Book Title: Agam 06 Ang 06 Gnatadharma Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006333/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo arihaMtANe namo siddhANaM, namo AyariyANaM namo uvajajhAyANaM namo loe savva sAhUNaM eso paMca namukakAro savva pAvappaNAsaNo maMgalANaM ca savvasiM paDhamaM havaI maMgala Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinAgama prakAzana yojanA pa. pU. AcAryazrI ghAMsIlAlajI mahArAja sAheba kRta vyAkhyA sahita DVD No. 1 (Full Edition) :: yojanAnA Ayojaka :: zrI caMdra pI. dozI - pIeca.DI. website : www.jainagam.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DHARM GNATA LANG SUTRA PART : 02 zrI jJAtAdharma kathAga sUtra : bhAga- 02 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ esksksksksksksksksksksksC/ jainAcArya - jainadharma divAkara - pUjyazrI - ghAsIlAlajI - mahArAja viracitayA anagAradharmAmRtavarSiNyAkhyayA vyAkhyayA samalaGkRtaM hindI - gurjara bhASA'nuvAdasahitam zrI- jJAtAdharmakathAGgasUtram SHREE GNATADHARMA KATHANGA SOOTRAM dvitIyo bhAgaH niyojakaH saMskRta - prAkRtajJa - jainAgamaniSNAta- priyavyAkhyAni - paNDitamuni zrI kanhaiyAlAlajI - mahArAjaH prakAzakaH sA. - dillI nivAsi - lAlAjI - kizana caMdajI jauharI - pradatta - dravyasAhAyyena a0 bhA0 zve0 sthA0 jainazAstroddhAra samitipramukhaH zreSThizrIzAntilAla - maGgaladAsabhAI -mahodayaH mu0 rAjakoTa prathamA - AvRttiH prati 1200 vIra- saMvat 2489 vikrama saMvat 2020 mUlyam - rU0 25-0-0 ww IsavIsana 1963 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajavAna Azu zrI ma.sA. 3. sthAnavAsI na zasoddhAra samiti, hai. gaThiyA vA , zrIna. ha pAse, sa Ta (saurASTra). Published by : Shri Akhil Bharat s. s. Jain Shastroddhara Samiti, G aredia Kuva Road, RAJKOT, (Saurashtra), W. Ry, India. ye nAma kecidiha naH prathayantyavajJAM, jAnanti te kimapi tAn pati naiSa yatnaH / utpatsyate'sti mama ko'pi samAnadharmA, kAlo hyayaM niravadhivipulA ca pRthvI // 1 // harigItacchandaH karate avajJA jo hamArI yatna nA unake liye / jo jAnate haiM tattva kucha phira yatna nA unake liye // janamegA mujhasA vyakti koI tatva isase paaygaa| hai kAla niravadhi vipula pRthvI dhyAna meM yaha lAyagA // 1 // bhUkhyaH 3. 25300 prathama AvRtti H prata 1200 vIra saMvata : 2489 vikrama saMvatH 2019 isavIsana 1813 mujha4: maNilAla chaganalAla zAha navaprabhAta prinTiMga presa, dhoienza : mamA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dillInivAsI zrImAn lAlAjI kizanacaMdajI sA, jauharIjI ke vaMza kA saMkSipta jIvana paricaya bhAratavarSa kI rAjadhAnI dillI meM zrI nemIcaMdajI cauraDiyA kA janma huaa| Apa bahuta honahAra vyavasAyI aura dharmapremI the / Apa battIsoM zAstra ke jJAtA the / Apa jaina evaM vaidika sAhityake bhI jJAtA the / Apake pAsa aneka mAcIna hastalikhita graMthoM ke atirikta dhArmika sAhitya kA vizAla bhaMDAra thaa| alpa vaya meM hI Apa svargArohaNa kara gaye / Apake saba se choTe putra zrI kapUracaMdajI cauraDiyA bhI Apa hI kI bhAMti nirbhIka utsAhI karmazIla evaM dharma ke prati aTUTa zraddhA rakhane vAle the / bImArI kI avasthA meM bhI Apane sAmAyika jo ki Apa kA nitya niyama thA, kabhI nahIM choDA / mRtyu ke aMtima dina taka Apane sAmAyika vrata kI ArAdhanA kI thii| lAlA kapUracaMdajI ne apane vyApAra ko bahuta baDhAyA thaa| dillI ke gaNamAnya vyaktiyoM meM ApakA nAma thaa| aneka varSoM taka Apa samAja ke presIDenTa rahe / Apake netRtva meM dillI zrI saMgha ne bahuta unnati kii| ___ Apake suputra zrI kizanacaMdajI cauraDiyA bhI Apa hI kI bhAMti udyogI, vivekavAna evaM zraddhAlu zrAvaka haiM / pratidina sAmAyika, va hara saptAha AyaMbila athavA upavAsa kA tapa karate haiM aura aneka prakAra ke dhArmika niyama pAlate haiM / dhArmika pravRttiyoM meM sadA dilacaspI se bhAga lete haiM / sthAnIya saMgha kI kAryakAriNI ke Apa sadasya haiN| ____ lAlA kizanacaMdajIkI dharmapatnI zrImatI nagInAdevI cauraDiyA prasiddha sAmAjika kAryakartI, evaM aneka dhArmika va sAmAjika saMsthAoM se saMbaMdha rakhanevAlI haiM aura bar3I zrAvikA haiM, ApakA dhArmika jJAna bahuta gaMbhIra hai / Apa vicakSaNa buddhivAlI evaM sAhityapremI haiM / Apake nijI pustakAlaya meM aneka amUlya hastalikhita graMthoM ke atirikta lagabhaga pAMca hajAra pustakoM kA saMgraha hai / zAstroM kA svAdhyAya karanA ApakA dainika niyama hai / aneka mahAsatIjI mahArAja bhI Apake dhArmika jJAna kA lAbha uThAte haiN| __zrImatI nagInA devI ke pitA lAlA dhannomala sujaMtI dillI ke prasiddha raIsoM meM se the / kiMtu dharma ke prati niSThA evaM samAja sevAkI lagana ApameM kUTa 2 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara bharI huI thI / aneka dIkSAe~ Apane karAI / tana, mana, dhana se sAdhusatiyoM kI sevA karane meM Apako apUrva AnaMda milatA thA / ApakA svargavAsa jaldI hI ho gayA thaa| sva. lAlA dhanomalajI kI dharmapatnI evaM zrImatI nagInAdevIjI kI mAtA zrI phUlamatIjI mahArAja sAhaba ko jainadIkSA aMgIkAra kiye hue 31 varSa ho gaye haiN| Apa kyoTaddha, saralasvabhAvI, ghorasaMyamI (kaThina saMyama pAlane vAle) haiM, mAno cauthe Are kI bAnagI hI ho / aneka varSoM se Apa dillI meM sthaviravAsa kiye hue haiN| Apake sadupadeza se dillI ke aneka vyakti apanI zAstro. ddhArasamiti ke sadasya bane haiN| zrImatI nagInA devIkI bhAMti unakI putrI suzrI vijayakumArI bar3I nirbhIka pratyutpannamati, evaM dhArmika ruci vAlI haiN| Apake suputra saralasvabhAva vinayazIla zrI mahatAbacaMda bhI bar3e dharmaniSTha, samAjasevI, vinayavAna evaM suzikSita navayuvaka haiM / ___ zrImatI nagInAdevIke do putriyA~ aura bhI haiN| eka-suzrI vinayakumArI, jisakA vivAha jodhapura nivAsI zrImAn hukmacaMdajI sAhaba jaina eDavokeTa ke suputra zrI jinendrakumArajI jaina eDavokeTa se huA hai| vi0 anilakumAra jaina, jinakA citra isa pustaka meM hai-inhIM ke suputra haiM / zrI anilakumAra apanI samiti ke sadasya haiM / dUsarI putrI suzrI vimalakumArI kA vivAha dillInivAsI prasiddha kAMgresI kAryakartA sva. zrI mukundalAlajI jauharI " komInArA" ( yaha upanAma pradhAna maMtrI zrI javAharalAla neharU ne unheM diyA thA) ke suputra zrI hukmacaMdajI jauharIke sAtha huA hai / zrImatI vimalakumArI bhI apanI samitikI sadasyA haiN| paraMparA se hI cauraDiyA parivAra dhArmika pravRttiyoM meM ruci rakhanevAlA rahA hai aura custasthAnakavAsI haiN| tana mana va dhana se samAja va dharma kI khUna sevA karatA AyA hai, yahI sadA se isa parivAra kA kartavya rahA hai / ||AUM zAMtiH // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya mATe khAsa sUcanA A sUtranA mUlapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA prathama prahare tathA cothA prahare karAya che. (2) prAta:uSAkALa, sanyAkALa, madhyAhna, ane madhyarAtrimAM be-be ghaDI (48 miniTa) vaMcAya nahIM, sUryodayathI pahelAM 24 miniTa ane sUryodayathI pachI 24 miniTa ema be ghaDI sarvatra samajavuM. mAsika dharmavALAM strIthI vaMcAya nahIM temaja tenI sAme paNa vaMcAya nahIM. jyAM A strIo na hoya te oraDAmAM besIne vAMcI zakAya. (4) nIce lakhelA 32 asvAdhyAya prasaMge vaMcAya nahIM. (1) AkAza saMbaMdhI 10 asvAdhyAya kAla. (1) ulkApAta-moTA tArA khare tyAre 1 prahara (traNa kalAka svAdhyAya na thAya.) (2) digdAha-koI dizAmAM atizaya lAlavarNa hoya athavA koI dizAmAM moTI Aga lagI hoya to svAdhyAya na thAya. garjArava -vAdaLAMno bhayaMkara garjArava saMbhaLAya. gAjavIja ghaNI jaNAya to 2 prahara (cha kalAka) svAdhyAya na thAya. nirdhAta-AkAzamAM koI vyaMtarAdi devakRta ghoragarjanA thaI hoya, athavA vAdaLo sAthe vIjaLInA kaDAkA bole tyAre ATha prahara sudhI svAdhyAya nA thAya. (5) vidyuta--vijaLI camakavA para eka prahara svAdhyAya na thA. (6) cUpaka-zuklapakSanI ekama, bIja ane trIjanA divase saMdhyAnI prabhA ane caMdraprabhA maLe to tene cUpaka kahevAya. A pramANe cUpaka hoya tyAre rAtrimAM prathama 1 prahara svAdhyAya na karavo. (7) yakSAdIta-koI dizAmAM vIjaLI camakavA jevo je prakAza thAya tene yakSAdIpta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. (8) ghumika kRSNa-kAratakathI mahA mAsa sudhI dhUmADAnA raMganI je sUkSma jala jevI dhUmmasa paDe che tene dhUmikAkRSNa kahevAya che. tevI dhUmmasa hoya tyAre svAdhyAya na karavo. (9) mahikAzveta-zItakALamAM zvetavarNavALI sUkSma jalarUpI je dhummasa paDe che. te mahikAzveta che tyAre svAdhyAya na karavo. (10) rajauddaghAta-cAre dizAmAM pavanathI bahu dhULa uDe. ane sUrya DhaMkAI jAya. te rajauddAta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) audArika zarIra saMbaMdhI 10 asvAdhyAya (11-12-13) hADakAM-mAMsa ane rUdhira A traNa vastu agnithI sarvathA baLI na jAya, pANIthI dhovAI na jAya ane sAme dekhAya to tyAre svAdhyAya na karavo. phUTeluM iMDu hoya to asvAdhyAya. (14) maLa-mUtra--sAme dekhAya, tenI durgadha Ave tyAM sudhI asvAdhyAya. (15) smazAna--A bhUminI cAre bAju 100/100 hAtha asvAdhyAya. (16) caMdragrahaNa-jyAre caMdragrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 8 muhUrta ane utkRSTathI 12 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (17) sUryagrahaNa--jyAre sUryagrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 12 muhUrta ane utkRSTathI 16 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (18) rAjavyagrata-najIkanI bhUmimAM rAjAonI paraspara laDAI thatI hoya tyAre, tathA laDAI zAnta thayA pachI 1 divasa-rAta sudhI svAdhyAya na karavo. (19) patana-koI moTA rAjAnuM athavA rASTrapuruSanuM mRtyu thAya to teno agnisaMskAra na thAya tyAM sudhI svAdhyAya karavo nahIM tathA navAnI nimaNuMka na thAya tyAM sudhI UMcA avAje svAdhyAya na karavo. (20) audArika zarIra-upAzrayanI aMdara athavA 100-100 hAtha sudhI bhUmi upara bahAra paMcendriyajIvanuM mRtazarIra paDyuM hoya to te nirjIva zarIra hoya tyAM sudhI svAdhyAya na karavo. (21thI 28) cAra mahotsava ane cAra pratipadA-ASADha pUrNimA, (bhUtamahotsava), Aso pUrNimA (indra mahotsava), kArtika pUrNimA (skaMdha mahotsava), caitrI pUrNimA (yakSamahotsava, A cAra mahotsavanI pUrNimAo tathA te cAra pachInI kRSNapakSanI cAra pratipadA (ekama) ema ATha divasa svAdhyAya na karavo. (29thI 30) prAtaHkAle ane sabhyAkALe dizAo lAlakalaranI rahe tyAM sudhI arthAta sUryodaya ane sUryAstanI pUrve ane pachI eka-eka ghaDI svAdhyAya na karavo. (31thI 32) madhya divasa ane madhya rAtrie AgaLa-pAchaLa eka-eka ghaDI ema be ghaDI svAdhyAya na karavo. uparokta asvAdhyAya mATenA niyamo mUlapAThanA asvAdhyAya mATe che. gujarAtI Adi bhASAMtara mATe A niyamo nathI. vinaya e ja dharmanuM mUla che. tethI AvA AvA vikaTa prasaMgomAM gurunI athavA vaDIlanI icchAne AjJAne ja vadhAre anusaravAno bhAva rAkhavo. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya ke pramukha niyama (1) (3) isa sUtra ke mUla pATha kA svAdhyAya dina aura rAtrI ke prathama prahara tathA cauthe prahara meM kiyA jAtA hai| prAta: USA-kAla, sandhyAkAla, madhyAhna aura madhya rAtrI meM do-do ghaDI (48 miniTa) svAdhyAya nahIM karanA cAhie, sUryodaya se pahale 24 miniTa aura sUryodaya ke bAda 24 miniTa, isa prakAra do ghar3I sabhI jagaha samajhanA caahie| mAsika dharmavAlI striyoM ko svAdhyAya nahIM karanA cAhie, isI prakAra unake sAmane baiThakara bhI svAdhyAya nahIM karanA cAhie, jahA~ ye striyA~ na hoM usa sthAna yA kakSa meM baiThakara svAdhyAya kiyA jA sakatA hai| nIce likhe hue 32 asvAdhyAya-prasaMgo meM vA~canA nahIM cAhie(1) AkAza sambandhI 10 asvAdhyAyakAla (1) ulkApAta-bar3A tArA TUTe usa samaya 1 prahara (tIna ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (2) digdAha--kisI dizA meM adhika lAla raMga ho athavA kisI dizA meM Aga lagI ho to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / garjArava-bAdaloM kI bhayaMkara gaDagaDAhaTa kI AvAja sunAI detI ho, bijalI adhika hotI ho to 2 prahara (cha ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| nirghAta-AkAza meM koI vyantarAdi devakRta ghora garjanA huI ho athavA bAdaloM ke sAtha bijalI ke kaDAke kI AvAja ho taba ATha prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / vidyuta--bijalI camakane para eka prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie yUpaka-zukla pakSa kI prathamA, dvitIyA aura tRtIyA ke dino meM sandhyA kI prabhA aura candraprabhA kA milAna ho to use yUpaka kahA jAtA hai| isa prakAra yUpaka ho usa samaya rAtrI meM prathamA 1 prahara svAdhyAya nahIM karanA cAhie (8) yakSAdIpta--yadi kisI dizA meM bijalI camakane jaisA prakAza ho to use yakSAdIpta kahate haiM, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / dhUmikA kRSNa-kArtika se mAgha mAsa taka dhuMe ke raMga kI taraha sUkSma jala ke jaisI dhUmasa (koharA) par3atA hai use dhUmikA kRSNa kahA jAtA hai isa prakAra kI dhUmasa ho usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) mahikAzveta-zItakAla meM zveta varNavAlI sUkSma jalarUpI jo dhUmasa par3atI hai vaha mahikAzveta kahalAtI hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (10) rajodghAta-cAroM dizAoM meM teja havA ke sAtha bahuta dhUla uDatI ho aura sUrya DhaMka gayA ho to rajodghAta kahalAtA hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA caahie| (2) aitihAsika zarIra sambandhI 10 asvAdhyAya-- (11,12,13) hADa-mAMsa aura rudhira ye tIna vastue~ jaba-taka agni se sarvathA jala na jAe~, pAnI se dhula na jAe~ aura yadi sAmane dikhAI deM to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / phUTA huA aNDA bhI ho to bhI asvAdhyAya hotA hai| (14) mala-mUtra--sAmane dikhAI hetA ho, usakI durgandha AtI ho taba-taka asvAdhyAya hotA hai| zmazAna--isa bhUmi ke cAroM tarapha 100-100 hAtha taka asvAdhyAya hotA (16) candragrahaNa-jaba candragrahaNa hotA hai taba jaghanya se 8 muhUrta aura utkRSTa se 12 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (17) sUryagrahaNa-jaba sUryagrahaNa ho taba jaghanya se 12 muhUrta aura utkRSTa se 16 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (18) rAjavyudgata-najadIka kI bhUmi para rAjAoM kI paraspara lar3AI calatI ho, usa samaya tathA lar3AI zAnta hone ke bAda eka dina-rAta taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| patana-koI bar3e rAjA kA athavA rASTrapuruSa kA dehAnta huA ho to agnisaMskAra na ho taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie tathA usake sthAna para jaba taka dUsare vyakti kI naI niyukti na ho taba taka UMcI AvAja meM svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (20) audArika zarIra-upAzraya ke andara athavA 100-100 hAtha taka bhUmi para upAzraya ke bAhara bhI paJcendriya jIva kA mRta zarIra par3A ho to jaba taka vaha nirjIva zarI vahA~ par3A rahe taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (21 se 28) cAra mahotsava aura cAra pratipadA-ASAr3hI pUrNimA (bhUta mahotsava), Aso pUrNimA (indriya mahotsava), kArtika pUrNimA (skandha mahotsava), caitra pUrNimA (yakSa mahotsava) ina cAra mahotsavoM kI pUrNimAoM tathA usase pIche kI cAra, kRSNa pakSa kI cAra pratipadA (aikama) isa prakAra ATha dinoM taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29 se 30) prAtaHkAla aura sandhyAkAla meM dizAe~ lAla raMga kI dikhAI deM taba taka arthAt sUryodaya aura sUryAsta ke pahale aura bAda meM eka-eka ghar3I svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (31 se 32) madhya divasa aura madhya rAtrI ke Age-pIche eka-eka ghar3I isa prakAra do ghar3I svAdhyAya nahIM karanA caahie| uparokta asvAdhyAya sambandhI niyama mUla pATha ke asvAdhyAya hetu haiM, gujarAtI Adi bhASAntara hetu ye niyama nahIM hai / vinaya hI dharma kA mUla hai tathA aise vikaTa prasaMgoM meM gurU kI athavA bar3oM kI icchA evaM AjJAoM kA adhika pAlana karane kA bhAva rakhanA cAhie / Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtra ke dUsarA bhAga kI viSayAnukramaNikA anukramAMka viSaya 2-7 11-12 17-23 24-58 63-111 112-115 118-167 1 pAMcaye adhyayana kI avataraNikA 2 dvArAvati nagarI kA varNana 3 naMdanavana-udyAnakA varNana 4 kRSNavAsudevakA varNana 5 sthApatyAputra gAthApatikA varNana 6 ariSTanemIaItamabhUkA samavasaraNa 7 samavasaraNameM kRSNAkA Agamana AdikA varNana 8 sthApatyAputra gAthApati ke niSkramaNakA varNana 9 zailakarAjakA varNana 10 sudarzana seTakA varNana 11 zukaparibAjaphake dIkSAgrahaNakA varNana 12 sthApatyAputrake nirvANakA nirUpaNa 13 zailakarAjake caritrakA varNana chavA adhyayana 14 mahAvIrasvAmIkA samavasaraNa 15 indrabhUtikA jIvake viSayoM mazna sAtavAM adhyayana 16 dhanya sArthavAha ke caritrakA varNana aThavAM adhyayana 17 AThave adhyayanakA avataraNa 18 balarAjake caritrakA varNana 19 balarAja ke dIkSAgrahaNakA varNana 20 mahAvala Adichadda rAjAoMke caritrakA varNana 21 prabhAvatIdevIke dohadakA varNana 22 tIrthakarake janmanimitta dizAkumAri AdikA utsavakaranekA varNana 23 mohagRhake nirmANakA varNana 170.177 178-234 235 233-240 241-242 243-282 283-288 289--292 293-296 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 maNinirmitaputtalikAnirmANa AdikA varNana 25 kosalAdhipati ke svarUpakA varNana 26 aGgarAjake cAritrakA varNana 27 aGgarAja caritrameM tAlapizAcakA varNana 28 aGgarAjake caritrameM arahannaka zrAvaka ke caritrakA varNana 29 aGgarAjake caritrakA varNana 30 kuNAlAdhipati rukmI rAjAkecaritrakA varNana 31 kAzirAja " zaMkha" rAjAkecaritrakA varNana 32 adInazatru rAjake cAritrakA varNana 33 jitazatru rAjAke caritrakA varNana 34 chaharAjAoMke yuddhakA varNana 35 kuMbhakarAja keyuddhakA varNana 36 mithilAnagarIke nirodhakA varNana 37 suvarNa nirmitaputtalikA kA varNana 38 chaoM rAjAoMke jAtismaraNahonAAdikA varNana 39 mallIbhagavAna ke dIkSAvasarakA nirUpaNa 40 mallIbhagavAna ke dIkSotsavakA varNana 41 jitazu Adi chahoM rAjAoke dIkSAgrahaNaAdikA varNana navarSA adhyayana 42 mAkaMdIdAraka ke caritrakA varNana dazavAM adhyayana 43 jIvoMke vRddhi aura hAnikAnirUpaNa gyArahavAM adhyayana 44 jIvoke ArAdhaka aura virAdhakatvadonekA kathana bArahavAM adhyayana 45 khAtodakake viSayameM subuddhikA dRSTAMta terahavAM adhyayana 46 teraha adhyayanake saMbandhakA nirUpaNa 47 nandamaNikArabhavakA nirUpaNa samApta 297-300 301-320 321-334 335-350 351-372 373-385 386-396 397-410 411-435 436-457 458-465 466-471 472-480 481-491 492-501 502-515 516-539 540-552 553-655 656-667 668-678 679-727 728-730 731-788 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvItarAgAya namaH jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAla-vrati-viracitayA anagAradharmAmRtavarSiNyAkhyayA vyAkhyayA samalaGkRtaM zrI-jJAtAdharmakathAGgasUtram (dvitIyo bhAgaH) // atha zailakAkhyaM paJcamAdhyayanam // abhihita kUrmakAkhyaM caturthamadhyayanaM tatrAguptendriyasya narakAdiprAptiH guptendriyasya tu nirvANAdi prAptirbhavatItyuktam / iha pazcamAdhyayane tu-pUrvamapratisaMlInendriyo'pi yaH pazcAt saMlInendriyo bhavati sa ArAdhako bhavatItyucyate, ityevaM pUrveNa sahAsya smbndhH| jambUsvAmI sudharmasvAminaM pRcchati-'jai NaM bhaMte !' i0 pA~cavA~ adhyayana prArambha / kUrmaka (kacchapa ) nAmakA caturtha adhyayana kaha diyA gayA hai| usa meM aguptendriyavAle sAdhu sAdhvI Adi ke narakAdi kI prApti tathA guptendriyavAle sAdhu sAdhvI Adi ke liye nirvANa Adi kI prApti hotI hai yaha kahA gayA hai| aba isa paMcama adhyayana meM yaha kahA jAyagA kI jo pahile apratisaMlIna indriyavAlA ( aguptaindriya ) hotA hai aura bAda meM phira nahI saMlInaindriyavAlA ( guptaindriyavAlA ) bana jAtA hai to vaha ArAdhaka hotA hai isa taraha pUrva adhyayana ke sAtha isakA saMbandha hai / jaMbU svAmI sudharmA svAmI se pUchate haiM ki -pAyabhumadhyayana-prArama.ma's ( 4Ayo ) nAme thAmadhyayana puru tha6 Ayu cha, te mdhyyanamAM agusendriyavALA sAdhu sAdhvI vagere ne naraka vagerenI prApti temaja guptendriya vALA sAdhu sAdhvIone nirvANa vagerenI prApti thAya che. A vAta kahevAmAM AvI che. pAMcamA adhyayana mAM e vAta spaSTa karavAmAM Avaze ke je pahelAM aprati saMlIna IndriyavALe (aguptendriya) hoya che, ane tyArabAda te saMlIna Indriya vALA (guptendriyavALo) thaI jAya che tyAre te ArAdhaka hoya che, A rIte cethA adhyayanane saMbaMdha che. jaMbU svAmI, sudharmA svAbhIna prazna 42 cha-'jayANa bhate ! tyAdi / zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAjastre ____ mUlam-jai NaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM cautthassa NAyajjhayaNassa ayamahe pannatte, paMcamassa gaM bhaMte NAyajjhayaNassa ke ahe paNNatte ? // sU0 1 // TIkA-'jai NaM' ityAdi / yadi khalu bhadanta ! zramaNena bhagavatA mahAvIreNa caturthasya jJAtAdhyayanasya ayam-uktarUpaH, arthaH prajJaptaH, pazcamasya khalu bhadanta ! jJAtAdhyayanasya ko'rthaH prajJaptaH iti / sarva sugamam // 1 // zrI sudharmA svAmI jambUsvAminamAha mUlam--evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samayeNaM bAravaI nAma nayarI hotthA, pAINapaDINAyayA uddINadAhiNavitthinnA navajoyaNavitthinnA duvAlasajoyaNAyAmA dhaNavaimainimmiyA cAmIyara pavarapAgAraNANAmaNipaMcavannakavisIsagasohiyA alayApurisaMkAsA pamuiyapakkIliyA paccakkhaM devaloyabhUyA ||suu02|| ____TIkA-' evaM khalu ' ityAdi / ' evaM khalu jambUH ! tasmin kAle tasmin _ 'jaiNaM bhaMte ! ' ityaadi| TIkArtha-(jaiNaM bhaMte ! ) he bhadaMta ! yadi (samaNeNaM bhagavayA mahA. vIreNaM) zramaNa bhagavAna mahAvIra ne ( cautthassa NAyajjhayaNassa ayamaDhe pannatte) caturtha jJAtAdhyayana kA yaha ukta rUpa artha prajJapta (prarUpita) kiyA hai to-(paMcamassa NaM bhaMte ! NAyajjhayaNassa ke aTe paNNatte) paMcama jJAtAdhyayana kA kyA artha kahA hai ? "1" 'evaM khalu jaMbU !' ityaadi| TIkArtha-(evaM khalu jaMbU) he jaMbU ! tumhAre prazna kA uttara isa prakAra sAtha-(jaiNa' bhate !) 3 mahanta ! ( samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM) zramamAvAna mahAvIre ( cautthassa NAyajjhayaNassa ayamaDhe pannatte ) yAthAzAtAdhyayana prati ma ni3pita yo che, tyAre (paMcamassa NaM bhaMte ! NAyajjha yaNassa ke aTTe paNNatte) pAM-yamA adhyayananI / / artha matAvyeo cha ? / "suu.1|| evaM khalu jIbU , ? tyA // Custtha-(evaM khalu jaMbU !) ! tamA prazna yA pramANa zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 dvArAvatI nagarivarNanam samaye ' vAravaI' dvArAvatInAma dvArakA'paranAmnI nagaryAsIt sA kIdRzI ityAha- ' pAINapaDaNAyyA' prAcI pratIcyAyatA prAcItaH pratIcyAmAyatA pUrvasyA dizaH samArabhya pazcimAyAM dizi dIrghetyarthaH / ' udINadAhiNavitthinnA' udaga dakSiNavistIrNA uttarasyAM dizaH samArabhya dakSiNasyAM dizi vistIrNA, 'navajoyaNavisthinA' navayojana vistorNA, 'duvAlasajoyaNAyAmA' dvAdazayojanAyAmA - dvAdazayojanadorghA, ' ghaNavaimainimmiyA ' dhanapatimavinirmitA dhanapatiH= kuberastasya matyA= buddhayA nirmitA, ' cAmIyara - pavara - pAgAra - NANAmaNi- paMcavanna - kavi - sIsaga - sohiyA' cAmIkarapravaraprAkAranAnAmaNipaJcavarNakapizIrSaka zobhitA, cAmIkarasya pravaraH prAkArastasya yAni nAnAmaNipaJcavarNakapizIrSakAni taiH zobhitA, suvarNamaya prakRSTamAkArasya yAni candrakAntAdivividhamaNimayAni paJcavarNAni kapizIrSakANi 'kaMgurA' iti bhASAprasiddhAni, taiH zobhitA 'alayApurihai- ( teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM vAravaInAmaM nagarI hotthA ) usa samaya aura usa kAla meM dvArAvatI nAmakI nagarI thI ( pAINa parINAyayA ) yaha nagarI pUrva dizAse pazcima dizA taka laMbI thI aura ( udINadAhiNa vitthinnA) uttaradizA se lekara dakSiNa dizA taka vistarNa thI / ( navajoyaNa visthinnA) nau yojana kA isakA vistAra thA (duvAlasajoyaNAyAmA) 12 bAraha yojana kI yaha laMbI thI / ( dhaNavaimai nimmiyA ) dhanapati - kubera ne ise apanI buddhi se banAyA thA ( cAmIyara pavara pAgAraNANAmaNi paMcavanna kavisIsaga sohiyA) isakA jo prAkAra (divAra ) thA vaha suvarNa se nirmita huA thA / tathA isake jo kaMgUre the ve paMcavarNavAle nAnA maNiyoM se banAye gaye the / ataH prAkAra aura usake kaMgUroM se yaha nagarI bar3I suhAvanI lagatI thI / ( alApurI saMkAsA ) che, (teNa kAle Na teNa samaeNaM vAravai nAma nayarI hotthA ) te aNe ane te samaye dvArAvatI nAme nagarI tI. ( pAINa parINAyayA ) mA nagarI pUrvathI bhAMDIne pazcima dizA sudhA sAMgI bhane (udoNa dAhiNa vitthinnA) uttara dizAthI bhAMDIne dakSiNa dizA sudhI paDojI tI. ( nava joyaNavitthinnA ) nava yona sudhI te nagarIneo vistAra Dato. ( duvAlasajoyaNAyAmA) mAra yonnalagI te sAMjI hatI. (ghaNavaima inimmiyA) dhanayati-Dumere yA nagarI ne potAnI yuddhithI manAvI hutI ( cAmIyarapavarapAgAra - NANAmaNi - paMcavannakavisI sagasohiyA ) te zaheranA kATa ( prAkAra ) seAnAthI banAvavAmAM AvelA hatA. tenA kAMgarA pAMca raMganA aneka maNuie vaDe banAvavAmAM AvyA hatA. keTa ane kAMga rAjyAthI te nagarI zolatI DatI. (alayApurIsaMkAsA) asAdhurI (DumeranagarI ) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre saMkAsA' alakApurIsaMkAzA = kuberanagarIsadRzI 'pamuiya pakkIliyA' pramuditaprakrIDitA 'pamuiya' pramuditA:pramodayuktAH, 'pakIliyA' prakrIDitAH vividhakrIDanaparAH lokA yatra sA, paccakkhaM devaloyabhUyA' pratyakSaM devalokabhUtA pratyakSIbhUtadevalokavat pratIyamAnetyarthaH // 2 // mUlam-tIse gaM bAravaIe nayaei bahiyA uttarapurasthime disAMbhAe revatage nAma pavae hotthA, tuMge gagaNatalamaNulihaMtasihare NANAvihagucchagummalayAvalliparigae haMsamigamayUrakoMcasArasacakkavAyamayaNasAlakoilakulovavee aNegataDakaDagaviyaraujjharayapavAyapabbhArasiharapaure accharagaNadevasaMghacAraNavijjAharamihuNasaMvicinne nicchaccaNae dasAravaravIratellokabalavagANaM, some subhage piyadasaNe surUve pAsAIe // suu03|| ____TIkA-'tIse the' ityAdi / tasyAH khalu dvArAvatyA nagaryA bahiruttarapaurastye digbhAge 'revatage' ravaitako nAma 'pavvae' parvataH 'hotthA ' AsIt , sa alakApurI ( kubera kI nagarI jaisI sundara hotI hai ThIka vaisI hI yaha bhI sundara thI ( pamuiyapakkIliyA) isa meM nivAsa karanevAle jana sadA harSita rahate the aura vividha prakAra kI krIr3Ao meM tatpara rahate the (pacyakkha devaloyabhUyA ) isaliye pratyakSa meM yaha nagarI devaloka ke samAna pratIta hotI thii| sUtra "2" / 'tIseNaM bAravaIe' ityAdi TIkArtha-(tIseNaM bAravaIe nayarIe bahiyA) usa dvArAvatI nagarI ke bAhira ( uttarapurasthime disIbhAe revatage nApna pavvae hotthA ) uttara navI su12 saya tevI 4 te namarI 5 su42 tI. (pamuiyapakkIliyA ) temAM rahenArA nAgarike hamezAM prasanna rahetA hatA, ane jAta jAtanI ramata ( 1) mA vyasta 2utA tA. (paccakkhaM devaloyabhUyA ) tathA // nagarI pratyakSa vI tI tI. // sUtra "2" // 'tIse NaM vAravaIe ' ityAdi // TArtha-(tIse Na bAravaIe nayarIe bahiyA) dvAravatI nagarInI mAra ( uttarapurasthime disIbhAe revataganAmapavae, hotthA ) uttara pUrva dizAmA meTa zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 raivatakaparvatavarNanam kIdRza ityAha-tuGgaH atyunnataH, 'gagaNatalamaNulihaMtasihare ' gaganatalamanulihacchikharaH AkAzapradezamanuspRzati zRGgaM yasyetyarthaH 'NANAvihagucchagummalayAvalliparigae ' nAnAvidhagucchagulmalatAvalloparigatAmnAnAvidhAgucchAdayaH parigatA:= sarvataH samudbhUtA yatra saH, gucchagulmalatAvallIzabdAH pUrva vyAkhyAtAH, 'haMsamigamayUrakoMcasArasacakkavAyamayaNasAlakoilakulovavee / samRgamayUrakocasArasacakravAkamadanasAlakokilakulopapetaH haMsAdi-kokilAntAnAM kulaiH vRndaiH upapetaH =yuktaH / atra-madanazAlaH sArikAvizeSaH, anye prasiddhAH / 'aNegataDakaDagavivaraujjharayapavAyapanbhArasihara paure ' anekataTakaTaka vivarojjharakaprapAtamAgbhArazikharapracuraH, ane ke taTAH kaTakAmekhalAzca yatra sa tathA, vivarANi = kandarAzca, ujjharakAH nirjharAH parvatAt patanazIlA jalapravAhAzca, prapAtAH=taTarahitanirAdhArasthAnAni ca, athavA prapAtAH gartAca, prAgbhArAH ISadavanatAH parvatabhAgAzca, zipaurastya digvibhAga meM-IzAna koNa meM-raivataka nAma kA eka parvata thA ( tuMge gagaNatalamaNulihaMtasihare ) yaha bahuta U~cA thaa| isa kI coTI AkAza tala ko chUtI thI (NANavihagucchagummalayAvalliparigae ) nAnA prakAra ke gucchoM se, gulmoM se latAoM se aura balliyoM se yaha sarva prakAra se yukta thA / ina gucchAdi zabdo kA artha pahile likhA jA cukA hai / ( haMsamigamayUrakoMcasArasa cakkavAyamayaNasAlakoilla kulovavee ) haMsa, mRga, mayUra, kroMca, sArasa, cakravAka sArikA-menA aura koyala ina ke samUhoM se yaha upeta -yukta thA / (aNega taDaka DagavivaraujjharayapavAyapanbhArasiharapaure) aneka taToM se aneka kaTakoM ( mekhalA ) se, aneka kaMdarAoM se, aneka ujjharako se, nirjharanoM se-parvatoM se girate hue jala pravAhoM se, aneka prapAtoM se-taTarahita nirAdhArasthAnoM se athavA gargoM se kucha kucha jhuke hue aneka parvata zAna bhA raivata nAbhe pati Dato. (tuMge gagaNatalamaNulihaMtasihare) te pahanA yA to. tenA shim| mAzane 25sht| utA. (NANAvihaguccha gummalayAvalliparigae ) bhane andna zurachI, zubhI, satAsI mane palI! thI te DhaMkAele hato. guccha vagere zabdonA artho pahelAM spaSTa karavAmAM mA0yAM che. ( haMsabhigamayUrakoMcasArasacakkavAyamayaNasAlakoillakulovavee) husa, haraNa, mora, koMca, sArasa, cakavAka senA ane kelenA samUhathI te yukta Dato. ( aNegataDakaDAvivaraujjharayapavAyapabbhArasiharapaure) ane taTA memasA so (TI) bhane yo, bhane 42 / -(29 ) 552thI nIce vahetA pANInA pravAha, aneka prapAte-taTa vagaranA nirAdhAra sthAne zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre kharANizRGgANi parvatoparitanapradezAca, pracurANi=adhikAni yatra sa tathA, tataH karmadhArayaH / ' acchara-gaNa-deva saMgha-cAraNa-vijjAhara mihuNa-saMvicinne' apsarogaNa-devasaMgha-cAraNa-vidyAdharamithuna-saMvicIrNaH-apsarasAM gaNAzca, devasaM. ghAzca, cAraNAH gaganagamanalabdhimanto munivizeSAH, vidyAdharANAM mithunAni ca taiH saMvicIrNa: Ase vitaH, niccacchaNae dasAravaravIrapurisatelokabalavagANaM' nitya kSaNakaH dazAhavaravIrapuruSatrailokyabalabatAM, dazArhAH samudravijayAdayaH daza, teSu madhye varAsta eva vIrA dhIrapuruSAH te cAmI-aulokyAdapi balavantaH, atulabalaneminAtha yuktatvAt teSAM - nityakSaNakA nityotsavasthAnam , teSAM sarve utsavA statra bhavantIti bhAvaH / dazadazArhANAM nAmAni yathA " samuddavijayo akkhobho thimio sAgaro himavaM / ayalo dharaNo pUraNo abhicaMdo vasudevotti " // 1 // iti // bhAgoM se tathA aneka zikharoM se yaha pracura thA arthAt ye taTa, kaTaka Adi isa meM adhika the| (accharagaNadevasaMghacAraNavijjAharamihu saMvicinne ) apsarAoM ke gaNoM se, devasaMghoM se gagana meM gamana karane kI labdhi yukta muni vizeSoM se, aura vidyAdharoM ke mithunoM se yaha sadA sevita rahatA thA / (niccacacchaNae dasAravaravIrapurisate llokabalavagANaM ) samudra vijayAdika daza dazA) ke bIca meM uttama dhIravIra puruSoM kA jo kI atula baladhArI neminAtha se yukta hone ke kAraNa tIna loka se bhI balavAna the yaha nityotsava kA sthAna thaa| una ke samasta utsava yahIM hote rahate the / daza dazA) ke nAma isa prakAra haiM- 1, samudra vijaya 2, akSobha 3, stimita 4, sAgara athavA gartA, ceDA AgaLanA bhAgathI namatA aneka parvata bhAge temaja ghaNuM zikharothI te pracurarUpathI yukta hatA. eTale ke taTa, kaTaka vagere te parvatamAM 54 prabhAzubha tA. ( accharagaNa devasaMghacAraNavijAharamihuNasaMvicinne ) 250srAonA gaNethI, devasa ghethI gagana mAge gamana karatA muni vizeSethI, bhane vidyAdharAna! yugasAthI te pata sahA sevita 2Deto to. ( niccacacchaNae dasAravaravIrapurisatellokabalavagANaM ) samudra vinya pore 40 zADamA uttama dhIra vIra puruSone-ke jeo atula baLazALI neminAthathI yukta hovAne kAraNe traNe lekathI baLavAna hatA-A nityatsava mATenuM sthAna hatuM temanA badhA utsavo ahIM ja thatA hatA daza dazAhanA nAme A pramANe che-1 samudravijaya, 2 akSobha 3 stimita, 4 sAgara, 5 himavAna, 6 acala, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 naMdanavanodyAnavarNanam punarasau parvataH ? kIdRza: ? ityAha- ' somme' saumyaH = manoharaH, subhagaH = AnandajakaH priyadarzanaH = dRSTisukhadaH, surUpaH = zobhanAkRtikaH, prAsAdIyaH - atra - prAsAdIya ityanantaraM darzanIyaH, abhirUpaH, pratirUpa iti trayANAM padAnAM saMgrahaH prAsAdIyaH = darzakajanamanomodajanakaH, darzanIyaH - nayanAnandajanakatvena punaH punaH prekSaNIyaH abhirUpaH = sundarAkRtikaH / yadvA-abhi= pratikSaNaM navaM navamivarUpaM yasya so'bhirUpaH / pratirUpaH - prativiziSTam asAdhAraNaM rUpaM yasya sa pratirUpaH, utkuSTarUpavAnityarthaH // sU0 3 // 6 mUlam - tassa NaM revayagassa adUrasAmaMte ettha NaM naMdaNavaNe nAmaM ujjANe hotthA, savvouyapuSpaphalasamiddhe ramme naMdaNavapagAse pAsAIe 4, tassa NaM ujjANassa bahumajhade sabhAe surappie nAmaM jakkhAyayaNe hotthA divve vannao // sU04 // 5, himavAna 6 acala, 7 dharaNa, 8 pUraNa 9, abhicaMda, 10 vasudeva ! ( sAmme ) yaha parvata bar3A manohara thA ( subhage, piyadaMsaNe, surUve, pAsAIe) subhaga thA-- Anandajanaka thA, priya darzana thA dRSTi ko sukhaprada thA, surUpa thA - zobhana AkRti se saMpanna thA, prAsAdIya thA, darzanIya thA, abhirUpa thA pratirUpa thA / darzakajana ke mana ko modita karanevAlA hone se prAsAdIya, nayanoM ko Anandajanaka hone se darza nIya, sundara AkRtivAlA hone se abhirUpa athavA isakA rUpa hara eka kSaNa meM navIna navIna jaisA pratIta hotA thA isaliye abhirUpa aura asAdhAraNarUpa saMpanna hone ke kAraNa pratirUpa thaa| sUtra " 3 - " 7 dhArA, 8 puraNa, amiya, 10 vasudeva, ( somme ) mA parvata atya Mta rabhaNIya Dato. ( subhage, piyidaMsaNe, surUve, pAsAie ) sulaga hato, priyadazI hatA. eTale ke AMkhAne game evA hatA surUpa hatA, prAsAdIya hatA, darzanIya hatA abhirUpa hatA, pratirUpa hatA. jonArAonA manane prasa nna karanAra hAvAthI prAsAdIya, AMkhane Ananda ApanAra hovAthI darzanIya, suMdara AkAravALA DhAvAthI abhirUpa athavA te tenuM rUpa dareka kSaNe navuM navuM lAgatu hatu. tethI te abhirUpa hatA, asAdhAraNa rUpa sapanna hAvAne kAraNe te ati 35 hateo // sUtra 3 // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre TIkA-'tassa NaM' ityAdi / tasya khalu raivatakasya adUrasAmaMte atra khalu nandanabanaM nAmodyAnamAsIt tat kIdRzamityAha-'savyouyapuSphaphalasamiddhe' sarvat kapuSpaphalasamRddham sarveSAm RtUnAM puSpaiH phalaizca samRddhaM = samanvitam , ' ramme' ramya ramaNIyaM 'naMdanavanaprakAzaM' nandanavanatulyam , prAsAdIyam 4, tasya khalUchAnasya 'bahumajjhadesabhAe' bahumadhyadezabhAge 'surappie nAma' surapriyaM nAma, 'jakkhAyayaNe ' yakSAyatanam ' hotthA ' AsIt tat kIdRzamityAha-'dive' divyaM ramyaM, varNakA vrnnngrntho'nytraabhihitH| anyat sugamam // sU04 // mUlam-tattha NaM bAravaIe nayarIe kaNhe nAmaM vAsudeve tasmaNaM revygss'-ityaadi| TIkArtha-(tassa NaM revayagassa) usa raivataka parvatake (adUrasAmaMte) na bahuta dUra aura na pAsa kintu ucita sthAna para ( esthaNaM naMdaNavaNe nAmaM ujjANe hotthA ) yahAM eka naMdana vana nAma kA udyAna thA ( savvo uya pupphaphalasamiddhe ) yaha samasta RtuoM saMbandhI puSpoM aura phaloM se samRddha rahatA thaa| ( ramme gaMdaNavaNappagAse ) naMdanavana ke jaisA thaa| (pAsAie 4 ) darzaka jana ke mana ko pramodita karane vAlA thaa| subhaga priyadarzana Adi aura bhI vizeSaNa isameM lagA lenA cAhiye yahI bAta " pAsAIe" ke sAtha rahe hue yaha 4 pada sUcita karatA hai / ( tassa NaM ujjANassa bahumajjhadesabhAe surappie nAmaM jakkhAyayaNe hotthA divve vanao) usa udyAna ke ThIka bIco bIca ke sthAna meM surapriya nAma kA yakSAyatana thaa| yaha divya thA / isakA aura varNana dUsarI jagaha kiyA huA hai / sUtra " 47 (tassaNa revayagassa ) tyAhi sAtha-( tassa Na regyagasa ) revata: 5 thI ( adUra sAmaMte) mayata 62 5 nahi tabhI satyata na0 59 4vAya tama (etthaNaM naMdaNavaNe nAma ujjANe hotthA ) tyAM nahanavana' nAme me dhAna ; (savvouya pupphaphala samiddhe) te 5dhI *tuAnA pu0|| bhane sAthI samRddha ( ramme gaMdaNavaNappagAse) nahanavana tu. (pAsAie ) zInA bhanane ipita 42nAra hetu. (pAsAie 4) 54nI mAga yAra na mAM bhUyo cha / sebha sUbe che ke subhaga priyadarzana vagere bIjA paNa vizeSa ahIM samajavA joIe (tassa Na ujjANassa bahumajjhadesabhAe surappie nAmaM jakkhAyayaNa hotthA dive vannao) dhAnanI 52rAma2 varaye su2priya nAme yakSatuM mAyatana tuM. te havya tu. tenuM na anyatra 4291mA mAyuM che. // sU."4" // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 kRSNavAsudevavarNanam rAyA parivasa, se NaM tattha samudravijayapAmokkhANaM dasavhaM dasArANaM, baladevapAmokkhANaM paMcaNhaM mahAvIrANaM, uggaseNapAmokkhANaM solasahaM rAyasahassANaM, pajjunnapAmokkhANaM adhdhudvANaM kumArakoDaNaM, saMbapA mokkhANaM saTThIe dudaMtasAhassoNaM, vIraseNapA mokkhANaM ekavIsAe vIrasAhassaNiM, mahAsena pAmokkhANaM chappannAe balavagasAhassINaM, ruppiNIpAmokkhANaM chappannAe balavagasAhassINaM, ruppiNIpAmokkhANaM basAe mahilA sAhassINaM, anaMga seNApAmokkhANaM aNegANaM gaNiyA sAhasaNaM, annesiM ca bahUNaM isaratalavara jAva satthavAhapabhiINaM veyaDU girisAyaraperaMtassa dAhiNaDDUbharahassa bAravaIe nae AhevaccaM jAva pAlemANe viharai ||suu-- 5 // TIkA -' tattha ' ityAdi / tatra tasyAM khalu dvArAvatyAM nagaryAM ' kaNhe nAma ' kRSNo nAma vAsudeva: rAjA = trikhaNDAdhipatiH parivasati / sa khalu tatra ' samuddavijayapAmokkhANaM ' samudravijayapramukhAnAM dazAnAM 'dasArANaM ' dazArhANAM valadevapramukhAnAM 'paMca' pazcAnAM mhaaviiraannaam| ugrasenamamukhAnAM poDazAnAM ' tattha NaM vAravaIe nayarIe ' ityAdi TIkArtha - (tattha NaM cAracaIe nayarIe) usa dvArAvatI nagarI meM (kaNhe nAma vAsudeve rAyA parivasai) kRSNa vAsudeva nAmake tIna khaMDa ke adhipati rAjA rahate the ( seNaM tastha samuddavijayapAmokkhANaM dasahaM dasArANaM) ve vahAM samudra vijaya Adi daza dazAha kA ( baladeva pAmokkhANaM ' tatthaNaM vAravaIe nayarIe ' ityAdi // TIDArtha - ( tatthaNa cAravaIe nayarIe ) te dvArAvatI nagarIbhAM ( kaNhe nAma' vAsudeve rAyA parivasai) kRSNu vAsudeva nAbhe traye maMDanA adhipati rAnta rahetA hatA. ( se NaM tattha samuddavijayapAmokkhANaM dasaha dasArANaM ) tyAM samudra vibhya vagere dRzAni / ( baladevapAmokkhANa paMkhaNha mahAvIrANa ) aja. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre rAjasahasrANAM SoDazasahasrapamitAnAM rAjJAm / pradyumnapramukhAnAm ardhacaturthAnAM kumArakoTInAM sArvatrikoTisaMkhyakAnAM yAdavakumArANAm / zAmbapramukhAnAM SaSThayA durdAntasAhasrINAMSaSTisahasrasaMkhyakAnAM zAmbAdInAM durdAntAnAm / vIrasena pramukhAnAmekaviMzatyA vIrasAhasrINAM ekaviMzatisahasramamANAnAM vIrasenA. dInAM vIrANAm / mahAsenamamukhAnAM SaTpaJcAzato balavat sAhasrINAM-paTpazcAzat sahasramamitAnAM mahAsenAdInAM balavatAm / rukmiNIpramukhAnAM dvAtriMzato mahilAsAhasrINAM-rukmiNyAdInAM dvAtriMzatsahasrapramitAnAM mahilAnAm / anaGgasenApramukhAnAmanekAsAM gaNikAsAhasrINAm anaGgasenAdInAmanekasahasrasaMkhyAsamitAnAM gaNikAnAm anyeSAM ca bahUnAM rAjezvaratalavaramADambikakauTumbikazreSThisenApatInAM, yAvat sArthavAhaprabhRtInAM vaitAdayagirisAgaraparyantasya ca, dakSiNArdhabharatasya ca, dvArAvatyAH dvArakAyAH nagaryAzca, AdhipatyaM yAvat - atra yAvacchabdApaMcaNhaM mahAvIrANaM ) baladeva pramukha pAMca mahAvIroMkA ugrasena pramukha 16 solaha hajAra rAjAoM kA pradyumna pramukha 31, sADhe tIna karor3a yAdava kumAroM kA ( saMba pAmokkhANaM saTThIe duIta sAhassINaM) 60sATha hajAra durdAnta zAmba AdikoM kA ( vIraseNapAmokkhANaM ekavIsoe vIrasAhassINaM) 21ikkIsa hajAra vIrasena pramukha vIroMkA (mahAsenA pAmokkhANaM chappannAe balavaga sAhassINaM)56chappana hajAra baliSTha mahAsena AdikoM kA (rUppiNIpAmokkhANaM battIsAe mahilA sAhasINaM) 32 battIsa hajAra rUkmiNI pramukha mahilAoM kA ( aNaMgaseNApAmokkhANaM aNegANaM gaNiyA sAhassINaM) anaMgasenA pramukha aneka hajAra gaNikAoM kA nivAsa thA / ( annesiMca bahUNaM isara talavara jAva satyavAhapabhiINave. yaDagirisAyaraperaMtassa ya dAhiNabharahassa ya bAravaie nayarIe deva pramukha pAMca mahAvIne, ugrasena pramukha seLa hajAra rAjAone, pradhamna prabhu sA. 2 42yA ubhArAne! ( saMbapAmokkhANa sIe duItasAhassINa) sA Dara huntisain vagere (vIraseNapAmokkhANa ekavIsAe vIrasAhassINaM) mevIza // 2 vIrasena prabhuma vAzanA (mahAsena pAmoparavANaM chappannAe balavaga sAhassINa) 7.5na. 2 pAna maDAsena krne| (ruppiNI pAmokkhANaM battIsAe mahilAsAhassINa) matrIsa 2 2bhi prabhuma bhaDisAmAna (aNagaseNApAmokravANa aNegANaM gaNiyAsahAssINaM) mana mata senA prabhubha ddaa| mAnA nivAsa Dato. ( annesiMca, bahUNaM isara talabara jAva satyavAhapabhiINaM veyaDDagirisAyaraperaMtassa ya dAhiNaDDe bharahassa ya bAravaie zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sthApatyAputravarNanam 11 , dayaM pAThosnusandheyaH - porebaccaM pAlayan viharati = Astesma / paurapatyaM / puravAsinAmgresarasvaM ' sAmittaM ' svAmitvaM, 'bhattittaM ' bhartRsvaM mahattaragataM ' mahattarakatvaM, 'ANAIsaraseNAvacca' AjJezvara sainApatyaM 'karemANe' kurvan iti // 5 // mUlam - tattha NaM bAravaIe nayarIe thAvaccA NAmaM gAhAvaiNI parivasai, aDDA jAva aparibhUyA, tIseNaM thAvaccAe gAhAvaiNa putte thAvaccAputte NAmaM satthavAhadArae hotthA sukumAlapANipAe jAva surUve, taNaM sA thAvaccAgAhAvaiNI taM dArayaM sAtiregaaTThavAsajAyayaM jANittA sohaNaMsi tihikaraNadivasaNakkhattamuhuttaMsi kalAyariyasla uvaNei, jAva bhogasamatthaM jANittA battIsAe inbhakulabAliyANaM egadivaseNaM pANiM gehNAvei battIsao dAo jAva battIsAe ibbhakulabAliyAhiM saddhiM vipule sapharisarasarUvavanne gaMdhe jAva bhuMjamANe viharai // 6 // TIkA -' tattha ityAdi / tatra tasyAM khalu dvArAvasthAM nagayIM ' thAvacvAAhevaccaM jAva pAlemANe viharai ) anya aura bhI aneka rAjezvara, talavara, mADambika, kauTumbika, zreSThI senApatiyoM kA yAvat sArthavAha AdikoM kA, vaitADhya girievaM sAgara paryanta dakSiNArdha bharata kA tathA dvArakA nagarI kA Adhipatya, paurapatya, svamitva, bhatRtva mahattarakatva, AjJezvara senApatya karate hue rahate the arthAt dvArakA nagarImeM kRSNa vAsudeva rAjya karate the / sUtra 5 " 66 'tattha vAravaIe nayarIe ' ityAdi / 3 TIkA - ( tatthaNaM bAravaIe nayarIe) usa dvArakA nagarI meM (thAvacAnayarI Ahevacca jAva pAlemANaM viharai ) bhane jIna pazu ghaNA rAmezvaro, talavA, mAMDalikA, kauTuMbika zreSThI senApatie sAvahu vagere upara vaitADhaya giri ane samudra sudhInA dakSiNa bhAratanuM, nagarInuM Adhipatya paurapatya, bhartRtva mahattarakatva AjJezvara senApatitva karatA rahetAM hatA. eTaleke dvArakA nagarImAM kRSNa vAsudeva rAjya karatA hatA. / / sUtra 5 / / ( tatthaNaM vAravaIe nayarIe hatyAhi / TIartha - (tattha bAravaIe nayarIe) te dvArA nagarImA (thAvaccA NAma gAhA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 jJAtAdharmakathAGgasUtre NAmaM ' sthApatyA nAma 'gAhAvaiNI' gAthApatnI parivasati / sA kIdRzItyAhaADhayA dhanadhAnyAdi paripUrNA, yAvat aparibhUtA anyaiH parAbhavitumazakyA, tasyAH khalu sthApatyAyAH gAthApatnyAH putraH 'thAvaccAputte NAmaM ' sthApatyAputro nAma sArthavAhadArako'bhUt / sa kIdRza ityAha-sukumArapANipAdaH yAvat surUpaH atra yAvacchabdakaraNAdayaMpATho'nusandheya:--' ahINapaDi pugNapaMciMdiyasarIre, lakkhaNa baMjaNaguNovavee, mANummANapamANapaDipuNNa sujAyasavyaMgasuMdaraMge, sasisomAkAre kaMte piyadasaNe iti etAni padAni prAgeva vyAkhyAtAni tataH khalu sA sthApatyA gAthApatnI taM dArakaM 'sAtiregaavAsajAyayaM / sAtirekASTavarSaNAma gAhAvANI parivasaI ) sthApatya nAmakI gAthA patnI rahatI thii| (aDAjAva aparibhUyA ) yaha dhana dhAnya Adi se paripUrNa yAvat aparibhUta anya vyaktiyoM dvArA parIbhacita azakya thii| (tIseNaM thAvacAe gAhAvaiNIe putte thAvaccA putte NAmaM satyavAhadArae hotthA) usa sthApatya gAthApatnI kA putra thA jipta kA nAma sthApatya putra thaa| vaha sArthavAhadAraka kahalAtA thaa| (sukumAlapANipAejAva surUve) isake hAthapaira sukumAra the / yAvat yaha acche rUpavAle the| yahAM yAvat zabda se " ahINapaDipuNNapaMcidiyasarIre, lakkhaNavaMjaNaguNovavee, mANummANapamANa paDipuNNasujAyasavvaMga suMdaraMge sasi somAkAre kaMte, piyadaMsaNe " isa pATha kA saMgraha huA hai / inapadoM kA artha ihile kahA jA cukA hai ( taeNaM sA thAvaccA gAhAbaigI taM dArayaM sAtirega aTThaH bAsajAyayaM jANittA sohaNaMsi tihikaraNadivasaNakhattamuhuttaMsi) vaiNI parivasai) sthApatya nAme me thA5tnI 2DetI tI. (aDDAjAva aparibhUyA) te dhanadhAnya vagerethI paripUrNa temaja bIjI koI vyaktithI parAbhUta na thAya evI tI. (tIseNa thAvaccAe gAhAvahaNoe putta thAvaccAputte NAma satthavAhadArae hotthA) sthApatya gAthApatnIne eka putra hato tenuM nAma sthApatya putra hatuM. te sAthe vAha 6 / 24 nAme paY 5 // an . (sukulamAla gaNigae jAva surUve) tenA 75 5 // sumAra utA te 3||jo khatA, maDI (yAvat ) 2374thI (ahiNapaDipuNNa) paMcidiya sarIre lakSaNavaMjaNaguNovavee mANummANapamANapaDipuNNasujAyasavva'ga suMdaraMge sasiMsobhAkAreka tepiyadasage ) BR AT yA cha. // sanI atha paDasA spaSTa 42vAmA maaye| cha. (taeNaM sA thAvaccAgAhAvaiNo dAraya sAti. rega aduvAsajAyaya jANittA sohaNaMsi tihikaraNadivasaNakkhattamuhuttaMsi ) sthApatya zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNA TIkA a. 5 prabhu samavasaraNam jAtakaM, kiMcidadhikASTavarSajAtaM jJAtvA zobhane tithikaraNadivasanakSatramuhUrte 'kalAyariyassa' kalAcAryasya samIpe upanayati, yAvata sarvAH kalAH zikSayati meghakumAravad dvAsaptatikalA anena zikSitA ityAzayaH / bhogasamartha yauvanavayaH samAgamena viSayabhogayogyatA'pannaM jJAtvA dvAtriMzatA 'inbhakulabAliyANaM ' ibhyakulabAlikAnAm mahAdhanADhayasArthavAhAnAM dvAtriMzatsaMkhyakanyAnAm ekadivasena ekasminneva dine pANiM grAhayati pANigrahaNaM kArayati / dvAtriMzadAyaH dvAtriMzad hiraNyakoTyaH dvAtriMzat suvarNakoTayaH ityAdirUpo meghakumAravadAyo'vagantavyaH / yAvat tadanantaraM sthApatyAputraH dvAtriMzatA ibhyakulabAlikAbhiH sArdhaM vipulAn zabdasparza rasarUpavarNagandhAna viSayAn yAvad bhuJjAnaH anubhavan viharati Astesma ||muu06|| isa ke usa sthApatya gAthA patnIne usa apane putra ko AThavarSa se kucha adhika jaba jAnA taba zubha tithi karaNa divasa nakSatra evaM muhUrta meM (kalAyariyassa) kalAcArya ke pAsa (uvaNei) bhejadiyA (jAva bhoga samatthaM jANittA battIsAe inbhakulabAliyANaM egadivaseNaM pANiM gehAvei) yAvat meghakumAra kI taraha usa sthApatya putra ne 72bahattara kalAoM ko siikhliyaa| yauvanavaya ke samAgamana se viSaya bhoga kI yogyatA viziSTaise jAnakara bAda meM usa sthApatyAgAthApatnIne usakA vaivAhita saMskAra ekahI dinameM 32 mahAdhanADhaya sArthavAhoM ko kanyAoM ke sAtha karavAdiyA / ( battIsaM odAo jAva battIsAe imbhakulabAliyAhiM saddhiM vipule saddapharisarUvagaMdhe jAva bhuMjamANe viharai) 32battIsa hiraNya koTi32 battIsa suvarNa koTi ityAdi rUpadaheja ise medhakumAra kI taraha milaa| isake bAda sthApatya putra ne 32 una ibhyakula bAlikAoM ke sAtha gAthA patnIe pitAnA putrane AThavarSa thI thoDe moTe thayele jANIne zubha tithi, 426, viSasa, nakSatra mana bhutabhA (kalAyariyassa ) sAyAnI pAse (uvaNei) bhAlyA. (jAva bhogasamattha jANittA vattIsAe inbhakulavAliyANaM egadivaseNa pANiM geNhAvei) mAranI ma ta sthApatya putra paNa bottera kalAo zIkhI lIdhI jayAre te yuvAvasthA saMpanna thaIne viSapabhegane lAyaka thaye tyAre gAthApanIe ekaja divasamAM tenuM lagna batrIsa bhAdhanADhaya sAtha vADAnI nyAyAnI sAthai 421170yuM ( battIsa odAo jAva battIsAe inbhakulabAliyAhi saddhiM vipule sadapharisaruvagaMdhe jAva bhuMja mANe viharai) wala Di275 Ti, wale suvaTiyo 4 meghamA 2nI jemaja tene paNa maLI. tyAra pachI sthApatya putra batrIsa IcchikuLa bALAonI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - jJAtAdharmakathAGgasUtre mUlam-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM arahA ariTTanemI so ceva vaNNao dasaghaNussehe nIluppalagavalaguliyaayasikusumappagAse aTThArasahi samaNasAhastIhiM saddhiM saMparivuDe cattAlIsAe ajjiyAsAhassIhiM saddhiM saMparibuDe puvANupurdivaM caramANe jAva jeNeva bAravaI nayarI jeNeva revayagapaThavae jeNeva naMdanavaNe ujjANe jeNeva surappiyasta jakkhassa jakkhAyayaNe jeNeva asogavarapAyaNe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA ahApaDirUvaM uggahaM ogiNihattA saMyameNa tavasA appANaM bhAvemANe viharai parisA niggayA dhammo kahio // 7 // ___TIkA-'teNaM kAleNaM' ityAdi / tasmin kAle.tasmin samaye arhan ariSTa nemiAviMzatitamastIrthakaraH samavasta iti bhAvaH, sa eva varNakaH = anyatIrthakarANAM yo varNakaH ' Aigare titthagare' ityAdi rUpaH kathitaH sa evAriSTanemi bhagavato'pi varNako bodhya ityarthaH, navaraM-' dasadhaNussehe ' dazadhanurutsedha: dazavipula zabda rUpa gaMdharasa aura sparza pAMcoM indriyoM ke viSayoM ko yAvat bhogate hue apanA samaya Ananda ke sAtha vyatIta krdiyaa|suutr'6" teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ityAdi / TIkArtha-(teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM) usa kAla aura usa samaya meM (arihA aridvanemI) usa dvArAvatI nagaro meM bAvIsaveM tIrthakara arhata nemInAtha bhagavAn Aye (so ceva vaNNao) anyatIrthaMkaroM kA jaisA "Aigare titthagare" ityAdirUpa se varNana kiyA gayA hai usI prakAra kA varNana sAthe puSkaLa zabda, rUpa, rUpa varNa ane gaMdha rUpa pAMce IndriyonA viSa ne bhegavatAM pitAne vakhata sukhethI pasAra karavA lAgyuM. che sUtra "da" che teNaM kAleNaM teNaM samaeNa tyAhi // sAtha-(teNaM kAleNaM teNaM samaeNa) te Ne mane te samaye (arihA aridvAnemI te dvArakA nagarImAM bAvIsamAM tIrthakara ahaMta nemInAtha bhagavAna padhAryA (so ceva vaNNao) " Aigare titthagare " 35 bha bhI tIya re| varNana karavAmAM AvyuM che te pramANeja ariSTanemi prabhunuM varNana paNa jANuM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a05 prabhusamavasaraNam dhanuH parimita utsedha ucchAyo yasya saH, punaH kathaM bhUto'sAvityAha-'nIlu palagavalaguliyaayasikusumappagAse ' nIlotpalagavalagulikAtasIkusumaprakAzaH nIlotpalaM = nIlakamalaM, gavalaM-mAhiSaM zRGga gulikA-nIlI, yadvA-gavalagulikA =mAhiSazRGgasya tvagbhAge'pasArite sati tadantarAlavartinI gulikA 'atasI' alasI nAmnAmasiddho dhAnyavizeSaratasya kusumaM puSpaM, teSAM prakAza iva prakAzo varNo yasya sa tathA, aSTAdazabhiH zramaNasAhasrIbhiH aSTAdazasahasraparimitaiH zramaNaiH munibhiH sAdhaM saMparivRtaH catvAriMzatA AryikAsAhasrIbhiH catvAriMzatsahasraparimitAbhirAryikAbhiH sAdhvIbhiH sArdhaM saMparitaH, pUrvAnupUrvI-pUAnupUrdhyA tIrthaMkaraparaMparayA carana-viharan yAvat yatraiva dvArAvatI nagarI vartate yauva raivatakaparvataH yatraiva nandanavanaM nAmodyAnamasti, yatraiva surabhiyasya yakSasya yakSAyatanaM, yatraiva, ina ariSTanemi prabhukA bhI jAnanA cAhiye / parantu unake varNana kI apekSA inake varNana meM itanI vizeSatA hai ki ye (dasadhaNusse he,nIluppalagavalaguliyaayasikusumapagAse) inake zarIra kI U~cAI daza dhanuSa kI thii| zarIra kA varNa nIlakamamala ke gavala-mAhiSa kezRMga ke andarabhAga jaisA gulikA-nIla ke jaisA athavA gavala tulikA-tvagbhAga ke dUra karane para tadantarAlavartinI mahiSa zRMga kI gulikA ke-alasI ke puSpa ke varNa ke samAna thaa| (aTThArasahiM samaNasAhassIhiM saddhiM saMparighuDe cattAlIsAe ajjiyA sAhassIhiM saddhi saMparivuDe puvvANupuvicaramANe jAva jeNeva bAravaI nayarI jeNeva revayagapavvae jeNeva naMdanavaNe ujANe jeNeva surappiyassa jakkhassa jakkhAyayaNe jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai) ye ahaM naariSTanemi prabhu 18aDhAraha hajAra zramaNoM ke sAtha aura 40cAlIsa hajAra AryikAoM ke sAtha 2 purvAnupUrvI se-tIrthakara levuM joIe. phakta ariSTanemi bhagavAna nI viSe ATaluM vizeSa samajavuM joIe hai-(dasadhaNussehe nIluppalagavalaguliyaayAsi kusumapappagAse ) tebhanu zarIra daza dhanuSa jeTaluM UMcuM hatuM. temanA zarIrane raMga nIla kamaLa gavalamahiSanA zIMgaDAnA madhyabhAga je, gulikA-nIla je, athavAte gavala gulikA-upara nI cAmaDIne upADI lIdhA pachI tenI aMdaranA mahiSanA zIMgaDAnI gulikA bhane sakhasInA pu0panA 2 va tA. (advArasahiM samaNa sAhassIhiM saddhi saMpagvuiDe cattAlIsAe ajjiyA sAhassIhiM saddhi saMparivuDe puvvANupurvi caramANe jAva jeNeva vAravaI nayarI jeNeva revayagapavae jeNeva naMdanavaNe ujjANe jeNeva surappiyassa jakkhAyayaNe jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai ) bahuta ariSTanemi prabhu aDhAra hajAra zramaNanI sAthe ane cAlIsa hajAra ArthikA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre azokavarapAdapaH azokanAmA mahAvRkSaH, tatraivopAgacchati, upAgatya ' mahApaDikhvaM' yathApratirUpaM-munijanakalpAnusAram avagrahaM sthityathaM vasaterAjJAM avala =gRhIkhA saya mena tapasA cAtmAnaM bhAvayan vAsayana viharati Amtesma / tadA vanapAlakaH samAgatya kRSNAya vAsudevAya vardhApanikA prdttaa| pariSannirgatA dvArAvatI nagarI nivAsinAM janAnAM pariSat samUhaH nirgatA ariSTanemibhagavan samAgata iti zrukhA taM vandituM dvArAvatInagarIto niHsRtetyarthaH / sA pariSad bhagavanta vanditvA dharma zrotuM bhagavataH puro'vasthitA dharmaH kathitaH ariSTaneminA bhagavatA dharmakathA kathitA // muu-7|| paraMparA ke anumAra-vihAra karate hue yAvat jahAM vaha dvArAvatI nagarI thI usameM jahAM raivataka parvata thA-naMdavana nAmakA udyAna thaa| usameM bhI jahAM surapriyayakSa kA yakSAyatana thA ora usa meM bhI jahAM azoka kA uttama vRkSa thA, vahAM padhAre ( uvAgacchittA ahApaDirUvaM uggahaM ogiNhittA saMyameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai ) Akara ke unhoM ne munijana ke kalpAnusAra vanapAla se vamati kI AjJA prApta kI-aura prApta kara ve vahAM tapa aura saMyama se AtmA ko bhAvita karate hue virAjamAna ho gaye usa samaya vanapAlakane Akara ke kRSNa vAsudevako badhAI dii|(prisaa niggayA dhammo kahio) dvAgavatInagarI ke samasta janoM kA samUha-( ariSTanemi bhagavAna Aye hue hai) aisA sunakara unakI vaMdanA karane ke liye dvArAvatI nagarI se nikle| enI sAthe pUrvanuM pUthI-eTale ke tIrthaMkara paraMparA ne anusaratAM vihAra karatAM jayAM te dvAravatI nagarI hatI, jyAM raivataka parvata hatuM, jyAM naMdanavana nAme ughAna hatuM, ane temAM jyAM surapriya yakSanuM cakSAyatana hatuM ane temAM 5 cyA marnu zreSTha vRkSa tuM tyAM padhAryA. ( uvAgacchitA ahApaDirUvaM ugaha ogiNhittA saMyameNa tavasA apa NaM bhavemANe viharai ) tyAM padhArIna muni janecita praNAlikA mujaba vanapAlaka pAsethI AjJA meLavI ane AjJA meLavIne tyAM tapa ane saMyamathI pitAnA AtmAne bhAvita karatAM virAjyA. te vakhate vana pAlake kRSNa vAsudevanI pAse jaIne temane zubha samAcAra ApyA (parisA niggayA dhammo kahio) vApatI nArIna. mA nArI "(2. inemi bhagavAna atre padhAryA che "" evuM sAMbhaLIne temanI vaMdanA karavA mATe nagarInI bahAra nIkaLyA. badhA nAgarike bhagavAnane vaMdana karIne dharmakathA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- -- - anagAradharmAmRtavarSiNI kA a05 samavasaraNe kRSNagamanAdinirUpaNam 17 mUlam-taeNaM se kaNhe vAsudeve imIse kahAe laDhe samANe koDuMbiyapurise sadAvei, sadAvittA evaM vayAsokhippAmeva bho devANuppiyA ! sabhAe suhammAe meghogharasiyaM gaMbhIramAhurasaha komudIyaM bheriM tAleha, taeNaM te koDuMbiya purisA kaNheNaM vAsudeveNaM evaM vuttA samANA haTTa jAva matthae aMjaliM kaTu-evaM sAmI ! tahatti jAva paDisuNeti, paDisuNittA kaNhassa vAsudevassa aMtiyAo paDinikkhamaMti paDinikkhamittA jeNeva sahA suhammA jeNeva komudiyA bherI teNeva uvA gacchati, uvAgacchittA taM meghogharasiyaM gaMbhIraM maharasaI komudiyaM bheri tAleti / tao NiddhamahuragaMbhIrapaDisueNaM piva sAraeiNaM balAhaeNaM piva aNurasiyaM bherIe ||suu08|| TIkA--'taeNaM' ityAdi / tataH tadanantaraM, khalu sa kRSNo vAsudevo'nayA bhagavAnariSTanemiH samAgata ityevaM rUpayA kathayA = vanapAlakathitayA kathayA 'lo' labdhArthaH labdha prAptaH, bhagavadAgamanarUpo'rthoM yena sa tathA, san kauTumbikapuruSAn zabdayati Avayati, zabdayitvA, evaM = vakSyamANaprakAreNa avAbhagavAna ko vaMdanA kara ve saba dharma sunane ko abhilASA se bhagavAna ke sAmane baiTha gaye / prabhune unheM dharma kA upadeza diyaa| "sUtra "7" taeNaM se kaNhe vAsudeve ityAdi // TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (se kaNhe vAsudeve) una kRSNa vAsudeva ne (imIse kahAe lachuTTe samANe) vanapAla ke mukha se ariSTha nemi prabhukA Agamana rUpa artha vidita kara (kauTuMbiyapurise saddAvei) kauTumbika sAMbhaLavAnI IcchAthI temanI sAme besI gayA. prabhue paNa temane upadeza mAdhyA. // sUtra "7" // taeNa se kaNhe vAsudeve tyAhi // Altha-( taeNa) tyA2 mA ( se kaNhe vAsudeve ) 4 vAsudeva (imIse kahAe laddhaTe samANe) nAnA bhAMthI mAriSTanemi prabhunI 55rAmapAnIpata zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgastre dIva-bho devAnupriyAH 'khippAmeva ' kSiprameva zIghrameva sudharmAyAM sabhAyAMgatvA 'meghogharasiyaM ' meghaugharasitAM meghaughAnAM meghasamUhAnA rasitamiva rasitaM dhvaniriva dhvaniryasyAratAM gambhIrAM-sAndro 'mahurasaI ' madhurazabdAM 'komuiyaM ' kaumudikA utsavasUcanAsamaye vAdanIyA kaumudikA nAmnI zrI kRSNavAsudevasya bherI tAM, meri dundubhi 'tAleha' tADayatavAdayata / tataH tadanantara khalu te kauTumbika puruSAH kRSNena vAsudevenaivamuktAH santo hRSTAH yAvat harSavazavisarpad hRdayA mastakesJjaliM kalA evaM svAmin tatheti ' yAvat 'he svAmin evameva tathAstu' ityuktvA pratizaNvanti-svIkurvanti / pratizrutya AjJA svIkRtya kRSNasya vAsude. vasyAntikAt samIpAt 'paDinivakhamaMti' pratiniSkrAmanti=niHsaranti / prati. purUSoMko bulAyA (sadAvittA evaM vayAsI) bulAkara unase aisA kahA( khippAmeva bho devANuppiyA sabhAe suhammAe ) bho devAnupriyo ! tuma loga zIdhra hI sudharmA nAma kI sabhA me jAkara (meghogharaMsiyaM gaMbhIramahurasaI komudIyaM bheri tAleha) meghoke samUha jaisI sAndra madhura zabdavAlI kaumudika nAmakI bherI ko ki jo utsava kI sUcanA ke samaya bajAI jAtI hai bjaao| (taeNaM te kauTuMbiyapurisA kaNheNaM vAsu. deveNaM evaM vuttA samANA haTTa jAva matthae aMjaliM kaDu evaM sAmI! tahatti jAva paDisuNeti) kRSNavAsudeva kI isa prakAra AjJA sunakara ve kauTumbika purUSa adhika harSita evaM saMtuSTa hue aura mastaka para aMjali rakhakara he svabhin ! jaisI ApakI AjJA hai hama vaisA hI kareMge aisA kahakara unhoMne unakI AjJA svIkAra kara lI (paDisuNittA kaNhassa vAsudevassa aMtiyAo paDinikkhamaMti ) AjJA svIkAra kara sAMjIna ( kauDubiyapurise sahAvei) auTumi puruSAne sosAvyA. (sahAvittA evaM vayAsI) mAlAvIna tabhaNe dhu-(khippamiva bho devANuppiyA ! sabhAe sahammAe ) 3 vAnupriyA ! savare tame sudharbhA nAmanI salAma ne ( meghoSa raMsiMya gaMbhIramahurasaha komudIya bheri tAleha) bhesabhanI navI sAndra madhura zadavALI temaja utsavanA vakhate vagADavAmAM AvatI kaumuhika nAmanI sezana // ( taeNa te kauDubiya purisA kaNheNaM vAsudeve NaM evaM vuttAsamANA haTTha jAva matthae aMjali ka evaM sAmI ! tahatti jAva paDisaNe ti) kRSNa vAsudevanI AvI AjJA sAMbhaLIne kauTuMbika puruSa khUbaja harSita ane saMtuSTa thayA, tathA mastake aMjali rAkhIne kahevA lAgyA,- "he svAmina ! ApanI jevI AjJA che, te pramANeja ame karIzuM Ama kahIne teoe temanI mAjJA svArI dIdhI. " paDisuNittA kaNhassa vAsudevassa aMtayAo paDinikkha zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a05 samavaraNe kRSNagamanAdinirUpaNam 19 niSkrAmya yauva sudharmAsabhA, yauva kaumudikA bherI, vidyate tatraivopAgacchanti, upAgatya tAM meghaugharasitAMgambhIrAM madhurazabdAM kaumudikAM merI tADayanti bAdayanti / tataH = tadanantaraM / niddhamahuragaMbhIrapaDisueNaMpiva' snigdhamadhuragambhIra pratizrutenaiva-snigdhaM hRdayaharSajanakaM madhuraM gambhIra pratizrutaM pratidhvaniryasya sa tathA, teneva kena ? 'sAraieNaM ' zAradikena zaratkAlasamudbhUtena 'valAhaeNaM piva ' balAhake neva=megheneva ' aNurasiyaM ' anurasitam-anugarjitaM bheryA, zAradikameghagarjitavad bherIdhvani ta ityarthaH / / sU08 // mUlam-taeNaM tIse komuiyAe bheriyAe tAliyAe samA. jIe bAravaIe nayarIe navajoyaNavitthinnAe duvAlasajoyaNAyAmAe siMghADagatiyacaukkacaccarakaMdaradarI vivarakuharagirisihara nagaragourapAsAyaduvArabhavaNadaulapaDisuyasayasahassa saMkulaM karemANe bAravaiM nayariM sabhitara bAhiriyaM savvao samaMtA se phira ve kRSNa vAsudeva ke pAsa se caladiye / (paDinikkhamittA jeNeva sabhA suhammA jeNeva komudiyA bherI-teNeva uvAgacchaMti ) calakara ve usa sudharmA sabhA meM jahAM vaha komudika nAmakI bherI rakhI huI thI vahAM gaye (uvAgacchittA taM meghogharasiyaM gaMbhIraMmahurasaIkomudiyaM bheri tAletiM ) vahAM jAkara unhoMne usa megho ke samUha jaisI sAndra gaMbhIra madhura zabda vAlI kaumudika bherIko bajAyA (tao NiddhamahuragaMbhIra paDisueNaM piva sAraiNaM balAhaeNaM piva aNurasiyaM bherIe ) bajate hI usa bherI kI dhvanI zaratkAlIna megha kI garjanA ke samAna huii| ||suu-8|| maMti'' AzA AryA mAha tethe| nI pAsethI mahAra nAlyA." " paDikikkha mitA jeNeva sabhA suhammA jeNeva komudiyA bherI teNeva uvAgacchati " bhane tyAMthI teo sudharmA sabhAmAM jyAM kaumudika nAmanI bherI mUkelI hatI tyAM AyA. " uvAgacchittA taM meghogharasiya gaMbhIra mahurasaI komudiyauM bheri tAle ti"" tyAM jaIne temaNe meghasamUhanA jevI sAndra gaMbhIra ane madhura zabdavALI mudhi lezana 4 // ii "tao NiddhamahuragaMbhIrapaDisueNaM piva sAraiNaM balAhaeNa piva aNurasiya bherIe " te dezamAthI za26 *tuna meghanA rema lI2 sAndra vani romera prasarI gaye. e sU8 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 jJA sadde viparisthA / tapaNaM bAravaIe nayaraei navajoyaNavitthinnAe bArasajoyaNAyAmAe samuddavijayapAmokkhA dasadasArA jAva gaNiyA sahassAiM komudiyAe bherIe saddaM soccA Nisamma haTTa0 jAva NhAyA Aviddha vagghAriyamalladAmakalAvA ahatavatthacaMdaNokkinnagAyasarIrA appegaiyA hayagayA evaM gayagayA rahasayA saMdabhANIgayA appegaiyA pAyavihAracAreNaM purisavagurAparirakkhittA kaNhassa vAsudevasta aMtiyaM pAunbhavitthA / taNa se kahe vAsudeve samuddavijayapAmokkhe dasadasAre jAva aMtiyaM pAubbhamANe pAsai, pAsittA haTTatuTTa jAva koDaMbiyapura se sAve, saddAvittA evaM vayAsI khippAmeva bho devANuppiyA ! cAuraMgiNI seNaM sajeha, vijayaM ca gaMdhahatthiM uvaveha / tevi tahatti uvaTTaveMti, jAva pajjuvAsaMti ||suu09 // TIkA- ' taNaM tIse ' ityAdi / tataH khalu tasyAM kaumudikAyAM bheyIM tADitAyAM satyAM dvArAvatyA nagaryA navayojanavistIrNAyA dvAdazayojanAyAmAyAH 'siMghADagatiyacaukacaccara kaMdaradarI vivarakuharagirisiharanagara gouna pAsAya dubAra ' taraNaM tIse komuiyAe ' ityAdi / TIkArtha - (a) isake bAda (tIse ko muhayAe) usa kaumudI (bheriyAe tAliyAe samANIyAe) bherI ke bajane para (vAravaie nayarIe na trajojana faftennAe ) dvArAvatI nagarI ke ki jo nava 9 yojana vistIrNa (cauDI) tathA (duvAlasajoyaNAyAmAe) 12 bAraha yojana laMbI thI - (siMghADagatiya cakka caccarakaMdaradarIvivara kuhara girisiharanagara gourapA sAyaduvArabha 66 " ta eNaM tIse komuiyAe " ityAdi // 66 TI artha - "taeNaM" tyAra mAha tIse komuiyAe " te bhuTTI " bheriyAe tAliyAe samANIe" lerIne " arrase nayarIe navajojana vitthinnAe " nava yAjana vistAra pAmelI temaja " duvAla sajoyaNAe Ara caiAna lAMkhI "si dhADagatiyaca uka kacaccarakaMdra darI bivara kudara girisiharanagaragourapA sAyaduvArabhavaNa zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 " Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TIkA a05 samavasaraNe kRSNagamanAdinirUpaNam 21 bhavaNadeulapaDisuyasayasahassasaMkulaM' zrRGgATakatrikacatuSkacatvarakandarAdarIvivarakuharagirizikharanagaragopuramAsAdvArabhavanadevakulapatizrutazatasahasrasaMkulAM zRGgATakAdi devakulAntAH zabdAH prasiddhAH, teSu pratizrutAnAM pratidhvanInAM yAni zatasahasrANi taiH saMkulA = paripUrNA tAM tathAvidhAM kurvan dvArAvatIM nagarI 'sabhitaravAhiriya' sAbhyantaravAhyAM sarvataH-samantAt sa zabda: bherI zabdaH 'vippasaritthA ' viprAsa-vizeSeNa prasRtaH / tataH khalu dvArAvatyAM nagayoM navayojanavistIrNAyAM dvAdazayojanayAmAyAM samudravijayamamukhAH dazadazAho-yAvat gaNikAsahasrANi atra yAvacchabdAdayamartho'. vagamyate--baladevapramukhA pazca mahAvIrAH, ugrasenAdayaH SoDazasahasrapamitA rAjAnaH sArvatrikoTisaMkhyakA yAdavakumArAH, SaSTisahasrasaMkhyakAH zAmbAdayo durdAntAH, vIrasenapramukhA ekaviMzati sahasrapamitAvIrAH, mahAbalasenAdayaH SaTpaJcAzat sahasrapramANA balavantaH, tathA-rukmiNIpramukhA dvAtriMzatsahasraparimitAmahilA anaGgasenAdayo'nekasahasrasaMkhyakA vArAGganAzceti / kaumudIkAyAbheryAH zabdaM zrutvA vaNa deulapaDisuyasayasahassasaMkulaM kare mANe bAravaI nayariM sabhitarabAhiriyaM savvao saMmaMtA se sadde vippasaritthA) zRMgATaka, trika, catuSka, catvara, kaMdarA, darI, vivara, kuhara, girIzikhara, nagara, gopura, prasAdadvAra, bhavana, devakula, ina saba sthAnoM meM lAkhoM prati dhvaniyAM uThI una lAkhoM pratidhvaniyoM se usa dvArAvatI nagarI ko bhItara bAhira saba prakAra se saba tarapha se paripUrNa karatA huA vaha bherI kA zabda bahuta jaldI idhara udhara phaila gyaa| (taeNaM vAravaIe nayarIe nava joyaNavitthinAe bArasajoyaNAyAmAe samuddavijayapAmokkhA dasadasArA jAva gaNiyAsahassAI komudiyAe bherIe sadaM soccA nisamma haha tuTTha jAvaNhAyA) isa ke bAda 9 nava yojana caur3I aura 12 bAraha yojana laMbI usa dvArAvatI nagarI meM samudravijaya Adi daza dazArho deulapaDisuyasayasahassasaMkula karemANe bAravaI nayariM sabhitaravAhiriya' savvao samaMtA se sadde vipasaritthA " dvArAvatI nasarInA // 4. tri, yatA, sat12, 442, 4rI vi12, 272, zazira, nagara, gopura, prAsA dvAra, bhavana devakuLa A badhAM sthAnamAM lAkha paDaghA paDyA. bharIne vani seMkaDe paDaghAothI dvArAvatI nagarInI aMdara bahAra comera pUrNa rUpe prasazana madhe vyAta gayA. "taeNa vAravaIe nayarIe nava joyaNa vitthinnAe bArasajoyaNAyAmAe samuhavIjayapAmokkhA dasadasArA jAva gaNiyAsahassAI komu. diyAe bherIe saI soccA nisamma hada tuddha jAva vhAyA " tyA2 mA naya jana pahoLI ane bAra ejana lAMbI dvArAvatI nagarImAM samudra vijaya zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharma kathAGgasUtre nizamya hRdaye'vadhArya hRSTAstuSTA yAvat snAtAH 'AviddhavAgdhAriyamalladAmaka lAvA' AviddhavagdhAriyamAlyadAmakalApA AviddhaH paridhRtaH 'vagdhAriyamalladA. makalAvA ' pralambita puSpamAlyamuktAdi hArANAM kalApo yastai pralambitapuSpamAlA. muktAdi hAradhAriNa ityarthaH / 'vagdhAriya' iti dezIzabdaH pralambitArthakaH / ahatavatthacaMdaNokkinnagAyasarIrA ' ahatavastracandanoklinnagAtrazarIrA-ahatavastrANi candanoklinnagAtrANi yeSu tAni tathAbhUtAni zarIrANi yeSAM te teSAM zarIrANi nUtanavasanayuktAni candanAnulipsAvayavakAni AsannityarthaH / nUtanavasanacandanAnulepadhAriNa iti yAvat / apyekake apyeke kecana hayagatAH azvArUDhAH evaM-eke ne yAvat gaNikA sAhasra ne bherI ke zabda ko sunakara aura use hRdaya meM avadhArita kara bahuta hI adhika harSa se evaM saMtoSa se yukta ho snAna kiyA-snAna kara (AviddhavagdhAriyadAmakalAvA) unhoM ne laMbI 2 puSpa mAlAo se yukta muktAdi hAro ko pahirA " vagdhAriya" zabda pralambita artha kA vAcaka dezIya zabda hai| (ahatavattha caMdaNokinnagAyasarIrA) navIna 2 vastroM se evaM caMdana ke lepa se zarIra ko sajjita kiyaa| " jAva gaNiyAsahassAiM" meM jo (yAvat ) pada AyA hai-vaha isa bAta ko kahatA hai ki samudra vijaya Adi daza dazAhoM ke sAtha (baladeva pramukha, pAMcamahAvIroM ne ugrasena Adi 16solaha hajAra rAjA one, 3 // saDhe tIna karoDa yadavakumAroMne,60sATha hajAra dunti zAmbAdikoMna 21ikkIsa hajAra bIrasena pramukha vIroM ne,56chappana hajAra balavaMta mahAsenAdikone tathA rukmiNI pramukha 32 battIsa hajAra mahilAoMne vagere daza dazAhae ane gaNikA sAhasroe bherIne avAja sAMbhaLIne ane tene hadayamAM avadhArita karIne bahuja harSa temaja saMteSa yukta thaIne snAna jyu, snAna zana " AviddhavagdhAriyadAmakalAvA " tabhaNe eivil arwii puSpamALAo vALAM motI vagerenA hAre dhAraNa karyo vAgdhAriya zabda pralamit (aextI ) artha ne sUyabanA2 zAya za6 cha. " ahatavattha caMdaNokinnasarIrA" navA navA so bhara hananA sepAthI potAnA zarIrane tabhara zA . "jAva gaNiyAsahassAI" mAM re " yAvat " za cha, te ema sUcave che ke samudravijaya vagere daza dazAryonI sAthe baLadeva pramukha pAMcamahAvIe, ugrasena vagere seLa hajAra rAjAoe sADA traNa karoDa yAdava kumAroe, cha hajAra duddata zAMbAdikee ekavIsa hajAra vIrasena pramukha vIe, chapana hajAra baLavAna mahAna vageree temaja rukimaNa pramukha batrIsa hajAra mahilAoe paNa temanI jema harSita ane saMtuSTa thaIne snAna zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNA TIkA a0 5 samavasaraNe kRSNagamanAdinirUpaNam 23 kecid gajagatAH gajArUDhAH, rahasIyAsaMda mANIgayA' rathazivikAsyandamAnI gatAH kecid rathArUDhAH kecit ' saMdamANIgayA ' syandamAnIgatAH syandamAnI=pAlakhInAmnA prasiddho vAhana vizeSaH, tAmArUDhAH, apyeka ke= kecit pAdavihAracA reNa 'purisavamgurAparikhittA' puruSavAgurAparikSiptAH puruSavRndena yuktAH saMbhUya kRSNasya vAsudevasyAnti ke prAdurbabhUvuH samAgatAH / tataH khalu sa kRSNo vAsudevaH samudravijayapramukhAn dazadazAhIna yAvat antikaM prAdurbhavataH samAgatAn pazyati, dRSTvA hRSTatuSTo'tizayena pramuditaH kRSNavAsudevaH kauTumbikapuruSAna zabdayati zabdayitvA caivaM vakSyamANaprakAreNAvAdIt - bho devAnupriyAH ! kSimameva = zIghrameva, caturaGgiNIM bhI unake jaisA hI harSita evaM saMtuSTa ho saba kucha kiyA / (appegaiyA haya gayA evaM gayagayA rahasiyA saMdamANIgayA) inameM kitaneka ghor3oM para baiThakara kitaneka hAthiyoMpara baiThakara kitaneka rathoMpara baiThakara kitanekA zibikA, syandamanI - pAlakhI para baiThakara ( appegaiyApAyavihara cAreNaM purisavaggurAparikkhittA) kitaneka aneka puruSo se yukta hAkara pAda bihAra cArIgaNa - paidala hI ( kaNhassa vAsudevassa aMtiyaM pAunbhavitthA ) kRSNa vAsudeva ke pAsa prAdurbhUta hue-A gaye / (taeNa se kaNhe vAsudeve samuha vijayapAmokkhe dasa dasAra jAva aMtiyaM pAuDabhamANe pAmai ) isa taraha jaba una kRSNa vAdevane samudravijaya Adi daza dazAhoM ko yAvat apane pAsa meM prAdurbhUta huA dekhA to (pAsitA ) dekhakara ( haTTha tuTTha jAva koDuMbiyapurise sadAveha ) harSita ho yAvat kauTumbika puruSoM ko bulAyA (saddAvittA evaM vayAsI) bulAkara unase aisA kahA karyuM, ane snAna pachI peAtAnA zarIrane vo, lepA temaja hArA vagerethI thI zatrugAryA appegaiyA hayagayA evaM gayagayA rahasIyA saMdamaNIgayA " AmAMthI keTalAka gheADA upara savAra thaIne keTalAka hAthIe upara besIne DeMTalAGa ratheobhAM mesIne DeMTalA zimizra, ane pAsaNImA mesIne " appegaiyA pAyaviharacAreNa purisavaggurA parikkhitA " DeTalAI bhane bhANusonI sAthai bhage yAsIne " kaNhassa vAsudevarasa atiya pAubbhavitthA " hRNu vAsudevanI pAse hAjara thayA. taeNa se kaNhe vAsudeve samuddavijayanAmokkhe dasadasAra jAva atiya pAunbhamANe pAsai " bhI rIte pR'SNuvAsudeve samudravinnya vagere dRza hazA vagere te potAnI pAse upasthita thayelA leyA bhane " pAsittA " lene "haTTa jAva koDu biyapurise sahAveha" harSita thAche TumiGa puruSAne mohAvyA "saddAvitA evaM vayAsI" bosAvIne tebhale bhA pramANe 4 dhuM. " khippA "" zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 jJAtAdharmakathAGgasUtre gajAzvarathapadAtiyuktAM senAM sajjayata, vijayaM = vijayanAmAnaM ca gandhahastinam 'uvaTaveha ' upasthApayata=maNDanAdinA susajjIkRtya samAnayata / te'pi-kauTupina puruSA api, kRSNavAsudevAjJAM zrutvA ' tathA'stu' ityukkhA tathaivopasthApayanti-Anayanti, yAvat payupAsate // sU0 9 // mUlam-thAvaccAputte vi jiggae jahA mehetaheva dhammaM socA Nisamma jeNeva thAvaccA gAhAvaiNI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA pAyaggahaNaM karei, jahA mehassa tahA cava NiveyaNA, jAhe no saMcAei visayANulomAhi ya visayapaDikUlAhi ya bahuhiM AghavaNAhi ya pannavaNAhiya sannavaNAhi ya vinavaNAhi ya Aghavittae vA 4 tAhe akAmiyA ceva thAvaccAputtassa nikkhamaNamaNumannitthA / taeNaM sA thAvaccA AsaNAo abbhui, abbhuTTittAmahatthaM mahagdhaM mahariyaM rAyarihaM pAhuDaM geNhai, giNhittA mitta jAva saMparivuDA jeNeva kaNhassa vAsudevassa bhavaNavarapaDiduvAra(khippAmeva bho devaannuppiyaa| cAuraMgiNI seNaM sajjeha) bho devaanupriyo| tuma loga zIdhra hI caturaMgiNI senA ko sajita karo (vijayaM ca gaMdhahatthiM uvaTThaveha ) aura vijaya nAma ke gaMdha hastI ko veSa bhUSA se maMDita kara upasthita karo (te vi tahattiuvaTThaveMti ) una kauTumbikapuruSoM ne bhI kRSNa vAsudeva kI AjJA suna (tathAstu) aisA kahakara vaisA hI kiyA yAvat unakI paryupAsanA kI // suu-9|| meva bho devANuppiyA ! caura giNI seNaM sajjeha " nupriyo ! tame satpare yata milI senA taiyAra 4 / " vijaya ca gaMdhahatthiM uvadvaveha " ane qiore nAma 14 DAyIna su2 veSabhA Aart 3zane upasthita 421. " te vi tahatti uvaduveti jAva pajjuvAsaMti " tauTumA puruSAye 40 pAsuhevanI mAjJA sAMbhaLIne (tathAstu) Ama kahIne temanI AjJA mujaba karyuM ane temanI paNuMpAsanA karI che sUtra 9 che zrI jJAtAdharma kathAga sUtra: 02 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a05 sthApatyaputraniSkramaNam 25 desabhAe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA paDihAradesieNaM maggeNaM jeNeva kaNhe vAsudeve teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA karayala0 vaddhAvittA taM mahatthaM mahagdhaM mahariyaM rAyarihaM pAhuDaM uvaNei, uvaNittA evaM vayAsI // 10 // TIkA-thAvaccAputte vi ' ityAdi / atha sthApatyAputro'pi nirgataH = bhagavantamariSTanemi vaMdituM svagRhAniHsRta ityarthaH / yathA meghaH meghakumAraH, tathaiva dharma zrutvA nizamya, yatraiva svajananI sthApatyA gAthApatnI vartate, taraivopAgacchati upAgatya pAdagrahaNaM karoti mAtuzcaraNayoH pttismetyrthH| yathA meghasya-meghakumArasya pravrajyAthai nivedanA prArthanA'bhUt tathaiva sthApatyAputrasya nivedanA mAturantike'bhavadityarthaH / 'thAvaccAputte vi Niggae' ityAdi // TIkArtha-(thAvaccAputte vi Niggae) sthApatyAputra bhI bhagavAna ariSTanemi prabhuke vaMdanA karane ke liye apane gharase nikalA (jahA mehe taheva dhammaM soccA Nisamma jeNeva thAvaccA gAhAvaiNI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA pAyaggahaNaM karei, jahAmehassa tahA ceva NiveyaNA ) jisa prakAra meghakumAra ne dharma kA zramaNa kiyA thA usI prakAra sthApatyA putra ne prabhu ariSTanemI bhagavAnake pAsa dharmopadeza sunA aura sunakara jahAM apanI mAtA sthApatyA gAthApatnI thI vahAM gayA / jAkara usane usake dono caraNa pakaDa liye-usake dono caraNoM meM vaha gira gayAora jisa prakAra pravRjyA ke liye megha kumAra ne prArthanA kI thI usI " thAvaccAputte vi Nigae" tyAhi // ___TAtha-"thAvaccAputta vi Niggae" sthApatyA putra 55 samAna ariSTanAbhine 14na 421 / bhATe pAtAne 32thI nIlyo. "jahA mehe taheva dhamma soccA Nisamma jeNeva thAvaccA gAhAvaiNI teNeba uvAgacchai uvAgacchittA pAyagrahaNa karei, jahAmehassa tahAceva NiveyaNA" me ubhAre ma dhanuM zravaNa 4yu tu tebha sthApatya putre paNa prabhune ariSTanemi bhagavAnanI pAsethI dharmane upadeza sAMbhaLe. ane sAMbhaLyA pachI tyAM tenI mAtA sthApatyA gAthA hatI tyAM gaye jaIne teNe mAtAnA baMne paga pakaDI lIdhA te tenA pagamAM ALoTI gayo ane jema meghakamAre prayA mATe pitAnA mAtApitAne vinaMtI karI hatI temaja teNe paNa karI. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAsUtre yadA sthApatyA gAthApatnI svaputraM 'no saMcAei ' no zaknoti asya ' Aghavittae ' ityAdinA sambandhaH / viSayAnulomAbhiH = viSayAnukUlAbhi:mizra, tathAhi - viSayabhoga eva manuSyaloke sArAMzastadarthameva sarve janAH pravartante uktaJca - " yadi rAmA yadi ca ramA, yadi tanayo vinayadhIguNopetaH / tanaye tanayotpattiH, suravaranagare kimAdhivayam // 1 // " tathA - viSayapratikUlAbhiH viSayAH = kAmabhogAstatpratikUlAstatpratiSedhena sadbhAvinastapaH saMyamAstatsambandhinIbhiH lakSaNayA viSayapratikUlasambandhirUpo'rthaH pratibodhyate / tapaH saMyamAdikaM khalu vAlukA kavalavannirAsvAdam asidhAroparigamanamiva sikthakadantai lehamayacaNakacarvaNa bhivakareNa dIptAgnizikhAgrahaNamiva merugiritolanamiva suduSkaraM bhujAbhyAM samudrataraNa mivAtiduSkaramityevaM tapaH saMyamabhayodvegakAriNIbhirvAgbhirityarthaH / bahIbhirAkhyApanAbhiH = bahuvidhairAkhyAnaiH sAmAnyataH kathanaizca, prajJApanAbhiH = vizeSataH kathanaizca, saMjJApanAbhiH saMbodhanAbhiH prakAra se isane bhi ki ( jAheNo saMcAei visayANulomAhi ya paDIkUlAhi ya bahurhi AghavaNAhiM ya panavaNAhiM ya sannavaNAhiya vinavaNAhi ya AdhavittaevA 4 ) sthApatyA gAthApatnI ne use viSayAnukUla tathA viSayoM ke pratikUla Adi vacanoM dvArA khUba 2 samajhAyA - parantu vaha una viSayAnukUla viSaya pratikUla aneka vidha AkhyAno dvArA - sAmAnya kathanoM dvArA - prajJApanAo dvArA vizeSa kathanoM dvArA saMjJApanAoM dvArA - saMbodhana pUrvaka kathanoM dvArA vijJApanAoM dvArA tuma hI isa vRddhAvasthA meM mere liye AdhAra bhUta hA ityAdirUpa premasahita dIna vacanoM dvArA use sAmAnyarUpa se samajhAne ke liye vizeSa rUpa se samajhAne ke liye, vijJApita karane ke liye saMjJApita karane ke liye samartha nahI huI 26 " jAhe No saMcAes bisayANulo mAhi ya paDikUlAhiya, bahUhiM AyavaNAhiMya panna. vAhiya sannavaNAhi ya vinnavaNAhiya Adhavittae vA 4 sthApatya gAthA patnI me peAtAnA putra viSayAnukULa temaja viSayane pratikULa evI ghaNI vAtA kahIne khUma samajAvye, paNa te viSayAnukULa viSayapratikULa aneka AkhyAnA vaDe, sAmAnya thanA vaDe, prajJApanAA vaDe, vizeSa kanA vaDe, saMjJApanAe vaDe, edhana pUrvaka kathana vaDe, vijJApanAe vaDe, ( tameja A ghaDapaNamAM mArA AdhAra che ) vagere premayuktaddIna vacanA vaDe peAtAnA putrane te sAmAnya rUpathI samajAvavA mATe, vizeSa rUpathI samajAvavAne mATe, vijJApita karavAne mATe saMjJApita karavA mATe samartha thaI zakI nahi. eTale ke AkhyAna vagere cAra jAtanA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharbhAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sthApatyAputraniSkramaNam 27 saMbodhya kathanaizca, vijJApanAbhiH tvameva mamAsyAM vRddhAvasthAyAmAdhAro'si avalambanamasItyAdi rUpeNa sapremadInavacanena punaH punarvijJaptipUrvakakathanaiH, atra-viSayA. nukUlAbhirAkhyAnAdirUpAbhizcaturvidhAbhirvAgbhistathA viSayapratikUlAbhirAkhyAnAdirUpAbhizcaturvidhAbhirvAgbhiriti bhAvaH / 'Aghavittae vA' AkhyAtuM vA, prajJApayituM vA, vijJApayituM vA saMjJApayituM vaa| yadA sthApatyA svaputramAkhyAnAdibhiH pratibodhayituM pravrajyAto nivartayituM na zaknoti smati saMkSiptArthaH / tadA sA 'akAmiyA ceva ' akAmikaiva-anicchAvatyeva sthApatyAputrasya-sthApatyAputranAmnaH svatanayasya nikkhamaNamaNumannitthA ' niSkramaNamanvamanyata = anicchayA pravrajyAgrahaNArthamAjJAM pradattavatItyarthaH / / tataH tadanantaraM khalu sA sthApatyAgAthApatnI AsanAdabhyuttiSThati, abhyu. sthAya, ' mahatthaM' mahArtha mahAprayojanakaM, 'mahagdhaM ' mahA=bahumUlyakaM, 'maharihaM' mahAI-mahatAM zreSThapuruSANAM yogyaM, 'rAyarihaM ' rAjAI-rAjJAM yogya, 'pAhuDaM' mAbhRtam upahAraM ' bheTa ' iti bhASA prasiddhaM gRhNAti, gRhIlA mitra-yAvat saMparivRtA-atra yAvacchabdena-jJAtinijakasvajanasambandhiparijanairityasya saMgrahaH yatraiva arthAt AkhyAna Adi caturvidhavacanoM dvArA jo ki viSayAnukUlatA tathA viSayapratikUlatA ke pradarzaka the jaba vaha sthApatyA gAthApatnI use samajhAne evaM pravrajyA se nivartita karane ke liye asamartha huI (tahe akAmittA ceva thAvaccAputtassa nikkhamaNamaNumanitthA) taba usane vinA icchA ke hI sthApatyAputra ko pravRjyA gRhaNa karanekI AjJA de dI (taeNaM sA thAvaccA AsaNAo abbhuDhei) bAda meM vaha sthApatyA apane Asana se sthAna se- uThI- (anbhudvittA mahatthaM mahagdhaM maharihaM rAyarihaM pAhuNaM geNhai) uThakara usane mahArthasAdhaka, zreSTha purUSoM ke, tathA rAjA oM ke yogya bahuta kImatI- upahAra liyA- (giNhittA) lekara vaha (mittajAva saMparikhuDA jeNeva kaNhassa vAsudevassa) mitra Adi parijanoM vacane dvArA ke jeo viSayane anukULa temaja viSayane pratikULa hatA sthApatya patnI samajAvIne pravajayA letA pitAnA putrane aTakAvavAmAM samartha thaI zahI nala "tahe amittA ceva thAvaccA puttassa nikkhamaNamaNumannitthA " tyAre teNe IcchA na hovA chatAM pravajyA grahaNa karavAnI tene AjJA ApI. tyAre sthApatyA pachI potAnA mAsanethI bhI 25 (abbhudvittA mahatthaM mahamgha maharihaM rAyariha pAhuNaM geNhai) lI thadhane mahA sAdha, uttama 53SAne tamakara yAne yogya madhu bhitI leTa dIdhI (giNhittA) nete (mitta jAva saMparikhuDA jeNeva kaNhassa vAsudevassa) bhitra kore parinAnI sAye zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre kRSNavAsudevasya ' bhavaNavarapaDiduvAradesabhAe' bhavanavarapatidvAradezabhAgaH bhavanavarasya pradhAnamAsAdasya pratidvAraM bRhad dvArAntarAlavartilaghudvAraM tasya dezamAgo'sti, tatraivopAgacchati, upAgatya sA pratIhAradezitena dvArapAlapradarzitena mArgeNa yauva kRSNavAsudevaratatraivopAgacchati, upAgatya sA karatalaparigRhItadazanakhA mastake aJjaliM kRtA jayena vijayena ca vardhApati, vardhApayitvA tanmahArtha mahAgha mahAhaM rAjAI prAbhRtam upanayati=kRSNavAsudevasyAbhimukhe sthApayati, upanIya = upahAraM kRSNavAsudevasyAgne nidhAya, evaM vakSyamANaprakAreNa avAdIt = uktavatI / sU0 10 // se yukta hokara jahAM kRSNa vAsudeva ke ( bhavaNavarapaDiduvAradesabhAe teNeva uvAgacchai ) pradhAna prAsAda kA baDe darabAje andara laghudvAra kA deza bhAga thA vahAM gaI (uvAgacchittA paDihAradesieNaM maggeNaM jeNeva kaNhe vAsudeve teNeva uvAgacchai ) vahAM jAkara dvArapAla dvArA pradarzita mArga se hokara vaha jahAM kRSNa vAsudeva the vahAM gaI ( uvAgacchittA karayala0 vaddhAvei ) vahAM jAkara usane donoM hAtho ko aMjali rUpa meM jor3akara aura usa mastaka para rakha kara jaya vijaya zabdoM kA uccAraNa karate hue unheM vadhAI dI (vaddhAvittA taM mahatthaM mahagdhaM maharihaM rAyarihaM pAhuI uvaNei ) vadhAI dekara usane phira mahArthasAdhaka mahAdha mahatAM yogya evaM rAjAoM ke lAyaka usa bheTa ko rAjAke samakSa rakha diyA / (uvaNittA evaM vayAsI) rakha kara phira unase aisA kahA- sUtra "10" 401 pAsudevanA (bhavaNavarapaDiduvAradesabhAe teNeva uvAgacchai ) lyA pradhAna mahela nA mukhya daravAjAnI aMdaranA laghudvArane deza bhAga hato tyAM gaI ( uvAgacchittA, paDihAradesieNaM maggeNaM jeNeva kaNhe vAsudeve teNeva uvAgacchai) tyAM jaIne te dvArapAlavaDe batAvavAmAM AvelA mArgathI jyAM kRSNa vAsudeva DatA tyA . ( uvAgacchittA karayala0 vaddhAvei) tyAne tethe potAnA hAthane aMjalInA AkAre banAvIne temane jaya vijya zabdo belatA kRSNa pAsuvane vadhAvyA. (vaddhAvittA ta mahattha mahagdha maharihaM rAyariha pAhUDaM uvaNei) vadhAvyA pachI sthApatyAe mahArthasAdhaka mahAtha-moTA mANasane egyamn mAne sarAya te Tana temanI sAme bhUDI. (uvaNittA evaM vayAsI) mUkIne teNe temane kahyuM, che sU-10 che zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sthApatyAputra niSkramaNam mUlam - evaM khalu devANuppiyA ! mama ege putte thAvaccAputte nAmaM dArae iTThe jAva seNaM saMsArabhayauvvigge icchai, arahao ariTTanemissa jAva pavvaittae, ahaNNaM nikkhamaNasakkAraM karemi, icchAmi NaM devAppiyA ! thAvaccAputtassa nikkhamamANassa chattamauDacAmarAo ya vidinnAo, taraNaM kaNhe vAsudeve thAvaccA gAhAvaiNI evaM vayAsI 29 acchAhi NaM tumaM devANuppie sunivvuyA vIsatthA, ahaNNaM sayameva thAvaccAputtassa nikkhamaNasakkAraM karissAmi, taNaM se kaNhe vAsudeve cAuraMgiNIe seNAe vijayaM hasthirayaNaM durUDhe samANe jeNeva thAvaccAe gAhAvaiNIe bhavaNe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA thAvaccAputtaM evaM vayAsImANaM tume devANupiyA ! bhavittA pavvayAhi, bhuMjAhiNaM devANuppiyA ! viule mANussara kAmabhoe mama bAhucchAyApariggahie, kevalaM devAppiyassa ahaM No saMcAemi vAukAyaM uvarimeNaM gacchamANaM nivArittae, aNNe NaM devANuppiyassa je kiMcivi AbAhaM vA vAbAhaM vA uppAeti taM savvaM nivAro // 11 // , TIkA - - ' evaM khalu ' ityAdi / evam = amunA prakAreNa, khalu nizcaye he devAnumiya ! mamaikaH = eka eva putraH sthAsyAputro nAma dArakaH aGgajAtaH, iSTaH 'esa khalu devANupiyA' ityAdi / TIkArtha - (devANupiyA) he devAnupriya ! (evaM khalu) maiM Apa ke pAsa isaliye AI hU~ - ki ( mama ege putte thAvaccA putte nAmaM dArae) merA ( esa khalu devANupiyA ityAdi ) / TIDArtha - ( devANuSyiyA ! ) De hevAnupriya ! (eva khalu ) hu~, gyApanI pAse bheTadA bhATe bhAvI chu-De (mama ege putte thAvaccA putte nAma' dArapa) bhAro sthA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 jJAtAdharmakathAGgasUtre vallabhaH yAvat = atra yAvacchadenAyaM pATho'nusandheyaH- kAntaH = kamanIyaH priyaH = prItikArakaH, manojJaH = hRdayAvasthitaH udumbara puSpadarzanamiva durlabhaH vartate, sa mama putraH khalu saMsArabhayodvignaH san icchati arhato'riSTanemeH samIpe yAvat pravrajitam / ahaM khalu niSkramaNasatkAraM dIkSotsatraM karomi, he devAnupriya ! he svAmina ! ahamicchAmi khalu sthApatyAputrasya niSkrAmataH = dIkSAgrahaNaM kurvataH chatracAmarANi= chatracAmaramukuTAdIni vitIrNAni bhavadbhiH pradattAni bhavantu iti, ahametadarthaM bhavatAM samIpe samAgatA yat tasmai chatracAmarAdIni bhavanto vitarantu iti bhAvaH / tataH khalu kRSNavAsudevaH sthApatyAgAthA patnImevamavAdIt / he devAnupriye ! tvaM khalu sunirvRtA = svasthA, visvasthA = vizeSataH svasthA, sudhIrA, Assva = tiSTha, eka hI aGgajAta sthApatya putra nAma kA putra hai / vaha ( iTThe jAva seNaM saMsArabhasor) mujhe ballabha haiM / yAvat zabda se isa pATha kA yahAM saMgraha huA hai - vaha bahuta adhika kamanIya hai prItikAraka hai, manojJa hai, mere hRdaya meM sthAna kiye hue hai / aura udambara puSpa ke darzana ke samAna durlabha hai / vaha merA putra saMsArabhaya se udvigna hokara ( icchai arahao arinemissa jAva pavvaittae) ahata ariSTa nemi prabhu ke pAsa dIkSita honA cAhatA hai ( ahaNNaM nikkhamaNasakkAraM karemi, icchAmiNaM devANuppiyA ! dhAvaccAputtassa nikkhamamANassa chattama ucAmarAo ya vi dinnAo ) so maiM usakA dIkSotsava karanA cAhatI hU~ / isaliye he devAnupriya ! maiM Apase yaha cAhatI hU~ ki Apa mujhe usa nimitta - niSkramaNa sthApatya putra kI dIkSotsava ke nimitta chatra, cAmara aura mukuTa Adi de deveN| ( taraNaM kaNhe vAsudeve dhAvaccA patyAputra nAbhe bheUna 4 putra che. te ( iTThe jAba seNaM saMsAra bhaya uccagge) mane priya che. ahIM ( yAvata) zabdathI ApAnA saMgraha thayA che-te khUbaja ubhanIya (chinAyogya ) che, prIti24 che, manojJa che, bhArA hRdhyamAM te sthAna pAmelA che. temaja umaraDAnA puSpanA dananI jema te durlabha che. te sauMsAranA layathI vyAja thA ( icchai arahao ariTThanemissa jAva pavvaittara ) marhata gariSTanemi aluthI dIkSita thavA ADe che. ( ahaMNNa nikkhamaNa sakAra karemi icchAmiNa devANupiyA ! thAvaccAputtassa nikkhamamANassa chata mauDacAmarAo ya vidinnao) Du teneo dIkSAnA utsava vA chu chu. meTalA bhATe De devAnuMpriya ! Apa mane te utsava nimitta niSkamaNu-sthApatyAputranA dIkSosava bhATe chatra yAbhara bhane bhukuTa vagere khAyo. ( taraNaM kaNhe vAsudeve bhAvazA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sthApatyAputraniSkramaNam 31 iti sambandhaH / ahaM khalu svayameva sthApatyAputrasya niSkramaNa satkAraM kariSyAmi / tataH khalu sa kRSNavAsudevazcaturaGgiNyA senayA saha vijayaM-vijayanAmAnaM gandhahastiratnaM yasya gandhaM samAghrAya palAyante gajAH pare / durUDhaH samArUDhaH san yauva sthApatyAyA gAthApatnyA bhavanaM vartate tavopAgacchati, upAgatya ca sthApatyAputram evaM = vakSyamANaprakAreNa, avAdIt-devAnupriya ! tvaM muNDo bhUtvA mA khalu pravaja, dIkSAgrahaNaM mA kuru iti sNvndhH| he devAnupiya ! tvaM khalu vipulAn =bahutarAn mAnuSyAn-manuSyasambandhinaH kAmabhogAn = zabdAdiviSayAnubhavAn gAhAvaiNI evaM vayAsI ) sthApatyA gAthApatnI kI isa bAta ko sunane ke bAda kRSNavAsudeva ne sthApatyAgAthApatnI se isa prakAra kahA( acchA hI NaM tumaM devANuppie ! sunivvuyA vIsatthA, ahaNNaM sayameva thAcaccAputtassa nikkhamaNasakkAraM karissAmi ) he devAnupriye ! tuma isa viSaya meM nizcinta hokara- svastha aura visvastha hokara-baiTho, meM svayaM sthApatyA putra kA niSkramaNa satkAra kruuNgaa| (taeNaM se kaNhe vAsudeve cAuraMgiNIe seNAe vijayaM hasthirayaNaM durUDhe samANe jeNeva thAvaccAe gAhAvaiNIe bhavaNe teNeva uvAgacchai ) aisA kahane ke bAda ve kRSNa vAsudeva caturaMgiNI senA ke sAtha vijaya nAmake hasti ratna para ArUDha ho kara jahAM sthApatyAgAthApatnI kA bhavana thA vahAM gye| (uvAgacchittA thAvacAputtaM evaM vayAsI) jAkara unhoMne sthApatyA putra se isa prakAra kahA- (mANaM tumeM devANuppiyA! muMDe bhavittA pavvayAhi ) he devAnupriya ! tuma muNDita hokara dIkSA grahaNa mata karo gAhAvaiNI evaM vayAsI) 2thA5tyA patnInAmApAtane sAmAna 409pAsuheva sthaaptyaa||thaaptniine 4thu ( acchA hI Na tuma devANuppie ! sunivvuyA vIsatthA ahaNNa sayameva thAvaccAputtassa nikkhamaNasakkAra karisvAmi ) devAnupriye ! tame A viSe nizcita, svastha ane visvastha rahe huM jAte sthApatyAputrano niSbha utsava 422. (taeNase kaNhe vAsudeve cAura giNIe seNAe vijaya hAtthirayaNa duruDhe samANe jeNeva thAvaccAe gAhAvaiNIe bhavaNe teNeva uvAgacchai) tyA2 5chI vAsudeva yatura nigii senAnI sAthe vinyanAmanA uttama hAthI upara savAra thaI te jyAM sthApatyagAthApatnInuM bhavana hatuM tyAM gayA. ( uvAgAcchittA thAvaccAputta evaM vayAsI) tyAM na tamako sthApatyA. putrane 2 // pramANe hyu-(mANaM tumeM devANuppiyA ! bhavittA pavvayAhi) hevAnu priya ! muMDita 2 tame hI viire| naDi. (bhujAhi Na devANuppiyA ! zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 ___ jJAtAdharmakathAGgastre mama bAhucchAyA parigRhItaH bAhucchAyAM samAzritaH san 'bhuMjAhi ' muva, Asevasva punaH punarviSayAsvAdasukhena viharan gRhe tiSThetyarthaH / kevalaM tava devAnupriyasyAhaM no zaknomi vAyukAyamuparito gacchantaM nivArayitum , vAyusparzavyatirekeNa pratikUlatayA tava zarIrasya sparzane ko'pi samarthoM nAstIti bhAvaH / anyaH khalu devAnupriyasya yat kiMcidapi AbAdhA vA ISata pIDAM vA vyAbAdhA vA vizepapIDAM vA utpAdayati, tatsarva nivArayiSyAmItyarthaH / mama rAjye tava kimapi duHkhaM no bhaviSyati, sAhAyya te kariSyAmi, alaM paramakaSTasAdhyena dIkSA grahaNeneti bhAvaH // sU-12 // ( bhuMjAhi NaM devANuppiyA! viule mANussae kAmabhoe mama bAhucchAyA pariggahie ) he devAnupriya ! merI bAhacchAyA meM rahate hue tuma to vipula manuSya bhava sambandhI kAma bhogo ko bhogo| ( kevalaM devANuppiyassa ahaM No saMcAemi vAyukArya uvarimeNaM gacchamANaM nivArittae) he devAnupriya ! pratikUla hokara tumhAre zarIra ko merI chatracchAyA meM rahate hue koI sparza taka bhI nahIM kara sakatA hai- parantu vAyukAya ko tumhAre Upara se jAte hue mujha meM rokane kI zakti nahIM hai| arthAt vAyu ke sivAya aura kimI prANI meM aisI zakti nahIM hai jo merI chatracchAyA meM rahe hue tumheM viruddha bana kara sparza taka bhI kara sake / ( aNNe NaM devANuppiyassa je kiMci vi AvAha vA vAbAhaM vA uppAeti taM savvaM nivAremi) vAyukAya ke sivAya yadi koI dUsarI vyakti devAnupriya tumhAre liye thor3I sI bhI kisI bhI prakAra kI pIr3A yA vizeSa pIr3A utpanna karegA to vaha saba maiM nivArita karatA rhuugaa| viule mANussae kAmabhoe mama bAhucchAyA pariggahie) 3 Anupriya ! bhArI mAhurachAyA mA 29tA tame manuSyasapanA pu041 mA nat. ( kevala devANuppiyassa ahaNo saMcAemi vAyukAya uvarimeNa gacchamANaM nivArittae) he devAnupriya ! mArI chatra chAyAmAM rahetA tamane pratikULa thaIne kaI sparzavAnI paNa himmata karaze nahi. phakta vAyukAyo ke je tamArI upara thaIne pasAra thAya che-rokavAnI tAkAta mArAmAM nathI. eTale ke pavana sivAya bIjA keI paNa prANI nI evI himmata nathI ke mArI chatra chAyAmAM rahetA, prati 1 2 tmaare| 25 555 43rI za. ( aNNe Na devANuppiyassa je kiM ci viAvAha vAvAbAha bA upAeti ta savva nivAremi) vAyuDAyanA sivAya mI vyakti tamane theDI ke vadhAre pIDA Apaze te tene huM maTADIza. mArA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a05 sthApatyAputraniSkramaNama 33 mUlamU-taeNaM se thAvaccAputte kaNheNaM vAsudeveNaM evaM vutte samANe kaNhaM vAsudevaM evaM vayAsI-jai NaM tuma devANuppiyA! mama jIviyaMtakaraNaM maccu ejjamANaM nivAresi jaraM vA sarIrarUvaviNAsiNi sarIraM vA aivayamANaM nivAresi, taeNaM ahaM taba bAhucchAyA pariggahie viule mANussae kAmabhoge bhuMjamANe viharAmi // sU0 13 // ___TIkA- 'taeNaM se thAvaccAputte' ityAdi / tataH khalu sa sthApatyAputraH kRSNavAsudevenaiva muktaH san kRSNaM vAsudevamevamavAdot-he devAnupriya ! yadi khalu tvaM mama " jIviyaMtakaraNa " jIvitAntakaraNaM jIvana vinAzakArakaM, 'macchu' mRtyu-maraNaduHkhaM, 'ejjamANaM' ejamAnan=AgacchantaM, nivArayasi, 'jara vA' kAraNa isa kA yaha hai ki mere rAjya meM tumheM kucha bhI kaSTa nahIM hogaa| maiM sadA tumhArI sahAyatA karatA rhuuNgaa| kyoM vyartha meM parama kaSTa sAdhya dIkSA grahaNa karate ho- chor3o ise / sUtra " 11" 'taeNaM se thAvaccAputte kaNhe NaM' ityAdi / TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (se thAvaccAputte kaNhe NaM vAsudeveNaM) kuSNavAsudeva ke dvArA isa prakAra kahe gaye usa sthApatyaputra ne ( kaNhaM vAsudevaM evaM vayAsI) kRSNavAsudeva se isa prakAra kahA-( jaiNaM tuma devANuppiyo mama jIviyaMtakaraNamaccu ejamANaM nivAresi jaraM vA sarIrasvaviNAsiNi sarIraMvA aivalamANaM nivAresi ) he devAnupriya ? yadi Apamere jIvana kA antakarane vAlI Ate hue mRtyu ko mujha se dUra rAjyamAM rahetA tamane kaI paNa jAtanI takalIpha thaze nahi haMmezA huM tamArI madada mATe paDakhe ubhechuM zuM kAma vyartha kaSTa sAya-kaThaNa-dIkSA grahaNa karavA taiyAra thy|| ch| choDI 2 sapane ! sUtra "11" ( taeNaM se thAvaccAputte kaNheNaM ityAdi ) / Ntha-(ta eNa) tyA2 5ch| (se thAvaccAputte kaNheNa vAsudeveNa') vAsudeva 134 // zate 4vAmesA sthA5tyA putra, ( kaNha vAsudeva evaM vayAsI ) 405. pAsuvane mA pramANe 4hyu-( jaNa tuma devANuppiyA mama jIviyatakaraNamaccU ejjamANa nivAresi jara vA sarIrarUvaviNAsiNi sarIra vA aivayamANa nivAresi ) vAnupriya ! ne tame bhaa2|| na na nA 42nA2 bhRtyu te zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 jJAtAdharmakathAGgasUtre jarAM vA=vRddhAvasthAM vA zarIrarUpavinAzinI, zarIraM vA (vartamAnazarIraM) 'aivayamANaM' atipatantam-AtmanaH sakAzAt sarvathA viyujyamAnaM nivArayasi; tatastadA khala ahaM tava bAhucchAyA-parigRhItaH bhujabalamAzritaH san vipulAn mAnuSyAn kAmabhogAn bhuJjAno viharAmi-gRhe vatsyAmItyarthaH / saMsArA''saktasya jarAmaraNAdi duHkhakSayo na bhavatIti saMsArasvarUpamiha saMkSepeNa nirUpyate-AtmakalyANArthI janaH khalvevaM vibhAvayati etat khalu saMsArasukhaM tuccham , asmin saMsAre karmavazavartinaH prANinaH kevalaM maraNAya jAyante, mriyante'pi jananAyaiva, yAvantaH kAmabhogAste kSaNabharA kara sakate hoM tathA zarIra ke svarUpa ko vinAza karanevAlI AtI huI jarAvasthA ko nivAraNa kara sakate hoveM yA niyamataH AtmA ke sAtha sarvathA viyujyamAna isa zarIra ko Apa roka sakate hoveM (taeNaM ahaM tava bAhucchAyA pariggahie viule mANussae kamabhoge bhuMjamANe viharAmi ) to maiM ApakI bhujacchAyA kA sahArAlekara vipula manuSyabhavasambandhI kAmabhogoM ko bhogatA huA ghara meM raha sakatA hU~ ! saMsAra meM Asakta hue prANI ke jarA maraNa Adi ke duHkho kA kSaya nahIM hotA hai isaliye saMsAra kA svarUpa saMkSepa se yahAM nirUpita kiyAjAtA hai jo AtmakalyANa ke arthI mokSAbhilASI jana hote haiM ve isa prakAra se vicAra karate haiM-yaha sAMsArika sukha tuccha hai| isa saMsAra meM karmavazavartI hue prANI kevala maraNa prApta karane ke liye hI janmate haiM aura janma dhAraNa karane ke liye hI marate hai| jitane bhI kAmabhoga mArAthI dUra karI zake che, temaja zarIranA svarUpane naSTa karanAra ghaDapaNane maTADI zake che, AtmAthI viyAga pAmatA A zarIrane tame viyukta thavA na ho (taeNa ahaM tava bAhucchAyA pariggahie viule mANussae kAmabhoge bhujamANe viharAmi ) to mArI mAsAnI chAyAmA 2DIne dhuNa manuSya bhavanA kAmabhego bhegavatAM gharamAM ja rahI zakuM tema chuM. saMsAramAM Asa kti rAkhanAra prANInA jarA (ghaDapaNa) maraNa vagere duHkhe ne kSaya thata nathI tethI ahIM TUMkamAM saMsAranA svarUpa viSe carcA karavAmAM Ave che. je Atma kalyANa ne jaMkhanAra mokSAbhilASI jana hoya che, te A pramANe vicAra kare che A saMsAranuM sukha nagaNya che. A saMsAramAM kama vaza thaIne jIva nArA prANIo phakta maraNa prApta karavAmATe ja janma pAme che, ane janma meLavavA mATe ja mRtyune bheTe che. saMsAra nA jeTalA kAma bhoge che te zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sthApatyAputraniSkramaNam AsravarUpA vipadA padAni santi / lokavartinaH sarve'pi padArthAH sikatAkaNavat parasparamasaMbaddhAH, teSAM bhogo'pi jIvasya bandhanAya punaH punarmohajananAya bhavati / mohaH khalu mahAgatastatrAjJAnino jIvA nirarthakameva nipatanti / etasmin sukhAbhAse saMsAre mamakaH sambandhaH / ajJAnarajanyAM vivekadRSTau mohatAyAM satyAM paJcendriyatrayo viMzati viSaya tadIya zatadvayAdhikacavAriMzadvikArarUpAstaskarA AtmaguNarUpANi dhanAnyapaharanti / yathA pathikebhyo na rocate nirjalA bhUmistathA mamedaM saMsAramukhaM pramodAya na prabhavati / yathA vA-zailazikharAvasthitapAdapAnAM mUlAni vAyurvizIrNayati, tathonmUlayati bhogo'pi jIvAnAM manAMsi, yathA haiM-ve saba kSaNabhaMgura haiM tathA isakedvArA hI jIva navIna karmoM kA Asrava karatA hai-isaliye ye AsravarUpa haiM-vipadAo ke sthAnabhUta haiN| isa loka meM jitane bhI padArtha haiM ve saba bAla ke kaNa ke samAna paraspara meM asaMbaddha haiN| inakA bhoga bhI jIva ke liye navIna navIna karmoM kA baMdhadAtA hotA hai aura bAra 2 mohakA janaka hotA hai / moha eka bar3A bhArI garta (khar3A) hai| isameM AtmajJAna se rahitahue prANI nirarthaka hI girate rahate haiN| isa asArasaMsAra meM merA kisa se kyA nAtA hai| ajJAna rAtri meM vivekadRSTi ke mohAcchAdita hone para pAMco indriyoM ke 23, viSaya aura ina viSayoM ke bhI 240, vikAra rUpa taskara (caura) Atma guNa rUpa dhana kA apaharaNa karate rahate haiN| jisa taraha pathika janoM ke liye nirjala bhUmi nahIM rucatI hai usI prakAra mujhe yaha saMsAra sukha nahIM rucatA hai| athavA jaise parvata kI coTI para rahe hue vRkSoM kI jar3oM sarve kSaNabhaMgura che, temaja emanA vaDe ja jIva kamene Asava (kamanuM AtmAmAM dAkhala thavuM) kare che. eTalA mATe A badhA AsravarUpa che ane vipattionuM sthAna che. A jagatamAM jeTalAM padArtho che teo sarve retInA kaNAnI jema para spara asaMbaddha che. emane upabhoga paNa navA navA karmonA baMdhanamAM prANIne phasAvanAra che. te vAraMvAra mohajanaka hoya che. moha (ajJAna) jAte ekamaTe khATe (garta) che. AtmajJAna vagaranA prANIo vyarthaAmAM paDayA kare che. A nisAra jagatamAM mAro konI sAthe ke saMbaMdha che ? ajJAna rAtrimAM jyAre vivekanI daSTi ajJAnathI DhaMkAI jAya che tyAre pAMca IndriyenA trevaza viSaye ane A viSayanA paNa basa cAlIza vikAra rUpI cera (taskara) AtmaguNa rUpI dhana ne caratA rahe che. jemAM musApharone nirjaLa pradeza gamatuM nathI tema ja mane paNa A saMsAra sukha sAruM lAgatuM nathI. jema parvata para rahelAM vRkSonA zikhare mULa pavana vizIrNa ( chinnavicchinna) karI nAkhe che temaja saMsAra zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre purAtanAstaravaH svakoTaraMsthAnalena dahyamAnA ante nipatanti tadvadiha jIvAH kapAyAnalena paritaptA azAntA ante narakAdau nipatanti / ahamapi saMsAradAvAnalena paritaptAntaHkaraNaH kyApi viSayasukhe zAnti na pazyAmi / saMprati mAmakInamantaHkaraNaM janmajarAmaraNaduHkhapApANaiH paripUrNa vartate, tasmAt sAzrumuktakaNThaM ca rodanaM kartukAmo'pi na rodibhi, ime hi svajanA rudantaM mAmavalokya rodiSyanti / tasmAdasAre'smin saMsAre pravrajyaiva mama zaraNam / aparaM caivamasau mRtyujarAsvabhAvaM vibhAvayatiko vAyu vizIrNa kara detI hai usI taraha sAMsArika bhoga bhI jIvoMke mana ko vizIrNa karadiyA karatA hai apane koTara meM avasthita agni se jaise purAne vRkSa jalakara anta meM jamIna para gira par3ate haiM usI taraha isa saMsAra meM kaSAyarUpaagnise paritapta hokara azAnta hae ye jIva bhI anta meM narakAdi durgatiyoM meM jAkara girajAte haiN| maiM bhI saMsAra dAvAnala se paritapta antaHkaraNa hokara kisI bhI vaiSayikasukha meM zAnti nahIM dekha rahA huuN| isa samaya merA antaHkaraNa janma jarA aura maraNa ke duHkha rUpa pASANoM se paripUrNa banA huA hai| ataH meM cAhatA hU~ ki maiM galA phADa 2 kara khUba jora 2 se roU~ parantu nahI ro sakatA huuN| kAraNa ye mere pIche lage hue jo jana haiM ve mujhe rotA dekhakara rone laga jAveMge / ima liye sAra vihIna isa saMsAra meM koI zara Na bhUta mere liye hai to vaha eka pravrajyA hI hai| mRtyu aura jarAke svabhAva ko yaha Atma kalyANArthI isa prakAra se vicAratA hainA bhoge paNa jenA manane vizIrNa (jIrNa) karI nAkhe che. pitAnI bakholamAM saLagate agni jema junAM vRkSane bALIne chevaTe jamIna dasta karI nAkhe che, temaja A saMsAramAM kaSAya rUpa agnimAM saMtasa thaIne azA ta thayelA che paNa atte naraka vagere durgatiomAM jaIne paDe che. saMsAra dAvAnaLathI saMtapta thayeluM mAruM mana kaMI paNa vidhya sukhamAM zAMti jetu nathI. atyAre mAruM mana janma jarA (ghaDapaNa) ane maraNanA duHkha rUpI paththarathI paripUrNa thaI gayuM che. ethI mane te ema thAya che ke huM moTethI bUma pADI pADIne khUba raDuM paNa mArAthI raDAtuM paNa nathI kemake mArA svajane mane raDate joIne pite paNa raDavA mAMDaze. eTale niHsAra jagatamAM mAre kaI AdhAra che te te pravajyA ja kahI zakAya mRtyuM ane ghaDapaNanI bhayaMkaratA viSe vicAra te sthApatyA putra kahe che. " lAkaDAmAM UdhaI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a05 sthApatyAputraniSkramaNam 37 kASThaM ghuNa iva mRtyuH zarIramutkhanati / mRtyutakSAH zvAsocchvAsakrakacena zarIravRkSaM chintti| mRtyuH khalu rAgadveSaviSajvAlAvyAkulatayA tRSArta ivA''yudhyajalaM pibati / yathA tailayantraM tilAn niSpIDayati, tathA mRtyuH prANinAM zarIrANi niSpIDya nAzayati / sa lokatrayavartinaH prANinaH kSobhayati / mRtyoparAgamanaM mAgeva SaNmAsataH surANAmapi kalpatarupuSparacitamAlAM mukulayati, cetAMsi teSAM zokasAgare nimajjayati / mUrchAndhakAraM pazyan mRtyurUpa ulUko dhAvan samAyAti / himAnIva kamalavanAni jarA paJcendriyANi vikRtAni kurvatI zithilayati / sA bhakSitaviSavat tvaritameva zarIraM saMharati / bhAryA'pi jarAvasthaM puruSam-' aya kASTako ghuna kI taraha mRtyu mere zarIra ko dhunA rahI hai / mRtyurUpI baDhaI zvAsocchvAsarUpa Are se isa zarIrarUpa vRkSa ko rAta dina kATa rahA hai| yaha mRtyu rAgadveSarUpa viSakI jvAlA se vyAkula jaisI banA huA tRSArta kI taraha AyurUpIjala ko po rahA hai jaise taila yaMtra-kolphU-tiloM ko pela DAlatA hai usI prakAra mRtyu prANiyoMke zarIra ko niSpIDita kara DAlatA hai| aisA tIna loka meM koI bhI prANi nahIM hai jo isa mRtyuse kSubhita na ho rahA ho / mRtyuke Agamana ke chahamAsa ke pahile se devatAoM kI bhI kalpavRkSoM ke puSpoM kI racita mAlA kumhalA jAtI hai unakA mana zoka sAgara meM isa kAraNa se DUba jAtA hai| mUrchArUpI aMdhakAra ko dekhakara mRtyurUpI ulUka daur3atA huA A jAtA hai| hima saMtati (hima samUha ) jisataraha kamala vano ko vikRtakara zithilakara detI hai usI taraha jarAvasthA bhI paMcendriyoM ko vikRta kara zithila kara nI jema mRtyu mArA zarIrane naSTa karI rahyAM che. mRtyu rUpI suthAra zvAsacahravAsa rUpI karavata vaDe zarIra rUpI vRkSane rAta divasa kApI rahyo che. A mRtyu rAgadveSa rUpI viSanI javALA thI vyAkuLa thaIne tarasyAnI peThe AyuSya jaLane pI rahyuM che. jema ghANI tane pIlI nAkhe che temaja mRtyu prANIonA zarIrane niprANa banAvIne naSTa karI nAkhe che. traNe lekamAM evuM kaI prANI mane dekhAtuM nathI ke je mRtyuthI kSebha pAmatuM na hoya. mRtyunA cha mahinA pUrve devenI paNa kapa vRkSanA puSponI mALAo cImaLAI jAya che. temanuM mana zeka sAgaramAM DUbI jAya che. mUrchA rUpI aMdhArAne joIne mRtyu rUpI ghuvaDa deDate Ave che. jhAkaLa jema kamaLa vanane naSTa karI nAkhe che, zithila banAvI de che temaja ghaDapaNa pAMca indriyone vikRta karIne zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 -- - - jJAtAdharmakathAGgasUtre muSTra' iti manyate, putrAdayo'pi nAdriyante / jarAjvAlA-zvAsakAsadhUmaijIvaM vyAkulayantI yasmin zarIre prajvalati, tad bhasmasAd karoti / jarA khalu sarvApadAmAspadaM prabalAnalazikheva sakalasukhamanoratha vinaashinii| alamadhikena mRtyujarAdi saMsArasvabhAvacintanena / mRtyujarAnalapataptasya mama niSkramaNameva zaraNaM bhaviSyati, yataH___ saMsAramahAraNye manuSyadehaH khalu samAdhirUpasya kalpataroH kSetram / tacca viziSTa puNyapuJjarUpahalena kRSTam / niSkramaNaM tasya vRkSasya bIjam / vairAgyajalAbhiSekeNa DAlatA hai| bhakSita viSa kI taraha turata hI zarIra ko naSTa kara detI hai bhAryA bhI jarAvasthApanapuruSa ko " yaha uSTra hai " aisA mAnane lagatI hai| putrAdika usakA apamAna karane lagajAte hai / ve isakA jarA bhI sanmAna nahIM krte| yaha jarArUpI jvAlA zvAsa kAsarUpI dhUma se jIva ko vyAkula karatI huI jisa zarIra me prajvalita hojAtI hai use bhasmasAta hI kara DAlatI hai| yaha jarAvasthA samasta Apattiyo kA eka sthAna hai| prabala agni kI jvAlA ke samAna samasta plukhoM ke manorathoM ko nAza karane vAlI hai| mRtyu, jarA, Adi rUpa saMsAra ke svAbhAva ke cintavana se aba basa raho / mRtyu tathA jarA rUpa vahni kI zikhA se pratapta hue mujhe to aba niSkramaNa (dIkSA) hI eka zaraNa bhUta hogaa| kAraNa saMsArarUpa isa gahanavana meM yaha manuSya deha samAdhi rUpa kalpavRkSa kA kSetra hai / yaha viziSTa puNya puMjarUpa hala se jotA gayA hai| niSkramaNa ( dIkSA ) usa vRkSa kA bIja hai vairAgyarUpa jala ke siMcana se zithila karI nAkhe che. khAdhelA viSanI jema te zarIrane jaladI naSTa kare che. patnI paNa gharaDA puruSane "A uMTa che ' ema mAne che. putra vagere paNa temane tiraskAre che. teo DupaNa temanuM sanmAna karatA nathI. A ghaDapaNanI jvALA zvAsa, kAsarUpI dhumADAthI jIvane vyAkuLa karIne je zarIramAM saLI uThe che tene bhasmIbhUta karI nAkhe che. ghaDapaNa badhI AphatanuM ekamAtra sthAna che. vikarALa agninI javALAonI peThe badhAM sukhone temaja manerane mRtyu nAza karanAru che. mRtyu, ghaDapaNa vagere nA svabhAva vALA A jagata viSe mAre have kaMI vicAra karavo nathI. mRtyu temaja ghaDapaNa rUpI agninI javALAothI saMtapta thayelA mArAmATete have niSkamaNa eTale ke dIkSA grahaNa karavI-ja zaraNa bhUta thaze kemake saMsArarUpI bhayaMkara vanamAM A manuSya zarIra samAdhi rUpI kalpavRkSanuM kSetra che. A viziSTa prakAranA uttama puSparUpI haLathI kheDavAmAM AvyuM che. niSkramaNa (dIkSA) te vRkSanuM ( kalpavRkSanuM ) bI che. verAgyarUpI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sthApatyAputra niSkramaNam 39 samAdhirUpaH kalpatarurutpadyate ca / vairAgyajalA''gamanamArgarUpA nAlikA tatra sadbhA banA | jJAnadarzanarUpANi tatra puSpANi, svargApavargarUpANi phalAni / devaloke yat sukhaM yacca siddhAvasthAM prAptasthAnantasukhaM tadeva tatphalarasaH, iti // mra012 // 3 mUlam - erNa se kahe vAsudeve thAvaccAputteNaM evaM vRttesamANe thAvaccAputtaM evaM vayAsI- eeNaM devANuppiyA ! duratikkamaNijA No khalu sakkA subalieNAvi deveNa vA dANaveNa vA NivArittae Nannattha appaNo kammakkhaeNaM, taraNaM se thAvaccAputte kaNhaM vAsudevaM evaM vayAsI-jaiNaM ee duratikamaNijA No khalu sakkA jAva nannattha appaNo kammakkhaeNaM taM icchAmiNaM devANupriyA ! annANamicchataM aviraikasAyasaMciyassa attaNo kammakkhayaM karie || sU0 13 // TIkA -' taraNaM se kahe ' ityAdi / tataH tadanantaraM khalu sa kRSNavAsudevaH sthApatyAputreNaivamuktaH san sthApatyAputram evaM = vakSmANaprakAreNa avAdItsamAdhi rUpa kalpatarU utpanna hotA hai aura baDhatA hai / vairAgyarUpa jala ke Ane ke liye mArgarUpa nAlI ke samAna vahAM sadbhAvanA hai| jJAna rUpa vahAM puSpa haiN| svarga evaM apavarga (mokSa rUpa isake phala hai devaloka meM jo sukha hai tathA siddhAvasthA prApta jIva ko jo ananta sukha hai vahI saba isake phaloM kA rasa hai / sU0 12 // ' taeNa se kahe vAsudeve ' ityAdi / TIkArtha - (e) isake bAda ( se kaNhe vAsudeve una kRSNa vAsudeva ne ( thAvaccAputeNaM evaM vRtte samANe ) sthApatyA putra ke isa prakAra kahane para ( evaM vayAsI) usase aisA kahA - ( eeNaM devANupiyA ! jaLanA siMcanathI samAdhirUpI kalpataru utpanna thAya che ane vadhe che. vairAgyarUpI pANIne lAvavAmATe sadbhAvanAerUpI nALI che. jJAna darzana ja tyAM puSpa che. devaleAkamAMnuM sukha temaja siddhAvasthA prApta jIvane je ananta sukha che teja yA madhA ilonA 2sa che | sUtra 12 // ( taeNa se kahe vAsudeve ityAdi || ) TIartha - ( taeNa ) tyAra pachI (se kaNhe vAsudeve) kRSNu vAsudeve ( thAvaccA puttreNa eva kutte samANe ) sthApatyA putranI yA vAta salagIne ( evaM vayAsI ) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 jJAtAdharmakathAGgasUtre he devAnupriya ! ete mRtyujarAdayaH khalu duratikramaNIyAH duHpariharaNIyA, durnivArA ityarthaH / eyamevArtha spaSTIkurvannAha- ' No khalu sakkA' ityAdi / no khala zaSyAH subali kena anantabalavatA devena-tIrthakareNA'pi, yadvA-mahAbalavatA kenApi devena, dAnavena vA nivArayituM nivartayituM no khaluHzakyAH, mRtyujarAdaya ityanvayaH / devo vA dAnavo vA mRtyujarAdIna ripUna vArayituM samartho naastiityrthH| nAnyatrAtmanaH karmakSayeNa AtmasaMcitasakalakarmakSayaM vinA'nyopAyena mRtyujarAdi parihAro naiva bhaviSyatIti bhAvaH / tataH khalu sa sthApatyAputraH kRSNavAsudevamevamavAdIt-yadi khalu ete duratikramaNIyA no khalu zakyAH -yAvat-yAvatkaraNAdatra-' mubalikena devena dAnaduratikamaNijA No khala sakA subalieNAvi deveNa vA dANaveNa vA NivArittae jannatthaM appaNo kammakkhaeNaM ) he devAnupriya ! ye mRtyu jarA Adi duratikramaNIya haiM duHpariharaNIya haiN| isakA nivAraNa karanA saMsArAvasthA jIva ke liye sarvathA azakya hai| isI artha ko sUtrakAra spaSTa karate hue kaha rahe haiM ki subalika ananta bala ke svAmI tIrthaMkara deva bhI athavA mahAbalavAna koI bhI deva yA dAnava ina mRtyu jarA Adi koM ko nivAraNa karane ke liye sAmarthya zAlI nahIM ho sake haiM / kevala Atma saMcita sakala karmoM kA kSaya hI eka aisA upAya hai jo inakA nivAraNa kara sakatA hai| inake sivAya aura koI dUsarA upAya nahIM hai| (taeNaM se thAvaccAputte kaNhaM vAsudevaM evaM bayAsI) kRSNa vAsudeva kI isa bAta ko sunakara sthApatyAputra ne taba una se isa prakAra kahA- ( jaiNaM ee duratikamaNijjA No khalu sakkA jAva natebho yuM (ee Na devANupiyA ! duratikkamaNijjA No khalu sakkA subalieNA vi deveNa vA dANaveNa vA NivArittae jannattha appaNo kammakkhaeNa) he devAnupriya ! A mRtyu vagere duratIkamaNIya che. saMsAramAM rahetA prANIne mATe tenuM nivAraNuM azakya che. "sUtrakAra ahIM eja arthane spaSTa karatAM kahe che ke subalika eTale ke ananta baLazALI tIrthakara deva athavA te mahAbaLavAna koI deva ke dAnava paNa A mRtyu ghaDapaNa vagere ne dUra karavAnuM sAmathya dharAvI zakyA nathI phakata Ama saMcita sakaLa karmone kSayaja eka mAtra upAya che ke je A mRtyu, ghaDapaNa vagerenuM nivAraNa karI zake. enA sivAya bhIon is SIya mabhane mAtA nathI (taeNa se thAvacyAputte kaNha vAsudeva eva vayAsI) 44 vAsudevAnI mA pAta sAmajIna sthApatyA putra mana mA pramANe 4thu (jaiNa ee duratikkamaNijjA No khalu sakkA jAva nannattha zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- anagAradharmAmRtavarSiNA TIkA a0 5 sthApatyAputraniSkramaNam vena vA nivArayitum ' iti pUktipAThasya sNgrhH| anyatrAtmanaH karmakSayeNa, tad-tasmAt , he devAnupriya ! ' annANamicchatta avirai-kasAyasaMciyassa ' ajJAnamithyAtvAviratikaSAyasaJcitasya ajJAnam-jJAnAvaraNIyodayajanitAtmapariNAmarUpaM saMzayaviparyayAdilakSaNaM mithyAjJAnaM, mithyAtvaM-mithyAtvamohanIyodayajanitAtmapariNAmarUpaM tattvArthAzraddhAnaM kudevAdiSu sudevAdibuddhirvA, aviratiH virateviparItA'viratiH, anivRttiH hiMsAdi pApasthAnebhyo pariNAmAbhAvaH, sAvadha pravRttirityarthaH / kaSAyAH krodhamAnAdayaH, taiH saMcitasya yuktasya AtmanaH karmakSayaM jJAnAvaraNIyAdyaSTavidhakarmaNAM nAzaM kartumicchAmi khalu ityanvayaH // mU013 / / nattha appaNo kammakkhaeNaM taM icchAmiNaM devANuppiyA ! annANamicchatta aviraikasAya saMciyassa attaNo kammakkhayaM karittae ) yadi ye janma jarA Adi duratikramaNIya haiM inheM dUra karane ke liye subalika deva dAnava bhI samartha nahIM haiM kevala karma kSaya hI inakI nivRtti kA upAya haijaba aisI bAta hai to he devAnupriya ! maiM jJAnAvaraNIya ke udaya se janita Atma pariNAmarUpa ajJAna se-saMzaya viparyaya Adi rUpa mithyA jJAna se-mithyAtva mohanIya ke udaya se janita tattvArtha azraddhA na rUpa AtmapariNAma se-athavA kudeva Adi me sudeva Adi kI viparItAbhi niveza rUpa buddhi se hiMsAdika pApasthAno se anivRtti rUpa pariNAma se sAvadya kAryoM me pravRtti se krodha mAna Adi rUpa kaSAyoM se saMcita kiye gaye ina jJAnAvaraNIya Adi rUpa ATha prakAra ke karmoM ko kSaya karane kI icchA kara rahA huuN| sUtra "13 " appaNo kammakkhaeNata icchAmi devANuppiyA ! annANamicchatta avirai kasAya saMciyassa attaNo kammakkhaya' karittae) ne sanma 42(gha56) vagaire kuratI kamaNIya che, emanothI mukti meLavavAnI subalika deva dAnava paNa sAmarthya dharAvatA nathI. phakta kamakSaya ja emanI nivRttine upAya che, tyAre he devAnupriya! huM jJAnAvaraNIyanA udayathI janita AtmapariNAmarUpa ajJAnathI saMzaya viparyaya vagerenA mithyA jJAnathI, mithyAtva mohanIyanA udayathI janita tatvArtha azraddhAna rU5 Atma pariNAmathI, athavA te kudeva vageremAM sudeva vagerenI viparItAbhinivezarUpa buddhithI, hiMsA vagere pApanAM sthAnethI, ani. vRtirUpa pariNAmathI, sAvadya kAmamAM pravRttithI krodha, mAna vagere kaSAyothI saMcita karavAmAM AvelA jJAnAvaraNIya vagere nA ATha prakAranA karmone kSaya yA chu. // sUtra 13 // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - jJAtAdharmakathAGgasUtre mUlam -taeNaM se kaNhe vAsudeve thAvaccAputteNaM evaM vutte samANe koDubiyapurise sadAvei, sadAvittA evaM vayAsIgacchaha NaM devANuppiyA! vAravaie nayarIe siMghADagatiyaga caukacaccara jAva hatthikhaMdhavaragayA mahayA mahayA sadeNaM ugghosemANA 2 ugghosaNaM kareha evaM khalu devAnuppiyA! thAvaccAputte saMsArabhauThivagge bhIe jammaNamaraNANaM icchai arahato ariTThanemissa aMtie muMDe bhavittA pavvaittae taM jo khalu devANuppiyA rAyA vA juvarAyA vA devI vA kumAre vAIsare vA talavare vA koDuMbiya mADaMbiya inbhaseTi-seNAvaisatthavAhe vA thAvaccAputtaM pazyaMta. maNupavvayaMti tassa jaMkaNhe vAsudeve aNujANai, pacchAturassaviya se mittanAi / niyagasaMbaMdhi parijaNassa jogakhemaM vaTTamANaM paDivahati tikaTTa ghosaNaM ghoseha jAva ghosaMti ||suu014|| TIkA-'taeNaM se kaNhe ' ityAdi / tataH khalu sa kRSNavAsudevaH sthApatyA putroNaivamuktaH san kauTumbika puruSAn zabdayati=Ahvayati, zabdayitvA=AhUya, evaM vakSyamANaprakAreNa, avAdIt-he devAnupriyAH / yUyaM gacchata dvAravatyA nagaryA 'taeNaM se kaNhe vAsudeve ' ityaadi| TIkArtha-(taeNaM) isake bAda ( se kaNhe vAsudeve ) ve kRSNa vAsudeva jaba(thAvaccA putteNaM ) sthApatyA putra ke dvArA ( evaM vutte samANe ) isa prakAra kahane para unhoM ne ( koDuMbiya purise saddAvei) kauTumbika purUSoM ko bulAyA (saddAvittA evaM vayAsI) aura bulAkara unase aisA kahA (taSaNa se kaNhe vAsudeve ) tyAta 2014-(taeNa) tyA256 (se kaNhe vAsudeve) te ! vAsudevane nyAre (thAvaccAputteNa) sthApatyA putre ( evaM vutte samoNe ) 21 te tyAre tabho (kauDubiya purise saddAvei) au54 53SAne mArAvyA. ( sahAvittA, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TIkA a0 5 sthApatyAputraniSka maNam zRGgATakatrika catuSkacatvareSu yAvat-mahApatheSu rAjamArgeSu 'hatyikaMdhavaragayA' hastiskandhavaragatA gajaskandhArUDhAH mahatA mahatA zabdena udghoSayantaH 2 bruvantaH udghoSaNaM kuruta / tadudghoSaNasvarUpamAha-' evaM khalu ' ityAdi / / evaM khalu he devAnupiyAH ! ayaM sthApatyAputraH saMsArabhayodvignaH bhIto janmamaraNebhyaH arhato'riSTanemerantike muNDo bhUtvA pravajitumicchati, tad tasmAt kAraNAt he devAnupiyAH ! yaH kazcit khalu-rAjA vA yuvarAjo vA devI-rAjJI vA rAjakumAro vA Izvaro vA talavaro vA kauTumbikamADambikebhyazreSThisenApati(gacchaha NaM devANuppiyA vAravaie nayarI e siMghADaga tiyaga caukkacaccarajAvahatthikhaMdhavaragayA mahayA mahayA saddeNaM ugghosemANA2 ugghosaNaM kareha ) he devAnupriyo / tuma jAo aura dvArAvatI nagarI ke zRMgATaka, trika,catuSka, catvara yAvat-Adi-mahApathoMmeM-rAjamArgoM meM- hAthI ke skandha para caDhe hue tuma saba loga baDe jora 2 bolate hue aisI ghoSaNA karo (evaM khalu devaanuppiyaa| thAvaccA putte saMsArabhauvigge bhIe jammamaraNA NaM icchaha arahao ariTTanemissa aMtie muMDe bhavittA pancaittae) he devAnupriyo ! suno-yaha sthApatyAputra saMsAra ke bhaya se udvigna tathA janmamaraNa se bhayabhIta hokara ahaMta ariSTanemiprabhu ke pAsa muMDita bana dIkSA grahaNa karane kI icchA kara rahA haiM-(taM jo khalu devANuppiyA rAyA vA juvarAyA vA devI vA kumAre vA Isare vA talavare vA koDuMbiya mADaMbiya inbhaseDiseNAvai satyavAhe va thAvaccAputte pavvayanamaNupacayati tassa NaM kaNhe vAsudeve aNujANai) so he devAnupriyo ! jo koI rAjA, evaM vayAsI) mane movIna tamane -( gacchaha Na devANuppiyA ! vAravaie nayarIe siMghADagatiyagacaukkacaccara jAva hathikhadhavaragayA mahayA mahayA saddeNa ugghosemANA 2 ugghosaNa kareha ) hevAnupriyo ! tame nayA mane pAvatI nagarInA zRMgATaka trika catuSka, catvara vagere mahApamAM, rAjamArgomAM hAthI 052 sA2 thayesA tame thA moTA sA mAma ghoSita 42 / -( evaM khalu devANuppiyA ! thAvaccAputte saMsArabhauvvigge bhIe jambhamaraNANaM icchai araha o asTrinemissa aMtie muDe bhavittA pavaIttae ) hepAnupriyA sanI ! sthApatyA putra saMsArabhayathI vyAkuLa temaja janma ane mRtyuthI bhayagrasta thaIne aha'ta ariSTanemi prabhunI pAse muMDita thaIne dIkSAgrahaNa karavAnI IcchA rAme cha (taM jo khalu devAMNuppiyA ! rAyA vA juvarA yA vA devI vA kumAre vA Isare vA talavarevA koDubiya mADabiya inbhaseTriseNAvaisatyavAhevA thAvaccAputtaM padhayatamaNupanvayati tassa Na kaNhe vAsudeve aNujANai) to zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 jJAtAdhamakathAGgasUtre sArthavAhA sthApatyApugaM pravajantamanupravrajati sthApatyAputreNa saha yaH ko'pi nikramaNaM kartumicchati tasmai khalu kRSNavAsudevaH 'aNujANai ' anujAnAti, AjJA dadAti / ' pacchAurassaviya' pazcAdAturasyApi ca-pazcAt Aturasya-dravyAdyabhAvAd duHkhitasya tasya-tatsambandhinaH mitrajJAtinijakasambandhiparijanasya 'jogakhemaM ' yogakSemaM alandhalAbho yogaH labdhaparirakSaNaM kSemaM tayoH samAhAradvandvaH yogakSemaM vartamAna prativahati ye pravrajyAyAM pravRttA bhaviSyanti, tatsambandhimitrAdInAM yat khalu yogakSemarUpakArya kartavyatayA vartate, tat sarva kRSNavAsudevaH saMpAdayiSyatItyarthaH / iti kRtvA ityevaM vijJApanaM manasi nidhAya ghoSaNAM vArtArUpAM, ghoSayata yayeyaM vArtA dvArAvatInagarI nivAsinAM sarveSAM karNagatA bhavet , yuvarAja, devI, rAjJI, rAjakumAra Izvara, talabara, kauDambika, mANDavika, ibhyazreSThI, senApati athavA sArthavAha sthApatyAputra ke sAtha dIkSA lenA cAhate ho usaliye kRSNavAsudeve AjJA pradAna karate haiM (pacchAturassa viya se mittanAIniyagasaMbaMdhiparijaNassa jogakhemaM vaTTamANaM paDivahati tti kaTUTughosaNaM ghoseha jAva ghosaMti ) jo dIkSA lenevAle ke kuTuMbI jana kisI bhI prakAra se duHkhI hoMge to unake saMbaMdhI mitra, jJAti, nijaka, saMbaMdhI parijana ke yoga kSema ko bhI kRSNa vAsudeva kareMge tAtparya isakA yaha hai ki jo jana pravrajyA meM pravRtta hoMge unake sambandhI mitrAdiko kA jo kartavyatayA yoga-alabdha kA lAbha, kSemalabdha kA parirakSaNa rUpa kArya hogA vaha saba kRSNa vAsudeva saMpAdita karegA " isa prakAra kI isa ghoSaNA ko he devAnupriyoM ! tuma apane citta meM acchI taraha dhAraNa kara jisa prakAra yaha bAta dvArAvatI nagarI devAnupriye? je kaI rAjA, yuvarAja, devI, rAjakumAra, Izvara, talavara kauTuMbika, mADuMbika Ibhya, zreSThI, senApati ke sArthavAha sthApatyA putranI sAthe dIkSA grahaNa karavA cAhe che temanA mATe kRSNa vAsudeva dIkSA svIkAravAni AjJA pradAna are che. ( pacchAturassa vi ya se mittanAI niyagasaMbaMdhi parijaNassa jogakhema vaDmANa paDivahati tti kaTu ghosaNa ghoseha jAva ghosati ) dIkSAlenA2 muTumAyA je temanI dIkSAbAda gamete prakAre duHkhI haze te temanA saMbaMdhI, mitra, jJAti, nijaka saMbaMdhI parijananuM yogakSema paNa kRSNa vAsudeva karaze ane bhAvArtha e pramANe che ke je mANase pratrajyA grahaNa karaze temanA saMbaMdhI mitra vagerenuM je kartavyatayAga-alakhyane lAbha, kSema-labdhanuM parirakSaNarUpa kArya thaze-te badhuM kRSNa vAsudeva purUM karaze. he devAnupriye ! A dhoSaNAne tame sArI peThe cittamAM dhAraNa kare jethI dvArAvatI nagarInA dareke dareka mANasa zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sthApatyAputraniSkramaNam tathoccaiH svareNa dundubhyAdivAthaiH saha bhASaNaM kurutetyarthaH / yAvad ghoSayanti / kRSNavAsudevasyAdezAnusAreNa AdezakAriNaH puruSAH dvArAvatyAM nagaryA ghoSaNAM kRtavanta ityarthaH // mU0 14 // mUlam-taeNaM thAvaccAputtassa aNurAeNaM purisasahassaM nikkhamaNAbhimuhaM pahAyaM savvAlaMkAravibhUsiya patteyaM 2 purisasahassavAhiNIsu sibiyAsu durUDhaM samANaM mittaNAiparivuDaM thAvaccAputtassa aMtiyaM pAubbhUyaM, taeNaM se kaNhe vAsudeve purisasahassamaMtiyaM pAubbhavamANaM pAsai, pAsittA koDuMbiyapurise sadAvei, sahAvittA evaM vayAsI jahA mehassa nikkhamaNAbhiseo taheva seyApIehiM (kalasehi) pahAvei, pahAvittAjAva arahato arihanemissa chattAicchattaM paDAgAtipaDAgaM pAsai, pAsittA vijjAharacAraNe jAva pAsittA sibiyAo paccoruhai // sU0 15 // ___TIkA-'taeNaM' ityAdi / sthApatyAputrasya anurAgeNa snehena puruSasahasraM niSkramaNAbhimukhaM snAtaM sarvAlaGkAravibhUSitaM pratyekaM pratyekaM puruSasahasravAhinISu ke samasta manuSyoM ke karNa gocara ho sake isa taraha se baDe 2 jora se duMdubhi Adi bAjoM ke sAtha kro| isa taraha kRSNavAsudeva kI isa AjJA ko una Adeza kArIpurUSoM ne pramANabhUta mAna kara use dvArAvatI nagarI meM ghopita karake sunA diyaa| sUtra "14" 'taeNaM thAvaccA puttassa' ityAdi / TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (thAvaccAputtassa aNurAeNaM) sthApatya putra ke anurAga se (purisasahassaM ) 1 hajAra purUSa (nikkhamaNAbhi sudhI A vAta sArI rIte pahoMcI zake tame methI duMdubhi vagere vAjAo vagADe ane A vAtanI ghoSaNA karI kRSNa vAsudevanI AjJAne kauTuMbika puruSee sapramANa mAnIne dvArAvatI nagarImAM tenI ghoSaNA karI. / sUtra 14 in (taeNa' thAvaccAputtassa ityAdi ) ____ -(taeNa) yaa20||4 (thAvaccAputtassa aNurAeNa ) sthApatyAputra pratye vizeSa prema DAvAne ||2nne (purisa sahassa) : 7002 puruSa (nikkha zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre zibikAsu duruDhaM-samArUDhaM sat mitrajJAtiparivRtaM sthApatyAputrasya antike samope prAdurbhUtam upasthitam / tataH khalu sa kRSNavAsudevo'ntike 'pAunbhavamANaM' prAdurbhavat puruSasahasraM pazyati, dRSTvA kauTumbikapuruSAnAdezakAriNaH puruSAna zabdayati, zabdayitvA evaM vakSyamANaprakAreNa avAdIt-yathA meghasya niSkramaNAbhiSekaH, tathaiva 'seyApIehi zvetapItaiH jalapUrNarUpyasuvarNamayaiH kalazaiH kRSNavAsudevaH dIkSotsukaM puruSasahasrasahitaM-sthApatyAputraM snapayati, snapayitvA yAvadsaliGkAravibhUSitaM kRtvA puruSasahasravAhinIM zivikAmArohya kRSNavAsudevaH dvArAvatInagarImadhyabhAgena gatvA-arhato'riSTaneme chatrIparicchatraM chatratrayaM, patAkAtipatAkAM-patAkoparipatAkAM puruSavRndaiH saha pazcati / 'vijjAharacAraNe' vidyAdharacAraNAn vidyAdharAn= muha) niSkramaNa ke sanmukha ho gaye arthAt dIkSita hone ke lie taiyAra ho gaye (hAyaM ) unhoMnesnAta karake ( savvAlaMkaravibhUsiyaM) saba prakAra ke alaMkAro se apane 2 zarIra ko vibhUSita kiyA (patteyaM 2purisasahassavAhiNIsu sibiyAplu duruDhaM samANaM mittaNAiparivuDaM ) bAda meM mitrA di parijanoM se yukta huA pratyeka vyakti una meMse 1 hajAra purUSoM ko vahana karanevAlI zibikApara ArUDha hokara ( thAvaccAputtassa aMtiyaM pAubbhUyaM ) sthApatyA putra ke pAsa AyA / (taeNaM se kaNhe vAsudeve purisasahassamaMniyaM pAunbhavamANaM pAsai ) jaba kRSNa vAsudeva ne puruSa sahasrako sthApatyAputra ke pAsa AyA huA dekhA tA (pAsittA koDuMbiya purise saddAvei) dekhakara unhoMne kauTuMbika purUSoM ko khulAyA (sadAvittA evaM vayAso) bulAkara unase aisA kahA-(jahA mehassa nikkhamaNAbhiseo taheva seyA pIehiM hAvei, pahAvittA jAva arahao ariSTanemissa chattAicchattaM paDAgAipaDAgaM pAsai - pAsittA maNAbhimuha ) niSThabhaeY ( Elan ) bhATe yA2 thayA. ( hAya ) te nAyA, ( savvAla karavibhUsiya) 5dhI tanAM gharelamAthI tamane potAnA zarI2 zaNagAryA. (patteya 2 purisasahassabAhiNIsu siviyAsu durUda samANa mittaNAI parivuDa ) tyA2 mAha mitra vagaire pazinAnI sAthe tamAmAthI 124 dIkSArthI me 12 puruSona 42 sevI tabhI 652 savAra thadhane ( thaavcc| puttassa aMtiya pAunbhUya ) sthApatyA putranI pAse mAvyo. (taeNa' se kaNhe vAsudeve purisasahassamaMtiya pAunbhavamANa pAsai) vAsudeva nyAre 12 puruSAne sthA5sAdhutrane tyA mAvesa yA (pAsittAM koDubiya purise sahAvei ) bhAge mi puruSAne mAtAvyA. ( sadA vittA eva vayAsI) mosAvIna temane pu. ( jahA mehassa nikkhamaNAbhise o taheva seyApIehiM pahAvei pahAvittA jAba arahao aridunemissa chattAicchata paDAgAipaDAga pAsai pAsittA vijjA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sthApatyAputraniSkramaNam cAraNazramaNAn yAvat-atra 'jaMbhae ya deve ovayamANe' ityAdi pATho'nusandheyaH, jambhakadevAMzca gaganAdavatarataH pazyati, dRSTvA zibikAtaH 'paccoruhai ' pratyavarohati avatarati ! / 15 // mUlam-taeNaM se kaNhe vAsudeve thAvaccAputtaM purao kAuM jeNeva arihA AriTanemI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sesaM savvaM taM ceva AbharaNa0 taeNaM se thAvaccAgAhAvaiNA haMsalakkhaNeNaM paDagasADaeNaM AbharaNamallAlaMkAre paDicchai, hAravAri dhArachinnamuttAvalippagAsAtiM aMsUNi viNimmuMcamANI 2 evaM vayAsIvijAharacAraNe jAva pAsittA siviyAo paccoruhai) jisa prakAra megha kumAra kA niSkramaNAbhiSeka (dIkSAkA utsava ) huA thA usI prakAra jalapUrNa zvetapItakalazo dvArA - rUpyasuvarNake ghaToM dvArA kRSNavAsudeva ne dIkSA ke utsuka - hajAra puruSa sahita sthApatyAputra kA abhiSeka kiyaa| abhiSeka kara ke phira unhone use sarva prakArake alaMkAroMse vibhUSita kiyaa| vibhUSita karake phirave use puruSa sahasravAhinI zibikA para ArUr3ha karAkara dvArAvatI nagarI ke ThIka bIco bica se hokara lecle| calate 2 jaba unhoM ne ahaMta ariSTanemiprabhu ke chanoparichatra-tIna chatroM ko aura patAko paripatAkAko puruSavRndoM ke sAtha dekhA-tatho vidyAdharoM ko cAraNa zramaNoM ko AkAza se utarate hue muMbhaka devoM ko dekhAto dekha kara ve zivikA se nIce utare // sU0 15 // haracAraNe jAva pAsittA siviyAo paccoruhai ) bha medhArane ni08maNAbhiSeka theye temaja jaLathI paripUrNa sapheda pILA kaLaze vaDe temaja cAMdI senAnA ghaDAo vaDe kRSNavAsudeve dIkSArthI sthApatyA putra temaja tenI sAthenA eka hajAra puruSane abhiSeka karyo. abhiSeka pachI temaNe tene badhAM ghareNAo thI zaNagAryo. zaNagAryA bAda teo puruSa sahastra vAhinI pAlakhI upara sthApatyA putrane besADIne dvArAvatI nagarInI barAbara vacce nA mArge thaIne cAlyA. jatAM jatAM jyAre teoe ahaMta ariSTanemi prabhunA chatra upara chatra Ama traNa uparA uparI che, patAkAnI upara patAkAone temaja puruSa samAjane je ane vidyAdharane cAraNa zramaNone AkAzamAMthI nIce utaratA, temaja jAbhakadevane joyA tyAre joIne teo pAlakhI uparathI nIce utarI paDayA 1pA zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre jaiyavvaM jAyA ! ghaDiyavvaM jAyA! parikamiyavvaM jAyA! assi ca NaM aTe NopamAeyatvaM jAmevadisiM pAubbhUtA tAmeva disiM paDigayA // sU0 16 // 'taeNaM se kaNhe ' ityaadi| TIkA-tataH khalu sa kRSNavAsudevaH sthApatyAputraM purataH 'kAuM' kRtvA yatraiva arhan ariSTanemiH, tatraivopAgacchati avamuJcati / upAgatya zepaM sarva tadeva zeSa AdakSiNapradakSiNAdikaM sarva caritaM yat khalu meghakumArasya, tadevAtra vAcyam / sthApatyAputro'hato'riSTanemeH samIpAdIzAnakoNadigbhAge svayameva 'AbharaNama llAlaMkAre ' AmaraNamAlyAlaGkArAn 'omuyai ' avamuJcati avatArayati / tataH khalu sA sthApatyAgAthApatnI haMsalakSaNena haMsasvarUpeNa zuklavarNena 'paDagasADae NaM' paTazATakena pRthulavastreNa AbharaNamAlyAlaGkArAn pratocchati pratigRhNAti / taeNaM se kaNhe vAsudeve ityAdi / TIkArtha-(taeNaM) isake bAda ( se kaNhe vAsudeve ) ve kRSNavAsudeve (thAvaccA puttaM ) sthApatyA putra ko (puraokA) Age karake (jeNeva arihA ariTanemi teNeva uvAgacchai ) jahAM ahaMta ariSTanemi prabhu the vahAM gaye ( uvAgacchittA sesaM savvaM taM ceva AbharaNa0 ) vahAM jAkara unhoM ne prabhu kI AdakSiNa pradakSiNA pUrvaka vandanA kii| meghakumAra ne dIkSA aMgIkAra karate samaya jo kucha kiyA vaha saba vahAM sthApatyA putra ne bhI kiyA bAda meM sthApatya putrane ariSTanemi prabhu ke pAsa se IzAnakoNa meM jAkara svayaM hI apane mAlA aura alaMkAroM ko uttArA (taeNaM se) isa samaya vahAM upasthita rahI huI usakI mAtA gAthA patnI ne haMsa ke jaisI zuklavarNavAlI apanI paTazATikA meM unaavatA (taeNa se kaNhe vAsudeve ityAdi ) // 1-(taeNa) tyaa2|4 (se kaNhe vAsudeve) 40vAsudeva (thAvaccA putta) sthApalyA putrane (puramao kAu) 24111 rAjIna ( jeNeva arihA ariThThanemI teNeva uvAgacchai) nyo ma mariSTanemi prabhu tA tyAM jayA. ( uvAgacchittA sesaM savva ta ceva AbharaNa0 ) tyAM ne taNe prabhunI mAkSi] prhkSiNanI sAthe vaMdanA karI meghakumAre dIkSA vakhate je kaMI karyuM hatuM te badhuM sthApatyA putre paNa karyuM. tyAra bAda sthApatyA putre ariSTanemI prabhunI pAsethI zAna bha ne te bhANA mane ghaaNs| Suh, (taeNase) te vakhate tenI mAtA sthApatyAgAthApatnI tyAM hatI. temaNe haMsa jevI svaccha sapheda zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sthApatyAputraniSkramaNam 49 'hAravAridhArachinnamuttAvalippagAsAI' hAravAridhArAchinnamuktAvalI prakAzAni 'aMmaNi ' azrUNi 'viNimmuMcamANI 2, vinirmuzcantI 2 muktAhArajaladhArA vi. kIrNamuktAvatsvacchAzruvindana punaH punarnipAtayantItyarthaH, evaM vakSyamANa prakAreNa avAdIt-yatitavyaM jAta ! he putra ! saMyamArAdhanAtha yatnaM kuru, ghaTitavyaM jAta ! he vatsa ! saMyame saMlagnobhava, parAkramitavyaM jAta ! he aGga ! saMyamapratikUlAn AlasyAdIn vArayituM kAyAdivalaM pradarzaya, Asmazca arthe ' No pamAeyavvaM ' no pramAditavyam=pramAdasya vaze kadApi mA bhUH, ityuktvA = iti kathayitvA, sthApatyAputrasya mAtA sthApatyA gAthApatnI yasyAdRzaH sakAzAt prAdurbhUtA=AyAtA tasyAmevadizi pratigatA // sU0 16 // rita mAlA alaMkAroM ko lekara rkhliyaa| rakhate samaya vaha (hAra vAridhAra chinna muttAvalippagAsAiM aMsUNi viNimmuMcamANI 2 evaM vayAsI) hAravAridhArA aura chinnamuktAvalI ke samAna AMsuoM ko bAra 2 bahAtI jAtI thii| isI sthitimeM banI huI usa sthApatyA gAthA patnI ne phira apane putra se isa prakAra kahA-(jaiyavvaM jAyA / ghaDiyanvaM jAyA! parikamiyavvaM jAyA! assicaNaM aTe No pamAeyavvaM jAmeva disiMpAunbhUyA tAmeva disiM paDigayA) he putra / saMyama kI ArAdhanA ke liye tuma prayatna zIla rhnaa| he putra! tuma saMyama meM saMlagna rhnaa| he putra saMyama ke pratikUla Alasya AdikoM ko nivAraNa karane ke liye apane zArIrika Adi bala ko prasphurita karate rahanA / isa saMyama rUpa arthameM he beTA ? tuma kabhI bhI ekakSaNa bhI pramAdake vazavartI mata honaa| aisA kahakara vaha mAtA sthApatyAgAthA patnI jisa dizA se AI thI usI dizA meM vApisa calI gaI // sU0 16 // sADImAM te utArelI mALA ane ghareNAMo vagere laI lIdhAM mALA ene ghareNAM so sADImA bhUtI mate (hAravAridhArachinnamuttAvalipagAsAiM aMsUNi viNimmuMca mANI 2 eva vayAsI ) tenI mAmAmAthI nItai mAsumA 2 pAnI dhArA ane chinna muktavaLInI jema satata TapakI rahyA hatAM. Ama AMsubhInI mAmAthI sthApatyA patnI potAnA putrane DI -jaiyavvaM jAyA! ghaDi yavvaM jAyA! parikkamiyana jAyA asmi ca Na aTTe No pamAeyavvaM jAmeva disi pAunbhUyA tAmeva disi paDigayA ) putra! sayamanI sAdhanA bhATe tame sadA sAvadha raheje hevatsa ! saMyamanI sAdhanA mATe pratikULa ALasya vagerenA nivAraNa mATe potAnA zArIrika baLa praphurita karatA rahe je A saMyamanI sAdhanAmAM tame koI paNa vakhate pramAda karatA nahi. A pramANe saMbodhIne sthApatyApatnI tyAMthI pitAne ghera pAchI vaLI. sUtra che 16 ! zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - jJAtAdharmakathAGgasUtre mUlam-taeNaM se thAvaccAputte purisasahassehiM saddhiM sayameva paMcamuTriyaM loyaM karei jAva pavaie / taeNaM se thAvaccAputte aNagAre jAte iriyAsamie bhAsAsamie jAva viharai, taeNaM se thAvaccAputte arahao arihanemissa tahArUvANaM therANaM aMtie sAmAiyamAiyAiM caudasaputvAiM ahijai, ahijittA bahahiM jAva cauttheNaM viharati / taeNaM arihA ariTThanemI thAvaccAputtassa aNagArasta taM inbhAiyaM aNagArasahassasIsattAe dalayai, taeNaM se thAvaccAputte annayA kayAiM arahaM ariTanemi vaMdai namasai vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI-icchAmi NaM bhaMte tubbhehiM abbhaNunAu samANe sahasseNaM aNagAreNaM saddhiM bahiyA jaNavayavihAraM viharittae, ahAsuhaM devANuppiA ! taeNaM se thAvaccAputte aNagArasahasseNaM saddhiM teNaM urAleNaM uggeNaM payatteNaM paggahieNaM bahiyA jaNavayavihAraM viharai // sU0 17 // 'taeNaM se thAvaccAputte' ityAdi / TIkA-tataH tadanantaraM khalu sa sthApatyAputraH puruSasahasreNa sAdhU svayameva 'taeNaM se thAvaccA putte' ityAdi / TokArtha-(taeNaM) isake bAda (se thAvaccA putte) usa sthApatyA putrane purisasahassehiM saddhiM sayameva paMcamuTTiyaM karei) una eka hajAra dIkSita puruSoMke sAtha apane kezoMkA paMcamuSThI loMca kiyA-(jAva pavvaie) yAvat (taeNa' se thAvaccA putte ) tyA // sArtha-(taeNa) tyA2mAha (se thAvaccAputte) sthApatyA putra (purisasahassehi saddhi sayameva paMcamuTThiya loya karei ) dIkSA pAmesA me SM2 puruSAnI sAthai potAnA pAtuM pAMya bhuDI buyana yu. (jAva pavyaie) bhanera zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sthApatyAputraniSkramaNam paJcamuSTikaM locaM karoti kRtvA ca yAvat prabajitaH sahasrapuruSe saha sthApatyAputro 'haMdariSTanemeH samIpe catvArimahAvratAni uccaaritvaan| tatastadanantaraM sa sthApatyA putraH ' aNagAre' anagAraH dravyato bhAvatazca munirjAtaH, sa kIdRza ityAha-'iriyAsamie' IryAsamitaH IryAsamitiH yatanApUrvakaM gamanaM, tayA samanvitaH, yathA kathamapyanyajIvavirAdhanA na syAttathopayogapUrvakagamanavAnityarthaH, 'bhAsAsamie ' bhASAsamitaH bhASAsamitiyuktaH yAvat viharati-pAvacchandena 'eSaNAsamie, AyANabhaMDamattanikkhevaNAsamie, uccArapAsavaNakhelajallasiMghANapArihA vaNiyA samie " ityAdi vAcyam / eSaNAsamitaH eSaNAsamitiyuktaH nidoSabhikSAgrahaNazIlaH, AdAnabhANDAmatranikSepaNAsamitaH= bhANDAmAtrAyupakaraNAnAm AdAne grahaNe nikSepaNAyAM sthApane ca yA samitista yA yuktaH, uccAraprasravaNa prabajita hokara usane sahasra puruSoM ke sAtha ariSTanemi prabhuke samIpa phira paMcamahAvratoMkA uccAraNa kiyaa| isa taraha ve sthApatyAputra aba dravya aura bhAva donoM rUpase anagArAvasthApanna bana gye| yahI bAta (taeNaM se thAva. ccA putte aNagAre jAe ) ina padoM dvArA vyakta kI gaI hai| ( IriyAsamie, bhAsAsamie jAva viharai ) ve yatanA pUrvaka calane lage Isamiti se yukta bana gaye-jisa taraha kisI bhI anya jIva kI virAdhanA na ho isa taraha upayoga pUrvaka calane lage bhASA samiti Adi samiti se yukta ho gaye / yahAM yAvat zabda se esaNAsamie, AyANabhaMDamattanikkhevaNAsamie, uccArapAsavaNakhellajallasiMdhANapariTThAvaNIyA samie" ina avaziSTa samitiyoM Adi kA grahaNa huA hai / nirdoSa bhikSA lenA eSaNA samiti hai| bhANDAmatrAdi upakaraNoM ke AdAna meM grahaNa meM aura nikSepaNa meM upayoga pUrvaka pravRti karanA pratrajita thaIne teNe eka hajAra puruSanI sAthe ariSTanemi prabhunI sAme paMca mahAvratonuM uccAraNa karyuM. A rIte te sthApatyA putra dravya ane bhAvanI sapekSA manamA2 mavasthApana 25 . 2mA pAta (taeNa se thAvaccAputte aNagAre jAe) ! yaha 43 548 42pAmA bhAvI che tamA / sAgara thayA te nIyana sUtrayI satAve cha (IriyA samie, bhAsA samie, jAva viharai) IsamitithI yukta thaI gayA. eTale keIpaNa jIvane virAdhanA (kaSTa) thAya nahi evI rIte jatanathI cAlavA lAgyA. te bhASAsamiti vagere samitithI yukata thaI gayA. 'yAvat zapathI (esaNAsamie, AyANa bhaDAmattanikkhevavaNAsamie, uccAra pAsavaNa khellajallasidhANaparidvAvaNIyA samie) mA samitimA korenuM akha thayuM che. nirdoSa bhikSA svIkAravI "eSaNa-samiti che bhaDAmatrAdi upakaraNanA AdAna eTale grahaNamAM ane nikSepaNa mUkavAmAM upayoga pUrvaka-pravRtti thavI te zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre zleSmajallazivANapariSThApanikAsamitaH uccArAdInAM pariSThApanikAsamitaH = utsarjane zAstroktavidhipravRttiH, tayA yukta ityarthaH / sa manaH samitaH vacaH samitaH kAyasamitaH, manoguptaH vacanaguptaH kAyaguptaH guptendriyaH indriyANAmasatpattinivartanAt guptabrahmacaryaH akrodhaH amAnaH amAyaH alobha ataeva zAntaH, prazAntaH prazasabhAvasampannaH, upazAntaH, kapAyakAraNavarjitaH parinirvRtaH, yogatrayasantApaisakA nAma bhANDAmatrAnikSepaNA samiti hai tathA ubhayakAla pratilekhanA karanA uccAra, prasravaNa, zleSma, jalla zivANa inake pariSThAvana karane meM zAstrokta vidhi ke anusAra pravRtti karanA yaha uccAra prasravaNa zleSma jalla ziMghANa pariSThApanikA samiti hai| isI taraha ve sthApatyAnagAra manaH samiti se, vacana samiti se kAyasamiti se manogupti se vacana gupti se kAyagupti se yukta ho gaye tathA indriyoM kI asat viSayo meM pravRtti ke nivartana se, gupteindriya ho gaye / mana, vacana aura kAya se pUrNa brahmacarya ke pAlana karane vAle hone se gupta brahmacArI ho gaye krodha kaSAya se sarvathA rahita hone se akrodha mAnakaSAya ke abhAva se amAna, mAyAkaSAya ke abhAva se amAya, lobhakaSAya ke abhAva hone se alobha pariNati vAle bana gye| isI liye ve zAnta prazAnta prazama bhAva saMpanna, upazAnta- kaSAyoM ke kAraNoM bhAMDAmatrA nikSepaNa samiti che, temaja baMne kALamAM prati lekhanA karavI A cothI samiti che uccAra, prasavaNa zleSma, jala, ziMghANa emanuM pariSThAvana karavAmAM zAstramAM kahyA mujaba pravRtti karavI A uccAra prasavaNa zleSma jala ziMghANa parichApanikA samiti che. A samitithI paNa teo yukta hatA A rIte sthApatyA nagara manaH samitithI, vacana samitithI, kAya samitithI, managuptithI kAyaguNithI yukta thayA. te IndriyanI asata viSayamAM pravRttinA nivartanathI guptendriya thayA. te mana vacana ane kAya (zarIra) thI pUrNa brahmacaryanuM pAlana karanAra hovA badala guma-brahmacArI thayA. te saMpUrNa rIte krodha-kaSAya vagara havA badala akrodha mAna kaSAyanA abhAvathI amAna, mAyA kaSAyanA abhAvathI amAya, lAbha-kaSAyanA abhAvathI alabha pariNativALA thayA. eTalA mATe ja te zAMta, prazAMta prazamabhAva saMpanna, temaja upazAMta kaSAyo nA kAraNethI varjita thayA--parinivRta thayA--mana, vacana ane kAyAe traNa yuganA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNITI0 a0 5 sthApatyAputraniSkramaNam rahita anAstravaH, hiMsAdivarjitaH, amamaH, mamatvarahitaH, akicanaH dravyabhAvapari. grahavarjitaH chinnagranthaH, sneharahitaH, nirupalepaH-dravyabhAvale pavarjitaH, kAMsyapAtramiva muktatoyaH toyarUpasneharahitakhAt , zaGkhaiba nIraJjanaH rAgasambandharahitavAt , jIvaivApratihatagatiH sarvadezavihAritvAt , jAtyakanakamiva jAtarUpaH niraticArasaMyamavattvAt , gaganamiva nirAlamvanaH dezagrAmakulAdyAlambanarahitatvAt , Adarzaphalaka iva prakaTasvabhAvaH darpaNavat svacchasvabhAvatvAt , vAyuri vA pratibaddhaH kSetrA. diSu prativandharahitatvAt, zAradalilamivazuddhahRdayaH zarahatujalavannimalahRdayaH se varjita hue-parinivRta ho gaye- manavacanakAya ke santApa se rahita bana gaye / anAsrava- hiMsAdi pApoM se rahita ho gaye, mamatA bhAva se rahita ho gaye, akiMcana ho gaye, dravya aura bhAvarUpa parigraha se mukta bana gaye / sneha rahita ho gaye nirupalepa ho gaye dravya bhAva lepa se rahita ho gaye / toya jalarUpa sneha se rahita hone ke kAraNa kAMsya pAtra kI taraha ve muttatoya bana gaye / rAga ke saMbandha se rahita hone ke kAraNa ve zaMkha kI taraha nirmala ho gye| sarva deza meM bihArI hone ke kAraNa ve jIva kI taraha apratibaMdha vihArI bana gaye / niraticAra saMyama ke pAlaka hone ke kAraNa ve zuddhasuvarNa kI taraha ve jAtarUpa ho gaye / deza, grAma Adi ke AlaMbana se rahita hone ke kAraNa ve gagana kI taraha nirAlamba ho gaye / darpaNa kI taraha svaccha svabhAva se yukta hone ke kAraNa ve prakaTa svabhAva ho gaye / kSetrAdikoM meM pratibandha rahita saMtApathI rahita thayA anAsava-hiMsA vagere pApakAyAthI rahita thayA, mamatA bhAvathI rahita thayA, akiMcana thayA, temaja dravya ne bhAvanA parigrahathI mukta thayA, sneharahita thayA, nirupalepa thayA, dravya ne bhAva lepathI rahita thayA, teya (pANI) rUpa sneha vagara hevAne kAraNe te kAMsyapAtranI jema mukta teya "thayA. rAganA saMbaMdha thI rahita levA badala te zaMkhanI jema nirmaLa thayA. sarva dezamAM vihAra karanAra hovAthI te jIvanI jema apratihata gativALA (jenI gati kyAMya rekAya nahi ke evA ) thayA. niraticAra saMyama ne pALanArA havAthI te zuddha senAnI jema jAta rUpa thayA, deza, gAma vagere nA AlaMbana thI rahita levA badala te AkAzanI peThe nirAlaMba thayAM, arIsAnI jema nirmaLa svabhAvanA hovAthI te "prakaTa svabhAva " vALA thayA, kSetra vageremAM pratibaMdha vagaranA hovAthI te pavananI jema aprati baddha vihArI thayA, kaSAye zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 ___jJAtAdharmakathAgasUtre kaSAyopazamitatvAt , puSkarapatramivanirupalepaH bhogAbhilASarUpalezavarjitatvAt , kUmaiva guptendriyaH vazIkRtendriyatvAt , khaDgiviSANamiva ekajAtaH khaDgI= vanya jantuvizeSaH 'geMDA' itibhASAprasiddhaH tasya viSANaM zRGgaM tadva dekajAtaH svAtmAvalambitatvAt , vihagaiva viSamuktaH pakSivat saMnidhivajitatvAt , bhAraNDapakSIva aapramattaH=bhAraNDapakSiNo hi ekodarAH pRthaggrIvA anyonyaphalabhakSiNo jIvadvayarUpA bhavanti, te ca sarvadA cakitacittAstiSThanti, tadvat pramAdarahitatvAt kuJjaraiva zUraH karmazatru parAjetuM dRDhotsAhavattvAt , candraiva saumyalezyaH zubhapariNAmavacyAt , hone ke kAraNa ve vAyu kI taraha apratibaddha vihArI bana gye| kaSAyoM ke upazamita ho jAne se zarat kAla ke jala ke samAna ve nirmala hRdaya se yukta ho gye| bhogAbhilASa rUpa lepa se rahita hone ke kAraNa ve puSkara ( kamala ) patra kI taraha nirUpalepa ho gaye / kacchapa kI taraha ve apanI indriyoM ko gupta karane vAle hone se guptendriya bana gaye / kevala apanI AtmA ke hI avalambana karane vAle hone se ve geMDAhAthI ke viSANa kI taraha eka jAta ho gaye / saMnidhi se varjita hone ke kAraNa pakSI kI taraha vevipramukta ho gye| bhAraNDa pakSI kI taraha ve apramatta rahane lge| ye bhAraNDa pakSI eka udaravAle hote haiM, grIvA isakI pRthaka hotI haiM, anyonya phala bhakSI hote haiM-do jIva hote haiM / ye sarvadA cakita citta rahA karate hai| karmarUpa zatru ko parAjita karane ke liye dRDha utsAha saMpanna hone ke kAraNa ye kuMjara (hAthI) kI taraha zUra bana gaye / zubhapariNAmoM se yukta hone ke kAraNa ye candramaNDala kI taraha saumya lezyA nA upazamanathI zarada RtunA pANInI jema te svaccha hRdayavALA thayA, bhaga vilAsa rUpa lepathI rahita hovAthI puSkara kamaLapatra nI jema nimpalepa thayA kAcabAnI jema te potAnI indriyane gupta karanAra hovAthI guptendriya thayA. kevaLa pitAnA AtmAne ja avalaMba ApanAra hovAthI te geMDA hAthInA viSANa (zIMgaDA) nI jema eka jAta thayA. saMnidhi vagara hovAthI pakSI nI jema te vipramukta thayA. bhAraMDapakSInI jema te apramatta (mada vagara) rahevA lAgyA, A bhAkhaMDa pakSI eka peTa vALAM hoya che. temanI Deka pRthapha hoya che. a nya phaLa bhakSI hoya che-temaja be jIva hoya che. te hamezAM cakitacitta rahe che. te sthApatyA putra karmanA zatrune parAjita karavA mATe daDha utsAha saMpanna hovAthI kuMjara (hAthI) nI jema zUra thayA. zubha pariNAmothI yukta hovAthI te caMdramaMDaLa nI jema saumya leNyA vALA thayA. bIjA jIvane zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sthApatyAputra niSkramaNam " " , sUryaiva dIptatejAH pareSAM kSobhakatvAt, sAgara iva gambhIraH udArahRdayatvAt madaravAkampaH parISahotsargairavicalitatvAt vRSabhaiva jAtasthAmA gRhItabhArapAragatvAt, siMha iva durdharSaH upasargamRgaiH parAjetumazakyatvAt vasundhareva sarvasparzavi sahaH zItoSNAdisarvasahatvAt suhutAzana iva tejasA jvalan tejolezyAdilabdhimatvAt, tasya sthApatyAputrAnagArasya na kutrApi pratibandho bhavati / pratinbadho dravyakSetra kAlabhAvabhedAccaturvidhaH, tatra dravyataH - sacittAcittamizreSu, kSetrato grAmanagarA'raNyAdiSu, kAlataH - samayAvalikAdiSu bhAvataH krodhabhayahAsyAdiSu / sa " 55 se yukta ho gye| dUsare jIvoM ko kSobha karane vAle teja se sampanna hone ke kAraNa ye sUrya kI taraha dIsa tejavAle bana gaye ! udAra hone se sAgara kI taraha ina kA hRdaya gaMbhIra ho gayA / parISaha aura upa sargoM se avicalita hone ke kAraNa ye sumerukI taraha aprakaMpa bana gaye / gRhIta bhAra ko pAra lagAne ke kAraNa vRSabha kI taraha ye viziSTa zakti zAlI ho gaye / upasarga rUpI mRgoM se parAjetuM azakya hone ke kAraNa ye siMha kI taraha durdharSa bana gaye / zIta uSNa Adi saba sahana karane ke kAraNa ye vasuMdharA ( pRthivi ) kI taraha sarva sparza saha bana gaye / teo lezyAdi labdhi saMpanna hone ke kAraNa ye jAjvalyamAna hutAzana ( magni) kI taraha viziSTa tejase camakane lage ina sthApatyA putra munikA kahIM para bhI pratibandha nahIM thA / yaha pratibandha kraya, kSetra, kAla aura bhAva kI apekSA cAra prakAra kA kahA gayA hai / dravya kI apekSA sacitta, acitta tathA mizra vastuoM meM, kSetra kI apekSA grAma, AAbha pamADanAra tejathI yukta heAvAthI te sUryanI peThe dIma teja vALA thayA. udAra hatA tethI sAgaranI jema temanu... haiyuM gaMbhIra thai gayuM. parISahA ane upasargonA AkarA prahArathI paNa te vicalita thatA nahi tethI sumeru parvata nI jema te aprakaRpa thayA. svIkArelA kabyAnA bhArane cheka sudhI pAra laI javA mATe te baLada nI jema savizeSa zakti zALI thayA. upasarga rUpI haraNeA thI parAjita na thavAthI te siMhanI peThe dudha thayA. 'DI, garamI vagere badhu sahana karavAthI te vasudharA ( pRthivI) nI jema sa pa thayA. tene lezyA vagerenI siddhi yukta hAvAthI te saLagatA agni nI jema sivazeSa tejathI prakAzita thayA. sthApatyAputra pratimadha rahita thayAM A pratibadha draSya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe cAra prakAranA che. dravyanI apekSAe sacitta, athitta temana mizra vastubheobhAM kSetranI dRSTiyo gAma, nagara, sarasya ( vana ) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre , samatRNamaNiloSTakAJcanaH, samasukhaduHkhaH, ihalokaparalokA'pratibaddhaH, jIvitamaraNakAGkSA varjitaH, saMsArapAragAmI karmanirghAtanArthamabhyutthitaH evaM ca khalu mokSamArge viharati / tataH khalu sa sthApatyAputro'rhato'riSTanemestathArUpANAM sthavirANAntike sAmAyikAdIni caturdazapUrvANi adhIte, adhItya ca bahubhiryAva ccaturthena= caturthabhaktAdinA''tmAnaM bhAvayan viharati / 56 nagara, araNya Adiko meM kAla kI apekSA samaya AvalikaAdikoM maiM bhAva kI apekSA krodha, bhaya, tathA hAsyAdikoM meM, una sthApatyA putra ko kisI bhI prakAra kA pratibandha nahIM thA / una kI dRSTi meM tRNa, maNi, loSTa aura kAMcana samAna the| sukha aura duHkha samAna the / iha loka aura paraloka se ve apratibaddha the / jIvitAzaMsA aura maraNA zaMsA se ve rahita bana cuke the / saMsAra se rahita ho cuke the karmoM ke nAza karane meM hI unakA puruSArtha lagA huA thA / isa taraha ve samiti Adi koM se samita ho kara mukti ke mArga meM sAvadhAna hokara vicaraNa karane lage / (tapaNaM se thAvaccApute arahao arinemissa tahA ruvANaM therANaM aMtie sAmAiyamAhayAiM codaputrAI ahijai ) dhIre 2 una sthApatyAputra anagAra ne arhata ariTThanemi prabhu ke tathArUpa sthaviro ke pAsa sAmayika Adi caudaha pUrvo kA adhyayana bhI kara liyA (ahijittA bahUhiM jAva cauttheNaM viharai ) unakA adhyayana karake phira unhoMne caturtha bhaktAdi tapasyA se apane ko bhAvita kiyA vageremAM, kALanI apekSAe samaya AvalikA vageremAM, bhAvanI dRSTie krodha, bhaya temaja hAsya vageremAM te sthApatyA putrane koIpaNa jAtanA pratibaMdha hatA nahi tenA bhATe to tRSNu, maNi, ghoSTa ( bhArInu DheDu ) bhane ayana ( sonu ) A badhAM sarakhAM ja hatAM. sukha duHkha ane sarakhAM hatAM. iMDu leAka ane paraleAkathI te apratibaddha (svataMtra ) hatA. jIvitAzaMsA temaja maraNAza'sAthI te rahita thayA. saMsAranA viSayethI rahita thaIne karmonA vinAzamAMja tee puruSArtha saMlagna hatA. A pramANe te sthApatyAputra samiti vagerethI samita thAni bhuktimArga mAM sAvadhAna thane vivaraNa 42vA sAgyA. (taraNa se thAvaccApute arahao amissa tahArUtrANaM yerANa atie sAmAiyamAiyAI codasa puvvAI ahijjai ) dhIme dhIme sthApatyA - putra anagAre ariSTanemi prabhunI pAse thI temaja tathArUpa sthaviSenI pAsethI sAmayika vagere caudapUrvAnu adhyayn pazu yu. (ahijjittA bahUhi jAtra cautthe viharai) adhyayana yo mAha sthApatyA putre tu bhakta vagere tapasyAthI pAtAnA AtmAne bhAvita karyAM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sthApatyAputraniSkramaNam 57 tataH khalu arhannariSTanemiH sthApatyAputrasyAnagArasya taM-sahAgataM 'inbhAiyaM' ibhyAdikam ibhyazreSThisenApatiprabhRtikam anagArasahasraM ziSyatayA dadAti / sthApatyAputreNa saha ye sahasrapuruSA dIkSAM gRhItavantaste sarve tasyaiva ziSyAH kRtA iti bhAvaH / tataH khalu sa sthApatyAputro'nagAro'nyadA kadAcit arhantamariSTanemi vandate vAcA ratauti, namasyati, kAyena praNamati vanditvA namaskAraM ca kRtvA evaM =vakSyamANapakAreNaavAdI icchAmi khalu bhadanta ! he bhagavan yuSmAbhiH ' abbhaNunAe ' abhyanujJAtaH san AjJAM prApya sahasreNAnagAreNa sAdhaM bahiH dvArAratI nagarI to bahiniHmRtya janapadavihAraM deze grAmAnugrAmavicaraNaM, vihartu-kartum , bhavadAjJayA deze vihAraM kartu micchAmItyarthaH / he devAnupriya ythaatukh-vihretyrthH|| yAvat zabda se ukta artha liyA gayA hai / (taeNaM arihA arihanemi thAvaccAputtassa aNagArassa taM inbhAiyaM aNagArasahassaM sIsattAe dalayai ) isake bAda ahaMta ariSTanemi prabhu ne una anagAra sthApatyAputra ke liye unake sAtha Aye hue usa, izya, zreSThI senApati Adi anagAra sahasra ko ziSyarUpa se de diyA / (taeNaM se thAvaccAputte abhayA kayAI arahaM ariSTanemi vaMdai namasai) isake bAda una sthApatyA. putra ne kisI samaya ahaMta ariSTanemi ko vaMdanA kI aura unheM namaskAra kiyA- ( vaMdittA namaMsittA evaM kyAsI ) vandanA namaskAra karake phira unhoM se unhoMne aisA kahA- (icchAmi NaM bhaMte ! tumbhehiM abhaNanAye samANe sahasseNaM aNagAreNaM saddhiM bahiyA jaNavayavihAraM viharittae) bhadaMta ! yadi ApakI AjJA ho to maiM ina hajAra anagAroM ko sAtha lekara dvArAvatI nagarI se bAhira janapada vihAra karanA cAhatA huuN| 'yAvata' zapathI 61 matha na saDa thayo che. (taeNa arihA asTrimi thAvaccAputtarasa aNagArassa ta inbhAiya aNagArasahassa sIsattAe dalayai ) tyAra pachI ahaMta ariSTanemi prabhue anagAra sthApatyA putrane temanI sAthe AvelA ane pratrajyA grahaNa karelA Ibhya, zreSThI senApati vagere anagAra sahasa na ziSya 3 mAyA (taeNa se thAvaccAputte annayA kayAi araha aridranemi' vaMdai namasai) tyA2 116 sthApatyA putre mata mata mAriSTanAbhi amana vana mana nbh24||2 yA (vaMdittA namaMsittA evaM kyAsI)na bhane nbh27||2 4zana tamaNe temane vinatI 4rI-(icchAmiNa bhaMte / mehi abbhaNunAye samANe sahasseNa aNagAreNa saddhi bahiyA jaNavayavihAra viharitae) he bhadaMta ! tamArI AjJA thAya te huM eka hajAra anagAro nI sAthe karAvatI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre tataH khalu sa sthApatyAputro'nagArasahasreNa sAdha tenodAreNa-adhAnena-SaDjIvanikAyarakSaNaparatvAt , ugreNa tIvraNa parISahopasarga sahiSNutvAt , prayatnena= yatanAmadhAnatvAt bahirjanapadavihAraM viharati // 17 // mUlam-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM selagapure nAmaM nagaraM hAtthA, subhUmibhAge ujANe, selae rAyA, paumAvai devI, maMDue kumAre juvraayaa| tarasa NaM selagarasa paMthagapAmovakhA paMcamaMtisayA hotthA, uppattiyAe veNaiyAe kammiyAe pAriNAmiyAe uvaveyA rajjadhuraM ciMtayaMti, thAvaccAputte selagapure samosaDhe rAyA Nigato dhammakahA, dhammaM soccA jahANaM devANuppiyANaM aMtie bahave uggA bhogA jAva caittA hirannaM jAva ( ahAsuhaM devANuppiyA! taeNaM se thAvaccA putte aNagArasahasseNaM saddhiM teNaM urAleNaM ungeNaM payatteNaM paggahieNaM bahiyA jaNavayavihAraM viharai) prabhu ne unase kahA-yathAsukha devAnupriya ! prabhu kI isa prakAra AjJA prApta kara ve sthApatyAputra SaTjIvanikAya kI rakSA karane meM tatpara hone ke kAraNa udAra, parISaha aura upasargoM ko sahana karane ke kAraNa ugra, yatanA pradhAna hone ke kAraNa prayatna aura bhagavAn kI AjJA ko pradhAna rUpa se aMgIkAra karane ke kAraNa pragRhIta aise 1 eka hajAra ziSyoM ko sAtha lekara vahAM se bAhira dezoM meM vihAra kiyaa| sUtra " 17" nagarIjI ma.2 54 viDA2 425 // yAI chu. ( ahAsuhe devANuppiyA ! taeNa se thAvacca aNagArasaMhasseNa saddhiM teNa urAle Na uggeNa payattaNa paggahieNa bahiyA jaNavayavihAra viharai) prabhume tene 4hyu-2vAnupriya sumethI vihAra kare. A rIte sthApatyA putre AjJA meLavIne jIvanikAyanA rakSaNamAM sadA taiyAra havAthI udAra, parISaha ane upasargone sahana karavAthI ugra, yatanA pradhAna hovAthI, prayatna ane bhagavAnanI AjJA pradhAna rUpathI svIkAravAthI pragRhIta evA eka hajAra ziSyanI sAthe tyAM thI bahAranA dezamAM vihAra karyo. sU-17I zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNA TIkA a05 zailakarAjavarNanam 59 pavvaiyA, tahANaM ahaM no saMcAemi pavvaittAe, ahannaM devANuppiyANaM aMtie paMcANuvvaiyaM jAva samaNovAsae jAva ahigayajIvAjIve jAva ahApariggahiehiM tavokammehiM appANaM bhAvemANe viharAmi / paMthagapAmokkhA paMcamaMtisayA samaNovAsayA jAyA, thAvaccApute bahiyA jaNavayavihAraM viharai // sU0 18 // ' teNaM kAle ' ityAdi / TIkA - tasmin kAle tasmin samaye zailakapuraM nAma nagaramAsIt | nagarAd bahiH subhUmibhAgaM nAmodyAnam / tasmin nagare zailako nAma rAjA'bhUt | padmAvatI devI =padyAvatInAmnIdevI paTTarAjJo / maNDUkakumAro yuvarAjo'bhavat / tasya khalu zailakasya rAjJaH pAnthakapramukhAH paJcazatAni mantriNaH amAtyAH Asan, kIdRzAste mantriNa ityAha- ' upapattiyAe ' autpattikyA zAstrAbhyAsAdi nimittaM vinaiva sadbhAvinI tathAvidhakSayopazamajanyAmati rautpattikI tayA, ' vaiNaiyAe ' vainayikyA = vinaya ' teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM' ityAdi / TIkArtha - (teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ) usa kAla aura usa samaya meM ( selagapure nAmaM nagaraM hotthA ) zailaka pura nAma kA nagara thA ( subhUmi bhAge ujjANe selae rAyA paubhAvai devI muMDae kumAre juvarAyA ) usa meM subhUmi bhAga nAma kA udyAna thA / zailaka pura rAjA kA nAma zailaka thA / usakI paharAnI kA nAma padmAvatI thaa| maMDUka nAma kA isakA yuvarAja kumAra thA / ( tassa NaM selagassa paMthagapAmokkhA paMca maMtisa hotthA ) isa zailaka rAjA ke pAMthaka pramukha pAMcasau maMtrI the / (utpattithAe veNaiyAe, kammiyAe, pariNAmiyAe, ubavedhA rajjadhuraM cita teNa kAlena teNaM samaeNaM ityAdi / TIartha - (veNa kAlena veNa samaeNa) te aNe ane te sabhaye ( selagapure nAma' nagara hotyA) zaila pura nAme nagara hetu ( subhUmibhAge ujjaNe selae yA paumAvai devI muDae kumAre juvarAyA ) tyAM subhUbhi lAga nAbhe udyAna hatu' zailaka puranA rAjAnuM nAma zailaka hatu. padmAvatI tenI paTarANI hatI. bhaDUGa nAme te zannano yuvarAna hato. ( tassa Na' selagahasa paMthaga pAmokkhA pacamattisaya hotthA ) yA zaiA rAjane pAMtha prabhu yAMyaseo maMtrI detA. ( utpattiyAe veNaiyAe kammiyAe pariNAmiyAe unaveyA rajjavura ciMtayati) mA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 jJAtAdharmakathAGgasUtre labdhabuddhayA, ' kampayAe ' karmajayA lekhanAdi karmAbhyAsataH samutpannayA buddhayA, 'pAriNAmiyAe' pAriNAmikyA dIrghakAle'nubhavAdudbhatayA vayaH pariNAmajanyayAbuddhayA ' uvaveyA ' upapetAH buddhivatuSTayena yuktAH, 'rajjadhuraM ' rAjyadhuraM rAjya - tarardhanakAryabhAraM cintayanti = cintayantaH santi / - atha sthApatyAputro'nagAro grAmAd grAmAntaraM viharan zailakapure zailakapuranagare ' samosar3he ' samavasRtaH, 'rAyA Niggao' rAjA - zailakanTapaH ' Niggao ' nirgataH sthApatyAputrAnagArasyAgamanaM zrutvA taM vandituM niHsRtaH / nirgatya sthA patyAputrAnagAraM vanditvA yathocitasthAna AsInaH sthApatyAputramanagAraM paryupAsate / dharmakathA cAritralakSaNadharmakathA - sthApatyAputrAnagAreNa kathitA / atha zailako nAma rAjA dharmaM zrutvA vadati he bhadanta ! yathA khalu devAnumiyANAmantike bahavaH ugrAH ugravaMzyAH bhogA bhogavaMzIyA rAjAno yAvat hiraNyAdikaM tyaktvA yaMti) ye samasta maMtrI autpatti kI vainayikI kArmikI aura pAriNAmi kI isa prakAra cAra taraha kI buddhi se rAjya ke rakSaNa kA usa ke saMvardhana kA kArya kiyA karate the| ( thAvaccAputte selagapure samosaDhe ) vihAra karate 2 sthApatyA putra zailaka pura nagara meM Aye / (rAyA Niggao dhammakA) sthApatyAputra anagAra kA Agamana sunakara unako vaMdana karane ke liye zailaka rAjA apane nagarase nikale / nikalakara ve sthApatyA putra anagAra ke pAsa pahu~ce - vahAM jAkara unhone unake savidhi vandanA kI - namaskAra kiyaa| vaMdanA namaskAra kara phira ve yathocita sthAna para baiTha gaye / sthApatyAtra anagAra ne zrutacAritra lakSaNavAlI dharma kathA kahI (dhammaM soccA jahANaM devANupiyANaM aMte bahave uggA bhogA jAva cattA hirannaM jAva pavvattA, tahA ahaM No saMcAmi paJcaie ) dharmakA badhA matrIe aupattikI, vaiyikI, kAlmikI ane pariNAmikI A rIte cAra latanI buddhithI rAjya rakSaNa te saMvardhananu abha uratA tA. thAvaccAputte selagapure samosaDhe ) vihAra uratAM tAM sthApatyA putra zailagapuramA khAvyA. ( rAyANiggao dhammakA ) sthApatyA putra anagAranaM Agamana sosaNIne zaiva rAla peAtAnA nagarathI nIkaLyA ane sthApatyAputra anagAranI pAse paheAMcyA. tyAM pahAMcIne temaNe temane vidhipUrNAMka vaMdana ane namaskAra karyAM. vaMdanA ane namaskAra karIne tee ucitasthAne besI gayA. sthApatyAputra anagAre thutracAritra sakSavAjI dharma thAnA upadeza mAgyo ( dhamma soccA jahANaM devANupiyA NaM ate bahave uggA bhogA jAva caitA hiranna jAva pavtraitA, tahA ahaM No saMcAmi pavvaipa) dharmasthA sAMlajIne zailaU rAmaye sthApatyA manazArane zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a05 zailakarAjavarNanam yAvat prajitA bhavanti, tathA khalu ahaM no zaknomi prabajitum, rAjyAdikaM parityajya pravajyAM grahItumasamartho'smItyarthaH / ahaM khalu devAnupriyANAmantike pazcANuvatikaM yAvat zramaNopAsakaH, atra yAvacchandena-saptazikSApratikaM dvAdazavidha gRhidharma dezaviratirUpaM pratipattuM svIkartumicchAmi tadA sthApatyAputro'. vAdIt he devAnupiya ! yathAsukhaM bhavet tathA kuru ityevamabhyanujJAtaH san zramaNoupadeza sunakara zailaka rAjA ne sthApatyA anagAra se nivedana kiyA-ki he bhadanta ? jisataraha Apa devAnupriya ke pAsa ina aneka ugravaMzIya bhogavaMzIya rAjAone yAvat hiraNya AdikA parityAgakara yAvat dIkSA dhAraNa karalI hai usa taraha maiM dIkSA dharaNa karane ke liye samartha nahI hU~-rajyAdika kA parityAga kara pravrajyA grahaNa karane ke liye maiM asamartha hUM (ahannaM devANuppiyANaM aMtie paMcANuvvaiyaMjAva samaNovAsae jAva ahigayajIvAjIve jAva ahA pariggahiehiM tavokamme hiM appANaM bhAvemANe viharai) mai kevala devAnupriya ke pAsa pAMcaaNuvrato ko dhAraNa kara zramaNopAsaka bananekI icchA karatA huuN| yahAM yAvat zabda se sAta zikSA vrato kA grahaNa huA hai / isa zrAvaka kA dharmajobAraha aNuvrata rUpa hai aura jise deza virata kahate hai maiM use svIkAra karanekI icchA karatA hU~ aisI apanI icchA zailaka rAjA ne sthApatyA anagAra ke pAsa abhivyakta kii| zailaka rAjA kI icchA jAnakara sthApatyA anagAra ne una se kahA he devAnupriya! yathAsukha- arthAt jisa meM tumheM sukha mAlUma paDe vaisA tuma karo- isa prakAra sthApatyA anagAra vinaMti karI-"he bhadaMta ! Apa devAnupriyanI pAsethI jema A aneka ugra vaMzIya bhegavaMzIya rAjAo e dravya-vagere badhuM tyAgIne bhAgavatI dIkSA svIkArI che tema hu dIkSAsvIkArI zakuM tema nathI, rAjya vagere tyajIne uaru a75 421 / bhATe asamartha chuH (ahanna devANupiyANaM Atie paMcANuvvaiyaM jAva samaNovAsae jAva ahigayajIvAjIve jAva ahA parigahiehiM tavokammehi appANaM bhAvemANe viharai) 54 vAnupriyanI pAsethI pAMca aNuvratane svIkArIne zramaNopAsaka thavA cAhu chuM. ahIM yAvata zabdathI sAta zikSA vratanuM grahaNa thayuM che. bAra vratarUpa je zrAvakadharma che tene svIkAravA cAhu chuM A rIte zailaka rAjAe pitAnI IcchA sthApatyA putranI sAme prakaTa karI. zailakarAjAnI A jAtanI IcchA jANuMne sthApatyA putra anagAre temane kahyuM-he devAnupriya! yathAsukha eTale ke jemAM tamane zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAsUtre pAsako jAtaH / zramaNopAsakAnAM dharmaH savistaramupAsakadazAGgasUtrasyAgAradharmasaMjIvanI TIkAyAM varNitastata eva vijJeyaH / yAvat 'ahigayajIvAjIve ' adhigata jIvAjIvaH, jIvAjIvasvarUpAvijJaH, yAvat yathA parigRhI taistapaHkarmabhirAtmAnaM bhAvayan viharati / pAnthakapramukhAH paccazata mantriNaH zramaNopAsakA jAtA dvAdazavratadhAriNaH zrAvakA abhUvan / sthApatyAputraH bahiH zailakapura nAmno nagarAd bahirjanapadavihAraM viharati-karoti sma // 18 // dvArA abhyanujJAta hokara zailaka rAjA ne 12 bAraha prakAra kA gRhastha dharma svIkAra kara liyA-ve zramaNopAsaka bana gye| zramaNopAsakoM ke dharma kA vistAra pUrvaka varNana hamane upAsakadazAMga sUtra kI agAra dharmasaMjIvanI nAma kI TIkA meM kiyA hai / so vahAM se jAna lenA cAhiye / jIva aura ajIva kA kyA svarUpa hai isa bAta ko bhI ve jAnane vAle bana gaye / aneka prakAra kI tapazcaryA bho ve karane lge| isa taraha yathA parigRhIta tapa karmoM dvArA ve apane Apako bhAvita karate hue rahane lge| (paMthagapAmokkhA paMcamaMtisayA samaNovAsayA jAyAthAvaccAputte bahiyA jaNavayavihAraM viharai ) rAjA ke jo pAMthaka pramukha pAMcasau maMtrI the- ve bhI zramaNopAsaka bana gaye- 12 vrata dhArI ho gaye - sthApatyAputra anagAra usa zailakapura nagara se bAhara janapada meM vihAra kara gaye ! sUtra "18" sukha thAya tema kare. A pramANe sthApatyA anagArathI AjJApita thayelA zailaka rAjAe bAra prakAranA gRhastha dharmo svIkAryA. ane teo zramaNe pAsaka thayA. zramaNopAsakenA dharmonuM savistara varNana ame upAsadazAMgasUtranI agAra dharma saMjIvanI nAmanI TIkAmAM karyuM che. jijJAsu jana temAMthI jANI zake che. jIva ane ajIvanA svarUpa viSenuM jJAna paNa zailaka rAjAne thaI gayuM. aneka jAtanI tapasyAe teo karavA lAgyA. A rIte yathAparigrahIta tapa karmo vaDe potAnI jAtane bhAvita karatA rahevA alyA. ( paMthagapAmokkhA paMcamaMtisayA samaNovAsayA jAyA thAvacvApute bahiyA jaNavayavihAra viharai ) rAna pAMtha prabhuNa pAyaso bhatrI hatA teo paNa zamaNe pAsaka temaja bAra vrata dhArI thaI gayA. tyAra bAda sthApatyA putra anagAra zailapura nagarathI bahAra bIjA janapadamAM vihAra karavA mATe nIkaLI paDayA. e sUtra 18 che zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a05 sudarzanazreSThIvarNanam ___ 63 mUlam-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sogaMdhiyA nAma nayarI hotthA, vanao, nIlAsoe ujjANe vannao, tattha NaM sogaMdhi. yAe nayarsae sudaMsaNe nAmaM nayaraseTTI parivasai, ar3e jAva apribhuue| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sue nAma parivvAyae hotthA, riuvveyajajuvveyasAmaveyaathavvaNaveyasadvitaMtakusale saMkhasamae laddhaDhe paMcajamapaMcaniyamajuttaM soyamUlayaM dasappayAraM paribvAyagadhamma dANadhammaM ca soyadhammaM ca tisthAbhiseyaM ca Aghave mANe pannavemANe dhAurattavatthapavaraparihie, tidaMDakuMDiyachatta. chalayaMkusapavittayakesarIhatthagae parivAyagasahasseNaM saddhiM saMparibuDe jeNeva sogaMdhiyAnayarI jeNevaparivvAyagAvasahaMsi bhaMDaganikkhevaM karei, karittA saMkhasamaNeNaM appANaM bhAvemANe vihri| ___taeNaM sogaMdhiyAe NayarIe siMghADagatigacaukkacaccaresu bahujaNo annamannassa evamAikkhai / evaM khalu sue parivA. yae iha havvamAgae jAva viharai, parisA niggayA sudaMsaNo niggae, taeNaM se sue parivAyae tIse parisAe suMdasaNassa ya annesi ca bahaNaM saMkhANaM dhamma parikahei-evaM khalu sudaMsaNA amhaM soyamUlae dhammaM pannatte, se'viya soe duvihe pannatte taM jahA-davasoe ya, udaeNaM maTTiyAe ya, bhAvasoe davehi ya maMtehi ya, jannaM amhaM devANuppiyA kiMci asui bhavAmo, taM savvaM sajjo pur3havIe Alippai, tao pacchA suddheNa vAriNA pavakhAlijjai, tao taM asuI suI bhavai, evaM khallu jIvA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasutre jalAbhiseya pUyappANe aviggheNaM sagaM gacchati, tapaNaM se sudaMsaNe surasa aMtie dhamaM soccA haTTe suyarasa aMtie sAyamUlayaM dhammaM gioes, gevhittA parivvAyae vipuleNaM asaNapANakhAimasAimeNaM vatthapariggarhaNaM parilAbhemANe jAva viharai / taNaM se sue parivvAyage sogaMdhiyAo nayarIo nigacchai, nigacchittA bahiyA jaNavaya vihAraMviharai // sU0 19 // " teNaM kAleNaM " ityAdi / 6 TIkA - tasmin kAle tasmin samaye saugandhikA nAma nagarI AsIt varNakaH saugandhikAnagaryA varNanaM aupapAtikasUtrokta campAnagarIvad vAcyam. nIlAzokamudyAnaM nIlAzokanAmakamupavanaM tatrAsIt / varNaka - asyodyAnasya varNanaM pUrvavad bodhyam / tatra khalu saugandhikAyAM nagaryA sudarzano nAma nagara zreSThI prativasati / 'teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ' ityadi // TIkArtha - ( teNa kAleNaM teNaM samaeNaM) usa kAla aura usa samaya me ( sogaMdhiyA nAma nagarI hotthA) saugaMdhikA nAma kI nagarI thI( vannao) isa nagarI kA varNana aupapAtika sUtra meM jisa prakara caMpAnagarI kA varNana kiyA gayA hai usI taraha kA jAnanA cahiye / ( nIlAsoe ujjANe ) isa nagarI me udyAna thA jisakA nAma nIlAzoka thA / ( vannao ) pUrvakI taraha isa udyAna kA varNana jAna lenA cAhiye / (tattha NaM sogaMdhiyAe nayarIe sudaMsaNe nAmaM nayara seTThI parIvasaha aDDe jAva aparibhUe) usa saugaMdhikA nagarI me sudarzana nAma teNa kAleNaM veNaM samaeNaM ityAdi / TIartha - ( teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM) te aje bhane te samaye ( sogaMdhiyA nAma nagarI hotthA ) sauga ghiDA nAbhe nagarI hatI. ( vannao ) bhopapAti sUtramAM je pramANe caMpAnagarInuM varNana karavAmAM AvyuM che te pramANeja ahIM pAzu lAgI sevu leDo, ( nIlAsoe ujjANe ) mA nagarImA goTha udyAna hetu bhenuM nAma nIsAzo hetu. ( vannao) paDesAMnI prema yA udyAnanuM varSAna pAnI bevu ho. ( tatthaNaM sogaMdhiyAe nayarIe sudaMsaNe nAma nayara seTThI parivasai, aDDhe jAva aparibhUe) te saugNdhi| nagarIbhAM sudarzana nAme nagara zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNA TIkA a0 5 sudarzanazreSThIvarNanam 15 sa kIdRza ityAha-ADhayaH vibhavazAlI, yAvat aparibhUtaH kenApi parAbha vitumshkyH| tasmin kAle tasmin samaye zuko nAma parivrAjaka AsIt / sakIdRza ityAha "riuvveyajajubeyasAmaveyaathavvaNaveyasahitakusale" Rgveda yajurvedasAmavedAthavavedaSaSThitantra-kuzalaH sarvavedasarvatantranipuNa ityarthaH, saMkhasamaye laddhaDe' sAMkhyasamaye labdhArthaH sAMkhyazAstrAbhimatasakalatattvArthAbhijJaH' pazcayamapaJca niyamayukta, tatra-a. hiMsA satyAstedabrahmacaryAparigrahAH paJcayamAH, zaucasantoSatapaH svAdhyAyezvaramaNikA nagara seTha rahatA thaa| yaha vizeSa vibhUtizAlI thA aura aparibhUta thA-koI bhI vyakti isakA tiraskAra (apamAna) nahI kara sakatA thaa| (teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sue NAmaM parivAyae hotthA) usI kAla aura usI samayameM zuka nAma kA parivrAjaka thA (riuvveya, jajumveya, sAmaveya, athavvaNaveya, sadvitaMtakusale, saMkha samae laDhe paMcajama paMca niyamajuttaM soyamUlagaM dasappayAraparivvAyagadhammaM dANadhammaMca soyadhamma ca tisthAbhiseyaMca AghavamANe paNNavemANe dhAurattavatthapavaraparihie ) yaha Rnveda, yajurveda, sAmaveda, atharvaveda SaSTitaMtra inameM kuzala thAnipuNa thaa| sAMkhya siddhAnta prativAdita sakala tatvoM ke arthakA jJAtA thaa| paMcayama aura paMcaniyama se yukta tathA zauca mUlaka daza prakArake parivrAjaka dharmakA dAna rUpadhama kA zauca rUpa dharmakA tIrthAbhiSekakA upadeza detA thA usakA pracAra karatA thaa| ahiMsA,satyaasteya brahmacarya aura parigraha ye pAMca yama haiN| zauca santoSa tapa svAdhyAya, iishvrprnnizeTha rahetuM hatuM. te khUba ja azvarya saMpanna ane aparibhUta hatuM. keI paNa yati temanI ti924|2 / 42 zatI tI. (teNaM kAleNa teNa samaeNa sue NAma parivvAyae hotthA ) te aNe bhane ta samaya se zu nAme parikA. 44 Dato. (riuvveya, jajuvveya, sAmaveya, athavvaNaveya, sadvitaMtakusale, saMkha samae laddhaTre paMcajamapaMcaniyamajutta soyamUlagaM dasappayAraparivvAyagadhamma dANadhamma ca soyadhamma ca titthAbhiseyaca AghavemANe paNNavemANe dhAurattavatthapavaraparihira) te 3034, yanuve , sAmaveda, maya vaha tamA paThitabhA kuzaLa hatA, nipuNa hatA. sAMkhyasiddhAntamAM kahelA badhA tane te jANunAra hatuM. te pAMca yama temaja pAMca niyama thI yukta hato. te zaucamUlaka daza jAtanA parivrAjaka dharmane, dAnarUpa dharmane zaucarUpa dharmane tIrthAbhiSeka (tIrthasnAna) ne upadeza ApatuM hatuM. ane pitAnA dharmane pracAra karate hite. ahiMsA, satya asteya, brahmacarya ane parigraha e pAMca "yama " che zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre dhAnAni paJcaniyamAH tairyuktam zaucamUlaka dazaprakAraM yamaniyamasaMmelanena dazavidhaM parivrAjakadharma dAnadharma-dAnarUpaM dharma ca zaucadharma-mRdvArijanitaM zaucarUpaM dharma ca tI. rthAbhiSeka-gaGgAdi tIrthodakasnAnaM ca AkhyApayan prakhyApayana pravartayan prajJApayan bodhayan' dhAurattavatthapavaraparihie' dhAturaktavastrapravaraparihitaH gairikadhAturaktavastra bhavaraparidhAnaH, gairikaraktavastradhArItyartha, 'tidaMDa-kuMDiya - chatta - channAlayaM - kusa-pavittaya-kesarI hatthagae' tridaNDa-kuNDikA-chatra-SaDnA-lakAGkuza-pavitraka-kesarI hastagataH, tridaNDAdIni sapta hastagatAni yasya sa tathA, tatra tridaNDaM manovAkkAyadaNDatrayaparijJAnArtha daNDatrayaM, kuNDikA kamaNDaluH, chatraM, masiddha, SaDnAlakaM = trikASThikA, aGkuzaH - prasiddhaH-vRkSapallavachedanArtha, pavitra tAmramayamaGgulIyakaM, kesarI = cIvarakhaNDaM, parivrAjakasahasreNa sAdhU saMparivRtaH dhAna ye pAMca niyama haiN| miTTI aura pAnI se zuddha karanA isakA nAma zauca hai| gaMgA Adi tIrtha ke jalameM snAna karanA isakA nAma tIrthAbhiSeka hai / ina bAtoM ko AkhyApana-kathana karatA huA prakhyApana prarUpaNA karatA huA yaha zuka jina vastroM ko pahiratA thA ve gairika dhAtu se raMge hue the| arthAt gairika dhAtu se raMge hue vastroM ko hI yaha pahiratA thaa| (tidaMDakuMDiya, chatta chaluyaMkusapavittayakesarIhatthagae parivvAyagasahasse NaM saddhiM saMparibuDe jeNeva sogaMdhiyA nayarI jeNeva parivvAyagAvasahe teNeva uvAgacchai ) mana, vacana aura kAya ina tIna daMDoM ke parijJAna ke liye yaha daNDa traya kA dhArI thaa| kamaNDalu, chatra, trikASTikA, aMkuza, tAmramaya aMgulIyaka, (aMgUThI) aura cIvara khaMDa ye saba usa ke hAtha meM the / 1 eka hajAra sAdhu maMDala se yaha parivRta thA / so jahAM vaha saugaMdhikA nagarI thI aura usa meM bhI jahAM parivrAjakoM kA zaucasaMteSa, tapa, svAdhyAya, IzvarapraNidhAna e pAMca niyama che. mATI ane pANIthI zuddha karavuM te zauca kahevAya che. gaMgA vagere tIrtha jaLamAM nAhavuM te tIrthobhiSeka kahevAya che. A yama niyamonuM AkhyA vacana temaja prarUpaNa karate te zuka parivrAjaka airika (geruA) vastro paherato hate. eTale hai geru thI2'gesA vaso 1 te 5Darate . (tidaMDa kuMDiya, chatta, chaluya'kusapa vittayakesarIhatthagae parivAyagasahasseNaM saddhiM saMparibuDe jeNeva sogaMdhiyA nayarI jeNeva parivAyagAvasahe teNeva uvAgacchai ) mana, vayana bhane aya m| traNa daMDonA parijJAna mATe te daMDatraya (traNadaMDa) dhAraNa karato hato. kamaMDaLa chatra, trikaNikA, aMkuza tAMbAnI vIMTI ane cIvarakhaMDa A badhAM tenA hAtha mAM hatAM. eka hajAra sAdhuo tenI sAthe hatA. te pharate pharate jyAM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sudarzanazreSThIvarNanam 67 yatraiva saugandhikA nagarI yatraiva parivrAjakAvasathaH, tatraivopAgacchati, upAgatya parivrAjakAvasathe bhANDakanikSepaM karoti = tridaNDAdInyupakaraNAni sthApayati, kRtvA sAMkhyasamayena sAMkhyasiddhAntAnusArAcAreNa AtmAnaM bhAvayan vihrti| tataH khalu saugandhikAyAM nagaryA zRGgATakatrikacatuSkacatvareSu yAvad rAjapatheSu bahujano'nyonyasya parasparam-evamAkhyAti - kathayati, evaM khalu zuko nAma parivrAjaka iha asyAM saugandhikAyAM nagaryA havyamAgataH samAgataH yAvadAsmAnaM bhAvayan viharati / pariSanirNatA / mudarzano'pi nirgtH| tataH khalu sa Azrama thA vahAM aayaa| ( uvAgacchittA parivvAyagAvasahaMsi maMDalanikkhevaM karei, karittA saMkha samaNeNaM appANaM bhAvamANe viharai ) Akara usane usa parivrAjakAzrama meM apane bhAMDoM ko rakha diyaa| aura rakha kara sAMkhya siddhAnta ke anusAra apanI pravRtti cAlU rakhatA huA Thahara gyaa| (taeNaM sogaMdhiyAe nayarIe siMghADagatigacauka caccaresu bahujaNo annamannassa evamAikkhai ) isake bAda usa sauMgaMdhi kA nagarI meM zrRMgATaka, trika, catuSka, catvara yAvat rAjamArga meM aneka jana paraspara meM isa prakAra bAta cIta karane lage ( evaM khalu sue parivAyae iha havyamAgae jAva viharai) baMdhuo! zuka nAma kA parivrAjaka isa apanI saugaMdhikA nagarI meM abhI 2 AyA hai / - vaha sAMkhya siddhAnta ke anusAra apanI pravRtti rakhatA huA parivrAjakA zrama meM ThaharA huA hai| isa bAta se paricita hokara (parisA niggayA, sudasaNo, niggae, taeNaM se sue parivAyae tIse parisAe sudaMsaNassa saugAdhikAnagarI hatI ane jyAM parivrAjakone Azrama hatuM tyAM AvyuM. (uvAgacchittA parivAyagAvasahasi bhaMDaganikkheva karei, karitA saMkha sabhaNeNa appANa bhAvemANe viharai) te parijana zramamA 5DAMyIna tane pitAnI badhI vastuo mUkI dIdhI ane tyAM sAM siddhAntane anusarIne ghAtAnA mane prayA2 42 22vA ye(taeNa sogaMdhiyAe nayarIe siMghADagatigacaukkacaccaresu bahujaNo annamannassa evamAikkhai) tyaa2|6 saugdhikA nagarImAM zRMgATaka, trika, catuSka catvara ane rAjamArgamAM ghaNA mANase mArIta vAta42vA sAyA-(evaM khalu sue parivvAyae iha havvamAgae jAva viharai ) bhitra ! mA55 2 nagarImA zu4 nAme me parivAra hamaNAM ja AvyuM che. sAMkhya siddhAMta anusAra te potAnI pravRttio Acara to parimA44 AzramamA yo che. mA pAtanI any edin (parisA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phrUTa jJAtAdharmakathAGgasUtre zukaH parivrAjakastasyAH pariSadaH sudarzanasya ca anyeSAM ca bahUnAM janAnAM purastAt sAMkhyAnAM= sAMkhyamatAnuyAyinAM dharma parikathayati - he sudarzana ! evaM vakSyamANa prakAreNa khalu asmAkaM zaucamUlako dharmaH prajJaptaH, tadapi ca zaucaM dvividhaM prajJapta tadyathA - dravyazaucaM ca, bhAvazaucaM ca / dravyazaucaM ca udakena jalena mRttikayA ca bhavati / bhAvazaucaM ' dabhe hi ya' darbhaizva, ' maMte hi ya' mantraizca bhavati / he devAnupriya ! yat khalu asmAkaM kiMcit = karacaraNakamaNDalu prabhRti azuddhaM bhavati tat sarva ' sajjo pur3havIe ' sadyaH pRthivyA = zuddhanavInamRttikayA, Alipyate anulipsa kriyate, tataH pazcAt zuddhena pavitreNa, vAriNA - jalena prakSAlyate tatastadazuddhaM upahataM vastu zuddhaM bhavati / evaM khalu jIvAH ' jalAbhiseyapUyappANo ' jalAya annesiMca bahUNaM saMkhANaM dhammaM parikahei ) nagara nivAsI pariSad usake pAsa jAne ke liye apane 2 ghara se niklii| sudarzana bhI nikalA isake bAda usa zuka parivrAjaka ne usa Agata pariSad ko sudarzana seTha ko tathA aura bhI ekatrita hue aneka manuSyoM ko sAMkhyoM ke dharma kA upadeza diyA / usameM usa ne isa prakAra kahA ( evaM khalu suMdasaNA amhaM soyamUle dhamme paNNatte ) he sudarzana hamArA dharma zauca mUlaka prajJapta huA hai (seviya soe duvihe paNNatte) vaha zauca bhI do prakAra kA kahA huA hai- ( davvasoe ya bhAvasoe ya ) 1 dravya zauca 2 bhAvazauca / (davvasoe udapaNaM mahiyAe ya) jala aura miTTI se dravya zauca hotA hai / (bhAvasoe danbhehiM ya maMte hiM ya) bhAvazauca darbha aura maMtroM se hotA hai| (jannaM amhaM devANuppiyA ! kiMci asui bhavai taM savvaM nigavA, sudaMsaNo nibhAe taeNa se sue parivvAyae tIse parisAe sudaMsaNassa annesiM ca bahUNa saMkhANaM dhammaM parikahei ) nAgarIonI pariSaha tenI yAse javA pAta peAtAne gherathI nikaLI, sudarzana paNa pAtanA gherathI tyAM javA mATe khahAra nIkaLyA. tyAra pachI zuka parivrAja ke upasthita thayelI nagarIke nI pariSada sudarzana temaja khIjA ekaThA thayelA mANaseAnI sAme sAMkhyadhama no upadeza mAgyo, upadeza bhAratAM zuddha paritrAnaDe yA pramANe 4dhuM ( evaM khalu sudaMsaNA amha soyamUle dhamme paNNa ) De sudarzana ! samAro dharma zauthabhUkha prajJapta thayo che. ( seviya soe duvihe paNNatte ) zauyanA meM amara che. ( davvasoe ya bhAvasoe ya ) 1, dravya zauya, 2, lAva zauya ( davvasoe ya udapaNa' maTTiyAe ya) pANI bhane bhATIthI dravya zauya thAya che. ( bhAvasoe damoha ya maMtehiM ya ) lAva zauya hala bhane bhovaDe thAya che. (janna amheM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a05 sudarzanazreSThovarNanam bhiSeka pUtAtmAnaH jalenAbhiSekaH snAnaM, tena pUtaH zuddha AtmA yeSAM te, pANinaH * avigdheNaM ' avighnena pratibandharahitena 'saggaM' svarga gacchanti / tataH khalu sa sudarzanaH zukasya zukanAmnaH parivrAjakasya antike samIpe dharma zaucamUlakaM zukoktadharma, zrutvA ' haDhe . hRSTaH pramuditaH san zukasyAntike zaucamUlakaM dharma gRhNAti / sAMkhyamataM svIkurutesma zuka parivrAjakasya paryupAsako jAtaH, zukameva dharmAcAryatvena manyatesma, dharma gRhItvA sa sudarzanaH parivrAjakAn pratidi. vasaM vipulena nistIrNena azanapAnakhAdyasvAyena caturvidhA''hAreNa, tathA vastra sajjo puDhavIe Asippar3a, tao pacchA suddheNa vAriNA pakkhAlijai) he devAnupriya ! jo bhI hamArA koI kara caraNa, kamaNDalu Adiazuci ho jAtI hai use pahile zuddha navIna mRttikA se hama mAMja lete haiM aura bAda meM pavitra jala se dho lete haiM- (totaM asuI suI bhavai, evaM khalu jIvA jalAbhiseyapUyappANe aviggheNaM saggaM gacchaMti ) isa taraha vaha azuci padArtha zuci-pavitra ho jAtA hai / isI prakAra jIva bhI jalAbhiSeka se jalasnAna se pavitrAtmA bana kara bahuta jaldI vinA kisI rukAvaTa ke svarga ko pahu~ca jAte haiM / (taeNaM se sudaMsaNe suyassa aMtie dhamma soccA haTTe suyassa aMtie soyamUlayaM dhammaM giNhai ) isa prakAra ve sudarzana zuka ke pAsa dharma kA zravaNa kara bahuta adhika harSita hue| bAda meM unhoMne zuka se zauca mUlaka dharma aMgIkAra kara liyaa| (geNhittA parivvAyae vipuleNaM asaNapANakhAimasAimeNaM vatthapariggaheNaM parilAbhemANe jAva viharai ) zaucamUlaka dharma devANuppiyA ? kiM ci asui bhavai ta savva sajjo puDhavIe Asippai, tao pacchA sudhdheNa vAriNA pakkhAlijjai ) 3 hepAnupriya ! smaa2| 7, 55 bha.. DaLuM vagere apavitra thaI jAya che te pahelAM tene navIna mATIthI ame uTakI se chIme. mane tyAra pachI zuddha 5 thI sAI same chIsa. ( tao ta asuI suI bhavada evaM khalu jIvA jalAbhiseya pUyappANe aviggheNa saggaM gacchati ) se prabhArI te apavitra mA pavitra 25 mya che. mAzate 71 paNa pANIthI snAna karIne pavitrAtmA thaIne satvare koI paNa jAtanA aTa. 41 muzdI 152 2vage paDeyI naya che. (taeNa' se sudaMsaNe suyassa aMtie dhamma' socA ha suyassa oNtie soyamUlaya dhamma giNhai) sarIta te sudarzana nagara zeTha zukanI pAsethI dharmanu zramaNa karIne khUbaja harSa pAmyA mana tanI pAsethI tabhI zIya bhUkha dharma svIya (geNhittA parivvAyae vipuleNaM asaNapANakhAimasAimeNa vatthaparigaheNa parilAbhe mANe jAva viha zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre pratigraheNa pratilAbhayan satkArayan saMmAnayan yAvad viharati- vicarati / tatastadanantaraM khalu sa zukaH parivAjakaH saugandhikAyA nagaryAM nirgacchati, nirgatya ca bahirjanapadavihAraM viharati karotisma / / 19 // 70 mUlam - teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM thAvaccAputtassa samosa - raNaM, parisA niggayA sudaMsaNo viNiggao, thAvaccAputtaM vaMdai namasai vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI tumhANaM kiM mUlae dhamme pannatte ? taNaM thAvaccAputte sudaMsaNeNaM evaM vutte samANe sudaMsaNaM evaM vayAsI - sudaMsaNA amhANaM viNayamUle dhamme pannatte sevi vi duvipannatte taM jahA - agAraviNae aNagAra viNae ya, tattha NaM je se agAraviNae se NaM cattAri aNuvvayAI satta sikkhAvayAI, ekkArasa uvAsagapaDimAo / tatthaNaM je se aNagAraviNae se NaM cattAri mahAvvayAI, taM jahA - savvAo pANAivAyAo veramaNaM savvAo musAvAyAo veramaNaM savvAo aMgIkAra karake unhoMne phira azana pAna, khAdya aura svAdyarUpa cAroM prakAra ke AhAra se aura vastra ke pradAna se usa zuka parivrAjaka ko lAbhAnvita kiyA satkArita kiyA, sanmAnita kiyA / ( taraNaM se sue parivvAyage sogaMdhiyAo nayarIo niggacchai niggacchittA bahiyA jaNavayavihAraM viharai ) isake bAha vaha zuka parivrAjaka saugaMdhikA nagarI se nikalA aura nikala kara bAhara anya dezoM kI ora bihAra kara gayA / " sU-19 " rai ) zautha bhUla dharma svIhArIne tebhale zuddha paritrAne azana, pAna, madya ane svAdya rUpa cAre prakAranA AhAra temaja vastro arpIne lAbhAnvita ka bhane sanmAna Dyu . (taraNa se sue parivvAyage sogaMdhiyAo nayarIo niga ccha, nimgacchittA bahiyA jaNavapavihAra viharai ) tyAra pachI zu parivA sauga'dhikA nagarIthI bahAranA khIjA deza tarapha vihAra karavA nIkaLyA pAslR019mA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sudarzanazreSThIvarNanam adinAdANAo veramaNaM savvAo pariggahAo veramaNaM savvAo rAibhoyaNAo veramaNaM jAva micchAdasaNasallAo veramaNaM, dasavihe pacakkhANe bArasa bhikkhupaDimAo icceeNaM duviheNaM viNayamUlaeNaM dhammeNaM aNupuveNaM aTThakammapagaDIo khavettA loyaggapaiTANA bhavaMti // sU0 20 // ( teNaM kAleNaM ) ityAdi TIkA-tasmin kAle tasmin samaye saugandhikAyAM nagaryA yAvaccAputrasya samavasaraNamAgamanamabhUt, tadA pariSanirgatA = saugandhikA nagarI nivAsino lokAH sthApatyAputraM vandituM nirgatAH, sudarzano'pi sudarzanAmnA nagarazreSThI api, nirgataH, tatrAgatya thAvaccAputraM vandate namasyati, vanditvA natvA ca evaM vakSya mANaprakAreNa, avAdIta-he bhagavAn ! yuSmAkaM kiM mUlako dharmaH prajJaptaH ? tatasta ' teNaM kAleNaM teNaM samaeNa' ityAdi / TIkArtha-( teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ) usa kala aura usa samaya meM usa saugandhikAnagarI meM bihAra karate hue (thAvaccAputtassa samosaraNaM) sthApatyAputra anagAra kA Agamana huaa| (parisA niggayA,mudaMsaNo vi Niggao) sthApatyAputrakA Agamana sunakara saugaMdhikA nagarIke nivAsI jana unako vaMdanA karane ke liye cale sudarzanaseTha bhI calA / (thAvaccA. puttaM vaMdara, namasai, vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI) usane vahAM pahuMcakara sthApatyA putra anagArako vacana se stuti karane rUpa vaMdanA kI tathA kAya se unhe namana kiyaa| vaMdanA namaskara karake phira usane unase isa prakAra teNa kAleNa teNa samaeNa ityAdi // sAtha-(teNa kAleNa teNa samaeNa') te ANe mane ta samaye te4 sauga. ghi nagarImA viDA2 42di (thAvaccA puttarasa samosaraNa) sthApatyAputra mn||2 mAvyA (parisA niggayA sudaMsaNo vi Niggao) sthApatyAputrane sAvadhAnI jANa thatA ja saugaMdhikA nagarInA nAgarike temane vaMdana karavA nIkaLI paDayA sudRzaza na 28 5 tebhane 54na 421 / nIvyA. ( thAvaccAputtaM vaMdaha, namasai vaMdittA, namaMsittA evaM vayAsI) tyAM paDayAne temadhe sthApatyA putra anAra nA vacanathI stuti karIne vaMdana karyA temaja kAyAthI namIne temane namaskAra 4. bahana bhane nabha24.2 4rIna suzana zeThe tamana vinatI rI ( tumhANaM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 danantaraM khalu sthApatyAputraH sudarzanenaivamuktaH san sudarzanamecamavAdIt he sudarzana ! asmAkaM dharmaH durgatau patato jantUn dharati rakSati zubhasthAnaM prApayati iti dharmaH AcAraH, vinayamUlaH = vinayati apanayati nAzayati sakalakezakArakamaSTavidhaM karma yaH sa vinayaH karmApanayanasamarthacAritralakSaNo'nuSThAna vizeSaH sa eva mUlaM kAraNaM yasya sa tathA, -uktaM cakarmaNAM drAg vinayanAda vinayo viduSAM mataH / apavarga phalADhyasya mUlaM dharmatarorayam // 1 // iti / jJAtAdharmakathAsUtre cAritramAzritya labdhasthitika ityarthaH, yadvA vinayo vinItatA dravyabhAvAbhyAM namratA tanmUlakaH, majJataH = tIrthaMkaraiH prarUpitaH / so'pi ca dinayo dvividhaH tadyathAkahA ( tumhA NaM kiM mUla dhamme panante ) he bhagavAna ? ApakA dharma kiM mUlaka prajJapta huA haiM / (taeNaM thAvaccAputte sudaMsaNeNaM evaM butte samANe sudaMsaNaM evaM vayasI) isa prakAra sudarzana seTha ke dvArA isa prakAra pUche gaye sthApatyA putra anagAra ne usase isa prakAra kahA (sudaMsaNA amhANaM viyale dhammepannatte) he sudarzana hamArA dharma - vinaya mUlaka prajJapta huA hai / durgatime jAne se jo prANiyo ko bacAtA hai aura zubha sthAna meM unheM pahu~cAtA hai usakA nAma dharma-AcAra hai| sakala klezoMkA dAtA jo aSTa prakAra kA karma hai use jo nAza karatA hai usakA nAma vinaya hai / aisA vinaya cAritra rUpa anuSThAna vizeSa hai / yaha vinaya hI dharma kA mUla kAraNa kahA gayA hai kahA bhi hai jisake dvArA jIva jhaTiti karmoM kA nAza kara detA hai tathA apavarga rUpa phala se yukta hue jo dharmarUpI vRkSakA mUla hai - vahI vinaya hai / aisA vinaya cAritra rUpa hI mAnA gayA hai kiM mUla dhamme pannatte ) he bhagavAna ! ApanA dharmanA bhUjalUta siddhAnto zuM che. ( taraNaM thAvaccAputta sudaMsaNeNa evaM vRtta samANe sudaMsaNaM evaM vayAsI sudarzana zeThanA A praznane sAMbhaLIne sthApatyAputra anagAre javAbamAM tebhane u ( sudaMsaNA amhANaM viNayamule dhamme pannatte ) De sudarzana ! abhAga dharmanA AdhAra vinaya mUlaka che. durgatimAM jatA prANIone je aTakAve che ane zubhasthAnAmAM temane laI jAya che te dharma-AcAra kahevAya che. samasta kalezAne utpanna karanAra ATha prakAranA karmonA je nAza kare che tenuM nAma * vinaya ' che. evuM ja vinaya cAritra rUpa anuSThAna vizeSa che A vinaya ja dhanuM mULa kAraNa che kahyu che ke jenA vaDe jIva jaladI karmAMnA nAza kare che temaja apavaga (meAkSa) rUpI vRkSanuM je mULa che te 'vinaya' ja che AvA vinaya cAritra 35 4 gAya che ( se viya viNae dubihe paNNatte ) te vinaya zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sudarzanazreSThovarNanam 73 , agAravinayosnagAra vinayazva / tatra khalu yaH saH agAravinayaH sa khalu catavAriaNuvratAni sapta zikSAvratAni, ekAdazopAsakapratimAH / agAravinayaviSaye savistara varNanamupAsakadazAGgaTIkAyAmagAradharmasaMjIvanyAM draSTavyam, tatra caturviMzatitamatIrthakara zrI mahAvIrazAsanatvena Ananda gAthApativarNane paJcANuvratAni paJcamahAvratAni varNitAni / atrAriSTamedvaviMzatitamatirthakarazAsana caturthavratasya parigrahaviramaNa( se vi ya viNaye duvihe paNNatte) vaha vinaya bhI do prakAra kA prajJapta huA hai| (taMjA) vaha isa prakAra se - ( agAraviNae aNagAraviNae ) 1 agAra vinaya - dUsarA anagAra vinaya / ye do bheda cAritra para vinaya ko lakSya meM rakhakara kiye gaye hai / jaba vinaya kA artha vinItatA -namratA hotI hai usa samaya dravya kI apekSA namratA aura bhAva kI apekSA namratA isa taraha bhI usake do bheda ho jAte haiM (tattha NaM je se AgAraviNae seNaM cattAri aNuvvayAI sattasikkhAvayAI ekkArasauvAsagapar3i mAo ) agAravinaya cAra aNuvrata sAta zikSAvrata tathA 11 upAsaka pratimA rUpa hai / isa viSayakA vistRta varNana upAsaka dazAMgakI TIkA agAradharma saMjIvanI meM kiyA gayA hai ataH yahaviSaya vahAM se jAna lenA cAhiye / vizeSa kevala itanA hI hai- vahAM cauvIsaveM tIrthakara zrI mahAvIra svAmI kA zAsana hone se upAsaka dazAGgasUtra meM Ananda gAthApati ke varNana meM pAMca aNuvrata aura pAMca mahAvrata kahe gaye haiM kintu yahAM bAIsaveM tIrthaMkara zrI ariSTanemi bhagavAna ke zAsana meM cauthe vrata kA nA pAyu meM aAra !hevAmAM mAyA che. ( ta jahA ) te praa bhA pramANe che ( agAraviNae aNagAraviNae ) 1, mAgAra vinaya, 2, anagAra vinaya A banne vinayanA prakAza cAritra gata vinayane anulakSIne ja karavAmAM AvyA che jyAre vinaya zabdane artha vinItatAM' (namratA) thAya che tyAre dravyanI apekSAe namratA temaja bhAvanI apekSAe paNa namratA A rIte pazu tenA me leha thAya che (tattha NaM je se agAraviNae se NaM cattAri aNuvvayAI satta sikkhAvayAI, ekkArasa upAsagapaDimAo ) sAgAra vinaya yAMya bhAgu vrata sAta zikSAvrata temaja agiyAra upAsaka pratimA rUpa che. A viSe savistara mAhitI upAsaka dazAMgasUtranI agAradhama saMjIvanI TIkAmAM Ape lI che jijJAsu janAe tyAMthI jANI levu joie. vizeSa kevaLa eTaluM' ja che ke tyAM cAvIsamA tIrthaMkara zrI mahAvIra svAmInuM zAsana hAvAthI AnanheM gAthApatnInA varNanamAM pAMca aNuvrata ane pAMca mahAvrata kahelAM che. paraMtu ahIM bAvIsamAM tIrthaMkara zrI ariSTanemI bhagavAnanA AsanamAM cAthAvratanA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre vrate'ntarbhAvAt cAujjAmo dhammo iti vacanAt catvAri aNuvratAni catvAri mahAvratAni Asan iti vizeSaH / tatra khalu yaH so'nagAravinayaH sa khalu paJca mahAvratAni tadyathA - sarvasmAt prANAtipAtAd viramaNaM 1, sarvasmAd mRSAvAdAda] viramaNaM2, sarvasmAd adattAdAnAd viramaNaM 3, sarvasmAt parigrahAd viramaNaM / sarvasmAd rAtribhojanAda viramaNaM yAvanmithyAdarzanalyAda viramaNaM, dazavidhaM pratyAkhyAnaM dvAdazabhikSu pratimAH ityetena dvividhena, vinayamUlakena dharmeNa 'aNupuvveNaM' anupUrvyeNa krameNa ' aTukammapagaDIo ' aSTakarmaprakatIH jJAnAvaraNIyAdyaSTakarmaprakRtIH ' khavettA ' kSapayitvA ' loyaggapaidvANA' lokAgrapratipAMcaveM parigrahaviramaNavrata meM antarbhAva hone se ' cAujjAmo dhammo ' isa vacana se cAra aNuvrata aura cAra mahAvrata kahe gaye haiM / 9 (tattha NaM je se aNagAraviNae se NaM cattAri mahavvayAiM taM jahA ) isI taraha jo anagAra vinaya hai vaha cAra mahAvrata rUpa hai jaise (savvAo pANAivAyAo veramaNaM savvAo musAvAyAo veramaNaM savvAo adinAdANAo veramaNaM, savvAo pariggahAo veramaNaM, savvAo bhoyaNAo veramaNaM jAva micchAdaMsaNasallAo veramaNaM) samasta prANAtipAta se viramaNa, samasta mRSAvAda se viramaNa samasta adattAdAna se viramaNa, samasta parigraha se viramaNa honA ina cAra prakAra ke mahAvratarUpa tathA samasta rAtri bhojana se viramaNa yAvat mithyAdarzana zalya se viramaNa honA ina rUpa tathA ( dasavihe paccakkhANe vArasa bhikkhupaDimAo dasa vidha pratyAkhyAna rUpa aura 12 bAraha bhikSu pratimA rUpa hai ( icceeNaM duviNaM viNayamUlaNaM dhammeNaM aNupuvveNaM aTTha kammapagaDIo khavettA 74 pAMyamAM parizraDa virabhaNu vratamAM antalava hovAthI " cAujjAbho dhammo " me vayanathI yAra Ayukta bhane zAramahAvrata che. (taratha NaM je se aNagAra viNae se NaM cattArimaddavvayAi ta jahA ) mA rIte managAra vinaya pazu yAra mahAvrata 35 che. bhaDe (savvAo pANAivAyAo veramaNaM savtrAo musAvAyAo veramaNaM savvAo adinnadANAo veramaNaM savvAo pariggahAo veramaNaM savvAo rAi bhoyaNAo veramaNaM jAva micchAda saNa sallAo veramaNaM) sahaja prANAtipAtathI virmanu' sakaLa sRSAvAda (asatyabhASaNu) thI viramavuM, sakaLa adattAdAnathI viramavuM, ane sakaLa parigrahAthI viramavuM A cAra jAtanA mahAvrata rUpa che. rAtri lobhanathI virabhavu yAvat mithyAdarzana zabyathI virabhita thavu, (dasavihe paccakkhANe bArasabhikkhupaDimAo ) dazavidha pratyAbhyAna3ya bhane mAra pratibhAiya che.( icNaM duviNaM viNayabhUlaNaM dhammeNaM aNupuvveNaM aTThakammapagaDIo khavettA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sudarzanazreSTIvarNanam SThAnAH = mokSapadAvasthitA bhavanti / lokAgre siddhipade pratiSThAnaM sthitiryeSAM te tathA siddhA bhavanti // 20 // mUlam - taNaM thAvaccAputte sudaMsaNaM evaM vayAsI - tubbheNaM sudaMsaNA ! kiM mUla dhamme pannatte ? amhANaM devANuppiyA ! soyamUle dhamme pannatte jAva sagaM gacchati, taeNaM thAvaccAputte sudaMsaNaM evaM vayAsI - sudaMsaNA ! se jahAnAmae kei purise egaM mahaM ruhirakayaM vatthaM ruhireNa caiva dhovejjA taraNaM sudaMsaNA tassa ruhiyassa vatsa ruhireNaM cetra pakkhAlijjamANassa asthi kAi sohI ? No iNaTTe samaTThe, evAmeva sudaMsaNA ! tubbhaMpi pANAivAeNaM jAva micchAdaMsaNasaMlleNaM natthi sohI jahA tassa ruhirakayassa vatthassa ruhireNaM caiva pakkhAlijamANassa natthi sohI, sudaMsaNA ! se jahA NAmae kei purise egaM mahaM ruhirakathaM vatthaM sajjiyAkhAreNaM aNuliMpai, aNuliMpittA payaNaM Aruhei AruhittA unhaM gAi, gAhittA tato pacchA suddheNaM vAriNA dhovejjA se NUNaM sudaMsaNA ! tassa rudhirakayassa vatthassa sajjiyAkhAreNaM aNulittassa payaNaM Aruhiyassa unhaM gAhiyassa suddheNaM vAriNA loyaggapaTTANA bhavaMti ) isa prakAra dvividha vinayamUlaka dharma kI kI ArAdhanA se jIva krama 2 se aSTa vidha karmoM kI prakRtiyoM ko khapAkara lokake agra bhAgameM virAjamAna ho jAte haiN| - siddha padake bhoktAvana jAte haiN| sUtra ||20|| loggapaTTaNA bhavaMti ) A zete vinayanA ma'ne aAro ne dharmanAM bhUja che evA dharmanI ArAdhanA karavAthI jIva dhIme dhIme anukrame karmonI ATha jAtanI prakRtinA nAza karIne leAkanA agrabhAge sthAna prApta kare che, teo siddhapahane logavanAra thAya che, // sU-20 // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 jJAtAdharmakathAGgasUtre pakkhAlijamANassa sohI bhavai ? haMtA bhavai, evAmeva sudaM. saNA! amhaMpi pANAivAyaveramaNeNaM atthi sohI, jahA vA tassa ruhirakayassa vatthassa jAva suddheNaM vAriNA pakkhAlijamANassa asthi sohI, taeNaM se sudaMsaNe saMbuddhe thAvaccAputtaM vaMdai, namaMsai, vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI-icchAmiNaM bhaMte ! dhamma soccA jANittae jAva samaNovAsae jAe ahigayajIvAjIve jAva paDilAmemANe vihri|| sU0 21 // (taeNaM thAvaccA0 ) ityaadi| TIkA- tataH khalu sthApatyAputraH sudarzanamevamavAdIta-tava khalu sudarzanaH kiM mUlako dharmaH prajJaptaH ? evaM sthApatyAputreNa pRSTaH san sudarzano vadati- amhANaM' ityAdi / he devAnupriya ! asmAkaM zaucamUlo dharmaH prajJaptaH,yAvat svarga gacchanti atra yAvacchandena- se'vi ya soe duvihe panatte taM jahA davvasoe ya bhAva taeNaM thAvaccA putte ityAdi / TIkArtha-(taeNaM thAvacyAputte) isa prakAra kahane ke bAda sthApatyAputra anagAra ne punaH (sudaMsaNaM evaM) sudarzana se isa prakAra kahA-( tumbheNaM sudaMsaNA kiM mUlae dhamme pannatte he sudarzana ! tumhArA dharma kiM mUlaka prajJapta huA hai ( amhANaM devANuppiyA ! soyamUle dhamme pannatte ) taba sudarzanane kahA he devanupriya ! hamArA dharma zaucamUlaka prajJapta huA hai| (jAva saggaM gacchaMti) isa sudarzana ke kathana " meM svarga jAte haiM " yahAM taka kA pATha lagA lenA cAhiye-jaise-"soviyasoe duvihe pannatte taMjahA 'taeNaM thAvaccA putte' ityAdi / TI -(taeNaM thAvaccAputte) (sudasaNa eva) / zata paheza sAvatA sthA5tyAputra manAre 3rI, (sudasaNa evaM) suzanane samApatA yu-(tubbheNaM suda saNA! kiM mUlae dhambhe pannatte)De suzana bhAnubhUga zu prazasta thayu cha ? ( amhANa devANuppiyA ! soyamUle dhamme pannatte) 815 mApatA suzana "pAnupriya ! bhaa2| dhamanu bhU zauya (pavitratA) cha.' se bhArI zIya bhU cha. (jAva saggaM gacchaMti) 'yAvatU' svAbhA pAya cha " suza nanA thanamA maDI sudhI sevu naye. ma " so viya soe duvihe pannate ta jahA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA ma05 sudarzanazreSThovarNa namU soe ya ityAdi evaM khalu jIvA jalAbhiseyapUyappANo aviggheNaM ' iti paryantaM vAcyam / tataH khalu sthAtyAputraH sudarzanamevamavAdIt-sudarzana ! tad yathAnAmakaH kazcit puruSa ekaM mahad 'ruhirakayaM ' rudhirakRtaM zoNitaliptaM vastraM rudhireNa caiva zoNitenaiva 'dhovejjA' dhAvayet prakSAlayet tadA khalu sudarzana ! tasya rudhirakRtasya vastrasya prakSAlyamAnasyAsti-bhavanti kAcit ' sohI' zodhiH zuddhiH nirmalatA, 'No iNaDhe samaDhe ' nAyamarthaH samarthaH rudhiraliptaM vastraM rudhireNaiva prakSAlitaM san pavitraM bhavatItyayamarthaH samartho na bhavati prAmANikI buddhimupagantuM na zaknotItyarthaH / he sudarzana ! evameva 'tubhapi' tavApi 'pANAivAeNaM ' prANAtipAtena yAvanmithyAdarzazalyena nAsti zodhiH, sudarzana ! atha yathAnAmakaH kazcit puruSaH davasoe ya bhAvasoeya" ityAdi se lekara " evaM khalu jIvA jalA. bhiseyapUyappANo aviggheNaM" (taeNaM thAvaccAputte sudaMsaNaM evaM vayAsI) isa prakAra sudarzana kA kathana sunakara sthApatyAputra anagArane usa sudarzana se isa prakAra kahA-(sudaMsaNA! se jahAnAmae keipurise egaM mahaM ruhirakayaM vatthaM ruhireNa ceva dhovejjA taeNaM sudaMsaNA ! tassa ruhirakayassa vatthassa ruhireNaM ceva pakvAlijjamANassa asthikAi sohI!) he sudarzana ! jaise koI puruSa eka baDe bhArI rudhira lipta bastra ko rudhira se hI dhove to rudhira (khUna ) se prakSAlyamAna usa vastra kI zuddhi hotI hai jaise (No iNaDhe samahe) yaha artha samArthita nahIM hotA-rudhira se lipta huA vastra rudhira se dhone para sApha-zuddha hotA hai-jaisA yaha artha prAmANika buddhi dvArA mAnya nahI hotA hai (evAmeva sudaMsaNA' tabhapi pANAivAeNaM jAvamicchAdaMsaNasalleNaM nasthi sohI jahA tassaruhirakayassa vatthassa ruhireNaM ceva pakkhAlijamANassa natthi sohI) davvasoe ya bhAvasoe ya" mAthI " evaM khalu jIvA jalAbhiseyapUyappANo aviggheNa" maDI sudhA suzAnana 4thana sabhA naye. ( taeNaM thAvaccA putte sudasaNaM evaM vayAsI) mA rIte sudarzananI zIya bhUta bhaviSanI vAta sAMsajIna sthApatyA putra managAre tebhane yA pramANe hyu-(sudasaNA ! se jahA nAmae kei purise egaM mahaM ruhirakayaM vatthaM ruhireNa ceva dhovejjA taeNaM sudaMsaNA ? tassa ruhirakayassa vattharasa ruhireNaM ceva pakkhAlijjamANassa asthikAi sohI?) he sudarzana! kaI puruSa lehIbhInuM meTuM lUgaDuM lohIthI ja sApha kare che te sohIthI sA3 42tuM sUga zuM zuddha thaze ! ( No iNadve samaTe ) bha boDI bhInuM lUgaDuM lehIthI svaccha thAya ja nahi A vAta prAmANika buddhithI game tene 43zayato pay bhA.ya thAya 1 nADa ( evAmeva sudasaNA ? tubhaMpi pANAivAeNaM jAva micchAdasaNasalleNaM nathi sohI) te zata suzana ! tarI 5 zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre ekaM mahad rudhirakRtaM vastraM ' sAjjiyAkhAreNaM ' sarjikAkSAreNa sajjInAmnA prasiddhayA kSAramRttikayA 'aNuliMpai' anuliMpati anulipya ! 'payaNaM' pacanaM pAkasthAnaM 'Aruhei ' Arohayati rudhiraliptaM vastraM kSAramRttikAnuliptaM kRtvA kakasmiMzcim mRnmayAdipAtre nidhAya tatpAtraM culikoparisthApayatItyarthaH / Arohya 'uNhaM gAhei' uSNaM grAhayati uSNIkaroti grAhayitvA tataH pazcAt zuddhena vAriNA dhAvayeta , he sudarzana ! sa nUnaM tasya rudhirakRtasya vastrasya sarjikAkSAreNa anuliptasya pacanamArohitasyoSNaM grAhitasya zuddhena vAriNA ' pakkhAlijjamANassa ' pra. isI taraha he sudaMsaNa? tumhArI bhI prANAtipAta se yAvat mithyA darzana zalya se zuddhi nahIM hotI hai| jaise usa zoNitalipta vastra kI rudhira se dhone para zuddhi nahI hotI hai| (sudaMsaNA? se jahANAmae keipurise egaM mahaM ruhirakayavatthaM sajiyAkhAreNaM aNuliMpar3a, aNuliMpittA payaNaM Aruhei, AruhittA uNhe gAhei, gAhittA tao pacchA suddhaNaM vAriNA dhovejA se gUNaM sudaMsaNA! tassa ruhirakayassa vatthassa sajjiyAkhAreNaM aNulittassa payaNaM Aruhiyassa uNhaM gAhiyassa suddhaNaM suddhaNaM vAriNA pakkhalijjamANassa sohI bhavai) zuddhi kA prakAra isa taraha hai sudarzana ! jaise koI puruSa eka mahAna rudhiralipta vastra ko sAjI khArase anulipta kara kIsI miTi ke bartana meM rakha use cUlepara rakhatA hai-rakhakara phira use garma karatA hai-garma kara usake bAda use phira zuddha jala se prakSAlita karatA hai to he sudarzana ! nizcaya se prANAtipAta thI ke yAvat mithyAdarzana zalyathI zuddhi thatI ja nathI. jema hai sohIthI 12 melA sUDAnI zuddhi sohI vaDe thatI nathI. (sudaMsaNA ? se jahA NAmae kei purise egaM mahaM ruhirakayavatthaM sajjiyAkhAreNaM aNuliMpai, aNuliMpittA payaNaM Arahe i, AruhittA uNhe gAhei, gAhittA tao pcch| suddheNaM vAriNA dhovejjA se NUNaM sudasaNA ! tassa ruhirakayassa vatthassa sajjiyAkhAreNaM aNulittassa payaNaM Aruhiyassa UNhaM gAhiyassa suddheNaM suddhaNaM vAriNApakkhAlijjamANassa sohI bhavai) u suzana ! soDIyI 52|ye| sUDAnI zuddhi A pramANe thAya jema ke sau pahelAM lehIbhInA vastrane mANasa sAjIkhAra nA pANImAM bheLIne mATInA vAsaNamAM mUkIne tene cUlA upara caDhAve che ane nIce agni prakaTAvIne tene UnuM kare che ane tyAra bAda lUgaDAne zuddha pANIthI sApha karI nAkhe che to te nizcita paNe sAjIkhAramAM baLavAthI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNA TIkA a0 5 sudarzanazreSThIvarNanam kSAlyamAnasya 'sohI' zodhirbhavati / hanta ! bhavati / evameva sudarzana ! asmAkapi 'pANAivAyaverameNaM' prANAtipAtaviramaNena yAvat mithyAdarzanayalyaviramaNenAsti zodhiH, AtmanaH pavitratA bhavati, yathA vA tasya rudhirakRtasya vastrasya yAvat zuddhena vAriNA prakSAlyamAnasyAsti zodhiH / vastrarUpo'yamAtmA rudhirarUpaprANAtipAtAdyaSTAdazapApasthAnopaliptaH samyaktvarUpayA kSAramRttikayA'nulepa prApya zarIrabhANDaM jinakalpasthavirakalparUpapacanasthAnoparI saMsthApya tapo'gninA paritApitaH saMyamarUpazuddhajalena prakSAlitaH san nirmalaH svacchadarpaNavatprakAzamAno bhavati nAnyathetyarthaH / ye tu prANAtipAtAdi parAyaNA jIvAH zuddhayarthaM mRdvArijanitaM zaucaM jalAbhiSekaM ca kurvantaH santi, tAn prati dayante khalu jIvAjIvatatvavedino vidvAMsaH-aho ! prANAtipAtAdi sevanajanita jJAnAvaraNIyAdyaSTavidharmamalanirantaralepAnulepasaMgrahaparAyaNA api ime jIvAH punaH prANAtipAtAdibhirevazuddhimicchanti aho ! kIdRzo mohasya mahimA varIvati / / usa rudhiralipta vastra kI sarjikA khAra se anulipta hone para, pAkasthAna para rakhe jAne para garma kiye jane para, aura zuddha jala se prakSAlita ho jAnepara zuddhi hotI hai ? (haMtA bhavai) hAM hotI hai (evAmeva sudaMsaNA! amhaM pi pANAivAyaveramaNeNaM jAva micchAdasaNasallaveramaNeNaM asthi sohI) to isI taraha he sudarzana ! hamArI bhI prANAtipAtaviramaNa se yAvat mithyAdarzana zalya ke viramaNa se zuddhi hotI hai arthAt AtmA kI paritratA hotI hai| (jahA vA tassa ruhirakayassa vatthassa jAva suddheNaM vAriNA pakkhAlijjamANassa asthi sohI ) jaise usa rudhiralipta vastra ko yAvat zuddha jala se prakSAlita karane para zuddhi ho jAtI hai| (taeNaM cUlA upara caDhAvIne garama, karavAthI temaja zuddha pANIthI sApha karavA thI 2127 tha/ onya cha ? nADa (haMtA bhavai ) sudRzana pAmA " 2127 thapa tayache." ( evAmeva sudasaNA ! amhepi pANAivAyaveramaNeNaM jAva micchA dasaNasallaveramaNeNaM atthisohI) to mapramANe 1 prAtipAta vibhayAthI thAvat mithyAdarzana zalyanA viramaNathI zuddhi thAya che. eTale ke emanAthI mAtmA pavitra thAya che. ( jahA vA tassa ruhirakayassa vatthassa jAva suddhaNaM vAriNA pakkhAlijjamANassa asthi sohI) ma sohIlInA sUi sAmA2 tabhA zuddha pAthI zuddha tha jaya che. ( taeNaM se sudasaNe saMbuddhe thAvaccAputaM vaMdai namasai, vaMdittA namasitA evaM vayAsI) mArIta paheza 25pAsA suzAna zeThe sthApatyA putra anagarane vinaMtI karatAM kahyuM " he bhagavAna ! zratacAritra rUpa dharmanA ArAdhaka tamane dhanya che. A rIte kahIne temane vaMdana temaja namaskAra zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre tataH sthApatyAputravacanazravaNAnantaraM khalu sa sudarzaH saMbuddhaH samyaktvamAruDhaH san sthApatyAputraM vandate zrutacAritralakSaNasaddharmasamArAdhanena dhanyo'si bhagavannityAdivAkyena stauti-ityarthaH / namasyati svApakarSa bodhayan zraddheyavacanatayA gurU bhAvena vinayaM prakaTayana kAyena praNamatItyarthaH / vanditvA natvA evaM vakSyamANaprAkAreNAvAdIt-icchAmi khalu bhadanta ! he bhagavAn ! dharma-vinayamUlakaM bhavaduktaM zrutacAritralakSaNaM zrutvA jJAtum , jIvAjIvapuNyapApAsavasaMvaranirjarAbandhamokSarUpANitatvAni samyaka sarvathA vettumityarthaH yAvat-yAvat karaNAdatra dharmazravaNajIvAjI. vAditattvajJAnAnantaraM zrAvakadharmasvIkAreNa, zramaNopAsako jotaH, sa kIdRza ityAha -adhigatajIvAjIvo yAvat patilAbhayan satkArayan samAnayan viharati // 21 // se sudaMsaNe saMbuddhe thAvaccA puttaM vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI) isa prakAra saMbodhita hue sudarzana seThane sthApatyAputra anagAra kI he bhagavAn zrutacAritra rUpa dharma ke ArAdhana karane vAle hone se Apako dhanya hai ityAdi bacano dvArA vaMdanA kI namaskAra kiyaa| vaMdanA namaskAra kara phira usane unase isa prakAra kahA (icchAmi NaM bhaMte ! dhamma soccA jANittae jAva samaNovAsae jAe-ahigayA jIvA jIve jAva paDilAbhemANe viharai ) he bhadaMta ! vinaya mUlaka zrutacAritra rUpa dharma ko sunakara maiM jIva, ajiva, puNya, pApa, Asrava, saMvara, nirjarA evaM mokSa ina tattvoM ko jAnanA cAhatA huuN| isa prakAra vaha dharmazravaNa aura jIvAjIvAditattvoM ke bAda zrAvaka dharma svIkAra kara zramaNopAsaka bana gyaa| zramaNopAsaka banakara phira usane sthApatyAputra anagAra kA AhAra Adi pradAna kara satkAra kiyA-sanmAna kiyaa| karyA. vaMdanA ane namaskAra karIne temaNe sthApatyA putra anagArane vinaMti karI -(icchAmi NaM bhaMte ! dhammaM sroccA jANittae jAva samaNovAsae jAe ahigayajIvAjIve jAva paDilAbhemANe viharai) he mata ! vinayabhUba zrutayAritra 35 dhamanI vAta sAmagIna have 71, puNya, 55, mAsava, sa12, nirjarA, baMdha ane mokSa A A tattvone spaSTa rUpe samajavAnI IcchA rAkhu chuM. A pramANe sthApatyA putra anagAra nA seDhethI A badhAM jIva ajIva vagere to viSe sAMbhaLIne zeTha zrAvaka dharma svIkArIne zramaNe pAsaka thaI gayA. zramaNopAsaka thaIne zeThe sthApatyA putra anagArane AhAra vagere apane satkAra karyo sanmAna karyuM. