sUrA ; mAyaMgA-hi-jalaggi-sIha-pamuhA, vaTuMti tANaM vase / hujjA tANa kuo vi no paribhavo, saggA'pavagga-sirI; tANaM pANi-talaM uvei vimalaM, sIlaM na lupaMti je / / " ataH zIlapAlane yatanIyameva sarvaiH sAdhvAdibhiH / yataH - "akkhANa rasaNI kammANa mohaNI taha vayANa baMbhavayaM / guttINa ya maNaguttI cauro dukkheNa ghippaMti / / " [suktamuktAvalI-97/13] tathA - ___ "vaMsIsuheNa chijjai kaTTijjai dukkaraM kuDaMgAo / pavvajjA suhagahiA sIlabharo duvvaho hoi / / " asminneke vrate pAlite sati sarvANyaparANi pAlitAnyeva / yaduktaM zrIAgame - 'ekavratabhaGge sarvavratabhaGgaH' iti nizcayanayamatam, vyavahArataH punarekavratabhaGge tadevaikaM bhagnaM pratipattavyam / zeSANAM tu bhaGgaH krameNa prAyazcittapratipattyA nAnusandhatte iti / anye punarAhuzcaturthamahAvratapratisevane tatkAlameva sakalacAritrabhaGgaH, zeSeSu punarmahAvrateSu abhIkSNaM pratisevanayA mahatyaticaraNe vA veditavyaH / uttaraguNapratisevanAyAM punaH kAlena caraNabhraMzo yadi prAyazcitapratipatyA no kSAlayati / upadezamAlAyAmapi - 1. 'laMpaMti yo' hasta / 2. 'veaNI' hasta0 / 3. 'krameNaya' hasta / 1. AjJAM teSAM kurvanti yojitakarA dAsA iva sarve surAH, mAtaGgAhi-jalAgni-siMhapramukhAH vartante teSAM vaze / bhavetteSAM kuto'pi no paribhavaH svargApavargazrIH, teSAM pANitalamupaiti vimalaM zIlaM na lumpanti ye / / 2. akSANAM rasanA karmaNAM mohastathA vratAnAM brahmavratam / guptInAM ca manoguptizcatasro duHkhena gRhyanti / / 3. vaMzaH sukhena chidyate kRSyate duSkaraM kuDaGgaH / pravrajyA sukhagRhitA zIlabhAro durvaho bhavati / / Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 morwwwwwww ~~~~~~~~~~ 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH "nicchayanayassa caraNassuvaghAe nANadaMsaNavaho vi / vavahArassa u caraNe hayaMmi bhayaNA u sesANaM / / " [upadezamAlA-511] sAdhvAdInAmutkRSTadezaviratibhAjAM [ca] zrAddhAdInAmapi turyavratasya saMpUrNatayA pratipAlanameva zreyaH / ye tu zuddha pratipAlayitumicchanti te tvanayA yuktyA prtipaalynti| "vasahi-kaha-nisijjiMdiya-kuTuMtara-pubakIliya-paNIe / aimAyAhAra-vibhUsaNAI nava baMbhaceraguttIo / / " [pravacanasAroddhAra-558) iti zrIAvazyakokta-navabrahmacaryavRttiguptirakSaNena / zrIdazavaikAlike'pi - "annaTTha pagaDaM layaNaM, bhaijja sayaNAsaNaM / uccArabhUmisaMpannaM, itthIpasuvivajjiaM / / vivittA a bhave sijjA, nArINaM na lave kahaM / gihisaMthavaM na kujjA, kujjA sAhUhiM saMthavaM / / jahA kukkuDapoassa, niccaM kulalao bhayaM / evaM khu baMbhayArissa, itthIviggahao bhayaM / / cittabhittiM na nijjhAe, nAriM vA sualaMkiaM / bhakkharaM piva daTThaNaM, dihi~ paDisamAhare / / hatthapAyapaDicchinnaM, kaNNanAsavigappiaM / avi vAsasayaM nAriM, baMbhayArI vivajjae / / 4. nizcayanayasya caraNasyopaghAte jJAnadarzanavadho'pi / vyavahArasya tu caraNe hate bhajanA zeSayoH / / 5. vasati-kathA-niSadyendriya-kuDyAntara-pUrvakrIDita-praNItAH / atimAtrAhAra-vibhUSaNAdayo nava brhmcryguptyH|| 6. anyArthaM prakRtaM layanaM bhajet zayanAsanam / uccArabhUmisaMpannaM strIpazuvivarjitam / / 7. viviktA ca bhavecchayyA nArINAM na kathayetkathAm / gRhisaMstavaM na kuryAt kuryAtsAdhubhiH saMstavam / / 8. yathA kurkuTapotasya nityaM kulalato bhayam / evameva brahmacAriNaH strIvigrahAd bhayam / / 9. citrabhityAM na nirIkSeta nArI vA svalaGkatAm / bhAskaramiva dRSTvA dRSTiM pratisamAharet / / 10. hastapAdapraticchinnAM karNanAsAvikRttAm / api varSazatikAM nArI brahmacArI vivarjayet / / 10 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIlaM mmmmmmm 181 12 vibhUsA itthisaMsaggo, paNIaM rasabhoaNaM / narassa'ttagavesissa, visaM tAlauDaM jahA / / aMgapaccaMgasaMThANaM, cArullaviapehi / itthINaM taM na nijjhAe, kAmarAgavivaDaNaM / / visaesu maNunnesu, pemaM nAbhinivesae / aNiccaM tesiM vinnAya, pariNAmaM puggalANa ya / / pagalANaM parINAmaM, tesiM naccA jahA tahA / viNIataNho vihare, sIIbhUeNa appaNA / / " [dshvaikaalik-8|52-60] ityAdividhinA pratipAlanIyam / tathA - "avi mAyaraMpi saddhiM kahA u egAgiNassa paDisiddhA / kiM puNa aNAriAhiM taruNatthIhiM sahagayassa / / aha bhAvadasaNaMmi vi dosA kimuDDotavaDhio pehe / ahiaM taM baMbhavao surAloguvva cakkhumao / / " [ ] na caivaM cintanIyam, evaMprakAreNaiva zIlaM pratipAlayituM zakyam, nAnyathA / yataH zrIsthUlabhadrAdInAmiva nirvikAravapurmanasAM mahAsaGkaTe praNItAhArAdisevinAmapi strIvapuHsaMmukhAvalokinAmapi zIlaguNaH saMpUrNa eva syAt / zrIAcArAGge'pi tadgatavikAra eva pariharaNIyatayA pratipAditaH / 7. 'sIie bhUeNa' hasta0 / 8. 'egANiassa' hasta / 11. vibhUSA strIsaMsargaH praNItaM rasabhojanam / narasyAtmagaveSiNaH viSaM tAlapuTaM yathA / / 12. aGgapratyaGgasaMsthAnaM cArulapitaprekSitam / strINAM tad na nirIkSeta kAmarAgavivarddhanam / / 13. viSayeSu manojJeSu prema nAbhinivezayet / anityaM teSAM vijJAya pariNAmaM pudgalAnAM ca / / 14. pudgalAnAM pariNAmaM teSAM jJAtvA yathA tathA / vinItatRSNaH viharet zItIbhUtenAtmanA / / 15. api mAtrA'pi sArddha kathA tu ekAkinaH pratiSiddhA / kiM punaH anAryAbhistaruNastrIbhiH sahagatasya / / 16. atha bhAvadarzane'pi doSA kimurkhatapasthitaH prekSet / ahitaM tad brahmavrataH surAloka iva cakSuSmAn / / Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wn...'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH kecanottAnamatayaH samyak-zrIjinAgamAjJAtasvarUpA ekaza ekatra kadApi nirvikAratayA vArtAlApa-saMmukhamAtrAvalokana-svalpataratamaparicayakaraNatatpareSvapi sAdhvAdiSu brahmasthatve'pyasadoSAropaNena vandana-pUjana-bahumAna-dAnAdau na pravarttante, na te samyagdharmAvabodhinaH / ye tu samyaktayA kathaJcitkutazcit jAnanto na bahumAninaH syuH, te'pi svamanasaiva jJAtvA tiSThanti / na tu paraprakAzane doSodbhAvanAdividhau prayatante / yaduktamupadezamAlAyAm - "jai tA jaNasaMvavahAra-vajjiyamakajjamAyarai anno / jo taM puNo vikaMthai, parassa vasaNeNa so duhio / / suTu vi ujjamamANaM, paMceva kareMti rittayaM samaNaM / appathuI paraniMdA, jibbhovatthA kasAyA ya / / " [upadezamAlA-70, 71] te eva stutyAH, te eva vandyAH, te eva varSyAH, te eva prazasyA ye enaM vrataM manovacaHkAyazuddhayA dhIrAH santaH pratipAlayanti / yaduktamupadezamAlAyAm / "te dhannA te sAhU, tesiM namo je akajjapaDivirayA / dhIrA vayamasidhAraM, caraMti jaha thUlabhaddamuNI / / visayA'sipaMjaramiva, loe asipaMjarammi tikkhammi / sIhA va paMjaragayA, vasaMti tavapaMjare sAhU / / " [upadezamAlA-58, 59] idameva vrataM na matsareNa, nAsUyayA, na madena, na lajjayA, na guNAbhimAnena na bAhyADambarodbhAvanayA ca na svaguruvaco'vahIlanayA vA bhRzaM dRDhaM pratijJenA'pi pratipAlayituM zakyam / yataH - 17. yadi tAvajjanasaMvyavahAravarjitamakAryamAcaratyanyaH / yastad punaH vikatthate parasya vyasanenAsau duHkhitaH / / 18. suSThvapyudyacchantaM paJcaiva kurvanti riktakaM zramaNam / AtmastutiH paranindA jihvA upasthA kaSAyAzca / / 19. te dhanyAste sAdhavastebhyo namo ye akAryaprativiratAH / dhIrA vratamasidhAraM caranti yathA sthUlabhadramuniH / / 20. viSayA asipaJjaramiva loke asipaJjare tIkSNe / siMhA iva paJjaragatA vasanti tapapaJjare sAdhavaH / / Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIla mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 183 "jo kuNai appamANaM, guruvayaNaM na ya laei uvaesaM / so pacchA taha soyai, uvakosaghare jaha tavassI / / jeTuvvayapavvayabhara-samubvahaNavavasiyassa accaMtaM / juvaijaNasaMvaiyare, jaittaNaM ubhayao bhaTuM / / jai ThANI jai moNI, jai muMDI vakkalI tavassI vA / patthiMto ya abaMbhaM, baMbhA vi na royae majhaM / / to paDhiyaM to guNiyaM, to muNiyaM to ya ceio appA / AvaDiyapelliyAmaMtio, vi jai na kuNai akajjaM ||"[updeshmaalaa-60-63] nanu sarvANyapi vratAni niyamAzcA'bhigrahAH sAmAnyajanaiH duSpratipAlyA eva / etasyaivaikasya vratasya duSpratipAlyatvaM viziSyatayA kimucyate ? satyam, vratAdayaH sarve'pi duSpratipAlyA eva, tathApi tebhyo'pi sarvebhyo'pyekamidameva vrataM dhIraiH kApuruSairapi duSpratipAlyameva / yataH - "pattA ya kAmabhogA, kAlamaNaMtaM ihaM sauvabhogA / apuvvaM piva mannai, taha vi ya jIvo maNe sokkhaM / / savvagahANaM pabhavo, mahAgaho savvadosapAyaTTI / kAmaggaho durappA, jeNa'bhibhUyaM jagaM savvaM ||"[indriypraajyshtk-13, 25] "visayavisaM hAlahalaM, visayavisaM ukkaDaM piyaMtANaM / visayavisAinnaM piva, visayavisavisaiyA hoi / / " [u.mA.-201, 209, 212] 21. yaH karotyapramANaM guruvacanaM na ca labhate upadezam / sa pazcAttathA zocati upakozAgRhe yathA tapasvI / / 22. jyeSThavrata-parvatabhAra-samudvahanavyavasitasyAtyantam / yuvatijanasaMvyatikare yatitvamubhayAbhyAM bhraSTam / / 23. yadi sthAnI yadi maunI yadi muNDI valkalI tapasvI vA / prArthayan cAbrahma brahmApi na rocate mahyam / / 24. tataH paThitaM tataH guNitaM tataH muNitaM tatazca cetita AtmA / Apatita-preritAmantrito'pi yadi na krotykaarym|| 25. prAptAzca kAmabhogAH kAlamanantamiha sopabhogAH / apUrvamiva manyate tathApi ca jIvo manasi saukhyam / / 26. sarvagrahANAM prabhavo mahAgraho sarvadoSapravartakaH / kAmagraho durAtmA yenAbhibhUtaM jagatsarvam / / 27. viSayaviSaM hAlAhalaM vizadaviSamutkaTaM pibatAm / vizadaviSAjIrNamiva viSayaviSavisUcikA bhavati / / Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Per ~~~~~~~~ zrIuttarAdhyayane'pi 28 " sallaM kAmA visaM kAmA, kAmA AsIvisovamA / kA pattheANA, akAmA jaMti duggaI / / " anyatrA'pi ~~~'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAya: "aizvaryasya vibhUSaNaM caturatA, zAstrasya vAksaMyamo; jJAnasyopazamaH zrutasya vinayo, vittasya pAtre vyayaH / akrodhastapasaH kSamA prabhavato, dharmasya nirvAcyatA; sarveSAmapi sarvakAlajanitaM zIlaM paraM bhUSaNam / / " [jainasuktasaMdoha-60/1] 29 44 "khaNamittasukkhA bahukAladukkhA, pagAmadukkhA anikAmasukkhA / saMsAramukkhassa vipakkhabhUA, khANI aNatthANa u kAmabhogA / / " [uttarAdhyayana- 9/53, [uttarAdhyayana-14/13] tenaitasyaiva duSpratipAlyatvam / avagatajinAgamarahasyAnAM tu supAlyamapi / yataH zrIparamaguru-zrIratnazekharasUriviracitastotre "madhukaraparisnigdhairmugdhairapAGgataraGgitaiH ; sulalitadRzastAvaccetoharA hariNIdRzaH / vilasanti vacazcitte yAvanna te bhagavan ! punaH; na tu vilasite tasmin kiM tAstRNAdatizerate / / " [ ] tadetadeva vrataM pratipAlayituM duHzakyamapi pratipAlitameva zreyaskaraM puNyaprAptivRddhikaraM saMsAraparIttatAkaraM ca syAt / zuddhabrahmavratapAlanopAyaH zrIuttarAdhyayanokto'vagantavyaH / 28. zalyaM kAmA viSaM kAmAH kAmA AzIviSopamAH / kAmAn prArthayamAnA akAmA yAnti durgatim / / 29. kSaNamAtrasaukhyAH bahukAladukkhA:, prakAmaduHkhAH anikAmasaukhyAH / saMsAramokSasya vipakSIbhUtAH khAniH anarthAnAM tu kAmabhogAH / / Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIlaM 30 "no [niggaMthe] itthINaM kuDuMtaraMsi, dUsaMtaraMsi vA, bhittiMtaraMsi vA, kuiasaddaM vA, ruiasaddaM vA, gIasaddaM vA, hasiasaddaM vA, thaNiasaddaM vA, kaMdiasaddaM vA, vilaviasaddaM vA, suttA hava se nithe / [taM] kahamiti ce ? Ayaria Aha - [ niggaMthassa khalu / itthINaM kutaraMsi vA jAva vilaviasaddaM vA suNamANassa baMbhayArissa baMbhacere saMkA vA kaMkhA vA vitigicchA vA samuppajjijjA, bheaM vA labhejjA, ummAyaM vA pAuNijjA, dIhakAliaM vA rogAyakaM havijjA, kevalipaNNattAo vA dhammAo bhaMsijjA, tamhA khalu se niggaMthe no itthI kutaraMsi vA jAva vilaviasaddaM vA suNamANo viharejjA / [ uttarAdhyayana-16/5] zrAddhAdInAM zuddhazIlapratipAlanAsAmarthyayujAM tu ko vidhiH ? taiH svadArasantoSaH strIbhizca svapatisantoSavratapAlane yatno vidheya eva / teSAM tathaiva phalApteH / yaduktaM zrIgautamapRSTena bhagavatA zravaNa 31 44 'bhayavaM ! saDDANaM vi aDDANaM sadArasaMtosaM nAmANuvvayaM dharaMtANaM kevaIaM puNNaM havai ? go0 ! sAhUNaM baMbhavvayaM dharaMtANaM jAvaIaM puNNaM havai tAvaIaM desUNaMti / bhayavaM ! sadArasaMtosiNaM saDDANaM kA gaI havai ? go0 ! baMbhadevaloe gaI / " abrahmaphalaM ca 185 - " SaNDhatvamindriyacchedaM vIkSyAbrahmaphalaM sudhIH / bhavet svadArasaMtuSTo'nyadArAn vA vivarjayet / 9. 'se' uttarAdhyayane nAsti / 30. no [nirgranthaH] strINAM kuDyAntare vA, dUSyAntare vA, bhittyantare vA, kUjitazabdaM vA, ruditazabdaM vA, gItazabda vA, hasitazabdaM vA, stanitazabdaM vA, kranditazabdaM vA, vilapitazabdaM vA zrutvA bhavati yaH sa nirgranthaH / tad kathamiti cet ? AcArya Aha - [nirgranthasya khalu] strINAM kuDyAntare vA yAvat vilapitazabdaM vA zruyamAnasya brahmacAriNo brahmacarye zaGkA vA kAGkSA vA vicikitsA vA samutpadyeta, bhedaM vA labheta, unmAdaM vA prApnuyAt, dIrghakAlikaM vA rogAGkaM bhavet, kevaliprajJaptAdvA dharmAt bhrazyet tasmAt khalu sa nirgranthaH no strINAM kuDyAntare vA yAvat vilapitazabdaM vA zrayamAno viharet / 31. bhagavan ! zrAddhAnAmapi ADhyAnAM svadArasantoSaM nAmANuvrataM dhArayatAM kiyatpuNyaM bhavati ? gautama ! sAdhUnAM vrataM dhArayatAM yAvatpuNyaM bhavati tAvat dezanyUnamiti / bhagavan ! svadArasantoSinAM zrAddhAnAM kA gatiH bhavati ? gautama ! brahmadevaloke gatiH / Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 am wwww. 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH ramyamApAtamAtre yat, pariNAme'tidAruNam / kimpAkaphalasaGkAzaM, tatkaH seveta maithunam / / " "kampaH svedaH zramo mUrchA, bhramiglAnirbalakSayaH / rAjayakSmAdirogAzca, bhaveyumaithunotthitAH / / yoniyantrasamutpannAH, susUkSmA janturAzayaH / pIDyamAnA vipadyante, yatra tanmaithunaM tyajet / / " yogazAstra-2/76-79] jantusadbhAvaM vAtsyAyano'pyAha - "raktajAH kRmayaH sUkSmA, mRdumadhyAdhizaktayaH / janmavartmasu kaNDUti, janayanti tathAvidhAm / / strIsambhogena yaH kAma-jvaraM praticikIrSati / sa hutAzaM ghRtAhutyA, vidhyApayitumicchati / / varaM jvaladayaH stambha-parirambho vidhIyate / na punanerakadvAra-rAmAjaghanasevanam / / satAmapi hi vAmabhrU-dAnA hRdaye padam / abhirAmaM guNagrAmaM, nirvAsayati nizcitam / / vaJcakatvaM nRzaMsatvaM caJcalatvaM kuzIlatA / iti naisargikA doSA yAsAM tAsu rameta kaH / / prAptuM pAramapArasya, pArAvArasya pAryate / strINAM prakRtivakrANAM, duzcaritrasya no punaH / / nitambinyaH patiM putraM, pitaraM bhrAtaraM kSaNAt / AropayantyakArye'pi, durvRttAH prANasaMzaye / / bhavasya bIjaM naraka-dvAramArgasya dIpikA / zucAM kandaH kalermUlaM, duHkhAnAM khaniraGganA / / " [yogshaastr-2|80-87] Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIlaM vezyAsaGgatyAge "manasyanyadvacasyanyat kriyAyAmanyadeva hi / yAsAM sAdhAraNastrINAM tAH kathaM sukhahetavaH / / mAMsamizraM surAmizra - manekaviTacumbitam / ko vezyAvadanaM cumbe - ducchiSTamiva bhojanam / / api pradattasarvasvAt, kAmukAt kSINasampadaH / vAso'pyAcchettumicchanti, gacchataH paNyayoSitaH / / na devAnna gurUnnApi, suhRdo na ca bAndhavAn / asatsaGgatirnityaM, vezyAvazyo hi manyate / / kuSThino'pi smarasamAn pazyantIM dhanakAGkSayA / tanvantIM kRtrimasnehaM niHsnehAM gaNikAM tyajet / / " [ yogazAstra - 2 / 88-92] atha parastrIyAm - "nAsaktyA sevanIyA hi, svadArA apyupAsakaiH / AkaraH sarvapApAnAM, kiM punaH parayoSitaH / / svapatiM yA parityajya, nistrapopapatiM bhajet / tasyAM kSaNikacittAyAM, vizrambhaH ko'nyayoSiti / / bhIrorAkulacittasya, duHsthitasya parastriyAm / tirna yujyate kartumupazUnaM pazoriva / / ~~ 187 prANasandehajananaM, paramaM vairakAraNam / lokadvayaviruddhaM ca, parastrIgamanaM tyajet / / sarvasvaharaNaM bandhaM, zarIrAvayavacchidAm / mRtazca narakaM dhoraM, labhate pAradArikaH / / Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 866 ~~~~~~ svadArarakSaNe yatnaM vidadhAno nirantaram / jAnannapi jano duHkhaM, paradArAn kathaM vrajet / / vikramAkrAntavizvo'pi, parastrISu riraMsayA / kRtvA kulakSayaM prApa, narakaM dazakandharaH / / lAvaNyapuNyAvayavAM, padaM saundaryasampadaH / kalAkalApakuzalA-mapi jahyAtparastriyam / / akalaGkamanovRttiH, parastrIsannidhAvapi / sudarzanasya kiM brUmaH, sudarzanasamunnateH / / " striyApi puruSaspRhApi tyAjyA - "aizvaryarAjarAjo'pi rUpamInadhvajo'pi ca / sItayA rAvaNa iva, tyAjyo nAryA naraH paraH / / " parastrIpuruSasaktAnAM puMsAM strINAM ca phalam - " napuMsakatvaM tiryaktvaM daurbhAgyaM ca bhave bhave / bhavennarANAM strINAM cA-nyakAntAsaktacetasAm / / " aihikaM brahmacaryaphalam " prANabhUtaM caritrasya, parabrahmaikakAraNam / samAcaran brahmacaryaM, pUjitairapi pUjyate / / " pAralaukikaM phalam mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH "cirAyuSaH susaMsthAnA dRDhasaMhananA narAH / tejasvino mahAvIryA bhaveyurbrahmacaryataH / / " [yogshaastr-2|93-101] [yogazAstra-2 / 102] [ yogazAstra - 2 / 103] [ yogazAstra - 2 / 104] [yogazAstra- 2 / 105] Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIlaM mmmmmmmmmmm wmmmmmmmmm 189 anyatrA'pi - "ratyapatyaphaladAH svayoSito'pAyapAtakaphalAH parAGganAH / santati-draviNahAnihetavaH kaitavaikanipuNAH paNAGganAH / / " "saGkaTe ca na gantavyaM, gantavyaM viSame na tu / mahatpathe na gantavyaM, gantavyaM syAtsame pathe / / parastrI saGkaTaH panthA, vidhavA viSamaH punH| vezyA mahApathaH prokto nijanArI samaH pathaH / / " / / Agame'pi - "asaMkhyA thInaramehuNAo, mucchaMti paMciMdiyamANusAo / nIsesaaMgANaM vibhatticaMge, kahai jiNo pannavaNAuvaMge ||[smbodhsptti-87] itthIjoNIe saMbhavaMti beiMdiyA u je jIvA / ikko va do va tinna va lakkhapuhuttaM ca ukkosaM / / [sambodhasaptati-83] eNriseNa saha gayAe, tesiM jIvANa hoi uddavaNaM / veNugadiTuMteNaM, tattAi-silAganAeNaM / / [sambodhasaptati-84] mehuNasannArUDho, navalakkha haNei suhamajIvANaM / titthayareNaM pannattaM, saddahiyavvaM payatteNaM / / [sambodhasaptati-86] paMciMdiyA maNussA, eganarabhuttanArigabbhaMmi / ukkosaM navalakkhA, jAyaMti egavelAe / / 10. '...aMgANi vibhatta0' hasta0 / 11. 'bhaNai' sambodhasaptatikAyAm / 12. 'ukkosA' hasta0 / 13. 'kevaliNA pannattA, saddahiavvA sayAkAlam' hasta0 / 'titthayareNaM bhaNiyaM' sambodhasaptatau / 14. 'egahelAe' sambodha-saptatau / 32. asaMkhyAH strInaramaithunAt mUrcchanti paJcendriyamanuSyAH / niHzeSAGgAnAM vibhakticaGge kathayati jinaH prajJApanopAGge / / 33. strIyonyAM sambhavanti dvIndriyAstu ye jIvAH / eko vA dvau vA trayo vA lakSapRthaktvaM cotkRSTam / / 34. puruSeNa saha gatAyAM teSAM jIvAnAM bhavatyupadravaNam / veNukadRSTAntena taptAyaHzalAkAjJAtena / / 35. maithunasaMjJArUDho navalakSaM ghnanti sUkSmajIvAnAm / tIrthakareNa prajJaptaM zraddhAtavyaM prayatnena / / 36. paJcendriyA manuSyA ekanarabhuktanArIgarbhe / utkRSTato navalakSA jAyante ekavelAyAm / / Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 37 15 navalakhANaM majjhe, jAyai ikkassa dunna va samattI / sesa puNameva ya, vilayaM vaccati tatthe / / " 17 38 66. 'tahiM paMciMdiA jIvA, itthIjoNinivAsiNo / ANaM navalakkhA, savve pAsa kevalI / / sayasahassANa nArINaM, piTTaM phADe nighaNo / sattaTTamAsie gabbhe, taDaphaDate nigitaI / / N tassa jattiyaM pAvaM, tittiyaM taM navaM guNaM / ekkasitthIpasaMgeNaM, sAhU baMdhejja mehuNA / / 39 zIlakhaNDanaphalaM ca 42 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 41 AjammeNaM tu jaM pAvaM, baMdhejjA macchabaMdhao / 20 vayabhaMgaM kAumaNo, taM ceva'TThaguNaM jaI / / " [ mhaa.-6|98, 103, 104, 124] - [ sambodhasaptati - 62 vRtti ] "kuraMDaraMDattaNadUhagAI vaMjjhattaniMdUvisakannagAI / bhaivaMtare khaMDiasIlabhAvaM nauUNa kujjA daDhasIlabhAvaM / / " [kalpasUtra-92/20] kevalakAyazuddhayaiva ye''janmAkhaNDaM zIlaM pAlayanti teSAmapi mahAphalam / yataH - zrIgautamapRSTa- zrIvIrajinenAdiSTam - 42. kuraNDaraNDatvadurbhagatvAdi vandhyatvaninduviSakanyakatvAdi / bhavAntare khaNDitazIlabhAvaM jJAtvA kuryAd dRDhazIlabhAvam / / 15. 'samittI' hasta0 / 16. 'emeva' saMbodhasittarau / 17. 'joNimajjhe nivAsiNo sAmannaM navalakkhAI' mahAnizIthe / 18. 'navahiM' hasta0 / 19. 'kAumANassa' mahAnizithe 'kAyamANo' hasta0 / 20. 'guNe' mahAnizithe 'muNe' sambodhasaptatau / 21. 'lahaMti jammaMtarabhaggasIlA ' kalpasUtre / 22. 'nAUNa' hasta0 nAsti / 'kujjA' sthAne 'karijjA' hastaH / 37. navalakSANAM madhye jAyate ekasya dvayoH vA samAptiH / zeSAH punarevameva ca vilayaM gacchanti tatraiva // 38. tatra paJcendriyA jIvAH strIyoninivAsinaH / manujAnAM navalakSAH sarvAn pazyati kevalI // 39. zatasahastrANAM nArINAM piTTaM spheTayati nirghRNaH / saptASTamAsike garbhe taDapphaDati nikRntati / 40. yad tasya yAvatpApaM tAvattad navaguNam / ekastrIprasaGgena sAdhuH badhnAti maithunena / / 41. Ajanma tu yatpApaM badhnIyAt matsyabandhakaH / vratabhaGgaM kartumanAH taccaiva'STaguNaM yatiH ! / / Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIlaM 43 "kAeNa baMbhaceraM dharaMti bhavvA u je asuddhamaNA / kaimi baMbhaloe tANaM niyameNa uvavAo / / " 44 "vIrajiNo goamasAmipuTTho, kAraNa sIlassa phalaM sudiTThe / surAlae vaMtarajoisie kahiaM suaMge phuDaM paMcamaMmi / / " [ 45 "bhagavaM ! tA eeNa nAeNaM, je gAratthI maukkaDe / ratiMdiyA Na chaDuMti, itthIyaM tassa kA gaI / / 46 te sarIraM sahattheNaM, chiMdiUNaM tilaM tilaM / aggIe jaivi homaMti, to'vi suddhI Na dIsai || 47 so vivittiM so, paradArassa jaI kare / sAvagadhammaM ca pAlei, gaiM pAvei majjhimaM // 48 bhayavaM ! sadArasaMtose, jai bhave majjhimaM gaI / tA sarIre'vi homaMto, kIsa suddhiM Na pAvaI / / 49 sadAraM paradAraM vA itthI puriso va goyamA ! / ramaMto baMdha pAvaM, No NaM havai abaMdhago / / 50 sAvagadhammaM jahuttaM jo, pAle pairadAraM tu vajjae / jAvajjIvaM tiviheNaM, tamaNubhAveNa sA gaI / / 191 [suktamuktAvalI-95/6] ] 23. 'paradAragaM cae' mahAnizIthe / 43. kAyena brahmacaryaM dhArayanti bhavyAstu ye'zuddhamanasaH / kalpe brahmaloke teSAM niyamenopapAtaH / / 44. vIrajino gautamasvAmipRSTaH kAyena zIlasya phalaM sudRSTam / surAlaye vyaMtarajyotike kathitaM zrutAGge sphuTaM paJcame / / 45. bhadanta ! tasmAt etena jJAtena, ye gAravArthI madotkaTe / raktendriyA na muJcanti, strINAM tasya kA gatiH / / 46. tasya zarIraM svahastena chinditvA tilaM tilam / agnau yadyapi hUyante tato'pi zuddhiH na dRzyate / / 47. tAdRzo'pi nivRttiM saH paradArAyAH yadi kuryAt / zrAvakadharmaM ca pAlayati gatiM prApnoti madhyamAm / / 48. bhagavan ! svadArasantoSe yadi bhaved madhyamA gatiH / tasmAt zarIramapi homamANaH kasmAt zuddhiM na prApnoti / / 49. svadArAM paradArAM vA strI puruSo vA gautama ! / ramamANo badhnAti pApaM no bhavatyabandhakaH / / 50. zrAvakadharmaM yathoktaM yaH pAlayet paradArAM tu varjayet / yAvajjIvaM trividhena tadanubhAvena sA gatiH / / Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 ~~~~'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH NavaraM niyamavihUNassa, paradAramaigayassa ya / aNiyattassa bhave baMdhaM, NivittIe mahAphalaM / / " [ mahAnizItha - 6 / 109-115] zIlaM lajjayA bhayeNa vA pratipAlitaM mahAphalameva / yaduktaM zrI mahAnizIthe'dhyayane" goyamA ! jaM itthIyaM bhaeNa vA, lajjAe vA, kulaMkuseNa vA, jAva NaM dhammasaddhAe vA taM veyaNaM ahiyAsejjA no viyammaM samAyarejjA / se NaM dhannA, se NaM puNNA, seyaNaM vaMdA, seNaM pujjA, seNaM daTThavvA, se NaM savva - lakkhaNA, se NaM savva-kallA - kArayA, se NaM savvuttama-maMgala-nihi, se NaM suadevayA, se NaM sarassatI, se NaM aMbahuMDI, se NaM accuyA, seNaM iMdANI, se NaM paramapavittutamA siddhI muttI sAsayA sivagaiti / " iti vAk / 53 "se jAo imAo gAmAgara jAva saMnivesesu itthiyAo bhavaMti, taM jahA - aMto aMteuriyAo gayapaiAo, mayapaiAo, bAlavihavAo, chaDDiallitAo, mAirakkhi Ao, piyarakkhiAo, bhAyarakkhiAo, pairakkhiAo, kulaghararakkhiAo, sasurakularakkhiAo, parUDhaNahakesakakkharomAo, vavagayapuppha-gaMdhamallAlaMkArAo, aNhANaga- sea- - jalla-mala 24. 'baMdhA' hastaH / 25. 'mahAphalA' hasta0 / 51. navaraM niyamavihInasya paradArAmatigatasya ca / anivRttasya bhavet bandho nivRtyA mahAphalam / / 52. gautama ! yA strI bhayena vA lajjayA vA kulAGkuzena vA yAvat dharmmazraddhayA vA taM vedanaM adhyAset / no vidharmaM samAcaret / sA dhanyA sA khalu puNyA, sA ca khalu vandyA, sA khalu pUjyA, sA khalu dRSTavyA, sA khalu sarvalakSaNA, sA khalu sarvakalyANakArakA, sA khalu sarvottamamaGgalanidhiH, sA khalu zrutadevatA, sA khalu sarasvatI, sA khalu ambikA, sA khalu acyutA, sA khalu indrANI, sA khalu paramapavitrottamA siddhI muktiH zAzvatA zivagatIti / 53. yA etA grAmAkarayoH yAvat sannivezeSu striyo bhavanti / tad yathA - antaH AntaHpurikyAH, gatapatikAH, mRtapatikAH, bAlavidhavAH, charditAH, mAtRrakSitAH, pitRrakSitAH, bhrAtRrakSitAH, patirakSitAH, kulagRharakSitAH, zvazrUkularakSitAH, prarUDhanakhakezakakSaromaNyaH vyapagatapuSpa- gandha-mAlA'laGkArAH, asnAnaka- sveda- rajaHmala-paGkaparitApitAH, vyapagatakSIra- dadhi-navanIta - sarpiH - tela - guDa - lavaNa-madhu-madya-mAMsaparityAgakRtAhArAH, alpecchikAH, alpArambhAH, alpaparigrahAH, alpenArambheNa alpena samArambheNAlpenArambhasamArambheNa vRttiM kalpamAnAH, akAmabrahmacaryavAsena tAmeva patizayyAM nAtikramanti [ upapatinA saha nA'' zrayanti], tAH striya etatsvarUpeNa vihAreNa viharamAnAH bahUni varSANi zeSaM tAH yAvat anyatareSu sthAnAntareSvutpadyante, tAH yAvat catuSSaSTivarSasahasrANi sthitiH prajJaptAH / Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIlaM 193 paMka- paritAviAo, vavagayakhIradahi- NavaNIa - sappi - tella-gula- loNa - mahu-majja-maMsaparicattakayAhArAo, appicchAo, appAraMbhAo, appapariggahAo, appeNaM AraMbheNaM appeNaM samAraMbheNaM appeNaM AraMbhasamAraMbheNaM vittiM kappemANIo, akAmabaMbhaceravAseNaM tAmeva paisejjaM nAikkamaMti, tAo NaM itthiAo eyArUveNaM vihAreNaM viharamANIo bahUiM vAsAI sesaM taM ceva jAva annayaresu ThANamaMtaresu uvavajjaMti, taM ceva jAva causaTThi vAsasahassAiM ThiI paNNattA / " aupapAtikopAGge / zIle sambandhaH " kAnAnastu pitAmahaH samabhavatpitrAdayo golakA : ; sambhUtAH pRthaganyatAtajanitAH kuNDA hyamI pANDavAH / 29 sarveSAM drupadAtmajA sahacArI yuddhe hatA bAndhavAH ; zrIkRSNena kulaM kalaMkamalinaM, nItaM jagadvandyatAm / / " bhRgukacche kAcinmAtsyikasutA matsyagandhAbhidhA svapitRpuNyahetave nAvaM vAhayati / ekadA pArASaraRSistannAvA nadImuttaran rAgAnmatsyagandhAM yAcitvA dhUmarIM vikurvya bubhuje / tatastadeva mAhAtmyAttatra tasyAM putrajanma / tato mAturhiyA sa tadaivAkAze gataH / RSiputratvAttena gacchatA mAturityuktaM tvayA'haM kArye smarttavyaH / RSistu tAmakSatayoniM kRtvA matsyagandhAM vyapohya yojanagandhAM kRtvA gataH / itazca rAjA zAntanuH bhRgukacche nadItIre gataH / tAM dRSTvA mohaH [ mohitaH ], tato rAjA tatpitaraM tAM yA / sa na dadAti / vimukhaH svapuraM gataH, tadA rAjJaH putreNa gAGgeyena rAjA vicchAyo dRSTaH / mantriNaH pRSTAH, tai rAjJo yojanagandhAnurAgAdi proktam, tato gAGgeyaH pitRbhaktyA brahmavratoccAraM kRtvA lokarUDhyA bhISmakarma kRtvA yojanagandhApitRpArzve kathitaH vRttAntaH, tato rAjJA tasyA AdAnaM kRtam punastannAma tadA satyavatIti / tatastasyAzcitravicitrau sutau jAtau / tataH zAntanumRte citro nIlavidyAdhareNa hataH / sa ca vidyAdharo gAGgeyena hataH / tato vicitravIryo rAjA jAtaH / tataH punarekadA vANArasIrAjJo ambikA 1 ambAlA 2 ambA 3 iti kanyAtrayaM svayaMvaramaNDape bhISmena hRtvA svabhrAturvicitravIryAya dattam / sa tadatyantarAgAt kSayI jAtaH, asuto mRtaH / tato rAjyadharasutAbhAvAt satyavatyA kanyAvasthAjAtakRSNadvIpAyanaputrasmaraNam, tadAgamanam, svamAtuH kathanam / yatsvavadhvo vivastrA matdRSTau preSyA iti, 26. 'appicchAo appAraMbhAo appariggahAo' hasta0 nAsti / 27. 'appeNaM AraMbhasamAraMbheNaM' hasta0 nAsti / 28. 'taM ceva... uvavajjaMti' ayaM pATho mudritaupapAtikasUtre nAsti / 29. patyau jIvati kuNDaH syAt - manusmRtau 3 - 174 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 AMMAR .maa.'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH tatastAsvekA candanaviliptA gatA, dvitIyA netrapaTTabandhaM kRtvA, tRtIyA vivastraiva, nIcakulatvAttatastAsAM kramAt pANDu-dhRtarASTra-vidurAH putrA jAtAstataH pANDoH putrAH pANDavAH / te ca kuNDA amRte bharttari jArajaH kuNDa iti vacanAt / jArajatvaM ca teSAM dharmaputro yudhiSThiraH 1 vAyuputro bhImaH 2 indraputro'rjunaH 3 azvinIkumArasya nakulasahadevau 5 / iti laukikH|| tathA - / / atha zIle surapriyakathA / / magadheSu puraM rAjagRhaM tatra dvijo'bhavat / prabhAsagaNabhRddhAtA, zrAddho yajJapriyAbhidhaH / / 1 / / priyA yajJayazAstasya, tanayazca surapriyaH / rUpasaubhAgyazIlAdyaiH, yaH surANAmapi priyaH / / 2 / / AyAntamanyadA rAjagRhe dharmaruciM munim / prabhAsaH smAha tatrAnuziSTyai yajJapriyaM dvijam / / 3 / / agAnmuniH kramAdyajJapriyaukaH so'pi vIkSya tam / sasaMbhramamathotthAya, DuDhauke svymaasnm||4|| tatrAsInaM vavande taM viprastatsvajanAstathA / munistAnvandayAmAsa, zrIvIraM saparicchadam / / 5 / / tAnUce cA(so)'nuzAstyevaM prabhAso manmukhena vaH / manuSyatvAdisAmagrI yuSmAbhiH prApya durlbhaam||6|| dharmakAryeSu no kAryoM bhoH pramAdo manAgapi / dvijo'pi tanmunervAkyaM tatheti pratyapadyata / / 7 / / munirjagAda kiM svAni, nirvahanti vratAni vaH / tvatprasAdAdiyatkAlaM niyUDhAnIti so'vadat / / 8 / / ataH paraM tu no veddhi, yatputro me surapriyaH / saubhAgyAtizayAstrIbhiH, prArthyate'sau pade pade / / 9 / / bhagavanirmalaM zIlaM yadyayaM khaNDayiSyati / bhAvI dhruvaM kalaGko me, zaraccandrojjvale kule / / 10 / / munirUce viSAdIrmA, naivAkRtyaM kariSyati / puNyAnubandhipuNyAnubhAvAdeSa mahAmatiH / / 11 / / zrutveti parituSTo'sau, natvA'prAkSItpunarmunim / kiM kRtaM sukRtaM pUrvabhave'neneti kathyatAm / / 12 / / munirAkhyadasau vArANasIpuryAM purAbhave / rAjJo'rimardanasyA'bhUjjayamAlIti nandanaH / / 13 / / so'gAtkrIDArthamudyAne, vasantatilake'nyadA / cAraNazramaNaM tatraikSiSTAzokatarostale / / 14 / / natvA taM bhaktitastasya, puro yAvaniSedivAn / tAvattatrAyayau strIyuk, khecaro'naGgaketukaH / / 15 / / vanditvA'tha niSaNNaM taM muniH papraccha khecaram / surUpA dRzyate keyamabalA balazAlikA / / 16 / / muniM natvA'tha so'vAdIt, japAvanatakandharaH / tArAcandrAbhidhAnasya, suteyaM khecarezituH / / 17 / / Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIlaM 195 mAtaGgIputrikAsaktamiyaM jJAtvA nijaM patim / tatastasmin viraktatvAtsvIcakre mayakA prabho ! / / 18 / / munirAkhyadatho bhadra ! parastrIgamanaM nRNAm / kalaGkaH svakulasyAtra, vairAkIrtyozca kAraNam / / 19 / / amutra tu tadAsaktA, narake duHkhamujjvalam / sAsahyante jvalattAmraputrikAliGganAdikam / / 20 / / atrAntare striyastasyAH, patirAgAdudAyudhaH / uccairanaGgaketuM taM tarjayan vIkSya so'pyatha / / 21 / / re mAtaGgIpate ! nUnaM mRto'syadya svakarmabhiH / kSipannevamaDhaukiSTAnaGgaketuryudhe(dhi) drutam / / 22 / / tau dvAvapi ciraM yuddhA, mithoghAtAnmRtiM gatau / strI sApyupapaterdehaM gRhItvA'grimasAdhayat / / 23 / / zocantaM tamatho vIkSya, cAraNazramaNaM munim / jayamAlI jagAdaivaM kiM yUyaM zokasaGkulAH / / 24 / / sosvAdIdeSa me bhrAtA, namaskAravivarjitaH / pApAdasmAdakasmAddhi, mRtyumApeti zuk mama / / 25 / / jayamAlI muniM natvA, parastrIgamanavratam / yayAce so'pyuvAcAsya, svarUpaM prathamaM zRNu / / 26 / / pareSAmAtmabhinnAnAM striyastAzca punardvidhA / vaikriyaudArikabhedAddevatiryagnarastriyaH / / 27 / / dvidhAtAH pariNItAzca, saMgRhItAzca tAsu yA / yathAgRhItabhaGgena, viratistadiha vratam / / 28 / / yugmam / / atrAparigRhItAdyA varjyAH paJcAticArakAH / phalamasya yazaH kIrttisaubhAgyasvargitAdikam / / 29 / / vratametanna gRhNanti, gRhItvAticaranti ye / labhante te hi daurbhAgyaM SaNDhatvaM durgadurgatim / / 30 / / zrutveti nRpaputro'pi jJAtatattvo vizeSataH / jagrAha tanmuneH pArzve, turIyaM tadaNuvratam / / 31 / / munistArkSya ivotpatya, vyomnAnyatra tato yayau / manyamAnaH kRtArthaM svaM rAjaputro'pyagAd gRham / / 32 / / so'thAparigRhItAdidoSANAM viSayIkRtaH / saubhAgyAtpuranArIbhirnAticArInnijaM vratam / / 33 / / sabhAsIne'nyadA tasmin, pravRttaM varNavarNanam / varNeSu sarvavarNAnAM rakSaNAt kSatriyo varaH / / 34 / / zrutveti sa madaM jAteH kRtvA mRtvA ca nAkyabhUt / Adyasvarge tatazyutvA so'yaM te tanayo'jani / / 35 / / tadeSa prAgbhave samyak, turyANuvratapAlanAt / subhago'pi surUpo'pi, zIlaM na skhalayiSyati / / 36 / / surapriya iti zrutvA, jAtajAtismRtirjagau / vratAyAsya muneH pArzve, drAk visarjaya mAM pitaH ! / / 37 / / yajJapriyo jagAdaivaM kiyatkAlaM vilambaya / prastAve pravrajiSyAvaH, zrIprabhAsasya saMnidhau / / 38 / / tato dharmaruceH pArzve, yatidharmapriyo'pi hi / gRhidharmaM piturvAkyAt, pratipede surapriyaH / / 39 / / munistAnanuziSyaivaM vijahAra tataH purAt / surapriyastu taM dharmaM pAlayAmAsa zuddhadhIH / / 40 / / Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH gatvodyAne'nyadA so'tha, prasuptaH kadalIgRhe / kutazcidatha tatrAgAt, vyantaryekA surUpikA / / 41 / / tadrUpamohitA sA'tha, tatpatnIrUpadhAriNI / savikAravacAMsyuccairvadantI tamupasthitA / / 42 / / dadhyau surapriyo'pyevaM nUnameSA na me priyA / nistrapA'nimiSAkSIti, tyaktvA tAM svagRhaM yayau / / 43 / / gatvA patye zasaMsaiSA, yathAnena dvijanmanA / prArthitA'haM tato duSTAnnaSTA kaSTena dhAryataH / / 44 / / kruddhastaM vyantaro hantuM yAvadAgAddinAtyaye / vAsAgAraM yayau tAvat, sapriyo'pi surapriyaH / / 45 / / svapriyA tena pRSTA'tha, kimadya tvaM vane'gamaH / karNo pidhAya sA'vocadAH kimevamihocyate / / 46 / / na yAntyanyA api svAminnekAkinyaH kulastriyaH / snuSApi zrIprabhAsasya, kathaM yAsyAmyahaM vane / / 47 / / paramAkhyAhi me satyaM kimatra praznakAraNam / yathAvRttamathAcakhyo, vyantaryAzceSTitaM tataH / / 48 / / zrutveti vyantaro jJAtvA, svapatnyA duSTaceSTitam / dadhyau dhigastu nArINAM duHzIlatvakulaukasAm / / 49 / / tataH surapriyaM proce, vRttAntaM svaM nivedya saH / tuSTo'smi tava zIlena, mahAsattva ! varaM vRNu / / 50 / / so'pyUce yanmayA prApto dharmastadapareNa kim / bhUyo'pi vyantaro'vAdIdamoghaM devadarzanam / / 51 / / so'vadattarhi me brUhi, sphuTamAyuH kiyacciram / vyantaro'tha jagAdaivaM mAsamAtramataH param / / 52 / / zlAghamAnastatastasmai, tathA tasya gRhAGgaNe / svarNavRSTiM vidhAyoccairvyantaro 'sau tirodadhe / / 53 / / surapriyo'rhato'citvA, lAtvA saMstArakavratam / mAsaM saMlikhya mRtvA ca, devo'bhUdacyute divi / / 54 / / utkRSTasthitirutkRSTAn, bhogAMstatrAnubhUya saH / cyutvotkRSTavratAtsarvotkRSTasthAnamavApsyati / / 55 / / iti nizamya surapriyavRttakaM viduracittacamatkRtikArakam / sukhayazaHzivabhUruhakAnanaM kuruta turyayamapratipAlanam / / 56 / / / / iti zIle surapriyakathA / / [ii sIlaM] Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [tavo] [13-tapaH] atha tapaH prapaJcayati / "saMvaccharamusabhajiNo chammAsA vaddhamANajiNacaMdo / iya vihariyA nirasaNA, jaejja eovamANeNa / / " [upadezamAlA-2] yadi jinairapyAtmanA kevalotpattyA nirNItamokSasAdhane'pi vArSika-SANmAsikAdyA nAnAprakArAstapovidhayo'tyugrataratamA vidhIyante, tadAnyeSAM bahu-bahutarakarmaNAM sAmpratakAlInajIvAnAM tapovidhAnaM vinA kathaM karmakSayaH ? ityavagatya tadvidhau yatanIyameva / yataH "yaddUraM yadurArAdhyaM yacca dUre vyavasthitam / tatsarvaM tapasA sAdhyaM tapo hi duratikramam / / " [suktamuktAvalI-109/1] tathA - "tapaH sarvAkSasAraGga-vazIkaraNavAgurA / kaSAyatApamudvikA, karmAjIrNaharItakI / / " [AcArAGga - 1/54] "nAnA niyamayantrAntaH paritApya tapogninA / koSTavatkuTilaM svAntaM zanaiH saralayedbudhaH / / lolendriyairyAvane'pi yattapastattapo na tu [anya ?] / dAruNAstre raNe yo hi zUraH zUraH sa ucyate / / tavasusiamaMsaruhirA, aMto vipphuria-guruamAhappA / salahijjati surehi vi, je muNiNo tANa paNao haM / / " [puSpamAlA-77] "na kulaM ettha pahANaM, hariesabalassa kiM kulaM Asi ? / AkaMpiyA taveNaM, surA vi jaM pajjuvAsaMti / / [upadezamAlA-43] 1. saMvatsaraM RSabhajinaH SaTmAsAn vardhamAnajinacandraH / iti vihato nirazanau yateta etdupmaanen|| 2. tapazoSitamAMsarudhirAH antarvisphurita-gurukamAhAtmyAH / zlAghyante surairapi ye munayasteSAM praNato'ham / / 3. na kulamatra pradhAnaM harikezabalasya kiM kulamAsIt / AkampitAstapasA surA api yaM paryupAsate / / Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 mmmmmmmmm 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH kiM Asi naMdiseNassa, kulaM ? jaM harikulassa viulassa / AsI piyAmaho su-carieNa vasudevanAmo tti / / upadezamAlA-52] vijjAharIhiM saharisaM, nariMdaduhiyAhiM aha mahaMtIhiM / jaM patthijjai taiyA, vasudevo taM tavassa phalaM / / [upadezamAlA-53] suMdarasukumAlasuhoieNa vivihehiM tavavisesehiM / taha sosavio appA, jaha na vi nAo sabhavaNe vi / / " [upadezamAlA-86] api ca - "sattalavA jai AuM, pahuppamANaM tao hu sijhaMti / tattiamittaM na huA, tatto lavasattamA jAyA / / naNu kevaIaM kammaM, aNuttarasurANa ciTThae sesaM / jAvaIaM chaTTeNaM, tavasA nijjarai uvautto / / " / yadyevaM mokSagamanayogye'pi jIve sarvArthasiddhAveva gamanaM jAtaM tatra t tasya jIvasyaikaSaSTasyaivAvazeSatA kAraNam, nAnyatkimapi / SaSTazodhyameva karma jIve sthitam / tarhi na kRtaM kasmAt SaSTatapaH ? ucyate, tasmin tapasyavaziSyamANa evAyu:pUtyau / ato bhavyajIvaistapaso mahimAnamanalpavIryamavagamya svazaktyA yathAnirvAhaM tapoviSayodyamo na moktavya eva / yataH "vAsare ca rajanyAM ca, yaH khAdanneva tiSThati / zRGgapucchaparibhraSTaH, spaSTaM sa pazureva hi / / " [yogazAstra-3/62] zrAddhaistu rAtrau caturvidhAhAraparityAga eva vidheyo mukhyavRtyA / tathaiva zrAddhadinakRtyAdau 4. kimAsInnandiSeNasya kulam ? yad harikulasya vipulasya / AsItpitAmaho sucaritena vAsudevanAmA iti|| 5. vidyAdharIbhiH saharSa narendraduhitRbhiratha pradhAnAbhiH / yatprArthyate tadA vasudevaH tattapasaH phalam / / 6. sundarasukumArasukhocitena vividhaistapovizeSaiH / tathA zoSita AtmA yathA na jJAtaH svabhavane'pi / / 7. saptalavAH yadi AyuH, prabhUyamAnaM tato khalu sidhyanti / tAvanmAnaM na bhUtam, tasmAt lavasaptamA jAtA / / 8. nanu kiyat karma, anuttarasurANAM tiSThati zeSam, yAvat SaSThena tapasA, nirjarayati upayuktaH / / Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tavo pUrvAcAryairbahunirNItatvAt / tapasi IzAnendro rAjagRhe zrIvIraM zuddhabhAvaM natvA bhaktibhAvitanijasvAnto dvAtriMzadvaddhaM nATyaM vidhAya divi prApat / zrIgautamapRSTaH zrIvIrastadbhavaM prAha - / / atha tAmalitApasakathA / / tAmraliptyAM mauryaputrastAmalinAmA gRhapatirdhanI, vairAgyAtsarveSAM devanRpazvAdInAmavizeSeNa praNAmakaraNarUpAM praNAmI dIkSAM prapannaH / UrdhvabAhurabhisUryamAtApayannityaSaSTatapAH pAraNake kevalaudanam ekaviMzativArAn jalena prakSAlya pArayan SaSThIsahasravarSaparyAyaH pAdapogamanAnazanamAzritaH / tadAnIM balicaJcAvAstavyairasurairanindrairAgatya dvAtriMzadvaddhanATyavidhiM vidhAya, balIndratvanidAnAya bhRzaM prArtha maunI tadakRtvA IzAne indratvenotpede / tadAnIM balicaJcAsurairAgatya kadarthyamAnaM nijazarIramavadhinA devebhyazca jJAtvA ruSTo dRzaiva balicaJcA bhasmIcakAra / tairbhItaiH kSamitaH svatejolezyAM saMhRtya tAM tathAvasthAM cakAra / tato balicaJcAsurA IzAnendrasyAjJAparA babhUvuH / IzAnendraH sAdhikadvisAgarAyuranantaraM mahAvidehe setsyati / / / zrI bhagavatI 3 zatake 1 uddeze / / / / iti tAmalitApasakathA || anAdinidhanairjIvaistvAhArAdaya evaM bhuktAH / yataH 9 "himavaMta - malaya-maMdara- dIvodahi-dharaNisarisarAsIo / ahiayaro AhAro, chuhieNAhArio hojjA / / 199 - 10 jaMNa jalaM pIyaM, ghammAyavajagaDieNa taM pi ihaM / savvesu vi agaDa-talAya - naI - samuddesu na vi hojjA / / " [ upadezamAlA - 198-199] kiM bahunA 11 "pIyaM thaNayacchIraM, sAgarasalilAo hojjA bahuyayaraM / saMsArammi aNaMte, mAUNaM annamannANaM / / " [upadezamAlA- 200] 9. himavanta-malaya-mandara- dIpodadhi-dharaNisadRzarAzeH / adhikatara AhAro kSudhitenAhArito bhavet / / 10. yadanena jalaM pItaM grISmAtapAbhibhUtena tadapi ihaloke / sarveSvapi avaTa - taDAga - nadI samudreSu nApi bhavet / / 11. pItaM stanakakSIraM sAgarasalilAd bhaved bahutaram / saMsAre'nante mAtRRNAmanyAnyAsAm / / Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 mmmmmmmmm ~~~~~ 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH tapastu yAdRzaM tAdRzaM kriyamANaM viratitayaiva khyApyate / viratistu manuSyajanmanyeva nAnyeSu triSu / tena bho bhavyAH - viratisAdhanasAdhanamuttaraM narabhavaM samavApya sudurlabham / bhavijanA ! avadAtamanodhanA ! viratirUpatapaH kurutAnizam / / [ ] tapaHphalaM tu - "sadoSamapi dIptena, suvarNaM vahninA yathA / tapo'gninA tapyamAna-stathA jIvo vizudhyati / / " yogazAstra-4/88] tapastu zrIvIravatkRtaM nirjarAyai mokSAya ca syAt / tathA - "nava kira cAummAse chakkira domAsie uvAsIya / bArasa ya mAsiyAI bAvattari addhamAsAiM / / " [Avazyakaniyukti-528] ityAdi / kathA - / / atha tapasi harikezabalarSikathA / / mathurAyAM zaMkhanRpaH sa rAjyaM prapAlya pravrajito gItArtho hastinApuramAgataH / tattha ya bhikkhAnimittaM NiggaeNa huavaharatthA / AsannagavakkhasaMThio pucchio somadevAbhihANo purohio, kimaNeNa maggeNa vaccAmi, teNa vi eeNa huavahapaheNa gacchantaM DajjhantaM pecchissAmiti cintiUNa bhaNiaM vaccasu / payaTTo muNI / purohio aturiamiriMuvauttaM taM vaccantaM daguNa vimhio gao, teNa maggeNa jAva himaphAsasariso / tataH svaduradhyavasAya pazcAttApaparo gatvA nanAma RSi dharmaM zrutvA pravrajitaH / jAtirUpAdimadavAn mRtvA svaH cyutvA gaGgAtIre balakoTTAkhyaharikezapategaurIjaH kusumitacUtasvapnasUcitaH putro jAtaH / somadeva jIvaH balo nAma, 12. nava kila cAturmAsikAni SaT kila dvimAsikAni upoSitavAn / dvAdaza ca mAsikAni dvispttyrddhmaasikaani|| 13. tatra ca bhikSAnimittaM nirgatena hutavaharathyA / AsannagavAkSasaMsthitaH pRSTaH somadevAbhidhAnaH purohitaH, kimanena mArgeNa vrajAmi ? tenApi khu etena huta vahapathena gacchantaM dahyamAnaM prekSISye iti cintayitvA bhaNitaM vraja / pragato muniH / purohito'turyamiryAmupayuktaM taM vrajantaM dRSTvA vismito gataH, tena mArgeNa yAvat himasparzasadRzaH / Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tavo 14 "jAImayAvalevA mAyaMgakulaMmi esa uppanno / sohaggarUvarahio, niabandhUNaM pi haNijo / / " 201 viSavRkSa iva sarveSAmudvejakaH, kalahitvAdvAlairbahiSkarSitaH / tAiM ramantAI pecchai / [tAn ramamANAn pazyati] 'tasminnavasare tatra sarpo nirgataH / saviSa iti kRtvA cANDAlairmAritaH, punastatra pralaMbamalazikaM nirgatam, nirviSamiti kRtvA tairna vinAzitam, tAdRzamAraNaM dRSTvA tena balabAlena cintitam - nijenaiva doSeNa prANinaH parAbhavaM sarvatra prApnuvanti / yadyahaM sarpasadRzaH saviSastadA parAbhavapadaM prAptaH, yadyalasikavanniraparAdho'bhaviSyam, tadA na me kazcitparAbhavo'bhaviSyaditi samyag vibhAvayan jAtiM smRtvA virakto mAtaGgamaharSirjAtaH / viharan vANArasyAM tiNDukodyAne sthitaH / tatra gaNDI tiNDukAkhyo yakSastadguNaraJjito nityamupAste / so'nyayakSeNa pRSTaH, 'kiM cirAddRzyase ?' 'maharSisevA vaiyaggrAt,' sa pratyAha - 'dhanyastvaM, mamApyudyAne santi RSayaH / ubhAvapi gatau, dRSTAste vikathAM kurvANAH / tataH 15 " itthINa kahittha vaTTaI jaNavayarAyakahittha vaTTaI / bhikkhAIkahittha vaTTaI, gacchAmo puNa tiNDuaM vaNaM / / " ityuktvA pazcAdevAgatau / anyadA kozalikanRpasutA bhadrAkhyA sapUjopaskaraparikarA yakSamabhyarcya pradakSiNayantI kurUpaM kRzAGgaM tamRSiM dRSTvA moThyAjjugupsAparA niSThyUtavatI, ruSTeNa yakSeNa gRhilI kRtA / rAjJA bahupratIkArairapi guNe'jAte yakSaH pAtre'vatIrNaH prAha 'anayA RSirninditaH / yadImAM tasyaiva dattaM tadA muce / ' pratipanne muktA, tataH kRtazrRMgArAttavivAhopaskArA gatvAM hilanena RSi vyjijnypt| svayaMvarAM mAM svIkuru / RSiNA nijAcArakathane niSiddhA, yakSeNa tvamarSAd RSirUpaM pracchAdya nAnArUpairudvAhya savviMpi rayaNi velaviA / [sarvAmapi rajaniM vaJcita prAtaH sA tatsvapnavadvidantI gRhamAyatI rudradevapurodhasA jJAtavRtAntasya nRpasyAgre uktA deveyamRSipatnI, tanmuktA, viprANAmarhati / rAjJApi tadevocitaM jJAtvA dattAsyaiva, tassa bhoge bhuMjao jAi kAlo, aNNayA bAhiM ruddedeveNa jaNaM kayaM, patnI kayA, aNege tattha bhaTTacaTTAiNo AgayA / tattha bhikkhaTThAe viharanto hariesabalo Agao / zeSaM zrIuttarAdhyayanasUtrAjjJeyam / / 16 / / iti tapasi harikezabalarSikathA / / / / ii tava / / 1. 'tasmin... samyag ' iti pAThasthAne 'anyadA sarpa cAkaluNDa vyatikareNa doSaguNayoreva vipatsaMpadvenutAm' hastapratau / 14. jAtimadAvalepo mAtaGgakule eSa utpannaH / saubhAgyarUparahito nijabandhUnAmapi hasanIyaH / / 15. striyAH kathA'tra vartate, janapadarAjakathA'tra vartate / bhikSAdikathA'tra vartate, gacchAmaH punaH tiNDukaM vanam / / 16. tasya bhogAn bhuJjan yAti kAlaH, anyadA bAhiM rUdradevena yajJaH kRtam, sA yajJapatnI kRtA, anekAstatra bhaTTacaTTAdaya AgatAH / tatra bhikSArthaM viharan harikezabala AgataH / Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [bhAvo] [14-bhAvaH] atha bhAvanAM darzayati / sakalo'pi zrIjinadharmo bhAvanApUrvakaM eva kRtaH puMphalIti, nAnyathA / yataH tathA - "ghanaM vittaM dattaM jinavacanamabhyastamakhilam, kriyAkANDaM caNDaM racitamavanau suptamasakRt / tapastaptaM tIvraM caraNamapi cIrNaM cirataram, na ceccitte bhAvastuSavapanavatsarvamaphalam / / " 1 [suktamuktAvalI -111/13] "jvAlAbhiH zalabhAH jalairjalacarAH sphUrjajjaTAbhirvaTAH, mauNDyairUraNakAH samastapazavo nAgnyaiH kharA bhasmabhiH / kaSTAGgIkaraNairdrumAH zukavarAH pAThairbakA dhyAnakaiH, kiM sidhyanti na bhAvazuddhivikalAH syuzcet kriyAH satphalAH / / " [guruguNaSaTtriMzikA - 2 vRtti ] sarvamapi dharmAnuSThAnaM vidhAnaM parApekSameva, bhAvanA tvekaivAtmApekSA / yataH "vittasAdhyamiha dAnamuttamaM zIlamapyavikalaM sudurddharam / duSkarANi ca tapAMsi bhAvanA, svIyacittavazageti bhAvyatAm / / " bhAvanAdharma eva kevalo vidhIyamAno mahAguNaH zrIjinAdibhiH pradarzitaH / yataH "vizvazrIvazyamUlaM viSayaratimahAzAkinImokSamantraH, kalyANAmbhojavApI sphura[praviSama] duritodanvaduttArapotaH / vairAgyAkRSTavidyA sadupazamapayaH puSkarAvartameghaH, kaivalyAdvaitamUlaM jagati vijayate bhAvanAdharma ekaH / / " [ ] 1.' dattaM vittaM' suktamuktAvalyAm / 2. 'bhaTAH' hasta0 / 3. 'vAgbhirbakA dhyAnataH ' hasta0 / 4. 'zudhyanti' hasta0 / 5. 'zazvakriyA niSphalAH ' hastaH / Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvo yathA salavaNaiva rasavatI susvAdAstathA sarve'pi dAnAdidharmAH / yataH "dAnazIlatapaH sampadbhAvena bhajate phalam / svAdaH prAdurbhavedbhojye kiM nAma lavaNaM vinA ? / / " [suktamuktAvalI - 111/8] tathA " takkavihUNo vijjo lakkhaNahINo a paMDio loe / bhAvavihUNo dhammo tinni vi nUNaM hasijjaMti / / " [ suktamuktAvalI - 111 / 2] bhAvapradhAnasyaiva paramapadagamanaM sudurlabhaM nAnyasya "bhAvasyaikAGgavIrasya, sAnnidhyAdbahavaH zivam | yuko'pi dAnAdyairbhAvahInairghanairapi / / " dRSTAntAzca 2 tathA khavaganimaMtaNapuvvaM, vAsiabhatteNa suddhabhAveNaM / bhuMjaMto varanANaM, saMpatto kUragaDDuo / / suhabhAvaNAvaseNaM, vilAsadappaNahare gihattho vi / chakkhaMDabharahanAho, bharahanivo kevalI jAo / / - 203 [suktamuktAvalI -111/9] [bhAvanAkulaka - 8,4] samusaraNa bhatta uggaha aMguli jhaya sakka sAvayA ahiA / jeA vaDDai kAgiNilaMchaNa aNusajjaNA aTTha / / rAyA Aiccajase mahAjase aibale a balabhadde / balavira kattavirie jalavirie daMDavirie ya / / 6. .. jaso ' Avazyakaniryuktau / 1. takravihIno vaidyo lakSaNahInazca paNDito loke / bhAvavihIno dharmo trINyapi nUnaM hasyante || 2. kSapakanimantraNapUrvaM vAsitabhaktena zuddhabhAvena / bhuJjAno varajJAnaM samprAptaH kUragaDukaH / / 3. zubhabhAvanAvazena vilAsadarpaNagRhe gRhastho'pi / SaTkhaNDabharatanAtho bharatanRpaH kevalI jAtaH / / Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 mmmmmmmmmm mmm..'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH eehiM addhabharahaM sayalaM bhuttaM sireNa dhario a / pavaro jiNiMdimauDo sesehiM na cAio voDhuM / / assAvagapaDiseho chaTe chaTe a mAsi aNuogo / kAleNa ya micchattaM jiNaMtare sAhuvoccheo / / dANaM ca mAhaNANaM vee kAsI a puccha nivvANaM / kuMDA thUbha jiNahare kavilo bharahassa dikkhA ya / / [Avazyakaniyukti-362-366] samavasaraNaM bhagavato'STApade khalvAsIt, bhaktaM bharatenAnItam, tadagrahaNonmAthite sati bharate devezo bhagavantamavagrahaM pRSTavAn / katividho'vagrahaH ? bhagavAnAha - paJcavidho'vagrahaH, tadyathA - devendrAvagrahaH, rAjAvagrahaH, gRhapatyavagrahaH, sAgArikAvagrahaH sArmikAvagrahazca / rAjA - bharatAdhipo gRhyate, gRhapatiH - mANDaliko rAjA, sAgArikaH - zayyAtaraH, sArmikaH - saMyata iti, eteSAM cottareNa pUrvaH pUrvo bAdhito draSTavya iti, yathA rAjA'vagraheNa devendrAvagraho bAdhita ityAdi prarUpite devarADAha - bhagavan ! ya ete zramaNA madIyAvagrahe viharanti, teSAM mayA'vagraho'nujJAta ityevamabhidhAya abhivandya ca bhagavantaM tasthau, bharato'cintayat - ahamapi svamavagrahamanujAnAmIti, etAvatA'pi naH kRtArthatA bhavatu, bhagavatsamIpe'nujJAtAvagrahaH zakraM pRSTavAn - ___ bhaktapAnamidamAnItam, anena kiM kAryamiti, devarADAha-guNottarAn pUjayasva, so'cintayat, ke mama sAdhuvyatirekeNa jAtyAdibhiruttarAH ?, paryAlocayatA jJAtaM-zrAvakA viratAviratatvAdguNottarAH, tebhyo dattamiti / punarbharato devendrarUpaM bhAsvaramAkRtimad dRSTvA pRSTavAn-kiM yUyamevaMbhUtena rUpeNa devaloke tiSThata uta neti, devarAja Aha-neti, tat mAnuSairdraSTumapi na pAryate, bhAsvaratvAt, punarapyAha bharataH-tasyAkRtimAtreNApi asmAkaM kautukam, tannidarzyatAm, devarAja Aha-tvamuttamapuruSa itikRtvA ekamaGgAvayavaM darzayAmItyabhidhAya yogyAlaGkAravibhUSitAM aGgulImatyantabhAsvarAmadarzayat, dRSTvA ca tAM bharato'tIva mumude, zakrAGgalI ca sthApayitvA mahimAmaSTAhnikAM cakre, tataH prabhRti zakrotsavaH pravRtta iti / bharatazca zrAvakAnAhUya uktavAn - bhavadbhiH pratidinaM madIyaM bhoktavyam, kRSyAdi ca na kAryam, svAdhyAyAdiparairAsitavyaM bhukte ca madIyagRhadvArAsannavyavasthitaiH vaktavyam-jito bhavAn, vardhate bhayaM tasmAnmA hana mA haneti, te tathaiva kRtavantaH, bharatazca ratisAgarAvagADhatvAt pramattatvAt tacchabdAkarNanottarakAlameva kenAhaM jita iti, AH jJAtaM-kaSAyaiH, tebhya eva ca vardhate bhayamityAlocanApUrvaM saMvegaM yAtavAn Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvo .mmmmmmmmm mmmmm205 iti / atrAntare lokabAhulyAt sUpakArAH pAkaM kartumazaknuvanto bharatAya niveditavantaH-neha jJAyatekaH zrAvakaH ko vA neti, lokasya pracuratvAt, Aha bharataH-pRcchApUrvakaM deyamiti / tatastAn pRSTavantaste-ko bhavAn ?, zrAvakaH, zrAvakANAM kati vratAni ?, sa Aha-zrAvakANAM na santi vratAni, kintvasmAkaM paJcANuvratAni, kati zikSAvratAni?, te uktavanta:-sapta zikSAvratAni, ya evaMbhUtAste rAjJo niveditAH, sa ca kAkiNIratnena tAn lAJchitavAn, punaH SaNmAsena ye'nye bhavanti tAnapi lAJchitavAn, SaNmAsakAlAdanuyogaM kRtavAn, evaM brAhmaNAH saMjAtA iti / te ca svasutAn sAdhubhyo dattavantaH, te ca pravrajyAM cakruH, parISahabhIravastu zrAvakA evAsanniti / iyaM ca bharatarAjyasthitiH, Adityayazasastu kAkiNIratnaM nAsIt, suvarNamayAni yajJopavItAni kRtavAn, mahAyazaHprabhRtayastu kecana rUpyamayAni, kecana vicitrapaTTasUtramayAni, ityevaM yajJopavItaprasiddhiH / 'aNusajjaNA aTTha'tti aSTau puruSAn yAvadayaM dharmaH pravRttaH, aSTau vA tIrthakarAn yAvat tata UrdhvaM mithyAtvamupagatA / ebhirardhabharataM sakalaM bhuktaM zirasA dhRtazca, ko'sAvityAha-pravaro jinendramukuTo devendropanItaH zeSaiH narapatibhiH na zakito voDhuM, mahApramANatvAt / azrAvakANAM pratiSedhaH kRtaH, Urdhvamapi SaSThe SaSThe mAse anuyogo babhUva, anuyogaH-parIkSA, kAlenagacchatAmithyAtvamupagatAH, kadA?, navamajinAntare, kimiti ?, yatastatra sAdhuvyavaccheda AsIt / dAnaM ca mAhanAnAM loko dAtuM pravRtto, bharatapUjitatvAt / 'vede kAsI atti AryAn vedAn kRtavAMzca bharata eva, tatsvAdhyAyanimittamiti, tIrthakRtstutirUpAn zrAvakadharmapratipAdakAMzca, anAryAstu pazcAt sulasa-yAjJavalkyAdibhiH kRtA iti / __dravyapUjA-dravyastava-dravya[dAnAdya-dravyapratikrAnti-dravyapratyAkhyAna-dravyazrAddhadharmadravyacAritrANi jIvairbahu bahu bhaveSu prAptAni, na taiH kApi kAryasiddhirjAtA / sUtre'pi 'saddhA eva' ityuktam"sabbassa jIvarAsissa bhAvao dhammanihianiacitto / " / ityAdisUtreSu bhAvaH pradhAnaM kAraNaM moksssy| zrIAvazyake'pi - 7. 'bharataH kAkaNIratnena teSAM lAMchanaM cinhaM kRtamAsIt / trirekha: punaH SaNmAsena yogyA bhavanti / ' hastaH / 8. 'aNusajjaNA...mithyAtvamupagatAH, Adityayazasastu... yajJopavIta prasiddhaH / etAdRzaH pAThaH hasta pratau / Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 ~~~~~~~~~~ ...'