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sudarzanazreSThIvarNanam daSTAntakI yojanAisa prakAra dArTAntame karanI cahiye-vastra ke jaisA yaha atmA hai rudhirake jaise prANAtipAtAdika 18aThAraha pApasthAna haiN| ina se yaha malIna ho rahA hai / kSAra mRttikA jaisA samyaktva hai / sojaya yaha AtmA isa samyaktva rUpa kSAra mRttikA se anulipta ho jAtA hai aura apane zarIra rUpa bhAMDako jinakalya tathA sthavira kalya rUpa pacana sthAna para sthApita karatA hai tapa, rUpa agnise apane Apako tapAtA hai taba yaha svaccha darpaNakI taraha prakAzamAna hone lagatA hai| isa zuddhi mArga ke atirika AtmAkI zuddhi aura kisI mArga se nahI ho sakatI hai| jo prANAtipAtAdikoMmeM parAyaNa bane hue jIva zuddhike liye mRttikA evaM jala kA upayoga karate haiM aura usase AtmAkI zucitA manate hai gaMgAdi tIrthoMmeM snAna karane se pApoMkI nivRtta honA mAnate haiM unake prati jIva aura ajIvake svarUpako jAnanevAle vidvajjana sadaya ho kara kahate haiM kI dekhoto sahI yaha kaisImoha kI prabala mahimA hai jo prANAtipAta Adi sevana se janita jJAnAvaraNIya Adi aSTavidha karmamala ke nirantara lepAnulepa ke saMgraha karane meM parAyaNa bane hue bhI - A ukta daSTAnta daSTAtika rUpe A rIte samajavuM joIe-A AtmA vastra rUpe che. prANAtipAta vagere aDhAra pApasthAno lohInI jema che. emanAthI AtmA malina thaI rahyo che sAjIkhAranA rUpamAM samyakatva che, jyAre AtmA samyakatva rUpa sAjIkhArathI anulipta thAya che ane pitAnA zarIra rUpI vAsaNane jinakapa temaja sthAvirakalparUpa pacana sthAna (cUlA) upara mUke che tapa rUpa agni vaDe zarIra rUpI vAsaNane tapAve che tyAre te svaccha darpaNa nA rUpamAM prakAzita thAya che. AtmAnI zuddhine A kevaLa ekaja mArga che ke jenAthI Atmazuddhi cakkasa paNe saMbhavita thAya che. enA sivAya bIjA koI upAyathI Atmazuddhi thavI asaMbhavita che je prANatipAta vageremAM lIna thayelA che zuddhine mATe mATI ane pANIne upa ga kare che, ane temanAthI Atma zuddhi mAne che-gaMgA vagere tIrtha sthAnomAM snAna karavAthI pApa naSTa thAya che ema mAne che temanA pratye jIva ane ajIvanA ravarUpane jANanArA vidvAne sadaya thaIne kahe che-juo te kharA, ajJAnano A ke prabaLa mahimA che ? ke jemAM prANAtipAta vagerenA sevanathI janita jJAnAvaraNIya vagere ATha prakAranA karma rUpI jaLane hamezAM levAnuM zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 jJAtAdharmakathAGgasUtre mUlam-taeNaM tassa suyassa parivAyagassa imIse kahAe laddhahassa samANassa ayameyArUve ajjhathie jAva samupajitthA, evaM khalu sudaMsaNeNaM soyamUlaM dhammaM vippajahAya viNayamUle dhamme paDivanne, taM seyaM khalu mama sudaMsaNassa diDhei vAmettae puNaravi soyamUlae dhamme Aghavittae tikaTTha evaM saMpehei, saM. pahittA parivAyagasahasseNaM saddhiM jeNeva sogaMdhiyA nagarI jeNeva parivvAyagAvasahe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA parivAyagAvasahaMsi bhaMDanikkhevaM karei,karittAdhAurattavatthaparihie pavi. ralaparivvAyagehiM saddhiM saMparibuDe parivvAyagAvasahAo paDinikkhamai, paDinikkhamittA sogaMdhiyAe nayarIe majhaM majheNaM sudaMsaNassa gihe jeNeva sudaMsaNe teNeva uvAgacchai / taeNaM se sudaMsaNe taM suyaM ejamANaM pAsai, pAsittA no abbhuTei, no paccuggacchai No aDhAi no pariyANAi novaMdai tusiNIe saMciTai, taeNaM se sue parivvAyae sudaMsaNaM aNa bbhuTriyaM0 pAsittA evaM vayAsI-tumaM NaM sudaMsaNA ! annadA mama ejamANaM pAsittA abbhuTesi jAva vaMdasi iyANisudaMsaNA ! tumaM mamaM ejamANaM pAsittA taM kassa gaM tume jAva No vaMdasi sudaMsaNA! imeyArUve viNayamUle dhamma paDivanne / ye jIva punaH unhI prANAtipAtAdiko ke sevana se apanI zuddhi kI kAmanA kara rahe haiN| sUtra 21 // lepane saMgrahavAmAM lIna thayelA e jI pharI teja prANAtipAta vagerenA sevanathI potAnI zuddhi che che. // sUtra " 21 " // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNA TIkA a5 sudarzanazreSThIvarNanam taeNaM se sudaMsaNe suyeNaM parivAyaeNaM evaM vutte samANe AsaNAo abbhuTTei, abbhuDittA karayala0 suyaM parivAyagaM evaM vayAsI-evaM khalu devANuppiyA ! arihao ariTThanemissa aMtevAsI thAvaccAputte nAmaM aNagAre jAva ihamAgae iha ceva nIlAsoe ujANe viharai, tassa NaM aMtie viNayamUle dhamme paDivanne // sU0 22 // ___TIkA-taeNaM ityAdi-tatastadanantaraM khalu tasya zukasya parivrAjakasya 'imIse kahAe' asyAH kathAyAH 'laddhahassa' labdhArthasya-jJAtArthasya sataH 'ayameyArUve' ayametadrUpaH vakSyamANarUpaH 'ajjhathie' AdhyAtmikaH AtmagatovicAraH, yAvat samudapadyata-mAdurbhUtaH-evaM khalu sudarzanena zaucamUlaM dharma 'vippajahAya' viprajahAya-parityajya vinayamUlo dharmaH 'paDivanne' pratipannaH svIkRtaH / tat-tasmAt zreyaH khalu mama sudarzanasya dRSTiM-darzanaM jinapravacane zraddhAnaM 'vAmettae.' vamayituM tyAjayituM punarapi zaucamUlakaM dharmamAkhyAtum , sudarzanasya yad vinayamUla__ 'taeNaM tassa suyassa' ityaadi| TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (tassa suyassa) usa zuka parivrAjakako jaba (imIse kahAe laTThassa samANassa ) yaha sasacAra vidita huA sudarzana se zramaNopAsaka bana gayA-yaha khabara milI-taba (ayameyArUve ajjhathie jAva samupajjitthA) usa ke manameM yaha prakAra kA vicAra utpanna huA (evaM khalu sudaMsaNeNaM soyamUlaM dhammaM vippajahAya viNaya mUle dhamme paDivanne) sudarzana zauca mUlaka dharmakA parityAga kara vinayamUlaka dharma kosvIkAra liyA hai , (taM se yaM khalu mama sudaMsaNassa dihivAmettae puNaravi soyamUlayaM dhamme Adhavittae) so aba mujhe 'taeNaM tassa suyassa ' ityAdi / TIAya ( taeNaM ) tyA2 mA (tassa suyassa ) zu4 pazAi nyAre ( imIse kahAe laddhassa samANassa ) 21 pAta sAMmajI suzana zeDa zrabhAsa gayAche, tyAre ( ayamevArUve ajjhathie jAva samupanjitthA) ten| manamA viyA2 24-( evaM khalu sudasaNeNaM soyamUlaM dhamma vippajahAya viNayamUle dhamme paDiyanne ) suzana zeThe zIya bhUva dharma tyane vinaya bhU dharma svItya cha ( taM seyaM khalu mama sudasaNassa didvi vAmettae puNaravi soyamUlayaM dhamme Apavittae) to ve bhAre suzananI vinaya bhUkha dharma 52thI zraddhA bhaTA. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtra kadharmaviSayakaM zraddhAnaM tadapanIya punarapitaM zaucamUla ke dharma sthApayituM mamocitamityarthaH / ' tikaTu' itikRtvA-idaM manasi dhRtvA, evam uktaprakAreNa * saMpehei' saMprekSate vicArayati, 'saMpehittA' saMprekSya ityevaM manasi vicArya, parivAjakasahasreNa sArdha yatraiva saugaMdhikAnagarI yatraiva parivrAjakAvasathA parivrAjakAnAmAvasatha AzramaH tatraivopAgacchati, upAgatya parivrAjakAvasathe bhANDanikSepam tridaNDAdhupakaraNAnAM sthApanaM karoti, kRtvA dhAturaktavastraparihitaH gairikarAgaraJjitavastradhArI praviralaparivrAjakaiH katipayaparivrAjakAzramAt ' paDinikkhamai' pratiniSkAmati-ni: sarati / pratiniSkramya niHsRtya saugandhikAyA nagaryA 'majha majjheNaM' madhyamadhyena madhyamadhyabhAgena yatraiva sudarzanasya gRhaM, yatraiva sudarzanastatraivopAgacchati / yahI yogya hai ki maiM sudarzana kI vinaya mUlaka dharmakoM dRSTiko haTAkara use samajhAkara sthApita kruuN| (ttikaTThaevaM saMpehei aisA manameM dhAraNa kara usane pUrvoktarUpa se use samajhAne kA vicAra kiyA-(saMpehittA parivvAyagasahasseNa saddhiM jeNeva sogaMdhiyA nagarI jeNeva parivvAyagA. vasahe teNeva uvAgacchada) vicArakara vaha phira parivrAjaka sahasra ke sAtha jahAM vaha saugaMdhikA nagarI aura usa me bhI jahAM parivrAjakAzrama thA vahAM aayaa| (uvAgacchittA parivvAyagAvasahaMsi bhaMDanikkhevaM karei) Akara usane usa parivrAjakAzrama meM apane bhA~Doko rakha diyA (karittA dhAurattavatthaparihie paviralaparivAyagehiM saddhiM saMparivuDe paricAyagavasahIo paDinikkhamaI ) rakhakara phira vaha gairika dhAtu se raMge hue vastroM ko pahire hue kucheka parivrAjakoM ke sAtha 2 usa parivrAjakAzrama se bAhara nikalA (paDinikkhamittA sogaMdhiyAe sanarI zIya bhUba 5 pratye tenI zraddhA bhAvI bane. (tti kaTu evaM saMpehei) 0 zata bhanamA viyA2 42zana teNe paDasAnIbha tene samAna viyA2 yA (saMpehittA parivAyagasahasseNaM saddhiM jeNeva sogaMdhiyA nayarI jeNeva paribvAyagAvasahe teNeva uvAgacchada ) piyAra 4rIne te za sa sahasa parivrAjakanI sAthe jayAM te saugaMdhikA nagarI ane temAM paNa jyAM parivrAja. azrama Dato tyA bhAvyo. ( ujAgacchittA parivvAyagAvasahasi bhaMDanikkheva karei) mAvAne to pAtAnI mI vstu| tyo bhUzrI. (karittA dhAurattavatthaparihie paviralaparivAyagehiM saddhiM saMparivuDe parivvAyagAvasahAo paDinikkhamaI) bhUTIna te garikadhAtuthI raMgAelAM vastro paherIne cheDA parivrAjakane sAthe laIne mAzramAnI mA2 najyo. (paDinikkhamittA sogaMdhiyAe nayarIe majjha majheNaM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sudarzanazreSThIvarNanam tataH khalu sa sudarzanastaM zukamejamAnam AgacchantaM pazyati, dRSTvA 'no abbhutui' no abhyuttiSThati, abhyutthAnaM na karotisma 'no paccuggacchai ' no pratyudgacchati abhimukhaM na gacchati, 'no ADhAi' no adriyate AdaraM na kurute 'no' pariyANAi' no parijAnAti AgamanaM nAnumodayati; no vandate na stauti, 'tusiNIe saMciTThai ' tUSNIkaH saMtiSThati / tataH khalu sa zukaH parivrAjakaH sudarzanamanabhyutthitaM dRSTvA evamavAdIta-tvaM khalu sudarzana ! anyadA anyasmin samaye mAmenamAnaM dRSTvA abhyuttiSThasi yAvadnayarIe majjhaM majjhe NaM jeNeva sudaMsaNassa gihe jeNeva sudaMsaNe teNeva uvAgacchai ) bAhara nikala kara saugaMdhikA nagarI ke ThIka bIcoM bIca se hokara jahAM sudarzana kA ghara aura usameM bhI jahAM sudarzana thA vahAM gayA (tae NaM se sudaMsaNe taM suyaM ejamANaM pAsai ) sudarzana ne Ate hue parivrAjaka ko dekhA (pAsittA no abbhuTei, no paccuggacchai, No ADhAi No pariyANAi no vaMdai, tusiNIe saMciTThai ) parantu dekhakara vaha uThA nahI usake sAmane nahIM gayA, usakA Adara nahIM kiyA, usa ke Agamana kI usane sarAhanA nahIM kI / stuti bhI nahIM kI kevala cupacApa beThA rahA / (tae NaM se sue parivvAyae sudaMsaNaM aNabhuTriyaM0 pAsittA evaM vayAsI) jaba zuka ne aisA dekhA arthAt sudarzana ko nahIM uThA huA, sAmane nahIM AyA huA, Adi rUpa se dekhA to dekhakara usane usase isa prakAra kahA- (tumaM NaM sudaMsaNA ! annayA mamaM ejamANaM pAsittA abbhuTTesi jAva vaMdasi iyANi sudaMsaNA! tumaM mamaM jeNeva sudaMsaNassa gihe jeNeva sudasaNe teNeva uvAgacchai ) 1982 najAna saudhikA nagarInI barAbara vacce thaIne jyAM sudarzananuM ghara ane temAM paNa oryAM suzana to tyAM gaye. (taeNa se sudaMsaNe taM suyaM ejjamANaM pAsai) suzAne para parivAne mAvata yA. ( pAsittA no abbhuTUThei, no paccu. gacchai, No ADhAi, No pariyANAi, no vaMdai, tusiNIe saMciTThai) 52'tuna ne te ubhA thayA nahi, svAgata mATe tenI sAme gayA nahi, tene Adara A nahiM, tenA AgamananI temaNe sarAhanA karI nahi, tenI stuti paNa 43za naDi ta teso yujhyA5 pAtAnI yA mesI 1 2dyA. ( taeNaM se sue parivvAyae sudasaNaM aNabhuTTiyaM0 pAsittA evaM vayAsI ) zara parivAzane sA2 mATe potAnI sAme nahI mAvata ne -(tumaM gaM sudaMsaNA! annayA mama ejjamANaM pAsittA abbhuThesi jAva vadasi iyANi zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 jJAtAdharmakathAGgasUtre atra yAvacchabdena -' paccuggacchasi' ADhAsi, parijANAsi ' iti vAcyam, banda se, idAnIM sudarzana ! tvaM mAmejamAnaM dRSTvA yAvad no vandase, abhyutthAnAdikaM karoSItyarthaH tatkasya khalu svayA sudarzana ! ayametadrUpo vinayamUladharmaH pratipannaH he sudarzana ! mama dharma parityajya svayA kasya dharmaH svIkRta ityarthaH / tataH khalu sa sudarzanaH zukena parivrAjakenaivamuktaH san AsanAdabhyuttiSThati, abhyutthAya karatalaparigRhItaM - zira AvataM mastake'JjaliM kRtvA zukaM paritrAjakamevaM vakSyamANaprakAreNAvAdIta evaM khalu devAnupriyAH 1 arhato'riSTanemeH antevAsI = ziSyaH sthApatyAputranAmA'nagAraH yAvad - pUrvAnupUrvyAcaran grAmAnugrAmaM ejamANaM pAsittA jAva No vaMdasi taM kassa NaM tume sudaMsaNA imeyArUve viNamUle dhamme paDivanne) sudarzana ! jaba tuma kisI samaya mujhe AtA huA dekhatA thA to dekhakara uThatA thA - yAvat vaMdanA karatA thA / parantu aba isa samaya sudarzana ! tuma mujhe AtA huA dekhakara yAvat uThe nahI tumane merI vaMdanA nahI kii| to he sudarzana ! tumane kisakA yaha isa rUpa vinaya mUlaka dharma svIkAra kara liyA hai / (taraNaM se sudaMsaNe sukeNaM parivvAyaeNaM evaM butte samANe AsaNAo agbhuTTheha, ammuTThittA karayala0 suyaM parivvAyagaM evaM vyAsi ) isa prakAra zuka parivrAjaka ke dvArA kahA gayA vaha sudarzana apane sthAna se uThA aura uThakara usane donoM hAthoM ko aMjali rUpa meM kara aura use mastaka para rakha usase isa prakAra kahA ki ( evaM khalu devANuppiyA ! arihAo arinemissa aMtevAsI thAvaccA putte nAmaM aNagAre jAva ihamAgae iha ceva nIlA soe ujjANe viharai ) he devAnupriya ! arhata ariSTanemi prabhu ke sudaMsaNA ! tumaM mamaM ejjamANaM pAsitA jAva No vaMdasi taM kassa NaM tume sudasaNA imeyArUve viNayamUle dhamme paDivanne ) De sudarzana ! paDelAM tuM game tyAre bhane AvatAM jotA tyAre svAgata mATe ubhA thatA ane sAme AvIne vaMdana vigere karatA hatA paNa atyAre mane joIne tuM ubhuM thayeA nathI temaja te mane vana pazu karyo nathI. huM sudarzana ! te A kevaprakAranA vinayamULaka dharma svIkAryA che ? (taeNa se sudaMsaNe sukeNaM parivvAyae NaM evaM putte samANe AsaNAo abmuTThei abbhuTThittA karayala * suyaM parivvAyagaM evaM vayAsI ) zuru paritrAnI bAta sAMlajIne sudarzana peAtAnA sthAnethI ubhA thayA ane UbhA thaine banne hAthanI aMjalIne mastake bhUDIne tene urchu - ( evaM khalu devANuppiyA ! arihAo arinemissa aMtevAsI thAvaccApute nAmaM aNagAre jAva ihamAgae ihaceva nIlAsoe ujjANe viharai ) De hevAnupriya ! zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sudarzana zreSTIvarNanam dravan sukhaM sukhena viharan iti saMgrahaH / iha = saugandhikAnagaryAmAgato'sti, ihaiva asyAmeva nagaryA vahirbhAge nIlAzoke nIlAzokanAmni udyAne viharati, tasya= sthApatyAputrasya khalu antike samIpe vinayamUlo dharmaH pratipannaH mayA svIkRtaH / yadA sthApatyAputra ihAgatastadA'hamapi vaMdituM tatragatastadA tadupadiSTadharmakathAM zrukhA vinayamUlamAttadharmaM samIcInaM vijJAya sa eva dharmaH svIkRto mayetibhAvaH // 22 // 87 mUlam - taNaM se sue parivvAyae sudaMsaNaM evaM vayAsItaM gacchAmo sudaMsaNA ! tava dhammAriyassa thAvaccAputtassa aMtiyaM pAubbhavAmo imAI ca NaM eyAruvAiM aTThAI heuiM pariNAiM kAraNAI vAgaraNAI pucchAmo, taM jaiNaM me se imAI aTThAI jAva vAgarai, tapaNaM ahaM vaMdAmi nama'sAmi ahamese imAI aTThAI jAva no se vAkarei, taraNaM ahaM eehiM ceva ahiM heuhiM niSpaTTapasiNavAgaraNaM karissAmi // sU0 23 // aMtevAsI sthApatyA nAma ke anagAra muni paraMparA ke anusAra calate hue, grAmAnugrAma vihAra karate hue sukha pUrvaka isa saugaMdhikA nAma kI nagarI meM Aye aura aba ve nIlAzoka nAma ke udyAna meM Thahare hue haiM / ( tassaNaM aMtie viNayamUle dhamme paDivanne ) unake pAsa maiMne vinaya mUla dharma samIcIna samajha kara svIkAra kara liyA hai / tAtparya isakA yaha hai ki maiM bhI unako vaMdanA karane ke liye gayA thA / unake mukha se jaba maiMne dharmakathA sunI taba mujhe unakA siddhAnta nirdoSa yukti zAstra se aviruddha pratIta huA ataH maiMne unase unake usa dharma ko aMgIkAra kara liyA hai | sUtra // 22 // arhata ariSTanemiprabhunA aMtevAsI ( ziSya ) sthApatyAputra nAmanA anagAra muni para parAne anusaratA eka gAmathI bIje gAma vihAra karatA saugaMdhikA nagarImAM subhethI khAvyA. bhane humaNAM nIdrAzI udyAnamA utaya che. ( tassa NaM aMtie viNayamUle dhamme paDivante ) tebhanI pAse meM sArI peThe samalane vinaya mUlaka dharma svIkAryo che. tApa e che ke huM paNa temane vaMdana karavA gayA hatA temanA zrImukhathI meM dhama kathA sAMbhaLI. mane temanA siddhAntA nirdoSa temaja zAstra sammata lAgyA, ethI me' temanI pAsethI A dhama svIkAryAM che. !! sUtra 22 ! zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre 'taeNaM se sue ' ityAdi / / ____TIkA- tataH khalu sa zukaH parivrAjakaH sudarzananAmakaM zreSThinam evaM vakSyamANaprakAreNAvAdIt-tat-tasmAt gacchAmaH khalu sudarzana ! tava dharmAcAryasya sthApatyAputrasyAntike prAdurbhavAmaH / ' imAI ca ' imAn anantarameva vakSyamANatayA saMnikRSTAna, ca zabdAdanyAMzca khalu etadrUpAn vakSyamANasvarUpAn , arthAn aryamANatvAd adhigamyamAnatvAdarthAH bhAvA vakSyamANayAtrA yApanIyAdayastadanye hetUn avayavyatirekalakSaNahetunA jJAyamAnatvAd heturUpAstAna , praznAn praznaviSayatvAt praznarUpAstAn , kAraNAni kAraNaM tatsAdhakayuktirUpam , upapattimAtraM tadviSayatvAd kAraNAni tAni, vyAkaraNAni-sapramANaM vyAkhyAyamAnatvAt vyAkaraNAni ca tAni pRcchAmaH / tad-tasmAd yadi khalu mama sa sthApa 'taeNaM se sue' ityAdi / TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (se sue)usazuka (parivvAyae) parivrA. jaka ne (sudaMsaNaM evaM vayAsI ) sudarzana se aisA kahA-(taM gacchAmo NaM sudaMsaNA! tava dhammAyariyasa thAvaccAputtassa aMtiyaM pAunbhavAmo) to he sudarzana ! maiM yahA~ se-aba tumhAre dharmacArya sthApatyAputra ke pAsa jAtA huuN| (imAiM ca NaM eyAkhvAiM aTThAI he uiM pasiNAiM kAraNAiM vAgaraNAiM pucchAmo taM jaiNaM me se imAiM aTThAI jAva vAgarai, taeNaM ahaM vaMdAmi namasAmi, ahame se imAiM aTThAI jAva no se vAgarei taeNaM ahaM eehiM ceva aTehiM he uhiM niSpaTTapasiNaM vAgaraNaM karissAmi) aura isa prakAra ke ina arthoM ko, he tuoM ko, praznoM ko kAraNoM ko, vyAkaraNoM ko, uname pUchUgA, yadi ve mere ina arthoM kA yAvat vyAkaraNoM prazna 'tae NaM se sue ityAdi / TItha ( taeNaM ) tyA2 mA ( se sue) zu ( parivAyae ) parikSA (sudaMsa NaM evaM vayAsI) suzanane 24 pramANe 4yu -(taM gacchAmo NaM sudaMsau ! tava dhammAyariyassa thAvaccAputtassa aMtiya pAunbhavAmo) sudRza na ! te ve mahI thI I sIdhI taa2|| dhama zuru 2thA5tyAputranI pAse 6 chu (imAI ca NaM eyArUvAI aTThAI heui pasiNoI kAraNAI vAgaraNAi pucchAmo ta' jaiNa me se imAI', aTThAi', jAva vAgarai taeNaM ahaM vaMdAmi, namasAmi, ahamese imAI aDhAI jAva no se vAgarei taeNaM ahaM eehiM ceva advehiM heuhi nippaTrapasiNaM vAgaraNaM karissAmi) temanI sAthe mI, tumso, prazno, 42!, ane vyAkaraNa nA viSe carcA karIza, je te mArA artho, hetuo, prakane, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNITI0 a0 5 sudarzanazreSTIvarNanam tyAputra: imAn arthAn yAvad vyAkaroti= mama praznAnAM samIcInaM samAdhAnaM kariSyati tatastadanantaraM khalu ahaM vande = vandiSye, namasyAmi namaskariSyAmi / atha mama sa imAn arthAn yAvad vyAkaraNAni no vyAkaroti=na spa NTIkariSyati, tatastadA khalu aham etaireva arthe rhetubhiH ' niSpaTTapasiNavAgaraNaM ' niHspaSTamaznavyAkaraNaM niH spaSTAni avyAkhyAtAni praznavyAkaraNAni prazno tarANi yena sa tathA tam praznottarakaraNAsamartha kariSyAmi // 23 // mUlam - tapaNaM se parivvAyagasahasseNaM sudaMsaNeNa ya seTTiNA saddhiM jeNeva nIlAsoe ujjANe jeNeva thAvaccAputte aNagAre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA thAvaccAputtaM evaM vayAsIjattA te bhaMte! javaNijjaM te avvAbAhaM pi taM, phAsUyaM vihAraM te ? / taeNa se thAvaccAputte sueNaM parivAyageNaM evaM vRtte samANe suyaM parivvAyagaM evaM vayAsI - suyA ! jantAvi me javaNijjaMpi me avvAbArhapi me phAsUya vihAraMpi me // " taeNa se sue thAvaccAputtaM evaM vayAsI- kiM bhaMte ! jantA ! // suyA ! jannaM mama NANadaMsaNacarittatavaniyama saMjamamAiehiM joehi jayaNA se taM jattA / se kiM taM bhaMte ! javaNijjaM ? | vizeSa kA acchI taraha se samAdhAna kara deMge to maiM unheM namaskAra karU~gA / yadi ve mere ina arthoM se lekara vyAkaraNoM taka kI bAtoM kA koI ThIka 2 spaSTIkaraNa nahIM kareMge / to maiM unheM usI samaya inhIM artha hetuoM dvArA praznottara karane meM asamartha kara dUMgA // sU0 23 // kAraNeA temaja vyAkaraNA viSenA prazno nAM sArI peThe samAdhAna karaze te hu temane vaMdana karIza ane jo te mArA artho vyAkaraNA vagere nA viSe sArI rIte spaSTI karaNuM nahi karI zake te huM temane tarata ja praznottara karavAmAM asamartha karIza ! sUtra 23 5 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 jJAtAdharmakathAGgasUtre suyA ! javaNijje duvihe pannatte, taMjahA iMdiyajavaNijje ya no iMdiyajavaNije ya se kiM taM iMdiyajavaNije ? / suyA ! jannaM mamaM soiMdiya-cavikhadiya-ghANidiyajibhidiya phAsiMdiyAiM niruvahayAiM vase vahAMta, se taM iMdiyajavaNija / se kiM taM no iMdiyajavaNija ? / suyA ! jannaM kohamANamAyAlobhA khINA upasaMtA no udayaMti se taM no iMdiyajavaNije / se kiM taM bhaMte ! avvAbAhaM ? suyA jannaM mama vAiyapittiya siMmiya sannivAiyA vivihA rogAyaMkA No udI reti se taM avvAbAhaM / se kiM taM bhaMte phAsuyavihAraM ? / suyA ! jannaM ArAmesu vA ujANesu vA devakulesu vA sabhAsu vA pavvaesu vA itthIpasupaMDagavivajjiesu vasahIsu pADihAriyaM pIThaphalagasejjAsaMthArayaM umgimihattANaM viharAmi,se taM phaasuyvihaarN| sarisavayA te bhaMte ! kiM bhakkheyA abhakkheyA ? / suyA ! sarisakyA bhakkheyA vi abhakkheyA vi / se keNaDheNaM bhaMte evaM vuccai ? sarisavayA bhakkhayA vi abhakkheyA vi| suyA ! sarisavayA duvihA pannattA, taM jahA--mittasarisavayA dhannasarisavayA ya, tattha NaM je te mittasarisavayA te tivihA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sudarzanazreSThIvarNanam 91 pannattA, taM jahA-sahajAyayA sahavaDiyayA sahapasukIli yayA, te NaM samaNANaM niggaMthANaM abhakkheyA, tattha NaM je te dhannasarisavayA te duvihA pannattA, taM jahA satthapariNayA ya asattha pariNayA ya, tattha NaM je te asatthapariNayA te samaNANaM niggaMthANaM abhakkhayA, tattha NaM je te satthapariNayA te duvihA pannattA, taM jahA phAsugA ya aphAsugA ya, aphAsuyA NaM suyA ! no bhakkhayA, tattha NaM je te phAsuyA te duvihA pannattA, taM jahA--jAiyA ya ajAiyA ya, tattha NaM je te ajAiyA te abhakkheyA. tattha NaM je te jAiyA te duvihA pannattA, taM jahA- esaNijA ya aNesaNijA ya / tattha NaM je te aNesaNijjA te jaM abhakkhayA, tattha NaM je te esaNijA te duvihA pannattA, laddhA ya aladdhA ya, tatthaNaM je te aladdhA te abhakkhayA, tattha NaM je te laddhA te samaNANaM niggaMthANaM bhakkheyA, eeNaM aTeNaM suyA ! evaM buccaMti-sarisavayA bhakkhayA vi, abhakkheyA vi, evaM kulatthA vi bhANiyavvA, navaraM imaM NANattaM-itthi kulatthA ya dhannakulatthA ya ithi kulatthA tivihA pannattA taM jahA-kulavadhUyAi ya kulamAuyAi ya kuladhUyAi ya, dhannakulatthA taheva, evaM mAsA vi, navaraM imaM nANattaM-- mAsA tivihA pannattA, taM jahA--kAlamAsA ya asthamAsA ya, dhannamAsA ya, tattha NaM je te kAlamAsA te NaM duvAlasavihA pannattA taM jahA-sAvaNe jAva AsADhe, te NaM abhakkhayA dhannamAsA taheva / zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre ege bhavaM dave bhavaM aNege bhavaM akkhae bhavaM avvae bhavaM avahie bhavaM aNegabhUyabhAvabhavievi bhavaM ? / suyA ! ege vi ahaM duvevi ahaM jAva agabhUyabhAva bhavievi ahN| se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ege vi ahaM jAva aNegabhUyabhavievi ahaM ! jaNaM suyA! davvayAe ege ahaM nANadaMsaNaTTayAe duvevi ahaM paesaTTayAe akkhaevi ahaM avvaevi ahaM avATThie vi ahaM uvaogaTTayAe aNegabhUyabhAva bhavievi ahN| ettha NaM se sue saMbuddhe thAvaccAputtaM vaMdai namasai,vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI-icchAmi NaM bhaMte! tubmaM aMtie kevalipannattaM dhammaM nisAmittae, dhammakahA bhANiyavvA ||suu0 24 // 'taeNaM se sue ' ityAdi TIkA- tatastadanantaraM sa zukaH parivrAjakasahasreNa sudarzanena zreSThinA ca sAdhaM yatraiva nIlAzaukanAmodyAna yatraiva sthApatyAputra nAmA'nagAra Asota, tatraivo. pAgacchati, upAgatya sthApatyAputrameva vakSyamANaprakAreNAvAdIt- 'jattA te 'taeNaM se sue' ityAdi / TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (se sue) vaha zuka parivrAjaka (parivyAyagasahasseNaM sudaMsaNeNa ya seTiNA saddhiM jeNeva nIlAsoe ujANe jeNeva thAvaccA putto aNagAre teNeva uvAgacchai ) 1 eka hajAra parivrAjakoM ke-aura sudarzana ke sAtha jahAM nIlAzoka udyAna tathA usameM jahAM 'taeNaM se' sue' tyA !' TI ( taeNaM ) tyA2 mA ( se sue ) zu parivAra (parivvAyagasahasseNaM sudaMsaNeNa ya seTTiNA saddhiM jeNeva nIlAsoe ujjANe jeNeva thAvaccAputte aNagAre teNeva uvAgacchai) me 12 paridhAna bhane suzana zanI sA2 orii nIlAzoka udyAna hatuM ane temAM jyAM sthApatyA putra anagAra hatA tyAM gayo. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sudarzanazreSThIvarNanam bhaMte !' he bhadanta ! te tava yAtrA vartate ? ' javaNijnaM te ' yApanIyaM te tava vartate ?, ' avyAvAhaM pi te ' avyAbAdhamApi te vartate ?, 'phAsuyavihAraM te ' pAsuka vihAraste tava vartate / tatastadanantaraM sa sthApatyAputraH zukena parivrAjakenaiva muktaH san zukaM parivrAjakamevamavAdIt-he zuka ! ' jattA vi me' yAtrA'pi me mamA'sti, ' javaNi jjapi me ' yApanIyamapi me mamA'sti, ' abbAbAIpi me' avyAbAdhamapi me mama vartate, 'phAsuyavihAraM pi me' mAsuka bihAro'pi me mamA'sti / tatastadanantaraM khalu sa zukaH sthApatyAputramevamavAdIt ' kiM bhaMte ! jattA' kA bhadanta yAtrA he bhadanta ! kA=kiM svarUpA tava yAtrA ? / sthApatyAputra anagAra thA vahAM gyaa| (uvAgacchittA thAvaccAputtaM evaM bayAsI) vahAM jAkarausane sthApatyAputra se aisA kahA-(jattAte bhaMte! javaNijjaM te avvAbAhaM pi te phAsuyavihAraM ) to he bhadaMta ! ApakI yAtrA hai kyA ? Apake yApanIya hai kyA? Apake avyAyAdha hai kyA? Apake prAssuka vihAra hai kyA ? (taeNaM se thAvaccAputte sueNaM parivAyageNaM evaM vutte samANe suyaM parivvAyagaM evaM vayAsI) isa prakAra zuka parivrAjaka se pUche gaye una sthApatyAputra anagAra ne usazuka parivrAjaka se aisA kahA-(suyA ! jattA vi me, javaNiujaMpi meM avvAbAhapi meM phAyavihAraMpi meM) he zuka hamArA yAtrA bhI hai, yApanIya bhI hai hamArA avyAbAdha bhI hai hamAre prAsluka vihAra bhI hai| (taeNaM se sue thAvaccAputtaM evaM vayAsI) jaba sthApatyAputra anagAra ne zuka parivrAjaka se isa prakAra kahA-taba usane sthApatyaputra anagAra ( uvAgachittA thAvaccAputtaM evaM vayAsI ) tyAM na tethe sthApatyAputra ne -( jattA te bhaMte ! javaNijjate avvAbAhaM pi te phAsuyavihAra) mahanta ! zuM tamArI yAtrA che ? yApanIya che? AvyAbAdha che ? tamAre prAsuka vihAra cha ? (taeNaM se thAvaccAputte suraNaM parivvAyageNaM evaM vutte samANesuyaM parivAyagaM evaM vayAsI) zu4 parivAnI mA pAta sAlajIna sthApatyAdhutra manAre zu4 parivAne hyu- suyA ! jattA vi me javaNijjaMpi meM avvA vAIpi meM phAsuyavihArapi meM ) 3 zubha ! AbhArI yAtrA pay cha, yApanIya 5 cha, mAyAmA5 555 cha. mana mamAre prAsu viDA2 54 che. (taeNa se sue thAvaccAputa evaM vayAsI) nyAre sthApatyA putra managAre zu parinAne ma pramANe 4hyu, tyAre sthApatyA putra manapAre bhane dhu-(ki zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 jJAtAdharma kathAGgasUtre zukasya praznaM zrutvA sthApatyAputro vadati-'suyA' ityAdi. / he zuka ! 'jannaM yat khalu mama ' NANadaMsaNacarittatavaniyamasaMjamamAiehiM ' jJAnadarzanacAritra taponiyamasaMyamAdikeSu jJAnaM jJAnAvaraNIyasya kSayopazamAt kSayAdvA prAdurbhUto jIvAjIvAdi tatvanirNayalakSaNaAtmapariNAmaH, darzana-darzanamohanIyasya kSayopa zamAt kSayAdvAH''virbhUtastatva zraddhAnarUpaAtmapariNAmaH, cAritracAritramohanIyasya kSayopazamAt kSayAhA jAtaH sthUlamUkSmapANAtipAtAdi viramaNalakSaNa Atma. se isa taraha punaH pUchA (kiM bhaMte jattA) he bhadanta ! yAtrA zabda kA artha kyA hai ? (suyA jannaM mama NANadaMsaNacaritta tavaniyama saMjamAi ehiM joehiM jayaNA se taM jattA) sthApatyAputra anagAra ne kahA hai zuka ? jJAnadarzana, cAritra, tapa, niyama, saMyama, AdikoM meM evaM mana vacana aura kAya inake vyApAro meM jo hamArI yatanAcAra pUrvaka pravRtti hai vahI yAtrA hai-aura aisI yAtrA hamArI AnaMda ke sAtha ho rahI hai / anya zatrujayAdi tIrthoM kI yAtrA vItarAga mArga meM nahIM hai / jJAnAvaraNIya karma ke kSayopazama se, athavA kSaya se jIvaajIva Adi tattvoM ke viSaya meM jo unake svarUpa Adi kA nirNaya rUpa Atma pariNAmautpanna hotA hai vaha jJAna hai| ___ darzana mohanIya karma ke kSayopazama se athavA kSaya se, jIva ke jo tattva zraddhAna rUpa Atma pariNAma hotA hai vaha darzana haiN| bhate jattA) 3 mahata ! yAtrA sn| 25deg zuM che. (suyA janna mama NANa dasaNacaricatavaniyamasaMjamamAiehiM jorahiM jayaNA se ta jattA) sthA5 tyAputra anagAre kahyuM-he zuka ! jJAna darzana, cAritra, tapa, niyama, saMyama, vagere mAM ane mana, vacana ane kAyAnA vyApAramAM je amArI jatana pUrvaka AcaraNa karavAnI pravRtti che, teja yAtrA che, ane e yAtrA amArI sukhethI pasAra thaI rahI che, zatruMjaya vagere tIrthonI yAtrA vItarAga mAgane anusaranArAo mATe nathI. jJAnAvaraNIya karmanA kSapazamathI athavA kSayathI jIva ajIva vagere viSayamAM je temanA svarUpa vagerenA nirNaya rU5 Atma pariNAma utpanna thAya che te jJAna che. darzana mehanIya karmanA kSapazamathI athavA kSayathI jIvatA je tatva zraddhAna rUpa AtmapariNAma hoya che te darzana che. cAritra mohanIya karmanA kSaye pazamathI athavA kAMyathI je bhUla temaja sUma zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ana gAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sudarzanazreSThIvarNanam pariNAmaH, tapaH anazanAdikaM dvAdazavidham , niyamaH dravyakSetrakAlabhAvato'bhigraha grahahaNamuttaraguNarUpam., saMyamaH cAritragrahaNenaiva saMyame pratibodhite punaHsaMyama padopAdAnAdubhayakAlapatilekhanarUpaH, kAlacatuSTA ye svAdhyAyAdikaraNarUpazca saMyamo grAhyaH / AdipadAd dhyAnAvazyakAdiH tatra dhyAna-dharmadhyAnAdi, Avazyaka paDdhi teSu, 'joehi' yogeSu manovAkkAyavyApAreSu, ' jayaNA' yatanA pravRttiH, saiSA yAtrA mama vartate / nAnyA zatrujayAdiyAtrA vItarAgamArge vartate ityarthaH / evameva bhagavatIsro'STAdazazatakasya dazamoddeza ke bhagavatA somila brAhmaNAya proktam zuko vadati-se ki taMbhaMte javaNijja' atha kiM tad bhadanta ! yApanIyam / cAritra mohanIya karma ke kSayopazama se athavA kSaya se josthUla tathA sUkSma prANAtipAta Adi pApoM senivRtti rUpa AtmA kA pariNAma hotA hai vaha cAritra hai|tp-anshn Adi ke bheda se 12 prakAra kA hai ) dravya, kSetra, kAla, aura bhAva ko lekara uttara guNarUpa jo nAnA prakAra ke niyama-abhigraha-grahaNa se hI saMyama bhI grahIta ho jAtA hai phira bhI jo yahAM saMyama kA svataMtra grahaNa kiyA gayA hai vaha "ubhaya kAla meM pratilekhanA karanA aura kAla catuSTaya meM svAdhyAya karanA isa rUpa saMyama hai, yaha vAkya isa artha ko sUcita karatA hai| Adi pada se "dhyAna Ava zyaka" ye grahIta hue haiN| dharma dhyAna Adi kA nAma dhyAna tathA Avazya karane yogya kartavya kA nAma Avazyaka hai| yaha Avazyaka cha prakAra hai| ina jJAnAdikoM meM tathA yogoM meM jo yatanA hai yahI yAtrA hai-anya koI yAtrA nahI hai yaha bAta bhagavatI sUtra meM bhagavAn ne aThArahamA~ zataka ke prANAtipAta vagere pApa thI nivRtti rUpe AtmA no pariNAma thAya che te cAritra che. tapa, anazana vagerenA bhedathI bAra prakAranuM che. dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI sAthe uttara guNa rUpa je aneka jAtanA niyama-(abhigraha) grahaNathI ja saMyamanuM paNa grahaNa thaI jAya che, chatAM e ahIM je saMyamanuM svataMtra rUpe grahaNa karavAmAM AvyuM che, te baMne vakhata prati lekhanA karavI ane kAla catuSTayamAM svAdhyAya kare te "saMyama " che, A vAkya eja artha ahIM sUcave che, Adipada vaDe "dhyAna Avazyaka " padanuM sUcana thAya che. dharma viSe dhyAna vagere "dhyAna" kahevAya che, temaja Avazyaka rUpe karavA gya kartavyanuM nAma "Avazyaka che. A AvazyakatA che prakAre che. ajJAnAdike vageremAM temaja yogamAM je yatanA che teja yAtrA che. bIjI kaI paNa jAtanI yAtrA che ja nahi. A vAta "bhagavatI sUtra" nA aDhAramA zatakanA dazamA uddezamAM bhagavAne semila brAhmaNane kahI che, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ jJAtAdharmakathAGgasUtre sthApatyAputraH kathayati-he zuka ! yApanIyaM dvividha prajJasaM, tad yathA indriyayA yanIyaM noindriya yAyanoyaM ca. / zuko bUte-atha kiM tad indriyayApanIyam. / sthApatyAputraH samAdhatte-'suyA ! ityAdi / he zuka ! yat yasmAt kAraNAt khalu mama zrotrendri-cakSurindriya-ghANendriya-jihvendri-sparzendriyANi nirUpahatAni vaze vartante, tad indriyayAnIm indriyANAM vazIkaraNaM mama vartate / 'taM' itivAkyAlaGkAre, evamanyatrApi / dazameM uddezaka meM somila brAhmaNa se kahI hai| (se kiM ta bhaMte javaNijja) he bhadaMta! yApanIya zabda kA kyA artha hai ? (suyA ! javaNijje duvihe paNate taM jahA-iMdiyajavaNijje ya No iMdiyajavaNijje ya) isa prakAra zuka parivrAjaka ke pUchane para sthApatyAputra anagAra ne use samajhAyA ki he zuka ! yApanIya do prakAra kA kahA huA hai -jaise 1 indri yApanIya 2 no indriya yApanIya / (se kiM taM idiyajavaNija) indriya yApanIya kA kyA svarUpa hai isa prakAra zuka ke pUcha ne para sthApatyA putra ne kahA (suyA ! jannaM mamaM soiMdiya cakkhidiya jibhidiya phAsidiyAI niruvahayAI vase vaTuMti, se taM iMdiyajavaNijja ) zuka! zrotrendriya, cakSuindriya, ghANaindriya, jihvAindriya, sparzanaindriya nirupahata bana kara jo mere vaza meM ho rahI haiM yahIM indriya yApanIya haiM arthAt vinA kisI bAdhA ke apane viSayoM ko grahaNa karane meM samartha hone para bhI ye pAMco indriyAM jo mere vaza meM varta rahI haiM yahI (se ki ta bhate javaNijja) : mahanta ! yAyanIya 154nema zucha ? (suyA ! javaNijje duvihe paNNatte ta jahA idiyajavaNijje ya No iMdiya javaNijje ya ) shuprinaa44|| praznane salamAna sthApatyAputra sanagAre tene samajAvatAM kahyuM ke-he zuka! yApanIyanA be prakAre kahyAM che. (1) Indriya yApaniiy mane. (2) indriya yApanIya (se kiM ta IdiyajavaNijja)ndriya yApanIyanuM svarUpa zuM che? zuka parivrAjakanA A praznanA uttaramAM sthApatyA putre -(sayA! janna mama soI diya cakkhidiya jibhidiyaphAsi diyAi niruvaha yAI vase vati, se taM iMdiyajavaNijja) 3 zu4! zrotrendriya, yakSu dhandri ghANa Indriya, ji hA indriya, sparza Indraya, nirupahata thaIne mArA vazamAM thai teja indriya yApanIya che. eTale ke kaIpaNa jAtanA vAMdhA vagara viSayane grahaNa karavAnI tAkAta hovA chatAM e pAMce Indriya mAre vaza thayelI che teja zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sudarzanazreSThIvarNanam 97 zukaH pRcchati-se kiM' ityAdi / atha kiM tad noindriyayAyanIyam. / sthApatyAputra Aha-suyA' ityAdi. / he zuka! yat-yasmAt khalu krodhamAnamAyA lobhAH kSINA kSayaM prAptAH, upazAntAHupazamaM prAptAHsanto no udayante-nodIyante, no indriyayApanIyaM noindriyaM manastasya vikArAH kaSAyA iha no indriyazabdena gRhyante, teSAM yApanIyaM vazIkaraNaM mamAsti / / zuko vadati-' se kiM' ityAdi / atha kiM tad bhadanta avyAbAdham ? / sthApatyAputra Aha-' suyA !' ityAdi / he zuka ! yat-yasmAt khalu mama vAtika paittikazlaiSmikasAMnipAtikA= ! vAtikAH vAtaprakopajanitAH pattikAH prakopasamudbhavAH, zlaiSmikA:kAmakopaprabhavAH, sAnipAtikA: vAtapitta zleSmaNAM samUhaHsaMnipAtaH, tatra bhavAH vividhA ' rogAyaMkA' rogAtaGkA:-rogAzcAtakAceti indriya yApanIya hai / ( se kiM taM no iMdiyajavaNijje ) bhadaMta ! no indriya yApanIya kA kyA artha hai ? (suyA jannaM koha mANa mAyA lobhA khINA uvasaMtA no udayaMti se taM no iMdiyajavaNijje ) he zuka jo krodha, mAna, mAyA aura lobha ye cAra kaSAyeM kSayAvasthApanna hokara yA upazama avasthAvAlI hokara udaya meM nahIM A rahIM haiM yahI no indriya yApanIya hai| no indriyakA artha mana hotA hai / mana ke vikAra ye krodha, mAna, mAyA, aura lobha ye cAra kaSAyeM haiM / isaliye ye no indriya zabda se gRhIta hue haiN| yApanIya zabda kA artha vaza karanA haiM / ye saba kaSAyeM mere vaza meM ho rahI haiM - yahI no indriya yApanIya mere varta rahA hai| (se kiM bhaMte avvAbAhaM ) bhadaMta ! avyAvAdha kA tAtparya kyA hai ? (suyA jannaM mama vAiyapittiya siMbhiyasanivAiyA dhandriya yA5nIya cha. ( se ki ta no iMdiyajavaNijje ) mahata ! na chandriya yAyanIyanazamatha thAya che. (suyA janna kohamANa mAyAlobhA khiinn| uvasaMtA no udayati se tano iMdiyajavaNijje) 3 zubha ! adha, mAna, mAyA, ane lebha e cAre kaSAya kSaya pAmIne athavA te upazamita thaIne pharI udaya pAmatI nathI eja ne Indriya yApanIya che. ne Indriya eTale mana, ane krodha, mAna, mAyA, ane lobha e cAre mananAja vikAre che. ethI A badhAMne Indriya zabdathI gRhIta thayAM che. yApanIya zabdane artha vaza karavuM che. A badhA kaSAyo mAre vaza thayelA che. eja Indriya yApanIyane IpI rahyo chu ( se ki bhate abvAbAha) 3 mahata ! madhyApana za! atha che ? ( suyA janna mama vAiyapittiyasibhiyasannivAiyA vivihA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre dvandvaH rogA dAhajvarAdayaH, AtaGkAH zIghraghAtinaH zUlAdayaH no udIryante,tad avyAbAdha-vyAvAdhAnAM zarIrapIr3AnAmabhAvaH mama vartate / zukaH pRcchati-'se kiM ' ityAdi / atha ko'sau bhadanta' prAmuka vihaarH| ? sthApatyAputro vadati-'suyA' ityAdi / he zuka ! yat yasmAt khalu ArA meSu upavaneSu, udyAneSu puSpamadhAneSu rAjavaneSu, devakuleSu vyantarAyataneSu, sabhAsu pariSatsu 'pavvaesu' parvateSu, idamupalakSaNaM tenASTAdazasthAneSu ityarthaH / strIpazupaNDakavivarjitAsu vasatiSu prAtihArika-punaH samarpaNIyaM, pIThaphalakazayyAsaMvivihA royAyaMkA no udIreMti se taM avvAbAhaM se kiM taM bhaMte phAsuyavihAraM ArAmesu ujANesu devaulesu, sabhAsu, pavvaepsu, itthI pastupaMDaga vivajjiyAsu vasahIsu pADi hAriyaM pIThaphalaga saMthArayaM uggiNhittA NaM viharAmi settaM phAsuyavihAraM ) zuka ! jisa kAraNa se vAta, pitta aura kapha se janita tathA ina tInoM ke sannipAta se janita jo vividha prakAra ke dAhajvara Adi roga zIdhra ghAtaka zUlAdika AtaMka mujhe udita nahIM ho rahe haiM yahI avyAyAdha mere varta rahA hai| vyAyAdha zabda kA artha zArIrika pIDA hai- aura isa kA abhAva isa samaya mere meM varta rahA hai| yahI avyAyAdha kA svarUpa hai| he bhadanta ! prAmuka vihAra kA kyA svarUpa hai ? uttara-he zuka! jisa kAraNa maiM upavanoM meM puSpa pradhAna rAjakIya banoM meM devagharoM meM arthAt vyantarAyatanoM meM pariSadoM meM parvatoM meM UpalakSaNa se aThAraha sthAnoM meM, strI, pazu, paMDaka-napuMsakoM se vihIna vasatioM meM maThoM meM royAya'kA no udIre ti se ta avvAvAha se kiM ta bhaMte phAsuyavihAra ArAmesu ujjANesu devaulesu sabhAsu pavvaesu itthI, pasupaMDagavivijjiyAsu vasahIsu pADihAriya pIThaphalagasejjAsaMthAraya uggiNhittANa viharAmi se taM phAsuyavihAra) he zuka! vAta, pitta ane kaphathI janmatA temaja A traNenA sanni pAtathI udbhavatA aneka dAhajavara vagere, rogo zIdhraghAtaka zULa vagere AtaMka mArA zarIramAM udbhavatA nathI eja avyAbAdha mArAmAM vatI rahyo che. avyAbAdhanuM svarUpa eja che. zuke sthApatyA putrane bIjo prazna karyo -he bhadaMta ! prAsuka vihAranuM svarUpa zuM che.? tene uttara ApatA sthApatyA putra kahe che-he zuka ! huM upavane mAM, pukhya pradhAna rAjakIya vamAM, deva gharamAM eTale ke vyaMtarAyatamAM, pariSadamAM parvatemAM-upalakSaNathI aDhAra sthAmAM strI, pazu,paMDaka, napuMsaka vagaranI vastIomAM maThemAM prAtihArika zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sudarzanazreSTho varNanam 99 stArakamavagRhya = yAcitvA viharAmi vicarAmi sa prAsukavihAraH / taM ' iti vA kyAlaGkAre / zukaH punarapyupahAsArthaM pRcchati - ' sarisavayA' ityAdi / he bhadanta ! sarisavA' te tava kiM bhakSyAH, uta abhakSyAH kim ? sthApatyAputraH samAdhatte -' suyA ! ' ityAdi / he zuka ! ' sarisavayA ' sarisavayazabdArthAH makSyA api, abhakSyA api, ' sarisabayA ' iti padasyArthabhedAd bhakSyA abhakSyA bhavantIti bhAvaH / zukaH punarAha - ' se keNaNaM ' ityAdi / bhadanta ! he bhagavan tat kenAna evamucyate - ' sarisavayA ' bhakSyA api, abhakSyA apIti / , sthApatyAputro vadati -' suyA !' ityAdi / 'sarisavayA ' sarisavayazabdabodhyA arthAdvividhA prajJaptAH, tad yathA ' mittasarisavayA dhannasarisavayA ya prAtihArika puna: samarpaNIya- pITha, phalaka, zayyA saMstAraka ko yAcita kara vicaraNa karatA hU~- yahI merA prAsuka vihAra hai / upahAsa karane ke abhiprAya se punaH zuka parivrAjaka pUchatA hai ki ( sarisavayA te bhaMte kiM bhakveyA abhakkheyA ? ) bhadaMta ! " sarisavaya " tumhAre siddhAntAnusAra bhakSya haiM yA abhakSya haiM ? ( suyA sarisavayA bhakkheyA vi abhakyA vi) sthApatyA putra ne kahA- zuka ! sarisavaya bhakSya bhI haiM aura abhakSya bhI haiM / ( se keNeNa bhaMte / evaM buccai sarisavayA bhakkheyA vi abhakkheyA vi) zuka ne unase punaH pUchA bhadaMta ! Apa yaha kisa artha kI apekSA lekara aisA kahate haiM ki sarisavaya bhakSya bhI haiM aura abhakSya bhI haiN| (suyA sarisavayA duvihA pattA taMjahA mitta sarisavayA dhanna sarisavadhA) sthApatyAputra ne use samajhAyA ki zuka ! sarisavaya " -eTale ke yAcanA karelI vastu ke je pAchI apAya jemake pITha, phaLaka, zayyA sastArakanI yAcanA karI ne vicarU chuM. eja mArA prAsuka vihAra che. zu paritrA upAsanA abhiprAyathI irI prazna kure cheDe ( sarisavayA te bhaMte kiM bhakveyA abhakkheyA ! ) he laDhata ! ' sarisavaya ' tabhAza zAstra prabhA lakSya che Ge alakSya 1 ( suyA sarisavayA bhakveyA viM abhakkheyA vi ) sthApatyA putre tenA uttaramAM kahyuM he zuka ! * sarasavaya ' bhakSya paNa che ane abhakSya , che. (sekeNaTTheNa' bhate ! evaM buccai sarisasavayA bhakkheyA vi abhakkheyA vi ) zuddhe tebhane irI prazna - De lahaMta ! tebha ' sarisavaya' te lakSya te lakSya yA arthanI apekSA me aDDI rahyA cho. (suyA sarisavayA duvihA pannattA ta jahA mittasarisavayA: dhannasarisavayA) sthApatyAputre tene smjAvatAM kahyuM ke huM zuka ! ' sarasavaya' zabdanA artha e rIte thAya che. 1 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 jJAtAdharmakathAGgasUtre mitra sadRzavayasaH, dhAnyasarSapakAzca / ' sarisavayA' ityasya dvividho'rthaH sadRzavayasaH sarSapakAceti / tatra sadRzavayaso mitrarUpAH sarSepakAstu dhAnyarUpA iti bhaavH| tatra khalu ye te mitra sadRzavayasaH mitrarUpAH samAnavayasaste trividhAH prajJaptAH pratibodhitAH tad yathA-'sahaja yayA' sahajAtakAH samAnakAlajanmAnaH, 'sahavaDiyayA' saha vardhitakAH samAnakAle vRddhi prAptAH, 'saha paMsukIliyayA' saha pAMsukrIDitakAH sahaiva dhUlikrIr3AkAriNazceti / ve sarve mitrarUpAH sadRzavayaskAH khalu zramaNAnAM nirgranthAnAmabhakSyAH bhoktuM na kalpante / tatra khalu ye te dhAnyasarSapado prakArase prajJapta huA hai-1 mitrasarisavaya dUsarA dhAnya sarisavaya- sarisavaya zabda kI "sadRzavaya" aura sarSapaka" isa prakAra saMskRta chAyA hotI hai| jaba sadRzavaya-samAna AyuvAle mitrajana -aisA chAyArthaka "sarisavaya" pada liyA jAtA hai taba usa pakSa ke anusAra sarisavaya abhakSya hai aisA artha bodha hotA hai tathA sarSapaka chAyArthaka jaba sarisavaya pada liyA jAtA hai taba " sarisavaya" bhakSya bhI hai aisA arthabodha hotA hai| isI viSaya ko adhika aura spaSTa karane ke liye sUtrakAra kahate haiM ki- (tattha NaM je taM mitta sarisavayA tte tivihA pannattA, jahA- saha jAyayA, saha saMvar3iyayA, sahapaMsukIliyayA te NaM samaNANaM niggaMdhANaM abhakkheyA ) inameM jo mitra sarisavaya haiM ve tIna prakAra ke prajJapta hue haiM- jaise saha jAtaka, sahavardhitaka, saha pAMsukrIDitaka apane sAtha jinakA janma huA haiM ve sahajAtaka haiN| apane sAtha 2 jo vRddhi ko prApta hue haiM ve sahavardhita haiM / tathA jo bhitra, sarisakya, 2 dhAnya, sarisakya.' zanI saskRta chaay|| 1, sazakya, ane 2, sarSaka be rIte thAya che. jyAre sarisavaya ne "zadazavaya" ( sarakhI AyuSya dharAvanArA mitra jana ) A artha grahaNa karavAmAM Ave che tyAre "sarisavaya" abhakSya che Avo artha jaNAya che temaja "sarisaya " pada sarSapaka ( saraziyuM ) arthamAM levAya che tyAre te bhakSya che A paNa matha thAya che. 4 vAtane vizeSa 2558 42i sUtrA24 / (tatthaNa jeta mitta sarisavayA te tivihA pannattA, tajahA-sahajAyayA, sahasaMvaDhiyayA, sahapasukIliyayA teNa samaNANa niggadhANa abhakkhe yA ) mA nyAre sarisavaya zabdane artha mitra hoya che, tyAre tenA traNa prakAra samajavA joIe jemake 1, sAta, 2, sAdhita, mane 3, saDapAta. mI sAthe janma lenAra sahajAtaka kahevAya che. ApaNI sAthe meTA thanAra sahavardhita zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNA TIkA a0 5 sudarzanazreSThIvarNanam 101 ard dvavidhA = dviprakArAH prajJaptAH, tad yathA zastra pariNatAzca / tatra khalu ye te azastrapariNatAH sacittAste zramaNAnAM nirgranthAnAmabhakSyAH akhAdyAH tatra khalu ye zastrapariNatAH zastrapariNatyA'cittAste dvividhA prajJaptAH, tad yathA - prAsukAzca aprAsukAzca / aprAsukAH khalu he zuka ! no bhakSyAH = akhAdyAH / tatra khalu ye te mAsukAste dvividhAH prajJaptAH, tad yathA-' jAiyA ya ajAiyA ya ' yAcitAca, ayAcitAzca / tatra khalu-ye te ayAcitAste abhakSyAH akhAdyA / tatra khalu ye te yAcitAste dvividhAH prajJaptAH, tad yathA eSaNIyAzca anepaNIyAzca / tatra khalu sAtha 2 dhUli meM khele haiM ve saha pAMsu krIDitaka haiN| ye saba zramaNa nirgrathoM ko abhakSya haiM / ( tatthaNaM je te dhannasarisavayA te dubihA paNNattA, taMjahA sattha pariNayA ya asattha pariNayAya) jo dhAnya sarisavaya haiM ve do prakAra ke haiM- jaise 1 zastra pariNata 2 azastra pariNata - ( tattha NaM je te asattha pariNayA te samaNANaM NiggaMthANaM abhakkheyA tatthaNaM je te satyapariNayA te dubihA paNNattA taM jahA phAsugAya aphAsugAya ) ina meM jo azastra pariNata sacitta- dhAnyasarisavaya haiM ve zramaNa nirgranthoM ko abhakSya hai- akhAdya haiM / jo zastra pariNata acitta haiM ve prAsuka aura aprAka ke bheda se do prakAra ke haiM ( aphAsuyANaM suyA No bhakkheyA tasthaNaM je te phAsUyA te dubihA pannattA taM jahA jAiyAya ajAiyA ya tatthaNaM je te jAiyA te dubihA pannatA taM jahA esaNijjA ya aNesaNijjA ya ) ina meM jo aprAsuka dhAnya sarisavaya haiM ve he zuka khAne kahevAya che, temaja jee ekI sAthe mATImAM ramatAM ramatAM moTA thayA teo sahapAMsukrIDitaka mitra kahevAya che. zramaNa nithA mATe A badhA lakSya che. ( tatthaNa je te dhannasarisavayA te duvihA paNNattA, taM jahA sattha pariNayAya asattha pariNayAya ) dhAnya bheTale manAnA imAM sarisavaya ( saraziyu ) che tenA me prahAra che - 1 zastra parizruta, 2, sazastra parizruta, ( tatthaNa je te asatthapariNayA te samaNANaM NigaMdhANa abhakkheyA tatthaNa je ve satyapariNayA te duvihA paNNato ta jahA - phAsugAya aphAsugAya ) bhAbhAM azastra paviNata- sacitta ' dhAnya sarisaya che te zramaNa nigra MthA mATe abhakSya che, akhAdya che. temaja zasrapariNata-acitta che te prAsuka ane aprAsuka Abha me prAranA che. ( aphAsuyANa suyA No bhakkheyA- tattha NaM je te phAsUyA te duvihA pannatA taM jahA jAiyAya ajAiyAya tatthaNaM je te jAiyA te dubihA pannattA tajahA esANijjAya aNesa NijjAya ) sabhAMthI bhI AsuDa dhAnya sarasiyuM ( sarisavaya ) che, te amAdya che prAsu dhAnya sarasiyA ( sarisavaya ) nA meM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 jJAtAdharmakathAsUtre ye te 'aNesaNijjA' aneSaNIyAste khalu abhakSyAH / tatra khallu ye te 'esaNijjA' epaNIyAH, te dvividhA prAptAH-tad yathA-labdhAca alabdhAzca / tatra khalu ye tebhalabdhAste abhakSyAH / tatra khalu ye te labdhAste zramaNAnAM nirgranthAnAM bhakSyAH he zuka ! etenArthena-uktarUpeNa arthena uktArthamAdAyetyarthaH, evamucyate 'sarisakyA' sarisavayazabdavAcyA arthA bhakSyA api abhakSyA apIti / 'evaM kulatthA vi bhANiyavyA' evaM ukta kAregA kulasthA api bhaNitavyAH, 'naveraM' vizeSaH idaM nAnAtvaM strIkulasthAzca dhAnyakulatthAzca / strIkulasthA trividhA yogya nahIM haiN| prApsuka dhAnya sarisavaya do prakAra ke haiM jaise yAcita aura ayAcita / ina meM bhI jo ayAcita haiM ve abhakSya haiM- zramaNa nirgranthoM ko khAne yogya nahI haiM / yAcita eSaNIya aura aneSaNIya ke bheda se do prakAra ke haiM ( tatthaNaM je te aNesaNijjA te NaM abhakkheyA) ina meM jo aneSaNIya dhAnya sarisavaya haiM ve akhAdya haiM / ( tatthaNaM je te esaNijjA te duvihA pannattA laddhAya aladvAya, tattha Na je te aladdhA, te abhakkheyA, tattha NaM je te laddhA te samaNANaM niggaMthANaM bhakkheyA) jo eSaNIya sarisavaya haiM ve labdha aura alabdha ke bheda se do prakAra ke haiM- alabdha abhakSya aura labdha zravaNa nigranthoM ko bhakSya haiM / ( eeNaM aTeNaM suyA evaM buccati- sarisavayA- bhakkheyA vi abhakkheyA vi evaM kulatthA vi bhANiyavvA ) he zuka! sarisavaya pada ke ina pUrvokta arthoM ko lekara aisA maiM kahatA hU~ ki sarisavaya bhakSya bhI haiM aura a. bhakSya bhI haiN| isI taraha " kulasthA" ke viSaya meM bhI aisA hI samajhanA caahiye| (NavaraM imaM nANattaM) parantu isa meM isa taraha vizeSatA prakAra che-vAcita ane ayAcita, AmAM ayAcita sarisavaya abhakSya gaNAya che. zramaNa nirgathe AhAramAM ayAcita sarisavayane pravega karatA nathI. ( tatthaNa je te esaNijjA te duvihA pannattA laddhA ya aladdhAya, tatthaNa je te aladdhA, te abhakkheyA, tatthaNa je te laddhA te samaNANa niggaMthANa bhakkheyA) eSaNIya (IcchanIya) sarisavayanA labdha ane alabdha be prakAre che nirca thAne mATe alakhya sarisavaya (saraziyuM ) abhakSya che ane lakhya sarisavaya lakSya cha. (e eNaM aTeNa suyA evaM vucaMti sarisavayA bhakkheyA vi abhakkheyA vi eva' kulatthA vi bhANiyavA) 3 zu! 2mA pramANe sarisavaya ne pUrita rIte artha spaSTa karatAM tene bhakSya ane abhakSya Ama baMne rIte kahI zakAya bhAzate khAtyA' nA viSa 55 sama se naye. (Navara'ima nANata) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sudarzanazreSThIvarNanam 103 prajJaptAH,tadayathA kulavadhUkA itica kulamAtRkA itica, kula duhitara itica / dhAnya kultthaastthaiv.| evaM mAsAH mASA api, navaraM vizeSaH-idaM nAnAtvam mAsA mASA vividhAH prajJaptAH tadyathA-kAlamAsAzca arthamASAzca dhAnyamASAzca / tatra khalu ye te kAlamAsAste khalu dvAdazavidhAH prajJaptAH, tadyathA-zrAvaNo yAvad ASAhaH, te khalu abhakSyAH / arthamASA dvividhAH-hiraNyamASAzva, suvarNamASAzca, te khalu abhakSyAH dhAnyamASAstathaiva. // hai- (itthI kulatthA ya dhanna kulasthA ya ) eka strI kulasthA dUsarI dhAnya kulsthaa| tAtparya isakA-kulasthA kI chAyA kulasthA hai- isakA artha strI kulasthA aura dhAnya kulasthA hai / kulathI jAta kA anna vizeSa jo hotA hai vahI yaha dhAnya kulatthA se grahaNa huA hai / ( itthI kulatthA tivihA pannattA taM jahA kula badhUyAi ya kula mAuyAi ya, kula dhUyAiya) ina meM jo kulatthA kA vAcyArtha strI kulasthA hai vaha tIna prakAra kA haiM jaise- 1 kulavadhU 2 kulamAtR kA 3 aura kula duhitA ( lar3akI ) (dhanna kulatthA taheva) dhAnyakulatthA artha kA nirUpaNa dhAnya sarisavaya ke samAna jAnanA caahiye| ( evaM mAsA vi navaraM imaM nANattaM- mAsA tivihA pannattA, taM jahA- kAla mAsAya, attha mAsAya, dhanna mAsAya, tattha NaM je te kAla mAsA te NaM davAlasavihA pannattA, taM jahA-sAva Ne jAva AsADhe te NaM abhakkheyA, astha mAsA duvihA hiranna mAsA suvaNa mAsA ya teNaM abhakkheyA dhanna mAsA taheva ) isI taraha "mAsA" bhAnuM spaSTI4265 mevI rIta hai ( itthI kulatthAya dhannakulatthAya ) se zrI isasthA mana bhI dhAnya (anA) sutthAnI chAyA 'sasthA / thAya che. tenA be rIte artha samajI zakAya che. strI ne paNa kulasthA kahevAya che ane kulasthA eka jAtanuM kaTheLa paNa hoya che tene "kaLathI " kahe che. ( itthIkulatthA tibihA pannattA tajahA kulavadhUyAiya kulamAuyAi ya kula dhUyAiya ) strI thAnA 2 cha bha3-(1) // 15, (2) a bhAtRl, bhane (3) zuga huDitA ( 1) (dhannakulatthA taheva ) dhAnyApAyI sasthA zantuM ni3595 dhAnya sarisavanI ma sabhA se ( evaM mAsA vi navara ima nANatta mAsA tivihA pannatA tajahA-kAla mAsAya, asthamAsAya, dhannamAsAya, tatthaNa je te kAlamAsA teNa duvAlasavihA pannattA tajahA sAvaNe jAva AsADhe teNaM abhakkheyA atthamAsA duvihA hiranna mAsA suvaNNamAsAya teNa abhakkheyA pannamAsA taheva ) mA pramANe 'mAsa' za6 viSe 55 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 jJAtAdharmakathAGgasUtre __ sthApatyAputrasya tatvajJAnajijJAsayA zukaH pRcchati- ege bhavaM ' ityaadi.| 'ege bhavaM ' eko bhavAn ? ayaM bhAvaH-AtmAna ekatvasvIkAre zrotrAdi vijJAnAnAmavayavAnAM cAtma'nekatopalabdhyA ekatvaM duussyissyaamiiti| 'duve bhavaM ' dvau bhavAnn ? ayamAzayaH- Atmano dvitvAbhyupagame'hamityeka tvaviziSTArthasya dvitvavirodhena dvitvaM dUSayiSyAmIti / 'aNege bhavaM ' aneke bhavAn ? AtmAno'nekatvasvIkAre'hamityekatvaviziSTArthasyAnekatvavirodhenAnekatvaM duSayiSyAmIti bhAvaH / ' akkhaebhavaM ' akSayo bhavAna ? ' avvaebhavaM' a. vyayo bhavAn , ' avadvie bhavaM' avasthito bhavAn , AtmAnitya iti bhavatA svIkriyate itipshntryaabhipraayH| zabdAbhidheya ke viSaya meM bhI jAnanA cAhiye / kintu vizeSatA isa prakAra hai-mAsa tIna taraha ke haiM-jaise-kAlamAsa arthamASa,dhAnyamASa ina meM jo kAlamAsa haiM ve 12bAraha prakAra haiM / jaise zrAvaNa mAsa se lekara ASADha mAsa tk| ye saba abhakSya haiM / hiraNya mASA aura suvarNamASA ke bheda se artha mASa do prakAra haiM / ye bhI abhakSya haiM / dhAnyamASa ke viSaya meM dhAnyasarisava ke samAna prarUpaNA jAnanI cAhiye / aba sthApatyA putra anagAra se zuka parivrAjaka tattvajJAna kI jijJAsA se prazna karatA hai ki- ( ege bhavaM duve bhavaM aNege bhavaM akkhae bhavaM avvae bhavaM avaTThie bhavaM aNegabhUyabhAvabhavie vi bhavaM ?) Apa eka kaise haiM ? arthAt AtmA meM yadi ekatva mAnA jAve to zrotrAdi vijJAnoM evaM avayavo kI apekSA jo usameM anekatA kI upalabdhi hotI hai usa se usameM ekatA nahIM banatI hai / yahAM " bhava" AtmA kA bodhaka hai vizeSArtho jANavA joIe. "mAsa" zabdano artha traNa rIte thAya che. jema hai| bhAsa, (1) artha bhASa, (2) dhAnya bhASa, (3) A pAya bhAsa (mahinA) nA zrAvaNa thI mAMDIne ASADha sudhI bAra prakAre che. A badhA abhakSya che. hiraNyamASa ane suvarNa mASa A baMne arthamASanA be prakAre che. e paNa abhakSya che. anAjanA rUpamAM je dhAnya mASa (aDada) che tenA mATe dhAnya sarisavanI jemaja nirUpaNa samajavuM joIe. zuka pari pra.44 tatvajJAnanI jJAsAthI tabhane prazna 42 cha / (ege bhavaduve bhava aNege bhavaM akkhae bhava avvae bhava avadhie bhava aNegabhUyabhAvabhavie vi bhava ?) tame eka cho, e kevI rIte ? eTale ke AtmA mAM je ekatva manAya te zrotra vagere vijJAna ane ayenI apekSAe temAM anekatA upalabdha hoya che tethI. AtmAmAM ekatva siddha thatuM nathI. ahIM "bhAva" zabda Atma zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sudarzanazreSThIvarNanam 'aNegabhUyabhAvabhavie vi bhava' aneka bhUtabhAva bhaviko'pi bhavAn ? aneke aMzA avayavAbhUtAH atItAH, bhAvA vartamAnA bhavikAH-bhAvinazca yasya sa tathA, AtmA anitya iti pakSo bhavatA svIkriyata ityarthaH / anayonityAnityakSayorekataAtmA eka hai- isa siddhAnta ko lekara zuka sthApatyA putra anagAra se kahatA hai ki yaha AtmA kA ekatva pakSa yukti saMgata nahI baiThatA hai kAraNa zrotrAdi indriyoM se jo bhinna 2 vijJAna utpanna hue haiM evaM jo bhinna avayavoM kI upalabdhi hotI hai usa se AtmA meM ekatva bAdhita hotA hai ! isI taraha yadi AtmA meM dvitva mAnA jAve to yaha bhI pakSa yukti yukta pratIta nahI hotA hai kAraNa " ahaM" ahaM" ityAkArarUpa jo AtmA meM ekatva kI pratIti hotI hai usase ekatva viziSTa artha kI hI pratIti hotI hai isaliye isa pratIti se usa meM dvitva (do) kA virodha AtA hai / " aNege bhavaM" AtmA ko aneka bhI isIliye mAnanA yukti saMgata pratIti nahI hotA hai ki usa meM phira ' ahaM' ahaM ' ityAkAraka ekatva pratIti nahIM bana sakatI hai| isa pratIti se usa meM ekatva ( ekapana ) kA hI mAna hotA hai anekatA ke sAtha isa pratIti kA virodha hai / isaliye yaha pakSa bhI dRSita ThaharatA hai / 'akkha. e bhavaM' AtmA akSaya hai 'avvae bhavaM' avyaya hai avaTThie bhavaM AtmA ne mATe che. AtmA eka che. A siddhAntane viSe zuka parivrAjaka sthApatyAputra anagArane kahe che ke AtmA viSe ekatvapakSa yukti saMgata lAgate nathI. kAraNa ke zrotra vagere indriye thI je judI judI jAtanAM vijJAne utya nna thayAM che ane je judA judA avayanI upalabdhi thAya che tethI AtmA mAM ekatva bAdhita thAya che. A rIte ja je AtmAmAM dvitra mAnavAmAM mAne to mAvAta 565 athita vAgatI nathI, bha 'aha' 'aha' ! rIte je AtmAmAM ekatvanI pratIti thAya che tethI AtmA evA viziSTa che e artha ja spaSTa thAya che. A rIte AtmAmAM dvitva viSe paNa vadhe Go thAya che. " aNege bhava" mAmAne mane 555 mAnI na zaya bho temAM pachI "ahaM" "aha" A jAtanI ekatvanI pratIti saMbhavita thaI zakatI nathI. enAthI temAM ekatvanIja pratIti thAya che. A rIte anekatA nI sAthe A pratIti ne vadhe ubhe thAya che. A pramANe A pakSa paNa sahISa 04 upAya ( akkhae bhava) mAmA ma.kSaya che. ( avvae bhava) mavyaya zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 jJAtAdharmakathAGgasUtre rapakSaparigraho'nyataraM duussyissyaamiityaashyH| sthApatyAputro vadati-'suyA' ityaadi| he zuka ! eko'pyaham , dvAvapyaham , yAvat-anekabhUtabhAvabhaviko'pyaham / punaH zukaH pRcchati-' se keNadveNaM bhaMte !' ityAdi / tat kenArthena bhadanta ! evamucyate -eko'pyahaM yAvat-anekabhUtabhAvabhaviko'pyaham ? avasthita hai, nitya hai 'aNegabhUyabhAvabhavie vi bhavaM' aneka bhUta, bhAva aura bhavika paryAyoM vAlA hai anitya hai bhUta zabda kA artha atIta, bhAva kA artha vartamAna evaM bhavika kA artha bhaviSyata kAlIna hai arthAt AtmA ke bhUta paryAya rUpa aMza vartamAna paryAya rUpa aMza tathA bhaviSyata kAla meM hone vAle paryAya rUpa aMza usa ke avayava rUpa hai / isase AtmA meM anityatA siddha hotI hai| isa taraha zuka ne sthApatyA putra anagAra ke ina samasta pakSoM ko dUSita kiyaa| nitya pakSa anitya pakSa sAtha virUddha par3atA hai aura anitya pakSa nitya pakSa ke sAtha viruddha par3atA hai ityAdi / aba sthApatyApuna anagAra syAvAda siddhAnta ke anusAra uttara dete haiM / (suyA ege vi ahaM duvevi ahaM jAva aNega bhUyabhAva bhavievi ahaM ) he zuka ! maiM eka bhI hU~, maiM do bhI hU~, yAvat aneka bhUta bhAva bhavika paryAyoM vAlA bhI hU~ ( se keNa TeNaM bhaMte evaM vuccai, ege vi ahaM jAva aNegabhUyabhAvabhavie vi cha. ( avadie bhava) mA avasthita cha nitya cha, ( aNegabhUyabhAvabhatrie vi bhavaM ) bhane bhUta, mA mane mAvi paryAya pANe cha manitya cha, bhUta zabdano artha bhUtakALa che. bhAva zabdano artha vartamAnakALa ane bhAvika zabdane artha bhaviSya kALa thAya che, eTale ke AtmAnA bhUta paryAya aMza, vartamAna paryAya aMza temaja bhaviSyamAM thanArA paryAya rUpa aMza tenA (AtmAnA) avayava rUpa che. ethI AtmamAM anityatA siddha thAya che. A rIte zuka parivrAjake sthApatyA putra anagAranA badhA pakSene sadoSa siddha karyA, AtmA viSe nitya ane anitya Ama baMne pakSe eka bIjAthI virUddha che A pramANe ja anityapakSa niyapakSa nI sAthe viruddha che. sthApatyA putra anagAra syAdvAda siddhAnta bhu45 zuparivAne 4155 25tai 4 cha-(suyA ege vi ahaM duvevi aha jAva aNegabhUyabhAvibhAviravi aha) 3 zubha ! me paNa chuM, huM e paNa chuM, ane huM aneka bhUta, bhAva temaja bhavika paryAya pANI 55 chu ( se keNadveNa bhaMte evaM vuccai, ege vi aha jAva aNegabhUya. bhAvabhavie vi aha) zu sthApatyAputra manamAne dhuM mahanta ! zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sudarzana zreSThIvarNanam 107 atha sthApatyAputraH syAdvAdamavalambyottaraM karoti 'jaNaM suyA !' ityAdi / yat khalu he zuka | ' dabbaTTayAe ege ahaM' dravyArthatayA eko'ham / dravyatvenAmeko'smi jIvadravyasya ekatvAt, na tu pradezAbhiprAyeNa / 6 'nAsayA duvevi ahaM' jJAnadarzanArthatayA dvAvapyaham / jJAnadarzanArthadvayAbhiprAyeNa dvisvabhAvako'hamasmItyarthaH / dvAvapyahamityanena aneko'pi bhavAni - tipraznasyApyuttaraM pradattam uktarItyA dvisvabhAvakasvAm zrotrAdivijJAnAnAmavayaarat cAtmano'nekatvAcca / yathA eko devadatta ekasminneva kAle pitRtvaputratvabhrAtRtvAdInanekAn svabhAvAn prApnoti / , ! ahaM ) so bhadaMta ! Apa aisA kisa artha ko lekara kaha rahe haiM ki maiM eka bhI hU~ yAvat aneka bhUta bhAva bhavika paryAyoM vAlA bhI hU~ he zuka aisA jo maiM kaha rahA hU~ so kisa artha kI apekSA ko lekara kaha rahA hU~ yaha suno ( japaNaM suyA ! davvaTTayAe ege ahaM NANadaMsaNaTTayAe, duvevi ahaM, parasaTTayAe, akkhae vi ahaM avvae vi ahaM avaTThie vi ahaM ubaogaTTayAe aNegabhUyabhAvabhavie vi ahaM) meM eka hU~ aisA jo merA kahanA hai vaha he zuka ! dravyArthika naya kI apekSA hai / ( dravyArthika naya kA viSaya eka akhaNDa dravya hotA hai / ataH usa dRSTi se maiM dravya ko eka hone kI vajaha se eka hU~ / pradezoM kI apekSA se eka nahIM hU~ / jJAna, darzana kI apekSA se maiM do rUpa bhI hU~ do svabhAvAlA bhI hU~ / AtmAkA lakSaNa upayoga hai / yaha upayoga jJAna aura darzana kI apekSA se do prakAra kA hai / isa dRSTi se maiM eka hotA huA bhI do rUpa hU~ / isa kathana se maiM aneka bhI hU~ isa prazna tame kayA AdhAre kahI rahyA cheke huM eka paNa chuM aneka paNa chuM ane huM aneka bhUta, bhAva ane bhavika paryAya vALA paNa chuM ? sthApatyAputra anagAra zuka parivrAjaka ne javAma AyatA uDevA sAgyA hai - ( jaNNa suyA ! davtraTTayAe ege aha NANadaMsaNaTTayAe, duvevi aha paesaTuyAe akkhae vi aha N avtra vi ahaM avaTThie vi ahaM uvaogaTTayAe aNegabhUyabhAvabhatrie viaha ) he zu ! " huM eka chuM" mArU A kahevuM dravyArthika nayanI ape kSAethI che. dravyArthika nayanA viSaya eka akha'Da dravya hoya che, dravya eka hAvAthI, A STie huM eka chu, pradezAnI apekSAthI hu eka nathI jJAna dananI daSTie mArA e rUpa paNa che. huM be jAtanA svabhAvavALA paNa chuM. AtmAnuM lakSaNa upayAga che. jJAna ane dananI dRSTie upayAganA e prakAra thAya che. Ama huM eka hAvAM chatAM paNa e rUpa vALAdhyuM. AthI 'huM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 jJAtAdharmakathAGgasUtre 'paesaTTayAe akkhae vi ahaM avvae vi ahaM avaDhie vi ahaM' pradezArthatayA-akSayo'pyaham asaMkhyAtAnAmAtmapradezAnAmekasyApi kenApi prakAreNa kSayA'bhAvAt / avyayo'pyaham-kenApi prakAreNaikasyApyAtmapradezasya nAzAbhAvAt / kA bhI uttara ho jAtA hai| isa tarahase mAnane para bhI vahAM ahaM pratyaya hone meM koI bAdhA nahI AtI hai| aura uktarIti se AtmA meM dvitva bhAvatA Ane para usameM zrotrAdi vijJAnoM kI tathA avayavo kI anekatA bhI virUddha nahIM par3a sakatI hai| yaha viruddhatA to AtmA meM eka svabhAvatA mAnane para hI AtI hai / mUla meM eka hone para bhI aneka svabhAva kI mAnyatA bAdhita nahI hotI hai| jaise devadatta eka padArtha meM pitRtva, putratva, bhrAtRtva Adi aneka svabhAva eka hI kAla meM hote hue pratIti hote haiN| eka AtmA ke asaMkhyAta pradeza zAstrakAroM ne kahe haiM / ina meM se koI bhI aisA pradeza nahIM hai jisakA kisI bhI prakAra se kSaya ho sake ataH isa pradeza kI apekSA se maiM AtmA akSaya huuN| isI taraha eka bhI AtmA ke pradeza kA kisI bhI taraha se nAza nahI ho saka ne ke kAraNa maiM AtmA avyaya huuN| avyaya zabda kA jo kinhIM 2 ne aisA artha kiyA hai ki kitaneka pradezoM kA vyaya nahIM hotA hai so vaha Agama se viruddha par3atA hai kAraNa isa aneka chu e praznane uttara paNa puSTa thAya che. A mAnyatAthI tyAM "ahaMnI pratItimAM kaIpaNa jAtane vadhu jaNAtuM nathI. ane A rIte AtmAmAM vibhAvanI sthApanAthI temAM zrotra vagere vijJAnanI temaja avayanI ane katAmAM paNa kaI paNa jAtane virodha jaNAtuM nathI. AtmAmAM eka svabhAvatA mAnavAmAM ja A vAMdhe Ubhe thAya che. A pramANe mULa rUpe eka hovAM chatAM paNa aneka svabhAvanI mAnyatA koI paNa rIte bAdhita thatI nathI. jemake devadatta A eka padArthamAM pitRtva putratva bhrAtRtva vagere ghaNA svabhAvanI pratIti ekaja kALamAM thAya che. eka AtmAnA asaMkhyAta pradeza zAstrakAre e kahyA che. A asaMkhyAta pradezamAMthI kaI paNa e pradeza nathI ke jene kaIpaNa rIte nAza thaI zake. ethI A pradezanI apekSAe huM "AtmA akSayachuM. A rIte AtmAnA eka paNa pradezane gamete saMjogomAM keIpaNa rIte nAza nahi thavAthI huM "AtmAM avyayachuM. avyaya zabdano artha " kaI e evI rIte karyo che ke "keTalAka pradeze ne vyaya thato na hoya te avyaya te A artha AgamathI viruddha che. kAraNake A arthane mAnavAthI "keTalAka pradezane nAza thAya che" A artha paNa nIkaLe che. " trikALamAM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNA TIkA a0 5 sudarzanazreSThovarNanam 109 yattu - avyayaH kiyatAmapi ca vyayAbhAvAdityuktaM, tadAgamaviruddham - kiyatAmapI tyuktyA kiyatAnAM nAzobhavatItyarthasyApi bodhApattisaMbhavAt / avasthito'pyaham - asaMkhyAta pradezavattvaM kadAcidapi na vinazyati tena mama svarUpamavicalaM sadA' sthAyItyarthaH / tasmAnnityasvarUpo'pyahamasmIti bhAvaH / ziSyabuddhinirmalIkaraNArthamekasminnevArthe'neka paryAyazabdAnAM prayogaH / uvaogaTTayAe agabhUya bhAvabhavie tri ahaM' aneka bhUtabhAvabhaviko'pyaham / aneke viSayabhedAd bahuvidhA upayogA bhUtAH = atItAH, bhAvAH vartamAnA, stathA bhavikAH = bhAvinazca yasya sa tathA, atItakAle bahavaH - upayogAH zrotrAdiprakAra ke kathana meM " kitaneka pradezoM kA nAza hotA hai " aisA artha bhI ho jAtA hai / asaMkhyAta pradezoM se yukta panA AtmA meM trikAla meM bhI naSTa nahIM hotA hai ataH yaha asaMkhyAta pradezoM se yukta rahane rUpa jo AtmA kA svarUpa hai usase yaha AtmA avicala hai sadA avasthita hai / isase yaha spaSTa ho jAtA hai ki maiM nitya svarUpa vAlA huuN| maiM akSaya hU~, avyaya hU~, avasthita hU~ aise jo ye saba paryAya zabda eka hI AtmA rUpa artha meM prayukta kiye gaye haiM ve ziSya kI buddhi ko nirmala karane ke liye prayukta hue haiM aisA jAnanA cAhiye / " uba ogaTTayAe agabhUyabhAvabhavie vi ahaM " yahAM aneka zabda viSaya bheda kI apekSA anekavidha upayogoM kA vAcaka haiM ye anekavidha upayoga jisa ke pahile ho cuke haiM tathA vartamAna meM jisa meM ho rahe hai aura bhaviSya meM jisa meM hoMge arthAt atItakAla meM zrotrAdi vijJAna rUpa upayoga jisa meM utpanna hue haiM, naSTa hue haiM, vartamAna kAla meM bhI jisa meM " paNa AtmAmAM asaMkhyAta pradezAneA yukta bhAva naSTa thateA nathI. eTalA mATe asakhyAta pradezeAthI yukta rahenArU AtmAnuM svarUpa che. tenAthI A AtmA avicaLa che haMmezAM avasthita che. enAthI e spaSTa thAya che ke hu nitya svarUpa vALA chu. huM akSaya chuM. huM avyaya chuM. huM avasthita chuM. ane A badhA eka artha vAcaka paryAya zabdo AtmA rUpa arthamAM prayukta karavAmAM AvyA che, te ziSyanI buddhine niLa banAvavA mATeja, Ama samala sevu lehAye. ( uvaogaTTayAe aNegabhUyabhAvabhavie vi aha ) aDI je aneka zabda che te viSaya bhedanI apekSAthI aneka vidha upayAgAnA vAcaka che. A anekavidha upayAge jenAM pahelAM thaI gayA che, vartamAna kALamAM jemAM thai rahyA che ane bhaviSyamAM jemAM thaze eTale ke zrotra vagera vijJAna rUpa jemAM bhUtakALamAM utpanna thayA che, vartamAna kALamAM paNa jemAM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 jJAtAdharmakathAGgasUtre vijJAnarUpA utpannA vinaSTAzca vartamAnakAle'pi utpadyante vinazyanti ca, tathA bha. viSyat kAle utpatsyanta vinaziSyanti ca, ta upayogA AtmanaH kathaMcidabhinnA stenAnekabhUtabhAvabhaviko'pyahamasmItyevamanityapakSopi mama doSAya nAstItyarthaH / yattu-atrabhAvAH sattAH pariNAmA vA iti vyAkhyAtaM tadayuktam atItAnAM bhAvinAM ca bhAvAnAmanekAnvayitayA'tItArthakabhUtazabdAt bhAgeva prayoktavyasya bhAvazabdasya tadanantaraM prayogo na saMgacchate api ca-tanmate'tIta bhavikAnAM bhAvAnvayitayA tataH pUrvatra vA sahaiva prayoktavyayoratItabhavikazabdautpanna hote haiM naSTa hote haiM tathA bhaviSyat kAla meM jisa meM utpanna hoMge aura naSTa hoMge ve upayoga AtmA se kathaMcit abhinna haiN| ataH isa upayoga kI apekSA maiM AtmA aneka bhUta, bhAva, bhavika vAlA bhI hU~ isa taraha AtmA meM anityatA bhI A jAtI hai so yaha anityatA kA pakSa bhI hamAre liye doSAvaha nahI hotA hai| yahAM para jo kinhIM 2 ne bhAva zabda kA artha sattA yA pariNAma isa rUpa se kiyA hai vaha ThIka nahIM hai / bhAva zabda yahAM vartamAna kAlArtha kA hI vAcaka hai sattA yA pariNAma kA vAcaka nhiiN| kAraNa jo atIta aura bhAvI bhAva hote haiM ve anekArthAnvayI hote haiM isaliye atitArthaka bhUta zabda se pahile hI prayoktavya bhAvazabda kA usa ke bAda prayoga karanA saMgata pratIta nahIM hotaa| __ apica- sattA yA pariNAmavAdiyoM ke mata meM atIta aura bhavi. Syata bhAvoM ko bhAvAnvayI hone ke kAraNa atIta aura bhaviSyat utpanna thayA che naSTa thayA che temaja bhaviSya kALamAM paNa jemAM utpanna thaze ane nAza pAmaze te upage AtmAthI kathaMcita abhinna che. eTalA mATe A upaganI apekSAe huM " AtmA " ghaNA bhUta, bhAva ane bhAvika vALa paNa chuM A rIte AtmAmAM anityatA paNa AvI jAya che te A anitya bhAvane pakSa paNa amArA mATe saMdeSa kahI zakAya nahiM keTalAka bhAva zabdane! artha sattA ke pariNAma paNa kare che te ucita nathI. ahIM bhAva zabda phakta vartamAna kALane vAcaka che. sattA ke pariNAma arthane vAcaka nathI. kAraNa ke je atIta ane bhAvI bhAre hoya che te ane kAryAnvayI hoya che, ethI atItArthaka bhUta zabdanI pahelAM ja prayukta karavAmAM AvelA bhAva zabdane tenA pachI prayoga kare ucita lAgatuM nathI. vaLI sattA ke pariNAma vAdIonA mate atIta ane bhaviSya bhAve bhAvAnvayI hovA badala zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sudarzanazreSThIvarNanam yo vazabdavyavadhAnena prayogo na saMgacchate, tasmAd bhAvazabdo'tra vartamAnakAlArthapara ityeva bhagavadAzayo'vagamyate / ___ atra:=asmin sthAne sthApatyAputrasya vacanAni zrutvA sa zukaH saMbuddhaH samyagvodhaM prAptaH san sthApatyAputramanagAraM vandate stauti, namasyati praNamati, vaMditvA natvA caivamavAdIt he bhadanta / icchAmi khalu yuSmAkamantike kevaliprajJaptaM dharma nizAmayatuM zrotum / (bhUta, bhavika ) ye donoM zabda bhAva ke pahile yA bhAva ke bAda sAtha 2 prayukta hone cAhiye bhAva zabda se vyavahita hokara prayukta nahIM hone cAhiye parantu yahAM to ve donoM zabda bhAva zabda se vyavahita hokara hI prayukta hue haiM isaliye bhAvazabda yahAM vartamAna kAlArtha paraka hai aisA hI bhagavAna kA Azaya jJAta hotA hai / ( ettha NaM se sue saMbuddhe thAvaccA putta vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA, evaM kyAsI, icchAmiNaM bhaMte ! tumbhe aMtie kevalipannattaM dhamma nisAmittae dhammakahA bhANiyavyA ) isa sthAna meM sthApatyAputra anagAra ke vacanoM ko sunakara vaha zuka parivrAjaka samyaka bodha ko prApta ho gayA aura usane phira una sthApatyAputra anagAra ko vaMdanA kI stuti kI unhe namaskAra kiyA / vaMdanA namaskAra kara phira vaha unase isa prakAra kahane lagA he bhadaMta ! maiM Apa se kevali prajJapta dharma sunanA cAhatA hU~ / zuka parivrAjaka kI isa prakAra prArthanA suna kara sthApatyA putra ne use dharma atIta ane bhaviSya (bhUta, bhAvika) A baMne zabdo bhAva pahelAM ke bhAva pachI sAthe sAthe prayukta thavA joIe bhAva zabdathI vyavahita (yukta) thaIne prayukta thavA na joIe paNa ahI te te baMne zabda bhAva zabdathI vyavahita ( yukta ) thaIne ja prayukta thayA che. ethI ahIM bhAva zabda vartamAna kALane artha satAve che. magavAna maliprAya savA 145ya che. ( etthaNa se sue saMbuddhe thAvaccAputtaM vaMdai namasai vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI icchAmiNa bhaMte ! tubbhe aMtie kevalipannatta dhamma nisAmittae,dhammakahA bhANiyavvA) yA pramANe sthApatyA putra anagAranAM vacano sAMbhaLIne zuka parivrAjakane samyakatvadha thayo ane teNe sthApatyA putra anagArane vaMdana karyA stutikarI ane temane namaskAra karyA. vaMdanA ane namaskAra karIne teNe temane kahyuM ke he bhadaMta ! huM tamArA zrI mukhathI kevalI prajJasa dharma ne sAMbhaLavAnI IcchA rAkhuM chuM. zuka parivrAjaka nI AvI vinaMtI sAMbhaLIne sthApatyA putre tene dharmakathA saMbhaLAvI sthA. zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre ___ atha sthApatyAputro dharmakathA kathayatisma / nanu kIdRzI dharmakathA bhagavatopadiSTeti jijJAsAyAmAha-'dhammakahA bhANiyavvA' iti / dharmakathA bhaNitavyA aupapAtikasUtroktA dharmakathA'tra vAcyA sA copAsakadazAGgasUtrasyAgAradharmasaMjIvanITIkAyAM mayA vistarato vyAkhyAtA tato'vagantabyA // 24 // mUlam-taeNaM se sue parivvAyae thAvaccAputtassa aMtie dhamma soccA Nisamma evaM vayAso-icchAmi NaM bhaMte ! paribvAyagasahasseNaM saddhiM saMparivuDe devANuppiyANaM aMtie muMDe bhavittA pavvaittae, ahAsuhaM jAva uttarapurasthime disIbhAe tiDaMDayaM jAva dhAurattAo ya egate eDei, eDittA sayameva sihaM uppADei, uppADittA jeNeva thAvaccAputte aNagAre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA muMDe bhavittA jAva pavaie sAmAiyamAiyAI caudasapuvvAiM ahijai / taeNaM thAvaccAputte suyassa aNagArasahassaM sIsattAe viyarai / taeNaM se thAvaccAputte sogaMdhiyAo nIlAsoyAo paDinikkhamai, paDinikkhamittA bahiyA jaNavayavihAraM viharaiya // sU0 25 // kathA sunAI / kisa prakAra kI dharma kathA sthApatyA putra ne zuka parivrAjaka ko sunAI so yaha kathA auSapAtika sUtra meM varNita huI hai / vahI kathA yaha samajhanI caahiye| upAsakadazAMgasUtra kI jo agAradharma saM. jIvanI TIkA hai usameM maiMne isa kathA ko vistAra se vyAkhyAta kiyA hai| sUtra // 24 // patyA putra anagAre je dharmakathA zuka parivrAjakane kahI saMbhaLAvI tenuM varNana "papAtika sUtra" mAM karavAmAM AvyuM che jijJAsuoe te tyAMthI jANI levI joIe. "upAsakadazAMga sUtra" nI agAradharmasaMjIvanI TIkAmAM 5 meM mA 4thAnuM savistara varNana iyu che. // sUtra "24 " // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 zukaparivAjakadIkSAnirUpaNam 113 'taeNaM se ityaadi| TIkA-tatastadanantaraM khalu sa zukaH parivrAjakaH sthApatyAputrasyAntike dharma zrutvA nizamya evaM vakSyamANa prAkAreNAvAdIt-icchAmi khalu bhadanta ! parivrAjakasahasreNa sAdha saMparivRto devAnupiyANAmanti ke muNDo bhUtvA prabajitum / bhavatAM samIpe'haM parivrAjakasahasreNa saha kezolluzcanena muNDo bhUtvA dIkSA grahItumicchA mItyarthaH / tataH sthApatyAputro'vAdIta-he devAnupriya yathAsukhaM yAvat= Ipsita kArya dIkSAgrahaNarUpe vilamba mA kurU, ityevamuktaH san zukaH parivrAjakaH yAvat taeNaM se sue parivAyae ityAdi TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (se sue) usa zuka (paricAyae) parivrAjakane (thAvaccAputtassa atie dhammaM soccA ) sthApatyAputra anagAra ke mukhase zruta cAritra rUpa dharmakA zravaNa kara (Nisamma ) use hRdaya me avadhArita kara ( evaM vayAmI) una se isa prakAra kahA- (icchAmiNaM bhaMte / parivvAyagasahasse NaM saddhiM saMparivuDe devANuppiyANaM aMtie muDe bhavittA pavvaittae ) he bhadaMta / maiM Apa devAnupriya ke pAsa ina 1 eka hajAra parivrajako ke sAtha 2 muMDita hokara dIkSita honA cAhatA hU~ ( ahAsuhaM jAva uttarapura sthime disIbhAe tidaMDayaM jAva dhAurattAo ya egaMte eDei, eDittA sayameva siMhaM uppADei uppADittA jeNeva thAvaccAputte teNeva uvAgacchai ) zuka parivrAjaka kI isa bhAvanA ko jAna kara sthApatyAputra anagAra ne usase kahA he devANupriya / tumhe jaise sukha ho vaisA karo-icchita kArya jo dIkSA grahaNa hai usameM tuma (taeNa' se sue parivyAyae ityAdi ) / TI--(taeNa) tyA2vAha (se sue) zu4 (parivyAyae) parivA (thAvaccA puttamsa atie dhambha' soccA ) sthApatyAputra manAnA zrI bhupa thI zratra yAritra 35 ghamanuM zravaNa urIna (Nisamma ) tane sArI peThe yamA ma. dhArita zana ( eva' vayAsI) bhane 2 // zate 4thu- (icchAmi Na bhaMte ! parivvAyagasAhasseNa saddhiM saMparipuDe devANuppiyANa Atie muDe bhavittA paThava ittae ) 3 mahata ! tabhA pAsethI me 4002 parivAnI sAthai hu bhuta thaina vIkSita thavA yADU chu. ( ahAsuha jAva uttara purathime disImAe tiDaDaya jAva dhAurattAo ya egate eDei eDittA sayameva siMha uppADei utpADittA jeNeva thAvaccAputte teNeva uvAgacca i) zu4 parivAnI dIkSita thavAnI 42ch| sAMbhaLIne sthApatyA putra anagAre temane kahyuM "he devAnupriya ! tamane jema game tema kare. icchita kAryamAM eTale ke dIkSA grahaNa karavAmAM moDuM kare nahi A rIte zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 jJAtAdharmakathAGgasUtre uttarapaurastye digbhAge gatvA tridaNDikAM yAvat tridaNDAdIni saptopakaraNAni yAvat gairikadhAturaktAni vastrANi caikAnte ekAntapradeze 'eDer3a ' er3avi tyajati eDitA=tyaktvA ' sayameva sihaM uppADe ' svayameva svahastenaiva zikhAM jaTArUpAt utpATayati= luJcati / yattu - dIpikAkAreNa kastUracandragaNinA - yatinA ' sayameva vasahiM uppADhe ' iti svakapolakalpitaM mUlaM pradarzya, dIpikAyAM - 'svayameva = svahastAbhyAmeva paritrAjakavasatiH tridaNDikAnAM nivAsArha yanmaThaM tAmutpAvyatisma samUlaM vinAzitavAnityarthaH " ityuktaM, tadsamIcanam - hastalikhiteSu mudriteSu ca prAcInapustakeSu taduktamUlapAThAnavalokanena, sarvatra 'si' ityeva pAThasya darzanena ca utsUtra ma vilamba mata karo - isa prakAra sthApatyAputra ke kahane para usa zuka parivrAjakane IzAna koNa me jAkara apane tridaMDikA Adi sAta upakaraNo ko tathA 'gairika dhAtu se rakta hue vastroM ko ekAnta sthAna me rakha diyA unheM choDa diyA--aura choDakara phira apane Apa apanI jaTArUpa zikhA kA utpATana kiyaa| dIpikA kAra kastUra candra jI gaNine (sayameva vasahiM uppADe esA kapolakalpita mUla pATha dikhA kara dIpikA meM jo aisA likhA hai ki usane apane hAtho se tridaNDikoM ke nivAsa yogya maTha ko samUla ukhADa DAlA " yaha ThIka nahIM hai kAraNa aisA pATha hasta likhita evaM mudrita huI prAcIna pratiyo meM dekhane meM nahIM AtA hai| vahAM to "sihaM" yahI pATha likhA huA milatA hai ! isa taraha se apanI kapolakalpanA se pATha ko kalpita kara rakhanA yaha utsUtra prarUpaNA hai apanI zikhA ko utpAdita kara - luJcitakara vaha zuka parivrAjaka " MA "" sthApatyA putranI AjJA sAMbhaLIne zuka parivrAjake IzAna koNamAM jai ne peAtAnA tridaDa vagere sAta upakaraNe temaja gerU ra'ganA vesrone eka tarapha mUkI dIdhAM eTale ke A badhI vastuonA teNe sadAne mATe tyAga karI dIdhA enA pachI teNe jaTA rUpa pAtAnI zikhAnuM laMcana karyu. dIpikAkAra kastUra ca'drajI gazime " sayameva vasahi upADe AveA kapeAlakalpita mULa pATha batAvatAM dIpikAmAM e pramANe lakhyu che ke teNe ( parivrAjake ) peAtAnA hAtheAthI tridaDikAnA nivAsa ( maTha) ne samULa naSTa karI nAkhyA hatA A vAta ThIka kahI zakAya nahi kema ke A jAtane pATha hastalikhita temaja mudrita (chyAmesI) nUnI pratImA vA bhajato nathI te pratAma to 'siMha ' pADaja lakhelA maLe che. AvI rIte pAtAnI kapAlakalpanA bhUlaka asatya vAtA pAThakeAne bhramamAM mUkavAnA prayAso karavA te kharekhara 64 utsUtra53 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmA mRtavarSiNo TIkA a0 5 zukaparivrAjakadIkSAnirUpaNam 115 rUpaNA janitAnantasaMsAritvApatteH / utpATaya yatraiva sthApatyAputro'nagArastatraivopAgacchati, upAgatya muNDobhUtvA yAvat pravajitaH dIkSAM gRhItavAn / sAmAyi. kAdInyekAdazAGgAni caturdazapUrvANi adhItesma / tadA-zukasya sArthabhUtAH sahasraparivAjakA api dIkSAM gRhiitvntH| tatastadanantaraM khalu sthApatyAputro'nagAra sahasraM tadAnIM dIkSitAn sahasramanagArAn zukasya ziSyatayA vitarati, dattavAn / tataH khalu sa sthApatyAputraH sogandhikAyA nagaryAH nIlAzokAt nIlAzokanA. makAdudyAnAt pratiniSkAmati, nirgacchatisma, pratiniSkramya nirgatya, vahirjanapadavihAraM dezamadhye vihAraM viharati karotisma. // 25 // jahAM sthApatyAputra anagAra virAja mAna the vahAM gayA-( uvAgacchittA muMDe bhavittA jAva pavvaie samAiyamAiyAI caudAhapuvvAiM ahijjai) jAkara vaha muMDita ho unake pAsa dIkSita ho gyaa| sAmAyika Adi gyAraha aGgo ko aura caturdaza pUrvoko usane unake pAsa pddhaa| zuka ke sAtha rahe hue una 1 hajAra parivrAjakoM ne bhI bhagavatI dIkSA dhAraNa karalI / (taeNaM thAvaccA putte suyassa aNagArasahassaM sIsattAe viyarai) sthApatyAputra anagAra ne ina 1 eka hajAra sAdhuo ko zuka parivrAjaka kA ziSya banA diyaa| (taeNaM se thAvaccAputte sogaMdhio nIlA soyAo paDinikkhamai,paDinikkhamittA bahiyA jaNavayavihAraM viharai) isake bAda sthApatyAputra anagAra usa saugaMdhikA nagarI se, nIlAzoka udyAna se nikale aura nikala kara bAhara janapadoM meM vihAra karane lage // sU0 25 // paNa" ja che pitAnI zikhAnuM laMcana karIne zuka parivrAjaka jyAM sthApatyA putra manamA2 tA tyAM gayA. ( uvAgacchittA muDe bhavittA jAva pavvaie samAiyamAiyAI caudasapubbAI ahijjai ) tyAM72 bhuDita yadhane temanI pAsethI dIkSA meLavI lIdhI. sAmayika vagere agiyAra aMge ne temaja caturdaza pUrvene teNe sthApatyA putra anagara pAse rahIne abhyAsa karyo. zuka nI sAthe rahenArA eka hajAra parivrAjakaioe paNa bhAgavatI dIkSA svIkArI sIdhI. (taeNa thAvaccAputte suyassa aNagArasahassa sIsattAe viyarai) sthApatyA putra anagAre te eka hajAra sAdhuone zuka parivrAjakanA ja ziSya manAvyA. (taeNa se thAvaccAputte soga dhiyAo nIlAsoyAo paDinikkhamai, paDinikkhamittA bahiyA jaNadhayavihAra viharai) tyA2 mA sthApatyAputra anagAra saugadhikA nagarI ane nIlAzeka udyAnanI bahAra thaIne bIjA jana pada (deza) mAM vihAra karavA nIkaLyA. meM sUtra 25 che zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre mUlam tapaNaM se thAvaccAputte aNagArasahasseNaM saddhiM saMparivuDe jeNeva puMDarIe pavvae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA puMDarIyaM pavvayaM saNiyaM 2 durUhai, durUhittA meghaghaNasaMnigAsaM devasannivAyaM puDhavisilApaTTyaM jAva pAovagamaNaM Nuvanne, taNaM se thAvaccAputte bahUNi vAsANi sAmannapariyAgaM pAuNittA mAsiyAe saMlehaNAe sahiM bhattAiM aNasaNAI chedittA jAva kevalavaranANaMsaNasamuppADettA tao pacchA siddhe jAva pahINe // sU0 27 // 116 TIkA- 'taNaM se' ityAdi / tatastadanantaraM khalu sa sthApatyAputro'nagArahasrega sArdhaM saMparivRto grAmAnugrAmaM viharan yatraiva puNDarIkaH puNDarIkanAmakaH parvatasta traivopAgacchati, upAgatya ca puNDarIkaM parvataM zanaiH zanai dUrohati-Arohati, dUruhya ' meghaghaNasaMnigAsaM' meghaghanasaMnikAzaM meghAnAM ghanaH samUhastadvat kAlavarNa 'devasa taeNa se thAvaccA putte ityAdi / TIkArtha - (taraNaM) isake bAda ( se thAvaccAputte ) ye sthApatyAputra aNagAra sahasseNaM saddhiM saMparivuDe ) hajAra anagAra ke sAtha grAmAnu grAmavihAra karate hue ( jeNeva puMDarIe pavvae) jadAM puMDarIka parvata thA( teNeva uvAgacchadda ) vahAM Aye ( uvAgacchittA puMDarIyaM pavvayaM saniyaM 2 durUhai ) vahAM Akara ve usa puMDarIka parvata para dhIre 2 caDhe ( durUhisA meghaghaNasaMnigAsaM devasaMnivArya puDhabisilApaTTayaM jAva pAova 6 'taraNa' se thAvaccApute !' ityAdi // TIDaartha - (taeNa ) tyAramAha ( se thAvaccAputte) sthApatyAputra (aNagArasahasseNa saddhi saMparivuDe) meDa Delara AgugAranI sAthai bheu gAmathI jIne gAma vihAra 42tAM ( jeNeva puMDarIpa pavvae) nayAM puMDarIDa parvata to ( teNeva uvAgacchai ) tyAM yAvyA ( uvAgacchittA puMDarIya papaya saNiya 2 durUhai ) tyAM thaDeMthIne tethe| yuDarI parvatapara dhIme dhIme yaDhavA bhAMDayA ( durUhittA meghaghaNasaMnigAsa' devasaMnivArya' puDhavisilApaTTayAM jAva pAotragamaNa Nuvanne ) nyaDhIne tema zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 sthApatyAputranirvANanirUpaNam 117 = 6 nnivAyaM ' devasaMnipAtaM - nirvANAdyutsavasamaye yatra devAH samAgatya milanti devA nAM saMnipAtaH saMmilanaM yatra taM ' puDhavisilApaTTayaM pRthivI zilApaTTakaM pratilekhayitvA yAvat ' pAogamaNaM Nuvanne' pAdapopagamanamanuprAptaH sahasraziSyai saha pAdapopagamana saMstArakaM kRtvaan| tataHkhalu sa sthApatyAputrI bahUnivarSANi sAmAnapariyAgaM zrAmaNyaparyAyaM = cAritraparyAyaM pAuNittA ' pAlayitvA mAsikyA saMlekhanayA paSThibhaktAni anazanena chatvA yAvat - kevalavarajJAnadarzane sati ' samuppADetA ' samutpAdya antasamaye kevalajJAnAM kevaladarzanaM ca saMmApya tataH pazcAt sakalakarmakSaye siddhaH mukti prAptaH yAvat buddho muktaH sarvaduHkha prahINaH janmajarAmaraNAdiduHkha ra hito jAtaH // 26 // maNaM vane caDhakara unhoM ne megha samUha ke samAna kRSNa varNavAle tathA nirvANa Adi ke utsava ke samaya jahAM deva ekatrita hote haiM aise pRthivI zilApaTTa para pratilekhanA kara yAvat pAdapopagamana saMthArA dhAraNa kara liyaa| sAtha ke una 1 hajAra sAdhuoM ne bhI pAdapopagamana saMthArA le liyA / (taeNa se thAvaccAputte bahuNi vAsANi sAmana pari yAgaM pANintA mAsiyAe saMdehaNAe sa ibhattAiM aNasaNAe cheditA jAva kebalavaranANadaMsaNaM samuppADettA tao pacchA siddhe jAva pahINe ) isa taraha una sthapatyAputra anagAra ne aneka varSo taka zrAmaNya paryAya kA pAlana karake eka mAsa kI saMlekhanA se sATha bhaktoM kA anazana dvArA chedana kara yAvat anta samaya meM kevala jJAna kevala darzana prApta kara liyA / unheM prApta kara phira ve sakala karmoM ke kSaya hone para siddha bana gaye / yahAM yAvat zabda se buddha mukta sarva duHkha prahINa janmajasa maraNAdi duHkha rahito jAtA ina padoM kA saMgraha huA hai / sU0 26|| megha samUha jevI kALI temaja nirvANu vagerenA utsavanA vakhate deve jyAM ekaThA thAya che evI zilApara pratilekhanA karIne pAdapApagamana saMthArA svIkAryoM. temanI sAthai meDa innara sAdhukhe pazu (taraNa se thAvaccAputte bahUNi vAsANi sAmannapariyoga pAuNattA mAsiyAe salehaNAe saTThi bhattAiM aNasaNAe chedittA jAva kevalavara nANadaMsaNa samuppADettA taopacchA siddhe jAva pahINe ) mA rIte sthApatyAputra anagAre ghaNAM varSo sudhI zrAvaNa paryAyanuM pAlana karIne eka mahinAnI salekhanAthI sAiTha bhaktonuM anazana vaDe chedana karIne chevaTe kevaLa jJAna kevaLa dana meLavyuM. tyAra bAda badhAM karmo kSaya thayAM tyAre temane siddha pada maLyuM mAhIM' ne 'yAvat' zabda Avyo che tethI ( vuddhaH mukaH sarva duHkhanahINaH janma jarAmaraNAdiduH kharahito jAtaH ) mA honA saMgraha thayo che // sUrahe // " zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ jJAtAdharmakathAGgasUtre ___ mUlam-taeNaM se sue annayA kayAiM jeNeva selagapure nayare jeNeva subhUmibhAge ujjANe teNeva samosarie parisA niggayAselaoniggao dhamma soccA devANuppiyA! paMthagapAmokkhAiM paMcaM maMtisayAI ApucchAmi maMDuyaM ca kumAraM rajje ThAvemi, tao pacchA devANuppiyANaM aMtie muMDe bhavittA AgArAo aNagArayaM pavvayAmi, ahAsuhaM, tae NaM se selae rAyA selAgapuraM nayaraM aNupavisai, aNupavisittA jeNeva sae gihe jeNeva bAhiriyA ukTANasAlA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sIhAsaNe sannisanne, taeNaM se selae rAyA paMthagapAmokkhe paMca maMtisae saddAvei, sadAvittA evaM vayAsI-evaM khalu devANuppiyA! mae suyassa aMtie dhammaM NisaMte seviya dhamme icchie paDi. cchie Abhiruie ahaNaM devANuppiyA ! saMsArabhayauThivagge jAva pavvayAmi, tubbhaM gaMdevANuppiyA! kiM kareha kiM vavasAha kiMvA te hiyaicchaMti ?, taeNaM te paMthagapAmokkhA selagaMrAyaM evaM vayAsI-jaiNaM tubbhe devANuppiyA ! saMsArabhauThivaggA jAva pavvayaha amhANaM devANuppiyA! kimanne AhAre vA AlaMve vA amhe'vi ya NaM devANuppiyA ! saMsArabhayauThivaggA jAva pavvayAmo, jahA devANuppiyA ! amhaM bahusu kajjesu ya kAraNesu ya jAva tahA NaM pavatiyANa vi samaNANaM bahusu jAva cakkhubhUe / taeNaM se selage paMthagapAmokkhe paMcamaMtilae evaM vayAsI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNa TIkA a0 5 zailakarAja baritranirUpaNam jaiNaM devANu tubbhe saMsAra jAva pavvayaha taM gacchaha NaM devA0 saesu 2 kuTuMbesu jeTe putte kuDaMbamajjhe ThAvettA purisasahassa vAhiNio sIyAo durUDhA samANA mama aMtiyaM pAubbhava. hatti, taheva pAubbhavati / taeNaM se selae rAyA paMca maMtisayAI pAubbhavamANAI pAsai, pAsittA haTThatuDhe koDaMviya purise sadAvei, sadAvittA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA! maMDuyassa kumArassa mahatthaM jAva rAyAbhiseyaM uvaTThaveha0 abhisiMcai jAva rAyA yAvad viharai // sU0 27 // ____TIkA-tatastadanantaraM khalu sa zuko'nyadA-anyasmin kAle, kadAcit kasmiMzcit samaye yatraiva zailakapuraM nAma nagaraM yatraiva subhUmibhAgaM=mubhUmibhAganAmakam udyAnaM ' teNeva samosarie ' tatraiva samavasRtaH smaagtH| pariSanirgatA-zailakapura nagaranivAsinAM janAnAMsaMhatiH zukanAmA'nagAraM samAgataM zrutvA taM vandituM zailakapuranagarAdvahiniHsRtetyarthaH / zailako'pi nirgataH zailakanAmA nRpo'pi zukamanagAraM vandituM nagarAbahiniHsRtaH / nirgasya yatraiva zuko'nagArastatraivopAgacchati / atha 'taeNaM se sue' ityAdi TInArtha-(taeNaM) isake bAda (se. sue)ve zuka anagAra(annayA kayAI) kisI eka samaya (jeNeva subhUmibhAge ujANe teNeva samosarie) jahAM zailakapura nAma kA nagara aura usa meM bhI jahAM subhUmibhAga nAma kA udyAna thA vahAM vihAra karate 2 Aye (parisA niggayA selo niggao, dhammaM socA jAva devANuppiyA paMdhagapAmokkhAiM paMcamaMtisa (taeNa' se sue 'tyA TI --(taeNa) tyaa2|4 ( se sue) zumanagAra (annayA kayAI) 4 me mate (jeNeva se lagapure nayare jeNeva subhUmibhAge ujjANe teNeva samA sarie ) jyAM zaikSa4 pu2 nAme nagara ane tamA 5 cyA sumUbhi nAme dhAna tu tyA vihAra 42ta 42tA mAvyA. (parisA nigagayA selo nigAo dhamma soccA jAva devANuppiyA paMthagapAmokkhAI paMcamaMtisayAI Apu. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 jJAtAdharma kathAGgasUtre zukanAmnA'nagAreNa dharmakathA kathitA / pariSat pratigatA / tataH zailako rAjA-dharma zrutvA yAvat-saMbuddhaH zukamevamavAdIt-devAnupriya ! pAnthakapramukhANi pazca mantrizatAni pazcazatasaMkhyakAn pAnthakAdIn mantriNaH ApRcchAmi, manDUkaM ca kumAra svaputraM rAjye sthApayAmi, tataH pazcAt devAnupriyANAmanti ke muNDobhUtvA'gArAdanagAratAM pravrajAmi-svIkaromi / zuka Aha-yathAsukhaM pravrajyAgrahaNe vilambo na karaNIya ityarthaH / tataH khalu sa zailako rAjA zailakapuraM nagaramanupravizati, anupavizya yatraiva svakaM-nijaM gRhaM yatraiva bAhyA -- uvaTThANasAlA ' upasthAnazAlA-sabhA yAiM ApucchAmi maMDayaMca kumAre rajje ThAvemi tao pacchA devANuppiyANaM aMnie muMDe bhavittA AgArAo aNagArayaM pavvayAmi) inakA Agamana sunakara zailakapura nagara nivAsI janoM kA samUha unake vaMdanA karane ke liye nagarase bahAra niklaa| zailakapura rAjA bhI nikle| ye saba calakara vahAM Aye jahAM ve zuka anagAra virAja mAna the / zuka anagAra ne saba ko dharma kathA sunaaii| sunakara sabaloga vApisa cale gye| zailaka rAjA dharma kA upadeza sunakara yAvat prativuddha ho gyaa| usane zuka anagAra se isa prakAra kahA- devAnupriya / maiM pAMthaka pramukha pAMca sau maMtriyo se pUchaletA hU~ aura apane putra maMDUka kumAra ko rAjyame sthApita kara detA huuN| bAda meM maiM devAnupriya Apake pAsa muMDita hokara agAra avasthA se anagAra avasthA dhAraNa krluuNgaa| ( ahAsuhaM taeNaM se selae rAyA selagapuraM nayaraM aNupavisai, aNu cchAmi maMDuyaMca kumAre rajje ThAvemi tao pacchA devANuppiyANa atie muMDe bhavittA AgArAo aNagAraya pabvayAmi ) tamanu gamana sAmajIne zeyara puranA nAgarikonA samUho temanI vaMdanA karavA mATe bahAra nIkaLyA. laka puranA rAjA paNa vaMdana mATe bahAra javA nIkaLyA. teo badhA jyAM zaka parivrAjaka virAjamAna hatA tyAM pahoMcyAM. zuka parivrAjake badhAne dharmakathA saMbhaLAvI. dharmakathA sAMbhaLI ne badhA pota potAne sthAne jatA rahyA. dharma kathA sAMbhaLIne zailaka rAjA ne bodha thaye. temaNe zuka anagArane vinaMtI karatAM kahyuM ke-"devAnupriya ! huM mArA pAMcaso maMtrIone pUchI lauM chuM ane mArA putra maMDuka kumArane rAjyasiMhAsane besADI dauM tyAra pachI tamArI pAse muMDita thaIne huM agAra avasthA tyajIne anagAra avasthA dhAraNa 5rIza ( ahAsuhaM taraNa seselae rAyA selagapura' nayara aNupavisai aNupavi zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 zailakarAjacaritanirUpaNam 121 sthAnaM, tatraivopAgacchati, upAgatya siMhAsane 'sannisanne' saMnipaNNaH-upaviSTaH |ttH khalu sa zailako rAjA pAnthakapramukhANi paJcamantrizatAni paJcazatasaMkhyakAn pAnthakAdIna mantriNaHzabdayati-Ayati, zabdayitvA=AhUya evaM vakSyamANapakAreNa, avAdIt-evaM khalu he devAnupriyAH ! mayA zukasya-zukanAmno'nagArasyA. ntike samIpe dharmaH zrutacAritralakSaNaH / NisaMte' nizAntaH zrutaH, so'pi ca dharmaH ' icchie ' iSTaH vAnchitaH, 'paDicchie' pratIpsitaH grahItumabhilaSitaH 'abhiruie ' abhirucitA pratyAtmapradeze ruciviSayIbhUtaH, ahaM khalu he devAnumiyAH ! 'saMsArabhayauvvigge' saMsArabhayodvignaH janmajarAmaraNeSTaviyogAniSTasaMyo. gAdibhayodvignaH san yAvad pravajAmi-dIkSA grahiSyAmi / he devAnupiyAH ! yUyaM kiM kariSyatha kiM vyavasAyiSyatha kIdRzaM vyavasAyamudyamaM kariSyatha, kiM vA yuSmAkaM hRdayayepsita iti, bhavatAM manogatovicAraH kIdRzo bartato ityarthaH / tataH khalu te pavisittA jeNeva sae gihe jeNeva bAhiriyA udyAnasAlA teNeta uvAgacchai, uvAgacchittA sIhAsaNe sannisanne, taeNaM se selae rAyA paMthagapAmokkhe paMcamaMtisae saddAvei ) zailaka rAjA ke isa prakAra ke vicAra suna kara zuka anagAra ne unase kahA-yathA sukhaM-arthAt zuka-anagAra kI isa taraha dIkSA grahaNa karane meM anumati prApta kara zailaka rAjA vahAM se zailaka pura nagarameM aaye| Akara ve jahAM apanA ghara aura jahAM apanI bAhira upasthAnazAlA sabhAsthAna-thA vahAM gaye-vahAM jAkara unhoMne siMhAsana para baiThakara pAMcaso pAyaka pramukha maMtriyoM ko bulAyA-(sahAvittA evaM vayAsI-evaM khalu devANuppiyA mae suyassa aMtie dhamme NisaMte se viya dhamme icchie paDicchie, abhi ruie ahaM NaM devANupiyA! saMsArabhayauvigge jAva pavvayAmi tumbhe NaM sittA jeNeva sae gihe jeNeva bAhiriyA upadAnasAlA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sIhAsaNe sannisanne, taeNa se selae rAyA pathagapAmokkhe pacamaMtisae sadAvei) zailaka rAjAnA A jAtanA vicAra sAMbhaLIne zuka anagAre temane kahyuM yathAsukha" eTale ke tamane jemAM sukha maLe te kare. zuka parivrAjakanI dIkSA grahaNa karavA mATenI anumati meLavIne zailaka rAjA tyAMthI zailakapura naga ramAM AvyA. tyAM AvIne teo sIdhA potAnA mahelanI aMdara upasthAna zALA eTale ke sabhAsthAna hatuM tyAM pahoMcyA. tyAM jaIne temaNe siMhAsana 752 mesIna paaNyse| pAMtha prabhu matrImAne mosAvyA. ( sahAvittA evaM vayAsI evaM khalu devANuppiyA ! mae suyassa oNtie dhamme Nisate se vi ya dhamme icchie paDicchie abhiruie ahaNaM devANuppiyA ! saMsArabhaya ubimge jAva pavya zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 jJAtAdharmakathAGgasUtre , pAnthakapramukhAH pAnyakAdayo mantriNaH zailakaM rAjAnamevamadana yadi khalu yUyaM devAnupriyAH / saMsAramayodvignAH yAvat pavrajata = pratraniSya, tarhi asmAkaM he devAnu priya != he rAjan ! kosnya AdhAraH = Azrayo vA, AlambaH = duHkhAdau prapatatAM - dhArakaH vA bhaviSyati, yato'smAkaM bhavAnevazaraNam ityarthaH / vayamapi ca khalu he devAnupriya ! saMsArabhayodvignA yAvad bhavadbhiH sArdhameva pratrajAmaH = dIkSAM grahIdevAppiyA ! kiM kareha vivasaha, kiMvA te hiyaicchaMti ? ) bulAkara unase aisA kahA - he devANupriyo ? maiMne zuka anagAra ke pAsa zratacAritra rUpa dharma kA upadeza sunA hai - vaha mujhe bahuta acchA lagA hai / merI icchA use grahaNa karane kI ho rahI hai hara eka AtmapradezameM vaha merI rucikA viSayabhUta bana gayA hai| he devAnupriyo ! mai saMsAra ke bhaya se janma jarA maraNa iSTa viyoga aniSTa saMyoga Adi ke Dara se isa samaya udvigna ho rahA hU~ ataH maiM saMyama dhAraNa karU~gA / ataH he devAnupriyo ! tuma kyA karoge, kaisA udyama karoge - ApalogoM kA manAgata vicAra kaisA kyA ho rahA hai ? (taeNaM te paMthagapAmokkhA selagaM rAyaM evaM vayAsI) rAjA kI isa prakAra vANI sunakara una pAMthaka pramukha pAMcasau maMtriyoM ne usa zailaka rAjA se isa prakAra kahA - ( jaiNaM tunbhe devAppiyA ! saMsArabhaviggA jAva pavvayaha, amhANaM devANuppiyA ! kimanne AhAre vA alabe vA amhe vi ya NaM devANupiyA ! saMsArabhAunivaggA jAva pavvayAmo) he devAnupriya ! yadi Apa saMsAra bhaya se yAmi tumbheNaM devANupiyA ! kiM kareha kiM vavasaha kiMvAte hiyaicchati !) mosAvI ne rAjAe temane kahyuM ke huM devAnupriya ! meM zuka anagAra pAsethI zrutacAritra rUpa dharmanA upadeza sAMbhaLyeA che. tenAthI huM ahuja prabhAvita thayA chuM. zruta cAritra rUpa dharmane svIkAravAnI mArI tIvra IcchA che, mArA mAtmAnA pratyeka bhAgamAM zruta cAritra rUpa dharma vyApta thai gayA che. he devAnupriyA ! huM saoNMsAranA bhayathI janma jarA ( ghaDapaNuM ) iSTajananA triyAga, aniSTa sacaiAga vagerenI bIkathI atyAre vyAkuLa thai rahyo chuM. tethI huM saMyama dhAraNa karIza hai devAnupriyA ! tame zuM karazo ? tame ze udyoga karaze! ? A viSe tamArA bhanubhAM OM latanA viyAro bhAvavA bhAMDyA che ? (taraNaM te paMthagapAmokkhA selagaM rAya evaM vayAsI ) rAmanI vANI sAMlajIne pAMtha prabhu pAMyasa maMtrIo zailazanane yA pramANe dhuM-- (jaiNaM tubbhe devANupiyA ! saMsArabhauvvigA jAva pavvayaha amhANaM devANuvivayA ! kimanne AhAre vA AlavevA amhe vi ya NaM devANupiyA ! saMsAramauvigA jAva pavtrayAmo) De hevAnupriya ! tame le saMsAra layazrI laya zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 zailakarAjacaritanirUpaNam 123 dhyAmaH / he devAnupriya ! he svAmin ! yathA'smAkaM bahuSu kAryeSu-rAjyAdhikRtakAryeSu ca kAraNeSu-rAjyarakSaNopAyeSu ca yAvat-tathA - khalu bhavadbhiH sArdha pratrajitAnAmapi zramaNAnAM bahuSu yAvat kAryAdiSu cakSurbhUtaH / yathA'smAkamadhikateSu bhavAn vizrAmasthAnaM, rAjyakAryeSu bhavAneva netratulyo netA'sti tathA cAritrapAlanakAryeSvapi bhavAneva netAbhaviSyatItibhAvaH / udvigna ho kara dIkSita honA cAhate haiM to he devAnupriya ! aba hamalogoM kA aura kauna Apake sivAya dUsarA AdhAra ho sakegA kauna duHkhA dika ke samaya hamalogoM ke liye AlaMdhana dene vAlA hogA, kyoM ki hamAre liye to ApahI eka zaraNa bhUta haiN| ataHjaba Apa dIkSita honA cAhate hai to hama loga bhI saMsAra bhaya se udvigna ho kara Apa ke sAtha hI dIkSA saMyama dhAraNa kreNge| (jahA devANuppiyA! amhaM bahusu kajjesu ya kAraNesu ya jAva tahANaM pavvatiyaNavi samaNA NaM bahusu jAva cakkhubhUe) he devAnupriya ! jIsa taraha Apa hamalogoM ke liye aneka rAjyAdhikRta kAryoM meM aneka kAraNoM me-rAjya saMrakSaNa ke upAyoM meM-cakSubhUta rahe haiM usI taraha Apake sAtha pravRjita hue hamalogoM ke cAritra pAlana kArya meM bhI Apa hI netA rheNge| (taraNaM se selage paMthagapAmokkhe paMcamaMtisae evaM vayAsI) maMtri maMDala kI isa prakAra bAta sunakara usa zailaka rAjA ne una pAMthaka pramukha pAMcasau maMtriyoM se isa prakAra khaa:trasta thaIne dIkSA meLavavAnI IcchA rAkhe che te tamArA sivAya amAro bIje kaNa AdhAra thaze ? Aphatana vakhate amane Azraya ApanAra kezuM thaze ? amAre mATe to tame ja zaraNuM rUpa che, eTale jyAre tame dIkSita thavAnI IcchA rAkhe che tyAre ame loke paNa A saMsArathI kaMTALI gayA chIe tamArI sAthai mame paNa yAsa dIkSA saMyama pA29 4zazu ( jahA devANuppiyA ! amha vahusu kajjesu ya kAraNesuya jIva tahANa pavvatiyANavi samaNANa bahusu jAva cakkhubhUe) 3 pAnupriya ! tame sabha mahIM sbhaa2| bhATa ghaNu rAjavahITanA kAmamAM ghaNAM kAraNe mAM-rAjya saMrakSaNa viSenA upa mAM cakSabhUta rahyA che tethI amArI sAthe pratrajita thaIne paNa ame leke cAritrapAlana kAryamAM paNa tame ja amArA netA thao evI amArI IcchA cha, (taeNaM se selage pathagapAmokkhe pacama tisae eva vayAsI) matrImA A jAtanA vicAra sAMbhaLIne zailaka rAjAe te pathaka pramukha pAMca zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre 1 tataH khalu sa zailakaH pAnthakapramukha paJcamantrizataM paJcazatasaMkhyakAn pAnyakAdIna mantriNaH, evaM vakSyamANaprakAreNAvAdIt - yadi khalu he devAnupriyAH / yUyaM saMsArabhayodvignAH yAvat pravrajata pratrajiSyatha dIkSAM grahISyatha, tat tarhi gacchata khala he devAnupriyAH ! svakeSu svakeSu kuTumceSu jyeSThAn putrAn kuTumbamadhye sthApayitvA purUSasahasravAhinIH zivikAH durUhAH ArUDhAH sato mamAntikaM mAdubhavateti / tathaiva prAdurbhavanti = te paJcazatAni mantriNaH stra sva jyeSThaputraM kuTumba - madhye svasthAne sthApayitvA zivikAmArUDhAH santaH zailakanRpasya samIpe upasthitA abhUtyarthaH / / tataH khalu sa zailaka rAjA paJcamantrizatAni paJcazatAni mantriNaH prAdurbhavataH = samAgatAn pazyati dRSTvA dRSTatuSTaH kauTumbikapuruSAn = AjJAkAriNaH puruSAn 124 0 ( jaiNaM devANu tumbhe saMsAra jAva pavtrayaha ta gacchaha NaM devANu0 saesa 2 kuTuMbe jeTThe putte kuTuMbamajjhe ThAvettA purisahassabAhiNiA sIhAo durUDhA samANA mama antiyaM pAunbhavahatti taheva pAunbhavaMti ) he devAnupriya ! yadi Apa loga saMsAra bhaya se udvigna haiM aura yAvat prabrajita honA cAhate hai to jAo aura apane 2 kuDumbo meM apane 2 sthAnoM para jyeSTha putroM ko sthApita karake puruSa sahasravAhinI zivikAoM para ArUDha ho kara phira mere pAsa AjAo isa prakAra rAjA ke kathana ko sunakara unasavane apane 2 kuDumboM meM apane 2 sthAna para apane 2 jyeSTa putroM ko sthApita kiyA aura bAda me phira ve sabake saba zailaka rAjA ke pAsa meM puruSa sahasravAhinI zivikAoM para ArUr3ha ho kara upasthita ho gaye / (taeNaM se selae rAyA paMcamaMtisayAI pAunbhavamANAI pAsa pAsittA hatuTThe koDa biya purise sAvei saddAvittA 2 maMtrImone yA pramAo 'dhuM - ( jaiNaM devANu tubbhe saMsAra jAva pavvayaha ta gacchaha Na devANu saesa 2 kuDubesa jeTTe putte kuDubamajjhaM ThAvettA purisa saharasa bAhiNio sIhAo durUDhA samANA mama aMtiya pAunbhavahatti taheba pAubhavaMti ) De hovAnupriyo ! bharera ne tabhe sauMsArabhayathI saMtrasta hai| to jAe ane tapeAtAnA kuTuMbomAM pAtAnA sthAne jayeSTha putro ne mUkIne puruSasahasravAhinI pAlakhIomAM besIne mArI pAse Ave. A rIte rAjAnuM kathana sAMbhaLIne teo badhA potapotAne sthAne jyeSTha putrone mUkIne puruSa sahasravAhinI pAsa jIomAM savAra thA rAjanI pAse bhAvyA. (taeNa se selae rAyA paMcamaMtisayAI pAu bhavamANAI pAsa pAsitA tuTThatuDe koDa biya zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNo TIkA a0 5 zailakarAjacaritanirUpaNam 125 zabdayati, Ahvayati / zabdayitvA AhUya, evaM vakSyamANaprakAreNAvAdIt-kSiprameva zIghrameva bho ! devAnupiyAH ! maNDUkasya kumArasya mahArtha-mahAprayojanakaM yAvatrAjyAbhiSekaM ' uvaTaveha' upasthApayata kuruta / ' abhisiMcaMti ' abhiSiJcanti, tataste kauTumbika puruSAH suvarNarajata kalazaimaNDUkakumAraM snApayitvA sarvAlaGkAra vibhUSitaM kRtvA, tasya rAjyAbhiSekaM kurvanti smetyarthaH / yAvad maNDUko rAjA jAtaH viharati Aste // sU027 // mUlam-taeNaM se selae rAyA maMDuyaM rAyaM Apucchai, taeNaM se maMDue rAyA koDuMbiyapurise sadAvei, sadAvittA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA ! selagapuraM nagaraM Asitta saMmajiovalitaM gaMdhodayasittaM gaMdhavaTTibhUtaM kareha ya kAraveha ya, evaM vayAsI) isake bAda usa zailaka rAjA ne jaba una pAMcasau maMtriyoM ko apane samIpa upasthita huA dekhA to dekhakara vaha bahuta adhika prasanna evaM saMtuSTa huA ora usI samaya usane kauTumbika puruSoM ko bulAyA-bulAkara unase kahA (khippAmeva bho devANuppiyA ! maMDuyassa kumArassa mahatthaM jAva rAyAbhiseyaM uvaTThaveha, abhisiMcai jAva rAyA yAvat viharai) bho devAnupriyo! tuma loga zIdhra hI maMDuka kumAra kA mahArtha sAdhaka-mahAprayojana bhUta-yAvat rAjyAbhiSeka karo / unhoM ne usakA rAjyAbhiSeka kiyA arthAt suvarNa rajata ke kalazoM se maMDUka kumAra kA abhiSeka kara aura use samasta alaMkAroM se vibhUSita kara rAjya pada meM abhiSikta kiyaa| isa taraha maMDUka kumAra rAjya padAsIna ho gayA // sUtra 27 // purise sadAvei sadAvittA evaM vayAsI) tyA2 // potAnA paaNyse| bhatrImAne AvelA joIne rAjA khUbaja prasanna thayA ane saMtuSTa thayA rAjAe tarata ja potAnA auTumi puruSAne sAcyA mane matAvAne tebhane dhu-( khippAmeva bho devANuppiyA ! maMDuyassa-kumArassa mahattha jAva rAyAbhiseya uvaTaveha abhisi caie jAva rAyA yAvad viharai) le devAnupriyo ! tame satvare bha. 2014 kumArane mahAI sAdhaka mahAprayajana bhUta-rAjyAbhiSeka karo kauTuMbika puru e rAjAnI AjJA pramANe ja maMDUka rAjakumAra rAjyabhiSeka karyo eTale ke teoe senA rUpAnA kaLazothI aMka kumArane abhiSeka karyo. ane badhA alaga ||3||thii tena zAzana 25 siDAsana 52 mesAIyo, // sUtra "27" // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 jJAtAdharmakathAGgasUtre karittA ya kAravittA ya eyamANattiyaM paccappiNaha, taeNaM se maMDue rAyA doccaMpi kothuviyapurise sadAvei, sadAvittA evaM vayAso-khippAmeva bho ! selagasta ranno mahatthaM jAva nikkhamaNAbhiseyaM jaheva mehassa taheva, gavaraM paumAvatIdevI aggakese paDicchai / sacceva paDiggahaM gahAya sIyaM durUhati, avasesaM taheva jAva sAmAiyamAiyAiM ekArasa aMgAI ahijjai, ahijittA bahuhiM cauttha jAva viharai, taeNaM se sue selayassa aNagArasta tAI paMthagapAmokkhAiM paMca aNagArasayAI sosattAe viyarai, taeNaM se sue annayA kayAiM selagapurAo nayarAosubhUmibhAgAo paDinikkhamai, paDinikkhamittA bahi. yA jaNavayavihAraM viharai, taeNaM se sue aNagAre annayA kayAiM teNaM aNagArasahasseNaM saddhiM saMparivuDe puvvANupuci caramANe gAmANugAma viharamANe jeNeva poMDarIe pavvae jAva siddhe // sU0 28 // __ 'taeNaM se selae ' ityAdi / TIkA-tataH sa zailako rAjA maNDUkaM rAjAnamApRcchati, he devAnupriya ! ahaM dIkSA grahISyAmItI / tata : khalu sa maNDUko rAjA kauTumbikapuruSAn Adeza kAriNaH puruSAn zabdayati Ahvayati, zabdayitvA AhRya evaM vakSyamANaprakAre 'taeNaM se selae rAyA ' ityAdi / TIkArtha-(taeNaM) isake vAda (se selae rAyA) usa zailaka rAjA ne (maMDuyaM rAyaM Apucchai ) maMDUka rAjA se pUchA kahA ki he devAnupriya ! maiM dIkSA saMyama lUMgA (taeNaM se maMDue rAyA koDuMbiya purise sahAvei ) (taeNaM se selae rAyA ) tyAta 10-(taeNa) tyA2 mA (selaerAyA) zaita 2me (maMDDaya rAya Apu. cchai) ma54 2ne 4thu- devAnupriya ! hu~ dIkSA 254|6riish. (taeNaM se maMDue rAyA koDubiyapurise sadAvei ) tyA2 57 bha4 me auTumi zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAra dharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 zailakarAjaca ritanirUpaNam NAvAdIt kSiprameva zImetra me / devAnupriyAH zailakapuraM nagaram 'AsittasaMmajjivalitaM ' Asikta saMmArjitopaliptaM = Asiktam jalenA''rdrIkRta, saMmArjitaM saMmArjanyA kacavarAyapasAraNena saMzuddhaH, upaliptaM gomayAdinA saMliptaM, gandhodaka siktaM punargandhodakena prasiktaM gandhavartibhUtaM agaravartirUpaM sugandhamayaM yUyaM kuruta, anyaizva kArayata kRtvA ca kArayitvA ca 'eyamANattiyaM' etAmAjJaptikAM= etAM mamAjJAM pratyarpayata = bhavadAdiSTaM kArya sarva saMpAditamasmAbhirityA vedayatetyarthaH / tataH khalu sa maNDUko rAjA 'doccaMti ' dvitIyamapi dvitIyavAramapi kauTumbikapuruSAn=AdezakAriNa: puruSAn zabdayati = Ahnati zabdayitvA evamavAdIt 127 isake bAda maMDuka rAjA ne kauTuMbika puruSo ko bulAyA (sadAvittA evaM vayAsI) bulAkara una se aisA kahA ( khippAmeva bho devANupiyA ! selagapuraM nagaraM Asitta saMmajjivalitaM gaMdhavaTTibhUttaM karehapa kAraveya) bho devAnupriyo ! tuma loga zIghra hI zailakapura nagara ko jala se chir3ako- siMcita karo, kaca vara Adi ke apanayana se use sApha karo, gomayAdi se use lIpo gaMdhodaka se use bAra 2 sikta prasikta karo gaMdhavarttirUpa karo- sugaMdhamaya karo, tathA dUsaroM se kara vAo / ( karitA kAravittAya eyamANatti yaM paJcappiNaha ) kara ke aura karA ke pIche hameM isa AjJA ke pAlana kI khabara do hamane Apa kI AjJAnusAra saba kArya saMpAdita kara diyA hai - aisA pIche hameM samAcAra do (ta se maMDue rAyA doccapi kauTuMbiyapurise saddAveha, saddAvittA evaM vayAsI) isake bAda maMDUka rAjA ne duvArA bhI puruSAne mosAcyA ( sadAvittA evaM vayAsI) gosAvIne yA pramANe dhuM( khippAmeva bho devANuniyA ! selagapura nagaraM AsitasaMmajjio littaM gaMdhavaTTibhUta kareya kAravezya ) he hevAnupriyo ! tabhe zelampurane pAlIthI satvare si`cita karA kacarA vagere sApha karIne, chANa vagerethI lIMpe temaja suvAsita pANIthI vAravAra tene si'cita karI ane tene gadhati eTale ke dhUpasaLInI jema suvAsita manAvA temaja bIjAethI suvAsamaya banAvaDAve (karitA kAravittAya eyamANattiya paccaSpiNaha) yA pramANe late urIne ane jInnayonI pAsethI urAvaDAvIne abha pu3 thayAnuM bhane bhAvo ( taraNaM se muMse yA donaca piM kauDutriyapurise sahAvei, saddAvittA evaM vayAsI ) tyAra bAda ma`DUka rAjAe khIjI vakhata kauTu'khika puruSane eTalAvyA. ane zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 jJAtAdharmakathAGgasUtre kSipramevabhoH / zailakasya rAjJo mahAtha mahApayojanakaM mokSaphalakaM yAvat niSkramaNAbhiSekam -dIkSotsavam upatthApayata-kuruta, yathA meghasya meghakumArasya prathamAdhyayane niSkrAmaNAbhiSeko varNitaH tathaiva tadvadatrApi vAcya ityarthaH / maNDUkanRpA''jJayA kauTumbikapuruSAH zailakanRpasya niSkramaNAbhiSekaM meghakumAravat kRtavanta iti bhAvaH navaraM tautAvAn bhedaH yat-padmAvatI devI padmAvatI nAmnI rAjJI zailakanRpasya sva. bhAryA, agrake zAn = agrabhUtAn kezAgrabhAgarUpAn caturaGgulavarjitAn nApitakatitAn kezAn pratIcchativastrAzcale gRhNAti, meghakumArasya tu svamAtA dhAriNIdevI kezAn gRhNAtismetibhAvaH saccevA tadiva-tadvat = meghakumAravadityarthaH, kauTumbika puruSoM ko bulAyA, aura bulAkara una se aisA kahA ( khippAmeva bho selagassa ranno mahatthaM jAva nikkhamaNAbhiseyaM jaheva mehassa taheva- NavaraM paumAvatI devI aggakese paDicchai ) tuma loga zIdhra hI zailaka rAjA kA mokSaphala sAdhaka yAvat niSkramaNAbhiSeka dIkSo. tsava- meghakumAra ke dIkSotsava kI taraha karo / meghakumAra kA dIkSotsava jaisA prathama adhyayana meM varNita kiyA hai vaisA hI yahAM para bhI samajha lenA cAhiye / isa prakAra maMDUka rAjA kI AjJA sunakara una kauTumbika puruSoM ne zailaka rAjA kA dIkSotsava meghakumAra ke dIkSotsava kI taraha acchI taraha se kiyA / usameM aura isameM kevala itanA hI bheda rahA ki isa dIkSotsava meM padmAvatI devI jo zailaka rAjA kI mukhya rAnI thI usane usake nApita kartita caturaMgulavarjita agra kezoM ko apane vastrAzcala meM liyA aura meghakumAra ke dIkSItsa meM meghakumAra ke nApita kartita caturaMgulavarjita kezoM ko usa kI mAtA dhAriNI devI mosAvAne temane -3 ( khippAmeva bho selagassa ranno mahattha jAva nikkhamaNA bhiseyaM jaheva mehassa taheva gavaraM pAumAvatI devI aggakese paDicchai) tame meghakumAranA dakSiotsavanI jema mokSadAyaka zailaka rAjAne dIkSotsava je prathama adhyayanamAM meghakumAranA dIkSotsava viSe jema varNana karavAmAM AvyuM che tema ja ahIM paNa samajavuM joIe. A rIte maMDUka rAjAnI AjJA pramANe ja kauTuMbika puruSoe meghakumAranA dIkSotsavanI jemaja sarasa rIte dIkSotsava Uja. meghakumAranA dIkSotsavamAM ane zailaka rAjAnA dotsavamAM taphAvata ATaleja samajavo ke-megharAjAnA dIkSotsava vakhate jyAre temanAM mAtA dhariNIdevIe cAra AMgaLa choDIne bAkInA badhA nApita vaDe kapAelA vALe pitAnA aMcaLAmAM lIdhA hatA, ane zailaka rAjAnA dIkSetramAM temanAM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNA TIkA a0 5 zailakarAjacaritanirUpaNam 'paDiggahaM' patadgrahaM pAtraM gRhItvA zivikA dRrohanti / Arohanti ambadhAcyAdayaH rajoharaNapAtrAdikaM zailakarAjA tanmatriNo'pi zivikAmArohantismetyarthaH / avazeSa tathaiva, yathA meghakumAraH zrImarAvIrasvAmino'ntike pravajyAM gRhItavAn ' tathaiva zukasya samIpe zailakanRpeNa pravajyA gRhotA, tadA-zailakanRpasya maMtriNo'pi pazca. zatasaMkhyakAH pAnthakapramukhAstatraiva pravajyAM gRhItavanta ityarthaH / yAvat-gRhItvAca sAmAyikAdIni ekAdazAGgAnyadhItesma / adhItya ca bahubhizcaturthabhaktAdibhistapobhiH yAvata-AtmAnaM bhAvayan viharati / tadanantaraM sa zukaH zelakasyA'nagArasya tAni pAnthaka pramukhANi pazcA'gArazatAnistAn pAnthakapramukhAn paJcazatasaMkhyakAnanagArAnityarthaH, ziSyatayA vitarati ddaatism| ne apane vastrAzcala meM liyA thaa| (sacceva paDiggahaM gahA ya sIyaM duruhaMti avasesaM taheva, jAva sAmAiyamAiyAI ekkArasaaMgAI ahijjai) zelaka rAjA usake maMtrI tathA usakI ambadhAtrAdi ye saba ke saba rajoharaNa evaM pAtrAdikoM ko lekara zivikA ( pAlakhI ) meM ArUDha ho gaye / jisa prakAra meghakumArane zrI mahAvIra svAmI ke pAsa pravrajyA grahaNa kI thI usI prakAra zuka anagAra ke pAsa zailaka nRpane bhI pravrajyA dhAraNa kI / nRpake sAtha 2 usa ke pathaka pramukha pAMca sau maMtriyoMne bhI vahIM para dIkSA grahaNa kI yAvat dIkSA grahaNa karane ke bAda usa zailakarAja RSine sAmAyika Adi gyAraha aMgo kA adhyayana kiyaa| ( ahijjittA bahahiM ca uttha jAva viharai, tae NaM se sue selayassa aNagArassa tAI paMthagapAmokkhAiM paMca aNagArasayAiM sIsattAe viyarai ) adhyayana karane ke bAda unhoM ne phira anekavidha caturtha bhakta Adi kI tapasyA kI bAda meM zuka anagAra ne una zailaka anagAra ke paTarANI padmAvatI devIe zailaka rAjAnA vALa cAra AMgaLa cheDIne AgaLanA vAmAna potAnA khaiinwi sIdhA. ( saccera paDigagaha gahAya soya duruhaMti avasesaM taheva jAva sAmAiyamAiyAI ekkArasa aMgAI ahijai ) zaizana temanA maMtrIo temaja zailaka rAjAnI aadhAtrI vagere badhAM rajoharaNa ane pAtro vagere laIne pAlakhImAM savAra thaI gayAM. bhagavAna mahAvIranI pAse jema meghakumAre pravajyA lIdhI hatI temaja zuka anagAranI pAse zailaka rAjAe pravrajyA svIkArI. rAjAnI sAthe temanA pAMca pAMthaka pramukha maMtrIo e paNa tyAM ja dIkSA lIdhI , dIkSA lIdhA bAda zailaka rAjAe sAmayika vagaire agiyA magona madhyayana yu. ( ahijittA bahUhiM cauttha jAvaviharai, taeNaM se sue selayamsa aNagArassa tAI pathagapAmokkhAI paMca aNagArasayAI sIsattAe viyaraI ) 2545yana pachI tebhare mana tn| yatu bhAta zeranI tapasyA karI zuka anagAre zailaka anagArane pathaka pramukha pAMcaso ana zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 jJAtAdharmakathAGgasUtre tataH khalu sazukaH zukanAmAnagAra; anyadA kadAcit anyasmin kasmiMzcita kAle zailakapurAnagarAt subhUmibhAgAdudyAnAt pratiniSkrAmati-pratinirgacchati, pratiniSkramya-pratinirgatya bahiH= bAhye janapadavihAraM viharati / tatastadanantaraM khalu sa zuko'nagAro'nyadA kadAcit-anyasmin kasmiMzcit kAle tena-pUrvoktena svaziSyeNa anagArasahasreNa sAdhaM saMparivRtaHpUvAnupUA tIrthaMkaragaNadharaparaMparayA caran grAmAnugrAmaM viharan yatraiva puNDarIka-puNDarIkanAmnAmasiddhaH pavataH yAvat tatraivopAgacchati, upAgatya puNDarIkaM parvatamAruhya pRthivIzilApaTTakaM pratilekhya liye pAMthaka pramukha Adi 500 sau anagAroM ko ziSya rUpa se vitarita kara diyaa| (taeNaM se sue annayA kayAiM selagapurAo nayarAo subhUmibhAgAo paDinikkhai, paDi nikkhamittA bahiyA jaNavayavihAra viharai, ) isa ke bAda kisI eka samaya ve zuka anagAra zailaka pura nagara se aura usa subhUmibhAga nAma ke udyAna se nikale aura nikala kara unhoM ne vahAM se bAhara janapadoM kI ora vihAra kara diyA / (taeNaM se sue aNagAre annayA kayAiM teNaM aNagArasahasseNaM saddhiM saMpaDibuDe puvvANupuci caramANe gAmANu gAmaM viharamANe jeNeva poMDarIe pavvae jAva siddhe ) grAmAnugrAma vihAra karate 2 ve kisI eka samaya usa apane ziSya anagAra sahasra ke sAtha tIrthaMkara, gaNadhara paraMparA ke anusAra cAritra kI ArAdhanA karate hue jahAM puMDarIka nAma kA prasiddha parvata thA vahAM Aye vahAM Akara unhoM ne vahAM ke pRthivI zIlApaTTaka kI pratilekhanA kI pratilekhanA kara ke phira unhoM ne usa Azane ziSya 33 pyA. (taeNa se sue annayA kayAI selagapurAo nayarAo subhUmibhAgAo paDinikkhamai paDinikkhamittA bahiyA jaNavayavihAra viharai ) tyAra bAda kaI eka vakhate zuka anagAra zailakapuranA subhUmibhAga udyAnathI mA2 nAjIne tyAMcI pA2nA bhI nahImA vihAra jyo. ( taeNa se sue aNagAre annayA kayAI teNa aNagArasahasseNaM sadviM saMpaDivuDe puvANupuvi caramANe gAmANugAma viharamANe jeNeva poMDarIe pavvae jAva siddhe) zubha privrAjaka eka gAmanI bIje gAma vihAra karatAM karatAM koI vakhate pitAnA eka hajAra anagAra ziSyanI sAthe tIrthakara, gaNAdharanI paraMparAne anusaratAM cAritranI ArAdhanA karatAM karatAM jyAM puMDarIka nAme prasiddha parvata hato tyAM gayA. pahoMcIne temaNe tyAM pRthivI zilApaTTakanI pratilekhana karyA pachI temaNe tenA upara pitAnA eka hajAra ziSyonI sAthe pAdapi gamana zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNITI0 a0 5 zailakarAjacaritanirUpaNam 131 sahasraziSyaiHsaha pAdapopagamana saMstArakaM kRtavAn, tataH khalu sa zuko bahUni varSANi zrAvaNyaM pAlayitvA kevalavarajJAnadarzane samutpAdya sakalakarmakSaye sati siddhaH - mukti prApta ityartha // 28 // mUlam tapaNaM tassa selagassa rAyarisissa tehi aMtehiM ya paMtehi ya tucchehi yallUhehiya arasehiya virasehi ya sIehiya uNhehi ya kAlAtikatehi ya pamANAikaMtehi ya NicaM pANabhoyaNehi ya payaisukumAlayassa suhociyasta sarIragaMsi veyaNA pAubhUyA, ujjalA jAva durahiyA sA kaMDuyadAhapittajjaraparigayasarIre yAvi viharai, taraNaM se selae teNaM royAyakeNa sukke jAe yAvi hotthA, taraNaM se selae annayA kayAiM puNvANuputri caramANe jAva jeNeva subhUmibhAge jAva viharai, parisA niggayA maMDuA viniggao selayaM aNagAraMjAva vaMdai, narmasai, vaMdittA namassittA pajjuvAsai, taeNa se maMDue rAyA selayassa aNagArassa sarIrayaM sukkaM bhukkaM jAva savvAbAhaM sarogaM pAsai, pAsittA evaM vayAsI- ahaM NaM bhaMte ! tubbhaM ahApavattehiM timicchaehiM ahApavatteNaM osahabhesajJeNaM bhattapANeNaM tigicchaM AuTTAvemi, tubhe NaM bhaMte mama jANasAlAsu samosaraha phAsuaM para apane sahasra ziSyoM ke sAtha 2 pAdapopagamana saMthArA kiyA / isa taraha una zuka anagAra ne aneka varSoM taka zrAmaNya paryAya kA paripAlana kara ke anta samaya meM kevalajJAna kevala darzana prAptakara sakala karmoM ke kSaya hone para mukti ko prAptakara liyA | / / sU028 / / sacArA karyAM. A rIte te zuka parivrAjake dhaNAM varSo sudhI zrAmaNya paryAyanuM paripAlana karIne chevaTe kevaLajJAna kevaLa rdezana meLavIne badhAM karyo jyAre nAza yAbhyAM tyAre bhukti bhejavI | sUtra" 28 " // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 jJAtAdharmakathAGgasUtre esaNijjaM pIDhaphalagasejjAsaMthAragaM ogiNhittANaM viharai, taraNaM se selae aNagAre maMDayasta ranno eyamahaM tahatti paDisuNei, taNaM se maMDue selayaM vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA jAmeva disiM pAunbhUe tAmeva disiM paDigae | sU0 29 // TIkArtha - ' taraNaM tassa ' ityAdi / tatastadanantaraM khalu tasya zailakasya rAjarSestaiH=anagAradharmAnusAreNa prAptaiH ' aMtehi ' antaiH = ballacaNakAdibhiH, 'paMtehi, mAntaiH=paryuSitaiH, 'tucchediya ' tucchaiH alpaizva' lUhehiya' rukSaiH asnitaeNaM tassa selagassa ' ityAdi / 6 TIkArtha- (i) isake bAda (payai sukumAlayassa suhociyassa) prakRti sukumAra tathA sukhopabhoga ke yogya ( tassa selagassa rAyarisissa ) usa zailaka rAjARSi ke ( sarIragaMsi ) zarIra meM ( tehiM aMterhi ya paMtehiM ya tucche hi ya luhe hiM arase hiM ya virase hi ya sIehiM ya, u0hiM ya kA lAikkate hiM ya pamANAikkaMte hi ya, NiccaM pANabhoyaNe hiMya ) anagAra dharma ke anusAra prApta hue anta prAnta, tuccha, rukSa, arasa, virasa, zIta, uSNa, tathA kAlAtikrAnta ( asamaya meM ) nitya pAna bhojana AhAra karane se (veyaNA pAunbhUyA) vedanA prakaTa huI / balla caNaka Adi kA nAma aMta haiM / paryuSita (vAsI) anna kA nAma prAnta hai / alpa AhAra kA nAma tuccha hai / snigdhatA (ghRtAdi) rahita AhAra kA (taeNa tassa selagassa ityAdi) TIartha - (taeNa ) tyAra mAha ( payai sukumAlayassa suhociyarasa) zarIranI pramRti sukumAra tebhana ArAma leogavavA yegya ( tahasa selagassa rAyarisissa ) 204 RSi zaila ( sarIragaMsi ) nA zarIramA ( tehi aMtehiMya patehi ya tucchehiM ya lahehiM arasehiM ya virasehiMya sIehiM ya uNheDiMya kA lAikakatehiya pamANAi ka' tehiya, NiccaM pANabhoyaNehiMya ) anagAra dharma prApta thayelA anya, prAMta, tuccha, rukSa, marasa, virasa, zIta, uSNu tebhana asamaya ( asAtiaMta ) bhAM hamezAM pAna, lona ( bhADAra ) 42vAthI ( veyaNA pAunbhUyA ) behanA thavA vANI. mahada yazu ( bhASA) vagere ' mata 'DevAya che. vAsI bhADAra nuMnAbha ' paryuSita' che. thoDA bhADAranuM nAma tuccha che. snigdhatA ( ghI rahita ) vagara AhAra rukSa kahevAya che, hiMga vagerenA vadhAra vagaranA AhArane zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 zailakarAjacaritanirUpaNam 133 'vaizva, ' arasehiya' arauH hiAdivyAgAra rahitaizva, 'virasehiya' virasaiH purANatvAd vigatarasaizca' sIyehiya ' zItaiH zItalaizca ' uNhehiya ' uNNaizva ' kAlAti tehiya' kAlAtikrAntai kSudhApipAsA kAleSvaprAptaizca ' pamANAikkaMtehiya' pramANAtikrAntaizva bubhukSApipAsA'nanukUlaizca = bubhukSApipAsA yatpramANA vartate, tAmatikrAntaiH tanivAraNAsamartheH svalpalabdhairityarthaH / nizyapAnabhojanaizca pratidivasaprAptairannapAnaizca nityaM pratikUlapAnabhojanaM kurvataiti bhAvaH / prakRtisukumArakasya svabhAva komalasya, sukhocitasya = sukhArhasya, lezato'pi klezAsahasyetyarthaH, zarIre vedanA = vyAdhiH prAdurbhUtA utpannA, sA vedanA kIdRzItyAha - ujjalA = duHkhAtizayena pralayAgnivajjAjvalyamAnA yAvat atra yAvatkaraNena - viulA, pagADhA, ityanayoH nAma rUkSa hai / hiMga Adi ke vadhAra se rahita hue nIrasa AhAra kA nAma arasa hai / purAne nIrasa anna ke bane hue AhAra kA nAma virasa AhAra hai / banAkara rakhe hue zItala-ThaMDe - AhAra kA nAma zIta hai / garama 2 kA nAma uSNa hai / kSudhA pipAsA ke samaya meM nahIM prApta hue AhAra kA nAmakAlAtikrAnta hai | athavA kSudhA pipAsA ke anusAra nahIM prApta huA AhAra bhI kAlAtikrAnta kahA jAtA hai| jitanI bhUkha lagI ho, jitanI pyAsa lagI ho utane AhAra pAnI kA nahI milanA thor3A sA milanA isase zarIra meM azakti Adi utpanna ho jAtI hai / anagAra avasthA meM sAdhu ko anukUla AhAra pAnI nahIM milatA hai / ataH pratikUla A hAra pAnI ke sevana se zarIra meM vividha prakAra kI bAdhAe~ upasthita ho jAtI hai| aisA hI rAjaRSi zailaka anagAra ke liye huA / unake zarIra arasa kahe che jUnA thaI gayelA anAjanA AhAra khanAvavAmAM Ave te 'rislR nAme oLakhAya che bahu vakhata pahelAM banAvIne mUkI rAkhelA ThaMDA thaI gayelA AhArane 'zIta' kahevAmAM Ave che. ekadama garama AhArane uSNu he che. bhUkha ane tarasanA vakhate ahAra na maLe tene kAlAtikrAMta kahevAya che. athavA bhUkha ane tarasane ceAgya AhAra na maLavA tene paNa kAlAtikAMta kahevAya che. bhUkha anetarasanA pramANamAM AhAra ane pANI maLe nahi gheADA pramANamAM maLe te enAthI zarIramAM zithilatA AvI jAya che. anagAra avasthAmAM sAdhune anu mULa AhAra paNI maLatuM nathI ethI pratikULa AhAra paNInA sevanathI zarIra aneka rIte nabaLuM thaI jAya che. rAjaSi anagAranI hAlata paNa AvI ja zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 jJAtAdharma kathAGgasUtre saMgrahaH / vipulA-vistIrNA AtmapratipadezavyApinI, prAgADhA pravardhamAnA tIvratarA, ataeva-duradhyAsA=duHsahA / vedanAyAH pariNAma pradarzayati-' kaMDuyadAha ' ityAdi / ' kaMDuyadAha pittajjaraparigayasarIre, kaNDUkadAhapittajvaraparigatazarIra:= kaNDUkena-kaNDUtyA, dAhena hRdayakaracaraNanayanajvalanena pittajvareNa ca parigataM vyAptaM zarIraM yasya sa tathA, cApi viharatI Aste / tataH khalu sa zailakastena rogAtaGkana rogeNa sAmAnyena vyAdhinA, AtaGkena prabalatareNa vyAdhinA, ca zuSko jAtavApyAsIt / tataH khalu sa zailakaH 'annayA kayAI' anyadA kadAcit anyasmin meM jo vedanA utpanna huI vaha ( ujjalA jAva durahiyA ) bahuta adhika duHkhAtizaya se vardhita thI ataH pralaya kAlIna agni kI taraha zarIra ko jalA rahI thii| yahAM yAvat zabda se " viulA pagADhA" ina pado kA saMgraha huA hai| AtmA ke prati pradeza meM vyApta hone se vaha vedanA vipula thI tathA tIvratara thI bahuta adhika dina pratidina baDhane se vaha pragADha thii| isaliye duradhyAsathI bar3I takalIpha ke sAtha vaha sahana karane yogya thI / isa vedanAjanya zarIra meM kyA 2 pariNAma huA isa bAta ko sUtrakAra (kaMDuya dAhapittajjaraparigayasarIre ) ina padoM dvArA prakaTa karate haiM ve kahate haiM ki una rAjaRSi zailaka anagAra kA zarIra kaMDuyana-khujalI- ke dAhase aura pittajvara se vyApta ho gyaa| hRdaya meM, hAthoM meM, caraNoM meM aura netroM meM unake jalana hone laga gii| pittajvara se pitta meM adhikAdhika garmI A gaI- isa se liyA huA AhAra unheM nahIM pacatA aura vamana dvArA vaha bAhira nikala jAtA 24 tamanA zarIramA ( ujjalA jAva durahiyA ) vana bhUma thA mAMDI hatI tethI pralayanA agninI jema temanA zarIramAM baLatarA thatI hatI. ahIM 'yAvata' za6 thI ( viulA pagADhA) / pahAnI saDa thayo cha mAtmA nA badhA pradezomAM vedanA vyApta thaI hatI tethI te "tIvratara " hatI. divase divase vedanA vadhatI ja jatI hatI tethI te "pragADha hatI eTalA mATe ja vedanA duradhyAsa eTale ke bahu kaSTathI sA hatI. vedanAne lIdhe rAja RSinA zarIranI satavI te sUtra 12 maDI 25STa 42tA 4 cha (kaMDuya dAhapitajjaraparigayasarIre) te rASi managAranuM zarI2 yn-12javAnI pIDAthI ane pittanA javarathI vyApta thaI gayuM. temanI chAtImAM hAthamAM, pagamAM ane AMkhomAM baLatarA thavA mAMDI pittajavara thI pittamAM garamInuM pramANa vadhI javAthI karelA AhAranuM pAcana thatuM nahi ane te UlaTI thaIne bahAra nIkaLI jatA hatA. khAvApIvA tarapha temane sAva aNu zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TIkA a0 5 zailakarAjacaritanirUpaNam 135 kasmiMzcit kAle pUrvAnupUryA carana yAvat-yatraiva zailakapuraM nAmanagaraM yatraiva subhUmibhAgaM nAmodyAnaM tatraivopAgacchati ugatyaca yAvad saMyamena tapasA svAtmAnaM bhAvayan viharati / paripanirgatA maNDUko'pi nirgataH, yatra zailako'nagArastatrAgatya zailakamanagAraM yAvad candate namasyati, vaMditvA natvA sa maNDUkaH paryupAste sevate sma / tataH khalu sa maNDUko rAjA zailakasyAnagArasya zarIraM zuSkaM rUkSaM yAvat-savyAvAdhaM-pIDitaM saroga-rogAkrAntaM pazyati dRSTA evamavAdIt-ahaM khalu bhadanta ! khAne pIne kI ruci jAtI rhii| (taeNaM se selae teNaM rogAyakeNa sukke jAe yAvi hotthA taeNaM se selae anayA kayAI puvvANuNubdhi caramANe jAva jeNeva subhUmibhAge jAva viharai) isase ve zailaka anagAra usa roga se-sAmAnya jvarAdi vyAdhi se, AtaMga se-prabalatara mastaka zUlAdi zIghraghAtaka vyAdhi se-sUkha gaye-bilakula dubale patale zarIra vAle ho gye| kisI eka samaya pUrvAnupUrvI se vihAra karate hue ye jahAM zailaka pura nagara aura usameM bhI jahAM subhUmi bhAga nAma kA udyAna thA vahAM aaye| tapa aura saMyama se apane AtmAko bhAvita karate hue ye vahAM Thahara gye| (parisA niggayA maMDuo vi niggao, se laya aNagAre jAva vaMdai, namaMsaha, vaMdittA namaMsittA, pajjuvAsai ) janatA vaMdanA karane ke liye AI maMDUka bhI AyA / sabane zailaka rAjaRSi ko vaMdanA kI namaskAra kiyaa| vaMdanA namaskAra karake maMDUka rAjA ne una kI sevA kii| (taeNaM se maMDue rAyA selayassa aNagA bhI 25 gayetA. (taeNa se selae teNa geyAya keNa sukke jAe yAvi hotthA taeNa se selae annayA kayAI puvvANupurdivaM caramANe jAba jeNeva subhUmi bhAge jAva viharai) tethI zaisa anagAra sAmAnya thI yAta meTale hai sakhata regathI sUkAI gayA. sAva dUbaLA thaI gayA. keI vakhate pUrvAnu pUrva thI vihAra karatAM zailaka anagAra zailaka pura nagaranA subhUmibhAga UdyAnamAM AvyA, ane tapa ane saMyamathI potAnA AtmAne bhAvita karatAM teo tyAM 141. (parisA niggayA maMDuo vi nigAo selaya aNagAre jAva baMdai, namaMsai vadittA, pajjavAsai) tebhane bahana 421 bhATa nAgarIchAnI pariSada nagaranI bahAra nIkaLI. tyAM pahocIne badhA nAgarikoe zailaka rAjaRSine vaMdana ane namaskAra karyA. vaMdana ane namaskAra karIne maMDUka rAjAe temanI sevA 32. ( taeNa se maMDue rAyA selayassa aNagArassa sarIrayaM sukka bhukka jAva zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 - - 136 ___ jJAtAdharmakathAGgasUtre yuSmAkaM yathApattaiH yathAyogyaiH rogopazamanasamarthaiH cikitsakaiH vaidyaiH yathApravRttena nyathAyogyena prAsukena auSadhabhaiSajyena auSadham ekadravyanirmitaM, bhaiSajyaMndravya samudAyanirmitaM tena, bhaktapAnena niravadyAnapAnena, cikitsAmAvartayAmi kArayAmi / he bhadanta ! yUyaM khalu mama yAnazAlAsu rathAdizAlAsu samavasarata Agacchata tatra sukhena tiSThatA prAsukameSaNIyaM pIThaphalakazayyAsaMstArakamavagRhya viharati / tataH khalu sa zailako'nagAro maNDUkasya rAjJa-etamartha tatheti pratizaNoti rassa sarIrayaM sukkaM bhukkaM jAva savvAvAhaM sarogaM pAsai) isa ke yAda jyoM hI maMDUka rAjA ne zailaka rAjaRSi ke zarIra ko zuSka rakSa yAvat pIDita evaM rogAkrAnta dekhA to ( pAsittA evaM vayAsI ) dekha kara una se isa prakAra kahA-(ahaM NaM bhaMte ! tubhaM ahA pavattehiM tigi cchaehiM ahApavatteNaM osahabhesajjeNaM bhattapANeNaM tigicchaM AuTThAvemi) he bhadaMta ! maiM ApakI yathA yogya-rogo pazamana karane meM samartha-vaidyoM dvArA-ucita prAsuka (nirdoSa) auSadha aura bhaiSajya se tathA niravadya annapAna se cikitsA karavAnA cAhatA hU~-isaliye ( tumbhe NaM bhaMte ! mama jANasAlAsu samosaraha, phAsuaM esaNijja pIThaphalagasejjAsaMthAragaM ogiNhittA gaM viharai) Apa merI rathazAlA meM padhAreM aura vahAM birAjeM sukha zAtA se vahAM Thahare, prAsuka eSaNIya, pIThaphalaka zayyA saMstAraka ko muni ke kalpAnusAra yAcita kara leleM / (taeNaM se selae aNagAre maDayassa raNo eyamae taha tti paDisuNei ) isa prakAra maMDUka rAjA ke prArthanA karane para una zelaka anagAra ne usakI " tahatti" aisA savAvAhaM sarogaM pAsai) tyA2 mA ma 21 me 22 binA zarIrane zu4 31 yAvatU pAData tamA gAnayuM to ( pAsittA evaM vayAsI) ne manamA prabhArI yu-(-ahaNa bhaMte ! tubbhaM ahApavattehiM tigicchaehiM ahApabatte Na osahabhesajja Na bhattapANe ta tigicchaM AuTAvemi ) mahata! mArI IcchA che ke huM rogone maTADanAra gya vaidyonI ucita prAsuka auSadhe ane bhraSadvArA temaja nirava anapAna thI tamArI cikitsA ( ilAja ) azA saTA bhATa (tubbheNa bhaMte ! mama jANa sAlAsu samosaraha phAsu esaNijja pIDhaphalagasejjAsaMthAragaM ogihittANa viharai) tame abhArI 20 zALAmAM padhArA ane sukha zAMti pUrvaka tyAM rahe. muni janecita prAsuka meSIya, pI34. zayyA sastA24 tyAMthI bhAga lene (taraNa selae aNagAre maMDuyassaraNNo eyamataha tti paDisuNei) ma 2|4nii // prabhAra) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNa TIkA a0 5 zelakarAjavaritranirUpaNam 137 svIkRrUtesma / tatastadanantaraM sa maNDUko rAjA zailakaM vandate namasyati, vaMditvA natvA ca yasyAdizaH prAdurbhUtaH AgataH,tAmeva dizaM pratigataH svaprAsAdaM sNpraaptH|29| mUlam-taeNaM se selae kalaM jAva jalate sabhaMDamattovagaraNamAyAe panthayapAmokkhehiM paMcahi aNagArasaehiM saddhiM selagapuramaNupavisai aNu pavisittA jeNeva maMDuyassa jANasAlA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA phAsuyaM pIDha jAva viharai / taeNaM se maMDue vigicchae sadAvei, sadAvittA evaM vayAsItubbheNaM devANuppiyA! selayasta phAsuesaNijjeNaM jAva tegicchaM Auddeha, taeNaM te tegicchayA maMDueNaM rannA evaM vuttA haTThatuTThA samANA selayassa ahApavattehiM osahabhesajjabhattapANehiM tegicchaM AuTThati, majjapANayaM ca se uvadisaMti, taeNaM tassa selayassa ahApavattehiM jAva majjamANeNa rogAyaMke uvasaMte hotthA haTe mallasarIre jAte vakgayarogAyake, taeNaM se selae taMsi rogAyaMkaMsi uvasaMtasi samANaMsi taMsi vipulaMsi asaNa. pANa khAimasAimaM, majjapANae ya mucchie gaDhie giddhe ajjho. kaha kara usa prArthanA ko svIkAra kara liyaa| (taeNaM se maMDue selayaM vaMdai namasai vaMdittA namasittA jAmeva disiM pAunbhUe tAmeva disi paDigae ) isake bAda ve maDUka rAjA zailaka anagAra ko vaMdanA namaskAra kara jisa dizA se prakaTa hue the-Aye the-usI dizA tarapha cale gye| arthAt vahAM se apane rAja mahala meM vApisa A gaye ||suutr 29 // vinaMti sAMbhaLIne zailaka anagAre temanI vinaMtine "hatti" Ama kahIne 2vii4|2rii sIdhI. (taeNa' se maMDue selayaM vadai namasai vaMdittA namaMsittA jAmeva disi pAunbhUe tAmeva disiM paDigae) tyA2 mA bha'4 20 zaisa manAne vaMdana ane namaskAra karIne jyAMthI AvyA hatA tyAM jatA rahyA eTale ke teo pitAnA rAjabhavanamAM gayA ! sUtra 29 ! zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 jJAtAdharmakathAGgo vapanne osanne osannavihArI evaM pAsatthe, 2 pAsatthavihArI kusIle 2 kusIlavihArI pamatte saMsatte uuvaddhapIDhaphalagasejjAsaMtharae pamatte yAvi viharai / no saMcAei phAsuesaNijjaM pIDhaM paccappiNittA maMDuyaM ca rAyaM ApucchittA bahiyA jaNavayavihAraM abbhujjaeNa payatteNa, paggahieNa vihritte|| suu030|| ___TIkA-'taeNaM se' ityAdi-tatastadanantaraM khalu sa zailakaH kalye prabhAte yAvat tejasA jvalati-sUrye udite satItyarthaH 'sabhaMDamattovagaraNamAyAe' sa bhANDAmatro. pakaraNamAdAya bhANDAmatrANi azanapAnAdipAtrAdi taiH sahopakaraNaM rajoharaNAdikam AdAya-gRhItvA, pAnthakapramukhaiH paJcabhiranagArazataiH sAdha zailakapuramanumavizati, anupavizya yatraiva maNdUkasya yAnazAlA vartate tatraivopAgacchati, upAgatya prAmukaM pIThaphalakazayyA saMstArakaM gRhItvA yAvad viharati / tatastadanantaraM khalu sa maNDUko 'taeNaM se selae' ityAdi / TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (se selae) ve rAjaRSizailaka anagAra (kallaM jAva jalate sabhaMDamattovagaraNamAyAe paMthaya pAmokkhehiM paMca hiM aNagArasaehiM saddhiM selagapuramaNupavisai ) prAtaH kAla jaba sUrya udita hokara teja se camaka ne lagA thA "sabhaMDamattovagaraNamAyAe" bhANDopakaraNako lekara pAMthaka pramukha pAMca sau anagAroM ke sAtha zailakapura nagara meM praviSTa hue / ( aNupavisittA jeNeva maMDuyassa jANasAlAteNeva uvAgacchai ) praviSTa ho kara jahAM maMDUka rAjA kI yAna zAlA thI vahAM pahu~ce-( uvAgacchittA-phAsuyaM pIr3ha jAva viharai ) pahu~ca kara vahAM se muni ke kalpAnusAra eSaNIya pITha phalaka zayyA saMstAraka kI yAcanA (taeNa selae ) tyAhi // Atha-( taeNa) tyA2 mA6 ( selae ) zaikha manA2 ( kalla jAva jalaMte saMbhaMDamattovagaraNamAyAe paMthayapAmokkhehiM saddhi selagapuramaNupavisai) sabAre sUya ya pAbhyo tyAre (sabhaMDamattAvagaraNamAyAe) mAM3154295 laIne pathaka pramukha pAMcase anagAronI sAthe zikSaka pura nagaramAM praviSTa thayA ( aNupavisittA teNeva maMDuyassa jANasAlA teNeva uvAgacchai ) pravezAna tamA jyA bhaDU rAnI 204aa utI tyAM pAMcyA. ( uvAgacchittA phAsurya pADhajAva viharai ) tyAM pAMyIna zaikSa4 anAre muni 46yAnusAra aSayIya pI8 phaLaka zayyA saMsmArakanI yAcanA karI ane te badhI vastuo temaja AjJA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 zailakarAjaRSicaritanirUpaNam 139 rAjA cikitsakAn vaidyAn zabdayati Ahvayati. / zabdayitvA AhUya, evaM -vakSyamANaprakAreNa avAdIta-yUyaM khalu devAnupriyAH ! zailakasya rAjarSeH 'phAsu esaNijjeNa' prAsukaiSaNIyena yAvat auSadhabheSajena ' tegicchaM' cikitsAM roganivAraNopAyam Avartayata kuruta. / tatastadanantaraM cikitsakAH vaidyA maNDukena rAjJaivamuktAH hRSTatuSTAH pramuditAH santaH zailakasya yathApavRttaH sAdhukalpyaiH prAsukaiSaNIyarityarthaH, auSadhabhaiSajyabhaktapAnaizcikitsAM vyAdhipratIkAram. Avartayati =karoti 'majjapANayaM ca, madyapAnakaMcamadyasya, nidrAkArakadravyavizeSasya pAnaM ca 'se' tasya zailakasya upadizanti / kara AjJA lekara Thahara gaye / (taeNaM se maMDue cigicchae saddAvei) isake bAda maMDaka rAjA ne vaidyoMko bulAyA (sadAvittA evaM vadhAsI) bulAkara unase aisA kahA (tumme NaM devANuppiyA / selayassa phAsuesaNijjeNa jAva cigicchaM Auddeha ) he devAnupriyo ! tuma loga zailaka rAja RSi anagAra kI prAsuka eSaNIya auSadha bheSaja se cikitsA karo / (taeNaM te tegicchayA maMDaeNaM rannA evaM vuttA haTTa tuTThA samANA selayassa ahApavattehiosahabhesajjabhattapANe hiM cigicche AuTTe ti ) isa prakAra maMDUka rAjA dvArA kahe gaye una vaidyoM ne harSa evaM saMtoSa se yukta hokara una zailaka rAjaRSi kI yathA pravRtta nirdoSa auSadha bheSajoM se tathA bhakta pAnoM se cikitsA karanA prAraMbha kara diyaa| (majja pANa ca se uvadisati ) aura nidrA kAraka dravya vizeSa kA pInA unheM batalA diyaa| yahAM yaha jo madya zabda prayukta huA hai vaha madirA artha kA vAcaka nahIM haiN| kintu nidrA kAraka peghadravya vizeSa kA vAcaka hai / kyoM ki sAdhubhagavAna te tyAM AyA. (taeNa se maMDura cigicchae saddAvei) tyAra mAha bha74 22 vaidhone sosAvyA. ( sadAvittA evaM vayAsI) mAlAvIna temane yA pramANa 4thu (tubbheNa devANuppiyA ! selayassa phAsuesaNijne Na jAva tegiccha Auddeha ) vAnupriyo ! tame zaisa 21Si manAranI prAsu aSaNIya moSadha mane lepa4 thI piThitsA 42. (taeNa te tegicchayA maMDueNa ranA evaM'vuttA haTThA tudrA, samANA selayassa ahApavattahiM osahabhesajjabhattapANehi cigiccha AuTuMti ) 2 rI meM rAnI pAta sAmajI ne bata temakA saMtuSTa thayelA vaidya zailaka rAjakaSinI ucita auSadha ane bheSajethI temaja matAnAthI CiAL (Sear ) 421. sA-yA. (majjapANayaMca se uvadisati) ane nidrAvaza thaI zakAya tevA padArtha vizeSane pIvAnI vidhi temane samamvii. mI ( majja) bhaya mAnya chete mahiza (2) aya zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 jJAtAdharmakathAGgasUtre ___ iha madyazabdo na madirArthakaH kiMtu nidrAjanaka-pAnadravyavizeSArthakaH / sAdho cikitsAyAM mAsukaiSaNIyauSadhAnAmeva prastutatvAdiha madirAyAH prasaGgAbhAvAt. sAdhormadyapAnAnadhikAritvAt Agamehi sAdhomadyapAnapratiSedhAt madyapAnasya cAritra vidhvaMsakatvAcca, sAdhoH surApAnena sAdhutvabhaGgApattezca, yathA dazavakAlikasUtra suraM vA meragaM vAvi annavA majjagaM rasaM / sasakkhaM na pive bhikkhU jasaM sArakkhamappaNo. // a05, u02,gA036 / var3aI suMDiyA tassa mAyA mosaM ca bhikkhuNo. / Ajaso ya anivyANaM sayayaM ca asAhuyA. / / a5 u02, gaa038| janoM kI cikitsA meM prAsuka eSaNIya auSadhiyoM kA hI vidhAna hai aura yahI kAraNa yahAM cala rahA hai| yahAM madirA kA to koI prakaraNa hI nahI cala rahA hai / dUsare-sAdhuoM ko madyapAna kA adhikAra hI nahIM hai / ve usake zAstrIya maryAdA ke anusAra anadhikArI haiM / Agama meM sAdhuoM ko madyapAna karane kA niSedha kiyA gayA hai| kAraNa vaha cAritra kA vidhvaMsaka hotA hai| jahAM cAritra nahIM vahAM sAdhutA kaisI surApAna se sAdhutA kA bhaMga hotA hai yaha bAta Agama meM spaSTa haijaise daza vaikAlika sUtra meM "suraM vA meragaM vAvi anna vA majjagaM rasaM, sasakkhaM na pive bhikkhU jasaM sArakkhamappaNo" a05 u02 gA 36 var3aI suMDiyA tassa mAyA mosa ca bhikkhuNo ajasoya anivyA ne batAvavA mATe nahi paNa nidrAvaza thavAya tevA piTA padArtha vizeSa ne sUcavavA mATe prayukta thayela che. kemake-sAdhuonI cikitsAmAM pAsuka eSaNIya auSadhIoja grAhya samajAya che ahI prakaraNa paNa auSadhIonuM ja cAlI rahyuM che madirA viSe nI te ahIM kaMI vAta ja nathI bIjI vAta e paNa che ke sAdhuone madyapAna ne adhikAra paNa nathI, zAstrIya vidhividhAnanI daSTie teo madyapAnanI bAbatamAM anadhikArI gaNAya che A game te sAdhuone madyapAna karavAnI manA kahI che kemake madyapAnathI cAritra naSTa Aya che. jyAM cAritra nathI tyAM sAdhutAnI kalpanA karavI ja vyartha che. dArU pIvAthI sAdhutA nAza pAme che. A vAta AgamamAM spaSTa rIte samajAvavAmAM AvI che. dA. ta. "daza vaikalpika sUtra " mAM spaSTa paNe kahevAmAM AvyuM cha 8-(suravA meragaMvA vAvi anna vA majjagarasaM, sasakkha na pivebhikkhU jasaM sArakkha mappaNo) a. pa, u 1, gA 36. baDDaI suDiyA tassa mAyA mosaMca zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a. 5 zailakarAja RSicaritanirUpaNam 141 _ 'bhikkhU ' bhikSuH 'appaNo ' AtmanaH svasya, 'jasaM' yazaH saMyama ' sArakhaM' saMrakSan 'suraM' surAM madirAMvA ' meragaM' merakaM sarakAnAmadheyaM madyaM 'vAvi' vA'pi 'annaM vA' anyadvA anyamapimadivajAtaM 'majjagaM' mAyakaM madajanaka rasaM 'sasakvaM' sasAkSi 'na pibe na pivet sAkSibhiH kaivalyAdibhiH saheti sasAti, kevalyAdikaM sAkSIkRtyetyarthaH / ekAnte'pi na pivediti bhAvaH / 36 // 'tassa ' tasya surApAyinaH 'bhikkhuNo' bhikSoH sAdhoH 'sayayaM ' satataM 'muNDiyA' madyapAnaviSayA''saktiH, ca punaH mAyA-kapaTa 'mosaM' mRSA asatyabhASaNaM, ca punaH 'ajaso ' ayazaH apakIrtiH asaMyamazca ' anivvANaM' anirvANam-anupazAntiH, ca punaH ' asAhuyA' asAdhutA sAdhu padAnahatvaM vrdhte| sarvAnarthamUlaM madyapAnamiti bhAvaH / / 38 // ___anayovistRtavyAkhyA dazavaikAlikamUtrasya matkRtA''cAramaNimajjUSAto'vagantavyA / vaidyake'pi-buddhibhraMzakaratvAnmA pratiSiddhamitibodhyate / 'zAligrAmanighaMTu' NaM samayaM ca asAhuyA" a0 5 u02 gAthA 38 ina do gAthAo dvArA yaha kahA gayA hai ki jo sAdhu apane saMyama rUpa yaza kI rakSA karanA cAhatA hai vaha madirA meraka-sarakA tathA aura bhI jo mAdaka dravya hai unakA sevana na kare / isa ke sevana karane se sevana karane vAle meM madyapAna viSayaka Asakti baDhatI hai, kapaTa asatya bhASaNa asamabhAva kI vRddhI hotI hai aura pariNAmo meM zAnti nahIM rahatI hai / asAdhutA jagatI hai-bar3hatI hai / madyapAna samasta anartho kA mUla kAraNa hai| ina donoM gAthAoM kI vistRta vyAkhyA maiMne daza vaikAli sUtra ke AcAra maNi maMjUSA meM kI hai| vahAM se jAna lenI cAhiye / vaidyaka grantha jo zAligrAma nighaMTu hai usa meM bhI buddhi ko dhvaMsa karane vAlI hone ke bhikkhuNo ajasoya anivvA NaM samaya ca asAhuyA ) 1. 5 6. 2, thar 38 A be gAthAo vaDe A vAta spaSTa karavAmAM AvI che ke je sAdhuo potAnA sayabha. 35 yazane 2kSA yA cha, te mAhirA (3) bhe24 (2) ane bIjA paNa keTalAka mAdaka padArtho che temanuM sevana kare nahi emanA sevanathI sevana karanAramAM madyapAna viSenI Asakti vadhe che kapaTa asatya vacana ane asaMyama jevA bhAvenI paNa vRddhi thAya che, ane chevaTe enAthI jIvanamAM zAMtibhaMga thAya che. asAdhutA (duSTatA) vadhe che. kharekhara madyapAna jagatanA badhA anarthonuM mULakAraNa che. ukta baMne gAthAonI savistara vyAkhyA "dazavaikAlipaka sUtra"nI AcAra maNi maMjUSAmAM Ave che jijJAsujane tyAMthI jANI levuM joIe. "zAligrAma nighaMTu nAme vaidyaka graMthamAM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 __ jJAtAdharma kathAGgapatre kathaM tarhi samyagdarzanAdiratnatrayasaMrakSakasya sAdhozcikitsAyAM madyapAnAdhikA raH syAt / AcAMrAga sUtre'pi (zru02, u02) madyapAnasya saMkalpenApi sAdhuH prAyazci tabhAgI bhavatIti pratibodhitam. ukta cAnyatrApi yathA ajJAnAd vAruNIM pItvA saMskAreNaiva zudhyati / matipUrvamanirdezya prANAntikamiti sthitiH // manu0a011-zlo0146 / madirAmajJAtvA yadi pibet tarhi punarupanayanasaMskAreNaiva zudhyati, nAnyatheti bhAvaH / yadi madirAM jJAtvA pivet tarhi prANAntakaraNenaiva zudhyati nAnyatheti sthitidharmasya maryAdA'stItyarthaH / kAraNa madyapAna niSiddha kiyA hai / ataH vicAra ne jaisI bAta hai ki sAdhu jo tapasaMjama kA saMrakSaka hotA hai vaha apanI cikitsA karAne meM madyapAna kA adhikArI kaise ho sakatA hai| AcArAGga sUtra meM bhI (zru0 2 u02) madyapAna karane ko saMkalpa bhI sAdhuoM ko tyAga denA cAhiye / yadi vaha aisA karatA hai to use prAyazcitta kA bhogI bananA par3atA hai| anya siddhAnta kAroM ne bhI " ajJAnAt vArUNIM pItvA saMskAreNava zuddhayati, matipUrvamanirdezya prANAntika mitisthitiH / manusmRti0 a0 11 zloka 146, isa zloka dvArA viSaya samajhAyA hai ki yadi koi ajJAna bhAva se madirA ko pI letA hai to vaha punaH upanayana saMskAra se hI zuddha ho sakatA hai anyathA nhiiN| yadi vaha jAnabUjha kara madirA kA sevana karatA hai to vaha apane prANa arpaNa kara hI zuddha ho paNa madirAne buddhine naSTa karanArI hovA badala tene viSedha sUcavyuM che. eTale AvI nAnI sarakhI vAta te dareka vyakti samajI zake che te pachI ratnatrayanA saMrakSaka sAdhujane pitAnI cikitsAmAM paNa madirApAna kevI rIte karI zake che ? teo AvuM kare to temane tenuM prAyazcitta karavuM paDe che. bIjA 5 shaas| mahinA niSedha 42di cha ( ajJAnAt , vAruNI pItvA saMskAreNaiva zuddhayati / matipUrvamanirdezya prANAntikamiti sthitiH // manusmRti adhyAya 11 zloka-146 / ) mA 13 upAmA mAyuMcha / ajANamAM paNa madirAnuM sevana karI jAya te yajJopavIta (janoI) saMskArathI te pharI zuddha thAya che. ane je te jANuM bUjIne madirAnuM sevana kare te pitAnA prANane arpaNa karIne eTale ke mRtyune bheTIne ja te zuddha thaI zake che, bIjA keIpaNa upAyathI tenI zuddhi asaMbhavita che. dharmazAstronuM eja vizvAna zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 zailakarAjaRSicaritanirUpaNam 143 ___ atratya pUrvAparamUlapAThasamAlocanato'pyatra madyazabdasya madirArthakatvaM na sidhyati. tathAhi-yathApravRttazcikitsakairyathAmavRttenauSadhabhaiSajyena bhaktapAnena cikitsAmAvartayAmIti svIkRtya maNDUkena zailakAnagAra itthaM mArthitaH-yUyaM khalu prAsukameSaNIyaM phIThaphalakAdikamavagRhya viharateti, zailakAnagArastatheti pratizrutya maNDUkasya yAnazAlAyAM tathaiva viharatisma. tatomaNDU kena cikitsakA AdiSTAH-pAsukaiSaNIyena yAvat cikitsAmAvartayateti tatazcikitsakA maNDUkasyAjJAnusAreNa mAsukai SaNIyairevauSadhAdibhizcikitsAM kurvataH sAdhorakalpyaM pravacananiSiddhaM maNDUkenApyanA diSTaM tadAjJAviruddhaM mayaM pAyayituM kathaM pravRttAH syuH ! kathamapi na / sakatA hai anyathA nhiiN| yahI dharma kI maryAdA hai| yahAM para ke pUrvA para ke mUla pATha ke samAlocana se bhI madyazabda meM madirA artha siddha nahIM hotA hai| jaba maMDUka rAjA ne zailaka rAjaRSi ke samakSa yaha prArtha. nA kI-ki maiM yathA pravRttena auSadha bhaiSajyena bhaktapAnena cikitsAM AvatayAmi' rogopazamana karane meM samartha vaidyoM ke dvArA yathA yogya nirdoSa prAsuka auSadha bhaiSajya se ApakI cikitsA karAU~gA Apa merI yAna zAlA meM prAsuka eSaNIya pITha phalaka Adi kI yAcanA karake vahAM raheM taba isa maMDUka rAjA kI prArthanA ko sunakara ve zailaka anagAra' tatheti' kahakara use svIkAra kara ke vahAM unakI yAnazAlA meM aaye| inake Ate hI maMDUka ne vaidyoM ko bulAkara yaha Adeza diyA ki Apa loga prAsuka eSaNIya Adi auSadha bheSaja se inakI cikitsA kreN| taba una vaidyoM ne maMDUka kI AjJAnusAra prAsuka eSaNIya auSadha Adi se unakI cikitsA karane lge| phira socane kI bAta hai ki jaba sAdhu che. ahIM pUrvAparanA mULapAThathI paNa mazathI madirA viSeno artha siddha thatuM nathI. jemake maMDUka rAjAe zailaka rAja RSinI sAme vinaMtI karatAM udhu-( yathApravRttakaiH cikitsakaiH yathApravRttena auSadhabhaiSajyena bhaktapAnena cikitsA AvartayAmi ) zegAne bhttaaun|2| sama vaighohaa| hu yathAyita mAsu auSadha bhaiSajyathI tamArI cikitsA (IlAja) karAvIza mArI zALAmAM tame prAsuka eSaNIya pITha phalaka vagerenI yAcanA karIne tyAM rokAo tyAre maMDraka rAjAnI vinaMtIne svIkAratAM "tathati' (sArU) kahIne teo temanI ratha zALAmAM AvyA. zailaka anAranI cikitsA mATe saMke vaidyone bolAvyA ane belA vIne ema AjJA karI ke tame prAsuka eSaNIya vagere bheSajathI emanI cikitsA zaru karo. vaidya paNa maMDUka rAjAnI AjJA pramANeja prAsuka eSaNIya auSadha vagerethI temanI cikitsA (IlAja ) karavA lAgyA. enI sAthe sAthe zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre agrimamUlapAThAvalokanena ca mUlaguNanAzakaM niSiddhamadyamiha naiva vijJAyate, tathAhi - caturvidhA''hAre madyapAne ca mUcchitasyApi zailakasya pramAdadoSavazAt kevalaM janapadavihArAnarhatA jAtA, na tu mUlaguNanAzastasyAbhUditi vijJAya pAnyakamakheSu paJcazatAnagAreSu pradhAnatayA mukhyaM pAnthakamanagAraM tasya vaiyAvRtyakaraNArthaM svApayitvA pAnthakavarjitAste sarve'nagArA bahirjana padavihAraM viharantismeti vakSyate / yadi zailakena niSiddhamadyaM sevitaM syAt tarhi tasmin mUlaguNarahite'nagAradharmAt pracyute ca sati pAndhakAnagArasya tadvaiyAvRtyakaraNaM virudhyate / 144 maryAdA ke anusAra akalpya tathA pravacana niSiddha vastu ke dene ke liye maMDUka rAjA ne una se nahIM kahA to bhalA ve usakI AjJA ke viruddha madya unheM kaise pilAne meM samartha ho sakate the / tathA Age kA mUla pATha dekhane se bhI yahI bAta puSTa hotI hai ki mUla guNoM kA vinAzaka niSiddha, madya isa madya zabda kA vAcyArtha nahIM ho sakatA hai / tathA hi- " catuvidha AhAra evaM madyapAna meM mUcchita bane hue bhI zailaka ko pramAda doSa ke vaza se kevala jana padoM meM bihAra karane kI ora se hI azakti A gaI hai, unake mUlaguNoM kA nAza nahI huA hai aisA samajha kara pathaka ko chor3a aura samasta munijana vahAM se bAhirajana padoM meM bihAra kara gaye aura pAMthaka ko ve unakI vyAvRtti karane ke liye chor3a gye| aisA sUtrakAra Age kaheMgeM / yadi zailaka ne niSiddha mayakA sevana kiyA hotA to ve mUlaguNo se bhI rahita ho jAte aura isa taraha anagAra dharma se rahita hone para pathika anagAra ko unakI khIjI vAta e paNa che ke jyAre sAdhumaryAdA mujaba akalpya temaja prava cana niSiddha vastu ne ApavA mATe maMDUka rAjAe vaidyone Adeza ApyA nahi tA vaidyonI zI tAkAta ke teo temanI AjJAne ALagIne zailaka anagArane magha pIvaDAve ? temaja AgaLanA mULa pAThane " jovAthI paNa AvAta siddha thAya che ke guAne naSTa karanAra madya ahIM madya-zabdanA vAcyA thaI zake ja nahi. jemake- cAra jAtanA AhAra ane madya pAnamAM mUrchAvaza thayelA zailakane pramAda doSathI phakta janapado vihAra karavA mATenI azakti ja AvI gai che. temanA mULaguNeAnA nAza thayA nathI AvuM samajIne ja pAMthakane tyAM mUkIne badhA munie tyAMthI bIjA mahAranA padomAM vihAra karavA mATe nIkaLI paDayA pAMcakane zailakanI vaiyAvRtti mATeja munie mUkIne gayA hatA. A sUtrakAra A pramANe AgaLa varNana karavAnA ja che. have jo zailake AgamaniSiddha madirAnuM sevana karyu" hAtatA teA mULa guNeAthI paNa hIna thaI jAta ane A pramANe anagAra dhama rahita "C jana zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 zailakarAjaRSicaritAnarUpaNam 145 kiM ca-madyapAnAt pUrvAparahnakAle sukhaprasuptasya zailakasya rAjarSeH cAturmAsika pratikramitukAmena pAnthakena kSamApanArtha zirasA taccaraNasaMsparze kRte sati sa utthAya knodhAviSTo jAtaH / tato'sau pAnthakaH zailakAnagAraM vandamAnaH svazIrSaNa taccara* payoH spRzan prArthayatisma-kSamadhvaM me'parAdhaM, naivaM punaH kariSye iti / madyazabdasya niSiddhamadyArthakatvetu-mUlasUtre zailakasya rAjarSivizeSaNaM nopapadyate,pAnthakAnagArakRtaM tad vandanAdikaM ca virudhyate / ki ca-madyazabdasya madirArthakatvasvIkAre zailakasya pazcAttApAdaye sati vizuddhavaiyAvRtti karanA bhI viruddha par3atA hai / kiM ca madya ke pAna karane se pUrvAparAhnakAla meM sukha se supta hue zailaka rAjaRSi ke, cAturmAsi pratikramaNa karane kI icchA se jaba kSamApanA yAcanArtha mastaka se caraNoM kA sparza kiyA to ve jaga gaye aura acAnaka nidrA bhaMga hone se unheM krodha A gyaa| pathika ne jaba unakI yaha dazA dekhI to usane namana karate hue unake caraNoM ko chUkara prArthanA kI mahArAja ! Apa mere aparAdha ko kSamA kIjiye Age aisA aba nahIM kruuNgaa| yadi madya zabda ko niSiddha madyArthaka-madirArthaka-mAnA jAve to mUla sUtra meM zailaka ke liye jo rAjaRSi zabda kA prayoga kiyA gayA hai-unheM jo rAjaRSi ke vizeSaNa se vizeSita kiyA hai-vaha nahIM banatA hai aura na pAMthaka anagAra kRta una ke prati vaMdanA Adi kRtya yukti saMgata baiThate haiN| yadi yahAM madya zabda ko madirArthaka svIkAra kiyA jAve to unheM jo pazcAttApa ke havA badala pathaka anagAranI temanI mATenI vaiyAvRtti paNa ucita gaNAta ja nahi ane bIjuM ke jyAre madyapAna karIne pUrvApa2Ahna kALamAM zailaka rAja RSi sukhethI sUtA hatA tyAre cAturmAsi pratikramaNa karavAnI IcchAthI jyAre kSamApanA mATe pAke temanAM caraNomAM pitAnA mastakane sparza karyo tyAre teo jAgrata thaI gayA. ane ociMtA nidrAbhaMga thatAM teo krodhA. viSTa thaI gayA. pAMthake temane gusse thayelA joIne pharI temanA caraNomAM mastaka namAvIne vinaMtI karatAM kahyuM ke he bhagavAna ! mAre gune mApha karo pharIthI AvuM nahi thAya. je madya zabda madirAnA arthane sUcavanA hoya te mULasUtramAM zailakanA mATe rAjaRSi zabdano prayoga karavAmAM AvyuM che temane rAjaRSinA vizeSaNathI saMbodhavAmAM AvyA che te kevI rIte bane ? pathaka anagAre temanA pratye kSamApanA rUpa vaMdana vinaya vagere batAvyuM te paNa ucita kevI rIte kahI zakAya ? bIju ke je madya zabdane madirAnA arthamAM svIkArIe te zailaka anagAra pazcAttApanA udayathI vizuddha cAritranI ArAdhanA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E jJAtAdharmakathAzastre cAritrArAdhanAtha kRta pratijJasya kRtanizcayasya tadanantaradvitIyehni prabhAtakAle Anu pUrvyA grAmAnugrAmavihArArtha pravRttirapi punaH prAyazcittagrahaNamantareNa nopapadyate / tasmAdatra madhazabdo nAsti madirArthakaH / kiM tu-'majjapANayaM pIe puvAvaraNhakA. lasamayaMsi suhappasutte' ityagrimamUlapAThamAmANyAt nidrAjanakapAnadravyavizeSArthaka eveti nizcIyate / tattvataH pUrvAparamUlapAThaparyAlocanena 'majjapANayaM ca se upadisaMti' 'jAvamajjapANa' majjapANae ya mucchie ' ' subahuM majjapANayaM pIe' iti pAThAH prakSiptA eveti sudhiyo vimarzayantu / tatastadanantaraM tasya zailakasya yathAvRttaiH mAsukaiSaNIyairyAvat-auSadhabhaiSajyaipadhyAhAraizca rogAtaGkAH upazAntA abhUvan , hRSTaH prasannacittaH, mallazarIraH mallavata udaya hone para vizuddha cAritra ArAdhana ke liye kRta nizcaya dekhAjAtA hai aura usake bAda jo dvitIya dina prAtaHkAla meM AnupUrdhyA grAmA. nugrAma vihAra kI unameM pravRtti pAI jAtI hai vaha bhI nahIM ghaTita ho sakatI hai / kAraNa prAyazcitta grahaNa ke vinA aisI pravRtti hotI nahIM hai / isaliye yahAM madya zabda madirArthaka nahIM haiM kintu yaha " majja pANayaM pIe punvAvaraNhakAlasamayaMsi suhappasutte " isa agrima mUla pATha kI pramANatA se nidrAjanaka pAna dravya vizeSa arthavAlo hI hai aimA nizcita hotA hai| tatvataH vicAra kiyA jAve to pUrvApara mUla pAThoM kI paryAlocanA se " majjapANayaM ca se upadisaMti. jAva majjapANeNa majjapANae ya mucchie, majjapANae mucchie, subahu majjapANayaM pIe" ye saba pATha prakSipta hI jJAta hote haiM aisA buddhimAn jana vicAra kareM / (taeNatassa selayassa ahApavattehiM jAva majjaNapANeNaM royAyaMke uvasaMte mATe kRta pratijJa dekhAya che ane tyAra bAda teo bIjA divase savAre ja pUrvaparaMparA anusAra eka gAmathI bIje gAma vihAra karavAnI IcchA kare che je AvuM hatata temanAmAM AvI IcchA paNa prakaTa kevI rIte thAta? kemake prAyazcitta vagara AvuM te karI zake ja nahi. eTalA mATe ahIM madya zabda mhishn| ma sUyavatI nathI 5 ( majjapANaya pIe puvAvaraNhakAlasamayasi suhappasutte " bhaya 54 bhUNAne manusakSI te nidrA na4 pAna dravya vizeSa " mana sUyavanA che. (majjapANayaMca se upadisati jAva majjapANeNa majjapANae ya mucchie majjapANae mucchie, subahumajjapANaya' pIe ) pUrvA52nI apekSAe mULapATha viSe ApaNe gaMbhIra paNe vicAra karIe to ukta pATha prakSita 4 . (taeNa tassa selayassa ahApavattehiM jAva majjaNapANeNaM royA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 zailakarAjaRSicaritanirUpaNam 147 puSTazarIraH jAtaH, vyapagatarogAtaGkaH = sarvavyAdhirahito jAta ityarthaH / tataH khalu sa zailakastasmin rogAtaGke upazAnte sati tasmin vipule = atizaye azanapAnakhAsvAdye = caturvidhA''hAre madyapAnake ca nidrAjanakapAnadravyavizeSe ca mUrcchitaH AsaktaH grathitaH-sneharajjubhirbaddhaH gRddho = lolupaH ' ajjhovavanne ' adhyupapanna,, sarasAhArAdyadhInajIvanaH / ' osanno ' avasannaH = avasanna ivAvasannaH zrAntatulyaH, Avazyaka - svAdhyAyamatilekhanadhyAnAdikriyAsu zaithilyena zrAntaivamokSamArge zister ) isa prakAra isa zailaka rAjaRSi ke yathA pravRtta prAsuka eSaNIya yAvat-auSadha bhaiSajyoM se aura pathyAhAra se rogAtaMka upazamita ho gaye ( haTThe malla sarIre jAe vavagayaroyAyake, taraNaM selae taMsi rogAkaMsi vasaMtaMsi samANaMsi taMsi vipulaMsi asaNa0 pANa khAima sAime majjapANeNa ya mucchie gaDhie giddhe ajjhovavanne osanno, osanna bihArI evaM pAsatthe 2 pAsatya vihArI kusIle 2 kusIla bihArI patte saMsatte ubaddha pIThaphalaka sejjAsaMdhArae pamante yAvi vihara i ) vaha prasanna citta ho gayA zarIra se bhI malla kI taraha puSTa ho gaye / isa prakAra roga aura AtaMkoM se sarvathA rahita ho gaye / isa ke bAda vaha rAjaRSi vividha prakAra ke vipula azana, pAna, khAdya aura svAdya rUpa caturvidha AhAra meM evaM madyapAna meM Asakta ho gye| una meM sneha rUpI rajju se bandha gaye-gRddha-lolupa ho gaye aura sarasa AhAra ke AdhIna jIvana vAle bana gaye / thake hue vyakti kI taraha vaha svAdhyAya, yaMke uvasaMte hotthA ) yA pramANe yathA pravRtta prasu zeSazIya yAvat auSadha bhaiSajyeAthI ane cAgya pathya AhArathI zailaka rAjaRSinA rAge! maTI gayA. ( haTTe mallasarIre jAe vavagayaroyAyaMke, taeNa selae taMsirogAya kaMsi uvasaMtasi samAsi taMsi vipulasi asaNa0pANa khAima sAime majjapANaNaya mucchie gaDhie giddhe ajjhovavanne osanno, osanna bihArI evaM pAsatye 2 pAsatthavihArI kusIle 2 kusIla vihArI pamatte saMsatte uuvaddhapITha phalaga se jjAsaMdhArae pamate afa faers ) tethe zarIrathI yuSTa temana prasanna citta thaha gayA. mA rIte rAga ane Atake A teee ekadama mukti meLavI lIdhI. tyArabAda teo jAta jAtanA puSkaLa pramANamAM banAvavAmAM AvelA azana, pAna, khAdya ane svAda rUpa cAra prakAranA AhAramAM tathA madyapAnamAM Asakta thaI gayA. teo sneharUpI dorIthI khaMdhAi gayA. zRddha eTale ke lAlupa thaIne sarasa AhArAnA sevanamAM te TevAI gayA. zrAnta vyaktinI peThe svAdhyAya prati zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 jJAtAdharmakathAGgasUtre thila ityarthaH / ' osannavihArI 'abasannavihArI zithilA''cArI Alasyavazena mandIbhUtacaraNakaraNa ityarthaH / evaM anena prakAreNa -- pAsatthe ' pArzvasthA-sAdhuguNAnAM pArzva tiSThatIti pArzvasthaH jJAnAdInAM na samyagArAdhakaH / pAvasthavihArIpArzvasthAnAM yo vihArastathAvartana pArzvasthavihAraH so'syAstIti pArzvasthavihArI, kuzIla: uttaraguNavirAdhanayA saMcalanakaSAyodayena ca kutsitA''cAraH / kuzIlavihArI-kutsitAcArazIlaH / 'pamatte' pramattaH-pramAdyatisma-mohanIyAdikoMda. yaprabhAvAt saMjvalanakaSAyanidrAvikathA'nyatamapramAdayogena saMyamArAdhaneSu sIdatismeti pramattaH / kartariktaH / 'saMsatte ' saMsaktaH gauravatrayAzrayeNa saMkIrNAcAraH, RtubaddhapIThaphalakazayyAsaMstAra ke pramattazcApi viharati, zeSakAle'pi kAraNamantareNa prati lekhana, dhyAna Adi mokSa mArga meM bhI zithila ho gaye / ava sanna vihArI ho gaye-zithilAcAravAle bana gaye Alasya ke vaza se caraNa sattarI aura karaNa sattarI ke ArAdhanA DhIle paDa gaye isa prakAra vaha pArzvastha ho gaye-sAdhu guNoM ke pAsa meM rahane vAlA bane rahe-jJAnAdikoM kA samyak Aradhana kartA vaha nahI rahe / pArzvasthoM ke vihAra jaisA inakA vartAva ho gyaa| uttara guNoM kI virAdhanA se aura saMjvalana kaSAya ke udaya se vaha kutsita AcAra vAle ho gaye / kuzIla vihArI ho gye| mohanIya Adi karmoM ke udaya ke prabhAva se yaha saMjvalana kaSAya nidrA vikathA rUpa pramAdoM meM se kisI eka pramAda ke yoga se saMyama kI ArAdhanA karane meM zithila pariNAmI ho gye| gauravatraya ke Azraya se unakA AcAra zithila ho gyaa| hara eka samaya kAraNa ke vinA bhI pITha phalakAdi kA sevana karane vAle bana gaye sadA ina lekhana dhyAna vagere kriyAomAM temaja kSamArgamAM teo zithila thaI gayA avasanna vihArI thaI gayA,-zithila AcaraNa vALA thaI, aLasane lIdhe caraNa sattarI ane karaNasattarI rahita thaI gayA Ama teo pArthastha thaI gayA sadaguNamAM racyApacayA banIne rahenArA banI gayA. jJAna vagerenI samyapha ArAdhanA temanAthI have nahAtI thatI pArzvanA vihAranI jema temanuM AcaraNa thaI gayuM. uttara guNonI virAdhanAthI ane saMjavalana kaSAyanA udayathI teo kutsita AcAra vALA thaI gayA. kuzIla vihArI thaI gayA. mehanIya vagere karmonA udayane lIdhe teo saMjavalana kaSAya nidrA vikathA rUpe pramAdamAM thI koI paNa eka pramAdanA yugathI saMyamane ArAdhanAmAM zithila thaI gayA. gauravatrayanA AzrayathI temane AcAra zithila banI gayo. kAraNa vagara paNa teo game tyAre pITha phalaka vagere nuM sevana karavA lAgyA. teo haMmezAM tenA upara paDayA ja zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtaSiNI TIkA a0 5 zailakarAjaRSicaritanirUpaNam 149 pIThaphalakAdisevI saMjAta ityarthaH / 'no saMcAeI' no zaknoti, asya vihartumityatrAnvayaH, prAsukaipaNIyaM pITa-pIThAdikaM pratyarpya maNDUkaM ca rAjanamApRcchaya bahirjanapadavihAraM ' abbhujjaeNa' abhyudyatena-uttamayuktena, 'payatteNa ' pradattena bhagavadanujJAtena pramAdarahitena, 'paggahiaiNa' pragRhItena tIrthakarairapi svIkRtena vihartu-kartum / saMjvalanakaSAyanidrAvikathA'nyatamamamAdavaMzagataH zailako bahirjana padavihAraM kartumasamarthoM jAta ityarthaH // 30 // mUlam-taeNaM tesiM paMthayavajANaM paMcaNhaM aNagArasayANaM annayA kayAI egayao sahiyANaM jAva puvvarattAvarattakAlasama. yasi dhammajAgariyaM jAgaramANANaM ayameyArUvaM abbhAtthie jAva samuppajitthA-evaM khalu selae rAyarisI caittA rajjaM jAva pavapara par3A rahane lage (no saMcAei phAsuesaNijja pIDhe paccappiNittA maMDayaM ca rAyA ayucchittA bahiyA jaNavayavihAraM-abhujjaeNa payatteNa paggahieNa viharittae ) prApsuka eSaNIya pITha Adi ko pratyarpita kara ( dekara ) tathA maMDUkarAja se pUchakara yaha bAhara janapadoM meM vihAra karane ke liye samartha nahIM hue| jo vihAra uttama yoga rUpa udyama se yukta hokara kiyA jAtA hai arthAt jisameM pramatta dazA nahIM rahatI haijisake karane kI bhagavAna kI AjJA hai / tathA tIrthaMkaroM ne bhI jise kiyA hai / tAtparya isakA yaha hai ki saMjvalana kaSAya, nidrA tathA vi kathArUpa pramAdoM meM se kisI eka pramAda ke vazaMgata hokara vahAM se vihAra karane ke liye asamartha bana gye| sUtra // 30 // raDatA tA. (no saMcAei phAsuesaNijja pIDha paccappiNittA maMDuyaM ca rAyA apucchittA bahiyA jaNavayavihAraM abbhujjaeNa payatteNa paggahieNa viharittae) prAsu eSaNIya pITha phalaka vagere pAchAM ApI temaja maMDUka rAjAne pUchIne bahAranAM bIjAM janapade mAM vihAra karavA mATe paNa teo samartha thaI zakyA nahi je vihAra uttama yoga rUpa udyama vaDe karavA mAM Ave che, eTale ke jemAM pramatta dazA rahetI nathI temaja je vihArane karavAnI bhagavAne AjJA ApI che, ane tIrthakara paNa jene karatA AvyA che. temAM teo asamartha thaI gayA. tAtparya e che ke A saMjavalana kaSAya, nidrA temaja vikathA rUpa pramAde mAMthI kaI paNa eka pramAdanA vazavata thaIne tyAMthI bahAra vihAra karavA samartha thaI zakyA nahi. e sUtra 30 che zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 __ jJAtAdharmakathAGgasUtre ie, viuleNaM asaNa0 4 majjapANae mucchie no saMcAei jAva viharittae, no khalu kappai devANuppiyA! samaNANaM niggaMthANaM jAva pamattANaM viharittae, taM seyaM khalu devAnuppiyA ! amhaM kallaM selayaM rAyarisiM ApucchittA pADihAriyaM pIDhaphalagasejjAsaMthAragaM paccappiNittA selagassa aNagArassa paMthayaM aNagAraM veyAvaccakaraM ThavettA bahiyA abbhujjaeNaM jAva pavatteNa, paggahiyeNa jaNavayavihAraM viharittae, evaM saMpeheMti, saMhitA kallaM jAva jalaMte selayaM ApucchittA pADihAriyaM pIDhaphalagasejjAsaMthArayaM paccappiNaMti, paccappiNittA paMthayaM aNagAraM veyA. vaccakaraM ThAvaMti ThAvittA bahiyA jAva viharaMti // sU031 // ___TIkA-'taeNa tersi' ityAdi / tatastadanantaraM khalu teSAM pAnthakavarjAnAM pazcAnAmanagArazatAnAM paJcazatAnagArANAm , anyadA kadAcit anyasmin kasmiMzcit kAle, ekataH sahitAnAm ekatrasaMmilitAnAM yAvat pUrvarAtrApararAtrakAlasamaye= dharmajAgarikAM=dharmadhyAnaprabodhinI kathAM jAgratAM kurvatAm 'taeNaM tesiM paMthayavajjANaM' ityAdi / TIkArtha-(taeNaM ) isake bAda (tesiM paMthayavajjANaM pacaNhaM aNagAra sayANaM annayA kayAiM egayao sahiyANaM jAva puvvAvarattakAlasamayaMsi dhammajAgariyaM jAgaramANANaM ayameyArUve ajjhasthie jAva samuppajitthA) una pAMcaso, pAMdhaka anagAra baje muniyoM ko kisI eka samaya madhya rAtri meM jaba ki ve dharmadhyAna prabodhinI kathA ko ekatra saMmilita hokara (taeNa tesiM pathayavajjANa) tyAhi // A-(taeNa) tyA2 mA ( tesipathayavajjANa pacaNha aNagArasayANa annayA kayAI egayao sahiyANa jAva puvvAvarattakAlasamayasi dhammajAgariya jAgaramANANa ayamevArUve ajjhathie jAva samuppajitthA ) paaNyse| pAMtha mngAra vaje muniene kaI eka vakhate madhyarAtrimAM jyAre teo badhA ekaThA thaIne dharmadhyAna pradhinI kathA viSe carcA karI rahyA hatA tyAre teone A zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - anagAradharmAmRtavaSiNI TIkA a0 4 zailakarAjaRSicaritanirUpaNam 151 ayametadrUpa vakSyamANaprakArakaH / anbhatthie ' abhyarthitaH pravacanasaMmataH yAvatyAvat karaNena-ciMtie, patthie, manogae ityeSAM saGgrahaH / cintitaH prArthitaH manogataH saMkalpaH= vicAraH / samuppajjitthA ' samudapadyata abhavat-evaM amunA prakAreNa khalu-nizcaye zailako rAjarSiH ' caittA' tyaktyA, ' rajja' rAjyaM yAvat prajita= dIkSAM gRhItavAn sa cedAnIM 'viuleNaM' vipulena atizayena azana pAnakhAdyasvAdhe caturvidhAhAre nidrAnanakapAnadravyaviSe ca mUcchitaH AsaktaH no zaknoti yAvad kutrApi vihartum / no khalu kalpate devAnupiyAH ! zramaNAnAM yAvat pramattAnAM vihartum , he devAnupriyA ! pramAdino bhUtvA zramaNAnAM saMyamamArge vihAM na kalpate, kiMtu abhyudyatena ityarthaH / ' taM seyaM ' tacchreyaH tat tasmAt zreyaH khalu devAnupiyAH asmAkaM kalye prabhAte zailakaM rAjarSimApRcchaya kara rahe the| isa taraha kA pravacana saMmata cintita, prArthita, manogata saMkalpa-vicAra utpanna huaa| ( evaM khalu selae rAyarisI caittA rajja jAva pavaie viuleNaM asaNa 4 majjapANe mucchie no saMcAei jAva viharittae, no khalu kappai devANuppiyA ! samaNANaM niggaMthANaM jAva pamattANaM viharittae ) zailaka rAjA ne rAjya kA parityAga kara bhagavatI dIkSA aMgIkAra kI haiM-isa taraha ve rAjaRSi bane haiM-parantu aba ve vipula azana pAna, khAdya aura svAdyarUpa caturvidha AhAra meM tathA nidrA kAraka pAna dravya vizeSa meM Asakta ho rahe haiN| kahIM para bhI bAhara vihAra nahIM karanA cAhate haiM / isa taraha he devAnupriyo ! zramaNo ko pramatta banakara saMyama mArga meM vihAra karanA rahanA-ucita nahIM hai| (taM seyaM khalu devANuppiyA! amhaM kallaM selayaM rAyarisiM ApucchittA jAtano pravacana saMmata, ciMtana, prArthita, mane gata saMkalpa vicAra udbhavya ( evaM khalu selae rAyarisi caittA rajjaM jAba pavvaie viuleNa 4 majjapANe mucchi e no saMcAei jAva viharittae no khalu kappai devANuppiyA ! samaNANa nigaMthANaM jAva pamattANa viha hittae:) zaisa zarI 214yama tyAne mAgapatI dIkSA svIkArI che ethI teo rAjaRSi tarIke prasiddha thayA che. paNa atyAre teo puSkaLa pramANamAM azana, pAna, khAdya ane svAdya AhAra temaja nidrAkAraka pAnadravya vizeSamAM Asakta thaI rahyA che. bIje kaMI vihAra karavAnI paNa teonI IcchA lAgatI nathI. he devAnupriye ! A rIte zramaNone pramatta thaIne sayamamArgamA rahIna vihAra 2 / yogya sAgatuM nathI. ( ta seya khalu devANuppiyA ! amhakala selaya rAyarisiM ApucchittA pADihAriya pIDha zrI jJAtAdharma kathAga sUtra: 02 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 jJAtAdharmakathAGgasUtre 9 ' pADihAriyaM' prAtihArikaM = pratyarpaNIyaM, pIThaphalakazayyAsaMstArakaM pratyarpya, zailakasyAnagArasya pAnthakamanagAraM ' veyAvazcakaraM ' vaiyAvRtyakaraM = sevAkArakaM sthApayitvA bahirabhyudyatena yAvad-iha yAvatkaraNAt - abhyudyatena= sodyamena pradattena-tIrthakarAnujJApitena, pragrahItena tIrthaMkarAGgIkRtena janapadavihAraM ityasya saMgrahaH / vihartum - kartum zailakAnagArasya vaiyAvRtyArtha pAnthakamanagAraM bahirvihartamasmAkaM zreya ityartha evam uktaprakAreNa ' saMperheti ' saMprekSante, vicArayanti / ' saMpe hittA ' saMprekSya vicArya, kalye yAvajjalati = sUrye udite sati zailakamApRcchaya prAtihArikaM pratyarpaNIyaM pIThaphalakazayyA saMstArakaM 'paJccappirNati' pratyarpayanti pratyaye pAnthakamanagAraM 'beyAvaccakaraM ' vaiyAvRtyakaraM, 'ThAvaMti' sthApayanti "ThAvittA' sthApayitvA aft - yAvatkaraNAt abhyudyatena pradattena, pagRhItena janapadavihAraM ityasya saMgraha:, viharanti / zailakAnagArasya ye paJcazatasaMkhyakAH pAnthakapramukhA anapADihAriya pIThaphalagasejjAsaMdhAragaM paccapiNittA selagassa aNagArassa paMthayaM aNagAraM veyAvaccakaraM ThavettA bahiyA anbhujjaeNaM jAva pavateNa paragahieNa jaNavayavihAraM viharitae) isalie he devAnupriyoM ! hama logoM ko yahI kalyANa kAraka hai ki prAtaH hote hI hama loga zailaka rAjaRSi se pUchakara aura pratyarpaNIya pITha phalakazayyAsaMstAraka ko rakhakara vApisa dekara tathA zailaka rAjaRSi kI vaiyAvRtti karane ke liye pathika anagAra ko rakhakara yahAM se sodyama ke sAtha pradatta tIrthaMkara kI dI huI AjJA ke anusAra pragRhIta tIrthaMkara kI AjJA ko aMgIkAra kara aisA bAhira dezoM meM bihAra kreN| ( evaM saMperheti, sa pehittA kalla jAba jalate selaya ApucchittA pADihAriyaM pIThaphalagasejjAsa thArayaM paccapiNaMti, paccappiNittA paMthayaaNagAraM vaiyAvaJcakaraM ThAvaMti phalaga sejjAsaMthAragaM paccapiNittA selagassa aNagArassa paMthaya aNagAra, yAva kara ThavettA bahiyA abbhuMjjapaNaM jAva pavatteNa paggahieNa jaNavayavihAra viharittae) bheTave he hevAnupriyo ! bhASA mATe udayAnA bhArgabhe rahyo che ke savAre zailaka rAjaRSinI AjJA meLavIne pIDalaka, zayyA sastA raka vagere pAchAM AvIne zailaka rAjaRSinI vaiyAvRtti karavA mATe pAMthaka anagArane nImIte udyamapUrvaka ApaNe ahIMthI tIrthaMkarAnI AjJA mujaba temaja tIrthaMkarAnI AjJAnuM pAlana karatAM bahAranA bIjA dezeAmAM vihAra karavA nIkaLI paDI evaM saMperheti saMpehittA kalla' jAva jalate selaya ApucchittA, paDiyAriya pIThaphala se saMthArayaM paccappi NattA pa'thayaMaNagAra vaiyAvaccakaraM ThAvaMti zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 zailakarAjaRSicaritanirUpaNam 153 gArAH ziSyarUpeNa sahacarA Asan teSu pAndhaka zailakAnagArasevArtha sthApayitvA pAnthakavarjAste sarve'nagArAH pIThaphalakAdikaM pratyaya bahirjanapadavihAraM kurvanti smetyarthaH // 31 // ___mUlam-taeNaM se paMthae selayassa sejjAsaMthArayauccArapAsavaNakhelasiMghANamallaosahabhesajjabhattapANaeNaM agilAe viNaeNaM veyAvaDiyaM karei, taeNaM se selae annayA kayAiM ka. ttiya cAummAsiyaMsi viulaM asaNa. AhAramAhArie subahuM majjapANayaM pIe puvAvaraNahakAlasamayaMsi suhappasutte, taeNaM se panthae kattiyacAummAsiyaMsi, kayakAustagge devasiyaM paDikamaNaM paDikate cAummAsiyaM paDimiuMkAme selayaM rAyarisiM khAmaNaTTayAe sIseNaM pAesu saMghaddei, taeNaM se selae paMthaeNaM sIseNaM pAesu saMghaTie samANe Asurutte jAva misimisemANe uTrei, uThittA evaM kyAsI-se kesa NaM bho esa appatthiyapasthie jAva parivajjie jeNaM mamaM suhappasuttaM pAesusaMghaTTei ? taeNaM se paMthae selaeNaM evaM vutte samANe bhIe tatthe tasiya karayalaka ThAvittA bahiyA jAva viharati ) isa prakAra unhoMne vicAra kiyAvicAra karake prAtaHkAla jaba sUrya apanI prabhA se prakAzita hone lagA taba unhoMne zailaka rAjaRSi se pUchakara pratihArika-pratyarpaNI pITha phalaga zayyA saMstAraka ko vApisa de diyA-vApisa dekara phira unhoM ne una kI vaiyAvRtti karane ke liye pAyaka anagAra ko rakha diyaa| rakhakara phira ve vahAM se bAhara dUsare dezoM meM vihAra kara gye| sUtra / / 31 // ThAvittA bahiyA jAva viharati ) mA prabhArI tamAme piyA2 4ye, piyAra karIne jyAre savAre sUrya udaya pAme tyAre zailaka rAjaRSinI ajJAmeLavIne pratyarpaNIya eTale ke pIThaphalaka zayyA sastArakane pAchA seMpIne rAjaSinI vaiyAvRtti mATe pAMcaka anagArane tyAM niyukta karIne teo tyAMthI bahAranA bIjA dezomAM vihAra karavA nIkaLyA. e sUtra 31 5 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 ___jJAtAdharmakathAGgasUtre evaM vayAsI-ahaNNaM bhaMte ! paMthae kAyaka ussagge devasiyaM paDikamaNaM paDikate cAummAsiyaM khAmemANe devANuppiyaM vaMdamANe sIseNaM pAesu saMghadRmi, taM khamaMtu maM devANuppiyA! khamaMtu meDa varAhaM tummaNNaM devANuppiyA NAibhujjo evaM karaNayAe tikaTTa selayaM aNagAraM etamaTuM sammaM viNaeNaM bhujjo 2 khAmei / taeNaM tassa selayassa rAyarisissa paMthaeNaM evaMvuttassa ayameyArUve jAva samuppajjitthA evaM khallu ahaM rajjaM ca jAva osannI jAva uubaddhapIThaphalagasejjAsaMthAragaM gimihattA viharAmi, taM no khallu kappai samaNANaM osannANaM pAsatthANaM jAva viharittae, taM seyaM khalu me kallaM maMDuyaM rAyaM ApucchittA pADihAriyaM pIThaphalagasejjAsaMthArayaM paJcappiNittA paMthaeNaM aNagAreNaM saddhiM bahiyA abbhujaeNaM jAva jaNavayavihAraNaM viharittae / evaM saMpehei, saMpehittA kallaM yAva viharai // sU0 32 // TIkA-'taeNaM se' ityAdi-tatastadanantaraM khalu sa pAnthakaH zailakasya 'sejjAsaMthArayauccArapAsavaNakhelasiMghANamallamosahabhesajjabhattapANaeNaM' zayyAsaM. stArakocAraprasravaNakhelasiMghANamalauSadhabhaiSyajyabhaktapAnena 'agilAe' aglAnaH sana 'taeNaM se paMthae ityAdi' // sUtra // 32 // TokArtha-(taeNaM ) isake bAda ( se paMthae ) vaha pArthaka ( selayassa) zailaka anagAra kI (sejjAsathArayauccArapAsavaNakhelajallasiMghANamalla osahabhesajjabhattapANaeNaM ) zayyA saMstAraka ke dvArA uccAra prastravaNa, khela, jalla siMghANa mala Adi kI pariSThApanA dvArA auSadha bhaiSajya dvArA, bhakta pAna lAne ke dvArA ( agilAe ) vinA koI glAnabhAva ke (taeNaM se paMthae) tyAhi // sAtha-(taeNaM) tyA2 mA4 (se pathae) pAMtha (selayassa) zaikha 2 / 04 pinA ( sejjAsaMthArayauccArapAsavaNa-khella-jalla-siMdhANamalla-osahabhesajjabhattapANaeNaM ) zayyA saMstAraka dvArA, temaja uccAra prastravaNa, khela, siMdhANa mala vagere nI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 zailakarAja RSicaritanirUpaNam 155 vinayena vaiyAvRtyaM sevAM karoti / tataH khalu sa zailakaH 'annayA kayAI' anyadA kadAcit anyasmin kasmiMzcit kAle 'kattiya vA ummAsisi' kArtikacAturmAsike vipulam - adhikam, 'asaNa0' azanapAnakhAdyasvAdyam 'AhAramAhArie' AhAramAhAritaH caturvidhAhAramatizayena kRtvetyarthaH subahu ' majjapANayaM' madyapAnakaM-nidrAjanakapAnakadravyavizeSaM 'pIe' pItaH pItvetyarthaH / ' pUrvAparAhnakAlasamayaMsi ' pUrvAparAhUkAlasamaye = divasasya caturthe prahare sukhaprasuptaH manojJapraNItaH bhojanAtizazayena nidrAkArakapAnakadravya sevanena ca gAr3hanidrAM prApta ityarthaH / yattu samAdhinA sukhena supta ityartha ityuktaM tanna yuktam pramAdasadbhAve samAdherasambhavAt amaryAditanidrAtAHH samAdherdUravartitvAcca / tatastadanantaraM sa pAndhakaH 'kattiyacA unmAsisi' ( viNaNaM) baDe vinaya ke sAtha ( vedhAvaDiya kareha) vaiyAvRtti karane lagA / (taeNa se selae annayA kayAI ) eka dina kI bAta hai ki ve zailaka anagAra (kattiya cAummAsisi viDalaM asaNa0 AhAramAhA. rie subahu majjapANaye pIe puvvacaraNhakAlasamarthasi suhampasutte ) cartumAsake kArtika mahine meM bahuta adhika azana, pAna, khAdya, aura svAdyarUpa caturvidha AhAra kara ke aura nidrAkAraka pAnaka dravya vizeSa kopI karake divasa ke caturtha prahara meM sukha se soye hue the| yahAM para jo koi 2 aisA pATha kahate haiM ki ve samAdhi pUrvaka sukha se soye hue the vaha ThIka nahI hai / kAraNa pramAda ke sadbhAva meM samAdhi kA honA banatA nahI hai / amaryAdita nidrA aura samAdhi inakA paraspara virodha hai aisI sthiti meM to samAdhi bahuta dUra rahA karatI hai / (taraNaM se pariSThApanA dvArA ( agilAe ) adhyakSa latano bhAgabho ! ghRNA vinAnA janIne ( viNaNaM) bhUmana namra thardhane ( veyAvaDiyaM karei ) vaiyAvRtti 521 sAgyA. (taraNaM se selae annayA kayAI) yeU hivasa zaiA rARSi ( kattiyacA ummA siyaMsi viulaM asaNa * AhAra mAharie subahuM majjapANatha pIe puvvavara kAlasa mayaMsi suhappasutte ) yAturbhAsanA ati bhAsabhAM bhUSana prabhA mAM azana vAna, khAdya ane svAdya rUpa cAra jAtanA AhAra karIne ane nidrA kAraka ApAnaka dravya vizeSanuM pAna karIne sAMjanA chellA paheAranA vakhate sukhethI sutA hatA. sahIM " ghaNA leAkeA samAdhi pUrvaka sukhethI zailaka rAjaRSi sUtA hatA. " e pramANenA pATha hAvAnuM kahe che te ceAgya gaNAya ja nahi kemake pramAdaavasthAmAM samAdhi thai zakatI nathI. amaryAdita nidrA ane samAdhi A baMne vacce virAdha che. AvI sthitimAM samAdhi thaI zakatI ja nathI. -- zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre kAtikacAturmAsike ' kAyakAussage ' kRtakAyotsargaH ' devasiyaM daivasikaM pratikramaNaM parikrAntaH = kRtavAna, cAturmAsikaM 'paDikamiuM kAme ' pratikramitukAmaH zailakaM rAjarSi ' khAmaNaTTayAe ' kSamApanArthAya zIrSeNa mastakena pAdayoH saMghaTTayati spRzati / tatastadanantaraM khalu sa zailakaH zailakarAjarSiH pAnthakena-pAthakAnagAreNa zIrSeNa pAdayoH saMghaTTitaH saMspRSTaH san 'Asurute ' AzuruptaH jhaTitikopayuktaH, yAvat krodhAnalavegena 'misimisemANe ' misamisana dedIpyamAnaH ' uTThe ' uttiSThati, ' udvittA ' utthAya evaM vakSyamANaprakAreNa avAdIt ' se ' saH ' kesa ' eSaH etAdRzaH ko'sti khalu bhoH ! ' esa ' eSa: ' appatthiyapatthiya ' amArthitamArthakaH, yAvat parivarjitaH zrI hI ghI rahitaH, yaH khalu mAM paMthae katiya cAummAsiMyaMsi kaya kAussagge devasiya paDikkamaNaM paDikkate cAummAsayaM paDikkAmikAme selayaM rAyarisiM khAmaNaTTayAe sIse pAe saMghaTTei ) isI samaya pAMthaka anagAra ne usI caturmAsa ke kArtika mahIne meM kAyotsarga karake devasika pratikramaNa kiyA / phira cAturmAsika pratikramaNa karane kI icchA se usane zailaka rAjaRSi ke apane kRta doSo kI kSamA yAcanA nimitta mastaka se donoM caraNoM kA sparza kiyaa| (taeNaM se selae paMthaeNaM sIseNaM pAesa saMghahie samANe AsurUtte jAva misimise mANe uTThei ) pAMthaka anagAra ke mastaka se donoM caraNoM meM spRSTa hue ve zailaka rAjarSi ikadama kopa se lAla ho gaye / aura misa misAte hue yAvat krodhAnala ke vega se de dIpyamAna hote hue ve uThakara baiTha gaye / ( udvittA evaM vayAsI) baiThakara isa prakAra kahane lage - ( se kesaNaM bho esa appatthiya patthie jAva pariva(tapaNaM se paMthae kattiyacAummAsi yaMsi kayakA ussage devasiya paDikkamaNaM paDikkaMte cAumAsiyaM paDikkAmikAme selaya' rAyarisi khAmaNaTTyAe sIseNa pApasu saMghaTTei ) yA vamate yAturmAsanA ati bhAsabhAM pAMtha anagAre kAcAMtsaga karIne devasika prAtikramaNa karyu. tyAra pachI cAturmAsika prAtikramaNu karavAnI icchAthI temaNe potAnA doSAnI kSamApanA mATe zaikSaka zatraRSinA yaromAM potAnA bhaktAno sparza yo taeNa se selae paMthapaNa sIseNaM pAe saMghaTTiesu samANe Asurutte jAtra misamisemANe uTThei ) pAMthaka anagAranA mastakanA ane pagemAM thayelA sparzathI zailaka rAjaRSi ekadama lAla ceALa thaI gayA, ane krodha nI javALeAmAM saLagatA teme hIne mehA thahA gayA. ( uTThittA evaM bayAsI ) meDA thahane tethe yA prabhA 156 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 , Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 zailakarAjaRSicaritanirUpaNam 157 mukhaprasuptaM pAdayoH saMghaTTayati ? tataH khalu sa pAnthakaH zailakenaivamuktaH san bhItaH bhayayuktaH trasta: udvignaH, trasitaH kampitaH karatalaparigRhItaM ziraAvarta mastakeJjaliM kRtvA evaM vakSyamANaprakAreNa avAdIt-'ahaNNaM ' ahaM khalu bhadanta ! pAnthakaH kRtakAyotsargaH 'devasiyaM' daivasikaM-atikramaNaM pratikrAntaH / he bhadanta ! ahaM khalu pAnthakanAmako bhavadIyaziSyaH kAyotsarga kRtvA dainikaM pratikramaNaM kRtavAn , adhunA cAturmAsikaM kSamApayan devAnupriyaM vandamAnaH zIrSeNa pAdayoH saMghaTTayAmi, he devAnupriyAH tat tasmAd kSamadhvaM mAm , kSamadhvaM me mamAparAdhaM, 'tumajjie ) are ! yaha kauna aisA haiM jo zrI hI se rahita buddhivAlA huA yahAM vinA bulAye A gaye hai aura (NaM mamaM suhappasutta pAesu saMghaTTei ) sukha pUrvaka soe hue mujhe pairoM meM sparza kara rahA hai / (taeNaM se paMthae selaeNaM evaM vutte samANe bhIe tatthe tasiya karayala kaTu evaM vayAsI) isa prakAra zailaka ke dvArA kahe jAne para vaha pathika anagAra Dara gayA, udvigna ho gayA, roma 2 usakA kapa gyaa| usI samaya usane donoM hAthoM kI aMjali joDa kara aura use mastaka para rakha kara isa prakAra kahA-ahaNaM bhaMte paMthae kayakAusagge devasiya pIDikkamaNaM paDikkate cAummAsiyaM khAmemANe devANupiyaM ! vaMdamANe sIseNaM pAestu saMghaTemi) he bhadaMta ! maiM hU~ ApakA ziSya maiM pAMthaka ne kAyotsarga karake devasika pratikramaNa kara liyA hai / aba cAturmAsika doSoM kI kSamA karAne nimitta he devAnupriya ApakI vaMdanA karate hue maiM Apake caraNoM kA sparza kiyA hai / (taM khamaMtu maM devANuppiyA ! khamaMtu meM'varAhaM tumaNNaM 4hyu-( se kesaNaM bho esa aAtthiyapasthie jAva parivajjie ) are ! ney che? je zrI hI thI rahIta mUrkha bolAvyA vagara ja ahIM AvatuM rahyuM che. (NaM mamaM suhappasuttaM pAemu saMghaTTe) ne sumethI vizrAma 42 / 2 / bhane yasamA 25za 43rI 2hyo cha. (taeNaM se pathae selaeNaM evaM vutte samANe bhIe tatthe tasiya karayala0 kaTTha eva vayAsI ) zaita 2044pinI mA pAta sAmajIne pAya anagAra DarI gayA, udvigna thaI gayA ane temanA aNu aNumAM bhaya vyApta thaI gayo. tarata ja teo baMne hAthanI aMjali mastake mUkIne A prabhArI 4 vAzyA-( ahaNNaM bhaMte pathae kayakA usagge devasiyapaDikkamaNaM paDivakkate cAummAsiya khAmemANe devAnuppiyaM ! vaMdamANe sIseNaM pAesaM saMghami) he bhedata ! Ate huM chuM Apane ziSya pAMthaka meM kAryotsarga karIne devasika pratikramaNa karI lIdhuM che cAturmAsika denI kSamApanA mATe tamArA caraNomAM meM bharatana 25za ye cha. ( ta khamaMtu ma' devANuppiyA! khamatu me'varAha zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 __ jJAtAdharmakathAGgasUtre NaM ' yUyaM khalu / he devAnupriyAH ' NAi bhujjo ' na bhUyaH evaM karaNAya pravartivye iti kRtvA ityuktvA zailakamanagArametadartha samyagU vinayena 'bhujjo bhujjo' bhUyo bhUyaH punaH punaH 'khAmei ' kSamayati zailakasya rAjarSe krodhopazamanArtha punaH punaH svAparAdha kSamayati smetyarthaH / ___ tataH khalu tasya zailakasya rAjarSeH pAnthakenaivamuktasya ayametadrapo vakSyamANarUpaH yAvat saMkalpaH samudapadhata abhavat-evam amunA prakAreNa khalu nizcaye,ahaMsarva rAjyaM tyaktvA ca yAvat dIkSAM gRhItvA punarvipulAzanapAnAdau mUcchitaH gRddhaH adhyupapannaH avasannA, yAvat avasannavidArI, pArthasthavihArI kuzIlaH kuzIlavihArI pramattaH saMsaktazcaturmAsApagame'pi RtubaddhapIThaphalakazayyAsaMstArakaM gRhItvA vihadevANuppiyA ! NAi mujjo evaM karaNayAe tti kaTu selaya aNagAra eyama4 sammaM viNaeNaM bhujjo 2 khAmei) isaliye he devAnupriya ! Apa mujhe kSamA kIjiye / aba maiM he devAnupriya ! punaH aisA nahI kruuNgaa| isa prakAra kahakara usane bAra 2 zailaka anagAra se apane isa aparAdha kI bar3e vinaya ke sAtha kSamA maaNgii| (taeNaM tassa selayassa rAyarisissa paMthaeNaM evaM vutassa ayameyArU ve jAva samuppajjitthA) isa prakAra pAMthaka anagAra ke kahane para usa zailaka rAjarSi ke mana meM yaha isa prakAra kA yAvat saMkalpa utpanna huA (evaM khalu ahaM rajjaM ca jAva osano jAva uu baddhapIThaphalagasejjAsaMthAragaM giNhittA viharAmi ta no khalu kappai samaNANaM osannA NaM pAsasthA gaMjAvaviharittae)maiMne samasta rAjyakA parityAga kara yAvat jinadIkSA dhAraNa kI hai parantu aba mai punaHvipula azana tumaNNaM devANuppiyA ! NAi mujjo evaM karaNayAe tikaTu se laya aNagAra eyamadrasamma viNaeNaM bhujjo 2 khAmei) methI hevAnupriya ! tame bhane kSamA kare. he devAnupriya ! havethI mArAthI AvuM keIpaNa divasa thaze nahi. A pramANe pAMthaka anagAre zailaka rAjaRSinI pitAnA aparAdha badala vAraMvAra vinamra dhane kSamA yaayn| 421. ( taeNaM tassa selayassa rAyarisissa pathaeNa evaM vuttassa ayameyArUve jAva samuppajjiyA) mA pramANe pAMtha manAranI vAta sAMbhaLIne zailaka rAjaRSinA manamAM A jAtane saMkalpa-vicAra spha hai ( eva khalu ahaM rajja ca jAva osanno jAva uubaddhapIDhaphalagasejjA saMthAraMga gihitA viharAmi taM no khalu kappai samaNANaM osannANaM pAsasthANaM jAba viharittae) s4|| 2vaibhavane tyA parIne meM hI bhagavA che. paNa atyAre pharI huM puSkaLa pramANamAM azana, pAna vagerenA sevanamAM Asa zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TokA a0 5 zailakarAja RSicarita nirUpaNam 159 rAmi / tat =taramAt no khalu kalpate zramaNAnAm anagArANAM ' pAsasthANaM ' pArzvatthAnAM yAvat karaNena -' asannANaM kusIlANaM pamattANaM saMsattANaM ityeSAM saMgrahaH / ' avasannA ' pArzvasthAH kuzIlAH pramattAH saMsaktAzca bhUtvA'nagArANAM vihartuM na kalpate ityarthaH / 9 ' taM seyaM' tacchreyaH = tat taramAt zreyaH khalu me mama kalye prabhAtakAle maNDUkaM rAjAnamApRcchaca pratihArikaM = pratyarpaNIyaM, pIThaphalakazayyAsastArakaM pratyaye pAnyakenAnagAreNa sAdha bahi: ' ambhujjaraNa ' abhyudyatena=uttamasahitena yAvatiha yAvat karaNAt -' pavvatteNa, paggahiyeNa ' ityanayoH saMgrahaH / ' pavtratteNa ' pradattena, tIrthaMkarAnujJApitena gurUpadiSTena ityarthaH, 'paggahiyeNa pragRhItena, rAGgIkRtena, gurusakAzAnmayAGgIkRtenetyarthaH janapada vihAreNa vihartum / navapAna Adi meM mUcchita bana rahA hU~ / una meM sneharUpI rajju se ba~dha gayA hU~ / lolupa ho gayA hU~ / sarasa AhAra Adi ke adhIna merA jIvana ho gayA hai / svAdhyAya pratilekhana Adi Avazyaka kriyAo se mai zithila ho rahA hU~ | merI caraNa sattarI aura karaNa sattarI donoM hI Alasya ke vaza se maMdIbhUta ho rahI haiM / isaliye maiM pArzvastha ho rahA hU~ / pArzvasthoM ke jaisA merA bihAra bartAva ho gayA hai / kuzIla - kutsita AcAra vAlA bana gayA hU~ / kuzIla bihArI ho rahA huuN| pramatta dazAdhIna hokara gauravatraya se saMkIrNa AcAravAlA banA huA hU~ / Rtubaddha pITha phalaka zayyA saMstAraka kA se vI ho rahA hU~ / ataH avasanna, pArzvastha, kuzIla pramatta evaM saMsakta hokara anagAra rUpa se rahanA yaha zreyaskara nahI hai / ( taM seyaM khalu meM kallaM maMDuyaM rAyaM ApucchittA pArihAriyaM pITha " kata thaI rahyo chuM. sneharUpI dorImAM huM' baMdhAI gayA chuM. huM lAlupa thai garcA chuM'. mArUM jIvana sarasa AhArane Adhina thaI gayuM. che. svAdhyAya pratilekhana vagere Avazyaka kriomAM hu zithila thai gayA chuM. mArI caraNu sattarI ane karaNa sattarI kha'ne ALasane lIdhe maMda thai rahI che. ethI hu pAsvastha thai rahyo chuM. mArA vihAra ane AcaraNa paNu pAvasthAnI jema ja thavA mAMDayeA che. kuzIla-eTale ke huM kutsita AcaraNu vALeA thai gayA chuM. kuzIla-vihArI thaI rahyo chuM. pramattanA jevI dazAvALA hu, gauravatrayathI saMkINu AcAra vALA thai rahyo chuM. huM Rtukhaddhe pITha phalaka zayyA sastAraka ne sevanArA thaI gayA chuM. ethI avasanna, pArvastha kuzIla pramatta ane sasakta thAne anagAra 3ye rahe nezreyassara nathI. ( taM serya khalu meM kallaM maMDuyaM rAya ApucchitA pADihAriyaM pIThaphalaga sejjA saMdhArayaM paccapiNitA pathaeNaM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 jJAtAdharmakathAGgasUtre kalpavihAreNa dezamadhye vihAraM kartuM zreya ityarthaH / evam uktaprakAreNa, ' saMprekSate sva manasi vicArayatismetyarthaH / ' saMpehittA ' saMprekSya vicArya, kalye yAvadviharati / atra yAvaccha-dena - ' jalate maMDayaM rAya ApucchittA, pAr3ihAriyaM, pIr3haphalaga sejjAsaMthArayaM paccapiNas, paJcapiNNittA paMthaeNaM anagAreNaM saddhiM bahiyA abhujjaNaM jAva jaNavayavihAreNaM ' itipAThasya saMgrahaH // 32 // phalaga sejjA saMdhArayaM paccapiNittA paMthaeNaM aNagAreNaM saddhi bahiyA abbhujaNaM jAva jaNavayavihAreNaM viharittae evaM saMpehe saMpehittA kallaM yAva viharai ) merA hitato aba isI maiM haiM ki prAtaHkAla maMDukarAjA se pUchakara pratihArikA - jo ye pITha phalaga zayyA saMstAraka hai unhe pIche dekara pathaka anagAra ke sAtha uttama yogarUpa udyama se yukta - apramattadazA viziSTa - tIrthaMkarAdi dvArA Acarita aura gurU jana dvArA upadiSTa- aimA bihAra yahAM se karadeM / arthAt nava kalpita bihAra se anya dezoM meM vihAra karanA hI mujhe aba hitakAraka hai / isa prakAra kA vicAra zailaka anagAra ne kiyaa| bAda meM ve isI vicAra ke anusAra vahAM se vihAra kara gye| yahAM yAvat zabda se " jalate-maMDuyaM rAya ApucchittA pArihAriyaM pIThaphalaga sejjAsaMdhArayaM paccapiNai, paccaviNittA paMthaNaM aNagAreNaM saddhiM bahiyA abbhuja eNaM jAva jaNavayavihAreNaM " isa pATha kA saMgraha huA hai / isakA artha Upara likhA jA cukA hai | sUtra // 32 // aNagAre saddhibahiyA abbhujae NaM jAva jaNavaya vihAreNaM viharitae evaM saMpehei saMhitA kallaM yAva viharai ) huve bhArA potAne bhATe to bhega zreyassAra gaNAya ke savAre maMDUkarAjAne jaNAvI pITha phalaka zayyA sastArake sAMpIne pAMthaka anagAranI sAthe uttama ceAgarUpa udyamathI yukta-apramattadazAviziSTa -ane tIrthaMkara vagere dvArA Acarata ane guru jana dvArA upaddiSTa vihAra karU' eTale ke nava kalpita vihArathI khIjAdezAmAM vihAra karaveAja have atyAranA saMjogAmAM mAre mATe hitAvaha che. ArIte zailaka anagAre vicAra karyAM. tyAra pachI e vicAra pramANe ja tyAMthI teee khIje vihAra karyAM ahIM 'yAvat' zabdathI " jalaMte maMDuyaM rAyaM ApucchitA pADihAriyaM pIThaphalagasejjA saMthArayaM paccapiNaI, paJcappiNittA paMtharaNaM agagAreNaM saddhiM bahiyA abbhujjaeNaM jAva jaNavayavihAreNaM) mA pAuno saMgraha thayo che, khAnA artha paDesAM spaSTa 42vAmAM bhAvyo che / sUtra "32 " // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNoTI0 a0 5 zailakarAjaRSicaritanirUpaNam 161 mUlam-evAmeva samaNAuso jo amhaM niggaMtho vA niggaMthI vA Ayariya uvajjhAyANaM aMtie pavvaie samANe osanne jAva saMthArae pamatte viharai, se NaM ihaloe ceva bahUNaM samaNANaM 4 hIlaNijje saMsAro bhANiyavvo // sU0 33 // TIkA-'evAmeva' ityAdi-evameva anena prakAreNaiva yathA zailako rAjarSiH pramAdI jAtastathaiva he zramaNA AyuSmantaH ! yo'smAkaM nigraMtho vA nirgranthI vA AcaryopA dhyAyAnAmantike samIpe pratrajitaH gRhItapravrajyaH san avasannaH yAvat-saMstArakeatra yAvacchabdena-avasammanihArI, pArthasthaH pArzvasthavihArI, kuzIla kuzIlavihArI pramattaH saMsaktaH RtubaddhapIThaphalakazayyA' ityantaH pAThaH saMgRhyate / evaM cAvasannatvAdi viziSTaH san RtubaddhapIThaphalakazayyAsaMstArake pramattaH-pramAdIbhUtvA viharati avatiSThate, sa khalu iha loke caiva bahUnAM zramaNAnAM4 zramaNInAM zrAvakANAM zrAvikANAM ___ 'evAmeva samaNAuso' ityAdi / TIkArtha-( evAmeva ) jisa taraha zailaka rAjaRSi pramAdI huve usI taraha ( samaNAuso ) he AyuSmanta zramaNoM ! ( jo amhaM niragaMyo vA niggathI vA AyariyaM uvajjhayANaM aMtie pavvaie samANe osanne jAva saMthArae pamatte viharai iha loe ceva bahUNaM samaNANaM 4 hIlaNijje saMsAro bhANiyabvo) jo koI hamArA nirgrantha vA nirgranthI jana AcArya upAdhyAya ke pAsa prabajita hotA huA avasabha bana jAtA hai yAvat Rtu baddha pITha phalakazayyA saMstAraka meM pramatta hokara baiThA rahatA hai vaha isa loka meM aneka zramaNa,zramaNI zrAvaka,zrAvikAoM dvArA hIlanIya hotA (evAmeva samaNAuso) tyA TI -(evAmeva) ma zaila4214 RSi prabhAva yA tema (samaNAuso) 3 sAyumanta shrbho| ! (jo amha nigagaMthovA niggaMthIvA Ayariya uvajjhayANaM aMtie pavaie samANe osanne jAva sathArae pamatta vihAi iha loe ceva vahUrNa samANANa 4 hIlaNajje saMsAro bhANiyavvo) 2 / smaa| niya nirca thI jana AcArya upAdhyayanI pAse pravrajita thaIne avasanna thaI jAya che. yAvat Rtu baddha pITha phalaka zayyA saMratArakamAM pramatta thaIne besI rahe che. te A lekamAM ghaNAM zramaNa zramaNIo ane zrAvaka zrAvikAo dvArA zrI jJAtAdharma kathAga sUtra: 02 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre hIlanIyaH nindanIyaH khiMsanIyaH garhaNIyaH paribhavanIyaH, bhavati / paraloke'pica khalu Agacchati, mApnoti bahUni daNDAnAni 'saMsAro bhANiyavyo' saMsAro bhaNi tavyaH / saMsAre sa paribhrAmyati. atra saMsAraparibhramaNapATho vAcyaH-yathA- 'a NAiyaM aNavadaggaM dIhamaddhaM cAuraMtaM saMsArakatAraM aNupariyaTTai ' anAdikam anavadanam anantaM dIrdhAddha dIrghakAlaM, dordhAvAnaM vA dIrdhamArga, cAturantaM caturvibhAga, caturgatika, saMsAraeva kAntAraM durgamamArgaH tat, tathA anuparyaTati punaHpuna aumyatItyarthaH // 33 // mUlam-taeNaM te paMthagavajjA paMca aNagArasayA imIse kahAe laTThA samANA annamannaM sadAveMti, sadAvittA evaM vayAsI-selae rAyarisI paMthaeNaM aNagAreNaM saddhi bahiyA jAva viharai, taM seyaM khalu devANuppiyA ! amhaM selayaM uvasaMpajjitANaM viharittae, evaM saMpeheMti, saMpehittA selayaM rAyaM upasaMpajittANaM viharaMti // sU0 34 // hai, niMdanIya hotA hai, khiMsanIya hotA hai, garhaNIya hotA hai, paribhavanIya hotA hai |tthaa paraloka meM bhI aneka daNDoM ko pAtA hai / saMsAra meM vaha paribhramaNa karatA hai| __saMsAra paribhramaNa saMbandhI pATha yahAM isa prakAra se lagA lenA caahiye| " aNAiyaM aNavadaggaM dIhamaddhaH cAuraMtasaMsArakaMtAraM aNupariyai" isakA bhAva isa prakAra hai-aisA jIva anAdi anaMtarUpa saMsAra kAntAra meM ki jo caturgatirUpa vibhAga vAlA hai aura jisakA mArga yA kAla bahuta dIrgha hai usameM punaH punaH bhramaNa karatA rahatA hai| sUtra // 33 // hIlanIya hoya che, niMdanIya hoya che, khiMsanIya hoya che, gIMNIya hoya che, paribhavanIya hoya che. temaja paralokamAM paNa ghaNI jAtanI zikSAne pAtra thAya che. te saMsAramAM paribhramaNa karatA ja rahe che. sA2 paribha viSa 54 maDI 20 prabhA yuvena (aNAiya aNavadaggaM dIhamaddha cAuratasaMsArakaMtAra aNupariyaTTaI) mAnI mAya mApramANe che ke-caturgati rUpa vibhAgavALA anAdi anaMta rUpa saMsAra kAMtAramAM ke jene mAga khUbaja dIdhuM che vAraMvAra jIva paribhramaNa karatA rahe che. sUtra 33 zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNA TIkA a0 5 zailakarAjaRSicaritanirUpaNam TIkA- 'taNaM' ityAdi - tatastadanantaraM pAnthakavarjAH paJcaanagArazatAni=pAnthaka rahitAH paJcazatasaMkhyakA anagArAH ekonapaJcazatasaMkhyakA anagArA ityarthaH / " imIse kahAe ' asyAH kathAyAH, yalope karmaNyadhikaraNe ceti vArtikena paJcamI / imAM kathAmAkaNryetyarthaH / ' lakhaTTA ' labdhArthAH prAptAbhilaSitAH santaH ' annamannaM ' anyonyaM parasparaM ' sadAveti' zabdayanti Ahvayanti, zabda yitvA = AhUya evaM vakSyamANaprakAreNa avAdiSuH - zailako rAjarSiH pAnthakenAnagAreNa sArdhaM hi yad viharati, atra yAvacchandena - anbhujjaeNaM pavatteNaM paDiggahieNaM jaNavayavihAra iti pAThasya saMgrahaH asya vyAkhyA prAguktA / tat= tasmAt. zreyaH khalu he devAnupriyAH asmAkaM zailaka zailakarAjarSim ' uvasaMpajjittA upasaMgha = taNaM te paMthagavajjA' ityAdi // 6 TIkArtha - (taNaM isake bAda (te paMthagavajjA paMca aNagArasayA imIse kahAe laddhaTThA samaNA annamannaM saddAveMti) ve pAMthaka varja500) sau anagAra arthAt 499 ve sAdhu jo zailaka rAjaRSi ke ziSya the jaba isa kathA ko sunA to sunakara abhilaSita artha kI prApti vAle banakara unhoM ne Apasa meM eka dUsare ko bulAyA - ( saddAvittA evaM vayAsI ) bulAkara isa prakAra vicAra kiyA - ( selae rAparisI paMthaeNaM aNagAreNaM saddhi bahiyA jAva viharai ) zailaka rAjaRSi pAMthaka anagAra ke sAtha bAhara janapadoM meM yAvat vihAra kara rahe haiM / 163 yahAM yAvat zabda se " abbhujjaeNaM pavatteNaM paDiggahieNaM jaNavaya bihAraM " isa pATha kA saMgraha kiyA gayA hai / ina padoM kI vyAkhyA ( taraNaM te paMthagavajjA ) ityAdi ! TIartha' - (taeNaM) tyAra Aha (te paMthagavajA paMca aNagArasayA imIse kahAe lakhaTThA samANA annamanna sahA veMti ) pAMthane mAha uratAM bhInna yArasA navAzu rAjaRSi zailakanA ziSyAoe jyAre A badhI vigata jANI tyAre Icchita anI prAptinI abhilASA rAkhatA teeAe eka bIjAne eka sthAne ekaThA thavA bhATe molAcyA ( sadAvittA evaM vyAsI) molAvIne bheDa gyAme melA thAne tethe vicAra 42vA sAbhyA, (selae rAyarisI paMthaeNaM aNagAreNaM saddhi bahiyA jAva viharai ) zaiA zaRSi pAMtha anagAranI sAthai mahAra janapadomAM vihAra karI rahyA che, ahIM ? ( yAvat ) zabda che tenAthI hipaNaM jaNavayavihAra ) mA cAhanA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 ( abbhujjae NaM pavatteNaM paDimga. saMgraha thayA che, A pAnI Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 jJAtAdharmakathAGgasUtre upagatya tadAjJAmaGgIkRtya vihAM janapadavihAraM kartumityArtha / evaM amunA prakAreNa saMprekSante, parasparaM paryAlocanti, saMprekSya paryAlocya zailaka 'rAyaM' rAjAnaM rAjarSimityarthaH upasaMpadha-upetya tadAjJAmAdAya viharantiH // 34 // mUlam-taeNaM selae paMthagapAmokkhA paMca aNagArasayA bahaNi vAsANisAmannapariyAgaM pAuNittA jeNeva poMDarIye pavvae teNeva uvAgacchati, uvAgacchittA jaheva thAvaccAputte taheva siddhA / evAmeva samaNAuso jo amhaM niggaMtho vA niggaMthI vA jAva vihrissi| evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpateNaM paMcamassa NAyajjhayaNasta ayama? paNNattetti bemi // 35 // // paMcamaM NAyajjhayaNaM samattaM // pahile kara dI gaI hai / ( taM seyaM khalu devANuppiyA ! amhaM selayaM uva saMpajjittA NaM viharittae ) isaliye he devAnupriyo ! aba hama logoM ko yahI ucita-kalyANa kAraka-mArga hai ki hama saba una zailaka rAjaRSi kI AjJA ko aMgIkAra kara bAhara janapadoM meM vihAra kreN| ( evaM saMpeheMti ) isa prakAra unhoMne vicAra kiyA-(saMpehittA selayaM rAyaM upasaMpajittANaM viharaMti ) vicAra kara ve saba ke saba zailaka rAjA-rAjaRSi ke pAsa pahuMce aura unakI AjJA lekara vihAra karane lge| sUtra // 34 // cyabhyA paDadA 42vAmAM AvI cha. (ta seyaM khalu devANupiyA ! amha selaya upasaMpajjittANaM viharittae) methI 3 vAnupriyA! amaa| mATe sara hitAvaha che ke ame badhA te zailaka rAjaRSinI AjJA meLavIne bahAra nA janapademAM vihAra mATe nIkaLIe (evaM saMpeheMti) mA pramANe viyA2 4 ( saMpehittA selaya' rAya upasaMpajittANaM viharati) piyAra 4zana tasA thA zaikSa4 rASinI pAse gayA. mana manI mAjJA bhavIna viDA2 42 // yA. // sUtra " 34" // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 zailakarAjaRSicaritanirUpaNam 165 TIkA-tatastadanantaraM khalu ' selae' zailakarAjarSiH 'paMthagapAmokkhA' pAnthakapramukhAH, 'paMca' paJca, 'aNagArasayA' anagArazatAni, bahUni varSANi 'sAmanapariyAgaM' zrAmaNyaparyAyaM 'pAuNittA' pAlayitvA yatraiva puNDarIkaH puNDarIkaparvatastatraivopAgacchanti, upAgatya yathaiva sthApatyAputraH siddhastathaiva siddhaH / mAsikI saMlekhanAM kRtvA kevalIbhUtvA siddhA muktA jAtA ityarthaH / evameva zailakarAjarSivadeva, he zramaNA aayussmntH| yo'smAkaM nirgrantho vA nirgranthI vA yAvad pramAdaM parityajya abhyudyatena sodyamena pradattena tIrthakarAnujJA 'taeNaM selae paMthagapAmokkhA' ityAdi / ____TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (selae) ve zailaka rAjaRSi aura (paM-tha gapAmokkhA paMca saya aNagArasayA) pAMthaka pramukha pAMcasau anagAra (bahUNi vAsANi) aneka varSoM taka (sAmanapariyAgaM pAuNittA zrAmaNyaparyAya kA pAlana karake ( jeNeva poMDarIye pavvae teNeva uvAgacchaMti ) jahAM puMDarIka parvata thA vahAM Aye / ( uvAgacchittA jaheva thAvaccA putte taheva siddhA ) vahAM Akara sthApatyAputra anagAra kI taraha 1 mAsa kI saMlekhanA kara kevalI hokara mukta ho gaye / arthAt siddha ho gye| (evA meva samaNAuso jo amhaM niggaMtho vA niggaMthI vA jAva viharissai) isI taraha zailaka rAjaRSi kI taraha-(samaNAuso) he AyuSmaMta zramaNo ! (jo amhaM niggaMtho vA niggaMthI vA jAva vihari. ssai) jo hamArA nigrantha zramaNa aura nigrentha sAdhvIjana yAvata pramAda ( taeNaM selae paMthagapAmokkhA) tyA sAtha-(taeNaM) tyA2 mA (selae) 22 mane (pathagapAmokkhA paMca aNagArasayA) pAMtha prabhuja paaNyse| mn||2 (bahUNi vAsANi) Uni varSA sudhA (sAmannapariyAgaM pAuNittA) zrAbhaya paryAyatuM pAsana zana (jeNeva poMDarIye pavvae teNeva uvAgacchati ) yA purI taDato tyAM bhAvyA. (ubAgAcchittA jahevathAvaccA putte taheva siddhA) tyA bhAvAne sthApatyA putra anagAranI jema eka mAsanI saMkhanA karIne kevaLI thaI mukta thaI gayA. eTale ke teo siddha thayA (evAmeva samaNAuso jo amma niggaMyo vA niggaMthI vA jAva viharissai) mA pramANe zekha rASinI bha (samaNAuso) humAyubhata zrama ! (jo amha' niggaMtho vA niggaMthI vA jAva viharissai) 2 samAniya zrama bhane nigraMtha sAdhvI jana pramAda vegerene tyajIne sodyama pradatta-tirthaMkarAnurApita zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre pitena gurUpadiSTena, pragRhItena tIrthaMkarairaGgIkRtena janapadavihAreNa vihariSyati so 'nagA(zcaturvidhasaMghasyArcanIyo vandanIyo bhUtvA yAvat saMsArasyAntaM kRtvA mokSagAmI bhaviSyati // ___ evaM khalu jambUH ! zramaNena bhagavatA mahAvIreNa yAvat saMprAptena siddhigati gatena paJcamasya jJAtAdhyayanasyAyamarthaH uktarUpo'rthaH prajJaptaH kathitaH / iti brImi=asya vyAkhyApUrvavat / / jo osanno ya pAsattho kusIo vi pmaayo| saMvegA ujjao hojjA siddho so zailo jahA // 1 // chAyA-yo'vasannazca pArzvasthaH kuzIlo'pi prmaadtH| saMvegAdhatazcet syAt siddho'sau zailako yathA // 1 // 35 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagadUvallabha-prasiddhavAcakapaJcadazabhASAkalitalalitaka lApAlApaka-pravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUcha. trapatikolhApurarAnapradatta-'jainazAstrAcArya' padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharmadivAkarapUjyazrI-ghAsIlAla tiviracitAyAM ' jJAtAdharmakathAGga' sUtrasthAnagAradharmAmRtava piNyAkhyAyAM vyAkhyAyAM pazcamamadhyayanaM saMpUrNam // kA parityAga kara sodyama pradatta-tIrtha karAnujJApita-gurUpadiSTa aura pragRhIta-tIrthaMkaroM dvArA aMgIkRta kiye gaye aise janapada vihAra se yukta hogA vaha anagAra caturvidha saMghakA acanIya vaMdanIya hokara yAvat saMsAra kA anta kara mokSa gAmI hogaa| (evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatte NaM paMcamassa NAyajjhayaNassa ayamadde paNNatettibemi ) isa prakAra he jambU! zramaNa bhagavAna mahAvIra ne jo ki siddhagati ko prApta kara cuke haiM isa pAMca ve jJAtAdhyayana kA yaha pUrvokta rUpa artha prajJapta kiyA hai| aisA maiM kahatA hU~ " iti bravImi" ina padoM kI vyAkhyA pahile kI gurU padiSTa ane pragRhIta temaja tIrthakaro dvArA svIkRta evA janapada vihArathI yukta thaze te anagAra caturvidha saMghane arcanIya, vaMdanIya thaIne yAvat saMsArane aMta karIne mokSapada meLavaze evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatte Na pacamassa NAya jhayaNAsa ayamaTTe paNNatte tibemi) mArIta ! sidhdha gati pAmelA bhagavAna mahAvIre A jJAtA adhyayananA pAMcamA adhyayanane artha prajJapta 4aa che. mamatane chu. " itivravimi " A pahAnI vyAyA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a05 zailakarAja RSicarita nirUpaNam 167 gaI vyAkhyA ke anusAra hI jAnanA caahiye| isa saMgraha zloka kA artha isa prakAra hai - jo pramAda se avasanna pArzvastha tathA kuzIla ho jAtA hai vaha sAdhu - anagAra- saMvega bhAga se apane cAritra meM udyama zIla hokara zailaka rAjaRSi kI taraha siddha padakA bhoktA ho jAtA hai| sUtra / / 35 / / zrI jainAcArya jainadharma divAkara zrI ghAsIlAlajI mahArAja kRta "jJAnAdharmakathAGgasUtra kI anagAradharmAmRtavarSiNI vyAkhyA kA pAMcavA adhyayana samApta / / 5 // pahelAM karavAmAM AvI che A sagraha leAkanA a A pramANe che-ke je pramAdathI anrasanna pArzvastha temaja kuzIla thaI jAya che, te sAdhu ( anagAra ) savega bhAvathI peAtAnA cAritramAM udyamazIla thaIne zailaka rAjaRssinii prema sidhdha pahane bhejavanAra thAya che // sUtra' 35" // zrI jainAcArya jainadhama divAkara zrI ghAsIlAlajI mahe rAjakRta jJAtAdhama kathAGaga sUtranI anagAra dharmomRtavarSiNI vyAkhyAnuM pAMcamu adhyayana samApta pA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha SaSThamadhyayanaM prArabhyategataM paJcamAdhyayana-saMpati SaSThamArabhyate asyAyaM pUrveNa sahAmisambandhaH paJcamAdhyayane pramAdavato'narthamAptiH apamAdavatazcaguNa atrApi tAveva dopaguNau kathye te ityanena sambandhenAyAtasyedamAdimasUtram / / mUlam -jaiNaM bhaMte ! samajeNaM jAva saMpatteNaM paMcamasta NAyajjhayaNassa ayamahe pannatte chahassa gaM bhaMte ! nAyajjhayaNassa samaNeNaM jAva saMpatteNaM ke ahe pannatte ?, evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe samosaraNaM parisA niggyaa| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa jeTe aMtevAsI iMdabhUI adUrasAmaMtejAva dhammajjhANovagae viharai ||suu01|| chaThA adhyayana kA prAraMbhapAMcavA~ adhyayana sampUrNa ho cukA hai| aba ThA adhyayana prArambha hotA hai / isa kA pUrva adhyayana ke sAtha isa prakAra se saMbandha hai ki pAMcaveM adhyayana meM jo aisA kahA gayA hai ki pramAda yukta anagAra ko aneka anartho kI prApti hotI hai tathA jo pramAda se rahita hote hai unheM aneka guNoM kA lAbha hotA hai so isa adhyayana dvArA unhIM doSa aura guNoM kA kathana kiyA jAvegA isI saMbaMdha ko lekara yaha adhyayana prAraMbha huA hai| isa kA Adi sUtra yaha hai-( jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM ityAdi / chA adhyayanano prAraMbhapAMcamA adhyayana pachI A chaThuM adhyayana prAraMbha thAya che. pAMcamA adhyayanamAM A pramANe nirUpaNa karavAmAM AvyuM che ke pramAdi anagAra ghaNA anartho meLave che temaja je A pramAdi hoya che te ghaNA guNe prApta kare che. te have A adhyayanamAM te guNe ane doSanuM kathana varNavavAmAM Avaze. pAMcamA adhyayananI sAthe A chaThThA adhyayanane e ja saMbaMdha che. A saM. baMdhane vicAravAnA upakramathI ja A adhyayana zarU thayuM che. chaThThA adhyayana na par3e sUtra mA cha:-jaiNa bhate! samaNeNa ityAdi / zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagArAmRtavarSiNI TIkA a0 6 mahAvIrasvAmisamavasaraNam TIkArtha-'jaiNaM bhaMte ityAdi, yadi khalu bhadanta zramaNena yAvat samprAptena paJcamasya jJAtAdhyayanasya ayamarthaH prajJaptaH SaSThasya khalu bhadanta ! jJAtAdhyayanasya zramaNena yAvatsaMprAptena ko'rthaH prajJaptaH evaM khalu jambU ! tasmin kAle tasmin samaye rAjagRhe samavasaraNaM, pariSat nirgatA, tasmin kAle tasmin samaye zramaNasya 3 jyeSTho'ntevAsI indrabhUtiH adarasAmante jAva dharmadhyAnopagato viharati ||suu01|| TIkArtha-(bhaMte) he bhadaMta (jaiNaM) yadi (jAva saMpatteNa samaNeNa) mukti ko prAsa hue zramaNa bhagavAna mahAvIra ne (paMcamassa NAyajjhayaNassa) pAMcave jJAtAdhyayana kA ( ayamaDhe pannatte ) yaha pUrvokta artha kahA hai to (chahassaNaM bhaMte ! nAyajjhayaNassa samaNeNaM jAva saMpattaNa ke aTe patnatte) unhIM mukti prApta zramaNa bhagavAn mahAvIra ne chaThe jJAtAdhyayana kA kyA artha prarUpita kiyA hai| ( evaM khalu jaMbU! ) isa prakAra jaMbU svAmI ke isa prazna kA uttara dene ke liye sudharmA svAmI una se isa taraha kahate hai ki he jabU! suno tumhAre prazna kA uttara isa prakAra hai (teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe samosaraNaM parisA niggayA) usa kAla aura usa samaya meM rAjagRha nagara meM bhagavAna mahAvIra kA Agamana huaa| bhagavAn ke Agamana kI bAta sunakara rAjagRha nagara se pariSada una ko vaMdanA karane ke liye unake samipa pahu~cI (te NaM kAleNaM teNaM samaeNa) ukasAla aura usa samaya meM (samaNassa jeDhe aMtebAsIiM. TI -(bhaMte) 3 mahanta ! ( jaiNa') ne ( jAva saMpatteNaM samajeNa) muhita bhagavata zrama sAvAna mahAvIre ( paMcamassa NAyajjhayaNassa ) pAyamA saataadhyynn| (ayamaDhe pannatte) mA pUrvAta ma ni3pita ye cha t| (chaTussa Na bhaMte ! nAyajjhayaNassa samaNeNa jAva saMpattaNa ke aDhe pannatte ?) mukti mevesa zrama napAna mahAvIre 74 jJAta yayanana / ma pra3pita 4aa cha ? ( evaM khalu jaMbu !) bhU svAmInA satanA praznane sAMgaNIna bhAma mAtA sudhamA svAmI temane kahevA lAgyA ke he jaMbU! tamArA prazna no uttara sAMbhaLe. (teNaM kAleNa teNa samaeNa rAyagihe samosaraNa parisA niggayA) te kALe ane te samaye rAjagRha nagaramAM bhagavAna mahAvIra padhAryA. bhagavAna mahAvIra svAmInA AgamananI jANa thatAM temane vaMdana karavA mATe rAjagRha nAthI pariSa4 nIsun. ( teNa kAleNa teNa samaeNa) te Ne mane te 15te (samaNassa jeTTe atevAsI iMdabhUI adUrasAmate jAva dhammajjhANovagae zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 jJAtAdharmakathAGgasUtre ___ mUlam-taeNaM se iMdabhUI jAyasaDDe. samaNassa3 evaM vayAsI -kahANaM bhaMte ! jIvA guruyattaM vA lahuyattaM vA havvamAgacchati ? goyamA ! se jahA nAmae kei purise egaM mahaM sukaM tuMbaM NicchiDDe niruvayaM daMbbhehiM kusahi veDhei, veDhittA maTTiyAleveNaM liMpai liMpittA uNhe dalayai, sukaM samANaM doccaMpi dabbhehi ya kusehi ya veDhei veDhittA maTTiyAleveNaM liMpai liMpittA uNhe sukkaM samANaM taccapi dabbhehi ya kusehi ya veDhei veDhittA maTTiyAleveNaM liMpai / evaM khalu eeNuvAeNaM aMtarA veDhemANe aMtarA liMpemANe aMtarA sukavemANe jAva ahiM mAhiyAlevehi AliMpai, asthAhamatAramapoiisayAMsa udagaMsi pavikhavejjA, se guNaM goyamA ! se tube tesi aTTahaM maTTiyAlevANaM guruyattAe bhAriyattAe guruyabhAriyattAe uppiM salilamAivaittA ahe dharaNiyalapaiTTANe bhvi| evAmeva goyamA ! jIvA vi pANAi. vAeNaM jAva micchAdaMsaNasalleNaM aNuputveNaM aTrakammapagaDoo samajiNaMti, tAsiM guruyattAe bhAriyattAe guruyabhAriya. tAe kAlamAse kAlaM kiccA dharaNiyalamaivaittA ahe naragatala paiTANA bhavaMti, evaM khalu goyamA ! jIvA guruyattaM havvamAgacchaMti // sU0 2 // dabhUI adUrasAmaMte jAva dhammajjhANovagae viharai) zramaNa bhagavAn mahAvIra ke pradhAna aMtevAsI jinakA nAma indrabhUtithA ucita sthAna parabeThe hue dharma dhyAna meM tallIna the| sUtra-1 viharai) zrabhA bhagavAnanA pradhAna matavAsI chandrabhUti layita 2thAne mehet| dharma dhyAnamAM tallIna hatA. | sUtra 1 / zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 6 indrabhUteH jIvaviSaye praznaH 171 TIkArtha-tataH khalu sa indrabhUtiH jAtazraddhaH zramaNasya bhagavato mahAvIrasya evaM vakSyamANaprakAreNa-avAdIt kathaM khalu bhadanta ! jIvAH 'guruyattaM' gurukatvaMadhogamanasvabhAvakatvaM ca lahuyattaM' laghukatvaM-urdhvagamanasvabhAvakatvaM 'havyamAgacchai havyamAgacchanti = bhagavAn mahAvIrasvAmI dRSTAntapradarzana puraH saramuttaramAha-' goyamA' ityAdi / gautama ! ' se ' atha, 'jahAnAmae' yathAnAmakA yatkiMcinnAmakaH, ekaM mahat zuSkaM tumbaM nizchidraM-chidravarjitaM niruvahayaM nirupahata vAtAdikRtavikArarahitam. avizIrNam avidAritamityarthaH dabhaiH= DAbhanAmnA prasiddhaistRNavizeSaH, kuzaiH svanAmavikhyAtaistRNavizeSaH, veSTayati, veSTayitvA mRttikAlepena 'liMpai' limpati=liptaM karoti 'liMpittA' liptvA ' uNhe ' uSNe-' mUryAtape' dadAti-dhArayati, zuSkaM sat dvitIya mapi-dvitIya 'taeNaMse iMdabhUI jAya sar3e' ityAdi / TIkArtha-(taeNaM) inake bAda (se iMdabhUI jAya saDDhe0) una indrabhUti ne ki jinheM prabhu ke Upara-apUrva zraddhA hai (samaNassa3 evaM vayAsI) zramaNa bhagavAna mahAvIra se isa prakAra pUchA-(kahANaM bhaMte ! jIvA guruyattaMvA lahuyattaMbA havvamAgacchaMti) he bhadaMta jIva kaise bhArI adhogamana karane kesvabhAva ko aura kaise ladhu svabhAvavAle urdhva gamana karane ke svabhAva ko prAptakarate hai ? unake isa praznakA uttara bhagavAn dRSTAnta pUrvaka isa prakAra dete haiM (goyamA ! se jahA nAmae kei purise egaM mahaM sukkaM tubaM nicchiDDe niruvayaM dambhehiM kusehiM beDhei, veDhittA maTTiyAleveNaM liMpai, liMpittA uNhe dalayai) he gautama ! jaise koI puruSa eka baDI sI nizchidra, vAtAdi 'taeNa se iMdabhUI jAya saDDhe' ityAdi TI -(taeNa) tyA2 mA (se iMdabhUI jAya saDDhe) prabhu 752 bhuum| zraddhA dharAvanA2 dhandrabhUtiye (samaNassa 3 evaM vayAsI) zrabhara mAvAna mahAvIrane mA pramANe prazna pUchyo. (kahaNNa bhaMte ! jIvA gusayattaM vA lahuyattaM vA havvamA gacchati ) 3 sahanta ! sAre adhAgamana 42nA2 vimAna tamA mana karanAra laghu svabhAvane jIva kevI rIte meLave che? temanA A praznano javAba bhagavAna mahAvIra svAmI dRSTAMtanI sAthe A pramANe Ape che. ( goyamA ! se jahAnAmae kei purise egaM maha sukka tuva nicchiDDhe niruvaya dambhehiM kusehiM veDhei beDhittA mahiyAleveNa liMpai. liMpittA uNhe dlayai) gItama! ma mAsa meM moTI CARSA bAhira zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 jJAtAdharmakatha sUtre vAramapi darbhe kuzaiva veSTayati, veSTayitvA mRttikAlepena limpati / liptvA uSNe dadAti zuSkaM sat tRtIyamapi = tRtIyavAramapi darbhaizca kuzaizca veSTayati, veSTayitvA mRttikAlepena limpati / evaM khalu ' eeNuvAraNaM ' etenopAyena, antarA=madhye, veSTayan, antarA=madhyena lepayana, antarA=madhye zoSayana, yAvat aSTabhirmRtikAlepaiH Alimpati= samantAlliptaM karoti, ' atthAhaM ' astAve=stAdyaM yAvatijale nAsikA na bruDati tAvat stAyaM gAdhaM, stAyamiti naJsamAsaH tasmin agAdhe 'ti gambhIre ityarthaH, athavA - ' atthAha ' ayaM dezIzabdaH agAdhArthakaH, ArSatvAt saptamyarthe prathamA, 'atAraM ' atAre tarItumazakye, ' aporisisi apauruSi ke= puruSaH pramANamasyeti paukRSikaM na pauruSikamityapauruSikaM tasmin puruSapramANAdadhike, puruSairagA' udagaMsi ' udake jale ' pakkhivejjA ' prakSipati / , kRtavikAra rahita, aisI pUrI - 0 ki jo phaTI tuTIM nahiM hai tuMbI ko darbhA se aura kuzoM se veSTita karatA hai, aura veSTitakara phirause miTTI ke lepa se lapeTa detA hai - lapeTa kara use dhUpa me sukAtA hai ( sukkaM samANaM doccapi danbhehiya kusehiya- veDhei, veDhittA maDiyAle veNalipa, liMpittA unhe sukkaM samANaM taccapi danbhehiya kuse hiya veDhei, veDhittA mahiyA leveNaM liMpai ) jaba vaha acchI taraha zuSka ho jAtI hai taba dubArA bhI vaha use darbha aura kuzoM se pari veSTita karatA hai aura pariveSTita kara ke phira usa para miTTI kA lepa karatA hailepakara pahile kI taraha phira use dhUpa meM sUkhane ke liye rakha detA hai / sukha jAne para use punaH tRtIya bAra darbha aura kuzoM se veSTita karatA hai / veSTita karake phira usa para miTTI kA lepa karatA hai ( evaM khalu eeNa vAeNaM aMtarA veDhemANe aMtarA lipemANe aMtarA sukkavemANe jAva ahiM mahiyAlevehiM AliMpai, atthAmatAramaporisisi rahita vagara tUTelI tuMbIne dAbha temaja kuzathI vIMTI le che ane tyAra mAda mATIthI tenI Asa pAsa lepa kare che ane tene tApamAM sUkSve che. (sukka samANa doccapi dabmehiya kusehiya veDhei, veDhittA maTTiyAle veNa liMpaI, lipittA unhe sukka samANaM tacca pi danbhehiya kusehiya veDhei, veDhittA maTTiyA leveNa lipai ) nyAre tuMjI sArI rIte sUAI laya tyAre khIjI vakhata paNa tene dAla ane kuAthI vITALIne pharI tenA upara mATIne lepa kare che. lepa karyo bAda tene tApamAM mUke che. Ama sUkAI gayA khAda trIka vajata hAla bhane duzathI vITAjIne bhATIno se pure che. ( evaM khalu vANaM aMtara veDhemANeaMtarA lipemANe aMtarA sukkavemANe jAva aTThahiM maTTiyAlevehi Alipai atthAhamatAramaporisiyasi udagaMsi pakkhivejjA ) mA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TIkA a0 6 indrabhUteH jIvaviSaye praznaH 173 ___ atha nUnaM-nizcayena ! tattumbaM tepAmaSTAnAM mRttikAlepAnAM sambandhAd ' guruyayAe ' gurukatayA 'bhAriyayAe' bhArikatayA darbhakuzamRttikAnAM bhAreNa bhArAkrAntAtayA, ataeva-' guruyabhAriyayAe' gurukabhArikatayA ukta hetudvayasya sadbhAvena zIghanimajjanasvabhAvatA pradarzitA upari salilamativrajya-atikramya parityajya adho-nIcaiH dharaNItalapratiSThAna-pRthvItalaM pratiSThAnamAdhAro yasya tat bhavati-bhUmitalamAzritya tiSThatItyarthaH / evameva gautama ! jIvA api prANAtipAtena yAvad mithyAdarzanazalyena AnupurvyA aSTakarmaprakRtiH samarjayanti, tAsAM gurukatayA bhArikatayA gurukabhArikaudagaMsi pakkhivejjA ) isa taraha ke upAyase bIca 2 meM veSTita kara bIca 2 meM liMpakara bIca 2 meM sukA kara jaba ATha bAra miTTI ke lepa se use vaha lipta kara cukatA hai aura bAda meM use agAdha gahare pAnI meM ki jo atAra tathA puruSa pramANa se adhika hai DAla detA hai ' atthAha' yaha dezIya zabda hai aura isakA artha agAdha hotA hai (se gUNaM goyamA se tuMbe tesiM aTTaNhaM maTTiyAlevANaM guruyAttAe bhAriyattAe guriyabhAri yattAe upi salilamaivaittA ahe dharaNiyalapaiTThANe bhavai ) to nizcaya se he gautama ! vaha tuMbI una ATha bAra ke miTTI ke lepoM ke saMbaMdha se guru ho jAne ke kAraNa aura 8 bAra ke darbha kuzoM ke bhAra se vajana dAra ho jAne ke kAraNa jaise zIghra hI Upara meM pAnI ko chor3a kara nIce pAnI ke baiTha jAtI hai ( evAmeva goyamA ! ) isI taraha he gautama / (jIvA vi pANAivAeNaM jAva micchAdasaNasalleNaM aNupuvveNaM aTThakamma pagaDIo samajjiNaMti ) jIva bhI prANAtipAtayA pramANe taMbIne ATha vakhata dAbha ane kuzathI vIMTALIne tathA ATha vakhata mATIne lepa karIne tApamAM sukave che tyAra bAda tene uMDA "atAra temaja puruSa pramANa 42di qdhAre dhe| pAemai nAbhI cha. ( asthAha ) mazIya zam cha bhane ten| artha mAgAdha DAya te. ( se NUNaM goyamA ! se tube vesi aNha mahiyAlevANaM gurUyAttAe bhAriMyattAe guriyabhAriyattAe upi salilamaDa vaittA ahe dharaNiyalapaiThANe bhavai ) gautama! pAzIbha nAmesI tabhI ATha vakhata mATInA lepathI bhAre thaI javAne kAraNe temaja ATha vakhata dAbha tathA kuzanA bhArathI bhAre thaI javAne lIdhe pANImAM nAkhatAnI sAthe ja 56i nAya tI 2 cha arthAt DUmI taya che. ( evAmeva goyamA!) mA prabhArI Dagautama ! (jIvA vi pANAivAeNa jAva micchAdasaNasalleNa aNupubveNa akammapADIo samajiNaMti ) 01 51 pratiyAta yAvata zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 jJAtAdharmakathAsUtra tayA kAlamAse kAlaM kRtvA dharaNItalamatibajya adho narakatalapratiSThAnA bhavanti, narakAdau patantItyarthaH, evaM khalu gautama ! jIvA gurukatvaM havyamAgacchaMti zIghraM prApnuvanti, yasminsamaye pANAtipAtAdikaM kurvanti, tasminneva samaye gurutvaM prA. nuvantIti havya zabdo dyotayati // mU02 // __ mUlam-ahaNaM goyamA se tuMbe taMsi paDhamillugaMsi maTTi. yAlesi tinaMsi kuhiyaMsi parisaDiyaMsi isiM dharaNiyalAo uppaittANaM ciTTai, taeNaMtaraM ca NaM doccapi maTTiyAleve jAva uppaittANaM ciTTai, evaM khalu eeNaM uvAeNaM tesu ahasu vat mithyA darzana zalya se krama2 kara aSTakarmoM kI prakRtiyoM ko upArjita karate rahate hai / arthAt una se baMdhate rahate haiM-(tAsiM garuyattAe bhAriyattAe garuyabhArittAe kAlamAse kAlaM kiccA dharaNiyala maivaittA ahe naragatalapaiTTaNA bhavaMti, evaM khalu goymaa| jIvA guruyattaM hanvamAgacchaMti ) una prakRtiyoM ko paugAlika honeke kAraNa guru aura bhArI hone se ye karma baMdha vAle jIva bhI guru aura bhArI ho jAte haiM isa liye ve kAla mAsa me kAla karate haiM taba dharINitala ko atikramaNa kara nIce narakatala meM pratiSThita hojAte haiN| ___ isa taraha he gautama / jIva jisa samaya prANAtipAta Adi karmoM ko karate hai usI samaya meM ve guruttva avasthA ko prAptaho jAte haiM yahayAta havya zabda se dyotita hotI hai| sUtra "2" / mithyAdarzana zalyathI kamapUrvaka ATha karmonI prakRtionuM upArjana karato rahe cha. se 28 bhAthI 71 dhAto taya cha (tAsiM guruyattAe bhArittAe guruyabhArittAe kAlamAse kAlaM kiccA dharANiyalamaivAittA ahaM naragatalapaidrANA bhavaMti evaM khalu goyamA ! jIvA guruyattaM havvamAgacchaMti) te jJAnAvara mI nI prakRtie padugalika che, guru temaja bhAre che, eTalA mATe temanAthI A karma baMdhavALA che paNa guru temaja bhAre thaI jAya che. ethI te jI kALa mAsamAM kALa kare che tyAre pRthvInuM atikramaNa karIne tenI nIce naraka taLamAM avasthita thaI jAya che. A pramANe che gautama! jIva jyAre prANAtipAta vagere karmo kare che te samaye ja teo guruva avasthA meLave che. A vAta "havya" zabda thI yAya che. // sUtra 2 // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 IndrabhUteH jIvaviSaye praznaH 175 maDiyAlevesu tinnesu jAva vimukkabaMdhaNe ahe dharaNiyalamaivaittA uppiM sAlilatalapaiTTANe bhavai / evAmeva goyamA ! jIvA pANAivAyavaramaNaNaM jAva micchAdasaNasallaveramaNeNaM aNupuThavaNaM aTThakammapagaDIo khavettA gagaNatalamuppaittA uppiM loyaggapaiTTANA bhavati, evaM khalu goyamA ! javiA lahuyattaM havamAgacchaMti, evaM khalu jaMbU! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM chaTTarasa nAyajjhayaNassa ayama? pannatte tti bemi // sU0 3 // ||chttuN nAyajjhayaNaM sammattaM // 6 // TIkA-athaH khalu gautama ! tattumbaM tasmin ' paDhamillugaMsi' prathame mRti kAlepe 'tinnaMsi' stimite-ArdratAM prApte tataH 'kuhiyaMsi' kathite-vinaSTe 'parisaDiyaMsi' parizaTite-bandhanamukte sati, ISat stokaM dharaNItalAd utpatyaurcIbhUya khalu tiSThati / tato'nantaraM ca khalu dvitIye'pi mRttikAlepe yAvadutpa _ 'ahaNaM goyamA' ityaadi| TIkArtha-( ahaNa goyamA ) he gautama / jaise (se tuMbe taMti paDhami llugaMsi mahiyAlevaMsi tinnaMsi kuhiyaMsi parisaDiyaMsi IsiM dharaNiyalAo uppaittANaM ciTThai ) vaha tuMbI apane Upara kA pahelA lepa jaba AI (gilA) ho jAtA hai, kUthita-vinaSTa ho jAtA hai-parizaTita baMdhana mukta ho jAtA hai taba nIce se kucha Upara ko uTha jAtI hai ( tayaNaMtaraMca NaM doccapi maTTiyAleve jAva uppAittANaM ciTThai ( ahaNaM goyamA !) tyA ! TI -( ahaNa goyamA ) 3 gautama ! bha. ( se tuce taMsi paDhamillu gaMsi maTriyAlevaMsi tinnaMsi kuhiya si parisaDiyAsi IsiM dharaNiyalAo uppaittANaM cii) pAma bhI gayesI tuMgInI 52ne| pahelo nyAre pANIthI mAdra thaI jAya che-kRti-nAza pAme che, parizatibaMdha mukta thaI jAya che tyAre te nIthI 444 S52 mA che, (taeNaMtara' ca NaM doccaMpi maTTiyAleve zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre tya khalu tiSThati, evaM khalu etena upAyena teSu aSTasu mRttikAlepeSu stimiteSu yAvat vimuktabaMdhane sati-adho dharaNItalamatitrajya utpatya upari salilatalapatiSThAnaM bhvti| __evameva gautama ! jIvAH prANAtipAtaviramaNena yAvat midhyAdarzanazalyaviramaNena AnupUA aSTakarmaprakRtiH kSapayitvA gaganatalamutpatya upari lokAgre pratiSThAnAH siddha svarUpAvasthitA bhavanti / evaM khalu gautama ! jIvA laghukatvaM evaM khalu eeNaM uvAeNaM tesu apTha mahiyAlevesu tinnesu jAva vimukka baMdhaNe ahe dharaNiyalamaivaittA uppi salilatalapaiTThANe yAvai ) isI taraha dvitIya miTTI kA lepa jaba gIlA hokara naSTa ho jAtA hai parizaTita (sukha ) jAtA hai taba vaha tuMcI pahile kI apekSA aura kucha vahAM se U~cI uTha jAtI hai / isI taraha hote 2 jaba usa tubI ke ve AThoM hI lepa gIle kUthita evaM parizaTita ho jAte haiM taba vaha tuMcI bilakula dharitala se uThakara Upara pAnI meM A jAtI hai (evAmeva goyamA ! jIvA pANAivAyaveramaNeNaM jAva micchAdasaNasallaveramaNeNaM aNupumveNaM aTTha kammapagar3Io khavettA gagaNatalamuppaitA uppi loyaggaH paiTTANA bhavaMti ) isI taraha he gautama / jIva prANAtipAta ke viramaNa se yAvat mithyAdarzana zalya ke viramaNa se kramazaH aSTa karmoM kI pravRttiyo ko naSTa kara Upara kI ora gaganatala meM uTha kara loka ke agrabhAgameM siddha svarUpa se avasthita ho jAtA hai| jAva uppAittANaM ciTThai evaM khalu eeNaM uvAeNaM tesu advasu maTTiyAlevesu tinnesu jAva vimukabaMdhaNe ahe dharaNiyala maivaittA upi salilatala paiTrANe bhavai) 0 zate tumIna 52ne| uIla matanA 554 mInA ne nyA. gaLI jAya che, naSTa thaI jAya che ane parizaTita thaI jAya che tyAre te pahelAM karatAM pANImAM kaMika theDI vadhAre upara AvI jAya che. Ama tuMbaDInA AThe ATha lepa bhInA thaIne ogaLI jAya che. tyAre tuMbaDI pitAnI meLe ja pAnI 52 ta bhAu che. (evAmeva goyamA ! jIvA pANAivAyaveramaNe Na jAva micchAdasaNasallaveramaNeNa aNu pugveNa aTu kamma pagaDIo khavettA gagaNatalamuppaittA uppiloyaggapaiTThANA bhavati ) A pramANe ja he gautama! jIva prANAtipAta nA viramaNathI yAvata mithyA darzana zalyanA viramaNathI anukrame ATha karmonI prakRtione nAza karI ne upara gaganataLamAM pahoMcIne lokanA agra bhAgamAM siddha svarUpathI avasthita thAya che. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 6 indrabhUteH jIvaviSaye praznaH 177 havyamAgacchanti zIghraM prApnuvanti, asminneva samaye karmakSaye pravRttA bhavanti tasminneva samaye laghukasvaM prApnuvantItyarthaH / evaM khalu jambUH zramaNena bhagavatA mahAvIreNa SaSThasya jJAtAdhyayanasya ayamarthaH prajJaptaH iti bravImi zeSaM sugamam // sU0 3 // iti zrI - vizvavikhyAta - jagavallabha- prasiddhavAcakapaJcadazabhASAkalita lalitakalApAlApaka - pravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka- zrI zAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta - ' 'jainazAstrAcArya ' padabhUSita - kolhApurarAjaguru- bAlabrahmacAri - jainAcArya - jainadharma divAkarapUjyazrI - ghAsIlAlaprativiracitAyAM ' jJAtAdharmakathAGga ' sUtrasyAnagAradharmAmRtavapiNyAkhyAyAM vyAkhyAyAM SaSThamadhyayanaM saMpUrNam // 6 // ( evaM khalu gopamA ! jIvAlahUyattaM hRvva mAgacchaMti evaM khalu jaMbU / samaNeNa bhagavayA mahAvIreNaM chaTThassa nAyajjjhayaNassa ayamaTTe pannate timi || 3 || isa taraha he gautama / jiva urdhva gamana svabhAva ko zIghra prApta kara lete haiM - arthAt ve jisa samaya karmakSaya karane meM pravRtta hote haiM usI samaya meM ve laghukatva svabhAva ko prApta ho jAte haiM / isa prakAra he jaMtU | zramaNa bhagavAna mahAvIrane chaThe adhyayanakA yaha artha kahA hai| sU0 3 / zrI jainAcArya jainadharma divAkara zrI ghAsIlAlajI mahArAja kRta "jJAtAdharmasUtra kI anagAradharmAmRtavarSiNI vyAkhyA kA chaTThA adhyayana samApta // 6 // ( evaM khalu goyamA ! jIvA lahuyattaM havvamAgacchati - eva khalu jaMbU ! samaNeNa bhagavayA mahAvIyeNaM chamsa nAyajjhayaNassa ayamaTThe pannate tibemi | 3 | A pramANe he gautama ! jIva urdhvagamanavALA svabhAvane tarata ja meLavI le che. eTale ke jyAre jIva karmonA nAza mATe pravRtta thAya che, tyAre ja te laghukatva svabhAvane meLave che huM jaMbU Ama bhagavAna mahAvIre chaThThA adhyynno artha nimita Y=ryo che || sUtra 3 // zrI jainAcAya jainadharmAdivAkara zrI ghAsIlAlajI mahArAjakRta jJAtAdhama kathAga sUtranI anagAra dharmAmRtaSiNI vyAkhyAnuM cha u' adhyayana samApta // 6 // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha saptamamadhyayanaM prArabhyate gataM SaSThamadhyayanam sAmprataM saptamamArabhyate'sya ca pUrveNa sahAyamabhisambandhaH ihAnantarAdhyayane prANAtipAtAdi kriyAvatAM karmagurutA moktA, tadabhinnAnAM karma laghutA tatazcAnarthArthaprAptirUpo'rthaH ihatu prANAtipAtAdi virati skhalitasaMra kSakANAmanarthArthaprAptiH mocyete / tatrAdyaM sUtramAha mUlama-jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM jAva saMpatteNaM chaTThassa nAya. jjhayaNassa ayamaTThe pannatte sattamassa NaM bhaMte ! nAyajjhayaNassa ke aDDe pannatte ? evaM khala jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyaga nAma nayare hotthA, subhUmibhAge ujjANe, tatthaNaM rAya sAtavAM adhyayana prArambha chaThA adhyayana sampUrNa ho cukA - aba sAtavAM adhyayana prAraMbha hotA hai / isa adhyayana kA pUrva adhyayana ke sAtha isa prakAra se saMbandha haichaThe adhyayana meM prANAtipAta Adi karanevAle prANiyoM meM karma gurutA kahI gaI hai aura nahIM karane vAloM meM karmalaghutA kahI gaI hai tathA ina donoM kA phala kramazaH anartha evaM artha kI prApti honA kahA gayA hai| aba isa adhyayana meM yaha kahA jAvegA ki jo prANAtipAta Adi se virati dhAraNa karake bhI usase skhalita ho jAte haiM ve jIvaanartha paraMparA ko bhogate haiM aura jo usakI rakSA karate haiM ve abhISTa icchita artha ko prApta kara lete haiM / sAtamuM adhyayana prAraMbha. chaThThA adhyayana bAda have sAtamuM adhyayana zarU thAya che. sAtamA adhya yananA chaThThA adhyayananI sAthe saMbaMdha A pramANe che. chaThThA adhyayanamAM prANAtipAta vagere karanAra prANIomAM kamanI gurUtA kahevAmAM AvI che ane prANAtipAta nahi karanAra prANIomAM karmInI laghutA kahevAmAM AvI che, temaja anukrame A khanenuM phaLa eTale ke anartha ane anI prApti thavI A viSe kahevAmAM AvyuM che have sAtamA adhyayanamAM kahevAmAM Avaze ke je prANAtipAta vagerethI virati dhAraNa karavA chatAM tenAthI skhalita thaI jAya che, te jIvA ana para parA Ane bhAve che ane je jIvA tenI rakSA kare che tee abhI-managamatA eTale ke icchita atha ne meLave che. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNITI0 a0 7 dhanyasArthavAhacaritanirUpaNam 179 gihe nayare dhapaNe nAmaM satthavAhe parivasai0 aDDe0 bhadA bhAriyA ahINa paMceMdiya0 jAva surUvA tassa NaM dhaNNasta satthavAhassa puttA bhadAe bhAriyAe attayA cattAri satthavAhadArayA hotthA taM jahA-dhaNapAle dhaNadeve dhaNagove dhaNarakkhie tassa NaM dha. paNassa satthavAhassa cauNhaM puttANaM bhAriyAo cattAri suhAo hotthA,taM jahA-uMjjhiyA bhogavaiyArakkhaiyA rohinniyaa|suu01|| ___TIkA-'jaiNaM bhaMte ' ityAdi-atha jambUsvAmI pRcchati he bhadanta ! yadi khalu zramaNena bhagavatA mahAvIreNa yAvat muktisaMprAptena SaSThasya jJAtAdhyayanasyAyamarthaH prajJaptaH, he bhadanta saptamasya khalu jJAtAdhyayanasya ko'rthaH prajJaptaH ? evaM jambU svAminA prazne kRte sati sudharmAsvAmI prAha evaM khalujambUH tasmin kAle tasmin ___ 'jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM' ityaadi| TIkArtha-(jaiNaM bhaMte !) jaMbUsvAmI pUchate haiM ki he bhadaMta ! (samaNeNaM jAva saMpatteNaM chahassa nAyajjhayaNassa ayama? paNNatte sattamassa NaM bhaMte nAyajjhayaNassa ke ahe paNNatte ? ) zramaNa bhagavAn mahAvIra ne jo mukti ko prApta ho cuke haiM chaThe jJAtAdhyayana kA yaha pUrvokta artha prarUpita kiyA hai to he bhadaMta ! saptama jJAtAdhyayana kA unhoMne kyA artha prarUpita kiyA hai ? (evaM khalu jaMbU ! ) isakA uttara dete hue zrI sudharmA svAmI jaMbUsvAmI se kahate hai ki he jaMbU ! suno zramaNa bhagavAna mahAvIra ne jo sAtaveM jJAtAdhyayana kA artha prarUpita kiyA hai- vaha isa prakAra hai ( teNaM kAleNaM teNaM sasaeNaM ) usa kAla aura usa samaya 'jaiNa bhate ! samaNeNa' tyA ! 14-(jaiNa bhate !) 4 bhU svAmI prazna pUche che ? he mahanta ! (samaNeNa jAva saMpattaNa ussa nAyajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte satamassa Na bhaMte nAyajjhayaNassa ke aDhe paNNatte ? ) bhuti pAmelA zrama bhagavAna mahAvIre 7 / / jJAtAdhyayanane artha pUrvokta rIte raju karyA che tyAre he bhadaMta! teozrIe sAtamA hAtAdhyayananI / ma pra3pita yo cha ? ( eva khalu jaMbU !) mA praznano uttara ApatAM zrI sudhamAM svAmI temane kahevA lAgyA ke he jaMbU! sAMbhaLe ! zramaNa bhagavAna mahAvIre sAtamA jJAtAdhyayanane artha A pramANe zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 jJAtAdharmakathAGgasUtre samaye rAjagRhaM nAma nagaramAsIt , nagarasya bahiH subhUmibhAgaM nAmakamudyAnaM 'tattha NaM' tatra khalu rAjagRhe nagare dhanyanAmA sArthavAhaH parivasatisma sa kIdRzaH, ' aDDe ' ADhayaH bahudhanadhAnya samRddhaH, tasya bhadrAnAsnI bhAryA, sA kiM bhUtA ? a. hInapaJcandriyazarIrA 'jAva surUvA' iha yAvatkaraNAdidaM jJAtavyaM ' lakkhaNa. vaMjaNa guNovaveyA mANummANapamA gapaDipuNNamujAyasavvaMgasuMdaraMgA, sasi somAkArA kAMtA piyadaMsaNA surUvA' iti etAni padAni vyAkhyAtapUrvANi 'tassa NaM 'tasya khalu dhanyasya sArthavAhasya putrAH bhadrAyAH bhAryAyAH 'attayA' AtmajA aGgajA-nijakukSisaMbhavA ityarthaH catvAraH sArthavAhadArakA Asan , tad yathA meM (rAyagihe nAna nayare hotyA ) rAjagRha nAma kA nagara thA (subhUmibhAge ujjANe) vahAM bAhira meM eka subhUmi bhAga nAma kA udyAna thaa| (tattha NaM rAyagihe. dhaNNe nAmaM satyavAhe parivasai) usa rAjagRha meM dhanya nAma kA sArthavAha rahatA thaa| (ar3e0bhaddA bhAriyA, ahINa pace diya0 jAva surUvA) yaha bahuta adhika dhana ghAnya se samRddha thaa| isakI bhadrAnAma kI bhAryA thii| __isakA zarIra ahIna paMcendriyoM se paripUrNa thA / sundara aMgavAlI thii|" yAvat zabdase" lakkhaNavaMjaNa guNovaveyA, mANummANapamANapaDipuSNa-sujAya-savvaMga suMdaraMgA, sasisomAkArA, kaMtA piyadasaNA surUvA "isa pAThakA saMgraha kiyA gayA hai / koI bAra pahile ina pado kA artha likhA jA cukA hai| (tassaNaM dhaNNassa satyavAhassa puttA bhadAe bhAriyAe attayA cattAri satyavAha dArayA hotthA) usa dhanya sArthavAha ke bhadrAbhAryA kI kukSI se utpanna nicita yA cha. ( teNakAleNaM teNa samaeNa) te ANe mana ta samaye (rAyagihe nAma nagare hotthA) saguDa nAbha nagara tuM (subhUmibhAge ujjANe) te nagaranI mahAra subhUmimA nAme me dhAna tu (tattha NaM rAyagihe dhaNNenAmaM satthavAhe parivasai) 24 nagaramA dhanya nAbhe sAtha vArDa 2t| Dato. (aDhe bhaddA bhAriyA ahINa paMceMdiya. jAva surUvA) te gho| 04 dhana dhAnyathI samRddha hate. bhadrA nAme tenI patnI hatI. tenuM zarIra ahIna pacendrithI paripUrNa hatuM te suMdara aMgavALI hatI. "yAvat " zabdathI maDI ( lakkhaNavaMjaNaguNovaveyA, mANummANaramANapaDipuNNasujAyasavyaMgasuMdaraMgA, sasisomAkArA, kaMtA piyadasaNA surUvA ) ma! pAunesaba thayo cha. mA phaan| 53i aud A5STa 42vAmA maa0ye| che. ( tassaNaM dhaNNassa satthavAhassa puttA bhaddAe bhAriyAe attayA cattAri satyavAhadArayA hotthA ) dhanya sArthavAhane bhadrA bhAryAnA udara janma pAmelAM cAra sArthavAha dArako-putra-hatA. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAravarmAmRtavarSiNA TIkA a0 7 ghasyasArthavAha caritanirUpaNam 181 1 dhanapAlaH, 2 dhanadevaH, 3 dhanagopaH, dhanarakSitazceti / tasya khalu dhanyasArthavAhasya caturNA putrANAM bhAryAzcatasraH snupA:-putravadhvaH babhUvuH tadyathA- 1 ujjhittA, 2 bhogavatikA, 3 rakSitA, 4 rohiNikAca. / / sU. 1 // mUlam-taeNaM tasta dhaNNasta annayA kayAiM putvarattAvarattakAlasamayaMsi imeyArUve ajjhathie jAva samuppajitthA evaM khalu ahaM rAyagihe bahaNaM Isara jAva pabbhiINaM sayasta kuTuMbassa bahasu kajjesu ya kAraNesu ya kuDuMbesu ya maMtesu ya gujjhesuya rahassesuya nicchaesuya vavahAre suya ApucchaNijje paDipucchaNijje meDhIpamANe AhAre AlaMbaNe cakkhumeDhIbhUe jAva savva kajjavaDDhAvae taMNaNajai jaMmae gayaMsi vA cuyaMsi vA mayaMsi vA bhaggAMsa vA luggaMsi vA saDiyaMsi vA paDiyaMsi vA videsatthaM si vA vippavAsiyaMsi vAimmasta kuTuMbassa kiM manne AhAre vA hue cAra sArthavAha dAraka-putra-the (taM jahA ) unake nAma ye haiM-(dhaNapAle, dhaNadeve dhaNagove dhaNarakkhie) dhanapAla, dhanadeva, dhanagopa, dhanarakSita (tassa NaM dhaNNassa satthavAhassa caUNhaM puttAgaM bhAriyAo cattAri tuNhAmao hotthA) usa dhanya sArthavAha ko una cAraputroM kI bhAryAe~ putra vadhueM-thI (taMjahA-UjhiyA, bhogavaiyA, rakkhaiyA, rohiNiyA) dhanapAlaputra kI bhAryA ujjhitAthI 1 dhanadevakI bhAryAbhogavatikA thI 2,dhanagopakI bhAryArakSitAthI 3, dhanarakSita kI bhAryA rohiNikAthI4 ||suu01|| ( ta jahA ) tamanA nAma mA pramANe che-(dhaNapAle dhaNadeve dhaNagove dhaNarakkhi. e) dhana, dhanadveSa, dhanagA5 bhane dhanarakSita. ( tassaNa dhaNNassa satthavA hassa ca uNha puttANa bhAriyAo cattAri suNhAo hotthA ) dhanya sArtha vAsanA mA yAre putrAne maaryaa| tI. ( ta jahA ujhiyA bhogavaiyA, rakkhaiyA, rohiNiyA) urint mAryA Gleadl tI 1, dhanadevI mAyaryA pati hatI, 2, dhanagopanI bhAryA rakSitA hatI 3, dhanarakSitanI bhAryA rehiNikA tI 4, // sUtra 1 // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 jJAtAdharmakathAGgasUtre AlaMbe vA paDibaMdhe vA bhavissai ? taM seyaM khalu mama kalaM jAva jalaM te viulaM asaNaM 4 uvakkhaDAvettA mittaNAi0 cauNhaM suhANaM kulagharavaggaM AmaMtettA taM mittaNAi NiyagasayaNa0 ya cauha suNhANaM kulagharavaggaM viuleNaM asaNaM 4 dhuvapuSpha vattha gaMdhajAva sakkArettA sammANettA tasseva mittaNAi0 caunha ya supahANaM kulagharavaggassa purao caunhaM suNhANaM parirakkhaNaTTayAe yAe paMcara sAli akkhae dalaittA jANAmi tAva kA kinheM vA sArakkhei vA saMgovei vA saMvaDDei vA ? // sU0 2 // TIkA- ' taraNaM tassa ' ityAdi - tatastadanantaraM khalu tasya dhanyasArthavA hasya anyadA kadAcit 'pucvattAvarattakAlasamayaMsi ' pUrvarAtrApararAtrakAlasamaye kuTumbajAgaraNaM kurvato 'imeyArUve ' ayametadrUpaH 'ajjhathie ' AdhyAtmikaH AntaropAyasAdhyasukhaduHkhAdirUpaH yAvatsaMkalpaH 'mupajjitthA samudapadyata ' evaM ' amunA prakAreNa khalu ' nizvayena ahaM rAjagRhe nagare bahUnAM ' Isara taNaM tassa dhaNNassa ' ityAdi / " " TIkArtha - (e) isake bAda (tassa ghaNNassa) usa dhanya sArthavAha ko ( annayA kamAI ) kisIeka samaya ( puvvarattAvara ttakAla samayaMsi ) madhyarAtri ke samaya meM jaba ki vaha kuTuMba jAgaraNAse jagarahA thA (imeyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA ) isa prakAra kA yaha AdhyAtmika - AMtara upAya sAdhyA sukha duHkhadirUpa yAvat saMkalpa utpannahuvA ( evaM khalu ahaM rAyagihe bahUNaM. Isara jAva pabhaINaM samassa taraNaM tassa dhaNarasa ' ityAdi ! , 6 TIartha - (taeNa ) tyAra mAha ( tassa ghaNNassa ) dhanya sArthavAhane ( annayA kayAiM ) ardha vajate ( putrvarattAvarattakAlasamayaMsi ) bhaDadhI zatrinA samaye lyAre te muTuMbha lagara astu tu. (imeyArUve ajjhanthie jAva samutpajjitthA ) tyare A jAtane AdhyAtmika eTale ke AMtarika upAyathI sAdhya sukhaduHkha bagere 35 yAvat samudaya halavyo - ( evaM khalu aha rAyagihe bahUNaM Isara zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a07 dhanyasArthavAhacaritanirUpaNam 183 IzvarAH-aizvaryasampannAH 'jAvapabhaINaM' yAvat zabdena 'talavaramADaMbiya koDa biyainbhaseTaseNAvaisasthavAha ' eteSAM saMgrahaH, tena talacaramADambikakoDumbakebhyazreSThisenApati sArthavAhamabhRtInAM -- sayassa' svakasya-nijasya kuTumbasya bahuSu 'kajjesu' kAryeSu-prayojaneSuca punaH 'kAraNesu' kAraNeSu-kAryajAtasampAdaka hetuSuca, 'kuDuMbesu' kuTumbeSu bAndhaveSu ca ' matesu ' mantreSu-kartavya nizcayArtha guptavicAreSu ca ' gujjhemu ' guhyeSu-lajjAyA gopanIyavyavahAreSu ca 'rahassesu' rahasyeSu-pracchanna vyavahAreSuca 'nicchaesu' nizcayeSu-pUrNa nirNayeSu ca 'vavahAresu' vyavahAreSu ca bAndhavAdi samAcaritalokaviparItAdi kriyA prAyazcitteSu atra cakArAH samuccayArthakAH eteSu viSayeSu'ApucchaNijje' AmacchanIyaH-ISatpraSTuM yogyaH ekavAra mityarthaH 'paDipucchaNijje' parimacchanIyaH sarvato bhAvena praSTavyaH / meDhI' medhiH brIhiyavAdikaNamardanArtha pazuvandhanastambhaH, tatsAdRzyAdayamapi medhiH-medhirUpaH, kuTuMbassa bahusu kajjesu ya kAraNe su ya, kuDaMbe su ya, maMtepsu ya, gujjhe rahasse nicchae, vavahAre su ya, ApucchaNijje paDipucchaNijje, meDhIpa mANe AhAre, AlaMbaNe ) meM rAjagRha nagara meM aneka aizvaryazAlI talavara, mADaMyika kauTubika ibhya, zreSThI, senApati, sArthavAha AdijanoM ke tathA apane nija kuTumbake prayojanI bhUta kAryoM me, kAryoM ke sAdhana bhUta kAraNo meM bandhujanoM ke kartavya ko nizcaya karane ke liye pravRtta guptavicAro meM lajjAvaza gopanIya vyavahAro meM-pracchannavyavahAromeMpUrNanirNayoM meM, bAMdhavAdijano dvArA samAcarita loka viruddhAdikAyoM ke prAyazcittoM meM arthAt ina saba viSayo meM pUchA jAtA hai, ye sabaloga merI acchI tarahase salAha lete haiN| maiM ina saba ke liye medhI rUpa hU~ jAva pabbhiINa' sayassa kuDubassa bahasu kajjesu ya kAraNesuya, kuDubesu ya, maMtesuya, gujjhe rahasse nicchae vavahAresuya, ApucchaNijje paDipucchaNijje, meDhIpamANe AhAre AlaMbaNe) 2 nagaramA hughA maizvaryazAjI, tasava2, bhaabika, kauTuMbika, ibhya, zreNI, senApati, sArthavAha vagerenA temaja pitAnA kuTuMbanAM ja khAsa kAmamAM, kAryone sAdhana bhUta kAraNamAM sagAM vahAlAMnA kartavyanA nizcaya mATe nI gupta maMtraNAomAM chupAvavA yogya lajajAthI saMbaMdhita gopanIya kAryomAM-pracchanna vyavahAromAM-pUrNa nirNayamAM, sagAM saMbaMdhIo vaDe AcArathI viruddha anAcaraNIya karavAmAM AvelA kAryomATe nI prAyazcitta vidhimAM-eTale ke A badhI sAmAjika rAjanItika ane dhArmika bAbatemAM badhA mane pUche che. badhA mANaso mArI salAha le che. A badhA loko mATe huM melI rUpa chuM, pramANu rUpa chuM. anAja vagerenI hAlaNa mATe zrI jJAtAdharmakathAMga sUtraH 02 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre arthAdetadavalambanaiva sarvasyApi kuTumbasyAvasthAnam -- pamANe ' pramANam pratyakSAdi pramANavad vastutatvapratibodhakaH 'AhAre' AdhAraH-AdhAravat kuTumbAdInAmAzrayaH 'AlaMbaNe' AlambanaM rajvAdivat vipadgartapatajjanoddhArakatayA'valambanam. ' cakkhu' cakSuH netraM tadvat sakalArthapradarzakaH, yaduktaM ( medhiH pramANamAdhAraH AlambanaM cakSuriti / tadeva spaSTabodhArthamaupamyavAcibhUtazabdasaMmelanena punarAvartayati medhibhUtaH ityAdi, yAvaditi -- yAvacchabdena ( pamANabhUe AhArabhUe AlaMbaNabhUe cakkhUbhUe ) ityeSAM saMgraho bodhyaH arthataH punaruktidoSa vAraNaM tu pUrvatra medhiriti Aropita medhitvavAnityAdyarthena bodhyam / sabAjava DAvae ' sarva kAryavardhaka:- sarveSA kAryANAM, vardhakA sampAdako'smi. taM' tad pramANarUpa huuN| bIhi kava Adike kaNoM ko mardana karane ke liye pazu jisa staMbha meM bAMdhe jAte haiM usakA nAma medhI hai / medhI ke sahAre se jisa taraha pazuoM kA avasthAna rahatA hai usI taraha usake sahAre se samasta kuTuMbakA avasthAna thA isaliye ise medhIrUpa kahA gayA hai| pratyakSa Adi pramANa jaise vastutatva ke pratibodhaka hote haiM usI taraha yaha bhI saba ke liye vastu kA vAstavika svarUpa samajhA diyA karatA thA ataH ise pramANa rUpa prakaTa kiyA hai / maiM hI kuTumba AdikA Azraya bhUta hU, rajjyAdika kI taraha vipattirUpa khaDDe meM patita jano kA uddhAraka honeke kAraNa maiM unakA avalaMbana ruuphuuN| - cakSu jisa prakAra sAmane ke padArtha kA yathArtha prakAzana karatA hai usI taraha yaha bhI manuSyoM ko rAya lene para vAstavika vastu ke rahasya se paricitta karA detA thaa| ataH ise yahAM cakSurUpa kahA gayA hai isIliye ( cakkhu meDhIbhUe jAva savvakajjavaDDAvae ) medhi pramANa, baLade je thAMbhalAne bAMdhavAmAM Ave che. tenuM nAma medhI che. dhI jema pazuone mATe khAsa kendrarUpamAM rahele AdhAra hoya che temaja tepaNa badhAne mATe methI rUpa hate pratyakSa vagere pramANe jema vastunA tattvane batAvanArA hioya che temaja dhanyasArthavAha paNa badhAne dareke dareka vastunuM sAcuM svarUpa samajAvatuM hatuM. tethI tene pramANa kahyo che. kuTuMbane huM ja Azaro chuM. huM ja uMDA khADAmAM paDelA mANasone dorInI jema uddhAraka chuM ethI huM temanA mATe avalaMbana (AdhAra) rUpa chuM. cakSu jema sAmenI vastune prakAzita kare che. temaja te paNa salAha mATe AvelA mANasone vastunA sAyA 24syathI 145 42te| hatA. seTamA bhATa (cakkhumeDhIbhUe jAva savakajjavavie) bhaghi pramANa mAghAra mAmana sane yakSu mA pahAnI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- - anagAradharmAmRtaSiNI TIkA a07 dhanyasArthavAhacaritanirUpaNam 195 tasmAtkAraNat 'Na NajjaI' na jJAyate mayA 'ja' yat yadi 'mae' mayi 'gayaMsi' gate grAmAdau 'vA' 'cuyaMsi' cyute-rakhalitevA karmakzAdanAcarataH svapadAtpatite ityarthaH 'mayaMsi' mRte-mANaviyoge sati, vA 'bhaggaMsi ' bhagne-rogAdinA kubja khaJjatvenA'samarthIbhUte, vA ' luggaMsi' rugNe-rogAvasthAmAptesati 'saDiyaMsivA' saTite vyAdhivizeSeNa jIrNatAM gate sati, vA ' paDiyaMsi' patite prAsAdAdito. glAnabhAvAdvA videsatthaMsi * dezAntaraM gatvA tatraiva sthite vA 'vippavasiyaMsi' viproSite - svasthAnavinirgate-dezAntaragamanapravRtte sati vA ' manne ' ahaM manye AdhAra, Alambana evaM cakSu ina padoM ke sAtha sUtrakAra isI bAta ko aura joradAra zabdoM se samajhAne ke liye upamA vAcaka bhUta zabda kA prayoga karate hue kahate haiM ki yaha dhanyasArthavAha una saba ke liye medhibhUta thA, pramANabhUta thA, AdhArabhUta thA, AlaMbanabhUta thA aura cakSubhUta thaa| isa taraha yahAM punarrAkta doSa kA sadbhAva bhI nahI mAnA jA sakatA hai| kAraNa pahile kathana meM use svayaM medhi Adi rUpa kahA gayA hai aura isa kathana meM use una 2 jaisA kahA gayA hai / isa prakAra punarukti doSa kA vAraNa ho jAtA hai / yaha dhanya sArthavAha samasta Izvara Adi janoM ke sarva kAryoM kA saMpAdaka thA-isaliye use yaha " sarva kArya varddhaka" kahA gayA hai / isa prakAra vaha dhanya sArthavAha apane meM ina samasta bAtoM kA vicAra karake aba Age aisA vicAra karatA hai (taM Na Najjaija mae gayaMsi vA cuyaMsi vA, mayaMsi vA bhaggasi vA, lugaMsi vA, saDiyaMsi sAthe sUtrakAra e ja vAtane vadhAre spaSTa karavA mATe upamA vAcaka "bhUta zabdane pravega karatAM kahe che ke dhanya sArthavAha badhAne mATe medhibhUta hatuM, pramANa bhUta hate, AdhAra bhUta hatuM, AlaMbana bhUta hatuM ane cakSu bhUta hate. ethI ahIM punarukti rUpa deSa uddabhavavAnI zakayatAthI ubhI thatI nathI. kemake pUrva kathanamAM ja tene medhi vagere rUpa banAvavAmAM Avyo che ane A varNanamAM paNa tene te pramANe ja varNavavAmAM AvyuM che. A rIte punarukti doSanuM nivAraNa paNa thaI ja gayuM kahevAya. dhanya sArthavAha badhA Izvara vagere lekenA badhA kAmene pAra pamADanAra hate. ethI ja tene sarva kArya vardhaka" kahevAmAM AvyuM che. A pramANe dhanya sArthavAha pitAnI meLe A badhI vAne viSe vicAra karato AgaLa Ama vicAre che ke (tuM Najjai jaM mae gaya sivA cuyaMsivA mayaMsivA bhaggaMsivA, luggaMsivA, saGiyasivA, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre 'imassa' asya kuTumbasya 'kiM' kaH 'AhAre' AdhAraH Azrayo bhUmiriva 'vA' athavA 'AlaMbe' AlambaH-patato rajjAdikamiva athavA 'paDibaMdhe' pratibandhaH pramAjenikA zalAkAdInAM parirakSaNAya davarakaiva -- bhavissai' bhaviSyati 'taM' tad--tasmAt ' seyaM ' zreyaH khalu nizcaye mama ' kallaM' kalye-zvaH prabhAtasamaye yAvat-tejasA ' jalaMte ' jvalatisati-dinakare udayaM prApte vipulaM-pracura AzanaM 4 ' uvakkhaDAvettA' upaskArya niSpAdya mitrajJAti nijaka svajana sambandhinaH parijanAn catasraH snuSAH 'kulagharavaggaM' kulagRhavarga, kulagRha-pitRgRhaM tad varga mAtApitrAdikaM 'AmaMtettA' AmaMtrya-bhojanArthamAhUya 'taM ' tAn vA paDiyaMsi vA videsatthaMsi vA vippa vasayaMsi vA imassa kuTuMbassa kiM manne AhAre vA AlaMbe vA paDibaMdhe vA bhavissai ? ) ki aisA maiM yadi yahAM se dUsare grAma Adi ko calA jAU~, yA karmavazAt svapada se cyuta ho jAU~, marajAU~ kisI roga Adi ke dvArA kubaDA yA lUlA bana jAu~, roga se grasita ho jAu~, kisI vyAdhi vizeSa se jIrNa zarIra ho jAu~ kisI makAna Adi se acAnaka girajAu~ videza jAkara vahA~ rahane lagajAU~,athavA yahAM se viproSita paradeza rahane vAlA jAUto aisI sthiti meM mujhe aisA koI nahI jJAta hotA hai ki jo isa mere kuTumba kA AdhAra hogA AlaMbanabhUta hogA usakI buhArU saMmArjanI ko sIkoM ko ekatra bAMdha kara rakSA karane vAle Doreke sAmAna rakSA karane vAlA hogaa| isaliye jaba maiM aisA mAnatA hU~ (taM seyaM khalu mama kallaM jAva jalaMte viulaM asaNaM 4 uvakkhaDAvettA mittaNAi0ca uNhaM suhANaM kulagharavaggaM paDiya'sivA, videsatyAsi vA vippavasayAsi vA imassa kuDubassa kiM manne AhAre vA AlaMbe vA paDibadhe vA bhavissai ?) ne dumahI thI bhI Ama to 29 karmavazAta svapada (potAnA adhikAra) thI bhraSTa thaI jAuM ke maraNane bheTuM, rega vageremAM sapaDAIne kUbaDo athavA apaMga thaI jAuM, regI thaI jAuM kaI vyAdhi vizeSamAM sapaDAIne sAva durbaLa zarIravALe thaI jAuM, kaI makAna uparathI ecita paDI jAuM, videzamAM jaIne tyAM rahevA lAguM athavA te ahIMthI vipreSita-paradezamAM rahenAra thaI jAuM tyAre evI sthitimAM mane evI koI paNa vyakti dekhAtI nathI ke je mArA kuTuMbane AdhAra thaI zake, AlaMbana bhUta thaI zake. sAvaraNInAM chUTAM paDelAM taraNAMone ekIsAthe bAMdhanAra derInI jema mArA A kuTuMbane ekI sAthe saMpIne rAkhanAra temaja tenI rakSAkaranAra keNa haze? je atyAre AvI paristhiti che te mAre e vicAra che ke(t seyaM khalu mama kalla jAva jalaMte viulaM asaNaM 4 uvakkhaDAvettA mittaNAi zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 7 dhanyattArthavAhacaritanirUpaNam 187 mitrajJAtinijakasvajanasambandhinaH parijanAMzca catasraH snuSAH kulagRhavarga ca vipulena azanAdinA 4 dhUpapuSpavastragaMdhAdibhiryAvat ' sakArettA' satkRtya -- sammANettA' sammAnya madhuravacanAdinA, tasyaiva mitrajJatyAdeH catasRNAM snuSAnAM kula. gRhavargasya purataH samakSaM catasRNAM snuSANAM ' parirakkhagaTTayAe' parIrakSaNArtha pazca AmaMtettA) to merI aba isI meM bhalAI hai ki maiM kala sUryodayahote hI prAtaHkAla sUrya ke udaya hone para vipula mAtrA meM azana pAna, khAdya, svAdyarUpa caturvidha AhAra taiyAra karAkara mitra jJAti, nijaka svajana sambandhI janoM ko tathA parijanoM ko cAroM apanI ina putra vadhUoM ko, inake mAtA pitA Adiko ko bhojanArtha AmaMtrita karake (taM mittaNAi Niyaga sayaNa0 ya cauNhaM suNhANaM kulagharavaggaM viuleNaM asaNa 4 dhuvapuSphavatthagaMdhaM jAva sakkArettA sammANettA tasseva mittaNAi0 cauNhaM suNhANaM parirakkhaNaTTayAe paMca 2 mAli akkhae dalaittA jANAmi tAva kA kiNhaM vA sArakkhei vA saMgovei vA saMbaDDei vA) una mitra, jJAti, nijaka, svajana saMbaMdhiyoM ko parijanoM ko cAroM ina apanI putra vadhUoM ko aura inake mAtA pitA AdikoM ko usa vipula azanAdi se aura dhUpa puSpa, vastra gaMdha Adi se yAvat satkRta karU~ madhuravacanAdi dvArA unheM sanmAnita kruuN| satkRta aura sanmAnita karake bAda meM maiM unhIM mitra jJAti Adi janoM ke cAro ora apanI ina putra vadhUoM ke kula gRha varga ke samakSa ina cAroM putra cauNhaM suhANaM kulabaravagaM AmaMtettA) hu~DAra savAra thadi or sapAre sUryAya thadi azana, pAna, svAgha ane khAdya Ama cAra prakArane vipula mAtrAmAM AhAra taiyAra karAvIne mitra, jJAti, nijaka svajana, saMbaMdhI temaja parijane ane cAre putra cAre putravadhUo tathA emanA mAtApitA vagerene jamavA mATe mAsAvIne ( ta mittaNAi NiyagasayaNa. ya cauNhaM suNhANaM kulagharavaggaM viuleNaM asaNa 4 dhuva pupphavatthagaMdha jAva sakArettA sammANettA tasseva mittaNAi0 cauNha suNhANaM parirakkhaNadvayAe paMcarasAli akkhae dalaittA jANAmi tAvakA kiNhavA sArakkheivA saMgoveivA savaDheivA ) mitra, zAti, nior4, 214 // saMbaMdhIone, parijanane, pitAnI cAre putravadhUone, ane temanA mAtA pitA vagerene puSkaLa pramANamAM banAvavAmAM AvelA azana vagere cAre prakAranA AhAro thI ane dhUpa, puSpa vastra gaMdha vagerethI satkAra karuM tathA madhuravANI thI temanuM sanmAna karUM. temanI satkAra temaja sanmAnanI vidhi pUrI karyA bAda huM mitra, jJAti vagere tathA putravadhuonA kuTuMbIjanenI sAme cAre putra zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 jJAtAdharmakathAGgasUtre pazca saMkhyakAn zAlyakSatAn zAlikaNAn datvA 'jANAmi' jAnAmi 'tAva' tAvat nizcayena 'kA' snuSA 'kiha' kathaM kena prakAreNa 'sArakkhei' saMrakSayati saMgopayati -saMvaraNataH, maMjUSAdiSu saMsthApanena gopanaM karoti. athavA kA-vadhU ' saMvaDai' sambardhayati bahutvakaraNataH vapanAdinA ? / / sU 0 2 // mUlam-evaM saMpehei saMpahittA kallaM jAva mittaNAi0 cauNhaM suNhANaM kulagharavaggaM AmaMtei AmaMtittA viula asaNaM 4 uvakkhaDAvei, tao pacchA pahAe bhoyaNamaMDavaMsi suhAsaNa. mittaNAi0 cauNha ya suNhANaM kulagharavaggeNaM saddhiM taM viulaM asaNa 4 jAva sakArei sammANei sakAritA sammANettA tasseva mittanAi0 cauNha ya suNhANaM kulagharavaggasta ya purao paMca sAli akkhae geNhai geNhittA jeTThA suNhA ujjhiyA taM sadAvei sadvittA evaM vayAsI-tumaM NaM puttA mama hatthAo ime paMca sAli akkhae geNhAhi geNhittAaNupuTveNaM sArakkhemANI saMgovemANI viharAhi / jayANaM'haM puttA ! tumaM ime paMca sAli akkhae jAejA tayANaM tumaM mama ime paMca sAli akkhae paDidijjAejjAsi tikaTu suNhAe hatthe dalayai dalayittA paDivadhUoM kI parIkSA ke nimitta unheM pAMca pAMca zAlikaNoM ko dUM- aura dekara yaha jJAta karU~ ki ina meM se kauna putra vadhU kisa taraha se inakI rakSA karatI hai, kauna putra vadhU inheM maMjUSA Adi meM rakhakara gupta rakhatI hai aura kauna sI putravadhU vapanAdi kriyA dvArA unhe baDhAtI hai| sUtra '2' vadhUonI parIkSA mATe temAMthI darekane pAMca pAMca zAlikaNa (DAMgaranA kaNe ) ApuM ane Apane e vAtanI parIkSA karuM ke temAMthI keNa kevI rIte te zAlikane sAcavI rAkhe che. kaI putra vadhU zAlikone peTI vagere mAM mUkIne gupta rAkhe che? ane kaI putravadhU zAlika ne vAvIne temanI vRddhi kare che ? | sUtra 2 che zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 7 dhanyasArthavAhacaritanirUpaNam 189 visajei, taeNaM sAujjhiyA dhaNNassa tahatti eyamaDheM paDisuNei paDisuNittA dhaNNassa satthavAhassa hatthAo te paMca sAli akkhae geNhai geNhittA egaMtamavakkamai egaMtamavakkamiyAe imeyArUve ajjhathie0 evaM khalu tayANaM koTThAgAraMsi bahave pallA sAliNaM paDipuNNA ciTuMti / taM jayA NaM mamaM tAo ime paMca sAli akkhae jAissai tayANaM ahaM palaMtarAo aMte paMca sAli akkhae gahAya dAhAmi tikaDe evaM saMpehei saMpehittA te paMca sAli akkhae egaMte eDeDa eDittA sakammasaMjuttA jAyA yAvi hotthA // sU0 3 // __TIkA-'evaM saMpeheI' ityAdi-evaM uktarUpeNa saMprekSatemanasi vicAryate 'saMpehittA saMprekSya-paryAlocya kalye prabhAtasamaye, yAvat tejasA jvalati, sUrye udgate sati mitrajJAti svajanapramukhAn catasRNAM snuSANAM kulagRhavarga ca-pitagRhasambandhimAtA pitrAdIn, AmaMtrayati nimantrayati, Amantrya vipulamazanAdikaM caturvidhAhAraM upa ' evaM saMpehei saMpehittA' ityAdi / TIkArtha-(evaM saMpehei) dhanyasArthavAha ne isa pUrvokta prakAra apane mana meM vicAra kiyA ( saMpehittA ) vicAra karake ( kallaM jAva mittaNAi. cauNhaM suNhANaM kulagharavaggaM AmaMtei AmaMtittA viulaM asaNaM 4 uvakkhaDAvei ) phira usane prAtakAla hote hI sUrya ke udaya ho jAne para mitra, jJAti, svajana Adi ko aura cAroM hI putravadhUoM ke kula gRha varga ko-unake mAtA pitA Adiko ko AmaMtrita kiyA / AmaMtrita 'eva saMpehei, saMpehittA' ityAdi ! 21-(eva saMpehei) dhanyasAthavA pUrvarita 35 potAnA manamA vicAra dhyA. (saMpehittA) piyAra 412 ( kallaM jAva mittaNAi. cauNha suNhANaM kulaghara vaggaM AmaMtei AmaMtittA viulaM asaNaM 4 uvakkhaDAvei) savAre sUryalayAmatai nI sAthe ja teNe potAnA mitra, jJAti, svajana vagerene ane care cAra putra vaonA kuTuMbIjanone temanA mAtApitA vagerene jamavA mATe AmaMtrita zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 jJAtAdharmakathAGgasUtre skArayati-niSpAdayati. tataH pazcAt snAto bhojanamaNDape sukhAsananiSaNNaHsukhenAsane upaviSTaH san mitrajJAtisvajanAdibhiH sAddhaM catasRNAM snuSANAM ca kulagRhabargeNaca sArddha tadvipulamazAnAdikaM bhojayitvA yAvatsatkArayati vastrAdibhiH samAnayati madhuravacanAdinA, satkAraM kRtvA saMmAnayitvA tasya dhanyasArthavAhasyaiva svamitrajJAti pramukhANAmagre catasRNAM snuSANAM kulagRhavargasya purataH paJcazAlya kSatAn , gRhNanti gRhItvA jyeSThA snuSA ujjhikA nAmnI tAM zabdayati zabdayitvA karane ke bAda phira usane vipula mAtrA meM azanAdi rUpa caturvidha AhAra taiyAra krvaayaa| (tao pacchA pahAe bhoyaNa maMDavasi suhAsaNa. mittagAi0 cauNha ya suNhANaM kulagharavaggeNa saddhiM taM viulaM asaNaM 4 jAva sakkArei, sammANei ) jaba caturvidha AhAra niSpanna ho cukI taba vaha snAna karake bhojanazAlA meM sukha se Asana para upaviSTa (baiThagayA ) ho gayA aura mitra, jJAti evaM svajanAdi ko ke sAtha 2 aura apanI putravadhUoM ke mAtA pitA AdikoM ke sAtha 2 usa caturvidha bhojana kI vipula sAmagrI kA AhAra karane ke bAda meM una sabakA usa ne vastrAdi se satkAra kiyA tathA madhuravacanAdi se sanmAna kiyaa| (sakkAritA sammANettA tasseva mittaNAi0 cauNha ya suNhANaM kulagharavaggassa ya purao paMca sAli akkhae geNhai, geNhittA jeTThA suNhA ujjhiyA taM sadAvei ) jaba sabakA satkAra aura sanmAna ho cukA taba usa ke bAda karyA. AmaMtraNa ApyA pachI dhanya sArthavAhe puSkaLa pramANamAM azana vagere no cAra prakArane AhAra banAvaDAvyuM. (taopacchAhAe bhoyaNamaMDavAMsi suhAsaNa mittaNAi. cauNhaya suNhANaM kulagharavaggeNa saddhiM ta viula asaNaM 4 jAva sakkArei sammANei ) kyAre cAre jAtane AhAra taiyAra thaI gaye tyAre te snAna karIne rasoI gharamAM sukhethI Asana upara besI gayo ane mitra, jJAti ane pitAnA svajane vagerenI sAthe temaja potAnI putra vadhUonAM sagAM vahAlAMo mAtApitAe nI sAthe cAre jAtanAM puSkaLa pramANamAM taiyAra karavA mAM AvelA AhArane ja jamyA pachI teNe vastro vagere ApIne te badhAne satkAryo temaja madhu2 kyAthI te dhAnuM sanmAna yu. ( sakakAritA sammANettA tasseva mittaNAi, cauNhaya suNhANaM kulagharavaggasa ya purao paMcasAli akkhae geNhai, geNhittA jedvA suNha ujjhiyA ta sadAvei ) byAre yA Abhatrita zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TokA a0 7 dhanya sArthavAhacaritanirUpaNam 191 evamavadat he putri tvaM khalu mama hastAdimAn paJca zAlyakSatAn gRhANa, gRhItvAca 'aNupubveNaM ' aNupUA -anukrameNa saMrakSantI saMgopAyantI viharAhi ' vihara. / 'jayA' yadA-yasmin samaye khalu he putri ! ahaM 'tuma' tavapArzve imAn paJca zAlyakSatAn 'jAeujA' yAcaya, ' tayA' tadA tasmin samaye khalu 'tumaM tvaM mama imAn pazcazAlyakSatAn ' paDidijjAsi' pratidadyAH pazcAd mahyaM samarpaye, itikRtvA-isyuktvA jyeSThAyAH snuSAyAH haste dadAti, datvA ca prativisarjayati, dhanya sArthavAha ne apane mitra jJAti Adi janoM ke tathA una cAroM japanI putravadhUoM ke kula gRhavarga ke sAmane pAMca zAlyakSato ko liyA aura lekara jyeSThA jo putravadhU thI ki jisakA nAma ujjhikA thI use bulAyA (sahAvittA evaM vayAsI tumaM NaM puttA ! mama hatthAo ime paMca sAliakkhae geNhAhi, geNhittA aNupubve NaM sArakkhemANI saMgovemANI viharAhi) bulAkara usase aisA kahA-putri ! tuma mere hAtha se ina pAMca zAlyakSatoM ko loM aura lekara inheM surakSita rakho sammA. lakara acchI taraha se rkho| ( jayANaM ahaM puttA ! tuma ime paMca sAliakkhae jAejjatayANaM tumaM mama ime paMca sAliakkhae paDidi. jjAejjAsi ) jaba maiM he putri ! tuma se ina pAMca zAli akSatoM ko mAgU taba tuma mere liye inheM pIche denaa| (ttikaTu suhAe hatthe dalayai ) aisA kahakara usane usa jyeSTha snuSA ke hAtha meM una zAlyakSato ko de diyA / ( dalayittA paDivisajjei ) dekara phira use visarjita kara diyaa| mehamAnone satkAra temaja sanmAna thaI gayuM tyAre dhanya sArthavAhe pitAnA mitra jJAti vagere svajane temaja cAre putra vadhUonA mAtApitA vagere sagAvahAlA enI sAme pAMca zAlikaNa (DAMgaranA kaNe) lIdhA ane potAnA sIthI bhaatt| punI mAya Gloristi mAyAvI. (sadAvittA evaM vayAsI tuma NaM puttA ! mamahatyAo ime paMcasAli akkhae geNhAhi geNhittA aNuputveNaM sArakkhemANI saMgomANI viharAhi ) mosAvIna tana / prabhArI kahyuM "he putri ! A pAMca zAlikaNone tame svIkAre ane emane sArI rIte samAjAne suzakSita rAma. (jayANaM ahaM puttA ! tuma ime paMca sAli. akkhae jAejja tayANaM tuma mama ime paMcasAli akkhae paDidijjAsi ) 3 putri! jyAre huM tamArI pAsethI zAlIkaNe mAguM tyAre tame mane pAchA Apaje. (ttika8 suhAe hatthe dalayai ) mAma 4hIne to moTA putranI padhUnA yama zI ne bhUTI DIghai. ( dalayittA paDivisajjei ) zaald! zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre tatastadanantaraM khalu sA-ujjhikA nAmnI vadhUH dhanyasya sArthavAhasyaitamartha 'tahatti tatheti kRtvA-tathAstviti kathayitvA 'paDimuNei ' pratizRNoti svIkaroti / 'paDisuNittA' pratizrutya-svIkRtya dhanyasya sArthavAhasya hastAt ' te ' tAn paJcazAlyakSatAn gRhati gRhItvA 'egaMtamavakkamai ' ekAntamapakrAmati ekAnta sthAne gacchati -- egaMtamavakkamiyAe' ekAntamapakramitAyAH ekAntaM gacchantyAH manasi ' imeyArUve ' ayametadpaH ' ajjhathie ' AdhyAtmikaH-AtmAzrayo yA vatsaMkalpAsamudapadyata evamamunA prakAreNa khalu nizcayena 'tAyANaM' tAtasya zvazurasya ( tAyANaM ) atra AdarArtha bahuvacanaM, 'koTThAgAraMsi' koSThAgAre 'vahave ' bahavaH -anekasaMkhyakAzAlinAM 'pallA' palyakAH-palyakAmAnavizeSA taiH 'paDipunnA' pratipUrNAH bhRtAstiSThati sArddhavayamaNapramitAnAM dhAnyAnAmekaH pallaka ityabhidhIyate te pallakA bahavaH koSTAgAre bhRtAH saMtIti bhAvaH / 'taM jayA NaM ' tad (taeNaM sA ujjhiyA dhaNNassa tahatti eyamaDhe paDisuNei) calate samaya usa jyeSTha putra vadhU ujjhikA ne dhanya sArthavAha ke "tathAstu" kahakara isa kathanarUpa arthako svIkAra karaliyA (paDisuNittA ghaNNassa satthavAhassa hatthAo te paMca sAli akkhae geNhai ) svIkAra karake dhanya sArthavAha ke hAtha se una pAMca zAlyakSatoM ko phira usane le liyaa| (geNhittA egaMtamavakkamai ) lekara phira vaha vahAM se ekAnta sthAna meM calI gaI / ( egaMtamavakamiyAe imeyArUve ajjhathie 0 ) vahAM Akara usane aisA vicAra kiyA-(evaM khalu tAyANaM kohAgAraMsi vahave pallAsAli Ne paDipuSaNA ciTuMti ) tAta-zvazurajI-ke koSThAgAra meM-aneka cAvalo ke palpaka bharehue rakkhe haiN| yahAM patyaka eka pramANa vizeSa kA nAma hai| yaha 3 // ) mana kA hotA hai| taM jayANaM mama tAo yAdhIne tamane pAnI mAza! Anii. ( taeNaM sA ujjhi yA dhaNNassa tahatti eyamadvaM paDisuNei ) tI mate moTara putranI 15 me dhanya sAthapAine 'sA' (tathAstu) mA ma uhIna tanI mAjJAne svI . (paDisuNittA dhaNNassa satthavAhassa hatyAo te paMca sAliakkhae geNhai ) ma svIyaryA 5ch| dhanya sArthavAhanA hAthathI temaNe pAMca zAlikaNe laI lIdhAM. (geNhittA egatamavakAi ) tina neta tyAMthI mata sthAna ta23 tI 2hI. ( egaMtamavakamiyAe imeyArUve ajjhathie0 ) tyAM me ta25 bhApIne teNe viyA2 -( evaM khalu tAyANaM koDAgAraM si vahave pallAsAliNaM paDipuNNA citi ) " bhaa2| masarAnA |4|2bhaa yAmAnA gha! 58y| mare cha. ( 585 me pramANa vizeSatuM nAma cha. te 31 mathuna DAya ) (taM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TIkA a07 dhanyasArthavAhacaricanirUpaNam 193 tasmAt-kAraNAt yadA yasmin samaye khalu mama tAtaHzvasura imAn paJca zAlya. kSatAn yAciSyati ' tayA NaM' tadAnIM tarimanneva samaye khalu ahaM 'pallaMtarAo' pallAntarAt-koSTAgAramadhye anyatarAtpallakAt 'anne' anyAn pazcazAlyakSatAn 'gahAya ' gRhItA dAhAmi' dAsyAmi, iti kRtvA-iti manasi nidhAya evaM saMpehei' evaM saMprekSate-cintayati 'saMpehitA ' saMprekSya-paryAlocya ' te ' tAna zvasurapradattAna paJcazAlyakSatAn 'egate' ekAnte ' eDei ' eDati - prakSipatipAtayatItyarthaH 'eDittA' prakSipya 'sakammasaMjuttA' svakarma saMprayuktA-jAtAcApya bhavat svagRhAdikAryakaraNe udyUktA''sIdityarthaH ||muu03 // mUlam-evaM bhogavatiyAe vi, NavaraM sA chollei chollittA aNugilai aNugilittA jAyA, evaM rakkhiyAvi, gavaraM geNhai geNhittA imeyArUve ajjhathie0 evaM khalu mamaM tAo imassa mittanAi0 cauNha ya suNhANaM kulagharavaggassa ya purao sadAvettA evaM vayAsI-tumaNNa puttA mama hatthAojAva paDidijA tti kahu paMca sAli akkhae jAimsai tayANaM ahaM pallaMtarAo aMte paMca sAliakkhae gahAya dahAmitti kaTu evaM saMpehei sapehittA te paMca sAli akkhae egaMte eDei, eDittA sakammasaMjuttA jAyA yAvi hotthA) jaba aisA kitane hI palyaMka cAvaloM ke koSThAgAra meM bhare hue rakhe haiM to jisa samaya zvazurajI ina pAMca zAlI-akSatoM ko mujhase mAM geMgeM maiM usI samaya koSTAgAra ke madhya meM se kisI eka dUsare palyaMka se lekara ina pAMca zAli-akSatoM ko de duuNgii| aisA usane vicAra kiyA / vicAra karake bAda meM usane zvasurapradatta pAMcazAli akSato ko ekAnta meM diyA / aura DAlakara phiravaha apane ghara ke kAma karane meM laga gaI / / sU0 3 // jayANaM mamaM tAotti kaTu paMca sAli akkhae jAissai tayANa ahaM pallaMtarAo ate paMca sAli akkhae gahAya dahAmi ttikaTu evaM saMpehei, saMpehitA te paMca sAli akkhae egaMte eDei, eDittA sakammasaMjuttA jAyA yAvi hotthA) jyAre, ghaNA palpaka cokhA kAThAramAM che te ja vakhate sasarA pAMca zAlikaNe mAgaze te vakhate pAMca zAlikaNe koThAranA palyukemAMthI laIne temane ApI daIza. " A pramANe vicArIne sasarAe ApelA pAMca zAlikaNone moTA putranI vadhUe eka tarapha pheMkI dIdhA. ane pheMkIne pitAnA haMmezAnA gharamamA 52 / 14 . // sUtra " " // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre ejAsi tikaTumamahatthaMsi paMca sAli akkhae dalayai taM bhaviyatvamettha kAraNeNaM tikaDu evaM saMpehei saMpehitA te paMca sAla akkhae suddhe vatthe baMdhai, baMdhittA rayaNakaraMDiyAe pakkhivei pakkhivittA UsIsA mUle ThAvei ThAvittA tisaMjhaM paDijAgara. mANI viharai // sU0 4 // ____TIkA-evaM bhogavatikAmapi-bhogavatI nAmnoM snuSAmapyAhvayati navara 'sA' bhogavatI zvazurapradattapaJcazAlikaNarUpAnakSatAn svasthAne nItvA 'chollei' tuSarahitaM karoti 'chollittA' niStuSIkRtya ' aNugilai ' anugilati-bhakSayati, 'aNugilittA' anugilya bhakSayitvA 'jAyA' svakAryasaMprayuktA jAtAcApyAsIt-svagRhakAryakaraNe lagnA'bhavaditi bhAvaH / evamanenaiva prakAreNa rakSitAmapi-rakSitAnAmnI tRtIyAM snuSAmapyAyati, AhUya tena paMcasaMkhyAH zAlikaNA dattAH, navaraM sA tAn gRhNAti, sma gRhItvA cAyametadrUpaH 'ajjhathie ' A 'evaM bhogavatiyA evi ' ityAdi / sUtra TIkArtha-( evaM bhogavatiyAe vi) usI tarai bhogavatikA nAmakI apanI putravadhU thI-use bhI dhanyasArthavAhane bulAyA (gavaraM) isameM vizeSatA kevala itanI rahI ki (sA chollei) usane una zAlyakSatoMko apane sthAna para lejAkara tuSarahita kiyA (chollittA aNugilai ) aura tupa rahita kara vahaunhe khA gaI ( aNugilittA jAyA ) khAkara bAdameM apane kAma meM laga gaI / (evaM rakkhiyA vi) isI prakAra dhanyasArthavAhane apanI tIsarI rakSitA nAmakI putravadhU ko bulAyA (NavaraMgeNhai, geNhittA imeyArUve Ajjhathie0 ) bulAkara use bhI pAMca zAlikago ko diyaa| 'evaM bhogavatiyAevi' tyA Ntha-( evaM bhogavatiyAe vi) mA pramANe dhanyasAtha vA pati nAmanI potAnI bhI putravadhUne mArAvI (Navara) sApati viSe 1dhArA se My name ( sA chollei ) tethe Alene potAnA nivAsa sthAna sa ne tupa ( i) varanA mAnAcyA (chollitt| aNugilai ) mane di nAMta sA3 rIne tebhane mA . ( aNugilittA jAyA ) pAyA pachI te pAtAnA mamA parevA 5. (eva rakkhiyA vi ) 2 // zata dhanyasArthavADe pAtAnI zrI putravadhU 2kSitAne mArAvI ( Navara geNhai geNhittA imeyArUve ajhaMsthie ) mAlAvIna tabhane 55] pAya lesed! 2-yA. 2kSitA me zAla zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 7 dhanyasArthavAhacaritanirUpaNam 195 dhyAtmika-AtmAzreyaH cintitaH prArthitaH manogata saMkalpaH samudapadyata, evaM khalu mAM tAtaH zvasuraH / imassa' eteSAM mitrajJAtipramukhANAM 'purao' purataH-samakSaM punazcatasRNAM snuSANAM kulagRhavargasya purato'gre zabdayitvA caivamavAdIt vakSyamANarItyA mAM kathitavAn tvaM khalu 'puttA' he putri ! mama hastAdimAn paJcazAlikaNAn gRhANa gRhItvA AnupUrvyA saMrakSantI saMgopAyantI vihara, yAvad yadA'haM punaryAceya tadA khalu tvaM mahyamimAn pazcazAlyakSatAn 'paDidijAejjAsi' pratidadhAH prati samarpayeH, iti kathayitvA mama haste paJcazAliphaNA dadAti * taM-bhaviyavya mettha kAraNeNaM ' tasmAdbhavitavyamatra kiMcitkAraNamityevaM ' saMpehei ' saMprekSate -paryAlocayati vicArayatItyarthaH 'saMpehitA' saMprekSya-paryAlocya 'te' tAn ___ usane ve le liyaa| lene ke bAda use aisA vicAra AyA ( evaM khalu mamaM tAo imasta mittaNAi0 cauNha ya suNhA NaM kulagharavaga. ssa ya purao saddAvettA evaM vayAsI) ki ye mere tAta-zvasura-jo mujhe isa mitra jJAti-Adi maMDalI ke samakSa bulAkara isataraha kaha rahe haiM (tumaNNaM puttA ! mama hatthAo jAva paDi dijjArajjAsi ttika? mama hatthaMsi paMca sAli akkhae dalayai taM bhaviyatvamettha kAraNeNaM ) ki "he putri / tuma mere hAthase pAca zAlyakSatoM ko lo aura lekara inhe su rakSita dekhA / jaba maiM tuma se inhe pIche vApisa mAMgU to tuma ina pAMco zAlyakSatoMko mujhe samarpita kara denA / so aisA kahakara jo ye pAMca zAlyakSato ko mujhe de rahe haiM to isa viSaya meM koI na koI kAraNa avazya honA cAhiye (ttikaTUTu evaM saMpehei, saMpehittA te paMca sAli ne sIdhA ane tyA2 mA tene mAnato viyA2 dalavyo-( evaM khalu mamatAo imassa mittaNAi cauNha ya suNhANa kulavaravaggassa ya purao sadAvettA evaM vayAsI) " bhaa2|| ss2|| potAnA bhitra, jJAti pore tama yAre putravadhUo nA mAtApitA vagerenI sAme mane bolAvIne A pramANe kahI 2aa cha-( tumaNNa puttA! mama hatthAo jAva paDidijjArajjAsi tti kaTTa mama hatthaMsi paMcasAli akkhae dalayai taM bhabiyabvametthakAraNeNa) " putri! A pAMca zAlikaNe tame mArI pAsethI le ane laIne emane saMbhALIne rAkho. jyAre huM tamArI pAsethI zAlikaNe mAgu tyAre A pAMce zAlikaNe tame mane pAchA Apajo. Ama kahIne mane A zAlikaNe ApI rahyA che te sanI // 7 // sabhete 125 taha naye. ( si kaTUTu evaM saMpehei saMpehitA te paMcasAli akkhae suddhe vasthe baMdhai ,baMdhicA rayaNa kara DiyAe pakkhivei zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre 6 paJcazAlyakSatAn ' suddhe ' zuddhe - pavitre ' vatthe ' vastre 'baMdha ' badhnAti - 'baMdhittA' vadhvA ' rayaNakaraMDiyAe ' ratnakara DikAyAM - ratna DibbikAyAM pakkhivei ' prakSipati rakSArthaM sthApayati' pakkhivittA' pratikSipya sthApayitvA ' usIsAmULe ' ucchIrSakamale upadhAnasyAdhobhAge ' ThAveI ' sthApayati' ThAvittA' sthApayitvA 'tisaMjhaM ' trisaMdhyaM prAtarmadhyAhna sAyaMkAlalakSaNe 'paDijAgaramANI ' prati jAgratI tarakSArthaM sAvadhAnAsatI ' viharaha ' viharati // sU0 4 // 196 mUlam - taNaM se dhaNe satthavAhe tahevamitta jAva cautthi rohiNIyaM suhaM sahAvei saddAvittA jAva taM bhaNiyavvaM ettha kAraNaM taM seyaM khalu mama ee paMca sAli akkhae sArakkhemANIe saMgovemANIe saMvaDemANIe tikaTTu evaM saMpehei saMpe - hittA kuladharapurise sahAvei sadAvittA evaM vayAsI - tubbheNaM devAppiyA ! ee paMca sAli akkhae giNhai givhittA paDhama pAusaMsi mahAvuTTikAyaMsi nivaiyaMsi samAnaMsi khuDDAgaM keyAraM suparikammiyaM kareha karitA ime paMca sAli akkhae akkhae suddhe the baMdhai, baMdhintA rayaNakaraMDiyAe pakkhivei, pakkhivittA usIsAmUle ThAve, ThAvittA tisaMjjhaM paDijAgaramANI vihara i ) aisA jaba usane vicAra kiyA to vicAra karake usane una pAMca zAlya kSatoM ko zuddha vastra meM bAMdhA bAMdhakara unheM phira ratnanirmita eka Dabbe meM rakha diyA / rakhakara usa Dabbe ko usane usIse ke nIce bhAga meM sirahAne ke adhobhAga meM rakha diyA / isa taraha vaha prAtaH madhyAnha aura sAyaMkAla meM ina tInoM kAloM meM usakI saMbhAla meM sAvadhAna hokara rahane lgii| sUtra 4 - 16 " pakkhivittA usIsA mUle ThAvei ThAvittA tisaMjhaM paDijAgaramANI viharaI :) Abha vicArIne teNe pAMca zAlikaNeAne zuddha vajramAM bAMdhIne ratna jaDelI eka DAkhalImAM mUkI dIdhA. DAkhalImAM mUkIne teNe te DAbalIne peAtAnA AzIkAnI nIce mUkI dIdhI. A pramANe te savAra apeAra ane sAMja Ama traNe vakhata te DAbalIne saMbhALIne rAkhavA lAgI. // sUtra 4 / zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 7 dhanyasArthavAhacaritanirUpaNam 197 vAveha vAvittA doccapi taccapi ukkhayanihae kareha karitA vADipakkhevaM kareha karitA sArakkhemANA saMgovemANA aNu puveNaM saMvadeha / taeNaM te kothuviyA rohaNIe eyamadraM paDisuNaMti te paMca sAli akkhae giNhaMti giNihattA aNupuveNaM sArakkhaMti saMgovaMti viharati taeNaM te koDuMbiyA paDhama pAusaMsi mahAbuTikAyaMsi NivaiyaMsi samANaMsi khuDDAyaM keyAraM suparikammiyaM kareMti karitA te paMca sAli akkhae vavaMti duccaMpi taccapi ukkhayanihae kareMti karittA vADiparikkhevaM kareMti karittA aNuputveNaM sArakkhamANA saMgovemANA saMvar3e. mANA viharAMti // sU0 5 // TIkA-'taeNaM se dhaNNe ' tatastadanantaraM khalu sa dhanyasArthavAha 'taheca ' tasyaiva mitrAdIna yAvaccaturthI rohiNikAM snuSAM zabdayati, zabdayitvA 'jAva' yAvacchabdena yathA tRtIyA rakSikA zAlyakSataviSaye ciMtayati tathaiva rohiNikApi 'taeNaM se dhaNNe' ityAdi / TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (se dhaNNe) usa dhanyasArthavAha ne (taheva mittaM jAva cautthi rohiNIyaM suhaM saddAvei ) usI taraha mitrAdi parijanoM ke samakSa apanI caturtha putravadhU ki jisakA nAma rohiNI thA use bulAyA (sahAvittA jAva taM bhaNiyavvaM ) bulAkara use pAMca zAlyakSata dekara unheM surakSita rakhane ke liye usase khaa| zvasura kI bAta sunakara jisa prakAra prApta zAlyakSatoM ke viSaya meM tRtIya putravadhU rakSikA ne vicAra kiyA thA usI taraha isa caturtha putravadhU 'taeNa se dhaNNe ' tyA ! 14-(taeNa) tyA2 mA (se dhaNNe) dhanya sAvA (taheva mittaM jAva causthi rohiNIyaM suhaM sadAvei) mA pramANe 4 bhitra kore sa dhImAnI sAme potAnI yothI putra 15 |ddiyiin mosAvI. ( sadAvittA jAva ta bhaNiyavva) bolAvIne teNe pAMca zAlikaNe ApIne teone surakSita rAkhavA mATe kahyuM. sasarAnI vAta sAMbhaLIne rohiNae trIjI putravadhU rakSikAe jema vicare karyA temaja teNe paNa A viSe ghaNI jAtanA vicAra karyA. chevaTe te zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre vividhaprakAreNa cintayati, 'taM bhaNiyavvaM' tasmAdbhavitavyamatra kizcitkAraNena mama tAtena zvasureNa madhaM paMca zAlyakSatA dattAH, tatra ko'pi heturasti / 'ta' tad tasmAkAraNAt ' seyaM ' zreyaH sukhakarametadeva khalu mama 'ee' etAn paJca zAlya. kSatAn saMrakSantyAH / saMgopAyantyAH saMvarddhayantyAH iti nizcitya evaM saMprekSate= paryAlocayati, saMprekSya ca kulagRhapuruSAn kRSikarmanipuNanijakuTumbapuruSAn zabdayati=Ahvayati zabdayitvA caivaM vakSyamANaprakAreNAvAdIta , he devAnupiyAH yUyaM khalu etAn paMcazAlyakSatAn gRhNIta gRhItvA 'par3hamapAusaMsi' prathama prApi varSAkAlapArambhasamaye ' mahAbuTikAyaMsi' mahAvRSTikAye 'nivaiyaMsi samANaMsi' nipatite sati mahAvRSTirUpeNa jalarAzi rUpe'pkAye bhUmau nipatite satItyarthaH rohiNIkAne bhI vividharUpa se vicAra kiyaa| anta meM isa niSkarSa para vaha pahu~cI ki zvasurajIne jo ye pAMca zAlyakSata mujhe diye haiM aura inakI rakSA Adi karane ke viSaya meM jo mujha se kahA hai so isameM koI na koI kAraNa avazya hai / (taM seyaM khalu mama ee paMca sAli akkhae sArakkhemANIe saMgovemANIe saMvaDDemANIe ttikaTu evaM saMpe. hei ) isaliye mujhe yahI sukhakara hai ki maiM ina pAMca zAlyakSatoM kI rakSA karU~ ina kA saMgopana aura saMvarddhana kruuN| aisA nizcaya kara usane yaha pUrvokta rUpa se vicAra kiyaa| (saMpehittA kulagharapurise saddAvei) vicAra kara phira bAda meM usane kRSikarma karane meM nipuNa apane kuTumba ke puruSo ko bulAyA / ( saddAvittA evaM vayAsI ) bulA kara aisA kahA(tumbheNaM devANuppiyA ! ee paMca sAli akkhae giNhaha giNhittA paDhamapAusaMsi mahAbuDikAyaMsi nivaiyaMsi samANaMsi khuDDAgaM keyAraM e nirNaya upara AvI ke sasarAe mane pAMca zAlIkaNe ApyA che ane teonI rakSA mATe mane je kaMI kahyuM che tenI pAchaLa kaMIne kaMI kAraNa te cokkasa DAbu naye. (ta' seyaM khalu mama ee paMca sAli akkhae sArakkhamANIe saMgovemANIe savaiDhemANIe tti kaTuevaM sapehei) to bhArI 4 3204 cha ke huM teonI rakSA karUM teonuM saMgepana temaja saMvaddhana karUM. A pramANe zaDiyA se pAMya line bhATa viyA2 4yA. ( sapehittA kulagharapurise saddAvei ) viyA2 rIne tethe kRSi 42vAmA meTo mevAmA yatura sevA potAnA manA mANasAne mArAvyA. ( sahAvittA evaM vayAsI) bolAvIne teNe A rIte kahyuM( tubheNa devANuppiyA! ee paMca sAli akkhae giNhai gihittA paDhama pAusaMsi mahAvuDhikAyasi nivaiyAsi samANasi khuDDAga keyAra suparikammiya kareha) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 7 dhanyasArthavAhacaritanirUpaNam 199 'khuDDAgaM ' kSulakaM 'kayAra' kedAra kSetraM vayArA, iti bhASA prasiddha 'supari kammiyaM ' suparikarmita zAlyakSatavapanayogyaM kareha' kuruta, kRtvA ca 'ime' imAn paJcazAlyakSatAna 'vAveha ' vapata parohAtha kSetra prakSipata, uptvA kSetra vapanaM kRtvA dvitIyamapi tRtIyamapi vAraM ' ukkhayanihae ' utvAtanihatAn kSetre jAtAn punastAna vardhanAtha dvitrivAram-utpATaya anyatra kSetre samAropitAn 'kareha' kuruta ekasmAt sthAnAdanyasthAne ropayata ' karittA' kRtvA-ropayitvA, 'vADipaDikkhevaM ' vATikAparikSepaM = prAkArAkAreNa vATikAM kuruta kRtvA saMrakSanta, saMgopAyanta AnupUA anukrameNa 'saMvadeha' saMvardhayata / suparikammiyaM kareha ) he devAnupriyo ! tuma loga ina pAMca zAli akSato ko lo-aura lekara jaba sarva prathama varSAkAla ke prArambha meM jalarAzi rUpa apkAya mahA vRSTirUpa se bhUmi para gire to usa samaya tuma choTI sI eka kyArI meM zAli akSatoM ko bone ke yogya karo ( karittA ime paMca sAli akkhae vAveha vAvittA doccapi taccapi ukkhaya nihae kareha, karittA vADipakkhe kareha karittA sArakkhemANA saMgovemANA aNuputveNaM saMvaha ) jaba vaha kyArI acchI taraha se parikarmita ho jAve to usameM ina pAMca zAli akSatoM ko tuma loga yo do| ___bokara dubArA tibArA unhe utkhAta nihata karo-arthAt jaba ve kheta meM-kyArI meM-aMkurarUpa se utpanna ho jAve taba unheM vRddhiMgata karane ke liye vahAM se ukhAr3o aura phira dUsarI jagaha-kyArI meM unheM Aropita kro| isa taraha do tIna bAra kro| karake phira usa kheta ko vAr3I se parivRta karo-prAkAra ke AkAra jaisI kAMTo kI bAr3a se devAnupriye ! tame A pAMca zAlikaNe lo ane varSAkALa nA prAraMbhamAM apUkAyamahAvRSTi rUpe jaLa vRSTi thAya tyAre tame nAnI sarakhI eka kayArI 2 mA shaasi| vAvI zata zate yAya manAne, (karittA ime paMca sAli akkhae vAha vAvittA doccApi taccApi ukcai nihae kareha, karittA vADi pakkheva kareha karittA sArakkhemANA saMgovemANA aNuputveNa savaDUDheha) dhyArI jyAre sarasa rIte taiyAra thaI jAya tyAre temAM A pAMce zAlikane vAvaje. vAvIne bIjI ane trIjI vakhata utpAta nihita kare eTale ke jyAre zAlikaNo yArImAM UgI jAya tyAre teonA vardhana mATe te sthAnethI upADIne pharI bIje sthAne che. A pramANe tame be traNa vakhata kare Ama karIne tame te zAlikaNavALI kyArInI comera kAMTAonI vADa banAve. A zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 200 jJAtAdharmakathAGgayo tatastadanaMtaraM khalu te koTumbikapuruSAH rohiNyA; etamartha zAlyakSatasaMvardhanarUpamarthaM prati zRNvanti-rohiNI kathanAnusAreNa svIkurvanti svIkRtya ca tAn paJca zAlyakSatAn gRhNanti gRhItvA cAnupUrvaNa krameNa saMrakSanti saMgopAyanti, 'vi. haraMti ' Asate / tatastadanantaraM khalu te kauTumbikAH puruSAH prathamapAdRSi mahAvRSTikAye nipatite sati kSulakaM kedAraM suparikarmitaM zAlivapanayogyaM kurvanti kRtvA ca tAna paMca zAlyakSatAn vapanti dvitIyamapi tRtIyamapi dvitrivAra 'ukkhaya nihae' utkhAta nihatAn mUlasthAnAdutpAvya anyatra sthAne samAropitAna kurvanti kRtvA vATikA parikSepaM kurvati kRtvA ca AnupUrtyA anukrameNa-saMrakSantaH-samyaka rakSAM kurvantaH saMgopAyantaH saMvardhayanto viharanti // sU0 5 // use ghera do-aura ghera kara usa kI rakSA karo-upadravoM se use bacAvo isa prakAra kramazaH ina zAli akSatoM ko tuma loga baDhAo / (taeNaM te koDaMbiyA rohiNIe eyamaDhe paDisugaMti te paMcasAliakkhae giNhaMti giNhittA aNuputveNaM sArakkheti saMgovaMti viharati ) rohiNikA ke isa zAli akSata vardhanarUpa artha ko una kauTumbika puruSoM ne svIkAra kara liyA aura una pAMca zAli akSatoM ko usase le liyaa| lekara rohiNIkA ke kahane ke anusAra kramazaH una saba ne rakSA kI aura upadravoM se unheM bcaayaa| (taeNaM te kauTuMbiyA paDhamApAusaMsi mahA buDikAsi NivaiyaMsi samANaMsi khuDDIyaM keyAraM suparikammiyaM kareMti, karittA te paMca sAli akkhae vavaMti duccaMpi taccapi ukkhaya nihae kareMti, karittA vADi parikkhevaM kareMti, karittA aNupuvveNaM sArakkhemANA saMgovemANA sNvpramANe tame te vAvelA zAlikaNanI vividha rIte saMbhALa pUrvaka rakSA karatAM 42di tamArnu dhana 42. (taeNa te koDubiyA rohiNoe eyamaTuM paDisuNati te paMca jAli akkhae giNhati giNhittA aNuputveNa sArakhe ti sagovaMti viharati) hiNInA-zAlikAnA vadhana mATenA badhA sUcane kauTuMbika puruSoe svIkAryA, ane pAMce zAlikone temanI pAsethI laI lIdhA. laIne rahiNInI sUcanA mujaba zAlikaNa nI temaNe upadravathI rakSA karI. (taeNa te kauDubiyA paDhamApAusasi mahAbuDDhi kAyaM si NivaiyAMsi samANa si khuDDIya keyAra suparikammiyaM kareM ti, karittA te pacasAli akkhae vavati duccapi taccapi akkhae nihae kareti, karittA vADiparikkheva kare ti karitA aNuputveNa sArakkhemANA sagovemANA saMvaDDhemANA viharati ) | NanA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - ---- - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 7 dhanyasArthavAhacaritanirUpaNam 201 mUlam --taeNaM te sAlI aNupuveNaM sArakkhijjamANA saMgovijamANA saMvADDijamANA sAlI jAyA kiNhA kiNho bhAsA jAva niuraMbabhUyA pAsAIyA darisaNijjA abhirUvA pddiruuvaa| taeNaM sAlI pattiyA vattiyA gambhiyA pasUyA AgayagaMdhA khIrAiyA baddhaphalA pakkA pariyAgayA sallaiyA pattaiyA hariya. pavvakaMDA jAyA yAvi hotthA, taeNaM te koDuMbiyA te sAlie pattie jAva sallaiyapattaie jANittA tikkhahi Nava pajjaNaehiM asiyaehi luNeti luNittA karayalamalie kareMti, karittA puNaMti, tatthaNaM cokkhANaM sUyANaM avakhaMDANaM apphuDiyANaM chaDDachaDAprayANaM sAlINaM mAgahae patthae jAe / taeNaM te koDubiyA te sAlI Navaesu ghar3aesu pakkhivaMti pakkhivittA DemANA viharaMti) jaba sarva prathama varSA kAla ke prAraMbha meM jalarAzI rUpa apUkAya mahA vRSTi ke rUpa bhUmi para barasA taba una logoM ne zAli vapana ke yogya eka choTA kyArI banAyA / banAkara usa meM una pAMca zAli akSatoM ko bo diyaa| bAda meM jaba ve aMkura ke rUpa meM utpanna ho gaye-taba unhe mUlasthAna se ukhAr3a kara dUsare sthAna meM Aropita kara diyaa| isa taraha do tIna bAra unheM ukhAr3a aura Aropita kiyA pazcAt usa kheta ko bAr3a se parivRta kara diyaa| isa prakAra kara ke una saba ne kramazaH unakI rakSA kI-upadravoM se unheM bacAyA aura unheM bahAyA // sU05 // prAraMbhamAM jyAre sau prathama apakAya mahAvRSTi nA rUpamAM jaLa varSA thaI tyAre te lokee zAlikaNone vAvavA yogya evI eka nAnI sarakhI kayArI banAvI nAnI kayArI banAvIne teoe temAM pAMca zAlikane vAvyA. jyAre zAlikaNe aMkurita thayA tyAre teoe temanA pitAnA mULa sthAnethI upADIne bIjA sthAne repI dIdhA. tyAra bAda kayArIne teoe kAMTAnI vADa karI lIdhI. A pramANe te lekoe yathAkrame vAvelA zAlikaNanI rakSA karI, upadrathI temanI saMbhALa rAkhI ane temanuM vardhana karyuM. e sUtra "pa" zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 jJAtAdharmakathAGgasUtre uvaliMpaMti, uvaliMpittA laMchiyamudie kareMti, karittA kohAgArassa egadesasi ThAveMti, ThAvittA sArakkhemANA saMgovemANA viharaMti / taeNaM te koDuMbiyA doccami vAsaratasi paDhama pAusaMsi mahAvuTikAyaMsi nivaiyaMsi khuDDAgaM keyAraM suparikammiyaM nivaiyaMsi khuDDAgaM keyAraM suparikammiyaM karoti te sAlI vavaMti doccaMpi taccaMpi ukkhayaNihae jAva luNeti jAva calaNa talamalie kareMti, karettA puNaMti tatthaNaM sAlINaM bahave kuDavA jAva egadesasi ThAveMti ThAvittA sArakkhemANA saMgovemANA vihrNti|tennN te koDubiyA taccaMsi vAsArattasi mahAvuTTikAyaMsi nivaiyaMsi bahave keyAre suparikammie jAva luNeti luANattA saMvahati saMvahittA khalayaM kareMti khalayaM karittA malati jAva bahave kuMbhA jAyA, taeNaM te koDubiyA sAlI koTThAgAraMsi pakkhivaMti jAva viharaMti cautthe vAsArate bahave kuMbhasayA jAyA // sU0 6 // TIkA-tatastadanantaraM khalu te zAlaya Anur2yA saMrakSyamANAHsaMgopyamAnAH saMvaddharyamAnAH zAlayaH ' jAyA' jAtA:-niSpannAH kiMbhUtAH ? kiNhA ' kRSNAH varNataH zyAmAH 'kiNhobhAsA ' kRSNAvabhAsAH kRSNacchAyAH zyAmakAntayaH yAvad 'taeNaM te sAlI aNupugveNaM' ityaadi| TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (se sAlI) anya kheta meM Aropita kI gaI vaha zAlI ( aNupugveNaM) krama 2 se (sArakkhijjamANA, saMgovinjamANA saMvaDijjamANA sAlI jAyA) una logoM se rakSitakI jAkara saMgopita kI jAkara baDhAI gaI so khUba baDha gaI (kiNhA kiNho bhAsA, jAva 'taeNa te sAlI aNuputveNa' tyAdi -(taeNa) tyA2014 (te sAlo) wilon metarabhA pAsa vAvevA li 4the! (aNupuvveNa) yathAbhe (sArakkhijjamANA saMgovijjamANA, saMva DhijjamANA sAlIjAyA) temAthI 2kSita, sagApita bha1 padhita tha ne yU24 vRddhi pAbhyA. (kiNhA kiNhobhAsA jAva niura babhUyA, pAsAIyA darasaNijjA, abhirUvA ) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 7 dhanyasArthavAhacaritanirUpaNam 203 'meha niuraMvabhUyA' meghanikurambabhUtA anyonyazAkhAprazAkhAnupravezAt ghana niraMtaracchAyaramaNIyameghAnAM nikuravaH samUhastadvat zobhAzAlina ityarthaH ataeva 'pAsAIyA' prAsAdIyAH darzakamanaH prasannatA hetutvAt ' darisaNijjA ' darzanIyAH netrAnandakAritvAt 'abhirUvA ' abhirUpAH kamanIyatvAt 'paDirUvA' pratirUpA-sarvathA cittahAritvAt. / tatastadanantaraM khalu 'sAlI' zAlayaH 'pattiyA patritA-patrayuktA jAtA 'vartitAH-vRttAkAratayA vartulA jAtA nAlarUpatayA zAkhAdinA samatayA vA vRttabhAvaM prAptAH 'gambhiyA' garbhitAH pravardhanAnantaraM jAtagarbhAH antaH sAtamaJjarikA ityarthaH 'pasyAH' prastAH nissRtamaJjarikAH 'AgayagaMdhA' AgatagandhAH sarvataH prasaratsurabhigandhAH 'khIrAiyA ' kSIrakitA: samutpannadugdhAH, ' vaddhaphalA ''baddhaphalAH kSIrasya kaNarUpeNa pariNAmAdutpannaphalA 'pakkA ' pakvAH kaNAnAM paripAkAt paripuSTA ' pariyAgayA ' paryAyAgatAH= sarvAvayavena pakkAvasthAmupa gatAH / ' sallaiyA ' zalAkitAH=zuSkapatratvena nikuraMbabhUyA, pAsAIyA, darasaNijjA, abhirUvA paDirUvA ) varNa se vaha kAlI ho gaI AbhA bhI usakI kAlI nikalane lagI / yAvat vaha megha nikuramba samUha jaisI ho gii| zAkhA prazAkhAo ke paraspara meM praveza se, sAndra aura antara rahita chAyA se ramaNI ya meghoM ke samUha kI taraha vaha zobhita hone lgii| jo bhI koI use dekhatA to usakA mana Ananda se khila utthtaa| netroM ko usake darzana se bahuta adhika zItalatA prApta hotii| isa liye vaha kamanIya aura pratirUpa bana rahI thii| cittAkarSaka thI aura bahuta adhika manojJa thI / (taeNaM sAlI pattiyA, vattiyA, gambhiyA, pasUyA, Agaya gaMdhA khIrAiyA, baddhakalA, pakkA, par3iyAgayA, sallaiyA, pattaiyA hariyapavvakaMDA, jAyA yAvi hosthA ) dhIre 2 samayAnusAra vaha te zyAma raMganA thaI gayA. temanAmAMthI kALI AbhA phUTavA lAgI. yAvata te meghanIkuraba jevAM thaI gayA. A rIte vAvelI te DAMgara zAkhA prazAkhAonA pravezathI sAMdra temaja saghana chajyAthI ramaNIya meghasamUhe jevI zobhavA lAgI. je ke tene sauMdarya ne tuM tyAre tenuM mana harSagheluM thaIne nAcI uThatuM hatuM. tene jovAthI netra zItaLatA anubhavatA hatA. ethI te kamanIya ane pratirUpa lAgatI hatI. te thittane mA nArI tamA bhUma4 mano72 tA. (taeNasAlI pattiyA, vattiyA, gabhiyA, pasUyA AgamagaMdhA, khIrAiyA baddhaphalA pakkApaDiyAgayA, sallaiyA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 jJAtAdharmakathAGgasUtre zalAkArUpeNAvasthitAH ' pattaiyA' patrakitAH pApatrANAM prAyazaH kSaraNAdalpa patrAH, 'hariyapavvakaMDA' haritaparvakANDAH-haritAni paripakvatayA haritAlavarNAni AzukAni prAdurbhavadakaravatpItavarNAni - parvakANDAni yeSAM te tathA, jAtAzcApyabhavan sampUrNatayA paripakvA jAtA ityrthH| tataH khalu te kauTumbikA tAn zAlIn zAlI-dhAnya-patra yukta hone lagI, AkAra meM gola 2 dikhalAI dene lgii| nAla ke Upara zAkhA Adi-avayava samAna rUpa se nIcekI aura chatto ke samAna jhuka gaye the isaliye vaha AkAra me golAkAra dikhalAI detI thii| jaba vaha acchI taraha vardhita ho cukI taba usameM bhItara majarI AgaI aura bAhira nikala AI / cAroM aura sugaMdhi usame se phailane lgii| dhIre 2 usa maMjarIme dUdha bhA utpanna ho gyaa| aura vaha dugdha kaNarUpa se pariNama gayA isase usa maMjarI meM anna bhI aagye| ve annake dAne bhI paripakva ho gaye saMpUrNa rUpa se acchI taraha pakakara puSTa ho gaye / isa taraha jaba vaha zAli-dhAnya pakakara taiyAra ho gaI -taba usake patte zuSka ho cale aura ve zalAI ke Akara meM usameM laTakane lge| dhIre 2 kucha 2 pake hue patte usameM se kSarita bhI ho gaye / isalie usameM bahuta kama patte lage hue raha gaye / usake parva kANDa paripakva hone ke kAraNa prAdurbhavita aMkura ke samAna pIle ho gye| pattaiyA, hariya pavyakaMDA jAyA yAvi hotthA) samaya rdi yathAme te 2 pAMdaDA vALI thavA mAMDI. AkAramAM te goLa dekhAvA lAgI. DAMgaranI dAMDInI upara nAnI zAkhAo vagere avayavo sarakhI rIte chatarInA AkAramAM nIce namelAM hatAM ethI ja te AkAramAM geLa dekhAtI hatI. jyAre te sArI peThe maTI thaI gaI tyAre temAM maMjarIo nIkaLI. ane tenI suvAsa comera prasarI gaI. dhIme dhIme maMjarIomAM dUdha utpanna thayuM ane yathA samaye te dUdha temAMja karNanA rUpamAM baMdhAvA lAgyuM. Ama samaya jatAM zAlikaNe saMpUrNa rIte paripakava temaja puSTa thaI gayA. A rIte jyAre te zAlibAnya no pAka taiyAra thaI gaye tyAre tenA pAMdaDAMsUkAI gayAM ane te zalAkA (saLI) nA AkAre temAM laTakavA lAgyA. temAM laTakavA lAgyAM dhIme dhIme pAkelAM pAMdaDAM temAMthI kharavA lAgyAM. ethI khUbaja DAM pAMdaDAM tenI upara rahI gayAM. tene pakAMDa (choDanI be gAMTha vacceno bhAga) paripakava thaI javAthI prAdurbhavita aMkuranI jema paLa thaI hate. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 7 dhanyasArthavAhacaritanirUpaNam 205 patritAn yAvat zalyakita patrakitAn jJAtvA tIkSNaiH 'NavapajjaNaehi ' navapAyanakai-navAni-navInAni pAyanakAni-lohakAreNa tApitAni kuTTitAni tIkSNadhArI kRtAni kRtvA punastApayitvA jale nibolanAni yeSAM tAni, taiH 'asiyaehiM' 'asiya' iti dAtrArthako'yaMdezI zabdaH dAtrarityarthaH, lunanti chedayanti, lavikhA ' karatalamalie ' karatalamRditAn kara lagharSaNetAn kurvanti, zAlikaNAn maJja rIto nissArayantItyarthaH -- puNaMti ' punanti palAlAdInapasArayanti tatra khalu= (taeNaM te kauTuMbiyA te sAlIe pattie jAva sallaiya pattaie jANitto tikkhe hiM NavapajjaNaehiM sipaehiM luNeti, luNittA karayalamalie kareMti, karittA puNaMti, tasthaNaM cokkhANaM sayANaM akkhaMDANaM apphuDiyANaM chaDDachaDApUyANaM sAlINaM mAgahae patthae jAe ) isa taraha jaba vaha zAli-sasya pUrNarUpa pakakara tayAra ho gaI aura jaba una kauTumbika puruSoMne use patrita yAvat zAlyaMkita patrAMkita-pake hue patto vAlI aura zAli se yukta dekhA to use pUrNa pakI huI jAnakara tIkSNa nava pAyanaka vAle dAtroM se-haisiyoM se una logoM ne use kATa liyaa| ___ "luhAra ke dvArA jo tApita aura kuhita kara pahile tIkSNa dhArI vAle banAye gaye ye haiM aura bAda meM phira tApita kara jalameM bujhAye gaye haiM " yaha " nava pAyanaka" isa zabda kA artha hai / yaha " AsiehiM" yaha ha~siyA ( dAtra ) vAcaka dezIya zabda he / kATakara phira unhoMne usazAli maMjarI meM se hAthoM se mardita kara zAlikagoM ko nikaalaa| (taeNa te kauDubiyA te sAlIe pattie jAva sallaiya pataie jANitto tikhehi NavapajjaNaehi AsiyaehiM luNeti luNittA karayalamAlie kareM'ti, karitA puNaMti tatthaNa cokkhANa sayANa akhaMDANa aphuDiyANa chaDDachaDApUyANa sAlI NamAgahae patthae jAe ) // pramANe nyAre te sidhAnya pUrA 35 paripa41 thaIne taiyAra thaI gaI tyAre kauTuMbika puruSoe tene patrita yAvata zalyakti patrAMti eTale ke pAkelAM pAMdaDAM vALI joI tyAre tene pUrNarUpe paripakavA thayelI jANIne tIkSaNa dhAravALI dAtaraDIthI tene kApI nAkhI. luhAra vaDe tapAvI temaja TIpIne pahelAM tIkSaNa dhAravaLAM banAvavAmAM Ave ane tyA bAda pharI tapAvIte pANImAM ThaMDAM karavAmAM Ave tene "nava. pAyataka" kahevAmAM Ave che. 'mAsimeDi' mA hAtra (hAta2) pAya dezI za54 cha. DAMgarane kApIne teoe zAlimaMjarIone hatheLIthI masaLIne zAlIkaNo chUTA paDayAM. bhUsAne teoe tyAMthI dUra karyuM. A rIte te sthAna bhUsa zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 jJAtAdharbhakathAGgasUtre tasmin sthAne ' cokkhANaM ' cokSANaM-kacavaranissAraNena svacchAnAm ' muiyANaM' zUkitAnAM zUkayuktAnAM vapanayogyAnAmityarthaH ' akkhaMDANaM' akhaNDAnAm akSatAnAm ' apphuDiyANaM ' asphuTitAnAm atruTitAnAm 'chaDDuchaDApUyANaM ' chaDachaDApUtAnAm- 'chaDa-chaDa ' zabdapUrvaka sUrpAdinA zodhitAnAM zAlInAM zAlikaNAnAM ' mAgahae 'mAgadhakaH- magadhadezaprasiddhaH, 'patthae' prasthakA-mAnavizeSo jAtaH, mAgadhaprasthaparimitAH zAlayaH saMjAtA ityrthH| tataH khalu te kauTumbikAstAn zAlIn 'navaesu ' navakeSu-nUtaneSu ghaTeSu laghukalazeSu 'pakkhivaMti' prakSipanti sthApayanti bharantItyarthaH, utkSipya 'uvaliMpaMti / upalimpanti ghaTamukhe pidhAnakasya gomayAdinA saMyojanena mukha nirodhaM kurvanti upalipya * laMchiyamudie ' lAgchimudritAn lAJchitA= rekhAdiusake pyAra Adiko palAla ko-vahAM se haTAyA / isa taraha usasthAna meM cokhe-kUr3AkarakaTa nikalajAne se bilakula svaccha hue-zUka yukta -vapana yogya aise akhaMDa-akSata-sAbita-TUTe nahIM tathA char3a char3a zabda pUrvaka sUpAdi se zodhita kiye gaye zAlikaNa nikale jo magadha deza prasiddha 1 prastha pramANa hue| (taeNaM te kauTuMbiyA te sAli Navaeplu, ghaDaestu, pakkhivaMti pakkhivittA uvalipaMti, uvaliMpittA laMchiyAdie kareMti, karittA kohAgArassa egadesaMsi ThAti, ThAvittA sArakkhemANA, saMgovemANA viharaMti ) isa ke bAda una kauTumbika puruSone una zAlikaNoM ko navIna choTe 2 ghaDoM meM bharakara rakha diyaa| bharane ke bAda una ghaDoMkA mukha DhaMka diyA aura use gobara Adi se lIpakara baMdakara diyA / banda karake phira una ghaDoM ko rekhAdi cihna vagere sApha karavAthI svaccha zAlikaNe zUka yukta-vAvavA gya, akhaMDa-akSata sUpa vagere, thI chaDe chaDa zabda karAvaDAvIne sApha karelAM zAlikaNe nIkaLyA. te shii| maheza prasiddha 4 523 pramANa tA. ( taeNa te kauDubiyA te sAliNavaesu ghaDaesu pakkhivaMti pakvivittA, uvalipati uvaliMpittA lachi yamudie kareM ti, karittA kodrAgArassa egadesaMsi ThAveMti, ThAvittA sArakkhemANA, saMgovemANA viharaMti ) tyA2 mA aumi puruSAye nizAne navA nAnA nAnA kaLazamAM bharIne mUkI dIdhA. tyAra bAda kaLazanA meM DhAMkIne temane chANa vagerethI lIMpIne baMdha karI dIdhA. kaLazene baMdha karIne rekhAo vagerethI temane cihnita karIne temanA upara nAmanI mahora lagAvI dIdhI. tyAra pachI bhaMDAramAM eka tarapha kaLazane zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI Toka a0 7 dhanyasArthavAhaciritanirUpaNam 207 cihanena cihnitAH,mudritAH nAmamudrAdinA'GkitAstAn kurvanti, kalA 'koTThAgArassa' koSThAgAhasya ekadeze sthApayanti, sthApayityA saMrakSantaH saMgopAyanto viharanti / tataH khalu te kauTumbikA dvitIye varSArAne dvitIyavarSasambandhi cAturmAsyakAle prathamapAdRSi prAiT pArambhasamaye mahAdRSTikAye nipatite mahAvarSAyAM satyA kSullaka kedAraM 'suparikammiyaM ' suparikarmitaM viziSTa lakSNamRttikAdidAnena halakuddAlAdinotkhanane ca saMskAritaM kurvanti, kRtvA tAn zAlIn vapanti 'doccaM pi taccaMpi' dvirapi trirapi-dvitridhAramApi' ukkhayanihae ' utkhAtanihatAnutpATitaropitAn yAvat lunanti, yAvat caraNatalamRditAn kurvanti, kRtvA punanti se cihnita kara unapara nAmakI muhara lagA do / pazcAt bhaMDAra meM unheM eka ora rakha diyA / samaya 2 para ve loga unakI rakSA aura saMbhAla bhI karate rhe| (taeNaM te kauTuMbiyA doccapi vAsArattaMsi paDhama pAusaMsi mahAbuTTikAyaMsi nivaiyaMsi khuTTAgaM keyAraM suparikammiyaM kAti) isake bAda una kauTumvika puruSone dvitIya varSa saMbandhI caumAsA jaba lagA -taba-sarva prathama mahavRSTi ke rUpa meM jala ke barasa jAne para, hala se jota kara tathA kudAla Adi se khodakara eka choTA sA kheta taiyAra kiyaa| usameM cikanI aura narama miTTI DAlakara use bahuta hI acchA zAli upajAne ke yogya banA diyA / (te zAli vapaMti, docyapi taccapi ukkhaya nihae jAva luNeti ) bAdameM usa zAloM ko usameM bo diyaa| pahile kI taraha jaba vaha dhAnya aMkurita ho AI taba unhoMne use vahAM se ukhADa kara dUsarI jagaha Aropita kara diyaa| isa taraha yaha bhUkI dhA. yathA samaya teso tabhanI sama 555 |mtaa utA. (taeNaM te kauMDubiyA doccaMci vAsAratasi paDhama pAusaMsi mahAvuDhikAyaMsi nivaiyasi khuDDAgaM ke yAraM suparikammiyaM kareMti) (yA2 5chI Tumi puruSAye bhIon 1rSe comAsAnA divase AvyAM tyAre sau pahelAM mahAvRSTinA rUpe jaLavaSa thayA bAda haLathI kheDIne temaja kodALI vagere thI khedIne eka nAnuM khetara taiyAra karyuM jemAM cIkaNI ane kamaLa mATI nAkhIne tene khUba ja sarasa zAli (i // 2) 11 // yo25 manAvI dIdhu. (te sAlIvapaMti, doccaMpi taccapi ukkhayanihae jAva luNeti) tyA2 5chI taramA zAlinavAvI hIdhI. pahelAMnI jema jyAre zAlinA aMkure bahAra nIkaLyA tyAre kauTuMbika mANaso e tenA cheDene tyAMthI upADIne bIjA sthAne ropI dIdhA. A zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 jJAtAdharmakathAsUtre tatra khalu zAlInAM bahavaH kuDavAH zAlisaMbhRtA bahavaH kuDavA abhUvana saMjAtA, yAvat ekadeze sthApayanti, sthApayitvA saMrakSantaH saMgopAyanto viharanti / tataH khalu te kauTumbikAstRtIye varSArAtre mahAdRSTikAye nipatite sati bahUn kedArAn suparikarmitAn yAvad lunanti, lavitvA saMvahanti-bhArarUpeNa tAn baddhvA mastake skaMdhevA nidhAya khale sthApayituM samAnayanti. tatrato'panIya tAnvahanti,samuhyasamAnIya 'khalayaM ' khalakaM-dhAnyamardanasthAnaM ' kareMti' kurvanti zAlIn khale sthApayantItyarthaH, kRtvAkhale saMsthApya ' maleti' khale prasAryavalIvamardayanti utkhAka (ukhAranA) nikhAta (ropanA ) rUpakriyA unhoMne do tIna vAra kI yAvat dhIre 2 usake pUrNata pakajAne para unhoM ne use kATa liyaa| (jAva caraNa tala malie kareMti, karettA puNaMti, tatthaNaM sAlINaM bahave kuDavA jAva egadesasi ThAveMti ThAvittA sArakkhamANA saMgovemANAviharaMti) yAvat use apane 2 pairoM ke taliyoM se mardita kiyaa| bAda meM use palAlaAdi ke apasAraNa (dUra ) se sApha kiyaa| isa taraha vahAM zAliyoM ke aneka kuDava (ghaDe ) una se bhara gaye / yAvat una kuDavo (ghar3o) ko unhoM ne le jAkara pahile kI taraha bhaMDAra meM eka tarapha rakha diyaa| rakhakara ve samaya 2 para unakI sArasaMbhAla bhI karane lge| (taeNaM te kauTuMbiyA taccapi vAsArattaMsi mahA buDikAyaMsi nivaiyaMsi bahave keyAre suparikammie jAva luNe ti, luNittA saMvahaMti saMvahittA khalayaM kareMti, khalayaMkarettA maleti, jAva bahave kuMbhA jAyA) isa taraha dhIre 2 samaya nikala ne para jaba tIsarI bAra varSA kAla sambandhI rIte A utpAta (upADavuM) nikhAta (repavuM nI kriyA temaNe be traNavAra karI. samaya jatAM yathAsamaye jyAre pAka taiyAra thaI gayo tyAre teoe tene kApI lIdhe. (jAva caraNa tala malie kareti karettA puNaMti, tatthaNaM sAlINaM bahave kuDavA jAva egadesaMsi, ThAveMti ThAvittA sArakkhemANA saMgovemANA viharaMti) ane "yAvatu " tene potAnA pagothI mardita karyo tyAra pachI temAMthI bhUsuM vagere sApha karyuM. A pramANe tyAM zAlio (DAMgara) nA ghaNA kuDava-kaLaze -bharAI gayA. A rIte te kauTuMbika puruSee pahelAMnI jema ja zAlithI paripUrNa kaLazene ke ThAramAM eka tarapha mUkI dIdhA. yathA samaya zAlinA kaLazonI teo saMbhALa paNa rAkhatA hatA. (taeNaM te kauTuMbiyA taccapi vAsArattaMmi mahAvuDrikAyaMsi nivaiyaMsi vahave keyAre suparikammie jAva luNeti, luNitA, saMvahaMti saMvahitA khalayaM, kareMti, khalayaM karettA marleti jAva bahave kuMbhA jAyA) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ---- -- anagAradharmAmRtavarSiNI TokA a0 7 dhanyasArthavAhavaritanirUpaNam 209 yAvat bahavaH vRhadghaTAH jAtAH anekabRhadghaTAH zAlipUrNA abhUvannityarthaH / tataHkhalu te kauTumbikAH zAlIna koSThAgAre prakSipanti sthApayanti yAvat saMgopAyanto vihrnti.| caturthe 'bAsAratre-vaturthavarSasambandhi-cAturmAsyakAle varSicaumAsA prAraMbha huA aura usa meM sarva prathama mahAvRSTi ke rUpa meM java jalakI varSA huI to una kauTumbika puruSoM ne aneka kheta suparikarmita kiye ___una meM usa zAlI ko do diyaa| yAvat use kATa liyaa| jaba vaha saba kaTa cukI taba gaTThA ke rUpameM bAMdhA taba mastaka paraskaMdha para bhAra rUpa se use rakha kara ve saba khalihAna meM le Aye / lAkara vahAM unhoM ne dhAnyamardana ke yogya khalihAna taiyAra kiyaa| usa ke taiyAra ho jAne para usa meM usa zAlI ko phailA kara rakha diyaa| bAda meM bailoM dvArA usa kI dA~ya kii| yAvat vaha dhAnya itanA niSpanna huA ki usase baDe 2 ghaDe bhara gaye / (taeNaM te koDupiyA sAlI koTThAgAraMsi pakkhi. veMti, jAva viharaMti, cautthe vAsAratte bahave kuMbhasayA jAyA ) isake bAda una logoM ne una dhAnya ko koSThAgAra meM rakha diyA aura samaya 2 usa kI dekhabhAla karane lge| isI taraha jaba cauthe varSa kA caturmAsa A rIte samaya pasAra thatAM jyAre trIjI vakhata varSA kALa AvyuM ane mahAvRSTinA rUpe prathama jaLa varSA thaI tyAre kauTuMbika puruSee ghaNAM khetaro taiyAra . badhAM khetaramAM teoe zAlI vAvI. ane Ama samaya jatAM jyAre te pahelAnI jema paripakava thaI gaI tyAre kauTuMbika puruSoe zAline pAka kApI lIdho. jyAre laNaNa thaI tyAre bhArA bAMdhI mAthe temaja khabhe mUkIne badhA khetaronI zAline khaLAmAM laI AvyA. tyAM lAvIne teoe dhAnya mana egya khaLuM tauyAra karyuM taiyAra karyA bAda teoe zAli ne pAtharI dIdhI. ane baLado pheravIne khaLuM karyuM A pramANe AgaLanI pahelAMnI jema badhI vidhio patAvyA bAda khetaromAMthI zAli dhAnya ATaluM badhuM thayuM ke jenAthI ghaNA moTA moTA kaLaza bharAI gayA. (taeNaM te koDubiyA sAlI koTThAgAraMsi pakkhiveMti, jAva viharaMti ca utthe vAsAratte bahave kuMbhasayA jAyA) tyAra bAda teoe abhidhAnya thI bharelA kaLazane koThAramAM mukI dIdhA ane yathA samaye temanI saMbhALa rAkhavA lAgyA. A pramANe ja cothA varSanA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 jJAtAdharmakathAGgasUtre tAnAM zAlInAM bahUni kumbhazatAni jAtAni bahUni kumbhazatAni zAlisaMbhRtAni jAtAni. / / mU0 // 6 // mUlam-taeNaM tassa dhaNNassa paMcamayaMsi saMvaccharAMsa pariNamamANaMsi puvvarattAvarattakAlasamayaMsi imeyArUve ajjhathie jAva samuppajitthA evaM khalu mae io aIe paMcame saMvacchare cauNhaM suNhANaM parikkhaNaTTayAe te paMcasAli akkhayA hatthe dinnA taM seyaM khalu mama kallaM jAva jalaMte paMca sAliakkhae paDijAittae jAva jANAmi tAva kAe kiNhaM sArakkhiyA vA saMgoviyA vA saMvaDDiyA jAva tti kaTTa evaM saMpehei, saMpehittA kallaM jAva jalate viulaM asaNapANakhAimasAimaM uvakkhaDAvai, uvakkhaDAvittA mittanAi0 cauNha ya suNhANaM kulaghara jAva sammANittA tasseva mittanAi0 cauNha ya suNhANaM kulagharavaggassa purao jeTuM ujjhiyaM sadAvei, sadAvittA evaM vayAsI -evaM khalu ahaM puttA ! io aIe paMcamAMsa saMvaccharaMsi imassa mittanAI0 cauNha ya suNhANaM kulagharavaggassa ya purao tava hatyasi paMcasAli akkhae dalayAmi, jayANaM ahaM puttA! ee paMcasAli akkhae jAejA tayANaM tumaM mama ime paMca sAliakkhae paDidijAesitti, se nUNaM puttA ! ahe samahe?, prAraMbha huA taba usa samaya boI gaI aura vardhita huI usa dhAnya ke saikaDoM kuMbha taiyAra ho gaye / arthAt vaha dhAnya itanI adhika nipajI ki jisase saikar3o baDe 2 ghaDe usase bhara gye| sUtra "6" comAsAmAM vAvavAmAM AvelI zAlithI seMkaDo moTA kaLaza bharAI gayA. eTale ke zAli dhAnyane eTale. badhe sarasa pAka taiyAra thaye ke tenAthI se 31 moTA moTA / marA gayA. // sUtra " " // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAratrAmRtavarSiNo TokA a0 7 dhanyasArthavAhacaritanirUpaNam 211 haMtA asthi / taeNaM puttA! mama te sAli akkhae paDinijAehi / taeNaM sA ujjhiyA dhaNNassa sasthavAhassa eyamaTuM samma paDisuNei, paDisuNittA jeNeva koTThAgAraM teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA pallAo paMcasAliakkhae geNhAi, giNhittA jeNeva dhapaNe satthavAhe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA dhaNaM satthavAhaM evaM vayAsI eeNaM te paMcasAliakkhae-tti kaTu dhaNNassa satthavAhassa hatthaMsi te paMca sAli akkhae dlyaa| taeNaM dhapaNe satthavAhe ujjhiyaM savahasAviyaM karei, karitA evaM vayAsI-kiM NaM puttA ! te caiva ee paMca sAli avakhae udAhu anne ? / taeNaM ujjhi yA dhaNaM satthavAhaM evaM vayAsoevaM khalu tubbhe tAo ! io aIe paMcame saMvacchare imassa mittanAi0 cauNha ya suNhANaM kula0 jAva viharAhi / taeNaM ahaM tubbhaM eyama, paDisuNittA te paMcasAliakkhae geNhAmi, giNhittA egNtmvkmaami| taeNaM mama imeyArUve ajjhathie jAva samupajitthA-evaM khalu tAyANaM koTAgAraMsi. jAva sakammasaMpauttA jAyA, taM Na khalu tAo te ceva paMca sAliakkhae eeNaM anne| taeNaM se dhaNNe ujjhiyAe aMtie eyamahaM soccA Nisamma Asurutte jAva misimisemANe unjhitiyaM tassa mittaNAi0 cauNha ya suNhANaM kulagharavaggassa ya purao tassa kulagharassa chArujjhiyaM ca chANujjhiyaM ca kayavarujjhiyaM ca samucchiyaM ca sammacchiyaM ca pAuvadAiM ca pahANovadAI ca bAhirapesaNakAri tthvei| zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAgasUtre evAmeva samaNAuso! jo amhaM niggaMtho vA NiggaMthI vA jAva pavaie, paMca ya se mahatvayAI ujjhiyAI bhavaMti seNaM iha bhave ceva bahUNaM samaNANaM 4 jAva aNupariyahissai jahA sA ujhiyA // 1 // evaM bhogavaiyAvi, navaraM tassa jAva kaMDaMtiyaM ca kudRtiyaM ca pIsaMtiyaM ca, evaM rudhaMtiyaM, raMdhatiyaM, parivesaMtiyaM ca paribhAyaMtiyaM ca abbhaMtariyaM ca pesaNakAriM mahANasiNi tthvei| evAmeva samaNAo ! jo amhaM samaNo vA jAva paMcayase mahAvvayAiM phoDiyAI bhavaMti se NaM iha bhave ceva bahaNaM samaNANaM 4 jAva hIlaNije 4 jahA va sA bhogavaiyA // 2 // evaM rakkhiiyAvi, navaraM jeNeva vAsaghare teNeva uvAgacchai uvAgacchittA maMjUsaM vihADei, vihADittA rayaNakaraMDagAo te paMcasAliakkhae geNhai, giNihattA jeNeva dhaNNe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA paMcasAliakkhae dhaNNassa hatthe dlyi| taeNaM se dhaNNe rakkhiiyaM evaM vayAsI-kiM NaM puttA te ceva ee paMcasAliakkhayA udAhu anne ? ti / taeNaM rakkhiiyA dhaNaM sasthavAhaM evaM vayAsI-te ceva tAyA ! ee paMca sAliakkhayA No anne / kahaM NaM puttA! evaM khalu tAo tubbhe io paMcamaMni jAva 'bhaviyavvaM ettha kAraNeNaM'-ti kaDu te paMcasAliakkhae suddhe vatthe jAva tisaMjhaM paDijAgaramANI2 viharAmi, taM eeNaM kAraNeNaM tAo ! te caiva ee paMca sAliakkhayA, No anne / taeNaM se dhaNNe rakkhiiyAe aMtie eyamaDhaM socA haTTatu0 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaadhiin biliio * 3 ghsslaakhaanilib 213 tassa kulagharassa hirannassa ya jAva kaMsadUsa viula dhaNa jAva sAva tejassa ya bhaMDAgAriNiM tthvei| evAmeva samaNAuso! jAva paMca ya se mahavvayAiM rakkhi. yAiM bhavati, se NaM ihabhave ceva vahUNaM samaNANaM 4 aJcaNije4 jahA va sA rakkhiyA // 3 // rohiNiyAvi evaM ceva, navaraM tubhaM tAo ! mama subahuyaM sagaDIsAgaDaM dalAha jeNaM ahaM tubhaM te paMca sAliakkhae paDiNijjAemi / taeNaM se dhaNNe rohiNiM evaM vayAsI-kahaM NaM puttA ! tuma mama te paMca sAliakkhae sagaDIsAgaDeNaM nijAissasi ? / taeNaM sA rohiNI dhaNaM evaM vayAsI-evaM khala tAo ! tunbhe io paMcame saMvacchare imassa mitta0 jAva bahave kuMbhasayA jAyA, teNeva kameNaM, evaM khalu tAo! tubbhe te paMca sAliakkhae sagaDIsAgaDeNaM nijaaemi|tennN se dhapaNe satthavAhe rohiNiyAe subahayaM sagaDosAgaDaM dalayai / taeNaM sA rohiNI subahuM sagaDIsAgaDaM gahAya jeNeva sae kulaghare teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA koTThAgAra vihADei, vihADittA palle ubhidai, ubhidittA sagaDIsAgaDaM bharai, bharitA rAyagihe nagaraM majhamajjheNaM jeNeva sae gihe jeNeva dhaNNe satthavAhe teNeva uvAgacchai / taeNaM rAyagihe nayare siMghADaga jAva bahajaNo annamanne evamAikkhai - dhanneNaM devANuppiyA ! dhapaNe satthavAhe, jassa NaM rohiNiyA suNhA paMca sAliakkhae sagaDasAgaDieNaM nijAei / taeNaMse dhaNge sasthavAhe te paMca sAli zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 jJAtAdharmakathAsUtre akkhae sagaDIsAgaDeNaM nijAie pAsai, pAsittAhaDha0 paDicchai, paDicchittA tasseva mittaNAi0 cauNha ya suNhANaM kulagharassa purao rohiNiyaM suNhaM tassa kulagharassa bahusu kajjesu ya jAva rahassesu ya ApucchaNijaM jAva savvakajjavaDDAviyaM pamANabhUyaM ThAvei / ____evAmeva samaNAuso!jAva paMca ya se mahAvvayA saMvaDiyA bhavaMti se gaM iha bhave ceva bahUNaM samaNANaM04 aJcaNije jAva vIIvaissai jahA va sA rohiNiyA / evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM sattamassa nAyajjhayaNasta ayamaDhe pannatte-ttibemi // ||sttmN nAyajjhaNaM samattaM // 7 // TIkA-'taeNaM tassa ' ityAdi / tataH khalu tasya dhanyasya dhanyasArthavA vAhasya paJcame saMvatsare ' pariNamamANasi' pariNamyamAne saMpUryamANe sati pUrvasa trApararAtrakAlasamaye ayametadrUpaH- AdhyAtmikA Atmani vicAraH yAvat manogataH saMkalpaH samudapadyata- evaM khalu mayA 'io' ita: adyatanAdivasAtmAga atIte paJcame varSe catasRNAM snuSANAM 'parikkhaNaTTayAe ' parIkSaNArthAya-buddhi 'taeNaM tassa dhaNNassa' ityAdi / TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (tasta dhaNNassa) usa dhanya sArthavAha ko (paMcamayaMsi saMbaccharaMsi pariNamamANasi ) pAMca varSa jaba pUrNa ho cuke, taba ( puzvarattAvarattakAlasamayasi ) madhyarAtri ke samaya meM (imeyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA ) isa prakAra kA AdhyAtmika yAvat manogata saMkalpa utpanna huA ( evaM khalu mae io aIe paMca meM " taeNaM tassa dhaNNassa" tyAdi sAtha-(taeNaM) tyA2 // (tassa dhaNNassa ) dhanya sArthavAhane (paMcamayaMsi saMbaccharaMsi pariNamamANa si) pAMca varSo syAre pUrA thayAM tyA3(punarattAva. rattakAlasamayaMsi) 25dhI rAtrinA mate (ibheyArUve ajjhathie jAva samupajjitthA A jAtane AdhyAtmika yAvatuM mane gata saMkalpa uddabhave. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 7 dhanyasArthavAhacaritanirUpaNam 215 parIkSArtha te paJca zAlyakSatA haste dattA Asan, ' seyaM ' zreyaH ucitam asya pratiyAcitumityanena sabandhaH ! evaM khalu mama kalye yAvajjvalati-sUryodaye satiprabhAte paJcazAlyakSatAn 'paDijAittae' pratiyAcituM patigrahItum, 'jANAmi' jAnAmi tadadhunA nirNayAmi yat- 'jAva' yAvat-yAvatsaMkhyakAH zAlpakSatA mayA dattAste 'tAva ' tAvat-tAvanparimitAH kayA snuSayA 'kihaM ' kathaM kena prakA reNa saMrakSitAH saMgopitAH saMvaddhitA yAvat 'tika ' iti kRlA ityabhipAyaM manasi nidhAya evaM vakSyamANaprakAreNa saMpekSayati-vicArayati, saMprekSya kalye yAvajjvalati prabhAtasamaye vipulamazanaM pAnaM khAdyaM svAdyaM caturvidhamAhAram. upaskA saMvacchare cauNhaM tuNhANaM parikkhaNaTThayAe te paMca sAli akkhayA hatthe dinnA-taM seyaM khalu mama kallaM jAva jalaM te paMca sAli akkhae paDijAittae) ki maiMne Aja se gata pAMcave varSa meM cAroM apanI putravadhUoM ke una kI buddhi kI parIkSA ke nimitta hAthoM meM una pAMca pAMca zAliakSatoM ko diyA thA, to aba prAtaHkAla hote hI jaba sUryodaya ho jAyagA-maiM una pAMca zAli akSatoM ko unase pIche mAMga lU~ yaha ucita hai| (jAva jANAmi tAva kAe kiNhaM sArakkhiyA vA saMgoviyA vA saMvaDDiyA jAva tti kaTu evaM sapehei ) isase maiM yaha nirNaya kara lUMgA ki jitane zAlyakSata maiMne unheM diye the ve utane zAlyakSata kisa putra vadhU ne kisa prakAra se saMrakSita kiye haiM, sa'gopita kiye haiM aura savapita kiye haiN| isa pUrvokta prakAra se usane vicAra kiyA ( saMpehittA .. (evaM khalu mae io aIe paMcame saMvacchare cauNhANa parikSaNaTThayAe te pacasAli akkhayA hatthe dinA-taM seyaM khalu mama kallaM te jAva jalaMte paMcasAli akkhae paDijAittae) ke AjathI pAMca varSa pahelAM meM cAre putravadhUone temanI buddhi parIkSA mATe temanA hAthamAM pAMca zAlikaNe ApyA hatA te have savAre sUrya udaya pAmatAnI sAthe ja huM temanI pAsethI pAMce zAlikaNe pAchA mAguM e ja ucita che. (jAva jANAmi tAva kAe kiNhaM sArakkhiyA vA saMgIviyA vA saMvar3iyA jAva tti kahu evaM saMpehei) enAthI mane e vAtanI khabara paDaze ke meM jeTalAM zAliko temane ApyA hatA tene kaI putravadhUe kevI rIte saMrakSita, sagepita temaja saMvardhita karyA che. A rIte teNe vicAra karyo. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 jJAtAdharmakathAGgasUtre rayati, upaskArya mitrajJAtiprabhRtIn catasRNAM ca snuSANAM kulagRhavargeNa sArddhaM bhojayitvA yAvattAn saMmAnya tasyaiva mitrajJAtiprabhRteH, catasRNAM snuSANAM kula gRhavargasya ca purato 'jehaM' jyeSThAM= jyeSTha putravadhUm ' ujjhiyaM ujjhitAm = ujjhitAnAmnIM zabdayati, zabdayitvA evamavAdIt evaM khalu ahaM putri ! raisaid paJcame saMvatsare asya mitrAdevatasRNAM stuSANAM kulagRhavargasya ca puratastatra haste paJca zAlyakSatAn ' dalayAmi dadAmi dattavAn kathitavAMzva kallaM jAva jalate viulaM asaNapANakhAimasAimaM uvakkhaDAve - uvakkhaDAvittA- mittanAi0 cauNha suNhANaM kulaghara jAva sammANittA tasseva mittaNAi0 cauNh ya suNhANaM kulagharavaggassa purao jeduM ujjhiyaM sahAve ) vicAra kara ke phira usane prAtaHkAla sUryodaya hone para vipulamAtrA meM azana, pAna, khAdya evaM svAdya rUpa se cAroM prakAra kA AhAra taiyAra karavAyA / , jaba cAroM prakAra kA AhAra acchI taraha niSpanna ho cukA taba usane apane samasta mitra jJAti Adi parijanoM ke aura cAroM putravadhUoM ke kulavarga ke sAtha bhojana kiyaa| bAda meM una sabakA sammAna satkAra kiyaa| aura unhIM mitrAdi parijanoM ke evaM apanI cAroM putravadhUoM ke kulavarga ke samakSa jeThI jo putravadhU thI ki jisa kA nAma ujjhitA thA use bulAyA / (saddAvittA evaM vayAsI evaM khalu ahaM puttA ! io aIe paMcamaMsi saMvaccharaMsi imassa mittanAi cauNh ya suvhANa ( saMpehittA kallaM jAva jalate viulaM asaNa pANa khAimaM uvakkhaDAvei ubakkhaDAvitA mittanAha. cauNha suNhANaM kulaghara jAva sammANittA tasseva mittaNAi cauNhaya su NhANaM kulagharavaggassa puraojeDaM ujjhiyaM sadAvei ) vicAra karIne teNe savAre sUrya udayapAmyA khAda azana, pAna khAdya ane svAdya Ama cAra jAtanA puSkaLa pramANamAM AhAra taiyAra karAvaDAvyeA. cAre jAtane! AhAra sArI rIte taiyAra thai gayeA tyAre teNe potAnA adhA mitra jJAti vagere parijanA temaja cAre putravadhUenAM sagAMvahAlAMonI sAthe leAjana karyuM.. jamyA khAda teNe khAMnA satkAra tathA sanmAna karyu. tyArakhAnlR mitra vagere parijanA ane cAre putravadhUnAM sagAvahAlAMonI sAme teNe meTA putranI vadhU utiAne melAvI. ( sahAvittA evaM vayAsI evaM khalu ahNputtaa| io aIe paMcamaMsi saMvaccharaMsi imassa mittanAi cauNhaya suNhANaM kulagharavaggassa purao tava hatthaMsi paMcasAli akkhae dalayAmi ) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 7 dhanyasArthavAhacaricanirUpaNam 217 yadA khalu ahaM putri etAn paJca zAlyakSatAn yAceyaM tadA khalu tvaM mahyamimAn paJca zAlyakSatAn matidadyAH 'iti, sa nUnaM putri ! arthaH samarthaH ? ujjhitA mAha- hanta ! asti-etatsatyamasti / zreSThImAha- ' taM' tat-tasmAt khalu tvaM he putri ! mahyaM tAn 'paDinijjAehi ' pratiniryAtaya pratisamarpaya / tataHkhalu sA ujjhitA dhanyasya sArthavAhasya etamarthaM samyaka pratizrRNoti-svIkaroti, pratizrutya yatraiva koSThAgAra tatraivopAgacchati, upAgatya 'pallAo' pallAt zAli kulagharavaggassa purao tava hatyasi paMca sAli akkhae dalayAmi ) bulAkara usase aisA kahA he putri ! Aja se gata pAMcaveM varSa meM maiMne jo ina mitra, jJAti Adi parijanoM ke aura cAroM putravadhUoM ke kula gRhavarga ke samakSa tumhAre hAtha meM pAMca zAli-akSatoM ko diyA thaa| (jayANaM ahaM puttA ee paMca sAli akkhae jAejA ) aura hai putri aisA kahA thA ki jaba maiM ina pAMca zAli-akSatoM ko mAMgU ( tayANa tuma mama ime paMca sAli avakhae paDidijjAesi tti) taya tuma mujhe ina pAMca sAli-akSato ko pIche vApisa de denA (se gUNa puttA aDhe samahe) he putri ! kaho yahI bAta kahI thI na ? (haMtA asthi) taba ujjhitAne kahA-hAM yahI bAta kahI thI (taNNa puttA ! mama te sAli akkhae paDidijAehi ) to putri ! tuma mujhe una pAMca zAli akSato ko aba pIche vApisa de do| (taeNasA ujjhiyA dhaNNassa satyavAhassa eyamaheM samma paDisuNei paDisuNittA jeNeva koDAgAraM teNeva uvAgacchai) belAvIne teNe kahyuM ke he putri! AjathI pAMca varSa pahelAM meM tane A badhA mitra jJAti vagere parijane ane cAre putravadhUonA sagAM vahAlAMonI sAme tamArA hAthamAM pAMca zAlikaNe ApyAM hatA. (jayANaM ahaM puttA ee paMcasAli akkha e jAejjA) ane ema kahyuM hatuM ke jyAre huM tamArI pAsethI A pAMca zAlikaNe mAguM (tayANaM tuma mama ime paMca sAli akkhae paDidijjaesitti) tyA3 tame bhane / pAye shaalige| paach| mApana. ( se guNa puttA aTe samaThe putri! mAsa meM tabhane ma vAtahI tIna ? (hatA atthi) tyAre GlritA 4thu " me pAta 4DI tI." tapaNa puttA ! mama te sAli akkhae paDinijjAehi ) to putri! pAye zAli ta bhane pAchA ApI. (taeNaM sA ujjhiNa dhaNNassa satthavAhassa, eyamaDhe samma paDisuNei paDisuNittA jeNeva koThAgAraM teNeva uvAgacchai ) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kASThAt paJca zAlyA sArthavAhamevamavAdA haste tAnapaJca zApitAM = za jJAtAdharmakathAsUtre koSThAt pazca zAlyakSatAn gRhNAti, gRhItvA yatraiva dhanyaH sArthavAhastatraivopAgacchati, upAgatya dhanyaM sArthavAhamevamavAdIt- ete khalu te paJca zAlyakSatAH, iti kRtvA ityuktvA dhanyasya sArthavAhasya haste tAn pazca zAlyakSatAn dadAti / tataH khalu dhanya ujjhitAM putravadhU 'savahasAviyaM' zapathazApitA = zapathayuktAM karoti-zapathaM kArayati, kRtvA evamavadat-ki khalu putri ! ta eva-ete paJca zAlyakSatAH, udAhu-athavA anye ? / tataH khalu ujjhitA dhanyasArthavAhamevamavaisa prakAra ujjhitAne usa dhanya sArthavAha ke isa kathana rUpa arthako svIkAra kara liyaa| aura svIkAra karake jahAM koSThAgAra thA-vahAM para gii| (uvAgacchittA pallAo paMca sAli akkhae geNhai, giNhittA jeNeva dhaNNe satyavAhe teNeva uvAgacchai ) vahAM jAkara usane zAli koSTha se pAMca zAli-akSatoM ko le liyA aura le jAkara jahAM dhanyasArthavAha thA vahAM AI / ( uvAgacchittA dhaNNaM satyavAhaM evaM vayAsI) Akara usane dhanyasArthavAha se aisA kahA-(ee NaM te paMca sAli akkhae tti kaTu dhaNNassa sasthavAhassa hatthaMsi te paMca sAli akkhae dalayai) Apake ve pAMca zAli akSata ye haiN| aisA kahakara usane dhanyasArthavAha ke hAtha meM una pAMca zAli akSatoM ko de diyA (taeNaM dhaNNe satyavAhe ujjhiya savahasAviyaM karei karittA evaM vayAsI-kiM NaM puttA! te ceva ee paMca sAli akkhae udAhu anne ? taeNaM ujhiyA dhaNaM satthavAhe ujhitAe dhanyasAIvahanI AjJA svIkArI ane tyAra pachI te jyAM koThAra hatuM tyAM gaI. (uvAgacchittA pallAo paMcasAli akkhae geNhai, giNhittA jeNeva dhaNNe sasthavAhe teNeva uvAgacchai ) tyAM jaIne te zAlikekamAMthI pAMca zAlikaNe laI lIdhA ane laIne ta dhanyasA pAnI pAse 5thI. (uvAgachittA dhaNNa satyavAha evaM vayAsI) tyAM AvIne teNe dhanyasArthavAhane A pramANe kahyuM. (eeNaM te paMcasAli akkhae tti kaTu dhaNNassa satyavAhassa hatthaMsi te paMca sAli akkhae dalayai) tame ApelAM pAMca zAlikaNe A rahyA " Ama kahIne teNe pAMce pAMca zAlIkaNe dhanyasArthavAhane ApI dIdhA. (taeNaM dhaNNe satyavAhe ujjhiyaM savahasAviyaM karei karittA evaM vayAsI ki puttA te ceva ee paMca sAli akkhae udAhu anne ? taeNaM ujhiyA dhaNaM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 7 dhanyasArthavAhacaritanirUpaNam 219 dat-evaM khalu yUyaM he tAta ! atIte paJcame saMvatsare asya mitrajJAtiprabhRteH, catasRNAM ca snuSANAM kulagRhavargasya 'jAva ' yAvat purataH paJca zAlyakSatAn datvA kathitavantaH-he putri ! tvametAn paJcazAlyakSatAna saMrakSantI saMgopAyantI viharati / tataH khalu ahaM yuSmAkametamartha pratizRNomi, pratizrutya tAn paJcazAlyakSatAn gRhAmi, gRhItvA-ekAntamapakrAmAmi, tataH khalu tadA mama manasi ayame. tadrUpa AdhyAtmika vicAraH yAvanmanogataH saMkalpaH samudapadyata evaM khalu 'tAyANaM' evaM vayAsI evaM khalu tubbhe tAo ! io aIe paMcameM saMvaccha re imassa mittanAi0 cauNha ya suNhANaM kula0 jAva viharAhi ) una pAMca zAli akSatoM ko hAtha meM lekara dhanya sArthavAha ne use zapatha dilAI-aura dilAkara usase aisA pUchA putri ! kaho-ye pAMca zAli akSata ve hI haiM yA aura dUsare hai ? isa prakAra dhanya sArthavAha ke kathana ko sunakara ujjhitAne usase aisA kahA he tAta ! Apane Aja se gata pAMcave varSa meM mitra jJAti Adi parijanoM ke aura apanI putravadhUoM ke kula gRha varga ke samakSa pAMca zAli akSatoM ko dekara aisA kahA thA-he putri ! tuma mere ina pAMca zAli akSatoM kI rakSA karatI raho-inhe upadravoM se bacAkara surakSita rakho-(taeNaM ahaM tumbhaM eyamae paDisuNemi paDisuNittA te paMca sAli akkhae gehAmi gihnittA egaMtamavakamAmi-taeNa mama imeyArUve ajjhathie jAva samuppajitthA ) maiMne Apake isa kathana ko svIkAra kara liyA thA / aura una pAMca zAli akSatoM ko le liyA satthavAhe evaM vayAsI evaM khalu tubbhe tAo ! io aIe paMcame savacchare imassa mittanAi. cauNhaya muNhANaM kula. jAva viharAhi) te pAMca zAlikane hAthamAM rakhAvIne dhanyasArthavAhe tene zapatha (sama) ApIne pharI pUchayuM ke he putri ! bele, A pAMce zAlikaNo mArA ApelA ja che ke bIjA. A rIte dhanyasArthanI vAta sAMbhaLIne ujhitAe temane kahyuM- he tAta ! AjathI pAMcavarSa pUrve mitra jJAti vagere parijano temaja cAre putravadhUonA sagAvahAlAMonI sAme mane pAMca zAlikaNo ApatAM tame kahyuM hatuM ke he putri ! tame mArA A pAMca zAlikaNonI rakSA karo ane ene upadravothI bacAve. (taeNaM ahaM tumbhaM eyamaDhe paDisuNemi, paDisuNittA te paMcasAli akkhara geNhAmi, gihittA egaMtamavakakamAmi-taeNaM mama imeyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA) meM tamArI AjJA pramANe te zAlikaNe laI lIdhA. tyAra bAda huM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- rara0 jJAtAdharmakathAGgasUtre tAtAnAm AdarArtha bahuvacanam tAtasyetyarthaH, zvazurasya koSThAgAre vahavaH pallAH zAlInAM pratipUrNAstiSThanti, tad yadA khalu mama sakAzAt tAta imAn paJca zAlyakSatAn yAciSyate tadA khalu ahaM pallantarAtU koSThAbhyantarAd anyAn paJca zAlyakSatAn gRhItvA dAsyAmi, iti kRtvA ekAnte'pakrAmya tAn prakSipya svakarmasaMyuktA-svakAryasaMlagnA samabhavat 'taM' tat-tasmAt kAraNAt'no khalu tAta ! taeva paJca zAlyakSatAH, kiMtu ete khalvanya-koSThAbhyantaradinItAH santItyarthaH / tataH khalu sa dhanyaH sArthavAha ujjhitAyA antike etamatha zrutvA 'Asurutte' AzurutaH zIghrakopAnvitaH yAvat 'misamisemANe' mirAmisan- krodhAgninA thA / lekara phira maiM Apake pAsa kisI ekAnta sthAna meM calI AIvahAM Ate hI mujhe isa prakAra kA vicAra AyA (evaM khalu tAyANa koTThAgAraMsi0 jAva sakambha sapauttA jAyA taM No khalu tAo te ceva paMca sAli akkhae, ee Na anne) mere zvasura jI ke yahAM koSThAgAra meM to bahuta se pallazAliyoM ke bhare paDe haiM to jisa samaya zvasura jI ina pradatta pAMca zAli akSatoM ko mujha se pIche vApisa mAMgeMge to maiM dUsare zAli koSTha ke bhItara se anya pAMca zAli akSatoM ko uThAkara de dU~gI / isa prakAra vicAra kara maiMne Apake dvArA diye hue pAMca zAli akSatoM ko idhara udhara DAla diyA aura apane danika kArya karane meM laga gaI / ataH he tAta ! ye zAli-akSata ve pAMca zAli akSata nahIM haiM-kintu unase bhinna dUsare hI haiM / (taeNa se dhaNNe ujjhiyAe aMtie eyamaDhe soccA Nisamma Asuratte jAca misi misetamArI pAsethI eka tarapha gaI tyAM AvatAM ja mane vicAra kuryo ( evaM khalu tAyANaM koDAgAraMsi. jAva sakamma sapauttA jAyA taM No khalu tAote cevapaMcasAlianAva eeNaM anne ) mArA sasarAnA kaMThAramAM DAMgarathI bharelA ghaNuM palya che. te jyAre paNa teo mArI pAsethI pharI pAMca zAlikaNe mAgaze tyAre kaThAramAMthI bIjA pAMca zAlikaNe temane ApIza. Ama vicAra karatAM meM tamArA ApelA pAMce zAlikaNene Ama tema pheMkI dIdhA ane tyAra bAda huM mArA haMmezAnA gharakAmamAM parovAI gaI. ethI he tAta! A zAlikaNa tame je ApelA hatA te nathI. paNa A te bIjA ja che. (taeNaM se dhaNNe ujjhiyAe aMtie eyamaDhe soccA Nisamma Asuratte jAva bhisemise mANe ujjhatiyaM tassa mittaNAi0 ca uNhaya suNDANAM kulagharavaggassaya zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 7 dhanyasArthavAhacaritanirUpaNam 221 jAjvalyamAnaH ujjhitAM tasya mitrajJAtiprabhRteH, catasRNAM ca snuSANAM kulagRhavargasya ca puratastAM tasya-svasya kulagRhasya 'chArujjhiyaMca' kSArojjhikAH bhasmaprakSepikAm, 'chANujjhiyaM ca ' chagaNojjhikAMgomayapakSepikAm 'kayavarujjhiyaM' kacavarojhikAMgRhakacavaraprakSepikAm, 'samucchiyaMca' samukSikAMgRhAGgaNe jalacchaTaka dAyikAm , 'saMmajjiyaMca ' samAjikAM gRhasaMmArjanakArikAm , ' pAovadAiyaM pAdodakadAyikAMpAdaprakSAlanajaladAyikAm, 'hANoghadAiyaM ' snAnodakadA. yikAM snAnArthajaladAyikAm , 'bAhirapesaNakAriyaM bAhyapreSaNakArika ' bAhyapeSaNakAryakArikAm , ' Thavei' sthApayati-tAdRzakAryakAriNItvena niyojytiityrthH| mANe ujjhitiyaM tassa mittaNAi0 cauNha ya suNhANa kulagharavaggassa ya puraoM tassa kulagharassa chArujjhiyaM ca chANujjhiyaM ca kayavarunjhiyaM ca samucchiyaM ca sammacchiyaM ca pAuvadAiM ca pahANovadAI ca bAhira pesaNa kAriMThavei ) isa taraha baha ghanya sArthavAha ujjhitAke mukha se isa kathana rUpa arthako sunakara aura use hRdaya meM avadhAraNa kara zIdhra hI kupita ho gayA / misa misAne laga gayA-krodharUpI agnise jalane lgaa| usane usI samaya ujjhitA ko usa mitra jJAti Adi koM ke tathA cAro putra vadhUoM ke kulagRhavarga ke samakSa apane ghara kI rAkha DAlane vAlI gobara pheMkane vAlI' kUr3Akara kaTa sApha karane vAlI, gharake AMgaNa meM pAnI chir3akane vAlI buhAru dene vAlI, pAda prakSAlana tathA snAna ke liye jala dene vAlI, bAhara jAne kA kAma karane vAlI banA diyaa| ____ arthAt bAhirI kAma karane vAlI dAsI ke pada para use rakha diyaa| purao tassa kulagharassa chArujhiyaM ca chANujjhiyaM ca kayavarujjhiyaM ca samucchiyaM ca sammacchiyaM ca pAuvadAI ca pahANovadAiM ca bAhirapesaNakAri Thavei) A pramANe te dhAnya sArthavAha ukjhitAnA mukhethI A vAta sAMbhaLIne tene hRdayamAM avadhAraNa karIne ekadama gusse thaI gaye. kupitAvasthAmAM te krodhanI jvALAomAM saLagavA lAgyo. teNe teja kSaNe ujhitAne mitra jJAti vagere parijane temaja cAre putravadhUo nA kuLanA mANasanI sAme gharanI rAkha sApha karanArI, chANa sApha karanArI, kacaro vagere sAphakaranArI, gharanA AMgaNAmAM pANI chAMTanArI, sAvaraNI thI kacaro vALanArI, paga dhovA mATe temaja snAna karavA mATe pANI taiyAra rAkhanArI ane gharanI bahAranA kAma karanArI banAvI dIdhI. eTale bahAranAM kAma karanArI dAsInArUpe dhanyasArthavAhe tenI nimaNUka karI. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 jJAtAdharmakathAGgasUtre zrIvardhamAnasvAmImAha- evameva he zramaNAH ! AyuSmantaH ! yo'smAkaM nimrantho vA nigranthIvA yAvatmavajitaH saviharati yadi paJca ca tasya mahAvatAni ujjhitAni-parityaktAni bhavanti tarhi sa khalu iha bhave eva bahUnAM zramaNAnAM4 caturvidhasavasya hIlanIyaH,nindanIyaH, garhaNIyaH,yAvat cAturantasaMsArakAntAramanuparyaTiSyati yathA sA ujjhitA / evaM bhogavatikA'pi bhogavatikAnAmnI zAlyakSatabhakSikA dvitIyA putravadhUrapi / navara=vizeSastvayam tAMbhogavatikAM tasya=nijasya kulagRhasya yAvat 'kaMDaMti yaMca ' kaNDantikAm-udukhalAdau taNDulAdInAM tuSApasAraNArtha muzalAdinA'ghA. tinIm, 'kuTTayaMtiyaMca' kuTTayantikAMtilAdicUrNakArikAm , ' pIsaMtiyaM ca ' 'peSayantikAMgharaTTAdau godhUmAdInAM pepaNakArikAm , 'ruMdhatiyaMca' rundhayantikAM ( evAmeva samaNAuso jo amhaM niggaMtho vA niggaMthI vA jAva pavvaie paMca ya se mahatvayAiM ujhiyAiM bhavaMti, se Na ihamave ceva bahUrNa samaNANe 4 jAva aNupariyahissai jahA sA ujjhiyA ) zrI vardhamAna svAmI isakA upasaMhAra karate hue kahate haiM ki he AyuSmaMta zramaNo! jo hamArA nirgrantha athavA nirgranthI sAdhvIjana dIkSA saMyama lete samaya paMcamahAvrata lete haiM aura yadi vaha apane mahAvatoM kA parityAga kara detA hai to vaha ujjhitA kI taraha isa bhava meM hI aneka zramaNajanoM ke dvArA tathA caturvidha saMgha ke dvArA hIlanIya hotA hai, niMdanIya hotA hai, garhaNIya hotA hai-yAvat vaha caturgatirUpa isa saMsAra meM paribhramaNa karatA rahatA hai / ( evaM bhogavaiyA vi' navaraM jAva kaMDaMtiyaM ca, kuTuM tiyaM ca' pIsaMtiyaM ca, evaM rudhatiyaM ca, raMdhatiyaM parivesaMtiya paribhAyaM. (ecAmeva samaNA uso jo amhaM niggayo vA niggaMdhIvA jAva pavaie paMca yase mahalayAI ujjhiyAI bhavaMti, seNa ihabhave ceva bahUNaM samaNANaM 4 jAva aNupariyaTissai jahA sA ujjhiyA) zrI vardhamAna svAmI AviSe upasaMhAra karatAM kahe che ke te AyumaMta zramaNa ! amArA je koI nircatha ke nirgathI sAdhvIjana dIkSA saMyama levAnA vakhate pAMca mahAvate svIkAre che ane bhaviSyamAM svIkArelA te mahAvrata ne parityAga kare che te te ujhitA nI jemaja A bhavamAM ghaNuM zramaNa vaDe temaja caturvidha saMgha vaDe hIlanIya hoya che, niMdanIya hoya che, garhaNIya hoya che-cAvata-te caturgati vALA A saMsAramAM paribhramaNa karatA rahe che. ( evaM bhogavaiyAri, navaraM jAva kaMDaMtiyaM ca kuTTayaMtiyaMca pIsatiyaMca, evaM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 7 dhanyasArthavAharitanirUpaNam 223 yantre caNakakodravAdInAM tupApasArikAm , 'raMdhatiyaM ca' randhayantikAm odanAdi pAcikAm ' parivesayaMtica' pariveSaNakArikAm 'paribhAyaMtiyaM ca ' paribhAja yantikAM-parvadinAdau svajanagRheSu khaNDakhAdyAdInAM saMvibhAgakArikAm ' abhi tariyaM ca pesaNakAriyaM ' AbhyantarikAM ca preSaNakArikA-gRhAbhyantarapreSaNakAryakArikAm ' mahANasiNi 'mahAnasikAM-mahAnasasambandhisakalakAryakAriNI'Thavei' sthApayati-gRhAbhyantarakAryakAriNItvena niyojytiityrthH| zrI vardhamAnasvAmI tiyaM ca abhaMtariyaM ca pesagakAriM mahANasiNiM Thavei ) isI taraha dhanya sArthavAha ne apane jo dUsarI putravadhU bhogavatikA nAma kI thI ki jisane una pAMca zAli akSatoM ko khA liyA thA use bulAyA aura usase bhI ujjhitA kI taraha diye hue pAMca zAli akSatoM ko vApisa mAMgA-usane "ve pAMca zAli akSata maiMne khA liyA hai jaba aisA kahA-taba usa dhanya sArthavAhane una mitra jJAti Adi parijanoM ke samakSa aura putravadhUoM ke kulagRha ke vyaktiyoM ke samakSa apane ghara ke bhItarI kAma para rakha diyaa| ___ usake adhIna meM ghara kA bhItara kA yaha kAma diyA gayAokhalI meM mUzala se dhAnya kUTanA aura cAvala taiyAra karanA, tila Adi kA cUrNa karanA, cakkI se geMhuoM Adi pIsa kara ATA taiyAra karanA, canA Adi kI dAla banAnA tathA krodrava Adi ko pharza se dala kara unake chila ke dUra kara una kI kuda I banAnA ? cAvala pakAnA, rudhaMtiyaM ca raMdhatiyaM parivesaMtiyaM, paribhAyatiyaM ca abhaMtariyaM ca pesaNakAri mahANasiNi Thavei) A pramANe ja dhanyasArthavAhe potAnI bIjI putravadhUga vatIkAje pAMce zAlihaNe khAI gaI hatI-tene belAvI ane tenI pAsethI paNa ujhitAnI jema pAMce zAlikaNe mAgyA. javAbamAM bhagavatIkAe jyAre ema kahyuM ke te pAMce zAlikaNe huM khAI gaI chuM. tyAre dhanyasArthavAha tene mitra jJAti vagere parijano temaja cAre putra vadhUonA kuTuMbIonI sAme tene gharanI aMdaranA kAmamAM tenI nimaNuMka karI. dha sArthavAha gharanA nIce mujabanA kAme tene soMpyA hatAM. khAMDaNiyA sAMbelAthI zALa (dhAnya) khAMDavI ane cokhA taiyAra karavA, tala vagerene bhUko kare. ghaMTImAM ghau vagere daLIne leTa taiyAra karo. AkhA caNA vagere nI dALa taiyAra karavI. tathA kedarA vagerene ghaMTIthI bharaDIne tenAM chotarAM dUra zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ra4 jJAtAdharmakathAGgasUtre mAha evameva anenaiva prakAreNa he AyuSmantaH ! zramaNAH ! yo'smAkaM zramaNo vA zramaNIvA pravrajitaH san viharati, yadi paMca ca tasya mahAvratAni 'phoDiyAI' sphoTitAni khaNDitAni bhavanti tarhi sa khalu ihabhave caitra bahUnAM zramaNAnAM 4 caturvidhasaMghasya hIlanIyaH, yAvat saMsAramanuparyaTiSyati yathA ca sA bhogavatikA dhanyasArthavAhasya dvitIya putravadhUH / __evaM rakSitA'pi rakSitAnAmnI dhanyasArthavAhasya tRtIyaputravadhUrapi, navaraMdhanyasArthavAhena svadattazAllakSatAn pratyarpayituM yAcitA sato yatraiva vAsagRhaM tau bhojana karane vAloM ko bhojana parosanA, svajana ke gharoM meM khaNDa-khAnA khAdya Adi kA vibhAga karanA rasoI ghara kA samasta kArya karanA / ( evAmeva samaNAuso jo amhaM samaNo vA jAva paMcaya se mahatvayAI phoDiyAI bhavaMti se Na iha bhave ceva bahUNa samaNANa 4 jAva hIlaNijo 4 jahAva sA bhogavaiyA ) isI taraha he AyuSmaMta zramaNo ! jo hamArA zramaNa athavA zramaNI jana pratrajita hokara paMca mahAvratoM kA khaMDana karatA hai vaha bhogavatikA kI taraha isa bhava meM hI aneka zramaNoM dvArA tathA caturvidha saMgha dvArA hIlanIya hotA hai, yAvat anAdi anaMta isa saMsAra meM paribhramaNa karatA hai / ( evaM ravivaiyAvi navaraM jeNeva vAsaghare teNeva uvAgacchittA maMjUsaM vihADei, vihADitA rayaNakaraMDagAo te paMca sAli akkhae geNhai ) isI taraha dhanya sArthavAha ne apanI tRtIya putravadhU se jisa kA nAma rakSita thA apane dvArA diye hue 5 zAli akSatoM ko mAMgA-so vaha jahAM apanA vAsagRha thA vahAM AI - karI temAMthI kodarI banAvavI, bhAta taiyAra karavA, jamanArAone pIrasavuM sagAM saMbaMdhIonAM gharamAM pIrasaNa vagere melavuM rasoIgharanuM badhuM kAma karavuM. (evAmeva samaNAuso jo amhaM samaNovA jAva paMcaya se mahanbayAI koDiyAI bhavaMti se NaM iha bhave ceva bahUNa 4 jAva hIlaNijjo samaNANaM 4 jahAva sA bhogavaiyA) A pramANe te AyuSmata zramaNa ! je amArA zramaNa ke zramaNuMjana prajita thaIne pAMca mahAvratonuM khaMDana kare che. te bhagavatIkAnI jema A bhavamAM ghaNuM zramaNa vaDe temaja caturvidha saMgha dvArA hIlanIya hoya che. yAvat anAdi anaMta A saMsAramAM paribhramaNa kare che. (evaM rakkhiDyAvi navaraM jeNeva vAsaghare teNeva uvAgacchai. uvAgacchittA maMjUsaM vihADei vihaDittA rayaNakaraMDagAo te paMcasAli akkhae geNhai ) / A rIte ja dhanyasArthavAhe pitAnI trIjI putravadhU rakSitA pAsethI pote ApelA pAMca zAlikaNe mAgyA. te tyAMthI potAnA nivAsa zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TIkA a0 7 dhanyasArthavAhacaritanirUpaNam 225 vopAgacchati, upAgatya maJjUSA 'vihADei' vighaTayati-udghATayati vighaTayya maJjUSAbhyantarasthAt ratnakaraNDakAt tAn pazcazAlyakSatAn gRhNAti, gRhItvA yatrava dhanyaH sArthavAhastatraivopAgacchati. upAgatya pazca zAlyakSatAna dhanyasArthavAhasya haste dadAti. / tataH khalu sa dhanyaH sArthavAho rakSitAM rakSitAbhidhAM tRtIyaputra vadhUmevamavadat- kiM khalu putri ! ta evaite pazcazAlyakSatAH udAhu- athavA anye, iti / tataH khalu rakSitA dhanyaM sArthavAhamevamayadat ta eva tAta ! ete pazca zAlyakSatAH, no anye dhanyaH sArthavAha Aha kathaM khalu putri ! rakSitAnmAha-evaM khalu tAta ! yUyamitaH paJcame saMvatsare ' jAva ' yAvat sarveSAM mitrajJAtiprabhRtInAM vahAM Akara usane apanI peTI kholI-3sa meM se rakhI huI ratna kI DibiyA nikAlI-nikAla kara usameM rakhe hue pAMca zAli akSatoM ko liyA ( giNhittA jeNeva dhaNNe teNeva uvAgacchai ) aura lekara jahAM dhanya sArthavAha the-vaha vahAM AI ( uvAgacchittA paMcasAli akkhae dhaNNassa hatthe dala yai ) vahAM Akara usane pAMca zAli akSatoM ko dhanya sArthavAha ke hAtha meM soMpa diyA / (taeNa se dhaNNe rakkhiiyaM evaM vayAsI ) dhanya sArthavAha ne unheM lekara rakSitA se aisA kahA (kiMNa puttA! te ceva ee paMca sAli akkhayA udAhu anne ? tti ) he putri ! ye pAMca zAli akSata ve hI haiM yA aura dUsare ? (taeNaM rakkhiiyA dhaNNe satyavAhaM evaM vayAsI te ceva tAyA! ee paMca sAli akkhayA jo anne ) taba rakSitA ne dhanya sArthavAha se kahA-he tAta ! ye pAMca zAli akSata ve hI haiM anya nahIM haiM / ( kahaM Na puttA ! evaM khalu tAo tunbhe sthAne AvI. tyAM teNe piTI kholIne aMdarathI ranajaDita DAbalI bahAra kADhI. sImAthI terI pAye zAli dI. ( giNhittA jeNeva dhaNNe teNeva uvAgaci) ane laIne dhanyasArthavAha kyAM hato tyAM AvI (uvAgacchittA paMcasAli akkhae dhaNNassahatthe dalayai ) tyAM AvIne teNe pAMce zAlika dhAnyasArthavAhane ApI dIdhA. (taeNa se dhaNNe rakkhiiya evaM vayAsI) dhanyasArtha vADe Alesd sane 2kSitAne udhu ( kiM NaM puttA ! te ceva ee paMcasAli akkhayA udAha ante ! tti) putri ! ma pAMya zAlita cha, pIta " ( taeNaM rakkhiiyA dhaNNe satyavAhe evaM kyAsI te ceva tAyA ! ee paMca sAli akkhayA No anne ) - tyAre rakSitAe dhanyasArthavAhane kahyuM-"he tAta ! A pAMca zAlikaNe te ja che bIjA nahi. yA sAvI. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre purataH paJca zAlpakSatAn mahyaM dattavantastadA mama manasi sakalpo jAta:-yattAtaH sarveSAM purataH paJca zAlyakSatAn dadAti tat 'bhaviyadhvaM ettha kAraNeNaM ' 'bhakti. vyamatra kenApi kAraNena asmin viSaye kimapi kAraNamavazyaM vidyate ' tikaDu' iti kRtvA itivicArya tAn pazcazAlyakSatAn zuddhe-svacche nirmale vastre baddhvA ratnakaraNDa ke nikSipya ucchIrSakamUle sthApayitvA 'tisaMjha' trisandhyaM prabhAte madhyAhe sAyaMkAlevA 'paDijAgaramANo 2 pratijAgratI 2= punaH punarnirIkSamANA io paMcamaMsi jAva (bhaviyavvaM ettha kAraNeNa) ttika1 te paMca sAli akkhae suddhe vatthe jAva tisaMjhaM paDi jAgaramANI 2 viharAmi ) isa prakAra rakSitA kI bAta sunakara dhanya sArthavAha ne usase pUchA-putri! ye isI taraha se abhI taka kaise rakkhe rahe-taba rakSitA ne kahA-suno maiM batAtI hU~-Apane Aja se gata pAMcaveM varSa meM jo ye pAMca zAli akSata mujhe samasta mitra jJAti Adi parijanoM ke tathA putravadhUoM ke kulagRha varga ke samakSa diye the usa samaya mere mana meM aisA vicAra AyA ki ye tAta jo mujhe saba janoM ke sAmane ina pAMca zAli akSatoM ko de rahe haiM aura ina kI rakSA Adi ke viSaya meM kaha rahe haiM-so isa meM koI na koI kAraNa avazya hai-aisA vicAra kara maiMne una pAMca zAli akSatoM ko svaccha-nirmalavastra meM bAndha kara eka ratna kI DiviyA meM rakha diyA aura use apane sirahAne meM rakhakara Aja taka maiM usakI hara samaya saMbhAla karatI A rahI huuN| ( kahaNaM puttA evaM khalu tAo ! tumbhe io paMcamaMsi jAva 'bhaviyavvaM ettha kAraNeNaM 'tti kaTu te paMcasAli akkhae suddhe vatthe jAva ti samma paDi jAgaramANI 2 viharAmi) A rIte rakSitAnI vAta sAMbhaLIne dhanyasArthavAhe tene pUchayuM "he putri! atyAra sudhI kevI rIte A zAlikaNene rAkhavAmAM AvyA. tyAre rakSitAe javAba ApatAM kahyuM "sAMbhaLo,huM badhI vigata tamArI sAme raju karuM chuM. AjathI pAMca varSa pahelAM badhA mitra jJAti vagere parijana temaja cAre putravadhUonA kabIjAnI sAme tame mane zAlika ApyA hatA, he tAta! tame mane badhA svajananI sAme pAMca zAlika ApIne teonI rakSA mATe mane AjJA ApI hatI jethI meM vicAra karyo ke AmAM koI rahasya cokkasa chupAyeluM che Ama vicAra karIne pAMce zAlikane svaccha nirmaLa vAmAM bAMdhIne eka ratnanI DAalImAM mUkI dIdhA, ane tene ozIkAnI nIce mUkIne Aja (divasa) sudhI tenI rakSA karatI rahI chuM. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 7 dhanya sArthavAhacaritanirUpaNam 227 viharAmi-adyAvadhi tiSThAmi tadetena kAraNena he tAta ! ta evaite pazca zAlyakSatAH, no anye / tataHkhalu sa dhanyaH sArthavAho rakSitAyA antike samIpe etamartha zrutvA haSTa tuSTaH tasya-nijasya kulagRhasya 'hiraNNasya ' hiraNyasya ca rajatasya yAvat kAMsyadRSya vipulaM yAvatsvApateyasya-hiraNyAdi yAvanmAtradhanasya 'bhANDAgAriNi ' bhaNDAgArAdhiSThAtrI 'Thavei ' sthApayati sarvadhanAdhikAriNI tvena niyojytiityrthH| zrIvardhamAnasvAmI prAi evameva he zramaNAH ! AyuSmantaH yo'smAka zramaNo vA zrayaNI vA pravrajitaH san viharati,yadi paJcaca tasya mahAvratAni (taM eeNaM kAraNeNa tAo! te ceva ee paMca sAli akkhae No anne) isa kAraNa he tAta ! ve pAMca zAli akSata ye hI haiM, dUsare nahI hai| (taeNaM se ghaNNe rakkhiiyAe aMtie eyamaDhe soccA haTTatuTTa0 tassa kuladharassa hirannassa ya jAva kaMsadUsa viuladhaNa jAva sAvatejassa ya bhaMDAgAriNiM Thavei ) isa taraha usa dhanya sArthavAha ne rakSikA ke mukha se isa artha ko suna kara bahuta adhika prasanna aura saMtuSTa hokara use apane ghara meM jitanA bhI sonA cAMdI Adi dhana thA usakI adhikAriNi banA diyaa| (evAmeva samaNAuso jAva paMca ya se mahatvayAI bhavaMti, seNa iha bhave ceva bahUNa samaNANaM 4 accaNijje4 jahAva sA rakkhiyA) isI taraha he AyuSmanta zramagoM ! jo hamArA zramaNa aura zramaNI jana pravrajita hokara itastataH viharaNa karatA hai yadI usa ke pAMca mahAvrata (taM eeNaM kAraNeNa tAo ! te ceva ee paMcasAli akkhae No anne) eTale he tAta ! te pAMca zAlikaNe eja che, bIjA nathI ( taeNaM se dhaNNe rakkhiiyAe aMtie eyamaTuM socA haTTatuTTa tassa kula. dharasta hiranassaya jAva kaMsaisa viula dhaNajAva tejjassaya bhaMDAragAriNi Thavei) A rIte dhAnyasArthavAha rakSikAnA mukhethI badhI vigata sAMbhaLIne khUbaja prasanna temaja saMtuSTa thatAM tene pitAnA gharamAM jeTaluM sonuM cAMdI vagere dhana hatuM tenI adhikArINuM banAvI dIdhI. ( evAmeva samaNAuso jAva paMcayase mahanvayAI rakhiyAI bhavaMti seNaM ihabhave ceva bahUNaM samaNANaM 4 accaNijje 4 jahAva sA rakkhiyA) A pramANe te AyuSyanta zamaNe ! je amArA zramaNa temaja zramaNa jane pravajita thaIne Ama tema vihAra karatA rahe che. tema karatAM je temanA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre 228 rakSitAni bhavanti sa khalu ihabhave caiva bahUnAM zramaNAnAM4 caturvidhasaMghasya arcanIyaH yAvat saMmAnanIyo bhavati yathA sA rakSitA = dhanyasArthavAhasya tRtIyA putravadhUH / , rohiNikA'pyevameva = rohiNikAnAmnI dhanyasArthavAhasya caturthaputravadhUrapi pUrva vadeva vijJeyA, navaraM vizeSastvam - zreSThinA samAhUya ' maddatAn paJcazAlyakSatAn samarpaya ' ityevaM kathitA satI rohiNikA zreSThinaM pratyAha- hetAta ! yUyaM mahAM subahukam=anekasaMkhyakaM sagaDI sAgaDaM zakaTIzAkaTaM zakaTayaH = laghugADikAH zAkaTaM zakaTasamUheH zakaTayazca zAkaTaM ceti samAhAre zakaTIzAkaTam = aneka gADI zakaTasamUhaM ' dalaha ' datta = prayacchata, yena zakaTayAdinA'ha 'tubbhaM ' yuSmAkaM tAn surakSita rahate haiM to vaha isa bhava meM hI aneka zramaNAdi janoM dvArA tathA caturvidha saMgha dvArA arcanIya hotA hai yAvat saMmAnanIya hotA hai / jaise vaha dhanya sArthavAha kI tRtIya putravadhU rakSitA huI hai / ( rohi NiyAvi evaM ceva navaraM tunbhe tAo ! mama subahuyaM sagar3I sAgaDaM dalAha jeNa ahaM tubbhaM te paMca sAli akkhae paDiNijjAema ) isI taraha dhanya sArthavAha kI cauthI putravadhU rohiNI kA bhI caritra jAnanA cAhiye parantu isameM jo vizeSatA hai vaha isa prakAra hai jaba dhanyasArthavAhane cauthI apanI putravadhU rohiNikA ko bulAyA aura bulAkara usase aisA kahA ki maiMne Aja se gata pAMcave varSa jo tujhe pAMca zAli-akSata diye the- unheM tuma vApisa mujhe Aja do-taba rohiNikAne unase kahA hai tAta ! Apa mere liye aneka choTI gADiyAM aura baDI 2 gADiyAM dIjiye ki jinake dvArA maiM Apake una pAMca zAli akSatoM ko bhara 6 pAMca mahAvratA surakSita rahe che te A bhavamAM te aneka zramaNAM dvArA a nIya hAya che. yAvata sanmAnanIya hAya che, dhanyasA vAhanI trIjI putravadhU rakSitA jemasanmAnIta thai temaja te paNa sanmAnIta thAya che. (rohiNiyAvi evaM ceva navaraM tumbhe tAo ! mama subahuyaM sagaDIsAgaDaM dalaha jeNaM ahaM tumbhaM te paca sAli akkhae paDiNijjAe mi ) A pramANe have ApaNe dhanyasA vAhanI ceAthI putravadhU rAhiNInA caritra viSe paNa jANavuM joIe. tenA caritranI vizeSa vAta A pramANe che ke-- jyAre dhanyasA vAhe peAtAnI ceAthI putravadhU hiNikAne melAvI ane khelAvIne tene ema kahyuM ke AjathI pAMca varSa pahelAM meM tane pAMca zAlikaNA ApyA hatA te mane pAchA ApeA. tyAre rAhiNikAe temane kahyuM. ke huM tAta ! tame mane aneka nAnI meATI gADIe ApeA ke jethI tame ApelA pAMca zAlikAne temAM bharAvIne ahI lAvuM ane tamane pAchA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 7 dhanyasArthavAhacaritanirUpaNam 229 paJca zAlyakSatAn ' paDiNijjAema' pratiniryAtayAmi = pratisamarpayAmi / tataH khalu sa dhanyaH sArthavAhI rohiNImevamavadat kathaM khalu he putra ! evaM mama tAn paJca zAlyakSatAn zakaTIzAkaTena 'paDiNijjAissasi' pratiniryAtayiSyasi = pratisamarpayiSyasi ? tataH khalu sA rohiNI dhanyaM sArthavAhamevamavadat - evaM khalu he tAta ! yUyam itaH paJcame saMvatsare - asya mitrajJAtimabhRteH purataH saMrakSaNArthaM saMgopanArtha pazca zAlyakSatAn mahyaM dattavantaH tAn gRhItvA mayA cintitam - atrakenApi vAkara yahAM lA sakUM aura Apako pIche vApisa karasake (taeNaM se dhaNe rohiNi evaM vayAsI) rohiNikA kI isa prakAra bAta sunakara dhanyasArthavAhane usase aisA kahA - ( kahaM NaM puttA ! tumaM mama te paMca sAli akkhae sagaDI sAgaDeNaM nijjAissasi) putri ! kisa taraha tuma mujhe ve pAMca zAli akSata zakaTI aura zakaTa samUha meM bharane lAyaka kara pIche vApisa denA cAha rahI ho ? (taeNaM sA rohiNi dhaSNaM evaM vayAsI evaM khalu taao| tumbhe io paMcameM savacchare imarasa mitta0 jAva bahave kuMbhasayA jAyA- teNeva kameNaM evaM khalu taao| tubhe te paMca sAli akkhae sagaDI sAgaDeNaM nijAe mi ) dhanyasArthavAha kA aisA kahanA suna kara rohiNikA ne kahA-tAta ! Ajase pAMcaveM varSa meM Apane mujhe mitra jJAti AdiparijanoM ke samakSa bulA kara5 pAMca zAli akSata diye the aura unake saMrakSaNa saMvardhana Adi viSaya meM Apane zikSA kI thI I OM sAthI zatruM (taraNa se dhaNNe rohiNi evaM vayAsI ) roDizianI yA rIte vAta sAMbhaLIne dhanyasA vAhe tene A pramANe kahyuM ( kahaNaM puttA ! tumaM te paMcasAli akkhara sagaDI sAgaDeNaM nijjAissasi ) he putrI ! meM ApelA pAMca zAlikaNeAne tame nAnI meATI ghaNI gADI AmAM bharAvIne kevI rIte ApavA mAMge che. ( taraNaM sA rohiNI ghaNNaM evaM vayAsI evaM khalu tAo ! tubhe io paMcame saMcchare imassa mitta. jAva vahave kuMbhasayA jAyA teNetra krameNaM evaM khalu tAo tumbhe te paMcasAli akavara sagaDI sAgaDegaM nijjAema ) dhanyasA vAhunuM kathana sAbhaLIne rAhiNikAe temane kahyuM- huM tAta ! - jathI pAMca varSa pahelA mitrajJAti vagere parijanA nI sAme mane khelAvIne tame pAMca zAlikaNA ApyA hatA ane ApatI 1khate tame temanA sarakSaNa savana vagerenI khAkhatamA sUcanA karyA hatA. tamArI pAsethI zAlikA laIne meM Ama vicAra zAlikA tAte ApyA che ane temanA saMrakSaNa tathA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 karyo ke A pAca savardhana viSe je Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 jJAtAdharmakathAGgasUtre kAraNena bhavitavyamiti, tadanu pitRgRhapuruSAn samAhUya mayA varddhayituM tebhyaste paJca zAlyakSatA dattAH / taiH suparikarmita kedAreSu vapanAdi kriyAbhiH parivaddhitA jAtAste prathame varSe mAgadhaprasthaparimitAH zAlayaH / evaM kramazo dvitIye varSe zAlInAM bahavaH kuDavAH saMjAtAH / tRtIye varSe bahavaH kumbhAH / caturthe saMvatsare bahUni kumbhazatAni zAlInAM saMjAtAniH / tenaiva krameNa evaM khalu he tAta ! yuSmAkaM tAn pazca zAlyakSatAn zakaTIzAkaTena pratiniryAtayAmi-samarpayAmiH / tata khalu sa dhanyaH sArthavAho rohiNikAyai subahukam=anekasaGkhyakaM zakaTI zAkaTaM ddaati,| __ maiMne unheM lekara aisA vicAra kiyA ki tAtane jo ye pAMca zAli akSata diye hai aura unake saMrakSaNa Adi ke viSaya meM jo kahA hai so niyamataH isameM koI na koI kAraNa avazya hai-aisA vicAra kara maiMne pitRgRha (pIyara ) ke puruSoM ko bulAyA aura unheM una pAMca sAli akSatoM ko baDhAne ke liye diyaa| una logoM ne unheM lekara supari karmita khetoM meM vapanAdi kriyA dvArA khUba baDhAyA prathama varSa meM ve magadhadeza prasiddha prasthapramANa nipaje / dvitIya varSa aneka kur3ava pramANayone para hue| tRtIya varSa meM ve aneka kuMbhapramANa hue| cauthe varSe saikar3oM kuMbhapramANa hue| isa taraha Apake dvArA diye hue ve pAMca zAli akSata Aja aneka gADI aura gAr3A pramANa hue haiM-isaliye maiM Apake liye Aja unheM aneka gAr3I aura gADA pramANa karake pIche vApisa derahI huuN| taeNaM se dhaNNe satthavAhe rohiNiyAe subahuyaM sagaDI sAgaDaM dalayai, taeNaM sA rohiNiM subahuM kaMI mane kahyuM che, jethI cakkasa A vAtamAM kaMIka rahasya hovuM joIe. ema vicAra karIne meM piyaranA mANasane lAvyA ane temane vardhana mATe pAMca zAlikaNe AvyA. temaNe zAlikaNe laI lIdhA, ane suparikarmita khetaramAM vAvIne te kaNenI khUba vRddhi karI. pahelA varSe magadha deza prasiddha prastha pramANu jeTalA zAlikaNe thayA. bIjA varSe vAvavAthI ghaNu kaLaze bharAya teTalA thayA, trIjA varSe bIjA varSa karatAM paNa vadhAre kaLaze bharAya teTalI zAli thaI. cothA varSe vAvavAthI seMkaDe kaLazo bharAya teTalI zAli thaI. A pramANe tame ApelA pAMca zAlikaNe Aje ghaNI nAnI moTI gADIomAM bharAya teTalA thaI gayA che, tethI ja huM Apane te pAMca zAlikaNe aneka gADIomAM bharAya teTalA pramA zumAM vadhana karIne pAchA ApI rahI chuM. (taeNaM se dhaNNe satyavAhe rohiNiyAra subahuyaM sagaDI sAgaDaM dalayai, zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- - - anagAradharmAmRtavaSiNA TIkA a0 7 dhanyasArthavAhacaritanirUpaNama 231 tataH khalu sA rohiNI subahukaM zakaTozAkaTaM gRhItvA yatraiva svakaM kulagRha-pitRgRhaM tatraivApAgacchati, upAgatya koSThAgArANi-koSThagRhANi -- vihADe ' vighaTayati= udghATayati, vighaTapya pallAn-zAlikoSThAn 'unbhidei ' udbhinatti-unmudritAn karoti, teSAM mudrAmapanayatItyarthaH, udbhidya zakaTIzAkaTaM bharati, bhRtvA rAjagRhaM nagaraM madhya madhyena yatraiva svakaM gRhaM, yauva dhanyaH sArthavAhastatraivopAgacchati / tataH khalu rAjagRhe nagare zRGgATaka yAvat-mahApathapatheSu bahujano'nyo nyamevamAkhyAti sagaDI sAgaDaM gahAya jeNeva sae kulaghare teNeva uvAgacchai, uvAga. cchittA koDAgAre vihADei) isa taraha rohiNikA ke vacana sunakara dhanya sArthavAhane use aneka zakaTI aura zakoM ko diyA vaha rohiNi kA una aneka zakaTI aura zakaTo ko lekara jahAM apanA kulagRha thA vahAM pahu~cI-pahuMca kara usane vahAM ke koSThAgAra ko ughAr3A (vihADittA pallaM ubbhidai)-ughAr3a kara vahAM rakkhe hue zAli koSThoM ko kholA unheM mudrA rahita kiyA-( ubhidittA sagar3IsAgaDaM bharei) bAda meM unase aneka zakaTI aura zakaToM ko bharA (bharittA rAyagiha nayaraM majjhaM majheNaM jeNeva sae gihe jeNeva dhaNNe satthavAhe teNeva uvAgacchai) bhara kara rAjagRha nagara ke ThIka bIco bIca ke mArga se hokara vaha jahAM apanA ghara thA aura jahAM dhanya sArthavAha the vahAM pahu~cI-(taeNaM rAyagihe nayare siMgADaga jAva bahujaNo annamannaM evamAikkhai, dhaNNeNaM taeNaM sA rohiNI subahuM sagaDIsAgaDaM gahAya jeNeva sae kulaghare teNeva uvAgacchai, uvAgAcchittA koTThAgAre vihADeI ) A rIte rehiNikAnI vAta sAMbhaLIne dhanyasArthavAhe tene ghaNI nAnI moTI gADIo ApI. rohiNikA te badhI nAnI moTI gADIone laIne mAM cAtAnupiya2 hetu tyAM mAvI tyA mAvIna tethe tyAMnA 12 ghAya(vihADittA pallaM ubhidai) tyA2mA tyAM bhU linA ne yA ( ubhidi. tAsagaDIsAgaDaM bharei) bhane manAthI nAnI moTI thI mAne sarI. ( bharittA rAyagihaM nayaraM majjha majjheNaM jeNeva sae gihe jeNeva ghaNNe satyavAhe teNeva uvAgacchai ) bharIne rAjagRha nagaranA ThIka madhya mArge thaIne jyAM tenuM pitAnuM ghara ane jyAM dhanyasArthavAha hatA tyAM pahoMcI (taeNaM rAyagihe nayare siMghADaga jAva bahujaNo annamanna evamAikkhAi, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ----- -- - ------ ---- --- --- - ___ jJAtAdharmakathAGgasUtre dhanyaH dhanyavAdapAnaM khalu he devAnupriyAH dhanyaH sArthavAhaH yasya khalu rohiNikA snuSA-caturthaputravadhU pazca zAlyakSatAn zakaTIzAkaTena niryAtayati. / tataH khalu sa dhanyaH sArthavAhaH paJca zAlyakSatAn zakaTIzAkaTena niryAtitAna samarpitAn pazyati dRSTvA hRSTaH yAvat 'paDicchai ' pratocchati-svIkaroti, pratISya-svI. kRtya tasyaiva mitrajJAtiprabhRteH, catasRNAM ca snuSANAM kulagRhasya purato rohiNikA snuSAM tasya-nijasya kulagRhasya-kuTumbasya bahuSu kAryeSu ca yAvad rahasyeSu ca devANuppiyA! dhaNNe satthavAhe te paMca sAli akkhae sagaDI sAgaDeNaM nijAie pAsai pAsittA haTTa tuTTha paDicchai, paDicchittA tasseva mittaNai0 cauNha ya suNhANaM kulagharassa purao rohiNiyaM suNhaM tassa kula gharassa bahussu kajjesu ya jAva rahassetu ya apucchaNijja jAva samvaka jja vaDAviyaM pamANabhUyaM ThAvei ) jaba ve gAr3I aura gAr3e bhare hue rAjagRha ke madhyamArga se hokara jA rahe the-taba logoM ne dekhakara nagarameM zRMgATaka Adi mArgI ke Upara paraspara isa prakAra se bAta cita karanA prAraMbha kiyA " devANupriyo ! dekho dhanya sArthavAha kitanA adhika dhanya vAda kA pAtra hai ki jo caturtha putra vadhU rohiNikA ke dvArA pAMca zAli akSatoM kI gADI aura gADoM se bharakara pIche lauTAye hue dekha rahA hai| aura haSTa tuSTa ho unheM svIkAra kara rahA hai / tathA svIkAra karake usa rohiNikA ko mitrajJAti Adi parijanoM ke cAroM putravadhUoM ke kula dhaNeNaM devANuppiyA ! dhaNNe satthavAhe te paMcasAli akkhae sagaDIsAgaDeNaM ni jjAie pAsai pAsittA haTTha tuTTha paDicchai paDicchittA tasseva mittaNAi. cauNha ya muNhANaM kUlagharassa purao rohiNiyaM suNhaM tassa kulagharassa bahusu kajjesuya jAva rahassesuya ApucchaNijjaM jAva savvakajna vaDAviyaM pamANabhUyaM ThAvei ) jyAre te nAnI moTI gADIo rAjagRha nagaranA madhyamArge thaIne pasAra thaI rahI hatI tyAre nagaranA zRMgATaka vageremAM ekaThA thayelA loke paraspara A pramANe vAta karavA lAgyA "devAnupriya! jue dhanyasArthavAha keTale badho bhAgyazALI che ke je Aje cothI putravadhU hiNikA vaDe pAMca zAlikaNanAM gADAMe ane gADIo bharIne pharI pAchA AvatAM jaI rahyo che. ane prasanna thaIne tuSTa thaIne tene svIkArI rahe che. te A badhuM svIkArIne sAhiNikAne mitra, jJAti vagere parijano temaja cAre putravadhUonA kuTuMbI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 7 dhanyasArthavAhacaritanirUpaNam 233 ApacchanIyAM yAvat sarvakAryavardvikAM pramANabhUtAM 'Thavei ' ' sthApayati sarva kuTumbAdhiSThAtrItvena tAM niyojayatItyarthaH / ___ evameva he zramaNAH ! AyuSmantaH ! yo'smAkaM zramaNovA zramaNIvA prabajitaH san viharati yadi paJca ca tasya mahAvatAni saMvaddhitAni bhavanti sa khalu ihabhave eva bahUnAM zramaNAnAM 4- caturvidhasaMghasya arcanIyaH-yAvat cAturantasaMsArakAntAraM 'vIivaissai ' vyatitrajiSyati-pArayiSyati yathA ca sA rohiNikA-dhanyasArthavA hasya caturthI putravadhUH / uktazcagRha varga ke samakSa apane kuTumba ke aneka kAryoM meM yAvat rahasyoM meM pUchane yogya yAvat samasta kAryoM meM pramANabhUta use banA rahA hai / ___ tathA saMpUrNa kAryoM kI baDhAne vAlI use mAna rahA hai-kAraNa isa kA kevala yahI hai ki dhanya sArthavAha ne usa rohiNikA ko apane samasta kuTumba kI adhiSThAtrI banA diyaa| ( evAmeca samANAuso ! jAva paMca ya se mahanvayA saMvar3iyA bhavaMti seNaM iha bhave ceva bahuNaM samaNANaM 4 aJcaNije jAva vIIvahassai jahAva sA rohiNiyA evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM sattamassa nAyajjhayaNassa ayama pannatte tti bemi ) isa taraha he AyuSmanta zramaNo! jA hamArA zramaNa tathA zramaNIjana dIkSita hotA huA apane paMca mahAvratoM ko baDhAtA rahatA hai vaha rohiNikA kI taraha isa bhavameM hI aneka zramaNa Adi mahonubhAvoM dvArA tathA caturvidha saMgha dvArA arcanIya Adi hotA huA catu: enI sAme pitAnA kuTuMbanI ghaNI bAbatemAM yAvata bIjI paNa ghaNuM rahasyanI mahatvapUrNa vAtamA tenI salAha laIne tene pramANabhUta banAvI rahyo che. temaja rohiNikAne te badhA kAmone saMpUrNa rIte pAra pADanArI mAnI rahyo che. kema ke dhanyasArthavAha rehiNikAne potAnA AkhA kuTuMbanI adhiSThAtrI banAvI dIdhI che ( evAmeva samANAuso ! jAva paMcaya se mahatvayA saMvar3iyA bhavaMti se NaM iha bhave ceva bahuNaM samaNANa 4 accaNijje jAva vIIvaissai jahAva sA rohiNiyA evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM sattamassa nAyajjhayaNassa ayamaDhe pannatte tibemi) A pramANe ja che AyuSyanta zramaNe ! je amArA zramaNa temaja zramaNIjana dIkSita thaIne pitAnA paMcamahAvratonuM vardhanakarate rahe che-te hiNikAnI jema A jagatamAM ja ghaNA zramaNa vagere mahAnubhAve dvArA temaja caturvidha saMgha dvArA arcanIya hoya che ane te caturgati rUpa A anAdi zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre " jahaseTThI taha guruNA, jahaNAijago taha samaNa saMghoya / jaha bahuyA taha bhavvA, jaha sAlikaNA taha vayAIM // 1 // " iti chAyA - " yathAzreSThI tathA gurava:, yathAjJAtijanastathA zramaNa saMghazca / yathA vadhvastathA bhavyAH (zramaNAH) yathA zAlikaNAstathA vratAni // 1 // iti evaM khalu he jambU : ! zramaNena bhagavatA mahAvIreNa yAvat mokSaM saMprAptena saptamasya jJAtAdhyayanasyAyam = pUrvoktaH artha = bhAvaH prajJaptaH = prarUpitaH / ' iti bravImi iti pUrvavat // iti zrI vizvavikhyAta - jagavallabha-prasiddhavAcakapaJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApaka- pravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka - vAdimAnamardaka- zrIzAhUcchapatikolhApurarAjapradatta - 'jainazAstrAcArya ' padabhUSita - kolhApurarAja, guru- bAlabrahmacAri - jainAcArya - jainadharmadivAkarapUjyazrI - ghAsIlAprativiracitAyAM ' jJAtAdharmakathAGga ' sUtrasyAnagAradharmAmRtavapiNyAkhyAyAM vyAkhyAyAM saptamamadhyayanaM saMpUrNam // 7 // 234 rgati rUpa isa anAdi saMsAra kAntAra ko pArakara detA hai / kahA bhI haizreSTha ke sthAnApanna yahAM gurujana haiM jJAtijanoM ke sthAnApanna zramaNa saMgha hai, badhuoM ke sthAnApanna bhavyajana haiM aura zAlikaNoM ke samAna pAMca mahAvrata hai / isa prakAra he jaMbU ! mukti ko prApta hue zramaNa bhagavAn mahAvIra ne isa saptama jJAtAdhyayana kA pUrvokta artha prarUpita kiyA hai| aisA maiM tuma se kahatA hU~ / zrI jainAcArya jainadharma divAkara zrI ghAsI lAlajI mahArAja kRta " jJAtAdharmakathAGgasUtra " kI anagAradharmAmRtavarSiNI vyAkhyA kA sAtavA adhyayana samApta // 7 // sa'sAra kAMtAra ( jaMgala) ne pAra thai jAya che. ahI zreSThInA sthAne gurujanA che. jJAtijanAnA sthAne zramaNusaMgha che. sagAvahAlA enA sthAne bhavya janA che ane zAlikaNA nA sthani paMcamahAvratA che. A rIte hai jammU ! mukti meLavelA zramaNa bhagavAna mahAvIre A sAtamA jJAtA dhyayananA apUrvokta rUpe nirUpita karyAM che. Ama huM tamane kahI rahyochuM. zrI jainAcAya jainadhama divAkara zrI ghAsIlAlajI mahArAjakRta 'jJAtAdhama kathAga' sUtranI anagAra dharmAmRtavarSiNI vyAkhyAnuM sAtamu' adhyayana samApta jJA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // athASTamamadhyayanaM prArabhyate // uktaM saptamAdhyanaM samprataM mallInAmakamamaSTamAdhyayanamucyate, evaM rUpeNa sahAsya sambandhaH-pUrvAdhyayane ' mahAvratAnAM virAdhanAyAmarthoM bhavati, tathA tatsamArA dhanAyAM zivamukhAvAptirUpaH paramArthoM bhavatI' tyuktam , asminnadhyayane tu teSAM mahAvatAnAmeva stokenApi mAyAzalyena mAlinye sati yathAvat svaphalajanakatvaM nAstIti pratibodhyate, ityevaM prasaMgataH prAptasyaitasyAdhyayanasya prathama mUtramAha - aSTama adhyayana prArabha - sAtavAM adhyayana kA bhAva saMpUrNa ho gayA hai-aba mallI nAmakA aSTama adhyayana prAraMbhahotA he ! isaadhyayana kA pUrva adhyayana ke sAtha isa prakAra se saMbaMdha hai ki pUrva adhyayanameM jo yaha viSaya kahA gayA hai ki jo sAdhumahAvratoM kI virAdhanA karatA hai vaha aneka anarthoM kA bhoktA hotA hai aura caturgati saMsAra meM paribhramaNa karatA hai jo inakI rakSA karatA hai-acchI taraha se ArAdhanA karatA hai-vaha ziva sukha prAptirUpa paramArthakA bhoktA hotA hai| aba isa adhyayana meM sUtrakAra isabAtako spaSTa kahate haiM ki una mahAvratoM meM yAdi thoDIsI bhI mAyAzalya se malinatA AjAtI hai to ve yathAvat apane phalake janaka nahI hote haiM / isIsaMbaMdha se prApta hue isa adhyayana kA yaha prathama sUtra hai jaiNaM bhaMte ityAdi AThamuM adhyayana. sAtamuM adhyayana purUM thaI gayuM che. have malI nAme AThamuM adhyayana prAraMbha thAya che. A adhyayanane pUrva adhyayananI sAthe saMbaMdha evI rIte che ke-sAtamA adhyayanamAM e prakAre carcA thaI ke je sAdhu mahAvratonI virAdhanA kare che te ghaNu anarthone bhegavanAra hoya che, ane te caturgati rUpa A saMsAramAM paribhramaNa kare che. je paMcamahAvatenI rakSA kare che-sArI peThe temanI ArAdhanA kare che te zivasukha prAptirUpa paramArthane bhegavatA hoya che. have AThamAM adhyayanamAM sUtrakAra e bAbatanuM spaSTIkaraNa kare che ke mahAvratomAM je DI paNa mAyA zayathI malInatA AvI jAya to temanuM phaLa saMpUrNa paNe maLatuM nathI. eja saMbaMdhanI carcA mATenA AThamA adhyAyantuN sA paDelu sUtra cha. ' jaiNa bhaMte ' ityAdi zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre mUlam - jaiNaM bhaMte! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM sattamassa NAyajjhayaNassa ayamaTThe paNNatte, aTTamassa NaM bhaMte! ke aTThe paNNatte ? | 236 evaM khalu jambU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM iheva jaMbUdIve dIve mahAvidehevAse maMdarassa pavvayassa paJccatthimeNaM nisaDhassa vAsaharapavvayassa uttareNaM sIyoyAe mahANaie dAhiNeNaM suhAvahasta vakkhArapavvatassa paccatthimeNaM paccatthimalavaNasamudassa puratthimeNaM etthaNaM salilAvatInAmaM vijae pannatte, tattha NaM salilAvatI vijae vIyasogAnAmaM rAyahANI paNNattA, navajoyaNavitthinnA jAva paccakkhaM devalogabhUyA, tIse NaM vIyasogAe rAyahANIe uttarapuratthi me disi - bhAe iMdakuMbhe nAmaM ujjANe, tattha NaM vIyasogAe rAyahANIe bale nAmaM rAyA tassa dhAraNIpAmokkhaM devI sahassaM orohe, hotthA, taraNaM sA dhAriNIdevI annayA kayAiM sIhaM sumiNe pAsittA NaM paDibuddhA jAva mahabbale nAmaM dArae jAva ummukka jAva bhogasamatthe // sU0 1 // TIkA - zrI jambUsvAmI pRcchati' jaiNaM bhaMte !' ityAdi ' jai ' yadi '' khalu 'bhaMte !' he bhadanta ! zramaNena bhagavatA mahAvoreNa zrIvardhamAna svA TIkArtha - ( jaiNaM bhaMte ! ) zrI jaMbUsvAmI sudharmAsvAmI se pUchate haiM ki ( jaiNaM bhaMte!) he bhadaMta ! yadi ( samaNeNaM bhagavayA mahAvireNaM jAva saMpatteNaM sattamassa NAyajjhayaNassa ayamaTThe paNNatte aTTamassa NaM bhaMte ! ke artha - ( jaiNa bhaMte!) zrI yU svAmI pUche che e (jaiNa bhaMte) De laDhata ! le ( samaNeNa bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM sattamassa NAyajjhayaNassa ayamaTThe paNNatte aTTamassa NaM bhaMte ! ke adve paNNatte ) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 5 balarAja caritanirUpaNam minA yAvat - siddhigatinAmadheyaM sthAnaM saMprAptena saptamasya jJAtAdhyayanasyAyamarthaH prajJaptaH, aSTamasya khalu he bhadanta ! ko'rthaH prajJaptaH ? 237 evaM zrIjambU svAminA pRSThaH zrI sudharmAsvAmI taM kathayati - ' evaM khalu jambU ityAdi / evaM khalu he jambU ! tasmin samaye - ihaiva jambUdvIpe dvIpe madhya jambU dvIpe mahAvidehe varSe mahAvidehanAma ke kSetre mandarasya parvatasya = meru gireH paccatthi meNaM' pazcime pazcimAyAM dizi ' nisadassa ' niSadhasya = niSadhaparvatasya 'vAsaharapa ' varSadharaparvatasya ' uttareNaM ' uttarasmin uttarasyAM dizi' sIyoyAe mahANa ' zItodAyA mahAnadyA: ' dAhiNe' dakSiNe dakSiNasyAM dizi sukhAva aTThe paNNatte) zramaNa bhagavAn mahAvIrane ki jo mokSako prApta ho cuke hai sAtaveM jJAtAdhyayana kA yaha pUrvokta artha prarUpita kiyA hai to he maMdata ! unhoMne AThave jJAtAdhyayana kA kyA bhAva prarUpita kiyA hai / ( evaM khalu jaMbU teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ihe vajaMbU dIve dIve mahAvidehe vAse maMdarassa pavvayassa pacccatthimeNaM nisadassa vAsahara pavvayassa uttareNaM sIyoyAe mahANaie dAhiNeNa suhAvahassa vakkhAravvayassa paccatthimeNaM paJcasthi malavaNasamudassa purasthimeNaM etthaNaM salilAva nAmaM vijae panante ) isa prakAra jaMbU svAmI ke dvArA pUche gaye zrI sudharmAsvAmI unase kahate haiM hai jaMbU | tumhAre prazna kA uttara isaprakAra hai usa kAla meM aura usa samaya meM isa jaMbUdvIpa nAmake dvIpa meM sthita mahAvideha nAmakA kSetra meM sumerUparvata kI pazcima dizA meM, niSadharvata kI uttaradizA meM zItodA ma mekSa pAmelA zramaNa bhagavAna mahAvIre sAtamAM jJAtAdhyayananA pUrvIkata rIte atha spaSTa karyo che. te huM bhatAM temaNe AThamAM jJAtAdhyayananA ze| atha nirUpita karyAM che. ( evaM khalu jaMbU teNaM kA leNaM teNaM samaeNaM iheva jaMbU dIve dIve mahAvidehe vAse maMdarassa pavvayassa paccatthimeNaM nisadassa vAsaharapavvayassa uttareNaM sIyo yA mahANaie dAhiNe NaM suhAvahassa vakrakhArapantrayassa paccatthimeNaM paJcatthimalava samudassa puratthimeNaM etthaNaM salilAvA nAmaM vijae pannatte ) zrI sudha svAmI jammU svAmIne javAba ApatAM kahe che ke he jammU ! tamArA praznananA uttara A pramANe che ke te kALe ane te samaye A jammU. dvIpa nAme dvIpamAM sthita mahAvideha nA kSetramAM sumeruparvatanI pazcimadizAmAM niSidhaparvatanI uttara dizAmAM, mahAnadI zIteAdAnI dakSiNe, sukhApAdaka vakSaskAra pava tanI pazcime, pazcima lavaNa samudranI pUrvAdizAmAM salilAvatI nAme vijaya che. pazcima samudramAM maLanArI mahAnadI zIteAdAnI dakSiNa dizAmAM salilA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 jJAtAdharmakathAGgasUtre hasya sukhotpAdakasya ' vakkhArapavyayassa' vakSaskAraparvatasya pazcime pazcimAyAM dizi pazcimalavaNasamudrasya 'puratthimegaM' paurastye pUrve, atra asmin sthAne khalu salilAvatI nAmA vijayaH prajJaptaH- pazcima samudragAminyAH zItodAmahAnadyA dakSiNataH salilAvatInAmakaM cakravartinAM vijetavyaM kSetrakhaNDamAsIt , tadeva salilAvatovijaya ityucyate ityrthH| ___ tatra khalu salilAvatIvijaye vItazokA nAma rAjadhAnI prajJaptA kathitA. / sA kIdRzo- ityAha-navayojanavistIrNA yAvat dvAdaza yojanAyAmA pratyakSa deva lokabhUtA sAkSAt svargasvarUpA / tasyAH khalu vItazokAyA rAjadhAnyA uttara paura stye-digbhAge IzAnakoNe indrakumbhaM nAmodyAnamAsIt. / tatra khalu vItazokAyAM rAjadhAnyAM balo nAma rAjA'bhUt / tasya balasya rAjJo dhAraNI pramukha devIsahasram. hAnadI kI dakSiNa dizAmeM,sukhotpAdaka vakSaskAraparvata kI pazcivadizAmeM, pazcimalavaNasamudra kI pUrva dizA meM salilAvatI nAma kA vijaya hai| pazcima samudra meM jAnevAlI zItodA mahAnadI kI dakSiNa dizA meM jo salilAvatI nAmakA vijaya hai-jise cakravatI jItA karate haiN| usI kA nAma salilAvatI vijaya hai| (tatthaNaM salilAvatI vijae voyasoyA nAma rAyahANI paNNattA) usa salilAvatI vijaya meM vItazokA nAma kI rAjadhAnI hai (nava joyaNavitthinnA jAva paccakkhaM devaloya yA) isakA nau yojana kA vistAra hai aura 12 yojana kA AyAma hai| yaha pratyakSa meM devaloka -amarAvatI-jaisI pratIta hotI hai| (tIseNaM vIyasogAe rAyahANIe uttarapurasthime disIbhAe iMdakuMbhe nAmaM ujjANe ) usa vItazokA nagarI ke IzAna koNa meM eka indrakuMbha nAmakA udyAna thaa| (tatthaNaM vIyasogAe vatI nAme eka kSetra-khaMDa-che. jene cakravartI sAmaTo jItatA AvyA che tenuM nAma salilAvatI vijaya che. (tatyaNa salilAvatI vijae vIyasokA nAma rAyahANI paNNattA) savi. sAratI visyamA vAtadist nAme me 204dhAnI cha ( nava joyaNa visthinnA jAva paccakkhaM devaloya bhUyA) tena vistAra na yobhana / tamasa tana AyAma 12 (bAra) jana jeTaluM che te pratyakSa devaleka-amarapurI-jevI muMha . (tIseNa vIyasogAe rAyahANIe uttarapurAsthimeM disimAe iMda kuMbhe nAmaM ujjANe) te pIta nagarIna zAna mAnnAme me dhAna sal. (tatthaNaM vIyasogAe rAyahANIe bale nAma rAyA, tassa dhAraNI pAmokkhaM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 balarAjacaritanirUpaNam 239 avarodhe-antaH pure Asan. balanAmakasya tasya rAjJo dhAraNIpramukhA ekasahastra saMkhyakAH devyaAsannityarthaH / tatastadanantaraM khalu sA dhAriNI devI anyadA kadAcit- anyasmin kasmi zcit samaye siMha svapne svapnAvasthAyAM dRSTvA pratibuddhA jAgaritA, yAvad mahAbalo nAma dArako jAtaH iha yAvacchabdena-sA svapattaM bharturagre nivedayati, tataH svapnapAThakamukhAt svapnaphalazrutistataH sA garbhavatI jAtA saMpUrNeSu mAseSu mahA. bala nAmakaH putro jAta ityarthoM boddhavyaH / sA kIdRza ityAha unmukta-yAvad rAyahANIe bale nAmaM rAyA,nassa dhAraNI pAmokkhaM devI saharasaM orAhe hotthA) usa vIta zokA nAma kI rAjadhAnI meM bala nAmakA rAjA rahatA thaa| usake antaH pura meM dhAraNI pramukha 1 hajAra rAniyAM thii| (taeNaM sA ghAriNI devI annayA kayAI sihe sumiNe pAsittA NaM paDibuddhA jAva mahabbale nAma dArae jAe ummukka jAva bhogasamatthe ) eka dinakI bAta hai ki jaba dhAriNI devI apanI zayyA meM Ananda ke sAtha soyI huIthI usa samaya usane rAtrike pazcima prahara meM svapna meM eka siMha dekhaa| svapna dekhane ke sAtha sAtha vaha jaga gii| svapna kA vRttAnta usane apane patise nivedita kiyaa| usane svapna pAThakoM ko bulAyA aura unalogone svapna phalakA rahasya use sunAyA rAnIne bhI vaha saba sunaa| vaha garbhavatI ho gaI / garbha ke no mAsa rAtri sagDhe sAta auraAnanda ke sAtha usake vyatIta huii| bAda meM mahAbala nAmakA putra usase utpanna huaa| devI sahassaM orAhe hotthA) te vItazekA nAmanI rAjadhAnImAM bala nAme rAjA rahete hate. tenA raNavAsamAM dhAraNA pramukha eka hajAra rANIo hatI. (taraNa sA dhAriNIdevI annayA kayAI sihe sumiNe pAssittANaM paDibuddhA jAva mahavvale nAma dArae jAe ummukkajAva bhogasamatthe) eka vakhatanI vAta che ke dhAriNIdevI pitAnI zayyA upara sukhethI sUtI te samaye rAtrinA chellA paheramAM teNe svapnamAM eka siMha joye. svapna jetAnI sAthe ja te jAgI gaI, ane savapnanI vigata pitAnA patine kahI saMbhaLAvI. svapna pAThakane lAvyA ane temaNe rAjAne svapnanA phaLa viSe badhI vAta kahI. rANIe paNa svapnanA rahasyane svapna pAThakanA mukhethI sAMbhaLyuM te sagarbhA thaI. garbhanA nava mAsa ane sADA sAta divase sukhethI pasAra thayA. tyAra bAda yathA samaye tene mahAbala nAme putrano janma thaye. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 jJAtAdharmakathAGgasUtre bhoga samarthaH = unmuktabAlabhAva vijJAtapariNatamAtraH sarvakalAkuzalo bhogasamarthoM jAta ityarthaH // sU01 // mUlam-taeNaM taM mahabbalaM ammApiyaro sarisiyANaM kamalasirI pAmokkhANaM paMcaNhaM rAyavarakannAsayANaM egadivaseNaM pANiM gehAti, paMca pAsAyasayA paMcasayadAo jAva viharai, therAgamaNaM, iMdakuMbhe ujjANe samosaDhA / parisA niggayA, balo vi niggao dhamma soccA Nisamma jaM navaraM mahambalaM kumAraM rajje ThAvei jAva ekArasaMgavI bahaNi vAsANi sAmaNNapariyAyaM pAuNittA jeNeva cArupavae mAsieNaM bhatteNaM siddhe ||suu02|| TIkA-tatastadanantaraM khalu taM 'mahabbalaM' mahAbalanAmakaM kumAraM mAtApitarau 'sari siyANaM ' sadRzInAM kulena vayasA yogyAnAM kamalazrIpramukhANAM, pazcAnAM rAjavaraka nyAzatAnAM paJcazatAnAM rAjavarakanyAnAm. ekadivase pANiM grAhayataH, paJca dhIre 2 vaha mahAbala putra bAlyakAla ko pUrA karake yauvana avasthA ko prApta huaa| avasthAnusAra vaha vikasitajJAna vAlA bhI hogayA sarvakalAoM meM kuzalamati bana gayA aura-paMcendriyoM ke bhoga bhogane lAyaka bhI ho gyaa| sUtra "1" 'taeNaM taM mahabdhalaM ' ityAdi TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (taM mahabbalaM ammApiyaro) usa mahAbala kA mAtA pitAne (egadivaseNaM) eka hI dina ke bhItara (sarisiyANaM kamalasirI pAmokkhANaM paMcaNhaM rAyavarakannAsayANaM) samAna kula, vaya vAlI kamalazrI Adi pAMcasau zreSTha rAjakanyAoM ke sAtha ( pANiM samaya jatAM mahAbala bacapaNa vaTAvIne juvAna thayo. uMmaranA vadhArAthI vadhIne te savizeSa vikAsa yukta jJAnavALe thayo. te badhI kaLAomAM kuzaLa buddhi vALa ane paMcendriyAnA bhegone bhegavavA yogya thaI gaye. sUtra " 1" | 'taeNaM mahAbvalaM 'tyAdi 10-(taeNa') tyA24 (tamahabbalaM ammApiyaro) mahAmasane tenA bhAta pitAsa ( egadivaseNa) 541 me hivasamA 4. (sarisiyANaM kamalasirIpAmokkhA gaM paMcaNhaM rAyavara kannAsayANaM) sarakhA kuLa ane sarakhI AyuSyavALI kamaLa zrI vagere pAMcaso uttama rAja anyAmAnI sAthe (pANiM geNhAve ti) 5264AvI hIghA. ( paMca pAsAya sayA paca saya zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNITI0 a0 8 balarAjadIkSAgrahaNAdinirUpaNam 241 prAsAdazatAni paJcazatabadhUnAM nivAsArtha paJcazatAni prasAdAn kArayataH / paJca zatadAyaH = paJcazatapramito dAyaH = yautukaM ' daheja ' iti bhASA prasiddhaH zvamureNa tasmai mahAbalakumArAya pradatta ityarthaH / sa mahAbalakumAraH yAvad = upari prAsAde mAnuSyakAn kAmabhogAn upabhuJjAnaH, viharati = Astesma / atha - 'therAgamaNaM ' sthavirAgamanam = tatra vItazokAyAM nagaryAM sthavirANAmAgamanamabhUdityarthaH / te sthavirAH indrakumbhe-idrakumbhanAmake 'ujjANe ' udyAne 'samosodA' samavasRtAH - avagRhamavagRhyAvasthitAH / pariSannirgatA = vItazokAnagarI nivAsIno lokAH sthavirANaM vandanArthaM bahirniHsRtA ityarthaH / balo'pi nirgataH balanAmA nRpo'pi nagaryAM niH sRtaH / sthavirANAmantike dharma zrutvA nizamya, rAjA bala: pratibuddhaH sannavAdIt hAti) vivAha kara diyaa| ( paMca pAsAyasayA paMcasayadAo ) aura pAMca sau prAsAda una 500 pAMca sau vadhUoM ke nivAsa ke liye banavAdiye / mahAbala kumArake liye usake zvasura ne 500 pramANa daheja diyA / arthAt daheja meM bhI vastue mahAbala kumArako milI- ve saba 500 500 sau thI / ( jAva viharai ) isa taraha vaha mahAbala kumAra yAvat mahaloM ke Upara rahatA huA manuSya bhava saMbaMdhI kAma bhogoM ko bhAgane lagA ( therAgamaNaM iMdakuMbhe ujjANe samosaDhA parisA niggayA balo viniggao ) vItazokA nAmakI usanagarI meM eka samaya sthaviro kA Agamana huA ve saba vahAM ke indrakuMbha nAma ke udyAna meM muniparaMparA ke anusAra avagraha prAptakara virAjamAna hue / nagarI ke pariSada muni vaMdanA ke liye apane apane ghara se nikala kara usa udyAna meM AI / bala rAjA bhI AyA / ( dhammaM soccA nisamma dAo ) bhane pAMyaso bhaDesa te pAMyaseo navavadhUo ne rahevA mATemanAvI dvIdhA, mahAmala kumAranA sasarAe pAMcase pramANA deja ApyuM. eTale ke mahAkhalakumArane dejamAM jeTalI vastue maLI te tamAma pAMcaseAnI sakhyAvaajii hutI. ( jAva vihAi ) yA pramANe mahAmasa ubhAra 'yAvata ' adhA bhddeleAmAM rahIne manuSya bhavanA adhA bhAgebhogavavA lAgyA. (therAgamaNa iMdakuMbhe ujjANe samosaDhA parisA niggayA balo vi niggao) eka vakhate vItazAka nAmanI te nagarImAM sthavirAnuM Agamana thayuM. tee badhA tyAMnA indrabhanA udyAnamAM muniparaparAne anusaratAM avagraha meLavIne virAjamAna thayA. nAgirakAnI pariSada pAta pAttAnA gherathI nIkaLIne munijanAnI vaMdanA mATe udyAnamAM AvI. khalarAjA paNa tyAM AvyA, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 jJAtAdharmakathAGgasUtre atra pUrvavad varNanaM bodhyam. yathA he devAnumiyAH mahAbalakumAraM rAjye sthAyitvA yuSmAkamantike pravrajitumicchAmi tataH sthaviraiH - ' vilambaM mAkuru ' ityukto ssau balaH yannavaraM = vizeSavRttamAha - mahAbalaM mahAbalanAmakaM svaputraM rAjye sthApayati sthApayitvA sthavirANAM samIpe pravrajitaH / yAvad ekAdazAGgavid ekAdazAGgAnyadhIte sma / bahUni varSANi zrAmaNyaparyAya pAlayitvA yatraiva cAruparvatastatropAgatya mAsikena bhaktena mAsika bhakta patyAkhyAne na mAsikamanazanaM kRtvetyarthaH siddhaH = mukti prAptaH // 02 // , jaM navaraM mahavvalaM kumAraM rajje ThAvei, jAva ekkArasaMgavI bahUNi vAsANi sAmaNNapariyAyaM pAuNittA jeNeva cArUpavvae, mAsieNaM bhatte siddhe ) sthaviroM se zrutacAritra rUpa dharma kA vyAkhyAna sunakara, use hRdaya meM dhAraNa kara rAjA bala pratibuddha ho gayA / aura kahane lagAhe devAnupriyo ! maiM mahAbala kumAra ko rAjya meM sthApita kara Apake pAsa dIkSA lenA cAhatA hU~ / isa taraha jaba rAjA ne kahA- to una sthavi - roM ne " vilamba mata karo " aisA usase kahA - isa prakAra una se AjJApita hotA huA vaha mahAbala rAjA vApisa nagara meM AyA vahAM Akara usane mahAbala kumAra ko rAjya meM sthApita kiyA / bAda meM sthaviroM ke pAsa jAkara dIkSita ho gayA / dhIre 2 usane 11 aMgoM kA adhyayana kara liyA / isa taraha usane aneka varSo taka zrAmaNya paryAya kA pAlana kiyA / pAlana karake phira vaha jahAM vaha cAru parvata thA vahAM aayaa| vahAM Akara usane 1 mAsa kA bhakta pratyAkhyAna kiyA / aura anta meM mukti ko prApta ki / sUtra 2 (6 19 ( dhammaM soccA nisamma jaM navaraM mahabbalaM kumAraM rajje ThAvei, jAna ekkArasaMgavI bahUNi vAsANi sAmaNa pariyAyaM pAuNittA jeNeva cArUpavva mAsieNa bhatteNaM siddhe) sthavirA pAse zrI zrutacaritra rUpa dharmanuM vyAkhyAna sAMbhaLIne tene sArI peThe hRdayamAM dhAraNa karIne rAjA khala pratibuddha thaI gayA, ane te kahevA lAgyA- hai devAnupriyA ! huM' mahAkhala kumArane rAjyAsane sthApita karIne tamArI pAsethI dIkSita thavA cAhuM chuM. rAjAnI A vAta sAMbhaLIne sthaviza e tene kahyuM 'vilamba kA nahi' A rIte temanI AjJA meLavIne rAjA nagaramAM AvyA. tyAM AvIne teNe mahAkhala kumArane rAjyasiMhAsana upara besADayeA. tyArabAda rAjA sthavirezanI pAse AvIne dIkSita thai gayA. dhIme dhIme teNe agiyAra (11) aMgAnuM adhyayana karyuM. ArIte teNe ghaNAM varSoM sudhI zrAmaNya paryAyanuM pAlana karyuM.. pAlana karIne te jyAM cAruparvata hatA tyAM AvIne teNe eka mAsanu` bhakta pratyAkhyAna karyuM ane ante mukti meLavI sU02A zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mahAbalAdiSaTAjasvarUpanirUpaNam 243 mUlam - taraNaM sA kamalasirI annayA sIhaM sumiNe jAva balabhaddo kumAro jAo, juvarAyA yAvi hotthA, tassa NaM mahAbalassa ranno ime chappiyabAlavayaMsagA rAyANo hotthA, taM jahA ayale dharaNe pUraNe vasu vesamANe abhicaMde sahajAyayA sahavaDDiyA jAva amhehiM egayao sameccA NitthariyantraM tikaTTu annamannasseyamaTTaM paDisurNeti, teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM iMdakuMbhe ujjANe therA samosaDhA / parisA niggayA, mahabbale NaM dhammaM soccA jaM navaraM chappiyabAlavayaMsae ApucchAmi balabhaddaM ca kumAraM raje ThAvemi, jAva chappiya bAlavayaMsae Apucchai / taraNaM te chappiyabAlavayaMsagA mahabbalaM rAyaM evaM vayAsI - jai NaM devANuppiyA ! tubbhe pavvayahaM ahaM ke anne AhAre vA jAva pavvayAmo / tapaNaM se mahabbale rAyA te chappiya bAlavayaMsae evaM vayAsI-jaiNaM tubbhe mae sadvijAva pavvayaha to NaM gacchahaM jeTThe putte saehiM 2 rajjehiM ThAvehapurisa sahastavAhiNIo soyAo durUDhA jAva pAubbhavaMti, tae NaM se mahabbale rAyA chappiyabAlavayaMsae pAunbhUte pAsai, pAsittA, haTTatuTThe koDuMbiya purise sahAvei, sadAvittA balabhaisa abhiseo. Apuccha, taeNa se mahabbale jAva mahiDDIe jAva pavvaie ekkArasa aMgAI ahijai, bahUhiM cauttha jAva bhAvemANe viharai // sU0 3 // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 jJAtAdharmakathAGgasUtre TIkA-'taeNaM sA' ityAdi / tatastadanantaraM sA kamalazrI rAjJI mahAbalasya bhAryA, anyadA anyasmin kAle sihaM svapne dRSTA prtibuddhaa| yAvat valabhadraH kumAro jAtaH atra yAvaktaraNenAyamartho'vagantavyaH --sA svapnavRttaM bharturagre nivedayati tataH svapnapAThakamukhAt svapnaphalazravaNaM yAvat-tadanantaraM sA garbhavatI jAtA, saMpUrNaSu mAseSu balabhadranAmakaH kumAraH uptanna iti / sa yuvarAjazcApyabhavat / tasya khalu mahAbalasya rAjJa ime vakSyamANA SaDapi ca bAlavayasyakA bAlamitrANi 'taeNaM sA kamalasirI' ityaadi| TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (sA kamalasirI ) mahAbala rAjA kI rAnI kamala zrI ne (annayA) kisI eka samaya (sIMha) siMha ko (sumiNe) svapna meM (jAva balabhaddo kumAro jAo) dekhA aura dekha kara vaha pratibuddha ho gaI-jaga gaI- / yAvat usa ke balabhadra kumAra utpanna huA yahAM yAvat zabda se isa pATha kA saMgraha huA hai-kamala zrI ne svapna meM jo siMha dekhA thA usa svapna ko usa ne apane pati mahAbala se kahAmahAbala ne svapnapAThakoM ko bulAyA unhoM ne isa dRSTa svapna kA kyA phala hai yaha bAta use sunaaii| sunakara saba ko baDA Ananda huaa| kamala zrI garbhavatI huI / nau mAsa sADhe sAta dina jaba garbha ko pUrNa ho gayA-taba kamala zrI ke balabhadra nAma kA kumAra utpanna huaa| (juvarAyA yAvi hotthA) dhIre 2 vaha kumAra yuvarAja bhI bana gyaa| (tassa NaM mahAbalassa ranno ime chappiya bAlavayaMsagA rAyANI hotthA) 'taeNa sA kamalasirI' yA sAtha-(taeNa) yA2mA (sA kamalasirI) mahArAnI 27 matA zrIsa ( annayA ) 17 me 1mate ( sIha) siDana (sumiNe) vanamA (jAva balabhaddo kumAro jAo) neyo mana na ta onll . yAvat' samaya jatAM tene balabhadra nAme kumAra jajo. ahIM "yAvata' zabdathI A pAThene saMgraha thaye che ke-kamalazrIe je svapnamAM siMha joye hato te svapna viSenI carcA teNe pitAnA pati mahAbalane karI mahAbale savaSNapAThakane bolAvyA svapnapAThakee tene svapnanuM phaLa batAvyuM. savapnaphaLane jANIne badhAne khUbaja AnaMda thaye. kamaLazrI sagarbhA thaI. garbhane jyAre navamAsa ane sADA sAta divasa pUrAM thayAM tyAre kamaLazrInA udarathI balabhadranAme kumArane janma thaye. (juvarAyA yavi hotthA ) samaya 5sA2 thatai bhA2 mA yuva204 5Y gayA. (taskhaNaM mahAbalassa ranno ime chappiyabAlavayaM sagA rAyANo hotthA) mahAbala rAjAne 6 bAlamitra rAjAo paNa hatA. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 mahAbalAdiSaT rAjasvarUpanirUpaNam 245 rAjAna Asan ,tad yathA-(1) acalaH, (2) dharaNaH, (3) pUraNaH, (4) vasuH (5) vai zramaNaH, (6) abhicaMdraH, te kIdRzA ityAha-' sahajAyayA' sahajAtakAH saha samAnakAle samutpannAH, sahavardhitAH, samAnakAle vardhitAH, yAvat-'tesiM annayA kayAiM egayao sahiyANaM samuvAgayANaM sanisannANaM saniviTThANaM imeyArUve miho. kahAsamullAve samuppajityA-jannaM devANuppiyA ! amhaM suhaM vA dukkhaM vA pavajA vA videsagamaNaM vA samupajjai, tannaM, ' ityantasya pAThasya saMgrahaH / teSAm anyadA kadAcit ekataH sahitAnAM samupAgatAnAM saMniSaNNAnAM saMniviSTAnAm ayametadrUpaH miyaH kathAsamullApaH samudapadyata itichAyA / ekata: ekatra-ekasmin sthAne sahitAnAM militAnAM, samupAgatAnAM saptAnAM madhye ekasya kasyacida bhavane kAryavazAt saMprAptAnAM, saMniSaNNAnAm upaviSTAnAM, saMniviSTAnAM sthirasukhAsanasthitAnAm-ayametadrUpA vakSyamANasvarUpaH mithaH kathAsamullApaH parasparavArtA lApaH samudapadyata-abhavat , ityarthaH / yat khalu devAnupiyAH ! asmAkaM sukhaM vA duHkhaM bA pravrajyA vA videzagamanaM vA samutpadyate, tat khalu asmAbhiH 'egayo usa mahAbala rAjA ke ye chaha bAla mitra rAjA the / (taMjahA ayale, dharaNe, pUraNe, vasu, vesamaNe abhicaMde sahajAyayA, sahavar3iyA jAva kamhahiM egayao sameccA Nitthariyavva tti kaTu annamannasseyamaDhe paDisuNeti ) unake nAma ye haiM- (1) acala, (2) dharaNa (3) pUraNa (4) vasu (5) vaizramaNa (6) ye abhicaMdra / saba mahAbala rAjA ke sAtha2 utpanna hue the,aura unhIM ke sAtha 2 baDhe hue the| eka samaya saba ye sabake saba kisI kAryavaza eka sthAna para ekatrita hue to paraspara meM ina saba ne aisA vicAra kiyA-ki cAhe sukha kAraka kArya ho yA duHkha kAraka kArya ho, pravrajyA lenA ho yA paradeza jAnA ho cAhe inameM se koI bhI (taMjahA ayale, dharaNe, pUraNe, vasu, vesamaNe, abhicaMde sahajAyayA saha vaDiyA jAva amhehiM egayao sameccA Nitthariyana tti kaTu anna manna sse yamaDhe paDimuNeti tamanA nAbhI pramANe cha-(1) sayasa, (2) 524, (3) pUraNa, (4) vasu, (5) vaizrama, (6) mamiya dra. // 5 mA 2nI sAthe / janmyA hatA, ane temanI sAthe ja meTA thayA hatA, eka vakhate jyAre badhA keI kAryavaza eka sthAne ekaThA thayA tyAre teoe vicAra karyo ke dukha kAraka ke sukha kAraka game tevuM kAma hoya pravajyA grahaNa karavI hoya ke paradeza eDavuM hoya, te ApaNe badhAe saMpIne ja te kAma sAthe rahIne karavuM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 jJAtAdharmakathAGgasUtre sameccA' ekataH sametya ' NitthariyavvaM ' nistaritavyam itikRtvA'nyonyasyaitamaprativanti, asmAbhiH sarvamitrairmilitvA sarva kArya saMpAdanIyamiti nizcitya parasparametamartha pratijJAtavanta ityarthaH / tasmin kAle tasmin samaye indrakumme udyAne sthavirA: samavasRtAH samAgatavantaH / pariSannirgatA=sthavirAn vaMdituM vItazokA nagarI nivAsino lokA bahirniHsRtAH, mahAvalo rAjA'pi vandanArthe nirgataH / mahAbalaH khalu dharma zrutvA pratibuddhaH san sthavirAnevamavAdId yuSmAkamantike pratrajitumicchAmi yannavara SaDapi ca vAlavayasyakAn ApRcchAmi balabhadraM ca kumAraM rAjye sthApayAmi, tataH kArya karanA ho to hama saba loga milakara hI vaha kArya kareMge isa prakAra se Apasa meM ve saba vacana baddha ho gaye / ( teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ) itane meM usa kAla aura usa samaya meM ( iMdakuMbhaujjANe therA samosadA ) usa iMdakuMbha udyAna meM sthaviroM kA Agamana huA - ( parisA nigyA mahaJcaleNaM dhammaM soccA jaM navaraM chappiyabAlavayaMsae Apu - cchAmi balabhaddaM ca kumAraM rajje ThAvemi ) sthaviroM kA Agamana sunakara vItazokA nagarI ko pariSada muniyoM ko vaMdanA karane ke liye apane 2 ghara se nikala kara udyAna me AI, mahAbala rAjA bhI gaye / dharma kA upadeza huA mahAbala rAjA dharma kA upadeza suna kara pratibodha ko prApta ho gayA / usane usI samaya sthaviroM se kahA-bhadaMta ! maiM Apa logoM ke pAsa dIkSA dhAraNa karanA cAhatA hU~ parantu mere jo bAlasakhA haiM maiM una se yA prabhArI tethe pratijJA ( vayana ) maddha thayA ( teNa kAlena teNaM samaeNaM ) te ANe yAne te samaye iMdakubhe ujjANe therA samosaDhA ) indraDula udyAnabha ! sthavirA padhAryAM. ( parisA niggayA mahabbale NaM dhammaM soccA jaMna varaM chappiya bAlavayaMsae ApUcchAmi balabhaddaca kumAraM rajje ThAvemi ) sthavirAnuM, Agamana sAMbhaLIne peAta peAtAnA sthAnethI nIkaLIne vIta zAkA nagarInA nAgirakAnI pariSada muniyAnI vaMdana mATe udyAnamAM AvI. mahAkhala rAjA paNa tyAM gayA. muniee dhanA upadeza ApyA dharmopadeza zravaNu karIne rAjA mahAbalane pratibeAdha thayo. eTale ke vairAgya thaye. mahAbale te samaye ja sthavirAne vina Mti pAsethI dIkSita thavA cAhu chuM. paNa te pahelAM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 karI " he bhadata ! huM tamArI A viSe mArA khAlasAkhAone Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNa TIkA a0 8 mahAbalAdiSaTra rAjasvarUpanirUpaNam 247 sthaviraiH-' mA vilamba kuru' ityevamuktaH san svabhavane samAgatya yAvat tAn SaDapi vAlavayasyakAn apRcchati / tataH khalu te SaDapi ca vAlavayasyakAH mahAbalaM rAjAnamevamavAdIt-yadi khalu devAnumiyAH ! yUyaM pratrajiSyatha, asmAkaM ko'nya AdhAro vA Alambo vA bhaviSyati yAvat-tasmAd yuSmAbhiH sahaiva vayaM prvjaamH| tataH khalu sa mahAbalo rAjA tAn SaDapi ca bAlavayasyakAn evamavAdItyadi khalu yUyaM mayA sAdhaM yAvat pravrajiSyatha, tarhi khalu sva svabhavanaM gacchata jyeisa viSaya meM pUcha lU~ aura balabhadra kumArako rAjya meM sthApita kara dU~ pIche Apake pAsa saMyama luugaa| isa prakara rAjA kA kathana sunakara sthavi roM ne usase " mA bilambaM kurU" bilamba mata karo aisA kahAsthaviroM dvArA anumata ho kara rAjA apane ghara para vahAM se vApisa AyA aura Ate hI usa ne (jAva chappiya bAla vayaMsae Apucchai ) apane bAla kAlya ke una chaha mitro se puuchaa|| (taeNaM te chappiya bAlavayaMsagA mahabvalaM rAyaM evaM vayAsI) apane mitra mahAbala kI bAta sunakara una mitroM ne usase aisA kahA( jaiNaM devA. jAva pavvayAmo) mitra ! yadi Apa dIkSA lenA cAhate haiM to phira hamArA Apake bAda aura kauna dusarA AlaMbana tathA AdhAra hogA-isaliye hama bhI Apa hI ke sAtha dIkSA saMyama dhAraNa kreNge| (taeNaM....evaM vayAsI) isa prakAra apane bAla kalya ke mitroM kI bAta sunakara rAjA mahAbala ne una se kahA ( jaiNaM tumbhe mae saddhi jAva huM pUchI lau ane balabhadra kumArane rAjyasane besADI dau. tyAra bAda tamArI pAsethI saMyama grahaNa karIza. "A rIte rAjAnI vinaMtI sAMbhaLIne sthavizaya tena. 4hyu-" mA vilambaM kuru, bhAI 43 / nahi. " mAma sthavizanI bhAjJA bhagavAna ta za pAtAna 2 paach| 1vyA. 2 mAvIna taNe (jAva chappiyavAlavayaMsae Apucchai potAnA chase mAlasamAyAne pUchyu. (taeNaM te chappiyabAlavayaMsaMgA mahabbalaM rAyaM evaM vayAsI ) potAnA bhitra mahAmasana pAta sAmIla te bhitrAya tena dhu-"jaiNa devA jAva pavvayAmo) bhitra ! tame nadIkSita yA yADo ch| to abhaa| choya AlaMbana ane AdhAra thaze ? ethI ame paNa tamArI sAthe ja dIkSA saMyama dhAraNa 4rIzu. (taeNaM........evaM vayAsI) mA zata pAtAnA mAsa samAyAnI vAta sAMbhaLIne mahAbale temane kahyuM__ (jaiNaM tubbhe mae saddhiM jAva pabbayaha toNaM gacchaha jeTe putte saehiM 2 rajje hiM ThAveha) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 jJAtAdharbhakathAsUtre SThAna putrAn svakeSu svakeSu rAjyeSu sthApayata, sthApayitvA puruSasahasravAhinI zivikA dUrUDhAH samArUDhAH santo yAvat-mamAnti ke prAdurbhavata, tataste SaDapi bAlavayasyakAH sva sva gRhe gatvA sva sva jyeSThaputraM rAjye sthApayitvA puruSasahasravAhinIH zivikAH samArUDhAH santa mahAbalasya rAjJo'ntike prAdurbhavanti / tataH khalu sa mahAbalo rAjA SaDapi ca bAlavayasyakAn prAdurbhUtAn pazyati / dRSTvA hRSTatuSTo'tizayena tuSTaH san kauTumbikapuruSAn zabdayati Ahvayati / zabdayitvA =AhUya balabhadrasya balabhadrakumArasya abhiSekaH kAritaH / tato mahAvalo balabhadraM pancayaha to NaM gacchaha jeTe putta saehiM 2 rajjehiM ThAveha ) yadi Apa loga mere sAtha prabajita honA cAhate haiM to apane 2 ghara para jAo aura jAkara jyeSTha putroM ko apane 2 rAjyapada para sthApita karo-bAda meM puruSa sahasra vAhinI zikSikAo para ArUDha hokara mere pAsa yahAM Ao (purisasahassabAhiNIo sIyAo dukhDhA jAva pAunbhavaMti ) isa prakAra mahAbala rAjA kI bAta sunakara ve chahoM mitra vahAM se apane 2 ghara para Aye-aura apane 2 jyeSTha putroM ko apane 2 pada para sthApita kara puruSa sahasra vAhinI zibikA para ArUDha ho mahAbala rAjA ke pAsa Aye / (taeNaM se mahAbale rAyA chappiya bAla vayaMsae pAunbhUe pAsai, pAsittA haTTa tuTTe koDubiya purisaM saddAvei, sadAvittA balabhaddassa abhiseo, Apucchai ) mahAbala rAjA ne jaba apane ina chahoM bAla makhAoM ko apane pAsa AyA huA dekhA-to dekhakara ve bahuta adhika jo tame badhA khuzIthI mArI sAthe dIkSita thavA cAhatAhe che to satvare pitA potAnI rAjadhAnIe jaIne pita pitAnA moTA putra ne rAjagAdIe besADIne hajAra puruSe vahana kare evI " puruSa sahastravAhinI" pAlakhIo 652 mesIna maDI mArA. ( purisasahassabAhiNoo sIyAo durUDhA jAva pAubbhavaMti ) 0 zata mata rAnI pAta samajAna cha bhitrI tyAMcI pitApitAne ghera AvyA ane pitAnA sthAne moTA putrane rAja gAdIe besADIne puruSa sahastra vAhinI pAlakhIo upara besIne thaIne mahAbala rAjAnI pAse AvyA. (taeNaM se mahabbale rAyA chappiya bAlavayaMsara pAunbhUe pAsai, pAsittA haTTa tuDhe koDuMbiyapurisaM sadAvei, saddAvittA balabhaddassa abhise bho, Apucchai) pitAnA chae bAlamitrane potAnI pAse AvI gayelA joIne rAjA mahAbala atyaMta hArSita temaja saMtuSTa thayo. rAjAe satvare te samaye ja kauTuMbika puru zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 8 mahAbalAdi SaTrAjasvarUpanirUpaNam 249 rAjAnam. ApRcchatisma / ApRcchaya sa mahAbalo yAvat maharyA mahAdyutyA puruSasahasravAhinIM zivikAmAruhya yAvat sthavirANAmantike patrajitaH dIkSAM gRhIta. vAn / ekAdazAGgAni-AcArAGgAdIni adhItesma / bahubhizcaturthAdi bhaktaiH yAvat AtmAnaM bhAvayan viharati Aste sma // sU03 // mUlam-taeNaM tesiM mahabbalapAmokkhANaM sattaNhaM aNagArANaM annayA kayAiM egayao sahiyANaM imeyArUve miho kahAsamullAve samuppajitthA-jaNhaM amhaM devANuppiyA ! ege tavokammaM uvasaMpajittANaM viharai, tapaNaM amhehi savvehiM tavokammaM upasaMpajittANaM viharittaetti kaTu aNNamaNNassa eyama, paDisuNeti, paDisuNittA bahUhiM cauttha jAva viharaMti, taeNaM se mahabbale aNagAre imeNaM kAraNeNaM itthiNAmagoyaM kamma nivvattiMsu // sU0 4 // harSita evaM saMtuSTa hue| usI samaya una ne kauTumbika purUSoM ko bulAyA-bulAkara balabhadra kumAra kA abhiSeka krvaayaa| isa taraha balabhadra kumAra aba rAjya pada AsIna ho gyaa| mahAbala rAjA ne balabhadra se pUchA-pUchakara phira ve puruSa sahasra bAhinI zivikA para ArUDha ho gaye-aura mahARddhi evaM mahAghuti ke sAtha ra calate hue vesthaviroM ke pAsa udyAna meM aaye| unhoM ne saMyama le liyaa| AcArAMga Adi 11 aMgoM kA adhyayana kiyA aura caturthabhakta Adi vividha prakAra kI tapasyAoM se apane AtmA ko bhAvita kiyA |suu03|| ne bolAvyA ane belAvIne balabhadra kumArano rAjyAbhiSeka karAvaDAvyuM. A rIte balabhadra kumAra rAjayAsane birAjIta thaI gayA. rAjA mahAbale pratrajyA viSe balabhadrane pUchyuM ane pUchIne puruSa sahastravAhinI pAlakhI upara besIne mahAddhi ane mahAvRtinI sAthe zobhatA teo udyAnamAM sthavirenI pAse AvyA. ane teoe saMyama svIkAryo. temaNe AcArAMga vagere agiyAra aMgenuM adhyayana karyuM. ane caturthabhakta vagere aneka prakAranI tapasyA ethI potAnA AtmAne bhAvita karyo. e sUtra "3". zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre TIkA - tersi' ityAdi / tatastadanantaraM teSAM mahAbalamamukhANAM saptAnAmanagArANAm anyadA kadAcit anyasmin kasmiMzcit kAle ekataH sahitAnAm ekatropaviSTAnAm ayametadrapaH - vakSyamANasvarUpaH 'miho' mithaH parasparaM 'kathAsamullAve ' kathAsamullApa:- vArtAlApaH samupajjitthA samudapadyata - abhavathe devAnupriyAH ! asmAkaM madhye ' ege' ekaH = ko'pyekaH yat khalu tapaH karma ' uvasaMpajjittA ' upasaMpadya aGgIkRtya khalu viharati-vihariSyati, asmAbhiH sarvaiH tat khalu tapaH karma upasaMpadya khalu vihartu = vihartavyam iti kRtvA ' annamannassa ' anyonyasya parasparasya etamartha ' paDisurNeti pratizaNvanti = pratijAnanti pratijJAM 6 , , 250 6 ' taraNaM tersi mahavyalapA mokkhANaM ' ityAdi / TIkArtha - ( taraNaM ) isa ke bAda ( tersi mahaJcalapAmokkhANaM sattaNhaM aNagArANaM annayA kayAI) una mahAbala pramukha sAna anagAroMko kisI eka samaya (egayao sahiyANaM imeyArUve miho kahA samullAve samuppa jitthA ) jaba ki ye eka jagaha baiThe hue the isa prakAra kA yaha vicAra utpanna huA - paraspara meM unakI aisI bAta cIta calI - ( jaNhaM amhaM devANupiyA / ege tavokammaM uvasaMpajjittANaM viharai ) he devAnupriyoM ! hama logoM meM se jo bhI koI tapa karma ko aMgIkAra kara apane Apa ko bhAvita karegA - hama saba bhI vahI tapa karma Acarita kreNge| (taSNaM amhehiM savvehiM tavokammaM uvasaMpajjittANaM viharitapatti kaTTu aNNa 'tapaNa' tesi mahabbalapAmokkhANaM tyAhi TIartha - (taraNa ) tyAramA ( tesiM mahAbbalapAmokkhANaM sattaNhaM aNagArANa annayA kayAI ) ardha vayate mahAmAsa pramukha te sAte managArIne ( egayao sahiyANa imeyArUve miho kahAsa mullAve samuppajjitthA ) -nyAre tethe kheDa sthAne ekaThA thaIne beThA hatA tyAre A pramANe vicAra ku-eTale ke teo A rIte marasa parasa bAtacIta 42vA sAjyA - ( jAnhaM amhaM devANuviyA ! ege tavo kammaM uvasapajjittANa viharai ) De hevAnupriyo ! AyAmAMthI gabhete vyakti je jAtanuM tapa kama svIkArIne peAtAnA AtmAne bhAvita karaze ApaNe badhA pazu teja tapa AcarIzuM ( taNNaM amhehiM savvehiM tavokammaM uvasaMpajjittA NaM viharittarati kaTTu aNNamaNNassa eyama paDisurNeti ) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mahAbalA diSaTrAjasvarUpanirUpaNam 251 kurvanti / pratizrutya bahubhicaturtha - yAvad caturthabhaktAdibhirAtmAnaM bhAvayanto triharanti / tatastadanantaraM sa mahAbalosnagAro' imeNa ' anena vakSyamANena 'kAraNa' kAraNena pratijJAM kRtvA tadanyathA karaNarUpeNa bhASizvAtadanyathA karaNaM hi mAyA sAca strItvasya kAraNam, iyaM mAyA'bhimAnAt prAdurbhavati, abhimAnaM cAtra - ' aha teSAM nAyako'smi, ete madadhInA anunAyakAH santIti yadi mamotkRSTatA na syAttarhi nAyakAnunAyakAnAM ko vizeSaH syAdityevaM bhAvanayA abhimAno mAyA maNNassa eyama DisurNeti ) isa prakAra vicAra kara unhoM ne paraspara meM isa vicAra ko svIkAra kara liyA / ( paDiNittA bahUhiM cauttha jAva viharati ) svIkAra kara phira una sabane sAtha hI sAtha caturtha bhakta Adi kI tapazcaryA karanA prAraMbha kara dI - (taraNaM se mahatvale aNagAre imeNaM kAraNeNaM itthiNAmagoyaM kammaM nivvarttisu ) mahAbala anagAra ne isa vakSyamANa kAraNa se strI nAma gotra karma kA upArjana kiyA arthAt mahAbala ne pratijJA karake bhI pratijJAnusAra tapazcaraNa nahIM kiyA kintu kuTila bhAva rakhakara anyathArUpa se tapazcaraNa kiyA - kahA kucha aura kiyA kucha isI kA nAma mAyA hai / yaha mAyA strItva prApti kA kAraNa hotI hai| mAyA abhimAna se udbhUta hotI hai - mahAbala ke hRdaya meM abhimAna isa kAraNa se AyA thA- ki maiM ina saba kA nAyaka hU~ ye mere AdhIna haiM- anunAyaka haiM-yadi mere meM inakI apekSA utkRSTatA nahI ho to phira nAyaka aura anunAyakoM meM A pramANe vicAra karIne badhAe maLIne e vAtane svIkArI lIdhI. ( paDiNittA bahUhiM cauttha jAva viharati ) svIra harIne teyo bheDI sAthe catu-bhakta vagere tapazcaryA zaru karI. (taeNa se mahabbale aNagAre imeNaM kAraNeNa itthinAmagoyaM kammaM nivvarttisu mahAkhala anagAre jenA kAraNa viSenI carcA AgaLa thaze-tevA 8 zrI nAma gotra kanuM " upArjana karyuM. eTale ke mahAkhale pratijJA karIne paNa te mujakha tapanuM AcaraNa karyuM" nahi. kuTilabhAvathI teoe bIjI rIte tapanuM AcaraNa karyu, " kahevuM kai ane karavuM kaMi " tenuM nAma mAyA che. e mAyA ja strItva prAptinuM kAraNa bane che, abhimAnathI mAyA utpanna thAya che. mahAkhala nA manamAM ArIte abhimAna utpanna thayuM ke huM badhAne nAyaka chuM. A badhA mAre AdhIna che-anunAyaka che. jo mArAmAM tenI apekSA utkRSTatA nahi hoya te| . nAyaka ane anunAyakAmAM taphAvata ze| rahyo ? A jAtanI bhAvanA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 - jJAtAdharmakathAGgasUtre mutpaadyti.| ' itthiNAmagoyaM' strInAmagotraM yasya karmaNa udayAt strIbhAvaH strItvaM prApyate tat strInAma karma tathA-gotraM jAti kula nirvatakaM karma anayoHsamA hAraH strInAmagotraM karma 'nivattiMsu' nirvartitavAn upArjitavAn // mU04 // __ mUlam-jaiNaM te mahablavajjA cha aNagArA cautthaM uvasaMpajjittANaM viharaMti, tao se mahabbale aNagAre chahaM uvasaMpa. jjittANaM viharai / jaiNaM te mahabbalavajjA aNagArA chadraM uvasaMpajjittANaM viharaMti, tao se mahabbalaaNagAre aTramaM uvasaMpajjittANaM viharai / evaM aTThamaM to dasamaM, aha dasamaM to duvAlasaM, imehi ya NaM vIsAehi ya kAraNehiM Aseviya bahulIkaehiM titthayaranAmagoyaM kammaM nivvattiMsu, taM jahA - (1) arahaMta (2) siddha (3) pavayaNa (4) guru (5) thera (6) bahussue (7) tavassIsuM / vacchallayAi (8) tesiM abhikkhaNaM NANovaoge ya // 1 // (9) daMsaNa (10) viNae (11) Avassae ya (12) sIlavvae niraiyAraM / (13) khaNalava (14) tava (15) ciyAe (16) veyAvacce (17) samAhIya // 2 // (18) appuvagANagahaNe (19) suyabhattI (20) pavayaNe pbhaavnnyaa| eehiM kAraNehiM titthayarattaM lahai jIo ||suu05|| kyA bheda hogA-isa prakAra kI bhAvanA ne usa ke hRdaya meM abhimAna utpanna kiyA aura isa abhimAna ne mAyA ko janma diyaa| jisa karma ke udaya se jIva strItvapad prApta karatA hai vaha strI nAma karma hai tathA jAtikula nirvartaka jo karma hotA hai vaha gotra hai / isa prakAra ke karma ko mAyA ke sadbhAva se anagAra ne upArjita kiyaa| sUtra "4" eja mahAbalanA manamAM abhimAna ne janma Ape che. ane e abhimAne ja mAyAne paNa utpanna karI hatI. je karmanA udayathI jIva strItvapada meLave che te strInAma kama che temaja je kama jAtikula nirvataka hoya che te zetra che. mAyA nA sadUbhAvathI A pramANe te anagAre A jAtanA karmanuM GIRna yuH // sUtra "4" // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mahAbalAdiSaTrAjasvarUpanirUpaNam 253 TIkA- 'jaiNaM te ityAdi / yadi khalu te mahAbalavarjA paDanagArAH 'cautthaM caturtha-caturthabhaktam. ekopavAsamityarthaH, uvasaMpajjittA' upasaMpadya-svIkRtya khalu viharaMti, tataH sa mahAbalo'nagAraH 'chaTuM' SaSThaM-SaSThabhaktamupavAsadvayamupasaMpadya khalu viharati / ayaM bhAvaH-yadA te paDanagArAH ekopavAsa kurvanti, tadA mahAba. lo'pyekopavAsaM karoti, paraMtu-pAraNadine evaM kathayati adya me zirobAdhA te nAhaM pAraNaM kariSyAmi, bhavadbhirevapAraNaM kartavyamityuktvA mAyayA SaSThaM bhaktaM karotIti / yadi khalu te mahAbalavarjA SaSThaM-SaSThabhaktamupasaMpadya-svIkRtya khalu viharaMti, tataH sa mahAbalo'nagAro'STamaM aSTamabhaktamupasaMpadya khalu 'viharai ' viharati / 'jaiNaM te mahabbalavajjA cha aNagArA' ityAdi / TIkArtha-( jaiNaM ) yadi ve ( mahabbalavajjA) mahAyala anagAra ko chor3akara ( cha aNagArA ) chaha anagAra ( cautthaM uvasaMpajjittANaM viharaMti) caturtha bhakta kI tapasyA karate-taose) to vaha (mahAbala aNagAre) mahAbala anagAra ( chaTuMuvasaMpajjittANaM viharai ) do upavAsa karatA-tAtparya isakA yaha hai ki jisa samaya ve chaha anagAra eka upavAsa karate usa samaya mahAbala anagAra bhI eka hI upavAsa karatA -paraMtu jaba pAraNA kA dina AtA to kahane lagatA ki Aja mere zirame darda ho rahA hai maiM pAraNA nahIM karU~gA-Apa loga hI pAraNA krlo| isa prakAra mAyA ko citta meM rakhakara baha dUsarA upavAsa krletaa| ( jaiNaM te mahabbalavajjA aNagArA chaTe upasaMpajjittANaM viharaMti tAo se mahabbale aNagAre aTThamaM uvasaMpajjittANaM viharai ) isI taraha ve ' jaiNa te mahabbalavajjA cha aNagArA' dhyAha TI -(jaiNa) ne to| (mahAbbalavajjA ) mama sipAyanA (cha aNa gArA) cha mnaa| (cauttha uvasaMpajjittANa viharAMti) yatu maratanI tapasyA 42tA ( taose ) tyAre te ( mahAbala aNagAre ) mamasa manA2 (chaTTha upasaMpajjittANaM viharai) me pAsa 42tA. meTalyAre cha sanagAra se 84vAsa karatA tyAre mahAbala anagAra paNa ekaja upavAsa karatA. paNa jyAre pAraNane divasa Avate tyAre teo kahetA ke Aje mAruM mAthuM dukhavA mAMDayuM che, huM pAraNuM karIza nahi. tame leka pAraNuM karo. ArIte mAyAvaza thaIne mahAbala anagAra bIje upavAsa karatA hatA. (jaiNaM te mahabbalavajjA aNagArA chaTuM uvasaMvanjittANaM viharaMti, tao se bhahabbaleaNagAre aTThamaM uvasaMpajjittANaM viharai ) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 jJAtAdharmakathAGgasUtre evaM yadi te SaDanagArA aSTamam aSTamabhaktam. upasaMpadya viharaMti 'to' tarhi sa mahAbalo'nagAraH dazamaM dazamabhaktamupasaMpadya viharati / atha yadi te SaDanagArAdazamaM = dazamabhaktamusaMpadya viharati 'to' tadA sa mahAbalo'nagAraH 'duvAlasaM' dvAdazaM dvAdaza bhaktam upasaMpadya viharati, evamadhikAdhikatapaHkaraNAdahamutkRSTo bhaviSyA mIti mAyAkaraNena strInAmagotraM karmopArjitavAn tadAnIM mithyAtvaM sAsvAdanaM ca guNasthAnamanubhavatisma, strInAmakarmaNo mithyAtvAnantAnubandhi mAyAhetukatvAditi mahAbala anagAra varja cha? kI tapazcaryA-do upavAsa-karate to yaha mahAbala anagAra aTThama kI tapazcaryA-tIna upavAsa krtaa| __(evaM aTThamaMto dasamaM, aha dasamaMto duvAlasaM imehiM ya NaM vIsAehiM ya kAraNehiM ya Aseviya bahulIkaehiM titthayaranAmagoyaM kamma nivvatisu) yadi ve chaha anagAra aSTamabhakta kI tapazcaryA karate to yaha mahAbala anagAra dazama bhakta kI tapazcaryA karatA yadi ve dazamabhakta kI tapazcaryA karate, to yaha dvAdazamakta kI tapasyA karatA / isa taraha adhikAdhika tapa karane se maiM utkRSTa uttama-ho jAU~gA " isa prakAra mAyA pUrvaka tapasyA karane se usane strI nAma gotra-jisa karma ke udaya se strItva kI prApti hotI hai aisA strI nAma karma tathA jAti kula nirvartaka gotra karma kA baMdhakara liyaa| isa samaya meM mithyAtva aura sAsvAdana ina do guNasthAnoM kA jIva anubhava karatA hai| kyoM ki mithyAtva aura anaMtAnubaMdhI mAyA hetukatA strI nAmakarma meM rahatI A pramANe jyAre teo badhA chae anagAre chaThThanI tapazcaryA-be upavAsa-karatA tyAre mahAbela anagAra aThThamanI tapazcaryA-traNa upavAsa karatA hatA ( evaM aTThamaMto dasamaM, aha dasamaMto duvAlasaM imehiM ya NaM vIsAehiya kAraNehiMya Aseviya bahulIkaehiM titthayaranAmagoyaM kammaM nivvatiMsu ) te badhA che anagAre jyAre aSTama bhakatanI tapazcaryA karatA tyAre mahAbala anagAra dazama bhaktanI tapazcaryA karatA A pramANe jyAre teo cha anagAra dazamabhaktanI tapazcaryA karatA tyAre mahAbala anagara dvAdaza bhaktanI tapasyA karatA hatA. A rIte vadhAre tapa karavAthI huM A badhA karatAM uttama thaI jaIza tema teo mAnatA paNa Ama mAyAvaza tapa karavAthI teNe strInA getra-eTale ke je karmanA udayathI strItvanI prApti thAya che evuM strInAma kama temaja jAti kula nivartaka gotra karmane baMdha karyo. A vakhate mithyAtva ane sAsvAdana A be guNa sthAnane jIva anubhave che. kemake mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI mAyA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- ----memm anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mahAlAdipara rAjasvarUpanirUpaNama 255 bhAvaH / tataH khalu sa mahAbalo'nagAraH ' imehiM ' ebhizca zAstraprasiddhaH khalu vIsA ehi ya' viMzatyAca kAraNaiH viMzatisthAnakaiH * Aseviya bahulIkaehiM ' Ase. vitabahulIkRtaiH pratyeka sthAnasya sakRt karaNAdAse vitAni bahuzaH sevanAd bahu lI kRtAni taiH labdhotkRSTarasAyanapariNAmairityarthaH / tIrthakaranAmagonaM karma 'ni vvattiMsu ' nirvatitavAn upArjitavAnityarthaH / taM jahA tadyathA-viMzatisthAnakAnAM nAmAni gAthAtrayeNa darzayati(1-7 ) arhat-siddha- pravacana- guru- sthavirabahuzrutatapasviSu vatsalatA bhaktiH-yathA'vasthite guNagrAmotkIrtanarUpA ( 8 ) ' tesiM ' teSAm ahaMdAdInAM 'abhikkhaNa' abhIkSNaM-punaHpunaH jJAnopayogaH jJAnekhUpayogaH jJAnopayogaH ityaSTa sthAnakAni, (9) darzanaM samyaktvaM, (10) vinayo gurudevAdiviSayakaH, (11) Avazyakam- ubhayakAlamAvazyakakaraNam (12) zIla. vrataM ca niraticAraM, vratapratyAkhyAnanirmala pAlanam, (13) kSaNalaveti- kAlopa hai| isa ke bAda usa mahAbala anagAra ne zAstra prasiddha ina viMzati sthAnakoM ke dvArA ki jo Asevita bahulikRta the tIrthakara noma gotra karma kA baMdha kiyaa| pratyeka sthAna kA eka vAra sevana karanA isakA nAma Asevita aura bahuta bAra sevana karanA isakA nAma bahulI kRta hai / (taMjahA) ve vIsa sthAna ye haiM arihaMta (1), siddha (2), pravacana (3) guru (4), sthAvira (5), bahuzruta (6), tapasvI inameM vAtsalyabhAva-bhakti -rakhanA-arthAt inake yathAvasthita guNoM kA utkIrtana karanA (7), ina ke jJAna meM niraMtara upayoga rakhanA (8), darzana kA vizuddhi karanA (9) gurudeva Adi ke viSaya meM vinaya saMpannatA honA (10), donoM kAla meM Avazyaka kriyAoM ko karanA (11),zIla aura vratoM meM aticAra rahita hetukatA strInAma karmamAM rahe che. tyAra bAda mahAbala anagAre zAstra prasiddha viMzati (vIsa) sthAnake vaDe-ke je Asevita bahalIkRta hatA.-tIrthakara nAma gotra kamane baMdha karyo. dareka sthAnanuM eka vAra sevana karavuM te Asevita bhane yI pA2 sevana 427 te mIta che. (ta'jahA ) pAsa sthAna nIya bhukSma cha-mariData, (1) siddha, (2) prapayana, (3)guru, (4) sthavira, (5)mhuzrata, (6) tapasvImAM vAtsalyabhAva-bhakti-rAkhavI eTale ke temanA yathAvasthita guNenuM kIrtana karavuM. (7) temanAM jJAnamAM niraMtara upayoga karatA rahevuM (8) darzananI vizuddhi karavI (9) guru deva vagerenI sAme vinaya rAkhe (10) baMne samaye (savAra sAMja ) Avazyaka kriyAo karavI, (11) zIla ane zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 jJAtAdharmakathAGgasUtre lakSaNaM, kSaNalavAdikAleSu pramAdaM vihAya zubhadhyAnakaraNam (14) tapaH= dvAdazavidham , (15) tyAga! dAnam tazca abhayadAnaM supAtradAnaM ca, tatrAbhayadAnaM bhayAnutpAdanaM parairbhayaM prAptasya mAryamANasya kathaMcinmrIyamANasya ca parirakSaNam , abha yadAnamiha karuNAdAnopalakSaNam / supAtrebhyo dAnaM mahAvratadhAribhyaH pratimAdhAri zrAvakebhyazca dAnam supAtradAnam / idamupalakSaNaM tena caturvidhasaMgha sukhotpAdanamityarthaH / (16) vaiyAkRtyaM AcAryAdInAM zuzrUSA (17) samAdhiH-sarvajIvAnAM sukho tpAdanam , (18) arvajJAnagrahaNaM prasiddham , (19) zratabhaktiH jinoktAgameSu hokara pravRtti karate rahanA vrata, pratyAkhyAna kA nirmala rUpase pAlana karanA (12), kSaNa, lava Adi kAloM meM pramAda kA parihAra (nivAraNa ) karate hue zubha dhyAna karanA, (13), tapa-12 prakAra ke tapoM kA ArAdhana karanA (14), tyAga-abhaya dAna aura supAtra dAna denA kisI ko bhaya utpAdana nahIM karanA yaha abhayadAna hai-tathA dUsaroM dvArA bhaya ko prApta hue athavA mAryamANa yA kisI bhI taraha maraNonmukha hue aise vyakti kI apanI zakti ke anusAra rakSA karanA, una para karuNA varasAnA, unake prati dayA bhAva rakhanA yaha saba abhaya dAna hai| yaha abhayadAna karuNAdAna kA upalakSaka hai| mahAvratadhArI sakala saMyamIjanoM ko athavA pratimAdhArI zrAvakoM ko AhArAdi dAna karanA yaha supAtra dAna hai| caturvidha saMdha ke liye sukha kA utpAdana karanA isakA yaha upalakSaka hai (15), vaiyAvRtya-AcArya Adi kI zuzrUSA karanA (16) samAdhi-samasta jIvoM ko sukha mile isa prakAra kA praya temAM aticAra vagara thaIne pravRtti karatA rahevuM-vrata, pratyAkhyAna nuM nirmaLa rUpathI pAlana karavuM. (12) kSaNa, lava vagere kALamAM pramAda rahita thaIne zubha dhyAna 52: (13) ta5,-mA2 prA2nAtapAtuM mArAdhana 427,(14)tyAga, abhaya dAna ane supAtra dAna ApavuM, keIne paNa bhayanI sthitimAM maka nahi te abhayadAna che temaja bIjAo dvArA bhayanI sthitimAM mUkAyelA athavA te koIpaNa rIte maraNonmukha thatA vyaktinI pitAnI zakti mujaba rakSA karavI, temanI upara karuNA rAkhavI, dayAbhAva batAva AbadhuM abhathadAna kahevAya che. A abhayadAna karuNAdAnano upalakSaka che. mahAvratadhArI badhA saMyamI janane athavA to pratisAdhArI zrAvakane AhAra vagere dAna karavuM te supAtra dAna che. carvidha saMghanA mATe sukhanuM sarjana karavuM A tene upalakSaka che. (15) vaiyAvRtya-mAyA poranI sevA 42vI, (16) samAdhi-yA prANImAna zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mahAbalAdiSaTrAjasvarUpanirUpaNam 257 paramAnurAgaH, (20) pravacane prabhAvanA-prabhUtabhavyebhyaH pravrajyAdAnaM, bhavakUpapatatmANitrANasamAzvAsanaparAyaNajinazAsanamahimopabRhaNaM samastasya jagatojinazAsana rasika karaNa mithyAtvatibhirApaharaNaM, caraNakaraNazaraNIkaraNaM c| ___etAnI-tIrthakaratvaprAptiH viMzatisthAnakAni sarvajIvasAdhAraNAni santIti darzayitumAha-' eehiM titthayarattaM lahai jIvo' iti / etaiH kAraNaistIrthakaratvaM labhate jiivH| na karanA, (17), apUrva jJAna kA paDhanA, (18), zrutabhakti-jinendra dvArA pratipAdita AgamoM meM parama anurAga rakhanA, (19), pravacana prabhAvanA aneka bhavya jIvoM ko pravrajyA denA, saMsArakUpa meM par3ate hue prANIyoM kI rakSA karane ke AzvAsana meM parAyaNa aise jinazAsana kI mahimA baDhAnA, samasta jagata ke jIvoM ko jina zAsana kA rasika banAnA, mithyAtvarUpa timira kA dhvaMsa karanA, aura caraNa sattarI evaM karaNa sattarI kI zaraNa meM rahanA yaha saba pravacana prabhAvana hai (20) / ye 20 sthAna samasta jIvoM ko tIrtha kara padakI prApti meM kAraNa hai| ( eehi kAraNehiM titthayarattaM lahaiM jIo) inhIM vIsa sthAnaka ke sevana se jIva tIrthaMkara pada ko prApta karatA hai / anyatra bhI yahI bAta kahI hai-jinAgama meM aneka tapa prasiddha haiM parantu ina zrI bIsasthAnarUpa tapasyA ke samAna aura koI tapa nahI haiM / ina bIsa sthAnoM meM se koI eka sthAna kI ArAdhanA karake jIva arihaMto ke bIca meM uttama jinendra ke pada ko pAtA hai| sukha maLe tema karavuM-(17) apUrvajJAnanuM vAMcana karavuM. (18 zrutabhakti-jine ndrapratipAdita Agamo-mAM khUbaja anurAga rAkhavo, 19 pravacana prabhAvanA -aneka bhavyajIvone pravajyA ApavI saMsAra rUpI vAvamAM paDanAra prANIonI rakSA karavA rUpa AzvAsana mAM parAyaNa evA jina zAsanane mahimA prazasta karavo. jagatanA badhA jIne jinazAsananA rasika banAvavA. mithyAtva rUpa aMdhakArane nAza kare, ane caraNasattarI ane karaNasattarInI zaraNamAM 22 mA prapayana prabhAvanA che. 20 A vIsa sthAno badhA ne mATe tIrthakara padanI prAptimAM kAraNa bhUta DAya che. "eehi kAraNehi titthayarattaM lahaiM jIo" mA 4 // 2 // 21 jIva tIrthaMkara pada meLave che. bIjI ghaNI jagyAe paNa eja vAta kahevAmAM AvI che. jinAgamamAM aneka tapa prasiddha che, paNa A zrI vIsa sthAna rUpa tapasyA jevI bIjI koIpaNa tapasyA nathI. A vIsa sthAnamAMthI game te eka sthAnanI ArAdhanA karIne jIva arihatenI madhye uttama jinendranA padane meLave che. zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre yaduktambhUyAsyapi tapAMsisyuH, prasiddhAni jinAgame / paraMzrIviMzatisthAna.- tapastulyaM tapo nahi. // 1 // anyacca-bIsAe annayara, ThANaM ArAhiUNa je jIvA / arihAINaM majjhe, jiNidapadamuttamaM lahai. // 2 // puna:-purimeNa pacchimeNaya, ee savve vi phAsiyA ThANA. / majjhimagehiM jiNehiM, egaM do tiNi savve vA. // 3 // itivacanAdAdinAthajIvena vardhamAnajIvena ca pUrvasmin tRtIyabhave sarvANi vizatisthAnakAni sevitAni, anyaiAviMzatitIrthakarajIvairekaM dve trINi sarvANyapi spRSTAni, niyamo nAsti / mallInAtha jIvena tu sarvANyeva sevitAnIti bhaav| eteSu viMzati saMkhyAkeSu ye vasanti tadArAdhanAyAM pravRttA bhavanti, te sthAnakavAsinaH kathyante / uktaM ca" titthaMgara payadAisu, vasai ya vIsAsu ThANagesuM jN| ArAhaNaTTamaNisaM, ThANagavAsI ya so havae // 1 // " chAyA-" tIrthaGkara padadAyiSu vasati ca viMzatau sthAnakeSu yat / ArAdhanArthamanizaM, sthAnakavAso ca sa bhavati // 1 // " iti| Adi nAtha prabhu ke jIva ne aura zrI mahAvIra prabhuke jIvane pUrva tRtIya bhava meM samasta bIsa sthAnoM kI ArAdhanA kI thii| bIca ke bAkI 22 tIrthakaroM ne kinhIMne eka kinhIMne 2 kinhIMne 3 sthAnoM kI aura kinhIM 2 ne sabahI sthAnoM kI ArAdhanA kii| aisA niyama nahIM haiM ki tIrthaMkara prakRti ke baMdha ke liye ina bIso hI sthAnoM kI ArAdhanA karanI par3atI ho| mallinAtha ke jIva ne to ina bIsohI sthAno kI ArAdhanA kii| bIsa sthAnoM meM jo rahate haiM unakI ArAdhanA karane meM pravRtta hote haiM-ve sthAnakavAsI kahalAte hai| uktaMca-tarthakara pUrvatRtIya bhavamAM AdinAtha prabhunA jIve ane zrI mahAvIra prabhunA jIve vIsa sthAnonI ArAdhanA karI hatI. vaccenA zeSa bAvIsa tIrthaMkaro mAMthI keIe eka koIe be, keIe, traNa sthAnanI ane kaI keIeto badhA sthAnanI ArAdhanA karI hatI. e kaI cokakasa niyama nathI ke tIrtha. kara prakatinA baMdhane mATe ukta vIse vIsasthAnanI ArAdhanA karavI ja paDatI heya. mallinAthanA jIte A badhAnI vIsevIsa sthAnanI ArAdhanA karI hatI A vIya sthAnamAM rahe che temanI ArAdhanA karavAmAM je tatpara rahe che teo "sthAnakavAsI' kahevAya che uktaca-tIrthaMkara prakRtine ApanArA ukta vIsa zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mahAbalAdiSaTrAjasvarUpanirUpaNam 259 anyacca - " tIrthaGkara padaprApteH, sthAnakeSu ca viMzatau / vasantyArAdhanArthaM yattasmAt sthAnakavAsinaH // 1 // " iti / mUlam -- taraNaM te mahabbalapA mokkhA satta aNagArA mAsiya bhikkhupaDimaM uvasaMpajjittANaM viharaMti, jAva egarAiyaM uvasaMpajittANaM viharati, taNaM te mahAbbalapAmokkhA satta aNagArA khuDDAgaM sIhanikkIliyaM tavokammaM uvasaMpajjittANaM viharaMti, taM jahA - cautthaM kareMti, karitA savvakAmaguNiyaM pAreti, pAritA chahaM kareMti / karitA cautthaM kareMti, karitA aTTamaM kareMti, karitA chaTuM kareMti, karitA dazamaM kareMti, karitA aTTamaM kareMti, karittA duvAlasamaM kareMti, karitA dasamaM kareMti, karitA cAu - isameM kareMti, karittA duvAlasamaM kareMti, karitA solasamaM kareMti, karitA coisameM kareMti, karitA aTThAsameM kareMti, karitA solasamaM kareMti, karitA vasaImaM kareMti, karitA aTThArasamaM kareMti, karitA vIsa imaM kareMti, karitA solasamaM kareMti, karitA aDDA rasamaM kareMti karitAM codasamaM kareMti, karitA solasamaM kareMti, karitA durvAlasamaM kareMti, karitA cAuddasamaM kareMti, karitA dasai~maM kareMti, karittA duvAlasamaM kareMti, karitA aTThamaM karoti, karitA samaM kareMti, karitA chehaM kareMti, karitA aMTThamaM kareMti, prakRti ke dAtA ina 20 sthAnoM meM jo ArAdhanA karane ke nimitta sadA vasate haiM - nivAsa karate haiM - ve hI sthAnakavAsI kahalAte haiM / dUsare zloka kA bhI yahI bhAva hai| sUtra 5 " 66 sthAnAmAM ArAdhanA karavAnA prayeAjanathI che, temAla sthAnavAsI uDevAya che. zrI soDa nA pazu jee hamezA nivAsa kare che-vase artha che. suutr',"|| zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 jJAtAdharmakathAGgasUtre karittA utthaM kareMti karittA chaTuM kareMti, karittA caMutthaM kareMti, savvattha savvakAmaguNieNaM pAreMti, evaM khallu esA khuDDAgasIha nikAliyassa tavokammassa paDhamA parivADI chahiM mAsehi sattahi ya ahorattehi ya ahAsuttaM jAva ArAhiyA bhavai, ___ tayANaMtaraM doccaMpi parivADIe cautthaM kareMti, navaraM vigaivajaM pAti, evaM taccApi parivADI navaraM pAraNae alevADaM pAreti, evaM cautthA vi parivADI navaraM pAraNae AyaMvileNa pAreti // sU0 6 // TIkA-'taeNaM te ' ityAdi / tatastadanantaraM khalu te mahAbalapramukhA saptAnagArAH 'mAsiyaM' (1) mAsikIm ekamAsaparimANAM prathamAM bhikSupratimAm ' uvasaMjittANaM' upasaMpadya svIkRtya, viharantisma. / evam amunA prakAreNa 'jAvaegarAiyaM ' yAvat ekarAtrikIm atra yAvat karaNAt 'do mAsiyaM temAsiyaM caummAsiyaM paMcamAsiyaM chammAsiyaM sattamAsiyaM paDhamasattarAIdiyaM bIyasattarAIdiyaM 'taeNaM te mahAbala pAmokkhA' / ityAdi / TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (te mahabbalapAmokkhA) una mahAbala pramukha sAtoM anagAroM ne (mAsiyaM bhikkhupaDimaM uvasaMpajjittANaM viharaMti ) 1 mAsa kI pramANa vAlI 1 prathama bhikSu pratimA dhAraNa kI (jAva egarAiyaM uvasaMpajjittANaM viharaMti ) isI taraha do mAsa pramANa vAlI dvitIya bhikSu pratimA, tIna mAsa pramANa vAlI tRtIya bhikSu pratimA, 4 cAra mAsa pramANa vAlI caturtha bhikSu pratimA, pAMca mAsa 'taeNa te mahAbala pAmokkhA ' / tyA Asttha-(taeNaM) tyA2 mA (te mahAbalapAmokkhA) bhAma prabhu sAta manArAye ( mAsiya bhikkhupaDimaM ubasaMpajjittANa viharati ) me bhAsanI prabhAzavANI 1 prathama bhikSu pratibhA dhA24 43rI. (jAva egarAiyaM uvasaMpajjittANa viharati ) // pramANe 1 me bhAsa pramANapANI dvItIya bhikSupratimA, traNamAsa pramANa vALI tRtIya bhikSupratimA, cAra cAra mAsa pramANa vALI catu zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mahAbalAdiSaTrarAjacaritanirUpaNam 261 taccasattarAiMdiyaM ahorAiMdiyaM ' iti pAThasya saMgrahaH / tatra 2. dvaimAsikI, 3 kI, 4, cAturmAsikI 5, paMcamAsikI,6, pANmAsikI, 7. saptamAsikI, samAM. 