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH "sacarittapacchayAvo niMdA tIe caukkanikkhevo / davve cittayarasuA bhAvesu bahU udAharaNA / / garahA vi tahA jAIameva navaraM parappagAsaNayA / davbaMmi maruanAyaM bhAvesu bahU udAharaNA / / " [Avazyakaniyukti-1049, 1050] iti sambandhaH / / / atha bhAve sukozalarSikathA / / ___ayodhyAyAM prajApAlanRpasya zreSThIbhyaH siddhArthanAmA dhanapatiriti nAmAntara dvAtriMzatkoTIzaH, dvAtriMzat bhAryAH, tAsu jayavatI atipriyA aputrA, putrecchuH, anyadA zreSThI palitaM vijjArayusaM ca dRSTvA jAtismRtyA pravrajyAyai upasthitaH, mantribhiH putrotpattiM yAvat sthApito'nyadA jayavatyAH putrArthaM yakSamarcantyA jJAnamuninoktam'jinadharmaM kuru, saptadine te putro bhAvI' / krameNa jAtaH putraH sukozala:, siddhArthastasya zreSThipadaM paDheM baddhvA bahusAmantaiH saha vinayandharAcAryapArzve pravrajitaH / jayavatIvarjAH sarvapatnyo'pi [pravrajitAH] sA ca krudhA, mama putro bAlo mukta iti / sukozalo yuvA dvAtriMzatkanyA vivAhitaH / anyadA naimittikenoktam'yadAyaM sukozalaH sAdhu drakSyati tadA pravrajiSyatyeva / ' tato anayA svagRhe sAdhupravezo niSiddhaH, gRhAntare ca krIDAsthAnAni kRtAni, anyadA tena gavAkSasthena mAsopavAsanaM muniM kRzataraM gRhAntaH pravizya kuTTitaM nirgacchantaM dRSTvA pRSTam - ko'yam ? sAha - 'anAthaH ko'pi bhikSArthaM bhramatI'ti / tAvatA sUpakAreNa bhojanavelA niveditA / jayavatyA dvAtriMzatbhAryAbhirapi svayamprabhA-zrIdattA-mitravatI-suprabhAdyAbhirUce - 'svAmin ! majjaNayaM kAuM bhuJjaha / velA voletti / ' sukozalaH prAha - 'imamarthamajJAtvA na bhokSye / ' tato nirbandhe dhAtryoktam - 'siddhArtharSirayaM bAlye te paTTe baddhvA pavaIo / so AgantuM tuha mAyAe duTThapurisehiM kuTTAvio niggaotti / ' sukozala Aha - evaM mae vi kAyavvaM, muNiM pRSTato gao ujjANe, taM dRSTvA jAtismRtiH / Atmanastasya ca prAgbhavA dRssttaaH| yathA malayAdrau malayasundaro gajaH, ahaM tu malayasundarI kariNI, bIAvi paumA nAma gajena dAhiNa pAsa malayAe dinnaM, vAmaM paumAe / anyadA trayo'pi snAtvA padmAni kare lAtvA yAnti / tAni paDhama paumAe kumbhe dinAI / pacchA malayAe / sA IsAlU girivaDaNeNa mayA / kaliMgadeze kAJcanapure nAgadattebhyasutA 4. sacaritrapazcAtApo nindA tasyAM catuSkanikSepaH / dravye citrakArasutA bhAveSu bahava udAharaNAH / / 5. gardA'pi tathA jAtIyaiva navaraM paraprakAzanayA / dravye maruko jJAtaM bhAveSu bahava udAharaNAH / / 6. pravrajitaH / sa AgantuM tava mAtrA duSTapuruSaiH kuTTAyito nirgataH, iti / 7. mayA'pi kartavyam, muni pRSTato gata udyAne / 8. dvitIyA padmA / gajeNa dakSiNapArvaM malayAyai dattam, vAmaM padmAyai / 9. tAni prathamaM padmayA kumbhe dattAni, pazcAt malayayA / sA IrSyAlu: giripatanena mRtA / Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvo 207 10 12 sukezinI jAtA, gandhabhAjanarAjJoDhA / iSTA cA'nyadA vanagajaM pure nIyamAnaM jAtiM smRtvA sApatnyaroSAdacintayat / tathA kurve yathA paumAmalayANaM viraho hoitiM, tato mAyayA nRpamAha- 'ahaM prAgbhave vidyAdharI Asam / patyA saha malayAdrI yAntyA malayasundarebho dRSTaH padyebhIyug, taM hatthiraiyaNaM ANehi'tti, tato rAjA sarvabalena gataH / jayA na sakkio ANe, tayA mAreuM datA mottiANiyetuM sukezinyA arpitAni / sA taddRSTvA hA mae [mayA] niraparAdhaH prAkpatirmArApitaH / iti pazcAttApaparA mRtvA girinagare tirathanRpagaurI sutA jAtA manoharI nAma, malayo'pi tatraiva mantriputraH kuberakAnto nAma / yauvane jAtismRtiH, malAyAH svarUpaM jJAtam / svaprAgbhavacaritaM likhitvA citrapaTo nagaradvAre dattaH / kaumudImahe taM dRSTvA manohAryA jAtismRtiH / kuberakAntarUpaM ca pattae daTTaM mucchiA jAyA jAva pariNAA, tao bhoge bhuMjatANi asaNi paDaNeNa dovi samaM mariuM vaitADhye dakSiNazreNau caNDavego vimalavegA ca vidyAdharau, dvayorapi jAtismRtyA vivAhaH / ciraM bhogAn bhuktvA'nyadA himavati gacchanto caNDaveo vimalavegA mehuNeNa diTTho, teNa verauMraNaM kAuM pADio siddhakUDajiNAlayaMgaNe, cAraNarSiNA'nazananamaskArau dattau, mRtvA'yaM siddhArthazreSTha, vimalavegApi tadvirahe paJcaviMzati varSANi pravrajyAM kRtvA tasyaivAhaM putro bhUyAsamiti, nidAnAtmRtvA jayavatIjaH sukozalo'hamiti / I evaM cintayati jayavatI dvAtriMzatbhAryAdiparijanaH sarvo'pyAgataH / tatra subhAkhyA sukozalabhAryA gurviNyasti / tasyA garbhasthaputrasya zreSThipaTTaM badhvA pravrajitaH / jayavatI ArtadhyAnAtmRtvA magadheSu mogillagirau vyAghrI jAtA / tato dvAvapi putraH pitA ca dIkSAdinAdArabhya nityaM SaSThatapasau mogillAdrau caturmAsakSapaNe caturmAsIM sthitau / pAraNakadine guhAo puvvaM siddhattho niggao / pacchA maggao sukozalaH, upasargaM dRSTvA nirAkArA'nazanena pratimayA sthitau / evaM ThiANaM vagghIe paDhamaM siddhattho khadhyo tao sukosalo, dvApa sarvArthasiddhe surau / vyAghgrapi DimbhatrayayutA bhartRputramAMsaM khAdantI sukosalassa hatthe kAlatilayaM dadguNa jAIsarA pacchAyAvaparANasaNeNa svarge gatA / / / / iti bhAve sukozalarSikathA || [ii bhAvo] 10. padmAmalayayoH viraho bhaviSyati / 11. hastiratnaM Anayata, iti / 12. yadA na zakyamAnetuM tadA mArayitvA dattAni mauttikAnyAnIya / 13. paTTe dRSTvA murcchitA jAtA, yAvat pariNitA / tato bhogAn bhuJjantau azanipatanena dvau'pi samaM mRtvA, 14. maithunena dRSTa:, tena vairahRdayaM kRtvA pAtitaH siddhakUTajinAlayAGgaNe / 15. guhAyAH pUrvaM siddhArtho nirgataH / pazcAtmArgataH sukozalaH / 16. evaM sthitayoH vyAghyA prathamaM siddhArthaH khAttastataH sukozalaH / 17. sukozalasya haste kAlatilakaM dRSTvA jAtismRtiH pazcAtApaparA'nazanena svarge gatA / Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sajjhAya [15-svAdhyAyaH] atha svAdhyAyaH - "veyAvacce abbhujjaeNa to vAyaNAipaMcaviho / viccammi u sajjhAo kAyavvo paramapayaheU / / " [puSpamAlA - 427] "sajjhAeNa pasatthaM, jhANaM jANai ya savvaparamatthaM / sajjhAe vaeto, khaNe khaNe jAi veraggaM / / uDamahatiriyaloe, joisavemANiyA ya siddhI ya / savvo logAlogo, sajjhAyaviussa paccakkho / / " [upadezamAlA-337, 338] "kammamasaMkhijjabhavaM, khavei aNusamayameva Autto / annayaraMmi vi joge, sajjhAyaMmi viseseNaM / / " [puSpamAlA-430] akaraNe - "jo niccakAlatavasaMjamujjuo na vi karei sajjhAyaM / __ alasaM suhasIlajaNaM na vi taM ThAvei sAhupae / / " [upadezamAlA-339] "goyamA / NaM pavvajjAdivasappabhiIe jahattaviNaovahANeNaM je keI sAha vA sAhuNI vA apubba-nANa-gahaNaM na kujjA, tassa suaM virAhiaMsuttatthobhayaM saramANe egaggacitte paDhama-carama-porisIsu diyA rAo ya nANuguNejjA, se NaM goyamA ! nANa-kusIle Nee / 1. vaiyAvacce'bhyudyatena tato vAcanAdipaJcavidhaH / vartmani tu svAdhyAyaH kartavyaH paramapadahetuH / / 2. svAdhyAyena prazastaM dhyAnaM jAnAti ca sarvaparamArtham / svAdhyAye vartamAnaH kSaNe kSaNe yAti vairAgyam / / 3. urdhvaMmadhastiryagloko jyotiSkavaimAnikAca siddhizca / sarvo lokAlokaH svAdhyAyavidaH pratyakSaH / / 4. karmANyasaMkhyeyabhavAni kSapayatyanusamayamevA''yuktaH / anyatare'pi yoge svAdhyAye vizeSeNa / / 5. yo nityakAlatapaHsaMyamodyuktaH nApi karoti svAdhyAyam / alasaM sukhazIlajanaM nApi taM sthApayati saadhupde|| 6. gautama / pravrajyAdivasaprabhRtyA yathoktavinayopadhAnena yaH kazcid sAdhuH vA sAdhvI vA apUrvajJAnagrahaNaM na karoti, tasya zrutaM virAdhitaM sutrArthobhayaM smaryamANo ekAgracitto prathama-caramapauruSyAM divA rAtrau ca nAnuguNayati / sa gautama ! jJAna-kuzIlo jJeyaH / Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sajjhAya mmmmmmmmm mmmmmmm 209 se bhayavaM ! jassa aigaruyanANAvaraNodaeNaM ahaMnisaM pahosemANassa Na saMvatsareNA vi silogaddhamavi thirapariciyaM bhavejjA ? teNA vi jAvajjIvAbhiggaheNaM sajjhAya-sIlANaM veyAvaccaM, tahA aNudiNaM aDDAijje sahasse [2500] paMcamaMgalANaM suttatthobhae saramANegaggamANase pahosejjA / se bhayavaM ! keNaM adveNaM ? goyamA ! je bhikkhU jAvajjIvAbhiggaheNaM cAukkAliyaM vAyaNAi jahAsattIe sajjhAyaM na karejjA, se NaM nANakusIle Nee / annaM ca je keI jAvajjIvAbhiggaheNa apuvaM nANAhigamaM karejjA, tassAsattIe puvvAhiyaM guNejjA, tassAvi yAsattIe paMcamaMgalANaM aDDAijje sahasse parAvatte, se vi ArAhage / taM ca nANAvaraNaM khavettANaM titthayare i vA gaNahare i vA bhavettANaM sijhejjA / se bhayavaM ! keNa adveNaM evaM vuccai, jahANaMcAukkAliyaM sajjhAyaMkAyab ? goyamA ! "maNavayaNakAyagutto nANAvaraNaM ca khavei aNusamayaM / sajjhAe vaTuMto khaNe khaNe jAi veraggaM / / " iti zrImahAnizIthe / [mhaanishiith-3|36, 37, 38, 111] svAdhyAyakaraNaM mahAphalam, dazavaikAlike'pi sthAne darzitam / "nidaM ca na bahumannijjA, sappahAsaM vivajjae / mihokahAhiM na rame, sajjhAyaMmi rao sayA / / sa bhagavan ! yasya atigaruka - jJAnAvaraNodayena aharnizaM praghoSayato na saMvatsareNApi zlokArddhamapi sthiraparicitaM bhavati, tenA'pi yAvajjIvAbhigraheNa svAdhyAyazIlAnAM vaiyAvRttyam, tathA anudinaM sArdhadvisahasraM [2500] paJcamaGgalAnAM sutrArthobhayaM smaryamANaikAgyamAnaso praghoSayet / sa bhagavan ! kena arthena ? gautama ! yaH bhikSu yAvajjIvAbhigraheNa catuSkAlikaM vAcanAdi yathAzaktyA svAdhyAyaM na karoti, sa jJAnakazIlo jJeyaH / anyazca yaH kazcita yAvajjIvAbhigraheNa apUrvaM jJAnAdhigamaM karoti, tasyApi cAzaktyA pUrvAdhItaM guNayati, tasyApi cAzaktyA paJcamaGgalAnAM sArdhadvisahasraM parAvartate, so'pi ArAdhakaH / taM ca jJAnAvaraNaM kSapayitvA tIrthakaro vA gaNadharo vA bhUtvA sidhyati / ' sa bhagavan ! kena arthena evaM ucyate, yathA catuSkAlikaM svAdhyAyaM kartavyam ? gautama ! "manavacanakAyagupto, jJAnAvaraNaM ca kSapayati anusamayam / svAdhyAye vartamAno, kSaNe kSaNe yAti vairAgyam / / " 7. nidrAM ca na bahu manyeta saprahAsaM vivarjayet / mithaHkathAsu na rameta svAdhyAye rataH sadA / / Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 www.M vNNNN rrrrrrrrrrr 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH tavaM cimaM saMjama-jogayaM ca, sajjhAyajogaM ca sayA ahiTThie / sure va seNAi samattamAuhe, alamappaNo hoi alaM paresiM / / sajjhAya-sajjhANarayassa tAiNo, apAva-bhAvassa tave rayassa / visujjhai jaM si malaM purekaDaM, samIriaM ruppamalaM va joiNA / / amajja-maMsAsi amaccharIA, abhikkhaNaM nivigaI gayA a / abhikkhaNaM kAussaggakArI, sajjhAyajoge payao havijjA / / " [dazavaikAlika-8/42, 62, 63, cUlikA/2/7] dRSTAntAzcAtrAneke / avantisukumAla-zrIharibhadrasUri-zrAddhapratibodhitasuradevyaH / sajjhAyaM suNiUNaM jAIsaraNAi jAyaveraggo / igarayaNIe patto iTThagamavaMtisukumAlo / / ityevamavagatya sarvairapi pratidinaM pratisamayaM pratikSaNaM pratikSaNaM svAdhyAyaparaireva bhaavym| iti svAdhyAyaH / ||ath svAdhyAye senazrAddhasambandhaH / / kAntIpUryAM varuNadevo nRpaH, zreSThI mithyAdRSTiH senAkhyaH, kuvalayamAlA bhAryA, hari-hara-brahmANastrayaH putrAH / anyadA caturjJAnI munirmAsakSapaNapAraNe tadgRhamAgato bhikSArtham, dRSTvA zreSThI haSTaH / bahudinasaktu-dinadvitIyAtItadadhi-viSamizramodakAdi dIyamAnaM niSidhya zreSThI pratibodhitaH / krameNa zrAddhadharma pAlayati muneH kuTumbajIvanopakAriNo nirantaraM guNasmaraNaparaH / ekadA sutakalatrakalahaparaM dRSTvA sutAH pRthakkRtA yathocitadravyAdi dattvA, laghubhrAtA jyeSThena saha kalahaM kurute 'tvayA sarvamapalapitamiti' kathayan rAjakulAdau ca yathAtathA vakti ca, senazreSThinA pApabhIruNA svagRhavibhAgaM dattvopazAmitaH / 8. tapazcedaM saMyamayogakaM ca svAdhyAyayogaM ca sadAdhiSThAtA / zUra iva senayA samastAyudho'lamAtmano bhavatyalaM pareSAm / 9. svAdhyAya-saddhyAnaratasya tAyino'pApabhAvasya tapasi ratasya / _ vizuddhyate yadasya malaM purAkRtaM samIritaM rUpyamalamiva jyotiSA / / 10. amadyamAMsAzI amatsarI ca abhIkSNaM nirvikRtiM gatazca / ____ abhIkSNaM kAyotsargakArI svAdhyAyayoge prayato bhavet / / 11. svAdhyAyaM zrutvA jAtismaraNena jAtavairAgyaH / ekarajanyAM prAptaH, iSTakamavantisukumAlaH / / Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sajjhAya mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm mmmmmmmmmmmm 211 12 "AkSIradhArekabhujAmAga:kanivAsinAm / namo'rthebhyo ye pRthaktvaM bhrAttRNAmapi kurvate / / jalalavacalaMmi vihave, vijjulayAcaTujIvie ko Nu / gharadhaNakajje viuso, kuNai vivAyaM sabandhUhiM / / " ityAdyupadizyA'nyonyaM sAmantyaM kRtaM putrANAm / etajjJAtvA senasya panyoktam - 'tvayA dravyaM putrebhyo dattvA bhikSA mArgaNIyA / ' senaH prAha - "dharmAddhanaM dhanata eva samastakAmAH, kAmebhya eva sukhamindriyajaM samagram / saukhyArthinA hi khalu kAraNameSaNIyaM, dharmo vidheyamiti tattvavido vadanti / / " evaM bhAryAM svasthIkRtya mitragRhe gataH, kathitazca kuTumbavRtAntaH, mitreNoktam - 'atra madgRhe tiSTha, yathocitaM kariSye, paraM doSabahulamidam, yaH ko'pi vasati sa mriyate, yadi tava dharmaprabhAvAdyantaraH prasanno bhvti|' iti mitroktaM zrutvA zakunagranthiM bavA gato gRhamadhye naiSedhikIM kRtvA, 'aNujANau me avagrahaM,' iryAM pratikramya sthApanAcAryAgre svAdhyAyaM karoti madhuradhvaninA / gayameajjamahAmuNi khaMdagasIsANa sAhucariAI / sumaraMto kaha kuppasi ittiya mitte vi re jIva / / 1 / / picchasu pANaviNAse vi, neva kuppaMti te mahAsattA / tujja puNa hINasattassa, vayaNamitte vi esa khamA / / 2 / / [kSamAkulaka - 2,3] jaM mAresi rasante, jIve re jIva ! niravarAhe vi / uvabhujjasi taM duHkhaM, etto aidAruNe narae / / 3 / / ityAdi dvAdazabhAvanAbhirdvipraharaM yAvaguNitaM, gRhAdhiSThAtA vyantaro'pi svajIvopadezarUpatadAgamazravaNato hRSTaH / prasannAtmA prakaTIbhUya prAha- 'he mahApuruSa ! dharmabandhustvaM mama, adya tvayA'haM narakapAtAduddharitaH / ' senaH prAha - 'kastvam ? kathaM narakAduddharitazceti nijacaritraM kathaya / ' vyantaraH [prAha-] asya gRhasyAhaM svAmI pUrvabhave'bhavam / mama putradvayamAsIt / laghurvallabho na jyeSThaH / anyadA kiMciddatvA jyeSThaH pRthaka 12. jalalavacale vibhave vidyullatAcaTujIvite ko nu / gRhadhanakArye vidvAn karoti vivAdaM sabandhubhiH / / 13. gaja-metAryamahAmuni-skaMdakaziSyANAM sAdhucaritrANi / smaran kathaM kupyasi etAvanmAtre'pi re jIva ! / / 14. prekSaya prANavinAze'pi naiva kupyanti te mahAsattvAH / tava punaH hInasatvasya vacanamAtre'pi etatkSamA / / 15. yad mArayasi rasAnte jIve re jIva ! niraparAdhe'pi / upabhukSyasi taduHkhametasmAdatidAruNe narake / / Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212NNA kRtaH / tena krudhena viSAdiprayogato mAritaH / zubhabhAvato'haM vyantaro jAtaH / laghubandhurapi jyeSThabhrAtrA rAjakule samarpitaH, guptau kSipto mRtaH / vibhaGgajJAnena jyeSThavilasitaM jJAtam, sakuTumbo'pi mAritaH / anyo'pi yo'tra vasati taM mArayAmi nizcitam, sAmprataM tvaM dharmaguruH saJjAtaH, dattamidaM gRhaM tava idaM mannidhAnaM gRhANa / AnIyAgre muktaM vilokitaM daza daza lakSadravyasya / seno brUte, 'he bAndhava ! mama parigrahaparimANavrate ekalakSaM muktaphalamasti / zeSA nava mama kArye nAyAntIti nAdAsye / vyantaraH [ prAha- puNyavyayaM kuryA: / senaH [prAha-] paradravyavyayena yatpuNyaM tannAhaM vAJchAmi / vyantaraH [ prAha- ] 'matsatkameva vyayIkuru puNyAMzastava mama ca bhAvI, adya vairaM tyaktaM jIvadayA pratipanneti na tavA'nRNI bhavAmi kadApi dharmagurutvAt / yataH - , 16 "sammattadAyagANaM, duppaDiyAraM bhavesu bahusu / savvaguNameliyAhi vi, uvayArasahassakoDIhiM / / " 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH ~~~~~~~~~ "sahasralakSasaMkhyAtairvizuddhaiH zrAvakairiha / yadbhojitairbhavetpuNyaM munidaanaattto'dhikm||" [upadezamAlA-269] prabhAte bhAryApi vilokayantI tatrAgatA, senaM tathAddhimahardhyAbharaNavibhUSitaM dRSTvA pRSTavatI, 'priyatama ! kuta iyaM RddhiH ? ' sena: - 'dharmAdeva / ' etajjJAtvA mitraputrAdayo militAH / sarveSAM dharme sthairyamajani / ekadA pratibodhakamunerupadezamevamazRNot / "zatruJjayasamaM tIrthaM pAtraM cAritriNaH samaM / jIvarakSAsamo dharmo, nAsti vizvatraye'paraH / / " tadanu trirjinArcA- dvirAvazyaka-sAdharmikavAtsalyAdipuNyaparAyaNaiH vyantarasatkanavalakSyAH prAsAdaM kArayAmAsa / kalazAropaNasamaye vyantareNa rajanyAM rAjJaH zrIgRhAt sauvarNakalazazatamAnIya samarpitam, rAjJo bhayaM ca naiva kAryam, prAtaH seno nRpanAmAGkitAn kalazAn prekSya gato rAjabhavane, kathito vyantaravyatikaraH, rAjA kalazAnAnAyya nijanAmAMkAMzca dRSTvA papraccha - 'ete kva sthApayiSyante ?' senenoktam- 'navyakAritam prAsAde,' rAjA hRSTo 'yathecchayA sthApayetyAha / ' seno'pi prAsAdakRtyaM samApya tIrthayAtrA'STAhnikAdiparaH parigrahaparimANavrataM niraticAraM pratipAlayan krameNa tatraiva bhave pravrajyAM pratipAlya kevalajJAnaM prApya mokSasaukhyaM prAptavAn / / / iti svAdhyAye senazrAddhasambandhaH / / [ii sajjhAya] 16. samyaktvadAyakAnAM duSpratikAraM bhaveSu bahuSu / sarvaguNamIlitAbhirapi upakArasahasrakoTibhiH / / Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [namukkAro] [16-namaskAraH] atha namaskAraM darzayati - "nANAvaraNAINaM aNaMtapuggalakkhayaM tu kammANaM / navakArakkharamikkaM paDhamANo lahai bhavvajio / / eso maMgalanilao bhavavilao savvasaMtijaNao a / navakAraparamamanto cintiamitto suhaM dei / / [upadezataraGgINI] navakAraikkaakkharaM pAvaM pheDei sattaayarANaM / pannAsaM ca paeNaM paMcasayAiM samaggeNaM / / [paJcanamaskAraphala-29] apuvvo kappatarU eso ciMtAmaNI apuvvo a / jo jhAyai sayAkAlaM so pAvai sivasuhaM viulaM / / [suktamuktAvalI-65/5] karAvatte a jo paMcamaMgalaM bArasAsaMkhaM / Avattai navavArA chalaM no tassa kassa vi / / " [ ] tathA - "jAe vi jo bhaNijjaI, jeNa ya jAyassa hoi phalariddhI / avasANe vi bhaNijjaI, jeNa muo suggaiM jAi / / " [paJcanamaskAraphala-5] namaskAralakSaguNane'yaM vidhiH - prAtaH zrImUlanAyakasya snAtraM pUjAM ca kRtvA paJcazakrastavairdevAn vanditvA paJca1. 'bhayavilaosayalasaMghasuhajaNao' ratnasaJcaye / 2. ciMtAmaNikAmakuMbhakAmagavI |rtnsnycye / 3. paDhijjai' paJcanamaskAraphale / 1. jJAnAvaraNAdInAmanantapudgalakSayaM tu karmaNAm / namaskArAkSaramekaM paThan labhate bhavyajIvaH / / 2. eSa maGgalanilayo bhavavilayaH sarvazAntijanakazca / navakAraparamamantrazcintitamAtraH sukhaM dadAti / / 3. namaskAraikAkSaraM pApaM spheTayati saptasAgarANAm / paJcAzacca padena paJcazatAni samagreNa / / 4. apUrvaH kalpatarureSa cintAmaNirapUrvazca / yo dhyAyati sadAkAlaM sa prApnoti zivasukhaM vipulam / / 5. karAvarte ca yo paJcamaGgalaM dvAdazasaGkhyam / Avarttate navavArAn, chalaM no tasya kasyApi / / 6. jAte'pi yo bhaNyate yena ca jAtasya bhavati phalariddhI / avasAne'pi bhaNyate yena mRtaH sadgatiM yAti / / Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 mmmam ~~~~'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH parameSThi-ArAdhanArthaM logassa-kAyotsarga kRtvA paJcaparameSThinAM paJcapratimAM maNDayitvA vAsakarpUrAdinA pUjA kriyate / tato namaskAro japyate / tajjApe paJcaparameSThinaH paJcavarNA dhyAyante / jApe prati namaskAra devasya tilakam, puSpacaTApanam, vAsakSepaH, dhUpodgahanam, dIpakaraNam, caukSaDhaukanam, jayatIti karaNam, sahasre pUrNe jAte pUgaDhIkanam, sampattau lAGgaliphaladAnaM devavandanaM ca / sandhyAyAM guNanamocane paJcazakrastavairdevA vandyante / paJcaparameSThi-ArAdhanArthaM caturviMzatilogassakAyotsargaH, mocane 'avidhiAzAtanA huI hui te manavacanakAyakarI micchAmi dukkaDamiti vAcyam / yathAzaktinirvikRtyAcAmlAditapaH kAryaH, striyaH saMghaTTo'pi tyAjyaH, striyA puruSasya iti / iti namaskAralakSajApavidhiH / atra dRSTAntazca / ||nmskaarlkssjaape zrIdevakathA / / maNavaMchiariddhIo ihaparaloe vi lahai sukkhAI / jassa maNe navakAro siridevo itthudAharaNaM / / kAmpIlyapure zrIharSo rAjA, zrIdevaH putraH, anyadA digvijayAya prAptaH, anekadezAdhipAn jitvA gataH kAmarUpadezam / tataH kAmarUpadezAdhipena saha ghorasamaramArabhata / zrIharSazcintayati - 'kimebhirvarAkaivinAzitaiH?' iti vicintya kAmarUpadezAdhipena saha dvaMdvayuddhaM cakre, paraM naikasya jayaH parAjayo vA / tataH saGgrAmAvalokanadevairvAritau dvAvapi saGgrAmAt / anAptajayau gatau svasthAne, zrIharSaH samprAptavairAgyaH zrIdevaM putraM rAjye nivezya zikSayati / aTTha na kIranti sayA, aTTha ya kIranti aTTha muccanti / aTTha dharijjanti maNe na vIsase aTThamaTThaNhaM / / 1 / / khalasaMgo 1 kukalattaM 2 koho 3 vasaNaM 4 mao a 5 kudhaNaM ca 6 / kuggAho 7 mukkhattaM 8 aTTha na kIranti eAiM / / 2 / / 7. manovAJchitarddhaya ihaparaloke'pi labhante saukhyAni / yasya manasi namaskAraH zrIdevo'trodAharaNam / / 8. aSTA na kriyante sadA, aSTA ca kriyante'STA mucyante / aSTA dhAryante manasi na vizvasetASTamaSTAnAm / / 9. khalasaGgaH kukalatraM krodho vyasanaM madazca kudhanaM ca / kugrAho murkhatvamaSTAni na kriyante etAni / / Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namukkAro ~rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrror 13 mittI 1 suguNabbhAso 2 kalAsu kusalattaNaM 3 sumitto a 4 / dakkhannaM 5 karuNA 6 ujjamo a 7 iMdidamo aTTha kIranti / / 3 / / nilajjimA 1 aviNao 2 akusalayA 3 niTTharattaNa 4 mAyA 5 / anao 6 asacca 7 majasaM 8 aTTha vimuccanti niccaMpi / / 4 / / uvayAro 1 paDivannaM 2 subhAsiaM 3 sAhasaM 4 suvijjA ya 5 / devo 6 suguru 7 dhammo 8 aTTa dharijjanti hiayaMmi / / 5 / / kAma 1 bhuaMgama 2 jala 3 jalaNa 4 juvai 5 roga 6 riu 7 bhUminAhANaM 8 / aTThaNhaM mA puttaya, sumiNami vi vIsasijjAsi / / 6 / / iti zikSayitvA zrIharSaH prAvrAjIt, zrIdevo rAjyaM kurute, anyadA pitRvairaM smaran kAmarUpezajayAya mantribhirvAryamANo'pi gataH / ciraM yuddham, naSTaH sarvasainyaH, svayamapyekAkI naSTaH / prApto mahATavyAM tRSArtaH, kenApi pulindeNa nIraM pAyitaH / tato vane bhrAmyan RSimekaM dadarza vavande ca / RSiNA saMsArAnityatAdidharmadezanA kRtA / rAjA prAha - 'bhagavan ! na zakto'haM yatidharmakaraNe, sukaraM dharmamAdiza yenApado nistraami| RSiNA paJcaparameSThi-namaskAraguNanavidhiH proktaH / "karaAvatte jo paMcamaMgalaM, sAhupaDimasaMkhAe / navavArA Avattai, chalaMnti taM no pisAyAI / / [kahArayaNakosa-143] advaiva ya aTThasayA, aTThasahassaM ca aTThakoDIo / jo guNai bhattijutto, so pAvaI sAsayaM ThANaM / / [caMdakevalicariya-59, 60] jo guNai lakkhamegaM, pUei vihIe jiNanamukkAraM / titthayaranAmagottaM, so bandhai natthi sandeho / / " [paJcanamaskAraphala-31, 12] 15 4. 'taiya bhave lahai siddhiM / ' candrakevalicaritre ratnasaJcaye ca / 5. 'so pAvaI sAsayaM ThANaM / / ' ratnasaJcaye / 10. maitrI suguNAbhyAsaH kalAsu kuzalatvaM sumitraM ca / dAkSiNyaM karUNA udyamazcendriyadamo'STA kriyante / / 11. nirlajjatvamavinayo'kuzalatA niSThuratvaM mAyA / anyAyo'satyamayazaH aSTA vimucyante nityamapi / / 12. upakAraH pratipannaM subhASitaM sAhasaM suvidyA ca / devaH suguruH dharmo'STA dhAryante hRdaye / / 13. kAma-bhujaGgama-jala-jvalana-yuvati-roga-ripu-bhUminAthAnAm / aSTAnAM mA putra ! svapne'pi vizvasiSyasi / / 14. karAvarte yaH paJcamaGgalaM sAdhupratimAsaMkhyayA / navavAramAvartate chalanti taM no pizAcAdayaH / / 15. aSTaiva cASTazatA aSTasahasraM cASTakoTyaH / yo guNayati bhaktiyuktaH sa prApnoti zAzvataM sthAnam / / 16. yo guNayati lakSamekaM pUjayati vidhinA jinanamaskAram / tIrthakaranAmagotraM sa badhnAti nAsti sandehaH / / Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 "yaH karoti jano lakSajApamasyA namaskRteH / vidhinA tasya jAyante, sampadazca pade pade / / " rAjan ! vidhinA lakSajApe sarvasampadaH sarvatra jayazriyazca rAjAnaM mantraM papATha, RSiH prAha 'he rAjan ! puraH prAsAdaM yaM pazyasi, etadapi paJcanamaskArArAdhanaphalaM zRNuH / 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH saudharmadevaloke hemaprabhanAmA devaH kevalIpArzve pRcchati - ' ahaM kvotpatsye ? tatra bodhilAbho bhAvI na ve 'ti / jJAnI prAha - 'vAnaro bhaviSyasi, dharmaprAptirduHkhena bhavitrI / ' tataH sureNa svapratibodhAyAsyAmaTavyAM pratizilaM namaskArapadAnyutkIrNAni / cyutvA vAnaro jAtaH / namaskArapadAni dRSTvA jAtajAtismRtiranazanena mRtvA punastatraiva devo jAtaH / tena zrIzAntinAtha- prAsAdo'yaM kAritaH / iti zrutvA devarAjA tatra prAsAde vidhinA lakSanamaskArajApaM prArabdhavAn / kSetrapAlAdayo'pyupasargAn kurvvate / jApasamAptau hemaprabhadevastuSTaH prAha - 'rAjatretallakSajApe aikAggre, tIrthakRttvam, madhyamabhAve vidyAdhara - cakritvam, svalpaikAggre ekAtapatram, tavopasargabhavane svalpaikAgyaM jAtaM tena rAjA bhaviSyasItyuktvA kAmpIlyapure nItaH, sthApita nije rAjye, namaskAraprabhAvAtkAmarUpadezAdhipAdayaH sevakA jAtAH / ciramekAtapatraM rAjyaM kRtavAn / namaskAraprabhAvAdeva mRtvA mAhendro devo jAtaH / tRtIyabhave mukti gamI / / / iti namaskAralakSajApe zrIdevakathA / / zrI Avazyaka namaskAraniryuktau - 17 " magge 1 atippaNAso 2 AyAre 3 viNayayA 4 sahAyattaM 5 / paMcavihanamukkAraM karemi eehiM heUhiM / / 18 aDavI desi attaM taheva nijjAmayA samuddami / chakkAyarakkhaNaTThA mahagovA teNa vacca'ti / / 19 aDaviM sapaccavAyaM volittA desi ovaraseNaM / pAvaMti jahiTThapuraM bhavADaviMpi tahA jIvA / / 17. mArgo'vipraNAza AcAro vinayatA sahAyatvam / paJcavidhanamaskAraM karomi ebhirhetubhiH / / 18. aTavyAM dezakatvaM tathaiva niryAmakAH samudre / SaTkAyarakSaNArthaM mahAgopAstenocyante // 19. aTavIM sapratyapAyAmullaMghya dezikopadezena / prApnuvanti yatheSTapuraM bhavATavImapi tathA jIvAH / / Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namukkAro roommommmmmmmmmm wwwmorroramon 217 23 pAvaMti nivvuipuraM jiNovaiTeNa ceva maggeNaM / aDavIi desiattaM evaM ne jiNiMdANaM / / jaha tamiha satthavAhaM namai jaNo taM puraM tu gaMtumaNo / paramuvagArittaNao nibigghatthaM ca bhattIe / / ariho u namukkArassa bhAvao khINarAgamayamoho / mukkhatthINaMpi jiNo taheva jamhA ao arihA / / saMsArAaDavIe micchatta'nnANamohiapahAe / jehiM kayaM desiattaM te arihaMte paNivayAmi / / sammaiMsaNadiTTho nANeNa ya suTu tehiM uvaladdho / caraNakaraNeNa pahao nivvANapaho jiNiMdehiM / / siddhivasahimuvagayA nivvANasuhaM ca te aNuppattA / sAsayamavvAbAhaM pattA ayarAmaraM ThANaM / / pAvaMti jahA pAraM saMmaM nijjAmayA samuddassa / bhavajalahissa jiNiMdA taheva jamhA ao arihA / / micchattakAliyAvAyavirahie sammattagajjabhapavAe / egasamaeNa pattA siddhivasahipaTTaNaM poyA / / 20. prApnuvanti nivRttipuraM jinopadiSTenaiva mArgeNa / aTavyAM dezikatvamevaM jJeyaM jinendrANAm / / 21. yathA tamiha sArthavAhaM namati janastaM puraM tu gantumanaH / paropakAritvataH nirvighnArthaM ca bhaktyA / / 22. arhastu namaskArasya bhAvataH kSINarAgamadamohaH / mokSArthinAmapi jinastathaiva yasmAtato'rhAH / / 23. saMsArATavyAM mithyAtvAjJAnamohitapathAyAM / yaiH kRtaM dezikatvaM tAnarhataH praNipratAmi / / 24. samyagdarzanadRSTaH jJAnena ca suSThu tairupalabdhaH / caraNakaraNena prahato nirvANapatho jinendraiH / / 25. siddhivasatimupagatA nirvANasukhaM ca te'nuprAptAH / zAzvatamavyAbAdhaM prAptA ajarAmaraM sthAnam / / 26. prApayanti yathA pAraM samyak niryAmakAH samudrasya / bhavajaladheH jinendrAstathaiva yasmAdato'rhAH / / 27. mithyAtvakAlikavAtavirahite samyaktvagarjabhapravAte / ekasamayena prAptAH siddhivasatipattanaM potAH / / Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 more xmmmmmmmmmm. 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH nijjAmagarayaNANaM amUDhanANamaikaNNadhArANaM / vaMdAmi viNayapaNao tiviheNa tidaMDavirayANaM / / pAlaMti jahA gAvo govA ahisAvayAiduggehiM / paurataNapANiANi a vaNANi pAvaMti taha ceva / / jIvanikAyA gAvo jaM pAlaMti te mahAgovA / maraNAibhayA u jiNA nivvANavaNaM ca pAvaMti / / to uvagArittaNao namo'rihA bhaviajIvalogassa / savvasseha jiNiMdA loguttamabhAvao taha ya / / arahaMta namukkAro jIvaM moei bhavasahassAo / bhAveNa kIramANo hoi puNo bohilAbhAe / / arihaMtanamukkAro dhannANa bhavakkhayaM kuNaMtANaM / hiayaM aNummuaMto visuttiyAvArao hoi / / arahaMtanamukkAro evaM khalu vaNNio mahatthutti / jo maraNaMmi uvagge abhikkhaNaM kIrae bahuso / / arihaMtanamukkAro savvapAvappaNAsaNo / maMgalANaM ca savvesiM paDhamaM havai maMgalaM / / " [A.ni.-903-917, 923-926] 28. niryAmakaratnebhyo'mUDhajJAnamatikarNadhArebhyaH / vandAmi vinayapraNatastrividhena tridaNDaviratebhyaH / / 29. pAlayanti yathA gAvo gopA ahizvApadAdidurgaH / pracuratRNapAniyAni ca vanAni prApnuvanti tathaiva ca / / 30. jIvanikAyA gAH, yatpAlayanti te mahAgopAH / maraNAdibhayAttu jinAH, nirvANavanaM ca prApnuvanti / / 31. tasmAdupakAritvena namo'rhA bhavyajIvalokasya / sarvasyeha jinendrAH, lokottamabhAvatastathA ca / / 32. arhannamaskAro jIvaM mocayati bhavasahasrebhyaH / bhAvena kriyamANo bhavati punaH bodhilAbhAya / / 33. arhannamaskAro dhanyAnAM bhavakSayaM kurvatAm / hRdayamanunmuJcan visrotasikAvArako bhavati / / 34. arhannamaskAra evaM khalu varNito mahArtha iti / yo maraNa upAgre'bhikSNaM kriyate bahuzaH / / 35. arhannamaskAraH sarvapApapraNAzanaH / maGgalAnAM ca sarveSAM prathamaM bhavati maGgalam / / Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukkA 36 "navi atthi mANusANaM taM sukkhaM neva savvadevANaM / jaM siddhANaM sukkhaM avvAbAhaM uvagayANaM / / 37 suragaNasuhaM samattaM savvadvApiMDiaM aNaMtaguNaM / naya pAvai muttisuhaM NaMtAhivi vagavaggUhiM / / 38 siddhassa suho rAsI savvaddhApiMDio jai havijjA / so'NaMtavaggabhaio savvAgAse na mAijjA / 39 jaha nAma koI miccho nagaraguNe bahuvihe viANato / na caei parikaheuM uvamAi tahiM asaMtIe / / 40 ia siddhANaM sukkhaM aNovamaM natthi tassa ovammaM / kiMci viseseNittosArikkhamiNaM suNaha vucchaM / / 41 jaha savvakAmaguNiaM puriso bhottUNa bhoaNaM koi / tahAchuhAvimukko acchijja jahA amiatitto / / 42 ia savvakAlatittA aulaM nivvANamuvagayA siddhA / sAsayamavvAbAhaM ciTThati suhI suhaM pattA / / 43 siddhANa namukkAro jIvaM moei bhavasahassAo / bhAveNa kIramANo hoi puNo bohilAbhAe / / 219 36. naivAsti manuSyANAM tatsaukhyaM naiva sarvadevAnAm / yatsiddhAnAM saukhyamavyAbAdhamupagatAnAm / / 37. suragaNasukhaM samastaM sarvakAlapiNDitamanantaguNam / na ca prApnoti muktisukhamanantairapi vargavargaH // 38. siddhasya sukharAziH sarvakAlapiNDito yadi bhavet / so'nantavargabhaktaH sarvAkAze na mAyAt / / 39. yathA nAma kazcit mlecchaH nagaraguNAn bahuvidhAn vijAnan / na zaknoti parikathayitumupamAyAM tatrAsatyAm / / 40. evaM siddhAnAM saukhyamanupamaM nAsti tasyopamyam / kiJcidvizeSeNAsya sAdRzyamidaM zRTata vakSye / / 41. yathA sarvakAmaguNitaM puruSo bhuktvA bhojanaM kazcit / tRTkSudvimukta AsIta yathA'mRtatRptaH / / 42. evaM sarvakAlatRptA atulaM nirvANamupagatAH siddhAH / zAzvatamavyAbAdhaM tiSThanti sukhinaH sukhaM prAptAH / / 43. siddhAnAM namaskAro jIvaM mocayati bhavasahastrebhyaH / bhAvena kriyamANo bhavati punarbodhilAbhAya / / Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 44 siddhANa namukkAro dhannANa bhavakkhayaM kuNaMtANaM / hiayaM aNummuto visuttiyAvArao hoi / / 45 siddhANa namukkAro evaM khalu vaNio mahatthutti / jo maraNaMmi uvagge abhikkhaNaM kIrae bahuso / 46 siddhANa namukkAro savvapAvappaNAsaNo / maMgalANaM ca savvesiM biiaM havai maMgalaM / / 47 paMcavihaM AyAraM AyAramANA tahA pabhAsaMtA / AyAraM daMsaMtA AyariyA teNa vacca'ti / / 48 AyAro nANAI tassAyaraNA pabhAsaNAo vA / je te bhAvAyariyA bhAvAyArovauttA ya / 49 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH AyariyanamukkAro jIvaM moei bhavasahassAo / bhAveNa kIramANo hoi puNo bohilAbhA / / 50 AyAriyanamukkAro dhannANaM bhavakkhayaM kuNaMtANaM / hiayaM aNummuto visuttiyAvArao hoi / / 51 AyariyanamukkAro evaM khalu vaNio mahat i / jo maraNaMma uvagge abhikkhaNaM kIrae bahuso // 44. siddhAnAM namaskAro dhanyAnAM bhavakSayaM kurvatAm / hRdayamanunmuJcan visrotasikAvArako bhavati / / 45. siddhAnAM namaskAra evaM khalu varNito mahArtha iti / yo maraNa upAgre'bhikSNaM kriyate bahuzaH / / 46. siddhAnAM namaskAraH sarvapApapraNAzanaH / maGgalAnAM ca sarveSAM dvitIyaM bhavati maGgalam / / 47. paJcavidhamAcAramAcarantastathA prabhAsamANAH / AcAraM darzayanta AcAryAstenocyante // 48. AcAro jJAnAdistasyAcaraNAt prabhASaNAdvA / ye te bhAvAcAryA bhAvAcAropayuktAzca / / 49. AcAryanamaskAro jIvaM mocayati bhavasahasrebhyaH / bhAvena kriyamANo bhavati punarbodhilAbhAya / / 50. AcAryanamaskAro dhanyAnAM bhavakSayaM kurvatAm / hRdayamanunmuJcan visrotasikAvArako bhavati / / 51. AcAryanamaskAra evaM khalu varNito mahArtha iti / yo maraNa upAgre'bhikSNaM kriyate bahuzaH / / Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namukkAro xmmmmmmmmmmmmmmmmmm mom-221 52 53 AyariyanamukkAro savvapAvappaNAsaNo / maMgalANaM ca savvesiM taIaM havai maMgalaM / / nAmaMThavaNAdavie bhAvaMmi caubviho uvajjhAo / davve loia sippAi niNhagA vA ime bhAve / / bArasaMgo jiNakkhAo sajjhAo kahio buhehiM / taM uvaisaMti jamhA uvajhAyA teNa vuccaMti / / utti uvaogakaraNe jjhatti a jhANassa hoi niddese / eeNa hu~ti ujjhA eso anno'vi pajjAo / / utti uvaogakaraNe vattia pAvaparivajjaNe hoi / jhatti a jhANassa kae utti a osakkaNA kamme / / uvajjhAyanamukkAro jIvaM moei bhavasahassAo / bhAveNa kIramANo hoi puNo bohilAbhAe / / uvajjhAyanamukkAro dhannANa bhavakkhayaM kuNaMtANaM / hiayaM aNummuaMto visuttiyAvArao hoi / / uvajjhAyanamukkAro evaM khalu vaNNio mahatthutti / jo maraNaMmi uvagge abhikkhaNaM kIrae bahuso / / 57 58 59 52. AcAryanamaskAraH sarvapApapraNAzanaH / maGgalAnAM ca sarveSAM tRtIyaM bhavati maGgalam / / 53. nAma sthApanA dravye bhAve caturvidha upAdhyAyaH / dravye laukiko zilpAdi nihnavA vA ayaM bhAve / / 54. dvAdazAGgo jinAkhyAtaH svAdhyAyaH kathito budhaiH / tamupadizanti yasmAdupAdhyAyAstenocyante / / 55. 'u' iti upayogakaraNe 'jjha' iti dhyAnasya bhavati nirdeze / etena bhavati 'ujjhA' eSo'nyo'pi paryAyaH / / 56. 'u' iti upayogakaraNe 'va' iti ca pApaparivarjane bhavati / / 'jha' iti ca dhyAnasya kRte 'u'iti ca avaSvaSkaNAni karmANi / / 57. upAdhyAyanamaskAro jIvaM mocayati bhavasahasrebhyaH / bhAvena kriyamANo bhavati punaHbarbodhilAbhAya / / 58. upAdhyAyanamaskAro dhanyAnAM bhavakSayaM kurvatAm / hRdayamanunmuJcan visrotasikAvArako bhavati / / 59. upAdhyAyanamaskAra evaM khalu varNito mahArtha iti / yo maraNa upAgre'bhikSaNaM kriyate bahuzaH / / Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 60 uvajjhAyanamukkAro savvapAvappaNAsa / maMgalANaM ca savvesiM cautthaM havai maMgalaM / / 61 nivvANasAhae joe, jamhA sAhaMti sAhuNo / samAya savvabhUesu, tamhA te bhAvasAhuNo / / 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 62 63 kiM picchasi sAhUNaM tavaM va niamaM va saMjamaguNaM vA / to vaMdasi sAhUNaM ? eaM me pucchio sAha / / visayasuhaniattANaM visuddhacArittaniamajuttANaM / taccaguNasAhayANaM sahAyakiccujjayANa namo / / asahAi sahAyattaM karaMti me saMjamaM karitassa / eeNa kAraNeNaM namAmi'haM savvasAhUNaM / / 64 65 sAhUNa namukkAro jIvaM moei bhavasahassAo / bhAveNa kIramANo hoi puNo bohilAbhAe / / 66 sAhUNa nakkAro dhannANaM bhavakkhayaM kuNaMtANaM / hiayaM aNummuto visuttiyAvArAo hoi / / 67 sAhU nakkAro evaM khalu vaNio mahatthuti / jo maraNaMmi uvagge abhikkhaNaM kIra bahuso / 68 sAhUNa namukkAro savvapAvappaNAsaNo / maMgalANaM ca savvesiM paMcamaM havai maMgalaM / / 60. upAdhyAyanamaskAraH sarvapApapraNAzanaH / maGgalAnAM ca sarveSAM caturthaM bhavati maGgalam / / 61. nirvANasAdhakAn yogAn yasmAt sAdhayanti sAdhavaH / samAzca sarvabhUteSu tasmAtte bhAvasAdhavaH / / 62. kiM prekSyasi sAdhUnAM tapazca niyamazca saMyamaguNaM vA / tasmAtvandase sAdhUnAmetad mayA pRSTaH kathaya / / 63. viSayasukhanivRttAnAM vizuddhacAritraniyamayuktAnAm / tattvaguNasAdhakAnAM sahAyakRtyodyatAnAM namaH / / 64. asahAyasya sahAyatvaM kurvanti mama saMyamaM kurvataH / anena kAraNena namAmyahaM sarvasAdhubhyaH / / 65. sAdhUnAM namaskAro jIvaM mocayati bhavasahasrebhyaH / bhAvena kriyamANo bhavati punarbodhilAbhAya / / 66. sAdhUnAM namaskAro dhanyAnAM bhavakSayaM kurvatAm / hRdayamanunmuJcan visrotasikAvArako bhavati / / 67. sAdhUnAM namaskAra evaM khalu varNito mahArtha iti / yo maraNa upAgre'bhikSNaM kriyate bahuzaH / / 68. sAdhUnAM namaskAraH sarvapApapraNAzanaH / maGgalAnAM ca sarveSAM paJcamaM bhavati maGgalam / / Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namukkAro aa..223 69 ittha ya paoaNamiNaM kammakhao maMgalAgamo ceva / ihaloapAraloia duviha phalaM tattha diTuMtA / / ihaloi atthakAmA AruggaM abhiraI a nipphattI / siddhI a sagga sukulappaccAyAI a paraloe ||"[aavshykniyukti-1022, 1023] tathA vyavahArabhASye'pi - savvesu khaliyAisu, jjhAejjA paMcamaMgalaM / do silogo vi ciMtejjA, egaggo vAvi takkhaNaM / / iha yadi bahirgamane kAryAntara-prArambhe vA vastrAdeH skhalanaM bhavati, AdizabdAccheSa-apazakunadurnimittaparigrahaH, teSu sarveSu skhalitAdiSu samupajAteSu vivikSataprayojanavyAghAtasUcakeSu samudgateSvaSTocchvAsapramANaM paJcamaGgalaM dhyAyet, tatpratighAtAya / yadi yo vA tau vA svAdhyAyabhUtau dvau zloko dhyAyet, athavA yAvatA kAlena dvau zlokau cintyet tatkSaNaM tAvantaM kAlam ekAgraH san kAyotsargasthaH zubhamanA bhUyAt / biiaM puNa khaliAisu ussAsA huti taha ya solasa ya / taiaMmi a battIsaM, cautthaMmi na gacchae aNNaM / dvitIyaM vAraM punastathA tenaiva prakAreNa skhalitAdiSu vivakSitaprayojanavyAghAtasUcakeSu samudbhUteSu tatpratighAtanimittaM kAyotsarge ucchavAsAH SoDaza bhavanti, SoDazocchvAsapramANaH kAyotsargaH kAryaH / tRtIye vAre tRtIyasyAM velAyAM skhalitAdiSu jAteSu tatpratighAtanimittaM kAyotsarge dvAtriMzaducchvAsAH pratikSapaNIyAH / caturthe vAre skhalitAnAM pravRttau svasthAnAt vivakSitasthAnAdanyat sthAnaM na gacchati / [upalakSaNametat] nApyanyat prayojanaM prArabhate, avazyambhAvivighnasambhavAt / / zrIvyavahArabhASyagAthA [117-118] tadvRttizca / 69. atra ca prayojanamidaM karmakSayo maGgalAgamazcaiva / ihalaukikapAralaukikaM dvividhaM phalaM tatra dRSTAntAH / / 70. ihaloke'rthakAmAvArogyamabhiratizca niSpattiH / siddhizca svargaH sukulapratyAyAtizca paraloke / / 71. sarveSu skhalitAdiSu dhyAyet paJcamaGgalam / dvau zlokAvapi cintayet, ekAgro vA'pi tatkSaNam / / 72. dvitIyaM punaH skhalitAdisu, ucchvAsA bhavanti tathA ca SoDazaH / tRtIye tu dvAtriMzat caturthe na gacchatyanyat / / Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 atra kathA / / atha namaskAraphale rAma-lakSmaNa-sItA-rAvaNa- - sugrIvAnAM pUrvabhavakathA || kSemapuraM puraM, tatra nayadattazreSThI, vasunandA bhAryA tayoH dhanadatta - vasudattau dvau putrau tayoreko dvijaH prakRtyA durjano mitramabhUt / tathA tatraiva pure samudradattazreSThI, tatputrI guNavatI rUpasaubhAgyAdyatizayavatI / samudradattena sA kanyA sarvasamakSaM dhanadattAya dattA / tasminnavasare tatpuranivAsinA zrIkAntazreSThinA dhanAda samudradattaM pralobhyAntarAle pariNItA guNavatI kanyA, ayaM vRtAnto dvijamitreNa dhanadattalaghubhrAtre niveditaH / tena bhRzamasahiSNunA parAvajJAroSeNa khaDgaprahAreNa zrIkAnto mAritaH, zrIkAntenA'pi mriyamANena vasudatto'pi / guNavatI pitrA samAzvAsitA, dharmodyamAya preritA'pi bahulakarmatayA dharmanindA- guNadveSiNI-sAdhUpahAsAdiparA kAlena mRtvA vane mRgI jajJe / vasudatta - zrIkAntau tatraiva vane mRgau / tasyA mRgyAH kRte yuddhaparau mRtau, evaM hariNyA hAriNe bhave, mahiSyA mAhiSe bhave, hastinyA hastine janmanyanyonyaM tau mRtiM gatau / evaM trayodazabhavAn vairAnubandhena tasyAH kRte nidhanaM gatau / atha etatsvarUpaM dhanadattena jJAtam, sa vairAgyAgRhAdi tyaktvA pRthvIM bhrAmyan rAjapure gatastatra sAdhavo dRSTAH / rAtrau kSutpipAsApIDitaH sAdhupArzve bhojanaM yAcitavAn sAdhubhiruktam - bhadra ! asmAkamupAzraye'nnapAnAdikaM dhriyate na, vizeSato rAtrau tavApi pApahetutvAnna yuktaM rAtribhojanam / yataH " sa kAlaH kazcidatrAsti, yatra naivopabhujyate / hitvA'kAlaM tataH kAle, yo bhuJjIta sa dharmavit / / - AyurvarSazataM loke, tadarthaM sa upoSitaH / karoti viratiM dhanyo yaH sadA nizibhojane / / ghaTikArdhaM ghaTImAtraM yo naraH kurute vratam / sa svargI kiM punaryasya, vrataM yAmacatuSTayam / / mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH jIvitaM dehinAM yasmAdanekApAyasaGkulam / kathaJciddaivayogaH syAnnaktaM so'nazanI bhavet / / " ityAdi zrutvA samyaktvamUlo'NuvratAdiko gRhidharmo gRhItaH / taM samyak pAlayitvA saudharme suro jAtastatatvA ratnapure meruprabhavaNikputraH paGkajamukhanAmA jAtaH / krameNa yauvanaM prAptaH, anyadA ama pratizikSito'nyadA azvArUDho bahirudyAne krIDArthaM gataH / tatraikaM vRSabhaM vRddhaM durbalAGgaM pRthivyAM patitaM mumUrSaM vibhAvya saMveganirvedAgatacitto vRSabhakarNe paJcaparameSThinamaskAro dattaH / vRSabho'pi ko'yaM mamopA paramabandhuH kamapi mahAmantraM dadAno'stIti bhAvanayA zrutanamaskAro mRtaH / tatraiva ratnapure saptacchadarAjA, bhuvanIrAjJI, tayoH putro vRSabhadhvajaH saJjajJe jJAna-vijJAna- dvAsaptatikalA- saubhAgyasAgaraH / yathA'yaM Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukkA namaskAraprabhAvAt rAjaputro jAtastathA anyo'pi mahAmantramamuM smaran kalyANamaznute / atra paJcaparameSThimahimA varNanIyaH / athAnyedyurvRSabhadhvajo hayAn vAhayan pUrvAbhihitodyAne gataH / tatretazcetaH saJcaran vanapradezaM gato yatra sa vRSabho'bhUt pUrvabhave, dRSTapUrvaM pradezo mayetIhApohena karmaNaH kSayopazamena jAtismaraNam, pUrvabhavasvarUpaM tAvad dRSTam, yAvannamaskAraprabhAvAt rAjakumAraH paraM namaskArAdAtA na smRtaH, tadanu tasya parijJAnAyAnekAnupAyAn kurvan pitrAdivacasA tatrodyAne jinaprAsAdaM kAritavAn / prAsAdeva mumUrSuvRSabha-namaskAradAtRpuruSAdicitraM lekhitam / tatra svajanA niyuktAH ya etaccitraM pRcchati sa mamAgre nivedanIya ityAdi jJApayitvA / ekadA paGkajamukhaH zreSThiputro'pi tatrAgataH / taccitraM dRSTvA papraccha kenedamAlekhitam ? niyuktapuruSaiH sarvo'pi vRttAnto'kathi / atrAntare niyuktiAhUto vRSabhadhvajakumAro'pi tatrAgataH / parasparaM pUrvavRtAntaM kathayatAM mahatI prItistayorjAtA / rAjyArdhamarpitam, pravardhamAnapraNayau dharmarucipArzve'NuvratAdidharmaM prApya krameNa dvitIyadevaloke devau / tatazcyutvA dhanadattajIvaH prakRtyA zAntaH zrIrAmadevaH samajani / vasudattajIvo dhIroddhatasvabhAvo lakSmaNaH / zrIkAntastu krUracittaH strIlolo rAvaNaH / vRSabhadhvajajIvo namaskAradAnato rAmadevapriyaH sugrIvo'bhUt / guNavatyapi kanyA vairakAraNaM sIteti sampradAyaH / / 1 / / iti namaskAraphale kathA / / kiM bahunA 73 'AgAsagAmiNI vijjA tahA addissakAriNI / bahurUvadaMsiNI savvavisavegAvahAriNI / / 44 74 jammi ajja vi vaTTaMte tahA veAla - rakkhasA / sAiNIDAiNIbhUa - jarAegaMtarAIA / / 225 jalajalaNarogasiMhANa bhayA nassaMti takkhA / jassappabhAvao jamhA tamhA sevaha taM buhA / / " [ ] ityevaM zrInamaskAramahimAnamavagatya pratyahamekAgracittatayA trikaraNazuddhayA bhAvataH s tanameva / [ii namukkAro] 73. AkAzagAminI vidyA, tathA'dRzyakAriNI / bahurUpadarzinI sarvaviSavegApahAriNI / / 74. yasminnadyApi vartante tathA vetAla - rAkSasAH / zAkinIDAkinIbhUta - jarA - ekAntarAtrIkA / / 75. jalajvalanarogasiMhAnAM bhayA nazyanti tatkSaNAH / yasya prabhAvataH yasmAttasmAt sevantu taM budhAH / / Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [parovayAro] [17-paropakAraH] atha paropakAraM bhAvayati / "pibanti nadyaH svayameva nAmbhaH, khAdanti na svAdu phalAni vRkSAH / .. nAdanti sasyaM khalu vArivAhAH, paropakArAya satAM vibhUtayaH / / " [ ] uttamatApi parArthasAdhanenaiva / yaduktam - "namratvenonnamantaH paraguNakathanaiH svAn guNAn khyApayantaH; svArthAn sampAdayanto vitatabahutarArambhayatnAH parArthe / kSAntyaivAkSeparUkSAkSaramukharamukhAndurmukhAnduHkhayantaH; santaH sAzcaryacaryA jagati bahunatAH kasya nAbhyarthanIyAH / / " [ ] ye jAtyottamAste pareSAmupakAraM kRtvApi pratyupakAraM na samIhante / yataH - "sthitiH satAM kAnapyupakRtya yatte prayAnti tatpratyupakArabhItAH / nirvApya pRthvIM tapatApataptAM na vAridA netrapathe sphuranti / / " [ ] upakArakaraNaM dUre tatsamIhApi dhanyatvAtidhanyatvakhyApakA / yataH - "dhanyAste prANino yeSAM bhavatyupakRtispRhA / te dhanyatamA yeSAM sA sadyaH siddhimaznute / / " Agame'pi paropakAraH puNyAGgatayA pramANIkRtaH / yataH - AyAravatthutaiaM jahannayaM hoi navamapuvvassa / tahiaM kAlaNNANaM dasa ukkoseNa bhinnAI / / " [bRhatkalpabhASya-1385] jinakalpikAnAM jaghanyakaM zrutaM navamapUrvasya pratyAkhyAnanAmakasyAcArAkhyaM tRtIyaM vastu, tasminnadhIte sati kAlajJAnaM bhavatItyatastadarvAk-zrutaparyAye vartamAnasya na jinakalpapratipattiH / 1. 'payomucAM kiMvvacidasti zasya'hasta / 2. ...nutibhiH'hasta0 / 3. 'puSNataH svIyakArya satatakRtamahArambhayatnAH'hastaH / ___4. 'durjanAn kharvayantaH' hasta0 / 5. 'tribhuvanabhuvane vandanIyA bhavanti' hasta / 1. AcAravastutRtIyaM jaghanyaM bhavati navamapUrvasya / tadadhItaM kAlajJAnaM dazotkarSeNa bhinnAni / / Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parovayAro rommmmmmmmmmmmm www.mrow.227 utkarSato dazapUrvANi bhinnAni zrutaparyAyaH sampUrNadazapUrvadharaH punaramoghavacanatayA pravacanaprabhAvanayA paropakArAdidvAreNaiva bahutaraM nirjarAlAbhamAsAdayati, ato nAsau jinakalpaM pratipadyate / kalpavRttau / sarve'pi tIrthaMkarA utpannakevalAH pratidinaM devanirmitasamavasRtau siMhAsane upavizya prAtaH sandhyAM ca praharapramANakAlaM yAvadaniviNNatayA dharmadezanAM tanvate yattadupakArameva kevalaM hRdi nidhAya, nAnyathA / yataH - "arahaMtA bhagavaMto, ahiyaM va hiyaM va na vi ihaM kiMci / vAreMti kAraviMti ya, ghittUNa jaNaM balA hatthe / / uvaesaM puNa taM diti, jeNa carieNa kittinilayANaM / devANa vi hoMti pahU, kimaMga puNa maNuyamittANaM / / varamauDakirIDadharo, ciMcaio cavalakuMDalAharaNo / sakko hiovaesA, erAvaNavAhaNo jAo / / raiyaNujjalAI jAiM, battIsavimANasayasahassAiM / vajjadhareNa varAiM, hiovaeseNa laddhAI / / suravaisamaM vibhUiM, jaM patto bharahacakkavaTTI vi / mANusalogassa pahU, taM jANa hiovaeseNa / / " [upadezamAlA-447-451] yat zrIvIrajinaH samutpannakevalajJAnaH rajanyAM mahasenavane samavasRtastatrApi paropakArabuddhireva nAparaM kimapi kAraNaM kRtakRtyAnAM teSAm / yataH - 2. arhanto bhagavanto'hitaM vA hitaM vA nApIha kiJcit / vArayanti kArayanti ca gRhItvA janaM balAd haste / / 3. upadezaM punastaM dadAti yena caritena kIrtinilayAnAm / devAnAmapi bhavanti prabhavaH kimaGga ! punrmnujmaatraannaam|| 4. varamukuTakiriTadharo maNDitazcapalakuNDalAbharaNaH / zakro hitopadezAdairAvatavAhano jAtaH / / 5. ratnojjvalAni yAni dvAtriMzadvimAnazatasahasrANi / vajradhareNa varANi hitopadezena labdhAni / / 6. surapatisamAM vibhUtiM yAM prApto bharatacakravartyapi / mAnuSalokasya prabhustAM jAnIhi hitopadezena / / Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 . ...'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH "uppaNNami aNaMte naTuMmi ya chAumatthie nANe / rAIe saMpatto mahaseNavaNaMmi ujjANe / / " [Avazyakaniyukti-539] prathamasamavasRtau devamanuSyeSu kasyApi samyaktvamAtraprApterabhAvAd zrIapApAmahApuryA paropakAralAbhamevAvadhArya prAptaH zrIvIraH, tatra ca catuzcatvAriMzacchatadvijapratibodhopakAraH / devakRtasamavasRtirapi propkaarkrnnprvnnopdRshymaanaa'sti| yataH- zrImarudevAsvAminyAH, [zrIgautamaH] aSTApade yAtrAM kRtvA pazcAdvalanasamaye svahastadIkSitatryadhikapaJcadazazatatApasAnAM madhye ekAdhika[paJca]zatatApasAnAM zrIAdijina-zrIvIrajinasamavasaraNadarzanamAtra eva kevalotpattiH / zrImunisuvratasvAmino bhRgukacche kevalamupakArameva hRdi nidhAya SaSTiyojanAnyatikramya samavasRtAH / zrIvIreNa svanirvANasamaye paropakArArthameva SoDazapraharAn dharmadezanAM kurvatA paJcapaJcAzadadhyayanAni pApaphalavipAkAni paJcapaJcAzadadhyayanAni puNyaphalavipAkAni prakaTIkRtAni, tatrApi paropakArameva hRdi nidhAya / yatsarvebhyastIrthakarebhyaH sarve gaNadhAriNatripadImadhigamya dvAdazAGgIbhaGgI vidadhate tatrApi paropakAra eva mukhyaH / yataH zrIAvazyake - "tavaniyamanANarukkhaM ArUDho kevalI amiyanANI / to muyai nANavuddhiM bhaviyajaNavibohaNaTThAe / / te buddhimaeNa paDeNa gaNaharA giNhiuM niravasesaM / titthayarabhAsiyAiM gaMthaMti tao pavayaNaTThA / / 7. utpanne'nante naSTe ca chAdyasthike jJAne / rAtryAM saMprApto mahasenavanamudyAnam / / 8. tapaniyamajJAnavRkSamArUDhaH kevalI amitajJAnI / tato muJcati jJAnavRSTiM bhavyajanavibodhanArtham / / 9. tAM buddhimayena paTena gaNadharA grahItuM niravazeSAm / tIrthaMkarabhASitAni grananti tataH pravacanArtham / / Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parovayAro ~~~~~~~ 229 12 dhittuM ca suhaM suhagaNaNadhAraNA dAuM pucchiuM ceva / eehiM kAraNehiM jIyaMti kayaM gaNaharehiM / / atthaM bhAsai arahA suttaM gaMthaMti gaNaharA niuNaM / sAsaNassa hiyaTThAe tao suttaM pavattai / / " [Avazyakaniyukti-89-92] ye ca pUrvAcAryairnAnAprakArA granthakoTayo lakSaNa-sAhitya-tarka-jyotiSa-siddhAntAnuyAyikSetrasamAsa-karmagranthAdayo vidadhire, te'pi paropakAraphalA eva / yAkinI[mahattarA]sUnu-zrIharibhadrasUriNA nizi guNyamAnasAdhvImukhAdAvazyakagatagAthAmekAm - "cakkidugaM haripaNagaM paNagaM cakkINa kesavo cakkI / kesava cakkI kesava du cakkI kesI a cakkI a / / " [A. ni.-421] rUpAM zrutvA tadarthamanavagamya svapratijJAM 'yaduktArthamahaM na vedmi tasya ziSyo bhUyAsamiti smRtipathI[thi?] kRtya tatpUrtaye pravrajyA[magrahiSyatA?]gAmikAle svato hInatara-tamadhiSaNAvato janAnniIya teSAmupakArAyaiva dvAviMzatisahasramitA tdvRttinirmme| ___ yacca zrIvIrajinena kSetre halaM vAhayantaM tripRSTavAsudevabhavavidAritasiMhajIvaM hAlikaM pratiboddhamupakArabuddhimeva vicArya zrIgautamaH pressitH| zuddhamupakAritvaM karmakAraNenaiva / yataH - "osannassa puvvagurussa pAesu sireNa nivaDai a sAgArie / sIso bhaNai- tassa 10. grahItuM ca sukhaM sukhaM gaNanadhAraNe dAtuM praSTuM caiva / ebhiH kAraNaiH jIvitaM kRtaM gaNadharaiH / / 11. arthaM bhASate arhan sUtraM grananti gaNadharA nipuNam / zAsanasya hitArthaM tataH sUtraM pravartate / / 12. cakravartidvayaM haripaJcakaM paJcakaM cakravattinAM kezavazcakravartI / kezavazcakravartI kezavo dvau cakravattinau kezavazca cakravartI ca / / 13. avasanna rasA nipatati ca sAgArikaH / ziSyo bhaNati- tasyA'saMyatasya kathaM Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm rrrrrrrrr- 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH assaMjayassa kahaM calaNesu nivaDijjai ? Ayario bhaNai - duppaDiAraM jao tihaM dukkhaM uvagArissa paccuvayAro kijjai / 'taM jahA - ammApiuNo, bhaTTissa, dhammAyariyassa / saMpAto vi a NaM kei purise ammApiyaraM sayapAgasahassapAgehiM tellehiM abbhaMgettA, surabhiNA gaMdhaTTaeNaM uvvaTTittA, tihiM udagehiM majjAvittA, savvAlaMkAravibhUsiyaM karettA, maNunnaM thAlIpAgasuddhaM aTThArasavaMjaNAulaM bhoyaNaM bhoyAvettA jAvajjIvaM piTThivaDeMsiyAe parivahejjA, teNAvi tassa ammApiussa duppaDiyAraM bhavai / ahe NaM se ttaM ammApiyaraM kevalipaNNatte dhamme AghavaittA pannavaittA parUvaittA ThAvaittA bhavai, teNAmeva tassa ammApiussa suppaDiyAraM bhavai samaNAuso ! kei mahacce daridaM samukkasejjA, tate NaM se daridde samukkiTThe samANe pacchA puraM ca NaM viulabhogasamitisamannAgae yAvi viharejjA, tate NaM se mahacce annayA kayAi dariddIhae samANe tassa dariddassa aMtie havvamAgacchejjA, tae NaM se daridde tassa bhaTTissa savvassamavi caraNeSu nipAtyate ? AcAryo bhaNati- duSpatikAraM yatastrayANAM duHkhamupakAriNaH pratyupakAro kriyate / 'tad yathA - ambApituH, bhartuH, dharmAcAryasya / saMprAtarapi ca kazcit puruSaH ambApitaraM zatapAkasahasrapAkAbhyAM tailAbhyAM abhyajya, surabhinA gandhATTakena udvartya, tribhiH udakaiH majjayitvA, sarvAlaGkAravibhUSitaM kRtvA, manojJaM sthAlIpAkazuddham aSTAdazavyaJjanAkulaM bhojanaM bhojayitvA yAvajjIvaM pRSThyavataMsikyA parivaheta, tenA'pi tasya ambApituH duSpratikAraM bhavati / atha sa taM ambApitaraM kevaliprajJapte dharme AkhyAya prajJApya prarUpya sthApayitA bhavati, tenaiva tasya ambApituH supratikAraM bhavati AyuSman ! zramaNa ! kazcit mahA! daridraM samutkarSayet / tataH sa daridraH samutkRSTaH san pazcAt purazca vipulabhogasamitisamanvAgatazcApi viharet / tataH sa mahArcaH anyadA kadApi daridrIbhUtaH san tasya daridrasya antike zIghramAgacchet / tataH sa daridrastasmai bharte sarvasvamapi dadat tenApi tasya duSpratikAraM bhavati / atha sa taM bhartAraM kevaliprajJapte dharma AkhyAya prajJApya prarUpya sthApayitA bhavati, tenaiva tasya bhartuH supratikAraM bhavati / kazcit tathArUpasya zramaNasya vA mAhanasya vA antike ekamapi Arya dhArmikaM suvacanaM zrutvA nizamya kAlamAse kAlaM kRtvA anyatareSu devalokeSu devatayA upapannaH / tataH sa devaH taM dharmAcAryaM durbhikSAt vA dezAt subhikSaM dezaM saMharet, kAntArAt vA niSkAntAraM kuryAt, dIrghakAlikena vA rogAtaGkena abhibhUtaM santaM vimocayet, tenApi tasya dharmAcAryasya duSpatikAraM bhavati / atha sa taM dharmAcArya kevaliprajJaptAt dharmAt bhraSTaM santaM bhUyo'pi kevaliprajJapte dharme AkhyAya yAvat sthApayitA bhavati, tenaiva tasya dharmAcAryasya supratikAraM bhavati / atastasya pAdeSvapi nipatatA na doSaH / Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parovayAro mmmmmm- 231 dalayamANe teNAvi tassa duppaDiyAraM bhavai / ahe NaM se taM bhaTTi kevalipaNNatte dhamme AghavaittA pannavaittA parUvaittA ThAvaittA bhavai, teNAmeva tassa bhaTTissa suppaDiyAraM bhavai / kei tahArUvassa samaNassa vA mAhaNassa vA aMtie egamavi AriyaM dhammiyaM suvayaNaM soccA nisamma kAlamAse kAlaM kiccA annayaresu devalogesu devattAe uvavanne, tae NaM se deve taM dhammAyariyaM dubbhikkhAo vA desAo subbhikkhaM desaM sAharejjA, kaMtArAo vA NikkaMtAraM karejjA, dIhakAlieNaM vA rogAtaMkeNaM abhibhUyaM samANaM vimoejjA, teNAvi tassa dhammAyariyassa duppaDiyAraM bhavai / ahe NaM se taM dhammAyariyaM kevalipaNNattAo dhammAo bhaTTa samANaM bhujjo vi kevalipaNNatte dhamme AghavaittA jAva ThAvaittA bhavai, teNAmeva tassa dhammAyariyassa suppaDiyAraM bhavai / ' ao tassa pAesu vi nivaDijjA na doso / " [ThANAMga-3/1/143] kiJca - "jo jeNa suddhadhammami ThAvio saMjaeNa gihiNA vA / so tassa jaNo jAyai dhammagurU dhammadANAo / / " nizIthacUrNI / paropakAraH puNyAGgamapyucyate / "paropakAraH sukRtaikamUlam, paropakAraH kamalAdukUlam / paropakAraH prabhutAvidhAtA, paropakAraH zivasaukhyadAtA / / " [su.mu.-33/21] atra dRSTAntaH - "parakajjakaraNanirayA mahANubhAvA cayaMti niakajjaM / asivovasammibheri patto vAsudevovva / / " [dharmopadezamAlA-79] 14. yo yena zuddhadharma sthApitaH saMyatena gRhasthena vA / sa tasya jano jAyate dharmaguruH dharmadAnAt / / 15. parArthakAryakaraNaniratA mahAnubhAvAstyajanti nijakAryam / azivopazamAM bherI prArthayan vAsudevavat / / Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232~~ / / athopakAre zrIkRSNasambandhaH / / anyA saudharmendro nijasabhAyAM prAha - 'bho devAH ! zrIkRSNaH kasyApyavaguNaM na jalpati / ' tacca zrutvA kazcitsuraH parIkSArthamAgatya kRSNasya mArge gacchata ekaH zvA mRtaH zyAmo durgaMdho vikRtastena, kRSNo'pi taM tathAvidhaM dRSTvA satAnavaguNAnmuktvA dantanairmalyaM prazaMsitavAn / yathA - "doSajAlamapahAya mAnase dhArayanti guNameva sajjanAH / kSArabhAvamapahAya gRhNate vAridheH salilameva vAridAH / / " tad dRSTvA |sa' devastuSTaH san zakraprazaMsanavRttAntakathanapUrvakaM ' he mahAbhAga ! varaM vRNu' iti kezavamuvAca / kRSNatsu | prAha - 'bho deva ! yadi tuSTo'si tadA tathA kuru yathA sarvajanAnAM rogo na bhavati / ' "upakartuM priyaM vaktuM kartuM snehamakRtrimam / sajjanAnAM svabhAvo'yaM kenenduH zizirIkRtaH / / " " ayaM nijaH paro veti gaNanA laghucetasAm / udAracaritAnAM tu vasudhaiva kuTumbakam / / " 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH tathA zrIharibhadrasUriprabandhaH devena candanabherI samarpitA proktaM cAsyAH zabdena SaNmAsAn jane rogA na bhaviSyatItyuktvA surastirodadhe / evaM nazyati roge kAlAntare bherIpAlakastAn lolena khaNDikRtavAn punaH rogopazamanAya dhanvantari - vaitariNInAmno vaidyaM cakAra / / / ityupakAre zrIkRSNasambandhaH / / "cUkkidugaM haripaNagaM paNagaM cakkINa kesavo cakkI / kesava cakkI kesava du cakkI kesI ya cakkI ya / / " [zArGgadharapaddhati- 231] / / paropakAre zrIharibhadrasUrisambandhaH / / zrIcitrakUTe haribhadro viprazcaturdazavidyAjJAnajJaH / vidyayodaraM sphuTatIti udare paTTaH, jAlaM, kuddAlo niHzreNI [ca, taiH ] saha calati / yatpaThitamahaM na jAnAmi tasya ziSyo bhavAmIti pratijJA / ekadA catuSpathAsannabhUmimavrajat / yAkinI nAma sAdhvI, tayA 16. cakravarttidvayaM haripaJcakaM paJcakaM cakravarttinAM kezavazcakravartI / kezavazcakravartI kezavo dvau cakravattinau kezavazca cakravartI ca / / [Avazyakaniryukti-4 -421] 6. [ xxx ] ayaM pAThaH zrIguNavijayakRta - zrI neminAthacaritrAduddhRtyAtra pUritaH / 7. 'kartuM' hasta0 / 8. 'dRzyAM pAdukAH, paJcamadUrIkRtadarzanA'nyAni paJcamAgha iti kRtvA, udare paTTaH ' vA 'svavidyayA tiraskRtapaMcadarzanAni vadati ca janeSu vidyayodaraM sphATayati, ato mayodare paTTabandhaH kriyate / ' vA etAdRzaH pAThaH mudritaprabandhakoze / Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parovayAro remorrormmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm mmmmmmmmmmm 233 iti gAthA peThe / na ca tena buddhA / agre gatvoktam - mAtaH ! kharaM cikcikaapitm| sAdhvyoktam - navaM liptam / aho ! anayA'hamuttareNApi jitaH - iti tAM vvnde| tvacchiSyo'smi / gAthArthaM brUhi mAtaH ! / sA prAha sma-mama guravaH santi / haribhadraH prAha- kva te ?[atra santi / tataH kenApi zrAvakeNa sa] caityaM nItaH / jinadarzanaM tatprathamaM harSaH / "vapureva tavAcaSTe bhagavan ! vItarAgatAm / nahi koTarasaMsthe'gnau tarurbhavati zAdvalaH / / [prabandhapaJcazatI-480] jaM diTThI karuNAtaraGgiyaphuDA eyassa somaM muhaM, AyAro pasamAyaro pariyaro saMto pasannA taNU / taM nRNaM jarajammamaccuharaNo devAhidevo imo, devANaM avarANa dIsai jaMo neyaM sarUvaM jae / / " [prabandhapaJcazatI-480] evaM stutvA pazcAjjinabhaTAcAryadarzanam / pratipattiH / caaritrm| sUripadavI / Avazyake cakkI'tyAdi tenaiva vivRtam / 'kalikAlasarvajJaH' iti birudam / rahasyapustakA devatAbhyo labdhAH / te cAdareNa jitadikpaTAcAryAcchinna 84 [caturazIti-]maThapratibaddhacaurAsInAmakaprAsAdastambhe vividhauSadhaniSpanne jalajvalanAdyasAdhye kSiptAH / ekadA bhAgineyo haMsa-paramahaMsau pAThayati prabhuH / niSpannau paraM bauddhatarkAstanmukhena pipaThiSataH / guruNA jJAninA vAryamANAvapi tatpArzva gatau / jaratIgRhe uttArakaH / bauddhAcAryAntike tadveSasthau paThataH / kapalikAyAM rahasyAni likhitH| pratilekhanAdisaMskAravazAddayAlU iva jJAtvA guruNA'cinti- dhruvaM zvetAmbarAvetau / dvitIyAhe sopAnazreNau khaTyA'rhadvimbamAlilikhe / tadAsannAyAtau tau pAdau na dattau / [yataH, narakaphalamidaM na kurvahe zrIjinapatimUrddhani pAdayornivezam / ] rekhAtrayAGkastatkaNThazcakre / buddho'yaM jAta iti kRtvA upari pAdo dattaH / upari caTitau / guruNA dRSTau / guroH samakSaM niSaNNau tau / gurvAsyacchAyAparAvartaM dRSTvA tatkaitavaM tatkRtameva matvA jaTharapIDAmiSeNa tato nirakrAmatAm / kapalikAM lAtvA gatau / tau cirAnnAyAtau / vilokApitau na staH / rAjAgre kathitam-sitapaTAvutkaTakapaTau tattvaM lAtvA yAtaH / kplikaamaanaayy| pRSThe sainyamalpaM gatam / dRSTidRSTiH / dvAvapi sahasrayodhau tau / tAbhyAM nihataM rAjasainyam / udvRttanaSTairuparAjAM gatvA kathitaM tattejaH / punarbahusainyapraiSaH / dRSTimelApakaH / yuddhamekaH karoti / aparaH kapalikApANirnaSTaH / 9. 'ityAdinavInanamaskArAH tato...' mudritaprabandhakoze / 10. 'jainAdikyapaTAcAryocchinna' hasta / 17. yad dRSTiH karuNAtaraGgitasphuTA etasya saumyaM mukhm| AcAraH prazamAkaraH parikaraH zAntaH prazannastanuH / tad nUnaM jarA-janma-mRtyuharaNo devAdhidevo'yam devAnAmaparAnAM dRzyate yato jJeyaM svarUpaM jagati / / Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 mmmmmmmmm ...'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH haMsasya zirazchittvA rAjJe darzitaM taiH / tenApi gurave dattam / gururAha-kimanena kapalikAmAnAyaya / gatA bhaTAH / rAtrau citrakUTe prAkArakapATayordattayostadAsane suptasya paramahaMsasya zirazchittvA taistatrArpitam / teSAM bauddhAnAM tatsUrezca santoSaH / prAtaH zrIharibhadrasUribhiH ziSyakabandho dRSTaH / kopaH / tailakaTAhAH kaaritaaH| agninA tApitaM tailam / 1444 bauddhA hotuM khe AkRSTAH [zakunikArUpeNa patanti / gurubhirvRttAnto jJAtaH [pratibodhAya] sAdhU prahitau / tAbhyAM catvAraH gAthA dattAH - guNaseNa-aggisammA sIhA-NaMdA ya taha piyA-puttA / sihi-jAliNi mAi-suyA, dhaNa-dhaNasirimo ya pai-bhajjA / / jaya-vijayA ya sahoyara dharaNo lacchI ya taha paI-bhajjA / seNa-viseNA pittiya-uttA jammaMmi sattamae / / guNacanda-vANavaMtara-samarAiJca-giriseNapANo u / egassa tao mukkho'NaMto bIyassa saMsAro / / jaha jalai jalau loe kusatthapavaNAhao kasAyaggI / taM cujjaM jaM jiNavayaNaamiyasitto vi pajjalai / / bodhaH / zAntiH / 1444 granthAH prAyazcittapade kRtAH / citrakUTatalahaTTikAsthena tailavaNijA pratayaH kAritAH / tatprathamaM yAkinIdharmasUriti haaribhdrgrnthessvnte'bhuut| 1440 punarbhavavirahAntatA / 'guNaseNaaggisammA' ityAdigAthAtrayapratibaddhaM samarAdityacaritraM navyaM zAstraM kSamAvallIbIjaM kRtam / 100 zataka-paJcAzat-SoDazaka-aSTaka-paJcaliGgI-anekAntajayapatAkA-nyAyAvatAravRtti-paJcavastuka-paJcasUtrakazrAvakaprajJapti-nANAyattakaprabhRtIni hAribhadrANi / ||shriisiddhrssignniprbndhH / / atrAntare zrImAlapure ko'pi dhanI zreSThI jainazcaturmAsake saparikaro devatAyatanaM vrajan siddhAkhyaM rAjaputraM dyUtakArayuvAnaM deyakanakapade nirdayairvRtakArairgartAyAM nikSiptaM kRpayA taddeyaM dattvA amocayat / gRhamAnIyAbhojayat / apAThayat / srvkaaryaadhykssmkrot| paryaNAyayat / mAtA prAgapyAsIt / pRthaggRhamaNDanikA / shresstthiprsaadaaddhnm| 18. guNasena-agnizarmANau siMhA-''nandau ca tathA pitR-putrau / zikhi-jAlinyau mAtR-sute dhana-dhanazriyau ca pati-bhArye / / 19. jaya-vijayau ca sahodarau dharaNo lakSmIzca tathA pati-bhArye / sena-visenau pitRvya-putrau janmani saptamake / / 20. guNacandra-vAnavyantarau samarAdityaH girisenaprANastu / ekasya tato mokSo'nanto dvitIyasya saMsAraH / / 21. yathA jvalati jvalayitvA lokAn kuzAstrapavanAhataH kaSAyAgniH / taM bhraSTaM yaM jinavacanAmRtasikto'pi prajvalati / / Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parovayAro - mmmmmmmmmm 235 siddho rAtrAvatikAle eti, lekhakalekhalekhanaparavazatvAt / zvazrUsnuSe atinirviNNe atijAgaraNAt / vadhvA zvazrUruktA- 'mAtaH! putraM tathA bodhaya, yathA nizi sakAle eti|' mAtrA uktaH sa - 'vatsa ! nizi zIghramehi / ' 'yaH kAlajJaH sa sarvajJaH' / siddhaH prAha - 'mAtaH ! yena svAminA'haM sarvasvadAnena jIvitavyadAnena ca samuddhRtastadAdezaM kathaM na kurve / ' toSNIkyena sthitA mAtA / anyadA''locitaM zvazrU-snuSAbhyAm-'asya cirAdAgatasya nizi dvAraM nodghATayiSyAvaH / ' dvitIyarAtrAvaticirAd dvAramAgataH sa kaTakaM khaTakhaTApayati / te tu na brUtaH / tena kruddhena gaditam'kimiti dvAraM nodghATayethe ? / ' tAbhyAM mantritapUrviNIbhyAmuktam-'yatredAnI dvArANi udghATitAni bhavanti, tatra vraja / ' tacchrutvA kruddhazcatuSpathaM gataH / tatrodghATe haTTe upaviSTAn sUrimantrasmaraNaparAn zrIharibhadrAndRSTavAn / sAndracandrika nabhasi dezanA / bodhaH / vrtm| sarvavidyatA / divyaM kavitvam / haMsaparamahaMsavad vizeSatarkAjighRkSurboddhAntikaM jigamiSurgurumavAdIta-'preSayata bauddhapAveM / ' gurubhirgaditam-'tatra mA gAH / mana:parAvarto bhaavii|' sa Uce-'yugAnte'pi naivaM syAt / ' punarguravaH procuH- 'tatra gataH parAvartyase cet tadA asmaddattaM veSamatrAgatyAsmabhyaM dadIthAH / ' UrarIcakre / sa gatastatra paThituM lgnH| sughaTitaistatkutarkaH parAvartitaM manaH / taddIkSAM lalau / veSaM dAtumupazrIharibhadraM yayau / tairapyAgacchan jaTitaH / [tairapyAgacchannAvarjitaH vAdaM kurvanvAdena jitaH / bauddhAcAryasya bauddhaveSaM dAtuM gataH / tenApi bodhitaH / punarAgata upazrIharibhadraM zvetAmbaraveSaM dAtum / punarvAdena jitH| evaM veSadvayapradAnena ehireyAhirAH 21 kRtAH / dvAviMzavelAyAM gurubhizcintitam - mA'sya varAkasya AyuHkSayeNa mithyAdRSTitve mRtasya dIrghabhavabhramaNaM bhUyAt / purA'pi 21 vA vAdairjito'sau / adhunA vAdenAlam / 'lalitavistArAkhyA' caityavandanAvRttiH satarkA kRtA / tadAgame pustikAM pAdapIThe muktvA guravo bhirguH| tatpustikAparAmarzAdvodhaH samyak / tatastuSTo nizcalamanAH prAha namo'stu haribhadrAya tasmai pravarasUraye / madarthaM nirmitA yena vRttirlalitavistarA / / tato mithyAtvaniviNNena siddharSiNA 16 sahasrA 'upamitibhavaprapaJcA'kathA'raci zrImAle siddhimaNDape / sA ca sarasvatyA sAdhvyA'zodhi / samaye zrIharibhadrasUrayo'pi te'pi anazanena suralokamavApan / / / iti zrIharibhadrasUri-siddharSigaNicaritraM saMpUrNa paropakAre / / [ii parovayAro] 11. 'lekhyaka lekhena' hasta0 / Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [jayaNA [18-yatanA] atha yatanA samyaktayA vidheyA / yatanA zrIAgamokta-guNadoSAzrayatyAgarUpA, sA tu pratipAlayituM sukaraiva / yataH - "kAlassa ya parihANI, saMjamajogAiM natthi khittAi / jayaNAe vaTTiyavvaM, na hu jayaNA bhaMjae aMgaM / / " [upadezamAlA- 293] oghaniryuktAvapi sAdhUnAzritya yatanA yathA - "paDilehaNaM kuNanto, miho kahaM kuNai jaNavayakahaM vA / dei va paccakkhANaM, vAei sayaM paDicchai vA / / puDhavI-AukkAe, teU-vAU-vaNassai-tasANaM / paDilehaNApamatto, chaNhaM pi virAhao hoi / / puDhavI-AukkAe teU-vAU-vaNassai-tasANaM / paDilehaNA Autto chaNhaMpi ArAhao hoi / / " [o.ni.-273, 274, 276] tathopadezamAlAyAmapi - "samiI-kasAya-gArava-iMdiya-maya-baMbhaceraguttIsu / sajjhAya-viNaya-tava-sattio ya jayaNA suvihiyANaM ||"[updeshmaalaa-294] zrAddhAnAmapi yatanA - "vaMdai ubhao kAlaM pi, ceiyAI thayathuIparamo / jiNavarapaDimAgharadhUva-pupphagaMdhaccaNujjutto / / 1. kAlasya ca parihANiH saMyamayogyAni na santi kSetrANi / yatanayA vartitavyaM na hu yatanA bhanaktyaGgam / / 2. pratilekhanAM kurvan mithaH kathAM karoti janapadakathAM vA / dadAti vA pratyAkhyAnaM vAcayati svayaM pratIcchati vaa|| 3. pRthvyapkAyayostejovAyuvanaspati-trasAnAm / pratilekhanAyAM pramattaH SaNNAmapi virAdhako bhavati / / 4. pRthvyapkAyayostejovAyuvanaspati-trasAnAm / pratilekhanAyAmAvRttaH SaNNAmapyArAdhako bhavati / / 5. samiti-kaSAya-gaurava-indriya-mada-brahmacaryaguptiSu / svAdhyAya-vinaya-tapa-zaktitazca yatanA suvihitaanaam|| 6. vandate ubhayakAlamapi caityAni stavastutiparamaH / jinavarapratimAgRhadhUpapuSpagandhArcanodyuktaH / / Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayaNA 7 suviNicchiyaegamaI, dhammammi aNaNNadevao ya puNo / na ya kusamaesu rajjai, puvvAvaravAhayatthesu / / daNaM kuliMgINaM, tasa - thAvarabhUyamaddaNaM vivihaM / dhammAo na cAlijjai, devehiM saiMdaehiM pi / / vaMdai paDipucchai, pajjuvAsei sAhuNo sayayameva / paDhai sui guNei ya, jaNassa dhammaM parikaheI / / 10 daDhasIlavvayaniyamo, posai - Avassaesa akkhalio / mahumajjamaMsapaMcaviha - bahuvihaphalesu paDikkaMto // nAhammakammajIvI, paccakkhANe abhikkhaNamujjuto / savvaM parimANakaDaM, avarajjhai taM pi saMkaMto / / 12 nikkhamaNa-nANa-nivvANa - jammabhUmIo vaMdai jiNANaM / na ya vasai sAhujaNavirahiyaMmi dese bahuguNe vi / / 13 paratitthiyANa paNamaNa - ubbhAvaNa - thuNaNa- bhattirAgaM ca / sakkAraM sammANaM, dANaM viNayaM ca vajjeI || paDhamaM jaINa dAUNa, appaNA paNamiUNa pAre / asaI ya suvihiyANaM, bhuMjai ya kayadisAloo / / 237 7. suvinizcitaikamatiH dharme'nanyadevatazca punaH / na ca kusamayeSu rajyate pUrvAparavyAhatArtheSu / / 8. dRSTvA kuliGginAM trasa - sthAvarabhUtamardanaM vividham / dharmAnna cAlyate devaiH sendrairapi / / 9. vandate pratipRcchati paryupAste sAdhUn satatameva / paThati zRNoti guNayati ca janasya dharmaM parikathayati / / 10. dRDhazIlavrataniyamaH pauSadhAvazyakeSvaskhalitaH / madhu - madya - mAMsa - paJcavidha-bahuvidhaphaleSu pratikrAntaH / / 11. nAdharmakarmajIvI pratyAkhyAne'bhIkSNamudyuktaH / sarvaM parimANakRtamaparAdhyati tamapi saGkrAntaH / / 12. niSkramaNa- jJAna - nirvANajanmabhUmayo vandate jinAnAm / na ca vasati sAdhujanavirahite deze bahuguNe'pi / / 13. paratIrthikAnAM praNamanodbhAvanastavanabhaktirAgaM ca / satkAraM sanmAnaM dAnaM vinayaM ca varjayati / / 14. prathamaM yatibhyo datvA''tmanA praNamya pArayati / asati ca suvihitAnAM bhuGkte ca kRtadigAlokaH / / Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 15 sAhUNa kappaNijjaM, jaM navi dinnaM kahiM ci kiMci tahiM / dhIrA jahuttakArI, susAvagA taM na bhuMjaMti / / vasahI-sayaNA-'saNa-bhatta - pANa bhesajjavatthapattAI / jai vi na pajjattadhaNo, thovA vi hu thovayaM dei / / saMvacchara - cAummAsiesu, aTThAhiyAsu ya tihIsu / savvAyareNa laggar3a, jiNavarapUyAtavaguNe / / 17 sAhUNa ceiyANa ya, paDaNIyaM taha avaNNavAiM ca / jiNapavayaNassa ahiyaM savvatthAmeNa vArei / / 19 virayA pANivahAo, virayA niccaM ca aliyavayaNAo / virayA corikkAo, virayA paradAragamaNAo / / 20 virayA pariggahAo, aparimiyAo aNaMtataNhAo / bahudosasaMkulAo, narayagaIgamaNapaMthAo / / mukkA dujjaNamittI, gahiyA guruvayaNasAhupaDivattI / mukka paraparivAo, gahio jiNadesio dhammo taivaniyamasIlakaliyA, susAvagA je havaMti iha suguNA / tesiM na dullahAI, nivvANavimANasokkhAiM / / " [ upadezamAlA - 229-245] atra kathA caMdrodayaM ca kurvvanti, culhakoparike narAH / teSAM tatphalamAhAtmyAt, svargo nUnaM prajAyate / / 15. sAdhUnAM kalpanIyaM yannApi dattaM kasmiMzcit kiJcit tasmin / dhIrAH yathoktakAriNo suzrAvakAstanna bhuJjate / / 16. vasati - zayanAsanabhaktapAnabhaiSajavastrapAtrANi / yadyapi na paryAptadhano stokAdapi stokaM dadAti / / 17. saMvatsara- cAturmAsikeSvaSTAhnikAsu ca tithiSu / sarvAdareNa laganti jinavarapUjAtapoguNeSu / / 18. sAdhUnAM caityAnAM ca pratyanIkaM tathAvarNavAdinaM ca / jinapravacanasyA'hitaM sarvasthemnA vArayati / / 19. viratA: prANivadhAt viratA nityaM cAlIkavacanAt / viratAzcauryAt viratAH paradAragamanAt / / 20. viratAH parigrahAdaparimitAtanantatRSNAt / bahudoSasaGkulAt narakagatigamanapathAt / / 21. muktA durjanamaitrI gRhitA guruvacanasAdhupratipattiH / muktaH paraparivAdo gRhito jinadezito dharmaH / / 22. taponiyamazIlakalitAH suzrAvakA ye bhavantIha saguNAH / teSAM na durlabhAni nirvANavimAnasaukhyAni / / Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayaNA / / atha candrodayakathA / / zrIpure zrISeNa nRpaH, tasya putro devarAjo'nekaguNaH, yauvane daivavazAtkuSTI jAtaH / saptavarSAvadhivividhapratIkArairapyapaTuH] vaidyaistyaktaH / yo | matputraM nIrogaM karoti tasyArddharAjyaM dadAmIti rAjA paTahamavAdayat / tatra vyavahAri yazodattaputrI lakSmIvatI zIlAdiguNamayI, tayA paTahaM nivArya hastasparzena kuSTaH spheTitaH / yataH - " yasya smaraNamAtreNa, sarvAH saMsArajA rujaH / zarIriNo vizIryante, so'yaM zIlabhiSag navaH / / " 239 tataH [tayoH ] pANigrahaNam, putraM rAjye nivezya dIkSAM lalau rAjA / tatra cekadA pATalAcAryA jJAnina aiyuH / gurunamaskaraNArthaM rAjA gamanam, dezanAnte pRcchA, kutaH saptavArSiko vyAdhiH samutpannaH / guruH prAha - prAcya karmataH / "nAbhuktaM kSIyate karma, kalpakoTizatairapi / avazyameva hi bhoktavyaM, kRtaM karma zubhAzubham / / " tathAhi - vasantapure devadattavyavahAriNaH catvAraH putrAH dhanadevo dhanadatto dhanamitro dhanezvarazca mithyAtvinaH / itazca mRgapure jinadattaH zreSThI [jainaH ] / tatputrI mRgasundarI, tasyA abhigrahatrayaM - jinaM pUjayitvA 1, sAdhUnAM dAnaM dattvA bhokSye'haM 2 rAtribhojanaM na kurvve 3 / anyadA vyavasAyArthaM dhanezvaro mRgapure yayau / dRSTvA mRgasundarIM sAnurAgo'sau jAtaH / tava mithyAtvino nainAM datte zreSThI piteti jinabhaktyA jJAtvA sa kapaTa - zrAvakIbhUya tAM pariNItavAn, svagRhe cAnItA sA, dharmerSyAlubhistasyA jinapUjanAdi niSiddham / tasyA upavAsatrayaM jAtam / tayA guravaH pRSTAH, pUjAM dAnaM ca kartuM nAlabhe'haM kiM kurvve, tairgurubhirguNAguNaM vicArya kathitam- 'culhakopari candrodayaM badhnIyaM tena paJcasAdhudAnena paJcatIrthe namaskRtairyAdRzaM phalaM tAdRzaM [ phalaM] jAyate / ' tatastayA svagRhamAgatya tathAkRtam, tatazca zvazurAdibhiH kimapi kArmaNaM kRtamanayeti vicArya dhanezvarasya kathitam / tatastena candrodayaH prajvAlitaH / tayA punardvitIyo baddhaH, so'pi prajvAlitaH / evaM sapta prajvAlitAH, tataH zvazureNoktam- 'bhadre ! kiM maNDitamiti / ' tayoktam - 'jIvadayArtham', punastena saroSamUce 'evaM tarhi pitRgRhe gaccha / ' tayoktam - 'sakuTumbena tvayA'haM pitRgRhe mocyA / ' zvazureNoktam - yathA magRhAnniryAti tathA karaNIyam / ' tataH sarve'pi tayA sArdhaM calitAH, kvApi mArgagrAme zvazurapakSIyaiH prAghUrNakArthaM rAtrau pAko vihitaH / sA vadhUrbahukathane'pi na bhuGkte, ataH ko'pi na bhuktaH / tato yasya gRhe'nnaM jAtaM, tasyaiva kuTumbaM bhuktam / tena bhuktena sarve mRtAH / prabhAte yAvadvilokayante tAvadannasthAlyAM sarpo dRSTaH / sarvezcintitaM rAtrau pacyamAne dhUmena vyAkulaH sarpo'nnasthAlyAM papAteti / taiH pazcAdvadhUH kSAmitA, tayoktam- ' ata eva culhakopari candrodayaM dadmi rAtrau - Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 .mmmmmmmmmm mmmmmmmmmmmmmmm 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH ca na bhuje'ham / ' atra teSAM tayopadezadAnaM zrAddhIkaraNaM ca, pazcAdvalanaM prazaMsAkaraNaM ca tasyAH sAkSAtkuladevIyamityAdi / tato gurubhiruktam - 'vatsa ! yattvayA asmin bhave sapta candrodayA dagdhAstasya phalaM te ca saptavArSiko vyAdhirjAtaH / sA mRgasundarI jIvadayayA svarge gatvA yazodattazreSThinaH putrI tava lakSmIvatI nAmnA priyA babhUva / asyAH zIlaprabhAveNa tava vyAdhiryayo, tata ubhayorapi jAtismaraNam, putraM rAjye vinyasya dIkSAgrahaNam, vidhitapaskaraNam, tataH svargaM gatau / ||iti yatanAyAM culhakopari caMdrodayakathAnakam / / __ [ii jayaNA] / / iti dvitIyagAthAvyAkhyAne prabodhadIpikAyAM dvitIyaH prastAvaH / / Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / atha tRtIyagAthAvyAkhyAne prabodhadIpikAyAM tRtIyaH prastAvaH / / atha tRtIyagAthAvyAkhyA - jiNapUA jiNathuNaNaM, guruthui sAhammiANa vacchallaM / vavahArassa ya suddhI, rahajattA titthajattA ya / / [jinapUjA jinastavanaM gurustutiH sAdharmikANAM vAtsalyam / vyavahArasya ca zuddhiH rathayAtrA tIrthayAtrA ca / / ] [jiNapUA] [19-jinapUjA] jinAnAM pUjA - jinapUjA / sA ca dvidhA dravyato bhAvatazca / yaduktaM zrIAvazyake "x xxxdavvathao puSphAI saMtaguNukkittaNA bhAve / / " davvathao bhAvathao, davvathao bahuguNitti buddhi siA / aniuNamai-vayaNamiNaM chajjIvahiaM jiNA biMti / / 1. 'guruthua' prabodhaTIkAyAm, D.E,FK hasta0 / 2. 'jiaM jiNA' hasta0 / 1. xxx dravyastavaH puSpAdiH sadguNotkIrtanA bhAve / 2. dravyastavo bhAvastavo dravyastavo bahuguNa iti buddhiH syAt / anipuNamativacanamidaM SaDjIvahitaM jinA bruvate / / Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 wmar'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH chajjIvakAyasaMjama, davvatthae so virujjhaI kasiNo / to kasiNasaMjamaviU, pupphAIyaM na icchaMti / / akasiNapavattagANaM, virayAvirayANa esa khalu jutto / saMsArapayaNukaraNo, davvathae kUvadiTuMto / / " [AvazyakabhASya-991-994] upadezamAlAyAmapi - "do ceva jiNavarehi, jAijarAmaraNavippamukkehiM / logammi pahA bhaNiyA, sussamaNasussAvago vA vi / / bhAvaccaNamuggavihArayA ya davvaccaNaM tu jiNapUyA / bhAvaccaNAu bhaTTho, havijja davvaccaNujjutto / / " [upadezamAlA-490-491] yastubhayabhraSTastasya kiM syAdityAha - "jo puNa niraccaNo cciya, sarIrasuhakajjamittatalliccho / tassa na ya bohilAbho, na suggaI neva paralogo / / " [upadezamAlA-992] bhAvArcanaM pradhAnam - "kaMcaNamaNisovANaM, thaMbhasahassUsiyaM suvaNNatalaM / jo kArija jiNaharaM, tao vi tavasaMjamo ahio / / " [mahAnizIthatRtIyAdhyayana] anyatrApi - 3. 'saMjamu' A0ni0 / 4. ...karaNaM' hasta / 3. SaDjIvakAyasaMjamo dravyastave sa virudhyate kRtsnaH / tataH kRtsnasaMyamavidvAMsaH puSpAdikaM necchanti / / 4. akRtsnapravartakAnAM viratAviratAnAmeSa khalu yuktaH / saMsArapratanukaraNo dravyastave kUpadRSTAntaH / / 5. dvAveva jinavarairjAtijarAmaraNavipramuktaiH / loke panthAnau bhaNitau suzramaNa: suzrAvako vApi / / 6. bhAvArcanamugravihAratA ca dravyArcanaM tu jinapUjA / bhAvArcanAd bhraSTo bhavet drvyaarcnodyutH|| 7. yaH punaH nirarcana eva zarIrasukhakAryamAtratallipsuH / tasya na ca bodhilAbho na sugatiH naiva paralokaH / / 8. kAJcanamaNisopAnaM stambhasahasrocchritaM suvarNatalam / ya: kArayejjinagRhaM tato'pi tp:sNymo'dhikH|| Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jiNapUA "merussa sarisavassa ya, jattiamittaM tu aMtaraM hoi / 6 bhAvatthaya- davvatthayANa, aMtaraM tattiaM neaM / / " 10 ukkosaM davvatthayaM, ArAhiya jAi accuaM jAva / bhAvatthaNa pAvai, aMtamuhutteNa nivvANaM / / " 7 jinapUjA kriyamANA iha paratra ca sukhAvahA / yataH 11 8 "pUAe maNasaMtI, maNasaMtIe hi uttamaM jhANaM / 9 suhajhANeNa ya mukkho, mukkhe sukkhaM nirAbAhaM / / " zrIbhagavatyAM zrIgautamapRSTaH zrIvIraH prAha 243 [sambodhasittari-44-45] -- [sambodhaprakaraNa-202] 10 " goyamA ! se jahAnAmae - ihaM sabarA i vA TaMkaNA i vA babbarA i vA cucuyA ivA palhayA i vA puliMdA i vA egaM mahaM raNNaM vA gaDDuM vA duggaM vA dariM vA visamaM vA pavvayaM vA nIsAe sumahallamavi AsabalaM vA hatthibalaM vA johabalaM vA dhaNubalaM vA AgaleMti, evAmeva asurakumArAvi devA NaNNattha arahaMte vA arahaMtaceiyANi vA aNagAre vA bhAviyappaNo nissAe uDDuM uppayaMti jAva sohammo kappo / / " [bhagavatIsUtra-3/2/142] punarapi indracintanAdhikAre 13 "no khalu samatthe camare asuriMde asurarAyA, no khalu visae camarassa asuriMdassa asuraraNNo 6. davvatthaya-bhAvatthayANaM sambodhasittarau / 7. 'ArAhao jAva accuaM jAi' sambodhasittarau / 8. 'ujjalaM' hasta0 / 9. 'aNAbAhaM' sambodhaprakaraNe 'nirAbAhaM' zrAddhavidhivRttau / / 10. 'cucuyA i vA' hasta0 nAsti, 'pahU i vA' hasta0 / 9. meroH sarSapasya ca yAvanmAtramantaraM bhavati / bhAvastavadravyastavayorantaraM tAvad jJeyam / / 10. utkarSeNa dravyastavamArAdhya yAtyacyutaM yAvat / bhAvastavena prApnotyantarmuhUrttena nirvANam / 11. pUjayA manaHzAntiH manaH zAntyA hyuttamaM dhyAnam / zubhadhyAnena ca mokSo mokSe sukhaM nirAbAdham / / 12. gautama ! tad yathAnAma iha zabarA iti vA, TaMkaNA iti vA, barbarA iti vA, cucukA iti vA, palhA iti vA, pulindA iti vA, ekaM mahat araNyaM vA gartaM vA durgaM vA darIM vA viSamaM vA parvataM vA, nizrayA sumahadapi azvabalaM vA hastibalaM vA yoddhabalaM vA dhanurbalaM vA Akalayanti evameva asurakumArA api devAH nAnyatra arhato vA arhaccaityAni vA anagArAn vA bhAvitAtmanaH nizrayA Urdhvamutpatanti yAvat saudharmaH kalpaH / khalu samarthaH camaraH asurendraH asurarAjaH, no khalu viSayaH camarasya asurendrasya asurarAjasya AtmanaH 13. no Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 .mmmmmmmad ~~ 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH appaNo nissAe uddhaM uppatittA jAva sohammo kappo, naNNattha arahaMte vA, arahaMtaceiyANi vA, aNagAre vA bhAviappaNo nIsAe uDDe uppayati jAva sohammo kappo, taM mahAdukkhaM khalu tahArUvANaM arahaMtANaM bhagavaMtANaM aNagArANa ya accAsAyaNAe tti kaTTa ohiM pauMjai, mamaM ohiNA Abhoeti, AbhoettA hA ! hA ! aho ! hato ahamaMsi tti kaTTa tAe ukkiTThAe jAva divvAe devagaIe vajjassa vIhiM aNugacchamANe-aNugacchamANe tiriyamasaMkhejjANaM dIvasamuddANaM majhaMmajjheNaM jAva jeNeva asogavarapAyave, jeNeva mamaM aMtie teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA mamaM cauraMgulamasaMpattaM vajjaM paDisAharai / / " [bha.sU.-3/2/144] pUjAvidhizca - prAtaH pUrvaM nirmAlyotsAraNaM prakSAlanaM saMkSepapUjA ArAtrikaM maMgalapradIpazca / tataH snAtrAdisavistaradvitIyapUjAprArambhe devasya puraH sakuGkumajalakalaza: sthApyaH / tata: - "muktAlaMkAravikArasArasaumyatvakAntikamanIyam / sahajanijarUpanirjitajagattrayaM pAtu jinabimbam / / " [zrAddhavidhivRtti ityuktvA'laGkArottAraNam / "avaNiakusumAharaNaM payaipaiTThiamaNoharacchAyaM / jiNarUvaM majjaNapIDhasaMThiaM vo sivaM disau / / " [zrAddhavidhivRtti ityuktvA nirmAlyotsAraNam / tataH prAguktakalazaDhAlanaM pUjA ca / atha dhautadhUpitakalazeSu 14 11. 'bhagavaMtANaM' hasta0 nAsti / 12. accAsANayAe' hasta0 / 13. nirmAlyotsAraNaM, tataH 'muktA...' zlokaH, tataH 'avaNia...' zlokaH, tataH 'dvAbhyAM jinAMghritale puSpakSepaH' iti pATho hastapratau / 14. nirmAlyottAraNam' zrAddhavidhau / nizrayA UrdhvamutpatituM yAvat saudharmaH kalpaH, nAnyatra arhato vA, arhaccaityAni vA, anagArAn vA bhAvitAtmanaH nizrayA Urdhvamutpatanti yAvat saudharmaH kalpaH tanmahAduHkhaM khalu tathArUpANAmarhatAM bhagavatAmanagArANAM ca atyAzAtanayA iti kRtvA avadhiM prayunakti mAmavadhinA Abhogayati, Abhogya hA ! hA ! aho ! hataH ahamasmi iti kRtvA tayA utkRSTayA yAvad divyayA devagatyA vajrasya vIthimanugacchan-anugacchan tiryag asaMkhyeyAnAM dvIpasamudrANAM madhyaM madhyena yAvat yatraiva azokavarapAdapa: yatraiva mama antikaM tatraiva upAgacchati, upAgatya mama caturaGgalamasaMprAptaM vajraM pratisaMharati / 14. apanitakusumAbharaNaM prakRtipratiSThitamanoharachAyam / jinarUpaM majjanapIThasaMsthitaM va: zivaM dadAtu / / Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jiNapUA mmmmmmmm mmmmmmmmm 245 snAtrArhasugandhajalakSepaH, zreNyA teSAM vyavasthApanam, sadvastreNAcchAdanaM ca / tataH svacandanadhUpAdinA kRtatilakahastakaMkaNahastadhUpanAdikRtyAH zreNisthAH zrAvakAH kusumAJjalipAThAn paThanti / tathAhi "sayavatta-kuMda-mAlaibahuvihakusumAiM paMcavannAiM / jiNanAhaNhavaNakAle, diti surA kusumaMjaliM hiTThA / / " [zrAddhavidhivRtti ityuktvA devasya mastake puSpAropaNam / "gaMdhAyaDDiamahuaramaNaharajhaMkArasaddasaMgIA / jinacalaNovari mukkA harau tumha kusumaMjalI duriaM / / " [zrAddhavidhivRtti] ityAdipAThaH pratigAthAdipAThaM jinacalanoparyekena zrAvakeNa kusumAJjalipuSpANi kSepyANi / sarveSu kusumAJjalipATheSu ca tilakapuSpapatradhUpAdivistaro jJeyaH / athodAramadhurasvareNAdhikRtajinajanmAbhiSekakalazapAThaH / tato ghRtekSurasadugdhadadhisugandhijalaiH paJcAmRtaiH snAtrANi / snAtrAntarAleSu ca dhUpo deyaH / snAtrakAle'pi jinaziraH puSpairazUnyaM kAryam / yadAhudivetAlazrIzAntisUrayaH -- "AsnAtraparisamApterazUnyamuSNISadezamIzasya / sAntardhAnA'bdhArApAtaM puSpottamaiH kuryAt / / " [arhadabhiSeka-3/4] snAtre ca kriyamANe nirantaraM cAmarasaGgItatUryAdyADambara: sarvazaktyA kAryaH / sarvaiH snAtre kRte punarakaraNAya zuddhajalena dhArA deyA / tatpAThazcAyam - __ "abhiSekatoyadhArA, dhAreva dhyAnamaNDalAgrasya / bhavabhavanabhittibhAgAn, bhUyo'pi bhinattu bhAgavatI / / " [arhadabhiSeka-3/12] 15. 'tataH.. kRtyAH' iti pATho hastapratau nAsti / 16. 'sA ceyam' hasta0 / 15. zatapatrakundamAlatibahuvidhakusumAni paJcavarNAni / ___ jinanAtha-snapanakAle dadAti surAH kusumAJjaliM hRssttaaH|| 16. gandhADhyamadhukara-manoharajhaMkArazabdasaGgItAH / jinacaraNopari muktA haratu tava kusumAJjalirduritam / / Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 17 tato'GgarUkSaNavilepanAdipUjA prAkpUjAto'dhikA kAryA / athArAtrikaM samaGgalapradIpamarhataH purastAdudyotyam / AsannaM ca vahnipAtraM sthApyam, tatra lavaNaM jalaM ca pAtayiSyate / 18 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH ityuktvA prathamaM kusumavRSTiH / tataH ~~~ 17 "uvaNeu maMgalaM vo, jiNANa muhAlijAlasaMvaliA / titthapavattaNasamae, tiasavimukkA kusumavuTThI / / " - 18 "uyaha paDibhaggapasaraM, payAhiNaM muNivaI kareUNaM / paDai saloNatteNa lajjiyaM va loNaM huavahaMmi / / " [ zrAddhavidhivRtti ] 19 ityAdipAThairvidhinA jinasya triH sapuSpalavaNajalottAraNAdi kAryam / tataH sRSTyA pUjayitvA ArAtrikaM sadhUpotkSepamubhayata uccaiH sakalazajaladhAraM paritaH zrAddhaiH prakIryamANapuSpaprakaram - 19 "maragayamaNighaDiavisAlathAlamANikkamaMDiapaIvaM / havaNayarakarukkhittaM bhamau jiNArattiaM tumhaM // [zrAddhavidhivRtti ] 20 ArattiyaM niyacchaha jiNassa sarUvaM kasiNAgurucchAyaM / pAsesu bhai najjai saMgamao vibhinnadiTTivva / / 21 pasame vo bhavaMtarasamajjiaM kammareNusaMghAyaM / ArattiANulaggA ucchalaMtI saliladhArA / / " [zrAddhavidhivRtti] 17. 'athAGgarUkSaNavilepanAdikA pUjA sarvA kAryA / atha lUNapANI gAthA / ' rAtrikaM purodyotyam, pUjjaM sRSTyA, ' hasta0 / 18. 'lavaNaM pAtayiSyate jalaM ca''uvaNe u' ityanayA gAthayA kusumavRSTiH kriyate / prathamArAtrika eveyamiti vRddhAH / tathApyArAtrikeSu sAmAnyato likhitA lUNapANividhiH / 19. 'athArAtrikaM sadhUpotkSepa - sajalakalazaDhAlanaM / AsannasthitairjanaiH pUjyamAnaM bhAjanasthamuttAryate pAThapUrvam, pAThaH punaramI- maragayeti 3 gAthA / ' iti hastapratau / 17. upanayatu maGgalaM vo jinAnAM mukharAlijAlasaMvalitA / tIrthapravartanasamaye, tridazavimuktA kusumavRSTiH / / 18. pazyata pratibhagnaprasAraM pradakSiNaM munipatiM kRtvA / patati salavaNatvena lajjitamiva lavaNaM hUtAzane / / 19. marakatamaNighaTitavizAlasthAlamANikyamaNDitapradIpam / snapanakarotkSiptaM bhramatu jiNa ! ArAtrikaM tava / / 20. ArAtrikaM niyacchatu jinasya svarUpaM kRSNAgarucchAyam / pArzvayoH bhramati rAjate saGgamato vibhinnadRSTiriva / / 21. prazamatu vaH bhavAntarasamArjitaM karmareNusaMghAtam / ArAtrikAnulagnA ucchalantI saliladhArA / / Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jiNapUA ityAdipAThapUrvaM pradhAnabhAjanasthaM sotsavamuttAryate trivAram / etaccArAtrikaM tatra devatoddezena diganusAreNottAryam / 21 atha maGgalapradIpaH / so'pyArAtrikavatpUjyaH, pAThAbhyAmuttAryaH tau cAmU - 22 "kosaMbisaMThiassa va, payAhiNaM kuNai mauliapaIvo / jiNa ! somadaMsaNe diNayaruvva tuha maMgalapaIvo || 23 bhAmijjaMto surasuMdarIhiM tuha nAha ! maMgalapaIvo / kaNayAyalassa najjai bhANuvva payAhiNaM dito / / " 46. 247 22 tathaiva dedIpyamAno jinacalanAgre mucyate / ArAtrikaM tu vidhyApyate na doSaH / atrAhuH vRddhAH - prathamArAtrike -3, dvitIye - 2, tRtIye - 1 pherakAH, caityavandanAdi / 24 " saMghassa pavayaNassa, jiNassa jaNadiTThidosaharaNatthaM / lavaNAi kIrai jao, vAmAvattaM havai teNa / / " zaktyA cASTadhA sA vidheyA / yaha 25 'varagaMdha-dhUva cakkhukkhaehiM kusumehiM pavaradIvehiM / nevijja-phala- jalehiM jiNapUA aTThahA bhaNiA / / " atra jJAtam 20. 'etaccArAtrikaM... NottAyeM / 'mudritazrAddhavidhau nAsti / 21. 'maGgalapradIpo'pyArAtrikavatpUjyate' iti mudritazrAddhavidhivRttau / 22.jinacalanoparimocyaH ArAtrikavidhyApane na doSaH / iti hasta0 / 23. 'iha lavaNArAtrikAdyuttAraNaM saMpradAyena sarvagaccheSu paradarzaneSvapi ca sRSTayaiva kriyamANaM dRzyate / zrI jinaprabhasUrikRtapUjAvidhau tvevamuktam 'lavaNAiuttAraNaM pAlittayasUrimAipuvvapurisehiM saMhAreNa aNunnAyaMpi saMpayaMsiTThie kArijjai / ' iti zrAddhavidhivRttau / 22. kauzAmbisaMsthitasya iva pradakSiNAM karoti mukulitapradIpaH / jina ! saumyadarzana ! dinakara iva tava maGgalapradIpaH / / 23. bhrAmayan surasundaribhiH tava nAtha ! maGgalapradIpaH / kanakAcalasya jJAyate bhAnu iva pradakSiNAM dadan / / 24. saMghasya pravacanasya, jinasya janadRSTidoSaharaNArtham / lavaNAdi kriyate yataH vAmAvartaM bhavati tena / / 25. varagandha-dhUpa-cokSakSataiH kusumaiH pravaradIpaiH / naivadya - phala - jalaiH jinapUjA aSTadhA bhaNitA / / Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 mmmmmmmmm awar'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH / / athASTavidhajinapUjAphale kathA / / mahAvidehe puSkalAvatIvijaye puNDarIkiNInagaryAM vijayasenacakrI rAjyaM karoti / anyadA suyshaatiirthkRtsmvsRtH| "AgAsagaeNaM chatteNamityAdi..." Rddhi-vidhinA cakrI jinAgamanajJApakadattaprItidAno vandituM mahA gataH / paJcavidhAbhigamAdi, vidhipUrvaM jinavandanam, tasminnavasare'STau devA jinavandanAyAyAtA:, rAjJA dRSTAH, teSAM 32 baddhanATakakaraNaM saMharaNaM ca, cakravartyAdInAM vismayaH, devaiH pRcchA kRtA - 'vayaM bhavyA abhavyA vA ?' bhagavatAdiSTam- 'bhavyA eva yUyam / ' punaH pRcchA-'kimAsanasiddhikA dUrabhavyA vA ?' jina: prAha- 'AsanasiddhikA eva / ' punarapi pRcchA- 'kasmin bhave muktiM yAsyAma: ?' svAminA kathitam'devalokAccyutvA'tra vijaye nRpIbhUya dIkSAM lAtvA muktiM yAsyatha / ' cakriNA pRSTam- 'ebhiH pUrvajanmani kiM sukRtaM kRtam ?' jinenoktam- 'dhAtakIkhaNDe bharate mahAmalayapure sudattazreSThino rukmiNIbhAryAyAmaSTau putrAH / dhana-vimala-zikha-ArakSa-varasena-ziva-varuNa-suyazA: suvrtaaH| ekadA suvratajinadezanA evamazrAvi / "jo puei tisaMjhaM, jiNiMdarAyaM sayA vigayadosaM / so taiyabhave sijjhai, ahavA sattaTThame jamme / / " [sambodhaprakaraNa-218] sA pUjA dravya-bhAvAbhyAM dvidhA, tatra - "dravyato'STavidhA pUjA phalaiH sadgandhacandanaiH / __puSpaistathAkSataiyUMpai-naivedyai-dIpakai-jalaiH / / " bhAvatastu evam - "zraddhAnIraM manaHpuSpaM dhIdhUpaM jJAnadIpakam / viSayatyAganaivedyaM sA pUjA paramezvare / / " stokApi zubhAdhyavasAyarUpA pUjAdikA kriyA viziSTaguNapAtraviSayA'kSayaphalaiva / yaduktam - "eMgaM pi udagabiMdUM, jaha pikkhittaM mahAsamuddammi / jAyai akkhayamevaM, pUjA vi hu vIyarAgesaiM / / uttamaguNabahumANo, payamuttamasattamajjhayArammi / uttamadhammapasiddhI, pUjAe vIyarAgANaM / / " [upadezapada-1023, 1024, paJcAzaka-191-192] 24. 'jiNaguNasamuddesu' paJcAzake / 25. 'jiNavariMdANaM' paJcAzake / 26. yaH pUjayati trisandhyaM jinendrarAjaM sadA vigatadoSam / sa tRtIyabhave sidhyatyathavA saptASTame janmani / / 27. eko'pyudakabinduH yathA prakSipto mahAsamudre / jAyate'kSataH evaM pUjApi hu vItarAgeSu / / 28. uttamaguNabahumAnaH padamuttamasattvamadhyakAre / uttamadharmaprasiddhiH pUjayA vItarAgANAm / / . Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jiNapUA 29 "eeNaM bIeNaM, dukkhAI apAviUNa bhavagahaNe / accaMtudArabhoe, bhottuM sijjhaMti bhavvajiyA / / " [sambodhaprakaraNa-201] ityAdidezanAM zrutvA saMjAtadRDhatamajinapUjArucibhiraSTabhirapi bAndhavairaSTaprakArapUjAniyamagrahaNaM paJcaviMzatipUrvalakSANi yAvajjinarAjapUjAparANAM mAsAnazanena prAnte mRtvA saptame devaloke 17 sAgarAyuSo devA jAtAstatazcyutvA mokSaM yAsyanti / ' evamaSTadhAjinapUjAphalam / / / ityaSTavidhapUjAphale kathAnakam / / "na vaiSamye na pAdasthe, na caivotkaTAsane / vo vAmapAde tu na pUjA vAmahastataH / / " " puSpAdyarcA tadAjJA ca tadddravyaparirakSaNam / utsavAstIrthayAtrA ca, bhakti: paJcadhA jine / / " [suktamuktAvalI-61/6] evaM paJcaprakArApi jinapUjA sAmAnyato dravyabhAvAbhyAM dvidhA, tatrApi puSpAdidravyapUjA sarvasiddhinibandhanaM satatArambhakAriNAm / yataH 66 eSA pUjA jinAgame i 31 'AraMbhapasattANaM, gihINa chajjIvavahaavirayANaM / bhavaaDavInivaDiyANaM, davvatthao ceva AlaMbo / / " [sambodhaprakaraNa-216] - 46 'aMgaggabhAvabheyA, pupphAhArathuIhiM pUatigaM / paMcoveyAra aTThovayAra savvovayArA vA / / " ~~~ 249 anyatrApi [ ] 32 44 'aMgaMmi paDhamapUA AmisapUA jiNaggao bIA / taiA thuithuttimayA tAsi sarUvaM imaM hoi / / " [caityavandanabhASya-10] [upadezataraGgiNI] 26. 'paMcuvayArA' mudritacaityavandanabhASye / 27. 'taobhave' caityavandanamahAbhASye / 28. 'thottagagaya' caityavandana mahAbhASye / 29. etena bIjena duHkhAnyaprApya bhavagahane / atyantodArabhogAn bhuktvA sidhyanti bhavyajIvAH / / 30. ArambhaprasaktAnAM gRhiNAM SaDjIvavadhAviratAnAm / bhavATavInipatitAnAM dravyastava evAlambaH // 31. aGgAgrabhAvabhedAH puSpAhArastutibhiH pUjAtrikam / paJcopacAraH aSTopacAraH sarvopacAro vA / / 32. aGge prathamapUjA, AmiSapUjA jinAgrato dvitIyA / tRtIyA stuti stotramayA tAsAM svarUpamidaM bhavati / / Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 mmmmmmmmmmmm .....'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH bRhatbhASye - "nhavaNavilevaNaAharaNa-vatthaphalagaMdhadhUvapupphehiM / kIrai jiNaMgapUA tattha vihI esa nAyavvo / / " [sambodhaprakaraNa-57] yathA zrIvastupAla: svakAritasapAdalakSabimbAnAM zrIzatruJjayasarvabimbAnAM ca .ratnasuvarNAbharaNAni kAritavAn / paridhApanikA navyapaTTadukUlAdi-candrodayAdividhApanam, jinahastopari sauvarNabIjapUranAlikerAdimocanam, dhUpotkSepa-sugandhavAsaprakSepAdyapi ca sarvamaGgapUjAyAM bhavati / pUjAvasare - "kAyakaMDUyaNaM vajje, tahA khelavigicaNaM / thuithuttabhaNanaM ceva, pUaMto jagabaMdhuNo / / [zrAddhadinakRtya-58] jiNabhavaNabiMbapUA, kIrati jiNANa no kae kiMtu / suhabhAvaNAnimittaM, buhANa IyarANa bohatthaM / / [caityavandanamahAbhASya-142] caiihareNa ya keI, pasaMtarUveNa kei biMbeNa / pUyAisayA anne, anne bujhaMti uvaesA / / " [sambodhaprakaraNa-59, 70, 71] "niHzUkatvAdazauco'pi devapUjAM tanoti yaH / puSpairbhUpatitairyazca bhavata: zvapacAvimau / / " [zrAddhavidhivRtti yathA / / atha puNyasArakathA / / kAmarUpapattane mAtaMgasyaikasya putro jAtaH sa jAtamAtra eva pUrvabhavavairiNA vyaMtareNApahatya vane muktaH, itazca kAmarUpapattanAdhipo rAjA rAjapATikAyAM nirgataH, vane sa bAlako dRSTaH, aputratvena gRhIta: pAlitazca 29. 'moNaM vA kaibhaNNaM kujjA' sambodhaprakaraNe / 30. abuhANa' sambodhaprakaraNe / 33. snapanavilepanAbharaNavastraphalagandhadhUpapUSpaiH / kriyate jinAGgapUjA tatra vidhireSo jJAtavyaH / / 34. kAyakaNDUyanaM varjet tathA zlezmavivecanam / stutistotrabhaNanaM caiva pUjan jagadbandhUn / / 35. jinabhavanabimbapUjA kriyate jinAnAM no kRte kintu / zubhabhAvanAnimittaM budhAnAmitareSAM bodhArtham / / 36. caityagRheNa ca kecit prazAntarUpeNa kecit bimbena / pUjAtizayAdanye'nye budhyante upadezAt / / Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jiNapUA mmmmmmmmmmmmmmm mmmmmmmm 251 'puNyasAra' iti nAma dattam, sa udyauvano jAtaH, rAjA tasmai rAjyaM datvA dIkSAM jagrAha, kAlena kevalI jAta:, kAmarUpe pure samAgataH, puNyasAro vaMdanAya gataH, paurAH sarve samAgatAH, puNyasArajananI mAtaMgyapi tatrAyAtA, rAjAnaM dRSTvA tasyAH stanyaprasravo jAta:, rAjJA kAraNaM pRSTa: kevalI prAha-'he rAjan ! eSA tava mAtA, mayA tvaM vane patito labdhaH,' rAjJA pRSTam-'kena karmaNAhaM mAtaGgo jAta: ?' jJAnI prAha-'pUrvabhave tvaM vyavahArI abhUH, tvayaikadA jinaM pUjayatA puSpaM bhUmau patitaM devasyAnAropyaM jAnatApyavajJayAropitam, tena tvaM mAtaGgo jAtaH / ' yata: "uccidvaM phalakusumaM, nevijjaM vA jiNassa jo dei / so nIagoakammaM, baMdhai pAyannajammaMmi / / " [zrAddhavidhivRtti tava pUrvabhave yA mAtAbhUttayaikadA strIdharme'pi devapUjA kRtA, tatkarmaNA saiSA mAtaGgI jAtA, tato vairAgyAd rAjJA dIkSA gRhItA / ata: snAnAdyakRtvA devapUjA na kAryA / bhUpatitaM puSpaM sugandhyapi devAnAM nAropyam, svalpe'pyapAvitrye devAnAM nAbhyarcanIyam, viziSya cocchiSTidine strIbhivRhadAzAtanAdidoSAt / iti devapUjA zucitayA kartavyA / [zrAddhavidhivRtti / / iti puNyasArakathA / / aSTaprakArapUjA vivekinA pratyahaM tridhA vidheyA tadabhAva ekadhA vA / aSTaprakAropacArAparyAptau pradIpAkSatAdi kAryameva / yata: - "niccaM cia saMpunnA, jai vi hu esA na tIrae kAuM / tahavi aNuciTThiavvA, akkhayadIvAidANeNa / / " [caityavandanamahAbhASya-216] tRtIyA sarvopacArA prAyo'GgAgrabhAvaviSayA / tathaivAha - __"sabbovayArapUyA, nhavaNaccaNavatthabhUsaNAIhiM / ... phalabalidIvAinaTTa-gIyaArattiyAIhiM / / " [sambodhaprakaraNa-188] pUjAvasare zaktau pradIpo ghRta-aguru-karpUrAdibhireva kArya: / tathA - 31. 'ajani' hasta0 / 32. ajani' hasta0 / 33. api saurabhatayA devasya caDhApitam' hasta0 / 34. trividheyA tadabhAvekadhA vA, aSTaprakAropAcArA...' hasta0 / 37. ucchiSTaM phala-kusumaM naivedyaM vA jinasya yaH dadAti / saH nIcagotrakarma badhnAti prAyo'nyajanmani / / 38. nityameva saMpUrNA yadyapi khalveSA na tIryate (zakyate) kartum / tathA'pyanuSThAtavyA'kSata-dIpAdidAnena / / 39. sarvopacArapUjA snapanA-'rcana-vastra-bhUSaNAdibhiH / phala-bali-dIpAdi-nATya-gItA-''rAtrikAdibhiH / / Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 40 " sohamme kappe suhammAe sabhAe mANavae ceiyakkhaMbhe SaSTiyojanapramANe [saTTijoaNappamANe] hiTThA uvariM ca addhaterasaaddhaterasa joaNANi vajjittA majjhaeNa paNatIsajoaNesu vairAmaesu golavaTTasamuggaesu bahUo jiNasakahAo pannattA / / " [samavAyAGgasUtra-35] sarveSAmapi devAnAM svasvasudharmAsabhAsu mANavakacaityastambhe nikSiptAni jinAsthIni teSAM pUjanIyAni syuriti / te tAsu maithunAdinA na caranti / yadi jinAsthinAM pUjA surairapi kriyamANAsti, tato jJAyate jinapratimApUjA sarvavirativyatiriktaiH sarvairdezaviratairvidhIyate, na doSaH / [i jiNapUA ] 35. 'tIsAe' hasta0 / 36. 'bahUo' mudritasamavAyAGge nAsti / 40. saudharme kalpe sudharmAyAM sabhAyAM mANavake caityastambhe SaSTiyojanapramANe adhaH upariM ca ardhatrayodazaardhatrayodaza- yojanAni varjayitvA madhye paJcatriMzatyojaneSu vajramayeSu golavRttasamudgakeSu bahavaH jinasakthinaH prajJaptAH / Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [jiNathuNaNaM] [20-jinastavanam] jiNathuNaNaM jinAnAM stavanam / tadvidheyaM mokSArthibhiH / jinastutermokSasAdhanatve kiM vaktavyam ? yataH kalyANamandirastotre - "AstAmacintyamahimA jinasaMstavaste, [kalyANamandirastotra-7] nAmApi pAti bhavato bhavato jaganti / tIvrAtapopahatatapAntha - janAnnidAghe, prINAti padma- sarasaH saraso'nilo'pi / / " jinastutiH kriyamANA ihaloke'pi phaladAyinI / yathA zrIbhadrabAhusvAmibhirupasargaharastotraM zrIpArzvanAthastutirUpaM vidhAya zrIsaGghamadhye marakimAMdyanivArya zAntiH kRtA / tathA zrIsiddhasenadivAkaraiH zrIpArzvanAthastutirUpaM kalyANamandirastotraM kRtvA 'yasmin hare'ti-11 kavitve procyamAne mahAkAlaprAsAde zambhuliGgadvikhaNDIbhavanena zrIpArzvanAthapratimAprakaTanena zrIjinazAsanonnatiM viracayya paragRhItaM svAyattIkRtam / tathA zrImAnadevasUribhiH bhayaharastotreNa saptabhayanivRttirvidadhe tadA, adyApi tathaiva tatsmaraNena sarvatrApi prAyaH saptabhayanivRttiranubhUyamAnAsti / / / atha zrImAnatuGgAcAryasambandhaH / / atha mayUra - bANAbhidhAnau bhAvukazAlako paNDitau nijavidvattayA mithaH sparddhamAnau nRpasadasi labdhapratiSThAvabhUtAm / kadAcidbANapaNDito jAmimilanAya tadgRhaM gato nizi dvAraprasupto bhAvukenAnunIyamAnAM samAnAM jAmiM nizamya tatra dattAvadhAna ityazRNot - " gataprAyA rAtriH kRzatanu zazI ! zIryata iva, pradIpo'yaM nidrAvazamupagato ghUrNita iva / praNAmAnto mAnastyajasi na tathApi krudhamaho, " iti bhUyo bhUyastena tripadImudIryamANAmAkarNya, "kucapratyAsatyA hRdayamapi te caNDi ! kaThinam / / " 1. 'samAnAM' hasta0 nAsti / 2. 'imAM' hasta0 / Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 .mom ~~~~~~~~~~~ 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH iti bhrAtRmukhAtturya padamAkarNya kruddhA sA satrapA ca 'kuSThI bhaveti taM bhrAtaraM shshaap| tatastasyAH pativratAvrataprabhAvAdaGge prabhUtaroga: prasUtaH / prAta: zItarakSApaTapihitatanupasabhAyAmAyAto mayUreNa mayUreNeva komalagirA 'varakoDhI' iti taM prati prAkRtazabde prokte caturacakravartI nRpo bANaM savismayaM prekSyamANastena prastAvAntare devatArAdhanopAyazcetasi cintayAMcakre / bANastu satrapastata utthAya nagarasImani stambhamAropya khAdirAGgArapUrNamadha:kuNDaM vidhAya stambhAgravartini sikke svayamadhirUDhaH sUryastutau pratikAvyaprAnte sikkakapadaM kSurikayA chindan paJcabhiH kAvyastena paJcasu padeSu chinneSu sikvakAgravilagnaH SaSThena kAvyena pratyakSIkRtabhAnustatprasAdAtsadyaH saJjAtajAtyakAJcanakAyakAnti:, anyasminahani suvarNacandanAvaliptAGgaH saMvItasitasvacchadivyavasana: samAjagAma / tadvapuHpATavaM pazyatA nRpeNa sUryavaraprasAdaM mayUre vijJapayati sati bANo bANanibhayA girA taM marmaNi vivyAdha / 'yadi devatAdhArAdhanaM sukaraM tadA tvamapi kimapIdRk citramAvi:kuru' ityabhihite tena mayUreNa taM prati prativaca: sandadhe / 'nirAmayasya kimAyurvedavidAH tathApi tava vacaH satyApayituM nijapANI pAdau ca churyA vidArya, tvayA SaSThe kAvye sUryaH paritoSitaH, ahaM tu pUrvasya kAvyasya SaSThe'kSare bhavAnI paritoSayAmA ti pratizrutya sukhAsanasamAsInazcaNDikAprAsAdapazcAdbhAge niviSTo 'mA bhAkSIvibhrama miti SaSThe'kSare pratyakSIkRtacaNDikAprasAdAtpratyagraprathamAnavapuHpallava: svasanmukhaM ca tatprAsAdamAlokyAbhimukhAgatairnRpatipramukharAjalokaiH kRtajayajayAravo mahatA mahena puraM prAvikSat / ___ etasminnavasare mithyAdRzAM zAsane vijayini samyagdarzanadveSibhiH kaizcitpradhAnapuruSairnRpo'bhidadhe-'yadi jainamate kazcidIdRkprabhAva: prabhavati tadA sitAmbarA: svadeze sthApyante no cejjavAnirvAsyante' iti tadvacanAdanu zrImAnatuGgAcAryAstatrAkArya 'nijadevatAtizayaM kamapi darzayantu'-iti rAjJA bhaNitam / te prAhuH - "raverevodaya: zlAghyaH ko'nyeSAmudayagrahaH / na tamAMsi na tejAMsi yasminnabhyudite sati / / [prabandhakoza] AlokamAtrataralA gaganAntarAlA, uccAvacAH kati na danturayanti tArAH / ekena tena rajanIpatinA vinAdya, sarvA dizo malinamAnanamudvahanti / / kathAsu ye labdharasAH kavInAm, te nAnurajyanti kathAntareSu / na granthiparNapraNayAzcaranti, kastUrikAgandhamRgAstRNeSu / / " [prabandhakoza] rAjan ! 'muktAnAmasmaddevatAnAmatra ko'tizaya: sambhavati, tathApi tatkiGkarANAM surANAM prabhAvAvirbhAva: 3. 'kraddhA' hasta0 nAsti / 4.'cetasyavatArayAJcakre' prabandhacintAmaNau / 5. sImni' hasta0 / 6.'tat' hasta0 / 7.'sU hasta0 / 8. pratipadya' hasta0 / 9. mA bhAGkSIvibhramaM bhUradharavidhuratA keyamAsyasya rAgam; prANau prANyeva nAyaM kalayasi kalahazraddhayA kiM trizUlam / ityudyutkopaketUnprakRtimavayavAnprApayantyeva devyA; nyasto vo marudasuhRdasUnsaMharannaMghriraMhaH / / 10. 'no vA javA...' hasta0 / 11. abhihite' hasta0 / Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jiNathuNaNaM mmmmmmmmmm 255 ko'pi vizvacamatkArakArI dIta' ityabhidhAya catuzcatvAriMzatA nigaDainijamaGgaM niyamitaM kArayitvA tannagaravartinaH zrIyugAdidevasya prAsAdasya pAzcAtyabhAge sthito mantragarbha 'bhaktAmare'ti navaM stavaM kurvan pratikAvyaM bhagnaikaikanigaDa: zRGkhalAsaMkhyaiH kAvyaiH paryAptastavo'bhimukhIkRtaprAsAdaH zAsanaM prabhAvayAmAsa / ||iti zrImAnatuGgAcAryaprabandhaH / / jinastutiramutrApi phaladAyinI zrIuttarAdhyayane proktA / yathA - "thayathuimaMgaleNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? thayathuimaMgaleNaM nANadaMsaNacarittabohilAbhaM jiNayai / nANasaNacaritta-bohilAbha-saMpaNNe a NaM jIve aMtakiriaMkappavimANovavAIaM ArAhaNaM ArAhei / " [uttarAdhyayana - 29/14] ityAdi / atha paraloke sambandhaH - ||ath zrIbappabhaTTisUripratibodhitasya vAkpateH sambandhaH / / anyacca bhagavan ! tava puraH kiJcid vacmi / bhavanto'pi bAlagopAlAdikaM prabodhayanti, na tu kovidaM kamapi / "rambhA phalaM yathA bhakSaM na tu nimbaphalaM tathA / zaktizced bhavatAmadya madhye mathuramAgatam / / " hRdi viSNuM dhyAyantaM yajJopavItAlaGkatanAsAgranyastadRzam, tulasI-patrajIvamAlAzliSTavakSasthalam, kRSNaguNagAyakavaiSNavavRndavRttam, varAhasvAmidevasya prAsAdAntaHstham, vairAgyAdgRhItAnazanaM paryaGkAsanasthaM prabodhya jainamate sthApayata vAkpatirAjasAmantam, tadA gauravam, tato guravastatpratibodhaM pratijJAya caturazItisAmantavidurasahasraparivRtA mathurAyAM varAhasvAmimandiraM prApuH / zrIguravastaM tAdRk svarUpaM dadRzuH / tatastacceta: parIkSituM kAvyatritayI [trayIstavanatatparam kAvyavRnda] mAhuH / tathAhi - "rAmo nAma babhUva huM tadabalA sIteti huM tau pituH / vAcA paJcavaTIvane vicaratastasyAharadrAvaNaH / nidrArthaM jananIkathAmiti harehuMGkAriNaH zRNvataH; pUrvasmarturavantu kopakuTilA bhrUbhaGgarA dRSTayaH / / " [upadezaratnAkaravRttau 12. ...vavattiaM' mudritottarAdhyayanasUtre / 13. 'huntAmpituH' hasta0 / 1. stavastutimaGgalena bhante ! jIvaH kiM janayati ? stavastutimaGgalena jJAnadarzanacAritrabodhilAbhaM janayati / jJAnadarzanacAritrabodhilAbhasampannazca jIvo'ntakriyAM kalpavimAnopapAtikAmArAdhanAmArAdhayati / Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 "darpaNArpitamAlokya mAyAstrIrUpamAtmanaH / AtmanyevAnurakto vaH zriyaM dizatu kezavaH / / " "sandhyAM yatpraNipatya lokapurato baddhAJjaliryAcate; dhatse yatva parAM vilajjazirasA taccApi soDhaM mayA / zrIrjAtA'mRtamanthane yadi hareH kasmAdviSaM bhakSitam ; mA strIlampaTa ! mAM spRzetyabhihito gauryA haraH pAtu vaH / / " "uttiSThantyA ratAnte bharamuragapatau pANinaikena kRtvA ; dhRtvA cAnyena vAso vigalitakabarIbhAramaMse vahantyAH / sadyastatkAyakAntidviguNitasurataprItinA zauriNA vaH ; zayyAmAliGgya nItaM vapuralasalasadvAhu lakSmyAH punAtu / / kulaM pavitraM jananI kRtArthA vasundharA bhAgyavatI tvayaiva / abAhyasaMvitsukhasindhumagnaM lagnaM pare brahmaNi yasya cittam || " "AsaMsAraM sariAsaehiM hIraMtareNunivahehiM / puhavI na niTThiya cci udahI vi thalI na saMjAo / / " 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH [zArGgadharapaddhati - 117] ityAdi karNakaTuH sa zrutvA nAsikAmAkUNya vimanAH prAha- 'amUni rasakAvyAni samayastavitAni mitra ! tvayA kuta ucyate ? samprati pAramArthikavacobhirmama pratibodhAvasaraH / ' guruH prAha- 'sAdhu saadhuuktm| mitra ! kiJcittu praSTavyamasti / idaM devAnAM svarUpaM satyamasatyaM vA ? yadi satyaM tadA kiM vimanAyase ? athAsatyaM tadA devAdIn tvaM vicAraya / ' vAkpatiH prAha- 'mitra ! kathaya tattvam / ' gururAha - 'dharmopadezaM devAditattvasthApakam / ' tataH prabuddhaH sa prAha- 'bhagavanmama manasyekaH sandeho'sti / anantAH prANino muktiM yAtA yAnti yAsyanti ca, evaM saMsAro riktaH kathaM na bhavet ?' guruH prAha "mayanAhikalusieNaM imiNA kiM kira phalaM niDAleNa / icchAmi ahaM jinavara-paNAmakiNakalusiyaM kAuM ? / / " [upadezaratnAkaravRttau] vAkpatizcamatkRtaH prAha- 'IyantaM kAlaM bhagavan paramArthabahiSkRtA vayam / uktaM ca tena - - tata: bappabhaTTirAha - 'tvaM saMnyasta eva jainaM dharmaM zraya / iti zrutvA sa gurubhiH saha tadbhavanAdudasthAt / AjagAmAzu pArzvasya stUpe zrIpArzvamandire tadAtmasvarUpopadezapratibodhitaH san 'zAnto veSa : ' 2. AsaMsAraM saritAzatairharatreNunivahaiH / pRthvI na niSThitaiva udadhirapi na sthalI saJjAtaH / / 3. mRganAbhikaluSitenAnena kiM kila phalaM lalATena / icchAmyahaM jinavarapraNAmakiNakaluSitaM kartum ? / / Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jiNathuNaNaM mmmmmmmmmmmmm wwwwwwwwwww257 [zAnto veSaH zamasukhaphalA: zrotRgamyA giraste, kAntaM rUpaM vyasaniSu dayA sAdhuSu prema zubhram / itthambhUte hitakRtapatestvayyasaGgA vibodhe, premasthAne kimiti kRpaNA dveSamutpAdayanti / / 1 / / atizayavatI sarvA ceSTA vaco hRdayaGgamaM, zamasukhaphala: prAptau dharmaH sphuTa: zubhasaMzrayaH / manasi karuNA sphItA rUpaM paraM nayanAmRtaM, kimiti sumate ! tvayyanya: syAt prasAdakaraM satAm / / 2 / / nirastadoSe'pi tarIva vatsale kRpAtmani trAtari saumyadarzane / hitonmukhe tvayyapi ye parAGmukhAH parAGmukhAste nanu sarvasampadAm / / 3 / / sarvasattvahitakAriNi nAthe na prasIdati manastvayi yasya / mAnuSAkRtitiraskRtamUrterantaraM kimiha tasya pazorvA ? / / 4 / / tvayi kAruNike na yasya bhaktirjagadabhyuddharaNodyatasvabhAve / nahi tena samo'dhamaH pRthivyAmathavA nAtha ! na bhAjanaM guNAnAm / / 5 / / evaMvidhe zAstari vItadoSe mahAkRpAlau paramArthavaidye / madhyasthabhAvo'pi hi zocya eva pradveSadagdheSu ka eSa vAdaH ? / / 6 / / na tAni caDhUMSi na yainirIkSyase na tAni cetAMsi na yairvicintyase / na tA giro yA na vadanti te guNAnna te guNA ye na bhavantamAzritAH / / 7 / / taccakSudRzyase yena tanmano yena cintyase / sajjanAnandajananI sA vANI stUyase yayA / / 8 / / na tava yAnti jinendra ! guNA mitiM mama tu zaktirupaiti parikSayam / nigaditairbahubhiH kimihAparairaparimANaguNo'si namo'stu te / / 9 / / ] iti stotraM babhANa / mithyAtviveSaM tyaktvA svIkRtajainaveSa: zrIbappabhaTTidIkSito'STAdazapApasthAnAnyutsRjya aSTAdazadinAnazanaM prapAlya devIbhUyaikAvatArI siddho bhavitA / / / iti zrIbappabhaTTisUripratibodhitasya vAkpateH sambandhaH / / - [ii jiNathuNaNaM] Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [guruthui] [21-gurustutiH] guruthui gurUNAM stutirvidheyA bhavibhiH / yataH "nighaNToktauvazabdArthaH pramANaM yadi dhImatA / tatkiM gururvidheye takaH sArthaH sarale'dhvani / / " purA saMpratyAgAmikAle'pi ca tArakAH zrIgurava eva / yataH "vidalayati kubodhaM bodhayatyAgamArtham ; sugatikugatimArge puNyapApe vyanakti / avagamayati kRtyAkRtyabhedaM gururya: ; bhavajalanidhipotastaM vinA nAsti kazcit / / " guruyogaM vinA. jinadharmayogo'pi durbodhaH / yaduktam - " dinaM na tapanaM vinA, na zazinaM vinA kaumudI; zriyo na sukRtaM vinA, na jagati vinA vikramam / kulaM na tanayaM vinA, na samatAM vinA nivRttiH ; guruM ca na vinA nRNAm bhavati dharmatattvazrutiH / / " 19. asya zlokasya bhAvArtho na jJAtaH / saMpA0 2. 'tvad cAtra' hasta0 / [ ] [sindUraprakaraNa-14] gurUpadezo'bhavyeSvapi kiJcidguNAbhimukhyaM kuryAt / yataH " bhavedabhavye'pi gurUpadezAdguNo bahiH ko'pi na vAstavastu / saudhAzrayA syAt gRhagodhikA'pi na cAtra zuddhA na punardayAluH / / " 2 [ ] [ ] Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruthui mmmmmmmm mmmmmmwww259 tattvanirUpaNe'pi - "arihaMtuvaeseNaM siddhA najjati teNa arihAI / navi koI parisAe paNamittA paNamaI ranno / / " [Avazyakaniyukti-1009] "siddhAMte'pi-bhayavaM ! kerise gurUpannatte ? go0 dhammAyatte gurU duvihe pannatte / tavovatte-1 nANavatte a-2 tattha tavovatte vaDavattasamANe kevalaM appANaM tArei / nANavatte puNa jANavattuvva / appANaM ca paraM ca tadubhayaM ca tArei / / " [ ] zuddhadharmaprarUpakAzca ye prAyaH susAdhava eva jJAyante / yata: - "sarvatrApi ca sambhavanti bahavaH pApopadezapradAH ; loko'pi svayameva pApakaraNe gADhaM nibaddhAdaraH / ke te sattvahitopadezavizadavyApAriNa: sAdhavaH ; yatsaMsarganisarganaSTatamaso nirvAntyamI dehinaH / / " tathA - "tahArUvassa NaM bhaMte ! samaNassa pajjuvAsaNA kiM phalA ?, goyamA ! savaNaphalA, savaNe nANaphale, nANe vinnANaphale, vinnANe paccakkhANaphale, paccakkhANe saMjamaphale, saMjame aNaNhayaphale, aNaNhave tavaphale, tave vodANaphale, vodANe akiriAphale, akiriA siddhiphalA paNNattA / 3. 'tattvattvAye'pi' hasta0 / 4. 'kvaite sarvajanopadeza' hasta0 / 5. baddhamanaso' hasta0 / 1. arhadupadezena siddhA jJAyate tena arhadAdi / nApi kazcit pariSadaM praNamya praNamati rAjJaH / / 2. siddhAnte'pi bhagavAn kidRzo guruprajJaptaH ? gau0 - dharmAyatve guruH dvividhaH prajJaptaH / tapaHpAtro jJAnapAtrazca, tatra tapaHpAtro vaTapatrasamAnaH kevalamAtmAnaM tArayati / jJAnapAtraH punaH yAnapAtrariva, AtmAnaM ca paraM ca tadubhayaM ca tArayati / 3. tathArUpasya bhadanta ! zramaNasya paryupAsanA kiM phalA ? gautama ! zravaNaphalA, zravaNAt jJAnaphalam, jJAnAt vijJAnaphalam, vijJAnAt pratyAkhyAnaphalam, pratyAkhyAnAt saMyamaphalam, saMyamAt anAzravaphalam, anAzravAt tapaHphalam, tapasaH vyavadAnaphalam, vyavadAnAt akriyAphalam, akriyA siddhiphalA prajJaptA / Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 savaNe nANe avinnANe, paccakkhANe a saMjame / ahae tave ceva, vodANe akiriA siddhI / / " ~~~ 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH [bhagavatIsUtra 2/5/21] kecana gurvarthinaH kathayanti SaTtriMzadguNayuktA eva guravo nAnye, hinAste zrI Agamena nivAryAH / tadyathA - ""daMsaNanANacarittAyArA abhe abhinnA u bArasavihatavajuttA chattIsaguNA ime huMti / / " kAlAidosavasao itto ekkA guNavisa | ho gurU gIyattho ujjuto sAraNAIsu / / " - itaH SaTtriMzadguNasamudAyAdekadvitryAdiguNairvihino'pi gururbhavati, tAvadyAvadgItArthatAguNaH sAraNA-vAraNA-preraNA-pratipreraNA-svanirviNNatAguNazca gurorvizeSato'nveSaNIyaH / ato vizeSato gItArthaH udyuktaca sAraNAdiSviti / agItArtho hyaihikAmuSmikamahAvyasanasAgare AtmAnaM paraM ca prakSipatItyarthaH / ata etadguNadvayaM guroH prayatnato'nveSaNIyam / [puSpamAlA-335] sAraNAdyabhAve doSAnAha "jaha sIsAiM nikiMtai koI saraNAgayANa jaMtUNaM / taha gacchasAraMto gurU vi sutte jao bhaNiaM / / [puSpamAlA - 134 vRtti ] jaNaNIe anisiddho nihao tilahArao pasaMgeNa / jaNI vithaNaccheyaM pattA anivArayaMtI u / / " [puSpamAlA-337-338] zravaNaH jJAnaM ca vijJAnam, pratyAkhyAnaM ca saMyamam / anAzravaH tapazcaiva vyavadAno'kriyA siddhiH / / 4. darzanajJAnacAritrAcArAH, aSTASTAbhedabhinnAstu / dvAdazavidhatapayuktAH, SaTtriMzadguNA ime bhavanti // 5. kAlAdidoSavazataH itaH ekAdiguNavihIno'pi / bhavati guruH gItArthaH, udyuktaH sAraNAdiSu / / 6. yathA zirAMsi nikRntati kazcit zaraNAgatAnAM jantUnAm / tathA gacchamasArayan gururapi sUtre yato bhaNitam / / 7. jananyA'niSiddho nihatastilahArakaH prasaGgeNa / jananyapi stanacchedaM prAptA'nivArayantI tu / / Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruthui 261 - [etad spaSTayati] tilAH zarIreNAnItA mAtrA nivArito na evaM dhAnyamadhye AdrazarIraH patanmuSTyA-dibhirdhAnyamAnayati tathApi mAtA na nivArayati / tatazcauryalagnastathApi na nivArayati / tato dhRtaH / jananI darzanArthamAgatA / tena kSurikayA nihatA / lokAnAM ca kathayati 'ettiyamittANatthANa kAraNaM maha imA jAyA / ' anivAraNAt / evaM gururapi ziSyAna-nivArayannanarthakAraNaM syAt / tathA dazavaikAlike 44 [dazavaikAlika-8/33] 'amohaM vayaNaM kujjA, Ayariassa mahappaNo / taM parigijjha vAyAe, kammuNA uvavAya / / " evamuttarAdhyayanAvazyakAdiSu zrIguravaH pradhAnakAraNatayA sthApitAH santi / yadi teSAM siddhAntoktagurUNAM virahiNaste praSTavyAH, etAni zAstrANi yuSmAkaM pramANAnyapramANAni vA? yadi pramANAni tadA guruvirahamatirna vidheyA, yadyapramANAni tadA jinoktasUtrAzAtanayA zrIjina evA''zAtitaH / duppasahaM caraNamityukteH, 'aDDhAijjesu' sUtre 'jAvaMta kevi sAhU' ityAdi sUtreSu sAdhusattAkSareSu dRzyamAneSu ye guruvirahaM svIkurvanti te mahAghRSTAH / kecana kathayanti- 'zrImahAvidehakSetre zrIsImaMdharakAlInAH sAdhavaH pramANamitikRtvA tadapekSayaiva sa sarvaM dharmAnuSThAnaM kurvvati, ' te'pi yuktyA nivAryAH / yadi te eva tIrthaMkarAdayaH sarvAnuSThAnavidhividhAne pramANaM syustadA zrIvIrajinaiH tapasyAkSaNe 'namo siddhANamiti kasmAducyate ? tatra tadApi tIrthaMkarasattA / sAmAyikoccAre 'bhaMte' ityakathanAjjAyate atratyA eva pramANIkRtA na mahAvidehasthAH / tenAtmanAmapi sarveSvanuSThAneSvatratyA eva pramANam / tathA yatra sAdhuyogastatraiva jinadharmasattA, nAnyatra / anyathA zrIbhagavatyAm - 8. amoghaM vacanaM kuryAd, AcAryANAM mahAtmAnAm / tad parigRhya vAcA, karmaNopapAdayet / 9. caturviMzatinAM tIrthaMkarANAM kati jinAntarAH prajJaptAH ? gautama ! trayoviMzataya jinAntarAH prajJaptAH / eteSAM bhadanta ! trayoviMzatISu jinAntareSu kasya kasmin kAlikazrutasya vyavacchedaH prajJaptaH ? gautama ! eteSu trayoviMzatISu jinAntareSu pUrvapazcimeSveSTAsvaSTAsu jinAntareSveteSu kAlikazrutasyAvyavacchedaH prajJaptaH, madhyameSu saptasu jinAntareSveteSu kAlikazrutasya vyavacchedaH prajJaptaH, sarvatrApi vyavacchinno dRSTivAdaH / Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 .mmmmmmmmm 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH ___ "cauvIsAe titthagarANaM kati jiNaMtarA pannattA ?, goyamA ! tevIsaM jiNaMtarA pannattA / eesi NaM bhaMte ! tevIsAe jiNaMtaresu kassa kahiM kAliyasuyassa vocchede pannatte ?, goyamA ! eesu NaM tevIsAe jiNaMtaresu purimapacchimaesu aTThasu aTThasu jiNaMtaresu ettha NaM kAliyasuyassa avocchede pannatte majjhimaesu sattasu jiNaMtaresu ettha NaM kAliyasuyassa vocchede pannatte, savvatthavi NaM vocchinne diTThivAe / " [bhagavatI 20/8/795] tatra sAdhUnAmabhAvAdevAsaMyatapUjA pravRttirabhavat / tena sampratyapi sAdhuvirahasvIkArAt tathaiva vilokyate / tathA tu nAsti / tena dharmAvyucchittihetutvenApi sAdhavaH svIkAryA ev| avyucchittirapi gariyAn hetuH / loke'pi zrUyate-kalpakamantriNaH sakuTumbasyA'ndhakUpakSepe'pi pratyahaM pratyahaM kiyatsvalpapramANakodravyAdidhAnyamocane'pi sarmiyo dIrghasUtrabuddhyA vimRzya svakuloddhAraNasamarthakalpakamantriNa eva sarvaM datvA sa eva sthApitaH, evamatrApi zAsanasthitikarAH sAdhavaH, tenaiva hetunArAdhyamAnA ArAdhakAnAM dIrghadarzitvaM jinArAdhakatvaM sUcayati / ye tu gaNanAyakAsteSAmanenaiva prakAreNAsannasiddhikatvaM jnyaapitm| 10 "gacchaM tu uvehaMto, kubvai dIhaM bhavaM vihIe u / pAlaMto puNa sijjhai, taia-bhave bhagavaIsiddhaM / / " [pu.mA.-342, saM.si.-49] tathI - "Ayariya-uvajjhAe NaM bhaMte ! savisayaMsi gaNaM agilAe saMgiNhamANe, agilAe uvagiNhamANe katihiM bhavaggahaNehi sijjhati jAva savvadukkhANamaMtaM kareti ? goyamA ! atthegaie teNeva bhavaggahaNeNaM sijjhati, atthegatie docceNaM bhavaggahaNeNaM sijjhati, taccaM puNa bhavaggahaNaM nAikkamati / " [bhagavatI-5/6/210] 10. gacchaM tu upekSayan, kurvate dIrghaM bhavaM vidhinA tu / pAlayan punaH sidhyate, tRtIyabhave bhagavatIsiddham / / 11. AcAryopAdhyAyaH bhadanta ! svaviSaye gaNamaglAnyA saGgahnanaglAnyA upagRhNan katibhiH bhavagrahaNaiH siddhyati yAvat sarvaduHkhAnAmantaM karoti ? gautama ! astyekakastenaiva bhavagrahaNena siddhyati, astyekakaH dvitIyena bhavagrahaNena siddhayati, tRtIyaM punaH bhavagrahaNaM nAtikrAmati / Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruthui gurugurutA jJeyA / 12 "bahusokkhasayasahassANa, dAyagA moyagA duhasayANaM / AyariyA phuDameyaM, kesipaesI vva te heU / / 13 'narayagaigamaNapaDihatthae kae taha paesiNA rannA / amaravimANaM pattaM taM AyariyappabhAveNaM / / " 263 [upadezamAlA-101, 102] rAjapraznIyopAGgoktaM tatsvarUpaM cedam - 14 "tattha NaM seyaviyAe nagarIe paesI nAmaM rAyA hotthA, mahayA himavaMta jAva viharai / ahammie ahammiTTe ahammakkhAI ahammANue ahammapaloI ahammapajaNaNe ahammasIlasamuyAre ahammeNa ceva vittiM kappemANe haNachiMdabhiMdApavattae pAve caMDe rudde khudde lohiyapANI sAhassIe ukkaMcaNa-vaMcaNa-mAyA-niyaDi - kUDakavaDa - sAyisaMpaogabahule nissIle nivvae nigguNe nimmere nippaccakkhANa-posahovavAse bahUNaM dupaya- cauppayamiya-paMsu- pakkhI - sirIsavANa ghAyae vahAe uccheNayAe ahammaU samuTThie, gurUNaM no abbhuTTeti no vinayaM pauMjai / " ityAdisvarUpo'pi zrIguruyogenaiva yogyatAM prAptaH / anyathA evaMvidhadoSabAhulye tasya narakayogyataiva sambhAvitA jJaiH / 6. 'ahammie' hasta0 nAsti / 7. 'ahammapalAI ahammapajjaNe ahammasIlasamayAre' hasta0 / 8. '... mAyAtiyaDekUDakavaDasAtisiepaMDagabahule' hasta0 / 9. ' ... supakkhisarisavANaM ghAtAe' hasta0 / 12. bahusaukhyazatasahasrANAM dAyakA mocakA duHkhazatebhyaH / AcAryAH sphuTametat kezipradezivat te hetuH / / 13. narakagatigamanaparihatthe kRte tathA pradezinA rAjJA / amaravimAnaM prAptaM tadAcAryaprabhAvena / / 14 tatra zvetavikAyAM nagaryAM pradezI nAma rAjA'bhavat / mahattayA mahAhimavAn [ parvatavat ] yAvat viharati / adhArmikaH, adhArmiSThaH, adharmAkhyAtiH, adharmAnugaH, adharmapralokI, adharmaprajananaH, adharmazIlasamuccAraH, adharmeNaiva vRttiM kalpamAnaH, hana- chinda- bhindapravartakaH, pApI, caNDaH, rudraH, kSudraH, lohitapANI, sAhasikaH, utkaJcana-vaJcana-mAyA nikRti-kuTa-kapaTa - sAtisamprayogabahulaH, niHzIlaH, nirvrataH, nirguNaH, nirmaryAdaH, nirpratyAkhyAna - pauSadhopavAsaH, bahUnAM dvipada- catuSpada mRga- pazu-pakSI sarIsRpAnAM ghAtAya vadhAyocchedanAyAdharmaketuH samutthitaH, gurUNAM nAbhyuttiSThati na vinayaM prayuGkte / Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 mmmmmmmm awar', nnaha jiNANa ANa' svAdhyAyaH gurupratyanIkatve phalam - "mANI gurupaDaNIo, aNatthabhUo amaggacArI ya / mohaM kilesajAlaM, so khAi jaheva gosAlo / / " [upadezamAlA-129] atra kUlavAlakasambandhaH / zrI gurubhaktizca vividhaphalA - "gurubhattikhaMti-karuNA-vaya-joga-kasAyavijaya-dANajuo / daDhadhammAI ajjai, sAyamasAyaM vivajjayao / / " [prathamakarmagrantha-55] atra caNDarudrAcAryasambandhaH / yathA - / / atha caNDarudrAcAryasambandhaH / / caMDaruddo Ayario, ujjeNi bAhiragAmAo aNujANapekkhao Agao, so ya aIva rosaNo, tattha samosaraNe gaNiyAgharaviheDio jAikulAisaMpaNNo ibbhadArao seho uvaDhio, tattha aNNehiM asaddahaMtehiM caMDaruddassa pAsaM pesio, kaliNA kalI ghassautti, so tassa uvaDhio, teNa so taheva loyaM kAuM pavvAvio, paccUse gAmaM vaccaMtANaM purao seho piDao caMDaruddo, patthAraAvaDio ruTTho sehaM daMDeNa matthae abhihaNai, kahaM te pattharoNa diTThotti ?, seho sammaM sahai, AvassayavelAe ruhirAvalitto diTTho, caMDaruddassa taM pAsiUNa micchAmi dukkaDatti veraggeNa kevalaNANaM uppaNNaM, sehassAvi kAleNa kevalaNANamuppaNNaM / / 10. prasiddhA ceyaM kathA zrI uttarAdhyayanAdigrantheSvato nAlikhetA vRttikRteti sambhAvyate / - saMpA0 / 11. 'avIva' hasta0 / 12. 'aNNe' hasta0 / 13. kaliNA kalI ghassau'hasta0 nAsti / 14. tAheveva' hasta0 / 15. patthAra' AvazyakaniyuktI nAsti / 16. daMDeNa' hasta0 nAsti / 17. 