8. prathama saptararAtridivAM, 9. dvitIya saptarAtriMdivAM, 10. tRtIya saptarAtriMdiva, imA daza pratimA upasaMpadya, ekAdazIm-11. ahorAtrikI, 12. dvAdazIm- eka rAtrikIm ityevaM dvAdazapratimA upasaMpadya viharanti sma / AsAM varNanaM dazAzrutaskandhe saptamAdhyayane muniharSiNI TIkAyAM draSTavyam / tatastadantaraM khalu te mahAbalapramukhA saptAnagArA khuDDAgaM' kSullakaM 'sIha nikkI liyaM' siMhaniSkrIDitaM-siMhaniSkrIDitanAma siMho yathA viharan sva pazcApramANa vAlI pAMcavIM bhikSupratimA,cha mAsa pramANa vAlI chaThI bhikSupratimA, 7 mAsa pramANa vAlI saptamI bhikSupratimA, prathama sAta rAta dina pramANa vAlI 8 bhI bhikSupratimA, dvitIya sAta dina rAta pramANa vAlI 10 vI bhikSupratimA tathA 1 dina rAta pramANa vAlI 11 vIM bhikSupratimA aura eka rAta pramANa vAlI 12vIM bhikSupratimA una saba anagAroMne dhAraNa kii| __ ina samasta pratimAoM kA varNana dazAzrutaskaMdha meM saptama adhyayana meM muni harSiNI nAma kI TIkA meM kiyA gayA hai| vahAM se dekha lenaa| (taeNaM te mahabbalapAmokkhA satta aNagArA khuDDAgaM sIhanikkI liyaM tavokammaM uvasaMpajjittANaM viharaMti) isake bAda una mahAbalapramukha sAtoM hI anagAroM ne ladhu siMha niSkrIDita nAma kA tapa kiyaa| jisa WbhikSupratimA pAMca mAsa pramANavALI pAMcamI bhikSupratimA, cha mAsa pramANa vALI chaThThI bhikSupratimA, sAta mAsa pramANavALI sAtamI bhikSupratimA, prathama sAta rAta divasa pramANavALI AThamI bhikSupratimA, bIjI sAta divasa rAta pramANa vALI navamI bhikSapratimA, trIjI sAta divasa rAta pramANavALI dazamI bhikSu pratimA temaja eka divasa rAta pramANuvALI agiyAramI bhikSupratimA, ane eka rAta pramANuvALI bAramI bhikSu pratimA, teo badhA anagAre e dhAraNa karI. A badhI pratimAo viSe vigatavAra carcA "dazAzrutaskaMdha " nA sAtamA adhyayananI muniharSiNI nAmanI TIkAmAM karavAmAM AvI che. jijJAsu eAe tyAMthI jANuM levuM joIe. (taeNaM te mahabbalapAmokkhA satta aNagArA khuDDAgaM sIha nikkIliyaM tavo kamma uvasaMpajjittANaM viharaMti ) tyAra bAda mahAbala pramukha sAte sAta anagAroe laghusiMhaniSkrIDita nAme tapa karyuM. siMha jema pitAnA pAchaLanA bhAganI tarapha DekIyuM karate zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 jJAtAdharmakathAGgasUtre dbhAgaM pazyati, tathA yat tapaH pUrvakRtaM punarAvottarottaraM kriyate tat siMhaniSkIDitamityucyate / tapaHkarmopasaMpadya viharanti / tatra kSullakaM siMhaniSkrIDitaM tapaH karma kena prakAreNa taiH kRtamityAkAGkSAyAmAha-' taMjahA ' ityAdi caturtha caturthabhaktamekopavAsarUpaM kurvanti kRtvA ' savvakAmaguNiyaM ' sarvakAmaguNitaM sarvekAmaguNAH dugdhadadhidhRtatailamadhurarUpA vikRtayaH saMjAtA yatra tat sarvakAmaguNitam. idaM pAraNakriyAyAvizeSaNaM, 'pAreti ' pArayanti pAraNaM kurvanti / pArayitvA SaNThaM kurvanti, tataH pAraNaM kRtvA paSThabhaktaM dvayupavAsarUpaM tapaH kurvanti- ityartha kRtvA taraha siMha apane pazcAt bhAga kA nirIkSaNa karatA Age calatA hai usI prakAra jo tapa pUrvakRta tapo ko sAtha lekara Age 2 kiyA jAtA hai usa kA nAma siMhaniSkrIDita tapa hai / (taMjahA ) yaha kSullaka siMha niSkrIDita tapa unhoM ne kisa prakAra se kiyA isa bAta ko aba sUtrakAra pradarzita karate haiM / - (cautthaM kareMti, karittA savvaM kAmaguNiyaM pAreMti, pArittA chaTuM kareMti, karittA cautthaM kareMti karittA aTThamaM kareMti, karitA cha8 kareMti, karittA, dasamaM kareMti, karittA aTTamaM kareMti, karittA duvAlasamaM kareMti, karittA dasamaM kareMti, karittA cAuddasamaM kareMti karittA duvAlasamaM kareMti) unhoM ne pahile caturtha bhakta-eka upavAsa kiyaa| eka upavAsa karake vigaya sahita pAraNA kiyA pAraNA karake phira chanubhakta -do upavAsa kiye do upavAsa karake phira unhoM ne pAraNA kiyA bAda meM caturtha bhakta kiyaa| caturthabhakta karake pAraNA kiyA phira-tIna upAgaLa cAle che te pramANe ja je tapa pUrve karelAM tapane sAthe laIne bhAga 42vAmAM Ave che, te ta5 siDa niIta pAya cha. ( ta jahA ) anagAroe A kSullaka siMha niSkrIti tapa kevI rIte karyuM ? te viSe sUtrakAra spaSTIkaraNa karatAM kahe che. ( cautthaM kareMti, karittA sabakAmaguNiyaM pAreti, parittA, chaTheM kareMti karittA cautthaM kareMti, karittA aTThamaM kareMti, karittA chaTuM kareMti, karittA dasamaM kareMti. karittA aTTamaM kareMti, karittA duvAlasamaM kareMti karittA cAuddasamaM kareMti karittA duvAlasamaM kareM ti) teoe sau prathama caturtha bhakta-eka upavAsa karyo. eka upavAsa karIne vigaya sahita pAraNAM karyA. pAraNA karyA bAda pharI chaThThabhakta-be upavAsa karyA. be upavAsa karIne teoe pAraNAM karyA tyAra bAda caturtha bhakta karyA bAda pAraNAM karyA. tyAra pachI traNa upavAsa rUpa aSTama bhakata karyo. aSTama bhakata zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a nagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 8 mahAbalAdiSaTra rAjacaritanirUpaNam 263 caturthaM kurvanti, kRtvA'STamam , aSTamabhaktaM yupavAsarUpaM kurvanti, kRtvA SaSThaM kurvanti, kRtvA dazamaM caturupavAsarUpaM dazamabhaktaM kurvanti, kRtvA'STamaM kurvanti, kRtvA dvAdazaM paJcapovAsarUpaM kurvanti, kRtvA dazamaM kurvanti. kRtvA caturdazaM SaDupavAsarUpaM kurvanti, kRtvA dvAdazaM kurvanti. kRtvA ghoDazaM saptopavAsarUpaM kurvanti, kRtvA caturdazaM kurvanti, kRtvA'STAdazaM aSTopavAsarUpaM kurvanti, kRtvA SoDazaM kurvanti, kRtvA viMzavAsarUpa aSTamabhakta kiyA aSTama bhakta karake pAraNA kiyA phira chaTubhakta rUpa do upavAsa kiye / SaSTabhakta karake pAraNA kiyA phira dazamaM bhakta rUpa cAra upavAsa kiye cAra upavAsa karake pAraNA kiyA phira aSTama bhakta rUpa tIna upavAsa kiye| aSTama bhakta karake pAraNA kiyA phira paJca upavAsa rUpa dvAdaza bhakta kiyA dvAdaza bhakta karake pAraNA kiyaa| punaH dazama bhakta kiyaa| dazama bhakta karake pAraNA kiyA phira SaT upavAsa rUpa caturdaza bhakta kiyA / caturdaza bhakta karake pAraNA kiyA punaH dvAdaza bhakta rUpa pAMca upavAsa kiye| ( karittA solasamaM kareti ) pAMca upavAsa karake pAraNA kiyA puna:7 upavAsarUpa solasa bhakta kiyA (karittA codasamaM kareMti) 7 upavAsa karake pAraNA kiyA-bAda meM 6 upavAsa kiye (karittA advArasamaM kareMti)pAraNA karake phira aSTA daza bhakta rUpa8upavAsa kiye (karittA solasamaM kareMti) ATha upavAsa karake pAraNA kiyA phira 7 upavAsa kiye (karittA vIsaimaM kareMti) sAta upavAsa karake usakA karIne pANuM karyA tyAra bAda chaThTha bhakta rUpa be upavAsa karyo. SaSTha bhakata karIne pAraNAM karyA tyAra bAda dazama bhakta rUpa cAra upavAsa karyA. cAra upavAsenA ane pAraNAM karyA tyAra bAda aSTama bhakata rUpa traNa upavAsa karyA. aSTama bhakata karIne pAraNAM karyA tyAra bAda dvAdaza bhakta pAMca upavAsa karyA tyAra pachI pAraNAM karyA. pharI dazama bhakata karyA. dazama bhakata karIne pAraNAM kathA. ane tyAra bAda cha upavAsa rUpa caturdaza bhakta karyA. caturdaza bhakata karIne pAraNuM karyA. pharI dvAdaza bhakta rUpa pAMca upapaas 4aa. ( karittA solasasama kareMti pAya upAse rIne pA24 4. za samisa mata sAtAsa yA (karittA codasama kareMti ) sAta 64qAsa 4zana pAraNa 4aa tyA2 mA cha vAsa dhyA. " karittA aTArasamaM kareMti" pA24i 4zana maSTAza mata 35 mA upavAsa dhyA. "karitA solasama' kareMti 208 pAso rIne pANAM cyA tyA2 mA sAta vAsa yA. " karitA bIsaimaM kare ti " sAta 5vaas| zana tere // 2i yA, tyAra zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 jJAtAdharmakathAGgasUtre titamaM navopavAsarUpaM kurvanti / kRtvA'STAdazaM kurvanti kRtvA viMzatitamaM kurvanti kRtvA SoDaza kurvanti, kRtvA'STAdazaM kurvanti, kRtvA caturdazaM kurvanti, kRtvA SoDazaM kurvanti, kRtvA dvAdazaM kurvanti kRtvA caturdazaM kurvanti kRtvA dazamaM kurvanti kRtvA dvAdazaM kurvanti, kRtvA'STamaM kurvanti, kRtvA dazamaM kurvanti kRtvA SaSThaM kurvanti, kR. pAraNA kiyA-phira 9 upavAsa kiye ( karittA aTThArasamaM kareMti ) usa kA pAraNA kiyA-phira 8 upavAsa kiye (karittA vIsaimaM kareMti) ATha upavAsa karake usa kA pAraNA kiyA-phira 9 upavAsa kiye (karittA solasamaM kareMti ) 9 upavAsa karake usa kA pAraNA kiyA-phira 7 upavAsa kiye ( karittA aTThArasamaM kareMti ) sAta upavAsa kA pAraNA kiyA-8 upavAsa kiye ( karittA coisamaM kareMti ) una ATha upavAsa kA pAraNA kiyA-phira 6 upavAsa kiye ( karittA solasamaM kareMti ) 6 upavAsa kA pAraNA kiyA-phira 7 upavAsa kiye ( karittA duvAlasamaM kareMti) 7 upavAsa karake usa kA pAranA kiyA-phira 5 upavAsa kiye (karittA cAuddasamaM kareMti ) 5 upavAsa karake usa kA pAraNA kiyA-phira 6 upavAsa kiye ( karittA dasamaM kareMti ) 6 upavAsa karake pAraNA kiyA phira 4 upavAsa kiye ( karittA duvAlasamaM kareMti ) 4 uvAsa kA pAraNA kiyA-pAraNA karake 5 upavAsa kiye ( karittA aTThamaM kareMti ) 5 upavAsa kA pAraNA kiyA-phira 3 upavAsa kiye (karittA dasamaM mAha 52rI na pAso ryA. " karitA bhadvArasamaM kareti" bhane tenA pAraeji dhyA. tyA2 mA mA3 6vAsa ghyA. " karittA vIsa imaMkareM ti" 23 35. paas| zana tanAM pA24i dhyA. tyA2 pachI nava vAse yA "karittA solasamaM kareMti " na4 pAsa 422 tenAM pA27 4aa. tyA2 mA sAta upavAse 4aa " karittA advArasamaM kareM ti" sAta upAsanA // 2i zana mA pAso ryA "karittA codasamaM kareM ti" mana ma vAsanAM pAraNa puryA. tyA2 pachI cha vAsa yA "karitA solasamaM kareti" cha vaasaan| pANAM rIna sAta pAsa yA " karittA dubAlasamaM kareM ti" sAta vAsa OMzana tenA pA24 yA tyA2 mAha pAya upAso 4aa. " karittA cAuddasamaM kareM ti" pAMya paase| parIne tanAM pA24 4aa. tyA2 mA cha vaase| dhyA. " karittA dasama kareM ti cha upavAsanAM pA2Na yA, ana tyA2 5chI yAra pAsa . "karittA dubAlasamaM kareM ti" yA2 vAsanA pA2i urIna pAMya 6vAse yA "karittA adamaM kareMti" pAMya vAsanAM pAyA yA ana tyA2 mAha ra upavAsa yo. "karittA dasama kareMti" RNa zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mahAbalAdiSaTrAjacaritanirUpaNam 265 tvA'STamaM kurvanti kRtvA caturtha kurvanti, kRtvA SaSTaM kurvanti kRtvA caturthaM kurvanti sarvatra sarvakAmaguNitena pArayanti / caturtha kurvantItyAdi-sarvatra sarvakAmaguNitena pArayantItyantasyAyaM niSkarSaH-siMhaniSkrIDitaM tapodvividhaM mahat kSullakaMca / tatrAnulomagatyAkareMti ) 3 upavAsa kA paraNA kiyA phira 4 upavAsa kiye ( karittA chaTuM kareMti ) 4 upavAsa kA pAraNA kiyA-phira 2 upavAsa kiye (karittA aTuMmaM kareMti ) 2 upavAsa kA pAraNA karake phira 3 upavAsa kiye (karittA cautthaM kareMti ) 3 upavAsa kA pAraNA karake phira 1 upavAsa kiyA ( karittA chaTuM kareMti ) 1 upavAsa kA pAraNA karake phira 2 upavAsa kiye ( karittA cautthaM kareMti )2 upavAsa kA pAraNA karake phira eka upavAsa kiyA ( savvattha savvakAmaguNieNaM pAreti ) pAraNA jo inhoM ne kiyA vaha sarvatra vigaya sahita kiyaa| ( evaM khalu esA khuDDAgasIhanikIliyassa tavokammassa paDhamA parIvADI chahiM-mAsehiM sattahiM ahorattehiM ya ahAsutaM jAva ahArAhiyA bhavai ) isa taraha kSudra siMhaniSkrIDita tapa kI prathama paripATI hai| yaha chaha mAsa aura sAta dina rAta taka sUtrokta vidhi ke anusAra yAvat ArAdhita hotI hai| ___ arthAt isake karane meM sAta dina rAta adhika 6 mAsa kA samaya lagatA hai| yahAM "sarvakAmaguNita " aisA jo pAraNA kA vizeSaNa upavAsAnA paa24|| zane tyAra pachI yAra pAsa dhyA. "karittA cha kareM ti" yA 6vAsanAM 524yo', tyAra mAha meM upavAsa ryA. "karitA adama kareM ti" meM vAsanAM pAtra 75vAsa yA " karittA cauttha kareti 6qAsanA pAra uzana me pAsa dhyA. "karittA chadraM kareMti" me vAsanAM pA24 4zana me pAsa 4aa. "karittA cauttha kareMti meM vAsanAM paa29|shn me 64vAsa - " savvattha savva kAmagaNi eNapAre ti" tamAme mAM paa29|| viya sahita yo tA. (evaM khalu esA khuTTAgasIhanikkI liyassa tavokammassa paDhamA parivADI chahiM mAsehiM sattahiM ahorattehiMya AhAmuttaM jAva ahArAhiyA bhavai ) A pramANe kSudrasiMha niSkrIDita tapanI A prathama paripATI che. cha mAsa ane sAta divasa rAta sudhI sUtrokta vidhi muja "yAvata' tenI ArAdhanA hoya che. eTale ke A vrata karavAmAM cha mAsa ane sAta divasa rAta eTale quta mAge cha mahI " sarva kAmaguNita " ne pAyAMnA vizeSa 32 bhU zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 -- - jJAtAdharmakathAGgasUtre caturbhaktAdi viMzatitamaparyantaM, prtilomgtyaa| viMzatitamabhaktAditazcaturthabhaktaparyantaM ca militvA tapaH kSullakamityucyate / anulomasamAptyanantaraM pratilomakaraNAt prAg madhye'STAdazabhaktaM bhavati / caturtha SaSThASTamAdIni tu ekaikavRddhayA ekopavAsa dvayupavAsAdIni / iha caturthaSaSThASTamadazama dvAdazacaturdazaSoDazabhaktAni pratyekaM catvAri 2 triNi aSTAdazAni, dve viMzatitame evaM tapodinAni 154 catuHpazcAdadhikaM zataM, pAraNadinAni 33 trayastriMzadbhavanti / rakhA hai usase yaha niSkarSa nikalatA hai ki yaha siMhaniSkrIDita tapa kSullaka aura mahata kI apekSA se do prakAra kA hotA hai-inameM anulosa gati se prathama caturthabhakta se prAraMbha hokara viMzatitama paryanta kiyA jAtA hai aura prati lomagati se prathama viM zatitama bhaktAdi se prAraMbha kara caturthabhakta paryanta samApta kiyA jAtA hai| isa taraha anuloma pratiloma vidhi se kiyA gayA yaha tapa kSullaka niSkrIDita tapa mAnA gayA hai| anuloma vidhi kI samApti hone ke bAda pratiloma vidhi se ise karane ke pahile bIca meM aSTAdaza bhakta ho jAte haiN| ye caturtha SaSTha aSTamAdi eka eka upavAsa kI vRddhi se eka upavAsa do upavAsa tIna upavAsa Adi vAle hote hai| isameM caturtha SaSTha aSTama, dazama dvAdaza caturdaza aura SoDaza bhakta ye pratyeka kramaza 4-4-3-3 ho jAte haiM, tathA viMzatitama 9 upavAsa do hote haiN| tapasyA ke dina 154, pAraNA ke dina 33 isa prakAra milA vAmAM Avyo che tene abhiprAya A pramANe che ke siMha niSkrIDita tapa kSullaka ane mahatanI daSTie be prakAranuM hoya che. anulema gatithI pahelAM caturtha bhaktathI AraMbhIne viMzatitama sudhI tapa karavAmAM Ave che ane prati lema gatithI prathama viMzatitama bhakta vagere thI AraMbhine caturtha bhakata sudhI puruM karavAmAM Ave che, A rIte anulema pratima vidhithI karavAmAM AveluM A tapa kSullaka niSkrIDita tapa gaNAya che. anulema vidhinI samApti bAda pratiloma vidhithI A tapa AraMbha karIne tenA pahelAM vacce aSTAdaza bhakta thaI jAya che A caturtha, aSTha, aSTama vagere eka eka upavAsanI vRddhithI eka upavAsa, be upavAsa ane traNa upavAsa vagerenA hAya che. AmAM caturtha, SaSTha, aSTama, dazama, dvAdaza, caturdaza ane cheDaza bhakta A badhA anukrame cAra cAra, traNa traNa, thaI jAya che. temaja viMzatitama nava upavAsa be hoya che. tapasyAnA divase 154, ane pAraNAMnA divase 33, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mahAbalAdiSaTrAjacaritranirUpaNam 267 ubhayaM militvA prathamaparipaTayAM 187 saptAzItyadhikamekaMzataM dinAni bhavanti pAraNakaM ca sarvatra sarvakAmaguNitaM savikRtikaM kurvanti-ityarthaH / evaM khalu eSA kSudrasiMhaniSkrIDitasya tapaH karmaNaH prathamA paripATI SaDbhirmAsaiH saptabhizcAhorAtraizca yathAsUtra sUtroktavidhinA yAvad ArAdhitA bhavati / uktarItyA kSudrakasiMha niSkrIDitasya tapasaH prathamAyAM paripATayAM saptarAtriMdivAdhikAH SaNamAsA bhavanti pAraNaM ca vikRtisahitaM bhavati / ___ idamasya tapasaH prathamaparipATIyantram , ekameva dvitiya tRtIyacaturtha padipATInAmapi yantra bodhyam / | 12|1|3|| 4 | 3 | 5 / 4 / 6 / 5 / 7 | 6 | 872 / / 1|2|1| 3 | 2| 4 | 3 | 5 | 4 | 6 | 5 | 7 | 6 |8|7|9|8|| tadanantaraM prathamaparipATIkaraNAnantaraM dvitIyAyAM paripATayAM caturtha kurvanti, navaraM vikRtivarja pArayanti / pAraNaM kurvanti, evaM tRtIyA'pi paripATI, navaraM kara prathama paripATI meM 187, dina ho jAte hai| pAraNA ke dina vigaya sahita AhAra liyA jAtA hai / isa prakAra isa kSudra siMha niSkrIDita tapa kI prathama paripATI 6 mAsa 7 dina rAta taka sUtrokta vidhi ke anusAra ArAdhita hotI hai| isa tapa kI prathama paripATI kA yantra upara saMskRta TIkA meM diyA hai / isI taraha, dvitIya, tRtIya, caturtha paripATI kAbhI yaMtra jAnanA caahiye| (tayANaMtara................pAraMti) jaba prathama paripATI ke anusAra kSudra siMha niSkrIDita tapa ArA. dhita ho cukatA hai taba usake bAda dvitIya paripaTI meM jo caturtha bhakta kI tapasyA karate haiM ve vikRtivarja AhAra kA pAraNA karate hai| Ama baMnene saravALo prathama paripATImAM 187 divasano hoya che. pAraNAMnA divase vigaya sahita AhAra karavAmAM Ave che. A pramANe kSudrasiha niSkIDita tapanI prathama paripATI sUtrokta vidhi mujaba cha mAsa ane sAta divasa rAta sudhI ArAdhita hoya che. A tapanI prathama paripATInuM yaMtra upara saMskRta TIkAmAM batAvyA mujaba che. A pramANeja dvitIya, tRtIya caturtha paripATInA yaMtra vize paNa jANavuM joIe. (tayANaM tara......................pariti) jyAre prathama paripATI mujaba kSudrasiMha-niSkrIDita tapanI ArAdhanA pUrI thaI jAya che tyAre dvitIya paripaTImAM caturtha bhaktanI tapasyA karanArA vikRti vaje AhAranAM pAraNuM kare che. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 jJAtAdharmakathAGgasUtre pAraNake-alepakRtaM asnigdhaM rUkSaM pArayanti / evaM caturthyapi paripATI navara pAraNake AcAmAmlena pArayanti-rUkSAnnamacittajalaplAvitaM kRtvA tena pAraNaM kurvantItyarthaH / / mU0 6 // mUlam-taeNaM te mahabbalapAmokkhA satta aNagArA khuDDAgaM sahinikAliyaM tavokammaM dohiM saMvaccharehiM aTrAvIsAe ahorattehiM ahAsuttaM jAva ANAe ArAhettA jeNeva there bhagavaMte teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA there bhagavaMte vaMdaMti namasaMti vaMdittA, namaMsittA evaM vayAsI-icchAmo NaM bhaMte! mahAlayaM sIhanikIliyaM taheva jahA khuDDAgaMnavaraM cottIsaimAo niyattae egAe parivADIe kAlo egeNaM saMvacchareNaM chahiM mAsehiM aTThArasahi ya ahorattehiM samappei / savvaMpi sIhanikAliyaM chahiM vAsehiM dohi ya mAsehiM bArasehiM ya ahorattehiM smppei| taeNaM te mahabbalapAmokkhA satta aNagArA mahAlayaM sIhanikIliyaM ahAsuttaM jAva ArAhettA jeNeva there bhagavaMte teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA there bhagavaMte vaMdaMti namasaMti vaMdittA namasittA bahaNi cauttha jAva viharaMti // sU0 7 // ___isI taraha tIsarI bhI paripATI hotI hai / parantu isameM jo pAraNA hotA hai vaha vigaya varjita rUkSa anna kA hotA hai| isI taraha kI cothI paripATI hotI hai parantu isa meM jo pAraNA hotA hai vaha cAvala Adi kA dhoyA huA dhovAna pAnI meM arthAt acitta jala se plAvita hue rUkSa anna yAne AyaMvila kA hotA hai| sUtra 6 // A pramANe trIjI paripATI paNa hoya che paNa tenAM pAraNAM vigaya vagaranA rUkSa annanAM hoya che. A pramANe jethI paripATI paNa hoya che. paNa tenAM pAraNAM bhAta vagerenA osAmaNamAM eTale ke acitta pANIthI plAvita thayelA akSa anna arthAt AyaMvilanA hoya che. A sUtra 6 . zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNa TIkA a0 8 mahAbalAdiSaTra rAjacaritanirUpaNam 269 TIkA-tatastadanantaraM khalu te mahAbalapramukhAH saptAnagArAH 'khuDDAga kSullakaM= laghukaM, siMha niSkrIDitaM-catasRbhiH paripATIbhiyuktaM tapaH karma dvAbhyAM saMvatsarAbhyAmaSTAviMzatyA'horAtraiH 'ahAmuttaM' yathAsUtra sUtroktavidhinA, yAvad-iha yAvat karaNAd jJAnAdimokSamArgAnatikrameNa kSAyopazamikabhAvAnatikrameNa vA 'ANAe' AjJayA bhagavadAjJayA pravacanAnusAreNa ArAdhya, yauva sthavirA bhagavantastatraivo pAgacchanti, upAgatya sthavirAn bhagavato vandate stuvanti, namasyaMti-bhaNamanti, vanditvA natvA evamavadan he bhadanta ! vayamicchAmaH khalu 'mahAlayaM' mahat siMhaniSkrIDitaM tapaH karma kartum , tataH sthavirAjJayA mahAbalapramukhAH saptAnagArAH mahAsiMhaniSkrIDitaM tapaH 'taeNaM te mahabbalapAmokkhA' ityAdi / TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (te mahabbalapAmokvA satta aNagArA) ve mahAbala pramukha sAtoM hIM anagAra (khuDDAgaM soMha nikIliyaM) laghu siMha niSkrIDita tapaH karma ko (dohiM saMvaccharehiM aTThAvisAe ahorattehiM ) do varSa 28 dina rAta taka (ahAsutaM) yathA sUtra (jAva ANAe ArAhettA) yAvat bhagavAna kI isa tapa ko karane kI jesI AjJA hai usa ke anusAra ArAdhita kara (jeNeva there bhagavaMte teNeva uvAgacchaMti uvAgachittA there bhagavaMte vaMdaMti namasaMti, vaMdittA namaMsitA evaM vayAsI) jahAM sthAvira bhagavAna the vahAM gye| vahAM jAkara unhoMne bhagavaMta sthaviro ko vaMdana kI-unheM namaskAra kiyA vaMdanA namaskAra karake phira ve isa prakAra bole (icchAmo NaM bhaMte ! mahAlayaM sIhanikoliyaM 'taeNa te mahAbbalapAmokkhA ' tyA ! Asttha-(taeNa) tyA2mA 'te mahabalapAmokkhA satta aNagArA' mA prabhu sAta mngaa| (khuDDAgaM sohanikkIliyaM ) sadhusiMha nihIta ta5 ma uzane (dohiM saMvaccharehi aTThAvIsAe ahorattehi ) me 1 28 divasa rAta sudhA (ahAsuttaM ) sUtrota vidhi bhu045 (jAva ANAe ArAhettA) tebha tane ArAdhavAnI bhagavAnanI jevI AjJA che, te mujaba ArAdhIne (jeNeva there bhagavaMte teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA there bhagavaMte vadaMti namasaMti, vaMdittA, namaMsittA evaM vayAso ) jyAM sthavira bhagavAna hatA tyAM gayA tyAM jaIne temaNe bhagavaMta sthavironI vaMdanA karI ane temane namaskAra karyA. vaMdanA ane namaskAra karIne teo e vinaMtI karatAM A pramANe kahyuM. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 jJAtAdharmakathAGgasUtre karma kartuM pravRttAH, 'taheva' tathaiva-mahAsiMhaniSkrIDitamapi tadvadeva bhavati-'jahA khuDDAgaM' yathA kSullakaM laghusiMhaniSkrIDitaM, navaraM vizeSastu 'cottIsaimAo niyattae ' catustriMzattamAd nirvatate-ayamarthaH-caturthabhaktamekopavAsarUpamAditaH kRtvA'nulomagatyA pUrvokta-kSullakasiMha niSkrIDitatapaH kramavat poDazopavAsarUpacatustriMzattamaparyantaM karoti punastasmAnivartate pratyAvartate, tad yadA-catustriMzattamataheva jahA khuDDAgaM navara cottIsaimAo niyattae egAe parivADie kAlo egeNaM saMvacchareNaM chahiM mAse hiM aTThArasahiya ahorattehiM ya samappei ) he bhadaMta ! hama loga mahAn siMha niSkrIDita tapaH karma karanA cAhate haiN| isake bAda ve sthavira bhagavAn kI AjJA se mahAbala pramukha sAtoM hI anagAra brahat siMha niSkrIDita tapa karma karane meM pravRtta ho gye| ___yaha mahAsiMhaniSkrIDita tapa bhI kSullakasiMha niSkrIDita tapa kI hI taraha hotA hai-parantu isameM itanI vizeSatA rahatI hai ki isa tapa ko karane vAlA saMyamI eka upavAsa rUpa caturtha bhakta ko sarva prathama karatA hai phiravaha anuloma gati se pUrvokta kSullakasiMha niSkrIDita tapa karma ko ArAdhita karane ke krama kI taraha solaha upavAsa rUpa catustriM zattama paryanta isa tapa ko karatA hai| bAda meM vahAM se lauTatA hai-lauTane kA krama isa prakAra hai-jaba yaha ( icchAmo NaM bhaMte ! mahAlayaM sIhanikkIliyaM taheva jahA khuDDAgaM navara' cottIsaimAo niyattae egAe parivADie kAlo egeNaM saMbacchareNaM chahiM mAse hiM aTThArasahiya ahorattehiM ya samappei ) he bhadaMta ! ame mahAna siMhaniSkrIDita tapa karma karavA IrachI e chIe. tyAra bAda sthavira bhagavAnanI AjJAthI mahAbalapramukha sAte anagArI mahAna siMha niSkrIti tapa karmamAM pravRtta thaI gayA. mahAsiMha niSkrIDita tapanI vidhi paNa kSulaka siMha niSkrIDita tapanI vidhinI jemaja hoya che. paNa tenA karatAM temAM eTalI vizeSatA hoya che ke A tapane AcaranAra saMyamI eka upavAsa rUpa caturtha bhakatane sau pahelAM Acare che tyAra bAda te anulema gatithI pUrve varNavelA bhulaka siMha niSkrIDita tapaH karmanA ArAdhana kemanI jemaja soLa upavAsa rUpa catuaiMzattama sudhI A tapane kare che. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 mahAbalAdiSaTra rAjacaritanirUpaNam 271 karaNAnantaraM pratilomagatyA pratyAvRttikAle madhye paJcadazopavAsarUpaM dvAtriMzaM bhaktaM kRtvA punaH SoDazopavAsarUpaM catustriMzattamaM karoti, tatazcaturdazopavAsarUpaM triMzattamaM kRtvA dvAtriMzaM karoti evaM pUrvoktakrameNa tatazcaturthabhaktaparyanta karoti / idaM mahAsiMhaniSkrIDitasya tapasaH prathamaparipATI yantrat|1|2|1|3| |4|3 5| |5| |6 | |10|9| 1 | 2 | 1 | 3|2|4|3|5|4|6|5|7/6/8/7/9/10/9 21 | 10 | 12 | 11 | 13 | 12 | 14 | 13 / 15 / 14 | 16 / 21 / 10 | 12 | 11 | 13 | 12 | 14 | 13 | 15 | 14 | 16 | 15 ime'GkA upavAsanAM nivezitAH / evameva dvitIyatRtIya caturthaparipATInAM pratyeka yantraM bodhyam / ____ iha mahAsiMha niSkrIDite tapasyekasyAM paripATayAmanulomapratilomatazca'turthaSaSThASTamAdi triMzattamaparyantAni catvAri catvAri 'dvAtriMzAni trINi, ' dve catu striMzattame ' bhvnti| solaha upavAsa kara cukatA hai-taba pratiloma gati se pratyAvRtti kAla me bIca meM yaha 15 upavAsarUpa dvAtriMzat bhakta karatA hai-punaH solaha upavAsarUpa catustriMzattama bhakta karatA hai| phira caturdaza upavAsa rUpa tIsa bhakta karatA hai-inheM kara ke phira 15 upavAsa karatA hai / isa prakAra pUrvokta krama se yaha caturthabhakta paryanta tapasyA karatA hai| isa mahAsiMha niSkrIDita tapa kA prathama paripATIyaMtra upara saMskRta TIkA meM diyA hai / isa prakAra samajha leveN| ___ yaMtra meM jo aMka diye hai ve aMka upavAsa ke haiN| isI taraha dvitIya tRtIya aura caturtha paripATIyoM ke pratyeka ke aMka jAnanA cAhiye / isa mahAsiMha niSkrIDita tapa meM eka paripATI meM anuloma pratiloma kI tyAra bAda te tyAMthI pAchA phare che. pAchA pharavAne kama A pramANe che. jyAre te soLa upavAsa karI le che tyAre pratiloma gatithI pratyAvRtti kALamAM vacce paMdara upavAsa rUpa dvAtrizata bhakata kare che. pharIte soLa upavAsa rUpa catuzittama bhakata kare che. tyAra bAda caturdaza upavAsa rUpa trIza bhakata kare che. ane tyAra pachI paMdara upavAsa kare che. A rIte pUrveta kramathI te caturtha bhakata paryanta tapasyA kare che. mahAsiMniSkrIDita tapanuM prathama pari. pATI yaMtra upara saMskRta TIkAmAM batAvyA pramANe samajI levuM. A aMke upavAsa nA che. A pramANe ja dareka bIjI, trIjI ane cethI paripATIonA aMko jANavA joIe. mahAsiMhaniSkrIDita tapamAM eka paripATimAM anulema pratilemanI apekSA caturtha, SaSTha, aSTama, vagerethI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 272 jJAtAdharmakathAGgasUtre iha pratyekaparipATayA manulomapratilomataH sarvANi tapodinAni saMkalanayA 497saptanavatyadhikAni catvAri zatAni,tathA-pAraNadinAni-61ekAdhika SaSThisaMkhyakAni bhavanti, eSAmubhayeSAmAkalanena yAvAn kAlo bhavati, taM pradarzayitumAha 'egAe parivAr3Ie' ityAdi / ekasyAH paripATayAH kAlaH-ekena saMvatsareNa pabhirmAsairaSTAdazabhizvAhorAtraiH 'samappeI ' samApyate saMpUrNoM bhvti.| 'sabaMpi' sarvamapi azeSamapi catasRbhiH paripATIbhiyuktamityarthaH, ' sIhanikkIliyaM ' siMha niSkrIDitaM tapaH- SabhirvAbhyAM ca mAsAbhyAM dvAdazabhizcAhorAtraiH pAraNadinataH ' samappei ' samApyate= saMpUrNa bhavati-yathAsUtraM yAvadArAdhitaM bhavatItyarthaH apekSA caturtha, SaSTha, aSTama, Adi se lekara triMzattama-14 upavAso-taka saba upavAsa cAra cAra ho jAte haiM / arthAt prathama bhakta 4, caturtha bhakta 4 SaSTa bhakta 4 aSTama bhakta 4,ityAdi 14 upavAsoM taka jAnanA cAhiye / 15 upavAsa 3, aura 16 upavAsa 2 ho jAte haiN| yahAM pratyeka paripATI meM anuloma pratiloma vidhi ke anusAra samasta tapasyA ke dinoM kI saMkhyA milAkara 497 hotI hai / pAraNA ke dinoM kI saMkhyA 61 / ina donoM ke saMkalana se jitanA samaya hotA hai-sUtrakAra use " egAe parivADI e " ityAdi padoM dvArA prakaTa karate haiM-ve kahate haiM ki eka paripATI kA kAla eka varSa 6 mAsa aura 18rAta dinoM meM samApta hotA hai / (savvaM vi sIhanikkIliyaM chahiM vAsehiM dohiM mAsehiM bArasahiya ahoratte hiM ya samappei) aura samasta yaha siMha nikrIDita tapa chaha varSa do mAsa evaM 12 dina rAta meM samApta hotA hai| mAMDIne trizattama-14 upavAso-sudhI badhA upavAso cAra cAra hoya che eTale ke prathama bhakta 4 caturtha bhakta 4, SaSTha bhakta 4, aSTama bhakta 4, vagere 14 upavAsa sudhI jANavuM joIe. 15 upavAsa 3 ane 16 upavAsa 2 thaI jAya che. A pramANe ahIM dareke dareka paripATimAM anulema pratima vidhi mujaba tapasyAnA badhA divasonI gaNatrI karIye te 497 thAya che. pAraNAMnA divasanI saMkhyA 61 heAya che. A baMnenA saravALAnA jeTalA divase thAya cha. sUtrA2 " egAe parivADIe" pore po dvArA 25Ta 42 che. sUtradhAra kahe che ke eka paripATIno kALa eka varSa cha mAsa ane aDhAra divasamAM 52 / thAya che. ( savvaM bi sIhanikkI liyaM chahiM vAsehiM dohiM mAsehi vArasahiya ahorattehiya samappei bhane / siMha niyati tapane sapUNa paNe 5 vAmA cha varSa be mAsa ane bAra divasa rAta jeTalo vakhata lAge che. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - anagAradharmAbhRtavaSiNITI0 a0 8 mahAbalAdiSaTrAjacaritanirUpaNam 273 tatastadanantaraM khalu te mahAbalapamukhAH saptAnagArAH ' mahAlayaM ' mahat, siMha niSkrIDitaM yathAsUtra-sUtrAnatikrameNa yAvad AjJayA ArAdhya yatraiva sthavirA bhagavantastamaivopAgacchanti upAgatya sthavirAn bhagavato vandante namasyanti, vanditvA natvA bahUni bahuvidhAni caturtha. yAvad caturthapaSThA'STamAdIni tapAMsi kurvanto viharanti. // muu07|| mUlam-taeNaM te mahabbalapAmokkhA satta aNagArA teNaM orAleNaM sukkA bhukkhA jahA khaMdao navaraM there ApucchittA cArupavayaM durUhaMti, durUhittA jAva domAsiyAe saMlehaNAe savIsaM bhattasayaM caurAsIiM vAsasayasahassAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNaMti, pAuNittA culasII puvvasayasahassAI savvAuyaM pAlaittA jayaMte vimANe devattAe uvvnnaa| tattha NaM atthegaiyANaM devANaM battIsaM sAgarovamAiM ThiI tatthaNaM mahabvala___ (taeNaM te mahabbalapAmokkhA satta aNagArA mahAlayaM siMha nikkI liyaM ahAsuttaM jAva ArAhettA jeNeva there bhagavaMte teNeva uvAgacchaMti) isa prakAra ve mahAbala pramukha sAtoM hI anagAra isa mahAsiMha niSkrIDita tapa ko yathA sUtra yAvat ArAdhita karake jahAM sthavira bhagavaMta the vahAM Aye / ( uvAgacchittA there bhagavaMte vaMdati namasaMti, baMdittA namaMsittA, bahUNi cauttha jAva viharaMti ) vahAM Akara unhoM ne sthavira bhagavaMto ko vaMdanA kI namaskAra kiyA aura vaMdanA namaskAra karake phira ve caturtha SaSTha aSTamAdi tapoM ko karate hue vihAra karane lage ||suu07|| (taeNaM te mahabbalapAmokkhA satta aNagArA mahAlayaM siMhanikkIliyaM ahA muttaM jAva ArAhettA jeNeva there bhagavaMte teNeva uvAgacchaMti) A rIte yathAsUtra ane yAvata yathAvidhi mahAsiMhaniSkrIDita tapane ArAdhIne mahAbala pramukha sAte anagAre jyAM sthavira bhagavaMta hatA tyAM AvyA. ( uvAgacchittA there bhagavaMte vaMdaMti namasaMti, vaMdittA namaMsittA, bahUNi cauttha jAva viharaMti) tyAM jaIne temaNe sthavira bhagavate ne vaMdana ane namaskAra karyo, ane vaMdana temaja namaskAra karIne teo tyAra bAda caturtha SaSTha aSTama vagere tane bhAratai viDA2 421 // sAyA. // suutr"7"| zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 jJAtAdharmakathAGgasUtra vajjANaM chaNhaM devANaM desUNAI battIsaM sAgarovamAI ThiI mahabalassa devassa paDipunnAiM battIsaM sAgarovamAiM ThiI ||suu08|| TIkA-'taeNaM te' ityAdi / tatastadanantaraM khalu te mahAbalapramukhAH saptAnagArAstenodAreNa ihalokAdhAzaMsArahitatvena pradhAnena tapaH karmaNA ' mukkA' zuSkAH zuSkazarIrAH raktamAMsazoSaNAt ' bhukkhA ' bubhukSitAH bahutapasvitvAt / 'jahAkhaMdao' yathA skandakaH skandakanAmako'nagAraH bhagavatImatre dvitIyazatake prathamoddezake varNitastathA saMjAtA ityarthaH, navaraM-etAvAna vizeSa:-'there' sthavirAn skandako mahavIramApRSTavAn ete tu sthavirAnityarthaH ApRcchaya ' cArupabvayaM' 'taeNaM te mahabbalapAmokkhA' ityAdi / TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (te mahabbala pAmokkhA satta aNagArA) ve mahabala pramukha sAtoM hI anagAra ( teNaM orAleNaM sukkA bhukkhA jahA khaMdao) bhagavatI sUtra ke dvitIya zataka ke prathama uddezaka meM varNita skaMdaka muni kI taraha use ihaloka paraloka Adi kI AzaMsA se rahita hone ke kAraNa pradhAna tapa se zuSka zarIra evaM bubhukSita ( bhUkha yukta) ho gaye / ( navaraM there ApucchittA cArupavvayaM durUhaMti' durUhittA jAva do mAsiyAe saMlehaNAe savIsaM bhattasayaM caurAsIiM vAsasayasahassAiM sAmaNNapariyAgaM pAugaMti ) kintu skaMdaka muni kI apekSA ina sAtoM anagAroM meM yaha vizeSatA huI ki skaMdaka muni ne mahAvIra prabhu se AjJA lI aura inhoM ne sthavira bhagavaMtoM se AjJA lI 'tapaNa te mahAbbala pAmokkhA satta aNagArA' tyAla TI-(taeNa ) tyaa2|(mhaablpaamokkhaa satta aNAgarA) bhAmata prabhuNa sAta mngaare| (teNa orAleNaM sukkA bhukkhA jahA khadao ) bhagavatI sUtranA bIjA zata kanA pahelA uddezakamAM varNita skaMdaka muninI jema teo Ihaleka ane paraleka vagerenI azaMsA (IcchA) rahita hovA badala pradhAna tapathI zuSka zarIra ane bubhukSita (bhUkhyA) thaI gayA. (navara there ApucchittA cAru pavvayaM durUhaMti, durUhittA jAva do mAsiyAe saMlehaNAe savIsa bhattasayaM ca urAsIiM vAsasaya sahassAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNaMti) &daka munie jyAre bhagavAna mahAvIra pAse AjJA meLavI hatI tyAre e sAte anagAre e bhagavaMta sthaviro pAsethI AjJA meLavI skaMdamunI karatAM emanA vize ATaluM ja vadhAre jANavuM joIe A pramANe sAte anagAre zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mahAvalAdiSaT rAjacaritanirUpaNam 275 cAruparvataM cArunAmakaM parvataM ' durUhaMti' rohanti Arohanti, 'durUhittA' dUruhya =Aruhya yAvad pRthivIzilApaTTakaM pramAya pAdapopagamanaM svIkRtya dvimAsikyAsaMlekhanayA saviMzatikaM bhaktazataM 'caurAsIiM vAsasayasahassAI' caturazIti varSazatasahasrANi-caturazItilakSavarSANi, zrAmaNyaparyAyaM-cAritraparyAyaM pAlayanti, pAlayitvA caturazIti pUrvazatasahasrANi-caturazItilakSapUrvANi sarvAyuH pAlayitvA jayante vimAne devatayopapannAH devatvenopapAtamutpattiM praaptaaH| tatra khalu astyekakAnAM devAnAM dvAtriMzatsAgaropamANi yAvat sthitiH / tatra khalu mahAbalavarjAnAM SaNNAM devAnAM dezonAni dvAtriMzatsAgaropamANi sthitiH / mahAbalasya devasya patipUrNAni dvAtriMzatsAgaropamANi sthitirjAtA / / suu08|| isa taraha ye sAtoM hI anagAra bhagavaMta sthaviroM se AjJA lekara cAru nAma ke parvata para pahu~ce-vahAM pahu~ca kara unhoM ne vahAM ke zilApaTTaka kI pramArjamA kI-bAda meM pAdapopagamana saMthArA dhAraNa kara liyaa| do mAsa kI saMlekhanA se 120 bhaktoM kA chedana kara unhoM ne 84 lAkha varSa taka zrAmaNya paryAya kA pAlaka kiyaa| isa taraha apanI 84 lAkha pUrva kI samasta Ayu samApta kara anta meM deha kA parityAga kara ve pAMca anuttara vimAna ke andara jayanta vimAna meM (tatthaNaM atthe gaiyANaM devANaM vattIsaM sAgarovamAiM0 ThiI tatthaNaM mahabbalavajjANaM chaNhaM devANaM desUNAI battIsaM sAgarovamAiM ThiI mahabbalassa devassa paDipunnAiM vattIsa sAgarovamAiM ThiI ) vahAM kitane ka devoM kI battIsa sAgara pramANa sthiti hai so mahAbala ko chor3akara chaha devoM kI sthiti kucha kama battIsa sAgara kI huI aura mahAbala kI sthiti pUrNa yattIsa sAgara kI huI / " sUtra 9" bhagavaMta sthavi nI AjJA prApta karIne cAru nAme parvata upara pahoMcyA. tyAM pahoMcIne teoe pAdapepagamana saMthAre dhAraNa karyo. A pramANe pitAne 84 lAkha pUrvanuM saMpUrNa AyuSya pUruM karIne ane deha choDIne teo pAMca anuttara vimAnamAM jayanta nAmanA vimAnamAM devanA paryAyathI jama pAmyA. ( tatthaNaM atthegaiyANaM devANaM battIsaM sAgarovamAiM0 ThiI-tatthaNaM mahabbala vajjANaM chaNhaM devANaM desUNAI battIsaM sAgarovamAI ThiI ) tyAnA keTalAka devanI batrIza sAgara pramANe sthiti che. mahAbalane bAda karatAM bIjA cha devanI sthiti batrIza sAgara pramANamAM thoDI ochI thaI ane mahAbalanI sthiti pUrI batrIza sAgara jeTalI thaI che sUtra "8" zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre mUlam - taNaM te mahabbalavajjA chappiya devA tAo devalogAo AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiIkkhaeNaM anaMtaraM cayaM caittA iva jaMbUddIve dIve bhArahe vAse visuddhapiimAivaMsesu rAyakulesu patteyaM patteyaM kumArattAe paccAyAyAsI, taM jahA paDibuddhI ikkhAgarAyA, caMdacchAe aMgarAyA saMkhe kAsirAyA, ruppI kuNAlAhI vaI, adINasattU kururAyA, jitasattU paMcAlA hivaI || sU09 // 276 TIkA- 'taraNaM te' ityAdi / tatastadanantaraM te mahAbalavarjyAH SaDapi devAstasmAd devalokAd jayantAd vimAnAd / 'AukkhaNaM' AyuH kSayeNa devasambandhina AyuSkarma dalika nirjaraNena, devasambandhyAyuH kSayeNa ' bhavakkhae ' bhavakSayeNa bhavani bandhanabhUtakarmaNAM gatyAdInAM nirjaraNaM ' ThikkhaerNa sthitikSayeNa devasambandhi sthitikSayeNa tenAnantaraM cayaM = devazarIraM tyaktvA ihaiva jambUdvIpe nAmni dvIpe , ' taraNaM te mahabbalabajjA chappiyadevA ' ityAdi / TIkArtha - ( taNaM ) isake bAda ( te mahabbala vajjiyA) mahAbala ke sivAya ve ( chappiya devA) chahoM deva ( tAo devalogAo AukkhaerNa bhavakkhaNaM ThiikkhaeNaM) usa devaloka se jayanta vimAna se devalAka saMbandhI Ayu karma ke daliko kI nirjanA ho jAne se arthAt deva paryAya saMbandhI Ayu ke kSaya ho jAne se bhava ke kAraNa bhUta gatyAdi koM kI nirjanA ho jAne se sthiti ke kSaya ho jAne se ( anaMtaraM ) usI samaya ( cayaM cantA ) deva zarIra ko chor3akara ( iheva jaMbUddIve dIve bhArahe vAse) isI jaMbU dvIpa nAma ke dvIpa meM, bhAratavarSa meM bharata kSetra meM 6 , taeNa te mahabbala bajjA chappiya devA ' ityAdi TIartha - (taeNa ) tyAramAha ( te mahabbala vajjiyA ) mahAmata sivAya te (chappiyadevA) chave ( tAo devalogAo AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiikkhaeNa' ) te devalAkanA jaya'ta vimAnathI devalAka saMbaMdhI AyukanA dalikAnI nirA thaI javAthI eTale ke deva paryAya saMbaMdhI AyuSya kSaya thavAthI bhavanA kAraNu bhUta gati vagerenI nirA thaI javAthI, sthitine kSaya hAvAthI (anaMtaraM) te samayena ( cayaMcaittA ) heva zarIrane choDIne ( iheva jabUddIve dIve bhArahe vAse) yUdvIpa nAmanA mela dvIpasAM - bhArata varSa mAM-bharata kSetramAM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mahAbalAdi SaTrAjacaritanirUpaNam 277 ( madhyajambUdvIpe ) bhArate varSe bharata kSetre, vizuddhapitRmAtRvaMzeSu rAjakuleSu pratyekaM 2 kumAratayA ' paccAyAyA hotyA pratyutpannA abhUvan tadyathA - 1. pratibuddhi: - ikSvAkurAjaH prathamo jIvaH pratibuddhi nAmakaH kozala dezAdhipatiH / yatradezeayodhyAnagarI 2. candracchAyaH - aGgarAjaH dvItIyo - dharaNi jIvaH candracchAyanAmAGga dezAdhipatiH yatra campAnagarI 3. zaGkha kAzirAjaH tRtIyo'bhicandrajItraH zaGkhanAmA - kAzidezAdhipatiH yatra vArANasI nagarI / 4 rukmI - kuNAlAdhipatiH caturthaH pUraNa jIvaH - rukmInAmakaH kuNAladezAdhipatiH yatra zrAvastI nagarI / 5. adInazatruH kururAjaH, paJcamo vasu jIvo'dInazatrunAmakaH kuru dezAdhipatiH / yatra( visuddha piimAisesu ) vizuddha mAtA pitA ke vaMza vAle rAja kuloM meM (patte 2) pRthaka 2 ( kumArattAe paccAyAyAsI ) putra rUpa se utpanna hue| (taMjA) inameM ( paDibuddhI ikkhAgarAyA caMdacchAe aMgarAyA saMkhe kAsi rAyA, ruppI kuNAlA hivai, adINasattU kuru rAyA, jitasattU paMcAlAhivaI ) prathama jo acala kA jIva thA vaha kozala deza kA adhipati huA, jisa meM ayodhyA nagarI hai-isakA nAma vahAM pratibuddha huA / dUsarA jisakA nAma dharaNa thA vaha candra chAyA nAma kA aGga deza kA adhipati huA / isa aMga deza meM caMpA nagarI hai / tIsarA jo abhi candra kA jIva thA vaha kAzI deza kA rAjA huaa| vahAM isakA nAma zaMkha huA / isa kAzI deza meM banArasa nAma kI nagarI hai| cauthA jo pUraNa kA jIva thA vaha kuNAla deza kA adhipati huA usakA vahAM nAma rukmI thA / isa kuNAla deza meM zrAvastI nagarI hai| pAMcavAM jo "visuddha piimAiva se su" vizuddha bhAtApitAnA va'zavAnA rASTrapuNAmAM (pattayaM2) guDA hA (kumArattAe paccAyAyAsI) putra 34nma pAbhyA. (ta' jahA) mA adhAmAM ( paDibuddha ikkhAgarAyA caMdacchAe aMgarAyA saMkhe kAsirAyA rupI kuNAlA vi adINasa va kururAyA, jitasattU paMcAlA hivaI ) pahelA acalane jIva keAzala dezanA adhipati thayeA. kezala dezanuM pATanagara aAdhyA nagarI hatu. acalanA jIva tyAM pratibuddha nAme paMkAyA. bIjo dharaNu aMga dezanA adhipati thayA. tenuM nAma caMdracchAya hatuM. trIjA abhicaMdranA jIva kAzI dezanA rAjA thayeA. te tyAM zakha nAme prasiddhi pAmyA. A kAzI dezamAM banArasanAme nagarI che. ceAthA pUraNanA jIva kuNAla dezanA adhipati thayeA. tyAM tenuM nAma rukamI hatuM. A kuNAladezamAM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 jJAtAdharmakathAGgasUtre deze - hastinApuram / 6. jinazatru pAJcAlAdhipatiH, SaSTho vaizramaNa jIvo jitazatrunAmakaH pAJcAladezAdhipatiH yatradeze kAmpilyaM nagaram / evaM SaDapi pRthak 2 sthAneSu rAjAno jAtAH // 09 // " mUlam - taNaM se mahabbale deve tIhiM NANehiM samagge ucca esa gahesu somAsu disAsu vitimirAsu visuddhAsu jaiesa sauNesu payAhiNANukUlaMsi bhUmisapisi mAruyaMsi pavAyaMsi niSpannasassameiNIyaMsi kAlaMsi pamuiyapakkIliesu jaNavaesa addharattakAlasamayaMsi assiNINakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM je se hemaMtANaM cautthe mAse aThThame pakkhe phagguNasuddhe tassa NaM phagguNasuddhassa cautthi pakkheNaM jayaMtAo vimANAo battIsaM sAgarovamaTThiIyAo anaMtaraM cayaM caittA iheva jaMbUddIve ve bhAra vAse mahilAe rAyahANIe kuMbhagassa ranno pabhAvaI devIe kucchisi AhAravakaMtIe sarIravatapi bhavavakkaM tI gabbhattAe vakte taM rayaNiM ca NaMcodasamahAsumiNA vannao bhattArakahaNaM sumiNapADhaga pucchA jAva viharai // sU0 10 // vasu kA jIva thA vaha kuru deza kA adhipati huA vahAM usakA nAma adIna zatru thA / kuru deza meM hastinAga pura hai / tathA chaThA jo vaizravaNa kA jIva thA pAJcAla deza kA adhipati huA - isakA vahAM nAma jita zatru par3A thaa| isa meM kapilA nAma kI nagarI hai / 97 isa taraha ye chahoM pRthak 2 sthAnoM meM rAjA hue| sUtra " 9 zrAvastI nagarI che. pAMcamA vasune jIva kurudezanA adhipati thayA. tenuMnAma addIna zatru hatuM. kuru dezamAM hastinApura nagara che. temaja chaThTho vaizravaNane jIva pAMcAla dezanA adhipati thayA. tenuM nAma jita zatru hatuM. pAMcala dezamAM kapilA nAme nagarI che. A pramANe teA chae judA judA dezomAM rAjya pade suzeAbhita (6 " // thayA / / sUtra zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mahAbalAdi SaTrAjacaritanirUpaNam 279 TIkA- ' taraNaM se' ityAdi / tatastadanantaraM sa mahAbalI devastribhirjJAnaiH 'samagge ' samagraH saMyuktaH, ' uccaTTAnaDiesu' uccasthAna sthiteSu graheSu sUryAdiSu saumyAsu digdAhAdyutpAtarahitAsu disAsu = dikSu vitimirAsu tIrthakara garbhAvAsamabhAvAda vyapagatAndhakArAsu vizuddhAsu = jhaMjhAvAtarajaH kaNAdi rahitatvena nirmalAsu ' jaiesa ' jApikeSu rAjadInAM vijayasUcakeSu ' sauNesu' zakuneSu kAkarutAdiSu' pAhiNANukUlaMsi ' pradakSiNAnukUle pradakSiNAvartatvAt pradakSiNaH, zubhAvahaH surabhizItamandatvAdanukUlazca tasmin ' bhUmisapisi ' bhUmisarpiNI = bhUmau prasaraNazIle mArute vAyau, ' pavAyaMsi ' pravAte vAtuM pravRtte ' niSphanna sassameiNIyaMsi ' niSpannasasya medinI ke niSpannasasyA medinI bhUmiryasmin tathAbhUte kAle 'mujhyapakIliesu ' pramuditaprakrIr3iteSu janapadeSu ardharAtrakAlasamaye azvinInakSatreNa ' jogaM ' yogaM candrayogam, upAgatena prAptana, yaH saH = prasiddhaH 'he maMtANaM' hemantAnAM mArgazIrSAdi phAlgunAntAnAM zItakAlamAsAnAM madhye caturtho mAsaH, aSTamaH pakSaH kRSNAdi mAsasya zAstrasaMyamatvAdaSTamatvaM pakSasyeti bhAvaH phAlgunazuddhaH = phAlgunasya zuddhaH zuklaH dvitIyapakSo'stItyarthaH / tasya phAlguna zuddhasya ' cautthipakkhe ' caurthIpakSe phAlgunazuddhasya pakSasya yA caturthI tithistasyAH pakSaH pArzve'rdharAtririti bhAvaH, tatra - ' NaM ' itivAkyAlaGkAre, jayantAd vimAnAd dvAtriMzatsAgaropamasthitikAdanantaraM cayaM = devasambandhizarIraM tyaktvA - ihaiva jambUdvIpe dvIpe = madhyajambUdvIpe bhArate varSe bharatakSetre mithilAyAM rAjadhAnyAM " 6 taeNa se mahabale ' ityAdi / TIkArtha - ( taNaM ) isake bAda ( se mahabbale deve ) vaha mahAbala kA jIva deva (tIhiM NANehiM samagge) mati jJAna zrutajJAna aura avadhi jJAna ina tIna jJAnoM kA dhArI ho kara ( anaMtaraM ) una chahoM ke bAda apanI sthiti pUrNa kara ( jayaMtAo vimANAo ) usa jayaMta vimAna se (caittA) cala kara ( iheva jaMbUddIve dIve ) isI jaMbU dvIpa nAma ke dvIpa meM ( bhAra ' taraNa' se mahabbale ' ityAhi 16 "" TIartha - ( taeNa ) tyAraNAha " se mahabbale deve " heva mahAmAno va tIhiM NANehiM samagge matijJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna A traNe jJAnAne dhAraNa 42nAra thAne " anaMtara " te chonA pachI potAnI sthiti pUrI karIne " jayaMtAo vimANAo " jyAMta "" 'iheva jaMbUhIve dIve " bhajU dvIpa nAmanA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 vibhAnathI " caittA " yAsIne mAna dvIpamA ( bhArahe bAse ) Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 jJAtAdharmakathAGgasUtre kuMbhagassa ' kumbhakasya kumbhakanAmakasya rAjJaH prabhAvatyAH = prabhAvatInAmnyA devyaH ' kucchisi ' kukSau ' AhAravakkaMtIe ' AhAravyutkrAntyA=AhAra parivartanena manuSyocitAhAragrahaNenetyarthaH, 'sarIravakakaMtIe ' zarIravyutkrAntyA devazaparivartanapUrvaka manuSyazarIragrahaNenetyarthaH ' bhavatrakkatIe bhavyutkrAntyA = ' devabhavaM vihAya manuSyabhavagrahaNena 'ganmattAe vakkaMte' garbhatayA vyutkrAntaH =garbharUpeNa samutpannaH / tasyAM rajanyAM ca khalu caturdaza mahAsvanAH prabhAvatI devyA dRSTaH / he vAse) bharata kSetra meM ( mihilAe rAyahANIe ) mithilA rAjadhAnI meM (kuMbhagassa ranno pabhAvaie devIe kucchisi ) kuMbhaka rAjAkI prabhAvatI devI kI kukSi meM ( AhAra vakkaMtIe ) AhAra ke parivartana se manuSyo cita AhAra ke grahaNa se, ( sarIravakkaMtIe ) zarIra kI vyutkrAnti se deva zarIra ke parivartana pUrvaka manuSya zarIra ke grahaNa se, (bhava vakkaMtIe ) bhava kI vyutkrAnti se deva bhava ko chor3akara manuSya bhava ke grahaNa se ( bhattAe vakkaM te) garbharUpa se utpanna hue / jaba yaha prabhAvatI kI kukSI meM garbha rUpa se utpanna hue taba (gahe uccATThie) sUryAdigraha uccasthAna para sthita the / ( disAsu somAsu ) cAroM dizAyeM digdAha Adi upadravoM se rahita thI ( viti mirAsu trisuddhA ) tIrthakara ke garbhAvAsa ke prabhAva se ve andhakAra rahita bana gaI thIM evaM jhaMjhAvAta rajakaNa Adi se rahita ho kara nirmala ho gaI thIM / 4 bharata kSetramAM ' 'mihilAe rAyahANIe " mithilA rAjdhAnImAM kuMbhagarasaranne bhAvaie devIe kucchisi " hula rAmanI alAvatI hevInA urabhAM "AhAra vakkaMtIe " bhADArAnA parivartanathI mAnavocita AhAranA aDebuthI " sarIra vakkaMtIe " zarIranI vyuNatithI bheTate ! heva zarIranA parivartana tebhana bhanuSya zarIranA aheNuthI " bhavavakkaMtIe " lavanI vyuSNAMtithI heva lavane tyakane manuSya lavane aNu zvAnI ApekSAthI " gaDamattAe vakkate " garbha rUpe janma pAmyA. kyAre tethe| prabhAvatInA uharamA garla3ye bhavataya tyAre " gahesu uccaTThANa TThie " sUrya vagere ahe| unya sthAne hatA. disAsu somAsu nyAre dizAe digdAha vagere upadrava vagaranI hatI. vitimirAsu visuddhAsu tIrthaMkara nA garbhavAsanA prabhAvathI dizAo prakAza yukta temaja jhajhAnila rajakaNa vagerethI rahita thaIne svaccha banI gaI, "" zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % - - - - - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mahAbalaSaT rAjacaritanirUpaNam 281 usa samaya ( sauNe su jaiestu) kAka Adi pakSI, rAjA Adi ke vijaya sUcaka zabda bola rahe the| (mAruyaMsi ) havA bhI (payANu kUlaMsi ) pradakSiNAvarta ho kara ( pavAyaMsi ) vaha rahI thii| surabhI aura zItala manda hone ke kAraNa vaha anukUla thii| (bhUmi sappisi) bhUmi kA sparza vaha kara rahI thii| (kAlaMsi ) vaha samaya aisA thA ki jisameM (niSphanasassameiNIyaMsi ) niSpanna sasya se medinI AcchAditaharI bharI banI huI thI ( jaNavae su) jana pada bhI (pamuiyapakkIlIesu) harSa se harSita bane hue the aura vividha prakAra kI krIDAo meM rata the( addharattakAlasamayaMsi ) yaha samaya arddha rAtri kA thA / (assiNI NakkhatteNaM jogamuvagaeNaM ) isa meM azvinI nakSatra kA candra ke sAtha yoga ho rahA thA (je se hemaMtANaM cautthe mAse aTThame pakkhe phagguNa suddhe ) yaha ardharAtri kA samaya phAlaguna mAsa ke zukla pakSa kA thaa| yaha mAsa hemaMta kAla ke mAso meM cauthA mAsa tathA 8 vAM pakSa hai| (tassa NaM phagguNasuddhassa cautthi pakkhe NaM) aisI usa phAlguna zukla cautha kI arddharAtri ke samaya meM ve mahAvala deva apanI 32 sAgara kI sthiti pUrNa karake usa jayaMta nAmaka vimAna se cava kara prabhAvatI devI ta mate (sauNesu jaiesu ) 11 pore pakSI. 200 poren| bhATe vinyane suuyvnaa| zaha! yArI 2hyA utA. ( mAruyasi) pavana 55] (payANukUlaMsi ) prakSita ne (pavAyasI) pAta sil. zIta bhanna ane sugadha yuta pavana manu sAto to. -- bhUmisapisi ' te pRthviine| 25za 2tAM paate| it| to. 'kAlaMsi' mAvo subaha samaya hatabhA (nipphannasassameiNiyasi ) niSpanna dhAnathI bheDinI pRthvI' lIsAcha ma mApa. 24 thI .15 2hI tI. 'jaNavaesu' na54 5Y 'pamuiya pakkIlIesu' harSamAM taraboLa thaI rahyuM hatuM. ane jAta jAtanI kaDAomAM masta hatuM "gaDharttkaalsmy si' madhI zatanAvamata Dato. 'assiNINakkhattaNa jogamuvagae Na' azvinI nakSatrI yandranI sAthe yo1 rahyo khato. 'je se he maMtANaM caUtthe mAse aTThame pakkhe phagguNasuddhe ' / mADanA nA zu pakSa yaadte| hatuM. A mahine hemaMta kALanA mahinAmAM ethe mahine temaja AThame 5kSa che. 'tassaNa phagguNasuddhassa cautthi pakakhaNa' mevI zamana zusa cethanA aDadhI rAtanA vakhate mahAbala deva pitAnI batrIza sAgaranI sthiti pUrI karIne te yaMta nAmaka vimAnamAMthI cavIne prabhAvatI devInA garbhamAM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre varNakaH teSAM svapnAnAM varNanaM vAcyaM taccAnyatra savistaraM draSTavyam teSAM nAmAni kevalaM procyante-gaja-vRSabha-siMha-lakSmI-puSpamAlA-candra-sUrya-dhvaja-pUrNakalaza-padmasaraH-samudra-devavimAna-ratnarAzivahnaya iti / bhartRkathanam svapnavRttaM bhatre nivedayatItyarthaH / svapnapAThakapRcchA-svapnaphalavAcakAna samAhUya bhI kumbhakanapeNa svapnaphalapRcchA kRtetyarthaH / yAvat-svapnapAThakaiH svapnaphalaM nivedita, tatsarva prathamAdhyayane dhAriNIdevyA adhikAre yathA kathitaM tathaiva vAcyaM vizeSastu-dhArigyA svapne gaja eva dRSTaH, prabhAvasvA tu caturdaza svapnA iti / evaM ca tairuktamke garbha meM Aye / (taM rayaNiM ca NaM coddasa mahAsumiNA vannao ) usa rAtri meM usa prabhAvatIdevI ne 14 mahA svapna dekhe / ina mahA svapnoM kA savistara varNana anyatra se jAnanA cAhiye hama yahAM una ke nAma nirdeza karate hai jo isa prakAra candra, sUrya, dhvaja, pUrNakalaza, padmasara, samudra devavimAna, ratnarAzi aura agni / ina svapno ko dekhakara prabhAvatI ne apane pati kuMbhaka rAjA se kahA rAjA ne usI samaya svapnapAThakoM ko bulAyA aura unase ina svapnoM ke phala ko puuchaa| unhoM ne ina svapnoM kA kyA phala hai yaha bAta rAjA ko kahI / yaha saba viSaya isI ke prathama adhyayana meM dhAriNI devI ke adhikAra meM jisa prakAra se prakaTa kiyA gayA hai usI prakAra se yahAM bhI jAnanA caahiye| dhAriNI devI ne svapna meM kevala eka hAthI hI dekhA thaa| prabhAvatI ne to caudaha mahA svapna dekhe / anta meM una svapna pAThakoM ne kahA-rAjana ! prabhAvatI devI ne jo ye caudaha sundara svapne dekhe haiM-una sthita thy|| 'ta rayaNi caNa coDasamahAsumiNA vanao'ta rAtrimA prabhAvatI devIe 14 svapno joyAM A badhAM mahAsvane viSenuM savistara varNana jijJAsuoe bIjethI jANuM levuM joIe. prabhAvatI devIe. da, sUrya, va, pUNa 42, 5masa2, samudra, vimAna 2tnarAzi bhane agni ATalI vastuo svapnamAM joI hatI. A svapnane joyA bAda prabhAvatIe pitAnA pati kuMbhaka rAjAne svapna viSe kahyuM ane temaNe tarata ja svapna pAThakane bolAvyA ane temane A svAnA phaLa viSe pUchyuM. svapna pAThakee A svapnanuM phaLa zuM thaze tenI badhI vigata rAjAne kahI saMbhaLAvI. jJAtAdhyayana nA prathama adhyapanamAM dhAriNidevInA prasaMgamAM A viSe savistara varNavyuM che. ahIM paNa te mujaba ja samajI levuM joIe svapnamAM dhAriNI devIe phakta eka hAthI ja je te paNa prabhAvatIe te cauda mahA svapana joyAM hatAM. svapnanuM phaLa varNavatAM svapna pAThakae kahyuM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagArarmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 prabhAvatIdevI dohadAdinirUpaNam 283 he rAjan ! prabhAvatI devyA caturdaza zobhanAH svapnA avalokitAH / tatprabhAvAcca kravartI vA tIrthakaro vA bhaviSyati / svapnaphalaM zrutvA sA prabhAvatI garbha sukhasukhena vahamAnA viharati = Aste sma // sU0 10 // mUlam - taNaM tIse pabhAvaIe devIe tinhaM mAsANaM bahupaDipunnANaM imeyArUve Dohale pAubbhUe-dhannAo NaM tAo ammayAo jAo NaM jalathalayabhAsurappabhUSaNaM dasaddhavanneNaM malleNaM atthuyapaccatthuyaMsi sayaNijjaMsi sannisannAo sapiNa bannAo ya viharati, egaM ca mahaM sirIdAmagaMDaM pADalamalliya caMpaya asoga punnAga nAga maruyagaddmaNagaaNojjakojjayapauraM paramasuhaphAsada risaNijjaM mahayAgaMdhaddhaNi muyaMta agghAyamANIo DohalaM virNeti / taNaM tIse pabhAvatIe devIe imeyArUvaM DohalaM pAubhUyaM pAsittA ahAsannihiyA vANamaMtarA devA khippAmeva jalathalaya0 jAva dasaddhavannamallaM kuMbhaggaso ya bhAraggaso ya kuMbhagasa ranno bhavasi sAharaMti, egaM ca NaM mahaM siridAmagaMDaM jAva muyaMtaM jAva uvarNeti, taNaM sA pabhAvatI devI jalathalaya jAva malleNaM jAva DohalaM viNei, tapaNaM sA pabhAvatI devI pasattha ke prabhAva se isa ke yA to koI tIryakara janma legA yA koI cakravartI / isa prakAra svapnoM kA phala sunakara prabhAvatI bar3I prasanna huI aura usa ne AnaMda ke sAtha garbha ko dhAraNa karate hue sukhapUrvaka samaya ko vyatIta kiyA / sUtra 66 10 "" "huM rAjan ! prabhAvatI devIe cauda uttama svapanA joyAM che, tenA prabhAva thI emanA udarathI kAMteA tItha kara janmaleze kAM keAI cakravartI ! " A pramANe svapna phaLa sAMbhaLIne prabhAvatI khUbaja prasanna thai. ane sukhethI garbha dhAraNa kurI ne samaya pasAra 42vA sAgI | sUtra 10 // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 jJAtAdharmakathAGgasUtre DohalA jAva viharai, taraNaM sA pabhAvaI devI navaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM aTTamANa ya ratiMdiyANaM je se hemaMtANaM paDhamaM mAse docce pakkhe maggasirasuddhe tassaNaM ekkArasIe puvvarattAvaratta0 assiNI nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM uccaTThANaDiesa gahesu pamuiyapakkIlie jaNavaesa AroggAroggaM ekUNa vIsaimaM titthayaraM payAyA // sU0 11 // TIkA - ' taraNaM tIse ' ityAdi - tatastadanantaraM khalu tasyAH prabhAvatyA devyA striSu mAseSu bahumatipUrNeSu = azeSataH sampUrNeSu satsu ayametadrUpaH dohadaH garbhasadbhAva janitAbhilASaH prAdurbhUtaH - dhanyAH khalu tA ambAH - putra mAtaraH yA khalu jalathalayabhAsurappabhUeNaM ' jalasthalajabhAsvaraprabhU - tena jalepu sthaleSuca yajjAta bhAsvaraM = vikasitaM, prabhUtaM pracuraM tena dasaddhavanneNaM' dazArdhavarNena paJcavarNayuktena mAlyena mAlyebhyo hitaM mAlyaM = puSpajAtaM tena ' atthuyapaccatthuyaMsi ' AstRta pratyAstRte kramaza uparyupari samAcchAdite zayanIye = zayyAyAM ' sannisannAo ' saniSaNNAH saMniviSTAH 'saNNivannAo' saMnipannAH suptAzva viharanti sukhena ' taraNaM tIse pabhAvaIe ' ityAdi / " TIkArtha - (tae) isake bAda (tIse pabhAvaIe devIe ) usa prabhAvatI devI ke jaba ( tinhaM mAsANaM bahupaDipunnANaM ) tIna mAsa acchI taraha se pUrNa ho cuke-taba ( imeyArUve dohale pAunbhUe) use isa prakAra kA dohalA utpanna huA - (dhannAo NaM tAo ammayAo ) ve mAtAe~ dhanya haiM ( jAo NaM jala dhalaya bhAsurappabhUSaNaM dasaddha banne NaM malle NaM ) jo jala meM evaM sthala meM utpanna hue vikasita paMcavarNoM ke prabhUtapuSpoM se ( atthuya paccatthuyaMsi sayaNijjaMsi sannisannAo sannivannAo ya 'ago' dia qulagg | ' Suild! TIDArtha - (taeNa ) tyAramAha (tIse prabhAvaie devoe) prabhAvatIdevIne nyAre ( tinhaM mAsANaM bahupaDipunnANa ) bhae mahinA sArI rIte pasAra tha yumyA tyAre (imeyArUve dohale pAunbhUe) tene yA pramANe hoiha utpanna thayuM ( dhannAjo NaM tAo ammayAo ) te bhAtA the| dhanya hai. (jAo NaM jala thalaya bhAsurapabhUpaNa dasaddhavanneNaM malleNaM ) rekhA 4ja bhane sthajamAM ulavesAM ane vikAsa pAmelAM pAMcara`ganA puSkaLa pramANamAM ekaThAM karelAM puSpAthI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a08 prabhAvatIdevI dohadAdinirUpaNam 285 tiSThanti tA ambA dhanyAH, iti pUrveNa sambandhaH / ekaMca mahat vizAlaM 'siridAmagaMDa' zrIdAmakANDaM zrIdAmnAM zobhAyuktamAlAnAM kANDaM samUha 'pADalamalli. yacaMpaya- asoga- punnAga-nAgamaruyaga-damaNaga-aNojja kojjayapauraM' pATalAmallikA- campikA-'zoka-puMnAganAga - maruvaka-damanakA- 'navadyakubja pracuraM, pATalAdyA puSpajAtayaH- pATalapuSpaM, gulAba ' iti prasiddhaM mallikApuSpaMcampakapuSpam , azokapuSpam, punnAgayuSpam , nAgapuSpaM, maruvakaH patrajAti vizeSaH, damanakapuSpam , anakyaH- sundaraH, kubjakaH zatapatrikA vizeSaH, etAni pracurANi yatra tat tathA, 'paramamuhaphAsadarisaNijja' paramasukhasparzadarzanIyaM paramasukhadaH sparzeyasya tad tacca darzanIyaM dRSTimukhadaM ceti 'mahayA gaMdhaddhANi' mahAsurabhigandhaghrANi mahAsurabhigandhaguNaM tRptihetuM pudgalasamUhaM muJcat prasArayad tad AjighrantyaH viharaMti ) isa taraha eka eka karake kramazaH puSpoM ke aneka svaroM se samAcchAdita huI zayyA para baiThatI haiM sukha se zayana karatI haiM / (egaM ca mahaM sirIdAmagaMDaM pADalamalliyacaMpayaasogapunnAganAgamaruyagadamaNagaaNojjakojjayapauraM paramasehaphAsadarisaNijja mahayAgaMdhaddhaNimu. yaMta AdhAyamANIo dohalaM viNeti) aura advitIya zrIdAmakAMDa ko-zobhAyukta mAlAo ke samUha ko ki jisameM pATala (gulAba) mallikA (moMgharA) caMpaka, azoka, punAga, nAga, maruvA, damanaka evaM sundara kubjaka ke puSpoM kA prAcurya hai, jisakA sparza parama sukha kAraka hai aura jo dRSTi ko AnaMda dAyaka hai tathA tRpti kAraka mahAsurabhi gaMdha guNa vAle pudgaloM ko jo phailA rahA hai sUghatI huI apane garbha manoratha ( atthuya paJcatthuyaMsi sayaNijjaMsi sannisannAo sannivannAo ya viharati) // rIte anukrame pupeno tharathI DhaMkAelI evI zamyA (pathArI) upara bese che ane sukhethI zayana kare che. (egaM ca mahaM sirIdAmagaMDaM pADalamAlliyacaMpayaasogapunnAganAgamaruya. gadamaNagaNojjakoja pauraM paramasuhaphAsadarisaNi mahayA gaMdhaddhaNimuyaMtaAdhAya mANIo dohalaM viNeti) rebhA pAva (zukhAma), mA , 254, aza, punnAga, nA, bharuvA, damanaka ane suMdara kuzvakanA pupe puSkaLa pramANamAM che, spaze jene atyaMta sukhada che ane je daSTine AnaMda ApanAra che ane tRpta karanAra mahAsugaMdha guNavALA pudgalene je phelAvI rahyo che-evA advitIya (sarvottama) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 jJAtAdharmakathAGgasUtre tena tathAvidhena zrIdAmakANDena ghrANendriyaM tarpayantyaH dohadaM = garbhasadbhAvajanita manorathaM 'viNeti vinayanti-pUrayanti / tA eva jananyo jagati bhAgyazAlinyaH prazaMsanIyA dhanyAzca sntiityrthH| tatastadanantaraM khalu- tasyAH prabhAvatyA devyAH imametadrUpaM dohadaM prAdurbhUtaM dRSTvA yathA saMnihitAH samIpasthitA vAnavyantarAdevAH kSiprameva jalasthalotpannAni yAvadazArdhavarNAni = paJcavarNAni mAlyAni = puSpANi kumbhAgrazazca kumbhaparimANataH, bhArAgrazazca bhAraparimANatazca kumbhakasya rAjJo bhavane saMharantisamAnayanti. / ekaMca khalu mahat zrIdAmakANDaM yAvad muJcat upanayanti-samIpe samAnayanti / tataH khala sA prabhAvatI devImalasthalaja yAvat- yAvacchabdenakI pUrti karatI haiM ( ve mAtAe~ dhanya haiM aisA saMbaMdha yahAM para lagA lenA cAhiye) (taeNaM) isake bAra (tIse pabhAvatIe devIe imeyArUvaM dohalaM pAunbhUtaM pAsittA ahAsannihiyA vANamaMtarA devA khippAmeva jalathalaya0 jAva dasavanamallaM kuMbhaggasoya bhAraggasoya kuMbhagassa rano bhavaNaMsi sAharaMti) usa prabhAvatI devIke isa prakAra ke dohaleko utpanna huA dekha kara ke samIpa meM rahe hue vAnavyantara devoMne zIghra hI jala meM aura sthala meM utpanna paMcavarNa ke puSpoM ko kuMbha parimANa meM aura bhAraparimANa meM kuMbhaka rAjA ke bhavana para lAkara rakha diyaa| (egaM ca NaM mahaM siridAmagaMDaM jAva muyaMta jAva uvaNeti ) aura sAtha meM eka bar3A bhArI zrIdAmakANDa bhI ki jisameM pATala gulAba zrI dAmakAMDa (suMdaramALAonA samUha) nI suvAsa anubhavatI pitAnA gama bhanA20 (hoDa )nI pUrti 4re che. (mare 52 te mAtAsa. dhanya che.) (taeNa) tyAra mAha. (tIse pabhAvatIe devIe imeyArUve dohalaM pAunbhUtaM pAsittA ahAsanni hiyA bANamaMtarA devA khippAmeva jala thalaya0 jAva dasaddhavannaM mallaM kuMbhagasso ya bhAragasso ya kuMbhagarassa ranno bhavaNaMsi sAharaMti) prabhAvatI devInA A pramANenA dehalAne utpanna thayele jANIne pAse rahenArA vanavyaMtara devoe tarata ja jaLa ane sthaLamAM utpanna thayelAM pAMcaraMganA pune kuMbha parimANamAM ane bhAra parimANamAM kuMbhaka rAjAnA bhavana upara lAvIne mUkI dIdhAM ( egaMca Na mahaM siridAmagaMDa jAva muyaMta jAva uvaNeti ) pAsa vagere nA puche jemAM gU thelAM che, ane je netrone mATe sukhada ane sparza paNa jeno AnaMda dAyaka che, ane jemAMthI comera sugadhI prasarI rahI che e zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 prabhAvatIdevI dohadAdinirUpaNam 187 1 'jala thalaityanantaraM ' bhAsurapabhUSaNaM dasaddhavanneNaM ' iti saMgrahaH, mAlyena - puSpa jAtena yAvat - atra yAvacchandena - ' atthuyapaccatthuyaMsi ' ityArabhya ' agghAya mANIo ' itiparyantasya grahaNam, dohadaM vinayati = pUrayati / tataH khalu sA prabhAvatI devI prazastadohadA yAvad saMpUrNa dohadA saMmAnita dohadA viharati / atha bhagavatastasya tIrthaMkarasya sakala jagatkalyANakaraMjanmakadA'bhavaditi ji. jJAsAyAmAha - ' taraNaM' ityAdi / tatastadantaraM khalu sA prabhAvatI devI navasu mAseSu bahumatipUNeSu sarvathA saMpUrNeSu tadanantaram ardhASTamesu rAtriMdiveSu vyatIteSu yo'sau hemantAno hemanta Rtu saMjJakAnAM mArgazIrSa diphAlgunAntAnA prathamo mAsaH, dvitIyaH pakSaH mArgazIrSa zuddhaH mArgazIrSamAsasya zuddhaH zuklaH pakSo vartate, tasya - khalu ekAdazyAM tithau pUrvarAtrApararAtrakAlasamaye madhyarAtre azvinI nakSatre yogaM = candra yogamupAgate- prApte Adikeyoujthe hue haiM aura jo netra ko sukha dene vAle evaM sukhasparza hai jisameM se sugaMdha hI sugaMdha cAroM ora phaila rahI hai rAnike pAsa lAkara upasthita kiyA / (taeNaM sA pabhAvatI devI jala thalaya jAva malleNaM jAva dohalaM viNe ) isake anantara usa prabhAvatI devIne jala thalake vikasita paMca varNa vAle prabhUta puSpoM se samAcchAdita huI zayyA para baiThakara zayana kara zrIdAmakANDa ko ki jo pATala (gulAba) Adi ke puSpoM se guMdhA huA thA yAvat gaMdha ko phailA rahA thA sUMgha kara apane dohale kI pUrti kI / (taNaM sA pabhAvatI devI pasattha dohalA jAva viharai, taNaM sA pabhAvaI devI navaNhaM mAsANaM bahu paDipuNNANaM aTTamANa ya rati diyANaM je se hemaMtANaM paDhame mAse docce pakkhe maggasirasuddhe tarasaNaM egArasIpa puvvarattAvarata0 AssiNInakkha teNaM jogamuvAgaeNaM uccadvANaTThiesa gahesu pamujhyapakkIliesu jaNavaesa AroggArogaM egU bhoTo lAre zrIhAmAMDa pazu vAnavyaMtarI tyAM dAvyA (taeNa sA pabhA vatI devI jalathalaya jAva malleNa jAva dohala viNei ) tyAra Aha prabhAvatI devIe jaLanA vikasita pAMcaraMganA puSpAthI samAcchAdita zayyA upara besI ne, zayana karIne, pATala vagerenA puSpAthI gUMthAyelA suvAsita zrIdAmakAMDane sughIne peAtAnA dohadanI pUti karI. (taraNaM sA pabhAvatI devI pasatthadohalA viharai, taraNaM sA pabhAvaI devI navahaM mAsA bahupuNgAtaM aTTamANayarAiMdiyANaM je se hemaMtANaM paDha memAse docce pakkhe maggasirasuddhe tassaNaM egArasIe puvvattAvarata, AssiNInaksvatteNa joga zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 jJAtAdharmakathAGgasUtre sati uccasthAnasthiteSu uccarAziga teSu graheSu sUryAdiSu pramudita prakrIDiteSu hRSTeSu krIDAvatsu ca janapadeSu-dezeSu satsu ArogyArogarahitA anAbAdhA prasavavedanA rahitA satItyarthaH ArogyaM = anAbAdhaM lkezavarjitaM ekonaviMzatitamaM tIrthaMkara prajAtA=prajanivatI. // sU0 11 // NavIsaimaM tithaparaM payAyA) isa prakAra prazasta dohalA vAlI vaha prabhA. vatI devI ki jisa kA dohalA acchI taraha se pUrNa ho cukA haiM aura jisa dohale ko rAjA AdijanoM ne bhI sanmAnita kiyA hai Ananda pUrva ka rahane lgii| aba sUtrakAra yaha prakaTa karate haiM ki bhagavAn una tIrtha kara ko jagat kalyANa kAraka janma kisa samaya huA-ve kahate haiM ki jaba garbha ke nau mAsa sampUrNa rUpa se vyatIta ho cuke aura unake Upara sADhe sAta rAta kA samaya aura adhika nikala cukA usa samaya prabhAvatI devI ne hemanta kAla ke prathama mAsa mArgazIrSa zukla ekAdazI ke dina madhya rAtri ke samaya azvinI nakSatra meM, jaba ki usakA yoga candramA ke sAtha ho rahA thA aura sUryAdigraha uccasthAna para sthita the tathA janapadoM meM Ananda kI lahare chAyI huIthI-vividha prakAra kI krIDAoM meM ve rata bane hue the binA kisI bAdhA ke klezavarjita 19 veM tIrthakara ko janma diyA / / sUtra 11 // muvAgaeNaM uccaTThANaTiemu gahesu pamuiya pakkIliesu jaNabaemu AroggAroggaM ekUNavIsaimaM titthayara payayA) A rIte jenuM dehada saMpUrNa paNe pUruM thayuM che ane rAjA vagere guru joe paNa jenA dohadane sanmAnIta karyuM che evI prazasta dehada vALI prabhAvatI devI AnaMdanI sAthe pitAnA divaso pasAra karavA lAgI, have sUtrakAra jagat nA kalyANa karanArA evA bhagavAna tIrthaMkara ne janma kayAre thayo tenuM varNana karatAM kahe che-ke jyAre garbhanA navamAsa pUrA thaI gayA ane navamAsa upara sADA sAta divasarAtane samaya pasAra thayo tyAre hemaMtakALanA prathama mahinAnA zukala pakSa agiyArasanA divase aDadhI rAtanA samaye azvinI nakSatramAM jyAre te nakSatrane vega candranI sAthe thaI rahyo hato ane sUrya vagere graha ucca sthAne sthita hatA ane AkhA janapadamAM AnaMdanAM mojAM prasarI rahyA hatAM ane badhA mANaso aneka jAtanI ramata ane kIDAomAM masta thaI rahyA hatA tyAre prabhAvatI devIe kaleza ane duHkha rahita thaIne 19mA tIrthaMkara ne janma Ape che. sUtra 11" zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a08 dizAkumArI prabhRtibhiH utsavakaraNam 289 mUlam-teNaM kAleNaM teNaM samayeNaM ahologavatthavAo aha disAkumArIo mayattarIyAo jahA jaMbUddIvapannattIe jammaNaM savvaM navaraM mihilAe kuMbhayassa pabhAvaIe abhilAo saMjoevo jAva nandIsaravara dIve mahimA, tayA NaM kuMbhae rAyA bahahiM bhavaNavai4 titthayara jAyakammaM jAva nAmakaraNaM, jamhANaM amhe imIe dAriyAe mAue mallasayaNijjaMsi Dohale viNIte taM houNaM NAmeNaM mallI, jahA mahAbbale nAma jAva parivaDiyA sA vaddhatI bhagavatI diyaloyacutA annovmsiriiyaa| dAsIdAsa parivuDA parikinnA pIDhamaddehiM // sU0 12 // ___TIkA-' taNa kAleNa ' ityAdi / tasmin kAle caturthArakalakSaNe tasmin samaye jina janmasamaye'dholoka vAstavyA aSTa dikumAryaH mahattarikAH pradhAnAH bhogaGkarA 1, bhogavatI 2, subhogA 3, bhogamAlinI 4, suvatsA 5, vatsamitrA 6, vAriSeNA 7, valAhakA 8, ityetannAmikAH samAgatAH / yathA jambUdvIpaprajJaptau bhagavatastIrthakarasya janmavarNitaM, sarva tathaiva vijJeyam , navara=etAvAn vizeSaH __ 'teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM' ityAdi TIkArtha-(teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM) usa kAla aura usa samaya meM (aho logavatthavvAo) adholoka meM nivAsa karanevAlI (aTTha) ATha (disAkumArIo) dikkumArikAe~ (mayaharIyAo jahA jaMbUddIvapannattIe jammaNaMsavvaM ) jinakA nAma bhogaGkarA, bhogavatI, subhogA, bhogamAlinI suvatsA, vatsamitrA vAriSeNA aura balAhakA hai aaii| jaMbUdvIpa prajJapti 'teNaM kAleNa teNa samaeNa"-tyAdi TIrtha-(teNa kAleNa teNa samaeNa) teNe bhane te samaye (ahologa vatthavAo) madhAsabhA 2 nArI ( aTTha) 3 (disAkumArIo) MAL hubhArisa ( mahayarIyAo jahA jaMbUddovapannattIe jammaNaM savvaM ) bhanA nAme bhegaMkarA bhegavatI, subhagA, bhegamAlinI, suvatsA, vatsamitrA, vAriNa, ane balAhakA-che-tyAM AvI- jaMbudvIpa prajJapti" mAM bhagavAna zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 jJAtAdharmakathAGgasUtre iha mithilAyAM nagaryAM kummakasya rAjJaH prabhAvatyAH abhilApaH varNanaM saMyoktavyaH =vaktavyaH, yAvat nandIzvaravare dvIpe mahimA-utsavaH, devaikRtaH / tadA khalu kumbhako rAjA bahubhirbhavanapativAnavyantara-jyotiSka vaimAnikaiH janmotsave kRte sati tIrthakarajAtakarma yAvat nAmakaraNa kRtavAn yasmAt khalu aramAkam asyAM dArikAyAM garbhagatAyA mAturmAlyazayanIye kusumazayyA viSaye dohado vinItaH= meM bhagavAna tIrthaMkara ne janma kA jaisA varNana kiyA gayA hai-vaisA hI varNana yahAM jAnanA cAhiye (navaraM) parantu usakI apekSA isameM itanI vizeSatA hai (mihilAe kuMbhayassa pabhAvaie abhilAo) ki yahAM mithilA nagarI kuMbhaka rAjA aura rAnI prabhAvatI kA sambandha liyA gayA isaliye mallInAtha tIrthaMkara ke janma ke varNana karane meM inasaba kA yoga lagA lenA caahiye| (jAva naMdIsara vare dIve mahimA) mallinAtha tIrthaMkara ke janma kA utsaba naMdIzvara nAma ke dvIpa meM devoM ne kiyA / (tayANaM kuMbhae rAyA bahUhiM bhavaNavai 4 titthayara jAya kammaM jAva nAma karaNaM) isake bAda kuMbhaka rAjA ne aneka bhavanapati vAnavyantara, jyotiSka evaM vaimAnika devoM ke dvArA janmotsava kiye jAne para tIrthakara kA jAtakarma yAvat nAma karaNa kiyA / ( jamhA NaM amhe imIe dAriyAe mAue malla sayaNijjaMsi dohale viNIe taM houNaM NAmeNa mallI ) nAma karaNa tIrthakara nA janma viSe jevuM varNana karavAmAM AvyuM che tevuM ja varNana maDI para na. ( navara) 5 tanA 42di -maDI mAralI vizeSatA epI madhye 3 ( mahilAe kuMbhayassa pabhAIe abhilAo) mI mithilA nagarI, kuMbhaka rAjA ane rANuM prabhAvatInA saMbaMdha viSe varNana karavAmAM Ave che eTale malilanAtha tIrthakaranA janma varNanamAM A badhAne vega apekSita che. (jAva nadIsaravare dIve mahimA ) hevA bhaktinAtha tIrtha 42no mIsapa nahI212 nAmanA dvIpamA 40ye| to (tayANa kuMbhae rAyA bahUhi bhavaNa vai4 titthayara jAyakammaM jAva nAma karaNaM) gha bhavanapativAna vyatara, jyAtiSya ane vaimAnika dee jyAre sArI peThe bhagavAna tIrthakarane janmatsava UjavI lIdhe tyAre kuMbhaka rAjAe temane jAtakarma yAvat nAma karaNa saMskAra karyo. ___ (jamhANaM amhe imIe dAriyAe mAue mallasayaNijjasi dohale viNIe taM houNaM NAmeNa mallI) rAjAe temanuM nAma malli pADayuM kemake jyAre te garbhamAM hatA tyAre temanI mAtAne mAlatIne puSinI mALAnI zayAnuM dehada thayuM hatuM ane temanA dehadanI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNA TI a08 dizAkumArI prabhRtibhiH mahotsavakaraNam 291 devaiH pUritaH, tad bhavatu khalu iyaM nAmnA malliH mAlAyai hitaM, taba sAdhu vA mAlyaM kusumaM tadgatAbhilASarUpadohadapUrvakametasyA dArikAyA janmasaMjAtaM tasmA dasyA nAma 'mallI' itikRtam / asyAH strItve'pi jinastIrthaMkaro'rhaditi zabdAnAM bAhulyena puMstve pravRttidarzanAtpuMliGgazabdena vyvhaarH| yathA mahAbalo nAma= meM unakA nAma mallI rakhA gayA-kyoM ki rAjAne yaha vicArA ki jaba ye garbha meM thI to inakI mAtAko puSpoMkI mAlya kI zayyA ke viSaya meM dohalA utpanna huA thA aura usa dohale kI pUrti devoM ne kI thI ataH yaha putrI nAma se mallI raho- isI abhiprAya se rAjA ne usakA nAma malli rkhaa| ___"mAlAyai hitaM tatra sAdhu vA mAlyaM" isa vyutpatti ke anusAra mAlya zabda kA artha kusuma hotA hai / so jaba ye mAtA ke garbha meM thI taba mAtA ko usa mAlya ke viSaya meM abhilASa rUpa dohalA utpanna huA thA-jisa kI pUrti devoM ne kI thI-ataH usa dohada pUrvaka isa lar3akI kA janma huA-isa kAraNa rAjA ne usakA nAma malli rakha diyA / yadyapi yaha strIrUpa meM thI-to bhI " jinaH tIrthaMkara arhata" ityAdi zabdoM kI bahulatA se pulliGga meM pravRtta dekhI jAtI hai-isaliye yahAM inakA pulliGga zabda se vyavahAra tIrthaMkara kI apekSA kiyA gayA hai / ( jahA mahAbale nAma jAva paDivaDiyA "sA vaddhai bhagavatI diya loya cutA aNovama sirIyA dAsI dAsa parivuDA parikinnA pIDhamaddehiM ,, pUrti dee karI hatI. ethI ja rAjae te putrInuM nAma malli pADayuM hatuM " mAlAyai hitaM tatra sAdhuvA mAlyaM " / vyutpatti bhukSma bhAsya zabdano artha kusuma ( puSya ) thAya che. jyAre malli mAtAnA garbhamAM hatA tyAre temane mAlya nI abhilASA rUpa dehada utpanna thayuM hatuM te dohadanI pUrti dee karI hatI. ethI mAlyanA dehadathI janmelI te putrInuM nAma naye mahilA pAyuM mA zrI 3 tI chatAM se " jina tIrthakaraH vagere zabdo nA bAhulyathI te puligathI ja saMbaMdhita karavAmAM Ave che. eTalA mATe ahIM je puliga zabdathI vyavahAra karavAmAM Ave che te temanI tIrthaMkaranI apekSAthI ja, (jahA mahAbale nAma jAva paDivaDiyA "sA baddhatI bhagavatI diyaloya cutA aNovamasirIyA dAsIdAsaparivuDA parikinnA poDhamadehiM "1") bhagavatI sUtranA mahAbalanAM varNananI jema ja mallinA varNana vizeSaNa zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 jJAtAdharbhakathAGgasUtre yathA bhagavatI sUtre mahAvalo varNitastatheyaM mallI vijJeyetyarthaH / atha gAthA dvayena malliM varNayati- sA baddhai' ityAdi ___sA vardhamAnA bhavatI dhulokacyutA anupamazrIkA, dAsIdAsaparivRtA parikINA pIThamardaiH // 1 // sA mallI vardhamAnA=anudinaM vRddhi gatA, bhagavatI aizvaryAdiguNayuktA, dhulokacyutA devalokAdanuttaravimAnAccyutA=avatIrNA, anupama zrIkA-advitIya zobhAyuktA, dAsIdAsaparivRtA, pIThamardaiH vayasyaiH parikIrNA=parikaravatI bahu. sahacarI yuktetyrthH| asitazirojA sunayanA bimboSThI dhavaladantapaGktikA / varakamalakomalAGgI phullotpalagandhaniHzvAsA // 2 // asita zirojA-bhramarayadatizyAmavarNakezA, sunayanA = sulocanA, bimboSThI =bimbavadraktavarNoSThI, dhavaladantapaGktikA dhavalA kundamuktAdivacchuklavarNA danta paGktidantazreNikA yasyAH sA tathA, varakamalakomalAGgI varakamalavat -- azuSka kamalapuSpavat komalAni mRdulAnyaGgAni yasyAH sA tathA, phullotpalagandhaniH zvAsA-vikasitanIlakamalavadgandhayuktaniHzvAsavatI jAtA / / mU0 12 // ___ jisa prakAra bhagavatI sUtra meM mahAbala kA varNana kiyA gayA haiusI prakAra se ina mallI kA bhI varNana jAnanA cAhiye-sUtrakAra isI bAta kA varNana "sA vaddhai" isa gAthA dvArA karate hai-ve kahate hai ki ye malli nAma kI kanyA pratidina vRddhiMgata ho rahI thii| aizvarya Adi guNoM se yukta thii| aNuttara vimAna se cava kara AI thI anupama zrI se saMpanna thI / dAsI dAsa parivRtta thI aura aneka sahacariyoM se yukta thii| _unake bAla bhramara ke samAna ati zyAma varNa vAle the| locana baDe suhAvane the| bimba jaise lAla varNa vAle inake donoM oSTa the / dAMtoM kI paGkti kunda tathA muktA Adi ke samAna bilakula zubhra thii| azuSka vu naye. "sA baddhai" 21 gAthA 3 sUtrA2 me pAta 2508 421 // mAge che. teo varNana karatAM kahe che ke malli nAme kanyA divase divase maTI thaI rahI hatI. te ezvarya vagere guNethI pUrNa hatI te anuttara vimAnathI cavIne AvI hatI ane anupama zrI saMpanna hatI. te dAsI dAsethI vIMTaLAyelI temaja ghaNuM sahacarIothI yukta hatI. temanA vALa bhamarA jevA atyaMta kALA hatA. temanAM netre manohara hatAM. baMne hoTha binaphaLa jevA lAla hatA. temanI daMtapaMkti kuMda temaja matI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TokA a0 8 mohagRhanirmANasvarUpanirUpaNam 293 mUlam-taeNaM sA mallI videharAyavarakannA ummukabAlabhAvA jAva rUvaNa jovaNeNa ya lAvanneNa ya atIva 2 ukidusarIrA jAyA yAvi hotthA, taeNaM sA mallI desUNavAsasayajAyA te chappirAyANo viuleNa ohiNA AbhoemANI 2 viharai / taM jahA - paDibuddhiM jAva jiyasattuM paMcAlAhivaI, taeNaM sA mallI koDuMbiyapurise saddAvei, sadAvittA evaM vayAsI - tubbheNaM devANuppiyA ! asogavaNiyAe egaM mahaM mohaNagharaM kareha aNegakhaMbhasayasanniviTe, tassa NaM mohaNagharassa bahumajjhadesabhAe cha gambhagharae kareha, tasiM gabbhagharagANaM bahumajjhadesabhAe jAlagharayaM kareha, tassaNaM jAlagharayasta bahumaH jjhadesabhAe maNipaDhiyaM karaha, jAva paccappiNaMti ||suu013|| TIkA-'taeNaM sA' ityAdi-tatastadanantaraM khalu sA mallI mallInAmnI 'videha rAyavarakannA' videharAjavarakanyA-videho mithilAjanapadaH, tasya rAjA kumbhaH kastasya varAkanyA-putrI 'ummukkabAlabhAvA' unmuktabAlabhAvA, vyapagatavAlyA vasthA yAvat rUpeNa ca yauvanena ca lAvaNyena ca atIvAtIvotkRSTA utkRSTakamala puSpa ke jaisA inakA mRdula aMga thaa| vikasita nIla kamala ke samAna gaMdha yukta inakA nizvAsa thaa| sUtra " 12" 'taeNaM sA mallI' ityaadi| TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (videharAyavarakannA sA mallI) videha rAjakI kanyA vaha mallI (ummukka bAlabhAvA) bAlyAvasthA kA parityAga kara ( jAva rUveNa jovaNeNa ya lAvanneNa ya atIva 2 ukkiTThasarIrA vagere jevI ekadama svaccha hatI. tAjA kamaLa puSpanA jevAM temanAM sukomaLa aMge hatA. temane vizvAsa prakulita nIlakamaLa jevo suvAsita hato. A sUtra "12 -- taeNaM sA mallI' tyA TI--(taeNaM) tyaa2|4 (videharAyavarakannA sA mallI) viTeDa 2044nyAM mahilA (ummukkabAlabhAvA) maya55 vaTAvAna (jAva rUveNa jovaNeNa ya zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 jJAtAdharmakathAGgasUtre zarIrA cApi jAtA ''sIditi smbndhH| tatastadanantaraM khalu sA mallidezona varSazata jAtA dezonaM-kiJcidUnaM varSazataM jAtaM bhUtaM vyatItaM yasyAH sA tathA, dezonazatavarSavayaskA satItyarthaH tAn SaDapi prativuddhayAdIn rAjJo vipulenAvadhinAavadhijJAnena AbhogayantI 2 punaH punaH pazyantI viharati, tiSThati sma / tadyathApratibuddhiM yAvat jitazatru pAJcAlAdhipatim / pratibuddhi nAmA ikSvAkuvaMzyo rAjA' yodhyAdhipatiH, candracchAyo'GgadezAdhipatiH, zaGganAmA kAzIjanapadAdhipatiH, rukmInAmA kuNAlAdhipatiH, adInazatrunAmA kurudezarAjaH, jitazatruH pazcAlAjAyA yAvi hotthA ) yAvat rUpa, yauvana evaM lAvaNya se atyaMta utkRSTa zarIra yukta ho gaI / (taeNaM sA mallI desUNa vAsasaya jAyA-te chappi rAyANo vipuleNa ohiNA AbhoemANI 2 viharai ) usa samaya usa kI avasthA zata varSa se kucha kamathI / pratibuddhi Adi apane sAtha ke una 6 rAjAoM ko jyoMhI unoMne apane avadhijJAna se jAnA to une mAlUma ho gayA ki ( paDivuddhiM jAva jiyasatu paMcAlAhivaI ) acala kA jIva kozala deza kA adhipati huA hai-vaha ikSvAkuvaMzIya hai aura usakA nAma pratibuddha hai| dharaNa kA jIva caMdracchAya nAma kA aMga dezAdhipati huA hai / abhicandra kA jIva kAzI deza kA adhipati huA hai usakA nAma isa samaya zaMkha hai / pUraNa kA jIva kuNAla deza kA adhipati huA hai| usakA nAma rUkmI hai / vasukA jIva kurudeza kA adhipati huA hai lAvanneNa ya atIva 2 ukkidusarIrA jAyA yAvi hotthA) yAvata 205, yauvana ane lAvaNyathI ekadama uttama zarIravALI thaI gaI (taeNaM sA mallI demUNa vAsa samajAyA te chappi rAyANo vipuleNa ohiNo AbhoemANI 2 viharai) temanI uMmara te vakhate so varSa karatAM ochI hatI. pratibuddhi vagere pitAnI sAthe te che rAjAone teNe potAnA avadhijJAnathI jANyA tyAre tene MLA 5 ( paDibuddhi jAva jiyasattaM cAlAhivaI ) ayasanI 01 shsn| adhipati thayuM che. te IvAkuvaMzIya che, ane tenuM nAma pratibuddha che. dharaNane jIva aMga dezane adhipati thayela che ane tenuM nAma caMdra2chAya che abhicaMdrane jIva kAzI dezane adhipati thayo che ane atyAre tenuM nAma zaMkha che. pUraNa ne jIva kuNAla dezane adhipati thaye che ane tenuM nAma kamI che vasune jIva kuru dezane adhipati thaye che ane tenuM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mohagRhanirmANasvarUpanirUpaNam 295 " 6 dhipatiH, etAn SaDapi rAjJaH punapunaravadhijJAnena vilokayantI tiSThatismetyarthaH / jJAnatrayasaMpannA mallI bhagavatI svakIyAvadhijJAnopayogenedaM viditavatI - pUrvabhavasnehavazA te paDapi rAjAno mAM pariNetumAgamiSyantIti teSAM pratibodhArthamupAyo mayA vidheya iti bhAvayati smeti bhAvaH / tatastadanantaraM sA mallI kauTumbika puruSAn AjJAkAriNaH puruSAn zabdayati = Ahvayati zabdayitvA =AhUya evaM = vakSyamANa prakAreNa, avAdIt - he devAnupriyAH ! yUyaM khalu azokavanikAyAmekaM mahat = bRhat mohanagRhaM = saMmohajanakaM gRhaM ' kareha ' kuruta = nirmAta, kIdRzaM tadityAha agabhasayasannividvaM ' anekastambhazatasanniviSTam anekAni stambhazatAni sanniviSTAni saMlagnAni yasmin tat tathAvidham / tasya khalu mohanagRhasya bahumausakA nAma adIna zatru hai| vaizravaNa kA jIva pAMcAlAdhipati huA hai| usakA nAma jitazatru hai ( taraNaM sA mallI koDuMbiya purise sahAve ) isa prakAra apane pUrvabhava ke sAthiyoM kI paristhiti ko jJAta kara usa mallI bhagavatI ne kauTumbika puruSoM ko bulAyA- (saddAvittA evaM vayAsI) aura bulAkara una se aisA kahA - (tubbhe NaM devANuppiyA ! asogaNiyAe evaM mahaM mohaNadharaM kareha - aNegakhaM bhasayasanniviTTha ) he devAnupriyoM ! tuma azokavanikA meM saikaDoM khaMbhoM se yukta eka vizAla saMmohana gRha bnaao| isa ghara ko banAne ko Adeza una mallI bhagavatI isaliye diyA thA ki unhoM ne apane avadhijJAna se yaha jAna liyA thA ki ve chahoM rAjA pUrvabhava ke sneha se mujha se vivAha karane ke liye yahAM AyeMge - ataH mujhe unheM pratibodhita karane ke liye upAya karanA cAhiye / nAma addInazatru che. vaizravaNa nA jIva pa'cAla dezanA adhipati thayA te ane tenuM nAma nitazatru che. ( taeNaM sA mallI koDuMbiya purise sahAvei) mA rIte peAtAnA pUrvabhavanA mitrAnI paristhiti jANIne mallI bhagavatIe kauTu khika puruSAne mosAvyA. " sAvittA evaM vayAsI" bhane mosAvIne tebhane u. ( tubbheNaM devANupiyA ! asogavaNiyAe evaM mahaM mohaNadhara kareha - aNegakhaMbha sayasannivi ) he devAnupriye ! tame azAka vinakAmAM sekaDA thAMbhalAe vALuM eka mATu' samAhana ghara khanAveA. malI bhagavatIe samAhana ghara eTalA mATe banAvaDAvyuM hatuM ke peAtAnA avardhijJAna thI temaNe e vAta jANI lIdhI hatI ke tee chae rAjA pUrva bhavanA premane lIdhe temanI sAthe lagna karavA ahIM Avaze ethI temane pratiMkheAdhita karavAnA upAye temaNe malTIne pharavA ja joie kauTuMbika puruSAne temaNe AgaLa kahyuM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 __jJAtAdharmakathAGgasUtre dhyadezabhAge-sarvathA madhyasthAnabhAge SaD-' gambhagharae' garbhagRhAn antarpa hAn kuruta / vAsa bhavanAni teSAM ca garbhagRhANAM bahumadhyadezabhAge jAlagRhaM atra gRhA ntargataM vastu bahiH sthitAH pazyanti, tadartha kuDayeSu dArvAdinirmitajAlakAni vartante tad jAlagRhaM kuruta tasya khalu jAlagRhasya bahumadhyadezabhAge maNipIThikAM maNimayapIThikAM, kuruta, kRtA yAvat pratyarpayanti mallIbhagavatyA AdezAt koTumvikapuruSA mohanagRhaM tatra madhyamAge SaTsaMkhyakaM garbhagRhaM tanmadhye maNimaya __(tassa NaM mohaNagharassa bahumajjhadesabhAe cha ganbhadharae kareha ) usa saMmohana gRha ke ThIka madhyabhAga meM cha garbhagRhoM ko banAo (to seNaM gambhagharagANaM bahumajjhadesabhAe jAladharayaM kareha tassa NaM jAla gharayassa bahumajjhadesabhAe maNipeDhiyaM kareha, jAva paccapiNaMti ) una garbha gRhoM ke madhyabhAga meM jAlaghara ko banAo / jAliyoM meM se jisa ghara kI vastu ko bAhira rahe hue manuSya dekha lete haiM / vaha jAla ghara kahalAte hai / ye jAliyAM bhItoM meM kASTa Adi kI banAkara lagAI jAtI hai / jisa prakAra makAnoM meM havA tathA prakAza Ane ke liye khir3akiyoM huA karatI hai-usI prakAra se ye jAliyAM bhI lagAI jAtI haiM / aura usa jAla gRha ke ThIka bIca ke sthAna meM maNinirmita pIThikA ko bnaao| ____ banAkara pIche isakI hameM sUcanA do| isa prakAra mallI bhagavatI ke Adeza ko pAkara una kauTumbika puruSoM ne 1 mohana gRha, usake bIca meM cha garbha gRha unake bIca meM 1 jAla gRha aura usa ke bIca meM maNi "tassaNaM mohaNagarassa bahumajhadesabhAe cha gabbhagharae kareha" samor3ana gharane adhavacce cha garbhagRho banAve. (tIseNaM gabbhagharagANaM bahumajjha desabhAe jAva ghara yaM kareha tassa NaM jAla gharayasta bahumajjhadesamAe maNipeDhiyaM karei jAva paccappiNaMti ) garbhagRhanA madhya bhAgamAM jAla ghara banAvo je gharanI aMdaranI vastuo ne bahAranA mANase gharanI jALIothI joI le che, te gharane jALaghara kahe che. jALIo bhI temAM lAkaDA vagerenI banAvIne mUkavAmAM Ave che. gharamAM pavana temaja prakAza ne AvavAne mATe bArIo hoya che, temaja jALIo paNuM mUkavAmAM Ave che ) A jALa gharanI barAbara adhavacce maNi jaDita pIThikA banA. AbadhuM taiyAra thaI jAya tyAre mane sUcita kare. A rIte malI bhagavatInI AjJA sAMbhaLIne kauTuMbika puruSae eka saMmehana ghara, tenI vacce cha garbhagRha, tenI vacce eka jALagRha ane tenI vacce maNi jaTita pIThikA zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- -- - - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a08 maNimayaputtalikAnirmANAdinirUpaNam 297 pIThikAM ca kRkhA mallIbhagavatyAH samIpamAgatyAvedayanti sma. bhavadIyAdezamanusRtya sarva sAdhitamasmAbhiriti kathayanti smetyarthaH // sU. 13 // mUlam-taeNaM mallImaNipaDhiyAe uvari appaNo sarisiyaM sarittayaM sarivvayaM sarisalAvannajovvaNaguNovaveyaM kaNagamaI matthayacchiDDe paumuppalappihANaM paDimaM karei, karittA jaM viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM AhArei, tao maNunnAo asaNa 4 kallAkalli egamegaM piMDaM gahAya tIse kaNagamaIe matthayacchiDDAe jAva paDimAe matthayaMsi pakkhivamANI 2 vihri| taeNaM tIsekaNagamaIe jAva macchayachiDDAe paDimAe egamagaMsi piMDepakkhippamANe 2 tao gaMdhe pAubbhavai, se jahAnAmae ahimaDei vA jAva etto aNitarAe amnnaamtraae||suu014|| TIkA-'taeNaM mallI' ityAdi / tatastadanantaraM khalu mallI-mallIkumArI maNipIThikAyA upari AtmanaH sadRzIM sadRzatvaM ca sadRzavayaskAM svazarIrasadRzapramANAM sadRzalAvaNyayauvanaguNopapetAM svasadRzalAvaNyAdiguNaiH sahitAM, kanakamayIM suvarNanimaya pIThikA banAI-aura banAkara phira ve mallI bhagavatI ke pAsa Aye-Akara kahane lage-Apake AdezAnusAra hamane saba banAkara yathAvat taiyAra kara diyA hai / sUtra " 13" / 'taeNaM mallI maNipeDhiyAe ' ityAdi / TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (mallI) mallI kumArIne (maNipeDhiyAe uvari appaNo sarisiyaM sarittayaM sarivvayaM sarisalAvanna jovaNa guNo banAvI ane banAvIne teo mallI bhagavatInI sAme AMvyA ane AvIne kahevA lAgyA-"he devAnupriye hamArI AjJA pramANe ame yathAvata badhuM taiyAra 42rAvI hIdhu che. " // sUtra "13 ,, // 'taeNa mallI maNipeDhiyAeM chatyAdi TI -( taeNa) tyA2 mA4 (mallI ) bhI bhArI. (maNipeDhiyAe uvari appaNo sarisiyaM saritaMya sarivvaya sarisa lAvanna zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 jJAtAdharmakathAGgasUtre fai 'matthayaccha' mastakacchidrAM mastakoparibhAge chidrayuktAM 'paumuppalappihANaM padmotpalapidhAna-raktanIlakamalAni pidhAnAni mastakacchidrasyAcchAdanAni yasyA stAM pratimAM = svatulyakRtikaputtalikAM kArayati = zilpakArairnirmApayati / kArayitvA sA mallI kumArI yad ' viulaM ' vipulaM = bahulam, azanapAnakhAdya svAdyaM = caturvidhamAhAram AhArayati = bhuGkte, tataH tasmAt - ' maNunnAo' manojJAm priyarasayuktAt azanapAnakhAdyasvAdyAt caturvidhAhAra madhyAta 'kallA kalli' kalyAkaliyadine dine, ekamekaM piNDaM grAsaM gRhItvA tasyAH kanakamayyAH mastakacchidrAyA yAvat pratimAyA mastake = mastakoparibhAgavartini randhe prakSipantI = ekamekaM grAsaM nipAtayantI ' viharas ' viharati Aste sma / tatastadanantaraM khalu tasyAM kanakaadi kaNagamaI matthayacchi paumuppalappihANaM paDimaM kare ) usa mANipIThikA ke Upara apanI jaisI-apanI jaisI vayavAlI apane zarIra ke sadRza pramANavAlI, apane jaise lAvaNya Adi guNoM vAlI eka suvarNa nirmita puttalikA zilpiyoM se bnvaaii| usake mastaka meM eka bar3A sA cheda rakhavAyA / vaha cheda rakta nIla kamala rUpa Dhakkana se DhakA huA thA / karitA jaM viDalaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM AhArei tao maNunnAo asaNa 4 kallA kalli ega dvAreNaM piugahAya.... viharai ) jaba isa prakAra kI putalikA banakara taiyAra ho cukI-taba usa mallI kumArI ne vipula mAtrA meM azana, pAna, khAdya aura svAdya rUpa caturvidha AhAra taiyAra karavAyA aura svayaM khAyA - bAda meM usa priyarasayukta AhAra meM se pratidina vaha eka eka grAsa ko lekara usa mastaka chidra vAlI suvarNa kI putalikA ke usa mastakoparibhAgavartI cheda meM DAlane lagI- (taeNaM jovvaNaguNovaveyaM kaNagamaI matyayacchi pauppalappihANaM paDimaM karei ) te maNi pIThikA upara zilpa zAstrIe pAsethI peAtAnA jevI. peAtAnA jevA AyuSyanI, peAtAnA zarIra jevA pramANunI peAtAnA jevA lAvaNya vagere guNAvALI eka seAnAnI pUtaLI khanAvaDAvI. tenA mAthAmAM eka meATu' kANuM rakhAvyuM. te kANu` rakatanIla kamaLanA DhAMkaNAthI DhAMkeluM hatuM. (karitA jaM viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM AhArei tao maNunnAo asaNa 4 kallA kalli egadvAreNa piugaddAya.... viharai ) jyAre ArIte seAnAnI pUtaLI taiyAra thai gai tyAre mallI kumArIe azana pAna khAdya ane svAdya rUpa cAra jAtaneA puSkaLa pramANamAM AhAra taiyAra karAvaDAvyA, ane huMmezA te AhAramAMthI pAte jamatI, ane tyAra khAdya temAMthI eka kALI laIne kANAvALI sAnAnI pUtaLInA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a08 maNimayaputtalikAnirmANAdinirUpaNam 299 mayyAM yAvat mastakacchidrAyAM pratimAyAmekaikasmin piNDe prakSipyamANe makSipyamANe sati -- tao' tataH tasyA puttalikAyA sakAzAd gandhaH durgandhaH pAunbhavai' prAdurbhavati-bahinissarati sma / sadRSTAnta puttalikAM varNayati-tad yathAnAmakam yathA dRSTAntam-' ahimaDei vA ' ahimRtaka iti vA yAvat-atra yAvaccha bdena- gomaDei vA, suNagamaDei vA, majjAramaDei vA, maNussamaDei vA, mahisamaDei vA, mUsagamaDei vA, AsamaDei vA, hathimaDei vA sIhamaDei vA, vAghamaDei vA, vigamaDei vA, dIvimaDei vA, iti saGgrahaH ' gomRtaka iti co, zunakamRtaka iti vA, mArjAramRtaka iti vA, manuSyamRtaka iti vA, mahiSamRtaka, iti vA mUSakamRtaka iti vA, azvamRtaka iti vA, hastimRtaka iti vA, siMhamRtaka iti vA, vyAghramRtaka tIse kaNagamattIe jAva macchayachiDDAe paDimAe egamegasi piMDa pakkhippamANe 2 tao gaMdhe pAunbhavai ) isa prakAra karate karate usa suvarNa mayI puttalikA meM mastaka ke cheda dvArA piMDa pahu~ca ne para usa puttalikA se durgandha nikala ne lgii| (se jahA nAmae ahimaDei vA jAva etto aNiTTatarAe amaNAmatarAe ) vaha durgadha aisI thI-jaisI mare hue sarpa ke sar3a jAne kI hotI hai / yahAM yAvat zabda se "gomaDei vA, suNagamaDei vA" ityAdi kA saMgraha huA hai| ___isakA artha isa prakAra hai-vaha durgadha gAya ke mare hue saDe kalevara kI hotI hai mare hue kutte ke saDe kalevarako hotI hai, mare hue bilAva ke saDe kalevara kI hotI hai, manuSya ke mare hue saDe kalevara kI hotI hai, mahiSa ke mare hue saDe kalevara kI hotI hai, mare hue cUhe ke saDe kalevara kI hotI hai, mare hue ghoDe ke saDe kalevara kI bhAthAnA bho nasatI. (taeNa tIse kaNagamattIe jAva macchaya chiDDAe paDimAe egamegaMsi piMDe pakkhippamANe 2 tao gaMdhe pAunbhavai) mArIta sonAnI putaNImA 122 / 21 me ye ajIyA nAvAthI mAthI huganI sI. ( se jahA nAmae ahimaDei vA jAva etto aNidvatarAe amaNAmatarAe) bharesA bhane sasA sApanA vI te dudha utI. mI yAvata zapathI * gomaDeivA, suNagamaDeivA' vagereno saMgraha thayA che. Ane artha A pramANe thAya che ke mArIne saDI gayelA gAyanA zarIranA jevI marIne saDavA mAMDelA kUtarAnA zarIranA jevI marIne saDavA mAMDelA bilADAnA zarIranA jevI, marIne saDatAM mANasanA zarIranA jevI, marIne saDatAM pADAnA zarIranA jevI, marIne saDatAM uMdaranA zarIranA jevI, marIne saDatAM gheDAnA zarIranA jevI, marIne saDI gayelA hAthInA zarIranA jevI, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 jJAtAdharmakathaGgasUtre iti vA, vRkamRtaka iti vA, dvIpimRtaka iti vA, iticchAyA, eSAM mRtasAdi kalevarANAM durgandhaH khalu yAdRzo'niSTaH prAdurbhavati 'etto' etasmAd ' aNiTutarAe ' aniSTataraH adhikastIvaH, ataeva 'amaNAmatarAe ' amanaAmatara:manaso'ti pratikUlo durgandhastasyAH puttalikAyA abhavadityarthaH / / mU0 14 // mUlam-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM kosalaNAmaM jaNavae, tattha NaM sAgee nAmaM nayare, tassa NaM uttarapurasthime disIbhAe, ettha NaM mahaM ege NAgagharae hotthA divve sacce saccovAe saMnihiyapADihere, tattha NaM nayare paDibuddhinAmaM ikkhAgurAyA parivasai, paumAvaI devI subuddhI amacce sAmadaMDabheyakusale, taeNaM paumAvaIe devIe annayA kayAI nAgajannae yAvi hotthA / taeNaM sA paumAvaI nAgajannamuvaThiyaM jANittA jeNeva paDibuddhI, teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA karayala pariggahiyaM sirasAvattaM dasanahaM matthae aMjaliM kaTTha evaM vayAsI -evaM khalu sAmI ! mama kallaM nAgajannae yAvi bhavissai, taM hotI hai, mare hue hAthI ke saDe kalevara kI hotI hai, mare hue siMha ke saDe kalevara kI hotI hai, mare hue vyAghra ke saDe kalevara kI hotI hai vRka aura dIpi ke saDe kalevara kI hotI hai| ina mRta sAdikoM ke saDe hue kalevaroM kI durgaMdha jisa prakAra aniSTa hotI hai usI prakAra isase bhI aniSTatara vaha puttalikA se nikalatI huI durgadha thI-amana Amatara thI mana ko jarA sI bhI ruce aisI nahIM thI-kintu mana ke atisarvathA pratikUla thii| sUtra " 14 " marIne saDI gayelA siMhanA zarIranA jevI, marIne saDI gayelA vAghanA zarIranA jevI marIne saDI gayelA varu ane dIpaDA (dvIpi)nA zarIranA jevI, marIne saDI gayelA sApa vagerenA zarIranA jevI aniSTakArI durgadha hoya che tevI ja ane tenA karatAM paNa vadhAre aniSTatara pUtaLImAMthI nIkaLatI durgadha hatI. manane ekadama aNagame thAya tevI sarvathA pratikULa temAMthI nItI tI. // sUtra // 14 // // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 kosalAdhipatisvarUpanirUpaNam 301 icchAmi NaM sAmI! tubbhehiM abbhaNunnAyA samANI nAgajannayaM gamittae, tubbhevi NaM sAmI! mama nAgajannayaMsi samosarahA taeNaM paDibuddhI paumAvaIe devIe eyamaTuM pddisunnei| taeNaM paumAvaI paDibuddhiNA ranno abbhaNunnAyA haTTatuTTa jAva koDaM. biyapurise sadAvei, sadAvittA evaM vayAsI-evaM khallu devANupiyA ! mama kallaM nAgajaNNae bhavissai taM tubbhe mAlAgAre sadAveha, sadAvittA evaM vadaha evaM khalu paumAvaie devIe kallaM nAgajaNNae bhavissai, taM tubbhe NaM devANuppiyA ! jalathalaya0 dasaddhavannaM mallaM NAgagharayaMsi sAharaha, egaMca NaM mahaM siridAmagaMDaM uvaNeha / taeNaM jalathalaya dasaddhavanneNaM malleNaM NANAviha bhattisuviraiyaM haMsamiyamaurakoMca sArasacakvAyamayaNasAlakoilakulovaveyaM IhAmiyajAvabhatticittaM mahagdhaM maharihaM vipulaM pupphamaMDavaM viraeha tassaNaM vahumajjhadesabhAe ega mahaM siridAmaMgaDaM jAva gaMdhadhuNi muyaMtaM ulloyaMsi olaMbeha, olaMbittA paumAvaiM deviM paDivAlemANA 2 citttthh| taeNaM te koDuMbiyA jAva ciTThati // sU0 15 // TIkA--' teNaM kAleNaM' ityAdi / tasmin kAle tasmin samayekosalAnAma janapadaH deza AsIt, tatra khalu sAketanAmakaM nagaramAsIt / tasya sAketa ' teNeM kAle NaM teNaM samaeNaM' ityaadi| TIkArtha-( teNaM kAle NaM teNaM samaeNaM ) usa kola aura usa samaya meM (kosalA nAma jaNavae ) kozala nAmakA jana pada-deza thA / ' teNa kAleNa teNa samaeNa 'tyAdi hAtha-(veNaM kAleNaM teNaM samaeNaM) te Ne mane ta mate (kosala nAma jaNavae) sa nAme 54 (deza) al. (tatthaNa sAgee nAmaM nayare ) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 jJAtAdharmakathAGgasUtre nagarasya khalla uttarapaurastye digbhAge = IzAnakoNe atra khalu mahadekaM nAgagRhamAsIt tat kIdRzamityAta- divyaM = pradhAnaM, satyaM kAmanA pUrakatvAt 'saccovAe ' satyAvapAta = satyAbhilASaM, 'saMnihiyapADihere ' saMnihitaprAtihAryaM = saMnihitaM vinivezitaM prAtihAryaM pratIhArakarma vyantaradevena yasmin tattathA devAdhiSThitamityarthaH / tatra khalu nagare = sAketanagare pratibuddhinAmA ikSvAkurAjaH = ikSvAkuvaMzIyo rAjA parivasati / padmAvatI devI tasya bhAryA''sIt / ' subuddhiH amacce ' subuddhinAmakastasyAmAtyaH- maMtrI, sa kathaMbhUta ityAha- sAmadaMDabheyakusale ' sAmadaNDabhedakuzalaH ( tatthaNaM sAgee nAmaM nayare ) usa meM sAketa nAma kA nagara thA / ( tassa uttara puratthi me disIbhAe- ettha NaM mahaM ege NAgadharae hotthA divve sacce saccovAe saMti hiyapADihere) usa ke IzAna koNa meM vizAla nAgaghara thA / yaha divya aura pratyeka vyakti kI kAmanA kA pUraka hone se satya thaa| jo bhI koI kAmanA - abhilASA - isake samakSa karatA vaha usa kI saphala ho jAtI - satya ho jAtI isaliye yaha satyAbhilASa thA / isake dvAra para vyantara deva pratihAra ke rUpa meM khaDe rahate the isaliye yaha saMnihita pratihArya thA / (tattha NaM nayare paDibuddhI nAmaM ikkhAgu rAyA parivasaI, paramAvaI devI subuddhI amacce sAmadaMDabheyakusale ) usa sAketa (ayodhyA) nagara meM ikSvAkuvaMza se utpanna pratibuddha nAma kA rAjA rahatA thaa| isa kI bhAryA kA nAma padmAvatI thA / amAtya kA nAma subuddhi thA / temAM sAketa nAme nagara hatuM. - ( tassaNaM uttara purathime disI bhAe - etthaNaM mahaM ege gAgadhara hotthA ) divve sacce saccovAe saMtihiya paDihere) tenA IzAna kANumAM eka meATu nAgadhara hatu. te dvivya ane dareke dareka mANusanI IcchAne pUrI karanAra hovAthI satya tuM. gabhe te vyakti potAnI 2chA-abhanA-tenI sAme aTa urato, tenI IcchA te cAkkasa pUrI pADatuM hatuM. tenI kAmanA saphaLa temaja satya thatI hatI. ethI ja te satyAbhilASa hatuM. vyaMtara devA tenA dvAre pratihAranA rUpamAM UbhA rahetA hatA ethIja te saMnihita pratihAya hatuM. (tasthaNaM napare paDibuddhInAmaM ikkhAgurAyA parivasara, paumAvaI devI subuddhI amacce sAmadaMDabheya kusa le ) sAketa nagaramAM ikSvAkuzamAM janmelA pratibuddha nAme rAjA rahetA hatA tenI bhAryAnuM nAma padmAvatI hatu. tenA amAtya ( maMtrI ) nuM nAma subuddhi hatu. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TIkA a0 8 vosalAdhipatisvarUpanirUpaNam 303 sAmasAnkhanaprayogaH, daNDa := yuddhaM, bhedaH zatrupakSe mantrisainikAdibhirvirodhotpAdanam , teSu kuzala :: nipuNaH / tataratadanantaraM khalu padmAvatyAdevyA anyadA kadAcit nAgayajJakazcA pyAsIt nAgamahotsava divasaH samAyAta ityarthaH / tatastadA khalu sA padmAvatI devI nAgayajJaM nAgamahotsavadivasam , upasthitaM samAyAtaM jJAtvA yauva pratibuddhirnAma ikSvAkurAjaratatraivopAgacchati / upAgatya karatala parigRhItaM ziraAvatta dazanakha mastake'JjaliM kRtvA evaM vakSyamANaprakAreNa avAdIta-he svAmin / evaM khalu mama kalye AgAmidivase nAgayajJavazvApi bhaviSyati, tad=taramAt icchAmi yaha amAtya sAma, daNDa, aura bheda nIti meM kuzala thaa| za, ko zAMti se vaza karanA yaha sAma nIti hai, yuddha se vaza karanA-use parAsta kara apane Adhina banAnA-yaha daNDa niti hai-zatru kI senA meM maMtrI tathA sainikoM meM virodha utpanna karAnA isa kA nAma bheda hai| (taeNaM paumAvaIe devIe annayA kayAiM nAgajannae yAvi hotthA) eka samaya kI bAta hai ki padmAvatI devI ke yahAM nAgayajJa ke mahotsava kA dina AyA / (taeNaM sA paumAvaI nAgajanna muvaTTiyaM jANittAjeNeva paDibuddhI-teNeva uvAgacchai)ataHvaha padmAvatI devI nAga yajJa-nAgamaho tsava-kA dina AyA huA jAna kara jahAM apane pati pratibuddhi rAjA the vahAM gaI / (uvAgacchittA karayala pariggahiyaM sirasAvattaM dasanahaM matthae aMjali kaTTu evaM vayAsI) vahAM jAkara usa ne rAjA ko donoM hAthoM kI aMjali banAkara aura mastaka para rakhakara namaskAra kiyA-bAda meM vaha isa prakAra kahane lagI- ( evaM khalu sAmI mama kallaM nAga jannae te amAtya sAma daMDa temaja bheda nItimAM kuzaLa hate. zatrune zAMtithI vazakare te sAmanIti che. yuddha laDIne vaza kare, tene harAvavo ane pitAne adhIna kare te daMDanIti te. zatranI senAmAM maMtrI temaja sainikamAM vizaSa atpanna 423 te nIti . (taraNa paumAvaIe devIe annayA kayAI nAgajannae yAvihotthA) me samayanI pAta cha hai padmAvatI devIna tyAM nAgayajJa no mAtsapa hivasa 20yA. (taraNa sA paumAvaI nAgajannamuvaTTiyaM jANittA jeNeva paDibuddhi teNeva uvAgacchada ) nAma mAtsa nAhisanI thatAM pAtI havI pratimuddha sanI pAse 17. ( uvAgacchittA karayalapari. gahiyaM sirasAvattaM dasanahaM matthae aMjaliM ka8 evaM vayAsI) tyAM dhana tere mana hAthanI aMjali banAvIne tene mastake mUkIne namaskAra karyA ane tyArapachI kahyuM ( evaM khalu sAmI mama kallaM nAga jannae yAvi bhavissai taM icchAmi gaM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 jJAtAdharmakathAGgasUtre khalu svAmin ! yuSmAbhirabhyanujJAtA-AdiSTAsatI nAgayajJakaM gantuM nAgamahotsava kartu-nAgagRhaM gantum 'icchAmI' ti pUrveNa samanvayaH / he svAmin ! yUyamapi khalu mama nAgayajJe-nAgapjAyAM samavasarata Agacchata yatu ' mayA sAdhU samAgacchata ityarthaH' iti vyAkhyAtaM tat pramAdikam padmAvatyA ukti svIkRtya hi rAjJaH pazcA. d gamanaparaM zAstraM virudhyeta / tatastadanantaraM khalu sa pratibuddhiH pratibuddhinAmako nRpaH padmAvatyA devyA etamarthampArthanArUpaM pratizRNoti-svIkarItisma. / tataH khalu padmAvatI pratibuddhinA rAjJA'bhyanujJAtA hRSTA tuSTA0 yAvat koTumvikapuruSAn AjJAkAriNaH puruSAn zabdayati-Ahvayati, zabdayitvA AhUya evaM vakSyamANaprakAreNAvAdIt- he devAnupriyAH ! evaM khalu mama kalye nAgayajJako bhaviSyati, yAvi bhavissai, taM icchAmiNaM sAmI ! tubbhehiM abbhaNunnAyA samANI nAgajannae yaM gamittae ) svAmIn ! kala nAgamahotsava hogA-maiM kala nAga mahotsava manAU~gI-ataH Apase AjJA lene AI hU~ ataH Apa AjJA de to maiM kala nAga mahotsava manAne ke liye nAga gRha jaauuN| he svabhin ! Apa bhI mere isa utsava meM pdhaareN| (taeNaM paDibuddhI paumAvaIe devIe eyamadaM paDisuNei ) padmAvatI devI ke isa kathana ko sunakara pratibuddhi rAjA ne usa ke prArthanA rUpa artha ko svIkAra kara liyA (taeNaM paumAvaI paDibuddhiNA ranA abhagunnAyA haTTa tuha jAva koDuMbiya purise saddAvei) isa ke anantara pratibuddhi rAjA se AjJApita huI vaha padmAvatI devI bahuta adhika harSita evaM saMtuSTa huI / yAvat usa ne kauTumbika puruSo ko bulAyA ( sahAvittA evaM vayAsI evaM khalu devANuppiyA ! mama, kallaM nAgajaNNae bhavissai, sAmI ! tumbhehiM abbhaNunAyA samANI nAgajannaeyaM gamittae) he svAmina AvatI kAle mAre tyAM nAga mahotsava thaze. huM AvatI kAle mahotsava ujavavAnI chuM. ethI nAga mahotsava ujavavAnI tamArI pAsethI AjJA meLavavA AvI chuM. tamArI AjJA thAya te huM AvatI kAle nAga mahatsava mANavA nAgadhara jAuM. he svAmi ! utsavamAM padhAravA tamane paNa mAtra mA chu (taeNa paDibuddhi paumAvaIe devIe eyamaDhe paDisuNei) pAvatI naM thana sAmajIna pratimuddha rAto tenI vinatI svIsIdhI. "taeNa paumAvaI paDibuddhiNA rannA abbhaNunnAyA haTTatuTTha jAva koTuMbiyapurise saddAvei" pratibuddhi rAjA vaDe AjJAMkita thayelI rANI padmAvatI devI khUbaja harSita temaja saMtuSTa thaI. yAvata teNe kauTuMbika purUSane lAvyA. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TIkA a0 8 kosalAdhipatisvarUpanirUpaNam 305 tad-tasmAt yUyaM mAlAkArAn zabdayata, zabdayitvA evaM vadata-evaM khalu padmAvatyA devyAH kalye prabhAte nAgayajJakaH nAga mahotsavo bhaviSyati tad-tasmAd yUyaM khallu he devAnupriyAH jalasthalajabhAsvaraprabhUtaM jalotpannaM vikasitaM pracuraMdazAdha vaNa-paJcavarNamAlyaM kusumajAtaM mAlyaM ca nAgagRhe saMharata-samAnayata.ekaMca khalu mahat zrIdAmakANDamupanayata. samAnayata / tataH khalu jalasthalaja bhAsvara prabhUtena dazArdhavarNena mAlyena-'NANAvihabhattisu-viraiyaM'nAnAvidha bhakti suracitam anekaprakArakacitraracanA suzobhitaM,puSpamaNDapaM viracayateti sambandhaH, punaH kathaMbhUtaM tadityAha-'haMsamiyamaurakoMca sArasacakkavAyamayaNasAlakoilakulovavevaM ' haMsamRgamayUrakrozcasArasacakravAka madana zAlakokila kulopapetam-haMsAdi kokilAntAH prAga vyAkhyAtAH, teSAM kulaiH samUhaizcitrarUpairupapettaM yuktaM, 'IhAmiyajAvabhatticittaM ' IhAmRga yAvad bhakticitram taM tumbhe mAlAgAre saddAveha, saddAvittA evaM vadaha evaM khalu paumAvaIe devIe kalaM nAga japaNae bhavistai ) bulAkara una se usa ne aisA kahA devAnupriyoM ! mere yahAM kala nAgamahotsava hogA-isaliye tuma loga mAliyoM ko bulAA-aura bulAkara una se aisA kaho-ki padmAdevI ke kala nAga yajJa hogaa| (taM tumbheNaM devANuppiyA ! jala thalaya0 dasaddhavannaM mallaM NAgagharayaMsi sAharaha) so tuma saba he devAnupriyo ! jalathala meM utpanna hue vikasita paMcavarNo ke puSpoM ko nAgaghara para pahu~cAo aura sAtha meM eka mahAn zrIdAmakANDa ko bhii| (taeNaM jalathala. dasaddhavanne NaM malleNaM jANA vihabhattisu visyaM ha~sa miya maura koMca sArasacakkavAyamayaNasAlakoilakulovaveyaM IhAmiya jAva bhatticitta " sadAyittA evaM kyAsI evaM khalu devANuppiyA mama kallaM nAga jaNNae bhavissai, taM tubbhe mAlAgAre saddAveha saddAvittA evaM vadaha evaM khalu paumAvaIe devIe kallaM nAgajagae bhavissai" bolAvIne temane kahyuM- "devAnupriye ! mAre tyAM AvatI kAle nAga mahotsava thaze. ethI tame mALIone belA ane bolAvIne temane e pramANe hAse pAvatI devIne tyAMnA bhItsava tharI. ( ta tanmeNa devANuppiyA ! jala thalaya, dasaddhavanna mallaM jAgadharayaMsi sAharaha) ta. devAnupriye ! tame badhA jaLa thaLamAM utpanna thayelAM pAMca raMganA puSpane ane zrIdAmakAMDane nAgagharomAM pahoMcADo. "taeNaM jala thala0 dasaddhavanne NaM malleNaM NANAviha bhattisu vikhyaM ha~sa miyamaura kA~ca sArasa cakkavAyamayaNasAla koilakulovaveyaM IhAmiya jAba bhatti cittaM mahagyaM maharihaM vipulaM pUphphamaMDavaM viraeha ) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- - - -- - - -- - - - 306 jJAtAdharmakathAGgasUtre atra yAvacchabdena - 'IhAmRgetyanantaraM - vRSabhaturagamakaravihagavyAlakakinnararuru zarabhakuJjaravanalatApamalatA ' itipAThasya grahaNam / IhAmRgo vRkaH, ruruzarabhau mRgajAtivizeSau anye spaSTArthAH teSAM bhaktyA citraracanayA citram-Azcarya janakam , ' mahagdhaM ' mahArgha-mahAmUlyakaM 'maharihaM' mahArha mahatAM yogya, vipulaM vistIrNam , IdRzaM puSpamaNDapaM viracayata kurutetyarthaH / tasya puSpamaNDa pasya khalu bahumadhyadezabhAge-sarvathA madhyabhAge eka mahat zrI dAmakANDaM yAvat pATalAdipuSpa samUhasahitagandhaghrANiM gandhatRpti muzcat-pradadatU ' ulloyasi' ulloce-candrAtape vastranirmitagRhAbhyanta rikAvaraNe-' olaMbeha' avalambayataH, olaMbittA abamahagdhaM maharihaM vipulaM pupphamaMDavaM viraeha ) isa ke anantara ve saba jala thala ke vikasita paMcavarNo ke puSpoM se aura aneka prakAra ke citroM kI racanA se suzobhita eka puSpa maMDapa banAve, isa maMDapa ko ve haMsa mRga, mayUra, krauMca, sArasa, cakravAka, madanazAla kokila ina saba ke citroM se suzobhita kareM IhA mRga-vRka, vRSabha, turaga, makara, vihaga, vyAlaka-sarpa, kinnara, ee, zarabha, kuMjara-vanalatA aura padmalatA ina ke citroM kI racanA se use Azcarya kAraka bnaaveN|| ___ vaha puSpa maMDapa kImatI mahAruSoM ke yogya, evaM vistIrNa ho aisA banAveM / (tassaNaM bahumajjhadesabhAe egaM mahaM siridAmagaMDaM jAva gaMdhaddhaNi muyaMtaM ullola yaMsiolaMveha, olaMbittA paumAvaI devIM paDi. vAle mANA 2 ciTThaha, taeNaM te koDuMbiyA jAva ciTThati ) aura usa ke ThIka madhya bhAga meM tane hue caMdovA ke nIce eka bar3A bhArI zrIdAma ane tyAra bAda jaLathaLa ne vikAsa thayelA paMcavarNonA puSpothI temaja jAta jAtanA citronI racanAthI zobhato eka puSpono mAMDe banAve. haMsa, maga, mera, kaca, sArasa, cakAvAka madanazIla ane keyala AbadhAM pazu paMkhIo nAM citro thI mAMDavAne zaNagAre tathA IhAmRga, varu, baLada, gheDe, bha12, pakSI vyAsa, (sa ), ni2, 22, za2ma, hAthI, vanasatA, ane padmalatAnA suMdara citrothI mAMDavAne adbhuta rIte suzobhita kare. - puSpamaMDapa kiMmatI temaja mahApuruSone yogya vizALa hovo joIe. ( tassa NaM bahumajjhadesabhAe ega mahaM siridAmagaMDaM jAva gaMdhaddhaNi muyaMtaM ullolayaMsi olaMbeha, olaMbittA paumAvaiM devIM paDivAlemANA 2 ciTTaha, taeNaM te koDubiyA jAva ciTThati ) ane tANelA caMdaravAnI nIce ThIka madhyabhAgamAM nAkane pitAnI savAsa thI nRtya karAvanAra eka, bahu mATe zrIdAmakAMDa laTakA. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 kIsalAdhipatisvarUpanirUpaNam 307 lambya padmAvatoM devIM 'paDivAlemANA ' pratipAlayantaH 2 pratIkSamANAH pratI kSamANAstiSThata / tatastadanantaraM khalu te kauTumbikAH kauTumbikapuruSAH yAvatyathApadmAvatyAsamAdiSTaM tathA kRtvA padmAvatIdevI prtiikssmaannaastisstthntism||muu015|| mUlam-taeNaM sA paumAvaI devI kallaM0 koDubie evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA ! sAgeyaM nagaraM sabhitara bAhiriyaM Asitta samajiovalitaM jAva paccappiNaMti taeNaM sA paumAvaI devI doccaMpi koDuMbiya0 khippAmeba lahukaraNajutta0 jAva juttAmeva uvaveha, taeNaM te'vi taheva uvttaati| taeNaM sA paumAvaI devI aMto aMte uraMsi pahAyA jAva dhammiyaM jANaM durUDhA, taeNaM sA paumAvaI devI niyagaparivAla saMparivuDA sAgeyaM nagaraMmajjhaMmajjheNaM NijjAi, NijittA jeNeva pukkharaNI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA pukkharaNiM ogAhai, ogAhittA jalamajaNaM jAva paramasUibhUyA ullapaDasADiyAjAI kANDa-puSpoM kA gajarA-ki jisa se nAsikA indriya ko tRpti kAraka gaMdha nikala rahI ho ko lttkaaveN| laTakA kara phira mujha-padmAvatI kI vahAM pratIkSA karate hue baiThe rheN| isa prakAra una kauTumbikapuruSoM se padmAvatI devI ne aisA kahA-padmAvatI devI ke isa kathanAnusAra saba hI kAma una kauTumbika puruSoM ne kiyA-arthAt mAliyoM ko bulAyA aura una se isa pUrvokta prakAra ke puSpa maMDapa kI racanA karane ko kahA-unhoM ne saba kArya vyavasthita DhaMga se kara diyA aura padmAvatI devI kI pratIkSA karate hue ve saba vahAM Thahare rhe| sUtra " 15" laTakAvIne mArI-padmAvatI devInI badhA tyAM pratIkSA karatA rekAya. A pramANe padmAvatI devIe kauTuMbika puruSane nAgamahatsava viSe sUcane ApyAM padmAvatI devInA Adeza mujaba kauTuMbika puruSoe mALIone bolAvyA ane bolAvIne temane yathAyogya puSpamaMDapa banAvavAnI AjJA ApI. A pramANe badhuM kAma vyavasthita rIte patAvIne padmAvatI devInI rAha jotA teo tyAM yA. // sUtra" 15" // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 jJAtAdharmakathAGgasUtre tattha uppalAI jAva Nhai, givhittA jeNeva nAgagharae teNeva pahArettha gamaNAe, taraNaM, paumAvaIe dAsaceDIo bahUo pupphapaDalagahatthagayAo dhruvakaDucchugahatthagayAo pio samaNugacchati / taeNaM paumAvaI sambiDDie jeNeva nAgaghare teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA nAgagharayaM aNupavisai, aNupavisittA lomahatthagaM jAva dhUvaM Dahai, DahittA paDibuddhiM paDivAlemANI paDivAlemANI ciTThai // sU0 16 // , TIkA:- taraNaM sA ityAdi - tatastadanantaraM khalu sA padmAvatI devI kalye dvitIyadivase prabhAte kauTumbikAn = AjJAkAriNaH puruSAn evaM vakSyamANaprakAreNAvAdit- bho devAnumiyAH ! kSiprameva zIghrameva, sAketaM nagaraM ' sanbhitara bAhiriyaM' sAbhyantarabAhyaM = abhyantareNa-madhyabhAgena saha bAhyaM bahirbhAgaM yatra tatAsittasammajjio valittaM ' Asikta saMmArjitopaliptaM = AsiktaM = sugandhitajalairAdrakRtaM saMmArjitaM=mArjanyAdibhiH kacavarApasAraNena nirmalIkRtaM pazcAdupaliptaM 'taNaM sA paumAvaI devI ityAdi ' / TIkArtha - (i) isake bAda (sA paumAvaIdevI) usa padmAvatI devIne ( kallaM koDubie evaM vayAsI) dUsare dina prAtaHkAla una kauTumbika puruSoM se aisA kahA - ( khippAmeva bho devANuppiyA ! sAgeyaM nagaraM sanbhitara bAhiriyaM Asitta sammajjiovalitaM jAva pakacappirNeti ) bho devAnupriyoM ! tuma loga zIghra hI sAketa nagara ko bhItara bAhira sugaMdhita jala se sIMcoM, buhArU lekara use kUDA kara kaTa kacarA haTAkara bilakula sApha karo, gobara Adise use lIpoM isa prakAra padmAvatIdevI 6 'taraNa' sA paramAvaIdevI 'chatyAhi TIDArtha (ega ) tyAra mAha (sA paramAvaI devI) padmAvatI devIo (kallaM koDubie evaM vayAsI ) jIne hivase savAre Tumi puruSAne yA pramANe urchu. ( khippAmeva bho devANuppiyA ! sAgeyaM nagaraM samitaravAhiriyaM Asitta sammajjivalittaM jAva paccapirNeti ) huM devAnupriyA ! tame leAkeA satvare sAketa nagarI nI bahAra ane adara suvAsita pANI chAMTA sAraNIthI kacaro ekadama sAph kareA ane chANu vagerethI lIMpA padmAvatI devInI AjJA sAMbhaLIne kauTu'khika puruSoe te pramANe ja zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 kosalAdhipatisvarUpanirUpaNam 309 " gomayAdinA'nuliptaM kuruta yAvat pratyarpayanti yathA- padmAvatI devyA AdiSTaM tathA kRtvA te kauTumbikA he svAminyaH sarva sAdhitamasmAbhiriti tadAjJAM pratyarpayanti - Avedayanti sma / tatastadanantaraM sA padmAvatI devI ' doccaMpi ' dvitIyavAramapi kauTumbikapuruSAn zabdayitvA evamavAdit- he devAnumiyAH ! kSiprameva lahukaraNajutta0 ' laghukaraNayukta0 yAvad yuktameva vRSabhairyuktAM kRtvA rathamupasthApayata / tatastadanantaraM khalu te'pi kauTumbikapuruSAapi yathA padmAvatyA samAdiSTaM tathaiva rathamupasthApayanti / tataH khalu sA padmAvatI devI anto'ntaHpure = antaH purasya madhye snAtA yAvad sarvAlaMkAra vibhUSitA dhArmikaM yAnaM rathaM, durUr3hA=Aroke Adeza ko pAkara una kauTumbika puruSoM ne vaisA hI saba kucha kArya yathAvata kara diyA aura pIche padmAvatI ke pAsa jAkara kahA-svaminI ! Apane jaisA kAma karane ko kahA thA hama ne vaha kAma vaisA ho kara diyA hai / (taNaM sA paramAvaI devI doccapi kauTuMbiya0 khippAmeva laha karaNa jutta0jAva juttAmeva uvaDaveha, taeNaM te vi taheva uvadvAveMti ) isake bAda padmAvatI devIne dubArA bhI una kauTumbika puruSoM ko bulAyA aura bulAkara kahA - bho devAnupriyoM ! tuma loga zIghra hI jaldI 2 cAla se calane vAle bailoM ko jota kara yahAM eka ratha ko upasthita karo / padmAvatI kI isa AjJA ko pAkara ve kauTumbika puruSa bhI padmAvatI ke AdezAnusAra ratha ko bailoM se yukta kara le Aye / (taeNaM sA paumAvaI devI aMno aMteuraMsi vhAyA jAva dhammiyaM jANaM durUDhA ) ratha jaba A cukA-taba padmAvatI devI ne antaH pura ke bhItara hI snAna kiyA yAvat samasta alaMkAroM se Apane Apa ko vibhUSita kara phira vaha karyuM" ane tyAra bAda temanI pAse AvIne kahevA lAgyA-he svAmini ! tame je kAma karavAnI amane AjJA ApI hatI te kAma ame e sarasa rIte pUrNa karI dIdhuM che. taraNaM sA paumAvaIdevI doccapi koDuMbiya khippAmeva lahakaraNa juttA0 jAtra juttAmeva udvaveha taraNaM tevi taheva uvadvArveti ) tyAra bAda padmAvatI devIe bIjI vAra kauTuMbika puruSAne khelAvyA ane khelAvIne kahyuM " he devAnupriyA ! tame satvare zIghragativALA baLada jotarIne eka ratha lAveA. padmAvatI devInI ApramANe AjJA sAMbhaLIne kauTu Mbika puruSA pazu tebhanI AjJA bhumma rathamAM majaha letarIne saI yAvyA. (taeNa sApa mAvaI devI aMto aMteuraMsi vhAyA jAva dhammiyaM jANaM durUDhA ) nyAre ratha sajja thaine AvI gayA tyAre padmAvatI devIe raNavAsanI aMdara ja snAna karyuM" cAvat sarva prakAranA ghareNAMothI potAnA zarIrane zaNugAyu. ane tyAra pachI te dhArmika rathamAM besI gaI, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 jJAtAdharmakathAGgasUtre hatisma / tataH khalu sA padmAvatI devI nijakaparivArasaMparivRtA saMkhyAdiparivAreNa yuktA sAketanagaraM madhyamadhyena niryAti = nirgacchati / niryAya = nirgatya yatraiva puSkaraNI kamalayuktA vApI vartate tatraivopAgacchati, upAgatya puSkaraNImavagAhate - pravizati / avagAhya jalamajjanaM yAvat-snAnaM kRtvA paramazucibhUtA 'ullapaisADiyA ' ApaTazATikA, sArdraparidhAnIyavastrA yAni tasyAM puSkariNyAmutpalAni yAvadmAdIni tAni gRhNAti gRhItvA yatraiva nAgagRhaM vartate tatraiva pradhArayati pravartate gamanAya / tatastadanantaraM khalu padmAvatyA dAsaveTayo bahvyaH puSyapaTalakahastagatAH=hastaparidhRtapuSpakaraNDakAH dhUpakaTucchuka hastagatAH=dhUpAdhArapAtrANi usa dhArmika yAna para ratha para ArUDha ho gaI / ( taraNaM sA paumAvaI devI niyagaparivAla saMparibuDA sAgeyaM nayaraM majjhaM majjhe NaM NijjAha NijjittA jeNeva pukkharaNI teNeva uvAgacchai ) isa ke bAda padmAvatI devI apane parivAra se ghirI huI hokara usa sAketa nagara ke ThIka bIcoM bIca ke mArga se hokara nikalI- nikala kara vaha jahAM kamaloM se yukta bApI thI - vahAM para AI - ( uvAgacchittA pukkharaNi ogAhai ) Akara usa ne usa puSkariNI meM praveza kiyA ( ogAhittA jala majjaNaM jAva paramasuibhUyA ulla para sADiyA jAI tattha uppalAI jAva gevhai ) praveza kara jala snAna kiyA yAvat parama zucI bhUta banI huI usa ne gIlI sAr3I pahane hI puSkariNI se kamala cuna liye (givhittA jeNeva nAgaghara teNeva pahArettha gamaNAe ) cuna kara phira vaha jahAM nAga ghara thA usa Ara cala dI - (taeNaM paramAvaIe dAsaceDIo bahU a o ( taraNaM sA paumAvaIdevIniyama parivAlasaM paribuDA sAgeyaM nayaraM majjha majjheNa NijjAda NijjittA jeNeva pukkharaNI teNeva uvAgacchai ) tyAra bAda padmAvatI devI pAtAnA saMpUrNa parivAranI sAthe sAketa nagarInI kharA khara madhyamAgamAM thaIne pasAra thai ane jyAM kamaLe! yukta vAva hatI tyAM paDathI ( uvAgacchittA pukkharaNi ogAhai ) tyAM yahathIne te puNDarizI ( abhAva ) mAM utarI. ogAhittA jalamajjaNaM jAva paramasuibhUyA ulla pausADiyA jAI tattha uppalAI jAva gehai ) utarIne teNe pANImAM snAna kayu" yAvata te parama pavitra thaIne teNe lInAM yugAMdhI puNDarizImAMthI umaNo yUTayAM. (goNhittA jeNeva nAgadharae teNeva pahArettha gamaNAe ) thUDhayA grAha padmAvatI devI nayAM nAgaghara tu te taraI gaI. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a08 kosalAdhipatisvarUpanirUpaNam 311 haste dhRtavatyaH pRSThataH samanugacchanti / tataH khalu sA padmAvatI devI sarva dvaryA sakhidAsyAdiparijanaiH saha yatraiva nAgagRhaM tatraivopAgacchati, upAgatya nAgagRhamanupravizati, anupravizya romahastakaM-mayUrapicchanirmitamArjanI gRhItvA nAgagRha saMmAyaM yAvad dhUpaM dahati, nAgagRhAbhyantare samantAt dhUpaM dahati sm| dhUpaM dagdhvA pratibuddhipratibuddhinRpaM svapatIM pratipalayantI pratipAlayantI-punaH punaH pratIkSamANA tiSThati sma // sU0 16 // puSphapaDalagahatthagayAo dhUvakaDucchagahatthagayAo piTThao samaNugacchaMti ) usa ke pIche 2 usa kI aneka dAsa ceTiyA puSpa karaNDoM ko aura dhUpa ke pAtroM ko hAthoM meM liye hue calI / (taeNaM paumAvaI savir3ie jeNeva nAgaghare teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA nAgagharayaM aNupavisai, aNupavisittA lomahatthagaM jAva ghUrva Dahai DahittA paDibuddhi paDivAlemANI 2 ciTThai) isa ke anantara padmAvatI sakhI, dAsI Adi parijana rUpa apanI samasta Rddhi ke sAtha jahAM vaha nAga ghara thA vahAM AI-vahAM Akara vaha nAga ghara ke bhItara gaI bhItara jAkara usa ne vahAM rakhI huI mayUra piccha nirmita mArjanI ko uThAyA-uThA kara usa ne usase usa nAgaghara ko jhAr3A jhADa kara phira usa ne vahAM yAvat dhUpa jalAI / dhUpa jalA kara phira vaha apane patideva pratibuddhi rAjA kI pratIkSA karatI huI baiTha gaI / sUtra " 16" (taeNaM paumAvaIe dAsa ceDIo bahUo puSphapaDalagahatthagayAo dhvakaDurachagahatthagayAo piTThao samaNugacchaMti) tenI pAchaLa ghaNI dAsa-dAsIo puSa-karaDake temaja dhUpadAnIo hAthamAM ucakI cAlavA lAgI. (taeNaM paumAvaI sabiDie jeNeca nAgaghare teNeva uvAgacchai uvAgacchittA nAgagharaya aNupavisai aNupavisittA lImahatthagaM jAva dhUrva Dahai DahittA paDibuddhi paDivAlemANI 2 ciTThai) ArIte padmAvatI devI sakhI dAsI vagere parijana rU5 pitAnI saMpUrNa addhinI sAthe jyAM te nAgaghara hatuM tyAM pahoMcI ane tyAM pahoMcIne te nAgagharanI aMdara gaI. tyAM jaIne teNe morapIMchI hAthamAM lIdhI ane tyAra pachI teNe nAgadharane svaccha banAvyuM. nAgagharanI saphAI karIne teNe dhUpa saLagAvyA ane pachI potAnA pati pratibuddhinI pratIkSA karatI tyAM ja besI gaI. sU 16 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre mUlam-taeNaM paDibuddhIhAe hatthikhaMdhavaragate sakoraMTa jAva seyavaracAmarAhiM0 hayagayarahajohamahayAbhaDagacaDakarapahakarahiM sAkeyanayaraM0 Nigacchai, NiggacchittA jeNeva nAgaghare teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA hatthikhaMdhAo paccoruhai, paccoruhittA Aloe paNAmaM karei, karittA pupphamaMDavaM aNupavisai aNupavisittA pAsai taM egaM mahaM siridaamgNddN| taeNaM paDibuddhI taM siridAmagaMDaM suiraM kAlaM nirikkhai, nirikkhittA tasi siridAmagaMDasi jAya vimhayamaNe subuddhiM amaccaM evaM vayAsI-tumannaM devANuppiyA ! mama doccaMNaM bahUNi gAmagira jAva sannivesAI AhiMDasi bahUNi rAyaIsara jAva gihAI aNupavisasi taM asthi NaM tumaM kahiMci parisae siridAmagaMDe diTThapuve jArisae NaM imaM paumAvaI e devIe siridAmagaMDe ? taeNaM subuddhI paDibuddhiM rAyaM evaM vayAsI - evaM khalu sAmI ! ahaM annayA kayAiM tubhaM docceNaM mihilaM rAyahANiM gae, tattha NaM mae kuMbhagassa ranno dhUyAe pabhAvaIe devIe attayAe mallIe saMvaccharapaDilehaNagaMsi divve siridAmagaMDe dipuTave tassa NaM siMridAmagaMDassa ime paumAvaIe siridAma. gaMDe sayasahassatamaM kalaM Na agghai, taeNaM paDibuddhI subuddhiM amaJcaM evaM vayAsI-kerisiyA NaM devANuppiyA ! mallI videharAyavarakannA jassa NaM saMvaccharapaDilehaNayaMsi siridAmagaMDassa paumAvaIe devIe siridAmagaMDe sayasahastatamaMpi kalaM na agghai ?, taeNaM subuddhI paDibuddhi ivakhAgurAyaM evaM vayAsI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 313 - arrafort TIkA a0 8 kosAdhipatisvarUpanirUpaNam videharAyavarakannagA supaidviyakummunnayacArucaraNA vannao, taNaM paDibuddhI subuddhissa amaccassa aMtie eyamahaM soccA Nisamma siridAmagaMDajaNitahAse dUyaM sahAvei, saddAvittA evaM bayAsI -- gacchAhi NaM tumaM devANuppiyA ! mihilaM rAyahaNi tattha NaM kuMbhagassa ranno dhUyaM pabhAvaIe devIe attayaM maliM videhavararAyakaNNagaM mama bhAriyattAe varehi jativiya NaM sA sayaM rajjaM sukkA, taeNaM se dUe paDibuddhiNA rannA evaM vutte samANe haTTha0 paDisuNei, paDisuNittA jeNeva sae gihe jeNeva cAugghaMTe Asarahe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA cAuraghaMTaM AsarahaM paDikappAvei, paDikappAvittA durur3he jAva hayagaya mahayAbhaDavaDagareNaM sAeyAo Niggacchai, NiggacchittA jeNeva videhajaNavae jeNeva mihilA rAyahANI teNeva pahArettha gamaNAe ||suu018|| TIkA:- tatastadanantaraM khalu pratibuddhiH pratibuddhinAmako rAjA snAto mukuTAlaGkAravastra vibhUSitaH hastiskandhavaragataH sakoraNTamalladAmeNaM' sakoraNTamAlyadAmnA koraNTAkhya puSparatavakavanti mAlyadAmAni puSpatrajastaiH sahitena chatreNa triyamANena yAvat zvetavaracAmarairudvIjitaizva sahitaH, hayagajarathayodhamahAtaNaM paDibuddhI pahAe' ityAdi / 6 TIkArtha - (tapaNaM) isake bAda (paDibuddhI) pratibuddhi rAjAne ( pahAe ) snAna kiyA bAda meM ve mukuTa Adi aMlakAroM se aura rAjasI vastroM se alaMkRta hokara (hatthikhaMdhavaragae ) apane paha hAthI para baiTha gaye ( sa koraMTa jAva seyavaracAmarAhi0 hayagayaraha johamayA bhaDa 'taraNa' paDibuddhihAe ' tyAhi TIDaartha - (taeNa ) tyAraNAha (paDibuddhi) pratiyuddhi rAmaye ( vhAe) snAna rAjasI vastrothI alaMkRta thaIne para savAra thayA. hayagayaraha joha mahayA bhaDacaDakarehiM karyuM ane mukuTa vagere AbhUSA temaja ( harithakha dharagae ) potAnA pAsa hAthI ( sakoraMTa jAva seyavara cAmarAhiM0 sAkeyanayaraM0 niggacchai ) " zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 jJAtAdharmakathAGgasUtre bhaTa carakarapahakaraiH haya gajAdInAM samUhaizca sahitaH sAketanagarasya madhyabhAgena nigacchati / nirgatya sa pratibuddhinpo yatraiva nAgagRhaM vartate tatraivopAgacchati upAgatya hastiskandhAt pratyavarohati avatarati pratyavaruhya adhaH pratyavatIrya Aloke-nAgadarzane prApte sati praNAmaM karoti kRtvA puSpamaNDapaM padmAvatI nirmApitapuSpamayamaNDapam anupravizati, anupavizya pazyati tadekaM mahat zrIdAmakANDam / caDa kara paha karehiM sAke yaM nayaraM0 niggacchai ) una ke baiThate hI chatra dhArI ne una para koraNTa puSpa ke gucchoM se nirmita mAlAoM se yukta chantra ko tAna diyaa| ___ camara Dhora ne vAloM ne una para zveta uttama camara DhoranA prAraMbha kara diyaa| bAda meM ve haya, gaja Adi ke samudAya se yukta hokara sAketa nagara ke madhyabhAga se hokara nikale (niggacchittA jeNeva nAga ghare, teNeva uvAgacchai ) nikala kara nAgaghara kI ora cala diye ( uvAgacchittA hasthi khaMdhAo pacco ruhai, pacco ruhittA Aloe paNAmaM karei) vahAM pahu~ca kara ve usa hAthI se nIce utare-utara kara jyoM hI unheM nAga pratimA dikhalAi par3I to usI samaya unhoM ne use namaskAra kiyaa| (karittA puSphamaMDapaM aNupavisai, aNupavisittA pAsai, taM egaM mahaM siridAmagaMDe ) namaskAra kara phira ve padmAvatI devI dvArA nirmApita puSpa maMDapa meM praviSTa hue / vahAM unhoM ne usa vizAla zrI dAma kANDa rAjA jyAre hAthI upara savAra thaI gayA tyAre chatra dhArIe temanA upara koraMTa punA gucchathI baneluM temaja mALAothI bhituM chatra tAryuM. amara dhArIo temanA upara sapheda temaja uttama camare DhaLavA lAgyA. Ama pratibuddhi rAjA haya, gaja vagere samudAyanI sAthe sAketa nagaranA madhyabhAge thana (niggacchittA jeNeva nAgadhare teNeva uvAgacchaha ) 2 ta23 nAgaghara hatuM te tarapha gayA. (uvAgacchittA hatthikhaMdhAA paccAruhai, paJcoruhitA Aloe paNAmaM karei) tyAM pahoMcIne teo hAthI uparathI nIce utaryA ane utarIne jyAre teoe nAgapratimAo joI tyAre tarata ja temaNe temane namana karyuM. (karittA puppha maMDavaM aNupavisai, aNupavisittA pAsai, taM egaM mahaM siridAma gaMDe namana karyA bAda rAjA padmAvatI devI vaDe banAvavAmAM AvelA puSpa maMDapamAM praviSTa thayA tyAM temaNe moTA zrIdAmakAMDane je. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 kosalAdhipatisvarUpanirUpaNam 315 ___ tatastadanantaraM khalu pratibuddhistaM zrIdAmakANDaM suciraM kAlaMbahukAlaM nirIkSate ekAgramanasA pazyatisma / nirIkSya tasmin zrIdAmakANDe jAtavissayaH ' apUrvadRSTamidaM zrIdAmakANDa ' mityAzcarya prAptaH san subuddhi-subuddhinAmaka mamAtyaM svamantriNam , evaM vakSyamANaprakAreNa avAdIta-he devAnupiya ! tvaM khalu mama 'docceNaM' dautyena-dato bhUtvA bahUn yAvat grAmAkaranagarasaMnivezAn ahiNDasi = paribhrAmyasi, bahUni ca rAjezvaratalabaramADambikakauTumbikaveSThi senApatisArthavAhAnAM yAvad gRhANi anumavizasi, tadasti khalu tvayA dRSTapUrva ko-dekhA / (taeNaM paDibuddhi taM sirIdAmagaMDaM suiraM kAlaM nirikkhai, nirikkhittA tasi siridAmagaMDasi jAya vimyamaNe subuddhiM amacca evaM vayAsI ) dekha ne ke bAda pratibuddhi rAjA ne bahuta dera taka usa kA sUkSma dRSTi se nirIkSaNa kiyaa| nirIkSaNa karane ke bAda use usa zrIdAmakANDa ke viSaya meM bar3A Azcarya huaa| Azcarya yukta hokara usane apane subuddhi maMtrIse phira isa prakAra kahA-'tumaM praNaM devANuppiyA! mama docceNaM bahUNi gAmAgara jAva gihAiM aNupavisasi-taM asthi NaM tumaM kahiMci erisae siridAmagaMDe diTTa puve jArisae NaM imeM paumAvaIe devIe siridAmagaMDe ) / he devAnupriya ! tuma mere dUta hokara aneka grAmoM meM aneka AkaroM meM, aneka nagaroM meM aneka saMnivezoM meM ghUmate phirate ho vahAM bahuta se rAjA, Izvara, talavara, mADambika, kauTumbika, zreSThI senApati aura sArthavAhoM ke gharoM meM bhI Ate jAte rahate ho, to kyA tumane aisA (taegaM paDibuddhi taM sirIdAmagaMDaM suiraM kAlaM nirikkhai, nirikkhittA taMsi siridAmagaMDasi jAya vimhayamaNe subuddhiM amaccaM evaM vayAsI) tene joIne pratibuddhi rAjAe sUma daSTithI bahu vakhata sudhI tenuM nirIkSaNa 4thu". rAjAne zrIdAmakAMDa joIne khUbaja Azcarya thayuM. temaNe pitAnA maMtrI subuddhine A pramANe kahyuM (tumannaM devANuppiyA ! mama docveNaM bahUNi gAmAgAra jAva gihAI aNupavisasi taM asthiNaM tumaM kahici erisae siridAmagaMDe diTTaputve jArisaeNaM imeM paumAvaIe devoe siridAmagaMDe ) ' he devAnupriya ! mArAddata thaIne tame ghaNAM gAmo, Akara nagara ane sAniyAmAM pharatA rahe che, tyAM ghaNuM rAja Izvara, talavara, mADaMbika kauTuM bika, zreSThI, senApati ane sArthavAhanA nivAsa sthAnamAM paNa AvAgamana zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 jJAtAdharmakathAGgasUbe " kutracidetAdRzaM zrIdAmakANDam yAdRzaM khalu idaM padmAvatyA devyAH zrIdAmakANDaM varttate / tataH khalu subuddhiH subuddhinAmA mantrI pratibuddhiM rAjAnamevaM = trakSyamANa prakAreNa avAdIt - evaM khalu svAmin ! ahamanyadA kadAcit yuSmAkaM dautyena = dUto bhUtvA mithilA rAjadhAnIM gataH / = = tatra - mithilArAjadhAnyAM khalu mayA kumbhakasya kumbhakanAmno rAjJo duhituH putryAH prabhAvatyA devyA AtmajAyA mallyA: = kumbhakannRpasya putrI yA prabhAvatI devyA AtmajA = garbhajA mallI nAmno kumArI vartate tasyA ityarthaH, ' saMvacchara parilehaNagaMsi saMvatsaramati lekhana ke varSa pUrtisaMkhyAkaraNadivase vArSike janmadivasotsava kAle ityarthaH divyam AzcaryakArakaM zrIdAmakANDaM dRSTapUrva= pUrvakAle m / tasya khalu zrIdAmakANDasyedaM padmAvatyAH zrIdAmakANDaM zatasahasratamAM kalAM zrIdAmakAMDa jaisA ki ye zrIdAmakAMDa padmAvatI devI kA hai kahIM dekhA hai ? (taraNaM subuddhI paDibuddhiM rAyaM evaM vayAsI) rAjA kI isa prakAra bAta sunakara subuddhi amAtya ne una pratibuddhi rAjA se isa taraha kahA ( evaM khalu sAmI ! ahaM annayA kayAI tumbhaM docceNaM mihilaM rAya hANiM gae tattha NaM mae kuMbhagassa ranno dhUyAe pabhAvaIe devIe attayAe mallIe saMvaccha ra paDilehaNagaMsi divye siridAmagaMDe diTThapubve) svAmin! maiM kisI eka samaya ApakA dUta banakara mithilA rAjadhAnI meM gayA huA thaa| vahAM maiMne kuMbhaka nareza kI putrI prabhAvatI devI kI AtmajA - garbhajA-mallI kumArI kI varSa gAMTha ke avasara para Azcarya kAraka zrIdAma kAMDa ko dekhA thA / ( tassa NaM sirIdAmagaMDassa ime paumAvaIe siridAmagaMDe sayasa - hasta me kallaM Na agdhai ) usa ke samakSa padmAvatI devI kA yaha zrI karI che, tA tame padmAvatI devInA jevA zrIdAmakAMDa koI sthAne jocA che ? (taeNa subuddhi paDibuddhirAyaM evaM vayAsI ) zamanI A pramANe vAta sAMlajIne amAtya buddhie pratibuddhi rAjAne A pramANe kahyuM ( evaM khalu sAmI ! ahaM annayA kayAI tubbhaM docceNa mihilaM rAyahANigae tatthaNaM mae kuMbhagassa ranno dhUyAe pabhAvaIe devIe attayAe mallIe, saMtracchara paDilehaNagaMsi divve siridAmagaMDe dipucce ) he svAmin ! eka vakhate tamArA krUta tarIke ja huM mithilA rAjadhAnI mAM gayA hatA. tyAM meM kuMbhaka rAjAnI putrI kumArInA janmAtsava prasaMge khUbaja zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 prabhAvatI devInI AtmanA-putrI-mallInavAI pamADe tevA zrIdAmakAMDa joyA hatA. Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 kosalAdhipati svarUpanirUpaNam 317 nArhati / mallIkumAryA yadasti zrIdAmakANDaM tasya zobhAsugandhAdiguNAnAM lakSAMzamapi prAptuM na zaknoti padmAvatyAH zrIdAmakANDamityarthaH / tataH khalu pratibuddhimamAtya me bamavAdIt - he devAnumiya! kIdRzI khalu mallI videharAjavarakanyA yasyAH khalu saMvatsarapratilekhanake zrIdAmakANDasya padmAtyA devyA zrIdAmakANDaM zatasahasra tamAmapi kalAM nArhati ? / tataH khalu subuddhiH pratibuddhimikSvAku rAjamevamavAdIt - he svAmin ! videha rAjavarakanyakA mallImAmnI dAmakAMDa lakSAMza ( lAkhamA bhAga bhI sundara aura sugaMdhIta meM nahIM haiM) bhI nahI haiM (taeNaM paDibuddhI subuddhi amaccaM evaM bayAsI ) isa prakAra sunane ke bAda pratibuddhi ne subuddhi amAtya se aisA kahA(kerisiyANaM devANupiyA ! mallI vIdeharAyavara kannA ) he devAnupriya ! videha rAjA kI vaha uttama kanyA mallI kumAra kaisI hai ki ( jassa NaM saMvacchara paDilehaNayaMsi siridAmagaMDassa umAvaIe devIe siridAmagaMDe sayasahassattamapi kalaM na agghai ) jisa kI vArSika jayaM tI ke zrIdAma kAMDa ke samakSa padmAvatI devI kA yaha zrIdAmakAMDa lakSAMza bhI nahI jJAta ho rahA hai / (tapaNaM subuddhipaDivuddhiM ikkhAgurAyaM evaM vayAsI ) isa taraha sunakara subuddhi ne ikSvAku vaMzoM meM utpanna pratibuddha rAjA se aisA kahA (videharAyavara kannagA supaiTThiya kummunnayacArucaraNA vannao) svA* ( tassa NaM dirIdAmagaMDassa ime paumAvaIe sirIdAmagaMDe saya sahassatame kallaM Na adhara) tenI sAme padmAvatI devIne A zrIdAmakAMDa lakSAMza paNa nathI. eTale ke sugaMdha ke sauMdarya anenI dRSTie malTIkumArInA janmAtsava prasa`ganA zrIDAbhAMDanI sAme yA aMdha nathI. ( taeNa paDibuddho subuddhi amacca evaM bayAsI) gyArIte sAMlajIne pratiyuddhi sumuddhi amAtyane yA pramA udhu( kerisiyANa devANupiyA ! mallI vIMdeharAyavara kannA ) De hevAnupriya ! viheDa rAja putrI mallIkuAmArI evI kevI che ke, 66 jassa NaM saMvaccharapaDilehaNayaMsi siridAmagaMDassa paumAvaIede bIe siri dAmagaMDe sayasahassattamaM pi kalaM na agdhai " jemanA janmAtsavanA zrIdAmakAMDanI sAme padmAvatI devIne A zrIdAma kAMDa lakSAMza paNa lAgatA nathI. (taraNa subuddhi paDibuddhiM ikkhAgurAyaM evaM vayAsI) mA rIte sAMlajIne vRkSvAkuvaMzamAM utpanna pratiyuddha rAjane sumuddhiyo madhuM (videharA yavara kannagA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAsUtre supratiSThitakUrmonnatacArucaraNA, supratiSThitau=guSThusaMsthAnavantau= kUrmonnatI=kUrma pRSThavaduparyunnatau cArU = sundarau caraNau yasyAH sA tathA, varNakaH = varNanaM vizeSato jambUdvIpaprajJaptyAdau draSTavyam / tataH khalu pratibuddhibhUpaH subuddheramAtyasyAntike etamartha mallIkumArI saunda yadi guNavarNanarUpaM zrulA zravaNa govarIkRtya, nizamya = arthato'vadhArya zrIdAmakANDajanita harSaH = zrIdAmakANDa guNazravaNasaMjAtapramodaH san dUtaM zabdayati Ahvayati, zabdayitA evamavAdIt - he devAnupriya ! gaccha khalu tvaM mithilA rAjadhAnIM, tatra khalu kumbhakasya rAjJo duhitaraM prabhAvatyA devyA AtmajAM mallIM videhavararAjakamin | vaha videharAja kI uttama kanyA mallI kumArI acche AkAra vAle, kUrma kI pRSTha ke samAna unnata sundara caraNa vAlI hai / isa kA vizeSa varNana jaMbUdvIpa prajJapti Adi meM kiyA gayA hai| 318 ( taNaM paDibuddhI subuddhissa amaccassa aMtie eyama soccA Nisamma, siridAmagaMDajaNitahAse dUyaM sahAve ) isa prakAra zrIdAma kAMDa ke guNoM ke zravaNa se atyadhika harSita hue pratibuddhi rAjA ne subuddhi amAtya ke mukha se mallI kumArI ke sauMndarya Adi guNoM kA varNana sunakara aura use hRdaya meM nizcita kara dUta ko bulAyA (saddAvittA evaM vayAsI) bulAkara usase aisA kahA ( gacchAhiNaM tumaM devAppiyA ! miliM rAyahANi) he devAnupriya ! tuma mithilA nAma kI rAjadhAnI ko jAo - (tastha NaM kuMbhagassa raNNo dhUyaM pabhAvaIe devIe supaiTThiya kummunnaya cArUcaraNA vannao ) he svAmin ! te viheDa rAjanI uttamakanyA mallIkumArI sarasa AkAravALA kAcamAnI pIThanA jevA suMdara unnata caraNavALI che. (temanuM vizeSa laNuMna ja khUdrIya prati vagere mAM karavAmAM AvyuM che. (taraNaM paDiddhi subuddhissa amaccassa aMtie eyama soccA Nisamma siridAmagaMDajaNitahAse dUyaM saddAvei ) A pramANe subuddhi amAtyanA meDhethI zrIdAmakAMDanA guNu zravaNathI temaja malTIkumArInA saudaya vagere guNAnI carcA sAMbhaLIne tene hRdayamAM avadhArita karIne khUbaja haSita thayelA pratibuddhi rAjAe dutane belAbyA. ( sahAvittA evaM vayAsI) mosAvIne tene udhu - ( gacchAhi NAM tuma devANuppiyA ! mili rAyahANiM ) De hevAnupriya ! tame mithilAnI rAjadhAnImA layo ( tatthaNaM kuMbhagassa raNgo dhUyaM pabhAvaIe devIe attayaM malli videhavararAya kaNNagaM mama bhariyattAe barehiM ) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a08 kosalAdhipatisvarUpanirUpaNam 319 nyakA mama bhAryAtvena varaya, ayamartha:-he devAnupriya ! mithilAM gatvA kumbhakanRpaM brUhi-sAketa nagarAdhipatiH pratibuddhinAmAnRpastadha kanyakA mallI dharmapatnItvena grahItumicchati, tadanumanyasveti / ___ yadyapi ca sA svayaM rAjya zulka-mUlyaM yasyAH sA tathA, svasya nirupama suzIlAdiguNavattayA sA yadi sva zulkatvena rAjyamabhilaSettadA'haM sarva rAjyaM samarpayAmIti bhaavH| tataH khalu sa dRtaH pratibuddhinA rAjJA evamuktaH san hRSTatuSTo attaya malli videha vararAyakaNNagaM mama bhAriyattAe varehiM ) vahAM kuMbhaka rAjA kI putrI mallI kumArI ko ki jo prabhAvatI devI ke garbha se utpanna huI hai merI bhAryA ke rUpa se varo arthAt tuma mithilA rAja. dhAnI meM jAkara kuMbhaka rAjA se kaho ki sAketAdhipati pratibuddhi rAjA ApakI kanyA mallI kumArI ko apanI dharmapatnI banAnA cAhate haiMso Apa isa kI svIkRti pradAna karo (jai viya NaM sA sayaM rajasukkA) yadyapi maiM isa bAta ko jAnatA hU~ ki vaha kanyA rAjya hI hai zulka jisa kA aimI hai-arthAt vaha anu. pama suzIlAdi guNoM se yukta hone ke kAraNa apane zulkapane se rAjya kI abhilASA yadi karegI to maiM use samasta apanA rAjya bhI samarpita kara duuNgaa| (taeNaM se dUe paDibuddhigA rannA evaM butte samANe haTTa paDi suNei ) isa prakAra rAjA kA abhiprAya hRdayaMgama kara vaha subuddhi amAtya bar3A hI adhika harSita evaM saMtuSTha huA aura usa ne mithilA rAjadhAnI jAnA svIkAra kara liyA / ( paDipluNittA jeNeva sae gehe ane prabhAvatI devInA udarathI janma pAmelI kuMbhakarAjAnI putrI kumArInI mArI vadhUnA rUpe yAcanA kare, eTale ke tame mithilA rAjadhAnImAM jaIne kuMbhaka rAjAne kahe ke sAketanA adhipati pratibuddhi rAjA tamArI putrI malI kumArI ne potAnI vadhU banAvavA cAhe che to tame tenI svIkRti Apo. (jaiviyaNa sA sayaM rajjamukkA ) bhImArI atyanta sau yavatI tamA rAjya jenuM zulka ( kiMmata) che AvI adabhuta suzIla vagere guNovALI kanyA che. e vAta huM sArI peThe jANuM chuM eTale ke anupama guNavatI malI kumArI pitAnA zulka rUpe mArA rAjyane paNa mAMgaze te huM mAruM AkhuM rAjya tene samarpita karavA taiyAra chuM. (taeNa se dUe paDibuddhiNA rannA eva' vutte samANe haTa0 paDisuNei) A rIte rAjAne abhiprAya hRdayamAM dhAraNa karIne subuddhi amAtya khUba ja zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 jJAtAdharmakathAGgasUtre 'tizayena pramudito bhUtvA pratizRNoti AjJAmaGgIkaroti, pratizrutya-svIkRtya. yatraiva ravakaM gRha yatraiva cAturdhaNTo'zvaratho vartate tauvopAgacchati, upAgatya cAtu ghaNTamazvarathaM prativalpayati-sajjayati, pratikalpya cAturghaNTamazvaratha sajjIkRtya durUDhaH-samArUDhaH san yAvat-hayagajamahAbhaTa caTakareNa sahitaH sAketAt sAketanagarAd nigacchati, nirgatya yauva videhajanapadaH yauva mithilAnagarI tatrava pradhA. rayati gamanAya-gaMtuM pravRttaH prasthita ityarthaH / iti pratibuddhinAmakasya rAjJaH samba. ndhaH kathitaH // suu017|| jeNeva cAughaMTe Asarahe teNeva uvAgacchai ) svIkAra kara pahile vaha apane ghara gyaa| vahAM jAkara phira vaha jahAM cAra ghaMTo se yukta azvaratha rakhA thA vahAM gayA ( uvAgacchittA cAughaMTe AsarahaM paDikappAvei ) vahAM jAkara usa ne use cAtudhaMTa ratha ko acchI taraha sajjita kara vAyA (paDi kappAvittA durUDhe jAva haya gaya mahayA bhaDacaDa gareNaM sAeyAo Ni. ggacchai ) jaba ratha acchI taraha sajjita ho cukA to vaha bAda meM usa para ArUr3ha huA-aura haya, gaja, mahA bhaToM ke samUha se yukta hokara sAketa nagara se bAhira nikalA (NiggacchittA jeNeva videha jaNavae jeNeva mihilA rAyahANI teNeva pahArettha gamaNAe nikala kara phira vaha jahAM videha janapada aura usa meM bhI jahAM vaha mithilA rAjadhAnI thI usa ora cala diyaa| sUtra " 17" harSita temaja saMtuSTa thaze ane teNe mithilA rAjadhAnI javAnI rAjAnI mAjJA svI43. (paDisuNittA jeNeva sae gehe jeNeva cAugghaTe Asarahe teNeva uvAgacchai ) svArIne sau paDasA pAtAna 2 gaye. ghera pahoMcIne te jyAM cAra ghaMTaDIo vALo azvaratha mUkele hatuM tyAM gaye. ( uvAgacchittA caugvaTe AsarahaM paDikApAvei) tyo bhane tethe yAtudha" rathane sArI peThe zaNagAvyuM. (paDikappAvittA durUDhe jAva hayagaya mahayA bhaDa caDagareNaM sAeyA mo nnigcch|) jyAre ratha sArI rIte taiyAra thaI gayA tyAre tenA para savAra thayA ane hAthI gheDA mahAbhaTonA daLanI dvAenI sAthe sAthe sAketa nagarathI bahAra nIkaLe (NigacchittA jeNeva videha jaNavae jeNeva mahilA rAyahANI teNeva pahAretya gamagAe) nIkaLIne te je tarapha videha janapada ane mithilA rAjadhAnI hatI ta ta23 gaye.. // sUtra "17" // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNA TI0 a0 8 aGgarAjacaritanirUpaNam 321 mUlam -- teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM aMganAma jaNavae hotthA, tatthaNaM caMpA nAmaM NayarI hotthA, tatthaNaM caMpAe nayarIe caMdacchAe aMgarAyA hotthA, tattha NaM campAe nayarIe aranagapAmokkhA vahave saMjattA NAvAvANiyagA parivasaMti aDDA jAva aparibhUyA, taraNaM se arahannage samaNovAsae yAvi hotthA ahigayajIvAjIve vannao, taraNaM tesi arahannagapAmokkhANaM saMjuttA nAvAvANiyagANaM annayA kayAI egayao sahiANaM ime miho kahAsaMlAve samuppa jitthA - se yaM khalu amhaM gaNimaM dharimaM ca mejaM ca bhaMDagaM gahAya lavaNasamudda potavahaNeNa ogAhittae tti kaTTu annamannaM eyamahaM paDisurNeti, paDisuNittA gaNimaM ca 4 geNhati / gevhittA sagaDasAgaDiyaM bhareMti, bharittA sohaNaMsi tihikaraNadivasanakkhattamuhuttaMsi vipulaM asaNa04 uvakkhaDAveMti mittaNAi0 bhoaNavelAe bhuMjArveti jAva ApucchaMti, ApucchittA sagaDisAgaDiyaM joyaMti, joittA caMpAe nayarIe majjha majjheNaM jeNeva gaMbhIrae poyapaTTaNe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sagaDisAgaDiyaM moyaMti, moittA poyavahaNaM sajeMti, saMjittA gaNimassa ya jAva cauvvihassa bhaMDagassa bhareMti, taMdulANa ya saMmiyarasa ya tellayassa ya gulassa ya ghayassa ya gorasassa ya udayassa udayamAyaNANa ya osahANa ya bhesajjANa ya taNassa ya kaTThassa ya AvaraNANa ya paharaNANa ya annesiM ca bahUNaM payavahaNapAuragANaM davvANaM poyavahaNaM bhareMti / sohaNaMsi zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 jJAtAdharmakathAGgasUtre tihikaraNadivasanakkhattamuhattaMsi vipulaM asaNa4 uvakkhaDAveMti, uvakkhaDAvittA mittaNAi0 ApucchaMti, ApucchittA jeNeva poyaTANe teNeva uvAgacchati // sU0 18 // TIkA-atha dvitIyasya candracchAyanAmno nRpasya saMvandhaM prastauti-'teNaM kAleNaM' ityAdi / tasmin kAle tasmin samaye aGga nAmA jatapada AsIt / tatra khalu campA nAma nagarI asIt tatra khalu campAyAM nagaryA candracchAyo'GgarAja asIt / tatra khalu campAyAM nagaryAm arahannakapramukhAH bahavaH saMyAtrA naukAvANijakAH saMgatAyAtrA saMyAtrA tatpadhAnA naukAvANijakA:-potavaNijaH milisvA dezAntara gAmino naukayA vANijyakAriNaH parivasanti, kathaMbhUtAste ityAha-ADhayAH dhana teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM' ityaadi| TIkArtha-( teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM) usa kAla aura usa samayameM (aMganAma jaNavae hotthA) aMga nAmakA janapada thA-(tatthaNaM) usa janapada meM (caMpAnAmaM NayarI hotthA) caMpA nAma kI nagarI thI ( tattha NaM caMpAe nayarIe caMdacchAe aMgarAyA hotthA ) usa caMpA nagarI meM candracchAya nAma ke aMga dezAdhipati rahate the| (tattha NaM caMpAe nayarIe arahannaga pAmokkhA bahave saMjattA NAvA vaNiyagA parivasaMti) aura usI caMpA nagarI meM arahannaka pramukha aneka potavaNik jo sAtha ra vyApAra ke nimitta paradeza kI yAtrAgamanA gamana-karate rahate the| naukAoM dvArA jo vyApAra karate haiM ve potavaNika kahalAte haiN| (ar3A jAva aparibhUyA) ye saba dhana dhAnyA 'teNa kAleNa teNa samaeNa' tyAdi TI -(teNa kAleNa teNa saNaeNa) te Ne anete samaye ( aMganAma jaNavae hotthA ) nAme na56 hetu ( tatthaNa) te namai (capA nAma NayarI hotthA) yA nAme nagarI tI. ( tatthaNa capAe nayarIe caMdacchAe aMgarAyA hotthA) te yA nagarImA 2chAya nAmanA madhipati raDatA tA. (tatthaNaM caMpAe nayarIe arahannagapAmokkhA bahave saMjattANAvA vANiyagA parivasaMti) te caMpA nagarImAM arahanaka pramukha ghaNA pitavANika-ke-jeo vepAra eDavA mATe deza paradezamAM Ava jA karatA rahetA hatA nivAsa karatA hatA. nIlAmarasA pA2 42 che tasA pAta: 47vAya cha ( adheDhA jAva zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a08 aGgarAjacaritanirUpaNam 323 dhAnyapUrNA yAvad aparibhUtAH paraiH praabhvitumshkyaaH| tataH tatra-teSu khalu so'rahannakaH zramaNopAsakaH zrAvakazcApyAsIt , na kevalaM dhanadhAnyAdiyuktaevAsIda kiMtu-ArhatAgamAnurAgI zramaNAnAM sevakazcApyAsIdityarthaH / punaH kiM bhUto'sAvityAha-' :ahigayajIvAjIve ' abhigatajIvAjIkaH = jIvAjIvatatvajJaH varNakaH asya varNanamanyatroktarItyA'vagantavyam / tataH khalu teSAmaharanakamamukhANAM saMyAtrAnaukAvANijakAnAM vyavasAyikAnAm , anyadA kadAcit ekasmin kasmiMzcit samaye, ekataH sahitAnAm ekatra saMmilitAnAM ayametadrUpA vakSyamANasvarUpaH, mithaH kathAsaMlApaH parasparakathAlApaH samudapadyata abhavat zreyaH di se paripUrNa yAvat dUsaroM se parAbhavituM azakya the (taeNaM se arahannage samaNovAsae yAvi hotthA ) ina meM arahannaka zramaNopAsaka bhI thaa| kevala yaha dhana dhAnyAdi se paripUrNa hI nahIM thA kintu Aheta AgamAnurAgI aura zramaNa janoM kA upAsaka bhI thaa| (ahitagata jIvAjIve vannao) jIva kA kyA svarUpa hai, ajIva kA kyA svarUpa hai isa bAta kA yaha jJAtA thaa| isa kA vizeSa varNana anyatra kiyA gayA hai| (taeNaM tesiM arahannagapAmokkhANaM saMjuttA NAvA vANiyagANaM annayA kayAiM egayao sahiANaM ime eyArUve miho kahAsaMlAve samuppajjitthA ) kisI eka dina ye arahannaka pramukha sAMyAtrika potavaNika kisI kArya vaza jaba saba ke saba kisI eka sthalapara ekatrita hue to unhoM ne paraspara meM vakSyamANa rUpa se aisA vicAra kiyAaparibhUyA ) tasA dhA dhana dhAnya vagaire sabhasta vaimAthI sapanna ta tamAmadhA 2052|2y tA. (taeNa se arahamnage samaNovAsae yAvi hotthA) mAmA eka arahanaka nAme zramaNopAsaka paNa hatuM. te kevaLa dhana dhAnyathIja samRddha nahatuM paNa te AhaMta AgamAnurAgI ane zramaNajanene sevaka paNa hate. (ahita gata jIvAjIve bannao) 1 mane ma04 2135 viSa te saMpUrNa paNe jJAtA hate. (A bAbatanuM vizeSa varNana bIjA sthAne karavAmAM mAvyu cha.) (taeNaM tesi arahannagapAmokkhANaM saMjuttA NAvA vANiyagANaM annayA kayAI egayao sahiANaM ime eyArUve miho kahAsaMlAve samuppajjityA ) eka divase arahanaka pramukha badhA sAMyAtrika pitavaNika kaI sthaLe ekaThA thayA ane teoe paraspara maLIne A pramANe vicAra karyo. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 jJAtAdharmakathAgasUtre khalu asmAkaM gaNimaM gaNayitvA vyavahArayogyaM yathA nAlikerapUgIphalAdikaM, dharimaM yat tulAdhRtaM vyavahArayogyaM bhavati tad dharimam , meyaM yat-seTikAdibhirmIyate tad meyam , paricchedyaM yat-guNataH paricchedyate parIkSyate vastraratnAdi, tat paricchedyaM, ca bhANDakaM caturvidhaM krayANakaM gRhItvA lavaNasamudraM potavahanena avagAhitum-uttarItum , iti kRtvA iti nizcitya, anyonya parasparam etamarthaM caturvidhaM krayANakaM gRhItvA naukAyAnena lavaNasamudrasaMtaraNarUpamartha pratizata Nvanti svIkurvanti / pratizrutya svIkRtya gaNimaM ca 4 gRhNanti, gRhItvA zakaTI zAkaTikaM laghuzakaTamahAzakaTAnAM samUhaM ca sajjayanti-nUtanarajjvAdhupakaraNaiH (seyaM khalu amhaM gaNimaM, dharimaM, ca mejjaM ca paricchejjaM ca bhaMDagaM gahAya lavaNasamudaM potavahaNeNa ogAhittae ) gaNima - ginatI karake vyavahAra yogya-jaise nAriyala, pUgIphala Adi, dharima-tulA para taulakara vyavahAra yogya-jaise sasyAdi, meya seTikAdi se pramANa kara vyavahAra yogya, aura paricchedya-guNase parIkSA kara vyavahAra yogya-jaise vastra ratna Adi ina cAra prakAra ke krayANaka ko do naukAoMmeM bhara kara hama lAga bAhara lavaNasamudrako pAra kara caleM-isameM hama logoMko bahuta lAbha hogaa| (tti kaTu annamannaM eyamaDhe paDisuNati, paDisuNittA gaNimaM ca 4 geNhaMti, geNhittA sagaDasAgaDiyaM bhareMti) isa prakAra paraspara vicAra kara una saba ne eka mata ho isa caturvidha krayANaka ko lekara naukA se lavaNa samudra ko pAra karane rUpa artha ko svIkAra kara liyaa| ( seyaM khalu amhaM gaNimaM, dharimaM ca mejjaM ca paricchejjaM ca bhaMDagaM gahAya lavaNasamudaM potavahaNeNa ogAhittae ) lima- mIna vyavaDA2 (32) 431 zaya rebha hai nAriye, sopArI, vagere dharima-trAjavAM mAM dekhIne vyavahAra (vepAra) karI zakAya jemake dhAna vagere, meya-mApanA pramANathI vyavahAra (vepAra) karI zakAya jemake tela vagere ane paricchedya-guNathI parIkSA karIne vyavahAra karI zakAya jemake vastra ratna vagere A cAre jAtanI vastuo vikaya mATe be naukAomAM lAdIne ApaNe loke bahAra lavaNasamudrane pAra karIe to ApaNane khUba lAbha thaze. (tti kaTu annamannaM eyamadvaM paDimuNeti, paDisuNittA gaNimaM ca 4 geNhaMti, geNhittA sagaDasAgaDiyaM bhareMti ) A rIte cAre jAtanI vepAranI vastuo naukAomAM mUkIne lavaNasamudrane pAra karavAnI badhAe sarvasammatithI svIkArI. ane svIkArIne teoe zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 aGgarAjacaritanirUpaNam 325 pariSkurvanti, sajjayitvA gaNimasya 4 bhANDakasya zakaTIzAkaTikaM bharanti = pUrayanti / bhRtvA = pUrayitvA zobhane tithikaraNadivasanakSatramuhUrte vipulaM vistIrNam azanapAnakhAdyasvAdyaM caturvidhamA hAramupaskArayanti = niSpAdayanti / mitrajJAtimamukhAn bhojanavelAyAM bhojayanti, yAvad ApRcchanti sma. arahantraka pramukhAH saMyAtrAnaukAvANijakA yAtrAvasare mitrajJAtIn bhojayitvA vANijyArthaM naukayA samudrasaMtaraNa kAmAstAn mitrajJAtIn svasvAnumati pradAnArthaM prArthayanti smetyarthaH / ApRcchaya - saMprArthya zakaTIzAkaTikaM yojayanti vRSabhaiH saha saMyojayanti saMyojya campAyA nagaryA madhyamadhyena yatraiva gambhIraka gambhIrakAkhyaM samudratIravarti potasvIkAra kara ke phira una sabane cAroM prakAra ke krayANaka ko liyA-lekara use nUtana rajjvAdi se pariSkRta kI gaI gADI aura gAr3oM meM bhara diyaa| (bharitA sohaNaMsi tihikaraNa divasanakkhattamuhuttaMsi vipulaM asaNaM 4 uvakkhaDAveMti) bhara kara phira unhoM ne zubhatithi, karaNa divasa nakSatra rUpa muhUrta meM vipula mAtrA meM azana, pAna, khAdya aura svAdyarUpa caturvidha AhAra ko banavAyA ( mittaNAi0 bhoaNavelAe bhuMjAveMti jAva ApucchaMti) jaba vaha bana kara taiyAra ho cukA to unhoM ne apane 2 mitra, jJAti Adi parijanoM ko bhojana ke avasara para bhojana karavAyA aura phira una se pUchA - hama loga bAhara vyApAra ke liye jAnA cAhate haiMisaliye Apa loga isa viSaya meM apanI 2 anumati pradAna kareM isa taraha una se prArthanA kI- ( apucchittA) pUcha kara ( sagaDasAgaDiyaM joyaMti, joittA capAe nayarIe majjhamajjheNaM jeNeva gaMbhIrae poya cAre jAtanI vecANanI vastuene navA doraDAovALI gADI temaja gADAomAM mUkI, (bharitA sohasi tihikaraNanakakhattamuhuttaMsi vipulaM asaNaM 4 ubakkhaDAveMti) larIne tetheoge zulatithi, 42, nakSatra35 bhuhUrta bhAM azana, pAna, khAdya ane svAdya Ama cAre jAtanA AhAra puSkaLa pramANumAM anAvaDAvyA. ( mittaNAi * bhoaNavelAe bhujAveMti jAba ApucchaMti ) nyAre bhADAra taiyAra thai gayA tyAre teoe peAtAnA mitra jJAti vagere parijanone jamavAmATe elAvIne jamADayA ane jamyA pachI temane teee pUchyuM " ame badhAM vepAra kheDavAmATe bahAra javA icchIye chIe ' ethI tame badhA amane anumati Ape. ArIte teoe temane vinatI urI. ( ApucchittA ) AjJA bhejavIne. ( sagaDasAgaDiyaM joyaMti joitA caMpAe nagarIe majjhamajjheNaM jeNetra zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 jJAtAdharmakathAsUtre pattanaM = potanagaraM naukArohaNasthAnaM vartate tatraivopAgacchati, upAgatya zakaTIzAkaTikaM muJcanti zakaTIzAkaTikA samUhAvasthitaM krayANakAdikaM sarva vastu jAtamavatArayanti, muktvA = sarvaM vastujAtaM zakaTebhyo'vatArya potavahanaM = naukAyAnaM sajjayanti yathocita nUtanopakaraNaiH pariSkRtya dRr3hIkurvanti, sajjayitvA = pariSkaraNena dRr3hIkRtya gaNimasya ca yAvaccaturvidhasya bhANDakasya =krayANakasya bharanti = gaNimAdi caturvidhakrayANakasya sthApanena naukAyAnaM pUrayanti smetyarthaH / taNDulAnAM ca samitasya godhUmasya godhUmacUrNaniSpannapakAnnavizeSasya ca tailakasya ca gur3asya ca ghRtasya ca gorasasya ca udakasya ca udakabhAjanAnAM ca auSadhAnAM = trikaTukAdInAm paTTaNe teNeva uvAgacchati ) phira unhoM ne krayANako se bharI huI gAr3I aura gAr3oM ko juta vAyA-jutavA kara phira ve saba ke saba caMpA nagarI ke ThIka bIcoM bIca ke mArga se hokara jahAM gaMbhIraka nAma kA jahAja para savAra hone kA sthAna ( baMdaragAha ) thA vahAM para Aye / ( uvAgacchantA sagar3a sAgaDiyaM moyaMti, moittA poyavahaNaM sajjaiti sajjittA, gaNimassa ya jAva cauvvihassa bhaMDagassa bhareMti) vahAM Akara una logoM ne apanI 2 gAr3iyoM aura gAr3oM ko DhIla diyA DhIlakara pota yAnoM ko sajjita kiyA- yathocita nUtana upakaraNoM se dRr3ha kiyA / sajjita karake phira bAda meM usa caturvidha gaNimAdi rUpa krayANaka ko gADiyoM aura gAr3oM para se utAra 2 kara naukA yAna meM yathocita sthAna para bhara diyA ( taMdulANaya saMbhiyassa ya tellayassa ya gulassa ya ghayarasa ya gorayassa ya udayassa ya udayamANANa ya osahANa ya bhesajjAgaMbhIrae poyapaTTaNe teNeva uvAgacchati ) temane vecANanA mAlasAmAnathI bharelI gADI ane gADAne jotaryAM ane tyAra pachI teo madhAM ca`pA nagarInI kharAbara vacceAvaccanA mAthI pasAra thaine jyAM gaMbhIraka nAmanuM vahANa para besavAnuM sthAna (baMdara) hatuM tyAM paDeAMcyA. (uvAgacchittA sagaDasAgaDiyaM moyaMti mahattA poyavahaNaM sajjeMti, sajjittA gaNimasta ya jAva cavvahasta bhaMDagassa bhareMti ) tyAM pahoMcIne teeAe pAtapAtAnI gADIo temaja gADAMone choDIne yathAcita navIna upakaraNeAthI vahANa taiyAra karyuM" vahANune sudRDha rIte taiyAra karIne teoe gADI temaja gADAMonI vecANanI badhI vastue vahANamAM yathAsthAne gehavI dIdhI. ( taMdulANa ya saMbhiyassa ya tellayassa ya gulassa ya ghayasta ya gorayassa ya udayarasa ya udayamANANa ya osahANa ya mesajjANa ya taNassa ya, kaTussa ya Ava zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a08 aGgarAjacaritanirUpaNam 327 athavA-ekadravyarUpANAM ca bhaiSajyAnAM pathyAnAmAhAravizeSANAm athavA dravyasaMyogarUpANAm ca vaNasya ca kASThasya ca AvaraNAnAm aGgarasakAdInAM ca praharaNAnAM ca khaDgAdizastrANAM anyeSAM ca bahUnAM potavahanamAyogyANAM naukAyAnopaneyAnAM dravyANAM sthApanena potavahanaM-naukAyAnaM bharanti pUrayanti sma / zobhane zubhAvahe, Naya taNassa ya, kaTThassa ya AvaraNANa ya paharaNANa ya annesiM ca bahUNaM poyavahaNapAuggANaM vvANaM poyavahaNaM bhareMti ) naukA yAna meM unhoM ne cAvaloM ko bharA, gehuoM ko bharA, gehuoM ke A~Te ko aura ATe se niSpanna pakvAnna vizeSako bharA / taila, gur3a ghRta gorasa bharA pAnI bharA pAnI ke vartanoM ko bhraa| trikuTa Adi auSadhiyoM ko bharA pathyAhAra vizeSa bhaiSajyoM ko bharA, tRNoM ko bharA lakar3iyoM ko bharA aMgassa Adi AvaraNoM ko, khaDga, Adi zastroM ko tathA aura bhI aneka vastuoM ko jo pota vahana ke yogya thI bhraa|| __ isa taraha unhoM ne ina samasta vastuoM ko yathocita sthAna para sthApita usa naukA yAna ko bhara diyaa| yahAM para jo auSadha aura bhaiSajya ye do zabda prayukta hue haiM una se aisA bhI artha bodha hotA hai ki trikUTa Adi jo alaga 2 dravya haiM ve auSadha aura ina kA samudAya rUpa jo dravya hai-jaise cUrNa Adi vaha bhaiSajya hai| "poyavahaNapAuggANaM " pada kA yaha artha hai ki jo dravya naukA dvArA acchI taraha DhoyAjA sake vaha saba unhoM ne usa meM bhara diyA / ( sohaNaMsi tihi karaNa raNANa ya, paharaNANa ya, annesi ca bahUNaM poyavahaNapAuggANaM davANaM poyavahaNaM bhareMti) temaNe cokhA, ghauM, ghaulaTa temaja ghauMnA loTathI banAvavAmAM AveluM 54vAna vizeSa, tasa, ghI, risa, pI, yA saravAnA vAsaNe, trikUTa vagere auSadhIo, pacyAhAra vizeSa bhaiSaja, cAre, lAkaDAM, aMgarasa vagere AvaraNa, khaDaga vagere zastro ane bIjI paNa ghaNuM vahANa mAM laI javA gya badhI vastuo vahANamAM lAdI A pramANe temaNe badhI vastuone yathAsthAne goThavIne vahANane sAmAnthii marI hI. mI 52 Sanya ' bhane 'moSadha' mA me shh| prayukta thayA che tethI ahIM A pramANe paNa artha thAya che ke trikuTa vagere je judA judA dravya che te auSadha ane A badhAne ekaThAM karavAM jemake yUe vagaire te auSanya cha" poyavahNapAugANa" pahanA martha mA pramANe cha ke je dravya naukAvaDe sArI rIte laI jaI zakAya te badhuM temaNe temAM bharyuM hatuM. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 __ jJAtAdharmakathAGgasUtre tithikaraNa divasa nakSatramuhUrte vipulaM-vistIrNam , azanapAnakhAdyasvAdya-caturvidhamAhAramupaskArayanti-saMpAdayanti, upaskArya mitrajJAtipramukhAn bhojayitvA''pR. cchanti, samudrayAtrAnumatipadAnArtha prArthayanti ApRcchaya yatraiva potasthAna naukAyAnArohaNasthAnaM vartate tatraivopAgacchati, upAgatya ca tatra sthitAH ||suu0 18 // __ mUlam-taeNaM tesiM arahannaga jAva vANiyagANaM pariyaNA jAva tArisehiM vahiM abhiNaMdaMtA ya abhisaMthuNamANA ya evaM vayAsI-aja tAya bhAya mAula bhAiNaje bhagavayA samuddeNaM abhirakkhijamANA 2 cirajIvaha bhadaM ca bhe puNaravi laTTe kayakajje aNahasamagge niyagaM gharaM havamAgae pAsAmottikaTTa tAhiM somAhiM, niddhAhiM dIhAhiM, sappivAsAhiM pappuyAhiM diTThIhiM nirIkkhamANA muhattamettaM saMciTTAMta tao samANiesu pupphabalikamme dinnesu sarasarattacaMdaNadadara paMcaMgulitalesu, aNukkhidivasanakkhattamuhuttaMsi vipulaM asaNa4 uvarakhaDAveti, uvakkhar3AvittA, mittaNAI ApucchaMti, ApucchittA jeNeva poyaTThANe teNeva uvAgacchaMti ) jaba saba prakAra kA caturvidha krayANaka naukAyAna meM bharA jA cukA tava punaH una logoM ne azanAdi rUpa caturvidha AhAra niSpanna karavAyA, aura karavA kara apane 2 mitra jJAti Adi parijanoM ko jimAyA jimA kara una se samudrayAtrA kara ne kI anumati mAMgI-aura mAMga kara phira ve saba ke saba pota vaNika jahAM naukA para caDhane kA sthAna thA vahAM Aye-aura Akara vahA~ Thahara gye| sUtra " 18 // (sohaNaMsi tihikaraNadivasanakkhattamuhuttasi vipulaM asaNa 4 upakkhaDAveMti, uvakkhaDAvittA, mittagAI ApucchaMti,ApucchittA jeNeva poyaTANe teNera uvAgacchati jyAre cAre jAtanI vecANa karavAnI vastuo jahAjamAM bharAI gaI tyAre temaNe azana vagere cAre jAtane AhAra taiyAra karAvaDA ane karAvaDAvIne potapotAnA mitra jJAti vagere parijanone jamADayA ane jamA. DIne temanI pAsethI samudrayAtrA karavAnI AjJA mAgI ane AjJA meLavIne teo badhA pitavaNike jyAM vahANamAM besavAnuM sthAna hatuM tyAM AvyA ane tyAM AvIne teo badhA tyAM rokAyA. e sUtra "18" | zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 aGgarAjacaritranirUpaNam 329 taMsi dhUvaMsi pUiesu samudavAesu, saMsAriyAsu, balayavAhAsu asiesu siesu jhayaggesu, paDuppavAiesutUresu,jaiesu savvasauNesu, gahiesu rAyavarasAsaNesu, mahayA ukkiTisIhaNAya jayaraveNaM pakkhubhitamahAsamuddaravabhUyaM piva meiNiM karemANA egadisiM saMjuttA nAvA vANiyagA NAvaM durUDhA / tao pussamANavo vakamudAha-haMbho samvesimavibhe astha siddhIo uvaTTitAI kallANAI, paDihayAiM savvapAvAI, jutto pUso vijao muhatto ayaM desakAlAo, tao pussamANaveNaM vake udAhie hatuhA kucchidhArakannadhAraganbhijjasaMjAtA NAvA vANiyagA vAvArisu taM nAvaM punnucchaMgaM puNNamuhiM baMdhaNehito muMcaMti // sU0 19 // TIkA-'taeNaM tesiM ' ityAdi-tatastadanantaraM khalu teSAmarahannaka pramu khANAM yAvat naukAvANijakAnAM parijanA yAvat tAdRzIbhirvAgbhirabhinandantazcAmi saMstuvantathaivaM vakSyamANaprakAreNAvAdiSuH-he Arya ! =he pitAmaha ! tAta ! he pitaH he mAtula ! he bhAgineya ! bhagavatA mahatA samudreNa ' abhirakhijjamANA '2 abhi 'taeNaM tersi arahannaga jAva' ityaadi| TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (arahannaga jAva vANiyagANaM pariyaNA jAva tArisehiM vaggUhiM abhiNaMdaMtA ya abhisaMthuNamANA ya evaM vayAsI) una arahannaka yAvat anya aura potavaNijoM ke parijanoM ne yAvat usa 2 prakAra kI vANiyoM dvArA una sabakA abhinandana evaM saMstavana karate hue una se isa prakAra kahA- (ajja ! tAya ! bhAya ! mAula ! bhAiNajje ! bhagavayA samuddeNaM abhirakhijje mANA 2 ciraM jIvaha bhadaM 'taeNa tesiM arahannaga jAva' tyAdi 10-"taeNa" tyAramA " arahannaga jAva vANiyagANa pariyaNA jAva tArisehiM vagnahiM abhiNadaMtAya abhisaMthuNamANAya evaM vayAsI"te sarahunna abhuma pitavaNikanA parijane temanuM aneka jAtanI maMgaLavANI vaDe abhinaMdana bhane sastavana 42i tabhane 4aa sAyA. ( ajja ! tAya ! bhAya ! mAula ! bhaNijje bhagavayA samuNa abhirakkhijjemANA2 ciraMjIvaha bhadaM ca te ) mAya ! zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre " rakSyadyamANAH2=surakSyamANAH 2 ciraM bahukAlaM jIvata, bhadraMca yuSmAkaM bhavatu punara pi labdhArthAn labdhalAbhAn kRtakAryAn sampAditasakalakRtyAn anaghasamagrAn = anaghAca te samagrAH anaghasamagrAstAn doSarahitatvAdanayAH, dhaneSu parivAreSu ca hAsAbhAvAt samagrAH tathAvidhAn yuSmAn nijakaM = svakIyaM gRhaM havyamAgatAn zIghramAgatAn vayaM pazyAmaH itikRtvA = ityuktvA tAbhiH saumyAbhirnirvikAratvAta, snigdhAbhiH sasnehatvAt, dIrghAbhiH dUraM yAvadavalokanAt 'sapivAsArha 'sapi - pAsAbhiH = dazanecchAvatIbhiH, 'pappuyAhiM praplutAbhiH = azrupUrNAbhiH diTThIhiM ' dRSTibhi rnirIkSamANA avalokamAnAH muhUrtamAtraM saMtiSThante arahannAdInAM parijanA azrupUrNadRSTibhistAn pazyantomuhUrtamAtraM nizcalA abhUvannityarthaH / tataH samANiesa' samApiteSu samyaka saMpAditeSu puSpavelikarmasu puSpAkSata 6 330 ca bhe) he Arya ! he tAta ! he bhrAtaH ! he mAmA ! he bhAgineya ! Apaloga isa bhagavAn vizAla samudra se bAra2 surakSita hote hue cira kAla taka jIvita raheM / Apa sabakA kalyANa ho / ( puNaravi laTThe, kaya kajje, aNahasamagge niyagaM gharaM havvamAgae pAsAmo ) hama loga lAbha se yukta sampAdita sakala kAryoM vAle vinA kisI zArIrika Adi bAdhA se rahita dhana aura parivAroM se paripUrNa hue Apa saba ko ghara para zIghra AyA huA dekheM / (nti kaTTu ) aisA kaha kara ve vahAM (tAhiM somAhiM nidvAhiM, dIhAhiM, savivAsAhiM, pappuyA idiTThIhiM nirIkkhamANA muhuttamettaM saMciti) saumya snigdha, dIrgha, darzanecchAvatI aura azrupUrNa dRSTiyoM se unheM dekhate hue eka muhUrta taka baiThe rahe / (tao samANiesa puSkabalaka mesu dinne sarasarattacaMdaNadaddara, paMcagulitalekha, aNukkhintaMsi " 66 hatAta ! hai bhAI ! huM mAmA ! hai bhANeja ! tame gadhA A bhagavAna vizALa samudravarDa vAravAra surakSita thaIne cirakALa sudhI jIvatA raheA. tamAruM kalyANa thA puraviladdhaTTe, kayakajje, aNahasamagge niyaga gharaM habbantre pAsAmo " abhe gadhA tamane sAlanvita thayejhA, maghA Ayone pAra pamADanArA, kAi paNa jAtanI zArIrika muzkelI vagara eTale ke svastha zarIravALA, dhana temaja paripUrNa parivArathI yukta thaIne ghera pAchA AvelA leho. " tikaTTu Ama kahIne tee gayAM. "" ( tAhiM somAhiM niddhAhiM dIhAhiM, sappivAsArha pappuyAhi, diTThIhiM nirIkkhamANA muhuttametaM saMciTThati ) saumya, snigdha, mahuvakhata sudhI dezananI IcchAvALI ane AMsu bhInI dRSTithI temane jotA eka muhUta sudhI besI rahyA. (tao samANie supuppha balikammesu dinnesu sarasarattacaMdaNadaddarapaMcaMguli talesu, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a08 aGgarAjacaritanirUpaNam dAnAdikarmasu, tathA-sarasaraktacandana dardara paJcAGgulitaleSu sarasaraktacandanasya dardareNa capeTA''kAreNa pazcAGgulitaleSu karatalAGkaneSu datteSu parIdhAnIyeSu uttarIyeSu vastreSu ca sarasaraktacandanAnuliptakaratalamudraNeSu kRteSvityarthaH / anUkSipte anuprathAt UrdhvakSipte dhUpe guggulAdi dhUme kRte sati, pUjiteSu-dhUpAdinA saMmAniteSu samudravAteSu samudrasambandhipavaneSu, tathA saMsAriteSu sthAnAntarAdAnIya yathocita sthAne niveziteSu valayabAhuSu-dIrghakASTharUpeSu bAhuSu, tathAucchriteSu urdhvamukhamavasthApiteSu siteSu zukleSu dhvajAgreSu patAkAgreSu, tathA-paTumavAditeSu paTubhiH puruSaiH pravAditeSu, yadvA-paTu yathA bhavati tathA pravAditeSu tUryeSu vAyeSu, tathA jayikeSu jayakArakeSu sarvazakuneSu vAyasarutAdiSu, tathA-gRhoteSu-mApteSu rAjavarazAsaneSu-samudrayAtrAtheM campAnagarIbhUpasyA''jJApatreSu tathA mahotkRSTasiMhanAda dhUvaMsi, pUiesu samuddavAesu saMsAriyAsu valayavAhAsu, usieplu siesujhayaggesu, paDuppavAiesu tUresu, jaiesu savvasauNesu, gahietu rAyavarasAsaNesu) isake bAda puSpa akSata dAnAdika karma jaba samApta ho cukA, paridhAnIya vastroM para sarasa rakta caMdana ke capeTAkAra se hAthe jaba lagAye jA cuke, guggula Adi dhUpa agni meM DAlakara jaba usa kA dhUma kiyA jA cukA samudrIya havAe jaba dhUpAdi pradAna dvArA pUjita kI jA cukI dIrgha kASTa rUpa valaya (patavAra ) sthAnAntara se lAkara jaba yathocita sthAna para rakhe jA cuke, zubhra dhvajAoM ke agrabhAga jaba urdhvamukha kara avasthApita ho cuke, catura bajAne vAloM ke dvArA jaba acchI taraha bAje bajAye jA cuke jaya kAraka vAyasarutAdi rUpa sarve zakuna jaba acchI taraha se ho cuke aura samudra yAtrA karane kA Adeza patra jaba caMpA nagarI ke rAjA kA prApta ho cukA taba(mahayA ukkisI. aNukkhitaMsi dhUvaMsi pUiesu samudavAesu saMsAriyAsu valayavAhAsu usiesu siesa jhayaggesu paDuppavAiemu tUresu jaiesu savva sauNesu gahiesu rAyavarasAsaNesu) tyAra bAda puSpa akSata dAna vagere nI vidhi pUrI thaI gaI, paridhAnIya vastro upara sarasa lAla caMdananA thApA lagAvI lIdhA, gUgaLa vagere dhUpa agnimAM nAkhIne dhUpa karI lIdhe, dhUpa vagere apane samudranA pavananI arcanAnuM kAma pUruM thaIgayuM, bIjA sthAnethI dIrdhakASTharUpa valaya eTale ke sUkAna vagere vahANa upara yathAsthAne mukAI gayA, zubhadhvajAonA agrabhAga jyAre urdhvamukhanA rUpe avasthApita thaI gayA, kuzaLa vAjAMvALAo vaDe sarasa vAjAo vagADavAnuM kAma pati gayuM, jaya pamADanArA kAgaDA vagere pakSI ene mAMgalika zabdo eTale ke sArA zukana thaI gayA ane caMpAnagarInA rAjA pAsethI samudrayAtrA karavAno paravAne "Adeza patra" teonI pAse AvI gaye tyAre. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 jJAtAdharmakathAGgasUtre jayaraveNa uccasvarayukta jatha jaya dhvanitA prakSubhitamahAsamudraravabhUtAmiva vAyu prakSobhajanitamahAsAgaradhvanivyAptAmiva medinI = pRthaviM pracuranAdavatI kurvANA ekadizaM ekasyAM dizi saMyAtrAnaukA vANijakA nAvaM naukAyAnaM dUrUDhAH ArohaMti sm| tatastadanantaraM 'pussamAgavo' puSpamAnavaH-mAgadho maGgala pAThakaH 'vakamudAhu' vAkyamudAha-maGgalavacanamuktavAn tadAha-haMbho ityAdi he naukAyAtrikAH 'savvesimavibhe' sarveSAmapi yuSmAkam arthasiddhayo bhavatu, upasthitAni kalyANAni bhavantu tathA pratihitAni sarvapApAni bhavantu-sarvavighnAH pratihatA vinaSTA bhavantvityarthaH / ' jutto' yuktaH 'pUso ' puSSaH puSpAkhyo nakSatravizeSaH anUkUlena candramasA yukta ityarthaH / puSpanakSatraM yAtrAyAM prazastam tatha coktaMhaNAyajayaraveNaM pakkhubhittamahAsamudaravabhUyaMpiva meiNiM karemANA ) utkRSTa siMhanAda jaisI jaya jaya dhvani se vAyu ke prakSobha se janita mahAsAgarakI dhvani se vyApta huI kI taraha medanI ko karate hue (saMjjuttA nAvA vANiyagA egadisiM NAvaM dukhDhA ) ve sAMyAtrika pota vaNika nAva para savAra hue| (tao pussamANavo vakkamudAhu ) itane meM hI maMgala pAThaka-cAraNa-ne maMgala dhvani kI (haMbho sanvesiM bhavibhe atthasiddhIo uvahi tAI kallANAI, paDiyAiM savva pAvAI, jutto pUso, vijao muhutto ayaMdesakAlo ) he he naukA yAtrikoM ! Apa saba ko artha kI siddhi ho, saba kalyANa Apake liye sadA upasthita raheM, samasta prakAra ke vighna ApakI isa mAMgalika yAtrA meM nAza hoM puSpa nakSatra kA anukUla candramA ke sAtha yoga rahA hai yAtrA meM puSpa nakSatra kA yoga prazasta hotA (mahayA ukkisIhaNAyajayaraveNaM pakkhubhittamahAsamudaravabhUya piva meiNiM karemANA) pavanathI-kSubdha mahAsAgaranA sarvatra vyApta thayelA dhvanInI jema siMhanAda jyasya panithI pRthvIna zahi 42tA (sujjuttAnAvA vANiyagA egadisiMNAvaM durUDhA) te samaye bhAgalisa seTa yAra / 2. ma pani jyo'. (haMbho savvesimavibhe atthasiddhIo uvahitAI kallANAI paDiyAI sambapAvAI, jutto pUso vijao muhutto ayaMdesakAlo) he tivaNike ! tamane badhAne arthanI siddhi thAya tamane sadA kalyANa prApta thAo, maMgaLayAtrAnA tamArA badhA vinAza pAme atyAre candranI sAthe puSyanakSatrane anukULa ega thaI rahyo che. ( yAtrAmAM puSyanakSatrane yoga zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 8 aGgarAjacaritanirUpaNam 333 api dvAdazame candra puSyaH sarvArthasAdhanaH // iti // vijayo muhUrto'dhunA vidyate, ayaM dezakAlaH-samayaH prasthAne zubhAvaha ityutaM-mAgadhena / tatastadanantaraM 'pussamANaveNaM' puSyamAnavena mAgadhena 'vakke' vAkye-mAGgalikavacane, ' udAhie' udAhRte ukte sati hRSTatuSTAH atizayena pramuditAH kucchidhArakannadhAra gambhijja saMjattANAAvAvANiyagA' kukSidhAra karNadhAra garbhaja saMyAtrA nauvANijakAH kukSidhArAH naukAyAH pArzvato niyojitA saJcAlakAH, karNadhAraH nAvikAH pradhAnabhUtA naukAvAhakAH, garbhajAH naumadhye sthitvA yathAvasarakAryakartAraH, saMyAtrA: saMgatAH saMmilitAH santo dezAntaragAminaH, nau vANijakA naukayA vANijyakAriNaH bhANDapatayaH sarvaete vyApta vantaH sva sva vyApAre pravRttAH santaH, tAM nAvaM pUrNotsaGgAM vividhakrayANakajAtaiH hai-uktaJca api dvAdazame candre puSyaH sarvArthasAdhana : / isa samaya vijaya muharta varta rahA hai| prasthAna ke liye yaha samaya zubhAvaha haiM / (tao pussamANaveNaM vakke udAhie hahatuTTA kucchidhArakannadhAraganbhinja saMjAttA NAvA vANiyagA vAvArisu ) isa taraha puSpa mAnava-cAraNa jaba maMgala dhvani kara cukA-taba harSita aura saMtuSTa hue kukSidhAra-naukA ke pArzva meM niyojita kiye gaye saMcAlaka jana, karNadhAra-khevaTiyAjana, garbhaja-naukA ke bhItara baiTha kara avasarAnukUla kArya kartA jana, aura sAMyAtrika jana-milakara paradeza jAne vAle potavaNik ki jina kA krayANaka naukA meM bharA huA thA-ye saba ke saba apane 2 vyApAra-kArya meM pravRtta ho gaye (taM nAvaM punnucchaMgaM puNNa muhiMbaMdhaNehito muMcaMti) aura usa naukA ko ki jisa kA madhyabhAga vividha krayANakoM se pUrNa prazasta DAya cha-4dhu para cha- " apidvAdazame candre puSyaH sarvArtha sAdhanaH") atyAre vijayanA muhane samaya cAlI rahyo che. prasthAna mATe atyAra ne vakhata zubhAvaha che. (tao pussamANa veNaMvakke udAhie haTTatuTTA kucchidhArakannadhAra gambhijja saMjAttA NAvAvANiyagA vAvArisu) ArIte jyAre puSpamAna-caraNe-ne maMgaLa pATha thaI cUkI tyAre harSita temaja saMtuSTa thayelA kukSidhAra-naukAnA pArvabhAgamAM niyukta karAyelA saMcAlaka, karNadhAra-naukA calAvanArAo, garbhaja-naukAnA aMdaranA bhAgamAM besIne avasarAnukULa kAma karanArAo ane sAMyAtrikajane-vepArIo-ke jemanI vastuone naukAmAM lAdelI hatI, potapotAnA kAmamAM vaLagI gayA. (taM nAvaM punnucchaMgaM puNNamuhiM baMdhaNehi to mucaMti ) ane jenA vaccenA bhAgamAM aneka jAtanI vecANanI vastuo bharelI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 - - - jJAtAdharmakathAGgasUtre saMbhRtAntarAlAM, pUrNamukhIM yathocitasaMbhRtAgrabhAgAM bandhanebhyaH tIrasthazaGkabaddharajju. bandhanapranthimunmucya muzcanti-visarjayanti // sU019 // mUlam-taeNaM sA nAvA vimukkabaMdhaNA pavaNabalasamAhayA ussiyasiyA vitatapakkhA iva garuDajubaI gaMgAsalilatikkhi soyavegehiM saMkhubbhamANI2 ummItaraMgamAlAsahaslAiM samaicchamANI 2 kaivaehiM ahorattehiM lavaNasamudaM aNegAiM joyaNasayAiM ogADhA, taeNaM tesiM arahannagapAmokkhANaM saMjAtAnAvAvANiyagANaM lavaNasamudaM aNegAiM joyaNasayAiM ogADhANaM samANANaM bahuiM uppAiyasayAI pAubbhUyAI, taM jahA-akAle gajie akAle vijjue akAle thaNiyasabe, abhikkhaNaM AgAse devayAo nacaMti, egaM ca NaM mahaM pisAyarUvaM pAsaMti, tAlajaMcaM divaMgayAhi bAhAhi masimUsagamahisakAlagaM bhariyamehabannaM laMboTuM nigmayaggadaMtaM nillAliyajamalajuyalajIhaM AUsiyavayaNagaMDadesaM cINaciviTanAsiyaM vigayabhuggabhumayaM khajjoyagadittacakkhurAgaMuttAsaNagaM visAlavacchaM visAlakucchi palaMbakucchi pahasiyapayAlayapayIDayagata paNaccamANaM apphoDataM abhivayaMta abhigajaMtaM bahuso 2 aTTahAse viNimmuyaMtaM nIluppalagavalabharA huA thA tathA agrabhAga bhI jisa kA yathocita aneka prakAra kI saMcAlana sAmagrI se vyApta ho rahA thA tIra para kI kIla meM baMdhI huI rassI ke baMdhana ko kholakara chor3a diyaa| sUtra " 19" hatI ane agrabhAgamAM yathocita jAtajAtanI saMcAlana sAmagrI bharelI hatI evA vahANane kinArA upara nA thAMbhalAnuM baMdhana khelIne mukta karavAmAM yAvyu: // sUtra "20" // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 8 aGgarAjacaritetAlapizAcavarNanam 335 guliya ayasikusumappagAsaM khuradhAraM asiMgahAya abhimuhamAvayamANaM pAsaMti // sU0 20 // __TIkA- 'taeNaM sA' ityAdi-tatastadanantaraM khalu sA nau vimuktabandhanA bandhanarahitA pavanabalasamAhatA-vAyuvegapreritA 'ussiyasiyA' ucchritasitapaTA naukAyAM vAyusaMgrahArtha bRhadvastramucchritaM kRtvA nibadhyate, ucchtizuklapaTena sA nauH kIdRzItyAha-'vitatapakkhA iva garuDajubaI' vitatapakSeva garuDayuvatiH vitatapakSA-prasAritapakSA garuDabhAryA gagane gacchantI, yathA bhavati tadvadityarthaH, gaGgAsalilatIkSNasrotovegaiH gaGgAjalasya ye tIkSNAstIvAH srotovegA: pravAhave. gAstaiH saMkSubhyantI2 preryamANA 2 samudraM pratIti bhAvaH, ' ummItaraGgamAlAsahassAI' amitaraGgamAlAsahasrANi Urmayo mahAkallolA bRhattaraGgAH, taraGgAH hrasvakallolAH laghutaraGgAsteSAM mAlA AvalayaH tAsAM sahasrANi, samati kAmantI 2 samuttarantI 2 katipayairbahubhirahorAtrau divase rAtribhizca lavaNasamudra anekAni yojanazatAni 'taeNaM sA nAvA' ityAdi / TIkArtha-(taeNaM) isa ke bAda (vimukka baMdhaNA) bandhana se vimukta huI (sA nAvA) vaha naukA (pavaNavalasamAhayA ) vAyu ke vega se prerita hokara (gaMgAsalilatikkhasoyavegehiM saMkhunbhamANI 2) gaMgA jala ke pravAha vegoM se bAra 2 idhara udhara kSubhita hotI huI (ussiyasiyA) apane Upara vAyu saMgrAhArtha bAMdhe gaye zubhravastra se (vitata pakkhA garuDa jubaIica ) pAMkhoM ko pasAra kara AkAza meM ur3atI huI garu yuvatI ke jaisI pratIta hone lgii| (ummItaraMga mAlAsahassAI samaicchamANI 2 kaivaehiM ahArattehiM lavaNa samudaM aNegAI joyaNasayAI ogADhA) 'taeNaM sA nAvA' yA. TIrtha-(taeNa) tyA2 mA (vimukkabadhaNA) adhana bhuta thaye (sA navA) te 17 ( pavaNabalasamAyA ) pavananA AghAtAthI prerita 42 ( gaMgAsalilatikkhasoyavegehiM saMkhubbhamANI ) na tapAthA kSumita thatuM. ( ussiyasiyA) 51na sarAIne pANuna gatimaNe mevA potAnA 2127 saDhathI " vitata pakkhA garuDajubaI iva" pAMNa prasAdI mane mAzima tI garuDa yuvatInI jema lAgatuM hatuM. ( ummItaraMga mAlA sahassAI samaicchamANI 2 kaivaehiM ahorattehiM lavaNa samuI aNegAiM joyaNasayAI ogADhA ) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 336 jJAtAdharmakathAGgasUtre 'ogADhA ' avagAhitA tIrNA / tatastadanantaraM khalu teSAm arahannakapramukhANAM saMyAtrA nauvANijakAnAM lavaNasamudramanekAni yojanazatAni avagAhitAnAM tIrNAnAM satAM bahUni 'uppAiyasayAI utpAtazatAni prAdurbhUtAni / tAnyutpAdazatAni varNayati-- taM jahA' ityAdi / tad yathA-akAle garjitaM varSAkAlaM-vinA meghadhvaniH, akAle vidyut akAle 'thaNiyasadde ' stanitazabdaH meghasya gambhIradhvanirabhUt tathA-abhIkSNaM-punaH punaH AkAze devatA nRtyanti tathA-ekaM ca khalu mahat bRhat pizAcarUpaM pazyanti arahanakapramukhAH saMyAtrA nau vANijakAH akAlameghadhvanibaDe vega ke sAtha ummiyoM-mahAlaharoM ke taraMgo ke-choTI 2 laharoM kemAlA sahasra ko ullaMghana karatI huI vaha naukA kitaneka dinoM ke bAda lavaNa samudra meM aneka yojanoM taka pahu~ca gaI / ( taeNaM tesiM arahannaga pAmokkhANaM saMjattAnAvA vANiyagANaM lavaNasamudaM aNegAiM joyaNa sayAiM ogADhANaM samANANaM bahUI upAiyasayAI pAunbhUyAiM) isa ke bAda una sAMyAtrika arahannaka pramukha naukA vaNikoM ko jaba ki ve lavaNa samudra meM aneka saikar3oM yojanoM ko pAra kara cuke the bahuta se saikar3oM upadrava sAmane Ane lge| (taM jahA) jaise- ( akAlegajjie, akAle vijjue, akAle thaNiyasadde, abhikkhaNaM 2 AgAse devayAo naccaMti, egaM ca NaM mahaM pisAyarUvaM pAsaMti ) varSA kAla ke vinA hI usa samaya meghadhvani hone khUbajatIvra vege nAnAmoTA seMkaDe mojAMo ne vaTAvIne keTalAka divaso bAda vahANa lavaNasamudramAM ghaNA pejane dUra sudhI pahoMcI gayuM. ___ (taeNaM tesiM arahannagapAmokkhANaM saMjattAnAvA vANiyagANaM lavaNasamudaM aNegAiM joyaNasayAI ogADhANaM samANaM bahUI uppAiyasayAI pAunbhUyAiM ) - tyAra bAda sAMyAtrika arahatraka pramukha pitavaNike lavaNa samudramAM jyAre seMkaDe jana sudhI dUra pahoMcI gayA tyAre seMkaDe Aphato temanI sAme abhavAsI. ( ta jahA) bha hai ( akAle gajjie akAle vijjue akAle thaNiyasade, abhikkhaNaM 2 AgAse devayAo naccaMti, egaMca NaM mahaM pisAyarUvaM pAsaMti) varSAkALa hovA na chatAM megha garjanAo thavA mAMDI, vIjaLIo jabUkavA lAgI ane meghane gabhira kavani paNa thavA mAMDe. AkAzamAM vAraMvAra devatAo nAcatA jovAmAM AvavA lAgyA, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 8 aGgarAjacarite tAlapizAcavarNanam 337 vidyudvidyotana punaH punardevanRtya pradarzanapUrvakamekaM bRhat pizAcarUpaM trilokayanti / smetyarthaH / kathambhUtaM tat pizAcarUpamityAha - ' tAlajaMghaM ' tAlajaGghaM tAlavRkSavaeta a yasya tattathA, divaM gatAbhyAM gaganaspazibhyAM bAhubhyAM mahAdIrghAbhyAM bAhubhyAM yuktamityarthaH / maSImUzakamahiSakAlakaM maSI - kajjalaM mUSako mahiSazca prasiddhaH tadvat kAlakaM kRSNavarNe yattattathA bhariyamehavannaM bhRtameghavarNa = jalapUrNaghanIbhUtameghaghaTAvadatizyAmaM lamboSThaM, nirgatAgradantaM nirgatAni mukhAdavahirbhUtAni agrANi agrabhAgA yeSAM te nirgatAgrAstathA bhUtAdantA yasya tathoktastaM, ' nillAliyajamalajuyalajIhaM ' nirlAlitayamalayugalajihvam nirlAlitaM - mukhAdbahiSkRtaM yamalaM samaM yugalaM dvayaM jihvayo yena tattathA, 'AUsiyavayaNa gaMDadesa' praviSTavadana , lagI, bijalI camakane lagI, aura megha kI gaMbhIra dhvani bhI hone lagI / bAra 2 AkAza meM devatA nAcate hue dikhalAI par3ane lage / tathA vizAla kAya pizAca kA rUpa bhI dRSTigocara hone lagA / ( tAlajaMgha divaM gayAhiM bAhAhiM masimUsaga mahisakAlagaM ) isa pizAca kI donoM jaMghAe~ tAlavRkSa ke samAna dIrgha thiiN| donoM bAhu mAno AkAza ko chUte the / kajjala, mUSaka, aura mahiSa ke samAna isa kA varNa kAlA thA / ( bhariyamevannaM, laMboMDaM niggayaragadaMtaM nillaliya jamalajuya lajIhaM, AUsiya vayaNagaMDadesaM, cINa cipiTanAsiyaM vigaya bhuggabhagga bhumayaM ) jala se bharI huI ghanI bhUta meghaghaTA kI taraha isa kA zarIra atyaMta kAlA thaa| oSTha baDe laMbe the| Age ke dA~ta bAhara nikale hue the / isa kI jihvA ke dono agra bhAga eka hI sAtha mukha se bAhira temaja vizALa zarIravALA pizAcanuMrUpa paNa jovAmAM AvavA lAgyuM. ( tAlaja'gha' divagayA hi bAhAhiM mAsimUsaga mahijakAlaga' ) te pizAyanI jane sAthaLeA tAlavRkSanI jema lAMbI hatI. baMne hAtha jANe AkAzane sparzatA hAya. meza, uMdara ane pADAnA jevA tenA raMga kALeA hatA. ( bhariyamevannaM, laMboddhaM niggayaggadaMtaM nillaliyajamalajuyalajIhaM, AU siyatrayaNagaDadesa, cINacipiTanAsiyaM vigayabhuggabhagganubhayaM ) pANIthI bharelI sAndra megha ghaTAonI jema tenuM zarIra ghaNu' kALuM hatuM. hATha ghaNA lAMkhA ane nIce lakhaDatA hatA. AgaLanA dAMta khahAra nIkaLI gayelA hatA. tenI jIbhanA AgaLanA khane TeravAM ekI sAthe mAMthI bahAra nIkaLI rahyAM hatAM. tenA baMne gAla meAMmAM besIgayelA hatA. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pasA - - - 338 jJAtAdharmakathAGgastre gaNDadezaM praviSTau vadane gaNDadezI kapolabhAgau yasya tattathA, 'cINacipiTanAsiyaM' cInacipiTanAsikaM, cInA-hasbA cipiTA ca nAsikA yasya tattathA, 'vigayabhuggabhaggabhumayaM ' vikRtabhugnabhagnabhruvam vikRte savikAre bhugne bhagne atIvavakre bhuvau yasya tat tathA, khajjoyagadittacakkhurAgaM' khadyotakadIptacakSurAga, khadyotakavaddIptazcakSurAgo locanaraktatvaM yasya tattathA, uttAsaNagaM' utrAsanakaM bhayAnakaM vizAlavakSaskaM vistIraH sthalaM, vizAlakukSi vistIrNAdaram , pralambakukSi-dIrghodaram , ' pahasiyapayaliyaM payaDiyagattaM ' prahasitapracalitamapatitagAtram / prahasitAni pravikAsitAni pracalitAni-prakampitAni prapatitAni prakarSaNa zlathIbhUtAni gA. ANi yasya tattathA, paNaJcamANaM ' pranRtyat 'apphoDataM ' AsphoTayat , abhivayaMta' abhivrajat , ' abhigajjata ' abhigarjat , bahuso ' aTTahAse viNimmuyaMta ' bahunikala rahe the donoM kapola isake mukha ke bhItara ghuse hue the-arthAt donoM gAla isa ke pica ke hue the| nAka isa kI choTI aura capaTI thI / isa kI donoM bhauheM vikRta bhugna aura bhagna thii| athavA bhugna bhagna thI atyanta vakra thI-(khajjoyagadittacakkhurAgaM, uttAsaNagaM visAlavacchaM, visAlakucchi palaMbakucchi pahasiyapayAliya, payaDiyagattaM ) isa kI A~khoM kI lalAI khadyota (AgyA ) ke samAna dIpta thI, urasthala ( chAtI ) isa kA bhayotpAdaka thA, peTa vistIrNa aura laMbA thA / zarIra isa kA prahasita pracalita evaM zlathI bhUta DhIlA thA / yaha usa samaya, (paNaccamANaM aphoDataM, abhi. vayaMtaM abhigajjaMtaM, bahuso 2 aTTahAse viNimmuyaMta) nRtya kara rahA thaa| apanI donoM bhujAoM kA AsphAlana ( bajAtA ) kara rahA thaa| aisA jJAta hotA thA ki mAnoM garjanA karatA huA samakSa (sAmane ) hI tenuM nAka nAnuM ane capaTuM hatuM. tenI baMne bhammare vikRta khaDabacaDI ma na utA. athavA munamAna mane 4-trAMsI-utI. (khajjoyagadittacakkhurAgaM uttAsaNagaM visAlavacchaM, visAlakucchi palaMba kucchi, pahasiya payAliya, payaDiyagattaM ) tenI AMkhonI ratAza AgiyA jevI camakatI hatI. tenuM vakSasthaLa bhayaMkara hatuM. peTa vizALa ane lAMbuM hatuM. tenuM zarIra prahasita, pracalita ane zalathI bhUta eTale ke labaDI gayeluM hatuM. tyAre. (paNaccamANaM apphoDataM abhivayaMta, abhigajjataM, bahuso 2 aTTahAse viNimmuyaMta) te nAcI rahyo hato. potAnA baMne bhujAonuM te AsphAlana (aphaLAvavuM) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 8 aGgarAjacarite tAlapizAcavarNanam 339 zo'dRTTahAsaM vinirmuJcat, 'nIluppalagavalaguliya aMyasikusumappagAsaM' nIlotpala gavalagulikAtasI kusuma prakAza nIlotpalaM nIlakamalaM, gavalaM mahizazuGga, gulikA = kRSNavarNavastuvizeSaH prasiddhaH, atasIkusumam, atasI=alasInAmnAmasiddho dhAnyavizeSastasya kusumaM = puSpaM, tadvat prakAzo varNo yasya sa tathA tam, nIlakamalAdisadRzavarNamityarthaH, khuradhAraM kSuradhAraM kSurasyeva dhArA yasya sa tattathA tam atitIkSNa dhAramityarthaH, asiM = kRpANaM gRhItvA abhimuhamAvayamANaM ' abhimukhamApatat pazyanti sarve'pi sAMyAtrikAH arahannakapramukhA avalokante sma || sU0 19 // mUlam - taNaM te arahaNNagavajA saMjattANAvAvANiyagA evaM caNaM mahaM tAlapisAyaM pAsaMti tAlajaMghaM divaM gAyAha bAhAhiM phuTTasiraM bhamaraNigaravaramAsarAsimahisakAlagaM bhariyamehavannaM suppaNahaM phAlasarisajIhaM laMboTTaM dhavalavahaasiliTTa tikkhathirapaNa kuDaladADhova gUDhavayaNaM vikosiyadhArAsijuyalasamasa A rahA hai / bAra bAra to yaha aTTahAsa karatA thA / ( nIluppalagavala guliya ayasi kusumappagAsaM khuradhAraM asi gahAya abhimuha mAvaya mANaM pAsaMti ) nIlakamala, gavala - mahiSa zrRMga, gulikA-kRSNa varNaka vizeSa, alasI puSpa, ke samAna isakA sArA zarIra atyaMta kAlA thaa| yaha eka talavAra liye hue thA, jisa kI dhArA kSurA kI dhArA ke samAna tIkSNa thI / una arahannaka pramukha sAMyAtriko ne use isa taraha se dekhA ki vaha usa talavAra ko lekara hama logoM kI ora ArahA hai| sUtra 20 "6 " karI rahyo hatA. tene joIne emaja lAgatuM hatuM ke te jANe garjanA karatA sAme AvI rahyo hAya te vAravAra aTTahAsa "khaDakhaDATa karIne hasavuM" karatA hatA. (nIluppalagabalaguliya ayasikusumapyagAsaM khuradhAraM asiM gahAya abhimuha mAyamANaM pAsaMti) nIsaGabhaNa, gavA, upaDAMnAM zusilA - kRSNuvazu' vizeSa, ajasInA puSpanI jema tenuM zarIra ghaNuM kALu hatuM. tenA hAthamAM charAnIdhAra jevI tIkSNa dhAravALI talavAra hatI. araDunnaka pramukha sAMyAtrikAne ema thayuM ke te pizAca hAthamAM talavAra laIne temanI tara3 dhasI bhAvI rahyo che. // sUtra "20 1 // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 jJAtAdharmakathAGgasUtre risataNuyacaMcalagalaMtarasalolacavalaphuruphuraMtAnallAliyaggajIhaM avayacchiyamahallavigayabIbhacchalAlapagalaMtarattatAluyaM hiMguluyasagabbhakaMdaravilaMbaaMjaNagirissa aggijAluggilaMtavaya] AUsiyaakkhacammauiTTagaMDadesaM coNacipiDavaMkabhaggaNAsaM rosAgayadhamadharmatamArutaniTTharakharapharusajhusira obhuggaNAsiyapuDaM ghADubbhaDaraiyabhIsaNamuhaM uddhamuhakannasakkuliyaM mahaMta vigayalomasaMkhAlagalaMbaMtacaliyakannaM piMgaladippaMtaloyaNaM bhiuDitaDiyaniDAlaM narasiramAlapariNaddhaciMdhaM vicittagoNasasubaddhaparikaraM avaholaMta pupphuyAyaMtasappavicchya godhaMdaranaulasaraDaviraiyavicittaveyacchamAliyAgaM bhogakUrakaNhasappadhamadhameMtalaMbaMtakannapUraM majjArasiyAlalaiyakhaMdhaM dittaghuyaMtaM ghUyakaya. kuMmalasiraM ghaMTAraveNa bhImaM bhayaMkaraM kAyarajaNahiyayaphoDaNaM dittamaTTahAsaM viNimmuyaMtaM vasAruhirapUyamaMsamalamaliNapocaDataNuM uttAsaNayaM visAlavacchaM pecchatA bhinnaNaharomamuhanayaNa. kannavaravagyacittakattINivasaNaM sarasaruhiragayacammavitataUsa viyabAhujuyalaM tAhi ya kharapharusaasiNiddha aNi ditta asubha appiya amaNunna akkaMtavagguhi ya tajjayaMtaM pAsaMti, taM tAlapisAyarUvaM ejamANaM pAsaMti, pAsittA bhIyA0 saMjAyabhaya annamannassa kAyaM samaturaMgemANA2 bahUNaM iMdANa ya khaMdANa ya rudasivavesamaNaNAgANaM bhUyANa ya jakkhANa ya anjakodRkiriyANa ya bahUNi uvAiyasayANi ovAiyamANAra ciTThati // 1 // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 aGgarAjacarite tAlapizAcavarNanam 341 TIkA - sarvaiH naukAsthaiH sAMyAtrikaiH pizAcarUpaM dRSTaM tatrArahanaka zrAvakavajyairyatkRtaM tad darzayitumuktameva pizAca svarUpaM savizeSaM varNayannAha - ' taraNaM' ityAdi / tatastadanantaraM khalu te'rahannakavayaH saMyAtrAnaurvANijakAH vakSyamANavizepaNa pizAca svarUpaM pazyanti dRSTvA ca bhItAstrastA bahUnAmindrAdInAM bahUni mAnyatA zatAni kurvantastiSThantIti vAkyArthaH / kIdRzaM pizAcasvarUpaM pazyantItyAha-' egaM caNaM mahaM' ityAdi / ekaM ca khalu mahAntaM tAlapizAcam = atidItvena tAlavRkSakAraH pizAcastAlapizAcastam pazyanti kathambhUtaM tAlapizAcamityAha-' tAlajaMgha' ' iti tAlavRkSavaddIrghe jaGghe yasya sa tAlajaGghastam, divaM gatAbhyA= gaganasparzibhyAM bAhubhyAM yuktaM sphuTaM zirasaM sphuTaM sphuTitaM bandhanarahitatvAd vikIrNa ziraH zirojAtatvAd kezajAlaM yasya sa tathA taM, 'bhamaraNigaravaramAtaNaM te arahaNagavajja ' ityAdi / 6 aba sUtrakAra isI pizAca ke svarUpa kA puna: vizeSa varNana karate hue kaha rahe haiM ki jitane bhI usa naukA meM sAMyAtrika the una sabane eka arahannaka zrAvaka ke vinA usa vikarAla pizAca ko dekhakara kyA 2 kiyA unakI kaisI sthiti huI isa bAta ko kahane ke liye pahile be ukta pizAca ke svarUpa ko vizeSa rUpa se puna: kahate haiM TIkArtha - (tae) isake bAda ( arahannagavajjA) eka arahannaka zrAvaka ke sivAya (saMjattANAvA vANiyagA ) una samasta sAMyAtrika pota vaNika janoM ne ( egaM ca NaM mahaM tAlapisAyaM pAsaMti ) eka bar3A tAla vRkSa ke jaisA pizAca tAla vRkSa ke samAna laMbI 2 jaMghAoM vAlA thA / isa ke donoM bAhu mAnoM AkAza ko sparza kara rahe the / isa ke ' taeNa te arahaNNagavajjA chatyAhi TIkA sUtrakAra ahIM phrI pizAcanuM savizeSavarNana karavAnI IcchAthI kahe che ke pizAcane joine arahannaka zrAvaka sivAyanA bAkInA bIjA badhA sAMyatrikAnI zuM sthiti thai ane te vikarALa pizAcanuM raudra svarUpa joIne teoe zu' zuM karyuM. enuM varcuna karatAM pahelAM te pizAcanA svarUpanuM vizeSa rUpathI vana huM ahIM karUM chuM 66 " 66 taeNaM tyAra bAda arahanna gavarajjA " arahentaka zrAvakanA sivAya saMjattANAvA vANiyagA " adhA sAMyAtri potavaza bhano se "eca tAlavRkSa jevA ane tAla vRkSa jevI mATI moTA maha tAlapiM sAyaM pAsaMti " sAthaLA vALA pizAca joye. tenA maMne hAtha AkAzane spatA hatA. chUTA paDelA tenA mAthAnA vALa 66 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 jJAtAdharmakathAGgasUtre sarAsimahisakAlagaM' bhramaranikaravaramASarAzimahiSakAlakaM-tatra bhramaranikara iva= bhramarasamUha iva varamASarApiriva, mahiSa iva ca yaH kAlakA-kRSNavarNakastaM, 'bhariyamehavanna ' bhRtameghavarNa-jalapUrNameghaghaTAvadatinIlam , 'suppaNahaM ' zUrpanakhaM zUrpavat nakhA yasya sa zUrpanakhastaM, phAlasadRzajivaM, phAlamihAgnau pratApitaM bodhyam , tatsAdRzyaM ca varNadairghyadIptyAdibhiriti, lamboSThaM-dIghauSThaM, 'dhavalavaTTa asiliTTha tikkha thirapINakuDiladADhovagUDhavayaNaM / dhavalavRttAzliSTatIkSNasthirapInakuTiladaM. STropagUr3havadanaM ' dhavalAbhiH zvetAbhiH, vRttAbhirvartulAbhirazliSTAbhirviralAbhiH tIkSNAbhiH sthirAbhidraDhAbhiH upacitatvena pInAbhiH sthUlAbhiH vakratayA kuTilAbhizca daMSTrAbhirUpagUDhaM vyAptaM vadanaM yasya sa tathA tam ativizAladaMSTramityarthaH, 'viko. siyadhArAsijuyalasamasarisataNuya caMcalagalaMtarasalolacavalaphuruphureMtanillAliyaggajIhaM' vikozitadhArAsiyugala samasadRzatanukacazcalagaladrasalolacAlaphuraphurAyamANanirlAlitAgrajihvam , tatra vikozitA apanItAvaraNA dhArA yayostau vikozitazira ke bAla baMdhana rahita hone se idhara udhara vikhare hue the ! isa kA varNabhramara samUha uDada kI rAzi aura mahiSa ke zrRMga jaisA kAlA thaa| (bhariya mehavannaM ) jala se bharI huI megha ghaTA ke samAna atyanta zyAma thaa| __(suppaNahaM, phAla sarisa jIhaM laMboTaM, dhavalavaTTa AsiliTTha tikkha thira pINakuDiladADhovagUDhavayaNaM ) nakha isa ke sUpa (sUpar3A) jaise the| jihvA isa kI agni meM lAla kiye gaye phAla ke samAna thii| oSTha laMbe 2 the| isakA mukha zveta, gola, 2 viralI, nukIlI, sthira-dRDha-sthUla aura kuTila TeDhI 2 dAMDoM se yukta thaa| (vikosiya dhArAsijuyala samasarisataNuyaM caMcala galata rasa lola cavalaphuraphureMta nillAliyaggajIhaM ) isa kI jihvA donoM agra Amatema vikherAI gayA hatA. teno raMga bhamarAonA TeLA, aDadane Dhagale mana pAnA ziMgAre ! to "bhariya meivanna'" 54thI masI meghanI ghaTAonI jema khUbaja kALe hate. __ ( suppaNaI, phAlasarisajIhaM laMboTuM, dhavalavaTTa, AsiliTu, tikkhathirapINa kuDiladADhovagUDhavayarNa) tene na sUpaDA jevA hatA. tenI jIbha agnimAM lAlacoLa thaI gayelI haLanI kosa jevI hatI tenA hoTha lAMbA hatA. tenuM meM sapheda gaLa maTeLa aNiyALI, majabUta moTI temaja kuTila trAMsI dADhe vALuM hatuM. ( vikosiya dhArAsiyajuyalasamasarisataNuyaM caMcalagalaMtarasalolacavalaphuraphureMta nillAliyaggajIhaM) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 8 aGgarAjacarite tAlapizAcavarNanam 343 dhArau tayorasyoH khaDUgayoyugalaM-dvayaM tena samasadRzyau-atitulye tanuke-pratale, caJcalaM yathAbhavati, yathA'vizrAntaM galantyau-rasAtilAlasatvAt lAlAbindUnadhaH pAtayantyau, ataeva rasalole-rasAsvAdAnurakte, capale caJcale, ataeva phuraphurAyamANe-prakampamAne, nirlAlite mukhAbahiSkRte, agrajihve-agrabhUtajihve jihAgre yena sa tathA tam atidIjievamityarthaH tathA-' avayacchiyamahallavigayabIbhaccha lAlapagatarattatAluyaM ' prasAritamahAvikRtabIbhatsalAlApagaladraktatAlukam , prasAritaM mukhaprasAraNena dRzyamAnaM mahAvikRtaM bIbhatsaM lAlAbhiH pragaladraktaM ca tAlu yasya sa tathA taM mukhaprasAraNaprakaTobhUtamahAvikRtalAlApUrNaraktatAluvantamityarthaH tathA-' hiMguluyasagambhakaMdarabilaMvaaMjaNagirissa ' higulukasagarbhakandarabilAmivAJjanagireH-hiGlakena raktavarNakadravyavizeSeNa sagarbha-sAntarAlaM kandararUpaM bilamiva aJjanagireH kaJcalaparvatasya mukhapasAreNa raktAtidIrgha jihA tAlu yuktamukha vivarasya hiGgulaka puJjasambhRtakandarasAdRzyAdati kRSNavarNamahAvizAlazarIrasyAbhAga myAna se nikAlI huI talavAra ke samAna tIkSNa thI / patali thii| caMcala thii| rasa meM atilAlasAvAle hone ke kAraNa una se nirantara lAra baha rahI thI / rasa ke AsvAdana meM ve anurakta the| caMcala hone ke kAraNa ve kaMpa rahe the| aura mukha se bAhira nikale hue the| tAtparyaisa kI jIbha bahuta laMbI thii| (avayacchiya mahallavigayabIbhacchalAlapagalaM tarattatAlUya, hiMguluyasagambhakaMdaravilaMbaaMjaNagirissa aggijAluggilaMtavayaNaM) tAlu isa kA mukha ke phADate samaya dikhaloI par3atA thaa| mahA vikarAla thaa| bIbhatsa thaa| lAra se gIlA ho rahA thA aura lAla thaa| isakA mukha aMjanagiri (kAlA parvata ) ke hiMgulaka se bhare hue kaMdarA rUpa bila ke tenI jIbhanA bane AgaLanAM TeravAM myAnamAMthI bahAra kADhelI talavAranI jema tINa hatAM, pAtaLAM hatAM caMcaLa hatAM ane viSayanA rasane grahaNa karavA mATe atyaMta lelupa temaja Atura havA badala temAMthI satata lALa TapakayA ja karatI hatI. teo rasAsvAdamAM anurakata hatAM. caMcaLa hovAne lIdhe teo prakharahyAM hatAM, ane moMthI bahAra nIkaLI rahyAM hatAM. matalaba e che ke tenI jIbha khUba lAMbI hatI ( avayacchiyamahallavigayabIbhacchalAlapagalaMtarattatAlUyaM, hiMguluyasagambha kaMdaravilaMbaaMjaNagirissa aggijAlaggilaMtavayaNaM) meM paheluM karatI vakhate tenuM tALavuM dekhAtuM hatuM. te bIbhatsa hatuM, lALathIbhInuM thaI kahyuM hatuM ane lAlacoLa hatuM. tenuM me aMjanagiri ( kALA parvata) nA hiMgaLAthI bharelI kaMdarAnA dara jevuM hatuM te bahu vizALa ane zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 ___ jJAtAdharmakathAGgasUtre nagirisAmyAd aJjanagireH kandaramiva tanmukhaM pratibhAtItibhAvaH / 'aggijAlaggilaMtavayaNaM' agnijvAlodgirad vadanam agnijvAlA udgirada-bahiSkurva-vadanaM mukhaM yasya sa tathA tam , yasya mukhAd agnijvAlAnissarati tathAvidhamityarthaH, 'AUsiya akkhacagmaugaMDadesaM ' AyupitAkSacapikRSTa gaNDadezam-AyUSitaMbaliyuktam yadakSacarma-zako jalAkarSaNa kozastadvadapakRSTau antaH praviSTau gaNDadezI yasya sa tathA tam , ' cINaciviDavaMkabhaggaNAsaM ' cInacipiTa vakrabhagnanAsaM-cInA -hasvA, cipiTA-nimnA, vakrA-kuTilA, bhagnA-bhagneva ayodhanoparikuTTanena pra. mRteva nAsA yasya sa tathA taM, cipiTanAsikAvantamityarthaH ' rosAgayadhamadhameMtamArutaniThurakharapharusajhusiraM obhuggaNAsiyapuDaM ' roSAgatadhamadhamAyamAnamArutanisamAna thA / yaha svayaM ati vizAla aura atyaMta kAle varNa kA thA isa liye aMjanagiri ke jaisA thA-tathA isa kI jihvA aura tAluye donoM atirakta the isa liye ve hiGagula ke samAna lAla the| isaliye sUtrakAra ne usa ke mukha ko aMjanagiri kI hiMgulaka se bharI huI kaMdarA se upamita kiyA hai / isa ke mukha se atyanta lAla jihvA aura tAlu vAlA hone ke kAraNa aisA jJAta hotA thA ki mAnoM agni kI jvAlA hI bAhara nikala rahI hai| (AUsiyaakkhacamma uiTTagaMDadesaM, cINacipiDavaMkabhaggaNAsaM rosAgayadhamadhameMtamAruta niTuraM kharapharusajhusiraobhuggaNAsipuyaDa, ghADunbhaDaraiyabhIsaNamuhaM) isa ke donAM kapola ( gAla ) pAnI ko khIca ne vAle zuSka vali yukta carasa ke samAna bhItara ko ghuse hue the| nAsikA isa kI isva cipaTI thii| TeDI isa nAsi kA ke chedoM se jo zvAsocchvAsa nikalatA atizaya kALAraMganuM hatuM. eTalA mATe ja te aMjanagiri jevuM hatuM. tenI jIbha ane tALavuM ane khUbaja lAla hatAM ethI teo hiMgaLaka jevA lAla hatAM. sUtrakAre aMjanagirinI hiMgaLakathI bharelI kaMdarAnI tenA mAMnI je upamA ApI che. tenI pAchaLa eja kAraNa che. tenuM tALavuM ane jIbha khUbaja lAla hovAthI ema lAgatuM hatuM ke jANe tenA meMmAMthI agninI javALAo bahAranIkaLI rahI hoya. ___ (AUsiya akkha cabhma uiTTagaMDadesaM cINa cipiDavaMka bhaggaNAsaM rosAgaya dhamameMta mArUta niThuraMkhara pharusa jhusirao bhuggaNAsiyapuDaM dhADubbhaDaraiyabhIsaNamuhaM tenA baMne gAla kosanI jema karacalIvALA jema meMmAM pesI gayelA hatA. nAka tenuM nAnuM ane capaTuM hatuM. trAMsA nAkanA chidrothI zvAsocchavAsa zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -400 9 anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 aGgarAjacarite tAlapizAcavarNanam 345 SThurakhara paruSazuSirAvabhugnanAsikApuTam roSAt krodhAdivAgataH prabalatayA dhamadhamAyamAnaH dhamadhametizabdaM kurvan mAruto= vAyuniSThurastItraH kharaparuSaH = atikarkazaH paramaduHsahaH, zuSirayoH= randhrayoryasya tattathA tadevaM bhUtam - avabhugnaM cakraM nAsikApuDhaM yasya tathA tam bhastrAvaddhamadhamAyamAnazvAsocchvAsapUrNa vakranAsikAyuktamityarthaH 'ghAr3abhaDaraiyabhIsaNamuhaM ' ghATodbhaTaracita bhISaNamukhaM tatra ghATAbhyAM ziro'vayavavizeSAbhyAm udbhaTaM vikarAlaM durdarza racitam ataeva bhISaNaM bhayaMkaraM mukhaM yasya sa tathA taM vikRtabhayAnakamukhayuktam ' uddhamuhakannasakkuliyaM ' Urdhvamukha karNazaSkulIkam = Urdhvamukhe karNazaSkulyau karNapuTau yasya sa tam / tathA - 'mahaMta vigayaloma saMkhAlaggalaMbatacaliyakannaM ' mahAvikratalomazaGkhAlagnalambamAna calitakarNam, mahAnti vikRtAni asundarANi lomAni yayostau mahAvikRtalomAnau, tathA-tau ca zaGkhAlagnau =zaGkhaH= akSimAntabhAgastatrAlagnau = saMlagnau saMsparzinau lambamAnau ca calitau=caJcalau ca karNau yasya sa tathA tam, 'piMgala dippaMtaloyaNaM' piGgaladIpyamAnalocanaM = piGgale kapile, thA vaha aisA mAlUma detA thA ki mAnoM baDe krodha se A rahA hai - aura isI liye vAyu bharate samaya bhastrA (dhamanI) se jaisA dhama 2 zabda hote haiM usI prakAra kA usa se bhI dhama dhama aisA zabda hotA rahatA thaa| vaha tIvra thA atikarkaza thA kaThora thA / duHsaha thA / usa kA mukha zira ke avayava vizeSoM ne aisA hI durdarza banAyA thA ki jisa se vaha bar3A bhayaMkara lagatA thA / (uddhamuhakanna sakkuliyaM ) isa ke donoM karNapuTa U~ce uThe hue the / ( mahaMta viloma saMkhAlaggalaMyaMta caliyakannaM ) ina donoM kAnoM ke roma isa ke mahA vikarAla the zaMkha akSi prAnta bhAga taka ye donoM kAna phaile hue 'the / isIliye ye baDe laMbe the aura caMcala the / " nIkaLatA hatA te ema jaNAtA hatA ke jANe bahu krodhamAM bharAIne te sAme ghasI AvatA hoya, ethI ja jyAre te zrvAsa letA hatA tyAre bhastrA ( dhabhaNu ) bhAMthI nema dhama dhama zabda thatA rahe che tevAja dhvani thayo hatA. te tIvra, kuza kaThera ane duHsahu hatA. tenA mAMnA kada rUpA avayavAthI te durdeza ane mahA bhayaMkara lAgatA hatA. , ( uddhamuhakanna sakkuliya) tenI mane taraznI anapaTI uthe upaselI hatI ( mahaMta vvigayaloma saMkhAlaggalaM baMtaca liyakanna ) mane ana paranA rALa hatAM. AMkhanA khUNAosudhI tenA baMne kAna phelAyelA mATe ja ee lAMnA ane caMcaLa hatA. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 vAMTA mahAvi hatA. eTalA Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 jJAtAdharmakathAgasUtre dIpyamAne bhAsvare, locane yassa sa tathA tam, mArjAravatmadIptanetra mityarthaH, tathA = bhiuDitaDiyaniDAla ' bhrukuTitaDillalATa bhrukuTiH- bhUvakratA kopakRtA saiva taDid yasmin , tathAvidhaM lalATaM, bhAlaM yasya sa tathA tam kopAveSena vidyutsaddazabhrUsamullasitalalAmayuktamityarthaH / tathA-' narasiramAlapariNaddhaciMdhaM ' naraziromAlA. pariNaddhacinhaM-naraziromAlaica pariNaddhaM paridhRtaM cihna-pizAcatvaM bodhakaM lakSaNaMyena sa tathAta-naratuNDamAlA dhAriNamityarthaH / tathA-'vicittagoNasasubaddhaparikara' vici gonasamubaddhaparikara-vicitraH bahuvarNakayuktaH, gonasaiH sarpavizeSaiH, subaddhaH parikaraH kavaco yena sa tathA tam, 'avaholaMtapupphuyAyaMtasappavicchya gadhuMdaranaulasaraDa viraiyavicittaveyacchamAliyAgaM' avadholayat phutkurvat sarpavRzcikagodhonduranakulasaraTaviracitavicitravaikakSamAlikaM avadholayantaH kiMcim prasarpantaH phUtkurvantazca ye sarpAH vRzcikAH godhA undurA nakulAH saraTAzca taiviracitA vicitrA vividhavarNavatI, vaikakSamAlikAskandhalambitamAlA yasya sa tathA tam, skandhadeze phutkAra - ( piMgaladippaMtaloyaNa, bhiuDitaDiyaniDAlaMnarasiramAlapariNaddhaM ciMdhaM vicittagoNasasubaddhaparikaraM avaholaMtapapphuyAyatasappa vicchuya goghaMdaranaulasaraDaviraiyaM vicittaveyacchamAla yAgaM) isa kI donoM A~khe mArjAra (billI kI taraha pIlI aura camakIlI thiiN| isa kA lalATa bhrU vakratA rUpa vijalI se yukta thA isa ne pizAcatva ke bodhaka naramuMDakI mAlA rUpa cihna ko dhAraNa kara rakkhA thaa| isa ne jo kavaca pahirA huA thA-vaha aneka varNavAle so se vyApta ho rahA thaa| athavA-kavacake sthAnApanna isa ne vividha varNavAle so ko apane zarIra para dhAraNa kara rakhA thaa| skaMdha deza meM, idhara udhara, sarakate hae tathA phutkAra karate hae sarpA kI, vRzcikoM kI, goMhoM kI, unduroM kI, nakuloM kI, saraToM kI, vividha (piMgaladippaMtaloyaNaM bhiuDitaDiyaniDAlaM narasira-mAlapariNaddhaM ciMdhaM vicittagoNasasubaddhaparikaraM avaholaMtapapphuyAyaMtasappavicchuyagodhaMdaranaulasaraDaviraiyaM vicittaveyacchamAlayAgaM) tenI baMne AMkhe bilADAnI jema pILI ane camakatI hatI. vakrabhU (bhammara) rU5 vIjaLIthI tenuM kapALa yukata hatuM. pizAcapaNanA pramANa rUpe teNe narasuMDanI mALA paherelI hatI. ghaNuraMganA sApathI te AveSTita hate. athavA kavacanA sthAne teNe jAtajAtanA raMgavALA aneka sApane zarIra upara dhAraNA karelA hatA. khabhA upara Amatema hilacAla karatA eTale ke sarakatA temaja phukAra karatA sApe, vIMchIo, gha, uMdara, noLiyAo, ane saraTonI aneka raMgo zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TIkA a0 8 aGgarAjacarite tAlapizAcavarNanam 347 yuktaprasapa'tsAdimAlAdhAriNamityarthaH / tathA-'bhogakUrakaNhasappadhamadhameMtalaMbaMtakanna pUraM' bhogakrUrakRSNasarpadhamadhamAyamAnalambamAnakarNapUram bhogaiH phaNaiHkrUrau bhayaMkarau bhogakrUrau, tauca kRSNasau ca bhogakrUrakRSNAsI, tau ca dhamadhamAyamAnau phutkurvantau tAveva lambamAne karNapUre karNAlaGkAravizeSau yasya sa tathA tam,tathA-paridhRtakRSNasarpa karNabhUSaNamityarthaH 'majjArasiyAlalaiyakhaMdhaM' mArizRgAlalagitaskandham-mArjA razRgAlAlagitA saMyojitAH skandhayorye na sa tathA tam, 'dittadhudhuyaMta dhUyakayakuMtala. siraM ' dIptadhudhukurvadhUkakRtakuMmalaziraskam dIpta-dIptasvaraM yathAbhavatyevaM dhudhuzabda kurvanto yo dhUkAH-ulUkAH taeva kRtaH kummalaH zekharakaH zirobhUSaNaM zirasi yena sa tathA tam, zabdAyamAnolUkazirobhUSaNadhAriNamityarthaH, tathA-ghaMTAraveNa bhImaM= bhayaMkaram , ghaNTAnA zabdena bhImaM bhayaMkaram , atibhayAnakam , tathA-'kAyarajaNahiyayaphoDaNaM' kAtarajanahRdayasphoTanam kAtarajanAnAM bhIrujanAnAM yAni hRdavarNa saMpanna mAlA usa ne pahirI huI thii| (bhogakUrakaNhasappaghama dharmata laMbaMtakanapUraM ) karNapUroM ke sthAna para isane phaNAvali se bhayaMkara bane hue, tathA phutkAra karate hue kAle do sarpo ko pahane rakhe the| (majjArasiyAla laiya khadhaM) apane donoM skandhoM para isane mArjAra aura zRgAloM ko baiThA rakhA thaa| (dittadhughuyaMtaghUyakayakuMtalasira) dIpta svara jisa taraha se ho isa taraha se ghU ghU karate hue ulluoM ko isa ne apane zira kA AbhUSaNa-mukuTa banAyA thA / (ghaMTAraveNa bhIma bhayaMkaraM kAyarajaNahiyaya phoDaNaM dittamattaTTahAsaM viNimmuyaMta vasAruhira pUyamasamalamaliNapoccaDataj) ghaMTAoM ke zabda se yaha bhayaMkara banA huA thaa| kAtarajanoM ke hRdaya kA bhayajanaka hone se yaha vidAraka banA pANI mAtra te 5DeresI tI. (bhogakUrakaNhasappadha'madhameMtalaMbatakannapUra) - lenA sthAne teNe phaNuothI bhayaMkara temaja kutkAra karatA be kALA sApa pahesaataa (majjArasiyAlalaiyakhaMdha) pAtAnA mana malA 52 tI bhisAmane zrUzAsana mesAsA utA. (dittadhudhuyaMta ghUyakayakutalasira) moTara :sAdhU' dUra karanAra dhUvaDane teNe potAnA mAthAnA AbhUSaNa eTale ke mukuTa banAvyA hatA. (ghaMTAraveNa bhImaM bhayaMkaraM jaNahiyayaphoDaNaM ditta mattaTTahAsaM viNimmuyaMtaM vasArUhirapUyamaMsamalamaliNapoccaDataNuM) / ghaMTanA bhIma vinithI te bhayaMkara lAgatuM hatuM. kAtara janone hadanA bhayathI vidIrNa karanAra hovAthI te "vidAraka hate. vAraMvAra te mahA bhayaMkara ugra zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 ___ jJAtAdharmakathAGgastre yAni teSAM sphoTanaM bhayajanakatvena vidArakaM, tathA-dittamaTTahAsaM viNimmuyaMta' diptamaTTAhAsamugramaTTATTahAsaM vinirmuzcantaM prakurvantam , tathA-' vasAruhirapUyamaMsamalamaliNapoccaDataNuM' vasArudhirapUyamAMsamalamalinapocaDatanum vasArudhirapUyamAMsamalaimalinA poccaDA AH ' paca paca ' kurvANA tanuH zarIraM yasya sa tathAtam , tathA-' uttAsaNayaM ' uttrAsanakam-udvejakaM, vizAlavakSaskam-vistIrNavakSasthalakam 'pecchaMtAbhinnaNaharomamuhanayaNakannavasvagdhacittakattINIvasaNaM' prekSyamANA'bhinnanakharomamukhanayanakarNavaravyAghra citra kRttinivasanam=tatra prekSyamANA-dRzyamAnA abhinnAH =acchinnAnakhAzca romANi ca mukhaM ca nayane ca kau~ ca yasyAM sA prekSyamANA' bhinnanakharomamukhanayanakarNA sA cAsau varavyAghrasya citrA-vividhakarNakA, kRttizcama saiva nivasanaM-paridhAnaM vastraM yasya sa tathA tam akhaNDavyAghracarmaparidhAnamitya. thaH, tathA- sarasaruhiragayacammavitataUsaviyavAhujuyalaM ' sarasarudhiragajacarma vi. tatocchRtabAhuyugalaM sarasaM-rudhirAnai yad gajacarma, tad vitataM-vistAritaM yatra tat sarasagajacarmavitataM, tadevaM bhUtam ucchRtam utthApitaM bAhuyugalaM yena sa tathA tam huA thA bAra 2 yaha mahA ugra, aTTahAsa kara rahA thaa| isa kA zarIra vasA-carbI, rudhira, pUya-pIpa, mAMsa evaM mala ina se malina ho rahA thaa| aura masaka ne para paca paca isa prakAra kA zabda karane lagatA thA / ( uttAsaNayaM, vizAlavacchaM pecchaMtAbhinnaNaharomamuhanayaNakana varavagdhacittakattINivasaNaM, sarasaruhiragayacammavitataUsaviya bAhu juyalaM ) ise dekhate hI loga kA~pa jAte the,| isa kA vakSasthala (chAtI ) bahuta vizAla thaa| isa ne jo vyAghra kA vividha varNa vAlA carma rUpa vastra pahira rakhA thA usa meM spaSTa rUpa se vyAghra ke acchinna nakha, roma, mukha, nayana' aura kAna dRSTigata ho rahe the| apane utthA pita kiye hue bAhu yugala me isa ne lambA khUna se latha patha huA gIlA gaja kA camar3A dhAraNa kara rakhA thaa| (tAhiyakharapharusaasi maDAsa urato to. tenuM zarI2 sA-yamI, vADI, pI5, bhAMsa bhane bhaNathI kharaDAyeluM hatuM. ane jorathI dabAvAthI (phasakI javAthI) "paca" paca zabda thato hato. (uttAsaNayaM, visAlavacchaMpecchaMtA bhinnaNaha romamuhanayaNakannavaravagdha cittakattI NivasaNaM, sarasasahiragayacamma vitata UsaviyavAhujuyalaM ) tene jotAnI sAthe ja mANase dhrujavA mAMDatA hatA. tenuM vakSasthaLa khUbaja pahoLuM hatuM. aneka jAtanA raMgenA paherelA vAghanA cAmaDAnA vastramAM vAghanA AkhA nakhe, vAMTA, meM AMkha ane kAna spaSTa rIte dekhAI rahyAM hatAM. uMcA karelA baMne hAthamAM teNe lehIthI kharaDAyeluM lAMbu hAthInuM cAmaDuM pahereluM hatuM. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 8 aGgarAjacarite tAlapizAcavarNanam 349 UrvIkRtabhujadvayalambamAnapakSaradrudhiragajacarmadhAriNamityarthaH / tathA-' tAhiya khara pharusaasiNiddha agiTTadittaasubhaappiyaamaNunnaakkaMtavaggUhi ya tajjayaMta' tAbhizva kharaparuSAsnigdhaniSTadIptA zubhA priyA manojJA kAntavAgbhizca tarjayantaM-tAbhiH =tAdRzIbhirbhayaMkarAbhizca, kharaparuSA-atikarkazA, asnigdhAH sneharahitA, aniSTA duHzravatvenAnIpsitAH, dIptA=upatApajanakatvAdujjvalAH, azubhA: amaGgalAH, apriyAH-zrutikaTutvAt , amanojJAH manovikRtijanakatvAt , akAntAzca vikRta svaratvAd yA vAcastAbhizca tarjayantaM trastayantaM pazyantisma / atha punastat tAla pizAcarUpaM 'ejjamANaM ' ejamAna-nAvaMprati abhyAgacchat pazyanti, dRSTvA bhItAH, prastAH, trasitAH, udvignAH, saMjAtabhayAH anyonyasya parasparasya, kArya-zarIraM, 'samaturaMgemANA 2' AzliSyantaH 2 bahUnAmindrANAM ca skandAnAM kArtikeyANAM ca, rudrazivavaizramaNanAgAnAM nAgo-bhavanapativizeSaH, bhUtAnAM yakSAnAM ca bhUtayakSAH giddha aNidittaanubhaappiyaamaNunnaakkata vaggUhiM ya tajjayaMtaM pAsai) usa tAla pizAca ko bhayaMkara, atyanta karkaza, sneha zUnya, aniSTa, upatApa janaka, amaMgala rUpa apriya amanojJa, evaM akAnta aisI apanI vANI se dUsaroM ko duHkhita karatA huA una logoMne dekhaa| (taM tAlaM pisAyarUvaM ejjamANaM pAsaMti, pAsittA, bhIyA0 saMjAyabhayA annamannassa kArya samaturaMgemANA2 bahUNaM iMdANaya khaMdANa ya ruddasiva vesamaNaNAgANaM bhUyANa ya jakkhANa ya ajjakoTTaM kiriyANa ya bahUNi uvAiyasayANi ovAiyamANA 2 ciTThati ) aura sAtha meM yaha bhI dekhA kI vaha tAla pizAca kA rUpa hama logoM kI aura A rahA (tAhi ya kharapharusa asiNiddha aNiditta asubhaappiyaamaNunnaakkataM vaggUhiya tajjayaMtaM pAsai) tAla pizAcane te leke e pitAnI bhayaMkara, atyaMta karkaza, sneha rahita, aniSTa upatApa janaka, amaMgaLarUpe apriya amaneza, ane akAnta (bIbhatsa) vANIthI bIjAone trAsa Apate je. (taM tAlaM pisAyarUvaM ejjamANaM pAsaMti, pAsittA, bhIyA0 saMjAyabhayA, annamannassa, kAyaM samaturaMgemANA 2 bahUNaM iMdANa ya khaMdANa ya rudasivavesamaNa NAgANaM bhUyANaya jakkhANaya ajjakoTTa kiriyA ya bahUNi uvAiyasayANi ovA iyamANA 2 ciTThati) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 jJAtAdharmakathAGgasUtre " - vyantarabhedAsteSAm tathA Aryako kriyANAM ca = AryA prazAntasvabhAvA devyaH, koTTakriyA = caNDikArUpAdevyaH, tAsAM bahUni upayAcitazatAni = bahuvidhAni mAnyatAzatAni upayAcamAnAH 2 kurvanta 2 stiSThanti // 21 // mUlama-taNaM arahannae samaNovAsae taM divvaM pisAyarUvaM ejamANaM pAsai, pAsittA abhIe atatthe acalie asaMbhaMte aNAule aNuvvigge abhinnamuharAga NayaNavanne adINavimaNamANase poyavahaNassa egadesaMsi vatthaMteNaM bhUmiM pamajjai, pama. jittA ThANaM ThAi, ThAittA karayalao evaM vayAsI - namotthUNaM arahaMtANaM jAva saMpattANaM, jai NaM ahaM etto ubasaggAo muMcAmi to me kappai pAritae ahaNaM etto uvasaggAo Na muMcAmi, to me tahA paccavakhAe yavve ttikaTTu sAgAraM bhattaM paccakkhAi, taraNaM se pisAyarUve jeNeva arahannae samaNovAsae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA arahannagaM evaM vayAsI-haM bho ! arahannagA apatthiyapatthayA jAva parivajjiyA No khalu hai isa bAta ko dekha kara ve saba ke saba bhayabhIta ho gaye, Dara gaye, udvigna ho gaye / unake prati pradeza meM bhaya kA saMcAra ho gyaa| isa taraha hokara ve saba paraspara meM eka dUsare ke zarIra se cipaka gye| aura aneka indroM kI skanda kI kArtikeya kI rUdra kI ziva kI vaizramaNa kI nAga kI bhUta kI yakSa prazAnta svabhAva vAlI deviyoM kI tathA caNDi kA rUpa deviyoM kI saikaDoM prakAra bAra 2 mAnyatA karane laga gye| sUtra "21" tAla pizAca ne teoe peAtAnI tarapha ja AvatA joyA. ArIte joIne teo adhA bhayaMtrasta thaIgayA, khIgayA, udvigna thaIgayA. temanA AtmAnA pratipradezamAM bhayanuM saMcaraNA thai gayuM. teo bhayabhIta thaIne eka khIjAne ceAMTI paDayA, ane temAMthI ghaNA IndronI skaMdanI, kAti keyanI rudranI, zivanI, vaizrabhANunI, nAganI, bhUtanI, yakSanI, azAMnta svabhAvavAjI devIenI temaja caMDikArUpa devIenI seMkaDA prakAranI vAravAra mAnatA bhAnavA sAbhyA // | sUtra " 21 " // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TIkA a0 8 aGgarAjacarite arahannakazrAvakavarNanam 351 kappai, tava sIlavvayaguNaveramaNa paccakkhANa posahovavAsAI cAlittae vA evaM khobhettae vA khaMDittae vA bhaMjittae vA ujjhittae vA pariccaittae vA, taM jaiNaM tumaM sIlavvaya jAva Na pariccayasi to te ahaM eyaM poyavahaNaM dohi aMgaliyAhiM geNhAmi, giNihattA sattatAlappamANamettAI uDDe vehAsaM uvvihAmi, utvihitA aMto jalaMsi Nivvolemi jeNaM tumaM aTTaduhavasaTTe asamAhipatte akAle ceva jIviyAo vavarovijasi, taeNaM se arahannae samaNovAsae taM devaM maNasA ceva evaM vayAsI-ahaM gaM devANuppiyA ! arahannae NAmaM samaNovAsae ahigayajIvAjIve no khalu ahaM sake keNai deveNa vA jAva niggaMthAo pAvayaNAo cAlittae vA khobhittae vA tumaM NaM jA saddhA taM karehittikaTu abhIe jAva abhinnamuharAgaNayaNavanne adINavimaNamANase niccale nipphaMde tusiNIe dhammajjhANovagae viharai // sU0 20 // TIkA-arahannakavajyaiH sAMyAtrikairya thAnuSThitaM taduktam, adhunA'rahannakena pizAcarUpamavalokya yat kRtaM tadAha-'taeNaM ' ityAdi / tatastadA khalu sa arahanakaH arahannakanAmako mukhyaH sAMyAtrikaH, zramaNopAsakA zrAvakastaM divyam taeNaM se arahannae ityAdi / TIkArtha-(taeNaM) isake bAda mukhya sAMyAtrika arahannaka ko chor3a kara anya sAMyAtrikoM ne jo 2 kiyA usa ke bAda (samaNovAsae arahannae) zramaNopAsaka arahannaka ne (taM divvaM pisAyakhvaM pAsittA ) jaba divya taeNaM se arahamnae ' tyA TIkArtha-(vi) arahanaka sivAyanA bIjA sayAtrikanI AvI hAlata thaI tyA2 mA ( samaNovAsae arahannae ) zramapAsa bhanna (taM divvaM pisAyarUvaM pAsittA ) nyAre te divya mahaSTa-masuta-pizAyanA 35ne zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 jJAtAdharmakathAgasUtre apUrvadRSTamadbhutaM pizAcarUpam ejamAnaM nAvaM pratti samAgacchantaM pazyati, dRSTvAabhItaH, bhayarahitaH, atrastaH trAsamaprAptaH acalitaH, aprAptakSobhaH asaMbhrAtaH, saMbhrAntirahitaH anAkulaH, avyagraH anudvignaH, aprakampaH abhinnamukharAganayanavarNaH= abhinnau-avikRtau mukharAganayanavarNI yasya sa tathA , tasya bhayAbhAvAnmukharAgonayanavarNa zcAnyathA na adInavimAno jAtaityarthaH mAnasaH adInavimanA-nadInaM dainyaprAptaM, nApi vimanA=durmanaH nApi vikRtaM mAnasaM yasya sa tathA tasya mano'pyanyathA na jAtamityarthaH, tathA bhUtaH san potavahanasya naukAyAnasyaikadeze-ekabhAge vastrAntena-vastrAJcalena khalu bhUmim-upavezanasthAnaM pramArjayati pramAj sthAnam-upavezanArha sthAnaM saMzodhya jIvAdirahitaM kRtvA tatra tiSThati-upavizati, sthitvA-upavizya karatalaparigRhItaM zira Avarta dazanakhaM mastake'jjAliM kRtvA evaM vakSyamANaprakAreNa, avAdIt-namo'stu adbhayo yAvat siddhigatinAmadheyaM apUrvadRSTa-adbhUta-pizAca rUpa ko ( ejja mAnaM ) nAva kI tarapha AtA huA (pAsai) dekhA-to ( pAsittA dekhakara vaha ( abhIe ) DarA nahIM ( atatthe ) trasta nahIM huA (acalie ) dhairya se calAyamAna nahIM huA (asaMbhate ) ghabarAyA nahIM ( aNAule) AkUla vyAkula nahIM banA ( aNu vigge ) udvigna nahIM huA ( abhinna muharAgaNayaNavanne ) usa ke mukha kA rAga aura nayanoM kA varNa vikRta nahIM banA ( adINavima NamANase ) usa kA mana na dIna banA aura na vikRta hI banA ( poyava haNassa egadesaMsi vatthaM teNaM bhUmiM pamajjaha) kintu naukA yAna ke eka tarapha vastrAJcala se bhUmi ko pramArjita karane lagA- ( pamajittA) pramArjita kara ke phira vaha (ThANaM ThAi ) baiTha ne ke yogya sthAna kA saMzodhana kara use jIvAdi rahita kara vahAM baiTha gayA! (ThAittA karayalao " ejjamAnaM" potAnA vA ta23 ASatuM " pAsai"yutyAre "pAsittA" dhanata " abhIe" laya pAbhyo nADa, " atatthe trasta thye| nahIM, "acalie" dhaiya thI vidyAlita thy| nahi, " asaMbhaMte " amarAya nahi, "aNAule vyANa thayo nali, ( aNuvigge) mana thy| nA, (abhinnamuharAgaNayaNavanne) tn| bhni| mana mAMjAnA 1 mA 42ye vikRta thayo na (adINa vimaNamoNase) tenuM mana hI manyu nA tabhI pita thayu Di. (poyavahaNassa egadesaMsi vatthaMteNaM bhUmi pamajjai) te nAnA me ta23nI bhUmina vakhanA cheAthI prabhAvita 421 / sAbhyo. (pammajittA) prabhAvita zana te (ThANaMThAi) mesA yAjya sthAnatuM sazodhana 4zana. sthAnane 1 porayA 2hita manAvIna tyAM sIgayA. ( ThAittA karayalao evaM vayAsI) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TIkA a0 8 aGgarAjacarite arahannakazrAvakavarNanam 353 sthAnaM saMpAptebhyaH, yadi khalvaham etasmAdupasargAd pizAcakRtasaMkaTAt , nirvighno bhavAmi muJcAmi, tadA me tathA tAvatparyantaM pratyAkhyAtavyam caturvidhabhaktapratyAkhyAnaM mayA'nuSTheyamityarthaH, iti kRtvA sAkArabhaktaM caturvidhamAhAraM pratyAkhyAti / tatastadanantaraM khalu sa pizAcarUpadhArI devaH, yatraivArahannakaH arahannaka nAmakaH zramaNopAsakaH = zrAvakastatraivopAgacchati, upAgatyArahannakam-evaM vakSyamANaprakAreNAvAdIta-haMbho ! arahannaka ! he aprArthita prArthita !