'micchAmi dukkaMDa' hasta0 nAsti / 15. mAnI gurupratyanIko'narthabhRto'mArgacArI ca / maudhaM klezajAlaM sa khAdati yathA gozAla: / / 16. gurubhakti-kSAnti-karuNA-vrata-yoga-kaSAyavijaya-dAnayuktaH / dRDhadharmAdi arjayati, sAtamasAtaM vipryyaat| 17. caNDarudra AcAryaH, ujjayinI bahirgAmAdanuyAnaprekSaka AgataH, sa cAtIva roSaNaH, tatra samavasaraNe gaNikAgRhavinirgato jAtikulAdisampanna ibhyadAraka: zaikSa upasthitaH, tatrAnyairazraddadhadbhizcaNDarudrasya pArzva preSitaH, kalinA dhRSyatAM kaliriti, sa tasyopasthitaH, tena sa tathaiva locaM kRtvA pravrAjitaH, pratyUSe grAma vrajatoH purataH zaikSakaH pRSThatazcaNDarudraH, prastara Apatito ruSTaH ziSyaM daNDena mastake hanti, kathaM tvayA prastaro na dRSTa iti ?, zaikSaH samyak sahate, AvazyakavelAyAM rudhirAvalipto dRSTaH, caNDarudrasya tad dRSTvA mithyA me duSkRtamiti vairAgyeNa kevalajJAnamutpannam, zaikSasyApi kAlena kevalajJAnamutpannam / Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruthui ityAvazyaka bRhadvRtau / ato gurubhaktau yatanIyamevAyatisukhArthibhirbhA[rbha]vibhiH / / / atha sunakSatrakathA / / sthitapratiSThite jitazatruH, dhanAvahebhyadhAraNIsU: sunakSatra: svAmyuktaM jIvakarmaNoraSTalepaliptA'lAbudRSTAntaM zrutvA pravrajitaH / itazca gozAlotpattiH, zrIvIrapradveSa- pArzvAgamAdivAcyam, zrIvIranirbhatsanAvasare sarvAnubhUtimuniH'tvaM svAminaiva pravrAjitastasyaiva pratyanIko'sI 'ti bruvan ruSTagozAlena tejolezyayA bhasmIkRtaH sahasrAre'STAdazAbdhyAyurdevastato videhe setsyati / tato dvitIyavAramAkrozane'sahamAna: sunakSatro'pi tejasA tApitaH, sarvaM kSamayitvA mRto 'cyute dvAviMzatyabdhyAyuH videhe setsyati / / / iti sunakSatrakathA / / gurubhaktau paralokaphalam - ~~~ 265 / / atha zrImadAmrabhaTTakathA / / atha vizvaikasubhaTena zrImadAmrabhaTena pituH zreyase zrIbhRgupure zakunikAvihAraprAsAdaprArambhe khanyamAne garttApUre narmadAsAnidhyAdakasmAnmilitAyAM bhUmau bAdhiteSu karmakareSu kRpAparavazatayAtmAnamevAmandaM nindan sakalatraputrastatra jhampAM dadau / adhaHpAte'pyakSatAGgI nissImaM tatsattvodrekaprINitayA kayAciddevatayA strIrUpatayASbAdhitaH kA tvamityapRcchat / ahamasya kSetrasyAdhiSThAtrI, tava sattvaparIkSArthametanmayA kRtam / "stutyastvaM vIrakoTIraya-syedRg sattvamutkaTam / noce jane dhane'pyevaM mRte tvadvanmrayeta kaH / / " te sarve'pi karmakarA akSatAGgAH santi / asamAdhirna kAryA, kuru svakAryamityAdyuktvA devI tirohitA / mantryapi sakuTumbaH karmakarAzca nirgatAH / tato devInAM bhogaM kArayitvA aSTAdazahastoccaH zrIsuvrataprAsAdaH zakunikA - muni-nyagrodhAdimUrttayazca lepyamayyaH kAritA: / 1 "vikramAdvyomanetrArkavarSe [1]220 harSAdacIkarat / vIrAgraNIH zakunikAvihAroddhAramAmbaDaH / / " pratiSThArthaM zrIkumArapAlanRpa - zrIhemAcArya-sakala zrIsaMGghAnAmAkAraNam, mahAmahaiH zrIsuvratapratiSThAmallikArjunakozIya - zrIkumArapAlaprasAdita dvAtriMzatsvarNaghaTImitakalaza-haimadaNDapaTTakUlamayadhvajAn yathAvidhiM pratiSThApya dattavAn prAsAde, harSotkarSAvezAt prAsAdamUrdhni caTitvA svarNaratnotkarAn vavarSa / nirIkSitA purApyAsIdvRSTirjalamayI janaiH / tadA tu dadRze kSauma- svarNaratnamayI punaH / / 18. atra vikramAd 1220 varSe jJeyaH, varSasahasraM na gaNitam / Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 "sraSTurviSTapasRSTinaipuNamayAtpANerapi tvatkare, zaktiH kApyatizAyinI vijayate yadyAcakAnAM yayau / bhAle tena nivezitAmatidRDhAM dAridryavarNAvalIm, dAninnAmrabhaTeSa bhUrivibhavairnirmASTi mUlAdapi / / " "dvAtriMzaddrammalakSA, bhRgupuravasateH suvratasyA'rhato'gre, kurvanmaGgalyadIpaM sasuranaravarazreNibhistUyamAnaH / yo'dAdarthivrajasya trijagadadhipateH, sadguNotkIrttanAyAm, sa zrImAnAmra devo jagati vijayatAM dAnavIrAgrayAyI / / " [ ] ityAdi kavijanaiH stUyamAnaH prAsAdAdavatIrya zrIcaulikyaprerita AmrabhaTamantrI ArAtrikAdi kartumArebhe zrIsuvratapuraH / tatra zrIkumArapAladevo vidhikArakaH / dvAsaptatisAmantAH kanakadaNDacAmaradhAriNaH / zrIvAgbhaTAdimantriNA sarvopaskaraH sampAditaH / tatrArAtrikamuttArya maGgalapradIpe kriyamANe "prathamaM pRthivIbhartrA bhrAtrA sAmantamaNDalaiH / saGghAdhipaistataH zrAddhairbhAtRbhagInisutAdibhiH / / " zrIkhaNDamizraghusRNairnavAMgArcApuraHsaram / bhAlasthale muhuH klRpto, bhAgyalabhyavizeSakaH / / kaNThe ca ropitAneka - smerasUnacatuH saraH / nirIkSito mukhAmbhojo nispRhairapi saspRham / / turaGgAn dvArabhaTTebhyaH zeSebhyaH kanakotkarAn / tadabhAve pariSkArA-narNayannijadehataH / / 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH dhRtvA karAbhyAM bhUpena, balAdapi vidhApitam / ArAtrikavidhiM cakre, sa dhArmikaziromaNiH / / " tatazcaityavandanAM kRtvA gurUMzca natvA, sAdharmikavandanApUrvaM nRpatiM satvarArAtrikahetuM papraccha / 'yathA dyUtakAro dyUtarasAtirekAcchiraH prabhRtInapi padArthAn paNIkurute, tathA bhavAnapyataH paramarthiprArthitastyAgarasAtirekAcchiro'pi tebhyo dadAsI'ti nRpeNAdiSTe sati bhavallokottaracaritreNApahRtahRdayA vismRtAjanmamanuSyastutiniyamAH prabhuzrIhemacandrAcAryAH prAhuH - "kiM kRtena na yatra tvaM yatra tvaM kimasau kaliH / kalau cedbhavato janma kalirastu kRtena kim / / " [zArGgadharapaddhati-1222 kumArapAlaprabodhaprabandha-506] Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruthui mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 267 itthamAmrabhaTamanumodya gurukSamApatI yathAgataM jagmatuH / atha tatrAgatAnAM prabhUNAM zrImadAmrabhaTasyAkasmikadevIdoSAtparyantadazAM gatasya pracchannavijJaptikAyAmupAgatAyAM satyAM tatkAlameva- 'tasya mahAtmanaH prAsAdazikhare nRtyato mithyAdRzAM devInAM doSaH saJjAtaH' ityavadhArya pradoSakAle yazazcandratapodhanena samaM khecaragatyotpatya nimeSamAtrAdalaGkRttabhRgupuraparisarabhuvaH prabhavaH saindhavAM devImanunetuM kRtakAyotsargAstayA jihvAkarSaNAdavagaNanAspadaM nIyamAnAH [zrIhemasUrayaH], udUkhale zAlitandulAn prakSipya yazazcandragaNinA pradIyamAne muzalaprahAre prAk prAsAdaH kampitaH, dvitIye prahAre dIyamAne sA devImUrtireva svasthAnAdutpatya 'vajrapANivajraprahArebhyo rakSa rakSa ityuccarantI prabhozcaraNayoH nipapAta / itthamanavadyavidyAbalAttanmUlAnAM mithyAdRgvyantarAmarINAM doSaM nigRhya zrIsuvrataprAsAdamAsedivAMsaH / "saMsArArNavasetavaH zivapathaprasthAnadIpAGkarAH, vizvAlambanayaSTayaH paramatavyAmohaketUdgamAH / kiM vAsmAkaM manomataGgajadRDhAlAnaikalIlAjuSastrAyantAM nakharazmayazcaraNayoH zrIsuvratasvAminaH / / " [prabandhacintAmaNi] iti stutibhiH zrImunisuvratamupAsya zrImadAmrabhaTamullAghasnAnena paTukRtya yathAgatamAguH / zrImadudayanacaitye zakunikAvihAre ghaTIgRhe ca rAjJA kauGkaNanRpateH kalazatritayaM nyAsthata zrImAnAmrabhaTo rAjapitAmahaH / / / / iti zrImadAmrabhaTTakathA / / tathA - / / athA''marAjakathA / / surASTrAyAM gomaNDalanagarAt saptaputraiH saptadazazatayoddhestrayodazazatazakaTaistrayodazakanakakoTIsvAmI dhArAkaH zrAvakaH saGgha kRtvA zrItIrthanamaskaraNAya calita: / zrIzatruJjaye yugAdijinamAnamya raivatakatala - haTTikAyAM saGghaH sthitaH / tIrthaM punaragre digambarairadhiSThitam, digambarairvAde bauddhAn jitvA paJcAzadvarSANi yAvat zvetAmbaraH ko'pi na gataH / dhArAkazrAvakeNa jJApitamasti / caturazItimaNDalAcAryANAM samIpe yadahaMtIrthavandanAyAgacchannasmi / tairbhaNitam, digambarazrAvako bhUtvA samAgaccha / dhArAkena cintitam- yadahaMprANAnte'pi gurukramaMna mocayiSyAmi / anyat zrIujjayantatIrthanamaskAraM vinA prANAnte'pi na gamiSyAmi / dhArAkazcintAyAmApatat, putraiH pRSTe jJAte ca proktaM kiM prayojanaM digambaratIrthaM balAnnamaskariSyAmaH / maNDalAcAryaiH zrAvakakhaMgArarAjJAM jJApitam, tatsainyena yuddham / saptaputrA mRtvA kSetrapatayo babhUvuH / teSAM nAmAnImAni kAlameghAdaya: sapta / tata: saGgho dhArAkazcana jemati / tRtIyopavAse'mbikayA bhaNitam - 'aho dhArAka ! SaTtriMzallakSapramANadeze kanyakubjAbhidhe gopAlapure Amo nAma rAjA yasya ekasahasranagarANi trikoTipaJcAzatalakSANi padAtayaH, caturdazasahasrA ibhAH, dvilakSAzvAdisamRddhiH / tatra zrIbappabhaTTisUrIn vinA digambarA: kenApi na jIyante, eSAM mantrA vyantarAzca Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 sakalA iti jJAtavyam / ' saGgha vimucyASTabhiH zrAddhaiH saha dhArako gataH / tatra zrIbappabhaTTisUriNA zrIAmapramukhazrAvakANAmagre vyAkhyAnaM prArabdhaM mahArasena / dhArAkena zrAvakaizca vanditAH zrIguravaH / zrIjainazAsanapakSapAtakAriNAM zrIgurUNAM vyAkhyAne AjJAsti / rAjJA sAvaSTambhaM vilokitAH / zrIbappabhaTTisUribhiH dhArAkapArzvAt pUrvavRttAntaH pRSTaH / pUrvavRttAnto'mbikAdezazca kathitaH / zrIsUribhirujjayantamAhAtmyaM kathitam / " gatvA zatruJjayaM tIrthaM dRSTvA raivatakAcalam / snAtvA gajapa kuNDe punarjanma na vidyate / / " 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH harSavazAdabhigraho gRhIto rAjJA / zrInemiM pUjitaM vinA na bhojanaM kariSye / rAjJaH pRSTe ca sahasrazrAvakaiH bhAryayA kAmaladevyA ca somezvaranamaskAraM vinA bhojanaM na hi / sarvasAmaggrA calitam / ekalakSapoThikA, uSTrasahasradvi - hastisaptatizata- azvalakSaika- pattilakSaika - zrAvakasahasradvAviMzati, dvAtriMzattame upavAse zrIstambhatIrthe dehApATavam / zrIsaMGghAgraho'bhigrahamocane / "yasmin kule yaH puruSaH pradhAnaH, sadaiva yatnena sa rakSaNIyaH / tasmin vinaSTe hi kulaM vinaSTam, na nAbhibhaGge hyarakA vahanti / " nRpavacaH - " rAjyaM yAtu zriyo yAntu, yAntu prANA api kSaNAt / yA mayA svayamevoktA, vAcA sA yAtu zAzvatI / / " atha satvAdrAtrAvambikAdezaH / prAtaH zrInemistava sattvenAgamiSyati, pAraNakaM kartavyam / yatrAdradUrvopari puSpaprakaraM drakSasi / tatra hastena kharaH calanIyam / zrInemistatra prakaTIbhaviSyati, prabhAte tadeva jAtam, rAjJyA bhaNitam - 'svAmin ! pAraNaM kriyatAm / ' rAjAha - 'tvAM vinA nahi kariSye / punA rAtrau somezvaramUrtiH / tathApi na manyate / prAtaH nadIsthAne samudrAgamaH pAraNaM kRtaM dvAbhyAM prAsAdadvayayogyaM dravyamarpitam / tataH prayANakai raivatakatalahaTTikAyAM naraH preSitaH sUribhirmaNDalAcAryANAM pArzve - yadi yudhyate tato bahujIvasaMhAro'to Atmanormadhye vAdaM gRhISyAmaH / manyAmAsaM yAvat / vivAde kenApi na jIyate / AmarAjJA dhArAkena ca vijJaptaM bahavo dinA jAtAH / prabhuNA bhaNitam ' adya nirvAhayiSyAmaH / ' ekatriMze dine kumArikA yasya tIrthaM samarpyayiSyati tasyaiva tIrtham, maNDalAcAryairbhaNitametatpramANam / maMDitA pUrvaM kumArI taiH / pAtraM na pUritam / bappabhaTTisUrayo dhyAne upaviSTAH, prabhuNA dhArAko vAsAn dattvA preSitastena kumArImastakopari kSiptAH / tadanantaraM tayA bhaNitam - 18 ikko vi mukkA, jiNavara vasahassa vaddhamANassa / saMsAra-sAgarAo, tArei naraM va nAri vA / / 18. eko'pi namaskAraH, jinavara - vRSabhAya varddhamAnAya / saMsArasAgarAt, tArayati naraM vA nAriM vA / / Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruthui mmmmmmmmmmmm mmmmmmm 269 ujjitasela-sihare, dikkhA nANaM nisIhiA jassa / taM dhamma-cakkavaTTi, ariTThanemi namasAmi / / 2 / / zrIsaGgha upari caTitaH / te digambarA niSkAsitAH / vinayayAJcAyAM pazcAdapApAmaTho'rpita: svakIya eva teSAm / mahatI prabhAvanA jAtA / dvau zrIsaMghau yAtrAM kRtvA svasthAnaM gatau / taddinAdAtmIyaM jAtaM punarapi / anyadA rAjJIM dRSTvA rAjA gAthArdham - "bAlA caMkkamaMtI pae pae, kIsa kuNai muhabhaMgaM ? / " sUri: - "naNaM ramaNapaese mehalayA chivai nahapaMti / / " zrutvA rAjA sazaGkaH / guruH kapATe raha:kAvyAni likhitvA gataH / "asmAn vicitravapuSazcirapRSTalagnAn, kasmAdvimuJcasi vibho ! yadi vA vimuJca / hA hanta ! kekivara ! hAniriyaM tavaiva, bhUpAlamUrddhani punarbhavitA sthitirnaH / / yAmaH svasti tavA'stu rohaNagire ! mattaH sthitipracyutA, vartiSyanta ime kathaM kathamiti svapne'pi maivaM kRthAH / zrImaMste maNayo vayaM yadi bhavallabdhapratiSThAstadA, te zRGgAraparAyaNAH kSitibhujo maulau kariSyanti naH / / ikkANa vi taruvara phiTTai pattamuttaNaM na pattANaM / tuhaM puNa chAyA jai hoi taha vintA tehiM pattehiM / / " gauDadeze lakSaNAvatyAM bahirArAme sthitAH / zrI dharmeNa pravezotsava: kAritaH / svayamAgatyAmAkAraNe tvAM jJApayitvA tvadanujJayA gantavyamiti tasya vaco'dAt / taiyA maha niggamaNe piAi ghorasuehiM jaM ruNNaM / 19. aspaSTArthAsau gAthA / - saMpA0 19. ujjayantazailazikhare dIkSA jJAnaM naiSedhikI yasya / taM dharmacakravartinamariSTanemi namasyAmi / / 20. bAlA cakrAmyatI pade pade kuta: kurute mukhabhaGgam ? / 21. nUnaM ramaNapradeze mekhalayA spRzyate nakhapaGktiH / / 22. tadA mama nirgamane priyayA ghorAzrubhiryad ruditam / Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 .wwwwwwww www.'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH gAthArddhasamasyApUrayituM praSTakalakSamAmo datte tam"karapattayajalabinduanivaDaNeNa taM majjha saMbhariyaM / / " iti sUrirapUrayat / tasya lakSadAnaM, rAjJA tuSTena sUrerAkAraNAya pradhAnAH preSitAH / upAlambhazca / "na gaGgAM gAGgeyaM suyuvatikapolasthalagatam ; na vA zuktiM muktAmaNirurasijasparzarasikaH / na koTIrArUDhaH smarati ca savitrI maNicayaH ; tato manye vizvaM svasukhanirataM snehaviratam / / " guruH prativAcikam / gaya 1 mANasa 2 candaNa 3 bhamara 4 rayaNAyara 5 sasikhaNDa 6 / jaDa 7 ujjua 8 bapabhaTTi kia aTThaha gAhA suTTha / / 1 / / evaM 8 gAthA: / tata Ama Agata AkAraNArtham / tata: sabhAyAM sUrayazchalena jJApayanti 'Ama AvauM' 3 bIjapUrakaM kare kRtvA 'bIjaurA' tubarIpatraM karNe kRtvA 'tuMariputta' Amo'pi ekakaMkaNaM rAjadvAre, eka vezyAyA grahaNake muktvA prAta: svarAjye gato mArgamuktAzvavAraiH / prAtaH sUribhirmutkalApitam / rAjJoktam pratijJA yAti / Aha - naivaM sA pUrNA, kenApyekamAmanAmAMkam, dvitIyaM vezyayA cArpitam, dharmarajJaH khedaH / / // ityAmarAjasambandhaH / / iti gurubhaktiriha jinazAsanaprabhAvanayA'mutra sugatiprApakatayA''rAdhyA eva / / [ii guruthui] 20. atra gAthASTakaM sambhAvyate paramasmAbhiH zabdazaH na prAptaM keSu grantheSu / - saMpA0 / 23. karapatrakabindukanipatanena tat mayA smRtam / / 24. gaja-mAnasa-candana-bhramara-ratnAkara-zazikhaNDa / jaDa-RjukaH bappabhaTTiH kRtASTakagAthA suSThu / / Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [sAhammiANa vacchallaM] [22-sAdharmikAnAM vAtsalyam] samAnadharmANAM sAdharmikANAM vAtsalye yatno vidheyaH / yaduktam - . "sAhammiaMmi patte gharaMgaNe jassa hoi na hu neho / ia jiNavareNa bhaNiaM saMmatte tassa saMdeho / / " sarvatrApi sAdharmikadurlabhatoktA / yataH - "dullaho mANuso jammo, dhammo samvanudesio / sAhusAhammiANaM ca sAmaggI puNa dullahA / / " [zrAddhadinakRtya-215] sAdharmikaiH sahotpanne'pi sambandhe vivAdAdayo na vidheyA eva / yataH - "vivAyaM kalahaM ceva, savvahA parivajjae / sAhammiehiM saddhiM tu, jao eaM viAhiaM / / jo kira pahaNai sAhammiaMmi koveNa daMsaNamayammi / AsAyaNaM tu so kuNai nikkivo logabaMdhUNaM / / " [zrAddhadinakRtya-203, 204] zrIAgame'pi - "kahaM NaM bhaMte jIvA suhaM kammaM bandhaMti ? go0 ! sammadaMsaNasuddhIe-1, pasatthamaNavayaNakAyajogeNaM-2, iMdianiggaheNaM-3, kohAivijaeNaM-4, dhammasukkajjhANeNaM-5, Ayaria uvajjhAyasAhusAhammiabhattIe-6, dANasIlatavabhAvappabhAvaNAe-7, veraggeNaM-8, nisaggeNaM9, saMvibhAgeNaM-10, iccehiM dasahiM ThANehiM jIvA suhaM kammaM baMdhaMti / / " 1. sAdharmike prApte gRhAMgaNe yasya bhavati na khalu snehaH / iti jinavareNa bhaNitaM samyaktve tasya saMdehaH / / 2. durlabhaH manuSya-janma, dharmaH sarvajJa-dezitaH / sAdhu-sAdharmikAnAM ca sAmagrI punaH durlabhA / / 3. vivAdaM kalahaM eva, sarvathA parivarjayet / sAdharmikaiH sArdhaM tu yataH etat vyAkhyAtam / / 4. ya: kira prahanti sAdharmike kopena darzanamate / AzAtanAM tu sa karoti niSkRpo lokabandhUnAm / / 5. kathaM bhaMte ! jIvAH zubhaM karma badhnanti ? gau0 samyagdarzanazuddhayA-1, prazastamanavacanakAyayogena-2, indriyanigraheNa-3 krodhAdivijayena-4, dharmazukladhyAnena-5, AcAyopAdhyAyasAdhusAdhamikabhaktyA-6, dAnazIlatapabhAvaprabhAvanayA-7, vairAgyena-8, nisargeNa-9, saMvibhAgena-10, ityAdibhirdazabhiH sthAnairjIvAH zubhaM karma badhnanti / Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272~~ mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH a zrIvasvAmisambandhaH / tumbavanasanniveze dhanagiriH zrAddhaH, sa tAruNye'pi priyAM na gacchati / pitA tadarthaM yatra yatra kanIM yAcati, tatra tatra pravrajiSyAmItyuktvA niSedhayati / dhanapAlamahebhyasutAM sunandAM pitRvazAdasau upAyaMsU, sunandAbhrAtAryasamitaH siMhagirigurupArzve purA gRhItavrato'sti / anyadA dhanagirirbrahmapriyo 'pi priyAM bheje / itazcA'STApade yo bhUmigocare svazaktyAruhya devAn vandate sa caramazarIrI syAditi - zrIvIravAkyaM zrutvA gautamaH sUryakiraNAnAlambya tatra gatvA devAn vavande / tadA dhanadAmaraH zrIvIrapArzve - 6 "kAlIpavvaMgasaMkAse, kise dhamaNisaMtae / mAyane asaNapANassa, adINamaNaso care / / " [ uttarAdhyayana- 2 / 3] ityAdi zrutazravaNasvarUpe prauDhaM sukumAlaM dRSTvA jAtasaMzayo gautamena puNDarIka kaNDarIkAdhyayanAbhyAM pratibodhito'sti purA, sa tadA cyutvA sunandAkukSAvutpannaH / jJAtvA dhanagiriH sagarbhAM tAM garbho'yaM te dvitIyako bhAvItyuktvA pravrajitaH siMhagiriM sakAze / sunandA sutaM prasUtA, tatpratijAgaritumAgataH sakhIjano'vadat'yadyasyArbhakasya pitA tadA vrataM na lAsyata tadA adyA'tucchamutsavamakArayiSyat / so bAlo baladhIH tacchrutenohApohena jAtismRtimAyAtaH / kathaM vratAya mAtA me mokSyati ? bAlasya rudanaM balamiti vicintya divAnizaM rudannevA'ste / tasyaivamevAvizrAntaM rudataH SaNmAsA atikrAntAH, tataH sunandA tadruditAt bhagnA, cintayati - yadya'syA'tra pitA''gacchati tannUnaM tasmAyarpayAmyamum / - itazca siMhagirirdhanagiryAryasamitayutastatrA'gAt / dhanagiryAryasamitau guruM papracchatuH - 'bhagavannAvAM bhikSAcaryArthaM nagaramadhye vrajAva: ? ' guruH zrutopayogena bhAvivyatikaraM jJAtvoce - 'gacchatAm, paraM yatkiJcit sacittamacittaM vA labhethAH tadAnetavyam, tAvitthamityuktvA gatau / krameNa viharantau sunandAgRhaM gatau / sA sutamAdAyotthitA bhaNati - ahamudvejitA'zrAntaM rudatA'nena sUnunA, kRtaM me tena tvaM gRhANAGgajaM nijam sa prAha - 'tvaM tu pazcAt pazcAttApaM kariSyasi,' sA prAha - 'na kariSye / ' tato dhanagiriNA''sannAH sakhyaH sAkSikAH kRtAH / sunandayA'sau pAtrakabandhe muktaH / rudanAdupAsarat, taM nItvA tadbhAranamadvAhurmunirupAzrayaM prAptaH, taM vIkSya guru: sanmukhaM gatvA tadvAhuvizrAmArthaM bAlakaM karAbhyAM gRhItvA cA'ha - 'vajrabhAro'yaM tIrthAdhAro bhaviSyati, ato yatnena rakSaNIyaH / tato vajreti nAmaM dattvA pAlanArthaM saMyatyupAzraye muktaH / zayyAtaryaH taM stanyapAnAMgakSAlanAbhiH svatebhyo'dhikaM lAlayanti / yadA sa bAlo mUtrAdi cikIrSati tadA sadA suvyaktAM saMjJAM cakre / sunandA taM krIDantaM dRSTvA zayyAtarebhyo yAcate, te kathayanti - 'ayaM gurusatko na tvatkaH / ' sA taM mahatA uparodhena tatrAgatya stanyapAnAdinA lAlayAmAsa / itazcAcalapure tApasazatayuto pAdalepavitkazcittApaso pAdukArUDho pAdalepAjjale'pi sthalavaccalan janayi vismayaM jane / tadbhaktajanaH zrAvakANAmitthaM nindate - 'yAdRkSo'smaddharmaprabhAvaH pratyakSo dRzyate, na yusmAkaM tAdRg' ityAkarNyArNyasamitAcAryo vajramAtulastatrA'gAt / tasmai tApasavRttAnto nyavedi / sa prAha - nA'sya 6. kAlIparvasaGkAzAGgaH kRzo dhamanIsantataH / mAtrajJo'zanapAnasyAdInamanAzcaret / / Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhammiANa vacchallaM .. mmmmmmmmmmmmmm 273 ko'pi tapa:prabhAva: kiMtveSo pAdalepena mugdhajanaM vaJcati / tato'sau zrAvakaiH kapaTena bhojanAya nimantritaH / sa ekaH pATakagRhe AgataH / taiH kapaTabhaktyA pAdapAduke payasA prakSAlya bhojitH| tApaso vigopanAbhIrurannasvAdaM nAjJAsIt / bhuktvA pauraparivRto'nyadinavadveNAtIraM gatvA pAdalepAbhAve'pi sAhasAttadaMtaHpratiSTho bruDati sma / tAvadaddattatAlaM lokakalakalaM zrutvAryasamitagurustatrAgato beNAmadhye cUrNaM kSiptvovAca - 'he beNe ! mArga dehi, yAsyAmyahaM parataTe, tatastayA dattamArgeNAcAryo dvitIyataTaM prAptaH taM dRSTvA tApasAH camatkRtAH pravrajitA: te brahmadvIpavAstavyAH / tadanvaye brahmadvipakanAmAnaH zramaNA jaataaH| ___ atha vajrastatrastha eva trihAyaNo jAtaH / dhanagiryAdayastatrAgatAH, sunandA sutaM yayAce, te na daduH / tato nRpakule vyavahAraH / tato nRpotsaMge vajro'sthApi, ekata: saMghaguruH, ekata: sunandA, paMthAnaM sthitA: paurajanAH kautukaM vilokayanti / rAjJoktam-'yenAkArita AyAti tadIyo'yaM bAlakaH,' prathamaM sunandA bAlakrIDanakaiH pralobhayantI punarAhvayati / vajraH 'saMghApamAnenAnantasaMsArI bhaviSyAmI 'tidhyAtvA mAtRsaMmukhaM manAgapi na vilokayati / tato nRpaprerito dhanagiriH rajoharaNamutkSipyovAca - 'vatsa ! ce vratamicchasi tadamuMgRhANa,' tadA vajraH zIghramAgatya rajoharaNamAdade / tato jIyAt zrIvIrazAsanamiti janapraghoSo'bhUt / tato vairAgyAtsunandA vajreNa saha pravrajitA / vajro gurubhi: gRhItavrato'pi laghutvAtpuna: saMyatyupAzraya eva muktaH / sa sAdhvIbhyaH zrRNvannekAdazAnyapya'GgAnya'dhyaiSTa, maharSibhi: asau saMyatyupAzrayAdaSTavArSikaH svavasatiM nItaH / anyadA siMhagiriH vajrayuk ujjayinyAM yayau / tatrAvacchinnadhAraMvarSAvavarSa, tadA vajrapUrvaparicitA jRmbhakAmarAH vajrasatvaparikSArthaM vaNigrUpeNa vikurvitasArthAH sthitaprAye ghane bhikSArthaM guruM nimantrayati / gurubhiH kSullakaH preSitaH / vajro vihartuM nirgata: / sa sUkSmavRSTiM vIkSya zIghraM pratinivRttaH / sarvathA vRSTiM ruddhvA devairAhUya yatpuna: iryAsamito tadAvAsaM gato bhikSAgrahaNasamaye dravyAdhupayogaM dadau / dravyataH kUSmANDapAkaH, kSetrata ujjayanI, kAlato varSA, bhAvato'nimeSAkSA ete'to nUnaM devapiNDo'yaM yatInAM na kalpate iti vicintyAgRhItatadbhikSA svamAzrayaM yayau / tatsatvatuSTaiH suraistasmai vaikriyalabdhirdattA / athA'nyadA vajro jyeSThamAse bahi vigato taireva vaNijarUpeNa ghRtapUrairnimantrayata tena pUrvavadupayogena bhikSA na gRhItA / tata: pramodAddevairAkAzagAminI vidyA dattA / sa ekAdazAGgadharo pUrvagatamapi yadyacchRNoti tattallIlayA gRhNAti / gurubhiH paThetyukto kiJcidasphuTasuJcaranpunaraparAnpaThato zRNoti / __ anyadA sAdhavo bhikSArthaM gatAH / guravo bahirbhuvi gatAH, vajrastu vstaavekaakyevaasti| veSTikA: sAdhumaNDalyAM vinyasya svayaM madhye niSadyaikAdazAGgAnAM pUrvagatasya ca vAcanAM dAtumArebhe, itIva gurava upAzrayamAgatAH / sUrayo gadgadsvaraM nizamyeti vicintayan kimAptabhikSAH sAdhava AgatAH ? kSaNAdvajrasya vAcanAsvaraM zrutvA cintayAmAsuH kimayaM garbhastho'dhyaiSTa mAsyAsmad zravaNAtchaMkA syAttato'pasRtyoccainaiSedhikIM cakruH / tAmAkarNya vajro svasthAnaM veSTikAkRtiM muktvA sametya gurupAdAvamArjayat / tato gurubhiH vajravikramajJApanAya sAdhUna pratyuktam-vayaM zvo'mukaM grAmaM gatAsmastatra dvitrA'haM sthiti vinI / tataH prArabdhayogA munayo'bruvan ko'smadvAcanApradaH ? guru: prAha - 'vajro dAsyati / ' tairvinItavinayaistathaivAbhyupagatam / prAtaH gurau gate'nuyogasAmagryaM kRtvA vajro guruvadAsanastho vAcanAmadAt / mandamatayo'pi vajro'moghagirAduSTamatayo'bhUvan, tadAzcarya Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 mmmmmmmm 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH vIkSya munayaH pUrvapaThitAnistuSAnnapyAlApakAn saMvAdahetorapRcchan yAvadbhUtaM, gurubahuvAcanAbhiradhItam tAvadvajrAdekavAcanayAdhIyan / yadi gururvilambeta tadAsmazrutaskandho vajrAntike tUrNaM samApyate iti cintynti| athAgAt guruH pRSTAzca sAdhavo vAcanA nirvAhante ? yathAsthitamuktvA guruM natvA vyajijJapan - 'bhagavan ! vAcanAcAryo vajra eva sadA'stu naH / ' guruH prAha - 'na tva'sya vAcanAcAryatvaM yujyate'dhunA yadanena karNazrutyA'dhItaM na gurormukhAt / tata: gururvajaM vidhAyotsArakalpaM sUtrArthaM grAhitavAn / siMhagirirvajaM prati prAhana hyalambhUSNavo sarve, ahamatra kaDasamo / tvaM bhadraguptagurormukhAt adhItya dazapUrvANi zIghramehi madAjJayA / _ siMhagiriviharan dazapuraM yayau, vajramujjayinyAM dazapUrvadharabhadraguptAcAryasamIpe puurvshrutgrhnnaayaaprekssiit| sa gato nizi bahirasthAt tanizi bhadragupta: svapnamaikSIt / yatkenApyAgantukenAsmatpatadgrahaH payaHpUrNaH pItaH / AcAryeNa svaziSyebhyaruktamadya kazcitprAghUrNaka AyAsyati / sa mattaH sarvaM zrutamadhyeSyati / vrajro nizAnte bhadraguptapArzva gataH / taiH pramodAdAliMgyAgamanakAryaM pRSTaH / prAha-pUrvANi dazAdhyetum / tairasau puurvshrutmdhyaapyitumaarbdhH| sa prajJAprakarSato dazA'pi pUrvANyacireNAdhItyatadanujJArthaM bhadraguptamApRcchya tadAdezAd dazapure siMhagiripArvaM gataH / yataH zrutaM yatroddizyate tatraivAnujJApyate, tataH siMhagiriNA tasya pUrvAnujJAM kRtvA jRmbhakadevakRtamahimnA vAcanAcAryapadavIM gaNaM ca dattvA svayaM kRtAnazanaH svargaM yyau| ___vajrasvAmI paJcazatasAdhuyuto viharan pATalIputraM gataH / tatra dhanazreSThI, tatsutA rukmiNI, sA svagRhAsanasthitasAdhvIbhyo vajrasaubhAgyAdiguNAn zrutveti kRtapratijJA purAsti / yathA-'vajraM vinA'nyaM patiM na kariSye, cetsaMyatI necchiSyati tadAhamapi pravrajiSyAmi,' punaH sAdhvIbhyo tatrAgataM vajraM zrutvA tadarzanakaragrahaNotsukA tAtamuvAca / pitaH ! cirAttadguNAnuraktAM mAmadyo''gatena vajreNodvAhaya / tataH zreSThI mithyAdRgatvAt sAdhusvarUpamajAnana tatprerito tAM vivAhArthaM sarvAlaGkArabhUSitAM dravyakoTiyutAM nItvA tasya pArzva gataH / tadA vaikriya- labdhyA saMkSiptarUpeNa dharmadezanAM kurvantaM vIkSya tadpasaubhAgyaraJjito paurajano parasparaM bhaNati - 'yadyasya bhagavato zeSaguNAnurUpaM rUpaM syAttatsuvarNe saurabhyam, vajro teSAM manogatabhAvaM jJAtvA vaikriyalabdhyA svaM svAbhAvikarUpaM suvarNAmbujaM ca vidhAya tatrastho dezanAM cakre / tadrUpaM dRSTvA sarva: paurajano zirAMsyadhUnayat / vajreNa mAM prati kasyA api striya: svAntaM na kSubhatviti vicintya purapraveze sAmAnyarUpaM tamabhUt / dezanAnte zreSThI vajraM prAha - 'svAmina / tvadanaraktAmimAM kanyAmadvaha, karamocane tvaddhanaM dAsyAmi / ' garuH prAha - 'kRtaM me dhanakanyAbhyAm, cedeSA mayyanuraktA tato lAtveSApi dIkSAm / ' rukmiNI vajrAntike pravrajitA / ___ anyadA padAnusArI vajro mahAparijJAto nabhogavidyAmuddadhe bhaNati cAnayA vidyayA me mAnuSottaraM gantuM zaktirasti, punarna mayemA vidyA kasyA'pi dAtavyA, yato'taH paraM jIvA alpasattvA bhaviSyanti / viharannanyadA bhagavAn pUrvadigdezAduttaradezaM yyau| tatra duSkAlaH patita: / mArgA api vyucchinnAH / ko'pi kutrApi gamanAgamane kartuM na kSamati / tataH duHsthito saMgho vyajijJapat gurum- 'bhagavannasmAnnato duHkhAtkathamapi tAraya / ' vajreNa paTaH kRtastamAruhya saMghayuto vajro nabhasyutpatitastAvatpurA vArikRte gato zayyAtara Agato vajraM vijJapayAmAsa - 'bhagavan ! mAMzayyAtaraM muktvA kathaM yAsi ? tato vajro kRpAnidhiH paTAJcalena taM nItvA saMghayuto pUSApurI prAptastatratyaloko nRpazca bauddhabhakto zrAvakairdharmaspardhayA bauddhA jitA: / jinArcAyAM sotkaNThAH zrAvakA bahumUlyenA'pi puSpAdi gRhNanti / bauddhAstu mUlyadAne'kSamA: puSpAdyanApnuto nRpaM vyajijJapayat / 'deva ! sarvaM Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhammiANa vacchallaM 275 puSpAdi jainAyatane yAti, na kimapi bauddhAyataneSvAyAtya 'to nRpeNa tathAkRte zrAddhA dAnazauNDA api puSpAdi na labhante / atha paryuSaNAvasare jinArcAcikIrSavaH puSpAdyaprAptyA viSAdAdvASpArdranetrAH vajraM vijJapayAmAsuH - 'bhagavan ! paryuSaNAvasare puSpANi na labhante kiM kurmo vayam ? ' vajrastIrthaprabhAvanAcikIrSuH zrAvakANAM dhIrA bhavatetyuktvA nabhasyutpatya mAhezvarIM puryAM hutAzanayakSopavane gatastatra yo''rAmika: sa vajrapitu: mitram, sa vajraM dRSTvA muditaH prAha - . 'he snAtRja ! tavAtitheradya kimAtithyaM kurve ?' sa Uce - 'puSpairnaH kAryam / ' ArAmika Uce - ' syuratra viMzatilakSAH puSpANAm / ' 'tAvatpuSpANi sajjIkuru, yAvatkAryAntaraM kRtvA nAgacchAmi' ityuktvA vajro pRSadazva ivotpatya vihAyasA kSudrahimavadbhiriM yayau / pANipadmasthitA padma zrIdevI arpayat / taM nItvA punarhutAzanagRhamAgataH / vikurvya vimAnaM tanmadhye zrIdattapaMkajapArzvato viMzatilakSapuSpANyasthApayat / smRtyAgatajRmbhikAmarAvRto bauddhapurIM prati calitastaM vIkSya nabhasyAyAntaM bauddhA jalpanti - kiM dRSTo bauddhazAsanAnubhAvo yadyAtrAyAM surA apyAgacchanti / tAniti jalpato bauddhAyatanaM ca muktvA vajro jinAyatanaM yayau / tatra devaiH, sa ko'pi mahimA kRtaH, yo hi bhUmispRzAM gocare'pi na / tadvIkSya nRpaH purIjanazcArhadbhakto jAtaH / viharananyadA dakSiNApathaM / tatraikadA vajreNa zleSmaNi saMjAte suMThi: bhojanAnantaraM bhokSye iti jJAtvA sthApitA, vismRtA, sAyamAvazyakasamaye mukhavastrikayA vapuH pratilekhayataH patitAM tAM dRSTvA vyacintayaccA'sau dhik pramAdaH / kathaM pramattasya saMyamo 'to'nazanameva zreyaritazca vArSiko duSkAlo jajJe / vajrasvAminA vajrasenaziSyo yadA tvaM sthAlyAM lakSapakvaudanaM pazyasi tadA subhakSyaM bhaviSyati ityanuziSyAnyatra vihartuM preSitaH / anye vajraziSyA bhRzaM dhAtryAM bhramanto'pi bhikSAM na labhante / tato vajreNa vidyApiNDo AnIya dattaH / tairuktam- 'bhagavan ! ko'yaM piNDo yatInAM kalpate na vA ?' vajraH proce - 'akalpyo'yaM vidyApiNDaH, ' sAdhubhiruktam- 'vidyApiNDaM na gRhNAmaH kintvanazanaM gRhISyAmo / ' vajrasvAmI sarvasAdhuyuto'nazanagrahaNArthaM kaJca kSullakaM vipratArya muktvA girimAroha / sa guruNA vArito'pi nagAdhobhUmau kRtAnazano madhyAhne mRto suro'bhUt / taddehArddhArthaM yAto devAn dRSTvA sAdhavo vajramapRcchan / kva yAntIme devAH, sa zrutena jJAtvocekSullako sAdhayat kAryam / taddehArcArthaM yAntItyAkarNya yatayo dehatyAge vizeSata udyatAH / tannagAdhiSThAyikA mithyAdRgdevatA sAdhUnpAraNakadine Uce-vo'dya pAraNakaM tanmaddattaM modakAdi gRhNIdhvam / tato vajro'prItyavagrahaM jJAtvA'nyagiriM yayau / tatratyadevatAnujJayA kRtAnazano vajraH sAdhuyutaH svargamagAt / tadA vajreNa saha dazamaM pUrvaM turyaM saMhananaM ca vyucchinnam / vajraM divaM gataM jJAtvA vajrI tatrAgatya rathArUDho taM nagaM pradakSiNIcakre / sa go'dyApi rathAvarta iti khyAtaH / atha sa vajraseno bhramatsopArapattanaM yayau / tatra jinadattazrAvaka IzvarIbhAryA tasyAzca tvAraH sutAH / nAgendra- caMdra - nivRtti - vidyAdharAkhyAH / IzvarI dhAnyAbhAve kathaM jIvitavyamiti vicintya patiputrayutA maraNArthaM lakSamUlyenAnnapAkaM kRtvA yAvadviSaM kSipati tAvadvajrasvAmyuktena nimittena vajrasenastAM vArayAmAsa, pazcAjjAte subhikSe pravahaNAgatadhAnyaiH jinadattezvarIpramukhAH pravrajitAH / te sutAzcatvAropyAcAryA abhUvan / tannAmopalakSitA nAgendrAdyAzcatvAro'pi zAkhAH pRthak pRthagabhUvan / / / iti sAdharmikavAtsalye vajrasvAmikathA / / [ii sAhammiANa vacchallaM] Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [vavahArasya suddhI] [23-vyavahArazuddhiH] vavahArassa ya suddhI-vyavahArasya zuddhirvyavahArazuddhistasyAM yatanIyam / vyavahAriNasta evocyante ye vyavahAreNAnyAyamArga-kUTa-kapaTa-paravaJcanA'dattagrahaNa-kUTakarSaka-kArSapaNagRhItApalapana-navya-jIrNekIkaraNavarjanatatparAH / dhanamapi nyAyopArjitameva sthiraM syAnnAnyat / yaduktam - 66 " anyAyopArjitaM vittaM dazavarSANi tiSThati / prApte ca SoDaze varSe samUlaM ca vinazyati / / " [ cANakyazataka 15 / 6] dRzyate'pi ca sampratyapi ye'nyAyamArgadhanamelakAJcaurA ghATIvAhA mArgamUSakAH sarve'pi lokebhyaH suvarNa-ratna-maNi- mauktika - paTTasUtra - raupya - bahuvidhanANakarUpadraviNApahAre'pi bubhukSAkSAmA eva / ye ca zrIjinazAsanamadhyavarjitapaJcadazakarmAdAna-kUTamAnamApasadRzavastumithaH sammIlana - bahumUlyAlpamUlyakrayANakaikIkaraNavyApAritacIvarAdinavyamUlyamArgaNAdiprakArairvyavasAyaM vidadhate, te'pyanyAyopArjakA eva / teSAM zrAddhasUtre pratikramaNamuktam - 1 " taie aNuvvayammI, thUlaga - paradavvaharaNa-viraIo / Ayariamappasatthe, ittha pamAyappasaMgeNaM / / 1 / / tenAhaDappaoge, tappaDirUve viruddhagamaNe a / kUDatulakUDamANe, paDikkame desiyaM savvaM / / 2 / / iMgAlIvaNasADIbhADIphoDI suvajja kammaM / vANijjaM ceva daMta - lakkha-rasa-kesa-visa-visayaM / / " [zrAddhapra.- 13, 14, 22] 1. 'caikAdaze' cANakyazatake / 1. tRtIye aNuvrate sthUlaka-paradravyaharaNaviratitaH / Acaritamaprazaste, atra pramAdaprasaGgena / / 2. stenAhRtaprayoge, tatpratirUpe viruddhagamane ca / kUTatUlA - kUTamAne, pratikramAmi devasikaM sarvam / / 3. AGgArI - vana - zakaTI - bhATI-sphoTaM karma suvarjayet / vANijyaM caiva danta - lAkSA-rasa- keza- viSa-viSayam / / Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vavahArasya suddha tathA yadi nyAyopArjitavittenAjIvikA syAt tadA prAyaH sadbuddhiH sadvAsanA satkAryakaraNatatparatA syAdanyathA tvanyathaiva / AhArasadRzodgAra ityukteH / atra sambandhaH WWW ""deho a puggalamao, AhArAIhiM virahio na bhave / tayabhAve ya na nANaM, nANeNa viNA kao titthaM ?" / / atha vyavahArazuddhau dvijakathA / / ekaH kazcidvipraH zulkamanAH kaNavRtyAjIvikAM karoti / ekadA durbhikSe patite'nirvahan "mAtAtmajaM tyajati yAti pitA'pi tApam, na snehamAvahati hanta suhRjjano'pi / bhRtye guNinyapi nRpA na kRpAlavaH syuH, tvayyambuvAha ! jagataH pratikUlabhAji / / " 277 [puSmAlA-42] Agame'pi vyavahArazuddhidurlabhatA darzitA / yataH "AhAre khalu suddhI dulahA samaNANa samaNadhammaMmi / vavahAre puNa suddhI gihidhamme dukkarA bhaNiaM / / " mAlavAsanne kvApi caraTairanyAyidvijaizca bhRte grAme'gamat / tatrApi zulkAjIvikAM karoti / kenacidadhamena saha maitrI jAtA / sa svavizvAsena kaNamUTakaM tannizrayA muktvA dezAntare'gamat / ekadA tasmin dvije kenApi hetunA grAmAntaraM gate sAdhAnayA tadbhAryayA tato mudgamANakaM punaH kAlAntare prAptiyoge tattatra kSepsyate iti buddhyA gRhItvA svayaM vyApAritam / tatkSaNaM tatra prakSepAyogena bahukAlabhavanena [ca] vismRtam / punaH subhikSe jAte'sau svadeze'prApat / tasyAH sutAjanma jAtam / ekadA snAtukAme dvije tadbhAryA vApyAM jalArthaM gacchantyabhUtparaM kautukaM prekSaNArthaM vartmamadhyastha- bahujanasamudAyasaMghaTTabhayAnnAgAt / pazcAdAgamane putryA mAturuktam'tvaM kena hetunA na gatA ?' tayA janasammIlanamArgasaGkIrNatAbhavanaM heturuktaH / tataH putrI svayaM ghaTaM maulau kRtvA lAgatA mAturanuktaiva / tayA zambalIbhASaNena loko mArgaM mocitaH / pitrA tathAvisadRzasvarUpaM jJAtvA patnI pRSTA, kiM hetukaM nIcatvam ? tayA vimRzya saMsmArya proktam- 'AdhAnAvasthAyAM tanmUTakAn mudgamANakaM vyApAritaM mayeti / [annAyauMchakulaka-2] 2. 'prakSepAyogo na ' hasta0 / 3. 'pRSTvA' hasta0 / 4. dehazca pudgalamayaH, AhArAdibhirvirahito na bhavati / tadabhAve ca na jJAnam, jJAnena vinA kutastIrtham / / 5. AhAre khalu zuddhiH durlabhA zramaNAnAM zramaNadharme / vyavahAre punaH zuddhiH gRhasthadharme duSkarA bhaNitam / / Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 tathApi ye AtmazaktyA tadviSaye upakramaM kurvate te sukhino dhanina ihaloke paraloke ca svargAdisaukhyabhAjaH syuH| atra sambandho jaino laukikazca / 4 / / atha nyAyopArjitavitte deva - yazaHkathA | 6 deva - yazonAmAnau dvau vaNikputrau [ mithaH prItyA saha vyavaharantau ] / anyadA'nyatra [ kvApi ] nagare vrajantau mArge maNikuNDalaM patitaM dadRzatuH / AdyaH suzrAvakatvAt [dRDhavrataH paradravyaM sarvathAnarthabhUtaM matvA | no'pekSa tanmArgAnnivRttaH / dvitIyo'pi saha nivRttaH [ paraMna patitagrahaNe'dhikadoSaH iti dhyAtvA vRddhasya dRSTiM vaJcayitvA tad] gRhItavAn paraM svacitte 'dhanyo'yaM yasyedRzI niHspRhatA / paraM [ mitratvAt | saMvibhAginaM kariSyAmI'ti vicintyAnyatra guptIkRtam / anyatra nagare gatvA bhANDena kuNDalena ca krayANakamAdAya svasthAne samAgatau / vibhajitaM krayANakaM prabhUtaM jAtam / devena pRSTam - 'kimiti vardhate ? ' tena prathamaM na kathitam, pazcAt kathitam / devena [uktamanyAyArjitamidaM sarvathA na grAhaNArham / anena nyAyArjitasvadhanasyApyavazyaM vinAzaH syAt kAJjikeneva dugdhasyetyuktvA ] tatsarvaM pRthak kRtya tasmai dattam / [ evamAgataM vittaM kathaM tyajyate ? iti lobhAt | sa sarvaM nijabhANDaM zAlAyAM nItvA gataH / rAtrau ca cauraiH sarvaM muSitam / sarvaM nirgamya prabhAte devasamIpe samAgataH / prabhAte'nyadigbhyo[tadvastu-] grAhakA ghanatarAH samAgatAH / dviguNaM mUlyaM samutpannam / dvitIyastu sarvamapi nirgamya rikta eva jAtaH / tasmAt nyAyopArjitAdvittAdevAkRtrimaM sukham / tena nyAyenaiva vyavaharttavyam / / / iti nyAyopArjitavitte deva - yazaH kathA / / / / atha laukikaH purohitasambandhaH / / campAyAM somaH kSmApatiH sUryaparvaNi dAnArthaM zubhaM dravyaM yogyaM ca pAtraM mantripArzve papraccha / sa cAha'pAtrameko'tra vipro'sti paraM zubhadravyaM durlabham, viziSya ca rAjJaH / ' tato rAjA 'pAtre dattamanantaguNamiti vacanAtparvoparipAtradAnAya saptASTadinai rajanyAM vaNijAM haTTeSu vaNikputrArhaM karma nirmAya [tanmUlye] aSTau drammAnaprApat / parvaNi sarvAn dvijAnAkArya pAtraviprAkAraNAya pradhAnaM preSIt / tenAkAritazca / [ pratyAha- "rAjapratigrahadagdhAnAM brAhmaNAnAM yudhiSThira ! / zaTinAmiva bIjAnAM punarjanmani vidyate / / 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH iti provAca / punaH - "rAjJaH pratigraho ghoro madhumizraviSopamaH / putramAMsaM varaM bhuktam na tu rAjJaH pratigrahaH / / " yataH 4. 'anatrasaM0' hasta / 5. 'dvitIyo nivRtya gRhitavAn' hasta0 / 6. 'dhanya eSa devo yasye yasya drohA buddhiH ' hasta0 / Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vavahArassaya suddhI "dazazUnAsamazcakrI, dazacakrisamo dvijaH / dazadvijasamA vezyA, dazavezyAsamo nRpaH / / " [ iti purANoktairduSTatvAdrAjapratigrahamahaM na gRhNAmIti / tadAkArito'pi na tatra gatavAn / rAjA ca tasmai zubhaM dravyaM ditsuH / [rAjJA nyAyena svabhujArjitam sadvittameva dAsyati tadgrahaNe tava na kazciddoSa: ] punastadAkAraNAya purohitaM praiSIt / tena ca - "vRddhau mAtApitarau sAdhvI bhAryA laghUni ca zazrUni / kRtvA pApazatAnyapi bharttavyAni yudhiSThira ! / / " tathA yadyapi iti vedoktAt pratibodhya taM rAjJo'ntike nItaH / [ rAjJA dRSTena svAsanaDhaukanapAdadhAvanAdibahuvinayena te'STau drammAstanmuSTimadhye'kSipyanta / 'asmai kiJcitsAramarpitaM ' iti kiJcitsaruSo'pyanye viprA hemAdidAnataH samatoSyanta / ] santoSya visRSTavAn / [ SaNmAsyAdinA tatsarvaM kSINaM teSAm / ] te ca [aSTau drammAH ] nyAyopArjitatvena pratidinaM [bhojanaveSapramukhakAryeSu ] vyApAryamANA api nAkSIyanta / [ cireNApyakSaya-nidhivatsubIjavacca zriyo vRddhyai jajJire / ] etadvArtAM sarvairapi jJAtvA camatkRtairnyAyopArjitadravye yatno vyadhIyata / / / iti purohitasambandhaH || - 279 [ "jo tuha sevAvisuhassa huntu mAtA ya mahasamiddhIo / ahiyArasaMpayA iva parata viDaMbanaphalAo / / " "suprasannavadanasya bhUpateryatra vilasanti dRSTayaH / [ ] tatra tatra zucitA kulInatA dakSatA subhagatA ca jAyate / / " tathApi ye nRpavyApAraM grAmapaTTaka-maNDapikA-talATakarma-zreSThikarma-zrIkaraNa- bhANDAgArikAdi svayaM samAdAya kadAcittadyogena dhanino bhUtvA jinaprAsAdajIrNoddhAra - pada-pratiSThAzrItIrthayAtrAdizubhakaraNIyakAriNaH svalpataratamA eva / bahavastu tanmadenonmattA ahaMmAninaH santo nAnAnyAyonmArga-navyakarasthApana-sakalalokaklezotpAdana-maraNa-bandhanachedanAdibhirazubhapApakarmopArNya zophasthUlatAsadRzagurutAmapahAya bahukAlamAyatau duHkha-daurgatya-paranirmitaklezAdibhAjo bhaveyuH / yataH [ ] tena vyavahArazuddhireva vidheyA / bho jIvAH ! cedyUyamAtmahitaiSiNastarhi bahvArambha6. yA tava sevAvizuddhasya bhavanti mAtA iva mahAsamRddhayaH / adhikArasaMpada iva parato viDambanaphalAH / / gAthArtho'yaM sambhAvyate sampA0 / / Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 xommmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm NNNNNNNNNN xxxmammar- 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH madana-madhu-loha-viSa-lAkSA-kSAra-tilapramukhakrayANakakrayavikraye na pravarttavyam / yato bhartavyamudaramekaM martavyaM tu nizcayena / yataH - "saMjharAgajalabubbuovame, jIvie ya jalabiMducaMcale / / jovvaNe ya naIvegasannibhe, pAvajIva ! kimiyaM na bujjhase ||"[updeshmaalaa-207] atra sAdhujagaDUjJAtam / yathA - / atha vyavahArazuddhau jagaDUkathA / / bhadrezvaragrAme jagaDUsAdhu: sAmAnyaH, samudratIre haTTaM maNDayAmAsa / ekadA jagaDUpArzve yAnapAtrastenA: samAgatAH / tairuktam- 'asmAkamekaM madanabhRtaM yAnapAtraM caTitamasti yadi bhavato rocate tadA dhanaM dattvA graahym|' tato jagaDUsAdhunA tatra gatvA mUlyaM kRtvA pUrNaM yAnapAtrameva gRhItvA tUrNaM zakaTAni bhRtvA gRhe pressitaani| zakaTanAyakAstatpanyA: puraH procuH, 'yatsAdhunA madanaM preSitaM tat kvottAryate ?' sA prAha - 'asmAkaM gRhe madanaM pApasadanaM nottAryate / ' ityuktvA tayA nottArayituM dattam / tato madaneSTikA gRhAGgaNanimbavRkSasyAdha uttAritA: / jagaDU: patnyA: samaM kalahaM cakre, hakkitA vakti madanavyavasAye bahupApaM lagati, tato mitha: kaliM kRtvA ruSTau, jagaDUH priyAM na jalpayati, patnI priyaM na jalpayati, evaM mAsatraye jAte zItartuH samAgAt / jagaDUputreNa tApanArthamaGgISTake kRte tRNeSu kSipyamANeSu bAlacApalyAdekA madaneSTikAmaGgISTakAmadhye cikSepa / madanaM galitam, svarNamayI [-STikA dRSTA patnyA / patnI ajalpantyapi dhanalobhAt jagahU prati 'ito vilokyatAm' tato jagaDUH saMmukhamapi ruSTo na vilokayati, tata: patnyoktam- Atmano] madaneSTikA svarNeSTikA jAtA, tataH saMmukhaM yAvadvilokayati tAvatsvarNeSTikA dRSTA / tato'parAsAmiSTikAnAM parikSA kRtA sarvAH svarNeSTikA jJAtAH, tata: channaM svarNeSTikA gRhamadhye AnItA madanaM pRthakkRtvA vikrItaM paJcazatapramANaH / svarNeSTikA jAtA tataH patnI patiM prati prAha - 'gurava AkAryante, zrIgurvAdiSTe sthAne sthApyante dhanaM zAzvataM syAt / ' tato gurava AkAritA: sumahotsavapUrvam, guravo madanavyavasAyaM jagaDUsAdhunA kRtaM zrutvA jagaDUsAdhugRhe sAdhUna vihartuM na preSayanti / tato guravaH procurasmAbhizcalyate, tato guravo devavandanArthaM kSullakayutA aagtaaH| guravo gRhe devAn vandante tadA kSullakaH prAha- 'he bhagavan ! jagaDUgRhe kiM laGkA samAgatA ? ito vIkSyatAm,' tato gurubhiH sanmukhavilokanena svarNeSTikA dRSTvA jagaDUH pRSTaH kA: [kuta imA: ?] svarNeSTikA: ? jagaDU: prAheSTikAgrahaNasambandhaM sarvam / tato sAdhoriSTikAgrahaNasambandhaM kathitaM zrutvA guravo hRSTAH / pazcAjjagaDUsAdhunA vihAritA: svopAzraye AgatAH / tato jagaDU: prAhaH- 'mayA madanabhrAntyA iSTikA gRhItA jAtAstu suvarNamayA:, uccairna jalpyate rAjabhayAt / ' TaGkAnAM koTirjAtA jagaDUgRhe / ||iti jagaDUkathA / / evaMvidhadRSTAntAn zrutvA sapApavyApAraM vimucya jinoktamArgeNAjIvikAvidhau yatanIyam / / [ii vavahArassa ya suddhI] 7. sandhvArAgajalabubudupame jIvite ca jalabinducaJcale / yauvane ca nadIvegasannibhe pApajIva ! kimidaM na budhyse|| Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [rahajattA] [24-rathayAtrA] atha rahajattA iti rathayAtrA, zrI jinapratimAM rathe samAropya nagarAntaH sarvagRheSu prApaNena tatra mahApUjotsavakaraNena pazcAd devagRhaprApaNena saMpUrNA syAt / yataH - "rathayAtrAmahApuNyaM ye kurvanti narottamAH / nRjanmasaphalIkartuM te labhante zivazriyam / / " / yaduktam - "tribhedayAtrA-jinabimba-sAdhu-prauDhapratiSThA-jinacaityakRtyaiH / zrIsaMghacintAkaraNAdibhizca prabhAvakAH zrAvakapuGgavAH syuH / / aSTAhnikAbhidhAmekAM rathayAtrAmathAparAm / tRtIyAM tIrthayAtrAM cetyAhuryAtrAM tridhA budhAH / / " zrIAvazyakacUrNau / atra sambandhaH - "jIvantasvAmipratimArathayAtrAM nirIkSitum / AyAtAvanyadA'vantyAM mahAgirisuhastinau / / 1 / / niryayau cotsavenAtha jIvantasvAmino rathaH / manomayUrajaladaH paurANAM bhaktizAlinAm / / 2 / / tAbhyAmAcAryavaryAbhyAM zrIsaGgrenAkhilena ca |anviiymaan: sa ratha: puryAM paryATadaskhalan / / 3 / / gate rAjakuladvAraM rathe'tha pRthavIpatiH / vAtAyanasthito dUrAddadarzAryasuhastinam / / 4 / / suhastyAcAryapAdAnAmavantyAmeva tasthuSAm / caityayAtrotsavazcakre saGghanAnyatravatsare / / 5 / / maNDapaM caityayAtrAyAM suhastI bhagavAnapi / etya nityamalaJcakre zrIsaGghana samanvitaH / / 6 / / suhastisvAminaH ziSyaparamANurivAgrataH / kRtAJjalistatra nityaM niSasAda ca sampratiH / / 7 / / yAtrotsavAnte saGghana rathayAtrA pracakrame / yAtrotsavo hi bhavati sampUrNo rathayAtrayA / / 8 / / ratho'tha rathazAlAyA divAkararathopamaH / niryayau svarNamANikyadyutidyotitadiGmukhaH / / 9 / / zrImadarhatpratimAyA rathasthAyA mahaddhibhiH / vidhijJaiH snAtrapUjAdi zrAvakairupacakrame / / 10 / / kriyamANe'rhataH snAtre snAtrAmbho nyapatadrathAt / janmakalyANake pUrva sumeruzikharAdiva / / 11 / / zrAddhaiH sugandhibhirdravyaiH pratimAyA vilepanam / svAmivijJIpsubhirivAkAri vaktrAhitAMzukaiH / / 12 / / Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 .mmmmmmmmmm 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH mAlatIzatapatrAdidAmabhiH pratimArhataH / pUjitAbhAtkalevendotA zAradavAridaiH / / 13 / / dahyamAnAgarUtthAbhidhUmalekhAbhirAvRtA / azubhatpratimA nIlavAsobhiriva pUjitA / / 14 / / ArAtrikaM jinArcAyA: kRtaM zrAddhairdhvalacchikham / dIpyamAnauSadhIcakrazailazRGgaviDambakam / / 15 / / vanditvA zrImadarhantamatha taiH paramArhataiH / rathyairivAgratobhUya svayamAcakRSe rathaH / / 16 / / nAgarIbhirupakrAntasahallIsakarAsakaH / caturvidhAtodyavAdasundaraprekSaNIyakaH / / 17 / / / paritaH zrAvikAlokagIyamAnorumaGgalaH / pratIcchanvividhAM pUjAM pratyaDheM pratimandiram / / 18 / / bahalaiH kuGakumAmbhobhirabhiSiktAgrabhUtalaH / samprate: sadanadvAramAsasAda zanai rathaH / / 19 / / tribhirvizeSakam / / rAjApi sampratiratha rathapUjArthamudyata: / AgAtpanasaphalavatsarvAGgodbhitrakaNTakaH / / 20 / / rathAbhirUDhAM pratimAM pUjayASTaprakArayA / apUjayannavAnandasarohaMso'vanIpatiH / / 21 / / prAvartayanrathayAtrAM tatrAnugamanaM tathA / rathAgre puSpavRSTiM ca caityapUjAM ca te vyadhuH / / 22 / / ityAdi zrAvakAcAraM te sarve cakrire tathA / prAntadezA api sAdhuvihArAhA' yathAbhavan / / 23 / / " [pari.pa.-11/24, 26-28, 66-84] iti pariziSTaparvaNi sampratirAjacaritrAdhikAre / "diNayarasarisAvayavA, kampillapure kayA rayaNacittA / / ___hariseNeNa jiNarahA, vappAe bhAmiyA bahave / / " [padmacaritra-8/207] iti padmacaritre / / / atha viSNukumArasya sambandhaH / / "hatthiNAre paumuttaro rAyA jAlA ya tassa devI / tIse do puttA - viNhakumAro mahApaumo a / [jiTe 1. dinakarasadRzAvayavAH, kAMpilyapure kRtAH ratnacitrAH / hariSenena jinarathA vaprayA bhrAmitA bahavaH / / 2. hastinApure padyottaro rAjA jAlA ca tasya devI / tayoH dve putrau viSNukamAro mahApadmazca / jyeSThe anicchati mahApadmAya yuvarAjapadaM pitrA dattam / namucistasya mantrI jAtaH / tena siMharatho raNe vijitaH, mahApadmastuSTaH, varaM pradatte tena nyAsIkRtaH varaH / ekadA jAlAdevyA'rhadrathaH kArApitaH, tasyAH sapatnyA lakSmyA mithyAdRSTyA punaH brahmarathaH / prathamaM rathakarSaNe dvayorapi devyoH vivAde dve'pi rathau rAjJA vAritau / mAtari apamAnaM dRSTvA mahApadmo dezAntaraM gataH, krameNa madanAvaliM pariNIya sAdhitaSaTkhaNDabharato hstinaapurmaagtH| pitrA rAjyaM dattam / viSNukumAreNa samaM padyottaraH suvratAcAryapAdamUle dikSAM gRhItvA zivaM prApta: / viSNukumArasya ca SaSTiM varSazatAni tapaH kurvato'nekA labdhayaH samutpannAH / mahApadmacakrI jinabhavanamaNDitaM mahiM kRtvA rathayAtrA pUjA kArApitA, pUrayati mAtuH manorathAn / Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahajattA aNicchaMte mahApaumassa juvarAyapayaM piuNA dinnaM / namuI tassa maMtI jAo / teNa sIharaho raNe vijio / mahApauma tuTTho / varaM padiNNe teNa nAsIkao varo / ] egayA jAlAdevIe arihaMtaraho kArio / tIse savattI lacchI micchaddiTThIe puNa baMbharaho / ] paDhamaM rahakaDDaNe duNha vi devINaM vivAe dovi rahA raNNA vAriyA / mAUe avamANaM daThThe mahApaumo desaMtaraM gao / kameNa mayaNAvaliM pariNittA sAhiyacchakkhaMDabhAraho htthinnaaurmaago| piuNA rajjaM diNNaM / viNhukumAreNa samaM paumuttaro [suvvayAyAriyapAyamUle| dikkhaM gioihattA sivaM patto / [viNhukumArassa ya saTThi vAsasayAiM tavaM kuNaMtassa aNegAo laddhIo samuppaNNAo mahApaumo cakkI jiNabhavaNamaMDiyaM [mahiM] kAuM rahajattAo pUAo kArittA, pUei mAUe / zrIjinaprabhasUrikRte dIpAlikAkalpe / / / iti viSNukumArasya sambandhaH / / 44 'anyadA rathayAtrAyAM divyaratnamaye rathe / rohaNAdrAvivAcale saudhadvAramupeyuSi / / 283 sAnandaH zreyasI bhaktiH zrIsaMpratinarendravat / jagatIpatirAnarca jagada jinottamam / / " [ii rahajattA] pratyekabuddhacaritre / Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [titthajattA ] [25-tIrthayAtrA] atha 'titthajattA iti tIrthAnAM yAtrA tIrthayAtrA / sA caturvidhazrIsaGghasya vidheyatayA jJeyA / 'tIrthAni ' tvaSTApada- sammetazikhara- raivatAcala- zrIzatruJjayA'rbudAcala-kAmikatIrthazrIjIrApallIpArzva-zrIsthambhanaka - zrIgauDI -zrIphalavaddhi-loDaNa-navapallava-cintAmaNikalikuNDAntarikSa- magasI- kurkaTezvara - zrIzyAmalapArzvAditIrthAni teSAM yAtrAM ye bhavinaH svopArjitavittasaphalIkaraNAya tanvanti te aihikAmuSmikasukhAdiphalabhAjaH 1 syuH / yataH - 44 'ArambhANAM nivRttirdraviNasaphalatA saGghavAtsalyamuccaiH, nairmalyaM darzanasya praNayijanahitaM jIrNacaityAdikRtyam / tIrthonnatyaM prabhavo jinavacanakRtistIrthakRtkarmakatvam, siddherAsannabhAvaH suranarapadavI tIrthayAtrAphalAni / / " [ suktamuktAvalI - 66 / 12] purApi zrItIrthayAtrA zrIbharatanRpAdArabhya bahUbhiH saGghapatIbhUya kRtA / yataH " na prApyate vinA bhAgyaM saGghAdhipapadaM nRpa ! / yathA tIrthaMkarapadaM saGghAdhipapadaM tathA / / - aindrapadaM cakripadaM zlAghyaM zlAghyataraM punaH / saGghAdhipapadaM tAbhyAM navInasukRtArjanAt / / tIrthakaranAmagotramarjayatyatidurlabham / labdhvA darzanasaMzuddhiM saGghAdhipatiruttamAm / / " [ 1 yathA umbararAjasthApita zrI arbudAcalatalahaTTikAlaGkArazrIumbaraNInagarataH sA0 pArasasutaH sA. desalasAdhuH zrIzatruJjayAdisaptatIrtheSu caturdazakoTidravyavyayena caturdazayAtrAM kRtavAn / uktaM ca 1. 'titthajattAyamiti' hasta0 / 2. ...zrI abudopatyakAstha...' hasta0 / 3. '7 tIrthayAtrA caturdazakRtavAn' hasta0 / - Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ titthajattA mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 285 "zrIdesalaH sukRtapezalavittakoTIzcaJcaccaturdaza jagajjanitAvadAtaH / zatruJjayapramukhavizrutasaptatIrthayAtrAzcaturdaza cakAra mahAmahena / / " / / tathA "varSe khavedavedendu 1440 mite paJcamI / yA sitAsIttatra mantrI nimittaiH prAsthitottamaiH / / " maNDapadurge sAdhupethaDena prathamayAtrAyAM ekAdazalakSAnAM rUpyaTaGkAnAM vyyshckre| saGgha saptalakSA manuSyAH, 52 [dvipaJcAzat-]devAlayAH / maNDapadurge zatatrayamiteSu jainaprAsAdeSu sauvarNakalazA: kAritAH / zrIdharmaghoSasUriNAM pethaDasaGghapatinA pravezamahotsave72 [dvisaptati] sahasraTaGkAnAM vyayazcakre / bhRgukacche bhaannddaagaarmliilikht| caturazItiprAsAdAH kAritAH / zrIgiranAramahAtIrthe samakAlameva zvetAmbara-digambarANAM saGghaH prAptaH / parasparaM tIrthavAdo jAtaH / tato vRddhacaturjanairuktaM saGghapatidvayamadhye ya indramAlAM paridhAsyati tasya tIrthamidam / tataH pethaDasaGghapatinA suvarNasyaiva 56 [SaTpaJcAzad-]dhaDIpramANasyendramAlA paridhApanaM cakre tIrthaM ca svakIyaM kRtam / yena zrIdharmaghoSasUrINAM pArzve parigrahaparimANaM "pUrvaM gRhItaM TaGkadvayazatapramANAbhigrahe sati puruSabhAgyaM niHsImatvamiti zrIguruvacanena lakSatrayapramANadravyAbhigraho gRhItaH / tato'pyadhikadravyaprAptau devagurunAmAGkitaM kariSye iti nirNItavAn / tasya suto jhAMjhaNadeva: svapituH kRtayAtrasya pravezamahaHkSaNe prasthAnaM zrIzatruJjayayAtrAyai cakAra / saGghapatijhAMjhaNasya 12 [dvAdaza-]saGghapatiyutasya rAjJA sAraGgadevena gajArUDhasya pravezamahaH kAritaH / tasya saGghamadhye paJcalakSamanuSyANAM sadbhAvAt, rAjJA sAra-sAramanuSyANAM bhojananimantraNaM datte, jhAMjhaNadevena jJApitaM mama saGke sarvaH sAra eva / rAjJoktama - 4. 'maNDapadayadurge' hasta0 / 5. 'saGghapatipethaDena prathamayAtrAyAM 1 lakSA TaGkA rUpyamayAnAM' prabandhapaJcazatau / 6. ....lakSaM' prabandhapaJcazatau / 7. 'manuSyANAM' hasta0 / 8. 'gRhItaM pUrvaM zatadvayamite'bhigrahaM gRhNataH saGghapatergurubhiruktaM na nirvahiSyati, puruSabhAgyasya nissImatvAt / tato lakSatrayaM kRtam / ' iti hasta0 / 9. 'sarvaH ko'pi sAraH' hasta0 / Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 mmmmmmmmmmm .....'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 'asmaddeze iyaM rItiH nAsti, bhavadeze cediyaM rItiH varttate tarhi vayaM nimantraNIyAH, vilokyate mAlavIyAnAM rItiH / tataH sAraGganRpaH samagragurjarajanayuto nimantrito'pUrvavidhinA bhaktyA ca bhojitaH sAbhramatInadItIre, bhojanAntaraM prAbhRtAvasare karpUrArthaM rAjA karadvayayojanaM kAritaH / tadavasare 54 [caturpaJcAzat-] dhaDIsuvarNadAnaM mArgaNAnAm [dattam] / tena ca zrI zatruJjayagiranAratIrthayorekaiva svarNarUpyamayA dhvajA dattA 33 (trayatriMzat) lakSarUpyaTaGkamayA / zrIAbhUkasya yAtrAyAM 700 [saptazata-] devAlayAH, 1510 [ekasahasrapaJca-zatadazottarajina] bimbAni, 74000 [catursaptatisahasrANi] zakaTAni, 5000 [paJcasahasrA: azvAH, 42000 [dvicatvAriMzat sahasrAH] uSTrAH, 2290 [dvisahasradvizatanavatyuttarANi] sukhAsanAni, 99 [navanavati-]zrIkaryaH, 7 [sapta-]prapAH, 42 [dvicatvAriMzat-] jalavAhibalivardAH, 30 [triMzat-] jalavAhimahiSAH, 13 [trayodaza-]jalapaTTAH, 100 [zatAni] randhanakaTAhakAni, 100 [zatAH] kAndavikAH, 100 [zatAH] sUpakArAH, 220 [dvizatottaraviMzatyaH] mAlAkArAH, 100 [zatAH] tAmbUlikAH, 136 [ekazataSaTtriMzatAni] haTTAni, 14 [caturdazaH] lohakArAH, 16 [SoDaza]sUtradhArAH, 1052 [ekazatadvipaJcA- zat-] bhAravAhakAH, 10 [daza-]carmakarAH, 10 [daza-] antyajAH, 36 [SaTtriMzat-] sUrayaH, 12 [dvAdaza-]koTisuvarNavyayaH / zrIkumArapAlena 18 [aSTAdaza-]sahasrasaGghapatiyutena zrIzatruJjayayAtrAyAM mAlA'vasare prathamaM TaGkakAnAM caturlakSairmAlA mArgaNam, tata udayanamantriNA 8 [aSTa-] lakSA, evaM tAvadyAvatkoTI, tata: sA. haMsAsutajhagaDakena sapAdakoTyA gRhItendramAlA / evaM raivate, devapattane zrIcandraprabhacaitye ca ratnatrayaM muktam / zrIvikramAdityayAtrAyAM 14 [caturdaza-]mukuTabaddhanRpAH, 70 [saptati-] lakSAH zrAddhakuTumbAH zrIsiddhasenadivAkarAdyAH 5 [paJca-]sahasrasUrayaH, 169 [ekazataikonasaptatiH] sauvarNadevAlayAH, ekakoTidazalakSanavasahasrAH zakaTAH, 18 [aSTAdaza-] lakSAsturaGgAH, 76 [SaTsaptati-]zatAni hastivarAH, [evaM karabhavRSabhAdInAM mAnaM jJeyam ] / 10. 'bhavaddeze IyaM rItirna varttate / rAjJoktamasmaddeze cediyaM rItirnAsti' hasta0 / 11. 510 azvAH' hasta0 / Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ titthajattA mmmmmmmm 287 zrIvastupAlatIrthayAtrAyAM dravyavyayaH 3 [tri]zatakoTi 14 [caturdazalakSa 18 [aSTAdaza]sahasra 8 [aSTa]zatAni / evaM yathA prAcInapuruSaratnaireteSu tIrtheSu svadhanavyayena kRtAH kAritAzca saMkhyAtItamanuSyANAM tadA ca sAtizayaH pUrvagatAgamavedinaH zrIsiddhasenasUripramukhAstairapi na niSiddhAH sAmprataM ca ye niSedhayante, Iyat zrIjinayAtrA-prAsAda-pratimAsambandhidravyavyaya-sukRtopArjananiSedhakA na jJAyante kena zAstrabalena kairatizayaizca / zrIjinavacanAttvevaM jJAyate / ye dharmalAbhabhavanopAyaniSedhakAste [ta]dudbhUtapApena sAMsArikasAvadhavyApArAnumodaneneva lipynte| yataH zrIvandanakaniyuktau "pAsatthAI vaMdamANassa neva kittI na nijjarA hoi / kAyakilesaM emeva kuNaI taha kammabaMdhaM ca / / " [Avazyakaniyukti - 1108] tasmAttanniSedhe nirudyamaiH bhAvyaM bahu-bahutara-dharmopArjanaphalatvAt / - [ii titthajattA / / iti tRtIyagAthAvyAkhyAne prabodhadIpikAyAM tRtIyaprastAvaH / / 1. pAsatthAdIn vandamANasya naiva kIrtiH na nirjarA bhavati / kAyaklezamevameva karoti tathA karmabandhaM ca / / Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / atha caturthagAthAvyAkhyAne prabodhadIpikAyAM caturthaH prastAvaH / / uvasama-vivega-saMvara, bhAsAsamiI 'a jIvakaruNA ya / dhammiajaNasaMsaggo, karaNadamo caraNapariNAmo / / [upazama-viveka-saMvarAH, bhASAsamitizca jIvakaruNA ca / dhArmikajanasaMsargaH, karaNadamazcaraNapariNAmaH / / [uvasama] [26-upazamaH] atha caturthagAthA vyAkhyA / tatra upazamaH krodhanigrahaH / yataH - "koho a mANo a aNiggahIA, mAyA a lobho a pavaDDamANA / cattAri ee kasiNA kasAyA, siMcanti mUlAiM puNabbhavassa / / " [da.vai-8/40] tathA krodhAdayo'nigRhItA evaM jIvAnAM hAni kurvanti / yataH - "koho pIiM paNAsei, mANo viNayanAsaNo / mAyA mittANi nAsei, lobho savvaviNAsaNo / / " [dazavaikAlika-8/38] 1. 'chajjIvakaruNA ya' mudritasambodhaprakaraNe, prabodhaTIkAyAM, K hasta0 / / 1. krodhazca mAnazcAnigRhItau mAyA ca lobhazca pravardhamAnau / catvAra ete kRtsnAH kaSAyA: siJcanti mUlAni punarbhavasya / / 2. krodhaH prItiM praNAzayati mAno vinayanAzanaH / mAyA mitrANi nAzayati lobha: sarvavinAzanaH / / Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvasama - mmmmmmmmmm 289 krodhAdayazcaturgatiSu yatheSTaM prApyante / yaduktamarthataH zrIprajJApanAyAm - "causu vi gaIsu savve navaraM devANa samahio loho / neraiANaM koho mANo maNuANa ahiaaro / / mAyA tiriANA'hiA mehuNa-AhAra-muccha-bhayasannA / sabhave kameNa ahiA maNussa-tiri-amara-nirayANaM / / " [puSpamAlA-289, 290] tathA zrIbhagavatI-trayodazazatake dvitIyoddezavRttau - ___"deveSu krodhamAnamAyAkaSAyodayavanta: kAdAcitkAH / lobhakaSAyodayavantastu sArvadikAH / nairayikeSu krodhakaSAyodayavantastu sArvadikAH, itarodayavantastu kAdAcitkAH / " atazcaturgatiSu sulabhatvenopazamAdInAmatraiva prAdhAnyena tadAdyAzrayaNena krodhAdayo nigRhyA eva / yaduktam - "uvasameNa haNe kohaM, mANaM maddavayA jiNe / mAyaM cajjavabhAveNa, lobhaM saMtosao jiNe / / " [dazavaikAlika-8/39] tathA zrIsthAnAGge - 'cattAri dhammadArA pannattA, taM jahA - khaMtI muttI ajjave maddave / ' ___ [sthAnAGga-4/4/372] krodhAdayo jIvAnAmudayaprAptAH santo guNAnnAzayanti / yaduktaM zrIsthAnAGge - 3. 'tiriasuranarayANaM' puSpamAlAyAm / 3. catasRSvapi gatiSu sarve navaraM devAnAM samadhiko lobhaH / nArakANAM krodho mAno manuSyANAmadhikataraH / / 4. mAyA tirazcAmadhikA maithunAhAramu bhayasaMjJA / svabhave krameNAdhikA manuSya-tirazcAmaranArakANAm / / 5. upazamena hanyAtkrodhaM mAnaM mArdavena jayet / mAyAM cArjavabhAvena lobhaM santoSato jayet / / 6. catvAri dharmadvArANi prajJaptAni, tAni yathA - kSamA muktiH Arjavo mArdavaH / Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 "cauhiM ThANehiM saMte guNo nAsejjA, taM0 - koheNaM paDiniseveNaM akayaNNuyAe micchattAbhiniveseNaM / " krodhAdInAmudayavantaH zrutapUrNA api zrIharibhadrasUraya iva bAhubalirivASADhAbhUtiriva vikAraM bhajante kecana jIvAH / sarvebhyaH krodhaH punaH sarvathA vinAzaka eva / yataH "pharusavayaNeNa diNatavaM, ahikkhivaMto ya haNai mAsavaM / varisatavaM savamANo, haNai haNaMto a sAmaNNaM / / " "jaM ajjiyaM carittaM, desUNAe a puvvakoDI / taMpi kasAiyamitto, hArei naro muhutteNa / / 10 daDDo a tavo phusio a, saMjamo misikiaM ca cArittaM / K hAraviaM sammattaM kohakasAyaM vahaMteNa / / kovAnalasagANaM pasamAyasaMThiANa ya havaMti / iyaM cia dosaguNA nAyamacaMkAribhaTTiti / / " tadyathA - 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH / / athAccakAribhaTTAkathA / / "vaNidhUyA'cakAriyabhaTTA, aTThasuyamaggao jAyA / "varagapaDiseha sacive, aNuyattIhaM payANaM ca / / ' 12 [upadezamAlA-133] - [kSamAkulaka- 13, 23, 24] 4. 'mailiyaM' kSamAkulake / 5. 'sAmannaM' kSamAkulake / 6. 'kovanalavaggANaM' hasta0 / 7. 'pasamAmayabhAviyANa' kSamAkulake / 8. 'dhaNadhUyA...' nizithabhASye / 9. 'caraNapaDiseva' nizithabhASye / 7. caturbhiH sthAnaiH sato guNAnnAzayet, tad0 krodhena pratinivezenAkRtajJatayA mithyAtvAbhinivezena / 8. paruSavacanena dinatapo'dhikSipan ca hanti mAsatapaH / varSatapaH zapamAno hanti ghnantazca zrAmaNyam / / 9. yadarjitaM cAritraM dezonayA ca pUrvakoTyA / tadapi kaSAyamAtrAt hArayati naraH muhUrttena / / 10. dagdhaM ca tapo luSitaM ca, saMyamaM maSIkRtaM ca cAritram / hArApitaM samyaktvaM krodha- kaSAyaM vahatA / / 11. kopAnalavazagAnAM prazamAtmasaMsthitAnAM ca bhavanti / ihakaM caiva doSaguNau jJAtamaccaGkAribhaTTIti / / 12. vaNigduhitA'caGkAribhaTTA'STasutapazcAt jAtA / varakapratiSedhaH sacivo'nuvartyahaM pradAnaM ca / / Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvasama mmmmmmmmmmmmm. mmmmmmmmmm 291 13 14 "NivaciMta vigAlapaDicchaNA ya dAraM na demi nivakahaNaM / khisA nisi niggamaNaM corA seNAvaIgahaNaM / / nicchai jalUgavejjagahaNaM taM pi ya aNicchamANI tu / giNhAvei jalUgA vaNa bhAuNakahaNa moaNayA / / sayaguNasahassapAgaM, vaNabhesajjaM jaissa jAyaNayA / tikkhutta dAsIbhiMdaNa, vaNa ya kova sayaM padANaM ca / / " nizithabhASya. - 3194-97] dhaNo nAma siTThI, tassa dhUA accaMkAriabhaTTA / aTTaNhaM suANaM maggao jAyA, varagANa paDiseho, subuddhisaciveNa bhaNiaM- 'aNuattI' ahaM aNuvattissAmi, 'payANaM' sAtassa diNNA, nivassa cintA, kimeSa savelAe gacchai ? 'viAlaM' utsUraM jAyaM / 'paDicchaNA yatti, ciraM acchio 'dAraM na dei 'tti, duvAraM na ugghADei / 'niva kahaNaM' tume sevalAe na gantavvaM ti / eaMca paDhama saMbajjhai / tauM paDicchaNA ya dAraM na deitti / 'khiMsA' aho mae Alo aMgIkaotti / 'nisi' piugharaMniggayA / antarAcorehiMgahiA, seNAvaiNA bhajjatteNa gahiA, sA na icchai / tao tassa hatthAo jalUgAvijjeNa gahiA, taM pi a vijjaM paittaNeNa aNicchamANA teNa rudveNa vaNa'tti - pANIaMtAojalUgA giNhAviA, taotAe niabhAuNo tatthAgayassa kahi, teNa moAviA ANiAyapuNosA nayare, lakkhapAgaM vaNabhesajjaM' vaNasaMrohaNatthaM osahaMtIse ghare Asi / 'jaissa jAyaNaya'tti-sAhuNA maggiaM, tikkhutto dAsIe tillabhAyaNaM bhinnaM / na ya kovo kao, cautthavArAe sayaM payANaM, eyAe kovapurassaro mANo jio / / / iti kodhamAnayoH sambandhaH / / 10. 'geNhAve jalUgavaNA bhAuyadUe kahaNa moe / ' nizithabhASye / 13. nRpacintA vikAlapratikSaNA ca dvAraM na dadAmi nRpakathanam / khisA nizAyAM nirgamanaM caurAH senApatigrahaNam / / 14. necchati jalaukasavaidyagrahaNaM tamapi cAnicchamANI tu / grAhItA jalaukaso vraNo bhrAtRkathanaM mocanatA / / 15. zataguNasahasrapAkaM vraNabheSajaM yateH yAcanatA / trikRtvo dAsIbhedanaM na ca kopaH svayaM pradAnaM ca / / 16. dhano nAma zreSThiH, tasya duhitA'ccaMkAribhaTTA / aSTAnAM sutAnAM pazcAt jAtA / varakAnAM pratiSedhaH, subuddhisacivena bhaNitam - 'anuvartyahaM' anuvtissyaami| 'pradAnaM' sA tasmai dattA / nRpasya cintA | saJjAtA] - kimeSa savelAyAM gacchati ? 'vikAlaM' utsUraM jAtam / 'pratikSaNA ca' tti - ciraM AstaH 'dvAraM na dadAtI'ti - dvAraM nodghATayati, 'nRpakathanam' - tvayA savelAyAM na gantavyamiti / evaM ca prathamaM sambadhnAti, tataH pratikSaNA dvAraM na dadAtIti / 'khisA' aho mayA''lo'GgIkRta iti / 'nizAyAM' pitRgRhaM nirgatA / antarA cauraiH gRhitA, senApatinA bhAryAtvena gRhItA, sA necchati / tatastasya hastAjjalaukasavaidyena gRhItA, tamapi ca vaidyaM patitvenAnicchatI tena ruSTena 'vaNa' iti - jalAntAt jalaukasaH grAhayitA, tatastayA nijabhrAtustatrAgatasya kathitam, tena mocayitA''nItA ca punaH sA nagare, lakSapAkaM 'vraNabhesajaM' vraNarohaNArthamauSadhaM tasyA gRhe''sIt / 'yateH yAcanA' iti - sAdhunA mArgitam / trikRtvaH dAsyA telabhAjanaM bhinnam / na ca kopaH kRtaH, caturthavArake svayaM pradAnam, etayA kopapurassaro mAno jitaH / Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 .mmmmmmmmmmar mmmmmmmmmm 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH mAyAe imaM - / / atha mAyAyAM pANDurAryAkathA / / "pAsatthi paNDarajjA, parinna gurumUla NAyaabhiogA / pucchai a paDikkamaNe, puvabbhAsA cautthammi / / apaDikkama sohamme, abhiogA devi sakka osaraNaM / hatthiNi vAyanisaggo, goyamapucchA ya vAgaraNaM / / " nizithabhASya-3198-3199] nANAitiyassa pAse ThitA pAsatthI, sarIrovakaraNabausA nilaM sukkillavAsapariharittA viciTThai tti / logeNa se NAmaM kayaM paMDarajja tti / sA ya vijA-maMta-vasIkaraNucATaNakouesu ya kusalA jaNesu pauMjai / jaNo ya se paNayasiro kayaMjalio ciTThai / addhavayAtikkaMtA veraggamuvagatA gurumUle pariNaM karei / nAyaM guruNA jahA jaNo ei / abhiogo vasIkaraNaM, guru pucchai-kiM kAraNaM jaNo ei ? tIe sabbhAve kahie paDikkamaNe tti, samma paDikkaMtA tinivAre, cautthavArAe bhaNai - puvvabbhAsA jaNo ei tti, na samma paDikvaMtA / [aNAloeu kAlagatA] sohamme kappe sakkassa jo abhiogo erAvaNo tassa [erAvaNassa aggamahisI] devI jAtA / tAhe sA bhagavato vaddhamANassa samosaraNe AgatA, dhammakahAvasANe hatthiNirUvaM kAuM bhagavato purato ThiccA mahatA saddeNa vAtaM kammaM karei / [tAhe bhagavaM goyamo pucchati] bhagavatA pubvabhavo se vAgarito / mA aNNo vi ko ti sAhu sAhuNI vA mAyaM kAhiti, teNeyAe vAyakammaM kataM, bhagavatA vAgariyaM / [tamhA erisI mAyA duraMtA Na kAyavvA / ] / iti mAyAyAM sambandhaH / / 11. 'pRcchA tipaDikkamaNe' nizithabhASye / 17. pAsatthI pANDurAryA pratijJA gurumUle jJAtA'bhiyogA / pRcchati ca pratikramaNaM pUrvAbhyAsAzcaturthe / / 18. apratikramaNaM saudharme''bhiyogI devI zakra-samavasaraNam / hastinI vAtanisargo gautamapRcchA ca vyAkRtam / / 19. jJAnAditrikasya pArzve sthitA pAsatthI, zarIropakaraNabakuzA nityaM zuklavAsAMsi paridhAya tiSThatIti / lokena tasyA nAma kRtaM pANDurAryA iti / sA ca vidyA-mantra-vazIkaraNoccATanakautukeSu ca kuzalA janeSu prayuJjati / janazca tasyAH praNataziraH kRtAJjalistiSThati / ardhavayA'tikrAntA vairAgyamupagatA gurumUle pratijJA karoti / jJAtaM guruNA yathA janaH eti / abhiyogo vazIkaraNam, guruH pRcchati - kiM kAraNaM janaH eti ? tayA sadbhAve kathite pratikramaNe iti, samyag pratikrAntA trivAram, caturthavArake bhaNati - pUrvAbhyAsAd janaH etIti, na samyag pratikrAntA / [anAlocite kAlagatA] saudharme kalpe zakrasya yo''bhiyogika airAvatastasyairAvatasyAgramahiSI devI jAtA / tasmAt sA bhagavato vardhamAnasya samavasaraNe''gatA, dharmakathA'vasAne hastinIrUpaM kRtvA bhagavataH purataH sthitvA mahatA zabdena vAtakarma karoti / [tadA bhagavantaM gautamaH pRcchati bhagavatA pUrvabhavastasyA vyAkRtaH / mA'nyo'pi ko'pi sAdhuH sAdhvI vA mAyAM kariSyati tenaitayA vAtakarma kRtam, [iti] bhagavatA vyAkRtam / [tasmAdidRzI mAyA durantA na kartavyA / Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvasama lobhe / / atha lobhe sambandhaH || 20 mahurA maMgU Agama, bahusuya veragga saDDhapUA ya / sAyAilobhanitie, maraNe jIhAi niddhamaNe / / " [nizithabhASya-3200] 21 'Agama' tti - mahurAe AgamaNaM, [ajjamaMgU AyariyA bahussuyA ajjhAgamA bahusissaparivArA ujjayavihAriNo te viharaMtA mahuraM NagarIM gatA / te 'veraggiya' tti kAuM saDDehiM vatthAtiehiM pUitA, khIra -dadhi-ghaya-gulAtiehiM diNe diNe pajjatieNa paDilAbhayaMti / so Ayario lobheNa sAtAsokkhapaDibaddho Na viharati / 'nitie 'tti tio jAto / sesA sAhU vihariA, so vi [ aNAloiyapaDikkaMto] virAhiasAmaNNo vaMtaro niddhamaNo kkho jAo / teNa paeseNa jayA sAhU niggamaNa-pavesaM karaMti, tAhe so jakkho paDimaM aNuppavisittA mahApamANaM jIhaM nillAlei / [ sAhUhiM pucchio bhaNati - ] ahaM [sAyAsokkhapaDibaddho jIhAdoseNa appiDhio ] iha niddhamaNAo bhomijje nayare vaMtaro jAo / [tujjha paDibohaNatthamihAgato taM mA tubbhe evaM kAhiha / anne karheti - jadA sAhU bhuMjuMti tadA so mahappamANaM hatthaM savvAlaMkAraM viuvviUNa gavakkhadAreNa sAdhUNa purato pasAreti / sAhUhiM pucchito bhaNati - so haM ajjamaMgU iDDhirasapamAdagaruo mariUNa NiddhamaNe jakkho jAto, mA koi tubbhe evaM lobhadosaM karejjA / ] evaM appaNo parassa vA savvakasAyANaM uvasamaNaM kAyavvaM / / / / iti lobhe sambandhaH || 293 zrInimate dharme'pyupazamasyaiva gurutA jJeyA / yaduktaM kalpe 22 "uvasamasAraM khu sAmaNNaM / jo uvasamai tassa atthi ArAhaNA, jo na uvasamai tassa natthi ArAhaNA / " 20. mathurA- maMgU - Agama - bahuzruta- vairAgya- zrAddhapUjA ca / zAtAdilobha-nityavAsI maraNaM jihvayA nirmAnaH / / 21. 'Agamariti mathurAyAmAgamanam [ AryamaGgava AcAryA bahuzrutA adhyAgamA bahuziSyaparivArA udyatavihAriNaste viharanto mathurAnagarIM samAgatAH / te 'vairAgI 'ti kRtvA zrAddheH vastrAdibhiH pUjitAH, kSIra-dadhi-ghRtaguDAdibhiH dine dine paryAptayA pratilAbhayante / so'cAryo lobhena zAtAsaukhyapratibaddho na viharati / ] 'nitye 'ti nityavAsI jAtaH / zeSAH sAdhavo vihAritAH / so'pi [ anAlocitapratikrAntaH] virAdhitazrAmaNyo vyantaro nirmANo yo jAtaH / tena pradezena yadA sAdhavo nirgamana-pravezaM kurvanti tadA sa yakSaH pratimAmanupravizya mahApramANAM jihvAM nirlAlayati / [ sAdhUbhiH pRSTo bhaNati ] ahaM [zAtAsaukhyapratibaddho jihvAdoSeNAlpaRddhikaH ] iha nirmANo bhomijje nagare vyantaro jAtaH / [ yuSmAkaM pratibodhanArthamihAgataH / tato mA yUyamevaM kariSyatha / anye kathayanti - yadA sAdhavo bhuJjanti tadA sa mahApramANaM hastaM sarvAlaGkAraM vibhUSya gavAkSadvAreNa sAdhunAM purataH prasArayanti / sAdhUbhiH pRSTo bhaNati so'haM AryamaGgUH Rddhi-rasa-pramAdaguruko mRtvA nirmANo yakSo jAtaH, mA ko'pi yuSmAkamevaM lobhadoSaM karoti / evaM Atmano parasya vA sarvakaSAyAnAmupazamanaM kartavyam / 22. upazamasAraM khalu zrAmaNyam / ya upazamati tasyA'styArAdhanA, yo nopazamati tasya nAstyArAdhanA / - - Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 rommmmmmmmmmm www..'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH anyatrA'pi - "jANiuM jANiuM jANa jANevauM jANio nahI / jANio paha pamANa jai hiaDai uvapasama vasai / / " sAratvAdupazameyatvameva 'durUvaga'dRSTAntena / yathAhi - / / athopazame kumbhakArasambandhaH / / AriyajaNavayassa aMtaggAme ikko kuMbhakAro, so kolAlANaM bhaMDiM bhariUNa paMccaMtagAmaM durUvagaM nAmayaM go| tehiM a durUvagiccehiM egaM baillaM hariukAmehiM bhaNai "egaibaillAgaDDI pAsaha tubbhe vi DajhaMta khalahANe / haraNe jjhAmaNa bhANaga ghosaNayA mallajuddhe a / / " nizithabhASya-3180] ['bho bho picchaha imaM accheraM, egeNa bailleNa bhaMDI gacchati / ' teNa vi] kuMbhakAreNa bhaNiaM 'picchaha picchaha bho imassa gAmassa khalahANANi DajhaMti / ' [atigayA bhaMDI gAmamajhe ThitA tassa tehiM] durUvagabvehiM cchidaM lahiUNa ego baillo haDo / [vikkayaM gayA kulAlA, te ya gAmillayA jAtitA - deha baillaM / te bhaNaMti - 'tuma ekkeNa ceva bailleNa Agayo / te puNo jAtitA / joha Na deMti tAhe sarayakAle savvadhaNNANi khaladhANesu katAni, tAhe aggI diNNo / evaM teNa] kulAleNa sattavarisANi jhAmiA 12. 'kuDagANaM' ni. bhA. / 13. 'paJcaMtagA' ni. bhA. / 14. 'durutagavvehiM gehihiM' ni. bhA. / 15. 'egabatillaM bhaMDiM' ni. bhA. 16. 'sattakhalahANe' hasta0 / 17. 'mallajuddhesu' ni. bhA. / 23. jJAtuM jJAtuM jAnIhi, jJApayituM jJAnaM nahi / jJAtaH panthA pramANaM yadi hRdaye upazamo vasati / / 24. Aryajanapadasya antargrAme ekaH kumbhakAraH, sa kaulAlAnAM bhaNDI bhRtvA pratyantagrAmaM durUpakaM nAmakaM gataH / ___taiH durUpakaiH ekaM baIllaM haritukAmaiH bhaNati25. ekabaillA gaDDI pazyata yUyamapi dahyamAna-khaladhAnyAni / haraNaM dahanaM nAyaka-ghoSaNA mallayuddhe ca / / 26. [bho ! bho ! pazyata idamAzcaryamekena baillena bhaNDI gacchati / tenA'pi] kumbhakAreNa bhaNitam - 'pazyata pazyata bho ! asya grAmasya khaladhAnyAni dahyante / ' [atigatA bhaNDI grAmamadhye sthitA / tasya taiH] durUpakaiH chidraM labdhvA eko baillo hRtaH / [vikrayaM gatAH kulAlAH, taizca grAmebhyAH yAcitAH - dadAtu baillam / te bhaNanti - 'tvaM ekenaiva baillenA''gataH / te punaH yAcitAH / yadA na dadAti tadA zaratkAle sarvadhAnyAni khaladhAnyeSu kRtAni tato'gniH dattaH / evaM tena] kulAlena saptavarSANi dagdhAni khaladhAnyAni / tato'STame varSe durUpakagrAmikaiH mallayuddhamahotsave vartamAnaH nAyako bhaNitaH - 'udghoSayata bho ! yasyA'smAbhiH aparAddhaM tad kSAmayAmaH / yad ca gRhItaM tad dadmaH, mA asmAkaM sasyAni dahatu / ' [yadA nAyakena udghoSitam / tadA kumbhakAreNa nAyako bhaNitaH- 'bho ! idamudghoSaya - Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvasama mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm mmmmmmmmmm 295 28 29 khalahANA / tAhe aTThame varise durUvagagAmillaehiM mallajuddhamahe vaTTamANo bhANago bhaNio - 'ugghosehi bho jassa amhehiM avaraddhaM taM khAmemo / jaM ca gahiraM taM demo, mA amhasasse dahau / ' [jato bhANaeNa ugghosiyaM / tato kuMbhakAreNa bhANago bhaNio - bho ! imaM ugghosehi - "appiNaha taM baillaM, durUvagA ! tassa kuMbhayArassa / mA bhe DaMhIhi gAmaM, annANi vi sattavAsANi / / " [nizithabhASya - 3181] bhANageNa ugghosiaMtaM / tehiM durUvagaccehiM so kuMbhakAro khAmio, dinno a se baillo / jai tehiM asaMjaehiM annANIhiM huMtehiM khAmiaMkimaMga puNa saMjaehiM nANIhiM ya [jaM kayaM taM savvaM pajjosavaNAe khAmeyavvaM ca, evaM karatehiM saMjamArAhaNA katA bhavati / // ityupazame sambandhaH / / punaH kaSAyaviSaye zrIgautamapRSTena zrIvIreNAdiSTam - "kohavasaTTe NaM bhaMte ! jIve kiM badhai ? kiM pakarei ? kiM ciNAi ? kiM uvaciNAi ? gautama ! kohavasaTTe NaM jIve AuyavajjAo sattakammapagaDIo siDhilabaMdhaNabaddhAo dhaNiyabaMdhaNa-baddhAo pakarei, hassakAlaThiiyAo dIhakAlaThiiyAo pakarei, maMdANubhAvAo tivvANubhAvAo pakarei, appapaesaggAo bahuppaesaggAo pakarei, AuyaM ca NaM kamaM siya baMdhai, siya no baMdhai, assAyAveyaNijjaM ca NaM kammaM bhujjo-bhujjo uvaciNAi, aNAiyaM ca NaM aNavadaggaMdIhamaddhaM cAuraMtaM saMsArakatAraM aNupariyaTTai / evaM mANa-mAyA-lobhavasaTTe jJeyam / " evaM jJAtvA krodhAdIn parihatyopazame mano vidheyam / [ii uvasama 18. ''ihiti' nizithabhASye / 27. 'arpayata taM vRSabhaM durUpakAH ! tasya kumbhakArasya / mA bho ! dahiSyasi grAmamanyAnyapi saptavarSANi / / ' 28. nAyakena udghoSitaM tam / taiH durUpakaiH sa kumbhakAraH kSamitaH, dattazca sa baillaH / yadi taiH asaMyataiH ajJAnIbhiH kSAmitam, kiM punaH saMyataiH jJAnIbhizca / [yatkRtaM tatsarvaM paryuSaNAyAM kSamitavyaM ca, evaM kurvadbhiH saMyamArAdhanA kRtA bhavati / 29. krodhavazAtaH bhadanta ! jIvaH kiM badhnAti ? kiM prakaroti ? kiM cinoti ? kimupacinoti ? gautama ! krodhvshaalojiiv AyuSkavarjA: saptakarmaprakRtI: zithilabandhanabaddhAH dhaNiyabandhanabaddhAH prakaroti, alpakAlasthitikA dIrghakAlasthitikAH prakaroti, mandAnubhAvAstIvrAnubhAvAH prakaroti, alpapradezAgrA bahupradezAgrAH prakaroti, AyuSkaM ca karma syAt badhnAti, syAt no badhnAti, asAtavedanIyaM ca karma bhUyaH bhUyaH upacinoti, anAdikaM ca 'aNavadaggaM' dIrghAddhaM caturantaM saMsArakantAraM anuparivartiSyati / evaM mAna-mAyA-lobhavazArttaH jJeyam / Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [vivega] [27-vivekaH] atha vivega iti / sa ca dvidhA dravyato bhAvatazca / dravyataH svajanasvarNAdityAgaH, zrIjambUsvAmi-zrIsthUlabhadrAbhayakumAra-zAlibhadrAdibhiriva vajrasvAmineva vA / yata: - "koDIsaehiM dhaNasaMcayassa guNasubhariyAe kannAe / na vi luddho vayararisI alobhayA esa sAhUNaM / / " [upadezamAlA-47] bhAvatazca - "micchattaM veatigaM hAsAIchakkagaM ca nAyavvaM / kohAINa caukkaM caudaza abbhaMtarA gaMthI / / " [pravacanasAroddhAra-721] eteSAM tyAgaH / atra sambandhaH - / / atha zrIyazobhadrasUri-kumArapAlayoH pUrvabhavakathA / / pUrNatallagacche zrIdattasUriH prAjJaH SaTtriMzatzatapramANagrAme vAgaDadeze vaTapadrapuraM smsti| tatra prAptaH tatsvAmI yazobhadrarANakaH zrImAn / tatsaudhAntike suzrAvakairupAzrayaH pradattaH / tatra sthitAH, rAtrAvunmudracandrAtapAyAM rANakenAsannasthitatvAnmunaya upAzraye niSiNNA dRSTAH / tataH samIpastha-zrAvakAmAtyapArzve pRSTam- ka ete ? amAtyaH proce - 'deva ! mahAmunayo'mI viSamatamamahAvratadhAriNaH / ' yataH - tariavvo a samudro, bAhAhiM imo mahallakallolo / nIsAyaavAluAe, cAveyavvo sayA kavalo / / 1 / / 'caMkamiavvaM nisiagga-khaggadhArAhiM appamatteNaM / pAyavvA ya sahelaM, huavahajAlAvalI sayayaM / / 2 / / [pavajjAvihANakulaka -10,11] punarapi - "teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI bahave aNagArA bhagavanto iriAsamiA, 1. koTizataiH dhanasaJcayasya guNasubhRtAyAM kanyAyAm / nApi lubdho vairarSiH alobhataiSA sAdhUnAm / 2. mithyAtvaM vedatrikaM hAsyAdi-SaTakaM ca jJAtavyam / kodhAdinAM catuSkaM caturdaza abhyantarA granthI / / 3. taritavyazca samudro bAhubhyAmayaM mahAkallolaH / niHsvAdavAlukAyAzcarvitavyaH sadA kavalaH / / 4. caGkramitavyaM nizitAnakhaDgadhArAyAmapramattena / pAtavyA ca sahelAM hutavahajvAlAvalI satatam / / 5. tasmin kAle tasmin samaye zramaNasya bhagavato mahAvIrasyAntevAsino bahavo'NagArA bhagavantariryAsamitA:, bhASAsamitA:, eSaNAsamitAH, AdAnabhANDamattanikSepanAsamitAH, uccAraprasravaNazleSmajalazikANa Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivega mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 297 bhAsAsamiA, esaNAsamiA, AyANabhaNDamatta-nikhevaNAsamiA, uccAra-pAsavaNa-khela-jalla-siMghANa-pAriTThAvaNAsamiA, maNaguttA, vayaguptA, kAyaguttA, guttiMdiyA, guttabaMbhayArI, amamA, akiMcaNA, chiNNaggaMthA, chiNNasoA, niruvalevA, kaMsapAI iva mukkatoA, saMkhe iva niraMjaNA, jIve iva appaDihayagaI, jaccakaNagaM piva jAyarUvA AdarisaphalaggA iva pAgaDabhAvA, kummo iva guttindiA, pukkharapattaM piva niruvalevA, gagaNamiva nirAlambaNA, aNilo iva nirAlayA, cando iva somalesA, sUro iva dittateA, sAgaro iva gambhIrA, vihaga iva savvao vippamukkA, maMdaro iva appakampA, sArayasalilaM iva visuddhahiayA, khaggivisANaM va egajAyA, bhAraNDapakkhI va appamattA, kuMjaro iva soMDIrA, vasabho iva jAyathAmA, sIho iva duddharisA, vasuMdharA iva savvaphAsavisahA, suhuahuAsaNo iva teasA jalantA Nasthi NaM tesiNaM bhagavantANaM katthai paDibandho bhavai / [se ya paDibaMdhe cauvvihe paNNatte,] taM jahA - davvao, khittao, kAlao, bhAvao / davvao NaM saccittAcittamIsiesu davvesu / khittao-gAme vA, nagare vA, raNaNe vA, khitte vA, khale vA, ghare vA, aMgaNe vA / kAlao samae vA, AvaliAe vA, jAva [ANApANue vA thove vA kSaNe vA lave vA muhatte vA ahoratte vA pakkhe vA mAse vA] ayaNe vA, annayare vA, jAva dIhakAlasaMjoge vA / bhAvao-kohe vA, mANe vA, mAyAe vA, lohe vA, bhae vA, hAse vA, evaM tesiM na bhavai / teNaM bhagavantA vAsAvAsavajjaM aTThagimhahemantiANi mAsANi - gAme egarAIA, Nagare paJcarAIA, vAsIcandaNasamANakappA, samaleDhukaMcaNA, samasuhadukkhA, ihaloga-paraloga-appaDibaddhA, saMsArapAragAmI, kammanigghAyaNaTThAe abbhuTThiA viharanti / / zrIovAIA upAMge / / evaM teSAM samyagguNavarNanazravaNena rANakasya cittollAso vandanaM zraddhA ca jAtAH / rAtrau taddhyAnamaya: prAtarvandituM gataH / vanditvA yathocitasthAnaM vinayenopaviSTaH / tato bhavAbdhitAriNI sarvasaukhyapAdapasAraNI durgatervAraNI zrIsUrIzo dezanAM vyadhAt / pAriSThApanAsamitAH, manoguptAH, vacanaguptAH, kAyaguptAH, guptendriyAH, guptabrahmacArayaH, amamAH, akiJcanAH, chinnagranthAH, chinnazokAH, nirupalepAH, kAMsyapAtrIva muktatoyAH, zaGkha iva niraJjanAH, jIva ivApratihatagatayaH, jAtyakanakamiva jAtyarUpAH, AdarzaphalakA iva pragaTabhAvAH, kurma iva guptendriyAH, puSpakarapatramiva nirupalepAH, gaganamiva nirAlambA:, anila iva nirAlayAzcandra iva saumyalezyAH, sUrya iva diptatejasaH, sAgaramiva gambhIrAH, vihagamiva sarvato vipramuktAH, mandara ivAprakampAH, zAradasalilamiva vizuddhahadayA:, khaDgiviSANamiva ekajAtAH, bhAraNDapakSIvApramattAH, kuJjara iva zoNDIrAH, vRSabha iva jAtasthAmA:, siMha iva durddharSAH, vasundharA iva sarvasparzavisahAH, suhutahutAzana iva tejasA jvalantaH / nAsti teSAM bhagavatAM kutracit pratibandho bhavati / [sa pratibandhazcaturvidhaH prajJaptaH] tadyathA - dravyataH, kSetrataH, kAlataH, bhAvataH / dravyataH - sacittAcittamizriteSu dravyeSu, kSetrataH - grAme vA nagare vA'raNye vA kSetre vA sthale vA gRhe vA''GgaNe vA, kAlata: - samaye vA AvalikAyAM vA yAvat [ANaprANe vA stoke vA kSaNe vA lave vA muhUrte vA'horAtryAM vA pakSe vA mAse vA] ayane vA anyatarasmin vA yAvat dIrdhakAlasaMyoge vaa| bhAvata: - krodhe vA mAne vA mAyAyAM vA lobhe vA bhaye vA hAsye vA, evaM teSAM na bhavati / te bhagavantA varSAvAsaM vASTagrISmahemantakAni mAsAni grAme ekarAtrikA:, nagare paJcarAtrikA vAsIcandanasamAnakalpA: samaleSTukaJcanA: samasukhaduHkhA ihaloka-paralokApratibaddhAH saMsArapAragAminaH karmanirghAtanArthamabhyupasthitA vihrnti| Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 dharmo maGgalamuttamaM narasura- zrIbhuktimuktipradaH ; dharmaH snihyati bandhuvaddizati vA, kalpadruvadvAMchitam / dharmaH sadguNasaMkrame gururiva, svAmIva rAjyapradaH dharmaH pAti piteva vatsalatayA, mAteva puSNAti ca / / ye dIneSu dayAlavaH spRzati 'yAnalpo'pi na zrImado ; vyagrA ye ca paropakArakaraNe, hRSyanti yAcitAH / svasthAH santi ca yauvanonmadamehA - vyAdhiprakope'pi ye taiH kalpairiva kalpitaiH kalibhara - klAntAdharA dhAryate / / [zAGgadharapaddhati-228] ityAdidezanAM zrutvA pratibuddhena rANakena zrAvakatvaM pratipannam / guravo mAsakalpamekaM sthitvA vihRtya paradezaM gatAH / tAvatA zanaiH zanaiH varSAkAlaH samAgAt / rANako dharmapratipattyA sadaiva devapUjAdi - zrAddhakRtyaparANyahAni gamayatyapramattatayA tadatyaye prAptA zarat / cArikSetrANi draSTuM gato rANakaH / tAvatA SaNDhAni jvAlayanti bhRtyAsteSu sarpiNyekA garbhabhArAlasA jvAlAdibhirdahyamAnA taDaphaDAyamAnA simisiyamAnA rANakena dRSTA tadaivotpannadayo viraktazca bhavAt / " na sA dIkSA, na sA bhikSA, na taddAnaM na tattapaH / na taddhyAnaM na tanmaunaM, dayA yatra na vidyate / / tat zrutaM yAtu pAtAlaM, taccAturya vilIyatAm / vizantu guNA bhUmau yatra jIvadayA nahi / / " 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH hA ! hA ! saMsAraM dhiggRhavAse kasya kRte pApamiyadAcaryate / rAjyaM hi duSpAlaM mAyAjAlaM narakaphalam / tasmAtsarvasaMgaparityAgo dayAmUlam / yataH - 'jIvadaya saccavayaNaM, paradhaNaparivajjaNaM susIlaM ca / khaMtI paMcindiyaniggaho, a dhammassa mUlAI / / " [darzanazuddhiprakaraNa - 61 ] iti svazreyaskaratvAdvidheya eveti dhyAyan saudhamAsIt / nizi zrAvakamantriNaM prAkArya raho prakSIt / mama dharmmaguravaH zrIdattasUrayaH kva viharanti ? maMtryAha - 'DiMDuANake,' visRSTo mantrI zeSaparicchadazca, rANako mitazca vAraparivAraH svakozasAraM hAramekaM gRhItvA zIghraM DiMDuANakaM prAptaH / zrIguruvo dRSTAH / paramazraddhayA vanditAzca / bhavavairAgyAdudvigna padorlagitvA kathitaM svapApaM manasyudvegakaram / gurubhirbhaNitam - rANaka ! cAritraM vinA na chuTanti pApebhyo jIvAH / yataH 6. jIvadayA satyavacanaM paradhanaparivarjanaM suzIlaM ca / kSAntiH paJcendriyanigrahazca dharmasya mUlAni / / 1. 'yAnugro' hasta0 / 2. 'yauvanodayamahA...' hasta0 / 3. 'stambhairiva susthitaiH' zAGgadharapaddhatau / 4. 'kalibharakrAntA' hasta0 / Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivega www299 'tavoguNapahANassa, ujjumai khaMtisaMjamarayassa / parIsahe jiNaMtassa, sulahA sugai tArisagassa / / pacchA vi te payAyA, khippaM gacchanti amarabhavaNAI / jesiM pio tavo saMjamo a, khaMtI a baMbhaceraM ca / / 28 / / " [dazavaikAlika - 4/27-28] rANakena nyagAdi - 'sadyo dIyatAM hi tavratam,' sUriH 'omityAha sma / ' rANakena DiMDuANakIyazrAddhAH samAkAritAH / hAro'rpito, divyaH prAsAdaH kAryatAmiti, tathAcaritaM taiH, adyApi dRzyate sa yatra rANakena vratamAttam / nandyAmeva SaTvikRtiniyamam / ekAntaropavAsAdi yAvajjIvam / tasya rANakasya yazobhadrasya gItArthatvAt sUripadaM jAtam / zrIyazobhadrasUririti nAma kRtam / ya: zrIkumArapAlajIvasya pUrvabhave pratibodhakaH / yathA- medapATaparisare parvatazreNyAM paramAra: pallIzo jayatAko rAjyamakarotparamanyAyapravRttiH / ekadA dhanakanakasamRddhA balIvaIzreNI tena gRhItA / balIvAdhipatiH nssttH| jayatAkena sarvaM luNTitam / balIvadhipatistu mAlavadezaM gatvA kenApi prauDharAjJA samaM militvA senAM gRhItvA tasyAM pallyAM veSTimakRta / tAM pallImAkITamAriH kRtA / jayatAko naSTaH / tadbhAryA ca haste caTitA, sadyaskapUrvavaireNa tasyA udaraM vidArya putragarbha bhutale AsphAlyAvadhIdvaNijyArakaH / pallIgrAmAdi prajvAlya punarmAlavaM gataH / rAjJA ruSTena pRSTam - vigrahaH kRtaH ? kathitaM tena yathAkRtam / rAjJoktam- hatyAdvayakAttvamadRSTavyamukho madantikaM tyaja / niSkAsito dezAt lokanindocchalitA, tApasIbhUyogrAjJAnatapasA mRtvA vaNijyArako jayasiMhadevo jaatH| jayatAkaM tvaTavyAM SaMDeragacchezA: zrIyazobhadrasUrayo militAH procuH yattava sarvaM gatam, punaranyAyAn kutaH karoSi ? zRNu ! "anyAyopArjitaM vittaM, dazavarSANi tiSThati / prApte SoDazame varSe, samUlaM ca vinazyati / / [cANakyazataka - 15/6] tenoktam - bubhukSitaH kiM na karoti pApaM, kSINA narA niSkaruNA bhavanti / AkhyAhi bhadre ! priyadarzanasya, na gaGgadattaH punareti kUpam / / mAnaM muJcati sevate'ntyajajanaM, dInaM vaco bhASate, kRtyAkRtyavivekamAzrayati no, nApekSate svargatim / 5. 'caikAdaze' cANakyazatake / 7. tapoguNapradhAnasya RjumateH kSAntisaMyamaratasya / parISahAn jayataH sulabhA sugatistAdRzasya / / 8. pazcAdapi te prayAtAH kSipraM gacchantyamarabhavanAni / yeSAM priyaM tapaH saMyamazca kSAntizca brahmacaryaM ca / / Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 am wwwmmmmmmmmm. 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH bhaNDatvaM vidadhAti nartanakalA-bhyAsaM samabhyasyati; dUSpUrodarapUraNavyatikare, kiM kiM na kuryAjjanaH / / sUribhiH kasyApi pAjhaMdAjIvikAmAnaMdApitam, tadAnIM cauryaluNTanAdiniyamA dattAH / tato jayatAkastilaGgeSu uraGgalanagare oDharavaNijyArakagRhe bhojanAdinA'sthAt, tatrA'nyadA yazobhadrasUrayo viharantaH prAptAzcatuSpathe militA jayatAkasya, zrAddhArpitopAzraye sthitAH / jayatAkena tatra gatvA mana:zuddhyA cauryaniyamo gRhItaH / anye'pi ca niyamA gRhiitaaH| utsUre oDharagRhaM gatastena pRSTaH, prAha - mama zrIguruvarAH prAptAH santi / tatpArzve niyamA gRhItAH / oDharo'pyutpannazraddheva vaktyahamapi tAn vandiSye / jayatAkenoktam - puNyAtpuNyamidaM gatastatrauDharo vanditvA nyaSIdat / "sarve nijasukhArthino hi manujA, mokSe ca nityaM sukham ; tanmArge'dvitayIsusAdhupadavIM, suzrAvakatvaM tathA / AdyaH paJcamahAvrataistaditaraH syAd, dvAdazAnyaivrataiH ; tanmArgamaJcatAM bhavatu vo'bhISTArthasiddhiH satAm / / " hiMsA tyAjyA narakapadavI, nAnRtaM bhASaNIyam ; steyaM heyaM surataviratiH sarvasaMgAnivRttiH / jaino dharmo yadi na rucitaH, pApaM kA vRttebhyaH ; sarpirduSTaM kimidamiyatA, yatpramehI na bhuGkte / / tenetyAdidezanA zrutA, tattvajJAnamunmIlitam / etadgurudakSiNA gRhyatAmityukte oDhareNa, sUribhiruktamvayaM nirmamA mitaparigrahA dhanAdi na gRhNImaH / athAtyAgraha eva tarhi zrImahAvIraprAsAdakArApaNaM dakSiNA / kArita: prAsAdaH, oDharasya jayatAkena saha sahodaratvamivAste / ekadA paryuSaNAparvaNi oDharaH saparivArazcalito jayatAkena samaM devagRhaM prati / puSpANi gRhItvA devAnAM pUjA kRtA / jayatAkaM pratyuktaM tena - imANi puSpANi me gRhItvA devapUjAM kuru / jayatAko jagAda - puSpANi bhavadIyAni naibhiH pUjAyAM kRtAyAM kimapi me phalam, kintu viSTireva kevalA varaM mamApi paJcavaraTakAH santi tatpuSpaiH pUjayiSyAmi jinendram / jayatAkastadA svahArdabhAvena pUjayan puNyamagaNyamupA yat / tata oDharajayatAko dharmazAlAyAM zrIgurUna vandituM jagmatuH / upavAsaH kRto jayatAkenauDharasaGgatyA / yata: - eke kecidyatikaragatAstumbakAH pAtralakSmIm; gAyantyanye sarasamadhuraM zuddhavaMze vilagnAH / eke kecidgrathitasuguNA dustaraM tArayanti; teSAM madhye jvalitahadayA raktamanye pibanti / / 6. 'pAtrasaMjJAM labhante / , pAtratAmAnayanti' iti subhASitaratnabhANDAgAre / Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivega dvitIyadine munibhyo dattvA pAraNaM kRtam / yataH - Amre nimbe sutIrthe kacavaranicaye, zuktimadhye'hivaktre; auSadhyAdau viSAdrau gurusarasi girau, pANDubhUkRSNabhUmyoH / ikSukSetre kaSAyadrumavanagahane, meghamuktaM yathAmbhaH; tadvatpAtreSu dattaM guruvadanabhavaM, vAkyamAyAti pAkam / / jale tailaM, khale guhyaM pAtre dAnaM manAgapi / prAjJe zAstraM svayaM yAti vistAraM vastuzaktitaH / / 2 / / 301 / / iti yazobhadrasUri- kumArapAlayoH pUrvabhavakathA / / [iivivega] [nAyAdharmakahA- 17 /61] [ cANakyazataka - 14 /5] evaM puNyADhyaH sanmRtvA tribhuvanapAlasya paJcagrAmAdhipatyabhAje gRhe zrImUlarAjavaMze zrIkumArapAlanAmA rAjaputro'bhUt / evamuktvA viratAsu devISu prabhubhiH proktaM ko'tra pratyayaH / punardevyaH prAhuH - uparAjaM vadeH, tava navalakSatiliGgazRGgAre deze, uraGgale nagare mAnavAn preSaya | adyApyoDharavaMzIyAH santi / teSAM dAsI sthiradevI jIrNA vRttAntAn jAnAti vivakSati ca / idaM zrutvA devIrvisRjya gacchantIbhirdevIbhistatratye oDharagRhe lapsyamAnAni kathitAni vijJAya zrIpattananagare rAjAntikaM gatAH prabhavaH / pRSTAstatra rAjJA, tathaiva rAjJo'gre nyagAdi / narapreSaNAt sarvaM jJAtaM zrIjinadharme sthairyaM jAtam / siddhasenasyApi vairakAraNamupalabdham, pUrvabhave garbhapAtAt na siddharAjasya putraH / pUrvabhavaviracita zrIjinapUjopArjitaM rAjyaM zrIkumArapAlasya jAtam / yataH - 'devacaNeNa rajjaM' iti vacanAt / 7. 'himagirizikhare' iti jJAtAdharmakathAGge / 8. 'dAnaM' iti jJAtAdharmakathAGge / 9. kumArapAlasatkAnyacaritreSvatra zrIhemacandasUryArAdhita-tribhuvanasvAminI - devyAH sambandho'yam / - saMpA0 / Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [saMvara [28-saMvaraH] atha saMvaraH / indriya-noindriyagopana saMvaraH / etAnyasaMvRtAni jIvasya duHkha-phalAni / yata: "vazAsparzasukhAsvAda-prasAritakara: karI / AlAnabandhanakleza-mAsAdayati tatkSaNAt / / payasyagAdhe vicaran gilan galagatAmiSam / mainikasya kare dIno mIna: patati nizcitam / / nipatan mattamAtaGga-kapole gandhalolupaH / karNatAlatalAghAtAd mRtyumApnoti SaTpadaH / / kanakacchedasaMkAza-zikhA''lokavimohitaH / rabhasena patana dIpe zalabho labhate mRtim / / hariNo hAriNiM gIti-mAkarNayitumuddharaH / AkarNAkRSTacApasya yAti vyAdhasya vedhyatAm / / evaM viSaya ekaikaH paJcatvAya niSevitaH / kathaM hi yugapat paJca paJcatvAya bhavanti na ? / / [yogazAstra 4/28-33] aniruddhamanaskaH san yogazraddhAM dadhAti yaH / padmayAM jigamiSurgAmaM sa paGguriva hasyate / / manorodhe nirudhyante karmANyapi samantataH / aniruddhamanaskasya prasaranti hi tAnyapi / / manaHkapirayaM vizva-paribhramaNalampaTaH / niyantraNIyo yatnena muktimicchabhirAtmanaH / / [yogazAstra 4/37-39] Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvara sarveSAmAzravANAM tu nirodhaH saMvaraH smRtaH / sa punarbhidyate dvedhA dravyabhAvavibhedataH / / yaH karmapudgalAdAna-cchedaH sa dravyasaMvaraH / bhavahetukriyAtyAgaH sa punarbhAvasaMvaraH / / yena yena hyupAyena rudhyate yo ya AzravaH / tasya tasya nirodhAya sa sa yojyo manISibhiH / / kSamayA mRdubhAvena RjutvenA'pyanIhayA / krodhaM mAnaM tathA mAyAM lobhaM rundhyAd yathAkramam / / asaMyamakRtotsekAn viSayAn viSasaMnibhAn / nirAkuryAdakhaNDena saMyamena mahAmatiH / / tisRbhirguptibhiryogAn pramAdaM cApramAdataH / sAvadyayogahAnenA'viratiM cApi sAdhayet / / saddarzanena mithyAtvaM zubhasthairyeNa cetasaH / vijayetArtaraudre ca saMvarArthaM kRtodyamaH / / " 303 [ yogazAstra- 4 /79-85 evaM jJAtvA yatisukhArthibhiH saMvaro vidheya eva / yathA vA [ bhagavato mahAvIrasya ] dazabhirapi zrAddhaiH viMzativarSANi yAvat zrIjinadharma ArAdhitaH / tanmadhye caturdazavarSAnantaraM SaTvarSANi yAvat sarvagRhavyApAraparihAreNa saMvarakRtaH / ekAdazapratimArAdhanAdibahuduSkaratapaH kriyA ca kRtA / sarveSAM mAsikasaMlekhanA'nazanaM jAtam / prAnte cAvadhijJAnamutpanna-mAnandavarjamanyeSAM navAnAM devaparikSA babhUva / AyuH samApte ca te dazA'pi saudharme kalpe pRthak pRthak vimAneSu catuH palyAyuSo devA abhUvan / tatazcyutvA ca te dazA'pi mahAvidehakSetre mahArAjAno bhUtvA'vasare dIkSAM gRhItvA zukladhyAnena vimalakevalajJAnalakSmIM prApya setsyanti / sAdhUnAM dvAdazasAdhupratimAkaraNaM jinakalpapratipattiH parihAravizuddhikacAritrapratipattizca evamapi saMvara eva / Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 mmmmmmmm ....'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH "AyAvayaMti gimhesu, hemaMtesu avAuDA / / vAsAsu paDisaMlINA, saMjayA susamAhiyA / / " [dazavaikAlika-3/12] atra ziSyaH [pRcchati] - sarvatra sarveSAM saMvarazcetphalasAdhakastadA munInAM navakalpavihAro'STau [dvAdaza-?] mAsAn proktaH sa kathaM ghaTate ? vihAre saMvarAsambhavAt / guruH [Aha-] satyam, ucyate-vihAro'pi sAdhUnAM saMvaramArgeNaiva yuktiyukta iti naM doSaH / zrAddhAnAmapi pratidina-caturdazaniyamagrahaNecchAparimANAdipratipatyA saMvara: / atra sambandhaH - "gRhe'pi vasatAM nityamaznatAmapi zraddhayA / manaHzuddhyA bhaveddharmastapasA'pi na tAM vinA / / " uktaM ca - "mana eva manuSyANAM kAraNaM bandhamokSayoH / bandhane viSayAsaGgi muktenirviSayaM manaH / / " [bhagavadgItA] manamaraNe iMdiyamaraNaM, iMdiyamaraNe maraMti kammAI / kammamaraNeNa mukkho, tamhA manamAraNaM kujjA / / " [jainasUktasandoha-130/6-7] tathAhi - ||ath sUranRpa-somamunisambandhaH / / purA sUranRpaH kuryAvarUdyAnamAgatam / munisodaramAkarNya tatrAgAtsaparicchadaH / / 4 / / muniM praNamya bhAvena, sphuTaromAJcabhUSaNaH / nizamya tanmukhAddharmaM, gataH svabhavanaM nRpaH / / 5 / / paTTarAjyapi sotkaNThA, vanditaM devaraM munim / ApRcchaya nRpatiM sAyaM, jagrAhetthamabhigraham / / 6 / / somAbhidho muni: prAta-rmayA saparivArayA / vanditvA pArayitvA ca, bhoktavyamiti nAnyathA / / 7 / / atrAntarAle nadyasti, purasyopavanasya ca / nizIthe sAtipUreNA - gatAgAdhA vahatyalam / / 8 / / tenAkSiptamanA rAjJI, prabhAte nijavallabham / papraccha kathamadyA'sau, pUryate me manorathaH / / 9 / / uvAca nRpatirdevI !, mA kArSIH khedamidRzam / yenedaM sukaraM svasthA, gaccha tvaM saparicchadA / / 10 / / 1. 'bandhastu viSayAsaMge' iti jainasUktasaMdohe / 2. 'mokSe nirviSayaM smRtaH / / ' iti bhagavadgItAyAm / 3. manamaraNiMdiya...' hasta0 / 4. 'tenAzcilamanA' hasta0 / 1. AtApayanti grISmeSu, hemanteSvaprAvRtAH / varSAsu pratisaMlInAH, saMyatA: susamAdhitAH / / 2. manamaraNe indriyamaraNaM, indriyamaraNe maranti karmANi / karmamaraNeNa mokSastasmAt manamAraNaM kuryAt / / Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvara mmmmmmmmmm mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 305 arvAktIre nadIM devIM, samAhvAnapurassaram / yojayitvA karau zuddha-mAnasedaM vadervacaH / / 11 / / he devi ! nadi ! bhartA me, devaravratavAsarAt / Arabhya brahmacArI cenmArgaM dehIti me drutam / / 12 / / tat zrutvA vismitA rAjJI, dadhyau kimidamIdRzam / asambaddhaM nRpo brUte, paJcamo lokapAlakaH / / 13 / / bhrAtRvratadinAdUrdhva-masya yatputrasantati: / babhUva mayi tatsarvaM, viditaM me pativratam / / 14 / / athavA kiM vikalpe, nikaTaH pratyayo'dhunA / anyaJca nirvikalpAH syuH, pativAkye pativratAH / / 15 / / yata: - satIpatyuH prabhoH patti-guro: ziSyaH pituH sutaH |aadeshesNshyN kurvan, khaNDayatyayaMnovratam / / 16 / / iti tuSTA gatA rAjJI, sopaskaraparicchadA / nadItIre milallokaH, saGkaTIbhUtabhUtale / / 17 / / tatrAhUya nadI devI, kRtArcA zuddhamAnasA / sA bhatRkathitAM satya - zrAvaNAmakRta sphuTam / / 18 / / nadI ca sahasA vAma - dakSiNakSiptavAribhiH / stAdhIbhUya dadau pAraM, gatA rAjJI pare taTe / / 19 / / praNamya vidhinA tatra, dhanyaMmanyA muniM tataH / labdhAzIrmuninA pRSTA, nadyuttAravidhiM satI / / 20 / / sarvamAkhyAya vRttAntaM, sA papraccha munIzvaram / asambhAvyA kathaM bhartu-rghaTate brahmacAritA / / 21 / / so'pyAha zrUyatAM bhadre !, yadA'haM jagRhe vratam / tadArabhya viraktAtmA, vratAkAGkSI bhRzaM nRpaH / / 22 / / paraM tAdRgna ko'pyAsI-drAjyadhUrdharaNakSamaH / tenA'sau kurute rAjyaM, vyavahAreNa no dhiyA / / 23 / / uktaM ca - parapuMsi ratA nArI, bhartAramanuvarttate / / tathA tattvarato yogI, saMsAramanugacchati / / 24 / / [ ] tathaivaM gRhavAse'pi, paMke'bjasyaiva tasthuSaH / nirlepamanaso rAjJo, ghaTate brahmacAritA / / 25 / / muni natvA ratA rAjJI, vahantI paramAM mudam / vanasyaikatame deze, gatvA vAsitavatyasau / / 26 / / kArayitvA rasavatIM, svaparicchadahetave / pArayitvA muniM pUrNA - bhigrahA bubhuje svayam / / 27 / / ApraSTuMgatayA devyA, punaH pRSTo muniH katham / nadyuttAryaH mayedAnIM, munirAha prazAntavAk / / 28 / / nadI devI tvayA bhaNyA, yadyasau munirAvratAt / upoSitazcarennityaM, tadA mArga prayaccha me / / 29 / / punarvismayamApanA, rAjJI nadyAstaTe gatA / zrAvayitvA munervAkyaM, nadIM tIrkhA gRhaM yayau / / 30 / / rAjJe nivedya tatsarvaM, papraccha ca kathaM muniH / upoSita: so'dya svena pAraNaM kArito mayA / / 31 / / Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 mmmmmmmmm... 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH rAjAkhyadevi ! mugdhAsi, dharmatattvaM na vindasi / samacitto mahAtmAya-mazane'nazane'pi ca / / 32 / / akRtAkAritaM zuddha-mAhAraM dharmahetave / aznato'pi munenityamupavAsa udaahRtH||33|| chuhaveaNa veAvacca, saMjama sujjhANa pANa rakkhaNaTThA / iriaM ca visoheDaM, bhuJjai na ya rUvarasaheuM / / 34 / / ahava na jamijja roge, mohudaye sayaNamAiuvassagge / pANidayA-tavaheuM, ante taNumoaNatthaM ca / / 35 / / mano mUlaM vaco skandhaH, kriyA zAkhAdivistaraH / dharmavRkSasya tanmUle, dRDhe sarvaM prajAyate / / 36 / / svabharturdevarasyA'pi, mAhAtmyaM vIkSyatAdRzam / anumodanayaivAtmA, tayA rAjyA pavitritaH / / 37 / / / / iti saMvaropari sUranRpa-somamunisambandhaH / / [ii saMvara 3. kSudhAvedanA-vaiyAvRtya-saMyama-sudhyAna-prANarakSaNArtham / iryAM ca vizodhitu bhunakti na ca rUparasArtham / / 4. athavA na jemati roge mohodaye svajanAdyupasarge / prANidayA-tapahetvarthamante tanumocanArthaM ca / / Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [bhAsAsamiI [29-bhASAsamitiH] atha bhASAsamiti: - "sAvajjabhAsaM na lavijja sAhU, susAvao vAvi viveajutto / jamhA jiNiMdehi rahassabhUA, dhammassa bhAsAsamiI pauttA / / " / / samitistu pravRttirUpA - pravartanam - "mahuraM niuNaM thovaM, kajjAvaDiyaM agabviyamatucchaM / pubbiM maisaMkaliyaM, bhaNaMti jaM dhammasaMjuttaM / / " [upadezamAlA-79] kAryahInabahu-bahujalpanena na kA'pi puNyAptiH kintu navInAsukRtopArjanameva / anyathA caturjJAnavadbhistIrthakRdbhiH kathaM na jalpyate ? cejjalpanA vinA na zakyate tadA'pi mitAkSaraireva svalpaM jalpanIyam / yaduktam - "so attho vattavvo jo bhaNai akkharehiM thevehiM / jo puNa thovo bahuakkharehiM so hoi nissAro / / " [ ] na vacanamAtreNa kA'pi kAryasiddhiH syAt / yata: - "vacanaM hi kevalaM pratipattistu phalairvibhAvyate / vacanairupacArakomalaiH phalahInairvada kiM prayojanam / / " / zrIdazavaikAlike - "vitahaM pi tahAmutti, jaM giraM bhAsae naro / tamhA so puTTho pAveNaM, kiM puNaM jo musaM vae ? / / tamhA gacchAmo vakkhAmo, amugaM vA Ne bhavissai / ahaM vA NaM karissAmi, eso vA NaM karissai / / 1. sAvadyabhASAM na lapet sAdhuH, suzrAvako'pi vivekayuktaH / yasmAt jinendraiH rahasyabhUtA dharmasya bhASAsamitiH prayuktA / / 2. madharaM nipaNaM stoka kAryApatitamagarvitamatacchama / parvaM matisaGkalitaM bhaNanti yata dharmasaMyaktama / / 3. so'rtho vaktavyo yo bhaNyate akSaraiH stokaiH / ya: puna: stoko bahvakSaraiH, sa bhavati ni:sAraH / / 4. vitathamapi tathAmUrti, yAM giraM bhASate naraH / tasmAt sa spRSTaH pApena, kiM punaryo mRSA vadet ? / / 5. tasmAda gamiSyAmo vakSyAmaH, amukaM vA naH bhaviSyati / ahaM vA kariSyAmi, eSa vA kariSyati / / Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 evamAi u jA bhAsA, esakAlaMmi saMkiyA / saMpAvA, taMpi dhIro vivajjae / / " yogazAstre'pi ~~'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH " brUyAddhiyoparodhAdvA nAsatyaM kAlakAryavat / yastu brUte sa narakaM prayAti vasurAjavat / / na satyamapi bhASeta parapIDAkaraM vacaH / loke'pi zrUyate yasmAt kauziko narakaM gataH / / [dazavaikAlika-7/5-7] alpAdapi mRSAvAdAd rauravAdiSu saMbhavaH / anyathA vadatAM jainIM vAcaM tvahaha kA gatiH / / jJAnacAritrayormUlaM satyameva vadanti ye / dhAtrI pavitrIkriyate teSAM caraNareNubhiH / / " [yogazAstra-2/60-63] vAcATairapi pareSAmAkroza-zApa - marmavacAMsi na vaktavyAni / yaduktam - "muhutta - dukkhA u havanti kaMTayA, aomayA te vi tao suddharA / vAyA duruttANi duruddharANi, verANubandhINi mahabbhayANi / / " [ da.vai.-9 / 3 / 7] pRSTAvavarNavAdo'pi tyAjya eva / avaNNavAyaM ca parammuhassa, paccakkhao paDiNIyaM ca bhAsaM / ohAraNi appiyakAriNi ca, bhAsaM na bhAsejja sayA sa pujjo / / [ da. vai.-9/3/9] 8. avarNavAdaM ca parAGmukhasya; pratyakSataH pratyanIkAM ca bhASAm / avadhAriNImaprItikAriNIM ca, bhASAM na bhASeta sadA sa pUjyaH / / 1. 'marmavacasAM' hasta0 / 6. evamAdyA tu yA bhASA, eSyatkAle zaGkitA / sAmpratAtItArthayoH vA, tAmapi dhIro vivarjayet / / 7. muhUrttaduHkhAstu bhavanti kaNTakAH ; ayomayAste'pi tasmAtsUddharAH / vAcA duruktAni duruddharANi; vairAnubandhIni mahAbhayAni / / Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAsamiI mmmmmm mmmmmmmm 309 niSThuravacanamekamapyuktamihAmutra cAnarthakaram / yathA - / / atha mahAzatakazrAddhakathA / / rAjagRhe pure mahAzatakazreSThI caturviMzatisvarNakoTisvAmyazItisahasragodhanaH / revatIpramukhatrayodazabhAryaH, revatyA aSTau svarNakoTyaH, ashiitishsrgodhnH| aparAsAM sarvAsAmekaikA svarNakoTI, ekaikaM ca gokulametAvatI RddhiH svasvapitRgRhasambandhinI jJeyA / mahAzatakaH zrIvIrasamIpe zrIjinadharmaM prtipnnvaan| punA revatI na zraddhati, viSayalampaTatayA revatyA SaTsvasapatnyo viSaprayogena mAritAH / tAsAmRddhigRhItA tayA / mahAzataka ekadA ekAdazazrAddhapratimAmArAdhayati / punA revatI taM prati sAnukUlopasargAn kroti| sa na kSubhyati / SaDvarSANi pratimAmArAdhyAnazanaM pratipanaM zatakena, tasyAvadhijJAnaM samutpannam / revatI madyapAnaM kRtvopasargAn karoti / mahAzatako'vadhinA duzcaritaM jAnAti narakagamanaM ca / tato mahAzatako revatIM prati niSThuravacanaM vadati're pApe ! nirlajje ! sapatnImArike ! saptamadine narake yAsyasi tvam / ' revatI tena vacasA dUnA svagRhe gatA mRtvA narakaM gatA ca / tAvatA zrIvIro gautamaM preSayati / gautamastaM prati kathayati - 'mahAzataka ! zrIvIrastvAM prati kathayati -,tvayA revatIM prati niSThuravacanaM proktam, tena tava tapo jarjarIbhUtam, tvamAlocaya tadA zuddhaH syAt / mahAzatakastadvacanapApamAlocya saudharmadevaloke gataH / / // iti mahAzatakazrAddhakathA / / ato bhASAsamitau yatyam / bahujalpataH prAjJasyA'pi skhalanaM syAt / yaduktam - "kasya syAnna skhalitam ? pUrNAH sarve manorathAH kasya ? kasyeha sukhaM nityam ? daivena na khaNDitaH ko vA ?" [suktamuktAvalI-18/26] yadi zrIgautamasvAmI AnandazrAvakasyAvadhijJAnotpattau UrdhvaM saudharmaM yAvad, adho ratnaprabhAdyaprastarasthalolupanarakAvAsaM yAvat, tiryak tisRSu lavaNodadhau 500 [paJcazatAni] yojanAni, uttarasyAM himavatprasthaM yAvat, AgamenAvadhiparimANAzraddadhAnaH zrIvIrapArzve gatvA [pRSTavantaH] / gautamena pRSTo bhagavAnAha-gautama ! mithyAduSkRtaM dehi / tato gautamenAnandapArzve samAgatya mithyAduSkRtam [dattam] / / / atha vimala-sahadevakathA / / tathA kuzasthalapure kuvalayacandraH zreSThI, AnandazrI bhAryA, putrau vimala-sahadevau / jyeSThaH pApabhIru:, kanIyAn viparItaH / dvAvapi munipAce zrAddhadharmaM pratipannau / ekadA dvAvapi vyavasAyakRte dezAntare calitau / mArge pathikenaikena mArga pRSTo vimalo vakti, na jAnAmi, pathikenoktam - tvaM kva yAsyasi ? vimala Aha - yatra paNyavikrayo bhaviSyati / pathika Aha - tava purasya kiM nAma ? vimala Aha - puraM nRpasya, mama tu nAsti / 2. 'zrIvIre' hasta0 / 3. 'pracchanena' hasta0 / Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 tataH pathikastatsArthena calitaH / mArge saMmukhInaiH pathikairuktam - vimala ! yatra tvaM yAsyasi tatraitatpaNyaM nArhati, troTo bhaviSyati, yadi zrAvastyAM yAsyasi tadA mahAn lAbhaH / tataH zrutvA'pare sArthikAH kiyantaH zrAvastIM prati prasthitAH / vimalaH punarmArge maNDUkI: sUkSmAH pracurA vIkSya na yAti / yatra taistroTaH kathitastatraiva yAti / mArgekasmin grAme lokaiH paNyaM yAcitam / jIrNanilanIlI-madana- madhu-loha- lavaNa-praharaNa- sannAhaprabhRtipaNyavinimayena paraM bahulAbhasambhave'pi bhrAtrA preryamANo'pi pApabhIrutayA necchati teSAM vinimayam / tato navanItatApanena tairdhRtaM DhaukitaM, tadapi necchati / tato'grato gataH kasmiMzcid grAme lokaiH sUtraM yAcitam / vimalenoktam - sUtraM tu sarvatrA'pi prApyate / prAyo'lpamUlyaM bhavadbhiratIvasAdarairbahumUlyena kasmAd gRhyate / tairuktam - vayaM dhIvarAH, asmAkaM grAmo jajvale / jAlAni sarvANi jvalitAni, vayaM caurapallIvAsitvena kvApi gantuM na pArayAma:, tena jAlakaraNAya bahumUlyamapi sUtraM gRhyamANamasti iti / vimalazcintayati pApadravyasya, teSAM sUtraM na datte lobhinA bhrAtrA preryamANo'pi / prApto kanakapurodhAne / madhyAhne pathikena vahniryAcitaH, vimalo na datte / mahumajjamaMsabhesajja - mUlasatthaggijantamantAiM / na kadAvi hu dAyavvaM, sahiM pAvabhIrUhiM / / 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH tataH kupitaH pathiko rAkSasarUpaM kRtvA bhApayati / ukti pratyuktI ye ye'tra / tAvatA divyarUpaH pratyakSaH suro vakti- 'he vimala ! indreNa tava pApabhIrutvaM prazaMsitam, tadanu mayeyaM maNDUkIvikaraNAdikA parIkSA kRtA,' anicchato vimalasya vastre garalodgAramaNi baddhvA gataH / vimala - sahadevau bhuktvA puramadhye gatau / tAvatA purakSobha:, paurAH pRSTAH kimidam ? taiH procuH- 'atra rAjA puruSottamaH, suto'rimallaH, so'dya saprpeNa dRSTaH / ' atrAntare paTahodghoSaNA, yo rAjaputraM jIvayati tasyArdharAjyaM rAjA datte / sahadevo vakti- 'vimala ! maNiprabhAvAtkumAraM sajjIkRtyArdharAjyaM gRhyate / vimala Aha- 'vatsa ! [ rAjyaM] mahadadhikaraNam / ' sahadevo balAdapi maNi gRhItvA kumAraM sajjIkRtavAn / rAjArdharAjyaM datte / sahadevo vakti - 'mama bhrAturdIyatAm / ' vimalo'dhikaraNabhIrutayA parigrahAdhikyatazca nAGgIkurute / sahadevasya dattam, vimalAya zreSThipadam pitarau tatrAkAritau / vimala: zrAddhadharmamAdhiyati / sahadevo rAjye rASTre Akare ca karaM kurute / adhikaraNAni mIlayati, ripudezAn mUDhayati / vimalAha - ' bhrAtaH ! kimidamArabdham ? varamanalaMmi paveso, phaNimuhakuvare varaM karo khitto / varaM sapAmayapIDA, na hu viraivirAhaNA bhAya / / ' paraM na lagnaM kimapi / ekadA sahadevaH kenA'pi vairiNA kSurikayA hato mRto gataH prathama narake / anantakAlaM bhrAntvA zivaM gAmI / vimalo devaloke devo jAto mahAvidehe zivaM gAmI / / / / iti vimala-sahadevakathA || [ii bhAsAsamiI] 9. madhu - madya-mAMsa - bheSaja-mUla- zastrAgni- yantra-mantrAdIni / na kadApi hu dAtavyaM zAThyaiH pApabhIrubhiH / / 10. varamanale pravezo phaNimukhavivare varaM karotkSiptaH / varaM sapAmApIDA na hu virativirAdhanA bhrAtaH ! / / Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [jIvakaruNA] [30 - jIvakaruNA] atha jIvakaruNA / ko'rthaH ? jIvAnAM prANinAM karuNA dayA vidheyA zrAddhairyatnato'pi / "sammattadharo vihiNA, kayavayakammo gurUNa pAyamUle / iha muNivarehiM samae, susAvao desio bhAve / / " iha saMvigna-gItArthAdicaturbhaGgyAM saMvignagItArthapArzvavihitadvAdazavratazravaNa- parijJAna [ ] grahaNa-pratisevanAbhiH bhAva zrAvakaH syAt / yaduktam - "tatthAyannaNajANaNagiNhaNapaDisevaNesu ujjutto / kayavayakammo cauhA bhAvattho tassimo hoi / / " tatra - - 3 " [ samyaktvamUlAni ] paJcANuvratAni guNAstrayaH / zikSApadAni catvAri, [ vratAni gRhamedhinAm ] / / " [dharmaratnaprakaraNa-34] [yogazAstra - 2/2] tatra yatizrAddhadharmasya jIvadayA jIvitatvAt sarvajIvarakSaNaM prathamavratatvena pratiSThitam / prathamaM cAsya sarveSAM vratAnAM jIvadayAGgabhUtatvAt, etasya pAlane sarvavratAnAM pAlanAt, bhaJjane bhaGgasadbhAvAt, sarvadarzanAnAM sammatatvAt, svargApavargAdinikhilasaukhyamukhyakAraNAcca tathAhi - "kiM suragiriNo guruaM, jalanihiNo kiM va hujja gaMbhIraM ? / kiM gayaNAo visAlaM, ko a ahiMsAsamo dhammo ? || [ sambodhaprakaraNa- 1135] mairugirikaNayadANaM, dhannANaM jo dei koDirAsIo / ikkaM haNei jIvaM, na chuTTae teNa pAveNa / / " 1. mudriteSu pustakeSu 'chajjIvakaruNA' iti pATho vartate paraM hastapratavRttau tu 'a jIvakaruNA' [ca jIvakaruNA] iti pATha upalabhyate / vRtyapekSayA ayaM pAThaH svIkRtaH / atra a (ca) zabdaH pUrvakarttavyasya sambandhena prayuktaH / 0 saMpA0 / 2. 'parijAna-grahaNa-pratisevanA' hasta0 / 3. 'aNuvratAni paJca... catvAri' hasta0 / 4. '... dharmasyavadayA jIvivitatvAt' hasta0 / 5. sadbhAvAte' hasta0 / 6. 'sarvadatrainAM' hasta0 / 7. 'vahei' hasta0 / 1. samyaktvadhara: vidhinA, kRtavratakarma gurUNAM pAdamUle / iha munivaraiH samaye, suzrAvakaH dezito bhAve / / 2. tatrAkarNana-jJAna-grahaNa - pratisevaneSUdyuktaH / kRtavratakarmA caturddhA bhAvArthastasyAyaM bhavati / / 3. kiM suragireH gurukaM jalanidheH kiM vA bhavati gambhIram ? kiM gaganAdvizAlaM kazcAhiMsAsamo dharmaH / / 4. merugirikanakadAnaM dhanyebhyo yo dadAti koTirAzIH / ekaM hanti jIvaM na chuTyate tena pApena / / Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 .mmmmm ....'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH laukike'pi purANAdau - "kRpAnadImahAtIre, sarve dharmAstRNAGkarAH / tasyAM zoSamupetAyAm, kiyannandanti te ciram / / " [suktamuktAvalI-71/5/ idaM hi mUlaM dharmasya zeSastasyaiva vistAra: / jIvadayAbhilASiNAtipAtasvarUpam aSTottarazatabhedaiH jJAtavyam / yathA - "saMrambha-samArambha-ArambhA maNa-vayaNa-kAyatige guNiyA [navA], navapae ceva karaNa-kAraNANumaIhiM guNiyA sattavisA ee ceva koha-mANa-mAyA-lohehiM guNiyA aTThottarasayA [bheyA] havaMti / " saMrambhAdisvarUpamidam - "saMkappo saMraMbho paritAvakaro bhave samAraMbho / / AraMbho uddavao tivio jogo samakkhAo / / " tatra ca prANivadhaH 243 [tricatvAriMzadadhikadvizataH] vidho bhavati / tathAhi - "navavihajiavahakaraNaM kArAvaNamaNumaI ya jogehiM / kAlatieNa ya guNio pANivaho dusayateyAlo / / " [ ] tatra pRthivyapatejovAyuvanaspatidvitricatuHpaJcendriyA iti navajIvabhedAH, manovAk-kAyairguNitA jAtA: 27 [saptaviMzatayaH], te ca karaNakAraNAnumatibhirguNitA: 81 [ekAzItayaH], te cAtItAnAgatavartamAnakAlatrayeNa guNitA jAtA: 243 [tricatvAriMzadvizatAH] bhedAH / kAlatraye'pi hiMsA sambhavo'stIti kAlatrayagrahaNam / yaduktam - "aiaM niMdAmi paDipunnaM saMvaremi, aNAgayaM paccakkhAmi / " 8. 'navahiM' hasta0 / 9. 'kArAvaNa' hasta0 nAsti / 4. saMrambha-samArambha-ArambhAH mano-vacana-kAyatrike guNitAH navAH, navapade caiva karaNa-kAraNa-anumatibhiH guNitAH saptaviMzatayaH, ete caiva krodha-mAna-mAyA-lobhaiH guNitAH aSTottarazatAH bhedAH bhavanti / 5. saMkalpaH saMrambhaH paritApakaro bhavet samArambhaH / Arambha udmavatastrividho yogaH samAkhyAtaH / / 6. navavidhajIvavadhakaraNaM kArApaNamanumatizca yogaiH / kAlatrikena ca guNitaH prANivadho dvizatatricatvAriMzat / / 7. atitaM nindAmi, pratyutpannaM saMvRNomi, anAgataM pratyAkhyAmi / / Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvakaruNA mmmmmmm 313 anyatrApyuktam - "bhUjalajalaNANilavaNabiticaupaMciMdiehiM nava jIvA / maNavayaNakAyaguNiyA havaMti te sattavIse tti / / ikkAsIi karaNakAraNANumaIhiM tADiyA hoi / sacciya tikAlaguNiyA dunnisayA hu~ti teyAlA / / " [sambodhaprakaraNa-1124-1125] loke'pi - "krayeNa krAyako hanti, upabhogena khAdakaH / ghAtako vadhacittena, ityeSa trividho vadhaH / / " na tu jIvasyAmUrtatvAdanAdinidhanatvAcca kathaM hiMsA sambhava: ? satyaM, 'jIvaprANadhAraNe'tivacanAddazavidhaprANadhAraNaM jIvanam / tadviyojIkaraNaM hiMsetyucyate / yaduktam - "paJcendriyANi trividhaM balaM ca, ucchAsanizvAsamathAnyadAyuH / prANA dazaite bhagavadbhiruktA-steSAM viyojIkaraNaM tu hiMsA / / " sA hiMsA caturdhA dravyabhAvAbhyAm / tadyathA - dravyato hiMsA bhAvatastu - "jahA kei purise miyavahapariNAmapariNae miyaM pAsittA AyannAiDDiyakodaMDajIve saraM nisirejjA, se amie teNa sareNa viddhe mae siyA / esA davvao hiMsA bhAvao vi / " dravyato na bhAvato yA, sA khalvIryAdisamitasya sAdhoH kAraNe gacchata iti / uktaM ca zrIoghaniryuktau - "uccAliyaMmi pAe IriyAsamiyassa saMkamaTThAe / vAvajjejja kuliMgI marijjaM taM jogamAsajja / / 8. bhUjalajvalanAnilavanadvitricatuHpaJcendriyaiH navajIvAH / manavacanakAyaguNitA bhavanti te saptaviMzatiriti / / 9. ekAzItiH karaNakAraNAnumatibhistADitA bhavanti / te eva trikAlaguNitA dvizato bhavanti tricatvAriMzad / / 10. yathA kazcit puruSo mRgavadhapariNAmapariNato mRgaM dRSTvA AkarNAkRSTakodaNDajIvaH zaraM nisRjet, sa ca mRgastena zareNa viddho mRtaH syAt / eSA dravyato hiMsA bhAvato'pi / / 11. uccAlite pAde IryAsamitena saMkramaNArtham / vyApadyeta kuliGgI mriyeta taM yogamAsAdya / / Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 NN 12 na ya tassa tannimitto baMdho sumo vi desio samae / aNavajjo upaogeNa savvabhAveNa so jamhA / / vaijjemitti pariNao saMpattIe vimuccae verA / avahaMto'vi na muccai kiliTTabhAvo avAyassa / / " yA punarbhAvato na dravyataH so'yam - 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 14 jahA kei purise manda mandapagAse paese saMTThiyaM IsivaliyakAyaM rajjuM pAsittA esa ahitti tavvahapariNAmapariNae nikkaDDiyAsipatte duyaM duyaM chiMdejjA, esA bhAvao hiMsA na davvao / iti tRtIyabhaGgaH / 15 "pAyaccheyaNa bheyaNa jaMghoru taheva aMguvaMgesu / jaha huMti narA duhiyA puDhavikkAe tahA jANa / / 16 na dravyato na bhAvatazceti zUnyaH / yadyapi pRthivyAdInAM sAkSAdaGgopAGgAyoge'pi aGgopAGgAdicchedAnusArivedanA bhavatyeva / tathA coktaM zrI AcArAGganiryuktau - aMgA tayANurUvA ya veyaNA tesiM / kesiMci udIraMtI kesiMca'tivAya pANe / / " 17 'jarajajjarA ya therI taruNeNaM jammapANimuTThihayA / jArisI veNA dehe egiMdisaMghaTTaNA ya tahA / / " [oghaniryukti-748,-749| = [AcArAGganiryukti- 97-98] [ ratnasaJcaya- 128] ato'hiMsaiva zreyaskarI / paraMmAgame'pyevam 18 "savve arihaMtA bhagavanto evamAikkhaMti, evaM bhAsaMti, evaM paNNaveMti, evaM parUvaMti, 10. 'paramAgamo'pyevaM' hasta0 / 11. ' evaM paNNaveMti' hasta0 nAsti / 12. na ca tasya tannimitto bandhaH sUkSmo'pi dezitaH samaye / anavadya upayogena, sarvabhAvena sa yasmAt / / 13. varjayAmIti pariNataH samprAptyA vimucyate vairAt / aghnato'pi na mucyate kliSTabhAvo'pAyasya / / 14. yathA kazcitpuruSo manda mandaprakAze pradeze saMsthitAmISadvalitakAyaM rajjuM dRSTvA eso'hiriti tadvadhapariNAmapariNato niSkRSTAsipatro drutaM drutaM chindyAt, eSA bhAvato hiMsA na dravyataH / 15. pAdacchedana - bhedana - jaMghoruH tathaiva aGgopAGgeSu / yathA bhavanti narA duHkhitAH pRthivIkAye tathA jAnIhi || 16. na santi ca aGgopAGgAstadanurUpA ca vedanA teSAm / keSAJcitudIrayanti keSAJcitatipAtayeyuH prANAn / / 17. jarAjarjarA ca sthavirA taruNena dakSiNapANimuSThihatA / yAdRzI vedanA dehe ekendriyasaMghaTTanA ca tathA / / 18. sarve'rhanto bhagavanta evamAcakSate, evaM bhASante, evaM prajJApayanti, evaM prarUpayanti sarve prANinaH sarve bhUtAH Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvakaruNA mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 315 sabve pANA sabve bhUA sabve jIvA savve sattA na haMtavvA, na ajjAveyavA, na pariyAveyavvA, na parighetavvA, na uddaveyavvA, esa dhamme suddhe niie sAsae samicca loyaM kheyaNNehiM pveie|" [AcArAGga-4/1] atra ca dezaviratasya zrAvakasya prathamavratapratipattiprakAramAha - "thulagapANAivAyaM samaNovAsao paccakkhAi, se pANAivAe duvihe pannatte, taM jahA - 'saMkappao a AraMbhao a, tattha samaNovAsao saMkappao jAvajjIvAe paccakkhAi, no AraMbhao / " sthUlA:-dvIndriyAdayaH, sthUlatvaM caiteSAM sakalalaukikajIvatvaprasiddheH, [etadapekSayaikendriyANAM sUkSmAdhigamena jIvatvasiddheriti,] sthUlA eva sthUlakAsteSAM prANA:-indriyAdayaH teSAmatipAtaH [sthUlaprANAtipAtaH] taM [zramaNopAsaka: zrAvaka ityarthaH] pratyAkhyAti, tasmAd viramata iti bhAvanA / sa ca prANAtipAto dvividhaH prajJaptaH, [tIrthakaragaNadharairdvividhaH prarUpita ityarthaH], saGkalpajazcArambhajazca, saGkalpAjjAtaH saGkalpajaH, manasaH saGkalpAd dvIndriyAdiprANinaH mAMsAsthicarmanakhavAladantAdyarthaM vyApAdayato bhavati, ArambhAjjAtaH ArambhajaH, tatrArambho-haladantAlakhananastat [lavana] prakArastasmin zaGkhacandaNakapipIlikAdhAnyagRhakArakAdisaGghaTTana-paritApApadrAvaNalakSaNa iti, tatra [zramaNopAsaka:] saGkalpato yAvajjIvayApi pratyAkhyAti, [na tu yAvajjIvayaiva niyamata iti,] 'nArambhaja miti, tasyAvazyatayA''rambhasadbhAvAditi, Aha-evaM saGkalpataH kimiti sUkSmaprANAtipAtamapi na pratyAkhyAti ?, ucyate, ekendriyA hi prAyo duSparihArAH sadmavAsinAM saGkalpyaiva sacittapRthvyAdiparibhogAt / uktaM ca - . "thUlA suhumA jIvA saMkappAraMbhao a te duvihA / savarAhaniravarAhA sAvikkhA ceva niravikkhA / / 1 / / " prANivadho dvividhaH sthUlasUkSmajIvabhedAt, tatra sthUlA dvindriyAdayaH sUkSmAzcAtraikendriyA: pRthvyAdayaH 12. 'na pariyAveyavvA' hasta0 nAsti / sarve jIvAH sarve sattvA na hantavyAH, nAjJApayitavyAH, na paritApayitavyAH, na parigrAhyAH, nApadrAvayitavyAH / eSa dharmaH zuddho nityaH zAzvataH, sametya lokaM kSetrajJaiH praveditaH / Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 rrrorm wrrormerrrrrrrrrrrrr 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH paJca bAdarA, na tu sUkSmanAmakarmodayavartinaH, sarvalokavyApinasteSAM vadhAbhAvAt svayamAyuHkSayeNaiva maraNAt, [atra ca sAdhUnAM dvividhAdapi vadhAnivRttatvAviMzativizopakA jIvadayA,] gRhasthAnAM sthUlaprANivadhAnivRttirna tu sUkSmavadhAt, pRthvIjalAdiSu satatamArambhapravRttatvAditi [dazaviMzopakarUpama gatam,] sthUlaprANivadho'pi dvidhA-saGkalpaja Arambhajazca, tatra saGkalpAnmArayAmyenamiti manaHsaGkalparUpAdyo jAyate tasmAdgRhI nivRtto, na tvArambhajAt, kRSyAdyArambhe dvIndriyAdivyApAdanasambhavAt, anyathA ca zarIra-kuTumbabharaNanirvAhAbhAvAt, [evaM punararddhaM gatam, jAtAH paJca viMzopakAH,] saGkalpajo'pi dvidhA sAparAdho niraparAdhazca, tatra niraparAdhAnnivRttiH sAparAdhe tu gurulAghavacintanaM yathA gurvaparAdho laghurveti, [evaM punara. gate'syA dvau viMzopako jAto,] niraparAdhavadho'pi dvedhA-sApekSo nirapekSazca, tatra nirapekSAnivRttirna tu sApekSAt, sApekSanirapekSakriyayoH sarvatra sApekSeNaiva bhavitavyam, na tu nirapekSeNa tasya dyaaprinnaamaabhaavaat| prANAtipAtaviramaNe ihaloke rAjapUjyatA-devatAsAnidhyAdayo'neke guNAH / tadyathA - / / atha kSemAmAtyakathA / / ___pAMDaliputte nagare jiyasattU rAyA, khemo se amacho caubvidhAe buddhIe saMpaNNo samaNovAsago sAvagaguNasaMpaNNo, so puNa raNNo hiutti kAuM aNNesiM daMDabhaDabhoiyANaM appito, tassa viNAsaNaNimittaM khemasaMtie purise dANamANehiM sakkAriti, raNNo abhimarae pauMjaMti, gahitA ya bhaNaMti hammamANA-amhe khemasaMgatA teNa ceva khemeNa NiuttA, khemo gahito bhaNati-ahaM savvasattANaM khemaM karemi kiM puNa raNNo sarIrassa tti ?, tathAvi vajjho ANatto, raNNo ya asogavaNiyAe agAhA pukkhariNIsaMchaNNapattabhi samuNAlA uppalapaumopasobhitA, sA ya magaragAhehiM duravagAhA, Na ya tANi uppalAdINi koi uJciNiuM samattho, jo ya vajjho raNNA Adissati so vuccati-etto pukkhariNIto paumANi ANehitti, tAdhe khemo udveUNa namo'tthu NaM arahaMtANaM bhaNittu jadihaM nirAvarAdhI to me devatA sANejhaM deMtu, sAgAraM bhattaM paJcakkhAyituM ogADho, devadAsANNejheNaM magarapuTThIThito 19. pATaliputre nagare jitazatrU rAjA, kSemastasya amAtyazcaturvidhayA buddhyA saMpannaH zramaNopAsakaH zrAvakaguNasampannaH, sa punA rAjJe hita iti kRtvA'nyeSAM daNDabhaTabhojikAnAmapriyaH, tasya vinAzananimittaM kSemasatkAn puruSAn dAnasanmAnAbhyAM satkArayanti, rAjJe'bhimarakAn prayuJjanti, gRhItAzca bhaNanti hanyamAnA:-vayaM kSemasatkAH tenaiva kSemeNa niyuktAH, kSemo gRhIto bhaNati-ahaM sarvasattvAnAM kSemaM karomi kiM punA rAjJaH zarIrasyeti ?, tathApi vadhya AjJaptaH, rAjJazcAzokavanikAyAmagAdhA puSkariNI saMchannapatrabizamRNAlA utpalapadmopazobhitA, 20. sA ca makaragrAhairduravagAhA, na ca tAnyutpalAdIni ko'pyuccetuM samarthaH, yazca vadhyo rAjJA''dizyate sa ucyate-itaH puSkariNIta: padmAnyAnayeti, tadA kSema utthAya namo'stu arhadbhyo bhaNitvA yadyahaM niraparAdhastadA mahyaM devatA sAnidhyaM dadAtu, sAkAraM bhaktaM pratyAkhyAyAvagADhaH, devatAsAnidhyena makarapRSTisthito bahUnyutpalapadmAni gRhItvottIrNaH, rAjJA hRSTena kSAmita: upaskRtazca, pratipakSanigrahaM kRtvA bhaNita:-kiM te varaM dadAmi ?, tena nirudhyamAnenApi pravrajyA caritA pravrajitaH, sukhAnAM bhAjanaM jAtaH / Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvakaruNA bahUNi uppalapaumANi geNhittuttiSNo, raNNA harisiteNa khAmito uvagUDho ya, paDipakkhaNiggahaM kAUNa bhaNitokiM te varaM demi ?, teNa NiruMbhamANeNa vi pavvajjA caritA pavvaito / sukkhANa bhAyaNaM jAo / / / iti kSemAmAtyakathA / / idaM cAticArarahitamanupAlanIyam / tathA cA 317 - "thulagapANAivAyaveramaNassa samaNovAsaeNaM ime paMca aiyArA jANiyavvA, na samAyariyavvA / taM jahA - baMdhe vahe chavicchee aibhAre bhattapANavucchee tti / " 1 spaSTam / ['thUlage'tyAdi, sthUlakaprANAtipAtaviramaNasya viraterityarthaH zramaNopAsakenAmI paJcAticArAH 'jANiyavvA' jJaparijJayA, na samAcaritavyAH-na samAcaraNIyAH, tadyathetyudAharaNopanyAsArthaH, tatra bandhanaM bandhaH-saMyamanaM rajjudAmanakAdibhirhananaM vadhaH tADanaM kasAdibhiH chaviH zarIraM tasya chedaH - pATanaM karapatrAdibhiH bharaNaM bhAraH atIva bharaNam atibhAraH - prabhUtasya pUgaphalAdeH skandhapRSThyAdiSvAropaNamityarthaH, bhaktam-azanamodanAdi pAnaM-peyamudakAdi tasya ca vyavacchedaH-nirodho'dAnamityarthaH / etAn samAcarannaticarati prathamANuvratam, tadatrAyaM tasya vidhiH 21 "bandho duvidho- duppadANaM catuppadANaM ca, aTThAe aNaTThAe ya, aNaTThAe na vaTTati baMdhettuM aThThA duvidho- niravekkho sAvekkho ya, Niravekkho calaM dhaNitaM jaM baMdhati, sAvekkho jaM dAmagaMThiNo jaM va sakketi palIvaNagAdisuM muMcituM chiMdituM vA teNa saMsarapAsaeNa baMdhetavvaM, evaM tAva catuppadANaM, dupadANaMpi dAso vA dAsI vA coro vA putto vA Na paDhaMtagAdi jati bajjhati to sAvekkhANi baMdhitavvANi rakkhitavvANi ya jadhA aggibhayAdisu Na viNassaMti, kira dupadacatuppadANi sAvageNa geNhitavvANi jANi abaddhANi ceva acchaMti, vaho tathA ceva, 21. bandho dvividho dvipadAnAM catuSpadAnAM ca, arthAyAnarthAya ca, anarthAya na varttate baddham, arthAya dvividha:nirapekSassApekSazca, nirapekSo yanizcalaM badhnAti bADham, sApekSo yaddAmagranthinA yazca zaknoti pradIpanakAdiSu mocayituM chettuM vA tena saMsaratpAzakena baddhavyam, evaM tAvat catuSpadAnAM dvipadAnAmapi dAso vA dAsI vA cauro vA putro vA'paThadAdiryadi badhyate tadA sApekSANi baddhavyAni rakSitavyAni ca yathA'gnibhayAdiSu na vinazyanti, te kala dvipadacatuSpadAH zrAvakeNa grahItavyA ye'baddhA eva tiSThanti, vadho'pi tathaiva, vadho nAma tADanam, anarthAya nirapekSo nirdayaM tADayati, sApekSaH punaH pUrvameva bhItaparSadA bhavitavyaM mA ghAtaM kuryAt, yadi kuryAt tato marmaM muktvA tadA latayA davarakeNa vA ekazo dvistrirvArAn tADayati, chavicchedo'narthAya thai nirapekSo hastapAdakarNanAsikAdi nirdayatayA chinatti, sApekSo gaNDaM vA arurvA chindyAdvA dahedvA, atibhAro nAropayitavyaH, pUrvameva yA vAhanenAjIvikA sA moktavyA, Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 rrrror 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH vadho NAma tAlaNA, aNaTThAe Niravekkho NiddiyaM tAleti, sAvekkho puNa puvameva bhItapariseNa hotavvaM, mA haNaNa kArijjA, jati karejja tato mammaM mottUNaM tAdhe latAe doreNa vA ekkaM do tiNNi vAre tAleti, chavichedo aNaTThAe tadheva Niravekkho hatthapAdakaNNaNakkAiM NiddayattAe chiMdati, sAvekkho gaMDaM vA aruyaM vA chiMdejja vA Dahejja vA, ___ atibhAro Na Arovetavyo, puvvaM ceva jA vAhaNAe jIviyA sA mottavvA, Na hojjA aNNA jIvitA tAdhe dupado jaM sayaM ukkhivati uttAreti vA bhAraM evaM vahAvijjati, baillANaM jadhA sAbhAviyAovi bhArAto UNao kIrati, halasagaDesu vi velAe muyati, AsahatthIsu vi esa vihI, __ bhattapANavocchedo Na kassai kAtavvo, tivvachuddho mA marejja, tadheva aNaTThAe dosA pariharejjA, sAvekkho puNa rogaNimittaM vA vAyAe vA bhaNejjA-ajja te Na demitti, saMtiNimittaM vA uvavAsaM kArAvejjA, savvattha vi jataNA jadhA thUlagapANAtivAtassa aticAro Na bhavati tathA payatitavvaM, NiravekkhabaMdhAdisu ya logovaghAtAdiyA dosA bhANiyavvA / " "iha duvihaM vayaM, bhAvao davvao ya / tattha bhAvao jayA mArayAmi tti vigapparahio kohAi Avese pAya jIvaghAyaM avigaNaMto baMdhAisu payaTTai, na ya jIvaviNAso hoi, tayA dayA abhAvao virainiravekkha bhAvao ya vayabhaMgo, jIvaviNAsAbhAvAu ya sajjaM vayaM, evaM bhaMgAbhaMgarUvo ya iyaro hoi / " "na mArayAmIti kRtavratasya, vinaiva mRtyuM ka ihAticAra: ? nigadyate ya: kupito vadhAdIn, karotyasau syaatriyme'npekssH||" 22. na bhavedanyA jIvikA tadA dvipado yaM svayamutkSipati uttArayati vA bhAraM evaM vAhyate, balivardAnAM yathA svAbhAvikAdapi bhArAdUnaH kriyate, halazakaTeSvapi velAyAM muJcati, azvahastyAdiSvapyeSa eva vidhiH, bhaktapAnavyavacchedo na kasyApi karttavyaH tIvrakSunmA mriyeta, tathaivAnarthAya doSAH (tasmAt) pariharet, sApekSa: punA roganimittaM vA vAcAvA bhaNeta-adya tubhyaM na dadAmIti, zAntinimittaM vopavAsaM kArayeta, sarvatrApi yatanA yathA sthalaprANAtipAtasyAticAro na bhavati tathA prayatitavyam, nirapekSabandhAdiSu ca lokopaghAtAdayo doSA bhaNitavyAH / iha dvividhaM vratam, bhAvato dravyatazca, tatra bhAvato yathA mArayAmi iti vikalparahitaH krodhAdyAveze prAyo jIvaghAtamavagaNayan bandhAdiSu pravartate, na ca jIvavinAzo bhavati, tadA dayA'bhAvato viratinirapekSo bhAvatazca vratabhaGgaH, jIvavinAzAbhAvAJca satyaM vratam, evaM bhaGgAbhaGgarUpazcetaro bhavati / Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvakaruNA mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm mmmmmmmmmmmmm 319 25 "mRtyorabhAvAnniyamo'sti tasya, kopAddayAhInatayA tu bhagnaH / dezasya bhaGgAdanupAlanAcca, pUjyA atIcAramudAharanti / / " paDivannapaDhamANuvvayassemA jayaNA - "parisuddhajalaggahaNaM, dAruya-dhannAiyANa ya taheva / gahiyANa vi paribhogo, vihiNA tasarakkhaNaTThAe / / " jahAvihivatthagaliyatasarahiyanIragahaNaM, dArudhannAINaM anIlaajinnANaM akIDavisuddhANaM gahaNaM kaayvvN| jao - "jayaNA u dhammajaNaNI jayaNA dhammassa pAlaNI ceva / tavbuDDikarI jayaNA egaMtasuhAvahA jayaNA / / jayaNAe vaTTamANo jIvo sammattaNANacaraNANaM / saddhAbohAsevaNabhAveNArAhao bhaNio / / rAgaddosaviutto, jogo asaDhassa hoi jayaNAu / rAgaddosANugao, jo jogo so ajayaNAu / / " bhaGgo evam - "jIvavahaM icchaMto, jai baMdhAI samAyarai ko vA / jIvavahe avahe vA, taiyA bhaMgo bhave niyamA / / vahabhAvAbhAve vi hu, kohAIhiM jayAu baMdhAI / kuNamANo jIvavahaM, karei taiyA vi bhaMgo a / / " 23. parizuddhajalagrahaNaM dAru-dhAnyAdInAM ca tathaiva / gRhItAnAmapi paribhogo vidhinA trasarakSaNArtham / / 24. yathAvidhivastragalitatrasarahitanIragrahaNam, dArudhAnyAdInAmanIlAjIrNAnAm, akITavizuddhAnAM grahaNaM kartavyam / yataH 25. yatanA tu dharmajananI, yatanA dharmasya pAlanI caiva / tadvRddhikarI yatanA, ekAntasukhAvahA yatanA / / 26. yatanAyAM vartamAno jIva: samyaktvajJAnacaraNAnAm / zraddhAbodhAsevanabhAvenArAdhako bhaNitaH / / 27. rAgadveSaviyakto yogo'zaThasya bhavati yatanA / rAgadveSAnagato yo yogaH sA'yatanA / / 28. jIvavadhamicchan yadi bandhAdi samAcarati ko'pi / jIvavadhe'vadhe vA tadA bhaGgo bhavet niyamAt / / 29. vadhabhAvAbhAve'pi hu krodhAdibhiH yateta bandhAdi / kurvan jIvavadhaM karoti tadA'pi bhaGgazca / / Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 ~~~~~ ~~~ 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH evaM vijJAya dayApariNatenaiva bhAvyaM dharmArthinA / 30 "taM dhammassa tAvamUlaM, jIvadayA vanniyA jiNidehiM / tA tattha ceva paDhamaM, jaivvaM dhammakAmehiM / / taM dANaM taM ca vayaM, taM ca tavo sA ya devagurupUyA / jIvANaM jattha dayA, annahA taM viNA savvaM / / cirajIviyamAruggaM, sohavvaM kAmabhogapiye saMgo / kularUvajaso-supayA dayA mahAsAlaphalameyaM / / " 1 ekendriyasaGghaTTakRtakarmodaye 33 "jahA ucchukhaMDAI jaMte tahA nipIlijjamANo kammaM chammAseNa khavijjA, evaM gADhe saMghaTTe duvAlasehiM saMvatsarehiM, evaM agADhapariyAvaNe vAsasahassaM, gADhapariyAvaNe dazavAsasahassaM, agADhakilAvaNe vAsalakkhaM, gADhakilAvaNe dazavAsalakkhAI, uddavaNe vAsakoDI vi / evaM beiMdiyAIsu pi neyaM / " iti mahAnizIthe / / / atha jIvadayAyAM kathA / / sAthIe ikkhAgU uvarivaro rAyA / devI paumAvaI, putto aNantavio paMcaputtasayANaM jyeSTho juvarAyA, 30. taddharmasya tAvanmUlaM jIvadayA varNitA jinendraiH / tasmAttatraiva prathamaM yatitavyaM dharmakAmaiH / / 31. taddAnaM tad ca vrataM tad ca tapaH sA ca devagurupUjA / jIvAnAM yatra dayA anyathA taM vinA sarvam / / 32. cirajIvitamArogyaM saubhAgyaM kAmabhogapriyaH saGgaH / kularUpayazaH supadA dayA mahAzAlaphalakametad / / 33. yathA ikSukhaNDAni yantre tathA nipIlyamAnaH karma SaDmAsena kSapayet evaM gADhe saGghaTTe dvAdazaiH saMvatsaraiH, evamagADhaparitApane varSasahastram, gADhaparitApane dazavarSasahasram agADhakilApane varSalakSam, gADhakilApane dazavarSalakSAni, apadrAvaNe varSakoTirapi, evaM dvIndriyAdiSvapi jJeyam / 34. zrAvastyAmikSvAkuuparivaraH rAjA / devI padmAvatI, putro'nantavIryaH paJcaputrazatAnAM jyeSTho yuvarAjA / anyadA uparivaro paJcabhiryuvatizataiH sahodyAne krIDituM gataH / tatra padmAvatI, amItaprabhA, suprabhA, prabhAvatyaitAbhiH caturbhiH bhAryAbhiH saha vasantakAle udyAne sudarzanavApyAmabhyantaraM krIDantaM vidyuddADhena vyomavihAreNa gatayA madanavegayA uparivaraM rAjAnaM dRSTvA dhanya eSa iti prazaMsite vidyuddADhena ruSTenAtmano bhAryAM nagaraM nItvA punaH nivartya mahAzilayA sudarzanavApyAH dvArANi cchAditAH / rAjA mithyAdRSTiH mAritaH / tasminnudyAne sarpo jAtaH / padmAvatIdevena sarpo'pi bodhitaH, sarvatyAgaM kRtvA nAgeSu kiJcidUnaM dvipalyasthitiH devo jAtaH / tato'nantavIryo rAjA nijaputrasya subAhoH rAjyaM dattvA zrutasAgaramunisakAze niSkrAntastapo kRtvA siddhaH / Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvakaruNA 321 annayA uvarivaro paMcahiM juvaisaehiM saha ujjANe kIDiuM gao, tattha paumAvaI, amIappabhA, suppabhA, pabhAvaI, eAhiM cauhiM bhajjAhiM saha vasantakAle ujjANe sudaMsaNavAvIe abbhaMtaraM kIlantaM vijjudADheNa vomavihAreNa gayAe mayaNavegAe uvarivaraM rAyaM daTTaM dhanno esa tti pasaMsie vijjudADheNa ruTTeNa appaNo bhajjaM nagaraM neUNa puNo niattia mahAsilAe sudaMsaNavAvIe bAre DhakkittA / rAyA micchadiTThI mArio, tammi ujjANe sappo jAo / paumAvaIdeveNa sappo vi bohio, savvacAyaM kAo nAgesu kiMcUNaM dupaliaTThaI deva jAo / tao aNantavirio rAyA niyaputtassa subAhussa rajjaM dAuM suasAyaramuNisayAse nikkhanto tavaM kAuM siddho / 1 35 nAgadevo vi annayA naMdIsaramahimAe sammattAe mandarace ANi vaMdiuM Agao, vijjudADhaM vijjaM sAhantaM tatthAgayaM daTTaM sakalattaM samuddamajje chubhia mArei / tao mao paDhamapuDhaviM gao / kiMcUNaM duppallAuo raI jAo / ouTTa tUNImante pavvae vaggho jAo / nAgadevo vi uvvaTTo hatthiNApure kuruvaMse vijayadatta raNo vijayA devI kurudatto nAma putto jAo / tassa aTThavAsassa piA rajjaM dAuM nikkhanto, kurudatto rAyA jAo / tao lADadese tUNImantapavvayassa puvvuttaradisAe candapurI nayarI, candakittI rAyA, candalehAe devIe jimaipabhiio sattadhUAo, tAsi pacchimA abhayamaI kaNNA, taM kurudatto maggai / rAyA dAuM necchai / tao kurudatto savvabaleNa AgantuM candapuriM rohiUNa Thio / evaM Thiassa mahAjujjhe pavatte / candakittissa raNNo maNirayaNakaDayavibhUsio hattho cakkachinno bhUmIe paDio / sauliAe gahio, AgAseNa nijjamANo rAyagihovariThiAe abhayamaIe purao paDio / taM daTTaM tIe puttiAe kahiaM / -putti tujha nimittaM ettiANaM jIvANaM khao vaTTai ti bhaNIe kumArIe kurudatto sayaMvario / tao 35. nAgadevo'pyanyadA naMdIzvaramahimAyAM samAptau mandaracaityAni vanditumAgataH, vidyuddADhaM vidyAM sAdhayantaM tatrAgataM dRSTvA sakalatraM samudramadhye kSiptvA mArayati / tato mRtaH prathamapRthvIM gataH / kiJcidUnaM dvipalyAt nairayiko jAtaH / tataH udvartestUNImante parvate vyAghro jAtaH / nAgadevo'pi udvarto hastinApure kuruvaMze vijayadattarAjJo vijayAyAM devyAM kurudatto nAma putro jAtaH / tasyASTavarSasya pitA rAjyaM dattvA niSkrAntaH, kurudattaH rAjA jAtaH / tato lATadeze tUNImantaparvatasya pUrvottaradizAyAM candrapurI nagarI, candrakIrtiH rAjA, candralekhayA devyA jinamatiprabhRtayaH saptaduhitaraH, tAsAM pazcimA'bhayamatiH kanyA, tAM kurudatto mArgayati / rAjA dAtuM necchati / tato kurudattaH sarvabalenAgatya candrapuriM ruddhvA sthitaH / evaM sthitasya mahAyuddhaH pravRttaH / candrakIrteH rAjJo maNiratnakaTakavibhUSito hastazcakrAcchinno bhUmau patitaH / zakunikayA gRhItaH, AkAzena nIyamANaH rAjagRhoparisthitAyA abhayamatyAH purataH patitaH / taM dRSTvA tayA putryai kathitam, yathA-' 'putrI ! tava nimittamiyatAM jIvAnAM kSayo vartate / ' iti bhaNane kumAryA kurudattaH svayaMvaritaH / tatazcandrakIrtinA dattA / tato'bhayamatiM pariNetuM sthitasya kurudattasya lokena gatvA kathitam - 'mahArAja ! tUNImantagiripArzve vyAghreNa sarvo 'deza upadrutaH' iti / tataH kurudattena sarvabalena gatvA tatra girau vyAghro veSTitaH / so'pi guhAyAM pravizya sthitaH / yadA kathamapi mArayituM na zaktastadA guhAmadhye tRNakASThAni [iti kRtvA ] kSudhito dagdhaH / mRtaH san candrapuryAM bharatabrAhmaNasya vizvadevyAM bhAryAyAM putraH kapilo nAma jAtaH / tasya bhAryA kapilA nAma / Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH candakittINA diNNA, tao abhayamaiM pariNeuM Thiassa kurudattasya logeNa gantUNa kahiaM- 'mahArAya ! tUNImantagiripAse vaggheNa savvo deso uddaviutti / tao kurudatteNa savvabaleNa gantUNa tattha giriMmi vaggho o / so vi guhA pavisiuM Thio / jayA kahavi mAreuM na tIrio tayA guhAmajjhe taNakaTThAI chuhia do / mao santo candapurIe bharahabaMbhaNassa vissadevIe bhajjA putto kavilo nAma jAo / tassa bhajjA kavilA nAma / 36 i~o a kurudatto bahUNi vAsANi abhayamaIe saha bhoge bhucA tao candapurIe hatthiNapuraM gao / tattha abhayamaIe paNDudatto patto jAo / annayA hatthiNAurasamIve dharaNibhUsaNapavvae amiAsavAe Ayario sattasayamuNiparivAro Agao / tappAse kurudatteNa dhammaM soUNa puvvabhavA pucchiA / teNa uvarivaro sappo nAgakumAro kurudatto cattAri vi bhavA kahiA / tao abhayamaIe vi bhayavaM appaNo puvvabhavo pucchio / tao bhagavayA bhaNiaM / puvvabhave candapurIe ikko vAho sAulio garulaveggo nAma tassa bhajjA tumaM gomaI nAma / annA tattha samAhiguttA AyariyA AgayA / tappAse tumaM pANivaha mahu-majja- maMsAiviraivayaM ghettuM gayA / puNo tujjha bhattAreNa aDavIe pAseNa bahu ttittirA baddhA / te tume dayAe mukkA / tao teNa kSUria [ ? ] gharAo dhADiA santI aNasaNeNa mayA candalehAe abhayamai tti dhUA jAyA / tao savvasattANaM abhayaM demi tti Doha raNNA savisa savvasattA'bhayadANeNa pUrIe / guNaM abhayamai tti nAmaM kayaM / taM souM virattA suvvayAriyA antie nikkhantA / kurudatto vi puttassa rajjaM dAuM amiAsavamuNisagAse nikkhanto / 37 annayA viharanto candapurIvisae gao / tattha kavilabaMbhaNakhittamasANe paDimAe Thio / tao kavilo puvvadisA chette bhattaM majjha ANejjAhi tti bhajjaM bhaNiuM vAhao gao / tattha bhattAbhAve muNiM paDimAe ThiaM 36. itazca kurudatto bahUni varSANi abhayamatyA saha bhogAn bhuktvA tatazcandrapuryAH hastinApuraM gataH / tatrAbhayamatyA paNDudattaH putro jAtaH / anyadA hastinApurasamIpe dharaNibhUSaNaparvate'mRtAzrava AcAryaH saptazatamuniparivAraH AgataH / tatpArzve kurudatteNa dharmaM zrutvA pUrvabhavAH pRSTAH / tena uparivaraH, sarpaH, nAgakumAraH, kurudattazcatvAro'pi bhavAH kathitAH / tato'bhayamatyApi bhagavantamAtmAnaH pUrvabhavaH pRSTaH / tato bhagavatA bhaNitam 'pUrvabhave candrapUryAmeko vyAdhaH sAkulito garulavego nAma, tasya bhAryA tvaM gomatiH nAmA / anyadA tatra samAdhiguptA AcAryA AgatAH / tatpArzve tvaM prANivadha- madhu-madya- mAMsAdivirativrataM gRhItvA gatA / punastava bhartAreNATavyAM pAzena bahavastittirA baddhAH / te tvayA dayayA muktAH / tatastena vyApta [?] gRhAt nissAritA satyanazanena mRtA, candralekhAyA abhayamatiH iti putrI jAtA / tataH sarvasatvebhyo'bhayaM dadAmIti dohadaH rAjJA svaviSaye sarvasattvA'bhayadAnena pUritaH / gauNamabhayamatiriti nAma kRtam / ' tad zrutvA viraktA suvratAryAntike niSkrAntA / kurudatto'pi putrAya rAjyaM dattvA'mRtAzravamunisakAze niSkrAntaH / 37. anyadA viharan candrapurIviSaye gataH / tatra kapila brAhmaNakSetrasmazAne pratimayA sthitaH / tataH kapilaH pUrvadizi kSetre bhaktaM mamAnayeti bhAryAM bhaNitvA vAhako gataH / tatra bhaktAbhAve muniM pratimayA sthitaM bhaNitaH - mama bhAryAyAM bhaktaM gRhItvA''gacchantyAM pRcchamAnAyAM bhaNiSyasi / yathA brAhmaNo'nyakSetraM gataH, tatra bhaktamAnayeti kathayitvA gataH / kapilA madhyAhne bhaktaM gRhItvA''gatA, brAhmaNaM kSetre'pazyantI muniM pRcchati yathA - 'bhagavan ! mama brAhmaNaH kutra gataH ?' muniH maunena sthitaH / kapilA'pi bhartAramapazyantI bhaktaM - Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvakaruNA I ajha bhajjA bhattaM ghittuM AgayAe pucchantIe bhaNihisi / jahA baMbhaNo annakhettaM gao / tattha bhattaM ANejjAsi tti kahiUNa gao / kavilA majjhaNhe bhattaM ghettUNA gayA baMbhaNaM khette apicchantI muNiM pucchai / jahA- 'bhayavaM majjha baMbhaNo kahiM gao ?' muNI moNeNaM Thio / kavilA vi bhattAramapicchantI bhattaM ghettuM ghare gayA / kavilo vi majjhaNhaM jAva khettaM vAhittA puNo taNhAchuhAparisanto kuddho ghare gantuM baMbhaNiM bhaNai - 'kiM kAraNaM durAyAri tumaM majjha bhattaM ghittuM nAgayA / ahaM muNissa kahiaM gado Asi / ' tao sA bhaNai - 'so muNI mae bahuvAraM pucchio paraM tuNhiko ceva Thio / ' evaM vRtto so baMbhaNIe uvari kovaM muttUNa muNissa uvari kohAbhibhUo veMTiamaggiM ca ghetUNa jattha muNI paDimA atthio tattha gantuM taM muNivaraM pAyappabhidi jAva siraM tAva veMTiAe veTia puNo sire AhAraM kAuM aggI jAlio / muNI vi taM veaNaM sahiUNa kevalanANI jAo / tao devayAgamaNe kavilabaMbhaNo bhayavaM puvvabhavaM pucchia puNo dhammaM souM kurudattasagA nivviNNo saMjame Thio tti / / / iti jIvadayAyAM kathA / / evaM jIvadayAyAM yatanIyam / - 323 [ii jIvakaruNA gRhItvA gRhe gatA / kapilo'pi madhyAhne yAvat kSetraM voDDhavA punastRSNA - kSudhAparizrAntaH kruddho gRhe gatvA brAhmaNa bha 'kiM kAraNaM durAcArI ! tvaM mahyaM bhaktaM gRhItvA nAgatA ? ahaM muniM kathayitvA gato''sId / ' tataH sA bhaNati sa muniH mayA bahuvAraM pRSTaH paraM tUSNIka eva sthitaH / evamukte sa brAhmaNyAmupari kopaM muktvA munerupari krodhAbhibhUto veNTakamagniM ca gRhItvA yatra muniH pratimayA sthitastatra gatvA taM munivaraM pAdaprabhRtiM yAvacchiraM tAvad veNTikayA veNTitvA punaH zirasi AhAraM kartum agniH jvAlitaH / munirapi tAM vedanAM sahitvA kevalajJAnI jAtaH / tato devatAgamane kapilabrAhmaNo bhagavantaM pUrvabhavaM pRSTvA punaH dharmaM zrutvA kurudattasakAze nirviNNaH saMyame sthitariti / Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [dhammiajaNasaMsaggo [31-dhArmikajanasaMsargaH] atha dhammiajaNasaMsaggo / dhArmikA ye jinadharmamarmavidaH samyaktayA teSAM saMsarga: paricayaH sa kartavyaH / yata: - "AyayaNasevaNAo dosA jhijjaMti vaDDai guNoho / paragihagamaNaM pi kalaMkapaMkamUlaM susIlANaM / / " [dharmaratnaprakaraNa - 39] AyatanaM dhArmikajanamIlanasthAnam / uktaM ca - "jattha sAhammiyA bahave, sIlavaMtA bahussuyA / carittAyArasaMpannA, AyayaNaM taM viyANAhi / " [oghaniyukti - 783] tasya sevanAt doSA mithyAtvAdayo hIyante, guNaudho vardhate / anAyatanasevanena ca vaiparItyam, anAyatanaM cedam - "daMsaNanibbheyaNiyA, carittanibbheyaNIyA aNavarayaM / jattha payaTTai vigahA, tamaNAyayaNaM mahApAvaM / / " tathA - "na bhillapallIsu na caurasaMzraye, na pArvatIyeSu janeSu saMvaset / na hiMsraduSTAzayalokasannidhau, kusaGgatiH sAdhujanasya ninditA / / " "sataptAyasi saMsthitasya payaso nAmA'pi na jJAyate, muktAkAratayA tadeva nalinIpatrasthitaM rAjate / 1. AyatanasevanAto doSAH kSIyante varddhate guNoghaH / paragRhagamanamapi kalaGkapaGkamUlaM suzIlAnAm / / 2. yatra sAdharmikA bahavaH zIlavanto bahuzrutAH / cAritrAcArasampannA AyatanaM taM vijAnIhi / / 3. darzananirbhedanIyA cAritranirbhedanIyA'navaratam / yatra pravartate vikathA tamanAyatanaM mahApApam / / Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhammIajaNasaMsaggo mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm mmmmmmmmmm 325 svAtau sAgarazuktisaMpuTagataM tanmauktikaM jAyate, prAyeNAdhamamadhyamottamaguNAH saMvAsito jAyate / / " yathA zrIjambUsvAmisaMsargazcauraprabhavasya, yathA vA zrIsthUlabhadrasaMsargo vezyAyAH, yathA vA''rdrakumArasya zrIabhayakumArasaMsargaH, eteSAM dhArmikANAmeva saMsarge tattvanipuNAzcAritradezaviratibhAjo'bhUvan / ata eva kumatInAmanAcAriNAM kadAgrahiNAM saMsargeNa dharmavatAmapi dharmahAniH syAnna vRddhiH, ata evete tyaajytyoktaaH| susAdhavaH sevyA eva, te sevitAH paramapadadAyakAH syuH / tadyathA - "sA uNa dhammakahA nANAvihajIvapariNAmabhAvavibhAvaNasavvovAyaniUNehiM jiNavariMdehiM caubvihA bhaNiA / taM jahA - akkhevaNI-1, vikkhevaNI-2, saMveajaNaNI-3, nivveajaNaNI 4 / tattha akkhevaNI maNoNukUlA, vikkhevaNI maNopaDikUlA, saMvegajaNaNI nANuppattikAraNaM, nivveajaNaNI verugguppattI [kAraNaM] / bhaNiyaM ca guruNA suhammasAmiNA - akkhevaNi akkhittA, purisA vikkheNIi vikhittA / saMveaNI saMviggA, nimvinnA taha cautthIe / / [atha akkhevaNI] 'jahA teNa kavilakevaliNA araNNaM pavisiUNa paMcacorasayAiM rAsa-naccaNacchaleNa mahAmohagahagahiAI akkhiviUNa imAe caccarIe saMbohiANi / avi a - saMbujjhaha kiM na bujjhahA ettie vi mA kiMci mujjhahA / kIrau jaM kariavvayaM puNa du[cukkai taM mariavvayaM / / iti dhuvayaM / / 4. sA punaH dharmakathA nAnAvidhajIvapariNAmabhAvavibhAvanasopAyanipuNaiH jinavarendraizcaturvidhA bhaNitA / sA yathA - AkSepanI, vikSepanI, saMvegajananI, nivedajananI / tatrAkSepanI mano'nukulA, vikSepanI manaHpratikulA, saMvegajananI jJAnotpattikAraNam, nirvedajananI vairAgyotpattiH / bhaNitaM ca guruNA sudharmasvAminA - 5. AkSepaNyA AkSiptA puruSA vikSepaNyA vikSiptA / saMvedanyA saMvignA nirviNNA tathA caturthyA / / 6. yathA tena kapilakevalinA'raNyaM pravizya paJcacaurazatAH rAsa-nartanacchalena mahAmohagrahagrahItA AkSipyAnayA __ carcayA sambodhitAH / api ca - 7. sambudhyatha kiM na budhyatha etAvatapi mA kiJcit muhyatha / karotu yad kartavyaM punaH bhrazyate tan maritavyam / / . iti dhruvapadam / / Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 kasiNakamaladalaloaNaMcalarehantao, pIpihula- thaNa- kaDialabhArakilanta / tAlaviliralayAvalikalayalasaddao, rAsayaMmi jai labbhai jai juvaIsatthao || saMbujjha0 / / tao [vikkhevaNI] vikkhittA... asui-mutta-mala-pavAha-ruvayaM, vaMta- pitta-vasa-majja-phophasaM / mea-maMsa-bahu-haDa-karaMDayaM, cammamittapacchAiyajuvai- aMgayaM / / bujha / tao [saMveaNI] saMviggA... kamalacaMdanAluppalakaMti samANayaM, mUDhaehi uvamijjai juvai - aMgayaM / rai pi bhaha tattha rasaNijjayaM, asuIaM tu savvaM cia Ia paccakkhayaM / / " 10 mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH bujha / / o [ nivveaNI] nivvinnA... 11 jANiUNa eaM cia asArae, asui-mittaramaNUsavakayavAvAra / kAmi mA galasaggaha bhavasayakArae, virama virama mA hiMDaha bhavasaMsArae / / bujha / / 1. 'duggaMdhisahAvivarUvayaM / mea - majja-vasa- pupphosa haDI karaMkayaM rammamitta pacchAyaNa juvaI satthayaM / / hasta0 / ' 8. kRtsnakamaladalalocanAMcalarAjan; pInapRthulastanakaTItalabhAraklAntaH / tAlaviliralatAvalikaratalazabdakaH, rAse yadi labhyate yadi yuvatisArthakaH / / sambudhyatha... / 9. azuci - mUtra - mala-pravAharUpakaM vAnta-pitta - vasA- majjA - phophasam / meda-mAMsa - bahuhaDakaraNDakaM carmamAtrapracchAditaM yuvatyaGgam / / 10. kamalacandanotpalakAntisamAnakaM, mUDhairupamiyate yuvatyaGgakam / stokamapi bhaNata tatra rasanIyakaM, azucikaM tu sarvameviti pratyakSakam / / sambudhyatha... / 11. jJAtvA etadevAsArake, azucimAtraramaNotsavakRtavyApAra / kAye mA galAsadgrahaM bhavazatakArake, virama virama mA hiNData bhavasaMsArake / / sambudhyatha... / sambudhyatha... / Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhammIajaNasaMsaggo mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm ommmmmmmmmmmm 327 evaM ca jahA kAme nivveo taha koha-loha-mANa-mAyAINaM kutitthANaM ca samakAlaM cia savvabhAva-vibhAvaeNa guruNA savvatthuNA hAragAyaNa paMca vi corasayAiM saMbharia puvvajammavuttaM tAiM paDivannasamaNaliMgANi tahA kayaM jahA saMyamapavannAiMti / / iti 4 kathAsvarUpaM zrIutta0 la0 vRttau / evaM dhArmikANAM zrAddhAnAM saMsargAnmithyAdRSTinAmapi samyaktvAdizrIjinadharmaprAptiH syAt / yathA - / / atha varuNazrAddhasya kathA / / campAyAM kUNiko rAjA, hallavihallau bhrAtarau, tau secanakagandhahastisamAruDhau divyakuNDala-hAra-vastravibhUSitau dRSTvA kUNikabhAryA padyAvatI nRpaM prerayat / rAjJA tau yAcitau, tadbhayAttau vaizAlyAM ceTakanRpasya svamAtAmahasyAntikaM gatau / kUNikena dUtapreSaNena yAcitau / ceTako nArpayat / kUNiko bhinnamAtRkaiH kAlAdidazabhrAtRbhiryuta: prApto vaizAlyAm / tatraikaikasya trINi trINi sahasrANi gajAnAmazvAnAM rathAnAMca, pattInAM tistrastistra: koTyaH / kUNikasyApyevam / tatazceTako'pi aSTAdazagaNarAjayuta AgataH / ceTakasya aSTAdazagaNarAjJAM ca sainyamAnaM kUNikavat / tato yuddhaM lagnam / hallavihallau vibhaMgajJAnisecanakagajArUDhau kUNikasainye rAtryavaskandaM datvA gajAzvarathAdyAnayata / ekadA kUNikakAritAM mArge uparicchannakhAdirAGgArakhAtikAM vibhaGgena jJAtvA tAbhyAM prerito'pi na calati hastI / tvadarthaM yuddhamArabdhaM tvaM cedRza iti tAbhyAmAkruSTastau dUre kSiptvA hastI khAtikAyAM patitvA mRtvAdyanarake utpannaH / tato hallavihallau devatayA zrIvIrasamIpe tau dIkSAM prpnnau| anuttaravimAne cotpnnau| ceTakaH pratipannavratatvena dinamadhye ekameva zaraM muJcati, amoghabANazca saH / kUNikasya garuDavyUhaH, ceTakasya sAgaravyUhaH, dazadinaizceTakenaikaikazareNa dazA'pi kAlAdayo hatAH / turya narake utpannAstato videhe setsyanti / tajjananyo vIrapArzve pravrajitAH / ekadA dazadigvijayArthamaSTamabhaktena pUrvabhavasaMgatiko kArtikazreSThibhave zakrasya kUNiko mitramabhUt, pUraNatApasAvasthAyAM camarasyAsau mitraM saudharmendracamarendrAvArAdhitau / ceTakaM zrAvakamahaM na hanmIti zakreNa vajrakavaco'bhedyo dattaH, camareNa mahAzilAkaNTaka-rathamuzalAbhidhau saGgrAmau ca / yatra tRNAdinApyabhihatasya gajAzvAdimahAzilAkaNTakenevAhatasya vedanA syAt, sa saGgrAmo'pi tathA, yatra ratho'nazvo'sArathiranArohaka eva muzalena yuktaH paridhAvan kalpAnta iva janakSayaM karoti sa tathA, 2. zrIuttarAdhyayanasya vRttiSaTkaM dRSTamasmAbhiH paraM na dRSTAnyakSarANyamUni / - saMpA0 / 12. evaM ca yathA kAme nirvedastathA krodha-lobha-mAna-mAyAdinAM kutIrthAnAM ca samakAlameva sarvabhAvavibhAvanena guruNA sarvasthamnA gAyanaM paJcApi caurazatAni sambhArya pUrvajanmavRttaM tAni pratipannazramaNaliGgAni tathA kRtaM yathA saMyamaprapannAnIti / Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 .mmmmmmmmmmm NNNNNNNNNN ~~ 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 13 14 "mahAsilAkaNTae NaM bhante ! saMgAme kai jaNasayasAhassIo hayAo?" goyamA ! caurAsIiM jaNasayasAhassIo hayAo, bhante ! [maNuyA nissIlA nigguNA nimmerA nippaccakkhANaposahovavAsA ruTThA parikuviyA samaravahiyA aNuvasaMtA kAlamAse kAlaM kiccA kahiM gayA ?] kahiM uvavaNNA ? goyamA ! usaNNaM narayatirikkhajoNiesu uvavaNNA / / rahamusale NaM saMgAme kai jaNasayasAhassIo hayAo ? goyamA ! chaNNautiM jaNasayasAhassIo hayAo / teNaM bhante ! maNuA kahiM gayA ? goyamA ! tattha NaM dasasAhassIo egAe macchiAe kucchiMsi uvavaNNA / ego devaloe, ego maNusse sukule, sesA naraya-tiriesu uvavaNNA / bahujaNo bhaMte ! annamannassa evamAikkhai, jaM saMgAme mayA devaloe uvavajjanti / se kahameaM bhante ? goyamA ! jaM bahujaNo evamAikkhai taM micchA, ahaM puNa evamAikkhAmi / jahA vesAlIe nayarIe varuNe nAmaM nAganattUe aDDe jAva samaNovAsae, [abhigayajIvAjIve jAva samaNe niggaMthe phAsu-esaNijjeNaM asaNa-pANa-khAima-sAimeNaM vatthapaDiggahakaMbala-pAyapuMchaNeNaM pIDha-phalaga-sejjA-saMthAraeNaM osahabhesajjeNaM paDilAbhemANe] chaTuM-chaTTeNaM aNikhitteNaM tavokammeNaM appANaM bhAvamANe viharai / aNNayA rAyAbhiogeNaM rahamusale saMgAme ANatte samANe varuNe chaTubhattie aTThamabhattaM bar3hettA, hayagayaraha jAva saMNaDhe saMgAmaMmi Agacchai / kappai me pudi je paDihaNai se paDihaNittaye, no sese, evaM abhiggahaM abhi13. mahAzilAkaNTake bhadanta / saDagrAme kati janazatasAhasrayo hatAH ? gautama ! caturazItiH janazatasAhasrayo hatAH / bhadanta ! [manujA nizzIlAH, nirguNAH, nirmaryAdAH, niSpratyAkhyAnapauSadhopavAsAH, ruSTAH, parikupitAH, samarahatAH, anupazAntAH, kAlamAse kAlaM kRtvA kutra gatAH ?] kutropapannA : ? gautama ! avasannaM naraka tiryagyonikeSUpapannAH / 14. rathamusale bhadanta ! saGgrAme kati janazatasAhasrayo hatAH ? gautama ! SaNNavatiH janazatasAhasrayo hatAH / te bhadanta ! manujA kutra gatAH ? gautama ! tatra dazasAhasraya ekasyA matsyAH kukSau upapannA; / eko devaloke, eko manuSye sukule, zeSA naraka-tiryagsu upapannAH / bahujano bhadanta ! anyonyasya evamAcakSate, yad saGgrAme mRtA devaloke upapadyante / tat kathametat bhadanta ! ? gautama ! yad bahujanaH evamAcakSate tad mithyA / ahaM punaH evamAcakSe, yathA - vaizAlyAM nagaryAM varuNo nAma nAganaptRka ADhyo yAvat zramaNopAsakaH [abhigatajIvAjIvo yAvat zramaNAn nirgranthAn prAsuka-eSaNIyenAzana-pAna-khAdya-svAdyena vastra-patadgrahakambala-pAdaproJchanena pITha-phalaka-zayyA-saMstArakeNa auSadha-bhaiSajyena pratilAbhayan SaSTha-SaSTheNAnikSiptena tapaHkarmaNA''tmAnaM bhAvayan viharati / 15. anyadA rAjAbhiyogena rathamusale saGgrAme''jJaptaH san SaSThabhaktyA'STamabhaktamanuvartate, haya-gaja-ratha-yAvat sannAhaH saGgrAme''gacchati / kalpate mama pUrvaM yaH prahanti taM pratihantuM na zeSAnevamabhigrahamabhigRhNAti, saGgrAmayati / tataH sa varuNena yuddhaM kRte sati prahato gADhaprahArIkayA / asthAmaH, abalo yAvat saGgrAmAt niSkrAmati / darbhasaMstArakaM saMstRNoti / pUrvAbhimukhaH saparyaMkaniSaNNaH karatala-yAvat avAdIt - namo'stu arhadbhyo bhagavadbhyo yAvat siddhigatinAmadheyaM sthAnaM samprAptebhyaH, namo'stu zramaNAya bhagavate mahAvIrAya yAvat sarvaM vyutsRSTAlocita-pratikrAntaruddharito bhAvazalya: kAlagataH / Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhammIajaNasaMsaggo gioihattA saMgAmei / tae NaM se varuNeNaM jhujjaM karinte pahaNa gADhappahArIkae, atthAme abale jAva saMgAmAo nikkhamai / egantamavakkamai / dabbhasaMthAragaM saMtharai, puracchAbhimuhe saMpaliyaMkanisaNe karayalajAva vayAsIarihaMtANaM bhagavaMtANaM jAva siddhigai-nAmadheyaM ThANaM saMpattANaM, namo'tyu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva savvaM vosiria Aloia paDikkante uddharia bhAvasalle kAlagae / 329 / / iti varuNazrAddhasya kathA / / yathA varuNadhArmikazrAddhasaMsargeNa tanmitrasya sudharmaprAptiH / / [ii dhammiajaNasaMsaggo] 16 tae NaM varuNassa piabAlavayaMsae ege jAva tatthAgacchai, jAva vayAsI, jAI mama piabAlavayaMsassa varuNassa sIlAiM jAva paccakkhANaposahovavAsAI tAI mamaM pi bhavantu ti kaTTu samAhIe kAlagae, sukule paccAyA videhe sijjhissai / varuNe nAganattue sohamme kappe aruNAbhavimANe caupaliovamAUdeve uaaNNe / mahAvidehe sijjhissai / tae NaM varuNaM kAlagayaM jANittA, ahAsaNNihiehiM vANamantaradevehiM divvasurabhi - gandhodakavAse jAva divve ninAe kae / tao taM divvaM devaTThi pAsittA bahujaNo annamannassa evamAikkhai / jaM saMgAme mayA devaloe uvavajjanti / bhagavatI 7 zataka uddeza 9 / - - 16. tato varuNasya priyabAlavayasyaH eko yAvat tatrAgacchati yAvadavAdIt yAni mama priyabAlavayasyasya varuNasya zIlAni yAvat pratyAkhyAnapauSadhopavAsAstAni mamA'pi bhavantu, iti kRtvA samAdhinA kAlagataH / sukule pratyAkhyAto videhe setsyati / varuNo nAganaptRkaH saudharme kalpe'ruNAbhavimAne catuH palyopamAyuH deva: utpannaH / mahAvidehe setsyati / tato varuNaM kAlagataM jJAtvA yathAsannihitaiH vANamantaradevaiH divyasurabhigandhodakavAsAMsi yAvat divyo ninAdaH kRtaH / tatastAM divyAM devaddhiM dRSTvA bahujano'nyonyasya evamAcakSate / yad saGgrAme mRtA devaloke upapadyante / Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [karaNadamo] [32-karaNadamaH] atha karaNadamaH / karaNAni-indriyANi teSAM damaH svavazIkaraNam / etAvatA mutkalAni moktavyAni / yaduktamupadezamAlAyAm - "nihayANi hayANi ya iMdiyANi ghAeha'NaM payatteNaM / ahiyatthe nihiyAiM, hiyakajje pUyaNijjAiM / / " [upadezamAlA-328] atra ziSyaprazna:- mutkalamuktairnijendriyairjIvAH svecchayA yatheSTaM svakaraNocitaM sukhamanubhavanto na kenA'pi nivAryante, na bandhyante na pIDyante ca / tata: kasmAddAMtatvopadezaH ? vatsa ! maivaM vada, zRNu / "adAntairindriyahayai-calairapathagAmibhiH / AkRSya narakAraNye, jantuH sapadi nIyate / / indriyairvijito jantuH, kaSAyairabhibhUyate / vIraiH kRSTeSTakaH pUrvam, vapraH kaiH kairna khaNDyate ? / / kulaghAtAya pAtAya, bandhAya ca vadhAya ca / anirjitAni jAyante, karaNAni zarIriNAm / / " [yogazAstra-4/25-27] svendriyaniyantraNe tvayaM lAbha: / yaduktam - "jitendriyatvaM vinayasya kAraNaM, guNaprakarSo vinayAdavApyate / guNaprakarSeNa jano'nurajyate, janAnurAgaprabhavA hi sampadaH / / " [su. mu.-51/2] na hi jitendriyatvaM sarvathA sarveSAmindriyANAM nirodha eva, kintu tadviSayeSu rAgadveSanirodhaH / purAtatairapi munIndrairindriyANAM sva-svaviSayanirodha eva viracitaH / anyathA zrIsthUlabhadrapramukhANAM vezyAdigRhasthitAnAM vezyApradattaSavikRtyAhArabhujAM kathaM zuddhiH ? zrIAcArAGge'pi tathaivokteH / 1. nihatAni hatAni cendriyANi ghAtayata prayatnena / ahitArthe nihatAni hitakArye pUjanIyAni / / Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNadamoM "na sakkA na sou saddA, sotavisayamAgayA / rAgadosA u je tattha, te bhikkhU parivajjae / / 3 4 na sakkA rUvamaddaTTu, cakkhuvisayamAgayaM / rAgadosA u je tattha, te bhikkhU parivajjae / / na sakkA gaMdhamagghAuM, nAsAvisayamAgayaM / rAgadosA u je tattha, te bhikkhU parivajjae / / nasakkA rasamassAuM, jIhAvisayamAgayaM / dosA u je tattha, bhikkhU parivajja / / 6 nasakkA phAsamaveeuM, phAsavisayamAgayaM / rAgadosA u je tattha, te bhikkhU parivajjae / / " 331 atrendriyapaJcakathA yathA karNenoktam - 'unnato'haM vijJAnatAhetuH, zAstrasthAnam, saMsAre prathamaviSayopabhogasthAnam, janmani prathamaM zabdaH zrAvyate, sarvadigbhyaH zrAvI / ' - - [AcArAGga-2/3/179] aparairuktam - 'tvaM sacchidro madhyakuTilaH, antarmalinaH / ' atha netram 'ahaM sacchatraM satejaH sasneham / ' anyairuktam - 'tvaM hRdaye malinam, kAtaram, sajalam / ' atha nAsikA - 'unnatA, pratiSThAhetuH, saralA, mAdhyasthameva sarvataH, sarvendriyamadhye mukhamaNDanaM naasikaa|' anyairuktam - paramantarmalinA, hRdzUnyA, dvimukhA, vAdite zubhakAryanivArakA / atha sparzanam - ahaM sarvendriyANAM mUlabhUtam, mamendriyamukhyatA dIyatAm / anyairuktam- mA brUhi tvaM bIbhatsam / 2. na zakyA na zrotuM zabdAH zrotraviSayamAgatAH / rAgadveSau tu yau tatra tau bhikSuH parivarjayet / 3. na zakyaM rUpamadraSTuM cakSurviSayamAgatam / rAgadveSau tu yau tatra to bhikSuH parivarjayet / / 4. na zakyo gandha AghrAtuM nAsAviSayamAgataH / rAgadveSau tu yau tatra to bhikSuH parivarjayet / / 5. na zakyo rasaH asvAdayituM jihvAviSayamAgataH / rAgadveSau tu yau tatra tau bhikSuH parivarjayet / / 6. na zakyaH sparzaH avedayituM sparzaviSayamAgataH / rAgadveSau tu yo tatra tau bhikSuH parivarjayet / / Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 mammam rrrrrrrrrrrrrrr. 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH atha jihvA - ahaM sarAgA, viSayAdhikA, rasajJA, sarvapoSakA / anyairuktamasyA: pratiSThA yogyA, oSThau prAkAraH, agrAzino dvAtriMzaddantAH, sarvendriyANi [vadanti-] zikSavam- mAtrAdhikaM na vaktavyaM na ca bhoktavyam, tavoparAdhe'smAkamapi kSatiH, asmatkSaye tavApakIrtizca nAzazca, asyAM jitAyAM sarvamapi jitam / yata: - "akkhANa rasaNI kammANa mohaNI taha vayANa baMbhavayaM / guttINa ya maNaguttI cauro dukkheNa dhippaMti / / jihave pramANaM jAnIhi, bhojane vacane tathA / atibhuktamatIvoktaM, prANinAM prANaghAtakam / / jihvAgre vasate vidyA, jihvAgre ca sarasvatI / jihvAgre bandhamokSazca, jihvAgre paramaM padam / / " apareSAmeka eva viSayo jihvAyAstu viSayadvayam, jalpanaM bhojanaM ca / vacanaM vimRzya yatra yaducitaM tattadeva vaktavyam, zobhApi tathaiva / yataH - ___kAgakisiuM te dhana harai, jIbhataNai ha lloha lai jaga appaNauM karei / / " bhojane'pi yatkulocitaM bahvasAvA mAtrayA ca bhoktavyam / ajitendriyatve phalAphalaM zrIsthAnAGgoktam "cauhiM ThANehiM niggaMthANa vA niggaMthINa vA assiM samayaMsi atisese nANadasaNe 1. ayaM zlokasyArthaH samyag na jJAyate'taH svamatyA saMzodhyaH / sampA0 / 7. akSANAM rasanA karmANAM mohastathA vratAnAM brahmacaryam / guptInAM ca manoguptizcatasro duHkhena gRhyante / / 8. caturbhiH sthAnaiH nirgranthAnAM nirgranthInAM vA'smin samaye'tizeSaM jJAna-darzanaM samutpAdayitukAmamapi na samutpadyate, tadyathA-abhIkSNamabhIkSNaM strIkathAma, bhaktakathAma, dezakathAm, rAjakathAM kathayitA bhavati-1, vivekena, vyutsargeNa no samyagAtmAnaM bhAvayitA bhavati-2, pUrvarAtrApararAtrakAlasamaye no dharmajAgarikAM jAgarayitA bhavati-3, prAsukasya, eSaNIyasya, uJchasya, sAmudAnikasya no samyaggaveSayitA bhavati-4, ityetaizcaturbhiH sthAnaH nirgranthAnAM nirgranthInAM vA yAvat no samutpadyate / caturbhiH sthAnaH nirgranthAnAM nirgranthInAM vA'tizeSa jJAna-darzanaM samutpAdayitukAmaM samutpadyate, tadyathA - strIkathAm, bhaktakathAma, dezakathAm, rAjakathAM no kathayitA bhavati, vivekena vyutsargeNa samyagAtmAnaM bhAvayitA bhavati, pUrvarAtrApararAtrakAlasamaye dharmajAgarayikAM jAgarayitA bhavati, prAsukasya, eSaNIyasya, uJchasya, sAmudAnikasya samyaggaveSayitA bhavati / ityetaizcaturbhiH sthAnaH nirgranthAnAM nirgranthINAM vA yAvat samutpAdayitukAmaH samutpadyate / Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNadamo mmmmmmmmm mmmmmmmm 333 samuppajjiukAme vi na samuppajjejjA, taM jahA-abhikkhaNaM abhikkhaNamitthikahaM bhattakahaM desakahaM rAyakahaM kahettA bhavati 1, vivegeNaM viusaggeNaM No sammamappANaM bhAvitA bhavati 2, puvvarattAvarattakAlasamayaMsi No dhammajAgarittaM jAgaratittA bhavati 3, phAsuyassa esaNijjassa uMchassa sAmudANiyassa No sammaM gavesittA bhavati 4, icchetehiM cauhiM ThANehiM niggaMthANa vA niggaMthINa vA jAva no samuppajjejjA / __cauhiM ThANehiM niggaMthANa vA niggaMthINa vA atisese NANadaMsaNe samuppajjiukAme samuppajjejjA, taM jahA-itthIkahaM bhattakahaM desakahaM rAyakahaM No kahettA bhavati, vivegeNaM viusaggeNaM sammamappANaM bhavittA bhavati, puvvarattAvarattakAlasamayaMsi dhammajAgaritaM jAgaratittA bhavati, phAsuyassa esaNijjassa uMchassa sAmudANiyassa sammaM gavesittA bhavati, iccetehiM cauhi ThANehiM NiggaMthANa vA NiggaMthINa vA jAva samuSpajjiukAme samuppajjejjA / " SaTsu [rasesu] cenmano niyantritaM tadA'parendriyadamaH sukara eva / yataH - "maNamaraNe iMdiyamaraNaM, iMdiyamaraNe maraMti kammAiM / kammamaraNeNa mukkho, tamhA maNamAraNaM biMti / / " atra kathA - / / atha manodamane mantrIkathA / / kazcanA'pi rAjA sAdhuguNaraktaH sAdhuM stauti - 'aho ! ete munIndrA indriyadamanaparA manoniyantraNaparAH' ityAdi / tanmantrI mithyAdRkkathayati - 'deva ! mano na jIyate kenA'pi, kathamapi,' sa tu manoniyantraNaM sarvathA na manyate / tato rAjJA sarvathA paryavasApanAya tadgRhamadhye pracchannaM maJjUSAntaH svanAmAGkamamUlyaM mudrAratnaM dezAntarAdAgataM zrAddhamahebhyapAtkSeipitam / tato rAjJA paTaho dApitaH / yaH kazcanA'pi rAjJo mudrAratnamadhunA svayameva samAnIya samarpayati tasya na doSaH / pazcAdyasya pArzve ni:sariSyati tasya cauradaNDa iti / tataH pratigRhaM zodhayati, prathamamAtmIyaM gRham, tataH krameNa senAnyamAtyAdInAm, tato mantrigRham, tatra maJjuSAntaH labdhaM mudrAratnam, rAjA ruSTaH / cauro nigrahAyArpito daNDapAzikAnAm, amAtyAdibhirabhyarthya kimapi daNDaM kRtvA mucyata ityAdi paryavasApito nRpaH / tato rAjAha - 'yadyayaM jalabhRtakaccolakaM hastadvayena gRhItvA nagaraM paritaH parikramyAgacchati, jalabindurapi yadi bhUmau na patati tadA jIvitametasya mantriNo nAnyathA / tato 2. 'vivekene' ti- azuddhAdityAgena, 'viussaggeNaM ti kAyavyutsargeNa / 9. manomaraNe indriyamaraNamindriyamaraNe niyante karmANi / karmamaraNeNa mokSastasmAt manomAraNaM bruvanti / / Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 mmmmmmmmmm rrrrrrrrrrrrrrr- 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH mantriNo haste jlkccolkmrpitm| asikarau ghAtako dvau puruSAvuktau ca, yadAsya manovyAkSepAjjalabindurapi bhUmau patati tadA khaDgaghAtena khaNDazaH karaNIya eveti / tata: sthAne sthAne nATakAni maNDApitAni / tataH krameNa nagaraM paritaH paribhramya rAjJaH sabhAyAmAgataH / tato rAjJA pRSTam - 'bho mantrin ! kvA'pi kimapi dRSTam ? mantriNoktam 'deva ! na dRSTaM kimapi / ' rAjAha - 'kasmAnna dRSTam ?' tato mantrI kathayati - 'mama mano jalabhRtakaccolaka eva sthitaM nAnyatra / tato rAjJA bodhitaH / mAnitaM ca manoniyantraNaM tena mantriNA / yathA tasya mantriNa ekamanonirodhena sarvendriyarodhaH / karNAbhyAM gItavAdyaninAdAzravaNam, locanAbhyAM nATakAprekSaNam, ghrANena gandhAparijJAnam jihvayA svAdAvedanam, sparzanendriyeNa zItatApAdyananubhUtistathA sarveSAmapi jJeyam / // iti manodamane mantrIkathA / / atha sparzanendriye sambandhaH - // atha mUlarAjakathA / / ___purA pattane mUlarAjena tripuruSaH prAsAdaH kAritaH / taccintArthaM kamapyAlokamAnenaikAntarapAraNe paJcagrAsIkRtsAMghaTikayogo dRSTaH / taM nantuM yAvat yAti tAvattena tRtIyadvAreNAsvasthena rAjAnaM vArttayituM jvaraH kanthAyAM muktaH / kanthAkampaM prAvIkSya pRSTe, sadbhAve prokte, vismito rAjAha-'yadyevaM zaktistarhi sarvathA [jvaraH] kiM na spheTayati / sa Aha - "upatiSThantu me rogA, ye kecitpUrvasaJcitAH / AnRNye gantumicchAmi, tacchambhoH paramaM padam / / [prabandhacintAmaNi] "nAbhuktaM kSIyate karma, kalpakoTizatairapi / avazyameva hi bhoktavyaM, kRtaM karma zubhAzubham / / " [ ] tatastatsamarthayituM nRpeNoktam, sa Aha - "adhikArAttribhirmAsai - uThApatyAttribhirdinaiH / zIghraM narakavAJchA ceddinamekaM [dinaM bhava] purohitaH / / " [prabandhacintAmaNi] ityAdi jAnan kathaM lobhenAbhibhUye / tato nRpastAmrazAsanaM maNDakaveSTitaM kRtvA bhikSAgatasya tasya ptrputte'mocyt| so'jJAnAnmaThaM pratyAvRttaH sarasvatI taddine pUrAntarmAgaM na datte / "sarvaH svAtmani guNavAn, sarvaH paradoSadarzane kuzalaH / sarvasya cAsti vAcyaM, na cAtmadoSAn vadati kazcit / / " Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNadamo tathApi sa cottamatvenAjanma svAneva doSAn pazyan vimRzan pAtraM pazyaMzca dadarza tAmrazAsanaM kuddhazca / rAjA tu kSAntvA sAntvanAyAgato namati / tAvattenoce - mayA dakSiNahastena gRhItaM [bhavattAmrazAsana] kathamanyathA syAt ? yata: - "patthare rehA vihaDai, ghaDIa muhuttehiM jaM na dIhehiM / sappurisANa na luppai, paDivannaM jAva jIvaMmi / / " / ___ vayajalladevanAmnaH svaziSyasyArpitam / sa bhUpamAha - cenme sadAGgodvarttanAya jAtyakuMkumapalAnyaSTau, kastUrIpalAni catvAri, karpUrapalAni daza, paJcazatanAgavallIpatram, dvAtriMzadvArAGganAstAsAM grAsaM sitacchatraM ca dadAsi, tadA cintakatvaM svIkuddhe / rAjJA sarvaM prapannam / tatra niyuktaH, evaM bhuJjAno'pi sa brahmacArI tridhA shuddhyaa| yata: - anyadA zrIhemasUrINAM mAnadAnapare zrIsiddharAjJi guNadveSI cAcigapurodhAH prAha - "vizvAmitraparAzaraprabhRtayo ye cAmbupatrAzinaste'pi strImukhapaGkajaM sulalitaM dRSTvaiva mohaM gatAH / AhAraM saghRtaM payo dadhiyutaM bhuJjanti ye mAnavA steSAmindriyanigrahaH kathamaho dambhaH samAlokyatAm / / " [upadezaprAsAdavyA0 32] tasminnukte zrIhemasUrirAha - "siMho balI dviradasUkaramAMsabhojI, saMvatsareNa ratimeti kilaikavAram / pArApataH kharazilAkaNamAtrabhojI, kAmI bhavatyanudinaM nanu ko'tra hetuH / / " [upadezaprAsAdavyA0 32] ekadA mUlarAjapatnyA nizi parIkSitumArabdhastadA tAmbUlaprahAreNa tAM kuSTinIM cakre / anunItaH san svodvarttanavilepanAtsnAnonmRSTapayaHprakSAlanAJca tAM sajjIcakre / / // iti mUlarAjakathA / / athendriyAdamane dRSTAntaH / na nRpAdipadainaiva lakSmyA na ca kulaadibhiH| mahAntaH kintu yaH puNyairmahAn puNyaprakAzavat / / // atha cndrshekhrraajkthaa|| vANArasI nagarI, candrazekharaH rAjA mithyAdaka, guNaprabhasUripArzve zAThyena jagati ko mahAniti svaM mahAntaM manyamAna: papraccha / guruH prAha: - 'na nRpAdipadai0' / / rAjAha - 'kiM pramANam ?' guruH prAha - 10. prastare rekhA vighaTati ghaTika-muhUrttaH yanna divasaiH / satpuruSANAM na lupyati pratipannaM yAvajjIve / / Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH 'vaTavRkSasya dUrasyAdho vibhrAmyantrayaM mUlIvAhakapramANam / ' rAjAha - 'katham ?' guruH prAha - 'ayaM dAridryabhagno nirvedamApannaH, kvacidgirau bhRgupAtaM kurvan kAyotsargasthaRSiNA niSiddhaH / tadguhAsthajinapratimAM tvaM pUjaya sadA / bhavato bhavyaM bhAvi / ityupadezena sa tAmarcayati / tatpuNyabalAttavAputrasya sAdhikanavamAsyA rAjyAdhipaH putro bhAvI / ' rAjAha - 'saroSamahaM kIdRzo bhaviSyAmi ?' guruH prAha - sarpadaMzamRtyunA saJcArakasya svasya madhye meharo bhAvI / idaM zrutvA gurupArzve talArakSakAn muktvA roSAttaM jaghAna / sa mRtvA vANArasyAmeva niraGgavyavahAriNo jinazriyaH kukSAvavatIrNaH, paraM sadantaH, jAtamAtra eva vakti - 'rAjA'haM nA'tra gRhe sthAsyAmi / ' bhayAtpitrA bahirudyAne muktaH / rAjJA sarpabhayAdubhayoH pArzvayoH samartharakSakapuMdhRtajholikAyAM bAlavattiSThati / dvayorvairiNoviMdyAdharayoryuddhaM, vidyAbhimantritakusumapAtaH / rAjJA parimalADhyaM tadAghrAyi / ghrANazvAsayogenotpannasarpeNa daSTo mRtaH / saJcArake meharaH / devatAdhiSThitagajAdipaJcakamudyAne gatam / bAlakoparipUrNakalazaDhAlanam, rAjyam, jAtismaraNaM samaye pratimAM dRSTvA, svamArakasyA'pi rAjajIvasya pratibodhAya sarvatra gRhadvArazAkhAyAM paTavAdanapUrvakaM'na nRpAdI'ti zlokalekhanam, saptabhavAn bhrAntvA rAjA'pi manujo'bhUt / zlokArthaM vicArayatastasya jAtiH / devArcApuNyena dvAdazame svarge gataH / tatazcyutvA videhe nRpaH siddhaH / mUlIvAhakajIvaH rAjyaM pratipAlya siddhaH / / / / iti candrazekhararAjakathA / / [ii karaNadamo] Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [caraNapariNAmo] [33-caraNapariNAmaH] atha caraNapariNAmaH / caraNaM cAritraM tatra pariNAmaH zraddhA bhAvavAsanA tasyAM yatanIyam / yathA " tyaktasaGgo jIrNavAsA, malaklinnakalevaraH / bhajan mAdhukarIM vRttiM, municaryAM kadA zraye ? / / tyajan duHzIlasaMsargaM, gurupAdarajaH spRzan / kadAhaM yogamabhyasyan, prabhaveyaM bhavacchide ? / / mahAnizAyAM prakRte, kAyotsarge purAd bahiH / stambhavat skandhakarSaNaM, vRSAH kuryuH kadA mayi ? / / vane padmAsanAsInaM, kroDasthitamRgArbhakam / naissaAsyanti vaktre mAM jaranto mRgayUthapAH ? / / zatrau mitre tRNe straiNe, svarNe'zmani maNau mRdi / mokSe bhave bhaviSyAmi, nirvizeSamatiH kadA ? / / adhiroDhuM guNazreNi niHzreNIM muktivezmanaH / parAnandalatAkandAn kuryAditi manorathAn / / ityAhorAtrikIM caryA -mapramattaH samAcaran / yathAvaduktavRttastho gRhastho'pi vizudhyati / / " [yogazAstra-3/141-147] zrIsthAnAGge'pi sAdhUnAzritya - 1 tihiM ThANehiM samaNe NiggaMthe mahAnijjare mahApajjavasANe bhavati, taM jahA- kayA NaM ahaM appaM vA bahuM vA suyaM ahijjissAmi - 1, kayA NaM ahamekallavihAra-paDimaM uvasaMpajjittA 1. 'bhAvAsanA' hasta0 / 1. tribhiH sthAnaiH zramaNo nirgrantho mahAnirjaro mahAparyavasAno bhavati, tadyathA - kadA khalu ahamalpaM vA, bahuvA, zrutamadhyeSye, kadA khalu ahamekAkivihArapratimAmupasampadya vihariSyAmi kadA khalu ahamapazcimamAraNAntikasaMlekhanA - joSaNAjoSito bhaktapAnapratyAkhyAtaH pAdopagataH kAlamanavakAMkSan vihariSyAmi, evaM svamanasA, svavacasA, svakAyena jAgarayan nirgrantho mahAnirjaro mahAparyavasAno bhavati / Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 NaM viharissAmi - 2, kayA NaM ahamapacchimamAraNaMtita-saMlehaNA-jhUsaNAjhUsite bhattapANapaDiyAikkhite pAovagate kAlaM aNavakaMkhamANe viharissAmi - 3, evaM samasA savayasA sakAyasA jAgaramANe niggaMthe mahAnijjare mahApajjavasANe bhavati / 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH zrAddhAnAzritya "tihiM ThANehiM samaNovAsate mahAnijjare mahApajjavasANe bhavati, taM jahA- kayA NamahamappaM vA bahuM vA pariggahaM paricaissAmi 1, kayA NaM ahaM muMDe bhavettA agArAto aNagAritaM pavvaissAmi 2, kayA NaM ahaM apacchimamAraNaMtiyasaMlehaNAjhUsaNAjhUsite bhattapANapaDiyAtikkhite pAovagate kAlaM aNavakaMkhamANe viharissAmi 3, evaM samaNasA savayasA sakAyasA jAgaramANe sovAsate mahAnijjare mahApajjavasANe bhavati / " iyaM bhAvanA jJeyA / - bharatasya bharatAdhipatyabhokturyatkevalajJAnamantaH puramadhye AdarzagRha evotpannaM tadbhAvanAyA mAhAtmyam / yanmarudevAsvAminyA gajArUDhAyA eva kevalotpattistatrA'pi bhAvanaiva / 3 "kaiyA saMviggANaM, gIyatthANaM gurUNa payamUle / sayaNAisaMgarahio, pavvajjaM saMpavajjissaM ? | 4 kaiyA sAraNavAraNa- coyaNapaDicoyaNAI sammamahaM / kamma vimAkhalie, sAhUhiM kayaM sahissAmi ? / / 5 kaiyA kAlavihANaM, kAuM AyaMbilAitavokammaM / kayajogo juggasuyaM, aMgovaMgaM paDhissAmi ? / / " [ cAritramanorathamAlA-2,6,12] 2. tribhiH sthAnaiH zramaNopAsako mahAnirjaro mahAparyavasAno bhavati, tadyathA-kadA khalu ahamalpaM vA, bahuM vA parigrahaM parityakSyAmi - 1, kadA khalu ahaM muNDo bhUtvA agArAd anagAritAM pravrajiSyAmi - 2, kadA khalu ahamapazcimamAraNAntika-saMlekhanA - joSaNAjoSito bhaktapAnapratyAkhyAtaH pAdopagataH kAlamanavakAMkSan vihariSyAmi - 3, evaM svamanasA, svavacasA, svakAyena jAgarayan zramaNopAsako mahAnirjaro mahAparyavasAno bhavati / 3. kadA saMvignAnAM gItArthAnAM gurUNAM pAdamUle / svajanAdisaGgarahitaH pravrajyAM sampravrajiSyAmi ? / / 4. kadA sAraNAvAraNAcodanApraticodanAdi samyagaham / kasminnapi pramAdaskhalite sAdhubhiH kRtaM sahiSyAmi ? / / 5. kadA kAlavidhAnaM kRtvA''cAmlAditapaH karma / kRtayogo yogyazrutamaGgopAGgaM paThiSyAmi ? / / Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caraNapariNAmo ye cAntakAle pravrajyArthino veSaM prapUjayanti teSAmapi pravrajyApratipattisAdhyaM phalaM saMbhavati / yataH #AloaNApariNao, sammaM saMpaTTio gurusagAse / aMtarAvi kAlaM karijja ArAhao taha vi / / titthayaraguNA paDimAsu natthi nissaMsayaM viyANaMto / titthayatti namaMto so pAvai nijjaraM viulaM / / zrI Avazyake / kalyANamandirastotre'pi - AtmA manISibhirayaM tvadabhedabuddhyA, dhyAto jinendra ! bhavatIha bhavatprabhAvaH / pAnIyamapyamRtamityanucintyamAnam, kiM nAma no viSavikAramapAkaroti ? / / atra kathA 8 - - 44 'vAsasahassaM pi jaI, kAUNaM saMjamaM suviulaM pi / aMte kiliTTabhAvo, na visujjhai kaMDarIo vva / / 339 [ puSpamAlA - 365 ] [Avazyakaniryukti-1130] [kalyANamandira-17] [upadezamAlA-251-252] appe vikaNaM, kei jahAgahiyasIlasAmannA / sAhaMti niyayakajjaM, puMDarIyamahArisi vva jahA / / " puNDarIkakaNDarIko pauNDarikiNyAM puri rAjAno 'bhrAtarAvabhUtAm / anyadA kazcitsUri / `taddharmadezanayA pratibuddhaH puNDarIkaH pravivrajiSurlokAnAhUya sahodaramuvAca - bhavantaM rAjye'bhiSicya pravrajAmIti / so'bravIt, tatkiM mayA narake yAtavyam ? alaM me rAjyena, ahamapi pravrajAmi / prabhurAhakRtyamidaM bhavAdRzAm, kintu duHzakyamiti / tenoktaM na kiJcid duSkaraM samarthAnAM, 2. 'mahApadmarAjapadmAvatIdevyoraGgajAtau / ' 3. 'taddharmena' hasta0 / 4. 'pravivrajiSuH ' hasta0 nAsti / 6. AlocanApariNataH samyak samprasthito gurusakAze / yadyantarApi kAlaM kuryAt ArAdhakastathA'pi / / 7. tIrthakaraguNAH pratimAsu na santi niHsaMzayaM vijAnan / tIrthakaraH iti naman sa prApnoti nirjarAM vipulAm / / 8. varSasahasramapi yatiH kRtvA saMyamaM suvipulamapi / ante kliSTabhAvo na vizudhyati kaNDarIkariva / / 9. alpenApi kAlena kecit yathAgRhItazIlazrAmaNyAH / sAdhayanti nijakakAryaM puNDarIkamaharSiriva yathA / / Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 mom wrommaraaman. 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH "tA tuMgo merugirI, mayaraharo tAva hoi duttAro / tA visamA kajjagai, jAva na dhIrA pvjjti|| [pavajjAvihANakulaka - 22] tA vicchinnagayaNaM, tAvaccia jalahiNo a gaMbhIrA / tA guruA kulaselA, dhIrehiM na jAtu lijjhati / / " tato vAryamANo'pi sa niSkrAntaH, anAyakaM rAjyamityanyo bhrAtA vArito laukaiH / pazcAd bahukAlaM pravrajyAM vidhAyAnyadA dussahatayA parISahopasargANAM vicitratvAtkarmapariNata:, anAdibhavAbhyastatayA viSayalolatAyAH, jAtabhagnavrata-pariNAma: kaNDarIko'cintayadadhitiSThAmi tatprAkpratipannaM rAjyamityAkUtenAgacchatsvapuram, sthito bahirudyAne, niveditastatpAlena rAje, kimekAkI ? iti vimarzAtkaticidAptapuruSaparikaraH samAgato rAjA / dRSTo'va-lambitataruzAkhApAtro dUvitAnoparivartI sa tena / tato lakSitatadabhiprAyo rAjAmAtyAdInuvAcamayA vAryamANenAnenAgrAhi vratam, adhunA'yaM rAjyaM gRhNAtu, vayaM punaretaditi vadatA ca dadire tasmai rAjyacihnAni, jagRhe talliGgam / jagAma gurvabhimukham, itaro'pi rAjyaviSTaramadhyAsya taddina eva bhUyo bhakSayitvotpannavisUciko rAraTyamAno bhraSTapratijJo'draSTavyo'yamiti lokainindanAdullasitatIvraraudradhyAno mRtvA gataH sptmnrkpRthiviim| puNDarIkaH punargatvA gurvantikaM karomi niSkalaGkaM saMyamamityAvirbhUtatIvrazubhapariNAmo'nucitAnupAnatkA'vanigamanena galaccaraNarudhiraH samudIrNakSutpipAsAparISahastathApyavicalitasattvastaddina eva mRtvA gataH sarvArthasiddhimiti / / // iti puNDarIka-kaNDarIkakathA / / evaM tasya taddina eva sarvArthasiddhagamane pradhAnaM kAraNaM pariNAma eva / yaduktam - egadivasaM pi jIvo, pavvajjamuvAgao anannamaNo / jai vi na pAvai mokkhaM, avassa vemANio hoi / / upadezamAlA-90] / / atha zrIskaMdamunisambandhaH / / kArtikapure'gnirnRpaH vasumatI rAjJI putryaH - bandhumatI, zivasenA, zrImatI, svayamprabhA, lakSmIvatI, kRttikA ceti / anyadA kRttikA raktena pitraiva pariNItA / garbhe navamAsike zarovanodyAnavApyAM 5. 'viSayalolatayA ca' hasta0 / 6. 'pariNAmaH' hasta0 nAsti / 7. vratam / 8. dharmaM gRhItvA tato gurvantike punavrataM gRhItvA sarvArthasiddhau gataH iti / 10. tAvat tuGgo meruguriH, makaradhvajastAvad bhavati dustaraH / , tAvat viSamA kAryagatiH, yAvat dhIrA na pravrajanti / / 11. tAvadavicchinnagaganaM, tAvadeva jaladhayazca gaMbhIrA / tAvad gurukAH kulazailA, dhIraiH na jAtu lajjyate / 12. ekadivasamapi jIvaH pravrajyAmupAgato'nanyamanA / yadyapi na prApnoti mokSamavazyaM vaimAniko bhavati / / Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caraNapariNAmo mmmmmmmm mmmmmm 341 snAnadohado jAtaH / jAtaH putraH / svAmino kArtikeya iti nAma / vIrazrIzca putrI / sA rohIDakapurasya krauJcanRpAya dattA / kArtikeyazcaturdazavarSo jAtaH / anyadA vasante'nyakumArANAM mAtAmahazAlebhya: prAbhRtAgamaM dRSTvA mAtaraM pRSTvA jJAtasvarUpo vairAgyAtpravrajito'nurAgeNa pitrA dhAryamANa-zatazalAkazveta-cchatro'bhUt / so'nyadA gataH kiSkindhaparvatam, tatra pANDUnakanagare rAtrau pratimAyAM sthitaH megho vRSTa: / jalaM munizarIraM prakSAlya mahAdrahe praviSTaM sarvoSadhaM jAtam / teNa logo pahAo / savvavAhIhiM muJcai / tato dakSiNApathe tattIrthajAtam, anyadA muniH rohIDakaM gataH / krauJcanRpagRhe bhikSArthaM praviSTaH / tatra vIrazriyA bhaginyA gavAkSasthayA taM dRSTvA bhrAtRsnehAtprarunnam / rAjJA rudantIM dRSTvA'jJAtaparamArthena krodhAdgavAkSasthenaiva gRhAnirgacchanmuniH pRSTau zaktyA hataH / tao takkhaNAmeva sorivijjAe puvvasiddhAe dakSiNAvahe mahAyareNaM moriakhaMDipavvae nIo / tattha so samAhiNA mao divaMgao / tassa paesassa sAmigihamiti saMjJA jAtA / tayAe iccheva vijjAe raoharaNaM bhAuAo ANIya pADiyaM / vIrazrIrapi hA bhrAtaH ! te bhaginIpatinA bhavyamAtitheyaM kRtamityAdi vyalapat / tato jJAtasvarUpa: krauJcanRpo hA ! dhigmAmavimRzyakAriNamityAdi svaM nindan pravrajitaH / vIrazrIrapi tapaH kRtvA trivarSeruttamArthamArAdhya divaMgatA / krauJcanRpo'pi / / / iti caraNapariNAme skandamunisambandhaH / / [ii caraNapariNAmo] / / iti prabodhadIpikAyAM caturthaprastAvaH / / 9. atra 'tayAeI ceva vijjaekArohaNaM bhAuAI Aya uppAiA / ' pATho dRzyate paraM bhraSTo'yaM pAThaH sambandhena zuddhIkRtaH / sampA0 / 13. tena lokaH snAtaH / sarvavyAdhibhiH mucyate / 14. tatastatkSaNAmeva sauryavidyayA pUrvasiddhyA dakSiNapathe mahAdareNa mauryakhaNDaparvate nItaH / tatra sa samAdhinA mRtaH, divaMgataH / tasya pradezasya svAmigRhamiti saMjJA jAtA / tadA etayA caiva vidyayA rajoharaNaM bhrAtroH AnIya pAtitam / Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / atha paJcamagAthAvyAkhyAne prabodhadIpikAyAM paJcamaH prastAvaH / atha paJcamI gAthA 'saMghovari bahumANo, putthayalihaNaM pabhAvaNA titthe / 'saDDANa kiccameaM, niccaM sugurUvaeseNaM / / [saGghopari bahumAnaH, pustakalekhanaM prabhAvanA tIrthe / zrAddhAnAM kRtyametat, nityaM sugurUpadezena / / ] [ saGghovari bahumANo ] [34 -saGgopari bahumAna: ] saGghaH sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikArUpazcaturvidhaH tasyopari bahumAnaM hArdabhaktiH, sA vidheyA / saGghAdanyattatkimapi vastu nAsti yanmahaducyate / yataH "urvI gurvI tadanu jaladaH sAgaraH kumbhajanmA, vyomAyAtau ravihimakarau tau ca yasyAMhipIThe | sa prauDha zrIrjinaparivRDhaH so'pi yasya praNantA, sa zrIsaGghatribhuvanaguruH kasya na syAd namasyaH ? / / " 1. vicArasattarIgranthe caturthagAthAsthAne 'saMghovari bahumANo, putthayalihaNaMmi pabhAvaNA titthe / navakhitte dhaNavavaNaM, samAIyamubhayakAlammi / / iti pAThastathA asyAH paJcamagAthAyAH sthAne 'pariggahamANAbhiggaha, ikkArasapaDima-bhAvaNayA / savvaviraI - maNoraha, emAi saDDhakiccAI / / ' zrI mahendrasUriviracitAyAM vicArasaptatikAyAm caturtha-paJcamagAthAsthAne 'saMghovari bahumANo, dhammia-mittI pabhAvaNA titthe / navakhitte dhaNavavaNaM, putthayalihaNaM viseseNa / / " pari xx ikkArasasaDhapaDima- phAsaNayA / savva xx kiccAI / / ' iti pAThaH / 2. jiNasAsAMmi rAo, NiccaM sugurUNa viNayaparo / / ' iti sambodhaprakaraNe / Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saGghovari bahumANo mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm mmm 343 atra zrIvastupAlamantrisambandhaH / tathAhi - nAgapurIyasA0- delhAsutaH sA0-pUnaDaH zrImojadInasuratrANabIbI[premakalA-]pratipannabAndhavo'zvapatigajapatinarapatimAnyo'sti, tena zrIzatruJjaya prathamayAtrA saM0 1273 varSe bibberapurAt kRtA, dvitIyA suratrANAdezAt saM0 1286 varSe nAgapurAt kartumArabdhA, tatra 1800 zakaTAni, bahavo mahIdharAH, mANDaligrAmAsanne yAvadAyAtastAvatsaMmukhamAgatya tejapAlena dhavalakkamAnItaH zrIsaGghaH, zrIvastupAla: saMmukhamAgAt / zrIsaGghadhUlI pavanAnukUlyato yAM yAM dizamanudhAvati tAM tAM gacchati / saGghajanairabhANi- mantrIza ! ita itA rajaH, ita ita: pAdo'vadhAryatAm / mantriNA coktam- idaM raja: puNyaiH spraSTuM labhyate / asmin spRSTe pAparajo dUre nshyti| yata: - zrItIrthapAntharajasA virajIbhavanti, tIrtheSu ca bhramaNato na bhave bhramanti / dravyavyayAdiha narAH sthirasampadaH syuH, pUjyA bhavanti jagadIzamathArcayantaH / / "mantripUnaDau gADhAliGganapriyAlApau saMvRttI, sarastIre saGghaH sthitaH / rAtrau mantriNA kathApitaM sA0 pUnaDAya-'prAtIsacenAsmadAvAse bhoktavyam / ' tathetyAdRtam / bhojanamaNDape rasavatI niSpannA, prAtarAyAti nAgapurIyAH, sarveSAM pAdaprakSAlanaM tilakaM ca vastupAlaH svayameva karoti sma, evaM dvipraharI lagnA / mantrI tathaivAnirviNNa: / tadA tejapAlena vijJaptam- deva ! anyairapi "saGghabhakti: kArayiSye yUyaM bhudhvam, tApo bhAvI, mantrI- maivaM vada, puNyairayamavasaro labhyate / tadA gurubhi: kathApitam jeNa kulaM AyattaM taM purisaM AyareNa rakkhijjA / na hu tuMbammi viNaDhe arayA sAhArayA hunti / / tadanu mantriNaikaM kAvyaM gurubhyaH prahitam - "adya me phalavatI piturAzA mAturAziSi zikhA'GkuritA'dya / yadyugAdijinayAtrikalokaM pUjayAmyahamazeSamakhinnaH / / " evaM bhojayitvA paridhApya ca raJjitaH zrIsaGghaH / / / atha sAdharmika saGghabahumAne AbhUsambandhaH / / 3. 'AdyAyAtrA' hasta0 / 4. 'sA. pUnaDamantriNAH' hasta0 / 5. 'devabhaktiH' hasta0 / 6. 'mantriNerdakAvyaM zrIgurUNAM' hasta0 / 1. yena kulamAyataM taM puruSamAdareNa rakSeta / na hu tumbe viniSTe''rakAH sAdhArakA bhavanti / / Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 mmmmmmmm ~~~~~~~~~ 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH yathA thArApadrAsanne kasmiMzcidgrAme ko'pi dhanyabhUt / sa cAbhUriti prasiddhe sute bAlaka eva vipannaH / tato jananI nirdhanatayA tatrAnirvahamANA taM svasutamAdAya bahuvyavahAripravare thArApadre kasyA'pi vyavahAriNo gRhAsanne sthAne tena prtipnnbhginiibhaavaattsthau| sutazca tadgRhe pazurakSaNapramukhaM yathocitakarmAdi kroti| paraM rUpavAn vacanacAturya-lokapriyatva-bhAgyavadRzAdiguNavAMzca zanaiH pANigrahaNayogyo'bhUt / pratipannamAtulaprasidhyA ca jane prasiddhimAn [abhUt / ___ anyadA zrIstambhanatIrthata: kenApi vyavahAriNA bahugrAmeSu vivAhamelanAya bhrAmyantA zakunAbhAvAdinA'sampadyamAnatatprayojanA thArApadrapraveze kArikhaDakanAvasare vaikAlikAyotthApanAvasare kAlaryupari trikalazIkRtAdhvamAropyAgacchAmIti tenaivAbhUkena vyAhate suzabdaH zakuno'yamiti manasikRtya tasminneva gRhe gate samAjagmuH / tanmAtulena kRtAdarAstatraiva tasthuH / tasya zakunasyAbhidhAyakaM tameva jJAtvA tenaiva saha vivAhaM melayAmAsuH / bhojitAzca mAtulena AbhUjananyAzcAmilan / tadgRhaM kartanAdyupaskArAdimannirdhanaM prekSya khinnA api gambhIratvena kimapi nocurviruddham, kintu TaMkasahasrAdi vivAhAya vilokyate yadgrAhyaM vistareNa jananyA yAtrAdyutsavAzca kAryAH ityAdizobhanameva te procuH / tAvatA grAmamadhye vArtA visRtA / janairuktam-'evaMvidhe grAme satyapi bhavadbhirevaM kiM kRtam ?' tAvatA tatratyarAjJA'pi vArtA zrutA / AbhUrAkAritastadbhAgyavRSTena rAjJoktam- 'caturdinI zulkaM varSamadhye mayA tava muktam / ' AbhUrhaSTaH / tAvatA tadbhAgyAt khaNDAdibAladirAgatA, tena sammukhaM gatvA rUpyamudrA satyakArAdyarpayitvA gRhItA, aparaM ca vastvarpitA / zulkaM ca rAjJo na dattam, ityAdi yuktyA TaMkasahasrANyarjitAni savistaro vivAhamaho jajJe / zanaiH zanairdravyakoTyo jAtAH / yathA-laghukAzmIre thArApadre zrIzrImAlIsaGghavI-AbhaH pazcimamaNDalIkabirudadhArI prAghUrNakasArmikavAtsalyabhojanadAnaM vinA na bhuGkte [saM0-AbhUrityAdiguNavarNanaM kRtam, tataH] tadguNazravaNacamatkRtena tatparIkSArthaM pracchannavRttyA pRthak pRthak vartmanA saGketitadine samakAlaM dvAtriMzatsahasrasAdharmikasaGghana sArddha zrIjhAJjhaNo'vicchinnaprayANairazvavAraira-jJAtAgamanasvarUpa: samAgatazcaturdazIdine saGghacI-AbhUpradhAne gRhItapauSadhe nisIhItrikurvANo jinAlaye devAnnatvA zAlAyAM gurUna vnditvaatisstthn| saM0 AbhUlaghubhrAtrA jinadAsena nimantritaH dugdhapAdaprakSAlanapUrvamAsaneSUpavezitaH, saM0-AbhUnamaskAraM guNan gRhaM samAgataH / laghubhrAtrA pRSTaH, 'bhrAta: ! sthAlAni kIdRzAni karSayAmi ? / ' saGghapatinoktam-'svarNarUpyamayAnyeva / ' tadA paJca paJcazatI paGkttau paGktau svarNarUpyamayAni maNDitAni / evaM yAmamadhye sakalo'pi zrIsaGgho bhojita: paridhApitazca paJcavarNapaTTadukUlamaTIbhiH / tadanu saGghavI-jhAjhaNaH saGghavI-AbhUpAdayorlagnaH / madIyo'parAdhaH kSantavyaH, kiM suvarNezyAmikA lagati ? tvaM bhAgyavAn, yasyedRzamaudAryamityAdi saM0-AbhUguNopabRMhaNAM kRtvA maNDapaMprApa / [ii saMghovari bahumANo] 7. kAlharI-kalharI = tRNAnAM rAziH, ghAsano Dhagalo iti bhASAyAm / - saMpA0 / Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [putthayalihaNaM] [35-pustakalekhanam ] putthayalihaNaM / pustakAnAM zrIjinAgamAnAM lekhanam, tatra mahAlAbhaM jJAnAvaraNIyakarmanirjarAtmakattvAdvijJAya yathAzaktiH yatanIyaM sarvaiH zrAddhaiH sAdhubhizca paThana-pAThana-zodhanabhANDAgArasArAdividhau ca / yataH - "lekhayanti narA dhanyAH, ye jainAgamapustakAn / te sarvavAGmayaM jJAtvA, siddhiM yAnti na saMzayaH / / na te narA durgatimApnuvanti, na mUkatAM naiva jaDasvabhAvam / naivA'ndhatAM buddhivihInatAM ca, ye lekhayantyAgamapustakAni / / " zrIjinAgamasya lekhanaM vAcanaM svayaM likhanaM paThanaM pAThanaM sArakaraNAdi ca sarvaM saphalameva / "ye lekhayanti jinazAsanapustakAni vyAkhyAnayanti ca paThanti ca pAThayanti / zRNvanti rakSaNavidhau ca samAdriyante, martyadeva zivazarma narA labhante / / " [suktamuktAvalI-42/2] bhaktaparijJAyAM zrAddhakRtye "aha hujja desavirao sammattarao rao a jiNavayaNe / tassa vi aNuvvayAI ArovijjaMti suddhAI / / aniyANodAramaNo harisavasavisakaMcuyakarAlo / pUei guruM saMghaM sAhammiamAi bhattI / / niadavvamapuvvajiNiMdabhavaNajinabiMbavarapaiTThAsu / viarai pasatthaputthayasutitthatitthayarapUAsu / / 1. atha bhaveddezavirataH samyaktvarato ratazca jinavacane / tasyApyanuvratAnyAropyante zuddhAni / / 2. anidAnodAramanA harSavazavisarpadromAJcakaJcakakarAlaH / pUjayati guruM saGgha sAdharmikAdi ca bhaktyA / / 3. nijadravyamapUrvajinendrabhavanajinabimbavarapratiSThAsu / vitarati prazastapustakasutIrthatIrthakarapUjAsu / / Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 4 jai so'vi savvaviraIkayAnurAo visuddhamaikAo / chinnasayaNANurAo visayavisAo virato a / / 5. 