-aprArthitaM evaM vayAsI ) baiTha kara usa ne apane donoM hAthoM kI aMjali bnaaii| aura use mastaka para rakha kara Avata karate hue vaha isa prakAra kaha ne lagA-(Namotthu gaM arahaMtANaM jAva saMpattANaM) yAvat siddhagati ko prApta hue ahaMta prabhuoM ko namaskAra ho (jaiNaM ahaM etto uvasaggAmo muMcAmi to me kappai pArittae) / ___ yadi maiM isa pizAca kRta upasarga se baca gayA to hI azanAdi grahaNa karU~gA (ahaMgaM etto uvasagAo Na muMcAmi to me tahA paccakkhAeyavve ) yadi maiM isa upasarga se nahIM bacA to mere tAvatparyanta caturvidha AhAra kA tyAga hai (tti kaTu ) aisA vicAra kara (sAgAraM bhattaM paccakkhAi) usane sAkAra caturvidha AhArakA pratyAkhyAna kara diyaa| arthAt sAgArI saMthArA kiyA - (taeNaM se pisAyarUve jeNeva ara. hannae samaNovAsae teNeva uvAgacchai ) isa ke bAda vaha pizAca rUpa dhArI deva jahAM vaha zramaNopAsaka arahannaka baiThA thA-vahAM AyA besIne teNe pitAnA baMne hAthanI aMjali banAvI ane tene mastaka upara bhUTIna 32patA te mA pramANe 4aa dAyo-" NamotthuNa arahatANaM jAva sapattANaM" yAvat-siddhagatina pAmelA mata pramukhyAne bhaa| nm24||2 che. (jaiNaM ahaM eto uvasaggAo muMcAmi to me kappai pArittae je huM A pizAcanA upasargothI bacI jaIza teja AhAra vagere a5 4322. " ahaNaM etto uvasaggAo Na muMcAmi to me tahA paccakkhAe yave" ! sAthI bhArI 2kSA nADa thAya to tAvatpayanta yAtanA mAno hu tyA 43 chu. "ttikaTTha" mAma piyArIne " sAgaraM bhattaM paccakkhAi" teNe sA2 yatuvi mAhAnu prAtyAcyAna yu. eTale ke teNe sAgArI saMthAre karyo (taeNaM se pisAyarUve jeNeva arahannae samaNovAsae teNeva uvAgacchai) tyAra bAda pizAca rUpa dhArIdeva jyAM zramaNopAsaka beDAhatA tyAM AvyuM. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- 354 jJAtAdharmakathAGgasUtre -yat kenApi na prArthitaM maraNaM, tat prArthitaM yena, sa apArthitaprArthitaH / yadvAhe tatsambodhanam he maraNamArthaka !-aprasthita prasthita / aprasthitaH yena prasthita iva mumUrSurityarthastasya saMbodhanam, he maraNavAJchaka ! yAvat iha yAvacchabdena ' duraMtapaMtalakkhaNA, hINapuNNacAuddasiyA sirihiridhIkitti' ityantasya sNgrhH| durantaprAntalakSaNa ! durantaM vipAkakaTu prAntam avasAnaM lakSaNaM svabhAvo yasya sa tathA, tasyAmantraNaM, hInapuNya cAturdazika ! hInA kSINA puNyA candrakalA zubhakArakatvAt yasyAM sA hInapuNyA-kRSNa pakSIyetyarthaH, sA cAsau caturdazI ca hInapuNya caturdazI, tasyAM jAtaH, tatsambodhanam he bhAgyahIna ityarthaH / zrIhIdhI kIrtiparivarjita / he daridra / he nirlajja ! he buddhihIna ! he kulakalaGkita ! zrI lakSmIH , hI lajjA, dhIH buddhiH, kIrtiH yazaH, tAbhiH no khalu kalpate tavazIlavataguNaviramaNapratyAkhyAnapauSadhopavAsAna-tatra zIlAni=sAmAyikadezAvakAzikapauSadhatithisaMvibhAgAkhyAni, vratAni paJcANuvratAni, guNAH=trINiguNavratAni, viramaNaM (uvAgacchittA arahannagaM evaM vayAsI) Akara usa ne arahannaka se isa taraha kahA (haM bho arahannagA apatthiyapatthiyA jAva parivajjiyA) he arahannaka ! he aprArthita prArthita ! maraNa kI icchA karane vaalaa| yAvat zabda se " he duranta prAnta lakSaNa ! he hIna puNya cAturdazika ! he zrIhIdhI kIrti parivarjita ! he kula kalaMkita ! ( No khalu kappai, tava sIlavvayaguNa veramaNapaccakkhANaposahovavAsAI cAlittae vA evaM khobhettae vA khaDittae vA bhaMjittae vA ujjhittae vA pariccai ttaevA ) mujhe tumhAre dvArA pAlita zIlo ko vratoM ko guNavratoM ko mithyAtva kI vinivRtti ko parva dinoM meM harita kAya Adi ke parityAga " uvAgacchittA arahannagaM evaM vayAsI" bhAvIna teNe sahannane mA pramANe hyu-"ha bho arahannagA apatthiyapatthiyA jAva parivajjiyA" 8 sanna ! he aprArthita prArthita ! mRtyune bheTavAnI IcchA rAkhanAra ! "yAvat " zabdathI he durataprAMta lakSaNa! he hanapuNya cAturda zika ! he zrIhIdhI kIrti parivarjita ! 3 Yes ! (No khalu kappai, taba sIlavyayaguNaveramaNapaccakkhANaposahovavAsAiM cAlittae vA evaM khobhettaevA khaMDittae vA bhaMjittaevA ujjhittae vA pariccaittaevA ) tamArA vaDe Acarita zIlane, vratone, guNavone, mithyAtvanI vinivRttine, parvanA divasemAM harikAya vagerenA parityAgane, caudaza, AThama, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TIkA a0 8 aGgarAjacarite arahannakazrAvakavarNanam 355 =mithyAtvAnivarttanam , pratyAkhyAnaM-parvadineSu haritakAyAdi tyAjyAnAmavazyaM parityAgaH, poSadhopavAsa: poSa-puSTiMdharmasya vRddhiM dhatta iti popadhaH-caturdazyaSTamyamAvAsyApUrNimAdipUrvadinAnuSTheyo vratavizeSaH, eteSAM dvande tAn cAlayituM vA karaNayogarUpeNa parivartayitum , evaM kSobhayituM vA etAn evaM paripAlayAmi, athavA parityajAmIti kSobhaM kartuM, khaNDayituM dezato bhaktuM bhaktuM sarvato vA ujjhituM dezaviratestyAgena, vA parityaktuM samyaktvasyApi tyAgAt vA, tad yadi khalu tvaM zIlavata0 yAvat na parityajasi tadA tavAhametat potavahanaM naukAyAnaM dvAbhyAmaGgulIbhyAM tarjanImadhyamAbhyAM gRhNAmi, gRhItvA saptASTatAlapramANamAtrAn gaganabhAgAn yAvat , UrdhvaM vihAyasi-gagane 'unvihAmi ' udvidhyAmiprApayAmi, ' uvihittA' udvidhya UrdhvamAkAze nItvA, 'aMto jalaMsi,' antako, caturdazI, aSTamI, amAvAsyA, pUrNimA Adi parvadinoM meM anuSTheya vrata vizeSa rUpa poSadha ko anyathA karaNa yoga rUpa se parivartita karane kI tuma inheM isa taraha se pAlo athavA ina kA parityAga kara do isa rUpase unheM kSubhita karane kI unheM eka deza athavA sarvadeza se khaMDita karane kI bhaMga karane kI deza virati ke chuDavAne kI athavA samyaktva ke parityAga se una ke tyAga karavAne kI mujha meM zakti nahI hai / ataH ( jaiNaM tuma sIlavyaya jAva Na pariccayasi to te ahaM poyavahaNaM dohiM aMguliyAhiM geNhAmi ) tuma ina zIlavata Adi koM ko svayaM chor3a doyadi nahIM choDoge to maiM tumhArI isa naukA ko do aMguliyoM se-tarjanI aura madhyamA se-pakar3a lUMgA (giNhittA sattaTTha tAlappamANamettAiM uDDU amAsa, pUnama vagere, parvanA divasomAM anuddheya vratavizeSa rUpa piSadhane, anyathA karaNaga rUpathI parivartita karavAnI, tame A vrata A rIte Acare ke Ane parityAga karo A pramANe temane zrubhita karavAnI, temane ekadeza athavA sarvadezathI khaMDita karavAnI-bhaMga karavAnI-dezaviratinA tyAga athavA samyakatvanA parityAgathI temane parityakata karAvaDAvavAnI mArAmAM tAkAta nathI ethI. (jaiNaM tumaM sIlavvaya jAva Na pariccayasi to te ahaM poyavahaNaM dohiM aMguliyAhiM geNhAmi) tame pitAnI meLe ja A zIlavata vagere ne tyAga kare. jo tame A pramANe karaze nahi te huM tamArA vahANane be AMgaLIothI eTale ke tarjanI ane madhyamA AMgaLIethI5kaDI pADIza. (giNhittA satcadvatAla pamANa mettAI uDUM vehAsaM ubihAmi-uvvihitA aMto zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 jJAtAdharmakathAsUtre rjale - jalamadhye, ' Nivvolemi ' nivroDayAmi= nimajjayAmi, yena tvaM ' ahaduhaTTAbasaTTe ' ArtadurghaTavazArtaH=Artam - ArttadhyAnam durghaTa= hiMsAdidurghaTanAyuktatvAd raudradhyAnAce, tayorvezena Rta: - pIDitaH ataeva - 'asamAhipatte' asamAdhiprAptaH, akAle caiva = maraNakAlAtpUrvameva jIvItAt 'vabarovijjasi ' vyaparopayiSya se - vyapagatobhaviSyasi mariSyasItyarthaH / tataH pizAcavacanazravaNAnantaraM so'rahanakA zra maNopAsakaH taM devaM pizAcarUpaM manasA caitra evaM vakSyamANaprakAreNa avAdIt = pi zAcarUpaM devaM svamanasi sambodhya svAtmanyeva vakSyamANaprakAreNoktavAnityarthaH, he devAnupriya ! he deva ! ahaM khalu arahanako nAma zramaNopAsako'bhigatajIvAjIvaH =jIvAjIvatazvajJaH, no khalu ahaM zakyaH kenApi devena vA yAvat nai grendhyAt pra vehAsa bihAmi uvihitA aMto jalasi Nivvolemi) aura pakar3a kara sAta ATha tAla pramoNa AkAza bhAga taka use Upara pAnI meM Dubo dUMgA / ( jeNaM tuma aTTaduhaTThavasaTTe asamAhipatte akAle ceva jIviyAo babarovijjasi ) jisase tuma Artta aura durghaTa- raudra-dhyAna ke vaza se pIDita hote hue asamAdhi ko prApta ho jAoge aura maraNa kAla se pahile hI jIvana se rahita ho jAoge / (taeNa se arahannae samaNI vAsae taM devaM maNasA ceva evaM kyAsI) isa taraha usa pizAca rUpa dhArI deva ke vacana sunane ke bAda usa zramaNopAsaka arahannaka ne usa deva se apane mana hI mana aisA kahA - ( ahaM NaM devANupiyA ! arahannae NAmaM samaNovAsae ahigayajI vA jIve no khalu ahaM sakke keNai deveNa vA jAva niggaMthAo pAvayajalasi Nivvolemi) ane pakaDIne sAta ATha tAla pramANa tene upara AkAzamAM laI jaIza ane tyAMthI pANImAM DUbADI mUkIza. (je gaM tumaM ahaTTavasaTTe asamAhipatte akAle caiva jIviyAo vavarovijjasi ) ethI tame Artta ane duTa-raudra-dhyAnathI pIDita thatA asamAdhine meLavaze ane mRtyukALa nA pahelAM ja jIvana vagaranA thaI jaze. ( taeNa se arahannae samaNovAsae taM devaM maNasA ceva eva bayAsI ) ArIte pizAca rUpavALA devanI vAta sAMbhaLIne zramaNeApAsaka arahanake devane peAtAnA manamAM ja ApramANe kahyuM, ( ahaMNaM devANuppiyA ! arahanae NAmaM samaNovAsae ahigayajIvAjIve no khalu ahaM sakke keNai deveNa vA jAva niggaMthAo pAvayaNAo cAlittae vA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNA TI0a0 8 aGgarAjacarite arahannakazrAvakavarNanam 357 vacanAt 'cAlittae' cAlayitum anyathAbhAvaM kArayituM vA, 'khobhittae' kSobhayituM saMzayotpAdanena kSobhaM kartuvA, tathA-'vipariNAmittae ' viparaNamayituM =viparItAdhyavasAyotpAdanenApyanyathAkatuM vA, kenApi devAdinA zrAvakadharmAd vicAlayituM nAhaM zakya iti saMkSiptArthaH / tat khalu yA yAdRzI zraddhA vartate tattathA kuru, tvaM yat kartumicchasi tat kuruSvetyarthaH ' iti kaTUTu' iti kRtvA= iti svAtmanyuktvA, abhItaH yAvad-atra yAvacchabdena 'atatthe, acalie, asaMbhaMte aNAule, aNuvvigge, ityeSAM padAnAM saMgrahaH, etAnyasminnevasUtre vyAkhyAtAni, NAo cAlittae vA khobhittae vA vipariNAmittae vA tumaM NaM jA saddhA taM karehi tti kaTu abhIe jAva abhinnamuharAgaNayaNavanne adINa vimagamAgase niccale niSphaMde tusiNIe, dhammajjhANovagae viharai) he devAnupriya deva ! maiM arahannaka nAmakA zramaNopAsaka zrAvaka huuN| jIva ajIva Adi tattvoM ke svarUpa ko jAnane vAlA huuN| kisI bhI deva meM aisI zakti nahIM hai jo mujhe isa nirgrantha pravacana se vica lita kara sake usa meM anyathA bhAva rUpa se pariNamAsake kSubhita kara sake-saMzayotpAdana se mujhe usa meM saMdigdha banA sake tathA vipariNAmI banA sake-viparIta adhyavasAya ke utpAdana se usa meM mujhe viparIta buddhi vAlA kara sakeM, tAtparya isa kA yahI hai ki koI bhI deva aisA nahIM hai ki jisa ke dvArA meM zrAvaka dharma se vicalita kiyA jA skuu| ___ isaliye he deva ! tumhArI jaisI zraddhA ho vaisA tuma kro| isa khobhittaevA vipariNAmittaevA tumaNaM jA saddhA taM karehi tti kaTu abhIe jAva aminnamuharAgaNayaNavanne adINavimaNamANase niccale nipphaMde tusiNIe dhammajjhaNovagae viharai) he devAnupriyadeva ! huM arahanaka nAme zramaNopAsaka zrAvaka chuM. jIva ajIva vagerenA tanA svarUpane jANanAra chuM. keIpaNa devamAM tAkAta nathI ke je mane pitAnA nirmUthapravacanathI vicilita karI zake, temAM anyathA bhAva rUpathI pariNumAvI zake, kSubhitakarI zake, saMzaya usanna karIne mane temAM zaMkAzIla banAvI zake. ane vipariNAmI banAvI zake, viparIta adhyavasAyanA utAdanathI niJthe pravacana pratye mane viparIta buddhivALe karIzake. matalaba e che ke keIpaNa devamAM ATalI tAkata nathI ke te mane potAnA zrAvaka dharmathI DagAvI zake. ethI deva ! tamArI jevI zraddhA hoya tema kare. manamAM devane saMbodhIne zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 jJAtAdharmakathAsUtre abhinnamukha rAganayana varNaH = bhayAbhAvAdmatihatamukhanetrapatibhaH, tathA - adInavimanomAnasaH = bhayasaMzayarahitatvAt vizAdavaimanasyarahitacittaH, ataeva - nizcalaH - sudhIraH ityarthaH, nispandaH = kiMcidapikampara hitaH, tUSNIkaH kRtavAksaMyamaH sa mana ityarthaH dharmadhyAnopagataH dharmadhyAnameva zaraNaM kRtya tatparAyaNaH viharati = Astesma ||22|| " prakAra deva ko mana meM saMbodhana karake usa arahanaka zramaNopAsaka ne mana hI mana kahA- aura abhIta, atrasta, acalita, asaMbhrAnta, anAkula, anudvigna, citta banA rahA / nirbhaya hone ke kAraNa usa ke mukha aura netra kI kAMti meM antara nahI AyA / bhaya aura saMzaya se rahita hone kI vajaha se usa kA citta viSAda evaM vaimanasya se rahita rahA / isIliye apane dharma meM dRDha banA huA vaha jarA bhI usa se vicalita nahI huA / kintu cupacApa mauna dhAraNa kara eka dharma dhyAna ko hI isa sthiti meM zaraNa mAna usI meM vaha tatpara banA rahA / aprArthita prArthita Adi jo saMbodhana pada sUtra meM Aye haiM unakA artha isa prakAra hai - jise koi bhI nahIM cAhatA hai aisA aprAdhita maraNa hotA hai use bhI arahanaka zrAvaka cAha rahA hai / isaliye deva ne use aprArthita prArthita isa saMbodhana se saMbodhita kiyA hai / deva ne yaha samajha kara kI yaha arahannaka apane dharma para yadi arahunaka zramaNeApAsake pAtAnA manamAM ja Ama kahyuM. ane te abhIta atrasta, ayakSita, asabhrAMta, anADuNa, anudvigna, yittathI zAMtathAne mesI rahyo te nirbhaya hatA tethI tenA mAM ane AMkheAnI kAMtimAM jarAye pariSatana thayuM nahi. bhaya temaja saMzaya vagara hAvAthI tenuM citta viSAda ane vaimanasya rahita hatuM. ethI ja te potAnA dharma pratye dRDhabhAva rAkhatA te jarAe vicalita thayA nahi, paNa cupacApa mauna dhAraNa karIne phakata dharmadhyAnane ja A sthitimAM zaraNu mAnIne temAM te tallIna thaI gayA. aprArthita prArthita vagere je sa`khAdhana po sUtramAM AvyA che tenA artha ApramANe che--ke je maraNu ne bheTavAnuM koipaNa icche nahi te maraNane araDuntaka zrAvaka icchI rahyo hatA. ethI ja deve tene aprArthita prAthita A jAtanA sameAdhanathI sa`meSita karyAM che. arahanaka jo peAtAnA dharmane vaLagI raheze te tenA vipAka zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 aGgarAjacarite arahannakazrAvakavarNanama 359 mUlam-taeNaM se divve pisAyarUve arahannagaM samaNovAsagaM doccaMpi taccapi evaM vayAsI-haM bho! arahannagA0 adINa vimaNamANase nicale nipphaMde tusiNIe dhammajjhANovagae viharai, taeNaM se divve pisAyarUve arahannagaM dhammajjhANovagayaM pAsai, pAsittA baliyatarAgaM Asurutte taM poyavahaNaM dohiM dRDha banA rahatA hai to isa kA pariNAma use vipAkakAla meM kaTu hI bhoganA paDegA-use duranta prAnta lakSaNa isa saMbodhana pada se bodhita kiyA hai / kRSNa pakSa kI caturdazI meM candrakalA kSINa rahatI hai-isaliye zubha kAraka candrakalA se vihIna hone ke kAraNa vaha caturdazI hIna puNya mAnI jAtI hai deva kahatA hai ki mAlUma hotA hai terA janma huA hai ataH tUM bhAgya hIna hai| isaliye arahannaka zrAvaka ko usa ne hIna puNya cAturdazika isa saMbodhana pada se bodhita kiyA hai| zrI hI Adi pratyeka meM varjita pada ke sAtha saMbodhana pada lagAkara deva ne arahannaka ko saMbodhita kiyA hai-jaise he zrI varjita he hI varjita Adi / sAmAyika, dezAva kAzika, pauSadha, atithi saMvibhAga ye zIla haiM / aNuvrata 5 haiM / guNavrata 3 haiM / yaha saba zrAvaka kA dharma hai / isa taraha 4 zikSAvrata, 5 aNuvrata aura 3 guNavrata ye 12 prakAra zrAvaka dharma ke yahAM prakaTa kiye gaye haiN| sUtra " 22" kALamAM pariNAma karu ja bhegavavuM paDaze. A jANIne ja deve tene "kurata prAMta lakSaNa" A padathI saMbe che. kRSNa pakSanI caudazanA divase caMdrakaLA kSINarUpe rahe che. ethI te amaMgaLakArI gaNAya che te maMgaLakArI nahIM hovAthI te caudaza hIna puNya gaNAya che. deva tene kahe che ke tAro jama AvA samaye ja thaye che ethI te abhAgi che. arahanaka zrAvakane deve eTalA mATe ja hanapuNyacAturdazika padavaDe saMbaMdhita karyo che. zrI, hI vagere dareka padanI sAthe vajita vizeSaNa lagADIne ja deve arahantakane saMbadhit yo cha. ma 2-3 zrIpati ! hI pati ! vagaire. sAmAyika dezAvakAzika, pauSadha, atithisaMvibhAga A badhA zIla che Avrata pAMca che. guNavrata traNa che. A badhe zrAvakane dharma che. ArIte cAra zikSAvrata, pAMca aNuvrata, ane traNa guNavrata Ama bAra prakArane zrAvaka dharma ahIM carca vAmAM mAvyo cha. // sUtra" 22" // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 jJAtAdharmakathAsUtre aMguliyAhiM giNhai, giNihattA sattakRtalAiM jAva arahannagaM evaM vayAso-haM bho ! arahannagA ! appatthiyapatthiyA No khalu kappar3a, tava sIlavvaya taheva jAva dhammajjhANovagae viharai / taeNaM se pisAyarUve arahannagaM jAhe no saMcAei niggaMthAo0 cAlittae vA khobhittae vA vipariNAmittae vA tAhe saMte jAva nimvinne taM poyavahaNaM saNiyaM2 uriM jalassa Thavei, ThAvittA taM divvaM pisAyarUvaM paDisAharai, paDisAharittA divvaM devarUvaM viuvvai, viuvvittA aMtalikkhapaDivanne sakhiM khiNiyAiM jAva parihie arahannagaM samaNovAsayaM evaM vayAsI "haM bho ! arahannagA ! dhanno'si NaM tumaM devANuppiyA ! jAva jIviyaphale jassa NaM taba niggaMthe pAvayaNe imeyArUvA par3ivattI laddhA pattA abhismnngyaa| evaM khalu devANuppiyA ! sake deviMde devarAyA sohamme kappe sohammavaDiMsae vimANe sabhAe suhammAe bahaNaM devANaM0 majjhagate mahayA sadeNaM Aikkhai4, evaM khalu jaMbUDhIve2 bhArahe vAse caMpAe nayarAe arahannae samaNovAsae ahigayajIvAjIve no khalu sake keNai deveNa vA dANaveNa vA NiggaMthAo pAvayaNAo cAlittae vA jAva vipariNAmettae vA / taeNaM ahaM devANuppiyA ! sakassa0 No eyamaTuM sadahAmi0, taeNaM mama imeyArUve ajjhathie jAva samuppajjetthA, gacchAmi NaM arahannayassa aMtiye pAunbhavAmi, jANAmi tAva ahaM arahannagaM kiM piyadhamme ? no piyadhamme zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TIkA a0 8 aGgarAjacarite arahannakazrAvakavarNanam 361 daDhadhamme no daDha dhamme ? sIlavvayaguNe kiMcAleti jAva pariccayai No paricayai tikaDu, evaM saMpehemi, saMpehittA ohiM pauMjAmi, pauMjittA devANuppiyaM ohiNAAbhoemi, AbhoittA uttarapurasthimaM0 uttaraviuvviyaM0 tAe ukiTAe gaIe jeNeva samudde jeNeva devANuppiyA ! teNeva uvAgacchAmi, uvAgacchittA devANuppiyassa uvasagaM karemi, no ceva NaM devANuppiyA bhIyA vA0, taM japaNaM sake deviMde devarAyA vadai sacceNaM esamaTe taM diTeNaM devANuppiyANaM iDDI juI jase bhAva parakkame laddhe patte abhisamannAgae, taM khAmemi NaM devANuppiyA ! khamaMtu NaM devANuppiyA ! gAi bhujora evaM karaNayAe ttika? paMjaliuDe pAyavaDie eyama viNaeNaM bhujora khAmei, khAmittA arahannayassa duve kuMDalajuyale dalayati, dalayittA jAmeva disiM pAunbhUe tAmeva disi paDigae // sU0 23 // ttiikaa|- 'taeNaM se divve' ityAdi / tatastadanantaraM khalu sa divyaH pizAcarUpa: pizAcarUpadhArI, arahannakam arahanakanAmakaM zramaNopAsaka zrAvakaM 'doca pi' dvitIyavAramapi, taccaMpi-tRtIyavAramapi, evam uktamakarareNa avAdIt-haMbho ! arahannaka0 ! aprArthita prArthita ! no khalu kalpate-taba zIlavata. 'taeNaM se divve pisAyakhve' ityAdi / ____TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (se divve pisAya rUve) usa pizAcarUpa dhArI deva ne ( arahannagaM samaNopAsagaM) usa zramaNopAsaka arahannaka se (doccapi taccaM pi) dubArA tibArA bhI ( evaM vayAsI ) aisA hI kahA kI he arahannaka0 / aprArthita zArthita ! mujha meM aisI zakti nahIM 'taeNaM se divve pisAyarUbe' tyAdi TI-(taeNaM ) tyA26 "se divve pisAyarUve" te pizAya35 dhArI heve " arahannagaM samaNopAsagaM" shrbho|paas 127nna thI "doccApi taccApi" bhI ane zrI 1mata 54 " eva vayAsI" pramANe 14 -" 3 arahanakao!, aprArthita prArthita tamArA zIla vigere zrAvaka dharmane badalavAnI ke zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 jJAtAdharmakathAGgasUtre ityAdi-yena tva mArtadurdhaTavazAtaH asamAdhiprAptaH akAle caiva jIvitAd vyaparopayiSyase ityantaM pUrvoktamevavAkyaM dvitiiytRtiiyvaarmpyuktvaanityrthH| tathApi so'rahannakaH zrAvakaH adIna vimano mAnasA viSAdavaimanasya rahitacittaH, nizcalaH dhIraH, nispandA bhayAbhAvada kamparahitaH tUSNIkA= bhayarahitatatvena samayavAgvyApArarahitaH yadvA-kRtavAka saMyamaH, dharmadhyAnopagataH, dharmadhyAnazaraNamupAgataH vihrti-aastesm| tatastadantaraM khalu sa divyaH pizAcarUpo'rahannaka dharmadhyAnogataM pazyati, dRSTvA balitatarakam atyantam AzurutaH jhaTiti krodhAviSTastat potavahanaM naukAyana, dvAbhyAmaGgalIbhyAm=tarjanImadhyamAbhyAM gRhNAti / gRhItvA saptASTatAlapramANa haiM ki maiM tumhAre ina zIlAdikoM kA parivartana Adi kara sakU ataH tuma svayaM hI ina kA parityAga kara do-to ThIka hai-nahI to maiM tumhArI maukA ko pAnI meM DubA dNgaa| isa se tuma, Arta raudradhyAna ke vazavartI hokara asamAdhi ko prApta ho jAoge-tathA maraNa kAla se pahile hI jIvana se rahita ho jaaoge| isa taraha jaisA usa ne prathama vAra kahA-dvitIya aura tRtIya cAra bhI arahannaka zrAvaka ko vaisA hI kahA-(taeNaM se divve pisAya have arahannagaM dhammajjhANovagayaM pAsai pasittA baliyatarAgaM Asturutte taM poyavahaNaM dohiM aguMliyAhiM giNhai ) isa ke bAda jaba usa pizAcarUpa dhArI deva ne apanI bAta para dhyAna nahIM dete hue arahannaka zrAvaka ko viSAda vaimanasya se rahita citta hokara nizcala rUpa se vinA temAM kaI paNa jAtane pheraphAra karavAnI mArAmAM tAkAta nathI, je tame pitAnI meLeja emano tyAga kare te ThIka! nahIM te tamArA vahANane huM pANImAM DubADI daIza. tethI tame A raudra dhyAnanA vazavartI thaIne asamAdhine prAptakaraze temaja mRtyunA samaya pahelAM ja mRtyune bheTaze. A pramANe jema teNe pahelI vakhata kahyuM hatuM te pramANe ja bIjI ane trIjI vakhata paNa arahantaka zrAvakane deve kahyuM. (taeNaM se divve pisAyarUve arahannagaM dhammajjhANovagayaM pAsai pAsittA baliyatarAgaM Asurutte taM poyavahaNaM dohiM aMguliyAhiM giNhai ) tyAra bAda pizAcarUpa dhArI deve ajahannaka zrAvakane viSAda ane vaimanasya rahita cittavALo thaIne nizcaLa rUpathI, bhaya vagara thaIne, mauna dhAraNa zrI jJAtAdharmakathAMga sUtraH 02 Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNA TI0a0 8 aGgarAjacarite arahannakazrAvakavarNanam 363 mAtrAn yAvat Urva gagane nItvA'rahannake zrAvakamevam-uktaprakAreNa avAdIhaMbho ! arahannaka ! aprArthita prArthita ! no khalu kalpate taba zIlavata tathaiva so 'rahannakaH pUrvavadeva yAvat dharmadhyAnopagato viharati-Aste sma / kisI bhaya ke mauna sahita dharmadhyAna meM hI magna dekhA to dekha kara vaha usa para krodha ke Aveza se atyata lAla pIlA bana gayA / aura usa potayAna ko usa ne apanI donoM aMguliyoM-madhyamA evaM tarjanI aMguliyoM se-pakaDa liyaa| (giNhittA sattaTTatalAiM jAva arahannagaM evaM vayAsI) pakar3a kara vaha use Upara AkAza na sAta ATha tAla pramANa AkAza bhAga taka le gayA-le jAkara phira usa meM arahanna zrAvaka kA isa prakAra kahA - (haM bho arhnngaa| apatthiyapatthiyA ! No khalu kappai tava sIlavvaya taheva dhammajjhANocagae viharai ) he arahannaka ! he aprArthita prArthita ! mujhe tumhAre ina zIlavata AdikoM ko vicalita Adi karanA ucita nahIM haiM ataH tuma hI khuzI se unheM chor3a do-nahI to maiM tumhArI isa naukA ko yahAM se paTaka kara pAnI meM Dubo dUMgAjisa se tuma asamAdhi prApta hokara ArtadhyAnAdi ke vazavarti bana maraNakAla se pahile mRtyuke vaza ho jAoge / devake isa kaha ne para arahannaka zrAvakane kucha bhI dhyAna nahI diyA pratyuta use mana hI mana karIne dharmadhyAnamAM ja tallIna je tyAre te tenA upara-krodhamAM bharAI lAla pILo thai gayo, ane teNe vahANane pitAnI be AMgaLIo-madhyama mane takanI-1 54ii sIdhu: "giNhittA sattadvatalAI jAva arahannaga evaM vayAsI' pakaDIne te vahANane sAta ATha tAla pramANa jeTaluM AkAzamAM laIgaye ane laI jaIne teNe arahanaka zrAvakane A pramANe kahyuM. (haM bho arahannagA! apatthiyapatthiyA / No khalu kappai tavasIlabdhaya taheva dhammajjhANovagae viharai) arahanaka! he AprArthita prArthita! hu tamane pitAnA zIlavata vagerethI vicalita kare te gya na lekhAya ethI tame rAjIkhuzIthI potAnI meLe ja temane tyaje nahi te tamArA vahANane huM ahIMthI paTakIne pANImAM DUbADI daIza. jethI tame asamAdhine meLavIne AdhyAna vagerenA vazavatI thaze ane chevaTe mRtyunA samaya pahelAM ja mRtyune bheTaze devanI A vAta para arahanaka zrAvake jarAe dhyAna ApyuM nahi ane teNe pitAnA manamAM ja zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 364 jJAtAdharmakathAGgasUtre tatastadanantaraM khalu sa pizAcarUpaH pizAcarUpadhArI devaH, arahanakaM yadA no zaknoti negrenthyAt pravacanAt cAlayituM vA kSobhayituM vA vipariNamayituM vA 'tAhe. tadA sa pizAcaH 'saMte' zrAntaH parizramaM prAptaH sthagnaH, manasA khinna ityarthaH, yAvat-atra yAvat karaNena-'te' paritaMte ityanayoH saMgrahaH / tAntaH-zarIreNa khedaM mAptaH, paritAntaH sarvathA khinnaH, ' nicinne ' nirviSNaH-upasargakaraNAt pratinivRttaH, tat potavahanaM-naukAyAnaM, zanaiH zanairuparijalasya, 'Thavei' sthApa yati. 'ThAvittA' sthApayitvA tad divyaM pizAcarUpaM 'paDisAharai ' pratisaMharati saMbodhita kara " mujhe isa nigrartha pravacase koi bhI deva vicalita nahIM kara sakatA hai " aisA hI vicAra-kahA-tathA aDiga bhAvase nirbhaya bana mauna liye hue apane dharmadhyAnameM hI vaha sthira rahA / (taeNaM se pisAyarUve arahannagaM jAhe no saMcAei, niggaMthAo pAvayaNAo cAlittae vA khobhittae vA vipariNA mittae vA tAhe saMte jAva nimvinne taM poyavahaNaM saNiya uvarijalassa Thavei ) isa taraha vaha pizAca rUpa dhArI deva java arahannaka zrAvaka ko nirgrantha pravacana se calAne ke liye, usa se kSubhita karane ke liye, vipariNamita karane ke liye samartha nahIM ho sakA taba zrAnta aura bhagna mana se khinna-hokara vaha upasarga karane rUpa apane kRtya se prati nivRtta ho gyaa| aura dhIre 2 AkAza se utAra usa potayAna ko usa ne pAnI ke Upara rakha diyaa| (ThAvittA taM divyaM pisAyarUva paDisAharai ) vicAra karIne kahyuM-"A nigraMtha pravacanathI mane koI paNa deva haTAvI zakaze nahi !' Ama vicArI ne nizcaLa ane nirbhaya thaIne te mauna pALa te pitAnA dharmadhyAna mAMja tallIna rahyo. (taeNaM se pisAyarUve arahannagaM jAhe no saMcAei nirgathAo pAvayaNAo cAlittae vA khobhittaevA vipariNAmittaevA tAhe saMte jAva nicinne taM poyavaha NaM saNiyaM uvari jalassa Thavei) A pramANe pizAca rUpadhArI deva jyAre arahana zrAvakane nigraMtha pravacanathI vicalita karavAmAM, tenAthI bubhita karavAmAM, vipariNamita karavAmAM zaktimAna thaI zake nahIM tyAre zAMta ane bhagnamanathI khinna thaIne upasarga karavA rUpa pitAnA karmathI pratinivRtta thaI gaye. ane AkAzamAMthI dhIme dhIme utarIna tethe 14aa ne pAel 352 bhUI. ( ThAvittA ta divvaM pisAyarUvaM paDisAharai) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TIkA a0 8 aGgarAjacarite arahannakazrAvakavarNanam 365 vilInayati0 / pratisaMhatya-pizAcarUpamantarhitaM kRtvA divyaM prazastaM paramasuMdaraM devarUpaM vikurvati prAdurbhAvayati / vikurvitvA = divyaM devarUpaM prAdurbhAvya, antarikSapatipannA=AkAzasthitaH, 'sakhikhiNiyAI' sarkiGkiNokAni yAvad pravaravastrANi parihitaH, sa devo'rahannakaM zramaNopAsakamevaM vakSyamANaprakAreNa, avAdIta-haMbho ! aho ! arahannaka ! dhanyo'si khalu tvaM, he devAnupiya ! yAvat tvayA janmajIvitaphalaM labdhaM, yasya khalu tava nigranthe pravacane imametadrapA pratipattiH samyakzraddhA labdhA-upArjitA prAptA=svAyattIkRtA0, abhisamanvAgatA= rakhakara phira usane vaha apanA divya pizAca kA rUpa sameTa liyAantarhita kara liyA-(paDisAharittA divvaM devarUvaM viuvvai, viuncittA aMtalikkhapaDivanne sakhikhiNiyAiM jAva parihie arahannagaM jAva samaNovAsayaM evaM kyAsI) antarhita kara ke phira bAda meM vaha apane vAstavika divyarUpa meM A gyaa| divyarUpa meM Akara ke usane jo usa samaya vastroM ko dhAraNa kara rakhA thA-ve kSudra ghaMTikAo se yukta bar3e hI sundara the / AkAza meM raha kara hI usane zramaNopAsaka arahannaka se isa prakAra kahA-(haM bho arihannagA ! dhanno si NaM tumaM devoNuppiyA ! jAva jIviyaphale jassaNaM tava niggaMthe pAvayaNe imeyArave paDivattI laddhA pattA abhisamannAgayA) aho arahannaka ! tuma dhanya ho / he devAnupriya! tumane yAvat janma aura jIvana kA phala prApta kara liyA hai jo isa nirgrantha pravacana meM isa prakAra mUkIne teNe pitAnuM divya pizAcarUpa antahita karI lIdhuM paDisAharittA divvaM devaruvaM viuvvai, viuvitA aMtalikkhapaDivanne sakhiM. NiyAiM jAva parihie arahannagaM jAva samaNovAsayaM evaM vayAsI) antahita karIne teNe pitAnA sAcA divya rUpane pharI dhAraNa karI lIdhuM. divya rUpamAM pahelAM tenA vastro nAnI nAnI ghUgharIovALAM khUba ja suMdara hatAM. AkAzamAM ja sthira rahIne teNe zramaNe pAsaka arahanakane A pramANe kahyuM (# bho arihannagA dhannosi NaM tumaM devANuppiyA ! jAva joviyaphale jastaNaM tava niggaMthe pAvayaNe imeyArUvA paDivattIladdhA pattA abhisamannAgayA) he arahanaka tame dhanya che ! he devAnupriya! tame saMpUrNa paNe janma ane jIvananuM phaLa meLavI lIdhuM che. kema ke A nigraMtha pravacanamAM A rIte zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - jJAtAdharmakathAsUtre samyagAsevitA vartate / he devAnupriya ! evam amunA prakAreNa khalu zakro devendraH =paramaizvaryavattvAddevAnAmindraH, devarAjaH = devAnAM rAjA kAntyAdiguNAdhikyena virAjamAnatvAd, saudharme saudharmanAmake prathame kalpe, saudharmAvataMsake vimAne sudharmAyAM sudharmAkhyAyAM sabhAyAM devasabhAyAM bahUnAM devAnAM madhyagata: madhye sthitaH mahatA zabdena-uccaiH svareNa, 'Aikkhai' AkhyAti sAmAnyarUpeNa bravIti, bhASate-vizeSataH kathayati, prajJApayati sAmAnyato bodhayati, prarUpayati, vizeSataH pratibodhayati / kimityAha ' evaM khalu ' ityaadinaa| kI yaha samyaka zraddhA prApta kI hai aura use apane AdhIna kara liyA hai / tathA vaha zraddhA isa samaya taka bhI tumhAre dvArA acchI taraha acala rUpa meM sevita ho rahI hai| ( evaM khalu devANuppiyA ! sakke deviMde devarAyA sohamme kappe sohamma vaDisae vimANe sabhAe ) suhammAe bahUNaM devANaM majjhagae mahayA sadeNaM AikkhaI 4 ) maiMne tumhAre sAtha aisA kyoM kiyA isakA kAraNa yaha hai ki he devAnupriya ! eka divasa parama aizvaryazAlI devoM ke indra zaka devarAja ne saudharma nAma ke prathama kalpa meM saudharmAvataMsaka vimAna meM aneka devoM ke bIca meM baiThakara apanI sudharmAsabhA meM uccasvara se pahile to sAmAnya rUpa se, kahA, bAda meM bhASaNa dvArA vizeSa rUpa se kahA / pahile sAmAnya rUpa se samajhAyA, bAda meM vizeSarUpa se smjhaayaa| usa meM unhoM ne kahA- ( evaM khalu jaMbUddIve 2 bhArahe vAse capAe nayarIe arahannae smtame samyaka zraddhA meLavI che ane tene svAdhIna banAvyuM che atyAra sudhI paNa tame te zraddhA ne ja sArI rIte acaLa rUpe vaLagI rahyA che, (evaM khalu devANupiyA ! sakke deviMde devarAyA sohamme kappe sohammatraDiMsae bimANe samAe suhammAe bahUNaM devANaM0majhagae mahae saddeNaM AikkhaI4) meM je kaMI tamArI sAthe vartana karyuM che tenI pAchaLanuM kAraNa A pramANe che ke he devAnupriya! eka divase parama azvaryazALI devanA Indra zaka devarAje saudharmanAmanA pahelA ka5mAM saudharmAvalaMsaka vimAnamAM ghaNA devonI vacce besIne pitAnI sudharmA sabhAmAM moTA sAde pahelAM te sAmAnya rUpe kahyuM ane tyAra bAda pitAnA bhASaNa vaDe vizeSa rUpamAM kahyuM. teo e pahelAM sAmAnya ane tyAra pachI vizeSa rUpamAM samajAvatAM kahyuM - (evaM khalu jaMbUddIvera bhArahe vAse caMpAe nayaroe arahannae samaNobAsae zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TIkA a0 8 aGgarAjacarite arahannakazrAvakavarNanam 367 evaM khalu jambUdvIpedvIpe jambUdvIpanAmake dvIpe bhArate varSe-dakSiNabharatakSetre campAyAM nagaryAm arahannakaH zramaNopAsako'bhigatajIvAjIvo yAvat-samyaktvamRladezaviratilakSaNe dharme dRDhacitto vartate, asau no skhalu zakyaH kenApi devena vA dAnavena vA idamupalakSaNam- kinnareNa vA, kiMpuruSeNa vA mahorageNa vA gandharveNa vA itisaMyojyam / tatra devo vaimAniko jyotiSko vA dAnavo bhavanapati, itare kinarAdayo vyantarabhedAH, 'NiggaMthAo' naigraMnthyAt pravacanAt cAlayituM vA yAvat kSobhayituM vA, 'vipariNAmittae' vipariNamayituM-viparItAdhyavasAyotpAdanenAnyathAbhAvaM janayituM vA / jambUdvIpAntargatabharatakSetre campAnagarI nivAso-arahanaka nAmakaH zrAvako kenApi devAdinAzrAvakadharmAccAlayituM na zakyata itibhAvaH / jovAsae ahigayajIvAjIve no khalu sakke keNai deveNa vA dANa veNa vA NiggaMthAo pAvayaNAo cAlittae vA jAva vipariNAmettae vA) dekho-jaMbUdvIpa nAma ke dvIpa meM dakSiNa bharata kSetra meM, caMpA nAma kI nagarI meM jIva ajIva Adi tatvoM kA jJAtA arahannaka nAma kA zramaNopAsaka seTha rahatA hai| yaha samyaktva mUla deza virati rUpadharma meM itanA dRDhacitta haiM ki yaha kisI bhI deva dAnava, kinnara, kiMpuruSa, mahoraga, gandharva dvArA apane nirgrantha pravacanarUpa gRhIta dharma se vicalita nahIM kiyA jA sakatA hai| kSubhita nahIM kiyA jA sakatA hai| viparIta adhyavasAya ke utpA. dana se usameM anyathA bhAva utpanna nahIM kiyA jA sakatA haiM ina meM vaimAnika evaM jyotiSI devoM kA deva pada se tathA bhavanapati kA dAnava pada se grahaNa huA hai| zeSa kinnarAdikoM kA ki jo vyantara deva haiM upalakSaNa se grahaNa kiyA gayA hai| ahigaya jIvAjIve no khalu sakke keNai deveNa vA dANaveNa vA NiggaMyAo pA. vayaNAo cAlittae vA jAba vipariNAmettae vA) juo-jaMbudvIpa nAmanAM dvIpamAM dakSiNa bharatakSetramAM caMpAnAmanI nagarImAM jIva ajIva vagere tane jANanAra arahanaka nAme zramaNopAsaka zeTha rahe che. te samyakatvamULa deza virati rUpa dharmamAM ATalo badhe sthira citta che ke game te deva dAnava, kinnara kiMpuruSa mahAraga, gaMdharva vaDe paNa pitAnA nigraMtha pravacana rUpa dharmathI te vicalita thato nathI. subhita temaja viparIta adhyavasAyanA utpAdanathI temAM bIjo bhAva utpanna thato nathI. ahIMyA devapadathI vaimAnika ane jyotiSI devenuM temaja dAnavapadathI bhavanapatinuM grahaNa karavAmAM AvyuM che. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre tataH=zakadevendravacanazravaNAnAtaraM khalu ahaM he devAnupriya ! zakrasya no e. tamartha zraddadhAmi no pratyemi no rocayAmi, zakroktavAkyArthe mama vizvAso na jAta ityarthaH / tataH khalu mamAyametadrUpaH vakSyamANarUpaH abhyarthitaH yAvat-cintitaH, prArthitaH, kalpitaH, manogataH saMkalpaH samudapadyata-samabhavat-gacchAmi khalu arahanakasyAntike-samIpe prAdurbhavAmi, tAvad aham arahannakaM, zakreNa prazaMsito'rahannakA sa kIdRzo vartate / kiM piyadhamme' kiM priyadharmA-piyodharmoM yasya sa priyadharmA, pItibhAvena mukhena ca dharmasya svIkArAt priyadharmA vartate kim , athavA 'no pi. yadhamme' no piyadharmA sa nAsti priyadharmA, tathA-kimasau 'dar3hadhamme' dRr3hadharmA vipassUpasthitAsvapidharmasyAparityAgakaraNAt dRDhaH sthiraH dharmoM yasya sa dRDhadharmA, tAtparya isa kA kevala eka yahI hai ki jaMbUdvIpa nAma kA eka dvIpa hai / usa meM bharata kSetra nAma kA kSetra hai| usa meM caMpA nAma kI nagarI hai| yaha arahannaka nAma kA zrAvaka usI nagarI kA nivAsI hai / vaha apane dharma meM itanA adhika dRDha hai ki use apane dharma se vicalita kara ne kI kisI bhI deva dAnava meM zakti nahIM hai| (taeNaM ahaM devANuppi. yA ! sakassa0No eyama8 saddahAmi0 taeNaM mama imeyArUve ajjhathie jAva samuppajjetthA) jaba zakra devendra ne isa prakAra kahA-to unake kathana ko sunane ke bAda he devAnupriya mujhe unake una vacanoM para vizvAsazraddhA nahIM huI ve unake vacana mujhe rucikAraka nahI hue / ataH mere manameM isa prakAra kA abhyarthita, cintita, prArthita, kalpita saMkalpa uptana huA (gacchAmiNaM arahanassa aMtie pAumbhavAmi, jANAmi tAva ahaM tAtparya-A pramANe che ke jabUdvIpanAme dvIpa che. temAM bharatakSetra nAme kSetra che. te kSetramAM caMpA nAme nagarI che. te arahanaka zrAvaka caMpA nAme nagarImAM vase che te pitAnA dharmamAM eTale badhe sudaDha che ke deva dAnavamAM paNa tAkAta nathI ke teo tene potAnA dharmathI haTAvI zake. (taeNaM ahaM devANuppiyA ! sakkassa0 No eyamadvaM saddahAmi0 taeNaM mama i. meyArUve ajjhathie jAva smupjjetthaa)| jyAre zaka devendra A pramANe kahyuM tyAre temanI vAta sAMbhaLIne mane temanI vAta upara zraddhA temaja vizvAsa beThe nahi. mane temanA vacana gamyAM paNa nahi. ethI mArA manamAM A jAtane abhyarthita, ciMtita, prArthita, kalpita saMkalpa utpanna thaye (gacchAmi NaM arahannassa aMtie pAubbhavAmi jANAmi tAva ahaM arahannagaM kiM zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TIkA a0 8 aGgarAjacarite arahannakazrAvakavarNanam 369 athavA-'no dadhamme ' no dRDhadharmA so'rahannako nAsti dRDhadharmA ? sa ca zIlavrataguNAn kiM cAlayati apanayati yAvat parityajati, kiM vA no parityajati atra yAvat karaNAt-kSobhayati kiMvA no kSobhayati ? khaNDayati kiMvA no khaNDayati ? ujjhati kiM vA no ujjhati ? iti bodhyam / iti kRtvA ityevaM manasi vicArya, evaM saMprekSe, saMprekSya avadhim avadhijJAnaM prayuJje prerayAmi prayujya devAnupriyam AbhogayAmi-pazyAmi / Abhogya uttarapaurastyam-IzAnakoNadigbhAgaM gacchAmi, gatvA, ' uttaraviunniyaM' uttaravaikriyaM karomi, kRtvA tayotkRSTayA gatyA devasambandhinyA gatyA yatraiva samudraH, yatraiva devAnupiyastatraivopAgacchAmi, upAgatya dearahannagaM kiM piyadhamme ? no piyadhamme daDhadhamme no daDhadhamme ? sIlasvayaguNe kiM cAleMti, jAva paricayai, No pariccayai) ki calo arahanaka ke pAsa caleM-aura calakara yaha jJAtakareM ki arahannaka ko dharma priya hai, ki nahIM hai, vaha dharma meM dRDha hai ki nahIM hai| vaha apane zIloM ko, vrato ko aura guNoM ko chor3atA hai athavA nahIM choDatA hai, unheM kSubhita karatA hai, yA nahIM karatA hai, unakA khaMDana karatA hai yA nahIM karatA hai| pravacana meM eka deza se bhI usa meM aticAra lagAtA hai yA nahIM lagAtA hai (ttikaTUTu evaM saMpehemi ) he arahanaka ! maiMne aisA vicAra kiyA (saMpehittA ohiM pauMjAmi ) vicAra karake phira maiMne apane avadhijJAna ko joDA (paujittA devANuppiyaM ohiNA Abhoemi, AbhoittA uttarapurathima0 uttara viuvviyaM0 tAe ukiTThAe gaie jeNeva devANuppiyA teNeva uvAgacchAmi) avadhijJAna ko joDa kara maiMne usake dvArA Apa devAnupriya ko dekhaa| piyadhamme no daDhadhamme ? sIlavdhaya guNaM kiM cAleMti jAva pariccayai, No paricayai ke cAle arahanakanI pAse jaIe ane jaIne tapAsa karIe ke tene dharma priya che ke kema ? te pitAnA zIlene, vratone ane guNene tyaje che ke kema? temane mubhita kare che ke nahi ? temaja temanuM khaMDana kare che ke kema? avayanamA 4 dRzathI 55 tebhA matiyAra sANe cha ? bha(ti kaTu evaM saMpehemi ) 3 A27nna ! meM L pramANe viyA2 . ( sapehitA ohiM paDaMjAmi ) viyA2 4Ine meM bhaa2|| avadhijJAnayI samiti mesADI ( paDaMjittA devANuppiyaM ohiNA Abhoemi AbhoittA uttarapurasthimaM0 uttara viubviyaM0tAe ukiTThAe gaie jeNeva samudde jeNeva devANupiyA teNeva uvAgacchAmi ane tenI saMgati vaDe devAnupriya tamane meM joyA. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 jJAtAdharmakathAGgasUtre cAnupriyasyopasarga karomi / no caiva khalu devAnupriyAH ! bhItA vA trasitA vA udvignA vA saMjAtabhayA vA jAtAH / tad-tasmAd yat khalu zakro devendro devarAjo vadati, satyaH khalu eSo'rthoM dRSTaH / tad tasmAt dRSTA khalu devAnupiyANAM bhava tAm RddhiH guNAnAmaizvaryam , dyutiH AntaraM tejaH, yazaH khyAtiH, yAvad-atra yAvacchabdenedaM draSTavyam balaM zArIraM parAkrama, vIryam AtmikaM balam , puruSakAraH dekhakara maiM IzAna koNa kI aura gyaa| vahAM jAkara maiMne uttara vaikriya kI racanA kI-racanA kara usa devabhava sambandhI utkRSTa gati se jahAM samudra thA aura jahAM Apa devanupriya the vahAM maiM AyA (uvAgacchittA devANupiyassa uvasaggaM karemi) Akara maiMne phira Apa devAnupriyake Upara upasarga karanA prAraMbha krdiyaa| (No cevaNaM devANuppiyA bhIyA vA taM jaNNaM sakke deviMde devarAyA vadai sacce NaM esamaTe) parantu Apa devAnupriya bhIta nahIM hue, trasta nahI hue trasita nahIM hue udvigna nahIM hue aura na utpanna huA hai bhaya jisa ko aisa hI hue| isa liye maiMne jaisA Apake viSaya meM zakradeva rAjA devendra ne kahA thA vaisA hI Apako dekhA-(taM diTheNaM devANuppiyANaM iDDI, juI jase jAva parakkame, laddhe patta abhisamannAgae) aba maiMne Apake guNoM kA aizvarya dekhaliyA pratyakSa kara liyaa| ApakI yuti-Antarateja, ApakI khyAti yAvat zabda se ApakA zArIrika parAkrama, ApakA Atmika bala ApakA svadharma meM dRDhatA joIne huM IzAna keNa tarapha gayo. tyAM jaIne meM uttara vaikiyanI racanA karI, racanA karIne te devabhava saMbaMdhI utkRSTa gatithI jyAM samudra hato ane jyAM devAnupriya tame hatA tyAM AvyuM. (uvAgajchittA devANuppiyassa uvasaggaM karemi) AvIne devAnupriya tamArA upara upasarga ( bAdhA) zarU karyo. (No ceva NaM devANuppiyA bhIyA vA taM jaNNaM sakke deviMda devarAyA vadai sacce NaM esamahe) paNa devAnupriya tame tenAthI DaryA nathI, trasta thayA nathI, trasita thayA nathI, udvigna thayA nathI temaja tamArAmAM bhaya utpanna thaye nathI. ethI tamArA viSe zaka devarAje je kaMI kahyuM che te tamane jotAM barobara lAge che. (taM diTeNaM devANuppiyANaM iDI, juI jase jAva parakkame laddhe patte abhisamannAgae) have meM tamArA guNenI samRddhi joI lIdhI che. tamArI duti AMtara teja, tamArI prasiddhi yAvat zabda vaDe tamArA zarIranuM zurAtana, tamAruM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNA TI0a0 8 aGgarAjacarite arahannakazrAvakavarNanam 371 svadharma dRDhatArUpa iti, parAkramaH dharmArAdhanajanyazaktivizeSaH, labdhA-upArjitaH, prApta: svAyattIkRtaH, abhisamanvAgataH samyagAsevitaH / aho ! arahannaka ! bhavatAmRddhayAdayo mayA dRSTAH, yazca parAkramo dharmArAdhanAllabdhaH prApto'bhisamanvAgatazca so'pi mayA dRSTa iti bhaavH| tat-tasmAt kSamayAmi, khalu he hevAnupriyAH ! bhavantaH, he devAnupriyAH ! kSamantu bhavantaH he devAnupiyA! kSantumarhanti bhavantaH / maskRtA'parAdhaM kSantuM yogyA bhavanta iti bhAvaH / nApi bhUyobhUyaH evaM karaNatayA-punaH punarevaM na kariSyAmi, iti kRtvA evamuktyA, prAJjalipuTaH saMyojitAJjalI kRtakaradvayapuTaH, pAdapatitaH paJcAGganamanapUrvakaM caraNayoH patitaH san etamartham-svakRtAparAdharUpaM vinayena-vinarUpa puruSakAra ApakA dharmArAdhana janya zaktirUpa parAkrama, ye saba guNa maiMne dekha liyaa| ina saba guNoM ko Apane acchI taraha upArjitakiyA hai| acchI taraha ina saba ko Apane apane AdhIna banAyA hai / aura acchI taraha se ina saba guNoM ko Apane sevita kiyA hai / ( taM khAmemi, NaM devANuppiyA ! khamaM tuNaM devANuppiyA ! NAi bhujora evaM karaNayAe ttikaTu paMjaliuDe pAyavaDie eyamaDheM viNaeNaM bhujjo 2 khAmei) ataH he devAnupriya ! Apa ko maiM kha mAtA huuN| Apa devAnupriya mujhe kSamA kareM! maiMne abhI taka jo Apake aparAdha kiye hai maiM una kI Apase kSamA cAhatA huuN| Apa mere aparAdhoM ko kSasA karane yogya hai| aba Age maiM aisA nahI kruuNgaa| isa prakAra kaha kara usa devane apane donoM hAthoM ko jor3A aura jor3a kara phira vaha usa arahannaka zrAvaka ke caraNoM meM Atmika baLa, tamAruM dharmamAM daDharUpa puruSakAra, dhamanI ArAdhanArUpa tamArUM parAkrama A badhA guNa meM joI lIdhA che. tame A badhA guNe sArI peThe meLavyA che. A badhAne sArI peThe tame pitAne svAdhIna banAvyA che. A sarve guNenuM sevana tame sArI rIte karyuM che. (taM khAmemi NaM devANuppiyA ! NAi bhujjo 2 evaM karaNayAe tikaTTu paMjaliuDe pAyavaDie eyamadaM viNaeNaM bhujjo 2 khAmei ) / ethI he devAnupriya! tamane huM khamAvuM chuM. devAnupriya tame mane kSamA kare. meM je kaMI paNa tamArA aparAdha karyA che. huM temanI tamArAthI kSamA cAha chuM. tame mArA aparAdhe kSamA karavA gya che. havethI bhaviSyamAM kaI paNa vakhata mArAthI AvuM ayogya vartana thaze nahi. A rIte kahIne te deve pitAnA banne hAtha joDyA ane tyArabAda teNe arahanaka zrAvakanA pagamAM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 jJAtAdharmakathAGgasUtre mrabhAvena bhUyobhUyaH kSamayati, kSamayitvA arahannakasya dve kuNDalayugale dadAti datvA yasyA dizaH sa devaHprAdurbhUtastAmeva dizaM pratigataH devalokaM gata ityarthaH ||suu023|| ___ mUlam-taeNaM se arahannae niruvasaggamiti kaTTu paDima pArei, taeNaM te arahannagapAmokkhA nAvA vANiyagA dakkhiNANukUleNaM vAeNaM jeNeva gaMbhIrae poyapaTTaNe teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA poyaM laMbeti, laMbittA sagaDisAgaDaM sajeti, sajittA taM gaNimaM 4 sagaDi0 saMkAmeti, saMkAmittA sagaDI0 joeMti, joittA jeNeva mihilA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA mihilAe rAyahANIe bahiyA aggujjANaMsi sagaDIsAgaDaM moei, moittA mihilAe rAyahANIe taM mahatthaM mahagdhaM maharihaM viulaM rAyarihaM pAhuDaM kuMDalajuyalaM ca giNhaMti, gi. hittA mihilaM aNupavisaMti, aNupavisittA jeNeva kuMbhae teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA karayala0 taM mahatthaM divvaM kuMDala juyalaM uvaNeti / taeNaM tersi saMjattagANaM jAva paDicchai, paMcAMga namana pUrvaka namaskAra kiyA namaskAra kara usane apane aparAdha kI usase bar3e vinaya ke sAtha bAra 2 kSamA kraaii| (khAmittA) kSamA karAkara ( arahannassa ) usane arahanaka zrAvaka ke liye (duve kuMDala juyale dalayati-dalayittA-jAmeva disi pAumbhUe tAmeva disiM paDigae ) do kuMDala yugala diye / dekara ke phira vaha jisa dizA se AyA thA-prakaTa huA thA-usI dizA kI ora vApisa ho gayA devaloka ko calA gyaa| sUtra "23" / paMcAMga namanapUrvaka namaskAra karyA ane pitAnA aparAdhonI bahu ja vinaya sAthe pApA2 kSamA vI.(khAmittA) kSamA 42vIna (arahannassa, tethe 127nna zrAvane (duvekuMDalajuyale dalayati dalayittA jAmeva disi pAunbhUe tAmeva disiM paDigae) be kuMDaLanI joDa ApI. te ApIne je dizAmAMthI AvyuM hatuM, prakaTa thaye hatuM te ja dizA tarapha devalekamAM jato rahyo. sUtra "23" | zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TIkA a0 8 aGgarAjacarita nirUpaNam paDicchittA mallI videhavararAyakannaM sadAvittA taM divvaM kuMDalajuyalaM mallIe videhavararAyakannagAe piNaddhai piNaddhittA paDivisajjei taeNaM se kuMbhae rAyA te arahannagapAmokkhe nAvA vANiyage viuleNaM vatthagaMdha jAva ussukaM viyarai, viyarittA rAyamaggamogADhei AvAse viyarai paDivisajjei, taeNaM arahannaga saMjattagA jeNeva rAyamaggamogADhe AvAse teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA bhaMDavavaharaNaM kareMti, karittA paDibhaMDaM giNhaMti, giNhittA sagaDI0 bhareMti, bharittA jeNeva poyapaTTaNe teNeva uvAgacchati, uvAgacchittA potavahaNaM sajjeti, sajjittA bhaMDaM saMkAti, dakkhiNANukuleNaM vAuNA jeNeva caMpA poyahANe teNeva poyaM laMbeti, laMbittA sagaDI0 sajjeti, sajittA taM gaNimaM 4 sagaDI0 saMkAmeti, saMkAmittA jAva mahatthaM pAhaDaM divvaM ca kuMDalajuyalaM giNhaMti, giNihattA jeNeva caMdacchAe aMgarAyA teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA taM mahatthaM jAva uvaNeti, taeNaM caMdacchAe aMgarAyA taM divvaM mahatthaM ca kuMDala yugalaM paDicchai, paDicchittA taM arahannagapAmokkhe evaM vayAsI -tunbhe NaM devA0! bahUNi gAmAgAra jAva AhiMDaha lavaNasamuI ca abhikkhaNaM 2 poyavahaNehiM AgAheha, taM asthiyAiM bhe keha kahiMci accherae diTThapuvve ?. taeNaM te arahannagapAmokkhA caMdacchAyaM aMgarAyaM evaM vayAsI-evaM khalu sAmI ! amhe iheva campAe nayarAe arahannapAmokkhA bahave saMjattagA NAvA vANiyagA parivasAmo, taeNaM amhe annayA kayAiM gaNimaM ca? zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 jJAtAdharmakathAGgasUtre tava ahINamatirittaM jAva kuMbhagassa ranno uvaNemo, taraNaM se kuMbhae mallIe videharAyavarakannAe taM divve kuMDalajuyalaM piNaddhei, piNaddhittA paDivisajjei, taM esaNaM sAmI amhehiM kuMbhagarAya bhavasi mallI videha accherae diTThe taM no khalu annA kavi tArisiyA devakannA vA jAva jArisiyA NaM mallI videha, taraNaM caMdacchAe te arahannagapAmokkhe sakkArei, sammANei, sammANittA paDivisajjei, taraNaM cadacchAye vANigaNihari se dUtaM sadAvei, jAva jaiviya NaM sA sayaM rajja - sukkA, taeNa se dUte haTTa jAva pahArettha gamaNAe // sU0 22 // TIkA- 'taraNaM' ityAdi / tatastanantaraM khalu so'rahannakaH, 'nirUpasargam' upasargAbhAvo jAtaH iti kRtvA = itivijJAya pratimAM = sAkArasaMstArarUpaM niyama vizeSa pArayati sma / tatastadanantaraM khalu te 'rahannakapramukhA naukAvANijakAH sAMyAtrikAH dakSiNAnukUlena vAtena yatraiva gambhIrakaM gambhIranAmakaM potapattanaM naukA , 'taeNa se arahannae' ityAdi / TIkArtha - (ar) isake bAda ( se arahannae) usa arahanaka zrAvaka ne (niruva saggAmiti kahu ) upasarga dUra ho gayA hai aisA jAnakara paDimaM parei ) apane sAkArI saMthAre ko pArita kiyA / ( taraNaM te arahanaga pAmokkhA nAvAvANiyagA dakkhiNAnukUleNaM vAeNaM jeNeva gaMbhIrae poyapaNe teNeva uvAgacchati ) isake anantara samasta anaka pramukha sAMyAtrika pota vaNika dakSiNAnukUla vAyu ari se arahanae ' ityAdi / 6 , TIDArtha - (taeNaM) tyAra mAha se arahannae) te bharanna zrAvaDe (niruvasagAmiti kaTTu ) upasarga ( sauMTa ) 4to rahyo che sebha mAnIne ( paDima pAreha ) peAtAnA sAgArI sathArAne pArita karyAM, ( taraNaM te arahannagapA mokkhA nAvAvANiyagA dakkhiNAnukUleNaM vAeNaM jegaMbhIrae poyapaNe teNeva uvAgacchaMti ) tyAra pachI madhA ara&nnaka pramukha sAMyAtrika pAta vANikA dakSiNAnu phaLa pavanathI jyAM gabhIra nAme nAvane lAMgaravAnuM adara hatuM. tyAM pahoMcyA. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TIkA a0 8 aGgarAjacarita nirUpaNam 375 'vataraNasthAnaM vartane, tatraivopAgacchati, upAgatya ca potaM nAvaM, 'laveMti, lambayanti tIrasthAnekazaGkuSu rajjvAdibhirnibadhya sthirI kurvanti / laMbittA' lambayitvA za. kaTI zAkaTika ladhuzakaTavahacchakaTAnAM samUhaM sajjayanti-navInopakaraNarajvAdibhiH paripkurvanti, sajjayitvA taM gaNimaM dharimaM meyaM pariccheyaM caturvidhaM krayANakasamUha zakTIzAkaTike ' saMkAmeMti saMkrAmayanti sthApayanti, saMkrAmyate'rahannaka pramukhAH sAMyAtrikAH zakaTIzAkaTika yojayanti-balovardAdibhiyojitaM kurvanti, yojayitvA zakaTArUDhAste yatraiva mithilA rAjadhAnIvartate tatraivopAgacchanti, upAgatya mithilAyAM rAjadhAnyAM bahiragrodyAne pradhAnodyAne zakaTIzAkaTikaM mocayanti-zakaTebhyo balIvardAn pRthakkurvanti, mocayitvA mithilAyAM rAjadhAnyAM tanmase jahAM gaMbhIra nAma kA naukA ke Thahara ne kA sthAna thA (vaMdara gAha thA) vahAM pahuMce / ( uvAgacchittA poyaM labeMti ) vahAM pahuMca kara una logoM ne naukA ko khar3A kara diyA-tIra sthita aneka khUToM meM rajjvAdi se use bAMdhakara sthira kara diyA / ( laMbittA sagar3asAgaDaM sajjeMti ) khar3A karake choTI choTI gADiyoM ko aura gAr3oM ko taiyAra kiyA-navIna upakaraNa evaM rajjvAdi se unheM sajjita kiyaa| ( sajjittA taM gaNimaM 4 sagaDi 4 saMkAmeti ) sajjita karake phira unhoM ne usa gaNima, dharima, meya evaM paricchedya rUpa caturvidha-krayANaka ko naukA se utAra kara una gADI gADoM meM bharA (saMkAmittA sagaDI0 joeMti, joittA jeNeva mihilA teNeva uvAgacchaMti ) bhara kara phira unhoM ne unheM jotA-jota kara jahAM mithilA nagarI thI vahAM ve Aye / ( uvAgacchittA mihilAe rAyahANIe bahiyA aggujjANaMsi sAgaDaMsagaDI moei moittA mihilAe rAyahANIe taM mahatthaM mahagdhaM maharihaM viulaM rAyarihaM pAhuDaM kuMDalajuyalaM (uvAgAcchittA poya laveti ) tyAM pahacAna tamAse nAvane bhI rAjI. chinArAnI horImAthI tene sArIrIte sAMdhI dhI. (laMbittA sagaDa sAgarDa sajje ti ) tyA2 pachI nAnI DAsA tabhaka bhoTa mAna haarii| mere sAdhanAthI sa . ( sajjitA ta gaNima 4 sagaDi 4 sakAmeti ) sajaja karyA bAda temaNe gaNima, dharima, meya ane paricachedya rUpa cAra prakAranI vecANanI vastuone nAvamAMthI utArIne gADIo ane gADAomAM bharI (saMkAmittA sagaDI0 joeMti, jopattA jeNeba mahilA teNeva uvAgacchaMti) sAmAna bharyA pachI temaNe gADIe ane gADAone jotaryA ane jotarIne jyAM mithilA nagarI hatI tyAM gayA. ( uvAgacchittA mahilAe rAyahANIe bahiyA aggujjANaMsi sagaDIsAgaDaM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 jJAtAdharmakathAGgastre hAtha mahAprayojanakaM 'mahancha' mahAgha-bahumUlyakaM, mahArha mahatAM yogyaM vipulaM vistIrNa rAjAhaM rAjayogyaM prAbhRtam-upahAraratnAdikaM kuNDalayugalaM-devena dattaM kuNDaladvayaM ca gRhNanti, gRhItvA mithilAmanupavizanti / anupravizya yatraiva kumbhakaH =kumbhakanAmako mithilAnarezo vartate, tatraivopAgacchanti, upAgatya karatalaparigRhItaM zira Avarta dazanakhaM mastake'JjaliM kRtvA tanmahArthaM prAbhRtaM ratnAdikaM divyaM kuNDalayugalaM ca upanayanti=rAjJaH purataH sthApayanti / tatastadA khalu kumbhako rAjA teSAm arahannakAdInAM sAMyAtrikANAM naukAvANijakAnAM yAvat ratnAdi ca giNhaMti, giNhittA mihilaM aNupavisaMti ) vahAM Akara una logoM ne mithilA rAjadhAnI ke bAhira pradhAna bagIce meM una gAr3I gAr3oM ko DhIla diyaa| DhIla dene ke bAda phira unhoMne mithilA rAjadhAnI meM jAne ke liye usa mahA prayojana sAdhaka, bahumUlya, mahApuruSo ke yogya ratnAdikoM ko bheTa (najarAne) ko aura deva pradatta una donoM kuMDaloM ko ki jo rAjA ke lAyaka the liyA-aura lekara ve mithilA rAjadhAnI meM gaye ( aNupavisittA jeNeva kuMbhae teNeva uvAgacchati, uvAgacchittA karayala taM mahatthaM divvaM kuMDalajuyalaM uvaNeti ) vahAM jAkara phirave jahAM kubhaka rAjA the vahAM gaye-vahAM pahuMcakara una sabane rAjA ko dono hAtho kI aMjali kara aura use mastaka para rakhakara namaH skAra kiyaa| bAda meM sAtha me lAyA huA vaha ratnAdika rUpa upahAra aura kuMDala moei moittA mihilAe rAyahANIe taM mahatthaM mahagdhaM maharihaM viulaM rAyarihaM pAhuDaM kuMDala juyalaM ca giNhaMti, givhittA mihilaM aNupavisaMti) tyAM pahoMcIne temaNe gADIo ane gADAMone choDI dIdhAM ane tyAra bAda temaNe mithilA rAjadhAnImAM javA mATe te mahAprajananI siddhi mATe bahu kiMmatI mahApurUSane lAyaka evA ratno vagerenI bheTa tathA deve ApelA ane kuMDaLone ke jeo rAjAne gyA hatA te lIdhAM ane laIne teo mithilA rAjadhAnImAM gayA. ( aNupavisittA jeNeva kuMbhae teNeva uvAgacchaMti udAgacchittA karayala0 taM mahatthaM divvaM kuMDalajuyalaM uvaNeti) tyAM jaIne teo jyAM kuMbhaka rAjA hatA tyAM pahoMcyAM, tyAM pahoMcIne teo badhA rAjAne baMne hAthanI aMjali banAvIne ane tene mastake mUkIne namana karyA. pachI sAthe lAvelAM ratna vagerenA upahAra temaja kuMDaLe temaNe bheTa karyA. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNA TI0a0 8 aGgarAjacarita nirUpaNam 377 prAbhRtaM kuNDaladvayaM ca pratIcchati gRhNAti, pratIcchatha-gRhItvA ca mallI videha rAjavarakanyo zabdayati, zabdayitvA ca tad divyaM-manoharaM kuNDalayugalaM mallyA videha rAjavarakanyakAyA 'piNaddhei ' pinaddhayati-pinaddhaM karoti paridhApayatItyarthaH / pinaddhaya prativisarjayati-tAM kanyAntaH pure svabhRtyaiH prApayati, tatastadantaraM khalu sa kumbhako rAjA tAn arahannakapramukhAn naukAvANijakAn vipulena vastragandhamAlyAvaGkAreNa saMmAnya yAvat ucchulkaM-zulkAbhAva vitarati dadAti / 'arahannakAdibhyovyavahatabhyaH krayavikrayavyavahAraniyamitaM rAjazulkaM mabhRtyainaM grahInya mityAjJApatra pradattavAniti bhAvaH / vitIya-zulkAbhAvaviSayakamAjJApatra datvA, unhoM ne rAjA ko bheTa kiye| (taeNaM kuMbhae teMsiM saMjattagANaM jAva paDicchai, paDicchitsA mallI videhabararAyakannaM sadAvei saddAvittA taM divvaM kuMDalajuyalaM mallIe videhavararAjakannagAe piNaddhA) kubhaMka rAjA ne una sAMyatriko kI usa diye hue ratnAdi bheMTako tathA kuNDaladvaya ko svIkAra kara liyA-svIkAra karane ke bAda phira videha vararAjakanyA mallI kumArI ko bulAyA-bulAkara ve donoM divya kuNDala usa videha vararAjakanyA malli kumArI ko pahirA diye / (piNaddhittA paDivisajjei ) pahirAkara phira use vahAM se dUtoM ke sAtha kanyAntaH pura me visarjitakara diyaa| (taeNaM se kuMbhae rAyA te arahannagapAmokkhe nAvAcaNigaye viule NaM vatthagaMdha jAva ussukkaM viyarai) isake bAda kuMbhaka rAjAne una arahannaka pramukha sAMyAtrikAM kA vipula, vastra, gaMdhamAlA, alaMkAroM se sanmAna kiyaa| sanmAna karake (taeNaM kuMbhae tesiM saMjatta gANaM jAva paDicchai, paDicchittA maklIvideha bararAyakannaM saddAvei, sadAvittA taM divvaM kuMDalajuyalaM mallIe videha vararAja kannagAe piNaddhai) kuMbhaka rAjAe te sAMyAtrikanI ratna vagerenI bheTa temaja phaMDaLane svIkAryA. svIkAryA pachI videhavara rAjakanyA mallikumArIne bolAvI ane lAvIne bane divya kuMDaLe videhavararAjakanyA mallikumArIne paherAvyAM. ( piNaddhittA paDivisajjei) pazavIne taka itanI sArtha tyAMthI nyA. ntapuramAM pahoMcADI (taeNaM se kuMbhae rAyA te arahannagapAmokkhe nAvAvaNiyage viule NaM vatya gaMdha jAva ussukaM viyarai) tyAra pachI kuMbhakarAjAe arahannaka pramukha sAMcAtrikanuM vipula vasA gaMdha mALA alaMkAravaDe sanmAna karyuM sanmAna karIne temanI vastuone kara (mahesUla) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 - -- jJAtAdharmakathAGgasUtre 'rAyamaggamogADhe ' rAjamArgamavagADhAn rAjamArgasamIpAvasthitAn AvAsAn nivAsasthAnAni vitarati arahannakAdInAM vAsArthamAjJAM dadAti, prati visarjayati =evaM vyavasthAM tadarthe vidhAya kumbhako rAjA svanirdiSTAni vAsasthAnAni gantumAdizati smetyarthaH / tataH khalu arahannaka sAMyAtrikAH yatraiva rAjamArgamava. gAhitA-rAjamArgasaMnikRSTA AvAsAH vAsasthAnAni vartante tatraivopAgacchanti, upAgatya rAjadattabhavaneSu nivasantaste bhANDavyavaharaNaM-gaNimAdikasya krayANakavastujAtasya vikraya kurvantisma0 / kRtvA pAtibhANDaM-svakIyaM gaNimAdikaM bhANDaM vikrIya tanmUlyena punaranyat krItaM svopayogivastujAtarUpaM bhANDaM pratibhANDaM, tad gRhanti-saMcinvanti, gRhItvA zakaTI zAkaTikaM bharanti-pUrayanti0 bhRtvA mithilAnagarItaH prasthitAH santaH yatraiva gambhirakaM gambhIrakAkhyaM potapattana-naukArohaNa sthAnaM vartate tauvopAgacchanti, upAgatya potavahana naukAyAnaM sajnayanti-navInouna kI vastuoM para se kara-Teksa-mApha kara diyaa| ina vyavahArI arahanakAdikoM se kraya vikraya ke vyavahAra para niyamita rAja zukla mere naukara na leve isa prakAra kA AjJA patra unheM likhakara de diyaa| (viya. rittA rAyamaggamogADhei AvAseviyarai, paDivisajjei ) zukla bhAva viSayaka AjJApatra pradAna karake rAjA phira unheM rAjamArga ke samIpa meM rahe hue rAjakIya makAna Thaharane ke liye dediye / isa prakAra unakI vyavasthA karake bAda meM kuMbhaka rAjA ne vahAM se unheM vidA kiyA (taeNaM arahannaga saMjattA jeNeva rAyamaggamogADhe AvAse-teNeva uvAgacchaMti uvAgachittA bhaMDavavaharaNaM kareMti, karittA paDibhaMDa giNhaMti giNhittA sagaDI0 bhareMti, bharittA jeNeva gaMbhIrae poyapaTTaNe teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA poyavahaNaM sajjeMti) rAjA se binA bidA lekara ve arahannaka sAMyAtrika jana jahAM rAjamAga meM rAjakIya bhavana the vahAM aaye| mApha ka vepArI arahanaka pramukha vagerenI pAsethI kaya viyanA upara mArA rAja karmacArIo zulka(kara)le nahi A pramANenuM AjJApatra rAjAe temane lakhI ApyuM. (viyarittA rAyamaggamogADhei AvAse viyarai, paDivisajjei ) alaka mAphInuM AjJApatra temane ApIne rAjAe rAjamArganI pAse Avele pitAne mahela temane utaravA mATe Ape. A pramANe vyavasthA karIne kuMbhaka rAjAe tyAMthI temane vidAya karyA. (taeNaM arahannaga saMjattA jeNeva rAyamaggamogADhe AvAse teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA bhaMDavavaharaNaM kareMti, karittA paDibhaMDaMgiNhaMti giNhittA sagaDI bhareMti, bharittA jeNeba gaMbhIrae poyapaTTaNe teNeva uvAgacchaMti,uvAgacchittA poyavahaNaM sajjeti) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TIkA a0 8 aGgarAjacarita nirUpaNam 379 pakaraNarajjvAdibhiH pariSkurvanti, sajjayitA bhANDaM saMkrAmayanti, sthApayanti dakSiNAnukUlena vAyunA yauva campApotasthAnaM-campAnagarIsamIpe naukAvataraNasthAnaM vartate tatraiva potaM nAvaM lambayanti-tIrasthitAnekazaGkuSu rajjvAdibhirvaddhvA sthirIkurvanti, lambayitvA zakaTIzAkaTika ladhuzakaTabRhacchakaTAkAM samUhaM sajjayanti pariSkurvanti, sajjayitvA tad gaNimaM dharimaM meyaM paricchedya caturvidha bhANDaM zakaTI zAkaTike zakaTasamUhe saMkrAmayanti sthApayanti saMkrAmya yAvad mahAthai prAbhRtaM divyaM devena dattaM kuSDadayugalaM ca gRhNanti, gRhItvA campAnagayoM praviSTA candracchAyAcandracchA yanAmA'GgarAjaH = aGgadezAdhipatistaugopAgacchanti, upAgatya tanmahArthaM yAvad ___ vahAM Akara ve una bhavanoM me Thahara gaye aura vahIM rahate hue ve apanI krayANaka gaNimAdirUpa vastuoM kA vikrayakarane lage / aura unake vikraya se jo mUlya unheM prApta hotA thA usase dUsarI apane vyavahAra ke upayogI vastuoM ko kharIdane lge| isa taraha jaba una kA saMgraha hocukA tava una logoM ne gADI aura gAr3oM ko unase bharA-aura bharakara mithilA nagarI se prasthita hokara jahAM gaMbhIraka nAma kA pota pattana thA vahAM aaye| vahAM Akara unhoMne naukAyAna ko sajjita kiyA (sajjitA bhaMDaM saMkAti, dakSiNAnukUleNaM vAuNA jeNeva caMpA poyaTThaNe teNeva poyaM laMbeti-laMbittA sagar3I0 sajjeti, sajittA taM gaNimaM 4 sagar3I0 saMkAmeMti saMkAmittA jAva mahatthaM pAhuDaM divvaM ca kuMDala juyalaM giNihattA jeNeva caMdacchAe aMgarAyA teNeva uvAgacchaMti sajjita rAjAnI AjJA meLavIne arahanaka sAMyAtrike jyAM rAja mArganI pAse rAja mahela hato tyAM pahoMcyAM. tyAM jaIne teo mahelamAM rokAyA ane tyAM rahIne ja teo pitAnI vecANa mATenI vastuonuM vecANa karavA lAgyA. vecANathI teone je kaMI rakama maLatI tenAthI teo potAnA vepAra mATenI bIjI vastuonI kharIdI karavA lAgyA A pramANe vastuone saMgraha thaye tyAre te lekee gADIo ane gADAomAM vastuo bharI ane A pramANe mithilA nagarIthI prasthAna karIne teo jyAM gaMbhIraka nAme pati pattana hatuM tyAM gayA tyAM jaIne teoe vahANane taiyAra karyuM. (sajjittA bhaMDaM saMkAmeti dakSiNAnukUleNaM vAuNA jeNeva caMpApoyaTThaNe teNeva poyaM laMbeMti laMbittA sagaDI0 sajjeMti sajjittA taM gaNimaM 4 sagaDI saMkAmeMti saMkAmittA jAva mahatthaM pAhuDaM divvaM ca kuMDalajuyalaM giNhaMti giNhittA jeNeva caMdacchAe aMgArAyA teNeva uvAgacchaMti ) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 jJAtAdharmakathAGgasUtre mAbhRtaM divyaM kuNDalayugalaM copanayanti, candracchAyanRpasyAgre sthaapytiityrthH| tataH khalu candracchAyanRpo'GgarAjastad divyaM mahAthai kuNDalayulaM ca pattIcchati gRhNAti, patIcchya gRhItvA tAn arahanakapamukhAn naukAvANijakAn evamavAdIt-vakSyamANakarake usameM gAr3I aura gAr3oM se utara 2 kara apane bhAMDoM ko rkhaa| dakSiNAnukUla vAyu ke calane para phira ve vahAM se cale-aura calakara jahAM caMpA nagarI ke samIpa meM naukA ke Thaharane kA sthAna thA vahAM Akara una logoM ne laMgar3a DAla diyA apanI naukA ko ThaharA diyaa| ___naukA ko ThaharA kara phira gAr3I aura gAr3oM ko sajjita kiyAsajjita karane ke bAda usameM se gaNimAdi vastuoM ko utAra 2 kara una gAr3I aura gAr3oM meM bharA-bhara kara phira ve mahArtha sAdhaka prAbhUta (bheMTa) ko aura divya kuMDalayugala ko lekara caMpA nagarI meM praviSTa hue| vahAM praviSTa hokara jahAM aMgadezAdhipati caMdacchAya rAjA the-vahAM gye| (uvAgacchittAtaM mahatthaM jAva uvaNeti, taeNaM caMdacchAe aMgarAyA taM divvaM mahatthaM ca kuMDalayugalaM paDicchai ) vahAM pahu~ca kara una logoM ne usa mahArtha sAdhaka bheMTa ko aura kuMDalayugala ko rAjA ko bheTa kiyA aMgadezAdhipati caMdachAya rAjA ne usa bheMTa evaM divya mahArtha kuMDala yugala ko svIkAra kara liyA- (paDicchittA te arahannakapAmokkhe evaM vayAsI) svIkAra karake phira usane una arahannaka Adi taiyAra karIne gADIo tathA gADAMomAMthI pitAnA bhaDene temAM mUkyA. dakSiNAnukULa pavana vahevA lAgyA tyAre teo tyAMthI cAlyA ane caMpA nagarInI pAse vahANane ubhuM rAkhavAnI jagyA hatI tyAM laMgara nAkhyuM ane vahANa ubhuM rAkhyuM. vahANa ubhuM rAkhIne gADIo ane gADAMone taiyAra karIne temAM gaNima vagere vastuo vahANamAMthI utArIne mUkI ane tyAra pachI mahArtha sAdhaka bheTa ane divya kuMDaLanI jeDa laIne caMpA nagarImAM gayA. tyAM jaIne jyAM aMgadezAdhipati caMdacchAya rAjA hatA tyAM gayA. ( uvAgacchittA taM mahatthaM jAva uvaNeti taeNaM caMdacchAe aMgArAyA taM divvaM mahatthaM ca kuMDalayugalaM paDicchai ) tyAM pahoMcIne teoe mahArtha sAdhaka bheTane temaja kuMDaLanI jeDa rAjAne bheTa karI. aMgadezanA rAjA caMdachAye paNa te bheTa temaja divya mahA sunI leDa svArI. ( paDicchittA ta arahannakapAmokhe evaM vayAsI) svIkAryA bAda teNe arahanaka vagere sAMyAtrikone A pramANe kahyuM - zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 aGgarAjacarita nirUpaNam 381 -- , prakAreNoktavAn he devAnumiyAH / yUyaM khalu bahUn grAmAgara0yAvat atra yAvatkaraNAdidaM draSTavyam 0 'grAmAkaranagara kheTakarbaTa maDambadroNamukha pattana nigamasaMnivezAn ' iti tatra grAmo janapadaH, Akara :- suvarNAdyutpattisthAtam nagaraM - kararahitaM kheTa - dhUlImAkAraM karvaTa kunagaraM, maDamba - dUravarti sannivezAntaraM droNamukhaM - jalapathasthalapathayuktaM, pattana - jalapatha sthalapathayorekatareNa yukta, nigamo - vaNigjanAdhi SThitaH, saMnivezaH- kaTakAdInAmAvAsaH tAn grAmAdIn ' AhiMDaha ' AhiNDadhve=paribhrAmyatha, tathA lavaNasamudraM cAbhIkSNaM 2 potavahanaiH = naukAyAnaiH, 'ogA heha' avagAhadhve =taratha, tat = tasmAd yUyaM kathayata - asti cApi yuSmAbhiH kimapi kutracid AzcaryaM dRSTapUrvaM pUrva yuSmAbhiryat kimapyAzcaryaM kutracid dRSTamasti tAnmagre varNayatetyarthaH / tatastadanantaraM khalu te'rahannakapramukhAH vyavahAriNazcandracchAyamaGgarAjamevamavAdiSuH- vakSyamANaprakAreNoktavantaH - hesvAmina ! evaM khalu vayamihaiva campAyAM nagaryAm arahannakamamukhA bahavaH sAMyAtrA naukAvANijakAH parivasAmaH, sAMyAtrika se isa prakAra kahA - ( tumbhe NaM devANupiyA bahUNi gAmA gara jAba AhiMDaha, lavaNasamudaM ca abhikkhaNaM 2 poyavahaNehiM ogAha ) he devAnupriyoM ! Apa loga aneka grAma Akara Adi meM paribhramaNa karate rahate ho - tathA lavaNa samudra ko bhI naukA yAnoM se bAra 2 pAra karate rahate ho ( taM asthiyAI bhe kehUM kahiM ci acchee dina pube ? ) to kaho yadi kahIM para Apa logoM ne koI Azcarya dekhA ho to / (tapaNaM te arahannaga pAmokkhA caMdacchAyaM aMgarAyaM evaM bayAsI ) aisA rAjA kI jijJAsA jAnakara una vyavahArI arahanaka pramukhoM ne aMgadezAdhipati una caMdacchAya rAjA se isa prakAra kahA - ( evaM khalu sAmI amhe iheva caMpAe nayarIe arahannaga pAmokkhA vahave saMjattagA NAvA , ( tumbheNaM devANuppiyA bahUNi gAmAgAra jAva AhiMDaha lavaNasamudaM ca abhikkhaNaM 2 poyavahaNehiM ogAts ) hai devAnupriyA ! tame ghaNAM gAma Akara vageremAM paribhramaNu karatA ja rahe che temaja lavaNusamudrane paNa vahANa vaDe vAravAra pAra karatA raheA che. ( taM asthiyAI bhe kei kahiMci acchee diTThapuvve ! ) tabhe / pazu navAInI vAta joi hAya teA batAvA ( taraNaM arahanagapAmokkhA caMdacchAyaM aMgarAya evaM vayAsI ) aMgadezAdhipati rAjA caMdacchAyanI jijJAsA jANIne arahannaka, pramukhe e tene A pramANu kahyuM---- ( evaM khalu sAmI amhe iheva caMpAe nayarIe arahannagapAmokkhA vahave zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 jJAtAdharmakathAgasUtre tataH khalu vayamanyadA kadAcid anyasmin kasmiMzcitsamaye gaNimaM ca 4 gaNi. mAdi caturvidhaM krayANakaM potabahane bhRtvA samudre prasthitAH, tathaiva ahInAtirikta = na nyUnAdhikaM, kiMtu yathAdRSTaM tathaiva bhavatAmagre kathayAmaH, yAvat samudregacchanto vayaM gambhIrapurapattanaM-naukAvataraNasthAnaM prApya zakaTasamhe sarva krayANakaM bhRtvA mithilAyAM nagayA~ bahirUdhAne zakaTasamUhamavasthApya kummakasya rAjJodarzanArtha mithilA nagarI praviSTAH, yAvat - kumbhakasya rAjJaH prAbhRtaM divyaM kuNDalayugalaM copanayAmaH, kumbhakanRpAyopahAraM vayaM pradattavanta ityarthaH / tadA khalu sa kumbhakaH vaNiyagA parivasAmo, taeNaM amheM annayA kayAiM gaNimaM ca 4 taheva ahINamatirittaM jAva kuMbhagassa rano uvaNemo) svAmIn suno hama arahanaka pramukha aneka sAMyAtrika potavaNik yahI caMgA nagarI meM rahate haiM hama loga kisI eka samaya, gaNimAdi caturvidha krayANaka ko pota vahana meM bharakara yahAM se samudrIya rAste se hokara mithilA rAjadhAnI gaye hue the| vahAM hama ne jo kucha dekhA vaha Apake samakSa na nyUna rUpa meM aura na adhika rUpa meM kintu jaisA dekhA vaisA hI hama nivedita karate hai-hama loga naukA se yahAM se prasthita hokara gaMbhIraka pota pattana para pahuMce vahAM utara kara hama logoM ne samasta apanA krayANaka zakaToM meM bhara diyaa| vahAM se cala kara phira hama loga mithilA nagarI ke bAhira eka udyAna meM gADiyoM ko rakha kara kuMbhaka rAjA ke darzana karane ke liye mithilA nagarI gaye / vahAM rAjA ke samIpa pahu~ca kara hama logoM ne una ke samakSa apanI bheMTa rakha dI aura kAno ke do kuMDala bhI saMjattagA NAvA vaNiyagA parivasAmo taeNaM amhe annayA kayAiM gaNimaM ca 4 taheva ahINamatirittaM jAva kuMbhagassa rano uvaNemo) he svAmI! ame ahannaka pramukha aneka sAMyAtrika pita vaNike ahIM caMpAnagarImAM ja rahIye chIe. ame kaI vakhata gaNima vagere cAra jAtanI vecANanI vastuo pita vahanamAM mUkIne ahIMthI samudranA mArgethI mithilA rAjadhAnImAM gayA hatA. tyAM ame je kaMI joyuM che te tamArI sAme vadhAre paDatuM paNa nahi temaja e paNa nahi eTale ke tyAM jevI rIte je rUpamA ame joyuM che te viSe tamArI sAme nivedana karIye chIe. ame leke ahIMthI vahANa vaDe prasthAna karIne gaMbhIraka pitapattana upara pahoMcyA. tyAM utarIne ame vecANanI badhI vastuo gADAomAM bharI. tyAra pachI tyAMthI cAlIne mithilA nagarInI bahAra udyAnamAM gADIone ubhI rAkhIne kuMbhaka rAjAnA darzana mATe mithilA nagarImAM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNA TI0a0 8 aGgarAjacarita nirUpaNam 383 'malloe ' mallyAH mallInAmnyA videharAjavarakanyAyAH svakanyakAyAstad divyaM kuNDalayugalaM pinaddhayati, pinaddhaya-paridhApya prativisarjayati / he svAmin ! tadeSA khalu asmAbhiH kummakasya rAjJo bhavane, mallI videharAjavarakanyA-videha rAjasya kumbhakasya varA sarvaguNayuktattvAt zreSThA kanyA, Azcarya dRSTam avalokitam / tat no khalu anyA kA'pi tAdRzI devakanyA vA yAvat-atra yAvacchabdenedaM draSTa vyam-'asurakannA vA-nAgakannA vA jakravakannA vA gaMdhadhakannA vA rAjakannA vA' iti / asurakanyA vA nAgakanyA vA yakSakanyA vA gandharvakanyA vA rAjakanyA vA, iti saMskRtam , yAdRzI khalu mallI videharAjavarakanyA, yAdRzI mithilAdhI. (taeNaM se kuMbhae mallIe videharAyagharakannAe taM divvaM kuMDalajuyalaM piNaddhei ) bheMTa ko svIkAra karake usI samaya una kuMbhaka rAjA ne apanI videha rAjavara kanyA mallI kumArI ko bulAyA aura bulAkara ve do kuMDala use pahinA diye / (piNaddhittA paDivisajjei ) aura pahinA kara phira use kanyAntaH pura meM prati visarjita kara diyaa| (taM esaNaM sAmI amheM hiM kuMbharAyabhavarNasi mallI videha accherae dikhe, taM no khalu annA kAvi tArisiyA deva kannA vA jAva jArisiyANaM mallI videha0 ) isa taraha he svAmIn ! hamane kuMbhaka rAjA ke bhavana meM sarva guNa saMpanna videha rAjavara kanyA mallI kumArI rUpa azcarya dekhA hai| hamArI dRSTi meM anya koI bhI aisI deva kanyA, asura kanyA, nAga kanyA, yakSa kanyA, gaMdharva kanyA athavA rAja kanyA Azcarya rUpA nahIM hai gayA. tyAM jaIne ame temanI sAme bheTa temaja kAnana kuMDaLanI joDa mUkI. (taeNaM se kuMbhae mallIe videharAyavarakannAe taM divvaM kuMDalajuyalaM piNaHi ) bheTa svIkArIne te ja vakhate kuMbhaka rAjAe potAnI videha rAjavarakanyA bhadakhI bhArIna mAsAvI. mana masAvIna uNe tane parAvyA. (piNaddhitA paDivisajjei, ) bhane 5DerAvIna tene anyAnta:purama bhosI hIdhI. (taM esaNaM sAmI amheM hiM kuMbharAyabhavaNaMsi mallI videhaaccherae diDhe taM no khalu annA kAvi tArisiyA devakanA vA jAva jArisiyANaM mallIvideha0) A pramANe he svAmI ! ame kuMbhaka rAjAnA mahelamAM sarvaguNa saMpanna videDa. rAjavara kanyA mallI kumArInA rUpamAM Azcarya joyuM che. amArI sAme bIjI kaI paNa devakanyA asura kanyA, nAga kanyA, yakSa kanyA, gaMdharvakanyA, athavA to rAjakanyA nathI ke je evI videha rAjavara kanyA mallI kumArI jevI Azcarya rUpa hoya. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 jJAtAdharmakathAGgasUtre zvarasya kumbhakasya kanyakA mallI divyAzcaryarUpA virAjate, nAsti tAdRzI kA'pidevakanyA tathA na santyasurakanyakAdayaH kAzcidapi tattalyA iti bhAvaH / tatastadanantaraM khalu candracchAyanAmA nRpastAn arahannakapramukhAn satkArayati vastrAdinA teSAM satkAraM karoti, sammAnayati-madhuravacanAdinA prazaMsati / satkRtya saMmAnya prativisarjayati / tebhyorahannakAdibhyo vyavahartabhyaH krayavikraya vyavahAreSu rAjakIya zulkaM madIyabhRtyaina grahItavyamityAjJApanaM datvA tAn visajayati smetyarthaH / tataH khalu candracchAyo vANijakajanitaharSaH = arahannakAdi vANijakavacanazravaNena mallIkumAyAM saMjAtAnurAgaH san dUtaM zabdayati, yAva: jaisI ki videha rAjavara kanyA mallI kumArI hai / (taeNaM caMdacchAe te arahannagapAmokkhe sakkArei, sammANei sakAritA sammANittA, paDivisajjei, taeNaM caMdacchAe vANiyagajaNiyaharise dUtaM saddAvei, jAva jai vi ya NaM sA sayaM rajjamukkA, taeNaM se dUte haDhe jAva pahAretthA gamaNAe ) isa prakAra una arahannaka pramukha sAMyAtrikoM ke mukha se mallI kumArI rUpa Azcarya zravaNa kara caMdacchAya rAjA ne una arahanaka pramukha pota vaNikoM kA vastrAdi pradAna dvArA satkAra kiyA aura madhura vacanAdi dvArA unakI bahuta 2 prazaMsA kii| bAda meM unheM apane pAsa se rAjakIya zulka mApha kara visarjita kara diyA unheM isa prakAra kA " mere bhavya jana ina arahannaka Adi vyavahArI janoM se kraya vikraya ke vyavahAra meM rAjakIya zulka na leveM AjJA patra likhakara de diyA / pazcAt una arahanaka Adi vaNigajanoMke vacanoM ke (taeNaM caMdacchAe te arahannagapAmokkhe sakkArei, sammANei sakkArittA, sammANittA paDivisajjei taeNaM caMdacchAe vANiyagajaNiyaharise dUtaM sadAvei jAva jaha vi ya NaM sAsayaM rajjasukkA taeNaM se dRte haDhe jAva pahArettha gamaNAe) A rIte te arahanaka pramukha sAMyAtrikonA maeNthI malIkumArI 35 Azcarya sAMbhaLIne caMdacchAya rAjAe arahanaka pramukha te pita vaNikane vastra vagere ApIne satkAra karyo temaja madhura vacane vaDe temanA khUbaja vakhANa karyA. - tyAra bAda rAjakIya kara (mahesUla) mApha karIne temane vidAya karatI vakhate "mArA tamAma rAjakarmacArIo arahanaka vagere vepArIo pAsethI kaya viyanA vyavahAramAM rAjakIya kara le nahi " A jAtanuM AjJApatra lakhI ApyuM tyAra pachI arahanaka vagere vaNika janenA mAMthI sAMbhaLelA vacanethI mallIkumArI upara jemanA hRdayamAM prema utpanna thaye che, evA te zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TIkA a0 8 kuNAlAdhipatirukminRpavarNanam 385 atra yAvat kahaNAdidaM draSTavyam-zabdayitvA caitramavAdIta-he devAnupiya ! tvaM mithilAyAM nagaryA gatvA kumbhakaM rAjAnaM brUhi-tava kanyakAM mallI candracchAyo vAJchati' iti / yadyapi ca khalu sA svayaM rAjyazulkA = rAjyArthInI, evaM cettasyAH samagraM rAjyaM samarpayAmIti bhAvaH / tatastadanantaraM khalu sa dUtazcandracchAyanRpAjJayA hRSTatuSTaH atyantaM pramuditaH san yAvat katipaya sainyasahito rathArUDhaH prAdhArayad gamanAya=gantuM pravRtta ityarthaH / iti dvitIyasya candracchAyanAmno nRpasya sambandhaH kathitaH / / mU024 // mUlam-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM kuNAla nAma jaNavae hotthA, tattha NaM sAvatthI hotthA, tattha NaM ruppI kuNAlAhivaI nAma rAyA hotthA, tassa NaM ruppissa dhuyA dhAriNIe devIe attayA subAhanAmaM dAriyA, hotthA, sukumAla0 rUveNa ya jovaNeNaM lAvaNNeNa ya ukkiTThA ukisarIrA jAyA yAvi zravaNase mallI kumArI ke Upara jisakA anurAga utpanna ho gayA hai aise usa candracchAya rAjA ne usI samaya dUta ko bulAyA / bulA kara usase aisA kahA-he devAnupriya ! tuma mithilA nagarI meM jAkara kuMbhaka rAjAse kaho ki ApakI putrI mallI kumArI ko caMdracchAyA rAjA cAhate haiN| ____ yadi vaha putrI mere samasta rAjya ko cAhegI to maiM use apanA samasta rAjya samarpita kara dUMgA / isa taraha vaha dUta caMdracchAya rAjA kI AjJA se harSita evaM saMtuSTa hotA huA katipaya sainya sahita vahAM se ratha para ArUDha hokara mithilA nagarI kI ora prasthita ho gyaa| isa taraha yaha dvitIya caMdracchAya nAmake rAjA kA saMbaMdha khaa| sUtra " 24" caMdachAya rAjAe tarata ja dUtane bolAvyo ane tene kahyuM- he devAnupriya! tame mithilA nagarImAM jaIne kuMbhaka rAjAne kaho ke tamArI putrI malI kumArI ne caMdacchAya rAjA cAhe che. je te putrI mArA AkhA rAjyane paNa Icchaze te huM tene pitAnuM rAjya samarpavA taiyAra chuM. A rIte dUta caMdracchAya rAjAnI AjJAthI harSita temaja saMtuSTa thatuM nathI keTalAka sainyanI sAthe tyAMthI ratha upara savAra thaIne mithilA nagarI tarapha cAlyuM. A pramANe A bIjA caMdraSNAya nAmanA rAjA nA sama viSa dhyu / / sUtra " 24" // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 jJAtAdharmakathAGgasUtre hotthA, tIse NaM subAhudAriyAe annayA cAummAsiyamajaNae jAe yAvi hotthA, taeNaM se ruppI kuNAlAhivaI subAhudAriyAe cAummAsiyajaNayaM uvaDiyaM jANai, jANittA koDaMbiya purise saddAvei, sadAvittA evaM vayAsI -evaM khalu devANuppiyA ! subAhudAriyAe kallaM cAummAsiyamajaNae bhavissai, taM kalaM tubbhaNaM rAyamaggamogADhaMsi maMDabaM jalathalayadasaddhavannamalaM sAhareha jAva siridAmagaMDaM olaiMti / taeNaM se ruppI kuNAlAhivaI suvannagAraseNi sadAvei sadAvittA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA ! rAyamaggamogADhaMsi pupphamaMDavaMsi NANAvihapaMcavannehiM taMdulehiM NagaraM Alihai, tassa bahumajjhadesabhAe paTTae rayeha, raeittA jAva paJcappiNaMti, taeNaM se ruppI kuNAlAhivaI hathikkhaMdhavaragae cAuraMgiNIe seNAe mahayA bhaDacaDagarayahayaraviMdaparikkhitte aMteurapariyAlasaMparituDe subAhuM dAriyaM purao kaTTu jeNeva rAyamagge jeNeva papphamaMDave teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA hatthikhaMdhAo paccoruhai, paccoruhittA pupphamaMDavaM aNupavisai, aNupavisittA sIhAsaNavaragae puratthAbhimuhe sannisanne, taeNaM tAo aMte uriyAo subAhudAriyaM paTTayaMsi durUheti durUhittA seyapIyaehiM kalasehiM pahANeti, pahANittA savvAlaMkAravibhUsiyaM kareMti karittA piuNo pAyaM vaMdiuM uva. zrI jJAtAdharmakathAMga sUtraH 02 Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 kuNAlAdhipatirukminRpavarNanam ti, tapaNaM subAhudAriyA jeNeva ruppI rAyA teNeva uvAgacchaI uvAgacchittA pAyaggahaNaM karei, taeNaM se ruppI rAyA subAhudAriyaM aMke nivesei, nivesittA subAhudAriyAe rUveNa ya jo0 lAva0 jAva vimhie varisagharaM saddAvei, saddAvittA evaM vayAsI - tumaNNaM devANuppiyA mama docceNaM bahUNi gAmAgaranagaragihANi aNupavisasi, taM asthi tAI te kassairanno vA Isarassa vA kahiMci eyArisae majjaNae dive jArisae NaM imIse subAhudAriyAe majjaNae ? taeNa se varisadhare ruppi karayala0 evaM vayAsI evaM khalu sAmI ! ahaM annayA tubbheNaM docceNaM mihilaM gae, tattha NaM mae kuMbhagassa ranno dhUyAe pabhAvaIe devIe attayAe mallIe videharAyakannagAe majjhaNae diTThe, tassa NaM majjaNagassa ime subAhudAriyAe majjaNae sahassaipi kalaM na agghe, taNaM se ruppI rAyA varisagharassa aMtie eyamaTThe soccA Nisamma sesaM taheva majjaNagajaNitahAsa dUtaM sadAvei, sAvittA evaM vayAsI - jAva jeNeva mihilA nayarI teNeva pahAretthae gamaNAe // sU0 25 // TIkA - atha tRtIyasya rukminAmno nRpasya saMbandhaM prastauti - ' teNaM kAleNaM' ityAdi / tasmin kAle tasmin samaye kuNAlo nAma janapada : dezaH AsIt, ' teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ' ityAdi / TIkArtha - ( teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ) usa kAla aura usa samaya meM ( kuNAla nAma jaNavae hotthA) kuNAla nAmakA janapada arthAt deza thA / 387 ' teNa kAleNa samaraNa ' ityAdi || TIDArtha - (teNa kaleNa teNa samaraNa) te aNe ane te sabhaye (kuNAla nAma zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 ____ jJAtAdharmakathAGgastre tatra-tasmin deze khalu zrAvastI nAma nagaryAsIta / tatra zrAvastyAM nagayAM khalu 'ruppI' rukmI rukminAmA kuNAlAdhipatiH kuNAladezAdhipatirnAma-masiddhaH rAjA''sIt / tasya khalu rukmiNo duhitA-putrI dhAriNIdevyA AtmajA-garbhasamutpannA,subAhurnAma-subAhunAmnI dArikA kanyakA AsIt / sA subAhudArikA kIdRzItyAha-'suumAlapANipAyA' sukumArapANipAdA-komalakaracaraNavatI, tathArUpeNa=AkRtyA varNena ca, yauvanena-tAruNyena, lAvaNyena cotkRSTA-utkarSa vatI pradhAnetyarthaH, ataeva-utkRSTa zarIrA=paramasundarAgI yAvat sakalanivAguNasaMpannA (tatthaNaM sAvatthI nAma nayarI hotthA ) usa janapada-deza-meM zrAvastI nAma kI nagarI thI / (tatthaNaM ruppI kuNAlAhivaI nAma rAyA hotthAtassaNaM ruppissa dhuyA dhAriNIe devIe attayA subAhunAmaM dAriyA hotthA ) usa zrAvastI nagarI meM kuNAla deza ke adhipati jina kA nAma rukmI thA rahate the| isa rUkmI rAjA kI eka putrI thii| jisa kA nAma subAhu thaa| yaha dhAriNI devI ke garbha se utpanna huI thI / ( sukumAla0 rUveNa ya jovvaNe NaM lAvaNNeNa ya ukkiTThA, ukkiTTha sarIrA jAyA yAvi hotthA) isa ke hAtha aura caraNa hI adhika sukumAra the / yaha rUpa-AkRti aura varNa se yauvana se tathA lAvaNya se saba meM sundara mAnI jAtI thii| isa kAraNa yaha parama sundarAGgI thI aura strI saMbaMdhI samasta guNoM se yukta jaNavae hotthA) gla nAme sana56 meTale heza tA. ( tatthaNa sAvatthI nAma nagarI hotthA ) te 154-dezamA zrAvastI nAme nagarI tI. (tatthaNaM ruppI kuNAlahivaI nAmaM rAyA hotthA tassa NaM sappissa dhuyA dhAriNIe devIe attayA subAhu nAmaM dAriyA hotthA) zrAvastI nagarImAM kuNAla dezanA adhipatirukamI rahetA hatA. rukamI rAjA ne eka putrI hatI tenuM nAma subAhu hatuM. dhAri devInA garbhathI tene janma thayo hato. ( sukumAla0 rUveNa ya jovvaNe NaM lAvaNNeNa ya ukkiTThA, ukiTThasarIrA jAyA yAvi hotthA) tenA hAthapaga khUba ja sukomaLa hatA. te rUpa, AkRti, yauvana, temaja lAvaNya badhAmAM suMdara gaNAtI hatI. tethI te khUba ja suMdara aMgavALI ane strI saMbaMdhI badhA guNothI yukta hatI. zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNA TI0a0 8 kuNAlAdhipatirukminRpavarNanam 389 jAtA cApyAsIt / tasyAH khalu subAhudArikAyA anyadAkadAcit cAturmAsikaM majjanakaM snAnaM snAnamahotsavazvApyabhUt tatastadanantaraM sa rukmIkuNAlAdhipatiH suvAhudArikAyAH svaputryAzcAturmAsikamajjanakamupasthitaM jAnAti / jJAtvA kauTumbikapuruSAn = AjJAkAriNaH puruSAn zabdayati Ahvayati, zabdayitvA evamavAdIt-he devAnupriyAH! evaM khalu subAhudArikAyAH mama putryAH kalye prabhAte dvitIyadivasetyarthaH cAturmAsikamajjanakaM cAturmAsikasnAnamahotsavo bhaviSyati, tat tasmAt kalye yUyaM khalu rAjamArgamavagAr3he rAjamArgasaMnikRSTe maNDape jalasthalajadazArdhavarNamAlyaM jalajaM sthalanaM paJcavarNapuSpasamUhaM saMharata-samAnayata, yaavtthii| (tIseNaM subAhu dAriyAe annayA cAummAsiyamajjaNae jAe yAvi hotthA ) eka dina isa subAhu putrI ke cAturmAsika snAna mahotsava kA samaya AyA (taeNaM se ruppI kuNAlAhivaI subAhu dAriyAe cAummAsiya majaNayaM uvaTTiyaM jANai ) kuNAla dezAdhipati rukmi rAjA ko apanI putrI subAhu dArikA ke cAturmAsika snAnotsava kA jaba dhyAna AyA-taba ( jaNittA kauDuMbiya purise saddAvei ) aisA jAna kara usane kauTumbika puruSoM ko bulAyA- ( saddAvittA evaM vayAsI) aura bulAkara unase aisA kahA- ( evaM khalu devANuppiyA! subAhu dAriyAe kallaM cAummAsiya majjaNae bhavissai) he devAnupriyoM ! kala prAtaH kAla subAhu dArikA kA caturmAsika snAna hogaa| (taM kallaM tumbheNaM rAyama ggamogAdasi maMDavaM jalathala dasaddhavanna mallaM sAhareha ) ataH tuma loga rAja mArga ke samIpa mukhya maMDapa meM kala prAtaH kAla hI jala, sthala meM (tIseNaM subAhudAriyAe annayA cAummAsiya majjaNae jAe yAvi hotyA) eka divase subAha putrIne cAturmAsika snAna mahatsavane samaya Avye. (taeNaM se kuNAlAhivaI subAhu dAriyAe cAummAsiya majjaNayaM uvadviyaM jANaDa) kRNAla dezanA rAjA rukamIne tenI putrI subAhune cAturmAsika snAnespnaa nyAre viyA2 mAvyA tyAre (jaNittA kauTuMbiya purise sahAvei ) taNa mi puruSAne mAkhAyA (sahAvittA evaM vayAsI) mane mAsApAna mA pramANe 4thu(evaM khalu devANuppiyA! subAhudAriyAe sakallaM cAummAsiyamajjaNae bhavissai) he devAnupriye ! AvatI kAle savAre subAhu dArikAnuM cAturmAsika snAna thaze. (taM kallaM tumbheNaM rAyamaggamogADhaMsi maMDavaM jalA thala dasaddhavannamallaM sAharei) ethI tame AvatI kAle savAre rAjamArganI pAsenA mukhya maMDapamAM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 jJAtAdharmakathAgasUtre atra yAvacchabdenedaM draSTavyam-ekaMca khalu mahat zrIdAmakANDamupanayata, tasya maNDa. pasya khalu bahumadhyadezabhAge ekaM mahat zrIdAmakANDa yAvat pATalAdi puSpasamUha sahitaM gaMdhadhANi muJcat ulloce avalambayataH iti tataste kauTumbika puruSAstathaiva maNDapamadhye ulloce= candrAtape shriidaamkaannddmvlmbynti| tataH khalu sa rukmI kuNAlAdhipatiHsuvarNakArazreNi-suvarNakArAn zabdayati, zabdayitvA evaM vakSyamANa prakAreNAvAdIt- bho devAnupiyAH ! kSipameva zIghrameva, rAjamArgamavagADhe rAja mArgA''sanne puSpamaNDape nanAvidhapazcavarNe : anekavidhaiH paJcavarNarajjitaistaNDulai naMgaraM Alikhata-racayata svastikAdyAkArai zvitrayatetyarthaH / tasya likhitacitrasya utpanna hue paMca varNa ke puSpoM ko lAkara upasthita kro| (jAva siridAma gaMDe olaiMti ) tathA eka bar3A bhArI zrI dAmakAMDabahuta bar3I laMbI puSpamAlA-bhI lAnA / jo pATala (gulAba ) Adi puSpoM se guMthA huA ho aura jisa meM se nAsikA ko tRpti karane vAlI sugaMdhi nikala rahI ho / usa maMDapa ke ThIka bIco bIca Upara tane hue caMdravAmeM use laTakA denA / isa taraha rAjAkI AjJAnusAra una kauTumbika puruSoM ne saba kArya kara diyA zrIdAma kAMDa ko vahAM Upara caMdavA meM laTakA diyaa| (taeNaM se ruppI kuNAlAhivaI suvannagAraseNi sadAvei, saddAvittA evaM vayAsI khippAmeva bho devANuppiyA ! rAyamaggamo gAdasi pupphamaMDavaMsi NANAviha paMcavaNNehiM taMdulehiM NagaraM Alihaha) isa ke bAda usa kuNAlAdhipati rukmI rAjA ne sunAroM ko bulAyAaura bulA kara Danase aisA kahA he devAnupriyo ! tuma loga zIghra hI jaLa temaja sthaLanA paMcavarNanA puSpa lAve. (jAva siridAmagaDe olaiti ) temana se bhoTo zrImais-moTI puSpamALA-paNa sAthe lAve. te zrIdAmakAMDa gulAba vagere pukhethI guMthAele temaja nAsikA tRpta thAya tevI suvAsavALo he joIe. tene maMDapanI barobara vacce upara tANavAmAM AvelA caMdaravAmAM laTakAvaje. A pramANe rAjAnI AjJA sAMbhaLIne te rAja puruSae temanI AjJA pramANe ja kAma pUruM karI ApyuM. zrIdAmakAMDane adhavacce caMdaravAmAM laTakAve. (taeNaM se ruppI kuNAlahibaI suvannagAraseNi sahAvei, sadAvittA evaM vayAsI khippAmeva bho devANuppiyA ! rAyamaggamogADhaMsi puSphamaMDavaMsi NANA: viha paMcavaNNehiM taMdulehiM NagaraMAlihaha ) tyArapachI kuNAlAdhipatie sanIeAne bolAvyA ane belAvIne teone kahyuM-- zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 kuNAlAdhipatirukminRpavarNanam 391 bahumadhyadezabhAge paTTakaM racayata, racayitvA yAvata pratyarpayanti / he svAmin ! yathA devena samAdiSTa tathA sarva sAdhitamasmAbhirityevaM te kathayanti smetyarthaH / tatastadanantaraM khalu sa rUkmI kuNAlAdhipatihastiskandhavaragataH gajaskandhopari varAsane virAjamAnaH, 'cAuraMgiNIe' caturaGgiNyA gajAzvarathapadAtirUpayA ' seNAe' senayA 'mahayA bhaDacaDagaDapahayaraviMdaparikkhitte' bhahAmaTacar3agarapahayaravRndaparikSiptaH mahAbhaTAnAM caDagaraH vicchardaH samadaH anyajanaduSpavezyaH tathAvidho yaH pahayaraH samudAyastastha vRnda-samUhaH tena parikSiptaH parivRtaH, 'caDagara' iti 'pahayara' iti ca dezIyaH zabdaH samUhArthavAcakaH / antaHpuraparivArasaMparivRtaH subAhuM-mubAhurAjamArga ke samIpa bane hue puSpa maMDapa meM aneka raMgoM se raMge hue cAvaloM se nagara kI racanA kro| (tassa bahumajjhadesabhAe paTTayaM raheya) usane ThIka bIcoM bIca meM eka paTTaka banAo-(raeittA jAva paccappiNaMti ) paTaka banAkara unalogoM ne rAjA ko isakI pIche khabarakaradI-unhoM ne kahA svAmI ! jaisA kArya karane ke liye Apane AjJA pradAna kIthI-vaisAhI saba kAma hamane kara diyA hai isa prakAra kI rAjA ko sUcanA kara dI-(taeNaM se ruppI kuNAlAhivaI hatthi khaMdhavaragae cAuraMgiNIe seNAe mahayA bhaDacaDagara pahayaraviMdaparikkhitte aMteurapariyAlasaMparighuDe subAhuM dAriyaM purao kaTu jeNeva rAyamagge jeNeva puSphamaMDave teNeva uvAgacchai ) isa ke bAda ve kuNAlAdhipati rukmI rAjA hAthI para baiTha kara caturaMgiNI senA ke sAtha 2 mahAbhaToM ke samUha se ki jisa se bhItara aura koI dUsarA he devAnupriye ! tame savAre rAjamArganI pAse banAvavAmAM AvelA puSpa-maMDapamAM aneka raMgathI raMgAelA cekhAthI nagaranI racanA kare. (tassa bahumajmma desabhAe paTTaya raheya ) tenI 52 / 52 ayye me 544 manAva. (raeittA jAva paccapiNAMti ) // pramANe 544 manAvIna teoe rAjAne sUcanA karI ke he svAmI! je pramANe kAma karavAnI tame amane AjJA ApI hatI te pramANe badhuM ame taiyAra karI dIdhuM che. (taeNaM se ruppI kuNAlAhivaI hatthi khaMdhavaragae cAuraMgiNIe seNAe mahayA bhaDacaThagarapahayaraviMdaparikkhitte ahe urapariyAlasaMparibuDe subAhuM dAriyaM purao kaTu jeNeva rAyamagaM jeNeva pupphamaMDave teNeva uvAmacchai ) tyAra pachI te kuNAlAdhipati rukamI rAjA hAthI upara savAra thaIne caturagiNI senAnI sAthe sAthe jemAM koIpaNa pisI zake nahi tevA mahA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre 392 nAmnI dArikAM= putra, purataH agre kRtvA yacaitra rAjamArgoM yatraiva puSpamaNDapastatraibopAgacchati, upAgatya hastiskandhAt pratyavarohati = pratyava tarati pratyavaruhya puSpamaNDapamanupravizati, anupravizya siMhAsanavaragata: ' puratyAbhimuhe ' paurastyAbhi* mukhaH pUrvadiGmukhaH, ' sannisanne' saMniSaNNaH - upaviSTaH / tatastadanantaM ' tAo ' tAH, 'a'uriyAo' AntaH puravAsinyo vanitAH subAhudArikAM paTTake 'duruheMti' durohati = Arohayanti upveshyntiityrthH| duruhya = Arohya zvetapItakaiH = rAjatasauvarNe : kalazaiH snapayanti, snapayitvA sarvAlaGkAravibhUSitAM kurvanti kRtvA =bhUSayitvA pituH pAdau vanditumupanayanti tata khalu subAhudArikA yatraiva rukmI rAjA tautropAga manuSya ghusa nahIM sakatA hai tathA antaH pura se parivRta hote hue apanI putrI subAhudArikA ko Age karake jahAM rAjamArga ke samIpa puSpamaMDapa banAM huA thA vahAM Aye / ( uvAgacchittA hatthikhadhAo paccorUhai, paccaruhittA puSmaMDavaM aNupavisai- aNuvisittA sIhAsanavaragae purAbhisannasanne ) vahAM Akara ve hAthI ke skaMdha se nIce utare / utara kara puSpa maMDapa meM upaviSTa hue| vahAM jAkara ve pUrvadizA kI tarapha mukha kara ke zreSTha siMhAsana para baiTha gaye / (taraNaM tAo ante uriyAo subAhudAriMyaM payaMti durUheMti, durUhittA seyapIyaehiM kalasehiM vhAveMti, hAvittA savvAlaMkAravibhUsiyaM kareMti-karitA piuNo pAyaM vaMdiuM uvarNeti ) isa ke bAda una antaH pura nivAsinI striyoM ne subAhudArikA ko pATa para caDhAyA - aura caDhA karake baiThA kara ke-cAMdI aura suvarNa ke zveta pIle kalazoM se use snAna karAyA-snAna karAne ke bAda bhaTAnA samUhanI vacce temaja antaHpuranI sAthe peAtAnI putrI sukhADu dArikAne AgaLa rAkhIne jyAM rAjamArganI pAse puSpamaDapa hatA tyAM gayA. ( uvAgacchittA hatthidhAo pacorUhar3a, paccoruhittA pupphamaMDavaM aNupavisara aNupavisittA sIhAsanavaragae puratthAbhimuhe sannisanne ) tyAM AvIne tee hAthInA uparathI nIce utaryAM. utarIne teo puSpa mApanI aMdara gayA. tyAM jaIne teo pUrva dizA tarapha meM karIne eka uttama Asana upara besI gayA. ( taNaM tAo aMteuriyAo subAhudAriyaM paTTayaMti durUheMti durUhittA se - yapIehiM kalasehiM hAti, hAvittA savvAlaMkAra vibhAsiyaM kareMti karitA viNo pAyaM baMdiuM uvarNeti ) tyArabAda raNavAsanI strIoe subAhu dArikAne paTTaka upara caDhAvI ane tenA upara besADIne cAMdI temaja seAnAnA sapheda ane pILA phaLazeAthI tene zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14. - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 kuNAlAdhipatirukminRpavarNanam 393 cchati, upAgatya pAdagrahaNaM karAti / tata khalu sa rukmIrAjA subAhudArikAma>= utsaGge nivezayati, nivezya subAhudArikAyA rUpeNa ca yauvanenaca lAvaNyena ca yAvad vismitaH= Azcarya prAptaH, varSadharaM varSadharapuruSa antaH purarakSakaM SaNDapuruSa zabdayati= Ahayati, zabdayitvA evaM vakSyamANaprakAreNa, avAdIt uktavAnahe devAnupriya ! tvaM khalu mama dautyena-dUto bhUtvA bahUni grAmAkaranagaragRhANi anumavizasi, tad tasmAdbrUhi-asticApi tvayA kasyacid rAjJo vA Izvarasya vA vyavahAriNo vA sArthavAhasya vA zraSThino vA kutracid IdRzaM majjanakaM dRSTapUrva, phira use samasta alaMkAroM se vibhUSita kiyA-vibhUSita karake phira ve use pitA ke caraNoM kI vaMdanA karane ke liye le clii| (taeNaM subAhudAriyA jeNeva rUppI rAyA teNeva uvAgacchai, uvAga cchittA pAyaggahaNaM karei, taeNaM se ruppI rAyA subAhu dAriyaM aMke nivesei, nivesittA subAhudAriyAe rUveNa ya jo0 lAva0 jAva vimhie varisadharaM saddAvei ) subAhu dArikA bhI jahAM rukmI rAjA virAjamAna the-vahAM AI vahAM Akara ke usane pitA ke caraNoM meM namana kiyA isa ke bAda rAjAne usa subAhudArikA ko uThAkara apanI goda me baiThAliyA baiThAkara usa subAhudArikA ke rUpase yauvana se aura lAvaNya se vismita hue una rAjA ne varSaghara ataHpura ke rakSaka napuMsaka-kaMcukI ko bulAyA (sadAvittA evaM vayAsI-tumaNNaM devANuppiyA ! mama docceNaM bahUNi gAmAgaranagaragihANi aNupavisasi, ta atthiyAiM te kassai navaDAvI, navaDAvIne tene badhA ghareNuothI zaNagArI, zaNagArIne teo tene pitAnA caraNenA vaMdana mATe laI gaI. ( taeNaM subAhu dAriyA jeNeva ruppIrAyA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA pAyaggahaNaM karei, taeNaM se ruppIrAyA subAhudAriyaM aMke nivesei, nivesittA mubAhudAriyAe sveNa ya jo0 lAva0 jAva vimhie varisadharaM sadAvei ) subAha dArikA paNa jyAM rukUmI rAjA beThA hatA tyAM AvI, AvIne teNe pitAnAM caraNomAM vaMdana karyA. tyArabAda rAjAe subAhu dArikAne uThAvIne pitAnA meLAmAM besADI lIdhI. besADIne subAhu dArikAnA rUpa, yauvana ane lAvaNyathI vismaya pAmelA rAjAe varSadhara raNavAsanA rakSaka napuMsakakaMcukIne bolAvyA. (sadAvittA evaM vayAsI tumaNaM devANuppiyA ! mama docce NaM bahUNi gAmAgaranagara gihANi aNupavisasi, taM atthiyA te kassai rano vA isarassa vA kahiM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 jJAtAdharmakathAGgasUtre yAdRzaM khalu asyAH subAhudArikAyA majjanakam ? / yatastadanantaraM khalu sa varSa - dharaH = antaHpurarakSakaH SaNThapuruSaH, rukmiNaM karatalaparigRhItaM zira Avarta dazanakhaM mastake'JjaliM kRtvA evamavAdIt evaM khalu he svAmin ! aham anyadA = anyasmin samaye yuSmAkaM dautyena = dUto bhUtvA mithilA rAjadhAnIM pratigataH, tatra khallu mayA kumbhakasya rAjJo duhituH = putryAH prabhAvatyA devyAH prabhAvatIdevyA AtmajAyA:=aGgajAtAyAH mallayA: = mallInAmnyAH, videharAjavarakanyakAyAH yad majjanakai dRSTa, tasya khalu majjanakasya = mallImajjanakasya, idaM subAhudArikAyA majjanakaM zatastrahasatamAmapi kakSAmapi kalAM -zobhAyA aMza 'na adher3a' nArhati na prApnotIrano vA isarassa vA kahiM ci eyArisae majjaNae divve jArisaevaM imIse subAhudAriyAe majjaNae) bulAkara usase aisA kahA he devAnupriya ! tuma hamAre dUta hokara anekagrAmoM meM AkaroM meM nagaroM evaM gharoM meM jAte rahate ho, to kaho tumane pahile aisA snapana mahotsava kahI kisI rAjA kA kisI Izvara kA kisI vyavahArI kA kisI sArthavAhaka athavA kisI zreSThI kA dekhA hai jaisA ki isa subAhu dArikA kA yaha huA hai / (taeNa se varisadhare ruppi karayala0 evaM vayAsI evaM khalu sAmI ahaM annA kayAI tumbheNa docceNaM mihilaM gae, tatthaNaM mae kuMbhakassa rannoM dhUyAe pabhAvaIe devIe attayAe mallIe videharAyakannagAe majjaNae diTThe, tassa NaM majjaNagassa ime subAhudAriyAe majjaNae saya sahassaimapi kalaM na agghei ) aisA sunakara usa barSa dharane donoM hAthoM kI aJjali banAkara aura use mastaka para caDhAkara rukmI rAjA se isa cieyArisae majjaNae dina pugve jArisae NaM imI se suvAhudAriyAe majjaNae khelAvIne temaNe A pramANe kahyuM--" hai devAnupriye ! tame amArA dUtanA rUpamAM ghaNA grAmA, AkArA, nagaro ane gharamAM avara-javara karatA raheA che te batAve ke tame pahelAM evA subAhu dArikA jevA svapana mahAtsava keAi rAjA, izvara, kAI vyavahArI, keAI sAvAha athavA koI zreSThIne tyAM joyA che? ( taNaM se varisadhare rupi karayala evaM vayAsI evaM khalu sAmI ! ahaM anayA kayAI tubbheNa docceNaM mihilaM gae tattha NaM mae kuMbhagassa ranno dhUyAe bhAvaIe devIe atyAe mallIe videha rAyakannagAe majjaNae diTThe, tassa NaM majjaNagassa ime subAhudAriyAe majjaNae sayasahassaimapi kalaM na adher3a ) A pramANe sAMbhaLIne te varSa re baMne hAthanI aMjalI banAvIne tene mastake sUkIne rukamI rAjAne kahyuM ke he svAmI ! huM koI vakhata tamArA kUta zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 kuNAlAdhipatirukminRpavarNanam 395 tyrthH| tatastadanantaraM khalu sa rukmI rAjA varSadharasya-varSadhara puruSasyAntike samIpe 'eyama' zrutvA nizamya ' sesaM taheva' zeSaM tathaiva-zeSavRttAntaM candracchAyanRpavad vodhyamityarthaH / tathAcAyaM sambandhaH- sa rukmI-taM varSadhara pratyevamavAdIhe devAnupiya ! kIdRzI mallI vartate, tadA varSadhara Aha-no khallu anyA kApi tAdRzI devakanyA vA yAvat yAdRzI khalu mallI videharAjavarakanyA, atra yAvacchabdenAsuranAgayakSagandharvAdi kanyakAH saMgrAhyAH, tataH khalu sa rukmI varSadharapuruSa prakAra kahA-he svAmin / maiM kisI samaya ApakA dUta hokara mithilA nagarI gayA huAthA-vahAM maiMne kubhaka rAjA kI putrI ki jo prabhAvatI kI kukSi se avatarita huI hai mallI kumArI kA jo videha rAjA kI putriyoM meM sarvottama hai jaisA snAna mahotsava dekhA usake samakSa yaha subAhudArIkA kA majjanotsava lakSAMza-lAkha meM aMza ko bhI prApta nahI kara sakatA hai| (taeNaM se ruppI rAyA barisadharassa aMtie eyama8 soccA Nisamma sesaM taheva majjaNagajaNitahAse dUtaM sadAvei, saddAvittA evaM kyAsI jAva jeNeva mihilA nayarI teNeva pahArettha gamaNAe) isa ke bAda rukmI rAjAne jaba varSadhara ( kaMcukI puruSa ) ke mukha se aisI bAta sunI to usakA vicAra kara usane candracchAya rAja kI taraha arthAt rAjA ne varSa gharase mallI kumArI ke viSaya meM apanI jijJAsA prakaTa kI-pUchA vaha kaisI hai-taba varSadhara ne usa se kahA-he devAnupriya ! kyA kaheM-jaisA vaha hai aisI to koI bhI kanyA nahIM hai-na aisI koI deva kanyA hai na koI asura kanyA hai, na koI nAga kanyA hai, tarIke mithilA nagarImAM gaye hatuM. tyAM meM prabhAvatInA garbhathI janmelI videha rAjAnI badhI putrIomAM zreSTha kuMbhaka rAjAnI putrI malI kumArIne je snAna mahotsava je. tenI sAme subAhu dArikAne snAna mahotsava lakSAMza paNa kahI zakAya tema nathI. (taeNaM se ruppIrAyA parisadharassa aMtie ayamalu soccA Nisamma sesaM taheva majjaNagajaNitahAse dUtaM sadAvei, sahAvittA evaM vayAsI jAva jeNeva mahilA nayarI teNeva pahArettha gamaNAe) rukamI rAjAe jyAre varSadhara (kaMcukI puruSa) nA mukhethI A pramANe vAta sAMbhaLI tyAre tenA viSe vicAra karIne teNe candrachAya rAjAnI jema eTale ke rAjAe varSadharane malI kumArInA saMbaMdhamAM pitAnI IcchA jaNAvatAM kahyuM ke te kevI che? tyAre javAbamAM varSadhare kahyuM ke he devAnupriya ! zuM kahuM ? jevI te kanyA che tevI te kaI paNa nathI. evI keI nathI devakanyA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 jJAtAdharmakathAsUtre satkArayati, sammAnayati, satkRtya saMmAnya prativisarjayati, tataH khalu sa rukmI kuNAlAdhipatiH - majjanajanitaharSaH = mallImajjanakaguNazravaNasaMjAta tadviSayakArAgaH san dUtaM zabdayati, zabdayitvA evamavAdIt - yAvat atra yAvatkaraNAdidaM draSTavyam / he devAnupriya ! zIghrameva mithilAM rAjadhAnIM gatvA kumbhakaM rAjAnaM brUhi - ' rukmI kuNAla dezAdhipatistava kanyakAM mallIM vAJchati' ityAdi / tataH khala rukmiNa AdezAnusAreNa sa dUto rathArUDhaH san yatraiva mithilAnagarI, tatraitra prAdhArayad gamanAya = gantuM pravRttaH / iti tRtIyasya rukmiNo rAjJaH sambandhaH kathitaH / / sU025 / / na koI yakSa kanyA hai, na koI gandharva kanyA hai Adi 2 / aisA varSadhara se sunakara rukmI rAjA ne varSadhara kA satkAra kiyA sanmAna kiyA / satkAra sanmAna karake phira use apane pAsa se visajita kara diyaa| bAda meM kuNAla dezAdhipati una rukmI rAjA ne mallI kumArI ke majjanotsava tathA guNoM ke zravaNa se harSita aura usa kumArI meM anurakta citta ho kara dUta ko bulAyA - bulAkara phira usase aisA kahA- he devAnupriya ! tuma yahAM se zIghra hI mithilA rAjadhAnI ko jAo aura jAkara kuMbhaka rAjA se kaho ki kuNAla dezAdhipati rukmI rAjA tumhArI kanyA mallI kumArI ko cAhate hai / ityAdi isa taraha apane svAmI kI AjJA prApta kara vaha dUta ratha para savAra ho jahAM mithilA nagarI thI usa ora prasthita ho gyaa| yaha tRtIya rAjA rukmI kA saMbaMdha kahA gayA hai| sUtra 25 66 17 ke nathI asura kanyA ke nathI yakSakanyA ke nathI gadhava kanyA, vagere. A rIte vadharanI vAta sAMbhaLIne rukamI rAjAe vadharanA satkAra karyAM ane sanmAna karyuM. satkAra temaja sanmAna karIne temane potAnI pAsethI vidAya karyo. tyArapachI kuNAla dezAdhipati rukamI rAjAe mallI kumArInA majjanAtsava temaja guNeAnA zravaNathI harSita tathA te kumArImAM anurakta citta vALA thaIne dUtane khelAbyA, dUtane kheAlAvIne tene kahyuM-he devAnupriya ! tame ahIMthI satvare mithilA rAjadhAnImAM jAo ane jaine kuMbhaka rAjAne kaheA ke kuNAla dezAdhipati rukamI rAjA tamArI kanyA mallI kumArIne cAhe che vagere. A pramANe potAnA svAmInI AjJA meLavIne ta ratha upara savAra thaine mithilA nagarI tarapha ravAnA thayA. A rIte tRtIya rAjA rukamInA saMbadha vAmAM Avyo che // sUtra // 25 // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 kAzirAjazaMkhanRpavarNanam 397 mUlam-teNaM kAleNaM teNaMsamaeNaM kAsInAma jaNavae hotthA tattha NaM vANArasI nAma nayarI hotthA, tattha NaM saMkhe nAma kAsI rAyA hotthA, taeNaM tIse mallIe videharAyavarakannAe annayA kayAiM tassa divvassa kuMDalajuyalassa saMdhI visaMgha. Die yAvi hotthA, taeNaM se kuMbhae rAyA suvannagAraseNiM sadAvei, sadAvittA evaM vayAsI-tubbhe NaM devANuppiyA! imassa divvassa kuMDalajuyalassa saMdhi saMghADeha, taeNaM sA suvannagAraseNI eyamaDhe tahatti paDisuNei 2, paDisuNittA taM divvaM kuMDalajuyalaM giNhai, giNihattA jeNeva suvannagArabhisiyAo teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA suvannagArabhisiyAsu Nivesei, NivesittA bahuhiM AehiM ya jAva pariNAmemANA icchai, tassa divvassa kuMDalajuyalassa saMdhi ghaDittae, no cevaNaM saMcAei saMghaDittae, taeNaM sA suvannagAraseNI jeNeva kuMbhae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA karayala0 vaddhAvettA evaM vayAso-evaM khalu sAmI ! aja tubbhe amhe sadAvittA jAva saMdhi saMghADettA eyamANaM paJcappiNaha, taeNaMamhe taM divvaM kuMDalajuyalaM giNhAmo jeNeva suvannagArabhisiyAo jAva no saMcAemo saMghADittae, taeNaM amhe sAmI ! eyassa divvassa kuMDalassa annaM sarisayaM kuMDalajuyalaM ghaDemo, taeNaM se kuMbhae rAjA tIse suvannagAraseNIe aMtie eyamaDhe socA nisamma Asurutte tivaliyabhiuDI niDAle sAhaTu evaM vayAsI-se keNaM tubbhe kalAyANaM bhavaha ? je NaM tubbhe imassa kuMDalajuyalassa no saMcAeha saMdhi saMghA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 jJAtAdharmakathAgasUtre uttae ? suvannagAre nivvisae ANAvei, taeNaM te suvannagArA kuMbheNaM raNNA nivisayA ANattAsamANA jeNeva sAiM2 gihAI teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA sabhaMDAmattovagaraNamAyAe mihilAe rAyahANIe majjhaM majjheNaM nikkhamaMti, nikkhamittA videhassa jaNavayassa majjhaM majjheNaM jeNeva kAsI jaNavae jeNeva vANArasI nayarI teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA aggujjA. NaMsi sagaDIsAgaDaM moeMti, moittA mahatthaM jAva pAhuDaM gihaMti, giNhittA vANArasIe nayarIe majjhaM majheNaM jeNeva kAsIrAyA teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA karayala0 jAva evaM vayAsI-amheNaM sAmI ! mihilAo nayarIo kuMbhaeNaM rannA nivvisayA ANattAsamANA iha havvamAgayA taM icchAmo NaM sAmI ! tumbhaM bAhucchAyApariggahiyA nibbhayA niruvviggA suhaMsuheNaM parivasiuM / taeNasaMkhe kAsArAyA taM suvannagAre evaM vayAsI-kinaM tubbhe devANuppiyA ! kuMbhaeNaM rannA nivisayA ANattA ?, taeNaM te suvannagArA saMkhaM evaM vayAsI-evaM khalu sAmI! kuMbhagassa ranno dhUyAe pabhAvaIe devIe attayAe mallIe kuMDalajuyalassa saMdhI visaMghaDie, taeNaM se kuMbhae suvannagAraseNiM sadAvei, sadAvittA jAva nivvisayA ANattA, taM eeNaM kAraNeNaM sAmI! amhe kuMbhaeNaM nivvisayA ANattA, taeNaM se saMkhe suvannagAre evaM vayAsI--kerisiyA NaM devANuppiyA ! kuMbhagassadhUyA pabhAvaIdevIe attayA mallI videha zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 kAzirAja zaMkhanRpavarNanam 399 No rAyavarakannA ?, taraNaM te suvannagArA saMkharAyaM evaM vayAsIkhalu sAmI ! annA kAI tArisiyA devakannA vA gaMdhavvakannA vA jAva jArisiyA NaM mallI videhavararAyakannA, taraNaM se saMkhe kuMDalajuyalajaNitahAse dUyaM sahAvei, jAva taheva pahArettha gamaNAe // sU0 26 // TIkA - atha caturthasya zaGkhanAmo nRpasya sambandhaprastAvamAha-' teNaM kAle ' ityAdi / tasmin kAle tasmin samaye kAzInAma janapada AsIt, tatra khalu zaGkho nAma kAzIrAja AsIt / tatastadanantaraM khalu tasyA mallyA videharAja varakanyAyA, anyadA kadAcit = anyasmin kasmiMzcit samaye, tasya divyasya kuNDalayugalasya sandhiH sandhAnaM yojanaM, 'visaMghaDie / visaMghaTitaH = truTitazvApyabhavat, tatastadA khalu sa kumbhako rAjA suvarNakArazreNi zabdayati, 'teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM' ityAdi / TIkArtha - ( teNaM kAleNaM teNaM samaeeNaM ) usa kAla aura usa samaya meM (kAzI nAma jaNavae hotthA) kAzI nAma kA deza thA (tatthaNaM vANArasI nayarI hotthA ) usameM banArasI nAma kI nagarI thI ( tatthaNaM saMkhe nAmaM kAzI rAyA hotthA ) usameM kAzI dezAdhipati zaMkha nAma kA rAjA rahatA thA (taeNaM tIse mallIe videharAyavarakannAe annayA kayAI tarasa divvassa kuMDalajuyalassa saMdhI visaMghaDie yAvi hotthA ) eka samaya kI bAta hai ki usa videha rAja vara kanyA mallI kumArI ke una divya kuMDaloM kI saMdhI TUTa gaI una kA jor3a khula gayA / ( taeNa se kuMbhae rAyA suvannagAra seNi sahAvei sadAvittA evaM ' teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ' ityAdi / TIDArtha-' teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ' te vamate ( kAzI nAma jaNavae hotthA ) azI nAme deza Dato. ( tatthaNaM vArANasI nagarI hotthA ) tebhAM manArasa nAme nagarI hutI ( tatthaNa saMkhe nAma kAsIrAyA hotthA ) temAM azI dezanA adhipati zaMkha nAme rAjA rahetA hatA (ari tIse mallIe videharAyavarakannAe annayA kayAI tassa divvassa kuMjulasa saMdhI visaMghaDie yAvi hotthA ) eka vakhatanI vAta che ke videharAjavara kanyA mallI kumArInA vyi kuMDaLAnA sAMdhAne bhAga tUTI gaye. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 - - __ jJAtAdharmakathAGgasUtre zabdayitvA evamavAdIta-he devANupriyAH ! asya divyasya kuNDalayugalasya sandhi 'saMghADeha ' saMghaTayata sandhAna saMyojanaM kuruta tatastadA khalu sA suvarNakArazreNiH etam=kuNDalasaMdhAnakaraNarUpam artha-kArya tathA'stviti kathayitvA pratizRNotisvIkaroti, pratizrutya svIkRtya tad divyaM kuNDalayugalaM gRhNAti, gRhItvA yatraiva 'suvannagAra bhisiyAo ' suvarNakArabhisiyAH suvarNakArANAM dRSikAH AsanAni -upavezanasthAnAni tavopagacchati, upAgatya suvarNakArabhisiyAmu-suvarNakAropavezanasthAneSu nivizati-upavizati nivizya-upavizya, bahubhiH = anekavidhaiH AyaiH sAdhanaiH yAvat-atra yAvatkaraNAt-upAyaiHprayogaiH, sthitibhiH vyavasthAmiriti bodhyam / pariNamayanti-pUrvasvarUpaM sampAdayanti sA suvarNakArazreNistasya divyasya kuNDalayugalasya sandhi ghaTayitumicchatIti pUrveNa sambandhaH / vayAsI tumbheNaM devANuppiyA ! imassa divasa kuMDalajuyalassa saMdhi saMghADeha ) taba kuMbhaka rAjA ne suvarNakAroM ko bulAyA aura bulAkara una se aisA kahA-he devAnupriyoM ! tuma loga isa divya kuMDala yugala kI saMdhi ko jor3a do (taeNaM sA suvannagAraseNI eyamaDhe tahatti paDi suNei 2, paDi suNittA taM divvaM kuMDalajuyalaM giNhai, giNhittA jeNeva suvanna gArabhisiyAo teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA subannagAra misiyAsu Nivesai, NivesittA bahUhiM AehiM ya jAva pariNAme mANA icchai tassa divbassa kuMDala juyalassa saMdhittae ) usa suvarNakAra zreNI ne kuMDaloM kI saMdhi ko jor3a ne rUpa artha ko" tathAstu kahakara svIkAra kara liyA aura ve donoM divya kuMDala rAjA ke pAsa se le liye / lekara phira ve saba jahAM suvarNakAroM ke baiThane ke sthAna the vahAM cale aaye| (taeNaM se kuMbhae rAyA muvanna gAraseNiM sadAvei sadAvittA evaM vayAsI tu. meNaM devANuppiyA ! imassa divassa kuMDalajuyalassa saMddhi saMghADeha ) / tyAre kuMbhaka rAjAe sanIone bolAvyA ane bolAvIne temane kahyuM ke he devAnupriye ! tame A divya kuMDaLe ne saMdhi bhAga joDI Ape. (taeNaM sA suvannagAra seNI eyamaDhe tahatti paDimuNei 2 paDisuNittA taM dicvaM kuMDalajuyalaM giNhai, giNhittA jeNeva suvannagArabhisiyAo teNeva uvAgacchai, AgacchittA muvannagArabhisiyAsu Nivesai, NivesittA bahUhi AehiM ya jAva pariNAmemANA icchai tassa divvassa kuMDalajuyalassa saMdhittae ) te sanIoe tathAstu kahIne kuMDaLe ne tUTelA bhAgane joDavAnI ajJA svIkArI lIdhI. ane baMne divya kuMDaLe rAjAnI pAsethI teo e laI lIdhAM. lIdhA pachI teo badhA jyAM sanIone besavAnAM sthAna hatAM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TIkA a0 8 kAzirAjazaMkhanRpavarNanam 401 no caiva khalu zaknoti saMghaTayitum taiH suvarNakAraistasya truTitasya kuNDalayugalasya sandhi saMghaTayitumanekopAyAH kRtAH, paraMtu kuNDala sandheryathocita yojanA'bhAvAtte viphalaprayatnA abhUvanniti bhAvaH / tatastadanantaraM khalu sA suvarNakArazreNiyajaiva kumbhakaH-mithilArAjaH tauvopAgacchati, upAgatya karatalaparigRhItaM zira Avarta dazanakhaM mastake'naliM kRtvA karadvayaM saMyojya 'baddhAvettA ' vardhayitvA-'jayajaye' ti zabdenAbhinandya, evaM vakSyamANaprakAreNa, avAdIt-he svAmin ! evaM khalu adya yUyamasmAn zabdayatha, zabdayityA yAvat bhavadbhirevaM vayamAjJaptAH-' asya kuAkara una sthAnoM meM baiTha gaye-baiThakara una logoM ne aneka sAdhanoM se, aneka upAyoM se aneka vyavasthaoM se usa divya kuMDala ke yugala kI saMdhi ko jor3a ne kI icchA kI, parantu (no cevaNaM saMcAei saMghaDittae, taeNaM sA suSaNNagAraseNI jeNeva kuMbhae teNeva uvAgacchai ) ve usa saMdhI ko yathocita rUpa se jor3a ne meM samartha nahIM ho sake-ataH una kA samasta prayatna viphala huA- | isa taraha viphala prayatna vAle hue ve loga jahAM mithilAdhipati kuMbhaka rAjA the-vahAM gaye uvAgacchittA karayala0 baddhAvettA evaM vayAsI ) vahAM jAkara usa suvarNakAra zreNI ne donoM hAthoM ko jor3akara rAjAko badhAI dI-jaya ho vijaya ho isa taraha usakA abhinaMdana kiyA-bAda meM isa prakAra kahA- ( evaM khalu sAmI / ajja tumbhe amhe saddAveha, saddAvittA jAva saMdhi saMghADettA eyamANaM paccappiNaha ) svAmin ! Apane Aja hamalogoM ko bulAyA thA aura tyAM AvyA. tyAM teo beThA ane besIne te lekoe jAta jAtanAM sAdhano, upAye temaja aneka jAtanI vyavasthAothI baMne kuMDaLInA tUTelA bhAgane sAMdhavAnA prayatna karyA paNa (no ceva NaM saMcAei saMghaDittae, taeNaM sA suvaNNagAra seNI jeNeva kuMbhae teNeva uvAgacchai) teo kuMDaLonA tUTelA saMdhibhAgane sAMdhavAmAM samartha thaI zakayA nahi ane teonA badhA prayatna niSphaLa banyA A pramANe niSphaLa prayatna 1 tme| yA yai mithisAdhipati hu rA ta yo AyA. ( uvAgacchittA karayala0 vaddhAvettA eva vayAsI) tyA 4 te sonImAye mana hAtha joDI ne rAjAne jayathAo yathAo A pramANe nA zabdothI abhinaMdita karyA ane tyAra pachI kahevA lAgyA-- evaM khalu sAmI ! ajja tubbhe amhe sadAveha sadAvittA jAva saMdhi saMghADetA eyamANaM paccappiNaha) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 - - - -- - __ jJAtAdharmakathAGgasUtre NDalayugalasya sandhi saMghaTayata, sandhi saMghaTaya-truTitaM sandhi yojitvA-etAmAjJA =mamAjJapti pratyarpayata ' iti, tataH khalu vayaM tad divyaM kuNDalayugalaM gRhNImA, yatraiva suvarNakArarSikAH, yAvat-tauvopAgacchAmaH upAgatya tatropavizya vayaM kuNDala yugalasya saMdhi saMghaTayituM prayatnaM kRtavantaH paraMtu no zaknumaH saMghaTayituM saMyojayitum , tataH tasmAt kAraNAt khalu he svAmin ! etasya divyasya kuNDalasyAnyat sadRzaM kuNDalayugalaM ghaTayAmA=racayAmaH, tatastadanantaraMkhalu sa kumbhako rAjA tasyAH suvarNakArazreNyAH suvarNakArasamUhasya antike samIpe, etamartha-kuNDalasandhisaMghaTana bulAkara aisA kahA thA ki tuma loga isa divya kuMDala yugala kI saMdhi ko ki jo TUTa gaI hai-khula gaI hai-ThIka kara do-jor3a do-aura jor3akara hamArI isa AjJapti ko pUrNa kara isa kI hameM khabara do (taeNaM amhe taM divvaM kuDalajuyalaM giNhAmo-jeNeva suvannAgArabhisiyAo jAva no saMcAemo saMghaDittae taeNaM amhe sAmI ! eyarasa divvassa kuDalassa annaM sarisayaM kuMDalajuyalaM ghaTemo) hamane usa divya kuMDala yugala ko le liyA thA-aura lekara hama loga jahAM suvarNa kAroM ke baiTha ne kA sthAna thA-vahAM cale gaye the-vahA~ baiThakara hama logoM ne aneka sAdhanoM dvArA, aneka upAyoM dvArA aura aneka vyavasthAoM dvArA isa kuMDala yugala kI saMdhi ko jor3anekA prayatna kiyA-parantu yathocita rUpase jor3ane meM hama loga saphala prayatna nahI ho sake hai-ataH he svAmin ! ApakI AjJA ho to hama isa divya kuMDalake samAna aura dUsarA kuMDala yugala banA dete haiM-(taeNaM se kuMbhae rAyA tIse suvannagAraseNIe aMtie eyamaTuM he svAmina tame Aje amane lAvyA hatA ane bolAvIne kahyuM hatuM ke tame leke A divya kuMDaLone saMdhi bhAga tUTI gayuM che tene sAro karI Ape, sAMdhI Ape ane sAMdhIne amane khabara Ape. (taeNaM amhe taM divvaM kuMDala juyala gihAmI jeNeva suvannAgArabhisiyA o jAba no saMcAemo saMghaDittae taeNaM amhe sAmI ! eyassa divbassa kuMDalassa annaM sarisayaM kuMDalajuyala dhaTemo ) ame te kuMDaLanI jene lIdhI ane laIne jyAM sonIone besavAnI jagyAo che tyAM gayA. tyAM besIne ame lokee ghaNAM sAdhane upAyone ghaNI vyavasthAo vaDe A baMne kuMDaLanA tUTelA bhAgane sAMdhavAnA prayatna karyA, paNa teone gya rIte sAMdhavAmAM ame loke saphaLa thayA nathI, ethI he svAmI ! ApanI AjJA hoya te A divya kuMDaLo jevA ja bIjA kuLe ghaDI ApIe. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 kAzirAja zaMkha nRpavarNanam 403 yogyatArAhityarUpaM zrutvA = zabdataH karNagocarIkRtya, nizamya = arthato'vagavya, 'Asurute ' AzurutaH jhaTitikodhAviSTaH, 'tivaliyaM ' trivalikAM= rekhAtrayAbhivyakti kArikAM, ' bhiuDa ' bhrukuTiM vakrIbhUtabhruvaM, lalATe =bhAle saMhRtya = Avadhya-evaMvakSyamANaprakAreNa, avAdIt - atha khalu yUyaM ' kalAyANaM ' kalAdAnAM - kalAmAdadata iti kalAdAH svarNakArAsteSAM ke bhavatha ? na ko'pItyarthaH ye khalu yUyamasya kuNDalayugalasya no zaknur sandhi saMghaTayitum / ye khalu suvarNakArAste kalAmAtra subarNamAdAya tad vitatya rAjAdInAM manoharaM kanakamayamAbhUSaNAdikaM racayanti yUyaM tu truTitasya suvarNasandheH saMvojane'pyasamarthAH stha tarhi kalAdA kulodbhavA yUyamiti kathaMsoccA Nisamma Asurute tivaliyaM bhiuDI niDAle sAha evaM vayAsI) isa prakAra usa suvarNakAra zreNI ke mukha se isa bAta ko sunakara aura use vicAra kara vaha kuMbhaka rAjA usa para jhaTiti krodha se lAla pIlI AMkhoM vAlA ho gayA aura bhrakuTi ko mastaka para car3hAkara isa prakAra bolA ( se keNaM tunbhe kalAyANaM bhavaha ? jeNaM tubhe imassa kuMDala jayalassano saMcAeha saMdhi saMghAttae ? ) jaba tuma loga isa kuMDala yugala kI saMdhi ko hI nahIM jor3a sakate ho to phira tuma suvarNakAra kaise ? jo suvarNakAra hote haiM ve to kalAmAtra (thoDhA) bhI sonekA pasAra kara aise 2 AbhUSaNa usake banA dete haiM jo rAjAdikoMke manako bhI haraNa kara lete haiN| tuma loga to TUTe hue suvarNa kI saMdhi ko bhI joDane meM akSabha bana rahe ho to phira kaise hama tumheM suvarNakAroM ke kuloM meM utpanna huA taeNa se kuMbhae rAyA tIse suvannagAraseNIe aMtie eyama soccA Nisamma Asurute tibaliyaM bhiuDI, niDAle sAha evaM vayAsI ) A rIte sAnIenA mukhethI A vAta sAMbhaLIne ane te viSe kharekhara vicArIne kuMbhaka rAjA tenA upara khUbaja krodhathI lAla pILA thaI gayA ane bhammarI ucI caDhAvIne A pramANe kahevA lAgyA ( sekeNaM tubhe kalAyANaM bhavai ? jeNaM tubhe imassa kuMDalajuyalassa no saMcAeha saMdhi saMghADetae ?) tame A baMne kuMDaLonA tUTelA sadhibhAgane ja sAMdhI zakavAmAM asama che tyAre tame suvarNakAra kaI rIte che ! jee suvarNakAra heAya che teo tA kalA mAtra paNa seAnuM hAya tene phelAvIne evAM evAM ghareNAMo taiyAra karI Ape che ke jenAthI rAjAonA mana paNa prasanna thaI jAya che. tame leke jyAre tUTelA sAnAnA sAMdhe paNa joDI zakatA nathI tyAre abhe tabhane suvarNu azenA hunamA bhanbhelA jyA AdhAre bhAnI the ? ( suva zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 jJAtAdharmakathAGgasUtre manye, iti bhAvaH / tataH sa kumbhako rAjA kiM kRtavAn ? ityAha-'te' ityAdi, tAn suvarNakArAn nivisae' nirviSayAna svadezato niSkrAntAn AjJApayati 'mama rAjyAbahirgacchatha ' ityAjJAM dadAti smetyarthaH / tataH khalu te suvarNakArAH kumbhena=kumbhakena rAjJA nirviSayAH svadezato nirgatAbhavitum AjJaptAH santaH yauva svAni svAni gRhANi, tIvopAgacchanti, upAgasya 'sabhaMDamattovagaraNamAyAe ' sabhANDAmatropakaNamAdAya svakIyabhANDamAjanAdyupakaraNaM gRhItvA zakaTasamUhe'vasthApya mithilAyA rAjadhAnyA madhyamadhyena niSkAmanti nirgacchanti, niSkramya videhasya janapadasya madhmadhyena madhye bhUtvA, yatra kAzIjanapadaH, yauva vArANasI tatraivopAgacchanti, upAgatya 'aggujANaMsi' mAne / (suvanagAre nicisae ANavei ) isa taraha kaha kara usa kuMbhaka rAjA ne una suvarNakAroM ko apane deza se bahira nikala jAne kI-AjJA de dii| (taeNaM se suvannagArA kubheNaM rannA nivisayA ANattA samA. NA jeNeva sAI 2 gihAiM teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA sabhaMDAmattovagaraNamANAe mihilAe rAyahANIe majjhaM majjheNaM nikkhamaMti) isake bAda ve suvarNakAra kuMbhaka rAjA se apane deza se bAhira nikala jAne ke liye AjJapta hokara jahAM apane 2 ghara the vahAM Aye / vahAM Akara unhoM ne apane 2 bhAMDa bhAjana Adi upakaraNoM ko gADiyoM meM bharA aura bharAkara mithilA rAjadhAnI ke bIcoM bIca se hokara nikale / (nikkhamittA videhassa jaNavayassa majjhaM majjheNaM jeNeva kAsI jaNavae jeNeva vANArasI nayarI teNeva uvAgacchati ) aura nikala videha janapada ke bhItara se hokara jahAM kAzI deza aura banArasI nagarI thI vahAM aaye| nagAre nivvasae ANavei ) -pramANe 4DIne huna ta supArAne pitAnA dezanI bahAra nIkaLI javAnI AjJA ApI. taeNaM se muvanagArA kuMbheNaM rannA nivvisayA ANattA samANA jeNeva sAI 2gihAiM teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA sabhaMDAmattovagaraNamAyAe mahilAe rAyahANIe majjha majjheNaM nikkhamaMti) tyAra pachI te sonIo kuMbhaka rAjAnI pAsethI pitAnA dezamAMthI bahAra nIkaLI javAnI AjJA sAMbhaLIne jyAM potAnuM ghara hatuM tyAM AvyA. tyAM AvIne teo e pitAnA vAsaNa vagere sAmAnane gADIomAM bharyo. ane bharIne mithilA rAjadhAnInA rAjamArge thaIne nIkaLyA. (nikkhamittA videhassa jaNavayassa majjha majjheNaM jeNeva kAsI jaNavae jeNeva vANArasI nayarI teNeva uvAgacchaMti ) ane nIkaLIne videha jana padanI vacce thaIne jyAM kAzIdeza ane banArasI nagarI hatI tyAM gayA. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TIkA a0 8 kAzirAjazaMkhanRpavarNanam 405 agrodyAne pradhAnodyAne, sagaDIsAgaDa' zakaTIzAkaTa-ladhuzakaTavRhacchakaTAnAM samUha 'moeMti' mocayanti zakaTebhyo balI vardAn pRthak kurvanti mocayitvA mahArtha =mahAprayojanakaM yAvat-mahAdha mahAmUlyakaM mahArha mahatAM rAnAdInAM yogyaM, prAbhRtam upahAraM gRhNanti, gRhItvA vArANasyA nagaryA madhyamadhyena vArANasyA nagaryAmadhye bhUtvA yauva zaDragvaH zaGkhanAmA kAzirAjastauvopAgacchanti / upAgatya karatala yAvat mastake'JjaliM kRtvA evaMvakSyamANaprakAreNa avAdIhe svAmin ! evaM vayaM khalu mithilAyA nagaryAH kumbhakena rAjJA nirviSayAH svadeza nirgatA bhavitumAjJaptAH santa iha ' havyamAgayA' havyamAgatAH zIdhramAgatAH, (uvAgacchittA aggujANaMsi sagaDI sAgaDaM moeMti, moittA mahatthaM jAva pAhuDaM giNhaMti, giNhittA vANArasIe nayarIe majjhamajjheNaM jeNeva saMkhe kAsI rAyA teNeva uvAgacchaMti ) vahAM Akara unhoMne apanI 2 gAr3I aura gAr3oM ko vahAM ke bagIce meM ThaharA diyA aura ThaharA kara phira ye saba mahArthasAdhaka-kImatI tathA rAjAdikoM ke yogya bheTa ko lekara bAnArasI nagarI ke bIca se hokara jahAM kAzI rAja zaMkha rAjA the vahAM Aye ' ( uvAgacchittA karayala jAva evaM vayAsI-amheNaM sAmI! mihilAo-nayarIo kuMbhaeNaM rannA nivvisayA ANattA samANA ihaM havvamAgayA) vahA~ Akara unhoMne donoM hAthoM ko jor3a kara aura unakI aMjali ko mAthepara rakhakara rAjA ko namaskAra kiyA, bAda meM isa prakAra ve kahane lage he svAbhin ! hamalogoM ko kubhaka rAjA ne uvAgacchittA aggu jjANaMsi sagaDI sAgaDaM moeMti, moittA mahatthaM jAva pAhuDaMgiNhaMti, giNhittA vANArasIe nayarIe majjha majjheNaM jeNeva saMkhe kAsI rAyA teNeva uvAgacchati) tyAM AvIne teo e pita pitAnI gADIo temaja gADAMone. tyAMnA khAsa udyAnamAM rokyAM ane rokIne teo badhA mahArtha sAdhaka bahuMja kImatI temaja rAjA vagare ne cagya evI bheTa laIne banArasI nagarInI ThIka vacce thaIne jyAM kAzIrAja zaMkharAjA hatA tyAM gayA. uvAgacchittA karayala0 jAva evaM vayAsI amheNaMsAmI ! mihalAo nayarIo kuMbhaeNaM rannA nivisayA ANatA samANA iha-havvamAgayA ) tyAM jaIne temaNe baMne hAtha joDIne aMjalI mastake mUkIne rAjAne vaMdana karyo ane teo kahevA lAgyAM-he svAmina ! kuMbhaka rAjAe amane lekane mithilAnagarIthI bahAra jatA rahevAnI AjJA ApI che mithilAnagarInI bahAra kahA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 jJAtAdharmakathAgasUtre tat-tasmAt icchAmaH khalu he svAmin ! yuSmAkaM bAhucchAyA parigRhItAH bhujacchAyA samAzritAH ataeva nirbhayAH, nirudvignAH udvegarahitAH, sukhaM sukhena= atimukhena parivastumicchAma iti pUrveNa sambandhaH / tatastadanantaraM khalu zaGkhaH kAzirAjastAn suvarNakArAnevamavAdIt-he devAnupriyAH ! kiM- kutaH khalu yUyaM kumbhakena rAjJA nirviSayA AjJaptAH ? tataH khalu te suvarNakArAH zaGkhamevamavAdIt-he svAmin / evaM khalu kumbhakasya rAjJo duhituH= mithilAnagarI se vahAra calejAne kI AjJA dI-so hamaloga vahAMse nirvAsita hokara yahAM Aye haiM-(taM icchAmoNaM sAmI ! tubha bAhucchAyA pariggahiyA nimbhayAniviggA suhaM suNehaM parivasiuM ) ataH he svAmin ! ApakI bAhucchAyA kA Azraya lekara hamaloga yahAM nirbhaya aura nirudvigna hokara zAnti pUrvaka Ananda ke sAtha rahanA cAhate haiM (taeNaM saMkhe kAsIrAyA te suvannAgAre evaM vayAsI) unakI isa prakAra kI bAta sunane ke bAda kAzI dezAdhipati zaMkha rAjA ne unase aisA kahA-(kinna tubbhe devANuppiyA! kubhaeNaM rannA nivisayA ANattA) he devaanupriyoN| kisa kAraNa se kuMbhaka rAjA ne Apa logoM ko mithilAnagarI se bAhara cale jAne kI AjJA pradAna kI (taeNaM te suvannagArA saMkhaM evaM vayAsI) suvarNakAroM ne pratyuttarameM zaMkha rAjA se isa prakAra kahA-( evaM khalu sAmI ! kuMbhagassa rano DavAnI AjJA karavAthI ethI ame tyAMthI nirvAsita thaIne ahIM AvyA chIe. (taM icchAmo NaM sAmI ! tubbhaM bAhucchAyA pariggahiyA nibbhayA nirUbiggA muhaM suheNaM parivasiuM) ethI he svAmin ! tamArI bAhucchAyAnA AzrayamAM ame leke nirbhaya ane nirUdvigna thaIne zAMtithI sukhethI ahIM rahevA IcchA rAkhIe chIe. (taeNaM saMkhe kAsI rAyA te suvannAgAre evaM vayAsI ) temanI A pramANe vinaMtI sAMbhaLIne kAzI dezAdhipati zaMkha rAjAe temane kahyuM (kinnaM tumbhe devANuppiyA ! kuMbhaeNaM rannA nivisayA ANattA) he devAnupriye ! kuMbhaka rAjAe tamane zA kAraNathI mithilA nagarInI bahAra jatA rahevAnI AjJA ApI che? ( taeNa te suvannAgArA saMkha evaM vayAsI ) sanIoe javAbamAM zaMkha rAjAne A pramANe kahyuM ke zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 kAzirAja zaMkhanRpavarNanam putryAH prabhAvatI devyA AtmajAyA: = aGgajAtAyAH, mallayA: = mallIkumArikAyAH, kuNDalayugalasya sandhivisaMghaTitaH = truTitaH / tataH khalu sa kumbhakaH suvarNakAra zreNim = asmAnityarthaH zabdayati, zabdayitvA yAvat-atrayAvaccha denedaM draSTavyamtenaivaM vayamAjJaptAH - asya kuNDalayugalasya sandhi saMghaTayata sandhi saMghaTa= truTitaM sandhi yojayitvA etAmAjJAM = mamAjJaptiM, pratyarpayata " iti tataH khalu vayaM tad divyaM kuNDalayugalaM gRhItvA nijopavezanasthAnamAgatya tatropavizya nAnAvidhairupAyaiH pUrvasvarUpaM sampAdayantastasya kuNDalayugalasya saMdhiM saMghaTayituM prayAsaM kRtavantaH, parantu no zaknumaH saMghaTayitum, tataH khalu kumbhakasya rAjJaH purogatvA'smAbhirevamAvedi - dhUyAe pabhAvaie devIe attayAe mallIe kuDalajuyassa saMdhI visaMghaDie-taeNa se ku bhae suvannagAra seNi saddAvei, saddAvittA jAva nivvi sayA ANattA) he svAmIn ! kuMbhaka rAjA kI putrI ki jo prabhAvatI kI kukSi se utpanna huI hai aura jisakA nAma mallI kumArI hai ke do kuMDaloM kI saMdhI vighaTitaho gaI thI so kuMbhaka rAjAne hamasaba suvarNa kAroM ko bulAyA thA aura aisA kahA thA ki tuma loga ina kI saMdhI ko joDa kara che Ao hamalogoM ne unakI AjJAnusAra una donoM kuMDalo ko leliyA aura lekara hamaloga apane 2 baiThane ke sthAna para cale Ae vahAM baiThakara hamalogoM ne nAnA prakAra ke upAyoM se una kuMDaloM ko pUrvAvastha banAne ke liye truTita saMdhI ko joDane kA bahuta prayAsa kiyA parantu yathAvat hamaloga use saMghaTita nahI kara sake ataH hamaloga unake samIpa pahu~ce aura vahAM jAkara unase prArthanA kI ki B 407 ( evaM khalu sAmI ! kuMbhagarassa ranno dhUyAe pabhAvaie devIe attayAra mallIe kuMDalajuyalassa saMdhI visaMghaDie taraNaM se kuMbhae suvannagAraserNi sahAve, sadAvittA jAva nivvisayA ANattA ) he svAmIn ! prabhAvatI rANInA garbhathI janma pAmelI kubhaka rAjAnI putrI mallI kumArInA e kuMDaLonA sAMdhA tUTI gayA kuMbhaka rAjAe badhA sAnIAne khelAvyA ane kahyuM ke tame leke A kuMDaLonI sa Mdhine joDI Ape. amee temanI pAsethI kuMDaLo laI lIdhA ane laine ame badhA khetapeAtAnA mesavAnA sthAne AvI gayA. tyAM besIne samose ltjAtanA upAyathI te kuMDaLAne pahelAMnA jevA ja sArA manAvI ApavAnI eTale ke tUTelA sadhi bhAga phrI sAMdhI ApavA mATe ghaNA prayatna karyo paNa te kuMDaLAne pUrvavat sArA karavAmAM samatha thai zakayA nahi ame leAko rAjAnI pAse gayA ane temane vinaMti karI ke he mahArAja ! ame bahu ja zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 jJAtAdharmakathAGgasUtre tam - asya divyasya kuNDalayugalasya sandhi saMghaTayitu prayAsaM kRtavantaH, paraMtu no zaknumaH saMghaTayitum, tataH khalu kumbhakasya rAjJaH puro gatvA'smAbhireva mavAditasya divyasya kuNDalayugalasya sandhi saMghaTayituM prayatnaM kRtavanto'pi vayaM no zaktAH saMghaTayitum, tasmAt khalu he svAmin / etatsadRzamanyat kuNDalayugalaM ghaTayAmaH iti / tataH krodhAviSTena kumbhakena rAjJA evaM ' nivvisayA' nirviSayA svadezato nirgatA bhavitum, AjJaptAH - AdiSTAH / tataH sa zaGkhaH kAzIrAjaH suvarNakArAnevamavAdIt - he devAnubhiyAH / kIdRzI khalu kumbhakasya rAjJo duhitA = putrI prabhAvatyA devyA AtmajA - aGgajAtA, mallI mahArAja hamaloga prayatna karane para bhI isa kArya meM asaphalita ho rahe haiM - ataH ApakI AjJA ho to hama inhIM kuMDaloM jaisA kuMDala aura banAdeveM- basa hamArA itanA hI kahanA thA ki rAjA ikadama krodha ke Aveza meM A gaye aura hamalogoM ko apane deza se nikala jAne kI AjJA de baiThe | basa (taM eeNaM kAraNaM sAmI ! amhe kubhaeNaM nivvasayA ANattA-taeNa se saMkhe suvannagAre evaM vayAsI- kerisiyA NaM devAzupiyA ! kuMbhagadhUyA pabhAvaie devIe attayA mallI videha rAyavarakannA) he svAmI yahIkAraNa hai ki jisase hamaloga kuMbhaka rAjA ke dvArA deza se nikala jAne ke liye AjJaptahue haiM- zaMkha rAjAne una suvarNa karoM ko apane rAjya meM basane ke liye khuzI se AjJApradAna kI / isa prakAra sunane ke anantara usa zaMkha rAjA ne suvarNakAroM se isa prakAra kahA - he devAnupriyoM ! kaho - kubhaka rAjA kI vaha videhavara - prayatna karyAM chatAM A kAmamAM ame saphaLa thai zakayA nahi. ethI tame AjJA Ape te A kuMDaLo jevAM ja khIjA be kuMDaLA ghaDI ApIe. amArI A vAta sAMbhaLIne rAjA ekadama lAlaceALa thaI gayA ane amane peAtAnA dezathI bahAra javAnI AjJA ApI dIdhI. ( taM eeNaM kAraNaM sAbhI ! amheM kuMbhae NaM nivvisayA ANatA taraNaM se saMkhe suvanagAre evaM vayAsI kerisiyANaM devANupiyA ! kuMbhagadhUyA pabhAvaie devIe acayA mallI videharAyavara kannA ) huM svAmIt! basa e kAraNane lIdhe ja kubhaka rAjAe amane dezavaTA ApyA. zakha rAjAe te badhA sesanIone peAtAnA dezamAM rahevAnI khuzIthI paravAnagI ApI. sAnIenI A badhI vAta sAMbhaLIne za Mkha rAjAe temane kahyuM ke-hai zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 kAzirAja zaMkha nRpavarNanam 409 videharAjavarakanyakA ?, tataH khalu te suvarNakArAH zaGkha rAjAnamevamavadan - he svAmin ! no khalu anyA kAcit tAdRzI devakanyA vA gandharvakanyA vA yAvatatra yAvacchenedaM bodhyam - asurakanyA nAgakanyA yakSakanyA vA iti, yAdRzI khalu mallI videharAjavarakanyA mallIsadRzI kA'pi kanyA lokatraye nAstItyarthaH / tataH khalu sa zaGkhaH kAzIrAjaH kuNDalayugalajanitaharSaH - kuNDalayugalamahasvazravaNa saMjAtamallI viSayakAnurAgaH san taM zabdayati yAvat atra yAvacchandenedaM draSTavyamzabdayitvA evamavAdIt - he devAnupriya ! zIghrameva mithilAM gatvA kumbhakaM rAjAnaM rAja kanyA mallI kumArI - ki jisakA janma prabhAvatI kI kukSi se huA hai - kaisI hai ? (tapaNaM te suvannagArA saMkharAya evaM vayAsI - No khalu sAmI ! annA kAi tArisiyA devakannA vA gaMdhavvakannA vA jArIsiyANaM mallI videhavarAyakannA - taraNaM se saMkhe kuDalajuyalajaNitahAse dUyaM sahAve, jAva taca pahArettha gamaNAe ) isake pratyuttara meM una suvarNa kAroMne zaMkha rAjA se isa prakAra kahA he svAmin! aisI to koI devakanyA bhI nahIM hai, gaMdharva kanyA bhI nahI hai, asurakanyA bhI nahIM hai, nAgakanyA bhI nahA hai aura na koI yakSa kanyA hI hai ki jaisI videha vara rAjakanyA mallIkumArI hai| tAtparya isakA yahI hai ki - mallI kumArI jaisI kanyA lokatraya meM bhI nahI hai / isa prakAra kuMDalayugala ke mahatva zravaNa se mallIkumArI ke viSaya meM jise anurAga (bhAva utpanna ho cukA hai aise usa zaMkha rAjAne dUtako bulAyA - bulAkara usa se aisA kahA - he devAnupriya ! tuma zIghra hI mithilA jAkara kubhaka devAnupriye ! batAve| kuMbhaka rAjAnI videhavara rAjakanyA mallIkumArI ke jenA janma prabhAvatInA garbhathI thayA che te kevI che ? ( taNaM te suvanagArA saMkharAyA evaM kyAsI - No khalu sAmI ! annA kAI tArisiyA devakannA vA gaMdhavtrannA vA jArisiyANaM mallI videhavara rAya kannAtaNaM se saMkhe kuMDalajuyalajaNitahAse dUyaM sahAveI, jAva taheva pahArettha gamaNAe ) tenA javAkhamAM seAnIoe zakha rAjAne A pramANe kahyuM ke-he svAmIn ! jevI videhara rAjakanyA mallIkumArI che tevI teA devakanyA paNa nathI, gaMdhakanyA paNa nathI, asura kanyA paNa nathI, nAgakanyA paNa nathI ane yakSa kanyA paNa nathI. tAtparya e che ke-mallIkumArI jevI kanyA traNe leAkAmAM paNa nathI. A rIte kuMDaLonA mahattva viSe vAta sAMbhaLatAM ja mallI kumArInA upara jenA manamAM anurAga janma pAmyA che evA te za'kha rAjAe kUtane khelAvye ane tene A pramANe kahyuM ke he devAnupriya ! tame mithilA nagarImAM satvare zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 jJAtAdharmakathAsUtre brUhi - zaGkhaH kAzirAjastatra kanyakAM mallIM vAJchati' ityAdi / tathaiva = pUrvokta rukmidUtatrat, prAdhArayad gamanAya = tataH zaGkhasya kAzIrAjasyAjJayA sa dUto rathArUdraH san yatraiva mithilAnagarI tatraiva gantuM pravRtta ityarthaH / iti caturthasya zaGkhasva rAjJaH sambandhaH kathitaH / / sU0 26 / / mUlam - teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM kuru jaNavae hotthA, tattha NaM hatthiNAuranayare adINasattU nAmaM rAyA hotthA, jAva vihara, tattha NaM mihilAe kuMbhagassa putte pabhAvaIe atae malae aNujANae malladinnae nAmakumAre jAva juvarAyA yAvi hotthA taNaM malladinne kumAre annayA koDuMbiya0 sadAvei, sadAvittA evaM vayAsI - gacchaha NaM devANupiyA ! tubbhe mamaM pamadavasi egaM mahaM cittasabhaM kareha aNega jAva paJcappiNaMti, taeNaM se malladine cittagaraseNiM saddAvei, saddAvittA evaM vayAsI - tubbhe NaM devANuppiyA ! cittasabhaM hAvabhAvavilAsa vibboyaka liehiM rUvehiM citteha, cittittA jAva paccaSpiNaha, taraNaM sA cittagara seNI tahati paDisuNei, paDisuNittA jeNeva sayAI gihAI teNeva uvAgacchati, uvAgacchittA, tUliyAo vannaeya gioihai, rAjAse kaho ki kAzI dezAdhipati zaMkha rAjA ApakI kanyA mallI kumArI ko cAhate haiM ityAdi / (6 isa prakAra apane rAjA kAzI rAja kI AjJA se vaha dUta ratha para ArUDha hokara jahAM mithilA nagarI thI usa ora cala diyaa| isa taraha yaha caturtha zaMkha rAjA kA vRttAnta prakAra kahA gayA hai| sUtra 26 19 pahoMcA ane kuMbhaka rAjAne kahe ke kAzI dezAdhipati za`kha rAjA tamArI kanyA malTIkumArIne cAhe che vagere. A rIte peAtAnA rAjA kAzI rAjAnI AjJA meLavIne ta ratha upara savAra thayA ane je tarapha mithilA nagarI hatI te tarapha ravAnA thayA. A rIte A cAthA za kha rAjAnuM varNana karavAmAM AvyuM che. / / sUtra "" 26 // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 adInazatrunRpavarNanam 411 giNhittA jeNeva cittasabhA teNeva aNupavisai, aNupavisittA bhUmibhAge viraMcai, viraMcittA bhUmi sajjei, sajjittA cittasama hAvabhAva jAva citteuM payattA yAvi hotthA, taeNaM egassa cittagarassa imeyArUvA cittagaraladdhApattA abhisamannAgayAjassa NaM dupayassa vA cauppayassa vA apayassa vA egadesamavi pAsai, tassa NaM desANusAreNaM tayANurUvaM rUvaM nivvattei, taeNaM se cittagaradArae mallIe javaNiyaMtariyAe jAlaMtareNa pAyaMgudraM pAsai, taeNaM tassa cittagarassa imeyArUve jAva seyaM khalu mamaM mallIe evi pAyaMguTTANusAreNaM sarisagaM jAva guNo vaveyaM rUvaM nivvattittae, evaM saMpehei,saMpehittA bhUmibhAgaM sajei, sajittA mallIevi pAyaMguTTANusAreNaM jAva nivvattei, taeNaMsA cittagaraseNI cittasabhaM hAvabhAva jAva cittei, cittittA jeNeva malladinne kumAre teNeva jAva etamANattiyaM paccappiNai, taeNaM malladinne cittagaraseNiM sakArei, sammANei, sakAritA sammANittA vipulaM jIviyArihaM pIidANaMdalei, dalittA paDivisajei / taeNaM malladinne annayA pahAe aMteurapariyAlasaMparivuDe ammadhAIe saddhiM jeNeva cittasabhA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA ciMttasabhaM aNupavisai, aNupavisittA hAvabhAvavilAsa vibboyakaliyAI rUvAiM pAsamANe2 jaNeva mallIe videharAyavarakannAe tayANurUve Nivvattie teNeva pahArettha gamaNAe // sU027 // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 412 jJAtAdharmakathAGgasUtre TIkA-atha paJcamasyAdInazatrunAmmo rAjJaH sambandhamastAvamAha-'teNaM kAleNaM' ityAdi / tasmin kAle tasmin samaye kurujapadA-kuru nAmako dezaH, AsIt , tatra-tasmin deze, hastinApure-nagare adInazatru ma rAjA''sItyAvad viharati -rAjyaM pAlayan sa Asta smetyarthaH / itazca tatra khalu mithilAyAM kumbhakasya putraH prabhAvatyAH AtmajaH-aGgajAtaH, mallyA-mallIkumArikAyA anujAtakA ladhubhrAtA, malladatto nAma kumAraH, yAvad-rAjanItikuzalo yuvarAjazvApyabhUt / tatastadanantaraM malladattaH kumAraH 'teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM' ityAdi / TIkArtha-(teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM) usa kAla aura usa samayameM (kuru jaNavae hotthA-tatthaNaM hathimAuranayare adINa satU nAmaM rAyA hotthA jAva viharai ) kuru nAma kA deza thA-usa meM hastinApura nAma ke nagara meM adIna zatru nAma ke rAjA rahate the| ye nyAnya nIti ke anusAra apane rAjya kA paripAlana acchI taraha se karate the| (tattha NaM mihi lAe kuMbhagassa putte pabhAvaie attae mallIe aNu jANae malla dinnae nAma kumAre jAva juvarAyA yAvi hotthA ) usa mithilA nagarI meM kuMbhaka rAjA ke yahAM prabhAvatI se eka putra aura huA thA jisa kA nAma malla datta kumAra thA yaha mallI kumArI kA choTA bhAI thaa| rAjanIti meM yaha vizeSa niSNAta thaa| ataH rAjA ne ise yuvarAja ' teNaM kAleNaM teNe samaraNaM ' ityaadi| sAtha-( teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ) ta ne bhane te samaye (kurujaNavae hotthA tatthaNaM hathiNAuranayare adINasattU nAmaM rAyA hotthA jAva viharai) kara nAme deza hato. temAM hastinApura nAme nagaramAM adInazatru nAme rAjA rahetA hatA. te nyAya ane nItine anusarIne rAjya-zAsana calAvate hate. (tattha NaM mahilAe kuMbhagassa putte pabhAvaie attae mallIe aNujANae malla. dinnae nAmakumAre jAba juvarAyA yAvi hotthA ) te mithilA nagarImAM kuMbhaka rAjAne tyAM prabhAvatI rANunA garbhathI eka putrane janma thayela hatuM tenuM nAma maladattakumAra hatuM ane te mallIkumArIne nAne bhAI hatA. rAjanItimAM te khUba ja niSNAta hatA. ethI rAjAe yuvarAjapade tenI nImaNuka karI hatI, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 adInazatrunRpavarNanam 413 anyadA-anyasmin kasmiMzcitsamaye, kauTumbikapuruSAn zabdayati-Ahvayati, zabdayitvA=AhUya, evaM vakSyamANaprakAreNa, avAdIt- he devAnupriyAH ! gacchata khalu yUyaM mama 'pamadavaNaMsi' pramadavane = antaHpurasthitodyAne, ekAM mahatI 'cittasabhaM' citrasabhAM-citragRhaM 'kareha' kArayata citrasabhAyA vizeSaNamAha'aNega' iti-aNegakhaMbhasayasaMniviTTha' anekastambhazatasaMniviSTam, anekeanekaprakArA nAnAvarNadedIpyamAnacAkacikyacaJcaccakSuzcittAhAdajanakamaNigatavicitrazilparacanA suzobhitA ye stambhAH suvarNamayastambhAH, teSAM zataiH saMniviSTam =samanvitam , ' jAva paccappiNaMti' yAvat pratyarpayanti-kauTumbikapuruSAstathaiva citrasabhAM kRtvA malladattasya puraH samAgatya tadAjJAM nivedayaMti, bhavadAjJA'nusA. reNa sarva sAdhitamasmAbhiriti kathayanti smetyarthaH / tataH khalu sa malladattazcitrakA pada pradAna kara diyA thA / (taeNaM malladinne kumAre annayA koDu biya0saddAvei saddAvittA evaM vayAsI-gacchahaNaM devANuppiyA! tumbhe mamaM pamavaNaMsi ega mahaM cittasabha kareha aNega jAva paccappiNaMti ) eka dina malladinna kumAra ne kauTumbika puruSoM ko bulAyA-bulAkara una se aisA kahA-he devAnupriyoM ! tuma jAo aura pramadodyAna meM-antaH purasthita bagIce meM eka bar3A citragRha bnaao| ___ vaha aneka suvarNa maya staMbhazata se samanvita ho / ina staMbho meM nAnA varNa ke camakIle maNi jar3e hue hoN| jo apanI cAkacikya se cakSu aura citta ke AhlAdaka ho| ina maNiyoM dvArA una staMbhoM meM vicitra zilpa racanA kI gaI ho| isa prakAra malladatta kumAra kI AjJA prApta kara una kauTumbika puruSoM ne usI ke anusAra citra gRha kI racanA (taeNaM malladinne kumAre annayA koDuMbiya0 sadAvei sadAvittA evaM vayAsI gacchahaNaM devANuppiyA! tumbhe mamaM pamadavaNaMsi ega mahaM cittasabhaM kareha aNega jAva pacappiNaMti) eka divase malladinakumAre kauTuMbika puruSane bolAvyA ane bolAvIne temane kahyuM ke he devAnupriye ! tame pramodyAnamAM jAo ane tyAM raNavAsana udyAnamAM eka moTuM citragRha taiyAra kare. citragRha seMkaDe sonAnA thAMbhalAvALuM hovuM joIe. te thAMbhalAomAM camakatA ghaNuM maNio jaDelA hovA joIe. pitAnA prakAzathI jonArAnI AMkhane AMjI de tevuM temaja cittane AhUlAda ApanAruM hovuM joIe. maNio vaDe tenA thAMbhalAomAM jAtajAtanA zilpanI racanA karavAmAM AvelI hovI joIe. A rIte maladatta kumAranI AjJA meLavIne kauTuMbika puruSee zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 jJAtAdharmakathAGgasUtre karazreNi-citrakArAn zabdayati, zabdayitvaivamavAdIt- he devAnupriyAH ! yUyaM khalu citrasamAM-citragRhaM 'hAvabhAvavilAsabbioyakaliehi' hAvabhAvavilAsabibbokakalitaiH =zRGgArabhAvAbhyAM saMjAtA strIceSTA hAvaH, bhAvo manovikAraH, vilAso hAvabhedaH vibbIka:-abhimataprAptAvapigarvAdanAdaraH, ayamapi hAvabhedaH / anyetvevamAhuH hAvo mukhavikAraH syAd bhAvazcittasamudbhavaH / vilAso netrajo jJeyo vibhramo bhU samudbhavaH ||iti| karake use khabara dI ki ApakI AjJAnusAra hamane saba kAma kara liyA hai| (taeNase malladinne cittagaraseNiM sadAvei,sadAvittA evaM vayAsI) isake bAda usa malladatta kumAra ne citrakAroM ko bulavAyA aura bulA. kara unase isa prakAra kahA-(tumbheNaM devANuppiyA ! cittasabha hAvabhAva vilAsa vibboyakaliehiM rUvehiM citteha cittittA jAva paccappiNaha ) he devAnupriyoM ! tuma loga citragRha ko hAva, bhAva, vilAsa, evaM vinyoka yukta citro se citrita kro| striyoM kI jo ceSTA zRMgAra evaM mano vikAra janya hotI hai-usa kA nAma hAva hai / mAnasika vikRtikA nAma bhAva hai / vilAsa hAva kA hI eka prakAra hai / abhi mata (icchita) kI prApti hone para bhI jo garva se usa meM anAdara hotA hai-usa kA nAma vibboka hai / yaha bhI hAva kA hI eka bheda hai / ina hAva bhAvAdikoM ke viSaya meM koI 2 aisA bhI kahate haiM ki mukha kA jo vikAra hotA hai vaha hAva hai, citta se jo vikAra utpanna hotA hai, vaha bhAva hai| netra temanI AjJA pramANe ja citragRhanuM nirmANa karIne temane khabara ApI ke AjJA mujaba ame e badhuM kAma pUruM karI nAkhyuM che. (taeNaM se malladinne cittagaraseNi sadAvei sadAyittA evaM vayAsI) tyArabAda maladatta kumAre citrakArone belAvyA ane bolAvIne temane kahyuM ke ( tumbhe NaM devANuppiyA ! cittasameM hAvabhAva vilAsavibboyakaliehiM rUvehi citteha, cittittA jAva paJcappiNaha) he devAnupriye ! tame citraguhane hAva, bhAva, vilAsa ane biekavALA citrathI citrita kare. strIonI gAra ane mane vikAra janyane ceSTAo hAva kahe che. mAnasika vikRtinuM nAma bhAva che. abhimata (icchita) nI prApti hevA chatAM paNa garvathI je te anAdara hoya che tenuM nAma vibleka che. te paNa hAvane ja eka prakAra che. A hAva, bhAva vagerenA viSe keTalAka A pramANe paNa kahe che ke mane vikAra ja hAva che, cittathI janme che te zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 adInazatrunRpavarNanam 415 etairevAdibhiH kalitaiyuktaiH, rUpaiH-citravizeSaiH citrayata-citritaM kurUta, citrayitvA yAvat pratyarpayata-mamAjJA saMpAditeti mAM kathayatetyarthaH / tatastadanantaraM khalu sA citrakArazreNiH tatheti=' tathA'stu ' ityuktvA pratizRNoti-strIkurute sma / pratizrutya yatraiva svakAni gRhANi, tatraivopAgacchati upAgatya ' tUliyAo bannae ya' tUlikA varNakAMzca tUlikAH kezamapyazcitralekhanarcikAH, varNakAn= paJcavarNakadravyANi, ca gRhNAti, gRhIkhA yatraiva citrasabhA tatraivAnupravizati, anupavizya bhUmibhAgaM citraviracanasthAnaM ' viraMcai' vevekti atrotthaM citraNIyamiti kRtvA rekhAdibhibhittyAdau vibhAgaM karoti, 'viraMcittA' vivicya bhUmi sajjayati se jo bhAva utpanna hotA hai vaha vilAsa evaM bhra se jo utpanna hotA hai vaha vibhrama hai / jaba isa prakAra ke citroM se vaha citragRha citrita ho jAve-taba hameM isa kI khabara do- (taeNaM sA cittagaraseNI tahatti paDisuNei, paDisuNittA jeNeva sayAI gihAI teNeva uvAgacchai uvA. gacchittA tUliyAo vanaeya giNhai, giNhittA jeNeva cittasabhA teNeva aNupavisai ) isa ke bAda usa citrakAra zreNi ne " tathAstu" isa prakAra kahakara malladatta kumAra kI AjJA ko svIkAra kara liyAaura svIkAra karake phira ve saba ke saba apane 2 ghara A gaye-vahAM Akara unhoM ne apanI 2 tUlikAoM ko aura varNakoM-paMcavarNa vAle dravyoM ko liyA-lekara jahAM-vaha citragRha thA usa ora cala diye| vahAM Akara ve usa ke andara gaye ( aNupavisittA bhUmibhAge viraMcei viraMcittA bhUmi sajjei, sijjittA cittasabha hAva bhAva jAva citte bhAva che, netrathI je bhAva utpanna hoya che te vilAsa ane bhavAMthI je utpanna hoya che te vibhrama che. jyAre A pramANe te citragRha citrita thaI jAya tyAre amane tame sUcita karajo (taeNaM sA cittagaraseNI tahatti paDimuNei paDisuNittA jeNeva sayAI gihAI teNeva uvAgacchai uvAgacchittA tUliyAo vannaeyagiNhai, giNhittA jeNeva cittasabhA teNeva aNupavisai) tyAra pachI te citrakAroe "tathAstu' (sArU) A pramANe kahIne maladatta kumAranI AjJAne svIkArI lIdhI ane tyArapachI teo badhA pitapotAne ghera AvI gayA. tyAM AvIne teoe potapotAnI pIMchIo ane varNa ke eTale ke pAMca raMgavALA dravyone sAthe lIdhA ane laIne je tarapha citragraha hatuM te tarapha ravAnA thayA. tyAM pahoMcIne teo temAM praviSTa thayA aNuNavisittA bhUmibhAge viraMcei viraMcittA bhUmiM sajjei, sajjittA citta zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ D jJAtAdharmakathAGgasUtre mArjanAdibhiH pariSkaroti, sajjayitvA cittasabhA ' hAvabhAva-jAva' hAvabhAvayAvat-hAvabhAvavilAsavibokakalitaiH, rUpaiH citravizeSaiH, 'citteuM' citrayituM 'payattA' pravRttA cApyabhavat / sA citrakArazreNizcitragRhaM hAvabhAvAdiyukta citravizeSaizcitrayituM pravartatesma ' ityarthaH / tataH tatra khalu ekasya citrakArasya imeyArUvA' iyametadrUpA-vakSyamANasvarUpA citrakaralabdhi =citrakaraNaviziSTazaktiH,manasi yAdRzaM rUpaM cintayati tAdRzaM karotyevaM bhUtA labdhiH, labdhA-upArjitA, prAptA-svAyattikRtA,abhisamanvA gatA=samyagAsepayattA yAvi hotthA ) andara praviSTa hokara sabase pahile unhoM ne citra racane ke sthAna ko rekhAdi dvArA aMkita kiyA __yahAM isa prakAra kA citra kADhanA cAhiye isa prakAra ke vicAra se bhitti ke Upara rekhA Adi khIMcakara unhoM ne usa kA vibhAga kiyAvibhAga kara ke phira vahAM kI bhUmi ko unhoM ne sApha kiyA-sApha kara ke phira ve citrakAra usa citragRha ko hAva bhAva Adi vAle citra vizeSoM se citrita karane meM laga gaye / ( taeNaM egassa cittagassa ime yArUve cittagara laddhI laddhA, pattA abhi samannAgayA-jassaNaM dupayassa vA caupayassa vA apayasta vA egadesamavi pAsai, tassaNaM desANusAreNaM tayANurUvaM rUvaM nivvattei) ina meM eka citrakAra aisA thA jisameM citra karane kI viziSTa zakti thI / isa ne isa zakti ko pahile se hI sabhaM hAva bhAva jAca citteuM payattA yAvi hotthA) temAM pravezIne teoe sau pahelAM citra banAvavAnI jagyA upara rekhAo banAvI. ahIM A pramANe citra taiyAra karavAnuM che. A pramANe vicAra karIne bhIta vagere upara rekhAo vagere derIne temane vibhAjana karyuM, vibhAjana karIne te sthAnane teoe svaccha banAvyuM. svaccha banAvIne te citrakAra citragRhane hAva bhAva vagerenA vizeSa citrathI citrita karavA lAgyA. ( taeNaM egassa cittagassa imeyArUve cittagaraladdhI laddhA, pattA abhisamannA gayA, jassaNaM dupayassa vA caupayassa vA apayassa vA egadesamavi pAsai, tassa gaM desANusAreNaM tayANuruvaM rUvaM nivvattei) A badhAmAM eka citrakAra e paNa hatuM ke temAM citra taiyAra karavAnI vizeSa zakti hatI. teNe pitAnI citra banAvavAnI asAdhAraNa zakti zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 adInazatrunRpavarNanam 417 bitA, yasya, khalu dvipadasya-manuSyAdervA catuSpadasya gavAdervA, apadasya-varaNa rahitasya sapadIkSAdervA, ekadezamapi ekAGgamapi pazyati tasya khalu dezAnusAreNa cakSurgocarIkRtaikadezAnusAreNa 'tayANurUvaM' tadanurUpaM dRSTa dvipadAdiyogyaM, rUpaM citraM 'nivvatteI' nivartayati-racayati / tatastadanantaraM khalu sa citrakaradArako mallyA := mallIkumArikAyAH, ' javaNiyaMtariyAe' yavanikAntaritAyAH yavanikayA - paradAkhyena AvaraNapaTena, antaritAyAH-vyavahitAyAH paradAbhyantarasthitAyA ityarthaH / jAlAntareNa-gavAkSarandhreNa padAGguSThaM pazyati-dRSTavAn / tataH khalu tasya citrakArasya= citrakAradArakasya, ayametadpaH ayaM vakSyamANasvarUpaH,yAva-vicAraH samudapadyatazreyaH zreyaskaram abhyudayajanakaM, khalu mama mallyA api pAdAGguSThAnusAreNa sadRzakaM= mallIsamAnaM yAvad-guNopapetaM-mallyA aGgeSu yatra ye saundaryAdiguNAH taiH samanvitaM, upArjita kiyA thA-prApta kiyA-thA-usa meM yaha vizeSa catura thA, isa kA ise acchA abhyAsa thaa| ___ yaha jisa manuSyake, catuSpada gavAdike, apada sarpAdi athavA vRkSAdi ke jisa kisI eka eka bhAga ko dekha letA to usI ke anusAra yaha usa kA pUrNa citra aMkita kara detA thaa| (taeNaM se cittagaradArae mallIe javaNiyaMtariyAe jAlaMtareNa pAyaMguheM pAsai, taeNaM tassa cittagarassa imeyArUve jAva seyaM khalu mama mallIe vi pAyaMguhANusAreNa sarisagaM jAva guNovaveyaM rUvaM nivyattittae evaM saMpehei ) eka dina isa citrakAra ne paradA ke bhItara baiThI huI malli kumArI ke paira kA aMgUThA gavAkSa chidra se dekha liyA thA so uma ke mana meM aisA vicAra AyA ki mere liye yaha zreyaskara hai ki maiM mallI kumArIkA bhI pAdAGaguSThAnusAra yAvat guNopapeta usI ke jaisA citra banAU~ / pahelethI ja meLavelI hatI. citrakaLAmAM te khUba ja pravINa temaja tene te sAro abhyAsI hate. te citrakAra mANasanA, gAya vagere cepagAonA, sApa vagere apanA athavA te vRkSa vagerene koIpaNa eka bhAga joI lete ane tyArabAda te pramANenAM ja AbehUba temanAM citra dorato hate. (taeNaM se cittagaradArae mallIe javaNiyaMtariyAe jAlaMtareNa pAyaMguThaM pAsai taeNaM tassa cittagarassa imeyArUve jAva seyaM khalu mamaM mallIe vi pAyaMguTThANusAreNa sarisagaM jAva guNovaveyaM rUvaM nivvattittae evaM saMpehei ) eka divasa te citrakAre paDadAnI pAchaLa beThelI mallIkumArInA pagane aMgUThe gavAkSanA kANAmAMthI joI lIdhe tyAre tenA manamAM ema thayuM ke huM mallIkumArInA paganA aMgUThAne jevuM ja suMdara citra taiyAra karUM. zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SS jJAtAdharmakathAGgasUtre rUpaM=citra nirvartayituM racayitum / evam uktaprakAreNa, saMprekSate-sa citrakaradArako vicArayatisma / saMprekSya manasi vimRzya, bhUmibhAgaM-citrakaraNasthAnaM sajjayati mArjanalepAdinA saMskaroti, sajjayitvA mallyA api pAdAGguSTanusAreNa yAvat= sadRzakaM guNopapetaM rUpaM nirvatayati-racayatisma / tatastadantaraM khalu sA citrakArazreNizcitrasabhAM hAvabhAva-jAva' hAvabhAva-yAvat hAvabhAvavilAsa vibbokakalitaH rUpaiH, citraiH cittei' citrayati, citrayitvA yatraiva malladattaH kumArastatraivopAgacchati, upAgatya yAvat etAmAjJAM pratyarpayati- he svAmin ! bhavadAjJAnusAreNa citragRhaM mallI kumArI ke aMga meM jahAM 2 jo jo saundaryAdi guNa hai una saba guNoM ko usa mallI kumArI ke citra meM aMkita kruuN| aisA jaba usa ne vicAra kiyA- (saMpehittA) to usa vicAra ke anusAra (bhUmibhAgaM sajjei, sajjittA mallIe vi pAyaMguThAnusAreNaM jAvi nivvattei, taeNaM sA cittagaraseNI cittasabha hAvabhAvajAva cittei, cittittA jeNeva malla dinne kumAre teNeva jAva etamANattiyaM paccappiNai ) usa ne vahAM kA bhUmibhAga sApha kiyA-mArjana, lepa Adi dvArA use saMskArita kiyA-saMskArita karake phira usa ne vahAM mallI kumArI kA bhI dRSTa pAdAMguSTha ke anusAra bilakula hUbahU jaise ke taisA guNopapeta rUpa-citra aMkita kara diyaa| isake bAda usa citrakAroM kI zreNI ne usa citragRha ko hAvabhAva vilAsa evaM vibboka vAle rUpoM se-citroM se aMkita kara diyA-citrita kara diyA-citrita kara phira ve saba ke saba malladatta kumAra jahAM baiThA mallI kumArInA aMgamAM jayAM jyAM je je sauMdaryanA guNa che te badhA guNone te mallIkumArInA citramAM aMkita karUM. A pramANe jyAre teNe viyA2 -( saMpehittA ) bhane ta viyA2 ne manu saratai 04 ( bhUmibhAgaM sajjei, sajjittA mallIe vi pAyaMguTTAnusAreNaM jAbi nivvattei taeNaM sA cittagara seNo cittasabha hAvabhAva jAvacittei, cittittA jeNeva malladinne kumAre teNeva jAva etamANAttiyaM paJcappiNai ) teNe te jagyAne svaccha banAvI ane mArjana lepana vagerethI te sthAnane sApha karyuM sApha karyA bAda teNe pahelAM joyelA mallI kumArInA paganA aMgUThA nA jevuM ja AbehUba guNopeta rUpa citra aMkita karyuM. tyAra bAda citrakAroe jyAre citragRhane hAvabhAva vilAsa ane vikanAM citrothI citrita karI ApyuM tyAre teo badhA jyAM maladatta zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 adInazatrunRpavarNanam 419 citritamasmAbhirityevaM citrakArazreNiH kathayati smetyrthH| tataH khalu malladattazcitrakArazreNi ' sakkArei ' satkArayati, vacanAdinA, samAnayati vastrAdinA / 'sakkArittA' satkArya-satkAraM kRtvA 'sammANittA' saMmAnya vipulaM-vistIrNa ' jIviyArihaM ' jIvikAI-vRttiyogya, 'pIidANaM ' prItidAnaM-paramaharSahetukaM dAnaM dadAti dattvA prativisarjayati / tataH khalu malladatto'nyadA-anyasmin kasmizcit samathe snAto'ntaH puraparivAsaparivRtaH 'ammadhAIe ' ambAdhAcyA upamAtrA sAgha yauva citrasabhA citragRhaM vartate, taraivopAgacchati / upAgatya citrasabhAmanupavizaticitragRhe pravezaM karoti, anupavizya hAvabhAvavilAsabibbokakalitAni rUpANi= thA-vahAM Aye-Akara ke unhoMne usase kahA svAmin ! hamalogoM ApakI AjJAnusAra citra gRha ko citrita kara diyA hai-(taeNaM) isa prakAra citrakAroM ke mukha se sunakara (malladinne kumAre cittagaraseNisakArei, sammANei, sakAritA sammANittA, vipulajIviyArihaM pIi. dANaM dalei, dalittA paDivisajjei) malladatta kumArane usa citrakAra zreNI kA satkAra kiyA sanmAna kiyaa| satkAra sanmAna karake phirausa ne use vipula jIvikAke yogya protidAna diyA aura bAda meM use visarjita kara diyaa| (taeNaM malladinne annayA NhAe ateurapariyAla saMparibuDe ammadhAIe saddhiM jeNeva cittasabhA teNeva uvAgacchai) isake pazcAt kisI eka dina vaha malladatta kumAra snAna kara ke antaH pura parivAra se yukta hokara apanI ambAdhAtrI ke sAtha jahAM citragRha thA vahAM gayA-(uvAgacchittA citasabhaM aNupavisai aNupavisittA hAvabhAva kumAra beThA hatA tyAM AvyA ane AvIne teoe A pramANe kahyuM ke he svAmin ! tamArI AjJA mujaba ame e citragRha taiyAra karI dIdhuM che. (taeNa) mA zata citrA nA bhAMthI sAmajAna (malladinne kumAre cittagaraseNi sakArei, sammANei, sakArittA sammANittA, vipulajIviyArihaM pIidANaM dalei, dalittA paDivisajjei ) / maladatta kumAre citrakAronuM satkAra temaja samAna karyuM, satkAra ane sanmAna karIne teNe temane puSkaLa pramANamAM jIvikAgya prItidAna ApyuM ane tyAra pachI teone javAnI rajA ApI. ( taeNaM malladinne annayA NhAe aMte urapariyAla saMparibuDe ammadhAIe saddhiM jeNeva cittasabhA teNeva uvAgacchai ) tyAra pachI kaI eka divasa maladatta kumAra snAna karIne raNavAsanA parivArane sAthe laIne pitAnI ambAdhAtrInI sAthe jyAM citra gRha hatuM tyAM gaye zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 jJAtAdharmakathAGgasUtre citrANi pazyan yatraiva mallyA videharAjavarakanyAyAH, ' tayANurUve' tadanurUpa tatsadRzaM, rUpa=citra 'Nivvattie ' nirvartitaM = racita mAsIt tatraiva prAdhArayad gamanAya= gantu pravartatesma / / mU0 27 // mUlam-taeNaM se malladinne kUmAre mallIe videharAyarava. kannAe tayANurUve rUve nivvattiyaM pAsai, pAsittA imeyArUve ajjhathie jAvasamupajjitthA-esa NaM mallIvideharAyavarakanna ttikaha lajie vIDie viaDe saNiyaM2 paccosakkai / taeNaM mallidinnaM ammadhAI paccosakaMtaM pAsittA evaM vayAsI-kinnaM tumaM puttA! lajjie vIDie viaDe saNiyaM saNiyaM paccosakai ?, taeNaM se malladinne ammadhAI evaM vayAsI-No juttaM gaM ammo ! mama jeThAe bhagiNIe devayabhUyAe lajjaNijjAe mama cittagaraNivvattiyaM sabhaM aNupavisittae ?, taeNaM ammadhAI malladinnaM kUmAraM evaM vayAsI-no khalu puttA ! esa mallI, esa NaM mallIe videharAyavarakannAe cittagaraeNaM tayANuruve vilAsavimboyakaliyAI rUvAiM pAsamANe jeNeva mallIe videharAyavarakannAe tayANurUve Nivvattie teNeva pahArettha gamaNAe) vahAM jAkara citra gRha meM praviSTa huA-praviSTa hokara hAvabhAva, vilAsa evaM viboka se yukta una rUpoMko citroM ko-bAra2 dekhatA huA vaha jahAM videha rAjavarakanyA kA tadanurUpa citra banA huA thA usa ora gayA // sUtra 27 // ( uvAgacchittA citasabhaM aNupavipai aNupavisittA hAvabhAva vilAsavibboya kaliyAI rUvAiM pAsamANe 2 jeNeva mallIe videharAyavarakannAe tayANurUveNivattie teNeva pahArettha gamaNAe ) tyAM pahoMcIne te citragRhamAM gaye ane jaIne hAvabhAva vilAsa ane bikavALA te citrane jotAM te jyAM videha rAjavara kanyAnA jevuM 4 yi horetuM tu te 125 gaye // sUtra " 27" // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 adInazatrunRpavarNanam 421 rUve Nivvattie / taeNaM malladinne ammadhAIe eyamaheM soccA Asurutte evaM vayAsI kesaNaM bho cittayarae aparizraya pathie jAva parivajae jeNaM mama jeTTAe bhagiNIe gurudevayabhUyAe jAva nivvattie ttikaTu taM cittagaraM vajjhaM ANavei, taeNaM sA cittagaraseNI imIse kahAe laddhaTrA samANA jeNeva malladinne kumAre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA karayalapariggahiyaM jAva vaddhAvei, vaddhAvittA evaM vayAsI--evaM khalu sAmI ! tassa cittaga. rassa imeyArUvA cittagaraladdhI laddhA pattA abhisamannagayA, jassa NaM dupayassa vA jAva Nivattei, taM mANaM sAmI ! tubbhe taMcittagaraM vajjhaM ANaveha, taM tubbhe NaM sAmI! tassa cittagarassaannaM tayA. gurUvaM daMDaM nivvatteha / taeNaM se malladinne tassa cittagarassa saMDAsagaM chiMdAvei, chiMdAvittA nivisayaM ANAvei // sU028 // TokA-'taeNaM se ' ityAdi ! tatastadanantaraM khalu sa malladattaH kumAro mallyA videharAjavarakanyAyAH svAgrajAtAyA bhaginyAH' 'tayAnurUvaM ' tadanurUpaM= mallIsadRzaM rUvaM rUpaM citra, nivvattiyaM' nirvatitaM-citrakAradArakeNa racitaM, pazyati / dRSTvA 'imeyArUve' ayametadrUpa ayaM vakSyamANasvarUpaH, 'ajjhathie' AdhyAtmika: AtmagataH, yAvat saMkalpaH, 'samupajjitthA ' samudapadyata-saMjAta:-eSA 'taeNaM se malladinne kumAre ' ityAdi // TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (se malladinne kumAre ) usa malladatta kumAra ne (videharAyavarakannAe mallIe tayANurUvaM nivvattiyaM pAsai, pAsittA imeyArUve ajjathie jAva samupajjitthA) videha rAja kI vara'taeNaM se malladinne kumAre' ityAdi / tha-( taeNa' )tyA2 mA ( se malladinne kumAre ) te bharA hattabhAre (videha rAyavarakannAe mallIe tayANurUvaM nivvattiyaM pAsai, pAsittA imeyArUve ajJathie jAva samupajjitthA) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 jJAtAdharmakathAGgasUtre khalu mallI videha rAjavarakanyA, iti kRtvA lajjitaH sAmAnyataH, vIDita: vizepato lajjitaH, vyadaH sarvathA lajjAM prAptaH san zanaiH zanaiH 'paccosakai ' pratyavadhvaskate-tasmAt sthAnAt patinivartatesma / tatastadanantaraM khalu malladatta malladatta kumAram, 'ammAdhAI' ambadhAtrI mAtRpratinidhirUpA dhAtrIstanyAdi dAnena poSikA upamAtetyarthaH, 'paccosakataM ' pratyavaSvaskamAnaM pazcAnivartamAnaM dRSTA evaM vakSyamANa prakAreNAvAdIt-he putra ! kiM-kasmAtkAraNAt khalu tvaM lajjito vIDito vyadaH atyantaM lajjitaH san zanaiH zanai pratyavaSvaskase ? / tataH khalu sa mallada takumAraH ambAdhAtrImevamavAdIt-' ammo!' he amba ! 'no juttaM ' no yuktaMno kanyA mallIkumArIkA ki jo apanI baDI bahina thI tadanurUpa citra citrakAra dAraka ke dvArA aGkita kiyA gayA jyoM hI dekhA-to dekhakara usa ke mana meM isa prakAra kA saMkalpa utpanna huA-(esaNaM mallI videhaH rAyavarakannattikaTUTu lajjie, vIDie viuDe saNiyaM 2 paccosakkA ) yahato videharAja kI vara kanyA mallI kumArI hai| aisA vicAra karavaha pahile to lajjita huA-bAda meM vizeSarUpa se lajjita huaa| aura isa taraha vaha duHkhita hokara dhIre 2 vahAM se cldiyaa| (taeNaM malladinnaM ammadhAI paccosakaMtaM pAsittA evaM vayAsI-kinnaM tuma puttA lajjie vIDie viaDe saNiyaM 2 paccosakA ? ) isa taraha mallIdatta kumAra ko vahAM se dhImI 2 cAla se jAtA huA dekhakara usakI ambA. ghAya ne usase aisA kahA-kyoM tuma lajjita-vIDita evaM vizeSa lajita hokara yahAM se dhIre 2 cale jA rahe ho-(taeNaM se malladinne - jyAre pitAnI moTI bahena videhavara kanyA mallakumArInuM citrakAravaDe derAyeluM AbehUba citra joyuM tyAre te jotAMja tenA manamAM vicAra utpanna thaye ke (esaNaM mallI videharAyavarakana tikaTUTu lajie vIDie viuDe saNiyaM2 paJcosakai) A videharAjanI varakanyA mallI kumArI che. Ama vicArIne pahelAMte te lajita thaye ane tyAra bAda te khUbaja lajijata thaye A rIte te duHkhI avasthAmAM tyAthI dhIme dhIme jato rahyo. (taeNaM malladinna ammadhAI paccosakvaMtaM pAsittA evaM vayAsI-kinnaM tuma puttA lajjie vIDie viUDe saNiyaM 2 paccIsakkA ?) na A rIte mallIkumArane tyAMthI dhIme dhIme jato joIne tenI aMbAdhAye kahyuM ke tame kema lajijata-vIDita ane savizeSa pIDita thaIne ahIMthI dhIme dhIme 5 2 cha.. ( taeNa se mallAdimne ammadhAI eva vayAsI) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 adInazatrunRpavarNanam 423 citta khalu mama jyeSThAyA bhaginyA gurudevatabhUtAyAH, pUjyAyAH, lajjanIyAyAH= lajjate yasyAH sakAzAt sA lajjanIyA, 'kRtya pratyayasya bAhulakatvAdapAdAne'nIyara pratyayaH tasyA agre mama citrakaranivartitAM sabhAM-citragRham anupraveSTum. atra khalu citragRhe mama pUjyA jyeSThA bhaginI mallIkumArI sthitA'sti, tasmAdatra mama pravezakaraNaM nocita mityarthaH / tatastadanantaraM khalu ambAdhAtrImalladattaM kumAra mevAdIt- he putra ! no khalu-nizcayena eSA mallIvartate, kiMtu etat khalu mallyA videharAjavarakanyAyA citrakarega tadanurUpaM rUpaM-citra nirvartitaM racitamasti / tasmAdatra lajjAkaraNaM tava nocitamiti bhAvaH / ammadhAI evaM vayAsI) isa prakAra sunakara usa malladatta kumArane ambAdhAya se aisA kahA-(No juttaM NaM ammo ! mama jeTTAe bhagiNIe gurUdevabhU Ae mama cittagaraNivvattiyaM sabhaM aNupavisittae) mujhe citrakAra se nivartita isa citragRhameM praveza karanA ucita nahIM hai, kAraNa yahAM merI gurudeva jaisA-pUjya tathA jisake samakSa maiM lajAtA hU~-jinake sAmane Ate jAte mujhe lajjA AtI hai-aisI bar3I bahina baiThI huI haiN| tAtparya isakA yaha hai ki isa citragRha meM merI pUjya bahina mallI kumArI baiThI huI hai isaliye unake samakSa mujhe yahAM praveza karate hue lajjA AtI hai| (taeNaM ammAdhAI malladinnaM kumAraM evaM vayAsI-no khalu puttA esa mallI-esaNaM mallIe videharAyavarakannAe citta garaeNaM tayANurUve citte Nivvattie) aisA sunakara ambAdhAtrI upamAtA ne malladatta kumArase isa prakAra kahA-he putra ! ye svayaM mallI kumArI nahIM hai-yaha to videharAjakI uttama kanyA una mallI kumArI kA citra A pramANe sAMbhaLIne te maladatta kumAre aMbAdhAya ne A pramANe kahyuM ke ( No juttaM NaM ammo ! mama jeThAe bhagiNIe gurudevabhUyAe lajjaNijAe mama cittagaraNivvattiya sabhaM aNupavisattae) / citrakAra vaDe citrita karavAmAM AvelA A citragRhamAM pravezavuM mArA mATe ucita nathI kemake gurudeva jevI pUjanIya temaja jemanI sAme jatAM paNa huM lajijata thAuM chuM evA mArA moTA bahena ahIM beThAM che. matalaba e che ke A citragRhamAM mArI pUjya-bahena malalI kumArI beThI che. ethI temanI sAme jatAM mane lajajA Ave che __ (taeNaM ammAdhAI malladinnaM kumAraM evaM vayAsI-no khalu puttA esamallI esaNaM mallIe videha rAyavarakannAe cittagaraeNaM tayANurUve citte Nivyattie) A pramANe sAMbhaLIne aMdhAtrI upamAtA e maladatta kumArane kahyuM ke ke he putra ! A jAte mallIkumArI nathI paNa A te videharAjanI uttama zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAsUtre tatastadantaraM khalu malladattaH = malladattakumAraH, ambAdhAtryA etam = uktarUpam, artha zRtvA, AzuruptaH zIghraM krodhAviSTaH, evaM vakSyamANaprakAreNa, avAdIt ka eSa khalu bhoH ! citrakaraH ' apatthiyapatthiya' apArthitamArthitaH yat kenApi na prArthyate, tadaprArthitaM maraNaM tat prArthitaM yena so'prArthita prArthitaH maraNavAcchaka ityarthaH yAvat parivarjitaH = zrIhrIvRti kIrti parivarjitaH, etadatraivAdhyayane prAg vyAkhyAtam , yena khalu mama jyeSThAyA bhaginyA guru daivatabhUtAyAH = pUjyAyAH, yAvat tadanurUpaM 'nizcattie tikaTTu nirvartitam ?, itikRtvA ityuktvA taM citrakAraM vadhyaM hantavyam 0 AjJApayati yena mallI citraM likhitaM sa citrakAro hantavya ityAjJAM dattavAnityarthaH / tata khalu sA citrakara zreNirasyA uktarUpAyAH kathAyAkArane tadanurUpa citra banAyA hai / isaliye yahAM lajjA karanA tumhe yogya nahIM haiM / (taeNaM malla dinne ammadhAIe eyama soccA Asurate evaM vayAsI) ambAdhAya ke mukha se aisI bAta sunane ke bAda malladatta kumAra ne usa apanI ambAdhAya se krodha meM bhare hue hokara isa prakAra kahA :- ( kesaNaM bho / cittayarae apatthiyapatthie jAva parivajjie jeNaM mama jeTTAe bhagiNIe gurudevabhUyAe jAva nivvattie) are ! kauna aisA maraNa vAJchaka tathA zrI hIghRti, evaM kIrti se parivarjita citrakAra haiM ki jisane gurudeva jaisA-pUjya merI jyeSTha bhaginI kA yahAM tadanurUpa citra citrita kiyA hai| (ttikaTutaM cittagaraM vajjhaM ANavei) isa prakAra kahakara usane usa citrakAra ko vadhya ghoSita kara diyA / jisa citrakAra ne merI pUjya jyeSTha bhaginI kA yaha citra yahAM likhA hai - vaha vadhya hai isa prakAra usane AjJA dedI - ( taraNaM sA 424 kanyA malTIkumArInuM AbehUba dorAyeluM citra che. ethI ahIM lajjA tamArA tabhAza bhATe yogya nathI. (taeNa malladinne ammadhAIe eyamaTThe soccA Asurate evaM vayAsI) saMmAdhAya nA bhothI yA vAta sAMlajIne mahatta kumAre te peAtAnI abAdhAya ne krodhamAM bharAine kahyuM ke- ( kesa bho ! cittaparae apatthiyapatthie jAva parivajjie jeNaM mama jeTThAe bhagiNIe gurudevabhUpAe jAtra nivvattie ) are! evA kANu mRtyune cAhanAra zrI, hI, dhRti ane kIti rahita citrakAra che ke jeNe gurudeva jevA pUjya mArAM moTAM bahenanuM ahIM Abehuba citra hoyu che. ( tikaTTu taM citragara bajjJa ANavei ) yA pramANe uDIne tethe te citrahArane vadhya ( bhAravA yogya ) ghoSita the. mArApUjya moTA mahenatuM je citrakAre ahI' je citra doryuM che te vadhya A rIte teNe peAtAnI AjJA ghASita karI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 adInazatrunRpavarNanam 425 labdhArthA-jJAtArthA satI yatraiva malladataH kumArastauyopAgacchati, upangatya karatala parigRhItaM yAvat-zira Avarta mastake'JjaliM kRtvA jayavijaya zabdena vardhayati= abhinandayati, vardhayitvA, evamavAdIt-he svAmin ! evaM khalu tasya citrakarasya, imametadrUpA vakSyamANasvarUpA citrakaralabdhilabdhA-arjitA prAptA=svAyattIkRtA abhisamanvAgatA-samyagAsevitA, yasya khalu dvipadasya vA yAvat-catuSpadasya vA apadasya vA ekadezamapi pazyati tasya khalu dezAnusAreNa tadanurUpa rUpaM 'nivvattei' nivartayati-racayati, tat-tasmAt he svAmin ! mA khalu yUyaM taM citrakaraM vadhyacitagaraseNI imIse kahAe laTThA samANA jeNeva malladinne kumAre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA karayalapariggahiyaM jAva vaddhavei, vaddhAvittA evaM vayAsI-evaM khalu sAmI ! tassa cittagarassa imeyArUvA cittagaraladdhIladdhA, pattA abhisamannAgayAjassaNaM dupayassa vA jAva Nivattei ) isa prakAra isa ukta rUpa kathA kA hAla jaba usa citrakAra zreNI ko mAlUma huA-taba vaha jahAM malladatta kumAra thA vahAM pahuMcI pahu~ca kara usane use dono hAthoM kI aMjali banAkara aura use mastaka para dharakara namaskAra karate hue jaya vijaya zabdoM dvArA vadhAI dI vadhAI dekara phira vaha isa prakAra kahane lagA-svAmin ! usa citrakAra ko isa prakAra kI yaha citrakAra labdhi prApta huI hai-usa para usakA adhikAra jama gayA hai-usa kA use acchI taraha abhyAsa ho cukA hai-ki jisakI vajaha se vaha kisI bhI dvipada, catuSpada, apada kA eka deza bhI dekhakara usake anumAra tadanurUpa citraraca detA hai / (taM mANaM saamii| (taeNaM sA cittagaraseNI imIse kahAe laTThA samANA jeNeca malladinne kumAre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA karayalapariggahiyaM jAva vaddhAvei, baddhAvittA evaM vayAsI evaM khalu sAmI ! tamsa cittagarassa imeyArUbA cittagaraladdhI laddhA, pattA abhisamannAgayA jassaNaM dupayassa vA jAva nnivyttei)| A rIte citrakArone uparanI badhI vigatanI jANa thaI tyAre jyAM maladatta kumAra hatuM tyAM teo pahoMcyA ane pahoMcIne baMne hAthanI aMjalI banAvIne tene mastake mUkIne namaskAra karatAM jaya vijyanA zabda uccAratAM teNe kahyuM ke he svAmina ! te citrakArane A pramANenI vizeSa zakti prApta thaI che. te kalA upara tene pUre pUre adhikAra AvI gayo che. te sArI peThe abhyasta thaI gayA che jethI te kaI paNa dvipada (mANasa) catuSpada (pazu) ane apada (sApa vagere) nA keI paNa eka dezane nadhana te bhuraNatanA gr mitraharI mApe che. ( tamANa sAmI ! tunbhe zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 ___ jJAtAdharmakathAGgasUtre mAjJApayata-vadhArthamAjJAM mA kurutetyarthaH, tat-tasmAt he svAmin ! yUyaM khalu tasya citrakarasyAnyaM tadanurUpaM citrakarAparAdhasadRza, daNDaM 'nivvatteha' nirvrtyt-kurut| tataH citrakarazreNisavinayavacanazravaNAnantaraM, khalu sa malladattastasya - mallIcitraM ravayituH, citrakarasya 'saMDAsagaM' sandezakam UrujadhayoH sandhi nADIrUpamityarthaH, 'chiMdAvei 'chedayati-kartayatisma yattu-'saMDAsaMgati' hastau chedayatisma' itivyAkhyAtaM-tada jJAnavijambhitam-tetraiva citrakareNa hastinApure nagare gatvA punarmallIcitraracitamityetadartha pratibodhakapUlapAThavirodhAt hastAbhAve citralekhanAtumbhe te cittagaraM vajhaM ANaveha) isaliye he svAmina ! Apa usa citrakAra ko mArane kI AjJA pradAna na kIjiye (taM tubbheNaM sAmA ! tassa cittAgarassa annaM tayANurUvaM daMDaM nivvatteha, taeNaM se malladinne tassa cigarassa saMDAsagaM chiMdAvei, chiMdAvittA nivisayaM ANavei ) kintu he nAtha ! Apa usa citrakara ko batAye gaye isa citra ke anusAra kisI aura dUsare daMDa kA nirdhAraNakara dIjiye-isa prakAra citra kAra zreNI ke vacana sunane ke bAda malladatta kumAra ne usa mallI ke citra banAne vAle citrakAra kI uru aura jaMdhAoM kI saMdhi ko chidavA diyA-kataravA diyA (jo " saMDAsaMgati" kisI 2 TIkAkAra ne aisA mAna kara " usa ke donoM hAtha kaTavA diye" isa prakAra kA vyAkhyAna kiyA hai vaha ThIka nahI jJAna hotA hai-kAraNa " isI citrakAra ne hastinApura meM jAkara mallI kumArIkA citra racA hai" aisA jo Age mUlapATha AnevAlA usa taM cittagara vajjha ANaveha ) methI ra svAmin ! tame te bhitr|22 bhApAnI AjJA mAMDI vALe. (taM tumbheNaM sAmI ! tassa cittAgarassa annaM tayANurUbaM daMDaM nivvatteha, taeNaM se malladinne tassa cittagarassa saMDAsagaM chiMdAvei, chiMdAvittA niJcisayaM ANavei) ane he nAtha ! tame citrakArane te citra badala bIjI game te sajA karo A pramANe citrakAronAM vacana sAMbhaLIne maladattakumAre mallIkumArInuM citra banAvanAra citrakAranA uruo-jAMghAnA sAMdhAone kapAvI dIdhA. "saMDAsaMgati" mA pramANena pAThana AdhAra sadhane ttmaattii42| Ama mAnatA thayA che ke te citrakAranA baMne hAtha paNa kapAvavAmAM AvyA hatA. paNa hakIkatamAM A vAta satyathI vegaLI che kemake e ja citrakAra AgaLa hastinApuramAM jaIne mallIkumArInuM citra dere che. A pramANe je zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 adInazatrunRpavarNanam 427 saMbhavAt / chedayitvA 'nivisayaM' nirviSayam-viSayAnirgataM svadezAt bahirgantumityarthaH, AjJApayati-AjJAM dattavAn / suu028|| mUlam-taeNaM se cittagarae malladinneNa Nivvisae ANatte samANe sabhaMDamattovagaraNamAyAe mihilAo jayarAo Nikkhamai, NikkhamittA videhajaNavayaM majjhaM majjheNaM jeNeva kUrujaNavae jeNeva hasthiNAuranayare teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA bhaMDaNikkhevaM karei, karitA cittaphalagaM sajjei, sajittA mallIe videharAyavarakannAe pAyaMguTANusAreNa evaM Nivattei, NivattittA kakkhaMtarAMsa chubbhai, chubbhittA mahatthaM jAva pAhuDaM giNhai, giNhitA hatthiNApuraM nayaraM majjhaM majjheNaM jeNeva adINasattU rAyA teNeva uvAgacchai, uvAgacchitA taM karayala jAva baddhAvitA pAhuDaM uvaNei, uvaNitA evaM vayAsI-evaM khalu ahaM sAmI ? mihilAo rAyahANIo kUbhagassa ranno putteNaM pabhAvaIe devIe attaeNaM malladinneNaM kUmAreNaM nivisae ANatte samANe iha havvamAgae taM icchAmiNaM sAmI! tubhaM bAhacchAyA pariggahie jAva parivasittae, taeNaM se adINasattU rAyA taM cittagaradArayaM evaM kA phira virodha aavegaa| hAthoM ke vinA citra likhanA kaise bana sakatA hai / jaMghA kaTavA dene ke bAda phira usa ne use apane deza se bAhara cale jAne kI AjJA de dii| " 28" mULa pATha AgaLa Avaze tenI sAthe hAtha kapAvavAnI ukata vAta baMdha besatI nathI. hAtha vagara citra derI ja kaI rIte zakAya? maladattakumAre jAMghAe kapAvavAnI sajA karIne te citrakArane dezavaTe mAdhya.. // sUtra "28" / / zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 jJAtAdharmakathAgasUtre vayAsI-kinnaM tuma devANuppiyA ! malladipaNeNaM nivisae ANatte ? taeNaM se cittayaradArae adIsattUrAyaM evaM vayAsIevaM khalu sAmI ! malladinne kumAre aNNayA kayAI cittagaraseNiM sadAvei, sadAvittA evaM vayAsI-tubbhe NaM devANuNuppiyA ! mama cittasabhaM taM ceva savvaM bhANiyavvaM jAva mama chiMdAvei, chiMdAvittA nivisayaM ANavei, taM evaM khalu sAmI! mallAdaNNe kumAraNaM nivvisae aanntte|| taeNaM adINasattU rAyA taM cittagaraM evaM vayAsI - se kerisae NaM devANuppiyA ! tume mallIe tayANurUve rUve nivvattie ? taeNaM se cittagaradArae kakkhaMtarAo cittaphalayaM NINei, NINittA adINasattassa uvaNei, uvaNittA evaM vayAsI -esaNaM sAmI ! mallAe videharAjavarakannAe tayANuruvassa rUvassa kei AgArabhAvapaDoyAre nivvattie, No khalu sake keNai deveNa vA jAva mallIe videharAyavarakaNNagAe tayANurUve rUve nivvattie, taeNaM adoNasatta paDirUvajaNiyahAle dUyaM sadAvei, saddAvittA evaM vayAsI - taheba jAva pahArettha gamaNayAe // suu0|| ___TIkA-'taeNaM se ityAdi / tatastadantaraM khalu sa citrakAro malladattena nirviSayA dezanirgato bhavitum AjJAptaHsan sabhANDAmatropakaraNamAdAya svagRhamAgatya 'taeNaM se cittagarae' ityAdi / TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (se cittagarae) vaha citrakAra (malla dinne NaM Nivvisae ANatte samANe) malladatta kumArase dezase bAhira nikala 'taeNaM se cittagarae' ityAdi / sAtha-(taeNaM) tyA2mA ( se cittagarae) citra.2 (maladinneNaM Nibbisae ANatte samANe ) mahattabhAra 13 mapAyalI dezamA pAnImAjJA samitIna zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 adInazatrunRpavarNanam svakIya bhANDAdyupakaraNaM gRhItvA mithilAto nagarIto niSkAmati bahinissarati niSkramya videhaM janapada-videhadezasya madhyamadhyena madhye bhUtvA prAkRtatvAt SaSThayarye dvitIyA, yauva kurujanapadaH kurunAmako dezaH, yauva hAstinApura nagaraM, tauvopAgacchati, upAgatya 'bhaMDaNikkhevaM' bhANDa nikSepaM bhANDAdhupakaraNAnAM sthApanaM karoti kRtvA 'cittaphalaga' citraphalakaM-citraNIyapaTTakaM yasmin paTTake citraM racanIyaM vadityarthaH, sajjayati-mArjanalepAdinA saMskarIti, sajjayitvA mallyA videharAjaH jAne ke liye AjJapta hotA huA ( sabhaMDamattovagaraNAmAyAe mihilAo NaparIo Nikkhamai NikkhamittA videha jaNavayaM majjhaM majjheNaM jeNeva kuru jaNavae jeNeva hathiNAuranayare teNeva uvAgacchai ) apane ghara AyA-vahAM Akara usane apane bhANDa Adi upakaraNoM ko liyA aura lekara phira vaha mithilA nagarIse bAhira nikala gayA-nikala kara vaha videha janapada ke bIca se hokara jahAM kuru janapada thA aura jahAM hastinApura nagara thA-vahAM Aye- ( uvAgacchittA bhaMDanikkhevaM karei, karittA cittaphalagaM sajjei, sajjittA mallIe videharAyavarakannAe pAyaMguTTAnusAreNaM evaM Nivattei ) vahAM Akara ke usa ne apane bhAMDa Adi upakaraNoM ko yathAsthAna rakha diyA-rakhakara ke phira usane citra phalaka ko-jisa meM citra racA jAtA hai usa paTiye ko-mArjana lepa Adi se ThIka ThAka kiyA-arthAt pahile usane usa paTTi ko sApha kiyA pazcAt usa para raMga Adi kA lepa lgaayaa| (sabhaMDamattovagaraNamAyAe mihilAo NayarIo Nikvamai NikkhamittA videha jaNavayaM majhaM majjheNaM jeNeva kurujaNavae jeNeva hatthiNAuranayare teNeva uvAgacchara te pitAne ghera AvyuM ane tyAMthI teNe bhAMDa-vAsaNa vagere vastuo lIdhI. laIne mithilA nagarInI bahAra nIkaLe ane nIkaLIne videha janapadanI vacce thaIne jyAM kurujanapada hatuM ane jyAM hastinApura nagara hatuM tyAM gaye. ( uvAgacchittA bhaMDanikkhevaM karei, karittA cittaphalagaM sajjei, sajjittA mallIe videharAyavarakannAe pAyaMguTTAnusAreNaM rUvaM Nivattei ) tyAM jaIne teNe pitAnI bhAMDa vagere vastuone ucita sthAne goThavI dIdhI ane goThavIne citra phalakanuM-eTale ke jemAM citra doravAmAM Ave che te pATiyAna-mArjana lepana vagere karIne taiyAra karyuM. matalaba A pramANe che ke pahelAM teNe pATiyAne svaccha banAvyuM tyArapachI raMga vagerene lepa karyo. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 ___jJAtAdharmakathAGgasUtre varakanyAyAH pAdAGguSThAnusAreNa rUpaM tadIyaM citra nivartayati / nivartya ' kakkhataraMsi' kakSAntare-kakSastha bAhormUlasya antare-Abhyantare 'chuppai' chupati dharatItyarthaH / 'chuppittA' chuptvA dhRtvA ' mahatthaM jAva' mahAtha yAvat-mahAcaM, mahArha, 'pAhuDaM' prAbhRtam-upahAraM, gRhNAti, gRhItvA hastinApura nagaraM-hastinA. puranagarasya madhyamadhyena yatraiva-adInazatrUrAjA tauvopAgacchati, upAgatya taM karatala -yAvat karatala parigRhItaM zira Avarta mastake'JjaliM kRtvA jayajayeti zabdena vardhayati-abhinandayati, vardhayitvA prAbhRtamupacayati agre sthApayati upanIya eva ___ bAda meM videha rAjavara kanyA malliI kumArI kA usake Upara pAda ke aMguSTha ke anusAra tadanurUpa citra racA / (NivattitA kakkhaMtaraMsi chunbhai, chubhittA mahatthaM jAva pAhuDaM giNhai, giNhittA, hathiNA puraM nayaraM majjhaM majjheNaM jeNeva adINa satUrAyA teNeva uvAgacchai ) citra racakara ke phira usane use apanI kAMkha meM davAyA-dabA kara mahArtha yAvat mahAdha prAbhRta (bahu mUlya bheTa ) liyA, aura lekara hastinApura nagara ke bIcoM bIca se hokara vaha jahAM adIna zatru rAjA the vahAM gayA(uvAgacchittA taM karayala jAva baddhAvei, baddhAvittA pAhuDaM uvaNei, uvaNittA evaM vayAsI) vahAM jAkara usane donoM hAthoM kI aMjali banAkara aura use mastaka para rakha kara rAjA ko namaskAra kiyA bAda meM jaya vijaya Adi zabdoM dvArA unheM badhAI dI / badhAI dekara usa ne lAye hue bheMTa ko una ke samakSa rakha diyA / rakha dene ke bAda phira usa tyArabAda citrakAre paganA aMguThAne anurUpa videha rAjavara kanyA malIkumArInuM AbehUba citra deyuM. (NivvattittA kakkhaMtaraMsi chubbhai, chubbhittA mahatthaM jAva pAhUDaM giNhai giNhittA, hathiNApuraM gayaraM majjhaM majjheNaM jeNeva adINasattUrAyA teNetra uvAgacchai) citra doryA pachI citrane bagalamAM dabAvIne mahArtha sAdhaka-bahu ja malyavAna bheTa lIdhI ane laIne hastinApura nagaranI vacce thaIne jyAM adInazatru rAjA hatA tyAM gaye. uvAgacchittAtaM karayala jAva baddhAvei baddhAvittA pAhuDaM ubaNei uvANittA evaM vayAsI tyAM jaIne teNe baMne hAthanI aMjalI banAvIne tene mAthe mUkIne rAjA ne namana karyA ane tyAra bAda teNe "jaya vijya' vagere zabdathI rAjA ne vadhAmaNI ApI. vadhAmaNI ApIne citrakAre potAnI pAsenI bheTa rAjAnI sAme mUkI. bheTa arpaNa karyA bAda teNe rAjAne A pramANe vinaMti karI ke zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - -- -- - - - - - anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 adInazatrunRpavarNanam 431 mavAdIta-he svAmin ! evaM khalu ahaM mithilAto rAjadhAnItaH kumbhakasya rAjJaH putroNa prabhAvatyA devyA Atmajena aGgajAtena, malladattena kumAreNa nirviSayaH= dezAnirgantum-AjJaptaH san iha= asmin sthAne, havyaM zIghram AgataH / tat= tasmAt he svAmin ! icchAmi khalu yuSmAkaM bAhucchAyA parigRhItaH-bhujavalAzraya gRhItvetyarthaH yAvat parivastum, atra-yAvacchabdena-nirbhayaH, nirudvignaH san , sukha sukhena, itibodhyam / tataH khalu so'dInazatrUrAjA, taM citrakaradArakamevamavAdIt he devAnupriya ! kiM kutaH, khalu tvaM malladattena nirviSayaH-dezAd bahirgantum, ne una se isa prakAra kahA-evaM khalu ahaM sAmI ! mihilAo rAya hANIo kuMbhagassa raNo putteNaM, pabhAvaIe devIe attaeNaM malla dinneNaM kumAreNaM nivvisae ANatte samANe iha havamAgae ) he svAmin ! mithilA rAjadhAnI se vahAM ke kubhaka rAjA ke putra aura prabhAvatI ke aMgaja malladatta kumAra se deza se nirvAsita kiyA gayA yahAM Aye haiM / (taM icchAmiNaM sAmI ! tumbhaM bAhucchAyA pariggahie jAva parivasittae ) ataH he svAmin ! maiM ApakI bhujacchAyA kA Azraya lekara yahAM rahanA cAhate haiN| yahAM " yAvat" zabda se "nirbhayaH " niru dvignaH san sukhaM sukhena " isa pATha kA saMgraha kiyA gayA hai| (taeNaM se adINasattU rAyA taM cittagaradArayaM evaM vayAsI-kinnaM tuma devANuH ppiyA ! malla dinneNaM nivisae ANatte ) usa kI isa prakAra bAta sunakara adIna zatru rAjA ne usa citrakara dAraka se isa prakAra pUchA ( evaM khalu ahaM sAmI ! mahilAo rAyahANIo kuMbhagassa raNNo putteNaM pabhA. vaIe devIe attaeNaM malladinneNaM kumAreNaM nidhisae ANatte samANe iha havyamAgae) he svAmIna ! mithilA rAjadhAnInA prabhAvatI devInA garbhathI janma pAmelA kuMbhaka rAjAnA putra maladattakumAre mane dezavaTe Ape che tethI huM ahIM tamAre zaraNe Avyo chuM. (taM icchAmi NaM sAmI ! tubbhaM bAhucchAyA pariggahie jAva parivasittae) ethI he svAmI ! huM tamArI bAhucchAyAnA AzrayamAM ahIM rahevA yAra chu, mahI' ' yAvat ' 54thI 'nirbhayaH ' 'nirudvignaH san sukhaM sukhena' A pAThane saMgraha karavAmAM AvyuM che (taeNaM se adINa sattUrAyA taM cittagaradArayaM evaM vayAsI kinnaM tumaM devANuppiyA ! malladinneNaM nivisae ANatte ) A vAta sAMbhaLIne dInazatru rAjAe citrakAradArakane A pramANe kahyuM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - jJAtAdharmakathAsUtre AjaptaH ? tataH sa citrakaradArakaH, adInazatru rAjAnamevamavAdIt-he svAmin ! evaM khalu malladattaH kumAro'nyadA kadAcit anyasmin kasmiMzcita samaye, citrakarazreNi citrakArAna zabdayati=AhUtavAn / zabdayitvA evamavAdIt-he devAnupriyAH! yUyaM khalu mama citrasabhAM citrayata taM cetra savvaMbhANiyavyaM tadeva sarva bhaNitavyam-iha citrakara viSayakaM sakalaM pUrvoktameva vRttAntaM vAcyamityarthaH, 'jAva mama saMDAsa chiMdAvei ' yAvanmama sandezakaM chedayati / citrayata' ityAdi, he devAnupriya ! tuma kisa kAraNa se malladattakumAra se nirvAsita hone ke liye AjJapta kiye gaye ho (taeNaM se cittayaradArae adINa satU rAya evaM vayAsI-evaM khalu sAmI ! malladinne kumAre aNNayA kayAI cittagaraseNiM saddAvei, saddAvittA evaM vayAsI-tubbheNaM devANuppiyA! mama cittasabha ta ceva savvaM bhANiyavvaM jAva mama saMDAsagaM chiMdAvei chidAvittA nivisayaM ANavei taM evaM khalu sAmI ! malla dinneNaM kumAreNaM nivisaye ANatte) usa citrakara dAraka ne taba adIna zatru rAjA se kahA-he svAmin ! malladatta kumAra ne kisI eka samaya citrakAroM kI zreNI ko bulAyA aura bulAkara usa se aisA kahA ki he devAnupriyoM ! tuma loga mere isa citragRha ko citrita karo isa taraha pahile kI saba ghaTanA usa citrakAra ne adInazatru rAjA ko urU aura jaMghAoM ko chedane taka kI sunA do / chidavA kara phira unhoMne mujhe ke he devAnupriya! maladatta kumAre tamane zA kAraNathI dezamAMthI nivasita thaI javAnI AjJA ApI che? (taeNaM se cittayaradArae adINa sattUrAyaM evaM vayAsI-evaM khalu sAmI ! malladinne kumAre aNNayA kayAI cittagaraseNiM saddAvei sadAvittA evaM vayAsItumbhe gaM devANuppiyA! mama cittasamaM taM ceva savvaM bhANiyavvaM jAva mama saMDAegaM chiMdAvei chiMdAvittA nivisayaM ANavei taM evaM khalu sAmI ! malladinneNaM kumAreNaM nivisaye ANatte) citrakAradArake jyAre adInazatru rAjAne kahyuM ke he svAmIna ! malladatta kumAre eka vakhate citrakArone lAvyA ane bolAvIne temane kahyuM ke he devAnupriye ! tame mArA citragRhane citrita kare. A rIte citrakAre adInazatrunI sAme uruo-jaMdhAone kapAvavA sudhInI badhI vigata rajU karI. ane teNe aMte A pramANe kahyuM ke jeghAone kapAvIne maladattakumAre mane pitAnA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 adInazatrunRpavarNanam 433 chedayitvA nirviSayam = dezaniSkAsanamAjJApayati ' tadevaM khalu he svAmin! ahaM malladattena kumAreNa nirviSaya AjJaptaH / tatastadanantaraM khalu adInazatra rAjA taM citrakAramevaM vakSyamANa prakAreNa, avAdIt - he devAnupriya ! tat kIdRzaM khalu tvayA mallyAstadanurUpaM rUpaM = citra nirvartitam ?, tataH khalu sa citrakaradArakaH kakSAntarAt = bAhumUlAbhyantarAda citraphalakaM yasmin mallyAzcitraM likhitamAsIt tadityarthaH, 'NINei ' nayati = bahirnayati bahiSkarotItyarthaH, 'nINittA' nItvA adInazatroH rAjJa upanayati = agre sthApayati, upanIya, evaM = trakSyamANaprakAreNa, avAdIt-he svAmin / eSa khalu mallyA videharAjavarakanyAyAH pAdAGguSThAnusAreNa tadanurUpasya tatsadRzasya rUpasya citrasya ' kei ' ko'pi kazcit kiJcinmAtraH ' AgAra deza se bAhara nikala jAne ke liye AjJA de dI / isa taraha malladatta kumAra se nirvAsita hotA huA maiM yahAM AyA hU~ / (taeNaM adINasattUrAyA taM cittagaraM evaM vayAsI-se ke risaeNaM devApiyA | tume mallIe tayANurUve rUve nivvattie / taraNaM se cittagara dArae kakvaMtarAo cittaphalayaM NINer3a, NINittA adINasattussa uba (i) citrakara kI isa bAta ko karNapatha karake adInazatru rAjA ne usa citrakAra se isa prakAra kahA- he devAnupriya ? mallIkumArI kA citra tumane tadanurUpa kaisA banAyA thaa| isa prakAra rAjA kA vacana sunakara usa citrakaradAraka ne apanI kakSA ke bhItara se dabe hue usa citra phalaka ko ki jisameM mallIkumArIkA citra aMkita kiyA huA thA bAhara nikAlA aura bAhara nikAla kara use adInazatru rAjA ke samakSa rakha diyA / ( uvaNittA evaM vayAsI) rakhakara vaha phira isa dezamAMthI bahAra jatA rahevAnA hukama karyAM che. tyAMthI temanI AjJA pramANe bahAra nIkaLIne huM ahIM AvyA che. (taraNaM adINa sattUrAyA taM cittagaraM evaM vyAsI-se kerisaeNa devANuppiyA ! tu mallIe tayANurUve rUve nivtrattie ? taraNaM se cittagaradArae kakvaMtarAo cittaphalayaM NINe, NINittA adINasattussa uvaNe ) citrakAranI vAta sAMbhaLIne addInazatru rAjAe te citrakArane kahyuM ke he devAnupriya ! malTIkumArInuM AbehUba citra tame kevuM doryuM hatuM ? A rIte rAjAnA vacana sAMbhaLIne citrakAradArake malTIkumArInAM citravALu phalaka aMgalamAMthI bahAra kADhyuM ane tene adInazatru rAjAnI sAme mUkI dIdhuM. ( uvaNittA evaM vayAsI ) bhUmIne tethe rAmane chu }-- zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ___jJAtAdharmakathAGgasUtre bhAvApaDoyAre ' AkArabhAvamatyavattAra:=AkRticeSTayorAvirbhAvaH, nivvattie' nivartitaH, pAdAGguSThAmAtradarzanAnumitatvena matkRtacitreNa pUrNarUpeNAkRti ceSTayorAvirbhAvaH kiMtu svalpa eva prakaTokRta ityarthaH no khalu zakya kenApi devena va yAvat-dAnavena vA gandharveNa vA yakSeNa vA mallyA videharAjavarakanyAyAstadanurUpaM rUpaM nirvartayitum, tasyA mallyA videharAjavarakanyAyAH svarUpaM lokottaraM varNanAtIta masti, darzanAdeva tatsvarUpasya pUrNa jJAnaM bhavituM zakyate, iti bhaavH| tataH khalu adInazatruH 'paDirUvajaNiyahAse' pratirUpa janitaharSaH patirUpa-citraM tena janitastadarzanasamutpannaH, harSaH-sukhaM kArye kAragopacArAdanurAgo'pi harSa ityucyate, mallIviSayakAnurAga ityayaH, sa yasyAsti sa tathA, mallIcitra darzana prakAra bolA-(esaNaM sAmI! mallIe videharAjavarakanyAe tayANurUva. ssa ruvassa kei AgArabhAvapaDiyAre nivvattie,No khalu sakke keNai deveNa vA jAva mallIe videharAyavarakaNNAe tayANuruve ruve nivvattie) he svAmin ! maiMne videha rAjavara kanyA mallI kumArI ke isa pAdAMguSThA. nusAra se aMkita kiye gaye citra kA thor3A sAhI-kizcinmAtra-AkutievaM ceSTAkA AvirbhAva citraNa kiyA hai-maiMne yaha citra mallIkumArI kA aMkita kiyA hai-vaha unake aMguSTha ko dekhakara avaziSTa aGgAdi kA anumAna lagAkara banAyA hai| isaliye isa citra meM kizcinmAtrA meM hI unake AkArAdikA aM. kana huA hai pUrNarUpa se nhiiN| pUrNarUpa se una videharAjavarakanyA mallI kumArI ke tadanurUpa citra banAne meM na koI devanA samartha hai, na koI dAnava samartha hai, na koI gandharva samartha hai aura na koI yakSa hI samartha (esaNaM sAmI! mallIe videha rAjavarakannAe tayANurUvassa rUvassa kei AgAra bhAva paDoyAre nivvattie No khalu sakke keNai deveNa cA jAca mallIe videharAyavarakaNNAe tayANurUve rUve nivvattie) he svAmI! videharAja vara kanyA malIkumArInuM temanA paganA aMguThAne joIne ja temanI AkRti ane ceharAone Ache khyAla ApatuM citra me doya che. temanA aMguThAne joIne ja bAkInA badhA aMgonuM citraNa anumAnathI karavAmAM AvyuM che. ethI A citramAM temanA AkAra vagerenuM aMkana ochI mAtrAmAM ja thayuM che. videharAjavara kanyA malIkumArInuM Abehuba citra banAvavAnuM sAmarthya keI devatAmAM nathI ke nathI koI dAnavamAM, nathI keI gAMdharvamAM ke nathI kaI yakSamAM, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 jitazatrunRpavarNanam 435 samutpanna tdvissykaanuraagvaanityyH| evaMbhUtaH san dutaM zabdayati zabdayitvA evamavA dIt-'taheva' tathaiva kAzIrAjaH zaGkhaH svadUtamuktavAn , tadvadityarthaH, yAvat prAdhArayad gamanAya adInazatro rAjJa AjJayA sa dUto rathArUr3haH san yauva mithilA nagarI tatraiva gantuM pravRtta ityarthaH / iti paJcamasyAdInazatrunAmakasya rAjJaH sambandhaH kathitaH // sU0 29 // mUlam-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM paMcAle jaNavae kaMpille pure nayare, tatthaNaM jiyasattU nAma rAyA paMcAlAhivaI hotthA, tassaNaM jiyasattUssa dhAriNI pAmokkhaM devisahassaM orehe hotthA, tatthaNaM mihilAe cokkhA nAmaM parivAiyA riuvveda jAva pariNiThiyA yAvi hotthA, taeNaM sAcokkhA parivAiyA mihilAe bahUNaM rAIsara jAva satthavAha pabhiiNaM purao dANadhammaM ca soyadhammaM ca titthAbhiseyaM ca AghavemANI paNNave. hai| (taeNaM adINasattU paDikhvajaNiyahAse dUyaM sahAvei, sadAvittA evaM vayAsI taheva jAva pahArettha gamaNAe) isa prakAra citrakara ke mukha se sunakara rAjA ne use apane rAjya meM rahane ke liye khuzI se AjJA pradAna kara diyaa| citra ke dekhane se jinheM malli viSayaka anurAga utpanna ho gayA hai aise una kurUdezAdhipati adIna zatru rAjA ne apane dUta ko bulAyA-aura, bulAkara jisa prakAra kAzIrAjA zaMkha ne apane dUta se kahA thA-usI taraha inhoMne bhI usase kahA ! kI AjJA prApta kara vaha dUta ratha para ArUDha ho jahAM mithilA nagarI thI usa aura cala diyaa| sUtra 29 // taeNaM adINasatU paDirUvajaNiyahAse dUyaM sahAvei saddAvittA evaM vayAsI taheva jAva pahArettha gamaNAe) A rIte citrakAranA meMthI badhI vigata sAMbhaLIne rAjAe tene pitAnA rAjayamAM rahevAnI AjJA ApI dIdhI. citrane joIne ja adInazatru rAjAnA manamAM mahilakumArI mATeno anurAga utpanna thaI gayA. rAjAe turata eka dUtane bolAvyA ane jema kAzIrAja zaMkhe potAnA dUtane kahyuM hatuM te pramANe ja teNe paNa pitAnA dUtane kahyuM. AjJA meLavIne dUta ratha upara savAra thaye ane je tarapha mithilA nagarI hatI te tarapha ravAnA thaze. A sUtra "ra" | zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 jJAtAdharmakathAGgastre mANI paruvemANI uvadaMsemANI viharai, taraNaM sA cokkhA parivAiyA annayA kayAI tidaMDaM ca kuMDiyaM ca jAva dhAuratAo ya giues, giNhittA parivvAigAvasahAo paDinikkhamai, paDinikkhamittA pavirala parivvAiyA saddhi saMparivuDA mihilaM rAyahANi majjhamajjheNaM jeNeva kuMbhagassa ranno bhavaNe jeNeva kaNNateure jeNeva mallI videharAyavarakannA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA udayapariphAsiyAe dabbhovaripaccatthuyAe bhisiyAe nisiyas, nisiyittA mallIe videharAyavara kannAe purao dANadhammaM ca jAva viharai, taeNaM mallI videharAyavara kannA cokkhaM parivvAiyaM evaM vayAsI- tubbheNaM cokkhe kiMmUlae dhamme pannatte ? taraNaM sA cokkhA parivvAiyA mahiM videharAyavara - kannaM evaM vayAsI - amhaM NaM devAzuppie ! soyamUlae dhamme, japaNaM amhaM kiMci asui bhavai, taraNaM udaeNa ya mahiyAe jAva aviggheNaM saggaM gacchAmo, taeNaM mallI videharAyavarakannA cokkhaM parivvAiyaM evaM vayAsI-cokkhA ! se jahAnAmae keI purise ruhirakayaM vatthaM ruhireNa caiva dhovejjA asthiNaM cokkhA ! tassa ruhirakayassa vatthassa ruhireNa ghovyamANassa kAI sohI ?, no iNaTThe samaTThe, evAmeva cokkhA ! tubbheNaM pANAivAeNaM jAva micchAdaMsaNasalleNaM natthi kAI sohI, jahAvatassa ruhirakayasta vatthassa ruhireNaM caiva dhovamANassa, taraNaM sA cokkhA parivvAiyA malae videharAyakannAe evaM vRttA samANA saMkiyA kaMkhiyA viigicchiyA bheyasamAvaNNA jAyA yAvi hotthA, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 jitazatrunupavarNanam 437 mallIe jo saMcAei kiMci vi pAmokkhamAikkhittae tusi NiyA saMciTThai, taraNaM cokkhaM mallIe bahuo dAsaceDIo hIleMti niMdaMti khisaMti garahaMti appegaiyA horuyAlati appegaiyA muhamakkaDiyAo kareMti, appegaiyA vAghADIo kareMti, appegaiyA tajjamANIo nicchubhaMti / taNaM sA cokkhA mallIe videharAyakarakannAe dAsace - DiyAhiM jAva garahijjamANI hIlijamANI AsuruttA jAva misimisemANI mallIe videharAyavarakannAe paosamAjai, bhisiyaM gioes, givhittA karNateurAo paDinikkhamai, parinikkhamittA mihilAo niggacchai, niggacchittA parivvAiyA saMparivuDA jeNeva paMcAlajaNavae, jeNetra kaMpillapure nayare teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA kaMpilapure bahUNaM rAIsara0 jAva paruvemANI viharai // sU0 30 // TIkA - atha SaSThasya jitazatrunAmno rAjJaH sambandhapastAvamAha - ' teNa kAle ' ityAdi / tasmin kAle tasmin samaye paJcAlaH adhunA paMjAbanAmnA isa taraha yaha paJcamarAjA kA saMbaMdha prakaTa kiyA hai| aba chaTherAjA kA sambandha prakaTa karane ke liye sUtrakAra kahate haiM: teNaM kAleNaM teNaM samaraNaM ityAdi // TIkArtha- (teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM) usa kAla aura usa samaya meM (paMcAle jaNavae kaMpille pure nayare) paJcAla nAmakA deza (jo abhI paMjAba A rIte paMcamarAjAnA sabaMdha prakaTa karavAmAM Avye che. have chaThThA rAjAnA saMbadha spaSTa karavA mATe sUtrakAra kahe che ' teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ' ityAdi TIrtha - (teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM) te aNe ane te samaye (paMcAle jaNavae kaMpille pure nayare ) payAsa nAbhe deza ne matyAre paMnna nAbhe prasiddha che, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 jJAtAdharmakathAGgasUtre masiddhaH janapadaH dezaH AsIt tatra= tasmin deze 'kaMpillapure' kAmpilyapure' -kAmpilyapuranAmake, 'nayare' nagare, jitazatrurnAma rAjA pazcAlAdhipatirAsIt, tasya khalu jitazatro rAjJo dhAriNIpramukhA devIsahasram 'orohe' avarodhe antaH pure Asan / itazca mithilAyAM nagayAM khalu 'cokkhA' cokSA-cokSAnAmnI parivAnikA Rgveda-yAvat-caturveda pariniSThitA zrutismRtyAdisakalazAstrAbhijJA cApyAsIt / tatastadantaraM sA cokSA paribrAjikA mithilAyAM nagayoM bahUnAM rAjezvara-yAvat rAjezvaratalacarakauTumbikamANDabikazreSThisArthavAhamabhRtInAM purataH = agre, dAnadharma ca zaucadharma ca tIrthAbhiSekaM tIrthajalasnAnadharma ca AkhyApayantI-AkhyAnam -AkhyAtAM kurvatI kathayantItyarthaH, prajJApayantI-samyaga bodhayantI, prarUpayantI= nAmase prasiddha hai) thaa| usa dezameM kAMpilyapura nAmakA nagara thaa| usameM paMcAla deza ke adhipati jita zatru rAjA rahate the| (tassaNaM jiyasatussa dhAriNI pAmokkhaM devIsahassaM orehe hotthA ) usa jita zatru rAjA ke antaH pura meM dhAriNI pramukha ? eka hajAra deviyAM thiiN| (tattha NaM mihilAe cokkhAnAmaM parivAiyA riuvveya jAva pariNiTiyA yAvi hotthA ) isa taraha mithilA nagarI meM Rgveda Adi cAroM vedoM kI tathA smRti Adi samasta zAstroM kI parijJAtA cokSA nAma kI parivrA. jikA bhI rahatI thI-(taeNaM sA cokkhA parivAiyA mihilAe bahUNaM rAisara jAva satyavAhapabhiiNaM purao dANadhammaMca soyadhammaMca titthA bhiseyaMca AghavemANI paNNavemANI pakhvemANI uvadaMsemANI, viharai) hatA. te dezamAM kAMpilyapura nAme nagara hatuM. temAM paMcAla dezanA adhipati jitazatru rAjA rahetA hatA. ( tassaNaM jiyasattussa dhAriNI pAmokkha devisahassaM orehe hotthA ) jitazatru rAjAnA raNavAsamAM dhAriNuM pramukha eka hajAra rANIo hatI. (tatthaNaM mihilAe cokkhAnAmaM pahivvAiyA riuvveya jAva pariNiDiyA yAvihotthA) mithilA nagarImAM aveda vagere cAre vede temaja smRti vagere badhA zAstrone jANanArI cakSA nAme eka parivArikA rahetI hatI. (taeNaM sA cokkhA parivAiyA mihilAeM bahUNaM rAI sarajAva satyavAhapabhiiNaM purao dANadhamgaM ca soyadhammaM ca titthAbhiseyaM ca adhavemANI paNNave mANI parUvemANI uvaiMsemANI viharaha) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 jitazatrunRpavarNanam 439 dAna svazAstrAnusAreNa zaucAdi dharmANAM vidhi niyamabhedAdi prarUpaNAM kurvatI upadazaMyantI-svAcaraNena sAkSAt kArayantI, viharati Astesma / ___ tatastadanantaraM sA cokSA paribAjinA anyadA kadAcit anyasmin kasmi zcit samaye tridaNDaM-daNDaayaM ca kuNDikAMkamaNDalu ca yAvat-dhAturaktAni vastrANi gRhNati, gRhItvA 'parivvAigAvasahAyo' parivAjikAvasathAt=parivrAjikAnAM maThAt ' paDinikkhamai ' pratiniSkrAmati-nirgacchati, pratiniSkramya 'pavirala parivvAiyA' praviralaparivrAjikAbhiH = alpasaMkhyakasaMnyAsikAbhiH sArdha-saha, saMparitAyuktA mithilAM rAjadhAnI bhithilAyA rAjadhAnyA ityarthaH madhyamadhyena yazaiva kumbhakasya rAjJo bhavanaM yauva ' kaNate ure' kanyAntaH puraM, yauva mallI videvarAvarakanyA, tauvopAgacchati, upAgatya -- udayapariphAsiyAe ' udakapari vaha cokSA parivrAjikA mithilA nagarI meM aneka rAjezvara, talacara, kauTumbika, mANDavika, zreSThI, sArthavAha AdikoM ke samakSa dAna dharma zauca dharma, aura tIrthAbhiSeka kA kathana karatI thI, unheM acchI taraha samajhAtI thI usa zaucAdi dharmoM kI apane zAstrAnusAravidhi niyama Adi ke bheda se prarUpaNA karatI thI aura apane AcaraNa se sAkSAta una kA pradarzana bhI karatI thii| (taeNaM sA cokkhA parivAiyA annayA kayAiM tidaMDaM ca kuMDiyaM ca jAva dhAurattAo ya giNhai, giANhattA parivvAigAvasahAo paDinikkhamai paDinikkhamittA paviralaparivvAiyAsaddhiM saMparibuDA mihilA rAyahANi majjhaM majjheNaM jeNeva kubhagassa ranno bhavaNe jeNeva kaNNaMteure jeNeva mallI videha rAyavarakanA-teNeva uvAgacchai ) eka dina vaha cokSA parivrAji kA apane tridaMDa kamaNDalu, tathA gairika dhAtu se rakta hue vastroM ko lekara mithilA nagarImAM cekSA parimAjika ghaNA rAjezvara, talavara, kauTuMbika mAMDalika, zraSThi, sArthavAha vagerenI sAme dAnadharma, zaucadharma ane tIrthasthAna viSe dharma carcA karatI hatI. temane te sArI peThe zauca vagere dharmo temaja zAstrAnusAra vidhi niyama vagerenA bhedanI bAbatamAM samajAvatI hatI. ane jAte badhA zauca vagere AcaraNene AcarIne pratyakSa rUpamAM tene dekhAva karatI hatI. (taeNaM sA cAkAvA parivAiyA annayA kayAI tidaMDaM ca kuMDiyaM ca jAva dhAura. tAo ya giNhai, giNhittA parivvAigAvasahAo paDinikakhamai, paDi nikkhamittA papiralaparivAiyA saddhiM saMparivuDA mihilA rAyahANi majjJaM mazaMNa jeNeva kuMbhagasta ranno bhavaNe jeNeva kaNNaMte ure jeNeva mallI videharAyavara kanAteNeva uvAgacchai) eka divasa cakSA paritrAjikA potAnA tridaMDa, kamaMDalu temaja gerathI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ jJAtAdharmakathAGgasUtre spRSTAyAM jalapakSepeNa siktA, da pari 'paccutthuyAe ' pratyastRtAyAM prasAritAyAM 'misiyAyAM' vRSikAyAm Asane niSIdati-upavizati, niSadya mallyA videharAjavarakanyAyAH purato dAnadharma ca yAvad viharati dAnadharmazaucadharmAdi. kamAkhyApayantI prajJApayantI sA cokkhA parivAjikA Aste sma / tataH khalu mallI videharAjavarakanyA cokSAM parivrAjikAmevamavAdIta-he cokSe ! taba khalu kiM mUlo dharmaH prajJaptaH ? tataH-mallI vacana, zravaNAnantaraM khalu sA parivrAjakoM ke maTha se nikalI aura kitanIka parivrAjikAyoM ko sAtha lekara mithilA rAjadhAnI ke bIcoM bIca se hokara vaha jahAM kuMbhaka rAjA kA bhavana thA tathA usa meM jahAM kanyAntaH pura aura usa meM bhI videha rAja kI uttama kanyA mallI kumArI thI vahAM AI- ( uvAgacchittA udaya pari phAsiyAe dabhovari paccatthuyAe bhisiyAe nisiyai vahAM Akara vaha jala se siJcita hue tathA darbha ke Upara vichAye gaye Asana para baiTha gaI / (nisiyittA mallIe videharAyavarakannAe purao dANadhammaM ca jAva viharai ) baiThakara usane videha rAyavara kanyAke samakSa dAna, dharma zaucadharma Adi kI kathA kI-prarUpaNA kI (taeNaM mallI videharAyavara kannA-cokkhaM parivAiyaM evaM vayAsI ) bAda meM videha rAja kI uttama kanyA mallIkumArI ne usa cokSA parivrAjikA se isa prakAra kahA-( tumbheNaM cokkhe kiM mUlae dhamme paNNatte ? ) he cokSe! tumhAre yahAM dharma kiM mUlaka ( kisa mUlaka ) prajJapta huA hai| 2 gelA vastrone laIne parivrAjakanA maThathI bahAra nIkaLI ane keTalIka para vAjikAonI sAthe mithilA rAjadhAnI vacce thaIne jyAM kuMbhakarAjAne mahela hatuM temaja jyAM kanyAntaHpura ane temAM paNa videharAjAnI uttama kanyA malIkumArI hatI tyAM pahoMcI. (uvAgacchittA udaya pariphAsiyAe dabbhovaripaJcatthuyAe bhisiyAe nisiyai) tyAM AvIne te pANI chAMTelA darbhanA upara pAtharavAmAM AvelA Asana upara besI gaI. (nisittA mallIe videharAyavarakannAe purao dANadhammaM ca jAva viharai) besIne teNe videharAjavara kanyAnI sAme dAnadharma, zaucadharma vagerenI vyAkhyA . (cokkhaM parivAiyaM evaM vayAsI) tyA257 vinI uttama nyA madI. kumArI yakSA parimAnine 2 pramANe 4thu -(tumeNaM cokkhekiM lae dhamme paNNatte 1) yA ! tamArAmA bhUkha rupita 42pAmA mAyA che. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 jitazatrunRpavarNanam 441 cokSA parivrAjakA mallI videharAjavarakanyA mevamavAdIt - he devAnupraye ! asmAkaM khalu zaucamUlako dharmaH prajJaptaH, yat khalu asmAkaM kiMcidazucibhavati, tat khalu udakena =jalena ca mRttikayA - yAvat - zucibhavati, evaM khalu vayaM jalAbhiSekapUtAtmAnaH avighnena svarga gacchAmaH / tataH = cokSAparivrAjikAvacanazravaNAnantaraM khalu mallI videharAjavarakanyA cokSAM parivrAjikAmevaM vakSyamANaprakAreNa, avAdIt - he cokSe ! tad yathAnAmakaMidaM dRSTAntopanyAse - dRSTAntaM madarzayAmi tAvadityarthaH - yathA ko'pi puruSo rudhira( taraNaM sA cAkkhA parivvAiyA malli videharAyavarakannaM evaM vayAsI) pratyuttara meM usa cokSA parivrAjikA ne videha rAjavara kanyA usa mallI kumArI se aisA kahA ( amhaMNaM devANuppie ! soyamUlae dhamme, jaNNaM amhaM kiMci asui bhavai taraNaM udaeNa ya maTTiyAe jAva aviggheNaM saggaM gacchAmo taraNaM mallI videharAyavarakannA cokkhaM parivvAiyaM evaM vayAsI) he devAnupriye ! hamArA dharma zauca mUlaka prajJapta huA hai / isIliye hamArI koI vastu jaba azuci ho jAtI hai taba hama loga use jala evaM mRttikA se pavitra kara lete haiM / isa taraha hama loga jala snAna se pavitrAtmA hokara vino kisI vighna ke zIghra hI svarga pahu~ca jAte hai / -- isa prakAra cokSA kA kathana sunakara videha rAja kI uttama kanyA mallI kumArI ne usa cokSA parivrAjikA se aisA kahA - ( cokkhA - se (taraNaM sA cokkhA parivvAiyA malli videharAyavarakannaM evaM vayAsI ) javAmamAM ceAkSA paritrAjikAe videha rAjavara kanyAne A pramANe kahyuM ( amhaMNaM devApie | soyamUlae dhamme jaNaM ahaM kiM ci asura bhavara, taNaM udaya maTTiyAe jAva avigveNaM saggaM gacchAmo taraNaM mallI videharAya varakannA cokkhaM parivvAiyaM evaM vayAsI ) he devAnupriye ! amArA dharmAM zauca mUlaka prajJasa thayeA che. eTalA mATe amArI game te vastu jyAre azuci thai jAya che tyAre ame tene pANI ane mATIthI pavitra karIe chIe. A rIte ame pANImAM snAna karIne pavitrAtmA thaI jaIe chIe ane nirvighna rUpe jaladI svargamAM pahoMcI jaIe chIe. A rIte cAkSAnuM kathana sAMbhaLIne videharAjAnI uttama kanyA ma bhdiskumArIe ceAkSAritrAjikAne kahyuM ke-- zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 jJAtAdharmakathAGgasUtre kRtaM zoNitaliptaM vastraM rudhireNaiva zoNitaliptasya vastrasya rudhireNa dhAvyamAnasyaprakSAlyamAnasya kA'pi zodhiH ? nAyamarthaHsamarthaH rudhiraliptavastrasya rudhireNa kApi zuddhirna bhavatItyarthaH / cokSe ! evameva-rudhirasaMsRSTavastradRSTAntenaiva yuSmAkaM khalu prANAtipAtena yAvanmithyAdarzanazalyena-aSTAdazapApasthAnaseyanena nAsti zuddhiH= na bhavati kAcidapi zuddhi rAtmana ityarthaH, yathaiva tasya rudhirakRtasya vastrasya rudhireNaiva dhAnyamAnasya prakSAlyamAnasya nAsti zuddhiH / tataH khalu tatpazcAt sA cokSA parivrAjikA mallyA videdarAjavarakanyA evamuktA sati 'saMkiyA' zaGkitA 'kaMkhiyA' kAMkSitA=yadi manasi vicAryottaraMna dAsyAmi tatsamIcIna bhavibyati navA ? ' iti sNshyyuktaa| 'yadi madvicAritamuttaraM sampag na bhavettarhi jahA nAmae keI purise ruhirakayaM vatthaM ruhireNaM ceva dhovejjA atthiNaM cokkhA ! tassa ruhirakayassa vatthassa ruhireNaM dhovvamANassa kAI sohI? no iNaTTe samaTe evAmeva cokkhA ! tumbheNaM pANAivAeNaM jAva micchAdaM saNasalleNaM nathi kAI sohI, jahA tassa ruhirakayassa vatthassa ruhireNaM ceva dhovvamANassa ) cokSe ! jaise koI puruSa rudhira (khUna ) se lipta hue vastra ko rudhira (khUna ) se hI dhove-to kyA cole ! usa rudhira lipta vastra kI rudhira se dhoye jAne para koI zuddhi ho sakatI hai / rudhira se lipta vastra kI rudhira se dhone para zuddhi hotI hai-yaha bAta to koI bhI samajhadAra prANI nahIM mAna sakatA hai| usI taraha he cokSe! prANAtipAta yAvat mithyA darzana zalya ke sevana se-aSTAdaza pApasthAnoM ke sevana se-Apa logoM kI AtmA kI bhI kisI taraha se zuddhi nahI ho sakatI hai / jaise usa rudhira se sane hue vastra kI rudhira (cokkhA ! se jahA nAmae keI purise rUhirakayaM vatthaM rUhireNaM ceva dhovejjA, atthiNaM cokkhA ! tassa rUhirakayassa vatthassa ruhireNaM dhobamANassa kAI. sohI ? no iNale, samaTe evAmeva cokkhA ! tubbheNaM pANAivAeNaM jAva micchAdasaNasalleNaM nathikAI sohI, jahA tassa rUhirakayassa vatthassa ruhireNaM ceva dhovvamANassa) he hai ! jema kaI mANasa lohIthI kharaDAelA vastro lohIthI ja deve te zuM lehIthI kharaDAelA vo lehIthI ja devaDAvavAmAM Ave te tenI zuddhi thaI gaI kahevAya ? A vAta te game te vyakti paNa samajI zake tema che. A pramANe he kSe ! prANAtipAta yAvat mithyAdarzana zalyanA sevanathI tamArA jevA lekenI zuddhi keIpaNa rIte saMbhavI zake tema nathI. jema pelA lehIthI kharaDAelA vastranI zuddhi lehIthI thaI zakatI ja nathI temaja mithyAdarzana zalyanA sevanathI paNa zuddhi thatI nathI. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 jitazatrunRpavarNanam kimanyaduttaraM dAsyAmI ' tyevamuttaraviSayaka vaanychaayuktaa| 'viigicchiyA ' vicikitsitA= asminnuttare datte sati kiM mallyA atra zraddhotpatyasyate kiMvA notpatsyate ' ityevaM vicikitsA saMzayaH, saMjAtA yasyA sA vicikitsitA, tathA-'bheyasamAvaNNA' bhedasamApanA=atra bhedo materbhaGgaH-mayA'dhunA kiM kartavyamiti nirNayAbhavAd vyAkulatArUpastaM samApannA saMprAptA, jAtAcApyabhavat zaGkitetyAdi vizeSaNacatuSTayena cokSA parivrAjikA mallyAH samucita dRSTAntena dRDhIkRtaM praznaM samAdhAtuM vyAkulInAtA, iti bhAvaH mallyAH 'No saMcAei ' no se dhone para kisI bhI prakAra kI zuddhi nahIM hotI hai| (taeNaM sA cokkhA parivAiyA mallIe videha rAyavara kannAe evaM vuttA samANA saMkiyA kaMkhiyA viigicchiyA bheya samAvaNNA jAyA yAvi hotthA ) isa prakAra videha rAja kI vara kanyA mallI kumArI ke dvArA samajhAI gaI vaha cokSA parivrAjikA zaMkA se yukta bana gaI, kAMkSA se yukta bana gaI, vicikitsA ( phalake prati saMdeha aura bhed ( apane maMtavya kA viccheda) se samApanna ho gaI / manase socakara yadi maiM mallI kumArIko uttara dUMgI-to na mAlUma vaha uttara saccA hogA ki nahIM hogA isa prakArakA usake hRdayameM vaidhI bhAva Anese vaha cokSAzaMkita bana gii| yadi merA diyA huA uttara ThIka nahIM hogA to usa kA uttara maiM kyA dUMgI-isa prakAra vaha uttara viSayaka vAJchA se yukta bana gii| mallI kumArI ko uttara dene para bhI kauna jAne usa meM usa kI zraddhA hogI-yA nahI hogI isa taraha vaha vicikitsA-se yukta bana gii| __ (taeNaM sA cokkhA parivAiyA mallIe videharAyavarakamAe evaM vuttA saMkiyA kaMkhiyA viigicchiyA bheyasamAvaNNA jAyA yAci hotthA) A pramANe videharAjavara kanyA malakumArI vaDe samajAvavAmAM AvelI cakSA paritrAjikA zaMkAthI yukta thaI gaI, kAMkSAthI yukta thaI gaI, vicikitsA (phaLaprApti vize saMdeha yukta) ane bheda (pitAnI mAnyatAno nAza) samApana thaI gaI. mallIkumArIne javAbamAM huM kaI paNa vastu rajU karIza te te sAcI haze ke kema? A jAtanI muMjhavaNathI cakSAnuM mana zaMkti thaI gayuM. je mAro javAba barobara nahi hoya te bIje zo javAba huM ApIza ? A pramANe te javAbanA vize vAMcchAyukta thaI gaI. "mallIkumArIne javAba ApyA chatAM paNa tene mArA javAba upara vizvAsa besaze ke kema ?" A rIte te vicikitsA yukta thaI gaI. "A paristhitimAM mAre zuM karavuM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre zakroti kaMcidapi ' pAmokkha' pramokSampramucyate praznabandhanAdaneneti-pramokSaH praznasya parihAram, uttaramityarthaH ' Aikkhittae' AkhyAtuM-kathAyitum, yadAcokkhA paritnAjikA mallyAH praznasyottaraM vaktumasamarthA jAtA, tadA sA 'tusi NIyA' tUSNIkA-maunAvalambinI bhUkhA 'saMciTThai' saMtiSThate sNsthitaa| tatastadantaraM khalu tAM cokSAM mallyAbahavyo dAsaceTikAH dAsaputryaH ' hIleMti' hilanti-avamAnayanti, nindanti-jAtyAyuddhATanena kutsanti, khiMsanti-doSakI. tanenopahasanti, garhante sarvasamakSa nindrAM kurvanti, apyekikAH ekAH kAzcitkrodhayanti tasyAH kopamudbhAvayanti, apyekikAH-ekAH kAzcit-'muhamakkaDiyaMo' mukhamarkaTikAH=mukhAnAM tiryakAni kurvanti, apyekikAH=ekAH kAzcit ' vagdhAaba isa samaya mujhe kyA karanA cAhiye isa taraha kA vaha nirNaya nahI kara sakane ke kAraNa vyAkula bana jAne se bheda samApanna bana gii| (mallIe No saMcAei kiM ci vi pAmokkhA mAikkhittae tusi. NIyA saMciThThai, taeNaM cokkhaM mallIe bahuo dAsa ce DIo hIti, niMdati, khisaMti garahaMti ) ataH vaha mallI kumArI ko kucha bhI pramokSA prazna kA uttara-nahIM de sakI, kintu cupacApa baiThI rhii| jaba cokSA kI aisI hAlata mallI kumArI kI dAsa ceTiyoM ne dekhI to ve usakA apamAna rUpa hIlanA karane laga gaI / jAtI Adi ke udghATana se usa se dhRNA rUpa niMdA karane lgii| doSoM ke kIrtanase usa kA upahAsa rUpa khiMsanA karane lgiiN| sabake samakSa usake avarNa vAdarUpa garhaNA karane lagI (appegaiyA herUyAlaMti, appegaiyA muhamakkaDiyAo kareMti appe. gaiyA vagghADIo kareMti, appegaiyA tajjamANIo nicchubhaMti ) ina joIe ?" A jAtanA vivekanI zakti paNa tenI nAza pAmI hatI ethI te vyAkuLa thaIne bheda samApana banI gaI hatI. ( mallIe No saMcAei kiMci vi pAmokavAmAikkhittae tusiNIyA saMciTThai, taeNaM cokkhaM mallIeM bahuo dAsaceDIo holeMti, nidaMti, khisaMti garahaMti) ethI malalIkumArIne te javAbamAM kaMI paNa kahI zakI nahi. te sAva mUMgI thaIne besI ja rahI. mallIkumArInI dAsa ceTIoe celAnI A pramANenI sthiti joI tyAre teo tenI apamAnarUpa hIlanA karavA lAgI jAti vagerenuM uddaghATana karIne tenI dhRNA rUpa niMdA karavA lAgI. tenA dezone kahetI upahAsa rUpa khrisanA karavA lAgI badhAnI sAme tenI avarNavAda rU5 gaINa karavA lAgI. (appegaiyA herUyAlaMti, appegaiya muhamakkaDiyAokareMti appegaiyA vagdhADIo kareMti, appegaiyA tajjamANIo nicchaMbhaMti) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 445 anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 jitazatrunRpavarNanam DIo' vyAghrATikA-upahAsArtha zabdavizeSAn kurvanti, apye kikAH ekAH kAzcit 'tajjamANIo' tarjayantyaH - durvacanataH, 'mama praznasyottaraM dehi, no cet pazcAd jJAsyasi ' ityAdinA bhISayantya ityarthaH / nicchubhaMti nikSipanti-nissArayanti / tatastadantaraM sA cokSA parivrAjikA mallyA videharAjarakanyAyAH dAsace. TikAbhiH * yAvat-hilyamAnA nindyamAnA gahamAgA, AzuruptA-zIghraM krodhAviSTA yAvat 'misamisemANI' misasamintI krodhAnalena jAjvalyamAnA mallyAM videha rAjavarakanyAyAM 'paoptamAvajjai ' pradveSamApadyate paramadveSavatI jAtA / tataH sA meM se kisI eka ne use krodha udbhAvita-kiyA, kisI eka ne usa ke sAmane apanA mukha moDa liyA, kisI eka ne usa kI ha~sI ur3Ane ke liye vizeSa zabdoM kA prayoga kiyA, kisI eka ne durvacanoM se use tarjita kiyA, kisI eka ne " mere prazna kA uttara de, nahI to pIche tujhe mAlUma paDegI" isa taraha kahakara use DarAyA aura vahAM se nikAla diyA / (taeNaM sA cokkhA mallIe videharAyavarakannAe dAsaceDiyAhiM jAva garahijjamANI hIlijamANI AsuruttA jAva misi bhise mANI mallIe videharAyavarakannAe paosamAvajai, bhisiyaM giNhai, giNhittA kaNNaMteurAo paDinikkhamai ) isa taraha videha rAja ki varakanyAmallI kumArI kI dAsa ceTiyoM se apamAnita ghRNita, aura nindita hotI hui vaha cokSA parivrAjikA, krodha se lAla ho gaI, aura misa misAtI huI krodha se jAjvalyamAna hotI huI-vaha videha rAja kI uttama kanyA mallI kumArI ke Upara parama dveSavatI bana gii| temAMthI keIke tene krodhita karI, keIe tenI sAmethI moM pheravI lIdhuM. keIe tenI mazkarI karavA vizeSa zabdone pragaTa karyo, keIe durvacanethI tene tiraskAra karyo, keIe tene "mArA savAlano javAba Apa nahiMtara tArI khabara laI laIzuM" A rIte bIka batAvI ane tyAMthI bahAra kADhI mUkI. (taeNaM sA cokkhA mallIe videharAyavarakannAe dAsaceDiyAhiM jAva garahijja mANI hIlijjamANI, AsuruttA jAva misi mise mANI malloe videha rAyavarakanAe paosamAvajjai, bhisiyaM giNhai, gihittA kaNaM teurAo paDinikkhamai) A rIte videharAjavara kanyA mallIkumArInI dAsa ceTIyAthI apamAnita, dhRNita ane niMdita thatI cekSA paritrAjikA krodhamAM lAlaceLa thaI gaI ane krodhamAM saLagatI te videharAjavara kanyA malIkumArI pratye khUba ja IrSALu-dveSa karanArI thaI gaI karanArI che to te vikAsa parijika kAra ceTIyAthI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAgasUtre cokSA paribrAjikA ' bhisiyaM ' vRSikA= AsanaM svakIyamitibhAvaH, gRhNAti gRhItvA 'kaNaM te urAo' kanyAntaH purAt mallyA bhavanAt, pratiniSkrAmati niH sarati, pratiniSkramya mithilAto nirgacchati, nirgatya parivrAjikA saMparikhatA paviralasaMnyAsikAbhiryuktA, yava pazcAlajanapadaH pazcAlanAmako dezo'sti, yatraiva-yasmin deze kAmpilyapura nAma nagaraM, tatra tasmin nagare upAgacchati, upAgatyaca kAmpilyapure nagare bahUnAM rAjezvarAdInAM purataH svamataM yAvad-AkhyApayantI prajJApayantI prarUpayantI viharati-Astesma // mU0 30 // mUlam-taeNaM se jiyasattU annadA kayAI aMteurapariyAla saMparivuDe evaM jAva viharai, taeNaM sA cokhA parivAiyA saMpa usa ne usI samaya vahAM se apanA Asana uThAyA-aura uThAkara vaha kanyAntaH pura se-mallI kumArI ke bhavana se bAhira nikala aaii| (paDi nikkhamittA) bAhira nikalakara (mihilAo niggacchai, niggacchittA parivAiyA saMparighuDA jeNeva paMcAla jaNavae, jeNeva kaMpillapure nayare teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA kaMpillapure bahaNaM rAIsara0 jAva pakhvemANI viharai ) phira vaha mithilA nagarI se cala dii| __calakara parivrAjikAoM ko sAtha meM liye hue jahAM pAMcAla deza aura usameM jahAM kAMpilya nagara thA vahAM aaii| vahAM Akara vaha apane mata kI aneka rAzvajera AdikoM ke samakSa AkhyApanA aura prarUpaNAkaratI huI rahane lgii| sU0 30 // teNe tarata ja potAnuM Asana tyAMthI upADI lIdhuM ane kanyAntaHpurathI meve bhI bhArI bhADesathI te mA2 ilsonii gaI. (paDinikkhamittA) bahAra nIkaLIne (mahilAo niggacchai niggacchittA parivAiyA saMparivuDA jeNeva paMcAla jaNavae, jeNeva kaMpillapure nayare teNeva uvAgacchai uvAgacchittA kaMpillapure bahUNaM rAI sara0 jAva parUvemANI viharai) te mithilA nagarImAMthI cAlatI thaI. parivArikAonI sAthe te cAlatI cAlatI te jyAM pAMcAla deza ane temAM paNa jyAM kAMpilyanagara hatuM tyAM AvI. tyAM AvIne te potAnA dharmanI ghaNu rAjezvara vagerenI sAme AkhyApanA, prajJApanA ane prarUpaNa karatAM 2. sI . // sUtra "30" // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 447 anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 jitazatrunRpavarNanam rivuDA jeNeva jitasattassa rapaNo bhavaNe jeNeva jitasatta teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA jiyasattaM jaeNaM vijaeNaM vddhaavei| taeNaM se jiyasattU cokkhaM parivAiyaM ejamANaM pAsai, pAsittA sIhAsaNAo abbhuTei, abbhuTTittA cokkhaM sakArei,sakAritA AsaNeNaM uvaNimaMtei, taeNaM sA cokkhA udagapariphAsiyAe jAva bhisiyAe nisIyai, jiyasattuM rAyaM rajje ya jAva aMteure ya kusalodaMtaM pucchai, taeNaM sA cokkhA jiyasattassa rano dANadhammaM ca jAva viharai, taeNaM se jiyasattU appaNo orohaMsi jAva vimhie cokkhaM evaM vayAsI-tumaNaM devANuppiyA! bahUNi gAmAgAra0 jAva aDasi, bahUNi ya rAIsara0 gihAI aNupavisasi, te asthiyAi te kassavi ranno vA jAva kahiMci erisae orohe diTTapuvve jArisae NaM ime maha avarohe ? taeNaM sA cokkhA parivvAiyA jiyasa IsiMavahasiyaM karei, karittA evaM vayAsI-evaM ca sarisae NaM tumaM devANuppiyA ! tassa agaDadadurassa ?, keNaM devANuppie se agaDadaddure ?jiyasattu ! se jahAnAmae agaDadaddure siyA tathaiva buDDhe aNNaM agaDaM vA talAgaM vA saraMvA sAgaraM vA apAsamANecevaM maNNai-ayaM ceva agaDe vAjAva saagrevaa| taeNaM taM kUvaM aNNe sAmuddae dadure havvamAgae, taeNaM se kUvadadure taM sAmuddadaduraM evaM vayAsI-se kesaNaM tumaM devANuppiyA ! katto vA iha havvamAgae ? taeNaM se sA. muddae daddure taM kUvadaduraM evaM vayAsI-evaM khalu devANuppiyA ! zrI jJAtAdharmakathAMga sUtraH 02 Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha48 jJAtAdharmakathAGgasUtre ahaM sAmuddae daddare, taeNaM se kUvadaddare taM sAmuddayaM dadaraM evaM vayAsI-ke mahalae NaM devANuppiyA ! se samudde ?, taeNaM se sAmuddae daretaM kUvadaddaraM evaM vayAsI-mahAlae NaM devANuppiyA ! samudde ! taeNaM se daddare pAeNaM lIhaM kaDDei, kaDDittA evaM vayAsI -emahAlaeNaM devANuppiyA ! se samudde ?, No iNa? samaTe, mahAlaeNaM se samudde ! taeNaM se kUvadaddure puramathimilAo tArAo uphiDittA NaM gacchai, gacchittA evaM vayAsI-e mahAlaeNaM devANuppiyA ! se samudde ?, No iNaTTe samaDhe, taheva evAmeva tumaMpi jiyasatU annesiM bahUNaM rAIsara jAva satthavAhapabhiINaM bhaja vA bhagiNIM vA dhUyaM vA suNhaM vA apAsamANe jANesi jArisae mama cevaNaM orohe tArisae No aNNassa, taM evaM khalu jiyasa mihilAe nayarIye kuMbhagassa ghUyA pabhAvatIye attayA mallI nAmaMti rUveNa ya jumvaNeNa jAva no khala aNNA kAI deyakannA yA jArisiyA mallI, mallIe videha rAyayarakannAe chiNNassa vi pAyaMguDhagassa ime tavorohe sayasahassa tamaMpi kalaM na agghai tikaTujAmeya disaM pAubbhUyA tAmeva disaMpaDigayA, taeNaM se jiyasattU parivyAiyAjaNiyahAse dUyaM saddAyei, sahAvittA jAva pahArettha gamaNAe / sU0 31 // TIkA-' taeNaM se ' ityAdi / tatastadantaraM sa jitazatruH anyadA kadAcita 'taeNaM se jiyasattU annayA kayAiM ' ityAdi // TIkArtha-(taeNaM)isake bAda(se jiyasattU)vaha jinazatru (annayA kayAI) (taeNaM se jiyasattU annayA kyaaii| ityAdi Asttha-(taeNaM) tyA2 mA6 (se jiyasatta) hitazatru (annayA kayAI) / zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 jitazatrunRpavarNanam 549 =anyasmin kasmiMzcit samaye 'aMteurapariyAlasaMparikhuDe ' antaH puraparivAra saMpari vRtaH antaH purasya parivAreNa strIjanaiHsaMparivRtaH yuktaH, evaM yAvad viharatitiSThati / 'tae' tataH tadA, khalu sA cokkhA parivrAjikA paritRtAsvaziSyasaMnyAsikA sahita yatraiva jitazatro rAjJo bhavanamAsAdaH, yatraiva-yasminneva sthAne jitazatruH, tatraivopAgacchati, jitazatru jayena-vijayena jaya vijaya zabda kIrtanena 'vadvAvei ' vardhayati / tataH khalu sa jitazatruzcokSAM paritrAjikAm ejamAnAm AgacchatoM pazyatI, dRSTvA siMhAsanAdamyuttiSThati, abhyutthAya cokSA satkaroti, satkRtya Asanena ' uvaNimaMtei ' upanimantrayati-upavezanAtha pArthakisI eka dina (ateurapariyAlasaMparikhuDe ) apane antaH pura parivAra ke sAtha (evaM jAva viharaha) baiThA huA thA (taeNaM sA cokkhA parivvAiyA) itane meM vaha cokSA parivAjikAoMke sAtha2 (jeNeva jitasattassa raNo bhavaNe jeNeva jiyasattU teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA jiyasattuM jaeNaM vijaeNaM vaddhAvei) jahAM jitazatru rAjA kA mahala thA aura jahAM ve jitazatru rAjA virAjamAna the vahAM AI Akara usane unheM jaya vijaya zabdoMse dhanyavAda diyA-(taeNaM se jiyasattU cokkha parivAiyaM ejamANaM pAsai, pAsittA sIhAsaNAo abhuTei, abbhuTTittA cokkhaM sakkArei, sakkArittA AsaNeNa uvaNimaMtei) jaba cokSAparivrAjikA ko jitazatru rAjAne Ate hue dekhA thA-to vaha dekhate hI apane siMhA. sana se uTha baiThA thA-aura uThakara usane cokSA parivrAjikA kA Adara satkAra kiyA thaa| Adara satkAra karake usane use Asana para hivase ( ate urapariyAla sapari vuDe ) pAtAnA 2vAsanA parivAranI sAthe ( evaM jAva vihAi) meTho tA. (taeNaM sA cokkhA parivAiyA) terakhAmA cekSA parijikAonI sAthe (jeNeva jitasattassa raNo bhavaNe jeNeva jitasattU teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA jiyasatUM jaeNaM vijaeNaM baddhAvei ) jyAM jitazatru rAjAne mahela hatuM ane jyAM jitazatru rAjA beThA hatA tyAM gaI. tyAM pahoMcIne teNe rAjAne jaya vijaya zabdathI vadhAvyA. (taeNaM se jiyasattU cokkhaM parivAiyaM ejjamANaM pAsai, pAsittA sIhAsaNAo abbhuTTei, abbhuDittA cokkhaM sakkArei, sakkArittA AsaNeNaM uvaNimaMtei) jitazatru rAjAe jyAre cAlA parivArikAne AvatI joI tyAre teo pitAnA siMhAsana uparathI UbhA thayA ane ubhA thaIne cakSA parivAjikAne teoe Adara satkAra karyo. Adara satkAra karIne rAjAe tene Asana upara besavA mATe kahyuM. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 jJAtAdharmakathAGgasUtre yati / taNaM cokSA 'udgapariphAsiyAe, udakaparispRSTAyAM = jAla prakSepeNa siktAyAM yAvat darbhopari pratyAstRtAyAM 'misiyAe' vRSikAyAM nisIyaha' niSIdati upavizati / jitazatruM rAjAnaM rAjye ca yAvadantaH pure ca kuzalodantaM kuzalasamAcAraM pRcchati, tataH khalu sA cokSA jitazatro rAjJaH purato dAnadharmaM ca yAvad - zaucadharmAdikamAkhyApayantI prajJApayantI prarUpayanto biharatI = Aste sma / tatastadanantaraM khalu sa jitazatruH, AtmAnaH svastha, ' orohaMsi ' avarodhe = antaH pure yAvad vismitaH AzcaryayuktaH san cokSAm evaM vakSyANaprakAreNa, avAdIt - he devAnupriye ! tvaM khalu - bahUni grAmAkara0yAvat = grAmAkara kheTakarvaTAdIni asi gacchasi bahUni baiTha jAne ke liye kahA - 1 ( taraNaM sA cokhkhA udgapariphAsiyAe jAba bhisiyAe nisIyai) ataH vaha cokSA parivrAjikA jalase siJcita hue yAvat Asana para baiTha gaI / E ( jiyasattU rAyaM rajje ya jAva aMteureya kusalodataM pucchara, taraNaM sA cokkhA jiyasattassa raNNo dANadhammaMca jAva viharai ) baiThane ke bAda usane jitazatru rAjA se rAjya evaM aMtaH pura kI kuzalavArtA pUchI bAda meM usane jitazatru rAjA ke samakSa dAna dharma zauca dharma AdikA kathana kiyA, prarUpaNA kiyA prajJApana kiyA, (taeNa se jiyasattU appaNo orohaMsi jAva vihie cokkhaM evaM kyAsI) isake bAda usa jitazatrU rAjA ne apane anta: pura meM vismita hokara usa cokSA parivrAjikA se isa prakAra kahA - (tumaMNaM devANupriyA ! bahUNi gAmAgara0 jAva aDati bahUNi ya rAIsara0 gihAI aNupavisasi) he devANupriyoM ! tuma aneka ( taNaM sA cokkhA udgapariphAsiyAe jAva bhisiyAe nisIyaha ) cAkSA parivrAjIkA pANI chAMTelA Asana upara besI gai. ( jiyasattU rAya rajje ya jAva aMte ureya kuMsalodataM pucchara taraNaM cokkhA jiyasattUssa raNNo dANadhammaM ca jAva viharai ) tyAra khAda teNe rAjAne rAjya temaja raNavAsanI kuzaLa vArtA pUchI ane parivAjIkAe A badhuM karIne jitazatru rAjAnI sAme dAnadhama, zaucadhama vagerenuM kathana karyuM", prarUpaNa karyuM. ane prajJApana karyuM, ( taraNaM se jiyasatta appaNo orohaMsi jAva vihie cokkhaM evaM vayAsI) raNavAsamAM beThelA rAjA jItazatrue tenI vAta sAMbhaLIne vismaya pAmatA paritrAkAne kahyuM ke-- (tumaNaM devANupiyA ! bahUNi gAmAgara0 jAva aDasi bahUNi ya rAIsara 0 gihAI aNupavisisa ) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 jitazatrunRpavarNanam ca 'rAIsara gihAI' rAjezvarAdInAM gRhANi anupravizasi, tat-tasmAt kathayaasti cApi, 'te ' tvayA kasyApi rAjJo vA yAvat- IdRzo'varodho dRSTapUrvaH, yAdRzaH khalu ayaM mamAvarodhaH ? antaHpuram tatastadanantaraM khalu sA cokSA parivAjikA jitazatrumIpadapahasitaM karoti, kRtvA evaM vayAsI / he devAnupriya ! evaM ca sadRzaH khalu tvaM tasya 'agaDadadurassa' avaTadardurasya =kUpamaNDUkasya / cokSAyA vacanaM zrutvA jitazatruzcokSAM pRcchaMti-'keNaM' ityAdi / kaH khalu he devAnupriye ! so'vaTadarduraH kUpamaNDUkaH ?, cokSA paritrAjikA kathayati-tad yathAnAmakam = yathAnAmakamitipadaM dRSTAntaM pradarzayAmi tAvadityarthaH grAma, Akara, kheTa karvaTa AdisthAnoM meM jAtI rahatI ho, tathA aneka rAjezvara Adi janoM ke gRhoM meM praveza bhI karatI rahatI ho (taM adhiyAi te kassa viranno vA jAva kahiM ciM erisae Arohe didvipugve jArisae NaM ime maha avarohe ) to kaho tumanekisI rAjA Adi kA aisA antaH purapahile kabhI kahiM dekhA hai ? ki jaisA merA yaha antaH pura haiN| (taeNaM sA cokkhA parivAiyA jiyasattU Isi avahAseyaM karei, karittA evaM vayAsI) isa prakAra sunane ke bAda usa cokSA parivrAjikAne pahileto rAjA ko kucha ha~sAyA bAda meM ha~sAte hue unase aisA kahA-evaM ca sarisae NaM tumaM devANuppiyA! tassa agaDadadurassa) he devaanupriy| tuma to usa kUpamaMDUka ke samAna ho aisI cokSA kI bAta sunakara bIca me hI rAjA ne usase kahA (keNaM devANuppie se agaDaddure ? devAnu he devAnupriye ! tame ghaNA grAma,Akara, kheTakaTa vagere sthAnamAM avara -javara karatA rahe che temaja ghaNA rAjAo vagerenA mahelamAM paNa jAo che. taM atthiyAi te kassa vi ranno vA, jAva kahiM ciM erisae Arohe diTThapugve jArisaeM NaM ime maha avarohe ) batAve ke mArA jevo raNavAsa koIpaNa rAjA vagerene tame nayo cha. (taeNaM sA cokkhA pariccAiyA jiyasattU IsiM avahAseyaM karei, evaM karittA kyAsI) A rIte sAMbhaLIne cakSA parivrAjakAe pahelAM te rAjAne gheDa hasAvyuM tyAra pachI hasAvatAM temane kahyuM ke( evaM ca sarisae NaM tumaM devANuppiyA ! tassa agaDadad durassa) he devAnupriya ! tame te pelA kUvAnA deDakA jevA che ! cakSAnI A pAta Aita Ram 12yethI 4 tane (ke gaM devANuppie se agaDa zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ jJAtAdharmakathAgasUtre yathA-ekaH kUpamaNDUkraH syAt AsIt, sa khalu 'tattha ' tatra tasmin kUpe jAtaH, tauva kUpe eva 'vuDDe' vRddhA vRddhiMgataH, anyam-' AgaDa' avaTaM= kUpaM vA, 'talAgaM' taDAgaM-kamalayuktAgAdhajalAzayaM vA, 'dahaM ' idaM prasiddha, 'saraM ' sara: sarovaraM vA, sAgaraM vA, apazyanne manyate-ayamevAvaTo vA yAvat sAgaro vA / etasmAt kUpAnmahAjalasthAnamanyannAstItyevaM manasi jAnAtIti bhAvaH / tatastadanantaraM khalu taM kUpaMpati, 'aNNe ' anyaH sAmudrakA-samudre jAtaH 'dadure' dara:-maNDUkA, havyamAgataH-sahajagatyA samAgataH / tataH khalu sa kUpadarduraH kUpamaNDUkaH taM 'sAmuddadaduraM' sAmudranivAsinaM maNDUkam evaM vakSyamANaprakAreNa avAdIt-yathA ka eSa khalu tvaM he devAnupriya ! katto' kutaH kasmAt priya ! vaha kUpamaMDUka kaisA hotA hai ! (jiyasattU ! se jahAnAmae agaDadaddure siyA se NaM tattha jAe tatheva vur3e annaMaMgaDaM vA taDAgaM vA dahaM vA saraM vA sAgaraM vA apAsamANe ceva maNNai ayaM ceva agaDe vA jAva sAgare vA) isa prakAra jitazatru rAjA kI bAta sunakara cokSA parivrA. jikA ne usase kahA-jitazatroM suno maiM tumheM samajhAtI hU~-jaise koI eka kUpakA meMDhaka ki jo usI meM utpanna huA ho aura usI meM palapuSa kara vaDhA huA ho vaha jaise apane kue ke sivAya aura kisI-kue ko, taDAga kamalayukta agAdha-sarovara ko draha ko jalAzaya vizeSa ko, athavA samudrako kabhI nahIM dekhatA haA aisA hI mAnatA hai ki yahI merA kuA aura dUsarA kuA hai ? yAvat sAgara hai| isa kue ke sivAya aura dusarA koI bar3A bhArI jalasthAna kahIM para nahIM haiM (taeNaM taM kUca aNNe sAmuddae dagure havvamAgae-taeNaM daddure ?) 3 vAnupriya ! paan| / / uya cha ? (jiyasattU ! se jahAnAmae agaDadadure siyA se gaM tattha jAe tathaiva vur3e. annaM agaDaM vA taDAgaM vA dahaM vA saraM vA sAgaraM vA apAsamANe ceva maNNai ayaM ceva agaDevA jAva sAgare vA) A pramANe jItazatru rAjAnI vAta sAMbhaLIne cekSA parivrAjakAe tene kahyuM ke jItazatre ! sAMbhaLo tamane huM badhI vAta samajAvuM chuM. jema koI eka kUvAne deDake ke je kUvAmAM te janme che ane teja tyAMja uryo che te jema pitAnA kUvA sivAya bIjA koIpaNa kUvA, taDAga-kamaLAvALuM agAdha sarovara, kapha jalAzaya vizeSa ane samudrane keIpaNa vakhata na jevAthI ema ja mAne che ke A mAro kU ja bIje kR che yAvat sAgara che. - A mArA kavA sivAya bIjI koI moTuM sarovara ke jaLasthAna gatanA nathI. (taeNaM takUva aNNe sAmuddae dadure havamAgae) 1 prabhA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 453 anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 jitazatrunRpavarNanam sthAnAd vA iha havyamAgataH ?, tataH khalu sa sAmudrako da1raH taM kUpadarduramevaM= vakSyamANaprakAreNa, avAdIt-hajitazatrunRpavarNanam sAmudrako daduraH samudranivAsI maNDUko'smi / tataH khaju sa kUpa dardurastaM sAmudraM darduramevamavAdIta- ke mahAlae' kiyanmahAlayA kiyAna vizAlaH khalu he devANupriya ! sa samudraH ?, tatastadanantaraM khalu sa sAmudro dardurastaM kUpadarduramevamavAdIt mahAlayaH ati vistIrNaH,khalu devAse kUvadaddure taM sAmuddadaduraM evaM vayAsI) isa prakAra kI mAnyatA vAle usa mer3haka ke kuepara usI samaya meM koI dUsarA samudra meM rahane vAlA meMDhaka AgayA-use AyA huA dekhakara kUpa ke meDhaka ne usa samudra nivAsI meDhaka se kahA-(se kesaNaM tumaM devANuppiyA ! katto vA iha havyamAgae ?) he devAnupriya ! yaha tuma kauna ho-isa samaya kahAM se Arahe ho ? (taeNaM se sAmudde daddure taM kUvaduraM evaM vayAsI pratyuttara meM usa samudra nivAsI meMDhaka ne usa kUpa meMDhaka se aisA kahA ( evaM khalu devANuppiyA! ahaM sAmuddae daddure) he devAnupriya ! maiM samudra kA rahane vAlA meMDhaka hU~ (taeNaM se kUva daddure taM sAmuddayaM daDuraM evaM vayAsI ) usa ke aise vacana suna kara kUpa meMDhaka ne usa samudra ke nivAsI dure se isa prakAra pUchA ( ke mahAlae NaM devANuppiyA ! se samudde ? ) he devAnupriya vaha samudra kitanA bar3A haiM ? (taeNaM se sAmuddae daddure taM kUbadaduraM evaM vayAsI ) pratyuttara meM usa samudra nivAsI dardura ne usa se aisA kahA-( evaM khalu devANuppiyA mahAlaeNaM saMkucita vicAra dharAvatA kUvAnA deDakAnI pAse bIje kaI samudramAM rahenAro deDake AvyuM. tene Avele jaIne kUvAnA deDakAe samudranA deDakAne kahyuM - (se kesaNaM tuma devANuppiyA! katto vA iha havvamAgae ?) vAnupriya ? tame / ch| ? satyAre tame jyAMthI mAvo ch| ? (taeNaM se sAmudde daddure ta kUbadaduraM evaM vayAsI) pAma te samudramA 2naa| 41 vAnA 34Ane yA pramANe dhuMDe ( evaM khalu devANuppiyA ! ahasAmuddae dadure) 3 havAnupriya ! samudramA 23naa| he| chu ( taeNaM se kUbaddure ta sAmuddaya dadduraM evaM vayAsI) tenI // pramANe pAta sajIvAnA Aye te samudramA 2naa| 4Ane // pramANe dhuM hai (ke mahAlae NaM devANuppiyA ! se samudde 1) vAnupriya 1 te samudra so mATo cha ? ( taeNa se sAmuddae daddure ta kUvaduraM evaM vayAso) mama samudranAme tene yA pramANe hyu ( evaM khalu devANuppiyA, mahAlae NaM devANuppiyA ! samudde, taeNa se dadare zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 __ jJAtAdharmakathAGgasUtre nupriya ! samudraH, tatastadanantaraM khalu sa darduraH kUpamaNDUkaH, pAdena rekhAM karSati, kRSTavA, evamavAdIt-iyanmahAlayaH etAvAn vistIrNaH khalu he devAnupriya ! sa samudraH ?, tadA samudramaMDUka Aha-' nAyamarthaH samarthaH' iti ayaM rekhayA nirdiSTo vistAraH samudravistAraM bodhayituM na zaktaityarthaH / uktArthe hetumAha-' mahAlaya khalu sa samudraH ' khalu-nizcena sa samudro mahAlayo'ti vistIrNaH samudrasya mahattvaM na kenApi nirdeSTuM zakyata itibhAvaH / tatastadanantaraM khalu sa kUpadarduraH paurastyAt =agravartinaH, tIrAdutpatya-kUdayitvA khalu gacchati, = kUpasya dvitIyatIramitibhAvaH / gatvA evamavAdItU-iyanmahAlayaH etAvAnvizAlaH khalu he devAnupriya / devANuppiyA ! samudde, taeNaM se dadure pAeNaM lIhaM kaDrei, kattiA evaM vayAsI, e mahAlaeNaM devANuppiyA ! se samudde No iNaDhe samaDhe mahAlaeNaM se samudde ) he devAnupriya ! vaha samudra to bahuta bar3A hai| isa bAta ko sunakara usa kUpa meDhaka ne apane paira se eka rekhA kheMcI aura khecakara bolA he devAnupriya ! vaha samudra itanA bhArI vizA. la hai / pratyuttara meM usa samudravAsI meMDhaka ne usa kUpa meMDhaka se kahAnahIM vaha itanA bar3A nahIM hai-vaha to isa se bhI adhika bar3A hai arthAt rekhA se nirdiSTa jo vistAra hai vaha samudra ke vistAra ko batalAne meM samartha nahI ho sakatA hai-usa kA vistAra to kyA kahe-bahuta hI adhika hai / (taeNaM se kUvaddure purathimillAo tIrAo upphiDittA NaM gacchai, gacchittA evaM vayAsI e mahAlaeNaM devANupiyA ! se samudde No iNaDhe samaDhe ) samudravAsI meMDhaka kI bAta sunakara vaha kUpa meMr3haka apane agravartI tIra se kUe ke dUsare tora para uchala gayA-vahAM pAeNaM lIhaM kar3ei, kaTTittA evaM vayAsI e mahAlaeNaM devANuppiyA ! se samudde No iNaTTe samaDhe mahaoNlaeNaM se samudde) he devAnupriya ! samudra te bahu vizALa che. A vAta sAMbhaLIne kUvAnA deDakAe potAnA pagathI eka lITI derI ane tene kahyuM ke he devAnupriya ! te samudra ATale vizALa che? tyAre javAbamAM samudranA deDakAe kahyuM ke nahi, te ATale mATe nathI te to enA karatAM paNa vizALa che eTale ke lITI derIne je vistAra batAvavAmAM AvyuM che te samudranI vizALatAne aMkti karavAmAM azaktimAna che teno vistAra te khUba ja vizALa che. (taeNaM se kUbadadure purathimillAo torAo uphiDittA NaM gacchai gacchittA evaM bayAsI, e mahAlae gaM devANuppiyA! samudde No iNaDhe samahe) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ 455 anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 jitazatrunRpavarNanam sa samudraH ?, evaM kUpamaNDUkasya vacaH zrutvA samudramaNDUkaH punarAha-' nAyamarthaH samarthaH, iti darzanAdeva samudrasya mahattvaM jJAtaM bhavati natu tat kathamapi nirdeSTuM vaktuM ca zakyaM kenApIti bhAvaH / tathaiva-yathA sa kUpamaNDakastadvadeva, evameva = ukta prakAreNaiva, tvamapi he jitazatro ! anyeSAM bahUnAM rAjezvara-yAvat sArthavAhaprabhRtInAM bhAyoM vA bhAginIM vA duhitaraM vA snuSAM vA apazyan jAnAsi-yAdRzaM mamaiva khalu avarodhaH =antaHpuraM, tAdRzaM no anyasya / jAkara kahane lagA-he devAnupriya ! tumhAre dvArA nirdiSTa vaha samudra kyA itanA bar3A hai ? isa prakAra kUpa meMDhaka ke vacana suna kara usa sAmudrika meMDhaka ne kahA bhAI kyA batalAveM dekhane se hI usa kI mahattA jJAta ho sakatI hai| yaha kahane kI aura nirdiSTa karane kI bAta nahI haiM / usa kA nirdeza aura kathana to koI kara hI nahIM sakatA hai / ( taheva evAmeva tumaMpi jiyasattU ! annesiM bahUNaM rAIsara jAva satthavAha pabhiINaM bhajjaM vA bhagiNoM vA ghUyaM vA suNiM vA apAsamANe jANesi-jArisae mama cevaNaM orohe tArisae No aNNassa ) isI taraha he jitazatro ! tumane bhI kabhI aura kisI rAjezvara Adi sArthavAha prabhRtiyoM kI bhAryA ko, bhaginI ko, duhitA ko, snuSA ko dekhA nahIM hai-isIliye aisA mAna rahe ho ki jaisA antaH pura hamArA haiM-vaisA aura kisI kA kahIM para samudramAM rahenArA deDakAnI vAta sAMbhaLIne te kUvAno deke pite jyAM beThe hate te kUvAnA kinArA uparathI kUvAnA bIjA kinArA upara kUdI gayA ane tyAM jaIne kahevA lAgyuM ke he devAnupriya ! tame je samudranI vAta kare che te zuM ATalo mATe che? A rIte kUvAnA deDakAnI vAta sAMbhaLIne samudranA deDakAe kahyuM bhAI zuM kahIe ? samudrane jevAthI ja tenI vizaLatAnuM jJAna thaI zake tema che. mukhethI kahevAnI ane lITIo vagerethI nirdoSa te thaI zake temaja NAtuM nathI. ( taheva evAmeva tumaMpi jiyasattU ! annesi bahUrNa rAI sarajAva satyavAha pamiINaM bhajjaMvA bhagiNIM vA dhRyaM vA apAsamANe jANesi jArisae mama cevaNaM orAhe tArisae No aNNassa ) A pramANe ja he jitaza ! tame paNa kaI divasa bIjA koI rAjezvara vagere temaja sArthavAha vagerenI strIone, bahenane, duhitAne, anuSA (putranI vahu) ne joI nathI. eTale ja tame Ama mAne che ke mArA je raNavAsa bIje kyAMya hAya ja nahi. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 jJAtAdharmakathAGgasUtre tadevaM khalu he jitazatro ! mithilAyAM nagayAM kumbhakasya rAjJo duhitA-putrI, prabhAvatyA AtmajA-aGgajAtA mallI nAma iti, rUpeNa-sundarAkRtyA ca yauvanena ca yAvat no khalu anyA kApi devakanyA vA tAdRzI vidyate, yAdRzI mllii| mallyA videharAjavarakanyAyAcchinnasyApi pAdAGguSThasyAyaM tavAvarodhaH zatasahastratamAmapi kalAM lakSAMzamapi nArhati' itikRtvA ityuktvA, sA cokSA parivrAjikA yasyA dizaH prAdurbhUtA, tAmeva dizaM prtigtaa| tataH khalu sa jitazatruH paritrAbhI nahIM hai / (taM evaM khalu jiyasatU mihilAe nayarIe kuMbhagassa ghUyA pabhAvatIe attayA mallI nAmaMti-sveNa ya jovaNeNa jAva no khalu aNNA kAI devakannA vA jArisiyA mallI) isaliye he jitazatro! suno- mithilA nagarI meM kuMbhaka rAjA kI putrI jo prabhAvatI kI kukSi se utpanna huI hai mallI kumArI hai / vaha rUpa aura yauvana se itanI adhika sundarI hai ki usa ke samakSa aisI koI deva kanyA Adi koI bhI kanyA sundarI nahIM hai-(mallIe videharAyavarakannAe chiNNassa vi pAyaMguhassa ime tavArohe sayasahassatamaMpi kalaM na agdhai, tti kaTu jAmeva disaM pAunbhUyA tAmeva disaM paDigayA taeNaM se jiyasattU parivvAiyA jaNiyahAse dUyaM saddAvei, saddAvittA jAva pahArettha gamaNAe) usa videha rAja kI uttama kanyA mallI kumArI ke kaTe hue pAdAMguSTha ke eka lAkha meM aMza barAbara 2 bhI yaha ApakA avarodha antapura nahIM hai / isa prakAra kahakara vaha cokSA parivrAjikA jisa dizA se AI (taM evaM khalu jiyasattU mihilAe nayarIe kuMbhagassa dhUyA pabhAvatIe attayA mallI nAmati rUveNa ya jovaNeNa jAvano khalu aNNA kAI devakannA vA jArisiyA mallI) eTalA mATe he jItazatra ! sAMbhaLo, mithilA nagarImAM prabhAvatInA garbhathI janmelI kuMbhaka rAjAnI putrI malIkumArI pitAnA rUpa ane yauvanathI eTalI badhI suMdarI che ke tenI sAme te devakanyA paNa kaMI ja nathI. __ ( mallIe videharAyavarakannAe chiNNassa vi pAyaMguThassa ime tavorohe saya sahassatamaM pi kalaM na agdhai, tti kaTu jAmeva disaM pAunbhUyA tAmeva disiM paDigayA taeNaM se jiyasattU ! parivvAiyA jaNiyahAse dUyaM sadAvei sadAvittA jAva pahArettha gamaNAe) videha rAjAnI uttama kanyA mallIkumArInA kapAelA aMgUThAnA eka lAkhamAM bhAga barAbara paNa A tamAre avarodhajana (raNavAsa) nathI. A pramANe kahIne cekSA parivrAjakA je dizAthI AvI hatI te dizA zrI jJAtAdharmakathAMga sUtraH 02 Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 SaDrAjayuddha nirUpaNam 457 jikA janitaharSa : = cokSA pahibrAjikA vacanazravaNAnantarasaMjAtamallI viSayakAnurAgaH, dUtaM zabdayati, zabdayitvA' jAva pahAretthagamaNAe yAvat- mithilAM gantumAdiSTavAn tataH sa dUtastadAjJAnusAreNa prAdhArayad gamanAya mithilAM gantu pravRttaH / iti SaNNAmapi rAjJAM sambandhaH pRthak 2 proktaH // mU0 31 // " mUlam - taNaM tesiM jiyasattU pAmokkhANaM chaNhaM rAINaM dUyA jeNeva mihilA teNeva pahArettha gamaNAe, taraNaM chappi - yadUyA jeNeva mihilA teNeva uvAgacchiMti, uvAgacchittA mihilAe aggujANaMsi patteyaM 2 khaMdhAvAranivesa kareMti, karitA mihilaM rAyahANi aNupavisaMti, aNupavisittA jeNeva kuMbhae teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA patteyaMz karayalapariggahiyaM sirasAvattaM dasanahaM matthae aMjaliM kaTTu sANaM2 rAINaM vayaNAI nivedeti, taraNaM se kuMbhae tesiM dUyANaM aMtie eyamahaM soccA Asurute jAva tivaliyaM thI usI dizA tarapha vApisa calI gii| cokSA parivrAjikA ke vacana sunane ke bAda jise mallI kumArI ke viSaya meM anurAga utpanna ho gayA hai aise usa jitazatru rAjA ne dUta ko bulAyA - aura usa se mithilA jAne ke liye kahA - vaha dUta bhI apane rAjA kI AjJAnusAra mithilA nagarI tarapha jAne ke liye vahAM ravAnA ho gyaa| sUtra 31 "L zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 " tarapha pAchI jatI rahI. ceAkSA pariJAjIkAnA mAMthI mallIkumArInA saudaya vize praza'sAjanaka zabdo sAMbhaLIne jenA manamAM tenA mATe anurAga utpanna thayA che evA te jitazatru rAjAe kUtane kheAlAvye ane tene mithilA javA mATe AjJA karI. dUta potAnA rAjAnA hukama pramANe mithilA nagarI tarapha vAghaDI gayo // sUtra " 31" // Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ jJAtAdharmakathAGgasUtre bhiuMDi evaM vayAsI-na demiNaM ahaM tubbhaM mAllaM videharAyavarakaNNaM tikaTu te chappidUe asakAriya asammANiya avahAreNaM NicchubhAvei / taeNaM jiyasattU pAmokkhANaM chaNhaM rAINaM yA kuMbhaeNaM rannA asakAriyA asammANiyA avadAreNaM NicchabhAviyA jeNeva sagAra jANavayA jeNeva sayAiM2 NagarAiM jeNeva sagAra rAyANo teNeva uvAgacchati, uvAgacchittA karayala pari0 evaM vayAsI-evaM khalu sAmI! amhe jiyasattU pAmokkhANaM chapahaM rAINaM yA jamagasamagaM ceva jeNeva mihilA jAva avadAreNaM nicchubhAvei, taM Na deiNaM sAmI! kaMbhae malliM videharAyavarakannaM sANaM 2 rAINaM eyamadraM nivedeti| taeNaM te jiyasattU pAmokkhA chappirAyANo tesiM dUyANaM aMtie eyamadraM soccA nisamma AsuruttA aNNamaNNassa dUyasaMpesaNaM kareMti, karittA evaM vayAsI-evaM khalu devANuppiyA ! amhaM chaNhaM rAINaM dUyA jamagasamagaM ceva jAva nicchUDA, taM seyaM khalu devANuppiyA ! amhaM kuMbhagassa jattaM geNhittae ttikaTuaNNamaNNassa eyamaTuM paDisuti, paDisuNitA vhAyA saNNaddhA hatthikhaMdhavaragayAsakoraMTa malladAmeNaM chatteNaM dharijamANeNaM, udhuvvamANAhiM seyavaracAmarAhiM mahayAhayagayarahapavarajohakaliyAe cAuraMgiNIe seNAe saddhiM saMparivuDA saviDIe jAva raveNaM saehi2 nagarehiMto jAva niggacchati zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 SaDrAjayuddhanirUpaNam 459 niggacchittA egayao milAyaMti, milAyittA jeNeva mihilA teNeva pahArettha gamaNAe // sU0 32 // TIkA-'taeNaM tesiM' ityAdi / tatastadantaraM teSAM jitazatrupramukhANAM paNNAM rAjJA dUtA yatraiva mithilA nagarI tatraiva 'prAdhArayad gamanAya ' gntumudytaaH| tataH khalu SaDapi dUtA yatraiva mithilA tauvopAgacchaMti, upAgatya mithilAyA 'aggujjANaMsi ' agrodyAne pradhAnodyAne, pratyekaM 2 'khaMdhAvAranivesaM ' skandhAvAraniveza-zibirasya ' chAvanI ' iti bhASA prasiddhasya niveza sthApanaM kurvanti, kRtvA, mithilA rAjadhAnImanupravizanti, yatraiva kumbhako rAjA tatraivopAgacchati, upAgatya 'taeNaM tesi jiyasatU pAmokkhANa' ityaadi| TIkArtha-(taeNaM) isa ke bAda (tesi jiyasattU pAmokkhANaM chaha rAINaM) una jitazatru pramukha chaho rAjAoM ke (yA ) dUta (jeNeva mihilA ) jahAM vaha mithilA nagarI thI ( teNeva pahAretya gamaNAe ) usa ora apane 2 sthAna se cala diye (taeNaM chappiyayA jeNeva mihilA teNeva uvAgacchaMti ) calate 2 ve chahoM hI dUta eka hI sAtha jahAM mithilA nagarI thI vahAM aaye| ( uvAgacchittA mihilAe aggujjANaMsi patteyaM 2 khaMdhAvAranivesaM kareMti, karittA mi. hilaM rAyahANi aNupavisaMti ) vahAM Akara mithilAnagarI pradhAna udyAna meM una sabane alaga 2 apanI ra chAvanI DAla dii| chAvanI DAlakara phira ve mithilA nagarI meM praveza kiyA-(aNupavisittA jeNeva kubhae taeNa' tesi jiyasattU pAmokkhANa ityAdi / sAtha-(taeNa) tyA25chI (tesi jiyasattU pAmokkhA Na chahaM rAINa) litazatru prabhuma 7 namAnA (dUyA) to (jeNeva mihilA) yA mithilA nagarI tI (teNeva pahArettha gamaNAe ) te ta25 potapAtAnA sthAnathI 15 gayA. (taeNa chappiya dUyA jeNeva mihilA teNeva uvAgacchati ) tase to cAlatA cAlatA ekI sAthe ja jyAM mithilA nagarI hatI tyAM AvI pahoMcyA. (uvAgacchittA mihilAe aggujjANaM si patteyaM 2 khaMdhAvAra nivesaM kareMti, karittA mihilaM rAyahANiM aNupavisaMti ) tyAM pahoMcIne badhAe mithilA nagarIne pradhAna udyAnamAM pitapotAne pavanAbhyo. 54 najAnatA mithilA nagarImA gayA. ( aNupavisitA jeNeva kubhae teNeva uvAgacchati ) bhane yo sa rA tA tyAM pAMcyA. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 jJAtAdharmakathAgasUtre pratyekaM 2 karatala parigRhItaM zira Avarta mastake'JjaliM kRtvA svevAM sveSAM rAjJAM 'vayaNAI' vacanAni kathanAni nivedayanti sma / tatastadanantaraM sa kumbhako rAjA teSAM dUtAnAmantike-samIpe, etamartha ' jitazatrapramukhAH SaDapi rAjAno mallI uchanti ' ityetadrUpaM vRttAntaM zrutvA 'Asurutte' AzurutaH zodhaM krodhAviSTaH, yAvat-trivalikA-rekhAtrayayutAM bhrukuTi-bhravaH kauTilyaM lalATe kurvan evaM bakSya mANaprakAreNa, avAdIt- he dUtAH 'no dAsyAmi khalu ahaM yuSmAkaM rAjabhyo mallI videharAjavarakanyAm' iti kRtvA ityuktvA tAn SaDapi dUtAn asatkRtya, teNeva uvAgacchaMti ) praveza kara jahAM kuMbhaka rAjA the-vahAM Aye (uvAgacchittA patteyaM 2 karayala pariggahiyaM sirasAvattaM dasanahaM matthae aMjaliM kaTTu sANaM 2 rAINaM vayaNANi nivedeti ) vahAM Akara una saboMne bhinna 2 rUpa se kuMbhaka rAjA ko donoM hAthoM kI aMjali banAkara aura use mastaka para rakhakara namaskAra kiyA-namaskAra kara ke phira unhoM ne kramaza apane 2 rAjA kA kathana use sunAyA-(taeNaM se kubhae tersi yANaM antie eyamaDhe soccA Asurutte jAva tivaliyaM bhiDiM evaM vayAsI) jitazatru pramukha chahoM hI nRpati merI putrI mallIkumArI ko cAha rahe haiM isa prakAra kA samAcAra una dUtoM ke pAsa se sunakara vaha kuMbhaka rAjA ikadama krodhita ho gayA aura usI samaya usakI trivaliyukta bhrakuTi mastaka para caDha gaI / isI Aveza meM usane una dUtoM se isa prakAra kahA-(na demi NaM ahaM tumbhaM mallI videha rAyavarakaNNaM tti kaTute chappi dUra asakkA (uvAgacchittA patteya 2 karayalapariggahiyaM sirasAvattaM dasanahaM matthae aMjaliM kaTuM sANaM 2 rAINaM vayaNANi nivedeti ) tyAM jaIne teo badhAe judA judA rUpamAM kuMbhaka rAjAne baMne hAthanI aMjali batAvIne ane tene mastake mUkIne namaskAra karyA ane namaskAra karIne teoe vArApharatI piotapotAnA rAjAno saMdeze temane kahI saMbhaLAvyuM, (taeNaM se kubhae tesiM yANaM atie eyamalu soccA AsusattenAva tiva. liyaM bhiuDi evaM vayAsI) jItazatra pramukha chae cha rAjAo mArI putrI malIkumArIne cAle che A jAtane saMdeza tenA mAMthI sAMbhaLIne kuMbhaka rAjA ekadama gusse thaI gayA ane traNe rekhAovALI temanI bhrakuTI bhamaro vakra thaI gaI krodhanA AvezamAM rAjAe te dUtane kahI saMbhaLAvyuM ke- (na demiNaM ahaM tumbhaM mallI videharAyavara kaNaM tti kaTu te chappie zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 SaDrAjayuddha nirUpaNam 461 asamAnya, ca 'avaddAreNaM' apadvAreNa= bhavanapazcAdbhAgasthitalaghudvAreNa ' NicchubhAbes ' niHsArayati / tatastadanantaraM khalu te jitazatrumamukhANAM SaNNAM rAjJAM dUtAH kumbhakena rAjJA, asatkAritAH asanmAnitA apadvAreNa niHsAritA santaH yatraiva svakAH 2 = AtmIyAH 2, ' jANavayA' jAnapadAH = dezAH, yatraiva svakAni 2 nagarANi, yatra svakAH 2 rAjAna Asan, tatraivopAgacchaMti, upAyugatya karatalaparigRhItaM dazanakhaM zira Avarta mastake'JjaliM kRtvA, evamavAdiSuH - he svAmin ! riya avahAreNaM NicchubhAvei) he dUtoM ! maiM apanI putrI videha rAjavara kanyA mallIkumArI tumhAre rAjAoM ke liye nahIM dUMgA " aisA kahakara usane una dUtoM kA na koI satkAra kiyA aura na koI sanmAna hI kiyA kintu unheM bhavana ke pIche bhAga ke choTe se daravAje se bAhira nikaaldiyaa| (taraNaM jiyasattU pAmokkhANaM chaNhaM rAINa dUyA kuMbhaeNa rannA asakkAriyA asammANiyA avahAreNa NicchubhAviyA samANA jeNeva sagAra jANavayA jeNeva sayAI2 nagarAI jeNeva sagA 2 rAyANo teNeva uvAgacchaMti ) isa taraha una jitazatru pramukha rAjAoM ke ve dUta kuMbhaka rAjA se asatkRta evaM asaMmAnita hote hue jaba mahala ke pichale choTe se dvAra se bAhira nikAla diye gaye taba ve vahAM se prasthita hokara jahAM apanA 2 janapada thA, vahAM apane 2 nagara the, aura una meM bhI jahAM apane 2 rAjA the vahAM A gaye / asakkAfraya asammANiya avaddAreNaM NicchubhAvei ) " huM te mArI putrI videharAjavara kanyA mallIkumArI tamArA rAjAene ApIza nahi. " A pramANe kahIne rAjAe kUtAnA kAI paNu rUpamAM satkAra ane sanmAna na karatAM teone peAtAnA mahelanA pAchaLanA nAnA khAraNethI bahAra kADhI mUkyA, (taraNaM jiyasattU pAmokkhANaM chahaM rAINaM yA kuMbharaNaM rannA asakkAriyA asammANiyA avadAreNaM NicchubhAviyA samANA jeNeva sagAra jANavayA jeNeva sAI 2 nagarAI jeNeva sagAra rAyANo teNeva uvAgacchaMti ) - A pramANe jItazatru pramukha rAjAonA te te kuMbhakarAjA vaDe asatkRta ane asa'mAnita thatAM jyAre mahelanA pAchalA khAraNethI bahAra kADhI mUkavAmAM AvyA tyAre teo tyAMthI ravAnA thaIne jyAM temanA janapada (deza) hatA, jyAM temanuM nagara hatuM ane temAM paNa jyAM temanA rAjA hatA tyAM pahoMcyA. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - jJAtAdharmakathAGgasUtre evaM khalu vayaM jitazatrupramukhANAM SaNNAM rAjJAM dUtAH 'jamagasamagaM' yugapat = ekasmin kAla eva, yatraiva mithilA yAvat - tatraiva gatvA sveSAM sveSAM rAjJAM vacanAni niveditavantaH, tadA sa kumbhakaH zIghraM krodhAviSTaH san 'na dAsyAsyahaM mallI ' mityuktvA'smAnasatkRtyAsaMmAnya, apadvAreNa 'nicchubhAvei ' niHsA. rayati=niSkAsayati smetyrthH| tata-tasmAd na dadAti he svAmin ! kumbhako mallI videra rAjavarakanyAm ityuktvA SaDapi datAH sveSAM sveSAM rAjJAmetamuktamartha nivedayanti kathayantisma / ____ (ucAgacchittA karayalapari0 evaM vayAsI) vahAM Akara unhoMne unheM donoM hAthoM kI aMjali banAkara namaskAra kiyA ( evaM khalu sAmI ! anheM jiyasattU pAmokkhANa chaNhaM rAINa dUyA jamagasamagaM ceva jeNeva bhihilA jAva avadAreNa nicchu bhAvei ) he svAmin ! hama saba jitazatru pramukha chahoM rAjAoM ke dUta eka hI samaya jahAM mithilA nagarI thI-vahAM pahu~ce-vahAM pahu~cakara kuMbhaka rAjA ke darzanArtha unake rAjamahala meM gaye vahAM jAkara hamalogoM ne savinaya apane 2 rAjAoM ke vaktavya unhe kahakara sunAye sunate hI ve kuMbhaka rAjA krodha se bhara gaye-aura kahane lage-hama apanI putrI mallI kumArI kisI ko nahIM deMge aisA kahate hue unhoM ne bAda meM hamalogoM ko asatkRta evaM asaMmAnita kara apane mahala se usake pichale choTe se daravAje se bAhira nikalavA diyaa| (uvAgacchitA karayala pari0" evaM vayAsI) tyA bhAvAna tebhare mana hAthanI aMjalI batAvIne namana karyA. ( evaM khalu sAmI ! amhe jiyasattU pAmokkhANaM chaNhaM rAINaM dUyA jamagasamagaM ceva jeNeva mihilA jAva avadAreNaM nicchubhAvei ) ane kahyuM che svAmina ! ame badhA jitazatru pramukha chae cha rAjAonA data eka ja samayamAM jyAM mithilA nagarI hatI tyAM pahoMcyA, tyAM pahe cIne kuMbhakarAjAnA darzana mATe ame rAjamahelamAM gayA. tyAM pahoMcIne ame lakae vinayanI sAthe potapotAnA rAjAno saMdeza temane kahI saMbhaLAvyuM. kuMbhakarAjA te saMdezAone sAMbhaLatAM ja gusse thaI gayA ane kahevA lAgyA ke huM mArI putrI mallIkumArI koIne ya ApIza nahi. Ama kahetAM temaNe amane asatkRta temaja asaMmAnita karIne pitAnA mahelanA pAchaLanA nAnA bAraNAMthI bahAra kADhI mUkyA, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 SaDrarAjayuddhanirUpaNam 462 tataH khalu te jitapatrapramukhAH SaDapi rAjAnasteSAM dUtAnAmanti ke samIpe, etamartha zrutvA = karNagocarIkRtya nizamya = arthamavagamya' AzurutAH = zIghraM krodhAviSTAH ' aNNamaNNassa ' anyonyasya = parasparasya dUtasaMpreSaNaM kurvanti kRtvA evaM = vakSyamANaprakAreNa, atrAdiSuH - he devAnupriyA ! evaM khalu asmAkaM SaNNAM rAjJAM dUtAH yugapadeva yAvadasatkRtyA saMmAnyApadvAreNa ' NicchUDhA' nikSiptAH = niH ( taM NaM deiNa sAmI / kuMbhae malli videharAyavarakannaM sANaM 2 rAi eyamahaM nivedeMti) ataH he svAmin ! Apa nizcaya samajheM- kuMbhakarAjA apanI videha rAjavarakanyA mallIkumArI ko nahIM detA hai| aisA kahakara una chahoM dUtoM ne isI ukta artha kI puSTI apane 2 rAjA oM ke samakSa kii| (taeNaM se jiyasattU pAmokkhA chappirAyANo tersi dUyANaM antie eyama soccA nisamma asuruttA aNNamaNNassa dUyasaMpesaNaM kareMti) isake bAda una jitazatru pramukha chahoM rAjAoM ne dUtoM ke mukhase isa bAta ko sunakara aura use samajha kara krodhita ho apane 2 dUtoM ko eka dUsare rAjA ke pAsa bhejA ( karitA evaM vayAsI - evaM khalu devANuppiyA? amhaM chaNh rAINa dUyA jamagasamagaM caiva jAva NicchUDA) bheja kara una dUtoM se yaha samacAra kahalavAye - he devAnupriyoM ! dekhoM hama chahoM rAjAo ke dUta eka hI samaya kuMbhaka rAjA ke pAsa ( taM Na deiNaM sAmI ! kuMbhae malliM videharAyavarakannaM sANaM 2 rAINaM ma nivedeti ) ethI huM svAmin ! tame cAkkasapaNe A jANIlelA ke kubha peAtAnI videharAjavara kanyA mallIkumArI Apaze nahi A pramANe kahIne chae hUe pAtapAtAnA rAjAonI sAme potAnA matanI puSTi karI. ( taraNaM se jiyasattU pAmokkhA chappi rAyANo tersi dUyANaM aMtie evamadvaM soccA nisamma AsurUttA aNNa maNNassa dUyasaMpesaNaM kareMti ) tyArabAda jItazatru pramukha chae rAjAe tenA mukhethI A pramANe vAta sAMbhaLIne ane tene bhAkhara samajIne gusse thayA ane pAtapeAtAnA dUtAne eka bIjA rAjAnI pAse meAkalyA, ( karitA evaM vayAsI evaM khalu devANupiyA ! amhaM rAINaM dUyA jamagasamagaMceva jAva NicchUDhA ) teAe te krUtAnI sAthe AA jAtane sa Mdeza meAkalyA ke he devAnupriye ! ApaNA chae rAjAonA te ekI vakhate kulakarAjAnI pAse gayA. tyAM teNe zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 jJAtAdharmakathAGgastre I sAritAH / tat= tasmAt zreyaH khalu he devAnumiyAH ! asmAkaM kumbhakAya kumbhakaparAjayAya ' jattaM ' yAtrAM= yuddhayAtrAM grahItuM svIkartuM zreya iti pUrvasambandhaH / iti kRtvA = iti parAmRzya - vicArya, parasparasyaitamarthaM pratigRNvanti svIkurvanti, pratizrutya, te jitazatrupramukhAH paDapi rAjAnaH snAtAH sannaddhAH = yuddhopakaraNa- kavacAdi dhAraNena sajjIkRtazarIrAH, hastiskandhavaragatAH - gajoparisamArUDhAH, 'sakoraMTa 1 pahu~ce vahAM usane hamalogoM ke dUtoM kA koI bhI satkAra aura sanmAna nahIM kiyA kintu unheM apamAnita kara apane mahala ke pichale choTe daravAje se bAhira nikalavA diyA - (taM) ataH - ( seyaM khalu devANupiyA ! amhaM kuMbhagassajantaM gevhittara ti kaTTu aNNamaNNassa eyamahaM paDisurNeti, paDiNittA, vhAyA, saNNaddhA hatthikaMdhavaragayA sakoraMTamalla dAmeNaM chattaNaM dharijamANeNaM udghayamANAhiM seyavaracAmarAhiM mahayA hayagaya rahapavarajohaka liyAe cAuraMgiNIe seNAe saddhiM saMparibuDA sandhiDIe jAba nigacchaMti) hama logoMkA aba yahI kartavya zreyaskara hai ki hama loga kumbhaka rAjA ko parAjita karane ke liye una para caDhAha kara deM / isa prakAra kA jaba una saba kA parAmarza ho cukA taba saba ne eka mata ho isa bAta ko mAna liyA / mana lene ke bAda ve jitazatru pramukha saba hI rAjA nahA dhokara yuddhopakaraNoM se susajjita ho gaye / aura hAthiyoM ke skaMdhoM para ArUDha hokara mahAna 2 hayoM se -gajoM se rathoM se ApaNA tene satkAra ke sanmAna ka Mija karyuM" nathI, ane temane apamAnita karIne peAtAnA mahelanA pAchalA nAnA khAraNethI bahAra kADhI mukAvyA che.(i) ethI ( seyaM khalu devANupiyA ! amhaM kuMbhagassa jataM geNDittae tikaTTu aNNa maNNassa eyama paDisurNeti, paDi suNittA, vhAyA saNAddhA, hatthikaMdhavaragayA sakoraTamalladAmeNaM chatteNaM dharijjamANeNaM udghayamANAhiM seyavaracAmarAhiM mahayA haya gayarahapavarajohakaliyAe cAuraMgiNIe seNAe saddhiM saMparivuDA savviDDIe jAna raveNaM saehiM 2 nagarehiMto jAva niggacchaMti ) have amArA mATe eka ja kanya zreyaskara lAge che ke ame kubhaka rAjAne harAvavA mATe temanA upara AkramaNa karIe, jyAre A pramANe badhAe vicAra karyAM tyAre sahue ekamata thaIne A niNaeNya svIkArI lIdheA. tyArapachI jItazatru pramukha badhA rAjAo snAna rIne yuddha mATenAM badhAM sAdhanAthI susajja thai gayA ane te badhA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 SaDrAjayuddhanirUpaNam 465 malladAmeNaM ' sakoraNTamAlyadAmnA-koraNTa puSpamAlmadAmayuktena ' chatteNaM dharijjamANeNaM udhuvvamANAhiM seyavaracAmarAhi' chatreNa dhriyamANena svasvabhRtyena uddhR. yamAnaiH zvetavaracAmaraizvayuktAH, 'mahayAhayagayarahapavarajohakaliyAe ' mahAhayagajarathapravarayodhakalitayA mahAntazca hayagajarathapravarayodhAzceti samAhAradvandvaH mahAhayagajarathapravarayodhaM, senAGgatvAdekavadbhAvaH, tena kalitayA = yuktayA, ataevacaturaGgiNyA senayA sAdha saMpari kRtAH 'saciDIe' sarvaddharyA = rAjacihnAdi rUpayA yuktaH yAvad-raveNa = yuddhotsAhavardhakaturyAdi zabdena svakebhyaH svakebhyo nagarebhyo yAvad nirgacchanti, nigatya, ekataH ekatra-ekasmin sthAne milanti, militvA te jitazatrupramukhAHpaDapi rAjAno yatraiva mithilAnagarI, tatraiva prAdhArayan gamanAya gantuM pravRttA ityarthaH / / mU0 32 / / pravara yodhAoMse kalita caturaMgiNI senA ko sAtha lekara apane 2 nagaroM se bAhira nikale / hAthI para jaba ye rAjA jana baiThe hue the usa samaya ina ke Upara chatra dhArI bhRtyoM ne koraMTaka puSpa mAlya dAma se yukta chatra tAnA huA thA / cAmara Dhorane vAle bhRtyajana usa samaya ina ke Upara zvetavara cAmara Dhora rahe the / ye samasta rAjAjana rAjyArtha AhlAda janaka rUpa sarvaddhi se yukta hokara hI utsAha vardhaka turyAdi ke zabdoM dvArA saMstuta hote hue-apane 2 nagaroM se nikale the| ( niggacchittA egayA o milAyaMti-milAyittA, jeNeva mihilA teNeva pahArettha gamaNAe ) nikala kara ye saba eka sthAna para mila gye| milane ke bAda ye saba jitazatru pramukha-chahoM rAjA phira vahAMse mithilA nagarIkI ora cala diye |suu.32|| hAthIonA upara savAra thaIne moTA ghaDAo, hAthIo, ra ane bahAra yoddhAonI caturaMgiNI senA sAthe laIne potapotAnA nagaranI bahAra nIkaLyA. hAthI upara jyAre badhA rAjAo beThA hatA te vakhate chatradhArI bhUe temanA upara keraTaka puSpamAlya dAmavALuM chatra dharyuM hatuM. cAmara DheLanArA bhUtyajane te samaye temanA upara sapheda cAmara DhaLatA hatA. te badhA rAjAo rAjyArthi AhUlAdirUpa sarvaddhiyukta thaIne utsAha vadhAranAra turyAdinA zabdo vaDe saMstuta thatA pota potAnA nagarothI bahAra nIkaLyA hatA. (niggacchittA egayAo milAyaMti-milAyittA, jeNeva mihilA teNeva pahArettha gamaNAe) bahAra nIkaLIne teo badhA eka sthAne ekaThA thayA. ekaThA thaIne teo badhA jItazatru pramukha chae rAjAo tyAMthI mithilA nagarI tarapha ravAnA thayA. sU03rA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 % 3ASHRE- % 3D ___ jJAtAdharmakathAGgasUtre mUlam-taeNaM se kubhae rAyA imIse kahAe laddhaThe samANe balavAuyaM sadAvei, sadAvittA evaM vayAsI-khippAmeva0 haya jAva seNNaM sannAheha jAva paccappiNai, taeNaM kuMbhae bahAe saNNaddhe hatthikhaMdha0 sakoraMTa0 seyavaracAmarahiM0 mahayA mihilaM majjhamajheNaM NijjAi, NijittA videhaM jaNavayaM majjhamajjheNaM jeNeva desa aMte teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA khaMdhAvaranivesaM karei, kRtvA, jiyasattapAmokkhA chappiyarAyANo paDivAlemANe jujjhasajje paDiciTrai. taeNaM te jiyasattapAmokkhA chappiya rAyANo jeNeva kuMbhae teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA kuMbhaeNaM rannA saMddhi saMpalaggA yAvi hotthA, taeNaM te jiyasattUpAmokkhA chappi rAyANo kuMbhayaM rAyaM hayamahiyapavaravIradhAiyaniviDiyacidhaddhayappaDAgaM kicchappANovagayaM diso disiM paDisahiMti, taeNaM se kuMbhae jiyasattUpAmokkhehiM chahiM rAIhiM hayamahita jAva paDisehie samANe asthAme avale avIrie jAva adhAraNijamitikaDu sigdhaM turiyaM jAva veiyaM jeNeva mihilAteNeva uvAgacchai, uvAgacchittA mihilaM aNupavisittA mihilAe duvArAI pihei, pihittArohasajje ciTai ||suu033|| TIkA-'taeNaM' ityAdi / tatastadanantaraM khalu sa kumbhako rAjA'syAH 'taeNaM se kuMbhae rAyA' ityAdi / TIkArtha-(taeNaM isake bAda (se kuMbhae imIse kahAe laDhe samANe cala taeNaM se kubhaerAyA ityAdi / / Asttha-(ta eNa) tyA2 54ii (se kubhae imIse kahAe laTThe samANe bala zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 kuMbhakarAjayuddha nirUpaNam 447 6 1 kathAyA labdhArthaH= jJAtArthaH san 'balavAuyaM ' balavyApRtaM = sainyavyApAraparAyaNaM = sainyanAyakamityarthaH, zabdayati, zabdayitvA evaM = vakSyamANaprakAreNa, avAdIt bho devAnupriya ! kSiprameva ' hayajAtra seNaM' haya0yAvat - sainyaM - hayagajarathapavarayodhakalitaM caturaGgayuktaM sainyaM sannAheha' saMnAhaya= sannaddhaM kuru - sajjIkurvityarthaH / yAvat pratyarpayati, tato'sau senApatiH sainyaM sajjIkRtya, kummakaM rAjAnaM nivedayati-he svAmin ! sainyamasmAbhiH sannaddhIkRtamiti / tatastadanantaraM sa kumbhako rAjA snAtaH sannaddhaH = yuddhopakaraNazastrAstrakavacAdi dhAraNena sajjIkRtazarIraH hastiskandhavaragataH saMkoraNTamAlyadAmnA= koraNTapuSpa racitamAlAyuktena chatreNa svabhRtyena vAuyaM saddAvei) kuMbhaka rAjA ko jaba yaha patA calA taba usa ne apane senA nAyakako bulAyA - (saddAvittA evaM vayAsI) bulAkara usase aisA kahA - ( khippAmeva0 haya gaya jAva seNNaM sannAheha jAva paccaSpiNaha ) bho devAnupriya ! tuma jaldI se jaldI haya-gaja - ratha evaM pravara yodhAoM se yukta caturaMgiNI senA ko sajAoha aura isa kI hame pIche Akara khabara do - senA nAyaka ne aisA hI kiyA senA sajA kara rAjA ko khabara dI ki he svAmin ! hamane Apa kI AjJAnusAra sainya sajjita kara diyA hai| (taraNaM kuMbhae hAe sannaddha hatthi khaMdha0 sakoraMTa0 seyavara cAmarAhiM mahayA mihilaM majjhaM majjheNaM NijjAi ) isa ke bAda kuMbhaka rAjA ne snAna kara apane zarIra ko yuddhopakaraNoM se zastra astra evaM kavacAdi ke dhAraNa se sajjita kiyaa| bAda meM hAthI ke skaMdha para vAya sahAvei ) laGa zUlane nyAre yA vAtanI lAyu tha tyAre tethe potAnA senAyatine sosAvyA ( saddAvittA evaM vayAsI ) gosAvIne tene uchu -- ( khippAmeva0 haya gaya jAva sevaNaM sannAhera jAva paJcAdipaNaha ) hai devAnupriye ! tame satvare gheADA, hAthI, ratha ane bahAdUra yeddhAovALI catura'giNI senA taiyAra karI ane amane khakhara Ape. senApatie peAtAnuM kAma purU karyuM, ane rAjAne sUcanA ApI ke he svAmin ! tamArI AjJA pramANe ame senA taiyAra karI dIdhI che. ( taraNaM ku bhae hAe sannaddha hatthi khaMdha0 sakoraMTa0 seyavaracAmarAhiM mahayA mihilaM, majjha majjheNaM NijjAi ) tyArabAda kuMbhaka rAjAe snAna karyu... ane pachI potAnA zarIrane yuddhanA sAdhanAthI susajja karyuM. eTale ke rAjAe zastra, asra, kavaca vagere dhAraNa karyAM, teo hAthInI upara savAra thayA, rAjAne hAthI upara savAra thayelA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre priyamANena yuktaH, tathA-udhUyamAnaH vIjyamAnaiH zvatavaracAmarairyuktaH tathA-mahAhayagajarathAdiyuktayA caturaGgiNyA senayA saMparivrataH, sarvaddharyA saMpannaH tUrImaiyA~divAthamahAnAdena mithilAnagaryA madhyamadhyena 'NijjAi' niryAti-nirgacchati / niryAya videhajanapadasya madhyamadhyena yauva dezAntaH svadezasya sImA vartate, tacaivopAgacchati, upAgatya 'khaMdhAvAranivesaM ' skandhAvAranivezaM skandhAvArasya zivirasya ' chAvanI ' iti bhASAprasiddhasya niveza-sthApanaM, kurvanti / kRtvA sa kumbhako rAjA jitazatrupramukhAn SaDapi rAjJaH 'paDivAle mANe' pratIkSamANaH, yuddhasajjA yuddhAya sajjaH zastrAstrakavacabandhena yuddhArthamudyataH san pratitiSThati / tatastadanantaraM virAjamAna ho gye| una ke baiThate ho| chatra dhAriyoM ne una ke Upara koraMTa puSpoM kI mAlA se virAjita chatra dhAraNa kiyA cabhara Dhora ne vAloM ne una ke Upara zveta camara Dhora nA prAraMbha kara diyA / isa prakAra mahAgaja, haya, rathAdi se yukta caturaMgiNI senA se ghire hue apanI pUrNa taiyArIke sAtha mithilA nagarI ke bIcase hokara nikle| (NigacchittA videhaM jaNavayaM majjhaM majjheNaM jeNeva desa ate teNeva uvAgacchada) nikala kara videha janapada ke bIca se hokara jahAM apane deza kI sImA thI vahAM phuNce| (uvAgacchittA khaMdhAvAranivesaM karei ) vahA pahu~ca kara unhoMne vahIM apanI chAvanI sthApita kara dI-( karittA jiyasattU pAmokkhA chappiya rAyANo paDivAlemANe jujjhasajjhe paDiciTTai) bAdameM jitazatru pramukha joIne chatradhArIoe karaMTa pupanI mALAthI zobhatuM chatra dharyuM. cAmara DhALanAra e cAmara DhaLavAnuM zarU karyuM. A rIte mahAgaja haya ratha vagere temaja caturaMgiNI senA yukta thaIne pitAni pUrI taiyArI sAthe mithilA nagarInI vaccenA rAjamArga uparathI bahAra nIkaLyA. (NigacchittA videha jaNavaya majjhaM majjheNaM jeNeva desa aMte teNeva uvAgacchai ) nIkaLIne videha janapadanI vacce thaIne jyAM potAnA dezanI hada hatI tyAM pahoMcyA. uvAgacchittA khaMcAvAranivesa karei) tyAM paDeyIna tamAme tyA senAnI cha4jI nAmI. (karittA jiyasattU pAmokkhA chappiya rAyANo paDivAlemANe jujhasajme paDiciTThai) tyArabAda jitazatru pramukha chae rAjAonI pratIkSA karatAM teo tyAM ja yuddhane mATe kammara kasIne rokAyA. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 kuMbhakakarAjayuddhanirUpaNam 469 khalu te jitazatrupramukhAH SaDapi rAjAno yatraiva kumbhakastatraivopAgacchati upAgatya kumbhakena rAjJA sAdhaM ' saMpalaggA' saMpalagnAH-yuddhaM kartuM pravRttAcApyabhavan / tatastadanantaraM khalu jitazatrupramukhAH SaDapi rAjAnaH kumbhakaM rAjAnaM ' hayahiyapavaravIraghAiyaniviDiyaciMdhaddhayachattapaDAgaM ' hatamathitapravaravIraghAtita-nipatita cihnadhvajacchatrapatAkaM-hatA:-mAritAH, mathitAH-viloDitAH-tADitAH, tathA ghAtitAH ghAtam AghAtaM vyathAM prAptAH pravaravIrAH mahAbhaTAH, yasya sa hatamathita pravaravIraghAtitaH, ArSa tvAd ghAtitazabdasya paraprayogaH, nipAtitAzcihnadhvajapatAkA yasya sa nipatitacihnadhvajachatrapatAkaH, tataH karmadhArayaH, tamevaMbhUtaM naSTasainyadhvajapatAkamityarthaH 'kicchappANovagayaM' kRcchrapANopagataM-kRcchre-kaSTe, mANA una chahoM rAjAoM kIpratIkSA karate hue ve vahIMpara yuddha ke liye kaTibaddha hokara Thaharagaye / (taeNaM te jiyasattU pAmokkhA chappiyarAyANo jeNeva kuMbhae teNeva uvAgacchaMti) itane meM ve jitazatrupramukha chahoM rAjA jahAM ve kuMbhaka rAjA pahu~ce hue the-vahAM A gye| (uvAgacchittA kuMbhaeNaM rannA saddhi saMpalaggA yAvihotthA) Ate hI una logoMne kuMbhakarAjA ke sAtha yuddha karanA prAraMbha kara diyaa| (taeNaM te jiyasattU pamokkhA chappi rAyANo kuMbhayaM rAyaM hayamahiyapavaravIra ghAiyanivaDiyaciMdhaddhayappaDAgaM kicchappANovagayaM diso disiM paDi se hiMti ) yuddha meM una jitazatru pramukha chahoM rAjAoM ne kuMbhakarAjA ke kitaneka vIroM ko jAna se mAra DAlA, kitaneka vIroM ko burI taraha pITA, aura kitaneka vIroM ko ghAyala kara diyaa| tathA rAjacihna rUpa dhvaja-patAkA eva chatra usake jamIna para giraadiye| isa taraha usake (taeNaM te jiyasatta pAmokkhA chappiyarAyANo jeNeva kubhae teNeva uvAgacchaMti) eTalAmAM teo chae jItazatru pramukha rAjAo jyAM kuMbhakarAjA hatA tyAM pahoMcyA. ( uvAgacchittA kuMbhaeNaM rannA saddhi saMpalaggA yAvi hotthA ) bhane tamAme tarata ja yuddha zarU karI dIdhuM. ( taeNaM te jiyasattU pAmokkhA chappirAyANo kuMbhayaM rAyaM hayamahiya pavaravIra dhAiya niviDiya biMdhaddhayappaDAgaM kicchappANovagayaM disodisiM paDisehiti) yuddhamAM teo jitazatru pramukha chae rAjAoe kuMbhaka rAjAnA keTalAka vIrane jAnathI mArI nAkhyA, keTalAka vIrone bhayaMkara rIte TIpI nAkhyA, ane keTalAka vIrone jakhamI banAvI dIdhA temaja rAja ciha rUpa dhvaja zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 jJAtAdharmakathAGgasUtre upagatA yasya sa kRcchraprANopagatastaM prANasaMkaTApannam 'dizaH dizaM'ekasyA dizA-aparAM dizaM-' paDiseaiti ' pratiSedhayaMti-nivArayanti tatastadanantaraM khalu sa kumbhako rAjA jitazatrupramukhaiH SaDbhIrAjabhihatamathita-yAvat pravaravIraghAtita cihnadhvajachatrapatAkaH kRccha prANopagataH pratiSiddhaH san asthAmA AtmabalarahitaH, abalA sainyarahitaH ata eva 'avIrie'-avIrya:-utsAharahitaH / yAvat'AdhAraNijja' adhAraNIyam-AtmAdhAryate sthApyate yatra tad dhAraNIyaM, na dhAraNIyamiti vigrahaH, adhAraNIyaM parabalam-atra zatrusainye mamAtmadhAraNamazakvamityarthaH / itikRtvA-evaM vicArya, zIghra tvaritaM yAvat calitaM vegitaM yatraiva mithilA tauvoprANa bahuta adhika saMkaTa meM par3a gaye / vaha vahAM se dUsarI tarapha bhAganA bhI cAhatA thA-to bhI unhoM ne use dUsarI ora bhAgane nahIM diyaa| (taeNaM se kuMbhae jiyasattU pAmAkhehiM chahiM rAihiM hayamahita0 jAva paDisehie samANe atthAme abaleavIrie jAva AdhAraNijamittikaTTu sigdhaM turiyaM jAva veiyaM jeNeva mihilA teNeva uvAgacchada) isa taraha jitazatru Adi chahoM rAjAo se hata mathita tathA dhAtita pravaravIravAlA aura nipAtita cihna dhvaja patAkA vAlA vaha kuMbhaka rAjA jaba saMkaTa yukta prANoMvAlA bana gayA aura yuddhabhUmi se dUsarI aura bhAgane ke liye asamartha ho gayA taba Atmabala aura sainyabala se rahita banA huA vaha utsAha rahita ho gyaa| evaM parabala kA ajeya mAna kara vahAM se zIghra hI tvarA yukta, vegayukta cAla se jahAM mithilA nagara thI usa tarapha aayaa| patAkA-ane chatrane jamIna upara nAkhI dIdhAM. A rIte tenA prANa AphatamAM phasAI gayA. tyAMthI te bIjI tarapha nAsI javAnI taiyArI karatA hatA tyAre jItazatru pramukha rAjAoe tene nAsI javA dIdhuM nahi. (taeNaM se kubhae jiyasattU pAmokkhehiM chahiM rAIhiM hayamahita0 jAva paDi sehie samANe atthAme abale avIrie jAva AdhAraNijjamitti kaTu sindhaM turiyaM jAba veiyaM jeNeva mahilA teNeva uvAgacchai) A rIte jItazatru vagere chae rAjAethI hata, mathita temaja ghAtita yoddhAovALA ane nipAtita cihna avAjA patAkAvALA te kuMbhaka rAjAnA prANa paNa jyAre AphatamAM phasAI gayA ane raNabhUmimAMthI nAsI javAnI paNa taka gumAvI beThA tyAre AtmabaLa ane sainyabaLa vagara banelA teo sAva nirUsAhI thaI gayA. Akhare teoe zatrupakSane ajeya samajIne ekadama jaldI vegayukta jhaDapabhera cAlathI jyAM mithilA nagarI hatI te tarapha ravAnA thayA. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mithilAnirodhavarNanam 471 1 pAgacchati upAgatya mithilAmanupravizati, anupravizya mithilAyA dvArANi vihei ' pidadhAti = AvRNoti / pidhAya 'rohasajje ' rodhasajjaH = rodhena zatrubhayAd gamanAgamanamArgamavarudhya sajjaH = rakSAM kurvan tiSThati // sU0 33 // mUlam tapaNaM te jiyasattUpAmokkhA chappirAyANo jeNeva mihilA teNeva uvAgacchati, uvAgacchitA mihilaM rAyahANi NissaMcAraM NiruccAraM savvao samaMtA oraMbhittANaM citi, taNaM se kuMbhae rAyA mihilaM rAyahANiM ruddhaM jANittA abbhaMtariyAe uvadvANasAlAe sIhAsaNavaragae tesiM jiyasattUpAmokkhANaM chaNhaM rAINaM aMtarANiya chiddANiya virahANi ya mammANi ya alabhamANe bahUhiM AehiM ya uvAehiM ya uppattiyAhi ya veNaiyA ehi ya kammayAhi ya pariNAmiyAhiya buddhIhiM pariNAmemANera kiMci AyaM vA uvAyaM vA alabhamANe ohayamaNasaMkappe jAva jhiyAyai / imaM ca NaM mallIM videharAyavarakannA pahAyA jAva bahUhiM khujAhiM saMparivuDA jeNeva kuMbhae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA kuMbhagassa pAyaggahaNaM karei / taraNaM kuMbhae malliM videharAyavarakannaM No ADhAI no pariyANAi tusiNIe saMcivai / taraNaM vahAM Ate hI vaha mithilA nagarI meM praviSTa ho gyaa| (aNupavisittA mihilAe dubArAI pihei, pihittA rohasajje ciTThara ) praviSTa hokara usane mithilA ke dvAroM ko baMda karavA diyA aura zatru ke bhaya se Ane jAne ke mArga ko roka kara apanI rakSA karane meM tallIna ho gayA || sUtra 33 // tyAM AvatAM ja mithilA nagarImAM teo praviSTa thayA ( aNupavisittA mihilAe duvArAI pihes, pihittA rohasajje ciTTha) pravezIne temaNe mithilAnA daravAjAone baMdha karAvI dIdhA ane zatrunI khIkathI AvavA javAnA mArgone paNa rAkIne peAtAnI rakSA mATe te tatpara thardha gayA // sUtra 66 "" 33 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 jJAtAdharmakathAsUtre mallI videharAyavara kannA kuMbhagaM evaM vayAsI tubbheNaM tAo aNNadA mamaM ejjamANaM jAva niveseha, kiNNaM tubbhaM ajja ohaya maNa saMkaSye jAva jhiyAyaha?, taraNaM kuMbhae malliM videharAyavara kannaM evaM bayAsI evaM khalu puttA tava kajje jiyasattUppamukhehiM chahiM rAIhiM dUyA saMpesiyA, teNaM mae asakkAriyA jAva nicchUDhA, taeNaM te jiyasa pAmokkhA tesiM dUyANaM aMtie eyamahaM socA parikuviyA samANA mihilaM rAyahANiM nissaMcAraM jAva cihnaMti / taeNaM ahaM puttA tesiM jiyasattUpAmokkhANaM chaNhaM rAINaM aMtarANi4 alabhamANe jAva jhiyAmi, taraNaM sA mallI videharAyavarakannA kuMbhayaM rAya evaM vayAsI- mANaM tubbhaM tAo ! ohayamaNasaMkappA jAva jhiyAyaha, tubbheNaM tAo tesiM jiyasattUpAmokkhANaM chaNhaM rAINaM patteyaM rahasi dUyasaMpese kareha, egamegaM evaM vadaha-tava demi mali videharAyavarakaNNaM tikaTTa saMjhAkAlasamayaMsi paviralamaNasAMsa nisaMtaMsi patteyaM 2 mihilaM rAyahANi aNuSpaveseha aNuSpavesittA gambhagharaesu aNuSpaveseha, mihilAe rAyahANIe duvArA piha, pihittA rohasajje ciTThaha, taraNaM kuMbhae evaM0 taM caiva jAva praveseha, rohasajje ciTTai // sU0 34 // TIkA- ' taraNaM te ' ityAdi / tatastadanantaraM khalu jiyazatrupramukhAH SaDapi rAjAno yatraiva mithilA nagarI tatraivopAgacchanti, upAgatya mithilAM rAjadhAna 6 taraNaM te jiyasattU pAmokkhA ' ityAdi // TokArtha - (taraNaM) isake bAda (jiyasattU pAmokkhA chappirAyANo jeNeva (taraNaM te jiyasattU pAmokkhA ) ityAdi TIkArtha - (taNaM ) tyAra vyAha ( jiyasatta pAmokskhA chappirAyANo jeNeva mihilA teNeva uvAgacchaMti ) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mithilAnirodhavarNanam 473 'NisaMcAraM' niH saMcAraM yathA janAnAM pravezanirgamarUpaH saMcArastatra na syAt tathA; 'NiruccAraM ' niruccAraM-una-urva caraNaM-pAkArasyoparibhAgena gamanAgamanarUpaM janAnAM yathA na bhavet tathA, idaM dUyaM kriyA vizeSaNaM yadvA-niruccAram-uccAraH purISaM tadvisartha yajjanAnAM bahirgamanaM tadrahitaM yathA syAt tathA, sarvataH sarvadikSu-samantAt sarvavidikSu 'oraMbhittANaM ' avaruthya-veSTayitvA tiSThantisma / tatastadantaraM khalu sa kumbhako rAjA mithilA rAjadhAnImavaruddhAM jJAtvA 'abbhaMtariyAe' AbhyantarikAyAm = abhyantaravartinyAm upasthAnazAlAyAmUAsthAnamaNDape sabhAsthAna ityarthaH, siMhAsanavaragata:-rAjJaH pradhAnAsanasamupaviSTA, teSAM jitazatrupramukhANAM SaNNAM rAjJAm antarANi-avasarANi, chidrANi-dUSaNAni, vivarAn-ekAntAn, marmANi guptadoSAn atra cakAro vAkyAlaGkAraparaH, alabhamihilA-teNeva uvAgacchaMti ) jitazatru pramukha ve chahoM rAjA jisa tarapha mithilA nagarI thI usa ora baDhe ( uvAgacchittA mihilaM rAyahANi NissaMcAraM NisaccAraM savaoM samaMtA oraMbhittANaM ciTThati ) vahAM Akara unhoM ne usa mithilA rAjadhAnIko saba orase ghera liyA-isase manuSyoMkA AnA jAnA ruka gayA-yahAM taka ho gayA ki koI bhI vyakti kAraNa sara bhI bAhara nahIM nikala sakA (taerNa se kuMmae rAyA mihilaM rAyahANiM ruddhaM jANittA abhaMtariyAe uvaTThANasAlAe sIhAsaNavaragae) isa ke anantara kuMbhaka rAjA ne apanI rAjadhAnI mithilA nagarI ko zatruoM dvArA ruddha jAnA-taba kile kI bhItara rahe hue sabhAmaMDapa meM sthita siMhAsana para baiThakara vaha (tesi jiyasattU pAmIkkhANaM chaNhaM rAINa aMtarANi chiddANi ya virahANi ya mammANi ya alabhamANe) una jitazatru pramukha chae rAjAe mithilA nagarI tarapha vadhyA. (uvAgacchittA mihilaM rAyahANi NissaMcAraM NisaMcAra sabao samaMtA osaMmittANaM ciTThati) tyAM mithilA nagarInI pAse AvIne comera teoe ghere nAkhe. A rIte mANasanI avara javara sadaMtara baMdha thaI gaI ___ taraNa se kuMbhae rAyA mihilaM rAyahANi ruddhaM jANittA abhaMtariyAe uvaThANasAlAe, sauhAsaNavaragae ) tyArabAda jyAre kuMbhaka rAjAe pitAnI rAjadhAnI mithilA nagarIne zatruo vaDe gherAelI joI tyAre teo killAnI aMdara sabhAmaMDamAM siMhAsana upara besIne ( tersi jiyasattu pAmokkhANaM chaNhaM rAINaM aMtarANi chiddANi ya virahANi ya mammANi ya alabhamANe) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre mAnaH aprApnuvan , bahubhiH=:, AyaiH=iSTasiddhiupAyaiH-sAdhanaizca ' uppattiyAhi' autpattikAbhiH svAbhAvikIbhiH-zAstrAbhyAsena vinaiva samutpannAbhirityarthaH, 'veNaiyAhi ' vainayikIbhiH-vinayataH prAptAbhiH, ' kammayAhi' kArmikAbhiH abhyAsa labdhAbhizca atrApi cakArA vAkyAlaGkAra bodhakAH, buddhibhiH pariNAmemANe 25 pariNamayan pariNamanakurvan-amAtyaiH saha vicArayannityarthaH, kamapi AyaM vA upAyaM vA alabhamAnaH 'ohayamaNasaMkappe' apahatamanaH saMkalyA vidhvastamanorathaH san yAvat -- jhiyAyai ' dhyAyati ArtadhyAnaM kurvannAstesma / / jitazatru pramukha chahoM rAjAoM ke avasaroM ko, dUSaNoM ko vivaroM ko.... ....evaM guptadoSoM ko dekhane kI tAka meM rahane lagA-parantu jaba apane ina zatruoM ke use avasara dUSaNa Adi dekhane meM nahIM Aye taba usane bahUhiM, AyehiM ya, uvAehiM ya, uppattiyAhiM ya, veNaiyAhi ya, kammayAhi ya pariNAmiyAhi ya buddhIhiM pariNAmemANe 2) anekavidha iSTa siddhikAraka upAyoM se unheM parAsta karane kI bAta socI tathA autpattikI, vainayiko, kArmikI evaM pariNAmi kI buddhiyoM se maMtriyoM ke sAtha baiThakara bAra 2 isa bAta kA vicAra bhI kiyA parantu isa sthiti meM use (kiM ci Aya vA uvAyaM vA alabhamANe) jaba iSTa siddhikAraka koI bhI upAya najara nahIM AyA taba vaha (ohayamaNasaMkappe jAva jhiyAyai) apahata manaH saMkalpa hokara artadhyAna karane laga gayA jitazatru pramukha chae rAjAonA avasarone, dUSaNane, vivarane ane gadya dene jovA mATe lAga jotA besI rahyA. paNa jyAre A kAmamAM paNa te saphaLa thaI zakyA nahi eTale ke zatru pakSanA dUSaNo vagere te jANI zakayA nahi tyAre temaNe ___ (bahUhi, AehiM ya uvAehi ya uppattiyAhiya, veNaiyAhiya, kammayAhiya, pariNAmiyAhiya, buddhIhiM pariNAme mANe 2) jAtajAtanA ISTa siddhi karanArA upAyathI teone harAvavAnI vAta upara vicAra karyo, temaja autpAtikI, vainAyikI, kArmika ane pariNAmikI buddhi ethI maMtrIonI sAthe besIne vAraMvAra A samasyA upara maMtraNA paNa 4rI 4 mevI bhI Aadhi temAne ( kiM ci Aya vA uvAya vA alabhamANe nyAreTa siddhi bhaattene| paY SpAya yo naDi tyAre (ohayamaNa saMkappe jAva jhiyAyai) bhI thane AtadhyAna 121 // vAyA. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mithilAnirodhavarNanam 475 imaM ca NaM' asmin kAle khalu, atrArSatvAtsaptamyarthe dvitIyA mallI videharAjavarakanyA snAtA yAvad bahIbhiH ' khujjAhiM ' kubjAbhiH = cakrasaMsthAnAbhi dasIbhiH saMparivRtA yatra kumbhako rAjA tatraivopAgacchati, upAgatya rAjJaH pAdagrahaNaM - caraNasparzapUrvakaM namanaM karoti / tatastadanantaraM khalu kumbhako rAjA mallIM videharAjavarakanyAM ' No ADhAi ' no Adriyate no parijAnAti, mallI samAgatA ' ityapi na jAnAti tUSNIkaH maunabhAvasahitaH saMtiSThatesma / tatastadantaraM " duHkhita hone lagA (imaM caNaM mallI videharAyavarakannA, vhAyA jAva bahUhiM khujjAhiM saMparivaDA jeNeva kuMbhae teNeva uvAgacchai ) isI samaya videha rAjavarakanyA mallI kumArI snAna kara vastrAbharaNoM se alaMkRta zarIra hokara aneka vakra saMsthAna vAlI dAsiyoMke sAtha jahAM kuMbhakarAjA the vahAM AI / (uvAgacchittA kuMbhagassa pAyaggahaNa karei ) Akara usane apane pitA kuMbhaka rAjA ke caraNoM meM name ( taraNaM kuMbhae malli videharAyavarakannaM No ADhAi No pariyANAi, tusiNIe saMciTThA) parantu vyagracitta hone se videha rAjavara kanyA mallI kumArI kA kuMbhaka rAjA ne koI Adara nahI kiyA aura use isa bAtakA hI patA calA ki mallIkumArI AI hai / kevala vaha mauna bhAva dhAraNa kiye hue cupacApa baiThA rahA (taraNaM mallI videharAyavarakannA kuMbhagaM evaM vayAsI ) pitA kI isa paristhiti ( imaM ca NaM mallI videharAyavarakannA vhAyA jAvabahUhiM khujjAhiM saMpari buDA jeNetra kuMbhae teNeva uvAgacchara ) A arasAmAM videharAjavara kanyA malTIkumArIe snAna karyu ane tyAra pachI vastro, AbharaNA temaja alaMkArAthI alaMkRta thaine ghaNI vakra sasthAnavALI dAsIenI sAthe kuMbhaka rAjAnI pAse gaI. ( uvAgacchittA kuMbhagAsa pAyaggahaNa karei ) ane tyAMne tethe potAnA pitA kuMbhaka rAjAnA caraNeAmAM namana karyuM. ( taraNaM kuMbhae malliM videharAyavarakannaM No ADhAi, No pariyANA, tusiNIe saMci ) vyAkuLa cittavALA kuMbhaka rAjAe Adara karyo nahi. ke satkAra karyAM nahiM thayu... ke mallIkumArI AvI che. videharAjavara kanyA rAjAne te mAtra zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 malTIkumArIne ATaluM ja bhAna rAjA sAva bhUgA yaha ne mesI 4 2hyA. (taeNaM mallI videharAyavara kannA kuMbha evaM vAsI ) pitAnI yAvI hADAta leDane vihedurAnvara anyA malTIkumArIe temane pUchyuM. ke-- Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 jJAtAdharmakathAGgasUtre mallI videharAjavarakanyA kumbhakaM rAjAnamevaM vakSyamANaprakAreNa, avAdIta-he tAta! yUyaM khalu anyadA anyasmin samaye mAm ' ejjamANaM ' ejamAnAm AgacchantI yAvat -dRSTvA, Adriyadhve, parijAnIya, utsaGge 'niveseha ' nivezayatha, kiM-kena kAraNena khalu yUyamadyopahatamanaH saMkalpo yAvat-dhyAyatha AtadhyAnaM kurutha ? tataH =mallIvacanazravaNAnantaraM kumbhako rAjA mallI videharAjavarakanyAmevamavAdIhe putri ! evaM khalu tava kArye vivAharUpaM kArya nimittIkRtyarthaH, jitazatrapramukhaiH SaDbhIrAjabhitAH saMpreSitAH, te khalu mayA 'asakAriyA' asatkRtAH anAdRtA ko dekhakara usa videhavararAjakanyA mallikumArI ne una se pUchA-(tumbhe gaM tAo aNNayA mamaM ejjamANa jAva niveseha, kiNNa tubha ajje ohayamaNasaMkappe jAva jhiyAyaha) he tAta ! pahile jaba kabhI Apa mujhe AtI huI dekhate the to usa samaya merA Adara karate the-mujhe jAnalete the, aura apanI goda meM baiThA lete the-parantu Aja kyA kAraNa hai jo Apa apahatamanaH saMkalpa hokara cintAgrasta baiThe hue hai / (taeNaM kuMbhae malli videharAyavarakannaM evaM vayAsI ) isa prakAra suna kara rAjAne apanI videha rAjavara kanyA mallIkumArI se kahA - (evaM khaluputtA / tava kajje jiya sattUppamukhehiM chahiM rAI hiM dUyA saMpe siyA teNaM mae asakkAriyA jAva nicchUDA, taeNaM te jiyasattU pAmokkhA tesiM gANaM aMtie eyamaDhe soccA parikuviyA- samANA mihilaM rAyahANi nissaMcAraM jAva ciTThati ) he putri! tumhAre sAtha vaivAhika (tubbhe NaM tAo aNNayA mamaM ejjamANaM jAva niveseha kiNNaM tumbhaM ajje ohayamaNa saMkappe jAva jhiyAyaha he pitA! pahelAM game tyAre mane AvatI jatA tyAre mAre tame Adara karatA hatA, mane jANuM letA hatA ane mane potAnA khoLAmAM besADatA hatA paNa Aje zuM kAraNa che ke tame udAsa thaIne ArtadhyAnamAM beThA cho, (taeNa kuMbhaemalli videharAyavarakanna evaM vayAsI) mA rIte gaye viha. rAjavara kanyAnI vAta sAMbhaLIne teNe kahyuM ke - (evaM khalu puttA tava kajje jiyasattUpapukhe hiM chahiM rAIhiM yA saMpesiyA,teNaM mae asakkAriyA jAva nicchuhA, taeNaM te jiyasattU pAmokkhA tesiM yANaM aMtie eyamaDhe soccA parikuviyA samANA mihilaM rAyahANiM nissaMcAraM jAva ciTThati ) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 mithilAnirodhavarNanam yAvat-asamAnitA apadvAreNa 'nicchUDhA' nikSiptAH-niH sAritAH / tataH khalu te jitazatrupramukhAsteSAM dUtAnAmantike etamartha zrutvA 'parikupiyA' parikupitAH =atizayena krodhAviSTAH 'samANA' santaH, mithilAM rAjadhAnI niHsaMcAraM yAvat-niruccAraM sarvataH samantAdavarudhya 'ciTThati' tiSThanti / tatastasmAt kAraNAt khalvahaM he putri! teSAM jitazatru pramukhANAM SaNNAM rAjJAM antarANi4 alabhamAno yAvad bahubhirAyairupAyairautpattikyAdibuddhibhizva pariNamayan kamapyAyamupAyaM vA alabhamAna apahatamanaH saMkalpaH san 'jhiyAmi' dhyAyAmi ArtadhyAnaM karomi / sabandha joDane ke liye jitazatru pramukha chahoM rAjAoMne apane 2 dUta mere pAsa bheje the maiMne unake prastAva ko svIkAra nahIM kiyA aura unake una dUtoMko anAdRta evaM asaMmAnita kara mahala ke pIche ke daravAje se bAhira nika lavA diyA una dUtoM se jaba ina jitazatru pramukha chahoM rAjAoM ne isa paristhiti ko sunA to ve bahuta adhika kupita hue| aura isI lIye unhoM ne aba mithilA rAjadhAnI ko saba tarapha ghera liyA hai| jisa kA pariNAma yaha huA ki logoM kA AnA ruka gayA aura vaha kAraNavaza bAhira nahIM AtI jAtI hai / (taeNaM ahaM puttA tesiM jiyasattU pAmokkhANaM chaNhaM rAINaM aMtarANiM 4 alabhamANaM jAva jhiyAmi ) isaliye he putri! maiM abhI taka una jitazatru pramukha chahoM rAjAoM ke antara Adi ko-avasara Adi ko dekhane kI tAkameM rahA AyA-parantu mujhe usakA he puri! jitazatru pramukha chae rAjAoe tamArI sAthe lagna karavAnA vicArathI mArI pAse dUte bekalyA hatA. meM temanA prastAvane svIkAryo nahi ane temanA dUtane anAdara ane asaMmAna karIne mahelanA pAchaLanA nAnA bAraNethI teone bahAra kaDhAvI mUkayA. pitAnA dUtonI pAsethI A badhI vigata jANune jItazatru pramukha chae rAjAo khUba ja gusse thayA, ane have teoe mithilA nagarIne cAre bAjuthI gherI lIdhI che. tenA pariNAme lokonI avara javara baMdha thaI gaI che. keIpaNa kAraNasara leke bahAra jaI zakatA nathI evI bhayaMkara paristhiti lI tha che. (taeNaM aha puttA tesiM jiyasattU pAmokkhANa chaNhaM rAINa aMtarANi alabhamANe jAva jhiyAmi) eTalA mATe he putri ! hajI sudhI paNa huM jItazatru pramukha chae rAjAonA antara vagerene eTale ke avasara vagerenI lAgamAM rahyo paNa mane zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 ma jJAtAdharmakathAGgasUtre tatastadanantaraM khalu sA mallI videharAjavarakanyA kumbhakaM rAjAnam evaM vakSyamANaprakAreNa, avAdIta-he tAta ! yUyaM khalu mA apahatamanaH saMkalpo yAvatadhyAyatha, he tAta ! yUyaM khalu teSAM jitazatrupramukhANAM SaNNAM rAjJAM pratyekaM rahasi dUtasaMpreSaNaM kuruta, ekaikaM pratyevaM vadata-'tava-tubhyaM dAsyAmi mallI videharAjavarakanyAm ' iti kRtvA-ityuktvA, sandhyAkAlasamaye - mUrye'staMgatesati 'paviralamaNUsasi ' praviralamanuSye-mArgAdau kvacid kvacid paviralA alpA manuSyA yatra sa tathA tasmin, rAtrisadbhAve satotyarthaH tathA nizAnte janakalakale dhvanivarjite, koI bhI chidra Adi nahIM mila rahA hai / maiMne aneka vidha upAyoM se unheM parAsta karane kA vicAra bhI kiyA-autpatti kI Adi buddhiyoM se sacivoM ke sAtha unheM vaza karane kI maMtraNA bhI kI parantu mujhe kacha bhI upAya inheM vaza yA parAsta karane kA najara nahIM A rahA hai-ataH apahatamanaH saMkalpa vAlA banA huA maiM isa samaya cintAgrasta ho rahA huuN| (taeNaM sA mallI videharAyavarakanA kuMbhayaM rAyaM evaM cayAsI) isa prakAra apane pitA kuMbhaka rAjA kI bAta sunakara usa videharAjavara kanyA ne una se kahA - (mANaM tumbhe tAo ! ohayamaNasaMkappA jAva jhiyAyaha ) he tAta ! Apa apahata manaH saMkalpa hokara yAvat cintita na bane maiM isa viSayameM Apako upAya batalAtI hU~ ( tumbheNaM tAo tesi jiya sattU pAmAkkhANa chaNharAyANa pattaya rahasiyaM dUya saMpese kareha ) he pitAjI ! vaha upAya yaha hai ki Apa una jitazatru pramukha rAjAoM meM se pratyeka rAjA ke pAsa ekAnta meM apanA dUta atyAra sudhI temanuM eka paNa chidra (khAmI) nI jANa thaI zakI nahi. ghaNA upAthI temane harAvavAnA vicAra paNa meM karyA che, tpattikI vagere buddhiothI maMtrIonI sAthe vicAraNA paNa karI che paNa mane teone svAdhIna banAvavA ke harAvavA mATe kaI eka paNa upAya jaNAtuM nathI. ethI apaDatamanaH sa465vANe mAta dhyAnamA tIna dhana mehI chu. (taeNaM sA mallI videharAyavarakannA kubhava rAya evaM vayAsI ) mA zata potAnA pitA kuMbhaka rAjAnI vAta sAMbhaLIne videharAjavara kanyAe temane kahyuM ke(maa NaM tubbhe tAo ! ohayamaNasaMkappA jAva jhiyAyaha ) 3 tata! satyAre tame citAmagna che eTale tene dUra karavA mATe huM eka upAya batAvuM chuM. ( tumbheNa tAo tesi jiyasatta pAmokkhANa chahaM rAyANa patteya rahasiya yasa pese kareha) pitA ! tame zatru prabhubha rAnAbhAthI 134 zanI pAse ekAMtamAM potAne dUta mokale. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mithilAnirodhavarNanam 479 pati nizAnte janAnAM nidropagatatvena sarvathA janadhvanisaMcArarahite yasmin kAle ko'pi mArge dUtaM na pazyediti bhAvaH, pratyekaM mithilA rAjadhAnImanupravezayata, anupravezya garbhagRheSu abhyantaravartibhavaneSu anupravezayata, tatto mithilAyA rAja. dhAnyA dvArANi pidhatta, AcchAdayata pidhAya rodhasajjA-rodhena pratirodhenA''tmarakSAM kurvan tiSThata / tataH mallIvAkyazravaNAnantaraM khalu kumbhako rAjA mallyA bhejiye ( egamegaM evaM vadaha-tava demi malliM videharAyavarakaNNaM ttika1 sajhAkAlasamayaMsi pavirala maNUsaMsi nisaMtasiM paDi nisaMtaMsi patteyaM 2 mihilaM rAyahANiM aNuppaveseha ) vaha dUta jAkara una pratyeka se aisAkahe ki hama apanI putrI videha rAjavara kanyA mallI kumArI tumheM deNge| aisA kahakara ( dUtoM se kahalavA kara ) phira una rAjAoM meM se pratyeka rAjA ko Apa aise saMdhyAkAla ke samaya meM-jaba ki sUrya bilakula asta ho gayA ho-rAtri kA samaya A gayA-ho mArga meM bhI kahIM kahIM para hI thor3e se manuSya kA saMcAra ho rahA ho-makAna bhI manuSyoM kI kala kala dhvani se rahita ho cuke hoM-saboM ke nidrAdhIna bana jAne se jina meM se jana dhvani bilakula hI nahIM prakaTa ho rahI ho apanI mithilA nagarI meM bulavAI ye-unheM praveza karAIye (aNuppavesittA gambhagharaesu aNuppaveseha, mihilAe rAyahANIe duvArAI piheha pihittA rohasajje ciTThaha taeNaM kuMbhae evaM taM ceva jAva pave seha, rohasajje ciTThai ) praveza karavA kara unheM Apa garbha gRhoM meM-ThaharA dIjiye / (egamegaM evaM vadaha tava debhi malli videharAyavarakaNNaM tikaTu saMjhAkAla samayasi paviralamaNUsaMsi nisaMtaMsi paDinisaMtasi patteyaM 2 mihilaM rAyahANi aNuppaveseha ) te dUta temanI pAse jaIne darekane A pramANe kahe ke amArI kanyA videharAjavara kanyA malIkumArI tamane ApIzuM. A pramANe dUta vaDe darekanI pAse saMdeza mokalIne te rAjAomAMthI darekane tame saMdhyAkALanA samaye jyAre suraja barobara asta thaI gayo hoya, rAtrino vakhata thaI gaI hoya, mArgamAM bahu ja thoDA mANasanI avara javara thavA mAMDI hoya, mANasonA ghAMghATathI ghare paNa jyAre zAMta thaI gayA hoya tyAre mithilA nagarImAM bolAve. ( aNuppavesittA gabbhagharaesu aNuppaveseha, mihilAe rAyahANIe duvArAI pihittA rohasajje ciTThaha taeNaM kuMbhae evaM taM ceva jAva paveseha, rohasajje cii) belAvIne teone tame garbhagRhamAM roke. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480 jJAtAdharmakathAGgasUtre videharAjavarakanyAyA evam uktaprakAreNoktaH san tadeva-tathaiva kRtvA yAvatjitazatrupramukhAn SaDapi rAjJaH pravezayati, pravezya rodhasajjastiSThati ||muu034|| mUlam-taeNaM te jiyasattUpAmokkhA chappiyarAyANo kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe jalaMte sUrie jAlaMtarehiM kaNagamayaM matthayAchiDDe paumuppalapihANaM paDimaM pAsai, esaNaM mallI videharAyavarakaNNattikadda mallIe videharAyavarakannAe rUve ya jovaNe ya lAvaNNe ya mucchiyA giddhA gaDhiyA ajjhovavaNNA aNimisAe diTrIe pehamANA2 ciTThati / taeNaM sA mallI videharAyavarakannA pahAyA jAva savvAlaMkAravibhUsiyA bahahiM khujAhiM jAva parikkhittA jeNeva jAlagharae jeNeva kaNayapaDimA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA tIse kaNagapaDimAe matthayAo taM paumaM uvaNei, taeNaM gaMdhe NiddhAvai, se jahAnAmae ahimaDeti vA jAva asubhatarAe ceva / taeNaM te jiyasattUpAmokkhA teNaM asubheNaM gaMdheNaM abhi bAda meM mithilA rAjadhAnI ke dvAroM ko banda karavA dIjiye / isa prakAra unheM yahAM roka kara Apa apanI Atma rakSA kariye / mallI kumArI ke ina vacanoM ko sunane ke bAda kuMbhaka rAjA ne videha rAjavara kanyA usa apanI putrI mallIkumArI ke kahe anusAra vaisA hI kiyaa| arthAt datoM dvArA una saba ko apane yahAM bulavA liyA evaM unheM tala gharoM meM ThaharA diyaa| sUtra " 34" tyAra pachI mithilA rAjadhAnInA daravAjA baMdha karAvaDAvI de, A rIte teone ahIM baMdha karIne tame AtmarakSA kare. videharAjavara kanyA mallakumArInA vacane sAMbhaLIne kuMbhaka rAjAe teNIe kahyuM te mujaba ja karyuM. eTale ke te vaDe teo badhAne pitAne tyAM bolAvI lIdhA ane garbhagRhamAM tamAna rADI sIdhA. // sUtra " 34 " // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevI anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 kanakamayaputtalisvarUpanirUpaNam bhUyA samANA saehiM 2 uttarijaehiM NAsAiM pihnati, pihittA parammuhA ciTThati, taeNaMsA mallI videharAyavarakannA te jiyasa - ppAmokkhe evaM vayAsI - kiSNaM tubbhaM devANuppiyA ! saehiM 2 uttarijehiM jAva parammuhA ciTThaha ?, taraNaM te jiyasattUpA - mokkhA mallI videharAyavarakannaM evaM vayaMti evaM khalu devANupie ! amhe imeNaM asubheNaM gaMdheNaM abhibhUyA samANA saehiM jAva ciTThAmo / taNaM mallI videharAyakannA te jiyasattUpAmokkhe evaM vayAsI - jai tA devANuppiyA ! imIse kaNaga0 jAva paDimAe kallA kalli tAo maNuNNAo asaNa pANa khAimasAimAo egamege piMDe pakkhippamANe 2 imeyArUve asubhe poggalapariNAme immassa puNa orAliya sarIrassa khelAsavassa vaMtAsavvasta pittAsavasta sukka soNiya prayAsavassa durUvaUsAsanIsAsassa durUvamuttaiyapurisapuNNassa saDaNapaDaNa viddhaMsaNadhammassa kerisae pariNAme bhavissai ?, taM mA NaM tubbhe devANuppiyA ! mANussa esu kAmabhogeSu sajaha rajaha gijjhaha mujhaha ajjhovavajjaha, evaM khalu devANuppiyA ! tumhe amhe imAo tacce bhavaggahaNe avaravidehavAse salilAvaiMsi vijae vIyasogAe rAyahANIe mahabbalapAmokkhA sattavi ya bAlavayaMsayA rAyANo hotthA, sahajAyA jAva pavvaiyA, taraNaM ahaM devANuppiyA ! imeNaM kAraNeNaM itthInA magoyaM kammaM nivvattemi jaiNaM tubbhaM cotthaM ubasaMpajjittANaM viharar3a, taraNaM ahaM chahaM uvasaMpajjittANaM viharAmi . zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - -- - --- - - 482 482 jJAtAdharmakathAGgasUtre sesaM taheva savvaM, taeNaM tubbhe devANuppiyA ! kAlamAse kAlaM kiccA jayaMte vimANe uvavaNNA, tatthaM NaM tubbhe desUNAI battIsAiM sAgarovamAiM ThiI,taeNaM tubhaM tAo devaloyAo aNaMtaraM cayaM caittA iheva jaMbUddIvera jAva sAiM2 rajAiM uvasaMpajjittANaM viharai, taeNaM ahaM devANuppiyA! tAo devaloyAo AukkhaeNaM jAva dAriyattAe pnycaayaayaa| kiM tha tayaM pamhu, jaM tha tayA bho jayaMta pavarAMma / vutthA samayaM nibaddhaM devA ! taM saMbharaha jAi ||suu035|| TIkA-'taeNaM te' ityAdi / tatastadanantara khalu te jitazatrupramukhAH SaDapi rAjAnaH kalye-dvitIyadibase 'pAuppabhAyAe' pAduH prabhAtAyAM prAdurbhUtaH saMjAtaH, prabhAtaH-prAtaH kAlo yasyAH sA pAduH prabhAtA tasyAm avasAnaM prAptA. yAmityarthaH rajanyAM-rAtrau, 'jalaMte surie ' jvalati-udite sUrye, suvarNanirmitAM mastakachidrAM-mastakoparibhAge chidrayuktAM 'paumuppalapihANaM' padmotpalapidhAnAchidropari kamalAcchAdanayuktAM, pratimAM-pratikRtiM pazyanti, dRSTvA, 'eSA-khalu mallI videharAjavarakanyA vartate ' iti kRtvA itijJAtvA, mallyA videharAjavara taeNaM te jiyasattU pAmokkhA ityaadi| TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (te jiyasattU pAmokkhA chappiyagayANo kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe jalaMte sUrie) una jitazatru pramukha chahoM rAjAoM ne dUsare dina jaba rAtri samApta ho cukI aura sUrya kA udaya acchI taraha ho cukA taba ( jAlaM tarehiM ) khiDakiyoM ke randhroM se (kaNagamayaM matthayachiDDaM paumuppalapihANaM paDimaM pAsai) kanaka maya usa pratikRti ko ki jisa ke mastaka meM chidra thA aura vaha chidra jisa ( taeNa jiyasattU pAmokkhA ityAdi / TI-( taeNa) tyA24 (te jiyasattU pAmokkhA chappiyarAyANo kalla' pAuppabhayAe rayaNIe jalate marie) te zatru prabhuma 7 mAme bhAra hivase nyAre rAta pUrI bhane sU204 madhya pAbhyo tyAre ( jAla tarehi) mArImonA momAMthI ( kaNagamayaM matthayachi paumuppalapihANa paDima pAsai) mA bhAthAmA tu tevI sonAnI pratikRti (bhUti) 22. ( esaNaM mallI videharAyavarakaNNattikaTTha mallIe videharAyavarakannAe rUve ya zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 kanakamayaputtalisvarUpanirUpaNam 483 kanyAyA rUpe manohArAkAre ca yauvane vayasi lAvaNye-yauvanavayojanitakAntivizeSe ca mUrchitA-rUpayauvanalAvaNyadarzanena mohitAH, 'giddhA ' gRddhAH lolupAH, 'gaDhiyA' grathitAH-nibaddhacittA, adhyupapannA atyantAsaktAH animeSayA nimeSapAtarahitayA dRSTayA prekSamANAH 2 anukSaNaM punaH punarvilokayantastiSThanti sma / tatastadanantara khalu sA mallI videharAjavarakanyA snAtA yAvat-sarvAlaMkAravibhUSitA bahIbhiH kubjikAbhi vit-dAsIbhiH 'parikkhittA' parikSiptApariveSThitA yatraiva jAlagRhaM gavAkSayuktaM gRhaM, yatraiva kanakapratimA svakIyA suvarNakA padmotpala se DhakA huA thA dekhA (esaNaM mallI videha rAyavara kaNNa tti kaTUTu mallIe videha rAyavarakannAe rUve ya jovaNe ya lAvaNNe ya mu. cchiyA giddhA gaDhiyA ajjhocavaNNa aNimisAe diTThae pehamANA2ciTThati dekha kara are ! yaha to videha rAjavara kanyA mallI kumArI haiM, aisA jAna kara ve saba usa videha rAjavara kanyA mallIkumArI ke rUpa yauvana evaM lAvaNya para mUJchita ho gaye-mohita ho gaye, lolupa ho gaye / una meM una kA citta baMdha gyaa| isa taraha atyaMta Asakta hokara ve saba ke saba animeSa dRSTi se bAra 2 usa kI tarapha dekhate rahe / (taeNaM sA mallI videharAyavarakannA bahAyA jAva savvAlaMkAravibhUsiyA bahUhiM khujjAhiM jAva parikkhittA jeNeva jAlagharae jeNeva kaNayapaDimaM teNeva uvAgacchai ) isa ke pazcAt videha rAjavara kanyA mallIkumArI snAna Adi kara ke samasta alaMkAroM se vibhUSita zarIra ho aneka kuJjaka saMsthAna vAlI dAsiyoM ke sAtha 2 jahAM vaha jAla gRha aura usa meM bhI jovaNe ya lAvaNNe ya mucchiyA giddhA gaDhiyA ajjhopavaNNA aNimisAe dihIe pehamANA 2 ciTThati) joIne "are A te videharAjavara kanyA malIkumArI ja che. Ama jANIne teo badhA videharAjavara kanyA malIkumArInA rUpa yovana ane lAvayanA prabhAvathI mUchita thaI gayA. mohita thaI gayA. lelupa thaI gayA. temAM temanuM citta cuMTI gayuM. A rIte khUbaja Asakta thaIne teo badhA vAraMvAra tenI tarapha jatA rahyA. (taeNaM sA mallI videharAyavarakannA vhAyA jAva sabbAlaMkAravibhUsiyA bahUhi khujjAhiM jAva parikkhittA jeNeva jAladharae jeNeva kaNayapaDimaM teNeva uvAgacchai ) tyArapachI videharAjavara kanyA mallIkumArIe snAna vagere patAvIne badhA alaMkArathI potAnA zarIrane zaNagArIne ghaNuM kunzaka (kubA) saMsthAnavALI dAsIonI sAthe jyAM te jAlagraha ane temAM paNa jyAM te senAnI pratimA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 jJAtAdharmakathAGgasUtre mayI pratikRtiH, tatraivopAgacchati, upAgatya tasyAH kanakamatimAyAH mastakAta tat-pidhAnarUpaM padmam 'avaNei' apanayati-dUrIkaroti, padmApasAraNena kanakamayapratikRtemastakoparisthitarandhramuddhATayatItyarthaH / tatastadanantaraM khalu gandhaH-durabhigandhaH, 'giddhAvai' nirdhAvati-zIghra bahiniHsarati, tad yathA nAmakamtathAhi-yathA-'ahimaDeti vA ' ahimRtaka iti vA mRtasarpasya tIvradurgandhaH prasarati, tadvadityarthaH, sa yAvat-gomRtakaiva, zvamRtakaivetyAdibodhyam ettodhi' etasmAdapidurgandhAt azubhavara eva-atyantaM mano vikRtijanakastIvrataro duHsahazcaiva varttate / tata khalu te jitazatrupramukhAstenAzubhena gandhenAbhibhUtAH santa svakai svakairuttarIyaiH uttarIyavasneH, 'NAsAI' nAsikAH pidadhati-AcchAdayati pidhAya 'parammuhA' parAGmukhAH parAvartitamukhAstiSThantisma / jahAM vaha suvarNamayI pratimA thI vahAM AI / (uvAgacchittA tIse kaNagapaDimAe matthayAo taM paumaM avaNei ) vahAM Akara ke usa ne usa kanaka maya putalI ke mastaka se usa kamala ko haTAyA (taeNaM gaMdhe NiddhAvai ) Dhakkana ke haTate hI usa meM se bahuta bhArI durgandha nikalI ( se jahAnAmae ahimaDeti vA jAva asubhatarAe ceva ) vaha durgadha aisI azubhatara thI ki jaisI mare hue sarpa ke sar3e zarIra kI hotI hai tathA gomRtaka evaM zvamRtaka, kI hotI hai / (taeNaM te jiyasattU pAmokkhA teNaM asubheNa gaMdheNa abhibhUyA samANA sarahiM 2 uttarijjehiM NAsAiM piheMti ) usa durgadha ke nikalate hI una jitazatru pramukha chahoM rAjAoM ne apane 2 uttarIya vastrAMcaloM se apanI 2 nAMka ko Dhaka liyaa| (bhati) tI tyai 5. (vAgacchitA tIse kaNagapaDimAe matthayAo tapauma) avaNei ) tyA bhAvIna te te sonAnI pratimA52 2 sonAnA bhavANu aisy GdhAyu (taeNa gaMdha NiddhAvai ) DhAMzu 62 thadi tebhAMthI matyaMta masa nIja sAmI. se jahAnAmae ahimaDeti vA jAva asubhatarAe ceva) te ga dha eTalI kharAba hatI ke marelA sApanA saDI gayelA zarIranI temaja gemRtaka ane mRtakanI hoya che. (taeNaM te jiyasattU pAmokkhA teNaM asubheNaM gaMdheNaM abhibhUyA samANA sae. hiM 2 uttarijjehiM NAsAI piheMti ) durgadha bahAra AvatAMnI sAthe ja jItazatru pramukha chae rAjAoe pitAnA uttarIyavAnA cheDAthI pitAnuM nAka DhAMkI dIdhuM. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 kanakamayaputtalisvarUpanirUpaNam 45 tatastadantara khalu sA mallI videharAjavarakanyA tAn jitazatrupramukhAn rAjJa evaM-vakSyamANaprakAreNAvAdI he devAnupriyAH ! kiM-kena kAraNena khalu yUyaM svakairuttarIyai yAvat-nAsikAH pidhAya parAGmukhAstiSTatha ?, tataH khalu te jitazatrupramukhAza malloM videharAjavarakanyAm, evaM vakSyamANaprakAreNa vadanti-he devAnumiye ! evaM khalu vayamanenAzubhena-aniSTatareNa durabhiNA gandhena, abhibhUtAH santaH svakaiH 2 yAvat-uttarIyaiH stra stra nAsikAM pidAya parAGmukhAH, 'ciTThAmo' tiSThAma:=sthitAH smH| _ (pihittA parammuhA ciTuMti' taeNaM sA mallI videharAyavarakannA te jiyasattU pAmokkhe evaM vayAsI) aura dUsarI tarapha mukha-karake baiTha gye| jaba mallI kumArI videharAjavara kanyA ne unheM isa prakAra dekhA to vaha bolI- (kiNNa tumbhaM devANuppiyA! saehiM 2 uttarijjehiM jAva parammuhA ciTThaha taeNa te jiyasattU pAmokkhA mallI videha rAyavara kannaM evaM vayaMti) he devAnu priyo ! Apa loga kyoM apane apane uttarIya vastroM se apanI 2 nAka ko Dhaka kara aura putalI kI aura se muMha pherakara baiTha gaye haiN| mallI kumArI videharAjavara kanyA kI isa prakAra vAta suna kara una jitazatru pramukha chahoM rAjAoM ne usase aisA kahA ( evaM khalu devANuppie amhe imeNaM asubheNaM gaMdheNaM abhibhUyA samANA saehiM 2 jAva ciTThAmo) he devAnupriye ! hamalogo se yaha azubha gaMdha sahana nahIM ho rahI hai ataH hama loga apane 2 uttarIya (pihittA parammuhA ciTThati taeNaM sA mallI videharAyavarakannA taM jiyasattU pAmokkhe evaM vayAsI) ane teo badhAM meM pherIne besI gayA. jyAre videharAjavara kanyA malIkumArI teone A pramANe karatAM joyA tyAre teNe kahyuM - (kiNNaM tumbhaM devANuppiyA ! sarahiM 2 uttarijjehiM jAva parammuhA ciTThaha taeNaM te jiyasattU pAmokkhA malliM videharAyavarakannaM evaM vayaMti) he devAnupriye! tame leke zA kAraNathI pitAnuM nAka uttarIyavastranA cheDAthI dAbIne pratimAnA taraphathI meM pheravI besI gayA cho? videharAjavara kanyA mallIkumArInI A vAta sAMbhaLIne jItazatru pramukha chae rAjAoe tene kahyuM- (evaM khalu devANuppie amhe imeNaM asubheNaM gaMdheNaM abhibhUyA samANA saehiM 2 jAva ciTThAmo) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 jJAtAdharmakathAgasUtre tatastadanantaraM teSAM rAjJAM vacanaM zrutvA khalu mallo videharAjavarakanyA tAn jitazatrupramukhAn rAjJaH pratyevamavAdIt-he devAnupriyAH ! yadi tAvat asyAM kanaka mayyAM yAvat-patimAyAM 'kallAkalli' kalyAkalye pratidivasaM tasmAd manojJAd azanapAnakhAdhastrAdyAt-caturvidhA''hArAd ekaikaH piNDaH nAsaH prakSipyamANaH' ayametadrUpA-manovikRtikArakastIvrataro duHsaho durgandhaH, azubhaH aniSTataraH pudgalapariNAmo jAtaH, tarhi punaraudArikazarIrasya zleSmAsravasya yasmAt kaphapasrAvo bhavati tasya, vAntAtravasya-vAntam-udgINaM tasyAsravaH prasrAvo yasmAd bhavati tasya, pittAsravasya-pittasyAsravo niH saraNaM yAvat tsyetyrthH| tathA zukazoNitapUyAsravasya dUrupocchvAsa niHzvAsasya bAhyavAyugnahaNamucchvAsaH. zarIrAntargatasya vastrAcaloM se nAka Dhaka aura isa tarapha mu~ha kara phera kara baiTha gaye haiN| (taeNa mallo videharAyavara kannA te jiyasattU pAmokkhe evaM vayAsI) Isa ke anantara videharAjavara kanyA mallI kumArI ne una jitazatru pramukha rAjAoM se kahA-( jaitA devANuppiyA! imIse kaNaga * jAva paDimAe kallA kalli tAo mANuNNAo asaNapANakhAimasAimAmo egamege piMDe pakkhippamANe2 imeyArUve asubhe poggalapariNAme) he devA. nupriyo ! isa kanakamayI putalI meM manojJa azana, pAna, khAdya evaM svAdya rUpa caturvidha AhArakA DAlA gayA eka2 grAsa jaba isa prakArakA manovikRti janaka azubha tara pudgala pariNAmarUpa durgadhavAlA bana gayA hai to| (imassa puNa orAliyasarIrassa khelAsavassa vatAsavassa pittAsavassa sukkasoNiyapUyAsavassa UsAsanIsAsassa durUvamuttapuiya he devAnupriye ! A kharAba gaMdha amArA mATe asahya thaI paDI che. ethI ame pitapotAnA uttarIyanA cheDAthI nAka dabAvIne ane A taraphathI mA 32vIna mesI gayA chIme. (taeNaM mallI videharAjavara kannA te jiyasattU pAmokkhe evaM kyAsI) tyA25chI viza12 anya bhI bhArI utazatru pramukha rAjAone kahyuM ke (jaitA devANuppiyA ! imIse kaNaga0 jAva paDimAe kallA kalli tAo maNuNNAo asaNa pANakhAima sAimAo egamege piMDe pakkhippamANe 2 imeyArUve asume poggalapariNAme) he devAnupriye! A senAnI pUtaLImAM mane azana pAna, khAdya ane svAdya rUpa cAra jAtanA AhArane naMkhAele eka eka keLIyo jayAre A pramANe mane vikRtijanaka azubhatara pudgala pariNAma rUpa dudhavALe thaI gaye che tyAre zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 kanakamayaputtalisvarUpanirUpaNam 487 vAyonirgamanaM niH zvAsaH to dUrUpAvaniSTau yasya sa tathA, tasya darUpamUtrapUtikapurISa pUrNasya dUrUpeNa pUtikena aniSTagandhavatA purISeNa pUrNasya, tathA tatrazaTanapaTanavidhvaMsanadharmasya zaTanaM-kuSThAdirogAGgulyAdeH patanaM jvarAdinA zaithilyaM, vidhvaMsanaM nAzaH ete zaTanAdayo dharmAH svabhAvA yasya sa tasya, kIdRzaH pariNAmo bhaviSyati? azanAdyAhArAdudhdhRtasyaikaikagrAsasya pratidivasaM pratikRtI prakSiptasya yadi purisa puNNassa saDaNa paDaNa viddhaMsaNa dhammassa kerisae pariNAme bhavissai) isa audArika zarIra kA pudgala pariNamana usakI apekSA bhI adhikatara aniSTha durgaMdha vAlA nahIM hogA kyA ? avazya hogA-kyoMkI yaha kapha kA Azraya bhUta hai / samaya 2 para isase vamana kA nissaraNa hotA rahatA hai / pitta bhI isa se nikalatA rahatA hai / zukra, zoNita, evaM pIva isa meM bAhira bahatA hai / isakA jo zvAsa aura ucchvAsa haiM ve mahA durUpa-aniSTatara haiM / yaha durUpa mUtra evaM aniSTa gaMdha vAle mala se sadA bharA rahatA hai / yaha zaTana, paTana, tathA vidhvaMsana dharma vAlA haiN| kuSThAdi roga dvArA jo isa ke aMguli Adi avayava gira jAte haiM usa kA nAma zaTana hai / jvarAdi avasthA se jo isameM zithilatA A jAtI hai usa kA nAma patana hai / nAza hone kA nAma vidhvaMsana hai / kAraNa isa kA isa prakAra hai ki azanAdi rUpa caturvidha AhAra se utpanna hue eka 2 grAsa kA jo pratidina isa pratikRti meM prakSisa kiyA jAtA hai ( imassa puNa orAliya sarIrassa khelAsavassa battAsavassa pittAsabassa mukka soNiya pUyAsavassa durUva usAsanIsAsassa durUvamutna pUiyapUrisa puNNassa saDaNapaDaNa viddhaMsaNa dhammassa kerisae pariNAme bhavissai) A audArika zarIranuM pudgala pariNamana tenA karatAM paNa vadhu aniSTa durgadhavALuM thaze nahi? are! cakkasa thaze. kemake A kaphanuM Azraya che. AmAMthI vAraMvAra vamananuM nissaraNa thatuM rahe che. pitta paNa AmAMthI nIkaLatuM rahe che. zukra, zeNita (lehI) ane parU AmAMthI bahAra vahetuM rahe che. AmAthI enA zvAsocchavAsa mahA durUpa aniSTatara che. A zarIra durUpa mUtra ane aniSTa dudhavALA maLathI hamezA bharAeluM rahe che. A zarIra zaTana, patana, temaja vidhvaMsana dharmavALuM che. keDha vagere roga vaDe je zarIranA AMgaLI vagere avayavo kharI paDe che tenuM nAma zaTana che. ghaDapaNane lIdhe zarIramAM je zithilatA Ave che tene patana kahevAya che. nAza thavuM te vizva sana kahevAya che AnuM kAraNa batAvavAmAM Avele kaLiye eka eka karIne dararoja A pUtaLImAM nAkhavAmAM AvyuM che. te jyAre AvuM tIvra aniSTatara durgadha zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' , jJAtAdharmakathAsUtre puGgalapariNAmastIvrataro'niSTatarodurgandhaH prasarati, tarhi punarasyaudArikazarIrasya zleSmA dinAnAvidhamalapUrNasya zaTanapatanadhviMsanasvabhAvasya pudgala pariNAmastasmAdatosdhikataro'niSTadurgandho bhaviSyatItyarthaH / tasmAt he devAnupriyAH / yUyaM khalu mAnuSyakeSu kAmabhogeSu mA ' sajjaha' mA sajjata-saGga no kuruta, ' mA ' ityasya pratyekamapisambandhaH / ' rajjaha' rajyata = rAgaM mA kuruta, gijjhaha ' gardhadhvam gRddhiM tRSNAM mA kuruta, 'rujjhaha ' muhyata mohaM no kuruta viSayadoSaM mA vismaratetyarthaH, ' ajjhovavajjaha ' abhyupapadyadhyam = kAmabhogAnAM dhyAnaM mA kurutetyarthaH / he devAnumiyAH / evaM khalu yUyaM vayamitastRtIye bhavagrahaNe aparavideha varSe pazcimIya mahAvidehakSetre salilAvatyAM salilAvatInAmake bijaye vItazokAyAM rAjadhAnyAM mahAbalapramukhAH saptApi ca bAlavayasyA rAjAnaH = rAjakulagRhItajanmAnaH yadi isa prakAra kA tIvra aniSTatara durgaMdha rUpa pudgala pariNAma hai to phira isa audArika zarIra kA ki jo zleSmAdi nAnA vidha mala se paripUrNa ho rahA hai tathA zaTana paTana evaM vidhvaMsana jisa kA svAbhAvika dharma hai pudgala pariNAma isa se bhI adhika tara aniSTa durgaMdha vAlA hI hogA ( taM mANaM tubhe devANupiyA | mANussaesa kAmabhogesu sajjaha, rajjaha gijjhaha, mujjhaha, ajjhovavajjaha) isaliye he devAnupriyoM ! tuma loga manuSya bhava saMbadhI kAma bhogoM meM mata pha~so, una rAga bhAva mata karo tRSNA mata baDhAo, mugdha mata bano aura na ina kA dhyAna hI karo / ( evaM khalu devANupiyA ! tumhe amhe imAo tacce bhavaggahaNe avara videhavAse salilAvaiMsi vijae vIyasogAe rAyahANIe maha. Dabala pAmokkhA sattaviya bAlavayaMsayA rAyANo hotthA ) he devAnupriyoM ! 488 rUpa pugala pariNAmavALu thAya tyAre A audArika zarIranuM ke je zleSma vagere ghaNA maLeAthI bharAeluM che-ane zaTana, patana, ane vidhvaMsana jenuM svAbhAvika dhama che-pugala piraNAma enA karatAM paNa vadhu aniSTa durgaMdhavALu haze ja. ( taM mANaM tubhe devANupiyA ! mANussaesu kAmabhogesu sajjaha; rajjaha gijjhaha, mujjhaha, ajjhovavajjaha ) ethI hu devAnupriye ! tame manuSyabhavanA kAma bheNemA sAthe nahi, temAM rAga utpanna kare nahi, tenA prati tRSNAnuM varSoMna karI nahi, mugdha thAo nahi ane tene koi divasa paNa vicAra kare ja nahi. ( evaM khalu devANupiyA ! tumhe amhe imAo tacce bhavaggaNe avaravideha bAse salilAva iMsi vijae vIyasogAe rAyahANIe madancalapAmokkhA sattaviya bAlavayaMsayA rAyANo hotthA ) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ---- - -- - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 kanakamayaputtalisvarUpanirUpaNam 489 'hotthA' saMjAtAH kIdRzAH ? ityAha-'sahajAyA' sahajAtA-sahotpannAH, yAvat-sahavardhitAH sahakrIDitakAH, 'pabvaiyA' prajitAH sahaiva dIkSAM gRhItavanta ityarthaH / tataH khalu he devAnupriyAH ! ahaM 'imeNaM kAraNeNaM' vakSyamANena kAraNena strInAmagotraM karma nivvattemi' nirvatayAmi-arjayAmi tasmin bhave mayA jInAmagotraM karmamityarthaH / yena kAraNena strInAmagotra karma nirvartitaM tadAha-' jaiNaM' ityaadi| yadi khalu yUyaM caturtha caturthabhakta tapaH, upasaMpadya viharatha, 'tae' tataH tadA khalu ahaM SaSThaM SaSThabhaktaM tapaH, upasaMpadya viharAmi-tiSThAmi / zeSaM tathaiva sarvam , hama tuma Aja se tIsare bhava meM pazcima mahA videha kSetra meM salilAvatI nAma ke vijaya meM vartamAna vItazokA nAma kI rAjadhAnI meM " bAlavayasya" sAta rAjaputra the| usa samaya hama logoM kA nAma mahAbala Adi thA ( sahajAyA jAva pavvayA ) hama saba sAtha hI utpanna hue theaura sAtha hI baDhe hue the| sAtha hI dhUli krIDA meM rata rahA karate the| nimitta pAkara hama sAtoM ne hI usa samaya dIkSA dhAraNa kI thii| (taeNaM ahaM devANuppiyA ! imeNaM tumbhaM cotthaM uvasaMpajjittANaM viharaI taeNaM ahaM chaTuM uvasaMpajittANaM viharAmi sesaM taheva savvaM ) maiMne usa bhava meM isa kAraNa se strI nAma gotrakarma kA baMdha kiyA ki tuma saba loga yadi caturtha bhakta karate to hama bhI tumhAre sAtha caturtha bhakta hI karate parantu koI bahAnA banAkara pAraNA ke dina bhI chaTTa Adi tapasyA kara liyA karate / yaha saba viSaya isI adhyayana meM pahile spaSTa kiyA jA cukA hai| he devAnupiye ! huM ane tame AjathI trIjA bhavamAM pazcima mahAvidehakSetramAM salilAvatI nAmanA vijayamAM vidyamAna vItazekA nAmanI rAja, dhAnImAM "bAlavayasya" sAta rAjaputra hatA te samaye amArA nAme mahAbala paNere al. ( sahajAyA jAva pavvaiyA ) ma sadhA sAthai myA utA. ane sAthe sAthe ja moTA thayA hatA. mATImAM paNa ApaNe badhA sAthe sAthe ja ramyA hatA. samaya AvatAM ApaNe sAte jaNAe dIkSA dhAraNa karI hatI. (taeNaM ahaM devANuppiyA ! imeNaM kAraNeNaM itthInAmagoyakammaM nivattemi jaiNaM tumbhaM cotthaM uvasaMpajjittANaM viharaI taeNaM ahaM charTI upasaMpajjittANaM viharAmi sesaM taheva savvaM) te bhavamAM A kAraNathI strInAma gotra karmane baMdha karyo. tame badhA jyAre caturthabhakta karatA tyAre huM paNa tamArI sAthe caturthabhakta te karateja paNa game te bahAnA heThaLa pAraNAnA divase paNa chaThTha vagere tapasyA karate rahete hate. (A viSenuM badhuM varNana A adhyayanamAM pahelAM ja karavAmAM AvyuM che) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre asminnevAdhyayane prAguktavandodhyam / tataztadanantaraM khalu he devAnupriyAH ! yUyaM kAlamAse kAlaM kRkhA jayante vimAne utpannAH = devabhavaM prAptAH, tatra khalu yuSmAkaM dezonAni dvAtriMzatsAgaropamAni sthitiH, tataH khalu yRyaM taramAdevalokAdanantaraM cayaM = devazarIraM, tyaktvA ihaiva = asminneva jambUdvIpe dvIpe janmalabdhA yAvatsvAni 2 rAjyAnyupasaMpadya vihastha, tatastadanantaraM khalvahaM he devAnupriyA ! tasmAd devalokAdAyuHkSayeNa cyutvA yAvat - - ' dAriyattAe' dArikatayA putrIbhAvena paccAyAyA' pratyAyAtA = saMjAtA - atha tAn jitazatrupramukhAn SaDapirAjJaH punaH : 490 8 ( taraNaM tubhe devANu piyA ! kAlamAse kAlaM kiccA jayaMte vimANe ubavaNNA - tatthaNaM tumbhe desUNAI battIsAI sAgarovamAI ThiI, taraNaM tumbhe tAo devaloyAo anaMtaraM cayaM caittA iheva jaMbUddIve 2 jAva sAiM2 rajjAI uvasaMpajittANaM viharai ) he devAnupriyoM ! Apa loga kAla mAsa meM mRtyu ke avasara meM kAla kara-jayanta vimAna meM deva paryAya se utpanna hue| vahAM Apa saba kI kucha kama 32 battIsa sAgara kI sthiti huI / jaba yaha sthiti samApta ho cukI to usI samaya Apa loga vahAM se cavakara isI jaMbUdvIpa meM utpanna ho gaye aura apane 2 rAjyoM kA bhoga karane lage / ( eNaM ahaM devANuppiyA ! tAo devaloyAo AukkhaeNaM jAva dAriyantAe paccAyAyA ) tuma logoM ke cyuta hone ke bAda he devAnupriyoM ! maiM bhI usa devaloka se AyukSaya ho jAne ke kAraNa cyuta huA aura cyuta hokara kanyA rUpa se utpanna ho gayA hU~ / ( taraNaM tubhe devANuppiyA ! kAlamAse kAlaM kicyA jayaMte vimANe uvavaNNA tatthaNaM tubhe deNAI battIsAI sAgarovamAI ThiI, taraNaM tubbhe tAo devalocAo anaMtaraM vayaM caittA iheva jaMbUddIve 2 jAva sAIM2 rajjAI uvasaMpajjittANaM viharai ) hai devAnupriyA ! tame kALa mAsamAM mRtyunA vakhate kAla karIne jayaMta vimAnamAM devaparyAyathI janma pAmyA. tyAM tamArI badhAnI khatrIsa ( 32 ) sAgaranI sthiti karatAM kaIka AchI eTalI sthiti thai. jyAre A sthiti pUrI thaI tyAre tarata ja tame tyAMthI cavIne A jamRdvIpamAM utpanna thayA che. ane potapAtAnAM rAjyAnuM zAsana calAvavA lAgyA che. (taNaM ahaM devAzuppiyA? tAo devaloyAo AukkhaeNaM jAva dAriyattAe paccAyAyA) tyArabAda hai devAnupriyA ! hu. paNa devaleAkamAMthI AyukSama ha|vA badala AvIne ahIM putrI rUpamAM janma pAmI cheM. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 SaDarAjajAtismaraNAdinirUpaNam 491 pUrvajanmavRttAnta smArayantI mallI yadavocat tad gAthayA prAha-kiM tha tayaM ityaadi| bho rAjAnaH kiM tad vismRtaM yuSmAbhiH tadA tasmin kAle pUrvabhave jayantapravarejayantanAma ke'nuttaravimAne 'devAH' devAbhUtvA 'vutthA' yUyan upitaH = nivAsa kRtavantaH, 'tha' iti vAkyAlaGkAre ' samayanibaddhAM-vayaM paraspareNa pratibodhanIyA' ityevaM saMketena nibaddhAM = parigRhItAM, tAM devasambandhinI jAti janma 'saMbharaha ' saMsmarateti // sU0 34 // mUlam-taeNaM tesiM jiyasattapAmokkhANaM chaNhaM rAyANaM ma. llIe videharAyavarakannAe aMtie eyamahasoccA Nisamma subheNaM pariNAmeNaM pasattheNaM ajjhavasANeNaM lesAhiM visujjhamANIhiM tayAvaraNijjANaM0 kammANaM khaovasameNaM IhAvohamaggaNagavesaNaM karemANANaM saNijjAissaraNe samuppanne. eyamae sammaM abhisamAgacchaMti, taeNaM mallI arahA jiyasattUpAmokkhe chappi rAyANo samuppaNNajAisaraNe jANittA gambhagharANaM dArAI vihADAvei, taeNaM te jiyasattapAmokkhA jeNeva mallI arahA teNeva ___isI pUrvokta-pUrva janmake vRttAnta ko una chaha jitazatR pramukha rAjAoM ko yAda karAto huI mallI kumArIne jo kucha kahA vahI gAthA dvArA sUtra. kAra pradarzita karate haiM-vaha gAthA " kiM tha tayaM pamhuI ' ityAdi yaha hai / isakA tAtparya yaha hai-he rAjAoM! kyA Apaloga vaha pUrvabhava bhUla gaye ki jisameM hama sabaloga jayanta nAmake anuttara vimAna meM deva hokara rahe haiM / so " hama paraspara meM eka dUsare ko pratibodhita kareMge" aisI pratijJAse pratibaddha usa deva bhavasambandhI janmako aba yAda kro|suu035|| A pUrvajanmanI vigata chae jItazatru pramukha rAjAone batAvatI mallIkumArIe je kaMI kahyuM che te ahIM sUtrakAra gAthA dvArA spaSTa kare che(kiNth tayaM pamhuI) ityAdi ene artha A pramANe thAya che ke, he rAjAe zuM tame leke pUrva bhavane bhUlI gayA che ke jyAre ame badhA jyanta nAmanA anuttara vimAnamAM deva thaIne rahyA hatA. te "ame eka bIjAne pratibaMdhita karIzuM." A pramANe pratijJAbaddha thaIne meLavavA te devabhavanA janmane tame yAda kare. # "" zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAsUtre uvAgacchaMti, uvAgacchittA taeNaM mahabbalapAmokkhA sattaviya bAlavayaMsA egayao abhisamannAgayA yAvi hotthA taeNaM mallI arahA te jiyasattappAmokkhe chappiyarAyANo evaM vayAsIevaM khalu devANupiyA ! saMsArabhayauviggA jAva pavvayAmi, taM tubbheNaM kiM kareha kiM ca vavasaha jAva kiM bhe hiyasAmatthe ?, taeNaM jiyasantappAmokkhA malliM arahaM evaM vayAsI jaiNaM tubbhe devANuppie saMsAra jAva pavvayaha amhe NaM devANupie! ke apaNe AlaMbaNe vA AhAre vA paDibaMdhe vA jaha ceva NaM devApie ! tubhe amhe io tacce bhavaggahaNe bahusu kajjesu ya meDhI pamANaM jAva dhammadhurA hotthA, tahA ceva NaM devANuppiye ! iNhipi jAva bhavissaha, amhe vi ya NaM devANu ! saMsAra bhayaviggA jAva bhIyA jammaNamaraNANaM devANuppiyANaM saddhiM muMDA bhavittA jAva pavtrayAmo / taraNaM mallI arahA te jiyasatapAmokkhe evaM vayAsI - japaNaM tubbhe saMsAra jAtra mae saddhiM pavvayaha, taM gacchaha NaM tubbhe devANuppiyA sarahiM2 rajjehiM jeTTe putte rajje ThAveha, ThAvittA purisasahastavAhiNIo sIyAo durUhaha durUDhA samANA mama aMtiyaM pAubbhavaha, taraNaM te jiyasattapAmukkhA mallissa arahao eyamaTThe paDisunati, taeNaM mallI arahA te jiyasatta0 gahAya jeNeva kuMbhae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA kuMbhagassa pAesu pADei, taraNaM kuMbhae te jiyasattUpAmokkhe vipuleNaM asaNa4 puSkavatthagaMdha mallAlaMkAreNaM 492 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 SaDarAjajAtismaraNAdinirUpaNam 493 sakArei jAva paDivisajjei, taeNaM te jiyasattapAmokkhA kuMbhaeNaM raNNA visajjittA samANA jeNeva sAiM2 rajAI jeNeva nagarAiM teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA sagAI rajAiM uvasaMpajittA viharaMti, taeNaM mallI arahA 'saMvaccharAvasANe nikkhamissAmi' ti maNaM pahArei // sU0 36 // TIkA-'taeNaM tersi' ityAdi / tatastadanantaraM khalu teSAM jitazatrupramukhANAM SaNNAM rAjJAM, mallyA videharAjavarakanyAyA antike samIpe 'eyama' etamarthapUrvabhavavRttAntarUpamuktamarthaM zrutvA-AkarNya, nizamya-hRdyavadhArya, zubhena pariNAmena prazastenAdhyavasAyena lezyAbhiH 'visujjhamANIhi' vizudhyantIH 'tayAvaraNijjANaM' tadAvaraNIyAnAM jJAnAvaraNIyAdInAM, karmaNAM kSayopazamena ' IhAvohamaggagagaveSaNaM' ihA'pohamArgaNa gavevaNam-IhA-artha vizeSa viSayakasamAlocanAbhimu vo mateyA 'taeNatesi jiyasattU pAmokkhANa ' ityAdi (taeNaM ) isa ke bAda (tesi jiyasattUpAmokkhANaM chaNhaM rAyANaM mallIe videharAyavarakannAe aMtie eyama8 soccA Nisamma, subheNaM pariNAmeNaM pasattheNaM ajjhavasANeNaM lesAhiM visujjhamANIhiM tayAvara NijjANaM. kammANaM khaovasameNaM IhAvoyamaggaNagavesaNakaremANANaM saNNi jaissaraNe samuppanne ) una jitazatru pramukha chahoM rAjAoM ko jaba unhoM ne videharAjavarakanyA mallI kumArI se isa prakAra sunA aura usakA mana se acchI taraha vicAra kiyA-to zubha pariNAma se prazasta adhyavasAya se lezyAoM kI vizuddhi se, tathA tadAvaraNIyakarmoM ke 'taeNaM tesi jiyasattU pAmokkhANaM' ityAdi / TIkArtha-(tesi niyasattU pAmokkhANaM chaNhaM rAyANaM mallIe videharAyavarakamAe aMtie eyamahaM socA Nisamma, mubheNaM pariNAmeNaM pasattheNaM ajjhavasANeNaM lesAhi visujjhamANIhiM tayAvaraNijjANaM0 kammANaM khovasameNaM IhAvoyamaggaNagavesaNa karemANANaM saNNijAissaraNe samuppanne) jItazatru pramukha chae rAjAoe jyAre videharAjavara kanyA mallI kumArInA mukhathI A badhI pUrvabhavanI vigata sAMbhaLI ane manamAM tenA upara sArI peThe vicAra karyo tyAre zubha pariNAmathI, prazasta adhyavasAyathI vezyAenI vizuddhithI temaja tadAvaraNIya karmonA kSapazamathI, IhA, apaha, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 494 jJAtAdharmakathAGgasUtre pAraH, vicAra ityarthaH / sa cAtra-"kiM mallo kathita pUrvabhavavRttAntastathA saMjAtaH, apica devabhavaM prApya jayantavimAne kiM vayamavasthitA Asme" tyevaMrUpo bodhyH| apohaH-nizcayaH, sa cettham-uktavicAre nirantarasaMlagnAyA buddheH pariNAmaH khalvevamabhavat-" mallyuktarItyA nizcayena vayaM saptAnagArAH pUrvabhave tapo'nuSThAnaM kRtavantaH, tatprabhAvAcca jayantavimAne devatvena saMjAtA" iti / IhApohAbhyAM kSayopazama se IhA,apoha mArgaNa evaM gaveSaNa karane para saMjJi jAti smaraNa jJAna utpanna ho gyaa| artha vizeSa ko viSaya karane vAlI samAlocanA kI tarapha jhukatA huA jo mati vyApAra rUpa vicAra hotA hai usakA nAma IhA haiM / yahAM isakA samanvaya isa taraha se samajhanA cAhiye-mallI kumArI ne jo pUrvabhavIya vRttAnta kahA hai vaha kyA usI taraha se huA hai ___kyA deva bhava ko prAptakara hama loga jayanta vimAna meM sAtha rahe haiM ? IhA ke bAda jo nizcaya rUpa bodha hotA hai usakA nAma apoha hai-isakA saMbaMdha yahAM isa prakAra se jAnanA cAhiye-jaba ukta vicAra meM buddhi saMlagna ho gaI to usakA pariNAma isa prakAra nikalA -ThIka hai-mallI kumArI ke kathanAnusAra hama sAtoM anagAroM ne tapoanuSThAna niyamataH kiyA hai-isase usake prabhAva se hama loga kAla mAsa meM kAlakara jayanta vimAna meM deva kI paryAya avazya utpanna hue haiM / isa prakAra kA Ihita artha meM jo nizcayAtmaka vicAra hotA hai vahI apoha hai| mArgaNa ane gaveSaNa karavAthI temane saMjJI-jAti smaraNa jJAna thayuM. artha vizeSane viSama banAvIne samAjanA tarapha vaLate je mativyApAra rUpa vicAra hoya che te "hA" che. ahIMyA IhA viSene saMbaMdha A rIte samaja joIe ke malIkumArInA mukhethI pUrvabhavanI vigata sAMbhaLIne rAjAonA manamAM je A pramANenA vicAro utpanna thayA ke malIkumArIe je pUrvabhavanuM vRttAnta kahyuM che te zuM kharekhara temaja haze ! | devabhava meLavIne zuM ame badhA ekI sAthe jayaMta vimAnamAM rahyA chIe? IhA pachI je nizcaya rUpa bedha thAya che tenuM nAma apaha che, tene saMbaMdha ahIM A pramANe samajavuM joIe ke jayAre pUrvabhavanA vicAromAM buddhi saMlagna thaI gaI tyAre tenA pariNAmamAM tenA manamAM A pramANe nizcaya thaye ke "ThIka che " malakumArInA kahevA mujaba ame sAte anagAroe maLIne niyama pUrvaka tapasyA karI che tenA prabhAvathI ame loke kALa mAsamAM kALa karIne jayaMta vimAnamAM devanI paryAyathI cakkasapaNe janma pAmyA hoIzuM. A rIte Ihita arthamAM je nizcayAtmaka vicAra utpanna hoya che te ja apaha che. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ---- - anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 SaDrAjajAtismaraNAdinirUpaNam 495 nizcitIrthoM mArgaNagavepaNAbhyAM dRDhIbhavatItyataAha - ' maggaNagavesaNaM' iti, mAgaNaM-IhApohAbhyAM nizcitArthe'nvayadharmAlocanaM anvayaH-sadbhAvaH-yathA-asmAsu saptasu pararapara sRhadbhAva viSayavirAgadarzanena pUrvabhave sahAvasthAnapUrvakaM tapazcaraNaM, tadanu jayantavimAnAvarathAnaM dRr3ha nizcIyate, gaveSaNam-IhApohAbhyAM nizcite'rthe vyatirekadharmAlocanam vyatireko nAma-abhAvaH, yathA-asmAsu saptasu yadi parasparamudrAvo na syAt , tathA yadi viSayavirAgonasyAt , tarhi pUrvabhavasambandhi sahAvasthAnapUrvakaM tapazcaraNaM jayantavimAnAvasthAnaM ca na syAtU , ityevamanvayavyatirekadharmAlocanAduktArthasya nizcayo dRDhataro bhavatIti tadevamIhA'pohamArgaNagaveSaNaM IhA aura apoha se nizcita kiyA gayA padArtha mArgaNa aura gaveSaNa se dRDha ho jAtA hai| mArgaNa zabda kA artha hai iihaa| aura apoha se nizcita hue artha meM anvaya dharma kI paryAlocanA karanA / jaise aisA vicAra AtA ki ina sAtomeM jaba paraspara meM suhRdbhAva (maitrI bhAva ) aura viSaya virAga dekhA jAtA hai to isa se yaha bAta dRDharUpa se nizcita ho jAtI hai ki ina logoM ne sahAvasthAna pUrvaka tapazcaraNa kiyA hai aura bAda meM jayanta vimAna meM ye utpanna hue haiM / gaveSaNa zabda kA artha hai IhA aura apoha se nizcita hue padArtha meM vyatireka dharma kI AlocanA karanA / jaise ina sAtoM meM yadi paraspara meM suhRdbhAva tathA viSaya virAga nahIM hotA to pUrvabhava meM ina kA sAtha 2 rahakara tapazcaraNa karanA, tathA jayanta vimAna meM utpanna honA bhI nahIM hotaa|| ____ isa taraha anvaya aura vyatireka dharma kI AlocanA se uktArtha kA nizcapa dRDhatara ho jAtA hai / saMjJI jIvoM ke pUrva bhava kA hI smaraNa isa IhA ane ahithI nizcita karAelo padArtha mANa temaja gaSaNathI dRDha thaI jAya che. mArgaNa zabdano artha A pramANe che ke IhA ane apahathI nizcita thayelA arthamAM anvaya dharmanI paryAlocanA karavI. jemake atyAre sAtemAM paraspara mitrabhAva ane viSaya virAga (vizeSa rAga) jevAya che tyAre enAthI A vAta cokkasapaNe puSTa thAya che ke A lekee sahAvasthAnapUrvaka pUrvabhavamAM tapazcaraNa karyuM che ane tyArabAda teo jayaMta vimAnamAM utpanna thayA che. "gaveSaNa' zabdano artha che, IhA ane apahathI nizcita thayelA padArthamAM vyatireka dharmanI AlocanA karavI. jemake A sAtemAM hamaNuM eka bIjA mATe sahabhAva temaja viSaya virAga heta nahi te pUrvabhavamAM temanuM sAthe rahIne tapa karavuM temaja jayaMta vimAnamAM janma pAmavuM paNa thAta nahi. A rIte anvaya ane vyatireka dharmanI AlocanAthI upara varNavavAmAM AvelA arthane nizcaya dRDha rUpe thaI jAya che. saMjJI jInA pUrvabhavanuM smara zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre kurvatAM 'saNijjAissaraNe' saMjJinAtismaraNaM-sajJinAM manoyuktAnAM jAtiH prAktanaM janma tasyAH smaraNaM, jAtismaraNaM saMjJinAmeva bhavati natvasaMjinAmiti bodhayituM saMjJIti vizeSaNaM pryuktmitibhaavH| samutpannaM saMjAtam , IhApohAdikaraNena jitazatrupramukhANAM SaNNAM rAjJAM pUrvabhavasambandhi sakalavRttAntasmaraNamabhUditi sNkssepH| 'eyamaTTha' ityAdi / etamartha samyagabhisamAgacchanti tena jAtismaraNena pUrvabhava sambandhisakalavRttAntaM samyaga jJAtavanta ityarthaH / tatastadanantaraM mallI ' arahA' arhana jitazatrupamukhAn paDapi rAjJaH samutpannajAtismaraNAt jJAtvA garbhagRhasya dvArANi 'vihADAveI' vighATa yati-udghATayati' tatastadanantaraM khalu te jitazatrupramukhAH yauva mallI arhan tatraivopAgacchati, upAjAtI smaraNa jJAnI jIva ko hotA hai-arthAt jAti smaraNa jJAnI saMjI jIva ko hI hotA hai-asaMjJI jIva ko nahIM / isI bAta ko prakaTa karane ke liye " saMjJI" yaha vizeSaNa diyA hai / isa prakAra IhA, apoha Adi ke karane se una jitazatru pramukha chahoM rAjAoM ko pUrvabhava saMbaMdhI sakala vRttAnta smRta ho gyaa| yahI bAta " eyamaTuM sammaM abhisamAgacchaMti" isa sUtrAMza dvArA sUtrakAra ne prakaTa kI hai (taeNaM mallI arahA jiyasattU pAmokkhe chappirAyANo samuppanajAisaraNe jANittA gambhadharAI dArAI vihADAvei ) isa ke bAda mallI arihaMta ne una jitazatR pramukha chahoM rAjAoM ko utpanna jAti smaraNa jJAna vAlA jAna kara garbhagRhoM ke dvAroM ko udghATita karavA diyaa| (taeNaM te jiyasatta pAmokkhA mallI arahA teNeva uvAgacchaMti ) dvAroM ke udghATita hote hI jitazata pramukha saba hI gajA jahAM mallI kumArI thI vahAM Aye / Na ja A jAtismaraNa jJAnI jIvana hoya che eTale ke jAtismaraNa jJAna saMjJI ene ja thAya che, asaMsI jIvone nahi. e vAtane spaSTa karavA mATe ja ahIM "saMjJI vizeSaNa ApavAmAM AvyuM che. A rIte IhA apaha vagerethI jItazatru pramukha chae rAjAone pUrvabhava saMbaMdhI badhuM jJAna thaI gayuM. e ja pAta (eyamadraM samma abhisamAgaccha ti) mA sUtrAza 43 sUtradhAre 2508 4rI cha. (taeNaM mallI AhA jiyasattU pAmokkhe chappirAyANo samuppannajAisaraNe jANittA gambhadharAiM dArAI vihADAvei ) tyArabAda malI arihaMte chae jItazatru pramukha rAjAone jAtismaraNajJAnathI yukta thayelA jANIne garbhagRhanA bAraNAo ughaDAvI dIdhA. (taeNaM te jiyasattU pAmokkhA jeNeva mallI arahA teNeva uvAgacchaMti ) bAraNAo ughaDatAMja jItazatru pramukha chae rAjAe mallIkumArI pAse AvI gayA. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 SaDrAjajAtismaraNAdinirUpaNam 497 4 gatya tadanu pUrvabhavasya mahAbalapramukhAH saptA'pi bAlavayasyAH vAlamitrANi eo ' ekatra ekasmin sthAne 'abhisamannAgayA ' abhisamanvAgatAH saMmi litAzvApyabhUvan ' tatastadanantaraM khalu mallI arhan tAn jitazatrumamukhAn SaDapi rAjJaH pratyevamavAdIt - he devAnupriyAH / evaM khalu ahaM saMsArabhayodvignA = caturgatika bhavabhramaNabhayAdvyAkulA, yAvat pravrajAmi dIkSAM grahISyAmi tat = tasmAd, yUyaM khalu 'kiM kareha' kiM kurutha = kiM kariSyatha, vartamAnasAmIpye bhaviSyati vartamAnavatmayogaH / ' kiM ca saha ' kiM ca vyavasyatha, kaM vyavasAyam udyamaM kariSyatha, yAvatkiM bhe hiyasAmatthe ' kiM gRhe nivatsyatha, kAmasukhAni kiM bhokSyatha kiM vA pravajiSyatha, kiM yuSmAkaM hRdayasAmarthyam - kIdRzaM manovalaM yuSmAkam / tatastadanantaraM khalu jitazatrumamukhAH SaDapi rAjAno mallomarhantaM pratyevamavadan- he devAnupriyAH ! yadi ( ubAgacchittA taraNaM mahabbalapAmokkhA sattaviya bAlavayaMsA egayao abhisamannA gayAyAvi hotthA ) vahAM jAkara pUrvabhava ke mahAbala pramukha sAtoM hI bAlavayasya isa taraha ekasthAna para saMmilita ho gaye (taeNaM mallI arahA te jiyasattU pAmokkhe chappiyarAyANo evaM bayAsI ) isa ke bAda mallI kumArI arihaMta ne una jitazatru pramukha chahoM rAjAoM se isa prakAra kahA ( evaM khalu devANuppiyA saMsArabhaya uvviggA jAva payAmi) he devAnupriyoM ! saMsArabhaya se udvigna banI huI maiM to dIkSita hotI hU~ - (taM tubheNaM kiM kareha kiMca vavasaha jAva kibhe hiyasAmatthe ) aba tuma saba kaho kyA karoge kyA udyama karoge ghara meM rahoge-kAma sukhoM ko bhogoge yA saMyama loge ? kaho tumhArA manobala kaisA hai ? (taraNaM jiyasasattU pAmokkhA maliM arahaM evaM vayAsI ) mallI arihaMta ( uvAgacchittA taraNaM mahabbalapAmokkhA sataviya bAlavayaMsA egayao abhisamannAgayA yAvi hotthA ) A rIte pUrvabhavanA mahAbaLa pramukha sAte khALamitrA eka sthAne bhegA thayA. (tapaNaM mallI arahA te jiyasattU pAmokkhe chappiyarAyAgo evaM vayAsI) tyArakhAda mallIkumArI arihaMte jItazatru pramukha chae rAjAene A pramANe evaM khalu devANuppiyA saMsArabhayaggiA jAva pabvayAmi ) he devAnupriyA sa'sAranA trAsathI kaMTALIne huM teA have dIkSA grahaNa karUM chuM tubbheNaM kiM kareha kiM ca vavasaha jAva kiM bhe hiyasAmatthe ) paNa have tame badhA zuM karaze ? zA udyama karaze! ? gharamAM raheze, kAma sukha bhegavaze ke sayama grahaNa karazeA ? khatAvA tamArU sAmarthya kevuM che ? ( taraNaM jiyasattU pAmokkhA malli arahaM evaM bayAsI ) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre yUyaM saMsArabhayodvignA yAvat matrajatha-prajiSyatha, aramAkaM khalu he devAnupriyAH ! kimanyadAlambanaM vA sahAyo vA ko'nya AdhAro vA Azrayo cA, kaH pratibandho akAryakaraNe pratirodhakaH sanmArge sthApayituM dharmopadezaka ityarthaH vA, yathaiva khalu he devAnupriyAH ! yUyamasmAkamitastRtIyabhavagrahaNe bahuSu kAryeSu ca medhiH medhivadAlambanam-AdhAro vA kiM ca yUyaM pramANaM-yuSmAnanusRtya vayamAsmetyarthaH, yAvadcakSurbhUtaH netravat samaviSamamArgadarzakAH, dharmadhurAH dhura iva dhuraH dharmasya dhuraH vAhakA dharmapravartakA ityarthaH / asmAka dharmarakSakA yUyamAsta, tathaiva khalu he devAnupriyAH ! kI aisI bAta sunakara una jitazatra pramukha chahoM rAjAoM ne una mallI arihaMta se isa prakAra kahA-(jaiNaM tumbhe devANuppie saMsAra jAva pavvayaha, amhe NaM devANuppie ! ke aNNe AlaMbaNe vA AhAre vA paDibaMdhe vA taha cevaNaM devANuppie ! tumbhe amhe io tacce bhavaggahaNe bahusu kajjesu ya meDhIpamANaM jAva dhammadhurA hotthA) he devAnupriye ! jaba tuma saMsAra ke bhaya se udvigna hokara yAvat dIkSA saMyama aMgIkAra karanA cAhatI ho to he devAnupriye ! kaho phira hame tumhAre sivAya aba aura kauna dUsarA sahAya karane vAlA hogA-kauna hamArA AlaMbanabhUta hogA kauna hamArA AdhAra hogA kauna hameM akArya karane se manA karane vAlA hogA-kauna sanmArga meM sthApita karane ke liye dharma kA upadeza dAtA hogA- | jisa prakAra Apa Aja se tIsare bhava meM hamAre liye aneka kAryoM meM medhi kI taraha AlaMbana rUpa hue AdhAra bhUta hue pramANabhUta hue, sama viSama mArga kA darzaka hone se cakSurbhUta mallI arihaMtanA A pramANe vicAra sAMbhaLIne te jItazatru pramukha chae rAjAoe malI arihaMtane kahyuM ke ( jaiNaM tumbhe devANuppie saMsAra jAva pavyayaha, amhe gaM devANuppie ! ke aNNe AlaMbaNe vA AhAre vA paDibaMdhe vA taha ceva NaM devANuppie ! tumbhe amhe io tacce bhavaggahaNe bahusu kajjesu ya meDhI pamANaM jAva dhammadhurA hotthA) he devAnapriya! saMsAra bhayathI vyAkuLa thaIne jyAre tame pote dIkSA saMyama svIkAravA Icche che tyAre he devAnupriye ! batAvo tamArA vagara amAre sahAyaka bIje keNa haze? amAre AlaMbana koNa haze ? amAro AdhAra koNa haze ? khoTAM kAma karatAM amane rokanAra keNa haze? amArA jevA ne samArga tarapha vALanAra dharmanA upadezaka koNa haze ? jema AjathI pahelAnA trIjA bhavamAM amArA mATe ghaNAM kAmamAM tame medhinI jema AlaMbana rUpa thayA, AdhAra bhUta thayA pramANa bhUta thayA, samaviSama mArgane batAvanAra hovA badala cakSubhUta thayA, dharmanI dhurArUpa thayA, dharmanA mArgamAM pravRtti karAvanAra zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 SaDrarAjajAtismaraNAdinirUpaNam 499 'iNhipi ' idAnImapi yAvad bhaviSyatha / vayamapi khalu he devAnupiyAH ! saMsArabhayodvignAH yAvad mItA 'jammaNamaraNANaM ' janmamaraNebhyaH ArSatvAtpaJcamyarthe SaSThI 'devANuppiyANaM' devAnupiyaiH yuSmAbhiH sAbai muNDA bhUtvA yAvat-patrajAmA-dIkSA grahISyAmaH, tataH-jitazatrugramukhANAM teSAM vacanaM zrutvA, khalu mallI arhan tAn jitazatrupramukhAn evamavAdI-yadi khalu yUyaM saMsArabhayodvignAH yAvad mayA sAdha pravanatha, tat-tasmAt gacchata khalu yUyaM he devAnupiyAH ! sveSu sveSu rAjyeSu jyeSThAn putrAn rAjye sthApayata, sthApayitvA puruSasahasravAhinIH zivikAH dUrohata-Arohata, dUrUDhAH santo mamAntikaMpAdurbhavataH Agacchata / tatastadanantaraM hue, dharma kA dhurA rUpa hue-dharmamArga meM pravRtti karAne vAle hue ( tahA ceva NaM devANuppie ? ihipi jAva bhavissaha ) usI prakAra isa bhava meM bhI Apa hI hove ( anhe vi ya NaM devANu0 saMsArabhayauviggA jAva bhIyA jammamaraNANaM devANuppiyANaM saddhiM muMDA bhavittA jAva pavvayAmo) isaliye-hama bhA he devAnupriye ! saMsArabhaya se udvigna bane hue yAvat janma maraNa se bhIta hue Apa devAnupriya ! ke sAtha hI muMDita hokara yAvat jina dIkSA grahaNa kreNge| (taeNaM mallI arahA te jiyasattU pAmokkhe evaM kyAsI-jaNNaM tumbhe saMsAra jAva mae saddhiM pavvayaha, taM gacchaha NaM tumbhe devANuppiyA ! saehiM 2 rajjehiM jeTTe putte rajje ThAveha ThAvittA purisasahassa vAhiNI o sIdhAo durUhaha) isa ke bAda mallI arihaMta ne una jitazatru pramukha rAjAoM se isa prakAra kahA-yadi tuma saba saMsArabhaya se udvigna thayA ( tahA ceva NaM devANuppie ! ihiMpi jAva bhavissaha ) te pramANe mA bhavamAM paNa tame ja amane dharmamAM pravRtti karAvanAra thAo. (amhe vi ya NaM devANu0 saMsArabhayaudhiggA jAva bhIyA jammamaraNANaM devANuppiyANaM saddhi muMDA bhavitA jAva pavyayAmo) eTalA mATe he devAnupriye ! sa sAra bhayathI vyAkuLa temaja janma maraNanA bhayathI trasta thayelA ame paNuM he devAnupriya tamArI sAthe ja muMDita thaIne jina dIkSA svIkArIzuM. (taeNaM mallI arahA te jiyasattU pAmokkhe evaM vayAsI-jaNNaM tumbhe saMsAra jAva mae saddhiM pavvayaha, taM gacchaha gaM tubbhe devaraNuppiyA! sarahiM 2 rajjehi jeTTe putte rajje ThAveha, ThAvittA purisasahassa vAhiNIo sIyAo durUhai) tyAra pachI malI arihaMte jItazatru pramukha rAjAone A pramANe kahyuM ke je tame badhA saMsAra bhayathI vyAkuLa thaIne mArI sAthe jina dIkSA grahaNa zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 jJAtAdharmakathAsUtre khalu te jitazatrupramukhAH 'mallissa arahato' mallyA arhataH etamartha uktarUpamartha pratizRNvanti, svIkurvanti sma / tataH khalu mallI arhan , tAn jitazatrupamukhAn SaDapi rAjJo gRhItvA sArdhanItvA yauva kumbhako rAjA tatraivopAgacchati, upAgatya kumbhakasya pAdayoH 'pADei' pAtayati-praNamayati, tataH khalu kumbhako rAjA tAn jitazatrapramukhAn vipulena-pracureNa, azanapAnakhAdyasvAdyena-caturvidhA''hAreNa, puSpavastrAmAlyAla. hokara mere sAtha jina dIkSA dhAraNa karanA cAhate ho to he devANupriyo ! jAo aura apane apane rAjya meM pahile apane apane jyeSTha putra ko sthApita karo-sthApita karake phira puruSa sahasra vAhinI zivikAoM para baiTho- (durUDhA samANA mama aMtiyaM pAunbhavaha ) una para baiThe hue phira hamAre pAsa aao| (taeNaM te jiyasattU pAmokkhA mallissa arahao eyama paDisuNeti ) isa prakAra una jitazatru pramukha rAjAoM ne mallI arihaMta kI isa bAta ko svIkAra kara liyaa| (taeNaM mallI arahA-te jiyasattU gahAya jeNeva kuMbhae-teNeva uvAcchai, uvAgacchittA kuMbhagassa pAeplu pADei, taeNaM kuMbhae te jiyasattU pAmokkhe vipuleNaM asaNa 4 pupphavatthagaMdhamallAlaMkAreNaM sakkArei ) isa ke pazcAt una mallI arihaMta ne una jitazatru pramukha rAjAoM ko apane sAtha liyA aura lekara ve jahAM kuMbhaka rAjA the vahAM pahuMce vahAM pahu~ca kara unhoM ne kuMbhaka rAjA ke caraNoM meM jhukA kara una se vaMdanA krvaaii| karavA IcchatA ho te he devAnupriyo ! pita pitAnA rAjyamAM tame jAo ane tyAM pahelAM rAjagAdIe potapotAnA moTA putrane besADo ane pachI puruSa sADinI pAlabhImAmA meseo. ( duDharUA samANA mabha aMtiya pAunbhavaha ) ane mArI pAse Ave. (taeNaM te jiyasattU pAmokkhA mallissa arahao eyamaDhe paDisuNeti) malI arihaMtanI A vAtane badhA jItazatru pramukha rAjAoe svIkArI lIdhI. ___ taeNaM mallI arahA te jiyasattU gahAya jeNeva kuMbhae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA kuMbhagassa pAesu, pADei, taeNaM kubhae te jiyasattU pAmokkhe viuleNaM asaNa 4 pupphavatthagaMdhamallAlaMkAreNaM sakkArei ) tyArabAda malI arahaMte jItazatru pramukha rAjAone potAnI sAthe lIdhA ane laIne teo jyAM kuMbhaka rAjA hatA tyAM gayA. tyAM jaIne kuMbhaka rAjAnA caraNomAM vaMdana karAvyAM. kuMbhaka rAjAe paNa jItazatru pramukha rAjAone vipula azana vagere cAra zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 SaDrAjajAtismaraNAdinirUpaNam 501 kAreNa satkaroti, yAvat-prativisarnayati / tataH khalu te jitazatrupramukhAH kumbhakena rAjJA visarjitAH santaH, yatraiva svani 2 rAjyAni, yauva nagarANi tovopAgacchanti, upAgatya svAni 2 rAjyAnyupasaMpadya viharanti / tataH khalu mallI arhan saMvaccharAvasANe' saMvatsarAvasAne-varSapUtauM satyAM nisvamissAmi 'ti' niSkamiSyAmoti dIkSA grahISyAmoti manasi dhArayatinizcinoti sma / / sU0 36 / / __ kuMbhaka rAjAne bhI una jitazatrU pramukha rAjAoM kA vipula azanAdi rUpa caturvidha AhAra se tathA puSpa; vastra; gaMdha mAlyAdi se satkAra kiyaa| (jAva paDivisajeDa ) yAvata phira unhe visarjita kara diyaa| (taeNaM te jiyasattU pAmokkhA kuMbhaeNaM raNgA visajjittA samANA jeNeva sAiM sAiM rajjAI jeNeva nagarAiM teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA sagAi rajjAI uvasaMpajjittAviharaMti taeNaM mallI arahA saMvaccha rAvasANe mikkhamissAmi tti maNaM pahArei) kuMbhaka rAjA ke dvArA vi. sarjita hote hue jitazatru pramukha rAjA jahAM apane 2 rAjya aura una meM bhI jahAM apane 5 mahala the vahAM Aye / vahAM Akara ve saba apane 2 rAjya kAryoM meM saMlagna ho gye| __ varSa samApta hone para dIkSA dhAraNa karuNA aisA malli prabhune nizcita vicAra kara liyaa| sUnna " 36" mAthI tabhA pu05, 12, 5, mA65 merethI sA2 4yA. (jAva paDivisajjei) tyaa2|| temAne vihAya 4aa. (taeNaM te jiyasattU pAmokkhA kuMbhae Na raNA visajjittA samANA jeNeva sAI sAI rajjAI jeNeva nagarAI teNeva uvAgacchati, uvAgacchittA sagAI rajjAI upasaMpajjittA viharaMti, taeNaM mallI arahA saMvaccharAvasANe NikkhamissAmi tti maNaM pahArei) kuMbhaka rAjAne tyAMthI vidAya thaIne jItazatru pramukha rAjAo jyAM potapitAnuM rAjya ane temAM paNa jyAM pitApitAnA mahele hatA tyAM gayA tyAM jaIne teo badhA pitApitAnA rAjakAja mAM parovAI gayA. eka varSa pachI dIkSA dhAraNa karIza, malalI prabhue A jAtane rokakasa viyA2 rI sIdhI tA. // sUtra "3" // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 102 jJAtAdharmakathAgasUtre mUlam-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sakastAsaNaM calai, taeNaM sake deviMde3 AsaNaM caliyaM pAsai, pAsittA ohiM pauMjai, pauMjittA malli arahaM ohiNA Abhoei, AbhoittA imeyA. rUve ajjhasthie jAva samuppajitthA-evaM khalu jaMbUddIve dove bhArahe vAse mihilAe kuMbhagasta ranno bhavaNasi mallI arahA nikkhamissAi ti maNaM pahArei, taM jIyameyaM tIyapaccuppannamaNAgayANaM sakANaM3 arahaMtANaM nikkhamamANANaM imeyArUvaM astha saMpayANaM dalittae, taM jahA tiNNeva ya koDisayA aThAsItiM ca hoMti koddio| asitiM ca sayasahassA iMdA dalayaMti arahANaM // 1 // evaM saMpehei, saMpehittA vesamaNaM devaM saddAvei sadAvittA evaM vayAsI -evaM khalu devANuppiyA! jaMbUdove dIve bhArahe vAse jAva asIti ca sayasahassAI dalaittae, taM gacchaha NaM devANuppiyA ! jaMbudIve dIve bhArahe vAse mihilAe kuMbhagabhavaNaMsi imeyArUve atthasaMpadANaM sAharAhi, sAharittA khippAmeva mama eyamANattiyaM paJcappiNAhi, taeNaM se vesamANe deve sakeNaM devideNaM devarAeNaM evaM vutte haTTe karayala jAva paDisuNei, paDisuNittA jaMbhae deve sadAvei, sadAvittA evaM vayAso-gacchaha gaMtubbhe devANuppiyA! jaMbaddIvaM dIvaM bhArahaM vAsaM mihilaM rAyahANi kuMbhagassa rano bhavaNaMsi tinneva ya koDisayA aTAsIyaM ca koDIo zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 503 anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mallIbhagavaddIkSAvasaranirUpaNam AsiyaM ca sayasahassAiM ayameyArUvaM atthasaMpayANaM sAharei, sAharitA mama eyamANattiyaM paccaSpiNeha, taraNaM te jaMbhagA devA vesaNeNaM evaM vRttA samANA haTTatuTTA jAva paDisuNati, paDisuNittA uttarapuratthimaM disIbhAgaM avakkamaMti, avakkamittA jAva uttaraveubviyAI ruvAI viuvvaMti, viuThitratA tA ukkiTThAe jAva vIivayamANA jeNeva jaMbUdave dIve jeNeva bhArahe vAse jeNeva mihilA rAyahANI jeNeva kuMbhagassa raNo bhavaNe teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA kuMbhagassa ranno bhavaNaMsi tinni koDisiyA jAva sAharaMti, sAharitA jeNeva vesamaNe deve teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA karayala jAva paJcapiNaMti, tarANaM se vesamaNe deve jeNeva sakke deviMde devarAyA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA karayala jAva paccapiNai, taNaM mallI arahA kallAkAlli jAva mAgaaho pAyarA so tti bahUNaM saNAhANa ya aNAhANa ya paMthiyANa ya pahiyANa ya karoDiyANa ya kappaDiyANa ya egamegaM hiraNNakoDiM aTTha ya aNUNAI saya sahassAiM imeyArUvaM atthasaMpadANaM dalayai, taraNaM se kuMbhae mihilAe rAyahANIe tatthara tahiMra dese2 bahUo mahANasAlAo karei, tattha paNaM bahave maNuyA diSNabhaibhattave. yaNA vipulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM uvakkhaDeMti, uvavakhaDittA je jahA AgacchaMti taM jahA paMthiyA vA pahiyA vA karoDiyA vA kappADiyA vA pAsaMDatthA vA gihitthA vA tesiM ya tahA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 504 jJAtAdharmakathAGgasUtre Asatthassa vIsatthassa suhAsaNavaragayasta taM vipulaM asaNaM4 paribhAemANA parivesemANA viharAMti, taeNaM mihilAe siMghADagajAva bahujaNo aNNamaNNassa evamAikkhai.evaM bhAsai, evaM pannavei,evaM parUtrei, evaM khalu devANu0 ! kuMbhagassa rapaNo bhavaNaMsi savakAmaguNiyaM kimicchiyaM vipulaM asaNaM4 bahuNaM samaNANa ya jAva privisjji| " varavariyA ghosijjai, kimicchiyaM dijai bahuvihIyaM / suraasuradevadANava nariMda mahiyANaM nikkhamaNe // 1 // tapaNaM mallI arahA saMvacchareNaM tinnikoDisayA ahAsIrti ca hoMti koDio atitiM ca sayasahassAI imeyArUvaM attha saMpayANaM dalaittA nikkhamAmitti maNaM pahArei // sU0 37 // ___TIkA-'teNaM kAleNaM' ityAdi / tasmin kAle tasmin samaye saudharma kalpe zakrasya indrasya, AsanaM calatisma, tataH khalu zako devendraH devAnAM madhye paramaizvaryavAna devarAja AsanaM calitaM pazyati, dRSTvA 'ohiM' avadhi pauMjai' prayuGkte, kena kAraNena mamAsanaM calatItyetasmin viSaye svakIyopayoga nayati smetyarthaH / prayujya avadhijJAnena 'Abhoei' Abhogapati-vilokayati, mallI arhat saMmati teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM' ityAdi / TIkArtha-( teNaM kAleNaM teNaM samaeNa) usa kAla aura usa samaya meM (sakkastAsaNa calai ) indra kA Asana calAyamAna huA (taeNa sake devide devarAyA AsaNaM cAliyaM pAsai, pAsittA ohiM pauMjai, paMjittA malli arahaM ohiNA Abhoei ) devoM ke bIca meM parama aizvaryavAn "teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM " ityAdi / TI ( teNa kAleNa teNa samaeNa) te Ne bhane ta mate (sakka ssAsaNa calai) chandranuM sAsana sI yu: (taeNaM sakke deviMde devarAyA AsaNaM cAliyaM pAsai, pAsittA ohiM pauM jai, pauMjittA malli arahaM ohiNA Abhoei) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 mallIbhagavaddIkSAvasaranirUpaNam 505 niSkramaNaM kartumudyakto tata iti vijAnAti smetyartha / 'AbhoittA' AbhogaM kRtvA 'imeyArUce ' ayametadrUpa vakSyamANasvarUpaH, AdhyAtmikaH AtmaniSThaH, yAvat saMkalpaH samudapadyata-saMjAta:-evaM khalu jambUdvIpe dvIpe madhya jambUdvIpe bhArate bharatakSetre dakSiNArtha bharate, varSe mithilAyAM rAjadhAnyAM kumbhakasya rAjJo bhavane mallI arhan manasi pradhArayati-"niSkrAmiSyAmi ahaM dIkSA grahISyAmi" zakra devarAja ne jyoM hI apane Asana ko calAyamAna dekhA to dekha kara usane apane avadhijJAna ko joDA-joDa kara mallI arihaMta ko usane avadhijJAna se dekhaa| ____ yahAM avadhijJAna ko joDane kA tAtparya yaha hai ki jaba indrane apane Asana ko calAyamAna dekhA to " kisa kAraNa se merA Asana kaMpAyamAna ho rahA hai" isa viSayameM apane upayoga ko lgaayaa| isa prakAra se avadhijJAna-upayoga kA lagAnA hI avadhijJAna kA joDanA hai| (AbhoittA imeyArUve ajjhasthie jAva samupajjitthA-evaM khalu jaMbU ddIve dIve bhArahe vAse mihilAe kuMbhagassa raNo bhavaNasi mallI arahA nikkhamissAmitti maNaM pahArei ) mallI arihaMta saMprati niSkramaNa karane ke liye udyukta ho rahe hai-aisA jAna karake usake mana meM isa prakAra kA yaha manogata saMkalpa utpanna huA-isa jaMbUdvIpa nAmake dvIpa meM bhArata varSa kSetra meM midhilA nAmakI nagarI meM kuMbhaka rAjA ke bhavana badhA devamAM parama ezvaryavAna devarAja Indra jyAre pitAnuM Asana DolatuM joyuM tyAre teoe avadhijJAnanA saMbaMdhathI malalI arahaMtane joyA. ahIM avadhijJAnane joDavAne artha A pramANe che ke jyAre I pitAnA Asanane Dagamaga thatuM joyuM tyAre zA kAraNathI mAruM Asana DolatuM thayuM che? A vize pitAne upayoga (dhyAna) ne lagAvyuM. A rIte avadhijJAnane upayogamAM lagAvavuM ja avadhijJAnane joDavuM tema kahevAya che. ( AmoittA, imeyArUve ajjhathie jAva samupajjitthA evaM khalu jaMbU dIve dIve bhArahe vAse mihilAe kuMbhagassa raNNo bhavarNasi mallI arahA nikkhamissAmitti maNaM pahArei ) malI arihaMta have niSkramaNanA mATe taiyAra thaI rahyAM che. Ama jANIne tenA manamAM A jAtane mane gata saMkalpa uddabhavyuM ke A jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM bhAratavarSa kSetramAM, mithilA nAmanI nagarImAM, kuMbhakarAjAnA bhavanamAM mallInAmanA arihaMta prabhu "huM dIkSA dhAraNa karIza ?" A pramANe vicAra karI rahyAM che. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 506 jJAtAdharmakathAGgasUtre iti / tat-tasmAt 'jIyameyaM' jItametat-jItaM-mayaudA-paramparA''gata AvAraH etat-evamasti-yad-'tIyapancuppannamaNAgayANaM' atIta pratyutpannAnAgatAnAM =bhUtavartamAnabhAvinA, kAlatrayavartinAmityarthaH zakrANaM devendrANAM devarAjAnAm yad-arhatA bhagavatAM niSkrAmatAmimAmetadrUpAM-vakSyamANAm 'atthasaMpayANa' atthasaMpayA ' iti lupta dvitIyAntam-arthasaMpad khalu dAtum yadA-arhanto bhagavanto niSkramaNAbhimukhA bhavanti, tadA teSAM mAtApitro he'rthasaMpadamupanayanti devendrA iti mryaadaa'stiityrthH| indrAH kiyadravyaM dadatItyAkAGkSAyAmAha-taM jahAityAdi-tad yathA / tiNNeva ya koDisayA aTThAsIti ca hoti koddiio| asitiM ca sayasahassA iMdA dalayaMti arahANaM // 1 // trINyeva ca koTizatAnpaSTAzItizca bhavanti koTayaH / azI tizca zatasahasrANi indrA dadati arhatAm // 1 // trINi koTizatAtri, aSTAzIti koTayaH, azItizatasahasrANi svarNadInArANi tIrthakarANAM niSkramaNe vArSikadAnAya dAtavyAni bhavanti tAnIndrA arhatAM bhavane dadati-arpayanti / meM mallI nAma ke arihaMta prabhu " meM dIkSA dhAraNa karU~gA" aisA vicAra kara raheM haiM (taM jIyameyaM tIyapaccuppannamaNAgayANaM sakkANa3 arahaM. tANaM bhagavaMtANaM nikkhamamANAnAM imeyAvaM astha saMpayANaM dalittae) isa liye kAlatrayavartI devendroM kA paramparAgata yaha AcAra hai ki ve dIkSA lene ke liye tatpara hue tIrthaMkara prabhuoM ke mAtA pitAoM ke ghara artha saMpatti pradAna kareM devendra jo artha saMpat pradAna karate haiM (taM jahA) usa kA pramANa isa prakAra hai tIna sau karoDa, aTThAsI karoDa, aura assI lAkha svarNa dInAreM / vArSika dAna meM tIrthakaroM ke niSkramaNa ke samaya meM itanA dravya indra una ke bhavana para lAkara rakhate haiN| (taM jIyameyaM tIya paccupannamaNA gayANaM sakkANaM 3 arahatANaM bhagavaMtANaM nikkhamamANAnAM imeyArUvaM atyasaMpayANaM dalittae) eTalA mATe kALavrayavartI devendronA paraMparAthI cAlate Avela A pramANene AcAra che ke teo dIkSA levA mATe taiyAra thayelA tIrthaMkara prabhunA mAtA-pitAne artha saMpatti arpaNa kare te pramANe indra artha saMpatti ape cha (ta jahA) tenu prabhAera mA prabhArI cha. " ase. 4217, zyAzI 72 / 7 bhane ezI lAkha svarNamudrAo, vArSika dAnamAM, tIrthakaranA niSkramaNanA vakhate ATaluM dravya Indra temane ghera pahoMcADe che, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 mallIbhagavaddIkSAvasaranirUpaNam 507 evaM saMprekSate = vicArayatisma / saMpekSya vaizramaNaM devaM zabdayati, zabdayitvA, evaM = vakSyamANaprakAreNa, avAdIt - he devAnupriya ! evaM khalu jambUdvIpe dvIpe bhArate varSe = bharatakSetre 'yAvat - azI tizatasahasrANi dAtum ' arhatAM bhagavatAM niSkra matAM trINi koTizatAni aSTAzIti koTIH azIvizatasahasrANi dAtuM sarveSAmiMdrANAM maryAdA'stIti bhAvaH / tat = tasmAd gaccha khalu devAnupriya ! jambUdvIpe dvIpe bhArate varSe mithilAyAM rAjadhAnyAM kumbhakabhavane imAmetadrUpAmarthasaMpadaM khalu 'sAharAhi ' saMhara = pApaya / saMhRtya kSiprameva = zIghrameva mama ' eyamANattiyaM' AjJaptikAM pratyarpaya= mamAjJAyAH pratyarpaNaM kuru / 1 tatastadanantaraM khalu sa vaizramago devaH zakreNa devendreNa devarAjenaivamukto hRSTaH karatalaparigRhIta dazanakhaM zira Avarta mastake'JjaliM kRtvA yAvat 'paDimuNei ' pratizRNoti evaM " kariSyAmi " ityuktvA svIkaroti pratizrutya, jRmbhakAn ( evaM sapei, sahittA vesamaNaM devaM sahAvei, sadAvittA evaM bayAsI ) aisA vicAra usa zakra devendra ne kiyA / kara ke phira usane vaizramaNadeva - kuvera ko bulAyA - bulAkara usase aisA kahA - ( evaM khalu - devANupiyA | jaMbUddIve dobe bhArahe vAse jAva asItiM ca sayasahasAiM dalaittae) he devAnupriya ! isa jaMbUdvIpa nAma ke dvIpa meM bhArata varSa kSetra meM mithilA nAma kI nagarI hai| usa ke rAjA kuMbhaka ke mahala meM mallI nAma kI tIrthakara prabhu haiM ve dIkSA lene kA vicAra kara rahe haiM / isaliye indroM kA yaha paramparAgata niyama hai ki ve una ke niSkramaNa mahotsava ke samaya tIna sau karor3a, aTThAsI karoDa, aura assI lAkha svarNa dInAreM vArSika dAna meM dene ke liye una ke mAtA pitA ke bhavana ( evaM saMpehei, saMpehittA vesamaNaM devaM sadAvei, saddAvittA evaM bayAsI ) te zaka devendra A pramANe vicAra karyAM ane tyArakhA teNe vaizramaNudeva kuberane AlAnce, melAvIne tene kahyuM-- ( evaM khalu devANupiyA ! jUbaMdIve dIve bhArahe vAse jAva asIti ca saya sahassA dala ) hai devAnupriya ! A ja mUThThIpa nAmanA dvIpamAM bhAratavaSa kSetramAM mithilA nAmanI nagarI che. tyAMnA rAjA kuMbhakanA mahelamAM malTI nAmanA tIrthaMkara prabhu che. teo dIkSA levAnA vicAra karI rahyAM che. eTalA mATe indrone A jAtanA paraMparAthI cAlatA AvatA niyama che ke tee temanA niSkramaNu mahAsavanA vakhate traNase karADa, ikavAzI karoDa ane eMzI lAkha seAnA mahArA vArSika dAnanA rUpamAM temane tyAM ghera pahoMcADe, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre devAn zabdayati, zabdayitvA evamavAdIt-he devAnupriyAH ! gacchata khalu yUyaM jambUdvIpe dvIpe bhArate varSe bharatakSetre mithilAyAM rAjadhAnyAM kumbhakasya rAjJo mavane-trINi koTizatAni, aSTAzItikoTIH, azItizatasahasrANi, imAmetadrUpA. maryasaMpadaM " sAharaha '' saMharata-pApayata saMhRtya mamAjJaptiko marpayata / tataH khalu tez2ambhakAdevAH, 'vesamaNeNaM ' vaizramaNena-evamuktAH santo hRSTatuSTA yAvat pratizRNvanti-svIkurvanti pratizrutya svIkRtya, 'uttarapurathima' uttara paurastyam IzAnakoNarUpaM 'disobhAga' digbhAgam , ' avakamaMti' avakrAmanti, gacchanti, avakramya gatvA yAvat-'uttaraveuvviyAI rUvAI' uttaravaikriyANi rUpANi vikuvanti vikurvaNAM kurvanti -- vikurvittA' vikurvikhA, 'vikurva ' iti sautro dhAtuH, tena lyaba na bhavati / tayotkRSTayA gatyA-divyagatyA devasambandhi 'voivayamANA' vyativajantaH AgacchantaH yauva jambUdvIpa dvIpA, bhArataM varSa, yauva mithilA rAjadhAnI, yacaiva kumbhakasya rAjJo bhavanaM, tatraivopAgacchaMti, upAgatya kumbhakasya rAjJo bhavane trINi koTizatAni yAvat-aSTAzItikoTIH, azItilakSANi imAmetadrUpAmarthasampadaM 'sAharaMti' saMharantiApaya / saMhRtya-yatraiva vaizramaNo devastacaivopAgacchanti, upAgatya karatalaparigRhItadazanakhaM ziraAvarta mastake'Jjali para pahuMcAveM (taM gacchahaNaM devANuppiyA ! jaMbUddIve dIve bhArahe vAse mihilAe kuMbhagabhavaNaMsi imeyArUve astha saMpadANaM sAharAhi ) ataH he devAnupriya ! tuma jAo-aura jaMbUdvIpa nAma ke dvIpa meM sthita bhArata varSa kSetra meM vartamAna mithilA nagarI ke kuMbhaka rAjA ke bhavana para itanI pUrvokta artha saMpatti ko pahu~cAo (sAharittA khippAmeva mama eyamANa. ttiyaM paccappiNAhi ) pahu~cA kara pIche hameM isa kI khabara do / (taeNaM se vesamaNe deve sakkeNaM devideNaM devarAeNaM evaM vutte haDhe karayala jAva paDi suNei ) zakra devendra deva rAja ke dvArA isa prakAra AjJApita kiye (taM gacchahaNaM devANuppiyA' jaMbU dIve dIve bhArahe vAse mihilAe kuMbhaga bhavarNasi imeyArUve atthasaMpadANaM sAharAhi) eTalA mATe he devonupriya! tame jAo ane jaMbudvIpa nAmanA dvipamAM sthita bhAratavarSa kSetramAM vidyamAna mithilA nagarInA kuMbhaka rAjAnA bhavana upara // bhuma ma saMpatti meTale / dravya tabhane tyo 5iyAul. ( sAharittA khippAmeva mama eyamANattiya paJcappiNAhi) paDeyAna tame mamane sUcita 21. (taeNaM se vesamaNe deve sakke NaM devideNaM devarAeNaM evaM vutte haDhe karayala jAva paDimuNe) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 mallIbhagavaddIkSAvasaranirUpaNam 509 kRtvA yAvat - pratyarpayanti, bhavadIyAjJAnusAreNa sarvasAdhitamasmAbhiriti nivedayanti sma / tatastadanantaraM khalu sa vaizramaNo devo yatraiva zakro devendro devarAjastatraivopAgacchati, upAgatya karatavaparigRhIta dazanakhaM yAvat pratyarpayanti / gaye usa vaizravaNa deva ne harSita evaM saMtuSTa hote hue apane donoM hAthoM kI aMjali banA kara use mastaka para rakkhA aura namaskAra kara devendra kI bAta svIkAra kara lI / " maiM aisA hI karU~gA " isa prakAra kaha kara usa ne una kI AjJA mAna lI / (Di suNittA jaMbhae deve sahAvei sahAvittA evaM vayAsI- gaccha NaM tunbhe devANupiyA ! jaMbUddIvaM dIvaM bhArahaM vAsaM mihilaM rAyahANi kuMbhagassa bhavaNaMsi tinneva ya koDisayA aTThAsIyaM ca koDIo Ase yaM ca sayasahassAiM ayameyArUvaM attha saMpayANaM sAharei ) AjJA mAnakara phira usa ne jaMbhakadevoM ko bulAyA aura bulA kara una se aisA kahAhe devAnupriyoM ! tuma jaMbUdvIpa nAma ke isa dvIpa meM sthita bhArata varSa kSetrAntargata mithilA nAma kI rAjadhAnI meM jAo aura jAkara vahAM ke kuMbhaka rAjA ke mahala meM tIna sau aTThAsI karor3a 80, assI lAkha suvarNa dInAre pahu~cAo ( sAharittA ) pahu~cA kara ( mama eyamANAttiyaM paccapiNeha phira mujhe isa AjJA pUrti kI pIche khabara do| (taerNa ) zaka devendra devarAja vaDe A pramANe AjJApita thayelA vaizravaNu deva-kubera Sita temaja saMtuSTa thaIne peAtAnA ane hAtheAnI a'jalI banAvIne tene mastake mUkIne namaskAra karyo ane devendranI AjJA svIkArI lIdhI. " Ama ja karIza " A pramANe kahIne temanI teNe AjJA svIkArI ( paDiNittA jaMbhae deve sadAvei, sadAvittA evaM bayAsI gacchaha NaM tunbhe devAppiyA ! jaMbUddIvaM dIvaM bhArahaM vAsaM mihilaM rAyahANi kuMbhagassa bhavaNaMsi tibheva ya koDisayA aTThAsIyaM ca koDIo Ase yaM ca sayasahassAiM ayameyArUva' atyasaMpayA sAharei ) AjJA svIkArIne teNe jhuMbhaka devAne khelAvyA ane khelAvIne teone A pramANe kahyuM ke-he devAnupriye ! tame jaMbUdvIpa nAmanA dvIpamAM sthita bhAratavaSa kSetramAM vamAna mithilA nAmanI rAjadhAnImAM jAe ane jaine tyAMnA kuMbhaka rAjAnA mahelamAM traNase karADa, ikacAzI karADa, ezI lAkha sonA bhaDArI paDIyA ( mama eyamANAttiya paccapiNeha ) pAMthADyA bAha mArI AjJA pramANe sapUrNa paNe kAma pUruM thai gayuM che tenI mane khabara ApA, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 510 - - - - - jJAtAdharmakathAgasUtre te jaMbhagA devA vesamaNeNaM evaM vuttA samANA haTTa tuTThA jAva paDisuNeti, paDisuNittA uttarapurasthimaM disIbhAgaM avakkamaMti, avakkamittA jAva uttara veuviyAI, rUvAiM viuvvaMti ) isa ke bAda vaizramaNa deva ke dvArA isa taraha ajJApita hue una jUbhaka devo ne harSita evaM saMtuSTa hokara usa kI AjJA ko mAna liyA-svIkAra kara liyaa-| svIkAra kara ve IzAna koNa kI ora gaye / vahAM jAkara unhoM ne uttara vaikriya rUpoM kI vikurvaNA kI-(viunvittA tAe ukkiTThAe jAva vIivayamANA jeNeva jabUddIve dIve bhArahe vAse jeNeva mihilA rAyahANI, jeNeva kuMbhagassa ranobhavaNe teNeva uvAgacchati) vikurvaNA karake phira ve usa deva gati saMbandhI utkRSTa gati se yAvat calate hue jahAM jaMbUdIpa nAma kA dvIpa bhArata varSa nAma kA kSetra, usa meM bhI jahahaM mithilA nAma kI rAjadhAnI usameM bhI jahAM kuMbhaka rAjA kA rAja prAsAda thA-vahAM Aye / ( uvAgacchittA kuMbhagassa raNo bhavarNasi tinni koDisayA jAva sAharaMti ) vahAM Akara unhoM ne kuMbhaka rAjA ke bhavana meM tInasau aTThAsI karoDa aura 80lAkha suvarNa dInArase bhaMDAra bhara diyaa| (sAhari (taeNaM jaMbhagA devA vesamaNeNa evaM vuttA samANA haTTha tuTThA jAva paDisuNeti, paDimuNittA uttarapurasthimaM disIbhAgaM avakkamaMti avakkamittA jAva uttarave ubviyAI rUvAI viu ti) tyArabAda vaizravaNa dvArA AjJApita thayelA jhabhaka devee harSita temaja saMtuSTa thaIne tenI AjJAne mAnI lIdhI eTale ke tenI AjJA svIkArI. svIkAryA bAda teo IzAna keNa tarapha gayA. tyAM jaIne teoe uttara vaikriya rUpanI vikurvaNu karI. (viuvbittA tAe ukkiTThAe jAva vIivayamANA jeNeva jaMbUhIve dIve mArahe vAse jeNeva mihilA rAyahANI, jeNeva kuMbhagassa raNNo bhavaNe teNeva uvAgacchati) vikuNA karyA pachI teo devagati saMbaMdhI utkRSTa gatithI cAlatAM jyAM jabUdvIpa nAme dviIpa, bhAratavarSa nAme kSetra ane temAM paNa jyAM mithilA nAmanI rAjadhAnImAM kuMbhaka rAjAne mahela hato tyAM gayA. (uvAgacchittA kuMbhagarasa raNo bhavaNaMsi tinni koDisayA jAva sAhara ti) tyAM jaIne teoe kuMbhaka rAjAnA mahelamAM traNa IyAzIkaroDa ane eMzI lAkha sonAmahoro bhaMDAra-khajAnAmAM mUkI dIdhI. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 mallIbhagavaddIkSAvasaranirUpaNam 511 " " tatastadanantaraM khalu mallI arhan 'kallA kalli 'kalyAkalye= pratidivasa 'jAva mAgahao pAyarAsotti ' yAvat - mAgadhakaM prAtarAzaM, magadhadeza sambandhinaM prAtarAzaM - mAbhAtikaM bhojanakAlaM yAvat Arabhma praharadvayaparyantaM bahubhyaH 'saNAhANa ya sanAthebhyaH- svasvAmikebhyazca ' aNAhANa ya' anAthebhyazca = raGkebhyazca, ' paMthiyANa ya' pAnyikebhyaH panthAnaM nityaM gacchantIti pAnthAsta eva pAnthikAstebhyazca, pahiyANa ya' pathikebhyaH - pathi gacchantIti pAthikAstebhyazca, 'karoDiyANa ya ' kAroDikebhyaH = karoTyA kapAlena carantIti karoTikAstebhyazra, 'khapparadhArI ' itibhASAmasiddhebhyazva, ' kappaDiyANa ya' kArpaTikebhyaH - karpaTazcarantIti kArpaTi kAstebhyaH, kanthAdhAri - bhikSukebhyaH, ekamekahiraNyakoTim, tathA-'aSTa ca ttA jeNeva vesamaNe deve teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA karayala jAva paccapiNaMti) rakhakara phira ve jahAM vaizramaNa deva thA vahAM gaye vahA jAkara unhoM ne hAtha joDakara " ApakI AjJAnusAra hamane kuMbhaka rAjA ke bhavana artha saMpadA pahu~cA dI hai, aisI khabara use pIche kara dI / (taeNaM mallI arahA kallA kalli jAva mAgahao pAyarAsotti bahUNaM saNAhANa ya aNAhANa ya paMthiyA ya pahiyANa ya karoDiyANa ya kappaDiyANa ya egamegaM hiraNNakorDi advaya aNUNAI sayasahassAI imevArUvaM attha saMpadANaM dalaya ) isake bAda mallI arihaMta prabhu ne kalyAkalya-pratidina prAtaH samaya se lekara dopahara taka apane sanAthoM ko, anAthoM ko, panthikoM ko, pathikoM, khappara dhAriyo ko, kanthA dhAriyoM ko pratidivasa 1 varSa taka 1 karoDa 80 assI lAkha svarNa dInAreM diiN| ( sAharitA jeNeva vesamaNe deve teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchitA karayala jAva pacaNita ) mUkayA pachI teo jyAM vaizramaNa devA hatA tyAM gayA, tyAM jaine teoe hAtha joDIne tamArI AjJA mujaba ameAe kubhaka rAjAnA bhavanamAM arthasapatti pahoMcADI dIdhI che. " A pramANenI sUcanA karI. ( taeNa mallI arahA ! kallA kalli jAva mAgahao pAyarAsotti bahUNaM saNAhANA ya aNAhANa ya paMthiyANaya pariyANa ya karoDiyANa ya kaSpaDiyANaya egamegaM hiraNNakorDi aTTha ya aNUNAI sayasahassAiM imeyArUvaM atyasaMpadANaM dalayai) tyAramA mallI arahata prabhue kayAkalya dararAja savAranA vakhatathI mAMDIne apeArasudhI ghaNA sanAtheAne, anAthane, pAMthAne ane pathikane, khapparadhArIone, kanthAdhArIone eka varSa sudhI eka karADa eMzI lAkha sAnA mahArA ApI, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512 jJAtAdharmakathAGgasUtre anyUnAni pUrNAni zatasahasrANi 'lakSANi ekakoTimaSTalakSANi ca svarNadInArANi imAmetadrUpAmarthasampadaM 'dalayai' dadAti / tatastadanantaraM khalu kumbhako rAjA mithilAyAM rAjadhAnyAM tatra tatra avAntarapurAdau, tathA tasmin tasmin dezedeze-zRGgATakAdau bahImahAnasazAlAH odanAdInAM pAkagRhANi-kArayati / tataH khalu bahavo manuSyAH te kathaMbhratA ityAha-'diNNa bhaibhattaveyaNA' iti, databhRtibhaktavetanAH datta bhRtibhaktalakSaNaM dravyaM bhojanasvarUpaM vartanaM mUlyaM yebhyaste tathA, yadvA-bhRttibharaNa poSyavarthamannAdikaM, bhakta-sva. bhojanArtha, vetanaM -azanAdi saMskArakaraNapArizramikaM ca tAni dattAni bhRtibhaktavetanAni yebhyaste tathA, vipulamazanapAnakhAdyakhAdyam- uvakkhaDeMti' upaskurvanti caturvidhAhAraM niSpAdayanti, upaskRtya, ye yathA''gacchanti ' taMjahA' tad yathA pratidina-nitya-mArga calane vAle vyakti yahAM pAthika zabda se, tathA jaba kabhI mArga calane vAle vyakti pathika zabda se gRhIta hue haiN| (taeNa se kuMbhae mihilAe rAyahANIe tattha 2 tahi~ 2 dese 2 bahUo mahANasasAlAo karei, tatthaNaM vahave maNuyA, dinnabhaibhattaveyaNA vipulaM asaNaM pANaM khaimaM sAimaM uvakkhaDe ti uvakkhaDittA je jahA Agacchai ) isa ke anantara una kuMbhaka rAjA ne mithilA rAjadhAnI meM jahAM tahAM avAntara pura Adi meM-usa pradeza meM zRMgATaka Adi rAstoM meM aneka rasoI ghara sthApita karavA diye, unameM aneka rasoiye azana pAna AdI rUpa caturvidha AhAra vipula mAtrA meM banAte the| isake upalakSya meM unhe tathA unake poSya varga ke liye vahAM se bho. jana milatA thA aura una bhojana banAne vAloM ke liye vahAM se vetana bhI milatA thA / ve vipula mAtrA meM azana pAna, khAdya, svAdya tathA rUpa dararoja nitya raste cAlatA rahenArAo ahIM "pAthika' zabdathI temaja keIka divasa raste cAlanArAo "pathika' zabdathI samajavAM joIe. (taeNaM se kuMbhae mihilAe rAyahANIe tatya 2 tarhi 2 dese 2 bahUo mahANasasAlAo kareI, tatthaNaM bahave maNuyA, dinnabhaimattaveyaNA bipulaM asaNa pANa khAimaM sAimaM uvavarakhaDe ti, ubakkhaDittA je jahA Agacchai) tyArabAda kuMbhaka rAjAe mithilA nagarImAM badhe avantarapura vageremAM te pradezomAM zRMgATaka vagere rastAomAM ghaNAM rasoI ghara sthApita karAvaDAvyAM. teomAM ghaNA raseIyAo azana, pAna vagere rUpamAM puSkaLa pramANamAM cAre jAtanA AhAra taiyAra karatA hatA. enA badala teone tathA temanI sAthenA bIjA mANasane tyAMthI bhojana maLatuM hatuM ane rasoI taiyAra karanAra mANasone pagAra paNa maLato hato. teo puSkaLa pramANamAM azana, pAna, khAdya ane svAdanA rUpamAM cAra jAtanA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mallIbhagavaddIkSAvasaranirUpaNam 513 " pAnthikA vA, pathikA vA kAroTikA vA kAryaTikA vA 'pAkhaMDatthA vA' pAkhaNDasthAH pAkhaNDadharmasthitA tathA gRhasthA vA, tesiM ca teSAm AgatAnAM cakAraHsamuccayArthaH, tathA tatra tatra deze deze'vasthitasya ca - Azvasthasya vizvasthasya sukhAsanavaragatasya tad vipulamazanaM pAnaM khAdyaM khAdyaM ' paribhASamANA ' paribhAjayantaH = vibhAgaM kurvantaH ' parive semANA pariveSayantaH bhojanapAtre sthApayantaH viha ranti = ye khalu mithilAnagayIM tatra tatra deze deze bahavo manuSyA vipulasyAzanAdi caturvidhA''hArasya niSpAdakA Asan, te pAnthikAdibhyaH tattaddezAvasthitebhyazca vipulasyAzanAdyAhArastha pariveSaNaM kurvantastiSThanti smetyarthaH / tatastadanantaraM khalu mithilAyAM zRGgATakAdau deze deze yAvat - bahujanonyasya =parasparamevam AkhyAti = kathayatisma, evaM 'bhAsa' bhASate sAtharya vakti, apUrva caturvidha AhAra ko pakA kara vahAM jo jaise Ate the ( taM jahA ) yathA - cAhe ve ( paMthiyAvA pahiyA vA karoDiyA vA, kappaDiyA vA pAsaMDatthA vAgitthA vA ) pAMdhika jana ho cAhe pathika jana ho, kharpara dhArI bhi kSuka ho cAhe kaMthAdhArI bhikSuka ho pAkhaMDI dharma meM sthita ho, cAheM gRha sthajana ho, (tesiya- tahA Asatthassa, vIsatyassa suhAsaNavaragayassa taM vipulaM asaNaM 4 paribhASamANA parivese mANA viharaMti) una sabakA tathA anya aura bhI usa usa deza meM raheM hue manuSyoM ko, AzvasthoM ko, vizvastoM ko, evaM sukhAsanavaragatoM ko usa vipula azanAdirUpa AhAra ko bA~Ta dete the tathA vahIM para jimA dete the / ( taraNaM mihilAe siMghADaga jAva bahujaNo aNNamaNNassa evamAikkhai, evaM bhAsai evaM pannavei, evaM parUvei, evaM khalu devANu0 ! 3 mAhArA taiyAra rIne tyAM game tevA bhAseo bhavatA ( taM jahA ) bha (paMthiyA vA pahiyA vA karoDiyA vA kappADiyA vA pAsaMDatthA vA gihatthA vA ) pAMthika bhana khaparadhArI bhikSuka, kaMthAdhArI bhikSuka, pAkhaDI dharmane AcaranArA ane gRhasthIe game te jAta pathanA leAke tyAM AvatA. ( tersiya tahA Asattharasa, suhAsaNavaragayassa taM vipulaM asaNaM 4 paribhAe mANA pariveseNA viharaMti ) teo badhAne temaja te dezamAM rahenArA khIjA ghaNA mANasAne, Azva sthAne, vizvastane ane sukhAsanavara gatAne te puSkaLa pramANamAM khanAvavAmAM Avele AhAra vaheMcavAmAM AvatA hatA temaja tene tyAMja jamADavAmAM paNa AvatA hatA. (aer mahilAe siMghADaga jAva bahu jaNo aNNamaNNassa evamAikkhar3a, evaM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 514 jJAtAdharmakathAGgasUtre bhojanadAnaM na zrutaM nApadRSTamityAzcaryapUrvakaM varNayatItyarthaH / evaM ' panavei ' prajJApayati vistAreNa bodhayati, evaM ' parUvei ' prarUpayati- sadRSTAntaM varNayati, kimAkhyAtItyAha - ' evaM khalu' ityAdi - evaM khala he devAnupriyAH ! kumbhakasya rAjJo bhavane 'savvakAmaguNiyaM sarvakAmaguNitaM = sarvendriya sukhajanakaM 'kimicchayaM ' kimicchakam = icchAnusAraM vipulamazanapAnakhAdyakhAdyaM bahubhyaH zramaNebhyo brAhmaNebhyazca, yAvat yathA samAgatebhyaH sanAthAnAthapAndhikAdibhyaH pariveSyate / " varavariyA ghosijjar3a kimicchayaM dijjae bahuvihIyaM / suraasuradevadAnava nariMdamahiyANa nikkhamaNe // 1 // " ' varavariyA' varavarikA - vara vara = yAcasva yAcasva iti ghoSaNA, 'ghosijjai ' kuMbhagassa raNNo bhavaNaMsi savva kAmaguNiyaM kimicchayaM vipulaM asaNaM 4 bahUNaM samaNANaMya jAva parivesijjei ) isa kAraNa mithilA nagarI meM zRMgATaka Adi sthAnoM para aneka jana mila 2 kara eka dUsare se aisA kahane lage, Azcarya yukta hokara isa prakAra bolane lagevistAra pUrvaka isa prakAra eka dUsare ko samajhAne lage, tathA dRSTAnta dekara 2 isa prakAra varNana karane lage he devAnupriyoM / kuMbhaka rAjA ke bhavana para sarvendriya sukha janaka, azana pAna, khAdya evaM svAdyarUpa caturvidha AhAra aneka zramaNoM ke liye, brAhmaNoM ke liye yAvat samAgatoM ke liye, sanAthoM anAthoM ke liye aura pAMthikAdikoM ke liye icchAnusAra diyA jAtA hai ( varavariyA ghosijjai, kimicchayaM dijjae yaha vihIyaM, sura asura deva dANavanariMda mahiyANa nikkhamaNe ) sura asura, deva, dAnava, evaM narendroM dvArA pUjya tIrthakaroM ke niSkramaNa ke bhAsa evaM pannavei, evaM parUvei, evaM khalu devANu ? kuMbhagassa raNo bhavasi savvakAmaguNiyaM kimicchiyaM vipulaM asaNaM4 bahUNaM samaNANaM ya jAva parivesijje ) enA lIdhe mithilA nagarInA zrRMgATaka vagere sthAnAmAM nAgarikAnAM TALe TALAM ekaThAM thaIne Azcaya pAmatAM vistArapUrvaka eka-bIjAne A pramANe kahevA lAgyAM, samajAvavA lAgyAM temaja dRSTAntA ApIne A pramANe vana karavA lAgyAM ke he devAnupriye ! kuMbhaka rAjAnA mahelamAM sarvendriya sukhajanaka azana, pAna, Adya ane svAdya35 yAra bhatano bhADAra ghaNA zramaNo, brAhmaNo, samAgatA, sanAthe, anAthA ane pAMki vagerene mATe IcchA mujakha ApavAmAM Ave che. varavariyA ghosijja, kimicchaya dijjae bahuvihIya, sura asura deva, dANavanaridaM mahiyANa nikkhamaNe ) sura, asura, deva, dAnava ane narendrovaDe pUjya tIthaMkarAnA niSkramaNanA samaye "bhAMgI, bhAMgo A jAtanI gheASaNA karavAmAM AvI che ane ghaNI d zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mallIbhagaddIkSotsavanirUpaNam 515 ghoSyate kimicchaya-kimicchakam icchAnusAra dIyate bahuvidhikam / surAsuradeva dAnavanarendra mahitAnAM arhatAM tIrthakarANAM niSkramaNe // 1 // tataH khalu mallI arhan asya-' maNaM pahArei ' manasi pradhArayati, ityanena sambandhaH / kiM pradhArayatItyAha-'saMvacchare' saMvatsare khalu trINi koTizatAni aSTAdaza ca bhavanti koTayaH / azItizatasahasrANi svarNadInArANi tIrthakaraniSkramaNe dAtavyAni bhavanti imAmetadrUpAmarthasaMpadaM khalu davA niSkramAmi dIkSA grahISyAmi iti // suu037|| mUlam-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM logaMtiyA devA baMbhaloe kappe riTTe vimANe patthaDe saehiM2 vimANehiM saehiM2 pAsAyavaDisaehiM patteyaM2 cauhiM sAmANiyasAhassIhi tihiM parisAhiM sattahiM aNiehiM sattahiM aNiyAhivaIhi solasahiM AyarakkhadevasAhassAhiM annehiM ya bahUhiM logaMtiehiM devehiM sahiM saMparikhuDA mahayA hayanamRgIyavAiya jAva raveNaM divAiM bhogabhogAI samaya meM " mAMgo mAMgo" aisI ghoSaNA karAI jAtI hai aura aneka prakAra kA kimicchaka ( tumhArI kyA icchA hai ) dAna bhI diyA jAtA hai| (taeNa mallI arahA saMvacchareNaM tinni koDisayA aThAsItiM ca hoMti koDIo asitiM ca sayasahassAI imeyArUvaM attha saMpayANaM dalaittA nikkhamomitti maNaM pahArei ) abamallI arihaMta ne " eka sAla meM tIna sau karor3a-tIna araba aTThAsI karoDa 80 lAkha svarNa dInAreM tIrthaMkara niSkramaNa ( dIkSA avasara para ) meM dAtavya hotI haiM sau maiM itanI artha saMpatti dekara dIkSA grahaNa karU~gA " aisA mana meM nizcita vicAra kiyaa| sUtra " 37 " jAtanuM "kimicchaka" (tamArI zuM IcchA che?) dAna paNa ApavAmAM Ave che. (taeNaM mallI arahA saMvacchareNa tinni koDisayA aTThAsIti ca hoMti koDIo asitiM ca sayasahassAI imeyArUvaM atthasaMpayANaM dalaittA nikkhamo mittimaNaM pahArei) have malalI arahate "eka varSamAM traNaso karoDa, traNa abaja, aThayAzI karoDa eMzI lAkha senA mahA tIrtha kara niSkramaNa (dIkSAnA samaye) mAM ApavAmAM Ave che te huM ATalI artha saMpatti ApIne ja dIkSA grahaNa zaza" 2 pramANe manamA yosapaNe viyA2 4thI. // sUtra " 37" zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 516 jJAtAdharmakathAsUtre bhuMjamANA viharaMti, taM jahA-'sArassayamAiccA vahni-varuNA ya gaddatoyA ya / tusiyA avvAbAhA aggiccA ceva riTThAya // 1 // " taeNaM tesi loyaMtiyANaM devANaM patteyaM2 AsaNAI calaMti taheva jAva arahaMtANaM nikkhamamANANaM saMbohaNaM karetta etti taM gacchAmo NaM amhevi mallissa arahao saMbohaNaM karemi ttikaTTha evaM saMpeheMti, saMpehittA uttarapurasthimaM disIbhAyaM avakamaMti, avakkamittA veubviyasamugghAeNaM saMmohaNaMti, samohaNittA saMkhijjAiM joyaNAI evaM jahA jaMbhagA jAva jeNeva mihilA rAyahANI jeNeva kuMbhagassa ranno bhavaNe jeNeva mallI arahA teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA aMtalikkhapaDivannA sakhikhiNiyAiM jAva vatthAI pavaraparihiyA karayala0 tAhiM iTThAhiM jAva vaggUhiM evaM vayAsI-bujjhAhiM bhayavaM! loganAhA! pavattehiM dhammatitthaM jIvANaM hiyasuhanisseyasakaraM bhavissai ttikaTu doccapi taccapi evaM vayaMti, vayittA malli arahaM vaMdati namasaMti, vaMdittA namaMsittA jAmeva disiM pAunbhUyA tAmeva disi paDigayA / taeNaM mallI arahA tehi logatiehiM devehiM saMbohie samANe jeNeva ammApiyaro teNeva uvA0 karayala0 icchAmi NaM ammayAo! tubbhehiM abbhaNugNAe samANe muMDe bhavittA jAva pavaittae, ahAsuhaM devA0 ! mA paDibaMdhaM karehi, taeNaM kubhae koDuMbiyapurise saddAvei sadAvittA evaM vayAsI-khippAmeva aTrasahassaM sovaNiyANaM jAva bhome zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mallIbhagavaddIkSotsabanirUpaNam 517 jANati, aNNaM ca mahatthaM jAva titthayarAbhiseyaM uvaTaveha jAva uvahaveMti, teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM camare asuriMde jAva accuyapajjavasANA AgayA, taeNaM sake3 Abhiogie deve saddAvei sadAvittA evaM vayAsI-khippAmeva aTThasahassaM sovaNiyANaM jAva aNNaM ca taM viulaM uvaveha jAva uvaTveMti, tevi kalasA te ceva kalase aNupaviTA, taeNaM se sake deviMde devarAyA kuMbharAyA ya malli arahaM sIhAsaNaM purasthAbhimuhaM nivesei aTThasahasseNaM sovaNiyANaM jAva abhisiMcai, taeNaM malissa bhagavao abhisee vaTTamANe appegaiyA devA mihilaM ca sabhitarabAhiriyaM jAva savvao samaMtA paridhAvati, taeNaM kuMbhae rAyA doccapi uttarAvakamaNaM jAva savvAlaMkAravibhUsiyaM karei, karittA koDuMbiyapurise saddAvei sadAvittA evaM vayAsI-khippAmeva maNoramaM sIyaM uvaTThaveha, te ukTravati. taeNaM sake 3 Abhiogie. khippAmeva aNegakhaMbha0 jAva maNoramaM sIyaM uvaveha jAvasAvi sIyA taM ceva sAyaM aNupaviTrA ||suu036|| TIkA-'teNaM kAleNaM' ityAdi / tasmin kAle tasmin samaye lokA. ntikA devA brahmaloke kalpe riSTavimAnapratare svakeSu svakeSu vimAneSu svakeSu 'teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ' ityAdi / TIkArtha-(teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ) usa kAla aura usa samaya meM ( logaMtiyA devA baMbhaloe kapperiTThavimANa patthaDe ) lokAntika devoM ke jo brahmaloka nAma ke kalpa meM sthita riSTa vimAna pAthaDe meM vartamAna ( teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ) ityAdi / TI -(teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM) te ANe bhane ta samaye (logatiyA devA baMbhaloe kappe ridravimANapatthaDe ) Nids devo hai hAsI nAmanA kalpamAM sthita riTa pAthaDAmAM rahelA. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nati 518 jJAtAdharmakathAGgasUtre svakeSu mAsAdAvataMsa keSu pratyekara caturthiH sAmAnikasahaH, timRbhiH pariSadbhiH saptabhiranIkaiH hastyazvarathapadAtimahipagandharvanATayarUpaiH saptakaTakaiH saptabhiranIkAdhipatibhiH, SoDazabhirAtmarakSakadevasahaH, anyaizca bahubhirlokAntikai vaiH sArdhaM saMparisRtAH, 'mahayA' mahatA 'ahayanadRgIyavAiya raveNaM ' ahata nRtyagItavAditrasveNa=ahatA apratihataH, nRtyagItavAditrANAM yo ravaH = madhuradhvanistena bhoga. bhogAn-divyamukhabhogAn bhuJjAnA viharanti-Asate / tadyathA-teSAM nAmAnyAha "sArassayamAiccA, cahni varuNA ya gaddatoyA y| tusiyA avvAbAhA, aggiccA cevariTTA ya // 1 // " iti // (1) sArasvatAH, (2) AdityAH, (3) vahnayaH, (4) varuNAca, (5) gartato. (saehiM 2 vimANehiM, sarahiM 2 pAsAyaDisaehiM patteyaM 2 cAhiM sAmANiyasAhassIhiM tihiM parisAhiM sattahiM aNiehiM sattahiM aNiyA hivaIhiM solasahiM AyarakkhadevasAhassIhiM annehiM bahUhiM logaMtaehiM deveMhiM sahiM saMparivuDA) apane 2 vimAnoM meM rahe hue apane 2 zreSTha prAsAdoM meM alaga 2 cAra 2 hajAra sAmAnika devoM ke sAtha, tIna 2 pariSadAoM ke sAtha, sAta 2 anIkoM ke sAtha, sAta 2 anIkAdhipatiyoM ke sAtha solaha 2 Atma rakSaka devoM ke sAtha tathA aura bhI anya lokAntika devoM ke sAtha rahate haiM ( mahayA hayanadRgIyavAiya jAva raveNaM divvAiM bhogabhogAiM bhuMjamANA viharaMti ) evaM jo nRtya gIta, tathA bAjoM kI apritihata dhvani pUrvaka divya bhogoM bhogA karate haiN| (taM jahA ) ina laukAntika devoM ke ATha bheda hote haiM ve ATha bheda ye haiM1 sArasvata 2 Aditya, 3 bahni, 4 varuNa-5 gataMtoya, 6 tuSita, __ (saehiM, 2 vimANehiM 2 pAsAyavaDisaehiM patteyaM 2 cauhiM samANiya sAhassIhiM tihiM parisAhiM sattahiM aNi ehi sattahi aNiyAhivaI hiM Ayarakkhadeva sAhassIhi annehiM bahUhi logaMtaehi deve hi sahiM saM parivuDA) pitapotAnA vimAnamAMnA uttama prAsAdomAM judAjudA cAra hajAra sAmAnika devanI sAthe, traNa traNa pariSadAonI sAthe, sAta sAta anakenI sAthe, sAta sAta anIkAdhipatIonI sAthe, seLa seLa AtmarakSaka devenI sAthe temaja bIjA paNa laukAMtika devanI sAthe rahe che (mahayA hayanadRgIya vAiya jAva raveNa divAI bhogabhogAI bhujamANA viharAMti) ane jeo nRtya, gIta temaja vAjAMonI aprahita dhvanipUrvaka divya lagAnI upasA 42tA 27 cha. (taM jahA) LalitihavAnA 18 bheda hoya che te A pramANe che-1 sArasvata, 2 Aditya, 3 vahiM, 4 varUNa, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mallIbhagavaddIkSotsabanirUpaNam 519 yAca, (6) tuSitAH, (7) avyAvAdhAH, (8) AgneyAzca, ete'STau kRSNarAjyavakAzAntarasthAyi-vimAnASTakavAsinaH, tathA (9) riSTAzca = rissttaakhyvimaanmtrvaasinH| tatastadanantara khalu teSAM lokAntikAnAM devAnAM pratyekara AsanAni calanti tathaiva yAvat-saudharmendravadevAvadhiM prayuJjate, prayujya mallImahantamAbhogayati tataH khalvevaM saMkalpaH samudapadyata-mallI ahaM niSkramitumicchati, evaM maryAdA'sti 7 avyAbAdha 8 Agneya ye ATha laukAntika deva kRSNa rAjya............ bhinna 2 ATha vimAnoM meM rahate haiN| tathA jo riSTa haiM ve riSTa nAmaka vimAna pratara meM rahate haiM / ( taeNaM ) so ( tesiM loyaMtiyANaM devANaM patteyaM 2 AsaNAI calaMti ) ina laukAntika devoM ke pratyeka ke AsAna kaMpita hue| (taheva jAva arahattANaM devANaM nikkhapramANANaM saMbohaNaM karettae tti taM gacchAmoNaM amhe vi mallissa arahao saMbohaNaM karemi ttikaTUTu evaM saMpeheMti ) ataH inhoM ne saba ne apane 2 abadhijJAna se vicAra kiyA ki hamAre Asana kaMpita kyoM hue haiM so jisa taraha se saudharmendra ne apane Asana kaMpita hone kA kAraNa jAna liyA thA usI prakAra inhoM ne bhI jAna liyaa| isa taraha kAraNa jAnakara inhoM ke mana meM aisA vicAra utpanna huA ki mallI arhan ghara se nikala ne kI-dIkSA aMgIkAra karane kI icchA kara rahe haiM sA hama laukAntika devoM kI aisI 5 gata teya, 6 tuSita, 7 avyAbAdha, 8 Aneya, e ATha lekAMtika deva shu042y........nuh| nuhA 2mA vimAnAbhA 2 cha. tabha04 2 riSTa cha tasA ziSTa nAbhara vimAna prataramA 23 che. (taeNa) to mApramANe (tesi loyaMti yANaM devANaM patteyaM 2 AsaNAi calaMti ) 21 adhA tauti: hevAmAthI hren| Asane DolavA mAMDyAM. (taheva jAva arahaMtANaM devANaM nikkhamamANANaM saMbohaNaM karettae tti taM gacchAmoNaM amhe vi mallissa arahao saMvohaNaM karemi tti kaTu evaM saMpehaMti) eTalA mATe A badhA devoe potapotAnA avadhijJAna vaDe vicAra karyo ke amArA Asane zA mATe DolavA mAMDayA che ? te jema InDe pitAnA Asanane DAlavAnuM kAraNa jANyuM hatuM te pramANe A badhAoe paNa jANI lIdhuM A pramANe kAraNanI khAtrI karIne temanA manamAM A jAtane vicAra udubha ke mallI ardhana gherathI nIkaLI javAnI dIkSA svIkAravAnI IcchA karI rahyAM che, te A samaye amArA jevA badhA lekAMtika devonI evI, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 520 jJAtAdharmakathAgasUtre lokAntikadevAnAM, yad arhatA niSkrAmatAM saMbodhanaM kartu miti = dIkSAvasaraM bodhayitumityarthaH, tatasmAd gacchAmaH khalu vayamapi mallyA ahaM to saMbodhana kurma iti kRtvA evaM saMprekSante vicArayanti saMprekSya, uttarapaurastyaM digbhAgam= IzAnakoNam avakrAmanti, avakrabhya vaikriyasamudghAtena samavahanti uttaravaikriya kurvanti / samavahatya saMkhyAtAni yojanAni yAvat-daNDa niHsArayanti, daNDaM ratnamayaM kurvanti-kRtvA ca evaM yathA jRmbhakAH-jambhakadevavad devalokasambandhi divyagatyA yAvat-yauva mithilA rAjadhAnI yauva kumbhakasya rAjJo bhavanaM yatraiva mallI aIn tatraivopAgacchanti upAgatya antarikSapratipannAH gaganasthAH, sakimaryAdA haiM ki vairAgya kI mana meM bhAvanA jyoM hI tIrthakaroM ko Avetaba unheM saMbodhana karanA-yaha kahanA ki bhagavAn ! yaha dIkSA ke liye ucita avasara hai| isaliye hama loga bhI caleM aura mallI ahaMta ko saMbodhana kareM / aisA vicAra kara ( uttarapurasthimaM disIbhAyaM avakkamaMti, avakkamittA veubviyasamugghAeNaM samohaNa ti, samAhaNittA saMkhijjAI joyaNAI evaM jaMbhagA jAva jeNeva mihilA rAyahANI jeNeva kuMbhagassa raNo bhavaNe, jeNeva mallI arahA teNeva uvAgacchaMti ) ve saba ke saba lokAntika deva IzAna koNa meM gaye-vahAM jAkara unhAM ne vaikriya samuddhAta se uttara vaikriya kI vikurvaNA kI-vikurvaNA kara ke unhoM ne apane atmapradezoM ko ratnamaya daNDAkAra rUpa meM bAhara nikaalaa| __bAda meM jaMbhaka devoM kI taraha ve saba deva loka saMbandhI utkRSTa gati se jahAM mithilA rAjadhAnI thI-usa meM bhI jahAM kuMbhaka rAjA kA bhavana maryAdA (praNAlikA) hoya che ke tIrthakaronA manamAM jayAre vairAgyanI bhAvanA udbhave ke tarata ja temane saMbodhana karavuM-eTale ke temane A pramANe vinaMtI karavI ke he bhagavana ! dIkSA grahaNa karavAne A ucita avasara (samaya) che. eTale ame paNa tyAM jaIe ane teone saMbodhana karIe. Ama vicAra karIne (uttara puratthimaM disIbhAyaM avakkamaMti. avakkamittA, veubiya samugyAeNaM samohaNaMti, samohaNittA, saMkhijjAiM joyaNAI evaM jahA jaMbhagA jAva jeNeva mihilA jeNeva kuMbhagassa raNNo bhavaNe, jeNeva mallI arahA teNeva ubAgacchatti ) - teo badhA laukAMtika de IzAna keNamAM gayA, tyAM jaIne temaNe vaikIya samudraghAtathI uttara vaikriyanI vikurvaNa karI, vikurvaNa bAda temaNe pitAnA Atmapradezane ratnamaya daMDakAra rUpamAM bahAra kADhayA. tyArapachI tRbhaka devenI jema teo badhA devaleka saMbaMdhI utkRSTagatithI jyAM mithilA rAjadhAnI hatI temAM paNa jyAM kubhaka rAjAne mahela ane malI ahata virAjamAna hatA tyAM pahoMcyA. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mallIbhagavadIkSotsabanirUpaNam 521 GkiNIkAni-kSudraghaNTikAyuktAni yAvad vastrANi 'pavara pariDiyA' pravareNa vidhinA parihitAH divyabastradhAriNa ityarthaH, karatalaparigRhItadazanakhaM zira Avarta mastake aliM kRtvA tAbhiriSTAbhi kamanIyAbhirvAgbhirevamavAdIt-he bhagavan ! he lokanAtha ! ' bujjhAhi ' bodhaya, bhavyajIvAn pravartaya dharmatIrthacatuvapisandharUpaM dharmatIrthapravartanasya phalamAha-'jIvANaM' ityAdi, jIvAnAM 'hIyasuhanisseyasakara' hitasukhanizreyasakaraM, hitakara - narakanigodAdi duHkhanivArakatvAt , thA-usa meM bhI jahAM mallI arhata virAjamAna the vahAM Aye / ( uvA gaMcchittA aMtalikkhapaDivannA sakhikhiNiyAiM jAva vatthAI pavarapari hiyA karayala0 tAhiM iTTAhiM jAva vaggUhiM evaM vayAsI-bujjhAhiM bhayavaM / loganAhA ! pavatte hiM dhammatitthaM jIvANaM hiyatuhanisseyasakaraM bhavi ssai) vahAM Akara bhI ve nIce nahIM uttare kintu AkAzameM adhara khar3e bole / usa samaya unhoM ne bar3e sundara vasna jA ki kSudra kiMkiNiyoM se yukta the pahira rakhe the / adhara rahe hue hI unhoMne donoM hathAMkI aMjuli banA aura use mastaka para rakha vahIM se malli ahaMta ko namaskAra kiyA bAda meM vaDI mIThI 2 manohara vANiyoM dvArA una se isa prakAra kahA-he bhagavAn he loka nAtha! bhavyajIvoM ko Apa samajhAo caturvidha saMgharUpa dharmatIrtha kI Apa pravRti kro| isase jIvoM naraka nigoda Adi ke duHkhoM se chuTakara vaha dharmatIrtha hitakArI hogaa| svarga Adi (uvAgacchittA aMtalikhapaDivannA sakhikhiNiyAiM jAva vatthAI pavaraparihiyA karayala0 tAhi iTAhiM jAva vahi evaM bayAsI bujjhAhiM bhayavaM ! loganAhA pavattehiM dhammatitthaM jIvANaM hiya muya nisseyasakara' bhavissai) tyAM pahoMcIne teo nIce utaryA nahi paNa AkAzamAM ja addhara UbhA rahIne bolyA-devoe te vakhate suMdara vastro paherelAM hatAM. temanAM vastro nAnI nAnI ghUgharIothI zobhatAM hatAM. AkAzamAM addhara rahIne ja teoe pitAnA baMne hAthanI aMjalI banAvI ane tene mastake mUkIne tyAMthI ja mallI ahaM tane namaskAra karyo. tyArapachI khuba ja mIThAM ane mane hara vacano dvArA teo temane vinaMtI karatAM kahevA lAgyA- he bhagavana! he lekanAtha tame bhavyajIne jJAna Ape. caturvidha saMgha rUpa dharmatIrthanI tame pravRtti karo. enAthI chane naraka nigendra vagerenA dukhethI mukta karAvIne hitakArI dharma tIrtha tarapha temane unmukha kare. te dharmatIrtha te lekane mATe svarga vagerene amaMda (atIva) AnaMda ApanAra hovAthI sukhakara thaze. temaja mukti zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 522 jJAtAdharmakathAGgasUtre mukhakara svargAcamandAnandajanakatvAt , niHzreyasakara-mokSamApakatvAt , bhaviSyatIti kRtvA uktvA, dvitIyavAramapi, tRtIyavAramapi evaM vadanti, uktvA, mallIm arhantaM vandante namasyanti, vanditvA natvA yasyA eva dizaH prAdurbhUtAstAmeva mtigtaaH| tatastadanantaraM khalu mallI arha na tailo kAntikairdevaiH saMbodhitaH san yatraiva mAtApitarau tatraivopAgacchati, upAgasya karatalaparigRhItaM dazanakhaM ziraAvarta mastakA amanda atyanta ananda kA pradAtA hone se vaha dharmanIrtha unheM sukha kara hogaa| tathA mukti prApti kA kAraNa hone se vaha dharmatIrtha una bhavya jIboM ko niHzreyasakara hogA (tikaTu doccapi taccapi evaM vayaMti, vayittA malli arahaM vaMdati, namasati, vaMdittA namaMsittA jAmeva disi pAunbhUyA tAmeva disi paDigayA ) isa prakAra kaha kara una lokAntika devoM ne duvArA tathA tivArA bhI aisA hI kahA-kaha kara phira unhoM ne mallI arihaMta ko vaMdanA kI-namaskAra kiyaa| vaMdanA namaskAra karake phira ve jisa dizA se prakaTa hue the usI dizA kI tarapha cale gye| (taeNa mallI arahA tehiM logaMtiehiM deve hiM saMbohie samANe jeNeva ammA piyaroteNeva uvAgacchaMti-uvAgacchittA karayala icchAmi gaM ammayAo! tumbhehiM anbhaNuNNAe samANe muMDe bhavittA jAva pavai ttae, ahAsuhaM devANu0mA paDibaMdhaM karehi ) isa prakAra una lokAntika devoM dvArA saMbodhita hote hue ve mallI arahaMta jahAM apane mAtA pitA meLavavAnuM kAraNa havA badala te dharmatIrtha te bhavya jenA mATe niHzreyaskara thaze. ( tikaDa doccaMpi evaM vayaMti, vayittA malli arahaM vaMdaMti, namasati, vaMdittA namaMsittA jAmeva disi pAunbhUyA tAmeva disi paDigayA) A rIte kahIne te lekAMtika devoe bIjI ane trIjI vakhata paNa A pramANe ja vinaMtI karI vinaMtI karIne mallI ahaM tane te devoe vaMdana ane namaskAra karyA. vaMdanA ane namaskAra karIne teo je dizA taraphathI pragaTa thayA hatA te dizA tarapha ja jatA rahyA. (taeNaM mallI arahA tehi logaMtiehiM deverhi saMvohie samANe jeNeva ammApiyaro teNava uvAgacchaMti-uvAgacchittA karayala0 icchAmi NaM ammayAo tumbhehiM abbhaNuNNAe samANe muMDe bhavittA jAva pancaittae, ahA muhaM devANu0 mA paDibaMdha karehi) A pramANe laukAMtika de vaDe saMbodhita thatAM malli arahaMta tyAM pitAnA mAtApitA hatAM tyAM AvyAM. tyAM AvIne teoe sau pahelAM pitAnA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 mallIbhagavaddIkSotsabanirUpaNam 523 ke'JjaliM kRtvA, evamavAdIt-icchAmi khalu he amba ! he tAta ! yuSmAbhirabhyanujJAtaH san muNDo bhUtvA yAvat patrajitum , mAtApitarAvacatuH-he devAnupiya ! yathAsukhaM bhavet tathA kuru, mA pratibandha-vilamba mA kuru| tataH mallImahanta. mevamuktvA, khalu sa kumbhakaH kauTumbikapuruSAn zabdayati zabdayitvA evamavAdIt kSipamevASTasahasram-aSTAdhikasahasra(1008) sauvarNikAnAM yAvad atra yAvaditya the-vahAM Aye / vahAM Akara unhoM ne pahile unheM donoM hAtha joDa kara caraNoM meM namaskAra kiyaa| bAda meM ve bole-ki he amba he tAta ! maiM Apa logoM se AjJA lekara maMDita ho yAvat dIkSA lenA cAhatI hU~A. pakI AjJAse mujhe dIkSA lenA hai isa prakAra mallI arihaMtakI bAta suna kara una ke mAtA pitA donoM ne una se " yathAsukha devaanupriy|" jaise tumheM sukha ho-tuma vaisA karo-derI mata karo aisA kahA / (taeNa kuMbhae koDuMbiya purise saddAvei, saddAvittA evaM vayAsI khippAmeva a sahassaM sovaNiyANa jAva bhomejjANaMti, aNNa ca mahatthaM jAva titthayarAbhiseyaM uvaTThaveha jAva uvaTaveMti ) isa ke bAda kuMbhaka rAjAne apane kauTumbika purUSoM ko bulAyA aura bulA kara unase aisA kahA-he devAnu priyo ! tuma loga zIghra hI 1008 suvarNa nimita kalazoM ko rUpyamaya kalazoMko maNimaya kalazoM kA suvarNa rupya nirmita kalazoMko, suvarNa maNi nirmita kalazoM ko, rUpyamaNi nirmita kalazoM ko, svarNa, mAtApitAnA caraNomAM namaskAra karyo. tyArabAda teo kahevA lAgyAM ke he mAtApitA ! huM tamArI AjJA meLavIne muMDita thaIne dIkSA grahaNa karavA cAhu chuM. " malI ahaMtanA moMthI A pramANe vAta sAMbhaLIne temanA mAtA pitAmA temane 4yuM " yathAsuma devAnupriya !" meTa vAnupriye ! tamane jema sukha prApta thAya tema kare ane meDu kare nahi. (taeNaM kuMbhae koDuMbiyapurise saddAvei, sahAvittA evaM vayAsI khippAmeva asahassaM sovaNiyANaM jAva bhomejjANaMti, aNNaM ca mahatthaM jAva titthayarAbhiseyaM ubaTuveha jAva uvaveti ) tyArapachI kuMbhaka rAjAe potAnA kauTuMbika purUSane bolAvyA ane bolAvIne temane A pramANe kahyuM ke he devAnupriye ! tame leke satvare eka 12 18 (1008) sonAnA zo, yahI zo, maNimaya azI, senA ane cAMdIthI banAvelA kaLaze, senA ane maNiethI banAvavAmAM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - 524 jJAtAdharmakathAsUtre nenedaM bodhyam-rUpyamayANAM, maNimayAnAM, suvarNarUpyanirmitAnAM, suvarNamaNinirmitAnAM, rUpyamaNinirmitAnAM, svarNarUpyaratnamayAnAmiti / bhaumeyAnAm pArthivAnAM ghaTAnAmiti anyacca mahAthaM yAvat-tIrthakarAbhiSekam tIrthakaraniSkramaNAbhiSekasAdhanam ' uvaTThaveha ' upasthApayata, prApayata, yAvat-upasthApayanti / tasmin kAle tasmin samaye camaro'surendraH yAvad-acyuta payavasAnA = camarendrAdArabhyAcyutendraparyantAzcatuH SaSTi saMkhyakA indrAH, AgatAH / tatastadanantaraM khalu zakro devendro devarAjaH saudharmendraH, AbhiyogikAn devAn zabdayati, zabdayitvA evamavAdIt-simamevASTasahasraM sauvarNikAnAM yAvat-anyacca tad rUpya, maNi nirmita kalazoM ko miTTI ke kalazoM ko tathA aura bhImahArtha-mahA prayojana sAdhaka bhUta-tIrtha kara-niSkramaNAbhiSeka (dikSAke ) sAdhanoM ko upasthita karo / rAjA kI isa prakAra AjJA prApta kara una logo ne AjJAnusAra saba sAdhanoM ko upasthita kara diyaa| (teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM camare asuriMde jAva accuyapajjava sANA AgayA, taeNaM sakke 3 Abhiyogie deve saddAvei, saddAvittA evaM vayAsI) usa kAla meM aura usa samaya meM caramendra se lekara acyu. tendra paryanta 64 indra A gye| isa ke anantara zaka devendra deva rAja ne-saudharmendra ne-Abhiyogika devoM ko bulAyA aura bulAkara una se isa prakAra kahA-(khippAmevaaTThasahassa sovaNiyANaM jAva aNNaM ca taM viulaM uvaTThaveha, jAva uvaTThaveMti ) tuma loga zIghra hI 1008, suvarNa Adi ke nimitta kalazoM ko tathA aura bhI vipula mAtrA meM tIrthaMkara AvelA kaLaze, sonA cAMdI ane maNiothI banAvelA kaLaze, mATInA kaLaze temaja bIjA paNa mahAI-mahAprayeAjana sAdhaka bhUta-tIrthakara niSkamaNAbhiSekanA sAdhana lA. rAjAnI A pramANe AjJA meLavIne teoe AjJA mujabaja badhA sAdhane laI AvyA. (teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM camare asuriMde jAva accUyapajjavasANA AgayA, taeNaM sakke 3 abhiyogie deve sadAvei, sadAvittA evaM vayAsI) te kALe ane te samaye caramendrathI mAMDIne azrutendra sudhInA casake Indro AvI pahoMcyA tyArabAda zakra devendra ane devarAje-saudharmendra Abhiyaugika devene bolAvyA ane belAvIne temane A pramANe kahyuM ke(khippaamev asahassa sovaNiyANaM jAva aNNaM ca taM viulaM uvaTThaveha jAva uvaTThaveti) tame leke satvare eka hajAra ATha (1008) senA vagerethI banAvavAmAM AvelA kaLaze temaja bIjA paNa tIrthakaronA abhiSeka mATenAM sAdhane puSkaLa zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mallIbhagavaddIkSotsabanirUpaNam 525 vipulaM tIrthakarAbhiSekasAdhanamupasthApayata, yAvad-upasthApayanti / te'pidevopasthApitAH sarve'pi kalazAstAneva-kumbhakopasthApitAneva kalazAn anupraviSTAH, divyAH kalazA divyAnubhAvena kumbhakakalazeSu praviSTAstena kumbhakakalazAnAM zobhatizayaH saMjAta iti bhAvaH / tatastadantaraM khalu sa zakro devendro devarAjaH kumbhako rAjA ca mallomahantaM siMhAsane paurastyAbhimukha-pUrvadizA'bhimukhaM nivezayati-upavezayati / aSTasahaseNaaSTAdhikasahasreNa, sauvarNikAnAM yAvat abhiSiJcati, aSTAdhikasahasrasaMkhyakaiH pratyekaM kalazaiH sauvarNikAdi snapayatItyarthaH tatastadanantaraM khalu mallyA bhagavatoke abhiSeka ke sAdhanoM ko upasthita kro| una saba ne vaisA hI kiyaa| (te vi kala sA teceva kalase aNupaviTThA, taeNaM se sakke deviMde devarAyA kuMbharAyA ya malli arahaM sIhAsaNaM purasthAbhimuhaM nivesei ) isa taraha kuMbhaka rAjA dvArA upasthApita kalazoM ke sAtha 2 ve saba divya kalazaeka jagaha milAkara rakha diye gye| __ isase kuMbhaka rAjA ke kalazoM kI zobhA aura adhika bar3ha gii| bAda meM zaka devendra devarAja ne aura kuMbhaka rAjA ne mallI arhanta ko siMhAsanake upara pUrvAbhimukha karake baiThA diyA / (aTThasahasseNaM sovapiNa. yANaM jAva abhisiMcai, taeNaM mallIssa bhagavao abhisee vahamANe appegaiyA, devA mihilaM ca samitaravAhiriyaM jAva savvao samaMtA paridhAvaMti ) baiThA ne ke bAda phira unhoM ne una1008, suvarNa Adi ke pratyeka kalazoM se unakA abhiSeka kiyaa| pramANamAM lA. teo badhAe tema ja karyuM. (te vi kalasA te ceva kalase aNupaviThThA, taeNaM se sakke deviMde devarAyA kuMbharAyA ya malli arahaM sIhAsaNaM puratyAbhimuhaM niveseha) / A rIte kuMbhakarAjA vaDe mUkAelA kaLazonI sAthe ja te divya kaLaze paNa eka ja sthAne goThavI dIdhA. enAthI kuMbhaka rAjAnA kaLazonI zobhA khUba ja vadhI gaI. tyAra pachI zaka devendra devarAja ane kuMbhaka rAjAe malI ahaMtane siMhAsana upara pUrva dizA tarapha meM rAkhIne besADI dIdhAM. ( aTTha sahasseNaM sovaNiyANaM jAva abhisiMcai, taeNaM mallissa bhagavao abhisee vaTTamANe appegaiyA, devA mihilaM ca sabhitaravAhiriyaM jAba sabao samaMtA paridhAvati) besADIne teoe eka hajAra ATha senA vagerenA dareke dareka kaLazathI temane abhiSeka karyo, ma zrI jJAtAdharma kAMga sUtraH 02 Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 526 jJAtAdharmakathAGgasUtre sbhiSeke vartamAne'pyekakAH apyeke- kecana devAH mithilAM rAjadhAnIM ca sAbhyantaraM bAhya = antarbahizca yAvat savartaH samantAt = dikSu vidikSu paridhAvanti = harSAtizayena kUrdanti sma / tatastadanantaraM kumbhako rAjA dvitIyavAramapi ' uttarA vakkamaNaM ' uttarAvakramaNam = uttarAbhimukhaM mallIM nivezya yAvat- sarvAlaGkAravibhUSitAM karoti / kRtvA, kauTumbikapuruSAn zabdayati, zabdayizvA, evamavAdIt he devA. nupriyAH ! kSiprameva manoramAM zibikAmupasthApayata / tatastadanantaraM khalu zakro deve isa prakAra jaba mallI arhata kA abhiSeka ho rahA thA taba kitaneka deva harSAtizayake vazavartI hokara mithilA nagarImeM bhItara aura bahAra saba ora idhara se udhara kUda rahe the / (taraNaM kubhae rAyA doccapi uttarAva kkamaNaM jAva sagvAlaMkAravibhUsiyaM karei karittA ko biyapurise sahAve sAvittA evaM vayAsI) jaba abhiSeka kriyA samApta ho cukI-taba kuMbhaka rAjAne dUsarI bAra phira mallI arihaMta ko pUrvakI ora mukha karake siMhA sana para baiThAyA aura unheM samasta alaMkAro se vibhUSita kiyA bAda meM kauTumbika puruSoM ko bulAkara unase aisA kahA - ( khippAmeva manoramaM soyaM ubaveha, te ubaveMti taeNa sakke 2 AbhiyAgie vippAmeva aNeva khaMbha * jAva manoramaM sIyaM uvahaveha jAva sA vi sIyA taM caiva sIyaM aNupaviTThA) tuma loga zIghra hI aneka stambha zata yukta eka zivikA ko upasthita karo- una logoM ne bhI rAjA kI AjJAnusAra zIghra vaisIhI zibikA lAkara upasthita kara dI / isa ke anantara zakra devendra A pramANe jyAre AkhAnu mallI atanA abhiSeka thai rahyo hateA tyAre mithilA nagarInI bahAra ane adara cAmera harSAtirekathI keTalAka devatAe Amatema kUdI rahyA hatA. 0 ( taraNaM kuMbhae rAyA doccapi uttarAtrakamaNaM jAva savvAlaMkAravibhUsiyaM kare, karitA ko biyapurise sahAvei, sadAvittA evaM vayAsI ) jyAre abhiSekanI vidhi pUrI thaI tyAre kuMbhaka rAjae bIjI vakhata mallI ahu tane pUrvanI tarapha mAM rAkhIne besADayA ane temane badhAM ghare. NAMothI zaNagAryA. tyArapachI kauTuMbika purUSone khelAvIne teone hukama karyAM ke ( khippAmeva manoramaM sIyaM ubaTUveha, te ubaTuveMti, taraNaM sakke 3 Abhiyo* (gie0 khippAmeva aNega khaMbha0 jAva manoramaM sIyaM uvahaveha jAva sAvi sIyA taM caiva sIyaM aNupaviTThA ) tame leAkeA seMkaDo thAMbhalAovALI eka pAlakhI satvare lAve. kauTuMbika purUSo paNa jaldIthI rAjAnI AjJA mujaba pAlakhI laI AvyA. tyArabAda zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mallIbhagavaddIkSotsabanirUpaNam 527 ndro devarAjaH - AbhiyogyAn devAn zabdayati, zabdayitvA, evamavAdIt - he devAnupriyAH / kSimameva ' aNegakhaMbhabjAva maNoramaM sIyaM uvaDaveha ' anekastambhazata saMniviSTAM yAvad - manoramAM zibikAm upasthApayata, yAvat sApi zakro devendro pastApitApi zivikA tAmeva kumbhakopasthApitAmevazivikAmanupraviSTA divyAnubhAveneti bhAvaH // sU0 38 // - mUlam - taNaM mallI arahA sIhAsaNAo abbhuTTei abbhuTTittA jeNeva maNoramA sIyA teNeva uvAgacchai uvAgacchittA maNoramaM sIyaM aNupayAhiNI karemANA maNoramaM sIyaM durUhai, durUhittA sIhAsaNavaragae purasthAhimuhe sannisanne, taraNaM kuMbhae aTThArasa seNippaseNIo sahAvei saddAvittA evaM vayAsI - tubbhe NaM devANuppiyA ! pahAyA jAva savvAlaMkAravibhUsiyA mahissa sIyaM parivahaha, jAva parivahaMti, taeNa sakke dovade devarAyA maNoramAe dakkhiNillaM uvarilaM bAhaM gapahai, IsANe uttarillaM geNhai, camare dAhiNillaM heTillaM, balI uttarillaM heTillaM, avasesA devA jahArihaM maNoramaM sIyaM parivahati / 'puvi ukkhittA mANussehiM to haharomakUvehiM / pacchAvahaMti sIyaM, asuriMdasuriMda nAgiMdA // 1 // calacavalakuMDaladharA, 66 devarAja ne bhI abhiyogika devoM ko bulAyA aura unase aneka stambhazata yukta zibikA ( pAlakhI) le Ane ko kahA - unhoMne bhI zIghra vaisI hI zibikA (pAlakhI) lAkara vahAM upasthita kara dii| vaha zivikA apane divya prabhAva se kuMbhaka rAjAkI zibikA ke sAtha mila gii| sUtra " 38 " zaka devendra devarAje paNa AbhiyAgika devAne khelAvyA ane temane seka thAMbhalAvALI pAlakhI lAvavAnA hukama karyAM. te leAkeA paNa satvare pAlakhI laI AvyA. devarAjanI te pAlakhI peAtAnI divya prabhAthI kuMbhaka rAjAnI pAlakhI sAthe bhaLI gai. hA sUtra "" 38 // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi28 jJAtAdharmakathAGgasUtre sacchaMdaviuvviyAbharaNadhArI / deviMdadANaviMdAvahaMti sIyaM jiNiMdassa // 2 // " taeNaM mallissa arahao maNoramaM sIyaM durUDhassa samANassa tappaDhamayAe ime aTTamaMgalagA purao ahANupuvIe saMpaTriyA evaM niggamo jahA jamAlissa, taeNaM mallissa arahao nikkhamamANassa appe0 devA mihilaM sanbhitarabAhiriyaM AsiyasaMmajjivalitaM jahA ukvAIe jAva paridhAvati, taeNaM mallI arahA jeNeva sahassaMbavaNe ujANe jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sIyAo paccoruhai paccoruhittA AbharaNAlaMkAraM muMcai, taM pabhAvaI paDicchaI / taeNaM mallI arahA sayameva paMcamuTTiyaM loyaM krei| taeNaM sake deviMde devarAyA mallissa kese paDicchai, paDicchittA khIrodagasamudde pavikhavai / taeNaM mallI arahA 'Namo'tthuNaM siddhANaM tikaTu sAmAiyacarittaM paDivajjai, jaM samayaM ca NaM mallI arahA carittaM paDivajai taM samayaM ca NaM devANaM mANussANa ya Nigghose turiyaniNAyagIyavAiyanigghose ya sakassa veyaNaM saMdeseNaM milukke yAvi hotthaa| jaM samayaM ca NaM mallI arahA sAmAiya carittaM paDivanaMtaM samayaM ca NaM mallissa arahao mANusadhammAo uttarie maNapajjavanANe samuppanne / mallINaM arahA je se hemaMtANaM docce mAse cautthe pakkhe posasuddhe, tasta NaM posasuddhasta ekArasIpakkheNaM puvAhakAlasamayasi ahameNaM bhatteNaM apANaeNaM assiNIhiM nakkhatteNaM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mallIbhagavaddIkSotsabanirUpaNam 529 jogamuvAgaeNaM tihi itthIsaehiM abhitariyAe parisAe, tihiM purisasaehi bAhiriyAe parisAe saddhiM muMDe bhavittA panvaie / malli arahaM ime aTTha rAyakumArA aNupavvaiMsu-taM jahA -" NaMdeya gaMdimitte sumitta balamitta bhANumitte y| amaravai, amaraseNe, mahaseNe, ceva ahamae // 1 // " taeNaM se bhavaNavai4 mallissa arahao nikkhamaNamahimaM kareMti, karittA jeNeva naMdI saravare0 aTThAhiyaM kareMti karittA jAva pddigyaa| taeNaM mallI arahA jaM ceva divasaM pavvAie tasseva divasassa varaNhakAlasamayaMsi asogavarapAyavasta ahe puDhavisilApaTTayasi suhAsanasavaragayassa suheNaM pariNAmeNaM pasatthehiM ajjhavasANehiM pasasthAhiM lesAhi visujjhamANIhi tayAvaraNakammarayavikaraNakaraM apuvakaraNaM aNupaviTThassa aNaMte jAva kevalavaranANadaMsaNe samuppanne // sU0 39 // TIkA-'taeNaM mallI' ityAdi / tatastadanantaraM khalu mallI arhan siMhAsanAdabhyuttiSThati abhyutthAya yatraiva manoramAzivikA tatraivopAgacchati, upAgatya manoramAM zivikAM ' aNuppayAhiNI karemANA' aNupadakSiNI kurvANA-AnukUlyena 'taeNaM matlI arahA-ityAdi / TIkArtha-(taeNa) isake bAda (mallI arahA sIhAsaNAo anbhuDhei) mallI ahaMta siMhAsana se uThe (anbhudvittA jeNeva maNoramAsIyA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA maNoramaMsIyaM aNupayAhiNI karemANA maNoramaM sIyaM duruhai durUhittA sohAsaNavaragaye purasthAbhimuhe sannisanne) " taeNaM mallI arahA" ityAdi 2010-(taeNaM) tyaa2|4 (mallI arahA sIhAsaNAo anbhuTTei) bhI mata siMhAsana uparathI ubhA thayAM. ( abbhuTTittA jeNeva maNoramA sIyA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA maNoramaM sIyaM aNupayAhiNI karemANA maNoramaM sIyaM durUhittA sohAsaNavaragae puratyAmi muhe sannisannei) zrI jJAtAdharma kathAga sUtra: 02 Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 530 me - - - - - - -- jJAtAdharmakathAGgasUtre svazubhavAJchayA-svadakSiNabhAge kurcatI, manoramAM zivikA duruhai ' dRrohati= Arohati, duruhya siMhAsanavaragataH paurastyAbhimukhaH pUrvadiGmukhaH san snnissnnnnH| tataH khalu kumbhako'STAdaza ' seNippaseNIo' zreNi-prazreNI:-zivikAvAhakAna -avAntarajAtIyapuruSAn zabdayati, zabdayitvA evamavAdIta he devAnupiyAH ! yUyaM khalu snAtA yAvat-sarvAlaGkAravibhUSitAH mallyAH zivikAM parivahata, skandhoparidhArayata yAvat-parivahanti / uThakara ve jahAM vaha manorama zibikA thI vahAM gye| vahAM jAkara ve usa manorama zivikA ko apane zubha kI vAJchA se apane dakSiNa bhAga meM karate hue usa zivikA para ArUDha ho gaye ArUDha ho kara phira ve pUrva dizA kI tarapha mukha kara ke usa para rakhe hue siMhAsana para baiTha gaye / (taeNaM kuMbhae aTThArasaseNippaseNIo saddAvei, saddAvittA evaM vayAsI) isake bAda kuMbhaka rAjA ne 18, zreNI prazreNI janoM ko-zibikA vAhaka 18 prakAra ke avAntara jAtIya puruSoM ko bulAyA-aura ghulA kara una se aisA kahA-(tunbheNaM devANu ppiyA! NhAyA jAva savvAlaMkAra vibhasiyA mallIssa sIyaM parivahaha, jAva parivahaMti ) he devAnupriyo ! tuma loga snAna kara tathA samasta alaMkAroM se vibhUSita hokara mallI arhata kI pAlakhI ko uThAo rAjA kI isa prakAra AjJA pAkara una logoM ne usa pAlakhI ko apane 2 skaMdho para uThA kara rakha liyA (taeNaM sakke deviMde devarAyA maNoramAe dakkhiNilla uvarillaM ane ubhA thaIne jyAM mane rama pAlakhI hatI tyAM pahoMcyAM. tyAM pahoMcIne teo te manerama pAlakhIne AtmazreyanI IcchAthI potAnI jamaNI bAjue rAkhIne te mane rama pAlakhI upara caDhIne teo pUrva dizA tarapha meM karIne tenA upara mUkelA siMhAsana upara besI gayAM. (taeNaM kuMbhae aTThArasaseNippaseNIo sadAvei, sadAvittA evaM vayAsI) tyAra pachI kuMbhaka rAjAe aDhAra zreNuM prazreNIjanane pAlakhI ucakanArA aDhAra prakAranA avAMtara jAtinA purUSone bolAvyA ane bolAvIne teone Adeza mAthya hai ( tubbhe NaM devANuppiyA ! vhAyA jAva savvAlaMkAravibhUsiyA mallissa sIyaM parivahaha jAva parihaMti) he devAnupriye ! tame snAna kare ane tyArabAda badhA alaMkArothI alaMkRta thaIne malI ahaMtanI pAlakhIne uMcake. rAjAnI AjJA pramANe ja lokee tarata snAna karIne pAlakhIne potapotAnA khabhA upara ucakI lIdhI. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mallIbhagavaddIkSotsavanirUpaNam 531 tataH khalu zakro devendro devarAno manoramAyAH zivikAyA dakkhiNillaM= dAkSiNAtyaM-dakSiNadigbhAgastham, 'uvarillaM' uparitanaM uparibhAgasthaM 'vAha' bAhuM daNDaM gRhNAti IzAnaH-IzAnendraH- uttarillaM' uttaradigbhAstham uparitanaM bAhuMdaNDaMgRhNAti, camaracamarendraH 'dAhiNillaM' dAkSiNAtya dakSiNadigbhAgasthaM ' heTillaM' adhastanaM daNDaM gRhNAti, balIbalondraH ' uttarillaM' uttarIyam-uttarabhAgastham adhastanaM daNDaM gRhNAti avazeSA devAH bhavanapati-vyantara-jyotiSkavaimAnikendrAH, 'jahArihaM ' yathA'haM-yathAyogyaM sva sva yogyatA'nusAraM manoramAM zivikAM parivahanti / "pudi ukkhittA mANusse hiM to haTTharomakUvehi / pacchA vahaMti sIyaM asuriMda-surinda-nAgiMdA // 1 // vAhaM geNhai, IsANe uttarillaM bAhaM geNhai camare dAhiNillaM heTillaM, balI uttarilla hedillaM avasesA devA jahArihaM manoramaM sIyaM parivahati ) bAda meM zakra devendra deva rAjA ne usa manoramA zivikA ke dakSiNa digbhAgavartI Uparake daNDe ko pakaDA, IzAnendra ne uttara digbhA gastha Upara ke daNDe ko pakar3A camarendra ne dakSiNadigbhAgavartI nIce ke daNDe ko pkdd'aa| ___ avaziSTa bhavana pati, vyantara jyotiSka evaM vaimAnika indroM ne apanI 2 yogyatAke anusAra usa zivikA kA parivahana kiyA / (puci ukkhittA mANusse hito haTTha romakUvehiM ! pacchAvahaMti sIyaM asuriMda suriMda nAgiMdA ) saba se prathama harSake vaza se romAJca yukta hue manuSyoM ne usa zivikA ko apane skaMdhA para rakhA-bAda meM asurendroM ne, surendroM (taeNaM sakke deviMde devarAyA maNoramAe dakvijillaM uvarillaM vAhaM geNhai, IsANe uttarillaM bAhaM geNhai camare dAhiNillaM hedillaM balI uttarilla haTillaM avasesAdevA jahArihaM manoramaM sIyaM parivahati) tyAra bAda zaka devendra devarAje te mane rama pAlakhInA dakSiNa bAjunA daMDAne jhAlya, IzAnendra uttara dizA taraphanA uparanA daMDAne jhAlya, amarendra dakSiNa dizA taraphanA nIcenA daMDAne jhA, balInke uttara dizA taraphanA DAne AlyA. bAkInA badhA bhavanapati, vyaMtara, tiSka ane vaimAnika droe pitApitAnI egyatA mujaba pAlakhInuM parivahana karyuM. (pubdhi ukkhittA mANussehito haTTharoma kUvehiM pacA vahaMti sIyaM asuriMdamuriMdanAgiMdA) pulakita ane harSaghelA thayelA mANasoe sauthI pahelAM pAlakhIne potAnA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 532 jJAtAdharmakathAGgasUtre calacavalakuMDaladharA sacchaMda viubdhiyaabhrnndhaarii| deviMda dANaviMdA vahaMti sIyaM jiNidassa // 2 // 'puci' pUrva ukkhittA' utkSiptA skandhoparinItA manu yaiH, sA zibikA, manuSyaiH kathaMbhUtairityAha-' haTTharomakUvehiM ' hRSTaromakUpaiH harSavazena romAJcayuktaiH, pazcAt-asurendra-surendra-nAgendrAH zibikAM bahanti-skandhoparinayantisma // 1 // devendra-dAnavendrAH jinendrasya zivikAM vahanti ' ityanvayaH / te devendrAdayaH kathaMbhUtA ityAha-caletyAdi calacapala kuNDaladharAH calAzca te capala kuNDaladharAzceti vigrahaH / punaH kiM bhUtA ityAha- sacchaMdaviuvviyAbharaNadhAriNaH" svacchandavikurvitAbharaNadhAriNaH svacchandena-sveccha yA vikurvitAni-vaikriya zaktisamuspAditAni AmaraNAni-bhUSaNAni dhArayituM zIlaM yeSAM te tathA bhUtAH // 2 // tataH khalu mallyA arhato manoramAM zivikAM dUrUDhasya-samArUDhasya sataH 'tappaDhamayAe' tatpathamatayA-sarvataH pUrvam imAni aSTASTamaGgalakAni-aSTagaNitAni ne aura nAgendroM ne rakhA / (calacavalakuMDaladharA sacchaMda viuviyA bharaNadhArI, devidaM dANa viMdA vahaMti sIyaM jiNidassa) ina devendrA dikoM ke kuMDala usa samaya idhara se udhara atyanta caMcala ho rahe the| unhoM ne jo AbharaNa dhAraNa kara rakhe the ve apanI icchAnusAra vaikriya zakti se samutpAdita kiye hue the| isa taraha devendroM aura dAnavendroM ne jine. ndra kI zivikA ko apane 2 skaMdhoM para rkhaa| (taeNaM pallIssa arahao manoramaM sIyaM durUDhassa samANassa tappaDhamayAe ime aTTha TumaMgalagA purao ahANupubIe saMpaTThiyA ) isa ke anantara usa manorama zibikA para khabhA upara ucakI, tyArapachI asundroe, surendro ane nAgendroe ucakI. (calacavala kuMDaladharA, sacchadaviuvviyAbharaNadhArI, devidaM dANaviMdA vahati sIyaM jiNiMdassa) te vakhate devendra vagerenA kuMDaLe Ama tema khUba hAlI rahyA hatA. dhAraNa karelA AbharaNene dee pitAnI IcchA mujaba vaikiya zakti vaDe utpanna karelAM hatAM. A pramANe devendro ane dAnavendroe jinendranI pAlakhI potapotAnA khabhe ucakI hatI. (taeNaM mallissa arahAo manoramaM sIyaM durUDhassa samANassa tappaDhamayAe ime aTTa aTThamaMgalagA purao ahANupubIe saMpaTTiyA ) tyArabAda manorama pAlakhI upara beThelA mallI arhatanI sAme sau prathama anukrame ATha ATha maMgaLa dravya mUkavAmAM AvyAM-te dravyonA nAme A prabhArI che. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mallImavadIkSIzatvanirUpaNam 533 aSTasaMkhyakAni maGgalAni purataH agre ' ahANupumbIe / yathAnupUrtyA anukrameNa saMpasyitAni-calitAni, evaM teSAM nAmAni-(1) sopatthiya ' svastikaH, (2) sivicchA' zrIvatsaH, (3) NaMdiyAvatta ' nandyAvataH, (4) baddhamAgaga' vardhamAnaH (5) bhadAsaNa' bhadrAsanam (6) 'kalasa' kalazaH, (7) ' maccha' matsayugmam , (8) ' dappaNa' darpaNazceti / evaM nirgamo yathAjamAleH jamAlivanirgamana-nirgamana varNanaM vijJeyam / tataH khalu mallyA arhato niSkrAmataH niSkramaNaM kurvataH, apyekakAH-kecanadevA svasvavaikriyazaktyA mithilAM rAjadhAnIm-' sabhitarabAhiriyaM ' sAbhyantabAhyAm = antarbahiH 'AsittasaMmajjivalitaM ' AsiktasamAnitopaliptAm AsiktAM-pUrvajalakaNairabhiSiktAm , pazcAt samArjitAm-kacavarAdyapanayanena saMzodhitAm , tataH upaliptAM khaTikA cUrNAdinA saMliptAM kurvanti, kRtvA yAvat-paridhAvanti harSotkarSeNetastataH kurvanti / / ArUDha hue mallI ahaMtake Age saba se pahile kramAnusAra ATha 2 maMgala dravya upasthita hue| unake nAma ye haiN| (1) sovatthiya-svastika (2) sirivacchA-zrI vatsa (3) gaMdiyAvatta -nandikAvarta ( 4 ) vaddhamANaga-vardhamAna (5) bhaddAsaNa-bhaddAsana (6) kalasa-kalaza (7) maccha-matsya yugma (8) aura dappaNa-darpaNa ( evaM nigamo jahA jamAlissa ) mallI ahaMta ke nirgama kA varNana jamAlike nirgama kI taraha hI jAnanA cAhiye / (taeNa mallIssa arahao nikkhamamANassa appe 0 devA mihilaM sambhitarabAhiriyaM Asiya saMmajjivalitaM jahA uvavAIe jAva paridhAvaMti) jaba malli arhata kA niSkramaNa ho rahA thA usa samaya kitaneka devoM ne apanI vaikriyaza (1) sAvAsthiya,-21sti, (2) siri1271-zrIvatsa, (3) hiyApattanatti (4) vRddhabhAga-bhAna, (5) mAsa-madrAsana, (9) 4sasa za, (7) bha7-matsyayumbha, (8) mana 65-66 (marIse!). (evaM niggamo jahA jamAlisa ) masI matanA nigabharnu vana mAsinA niga. manI jema ja jANavuM joIe. (taeNaM mallissa arahao nikkhamamANassa appe0 devA mihilaM sambhitara. bAhiriyaM AsiyasaMmajjivalittaM jahA uvavAIe jAva paridhAvati) jyAre malI ahaMtanI niSkamaNavidhi cAlatI hatI tyAre keTalAka dee pitAnI vaikiya zakti vaDe mithilA rAjadhAnInI aMdara ane bahAra badhe jaLa zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 534 jJAtAdharmakathAgasUtre tataH khalu mallI an yatraiva sahasrAmravaNamudyAnaM yauvAzokavarapAdapaH, tatraidhopAgacchati, upAgatya zi bikAtaH pratyavarohati pratyavaruhyAbharaNAlaMkAraM muzcati tadAbharaNAlaMkAraM prabhAvatI-mallyA jananI praticchiti vastrAJcale dhArayati tataH khalu mallI arhan svayameva-svahastenaiva paJcamuSTikaM locaM ziraH kezaluzcanaM karoti / kti se mithilA rAjadhAnI ko bhItara bAhira me jalakaNoM se siJcita kara diyA thA, kUDA karakaTa ke apanayana se use bilakula sApha suthara kara diyA thA aura cUnA AdI se use lIpa pota diyA thaa| yAvat harSotkarSa seve idhara udhara usameM icchAnusAra khUba kUde aura uchale the| aupapAtika sUtra meM niSkramaNa kA jaisA varNana yahAM bhI jAnanA cAhiye / (taraNa mallI arahA jeNeva sahassaMbavaNe ujjANe jeNeva asogavarapAyave teNeba uvAgacchai, u vAgacchittA sIyAo pacvoruhai, paccoruhittA AbharaNAlaMkAra mu cai, taM pabhAvaI paDicchaI ) ve mallI arhata jahAM sahasrAmravana nAmakA udyAna aura usame jahAM azoka vRkSa thA vahAM pahuMce vahAM pahuMca kara ve usa zivikA se nIce utare utara kara unhoMne apane AbharaNa aura alaMkAroM ko utArA-utAre hue una A. bharaNa aura alaMkAroM ko unakI mAtA prabhAvato ne apane vastrAcala meM rakha liyA (taeNaM mallI arahA sayameva paMcamuTThiyaM loyaM karei ) isake bAda una mallI ahaMta ne apane kezoM kA paMcamuSTi loca kiyaa| siMcana karyuM hatuM. kacare vagere vALIne tene svaccha banAvI ane cunA vagerethI dhoLI nAkhyuM hatuM. yAvat harSaghelA thaIne teo khUba IcchA mujaba uchaLyA ane kudyA hatA. aupapAtika sUtramAM niSkramaNanuM varNana karavAmAM AvyuM che, ahIM paNa te mujaba ja samajI levuM joIe. (taeNaM mallI arahA jeNeva sahassaMbavaNe ujANe jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sIyAo pacorUhai, pacoruhittA AbharaNAlaMkAraM muMcai, taM pabhAvaI paDicchaI ) malI ahejata jyAM sahasAmravana nAme udyAna ane temAM paNa jyAM azoka nAme vRkSa hatuM tyAM pahoMcyAM, tyAM pahoMcIne teo pAlakhImAMthI nIce utaryA, nIce utarIne temaNe pitAnAM AbharaNa ane ghareNAM utAryA. mallI arhatanA AbharaNa ane ghareNuone temanA mAtA prabhAvatIe pitAnA vastranA cheDAmAM Heli. (taeNaM mallI arahA sayameva paMcamuTThiya loya karei) tyA25chI madadI ahaM te pitAnA vALanuM paMcamuSTi uMcana karyuM. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mallIbhagavaddIkSotsabanirUpaNam 535 tataH khalu zakro devendro devarAjo mallyA arhataH kezAn pratIcchati luzcitAn kezAn vastre dharati, pratiya, kSIrodasamudre prakSipati / tataH khalu mallI arhan'Namo'tthuNa siddhANaM ' namo'gtu khalu siddhebhyaH iti kRtvA sAmAyikacAritra patipadyate-prApnoti / yasmin samaye ca khalu mallI arhan cAritraM pratipannaH, tasminneva samaye khalu devAnAM manuSyANAM ca 'Nigyose' nighoSaH zabdaH, 'turiya NiNAya gIyavAiya nigdhose ya' tUryaninAdagItavAditra nirghoSazca vAdyagItadhvanizca, zakravacanasaMdezena-zakrendrAjJayA, "Niluke nilInA tirohitaH nivRttaH cApyabhavat / (taeNaM sakke daviMde devarAyA mallirasa kese paDicchai paDicchittA khIrodaga samudde pavikhavai ) una malli prabhuke luMcita kezoMko zaka devendra devarAja ne apane vastra meM rakha liyA aura rakhakara kSIra sAgara me unhe prakSipta kara diyaa| (taeNaM mallI arahA " NamotthuNa siddhANaMttikaTUTu sAmAiyacarittaM par3ivajjai ) mallI arhatane " siddhoM ko namaskAra ho " aisA pATha bola kara sAmAyika cAritra ko dhAraNa kiyaa| (jaM samayaM ca NaM mallI arahA caritaM paDivajjai ta samayaM ca NaM devANaMmAgussANa ya Nigdhose turiya niNAya gIyavAiyanigdhose ya sakkassa vayaNasaMdesaNaM Nilukke yAvi hotthA ) jisa samaya mallI arhata ne cAritra ko aMgIkAra kiyA thA usa samaya devoM aura manuSyo kA nirghoSa huA thA tathA yAjoM evaM gItoM kI jo dhvani huI thI vaha saba zakendra kI AjJA se banda kara dI gii| (taeNaM sakke devide devarAyA mallissa kese paDicchai paDicchittA khIrodagasamudde pakkhivai) te malI prabhunA kuMcita vALane zaka devendra devarAje pitAnA vastramAM laI lIdhA ane laIne kSIra sAgaramAM teone nAkhI dIdhA. (taeNaM mallI arahA " NamotthuNaM tti kaTu sAmAiya cArittaM paDivisajjai) mallI arhate "siddhone mArA namaskAra" A pAThanuM vAMcana karatAM sAmAyika cAritra dhAraNa karyuM (jaM samayaM ca NaM mallI arahA carittaM paDivajjai, taM samayaM ca NaM devANaM mANussANa ya Nigghose turiya niNAya gIyavAiyanigdhose ya sakkassa vayaNa saMdesaNaM Nilukke yAvihotthA) jyAre malI ane cAritrane svIkAra karyo tyAre deva ane mANasonA thayelA harSa niSine temaja vAjao ane gItanA dhvanine zakendra pitAnA hukamathI baMdha karAvI dIdho. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre yasmin samaye ca khalu mallI arhan sAmAyikaM cAritraM pratipannaH prAptavAn / tasmin samaye ca mallyA arhato mAnuSyadharmAduttAraM pradhAna manaHparyavajJAnaM samutpannam, gRhasthadazAyAM jJAnatrayamAsIt cAritragRhaNAnantaraM tu tadAnImeva caturthajJAnamabhavaditi bhAvaH / mallI khalu arhan 'jese ' yaH saH hemantAnAM mArgazIrSAdi mAsacatuSTayAtmakAnAM zItakAlAnAm dvitIyo mAsaH caturthaH pakSA-mArgazIrSasyAdyapakSatazcaturthaH pakSaH' posa mudhdhe' pauSa zuddhaH, pauSamAsasya zukla pakSaH, tasya khalu pauSazuddhasya ekArasIpakkheNaM' ekAdazIpakSe khalu ekAdazItitheH pakSaH-ardhI (jaM samayaM ca NaM mallI arahA carittaM paDivajjai taM Na mallissa arahAo mANusadhammAo uttarie maNapajjabagANe samuppanne) sAmAyika cAritra ko aMgIkAra karate hI mallI arhatako cauthA manaH paryavajJAna utpanna ho gayA ! gRhastha avasthA meM mallI arhata ke matijJAna, zrutajJAna aura avadhijJAna ye tIna jJAna janma jAta the| parantu jyoM hI inhoMne cAritra grahaNa kiyA usI samaya inako manaH paryavajJAna utpanna ho gyaa| ( mallI Na arahAje se hemaMtANaM docce mAse cautthe pakkheposa suddhe, tassa NaM posasuddhasta ekkArasIpakkheNaM puzvAhakAlasamayaMsi aTTameNaM bhatteNaM apANaeNaM assiNIhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM tihiM itthI sarahiM abhitariyAe parisAe tihiM purisasaehiM bAhiriyAe parisAe saddhiM muMDe bhavittA panvaie) mallI ahaMta ne jisa samaya sarva viratirUpa cAritra aMgIkAra kiyA thA usa samaya hemaMtakAlakA dvitIya mAsa thA, cauthA pakSa thA usakA nAma pauSa mAsa thA-pauSa mAsakA zukla (jaM samayaM ca NaM mallI arahA carittaM vaDivajjai taM samayaM ca NaM mallissa arahao mANusadhammAo uttarie maNapajjacanANe samupanne ) sAmAyika cAritrane svIkAratAnI sAthe ja mallI arvatane cothuM manaH paryAvajJAna utpanna thaI gayuM. gRharatha avasthAmAM mallI arvatane matijJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna A traNe jJAna janmajAta hatAM. paNa jyAre teoe cAritra grahaNa karyuM tyAre temane mana:paryavajJAna thaI gayuM. (mallI gaM arahA jese hemaMtANaM docce mAse cautthe pakkhe posasuddhe tassa NaM posasuddhassa ekArasI pakkhe NaM puvvaNhakAlasamayaMsi aTTameNaM bhatteNaM apANaeNaM assiNI hi nakvatteNaM jogamuvAgaeNaM tihiM itthIsaehiM bAhiriyAe parisAe saddhi muMDe bhavittA pavvaie) mahalI arahate jyAre sarva virati rUpa cAritra svIkAryuM, tyAre hematakALane bIjo mahIne hate. cothuM pakhavADiyuM hatuM. te mahinAnuM nAma piSa zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mallIbhagavaddIkSotsavanirUpaNam 537 zakAle, pUrvAhakAlasamaye, aSTamena bhaktena * apANaeNa' apAnakena jalarahitena azvinInakSatreNa joga' yoga-candrayogat upAgatena tribhiH strIzataiH AbhyantarikayA pariSadA, sArdhaM tathA-tribhiH puruSazataiH bAhyayA pariSadA sArdha muNDo bhUkhA manajitA dIkSA gRhItavAn / mallyA arhat AbhyantarikA pariSat strIbhiH, anyeSAM tIrthakarANAMtu puruSairAbhyanyarikA paripata saMjAtA / mallImahantamime vakSyamANA asTa rAjakumArA anubajitAH, tad yathA-teSAM nAmAnye vam gaMde ya NaMdimitte, sumitta balamitta bhANumitte ya / amaravai amaraseNe, mahaseNe ceva aTThamae // 1 // pakSa thA ekAdazI kA dina thA,pUrvAhakAlakA samaya thaa| apAnaka cauvihAra aSTama bhakta inhoM ne dhAraNa kara rakhA thA azvinI nakSatrakA candramAke sAtha zubha yoga varta rahA thaa| ___ tIna sau inakI abhyantara pariSadakI AryikA thI aura bAhya pariSada ke tIna sau purUSa the / so una sabake sAtha inhoMne dIkSA dhAraNa kI thii| anyatIrthakaro kI Abhyantara pariSada meM striyAM nahIM rahIM haiM ye to inhIM kI Abhyantara pariSada meM kahI gaI haiM / vahAM to Abhyantara pariSadA meM puruSa hI rahe haiM / (malli arahaM ime aTTa rAyakumArA aNupavvaiMsu-taM jahA - gaMde ya gaMdimitte sumita balamitta bhANumitteya, amaravai amaraseNe mahaseNe ceva aTThamae ) mallI arhata ne jisa samaya dIkSA dhAraNa kI usa samaya inake sAtha jo ATha rAjakumAra dIkSita hue the-unake nAma ye haiN| hatuM. piSa mahinAne zukala pakSa hatuM, agiyArasane divasa hatuM, pUrvAddha kALane vakhata hatA, apAnaka aSTama bhakta temaNe dhAraNa kareluM hatuM. azvinI nakSatrane candranI sAthe zubhaga thaI rahyo hate. temanI AtyaMtara pariSadAnI traNase AyikAo hatI ane bAhya pari. SadAnA traNa purUSa hatA. teo badhAnI sAthe temaNe dIkSA dhAraNa karI hatI. bIjA tIrthakaronI AtyaMtara pariSadAmAM strIo na hatI. emanI AtyaMtara pariSadAmAM strIo viSe varNana karela che. bIjA tIrthakaronI pariSadAmAM mAtra puruSa ja rahyA che. (malli arahaM ime aTTharAyakumArA aNupavaiMsu taM jahA gaMdeya gaMdimitte sumittabamittabhANumitteya / amaravai, amaraseNe mahaseNe ceva aTThamae) - je vakhate malI ane dIkSA dhAraNa karI hatI te samaye temanI sAthe ja dIkSita thayelA ATha rAjakumAronA nAme A pramANe che-(1) nandakumAra, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre (1) nandaH-nandakumAraH, (2) nandimitraH-nandimitrakumAraH, (3) sumitraHsumitrakumAraH, (4! balamitrA-balamitrakumAraH, (5) bhAnumitra:-bhAnumitrakumAraH, (6) amarapatiH,-amarapatikumAraH, (7) amarasenaH-amarasenakumAraH, (8) mahAsenaH-mahAsenakumAra iti / tatastadanantaraM khalu te bhavanapatyAdayazcaturvidhA devA mallyA arhato niSkramaNamahimAnaM kurvanti, kRtvA yauva nandIzvara nAmAdvIpastatrASTAhikAm aSTAhasAdhyamutsavaM kurvanti kRtvA ca yAvat-yasyAdizaH pradurbhUtAstAM dizaM pratigatAH, tataH khalu mallI arhan yasminneva divase pravrajitAdIkSAM gRhItavAnU tasyaiva divasasya pazcAd parAhnakAla samaye-pazcime prahare, azokavarapAdapasyAdhaH pRthivIzilApaTTake (1) nandakumAra ( 2 ) nandimitra kumAra ( 3 ) sumitra kumAra (4)bAlamitra kumAra (5) bhAnumitra kumAra (6) amarapati kumAra (7) amarasena kumAra aura (8) mahAsena kumaar| (taeNaM se bhavaNavai 4 mallissa arahao nikkhamaNamahimaM kareMti, karittA jeNeva naMdI saravare0 aTThAhiyaM kareMti, karittA jAva paDigayA ) bhavanapati Adi cAroM prakAra ke devoM ne mallI arhata ke niSkramaNa mahotsava kI khUba 2 mahimA kI aura karake phira ve ATha vAM jo naMdIzvara dvIpa hai vahAM gaye -vahAM jAkara unhoM ne aSTAnhika mahotsava kiyA! yaha mahotsava ATha dinataka lagAtAra hotA hai / aSTAhnika mahotsava karake phira ve jisa dizA se prakaTa hue the usI dizA tarapha vApisa cale gye| (taeNaM mallI arahA jaM ceva divasaM pavvAie tasseva divasassa varaNhakAla samayaMsi asogavarapAyavassa ahe puDhavisilApaTTayaMsi suhAsaNavaraga(2) na bhitrabhA2, (3) subhitramA2, (4) mAsabhitra sumAra, (5) bhAnubhitra bhA2, (6) sabha25ti bhA2, (7) samarasena bhA2, (8) bhaDAsena bhA2. . (taeNaM se bhavaNavai 4 mallissa arahao nikkhamaNamahimaM kareMti, karitA jeNeva naMdIsaravare0 aDhAhiyaM kareMti karittA jAva paDigayA) bhavanapati vagere cAra jAtanA devee mallI arvatanA niSkramaNa mahetsavane khUba ja mahimA gAye ane tyArapachI teo AThamA naMdIzvara dvIpamAM gayA. tyAM pahoMcIne temaNe aSTAkSika mahotsava ujavyo. A mahotsava ATha divasa sudhI satata ujavAya che. aSTAkSika mahotsava jayAre pUro thayo tyAre teo je dizA taraphathI pragaTa thayA hatA te dizA tarapha jatA rahyA. (taeNaM mallI arahA jaM ceva divasaM pavvAie, tasseva divasassa varaNDakAla samayaMsi asogavarapAyavassa ahe puDhavisilApaTTayaMsi muhAsaNavaragayassa suheNaM pariNA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 8 mallIbhagavaddIkSotsavanirUpaNam 539 sukhAsanavaragatasya zubhena pariNAmena 'pasatthehiM ' prazastaiHzreSThe:- zubhaiH, 'ajjhavasANe ' adhyavasAnaiH = AtmapariNAmaiH prazastAmiH lezyAbhiH ' vimujjhamANIhi ' vizudhyantIbhiH tayAvaraNa kammarayavikaraNakaraM ' tadAvaraNakarma rajovikaraNakaraM-jJAnAvaraNIyAdikarma rajovikSepakaM 'apuvvakaraNaM' apUrvakaraNam = aSTamaguNasthAnakam anupraviSTasyAnantaM viSayAnantatvAt yAvat- anuttaraM samastajJAnapradhAnaM, nirvyAghAtamapratihataM, nirAvaraNaM = kSAyikaM kRtsnaM sarvArthagrAhakatvAt pratipUrNa = sakalAMzayuktatvAt pUrNacandravat, 'kebalavara nANadaMsaNe' ke balavara jJAnadarzanaM samutpannam // 039 // 1 yassa, suheNaM pariNAmeNaM pasatthehiM ajjhavasANehiM pasatthAhiM lesAhiM visujjhamANIhiM tapAvaraNakammassa vikaraNakaraM apucakaraNaM aNupavihassa anaMte jAva kebalavaranANadaMsaNe samupya nne ) mallI ahaMta ne jisa dina dIkSA dhAraNa kI usI dina pazcima prahara meM azoka vRkSa nIce rahe hue pRthivI zilApaTTaka para sukhAsana se virAjamAna unheM zubha pariNAma prazasta adhyavasAna- Atma pariNAma evaM vizuddha - prazasta - lezyAo ke prabhAva se samasta jJAnAvaraNIya darzanAvaNIya mohanIya aura antarAya karmarUpa rajake vikSepaka ananta kevalajJAna aura kevaladarzana utpanna ho gaye / arthAt dIkSA lete hI eka prahara ke bAda kevalajJAna pAe / kSapakazreNI para ArUDha huI AtmAoM ko hI ye donoM kevalajJAna aura kevaladarzana prApta hote haiM anya ko nahIM - tathA yaha zreNI 8veM apUrvakaraNa guNasthAna se hI prAraMbha hotI hai anya guNasthAna se nahIM mallI arhata ne bhI isI zreNI para ArohaNa meNaM patthehiM asANehiM pasatyAhiM lesAhiM visujjhamANI hiM tayAvaraNakammarayavikaraNakaraM apuSvakaraNaM aNupaviTThassa anaMte jAva kebalavaranANadaMsaNe samutpanne) je divase maTTI ahte dIkSA dhAraNa karI te ja divase chellA paheAramAM azeka vRkSanI nIce pRthvI zilApaTTaka upara sukhAsana pUrvaka beThelA teone zubha pariNAma prazasta adhyavasAna AtmapariNAma ane vizuddha prazasta lesyAonA prabhAvathI samasta jJAnAvaraNIya danAvaraNIya meAhanIya ane aMtarAya ka rUpa rajanuM vikSepaka anaMta kevaLa jJAna ane kevaLa dana utpanna thayuM. kSepaka zreNI upara ArUDha thayelA AtmAone ja A kevaLa jJAna ane kevaLa dana maLe che khIjAone nahIM, tema ja A zreNI AThamA apUrvakaraNa guNu sthAnathI ja Arabhe che, khIjA koI paNa guNa sthAnathI nahI, mallI ahu "te paNa A zreNI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 540 jJAtAdharmakathAGgasUtre mUlam-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM savvadevANaM AsaNAI calaMti samosaDhA kevalamahimaM kareMti karittA jeNeva naMdIsara0 aTrAhiya mahAmahimaM kareMti karittA jAmeva disaM pAu0 parisANiggayA kuMbhaevi niggacchai / taeNaM te jiyasattUpA0 chappijehaputte rajje ThAvettA purisasahassavAhiNIo sIyAo duruDhA saThivaDDIe jeNeva mallI a jAva pajjuvAsaMti / taeNaM mallI a0 tIse mahai mahAlayAe0 kuMbhagassa tesiM ca jiyasattU pAmukkhANaM dhammaM kahei / parisA jAmeva disI pAunbhUyA tAmeva disiM pddigyaa| kuMbhae samaNovAsae jAe / pabhAvaIya / taeNaM jiyasattUppA0 chappirAyA dhamma soccA evaM vayAsI-AlitteNaM kara diyA thA tabhI jAkara unheM inakIprApti huI yahI bAta " apuvvakarana aNupaviTThassa' ina padoMdvArA pradarzita kI gaI hai| "aNaMte jAva" yahAM jo "jAva" pada rakhA gayA hai usase "anuttaraM niyAMdhAtam nirAvaraNaM , kRtsnaM, pratipUrNa' ina padoM kA grahaNa kiyA gayA hai / ye donoM anaMta viSayoM ko jAnate haiM aura dekhate haiM isaliye ye anaMta haiN| samasta jJAna aura darzanoM meM ye pradhAna haiM isaliye anuttara haiM / apratihata hone se ye donoM nirvyAghAta, kSAyika hone se nirAvaraNa sarvArtha grAhaka hone se kRtsna, sakalAMza yukta hone se pUrNa candra kI taraha pratipUrNa kahe gaye haiN| sUtra 39 // upara ArohaNa karI dIdhuM hatuM tyAre ja temane emanI prApti thaI hatI. e ja pAta-" apuvvakaraNa aNupaviTThassa" 20 popaDe vAma mAvI che. " aNate jAva " mahIne 'jAva' 54 cha tenAyI " anuttara nirvyAghAta nirAvaraNa, kRrasne, pratipUrNa, 40 paha! aNu 42vAmA mA0yAM cha. An A2. mana viSa. ne jANe che ane jue che eTalA mATe teo anaMta che. samasta jJAna ane dazanemAM teo pradhAna che eTalA mATe anuttara che. apratihata levA badala A baMne nircAghAta, kSAyika hevAthI nirAvaraNa, sarvArtha grAhaka hevAthI kRna, sakalAMzayukta hevAthI pUrNa candranI jema pratipUrNa kahevAmAM AvyA che. 39 zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 jitazaJcAdirAjJAMdIkSAgrahaNAdinirUpaNam 541 bhaMte ! loe palitteNaM bhaMte loe jAva pavaiyA, codasapugviNo aNaMte kevale. siddhaa| taeNaM mallI arahA sahasaMbavaNAo nikkhamai, nikkhamittA bahiyA jaNavayavihAraM viharaha / malissaNaM bhisagapAmokkhA aThThAvIsaM gaNA, aTThAvIsagaNaharA hotthA / mallissaNaM arahao cattAlIsaM samaNasAhassIo ukkAseNaM, badhumaipAmokkhAo paNapaNNaM ajiyA sAhassIo uko0, sAvayANaM egA sAyasAhassI, culasIiM sahassA sAviyANaM tinni sayasAhasIo paNNaTiM ca sahassA, chassayA coddasapuThavINaM, vIsasayA ohinANINaM, battIsaM sayA kevalaNANINaM,paNatINaM sayA veuvviyANaM, ahasayAmaNapajjavaNANINaM, coisasayA vAINaM,vIsaMsayA aguttarovavAiNaM / mallissa arahao duvihA aMtagaDabhUmI hotthA taM jahA -juyaMtakarabhUmI, pariyAyatakarabhUmI y| jAva vIsaimAo purisajugAo juyaMtakarabhUmI / duvAsapariyAe aNtmkaasii| mallINaM arahA paNuvarNasaM dhaNUi muDhe uccatteNaM / vaNgeNaM piyaMgupta me, samacaurasasaMThANe, vajjarisabhaNArAyasaMghayaNe, majjhadese suhaM suheNaM viharittA jeNeva sammae pavvae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA saMmeyaselasihare paaovgmnnuvvnnnne| mallINaM arahA egaM vAsasayaM agAravAsamajhe vasittA paNapaNNaM vAsasahassAiM vAsasayaUNAI kevalipariyAgaMpAuNittA paNapaNNaM vAsasahassAiMsavvA uyaM pAlaittA je se gimhANaM paDhame mAse docce pakkhe cettasuddhe, tassa NaM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _jJAtAdharmakathAGgasUtre cettasuddhassa cautthIe bharaNIe NakkhatteNaM addharattakAlasamayaMsi paMcahiM ajiyAsaehiM abhitariyAe parisAe, paMcahi aNagAra saehiM bAhiriyAe parisAe, mAsieNaM bhatteNaM apANaeNaM vagdhAriyapANI khINe vaNije Aue nAme goe siddhe| evaM parinivvANamahimA bhANiyavvA jahA jaMbuddIve paNNattIe naMdIsare aTThAhiyA mahimA jAva pddigyaa| evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM ahamassa nAmajJayaNasta ayamahe paNNatte tibemi // sU0 40 // ___TIkA-' teNaM kAleNaM' ityAdi / tasmin kAle tasmin samaye sarvadevanAM= zakrasya devendrasya tathA'nyeSAM sarveSAmindrANAM ca, AsanAni calanti sma / tadA'vadhiM prayujya mallyA arhataH kevalotpatiM jJAtvA yauva mallI ahana tatraiva ' samo. teNaM kAleNa tena samaeNaM' ityAdi / TIkArtha-(teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ) usa kAla aura usa samaya meM ( savvadevANaM AsaNAI calaMti, samosadA kebala mahimaM kareMti) karittA jeNeva naMdIsare0 aTTAhiya mahAmahimaM kareMti, karittA jAmeva disaMpAu0 parisA NiggayA kuMbhaevi niggacchai ) samasta devoM ke zaka devendra ke tathA anya samasta indroM ke Asana kaMpAyamAna hue / AsanoMke kaMpita hone kA kyA kAraNa hai isa prakAra jaba jAnane ko unhoM ne icchA kI to usI samaya unhoM ne apane 3 avadhijJAna se dekhA ' teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM' ityAdi / TI -teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM te je mane ta samaye ( sambadevANaM AsaNAI calaMti, samosaDhA kevalamahimaM kareMti karittA jeNeva naMdI sare0 aTThAhiya mahAmahimaM kareMti, karittA jAmeva disaM pAu0parisANiggayA kuMbhae vi niggacchai) badhA devatAonA, zaka devendranA temaja bIjA badhA IndronA Asane DelavA mAMDayAM. temanAM Asane zA kAraNathI DagamagavA mAMDayA che? A jAtanI jyAre temanA manamAM jijJAsA utpanna thaI tyAre tarata ja temaNe pitApitAnuM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 jitazanvAdirAjJAMdIkSAgrahaNAdinirUpaNam 543 saDhA' samavastAH AgatAH, Agatya 'kevalamahima' kevalajJAnotsavaM kurvanti, kRtvA yauva nandIzvaro dvIpastauvopAgacchanti, upAgatya 'aTThAhimaM' aSTAhnikA. mahimA aSTadivasasAdhyamutsavaM kurvanti, kRtvA yasyA eva dizaH prAdurbhUtAstAmeva dizaM pratigatAH / tadanantaraM pariSat-mithilArAjadhAnyA janasamUhaH mallyA arhato vandanAtha nirgatA-mithilArAjadhAnIto niHsRtA / kumbhako'pi nirgacchati sma / ___ tataH khalu te jitajatrupramukhAH piDapa rAjAnaH svaM svaM jyeSThaputra rAjye sthApayitvA puruSasahasravAhinIH zivikAH samArUDhAH sarvaRddhayA sarvaizcaryeNa sakalabalena sahitA yatraiva mallI arhan tauvopAgacchanti, upAgatya yAvat-payupAsate / kI mallI ahaMta ko kevala jJAna kI utpatti huI hai| so jahAM mallI arhata the ve saba vahAM para Aye-Akara unhoM ne kevalajJAna kI mahimA kA utsava kiyA utsava kara jahAM naMdIzvara dvIpa thA phira ve vahAM Aye vahAM Akara unhoM ne lagAtAra ATha dina taka utsava kiyaa| utsava kara ke phira ve jisa dizA se prakaTa hue the usI dizA kI tarapha cale gye| isa ke bAda mithilA rAjadhAnIse jana samudAya mallI arhata ko vaMdanA karane ke liye niklaa| kuMbhaka rAjA bhI nikale / (taeNaM te jiyasatUpA0 chappi jeTTaputte rajje ThAvettA purisasahassavAhiNIo sIyAo ArUr3hA savviADDIe jeNeva mallI a.jAva pajjuvAsaMti ) isake anaMtara ve jitazatru pramukha chahoM rAjA apane2 jyeSTha putrako rAjyapadameM sthApita kara puruSa sahasra vAhinI zibikApara ArUDha ho sarva Rddhi evaM sakalabala avadhijJAna jeDayuM. avadhijJAnathI teoe jANyuM ke malalI ahatamAM kevaLa jJAnanI utpatti thaI che. teo badhA jyAM malI ahaMta hatAM tyAM AvyAM. tyAM pahoMcIne teoe kevaLa jJAnanA mahimAne utsava ujavyo. utsava ujavyA pachI teo naMdIzvara dvIpamAM gayA, tyAM jaIne teoe satata ATha divasa sudhI utsava ujavyA. utsavanI samApti pachI teo je dizA taraphathI pragaTa thayA hatA te dizA tarapha jatA rahyA. tyArabAda mithilA rAjadhAnIthI malalI ahe". tanAM vaMdana mATe janasamudAya nIkaLyo. kuMbhaka rAjA paNa nIkaLyA. ( taeNaM te jiyasattUpA0 chappi jeTTe putte ThAvettA purisasahassavAhi NIo sIyAo durUDhA sabbiDDIe jeNeva mallI a0 jAva pajjuvAsaMti) tyArapachI chatazatru pramukha chae rAjAo potapotAnA moTA putrane rAjA gAdIe besADIne puruSa sahasavAhinI pAlakhImAM besIne samRddhi ane zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 544 jJAtAdharmakathAGgastre , tataH khalu mallI arhan tasyA mahAti mahAlayAyAH - ativistIrNAyAH parSado 'gre kumbhakasya rAjJastathA teSAM ca jitazatrumamukhANAM rAjJAM dharma = kathayati, pariSad yasyA eva dizaH prAdurbhUtAH, tAmeva dizaM pratigatA / kumbhakaH zramaNopAsako jAtaH, dezaviratirUpaM dharma svIkRtavAn pratigataH / prabhAvatI ca zramaNo pAsikA jAtA, pratigatA prabhAvatI kumbhakau svasthAnaM gatavantau / tataH khalu jitazatrupramukhAH SaDapi rAjAno dharmaM zrutvA pratibuddhA evamavAdiSuH ' AlitteNa bhaMte loe palitteNa bhaMte ke sAtha jahAM mallI ata virAjamAna the vahAM Aye vahAM Akara una sabane mallI arhata kI acchI taraha upAsanA kI / ( taraNaM mallI tI se maha imahAlayA e 0000 dhammaM kahai ) isake bAda mallI arhata ne usa ati vistIrNa janamedinI ke samakSa kuMbhaka rAjA tathA jitazatru pramukha una chahoM rAjAoM ke samakSa zrutacAritra rUpa dharmakA upadeza diyA / ( pArisA jAmeva disiM pA0tAme di0paDi0 ) upadeza sunakara vaha janame dinIrUpa pariSadA jisa dizA se AI thI usI dizA tarapha vaha vApisa calI gaI / (kuMbhae samaNovAsae jAe) kuMbhaka rAjA zramaNopAsakabana gaye / arthAt dezapiratirUpa dharma unhoMne svIkAra kara liyA / ( pabhAvaIya) prabhAvatI bhI zramaNopAsikA bana gaI / (taeNa jiyasantappA chappi rAyA dhammaM soccA evaM vayAsI ) isake bAda usa jitazatru pramukha chahoM rAjAoM dharma kA upadeza sunakara pratibuddha ho isa prakAra kahA - ( alittaNaM bhaMte / loe palitte NaM sakaLa baLanI sAthe jyAM mallI arhata virAjamAna hatA tyAM paheAMcyA. tyAM pAMcIne te badhAe mallI ahutanI sArI peThe upAsanA karI ( taraNaM mallI antIse mahai mahAlayAe0 .. . dhammaM kahai ) tyAra pachI mallI ahu "te te vizALa jana samudAya, temaja kuMbhaka rAjA ane jitazatru pramukha te chae rAjAenI sAme zruta cAritra rUpa dharmAMnA upadeza ApyA. ( parisA jAmeva disiM pA tAmeva disi paDi0 ) upadeza sAMlajIne 4nasamudAya ne hizA tara3thI bhAvyo hato te hizA tara thaa| to rahyo ( kubhae samaNovAsae jAe) la rAjA zramaNeApAsaka thai gayA hatA. eTale ke deza virati3ya dharmanA tethe svIra yeto. ( pabhAvaIya ) alAvatI paNa zramaNeApAsikA thaI gayA. (taeNaM jiyasattU pA. chappirAyA dhammaM soccA evaM vayAsI ) tyAra pachI latazatru pramukha chae rAjAoe dhanA upadezathI pratibuddha thaIne A pramANe kahyuM ke ( AliteNa bhaMta ! loe paliteNaM maMte ! loe jAva pavvaiyA, codasa puvvi zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 jitazavAdiSaDrAjJAMdIkSAgrahaNAdinirU0 545 loe' iti he bhadanta / bhagavan ! 'alItte' AdItaH A-samantAd dIptA jvalitaH khalvayaM lokaH, tathA he bhadanta ! 'palite' pradIpta prakarSaNa jvalita:khadira kArpAsakASThAgnijvAlayeva tIvrajvAlayA yuktaH khalvayaM lokaH, janmajarA. maraNAdiduHkhAni bahastIbajvAlA ivAsmin loke jIvAn madahantItyarthaH / yAvat-pravrajitAH yathA kazcidAdIpte gRhe prasuptaM naraM bodhayet tathA he bhagavanAdIpte loke mohanidrAvazagatAnasmAn pratibodhya yuSmAbhiH zreyaskaro mokSamArga pradarzitaH tasmAd bhavatAmantike pratrajiSyAmaH' ityuktvA te SaDapi rAjAnaH pratrajitAdIkSAM gRhItavantaH / tatazcaturdazapUrviNaH caturdazapUrvadhAriNo bhUtvA'nukrabhaMte loe jAva pavvaiyA coddasapugviNo aNaMte kevale siddhI) he bhadaMta ! yaha caturgati rUpa loka A - samantAt - jvalita ho rahA hai / he bhadaMta ! yaha loka atyaMta jvalita ho rahA hai| kAryAsa kASTha kI agnijvAlAke samAna tIvra jvAlAse yaha loka vyApta ho rahA hai agni kI tIvra jvAlA jaise janma, jarA evaM maraNa Adi ke duHkha jIvoko sadA usa loka meM jalAte rahate haiN| he bhagavAna ! jaise koI vyakti ghara meM Aga laga jAne para usameM supta hue vyakti ko saceta kara detA hai-isI taraha AdIpta hue isa loka meM moha-nidrAdhIna bane hue hama logoM ko pratibodhita kara Apane zreyaskara mokSamArga pradarzita kiyA hai- isaliye hama Apake pAsa dIkSA aMgIkAra kreNge| isa prakAra kaha kara una jitazatru pramukha chahoM rAjAoM ne mallI arhata ke samIpa dIkSA dhAraNa krlii| caudaha pUrva ke pAThI hokara unhoM ne niraticAra No aNaMte kevale0 siddhA) he bhadanta ! AsamaMtAtU (mera) A caturgatirUpa leka saLagI rahyo che. he bhadanta ! A leka atyaMta javalita thaI rahyo che. rU ane lAkaDAnI agni javALAonI peThe tIvra javALAothI A loka vyApta thaI rahyo che. agninI tIvra vALAonI jema haMmezA janma, jarA (ghaDapaNa) maraNa vagerenA dukhe A lekane saLagAvatA rahe che. he bhagavAna ! jema koI mANasanA gharamAM agni saLagI uThe tyAre sUtelA mANasane bIje kaI jAgrata kare che te pramANe ja prajavalita thatA A lekamAM meha nidrAvaza thayelA amArA jevA lokone baMdha ApIne tame zreyaskara mekSa mArga batAvyuM che tethI ame have tamArI pAsethI dIkSA dhAraNa karIzuM. A pramANe vinaMti karIne jItazatru pramukha chae rAjAoe mallI arvatanI pAsethI dIkSA svIkArI lIdhI. cauda pUrvanA pAThI thaIne temaNe niraticAra cAritranuM pAlana karyuM. ane A pramANe dhIme dhIme anukrame zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 546 jJAtAdharmakathAGgasUtre meNa niraticAraM cAritraM pAlayitvA'nantaM kevalaM kevalavarajJAnadarzanaM yAvat-siddhAH sidristhAnaM gtaaH| ___ tatastadanantaraM khalu mallI arhan sahasrAmravaNAd niSkrAmati-nirgacchati, niSkramma bahirjanapadavihAraM viharati / mallyAH khalu bhiSagapramukhAH aSTAviMzatigaNAH, aSTAviMzatirgaNadharAabhavan / mallyAH khalu arhatazcatvAriMzat zramaNasahasrANi 'ukoseNaM' utkarSeNa utkRSTA zramaNasaMpadabhavat / tathA-bandhumatipramukhAH paJcacAritra kA pAlana kiyA / aura isa taraha dhIre2 kramazaH ve chahoMke chahoM kevala jJAna aura kevala darzanake adhikAri bana gaye aura antameM siddhasthAna para pahu~ca gaye / -(taeNaM mallI arahA sahasaMbavaNAbho nikkharaha) mallI arhata usa sahasrAmra vanase bAhara nikale (nivakhamittA bahiyA jaNavayavihAraM viharai ) nikalakara unhoMne bAharake janapadoM meM tIrthakara paramparAke anusAra vihAra karanA prAraMbha karadiyA / (mallissaNaM bhisagapAmokkhA aTThAvIsaM gaNA, aTThAvIsa gaNaharA, hotthA mallissaNaM arahao cattAlIsa samaNasAhassIo ukkoseNaM baMdhumaipAmokkhAo paNapannaajjiyA sAhassIo ukkoseNaM sAvayANaM egAsAya sAhassI culasIiM sahassA sAviyANaM tinnisayasAyasIo paNNadvaM ca sahassA) ina mallI arhata ke bhiSaga pramukha 28, gaNa (gaccha ) the aura 28, gaNadhara the| utkRSTa se ina mallI arahaMta prabhu kI zramaNa saMpatti 40 hajAra kI thii| tathA utkRSTa kI apekSA baMdhumatI teo chae cha rAjAe kevaLajJAna ane kevaLadarzana mATe adhikArI thaI gayA mana chavaTa siddhasthAna pAyA gayA. (taeNaM mallI arahA sahasaMbavaNAo nikkhamai) bhadadI ma te sahasAbhavanathI maDA nIcyA. (nikkhamittA bahiyA jaNavaya vihAraM viharai) nIjIna maDAranA nahomA tebho titha 42 52 521 bhu045 vihAra kara zarU karyo. ( mallissa NaM bhisagapAmokkhA aTThAvIsaM gaNA, aTThAvIsaM gaNaharA, hotthA mallissaNaM arahao cattAlIsaM samaNa sAhassIo0 ukkoseNaM baMdhumai pAmokkhAo paNapaNNa ajjiyAsAhassIo ukkoseNaM sAvayANaM egA sAya sAhassI, cula sII sahassA sAviyANaM egA sAya sAhassI culasIi sahassA sAviyANaM tinnisaya sAyasIo paNNaTuM ca sahassA) bhazI matane niSa5 prabhuma mAvIza ( 28) AY (27) utA ane aThThAvIze (28) gaNadhara hatA. utkRSTathI mallI ahaMta prabhunI zramaNa saMpatti cALIsa hajAra hatI temaja utkRSTanI apekSAe baMdhumatI pramukha 55 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 9 anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 jitazajvAdiSaDU rAjJAMdIkSAgrahaNAdinirU0 547 paJcAzat arthikAsahasrANi utkarSeNa, utkRSTA sAdhvIsampat paJcapaJcAzatsahasraparimitA jAtetyarthaH tathA zrAvakANAmekazatasahasrANi = ekaM lakSam, 'culasIrti ' caturazItiH sahasrANi zramaNopAsaka saMpadabhUt / tathA-zrAvikANAM trINizatasahasrANi trINi lakSANi paJcaSaSTisahasrANi utkarSeNa, tathA-SaTzatAni caturdaza pUrviNAM - caturdaza pUrvadhAriNAM tathA-viMzatizatAni avadhijJAninAM tathA - paJcatrizat - zatAni ' veubviyANaM ' vaikurvikANAM = vaikriyalabdhidhAriNAM tathA - aSTazatAni - manaH paryayajJAninAM tathA caturdazazatAni vAdinAM tathA - viMzatizatAni anuttataropapAtikAnAm / mallyA arhataH ' aMtagaDabhUmI ' antakRdbhUmiH = antakRtaHAdi 55 hajAra AryikAe~ thI / inake zrAvakoM kI saMkhyA 1 lAkha 84 hajAra thI / zrAvikAe~ inakI 3 lAkha 65 hajAra thI / (chassayA codasa puvINa, vIsasayA ohinANINaM battIsaM sayA kevalaNANINa paNatINa sayA veucciyANa, asayA maNapajjavaNANINaM codasa sayAvAINaM vIsaM sayA aNuttarovavAiNaM ( 600, caturddaza pUrva ke dhArI muni gaNa the / bIsa sau arthAt 2000, avadhijJAnIM the / 32 sau arthAt 3 hajAra do sau kevala jJAnI the 35 sau vaikriya labdhi ke dhArI the / 800, sau mana paryava jJAnI the / caudaha sau vAdI the / bIsa sau anuttaropapAtika the / (mallissa arahao dubihA aMtagaDabhUmI ya jAva vIsaimAo purisa jugAo jayaMtakara bhUmI ) ina mallIarhata kI ataH kRbhUmi-usI bhava se mokSa jAnevaloM kA kAla-do prakArakI thI - ( 1 ) yugAntakara bhUmi hajAra AyikAe hatI. temanA zrAvakAnI sakhyA eka lAkha ceArAzI hajAra hatI. ane traNa lAkha pAMsaTha hajAra temanI zrAvikAo hatI. " , (chassayA codasa pubbINaM bIsasayA ohinANINaM battIsa sayA kevalaNANINaM paNatIsa sayA veubviyANaM aTTha sayA maNa pajjavaNANINaM, coddasa sayA bAI gaM vIsaM sayA aNuttarovavAiyANaM ) chaseA caturdaza pUnAdhArI munigaNA hatA. 20 seA eTale ke be hajAra avadhijJAnI hatA. 32 se eTale ke traNa hajAra khase kevaLajJAnI hatA, 35 seA vaikriya labdhinAdhArI hatA. AisA mana:paryavajJAnI hatA. 14 seA vAdI hatA. 20 seA anuttarApapAtika hatA. (malliesa arahao duvihA aMtagaDabhUmI ya jAva vIsaimAo purisajugAo jayaMta karabhUmI ) mallI ahu "tathI aMtaHkRbhUmi-te bhavamAM ja meAkSa meLavanArAone Aja-me prAranI hutI. (1) yugAntapura bhUmi (2) paryAyAntapura bhUmi bhUmi zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 548 jJAtAdharmakathAGgasUtre bhavAntakAriNaH tasminneva janmani muktigAminaH, teSAM bhUmiH-kAlaH, kAlasya cAdhAratvena kAraNatvAd bhUmitvena vyapadezaH / dvividhA-dviprakArA, abhavat , tad yathA-yugAntakarabhUmiH, paryAntakarabhUmizca / yAvad-viMzatitamAt puruSayugAd yugA. ntakarabhUmiH-atra dvitIyArthe paJcamI yAvad viMzatitamaM puruSayugaM-viMzatitamaM ziSyaM yaavdityrthH| yugAni-kAlamAnavizeSAH, tAni kramAnusAriNi, yugAnIva yugAni, yugasAdRzyAd guruziSyapraziSyAdirUpAH puruSAapi yugAni vyavaDiyante, taiH pramitAyA'ntakarabhUmiH sa, yugAntakarabhUmiH / mallIjiAdArabhya tattIrthe paTTAnupaTTakrameNa viMzatitamaM paTTapuruSaM yAvat sAdhavaH siddhA abhUvana , tataH paraM siddhigamanavyavacchedo'bhUditibhAvaH / paryAyAntakarabhUmimAha-'duvAsapariyAe antamakAsI' iti, dvivarSaparyAye'ntamakArSIt-iti anena-vAkyena paryAyAntakarabhUmiH procyate / paryAyastIrthaMkarasya kevalitva kAlastamAzritya yA'ntakabhUmiH sA paryAyAntakara ( 2 ) paryAyAntakara bhUmi | bhUmi zabda se kAla tathA yuga zabda se gurU ziSya praziSyAdi rUpa puruSoM kA grahaNa huA hai / ataH ina guru ziSya praziSyAdi rUpa puruSoM ko AraMbha kara jisa meM usI bhava se mokSa jAne vAloMkA pramANa pramita kiyA jAve vaha yugAntakara bhUmi hai aisAyugAntakara bhUmi zabdakA vAcyArtha nikalatA hai mallI jinase lagAkara inake tIrtha meM paTTAnupaTTa kramase viMzatitama paTTapuruSa taka (vIsapeDhi)sAdhu siddha ho cuke haiM / usake bAda siddhi meM jAnekA vyavaccheda ho gyaa| (duvAsapariyAe aMtamakAsI) isa vAkyase paryAyAntakara bhUmi sUtrakAra ne prakaTa kI hai| __ tIrthaMkara kI kevalI avasthA ke paryAyarUpa samaya ko lekara jo anta kara bhUmi hotI hai usakA nAma paryAyAntakara bhUmi hai aisA isa zabdakA zabdathI kALa temaja yuga zabdathI guru-ziSya praziSya vagere purUnuM grahaNa thayuM che. ethI A badhA guru ziSya praziSya vagere purUSane AraMbhIne jemAM te bhavathI ja mokSa meLavanArAonuM pramANa pramita (keTaluM che tenI gaNatrI) karavAmAM Ave te yugAMtakara bhUmi zabdane vAcyArtha thAya che. mallIjInathI mAMDIne emanA tIrthamAM paTTAnupaTTa kamathI viMzatitamapaTTa purUSa sudhI sAdhuo siddhapada pAbhI yUzyA cha. tyA25chI siddhimA 411 bhATe 051-che 25 gayI. (duvAsa pariyAe aMtamakAsI) 41 pAyathI sUtrAre paryAyAnta42 bhUmi 548 42 che. tIrthakaranI kevaLa avasthAnA paryAyarUpa samayathI laIne je antakara bhUmi heya che, tenuM nAma paryAyAntara bhUmi che. A zabdane vArtha A pramANe ja zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 jitazavAdiSaDrAjJAMdIkSAgrahaNAdinirU0 549 bhUmiH / maralyA arhataH kevalajJAnasya dvivarSa-paryAyesatI tattIrtha sAdhuH antamakAt-bhavAntamakarot na tataH pUrva kazcidapItyarthaH / mallI khalu arhan paJcaviMzatidhaSi Urdhvam uccatvena mallyA arhataH zarIramuccatvena paJcaviMzatidhanuH parimitamAsIdityarthaH / varNena priyaGgusamaH nIlavarNaityarthaH / samacaturasrasaMsthAnaH, vajraRSabhanArAcasaMhamana madhyadeze grAmAnugrAmaM sukhaMmukhena vihatya yauva sametaH parvatastatraivopAgacchati, upAgatya, sametazailazikhare pAdapopagamanopapannaH pAdapopagamana saMstArakaM svIkRtavAn / mallI khalu ahaMn ekaM varSazatam agAravAsamadhye vAccArtha nikalatA hai / mallI ahaMta ko kevala jJAna utpanna hue jaba do varSa ho gaye taba usake bAda hI unake tIrtha meM apane bhavako anta kara sAdhujanoM ne mukti lAbha kiyaa| isake pahile koI sAdhu mukti meM nahIM gyaa| yahI paryAyAnta karabhUmi hai / ( mallo Na arahA paNuvIsaM dhaNUi mujhaM uccatteNaM ) ina mallI arahaMta ke zarIrakI U~cAI 25 dhanuSa pramANa thI / (vaNNe Na piyaMgusame, samacauraMsasaMThANe, vajjarisabhaNA rAya saMghayaNe) zarIra kA varNa priyaMgu ke samAna nIla thaa| saMsthAna sama caturasra thA / saMhanana vajra RSabha nArAca thA ( majjha dese suhaM suheNaM viharittA jeNeva sammee pavvae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA saMmeya selasihare pAovagamaNuvavaNNe) madhya deza meM sukha zAnti pUrvaka vihAra kara ye prabhu jahAM sameta pavarta thA vahAM Aye / Akara usI sameta zaila zikhara para pAdapopagamana saMthArA unhoM ne dhAraNa kiyA / ( mallI a thAya che. mallI ahadegtane kevaLajJAna uddabhavyuM, tenA be varSa pachI ja temanA tIrthamAM pitAnA bhavamAM aMtakara sAdhujanee mukti lAbha meLave. enA paDe 3 sAdhuse bhuti bhejavI nathI, me. paryAyAnta32 bhUmi che. mallI NaM arahA paNuvIsa ghaNUi muTTha uccatteNaM) bhaktI satanA zarI2nI yA 25 dhanuSa pramANa itI. ( vaNNeNaM piyaMgusame, samacaurasasaMThANe; vajjarisabhaNArAya saMghayaNe) shriirn| 2 // priya gunA vo nIan sta. sathAna sabhayatura hatuM. saMvanana vajA rASabha nArAja hatuM. (majhadese suhaM suheNaM viharittA jeNeva sammee pancae teNeva uvAgacchai uvAgacchittA saMmeyaselasihare pAovagamaNuvavANe) sukha zAMtipUrvaka madhya dezamAM vihAra karIne mallI prabhu sameta parvata upara pahoMcyAM. tyAM pahoMcIne teozrIe sameta zila zikhara upara pAdapepagamana saMthAre dhAraNa karyo. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 550 jJAtAdharmakathAsUtre uSitvA = sthitvA paJcapaJcAzadvarSasahasrANi varSazatonAni yAvat- kevalipa pAlamitrA, paJcapaJcAzadvarSasahasrANi sarvAyuSkaM pAlayitvA yaH saH grISmANAM -zrI'makAlAnAM caitrAdimAsacatuSTayarUpANAM prathamo mAsaH dvitIyaH pakSaH caitrazuddhaH caitrazukaH, tasya khala caitrazuddhasya catubhyAM bharaNyAM nakSatre bharaNInAmaka nakSatre khalu candrayogamupAgatecandre bharaNI nakSatrasthite satItyarthaH / ardharAtrakAlasamaye paJcabhirAyikAzatairAbhyariyA pariSadA, paJcabhiranagArazatairbAhyayA pariSadA saha, mAsikena bhaktena bhaktarahA evaM vAsayaM agAravAmamajye vasitA paNa paNa vAsa sahassAI bAsamaya UNAI kevalivariyAgaM pAubhittA paNapaNa vAmasahassAI savvA uyaM pAlatA ) ye mallI arhata prabhu 1 sau varSa ghara meM rahe bAda meM dIkSita hokara sau gharSa kama 55 hajAra varSAtaka kevali paryAya meM rhe| isa taraha 55 hajAra varSa taka samasta Ayu ko bhoga kara ( je se gimhANaM paDhame mAse docce pakakhe cesa khudre, tarasaNaM samuddha catthIe bharaNIe kkhatte NaM adaratA kAlasamagrasi paMcahi ajjiyA sarahiM abhitariyAe parisAe paMcahi aNagArasahiM cAhiriyAe parisAe mAsi pUrNa bhakta apANa vadhAriyapANI kheNe veyaNijje Aie nAme goe siddhe ) unhoMne grISma kAla ke prathama mAsa meM dvitIya pakSa arthAta caitra zukla pakSa meM usa meM bhI caturthI tithi ke dina jaba ki bharaNI nakSatra kA caMdramA ke sAtha yoga ho rahA thA - arddha rAtri ke samaya meM Abhyantara pariSadA thI pAMcasau anagAro ke sAtha 1 mahine kA pAnara ( strINaM arA e area agAravA samajhe vasittA paNa paNNavAsasahassA vAsaNAI kevala pariyAgaM pADaNittA paNapaNNavAsa saharasA saccA uyaM pAlanA ) mahavI ahIMta paDyu 1 seA varSe gharamAM rahyA tyArapachI dIkSA grahaNa karIne 55 hAra vadhu mAM ekarA varSa AchA eTale ke 4900 varSanuM AyuSya bhogavIne kuvalI paryAyamAM rahyA A rIte papa paMcAvana hajAra varSanuM AyuSya bhogavIne (je se gimhANaM paDhame mAse docne pakkhe ceta suddhe, tassa NaM ceca suddhassa arite bharaNIe Nakhate NaM adbharattakAlasamayaMsi paMcahi ajjiyA sahi tirapA parisAe paMcahi agagArasahiM bAhiriyAe parisAe mAsieNaM bhatterNa apANa arart ya pANI kheNe veyaNijje Aue nAme gora siddhe) temaNe zrISmakALanA pahelA mahinAnA bIjA pakhalADIyAmAM eTale ke caitra zukala pakSamAM temAM paNu saiAthanA divase jyAre bharaNI nakSatranA caMdranI sAthe cAga thaI rahyo hatA, addha rAtrinA vakhate anyatara pariSada hatI tyAre pAMcasa AyikAonI sAthe 1 mahinAnuM pAna rahita bhakta pratyAkhyAna karIne zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 jitazaJvAdiSaDrAjJAMdIkSAgrahaNAdinirU0 551 pratyAkhyAnena, apAnakena-pAnarahitena-caturvidhAhAraparityAgenetyarthaH, vyAdhAritapANiH pralambitabhujadvayaH, kSINe-praNaSTe sati vedanIye AyuSke nAmni gotre ca karmaNi-siddhaH siddhiM gataH / evaM parinirvANamahimAbhaNitavyA-yathA jambUdvIpa pajJaptyAm , yathA RSabhasya nirvANamahimA proktastathA mallijinasyApi bodhyaityarthaH / nandIzvare nandIzvaradvIpe aSTAlikA mahimA aSTAhasAdhyamahotsavaH devaiH kRtaH / kRtvA yAvat-pratigatAH yasyAdizaH prAdurmUtAstAM dizaM pratigatAH prtinivRttaaH| hita bhakta pratyAkhyAna karake donoM hAtha phailAye hue avaziSTa vedanIya Ayu nAma evaM gotra karma ke naSTa hote hI siddhi avasthA prApta karalI ! ( evaM parinivvANamahimA bhANiyavyA jahA jaMbUddIvapaNNattIe ) jisa prakAra jaMbUdvIpa prajJapti meM RSabha deva ke nirvANa kA mahimA prakaTa kI gaI hai usI taraha ina mallI bhagavAna ke nirvANa kI bhI mahimA jAna nIcAhiye / ( naMdIsare aTTAhiyA mahimA jAva paDigayA) devatAoM ne mallI prabhu ke isa nirvANa kalyANaka kI mahimA naMdIzvara dvIpa meM 8 dIna taka lagAtAra utsava kara ke mnaaii| bAdameM ve vahAMse jisa dizAse prakaTa hue the usa dizAko vApisa cale gaye aba sudharmAsvAmI jambUsvAmI se kahate haiM (evaM khalu jambU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM aTThamassa nAyajjhayaNassa ayamahe paNNatte ttibemi ) he jambU! zramaNa bhagavAn mahavIra ne ki jo siddhisthAna ke adhipati bana cuke haiM isa AThaveM jnyaataadhybaMne hAtha phelAvatAM avaziSTa vedanIya, Ayu, nAma ane gotra karmane nAza thatAM ja siddhi avasthA meLavI lIdhI. (evaM parinivvANamahimA bhANiyavvA jahA jaMbUddIvapaNNattIe) je pramANe jaMbudvIpa prajJaptimAM RSabhadevane mahimA AlekhavAmAM AvyuM che te pramANe ja malI bhagavAnanA nirvANane mahimA paNa jANavuM joIe. ( nadIsare aTThAhiyA mahimA jAva paDigayA ) mahI prabhunA mA ninA 48yaaekAraka mahimAno utsava devatAoe naMdIzvara dviIpamAM satata ATha divasa sudhI ujavyo. tyArapachI teo tyAMthI je dizAmAMthI pragaTa thayA hatA te dizA tarapha pAchA jatA rahyA. have sudharmAsavAmI jaMbUsvAmIne kahe che- ( evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM aTThamassa nAyajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte tibemi) he jaMbU ! zramaNa bhagavAna mahAvIre-ke jeo siddhisthAnanA adhipati zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 552 jJAtAdharmakathAgasUtre sudharmAsvAmI prAha-' evaM khalu jaMbU' ityAdi / evaM khalu he jambUH ! zrama Nena bhagavatA mahAvIreNa-yAvat sidigatinAmadheyaM sthAnaM saMprAptena, aSTamasya jJAtAdhyayanasya ayamarthaH uktarUpo bhAvaH prajJaptaH kathitaH iti bravImi asya vyAkhyAnaM pUrvavat // mU0 40 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagadUvallabha-prasiddhavAcakapaJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApaka-pravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUccha trapatikolhApurarAjamadatta-'jainazAstrAcArya' padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharmadivAkarapUjyazrI-ghAsIlAlavrativiracitAyAM -- jJAtAdharmakathAGga' sUtrasyAnagAradharmAmRtava piNyAkhyAyAM vyAkhyAyAM aSTamamadhyayanaM saMpUrNam // 8 // yana kA yaha pUrvokta rUpa artha prarUpita kiyA hai / ataH jaisA prabhune apane mukhAravinda se kahA aura jaisA unase maiMne sunA-vaisA hI yaha tuma meM kahA hai / sU0 " 40" zrI jainAcArya jainadharma divAkara zrI ghAsI lAlajI mahArAja kRta "jJAtAdharmakathAGgasUtra" kI anagAradharmAmRtavarSiNI vyAkhyA kA AThavA adhyayana samApta // 8 // thaI gayelA che-AThamA jJAtAdhyayanane A upara lakhyA mujabane artha nirU pita karyo che. eTalA mATe prabhue pitAnA mukhAraviMdathI je pramANe mane ho bhane meM samaya te pramANe 1 tabhana meM ho cha. // sUtra 40 / / AThamuM adhyayana samApta. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // atha navamam adhyayanam // gatamaSTamamadhyayanaM, sAmprataM navamaM prArabhyate, asya pUrveNa sahAyaM sambandhaHpUrvasmin mAyAvato'narthaH proktaH, iha ca bhogeSvaviratimato'noM viratimatazcArthaH mocyate, iti sambandhenAyAtasyAsyedamAdisUtram-'jaiNaM bhaMte ' ityAdi / mUlam-jaiNaM bhaMte! samaNeNaM jAva saMpattaNaM aTamassaNAyajjhayaNassa ayamaTe paNNatte navamasta NaM bhaMte ! nAyajjhayaNassa samaNeNaM jAva saMpattaNaM ke aTe paNNatte ?, evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM2 caMpA nAma nayarI puNNabhadde ceie tatthaNaM mAkaMdI nAmaM sasthavAhe parivasai, aDDe jAva aparibhUe, tassa NaM bhaddA -navavA adhyayana prAraMbhaaSTama adhyapana samApta huaa| aba nauvAM adhyayana prAraMbha hotA hai isa adhyayanakA pUrva adhyayanake sAtha isa tarahase sabadha hai pUrva adhyayana meM kahA gayA hai ki jo sAdhu mAyAvI hote hai ve anartha ke pAtra hote haiM arthAt yadi usake mahAvratoM meM thor3A sA bhI mAyA zalya hai to ve use yathAvat phala janaka nahI hote haiM-aba sUtra kAra isa adhyayana dvArA yaha prakaTa kareMge ki jo sAdhu bhogoM se virakta nahI hotA hai vaha anarthakA sthAna hotA hai aura jo virakta hotA hai vaha apane prayojanarUpa arthako prApta kara letA hai / isI saMbandhako lekara prAraMbha hue isa adhyayana kA yaha prathama sUtra hai (jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM jAva saMttaNaM) ityAdi / | navamuM adhyayana prAraMbha che AThamuM adhyayana purUM thayuM che. navamuM adhyayana have AraMbha thAya che. AThamAM adhyayananI sAthe A adhyayanane saMbaMdha A pramANe che ke AThamA adhyayanamAM e vAta spaSTa karavAmAM AvI che ke je sAdhuo mAyAvI hoya che teo anarthanA pAtra hoya che eTale ke je tenA mahAvratamAM thoDuM paNa mAyAzalya (mAyA rUpa kAMTe) hoya tyAre teo temAM yogya phaLanA adhikArI thatA nathI. have sUtrakAra A adhyayanamAM e vAta spaSTa karavA Icche che ke je sAdhu bhegothI virakta thato nathI te anarthanuM sthAna thaI paDe che ane je virakta hoya che te potAnA projana rUpa ane meLavI le che. A viSayane laIne prAraMbha thatA navamA adhyayananuM A paheluM sUtra che-- zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre nAmaM bhAriyA, tIseNaM bhaddAe attayA duve satthavAhadArayA hotthA, taM jahA-jiNapAlie ya jiNarakkhie ya, tateNaM tasiM mAgaMdiyadAragANaM annayA kayAI egayao sAhiyANaM imeyArUve miho kahAsamullAve samuppanjitthA evaM khalu amhe lavaNasamudaM poyavahaNeNaM ekArasavArA ogADhA savvattha vi ya NaM laTTA kayakajjA aNahasamaggA puNaravi niyayagharaM havvamAgayA taM seyaM khalu amhe devANuppiyA ! duvAlaptamaMpi lavaNasamuhaM potavahaNaNaM AgAhittae-ttika? aNNamaNNassa eyamaDhe paDisuNata paDisuNittA jeNeva ammApiyaro teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA evaM vayAsI-evaM khalu amhe ammayAo ! ekkArasa vArA taM ceva jAva niyayaM gharaM havvamAgayA, taM icchAmo NaM ammayAo ! tubbhehiM abbhaNuNNAyA samANA duvAlasamaM lavaNasamudaM poyavahaNeNaM ogAhittae / taeNaM te mAgaMdiyadArae ammApiyaro evaM vayAsI-ime ya te jAyA! ajjaga jAva paribhAettae taM aNuhoha tAva jAyA ! viule mANussae iDDI sakArasamudae, kiM bhe sapaccavAeNaM nirAlaMbaNeNaM lavaNasamudottAreNaM ?, evaM khalu puttA ! duvAlasamI jattA sAvasaggA yAvi bhavai, taM mANaM tubbhe duve puttA ! duvAlasamaMpi lavaNa0 jAva ogAheha, mAhu tubbhaM sarIrassa vAvattI bhavissai, taeNaM mAgaMdiyadAragA ammApiyaro doccaMpi tacaMpi evaM vayAsI-evaM khala amhe ammayAo! ekkArasavArA lavaNaM jAva ogAhittae, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TI0 a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 555 taeNaM te mAgaMdIdArae ammApiyaro jAhe no saMcAeMti bahahiM AghavaNAhiM paNNavaNAhiM ya Aghavittae vA pannavittae vA tAhe akAmA ceva eyamaha annujaannisthaa| taeNaM taM mAgaMdiyadAragA ammApiUhiM abbhaguNNAyA samANA gaNimaM ca dharimaM ca mejjaM ca pAricchejjaM ca jahA arahaNaNagassa jAva lavaNasamuI bahuiM joaNasayAiM ogADhA // sU0 1 // ___ TIkA-zrI jambUsvAmI pRcchati-yadi khalu bhadanta ! zramaNena yAvatsamprAptena-aSTamasya jJAtAdhyayanasyAyamarthaH prajJaptaH, navamasya khalu bhadanta ! jJAtAdhyayanasya zramaNena yAvatsamprAptena ko'rthaH prajJaptaH ? zrI sudharmAsvAmI prAha-evaM khalu jambUH ! tasmin kAle tasmin samaye campAnAmanagarI / pUrNabhadra caityam / tatra khalu mAkandInAma sArthavAhaH parivasati 'aDDe ' ADhayaH = prabhUtadhanadhAnyasaMpannaH, 'jAva aparibhUe ' yAvadaparibhUtaH kenA'pyaparibhavanIyaH-sarvajanamAnya ityarthaH / tasya khalu bhadrAnAma bhAryAM / tasyAH kha bhAryAyA Atmano dvau sArthavAhadArakoM TIkArtha-jaMbUsvAmI zrI sudharmAsvAmI se pUchate haiM ki (bhate) bhadanta ! (jaiNaM samaNeNaM jAva sa patteNa aTThamassa NAyajjhayaNassa ayamaTTe paNNatte navama ssaNa ke ahe paNNatte) yadi zramaNa bhagavAn mahavIrane ki jo siddhi sthAna ke bhoktA bana cuke haiM aSTama jJAtAdhyayana kA yaha pUrvokta rUpa se artha pratipAdita kiyA hai to he bhadaMta ! unhI zramaNa bhagavAna mahAvIra ne ki jo siddhisthAna ke adhipati bana cuke haiM nauveM jJAtAdhyayana kA kyA bhAva artha pratipAdita kiyA hai ? ( evaM khalu jaMbU ! teNa kAleNa 2 caMpA narma nayarI, puNNabhadde cehae, tatthaNaM mAkaMdI nAma satyavAhe 10- jaiNa bhate ! samaNeNa jAva saMpatteNa ' ityAdi / bhU svAmI sudhAravAmIna prazna 42 cha ? ( bhate ! ) 3 mahanta ! ( jaiNaM samaNe NaM jAva saMpatteNaM aTThamassa ayamadve paNNa te navamassa NaM bhaMte ! nAyajjhayaNassa samaNeNaM jAva saMpatteNaM ke aTe paNNatte ?) je zramaNa bhagavAna mahAvIra-ke jeo siddhasthAnanA upaletA thaI cUkyA che-AThamA jJAtAdhyayanane artha upara kahyA mujaba nirupita karyo che te navamAM jJAtAdhyayanane artha teoe kevI rIte pragaTa karyo che? (evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM 2 caMpA nAma nayarI pugabhade ceie, tatthaNaM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %3 jJAtAdharmakathAGgasUtre AstAm , ' taM jahA' tadyathAtathAhi-jinapAlitazca jinarakSitazca / tataH khalu tayormAkandikadArakayoranyadA kadAcit ekataH sahitAnAmayametadrUpo mithaH kathA. samullApaH samudapadyata-evaM khalu AvAM lavaNasamudraM potavahanena ekAdazavArAn parivasai ar3e jAva aparibhUe, tassa bhaddA nAma bhAriyA ) isa prakAra jaMbU svAmI kA prazna suna kara zrI sudhamI svAmI unhe samajhAte haiM ki jaMbU ! sunoM-tumhAre prazna kA uttara isa taraha se haiM, usa kAla aura usa samaya me caMpA nAmakI nagarI thI / usameM pUrNabhadra nAmakA udyAna yaa| usa caMpA nagarI meM mAkaMdI nAmakA sArthavAha rahatA thaa| yaha dhanadhAnya se khUba pUrNa thaa| ataH apari bhavanIya thaa| koI bhI manuSya isakA tiraskAra nahIM kara sakatA thA-sarvajana mAnya thA / inakI bhAryAkA nAma bhadrA thaa| (tIseNaM bhaddAe attayA duve satthavAha dArayA hotyA taM jahA jiNapAlieya jiNa rakkhie va) usa bhadrA ke do putra the(1) jina pAlita (2)jinarakSita (tattaNaM tesiM mAgaMdiya dAragANa annayA kayAI egayaA sahiyANaM ime. yArUve miho kahAsamullAve samuppajitthA ) eka dina kI bAta haiM ki jaba ye dono mAkaMdI sArthavAha ke putra eka jagaha milakara baiThe hue thetaba inameM paraspara meM isa prakAra kI bAtacIta calI-( evaM khalu amhe mAdInAma satthavAhe parivasai ar3e jAva aparibhUe, tassaNaM bhaddA nAma bhariyA) A rIte jaMbU svAmInA praznane sAMbhaLIne zrA sudharmA svAmI temane samajAvatAM kahe che ke he jaMbU ! sAMbhaLe, tamArA praznano javAba A pramANe che ke te kALe ane te samaye caMpA nAme nagarI hatI. temAM pUrNabhadra nAme ughAna hatuM. mArkadI nAme eka sArthavAha te caMpA nagarImAM raheto hato. te dhanadhAnyathI pUrNarUpe samRddha hatA, eTalA mATe te apari bhavanIya hate. kaI paNa mANasanI zakti nahotI ke tene tirasakAra karI zake. te sarvajana mAnya hatuM. temanAM patnInuM nAma bhadrA hatuM. (tI seNaM bhadAe attayA duve satyavAha dArayA hotthA taM jahA jiNapAli. eya jiNarakkhie ya) te bhadrAne be putro hatA-jinapAlita ane jina rakSita. (tatteNaM tesiM mAgaMdiyadAragANaM annayA kayAI egayo sAhiyANaM imeyA rUve miho kahAsamullAve samuppajitthA) eka divase mAkadI sArthavAhanA baMne putra eka jagyAe beThA hatA tyAre teo paraspara vAta cIta karavA lAgyA ke zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAramamRtavarSiNI TIkA a0 9 mAkandidAra kacaritanirUpaNam 557 4 ' ogADhA ' avagAhitavantau uttIrNau, sarvatrApi ca khalu sarvayAtrAsu AbAM laTThA ' labdhAthai=prAptapracuradhanau, 'kayakajjA' kRtakAryau-sAdhitadhanopArjanAdisakalakAryo, 'aNahasamaggA ' anaghasamagrau = taskarAdihetukavighAtarahitasarvatra sata punarapi nijagRhaM hanyamAgatau = sarvathA sakuzalaM samAyAtau tat = tasmAt ' seya' zreyaH=ucitaM khalu AvayoH devAnumiyaH ? ' duvAlasamaMpi ' dvAdazamapi vAra' lavaNasamudraM potavaddanenAvagAhitum, ' tikaTTu' iti kRtvA = iti vicAryA'nyonyasyaitamarthaM pratizRNutaH = svIkurutaH pratizrutya yatraiva ambApitarau bhadrA mAkandI ca staH, tatraivopAgacchataH, upAgatyaivamavAdiSTAm evaM khalu AvAM lavaNasamuddhaM poyavahaNeNaM ekkArasavArA ogADhA savvattha viyaNaM laddhaDDA kayakajjA aNahasamaggA puNaravi niyayagharaM havvamAgayA ) jahAja dvArA hama loga lavaNa samudra se hokara 11 bAra paradeza jA cuke hai jaba 2 hama loga bAhara paradeza gaye taba 2 hamane vahAM para pracura dhana kamAyA hai aura kRta kArya hokara vahAM se nirvighna rUpa meM apane ghara pApisa saku zala Aye haiM- ( taM seyaM khalu amhaM devANuppiyA / duvAla samapi lavaNa samuhaM potavahaNeNaM ogAhittae) isaliye he devANupriya aba 12vI bAra bhI hama loga jahAja dvArA lavaNa samudra se hokara bAhara vyapAra kara ne ke liye cale to acchA hai / (ttikachu aNNamaNNassa eyamaThThe paDi suti) isa prakAra kA vicAra kara una donoM ne eka dUsare kI bAta ko mAna liyA ( paDiNittA jeNeva ammA piyaro teNeva uvAgacchai uvA gacchattA evaM vayAsI evaM khalu ammayAo ekkArasa vArA taM caiva jAva ( evaM khalu amhe lavaNasamudda poyavahaNeNaM ekkArasavArA ogADhA savvastha vi ya NaM laTThA kayakajjA aNaha- samaggA puNaravi niyayagharaM havyamAgayA ) vahANu vaDe ame leAkA 11 vakhata dezAvara kheDavA nIkaLyA hatA ane A pramANe tyAMthI puSkaLa dhana meLavyuM che. ame peAtAnA vepAramAM pUrNa rUpe saphaLa thaIne sakuzaLa pAchA ghera pharyAM chIe. (taM seyaM khalu ahaM devANuppiyA ! duvAlasamaMpi lavaNa samudda potavahaNeNaM ogAhittae) eTalA mATe hai devANupriya ! 12mI vakhata paNa ApaNe vahANamAM besIne latraNa samudramAM thaine vepAra karavA dezAvara mATe nIkaLI paDIe te sArU thAya, ti kaTTu aNNamaNNassa eyamahaM paDisurNeti ) A pramANe vicAra karIne teeAe eka mata thaIne A vAta svIkArI lIdhI. ( paDiNittA jeNeva ammApiyarI teNeva uvAgacchacha uvAgacchittA evaM vayAsI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre he ambatAtau ! ekAdazavArAn tadeva yAvat nijakaM gRhaM havyamAgato, tad icchAvaH khalu he ambatAtau ! yuSmAbhirabhyanujJAtau santau dvAdazaM vAra samudraM potavahanenaavagAhituM samuttattuM samudrayAtrAM kartumabhilaSAva ityarthaH / / __tataH khalu tau mAkandikadArako ambApitarau evamavAdiSTAm-idaM ca te 'jAyA' jAtau=he putrau ! ' te ' yuvayoH ajjaga jAva' Aryaka yAvat , atra yAvacchabdena 'anjayapajjaya-piupajjayAgae ya bahu hiraNNe ya suvaNNe ya kaMse ya dUse ya viuladhaNakaNagarayaNamaNimottiya saMkhasilappavAlarattarayaNamAie saMtasArasAvaejje alAhi jAva AsattamAo kulavaMsAo pakAmaM dAuM, pakAmaM bhottuM, pakAmaM " iti niyayaM dharaM havva mAgayA-taM icchAmo Na ammayAo tumbhe hiM anbhaNu NNAyA samANA duvAlasamaM lavaNasamudaM poyavahaNeNa ogAhittae ) mAna kara phira ve donoM jahAM mAtA pitA the vahA gaye vahAM jAkara unase isa prakAra kahA-he mAta tAta / hama loga 11 vAra potavahana dvArA lavaNa samudra se hokara bAhara paradeza meM vyApAra karane ke liye jA cuke haiM vahAM hamane acchI taraha se pracura dhana kamAyA hai aura binA kisI vighna vAdhA ke vahAM se vApisa ghara sakuzala lauTa Aya haiM aba hamArA vicA ra 12 vI bAra bhI potavahana dvArA lavaNa samudra ko pAra kara bAhara paradeza meM vyApAra karane ke liye jAnekA ho rahA hai sohama ApakI isa viSaya meM AjJA cAhate haiM-(taeNaM te mAgaMdiyadArae ammApiyaro evaM vayAsI-imeya te jAyA ! anjagaM jAva paribhAettae taM aNuhoha tAva jAyA / viule mANussaeiDIlakkArasamudae, kiM bhe sapaccavAe Na evaM khalu amprayAo ekkArasavArA taM ceva jAba niyayaM dharaM havamAgayA taM icchAmoNaM ammayAA tumbhehi anmaNuNNAyA samANA duvAlasasaM lavaNasamudaM poya. vahaNaNaM ogAhittae ) eka mata thaIne teo baMne tyAMthI mAtA pitAnI pAse gayA ane temane A pramANe kahevA lAgyA ke he mAtA pitA ! ame atyAra sudhImAM agiyAra vakhata vahANa vaDe lavaNa samudramAM thaine bahAra paradezamAM vepAra karavA gayA chIe tyAM jaIne amoe puSkaLa pramANamAM dhana meLavyuM che ane tyAMthI pAchA kSema kuzaLa nirvighna rUpe ghera AvyA chIe, hamaNAM amAro vicAra vahANa vaDe ja 12 mI vakhata lavaNuM samudrane pAra karIne paradezamAM vepAra karavA mATe javAne thaI rahyo che. te e mATe ame tamArI AjJA mAMgIe chIe. (taeNaM te mAgaMdiyadArae ammApiyaro evaM vapAsI imepa te jAyA ! ajjagaM jAca paribhAettae taM aNuhoha tAva jAyA ! viule mANussae iDi sakkAra zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 9 mAjJandidArakacaritanirUpaNam 559 saGgrahaH, asya chAyA- 'AryakAryakapitRpAryakAgataM ca bahu hiraNyaM ca suvarNa ca kAMsyaM ca dRSyaM ca vipuladhanakanakaratnamaNimauktikazaGkhazilApavAlaraktaratnAdikaM satsArasvApateyam , alaM yAvat AsaptamAt kulavaMzyAt prakAmaM dAtuM, prakAmaM bhoktu, prakAmaM " iti / ' ajjayapajjayapiupajjayAgae 'AryakamAryakapitRprAryakAgatam , AryakaH-pitAmahaH, pAryakaH pituH pitAmahaH, pitRprAryakaH = pituH prapitAmahaH, tebhyaH sakAzAd AgataM vaMzaparamparayA prAptaM, 'bahu' pramANato bahulaM 'hiraNaM' hiraNyaM rajataM, ' suvaNaM ' suvarNa-pratItaM, 'kaMsaM ' kAMsyaM dhAtuvizeSaH, upalakSaNaM tAmrAdInAm , 'dUsaM ' dRSyaM vastraM cInAMzukAdikaM -- viulaM ' vipulaM pracuraM dhaNakaNaga' dhanaM gavAdi, kaNaka-dhAnyaM, 'rayaNa' ratnAni = karketanAdIni, 'maNi' maNayaH candrakAntAyAH, 'mottiya ' mauktikAni pratItAni, 'saMkhA' zaGkhA-dakSiNAvartAH, prasiddhAH, yatmabhAvAd vighna nivRttiH kuzalapravRttizca bhavati 'silappa vAla ' zilApravAlAni-vidrumANi, 'rattarayaNa' raktaratnAni padmarAgAH, tAnyAdauyasya tattAdRzaM 'saMtasArasAvaejje ' satsArasvApateyaM, sat-vidyamAnaM svAdhIna. mityarthaH, 'sAraM 'pradhAnaM svApateyaM-dravyaM, ' alAhi ' alaM paripUrNam asti kiyatparimitam ? ityAha-' jAva' ityAdinA, 'jAva' yAvat-yAvatparimitam 'AsattamAo kulavaMsAo' AsaptamAt kulavaMzyAt adyatanAdArabhya bhaviSyatsanirAlaMbaNeNaM lavaNasamuddottAreNa ) isa prakAra apane donoM putroM ke vacana sunakara unase mAtA pitA ne isa prakAra kahA-he putroM apane yahAM Aryaka, prArya ka evaM pitRprArya koM se calA AyA bahuta sA hiraNya suvarNa, kAMsA tAMbA Adi tathA cIna Adi ke vastra, gAya bhaiMsa Adi dhana, gehU~ Adi dhAnya, kaketanAdi ratna, candrakAnta Adi maNigaNa, mauktika, dakSiNAvarta zaMkha, mUMgA, padmarAga Adi uttama se uttama dravya khUba bharA par3A hai-isa para apane sivAya kisI aura dUsare kA adhikAra nahIM haiN| vaha pramANa meM itanA adhika hai ki AjakI pIDhIse lekara samudae ki me sapaJcavAeNaM nirAlaMbaNeNaM lavaNasamuddottAreNaM) A pramANe potAnA baMne putranI vAta sAMbhaLIne mAta pitAoe A rIte kahyuM ke he putra! ApaNe ghera Aryaka, prArthaka ane pitR prAryakethI ekaThuM kareluM khUba ja sonuM, kAMsu, tAMbu vagere temaja cIna vagere dezanAM vastro, gAya, bheMsa vagere dhana, ghauM vagere dhAnya, ketana vagere no, caMdrakAMta vagere maNio, metIo, dakSiNAvartI zaMkha, paravALAM pazcarAga vagere uttamottama dravya puSkaLa pramANamAM bharyuM che A saMpatti upara bIjA koIne adhikAra nathI. ane te pramANamAM eTalI badhI che ke tamArI AjanI peDhIthI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre samapuruSaparyantaM 'pakAmaM dAuM' prakAmaM dAtum dInaduHkhibhyo'tyartha vitarItum , evaM prakAmaM bhoktum atyartha svasyopabhogArtham , prakAmam atyarthaM paribhAettae' paribhAjayitu-dAyAdAdibhyo vibhAgaM kartum , pUrvaparamparAprAptamida dravyaM he putrau ! yuvayorbhaviSyatsaptamapuruSaparyantaM prakAmadAnAdyartha paripUrNamastIti bhAvaH / 'taM' tat-tasmAd yuvAm ' aNuhoha ' anubhavataM ' tAva' tAvat-prathame 'jAyA' jAtau he putrau ! vipulaM pracura mAnuSka-manuSyasambandhIkam ' iTTIsakArasamudae' RddhisatkArasamudayam , RddhyA-vastra suvarNAdinA, satkAraH janakRtabahumAnastasya samudayaH-bAhulyaM tam , manuSyasambandhina RddhisatkArasamudAyasyAnubhavaM kurutaM yuvAmiti bhAvaH, ata: 'bhe' yuvayoH 'sapaccavAeNaM' samatyapAyena-vighnabahulena 'nirAlaMbaNeNaM' nirAlambanena=niSkAraNena, vighnabAdhopasthitau trANArthamAlambanIyatumhArI sAta pIDhI taka ke loga use dIna duHkhiyoM ko dAna meM deveM baiThe 2 icchAnusAra khAveM pIveM hissedAroM meM usakA vibhAga bhI kara deveM taubhI vaMza paramparA se calA AyA huA yaha dravya kabhI samApta nahIM ho sakatA hai-he putra ! tumhArI sAta pIDhI taka ke puruSoM ko yaha dAnAdika meM vitaraNa karane ke liye paryApta haiN| pitAmaha-dAdA kA nAma Aryaka hai| pitA ke pitA ke pitA kA nAma prAryaka hai| pitA ke prapitAmaha kA nAma pitR prAryaka haiM yaha saba pATha "paribhAettae" ke pahile kA yAvat zabda se yahAM gRhIta huA hai| isa liye he putroM ! tuma donoM pahile manuSya bhavasambandhI Rddhi satkAra samudAya kA anubhava kro| vighna bahula tathA vighnabAdhAM ke upasthita hone para trANa ke liye AlambanIyavastu se varjita aise lavaNa samudra ke uttaraNa se kyA tAtpa mAMDIne sAta peDhI sudhInA leke garIba temaja duHkhI mANasone dAnamAM Ape, besIne IcchA mujaba khAya, pIve bhogave ane bhAga paDAvanArAomAM paNa tenI vaheMcaNI kare chatAMe vaMzaparaMparAthI saMgrahAyelI saMpatti samApta thaI javAnI nathI. he putra ! tamArI sAta sAta peDhI sudhInA purUSane mATe A saMpatti dAna vagerenA rUpamAM vitaraNa karavA mATe paNa paryApta che. pitAmaha eTale ke dAdAne AyaMka kahe che. pitAnA pitA ane tene paNa pitAnuM nAma prAryaka che. pitAnA prapitAmahanuM nAma pitR prAryaka che. A pATha ahIM " paribhAettae" // 57sAnA yAvat ' zaNTa 43 a5 42vAmA maaye| che. eTalA mATe he putra! ! tame bane pahelAM manuSya bhavanA addhi satkAra samu dAyane anubhava kare. bahu viDyo yukta temaja vidgo bAdhAo AvI paDe zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 561 vastuvajitena vA ' lavaNasamuddottAreNaM ' lavaNasamudrottAreNa = lavaNasamudrottaraNena 'kiM' kiM prayojanam ? na kimapItyarthaH, yuvAbhyAmaavasthAtavyaM na kutrApi gantavyamiti bhAvaH / punazca-evaM khalu 'puttA' he putrau ! dvAdazI yAtrA 'sovasaggA' sopasargA-sopadravA vighnabahulA cApi bhavati 'taM' tat-tasmAt mA khalu he putrI yuvAM dvAvapi dvAdazaM ' lavaNa jAva' lavaNa yAvat-lavaNasamudraM potabahanena abagAhethAm , yuvAbhyAM dvAdazavAra samudrAvagAhanaM na karttavyamityA , mAhu' na khalu yuvayoH zarIrasya ' vAvattI' vyApattiA vinAzaH 'bhavissai' bhaviSyati, 'yuvayoH zarIre kA'pi vyApattina bhavatu ' ityabhiprAyo'smAkamiti bhAvaH / tataH khalu mAkandikadArako ambApitarau dvitIyamapi tRtIyamapi cAramevamavAdiSTAm-evaM khalu AvAM he ambatAtau ! ekAdazavArAn ' lavaNa jAva' lavaNa rya hai| kAraNa isakA yahI hai ki tuma donoM yahIM para raho kahIM bhI mata jaaoN| (evaM khalu puttA! duvAlasamI jattA sovasaggA yAvi bhavai taM mANaM tumbhe duve puttA duvAlasamaMpi lavaNa0 jAva ogAheha mAhu tumbhaM sarIrassa vAvatI bhavissai) dUsarI bAta eka yaha bhI hai ki he putroM ! bArahavIM yAtrA sopasarga-vindhavahula-bhI hotI hai / isaliye he putro! tuma aba 12 vI bAra lavaNasamudra kI pota vahana se yAtrA mata kro| mata tumhAre zarIra para kisI bhI prakAra kI vyApatti aao| yahI hamArI bhAvanA hai / (taeNaM mAgaMdiyadAragA ammApiyaro doccapi evaM kyAsI) aisA sunakara una mAkaMdi dArakoM ne apane una mAtA pitA se duvArA tibArA bhI aisA hI kahA-(evaM khalu amhe ammayAo tyAre temAMthI rakSA meLavI zakAya tevA AdhArene paNa jyAM sadaMtara abhAva che enA lavaNa samudrane oLaMgIne vepAra karavAthI zo lAbha che? matalaba e che ke tame baMne putra ahIM ja rahe, kyAMe jAo nahi. (evaM khalu puttA ! duvAlasamIjattA sovasaggA yAvi bhavai taM mANaM tubbhe duve puttA! duvAlasamaMpi lavaNa0 jAva ogAheha mAhu tubbhaM sarIrassa vAyattI bhavissai) ane bIjuM e ke he putro ! 12 mI yAtrAmAM vidane paNa bahuja naDatA rahe che. ethI he putro ! have tame 12mI vakhata pita vahanathI lavaNa samudranI yAtrAno vicAra mAMDI vALe. tamArA zarIra upara koI paNa jAtanI Aphata Ave nahi amArI eja bhAvanA che. (taeNaM mAgaMdiyadAragA ammApiyaro doccapi taccapi evaM vayAsI) A pramANe sAMbhaLIne mArkadI dArakee bIjI ane trIjI vAra paNa pitAnA mAtA pitAne ema ja kahyuM ke zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 562 jJAtAdharmakathAsUtre yAvat-lavaNa samudramavagAhitavantau yAvat tacchreyaH khalu AvayordvAdazaM vAraM potabahanena lavaNasamudramavagAhitumiti // , tataH khalu tau mAkandikadArakau ambApitarau yadA no zaktaH bahIbhiH ' AghavaNAhiM ' AkhyApanAbhiH = sAmAnyoktibhiH, ' paNNavaNAhi ya' prajJApa nAbhiH = vizeSoktibhizca ' Aghavittae vA' AkhyApayituM sAmAnyataH pratibodhayituM vA 'paNNavitta vA ' prajJApayituM vizeSataH pratibodhayituM vA lavaNasamudrotaraNato nivarttayituM na zaknuta ityarthaH, tadA 'akAmAceva' akAmaiva icchA ra hitaiva satI etam = uttamartham ' aNujANitthA' anujAnItaH = svIkRtavantau / tataH khalu ekkArasavArA lavaNaM jAva ogAhittae) ki he mAta tAta ! jaba hama logoM ne lavaNa samudra kI 11 bAra pota bahana dvArA yAtrA karalI hai - to aba 12 vIM bAra usakI yAtrA karane meM kyA bhaya hai / isaliye 12 vIM bAra usakI pota bahana dvArA yAtrA karanA bhI hama logoM ke liye zreyaskara hI hai| Apa hamArI koi cintA na kreN| (taeNaM te mAgaMdIdAra e ammApiyaro jAhe no saMcAeM ti bahUhiM AghavaNAhiM paNNavaNAhiM ya Adhavittae vA pannavittae vA tAhe akAmA caiva eyamahaM aNujANitthA) isa taraha jaba apane donoM putroM ko ve mAtA pitA aneka vidha AkhyApanAoM se, sAmAnya kathana se, prajJApanAoM se vizeSa kathana se samajhAne bujhAne meM samartha nahIM ho sake lavaNa samudra kI yAtrAke unake vicAra ko nahIM badala sakeM taba unhoM ne unheM icchA nahI hone para bhI isa artha kI - lavaNa samudra kI pota bahana dvArA yAtrA karane kI svIkRtI ( evaM khalu amhe ammayAo ! ekkArasavArAlavaNaM jAva ogAhittae ) huM mAtA pitA ! ame 11 vakhata lavaNa samudranI yAtrA karI AvyA chIe to 12 mI vakhata yAtrA karavAmAM bhaya zAnA hAya ? 12 mI vakhatanI vahANa vaDe yAtrA amArA mATe te magaLakArI ja thaze. amArI tame kAI pazu jAtanI ciMtA karatA nahiM ( taNaM te magaMdIdArae ammApiyaro jAhe no saMcAeMti bahUhiM Adha vAhiM paNNavaNAhi ya Adhavittae vA panavittae vA tAhe akAmA ceva eyamahaM aNujANitthA ) A pramANe peAtAnA ane putrone te anekavidha AkhyApaneAthI sAmAnya kathanathI ane prajJApanAAthI vizeSa kathanathI samajAvavAmAM asamatha thaI gayA, lavaNu samudranI yAtrA karavAnA temanA nizcayane teo pheravI zakyA nahi tyAre teoe peAtAnI IcchA na heAvA chatAM vahANu vaDe lavaNasamudranI yAtrA karavAnI AjJA ApI dIdhI. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandiyadArakacaritanirUpaNam 563 tau mAkandikadArako ambApitRbhyAmabhyanujJAtau santau ekadvitricaturAdisaMkhyAkrameNa gaNayitvA dIyamAnaM krayANa-nAlikera pUgIphalAdikam , 'mejjaM ca' meyaM ca yat pala-seTikA-hastAdinA mAnaM kRtvA dIyamAnaM vastujAtaM-dugdhadhRtatailavastrAdikam , 'pAricchejja' paricchecaM ca-pratyakSato nikaSAdi parIkSayA yaddIyamAnaM tat-suvarNamaNimuktAdikaM ca, etatsarvaM garimadharimAdikaM vastujAtaM gRhItvA 'jahA arahaNNagassa' yathA arahannakasya yathA yena prakAreNa arahannakasya asyaivASTamAdhyayane varNitasya zrAvakasya varNanaM tathaivAtra vijJeyaM, 'jAva' yAvata lavaNasadedI / (taeNaM te mAgaMdiya dAragA ammA piUhiM anbhaNuNNAyA samANA gaNimaM ca dharimaM ca mejjaM ca pAricchejjaM ca jahA arahaNNagassa jAva lavaNasamudaM bahUI joyaNasayAI ogADhA) isa taraha mAtA pitA se AjJApita hue ve donoM mAkaMdI sArthavAha ke putra, gaNima, dharima, meya aura paricchedya rUpa krayANaka vastuoM ko potameM bharakara arahannaka sArthavAha kI taraha aneka yojanoM taka lavaNa samudrameM nikala gye| eka do tIna cAra isa rUpa se ginakara jo vastu dI jAtI hai vaha gaNima hai jaise nArikela, supArI aadi| jo taula kara dI jAya vaha dharima hai aura nApakara dI jAtI hai vaha meya-jaise dugdha, ghRta, taila, vastra, Adi / jo pratyakSase parIkSita kara yA kasauTI Adi para kasa kara dI jAtI hai vaha paricchedya hai-jaise suvarNa maNi muktA Adi / arahanaka zrAvakakA varNana isI jJAtAdhyayana ke aSTama adhyayana meM kiyA hai |suu 1 // ( taeNaM te mAgaMdiyadAragA ammApiUhiM abbhaNuNNAyA samANA gaNimaM ca dharimaM ca mejnaM ca pAricchejjaM ca jahA arahaNagassa jAva lavaNasamudda bahuI joyaNasayAI ogADhA) A rIte baMne mArkadI sArthavAhanA putro mAtApitAnI AjJA meLavIne gaNima, dharima, meya ane parichedya rUpa vecANa mATenI vastuone vahANamAM bharIne arahannaka sArthavAhanI jema ghaNA yojana sudhI lavaNa samudramAM pahoMcI gayA. gaNatrI karIne je vastuo ApavAmAM Ave che te " gaNima " che jema ke nAriyera, sepArI vagere. je tela karIne ane mApa karIne ApavAmAM Ave che te dhami' che, mApa karIne apAya te meya che-jema ke dUdha, ghI, tela, ane vastra vagere je pratyakSa rUpe parIkSA karIne kaseTI vagere upara kasIne apAya che te paricchedya che-jema ke senuM, maNi, metI, vagere. ajahannaka zrAvakanuM varNana jJAtAdhyayananAja AThamAM adhyayanamAM karavAmAM AvyuM che. te sUtra 1 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 564 jJAtAdharmakathAGgasUtre mudraM bahUni yojanazatAni 'ogADhA' avagADhau-avagAhitavantau naukAyA tena gatavantAcityarthaH / sU0 1 // mUlam-taeNaM tesiM mAgaMdiyadAragANaM aNegAiM joyaNasa. yAiM ogADhANaM samaNANaM aNegAiM uppAiyasayAI pAunbhUyAti, taM jahA-akAle gajiyaM jAva thaNiyasadde kAliyAvAe tattha samuTThie, taeNaM sA NAvA teNaM kAliyAvAeNaM AhuNijamANIra saMcAlijamANI2 saMkhobhijjamANI2 salilatikkhavegehiM AyahijjamANI2 koTimaMsi karayalAhae viva teMdUsae, tatthevara ovayamANI ya uppayamANI ya, uppayamANAviva dhara. NIyalAo siddhavijjAvijjAharakannagA, ovayamANIviva gagaNatalAo bhaTTavijjAvijjAharakannagA, vipalAyamANIviva mahAgarulavegavittAsiyA bhuyagavarakannagA, dhAvamANIvivamahAjaNarasiyasadavittatthA ThANabhaTTA AsakisorI, NiguMjamANIviva gurujaNadihA varAhA suyaNakulakannagA, ghummamANIviva vIcopahAra* sayatAliyA galiyalaMbaNAviva gagaNatalAo royamANiviva salilagaMTThivippairamANaghoraMsuvAehiM NavabahU uvaramayabhattuyA vilavamANIviva paracakarAyAbhirohiyA paramamahanbhayAbhivRdayA mahApuravarI jhAyamANAviva kavaDacchobhappaogajuttA jogaparivvAiyA NisAsamANIviva mahAkaMtAraviNiggayaparissaMtA pariNayavayA ammayA soyamANAviva tavacaraNoNaparibhogA cayaNakAle devavaravahUsaMcuNNiyakaTakUvarA bhaggameDhImoDiyasahassamAlA sUlAiyavaMkaparimAsA phalahaMtarataDataDeMtaphuTuMtasaMdhiviyalaMtalohakIliyA savvaMgaviyAMbhayA parisaDiyarajjUvisaraM. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 565 tasavvagattAAmagamallagabhUyA akayapuNNajaNamaNorahoviva ciMtijamANaguruI hAhAkayakaNNadhAraNAviyavANiyagajaNakammagAravilaviyA NANAviharayaNapaNiyasaMpuNNA vahahiM purisasarahiM royamANehiM kaMda0 soya0 tippa0 vilavamANehiM egaM mahaM aMto jalagayaM girisiharamAsAyaittA saMbhaggakUvatoraNA moDiyajhaya. daMDA valayasayakhaMDiyA karakarakarasta tattheva viddavaM uvagayA, taeNaM tIe NAvAe bhijjamANIe bahave purisA vipulapaNiyaM bhaMDamAyAe aMtojalaMmi NimajjAvi ya hotthA // sU0 2 // TIkA-tataH khalu tayormAkandikadArakayoranekAni yojazatAni yAvallavaNasamudramavagAhitayoH satoH 'aNegAI' anekAni-nAnAvidhAni ' uppAiyasayAI' utpAtazatAni-upadrazatAni prAdurbhUtAni, 'taMjahA ' tadyathA-'akAlegajjie' akAle garjitam-asamaye meghagarjanam 1, 'jAva' yAvat-' akAle vijjue' akAle vidyut asamaye vidyudvidyotanam 2, "akAle thaNiyasade' akAle svani 'taeNaM tesiM mAgaMdiya dAragANaM' ityAdi // TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (tesiM mAgaMdiyadAragANaM) una mAkaMdIke putroM ko jaba ki ve (aNegAiM joyaNasayAI ogADhANaM samaNANaM) lavaNa samudra meM aneka yojanoM taka nikala cuke the (aNegAiM uppAiyasayAI pAunbhUyAiM) aneka-saikar3oM utpAta prAdurbhUta hue (taM jahA) jaise (akAle gajjiyaM jAva thaNiyasaddekAliyAvAe tattha samuTThie ) asamaya meM meghagarjanA huI ! yAvat-akAla meM vijalI camakane lgii| vinA samaya ke (taeNaM tesiM mAgaMdiyadAragANaM ' ityAdi // TI -( taeNaM ) tyA55chI ( tesiM mAgaMdiyadAragANaM ) mA putronehai nyAre tem| ( aNegAiM joyaNasayAI ogADhANaM samaNANaM saba samudramA ghA yonI sudhI 62 5iyI gayA to ( aNegAI uppAiyasayAI paumbhUyAI ) ghaNA se 31nI yAmai Gpaate| thavA bhAMDayA. (taM jahA ) ma hai ( akAle gajiyaM jAva thaNiyasade kAliyAvAe tattha samudvie ) mAge megha garjanA thavA mAMDI, vAva-akALe AkazamAM vIjaLI jhabUkavA mAMDI. varSAkALa hate nahi chatAMe bhayaMkara garjanAo thavA mAMDI. akALe ja bhayaMkara vAvAjhoDAthI vAtAvaraNa AkrAMta thaI gayuM. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAsUtre tazabdaH asamaye niSThuragarjanam 3, 'kAliyAvAe ' kAlikAvAtaH asamayemahApAtazca 4, tatra samutthitaH / tataH khalu sA 'NAvA' naukA-yasyAM mAkandikadArakau sthito, tena kAlikAvAtena 'AhuNijjamANI 2' AdhUyamAnA 2 punaH punaH kampamAnA ' saMcAlijjamANI 2' saJcAlyamAnA 2=sthAnAtU-sthAnAntaranayanena muhurmuhuH pracAlpamAnA, 'saMkhobhijjamANI' saGkSobhyAmAnA-adhonipatyapunarUdhvaMmutpatanena punaH punaH kSobhaM prApyamANA 'salilatikkhavegehiM ' salilatIkSNavegaiH-jalatIvataraGgavegaiH 'AyahijjamANI 2 Avaya'mAnA 2 itastato vAraM. vAraM cakrAkAreNa bhrAmyamANA -- kohime' kuTTime pASANabaddhamUmau 'karayalAhae' karatalAhataH hastatalAsphAlitaH ' teMdUsae viva' kandukaiva ' tattheva 2' tatraivatatraiva-ovayamANIe ' avapatantI = adhaH patantI ' uppayamANIya' utpatantI hI ghanaghora garjanA hone lgii| vinA kAlake hI bhayaMkara A~dhI A gai / (taeNaM sANAvA teNaMkAliyAvAeNaM AhuNijjamANI 2 sacAlijjAmANI saMcAlijjamANI saMkhobhijjamANI 2 salilatikkhavegehiM AyaTTijjamANI 2 koTimaMsi karayalAhae viva te dUsae tatthevara AvayamANIya uppayamAgIya ) isa kAraNa vaha naukA usa akAlika bhayaMkara AMdhI se bAra bAra kaMpita ho uThI bAra 2 eka sthAna se dUsare sthAna para DagamagAtI huI Ane jAne lgii| bAra bAra kabhI vaha nIce AtI to kabhI Upara utthtii| jala ke tIkSNavega se vaha kabhI 2 bAra 2 cakrAkAra se idhara udhara ghUmane laga jAtI / jisa prakAra pASANavaddha bhUmi Upara geMda hAthase Ahata hokara nIce U~ce cAra 2 uchalatI hai usI taraha vaha naukA bhI kabhI (taeNaM sA NAvA teNaM kAliyAvAeNaM AhUNijjAmANI 2 saMcAlijjamANI saMcAlijjamANI saMkhomijjamANI 2 salilatikkhavegehiM AyaTTijjamAgI koTimaMsi karayalAhaeviva teMdUsae tattheva 2 ovayamANIya uppayamANoya ) asamayanA vAvAjhoDAthI vahANa satata DagamagavA lAgyuM, vAraMvAra eka jagyAethI khasIne bIjA sthAne DagamagatuM javA lAgyuM, satata rUpamAM kaI vakhata te nIce te kaI vakhata upara A rIte nIce upara thavA mAMDayuM. pANInA tIvra vegathI kayAreka te nAva vAraMvAra paiDAnI jema Amatema pharavA mAMDI. jema paththaravALI nakara jamIna upara daDe hAtha vaDe pheMkAya ane te vAraMvAra nIce upara thAya temaja nAva paNa nIce upara uchaLavA mAMDI. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam UdhrvagacchantIca, tathA siddhavidyAvidyAdharakanyakeva dharaNItalAd uppayamANI' utpantI-UrdhvamuccalantI, 'bhaTTavijjA' bhraSTavidyA-vismRtavidyA vidyAdharakanyakeva gaganatalAd 'ovayamANI' avapatantI-adhonipatantI, 'mahAgarulavegavittAsiyA' mahAvaruDa vegavitrAsitA mahAgaruDavegena bhayAkrAntA 'bhuyagavarakannagAviva' bhujagavarakanyakeva nAgakanyeva 'vipalAyamANI ' vipalAyanyI, 'mahAjaNarasiyasahavittatthA' mahAjanarasitazabdavitrastA-janasamUhakolAhalazabdena bhItA ThANabhaTThA ' sthAnabhraSTA =svasthAnacyutA ' AsakisorIviva' azvakizorIva-azvavatsAvat ' dhAvamANI' dhAvamAnA, gurujaNadiTThAvarAhA' gurujanadRSTAparAdhA-gurujanA-mAtApita-zvazurA2 vahIM 2 bAra 2 nIce U~ce uchalane lgtii| (siddhavijjAdharaNIyalA o uppayamANI vijjAharakannagA iva) usa samaya vaha naukA aisI jJAta hotI thI ki mAno siddha vidyAvAlI koI vidyAdhara kanyA hI dharaNItala se nikalakara Uparako uTha rahI hai ( bhaTTa vijjAharakannagAgagaNatalAo ovayamANI viva) yA jisakI vidyAbhraSTa ho cukI hai jise vidyA vismRta ho gai hai-aisI koi vidyAdhara kanyA mAnoM AkAza se nIce utara rahI hai-(mahAgarulavegavittAsiyA vipalAyamANI bhUyaga varakannagAiva ) yA garur3a ke bhayotpAdaka vegase AkrAnta hui mAnoM koI nAgakanyA hI idhara udhara bhAga rahI hai (mahAjaNarasiyasahavittatthA ThANabhaTThA dhAvamANI Apta kisorI viva ) yA janasamUha ke kolAhala se bhaya bhIta hokara mAnoM koI ghoDI kI bacherI hI apane sthAna se bhraSTa hokara idhara udhara dauDatI phira rahI hai (gurujaNadihAvarAhA Niguja mANI (siddhavijjAdharaNIyalAo uppayamANI vijjAharakannagA iva ) te 1mate mojAMomAM uchaLatI te nAva siddha vidyAvALI koI vidyAdhara kanyA pRthvI 552thI nIjI 052 tI jaya tama sAtI tI. ( bhaTTa vijjA vijjAhara kannagA gagaNatalAo ovayamANIviva athavA to vidhAbhraSTa thayesI, vidyA virabhRta thayesI mevI vidhAya2 anya mAmAthI nIya utaratI hAya, ( mahAgaha lavegavittAsiyA vipalAyamANI bhUyagavarakannagA iva ) 2424 to anA bhatpAdaka vegathI AkAMta thayelI keI nAgakanyA ja Amatema nAsabhAga 42tI kAya, ( mahAjaNarasiyasaddavittatthA ThANabhaTTA dhAvamANI AsakisorI viva ) athavA to mANusonA ghAMdhArathI bhayabhIta 72 ghoDInupache tame. anmAthI nAsIna mAmatema hatuM tu DAya, ( gurujaNa diTThA varAhA NiguMja mANI suyaNakulakannagA viva ) athavA to nA 1 sAnu zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 568 jJAtAdharmakathAGgasUtre dibhiSTA avalokitaH aparAdha: asatyavacanAdirUpo yasyAH sA tathoktA 'suyaNakulakanagAviva ' sujanakulakanyakeva-kulavatIkanyeva 'NiguMjamANI' viguJjantI =avyaktazabdakurvatI, adhonamantI vA, 'vIcIpahArasayatAliyAviva' cIcIprahArazatatADiteva=anekazatajalataraGgapahAraistADiteva 'ghummamANI' ghUrNamAnA-tharathareti kampamAnA, 'gagaNatalAo ' gatanatalAt ' galiyabaMdhaNAviva ' galitabandhaneva-truTitavandhaneva-AkAzAt TitvA patitevadRzyamAnetyarthaH, royamANIviva salilagaMThivippairamANaghoraMsuvAe haiM NavabahU uvarayabhattuyA ' rUdatIvasalilagranthivipakirad ghorAMzrupAtainavavadhUparatabharIkA, 'ucarayabhattuyA' uparatabhartRkA-mRtabha1 kA navavadhUriva-navapariNItA vaniteva-salilabhinnAgranthiyaH salilagranthiyA salilArdragranthayaH, tebhyovikirantaH kSarantiH, jalabindavaH taeva ghorAzrupAtAstaiH suyaNa kulakannagAviva ) yA gurujanoM dvArA jisakA asatya vacanAdirUpa aparAdha dekha liyA gayA hai aisI koI kulavaMtI kanyA hI mAnoM lajjAvaza nIce kI ora jhukI jA rahI hai| (vIcIpahAra sayatAlIyA viva ghummamANI) hajAroM jalataraMgo ke prahAroM se tADita hone kI vajaha se hI mAno thara thara kaiMpatI huI vaha naukA (gagaNatalAo galiyavaMdhaNA viva ) aisI dikhalAI de rahI thI ki bandhana TUTa jAne se AkAza se gira sI par3I ho| ___arthAt-jisa prakAra baMdhana TUTa jAne se koI vastu Upara se nIce gira par3atI hai-usI taraha yaha naukA bhI apanA baMdhana TUTa jAne se mAnoM AkAza se-Upara se-nIce gira par3I haiN| (royamANIviva salila gaThi vipairamANa dhoraMsuvAehiM NavabahU upara yabhattuyA ) jisa prakAra apane patideva ke marajAne para navoDhA A~suoM ko vahAtI huI rotI hai belivuM vagere aparAdho jANI gayA che tevI koI lAjathI meM nIcuM ghAlIne gavatI punyA natI jAya, (vIcIpahArasayatAliyA viva ghummamANo) nre| mAyA hAthI athaIna 22 52 tI te nAva (gagaNAtalAo galiya vadhaNA viva) mevI vAgatI tI : nd horI tUTarI pAthI mAzamAthI nIce paDI gaI hoya. eTale ke jema baMdhana tUTI javAthI koI vastu uparathI nIce AvI paDe che tevI ja rIte jANe ke A nAva paNa baMdhana tUTI javAthI AkAzamAMthI nIce paDI gaI na hoya ? (royamANIviva salila gaMThivippairamANA ghoraMmuvAehi NavabahU uparayabhattuyA) pitAnA patinA mRtyu pAmyA bAda jema koI naveDhA-juvAna patnI - zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandikadArakacaritanirUpaNam 569 rudatIva, 'vilavamANI viva paracakarAyAbhirohiyAparamamahabbhayAbhiyAmahApuravarI' vilapantIva paracakrarAjAbhiruddhA paramamahAbhayAbhidrutAmahApuravarI-zatrubhUtaiH paracakrarAjairabhitaH sarvato ruddhA pariveSTitA, ataeva paramamahAbhayAdabhidrutA tatratyajanAnAM. bhayArtAnAM sarvadikSu kolAhalapUrvakaM yad abhidravaNaM palAyanaM tenAbhidrutA ataeva vilapantI janAnAM sabhayakolAhalaiH vilApaM kurvatIya yathA mahApuravarI mahAnagarI usI prakAra usa naukA se bhI salila se AI huI saMdhiyoM se jala vi. ndu samUha TapaTapa barasa rahA thA-ataH mAlUma par3atA thA ki mAnoM yaha AMsuo ko chor3atI hui rohI rahI hai| (vilavamANI viva paracavakka rAyAbhirohiyA paramamahanmayAbhiduyA mahApuravarI ) jisa prakAra zatrU bhUta paracakra rAjAoM se sarva ora se ghirI hui koI mahAnagarI bahuta adhika bhayase abhidruta hotI huI vilApa karatI hai arthAt jaba koI mahAnagarI zatru bhUta rAjAoM ke dvArA cAroM ora se gheralI jAtI hai taba vahAM kA pratyeka jana bhaya se Arta hokara jahAM jisa se bhAgate banatA hai vaha vahAM rotA vilapanA huA bhAga jAtA hai-janatA meM isa se adhika adhika vikSobha utpanna hokara hAya 2 AdikA zabda usake mukha se svataH nikalane lagatA hai ataH vaha nagarI jaise usase Akula vyAkula banajAtI hai-usI prakAra isa naukA meM baiThe hue yAtriyoM ke mukha se bhI isa Apatti ke samaya me hAya 2 Adi zabdoM ke kolAhala se vahAM kA vAtAvaraNa Akula vyAkula bana rahA thA ataH sUtrakAra ne isa naukA ke AMkhamAMthI zrAvaNa, bhAdaravAnI jema AMsuonI dhArA vahAvatI ubhI hoya temaja te vahANa paNa pANIthI bhInuM thaIne sAMdhAomAMthI satata jaLapravAha vahAvI rahyuM hatuM eTale ema jaNAtuM hatuM ke te raDatuM ja na hoya ! ( vilavamANIviva paracakkarAyAbhirohiyA paramamahabbhayA bhiyA mahApuravarI ) zatru banI gayelA bIjA bahAranA ghaNA rAjAothI gherAyelI koI mahAnagarI atyaMta bhayagrasta thaIne vilApa karavA mAMDe che eTale ke jyAre koI mahAnagarI zatru rAjAethI comera gherAI jAya che tyAre nagarImAM rahenArI dareka vyakti jema bhayabhIta thaIne jyAM jene nAsI javAnuM saraLa paDe che tyAM te raDatI vilapatI nAsI jAya che, prajAjanomAM enAthI khUba ja trAsa utpanna thaI jAya che ane teonA meMthI "hAya" "hAya" nA zabda potAnI meLe nIkaLavA mAMDe che. A pramANe te nagarI jema vyAkuLa thaI jAya che tema ja nAvamAM beThelA yAtrIonA moMthI nIkaLatA "hAya", "hAya" nA zabdothI tyAMnuM vAtAvaraNa vyAkuLa thaI rahyuM hatuM. sUtrakAre A nAvane aneka duzmana zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 570 ___ jJAtAdharmakathAGgasUtre bhavati, tadvat 0, 'jhAyamANIviva kavaDacchobhappaogajuttA jogaparivAiyA' kapaTachAprayogayuktA yogaparivrAjakAdhyAyantIva kapaTadhyAnaM kurvantIva, ataeva paramakapaTaprayogayuktA yogaparivAjikeva=yoginIvadRzyamAnA, 'NIsAsamANIviva gahAtAra viNiggayaparissaMtA pariNayavayA ammayA' niHzvasatIva mahAkAntAravinirgataparizrAntA pariNatavayaskA ambA yathA-mahAkAntAravinirgatena=mahAvanavinirgamanenAparizrantA= khinnA pariNatavayaskA=vRddhAvasthApanA ambeva-putravatI mAteva niHzvasatIva UrdhAdhoviSaya meM aisI kalpanA kI hai ki mAnoM yaha naukA paracakra ke rAjAoM se sarva ora se rokI huI mahAnagarI ke samAna atyanta bhaya se abhi dUta bana kara vilApa hI kara rahI hai| ( jhAyamANI viva kavaDacchobhavappaogajuttA jogaparivAiyA ) yaha naukA bakavat kapaTa dhyAnakarane vAlI yoga parivrAjikAke samAna dikhalAI detI thI-jisa prakAra kapaTa se dhyAna karane vAlI parivrAjikA kSaNa bhara ke liye kabhI sthira ho jAtI hai aura kabhIasthira-eka sI vRtti usakI nahI rahatI isI taraha tarogoM se caMcala banI huI vaha naukA bhI kSaNa bharake liye sthira ho jAtI thI aura phira asthira bana jAtI thI eka sI vRtti usakI nahIM thii| ( NosAsamANI viva mahA kaMtAra viNiggaya parissaMtA pariNayavayA ammayA) mahA bhayaMkara jaMgala meM UcI nIcI bhUmi para calane se pari zrAnta huI jaise vRddhAvasthApanna putra vatI mAtA dodha nizvAso ko chor3a rAjAothI AkrAMta thayelI temaja bhayagrasta thayelI mahAnagarInI sarakhAmaNI eTalA mATe ja karI che. (jhAyamANI viva kavaDacchobhappaogajuttA jogaparivAiyA) A nAva bagalAnI jema kapaTa dhyAna karanArI ga parivrAjakAnI jema lAgatI hatI eTale ke jema kapaTa dhyAna karanArI parivrAjakA DI kSaNa mATe sthira thaI jAya che ane pachI tarata ja asthira manavALI thaI jAya che. te sthiratApUrvaka manane sthira rAkhI zakatI nathI tema A nAva paNa mejAethI caMcaLa thaIne DI kSaNe sthira banI jatI ane pAchI tarata ja asthira thaI jatI hatI, eka sarakhI sthitimAM rahI zakatI ja nahotI. (NIsAsamANI viva mahAkaMtAraviNiggayaparissaMtA pariNayavayA ammayA) mahA bhayaMkara vanavagaDAmAM uMcI nIcI dharatI para cAlanArI paribhrAnta thayelI, gharaDI thayelI putravatI mAtA jema dIrgha nizvAsa bahAra kADhatI latha zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 571 gamanavatI, 'soyamANI viva tava caraNakhINaparibhogA cayaNakAle devavaravahU'zocantIva tapazcaraNakSINaparibhogA cyavanakAle devavaravadhUH-tapazcaraNakSINaparibhogA-bhuktatapavaraNaphalA cyavanakAle-devabhavasthitikSayasamaye devavaravadhUriva zocantI-tadvasthitajanaviSAdayogAt zokaM kurvatIva dRzyate / punaH sA naukA kIdRzI jAtA ityAha'saMcuNNiyakaTThakUbarA' ityAdi / ' saMcuNNiyakaTThakUbarA' saMcUrNitakASTakUvarA saMcUNitAni atyarthaMcI bhUtAni kASThAni kUbaraM ca-mukhaM yasyAH sA tathA, 'bhaggameDhI' bhagnamedhiH bhagnA= TitaH medhiH sakalanaukAdhArabhUtaH stammo yasyAH sA tathA, 'moDiyasahassamAlA ' moTitasahasramAlA-moTita: bhagnaH sahasramAla:= sahasrasaMkhyajanAdhArabhUto mAlA uparitanabhAgo yasyAH sA tathA, 'sUlAiyavaMkaparimAsA' zUlAcitavakraparimAsA zUlAcitaiva zUlAropitaiva vakra:=kujaH parimAsaH tI huI lar3akhaDAne laga jAtI hai-usI prakAra yaha naukA bhI taraMgo se Ahata hokara mAnoM thakAvaTa kI vajaha se hI calane meM lar3akhar3A rahI thii| ( soyamANI viva tavacaraNakhINaparibhogA cayaNakAle devaravahU ) tapazcaraNakA jisane phala bhoga liyA hai-aura aba jisake cyavana kA samaya A gayA hai aisI devAGganA jisa prakAra zoka se vyAkula-caMcala -bana jAtI hai usI prakAra yaha naukA bhI bilakula caMcala bana gaI thii| ( saMcuNNiya kahakUbarA ) usa samaya isa naukA ke kaSTa aura kUbara mukha-cUrNI bhUta bana cuke the| (bhAgameDhI ) isakA apanA sakala AdhAra bhUta staMbha TUTa cukA thaa| ( moDiya sahassa mAlA ) sahasrasaMkhyajanoM kA AdhAra bhUta uparitana bhAga isakA bhagna ho cukA thA / (sUlAi yavaka parimAsA ) zUla para Aropita kiye hue ke samAna isakA priDiyAM khAvA mAMDe che temaja te nAva paNa mejoethI athaDAIne jANe ke thAkIne lathaDIyAM khAvA na mAMDI hoya ! (soyamANI viva tavacaraNakhINaparibhogA cayaNakAle devavara bahU) tapanuM phaLa jeNe bheLavI lIdhuM che ane have patana thavAne samaya AvavAthI devAMganA jema zoka vyAkuLa caMcaLa thaI jAya che, te pramANe ja mA nA 5 manI 5 tA. (sa cuNNiyakahakUbarA ) bhAna mAthI athaDAtAM athaDAtAM tyAM sudhI nAvanA kASTa ane kUbara-mukha nAza pAmyAM tai. ( bhagAme DhI) nAvano mAdhAra bhUta sta' ( ima) tUTI 57ye| hatA. ( mADiyasahassamAlA ) / mANuse yA mAzraya bhegapI rAI te nAvanI G52n| lA tUTI gayo chato. (sUlAiyavaM kaparimAsA ) zUkha 752 bhUpAmA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 572 ___ jJAtAdharmakathAGgasUtre kASThavizeSo yasyAH sA tathA, 'phalahaMtarataDataDetaphuTuMtasaMdhivigalaMtalohakIliyA' phalakAntareSu saMyojitaphalakavivareSu taDataDe ' ti zabdaM kurvantyaH, sphuTantovighaTamAnAH sandhayaH, ataeva vigalantyo nissarantyo lohakIlikA yasyAH sA tathA, 'savyaMgabiyaMbhiyA' sarvAGga vijRmbhitA sarvAGgaH sarvAvayavaiH vi mbhitA vivRtamukhA jAtA yA sA tathA, 'paDisaDiyarajjU' parizaTitarajjuH galitarajjuvatI ataeva 'visaraMtasavvagattA' visaratsarvagAtrA-vizIryamAgasarvAvayavA, AmagamallagabhUyA' AmakamallabhUtA=apakvazarAvasadRzA, 'akayapuNNajaNamaNoraho viva' akRtapuNyajanamanoratha iva, akRta puNyaH hInapuNyo yo janastasya manoratha iva 'ciMtijjamANagurui' cintyamAnagurvI cintyamAnA-'kathametAmApadaM tariSyAmI' tivicAryamANeva gurvI-cintAbhAreNeva gurukA, 'hAhAkayakaNNadhAraNAviyavANiya. mAsa kASTavizeSa TeDhA ho gayA thaa| (phalahaMtarataDataDeMtaphuTatasaMdhivigalaMtalohakIliyA) kASTake paTiyoMko paraspara joDaneke liye jo saMdhiyoM meM lohe ke baDe2 kIle lage hue theve saba jaba usakI saMdhiyA-jADa vighaTita ho gaI taba unameM bAhara nikala Aye the (savyaMgaviyaMbhiyA) ataH samasta isake jur3e hue avayava khula gaye the / (parisaDiyarajjU ) jita nI bhI isa meM rassiyAM lagI huI thI ve saba kI saba gala cukI thiiN| (visaraMtasavvagattA) isase samasta jor3a khula gaye the| ( Ama gamallaka bhUyA) yaha kacce miTTI ke zaravAke samAna ho gai thii| (akaya puNNa jaNamaNoraho viva ) akRta puNya vAle manuSya ke manoratha ke samAna yaha niSphala bana gaI thii| (ciMtijjamANa guruI ) maiM isa Apatti ko aba kaise pAra karU~gI isa ciMtA se hI mAnoM yaha bahuta bhArI yAvasAnI bha. paribhAsa nAmanu saTa vizeSa-trAMsu 45 Ayu tu. ( phala hatara taDataDeta phuta saMdhi vigalatalohakIliyA ) sAnA pATIyAyAna meM bIjAnI sAthe tene sAMdhA meLavavA je lokhaMDanA meTA khIlAo kAmamAM levAya che te badhA pATiyAe jyAre judA judA thaI gayA tyAre bahAra nIkaLI AvyA utA. ( savvaMga viya bhiyA) // prabhAye nAvanA yA sevA saaNdhaay| nhA gayA . ( parisaDiyarajjU ) tenI madhI harIyA DAvA yUTI utI. ( visaratasavvagattA) tenA yA saaNdhaaye| chu| 5 gayA tA. (Ama gamallakabhUyA) te mATInI yA yAMnI sabha 24 tA. ( akayapuNNa jaNa maNorahAviva ) oI 5 hivase gaNe meya puzyanu Ama jyu nayI sevA mANusanA manAthanI ma ta ni tha tI . (citijjamANa guruI) mAvI 5ii tne| sAmanA IvI rIta 414 ? and OM mA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 573 ganaNakammagAravilaviA ' hAhAkRtakarNadhAranAvikavANijakajanakarmakaravilapitA hAhAkRtaiH hAhAkArayuktaiH karNadhAraiH niryAmakaiH, nAvikaiH potavAhakaiH, vANijakajanaiH vyApArijanaiH, karmakaraiH=bhRtyaiH vilapitA-vilApayuktA-karNadhArAdInAM hAhA kAreNa vilApaM kurvatIvetyarthaH 'NANAviharayaNapaNiyasaMpuNNA' nAnAvidhaiH ratnaiHpaNyaizca= vikrapyavastujAtaiH sampUNA-sambhRtA, bahubhiH puruSazataiH rudadbhi kRndadbhiH zocadbhiH, 'tippamANehi tepamAnaH azruNi muzcadbhiH vilapadbhiH, vilApaM kurvadbhiH, ekaM mahata 'aMtojalagayaM' antarjalagata jalamadhyasthitaM girizikharamAsAdya-saMghaTaya 'saMbhagga kavatoraNA' saMbhagnakUpatoraNA-saMbhagnaH truTitaH kUpaH kUpastambhaH-yatra sitapaTo bana gaI thI (hA hA kayakaNNadhAraNA viva vANiyagajaNakammagAra vilaviyA ) isa meM jo karNa dhAra, nAvika, vyApArijana evaM naukaracAkara baiThe hue the ve saba ke saba hAhAkAra karate hue vilApa kara rahe the- ataH aisA mAlUma hotA thA ki unake hAhAkAra vilApoM se yaha naukA svayaM vilApa kara rahI hai| (NANA viharayaNapaNiya saMpuNNA) a. neka prakAra ke ratnoM se evaM paNya dravyoM se-vikreyyavastuoM se-yaha naukA bharI huI thii| (rAyamANehiM kaMda. soya tippa0 vilavamANehiM bahUhiM purisaehiM egaM mahaM aMtojalagayaM girisiharamAsAyaittA ) rudana karanevAle, Akrandana karanevAle, zoka karanevAle, AMsuoM ko vahAnevAle aise saiMkar3oM puruSoM se bharI huI yaha naukA eka bar3e bhArI jalake bhItara rahe hue girike zikhara se TakarA gaI-TakarAte hI (saMbhaggakUvaMnI tithI te nA mAre panA2 54 5hI tI. ( hA hA kaya kaNNadhAraNa viva vANiyagajaNakammagAravilaviyA ) temAM beThelA karNadhAra, nAvika, vepArIo ane bIjA nokara cAkaro hAya, hAya, karIne vilApa karI rahyA hatA ethI ema lAgatuM hatuM ke jANe teonA viauuthI ma nA pAte vivA5 42tI na DAya! (NANAviharayaNa paNiya saMpuNNA ) as andai RtnI mana kyAnI pastumAthI 241 nA pUrepUrI sarI itI. (royamANehi kada0 soya0 tippa0 vilavamANehiM bahUhi purisaehiM egaM mahaM aMtojalagaya girisiharamAsAyaittA ) raDanArA, karuNa AkraMda karanArA, zekathI pIDAtA, codhAra AMsuo vahevaDAvanArA, vilApa karanArA evA seMkaDe mANasothI cikkAra bharelI te nAva Akhare pANInI aMdaranA ja parvata zikhara (khaDaka) sAthe athaDAI paDI ane matAMnI sAthe 4 ( saMbhaggakUvatoraNA tenA 52taso bhane tAraNa tUTa! zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 574 jJAtAdharmakathAGgasUtre badhyate saH, tathA toraNAnica truTitAni yasyAH sA tathA-'moDiyajhayadaMDA' moTitadhvajadaNDAtruTitadhvajakASThA, 'valayasayakhaMDiyA' valakazatakhaNDitA valakAnAM dIrdhadArUNAM zatAni khaNDitAni yasyAH sA, 'karakassa ' karakareti zabdaM kurvANA tatraiva samudre 'viddavaM-vilayam upagatA prAptA jale buDitetyarthaH / tataH khalu tasyAM naukAyAM midyamAnAyAM truDitAyAM satyAM bahavaH puruSAH 'viulapANiyaM vipu. lapaNita-vipulaM pracuraM paNitaM paNyadravyaM vikraya dravyam yasmin tat tAdRzaM bhANDamAdAya * aMtonalaMsi' antarjale-jalamadhye 'nimajjAviya' nimagnA: bruditA api cAbhUvan // suu02|| mUlam-taeNaM temAgaMdiyadAragA cheyA dakkhA pattaTThAkusalA mehAvI NiuNasippovagayA bahusu potavahaNasaMparAesu kayakaraNAladdhavijayA amUDhA amUDhahatthA egaM mahaM phalagakhaMDaM AsAdeMti, jaMsi ca NaM padesaMsi se poyavahaNe vivanne taMsi ca NaM padesaMsi ege mahaM rayaNadIve NAmaM dIve hotthA aNegAiM joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM aNegAiM joaNAiM parikkheveNaM toraNA ) isake kUpastabha aura toraNa bhagna ho gaye (moDiyajhayadaMDA) dhvajA daMDa TUTa gayA (valayasavakhaMDiyA) baDe 2 laMbe 2 saikar3oM kASThakhaMDita ho gaye (karakarassatattheva viddavaM uvagayA) aura yaha kara 2 zabda karatI huI vahIM para DUba gii| (taeNaM tIe NAvAe bhijamANIe bahave purisA vipulapaNiyaM bhaMDamAyAe aMtojalaMmi NimajjAviya hotthA ) isa taraha usa naukA ke DUba jAne para aneka puruSa pracurapaNya dravyavAle bhANDa ko lekara jalake bIca meM nimagna ho gaye // sUtra 2 // gayA. ( moDiyajhayadaMDA) 413 tUTarI gayo. ( valayasayakhaMDiyA ) moTo bhArata vizamaini se 31 404 tUTI gayA (karakararasa tattheva viddavaM uvagayA) ane te nAva " kara kara " zabda karatI tyAM pANImAM DUbI gaI (taeNa tIe NAvAe bhijjamANIe bahave purisA vipulapaNiyaM bhaMDamAyAe aMto jalaMmi NimajjAviya hotthA ) A rIte nAva DUbI javAthI ghaNuM mANase puSkaLa pramANamAM dravyothI bharelA vAsaNa sAthe pANImAM nimagna thaI gayA chesUtra " 2 " ! zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI a0 8 mAkandidArakacaritanirUpaNam 575 NANAdumasaMDamaMDiuddese sassirIe pAsAie 4, tassa NaM bahamajjhadesabhAe tattha NaM ege mahaM pAsAyava.sae hotthA abbhuggayamUsiyae jAva sassirIe surUve pAsAIe 4, tatthaNaM pAsAyava.sae rayaNadIve devayA nAmaM devayA parivasati pAvA caMDA ruddA sAhasiyA, tassa NaM pAsAyavaDisayasa caudisi cattAri vaNasaMDA kiNhA kiNhAbhAsA, taeNaM te mAgaMdiyadAragA taNaM phalayakhaMDeNaM uvvujjhamANA2 rayaNadIvaM teNaM saMvUDhA yAvi hotthA, tANaM te mAgaMdiyadAragA thAhaM labhaMti labhittA muhattaMtaraM AsasaMti AsasittA phalakhaMDaM visajjeMti visajitA rayaNaddIve uttarati uttarittA phalANaM maggaNagavesaNaM kareMti karittA phalAI giNhaMti giNhittA AhAti AhArittA NAlierANaM maggaNagavesaNaM kareMti karittA nAlierAiM phoDoMti phoDittA nAlieratelleNaM aNNamaNNassa gattAI abbhaMgati abbhaMgittA pokkharaNI ogAhiti ogAhittA jalamajaNaM kareMti karittAjAva paccuttaraMti paccuttarittA puDhavisilApaTTayasi nisIyaMti nisoittA AsatthA vasitthA suhAsaNavaragayA caMpAnayariM ammApiDa ApucchaNaM ca lavaNasamuddottAraM ca kAliyavAyasamutthaNaM ca potavahaNavivatti ca phalayakhaMDassa AsAyaNaM ca rayaNaddIvuttAraM ca aNucitemANA2 ohayamaNasaMkappA jAva jhiyAyenti, taeNaM sA rayaNadIvadevayA te mAgaMdiyadArae ohiNA Abhoei AbhoittA asiphalagavagahatthA sattadvatAlappamANaM uDUM vehAsaM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 576 jJAtAdharmakathAsUtre uppayai2 tAte ukkiTThAe jAva devagaIe voivayamANI2 jeNeva mAgaMdiyadArae teNeva Agacchai AgacchittA AsuruttA te mArgadiyadArae kharapharusaniravayaNehi evaM vayAsI-haM bho mAgaMdiyadArayA ! appatthiyapatthayA jai NaM tubbhe mae saddhi viulAI bhoga bhogAI bhuMjamANA viharaha to bhe asthi jIviaM, ahaNaM tubhe mae saddhi viulAI bhogabhogAI bhuMjamANA no viharaha to bhe imeNaM niluppalagavalaguliyaayasikusumappagAseNaM asiNA khuradhAreNaM asiNA rattagaMDamaMsuyAI mAuyAhi uvasohiyAI tAlaphalANIva sIsAI egate eDemi, tapaNaM te mAgaMdiyadAragA rayaNadIva devayAe aMtie soccAbhIyA karayala0 evaM japaNaM devANupiyA ! vaissasi tassa ANAuvatrAyavayaNanidese ciTTislAmo, taraNaM sA rayaNadIvadevayA te mArgAdiyadArae geNhatira jeNeva pAsAyavaDisae teNeva uvAgacchai 2 asubhapoggalAvahAraM karei 2 subhapoggalapakkhevaM karei karitA pacchA tehiM sArddhaM viulAI bhogabhogAI bhuMjamANA viharati kallA kalli ca amayaphalAI uvaNei || sU03 || , TIkA - tataH khalu tau mAkankidArakau ' cheyA' chekau caturau ' dakkhA dakSau nipuNau, 'pattaTThA ' prAptArthI -mAptaH = jJAtaH arthaH = bhAvo yAbhyAM tau 'kusalA' ' taraNaM te mAgaMdiya dAragA' ityAdi / TIkArtha - (eNaM) isake bAda ( te mArgadiyadAragA ) unadonoM mAkaMdi yadArakoM ne ki jo (chepA, dakkhA, pattaTThA, kusalA, mehAvI, niuNasippo ' taraNaM te mAgaMdiyadAragA' ityAdi // " TIartha - (taraNaM) tyAra mAha ( te mAgaMdiyadAragA ) tetheo mane bhAga hiya dvArakAe-ke jeo zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 577 kuzalau sakalakalAvijJau ' mehAvI' medhAvinau-mudhiyo NiuNasippovagayA' nipuNazilpopagatau taraNAdividyAnipuNau bahuSu anekeSu 'poyavahaNasaMparAyeSu' potavahanasaMparAyeSu = potavahanasya naukAtaraNasya saMparAyeSu = vighneSu samupasthiteSu 'kayakaraNA' kRtakaraNau kRtakAyau~ bahuzo'nubhUtasaMtaraNakAyau~, 'laddhavijayA' labdhavijayau-samudrapAragamanena prAptavijayo 'amUDhA' amUDhau-taraNAdi kriyA vivekasampannau ' amUDhahatyA' amUDhahastI-taraNakriyAkuzalahastau ekaMmahat phalakakhaNDaM kASThamayam ' AsAdeMti' AsAdayataH Alambitavantau / yasmiMzca khalu pradeze tat potavahanaM avahaNaM 'vivanne' vipanna bhagna tasmiMzca khalu tasminneva pradeze eko mahAn ratnadvIpo nAma dvIpaH 'hotyA' AsIt , sa kIdRzaH ? ityAhavagayA, bahusu potavahaNasaMparAesu kayakaraNA, laddhavijayA amUDhA, amUdahatthA egaM mahaM phalagakhaMDaM AsAdeM ti) baDe catura the, dakSa the, bhAvoM ko jAnane vAle the, sakala kalAoM ke jJAtA the, medhAvI the, taraNAdi vidyA meM viziSTa yogyatA saMpanna the, pota saMcAlana me upasthita hue vighnoM ko pAra karane vAle the, arthAt aisI sthiti meM jinhoMne saMstaraNa kArya aneka bAra abhyasta kara rakhA thA, samudrapAra karane meM jinheM vijaya milI thI, taraNAdi kriyA kA viveka jinheM bahuta acchI taraha thA, jinake hAtha tairane meM kabhI thakate nahIM the-jo taraNa kriyA meM baDe kuzala the, eka baDe bhArI kASTaphalaka khaMDa ko prApta kara liyaa| (jaMsiMca NaM padesaMsi se poyavahaNe vivanne taMsiMca NaM padesaMsi ege mahaM rayaNaddIveNAma dIve hotthA aNegAiM jINAti AyAmavikkhaMbheNaM aNegAiM jodha (cheyA, dakkhA pattaTThA, kusalA mehAvI niuNa sippovagayA bahumu potavahaga saMparAemu kayakaraNA, laddhavijayA amUDhA amUDhahatthA egaM mahaM phalaga khaMDaMAsAdeMti khUba ja catura hatA. dakSa hatA, bhAvane jANanArA hatA, badhI kaLAomAM niSNAta hatA, meghAvI hatA, taravA vagerenI kaLAomAM nipuNa hatA, pita saMcAlanamAM vacce AvI paDelA vidane dUra karI zakavAnI zakti dharAvatA hatA eTale ke evI paristhitimAM paNa hiMmata na hAratAMgame te rIte tarIne paNa samudra pAra karavAmAM zaktizALI hatA. taravAnI kriyAmAM jeo vizeSa kuzaLa hatA, taratI vakhate paNa jemanA hAthe koI paNa sthitimAM thAkatA ja nahi. taravAmAM jeo khUba ja kuzaLa hatA-eka meTA lAkaDAnA pATiyAne pakaDI lIdhuM (jaMsiM ca NaM padesasi se poyavahaNe viznne taM si ca NaM padesasi egemahaM rayaNaddIve NAmaM dIve hotthA, aNegAI joaNAI parikkheveNaM NANA dumasaMDamaMDiuddese sassirIe pAsAie 4) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 578 jJAtAdharmakathAGgasUtre 'aNegAI' ityAdi-anekAni yojanAni AyAmaviSkambheNa dairdhyapariNAhena, anekAni yojanAni parikSepeNa-paridhinA, nAnAdrumapaNDamaNDitoddezaH anekavanaSaNDamaNDitapradezaH sazrIkaH-zobhAsampannaH, prAsAdIya?-manaH prasannatA hetutvAt , darzanIyaH netrAhAdakatvAt , abhirUpaH apUrvasaundaryavattvAt , pratirUpaH-prazastAkRtikatvAt / tasya khalu dvIpasya bahumadhyadezabhAge-madhyasthale tatra khalu eko mahAn prAsAdAvataMsakA zreSThamAsAdo aasiit| sa kIdRzaH 1 ityAha-'abbhugaya ! ityAdi -'adhbhugayaM ' abhyudgataH vizAlaH 'Usiyae' ucchritakA gaganatalasparzI yAvat sazrIkaH-surUpaH-zobhanAkAraH prAsAdIyaH 4 / tatra khalu prAsAdAvataMsa ke ratnadvIpadevatA nAma devatA 'rayaNAdevI' iti prasiddhA devI parivasati-nivAsaM NAI parikkheveNaM NANAdumasaMDamaMDiuddese sassirIe pAsAie 4 ) jisa pradeza meM vaha potavahana bhagna huA thA, usI pradeza meM eka bar3A bhArI ratnadvIpa nAma kA dvIpa thaa| isakA AyAma aura viSkaMbha aneka yojana kA thaa| paridhi bhI isakI aneka yojana kI thii| nAnA prakAra ke vRkSoM ke samUha se isa kA bhItarI bAhirI pradeza harA bharA banA huA thaa| yaha dIpa bahuta hI zobhAsaMpanna thaa| mana ko prasanna karanevAlA thaa| darza. nIya thaa| tathA apUrva saundarya se yukta thaa| evaM AkRti meM bhI yaha bar3A abhirAma thaa| (tassa NaM bahumajjhadesabhAe tatthaNaM ege mahaM pAsA. yava.sae hotthA-anbhuggayamUsiyae jAva sassirI e surUve pAsAIe 4) isa dvIpa ke ThIka madhya bhAga meM eka vizAla zreSTha prAsAda thA! yaha bahuta adhika U~cA thaa| apanI U~cAI se yaha AkAza taka ko sparza karatA thaa| bahuta sundara thaa| darzanIya Adi vizeSaNoM vAlA thaa| (tattha NaM nAva jyAM DUbI hatI tenI AsapAsanA pradezamAM eka bahu moTo radvIpa nAme dvIpahato. A dvIpane AyAma ane viSkabha ghaNuM ja sudhI vistAra pAmela hato. A dvIpanI paridhi paNa ghaNuM ja sudhInI hatI. ghaNuM jAtanA vRkSonA samUhathI te dvIpane aMdara ane bahArane bhAga lIlo chama dekhAtuM hatuM. te dvIpa khUba ja suMdara hatA. manahara hato, manane prasanna kare te hato, darzanIya hate. apUrva sauMdaryathI te yukta hatuM temaja AkAramAM paNa te atyaMta suMdara hatA. ( tassa NaM bahumajjhadesabhAe tatthaNaM ege mahaM pAsAyava.sae hotthA-anbhuggaya mUsiyae jAva sassirIe surUve pAsAIe 4 ) te dvIpanI vacce eka vizALa uttama mahela hatuM. te khUba ja UMce hato. pitAnI UMcAIthI te AkAzane paNa sparzate hatuM te khUba ja suMdara hate. darzanIya vagere vizeSatAothI yukta hate. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 579 karoti / sA kIdRzI ? ityAha-pAvA' ityAdi-pAvA' pApA-pApakarmakI sa caNDA=atyantakopazIlA, raudrA-hiMsAdikrUrakarmakAriNI, sAhasikA avicArya kAriNI / tasya khalu prAsAdAvataMsakasya caturdikSu catvAro vanaSaNDA Asan , te kIdRzAH ? ityAha-'kiNhA' ityAdi-kRSNA: nUtanameyavarNAH, kRSNAcabhAsA:= atiharitatvenAvabhAsamAnakRSNakAntayaH, ityAdi / tataH khalu tau mAkandikadArako tena phalakadaNDena ' uvvujjhamANA 2 ' uduhyamAnau 2 uparijale vahantau 2 tarantau2, ratnadvIpAnte khaluratnadvIpasamIpe ' saMbuDhA' saMvyUDhau-samAgatau cApyAstAm / tataH khalu tatra tau mAkandikadArako 'thAhaM ' stAgha-samudratalaM labhete-pAdAbhyAM spRSTavantau labdhvA muhUrtAntaram antarmuhUrttam Azvasta vizrAmaM kurutaH, Azvasya pAsAyava.sae rayaNaddIve devayA nAma devayA parivasati, pAvA, caMDA ruddA, sAhasiyA tassa NaM pAsAyaDiMsayassa caudisiM cattArivaNasaMDA kiNhA, kiNhAbhAsA, taeNaM te mAgaMdiyadAragA teNaM phalayAkhaMDeNaM uvyu jjhamANA 2 rayaNadIvaMteNaM sabUDhA yAci hotthA ) usa zreSTha prAsAda meM ratna dvIpa devatA nAma kI eka devI ki jisa kA prasiddhanAma 'ratnadevI' "aisA thA" rahatI thii| yaha atyaMta pApakarma karatI thI, sadA gusse meM bharI rahatI thI, hiMsAdikrUrakarma karane meM bar3I nipuNamati thI-jo mana meM AtA vahI kara DAlatI thii| usa zreSTha prAsAda kI cAroM dizAoM meM cAra vanakhaNDa the| ve navIna meMgha ke varNa samAna kAle the aura sadA hare bhare rahane ke kAraNa inakI kAMti bhI kAlI hI nikalatI thii| ye donoM mAkaMdI dAraka usa phalaka khaMDa kI sahAyatA se jala para-tairate hue-usa ratnadvIpa ke (tatthaNaM pAsAyavaDeMsae rayaNadIve devayA nAma devayA parivasati, pAvA caMDA ruddA sAhasiyA tassaNaM pAsAyavaDiMsayassa caudisiM cattAri vaNasaMDA, kiNhA kiNhAbhAsA, taeNaM te mAgaMdiyadAragA teNaM phalayakhaMDeNaM undhujjhamANA 2 rayaNadIvaM teNaM saMbUDhA yAvi hotthA) te zreSTha mahelamAM ratnadIpa devatA nAmanI eka devI-ke je "rayaNa devI" nAme prasiddhi pAmelI hatI-rahetI hatI. haMmezA te gussAmAM ja rahetI hatI. te hiMsA vagere kUra karmo karavAmAM khUba ja catura hatI. te IcchA mujaba AcaraNa karatI hatI. te uttama mahelanI cAre dizAo tarapha cAra vanakhaDe hatA. teo navA vAdaLanA raMganA jevA zyAma hatA ane hamezAM lIlA chama rahevA badala temanI kAMti paNa zyAma raMganI ja hatI. baMne mArkadI dAraka lAkaDA upara taratA taratA ratna dvIpanI pAse AvI pahoMcyA hatA. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre phalakakhaNDa 'visajjeti' lisarjayataH parityaktapantau, visRjya ratnadvIpam uttarata:prAptau uttIrya-prApya phalAnAM mArgaNagaveSaNaM kurutaH itastataH phalAni gaveSitavantau, kRtvA phalAni gRhItaH, gRhItvA AhArataH bhuktavantau, tadanu nAlikerANAM mArgaNagaveSaNaM kurutaH, kRtvA nAlikerANi sphoTayataH, tataH nAlikeratelena anyonyasya pAsa meM A phuNce| (taeNaM te mAgaMdiyadAragA thAhaM labhaMti, labhittA muhutaMtaraM AsasaMti, AsasittA phalagakhaMDaM visajjeMti,visajjittArayaNaddIvaM uttarati, uttarittA phalANaM maggaNagavesaNaM kareMti ) vahAM Ate hI unheM sthala mila gayA-thAha milate hI unhoMne vahAM eka muhUrta taka vizrAma kiyA, vizrAma karake phira usa kASTha khaMDa ko chor3a diyaa| chor3a karake phira ve donoM ratnadvIpa meM utara-gaye-vahAM jAkara unhoMne phaloM kI idhara udhara mArgaNAgaveSaNA kI-(karittA phalAI giNhati, giNhittA AhA. reMti AhArittA NAlierANaMmAgaNagavesaNaM kareMti, karittA nAlierAI phoDeMti, phoDittA nAlieratelleNaM-aNNamANNassa gattAiMabhaMgeti, a. bhaMgittA pokkharaNI ogAhiMti, ogAhittA jalamajjaNaM kareMti, karittA jAva paccuttaraMti,paccuttarittA puDhavisilApaTTayaMsi nisIyaMti nisIhattA AsatthA vIsatthA) mArgaNA gaveSaNA karane se unheM phala mila gye| milate hI unhoMne unakA AhAra kiyaa| jaba unakA peTa acchI taraha bhara cukA taba phira unhoMne nArikela phaloM kI-nAriyaloM kI talAza (taeNaM te mAgaMdiyadAragA thAhaM labhaMti, labhittA muhattaMtaraM AsasaMti, AsasittA phalagakhaMDaM visajjeti, visajjittA rayaNadIvaM uttaraMti uttarittA phalANaM maggaNagavesaNaM kareMti) tyAM pahoMcatAM ja teone sthaLa maLI gayuM, sthaLa maLatAM ja teoe eka muhurta tyAM visAme lIdhe ane tyAra pachI lAkaDAne cheDI dIdhuM. pANI mAMthI teo baMne ratna dvIpamAM AvyA ane Ama tema phaLa zodhavA lAgyA. (karittA phalAiM giNhaMti, giNhittA AhAreMti AhArittA NAlierANaM maggaNagaveSaNaM kareMti karittA nAlierAiM phoDeMti phoDitA nAlieratelleNaM aNNamaNNassa gattAI abhaMgeti abhaMgittA pokkharaNI ogAhiti, ogAhittA jalamajjhaNaM kareMti, karittA jAva paccuttaraMti, paccuttarittA puDhavisilApaTTayaMsi nIsIyaMti, nisIittA AsatthA vIsatthA ) zodha karatAM karatAM temane phaLo maLI gayAM. temaNe phaLane AhAra karyo jyArephaLanA AhArathI teo dharAI gayA tyAre nALiyeranA phaLanI zodha karavA lAgyA. Akhare nALiyeranAM phaLe teoe meLavyAM ane tene pheDIne aMdarathI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandiyadArakacaritanirUpaNam 581 parasparasya 'gattAI' gAtrANi aGgopAGgAni abhyaJjayataH mardayataH, tadanu puSkariNIM-bApI avagAhete antaH pravizataH, avagAhya jalamajjanaM snAnaM kurutaH, kRtvA yAvat pratyuttarataH vApIto bahinismRtau, pratyuttIrya-bahinissRtya pRthivI zilApaTTe niSIdataH upaviSTau, niSadha 'AsatthA ' Asvasthau ISatsvasthau / vIsasthA' visvasthau ramaNIyanirbhayasthAnaM matvA vizeSeNa vizrAmaM prAptau mukhAsanavaragatau-mukhadAsane samupaviSTau santau campAnagarIm , ambApitrA pRcchanam=samudottaraNaviSaye taniSedhe'pi dvitrivAraM tadAjJAyAcanaMca, lavaNasamudrottAraM ca, kAlikAvAtasamutthAnaM kI-talaza karane para ve bhI unheM mila gaye / milate hI unhoMne unheM phor3A -phoDa kara unameMse tela nikAlA-telanikAla kara paraspara meM unheMne eka dUsareke zarIra para usase mardana kIyA-mardana karaneke bAda phirave puSkariNI meM praviSTa hue-praviSTa hokara usameM unhoM ne snAna kiyA snAna karake phira ve usase Upara aaye| Upara Akara pRthivI zilApaTTaka para baiTha gye| baiThakara ve vahAM azvasta bne| bAda meM (suhAsaNavaragayA) sukhada Asana se baiTha kara una donoM ne ( caMpAnayariM ammApiu ApucchaNaM lavaNasamu hottAraNaM ca kAliyavAyasamutthaNaM ca pota vahavivattiMca phalayakhaMDassa AsAyaNaca rayaNaddIbuttAraM ca aNuciMte mANA 2 ohayamaNasaMkappA jAva jhiyAyeMti ) caMpAnagarI kA mAtA pitA se pUchane kA-lavaNa samudra ki yAtrA karane ke viSaya meM pUchane para aura unake niSedha karane para punaH dubArA tibArA unase AjJA prApta karane kA-lavaNa samudra meM utarane kA kAlikA vAyu ke utthAna kA potake DUba jAnekA phalaka khaMDa kI prApti tela kADhIne khUba ja sarasa rIte eka bIjAnA zarIre tela cALavA lAgyA. kharekhara telanI mAliza karIne teo puSkariNImAM utaryA ane utarIne teoe nAna karyuM snAna karIne teo bahAra AvyA ane eka zilA upara besI gayA. tyA mesIna tamA mAzvasta vizvasta manyA mane tyA2 5chI (suhAsaNa vara gayA ) subhAsana pU mesIna teso bhane (caMpAnayariM ammApiuApacchaNaM lavaNasamuddottAraNaM ca kAliya vAya samutthaNaM ca potavahaNavivattiM ca phalayakhaMDassa AsAyaNaM ca rayaNadIvuttAraM ca aNuciMtemANA 2 ohayamaNasaMkappA jAva jhiyAyeti caMpA nagarIne, lavaNa samudranI yAtrA karavA mATe mAtApitAe cakakhI nA kahevA chatAM be traNa vakhata tenI teja vAta temanI sAme mUkIne AjJA meLavavAne, lavaNuM samudramAM yAtrA karavAne, akALe vAvAjhoDAthI nAva DubI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 582 jJAtAdharmakathAGgasUtre ca, potavahanavipattiva, phalakakhaNDasyA''sAdanaM svIkaraNaMca, ratnadvIpottAraMca 'aNuciMtemANA' anucintayantau-punaH punaH smarantau ' ohayamaNasaMkappA' apahatamanaH saMkalpau ArtadhyAna sampannau yAvat 'jhiyAeMti' dhyAyataH pUrvavRttAnta smRtavantau / tataH khalu tasmin samaye sA ratnadvIpadevatA tau mAkandikadArako 'ohiNA' avadhinA=avadhijJAnena 'Abhoei' Abhogayati-pazyati, AbhogayitvA dRSTvA 'asiphalagavaggahatthA' asiphalakavyagrahastA-asinA tIkSNakhaDgena phalakena='DhAla' iti prasiddhena vyagrau = caJcalau hastau yasyAH sA tathA, sattatAlappamANaM' saptASTatAlapramAga, saptASTatADavRkSaparimitam , ' uDUM' Urdhvam-arvabhAgaM 'vehAsaM' vaihAyasaMgaganasambandhikam-atyuccairAkAze 'uppayai' utpatati, ucchalati, utpatya tayA prasiddhayA utkRSTayA yAvad devagatyA ' vIivayamANI' vyativrajantI 2 = kA aura usake sahAre se ratna dvIpameM Akara utara jAnekA bAra2 vicAra-smaraNa kiyaa| smaraNa karate 2 apane manoratha kI pUtti na honeke kAraNa ve donoM Ata dhyAna me par3a gaye / (taeNaM sA rayaNaddIvadevayA te mAgadidArae ohiNA Abhoei, AmoittA asiphalagavaggahatyA sattaTutAlapamANaM uDUM vehAsaM uppayai 2 tAhe ukkiTThAe jAva deva gaIe vIivayamANI 2 jeNeva mAgaMdiyadArae teNeva Agacchai, AgacchittA AsurUttA te mAgaMdiyadArae kharapharusanihuravayaNehiM evaM bayAsI) itane meM usa ratnadIpakI devI ne una donoM mAgaMdidArakoM ko apane avadhijJAna se dekhA-dekha kara vaha talavAra aura DAla ko hAthoM meM lekara AkAza meM sAta ATha tAla vRkSa pramANa Upara taka uchalI uchala kara phira vaha usa utkRSTa deva saMbaMdhi gati se zIghratA pUrvaka calatI 2 javAno, lAkaDuM meLavIne tenI sahAyathI taratAM taratAM ratnadvIpamAM AvIne utaravA sudhIne vAraMvAra teo vicAra karavA lAgyA. A badhI ghaTanAonuM teo smaraNa karavA lAgyA. Ama smaraNa karatAM karatAM jayAre potAne manera saphaLa thatA na joyA tyAre teo ArtadhyAnamAM DUbI gayA. (taeNaM sA rayaNadIvadevayA te mAgaMdidArae ohiNA abhoe i, abhoittA asiphalagavaggahatthA sattadrutAlapamANaM uDUM vehAsaM uppayai 2 tAhe ukiTThAe jAva devagaIe vIkSyamANI 2 jeNeva mAgaMdiyadArae teNeva Agacchai, AgacchittA AsurUttA te mAgaMdiyadArae kharapharusa niTTuravayaNehiM evaM vayAso) eTalAmAM te ratna dvIpanI devIe te ane mArkadI dArakone pitAnA avadhijJAnathI joI lIdhA ane joIne te taravAra ane DhAla hAthamAM laIne AkAzamAM sAta ATha tAla vRkSa pramANa upara uchaLI ane tyArabAda te zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidAra kacaritanirUpaNam 583 6 , zIbhramabhigacchantI yatraiva mAkandikadArakau tatraivopAgacchati, upAgatya ' Asu. rutA ' AzuruptA = zIghraM kruddhA satI tau mAkandikadArakau kharaparupa niSThuravacanaiH = karkaza kaThora rUkSavacanairevamavAdIt -' haMbho' iti sagarva mAmantraNam, haMbho mAkandikadArakau / yuvAm 'appatthiyapasthayA ' amArthimArthako = maraNavAJchakau rataH, yadi khalu yuvAM mayA sArddhaM vipulAn bhogabhogAn = zabdAdiviSayAn bhUJjAnau viharataM to' tadA 'bhe' yuvayorubhayorasti jIvitam, atha khalu yuvAM mayA sArddhaM vipulAn bhogabhogAn bhuJjAnau no viharantaM ' to ' tadA ' bhe' yuvayordvayorapi anena ' nIluppalagavalaguliya-- aya sikusumappagAseNa ' nIlotpalagavalagulikA * tasIkusumaprakAzena - nIlotpalaM = nIlakamala, gavalaM = mahiSazRGga, gulikA = nIlI 'gulI' iti prasiddhA, atasIkusumam -'alasI' iti prasiddha dhAnyavi jahAM ve donoM makaMdI sArthavAha ke dAraka the vahAM AI vahAM Akara vaha krodha se krodhita huI aura una mAkaMdIdArakoM se karkaza kaThora evaM rUkSa vacana bolatI huI isa prakAra kahane lagI- ( haM bho mAgaMdidArayA ! apasthaya patthiyA jaINa tumbhe mae saddhiM viulAI bhoga bhogAI bhuMja mANA no viharaha to bhe imeNa nIluppalagavalaguliyaayasiyakusuma bhAseNa asiNA khuradhAreNa asiNA raktagaMDamaMsuyAI mAuyAhi ubasohiyAI tAla phalANIvasI sAiM egaMte eDemi ) are AM mAgaMdI kedArako ! mAlUma par3atA hai ki tuma donoM aprArthita mRtyu ke prArthakabAcchaka bana rahe ho - / yadi tuma loga mere sAtha vipula zabdAdi viSayoM ko bhogI taba hI tuma donoM kA jIvana surakSita baca sakatA hai yadi mere sAtha vipula zabdAdi viSayoMko nahIM bhoga sakate ho to dekho-nIla utkRSTa devanI gatithI jhaDapathI cAlatI cAlatI jyAM tee ane mAkaDhI sArthavAhanA putra hatA tyAM AvI paheAMcI. ane karkaza-kaThora temaja rukSa vacaneAnA prayAga karatI mAkaDhI dvArakAne A pramANe kahevA lAgI ke ( haM bho mArgadidArayA ! apatthiyapatthiyA jaNaM tumbhe mae saddhiM biulAI bhogAI bhujamANA no viharaha to bhe imeNaM nIluppalagavalaguliya ayasiya kusumapagAse NaM asiNA khuradhAreNaM AsiNA rattagaMDa maMsuyAI mAuyAhi uvasohi yAI tAla phalANIva sIsAi egaMte eDemi ) are e mArkadI dArakA ! mane lAge che ke tame aprArthita mRtyune IcchI rahyA che. have jo tame mArI sAthe rahIne puSkaLa pramANamA zakhvAdi viSayAne bhAgavavA mATe taiyAra thAe tA ja tamAruM jIvana khacI zake tema che, jo tame mArI sAthe zabda vagere viSayAne bhAgavAmAM asamartha he te zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 584 jJAtAdharmakathAGgasUtre zeSapuSpaM, tadvat prakAza atizyAmavarNoM yasya sa tathA, tena 'khuradhAreNa ' kSura. dhAreNa kSuravattIkSNadhAreNa 'asiNA' asinA-khagena 'rattagaMDamaMsuyAI' raktagaNDazmazruke raktau-taruNAvasthatvena lAlimAyuktau gaNDau-kapolo, zyAmAni zmazrUNi ca yayoste, 'mAuyAhi ' mAtRkAbhyAM svasva mAtRbhyAM ' utrasohiyAiM ' upazobhite zrRGgArArthasamAracitakezavezavAdapUrvazobhAsampanne 'sIsAI' zIrSa ubhayomastako 'tAlaphalANIva' tADaphaleiva chitvA ekAnte -- eDemi prakSipApi / tataH khalu tau mAkandikadArako ratnadvIpadevatayA antike etadvacanaM zrutvA bhItau karatalapari. kamala, mahiSa zRMga, nIlI, alasI puSpa ke samAna atizaya zyAma varNa vAlI isa talavAra se ki jo churA kI dhAra ke samAna tIkSNa dhAra vAlI hai tuma donoM ke mastakoM ko ki jo tarUNAI se lAla hue kapoloM se yukta haiM, tathA apanI 2 jananiyoM-mAtAoM-dvArA jina para zobhA nimitta samAracita kezaveza se apUrva saudarya vAlA hai, tADa phala ke samAna kATakara ekAnta sthAna meM pheMkadgI (taeNate mAgaMdiya dAragA rayaNadIva devayAe aMtie soccA bhIyA karayala * evaM jaNNaM devANu ppiyA ! vaissasi tassa ANA uvavAyavayaNaniddese cihissAmo-taeNaM sA rayaNaddIvadevayA te mAga diyadArae gehati, 2 jeNeva pAsAyava Disae teNeva uvAgacchai 2 asubha poggalAvahArakarei 2 subhapoggala pakkhevaM karei karittA pacchAte hiMviulAI bhogabhogaI bhuMjamANi viharai kallAkalliM ca amaya phalAI uvaNei ) isa prakAra ve donoM mAkaMdo dAraka jue nIlakamaLa, mahiSazRMga, nIlI aLazInA puSpanI jema khUbaja zyAma raMgavALI A taravArathI-ke je charAnI dhAranA jevI tIkSaNa dhAravALI che-tamArA baMnenA mAthAo ke jeo javAnIthI lAla lAla thayelA kapalevALA che, kALI dADhI ane mUchothI zobhI rahyA che temaja potapotAnI mAtAo vaDe keza vinyAsa karavAthI apUrva sauMdaryathI jeo dIpI rahyA che tADaphaLanI jema kApIne huM nirjana sthAna phekI daIza (taeNaM te mAgadiyadAragA rayaNadIva devayAe aMtie socA bhIyA karayala. evaM jaNNaM devANuppiyA ! vaissasi tassa ANA uvavAyavayaNanidese cihissAmo taeNaM sA rayaNadIvadevayA te mAgaMdiyadArae gehati 2 jeNeva pAsAyavaDisae teNeva uvAgacchai 2 asubhapoggalAvahAraM karei 2 subhapoggalapakkhevaM karei karittA pacchAehiM viulAI bhoga bhogAI muMjamANI viharai kallAkalli ca amayakalAiM uvaNei) zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam gRhItaM ziraAvarta dazanakhaM masta ke'JjaliM kRtvA evamavAdiSTAm-ebaMca yaM khalu kazcitpreSyANAmapi preSyaM he devAnupiye ! tvamasmadarthaM vadiSyasi yaduta 'yuvayorayamArAdhyaH' iti, tadA ' tassa' tasyApi ' ANAuvavAyavayaNaniddese' AjJopapAtavacananirdeze-AjJA-vidheyatayA''dezaH, upapAta: sevA, vacanam aniyata Adezaeva nirdezaH=niyatArthamuttaram , eteSAM samAhAraH, tatra sthAsyAvaH-upasthAsyAvaH kiM punarbhavatyAH ? tvadanumatyA tava dAsAnudAsasyApi dAsatvaM svIkariSyAva iti bhAvaH / tataH khalu sA ratnadvIpadevatA tau mAkandikadArako gahAti, gRhItvA yauva svasya mAsAdAvataMsakA pradhAnavAsa bhavanaM tavopAgacchati, upAgatya tayoH zarIre azubhapuGgalApahAraM karoti, kRtvA zubha pudgalamakSepaM karoti kRtvA pazcAt tAbhyAM rayaNa devI ( ratnadvIpadevI ) ke vacana sunakara bhayabhIta ho gaye / pazcAt unhoM ne donoM hAthoMkI aMjali banAkara aura use apane mastaka para rakhakara usase aisA kahA-he devaanupriye| ApakA yadi koI naukara kA bhI naukara hogA aura Apa usakI sevA karaneke liye bhI hamase kaheMgI-to hama usakI bhI AjJA sevA, Adeza aura nirdeza karane ke liye kaTibaddha haiM-to phira ApakI sevA karane Adi kI to bAta hI kyA hai| ___ ApakI AjJA se to hama Apake dAsoM ke bhI dAsoM kI dAsatA svIkAra karane ke liye taiyAra hai / to phira ApakI dAsatA ke liye to kahanA hI kyA hai / isa prakAra mAkaMdI-dArakoM kI bAta sunakara usa rayaNAdevI ( ratna dvopa devI ) ne unheM apane sAtha liyA aura lekara baha apane zreSTa prAsAda meM AgaI / vahAM Akara usane una donoM ke zarIra meM se azubha pudgaloM ko dUra kiyA aura zubha pudgaloM ko DAla diyaa| caNAdevInA vacano sAMbhaLIne bane mArkadI dArake bhayabhIta thaI gayA. teo baMne hAthanI aMjalI banAvI ane tene mastake mUkIne A pramANe kahyuM ke he devAnupriye ! tamArA nekara ne paNa koI nekara hoya ane tame amane tenI nekarI paNa karAvazo te ame tenI paNuM AjJA, Adeza ane hukama pramANe anusaravA taiyAra chIe te tamArI sevAnI vAta ja zI kahevI ? tamArA hakamathI te ame tamArA dAsenA dAsenI dAsatA svIkAravA taiyAra chIe, te tamArI dAsatA mATe have amAre kahevAnuM ja zuM rahe? A pramANe mArkadI dArakonI vAta sAMbhaLIne yaNa devI ( ratna dIpa devI) e teone pitAnI sAthe lIdhA ane laIne te pitAnA eka sauthI sArA mahelamAM gaI. tyAM jaIne teNe temanA zarIramAMthI azubha pudgale dUra karyA ane zubha zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ D jJAtAdharmakathAGgasUtre sAI vipulAn bhogabhogAn-zabdAdiviSayAn bhujAnA viharati Astesma, 'kallAkalliMca' kalyAkalyi-pratidinaM ca amRtaphalAni-amRtatulyaphalAni 'uva i' upanayati AnIya dadAti, tau ca pratidinaM tAni phalAni bhuJjAnau tayA sAdhaM kAmabhogAn sevamAnau tiSThataH itibhAvaH // mU03 // mUlam-taeNaM sA rayaNadIvadevayA savayaNasaMdesaNaM suTrieNaM lavaNAhivaiNA lavaNasamudde tisattakhutto aNupariyaTTiyavvetti jaM kiMci tattha taNaM vA pattaM vA ka; vA kayavaraM vA asuI pUtiyaM durabhigaMdhamacokkhaM taM savvaM AhuNiyara tisattakhutto egate eDeyavaMtikaNiuttA, taeNaM sA rayaNaddIvadevayA te mAgaMdiyadArae evaM vayAsI-evaM khalu ahaM devANuppiyA ! sakka0 suTieNaM taM ceva jAva NiuttA, taM jAva ahaM devA0 ! lavaNasamudde jAva eDemi tAva tubbhe iheva pAsAyavaDisae suhaM. suheNaM abhiramamANA ciTTaha, jai NaM tumbhe eyaMsi aMtaraMsi uvviggA vA ussuyA vA uppuyA vA bhavejjAha to NaM tunbhe puracchimillaM vaNasaMDaM gacchejjAha, tatthaNaM do UU sayA sAhINA taM jahA-pAuse ya vAsAratteya,-(gAhA) tattha u kaMdalasiliMdhadaMto NiuravarapupphapIvarakaro / kuDayajjuNaNIvasurabhidANo pAusaupazcAt una donoM ke sAtha vipula bhoga bhogoM-zabdAdi viSayoM ko -bhogane lagI / pratidina vaha unheM amRta phaloM ko lAkara detI aura ve donoM unheM khAte / isa prakAra ve donoM sArthavAha dAraka usake sAtha vahAM kAmabhogoM ko bhogate hue rahane lage / "sU03" pudgalene mUkI dIdhA. tyAra pachI rayaNa devI teo baMnenI sAthe vipula kAma bhego zabda vagere viSane upabhoga karatI rahevA lAgI. haMmezA te teo baMnene amRta phaLe lAvIne ApatI ane teo paNa phaLe khAtA. A rIte baMne sArthavAha putra tenI sAthe kAma bhogo bhogavatAM rahevA lAgyA. A sUtra 3 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 587 Ugayavaro sAhiNo // 1 // tattha ya-suragovamaNivicitto daddura kularasiyaujjhararavo / barahiNaviMdapariNaddhasiharo vAsAratto uUpaLavato sAhiNo // 2 // tatthaNaM tumbhe devANuppiyA ! bahusu vAvIsu ya jAva sarasarapaMtiyAsu bahusu AlIgharaesu ya mAlIgharaesu ya jAva kusumagharaesu ya suhaM suheNaM abhiramamANA viharejjAha, jaiNaM tunbhe etthavi uvviggA vA ussuyA vA uppuyA vA bhavejjAha to gaM tubbhe uttarilaM vaNasaMDaM gacchejAha, tattha NaM do UU sayA sAhINA taM0 saradoya hemaMto ya, tattha u saNasattavaNNakauo niilpplpumnlinnsiNgo| sArasacakkavAyaravitaghoso sarayaUUgovatI sAhINo // 1 // tattha ya siyakuMdadhavalajoNho kusumitaloddhavaNasaMDamaMDalatalo / tusAradagadhArapIvarakaro hemaMtaUUsasI sayA sAhINA // 2 // tatthaNaM tubbhe devANupiyA! vAvIsu ya jAva viharejAha, jaiNaM tubbhe tatthavi uThivaggA vA jAva ussuyA vA bhavejjAha to gaM tubbhe avarillaM vaNasaMDaM gacchejjAha, tatthaNaM do UU sAhINA, taM jahA vasaMte ya gimhe ya, tattha u sahakAracAruhAro kiMsuyakaNNiyArAsogamauDo / UsitatilagavaulAyavatto vasaMtauUNaravatI sAhINo // 1 // tattha ya pADalasirIsasalilo maaliyaavaasNtiydhvlvelo| sIyalasurabhi anilamagaracario gimhaUUsAgaro sAhINo // 2 // tattha NaM bahusu jAva viharejAha, jai NaM tumbhe devA0 ! tattha vi ubviggA ussuyA bhavejjAha tao tubbhe jeNeva pAsAyavaDisae teNeva uvAgacchejjAha, mamaM paDivAlemA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 - jJAtAdharmakathAGgastre NAra ciTrejjAha, mANaM tubbhe dakkhiNilaM vaNasaMDaM gacchejAha, tatthaNaM mahaM ege uggavise caMDavise ghoravise mahAvise aikAya mahAkAe jahA teyanisagge masimahisAmUsAkAlae nayaNavi. sarosapuNNe aMjaNapuMjaniyarappagAse rattacche jamalajuyalacaMcalacalaMtajIhe dharaNiyalaveNibhUe ukkaDaphuDakuDilajaDilakakkhaDavi. yaDaphaDADovakaraNadacche logAhAradhammamANadhamadhameMtaghose aNAgaliyacaMDativvarose samuhiM turiyaM cavalaM dhamadhamaMtadiTTIvise sappe ya parivasati, mANaM tubhaM sarIraMgassa vAvattI bhavissai, te mAgaMdiyadArae doccaMpi taccaMpi evaM vayai vaittA veubviyasamugyAeNaM samohai samohaNittA tAe ukiTAe lavaNasamuI tisattakhutto aNupariyaTTeyaM payattA yAvi hotthA // sU04 // TIkA-'taeNaM sA' ityAdi / tataH khalu sA ratnadvIpadevatA-ratnadvIpadevI ' sakavayaNasaMdeseNa ' zakravacanasaMdezena zakrendrAjJayA 'muTTieNaM' susthitena= musthitanAmakadevena, 'lavaNAhivaiNA' lavaNAdhipatinA-lavaNasamudrasvAminA niyutetyanvayaH niyojanaprakAramAha-lavaNasamudraH 'tisattakhutto' trisaptakRtva:-ekaviMzativAram ' aNupariyaTTiyavve' anupayaTitavyaH samantAtparibhramaNIyaH iti, "taeNaM sA rayaNa dIva devayA" ityAdi / TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (sakvayaNasaMdeseNa) devendrakI AjJAse (lavaNAhivANA ) lavaNAdhipati ( sudvieNa) susthita devane ( sArayaNadIvadevayA) usa ratnadvIpa devatA-rayaNA devI ko (lavaNasamudde tisattakkhutto aNupariyaTThiya vvetti ) lavaNasamudra ke tuma 21 bAra (taeNaM sA rayaNadIva devayA 'ityAdi // sAtha-(taeNaM) tyA2 mA4 (sakkavayaNasaMdeseNaM) hevendranI mAjJAthA (lavaNAhivaiNA) Aqya samudramA madhipati (suTieNaM) susthita heve (sA rayaNaddIvadevayA) te 2na dvIpa-devatA-2yA pIna labaNasamudde ti sattukhutto aNupariyaTTiyavvetti) kahyuM ke lavaNa samudranI cAre bAjue tame ekavIza vakhata cakkara lagAve zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 589 kimartha ? mityAha-'jaMkiMci' ityAdi / yatkizcittatra tRNaM vA, patraM vA, kASThaM vA, kacavaraM vA, azuci-viSTA, pUtikaM ardhapakkazoNitaM, durabhigaMdha-durgandhayukta vastujAtam 'acokkhaM ' acokSam apavitra tiSThati tatsarvam 'tisattakhutto' trisaptakRtvA ekaviMzativAram0 'AhuNiya 2' AdhUya 2 apanIya 2 ekAnte 'eDeyavvaM ' tyaktavyam iti kRtvA itthaM kartuM 'NiuttA' niyuktA adhikRtA AjJaptyarthaH / tataH khalu sA ratnadvIpadevatA tau mAkandikadAiko evamavAdIevaM khalu devAnupiyau ! zakravacanasaMdezena musthitena0 tadeva yAvat-ahaM niyuktA, tad yAvadahaM devAnupriyau ! lavaNasamudre 'jAva' yAvat-yAvacchabdena tatra gatvA cAroM tarapha se cakkara lagAoM (jaM kiMci tatthataNaMvA pattaM vA kaI vA kayavara vA asuiM pUtiyaM durabhigaMdhamacokkhaM taM savvaM AhuNiya AhuNiya tisattakhutto egate eDeyavaMti kaTu niuttA) usameM jo kucha bhI tumheM vahAM tRNa, patra, kASTha, kUDA, viSTA ardhapaka zoNita athavA durgadhita vastu adi apavitra padArtha najara AyeM una sabako tuma ekabIsa bAra meM vahAM se haTA 2 kara ekAnta meM DAla denA " isa kAma para niyukta kiyaa| (taeNasA rayaNahIvadevayA te magaMdiyadArae evaM vayAsIevaM khalu ahaM devANuppiyA! sakka0 suhieNataM ceva jAva NiuttA) isake bAda usa ratna dvIpa devatA-rayaNA devIne una mAkaMdI dArakoM se aisA kahA-devAnu priyoM ! maiM saudharmendra kI AjJA se lavaNAdhipati susthita devake dvArA 21 bAra lavaNa sumudra ke cAro ora cakkara lagAne ke liye AjJapta kI gaI hai ataH ( taM jAva ahaM devANu * lavaNasamudde (jaM kiM ci tattha taNaMvA pattaMvA kaTuM vA kayavaraM vA asuI pUtiyaM durabhigaMdha macokkhaM taM savvaM AhuNiya AhuNiya ti khutto egaMte eDeyavvati kaTu niuttA) ane temAM game tyAM tRNa, patra, kAka, kacare, viSTA ardhapakava zANita ( lehI) athavA te dudhita vastu apavitra padArtha dekhAya to tene tame ekavIza vakhata pharatAM pharatAM tyAMthI laIne ekAMtamAM dUra pheMkI de susthita deve devandranI AjJAthI A kAma raNadevIne soMpyuM. (taeNaM sA rayaNadIvadevayA te mAgaMdiyadArae evaM bayAsI evaM khalu ahaM devANuppiyA sakka0 muTThie NaM taM ceva jAva NiuttA) tyAra pachI te ratna dvIpa devatA rayaNa devIe mArkadIdArane kahyuM ke he devAnupriye! mane saudharmendranI AjJAthI lavaNAdhipati susthita deva vaDe lavaNa samudranI cAre bAjue ekavIzavAra cakkara mAravAnI AjJA maLI che. eTalA mATe zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 590 jJAtAdharmakathAGgasUtre tRNAdikamapanIya caikAnte tyajAmi tAvad yuvAm ihaiva prAsAdAvataMsake mukhamukhe. nAbhiramamANau tiSThatam , yadi khalu yuvAm , etasminnatare 'ubviggAvA' udvi. gnauvA anAvasthAnena khinnau, 'ussuyA vA-utkaNThitau manoraJjanamanaskAvityarthaH, 'uppuyA vA' utplutau krIDotkaNThitamAnasau vA ' bhavejjAha' bhavetam yadyatrAsthAnena yuvayomanasyudvega utkaNTha krIDanecchA vA bhavet 'toNaM' tadA khalu yuvAM 'purathimillaM' paurastyaM pUrvadizAsasthitaM vanaSaNDam udyAnaM 'gacchejAha' gacchataM yuvAbhyAM ramyaM pUrvadizodyAnaM gantavyamityarthaH, yatohi tatra khalu dvau RtU sadA 'sAhINA' svAdhInau vartamAnauMstaH, tadyathA-' pAuseya vAsAratteya ' prAiva varSArAtrazca / tatra pADU-aSADha zrAvaNau varSArAtraH-bhAdrapadAzvinau, tasmin vanaSaNDe jAva eDemi-tAva tumbhe iheva pAsAyavaDisae suhaM suheNaM abhiramamANA ciTThaha jaiNaM tumbhe eyaMsi aMtaraMsi umviggA vA ussuyA vA uppuyA vA bhavejjAha toNaM tumbhe puracchimimlaM vaNasaMDaM gacchejjAhamaiM jabataka 21vAra cakkara lagAkara vahAMke tRNa kASTha Adi dUra pheMkaneke kAmameM lagI rahUM taba taka he devaanupriyo| tuma donoM isI zreSTha prAsAdameM Anandase rahanA / yadi yahAM rahate2 tumhAre citta udvigna ho jAve athavA manoraMjana ke liye utkaMThita ho jAve athavA krIDAkarane ke liye lAlAyita bana jAve to tuma donoM pUrva dizA meM saMsthita udyAna meM cale jAnA ( tatthaNa do U U sayA sAhINA tajahA pAuseya vAsAratte ya) vahAM sd| do Rtue~ vartamAna rahatI haiM / ekato prAvRD Rtu dUsarI varSA rAta-ASADha zrAvaNa ye no mahine prAvRDa Rtu ke haiM-tathA bhAdrapada eva Azvina ye do mAsa (taMjAva ahaM devANu0 lavaNasamudde jAva eDemi-tAva tubbhe iheva pasAyabaDisae muhaM muheNaM abhiramamANA ciThThaha jaiNaM tumbhe eyaMsi aMtaraMsi umbiggAvA assuyA vA uppuyAtrA bhacejjAha to gaM tumbhe puracchimillaM vagasaDaM gacchejAha ) he jyAM sudhI samudranA ekavIza cakakara mArI tyAMnA tRNu kASTha vagerene dUra kekavAnA kAmamAM parovAI rahe tyAM sudhI he devAnupriye ! tame baMne Aja zreSTha mahelamAM sukhethI raheje. ahIM rahetAM je tamane kaMTALo AvavA lAge. mana tamAruM udvigna thaI jAya mane raMjana karavAnI tamArI IcchA thAya ke kIDA karavAnI utkaTa abhilASA tamArAmAM utpanna thAya te baMne pUrva dizAnA GdhAnamA 2. ( tattha NaM do U U sayA sAhoNA taM jahA pAuseya vAsA ratteya) dhAnamA 27 mezA me tu. 022 23 che. prAI tu ane bIjI varSo. aSADha zrAvaNa A mahinA prAva RtunA che ane bhAdara ane Ase A be mahinA varSA RtunA che. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI To0 a08 mAkandidArakacaritanirUpaNam 591 zrAvaNAdi mAsacatuSTayasadRzo ramaNIyaH samayaH sadA vartata itibhAvaH / atra vanaSaNDe mAikatargajasmakeNa varNyate-tatratu-tasmin 'pAusaUUgayavaro' mAikratugajavaraH 'sAhINo' svAdhInaH astistvena svAyattaH sadA vartate / sa kIdRzaH ? ityAha-'kaMdalasiliMghadaMto' kaMdalasilinghradantaH-kandalA:-nUtanalatAH, tasmadhAnAH silindhrAH ye prASi puSyanti zvetakusumayuktAzca bhavanti taeva dhavalasvasAdhAt dantA yasya sa tathoktA, punaH 'NiuravarapupphapIvarakaro' nikuravarapuSpapIvarakaraH nikuraH vRkSavizeSastasya varapuSpANi-AyAmatvena-ekaikopari nissa. tAni zuNDAkAreNa pariNatAni tAnyeva pIvaraH sthUlaH karaH-zuNDA yasya sa tthoktH| punaH 'kuDayajjuNaNIvasurabhidANo ' kuTalArjunanIpasurabhidAna:-kuTajArjunanIpavRkSapuSpANi, teSAM surabhiH sugandhaH sa evaMdAna-madajalaM yasya sa tthoktH| etAdRzo varSA Rtu gajarAjaH sadaiva tatra vartata itibhAvaH // 1 // atha varSARtuH parvata, varSA rAta ke haiN| (tatthau-kaMdalA siliMdhadaMto NiuravarapuSphapIvara karo, kuDayajjugaNIva surabhidANo pAusa UU, gayavaro sAhINo " 1 " ina cAra mahinoM meM jaisA samaya ramaNIya rahatA hai-vaisA samaya vahAM sadA ramaNIya banA rahatA hai / sUtrakAra banaSaMDa vartamAna prAvRDa Rtu kA gaja ke rUpaka se varNana karate hue kahate haiM-ki kaMdala-navIna latAe~ aura siliMdhra-jo varSA meM phUlate haiM aura phUla jinakA sapheda hotA hai -ye donoM hI jisake dAMta haiM / nikura-vRkSa vizeSa-ke uttama puSpa hI jisake pIvara zuNDAdaMDa haiM tathA kuTaja arjuna evaM nIpa vRkSoMke puSpoMkI sugaMdhi hI jisakA madajala hai aisA varSARtu rUpa gajarAja usa vanameM sadA vicaraNa karatA rahatA hai ! nikuravRkSake puSpa eka ekake Upara nikalate haiN| (tattha u kaMdalasiliMghadaMto NiuravarapuSphapIvarakaro kuDayajjuNaNI va surabhidANo pAusa U U gayavaro sAhINo // 1 // e cAra mahinAmAM vAtAvaraNa jevuM sahAmaNuM rahe che. tevuM tyAM harahaMmezA sohAmaNuM rahe che. sUtrakAra vanakhaMDamAM vartamAna pravRDu jatunuM hAthInA rUpakathI varNana karatAM kahe che ke-kaMdala-navI latAo-ane sili-ke je varSo kALamAM phUle che ane jenA phUla sapheda hoya che-A baMne ja jenA dAMte che. nikuravRkSa vizeSa-nA uttama pupa ja jenI suDeLa sUMDha che. temaja kuTaja, arjuna ane nIpa vRkSonA puSponI suvAsa ja jene mada che. varSA Rtu rUpI e gajarAja te vanamAM haMmezA vicaraNa karatuM ja rahe che. nikura vRkSanA puSpa eka ekanAu para nIkaLe che. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 592 jJAtAdharmakathAGgastre rUpakeNa varNyate -' tatthaya ' tatraca tatraiSa= vanapaNDe varSArAtraRtuparvataH svAdhIno varttata ityagreNa sambandhaH / sakIdRzaH ? ityAha- ' suragovamaNivito ' sugopamaNivicitra:- suragopAH = indragopAH varSAkAle samutpadyamAnA raktavarNA jIva vizeSAstaeva maNayaH = padmarAgAdayastairvicitraH = karburo yaH sa tathA 'daddUrakulasiyaDajjhararavo ' dadarakulara sitojjhara ravaH = dardura kulaM = maNDUkasamUhastasya rasitaM nirantaraM zabdaH, tadeva ujjhararavaH = nirjharazabdo yatra sa tathA / ' barahiNaviMda pariNaddha siharo' bandipa riNaddha zikhara:- barhivRndena = mayUrasamUhena pariNaddhAH = yuktAH vRkSAsmaeva zikharANi yatra sa tathA / etAdRzo varSAMrAtra parvatastatra sadaiva varttata itibhAvaH // 2 // tatra khalu isa liye ve laMbAI meM zuNDAdaMDa jaise pratIta hote hai / (tattha ya - suragova maNivicitto dadura kularasiya ujjhararavo barahiNaviMda pariNaddhasiharo vAsArato UU pavvato sAhINo ) isa AryA dvArA sUtrakAra varSARtu kA parvata ke rUpaka se varNana karate haiM ve kahate haiM ki varSA kAla meM indragopa nAmaka kIDA utpanna hokara idhara udhara camakate hue rAtrimeM dikhalAI par3ate haiM / so ye indragopa kIr3e hI jisa varSA Rtu rUpa parvata meM padmarAga Adi maNiyoM ke sthAnApanna haiM / tathA parvata nijharoM (jharanA) ke zabdoM vAlA hotA hai so isa varSA Rtu rUpa parvata meM dardaroM kA jo nirantara zabda hotA rahatA hai vahI mAno nirjharoM kA zabda haiN| varSA Rtu meM mayUroM se vRkSa yukta rahA karate haiM kyoM ki vRSTi hone para ve una para ur3a kara baiTha jAte haiM-so ye mayUra yukta vRkSa hI jisa varSA Rtu rUpa parvata kI cITiyAM haiN| aisA varSA rAtra rUpa parvata usa vana meM sadA kAla rahatA hai| yaha bAta una donoM sArthavAha eTalA mATe nikuravRkSanA puSpA laMbAinI dRSTie sUMDha jevA lAge che. ( tattha ya suragova maNivicitto daddUrakularasiyaujjhararatro / barahiNa vidapariNaddhasiha vAsArato UU pavvato sAhINo ) A Aryo vaDe sUtrakAra varSA RtunuMpatanA rUpakathI varNana kare che. teo kahe che ke varSAkALe indragApa nAme kIDA utpanna thAya che ane te Ama tema camakatA rAtamAM dekhAya che. A IndragApa kIDAe ja varSARtu rUpa padegtamAM padmarAga vagere maNienA rUpamAM che. parvatAmAM nirjhA ( jharaNAe ) nA dhvani thatA rahe che. te A varSARturUpa paryaMta upara deDakAonA ja nira tara zabda thatA rahe che teja jharaNAMonA zabdanA rUpamAM che. varSARtumAM vRkSe upara mArA uDI uDIne besI jAya che te! e mArA jenA upara beThAlA che evA vRkSeA ja varSARtu rUpa parvatanA zikhare che. evA varSARtu rUpI pata te vanamAM hamezA nivAsa karatA rahetA hatA. A vAta te bane sAthe vAha zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a08 mAkandidArakacaritanirUpaNam 593 yuvAM devAnupriyo : bahISu vApISu ca yAvat 'sarasarapaMtiyAsu' saraH saraH paGktikAsu parasparaM saMlagneSu bahuSu sarasu, yatraikasmAtsaraso'nyariman tasmAdaparasmin , evaM saMcaraNa paramparayodakaM saMcarati, tAsu / bahuSu 'Aligharaemu ya ' AligRheSu AliramyavanaspativizeSastasya gRheSu 'jAva' yAvat-yAvacchandena-kadalIya. heSu ca latAgRheSu ca-acchaNagRheSu ca prekSaNagRheSu ca prasAdhanagRheSu ca mohanagRheSu ca zAlA (zAkhA ) gRheSu ca jAlagRheSu ca iti saMgrahaH, kusumagRheSu-puSpagRheSu ca sukhasukhena=sukhapUrvakam ' abhiramamANA' abhiramamANau-krIDAM kurvANau viharataM-tiSThatam / putroM ko vaha rayaNAdevI samajhA rahI hai / aura sAtha meM yaha bhI kaha rahI hai ki (tatthaNaM tumbhe devANuppiyA ! bahusu vAvI su ya jAca sarasarapaMtiyAsu bahusu AlIdharaesu ya mAlIgharaesu ya jAva kusumagharaesu ya suhaM suheNaM abhiramamANA viharejjAha ) he devA. nupriyo ! vahAM tuma aneka vApikAoM meM yAvat aneka sara sara paMktiyoM meM aligharoM meM kadalI gRhoM meM latA gRhoM meM acchaNa gRhoM meM prakSaNa gRhoM meM, prasAdhana gRhoM meM, mohana gharoM meM, zAkhA gRhoM meM, jAla gRhoM meM, tathA puSpa gRhoM meM, sukhapUrvaka krIDA karate hue apane saMyama ko vyatIta karate rahanA / aneka tAlAba jahAM paMkti baddha zreNI meM sthita rahate haiM usa kA nAma sarapakti hai| ina paMkti AkAra sthita tAlAvoM meM eka eka dusare tAlAba kA jala AtA jAtA rahatA hai / ramyavanaspati vizeSa ke jo gRha hote haiM unakA nAma Ali gRha hai| (jaiNaM) yadi (tumme putrane rayaNa devI samajAvI rahI hatI-ane A pramANe AgaLa kahevA lAgI hatI ke (tasthaNaM tubbhe devANuppiyA! bahusu vAvIsu ya jAva sarasarapaMtiyAsu bahusu AlIdharaesuya mAlIghadaemaya jAva kusumadharaesuya suhaM suheNaM abhiramamANA viharejjAha) vAnupriyo ! tyAM tame l vApisa ( pA) bhAM yAvat || saraH sarapaMktio ( sarovaro ) mAM, AligharamAM, kadalIgRhomAM, latAgRhamAM, acchaNagRhamAM, prakSaNagRhamAM, prasAdhanagRhamAM, mehanagharomAM, zAkhAgRhamAM, jAlagRhamAM temaja puchapagRhamAM sukhethI krIDA karatAM pitAnA samayane pasAra karo. jyAM ghaNuM taLAve eka pachI eka Ama anukrame paMkitabaddha hoya che tenuM nAma sara: sarapaMkita che. A paMkti AkAramAM sthita taLAvamAM eka bIjAnA taLAvanuM pANI AvatuM jatuM rahe che. ramya vanaspati vizeSanA je gRha hoya cha ta mAliza 4upAya che. ( jaiNaM ) ne zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre 9 yadi khalu punaryuvAm ' tasya vi' tatrApi = pUrvadizAcanapaNDe'pi udvignau vA, utsukauvA, utpluta = krIDArthinau vA bhavataM tadA khalu yuvAM dvAvapi 'uttarillaM' uttarIyam - uttaradiksaMsthitaM vanaSaNDaM 'gacchejjAha' gacchatam yuvAbhyAM tatra gantavyamityarthaH tatra khalu dvau RtU sadA svAdhInau varttete, tadyathA - zaracca hemantazca tatra zaradaRtuH kArtikamArgazIrSarUpaH, hemantartuzca pauSamAgharUpa iti / atha zaradaRtuM vRSabharUpakeNa varNayati - tatra tu vanaSaNDe ' sarayauu govaI ' zarad RtugopatiH zarad - RturUpovRSabhaH ' sAhiNo ' svAdhInaH svAyataH sadA varttete, ityagreNa samanvayaH / sa kIdRza: ? ityAha--' saNasattavaNNakauo' sanasaptaparNakakud sanaH = valkalapadhAno vanaspativizeSaH, saptaparNaH saptacchadAbhidhavanaspativizeSaH tayo puSpANyapi etthavi uvciggA vA ussuyA vA uSpuyA vA bhavejjAha, toNaM tubhe uttarillaM vaNasaMDaM gacchejjAha, tastha NaM do UUsayA sAhINA, taM0sarado ya hemaMto ya, tattha u- saNasattavaNNakauo nIluppalapa umanaliNa si~go / sArasa cakkavAyara vitaghoso saraya UU govatI sAhINA) tuma donoMjanoM kA pUrvadizA ke vanaSaMDa meM mana na lage, citta udvigna bana jAya, manoraMjana na ho athavA aura adhika krIr3A karane ke liye mana utkaMThita bana jAya to tuma vahAM se uttara dizA meM rahe hue vanakhaMDa meM cale jAnA / vahAM sadA doRtueM vartamAna rahatI hai -1 zarada Rtu 2. hemaMta Rtu, kAtika aura mArgazIrSa ye do mahine zaradaRtu ke haiM, pauSa aura mAga ye do mahine hemantaRtu ke haiN| rayaNAdevI zaradaRtu kA vRSabha ke rUpaka se aura hemaMtaRtukA candramAke rUpakase varNana karatI huI unheM samajhAtI hai 594 ( tumbhaM etthapi ucviggA vA ussuyA vA uSyA vA bhavejjAha to tubbhe uttarillaM vaNasaMDa gacchejjAha, tattha NaM do UU sayA sAhINA taM0 sarado yahemaMto ya tattha u saNasattavaNNakauo nIluppalapaumana liNasiMgo / sArasa cakkavAyaravita ghoso saraya UU govatI sAhiNo ) pUrva dizA taraphanA vanakhaMDamAM tamane gamatuM na heAya, citta udvigna thaI jatu lAgatu hoya, tyAM tamAruM maneArajana thatuM na hoya, ke vadhAre krIDA karavA mATe mana utkaMThita thaI jatu hAya te tame tyAMthI uttara dizA tarapha AvelA vanakhaMDamAM jatA rahe jo tyAM hara haMmeza e Rtue hAjara rahe che (1) zaradaRtu ane (2) hemaMtaRtu. kArtika ane mArgazIrSa A be mAsa zaradaRtunA che. temaja poSa ane mAgha A be mAsa hema MtaRtunA che rayA devI teone zaradaRtu vRSabhanA rUpathI ane hema'taRtu candramAnA rUpakathI nirUpita karatAM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 8 mAkandidArakacaritanirUpaNam 595 sanasaptaparNAni, tAnyeva golAkAronnatatvasAdhAt kakut-skandhadezo yasya sa tathoktAH / punaH nIluppalapaumanaliNasiMgo' nIlotpalapadmanalinazRGgaH-nIlo. palapadmanalinAni-nIlakamalavizeSAstAnyeva tIkSNonnatatayA zRGgAkArapariNatatvAt zrRGge yasya sa tathoktaH / puna:-'sArasacakavAyarabiyaghoso' sArasacakravAkarutayoSA -sArasacakravAkapakSiNAM rutameva-zabda eva uccastvagAmbhIryasAdRzyAd ghoSo = dhvaniryasya sa tthoktH| etAdRzaH zaradaRtu vRSabhastatra sadaiva vidyata itibhAvaH // 1 // samprati hemantaRtu rAzirUpakeNa mAha-'tatthau' tatra tu vanaSaNDe ' hemaMta UU sasI' hemantaRtuzazI hemanta rUpazcandraH sadA svAdhIna ityuttareNa sambandhaH / sa kIdRzaH ? ityAha- siyakuMdadhavala joNho' sitakundadhavalajyotsnaH-sitakundAni zvetapuSpANi tAnyeva dhavalA-ujjvala jyotsnA-candrikA yasya sa tathoktaH / punaH - kusumiyaloddhavaNasaMDamaMDalatalo kusumitalodhravanaSaNDamaNDalatalaH-kusumitaH= pu. pitaH lodhravanaSaNDaH, sa eva zvetatvasAdhAt - maNDalatalaM = bimbaM yasya sa tathoktaH / ' tuSAradagadhArapIvarakaro ' tuSAradakadhArApIvarakaraH - tatra tuSArA= himakaNAH, 'dakadhArAH = jalabindupravAhAstA eva daiye zaityasAdRzyAt pIvarAH= puSTAH karAH = kiraNA yasya sa tathoktaH / evaM bhUto hemantarturUpazcandrastatra sadaiva vartata ityarthaH / / 2 // kahatI hai ki dekho zaraRtuko hamane vRSabhakA rUpa isaliye diyA hai ki isa Rtu meM sana aura saptaparNa phUlate haiM inake phUla gola AkArake aura UMce hote haiN| sAye puSpa hI jisa RturUpa vRSabhake kakuda (khaMdaulA) hai| nIlotpala Adi kamala hI jisa ke zRMga haiN| sArasa aura cakravAka pakSiyoM ke zabda hI jisakI dhvani haiM aisA zaradaRtu rUpa vRSabha usa vana meM sadA vicaraNa karatA rahatA hai / (tattha ya siya kaMda dhavalajoho. kusumiya loddhavaNasaMDamaMDala talo........sAhINo) sitakuMda-zretapuSpa-hI jisa kI dhavalajyotsnA (cAMdanI) hai, kusumita lodhravanakhahuDI jisakA maMDala hai, himakaNa aura vindu pravAha hI jisa kI puSTa kiraNeM haiM aisA samajAve che ke juo zaradaRtune ame vRSabhanuM rUpa eTalA mATe ApyuM che ke A RtumAM zaNa ane saptaparNa khIle che. emanA puSpa gaLAkAranA temaja UMcA hoya che. te A pupija zaradaRtu rUpa vRSabhanI khAMdha ( kapha ) che. nIlempala vagere kamaLe ja jenA siMgaDA che. sArasa ane cakravAka pakSIo nA zabdo ja jene dhvani che e zaradaRtu rUpa vRSabha te vanamAM haMmezA viyarata 1 2 che. ( tattha ya siyakaMda ghavala joho kusumitaloddhavaNasaMDa maMDala talo...sAhINo) sita-sava pu0po 4 nI 127 ydri| ( yAMnI) che, khIleluM lodha vanaja jene maMDaLa che, himakaNa ane pANInA vahetAM TIpAMo zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAgasUtre tatra skhalu yuvA he devAnupriyau ! bahoSu vApISu ca yAvad abhiramamANau viharatam = tatra krIDAM kurvantau tiSThatam / yadi khalu yuvA tatrApi-uttarIyavanapaNDe'pi udvignau vA yAvad utplutau vA bhavetaM tavA khalu yuvAm ' avarilaM ' aparIyaM = pazcimadizAsambandhikaM vanaSaNDaM gacchatam , tatra khalu dvau RtU svAdhInau-svAyattau sarvadA vartamAnau staH, tadyathAvasantazca grISmazca, vasantaH phAlgunacaitralakSaNaH, grISmaH vaizAkhajyeSThalakSaNaH / pUrva vasantaRtuM narapatirUpakeNa varNayati-tatthau' tatra tu pazcima digdativanaSaNDe vasantartuhemaMtaRtu rUpa candramA usavana meM sadA prakAzita rahatA hai| (tattha NaM tumbhe devANuppiyA! bAvIsu ya jAva viharejjAha) he devAnupriyoM ! vahAM aneka vApikAe~ yAvat puSpaghara bhI haiN| so tuma unameM bhI AnaMda se vihAra krnaa| (jaiNaM tunbhe tattha uviggA vA jAva ussuyA vA bhavejjAha to NaM tumbhe avirilla vaNasaMDaM gacchejjAha-tattha NaM do UU sAhINA) yadi tuma donoM janoM kA mana uttarIyavanapaMDa meM bhI na lagevahAM vaha udvigna yAvat utpluta ho jAve-to tuma donoM pazcima dizA sambandhI vanakhaMDameM cale jaanaa| vahAM do Rtue~ sadA vartamAna rahatI hai (taM jahA-vasante gimhe ya, tastha u-sahakAra cAruhAro, kiMsuya kaNiyA rAsogamauDo, usita tilaga baulAyavatto vasaMta uUNaravaha sAhiNo) ve do Rtue~ grISma aura vasanta haiN| ____ phAlguna caitra ye do mahine vasantaRtu ke hai / vaizAkha aura jyeSTha ye do mAsa grISmaRtu ke haiM / isa pazcimadizA saMbandhI vanakhaMDa meM vasa. jenI puSTa kiraNe che. e hemaMtaRtu rUpa caMdra te vanamAM haMmezA prakAza 23 cha. ( tattha NaM tubbhe devANuppiyA! vAvIsu ya jAba viharejjA ha vAnu. priye ! tyAM ghaNI vA yAvata puSpagraho paNa che. tame temAM paNa vihAra karaje. (jaiNaM tumbhe tattha udhiggA vA jAva ussu yA vA bhavejjAha to NaM tubbhe avirillaM vaNasaDaM gacchejjAha-tattha NaM do UU sAhiNA ) uttaranA vanakhaMDamAM paNa je tamane barobara game nahi, udvigna thaI yAvat ustuta thaI jAya tyAre tame baMne pazcima dizAnA vanakhaMDamAM jatA rahejo. tyAM be Rtuo sadA judA rahe che. (taM jahA vasante gimhe ya, tattha u sahakAra cArUhAro, kiMsuya kaNiyA rAsogamauDousita tilaga baulAyavatto vasaMta UU Naravai sAhINo) te atao grISma ane vasaMta che. phAgaNa ane rautra A be mAsa vasaMta RtunA che. jyAre vaizAkha ane je A be mAsa garamInI RtanA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 mAkandidAra kacaritanirUpaNam 597 " narapatiH=vasantaRtu rUpo rAjA svAdhIno varttata iti sambandhaH / sa kIdRzaH ? ityAha'sahakAra cAruhAro' sahakAracAruhAraH - sahakArANi - sahakAra puSpANi - AzramaJjaya:, tAnyevabahutvasadbhAvena hArAkAra pariNatatvAccAruH = sundarI hAro yasya sa tathA / punaH -' kiMsuyaka SNiyArAsogamauDo kiMzukakarNikArAzoka mukuTaH - kiMzukAni=palA zakusumAni, karNikArANi karNikAra puSpANi, azokAni = azokapuSpANi tAnyeva mukuTAkArapariNatatvAnmukuTaM = kirITaM yasya sa tathA / 'UsiyatilagabaulAyavatto ' ucchritatilakabakulAtapatraH- ucchritAni=unnatAni tilakabakulAni = tilakabakulapuSpANi, tAnyeva AtapaM= chatrAkArapariNatatvena chatraM yasya sa tathoktaH / etAdRzo vasantarttanarapatistatra svAdhInaH sadA varttate // 1 // atha grISmaRtuH sAgararUpakeNa vayate - ' tatthaya ' tatra ca pazcimadigvanapaNDe ' gimhauusAgaro ' grISmarturUpaH sAgaraH = samudraH svAdhInaH = svAyattatvenAnavarataM varttamAno'sti / sa kIdRza: ? ityAha- ' pADalasirIsasalilo ' pATalazirISasalila:- pATalazirIpANi= pATalA zirISapuSpANi, tAnyeva jala sAdRzyAtsalilaM= jalarAzirUpaM yasya sa tathA / ' malli yavAsaMtiyadhavalavelo' mallikAvAsantikAdhavalavela:- mallikA vAsantikA calatAntaRtu narapati ke samAna sadA vicaraNa karatI rahatI hai - sahakAra ( AA) kI maMjariyAM hI isa vasantaRtu rUpI rAjA ke sundara hAra haiN| kiM zuka-karNikAra evaM azoka ke puSpa hI isa rAjA ke mukuTa haiM / unnata tilaka vRkSa evaM bakula vRkSa ke puSpa hI isake chatra hai / (tattha ya - pADala sirIsasalilo malliyavAsaMtiyadhavalavelo, sIyalasurabhianila magaracario gimhaUU sAgaro sAhINA ) usa pazcimadizA sambandhI vanapaMDa meM grISmaRtu samudra ke sAmAna sadA pasarA rahatA hai-gulAba aura zirISa puSpa ye isa grISmaRtu rUpa samudra ke jala haiM / mallikA evaM vAsa che, A pazcima dizAnA vanamAM vasataRtu narapati (rAjA) nI jema huMmezA vicaraNa karatI rahe che sahakAra ( AMkha ) nI majarIeja A vasaMta Rtu rAjAnA suMdara hArA che. kiMzuka kaNikAra ( kanera ) ane azeAkanA puSpo ja A rAjAnA mukuTa che. UMcA tilaka vRkSeA ane bakula vrukSAnA puSpAja enA chatra che, tattha ya pADalasirIsasalilo malliyA vAsaMti ya dhavalavelo sIyalasurabhi anila magaracario mhi UU sAgaro sAhiNo ) te pazcima dizAnA vanakhaMDamAM grISmaRRtu samudranI jema hamezA prasarAyele rahe che. gulAkha ane zirISanA puSpAja A garamInI Rtu rUpa samudranA pANI che, mallikA ane vAsa'tikA latA ja jenA kinArA che. ThaMDA ane suvAsita zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 598 jJAtAdharmakathAGgasUtre vizeSaH, tA eva taraGgAkArapariNatatvAd dhavalA-zubhrA velA yasya sa tathA / 'sIya. lasurabhi anilamagaracariyo' zItalasurabhyanilamakaracaritaH - zItalaH surabhizca yo'nila vAyuH sa eva itastatonnamaNasAdRzyAt makaracaritaM makarasaJcAro yatra sa tathoktaH / evaMvidho grISmaRtusAgarastatra sadaiva vidyata iti / tatra khalu baDhISu vApISu yAvad abhiramamANau viharatam krIDantau tiSThatam / loke tu mArgazIrSAdikrameNa dvau dvau mAsau hemantazizira-vasantagrISma-varSA-zaratsaMjJakAH SaD Rtavo gaNyante / yadi khalu yuvAM devAnupiyau ! tatrApi pAzcimadigvanaSaNDe'pi udvignau utplutau nti kA latAye hI jisa kI velAe~ haiM-taTa haiM-zItala surabhi pavana hI jisameM magaroM kA saMcAra haiN| aisA grISmaRtu rUpa sAgara usa vanakhaMDa meM sadA vartamAna rahatA hai| (tattha NaM bahussu jAva viharejjAha) vahIMpara aneka vApikAe~ Adi bhI haiN| so una meM bhI tuma donoM Ananda ke sAtha vicaraNa karate rhnaa| (jaiNaM tumbhe devA0-tattha viuciggA, ussuyA bhavejjAha, tao tumbhe jeNeva pAsAyaDiMsae teNeva uvAgacchejjAha, mama paDivAle mANA 2 ciTThajjAha, mANaM tubbhe dakkhiNillaM vanasaMDaM gacchejjAha tattha NaM mahaM ege uggavise caMDavise ghoravise, mahAvise, aikAya mahAkAe jahA teya nisagge masimahi sAmUsA kAlae nayaNavisarosapuNNe aMjaNapuMjaniyarappagAse rattacche jamalajuyalacaMcalacalaMtajIhe, dharaNiyalaveNibhUe, ukkaDapuDakuDila jaDilakakkhaDaviyaDaphaNADovakaraNadacche, logAhAradhammamANadhamadhataghose aNAgaliyacaMDativvarose samuhiM turiyaM cavalaM ghama pavana ja jemAM maganuM saMcaraNa che. e grISma Rtu rUpa sAgara te vanakhaMDamAM sahI DAla2 2 che. ( tattha gaM bahusu jAba viharejjAha ) tyA ghazI pAva vagere che. tame baMne temAM paNa sukhethI vihAra karatA raheje. ( jaiNaM tunbhe devA0 tattha vi udhiggA ussuyA bhavejjAha to tumbhe jeNeva pAsAya baDisae teNeva uvAgacchejjAha, mamaM paDivAle mANA 2 ciTThajjAha mANaM tumbhe dakkhiNillaM vanasaMDa gacchejjAha tattha NaM mahaM ege uggavise caMDavise ghoravise mahAvise aikAyamahAkAe jahA teya nisagge masi mahisAmUsAkAlae nayaNavisarosapuNe aMjaNapuMjaniyarappagAse rattacche jamalajuyalacaMcalacalaMta jI he, dharaNiyalaveNi bhUe ukkaDa puDakuDila jaDilakakakhaDa viyaDapha NADova karaNa dacche logAhAra dhamamANadhammadhataghose anAgaliyacaMDatimarose samuhiM turiyaM cavalaM dhamadhamaMta dichIvise sappe ya parivasai) he devAnupriye tyAM paNa tamane je game nahi tame Aja uttama mahelamAM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 8 mAkandidArakacaritanirUpaNam vA bhavetaM tadA khalu yuvAM yatraiva prAsAdAvataMsakA svAvAsabhavanaM tatraiva upAgacchataM punaH svamAsAdAvataMsake samAgatya sthAtavyamityarthaH, 'mama' mAM ca 'paDivAle. mANA 2' pratipAlayantau 2-pratIkSamANau 2 tiSThataM, kintu mA khalu yucAM 'dakviNillaM' dAkSiNAtya dakSiNadizAsambandhikaM vanaSaNDaM gacchataM-yuvAbhyAM dakSiNadigvattikapaNDe na gantavyamityarthaH / kasmAt ? ityAha-tatra khalu mahAneka:'uggavise' ugraM viSaM yasya sa tathoktaH / viSasya-ugratvaM durjaratvAt / evamagre'pi saMyojyam / evaM 'caMDavise ' caNTa viSaH, caNDatvaM jhaTiti pratipadeza vyApakatvAt / 'ghoravise' ghoraviSaH, ghoratvaM paramparAtaH puruSasahasrasyApi ghAtakatvAt / 'mahA. vise' mahAviSaH, mahattvaM jambUdvIpa paribhitazarIrasyApi vinAzakatvAt / ' ai. kAe' atikAyaH-anyasApekSayA dIrdhazarIratvAt , mahAkAyaH-anyasApekSayA sthUla zarIratvAt / 'masimahisamUsAkAlae' maSImahiSabhUSAkAlakA-maSI-kajjala, mahiSaH prasiddhaH, mUSA-suvarNa drAvaNapAtravizeSaH, eteSAM dvandve maSImahipamUSAH, ghamatadiTThIvise sappe ya pariksai) yadi he devAnupriyo ! tumhArA vahAM na lage-udvigna evaM utsuka bana jAve to phira tuma apane isI zreSTha prAsAda meM vApisa A jAnA aura yahI para rahate hue hamArI pratIkSA karanA / dakSiNa dizA saMbandhI vanaSaMDa meM mata jaanaa| kAraNa vahAM eka aisA bar3A bhArI sarpa rahatA hai ki jisa kA viSa bahuta adhika durjara hone se ugra hai| bahuta zIghra prati pradezameM phaila jAne se caNDa hai| paramparA se puruSa sahasra kA ghAtaka hone se ghora hai, jaMbUdvIpa ke barAbara zarIra kA bhI vinAzaka hone se mahAna haiN| anya sarpo kI apekSA yaha sarpa bahuta laMbA hai / tathA bahuta sthUla hai| maSI-kajjala-mahiSabhaiMsA aura mUSA-suvarNa ke pighalAne kA pAtra vizeSa ke samAna yaha atyanta zyAmavarNa vAlA hai| isa kI donoM A~kho meM viSa rahatA hai pAchA AvatA raheje ane ahIM ja rahIne mArI rAha je je dakSiNa dizAnA vanakhaMDamAM tame jatA nahi. kema ke tyAM eka bahu moTo sApa rahe che. tenuM jhera khUba ja durdhara hAvA badala ujha che. prati pradezamAM te satvare prasarI jAya che. eTalA mATe te caMDa che. paraMparAthI ja te puruSa sahasane mAranAra hovAthI ghora che. jaMbudvIpa jeTalA pramANanA zarIrane paNa te nAza karI zake tema che tethI te mahAna che. bIjA sApa karatAM te bahu ja lAMbe temaja khUba ja meTa cha. bhaSI-44, bhaDipa-se, mane bhUSA-sonAne maanaa| bhATetu pAtra vizeSa-nI jema te khUba ja kALA raMga vALe che. tenI baMne AMkhamAM paNa zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 600 - - - -- - - jJAtAdharmakathAGgasUtre tAiva kAlakA zyAmavarNaH / nayaNavisarosapuNNe ' nayanaviSaroSapUrNaH - nayanayo viSa roSazca, tAbhyAM pUrNa: 'aMjaNapuMja niyarappagAse' aJjanapuJjanikaraprakAza:kajjalapuAnAM nikaraH= rAziH tadvatprakAza: kAntiryasya sa tathoktaH-atyanta zyAma ityarthaH / ' rattacche ' raktAkSaH = raktanetraH / 'jamalajuyalacaMcalacalaMtajIhe' yamalayugalacaJcalacalajjitaH-yamale sahavartinau yugale ubhe caJcale capale calantyau punaHpunarbahinissarantyau jihve yasya sa tathA / 'dharaNIyala veNibhUe' dharaNitalaveNI bhUtaH atidairyazyAmatvAdisAdRzyAt pRthivyAH kezapAzasadRzaH ' ukkaDa phuDa kuDilajaDilakavarakhaDa viyaDaphaDADovakaraNadacche ' utkaTasphuTakuTilajaTila karkazavikaTasphaTATopakaraNadakSaH - utkaTaH = balavatA' pi dhvaMsayitumazakyaH, sphuTaH vyaktaH kuTilA-bakraH, jaTila:-siMhavat zaTAyuktaH, karkazaH kaThoraH, vikaTazca= bhayaGkaro yaH phaTATopaH-phaNADambaraH tasya karaNe vistAraNe dakSaH-nipuNaH / lohAgaradhammamANadhamadhamaMta ghose ' lohAkaradhmAyamAna dhamadhamAyamAna ghoSaH - lohAyaha bar3A gusse bAja hai / kajjala puMja kI rAzi ke samAna yaha bilakula kAlA hai| isa ke donoM netra sadA lAla rahate haiN| isa kI sAtha 2 rahI huI donoM caMcala jihvAe~ bAra 2 bAhara nikalatI rahatI haiM / atyanta dIrgha evaM zyAma hone ke kAraNa yaha dekhane meM aisA lagatA hai ki jaise mAno pRthivI rUpa strI kI veNI coTI hI ho / balavAn puruSa bhI jise naSTa nahIM kara sakatA hai jo vyakta hai, kuTila-vakra-hai,siMha ke samAna zaTA saMpanna hai, karkaza hai, aura vikaTa-bhayaMkara hai-aisI apanI phaNA ke phailAne meM yaha bar3A bhArI dakSa hai / bhaTTI meM tapate hue lohe kA jaise dhama dhama zabda hotA hai usI prakAra isa se nikalA huA zabda bhI dhama dhama aisI AvAja karatA huA hI nikalatA hai| isa kA atyanta jo jhera rahe che. te bahu ja krodhI che. kAjaLanA samUhanI jema sAva kALo che. tenA baMne netre haMmezA rAtAM rahe che. tenI sAthe rahenArI baMne jIbhe caMcaLa temaja vAraMvAra bahAra nIkaLatI rahe che. bahu lAMbe ane kALe hovAthI te jevAmAM e lAge che ke jANe pRthvI rUpI strInI veNI ( ciTI ) ja na hoya. baLavAna puruSa paNa jene naSTa karI zakatA nathI, je vyakti che, kuTila 43-, siDanI ma zaTara sapanna (zavAjI ) cha, 4za cha, bhane 4i8bhayaMkara-che evI pitAnI phaNAne phelAvavAmAM te bhAre dakSa che. bhaThThImAM tapAvavAmAM AvelA lekhaMDane jema "dhama dhama " dhvani thAya che te pramANe ja temAMthI nIkaLate vani paNa "dhama dhama " avAja karato nIkaLe che. tene zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 601 kare lohatApanasthAne 'bhaTTI' iti bhASAprasiddha dhmAyamAnaH paritApyamAno lohaH tadvad yad dhamadhamAyamAno-dhama-dhameti kurvan dhoSa:-zabdo yasya sa tthaa| ' aNAgaliyacaMDatibarose ' anAkalitacaNDatIvrageSaH, anAkalitaH aparimitaH caNDatIvra:= atyantogro roSo yasya sa tathA / ' samuhiM ' zvamukhikAM zvamukhasyevA''caraNaM zuna iva bhaSaNam, ' turiyaM ' tvaritam, 'cavalaM ' capala yathA syAttathA 'dhamadhamaMtadidvivise' dhamadhamAyamAnadRSTiviSaH-dhamadhamAyamAnaM jAjva lyamAnam daSTau viSaM yasya sa tathoktaH, etAdRzaH sarpazca tatra parivasati, tasmAd 'mANaM' mA khalu yuvAM tatra gacchatamiti sambandhaH / anyathA-tatra gamane-yuvayoH zarIrasya vyApatti bhaviSyati / evaM sA tau mAkandikadArako 'doccapi taccapi' dvitIyamapi tRtIyamapi vAra dvitrivAramityarthaH, evaM vadati, evamuktvA vaikriya samuddhAtena 'samohaNai ' samanahanti vaikriyasamudrAtaM karotItyarthaH, 'samohaNittA samavahatya samudvAtaM kRtvA tayA=devaprasiddhayA utkRSTayA gatyA lavaNasamudraM trisasakRtvA ekaviMzativAram ' aNupariyaDeuM ' anuparyaTituM parito'TituM pravRttA cApyAsIta. // sU0 4 // ugraroSa hai vaha anAkalita-Arimita-hai / kutte ke bhoMkane ke samAna isa kI AvAja nikalatI hai / yaha tvarA saMpanna aura bahuta hI capala hai / isa kI dRSTi meM viSa sadA jAjvalyamAna rahatA hai (mANaM tumbha sarIragassa vAvattI bhavissai, te mAgaMdiyadArae doccapi taccapi evaM vayai2 veubviyasamugghAeNaM samohaNai2 tAe ukkiTThAe lavaNasamudaM ttisattakhutto aNupariyaDeyaM papattA yAvi hotthA ) isa liye tuma donoM vahAM mata jAnA / nahIM to tumhAre zarIrakI kuzalatA nahIM rhegii| isI prakAra usa rayaNA devI ne una mAkaMdi dArakoM ko duvArA bhI-tivArA bhI-samajhAyA bujhAyA phira samajhA bujhAkara usa ne vaikriya samuddhAta ugraroSa anAkalita-aparimita-che kUtarAnI bhasavAnI jema tene avAja nIkaLatuM rahe che. A tvarA saMpanna ane khUba ja capaLa che. enI AMkhamAM jhera haMmezA jAjavalyamAna rahe che. (mANaM tumbhaM sarIragassa vAyattI bhavissai, te mAgaMdiyadArae doccaMpi taccaMpi evaM cayai 2 veuvviyasamugdhAeNaM samohaNati 2 tAe ukkihAe lavaNasamudaMtti satta khutto aNupariyaTTeyaM payattA yAvi hotthA) eTalA mATe tame baMne tyAM jatA nahi. nahitara tamArA zarIranuM kuzaLa raheze nahi. A pramANe ja te rAyaNu devIe mAkaMdIdArakane be vAra traNa vAra samajAvyA ane samajAvavAnuM kAma patAvIne teNe vaikriya samudraghAta karyo, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 602 - -- -- --- - - - jJAtAdharmakathAsUtre mUlam-taeNaM te mAgaMdiyadAriyA taomuhattarassa pAsAyavaDisae saI vA raI vA dhiI vA alabhamANA aNNama. maNNa evaM vayAsI evaM khalu devANuppiyA! rayaNaddIvadevayA amhe evaM vayAsI-evaM khalu ahaM sakavayaNasaMdeseNaM suTrieNaM lavaNAhivaiNA jAva vAvattI bhavissai, taM seyaM khalu amhaM devANuppiyA ! puracchimilaM vaNasaMDaM gamittae, aNNamaNNassa eyama paDisuNeti2 jeNeva puracchimille vaNasaMDe teNeva uvAgacchaMti2 tattha NaM vAvIsu ya jAva abhiramamANA AlIgharaesu ya jAva viharaMti, tateNaM te mAgaMdiyadArayA tatthavi saI vA jAva AlabhamANA jeNeva uttarille vaNasaMDe teNeva uvA02 tattha NaM vAvIsu yajAva Aligharaesu ya jAva viharaMti, tateNaM te mAgaMdiyadArayA tatthavi satiM vA jAva alabha0 jeNeva paJcathimille vaNasaMDe teNeva uvA02 jAva viharati, taeNaM te mA. gaMdiya0 tatthavi satiMvA jAva alabha0 aNNamaNNaM evaM vayAsI --evaM khalu devANuppiyA! amhe rayaNadIvadevayA evaM vayAsI-- evaM khallu ahaM devANuppiyA ! sakkassa vayaNasaMdeseNaM suTrieNa lavaNAhivahiNA jAva mANaM tumbhaM sarIragassa vAvattI bhavissati taM bhaviyatvaM etthakAraNeNaM, taM seyaM khalu amhaM dakkhiNillaM kiyA / samuddhAta karake phira vaha usa prasiddha devagati se 21 bAra lavaNa samudra ke cAroM ora paryaTana karane meM pravRtta ho gaI // sU0 4 // samudaghAta karIne te potAnI prasiddha deva gatithI ekavIza vakhata lavaNasamudranI nyAre mAjhe pramANa 421mA pravRtta tha 5. // sUtra " 4 // // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 603 vaNasaMDaM gamittae tikaTu aNNamaNNasta eyamaTuM paDisuNeti 2 jeNeva dakkhiNille vaNasaMDe teNeva pahArestha gamaNAe, taeNaM gaMdhe niddhAti se jahA nAmae ahimaDei vA jAva aNihatarAe ceva, taeNaM te mAgaMdiyadArayA teNaM asubheNaM gaMdheNaM abhibhUyA samANA saehira uttarijjehiM AsAtiM piheMti2 jeNeva dakkhijille vaNasaMDe teNeva uvAgayA tatthaNaM mahaM egaM AghAyaNaM pAsaMti ahiyarAsisayasaMkulaM bhImadarisaNijja egaM ca tattha sUlAyatayaM purisaM kaluNAI kaTTAiM vissarAiM kujamANaM pAsaMti, pAsittA bhItA jAva saMjAtabhayA jeNeva se sUlAtiyapurise teNeva uvAgacchaMti2 te sUlAiyaM evaM vayAsI-esaNaM devANuppiyA! kassAghayaNe tumaM ca NaM ke kao vA ihaM havamAgae keNa vA imeyArUvaM AvattiM pAvie ?, taeNaM se sUlAiyae purise mAgaMdiyadArae evaM vayAsI-esaNaM devANuppiyA ! rayaNadIvedevayAe AghayaNe ahaNe devANuppiyA ! jaMbUdIvAo dIvAo bhArahAo vAsAo kAgaMdIe AsavANiyae vipulaM paNiyabhaM. DamAyAe potavahaNeNaM lavaNasamudaM oyAe, taeNaM ahaM poyavahaNavivattIe nimbuDDabhaMDasAre egaMphalagakhaMDaM AsAemi,taeNaM ahaM uvujjhamANe2 rayaNadI vaMteNaM saMvUDhe, taeNaM sA rayaNadIvadevayA mamaM ohiNA pAsai2 mamaM gehai2 mae saddhiM vipulAI bhogabhogAI bhuMjamANI viharati, taeNaM sA rayaNadIvadevayA aNNayA kayAI ahAlahusagaMti avarAhasi parikuviyA samANI mamaM eyArUvaM Avati pAvai, taM Na Najati NaM devANuppiyA! zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 604 jJAtAdharmakathAsUtre tumhaMpi imesiM sarIragANaM kAmaNNe AvattI bhavissai ?, taeNaM te mAgaMdiyadArayA tassa sUlAiyagasta aMtie eyamatthaM socA Nisamma baliyataraM bhIyA jAva saMjAyabhayA sUlAitayaM purisaM evaM vayAsI-kahaNNaM devANuppiyA! amhe rayaNave devayAe hatthAo sAhatthi NittharijAmo ?, taeNaM se sUlAiyae purise te mAgaMdiya0 evaM vayAsI-esaNaM devANuppiyA ! puracchimille vaNasaMDe selagassa jakkhassa jakkhAyayaNe selae nAmaM AsarUvadhArI jakkhe parivasati, taeNaM se selae jakkhe codasaTamuhiTapuNNamAsiNIsu Agayasamae pattasamaye mahayAra sadeNaM evaM vadati kaM tArayAmi kaM pAlayAmi ?, taM gacchaha NaM tumbhe devANuppiyA ! puracchimillaM vaNasaMDaM selagassa jakkhassa maharihaM pupphaJcaNiyaM kareha karitA jANupAyavaDiyA paMjaliuDA viNaeNaM pajjuvAsamANA ciTThaha, jAheNa se selae jakkhe Agatasamae pattasamae evaM vadejjA-kaM tArayAmi kaM pAlayAmi?, tAhe tubbhe vadaha-amhe tArayAhi amhe pAlayAhi, selae bhe jakkhe para rayaNadIvadevayAe hatthAo sAhatthi NitthArejjA, aNNahA bhena yANAmi imesiM sarIragANaM kA maNNe AvaI bhavistai ||suu05|| TIkA-'taeNaM te' ityAdi-tataH khalu tau mAkandikadArako tataH= 'taeNaM te mAgadiya dArayA' ityaadi| TIkArtha-(taeNaM) usa rayaNA devIke cale jAne ke bAda (te mAgaMdiya (taeNaM te mAgaMdiya dArayA ' ityAdi Asttha-(naeNaM) tyA2 5chI (te mAgaMdiyadArayA) '2 bhAdIna putrI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidAra kacaritanirUpaNam 605 , 1 pazcAta muhUrtAntarAt=yaTikAdvayarUpamuhUrtAnantaramirthaH prAsAdAsataMsake ' saIbA smRti ativyAkulacittatayA bhaviSyatkAlikasukhabAhulyarUpAM vA, ' raI vA rati = manomudaM vA 'dhiraM vA' dhRrti= cittasvAsthyaM vA 'alabhamANA ' alabhamAnau santau anyonyamevamAdiSTAm evaM khala he devAnupriya ! ratnadvIpadevatA AvAmevamavAdIt evaM khalu ahaM zakravacanasaMdezena susthitena lavaNAdhipatinA yAbad vyApattirbhaviSyati, 'taM ' tat = tasmAtkAraNAt zreyaH khalu Avayo hai devAnupriya ! paurastyaM = pUrvasyAM dizisthitaM vanamaNDaM gantum / anyonyasyaitamarthaM pratizRNutaH = dArayA ) una donoM mAkadI ke putro ne ( tao muhatatarasta posAya varDisae saI vA raI vA dhiI vA alabhamANA aNNamaNNaM evaM vayAsI) eka mUhUrta bhI usa zreSTha prAsAda meM ati vyAkulita citta hone ke kAraNa bhaviSyatkAlika sukha bAhulya rUpa smRti ko manomuda ( mana ko prasanna karane vAlA ) rUpa rati ko aura cittasvAsthya rUpa dhRti ko nahIM pAte hue paraspara meM aisA vicAra kiyA - ( evaM khalu devANupiyA ! rayaNIvadevayA amhe evaM vayAsI) he devAnupriya rayaNA devI ne hama logoM se aisA kahA hai ki ( evaM khalu ahaM sakkavayaNasaMdeseNaM suTTieNaM lavaNAhivaiNA jAva vAbattI bhavissai taM seyaM khalu ahaM devANupiyA / puracchi millaM vaNasaMDaM gamitae ) " mujhe zakrendra kI AjJAnusAra lavaNa samudrAdhipati susthita deva ne aisA Adeza diyA hai ki maiM 21 bAra lavaNa samudra kI pradakSiNA karU~ " ityAdi se lekara * ( tao muhuttarassa pAsAyavarDisae saI vA raI vA dhiraM vA alabhamANA aNNamaNNaM evaM vayAsI ) te mahelamAM eka muhUta jeTalA pramANunA samayamAM paNa zAMti meLavI nahi te vyAkuLa citta hAvAthI bhaviSyamAM prApta thanArA sukharUpa smRtine manAmu ( manane AnaMdita karanAra ) rUpa ratine ane citta svAsthya rUpa dhRti Apta na puratAM goDa jIlanI sAthai piyAra uravA sAgyA. ( evaM khalu devANupiyA ! rayaNaddIva devayA amhe evaM vayAsI ) De hebAnupriya ! zyayA devIkhe amane kahyuM che ke ( evaM khalu ahaM sakkayaNa saMdeseNaM sadvieNaM lavaNAdivaraNA jAva bAvatI bhavissara - taM seyaM khalu ahaM devANuppiyA ! puracchimillaM vaNasaMDaM gamittae ) mane zakrendranI AjJAthI prerAine lavaNusamudranA adhipati susthita deve hukama karyAM che ke mAre ekavIza vakhata lavaNu samudranI pradakSiNA karavI vagerethI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 606 jJAtAdharmakathAGgastre svIkurutaH, pratizrutya= svIkRtya yatraiva pauratyo vanapaNDastatraivopAgacchataH, upAgatya tatra khalu vApISu ca yAvad abhiramamANau AligRheSu ca yAvad viharataH / tataH khalu tau mAndikadArakau tatrApi smRtiM vA yAvad alabhamAnau yatraivottarIyo zarIra kA vidhvaMsa na ho yahAM taka kA rayaNA devI kA saba kathana yahAM ina donoM kI bAta cIta meM lagA lenA cAhiye / isaliye he devAnupriya ! hama logoM ko yahI aba ucita hai ki hama loga pUrvadizA saMbandhI vanakhaMDa meM caleM / ( aNNa maNNassa eyamahaM paDisurNeti 2 jeNeva puracchi mille vanasaMDa teNeva uvAgacchati 2 tattha NaM bAvIsu ya jAva abhiramamANA AlIgharaesu ya jAva viharaMti ) isa prakAra paraspara meM kiye isa vicAra ko una donoM ne mAna liyA aura mAna kara jahAM pUrvadizA saMbandhI vanaSaMDa thA vahAM gaye vahAM jAkara unhoM ne bAvar3I Adi meM khUba mana cAhA krIDA kI bAda meM ve ramya vanaspati vizeSa ke gharoM Adi meM krIDA karane lage / (taeNa magaMdiyadArayA tattha vi satiM vA jAva alabha0 jeNeva uttarille vaNasaMDe teNeva uvAgacchaMti tattha NaM bAvIsu ya jAba Aligharaela ya jAva vihati ) parantu una mAkaMdI dArakoM ko vahAM jaba bhaviSyatkAlIna sukha bAhulya rUpa smRti Adi kucha bhI prApta nahIM huA to ve vahAM se nikala kara jahAM uttara dizA mAMDIne tamAru zarIra naSTa thAya nahi tyAM sudhInI rayaNA devInI upara kahyA mujabanI khadhI vigata ahIM samajAvavI joie ethI he devAnupriya ! have amane eja ceAgya dekhAya che ke ame pUrva dizAnA vanakhaMDamAM jaie, ( aNNa maNNassa eyamahaM paDisurNeti 2 jeNeva puracchimille vanasaMDe teNeva uvAgacchati 2 tattha NaM vAtrIsu ya jAva abhiramamANA Alidharapasu ya jAna viharati ) A pramANe ane eka bIjAnA vicArAthI sa Mmata thayA ane tyAra pachI jyAM pUrva dizAnA vanakhaMDa hateA tyAM gaSA, tyAM jaIne teoe vAvA vageremAM khUba ja pramANamAM krIDAe karI ane pachI teo tyAMnA ja ramya vanaspati vizeSanA gRDhA vageremAM krIDA karavA lAgyA. ( taraNaM mAgaMdiyadArayA tattha vi satiM vA jAna alabha0 jeNetra uttarille vaNasaMDe teNeva upAgacchati tatthaNaM vAvIsu ya jAva Alidharae su ya jAva viharaMti) paNa mArkadI dvArakAne tyAM paNa jyAne bhaviSyanuM sukha mAhulya rUpa smRti vagere kaMI maLyuM nahi tyAre teo tyAMthI nIkaLIne uttara dizAnA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 107 vanaSaNDastatraivopAgacchataH, upAgatya tatra khalu vApIyu ca yAvad AligRheSu ca yAvad vihrtH| tataH khalu tau mAkandikadArako tatrApi smRtiM vA yAvad alabhamAnau yauva pAzcAtyo vanaSaNDastauvopAgacchataH, upAgatya yAvad viharataH / tataH khalu tau mAkandikadArako tatrApi smRti vA yAvad alabhamAnau anyonyamevamavAdiSTAm-evaM khalu he devAnupriya ! AvAM ratnadvIpadevatA-evamavadat-evaM khalu ahaM devAnupriyo ! zakrasya vacanasandezena susthitena lavaNAdhipatinA yAvat mA khalu yukyoH saMbandhI vanaSaMDa thA vahAM aaye| vahAM Akara unhoM ne bAvaDioM meM snAna kiyA-yAvat AligharoM meM krIDA kiyaa| (taeNaM te mAgadiyadAragA tattha vi saI vA jAva alabha0 jeNeva paccathimille vaNasaMDe teNeva uvA0 2 jAva viharaMti ) parantu jaba unheM vahAM bhI smRti Adi rUpa kucha bhI prApta nahIM huA to ve vahAM se nikala kara pazcima dizA saMbandhI vanaSaMDa thA vahAM Aye / vahAM Akara unhoM ne vAvaDio meM snAna kiyA aura AligharoM Adi meM paribhramaNa kiyaa| (taeNaM te mAMgaMdiya0 tattha vi saI vA jAva alabha0 aNNamaNNaM evaM vayAsI) phira bhI una mAkaMdI-ke una donoM putroM ko vahAM zAMti Adi kucha bhI nahI milA jaba isa prakAra kI paristhiti unhoM ne dekhI to paraspara meM aisA vicAra kiyA ( evaM khalu devANuppiyA! amhe rayaNaddIvadevayA evaM vayAsI-evaM khalu ahaM devANuppiyA! sakkassa vayaNasaMdeseNaM suTTaeNa lavaNAhivaiNA jAva mANaM vanakhaMDamAM pahoMcyA. tyAM pahoMcIne teoe vAvomAM ranana karyuM yAvata AtigharomAM krIDAo karI (taeNaM te mAgaMdiyadAragA tattha saI vA jAva alabha0 jeNeva paJcatthimille vaNasaMDe teNeva uvA0 2 jAva viharaMti) paNa tyAM paNa temane jyAre smRti vagere rUpa kaMI paNa sukha maLyuM nahi tyAre teo tyAMthI nIkaLIne pazcima dizAnA vanakhaMDamAM pahocyA. pazcima dizAnA vanakhaMDamAM jaIne teoe vAvamAM snAna karyuM ane Alighare vageremAM vicaraNa karyuM. (taeNaM te mAgaMdiya0 tatthavi saI vA jAva alama0 aNNamaNa evaM vayAsI) tyAM paNa pahelAnI jemaja mArkadI putrane koI paNa jAtanI zAMti vaLI nahi. AvI paristhitimAM teoe paraspara maLIne vicAra karyo ke ( evaM khalu devANuppiyA! amhe rayaNaddIvadevayA evaM vayAsI- evaM khalu ahaM devANuppiyA / savakassa vayaNasaMdeseNaM suTaeNa lavaNAdivaiNA jAva mANaM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 608 jJAtAdharmakathAGgastre zarIrasya vyApattirbhaviSyati, 'taM ' tat-tasmAt-kAraNAd bhavitavyamatra kAraNena, tacchreyaHkhalu Avayo dAkSiNAtyaM vanaSaNDaM gantum , 'itika?' itikRtvA itinicArya anyonyasyaitamartha pratizrRNutaH, pratizrutya yauva dAkSiNAtyo vanaSaNDaratatraiva pahAretya gamaNAe ' pradhArayato gamanAya gantuM pravRtau prasthitAvityarthaH / tataH khalu-tadanu tumbhaM sarIragassa vAvattI bhavissai taM bhaviyavvaM ettha kAraNeNaM taM seyaM khalu amhaM dakkhiNillaM vaNasaMDaM gamittae ttikaTTu aNNamaNNassa eyamaDhe paDisuNeti) he devAnupriya yaha to tumheM jJAta hI hai ki rayaNadvIpa devatA-rayaNAdevI-ne jo hamalogoM se aimA kahA thA ki mujhe zakrendra kI AjJA se lavaNAdhipati susthita devane lavaNasamudra kI 21 bAra paryaTanA karane ke liye kahA hai ityAdi 2 / so tuma dakSiNadizA sambandhI vanaSaMDa ke sivAya tIna dizA sambandhI vanapaMDoM meM hI citta ke udvigna Adi hone para jAnA vahAM kI vAvar3ioM Adi meM bhI snAna Adi kara apane mana ko AnaMdita karanA dakSiNa dizA sambandha vanapaMDa meM nahIM jAnA vahAM eka mahAkAya vikarAla sarpa rahatA hai| kahIM aisA na ho ki vahAM jAne para usake dvArA tumhArI mRtyu ho jAya-so usake isa kathana meM koIna koI kAraNa avazya honA caahiye| ataH isa kA. raNa kI jAMca ke liye hameM dakSiNa dizA sambandhIvanakhaMDa meM jAnA zreya skara hai| aisA unhoMne paraspara meM vicAra kiyaa| aura isa vicAra ko tumbhaM sarIragassa vAvatI bhavissai taM bhaviyavyaM etya kAraNeNaM taM seyaM alu amhaM dakkhiNillaM vaNasaMDaM gamittae ti kaTUTu aNNamaNyassa eyamaDhe paDisuNeti) he devAnupriya! e vAta tame jANatA ja hazo ke ratnadvIpanA devatA yaNa devIe amane A pramANe kahyuM che ke kendranI AjJAthI prerAIne lavaNuM samudranA adhipati susthita deve ekavIza vAra samudranI cAre bAju mAre paribhramaNa karavuM che vagere. te tame dakSiNa dizA taraphanA vanakhaMDa sivAya bAkInA traNe dizAnA vanakhaMDamAM citta udvigna thAya tyAre ja tyAMnI vA vageremAM snAna vagere karIne potAnA manane prasanna karaje dakSiNa dizA taraphanA vanakhaMDamAM tamAre javuM nahIM kema ke tyAM eka moTo mahAkALa vikarALa sApa rahe che. kaMI evuM thAya nahi ke tame tyAM jAo ane tenI lapeTamAM AvIne tamAruM mRtyu thaI jAya. te tene A vAtamAM kaMIka rahasya cakkasa hovuM joIe. eTalA mATe A rahasya vize tyAM jaIne ApaNe kaMIka jANavuM te joIe ja. Ama paraspara vicAra karIne teoe tyAM javAne makkama vicAra paNa karI ja lIdho. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 609 tatra-gamanamArge gandhaH 'NiddhAi ' nirdhAvati-sAvegaM samAyAti, kIdRzo gandhaH ? ityAha-' se jahAnAmae' tad yathanAmakam-tathAhi-' ahimaDei vA' ahimRtaka iti vA-mRtasarpakalevaramiti vA yAvat ' etto vi ' tasmAdapi mRtasAdikalebarAdapi 'aNidvattarAe ceva' aniSTatara eva-yannAmazravaNe'pi mano'tivikRtaM jAyate / tataH khalu tau mAkandikadArako tenAzubhena gandhena 'abhibhUyasamANA' abhimUtau vyAkulau santau svakena uttarIyeNa-uttarAsaGgena 'dupaTTA' iti prasiddhena Asya-mukhaikadezarUpaM sva sva nAsikAmityarthaH 'piheti' pidhatta: samAcchAdayataH, pidhAya nAsikAmAcchAdya yatraiva dAkSiNAtyo vanapaNDastatraivopAgatau / tatra khalu unhoMne Apasa meM nizcita bhI kara liyaa| (paDisuNittA jeNeva dakkhi pille vaNasaMDe teNeva pahAretya gamaNAe-taeNaM gaMdhe niddhAti se jahA nAmae ahima DeivA jAva aNi?tarAe ceva, taeNaM te mAgaMdiyadArayA teNaM asubheNaM gaMdheNaM abhibhUyA samANA sarahiM 2 uttarijjehiM AsAti piheMti 2 jeNeva dakkhiNille vaNasaMDe teNeva uvAgayA tatthaNaM mahaM egaM AghAyaNaM pAsaMti ) vicAra nizcita kara phira ve donoM jahAM dakSiNadizA sambandhI vanaSaMDa thA usa ora cala diyaa| calate 2 unheM mArga meM bahuta baDI durgandha aaii| jaisI durgadha mRta sarpa Adi sar3e hue kalevara se AtI hai usase bhI adhika aniSTatara vaha durgandha thii| isa ke anantara una donoM mAkaMdike dArakoM ne usa azubha gaMghase vyAkula hokara apane apane mukha ke eka dezarUpa bhAga nAsikA ko dupaTTe ke evAdeza se Dhaka liyaa| Dhaka kara phira ve dakSiNa dizA saMbandhI (paDisuNittA jeNeva dAkkhiNille vaNasaMDe teNeva pahArettha gamaNAe-taeNaM gaMghe, nidrAti se jahA nAmae ahimaDeivA jAva aNiTTatarAe ceva taeNaM te mArgadiya dArayA tteNaM asubheNaM gaMdheNaM amibhUyA samANA sarahiM2 uttarijjehiM AsAtiM pihetira jeNeva dAkkhiNille vaNamaMDe teNeva uvAgayA tatthaNaM mahaM egaM AdhAyaNaM pAsaMti) ane tyAra pachI teo baMne je tarapha dakSiNa dizA saMbaMdhI vanakhaMDa hatA te tarapha ravAnA thayA. rastAmAM cAlatAM cAlatAM teone ekadama kharAba gaMdha AvI. marIne saDI gayelA sApanA zarIranI ja jevI aniSTatA dha hoya che tevI ja te durgadha paNa hatI. mArkadI dArakoe te azubha gaMdhathI vyAkuLa thaIne pitAnA meMnA eka deza rUpa bhAga nAkane besanA cheDAthI DhAMkI dIdhuM DhAMkIne teo AgaLa dakSiNa dizAnA vanakhaMDamAM gayA. tyAM jatAM ja teoe eka zaLI caDhAvavAnI jagyA joI. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 610 jJAtAdharmakathAsUtre 1 6 " madekam ' AghAyaNa' AghAtanam = AghAtasthAnaM vadhasthAnamityarthaH pazyataH, tad sthAnaM kIdRzam ? ityAha-' aTThiyarA sisayasaMkulaM ' asthi rAzizatasaGkulam - asthanAM rAzi: = pukha:, teSAM zatAni taiH saGkalaM vyAptam bhImadarisaNijjaM bhImadarzanI yam - darzanamAtre'pi bhayajanakam / punazca tatraikaM ' sUlAitayaM ' zUlAcitakaM zUlAropitaM puruSaM 'kalugAI' karuNAni karuNAjanakAni ' kaTTAI' ' kaSTAni hRdayaduHkhotpAdakAni ' vistarA ' visvarANi= vikRtadhvanikAni vacanAni ' kujjamANaM ' kUjantam=avyaktarUpeNoccarantaM pazyataH / dRSTvA ca bhItau ' jAva' yAvat - yAvacchadena - trasta trasita = trAsaM prAptau udvignau iti, saMjAyabhayA' saJjAtabhayau = prApta bhayau tau yatra sa zukAcita puruSa trivopAgacchataH upAgatya taM zUlAcitaM puruSausa vanaSaMDa meM gye| vahAM jAte hI unhoM ne eka zUlI caDhAnekA kA sthAna dekhA / ( aparAsisayasaMkulaM bhImadarisaNijjaM egaMca tattha sUlAitayaM purisaM kaluNAI kaTThAI vissarAI kujjamANaM pAsaMti pAsittA bhIyA jAba saMjAtabhayA jeNeva se sUlAtiyapurise teNeva uvAgacchaMti) jisa meM saikaDoM har3iyoM ke Dhera lage hue the| evaM jo dekhane meM bar3A bhayaprada thaa| vahIM para unhoM ne zUlI para caDhe hue eka puruSa ko dekhA jo bahuta burI taraha cillA cillA rahA thA / usake isa cillAne kI AvAja ko sunakara hRdaya meM dayA kA pravAha vahane laga jAtA thaa| sAtha 2 meM cittameM duHkha bhI hone lagatA thA / usako dekhakara ye donoM bhayabhIta ho gaye | trAsa evaM udvegase yukta bana gye| isI sthitimeM ye donoM jahAM vaha zUlIpara caDhA huA puruSa thA, vahAM pahUce ( uvAgacchittA) vahAM pahu~ca kara (taM sulAiyaM evaM vayAsI) unhoM ne usa zUlAropita manuSya se isa ( adviyarAsisayasaMkulaM bhImadarasaNijjaM egaM ca tattha sulAitayaM purisaM kaluNAI kaTThAI kujnamANaM pAsaMti pAsitA bhIyA jAva saMjAtabhayA jeNeva se sUlAtiyapurise teNeva uvAgacchaMti ) tyAM sekaDA hADakAMonA DhagalA paDayA hatA. tyAMnuM dRzya ekadama bhayaprada hatuM. teoe tyAM zULI upara caDhelA eka mANasane joyA ke je bahuja kharAkha rIte karuNu kraMdana karI rahyo hatA. tenI karuNA bharyAM avAjane sAMbhaLIne hRdayamAM dayAne pravAha vahevA lAgatA hatA. ane sAthe sAthe tenI evI durdazA joine manamAM duHkha pazu thatuM hatu. teo khaMte tene joine DarI gayA. trAsa ane udvega yukta thaI gayA. A pramANe te ane jyAM te mANasa zULI upara saTaDI rahyo hato tyAM gayA. ( uvAgacchitA ) tyAMne ( ta' sUlAiyaM evaM bayAsI ) tethe zUNI upara saTatA bhAsane yA abhA udhuM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidAra kacaritanirUpaNam 611 mevamAdiSTAm etatkhalu he devAnupriya ! kasyAghAtanaM = vadhasthAnam ? tvaM ca khalu kospi kuto vA kasmAtsthAnAt iha havyamAgataH samAgataH ? kena vA imAmetapAmApatti prApitaH / tataH khalu sa zUlAcittakaH = zUlAropitaH puruSo mAkandika dArakAmavadat - evaM khalu he devAnubhiyau ratnadvIpadevatAyA AghAtanaM-raznadvIpa devatayA sthApitaM vadhasthAnam - ahaM khalu he devAnumiyoM ! jambUdvIpAt-jambUdvIpA bhidhAnAd dvIpAd bhAratAd varSAd-bharata kSetrAt kAkandInagaryA ' AsavANiyae ' azvavANijakaH =azvavyApArI vipulaM 'paNiyabhAMDaM' paNitabhANDa = vikreya vastujAtam, AdAya = gRhItvA potavahanena lavaNasamudram 'ovAe' avayAtaH avagAprakAra kahA - ( esa NaM devANuppiyA ! kassAghayaNe tumaM ca NaM kekaovA ihaM havvamAgae keNa vA imeyArUvaM Avati pAvie ? taeNa se sulAie purise mAdiyadArae evaMvAsI-esaNaM devANupiyA ! rayaNaddIva devayAe Agha aNaM devApiyA ! jaMbUddovAo dIvAo bhArahAo vAsAo kAgaMdIe AsavANiyAe vipulaM paNiya bhaMDamAyAe pohavahaNeNaM lavaNasamudda ovAra) he devAnupriya ! 'kassAdhayaNe' yaha zalI sthAna kisakA haiN| tuma kauna ho ? yahAM kahAM se Aye ho ? aura kisane tumheM isa Apatti meM DAlA hai / una kI isa bAta ko sunakara usa zUlAropita puruSa ne una donoM mAkaMdI - dArakoM se isa prakAra kahA - he devAnupriyoM ! yaha zUlI sthAna rayaNAdevIkA hai, meM he devAnupriyo / jaMbUdvIpa nAma ke dvIpameM vartamAna bharata kSetrastha kAkaMdI nAma kI nagarI kA nivAsI azvavaNika ghor3oM kA vyApArI hU~ | maiM vahAM se vikredhyavastu samUha ko lekara naukAdvArA isa 1 ( taNaM devANuppiyA / kassAghayaNe tumaM ca NaM ke kaovA ihaM hantramAgae keNavA imeyArUvaM Avati pAvie ? taraNaM se sulAie purise mArgadiyadArae evaM vayAsI- esaNaM devANupiyA ! rayaNaddIvadevayAe AghayaNe aharaNaM devANu* piyA ! jaMbU dIvAo dIvA - o bhArahAo vAsAo kAgaMdIe AsavANiyAe vipulaM pANiya bhaMDamAyAe poyavahaNeNaM lavaNasamudde oyAe ) he devAnupriya ! A zULI sthAna kevuM che? tame keNu che ? ahIM tame kayAMthI AvyA che ? ane keNe tamArI AvI hAlata karI che ? teenI vAta sAMbhaLIne zULI upara laTakatA mAzuse mAka dIdArakAne A pramANe kahyuM ke he devAnupriyA ! A zULI-sthAna rayaNA devInuM che. he devAnupriye ! huM ja bhUdvIpa nAmanA dvIpamAM vidyamAna bharatakSetrane kAka dA nAmanI nagarInA rahIza chuM. huM azrva vaNika-gheADAnA vepArI-chuM. tyAMthI huM vecANunI vastuo sAthe laIne nAvavaDe yA vivANu samudramAM yAtrA harato bhAgyo to. ( tapaNaM aI poya zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - jJAtAdharmakathAGgasUtre hitavAn / tataH khalu ahaM 'pottavahaNavivattIe' potabahanavipattau, naukAyAM bhagnAyAM satyAM 'nibbuDDabhaMDasAre' nibruDitabhANDasAraH jalanimagnavastupAraH, ekaM phalakakhaNDamAsAdayAmi / tataH khalvahaM ' unbunjhamANe 2 udbudhyamAnaH 2 utaran 2 ratnadvIpAnte ratnadvIpasamIpe khalu 'saMvUDhe ' saMvyUDha =tIraM prAptaH / tataH khalu sA ratnadvIpadevatA mAm 'ohiNA' avadhinA=avadhijJAnena pazyati, dRSTvA mAM gRhati, gRhItvA mayA sAI vipulAn bhogabhogAn-zabdAdiviSayAn ' bhunamANI' bhunAnA 'viharai ' viharati Astesma / tataH khalu sA ratnadvIpadevatA, anyadA kadAcit 'ahAlahusagaMsi' yathAlaghusvake yathAprakArake laghusvarUpe stokamAtro'parAdhe parikupi. lavaNasamudra meM uttarA (taeNaM ahaM poyavahaNavivattIe) bhAgyavazAt merI naukA isa samudra meM TakarA jAne se DUbagaI / (nibbuDDabhaMDasAre egaM kalagakhaMDaM AsAemi) isa taraha jisakA samasta vastusAra jalanimagnaho cukA hai aise mujhe vahIM para eka kASThaphalaka prApta ho gayA / (taeNaM ahaM jbujjhamANe2 rayaNadIvaM teNaM saMvuDe) usakI sahAyatAse tairatAhuAmaiM isa ratnadIpake pAsa aaphuNcaa| (taeNaM sArayaNadIvadevayA mamohiNA pAsai) itane meM usa ratnadIpadevI ne mujhe apane avadhijJAna se dekha liyA(pAsittA mamaM geNhai, geNhittA mae saddhiM vipulAiM bhogabhogAI bhuMja mANI viharai taeNaMsArayaNadIvadevayA aNNayA kayAiM ahAlahusagaMsi avarAhasi parikuviyA samANI mamaM eyArUvaM Avatti pAvei taM na NajjaiNaM devANuppiyA ! tumhaMpi imesi sarIra gANaM kA maNNe AvattI bhavissai ?) dekhakara usane mujhe apane pAsa rakha liyaa| rakhakara mere sAtha usane mana cAhe khUba kAmabhogoMko bhogaa| kisI eka vahaNaM vivattoe ) durbhAgyathI bhArI nA 2mA samudramA matha42 zrI 7. (nibbuDabhaMDasAre egaM phalaga-khaMDaM AsAemi ) 2 rIte yAnI sadhI vastuo jyAre pANImAM DUbI gaI tyAre pANImAM ja eka lAkaDuM mane maLI gayuM ( taeNaM ahaM ubujjhamANe 2 rayaNadIvaM teNaM saMvUDe ) tena 652 trte| mA 2ladIpanI pAse mI paDAvyA. ( taeNaM sA rayaNadovadevayA mamaM ohiNA pAsai) TamAte ratnadIpa vIme bhane pAtAnA madhijJAnathI sIdhI. (pAsittA mamaM geNhai, geNhittA mae saddhiM vipulAI bhogabhogAiM bhujamANI viharai taeNaM sA rayaNadIvadevayA aNNayA kayAI ahAlahusagaMsi avarAhasi parikuviyA samANI mamaM eyArUvaM AvattiM pAvei taM na Najjati NaM devANuppiyA ! tumhaMpi imesi saroragANaM kAmaNNe AvattI bhavissai ? ) joIne teNe mane pitAnI pAse rAkhI lIdho ane rAkhIne mArI sAthe zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TI a0 8 mAkandidArakacaritanirUpaNam 613 tA satI mAmetad gamApatti prApayati tanna jJAyate khalu he devAnupiyau / yuvayorapyanayoH zarIrayoH kAkIdRzI ApattirbhAviSyati ?, iti manne' manye cintayAmi / tataH khalu sa zUlAcitapuruSasto mAkandikadArako evamavAdIt-epa khalu he devAnupiyau ! paurastye vanaSaNDe zailakasya yakSasya yakSAyatane zailako nAma azva samaya mere dvArA usakA thor3A sA aparAdha bana gayA so usa thoDe se aparAdha ke bana jAne para vaha bahuna adhika kupita ho gii| kupita hokara usane mujhe phira isa kpitti meM DAla diyA hai| ataH hai devAnupriyo / tuma donoM ke zarIra kI bhI kaisI dazA hogI yaha kauna jAna sakatA hai-maiM isIkA vicAra kararahA huuN| (taeNaM te mAgaMdiyadArayA tassa mUlAiyagassa aMtie eyamahU~ soccA Nisamma baliyataraM bhIyA jAva saMjAyabhayA sUlAisayaM purisaM evaM vayAsI) isa taraha usa zUlAropita puruSa ke mukha se isa bAta ko sunakara aura usakA acchI taraha hRdaya se vicAra kara ve donoM mAkaMdI-dAraka balitatara- atyaMtabhayabhIta ho gaye yAvat bhayatrasta hokara unhoM ne phira usa zalAropita purUSa se isa prakAra kahA ( kahaNNaM devANuppiyA ! amhe rayaNadIva devayAe hatthAo sAhatyi NittharijjAmo?) he devAnupriya ! hama loga kaise isa rayaNA devo ke hAtha se zIghra sAkSAt chUTa sakate haiM- ( taeNaM se sUlAiyae purise te mAgaMdiya0 evaM vayAsI esaNaM devANu piyA!pura teNe IcchA mujaba kAma bhoge bhagavyA. keI eka vakhate mArAthI saheja bhUla thaI gaI. te mArI saheja bhUlathI paNa atyadhika gusse thaI gaI ane teNe tyAra pachI mArI AvI hAlata karI che. ethI he devAnupriye ! tamArA zarIranI paNa zI dazA thaze ? te keNa jANe zake tema che. huM atyAre e ja vicAra karI rahyo chuM. (taeNaM te mAgaMdiyadArayA tassa mUlAiyagassa aMtie eyamaDhe soccA Nisamma baliyataraM bhIyA jAva saMjAyabhayA sUlAisayaM purisaM evaM vayAsI) A thaLI upara laTakatA mANasanA meMthI A badhI vigata jANIne tenA upara khUba ja gaMbhIratAthI vicAra karIne teo baMne mArkadI dArako khUba jabhayabhIta thaI gayA. yAvat bhayatrasta thaIne teo baMnee zULI upara laTakatA mANasane A pramANe kahyuM ke (kahaNNa devANuppiyA ! amhe rayaNadIvadevayAe hatthAo sAhatthi NittharijjAmo) he devAnupriya! rayaNa devInA hAthamAMthI ame jaladI kevI rIte mukta thaI zakIe ? zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 614 --- - ___ jJAtAdharmakathAGgasUtre rUpadhArI yakSaH parivasati-varttate / tataH khalu sa zailako yakSaH 'codasaTThamudiTThapuNNamAsiNImu' caturdazyaSTamyudiSTapaurNamAsISu-caturdazyAmaSTamyAm 'uddiSTa' tti amAvAsyAyAM pUrNimAyAM ca tithau ' Agayasamae' Agatasamaye AsanIbhUtA. vasare 'pattasamae' prAptasamaye upalabdhAvasare sAkSAdevAvasare, yathocitasamayaM sampApyetyarthaH mahatA mahatA zabdena-uccaiH svareNa evaM vadati- ke tArayAmi ? kaM pAlayAmi-rakSayAmi?, iti, ' taM' tat tasmAt gacchataM khalu yuvAM he devAnupriyau ! paurastyaM vanapaNDaM, zailakasya yakSasya 'maharihaM ' mahAhI mahAyogyAM 'puSphacaNiyaM' cchimille vaNasaDe selagassa jakkhassa jakkhAyayaNe selae nAmaM A sakhvadhArI jakkhe parivasai) una kI isa prakAra kI bAta sunakara usa zUlAropita purUSa ne una mAkaMdI dArakoM se isa prakAra kahA / he devAnu priyoM! pUrva dizA kI vanaSaMDa meM eka zailakayakSa kA yakSAyatana hai| usa meM azvarUpa dhArI zailaka nAmakA yakSa rahatA hai| (taeNaM se selae jakkhe codasaTTamuddipuNNamAsiNotu Agayasamae pattasamae mahayAra saddeNaM evaM vayai, kaM tArayAmi, kaMpAlayAmi ? taM gacchaha NaM tumbhe devANu piyA ! puracchimilla varNasaMDaM selagasta jakkhassa maharihaM pupphaccaNiya kareha, karittA jANupAyavaDiyA paMjaliuDA viNaeNa pajjuvAsamANA ciTThaha, jAheNa selae jakkhe Agatasamae patasamae evaM vadejjA ke tArayAmi ke pAlayAmi ? tAhe tumbhe yaha amhe tArayAhi amhe pAla yAhi ) vaha zailaka yakSa caturdazI, aSTamI, amAvasyA evaM pUrNamAsI (taeNaM se sUlAiyae purise te mAgaMdiya0 evaM vayAsI esaNa devANuppiyA! purAcchimille vaNasaMDe selagassa jakkhassa jakkhAyayaNe selae nAma AsarUva dhArI jakkhe parivasai) teonI A pramANonI vAta sAMbhaLIne te zULI upara laTakatA puruSe mArkadI dArakene kahyuM ke he devAnupriye ! pUrva dizAnA vanakhaMDamAM eka zailaka yakSanuM yakSAyatana che. tyAM azvarUpadhArI zailaka nAme yakSa rahe che. (taeNaM se selae jakkhe codasaTamuddidvapuNNamAsiNIsu Agayasamae patta samae mahayA 2 saddeNa evaM vayai, ke tArayAmi kaM pAlayAmi ? taM gacchaha Na tumbhe devANuppiyA ! puracchimillaM vaNa saMDaM se lagassa jakhassa maharihaM puppha ccaNiyaM kareha, karitA jANupAyavaDiyA paMjaliuDA viNaeNaM pajjuvAsamANA ciTTaha, jAheNaM selae jakkhe Agatasamae pattasamae evaM vadejjA ke tArayAmi kaM pAlayAmi ? tAhe tumbhe vayaha amhe vArayAhi amhe pAla yAhi ) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 615 puSyArcanikAM kurutaM, kRtvA jAnupAdapatitau jAnunIpAdauca bhUmau nidhAya vinamrI. bhUtau paMjaliuDA' prAJjalipuTau-saMyojitakara puTau, hastau saMyojyetyarthaH 'viNaeNaM' vinayena-namrabhAvena 'pajjuvAsamANA' paryupAsInau-taM se vamAnau tiSThatam , yadA khalu sa zailako yakSa Agatasamaye avasare samAgate prAptasamaye upalabdhAsavare evaM vadet-'kaM tArayAmi kaM pAlayAmi ? ' iti, tadA yuvAM vadatam-he zailaka yakSa ! AvAM tAraya, AvAM pAlaya / zailako 'bhe' yuvAbhyAmArAdhito yakSaH 'paraM' samarthaH, sa yuvAM ratnadvIpadevatAyA hastAt ' sAhatyi' sAkSAt 'NityArejA' nistArayiSyati-pAraM neSyati, saGkaTAnmocayiSyatItyarthaH, anyathA-evamakaraNe meM yuvayoH na jAnAmi anayoH zarIrayoH kAkIdRzI ApattirbhaviSyati ?, iti 'manne' manye=ahaM cintayAmi // sU0 5 // ke dina ucita samaya prApta hone para baDe jora 2 se aisA kahatA hai ki maiM kisako tArUM kisakI rakSA karU~ ? isa liye he devAnupriyo! tuma donoM pUrva dizA saMbandhI vanaSaDa meM jAo aura vahAM usa zalaka yakSa kI ArAdhanA karo / ArAdhana karake phira usa ke samakSa dono ghuTanoM ko aura pairoM ko Tekakara- bhUmipara rakhakara- atyantaname hue baDe vinaya ke sAtha donoM hAthoM ko jor3a kara usakI upAsanA karane meM laga jAoM / jaba vaha zailaka yakSa aksara Ane para vaisA kahe ki maiM kise tArUM kise rakSita karU ? to tuma donoM khn| he zailaka yakSa ! hama donoM ko yahAM se tAroM hamArI rakSA kro| ( selae bhe jakkhe para rayaNa dIva devayAe hatyAo sAhatyi NityArejjA aNNahA bhe na yANAmi imesiM saroragANaM kA maNNe AvaI bhavissai) isa taraha tuma te zailaka yakSa caudaza, AThama, amAvasyA ane pUnamanA divase ucita samaya prApta thatAM bahu moTethI A pramANe kahe che ke kene huM pAra pahoMcADuM? kenI huM rakSA karUM? eTalA mATe he devAnupriye! tame bane pUrva dizAnA vanakhaMDamAM jAo ane tyAM te zelaka yakSanI ArAdhanA kare. ArAdhanA karIne tenI sAme baMne ghUMTaNa ane page TekIne ghaNuM ja namra zabdomAM vinayanI sAthe baMne hAtha joDIne tenI upAsanA karavA lAge. jyAre te zailaka-yakSa samaya AvatAM A pramANe kahevA lAge ke kene huM pAra utAruM ane kenI rakSA karUM? tyAre tame baMne vinaMtI karatAM kaheje ke kaulaka yakSa ! ame baMnene ahIMthI pAra utAro amArI rakSA karo. selae bhe jakkhe para rayaNadIvadevayAe hatthAo sAhasthi NityArejjA aNNahA bhe na yANAmi imesi sarIragANaM kA maNNe AvaI bhavissai) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAsUtre mUlam-taeNaM te mAgaMdiya0 tassa sUlAiyassa aMtie eyamaDhe soccA nisamma sigdhaM caMDaM cavalaM turiyaM veiyaM jeNeva puracchimille vaNasaMDe jeNeva pokkhariNi teNeva uvA0 pokkhariNiM ogAhaMti2 jalamajjaNaM karotira jAI tattha uppalAiM jAva gehaMti2 jeNeva selagassa jakkhassa jakkhAyayaNe teNeva u02 Aloe paNAmaM kareMti2 maharihaM pupphaccaNiyaM kareMti2 jANupAyavaDiyA sussUsamANA NamaMsamANA pajjuvAsaMti, taeNaM se selae jakkhe Agatasamaye pattasamae evaM vayAsI-kaM tArayAmi kaM pAlayAmi ?, taeNaM te mAgaMdiyadArayA uThAe uTuMti uhittA karayala0 evaM vayAsI -evaM khalu devANuppiyA ! tubhaM mae saddhiM lavaNasamudaM majjhaM2 vIivayamaNANaM sA rayaNadIvadevayA pAvA caMDA rudA khuddA sAhasiyA bahuhiM kharaehi ya mauehi ya aNulomehi ya paDilomehi ya siMgArehi ya kaluNehi ya uvasaggehi ya uvasaggaM karehii, taM jai NaM tumbhe devANuppiyA! rayaNadI. vadevayAe eyamaDhe ADhAha vA pariyANaha vA avayakkhaha vA donoM ke dvArA ArAdhita huA vaha zailaka yakSa tuma donoM ke rayaNAdevI ke hAtha se sAkSAt nistArita karavA degA-arthAt usa ke saMkaTa se tumhe chuDavA degA-nahI to kauna kaha sakatA hai ki tumhAre zarIra kI kyA dazAho / meM isI bAta kA vicAra kara rahA huuN| sUtra "5" A pramANe tamArA vaDe ArAdhAyelA te zailaka yakSa rayaNa devIne lapeTa. mAMthI sAkSata tamane baMnene mukta karaze. eTale ke tenA saMkaTamAMthI tamane te choDAvaze. nahitara tamArA zarIranI zI dazA thaze ? te koNa jANI zake tama cha. viyA2 421 2vo chu'. // sUtra "5" // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 617 to bhe ahaM piTThAto vihuNAmi, ahaNaM tubbhe rayaNadIvadevayAe eyamaha jo ADhAha No pariyANaha No avayakkhaha to bhe rayaNadIvedevayA hatthAo sAhasthi NitthAremi, taeNaM te mAgaMdiyadArayA selagaM jakkhaM evaM vayAsI jaNNaM devANuppiyA! vaissai tassa NaM uvavAyavayaNiddese ciTThissAmo, taeNaM se selae jakkhe uttarapurasthimaM disIbhAgaM avakkamai2 veuThivayasamugghAeNaM samohaNai samohaNittA saMkhejAiM joyaNAI daMDaM nissarei nissarittAdoccaMpiveubviyasamu02ege mahaM AsarUvaM viuvvai2 te mAgaMdiyadArae evaM vayAsI-haM bho mArgadiyA! Aruha NaM devANuppiyA ! mama piTuMsi, taeNaM te mAgaMdiya0 haTra0 selagassa jakkhassa paNAmaM kareMti2 selagassa piDiM duruDhA, taeNaM se selae te mArgadiya0 durUDhe jANittA sattaTratAlappamANamettAI uDDUM vehAsaM uppayati, uppaittA ya ttAe ukiTTAe turiyAe devagaIe lavaNasamudaM majjhaMmajjheNaM jeNeva jaMbaddIve dove jeNeva bhArahevAse jeNeva caMpAnayarI teNeva pahArettha gamaNAe // sU0 6 // TIkA-'taeNaM te ' ityAdi / 'taeNaM' tataH khalu tau mAkandikadArako tasya zUlAcitakasyAntike etamarthaM zrutvA nizamya zIdhaM, caNDa avalaM, capalaM, 'taeNaM te mAgaMdiya0 ' ityaadi| TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (te mAgadiya dArayA) ve donoM mAkaMdI ke dAraka ( tassa sUlAiyassa aMtie eyamag socvA ) usa zUlAropita 'taeNaM te mAgaMdiya ' ityAdi / TI- (taeNaM) tyA25chI (te mAga diyadArayA) te mana bhI hArI ( tassa sUlAiyassa atie eyamaTu socA ) zUjI 752 aesan 535nI pAta - - zrI jJAtAdharma kathAga sUtra: 02 Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 618 jJAtAdharmakathAGgasUtre tvaritaM, ' veiyaM vegita=sa vegaM yathAsyAttathA zIghrAtizIghramityarthaH yacaiva paura " = vanapaNDa yatraiva puSkariNI=vApI tatraivopAgacchataH, upAgatya puSkariNImavagAhete = antaH pravizataH, avagAhya jalamajjanaM=jalasnAnaM kurutaH, kRtvA yAni tatra utpalAni vA padmAni vA yAvad gRhItaH, gRhItvA yatraiva zailakasya yakSasya yakSAya - tanaM tatraivopAgacchati, upAgatya ' Aloe' Aloke yakSadarzane sati praNAmaM kurutaH, kRtvA mahAI - mahAyogyAM puSpArcanikAM kurutaH, kRtvA jAnupAdapatitau= nikAya 'samANA ' zuzrUSamANau yakSa sevAM kurvANau ' NamaMsamANA ' namasya-tau- namaskAraM kurvANau ' pajjuvAsaMti' paryupAsAtesma, sevAM kRtavantau / tataH khaluH sa zailako yakSa Agatasamaye prAptasamaye evamavAdIt - ' kaM tArayAmi kaMpAlApuruSa ke mukha seM isa bAta ko sunakara (nisamma ) aura use apane citta meM nizcita kara (sigdhaM caMDaM cavalaM turiyaveiyaM jeNeva puracchimille vaNasa De jeNeva pokkhariNI teNeva uvAgacchaha, uvAgacchittA pokkhariNI ogAhaMti, ogAhittA jalamajjaNa kareMti, karitA jAI tastha - uppalAI jAva geNhati, geNhitA jeNeva selagassa jakkhassa jakkhAyayaNe teNeva uvAgacchati, uvAgacchittA Aloe paNAma kareMti ) zIghra hI vahAM se bahuta jaldI tvarAyukta bana jaldI 2 daur3ate hue se hokara jahAM vaha pUrva dizA saMbandhI vanaSaMDa- tathA puSkariNI thI vahAM Aye / vahAM Akara unhoMne puSkariNI meM avagAhana kiyA phira snAna kiyA / phira usa se kamala the vahAM se liyA aura lekara jahAM zailaka yakSa kA yakSAyatana thA usa ora cldiye| vahAM pahu~cate hI unhoM ne yakSa ke dikhalAI par3ate namaskAra kiyA / ( karitA mahariha salajIne (nisamma ) ane tene potAnA bhanabhAM hasAvIne ( sigghaM caMDa cabalaM turiyaM veiyaM jeNeva puracchimillo vaNasaMDe jeNeva pokkha riNI teNeva uvAgaccha uvAgacchittA pokkhariNI ogAhaMti, ogAdittA jala majjaNaM kareMti, karitA jAI tattha uppalAI jAva geNhaMti, geNDittA jeNeva selagassa jakvassaM jakrakhAyayaNe teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA Aloya paNAmaM kareMti ) satvare tyAMthI zIghra cAlathI doDatA doDatA jyAM te pUrva dizA saMbadhI vanakhaMDa temaja puSkaraNI hatI tyAM pahoMcyA. tyAM pahoMcIne tee puSkaraNImAM utaryo ane snAna karyuM. puSkariNImAM jeTalAM kamaLe! khIlelAM hatAM teone laI lIdhAM ane tyAra pachI zailaka yakSanA yakSAyatana tarapha ravAnA thayA. tyAM pahAMcIne teoe yakSanI sAme jatAM ja namana karyuM. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 9 mAkandidAra kacaritanirUpaNam 619 , yAmi ? ' iti / tataH khalu tau mAkandikadArakau ' uTThAe ' utthayA svakIyotthAnazaktyA ' uTTheti ' uttiSThataH, utthAya karatalaparigRhItaM ziraAvarta dazanakhaM mastake'JjaliM kRtvA evamAdiSTAm -' AvAM tAraya, AvAM pAlaya ' iti / tataH khalu sa zailako yasto mAkandikadArakau evamavAdIt - evaM khalu he devAnupriyo ! yuvayormayA sArddhaM lavaNasamudra madhyamadhyena = antarAmArgeNa 'vIivayamANANaM ' vyatipuSpacaNiyaM kareMti-karitA jANu pAyavaDiyA sussamANA NamaMsamANA pajjuvAsaMti, taeNa se selae jakkhe Agatasamae pattasamae evaM bayAsI - kaM tArayAmi kaM pAlayAmi taraNaM te mAgaMdiyadArayA ugAe uTTheti uTThittA karayala0 evaM bayAsI amhe tArayAhiM amheM pAlayAhi ) namaskAra kara phira unhoM ne usa kI ArAdhanA kI / ArAdhana kara ke phira ve donoM apane ghuTane aura paira Teka kara usa ke caraNoM para par3a gaye / isa prakAra bAra 2 usa kI sevA karate hue ve vahAM rahane lage- jaba ucita avasara prApta huA aura usa zailakayakSa ne aisA kahA -kimaiM kisa ko tArU, kisa ko pAra utArUM to usI samaya uTha kara ina donoM mAkaMdI dArakoM ne usa se donoM hAtha jor3a kara aisA kahA - Apa hameM tAriye hameM pAra utAriye - ( taraNaM se selae jakkhe te mAgaMdiya0 evaM vayAsI) usa donoM mAkaMdI-dArakoM ko isa bAta ko sunakara usa zailaka yakSa ne una se aisA kahA - ( evaM khalu devANupiyA ! tugbha maesaddhi lavaNasamudaM majjhaM 2 bIivayamaNANaM sA rayaNadIvadevayA ( karitA maharihaM puppha caNiyaM kareMti-karitA jANupAyavaDiyA sussamANA NamasamANA pajjuvAsaMti, taraNaM se selae jakkhe Agata samae pattasamae evaM vayAsI kaM tArayAmi kaM pAlayAmi taraNaM te mAgaMdiya dArayA uThAe udveti uDinA karayala0 evaM vayAsI- amhe tArayAhiM amheM pAlayAhi ) namana karIne teoe tenI ArAdhanA karI. ArAdhanA karIne tee ane jamIna upara ghUMTaNe TekIne tenA caraNeAmAM ALeATI gayA. A rIte vAravAra tenI upAsanA karatAM tee mane tyAM ja rahevA lAgyA. jyAre ucita samaya Avyo tyAre zailaka yakSe ema kahyuM-ke kene hu' tArUM ane kAne pAra utArUM rUM tarata ja mArkadI dArakA UbhA thayA ane ane hAtha joDIne yakSane vinatI 52vA sAjyA } tame abhane taare| ramane pAra utAre ( taraNaM se selae jakve te mAMgadiya0 eva vayAsI) bhane bhAu~dI hArabhanI vinaMtI sAMlajIne zaikSa yakSe teone kahyuM ke-- ( evaM khalu devANuppiyA tubbhaM mae sardi lavaNasamudda majjha 2 bIiyavayamANA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 620 jJAtAdharmakathAGgasUtre banatoH gacchato satoH sA ratnadvIpadevatA pApA=pApiSTA caNDA-kopazIlA, rudrA-krUrA kSudrA-tucchasvabhAvA sAhasikA avicAritakAriNI bahubhiH 'kharaehiya' kharakaiH kaThoraiH, 'mauehiya ' mRdukaiH-mukkomalaiH, ' aNulomehiya' anulomaiH= mano'nukUlaiH, ' paDilomehiva' pratilomaiH=manaH pratikUlabhUtaizca 'siMgArehiya' zrRGgAraiH kAmarAgajanakaiH 'kaluNehiya' karuNaiH karaNAjanakaizca 'uvasaggehiya ' upasagaiH-upasargajanakavacanaiH ' uvasagaM ' upargam utpAtaM 'karehii ' kariSyati, tad yadi khalu yuvAM he devAnupriyau ! ratnadvopadevatAyA etamartham 'ADhAhavA' AdipAvA caMDA rudA khuddA sAhasiyA, bahUhiM kharaehiM ya mauehiM ya aNu. lomehi ya paDilomehi ya siMgArehi ya kaluNehiM ya uvasaggehiM ya uvasaragaM karehii ) he devAnupriyo ! tuma loga mere sAtha lavaNa samudra meM bIcoM bIca ke mArga se hokara calo-usa samaya vaha pApiSTha, kopazIla, krUra, kSudra evaM avicArita kAriNI rayaNA devI tumhAre Upara aneka kaThora, sukomala, mano'nukUla, manaH pratikUla kAmarAga janaka evaM karuNotpAdaka aise upasarga vacanoM dvArA uvsrg-utpaat-kregii| (taM jaiNaM tumbhe devANuppiyA ! rayaNAdIva devayAe eyamaDhe ADhAha vA pariyANaha vA avayakkhaha vA to bhe ahaM piTThAto vihuNAmi ahaNaM tumbhe rayaNa dIva devayAe eyamaTuM No ADhAha No pariyANaha No avayakkhaha to bhe rayaNa dIva devayA hatthAo-sAhatyi Nittharemi ) so yadi he devAnupriyo ! tuma loga rayaNA devI ke isa upasarga rUpa artha ko Adara ko dRSTi se NaM sA rayaNadIvadevayA pAvA caMDA rudA khuddA sAhasiyA, bahUhiM kharaehiM ya mauehiM ya aNulohi ya paDilome hi ya siMgArehi ya kaluNehi ya uvasaggehi ya uvasagaM karehii) he devAnupriye ! mArI sAthe lavaNuM samudranI vaccenA mArgamAM thaIne tame cAlaze te vakhate te pApiSTa, kepazIla, kUra, kSudra ane avicAritakAriNuM rayaNadevI ghaNuM kaThora, sukomaLa, managamatA, manane pratikUla, kAmarAgane utpanna karanArA ane karuNatpAdaka upasarga vacano vaDe upasarga-utpAta karaze. (taM jANaM tunbhe devANuppiyA! rayaNadIvadevayAe eyama8 ADhAhavA pariyANahavA avayakkhahavA to bhe ahaM piTThAto vihaNAmi ahaNaM tubbhe rayaNadIva devayAe eyama8 No ADhAha No pariyANAha No avayakkhaha to bhe rayaNadIvadevayA hatthAo sAhatthi Nittharemi) je he devAnupriye ! tame leke rayaNe devInA A upasarga rUpa ane sanmAnanI dRSTie joze eTale ke tenA vacanene tame satkAraze, svIkAraze zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 621 yethe tadAdaraM kariSyathaH, vA athavA pariyANahavA' parijAnIthA svIkariSyathaH vA, athavA 'avayakkhaha vA' pazyathaH= avalokayiSyathaH 'to' tadA 'bhe' yuvAmahaM 'piTThAo' pRSThAt mama pRSThabhAgAt 'vihuNAmi' vidhunAmi pAtayiSyAmi / atha khalu yadi yuvAM ratnadvIpadevatAyA etamartha no Adriyethe, no parijAnIthaH, 'no avayakkhaha' tAM prati no pazyataH, tadupasarga sahiSyethe ityarthaH 'to' tadA 'bhe' yuvAM ratnadvIpadevatAhastAt ' sAhatthiM ' svahastena 'NitthAremi' nistArayAmi-pAraM neSyAmi / tataH khalu tau mAkankidArako zailakaM yakSamevamavAdiSTAmyaM kaJcana khalu he devAnupriya ! tvamArAdhyatvena vadiSyati, yatkhalu 'yuvayorayamArAdhyaH' iti tasya khalu-tasyaiva upapAtanirdeze-sevAvacanAjJAyAM 'cihissAmo' sthAsyAvaH kiMpunarbhavataH ! bhavadAjJAnusAreNaiva vatiSyAvahe ityarthaH / tataH khalu sa zailako yakSaH 'uttarapurasthimaM ' uttarapaurastyam IzAnakoNasambandhinaM disIbhArga' digbhAgam ' avakkamai ' apakrAmati gacchati apakramya vaikriyasamudaghAtena samavahanti, samavahatya=kriyasamudghAtaM kRtvA saGkhyeyAni yojanAni yAvat saGkhyeya. dekhoge-arthAt una vacanoM kA Adara karoge-unheM svIkAra karoge, una para dhyAna doge, to maiM apane pRSTha bhAgase tuma logako utAra dUgA-nIce paTaka daMgA-aura yadi tuma loga usa rayaNAdevI ke isa upasarga rUpa artha kA Adara nahIM karoge,unheM svIkRta nahIM karoge,usakI tarapha nahIM dekhoge -usake dvArA kRta upasargako sahana kara loge maiM tuma logoMko rayaNAdevI ke hAtha se dekhate 2 chuDA dNgaa| (taeNaM te mAgaMdiyadArayA selagaM jakkhaM evaMvayAsI-jaNNaM devANuppiyA ! baissai tassaNaM uvavAyavayaNaNidese cihissAmo, taeNaM se selae jakkhe uttarapurasthimaM disIbhAgaM avakamai, avakkamittA veubviyasamugdhAeNaM samohaNai 2 saMkhejAI joyane tenA upara vicAra karaze te huM pitAnI pITha uparathI tamane utArI pADIza ane nIce pheMkI daIza. ane jo tame baMne rAyaNa devInA upasarga 35 te vacanano Adara karaze nahi, svIkAraze nahi, tenI tarapha joze nahi, te je kaMI paNa upasarga-utpAta-kare te tame khamI lezo to huM tamane raNa devInA hAthamAMthI jotajotAmAM mukta karAvI daIza. (taeNaM te mAgaMdiyadArayA selagaM jakkha evaM vayAsI jaNNa devANuppiyA ! vaissai tassaNaM uvavAyavayagaNidese cihissAmo, taeNaM se selae jakkhe uttara purasthiyaM disImANaM avakkamai avakkamittA veciyasamugyAeNaM samohaNatira zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darara jJAtAdharmakathAgasUtre yojanaparimitamityarthaH daNDa 'nissarei ' nissArayati, nissArya dvitIyamapivAraM vaikriyasamudghAtena samavahanti, samavahatya-dvitIyavAraM vaikriyasamudghAtaM kRtvA eka mahat-azvarUpaM vikurvati-azvarUpasya vikurvaNAM karotItyarthaH, vikurvitvA azvarUSaM kRtvA tau mAkandikadArako evamavadat-' haMbho' he devAnupiyau mAkandikadArako! NAI daMDa nissarei, nissarittA doccapi veubviyasamu 0 2 egaM mahaM AsarUvaM viucvai, 2 te mAgaMdiyadArae evaM vayAsI ) zalaka yakSa kI isa prakAra kI bAta sunakara una mAkaMdI dArakoM ne usa zailaka yakSa se phira isa prakAra se kahA-he devAnupriya ! Apa jisake liye hameM ArAdhyatvena kahegeM-hama loga usI kI sevA karane meM usI ke vacana mAna ne meM aura usI kI AjJAnusAra vartamAna karane meM laga jAveMge to phira ApakI to bAta hI kyA hai / Apa to hama se jaise kaheMge hama loga sarvathA usI ke anusAra cleNge| isa ke bAda vaha zailaka yakSa IzAna koNa saMbandhI digbhAga kI ora gyaa| vahAM jAkara usa ne vaikriya samuddhAta se uttara vaikriya kI cikurvaNA kI-vikurvaNA kara ke phira usa ne apane AtmapradezoM kA saMkhyAtaM yojana paryaMta daNDAkAra rUpa meM bAhira nikalA-nikAla kara ke phira dubArA bhI vaikriya samuddhAta kiyA aura phira eka bar3e bhArI azvarUpa kI usa ne vikurvaNA kii| azvarUpa banAkara phira vaha una mAkaMdI dArakoM se bolAsaMkhejAI joyaNAI daMDaM nissarei, nissarittA doccapi veuvi samu0 2 egaM mahaM AsarUvaM viuvvai 2 te mAgaMdiya dArae evaM vayAsI) zailaka yakSanI A pramANe vAta sAMbhaLIne mArkadI dArakoe tene kahyuM ke he devAnapriya ! tame amane je kaMIne ArAdhavAno hukama karaze, ame leke tenI sevA karavAmAM, tenI ja AjJA svIkAravAmAM ane tenI AjJA pramANe ja AcaraNa karavAmAM tatpara thaI jaIzuM. tyAre tamArI te vAta ja zI kahevI ? tame amane jema kaheze tema ame saMpUrNa paNe anusarIzu. tyArabAda zailaka yakSa IzAna keNanA digU bhAga tarapha gayA. tyAM jaIne teNe vaikiya samuddhAtathI uttara vikiyAnI vikRNA karI ane vikuvA karyA bAda teNe potAnA Atmapradezane saMkhyAta jana sudhI daMDAkAra rUpe bahAra kADhayA. bahAra kADhIne teNe bIjI vAra paNa vikriya samuddaghAta karyo ane tyAra pachI teNe eka bahu moTA azvarUpa (ghoDAnA rUpa) nI vipharvaNA karI azvanuM rUpa banAvIne teNe mAMdakI dAne kahyuM ke zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 623 ArohataM khalu yuvAM mama pRSTe / tataH khalu to mAkandikadArako hRSTatuSTau zailakasya yakSasya praNAmaM kurutaH, kRtvA zailakasya pRSTa dUrUDhau pRSTa pradeze samArUDhau / tataH khalu sa zailakasto mAkandikadArako dUrUDhau-svapRSTAruDhau jJAtvA 'sattaTThatAlappamANamettAI' saptASTatAlamamANamAtrAnsaptASTatAlavRkSaparimitAn gaganabhAgAva yAvat 'ur3a vehAsaM' UrdhvavihAyaryAsa-uccairAkAze 'uppayai' utpatati, umpaittA, utpatya ca tayA prasiddhayA utkRSTayA tvaritayA devagatyA lavaNasamudraM madhyamadhyena yauva jambUdvIpo dvIpa , yauva bhArato varSaH bharatakSetraM, yauva campAnagarI tauva pradhArayatigantuM pravRttaH / / muu06|| (he bho mAgaMdiyA ! Aruha NaM devANuppiyA ! mama piTuMsi-taeNaM te mAgaMdidha haTTa selagassa jakvasta paNAmaM kareMti karittA selagassa piTTi durUDhA, taeNaM se selae te mAgaMdiya0 durUDhe jANittA sattadvatAlappamANamettAI uDUM vehAsaM uppayai, uppaittA ya tAeukiTAe turiyAe devagaIe lavaNasamuha majjhaM majjheNaM jeNeva jabUddIve dIve jeNeva bhArahevAse jeNeva caMpA nayarI teNeva pahArettha mamaNAe) are o devAnupriya mAkaMdI dArako ! tuma donoM merI pITha para caDha jaao| isa ke bAda ve donoM mAkaMdI dAraka harSita evaM saMtuSTa hote hue praNAma kara usa zailaka yakSa kI pITha para ArUDha ho gye| jaba zailaka yakSa ne unheM apanI pITha para caDhA jAnA to jAnakara vaha sAta ATha tAla vRkSa pramANa barAbara kSetra meM Upara AkAza meM uchalA / uchalakara phira vaha apanI prasiddha utkRSTa tvarAyukta devagati se lavaNasamudra ke ThIka bIcoM (bho mAgaMdiyA ! AruhaNaM devANuppiyA ! mama piTuMsi-taeNaM te mAgaMdiya0 haTTha0 selagassa jakkhassa paNAmaM kareMti karittA selagassa pir3hi durUDhA, taeNaM se selae te mAgaMdiya durUDhe jANittA sattadvatAlappamANattAI uDu vehAsaM uppayai, uppaittA ya tAe ukkiTThAe turiyAe devagaIe lavaNasamudaM majjhamajhe gaMjeNeva jaMbUddIve dIve jeNeva bhArahevAse jeNeva caMpAnayarI teNeva pahAretyagamaNAe) ' are e devAnupriya mArkadI dArake ! tame mArI pITha upara besI jAo. tyAra pachI mArkadI dAraka harSita temaja saMtuSTa thatAM praNAma karIne zailaka yakSanI pITha upara besI gayA. zelaka yakSe teone potAnI pITha upara savAra thaI gayelA jANune te sAta ATha tAlavRkSa pramANa jeTalA kSetramAM AkAzamAM uchaLyo ane uchaLIne te pitAnI prasiddha utkRSTa varAyukta devagatithI lavaNasamudranI barobara zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 624 jJAtAdharmakathAGgasUtre mUlam-taeNaM sA rayaNadIvadevayA lavaNasamuhaM tisattakhutto aNupariyadRi jaM tattha taNaM vA jAva eDei, eDittA jeNeva pAsAyava.sae teNeva uvAgAcchai uvAgacchittA te mAgaM diyadArayA pAsAyavarDisae apAsamANI jeNeva puracchimille vaNasaMDe jAva savvato samaMtA maggaNagavesaNaM kareti2 tesiM mAgaMdiyadAragANaM katthai suiM khuI vA pattiM vA alabhamANI jeNeva uttarille evaM ceva paccasthimille vi jAva apAsamANI ohiM pauMjai pauMjittA te mAgaMdiyadArae selaeNaM saddhiM lavaNasamudaM majhamajjhaNaM vIivayamANe pAsai pAsittA AsurUttA asikheDagaM geNhai geNhittA sattaTTha jAva uppayai uppayittA tAe ukiTAe jeNeva mAgaMdiya0 teNeva uvA0 evaM vayAsI-haM bho mAgaMdiyA0 appatthiyapatthayA kiNNaM tubbhe jANaha mamaM vippajahAya selaeNaM jakkheNaM saddhiM lavaNasamudaM majhaM majheNaM vIivayamANA taM evamavi gae / jaiNaM tunbhe mamaM avayakkhaha to bhe asthi jIviyaM, ahaNaM NAvayakkhaha to bhe imeNaM nIluppalagavala jAva eDemi, taeNaM te mAgadiyadArayA rayaNadIvadevayAe aMtie eyama so0 Nisa0 abhIyA atatthA aNuviggA akkhubhiyA asaMbhaMtA rayaNadIvadevayAe eyamaDheM no bIca ke mArga se calatA huA jahAM jaMbUdvIpa nAma kA dvIpa aura usameM jahAM bharata kSetra aura usameM bhI jahAM caMpAnagarI thI usa ora cala diyA / / sUtra 6 // vaccenA mArgamAMthI pasAra thate jyAM jaMbudvipa nAme dvIpa temaja jyAM bhArata kSetra ane temAM paNa jyAM caMpA nagarI hatI te tarapha ravAnA thaye. sUtra "da" zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 625 ADhati no pari0 No avayakkhaMti, ANADhAyamANA apari0 aNavayakkhamANA selaeNa jakkheNaM saddhiM lavaNasamudaM majjhamajjheNaM vIivayaMti, tateNaM sA rayaNadIvadevayA te mAgaMdiya0 jAhe no saMcAei bahuhiM paDilomehi ya uvasaggehi ya cAlittae vA khobhittae vA vipariNAmittae vA lobhittaevAtAhe mahurehi siMgArehi ya kalluNehi ya uksaggohi ya uvasaggeuM pavattA yAvi hotthA, haM bho mAgaMdiyadAragA ! jaiNaM tubbhehiM devANuppiyA! mae saddhiM hasiyANi ya ramiyANi ya laliyANi ya kIli. yANi ya hiMDiyANi ya mohiyANi ya tAhe NaM tunbhe savvAti amaNemANA mamaM vippajahAya selaeNaM saddhiM lavaNasamuI majjhaM. majjheNaM vIivayaha, taeNaM sA rayaNadIvadevayA jiNarakkhiyassa mamaM ohiNA Abhoei AbhoettA evaM kyAsI-Niccapi yaNaM ahaM jiNapAliyasta aNihA5 nicaM mama jiNapAlie aNiTTe 5 niccaMpiya NaM ahaM jiNarakkhiyassa iTA5 niccaMpiya NaM mama jiNarakkhie i45, jaiNaM mamaMjiNapAlie royamANI kaMdamANI soyamANI tippamANI vilavamArNI NAvayakkhai kiNNaM tuma jiNarakkhiyA ! mamaM royamANiM jAva NAvayakkhasi ?, taeNaM sA pavararayaNadIvassa devayA ohiNA u jiNarakkhiyassa mnnN| nAUNa vadhanimittaM uvari mAgaMdiyadAragANaM doNhapi // 1 // dosakaliyA salolayaM NANAvihacuNNavAsamIlaM divyaM / ghANamaNa nivvuikaraM savvouyasurabhikusumavudghi pamuMcamANI // 2 // NANAmaNikaNagarayaNaghaMTiyakhikhiNiNeUramehalabhUsaNaraveNaM / di zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 636 jJAtAdharmakathAGgasUtre sAo vidisAo pUrayaMtI vayaNamiNaM beti sA sAkalusA // 3 // hola-vasula-gola-NAha-daita-ramaNa-kaMta-sAmiya--NigghiNa Nicchaka / thiNNa Nikiva akayaNNuya siDhila bhAva nillajja lukkha akaluNa jiNarakkhiyaM majjhaM hiyayarakkhagA! ||4||nnh jujasi ekkiyaM aNAhaM abaMdhavaM tujjhacalaNaovAyakAriyaM ujjhiu mahaNNaM / guNasaMkara ! ahaM tumaM bihUNA Na samatthAvi jIviuM kharNapi // 5 // imasta u aNegajhasamagaraviviha sAvayasayAulagharassa / rayaNAgarassa majjhe appANaM vahemi tujhaM purao ehi NiyattAhi jaisikuvio khamAhi ekAvarAhaM me // 6 // tujjha ya vigayaghaNavimalasasimaMDalAgAraM sassirIyaM sArayanavakamalakumuyakuvalayavimaladalanikarasarisanibhanayaNaM vayaNaM pivAsAgayAe saddhA me pecchiuM je avaloehi tAio mamaM NAha jo te pacchAmi vayaNakamalaM // 7 // evaM sappaNayaH saralamahurAI puNo2 kaluNAI vayaNAI jaMpamANI sA pAvA maggao samaNNei pAvahiyayA // 8 // taeNaM se jiNarakkhie calamANe teNeva bhUsaNaraveNaM kaNNasuhamaNohareNaM tehi ya sappaNayasaralamahurabhaNiehiM saMjAyaviNarAe rayaNadIvassa devayAe tIse suMdarathaNajahaNavayaNakaracaraNanayaNalAvannarUvajovaNasiriM ca divvaM sarabhasauvagUhiyAiM vivvoyavilasiyANi ya vihasiya sakaDakkhadiTinissasiyamaliyauvalaliyaThiyagamaNapaNayakhijiyapAsAiyANi ya saramANe rAgamohiyamaI avase zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 627 kammavasagae avayaskhati maggato saviliyaM, taeNaM jiNarakkhiyaM samuppannakaluNabhAvaMmaccugalasthallaNolliyamaI abayakkhaMtaM tahevajakkhe ya selae jANiUNa saNiyaM2 uThivahati niyagapiTThAhi vigayasaddhaM, taeNaM sA rayaNadovadevayA nissaMsA kaluNaM jiNarakkhiyaM sakalasA selagapiTTAhi ovayaMtadAsa ! maositti jaMpamANI appattaM sAgarasalilaM geNhiya vAhAhiM ArasaMtaM urdU uvihati aMbaratale, ovayamANaM ca maMDalaggeNa paDicchittA nIluppalagavalaayasippabhAseNa asivareNaM khaMDAkhaMDiM kareti tattha vilavamANaM tassa ya sarasavAhiyasta ghettUNa aMgamaMgAI saru hirAiM ukkhittabali caudisi kareMti sA paMjalI philaa||suu07|| TIkA-'taeNaM sA' ityAdi-tataH khalu sA ratnadvIpadevatA lavaNasamudra trisaptakRtvA ekaviMzativAram anuparyaTati, anuparyaTya yattatra tRNaM vA yAvat sarva patra kASThAdikamapanIya-ekAnte 'eDei' eDati-prakSipati, prakSipya yatraiva prAsAdAvataMsakastatraivopAgacchati, upAgatya tau mAkandikadArako prAsAdAvataMsake-apazyantI _ 'taeNaM sA rayaNadIvadevayA' ityAdi // TIkArtha -(taeNaM) isake bAda (sA rayaNadIvadevayA) usa rayaNAdevI ne (lavaNa samudaM tisattakhutto aNupariyati ) lavaNa samudra kI 21 bAra pradakSiNA ko-(jaM tatthaM taNaM vA jAva eDeDa eDittA jeNeva pAsAyavarDe sae teNeva uvAgacchati ) isa samaya meM use vahAM para jo tRNakASTha patra Adi milA usa-sabako vahAM se haTAke dUra jAkara ekAnta sthAna meM DAla diyaa| DAlakara phira vaha jahAM apanA zreSTha prAsAda thA vahAM AI. 