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH saMthArayapavvajjaM 'pavvajjai so'vi niama niravajjaM / savvaviraippahANaM sAmAiacarittamAruhai / / " [bhaktaparijJA-29-33] yathA svajJAnAvaraNIyakarmanirjarArthinA pazcimamaNDalIkazrI AbhUsaGghapatinA ekakoTiTaGkavyayena sarasvatIbhANDAgAre sarvAgamapratirekA sauvarNAkSarA, dvitIyA sarvavartamAnagranthAnAM maSyakSaramayI pratirlekhitA, tathA 360 AtmasadRzAH zrAddhAH kRtAH, tenaiva ca bhUnetAmahAMkUgrAmayoH anye sAmAnyAH koraNIrahitAH 84 prAsAdA niSpadyante ityetAvaddravyavyayau dvau prAsAdau kAritau / saMstArakadIkSAkSaNe saptakoTIdravyavyayaH saptakSetryAM cakre tena / yathA vA sA0 pethaDaH / tatsvarUpaM cedam ADadeze nAndarInagare narasiMho rAjA, nAnAka: pradhAnaH, nAgaladevezyA ityAdi dvAtriMzannakArAH khyAtAH / tatra suvarNasiddhimAn pravAhena sauvarNakadAnI kaNayagiribirudo dedAko vyavahArI / tatsutaH svecchayA lIlayA vANijyAdyanabhijJaH pethaDAbhidho jAtaH / sa svalpadravyaH pitari mRte durgAdizubhavihAge maNDape prAptaH / lavaNAdi vANijyena 'lUNiu pethaDa : ' iti khyAtaH / krameNa jayasiMharAjJo mantrI jAtaH / tena bhRgukacche bhAratIkozo'likhi tAmrapUThAMrIrIkIlakadukUlaveSTanakapaTTasUtramayadavarakAdyalaGkRtabAhudaNDapustakarUpaH / - zrIpattanagare AbhaDena nAnApustakAni lekhitAni / caturazItivarSAyuH prAnte dharmavihikAvAcane bhImapriyaH 98 [aSTanavati-] lakSA vyayitAH zrutvA ca sAdhurviSaNNaH prAha - 'hA ! kRpaNena mayA ekakoTyapi na vyayitA / tadA tasyAsapAlAdiputrairuktam- koTI tadA pUrNA yadyaSTottareti, tairdazalakSAstadaiva saptakSetryAM vyayitAH, evamaSTottarakoTI jAtA / aSTau pazcAddharmavyaye mAnitAH so'nazanAtsvargataH / sampratyapi anekaiH zrAddhajanairbhANDAkArAH sarvazAstramayA lekhitAH santi / zrIpattane vya0 khImasIsahasAbhyAm, pA0 pAsavIrarAmAdevAdibhiH / ahammade maMsundragadAbhyAm, vatserAdevAjIvAbhyAm / purA zrUyate ekadA zrIhemasUrirjinazAsanonnatiparAyaNo rAjJaH 4. yadi so'pi sarvaviratikRtAnurAgo vizuddhamatikAyaH / chinnasvajanAnurAgo viSayaviSAdviraktazca / / 5. saMstArakapravrajyAM pravrajati so'pi niyamAnniravadyAm / sarvaviratipradhAnaM sAmAyikacAritramArohati / / Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ putthayalihaNaM rommmmmmmmmmmm wromromrom 347 zrItADalikhitapustakAnAM cirasthAyitvAdimahApuNyaprAgbhArasambhUtimuktavAn, zrutvA sakalazrIjinadharmakarmasajjena zrIkumArapAlarAjJA zrIjJAnabhaktivatA sahasaivAnnapAnagrahaNaM tadaiva kurve yadA zrItADasampattiH syAdityabhigraho jagRhe, zrIhemasUrizrIudayanamantryAdibhirvAryamANe'pi / zrIrAjJaH sAhasAd dharmadADhyAt zrIhemasUrerjAgarukaprabhAvAcca tRtIyadine gRhavATikAmadhyasthAH kharatADA eva zrItADA jAtAH / prAtastad dRSTvA pramuditena pAraNakaM kRtvA zrIguravo vijJaptAH prasannahadayA: pramodabharapUritAH kAvyamekamenamAhuH / "astyevAtizayo mahAn bhuvanaviddharmasya dharmAntarAd, yacchaktyAtra yugepi tADatarava: zrItADatAmAgatAH / zrIkhaNDasya na saurabhaM yadi bhavedanyadrutaH puSkalam, tadyogena tadA kathaM surabhitAM durgandhayaH prApnuyuH / / " evaM yathA pUrvakAlInaiH svadharmavRddhikRte lekhitaM tathA sAmpratItAnAmapi puNyavRddhihetava eSAM pustakAnAM lekhanaM sambhAvyamAnamasti, tena tatropakramyameva / [ii putthayalihaNaM] Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pabhAvaNA titthe ] [36-prabhAvanA tIrthe] atha pabhAvaNA titthetti / prakRSTA bhAvanA [ prabhAvanA], bhAvanA svArthasAdhanI, prabhAvanA tu svArtha-parArthayorapi / yaduktam - "jagati viditametadbhAvanArUpadharmAdadhikaguNavatIyaM varNasaMkhyAtigA ca / nijamanasi niviSTA svaprabodhe paTiSThA, svaparajananibodhe pratyalAnyAprayuktA / / " titthaM cAuvvaNNo [tIrthaM caturvidhaH ] saGghaH zAsanaM vA, tasminmahAmahakaraNazrItIrthayAtrAprAsAdapratimApratiSThA-zrIjinasnAtramaha - savistara- mahAdhvajapradAna-17bhedavidhisatyApana-pratigrAmapratinagara-pratigRha-kevalasamyaktvamodaka-sanANaka-sabhAjanamodaka- ghRta-guDa-khaNDAdi-lambhanatapastapana - tadudyApanaDhaukana- zrIsaGgha bhakti-sAdharmikavAtsalya-zrIgurupravezamahAdikaraNasarvajanavijJAtadharmakaraNIyaistIrthasya prabhAvanA zrAddhAnAM yuktimatI / yataH "prativarSaM saharSeNa nijavittAnumAnataH / pUjanIyAH sadharmANo dharmAcAryAzca dhImatA / / putrajanmavivAhAdi - maGgalAni dine dine / paraM bhAgyavatAM puMsAM zrIsaGghArcAdimaGgalam / / " zrI Avazyake'pyuktam "vittI u suvaNNassa bArasa addhaM ca sayasahassAiM / arasi cikoDI pItIdANaM ta cakkissa / / eyaM ceva pamANaM NavaraM rayayaM tu savAditi / maMDaliANa sahassA pIIdANaM sayasahassA / / 1. vRttistu suvarNasya dvAdaza arddha ca zatasahasrANi / tAvatya eva koTyaH prItidAnaM tu cakravarttinAm / / 2. etadeva pramANaM navaraM rajataM tu kezavAH dadati / mANDalikAnAM sahasrANi prItidAnaM zatasahasrANi / / Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pabhAvaNA titthe mmm 349 bhattivihavANurUpaM aNNe'vi ya deMti ibbhamAIyA / soUNa jiNAgamaNaM niuttamaNioiesuM vA / / " phalamapi - "devANuatti bhattI pUyA thirakaraNa sattaaNukaMpA / sAodaya dANaguNA pabhAvaNA ceva titthassa / / " [Avazyakaniyukti-580-583] tathA tato mAsapUrtyanantaraM gacchAsannasthAne AyAti, AcAryAstu tatpravRttimanvicchanti / tato nRpAdInnivedyate pratipAlitatapaHkramaH sAdhurihAyAtastato vibhUtyA tasyopari candrodayadhAraNaM naandiituuryaasphaaln-sugndhvaasprkssepaadiruupyaa| tatreme guNA: - "ubbhAvaNA pavayaNe, saddhAjaNaNaM taheva bahumANo / ohAvaNA kutitthe, jIaM taha titthavRDDhi a / / " [vyavahArabhASya-800 pravacanasyotprAbalyena bhrAjamAnaM prakAzanam / anyeSAM sAdhUnAM zraddhAjananam, vayamapyevaM kurmo yena mahatI zAsanaprabhAvanA bhavati / zrAddha-zrAvikANAmanyeSAM ca zAsanopari bahumAnaH / kutIrthAnAmapabhrAjanA tatredRzAM mahAsattvAnAmabhAvAt / jItametadyatsamAptapratimAnuSThAnaH satkaraNIyaH / tIrthavRddhiH pravacanasya hyatizayaM vIkSya bahavaH saMsArAdvirajyante pravrajyAM ca pratipadyante / zrI vyavahArabhASyavRttau / nRpAdibhiH zrIsaGghana cAbhinandyamAnaH pravezyate, tasya bahumAnArthamanyeSAM zraddhAvRddhyarthaM prabhAvanArthaM ca / ke'pi kathayiSyanti prabhAvakA: zrIjinAjJAvirAdhakAstannAsambhAvyamAnamasti / tathApi ye ke'pi prarUpayantaH santi te praSTavyAH, 'kvApyAgamAdizAstreSu prabhAvakA durgatigAminaH kaidRSTAH zrutA vA ? ttprkaashyt| no cet, prarUpakA eva zrIjinAjJAphalaM prApsyantIti 3. bhaktivibhavAnurUpamanye'pi ca dadAti ibhyAdayaH / zrutvA jinAgamanaM niyuktAniyojitebhyo vA / / 4. devAnuvRttiH bhaktiH pUjA sthirakaraNaM satvAnukampA / sAtodayo dAnaguNAH prabhAvanA caiva tIrthasya / / 5. uddhAjanA pravacane, zraddhAjananaM tathaiva bahumAnam / apabhrAjanA kutIrthe, jIvaM tathA tIrthavRddhizca / / Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 rrrrrrror wommmmmmmmmm 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH sambhAvyam / ' yataH siddhAntAdAvArAdhakatayA jJApitA: santyaSTadhA / tathA hi - "pAvayaNI dhammakahI, vAI nemittio tavassI a / vijjA siddho a kaI aTeva pabhAvagA bhaNiA / / " [pravacanasAroddhAra-934] vartamAnakAlocitazrIAgamajJAtA dhArakazcaturvidhazrIsaGgharUpatIrthapravartakaH zrIsUriH prAvacanika: / vyAkhyAnalabdhivAn samyakjJAnaprakAzanena bhavyajIvapratibodhako dharmakathakaH / karkazataratamatarkazAstrakuzala: pratyakSAdipramANakuzalatA-paravAdinirdhISTana-rAjasabhAlabdhajayapatro vAdI, atra mallavAdI dRSTAntaH / atItAnAgatAdyaSTAGganimittavettA mahatzrIsaGghakArye nimittaprayuJjako naimittikaH, atra bahavo vaarttkaadismbndhaaH| pakSakSapaNa-mAsakSapaNaSANmAsikASTamAsika-sAMvatsarikAntAni vikRSTatapAMsi teSAM balotpannasAmarthya: prabhAvakastapaH zaktimAn, atra viSNukumArAdisambandhaH / jApa-homAsanAdimahAkaSTaH sAdhito'nekamantrAdyAmnAyairvidyAvAn, AryakhapuTAdisambandhaH / aJjanacUrNAdRzIkaraNasuvarNasiddhi-nidhipragaTIkaraNa-vyomotpatana-pAdalepAdikAH jAnAti, jinagRhapratimAzrIsaGghaprauDhakArye prakAzayati sa siddhaH, atra pAdaliptasUryAdisambandha: / kAvyakalAkuzalo nAnAvidhazAstraniSpAdananipuNastadvalena rAjJaH pratibodhazrIsaGghaprauDhakAryasaMsAdhakaH kaviH, atra siddhasenadivAkarAdisambandhaH - ||ath zrIjIvadevasUrisambandhaH / / jagatprANaH purA devo jagatprANadAyakaH / svayaM sadA'navasthAna: sthAnamicchan jagatyasau / / vAyaTAkhyaM mahAsthAnaM gurjarAvanimaNDanam / dadau zrIbhUmidevebhyo bamabhya iva mUrtibhiH ||(yugmm) zAlAtAlakasambandha-nivezena tadA marut / nidadhe bahmazAlAyAM caitye ca parameSThinam / / malayAdrau yathA sarve candananti mahIrUhaH / brAhmaNA vaNijazcAtra tathAsan vAyaTAkhyayA / / abhUjjAti: sphurajjAtipuSpasaurabhanirbharA / sarasAlibhirArAdhyA tannAmnA sarvamUrddhagA / / dharmadevaH zriyAM dhAma zreSThI tatrAsti vizrutaH / sAkSAddharma iva nyAyArjitadravyapradAnataH / / 1. vaayuH| 2. prathamataH SaSTazlokasthAne hastapratau 'purA vAyudevaH svayaM sadAnavasthAnaH sthAnaM jagacchan gurjarAvanimaNDalaM vAyaTAkhyayA prasiddhA''bhUvan / tatra pure vAyarajAtimukhyaH zreNI jajJe / ' 6. prAvacaniko dharmakathiko vAdI naimittikastapasvI ca / vidyAvAn siddhazca kaviH aSTau eva prabhAvakA bhaNitAH / / Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pabhAvaNA titthe / mmmmmmmm 351 tadbhAryA zIlavatI, tayoH putrau mahIdhara-mahIpAlAkhyau / karmadoSAnmahIpAlo dezAntarabhramI jAtaH, tatsnehAnmahIdharo virakto'bhUt / tatra zrIjinadattasUrirasti / anyadA bhavodvigno mahIdharastatpArzve prvrjyaamyaaciit| sUristatpitarau pRSTvA taM ca yogyaM jJAtvA pravrajyAM tasya dadau / anekavidyAbhRtaM svapade nyasya zrIguru: svargataH / zAkhAnugatanAmnA'sau zrIrAzilagurustata: / vidyAvinodata: kAlaM gacchantamapi veda na / / mahIpAlo'pi rAjagRhe zrutakIrtidigambaraiH prabodhya pravrAjitaH / suvarNakIrtiriti tasya nAma dattam / zrutakIrtigurustasyAnyadA nijaM padaM dadau / zrImadapraticakrAyA vidyAM ca dharaNArcitAm / / parakAyapravezasya kalAM cAsulabhAM kalau / bhAgyasiddhAM prabhuH prAdAt tAdRgyogyA hi tAdRzaH / / tatpurAgatavANijyakRdbhyo jJAtvA jananyatha / jagAma milanAyAsya bhartari tridivaM gate / / tatra sA militA, Aha ca - 'jainadharmekye'pi dvayoH putrayoH sAmAcAribhedaH kuta: ?' tatastvaM pUrvajasthAne, samAgaccha mayA saha / yathobhau bhrAtarau samyak gRhIta dharmamekakam / / ahamapyekasmin dharma lagAmi, sa mAturuparodhena vijahe vAyaTe pure, sodarau militau tattvaM vicArayataH / digambara: zvetAmbareNa prabodhitaH / tAvanyadA savitryA ca bhikSAvRttyai nimantritau / mahAbhaktyA tadAcAradarzanArthaM ca kiJcana / / ekaH zuzruSitasthAlIvRnde bhojyavidhiH kRtaH / sAmAnyo madhyamasthAneSvaparaH pravaraH punaH / / pUrvaM digambara AkAritaH, tena ramyabhANDastho bhojyavidhirAdRtaH, madhyamasthAnasthaM zItaM dagdhaM kadannaM dRSTvA mukhAdivikAraH kRtaH / dvitIyaputrasya sAdhuyugmamAgataM prAha-'bhojyadvayamapyAdhAkarmadoSeNa duSTamasmAkaM na kalpate' ityuktvA pazcAdgatam / iti zvetAmbaragirA mAtRpratibodhagirA ca sa prabuddhaH svabandhunA prvraajitH| yogyaM jJAtvA taM zrIrAzilaguruH svapaTTe nyasya svarjagAma / zrIjIvadevasUrinAmnA khyAtaH, yatipaJcazatIrUpatatparivAra:, so'nyadA vIrabhavane vyAkhyAM kurvannekena mantrazaktimatA yoginA dRSTa: / cintitaM ca tena, asya cetkimapi chalaM kurve tadA mama zikSitaM pramANaM vimRzyeti sabhAmadhyamadhyAsIna: svalolayA paryaMkamAbadhya bhumAvupaviSTaH / vAcakasya rasajJAM ca stabdhavAn / svazaktyA vAcane zaktaM svaM vineyaM vidhAya ca / amuJcat samaye vyAkhyAmavyAkulamanAH prabhuH / / tasya paryastikAbhUmAvAsanaM vajralepavat tasthau / tataH sa Aha - 'karasampuTaM saMyojya mahAzakte ! mAM muJca / ' kaizcit dayAlubhiH zrAddhairvijJaptaH prabhustamamuJcat / 3. 'zrIjinasUri' hasta0 / 4. 'dRSTvA' hasta0 / 5. 'bhAgya... tAdRzaH / / ' hasta0 nAsti / 6. 'tatrA' hasta0 / 7. 'sAmAcArIbhedaH' hasta0 / 8. 'dharma saMvicAryAryasammatam / ' prabhAvakacaritre / Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH prabhurnyaSedhayat tatra sAdhusAdhvIkadambakam / udIcyAM dizi gacchantaM svIkRtAyAM kuyoginA / / dharmakarmaniyogena sAdhvIyugamagAt tataH / tatra kAsArasetau ca tiSThan yogI dadarza tat / / tataH sanmukhamAgatya lAghavAdekasyA mUrdhni cUrNaM cikSepa / tasya sA pRSThato gatvA pArzve nivivize tataH / vRddhayoktA na cAyAti dhikkaSTaM pUjyalaGghanam / / sA zIghraM zrIgurupArzve vRttAntaM vyajijJapayat / sUrirAha mA viSIda / atra kArye vayaM bhaliSyAmahe / tataH kuzamayaM tatra putrakaM te samArpayan / caturNAM zrAvakANAM ca zikSitvA te'pyatho yayuH / / nirgatya ca bahizcetyAcchittvA tasya kaniSThikAm / tatpArzvagAH karaM tasya dadRzuste niraGgulim / / pRSTaH kasmAdidaM jAtamakasmAditi so'vadat / Uce tairmucyatAM sAdhvI bahupratyUhakAriNI / / amAnayati tAM vAcaM tatra te putrakAGgulim / dvitIyAM pazyatastasyAchindan sA'pyatruTad drutam / / tata AhuH adyApi sAdhvIM muJca, no cecchiraH chetsyAmi / samyagbhItastataH so'pi prAha nIreNa sicyatAm / asyAH zirastato yAtu nijaM sthAnamanAkulA / / tathA kRte ca taiH sAdhvI tatra sA'bhUt sacetanA / Agatya ca nijaM sthAnaM sA bAlA''locanAM lalau / / tato bhIto dezAntaraM yayau yogI / itaH zrIvikramAdityaH zAstyavantIM narAdhipaH / anRNAM pRthivIM kurvan pravartayati vatsaram / / vAyaTe preSito'mAtyo limbAkhyastena bhUbhujA / janAnRNyAya jIrNaM cApazyacchrIvIradhAma tat / / tat sa uddadhAra / saMvatsare pravRtte SaTsu varSeSu pUrvataH / gateSu saptamasyAntaH pratiSThAM dhvaja- kumbhayoH || zrIjIvadevasUribhyastebhyastatra vyadhApayat / adyApyabhaGgaM tattIrthamamUdRgbhiH pratiSThitam / / itazca vAyaTe vaNig mukhyo lallaH zreSThI asti / mahAmahezvaraH koTisaMkhyadravyeNa bhAsvaraH / mahAdAnaM mudA so'dAt sUryagrahaNaparvaNi / / tathA homaM samArabdhavatA tena yAyajUkArutvijazca bahavaH samAhUtAH / tAnabhyarcya homaH prAvartyata / tatra kuNDopakaNThe'histadUrdhvasthAmlikAddrumAt / dhUmAkulAkSiyugmo'sau phaTatphaTiti cApatat / / AdAtumeSa bhogIndraH svayamAgata AhutIH / vAcAleSu dvijeSvevaM ko'pi vahnau tamakSipat / / Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pabhAvaNA titthe mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 353 jAjvalyamAnamudvIkSya yajamAna: sudhIzca tam / kRpayA kampamAnAGgaH prAha kiM duSkRtaM kRtam / / ka eSa vo dharmo jIvahiMsAmayaH, adhvaryurAha-bho ! sumantrasaMskRte vahnau patito'hiH puNyavAn, tena na dossH| yato'tra patitA hiMsrajIvA mahAMhaso'pi daivIbhuvaM gacchanti, kRpAlutvAt tava cenmano na manyate tadA prAyazcittaM kuru / dvijebhyo dviguNaM sauvarNamahiM dadyAH / tadAdezAdasau sarpa kSipraM hemamacIkarat / mantrastaM saMskRtaM dRSTvA chedakAle tamabravIt / / pUrvasya phaNino hiMsApApe'sau kArito mayA / etadvane'paraH kAryo'navasthA''padyatAtra tat / / tato'hamenaM dharma nAvagacchAmItyuktvA vahniwdhApitaH / kuNDamuddhRttaM dvijA: preSitAH / tataH samyagdharmaprAptyai darzanAni vilokate / tadgRhe zvetAmbaramunidvayaM bhikSAyai prAptam / annaM saMskRtya RSINAM yacchatetyukte tena muniH prAha - pRthivyAdiSaDjIvanikAyo yatra hanyate sa AhAro na kalpate na: / zreSThI dadhyau - 'amI samyagdharmArAdhakA:' tato'sau prAha - 'dharmaM kathayata / ' tairuce- caityasthaH prabhuH kathayiSyati / ityuktvA munidvayaM pazcAdgatam / anyedhurlallaH prabhoH pArzve gataH, dharmapRcchAM [kRtaH] / tairdayAdidharmaH proktaH devagurusvarUpaM ca / tataH sa zrAddhadharmaM prapede / Aha ca- prabho ! mayA sUryaparvaNi dravyalakSasya saMkalpo vihitaH, tadardhaM kudharme vyayitam / pUjyAnAM dattaM bahuphalaM bhavet, iti zeSamadhu yUyaM prasadya gRhNIta / guru: prAha - vayamakiJcanAH, dravyaM spRzAmo'pi na / cintAM bhavAMstu mA kArSIt zva: sandhyAsamaye tava / prakSAlitaikapAdasya prAbhRtaM yatpraDhaukate / / tannaH pArzve AneyaM tataH kathayiSyAmahe / pare'hni coktavelAyAM kazcid varddhakirAnayat / tAM zayyApAlikAM no yA bhUpasyApi parigrahe / / smaran guruvacaH zreSThI tena sArddhamupAzraye / gatvA vyajijJapat pUjyapurato [vismayonmukhaH / / prabhavaH punarAgatya vAsAn nikSipya dhUrvahau / tadAdhivAsayAmAsurAdizaMzceti [taM sphUTam / / dhuraMdharAvimau yatra prayAntau tiSThataH svayam / tatra jainAlayaM ramyaM dravyeNAnena kAraya / / omiti pratipadyAtha dhaureyau muJcati sma saH / mutkalau jagmaturgrAme pippalAmakAnAmAni] / / tatrAvakaradeze ca sthitau na calatastataH / grAmAdhipatiretasya gauravAd bhUmimArpayat / / tatra samaNDapaH prAsAdaH kAritaH / anyedyuH kazcidavadhUtaH pumAn samAyayau, prAsAdaM dRSTvA ghrANakUNakazcake / janaiH pRSTaH, prAha - 'striyo'sthizalyamatrAsti, pUjyAnAM tadAjJApitaM prAsAdamutzalyamutkIlya punaH prAsAdamArabhyatAm / 9. 'tadvidhi' hasta0 / Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 xmmmmmmmmmm rammar- 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH dravyAbhAvodbhavA cintA kAryAlalla ! nahi tvayA / dravyaM te tadadhiSThAtryaH pUrayiSyanti puSkalam / / utkIlane samArabdhe nizi zuzruvire svarAH / notkIlyamityavajJAte nipatantyatra loSTakAH / / punaH pUjyAnAM jJApitam, dhyAne kRte sAkSAddevI AgatA / Aha ca - kanyAkubjarAjJo duhitA nije sukhAdikAdeze gurjare tisstthntii| mlecchabhaGgabhayAdatra kupe'haM nyapataM tadA / abhUvaM bhUmyadhiSThAtrI mRtvA svaM cAsti me bahu / / tataH svAGgAsthizalyAni nAnumanye vikarSitum / mamAnanumatau ko'pi kiMcit kartuM nahi prabhuH / / tato gururenAmanvanayat sAtaGgI: sudhAbhi: zAtA'bhUt / avocad yadi mAmatrAdhiSThAtrI kurutAdhunA / tadrvyasahitAbhUmidharmasthAnAya gRhyatAm / / gurubhiH pratipanne ca caitye nivRttite vare / te devakulikAM tasyA yogyAM pRthagacIkaran / / bhavanadevIti AkhyA ca kRtA / atha jinadharmaraktaM lallaM jJAtvA viprA jaineSu dveSaM cakruH / tataste gocaracaryAdau gacchatAM sAdhUnAmudvegaM kurvanti / sAdhubhistatsvarUpe prokte guruH prAha- 'kSamAvazAtupasargA vilIyante, idaM nastattvam / ' anyadA viprA Alocya kAJcinmaraNonmukhIM surabhiM caraNeSUtpATyotpATya zrIvIracaityAntaH prAvezayan / nizigataprANAM tAM matvA te bahisthA: prAhu:-'atra jainamahimA ko'pi vilokya: jainAnAM viDambanA vaa|' brAhma muhUrte yatayo'GgaNe prAptAstAM parAsuM dadRzuH / tairguruNAM nivedite tatsvarUpe guravo'kSubhyanto'GgarakSAyai sAdhUna muktvA dhyAnaM bhejuH / antarmuhUrtena sA dhenuH svayamutthAya caityAbahirnigatya bahmabhavanonmukhaM gacchantI viprANAM vismayAdvaitaM kurvantI dRSTA / yAvatpUjaka: prAtabharamudghATayati tAvatzIghraM surabhirbahmamandire''vizat, bahiHkarSantaM zRMgayugalena prapAtya garbhAgAre pravizya bahmapuro'patat / guravo dhyAnaM mumucuH / pUjako jhallarInAdAnmahAsthAnamamelayat / AgatA viprAdayaH, hAhAkAraH sarveSAM matimUDhatAzcaryagurubhayAni / hI hI matibhramo vA svapno vAyam / yad gauma'tA'traivAgatA ca / vAyo: kIrtirvAyunaiva gatA / hA uccalyate itaH / anye prAhuH - 'tava DimbhaivirAdhitA jainarSayaH / ' anye prAhuH - 'na mama kintu tave'tyAdi mithaH kalahAH, nipuNAH prAhuH - 'caityasthA guravaH zaraNaM prapadyante tadA ko'pi zubhasambhavaH / praNAmaM vinA prAkRto'pi ko'pi na prazanno bhavati, kimamAnuSasAmarthya: / ' evaMmekamatIbhUya zrIvIramandire prAptAH / hastau zIrSe yojayitvA bahubhaktivinayapUrvakaM zrIgurun vijJapayAmAsuH / ityukte'pi gurau tuSNIke lallo jItakAzI prAha - 'jaineSu dviSTairviziSya tu mayi bhavadbhirasUyayAparAdhA bhRzaM kriyante, tathApi yadi yUyaM kiJciddaNDaM maryAdArUpaM pratipadyadhve tadA'haM pUjyebhyaH kiJcidvijJapayAmi / ' viprAH prAhuH - 'yuktmvocH|' 'svarucyA sAmprataM jainadharme satatamutsavAn / kurvatAM dhArmikANAM na ko'pi vighnAn kariSyati / / 10. ....dbhisUrayAya...' hasta0 / Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pabhAvaNA titthe mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 355 astu ca prathamo baNTa: zrIvIravratinAM tathA / sadA'ntaraM na karttavyaM bhUmidevairataH param / / pratiSThito navAcArya: sauvarNamupavItakam / paridhApyAbhiSektavyo brAhmaNairbrahmamandire / / ' ityaGgIkRte tairlallo gurupAdayormoliM nivezyAha - 'prabho ! mahAsthAnaM samuddhara / ' zrIjIvadevasUrizca prAhopazamavarmita: / kAlatraye'pi nAsmAkaM roSa-toSau janadviSau / / pratyuhavyUhaghAtinyaH paraM zAsanadevatAH / idAnImapi tA eva bhaliSyanti mama smRtau / / ___ ityuktvA sUrayo dhyAne''sInA: / antarmuhUrtena gaurbrahmavezmata utthAya bahirnirgatya brAhyapradezabhUmau nirAlambA'patat / gurava AsthAnamAjagmuH, vedoditAbhirAzIbhirvipraizcakre jayadhvaniH / jinadharmaH sphaatimaan| zrIsaGghamukhAni saprakAzAni, pUjyA anyatra vijahuH / kAlaM jJAtvA yogyaM ziSyaM paTTe nyavIvizan / gacchapravartakasyAthAdezaM rAhasyikaM daduH / yogI pratihato'smAbhiryaH purA siddha eva saH / / anekasiddhisaMyukta ekakhaNDakapAlavAn / asmAkaM nidhanaM jJAtvA sa cAgantAtra nizcitam / / apyasmAkaM kapAlaM cet saiSa prApsyatyadharmadhIH / zAsanasyopasargAstad vidhAsyati tathAvidhAn / / tata: snehaM parityajya nirjIve'smatkalevare kapAlaM cUrNanIyam / ihArthe mAmakInAjJA, yata itthaM zAsanarakSA bhAvinI / iti navasUreH zikSA pradAya samyagArAdhya vaimAnikasureSUtpadyanta / tato labdhalakSaH sadaNDamuddaNDaM parigRhya kapAlaM tathA cUrNayAmAsa yathA''kAro'pi nekSyate / saGgha zokAdvaitaM mahatyutsave guruzibikAM gItArthA vahanti / asminnavasare DamarukadhvAnabhairavo yogI tatrAyayau / puruSo'yaM ko'tIta ityapRcchacca lokam, tatraiko vipro'zrUNi muJcan-'mahAbhAga ! mahAsthAnadharoddhAravarAhaH zrIjIvadevasUrirdivamIyivAn,' ityAha / idaM zrutvA kUTazokaH sa vakSodhnan pUtkAramuccaiH kRtvA bhRzamarodat / ekadA bho ! madIzasya mukhaM darzayata, anyathA svazirodhAtaM kRtvA prANAntyakSyAmi / pravartakena zibikAM bhuvi mocitA, tanmukhamudghATitam, taccUrNitaM dRSTvA hastau ghRSTavAn / ekakhaNDaM kapAlaM zrIvikramAdityabhUpate: mamAcAryasyAsya syaatpunnypurusslkssnnm| kare cenmamedamacaTiSyat tadA manmanorathAH siddhimayAsyan / kiM kurve, abhAgyaridRzaM na prApyate / jIvatA ca mRtenApyanenAhaM ghRSTa eva mitreNa / paraM tathApi loko'sya saMskAre mAM dizatvasau mamA'pi punnyvibhaago'stu| anumataM saGghana tatastena malayAcalAt vyomnA zrIkhaNDAgarukASThAnyAnIya tadaGgasaMskArazcakre / / / iti prabhAvanAyAM zrIjIvadevasUricaritram / / atha vIrAcAryaH - / / atha zrIvIrAcAryasambandhaH / / zrIcandragacche'vAntaraH khaNDilAkhyayA gacchA tatra zrIbhAvadevasUrirAsIt / tatpaTTe zrIvijayasiMhasUrayaH, tatpaTTe zrIvIrasUrayo rAjJaH zrIsiddharAjasya mitram / anyadA sabhAyAM rAjA narmaNAha gurum- 'tejo vo bhUpAzrayAbahuH / ' sUriH prAha :- 'svasvabhAgyaiH sarveSAM pratiSThA syAt, nAnyata: / ' rAjAha- 'matsabhA muktvA Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH bhavatAM videzagamane bhikSAcaratvamAtrameva nanu / ' sUrirAha- 'rAjan iyanti dinAni bhavatpremataH sndaanmivaasiit| ApRSTo'si gacchAmo vayam / ' nRpaH prAha- 'svapurAnna dAsyAmi bhavato gantum / ' sUriH prAha - 'kena vayaM yAnto niSidhyAmahe ?' ityuktvA svAzrayaM yayau sUriH / rAjA nagaradvArANi sarvANyapi narai rurodha / itazca guravaH sAndhyakriyAM kRtvA dhyAnena tasthuH / prANanirodhAdvidyAbalAcca te gaganAdhvanA pallInAmnIM purIM prApuH / prAtavilokyate'dRSTe ca rAjA dadhyau, 'kiM mitraM gata evAyaM sadA zithilamohaH, paramIdRk kalAnidhiH punaH kathaM prApyaH ? mandapuNyo'hamiti / itazca tataH pallIvAsivipraiH pattane rAjA jayasiMho vyajJapi / amuke tithI, nakSatre, vAre dine ca zrIvIrasUrayo'tra prAptAH / rAjA dadhyau, narmeva me vikRtam / tadrAtrAvevAsau vyomamArgeNa palyAM yayau / utkaNThitena rAjJA tadAkaraNArthaM prahitAH pradhAnAH pallIM prApuH / prakAzitaM tadagre te nRpasya tadviyogaduHkhAdi / udAsInasthA guravaH prAhuH - 'svavidyAbalaM jJAtuM vayaM prAgapi vijihIrSavaH, sthAnasthairna jJAyate tat / rAjA uccAvacaM tu vaca: sahakArikAraNam / tato dezeSu vihRtya bhavatpure AgamiSyAmazcetpunaH, pradhAnairmahAgrahakaraNena pratipannaM gurubhiH pattanAgamanam / ' mahAbauddhapure bauddhAnvAde jitvA bahUnatha / gopAlagirimAgacchan rAjJA tatrApi pUjitAH / / parapravAdinastaizca, jitAsteSAM ca bhUpatiH / chatracAmarayugmAdi- cihnAnyadAnmudA / / rAjJA kAritAste, gopagiribhUpArpitaM chatrAdyapreSayan satvaram, svayaM tu zanairnAgapuramArgeNa pattanAsannacArUpagrAme prApuH / tAvantaM panthAnaM yAvad bhUpakRtapravezamahA guravaH pattanaM prApuH / athAtra vAdisiMhAkhya: sAMkhyavAdI samAgataH / patrAvalambane tasyA'yaM zlokaH - "uddhRttya bAhU kila rAraTIti; yasyAsti zaktiH sa ca tAvadaitu / mayi sthite vAdini vAdisiMhe; naivAkSaraM vetti mahezvaro'pi / / " zrIkarNabAlamitraM zrIvIrAcAryakalAgururgovindAcAryo'sti, tatpArzve pracchannaveSeNa rAjJA Agatya pRSTambhagavan ! vAdisiMhena saha vAdaH kariSyate ? govindAcAryairuktam-vIrastaM prAtarjeSyati sabhAyAm / prAtarbhUpe vAdisiMha AkAritaH prAha niHspRhatvadambhena vayaM kasmAt tatrAgacchAmo niHsaGgAH ?, rAjA cet kautukI tadA pAdacAreNAtrAgamiSyati / rAjJA kautukAt tathaiva kRtam / sAMkhyapArzve govindAcArya: sabhyatayA''kAritaH, tatra prApa, apare'pi vIrAcAryapramukhA vidurAH / rAjA''ha - ' ko vaktA'tra ?' zrIgovindAcAryaH prAha'zrIvIrAcAryaH / ' sAMkhyaH prAha- 'eSa dugdhagandhamukho mayA saha kiM vadiSyati ? / ' rAjA''ha - 'tvanmadadhattUravibhramo dugdhAdeva vileSyate / ' iti zrutvA sa urdhvahastasthazirAH supta evopanyAsamavahIlayA cakre / tadanu vIraH prAha-gadyAt padyAd vA vacmi ?, chandA'laGkArAvapi kathaya / sAMkhyaH prAha- 'bho bAla ! gaurjarADambaro matpuro na kriyate / cet te zaktirasyeva tadA mattamayUracchandasA nihnavAlaGkAreNa ca vada / ' vIraH - 'girAM devyAstvayeva mayA''zAtanA na kriyate' ityuktvA UrdhvabhUya sarvAnuvAdapUrvaM pratyupanyAsaM cakre, sAMkhyo'pi tadAsanastho'bhUt / zrIvIre mattamayUracchandasA I Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pabhAvaNA titthe rrrrrrror mommmmm 357 nihnavAlaGkAreNa ca taM kRtvA virate sarvAnuvAdakaraNAzaktaH sAMkhyaH prAha-'nAhaM sarvAnuvAdopanyAse samarthaH / ' tato rAjA bAhau vidhRtya bhUtale'muM pAtayAmAsa / vaktuM cenna zaktastadA AsanasthaH kathaM brUSe ? tadA kavirAjazrIzrIpAla: prAha - "guNairuttuGgatAM yAti, noccairAsanasaMsthitaH / prAsAdazikharastho'pi, kAka: kiM garuDAyate ? / / " viDambyamAna: sa vIrAcAryeNa nyavAri / rAjJA sAMkhyo dezAt karSitaH, zrIvIrAcAryasya tu jyptrmrpitm| anyadA jayayAtrAyAM caturaGgacamUvRte gUrjarAdhIze calite zrIvIrAcAryacaityapuraH saJcariSNau bhUpaM dRSTvA kazcit kaviH samasyApadamAha, taduddizya vIrAcArya dRSTiM rAjA cikSepa / tena lIlayaivApUri / tathAhi - "kAlindi ! brUhi kumbhodbhavajaladhirahaM nAma gRhNAsi kasmAt ?, zatromeM narmadA'haM tvamapi mama sapantyAzca gRhNasi nAma / mAlinyaM tarhi kasmAdaviralavigalatkajjalairmAlavInAm, bASpAmbhobhiH kimAsAM samajani calito gUrjarANAmadhIzaH / / " nRpaH prAha - 'anayA tava siddhavAcA mAlavaM grahISyAmyeva / ' "tvayA balAnakasthena, prokto me zatrunigrahaH / vijayasya patAkeyaM, tatastatrAstu sA dRDham / / " tataH sA tatra tairbandhitA / kamalakIrtidigambaravAdI anyadA zrIsiddharAjasabhAmAgatya vAdArthaM viiraacaarymaahvaast| vIro'pi paJcavarSIyabAlA sahAdAya tatra praaptH| avajJayA vIkSya taM vAdinamAsane niviSTaH / vAdI prAha'rAjan! tava sabhA viduSAmayogyA bAlikAviplutA / ' rAjA''ha-svapramANena krIDatyeSa budha ityuktvA vIro vIkSitaH prAha-samAnavayasorvAda iti dhyAtvA bAlaiSA nagnA''nItA, eSo'pi nagnatvAd dRzyate bAla iva, tataH strImuktiniSedhakupitayA'nayaiva vAde'sau vijeSyate iti / tato hastaM tanmaulau pradAya vIra: proce-bAle ! vadAnena saha, sthApaya strImuktim / tataH sA gaGgApuramiva duruttaraM vyaktamupanyAsa meghagambhIragirA strImuktisthApakaM cakre / taM zrutvA vAdI aneDamUka eva jAtaH / jAto jinadharme jayajayAravaH / rAjA''ha-'yasya hastasparzana yatra tatra saGkrAntA vAgdevI bhASate sa vIrAryo jagatyajayya eveti / ' / / iti vIrAcAryasambandhaH / / zrAddhAnAM kRtyametat, na kevalaM zrAddhAnAM kintu kiJcid kiJcid dhanInAmapi kRtyam / ii pabhAvaNA titthe] / / iti prabodhadIpikAyAM paJcamaH prastAvaH / / Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ...'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyaH saMtikarastavanirmitavinivArita-nikhiladezamAribhayAH / zrImunisundaraguravaH prabhAvakA: zAsanodyotAH / / 1 / / tapagaNasuragirizikhare surapAdapasaMnibhatvamabhidadhataH / zrIratnazekharagurupravarAH ziSye hitArthakarAH / / 2 / / abhavan bhRgupuraviditaprabhAvavibhavAH kalindikAkalitAH / nAnAgamArthagarbhitazAstrairihamUrtimanto'pi / / 3 / / yugmam / / tatpaTTAlaGkRtikRtinipuNAH zrIlakSmIsAgaraguravaH / taiyastAH sauvapade jAtA: zrIsumatisAdhuvarAH / / samprati teSAM pade vapuH prasapatprabhAvaH bhRzapaTavaH / nandantu ciraM saGgha gaNapAH zrIhemavimalAkhyAH / / zrIratnazekharagurUttamaziSyamukhyA AbAlyakAlaguNagauravalabdhavarNAH / zrIsUrirAja-jinahaMsamunIzahaMsAsteSAM vineya-paramANurimAM lilekha / / iti mannaha jiNANa ANaM iti kulakasya vRttirnaTIpadranagare tapAgacchAdhirAja-zrIzrIzrIhemavimalasUri-vijayarAjye poSamAse zuklapakSe pratipadine budhe sakalAnUcAnazirovataMsasvayazonirjitarAjahaMsa-zrIzrIzrI-jinahaMsasUriziSya-bhUjiSyeNa [suziSyeNa] paM. rAjamANikyagaNinA sva-paropakAravinodAya sAdaraM likhitaa|| / zrIrastu / / / / kalyANamastu / / / / zubhaM bhavatu / / svasti saMvat ekasaptatiH adhikaH paJcadazazata 1571 varSe vaizAkhamAse kRSNapakSe tRtIyA 3 budhe / bhaTTamedapATajJAtIyena naTapadravAstavya-josIkaDUA-likhitam / / cha / / zubhamastu / / / / cha / / / / zrIrastu / / / / klyaannmstu|| saMvat 1638 varSe zrIkharataragacche zrIpattananagare zrIjinacandrasUribhiH pAThanArthaH / / Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-1 'mannaha jiNANaM ANaM' svAdhyAyavRttau samuddhRtAnAM prAkRtapadyAnAM akArAdikramaH / padyA'dyapadam viSayaH granthanAmAdikam pRSTham aMgaMmi paDhamapUA jinapUjA upadezataraGgINI, cai. mahAbhASya-199 249 aMgaggabhAvabheyA jinapUjA caityavandanabhASya-10 249 aMgapaccaMga zIlam dazavaikAlika-8/58 181 aMguTThamuTThigaMThIghara pratyAkhyAnam Avazyakaniyukti-1578 134 aMguDhe melaviuM kAyotsargaH Avazyakaniyukti-1547 vRtti 127 aMgulibhamuhAo'vi kAyotsargaH pra.sAroddhAra-2160, A.ni.1547 vRtti, 127 aMtimakoDAkoDIi mithyAtvam gu.sthA.kra.-22 vRtti, vi.A.bhA.-1194, 30 aMtomuttamittaM kAyotsargaH Avazyakaniyukti-1463 119 aIaM niMdAmi jIvakaruNA pAkSikasUtra 312 aIyaM niMdAmi sAmAyikam pAkSikasUtra 82 akasiNapavattagANaM jinapUjA mahAnizitha-3/00, paJcavastu-1224 A.bhA. 994, paJcAzaka-4/42, 242 akkharassa aNaMtabhAgo akkhANa rasaNI zIlam subhASitasuktasandoha 179 akkhANa rasaNI karaNadamaH ratnasaJcaya-320 332 akkhe varADae vA Avazyakam A.ni.- 1432, odhani.-335, piNDani.-7, guruvandanabhASya-29 78 akkhevaNi akkhittA dhArmikajanasaMsargaH 325 agaNIo chiMdijja kAyotsargaH Avazyakaniyukti-1516 122 agArisAmAiaMgAi pauSadhaH uttarAdhyayana - 5/23 158 aTTha na kIranti sayA namaskAraH aTThavihaMpi a kamma kAyotsargaH Avazyakaniyukti-1456 118 aTTeva ya aTThasayA namaskAraH caMdakevalicariya-60 215 aDaviM sapaccavAyaM namaskAraH Avazyakaniyukti-905 216 aDavIi desiattaM namaskAraH Avazyaniyukti-904 216 aNabhiggahiraM puNa mithyAtvam caturthakarmagrantha-75vRtti 25 mithyAtvam 214 Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~~~~-'mannaha jiNANa ANaM svAdhyAyaH' aNasaNamUNoariA pratyAkhyAnam pratyAkhyAnam mithyAtvam vandanakama vandanakam pratyAkhyAnam dazavaikAlikaniyukti-47, pravacanasAroddhAra-270 152 Avazyakaniyukti-1564 132 caturthakarmagrantha-75 vRtti 26 yogazAstra-3/129 vRtti 98 yogazAstra-3/129 vRtti 99 152 AvazyakabhASya-249 136 A.ni., dhyAnazataka-49 08 upadezamAlA-215 29 Avazyakaniyukti.pRSTa-231 175 A.ni.92, vi.A.bhA. 1119 229 zrA.pra.-6 vRtti 60 bhagavatI 1/3/37 31 pratyAkhyAnam jinAjJA mithyAtvam dAnam paropakAraH 106 aNAgayamaikkaMtaM aNAbhogaM egidiA aNujANaha me aNudatto a jakAro aNupukhamAvayaMtA aNubhAsai guruvayaNaM aNuvakayaparANu aNusiTThA ya bahuvihaM atihisaMvibhAgo atthaM bhAsai arahA asthi jio taha asthi NaM bhaMte ! addhanibbuDe sUre addhA paccakkhANaM aniyANodAramaNo anirikkhiyA annaM imaM sarIraM annadraM pagaDaM annattha nivaDie apaDikkama sohamme appiNaha taM baillaM appuvo kappatarU appe vi kAleNaM abbhaMtarapariaTTiya abbhuTThANe viNaye abhaviamahilANaM abhiggahiaM abhinivesiaM tu amajjamaMsAsi amohaM vayaNaM kajjA samyaktvam mithyAtvam pratikramaNam pratyAkhyAnam pustakalekhanam sAmAyikam kAyotsargaH zIlama pratyAkhyAnam upazamaH upazamaH namaskAraH caraNapariNAmaH Avazyakaniyukti-1579 134 bhaktaparijJApayannA-30 345 zrAvakaprajJapti-315, pra.sA.-209 83 Avazyakaniyukti-1552 131 dazavaikAlika-8/52 180 Avazyakaniyukti-1592 136 nizithabhASya-3199 292 nizithabhASya-3181 295 suktamuktAvalI-65/5 213 upadezamAlA-252 339 yogazAstra-3/129 vRtti 98 Avazyakaniyukti-848 67 vi.A.bhA. 803, vRtti, pra.sA.-1508 58 caturthakarmagrantha-75 25 caturthakarmagrantha-75 vRtti 25 dazavaikAlika-10/2/7 210 dazavaikAlika-8/33 261 vandanakam samyaktvam samyaktvam mithyAtvam mithyAtvam svAdhyAyaH gurustutiH Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-1 NNNNNNNNNNNANNNNNNNNNN xxxxxxxxx 361 namaskAraH namaskAraH paropakAra: samyaktvam namaskAraH namaskAraH gurustutiH namaskAraH kAyotsargaH Avazyakaniyukti-923 218 Avazyakaniyukti-925 218 upadezamAlA-447 227 causaraNapayannA-56 . 64 Avazyakaniyukti-926 218 Avazyakaniyukti-924 218 Avazyakaniyukti-1021 259 Avazyakaniyukti-908 217 Avazyakaniyukti-1547 vRtti 126 Avazyakaniyukti-1203 96 zrAddhavidhivRtti 244 dazavaikAlika-9/3/9 308 vandanakam jinapUjA bhASAsamitiH zIlam vandanakam zIlama pauSadhaH arahaMtanamukkAro arahaMtanamukkAro arahaMtA bhagavaMto arihattaM arihaMtesu arihaMtanamukkAro arihaMtanamukkAro arihaMtuvaeseNaM ariho u namukkArassa avaNamiuttamaMgo avaNAmA dunna'hAjAyaM avaNiakusumA avaNNavAyaM ca avi mAyaraMpi saddhiM abucchinnaM vAmaya asaMkhyA thInara asarasaraM acaba asahAi sahAyattaM asui muttamala assAvagapaDiseho aha bhAvadasaNaMmi ahamavi khAmemi ahava na jamijja aha sIso rayaharaNe aha hujja desavirao AimakAussagge AuTTithUlahiMsAi AgAreUNa paraM AgAsagAmiNI vijjA AjammeNaM tu jaM ANaM tANa kuNaMti ANaM savvajiNANaM ANAi ccia caraNaM yogazAstra-3/129 vRtti 98 sambodhasittarI-87 189 163 Avazyakaniyukti-1013 222 indriyaparAjayazataka-50 326 Avazyakaniyukti-365 204 namaskAraH dhArmikajanasaMsargaH bhAva: zIlam vandanakam yogazAstra-3/129 vRtti 100 saMvaraH 306 vandanakam pustakalekhanam kAyotsargaH yogazAstra-3/129 vRtti 100 bhaktaparijJApayannA-29 345 Avazyakaniyukti-1502 121 gAthAsahasrI-405, gu.sthA. 24 vRtti 67 Avazayakaniyukti-1455 118 samyaktvam kAyotsargaH namaskAraH zIlam zIlam jinAjJA jinAjJA mahAnizitha-6/124, saM.si. 90 190 ___kumArapAlapratibodha-pR. 127 179 upadezamAlA-499, piNDani. - 84 02 upadezamAlA-504 03 Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ B&R ~~~~~~~~~ ANA tava ANAi ANAgijjho attho Abhoge jANateNa AmaMtei karemi Ame ghaDe nihittaM AyayaNasevaNAo Ayariya Ayaria uvajjhAe Ayaria uvajjhAe AyariyanamukkA Ayarana AyariyanamukkA Ayariyanamuk AyAravatthu aM AyAssa umUlaM AyAro nANAI AyAvayaMti gam AraMbhapasattANaM AraMbhANa nivAraNaM ArattiyaM niyacchaha ArabhaDA saMmaddA AlaMbaNANa logo Alo aNApariNao AloacalaM cakkhU AloiUNa dose AvassagAhigArI AvassayamubhayakAlaM AvasyaM pi AsaMsAraM sariAsaehiM AsAyaNa micchattaM Asuvva visamapAyaM jinAjJA pratyAkhyAnam pratikramaNam ma jinAjJA dhArmikajanasaMsargaH gurustuti: vandanakam kAyotsargaH namaskAraH namaskAraH namaskAraH namaskAraH paropakAraH vandanakam namaskAraH saMvaraH jinapUjA Avazyakam jinapUjA pauSadhaH vandanakam caraNapariNAmaH kAyotsargaH kAyotsargaH pratikramaNam Avazyakam sAmAyikam stavanam pauSadhaH kAyotsargaH INNNNNNNNNN mannaha jiNANa ANaM svAdhyAya: ' sambodhasittarI- 40 Avazyaka niyukti - 1619 Avazyaka niyukti - 1249 vRtti vizeSAvazyakabhASya- 3457 mahAnizitha -5/ dharmaratnaprakaraNa- 39 bhagavatI-5/6/210 A.ni. 1995, pra. sA. 102 Avazyaka niryukti-1522 vRtti Avazyaka niyukti - 996 Avazyaka niryukti-997 Avazyaka niyukti - 998 Avazyaka niyukti - 999 bRhatkalpabhASya- 1385 yogazAstra - 3 / 129 vRtti Avazyakaniryukti-995 dazavaikAlika - 3/12 sambodhaprakaraNa-216 ThANAGga - 43, o.ni. 267, paJcavastu-245 Avazyaka niryukti - 1188 ArAdhanApaDAgA - 166, pu. mA. - 365 Avazyakaniryukti-1514 Avazyaka niryukti - 1522 vRtti 03 139 111 90 17 324 262 77 zrAddhavidhivRtti 246 103 122 220 220 220 221 226 97 suktamuktAvalI -2/13 vizeSAvasyakabhASya- 3461 220 304 249 160 101 339 121 122 107 77 90 256 160 upadezamAlA - 409 Avazyakaniryukti- 1547 vRtti 126 Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-1 .xxxxxxx wrrrrrrr. 363 caturviMzatistavaH pratyAkhyAnam pauSadhaH pauSadhaH vyavahArazuddhiH vyavahArazuddhiH namaskAraH namaskAraH gurustutiH jIvakaruNA jinAjJA dAnam gurustutiH vandanakam mithyAtvam jinAjJA pratyAkhyAnam namaskAraH bhaktAmarastotra-9 93 A.ni. 1521, pra.sA. -249 134 paJcAzaka-1/29 161 zrAvakaprajJapti-321 162 annAyauMchakulaka-2 277 zrAddhapratikramaNasUtra-22 276 Avazyakaniyukti-986 219 Avazyakaniyukti-984 219 269 sambodhaprakaraNa-1125 jainastotrasandoha-88/2 03 313 175 ra68 yogazAstra-3/129 vRtti AstAM tava stavana Aha jaha jIvaghAe AhAradehasakkAra AhAraposaho khalu AhAre khalu suddhi iMgAlIvaNasADI ia savvakAla ia siddhANaM ikkANa vi taruvara ikkAsIi karaNa ikku cciya tuha ikkeNa kuNa ikko vi namukkAro icchAmi khamAsamaNo ittiarUvaM ca ime ittoccia acca itthaM puNa caubhaMgo ittha ya paoaNa itthINa kahittha itthIjoNIe iyarahavi tA na iha duvihaM vayaM iha loi atthakAmA ihalogaMmi subhaddA iha viNNatto jiNa IryApathikyAH ukkosaM davvatthayaM ukkoseNaM tu saTTho 98 tapaH zIlam Avazyaniyukti-1616 138 Avazyakaniyukti-1022 223 uttarAdhyayananiyukti-327 201 gAthAsahasrI-330, sambodhasaptati-83 189 118 318 kAyotsargaH jIvakaruNA namaskAraH kAyotsargaH jinAjJA sAmAyikam jinapUjA samyaktvam Avazyakaniyukti-1023 223 Avazyakaniyukti-1550 128 jainastotrasandoha-88/11 04 dazavaikAlikadvitIyacUlikAvRtti 85 darzanazuddhiprakaraNa-82, saM.si.-45 243 zrAddhadinakRtyAvacUri-226 guNasthAnakakramAroha-24 vRtti 67 mahAnizitha-3/112 156 pAkSikasaptatikA-9 106 paJcavastu-548, pra.sA.-213 137 uggamauppAyaNa ugghADaporisiM jA ucie kAle vihiNA pratyAkhyAnam pratikramaNam pratyAkhyAnam Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364. uccAraM pAsavaNaM uccAre pAsavaNe uccAliyaMmi ucca phalakusumaM ucchAIUNa ya ujjata selasihare uDumahatiriyaloe uTTe parisaMThia uDDama tirimi uttamaguNabahuma uttamapattaM sAhU uttiuvaoga uttiuvauga uddhAvaNApahA uppaNNaMma aNate ubhAvaNA pavayaNe uyaha paDibhagga uvauttassa u taM uvaesa puNa uvagao siva uvajjhAyanamukkA uvajjhAyanamukkAro uvajjhAyanamukkA uvajjhAyanamukkA uals maMgalaM vo uvayAro paDivannaM uvasamasAraM uvasamasammadi uvasameNa haNe kohaM ussaggeNa ussAsa na niraMbhai ussi anisannaga pratikramaNam pratikramaNam jIvakaruNA jinapUjA kAyotsargaH gurustutiH svAdhyAyaH vandanakam pratyAkhyAnam jinapUjA samyaktvam namaskAraH namaskAraH vandanakam paropakAraH prabhAvanAtIrthe jinapUjA pratikramaNam paropakAraH sAmAi namaskAraH namaskAraH namaskAraH namaskAraH jinapUjA namaskAraH upazamaH samyaktvam upazamaH kAyotsargaH kAyotsargaH kAyotsargaH 'mannaha jiNANa ANaM svAdhyAyaH ' Avazyaka niryukti- 1249 vRtti Avazyakaniryukti-1249 oghaniryukti - - 749 zrAddhavidhivRtti A. ni. 1547 vRtti, pra. sA. - 254 upadezamAlA - 338 yogazAstra - 3/129 vRtti mahAnizitha - 3/109 upadezapada - 1024, paJcAzaka - 192 gAthAsahastrI - 144, gu.Sa. - 18 vRtti Avazyaka niyukti - 1002 Avazyaka niyukti - 1003 Avazyaka niyukti - 1995 vRtti Avazyaka niryukti-539 vizeSAvazyakabhASya-863 upadezamAlA - 448 vasudeva Avazyaka niryukti-1004 Avazyaka niyukti - 1005 Avazyaka niyukti - 1006 Avazyaka niryukti-1007 zatakabRhaccUrNi dazavaikAlika - 8/39 paJcAzaka- 762 Avazyaka niryukti- 1510 Avazyakaniryukti-1461 111 111 313 251 127 ` 269 208 97 156 248 64 221 221 103 228 349 246 112 227 85 221 221 221 222 246 215 293 65 289 198 121 119 Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-1 .xxx rrrrr- 365 ussiussio a oNayadeho osannassa oho suovautto oho suovautto eaM kiikammavihiM eaM paccakkhANaM eaM puNa paMcaviha eeNaM bIeNaM ee kAussaggaM eehiM addhabharahaM eehiM chahiM ThANehiM ekkaM pi aha egaM pi udagabiMdu egaggayA ya jhANe egadivasaM pi jIvo egadutimAsa eganikkhamaNaM egabaillAgaDDI egavihaM duviheNaM egavihaduviha egA hiraNNakoDI ettha paDhamo caritte emeva balasamaggo evaM ceva pamANaM evaM ciya savvAvassa evaM muhattavuDDI evaM susAvao vi evamahAjAegaM evamAi u jA bhAsA esa carittussaggo esa viseso neo kAyotsargaH Avazyakaniyukti-1459 119 vandanakam yogazAstra-3/129 vRtti 100 paropakAraH ThANAMga-3/1/143 229 sAmAyikam piNDaniyukti-524, 87 dAnam yogazAstra - 3/119 vRtti 170 vandanakam Avazyakaniyukti-1230 104 pratyAkhyAnam Avazyakaniyukti-1572 133 mithyAtvam caturthakarmagrantha-75 vRtti 26 jinapUjA sambodhaprakaraNa-201 249 kAyotsargaH Avazyakaniyukti - 1547 vRtti,pra.sA. 262 128 bhAvaH Avazyakaniyukti-364 204 pratyAkhyAnam AvazyakabhASya-252 136 pratyAkhyAnam padmacaritra-14/125 153 jinapUjA u.pa. - 1023, paJcAzaka-191 248 vandanakam Avazyakaniyukti-1195 vRtti 103 caraNapariNAmaH upadezamAlA-90 340 pratyAkhyAnam mahAnizitha-3/111 156 vandanakam Avazyakaniyukti-1204 96 upazamaH nizithabhASya-3180 294 samyaktvam Avazyakaniyukti-1559 65 samyaktvam pravacanasAroddhAra-943 58 dAnam titthogAlipainnA-1061 167 kAyotsargaH Avazyakaniyukti-1526 123 kAyotsargaH AvazyakabhASya-236 125 prabhAvanA Avazyakaniyukti-581 348 sAmAyikam vizeSAvazyakabhASya-3462 91 pratyAkhyAnam padmacaritra-14/131 154 sAmAyikam vandanakabhASye 86 vandanakam yogazAstra-3/129 vRtti 101 bhASAsamitaH dazavaikAlika-7/7 308 kAyotsargaH Avazyakaniyukti-1523 122 mithyAtvam Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 ~~~~~~ mmarar'mannaha jiNANa ANaM svAdhyAyaH' tapaH su.mu.65/4, upadezataraGgINI 213 mahAnizitha-3/55 07 upadezamAlA-493 242 sambodhaprakaraNa-130 92 AvazyakabhASya-250 136 mukhavastrikAsthApanAkulaka-10 86 upadezamAlA-52 198 176 Avazyakaniyukti-1011 222 sambodhaprakaraNa-1135 312 cAritramanorathamAlA-12 cAritramanorathamAlA-2 338 cAritramanorathamAlA-6 338 zrAvakaprajJapti-314 83 107 Avazyakaniyukti 1547 vRtti, pra.sA. 257 127 eso maMgalanilao namaskAraH kaMcaNamaNisovANaM jinAjJA kaMcaNamaNisovANaM jinapUjA kaMcaNamaNisovANaM sAmAyikam kaMtAre dubhikkhe pratyAkhyAnam kaMpile sAvaya sAmAyikam kiM Asi naMdiseNassa kiM tANaM jappeNa dAnama kiM picchasi sAhUNaM namaskAraH kiM suragiriNo jIvakaruNA kaiA kAlavihANaM caraNapariNAmaH kaiA saMviggANaM caraNapariNAmaH kaiA sAraNa caraNapariNAmaH kaDasAmAyio puvvaM sAmAyikam kattha vi ajaM ca pratikramaNam kappaM vA paTTaM vA kAyotsargaH kamalacaMdanAluppa dhArmikajanasaMsargaH kamalavaNabhamaNa jinAjJA kammamasaMkhijja svAdhyAyaH kayapaccakkhANovi pratyAkhyAnam karaAvatte jo namaskAraH karAvatte a jo namaskAraH kasiNakamaladala dhArmikajanasaMsargaH kahaM NaM bhaMte jIvA sAdharmikavAtsalyam kAuM hiae dose kAyotsargaH kAussaggaMmi Thio kAyotsargaH kAussaggaMmi Thio kAyotsargaH kAussaggaM mukkha kAyotsargaH kAussagge jaha kAyotsargaH kAUNa colapaTTe kAyotsargaH kAUNa takkhaNaM sAmAyikam kAraNa baMbhaceraM zIlam 326 12 puSpamAlA-430 208 Avazyakaniyukti-1585 135 kahArayaNakosa-143 215 213 326 271 Avazyakaniyukti-1500 120 Avazyaka-1 120 Avazyakaniyukti 1547 vRtti, pra.sA.-261 127 Avazyaniyukti-1497 120 Avazyakaniyukti-1551 131 Avazyakaniyukti 1547 vRtti, pra.sA.-253 126 zrAvakaprajJapti-317 83 suktamuktAvalI-95/6 191 Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArAzaSTaH-1 MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMM 357 vandanakam karaNadamaH yogazAstra-3/129 vRtti 99 332 215 zrAddhadinakRtya-58, sambodhaprakaraNa-59 250 upadezamAlA-293 236 260 kAkArasamuccAraNa kAga kisiuM kAmabhuaMgamajala kAyakaMDrayaNaM vajje kAlassa ya parihANI kAlaidosavasao kAlIpavvaMgasaMkAse kAle supattadANaM kAsakhuajaMbhie kiikammaM ca pasaMsA kiikammaM ca pasaMsA kiikammaM pi karito kiikammaM pi karito kiikammAi kiikammassa kiccAkiccaM guravo kitti kaDaM me pAvaM kuNamANo'vi kuraMDaraMDattaNa kusamayasuINaM koDIsaehiM kovAnalasagANaM kosaMbi saMThiassava kohavasaTTe NaM koho a mANo a koho pIiM paNAser3a khaMbhe vA kuDDe vA khaiaM khaova khaNamittasukkhA khamaNijjo bhe khalasaMgo kukalattaM khaliyassa ya tesiM namaskAraH jinapUjA yatanA gurustutiH sAdharmikavAtsalyam samyaktvam kAyotsargaH vandanakam vandanakam vandanakam vandanakam pratyAkhyAnam pratyAkhyAnam sAmAyikam pratikramaNam mithyAtvam zIlam samyaktvam vivekaH upazamaH jinapUjA upazamaH upazamaH upazamaH kAyotsargaH samyaktvam zIlam vandanakam namaskAraH sAmAyikam uttarAdhyayana-2/3 272 samyaktvakaumudIvRtti 57 Avazyakaniyukti-1511 121 Avazyakaniyukti-1192 102 Avazyakaniyukti-1194 102 Avazyakaniyukti-1205. 96 Avazyakaniyukti-1212 104 Avazyakaniyukti-1615 138 AvazyakabhASya-248 135 vizeSAvazyakabhASya-3464 91 Avazyakaniyukti-1506 114 AcA.ni.-221, da.zu.-246 23 kalpasUtra-92/20 190 upadezamAlA-270 57 upadezamAlA-47 296 kSamAkulaka-24 290 247 295 dazavaikAlika-8/40 288 dazavaikAlika-8/38 288 Avazyakaniyukti 1547 vRtti, pra.sA.-250 126 pravacanasAroddhAra-947 58 uttarAdhyayana-14/13, ha.pa.za.-25 184 yogazAstra-3/129 vRtti 99 214 causaraNapayannA-5 84 Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 ~~~~~~~~~ khavaganimaMtaNapu khAmittA viNaNaM khIroajala khelaM sighANaM vA gaThita suduo gaMdhAya ama gacchaM tu uvehaMto gamaNAgamaNa gayamANasacaMdaNa gayaajja gayame ajja garahAvi tahA guNacandavANavaMtara guNadhAraNarUveNaM guNase asammA guruNA taha ti gurudattasesa gurubhattikhaMti guru virahami a guru virahamiya goamA ! NaM (AlApaka) goyamA ! jaM (AlApaka) goyamA ! se (AlApaka) gomuta ghare posahasAlAe ghoDaga layA ya khaMbhe cakamiavvaM nisi agga caMcala cittI caudasavI caudasavI cauraMgula muhapattI cavIsAe (AlApaka) bhAvaH vandanakam jinAjJA pratikramaNam mithyAtvam jinapUjA gurustutiH kAyotsargaH gurustutiH jinAjJA svAdhyAyaH bhAvaH paropakAraH sAmAyikam paropakAraH vandanakam pratyAkhyAnam gurustutiH Avazyakam sAmAyika svAdhyAyaH zIlam jinapUjA kAyotsargaH pauSadhaH kAyotsargaH viveka : jinAjJA pratikramaNam pratyAkhyAnam kAyotsargaH gurustutiH mannaha jiNANa ANaM svAdhyAya: ' 203 bhAvanAkulaka-8 yogazAstra - 3 / 129 vRtti 100 12 111 30 zrAddhavidhivRtti - 245 puSpamAlA - 342, sa. si. - 49 262 Avazyaka niryukti-1533 124 270 10 211 206 234 causaraNapayannA- 7 84 samarAdityakevalicaritra 234 yogazAstra - 3 / 129 vRtti 99 paM.va.-549, pra.sA.-214 137 prathamakarmagrantha - 55 264 vi. A. bhA. 3465, gu.vaM. bhA. - 30 78 vizeSAvazyakabhASya- 3465 91 mahAnizitha 3/36 208 mahAnizitha -00 192 243 120 159 126 296 12 110 133 125 262 Avazyaka niyukti - 1249 vRtti vi. A. bhA. - 1995, gu. sthA. - 22 vRtti kSamAkulaka- 2 kSamAkulaka- 2 Avazyakaniryukti-1050 samarAdityakevalicaritra. bhagavatI 3-2-142 Avazyaka niryukti - 1499 vyavahArasUtra cUlikA Avazyaka niyukti 1547 vRtti, pra. sA. - 247 pavvajjAvihANakulaka- 11 - zrAddhapratikramaNasUtravRtti Avazyakaniryukti-1573 Avazyaka niyukti - 1545 bhagavatI- 20/8/795 Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa:-1 maamarrrrrrrrrrr dazavaikAlika-9/4/4 157 pratyAkhyAnam samyaktvam samyaktvam upazamaH karaNadamaH upazamaH karaNadamaH paropakAraH caubvihA (AlApaka) causaddahaNatiliMgaM causuvi gaIsu causu vi gaIsu . cauhi ThANehi cauhi ThANehiM cauhi ThANehiM cakkidugaM cattAri dhammadArA cattAri do duvAlasa cattAri paDikkamaNe caraNAiAiANaM caraNe daMsaNa-NANe cAummAsiavarise cArittassa visohI ciivaMdaNa cittabhittiM na cirajIviyamAruggaM cirasaMciya ceihareNa ya koI chajjIvakAyasaMjama chabihajayaNA chuhaveaNa veAvaJca jaM ajji jaMNeNa jalaM pIyaM jaM tassa jattiyaM jaM diTThI karuNA jaM mAresi rasante jai ThANI jar3a moNI jai tA jaNa jai desao AhAra jailiMgamicchadiTThI upazamaH kAyotsargaH vandanakam sAmAyikam pratikramaNam kAyotsargaH sAmAyikam pratikramaNam zIlam jIvakaruNA caturviMzatistavaH jinapUjA jinapUjA samyaktvam saMvaraH Avazyakaniyukti-812 63 puSpamAlA-289 289 ThANAMga-4/2/283 332 ___ThANAMga... 290 ThANAMga-4/2/284 333 Avazyakaniyukti-421 229 ThANAMga-4/4/372 289 Avazyakaniyukti-1531 124 A.ni. 1201, pra.sA. 648 96 causaraNapayannA-6 84 zrAddhapratikramaNasUtravRtti 107 AvazyakabhASya-233 123 causaraNapayannA-2 83 pravacanasAroddhAra-175 108 dazavaikAlika-8/55 180 320 sAvagapaDikkamaNasutta-46 93 sambodhaprakaraNa-71 250 AvazyakabhASya-993 242 upazamaH tapaH zIlama paropakAraH piNDaniyukti-95 306 kSamAkulaka-13 290 upadezamAlA-199 199 mahAnizitha-6/104, saM. sa. 92 190 233 211 upadezamAlA-62 183 upadezamAlA-70 182 163 bRhatsaMgrahaNI-153 21 svAdhyAyaH zIlam zIlama pauSadhaH mithyAtvam Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370.xxxxxxwwwww xxxxxx.'mannaha jiNANa ANaM svAdhyAyaH' bhaktaparijJApayannA-32 346 puSpamAlA-338 260 oghaniyukti 783, dharmaratna pra.38 vRtti 324 mahAnizitha - 5/... 16 pustakalekhanam gurustutiH dhArmikajanasaMsargaH jinAjJA namaskAraH vandanakam jIvakaruNA jIvakaruNA 225 samyaktvam paropakAraH jIvakaruNA svAdhyAyaH jai so'vi savva jaNaNIe anisiddho jattha sAhammiyA jatthitthIkara jammi ajja vi jamhA viNayai jayaNA u dhamma jayaNAe vaTTamANo jayaNA vaMdaNanamaNaM jayavijayA ya jarajajjarA ya jalalavacalaMmi jalajalaNaroga jassa ya icchA jaha karagao jaha gehaM paidiyaha jaha cayai cakkavaTTI jaha jalai jalau jaha tamiha sattha jaha dUo rAyANaM jaha nAma koi jaha savvakAma jaha savvadosarahi jaha sIsAiM jahA ucchukhaMDAI jahA kAme nivveo jahA kukkuDapoassa jahA kei purise jahA matthaya sUIe jahAvihi vattha jAImayAvalevA jAe vi jo namaskAraH pratikramaNam kAyotsargaH pratikramaNama mithyAtvam paropakAraH Avazyakaniyukti-1217 . 95 stavaparijJA-153, u.pa.-769 319 stavaparijJA-154, u.pa.-770 319 60 samarAdityakevalicaritra 234 ratnasaJcaya-128 314 211 225 Avazyakaniyukti-690 114 AvazyakabhASya-237 131 Avazyakaniyukti-1247 vRtti 111 upadezamAlA-173 31 samarAdityakevalicaritra 234 Avazyakaniyukti-907 217 Avazyakaniyukti-1229 101 Avazyakaniyukti-983 219 Avazyakaniyukti-985 219 vizeSAvazyakabhASya-862 112 puSpamAlA-337 260 mahAnizitha -2-161 320 327 dazavaikAlika-8/54 180 313 dazAdhyayana-5/11 namaskAraH vandanakam namaskAraH namaskAraH pratikramaNam gurustutiH jIvakaruNA dhArmikajanasaMsargaH ___ zIlam jIvakaruNA mithyAtvam jIvakaruNA tapaH 319 201 namaskAraH paJcanamaskAraphala-5 213 . Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-1 wrrrrror NNNNA ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ - 7 1 59 294 326 zrAddhapratikramaNacUrNi 163 Avazyakaniryakti-1553 131 AvazyakacUNi 79 darzanazuddhiprakaraNa-251 66 vizeSAvazyakabhASya-803 vRtti 57 cai. mahAbhASya-142, sambodhaprakaraNa-70 250 zrAddhapratikramaNasUtravRtti sambodhaprakaraNa-1389 165 pratikramaNam pauSadhaH 59 jANaMtassa vi Agama samyaktvam jANilaM jANiuM jANa upazamaH jANiUNa eaM dhArmikajanasaMsargaH jAyamAyae pauSadhaH jAvaiA kira kAyotsargaH jAhe khaNio tAhe Avazyakam jiNagurusuabhatti samyaktvam jiNabalacakkI samyaktvam jiNabhavaNabiMba jinapUjA jiNamuNivaMdaNa jiNasAhuguNa jiNasiddhapaDima samyaktvam jIvadayasaccavayaNaM vivekaH jIvanikAyA gAvo namaskAraH jIvavahaM icchaMto jIvakaruNA jIvAipayatthesuM mithyAtvam je jattha jayA jaiA vandanakam je jattha jayA jaiA vandanakam jeTTabbayapavvaya zIlam jeNa kulaM AyattaM saGghopari bahumAnaH je bhikkhU tuyaTTate jinAjJA je bhikkhU (AlApaka) jinAjJA jo avirao'vi samyaktvam jo kira pahaNai sAdharmikavAtsalyam jo kuNai appa zIlam jo khalu tIsai kAyotsargaH jo gihakuTuMbasAmI mithyAtvam jo guNai lakkhamegaM namaskAraH jo jahavAyaM na mithyAtvam jo jAhe Avanno jo jeNa suddha paropakAraH jo tuha sevA vyavahArazuddhiH 10192 07 darzanazaddhiprakaraNa-61 298 Avazyakaniyukti-916 218 319 SaDazItibhASya-1, zatakaprakaraNabhASya-82 24 Avazyakaniyukti-1189 102 Avazyakaniyukti-1190 102 upadezamAlA-61 183 343 nizithabhASya-5/2192 mahAnizithapaJcamAdhyayana 06 guNasthAnakakramAroha-23 vRtti 66 sA.va.ku. 7, zrAddhadinakRtya-204 271 upadezamAlA-60 183 AvazyakabhASya-237 124 samyaktvarahasyaprakaraNa-34 28 paJcanamaskAraphala-12 215 u.mA.-503, piM.ni.-186 23 Avazyakaniyukti-1245 110 pratikramaNam Pse 279 Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372.mararam ~~~'mannaha jiNANa ANaM svAdhyAyaH' jinAjJA svAdhyAyaH pratikramaNam jinapUjA jinapUjA pratikramaNam sAmAyikam pauSadhaH jainastotrasandoha-88/4 03 upadezamAlA-339 208 116 sambodhaprakaraNa-218 248 upadezamAlA-492 242 - 106 vyavahArasUtra 86 165 yogazAstra - 3/129 vRtti, 99 dhyAnazataka-46 175 mahAnizitha-6/115 192 nizithabhASya-3195 291 bhagavatIsUtra 61 vandanakam jinAjJA 07 dAnam zIlam upazamaH 19 320 jo na kuNai tuha jo niccakAlatava jo puei jiNidaM jo puei tisaMjhaM jo puNa niraccaNo jo mAso vaTTato jo muhapatti jo merugirisamANaM jjaM aNudatto a jhAijjA niravajjaM NaM jo dANaM bhattIe NavaraM niyamavihUNassa NivaciMta vigAla NeraiA NaM (AlApaka) taM ThANaM so deso taM dANaM taM ca vayaM taM dhammassa tAvamUlaM taM puNNaM paDipuNNaM taM taM buddhimaeNa paDeNa taM sattio karijjA taie aNuvvayammI taiyA maha niggamaNe taie nisAiAraM taruNo balavaM taruNo tae NaM amhe taeNaM se pokkhalI takkavihUNo vijjo taNhAvoccheeNa tato poSahovavAso tatto carittadhammo tatto cuo samANo tattha NaM seyaviyAe 320 samyaktvam mithyAtvam jIvakaruNA jIvakaruNA jinAjJA paropakAraH pauSadhaH vyavahArazuddhiH gurustutiH kAyotsargaH kAyotsargaH pauSadhaH sAmAyikam jainastotrasandoha-88/5 04 Avazyakaniyukti 90 228 AvazyakacUNi 163 zrAddhapratikramaNasUtra-13 276 269 Avazyakaniyukti-1527 123 Avazyakaniyukti-1542 125 bhagavatI-12/1 163 bhagavatI suktamuktAvalI-111/2 203 Avazyakaniyukti-1595 137 AvazyakacUrNi - 162 Avazyakaniyukti-1596 137 padmacaritra-14/127 154 rAjapraznIyopAGga, 263 bhAvaH pratyAkhyAnam pauSadhaH pratyAkhyAnam pratyAkhyAnam gurustutiH Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-1 .mmmm ..... 37 jinAjJA dAnam tattha ya paribhAsemo vandanakam tattha ya maidubbaleNaM tattha Abhiggahi mithyAtvam tattha u do AillA kAyotsargaH tatthAyannaNajANaNa jIvakaruNA tameva saccaM nissaMkaM samyaktvam tamhA u nimmameNaM kAyotsargaH tamhA gacchAmo vakkhAmo bhASAsamitiH tamhA sai sAmatthe taya vatthinnaM sAmAyikama tariavvo a samudro vivekaH tavaM cimaM saMjamajogayaM svAdhyAyaH tavaniyamanANarukkhaM paropakAraH tavaniyamasIlakaliyA yatanA tavasaMjamajoesuM vandanakam tavasusiamaMsaruhirA tapaH tavoguNapahANassa vivekaH tassa kasAyA cattAri kAyotsargaH taha chakkAyamahavvaya jinAjJA taha paNhAvAgaraNe sAmAyikam tahArUvassaM NaM bhaMte gurustutiH tahiM paMciMdiA jIvA zIlam tA taM goama / pratyAkhyAnam tA tuMgo merugirI caraNapariNAmaH tAssio vi NivittiM zIlam tA vicchinnagayaNaM caraNapariNAmaH tiNNeva ya koDisayA titthayaraguNA caraNapariNAmaH titthayarattaM vandanakam tivihANuvasaggANaM kAyotsargaH tivihe vi hu sammatte samyaktvam tihiM ThANehiM caraNapariNAmaH yogazAstra 3/129 vRtti 99 dhyAnazataka-47, 08 caturthakarmagrantha-75 vRtti 25 Avazyakaniyukti 1464 119 dharmaratnaprakaraNa-34 313 vizeSAvazyakavRtti 61 Avazyakaniyukti-1554 131 dazavaikAlika- 7/6 307 yogazAstra-3/119 vRtti 171 vandanakabhASye 86 pavajjAvihANakulaka-10 297 dazavaikAlika-8/62 210 Avazyakaniyukti-89 228 Avazyakaniyukti-245 238 Avazyakaniyukti 1195 vRtti 103 puSpamAlA-77 197 dazavaikAlika-4/27 299 Avazyakaniyukti-1457 119 upadezamAlA-431 05 mukhavastrikAsthApanAkulaka-20 86 bhagavatI 2/5/21 259 mahAnizitha-6/98, sambodhasaptati-81 190 mahAnizitha-3/113 156 pavvajjAvihANakulaka-22 340 mahAnizitha-6/111 191 340 Avazyakaniyukti-220 167 Avazyakaniyukti-1130 339 sambodhasittarI-106 95 Avazyakaniyukti-1549 128 SaDzItibhASya-5, zatakaprakaraNabhASya-86 63 ThANAMga 3/4/210 337 dAnam Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374.xxxx ~~'mannaha jiNANa ANaM svAdhyAyaH' dAnam zIlam tubbhaM pi vaTTai tti vandanakam tuha ANA thaMbhei jinAjJA tuha ANAbhaTThANaM jinAzA tuha jiNavariMda ! jinAjJA teNaM kAleNaM vivekaH teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM te dhannA te sAhU tenA haDappaoge vyavahArazuddhiH te sarIraM sahattheNaM zIlam to uvagArittaNao namaskAraH to paDhiaM to zIlama thaMbhAkohA ANAbhogA pratyAkhyAnam thayathUimaMgaleNaM jinastavanam thirakaraNA puNa thero vandanakam thUlagapANAivAya jIvakaruNA thUlagapANAivAyaM jIvakaruNA thUlA suhumA jIvA thovaMpi aNuTThANaM jinAjJA dasaNanANacaritte vandanakam dasaNanANacaritte vandanakam dasaNanANa carittAcAra gurustutiH daMsaNanANussaggo pratikramaNam dasaNanibbheyaNiyA dhArmikajanasaMsargaH daMsaNAyAravisohI sAmAyikam daDo a tavo phusio upazamaH daguNaM kuliMgINaM yatanA daDhasIlabhavvayaniyamo yatanA dattIhI va kavalehi pratyAkhyAnam davvathao puSphAI jinapUjA davvathao bhAvathao dasavarisasahassAU pratyAkhyAnam dANaM ca mAhaNANaM bhAvaH yogazAstra 3/129 vRtti 100 jayatihuyaNastotra-6 05 jainastotrasaMgraha-88/7 04 jainastotrasandoha-88/8 04 aupapAtikopAGga 296 bhagavatIsUtra 2/5/107 - 174 upadezamAlA-58 182 zrAddhapratikramaNasUtra-14 276 mahAnizitha-6/110 191 Avazyakaniyukti-917 218 upadezamAlA-63 183 AvazyakabhASya-253 136 uttarAdhyayana 29/14 255 Avazyakaniyukti-1195 vRtti 103 Avazyakaniyukti- 317 Avazyakaniyukti- 315 Avazyakaniyukti- 315 AgamASTottarI-30 02 Avazyakaniyukti-1191 __102 Avazyakaniyukti-1193 102 260 pravacanasAroddhAra-176 108 dharmaratnaprakaraNa-38 vRtti 324 cauzaraNapayannA-3 84 kSamAkulaka-23 290 upadezamAlA-231 237 upadezamAlA-233 237 Avazyakaniyukti-1576 133 AvazyakabhASya-991 241 AvazyakabhASya-992 241 padmacaritra-14/126 153 Avazyakaniyukti-366 204 jIvakaruNA jinapUjA Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-1 ~~~~~~~ ror. 375 diTThamadiTuM siMga vandanakam diTThIvippariAse saya kAyotsargaH diNayarasarisAvayavA rathayAtrA divase divase lakkhaM sAmAyikam duoNayamahAjAyaM vandanakam dunni a huMti caritte kAyotsargaH dullaho mANuso jammo sAdharmikavAtsalyam duvihativiheNa samyaktvam devANuatti bhattI prabhAvanA desAvaloaNatthaM dAnam desia rAia pakkhia kAyotsargaH desia rAia pakkhia kAyotsargaH dese sabve a duhA pauSadhaH dehamaijaDDasuddhI kAyotsargaH deho a puggalamao vyavahArazuddhiH do ceva jiNavarehiM jinapUjA do ceva jiNavarehi sAmAyikam docceva namukkAre pratyAkhyAnam do chacca satta aTTha pratyAkhyAnam dosa aNADhiathaDDia vandanakam dhammajuggaguNAinno samyaktvam dhittuM ca suhaM suhagaNa paropakAraH dhUmahiNo jahA mithyAtvam na kuNai nimesajattaM kAyotsargaH na kulaM ettha pahANaM tapaH naNu kevaIaM kamma tapaH natthi ya si aMguvaMgA jIvakaruNA namuAIdasameMhiM pratyAkhyAnam namukkAraporisIe pratyAkhyAnam nayagamabhaMgapahANA jinAjJA na ya tassa tannimitto jIvakaruNA narayagaigamaNapaDihatthae gurustutiH guruvandanabhASya-25 97 Avazyakaniyukti-1533 vRtti 124 padamacaritra-8/207 282 sambodhaprakaraNa-1233 90 Avazyakaniyukti-1202 96 Avazyakaniyukti-1522 122 zrAddhadinakRtya-215 271 Avazyakaniyukti-1558 65 Avazyakaniyukti-583 349 177 Avazyakaniyukti-1501 120 Avazyakaniyukti-1529 123 zrAvakaprajJapti-322 162 Avazyakaniyukti-1462 119 puSpamAlA-42 277 upadezamAlA-490 242 upadezamAlA-490 88 Avazyakaniyukti-1599 138 Avazyakaniyukti-1598 138 guruvandanabhASya-23 96 gAthAsahastrI-406, guNasthAnaka. 24 vRtti 67 Avazyakaniyukti-91 229 dazAdhyayana-5/13 22 Avazyakaniyukti-1515 121 upadezamAlA-43 197 198 AcArAGganiyukti-98 314 suktamuktAvalI-108/1 152 Avazyakaniyukti-1597 137 jainastotrasandoha-88/1 03 oghaniyukti-750 314 upadezamAlA-102 253 Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376.... 205NNNNNNNNNNNNNNN NNNNNNNNNNNI waa...'mannaha jiNANa ANaM svAdhyAyaH' jinAjJA namaskAraH tapaH zIlam jIvakaruNA namaskAraH karaNadamaH karaNadamaH karaNadamaH narayagaI vi hu saggo navakAraikkaakkharaM nava kira cAummAse navalakkhANaM majjhe navavihajiavahakaraNaM navi asthi mANusANaM na sakkA gaMdha na sakkA na souM na sakkA phAsamaveeuM na sakkA rasamassAuM na sakkA ruvamaddaTuM na sarai pamAyajutto na hu tAva rakkhasi nANassa hoi bhAgI nANAIA u guNA nANAvaraNAINaM nAmaMThavaNAdavie nAvAe uttariuM nAhammakammajIvI niagamaivigappi niadabvamapuvva niuNamaIgammANA nikkUDaM savisesaM nikkhaMto hatthisIsA nikkhamaNa-nANa-nivvANa niccaM cia saMpunnA nicchai jalUgavejja nicchayanayassa nijjAmagarayaNANaM nijjAyakAraNaMmI niMdaM ca na bahumannijjA niddAmatto na sarai karaNadamaH karaNadamaH sAmAyikam dAnam sAmAyikam sAmAyikam namaskAraH namaskAraH kAyotsargaH yatanA jinAjJA pustakalekhanam jinAjJA kAyotsargaH sAmAyikama thatanA jinapUjA upazamaH zIlam namaskAraH pratyAkhyAnam svAdhyAyaH kAyotsargaH jainastotrasandoha-88/6 04 paJcanamaskAraphala-29 213 Avazyakaniyukti-528 200 sambodhasaptati-62 vRtti 190 314 Avazyakaniyukti-980 219 AcArAMga-2/3/179 331 AcArAMga-2/3/179 331 AcArAMga-2/3/179 331 AcArAMga-2/3/179 331 AcArAMga-2/3/179 331 zrAvakaprajJapti-316 83 176 vizeSAvazyakabhASya-3459 90 causaraNapayannA-4 84 213 Avazyakaniyukti-1000 221 Avazyakaniyukti-1538 124 upadezamAlA-233 237 upadezamAlA-25 06 bhaktaparijJA-31 345 jainastotrasandoha-88/9 04 Avazyakaniyukti-1541 125 AvazyakabhASya-151 88 upadezamAlA-235 237 caityavandanamahAbhASya-216 251 nizithabhASya-3196 291 upadezamAlA-511 180 Avazyakaniyukti-914 218 Avazyakaniyukti-1575 133 dazavaikAlika-8/42 209 Avazyakaniyukti-1525 123 Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-1 worrr 377 zIlam niratizayaM garimANaM nilajjimA aviNao nivaNussio nivanno nivvANasAhae joe nissagguvaesaruI nihayANi hayANi nIo tatthaNudatto no itthINaM no kayapaccakkhANo no khalu samatthe camare no tivihaM tiviheNaM nhavaNabilevaNaAharaNa paMca cauro abhiggahi paMcamahabbayajutto paMcavihaM AyAraM paMciMdiyA maNussA paccakkhAeNa kayA paccakkhANaM uttara paccakkhANaM jANAi paccakkhANaMmi kae paccakkhANaM savvannu paccakkhANamiNaM paccakkhANassa phalaM pacchA vi te payAyA pajjosavaNAi tavaM paTThavaNao a divaso paDikamaNaM desia paDikamaNe sajjhAe paDikkamaNeNaM (AlAvo) paDiNIattaNaninhava paDilehaNaM kuNanto paDilehiuM dAnam yogazAstra 3/119 vRtti 173 namaskAraH 215 kAyotsargaH Avazyakaniyukti-1460 119 namaskAraH Avazyakaniyukti-1010 222 samyaktvam ThANAGga-10/3/751,uttarAdhyayana, prajJApanA-115 58 karaNadamaH upadezamAlA-328 330 vandanakam yogazAstra 3/129 vRtti 99 uttarAdhyayana-16/5 185 pratyAkhyAnam Avazyakaniyukti-1582 134 jinapUjA bhagavatI-3/2/144 243 kAyotsargaH Avazyakaniyukti-1583 134 jinapUjA saMbodhaprakaraNa-57 250 pratyAkhyAnam Avazyakaniyukti-1601 138 vandanakam Avazyakaniyukti-1197 104 namaskAraH Avazyakaniyukti-994 220 zIlam sambodhasaptati-62 189 pratyAkhyAnam Avazyakaniyukti-1613 138 pratyAkhyAnam Avazyakaniyukti-1563 132 pratyAkhyAnam AvazyakabhASya-247 135 pratyAkhyAnam Avazyakaniyukti-1594 137 pratyAkhyAnam AvazyakabhASya-246 135 pratyAkhyAnam Avazyakaniyukti-1621 152 pratyAkhyAnam Avazyakaniyukti-1620 139 vivekaH dazavai. 4/28, dharmasaM-53 vRtti 299 pratyAkhyAnam Avazyakaniyukti-1568 132 pratyAkhyAn Avazyakaniyukti-1570 133 pratikramaNam Avazyakaniyukti-1247 111 vandanakam A.ni.-1200, gu.bhA.-17 95 pratikramaNam uttarAdhyayanasUtra 107 jinAjJA prathamakarmagrantha-54 07 yatanA oghaniyukti-273 236 pratikramaNam Avazyakaniyukti-1249 vRtti 111 Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378.mmarror ~~'mannaha jiNANa ANaM svAdhyAyaH' zIlam paDisiddhANaM paDhamaM AvattatigaM paDhamaM jaINa dAUNa paDhamaM jaINa dAUNa paDhamapavese siranAmaNaM paDhamilluANa udaye paDhame chaccAvattA paNavIsamaddhaterasa paNavIsA parisuddhaM pattA ya kAmabhogA patthare rehA vihaDai pamAo a jiNiM payakkharaM pi ekkaM payalAi paDipucchai parakajjakaraNanirayA paratitthiyANa paNamaNa parijANiUNa ya jao parisuddhajalaggahaNaM pasameu vo bhavaMtara pasariapayajANu pANavahamusAvAe pAyacchittaM viNao pAyaccheyaNa bheyaNa pAyasamA UsAsA pAvaMti jahA pAraM saMmaM pAvaMti nibbuipuraM pAvayaNI dhammakahI pAvayaNI dhammakahI pAvaraNaM muttUNaM pAlaMti jahA gAvo pAsatthAI vaMdamANassa pAsatthi paNDarajjA pratikramaNam Avazyakaniyukti-1271 112 vandanakam yogazAstra 3/129 vRtti 100 yatanA upadezamAlA-237 237 dAnam upadezamAlA-237 173 vandanakam yogazAstra 3/129 vRtti 101 mithyAtvam A.ni. 108, vi.A.bhA.-1226 . 22 vandanakam yogazAstra-3/129 vRtti 100 kAyotsargaH Avazyakaniyukti-1532 124 vandanakam Avazyakaniyukti-1206 96 indriyaparAjayazataka-13 183 karaNadamaH 335 pratikramaNam ArAdhanApatAkA-687 109 mithyAtvam bRhatsaMgrahaNIbhASya-167, ratnasaJcaya-504 20 kAyotsargaH Avazyakaniyukti-1543 125 paropakAraH dharmopadezamAlA-79 231 yatanA upadezamAlA-236 237 kAyotsargaH Avazyaka-2 120 jIvakaruNA zrAvakaprajJapti-259, zrA.pra. 8 vRtti. 319 jinapUjA dharmasaGgraha- 246 pauSadhaH Avazyakaniyukti- 159 kAyotsargaH Avazyakaniyukti-1538, 124 pratyAkhyAnam dazavai.ni. 48, prava.sA.-271 navatattva-36 155 jIvakaruNA AcArAMganiyukti-97 314 kAyotsargaH Avazyakaniyukti- 1539 vyavahArabhASya-122 124 namaskAraH Avazyakaniyukti-912 217 namaskAraH Avazyakaniyukti-906 217 prabhAvanA tIrthe pravacanasAroddhAra-934 349 samyaktvam pravacanasAroddhAra-934 59 sAmAyikam __vyavahAracUrNi 85 namaskAraH Avazyakaniyukti-915 218 tIrthayAtrA Avazyakaniyukti-1108 287 upazamaH nizithabhASya-3198 292 Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-1 rrrrrr 379 30 pAsAIA paDimA picchasu pANaviNAse pIyaM thaNayacchIraM puggalANaM parINAmaM puDhavI AukkAe teU puDhavI AukkAe teU puNa hiTThA muhapharayala putthaMkaroi puriseNa saha puvvaM ThaMti a guruNo pUAe maNasaMtI porisicautthachaTe pharusavayaNeNa phAsi pAliaM ceva baMdho duviho duppadANaM baddhA ukkosaThiI battIsadosa-parisuddhaM bahusokkhasayasahassANa bArasaMgo jiNakkhAo bArasavihaMmi vi tave bAlA cakkamaMtI pae biiaM puNa khaliAisu bIakasAyANudae bhagavaM ! tA eeNa bhaTTeNa carittAo bhaNiyaM dasavihameaM bhaNNai gurukulavAso bhattivihavANurUpaM bhamio bhavo aNaMto bhayavaM ! saDDhANaM bhayavaM ! sadArasaMtose bhavasiddhio a jIvo dAnam yogazAstra-3/119 vRtti 168 svAdhyAyaH kSamAkulaka-3 211 tapaH upadezamAlA-200 199 zIlam dazavaikAlika 8/67 181 yatanA oghaniyukti-274, uttarAdhyayana-26/29 235 yatanA uttarAdhyayana-26/30, oghaniyukti-276, 235 vandanakam yogazAstra-3/129 vRtti 98 Avazyakam 77 zIlam sambodhasaptati-84 189 kAyotsargaH Avazyakaniyukti-1544 125 jinapUjA sambodhaprakaraNa-202, zrAddhavidhivRtti 243 pratyAkhyAnam suktamuktAvalI-108/2 153 upazamaH upadezamAlA-133 290 pratyAkhyAnam Avazyakaniyukti-1593 136 jIvakuraNA 317 mithyAtvam vandanakam A.ni.-1213, gu.bhA.-26 97 gurustutiH upadezamAlA-101 263 namaskAraH Avazyakaniyukti-1001 221 pratyAkhyAnam mahAnizitha-3/110,daza.vai.ni.-118 paMcavastu-568 156 gurustutiH 269 namaskAraH vyavahArabhASya-118 223 samyaktvam A.ni. 109, vi.A.bhA. 1231 63 zIlam mahAnizitha-6/109 191 samyaktvam Avazyakaniyukti-1159 66 pratyAkhyAnam Avazyakaniyukti-1580 134 sAmAyikam vi.A.bhA. 3458 90 prabhAvanA tIrthe Avazyakaniyukti-582 349 jinAjJA jainastotrasandoha-88/3 03 185 zIlam mahAnizitha-6/112 191 samyaktvam Avazyakaniyukti-813 62 zIlam Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380.aamaa wrrrrr-'mannaha jiNANa ANaM svAdhyAyaH' jinapUjA kAyotsargaH Avazyakam jinapUjA samyaktvam pratyAkhyAnam pratyAkhyAnam jIvakaruNA pratyAkhyAnam pratyAkhyAnam namaskAraH mithyAtvam pratikramaNam 247 A.ni. 1547 vRtti, pra.sAro.-258 127 ThANAMga 4/3/314 80 upadezamAlA-491 242 darzanazuddhiprakaraNa-250 66 padmacaritra-14/128 .153 padmacaritra-14/128 154 sambodhaprakaraNa-1124 313 paMcavastu-550, pravacanasAroddhAra-215 137 pratyAkhyAnakulaka-13 155 Avazyakaniyukti-903 216 caturthakarmagrantha-75 vRtti 27 uttarAdhyayananiyukti - 4/180 109 214 mahAnizitha-3/111 209 mahAnizitha-3/108 156 namaskAraH svAdhyAyaH bhAmijjaMto surasuMdarihiM bhAmei tahA diddhiM bhAraM NaM vahamANassa bhAvaccaNamuggavihArayA bhAsAmaibuddhivivega bhujjai aNaMtareNaM bhujjai aNaMtareNaM bhUjalajalaNANi bhoaNakAle amugaM maMsAsI majjarao magge atippaNAso macchareNa vA majjaM visaya kasAyA maNavaMchiariddhIo maNavayaNakAyagutto maNavayaNakAyagutto maNavayataNusuddhi maNamaraNe iMdiyamaraNaM manamaraNe iMdiyamaraNaM mayanAhikalusieNaM mayaharagAgArehi maragayamaNighaDia mahAzilAkaNTaeNaM mahumajjamaMsabhesajja mahuraM niuNaM thovaM mahurA maMgU Agama mA jANa bayaM mANI gurupaDaNIo mAyAe ussaggaM sesaM mAyA tiriANA mAse mAse a tavo micchaM aNAi'nihaNaM pratyAkhyAnam samyaktvam karaNadamaH saMvaraH jinastavanam pratyAkhyAnam jinapUjA dhArmikajanasaMsargaH bhASAsamitiH bhASAsamitiH upazamaH pratikramaNam gurustutiH kAyotsargaH upazamaH pratyAkhyAnam mithyAtvam jainasuktasandoha-130/7 333 jainasuktasandoha 130/7 304 ___prabandhakoza 256 Avazyakaniyukti-1574 133 zrAddhavidhivRtti 246 bhagavatI 7/9 328 310 upadezamAlA-79 307 nizithabhASya-3200 293 110 upadezamAlA-129 264 Avazyakaniyukti-1540 125 puSpamALA-290 289 Avazyakaniyukti-1571 133 vicArasaptatikA-73 19 Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-1 . ~~~~~~- 381 NNNNNNNNNNNNNNNNNN mithyAtvam namaskAraH jinAjJA jinAjJA mithyAtvam caturthakarmagrantha-75 25 Avazyakaniyukti-913 217 causaraNapayannA-51 06 jainastotrasandoha-88/10 04 Avazyakaniyukti-1250 30 jinAjJA pravacanasAroddhAra-721 296 Avazyakaniyukti-1251 vRtti 30 prava. sA. 177, A.ni.1506 108 Avazyakaniyukti-1505 114 215 micchattaM savvANattha micchattakAliyA micchattatamaMdheNa micchattatAvatatto micchattapaDikkamaNaM micchattavisapasuttA micchattaM veatigaM micchatAi na gacchai micchAdukkaDa mitti miuma mittI suguNabbhAso mukkA dujjaNamittI muktAlaMkAravikAra muhapottIe visae muhutta-dukkhA u mUlaguNauttaraguNe melittu panhiAo merugirikaNayadANaM merussa sarisavassa mehuNasannArUDho mohapayaDIbhayaM mohavivajjukkosaya mohassukkosAe ranno ANAbhaMge ranno va parukkhassa ranno va parukkhassa rayaNujjalAiM jAI rayaharaNami jakAraM rAga-ddosaviutto rAgeNa va doseNa va rAgo doso rAyagaNabalasuraakkama vivekaH mithyAtvam pratikramaNam pratikramaNam namaskAraH yatanA jinapUjA sAmAyikam bhASAsamitiH pratyAkhyAnam kAyotsargaH jIvakaruNA jinapUjA zIlam kAyotsargaH mithyAtvam mithyAtvam jinAjJA Avazyakam sAmAyikam paropakAraH vandanakam jIvakaruNA pratyAkhyAnam pratikramaNam upadezamAlA-244 238 zrAddhavidhivRtti 244 mukhavastrikAsthApanA kulaka-9 86 dazavaikAlika 9/3/7 308 Avazyakaniyukti-1614 138 A.ni. 1547 vRtti, pravacanasAra.-255 127 313 daMsaNasuddhipayaraNa-81, sambodhasittari-44 243 ___sambodhasaptati-86 189 Avazyakaniyukti-1454 118 vizeSAvazyakabhASya-1190 vizeSAvazyakabhASya-1189 sambodhasittarI-42 vizeSAvazyakabhASya-3466 vizeSAvazyakabhASya-3466 91 upadezamAlA-450 227 yogazAstra-3/129 vRtti 100 cAritramanorathamAlA-17 319 AvazyakabhASya-251 136 ArAdhanApatAkA-688 109 samyaktvam Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 yA Aica rijumaivilamaIo rUsau sajjaNa liMgatiaM sussUsA vaMdai ubhao kAlaM pi vaMdai paDipucchara vaMdaryaM gAhAtia vaMdijjamANA na vaMsIsuNa chijjaha vajjemi ti pariNao vadhUyA'kAri varagaMdhadhUvacakkhukkha varamauDakiDadharo varamanalaMmi paveso varavaraA ghosijjai vavahArAvassaya vavahAro'vi hu balavaM vasahikaha vasahI - sayaNA'saNa vasIhasayaNA'saNa vaha bhAvAbhAve vAmaMgulimuhapattI vAmarahi vAmadesaM rayaharaNaM vAyanisagguDDo vAsasahassaM pi vAsIcaMda kappo viaDaNapaccakkhANe vikathA anai vijjAharIhiM saharisaM viNaovayAra viNao sAsaNe mUlaM bhAvaH samyaktvam jinAjJA samyaktvam yatanA yatanA pratikramaNam sAmAyikam zIlam jIvakaruNA upazamaH jinapUjA paropakAraH bhASAsamitiH dAnam sAmAyikam sAmAyika zIlam dAnam jayaNA jIvakaruNA vandanakam vandanakam vandanakam kAyotsargaH caraNapariNAmaH kAyotsargaH vandanakam pratikramaNam tapaH vandanakam vandanakam mannaha jiNANa ANaM svAdhyAyaH ' Avazyaka niryukti- 363 vizeSAvazyakabhASya-803 vRtti upadezamAlA - 229 upadezamAlA - 232 pravacanasAroddhAra - 178 Avazyakaniryukti-866 oghaniryukti-751 nizithabhASya - 3194 upadezamAlA - 449 Avazyakaniryukti-219 dharmasaGgraha - 61 vRtti paJcavastu - 1016 pravacanasAroddhAra - 558 upadezamAlA - 239 upadezamAlA - 239 yogazAstra 3 / 129 vRtti yogazAstra 3 / 129 vRtti yogazAstra 3 / 129 vRtti Avazyakaniryukti-1512 upadezamAlA - 251 Avazyaka niryukti- 1548 paJcavastuka- 477 upadezamAlA - 53 Avazyaka niryukti-1215 A. ni. 1216, vi. A. bhA. 3468 203 58 16 59 236 237 108 88 179 314 290 247 227 310 167 84 87 180 174 238 319 97 98 98 121 339 128 104 110 198 95 95 Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa:-1 . rror- 383 zIlam AvazyakacUrNi paJcamAdhyayana 104 dazavaikAlika-7/5 307 Avazyakaniyukti-580 348 dazavaikAlika-8/57 181 upadezamAlA-243 238 upadezamAlA-242 238 sAdharmikavA. kulaka-6, zrAddhadinakRtya-203 271 dazavaikAlika-8/53 180 dazavaikAlika 9/4/4 157 dazavaikAlika 8/59 181 Avazyakaniyukti-1012 222 upadezamAlA-212 183 upadezamAlA-59 182 pratikramaNacUrNi 107 zIlam 191 viNayamUlo dhammo vandanakam vitahaM pi tahAmuttiM bhASAsamitiH vittI u suvaNNassa prabhAvanA vibhUsA itthi virayA pariggahAo yatanA virayA pANivahAo yatanA vivAyaM kalahaM ceva sAdharmikavAtsalyam vivittA a bhave zIlam vivihaguNatavoraye pratyAkhyAnam visaesu maNunnesu zIlama visayasuhaniattANaM namaskAraH visayavisaM visayAsipaMjaramiva zIlam vihiNA sAmAIaM pratikramaNam vIrajiNo goamasAmipuTho zIlam vIriasajogayAe kAyotsargaH veiyabaddhabhayaMtaM vandanakam veyAvacce abbhujjaeNa svAdhyAyaH vosirai mattage pratikramaNam saMkappo saMraMbho jIvakaruNA saMkeyaM ceva addhAe pratyAkhyAnam saMghassa pavayaNassa jinapUjA saMjharAgajalabubbuovame vyavahArazuddhiH saMthArayapavvajjaM pustakalekhanam saMphAsaM ti bhaNaMto vandanakam saMbujjhaha kiM na dhArmikajanasaMsargaH saMrambha-samArambha-ArambhA jIvakaruNA saMvaccharacAummAsiesa yatanA saMvaccharamukkosaM kAyotsargaH saMvaccharamusabhajiNo tapaH saMvariAsavadAro kAyotsargaH saMviggaannasaMbhoi pratyAkhyAnam Avazyakaniyukti-1513 121 guruvandanabhASya-24 97 puSpamAlA-427 208 Avazyakaniyukti-1249 vRtti 111 314 Avazyakaniyukti-1565 132 247 upadezamAlA-207 280 bhaktaparijJA-33 346 yogazAstra 3/129 vRtti 99 325 314 upadezamAlA-240 238 Avazyakaniyukti-1458 119 upadezamAlA-2 197 Avazyakaniyukta 1465 120 AvazyakabhASya-244 135 Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384... MNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNA xxaamanar'mannaha jiNANa ANaM svAdhyAyaH' 77 210 svAdhyAyaH tapaH saMsaiaM puNa sutte vA saMsayakaraNaM jaM pi a saMsArapaDikkamaNaM saMsArAaDavIe suMdarasukumAla sakkiriaM kAragamiha sacarittapacchayAvo sacittajalaphalAi sajjhAeNa pasatthaM sajjhAyaM suNiUNaM sajjhAyasajjhANa sattalavA jai AuM sattahattari sattasayA sattegaTThANassa u sadAraM paradAraM vA sapaDikkamaNo sabarI vasaNavirahiA samaNeNa sAvaeNa ya samaNovAsao puvAmeva samattadAyagANaM samattadharo vihiNA samattanANasaMyamajutto samabhAvaMmi ThiappA samabhUme'vi aibhAro samiI-kasAya-gArava samusaraNa bhatta uggaha sammattammi u laddhe sammattammi u laddha sammattamUlaguNavaya sammattadAyagANaM sammaiMsaNadiTTo sammadiTThI jIvo mithyAtvam caturthakarmagrantha 75 vRtti 26 mithyAtvam SaDazItibhASya-2, zatakaprakaraNabhASya-83 24 mithyAtvam Avazyakaniyukti-1251 30 namaskAraH Avazyakaniyukti-909 217 tapaH upadezamAlA-86 198 samyaktvam . 59 bhAvaH Avazyakaniyukti-1049 206 Avazyakam svAdhyAyaH upadezamAlA-337 svAdhyAyaH dazavaikAlika 8/63 guNasthAnakakramAroha - 41vRtti 198 pauSadhaH sambodhaprakaraNa-1250 165 pratyAkhyAnam Avazyakaniyukti-1600 138 zIlam mahAnizitha-6/113 191 pratikramaNam Avazyakaniyukti-1244 108 kAyotsargaH A.ni.1547 vRtti, pravacanasAroddhAra-251 126 Avazyakam vi.A.bhA. 876, zrAddhadinakRtya avacUri-239 78 midhyAtvam svAdhyAyaH upadezamAlA-269 jIvakaruNA 313 vandanakam Avazyakaniyukti-1195 vRtti 103 kAyotsargaH Avazyakaniyukti-1503 121 kAyotsargaH AvazyakabhASya-235 125 yatanA upadezamAlA-294 236 bhAvaH Avazyakaniyukti-236 203 samyaktvam vi.A.bhA. 1222, paMcavastu-919 65 samyaktvam upadezamAlA-269 57 pratikramaNam samyaktvam upadezamAlA-268 57 namaskAraH Avazyakaniyukti-910 217 samyaktvam sAvagapaDikkamaNasutta-36 61 212 107 Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-1 .rrrrrr NNN NNNNNNNNNNNNA rammar385 nizithabhASya-3197 291 Avazyakaniyukti-1498 120 Avazyakaniyukti-1584 134 zrAddhavidhivRtti 245 mahAnizitha-6/103, sambodhasaptati-91 190 uttarAdhyayana-9/53 184 bhagavatI 2/5/21 260 Avazyakaniyukti-1577 133 zIlam 115 indriyaparAjayazataka-21/25 183 zIlam mithyAtvam puSpacUlikA-111 60 sayaguNasahassapAgaM upazamaH sayaNAsaNannapANe kAyotsargaH sayameva'NupAlaNIaM kAyotsargaH sayavattakuMdamAlai jinapUjA sayasahassANa zIlam sallaM kAmA savaNe nANe a vinnANa gurustutiH savvaM asaNaM savvaM ca pratyAkhyAnam savvaMpi a pratikramaNam savvagahANaM savvajIvANaM pi a NaM savvattha uciakaraNaM samyaktvam savvassa jIvarAsissa bhAvaH savvassa jIvarAsissa kAyotsargaH savvassa samaNasaMghassa kAyotsargaH savvAoge jaha koI jinAjJA sabve arihaMtA bhagavanto jIvakaruNA savvesiM payaDINaM pratyAkhyAnam savvesu kAlapavvesu pauSadhaH sabvesu khaliyAisu namaskAraH savvovayArapUyA jinapUjA sA uNa dhammakahA dhArmikajanasaMsargaH sA jayau jao sA puNa saddahaNA pratyAkhyAnam sAbhiggahA ya nirabhiggahA samyaktvam sAmaggiabhAve vi hu jinAjJA sAmAiaM kuNaMto sAmAyikam sAmAiaMti kAuM sAmAyikam sAmAiaM nAma . sAmAyikam sAmAiamAIaM sAmAyikam sAmAiyapaccappaNavayaNo / sAmAyikam sAya sayaM gosa'ddhaM kAyotsargaH Avazyakaniyukti-1522 vRtti 122 Avazyakaniyukti-1522 vRtti 122 upadezamAlA-430 05 AcArAGga-4/9 314 156 zrAddhapratikramaNasUtravRtti *158 vyavahArabhASya-117 223 sambodhaprakaraNa-188 251 pratikramaNam Avazyakaniyukti-1546 135 Avazyakaniyukti-1557 64 86 mukhavastrikAsthApanAkulaka-8 zrAvakaprajJapti-313 Avazyake vizeSAvazyakabhASya-3463 vizeSAvazyakabhASya-3571 Avazyakaniyukti-1530 123 Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 sAvagadhammaM jahruttaM sAvagadhammassa vihiM sAvageNa posahaM sAvajjajoga parivajja sAvajjajogamegaM sAvajjabhAsaM na lavijja sAhammiaMmi patte sAhUNa namukkAro jIvaM sAhUNa kappaNijjaM sAhUNa kappaNijjaM sAhUNa ceiyANa ca sAhU mukkA evaM sAhU mukkAro dhannANaM sAhUNa namukkAro savvapAva sAhU sAhukiria siddhassa suho rAsI siddhANa namakkAro siddhANa namukkA siddhANa namukkA siddhANa namukkAro jIvaM siddhAnte'pi siddhivasahimuvagayA sIsaM pakaMpamANo sIsukkaMpi mUI sIso paDhamapavese sua-dhamma- saMgha- sAhusu katipa sukke mUle jahA succA tejilo suvi ujja tattha bAlabuTTe vi zIlam samyaktvam pauSadhaH mithyAtvam mithyAtvam bhASAsamitiH sAdharmikavAtsalyam namaskAraH dAnam yatanA yatanA namaskAraH namaskAraH namaskAraH samyaktvam namaskAraH namaskAraH namaskAraH namaskAraH namaskAraH gurustutiH namaskAraH kAyotsargaH kAyotsargaH vandanakam jinAjJA kAyotsargaH mithyAtvam jinAjJA zIlam vandanakam vandanakam 'mannaha jiNANa ANaM svAdhyAyaH ' mahAnizitha - 6 / 114 Avazyaka niyukti - 1556 199 64 zrI AvazyakacUrNi 164 upadezamAlA - 518 23 pAkSikasUtra-gA. 2 28 Avazyaka niryukti-1014 upadezamAlA- 238 upadezamAlA - 238 upadezamAlA - 241 Avazyakaniryukti-1016 Avazyaka niyukti - 1015 Avazyakaniryukti - 1017 causaraNapayannA-57 Avazyaka niryukti-982 Avazyaka niryukti- 988 Avazyaka niryukti - 989 Avazyaka niryukti - 992 Avazyaka niryukti - 987 Avazyaka niryukti-911 Avazyakaniryukti-1547 A.ni. 1547 vRtti, pravacanasAroddhAra - 259 Avazyaka niryukti- 1228 causaraNapayannA-52 Avazyaka niryukti- 1524 dazAdhyayana- 5/14 upadezamAlA - 259 upadezamAlA - 71 Avazyaka niyukti - 1187 Avazyaka niryukti - 1995 vRtti 307 271 222 173 238 238 222 222 222 64 219 220 220 220 219 259 217 127 126 000 06 123 22 06 182 101 103 Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-1 ~~~~ 387 vandanakam jinAjJA vandanakam namaskAraH paropakAraH samyaktvam yatanA samyaktvam bhAvaH samyakatvam Avazyakam zIlam mithyAtvam svAdhyAyaH suttatthesu thirattaM suniuNamaNAinihaNaM supasAriyabAhujuo suragaNasuhaM samattaM suravaisamaM vibhUI sulaho vimANavAso suviNicchiyaegamaI sussUsa dhammarAo suhabhAvaNAvaseNaM se a sammatte pasattha se kiM taM louttariaM se jAo imAo gAmAgara seNAvaimmi pahae se bhayavaM ! keNaM aTeNaM se bhayavaM ! jassa sesA micchaddivi so attho vattavyo so ANAaNavatthaM souM uvaTThiyAe so ussaggo duviho so dAi tavokamma so dAi tavokamma sohamme kappe suhammAe sohI paccakkhANassa hatthapAya hatthaMsayA AgatuM himavaMtamalayamaMdara heUdAharaNAsaMbhave houmahAjAuvahi hohI pajjosavaNA svAdhyAyaH mithyAtvam bhASAsamitiH jinAjJA pratyAkhyAnam kAyotsargaH pratyAkhyAnam pratyAkhyAnam jinapUjA pratyAkhyAnam Avazyakaniyukti-1195 vRtti 103 dhyAnazataka-45, A.ni.caturthAdhikAre 07 yogazAstra 3/129 vRtti 98 Avazyakaniyukti-981 219 upadezamAlA-451 227 suktamuktAvalI-6/2 57 upadezamAlA-230 238 zrAvakadharmapaJcAzaka-4 61 bhAvanAkulaka-4 203 __ Avazyake 60 anuyogadvArasUtra-28 79 aupapAtikopAGga 192 dazAdhyayana-5/12 22 mahAnizitha-3/38 209 mahAnizitha-3/37 209 upadezamAlA-519 23 307 nizithabhASya-5/2193 07 Avazyakaniyukti-1618 139 118 Avazyakaniyukti-1567 132 Avazyakaniyukti-1569 132 samavAyAGgasUtra-35 252 AvazyakabhASya-245 135 dazavaikAlika-8/56 180 Avazyakaniyukti-1249 vRtti 112 ___ upadezamAlA-198 199 dhyAnazataka-48, Avazyakani. caturthAvazyake 08 yogazAstra 3/129 vRtti 97 Avazyakaniyukti-1566 132 zIlam pratikramaNam tapaH jinAjJA vandanakam pratyAkhyAnama Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayaH jinAjJA 157 pariziSTaH-2 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyavRttau samuddhRtAnAM saMskRtapadyAnAM akArAdikramaH / padyA'dyapadam granthanAmAdikam pRSTham akalaGkamanovRttiH zIlam yogazAstra-2/101 188 atathyaM manyate mithyAtvam upadezapada-28 vRtti 24 atizayavatI sarvA jinastavanam 257 adAntairindriya karaNadamaH yogazAstra-4/25 330 adeve devabuddhiryA mithyAtvam yogazAstra-2/3 31 adya me phalavatI saGkopari bahumAnaH 343 adbhigtrANi manusmRti-5/109 11 adhikArA tribhiH karaNadamaH 334 adhiroDhuM guNazreNiM caraNapariNAmaH yogazAstra-3/146 337 aniruddhamanaskaH saMvaraH yogazAstra-4/37 302 anudvegakaraM pratyAkhyAnam anyadA rathayAtrAyAM rathayAtrA pratyekabuddhacaritra-00 285 anyAyopArjitaM vyavahArazuddhiH cANakyazataka-15/6 276 anyAyopAjitaM vivekaH cANakyazataka-15/6 299 api pradattasarvasvAt zIlam yogazAstra-2/90 187 abhiSekatoyadhArA jinapUjA arhadabhiSeka-3/12 245 ayaM nijaH paro paropakAraH alpAdapi mRSAvAdAd bhASAsamitiH yogazAstra-2/62 308 avApyAsya phalaM pratyAkhyAnam padmapurANa-14/255 154 aSTAhnikAbhidhA rathayAtrA 281 asaMyamakRto saMvaraH yogazAstra-4/83 303 astyevAtizayo pustakalekhanam asmAn vicitra gurustutiH 269 asyAmeva hi jAto pratikramaNam 109 ahro muhUrttamAtraM pratyAkhyAnam padmapurANa-14/245 154 AkSIradhAreka svAdhyAyaH AgamA liGgino devA mithyAtvam gAthAsahastrI-405, guNasthA.kra.24vRtti 24 AtmanadI saMyama jinAjJA AtmA manISibhi caraNapariNAmaH kalyANamandirastotra-17 339 232 347 211 11 Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-2 .. ra... 389 109 301 224 suktamuktAvalI-66/12 284 254 arhadabhiSeka-3/4 245 kalyANamandira-7 253 yogazAstra-3/147 337 yogazAstra-4/26 330 prabandhakoza 256 356 zAGgadharapaddhati-231 232 334 AjJApyate yadavaza ApadmayasaMsAre Ane nimbe sutIrthe AyurvarSazataM loke ArambhANAM nivRttiH AlokamAtrataralA AsnAtraparisamApte AstAmacintya ityAhorAtrikI indriyairvijito uttiSThantyA ratAnte uddhRttya bAhU kila upakartuM priyaM vaktuM upatiSThantu me rogA urvI gurvI tadanu ekamapi ca jinavacanAdya eke kecidyati evaM vratasthito evaMvidhe zAstari evaM viSaya ekaikaH aindrapadaM cakripadaM aizvaryarAjarAjo aizvaryasya aucityamekamekatra kiM kRtena na yatra tvaM kiM devaH kimu devatA kiM punarupacitadRDha kaNThe ca ropitAneka kathAsu ye labdharasA: kanakacchedasaMkAza kampa: svedaH zramo kasya syAnna kAnAnastu pitAmahaH kAlindi ! brUhi pratikramaNam jinAjJA vivekaH namaskAraH tIrthayAtrA jinastavanam jinapUjA jinastavanam caraNapariNAmaH karaNadamaH jinastavanam prabhAvanA paropakAraH karaNadamaH saGghopari bahumAnaH dAnam vivekaH dAnam jinastavanam saMvaraH tIrthayAtrA zIlam zIlam kAyotsargaH gurustutiH jinAjJA dAnam gurustutiH jinastavanam saMvaraH zIlam bhASAsamitiH zIlam prabhAvanA tIrtha 342 tattvArtha-27, yo.zA. 3/119 vRtti 170 300 yogazAstra-3/119vRtti,dharmasaM.-59vRtti 168 257 302 284 yogazAstra 2/102 188 jainasuktasandoha-60/1 184 130 zAGgadharapaddhati-1222 266 09 dharmasaGgraha-59 vRtti 169 266 prabandhakoza 254 yogazAstra-4/31 302 yogazAstra-2/78 186 suktamuktAvalI-18/26 309 193 357 Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 kRpAnadImahAtIre kurvanti jaina maha kulaghAtAya kulaM pavitraM jananI kuSThino'pi krayeNa krAyako kSaNiko'kSaNiko kSayA mRdubha gaGgAyeNa sarveNa gataprAyA rAtriH gatvA zatruJjayaM guNAH kurvanti guNairuttaGgatAM yAti gRhe'pi vasatAM ghaTikArthaM ghaTImAtraM ghanaM vittaM dattaM catuSpa caturthAdi candrodayaM ca cittaM zamAdibhiH cirAyuSaH jagati viditametad jule tailaM khale guhyaM jAnIte jinavacanaM jitendriyatvaM jinadharmavinirmukto jihyAgre vasate jihve pramANaM jIvitaM dehinAM jvAlAbhiH zalabhAH jJAnacAritrayormUlaM taccakSurdRzyase yena tat zrutaM yAtu pAtAlaM tapaH sarvAkSasAraGga tisRbhirguptibhi: jIvakaruNA dAnam karaNadamaH janastavanam zIlam jIvakaruNA mithyAtvam saMvaraH jinAjJA janastavanam gurustuti: dAnam prabhAvanA tIrthe saMvaraH namaskAraH bhAvaH pauSadhaH yatanA jinAjJA zIlam prabhAvanA tIrthe vivekaH dAnam karaNadamaH mithyAtvam karaNadamaH karaNadamaH namaskAraH bhAvaH bhASAsamitiH jinastavanam viveka : tapaH saMvaraH 'mannaha jiNANa ANaM svAdhyAyaH ' 312 suktamuktAvalI -71/5 dharmasaGgraha - 59 vRtti 168 yogazAstra - 4 / 27 330 prabandhakoza 256 187 yogazAstra - 2 / 92 313 upadezapada - 28 vRtti 24 yogazAstra - 4 / 82 305 11 253 268 176 357 304 224 suktamuktAvalI - 1911 / 13 202 yogazAstra - 3/85 165 238 11 188 348 301 171 330 29 332 332 224 guruguNaSaTtriMzikA - 2 vRtti 202 yogazAstra - 2/63 308 257 yogazAstra - 2 / 105 cANakyazataka - 14/5 strInirvANakevalI bhukti 4, suktamuktAvalI - 51/2 yogazAstra - 3/140 298 AcArAGgavarga-1/54 197 yogazAstra - 4 / 84 303 Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa :- 2 tIrthaMkara nAmagotra turaGgAn dvArabhaTTebhyaH tulyavarNacchadaireva tyaktasaGgo tyaktArttaraudra tyajan duHzIla tribhedayAtrAjina tvayA balAnakasthena tvayi kAruNike darpaNArpitamAlokya dazanAma dAnazIlatapaH dinaM na tapanaM vinA dIno nisargamithyAtva dRSTvApyAlokaM devAtithiguruprAjJa deve gurau ca saMca deveSu devo rAgI yatiH dezasarvaviratyA doSajAlamapahAya dravyato'STavidhA dvAtriMzamma dhanyAste prANino dharmAddhanaM dhanata eva dharme dADha dhammo maMGgalamuttamaM dhRtvA karAbhyAM gaGgAM gAGgeyaM na tava yAnti na tAni cakSUMSi durgA durgA na devAnna tIrthayAtrA gurustutiH sAmAyikam caraNapariNAmaH sAmAi caraNapariNAmaH rathayAtrA prabhAvanA tIrthe janastavanam janastavanam vyavahArazuddhiH bhAvaH gurustuti: mithyAtvam pratikramaNam pratyAkhyAnam samyaktvam upazamaH mithyAtvam sAmAyikam paropakAraH jinapUjA gurustuti: paropakAraH svAdhyAyaH pratikramaNam vivekaH gurustutiH gurustuti: janastavanam jinastavanam dAnam pustakalekhanam zIlam 284 266 bhojaprabandha 269 89 yogazAstra - 3 / 141 337 81 yogazAstra -3/82 yogazAstra - 3/142 337 281 357 257 zAGgadharapaddhati-117 256 279 suktamuktAvalI - 111/8 203 259 upadezapada - 28 vRtti 24 110 157 66 289 25 88 232 248 266 226 211 116 298 266 270 257 257 yogazAstra - 3 / 119 vRtti 170 dharmasaMgraha - 59 vRtti 345 yogazAstra - 2 / 99 187 391 bhagavati - 13/2 upadezapada - 28 vRtti Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 na nRpAdipadaiH na pazyati hi napuMsakatvaM na prApyate vinA na bhillapallI na mArayAmIti na mRttikA naiva namratvenonnamantaH navinA madhumAsena na vaiSamye na na satyamapi bhASeta na sA dIkSA na sA nAnA niyamayantrAta: nAbhuktaM kSIyate karma nAbhuktaM kSIyate karma nAlpamapyutsahe nAsaktyA sevanIyA nighaNToktata nitambinyaH patiM nityaM zuddhaH nipatan mattamAtaGga nirastadoSe'pi nirikSitA purApyA niHzUkatvAda nivasannapi nodakaklinnagAtro paJcendriyANi paThati pAThayate padArthAnAM jinoktAnAM payasyagAdhe vicaran paraprANairnijaprANAn parastrI saGkaTaH paropakAraH sukRtaikamUlaM pibanti nadyaH karaNadamaH dAnam zIlam tIrthayAtrA dhArmikajanasaMsargaH jIvakaruNA jinAjJA paropakAraH jinapUjA bhASAsamitiH viveka: tapaH karaNadamaH yatanA samyaktvam zIla gurustutiH zIlam jinAjJA saMvaraH janastavanam gurustuti: jinapUjA sAmA jinAjJA jIvakaruNA dAnam mithyAtvam saMvaraH dAnam zIlam paropakAraH paropakAraH mannaha jiNANa ANaM svAdhyAyaH ' 335 177 188 284 dharmaratnaprakaraNa - 38 vRtti 324 318 11 226 89 yogazAstra - 2/103 249 yogazAstra - 2 / 61 308 298 197 334 239 63 yogazAstra - 2 / 93 187 258 186 11 yogazAstra - 2 / 86 manusmRti- 5 / 129 yogazAstra - 4 / 30 302 257 265 zrAddhavidhivRtti 250 90 11 313 yogazAstra - 3 / 119 vRtti 171 24 upadezapada - 28 vRtti yogazAstra - 4 / 29 302 176 189 suktamuktAvalI - 33 / 21 231 226 Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-2 ~~~~~~~ NNNNNNNN NNNNNN rrrrrrr... 393 prabhAvanA tIrthe jinapUjA mithyAtvam prabhAvanA tIrthe gurustutiH 348 suktamuktAvalI-61/6 249 upadezapada-28 vRtti 24 upadezataraGgINI-pR.-244 348 267 yogazAstra-2/104 188 yogazAstra-2/96 187 yogazAstra-2/85 zIlam zIlam zIlam vivekaH bhASAsamitiH vivekaH jinAjJA 299 zIlam gurustutiH putrajanmavivAhAdi puSpAdyarcA tadAjJA pUrNaH kuhetudRSTAntaiH prativarSaM saharSeNa prathamaM pRthivIbhA prANabhUtaM caritrasya prANasandehajananaM prAptuM pAramapArasya bubhukSitaH kiM na brUyAdbhiyoparodhAdvA bhaNDatvaM vidadhAti bhavantyeke mahAsatvA bhavasya bIjaM bhavedabhavye'pi bhAvasyaikAGgavIrasya bhIrorAkulacittasya madhukaraparisnigdhaiH mana eva manuSyANAM manasyanyat manaH kapirayaM vizva manaHprasAdaH saumyatvaM manorodhe nirudhyante mahAnizAyAM mahAvratadharA dhIrA mAMsamizraM surAmizra mAtAtmajaM tyajati mAnaM muJcati mAyayA zatravo vadhyAH muhUrttatriMzataM kRtvA muhUrttadvitayaM muhUrttayojanaM mRtyorabhAvAnniyamo yaH karoti jano yaH karmapudgalAdAna bhAvaH zIlam zIlam saMvaraH zIlam saMvaraH pratyAkhyAnam saMvaraH caraNapariNAmaH Avazyakam yogazAstra-2/60 308 300 10 yogazAstra-2/87 186 258 suktamuktAvalI-111/9 203 yogazAstra-2/95 187 184 jainasuktasandoha-130/6 304 yogazAstra-2/88 187 yogazAstra-4/38 302 157 yogazAstra-4/39 302 yogazAstra-3/143 337 yogazAstra-2/8 78 yogazAstra-2/89 187 278 299 zIlam 89 vyavahArazuddhiH vivekaH sAmAyikam pratyAkhyAnam pratyAkhyAnam pratyAkhyAnam jIvakaruNA namaskAraH saMvaraH padmapurANa-14/253 154 padmapurANa-14/252 154 padmapurANa-14/254 154 319 216 yogazAstra-4/80 303 Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394MMMMMMMwwwwww ..'mannaha jiNANa ANaM svAdhyAyaH' yogazAstra-3/120 168 ayogadvAtriMzikA-21 170 suktamuktAvalI-109/1 197 115 yogazAstra-3/119 vRtti 169 - 22 269 dAnam dAnam tapaH pratikramaNam dAnam mithyAtvam gurustutiH mithyAtvam yatanA pratikramaNam gurustutiH vivekaH saMvaraH pauSadhaH pustakalekhanam 240 115 270 zAGgadharapaddhati-228 298 yogazAstra-4/81 303 165 suktamuktAvalI-42/2 345 yogazAstra-2/79 186 yogazAstra-2/80 186 zIlam zIlam yaH sadbAhyamanityaM yadIyasamyaktva yaDUraM yadurArAdhyaM yannAgA madavAri yastRNamayImapi yasmAdanantaM yasmin kule yaH yasya yatra prabhA nAsti yasya smaraNamAtreNa yAM labdhvendriya yAmaH svasti ye dIneSu dayAlavaH yena yena hyupAyena ye bhuJjate surapitRRnapi ye lekhayanti yoniyantrasamutpannAH raktajAH kRmayaH ratyapatyaphaladAH rathayAtrAmahApuNyaM rambhA phalaM yathA ramyamApAtamAtre yat raverevodayaH zlAghyaH rAjapratigrahadagdhAnAM rAjJaH pratigraho ghoro rAjyaM yAtu zriyo yAntu rAmo nAma babhUva huM lAvaNyapuNyAvayavAM lekhayanti narA dhanyAH lolendriyairyAvane'pi vacanaM hi kevalaM vaJcakatvaM nRzaMsatvaM vane padmAsanAsInaM vapureva tavAcaSTe varaM jvaladayaH zIlam 281 255 yogazAstra-2/77 186 prabandhakoza 244 278 278 rathayAtrA jinapUjA zIlam jinastavanam vyavahArazuddhiH vyavahArazuddhiH gurustutiH jinastavanam zIlam pustakalekhanam tapaH bhASAsamitiH zIlam caraNapariNAmaH paropakAraH zIlam 268 upadezaratnAkaravRtti 244 yogazAstra-2/100 188 yogazAstra-3/119 vRtti 345 197 307 yogazAstra-2/84 186 yogazAstra-3/144 337 233 yogazAstra-2/82 186 Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-2 ... rrrrrrrrr 395 jinAjJA tIrthayAtrA saMvaraH tapaH zIlam gurustutiH bhAvaH gurustutiH 285 yogazAstra-4/28 302 yogazAstra-3/62 198 yogazAstra-2/99 188 265 202 sindUraprakara-14 258 200 tapaH bhAvaH 202 upadezaprAsAdavyA.-32 335 91 279 130 212 yogazAstra-3/145 337 248 varaM praviSTaM jvalite varSe khavedavedendu vazAsparzasukhAsvAda vAsare ca rajanyAM ca vikramAkrAntavizvo'pi vikramAdvyomanetrArka vittasAdhyamiha vidalayati kubodhaM viratisAdhanasAdhana vizvazrIvazyamUlaM vizvAmitraparAzara viSamapurAkRtAnAM vRddhau mAtApitarau vRndairvRndArakANAma zatruJjayasamaM tIrthaM zatrau mitre tRNe zraddhAnIraM manaHpuSpaM zAnto veSaH zamasukha zrIkhaNDamizraghusRNaiH zrItIrthapAntharajasA zrIdezala: sukRtapezala zreyo viSamupabhoktuM SaNDhatvamindriyacchedaM saMsArArNavasetavaH siMho balI saGkaTe ca na gantavyaM sa kAla: kazcidatrAsti sataptAyasi satAmapi hi vAmabhruH sadoSamapi dIptena saddarzanena mithyAtvaM sandhyAM yatpraNipatya sanmRttikAmala saptaprakAramithyAtva karaNadamaH sAmAyikam vyavahArazuddhiH kAyotsargaH svAdhyAyaH caraNapariNAmaH jinapUjA jinastavanam gurustutiH saGghopari bahumAnaH tIrthayAtrA pratikramaNam zIlam gurustutiH karaNadamaH zIlam namaskAraH dhArmikajanasaMsargaH zIlama tapaH saMvaraH jinastavanam dAnam mithyAtvam 257 266 343 285 109 yogazAstra-2/76 185 prabandhacintAmaNi 267 upadezaprAsAdavyA0-32 335 189 224 dharmaratnaprakaraNa-38 vRtti 324 yogazAstra-2/83 186 yogazAstra-4/88 200 yogazAstra-4/85 303 upadezaratnAkaravRtti 256 yogazAstra-3/119 vRtti 168 upadezapada-28 vRtti 25 Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.'mannaha jiNANa ANaM svAdhyAyaH' yogazAstra 2/2 311 334 24 upadezapada-28 vRtti 259 samyaktvamUlAni sarvaH svAtmani guNavAn sarvajJena virAgeNa sarvatrApi ca sambhavanti sarvasattvahitakAriNi sarvasvaharaNaM bandhaM sarvAbhilASiNaH sarveSAmAzravANAM sahasralakSasaMkhyAtaiH sAnandaH zreyasI bhaktiH sukhena badhyate karma suprasannavadanasya strIsambhogena stutyastvaM vIrakoTI sraSTurviSTapasRSTi svadArArakSaNe yatna svapatiM yA parityajya sthitiH satAM kApyu hariNo hAriNiM gIti hiMsA tyAjyA naraka jIvakaruNA karaNadamaH mithyAtvam gurustutiH jinastavanam zIlam Avazyakam saMvaraH svAdhyAyaH rathayAtrA sAmAyikam vyavahArazuddhiH zIlam gurustutiH gurustutiH zIlam zIlam paropakAraH saMvaraH vivekaH 257 yogazAstra-2/97 - 187 yogazAstra- 2/9 77 yogazAstra 4/79 303 212 283 91 279 yogazAstra-2/81 186 265 266 yogazAstra-2/98 188 yogazAstra-2/94 187 226 yogazAstra-4/32 302 300 Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 265 155 316 pariziSTaH-3 'matraha jiNANa ANaM' svAdhyAyavRtyantargatAnAM kathAnAmakArAdikramaH / kathA viSayaH granthanAmAdikam pRSTam accaMkAribhaTTAkathAnakam / upazamaH nizIthabhASya-3194-97 290 atimuktakumArasambandhaH pratikramaNAvazyakam bhagavatIsUtra 113 aSTavidhapUjAphale kathAnakam jinapUjA 248 AbhUsambandhaH saGghopari bahumAnaH AmarAjakathAnakam gurustutiH 267 AmrabhaTTakathAnakam gurustutiH kapardiyakSapUrvabhavakathA pratyAkhyAnam kuntIsambandhaH kAyotsargaH .130 kumbhakArasambandhaH upazamaH nizIthabhASya-3180 294 kSemAmAtyakathA jIvakaruNA gAGgeyadRSTAntaH zIlama 193 caNDarudrAcAryasambandhaH AvazyakaniyuktivRtti candrazekhararAjakathAnakam karaNadamaH candrodayakathAnakam yatanA zrAddhapratikramaNasUtravRtti jagaDUkathAnakam vyavahArazuddhiH prabandhapaJcazatI-19 jamAlisambandhaH mithyAtvam bhagavatIsUtra-9/33/383-90 jambUsvAmisambandhaH caturviMzatistavaH pariziSTaparvajinacandrazrAddhasambandhaH pauSadhaH jIvadayAviSaye kathA jIvakaruNA jIvadevasUrisambandhaH prabhAvanA tIrtha 350 tAmalitApasakathAnakam tapaH 199 dattazreSThikathAnakam jinAjJA damadantakathAnakam sAmAyikAvazyakam | Avazyakaniyukti-865 vRtti / dAmanakakathAnakam pratyAkhyAnam Avazyakaniyukti-1620 vRtti 151 vyavahArazuddhiH gurustutiH 264 335 320 dvijakathAnakam 277 Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 xxxmxxxmmmmm xxxxxxxxxxxx.'mannaha jiNANa ANaM svAdhyAyaH' 278 vyavahArazuddhiH dAnam pratyAkhyAnam 176 139 upazamaH dhammilacaritranizIthabhASya-3198-99 | upadezamAlA-251 vRtti 292 339 115 caraNapariNAma: pratikramaNAvazyakam jinapUjA vyavahArazuddhiH jinAjJA | zrAddhavidhivRtti pR. 41 250 278 upazamaH | nizIthabhASya-3200 293 333 karaNadamaH bhASAsamitiH 309 jinastavanam prabandhacintAmaNi pR.-44 253 karaNadamaH 334 devayazaHkathA dhanadeva-dhanamitrayoH sambandhaH dhammilakathAnakam pANDurAryAkathAnakam puNDarIka-kaNDarIkakathA puNyapAlarAjJaH kathA puNyasArakathAnakam purohitasambandhaH brahmasenakathAnakam maGga-AcAryasambandhaH manodamane kathAnakam mahAzatakazrAddhakathA mAnatuGgAcAryasambandhaH mUlarAjakathAnakam rAma-lakSmaNa-sItA-rAvaNasugrIvAnAM pUrvabhavakathA vajrasvAmisambandhaH varuNazrAddhakathAnakam vastupAlamantrIsambandhaH vAkpatisambandhaH vikramarAjasambandhaH vimalasahadevakathA viSNukumArasambandhaH vIrAcAryasambandhaH vRddhastrIkathA zItalAcAryasambandhaH zrIkRSNasambandhaH zrIdevakathAnakam sAvadhAcAryavRttAntaH 224 272 327 343 255 68 309 namaskAraH sAdharmikavAtsalyam dhArmikajanasaMsargaH saGghopari bahumAnaH gurustutiH samyaktvam vAsupUjyacaritra bhASAsamitiH rathayAtrA prabhAvanA tIrthe sAmAyikAvazyakam vandanakAvazyakam | AvazyakaniyuktiparopakAraH namaskAraH jinAjJA 282 355 90 104 232 214 Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-3 . 399 prabandhakoza 234 206 gurustutiH 265 siddharSigaNiprabandhaH paropakAraH sukozalarSikathAnakam bhAvaH sunakSatramunikathAnakam subhadrAkathAnakam kAyotsargaH surapriyakathAnakam zIlam sUranRpa-somamunikathA saMvaraH senazrAddhasambandhaH svAdhyAyaH skaMdamunikathAnakam caraNapariNAma: harikezabalarSisambandhaH tapaH haribhadrasUrisambandhaH paropakAraH hemacandrasUri-kumArapAlayoH kathA | vivekaH Avazyakaniyukti-1550 vRtti 128 zrAddhapratikramaNasUtra vRMdAruvRtti-6/16 | 194 304 210 340 200 prabandhakoza 232 296 Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 H mannaha mannai pariziSTaH-4 'mannaha jiNANa ANaM' svAdhyAyasya mudrit-hstprtissuuplbdhpaatthbhedaaH| 1 | A | BTC E IF I G | K mudrita / mudrita | mudrita | mudrita upadeza | prabodha | sambodha | vicAra kalpavallI | prakaraNa saptatikA | manha / manha jiNANa ANaM -mANaM NaM ANaM / | / -NaM ANaM -NaM ANaM | -mANaM micchaM pariharaha / pariharai dharaha dhara dharai . smmttN| saMmattaM chaviha . chavIha / Avassami |-ymii-ymii-ymii -yaMmI a FyamI a |-ssaemi-yamI |-yamI -yamI / -yamI -yami a ujjuttA ujjuuttA -tto hoi hoi / hoi paidivasaM / / | payadivasaM paidisaM paidiahaM JNNN V NNNNNNNNNNNNNNNN hoha pavvesu posahavihi / -vahaM / 1 pohavayaM tao posahavayaM dANaM sIlaM tao a bhAvo a / sajjhAya namukkAro parovayAro a jayaNA ya / / / / jiNapUA | tao / bhAvo ya sajhAya namukkAro| mara'mannaha jiNANa ANaM svAdhyAyaH' -re namokkAro | V > pUyA | | 1 | -pUyA | -pUa -pUyA / Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-4 karaNadamo 1 A B C D E F G H I J K u. ka. pra. TI. saM. pra. vi. sa. jiNathuNaNaM / / / / | guruthui | | | guruthua |-thuaa| -thua / / guruthuI| guruthua -thua sAhammiANa -mIANa|-yANa] -yANa-yANaM -yANa sAhamivacchallaM / vavahArassa ya suddhI vavaharassa vavahArasarahajattA rahattA -juttA titthajattA ya / / | | / -juttA | uvasama-vivega-saMvara | | -viveka saMghovari bhAsAsamiI bhAsAsamii | bahumANo a jIvakaruNA ya chajjIva-|- |chajjIva-chajjIva- | dhammiamitto pabhAvaNA titthe| dhammiajaNa |-| | - dhammIjiNa dhammijiNa dhammIjaNa | / navakhitte saMsaggo saMsago | saMsago | saMsaggau saMsago saMsago dhaNavavaNaM putthaya caraNapariNAmo ||| |. lihaNaM viseseNa saMghovari saMghovari parigahamANA bahumANo -mANaM |-mANI bhiggaha putthayalihaNaM - - putthaiputthayalihaM - puthalihaNaM / ikkArasa pabhAvaNA titthe / / / -tItthe |-tItthe / / saDDha paDima phAsaNAyA / saDDhANa savvaviraI kiccameaM VIV-meyaM -meyaM |-mmeyaM maNoraha niccaM || -cca nIccaM | - | jiNasA emAI saNaMmirAo sagarUvaeseNaM / / / / | | / sagavaeseNa | sagaru- | sagaru- | sagaru- | | 1 | | IV | NiccaM saTTa kiccAI suguruNa vinnypro| NNNN NN NNNNNNNNNNNNNNNNN 401 Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-5 tapAgaccha kutubapurA zAkhA-nigamamata 57. A. IndranaMdisUri - tapAgacchIya bhagavaMta lakSmasAgarasUrie navA 11 AcAryo banAvyA temAM 11mA AcArya IndranaMdisUrinuM nAma paNa maLe che. eTale spaSTa che ke, bhagavAna lakSmIsAgarasUrie saM. 1528mAM amadAvAdanA akamIpuramAM patA ozavAla ane tenA bhAI haricaMda ozavAle karelA utsavamAM upAdhyAya IndranaMdine AcAryapada ApyuM. (prakaraNa-53, pR. 228) AcArya IndranaMdisUrie vi.saM. 1558mAM pATaNa pAsenA kutapura (kutaprabha ke kutubapura) gAmamAM gacchabheda karI, potAnI svataMtra gAdI sthApita karI, navo kutubapurA mata calAvyo. mahopAdhyAya IndraraMsagaNi ja lakhe che ke, "AcArya IndranaMdisUri nigamamatanuM varNana karavAmAM nipuNa hatA." (juo, upadezakalpavallI) A IndranaMdinA ziSya - x x x prAkRta bhASAmAM "vairAgyakulaka" (gA. 30) banAvyuM. (-jaina satyaprakAza, kramAMka : 158) A IndranaMdisUrie saM. 1558mAM kutubapuramAM potAnA ziSyane AcAryapada ApI, tyAMno gAdIpati sthApyo. temanAthI "kutubapurA gaccha' nIkaLyo. A gacchanuM bIjuM nAma "kutapuragaccha' paNa maLe che. (vIravaMzAvalI, pR. 218) A0 kamaLakalaze saM. 1555mAM "kamalakalazA gaccha' sthApyo hato. A rIte tapAgacchamAM be zAkhA gaccho nIkaLavAthI A hemavimalasUrinI mULa zramaNa paraMparA to tapAgaccha tarIke ja oLakhAtI hatI. paraMtu uparanA be gaccho nIkaLyA tyAre A hemavimalasUri pAlanapuramAM hatA, AthI temanI mULa paraMparA pAlanapurAgaccha tarIke paNa oLakhAtI thaI. upara batAvela kutubapurAgacchamAMthI nigamamata nIkaLyo. A IndranaMdinI paTTaparaMparA A rIte maLe che - 58. A dharmahaMsasUri - amadAvAdanA maMtrI meghajIe saM. 1555mAM amadAvAdamAM temane AcAryapada ane temanA mukhya ziSya paM. IndrAMsane upAdhyAyapada apAvyuM. A dharmahaMtasUrine 1 - A0 IdrAMsa, 2 - A saubhAgyanaMdi, 3 - paM. siddhAMtasAgaragaNi vagere ziSyo hatA. 59. A IndrAMsasUri - te moTA vidvAna hatA. temanA upadezathI viramagAmanA khImajI poravADe saM. 1548mAM "zAMtinAthacaritra" lakhAvyuM. (prazastisaMgraha, bhAga 2, praza. naM. 199) graMtho : temaNe gaNipadamAM saM. 1554mAM 'bhuvanabhAnucaritra' gadya temaja saM. 1555mAM "mahajiNANanI sajhAya, gAthA-panI moTI TIkA upadeza kalpavallI zAkhA-5, pallava-39 banAvI ane mahopAdhyAyapadamAM saM. 1557mAM "balinarendra kathA' vagere banAvyAM. Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zig:-, * *** ~~~~~~~~~~ 403 temaNe 'upadezakalpavallImAM sAdhAraNa jainazAstronI mAnyatAthI judI paDatI ghaNI navI navI vAto lakhI che. temaNe 36 adhikAromAM judAM judAM maMgalAcaraNa karyA che. te paikInA 1 thI 24mAM RSabhadeva vagere 24 tIrthakaronI, 25, 26, 27mAM bhUta, vartamAna, bhAvi jinacovIzInI, 28mAM 20 viharamAnonI, 29mAM cAra zAzvatA tIrthakaronI, 30mAM padmanAbha vagere tIrthakaronI, 31mAM channu jinaprAsAdonI, 32mAM sAmAnya tIrthakaronI, 33mAM paMdare kSetronA traNe kALanA tIrthakaronI, 34mAM zatruMjaya, sametazikhara, Abu ane mAMDavagaDha tIrthonI, 3pamAM dvAdazAMgI banAvanAra 4410 gaNadharonI ane 36mAM adhikAramAM bhUta, vartamAna, bhAvikALanI traNe covIzInA 72 tIrthakaronI stuti karI che. noMdha : ahIM bhinnatA e che ke, covIza tIrthakaronA 145ra gaNadharo che, chatAM pAMtrIzamAM pallavamAM 4410 gaNadhara batAvyA che, te vicitra vastu che. temaNe potAnA graMthamAM A jIvanahaMsasUrino "prAsaMgika paricaya Apyo che ane koI koI prasaMge 'nigamamatanI mAnyatAo paNa rajU karI che. vidvAno mAne che ke, "maho. IndraraMsagaNie ja kutubapurAgacchane palaTI, nigamamatane vyavasthita rUpa ApyuM." te matanI mAnyatAo A prakAre che. nigamamata varNana - paM. IndraraMsagaNi "manDajiNANenI TIkA 'upadezakalpavallI'mAM potAnI guruprazastimAM jaNAve che ke, tapagacchanA A0 somasuMdarasUri, A munisuMdarasUri, ATha jayAnaMdasUri ane A0 ratnazekharasUri vagere gacchanAyako hatA. A udayanaMdasUri, Ao surasuMdarasUri, Ao somadeva, Ao lakSmIsAgarasUri, kAvyakalA vaDe rAjapratibodhaka A0 ratnamaMDanasUri, samartha vidvAna A0 somajayasUri ane A0 IndranaMdisUri vagere AcAryo thayA. te paikInA "Ava IndranaMdisUri nigamamatanA vyAkhyAnamAM atyaMta kuzaLa hatA." temanA ziSya maho dharmahaMsa thayA. temanA ziSya paM. IndraraMsagaNie saM. 1555mAM 'upadezakalpavallInI pamI gAthAnI TIkA'mAM tIrthaprabhAvanA vibhAganA 36mA pallavamAM zloka 332 thI 430 sudhI 'nigamazataka' banAvIne joDyuM che. temAM nigamamatanI mAnyatA ApI che. temaNe temAM nIce pramANe hakIkato rajU karI che - sAdhuno AcAra jinAgamomAM maLe che, tema zrAvakanA AcAra mATe nigama sAgara jevo che. (340) jinAgamonA ane vedonA artha barAbara samajavA hoya to, te nigamathI ja samajI zakAya. eTale (1) sAdhu, (2) zrAddhadeva ane (3) zrAvakanI kriyAo nigamathI ja nakkI thAya che. (344) A rIte sAdhu, sAdhvI, zrAddhadeva, zrAddhadevI, zrAvaka ane zrAvikA ema cha prakArano saMgha bane che. Agama ane nigamano paramArtha jANavo hoya to "potAnA zAsana pratyeno mArApaNAno rAga" ane "parazAsana pratyeno parAyApaNAno dveSa" choDavA joIe. (347) jo "sAcI vastumAM prema" hoya, to ja khoTI vastu pratye abhAva thAya. sAcA-khoTAno nirNaya thavAthI vizuddha dharmasaMpatti maLe che. (348) Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4040 -~-~~-~~~-~*manada niVTVT Avi svAdhyAyaH' zuddha dharma pratye dveSa" ane "azuddha dharmamAM rAga" hoya tyAM sudhI tattva maLatuM nathI. (349) potAne mAnya zAstrono ke bIjAne mAnya zAstrono kharo artha jANavo hoya to, nigamazAstrane ja pramANa mAnavuM. (350) lokottara ane laukika-zAstro ghaNAM che. te sauno paramArtha moTe bhAge nigamathI ja prakAzavo. (351) vedo laukika zAstro che. aMga-upAMga vagere lokottara zAstro che. (364) laukika zAstrothI vyavahAranI vizuddhi thAya che ane lokottara mahAzAstrothI nizcaya nakkI thAya che. (365) Aja-kAla vivAha vagere kAryo laukika zAstrothI thAya che. (397) Agama mahArAjA che ane nigama mahAmAtya che. (371) (1) ogho ane muhapattI e sAdhunuM liMga che, (2) mukhe kapaDuM rAkhavuM e zrAvakaliMga che ane (3) traNa ratnanI sUcaka janoI e zrAddhadevanuM liMga che. (372) te traNe jaNA upara pramANenA liMga vinAnA hoya to sAdhu, zrAvaka ke zrAddhadeva kahevAya nahi. (373) jo ke zrAvako mATe mukhavastranuM liMga batAvyuM che, te phakta potAnI AcAravidhi mATe ja che. (374) eTale "hAthamAM kapaDuM rAkhI (aMcaLagacchanI jema) sAmAyika levAya to avidhi che." tema A spaSTa kare che. (386). zrI mahAnizIthasUtramAM ullekha che ke, "gurudeva vrata lenAra zrAvakane gaLAmAM mALA paherAve." (391) AvI AgamavANInA gaMbhIra artho nigamathI ja vyavasthita thAya che. (392) zrAddhadeva te zrAvakarUpe ja che. (393), (5. hIrAlAla haMsarAje saM. 1969, sane 1913mAM jAmanagarathI prakAzita karela "upadezakalpallavI'nuM pR. 340 thI 348.) 59. A saubhAgyanaMdisUri - te pa8mA A0 dharmahaMsanA bIjA ziSya (pR. 248) hatA ane A IndranaMdisUrinI pATe AvyA hatA. temaNe saM. 1576mAM "mauna ekAdazI kathA' ane saM. 1578mAM "vimalanAtha caritra' racyAM. zramaNAcArakozo'yamAgamastvavagamyate / zramaNopAsakAcArasAgaro nigamo mataH / / 340 / / AgamArthazca vedArthA nigamena kRtAH kRtAH / sAdhavaH zrAddhadevAzca zrAvakAH svakriyAratAH / / 344 / / samyagavastuni rAgazced, dveSo vitthvstuni| vizuddhA dharmasaMpattirjAyate nizcayAnnRNAm / / 348 / / yAvat zuddhadharma dveSo, rAgazca vitathe bhvet| tAvatra tattvarUpasya, zAstrasya prAptirucyate / / 349 / / svasvAbhimatazAstrArtha-saMvAdaM yadi vaanychsi| tadA nigamazAstrANi pramANaM kuru kovida ! / / 350 / / lokottarazAstrANi laukikAni ca / tadrahasyaM prakAzyeta, nigameta vizeSataH / / 351 / / yato'dyApi pravarttante, vivAhAdimahotsavAH / / 366 / / zrIAgamo mahArAjo, nigamo mantrinAyakaH / / 371 / / sAdhaliGgaM jinopajJaM, dharmadhvajA''syavAsasI / zramaNopAsakazrAddhaliGgamAsyapaTa: punaH / / 372 / / Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa :- 5 ~~~~~~~~~ 60. A pramodasuMdarasUri - te A saubhAgyanaMdinI pATe thayA. temanA kAraNe tapagacchanI "kutubaparA zAkhAnI paraMparA banI rahI. 60. A haMsasamaya(saMyama)sUri - temanAM bIjAM nAma A vinayahaMsasUri ane A0 harSavinaya paNa maLe che. temaNe saMskRtamAM jinastotrakoza (stotra-58) banAvyo che.* - 405 temaNe kutubapa2A gacchamAM nigamamatane baLa ApyuM hatuM. A matanuM bIjuM nAma "bhukaTiyA mata" paNa maLe che. jo ke A harSavinaye pachIthI te matane choDI dIdho hato. paNa brAhmaNoe te matane rakSaNa ApyuM. nigamamatamAM 'uttarAraNyaka' vagere 37 upaniSadonI pradhAnatA hatI. te 36 upaniSadonAM nAma nIce pramANe che liGgaM tu zrAddhadevAnAM ratnatrayAGkasUtrakam / liGgabhraSTAstrayaH sAdhvAdayo na syuH svanAmataH / / 373 / / kintu zrAddhajanAnAM ca nijAcAravidhAvayam / svIkartavyatayA liGgaM kathitaM mukhavastrikA / / 374 / / AsyAzukaM kare kRtvA sAmAyikaM na gRhyate / / 386 / / mahAnizIthasiddhAnte yA giraH sphuTam / vratoJcArakRtaH kaNTheH puSpasrajaM sRjet / / 391 / / AgamoktaM, gambhIrArthaM nigamena prakAzyate / / 392 / / zrAddhadevasAgAroparUpAdhikArabhASaNAt / / 393 / / 1. uttarAraNyaka, 2. paMcAdhyAya, 3. bahuca, 4. vijJAna ghanArNava, 5. vijJAnezvarASya, 6. vijJAna guNArNava, 7. navatattva-nidAnanirNaya, 8. tattvArthanidhi ratnAkara, 9. vizuddhAtmaguNagambhIra, 10. ardhadharmIMgamanirNaya, 11. utsargApavAda vacanAnaikatA, 12.astinAsti viveka nigamanirNaya, nijamanonayanAhlAda, 14. ratnatrayanidAna nirNaya, 15. siddhAgamasaMketastaMbhaka, bhavyajanabhayApahAraka, 17. rAgijana nirvedajanaka, 18. strImuktinidAna nirNaya, 19. kavijanakalpadrumopama, 20. sakalaprapaMcapathanidAna, 21. zrAddhadharmasAdhyApavarga, 22. saptanayanidAna, 23. bandhamokSApagama, 24. ISTakamanIyasiddhi, 25. brahmakamaniyasiddhi, 26. naiSkarma 13. 16. * A. vinayahaMsasUrie saMskRtapadyamAM vividha vRttomAM, caturviMzati jinastotro 24 'snAtasyA0' samasyAmaya, kUpaSaTakaM taduparinagara, tatra vArSistatodri, samasyAmaya jaTAkUTa varNanamaya, prAtihAryASTakamaya caturdaza svapna varNanamaya tathA tIrtharAjAdhirAja pUjAtizayamaya zrI AdinAtha stotro, ajitazAMti stotra, mAMDavagaDha supArzvanAtha stotra, paMcamI tithiyukta zrI neminAtha stotra vagere. 'saMsA2dAvAnala0' samasyAmaya, zrI pArzvanAthastotra, staMbhana, jIrAvAlA, ciMtAmaNi nAraMgAdi, goDI ane va2kANA vagere pArzvanAthanAM stotro. brAhmaNavADA mahAvIrajina stotra, jinarAja caturviMzikA, sImaMdharasvAmI zAzvatAjina, sAdhAraNa jina, puMDarIkasvAmI, zrI gautamasvAmI vagerenA stotro, zatruMjaya laghustotra, zatruMjaya mahAtIrtha stotra vagere stotro tathA stutio (thoya) vagere Azare 500 zloko ane tenI zlokabaddha prazasti banAvI dAkhala karyAM che. Ao vijayasenasUrivare 50 zubhavijayagaNivaranA praznanA uttaramAM "bhUkaTiyA mata"nuM nAma ApyuM che. (juo, senaprazna, prazna-370, pR. 142) Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~~~~~~~~'manada niVTVT Avi svAdhyAyaH' kamaniyasiddhi, 27. caturvargaciMtAmaNi, 28. paMcajJAnasvarUpavedana, 29. paMcadarzana svarUpa rahasya, 30. paMcacAritra svarUpa rahasya, 31. nigamAgama vAkyavivaraNa, 32. vyavahArasAdhyApavarga ane 33. nizcayekasAdhyApavarga, 34. prAyazcitaikasAdhyApavarga, 35. darzanaikasAdhyApavarga ane 36. viratAvirata samAnApavarga. (paTTAvalI samuccaya, bhA. 2, puravaNI pR. 244) 61. AI haMsavimalasUri - temanA upadezathI amadAvAdanA saM. gaMgarAja poravADanA putra saMva mUlacaMde saM. 1921 mahA vada 10 zukravAre AbU tIrthano cha'rI pALato yAtrAsaMgha kADhaDhyo. 59. paM. siddhAMtasAgaragaNi - te A0 dharmahaMsanA trIjA ziSya hatA. te tapAgacchIya A0 saumajayasUrinA (mukhya) ziSya A IndranaMdisUrinA hastadIkSita ziSya tathA vidyAziSya paNa hatA. te moTA vidvAna hatA. temanuM saMskRta bhASA upara "mAtRbhASA jevuM prabhutva hatuM. te jinAgamanA paNa "sarvatomukhI abhyAsI" hatA. temaNe saM. 1570mAM XXX gAmamAM kalikAlasarvajJa A0 hemacaMdrasUrIzvaranA trizaSTizalAkApuruSacaritra'nA AdhAre gadya saMskRtamAM 'darzanaratnAkara graMthanI racanA karI. jenAM bIjAM nAmo anugama tathA caritApaniSada paNa che, eTale te ahIM Agama ane nigamanI jema A bIjuM "agama' nAma paNa batAve che. A graMthanA mukhya bhAgonA nAma 'laharI' ane tenA nAnA vibhAgonAM nAma 'taraMga" rAkhyAM che. pratyeka vibhAgamAM be-traNa taraMgo goThavyA che, tenuM aMtaraMga A pramANe che - bIjI laharInA pahelA taraMgamAM 64 IndronI nAmAvalImAM yakSajAtinA indra tarIke pUrNabhadravIra ane mANibhadravIrane batAvyA che. trIjI laharInA pahelA taraMgamAM jJAnasAra, navatattva, nava nidhava, 67 samati bhedo tathA 71 mithyAtva bhedonuM tathA bIjA taraMgamAM darzanAcAra, trIjAmAM cAritrAcAra ane cothA taraMgamAM sarvaviratidharma (33 AzAtanA varjana sudhI)nA vividha bhedonuM vizada vivaraNa karyuM che. enI bhASA prauDha che. kAdaMbarI'nI zailImAM vastu nirUpaNa che. graMtha uttama koTino che. A graMtha maho mAnavijayajIgaNinA "dharmasaMgraha'nI jema jaina samAjamAM pratiSThA pAme evo che. paraMtu graMthakAra eka navIna pakSanA prabhAvaka che, tethI A graMtha jaina saMghamAM Adara pAmyo nathI. graMthakAre dareka taraMganI aMte A prakAre laghu prazasti ApI che - iti zrImattapAgacchAlaMkArahArabhaTTArakacayakoTI koTI zrIsomajayasUrIzvarajIziSyaziromaNi zrIindranandisUrirAjavineyANunA siddhAntasAra saMkalitaM zrIdarzanaratnaratnAkaragranthe, zrImadanugamAparaparyAye kulakarakulotpattiprabhRtipaJcamAvabodhaprAptyanta-zrIRSabhajinatrayodaza-bhavacaritopaniSadAkhyAyAM dvitIyalaharoM chAdmasthyakevalotpattivarNananAmA saMpUrNastRtIyastaraGgastatsamAptau ca samApteyaM dvitIyalaharI kulakarakulotpattiprabhRti-paMcamAvabodhaprAptyantazrIRSabhajinatrayodazabhavacaritopaniSadAkhyA (pUrtimagAt taraGgatrayAtmikeyaM dvitIyalaharI iti prathamo bhAgaH / (jaina paraMparAno ItihAsa bhAga-3mAMthI sAbhAra) O darzanaratnAkara bhA. 1, 2. prakAzaka : jaina sAhityavardhakasabhA, amadAvAda, prAptisthAna : mohanalAlajI jaina jJAnabhaMDAra, gopIpurA, surata : saMpAdako : muni zrI nipuNamuni ane muni zrI bhaktimuni (bhA. 1, saM. 2010, kiMmata : 8-00, bhA. 2, saM. 2013, kiMmata : 8-00) Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-6 zrAvaka karaNInI sajhAya zrAvaka tuM uThe parabhAta, cAra ghaDI rahe pAchalI rAta, manamAM samare zrI navakAra; jima pAme bhavasAgara pAra. 1 kavaNa deva kavaNa guru dharma, kvaNa amAre che kuLa karma; kvaNa amAre che vyavasAya, ema ciMtavaje mana mAMhI. 2 sAmAyika leje mana zuddha, dharma taNI haiye dharI buddha, pratikramaNa karI rajanI taNuM, pAtaka Aloye ApaNuM. 3 kAyA zakti kare paccaMANa, zuddhi pALe jinavara ANa, bhaNaje suNaje stavana sajajhAya, jethI tava vistAro thAya. 4 cittamAM rAkha roja code niyama, pALa dayA jIvonI sIma, dehare jaI jUhAre deva, dravyata bhAvata karaje seva. 5 pauSadha zALe jaI guru vaMda, suNaje vyAkhyAna sadA citta lAI, niradUSaNa sUjhato AhAra, sAdhune deje - suvicAra. 6 svAmI vAtsalya karaje ghaNA, sagapaNa moTA svAmI taNA, dukhiyA hINA dINA dekhI, karaje tAsa dayA suviveka. 7 ghara anusAre deje dAna, moTA paNa na kare abhimAna, guru mukha leje AkhaDI (badhA), dharma na melIza eke ghaDI. 8 tuM to zuddha kare vyApAra, ochA adhikano parihAra - (tyAga), na bharIza koInI kUDI sAkSI, kUDA - sAtha kathana mata bhAkha. 9 anaMtakAya kahyA batrIsa, abhakSa bAvIse bAvIsa, te bhakSaNa navi kIje kime, kAcAM kuNA phaLa mata jame. 10 rAtrI bhojananA bahu doSa, jANIne karaje saMtoSa. sAjI sAbu loha ne gulI, madhu DAhaDiyA mata vecIza vaLI. 11 valI na karAve raMgaNa pAsa, doSa ghaNA kahyA che tAsa, pANI gaLaje be be vAra, aNagaNa pIdhe doSa apAra. 12 jIvANInAM karaje jatana, pAtaka chaMDI karaje puNya, chANAM iMdhaNa cUle joI, vAvaraje jima pApa na hoI. 13 Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408~~~~~~~~ ~~~~~~~~~'mainnai nibALa AAM svAdhyAyaH' brahmavrata sudhA pALaje, ghInI peThe vAparaje nIra, aNu-gaLa nIra na dhotA cIra, aticAra saghaLAM TALaje. 14 kahyA che paMdara karmAdAna, pApa taNI paraharaje khANa, zIza na leIza anartha daMDa, mithyA mela na bharaje pIMDa 15 samakita zuddha haiye rAkhaje, vANI vicArIne bhAkhaje, uttama dhAme kharace vitta (dhana), para-upakAra kare zubha citta 17 - tela takra dhRta dUdha ne dUhIM, ughADA mata mele sahI, pAMca tithi na karIza AraMbha, pALe zIyaLa taje mana daMbha. 17 divasa carima karaje covihAra, cAre AhAra taNo parihAra, divasa taNAM Aloe pApa, jima bhAMge saghaLA saMtApa. 18 saMdhyA Avazyaka sAcave, jinavara-caraNa zaraNa bhava bhave, cAre zaraNa karI daDha hoe, sAgArI aNasaNale saue. 19 karaje 'manoratha' mana ehavA, tIrtha zatruje jAya, athavA, sammetazIkhare Abu giranAra, bheTI sahu dhana dhana avatAra. 20 zrAvakanI karaNI che eha, jehathI thAye bhavano cheda, AThe karma paDe pAtaLA, pApa taNA chUTe AmaLA. 21 pachI lahie amara vimAna, anukrame pAme zivapura sthAna. kahe jina harSa ghaNe sasasneha, karaNI du:kha haraNI che eha. 22 'mannaha jiNANa ANaM' sajjhAyamAM batAvelA chatrIsa kartavyomAM A badhA ja kartavyono samAveza thaI ja jAya che, paNa ahIM judI rIte rajU karavAmAM AvyA che. Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka...evo bhayaMkara samaya Avyo hato jyAre jaina tarIke janmelAMnA jigara paNa pU.A.zrIvijayarAmacandrasUrismRtisaMskRtaprAkRtagranthamAlA kramAGka 'A umaramAM to dIkSA hotI haze ? bicArAe khAdhuM zuM ane pIdhuM zuM?' yuvAna dIkSA le to e kahetA ke'moja karavAnI A umare dIkSA na ja levAya.' prauDha dIkSA le to e kahetA ke'mAthAnI javAbadArI khabhe karIne dIkSA na ja levAya.' vRddha dIkSA le to e kahetA ke'A Doso tyAM jaI zuM ukALavAno ?' ! AvA janamAnasane pravacana, dIkSAdAna, korTanI jubAnIo Adi dvArA badalI jana-jananA haiyAmAM dIkSAnI supratiSThA karanArA dIkSAyugapravartaka pU.A. zrI vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnI | dIkSA zatAbdI ujavI cAlo ! ApaNe ya dhanya banIe.. tard To) maja ko hi.maM.ster-Inte, Sa suda 1a cessttaabaadd'ii phrIkAzai[Ila = zAsanaziratAja sUrirAmacandra dIkSAzatAbdI graMthamAlA saMpUrNa prakAza sAhitya sevA : 400/ ISBN-978-81-87162-89-3