'taeNaM sA raNadIva devayA ' ityAdi / sAtha-(taeNaM) tyA2mA ( sA rayaNadIva devayA) te 2yAvIma(lavaNa samudaM ti sattakhuto aNupariyati ) sapae samudranI mevI vA2 prkssi| 461. ( tattha taNaM vA jAva eDei eDittA jeNeva pAsAyavaDeMsae teNeva ubAgacchai) pradakSiNA karatI vakhate rAyaNa devIne tyAM tRNa, kASTha patra vagere je kaMI paNa jovAmAM AvyuM tene tyAMthI dUra ekAMtamAM pheMkI dIdhuM. pheMkIne te pitAnA uttama mahelamAM AvatI rahI. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 628 jJAtAdharmakathAGgasUtre 6 , yatraiva paurastyaM vanapaNDa N yAvatsarvataH samantAd mArgaNagaveSaNAM karoti sAmAnya vizeSatayA'nveSati, kRtvA tayormAkandikadArayoH kutrApi ' suiMvA ' zrutiM vA= vAta, 'khuI bA' kSutiM tatsambandhinIM chikkam, avyaktabhASaNaM taccihna vA, 'pautti vA vRrttivRttAntaM vA ' alabhamANI ' alabhamAnA= apApnuvantI satI yatraivottarIye - uttaradigbhave vanapaNDe evameva = pUrvavadeva pAzcAtye'pi yAvad apazyantI 'ohiM' avadhim-avadhijJAnaM ' pauMjai' prayunakti = vyApArayati prayujya tau (uvAgacchitA te mAgaMdiyadArayA, pAsApavarDisae apAsamANI, jeNeva puracchimille vaNasaMDe jAva savvao samaMtAmaggaNagavesaNaM karei karittA tesiM mAryAdiyadAra gANaM katthai suI khuI vA pautti vA alabhamANI jebhava uttarille vaNasaMDe evameva paccatthimille vi jAva apAsamANI ohiM paraM jai) vahAM Akara usane usameM mAkaMdI dArakoMko nahIM dekhA-so isa kAraNa vaha jahAM pUrvadizA saMbandhI vanaSaMDa thA vahAM AI vahAM A kara usane unakI sabatarapha cAroM ora tapAsa kI mArgaNA gaveSaNA kIparantu vahAM kahI para bhI mAkaMdI dArakoM kI use na koI bAta sunane meM AI aura na unakI cihnarUpa chIMka yA avyakta bhASaNa yA koI vizeSa cihna hI dekhane meM aayaa| aura na unakI vahAM use koI khabara hI milI-1 - isa taraha ina saba bAtoMko nahI prApta karatI huI vaha jahAM uttara dizA sambandhI vanapaMDa thA vahAM isI taraha jahAM pazcima dizA simbandhI banaSaMDa thA vahAM AI vahAM kahIM para bhI use unakI koI bAta vagairaha sunane meM dekhane meM jaba nahIM AI taba usane apane avadhijJAna ko ( uvAgacchittA te mAgaMdiyadArayA pAsAyavarDisae apAsamANI jeNetra puracchimille vaNasaMDe jAva savtrao samaMtA maggaNagavesaNaM karei karitA tersi mAyaMdiyadAragANaM katthei suI khuI vA pauttiM vA alabhamANI jeNeva uttarille vaNasaMDe evameva paccatthimille vi jAva apAsamANI ohiM pauMjai ) tyAM AvIne teNe mArkadI dArakAne joyA nahi tyAre te pUrva dizA tarapha vanakha'DamAM paheAMcI. tyAM teNe teonI cemera tapAsa karI, mAgaNu gaveSaNA karI. paNa mAkadI dArakonA patto maLyA nahi rayAdevIne mArkadI dArakAnI vAtacIta paNa sAMbhaLavAmAM AvI nahi temaja teonI hayAtInA paNa kAI cihno jemake chIMka athavA tA dhImethI vAtacIta vagere kaikhAyA nahi. A rIte te tyAMthI uttara dizA taraphanA vanakhaMDamAM gai. tyArapachI pazcima dizAnA vana khaMDamAM te gaI tyAM paNa rayaNA devIne teonI kAI paNa vAtacIta vagere saMbhaLAI nahi tyAre teNe peAtAnA avadhijJAnanA upayAga karyAM. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 69 mAkandikadArako zailakena sArddha lavaNasamudra madhyamadhyena 'vIivayamANe' vyativra jantau-ganchantau pazyati, dRSTvA ' AsuruttA' azubhaptA-zIghrakupitA 'asikheDagaM' asikheTakam , asizvakhagaH kheTakazca phalakaH 'DhAla ' itiprasiddhaH etayo samAhAreasikheTakam gRhNAti, gRhItvA * sattaTanAva ' saptASTa yAvat , saptASTatAlapramANAn gaganabhAgAn yAvad UcaM vihAyasi utpatati, utpatya tayA utkRSTayA devagatyA yacaiva mAkandikadArako tatraivopAgacchati, upAgatyaivamavAdIt-'haMbho' he mAkandika dArako ! ' apatthiyapatthayA' aprArthitaprArthako maraNAbhilASiNau ki khalu yuvA upayukta kiyaa| (pauMjittA te mAgaMdiyadArae selaeNaM saddhiM lavaNasamudaM majjhaM majjheNaM vIivayamANe pAsai, pAsittA AturattA asikheDagaMgepahai, geNhittA satta aTTa jAva upayai uppaittA tAe ukiTThAe jeNeva mAgaMdiya0 teNeva uvA0 2 evaM vayAsI-haMbho mAkaMdiya0 appatthiyapatthiyA kiNNaM tumbhe jANaha mamaM vippajahAya selaeNaM........evamavigae) upayukta karake usane una mAkaMdIdArakoM ko zailaka ke sAtha lavaNasamudra meM hokara ThIka bIcoM bIca ke mArga se jAte hue dekhaa| dekhakara vahakrodha se krodhita ho gii| usane usI samaya apanI talavAra aura DhAla uThA ii| uThAkara vaha sAta AThA tAla vRkSa pramANa Upara kI ora AkAza meM uchalI / uchalakara phira vaha utkRSTadeva sambandhI gati se cala kara jahAM ve mAkaMdI-dAraka the vahAM aaii| vahAM Akara usane unase isa prakAra khaa| are o mAkaMdi-dAraka! mAlUma par3atA hai tumaloga aprArthita prArthaka bana rahe ho-jise koI bhI nahIM cAhe vaha apothiMta-mRtyu (pauMjittA te mAgaMdiyadArae selaeNaM saddhiM lavaNasamudaM majjhaM majjheNaM vIivayamANo pAsai, pAsittA, AsurattA AsikheDagaM geNhai, geNhittA, sattaaTTha jAva uppayai uppayittA tAe ukkiTThAe jeNeva mAgadiya teNeva uvA0 2 evaM bayAsI haM bho mAkaMdiya0 appatthiya patthayA kiNaM tumme jANaha mamaM vipanahAya selaeNaM evamavigae ) upayoga karIne teNe mArkadI dArakone zikSaka yakSanI sAthe lavaNa samudranI ThIka vaccenA mArgathI pasAra thatAM joyA. jetAnI sAthe ja te gusse thaI gaI. teNe tarataja pitAnI DhAla ane taravAra hAthamAM lIdhI. laIne te sAta ATha tAlavRkSa jeTaluM AkAzamAM UMce uchaLI, uchaLIne te utkRSTa devasaMbaMdhI gatithI satvare jyAM mArkadI dArake hatA tyAM pahoMcI gaI tyAM pahoMcIne teNe teone ema kahyuM ke are o ! mAkadI dArake ! mane lAge che ke tame apAciMta prArthaka banI rahyA che. eTale ke mRtyu ja evI vastu che ke tene kaI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre jAnIthaH-yat 'mama' mAM * viSpajahAya ' vimahAya-parityajya zailakena yakSeNa sAI lavaNasamudraM madhyamadhyena * vIIvayamANA ' vyativrajantau svaH tad evamapi anena. prakAreNa yakSapRSThAvalambanena -- gae' AvAM gatau-gRhaM prAptau, iti, yuvAM jAnIthaH tad bhrAntausthaH / yadi khalu yuvAM 'mama' mAm ' avayakkhaha' pazyataM 'to' tadA 'me' yuvayorasti jIvitam , atha khalu mAM na pazyataM 'to' tadA 'bhe' yuvayoH anena ' nIluSpalagavala jAva' nIlotpalagavala yAvat atizyAma sutIkSNa khaGgena zirachittvA ekAnte eDemi-pakSipAmidvayorapi zirazchetsyAmItyarthaH / tataH khalu tau mAkandikadArako ratnadIpadevatAyA antike etamarthaM zrutvA nizamya abhItau atraratau anudvignau, akSubdhau asambhrAntau santau ratnadvIpadevatAyA etamartha hai / usa ke bhI tuma cAhane vAle ho rahe ho| jo tumaloga mujhe chor3akara yakSa zailaka ke sAtha lavaNa samudra ke bIca se hokara jA rahe ho| to kyA isa taraha ke jAne se tumaloNa hama ghara pahu~ca gaye? yaha mAna rahe ho so yaha tumhArA bhrama hai| (jaiNaM tumbhe mamaM avayakkhaha to bhe a. thijIviyaM ahaNaM NAvakkhaha to bhe imeNaM nIluppalagavalajAvaeDemi) yadi tuma merI ora dekho-mujhe cAho-to hI tumharA jIvana baca sakatA hai-yadi tuma mujhe nahIM cAhate ho-merI tarapha nahIM dekhate ho-to-dekho isa nIlakamala tathA mahiSa ke zRMgake jaise varNavAlI-atizyAma sutIkSNa talavAra se maiM abhI tuma donoM ke mastaka ko chedakara use aise sthAna meM DAla daMgI ki jahAM usakA patA bhI nahIM lgegaa| (taraNa te mAgaMdiyadArayA rayaNadIvadevayAe aMtie eyamaDhe so. NIsa0 abhIyA IcchatuM nathI tethI mRtyu 'aprArthita" thayuM ane te mArkadI dArake tene IcchanAra thayA. kemake tame mane choDIne yakSa zailakanI sAthe lavaNa samudranI vacce thaIne jaI rahyA che tame atyAre ema samajI rahyA haze ke ame hemakhema (sakuzaLa) pitAne ghera pahoMcI gayA chIe te tame bhramamAM che. (jaiNaM tumbhe mamaM avayavavaha to bhe Atthi jIviyaM ahaNaM NAvayakkhaha to bhe imeNaM noluppalagavala jAva eDemi) jo tame mane ja cAho-mane ja jue-te tamArA jIvananI salAmatI che. je tame mane IcchatA nathI, mArI tarapha jotA nathI te juo A nilakamaLa temaja bheMsanA ziMgaDA jevA raMganI khUba ja zyAma raMgavALI teja taravArathI huM tamArA baMnenAM mAthAM kApIne evI jagyAe pheMkI daIza ke tenI koIne khabara paNa paDI zake nahi. (taeNaM te mAgadiya dArayA rayaNadIvadevayAe aMtie eyamaha so0 Nisa0 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 631 no Adriyete no parijAnItaH 'no avayakkhaMti ' no pazyataH, 'aNADhAyamANA' anAdriyamAnau-tamarthaM prati-AdaraM na kurvANI ' apariyamANA' aparijAnAnauM tamarthamasvIkurvANau ' aNavayakkhamANA' tatsaMmukhamapyapazyantau zailakena yakSeNa sAI lavaNasamudraM madhyamadhyena 'vIivayaMti' vyatitrajataH sukhapUrvakaM gacchataH / tataH khalu sA ratnadvIpadevatA to mAkandikadArako yadA no zaknoti bahubhiH 'paDilomehiya' pratilomaizca pratikUlairupasagaiMcAlayituM vA-kSobhayitu vA 'vipariNAmittae vA' vipariNAmayitu =manovRtti parAvartayituM 'lomittae vA ' lobhayituM lubdhau kattuM vA atatthA aNuviggA akkhubhiyA asaMbhaMtA rayaNadIvadevayAe eyama no Adati, No pariNo avayavati aNADhAyamANA apari0 aNavayakkhamANA sela eNa jakkheNa saddhiM lavaNasamudaM majjhaM majheNaM vIivayati) isa prakAra ve mAkaMdI-dAraka rayaNA devI ke mukha se isa bAta ko suma kara aura use hRdaya meM abadhRta kara bhayabhIta nahI hue trasta nahIM hue udvigna nahIM hue kSubhita nahI hue, saMbhrAnta nahIM hue ghabar3Aye nahIM aura na unhoM ne rayaNA devI ke isa artha ko Adara kI dRSTi se dekhA na use svIkAra kiyA, aura na usa tarapha lakSya hI diyaa| isa taraha usa ke vacanoM kA anAdara karate hue unheM svIkAra nahIM karate hue tathA unakI ora lakSya nahIM dete hue ve donoM usa zailaka yakSa ke sAtha lavaNasamudra ke bIca meM calate hI gye| (taeNaM sA rayaNadIvadevayA te mAgaMdiya0 jAhe No saMcAeMti, bahUhiM paDi lomehiM ya uvasaggehiM ya cAlittae vA khobhittae vA vipa. abhIyA atatthA aNubbigA akkhubhiyA asaMbhaMtA rayaNadIva devayAe eyama no Ar3hati No pari0 No azyakkhaMti aNADhAyamANA apari0 aNavayakkhamANA selae jakkheNa saddhiM lavaNasamudaM majjhaM majjheNaM vIivayaMti) mAmaMdI dArae raNuM devInA mukhethI A pramANe sAMbhaLIne ane tene hadayamAM dhAraNa karIne bhaya pAmyA nahi. trasta thayA nahi, udvigna thayA nahi kSabhita thayA nahIM saMbhrAta thayA nahi, gabharAyA nahi ane teoe rayaNadevInA arthane na te sanmAnapUrvaka je ane na tene svIkAra karyo. te tarapha teoe sahaja paNa lakSya ApyuM nahi. lavaNa samudranI vacco thaIne teo baMne zaulaka yakSanI sAthe potAne paMtha kApatA ja gayA. (taeNaM sA zyaNadIvadevayA te mAgaMdiya0 jAhe No saMcAeMti, bahahiM paDilomehi ya uvasaggehi ya cAlittae vA khomittae vA vipariNAmittae vA lomittaevA zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre tadA madhuraiH / siMgArehiya ' zRGgAraiH kAmarAgotpAdakaiH 'kaluNehiya' karuNaiH karuNarasajanakezvopasargaH ' upasaggeuM / upasargayitum = utpAtayituM pravRttA cAsyAsIt - habho devAnupriyau mAkandikadArako ! yadi khalu yuvAbhyAM mayA sArdai -- hasiyAgiya ' hasitAnI ca ' ramivANiya ' ratAni-ramaNAni akSAdibhitAdikhelanAni, 'laliyANiya' lalitAni ca-IpsitAni lIlayA bhojanAdirUpANi 'kIliyANiya' krIDitAni-jalAvagAhanAdirUpakrIDanAni 'hiMDiyANiya' riNAmittae vA lobhittae vA tAhe mahurehi siMgArehiM, kaluNehi ya uvasaggehiM ya ucasaggeuM pacattA yAvi hotthA ) isa taraha jaba vaha rayaNA devI una mAkaMdI dArakoM ko pratikUla aneka upasargoM dvArA calAyamAna karane ke liye kSubhita karane ke liye samartha nahIM ho sakI taba usane kAma rAgotpAdaka, tathA karuNArasa janaka utpAtoM dvArA upadrava karanA prAraMbha kara diyaa| (haM bho mAgaMdiyadAragA ! jaiNaM tumbhe hiM devANuppiyA ! mae saddhiM hasiyANi ya ramiyANi ya laliyANi ya kIliyANi ya, hiMDiyANi ya, mohayANi ya tAhe NaM tumbhe savvAti agaNemANA mamaM vippajahAya selaeNaM saddhiM lavaNasamudaM majjhaM majjhe NaM vIivayaha taeNaM sA rayaNadIvadevayA jigarakkhiyassa manaM ohiNA Abhoei, AbhoettA evaM vayAsI ) vaha kahane lagI are o devAnupriya! mAkaMdI daarkoN| yadi tuma donoM ne mere sAtha ha~sI majAka kiyA hai, kAma sukhoM ko bhogA hai, athavA akSAdikoM dvArA dyUtAdi krIDAyeMkI hai, sAtha 2 baiThakara icchAnusAra vividha prakAra kI bhojanAdi karane rUpa tAhe mahurehiM siMgArehiM kaluNehi ya uvasaggehi ya uvasaggeuM pavattA yAvi hotthA) rayaNa devI mArkadI dArakone A jAtanA ghaNA pratikULa upasargothI vicalita karavAmAM ke subhita karavAmAM samartha thaI zakI nahI tyAre teNe kAmarAga tpAdaka temaja karuNarasa janaka utpAta vaDe upadra zarU karyA. (haM bho mAgaMdiyadAragA! jaiNaM tumbhe hiM devANuppiyA! mae saddhi hasiyANiya ramiyANiya laliyANI ya kIliyANi ya hiMDiyANi ya mohayANi ya tAhe NaM tumbhe savvAti agaNemANA mamaM vippanahAya selaeNaM saddhiM lavaNasamudaM majhamajheNaM vIivayaha taeNaM sA rayaNadIvadevayA jiNarAkkheyassa mamaM ohiNA abhoei, AbhoittA evaM vayAsI) te kahevA lAgI ke he devAnupriye ! mArkadI dArake ! je tame baMne mArI sAthe hasI majAka karI che, kAma sukha bhogavyA che, akSAdike vaDe jugAra vagere krIDAe karI che, sAthe sAthe besIne managamatI aneka jAtanA AhAra zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #647 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 633 hiNDitAnica udyAnAdiSu namaNAni 'mohiyANiya' mohitAni ca-mohanAni kAmarAgajanakahAvabhAvAdIni kRtAni 'tAhe ' tadA-tAdRze samaye etAdRza sukhAnubhavAvasthAyAM khalu yuvAM sarvANi-mayA sAI hasitAdIni 'aNegamANA' agaNayantau anAdriyamANau ' mamaM 'mAM nirAdhArAM'vippajahAya' viprahAya parityajya zailakena sArddha lavaNasamudraM madhyamadhyena vyativrajathaH gacchathaH / tataH khalu punaH sA ratnadvIpadevatA jinarakSitasya laghubhrAtuH 'maNaM' manA=antaH karagam 'ohiNA' avadhinA avadhijJAnena ' Abhoeha ' Abhogayati pazyati AbhogayitvA dRSTvAevamavadat-nityamapi ca-pUrvamapi sadaiva ca ahaM jinapAlitasya-tavajyeSThabhrAtuH aniSTA, akrAntA, apriyA amanojJA, amanomA=manaH pratikUlA'bhavam , nityaM ca mama jinapAlita:-aniSTaH, akrAntaH, apriyaH, amanojJaH, amano'mA mana:khedajanaka AsIt / nityamapi ca khalu ahaM ninarakSitasya tava iSTA yAvad mano. 'mA, nityamapi ca khalu mama jinarakSitastvam iSTo yAvad mano'maH, yadi khalu yathA mAM jinapAlito rudatI, krandantIM zokaM kurvANAM, tippamANIM' tepamAnAm lIlAe~ kI haiM, jalAvagAhanAdi rUpa nAnA prakAra kI ceSTAe~ kI haiM, udyAna AdikoM meM sAtha 2 bhramaNa kiyA hai, tathA kAma rAga janaka hAva bhAva Adi kriyAe~ kI haiM to phira kyoM aba una saba hasitAdi ceSTAoM kI upekSA karake tuma donoM mujhe nirAdhAra chor3akara zailaka ke sAtha lavaNa samudra ke bIca se hokara cale jA rahe ho / isa prakAra kaha kara usa rayaNA devI ne jina rakSita ke antaH karaNa ko apane avadhi jJAna ke dvArA dekhA-dekha kara vaha phira isa taraha kahane lagI-(piccaMpi ya gaM ahaM jiNapAliyasta aNiDA 5, NiccaM mama jiNapAlie aNiDe-niccaMpi ya gaM ahaM jiNaravivayassa iTThA, niccapi NaM aha jiNarakkhie iDe 5, jaiNaM mamaM jiNapAlie royamANI, kaMdahANI, soyamANI tippamANI vila. vamANI NAvapakkhai, kiNNa tuma jiNarakkhiyA ! mamaM royamANi jAva vagere rUpa lIlAo karI che, jalAvagAhana vagerenI ghaNI jAtanI ceSTAo karI che, sAthe sAthe udyAna vageremAM pharyA che temaja kAmarAgajanaka hAvabhAva vagerenI kriyAo karI che tyAre have zuM kAma te badhI hasitAdi ceSTAonI upekSA karIne mane ekalI nirAdhAra banAvIne zailaka yakSanI sAthe lavaNasamudranI vacce thaIne jaI rahyA che. A pramANe kahIne te rayaNA devIe narakSitanA manane pitAnA avadhijJAna vaDe joyuM ane joIne te pharI kahevA lAgI ke ( Niccapi ya NaM ahaM jiNapAliyamsa aNiTThA 5 NiccaM mama jigapAlie aNiDhe niccaMpi ya gaM ahaM jiNarakkhiyassa iTTA nicaM pi ya NaM mama jiNarakkhie zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #648 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 634 jJAtAdharmakathAGgasUtre virahajanitArtadhyAnaM kurvANAM, vilapantIM vilApaM kurvANAM 'NAvayakkhai' na pazyati tathA ki khalu svamapi he jinarakSita ! mAM rudatI yAvad vilapantIM 'NAvayakkhasi' na pazyasi ? evaM sA ratnadvIpadevatA sopAlambhaM vadati smeti / tataH khalu tadanantaram-atha pracalitamAnasaM jinarakSitaM vijJAya sA yadvadati ttad gAthASTakenAhaNAvayakkhasi ) yaha to nizcita hai ki maiM pahile se jinapAlita ke liye aniSTa, akAnta, apriya, amanojJa evaM amanoma-manaH pratikUlavai rahI hUM aura jinapAlita bhI mere liye sadA aniSTa' akAnta Adi rUpa banA rahA hai, maiM to jina rakSita ke liye hI sadA iSTa Adi rUpa rahI hU~ aura jinarakSita mere liye iSTa Adi rUpa sadA rahA hai to he jina rakSita ! yadi mujha rotI huI Akrandana karatI huI, zoka karatI huI viraha janita ArtadhyAna karatI huI aura vilApa karatI huI kI aura jina pAlita nahIM dekhatA hai to kyA tuma bhI mujha rotI huI yAvat vilApa karatI huI kI ora nahIM dekhate ho (taeNaM sA pavararayaNadIvassa devayA ohiNA jiNarakkhiyassa maNaM nAUNaM vanimittaM uriM mAgaMdiya dAragANaM doNhapi // 1 // ) isa taraha usa rayaNAdevI ne tAne mArate hue jaba kahA taba jinarakSita kA mana calAyamAna ho gayA / isa sthiti meM jo kucha usa ne kahA vaha sUtrakAra ATha gAthAoM iThe 5, jaiNaM mamaM jiNapAlie royamANI, kaMdamANI, soyamANI tippamANI, vilavamANI,NAvayakkhai,kiNaM tumaM jiNarAkkhiyA! mama royamaNi jAva NAvayakkhasi) e vAta te cokkasa paNe kahI zakAya ke huM zarUAtathI ja jInapAlitane mATe haMmezA aniSTa, akAMta, apriya, amanojJa, ane amanema-manane prati kaLa ja banI rahuM chuM ane jInapAlita paNa mArA mATe hamezAM aniSTa, akAta vagere ja rahyA che. huM te janarAkSitane mATe haMmezAM InTa vagere rUpamAM rahI che ane janarakSita mAre mATe ISTa vagere rUpamAM sadA rahI che tyAre he jInarakSita ! mane je raDatI, AkraMda karatI, zeka karatI, virahamAM ArtadhyAna karatI ane A rIte vilApa karatI ke jInapAlita mArI sAmuM jotA nathI te zuM tame paNa mane raDatI yAvat vilApa karatI jotA nathI. (taeNaM sA pavararayaNadIvassa devayA ohiNA 3 jiNarakkhiyamaNaM nA UNa vadhanimittaM uvariM mAgaMdiya dAragANaM doNhapi "1" // ) 3Nu devIe e pramANe kaTAkSa yukta vacano kahyAM tyAre janarakSitanuM mana DagamagavA lAgyuM. AvI paristhitimAM je kaMI teNe kahyuM te sUtrakAra ATha zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #649 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 635 sA pravara ratnadvIpasya devatA'vadhinA tu jinarakkhitasya manaH / jJAtvA vadhanimittam-mAraNArtham upari mAkandikadArakayo hU~ yorapi // 1 // ' dosakaliyA' dveSakalitA dveSayuktA 'salIlayaM ' salIla-sakroDa nAnAvihacuNNavAsamIsaM' nAnAvidhacUrNavAsamizraM nAnAvidhAH cUrNavAsAH-cUrNagandhAH-piSTagandhadravyANi, taimizrAM=yuktAM divyAm / dhrANamanonitikarAM = dhrANamanasostRptikarAM tAhaNI sarva kasurabhikusumavRSTiM sarvaRtusamutpannasugandhitapuSyadRSTiM pamuMcamANI' pramuJcantI // 2 // nAnAmaNikanakaratnaghaNTikAkiGkiNInapuramekhalAbhUSaNaraveNa, tatranAnAvidhamaNikanakaratnAnAM ghaNTikAH, kiGkiNyaH kSudraghaNTikA / nUpuraM-caraNabhUSaNam , mekhalAbhUSaNaM kaTibhUSaNam , teSAM raveNa-zabdena maJjuladhvaninA dizo vidizazca pUrayantI-sazabdaM kurvantI vacanamidaM vakSyamANaM bravIti sA sakaluSA= dvArA kahate haiM-vaha pravara ratna dvIpa kI devatA avadhijJAna se jina rakSita ke mana ko jAna kara mArane ke liye una donoM mAkaMdI dArakoM ke Upara (dosa kaliyA) vidveSavatI bana gaI (salIlayaM NANAvihacuNNavAsa mIsaM divvaM ! ghANamaNanivvuikaraM sabyouyasurabhikustumabuDhipamuMca mANI 2 ) phira usa ne una ke Upara bar3I bhArI lIlA ke sAtha nAnA vidhacurNavAsa mizrita evaM ghANa aura mana ko tRpti kAraka aisI divya sarvaRtu saMbandhI surabhita kusumoM kI vRSTi kii| (NANA maNikaNagarayaNa ghaMTiyakhikhiNiNeUra mehalamUsaNaraveNaM' disAo vidisAo pUrayaMtI vayaNamiNaM beti sA sAkalusAI) isa ke bAda nAnA prakAra ke maNiyoMkI, suvarNakI evaM ratnoMkI ghaTikAoMke kSudra ghaTikAoMke nUpuroM ke kaTibhUSaNa ke zabda se-maMjula AvAja se dizAoM evaM vidizAoM gAthAo vaDe kahe che te pravara ratnadvIpanI devatA avadhijJAnathI janarakSitanA mananI vAta samajIne mArI nAkhavAnA vicArathI teo baMne mArkadI dArako 952 ( dosakaliyA ) dveSa rAvatI 45 . (salIla yaM NANAvihacuNNavAsadivvaM! ghANamaNanivvuikaraM savvouya surabhikusumavuddhiM pamuMcamANI 2) pA2 pachI teNe tenA upara bhAre lIlAonI sAthe ghaNI jAtanA sugaMdhita cUrNa ane nAka temaja manane tRpta kare tevA dravyo ane badhI RtuonA sugaMdhita pupinI varSA karI. (NANAmaNikaNagarayaNaghaMTiyakhikhiNiNeUramehalamUsaNaraveNaM / disAo vidisAo pUrayaMtI vayaNamiNaM veti sA sAkalusAiM) tyAra bAda ghaNI jAtanA maNionI, sonAnI ane ratnanI ghaMTaDIonA, ghUgharIonA, gAMgaronA, kadarAnA zabdathI maMjala avAjathI dizAo temaja zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #650 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre sapApA // 3 // tathAhi-hola ! he mudha !, vasula he sukumAra! gola he kaThora! he nAtha ! dayita ! he dayAlo ! he piya ! he ramaNa ! he kAnta ! he svAmin ! he nighRNa ! he sneharahita !, nichakka ! he avasarajJAnazUnya ! 'thiSNa ! ' he styAna= he nidayahRdaya ! 'Nikiya ' nippa ! he niSkaruNa ! ' akayaNNuya ' akRtajJa ! he kRtopakArAnabhijJa ! he kRtaghna / ityarthaH 'siDhilabhAva ' zithilabhAva ! he mandabhAva ! 'nillajja ' he nirlajja ! 'lukkha' rUkSa ! he premazUnya ! ' akaluNa' akaruNa ! he nirdaya ! jinarakSita ! mama 'hiyayarakkhagA' hRdayarakSaka ! he prANarakSaka ! // 4 // ' na hu jujjasiH' naiva yujyase naivAhasi na yogyo'si tvam ekikAm-anAthAM-nirAdhArAm , avAndhavAm asahAyAM tava 'calaNa ovAyakAriyaM' caraNAvapAtakArikAMvaraNasevikA-mAm 'ujjhiuM tyaktum , kathambhUtAm ? 'ahaNNaM' ko vAcAlita karatI huI usa pApinI ne isa prakAra kahA-(holavasulagolaNAha, daita, piya, ramaNa, kaMta sAmiya, NigyaNa Nicchakka, thiNNa Niktiva akayaNNuyasiDhilabhAva nillajja-lukkha, akaluNa jiNakkhiya majjhahiyayarakkhagA 4) hola he mugdha ! vastula-he sukumAra / gola-he kaThora! he nAtha! dayita-he dadyAloM! he priya ! he ramaNa, he kAnta ! he svAmin ! he nirghaNa-sneharahita ! he nichakka-avasarajJAna zUnya ! thiNNa he nirdayahRdaya ! he niSkRpa! he akRtajJa kRtopakArAnabhijJa kRtaghna-he zithila bhAva ! he nirlajja ! he rUkSa-premazUnya, he akarUNa-nirdaya ! jinarakSita ! tuma hI mere prANa rakSaka ho ataH-(Nahujjasi ekkiyaM aNAhaM apaMdhavaM tujjha calaNa ovAya kAriyaM ujjhiu ahaNNaM guNasaMkara ! ahaM tume vihUNA Na samatthA vi jIviu khaNaM pi 5) tumheM mujha caraNa sevikA vidizAone mukharita karatI te pApINIe A pramANe kahyuM - (holavasulagolaNAhadaitapiya, rayata, kaMta,sAmiya,NigdhaNaNicchakka ! thiNNaNikkiva akayaNNuya siDhilabhAva nilajja lukkha akaluNa jiNarakkhiya majjha hiyayarakkhagA4) DAsa-3 bhudha !, sukha- sumAra!, gosa-3 2!, 3 nAtha !, yita- yA! priya ! 2bhae ! sin! asvAbhIn ! 3 ni ! sneharahita ! he nichakaka-avasara jJAna zUnya ! thiNahe nirdaya hadaya ! he niSkapa ! he akRtajJa, karelA upakArane nahi mAnanArA, kRtakta-he zithilamaa ! 3 niaaror ! 26 ! premazUnya, De 1425-niya ! 2kSita ! mArA prANa rakSaka tame ja cho. eTalA mATe (Na hujjasi ekkiyaM aNAhaM abaMdhavaM tujjha calaNaobAyakAriyaM ujjhiu ahaNNaM guNasaMkara ! ahaM tubhe vihUNA Na samatyA vi jIviuM khaNaMpiya ) zrI jJAtAdharma kayAMga sUtraH 02 Page #651 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandiyadArakacaritanirUpaNam 637 adhanyAm apUrNamanorathAm / 'guNasaMkara ' guNasaGkara-he guNasAgara ! ahaM 'tume vihaNA' tvayoSihInAsvaviyuktA na samarthA'pi jIvitu kSaNamapi-tvAM vinA kSaNamapi na jIviSyAmotyarthaH // 5 // pazya, adhunaiva aham 'imassa u' asya tu ' aNegajhasamagaravivihasAvayasayAkulagihassa' anekajhaSamakaravividhazvApadazavA kulagRhasya aneke jhaSA:-matsyAH , makarA: grAhAH, vividhazvApadAH nAnAvidhahiMsakajalacarajantavaH, teSAM zatAni, taiH AkulaM vyApta gRham antarbhAgo yasya sa tasya ratnAkarasya-lavaNasamudrasya madhye AtmAnaM 'vahemi' hanminAzayAmi tava purataH, ataH he jinarakSita ! tvam ehi-Agaccha 'NiyattAhi' nivartasva puratogamanAt , yadyasi tvaM kenApikAraNena kupitaH, tarhi 'khamAhi' kSamasva 'ekA varAhaM ' ekAparAdham-ajJAnavazAsaJjAtamekamaparadhaM me-mama // 6 // tujjhaya ' tava ko asahAya nirAdhAra akelI chor3anA yogya nahIM hai| mere abhItaka koI bhI manoratha pUrNa nahIM hue haiN| he guNasAgara ! maiM tumhAre vinA 1 eka kSaNa bhI jIvita nahIM raha sakatI huuN| (imassa 3 aNegajhasamagara viviha sAvaya sayAulagharassa / rayaNAgarassa majjhe appANaM vahemi tujjha puraoehiM niyattAhi jaisi kuvio khamAhi ekAvarAhame 6 ) dekho maiM isI samaya aneka prakAra kI-saikar3oM machaliyoM se magaroM se vividha hiMsaka jalacara jantuoM se vyApta hue antarbhAga vAle isa samudra ke bIca meM tumhAre dekhate 2 apane Apako DAla detI hU~-ataH he jinarakSitatuma Ao-Age mata baDho, tuma yadi kisI kAraNa vaza mere Upara kupita ho gaye ho-to mere ajJAnavaza hue usa aparAdhako kSamA kro| (tujjha mArA jevI caraNonI dAsIne asahAya, nirAdhAra ane ekalI mUkIne jatA rahevuM tamArA jevAne mATe egya kahI zakAya nahi hajI mArI eka paNa IcchA pUrI thaI nathI. he guNa sAgara ! tamArA vagara eka kSaNa paNa huM jIvI zakuM tema nathI. ( imassa u aNegAsamagaravivihasAvayasayAuladharassa ! rayaNAgarassa majjhe appANaM vahemi tujhaM purao ehi niyatAhi jaisi kuvio khamAhi ekkAvarAIme6) juo, huM atyAre ja ghaNI jAtanI seMkaDe mAchalIo, magare, ghaNuM jAtanA hiMsaka jaLacara prANuothI yukta A samudranI vacce tamArI sAme ja DUbI maruM chuM. mATe he narakSita tame Ave, AgaLa jaze nahi. game te kAraNathI je tame mArA upara nArAja thaI gayA che te mArA ajJAnathI thayelI bhalene tame mApha kare. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #652 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre ca 'vigayaghaNavimalasasimaMDalAgAraM ' vigataghana vimalazazimaNDalAkAram-vigataghanaM-megharahitam ataeva vimalaM-nirmalaM zazimaNDalaM-candramaNDalaM, tasyevAkAra AkAtaryasya tattayoktam , sassirIyaM' sazrIkaM-zobhAsampannam , ' sArayanavakamalakumuya kuvalayavimaladalanigarasarisanibhanayaNaM' zAradanavakamalakumudakuvalaya vimaladala nikarasadRzanibhanamanam tatra zArada-zaratkAlasamutpanna yannavaM nUtanaM kamalaM sUryavikAzipamaM kuvalaya-candravikAzipamaM, teSAM vimaladalanikaraH = nirmaladalasamUhaH, tatsadRze-tattulye nibhe-nitarAM dIptiyukte ca nayane-neo yasmin tat tathoktam , etAdRzazobhAsampanna 'vayaNaM' vadanaM-mukham , 'pivAsAgayAe' pipAsAgatAyAH= darzanautsukyena samAgatAyAH zraddhA vAJchA menmama 'pecchiu~ ' prekSita-vilokituM vartate 'je' yasmAt 'avalohi ' avalokaya-pazya 'tA' tAvat ' io mama' ito mamamamAbhimukha 'NAha' he nAtha ! 'jA' yAvat-yAvatkAlaM te-tava 'pecchAmi' prekSepazyAmi 'vayaNakamalaM' badanakamala mukhakamalam , // 7 // ya vigaya ghaNa-vimala-sasimaMDalAgAraM sassirIyaM sAraya navakamala kumu. yakuvalaya-vimaladala-nikarasarisa-nibhanayaNaM vayaNaM pivAsAgayAe saddhA meM pecchiuM je avaloehi tAio mamaM NAha jA te pecchAmi vayaNa kamalaM 7) darzana kI utsukatA se AI huI merIicchA tumhAre mukha ko dekhane ke liye ho rahI hai / tumhArA vaha mukha megha rahita nirmala candramaMDala ke samAna AkRti vAlA evaM viziSTha zobhA saMpanna hai| isake donoM netra zaradakAlIna navIna kamala, kumuda,evaM kuvalaya ke dalanikara ke samAna atyanta dIpti zAlI haiM / sUryavikAzIpadma kA nAma kamala, candra vikAzI padma kA nAma kuvalaya hai| isaliye he nAya ! isa tarapha tuma merI ora dekho jabataka tuma merI ora dekhate rahoge-tabataka maiM tumhAre (tujjha ya vigaya ghagavimalasasimaMDalAgAraM sassirIyaM sAraya nava kamala kamaya-kuvalaya-vimaladala-nikara-sarisa-nibhanayaNaM vayaNaM pivAsA gayAe saddhAme pecchiuM je avaloehi tAio mama NAha te pecchAmi vayaNakamalaM 7) darzananA umaLakAthI prerAIne AvelI mArI IcchA tamArA mukhane jovAnI thaI rahI che tamAruM mukha megha rahita nirmaLa caMdramaMDaLanI jema AkAravALuM ane savizeSa saudarya yukta che. baMne netra zarada-RtunA navIna kamaLa, kumuda ane kuvalayanA dalanikaranI jema ghaNA ghutimAna che. sUrya vikAzI padyanuM nAma kamaLa, candra vikAzI padyanuM nAma kuvalaya che. eTalA mATe he nAtha ! tame mArI tarapha juo. jyAM sudhI tame mArI tarapha jotA rahezo tyAM sudhI huM paNa tamAruM mukhakamaLa joI laIza. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #653 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 639 evam = anena pUrvoktaprakAreNa ' sappaNayasaralamahurAI' sapaNayasaralamadhurANi - snehasahita sukhArthabodhakAni madhurANi ca punaH punaH ' kaluNAI' karuNAni = karuNarasajanakAni ' vayaNAI ' vacanAni ' jaMpamANI' jalpantI sA pApA ' mAgao ' mArgataH mArge ityarthaH ' samaNNei ' samanveti pazcAgacchati ' pAvahiyayA pApahRdayA = kuTilAntaHkaraNA kA ratnadvIpadevatA // 7 // , tataH khalu sa jinarakSitathalamanAstaM naiva bhUSaNaraveNa karmasukhadena manohareNa tathA taizcaiva sapraNayasarasamadhurabhaNitaiH saJjAtAdviguNarAgaH kAmarAgAkRSTaH san ratnadvIpasyA devatAyAstasyAH sundarastanajaghanavadanakaracaraNanayanalAvaNyarUpayauvanatriyaM ca divyAm, tathA 'sarabhasaubagUhiyAI ' sarabhasoyagRhitAni= sasambhramakRtAliGganAni yAni ca ' vibboyavilasiyANiya' viccoka vilasita ni=vibbokA:= mukhakamala ko dekhalUMgI ( evaM sappaNaya saralamahurAI puNo 2 kaluNAI vayaNAI jaMpamANI sA pAvamaggao samaNNei, pAvahiyayA 8) isa prakAra -kuTilAntakaraNavAlI vaha ratnadvIpadevatA vAra 2 sneha sahita, sukhArtha bodhaka, madhura evaM karuNArasajanaka vacanoM ko bolatI huI mArga meM usake pIche 2 calane lagI / (taeNaM se jiNarakkhie calamaNe teNeva bhUma NaraveNaM kaNNasuhamaNohareNa tehi ya sappaNaya saralamahara bhaNiehiM saMjAya viNarAe rayaNadIvassa devayAe tIse sundarathaNajahaNavaNa kara caraNanayaNalAvannarUpajonvaNasiriM ca divvaM sarabhasaubagRhiyAI vizvo yavilasiyANi0 ya vihasiya sakaDakkhadiTThi nissasiya maliya uvalaliya ThigragamaNa paNayakhijjiya pAsAiyANi ya, saramANe rAgamohiyamaI abase kamma gae avayakkhati maggato saviliyaM ) isake bAda karNendriya ko ( evaM sappaNaya saralamahurAIM puNo 2 kaluNAI vayaNAI upamANI sA pAvamaggao samaNNe pAvahiyayA 8 ) A rIte kuTila hRdayavALI te ratnadvIpa devatA vAravAra snehasahita, sukhA beAdhaka madhura ane karUNA-sajanaka vacanA kahetI mArgamAM tene anusaratI cAlavA lAgI. ( taraNaM se jiNarAkkhie calamaNe teNeva bhUmaNaraveNaM kaNNasuhamaNohareNaM tehi ya sappaNayasaralamahura maNiehiM saMjAyapiNarAe rayaNadIvassa devayAe tIse suMdarathaNajahaNa vayaNakara-caraNa- nayaNa - lAgannarUva jAnna Nasiri ca divvaM sarabhasauhiyAI vizvoya vilasiyANi0 ya vihasiya sakaDakkha diTThi nissasiya malaya ubalaliya ThiyagamaNa paNayakhijjiya pAsAiyANi ya saramANe rAgamohimaI avase kamavasagae avayavakhati maggato saviliyaM ) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #654 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 640 ___ jJAtAdharmakathAGgasUtre strIceSTA vizeSAH, vilasitAni netravikArAdi lakSaNAni ca 'vihasiya sakaDakkhadiTTinissAsiyamaliya uvala liyaThiyagamaNapaNayakhijjiyapAsAiyANi ya' vihasita sakaTAkSapTiniH zvasitamalitopalalitasthitagamanapraNayakhimita prasAditAni cavihasitAni-hAsyAni, sakaTAkSadRSTayaH savikAravilokanAni, niH zvasitaM= niH zvAsamocanam , malitaM-puruSAmilapitamardanam , upalalitAni-krIDAvizeSarUpANi, sthitambhavananivasanAdikam , gamanaM-haMsagatyAsaJcaraNam , praNayaH sneha, vacanam , khiMsanaM kAmakalahaH, prasAdita-prasannatArUpam , etAni sarvANi ca 'saramANe' smaran=punaH punaH smRtipathamAnayan ' rAyamohiyamaI ' rAgamohitamatiH kAmarAgamUrichattamatiH, 'avase' avazaH vivazaH kAmaparAdhInaH 'kammavasagae' karmavazagataH karmagatiparavazaH san asau jinarakSitaratAM ' avayakkhai' pazyati 'maggao ' mArgataH pRSTataH 'saviliyaM ' sabIDaM-salajnaM dRSTavAnityarthaH / sukha dene vAle aura mana ko haraNa karane vAle unhIM bhUSaNo ke zabdoM se tathA unhIM sapraNaya sarala madhura bhASaNoM se jisakA rAgabhAva dIguNita ho gayA hai aisA vaha jinarakSita caMcala manavAlA bana gyaa| so usa rayaNAdevI ke donoM sundarastanoM kI donoM jadhanoM kI, badana ko donoM karoM kI donoM caraNoM kI, lAvaNya kI, rUpa evaM yauvana kI divya zrI kA tathA usake sasaMbhramakRta AliGganoM kA, vibboka tathA vilAse kA, hAsya kA, kaTAkSayuktadRSTi vikSepa kA zvAsamocana kA, puruSAbhilaSitamardana kA, krIDA vizeSarUpa upalalitoM kA bhavanAdikoM meM nivAsa karane Adi kA usakI haMsakI cAlake mamAna gati kA, usake praNayavacanoM kA, kAma kalaha kA, usakI prasannatA kA bAra 2 smaraNa karatA huA vaha kAma rAga se mohita mativAlA bana gyaa| isa taraha kAma se parAdhIna tyAra pachI kAnane gamatA ane manane AkarSanArA ghareNuonA zabdothI temaja praNayanA saraLa madhura vacanathI jene rAga-bhAva bamaNe vadhI gayo che evo te ja rakSita caMcaLa manavALo thaI gayo. te rayaNa devInAM baMne suMdara stanenuM, jaghanenuM, vadananuM ane hAthanuM, bane caraNonuM, lAvaNyanuM rUpa temaja yauvananuM, divyazrInuM, tenA sasaMbhramakRta AliMganuM, vizlokanuM, vila sonuM, hAsyanuM, kaTAkSayukta dRSTi vikSepanuM, zvAsa mecananuM, purUSAbhilati mardananuM, kriDA vizeSa rUpa upalapitAnuM bhavane vagerema rahevA karavAnuM, tenI haMsa jevI gatinuM, tenA praNayapUrNa vacananuM kAmakalahanuM. tenI prasannatAnuM vAraMvAra smaraNa karate kAmarAgathI mahita matIvALo thaI gayo. A rIte kAmavaza thayele zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #655 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 641 tataH khalu jinarakSitaM samutpannakaruNabhAvaM tAM pati saMjAtadayAhRdayam , ata eva ' maccugalasthallaNolliyamaI' mRtyugalasthallAnoditamatiH, mRtyunA=mRtyurAkSasena 'galasthallA 'kaNThagrahaNarUpA, tayA noditA-svadezagamanavaimukhyatayA mRtyu mukhapravezasaMmukhIkRtA matiryasya sa tathA tam ' avayavaMtaM ' tAM ratnadvIpadevatAM pazyantaM tathaiva-tathArUpeNaiva yakSazva zailakaH 'jANiUNa ' jJAtvA 'saNiyaM2 ' zanaiH zanaiH 'unvihai ' udvijahAti=3cchAlayati-niyagaNTiAhi' nijakapRSThAd 'vigayasaddhaM ' vigatazraddhaM vigatA-naSTA zraddhA vizvAso yakSavacane yasya sa tam , sa yakSastaM svapRSTAlpAtayAmAsetyarthaH / tataH khalu sA ratnadvIpadevatA -- nissaMsA' nRzaMsA-nirdayA 'kaluNaM' karuNaM dayanIyaM jinarakSitaM ' saknulasA ' sakaluSA-kaluSitahadayA zailakapRSThAt banA vaha vicArA jinarakSita azubhakarma ke cakkara meM par3akara mArga meM calate 2 usakI ora bAra 2 lajjA sahita dekhane laga gyaa| (taeNa jiNarakkhiyaM samuppannakaluNabhAvaM maccugalasthallaNolliyamaI avayakkhata taheva jakkhe ya selae jANiUNa saNiya 2 unvihati niyaga piTThAhi vigaya saddhaM ) utpanna huA hai rayaNA devI ke prati dayA bhAva jisako aise usa jinarakSita ko ki jisa kI mati kaMTha pakaDa kara mRtyu rUpI rAkSasa ne apane mukha meM praveza ke sanmukha kara lI hai rayaNA devI kI ora bAra 2 nihAratA huA dekhakara-jAnakara dhIre 2 apanI pITha para se apane vacanoM meM zraddhA vihIna jAna uchAla diyaa| paTaka diyA (taeNaM sA rayaNadIvadevayA nissaMsA kaluNaM jiNarakkhiyaM sakalasA selagapiTThAhi bicAro janarakSita azubha karmanI lapeTamAM AvIne mArgamAM cAlatA cAlate tenI sAme vAraMvAra lajajAyukta thaIne jovA lAge. ( taeNaM jiNaravivayaM samupannakaluNabhAvaM maccugalathallaNolliyamaI avayakvaMtaM taheva jakkhe ya selae jANiU Na saNiyaM2 uvvihati niyaga piTTAhi vigayasaddhaM) rayaNA devInA mATe jenA manamAM dayA bhAva janme che evA te jIna rakSitane-ke jenI matinuM gaLuM dabAvIne mRtyarUpI rAkSase gaLI javA mATe pitAnA menI sAme karI lIdhI che-yaNadevInI tarapha vAraMvAra jotA jANIne, tenA (yakSanA) vacanemAM azraddhALa thaI gayele samajIne dhIme dhIme jInarakSitane yakSe potAnI pITha uparathI pheMkI dIdhe paTakI dIdhe. (taeNaM sA rayaNAdIvadevayA nissaMsA kaluNaM jiNarakkhiyaM sakalusA selagapihAhi ovayaMta dAsa ! mositi jaMpamANI appattaM sAgarasalilaM geNhiya bAhAhiM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #656 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAsUtre 'ovayaM taM' avapatantam samudre patantam , 'dAsa' he dAsa ! he nIca ! 'maosi' mRto'si tvam , iti jalpantI satI ' appattaM sAgarasalilaM' apAta sAgarasalilaM samudranIramamAptameva madhya eva 'geNhiya bAhAhiM' gRhItvA bAhubhyAm / ArasantaM sakaruNaM rudanta cItkurvantamityarthaH Urdhvam ' ucihai ' udijahAti-ucchAlayati ambaratale gaganatale. 'ovayamANaM ca ' avapatantaM ca pazcAdadhaH patantaM ca 'maMDala. ggeNa 'maNDalAoNa-khaGgena 'paDicchittA' praticchidya-chittvA nIlotpala gavalAsIprakAzena-atizyAmena asivareNa sutIkSNakhaGgena khaNDAkhaNDi-khaNDa-khaNDaM karoti ovayaMta dAsa ! maoptiti japamANI appattaM sAgarasalilaM geNhiya bahAhiM ArasaMtaM ur3a umvihati aMbaratale, ovayamANaM ca maMDalaggeNa paDicchittA nIluppalagavalaayasippagAseNa asivareNaM khaMDAkhaDi karei tattha vilavamANaM tassa ya sarasa vahiyarasa ghettUNaaMga maMgAti sarUhirAI ukkhitta baliM cauddisiM karei sA paMjalI pahihA) isake bAda nRzaMsa-hatyArI-tathA kaluSita hRdayavAlI usa rayaNAdevIne zailaka yakSa kI pITha se samudra meM girate hue jinarakSita ko jaba taka vaha samudra meM nahIM gira pAyA taba taka bIcameM hI apane donoM hAthoM se pakar3a liyA aura kahane lagI he nIca aba tu mara gyaa| isa prakAra sunakara sakarUNa vilApa-citkAra-karate hue usa jinarakSita ko usane Upara uchAla diyA pazcAt nice girate samaya usane apanI talavAra se do TukaDe kara diye / do Tukar3e karake phira usane nIlotpala, gavala evaM atasI ke puSpa ke jaisI varNa vAlI tIkSNa talavAra se usake khaMDa 2 kara diye| isa taraha ArasaMtaM uDu uvvihati aMbaratale, ovayamANaM ca maMDalaggeNa paDicchittA nIluppala gavala ayasippagAseNa asivareNaM khaMDAkhaMDiM karei hattha vilavamANaM tassa ya sarasava hiyassa ghettaNa aMgamaMgAtiM sarUhirAI ukkhitta bali caudisi karei paMjalI pahihA) tyArapachI nRzaMsa-hatyArI-temaja kaluSita hRdayavALI rayaNA devIe velaka yakSanI pITha uparathI khasIne samudramAM paDatAM joye tyAre te samudramAM paDe nahi te pahelAM teNe pitAnA baMne hAthethI tene pakaDI lIdhe, ane te kahevA lAgI ke he nIca! have tu mArA ja samaja. rayaNA devInI vAta sAMbhaLIne jInarakSita karUNa vilApa karavA lAgyo. te devIe te sthitimAM ja tene upara uchA. ane tyArapachI nIce paDatA janarakSitanA teNe pitAnI talavArathI be kakaDA karI nAkhyA. be kakaDA karyA bAda paNa tene nIleTUla, gavala ane atasInA puNya jevI raMgavALI tINa talavArathI tenA zarIranA kakaDe kakaDA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #657 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 643 tatra 'vilacamANaM' vilapantaM vilApaM kurvntmityrthH| tasya ca 'sarasavahiyassa' sarasavadhitasya sAbhimAnaM vadhaM pApitasya 'dhetUNa ' gRhItvA * aMgamaMgAI' aGgAGgAni aGgopAGgAni karacaraNamastakAdIni sarudhirANi rudhiraliptAni 'ukkhittabali' utkSiptacalim-AkAzaprakSepaNarUpaM vAyasavali-mivayaliM 'caudisiM' caturdikSu karoti sA 'paMjalI' prAJjaliH saMyojita karapuTA 'pahiThThA' prahRSTA harSitamanaskA satI ghAtarUpaM svAbhilaSita kArya kRtavatItyarthaH // sU0 7 // mUlam-evAmeva samaNAuso ! jo amhaM niggaMtho vA niggaMthI vA AyariyauvajjhAyANaM aMtie pavvaie samANe puNaravi mANussae kAmabhoge AsAyai patthayai pIhei abhilasai se NaM iha bhave ceva bahUNaM samaNANaM4 jAva saM. sAra0 aNupariyahissati, jahA vA se jiNarakkhie-'chalio avayakkhaMto nirAvayakkho gao aviggheNaM / tamhA pavayaNasAre nirAvayakheNa bhaviyavvaM // 1 // bhoge avayakkhaMtA paDaMti saMsArasAyare ghore / bhogehi niravayakkhA taraMti saMsArakaMtAraM // 2 // sU0 8 // TIkA-'evAmeva ' evameva-pUrvaktidRSTAntenaiva 'samaNAuso !' he zramaNA apane ghAtarUpa abhilaSita kArya ko saMpanna karatI huI vaha bahuta adhika harSita huI / usa racaNAdevI ne sAbhimAna vadha ko prApta hue usa jina rakSita ke rudhira lisa aMga upAMgoM kI cAroM dizAo meM vAyasa bali ke jaisI balikI aura donoM hAthoM ko jor3akara phira baDI Ananda magna huii|||muu07|| 'evAmeva samaNAuso' ityAdi / TIkArtha-(evAmeva) isI taraha (samaNAuso) he AyuSmanta zramaNo ! karI nAkhyA. A rIte potAnI ghAtakI IcchA pUrI karatAM te atyadhika prasanna thaI. te rayaNa devIe lahIthI kharaDAelA kakaDe kakaDA thayelA janarakSitanAM aMge, upAMgone sagava cAra dizAomAM kAgaDA vagerene mATe bali rUpamAM pheMkI dIdhA. ane pachI baMne hAthane joDIne te AnaMdamagna thaI gaI. sUtra "nA" (evA meva samaNAuso " ityAdi // Asttha-( evAmeva) mA pramANe ( samaNAuso ) 3 AyuSmanta zrama ! zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #658 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 644 ___ jJAtAdharmakathAGgasUtre AyuSmantaH ! yo'smAkaM nirgrantho vA nirdhanthI vA AcAryopAdhyAyAnAmantike prabajitaH san punarapi mAnuSyakAn kAmabhogAn-pUrvatyaktAna ' AsAyai ' AsAdayati-svIkaroti, 'patthayai' prArthayate aprAptAna yAcate, 'pIhei' spRhayati'ayAcitaM-evAyaM mahya bhAgAn dadAti tadA samIcInaM syAt ' ityAdi rUpAM spRhAM karoti -- abhilasai' abhilaSati=dRSTAdRSTazabdAdi-viSayeSu vAJchAM karoti, sa khalu iha bhava eva bahUnAM zramaNAnAM, bahInAM zramaNInAM, bahUnAM zrAvakANAM bahInAM zrAvikANAM madhye 'jAva' yAvat-yAvacchabdenedaM dRzyam - hIlanIyaH, nindanIyaH, khiMsanIyaH bhartsanIyaH, garhaNIyaH, paribhavanIyaH tiraskaraNIyo bhavati, paraloke'pi ca khalu AgamiSyati kAle vahUni daNDAni-karNanAsAcchedanarUpANi prApnoti yAvat-anAdikam-anavadagram anantaM, dIrghAdhvAnaMdIdhamArga, dIrghAddhaM vA dIrghakAlikaM cAturantasaMsArakAntAraM cAturgatikasaMsArATavIm ' aNupariyaTTissai ' anuparyaTiSyati=punaH punarbhamiSyati, yathA vA sa jinarakSitaH / atrArthe dRSTAntayojanAgAthAdvayenAha(jo amhaM niggaMtho vA niggadhI vA AyariyauvajjhAyANaM aMtie pavvaie ) jo hamArA nigrantha athavA nirgranthI jana AcArya tathA upA dhyAya ke pAsa pravajita hotA huA ( puNaravi mANusae kAmabhoge AsAyai patthai, pIhei, abhilasai) punaH manuSya bhava saMbandhI kAma bhogoM-pUrvatyakta vaiSayika sukhoM ko svIkAra kara letA hai unakI cAhanA karatA hai " vinA yAcanA kiye hI yaha mere liye bhogoM ko dedeve to acchA hai " isa prakAra kI jo spRhA icchA karatA hai, yA dRSTAdRSTa zabdAdi viSayoM meM vAJchA karatA hai ( se NaM iha bhave ceva bahUNaM samaNANaM 4 jAva saMsAra * aNu pariyahissai jahAva se jiNarakkhie chalio (jo amhaM niggaMtho vA niggaMthI vA Ayariya uvvajjhAyANaM aMtie pavvaie) je amAro nigraMtha ke nirgathI jana AcArya temaja upAdhyAyanI pAse pravajIta thaIne (puNaravi mANusae kAmabhoge AsAyai patthayai, pIhei, abhilasai) pharI te manuSyabhavanA kAmaga-pravajIta thatI vakhate cheDelA manuSyabhavanA viSama sukha-ne svIkAre che, te sukhanI IcchA kare che. " huM viSaya sukhanI enI pAsethI mAMgaNI karuM nahi ne enI meLe te mane viSama sukha Ape te keTaluM sAruM thAya " A rIte je pRhA kare che, athavA te dRSTAde zabda vagere viSayenI IcchA kare che. ( se NaM iha bhave ceva bahUNaM samaNANaM 4 jAva saMsAra0 aNupariyaTissai zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #659 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 645 "chalio avayakhato, nigavayakkho gao aviggheNaM / tamhA pavayaNasAre, nirAvayakkheNa bhaviyavvaM // 1 // bhoge avayavaMtA, paDaMti saMsArasAyare ghore / bhogehiM niravayakkhA, taraMti saMsArakaMtAra // 2 // " iti // asya vyAkhyA-chalita: vaJcitaH, kaH ? 'avayavato' pazyan ratnadvIpadevatAm-avalokayan jinarakSito vipratAritaH / yaH 'nirAvayakvo' apazyaka:tasyA devatAyA adarzakaH tAM na dRSTvannityarthaH, sa jinapAlitaH gataH gRhaM prAptaH 'aviggheNaM' avighnena-nirvighnatayA, sukhasukhena svasthAna prApta bAnityarthaH / athopadezamAha-tasmAt kAraNAt pravacanasAre cAritre labdhe satI 'nirava yakkSaNa' avayavato nirAvayakkho gao avigghe NaM! tamhA pavayaNasAre nirA vayakSeNa bhaviyatvaM ) vaha isa bhava meM hI aneka zramaNoM aneka zramaNi yoM aneka zrAvakoM evaM aneka zrAvikAoM ke bIca meM hIlanIya hotAhai, niMdanIya hotA hai, khiMsanIya hotA hai, tathA parabhava meM bhI aneka karNanAsikAcchedana Adi rUpa daMDoM ko bhogatA hai aisA jIva anAdi ananta rUpa isa dIrgha mArga yA kAla vAle caturgatika saMsAra kAntAra meM punaH punaH bhramaNa kregaa| jina rakSita kA jo isa viSaya meM daSTAnta diyA gayA hai usakI yojanA isa prakAra hai-jaise rayaNA devI kI tarapha dekhatA huA jinarakSita ThagA gayA aura usakI tarapha nahIM dekhatA jinapAlita zIdhra apane ghara pahu~ca gayA-isI taraha cAritra ke prApta kara lene para jo vyakti zabdAdi viSayoM kI vAJchA se rahita hotA hai jahAva se jiNarakkhie chalio avayakkhaMtonirAvayakkho gao aviggheNaM ! tamhA pavayaNasAre nirAkyakkheNa bhaviyavvaM ) te A bhavamAM ja ghaNA zramaNa ane zramaNIo temaja ghaNA zrAvaka ane zrAvikAonI sAme hIlanIya hoya che, niMdanIya hoya che, khrisanIya hoya cha. (satsanIya DAya che.) ti22412 42vA yogya DAya cha, tathA mI mAM paNa ghaNuM kAna, nAka kapAvavA vagere rUpa sajAne bhegavato rahe che. A jAtano jIva anAdi anaMtarUpa A dIrgha mArga athavA kALavALA caturgatika saMsAra katAramAM vAraMvAra bhramaNa karaze. ahIM janarakSita vize je dRSTAnta ApavAmAM AvyuM che tene A pramANe samajavuM joIe. jema yaNa devInI tarapha jotAM janarakSita ThagA ane tenI tarapha na jotAM jInapAlita ekadama pitAne ghera pahoMcI gaye temaja cAritra meLavavA bAda je mANasa zabdAdi bhegonI IcchA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #660 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgastre apazyakena-mAptAprApta-dRSTAdRSTazabdAdi viSayANAmadarzakeNa zabdAdiviSayavAJchArahitenetyarthaH bhavitavyam , cAritraM gRhItvA viSayavAsanAsu lezato'pi muninA mUrchA na vidhAtavyeti bhAvaH // 1 // ataeva bhoge' bhogAn-zabdAdikAn 'avayakkhaMtA' pazyantAmvAJchanto jIvAH padanti saMsArasAgare ghore / ye bhogeSu niravayakkhAH' apazyakAH vAJchArahitAH sani te taranti pArayanti saMsArakAntAraM =bhavATavIm // 2 // sU0 8 // mUlam-taeNaM sA rayaNaddIvadevayA jeNeva jiNapAlie teNeva uvA0 bahahiM aNulomehi ya paDilomehi ya kharamahurasiMgArehiM kaluNehi ya uvasaggehi ya jAhe no saMcAei cAlittae vA khobhi0 vippa0 tAhe saMtA taMtA paritaMtA niviNNA samANA jAmeva disi pAubbhUyA tAmeva disaM paDigayA, taeNaM se selae jakkhe jiNapAlieNa sAddha lavaNasamudaM majhamajjheNaM vIyavayai2 jeNeva caMpAnayarI teNeva uvAgacchai uvAgacchittA capAe nayarIe aggujjANaMsi jiNapAliyaM pihAto oyArei oyAritA evaM vayAsI-esaNaM devAnuppiyA ! caMpAnayarI dIsai tikaTu jiNapAliyaM Apucchai ApucchittAjAmeva disi pAubbhue tAmeva disiM paDigae // sU0 9 // vaha isa saMsAra rUpa aTavI se pAra ho jAtA hai aura jo usa avasthA meM zabdAdi viSaya bhogoMkI vAJchA karatA hai vaha saMsAra rUpa aTavI meM DUbatA rahatA hai-paDatA rahatA hai / sUtra "8" rAkhato nathI te A saMsAra rUpI aTavInI pAra pahoMcI jAya che ane je zabda vagere viSaya-bhegonI IcchA kare che te saMsAra rUpI aTavImAM phasAIne tabhA 1 mata 2 cha. // sUtra "8" // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #661 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 647 TIkA--'taeNaM sA' ityAdi / tataH khalu tadanantaraM jinarakSittavadhAnantaraM sA ratnadvIpadevatA yatraiva jinapAlitastauvopAgacchati, upAgatya bahubhiH-anulomaiH anukUlaizca, pratilomaiH pratikUlaizca ' kharamahurasiMgArehi ' kharamadhurazRGgAraiH kharaiH karkazaiH, madhuraiH-miSTaiH karNasukhadairityarthaH, zRGgAraiH-zrRGgArarasotpAdakaiH, karuNaizca-karuNAjanakaiH upasagairanukUlarUpaizca yadA taM no zaknoti 'cAlittae vA' cAlayitum adhIratAmutpAdayitum , ' khobhittae vA ' kSobhayituM kSubdhaM kartum , vipariNAmittae' vipariNamayitum sanaH pariNAmaM parAvarttayituM na samarthA'bhUt tadA sA ' saMtA' zAntA-zithilA hatotsAhA, zrAntA vA parizramitA tAntA-khinnA, paritAntA-sarvathA khedamApanA' naviNNA' nirviNNA-vimanaskA satI yasyA eva dizaH prAdurbhUtA-samAgatA tAmeva dizaM pratigatA prtinivRttaa| taeNaM sA rayaNahIvadevayA jeNeva jiNapAlie teNeva uvA vacchai ityaadi| ____TokArtha-(taeNaM) isake bAda ( sArayaNadIvadevayA ) vaha rayaNA devI (jeNeva jiNapAlie) jahAM jina pAlita thA ( teNeva uvAgacchai ) vahAM AI (bahUhi aNulomehiM paDilomehiM kharamahurasiMgArehi kaluNehiM ya uvamaggehi ya jAheno saMcAehiM cAlittae vA khobhi 0 vippa 0 tAhe saMtAtaMttA paritaMtA niviNA samANA jAmeva disi pAu. tAmeva disa paDigayA ) vahAM Akara una se aneka anukUla pratikUla, karkaza, madhura-karNa sukhada-zrRMgAra rasotpAdaka, evaM karuNArasa janaka upasarga vacanoM dvArA use calAyamAna karane kA kSubhita karane kA aura umakI monavRtti ko badala ne kA bahuta prayatna kiyA parantu jaba vaha use calAyamAna karane ke liye, kSubhita karane ke liye evaM usa kI manovRtti badalane ke liye samartha nahIM ho sakI taba hatotsAha parizramita taeNaM sA rayaNadIvadevayA jeNeva jiNapAlie teNeva uvAgacchai ityAdi / Lattha-(taeNaM ) tyA250I (sA rayaNahIvadevayA) te 259 hevI (jeNeva jiNapalie ) yA na pAsita ta ( teNeva uvAgacchai ) tyA sAvI. (bahurhi aNulomehiM kaluNehi ya uvasagge hi ya jAhe no saMcAehiM cAlitae vA khobhi0 vippa tAhe saMtAtaMttA paritaMtA niviNNA samANA jAmeva disi pAu0 tAmeva disaM paDigayA ) tyAM AvIne ghaNu anukULa, pratikULa, karkaza, madhura, karNasukhada zRMgAra rasotpAdaka, ane karUNA rasajanaka upasarga vacane vaDe tene pitAne nizcayathI calita karavAnA zubhita karavAnA ane tenI mane vRttine pheravI nAkhavAnA khUbaja zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #662 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 648 jJAtAdharmakathAGgasUtre tataH khalu sa zailako yakSo jinapAlitena sagaLe lavaNasamudraM madhyamadhyena 'vIibayai vyativrajati-gacchati, vyatibajya yauva campAnagagarI tIvopAgacchati, upAgatya campAyA nagaryA ' aggujANaMsi' agrodyAne mukhyodyAne jinapAlitaM pRSThAt avatArayati, avatAye-evamavadat-eSA-purovartinI khalu he devAnupriya ! campAnagarI dRzyate, iti kRtvA ityuktvA jinapAlitam 'Apucchai' ApRcchati tadanujJAM gRhNAti,ApRcchaya yasyA eva dizaH prAdurbhUtastAmeva dizaM pratigataH ||muu09|| khinna, paritAnta evaM vimanaska hotA huI vaha jisa dizA se AI thI usI dizA kI tarapha calI gaI / (taeNaM se selae jakkhe jiNapAlieNa saddhiM lavaNasamudaM majjhaM majjheNaM vIivayai 2 jeNeva caMpA nayarI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA capAe nayarIe aggujjANaMsi jiNapAliyaM piTThAo oyArei, oyarittA evaM vayAsI-esaNaM devANupiyA ! dIsaha tti kaTUTu jinapAliyaM Apucchai ApucchittA jAmeva disi pAunbhUe tAmeva disi paDigae) isa ke bAda vaha zailaka yakSa lavaNa samudra ke bIca meM calane lagA aura cala kara jahAM caMpA nagarI thI-vahAM A pahu~cA Akara ke usane caMpA nagarI ke pradhAna bagIce meM jina pAlita ko apanI pITha para se utAra diyaa| utAra karake phira usane usa se isa prakAra kahA-he devAnupriya ! yaha caMpA nagarI dikhalAI detI hai| aisA kaha kara phira usane jinapAlita se pUchA-aura pUcha kara vaha jisa dizA se prakaTa huA thA-usI dizA kI ora vahAM se calA gayA / mUtra // 9 // prayatno karyA paNa te tyAM phAvI nahi. chevaTe te hatAza, thAkelI, khinna, pari. tAMta ane vimanaska thaIne te je dizA taraphathI AvI hatI te ja dizA tarapha pAchI jatI rahI. (taeNaM se selae jakkhe jiNapAlieNa saddhiM lavaNasamudaM majhaM majheNaM vIivaya2 jeNeva caMpAnayarI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA caMpAe nayarIe aggujjANaMsi jiNapAliyaM piThAo oyArei, oyarittA evaM vayAso esaNaM devANuppiyA ! caMpAnayarI dIsai tikaDu jinapAliyaM Apucchai ApucchittA jAmeva disiM pAunbhUe tAmeva disi pddige)| tyAra bAda te zailaka yakSa lavaNa samudranI vacce thaIne AgaLa vadhato ja rahyo. ane aMte jyAM caMpA nagarI hatI tyAM pahoMce. tyAM pahoMcIne caMpa nagarInA pradhAna udyAnamAM jInapAlitane pitAnI pITha uparathI nIce utArI dIdhe, utArIne teNe jInapAlitane A pramANe kahyuM ke he devAnupriya! A sAme caMpA nagarI dekhAya che. tyArabAda yakSe jInapAlitane javA mATe pUchayuM ane pUchIne te je dizA taraphathI Avyo hato te ja dizA tarapha pAcho jate ro.sUlA zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #663 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 649 mUlam-taeNaM se jiNapAlie caMpaM aNupavisai, aNupavisittA jeNeva sae gihe jeNeva ammApiyaro teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA ammApiUNaM royamANe jAva vilavamANe jiNarakkhiyavAvattiM nivedei, taeNaM jiNapAlie ammApiyaro mittaNAiM jAva pariyaNeNaM saddhiM royamANA bahUI loiyAiM mayakiccAI kareMti karittA kAleNaM vigaya. soyA jAyA, taeNaM jiNapAliyaM annayA kayAiM suhAsaNa. varagataM ammApiyaro evaM vayAsI-kahaNNaM puttA ! jiNarakkhie kAlagae ?, taeNaM se jiNapAlie ammApiUNaM lavaNasamuddottAraM ca kAliyavAyasamutthaNaM potavahaNavivattiM ca phalahakhaMDaAsAyaNaM ca rayaNadIvuttAraM ca rayaNadIvadevayA giNhaNaM ca bhogavibhUI ca rayaNadIvadevayAe AghAyaNaM ca sUlAiyapurisadarisaNaM ca selagajakkhaAruhaNaM ca rayaNadIvadevayA uvasaggaM ca jiNarakkhiyavivattiM ca lavaNasamuddauttaraNaM ca caMpAgamaNaM ca selagajakkhaApucchaNaM ca jahAbhUyamavitahamasaMdiddhaM parikahei, taeNaM se jiNapAlie jAva appasoge jAva vipulAI bhogabhogAI bhuMjamANe viharai / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe0 samosaDhe, dhammaM socA pavvaie ekkArasaMgavI mAsikayAeNaM sohamme kappe do sAgarovame, mahAvidehe sinjhihii / evAmeva samaNAuso! jAva mANussae kAmabhoe No puNaravi AsAyai se NaM jAva vIivaissai jahA vA se jiNapAlie / evaM khalu jaMbU ! zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #664 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 650 jJAtAdharmakathAGgasUtre samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM navamasta nAyajjhayaNasta ayamaTre paNNatte tibomi // sU0 9 // // navamaM ajjhayaNaM samattaM // TIkA--'taeNaM jiNapAlie ' ityAdi / tataH khalu jinapAlitazcampAmanuH pravizati, anupavizya yatraiva svakaM gRhaM yatraica ambApitarau tauvopAgacchati, upAgatya ambApitroH samIpe rudana yAvad vilapan-vilApaM kurvan niNarakSitavyApati-jiNarakSitamaraNaM nivedayati-kathayati, tataH khalu sa jinapAlitA'mbA pitarau ca mitrajJAtiyAvatparijanena sArddha rudantaH sarve bahUni laukikAni mRtakRtyAni 'taeNaM se jina palie' ityAdi / TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (se jinapAlie caMpa aNupavisai) vaha jina pAlita caMpA nagarI meM anupraviSTa huaa| ( aNupavisittA jeNeva sae gehe jeNeva ammA piyaro teNeva uvAgacchai ) praviSTahokara vaha jahAM apanA ghara aura usa meM bhI jahAM apane mAtA pitA the vahAM gyaa| ( uvAgacchittA ammApiUNaM royamANe jAva vilabamANe jiNarakkhiya vAvatti nivedei, taeNaM jiNapAlie ammApiuro mittaNAi jAva pariyaNeNaM saddhiM royamANA bahahiM loiyAiM mayakiccAI kareMti ) vaha jAkara usa ne rote hue yAvat vilApa karate hue mAtA pitA se jinarakSita kI mRtyu ho jAne ke samAcAra kahe / isa ke bAda rote hue usa jinapA 'taeNaM se jinapAlie' ityAdi __ -(taeNaM) tyA24 ( se jinapAlie caMpaM aNupavisai ) . pAlita caMpA nagarImAM gayo. (aNupavisittA jeNeva sae gehe jeNeva ammApiyaro teNeva uvAgacchai) tyAM jaIne jyAM tenuM ghara ane temAM paNa jyAM tenA mAtApitA hatA tyAM pahoMce. (uvAgacchittA ammApiUNaM royamANe jAva vilavamANe jiNarakkhiyavAvati nivedei, taeNaM jiNapAlie ammApiuro mittaNAi jAva pariyaNeNaM saddhiM royamANA bahUhi loiyAI mama kiccAI kareM ti) tyAM teNe raDatAM yAvat vilApa karatAM pitAnA mAtApitAne janarakSitanA mRtyunA samAcAra kA. tyArapachI jInapAlita ane mAtApitAoe raDatAM mitrajJAti yAvat parijanane bhegA karIne maraNa pachInI badhI vidhio pUrI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #665 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam 651 kurvanti, kRtvA kAlena katiyaya divasAnantareNa vigatazokA: zokarahitA jaataaH| tataH khalu jinapAlitam anyadA kadAcit sukhAsanavaragata-sukhopaviSTam ambApitarau evamavAdiSTAm-kathaM-kena prakAreNa khalu he putra ! jinarakSitaH kAlagataH= mRtaH , tataH khalu sa jinapAlitA'mbApitroH- lavaNasamudrottAraM ca, kAlikavAtasamutthAnaM, potavahanavyApatti-naukAmaGgaM ca, phalakakhaNDAsAdanaM-phalakarakhaNDAvalambana ca, ratnadvIpottAraM ca, ratnadvIpadevatAgrahaNaM ca, bhogavibhUti-bhogasampattiM ca, ratnadvIpadevatAyAH 'AghAyaNaM' AghAtanaMbadhasthAnaM ca, zUlAcitapuruSadarzanaM ca, zailakayakSArohaNaM ca, ratnadvIpadevatopasarga ca jinarakSitavipatti-jinarakSitamaraNaM lita, aura unake mAtA pitA ne mitra jJAti yAvat parijanoM ke sAtha samasta aneka laukika mRtaka kRtya kiye / (karittA kAleNaM vigaya soyA jAyA) bAda meM jaise 2 samaya vyatIta hotA gayA vaise 2 ye saba zoka rahita bana gaye aura phira bilakula zoka zunya bhI ho gaye / (taeNaM jina pAliyaM annayA kayAI suhAsaNavaragayaM ammA piyaro evaM vayAsI kahaNNaM puttA jiNarakkhie kAlagae ) eka dina kI bAta hai ki jaba jinapAlita Ananda se baiThA huA thA taba mAtA pitA ne usa se pUchA putra ! jinarakSita kisa prakAra se kAla kavalita huA ? (taeNaM se jinapAlie ammApiUNaM lavaNasamuddottAraM ca kAliyavAyasamutthaNaM potavahaNavivattiM ca phalahakhaMDaAsAyaNaM ca rayaNadIvuttAraM ca rayaNadIvadevayA giNhaNa ca bhogavibhUiM ca rayaNa dIvadevayAeAghA. yaNa ca sUlAiya purisadarisaNa selagajakkha AruhaNa ca rayaNa4. (karittA kAleNaM vigaya soyA-jAyA ) tyA2mA rama bha samaya 5sAra te game tema tema teo pitAnuM duHkha paNa bhUlatA gayA ane chevaTe jInarakSita vizenuM duHkha teonA hRdaya paTala uparathI sAva bhulAI gayuM. (taeNaM jinapAliyaM annayA kayAI suhAsaNavaragayaM ammApiyaro evaM cayAsI kahaNNaM puttA niNarakkhie kAlagae) jyAre eka divase jInapAlita AnaMdapUrvaka beThA hatA tyAre mAtA pitAe tene pUchyuM ke he putra! janarakSita kaI rIte maraNa pAme che? (taeNaM se jinapAlie ammApiUNaM lavaNasamuddottAraM ca kAliyabAyasamu. sthaNaM potavahaNavivattiM ca phalahakhaMDaM AsAyaNaM ca rayaNadIvuttAra ca rayaNadIva devayAgihaNa ca bhogavibhUI ca rayaNadIvadevayAe AdhAyaNa ca mUlAiya purisadarisaNaM selagajakkhAruhagaM ca rayaNadIvadevayA uvasaggaM ca jiNarakkhiya zrI jJAtAdharma kathAga sUtra: 02 Page #666 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E 652 jJAtAdharmakathAgasUtre ca, svasya lavaNasamudrottaraNaM ca, campAgamanaM parAvRttyacampAnagarI samAgamanaM ca, zaila. kayakSApRcchana-zailakayakSasya jinapAlitaM prati svasthAnagamananivedanaM ca, etatsarva vRttAntaM ' jahAbhUyaM ' yathAbhUtaM yathAjAtam , ' avitahaM ' avitathaM satyam , ' asaM. dida' asaMdigdhaM-saMdeharahitaM parikathayati / tataH khalu sa jinapAlito yAvad 'appasoe ' alpazokaH vigatazokaH yAvad vipulAn bhogabhogAn-zabdAdi viSayAn bhuJjAno viharati / dIvadevayAuvasagaM ca jiNarakkhiyavivattiM ca lavaNasamudda uttaraNa ca caMpAgamaNa ca selagajakkhApuccha gaM ca jahAbhUyamavitahamasaMdiddhaM parikahei ) taba jinapAlita ne mAtA pitA se lavaNasamudra meM utarane se lekara acAnaka kAlika vAyukA uThanA naukA kA naSTa honA kASTa phalaka kA milanA usakI sahAyatA se ratna dvIpa meM utaranA vahAM rayaNA devI ke dvArA apanA grahaNa honA usa ke sAtha bhoga rUpa vibhUti kA bhoganA, bAda meM rayaNA devI ke vadhasthAna kA dekhanA yahAM zalAropita puruSa ko dekhanA, zailaka yakSa kI pITha para caDhanA rayaNA devI kA upasarga karanA, jina rakSita kA maraNa honA apanA lavaNasamudra kA pAra karanA caMpA nagarI meM pIche AnA aura zailakayakSa kA pucha kara apane sthAna vApisa cale jAnA yahAM taka kA saba vRttAnta jaisA huA thA ThIka 2 vinA kisI saMdeha ke usa ne sunA diyaa| (taeNaM se jiNapAlie jAva appasoge jAva viulAI bhogabhogAiM bhuMjamANe viharai ) isa ke bAda zoka rahita banA huA vaha jinapAlita vipula zabdAdi viSayoM vivattiM ca lavaNasamudaM uttaraNaM ca caMpAgamaNaM ca selagajakkhaApucchaNaM ca jahA bhUyamavitahamasaMdiddhaM parikahei ) tyAre jInapAlite mAtApitAne lavaNa samudramAM yAtrA karatI vakhate ociMtA pavananI athaDAmaNathI nAva DUbI javAnA akasmAtathI mADIne lAka. DAnI sahAyatAthI ratnadvIpanA kinArA sudhI pahoMcavuM, raNa devInI lapeTamAM phasAvavuM, tenI sAthe kAma bhogo bhogavavA, rAyaNa devInA vadhasthAnane jevuM, zULI upara laTakatA mANasane jovuM, zailaka yakSanI pITha upara besavuM, raNuM devIne utpAta kare, janarakSitanuM maraNa thavuM, sakuzaLa pitAnI lavaNa samudra yAtrA pUrI karavI, caMpA nagarImAM AvavuM ane zailaka yakSanuM tene pUchIne pharI ratnadvIpa tarapha ravAnA thavuM ahIM sudhInI eke eka vAta teNe kahI saMbhaLAvI. (taeNaM se jiNapAlie jAva appasoge jAva viulAI bhogabhogAI bhuMjamANe viharai) tyArabAda nizcita thayelo jInapAlita zabda vagere viSayone puSkaLa pramA. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #667 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidAra kacaritanirUpaNam 653 - tasmin kAle tasmin samaye zramaNo bhagavAn mahAvIraH samavasRtaH = campAyAM samAgataH / jinapAlito dharma zrutvA prabrajitaH ekAdazAGgavit=AcArAGgAdi zastrA jJAnanipuNo jAtaH / mAsikyA saMlekhanayA kAlaM kRtvA saudharme kalpe= prathamadevaloke 'do sAgarovame' dvisAgaropamakaH - dvisAgaropamasthitikaH devo jAtaH / mahAvidehe setsyati - siddho bhaviSyati / evameva = anenaiva prakAreNa he zramaNA AyumantaH ! yo'smAkaM nirgrantho vA yAvat pravajitaH san mAnuSyakAn kAmabhogAn parityaktAn no punarapi 'AsAyai ' AsAdayati = prApnoti no sevata ityarthaH, sa skhalu yAvad ' bIIvaissai ' vyatitra jiSyati vyatikramiSyati saMsArasya pAraM gamiSyatItyarthaH H yathA vA sa jinpAlitaH / itthamatra dRSTAntayojanA - ko- - kAma sukhoM ko bhogatA huA apane samaya ko vyatIta karane lagA / ( teNa kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe0 samosaDhe, dhammaM soccA pavvAie, ekkAra saMgavI mAsikayAeNaM sohamme kappe do sAgarovame, mahAvidehe sijjhihii - evAmeva samaNAuso ! jAva mANussae kAmabhoe No puNaravi AsAyai, seNaM jAva vIivaissai, jahA vA se jiNapAlie / evaM khalu jaMbU ! samaNe NaM bhagavayA mahAvIreNa navamassa nAyajjhayaNassa ayama paNNatte tibemi ) usI kAla aura usI samaya meM zramaNa bhagavAna mahAvIra campA nagarI meM aaye| jina pAlita dharma kA upadeza suna kara dIkSita ho gayA / gyAraha aMga kA dhIre 2 vaha jJAtA bhI bana gyaa| anta meM eka mAsa kI saMlekhanA kI saMlekhanA se 60 sATha bhaktoM kA chedana kara jaba kAla kiyA-tA prathama devaloka meM do sAgaropama kI sthiti vAlA deva meM utpanna huA / yaha mahA videha meM siddhI gati ko mAM bheAgavate sukhethI peAtAneA vakhata pasAra karavA lAgyA. ( teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe samosaDhe, dhammaM soccA paccAie ekkArasaMgavI mAsikayAeNaM sohamme kappe do sAgarotrame mahAvidehe sijjhihievAmeva samaNAuso ! jAva mANussara kAmabhoe No puNaravi AsAyai, se NaM jAva vIivaissara, jahAvA se jiNapAlie ! evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNa navamassa nAyajjhayaNassa ayamaDe paNNatte tibemi ) te kALe ane te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra caMpAnagarImAM AvyA. jInapAlita temane upadeza sAMbhaLIne dIkSita thai gayA. dhIme dhIme teNe agiyAre agAnuM jJAna meLavI lIdhuM. chevaTe eka mAsanI teNe salekhanA karI. salekhanAthI 60 sAThe bhaktonuM chedana karIne kALa karyo tyAre prathama devalAkamAM e sAgarApamanI sthitivALA deva tarIke te utpanna thayA. bhaviSyamAM te mahA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #668 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 654 jJAtAdharmakathAsUtre ___ yathA lAbhArthinau vaNijau tathA zivasukhArthinau jIvauM / yathA samudrayAtrA tathA saMsArayAtrA yathA ratnadvIpadevatA mahApApA tathA avirati rApAtasukhA pariNAmaduHkhA0 / yathA - AghAtasthAnabhayaM tathA janmamaraNabhayam / yathA ratnAdevI caritAnubhavI zUlAropitapuruSastathA avirati pariNAmabodhakaM bhayam / yathA devIhastAnistArakaH zailakayakSastathA dharmopadezako'trAviratipariNAmajanita ko prApta kregaa| isa tahara he AyuSmaMta zramaNo ! jo hamArA nirgrantha zramaNa athavA nigrantha zramaNI jana yAvat pravajita hotA huA parityakta manuSya bhava saMbandhI kAmabhogoM kA punaH sevana nahIM karatA hai vaha jina pAlita kI taraha isa saMsAra ke pAra pahu~cegA / dRSTAnta kI yojanA yahAM isa prakAra se kara lenI cAhiye jisa prakAra lAbha ke arthI vaNik jana hote haiM usI prakAra ziva sukha ke arthI jIva hote haiM / jisa prakAra samudra yAtrA hai usI prakAra saMsAra yAtrA hai / samudra yAtrA meM jaise pApinI rayaNA devI kA milApa huA-usI prakAra isa saMsAra yAtrA meM ApAta sukha dAyaka aura pariNAma meM duHkhadAyaka avirati kA jIvoM ko samAgama ho rahA hai| vahAM jaise vadhyasthAna kA bhaya jina pAlita evaM jina rakSita ko huA, usI taraha isa saMsAra yAtrA meM bhI pratyeka jIva ko janma maraNa kA bhaya lagA huA hai / jisa prakAra rayaNA devI ke carita kA anubhavI vaha zUlAropita puruSa hameM vahAM dikhAI detA hai isI prakAra yahAM bhI avirati ke pariNAma kA bodhaka bhaya hameM satata saceta karatA videhamAM siddhi gati meLavaze. A rIte te AyuSmata zramaNa ! je amArA nigra"tha zramaNa athavA nircatha zramaNIjano pravajIta thaIne dIkSA vakhate tyajelA manuSya bhava saMbaMdhI kAmagonuM pharI sevana karatuM nathI te jInapAlitanI jema A saMsArane pAra thaze. A daSTAMtane ahIM A rIte besADavuM joIe ke jema vaNikajane (vepArIo) lAbhane IcchanArA hoya che tema zivasukhane IcchanArA ja hoya che. samudra yAtrAnI jema ja A saMsAra yAtrA paNa che. samudra yAtrAmAM jema pApaNI rayaNa devI maLI tema A saMsAra yAtrAmAM zarUAtamAM sukhadAyaka ane pariNAmamAM duHkhadAyaka aviratino samAgama jIvane thato rahe che. vadhasthAnamAM jema jInapAlita ane jInarakSita bhayagrasta thayA tema A saMsAra yAtrAmAM paNa dareke dareka jIvane janma-maraNanI bIka rahe che. jema rayaNa devIne phUra vyavahArane anubhavanAro zULI upara laTakato mANasa temaNe joyo tema A saMsAramAM paNa aviratinA pariNAmane bedhaka bhaya ApaNane satata sAvadha karate rahe che. jema devInI lapeTamAMthI mukta karanAra zikSaka yakSane zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #669 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 9 mAkandidArakacaritanirUpaNam duHkha nistArako guruH / yathA devImohitarjinarakSitastathA-aviratimohitamatimuniH / yathA zailakarUpAzvapRSTacyuto jinarakSitastathA gurUpadiSTajJAnAdipazcAcAra bhraSTo muniH / yathA ratnAdevyA tIkSNakaravAlena gagane khaNDazaH kRtaM tadaGgaM paritaH prakSiptaM nAnAvidhamakarAdi zvApadasaMkule samudre patati tathA aviratyA viSamapariNAmena narakAvA se khaNDazaH kRtaM zarIramanubhavannasau janmajarAmaraNAdyanantaduHkhasamAkule saMsAre nipatati / yathA devI kRtopasargairakSubdho jinapAlitaH svasthAnaM jIvitarahatA hai / jisa prakAra devI ke hAtha se chuDAne vAlA vahAM zailaka yakSa kahA gayA hai isI prakAra yahAM bhI dharma ke upadezaka evaM avirati pariNAma janita duHkha se nistAraka ye gurujana prakaTa kiye gaye haiN| jisa prakAra jina rakSita devI ke dvArA mohita kiyA gayA hameM kahA gayA hai usI prakAra yahAM bhI avirati ke dvArA mohita munijana samajhAye gaye haiM / jisa prakAra zailaka rUpa azva kI pITha para se jina rakSita cyuta huA prakaTa kiyA gayA hai usI prakAra gurUpadiSTa jJAnAdika pAMca AcAra se bhraSTa banA huA muni yahAM hame samajhAyA gayA hai / jisa prakAra ratnA devI kI talavAra se khaMDa 2 kiye gaye jina rakSita ke aMga upAMga idhara udhara prakSipta hokara nAnA vidha makarAdizvApada se saMkula hue samudra meM gire haiM usI prakAra avirati ke viSama pariNAma se narakAvAsa meM khaMDa 2 kiye gaye zarIrakA anubhava karatA huA bhI jIva janma, jarA, aura maraNa, Adi ananta duHkhoM se vyApta hue saMsAra meM patita hotA hai / jisa prakAra rayaNA devI kRta upasargoM se akSubdha ApaNe joye tema ahIM paNa dharmanA upadezaka ane avirati pariNAma janita du:khamAMthI mukta karanArA gurUjane pragaTa karavAmAM AvyA che. jema devInA mehapAzanI lapeTamAM paDelA jInarakSita che temaja ahIM paNa avirata vaDe mAhita thayelA munie jovAmAM Ave che. jema zailaka yakSa rUpI gheADAnI pITha uparathI khasI paDelA jInarakSitanuM varNana upara pragaTa karavAmAM Avyu che temaja yaha A saMsAramAM paNa gurUpaSTi jJAna vagere pAMca AcArAthI bhraSTa thayele muni samajavA joIe. jema ratnAdevInI talavArathI kakaDA thayelA jInarakSitanAM aMgA upAMgA ghaNI jAtanA magara vagere jIvAthI vyApta samudramAM Amatema phekavAmAM AvyA che tema ja aviratinA viSama pariNAmathI narakavAsamAM zarIranA kakaDAo karavAmAM Ave che chatAMe te duHkhane anubhavate A jIva janma, jarA (ghaDapaNa) maraNa vagere anata du:kheAthI vyApta thayelA A saMsAramAM pharI AvI paDe che. jema caNA devInA upasargAthI akSubdha thaIne jInapAlita peAtAne ghera sakuzaLa zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 655 Page #670 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - jJAtAdharmakathAGgasUtre sukha ca prAptaH san pazcAnmokSapadagAmyabhavat , tathA-avirati kRtopasargarakSubdhaH susaMyamI munirmokSasthAnaM zivasukhaM ca prApsyatIti / evaM khalu he jambUH ! zramaNena bhagavatA mahAvIreNa navamasya jJAtAdhyayanasya ayaM-pUrvoktaH arthaH=bhAvaH prajJaptaH pruupitH| tibemi' itibravImi pUrvavat |muu019|| iti zrI-vizvavikhyAta-jagadUvallabha-prasiddhavAcakapaJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApaka-pravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUccha trapatikolhApurarAnapradatta- jainazAstrAcArya' padabhUpita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharmadivAkarapUjyazrI-ghAsIlAlavrativiracitAyAM -- jJAtAdharmakathAGga ' sUtrasyAnagAradharmAmRtava piNyAkhyAyAM vyAkhyAyAM navamamadhyayanaM saMpUrNam / / 9 // banA jina pAlita apane sthAna para sakuzala lauTa AyA aura vahAM usa ne apane jIvana kA sukha bhogA-pazcAt vahI mokSapada gAbhI bhI huA usI taraha avirati kRta upaptoM se akSubdha banA huA susaMyamI muni mokSa sthAna ko prApta kara ziva sukha ko bhoktA bnegaa| isa prakAra he jaMbU! zramaNa bhagavAna mahAvIra ne isa navama jJAtAdhyayana kA yahapUrvokta rUpa se artha pratipAdita kiyA hai / usI ke anusAra yaha maiMne tumheM samajhAyA hai / sUtra // 10 // zrI jainAcArya jainadharma divAkara zrI ghAsIlAlajI mahArAja kRta " jJAtAdharmakathAGgasUtra" kI anagAradharmAmRtavarSiNI vyAkhyA kA navavAM adhyayana samApta // 9 // pAchA AvyuM, tyAM teNe sukhethI potAnA divaso pasAra karyA ane chevaTe mekSa meLavya temaja aviratikRta upasargothI nirbhIka thayele susaMyamI muni mokSa sthAnane meLavIne zivasukhane upabhega karaze. A rIte he jaMbU ! zramaNabhagavAna mahAvIre navamA jJAtAdhyayanane A pUrvokta artha nirUpita karyo che. te mujaba ja meM tane badhI vigata samajAvI che. sU10 || zrI jainAcArya ghAsIlAlajI mahArAja kRta jJAtAsUtranI anagAradharmAmRtavarSiNI vyAkhyAnuM navamuM adhyayana samApta | 9 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #671 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha dazamamadhyayanam prArabhyate / gata navamamadhyayanam , sAmprata dazamamArabhyate, tasya pUrveNa sahAyaM sambandhaHpUrvamavirati-viratimatohanilAbhau poktau, atratu pramAdApramAdabatorguNahAni-tada vRddhirUpAvanarthArthIvarNayati, tatra jambUsvAmI sudharmasvAmina pRcchati-'jaiNaM bhaMte' ityaadi| ___mUlam-jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM0 Navamassa NAyajjhayaNassa ayamaTe paNNatte dasamassa ke aTTe ?, evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe nagare sAmI samosaDhe goyamasAmI evaM vayAsI-kahaNaNaM bhaMte ! jIvA vakhaMti vA hAyati vA?, go0 ! se jahA nAmae bahulapakkhassa pADivayAcaMde puNNimAcaMdaM paNihAya hINo vANeNaM hINe sommayae hINe niddhayAe dazama adhyayana prAraMbha / nauvAM adhyayana samApta ho cukA-aba dazamA adhyayana prAraMbha hotA hai / isa kA pUrva adhyayana ke sAtha isa prakAra saMbandha hai-pahile avirati vAle ko hAni evaM virati vAle ko lAbha kI prApti honA kahA gayA hai aba isa adhyayana meM yaha kahate haiM ki jo pramAdi hotA hai usake guNoM ke hAni hotI hai, aura jo apramAdI hotA hai usa ke guNoM kI vRddhi hotI hai| isa taraha guNa hAni aura tad vRddhi rUpa artha anartha kA varNana sUtrakAra isa adhyayana meM kara rahe haiM / jaMbU svAmI isI bAta ko zrI sudharmA svAmI se pUcha rahe haiN| dazamuM adhyayana prAraMbha navamuM adhyayana puruM thayuM che ane have dazamuM adhyayana prAraMbha karIe chIe. dazamA adhyayanano enA pahelAMnA adhyayana sAthe A pramANe saMbaMdha che-pahelAMnA adhyayanamAM avirativALAne hAni (nukasAna ) ane virativALAne lAbhanI prApti thAya che tema darzAvavAmAM AvyuM che. have A adhyayanamAM e vAta spaSTa karavAmAM Avaze ke je pramAdI hoya che tenA guNone hAni pahoMce che ane je apramAdi hoya che tenA guNe vRddhi pAme che. A rIte sUtrakAra A adhyayanamAM guNonI hAnI ane guNonI vRddhirUpa artha anarthanuM varNana karI rahyA che. jaMbU svAmI sudharmAsvAmIne e ja vAta pUchI rahyA che-- zrI jJAtAdharma kathAga sUtra: 02 Page #672 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre hINe kaMtIe evaM dittIe juIe chAyAe pabhAe oyAe lessAe maMDaleNaM tayANaMtaraM ca NaM bIyAcaMde pADivayaM caMdaM paNihAya hINatarAya vapaNeNaM jAva maMDaleNaM tayANaMtaraM ca NaM taiAcaMde biiyAcaMdaM paNihAya hINatarAe vaNNeNaM jAva maMDaleNaM, evaM khalu eeNaM kameNaM parihAyamANe2 jAva amAvassAcaMde cAuddasaM. caMdaM paNihAya naTre vaNNeNaM jAva nahe maMDaleNaM, evAmeva samagAuso ! jo amhaM niggaMtho vA niggaMthI vA jAva pavvaie samANe hINe khaMtIe evaM muttIe guttIe ajaveNaM madaveNaM lAghaveNaM sacceNaM taveNaM ciyAe akiMcayaNayAe baMbhaceravAseNaM tayANaMtaraM ca NaM hINatarAe khaMtIe jAva hINatarAe baMbhacera vAseNaM, evaM khalu eeNaM kameNaM parihAyamANe2 gaTe khaMtIe jAva NaDe baMbhaceravAsaNaM, jahA vA sukkapakkhassa pADivayAcaMde amAvAsAe caMdaM paNihAya ahie vaNNeNaM jAva ahie maMDaleNaM tayANaMtaraM ca NaM biiyAcaMde paDivayAcaMdaM paNihAya ahiyayarAe vaNNeNaM jAva ahiyatarAe maMDaleNaM evaM khalu eeNaM kameNaM parivuDDemANe 2 jAva puNNimAcaMde cAuiMsi caMdaM paNihAya paDipuNNe vaNNeNaM jAva paDipuNNe maMDaleNaM evAmeva samaNAuso ! jAva pavaie samANe ahie khaMtIe jAva baMbhacera vAseNaM, tayANaMtaraM ca NaM ahiyayarAe khaMtIe jAva baMbhaceravAseNaM, evaM khalu eeNaM kameNaM parivaDDamANe2 jAva paDipunne baMbhacera vAseNaM, evaM khalu jIvA vaDDeti vA hAyaMti vA, evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM dasamassa NAyajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte tibemi // sU0 1 // // dasamaM NAyajjhayaNaM samattaM // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #673 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 10 jIvAnAM vRddhihAninirUpaNam 659 TIkA--yadi khalu bhadanta ! zramaNena bhagavatA mahAvIreNa navamasya jJAtAdhyayanasyAyam=pUrvoktaprakAraH arthaH-bhAvaH prajJaptaH kathitaH, sa mayA zrutaH, kintu dazamasya jJAtAdhyayanasya ko'rthaH ko bhAvaH ? prajJaptaH ? / sudharmAsvAmI prAha-evaM khalu he jambUH ! tasmin kAle tasmin samaye rAjagRhe nagare ' sAmI' svAmI zrImahAvIrasvAmI 'samosaDhe' samavamRtaH samAgataH, tadA gautamasvAmI evamavAdotkathaM khalu-kena prakAreNa he bhadanta ! jovAH 'vaDreti vA' barddhante vRddhimApnu. vanti vA, ' hAyati yA' hIyante-hAni prapnuvanti vA ? jIvA dravyato'nantatvena, pradezatazcApi pratyekamasaGkhyAta pradezatvenAvasthitaparimANatvAd vRddhihAnI prAptuM nAInti, kintu kSAntyAdiguNAnAM vRddhayA varddhante, hAnyA tu hIyanta iti / 'jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM' ityaadi| TIkArtha-( jaiNaM bhaMte) yadi he bhadaMta ! (samaNeNaM0 Navamassa NAyajjhayaNassa ayamaDhe) zramaNa bhagavAna mahAvIra ne navama jJAtAdhyayana kA pUrvokta rUpa se yaha artha prarUpita kiyA hai to ( dasamassa ke aTe) ? dazaveM jJAtAdhyayana kA unhoM ne kyA bhAva artha kahA hai ? isa prakAra jaMbU svAmI ke prazna ko sunakara zrI sudharmAsvAmI unheM samajhAne ke abhiprAya se kahate haiM ki ( evaM khalu jabU! ) he jaMbU sunoM tumhAre prazna kA uttara isa prakAra hai-( teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe nayare sAmI samosaDhe-goyamasAmI evaM vayAsI ) usa kAla meM aura usa samaya meM rAjagRha nAma ke nagara meM zrI bhagavAna mahAvIra svAmI padhAre usa samaya gautama svAmI ne una se aisA pUchA ( kahaNNa bhaMte ! jIvA vaDuMti, vA hAyaMti vA ? go0 se jahA nAmae bahulapakkhassa pADivayA " jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM " ityAdi / TI10-(jaiNaM bhaMte !) ne mahanta ! (samaNeNaM0 Navamassa NAyajjhayaNassa ayamaDhe) abhae bhagavAna mahAvIre nabhA jnyaataadhyynn| pUrvAta 3pe matha ni3pita yo cha t| ( dasamassa ke aDhe 1 ) 6zamA jJAtAdhyayananetemAye / bhAva artha nirUpita karyo che. A pramANe jaMbU svAmInA praznane sAMbhaLIne zrI sudharmAsvAmI temane badhI vAtanI spaSTatA karavAnA hetuthI kahe che ke (evaM khalu ja bU ! ) 3 4 bhU samaje tamA prazna 4 mA pramANe cha / (teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe nayare sAmI samosaDhe gIyamasAmI evaM vayAsI) te kALe ane te samaye rAjagRha nAme nagaramAM zrI bhagavAna mahAvIra svAmInI padharAmaNI thaI. te samaye gautama svAmIe temane prazna karyo ke - ( kahaNNaM bhaMte ! jIvA vahRti, vA hAyaMtivA ? go0 se jahAnAmae bahula zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #674 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Mmm ___ jJAtAdharmakathAjhasUbe anArthe bhagavAna pUrvahAnidRSTAntamAha - he gautama ! ' se jahAnAmae' tadyathA-nAmakam-yathA ca bahulapakSasya - kRSNa pakSasya pADivayAcaMde' matipapacandraH pUrNimAcandra praNidhAyaH-apekSya, 'praNidhAye ' ti apekSye' yakamavyayam ' pUrNimAcandrApekSyetyarthaH hInaH = nyUnaH, varNena zultArUpeNa, hInaH caMde puSNimA vaMdaM paNihAya hINo vapaNeNa hINe sommayAe hINe nidrayAe hINe kaMtIe ebaM dittIe juI e chApAe pabhAe oyAe lessAe maMDaleNaM ) he bhadaMta ! jIva kisa prakAra se bar3hate haiM aura kisa prakAra se ghaTate haiM ? jIca dravya kI apekSA anaMta hone se aura pradeza kI apekSA pratyeka jIva tanya asaMkhyAta pradeza vAlA hone se sadA avasthita pariNAma vAlA kahA gayA hai-ataH isa sthiti meM na to usa kI vRddhi ho sakatI hai aura na usa kI hAnI hI / kintu yahAM jo isa prakAra kA prazna kiyA gayA hai usa kA mata isa prakAra hai, ki jaba AtmA meM kSAtyAdi guNoM kI vRddhi ho jAtI hai to una kI vRddhi se " jIva bar3hatA hai " aisA mAna liyA jAtA hai aura jaba inhIM Atmika guNoM kI vRddhi AtmA meM nahIM hotI hai kintu hAni rahatI hai to isa se jIva meM hAni ho rahI hai aisA mAna liyA jAtA hai / isI apekSA ko lekara yaha prazna kiyA gayA hai| aba bhagavAn hAni ko spaSTa karane ke liye pahile use hI dRSTAnta dvArA samajhAte haiM-ve kahate haiM-he gautama ! jaise pakkhassa pADivayA caMde puNimAcaMda pANihAya hIgo caNNeNaM hINe sommayAe hoNe nidvayAe hINe kaMtIe evaM dittIe juINa chAyAe pabhAe auyAe lessAe maMDaleNaM) huM bhadata ! jI kevI rIte vRddhi pAme che ane kevI rIte ochA thAya che? jIva dravyanI apekSAe anA hevAthI ane pradezanI apekSAe dareka jala dravya pamadAvALA hovAthI haMmezA avasthita parimavALA kahevAmAM AvyuM che, ethI AvI sthitimAM tenI vRddhi thaI zake nahi ane hAni paNa thaI zake nahi. paNa ahIM je prazna karavAmAM Ave che teno matalaba A pramANe che. ke jyAre AtmAmAM zAMti vagere guNa vRddhi pAme che tyAre temanI vRddhithI * jIva vRddhi pAme che !' Ama mAnavAmAM Ave che ane jayAre e ja Amika gunI vRddhi abhAmAM thatI nathI paNa vRddhinA sathAne hAni thavA mAMDe che tyAre jIvamAM hAni thaI rahI che" evuM mAnavAmAM Ave che. A apekSAthI A prazna pUchavAmAM AvyA che, bhagavAna have hAnine spaSTa karavA mATe sau pahelAM dAMta vaDe samajAvatAM kahe che ke huM gautama ! jema kRSNapakSanI ekamane caMdra zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #675 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmUtavaSiNI To a0 10 jIvAnAMvRddhihAninirUpaNam 'sommayAe ' saumyatayA netrAhAdakatayA, hInaH 'niddhayAe ' snigdhatayA snehotpAdakatayA, hInaH nyUnaH 'kaMtIe ' kAntyA kamanIyatayA / evam anena prakAreNa hInazabdaH sarvatra bodhyaH, yathA-hIno dIptyA prakAzena, hInaH 'juIe' dyutyA cAkacikyena, hInaH chAyayA= zobhayA, honaH prabhayA-jyotiSA, hInaH 'oyAe ' ojasAndAhazamanarUpeNa, hInaH lezyayA kiraNarUpayA, hInonyUno maNhalena-vRttA''kAtayA, pUrNimAcandrA'pekSayA, pratipaccandraH sarvathA nyUno bhvtiityrthH| tadanantaraca khalu dvitIyAcandraH pratipada pratipatsambandhina candra 'paNihAya' praNidhAya apekSya hInataro-nyUnataro varNena yAvad maNDalena bhavati / tadanantaraM ca khalu tRtIyAcandro dvitIyAcandra paNidhAya hInataro varNena yAvad kRSNapakSa kI pratipadA kA caMdramA pUrNimA ke candramAkI apekSA zuklatA rUpa varNa se hIna hotA hai, saumyatA-netrA hlAdakatA-se hIna hotA hai, snigdhatA-snehotpAdakatA-se hIna-nyUna-hotA hai, kAMtikamanIyatA se hIna hotA hai, isI taraha dIpti se,-dyuti se-(camaka se)-chAyA-zobhA se ) prabhA se-(jyoti se) dAhazamana rUpa ojasa se, kiraNa rUpa lezyA se, evaM vRttAkArarUpa apane parimaMDala se hIna rahatA hai-(tayANaMtaraM ca NaM bIyAcaMde pADivayaM caMdaM paNihAya hINatarAya vaNNeNaM jAva maMDaleNaM-tayANaMtaraM caNaM taiAcaMde biiyA caMdaM paNihAya hINatarAe vaNNeNaM jAva maMDale NaM evaM khalu eeNaM kameNaM parihAyamANe 2 jAva amAvassA caMde cAuddasaM paNihAya naTe vaNNeNaM jAva nave maMDaleNaM) isake bAda kRSNa pakSa ke pratipadA ke candramA kI apekSA dvitIyA candramA varNa se lekara yAvat parimaMDala taka aura adhika nyUna bana jAtA hai-isake bAda dvitIyA ke candramA kI apekSA tRtIyA kA candramA varNa se lekara pripUnamanA caMdranI apekSA zukalatA rUpa varNathI hIna hoya che. saumyatA-eTale ke netrAlhAdakatAnA guNathI hIna hoya che, snigdhatA-snehotpAdakatA-thI hInanyuun-ddaay cha, timanIyatA-thI hIna hAya cha, 21 zata hAsithI-patithI(prazathI), chAyA (zamA ) pramAthI (nyAtithI) zamana35 mAthI 25 rUpalezyAthI ane vRttAkAra ( gaLAkAra ) rUpa pitAnA parimaMDaLathI hIna rahe che. (tayANaMtaraMca NaM bIyAcaMde pADivayaM caMdaM paNihAya hoNatarAya vaNNe gaM jAva maMDale NaM tayANaMtaraM ca NaM taiAcaMde viDyAcaMdaM paNihAya hINatarAe vaNNeNaM jAva maMDaleNaM evaM khalu eeNaM kameNaM parihAya mANe2 jAva amAvassA caMde cAudasaM paNihAya naTUThe vaNNeNaM jAva naDhe maMDaleNaM ) - tyAra pachI kRSNa pakSanI ekamanA candra karatAM bIjane cadra varNa parimaMDaLa vagere badhI vizeSatAomAM vadhAre nyUna thaI paDe che. e pachI bIjanA candra zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #676 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 662 jJAtAdharmakathAGgasUtre maNDalena / evaM khalu etena krameNa parihIyamAnaH 2 yAvad amAvAsyAcandraH 'cAu. dasi' cAturdazaM caturdazIsambandhina candraMpANidhAya apekSya 'naTe' naSTaH-viluptaH varNena yAvat naSTo maNDalena=vRttAkArarUpeNa / 'evAmeva '-evameva anenaiva prakAreNa he zramaNA AyuSmantaH ! yo'smAkaM nirgrantho vA nirgranthI vA yAvat pravrajitaH san hInaH 'khatIe' kSAntyA kSamayA, evaM honaH ' muttIe' muktyA nirlobhatayA 'muttIe' muktyA manoyogAdInAM kuzalamavRttilakSaNayA, yoganirodhalakSaNayA vA, 'ajjaveNaM ' Ajavena=sphaTikavad bAhyAbhyantarasaralabhAvarUpeNa, 'maddaveNaM ' mArdavena-nirabhimAnatAlakSaNena, 'lAgha veNaM' lAghavenadravyabhAvalaghutAsaMpannena-tatra-dravyato'lpopadhikatvena bhAvato rAgadveSarahitatvena, ' sacceNaM ' satyena amRSAbhASaNarUpeNa, 'taveNaM' tapasA-azanAdi maMDala taka aura adhikanyUna ho jAtA hai / isa taraha kramazaH hIna hI hotA huA amAvasyA kA candramA caturdazI ke candramA kI apekSA bilakula varNa Adi se lagAkara apane parimaMDala taka vilupta bana jAtA hai| (evAmeva smnnaauso| jo amhaM niggaMtho vA niggaMthI vA jAva pavvaie samANe hINe khaMtie evaM muttIe ajjaveNaM, maddaveNaM, lAghaveNa sacceNa, taveNa, ciyAe, akiMcaNayAe, baMbhaceravAseNa) isI taraha he AyuSmanta zramaNo ! jo hamArA nirgrantha athavA nirgranthIjana yAvat pravajita hotA huA yadi kSamA se hona hai, mukti-nirlobhatA athavA manoyogadikoM kI kuzala pravRtti rUpa athavA yoganirodha rUpa gupti se sphaTita kI taraha bAhya evaM Abhyantara meM sarala pariNAma rUpa Arjava se, nirabhimAnatA rUpa mArdava se, alpa upadhi rUpa dravyaladhutA se rAga dveSarahita rUpa bhAva ladhutA se, amRSAbhASaNa rUpa satya se, ankaratAM trIjane candra varNa parimaMDaLa badhI bAbatamAM vadhAre nyUna thaI jAya che. A rIte dhIme dhIme anukrame hIna thatAM amAsane candra caudazanA candra karatAM varNa parimaMDaLa vagerenI daSTie taddana vilupta (adazya) thaI jAya che. (ebAmeva samaNAuso ! jo amhaM niggaMtho vA niggaMthI vA jAva pavvaie samANe hoNe khatIe evaM muvIe guttIe ajaveNaM, madaveNaM, lAghaveNaM, sacceNaM taveNaM, ciyAe, akiMcaNayAe, baMbhavevAseNaM) A rIte ja he AyuSmata zramaNa ! je amArA nigraMtha athavA nigraMthI jana yAvat pravajIta thaIne je kSamArahita che, mukti-nirlobhatA athavA ma ga vagerenI kuzaLa pravRtti rUpa athavA pega nirodha rUpa guptithI, sphaTikanI jema khAdya temaja AtyaMtaramAM sarala pariNAma rUpa ArjavathI nirabhimAnatA rUpa zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #677 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNa TI0 a0 10 jIvAnAM vRddhihAninirUpAm 663 dvAdazavidhena * ciyAe ' tyAgena=munivaiyAvRtyakaraNalakSaNena 'akiMcaNayAe' akiJcanatayA niSparigrahatayA baMbhaceravAseNa' brahmacAryavAsena -brahmaNi-kAmasevana parityAgarUpe caraNaM-bicaraNa carya brahmacarya, tatra vAsastena navavATikA vizuddhamaithuna viramaNarUpega 'hInaH' iti sarvatra sambandhaH kSAntyAdidazavidhazramaNadharmarahito bhavatI-tyarthaH / / tadanantaraM ca khalu sa nirgrantho vA0 hInataraH kSAntyA yAvat hInato brahmacaryavAsena / evaM khalu etena krameNa kramazaH parihIyamAnaH 2 san naSTaH sarvathA rahitaH kSAntyA, yAvat naSTo brahmacaryavAsenApi bhavati / kSAntyAdi sarvaguNarahito bhavatItyarthaH, yathA candro nityarAhusaMsargeNa kRSNapratipadamArabhya pratidivasaM kalAbhiH kSIyamANaH san kRSNacaturdazyapekSayA'mAvAsyAyAM varNAdinA yAvanmaNDalena naSTo zanAdi rUpa 12 prakAra ke tapa se, munijanoM kI vaiyAvRtti karane rUpa tyAga se niSparigraha rUpa akiJcanya dharma se kAma sevana parityAga rUpa brahmacarya meM vAsa kara ne se-nava koTise vizuddha bane hue brahmacarya ke pAlana se-hIna haiM-arthAt kSAnti Adi rUpa daza prakAra ke yati dharma se rahita haiM-(tayANa taraM ca Na hINatarAe khaMtIe jAva hINatarAe baMbhacesvAseNa evaM khalu eeNa kameNa parihAyamANe 2 NaTe khaMtIe jAva paDhe baMbhacevAseNa) athavA jo sAdha yA sAdhvI kSAnti se lekara brahmacarya ve isa taraha kramazaH honara hote hue kSAnti Adi vAsase hInatara haiM / se lekara brahmacaryavAsa paryaMtake samasta guNoMse rahita ho jAte haiM / jisa prakAra nitya rAhu ke saMsarga se kRSNapakSakI pratipadA se lekara pratidina kalAoM se parikSINa hotA huA candra kRSNacaturdazI kI apekSA amA mArdavathI, alpa upAdhi rUpa dravya laghutAthI, rAgadveSarahita rU5 bhAvalaghutAthI amRSA bhASaNa rUpa satyathI, anazana vagere rUpa 12 prakAranA tapathI, munijanenI vaiyAvRtti karavA rUpa tyAgathI niSparagraha rUpa akiMcana dharmathI, kAmasevana parityAga rUpa brahmacaryanuM rakSaNa karavAthI, nava koTithI vizuddha banelA brahmacaryanA pAlanathI hIna che, eTale ke kSAMti vagere rUpa daza jAtanA yatidharmathI hIna che. (tayANaMtaraM caNaM hINatarAe rakhatIe jAva hINatarAe baMbhaceravAseNaM evaM khalu eeNaM kameNa parihAyamANe 2 gaThe khaMttIe jAva paDhe baMbhaceravAseNaM) athavA je sAdhu ke sAdhvIo zAMtithI mAMDIne brahmacaryavAsa sudhInA guNathI hIna che. teo A caMdranI peThe ja anukrame hIna thatAM kSAMti vagerethI mAMDIne brahmacaryavAsa sudhInA sarve guNethI rahita thaI jAya che jema haMmezA rAhunA saMsargathI kRSNapakSanI ekamathI mAMDIne dararoja kaLAonI daSTie kSINa thate caMdra kRSNapakSanI caudazanI apekSA amAsanA divase vaNuM parimaMDaLa vagere zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #678 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 664 jJAtAdharmakathAsUtre bhavati, tathaiva muniH kugurUsaMsargAt avasannapArzvasthAdi saGgAt vAntasamyaktvasambandhAt, pramAdasthAnasevanAt cAritrAvaraNakarmodayAcca kramazaH kSAntyAdiguNahAniM prAptaH san naSTo bhavatIti bhAvaH / atha vRddhidRSTAntamAha * yathA vA zuklapakSasya pratipaccandro'mAvAsyAyAzcandraM praNidhAya = apekSyaamAvAsyA candrApekSayetyarthaH ' ahie ' adhiko varNena yAvad adhiko=varddhamAno vasyA ke dina varNAdi se lekara parimaMDala taka ke apane samasta guNoM se naSTa ho jAtA hai / usI taraha muni kuguruke saMsarga se athavA avasana pArzvasthAdikI saMgati se samyaktva ke chUTa jAne ke kAraNa aura pramAdasthAnoM ke sevana karane ke kAraNa udita hue cAritra mohanIya karma ke prabhAva se kramazaH kSAntyAdiguNoM kI hAni ko prApta karatA huA naSTa ho jAtA hai / aba sUtrakAra vRddhi ko spaSTa karane ke liye use dRSTAnta se samajhAte haiM - (jahAvA sukkapakkhassa paDivayAcaMde amAvAsAe caMda paNihAya ahie vaNNeNaM jAva ahie maMDalegaM tayAnaMtaraM ca Na biiyA caMde paDivayAcaMM paNihAya ahiyayarAe vaNNeNaM jAva ahiyayarAe maMDaleNaM evaM khalu eeNaM kameNa paDivuDemANe2 jAba puNNimA caMde cAu iMsi caMdaM paNihAya paDipuNe vaNNeNaM jAba paDipuNe maMDaleNaM, evAmeva samANAuso | jAva pavvaie samANe ahie khaMtIe jAva baM maceravAseNaM tayANaMtaraM ca NaM ahiyagayarAe khatie jAva baMbhaceravAseNaM evaM khalu eeNa kameNaM parivaDDe mANe 2. . baMbhaceravAseNa ) jaise zukla pakSa potAnA badhA guNethI rahita banI jAya che temaja muni paNa kugurUnA sa'sathI athavA avasanna pArzvastha vagerenI sa MgatithI samyaktva rahita thaIne pramAda sthAnAnA sevanathI uDDaya pAmelA cAritra meAhanIya karmAMnA prabhAvathI anukrame kSAMti vagere guNAthI rahita thaIne nAza pAme che. have sUtrakAra vRddhine spaSTa karavAnI IcchAthI dRSTAMta pUrvaka samajAvatAM kahe che---- egm (jAhAvA sukka pakkhassa paDivayAcaMde amAvAsAe caMdaM paNihAya ahie vaNNeNaM jAva ahie maMDaleNaM tayANaMtaraM caNaM biiyAcaMde paDivayA caMda paNihAya ahiyaya zara vaNNeNaM jAva ahiyayarAe maDaleNaM evaM khalu eeNaM kameNaM paDibuDe mANe 2 jAtra puSNimAcaMde cAusiM caMdaM paNihAya paDipuNNeNaM vaNNeNaM jAva paDipuNNe maMDaleNaM, evAmeva samaNAuso ! jAva pavvatie samANe ahie khaMtIe jAva baMbhaceravAseNaM tayANaMtaraM ca NaM ahiyayarAe khetoe jAva baMbhaceravAse NaM evaM khalu eeNaM kameNaM parivaDemANe 2..... bhaveravAseNaM ) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #679 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ma-as - - - - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 10 jIvAnAM vRddhihAninirUpaNanam 665 maNDalena-vRttAkAratayA bhavati / tadanantaraM ca khalu dvitIyAcandraH patipaccandra praNidhAya adhikataraH pUrvadinApekSayA varNanAtyadhiko bhavati yAvad adhikataro maNDalena bhavati / kramazo vRddhi prApnoti evaM khalu etena krameNa 'parikhuTTemANe 2' parivardhamAnaH 2 pratidinaM vRddhiM labhamAno 2 yAvat pUrNimAcandraH 'cAuddasi' cAturdazaM caturdazI sambandhinaM candra paNidhAya ' par3ipuNNe' pratipUrNaH sampUrNoM varNena yAvat pratipUrNI maNDa lena-vRttAkArarUpeNa bhavati , pUrNimAcandraH sakalakalAkalApakalitatayA paripUrNa maNDalavAn bhvtiityrthH| 'evAmeva ' evameva=anenaiva prakAreNa he zramaNA AyuSmantaH ! 'jAva' yAvat-yo'smAkaM nirgrantho vA 2 AcAryopAdhyAyAnAmantike pravajitaH san adhikA=vRddhi sampannaH kSAntyA yAvad adhiko brahmacAryavA sena / tadanantaraM ca khalu kI pratipadA kA candramA amAvAsthA ke candramA kI apekSA varNa se lekara maMDala taka varddhamAna hotA huA adhika hotA hai, aura usake bAda dvitIyA kA candramA kI apekSA varNa se lekara maMDala taka adhikatara ho jAtA hai-isa taraha ke krama se jaise pratidina vRddhi ko prApta karatA huA vaha candramA jaba pUrNimA tithi taka pahuMca jAtA hai to caturdazI tithi ke candramA kI apekSA usa dina varNa se lekara apane maMDala se paripUrNa bana jAtA hai| usI taraha he AyuSmanta zramaNoM ! jo hamArA nirgrantha sAdhu athavA nirgranthI sAdhvI AcArya upAdhyAya se dIkSita banakara kSAnti guNa se lekara brahmacaryavAsa taka ke guNoM se vRddhisaMpanna hotA hai| __ aura isa taraha ina saba se dhIre dhIre vaha pahile kI apekSA aura adhikatara sampanna bana jAtA hai| isa prakAra kramazaH sampanna banatA huA jema zukala pakSanI ekamane caMdra amAsanA caMdra karatAM varNa maMDaLa vagerenI apekSAe vRddhi pAme che. ane bIjane caMdra jema ekamanA caMdra karatAM varNa parimaMDala vigerenI apekSAe vRddhi pAme che. A rIte ja anakamathI dararoja vRddhi pAmate caMdra jyAre pUnamanI tithi sudhI pahoMcI jAya che tyAre caudazanA caMdranI apekSAe te divasa varNa parimaMDaLa vagerethI paripUrNatA meLave che. Ama ja he AyuSyanta zramaNa ! je amArA nitha sAdhu ke nirca thI sAdhvI AcArya upAdhyAyanI pAsethI dIkSA meLavIne kSAMti guNathI mAMDIne brahmacaryavAsa sudhInA badhA guNethI vRddhisaMpanna thaI jAya che. ane A rIte A badhA guNothI dhIme dhIme te pahelAM karatAM vadhu saMpanna thaI jAya che. A pramANe anukrame guNa saMpanna thate te kSAMti braha zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #680 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 666 jJAtAdharmakathAGgasUtre adhikataraH atyadhikaH kSAntyA yAvad adhikataro brahmavaryavAsena / evaM khalu etena krameNa parivaDamANe 2' parivardhamAnaH 2 kramazo vRddhisampano bhUtvA yAvat 'paDipunne' matipUrNaH-sampanno brahmacaryavAsena, kSAntyAdisarvaguNasampanno bhvtiityrthH| yathA candro nityarAhusaMsargApagamena zuklapatipadamArabhya pratidivase kalAbhivardhamAnaH san krameNa zuklacaturdazyapekSapA pUrNimAyAM varNAdinA yAvanmaNDalena paripUrNoM bhavati tathaiva muniH kugurusaMsargAdiparityAgena caritrAvaraNakarmakSayopazamAdinA kramazaH kSAntyAdi guNavRddhi prApnuvan kevalajJAnakevaladarzanAdiguNaiH :paripUrNoM bhvtiiti| __ evaM khalu-jIvA anena prakAreNa kSAntyAdi guNavRddhayA varddhante vA teSAM hAnyA vaha kSAnti guNa se lekara brahmacaryavAsa taka ke samasta guNoM se paripUrNa ho jAtA hai| jisa prakAra rAhu ke saMsarga ke apanayana se zukla pakSa kI pratipadA se lekara pratidina apanI kalAoM se abhivardhamAna hotA huA candramA kramazaH zuklacaturdazI ki apekSA pUrNimAsI ke dina varNAdi se lagAkara maNDala taka kI apanI samasta kalAoM se paripUrNa ho jAtI hai isI taraha muni bhI kuguru Adi ke saMsarga Adi ke parityAgase tathA cAritrAvaraNa karma ke kSayopazama Adi se kramazaH kSAntyAdi guNoM kI vRddhi karatA huA kevalajJAna, kevala darzana Adi guNoM se paripUrNa ho jAtA hai / ( evaM khalu jIvA vaDDati, vA hAyati vA, evaM khalu jaMbU samaNeNa bhagavatA mahAvIreNa dasamassa NAyajjhayaNassa ayama? paNNatte caryavAsa vagere badhA guNethI paripUrNa thaI jAya che. jema rAhunA saMsargarahita thaIne zukala pakSanI ekamathI mAMDIne dararoja potAnI kaLAonI vRddhi karate caMdra anukrame zukala pakSanI caudaza karatAM pUnamanA divase varNa parimaMDaLa vage renI pitAnI saMpUrNa kaLAothI paripUrNa thaI jAya che. temaja muni paNa kuguru vagerenI sobata vagerene tyajIne temaja cAritra varaNa karmanA kSayopazama vagerethI anukrame pitAnA kSAMti vagere guNonI vRddhi karate kevaLajJAna, kevaLa darzana vagere guNethI paripUrNa thaI jAya che. ( evaM khalu jIvA va ti, vA hAyati vA evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavatA mahAvIreNaM dasamassa NAyajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte tibemi) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #681 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavaSiNI TIkA a0 10 jIvAnAMvRddhihAninirUpaNam 667 hIyante vaa| evaM khalu he jambUH ! zramaNena bhagavatA mahAvIreNa dazamasya jJAtAdhyayanasya ayaM-pUrvoktaH arthaH bhAvaH prjnyptH| 'ttibemi' iti bravImi pUrvavat ||suu01|| iti zrI vizvavikhyAta - jagadvallabha-prasiddhavAcakapaJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApaka -pravizuddhagayapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka zrIzAhU chatrapatikolhApurarAjapradatta 'jainazAstrAcArya ' padabhUSitakolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri jainAcArya jainadharmadivAkarapUjyazrI ghAsIlAlabativiracitAyAM zrI jJAtAdharmakathAGgasUtrasyAnagAradharmAmatavarSiNyAkhyAyAM vyAkhyAyAM dazamamadhyayanaM samAptaM // 10 // ttibemi ) isa prakAra kSAntyAdi guNoM kI vRddhi se jIva var3hate haiM aura u. nakI hAni se jIva ghaTate haiM yaha kathana bana jAtA hai isa taraha he jaMbU ! zramaNa bhagavAna mahAvIrane daza jJAtAdhyayana kA yaha pUrvokta artha prajJapta kiyA hai| maiMne unhoM ke mukha se jaisA sunA hai usI ke anusAra yaha kahA hai // sU0 1 // zrI jainAcArya jainadharma divAkara zrI ghAsIlAlajI mahArAjakRta " jJAtA. dharmakathAGgasUtra "kI anagAradharmAmRtavarSiNI vyAkhyAkA dazavAM adhyayana samApta // 10 // kSAMti vagere guNenI vRddhithI vRddhi pAme che ane kSati vagere guNenI hAnithI jIve ghaTe che. Ama A kathananI sArthakatA siddha thaI jAya che. A pramANe te ja bU! zramaNa bhagavAna mahAvIre dazamA jJAtAdhyayanane A pUrvokta artha nirupita karyo che. A artha meM temanA mukhethI je pramANe sAMbhaLe che te ja pramANe tamArI sAme rajU karyo che. A sUtra "\" jainAcArya zrI ghAsIlAlajI mahArAja kRta jJAtAdhyayana sUtranI anagAradharmAmRtavaSiNI vyAkhyAnuM dazamuM adhyayana samAsa 1che zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #682 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha ekAdazamadhyayanaM prArabhyate nataM dazamamadhyayanaM, sAmmata mekAdazamArabhyate / pUrvasminnadhyayane kRSNazuklapakSacandradRSTAntena pramAdApramAdavatoH kSAntyAdiguNahAnivRddhibhyAmanarthAnarthoM pratipAditau, iha tu mArgArAdhanavirAdhanAbhyAmarthArthI madazyete atha jambUsvAmI pRcchati - ' jaiNaM bhaMte ' ityAdi / mUlam - jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM jAva saMpatteNaM dasamassa nAyajjhaNassa ayama paNNatte ekkArasamassa NaM bhaMte NAyajjhayaNassa ke aTThe paNNatte ?, evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM2 rAyagihe goyame evaM vayAsI - kahaNaM bhaMte ! jIvA ArAhagAvA virAhagA vA bhavati ?, go0 ! se jahA NAmae egaMsi samuhakulaMsi dAvadavA nAmaM rukkhA paNNattA kiNhA jAva niuruMbabhUyA pattiyA dAva drava (vRkSa) nAmaka gyArahavAM adhyayana prAraMbha dazavAM adhyayana samApta ho cukA aba gyArahavAM adhyayana prAraMbha hotA hai / isa adhyayanakA pUrva adhyayana ke sAtha isa prakAra se saMbandha hai ki pUrva adhyayana meM kRSNa aura zukla pakSake candramA ke dRSTAnta se mAdI aura apramAdI saMyamI ke kSAntyAdi guNoM kI hAni evaM vRddhi rUpa anartha evaM artha kI prApti honI pratipAdita kI gaI hai| aba isa adhyayana dvArA yaha kahA jA rahA hai ki jo saMgama mArga kI ArAdhanA tathA virAdhanA karate haiM ve artha aura anartha kI prApti ke pAtra hote haiN| jaMbU svAmI zrI sudharmAse pUchate haiM ki 'jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM' ityAdi / hAvadrava (vRkSa) nAme agiyArabhuM adhyayana prAraMbha. dazamuM adhyayana purUM thaI cUkayuM che ane have agiyAramuM adhyayana AraMbha thAya che. A adhyayananA pahelAMnA adhyayananI sAthe A pramANenA saMbaMdha che. pahelAMnA adhyayanamAM kRSNa ane zukala pakSanA candramAnA dRSTAMtathI pramAdvI ane apramAdI saMyamIne kSAMti vagere guNAnI prApti thavI, A vAtanuM spaSTIkaraNa karavAmAM AvyuM che. have A adhyayanamAM je sayama mArgonI ArAdhanA temaja virAdhanA kare che te a temaja ananA pAtra gaNAya che A vAta spaSTa karavAmAM Ave che. jammUsvAmI zrI sudharmA svAmIne prazna kare che ke-- ( jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM " ityAdi // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #683 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ER anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a011 jIvAnAmArAdhakavirAdhakatvanirUpaNam 669 puphiyA phaliyA hariyagarerijamANA sirIe atIvara uvasobhemANA ciTuMti, jayANaM dIviccagA IsiM purevAyA pacchAvAyA maMdAvAyA mahAvAyA vAyaMti tayANaM vahave drAvadavA rukkhA pattiyA jAva ciTuMti appegaiyA dAvadavA rukkhA junnA jhoDA parisaDiyayaMDupattapupphaphalA sukkarukkhao viva milAyamANAra ciTaMti, evAmeva samaNouso ! jo amhaM niggaMtho vA niggaMthI vA jAva pavvaiye samANe bahaNaM samaNANaM 4 samma sahati jAva ahiyAse bahUNaM aNNautthiyANaM bahUrNa mihatthANaM no samma sahai no khamai no titikkhai no ahiyAsei esa NaM mae purise desavirAhae paNNatte / samaNAuso ! jayA NaM sAmuddagAIsiM purevAyA pacchAvAyA maMdAvAyA mahAvAtA vAyaMti tadANaM bahave dAvaddavA rukkhA juNNA jhoDA jAva milAyamANA2 ciTaMti, appegaiyA dAvaddavA rukkhA pattiyA pupphiyA jAva uvasobhemANA2 ciTuMti, evAmeva samaNAuso ! jo amhe niggaMtho vA niggaMthI vA pabbaie samANe bahUNaM aNNautthiyANaM bahUNaM gihatthANaM sammaM sahai bahUNaM samaNANaM 4 no sammaM sahai esaNaM mae purise desArAhae pannatte / samaNAuso ! jayANaM no dIviccagA No sAmuddagA IsiM purevAyA pacchAvAyA jAva mahAvAyA vAyaMti tayANaM savve dAvadavA rukkhA juNNA jhoDA jAva milAyamANA ciTuMti, appegaiyA jAva uvasobhemANAra ciTThati, evAmeva samaNAuso ! jAva pavvaie samANe bahUNaM samaNANaM 4 bahaNaM annautthiyagihatthANaM no sammaM sahai esaNaM mae zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #684 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 670 jJAtAdharmakathAGgasUtre savvavirAhae paNNatte / samagAuso! jayANaM dIviccagAvisAmuhagAvi IsiM purevAyA pacchAvAyA jAva vAyaMti tayA NaM savve dAvaddavvA rukkhA pattiyA jAva ciTuMti, evAmeva samaNAuso jo amhaM jAva pavaie samANe bahUNaM samaNANaM4 bahUNaM annausthiyagihatthANaM sammaM sahaiesaNaM mae purise sambArAhae paNNatte! evaM khalu goyamA ! jIvA ArAhagA vA virAhagA vA bhavaMti, evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA0 ekArasassa ajjhayaNassa ayamaTre paNNatte timi // sU0 1 // // ekArasamaM nAyajjhayaNaM samattaM // 11 // TIkA-yadi khalu bhadanta ! zramaNena bhagavatA mahAvIreNa yAvat siddhigati sambhAptena dazamasya jJAtAdhyayanasya ayam=pUrvokta prakAro guNahAnivRddhirUpaH arthaH bhAvaH prajJapta: kathitaH, atha ekAdazasyAdhyayamasya zramaNena yAvatsamprAptena ko'rthaH ko bhAvaH prajJaptaH ? / sudharmAsvAmI kathayati-evaM khalu he jambUH ! tasmin kAle TIkArtha-(jaiNaM bhaMte !) madi he bhadaMta ! (samaNeNaM jAva saMpatteNaM dasa massa nAyajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte ekkArasamassa NaM bhatte / NAyajjhayaNassake adve paNNatte) zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhune ki jo muktiko prApta ho cuke haiM, dazaveM jJAtAdhyayana kA yaha pUrvokta rUpa se artha pratipAdina kiyA hai- unhoM zramaNa bhagavAn mahAvIra prabhu ne gyArahaveM jJAtAdhyayana kA kyA artha kahA hai ? isa prakAra jaMbU svAmI ke pUchane para zrI sudharmA svAmI unase kahate haiM ki ( evaM khalu jaMbU ! ) suno jo unhoM ne gyArahave Attha-(jaiNaM bhaMte ! ) 3 mahata ! (samaNeNa jAva saMpatteNa dasamassa nAyajjhayaNassa ayamahe paNNatte ekkArasamassa NaM bhaMte ! NAyajjhayaNassa ke aTe paNNatte) mukti meLavelA zramaNa bhagavAna mahAvIre dazamAM jJAtAdhyayanane A prata rUpa artha nirUpita karyo che te teozrIe agiyArame jJAtAdhyayanane zo artha prarUpita karyo che? A rIte jaMbU svAmInA praznane sAMbhaLIne sudharmA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #685 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a011 jIvAnAmArAdhakavirAdhakatvanirUpAm 671 tasmin samaye rAjagRhe nagare gautama evamavAdIt-evamapRcchat-kathaM khalu bhadanta ! he bhagavAn ! jIvA ArAdhakAH jJAnAdi ratnatrayarUpamokSamArgasAdhakAH, virAdhakAH= tadviparItA bhavanti ? / etamartha bhagavAn dRSTAntena varNayati-he gautama ! tadyathA nAmakaM yathA dRSTAntam-ekasmin samudrakUle-sAgarataTe ' dAvaddavA ' dAvadravAH, nAma-etAnAmadheyA vRkSAH prajJaptAH / kIdRzAH ? ityAha-'kiNhA' kRSNA kRSNa varNA yAvat mahAmeghanikurambabhUtAH-jalasambhRtameghAndamadRzA 'pattiyA' jJAtAdhyayana kA artha nirUpita kiyA hai vaha isa prakAra hai-(teNaM kAleNaM teNa samaeNa rAyagihe goyame evaM vayAsI) usa kAla aura usa samaya meM rAjagRhanagara meM zramaNa bhagavAn mahAvIra prabhu padhAre-unase gautama svAmI ne isa prakAra pUchA- ( kahaNaM bhaMte ! jIvA ArAhagA vA virAha gA vA bhavaMti ? ) he bhadaMta ! jIva jJAnAdi ratnatraya rUpa mokSamArga ke ArAdhaka sAdhaka-aura virAdhaka kaise-kisa kAraNa se-hote hai ? ( goyamA ! se jahAnAmae egaMsi samuddakUlaMsi dAvaddayA nAma rukkhA paNNattA) prabhu ne unakI isa bAta kA uttara isa taraha ke dRSTAnta se diyA-he gautama ! samudra ke taTapara " dAbadrava" isa nAmake bahuta se vRkSa khar3e hue the (kiNhA jAva niUraMbabhUyA patiyA puphiyA phaliyA hariyagarerijjamANA, sirIe atIva 2 uvasobhemANA ciTThati ) ye saba jala se bhare hue meghoM ke samUha jaise kRSNa varNa ke the svAmI ta che 4 ( evaM khalu jaMbU ! ) 3 yU ! sAmanA, prabhu mshiyAramA jJAtAdhyayanano artha A pramANe nirUpita karyo che. ( teNaM kAleNaM teNaM samaeNa rAyagihe0 goyame evaM vayAsI) te kALe ane te samaye rAjagRha nagaramAM zramaNa bhagavAna mahAvIra 5dhAryA. gautama svAmI bhane mA pramANe prazna -(kahaNaM bhaMte ! jIvA ArAhagAvA virAhagAvA bhavaMti ? mata! zAna pore ratnatraya 35 mokSa mArganA ArAdhaka-sAdhaka ane virAdhaka kevI rIte-zA kAraNathI thAya che? (go0 ! se jahAnAmae egaMsi samuddakUlaMsi dAvaddavA nAma rukkhA paNNattA) prabhue temanA te praznano javAba daSTAntanA AdhAre ApatAM kahyuM-he gautama! samudrane dAvadrava jAtinAM ghaNAM vRkSe hatAM. (kiNhA jAva niUraMca bhUyA pattiyA puphiyA phaliyA hariyagare rijjamANA, sirIe atIva 2 upasobhemANA ciTThati ) e badhAM vRkSe jaLapUrNa megha samUhAnI jema kALA raMganAM hatAM. badhAM vRkSa, pa, puSpa ane phaLethI samRddha hatAM. lIlA raMgathI e vRkSe zobhatAM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #686 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre patritA =patrayuktA puphiyA' puNyatA:=puSpayuktAH, 'phaliyA ' phalitAH= phala samRddhAH, 'hariyagarerijjamANA' haritakarArAjyamAnAH = harita kena = haritavarNenAtizayazobhamAnAH 'sirIe' zriyA = patrapuSpAdi zobhayA atI. bAtIva-atyantam upazobhamAnAH zobhAsaMmannaH, tiSThanti / yadA khalu yasmin kAle ' dIviccagA' dvaipyAH-dvIpasambhavAH / IsiMpurevAyA ' ISatpurovAtAHsvalpAH pUrvadikhAyayaH, 'pacchAvAyA' pazcAdvAtA: pazcima digvAyavaH ' maMdAvAyA ' manda vAtAH zanaiH zanaiH saJcAriNo vAyavaH, ' mahAvAyA ' mahAbAtAH pracaNDavAyavaH 'vAyaMti' vAnti-calanti tadA khalu bahavo dAvadravA vRkSA patritA yAvat zriyA'ttIvAtIvopazobhamAnAstiSThanti / 'appegaiyA ' apyekakAH katipayAH-stokA patra yukta the, puSpa yukta the phaloM se samRddha the| harita varNa se ye saba atizaya zobhAyamAna ho rahe the| isa taraha patra puSpAdi kI zobhAse inakI zobhA atyaMta nirAlI banI huI thii| isa kAraNa ye viziSTa zobhA saMpanna bane hue the| (jayANaM dIviccagA IsiM purevayA pacchA vAyA maMdAvAyA mahAvAyA vAyaMti, tayA Na bahave dAvaddayA rukkhA pattiyA jAva ciTThati, appegaiyA dAvaddavA rUkkhA junnA jhoDA parisaDiyapaDupatta pupphaphalAtukkarUkkhAo viva milAyamANA 2 ciTThati ) jisa samaya dvIpa se utpanna huI pUrva dizA saMbandhI svalpa havAe~, pazcima dizA saMbandhI svalpa havAe, ghIre 2 calane vAlI vAyue~ tathA pracaNDa vAyue~ calane lagatI to usa samaya aneka dAvadrava vRkSa patra puSpAdi kI zobhA se nigale, bane hue jyoM ke tyoM khar3e rahate the unameM kucha bhI vikAra nahI hotA thA / tAtparya isakA yaha hai ki jaba TApU se pUrva dizA hatAM. patra ane puSpathI emanI zobhA anerI thaI paDI hatI. ethI ee savizeSa zebhA-saMpanna lAgatAM hatAM. (jayANaM dIviccagA IsiM purevAyA pacchAvAyA maMdAvAyA mahAvAyA vAyaMti tayA NaM bahave dAvadavA rukkhA pattiyA jAva ciTuMti, appegajhyA dAvadavA rukkhA junnA jhoDA parisaDiya paMDupattapupphaphalA sukkaruSakhAo viva milAyamANA2ciTThati) - jyAre dvIpa upara vahetA pUrva dizAnA AchA pavane, pazcima dizAnA AchA pavane, dhIme dhIme vahenArA pavane temaja pracaMDa pavana phUMkAvA lAgatA tyAre patra-puSpa vagerenI zobhAthI anerAM lAgatAM dAvadrava vRkSo je sthitimAM UbhAM hatAM te ja sthitimAM vikAra vagaranA thaIne sthira thaIne UbhAM ja rahetA hatAM. kahevAnI matalaba e che ke jyAre dvIpanA pUrva ane pazcima dizAnA maMda, sugaMdha ane zItaLa pavane vahetA hatA tyAre patra-pupa vagerethI saMpanna zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #687 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 11 jIvAnAmArAdhakavirAdhakatvanirUpaNam 673 ityarthaH dAvadravA vRkSA ' junnA ' jIrNAH-cirakAlInAH 'jhoDA ' jhoDa:-zaTanaM, tad yogAd vRkSA api jhoDAH zaTitamUlaskandhA ityarthaH, parisaDiyapaMDupattapupphaphalA' parizaTitapANDu patrapuSyaphalA:-parizaTitAni-zIrNAni-ataeva pANDUni= ISatpItAni patrANi puSpANi phalAni ca yeSAM te tathoktAH, 'sukArukavaoviva nilAyamANA ' zuSkakSA iva mlAyantaH 2=zobhArahitAstiSThanti / bhagavAnAha'evAmeva ' evameva anenaiva prakAreNa 'samaNAuso' he zramaNA AyuSmantaH ! yo'smAkaM nigrantho vA nirgranthI vA yAvatmatrajitaH san bahUnAM zramaNAnAM bahInAM zramaNInAM bahUnAMzravakANAM bahInAM zrAvikAnAM karkazakaThora vacanAdyupasargAn 'samma' samyaka pazcima dizA saMbandhI maMda sugaMdha zItala samIra calane lagatA to usa samaya jo patra puSpa Adi se yukta hue dAvadrava vRkSa the ve jyoM ke tyoM adhika zobhA saMpanna bane rahakara hare bhare hI dikhalAI dete rhte| parantu unameM jo dAva drava vRkSa jIrNa the purAne the, zINa-saDe hue the jinakA mUla aura skaMdha doMno khokhale ho gaye the aura jinake pIlA sapheda hokara patra puSpa evaM phala parizaTita ho jhar3a-cuke the ve zuSka vRkSo ke samAna mlAna-zobhA rahita hI bane rahate ( evAmeva samaNA uso ! jo ammaM niggaMdho vA niggaMdhI vA pavvAie samANe bahUNa aNNautthiyANa baDUNa gihatthANaM sammaM sahai bahUNa-samaNANa 4 no samma sahai esaNa mae purise desArAhae pannatte ) isI taraha he AyuSmanta zramaNoM ! jo hamArA nirgrantha sAdhu jana athavA sAdhvI jana dIkSita hotA huA aneka zramaNa janoM ke aneka zramaNiyoM ke, zrAvako ke aura zrA vikAoM ke karkaza, kaThora vavacanAdi rUpa upasargoM ko madhyastha bhAva thayelAM dAvadrava vRkSe je sthitimAM ja savizeSa zobhA yukta thaIne lIlAMchama dekhAtAM hatAM. paNa temAM je dAvadrava vRkSo jIrNa hatAM-jUnAM hatAM-zIrNa - saDI gayelAM hatA, jenA mULa ane thaDane bhAga le thaI gaye hato ane jeone pILA ane sapheda thaIne pAMdaDAo, puSpa ane phaLe parizaTita thaIne kharI paDyAM hatAM. te te sukAI gayelA vRkSonI jema plAna-zobhA rahita thana ma tai. (evAmeva samaNAumo ! jo amhaM niggaMtho vA niggaMthI vA panyAie samANe bahUNaM aNNautthiyANaM bahUNaM gihatthANaM samma sahai bahUNaM samaNANaM 4 vo samma sahai esaNaM mae purise desArAhae pannatte ) A pramANe ja che AyuSmata zramaNa ! je amArA nigraMtha sAdhujana athavA sAdhvIjana dIkSita thaIne ghaNA zramaNo ane ghaNI zramaNIo, ghaNA zrAvake ane ghaNuM zrAvikA enA karkaza, kaThera vacane vagere upasargone madhyastha zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #688 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 674 jJAtAdharmakathAGgasUtre madhyasthabhAvena 'sahai' sahate-mukhAdyavikArakaraNena marSati, 'khamai ' kSamate krodhAbhAvena, titikkhai, titikSate-adInAbhAvena, 'ahiyAsei' adhyAste nirjarAbhAvanayA'ntaHkaraNena shte| adha ca bahUnAm anyatIthikAnAM bahUnAM gRhasthAnAm pratikUlavacanAni no samyak samyagabhAvena sahate yAvat no adhyAste, eSa khalu evambhUtaH puruSaH 'mae ' mayA ' dezavirAhae ' dezavirAdhakaH prajJaptaH / punazca he zramaNA:-AyuSmantaH ! yadA khalu -- sAmuddagA' sAmudrakA:samudrasambandhinaH ISatpurocAtAH svalpapUrvadigvAyavaH 'pacchAvAyA' pazcAdvAtAH pazcimase sahana karatA hai una vacanoM ko sunakara jinake mukha Adi meM koI vikAra nahI jhalakatA hai krodha nahIM utpanna hotA hai, adIna bhAvase jo unheM sahana karatA hai, nirjarA kI bhAvanA se jo unheM apane antaH karaNa se sahaletA hai-tathA kutIrthikoM ke gRhasthoM ke pratikUla vacanoM ko jo sahana nahIM karatA hai-yAvat unheM adhyAsita nahIM karatA hai aisA vyakti maiMne deza virAdhaka prajJapta kiyA hai| (samaNAumo ! jayANa sAmuddagA IsiM purevAyA pacchAvAyA maMdAvAyA mahAvAyA vAyaMti tayANaM bahave dAvaddavA rukkhA juNNA jhoDA jAva milApamANA 2 ciTuMti, appeM gaiyA dAvadavA rukkhA pattiyA puphiyA jAva uvasobhemANA 2 ciTuMti evAmeva samaNAuso jo amhaM niggaMtho vA niggaMthI vA panvaie samANe bahUNaM aNNausthiyANaM bahUNaM gihatthANaM sammaM sahai bahUNaM samaNANaM 4 no sammaM sahai esaNaM mae purise desArAhae paNNatte ) punazca-he Ayu. bhAvathI sahana kare che, te vacanone sAMbhaLIne jenA me vagere aMge upara koI paNa vikAra sarae thatuM nathI, krodha utpanna thatuM nathI, adIna bhAvathI je tene khamate rahe che-sahana karate rahe che, nirjarAnI bhAvanAthI je teone pitAnA aMtarathI sahana karI le che, temaja kutIrthi konA gRhasthane pratikULa vacanene je sahana karI zakatuM nathI yAvata teone adhyAsita karato nathI evA mANasane meM deza-virAdhaka tarIke prajJapta karyo che (samaNAuso! jayANaM sAmuddagA IsiM pure vAyA pacchAvAyA maMdAvAyA mahAvAyA vAyaMti tayANaM bahave dAvadavA rUkkhA juSNA jhoDA jAva milAyamANA 2 citi, appegaiyA dAvadavA rukkhA pattiyA puphiyA jAva uvasobhemANAra ciTThati evAmeva samaNAuso jo amhaM niggaMtho vA niggaMthI vA pavvaie samANe bahUNaM aNNautthiyANaM bahUgaM gihatthANaM samma sahai bahUgaM samaNANaM 4 no samma sahai esaNaM mae purise desArAhae paNNatte) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #689 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 11 jIvAnAmArAdhakavirAdhakatvanirUpaNam 675 dik saMbhavA vAyavaH mandavAtA mahAvAtA vAnti-pracalanti tadA khalu bahave dAvadravA vRkSA jIrNA jhoDA zaTimUlaskandhAH yAvat mlAyanta stiSThanti / tatra 'appegaiyA' apyekakA katipayAH dAvadravA vRkSAH patritA yAvat upazobhamAnAH 2 stiSThanti / evameva he zramaNA AyuSmantaH yo'smAkaM nirgrantho vA nirgranthI vA prabajitaH san bahUnAm anyatIthikAnAM bahUnAM gRhasthAnAM pratikUlavacanAni samyak sahate, bahUnAM zramaNAnAM 4-zramaNAdInAM caturvidhasaGghasyetyarthaH vacanAni no samyaka sahate eSa khallu puruSo 'mae' mayA dezArAdhakaH prajJaptaH / he AyuSmantaH zramaNAH ! yadA khalu no 'dIvicagA' dvaipyA: dvIpasambandhinaH no 'sAmuddagA' sAmudrakAH samudrasambandhina ISatpurovAtAH pazcAdvAtA yAvat mahAvAtA vAnti tadA khalu sarve drAvadravakSA jIrNAH maMta zramaNoM ! jisa samaya samudra se utthita pUrva dizA saMbandhI vAyu svalpa pazcima dizA saMbaMdhI vAyu manda vAyu evaM mahA vAyu calatI hai usa samaya kitaneka jIrNa -purAne-zIrNadAva drava vRkSa jhoDA-patra puSpAdi varjita vRkSa to mlAna ke mlAna hI zobhA rahita hI khar3e rahate haiM aura kitaneka dAva drava vRkSa jo patra puSpoM se yukta hote haiM ve harebhare sundara hI pratIta hote rahate haiM / isI taraha he AyuSmanta zramaNo ! jo hamArA nirgrantha sAdhu evaM sAdhvI jana pravrajita hotA huA aneka anyatIthiko ke aneka gRhasthoM ke pratikUla vacanoM ko to acchI taraha se sahana kara letA hai parantu aneka zramaNa AdikoM ke caturvidha saMgha ke-vacanoM ko sahana nahI karatA hai-vaha mere dvArA dezArAdhaka prajJapta huA hai / ( samaNA uso ! jayA NaM no dIviccagA No sAmuddagA IsiM pure vAyA pacchA ane he AyuSmata zramaNa ! jyAre samudra upara thaIne vaheto A che pUrva dizAno pavana, maMda pavana ane pracaMDa pavana phUMkAya che tyAre keTalAka jIrNa-jUnA, zIrNa pAMdaDAM ane pu irahita thayelAM dAvadrava vo plAna thaIne zabhAhIna thaIne ja UbhAM rahe che ane keTalAka dAvadrava vRkSe je pAMdaDAMo puSpavALAM che-lIlAMchama ane suMdara ja lAge che. A pramANe AyuSmata zramaNa ! je amArA nigraMtha sAdhu ane sAvajana pratrajIta thaIne ghaNA anyatIrthikonA ghaNuM gRhanA pratikULa vacanone sArI rIte samajI laIne sahana karI le che paNa temAMthI zramaNa vagerenA caturvidha saMghanA vacanene je sahana karatuM nathI te mArA vaDe dezArAdhaka tarIke prajJapta thayela che. (samaNAuso ! jAyANaM no dIviccagA No sAmuddagA IsiM pure vAyA pacchAvAyA jAva mahAvAyA vAyati tayANa savve dAdayA rukvA juNNA jhoDA jAva zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #690 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 676 jJAtAdharmakathAsUtre ( jJoDA yAvad mlAntastiSThanti, adhyekakAH = katipayAH yAvad upazobhamAnAstiSThanti / evameva he zramaNA AyuSmantaH ! yAvat pratrajitaH san bahUnAM zramaNAnAM 4 caturvidhasaGghasya, bahUnAm anyatIrthikagRhasthAnAM vacanAni no samyak sahate, eSa khalu puruSaH ' mae ' mayA sarvavirAdhakaH prajJapta / zramaNA AyuSmantaH / yadA khalu 'aasaara ' dvaiSyA api 'sAmuddagAvi ' sAmudrakA api ISatpurovAtAH pazcAdvAtA yAvadvAnti tadA khalu sarve drAvadravA vRkSA patritA yAvat zriyA upazobhamAnAH 2 tiSThati / evameva he zramaNA AyuSmantaH ! yo'smAkaM yAvat prabrajitaH san bahUnAM zramaNAnAM 4 = caturvidhasaGghasya bahUnAm anyatIrthikagRhasthAnAM pratikUla vacanAni vAyA jAva mahAvAyA vAyaMti-tayANaM savve dAvadavA rukkhA juNNA jhoDA jAva milAyamANA ciTThati, appegaiyA jAva uvasobhe mANA cihnati, evAmeva samaNAuso ! jAva pavvaie samANe bahUNaM samaNANaM 4 bahUNaM anautthiyagihatthANaM no sammaM sahai esaNaM mae purise savva virAhie paNNatte ) he AyuSmaMta zramaNo jisa samaya na to dropottha pUrva dizA saMbaMdhI svalpa vAyue~, pazcima dizA saMbandhI svalpa vAyue~, dhIre 2 calane vAlI vAyue~ evaM pracaNDa vega zAlI vAyue~ calate haiM aura na samudrottha pUrva dizA saMbandhI svalpa vAyue~, pazcima dizA saMbandhI svalpa vAyue~ dhIre 2 calane vAlI vAyue~ evaM pracaMDa vega zAlI vAyue~ calate haiM usa samaya bhI jIrNa zIrNa dAvadrava vRkSa mlAna hI rahate haiM aura jo patra puSpAdiko se yukta hote haiM ve bhI jaise hote haiM vaise hI bane rahate haiM isI taraha he AyuSmanta zramaNoM ! jo hamArA nirgrantha sAdhujana evaM nirgrantha sAdhvI jana dIkSita hotA huA bhI caturvidha saMgha ke aura milAyamANA cidvaMti appegaiyA jAva uvasobhemANA ciTThati, evAmeva samaNAuso ! jAva pavbai samANe bahUNaM samANANaM 4 bahUNaM annautthiyagihatthANaM no sammaM sahai esa NaM mae purise savva virAhie paNNatte ) huM AyuSmaMta zramaNe! ! jyAre dvIpAnA pUrva dizAnA AchA pavana, pazcima dizAnA pavane dhIme, dhIme vahetA pavanA, ane praca'Da vegathI krU'kAtA pavanA vahetA nathI ane samudra para thaI ne vahetA pUrvIdezAnA AchA pavane, dhIme dhIme vahe. nArA pavana, ane pracaMDa vege phUMkAtA pavane vahetA nathI tyAre pazu jI, zINu dAvadrava vRkSeA te plAna (karamAyelAM) rahe che ane patrapuSpa vagerethI saMpanna dAvadrava vRkSeA paNa jevAM che tevAMja rahe che, A pramANe huM AyuSmata zramaNA ! je amArA nitha sAdhue ane nigraMtha sAdhvIo dIkSita thaIne zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #691 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a011 jIvAnAmArAdhakavirAdhakatvanirUpaNam 677 samyaka sahate eSa khalu-evambhUtaH puruSa 'mae' mayA sarvArAdhakaH prajJaptaH, evaM khalu anena prakAreNa he gautama ! jIvA ArAdhakA vA virAdhakA bhavanti / mudharmA anyatIrthika gRhasthoM ke vacanoM ko acchI taraha sahana Adi nahIM karatA hai aisA yaha sAdhvAdijana mere dvArA sarva virAdhaka prajJapta kiyA gayA hai / ( samaNA uso! jayANaM dIviccagAvi sAmuddagAvi IsiM pure vAyA pacchA vAyA jAva vAyaMti, tayA NaM savve dAvaddavA rukkhA pattiyA jAva ciTuMti, evAmeva samaNA uso ! jo amhaM jAva pavattie samANe bahUNaM samaNANaM 4 bahUNaM anna utthiya gihatthANaM sammaM sahai esaNaM mae purise savvArAhae paNNatte / evaM khalu goyamA! jIvA ArAhagA vA virAhagA vA bhavaMti, evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM ekkArasamassa ajjhayaNassa ayama? paNNatte ttibemi ) he AyuSmanta zramaNo ! jisa samaya dvIpottha bhI tathA samudrottha bhI ISatpurovAta pazcAdAta yAvat vahate haiM usa samaya puSpita patrita Adi samasta dAvadrava vRkSa zobhA saMpanna hI bane rahate haiM / isI taraha he AyuSmaMta zramaNo! jo hamArA sAdhu sAdhvIjana dIkSita hotA huA aneka zramaNAdikoM ke caturvidha saMgha ke-tathA anyatIrthika gRhasthoM ke pratikUla vacanoM ko acchI taraha sahana kara letA hai aisA sAdhu Adi jana mere dvArA sArAdhaka paNa caturvidha saMghanA ane bIjA tIrthika gRharanA vacanone sArI peThe sahana karI le che. evA sAdhu vagere jene mArA vaDe sarva-virAdhaka tarIke prajJasa karavAmAM AvyA che (samaNAuso ! jayANaM dIvicagAvi sAmuddagA vi IsiM pure vAyA pacchAvAyA jAva vAyaMti, tayA NaM savve dAvadavA rukkhA pattiyA jAva ciTThati, evAmeva samaNAuso ! jo amhaM jAva pavvattie samANe bahUrNa samaNANaM 4 bahaNaM annautthiyagihatthANaM sammaM sahai esaNaM mae purise savvArAhae paNNatte ! evaM khalu goyamA ! jIvA ArAhagA vA virAhagA vA bhavaMti, evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM ekkArasamassa ajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte tibemi) he ayugmata zramaNa ! jyAre dvIpa ane samudra uparanA pUrva pazcimanA dhImA ane pracaMDa pavana phUMkAya che tyAre pAMdaDAM ane pupovALAM badhA dAvadrava vRkSe zabhA saMpanna thaIne ja UbhA rahe che. A pramANe te AyuSmata zrama ! je amArA sAdhu ane sAdhvIjana dIkSita thaIne ghaNuM zramaNo vageunA, caturvidha saMghanA temaja bIjA tIrthika gRhanA pratikULa vacane sAMbhaLIne zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #692 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 678 jJAtAdharmakathAGgasUtre svAmI mAha-evaM khalu-pUrvoktaprakAreNa he jambUH ! zramaNena bhagavatA mahAvIreNa yAvatUsiddhigati saMprAptena ekAdazasya ayaM-pUrvoktaprakAraH arthaH-bhAvaH prajJaptaH / 'ttibemi' iti bravImi, iti pUrvavat / / sU0 1 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagadvalabha-prasiddhavAghakapazcadazabhASAkalitalalitakalApAlApaka-pravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka zrIzAhUcchatrapatikolhApurarAjapradatta-'jainazAstrAvArya ' padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharmadivAkarapUjyazrI-ghAsIlAlaativiracitAyAM ' jJAtAdharmakathAGga ' sUtrasyAnagAradharmAmRtava piNyAkhyAyAM vyAkhyAyAM ekAdazamadhyayanaM samApta // 11 // rUpa se prajJapta huA hai| isa prakAra he gautama ! jIva ArAdhaka aura virAdhaka hote haiM / sudharmA svAmI jaMbU svAmI se kahate hai ki he jaMbU ! isa pUrvokta rUpa se zramaNa bhagavAna mahAvIra ne jo ki siddhi gati ko prApta kara cuke haiM gyArahaveM jJAtAdhyayana kA yaha artha prajJapta kiyA hai| aisA maiMne tuma se jaisA sunA hai vaisA yaha kahA hai / isa meM nija kI kucha bhI kalpanA nahIM hai| sUtra // 1 // zrI jainAcArya jainadharma divAkara zrI ghAsIlAlajI mahArAja kRta "jJAtA. dharmakathAsUtra " kI anagAra dharmAmRtavarSiNI vyAkhyA kA gyArahavAM adhyayana samApta // 11 // sArI peThe sahana karI le che evA sAdhu jana vagere mArA vaDe sarvAdhika rUpe prajJapta thAya che. A pramANe he gautama! jIvo ArAdhaka ane virAdhaka hoya che. sudharmA svAmI ja'bU svAmIne kahe che ke he jaMbU! siddhigati pAmelA bhagavAna mahAvIra svAmIe agiyAramA jJAtAdhyayanane A upara mujabano artha prApta karyo che. meM je rIte sAMbhaLyo che te ja rIte A artha tamArI sAme spaSTa karyo che. emAM meM mArI taraphathI kaMI ja umeryuM nathI. e sUtra "\" jainAcArya zrI ghAsIlAlajI mahArAja kRta jJAtAdhyayana sUtranI anagAra dharmA mRtavarSiNI vyAkhyAnuM agiyAramuM adhyayana samApta. 11ul zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #693 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha dvAdazamadhyayanaM prArabhyate , gatamekAdazamadhyayanaM sApavaM dvAdazamArabhyate, pUrvasminnadhyayane cAritrasyArAdhakatvaM tad virAdhakatvaM ca proktam iha tu udakadRSTAntena malImasapariNAmapariNamitAntaH karaNAnAmapi bhavyAnAM suguruparikarma tatrAvirAdhakatvaM bhavatIti pradarzyateatredamAdisUtram - ' jaiNaM bhaMte ' ityAdi / mUlam - jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM jAva saMpatteNaM ekkAra samassa nAyajjhayaNassa ayama0 bArasamassa NaM nAyajjhayaNassa ke aTThe paNNatte ?, evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaMra caMpA nAma nayarI puNNabhadde ceie jitasattU rAyA dhAriNIdevI, adINa bArahavAM adhyayana prAraMbha " jitazatru rAjA subuddhi pradhAna kA varNana gyArahavAM adhyayana samApta ho cukA aba bArahavAM adhyayana prAraMbha hotA hai / isa kA pUrva adhyayana ke sAtha isa prakAra se saMbandha hai - pUrva adhyayana meM jo jIva cAritra kA pAlana karatA hai vaha ArAdhaka aura jo isase viparIta bhAva vAlA hotA hai vaha virAdhaka hai yaha prakaTa kiyA gayA hai / aba isa adhyayana meM udaka ke dRSTAnta se yaha prakaTa kiyA jAyagA ki jina bhavya jIvoM kA antaH karaNa malIna pariNAmoM se pariNata ho rahA hai - parantu unameM yadi guru parikarmatA-guNa vizeSa kA grahaNa karanA hai to usase vahAM cAritrArAdhakatA A jAtI hai 'jaiNaM bhaMte!' ityAdi / jItazatru rAjA ane subuddhi pradhAnanuM khAramuM adhyayana agiyAramuM adhyayana samApta thaI cUkayuM che ane have khAramuM ayayana prArabha thAya che. AnA pahelAM adhyayananI sAthe A pramANe sakhadha che ke pahelAMnA adhyayanamAM je jIva cAritranuM pAlana kare che te ArAdhaka ane je enA viparIta bhAvavALA hAya che te virAdhaka che e vAta spaSTa karavAmAM AvI che. A adhyayanamAM udakanA dRSTAMtathI A vAtanuM spaSTIkaraNa thaze ke je bhavya jIvAnuM antaHkaraNa ( aMtara ) kharAba pariNAmeAthI pariNata thaI rahyuM che, paNa temanAmAM je suguru parikatA guNa vizeSanuM grahaNa karavuM che te tyAM cAritrA rAdhastA bhAvI laya che. ja i NaM bhaMte ityAdi zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #694 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 680 jJAtAdharmakathAGgasUtre sattU nAmaM kumAraM juvarAyA yAvi hotthA, subuddhI amacce jAva rajjadhurAciMtae samaNovAsae, tIseNaM caMpAe NayarIe bahiyA uttarapuracchimeNaM ege parihodae yAvi hotthA, meyavasAmasaruhirapyapaDalapocaDe mayagakalevarasaMchapaNe amaNuNNe vaNNeNaM jAva phAseNaM, se jahA nAmae ahimaDei vA jAva mayakuhiyavikimiNavAvaNNadurabhigaMdhe kimijAlAule saMsatte asuivigayabIbhatthadarisaNijje, bhaveyArUve siyA ?, No iNa? samaTe, etto aNiTutarAe ceva phAseNaM pnnnntte||suu01|| TIkA-jambUsvAmIprAha-yadi khalu bhadanta ! he bhagavan ! zramaNena yAvatsamprAptena ekAdazasya jJAtAdhyayanasyAyamarthaH pUrvokto bhAvaH prajJaptaH dvAdamasya khalu jJAtAdhyayanasya ko'rthaH prajJaptaH ? zrI sudharmAsvAmI kathayati-evaM khalu he jambU! tasmin kAle tasmin samaye campA nAma nagarI, pUrNabhadraM caityaM, jitazatrUrAjA, ___ jaMbU svAmI zrI sudharmA svAmI se pUchate hai ki ( jai NaM bhaMte ! samaNeNaM jAva saMpatte NaM ekkArasamasa nAyajjhayaNasta ayama0 bArasamassa Na NAyanjhayaNassa ke aTe paNNatte ? evaM khalu jaMbU ?) he bhadaina ! yadi zramaNa bhagavAna mahAvIra ne ki jo siddhi gati nAmaka sthAna ko prApta ho cuke haiM gyArahaveM jJAtAdhyayana kA yaha pUrvokta rUpa se bhAva artha nirUpita kiyA hai-to kahiye unhoM ne bArahaveM jJAtAdhyayanakA kyA artha TIkAI-jaMbU svAmI zrIsudharmA svAmIne prazna kare che ke - ( jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM jAva saMpatteNaM ekkArasamassa nAyajjhayaNassa ayama bArasamassa NaM NAyajjhayaNamsa ke aDhe paNNatte ? evaM khalu jaMbU !) he bhadaMta! siddhagati pAmelA zramaNa bhagavAna mahAvIre agiyAramAM jJAtAdhyayanane o pUrvokta rUpe bhAva-artha nirUpita karyo che te teozrIe bAramA adhyayanane ze bhAva artha nirUpita karyo che te jaMbU sAMbhaLo teo zrIe bArame adhyayanane je rIte artha spaSTa karyo che te A pramANe che - zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #695 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 12 khAtodakaviSayesubuddhidraSTAntaH 681 dhAriNIdevI, adInazatrurnAma kumAraH = jitazatrurAjaputraH 'juvarAyA' yuvarAja:= yuvarAjatve'bhiSiktacApyAsIt / subuddhirnAmA'mAtyaH autpAtikyAdibuddhi catuSTa - yayuktaH yAvad ' rajjadhurAcitae ' rAjyadhurAcintakaH = rAjyabhAracintakaH 'samaNovAsara' zramaNopAsakaH = zrAvako'bhigatajIvAjIva AsIt / tasyAzvampAyA nagaryA bahirutara paurastye ekaM 'parihodara ' parikhodakaM parikhA = durgasya caturdikSu ripuprabhRtInAM praveSTumazakyA garttarUpAveSTanAkAra bhUmiH, tanna sambhRtamudakaM parikhodakaM khAIjala ' iti bhASAprasiddha cApyAsIt / tatkIdRzam ? ityAha - ' meyavasA ' prarUpita kiyA hai ? | he jaMbU ! suno-jo unhone 12veM adhyayanakA artha nirUpita kiyA hai vaha isa prakAra hai- ( teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMpA nAma nayarI puNNabhadde ceie jiyasattU rAyA dhAriNI devI, adINasattU nAmaM kumAre jubarAyA yAvi hotthA ) usa kAla aura usa samaya meM caMpA nAma kI nagarI thii| usameM pUrNabhadra nAma kA udyAna thA / usa nagarI ke rAjA kA nAma jitazatru thA / isa kI dhAriNI devI nAma kI rAnI thI / adIna zatru nAma kA isa kA putra thA / yaha yuvarAja thA / ( subuddhI amacce jAva rajjadhurAcitae samaNovAsae) subuddhi nAma kA isa kA amAtya thA / yaha autpattikI Adi cAroM prakAra kI buddhi se saMpanna thaa| yAvat yahI rAjyabhAra kA cintaka thA / jIva ajIva Adi tatvoM kA yaha jJAtA thA aura zramaNopAsaka thA / (tIse NaM capAe NayarIe bahiyA uttarapuracchimeNaM ege parihodae yAvi hotthA ) usa caMpA nagarI ke bAhara uttarapaurastyadigbhAga meM- IzAnakoNa meM-parivodaka - khAI meM jala bharA thaa| durga (killA) ke cAroM aura bAhara kI tarapha " ( teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMpA nAma nayarI puNNabhadde ceie jiyasattU rAyA dhAriNI devI adINasattU nAmaM kumAre juvarAyA yAni hotthA ) te kALe ane te samaye caMpA nAme nagarI hatI. temAM pUrNabhadra nAme udyAna hatA. te nagarInA rAjAnuM nAma jItazatru hatuM. dhAriNIdevI nAme tenI patnI hutI. tenA putranuM nAma ahInazatru hetuM mane te yuvarAja hato. ( subuddhi amace jaba rajjadhurA citae samaNovAsae) subuddhi nAbhe teno abhAtya ( maMtrI ) hatA te autpittikI vagere cAre prakAranI buddhisa'panna hatA ane rAjyanuM zAsana tenA hAthamAM ja hatuM. jIva ajIva vagere tattvAnu tene jJAna hatuM ane te zramaNApAsaka hatA. (tIseNaM caMpAe NayarIe bahiyA uttarapurachimeNaM ege parihodara yAvi hotthA ) caMpA nagarInI khahAra uttara pauraNya dizAmAM-izAna kaNamAM-parikheAdaka khAimAM pANI bharyuM hatuM. dunI cemera bahAranI bAjue kATanI pAse zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #696 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 682 __ jJAtAdharmakathAGgasUtre ityAdi, 'meyavasAmasaruhirapUyapaDalapoccaDaM' medovasAmAMsarudhirapUyapaTalapoccaDaM' meda: zarIrasthadhAtuvizeSaH, vasA=asthigatasnigdhadhAtuvizeSaH, 'carvI ' iti prasiddhaH mAMsa-masiddha rudhira zoNitaM, pUrya=vikRtarUdhiram , teSAM paTalena samUhena poccaDaM-mizritaM sbubudmityrthH| 'mayagakalevarasaMchaNNe' mRtakakalebara saMchannazvamArjArAdimRtakalevarasaMbhRtam / 'amaNuNNaM ' amanojJam-arucikaraM varNena 'jAva' yAvat-gandhena rasena sparzana ca manovikRtijanakamityarthaH / tadeva sadRSTAntaM praznottareNa varNayati-' se jahAnAmae' tad yathA nAmakam- yathA dRSTAntam-yathA'ahimaDeivA' ahimRtakamiti vAsarpa mRtakam , 'gomaDei vA ' gomRtakamiti vA 'jAva' yAvat-evaM yAvacchabdena-zvamRtakaM, mArjAramRtakaM, manuSyamRtakaM, mahiSausa se lagA huA eka golAkAra bar3I bhArI khAI thI / isa kI vajaha se zatra usa daga-kille meM sahasA-ekA eka praviSTa nahIM ho skte| isa meM pAnI bharA rahatA hai| isa kA nAma khAtikodaka bhI hai| ( meyavasAmaMsaruhira-pUya-paDala-poccaDe mayagakalevaramaMchanne amaNunne vaNNaNaM jAva phAseNa-se jahA nAmae ahimaDei vA gomaDei vA jAva mayakuhiyavikimiNavAvaNNadurabhigaMdhe, kimijAlAule saMsatte asuivigayabIbhatsadarisaNijje bhaveyArUve siyA ? NoiNaDhe samaDhe eto aNihattarAe ceva jAva phAseNaM paNNatte yaha parikhA kA pAnI, medAvasA-carvI-mAMsa, rudhira, pUya-pIba, ke samUhase mizrita thaa| kutte, mArjAra Adi ke mRta zarIroM se yukta thA ! arucikAraka thA gandha, rasa eva sparza se yaha mano vikRti janaka banA ) huA thaa| isI bAta ko dRSTAnta dvArA prakaTa kiyA jAtA hai-jisa prakAra mara jAne ke bAda zvamRtaka-mare hue kutte kA kalevara billI kA gaLAkAre eka moTI khAI hatI. tethI zatru ekAeka saraLatAthI dugamAM prave zavAnI hiMmata karI zakatA nahotA, temAM pANI bhareluM hatuM. AnuM bIjuM nAma pAti ' 55 che. (meyavasAmasaruhirapUyapaDalapocaDe bhayagakalevarasaMchanne amaNunne vaNNeNaM jAva phAseNaM se jahAnAmae ahimaDei vA gomaDei vA jAva maya kuhiya viNa? kimiNavAvaSNadurabhigaMdhe, kimijAlAule saMsatte asuivigayavIbhatsadarisaNijje bhaveyArUve siyA ? No iNaDhe samaTe, eto aNidvaittarAe ceva jAva phAseNaM paNNatte ) A parikhA-khAInuM pANI puSkaLa pramANamAM medA, vasA, carabI, mAMsa, rudhira, lehI, pUya-pathI mizrIta hatuM. kUtarA, bilADA vagerenA marI gayelA zathI te yukta hatuM. te arucikAraka hatuM ane gaMdha, rasa tathA sparzathI mane vikRtijanaka hatuM. e ja vAta dRSTAMta vaDe ahIM rajU karavAmAM Ave che. jema marI gayA pachI zvamRtaka marI gayelA kUtarAnuM kalevara (zarIra) bilADInuM kalevara, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #697 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 12 khAtodakaviSaye subuddhiSTAntaH 683 mRtakaM, mUSakamRtakam , azvamRtakaM, hastimRtakaM, siMhamRtakaM, vyAghramRtakaM, kamRtakaM= vRkaH 'meDiyA ' iti prasiddhaH-zvApadavizeSastasya mRtakalevaram , dvIpikamRtaka dvIpikA-citrakaH cItA' itimasiddhaH zvApadavizeSastasya mRtazarIram, iti saMgrAhyam , kIdRzAvasthApanna tadahimRtAdikam ? ityAha--'mayakuhiyaviNaTTha kimiNavAvaNNadurabhigaMdhe ' mRtakuthitaciniSTakRmimad vyApanadurabhigandham=taMjIvaviSamuktamAtrameva kuthitaM zaTitaM, vinaSTaM-svAkArato naSTaM vAyujalabharaNena dRtivatsthUlatAmupagatamityarthaH, kRmivat-cirakAlikatvAtkRmisaMkulam , ataeva vyApana sarvadik prasRtaM durabhigandham atizayadurgandhayuktam / kimijAlAule ' kRmijAlAkalevara, manuSya kA kalevara mahiSa bhaiMse kA kalevara, cuhA kA kalevara, ghor3e kA kalevara, hAthI kA kalevara, siMha kA kalevara, vyAghra kA kalevara, vRka kA kalevara, dvIpika kA kalevara kuthita, vinaSTa, kRmimata, vyApana evaM durabhigaMdha yukta kRmijAlAkula-kIr3oM se vyApta tanmaya, azuci, vikRta evaM bIbhatsa, dRzya rUpa ho jAte haiM-so ina saba se bhI adhika aniSTatara-atyaMta ghRNA janaka-vaha khAI kA jala thaa| marane ke bAda zarIra jo sar3ane laga jAtA hai isa kA nAma kuthita hai / vAyu aura jala ke bhara jAne se jima prakAra mazaka phUla jAtI hai usI prakAra jIva rahita hone ke bAda jo zarIra phUla jAtA hai isa kA nAma vinaSTa hai / isa sthiti meM vaha padArtha apane pUrvAkAra se bhinnAkAra vAlA ho jAtA hai| jo zarIra bahuta dinoM taka jIva rahita par3A rahatA hai usa meM sar3a jAne kI vajaha se kIr3e par3a jAte haiM-isa kA nAma kRmimat hai / jisa meM se mANasanuM kalevara, pADAnuM kalevara, uMdaranuM kalevara, ghoDAnuM kalevara, hAthInuM kalevara, siMhanuM kalevara, vAghanuM kalevara, varunuM kalevara ane dIpaDAnuM kalevara, kuthita, vinaSTa, kIDAovALuM, vyApanna ane durabhigaMdhayukta kRmiothI AkrAMta kIDAothI vyApta-tanmaya, azuci vikRta ane bIbhatsa dRzyavALuM thaI jAya che tema enA karatAM paNa vadhu aniSTatara atyaMta dhRNAjanaka te khAInuM pANI hatuM. maraNa pachI zarIra saDavA mAMDe che tene "kuthita" kahe che. jema pavana ane pANIthI bharAelI mazaka phUlIne moTI thaI jAya che temaja nirjIva thayeluM zarIra paNa phelAIne moTuM thaI jAya che tenuM nAma "vinaSTa che. padArthanI jyAre AvI sthiti thAya che tyAre te pahelAMnA AkAra prakArathI sAva bhinna AkAra vALA thaI jAya che. zarIra bahu divaso nirjIva thaIne maDadAnAM rUpamAM paDI rahe che tyAre te saDI javAthI temAM kIDA paDI jAya che, ene kRmimanU kahe che. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #698 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ jJAtAdharmakathAGgasUtre kulaM = kRmipuJjayuktaM yatra tatrAvayave puJjIbhUtakRmivyAptam , ataeva 'saMsattaM' saMsaktaM tanmayamityarthaH, 'asui bigayavIbhatthadarisaNijja' azucivikRtabIbhatsadarzanIyam azuci-aspRzyatvAdapavitra, vikRta-vikArayukta, bIbhatsaM-dhRNitaM darzanIyaM dRzyaM yasya tattathoktam 'eyArUvesiyA' etadrUpaM syAt-kim ahimRtAdi sadRzaM syAt-asti ?, iti prazno bhavet bhagavAnAha-'no iNahe samaDhe ' nAyamarthaH samarthaH-naitAdRzaM kintu- etto ' etasmAdapi aNidvatarAe ceva ' aniSTatarameva atyantaghRNAjanakaM yAvat sparzena prajJaptam // mU0 1 // mUlam-taeNaM se jiyasatta rAyA aNNayA kayAI pahAe kAyabalikamme jAva appamahagghAbharaNAlaMkiyasarIre bahahiM rAIsara jAva satthavAhapabhiIhiM saddhiM bhoyaNavelAe bhoyaNamaMDavaMsi suhAsaNavaragae vipulaM asaNaM4 jAva viharati, jimiyabhuttuttarAgae AyaMte cokkhe paramasuibhUye taMsi vipulaMsi asaNa 4 jAva jAyavimhae te bahave Isara jAva pabhiie evaM vayAsIaho NaM devANuppiyA! ime maNuNNe asaNaM4 vaNNeNaM uvavee jAva phAseNaM uvavee assAyaNije vissAyaNijje pIyaNijje dIvaNije dappaNijje mayaNije bihaNije sabidiyagAyapalhAyaNije, taeNaM te bahave Isara jAva pabhiio jiyasattU evaM vayAsI-taheva NaM sAmI ! jaNaM tubbhe vayai aho NaM ime maNuNNe asaNaM4 vaNNeNaM uvavee jAva palhAyaNije, taeNaM cAroM ora durgaMdha phaila rahI ho usa kA nAma durabhigaMdha hai / saDa jAne ke bAda jisa ke aMga upAMga saba tarapha vikhare hue par3e hoM usa kA nAma vyApanna haiM / yahAM mRtaka zabda se jIva rahita zarIra liyA gayA hai| sUtra // 1 // jemAMthI mera durgadha prasarI rahe che tene "durabhigadha' kahe che. maDaduM saDI jAya che ane tenAM badhAM aMge upAMge comera vikherAI jAya tene dhyApanna cha. mI bhRta-4thA ni4 N2 samAvU . // sUtra "1" !! zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #699 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %ER anagAradharmAmRtavarSiNI TI0a0 11 khAtodakaviSayesubuddhidraSTAntaH 65 jitasattU subuddhiamacaM evaM vayAsI-jahA NaM subuddhI ! ime maNuSaNe asaNaMTa jAva palhAyaNijje, taeNaM subuddhI jitasattU. sseyamadraM no ADhAi jAva tusiNIe saMciTai, taeNaM jiyasatta subuddhi doJcapi taccapi evaM vayAsI-aho NaM subuddhI! ime maNunne taM ceva jAva palhAyaNijje, taeNaM se subuddhI amace jitasattaNA doccaMpi taccapi evaMvutte samANe jitasatUM rAyaM evaM vayAsI-no khalu sAmI ! amhaM eyaMsi maNuNNaMsi asaNaM 4 kei vimhae, evaM khalu sAmI ! subbhisaddAvi puggalA dubhi sadattAe pariNamaMti dubbhisadAvi poggalA subbhisadattAe pariNamaMti, surUvAvi poggalA durUvattAe pariNamaMti durUvAvi poggalA surUvattAe pariNamaMti subbhigaMdhAvi poggalA dunbhigaMdhattAe pariNamaMti dubbhigaMdhAvi poggalA subbhigaMdhattAe pariNamaMti surasAvi poggalA durasattAe pariNamaMtidurasAvi poggalA surasattAe pariNamati suhaphAsAvi poggalA duhaphAsattAe pariNamaMti duhaphAsAvi poggalA suhaphAsattAe pariNamaMti paogavIsasApariNayAvi ya NaM sAmI ! poggalA paNNattA, taeNaM se jitasattU subuddhissa amaccassa evamAikkhamANassa4 eyamaI no aDhAi no pariyANaI tusiNIe saMciTTai, taeNaM se jiyasattU aNNayA kayAI hAe AsakhaMdhavaragae mahayA bhaDacaragara AsavAhaNiyAe nijAyamANe tassa pharihodagassa adUrasAmaMteNaM voivayai / taeNaM jitasattU tassa pharihodagassa asubheNaM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #700 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 686 jJAtAdharmakathAsUtre gaMdheNaM abhibhU samANe saeNaM uttarijageNaM AsagaM pies, egaMtaM avakkamai, avakkamittA te vahave Isara jAva pabhiio evaM vayAsI - aho NaM devANuppiyA ime pharihodae ! amaNuSNe vaNeNa 4 se jahA nAmae ahimaDei vA jAva amaNAmatarAe caiva taraNaM te bahave rAIsarapabhiio jAva evaM vayAsI - taheba NaM taM sAmI ! jaM NaM tubbhe evaM vayaha, aho NaM ime pharihodae amaNuNNe vaNNeNaM 4 se jahA NAmae ahimaDeivA jAva amaNAmatarAe ceva, taraNaM te bahave rAIsara pabhiio jAva evaM bayAsI - taheva NaM taM sAmI ! jaM NaM tubbhe evaM vayaha, aho NaM ime pharihodara amaNuNe baNNeNaM4 se jahA nAmae ahimaDei bA jAva amaNAmatarAe ceva, taraNaM se jiyasattU subuddhiM amacaM evaM vayAsI - aho NaM subuddhi ! ime pharihodae amaNuNNe vaNaM, se jahA nAmae ahimaDei vA jAva amaNAmatarAe, ceva, taNaM subuddhI amacce jAva tusiNIe saMcihar3a, taraNaM se jiyasattU rAyA subuddhiM amaccaM doccaMpi taccapi evaM vayAsI - aho NaM taM ceva, taNaM se subuddhI amacce jiyasattUNA rannA doccapi taccapi evaM vRtte samANe evaM vayAsI - no khalu sAmI ! amhaM eyaMsi pharihodagaMsi kei vimhae, evaM khalu sAmI ! subbhisaddAvi poggalA dubbhisaddattAe pariNamaMti, taM caiva jAva paogavIsasApariNayAvi ya NaM sAmI ! poggalA paNNattA, taraNaM jiyasattU subuddhiM evaM vayAsI -- mA NaM tumaM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #701 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a012 khAtodakaviSayesubuddhidraSTAntaH 687 devANuppiyA ! appANaM ca paraM ca tadubhayaM vA vahahiM ya asabhAvubbhAvaNAhiM micchattAbhiNiveseNa ya vuggAhemANe vuppAemANe viharAhi, taeNaM subuddhissa imeyArUve ajjhathie- aho Ne jiyasattU saMte tacce tAhie avitahe sabbhUe jiNapaNNatte bhAve No ubalabhati, seyaM khalu mama jiyasattussa rapaNo saMtANaM taccANaM tahiyANaM avitahANaM sabbhUtANaM jiNapaNNattANaM bhAvANaM abhigamaNaTThayAe eyamaha uvAiNAvettae, evaM saMpehei, saMpehittA paccaMtiehiM purisehiM saddhiM aMtarAvaNAo navae ghaDaeya geNhai, geNhittA saMjhAkAlasamayaMli paviralamaNussaMsi NisaM. tapaDinisaMtaMsi jeNeva pharihodae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA taM pharihodagaM geNhAvei gehAvittA navaesu ghaDaesu gAlAvei gAlAvittA navaesu ghaDaesu pakkhivAvei pakkhivAvittA laMchiyamuhite karAvei karAvittA sattarattaM parivasAvei doccaMpi navaesu ghaDaesu, gAlavei gAlavittA navaesu ghaDa. esu pakkhivAvei pakkhivAvittA sajakkhAraM pakkhivAveha laMchiyamudite karAvei karAvittA sattarattaM parivasAvei taccaMpi Navaesu ghaDaesu jAva saMvasAveI evaM khalu eeNaM uvAeNaM aMtarA galAvamANe aMtarA pakkhivAvamANe aMtarAya viparivasAvemANe 2 sattara rAIdiyA viparivasAvei, taeNaM se pharihodae sattamasattayaMsi pariNamamANaMsi udagarayaNe jAe yAbi hotthA acche patthe jacce taNue phalihavaNNAbhe vaNNeNaM uvavae zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #702 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAsUtre 4 AsAyaNijje jAva sabiMdiyagAyapalhAyaNijje, taeNaM subuddhI amacce jeNeva se udagarayaNe teNeva uvA02 karayalaMsi AsAdei AsAdittA taM udagarayaNaM vaNNeNaM uvaveyaM4 AsAyaNijje jAva savidiyagAyapalhAyaNiijaM jANittA hahatuTe bahuhiM udagasaMbhAraNijehi saMbhArei saMbhArittA jitasattUssa raNNo pANiyapariyaM sadAvei sadAvittA evaM vayAsI tumaM ca NaM devANuppiyA ! imaM udagarayaNaM geNhAhira jiyasattassa ranno bhoyaNavelAe uvaNejAsi, taeNaM se pANiyariya subuddhiyassa eyamaTuM paDisuNei paDisuNittAtaM udagarayaNaM giNhAi giNihattA jiyasattUssa raNo bhoyaNavelAe uvaTuvei, taeNaM se jiyasattU rAyA taM vipulaM asaNa4 AsAemANe jAva viharai, jimiyabhuttattarAgae yAvi ya NaM jAva paramasuibhUe taMsi udagarayaNe jAyavimhae te bahave rAIsara jAva evaM vayAsA-aho NaM devAguppiyA ! ime udagarayaNe acche jAva sabidiyagAyapalhAyaNijje taeNaM bahave rAIsara jAva evaM vayAso-taheva NaM sAmI ! aNNaM tubbhe vadaha jAva evaM ceva palhANijje, taeNaM jiya. satta rAyA pANiyapariyaM sadAvei sadAvittA evaM vayAsI-esa NaM tumbhe devANuppiyA ! udagarayaNe kao AsAdite ?, taeNaM se pANiyagharie jiyasattaM evaM vayAsI-esa gaM sAmI ! mae udagarayaNe subuddhissa aMtiyAo AsAie taeNaM jiyasattU subuddhiM amaccaM saddAvei saddAvittA evaM kyAsI-aho NaM subuddhI keNaM kAraNeNaM ahaM tava aNi 5 jeNaM tumaM mama kallAkalli zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #703 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 12 khAtodakaviSaye subuddhiSTAntaH 689 bhoyaNavelAe imaM udagarayaNaM na ubaTUvesi ? taM esaNaM tume devAppiyA ! udagarayaNaM kao uvaladdhe ?, taeNaM subuddhI jiyasataM evaM vayAsI -- esaNaM sAmI ! se pharihodae, taeNaM se jiyasattU subuddhi evaM vayAsI--kaNaM kAraNeNaM subuddhI ! esa se pharihodae ?, tapaNaM subuddhI jiyasattU evaM vayAsI evaM khalu sAmI ! tumhe tathA mama evamAikkhamANassa4 eyamaTuM no saddahaha taeNaM mama imeyArUve ajjhatthie samuppajitthA, ahoNaM jiyasattU saMte jAva bhAve no saddahai no pattiyai no roei taM seyaM khalu mamaM jiyasattassa ranno saMtANaM jAva sambhUyANaM jiNapannattANaM bhAvANaM abhigamaNaTTayAe eyamahaM uvAiNAvettae, evaM saMpe - hemi taM caiva jAva pANiyaghariyaM sadAvemi saddAvittA evaM vayAsI - tumaM NaM devANuppiyA ! udgarayaNaM jiyasattassa ranno bhoyaNavelAe uvaNehi, taM eeNaM kAraNeNaM sAmI ! esa se pharihodae / taraNaM jiyasattU rAyA subuddhissa amaccassa evamAikkhamANassa4 eyamaTTaM no saddahai3 asaddahamANe3 abhitaraiNijje purise sahAvei 2 evaM vayAsI- gacchahaNaM tubbhe devANupiyA ! aMtarAvaNAo navaghaDae paDae ya geNhaha jAva udgasaMbhAraNijjehiM davvehiM saMbhAreha te'vi taheva saMbhAreti saMbhArittA jiyasattassa uvarNeti, uvaNittA taraNaM jiyasattU rAyA taM udgarayaNaM karayalaMsi AsAei AsAyaNijjaM jAva savvidiyagApahAyaNijjaM jANittA subuddhiM amaccaM saddAvei saddAvittA evaM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #704 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAsUtre vayAsI-subuddhI! eeNaM tumaM saMtA jAva sabbhUyA bhAvA kao uvaladdhA ?, taeNaM subuddhI jiyasattU evaM vayAsI-eeNaM sAmo! mae saMtA jAva sabbhUyA bhAvA jiNavayaNAo uvaladdhA, taeNaM jiyasattU subuddhi evaM vayAsI-taM icchAmi NaM devANuppiyA ! tava aMtie jiNavayaNaM nisAmettae, taeNaM subuddhI jiyasattUssa vicittaM kevalipannattaM cAuAmaMdhamma parikahei, tamAikkhai jahA jIvA bajhaMti jAva paMca aNuvvayAI,taeNaM jiyasattU subuddhissa aMtie dhamma soccA Nisamma haTTha0 subuddhiM amaccaM evaM vayAsI -sadahAmi NaM devANuppiyA ! niggaMthaM pAvavaNaM3 jAva se jaheva jaM tubbhe vayaha, taM icchAmi NaM tava aMtie paMcANuvvaiyaM sattasikkhAvaiyaM jAva uva saMpajjittANaM viharittae, ahAsuhaM devANuppiyA ! mA paDibaMdha0 taeNaM se jiyasattU subuddhissa amaJcassa aMtie paMcANuvvaiyaM jAva duvAlasavihaM sAvayadhamma paDivajai, taeNaM jiyasattU samaNovAsae abhigayajIvAjIve jAva paDilAbhemANe viharai / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM therAgamaNaM jiyasattU rAyA subuddhI ya niggacchai, subuddhI dhamma soccA jaM navaraMjiyasattU ApucchAmi jAva pavvayAmi,ahAsuhaM devANuppiyA! taeNaM subuddhI jeNeva jiyasatta teNeva uvAgacchai uvAgacchittA evaM vayAsI-evaM khalu sAmI !mae therANaM aMtie dhamme icchie paDicchie abhiruie, taeNaM ahaM sAmI saMsArabhauvigge bhIe jAva icchAmiNaM tubbhehi abbhaNunnAe sa0 jAva pavvaittae, taeNaM jiyasatta subuddhiM evaM vayAsI-acchAsu tAva devANu zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #705 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a012 khAtodakaviSayesubuddhidraSTAntaH 691 ppiyA ! kaivayAiti vAsAiM urAlAiM jAva bhuMjamANA tao pacchA egayao aMtie muMDe bhavittA jAva pavvaissAmo, taeNaM subuddhI jiyasattassa eyamaE paDisuNei, taeNaM tassa jiyamattassa subuddhINA saddhiM vipulAI mANussa0 paccaNubbhavamANassa duvAlasavAsAiM vIikaMtAI. teNaM kAleNaM2 therAgamaNaM taeNaM jiyaH satta dhamma soccA evaM jaM navaraM devANuppiyA ! subuddhiM AmaMtemi, ahAsuhaM, taeNaM jiyasatta jeNeva sae gihe teNeva uvAgacchai uvAgacchittA subuddhiM sadAvei sAvittA evaM vayAsIevaM khalu devANuppiyA ! mae therANaM jAva pavvajAmi, tumaM NaM kiM karesi ?, taeNaM subuddhI jiyasatUM evaM vayAsI-jAva ke anne AhAre vA jAva pavvayAmi, taM jaiNaM devANuppiyA jAva pavayahi taM gacchaha NaM devANuppiyA ! jehaputtaM ca kuTuMbe ThAvehi ThAvittA sIyaM duruhittANaM mamaM aMtie pAubbhavai, taeNaM jiya. satta koDuMbiyapurise saddAvei sadAvittA evaM vayAsI--gacchaha NaM tumbhe devANuppiyA ! adINasattussa kumArassa rAyAbhiseyaM uva. TThaveha jAva abhisiMcaMti jAva pvvie| taeNaM jiyasatta ekArasa aMgAiM ahijai bahuNi vAsANi pariyAomAsiyAe siddhe taeNaM subuddhI ekkArasaaMgAI ahijjai bahUNi vAsANi jAva siddhe / evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM bArasamassa NAyajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte tibemi // sU0 5 // // bArasamaM nAajjhayaNaM samattaM // TIkA-'taeNaM se' ityAdi / tataH khalu sa jitazatrU rAjA-campAdhipatiH anyadA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #706 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 692 jJAtAdharmakathAGgasUtre kadAcit = ekadA snAtaH ' kayabalikamme ' kRtabalikarmA=kRta vAyasAdyarthamanAdi vibhAgaH yAvad alpamahArghAbharaNAGkRtazarIraH bahubhiH rAjezvara yAvat sAryavAha prabhRtibhiH sArddha bhojanavelAyAM bhojanamaNDape sukhAsanavaragato vipulam azanam = annAdikaM, pAnaM = pAnIyamapANakAdikaM khAdya = drAkSAvAdAmAdikaM svAdyaM = lavaMga pUgIphalAdikaM caturvidhamapyAhAramAsvAdayan ' jAva viharai ' yAvat visvAdayan paribhogayan paribhAjyamAnaH paribhuJjAno viharati / ' jimiyattuttarAgae ' " 'taeNa se jiyasattU rAyA ' ityAdi / TIkArtha - (taNaM) isake bAda (se jiyasatta rAdhA) ve jitazatru rAjA ( annayA kayAiM ) kisI eka samaya ( pahAe kayabalikamme jAva appamahagghA bharaNAlaMkiyasarIre bahahiM rAisara jAva satthavAhapabhiIhiM saddhiM bhoyaNavelAe bhoyaNa maMDavaMsi suhAsaNavaragae vilaM asaNaM4 jAva viharas ) snAna karake tathA balikarma-vAyasa Adi ke liye annAdi kA vibhAga-dena karake alpa bhAravAle bahumUlya alaMkaroMko pahine hue bhojana karane ke samaya meM bhojana zAlA meM sundara Asana para Akara baiTha gaye / usa samaya unake sAtha meM aura bhI aneka rAjezvara Adi sArthavAha paryanta samasta jana the| vahAM ina sabake sAtha ve vahAM AzanapAna Adi cAroM prakAra kA AhAra karane lage / annAdika azana pIne yogya padArtha pAna, drAkSA bAdAma Adi khAdya evaM lavaMga supArI Adi svAdya hai / ' taraNaM se jiyasattU rAyA' ityAdi TIDArtha - (taeNaM) tyArapachI ( se jiyasattU rAyA) te atazatrurAla (annayA kayAM ) ardha vamate ( vhAe kayabalikamme jAva appamaharadhAmaraNAlaMkiyasarIre bahUrhi rAisara jAva satyavApabhirhi saddhiM bhoyaNavelAe bhoyaNamaMDavaMsi suhAsaNavaragae viulaM asaNaM 4 jAba viharaha ) snAna karIne temaja khalikama eTale ke kAgaDA vagere pakSIone mATe anna vagerenA bhAga apIne vajanamAM halakA paNa kiMmatamAM bahu bhAre evA alakAro dhAraNa karIne jamavAnA samaye rasoI gharamAM AvIne suMdara Asana upara besI gayA. te vakhate temanI sAthe bIjA keTalAka rAjezvara ane sAthevAhA vagere hatA. rAjA te badhAnI sAthe besIne azana pAna vagere cAra jAtanA AhArI jamavA lAgyA. anna vagere azana, pIvA yeAgya padArtha pAna, drAkha, badAma vagere khAdya ane liga-sApArI vagere svAdya che. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #707 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 12 khAtodakaviSayesubuddhidraSTAntaH 693 jimitabhuktottarAgataH-nimitaH bhuktavAn , bhuktottaraM= bhojanAnantaram AgataH= upavezanasthAna prAptaH, kimbhUtaH san ? ityAha-' AyaMte' AcAntaH zuddhodakena kRtaculukaH, 'cokkhe' cokSA-sikthAdileparahitaH, ataeva 'paramasuibhUe' paramazucibhUtaH = paramazuddhaH tasmin vipule'zanapAnakhAdyasvAdye yAvad 'jAyavimhae' jAtavismayaH samutpannaparamAzcayoM jitazatrU rAjA tAn bahUna Izvara yAvat-prabhRtIna-Izvara-talavara-mADambika-kauTumbika-zreSThi senApati sArthavAha prabhRtIn evamavadat-aho ! khalu he devAnupriyA ! idaM ' maNuNNe ' manojJa=sarvathA (jimiyabhuttuttarAgae AyaMte cokkhe paramasuibhUe taMsi viulaMsi asaNa 4 jAva jAyavimhae te bahave Isara jAva pabhiie evaM vayAsI) jaba acchI taraha bhojana ho cukA-ve sabake saba baiThaka meM aaye| baiThaka meM Ane ke pahile ye hAtha mu~ha dhokara bilakula sApha ho cuke the| annA. dikake sIta jo inake hAtha pairoM meM kahIM 2 par3a gaye the-unheM jala se inhoMne sApha kara diyA thA-dho diyA thA / isa taraha parama zucIbhUta hokara rAjAne usa vipula Azana, pAna, khAdya evaM svAdyarUpa caturvidha AhAra meM vismita Azcaryayukta bana kara una Izvara, talavara, mADaMbika, kauTumbika,zreSThI, senApati evaM sArthavAha AdikoM se isa prakAra kahA(ahoNaM devANupiyA! ime maNuNNe asaNaM4vaNNeNaM uvavee jAva phAse Na uvavee assAyaNijje vissAyaNijje pIyaNijje, dIvaNijje, dappaNijje mayaNijje, vihaNijje, sanvidiyagAya palhAyaNijje ) devAnu ( jimiyabhuttuttarAgae AyaMte cokkhe paramasuibhUe taMsi viulaMsi asaNa4 jAva jAyavimhae te bahave IsarajAva pabhiie evaM vayAsi ) - jyAre tene sarasa rIte tRpta thaIne jamI rahyA tyAre teo sarve beThakamAM AvyA beThakamAM AvatAM pahelAM teo hAtha meM dhoIne svaccha thaI cUkayA hatA. anna vagerenA dANA temanA zarIra upara jamatI vakhate paDI gayA hatA teone pANIthI dhoIne sApha karyA. A rIte ekadama pavitra thaIne puSkaLa pramANamAM taiiyAra karavAmAM AvelA azana, pAna, khAdya ane vAdarUpa cAra jAtanA AhArathI navAI pAmelA rAjAe bIjA sAthe rahelA Izvara, talava2, mAMDa lika, kauTa bika, zreSTha, senApati ane sArthavAha vagerene A pramANe kahyuM ke (aho Na devANuppiyA ! ime maNuNNe asaNaM 4 vaNNeNaM uvavee jAva phAseNaM uvavee assAyaNijje vissAyaNijje pIyaNijje, dIvaNijje dappaNijje mayaNijje vihaNijje sabidiyagAya palhAyaNijje) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #708 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre manastRptikaram azanaM pAnaM khAdyaM svAdhaM varNena-zubhavarNena upapetaM yAvat sparzanopapetam , ' AsAyaNijje ' AsvAdanIyam AsvAdanayogyam , 'vissAyaNijje' visvAdanIyaM-vizeSata AsvAdanayogyam , ' pINaNijje' prINanIyaM samastendriya prItijanakam , 'dIvaNija' dIpanIyaM = jaTharAgnidIpanakaM zarIrasaundaryajanakaM vA, 'dappaNijje ' darpanIyaM balajanakam , mayaNijje ' madanIya kAmoddIpakam ' bihaNijje " bRhaNIyaM-sakaladhAtUpacayajanakam , sarvendriyagAtraprahAdanIyaM-sakalendriyazarIrasukhajanakaM vartate / tataH khalu te bahavaH Izvara yAvat sArthavAhaprabhRtayo jitazatru pratyevamavadan 'tahevaM' tathaiva tAdRzameva khalu he svAmin ! yatkhalu yUyaM vadatha, aho ! khalu idaM manojJamazanaM pAnaM khAdyaM svAdyaM caturvidhamapyAhAraM varNena upapetaM priyo ! manako tRpti karane vAlA yaha azanAdi rUpa caturvidha AhAra kitane acche zubhavarNa se yukta thA, kitane acche zubha sparza se yukta thA kitanA acchA AsvAdanIya evaM vizeSarUpa se svAdanIya thA ise khAkara samasta indriyAM tRpta ho gaI haiN| yaha jaTharAgni kA dIpaka hai. a. thavA zArIrika saundarya kA janaka hai / balavardhaka hai| kAmoddIpaka hai| ise khAne vAle kI samasta dhAtueM upacita ho jAtI haiN| samasta indri. yoM evaM zarIra ko isake khAne se Ananda pahu~ca rahA hai / tAtparya yaha caturvidha AhAra bar3A hI AzcaryakAraka hai (taeNaM te bahave isara jAva pabhiio jiyasattU evaM vayAsI) aura adhika kyA kahU~ yaha to bahuta hI adhika uttama thaa| rAjA kI isa prakAra bAta sunakara una Izvara Adi aneka sArthavAhoMne una jittazatru rAjA se isa prakAra kahA (tahe vaNaM sAmI ! jaNNaM tumbhe vadaha-aho NaM ime maNuNNe asaNaM 4 vaNNeNaM he devAnapriye ! manane tRpta karanAro A azana vagerene cAra jAtane AhAra keTale zubha varNavALe hatA, keTalo badhe zubhasparzavALe hatA, keTale sarasa AsvAdanIya ane savizeSarUpathI svAdanIya hato. A AhArane jamIne Indriya badhI tRpta thaI gaI che. A jaTharAgnine uddIpaka che temaja zArIrika sauMdaryamAM vRddhi karanAra che. baLavardhaka ane kAmoddIpaka che. ene jamavAthI badhI dhAtuo ucita ( vRddhi pAmavuM ) thaI jAya che. A AhArathI badhI Indriye temaja zarIrane AnaMdanI prApti thAya che. matalaba e che ke A yA tanA maare| mahu nA 5mA tevA che. ( taeNaM te Isara jAva pabhiio jiyasattU evaM vayAsI ) bhane thAre zuMDI lIye. te maDa uttama hatuM emAM to jarAe zaMkA nathI. rAjAnI A vAta sAMbhaLIne te izvara vagere ghaNA sArthavAhoe te jitazatru rAjAne A pramANe kahyuM ke- (taheva NaM sAmI ! jaNNaM tubbhe vadaha-ahoNaM ime maNuNNe asaNaM 4 vaNNeNaM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #709 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 12 khAtodakaviSayesubuddhidraSTAntaH 695 yAvat sarvendriyagAtraprahAdanIyamasti / tataH khalu subuddhiramAtyo jitazatroretamartha no Adriyate yAvat tUSNIkaH sanmaunaH saMtiSThate / tataH khalu jitazatruH subudimamAtyaM dvitIyamapi tRtIyamapivAramevamavAdIt-aho ! khalu he subuddhe ! idaM manojJaM tadeva yAvatsarvendriyagAtraprahAdanIyam , tataH khalu sa subuddhiramAtyaH jitazatruNA dvitIyamapi tRtIyamapi vAramevamuktaH san jinazatru rAmAnamevamavAdIta-no uvavee jAva palhAyaNijje ) hAM svAmin ! jaisA Apa kahate haiM AhAra vaisA hI thaa| vaha bar3A hI manojJa evaM zubhavarNa se yukta thaa| yAvat samasta zarIra evaM indriyoM ko Ananda pahu~cAne vAlA thA ! (taeNaM jitasattU subuddhiM amacaM evaM vayAsI) apanI bAta kA izvara Adi samasta janoM dvArA samarthana prApta kara rAjA ne apane amAtya suvuddhi se bhI yahI bAta kahI ki ( aho NaM subuddhI-ime maNuNNe asaNaM 4 jAva palhAyaNijje) he subuddhe kaho, manojJa caturvidha azanAdi rUpa yaha AhAra kitanA acchA zubha varNopeta yAvat prahlAdanIya thA / (taeNaM subuddhI jiyasattUsseyama8 No ADhAi, jAva tusiNIe saMciTTaI ) isa prakAra rAjA dvArA AhAra kI prazaMsA sunakara usa subuddhi amAtya ne rAjA kI isa bAtakI anumodanA nahIM kI-pratyuta vaha sunakara cupacApa hI baiThA rahA-(taeNaM jiyasattU subuddhiM docca pi tacca pi evaM vayAsI uvavee jAva palhAyANijje ) hA svAmin ! kharekhara jema tame kahe che tema AhAra paNa e ja hate te khUba ja manejha ane zubhavarNa vALe hato. yAvat saMpUrNa zarIra ane dhandriyAne mAna 5mAunA2 tA. ( taeNa jitasattU subuddhi amaccaM evaM vayAsI ) potAnA 4thana vizezva2 pore yadhAmAthI samarthana prAsa zana rAjAe pitAnA amAtya (maMtrI ) subuddhine paNa eja vAta kahI ke (ahoNaM mucuddhI ime maNuNNe asaNaM 4 jAva palhAyaNijje) he subuddhi ! batAve, manajJa cAra jAtane azana vagere rUpa A AhAra keTalo badho zubhavaSNu yukta yAvat AnaMda ApanAra hate. (taeNaM subuddhI jiyasattUsseyamaTTaNo ADhAi jAva tusiNIe saMciTThai) A rIte rAjAnA mukhethI AhAra vizenAM vakhANa sAMbhaLIne subuddhi amAtye te temanI vAta ne Teko Ape nahi paNa te mAtra mULa thaIne besI ja rahyo taeNaM jiyasattU gubuddhiM docApi taca pi evaM bayAsI-aho NaM subuddhI ! ime zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #710 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre khalu he svAmin ! asmAkametasmin manojJe-azanapAnakhAdyasvAdhe ko'pi vismaya; evaM khalu he svAmin ! mubhisadA surabhizabdAH-prazastazabdA api pudgalAH zubhAH zabdapudgalA apItyarthaH 'dubhisaddattAe' durabhizabdatayA pariNamanti, durabhizabdA api pudgalAH azubhAH zabdapudgalA api surabhizabdatayA-zubhazabdatayA pariNamanti / -aho NaM subuddhI ! ime maNuNNe taM ceva jAva palhAyaNijje taeNa se subuddhIamacce jitasattUNA doccaMpi taccapi evaM vutte samANe jitasattU rAyaM evaM vayAsI) amAtya subuddhi ko cupa cApa baiThA dekhakara jitazatru rAjAne dubArA evaM tibArA bhI isI taraha se kahA-he subuddha ! yaha manojJa caturvidha AhAra kitanA acchA zubhavarNopeta yAvat samasta zarIra evaM indriyoM ko Ananda pahu~cA ne vAlA thaa| isa prakAra duvArA nivArA jitazatru rAjA dvArA kahe gaye subuddhi amAtya ne una jitazatru rAjA se isa prakAra kahA-(no khalu mAmI amhaM eyaMsi maNuNNaMsi asaNaM 4 keiM vimhae-evaM-khalu sAmI subbhisaddAvi puggalA dunbhisahattAe pariNamaMti, dunbhisaddAvi poggalA sunbhisaddattAe pariNamaMti) svAmin ! mujhe isa manojJa azanAdirUpa caturvidha AhAra meM koI Azcarya nahIM ho rahA hai / kAraNa ki jo jo zubha zabda rUpa pudgala hote haiM ve azubha zabda pudgala rUpa se pariNama jAte haiM aura jo azubha zabda rUpa pudgala hote haiM ve zubha zabda pudgala rUpa se pariNama jAte haiN| maNuNNe taM ceva jAva palhAyaNijje-taeNaM se subuddhI amacce jittasattUNA doccApi taccapi evaM vutte samANe jitasattUM rAyaM evaM vayAsI) amAtya subuddhine cUpacApa beThelo joIne jitazatru rAjAe bIjI trIjI vAra paNa A pramANe ja kahyuM ke he subudde ! A manejJa cAra jAtane AhAra keTale badhA sarasa zubhava pita yAvata AkhA zarIra ane Indriyone AnaMda ApanAra che. A rIte be traNa vAra jitazatru rAjA vaDe pUchAyelA subuddhi amAtye rAjAne kahyuM ke (no khalu sAmI amhaM eyasi maNuNNa si asaNa 4 keiM bimhae evaM khalu sAmI mubhi sadA vi puggalA dubbhi saddattAe pariNamaMti dubhi sadAvi poggalA mubhi saddattAe pariNamaMti) he svAmina ! A manajJa azana vagere cAra jAtanA AhAra vize mane kaMI navAI jevI vAta jaNAtI nathI kema ke je zubha zabda rUpa pudgale hoya che te azubha zabda pudgala rUpamAM pariNamita thaI jAya che. ane je azubha zabda rUpa pudgale hoya che te zubha zabda pudgala rUpamAM pariNamita thaI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #711 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a012 khAtodakaviSayesubuddhidraSTAntaH 697 murUpA api pudgalAH durUpatayA kutsitarUpatayA pariNamanti dUrUpA api pudgalAH surUpatayA pariNamanti / surabhigaMdhA api pudgalAH zubhagandhavantaH pudgalA api durabhigandhatayA pariNamanti, durabhigandhA api pudgalAH surabhigandhatayA-sugandharUpeNa prinnmnti| surasA api-zubharasavanto'pi pudgalAH dUrasatayA azubharasatayA pariNamanti, dUrasA api pudgalA surasatayA zubharasarUpeNa prinnmnti| zubhasparzA api pudgalAH dusparzatayA pariNamanti, dussparzA api pudgalA zubhasparzatayA prinnmnti| 'pogaisI taraha (surUvA vi poggalA durUvattAe pariNamaMti........pariNamaMti) jo azubha rUpa vAle pudgala hote haiM ve zubharUpa se pariNama jAte haiM aura jo zubharUpa se pariName hue pudgala hote hai veazubha rUpa se pariNama jAte haiN| (sunbhigaMdhAvi poggalA dunbhigaMdhattAe pariNamaMti, surasAvi poggalA durasattAe pariNamaMti, durasAvi poggalA surasattAe pariNamaMti, duhaphAsAvi poggalA suhaphAsattAe pariNamaMti, paogavIsasA pariNayA vi ya NaM sAmI poggalA paNNattA ) jo pudgala surabhi gaMdha rUpa se pariName hue hote haiM ve hI pudgala durabhi gaMdha rUpa se pariNama jAte haiM / isI taraha jo pudgala zubharasarUpa se pariName hue hote haiM ve hI pudgala kutsitarupa se pariNama jAte haiM aura jo kutsita rUpa vAle pudgala hote haiM ve hI zubharasa rUpavAle pudgala bana jAte haiN| jo pudgala zubha sparza rUpa se pariName hue hote haiM ve hI pudgala azubha sparza rUpa meM pariNama taya cha / pramANe (surUvA vi poggalA duruvattAe pariNamaMti........ pariNamati ) je azubha rUpa vALA pudgalo hoya che teo zubha rUpamAM parimita thaI jAya che ane je zubha rUpamAM pariNata thayelA pudgale hoya che teo azubha rUpamAM pariNata thaI jAya che. ___(mubbhigaMdhA vi poggalA dubbhigaMdhattAe pariNamaMti, surasAvi poggalA durasattAe pariNabhaMti, durasAvi pogalA surasattAe pariNamati duhaphAsA vi poggalA muhaphAsattAe pariNamaMti, pogavIsasA pariNayA vi ya NaM sAmI poggalA paNNatA) je pugale surabhigadha rUpamAM pariNata thayelA hoya che te pudgalo ja durabhigaMdha rUpamAM pariNata thaI jAya che. A rIte je pudgale sarasa rUpamAM pariNata thayelA che te pudgala ja kutsita (kharAba) rUpamAM pariNata thaI jAya che. ane je kutsita rUpa vALA pudgale hoya che te pudgale ja sarasa rUpa vALA pudgala thaI jAya che. je pudgale zubha sparza rUpamAM pariNata thayelA hoya che te pudgale ja azubha sparza rUpamAM pariNuta thaI jAya che. ane je zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #712 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAgasUtre vIsasApariNayAvi' prayogavisrasA pariNatA api, prayogeNa-prayogapariNAmena jIvakRtavyApAreNa visrasayA-visApariNAmena svabhAvenaiva ca pariNatAH ekAvasthAyA avasthAntaraM prAptAH suzabdAdayaH pudgalAH duHzabdAditvena duHzabdAdayazca suzabdAdirUpeNa pariNatA ityarthaH pudgalAH khalu bhavantIti he svAmin ! prajJaptAH bhagavatA kathitAH / tataH khalu sa jitazatruH subuddheramAtyasya evam uktarUpeNa 'AikkhamANassa ' AcakSANasya-kathayataH, etam pUrvoktam artham-zabdAdipudgalAnAM zubhAzubhapariNAmarUpaM bhAvaM no Adriyate tadvAkyasyA''daraM na karoti, no parijA jAte haiM aura jo pudgala azubha sparza rUpa meM pariName hue hote haiM ve hI pudgala zubhasparzarUpa meM pariNama jAte hai| isa prakAra kA pariNamana pudgaloM meM jIvakRta vyApArarUpa pariNAma se aura svAbhAvika rUpa se hotA rahatA hai / eka avasthA se avasthAntara kI prApti pratyeka samaya pratyeka dravya meM hotI rahatI hai / isa pariNamana se koI bhI dravya achUtA nahIM hai| isI pariNAma kA nAma svAbhAvika pariNamana hai / yaha bAta prabhune svayaM pratipAdita kI hai / ( taeNaM se jitasattU subuddhissa amaccassa evamAikkhamANassa 4 eyamaTuM no aDhAi, no pariyANaI, tusiNIe saMciTThai, taeNaM se jiyasattU aNNa yA kayAI pahAe AsakhaMghavaragae mahayA bhaDacaDagara AsabAhiNIyAe nijjAyamANe tassa phalihodagassa adUrasAmaMte NaM vIivayai ) amAtya subuddhi kI isa bAda ko sunakara jitazatru rAjA ne usakI isa bAta kA Adara nahI kiyA-usakI bAtako svIkAra nahI kiyaa| kevala pudagale azubha sparza rUpamAM pariNata thayelA hoya che te pudgale ja zubha sparza rUpamAM pariNata kaMI jAya che. A jAtanuM pugamAM pariNamana jIvakRta vyApAra rUpa pariNAmathI ane svAbhAvika rUpamAM thatuM rahe che eka avasthAmAMthI avasthAntaranI prApti dareka samaye dareka dravyamAM thatI rahe che. A pariNamana eke eka dravya mATe cekakasa paNe samajavuM joIe dareke dareka dravyamAM A jAtanuM pariNamana thatuM ja rahe che. prabhue svayaM A vAta spaSTa karI che. (taeNaM se jitasattU subuddhissa amaccassa evamAikkhamANassa 4 eyamadvaM no ADhAi no pariyANaI, tusiNIe saMciTThai, taeNa se jiyasatta aNNayA kayAI vhAe AsakhaMdhavaragae mahayA bhaDacaDagaraAsavAhiNIyAe nijjoyamANe tassa pharihodagassa adUrasAmaMteNaM vIivayai ) amAtya subuddhinI A vAta sAMbhaLIne jItazatru rAjAe tenA kathanano Adara karyo nahi, phakta sAMbhaLIne te cUpacApa besI ja rahyo. eka divase zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #713 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a012 khAtodakaviSayesubuddhiSTAntaH 699 nAti-nAGgIkaroti tUSNIkaH saMtiSThate maunamAlambyasthita ityarthaH / tataH khalu sajitazatruranyadA kadAcit ekasmin prastAve snAtaH kRtasnAtaH azvaskandhavaragataH =jAtyAvaSTapRSThArUDhaH 'mahayA bhaDacaDagara0 ' mahAbhaTacaDa karapahakarandaparikSiptaH 'AsavAhaNiyAe ' azvavAhanikAyAm azvavAhanakrIDAyAM nijjAyamANe ' ni ryAn-nirgacchan tasya-pUrvoktasya parikhodakasya-parikhAjalasya adUra sAmantena= pArzvabhAgena vyativrajati / tataH tadA khalu jitazatru rAjA parikhodakasya-pUrvoktavizeSaNaviziSTasya azubhena gandhena ' abhibhUe samANe ' abhibhUtaH vyAkulitacittaH san svakena-svakIyena uttarIyakeNa-uttarIyavastreNa 'dupaTTA' itiprasiddhena Asya-sAmIpyasaMyogAnAsikAM pidadhAti, ekAntamapakrAmati-darato bhUtvA ga. cchati apakrAmya tAn bahUn rAjezvara yAvat prabhRtIna-rAjezvara-talavara-mADambika sunakara cupacApahI baiThA rahA / ekadina jitazatru rAjA snAna se nizcita hokara ghor3e para baiThakara azcakrIDA karane ke nimitta ghara se bAhara nikalA / unake sAtha2 mahAbhaToM kA samudAya bhI cala rahA thaa| calate 2 ve usI parikhodaka (khAI)ke pAsase hokara nikale / (taeNaM jiyasattU tassa pharihodagassa asubheNaM gaMdheNaM abhibhUe samANe saraNaM uttarijjeNa Asaga pihaI, egaMta avakamai, avakkamittA, te bahave Isara jAva pabhiio evaM vayAsI-ahoNaM devANuppiyA! ime pharihodae amaNuNNe vaNNeNaM 4 se jahAnAmae ahimaDeiM vA jAva amaNAmatarAe ceva taeNaM te bahave rAIsara pabhiio evaM vayAsI ) itane meM una jitazatru rAjAne usa panikhodaka kI azubha gaMdha se abhibhUta hokara apane dupaTTe se a. panI nAsikA ko Dhaka liyaa| aura phira ve Dhakakara vahAM se dUra hokara jItazatru rAjA snAna karIne ghoDA upara savAra thayA ane azvakrIDA karavA mATe gherathI bahAra nIkaLyA. temanI sAthe sAthe mahAna bhaTane samudAya paNa cAlato hato. cAlatAM cAlatAM teo te ja parikhedaka-khAI-nI pAse thaIne nIkaLyA (taeNaM jitasattU tassa pharihogassa asubheNa gaMdheNa abhibhUe samANe saeNaM uttarijjeNa Asaga pihaI egata avakkamai avakkamittA te bahave Isara jAva pabhiio evaM vayAsI-ahoNa devANuppiyA ! ime pharihodae amaNuNNe vaNNeNa 4 se jahA nAmae ahimaDei vA jAva amaNAmatarAe ceba taeNaM te bahave rAI sara pabhiio evaM vayAsI) jItazatru rAjAe paridika-khAI-nI kharAba gaMdhathI vyAkuLa thaIne pitAnA khesathI nAkane DhAMkI lIdhuM. ane tyAra bAda teo khAInI pAsethI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #714 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 700 jJAtAdharmakathAGgasUtre kauTumbika-zreSThi-senApati sArthavAhAdIn evamAdIt-aho ! khalu he devAnupriyAH ! kIdRg idaM parikhodakamamanojJaM varNana gandhena rasena sparzana, tad yathAnA makam / tathAhi-ahimRtakamiti vA yAvad etasmAdapi aniSTataraamanojJataramanaAmatarakamevAsti / tataH khalu te bahavo rAjezvaraprabhRtayo yAvadevamavAdiSuH-tathaiva khalu tat he svAmin ! yatkhalu yUyamevaM vadatha-aho / khalu idaM parikhodakamamanojJaM varNena ssena gandhena sparzana, tad yathA nAmakam-tathAhi-ahimRtakamiti vA yAvad calane lage / calate 2 unhoMne apane sAtha rahe hue rAjezvara 2, talavara, mADambika, kauTumbika, zreSThI, senApati, evaM sArthavAha Adise kahA hai devAnupriyo! dekho-yaha parikhodaka(khAIkA jala)varNase gaMghase, rasase evaM sparzase kitanA adhika amanojJa bana rahA hai / jaise mare hue sarpa Adike sar3e vinaSTa Adi avasthApanna kalevara kI dugaMdha AtI hai-usa se bhI adhika tara aniSTa durgaMdha isa jala kI A rahI hai| rAjA kI isa prakAra bAta sunakara una rAjezvara Adi samasta janoM ne isa prakAra kahA- (taheva NaM sAmI ! jaM NaM tumbhe aivaM vayaha, aho NaM ime pharihodae, amaNuNNe vaNNeNaM 4 se jahA nAmae ahimaDei vA jAva amaNAma tarAe ceva, taeNaM se jiyasattu subuddhiM amacca evaM vayAsI-taeNaM subuddhI amacce jAva tusiNIe saMciTThai ) he svAmin ! Apa jaisA kahate haiM yaha parikhodaka vaisA hI varNa, rasa, gaMdha, aura sparza se ama. dUra khasIne cAlavA lAgyA cAlatAM cAlatAM temaNe potAnI sAthe rAjezvara, talavara, mATuMbika, kauTuMbika, zreNI senApati ane sArthavAha vagerene kahyuM ke he devAnupriya! juo A parikhodaka-khAI-varNathI, gaMdhathI, rasathI, ane sparzathI keTalI badhI amanez-kharAba-lAge che. marelA sApa vagerenA saDI gayelA vinaSTa vagere avasthApanna kalevara ( zarIra ) nI jevI durgaMdha hoya che tenA karatAM paNa vadhAre kharAba gaMdha A pANImAMthI AvI rahI che. rAjAnI A pramANe vAta sAMbhaLIne rAjezvara vagere badhAoe A pramANe kahyuM - ( taheva, NaM sAmI ! jaM NaM tunbhe evaM vayaha ahoNaM ime pharihodae amaNNuNNe vaNNeNa 4 se jahAnAmae ahimaDei vA jAva amaNAmatarAe ceva, taeNaM se jiyasattU subuddhi amaccaM evaM vayAsI-taeNaM subuddhI amacce jAva tusiNIe saMciTThai) he svAmin ! tame kaho che tevI ja varNa, rasa, gaMdha ane sparzathI amaneza A khAi che. marIne saDI gayelA sApa vagerenA kalevaranA jevI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #715 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a012 khAtodakaviSayesubuddhidraSTAntaH 701 amanaAmatarakamevAsti / tataH khalu sa jitazatruH subuddhimamAtyamevamavAdIt-aho ! khalu he subuddhe ! idaM parikhodakamamanojJaM varNena 4, kIdRzam ? ityAha-' se jahA nAmae ' tad yathA nAmakaM yathAdRSTAntaM nirUpyate-ahimRtakamiti vA yAvad etasmAdapi ahimRtakAdibhyo'pi aniSTataram amanojJataram amanaAmatarameva vrtte| tataH khalu subuddhiramAtyo yAvat tUSNIkaH saMtiSThate / tataH khalu sa jitazatrU rAjA subuddhiramAtyaM dvitIyamapi tRtIyamapi vAramevamavAdIt-aho ! khalu taM ceva ' tadeva pUrvavadeva rAjA vadati / tataH tadanantaraM khalu sa subuddhiramAtyo jitazatruNA nojJa hai / jaise mare hue sAdika ke sar3e Adi avasthApanna kalevara se durgadha AtI hai usI taraha kI isa se bhI adhika aniSTatara asahya dugaMdha isa se A rahI hai ! isa prakAra apanI bAta kA samarthana prAptakara jitazatru rojA ne apane subuddhi amAtya pradhAna se kahA- he subuddhe ! yaha parikhodaka varNa, rasa, gaMdha, aura sparza se bilakula amanojJa bana rahA hai / jisa prakAra mare hue sarpa Adi ke saDe gale Adi avasthA panna kalevara se adhika aniSTa tara durgadha nikalatI hai usase bhI a. dhika aniSTatara durgadha isase nikala rahI hai / isa prakAra apane rAjAkI bAta sunakara subuddhi amAtya ne usakA Adara nahIM kiyA-use svIkAra nahIM kiyA kevala cupacApa hI rahA / (taeNaM se jiyasattUrAyA subuddhi amaccaM doccapi taccapi evaM vayAsI-ahoNaM taMceva, taeNa se subuddhI amacce jiyasattU raNNA doccapi taccapi evaMvutte samANe evaM vayAsI no khalu sAmI ! amhaM eyaMsi pharihodagaMsiM kei vimhae, evaM aniSTatara, asahya dugadha Ave che tenA karatAM paNa vadhAre kharAba A dugadha che. A rIte potAnI vAtanuM samarthana prApta karIne jItazatru rAjAe pitAnA subuddhi amAtya pradhAnane kahyuM ke he subuddha ! A parikhedaka-khAIvarNa, rasa, gaMdha ane sparzamAM ekadama amane jJa-kharAba-thaI gaI che. marIne saDI gayelA sApa vagerenA avasthApanna kalevara-zarIrethI jevI aniSTatara durgadha Ave che tenA karatAM paNa vadhu aniSTatara-kharAba-durgadha A khAI mAMthI AvI rahI che. A rIte rAjAnI vAta sAMbhaLIne subuddhi amAtye tene Adara karyo nahi, tene svIkAra karyo nahi paNa cUpacApa thaIne ja cAlato rahyo. (taeNaM se jiyasattU rAyA subuddhiM amaccaM doccaMpi taccapi evaM vayAsI ahoNaM taM ceva taeNaM se subuddhI amacce jiyasattUNA raNNA doccaMpi taccapi evaM vutte samANe evaM vayAsI no khalu sAmI ! amhaM eyaMsi pharihodagaMsi kei vimhae, zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #716 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 702 jJAtAdharmakathAGgasUtre rAjJA dvitIyamapi tRtIyamapi vAram evamuktaH san evamavadat-no khalu he svAmin / mama etasmin parikhodake ko'pi vismayaH, katham ? ityAha-evaM khalu he svAmin ! surabhizabdAH zubhazabdAH api pudgalAH zubhA api zabdapudgalA ityarthaH 'dubhisadattAe' durabhizabdatayA azubhazabdatayA pariNamanti evaM ' taM ceva ' tadeva sarva rUparasagandhasparzasambandhinaH zubhAH api pudgalA azubharUpAditayA pariNamantItyarthaH yAvat prayogavirasA pariNatA jIvakRtamayogeNa svabhAvata eva kA parivartanazIlAH api ca khalu he svAmin ! pudgalAH prajJaptAH bhagavadbhiH kathitAH / khalu sAmI ! sunbhi saddAvi poggalA dubhi sadattAe pariNamaMti, taMceva jAva paogavIsasA pariNayAvi ya Na sAmI ! poggalA paNNattA) amAtya ko cupacApa baiThA hutA dekhakara jitazatru rAjA ne usa amAtya subuddhi se dubArA aura tivArA bhI pahile hI jaisA kahA isa taraha dudhArA tibArA jitazatru rAjA dvArA kahe gaye usa subuddhi amAtya ne aisA kahA ki svAmin | hame isa parikhA ke udaka meM koI Azcarya nahI ho rahA hai kAraNa ki jo pudgala pahile zubha zabda rUpa se pariName hue hote haiM ve hI kAlAntara meM prayoga aura visrasA pariNAma se azua zabda rUpa pariNama jAte haiN| isa taraha jaisA usane manojJa caturvidha AhAra ke viSaya meM pahile pratipAdana kiyA hai vaisA hI yahAM para bhI usane pratipAdita kiyA / pudgaloM kA yaha isa taraha kA pariNamana maiM apanI nija kalpanA se nahIM kaha rahA hU~ pratyuta isa meM vItarAga prabhu kI AjJA haiN| unhoM ne isI taraha kA paudgalika pariNaevaM khalu sAmI ! subbhi saddAvi poggalA. dubbhisaddatAe pariNamaMti taM ceva jAva paogavIsasA pariNayAvi ya NaM sAmI ! poggalA paNNattA) amAtya subuddhine cupacApa joIne rAjA jItazatrue bIjI ane trIjI vAra pahelAMnI jema ja kahyuM. pUchAelA subuddhi amAtye rAjAne A pramANe kahyuM ke he svAmina ! A khAInA pANImAM mane kaI navAI jevuM lAgatuM nathI kemake je pudgale pahelAM zubha zabda rUpamAM pariNata thayelAM hoya che te mudde gale ja kAlAntaramAM prayoga ane vistrasA (svAbhAvika rItane) pariNAmathI azuddha zabda rUpamAM pariNata thaI jAya che. A rIte amAtye manojJa cAra jAtanA AhAro vize je jAtanA vicAro rajU karyA hatA te ja jAtanA vicAro A azubha rUpa khAI jeIne paNa prakaTa karyo. amAtye rAjAne A pramANe kahyuM ke padagalanA A rIte pariNamananI vAta mArI pitAnI kalpanAthI paNa vIta. rAga prabhunI ja e AjJA che. teozrIe padgalika pariNamana A rIte ja pitAnI dezanA vaDe nirUpita karyA che. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #717 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a012 khAtodakaviSaye subuddhiSTAntaH 703 tataH khalu jitazatru subuddhim evamavAdIt mA khalu tvaM he devAnupriya ! AtmAnaM= svakaM ca param = anyaM ca tadubhayaM = svapararUpaM samakameva vA bahImizra ' asambhAvubhAvaNArhi ' asadbhAvodbhAvanAbhiH asatAm = avidyamAnAnAM bhAvAnAM=vastudharmANAM yA udbhAvanAH=pratipAdanAstAbhiH = vastusvarUpAnyathA pratipAdanarUpAbhiH 'micchatAbhiNiveseNa ya' mithyAtvAbhinivezena = viparyAsAvazena ca ajJAnAvezenetyarthaH buggAmANe ' vyudgrAhayan- vividhaprakAreNotkRSTatayA cAnyaM grAhayan ' buppAemANe' vyutpAdayan = vyutpattiM janayan vihara= azuddhaprarUpaNAM kurvan mA tiSThetyartha / mana apanI dezanA dvArA prarUpita kiyA hai / ( taraNaM jiyasattU subuddhiM evaM vayAsI - mANaM tumaM devANuppiyA ! appANaM ca paraM ca tadubhayaM vA bahU hiya asambhAvubhAvaNAhiM micchatAbhiNiveseNa ya buggAhemANe kuppAmANe viharAhi, taraNaM subuddhissa imeyAkhve ajjhatthie - aho NaM jiyasattU saMte tacce tahie avita sambhUe jiNapaNNatte bhAve No uvalabhaMti ) isa prakAra sunakara jitazatru rAjA ne subuddhi pradhAna se isa taraha kahA - he devAnupriya ! tuma isa taraha kI asadbhAvanodbhAvaka vacanoM se - avidyamAna vastu dharmoM kI pratipAdanAoM se vastu kA jo svarUpa vidyamAna nahI hai usa svarUpa ko usa vastu meM vidyamAnatA kA pratipAdana karane vAlI vANiyoM se evaM mithyAtvAbhiniveza Agraha se isa taraha kI prarUpaNA mata karo, na svayaM ko isa prakAra kI prarUpaNA se vAsita karo aura na dUsaroM ko isa taraha kI jhUThI 2 prarUpaNAoM se apane phaMde meM phasAo aura na apane ko aura na dUsaroM ko eka hI 6 (taeNa jiyasattU subuddhi evaM vayAsI- mANaM tumaM devAzuppiyA ! appANa ca paraM ca tadubhayaM vA bahUhiM ya asambhAvubbhAvaNAhiM micchattAbhiNiveseNa ya buggAmANe buppAemANe viharAhi taeNa subuddhissa imeyArUve ajjhatthie aho Na jiyasattU saMte tacce tahie avita sambhUe jiNapaNNatte bhAve No uvalabhaMti) jItazatru rAjAe A pramANe sAMbhaLIne amAtya subuddhine A pramANe kahyuM ke he devAnupriya ! tame A rIte asadbhAvanA bhAvaka vacanethI-avidyamAna vastumAMMthI pratipAdanAethI vastunuM je svarUpa vastumAM hAjara nathI te svarUpane vastumAM khatAvanArI vANIthI ane mithyAtvAbhinivezanA AgnahathI A jAtanuM nirUpaNa kara| nahi AvI prarUpaNAthI potAnI jAtane bacAvatA raheA ane khIjAone paNa AvI jUThI prarUpaNAmAM phasAvavAnI ceSTA kare nahi, tame ekI sAthe pAtAnI jAtane ke khIjA mANasane AvI prarUpaNAnI lapeTamAM levAnI keziza kare nahi rAjAnI A pramANe vAta sAMbhaLIne subuddhi pradhA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #718 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 704 jJAtAdharmakathAgasUtre tataH tadanantaraM rAjJA sahavArtAlApAnantaraM khalu subuddheH subuddhinAmAmAtyasya a. yametadrUpa vakSyamANaprakAraH AdhyAtmikaH, cintitaH, prArthitaH, kalpitaH, manoga. tasaMkalpazca nAnArUpo vicAraH samudapadyata aho ! Azcaryametad yatkhalu nitazatru rAjA 'saMte' sataH = vidyamAnAt tacce' tattvAni = tatvarUpAn tatvavato vA svatvaparatvayuktAn ' taTTie ' tathyAn = satyAn yadvA--' tahie' tathA ca-iticchAyA, tatheti cinotIti, avyayamidam-mAtrayA'pyanyUnAdhikAn 'avitahe ' avitathAn = avidyamAnAsatyAn 'sambhUe' sadbhUtAn sattAyuktAn ' jiNapaNNatte 'jinaprajJaptAna = jinabhASitAn bhAvAn 'no uvalabhai' nopalabhate, tat-tasmAt kAraNAt zreyaH = samIcItaM khalu mama yat-jitazatroH rAjJa satAM tattvAnAM tathyAnAm avitathAnAM sadbhUtAnAM jinaprajJaptAnAM bhAvanAm 'abhigamaNaTThayAe ' abhigamanArthatArya-samyagavabodhAya etamartham-pudgalAnAmaparAsAtha isa prakAra kI prarUpaNA ke jAla meM na ddaalo| rAjA kI isa prakAra vANI sunakara subuddhi pradhAna ke mana meM aisA vividha prakAra kA vicAra utpanna huA yahAM vicAra ke ina aura vizeSaNoM kA grahaNa kara lenA cAhiye- "cintitaH prArthitaH kalpitaH" / yaha baDe Azcarya kI bAta hai jo jitazatru rAjA vidyamAna, tattvarUpa-athavA vividha prakAra kI vivakSA se svatva paratva rUpa se yukta, tathya-satya, na nyUna aura na adhika, avitatha, sattA yukta aise jina prajJapta, bhAvoM ko nahIM samajha rahA hai-arthAt jitazatru rAjA ke dhyAna meM yaha bAta nahIM A rahI hai ki jina prajJapta ( prarUpita ) bhAva satya hote hai, avitatha hote haiM anyUna anatirikta hote haiM, aneka vivakSAoM ko lekara una meM nAno dharma viziSTatA hotI hai-(taM) isa liye (seyaM khalu mama, jiyasattussa raNo saMtANaM taccANaM tahiyANaM avitahANaM sabbhUtANaM jiNapaNNattANaM bhaavaananA manamAM aneka vicAro uddabhavyA. ahIM vicAra saMbaMdhI A vizeSaNonuM aDANa 5 prazasa me hai "cintitaH prArthitaH kalpitaH" mA sama navAI jevuM lAge che ke jItazatra rAjA vidyamAna tatva rUpa-athavA te vividha prakAranI vivekSAthI svatva paratva rUpathI yukta, tasatya, ghaNuM ochuM paNa nahi ane ghaNuM vadhAre paNa nahi, avitatha sattA yukta evA janaprajJasanA bhAvene samajI rahyA nathI. eTale ke jItazatru rAjA A vAtane samajI zakyA nathI ke jIna prajJaka vaDe nirUpita thayelA bhAve satya hoya che, avita hoya che, anyUna anatirikta hoya che, aneka vivakSAone laIne temanAmAM nAnA dharmaviziSTatA hoya che. (jaM)mATe ( seyaM khalu mama jiyasattassa raNNo saMtANaM taccANaM tahiyANaM avitahANaM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #719 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 12 khAtodakaviSaye subuddhidraSTAntaH 705 parapariNamanarUpaM bhAvam ' uvAiNAvittae ' upAdApayituM = grAhayituM mama zreyaH, iti pUrveNa sambandhaH / sa subuddhiramAtyaH evam anena prakAreNa saMprekSate= vicArayati, saMprekSya ' paccatiehiM ' pratyantikaiH = samIpasthaiH pratikSaNa nidezavarttibhiH puruSaH sA'm ' aMtarAvaNAo ' antarApaNAt = haTTamArgAt 'bAjAra' iti bhASA prasiddhAt, yadvA- grAmAntarAlavartikumbhakArahaTTAt navakAn = nUtanAn ghaTAMva gRhNAti, gRhIlA sandhyAkAlasamaye sUryAstakAle ' patriralamaNussaMsi ' praviralamanuSye praviralAH = stokAH manuSyA yasmin samaye sa praviralamanuSyastasmin = sandhyAkAle hi manuSyANAM gamanAgamanaM svalpaM bhavati tAdRze samaya ityarthaH punaH ' NisaMtapaDiNisaMtaMsi ' nizAnta pratinizAnte= manuSyasaMcAgabhAvasamaye yatraiva parikhodakaM tatraivo pAgacchati, upAgatya tat parikhodakaM grAhayati, grAhayitvA navakeSu = nUtaneSu ghaTeSu ' gAlAvei ' gAlayati, vastrAdipUtaM kArayati, gAlayitvA punarapareSu navakeSu ghaTeSu prakSepayati, prakSepya tAn 'leDiyamuddie ' lAnchitamudritAn - lAJchitAn lAkSAdilepayuktAna NaM abhigamaNaTTayAe eyamahaM uvAiNAvittae evaM saMpehei ) mujhe yaha ucita hai ki maiM jitazatru rAjA kA satsvarUpa, bhAva yukta tathyarUpa, avitatha, aura sadbhUtarUpa aise jina prajJapta bhAvoM kA acchI taraha bodha karAne ke liye aura isa pugaloM ke aparApara pariNamana rUpa bhAva ko ye aise hI haiM, isa taraha manavAne ke liye unheM samajhAU~ / isa prakAra usa ne vicAra kiyA - ( saMpehitA paccatiehiM purisehiM saddhiM aMtarAvaNAo navae, ghaDae ya geNhai, gevhittA saMjhAkAlasamayaMsi paviralamassaMsi nisaMtapaDinisaMtaMsi jeNeva pharihodae teNeva uvAgacchara, uvAgacchitA taM pharihodagaM geNhAvei geNDAvittA navaesa ghaDaesa gAlAsambhUtANaM jiNapaNNattANaM bhAvANaM abhigamaNaTTayAe eyagaGkaM uvAiNAvittae evaM saMpehei) have mAre jItazatru rAjAne sata svarUpa, bhAvayukta tathya rUpa, atitha ane sadUbhUta rUpa evA jInaprajJanA bhAvAne sArI peThe samajAvavA joie temaja pudgaleAnA aparApara pariNamana rUpa bhAva vize paNa " teo te evA ja che." A rIte samajAvavAnI keoziza karavI joIe, amAtye A pramANe vicAra karyo. ( saMpehittA paccatiehiM purisehiM saddhi aMtarAvaNAo navae ghaDae ya geors, geNhitA saMjhAkAlasamayaMsi pavirala maNussaMsi nisaMta paDinisaMtaMsi jeNeva pharihoda upAgaccha, uvAgacchittA taM pharihodagaM geNDAvera gevhA vittA navaesa ghaDaesu gAlAvei, galAvitA navasu ghaDaesa pakkhivAve, pakkhivAvittA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #720 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAsUtre mudritAna-mudrAdyaGkitAn kArayati, kArayitvA 'satarataM ' saptarAtra= saptarAtrindiva paryantaM parivasAveha parivAsayati=sthApayati, tadanu 'doccapi dvitIyamapi vAraM punarapareSu navakeSu ghaTeSu gAlayati, gAlayitvA punarapareSu navakeSu ghaTeSu prakSepayati, prakSepya teSu ghaTeSu ' sajjakhAraM ' sarjakSAraM = ' sajjIkhAra ' iti prasiddham, sadyo bhasma vA prakSepayati, prakSepya lAJchitamudritAn kArayati, kArayitvA saptarAtraM yAvat paritrAsayati, sthApayati / evaM 'taccapi ' tRtIyamapi vAraM punarapareSu navakeSu ghaTeSu yAvat saMvAsayati=samyaksthApayati / evaM khalu etena upAyena = anenaiva krameNa antarA madhyemadhye gAlayan, antarA = madhyemadhye prakSepayan antarA ca viparivasAvemANe ' viparivAsayan 2 sthApayan 2 sapta sapta rAtrindivAni= ahorAtraNi viparivAsayati / tataH khalu tatparikhodakaM ' sattamasattayaMsi ' saptamavei, galAvittA, laMchiyamuddite kr| vei, karAvittA sattarattaM parivasAvei, doccapi navaesa ghaDaesa gAlAvei gAlAvittA navaesa ghaDaesa pakkhibAvei, pakkhivAcittA laMchiyamuddite karAvei, karAvittA sattarataM parivasAvei dAccapi navaesa ghaDaesa gAlAvei, gAlAvittA navaelu arry pakkhivAve ) vicAra karake phira usane apane samIpastha rahe hue puruSo se - sevakoM se bAjAra se athavA grAmAntaravartI kuMbhakAra ke hATa se navIna ghaDoM ko maMgavAyA / unheM lekara vaha sUryAsta kAla ke samaya jabaki manuSyoM kA AnA jAnA svalpa ho gayA aura dhIre 2 vaha jaba bilakula baMda ho gayA jahAM parikhodaka thA vahAM pahu~cA / vahAM pahu~ca kara usane una ghaDoM meM pAnI chAna kara bhrvaayaa| bharavA kara phira use aura dUsare ghaDoM meM bharavAyA / bharavA kara phira una para usane lAkSAdika kI muhara lagavAI / lagavA kara unheM sAta dinarAta taka eka laMchiyamuddite, karAve karAvittA sattarattaM parivasAvei, doccapi navarasu dhaDaesu pakkhivAve, pakkhivA vittA laMchiyamuddite karAve, karAvittA sattarataM parivasAve, doccapi navasu ghaDaesu gAlAvei, gAlAvittA navaesu ghaDaesa pakkhivAvei ) 706 " " vicAra karIne teNe peAtAnA sevakA pAsethI bajAra athavA gAmanA najIka kuMbhAranI dukAnamAMthI navA mATalAMe magAvaDAvyA. mATalAMone laIne te jyAre sUrya asta pAmyA ane mANasAnI avarajavara ekadama baMdha thaI gaI tyAre te khAInI pAse paheAMcyA. tyAM paheAMcIne teNe mATalAMemAM pANI gALIne bharAvyuM. bharAvIne teNe bIjA ghaDAomAM paNa pANI gALIne bharAvyuM. pANI bharAvyA pachI teNe mATalAMne barAbara baMdha karAvaDAvIne sAta divasa sudhI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #721 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 12 khAtodakaviSayesubuddhidraSTAntaH 707 saptake pariNamyamAnesati ekonapazcAzadahorANeSu vyatIteSu satsu tatparikhodakam-udakaratnaM jAtaM cApyabhavat / kIdRzaM jAtam ? ityAha-'acche' acchaM-svacchaM jagaha rakhavA diyaa| phira dubArA bhI usane aura dUsare navIna ghaDoM meM pAnI chAna kara bharavAyA / bharavA kara phira usa jala ko usane aura dUsare ghaDoM meM bhrvaayaa| ( pakkhivAvittA) bharavA kara (sajjakhAraM pakkhivAvei laMchiya muhite kAravei ) una meM usane sajjIkhAra DalavA diyA / DalavA kara una para lAkSAdika ke lepa kI muhara lagavA dI / (kAravittA sattarattaM parivasAvei ) lagavA kara unheM eka ora rakhavA diyA (taccapi navaessu ghaDaesu jAva saMvasAvei evaM khalu eeNaM uvAeNaM aMtarA galAvemANe aMtarA pakkhivAvemANe aMtarAya viparivasAvemANe 2 satta 2 rAI diyA viparivasAvei) tIsarI bAra bhI usane upara navIna ghar3oM meM chAnakara pAnI bharavAyA-bharavAkara pahile kI taraha hI usane saba kAma karavAyA-phira unhe acchI taraha eka ora rakhavA diyaa| isa taraha ke upAya se usane bIca 2 meM usa jala ko punaH 2 chAnakara unameM bharavAyA aura bharavA 2 kara sAta 2 dina taka una ghar3oM ko eka 2 ora rakhavA diyaa| (taeNa se pharihodae sattamasattayaMsi pariNama mANaMsi udagarayaNe jAye ) isa prakAra karate 2 jaba 49 dina samApta ho eka jagyAe mATalAMone mUkAvaDAvyAM. bIjI vakhata teNe bIjA navA ghaDAomAM pANI gALIne bharAvaDAvyuM. bharAvaDAvIne te pANIne gALIne bIjAM mATalAomAM 12|1|0yu. (pakkhivAvittA ) 12|5|piine ( sajjakhAra pakkhivAvei laMchiyamuddite kAravei ) teNe mATalAomAM sAjIkhAra na khAvaDAvyuM. sAjIkhAra naMkhAvaDAvIne taza bhATasAyAne 12152 55 4211vI (kAravittA sattaratta parivasAvei ) sIla karAvaDAvIne mATalAMne ekabAju mUkI dIdhAM. (taccapi navaemu ghaDaesu jAva saMvasAvei, evaM khalu eeNaM uvAeNaM aMtarA pakkhivAvemANe aMtarAya viparivasAvemANe 2 sattara rAIdiyA viparivasAvei) trIjI vakhata paNa teNe bIjA navA mATalAomAM pANI bharAvaDAvyuM. bharAvIne pahelAnI jemaja badhI vidhi karI ane mATalAMone eka tarapha mUkAvI dIdhAM. A pramANe karatAM teNe vacce vacce keTalI vakhata vAraMvAra gALIne mATalAomAM pANI bharAvyuM ane tyArapachI sAta divasa mATe mATalAone eka bAju mUkAvI dIdhAM. (taeNaM se pharihodae sattamasattayaMsi pariNamamANaMsi udagarayaNe jAye ) zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #722 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgastre nirmalatvAt, 'patthe' pathyam = ArogyajanakatvAt, 'jacce ' jAtyam uttamaguNavattvAt, 'taNue ' tanukaM = bhAreNalaghukaM pAcakatvAt, 'phalihavaNNAbhe' sphaTikavarNAbhaM sphaTikamaNivarNatulyaM varNena upapetam 4 = prazastavarNa gandharasaspazairyuktam ' AsAya Nijje ' AsvAdanIyam = AsvAdayogyaM yAvat sarvendriya gAtramahlAdanIyaM jAtam / tataH khalu subuddhiramAtyo yacaiva tad udakaratnaM tatraivopAgacchati, upAgatya karatale = hastatale gRhItvA tad ' AsAei AsvAdayati AsvAdya tad udakaratnaM varNenopapetam 4 varNAdupapetam - AsvAdanIyaM yAvat sarvendriyagAtra cuke taba vaha parikhodaka udakaratna zreSThajala rUpa meM pariNamita ho gayA / ( acche patthe jacce taNue phalihavaNNAbhe vaNNeNaM uvaveyaM 4 AsAyaNijje jAva savvidiyagAya palhApaNijje ) vaha udakaratna nirmala hone se bilakula svaccha ho gayA Arogya janaka hone se pathya rUpa bana gayA uttama guNavAlA hone se zreSTha dikhanelagA zIghra pacane ke yogya ho jAne ke kAraNa bhAra meM vaha bahuta halakA ho gayA, aura sphaTikamaNi ke varNa samAna varNa se yukta ho gayA / isake varNa, gaMdha, rasa aura sparza saba prazasta - zreSTha bana gaye / yaha AsvAdanIya ho gayA yAvat samasta indriyoM ko evaM zarIra ko tRpti karane vAlA bana gayA / ( taeNaM subuddhI amacce jeNeva se udgarayaNe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA karayalaMsi AsAdeha, AsAdittAtaM udagarayaNaM vaNNe NaM uvaveyaM 4 AsAyaNijje jAva savvidiyagAya palhAyaNijjaM jANittA haTTha tuTThe bahUhiM A rIte jyAre 49 divaseA pUrA thayA tyAre te khAinuM udakaratna (pANI) uMttama pANInA rUpamAM pariNata thaI gayuM. ( acche patye jacce taNue phalihavaNNAbhe vaNNeNaM ubaveyaM 4 AsAyaNijje jAtra savviMdiyagAya palhAya Nijje ) 708 te udakaratna (pANI) niLa hAvA badala ekadama svaccha thaI gayuM hatuM, Arogyajanaka hAvAthI pathya rUpa thaI gayu' hatuM, uttama guNa-sa panna heAvAthI zreSTha dekhAtuM hatuM, zIghra pAcana thAya tevu' hAvAthI vajanamAM te khUba ja halaku thaI gayuM hatuM pANInA vaNu gaMdha, rasa ane sparzI A badhA guNA prazasta zreSTha rUpamAM pariNata thaI gayA hatA. te AsvAdanI ya thaI gayu hatuM yAvat badhI indriyAne temaja zarIra tRpta karanAra anI gayuM hatuM. (taraNaM subuddhI amacce jeNeva se udagarayaNe teNeva uvAgacchar3a, uvAgacchitA karayalaMsa AsAdei, AsAdittA taM udagarayaNaM vaNNeNa uvaveyaM 4 AsAyaNijje jAtra savvidiyagAya palhAyaNijjaM jANittA haDatuDe bahUhiM udgasaMbhAraNijjehiM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #723 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a012 khAtodakaviSayesubuddhidraSTAntaH 709 prahAdanIyaM jJAtvA hRSTa-tuSTaH bahubhiH / udagasaMbhAraNijjehiM ' udakasaMbhAraNIyaiH= jalasugandhakaraNayogyaiH ketakIpATalAdidravyaiH 'saMbhArei ' saMbhArayati = saMskArayati saMbhArayitvA jitazatroH rAjJaH 'pANiyagharayaM ' pAnIyahArakaM yasya hastAdvArA pAnIyaM pibati taM zabdayati, zabdayitvA evamavAdIt-tvaM ca khalu he devAnumiya ! idamudakaratnaM gRhANa, gRhItvA jitazatroH rAjJo bhojanavelAyAm upanaya / tataH khalu pAnIyahArakaH subuddhikasya = subuddhinAmakAmAtyasya etamartha-rAjJaH pAnIyaudagasaMbhAraNijjehiM saMbhArei saMbhArittA jiyasattUssa raNNo pANiyaghariyaM sadAvei, saddAvittA evaM vayAsI-tumaMca NaM devANuppiyA imaM udaragayaNaM gehAhi 2 jiyasattUssa raNNo bhoyaNavelAe uvaNejjAsi ) isake bAda vaha subuddhi amAtya jahAM vaha udaka ratna thA vahAM gyaa| vahAM jAkara usane usa udakaratna ko hAtha meM lekara ckhaa| cakha kara jaba use yaha jJAta ho cukA ki yaha udaka ratna varNAdi se yukta yAvat sarvendriya gAtra pralhAdanIya bana gayA hai to vaha bahuta hI Anandita evaM saMtuSTa huA bAda meM usane usa jala ko sugaMdhita karane vAle ketakI pATala (gulAba) Adi dravya se saMskArita kiyA-saMskArita karake phira usane jitazatru rAjA kA jo pAnI pilAne vAlA bhRtya thA use bulAyA bulAkara usase aisA kahA-he devANupriya ! tuma isa udaka ratna ko lo-aura lekara jaba jitazatru rAjA ke bhojana karane kA samaya hove taba ise unake pAsa le jaanaa| (taeNaM se paNiyapariya subuddhiyasaMbhArei saMbhArittA jiyasattassa raNNo pANiyapariyaM sadAvei, sadAvittA evaM vayAsI-tumaM ca NaM devANuppiyA imaM udagarayaNaM geNhAhi2 jiyasattUssa raNNo bhoyaNavelAe uvaNejjAsi) tyArapachI amAtya subuddhi jyAM udakaratna (pANI) hatuM tyAM gaye. tyAM jaIne teNe udakaratna (pANI)ne hatheLI upara laIne cAkhyuM. cAkhyA bAda tene ema lAgyuM ke kharekhara A udakaratna (pANI) varNa vagere guNethI yukata yAvat badhI indriye ane zarIrane AnaMda pamADe tevuM thaI gayuM che tyAre te khUba ja prasanna ane saMtuSTa thaye tyAra pachI teNe pANIne suvAsita karanArA ketakI pATala ( gulAba) vagere dravyothI pANIne saMskArita karyuM. pANIne saMskArita karyA bAda amAtye jItazatru rAjAne pANI pIvaDAvanAra nekarane belA ane bolAvIne tene kahyuM ke he devAnupriya ! rAjAne jamavAne vakhata thAya tyAre tu A udakaratna (pANI) temanI pAse laI jaje. ( taeNaM se paNiyadhariya mubuddhiyassa eyamaTTha paDimuNei, paDisuNittA ta zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #724 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 710 jJAtAdharmakathAGgastre pAnarUpaM bhAvaM pratizRNoti = svIkaroti, pratizrutya tadudakaratnaM gRhNAti gRhItvA jitazatroH rAjJo bhojanavelAyAm upasthApayati / sataH khalu sa jitaza rAjA tad vipulam azanapAna - khAdyaM - svadyAm - AsvAdayan yAvad viharati / ' jimiyattutarAgae vi jimitabhuktottarAgato'pi ca khalu nimitam = AsvAditaM bhuktam udarapUraNapUrvakam, taduttaram AgataH = svopavezanasthAne prAptaH kIdRzaH san ? ityAha-yAvat-AcAntaH = kRta culukaH, ataeva cokSaH = nirlepaH svacchaH paramazucissa eyamahaM paDisuNer3a, paDiNittA taM udgarayaNaM ginhAi, givhittA jinasattassa raNNo bhoyaNavelAe ubave taraNaM se jiyasattU rAyA taM vipulaM asaNaM 4 AsAemANe jAva viharai ) isa prakAra usa pAnIya hAraka ne subuddhi amAtya kI isa bAtako mAna liyA aura mAnakara usa udakaratna ko - zreSTha nirmalajala ko - le liyA-lekara usane use jitazatru rAjA ke bhojana karane ke samaya upasthApita kara diyA - tAki ve isa jala ko pIveM / isake bAda jitazatru rAjA kA jaba bhojana karane kA samaya AyA taba usane azanAdi rUpa 4 cAroM prakAra kA AhAra khUba icchAnusAra kiyA aura usa udakaratna ko piyA / (jimiya bhuttattarAgae yAviNaM jAva paramasuibhUe taMsi udagarayaNe jAva vimhae te bahave rAIsara jAva evaM vayAsI) jaba jitazatru rAjA acchI taraha khA pI cuke taba ve apane upavezana ke sthAna meM baiThaka meM aaye| baiThaka meM Ane ke pahile unhoMne kullA Adi karake apane mukha ko acchI taraha dho liyA thA aura hAtha vagairaha bhI acchI taraha prakSAlita kara (dhokara ) udagarayaNaM ginhAi givhittA, jiyasattUrasa raNNo bhoyaNavelAe ubaTUveI, taraNaM se jiyasattU rAyA taM vipulaM asaNaM 4 AsAemANe jAtra viharai ) A rIte pANIvALA nAkare subuddhi amAtyanI vAta svIkArI lIdhI ane svIkArIne te udakaranane-zreSTha nirdeLa pANIne--tyAMthI laIne jamavAnI vakhate jItazatru rAjAnI sAme temane pIvA mATe paDeoMcADI dIdhuM. tyAra pachI jyAre jItazatru rAjAnA jamavAnA vakhata thayA tyAre rAjA azana vagere rUpa cAra jAtanA AhAre khUba tRpta thaine icchA mujaba jamyA ane te udakaratna ( pANI ) ne pIdhuM. ( jimiyattattarAgae yAvi ya NaM jAva paramasuibhUe taMsi udagarayaNe jAva vimha te bahave rAIsara jAva evaM vayAsI) rAjA jItazatrue Ama sArI rIte jamavAnuM patAvI dIdhuM tyAre te tyAMthI pAtAnA upavezananA sthAnamAM eTale ke beThakamAM AvyA. beThakamAM AvatA pahelAM teoe kAgaLA vagere karIne meAM ane hAtheAne dhAine svaccha banAvI d zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #725 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 12 khAtodakaviSayesubuddhidraSTAntaH 711 bhUtaH paramapavitraH sa rAjA tasmin udakaratnajAtavismayaH saMjAtajalasvAdako tukaH tAn bahUn rAjezvara yAvat-rAjezvara-talavara - mADambikakauTumbikezyazreSThi senApatisArthavAhaprabhRtIn evamavadat-aho ! Azcaryametat khalu he devAnupriyAH ! idamudakaratnam acchaM yAvat-sarvendriyagAtraprahlAdanIyamasti / tata, khalu vahavo rAjezvara yAvatsArthavaha-prabhRtaya evamavAdiSuH-tathaiva khalu he svAmin ! yat khalu yUyaM vadatha yAvad evameva sarvendrigAtramahAdanIyaM vartate / tataH khalu jitazatru liye the| isa parama zucibhUta banakara apanI baiThaka para baiThe hue una jitazatru rAjA ko usa udakaratna ke AsvAdana meM bar3A hI Azcarya ho rahA thaa| usI Azcarya meM DUbe hue una rAjA ne apane pAsa baiThe hue rAjezvara talavara, mADaMbika, kauTumbika, ibhya, zreSThI, senApati aura sArthavAhaka Adi janoM se isa prakAra kA (ahoNaM devANuppiyA ! ime udagarayaNe acche jAva sabidiyagAya palhAyaNijje taeNaM bahave rAIsara jAva evaM vayAsI-taheca NaM sAmI ! jaNNaM tumbhe vadaha jAva evaM ceva palhAyaNijje taeNaM jiyasattUrAyA pANiyapariyaM saddAvei, sadAvittA evaM bayAsI-esaNaM tubbhe devANuppiyA! udagarayaNe kao AsAie ? ) devAnupriyo ! dekho yaha udakaratna (zreSTha jala) kitanA acchA nirmala yAvat samasta indriyoM evaM zarIra ko Ananda denevAlA hai| isa prakAra rAjA kA kathana sunakara una rAjezvara Adi samasta janoM ne usa rAjA se aisA kahA-svAmin Apa jaisA kahate hai, yaha jala dIdhAM hatAM. A pramANe ekadama pavitra thaIne pitAnI beThakamAM beThelA rAjA jItazatrune jamatI vakhate pIdhelA udakaratnanA AsvAdana vize khUba ja navAI jevuM lAgatuM hatuM. udakaratna (pANI) vizenA navAInA vicAro karatAM rAjAe cAtAnI pAse mehasA sava2, tasa12, mAMsa, Tumi, lya, zreSThI, senaapati ane sArthavAha vagere jone A pramANe kahyuM. (ahoNaM devANuppiyA! ime udagarayaNaM acche jAva sabidiyagAya palhANijje taeNaM vahave rAIsara jAva evaM vayAsI taheva NaM sAmI ! jaNaM tumbhe vadaha jAya evaM ceva palhAyaNijje taeNaM jiyasattU rAyA pANiyadhariyaM sadAvei,sadAvittA evaM vayAsI esaNaM tubbhe devANuppiyA! udagarayaNe ko AsAie) / pAnupriye ! matI mate pIdhe 642tna (pANI) va madhu nirmaLa ane badhI indriya temaja zarIrane AnaMda pamADanAra che. A rIte rAjAnI vAta sAMbhaLIne rAjezvara vagere badhA upasthita lekae rAjAne A pramANe kahyuM ke-he svAmina! tamArI vAta ekadama yathArtha che. pANI kharekhara zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #726 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 712 jJAtAdharmakathAgasUtre rAjA pAnIhArakaM zabdayati, zabdayitvA evamavadat-etat khalu tvaM he devAnupriya! udakaratnaM pradhAnamudakaM kutaH kasmAtsthAnAt ' AsAie' AsAditaMbhAptam ? / tataH khalu sa pAnIyahArako jitazatru mevamavAdI-etat kha he svAmin ! mayA udakaratnaM subuddherantikAdAsAditam / tataH khalu jitazatrU subuddhiramAtyaM zabdayati, zabdayitvA evamavadat-aho ! khalu he subuddhe ! kena kAraNenAhaM tavAniSTaH, vaisA hI hai-bahuta adhika svaccha evaM samasta indriyoM ko, zarIra ko AnaMda dAyaka hai isake bAda jitazatru rAjAne pAnIyahAraka ko bulAyA aura bulAkara usase aisA kahA-he devAnu priya ! yaha udaka ratna ( zreSTha jala )- tumane kahAM se prApta kiyA hai / (taeNaM se pANiyagharae jiyasattU evaM vayAsI-esaNaM sAmI ! mae udagarayaNe subuddhissa aMtiyAo AsAie taeNaM jiyasattU subuddhi amacca sadAvei saddAvittA evaM vayAsI, ahoNaM subuddhI ! keNaM kAraNeNaM ahaM tava aNiDhe pajeNaM tumaM mama kallA kalli bhoyaNavelAe imaM udagarayaNaM na uvaTThavesi ? taM esaNaM tume devANuppiyA! udagarayaNe kao uvaladdhe ? ) rAjAkI isa bAta ko sunakara usa pAnIyahAraka ne unase kahA-he svAmin ! maiMne yaha udaka ratna subuddhi pradhAna ke pAsa se pAyA hai / isake bAda jitazatru rAjA ne subuddhi pradhAna ko bulAyA-bulAkara usase isa prakAra kahA-he subuddhe ! maiM kisa kAraNa se tumhAre liye aniSTa, akAnta, tevuM ja hatuM. te bahu ja nirmaLa ane badhI indriyane tathA zarIrane AnaMda ApanAra hatuM. tyArapachI jItazatru rAjAe pANIvALAne bolAvyo ane bolAvIne tene kahyuM ke he devAnupriya! A udakarana ( zreSTha pANI) tame kayAMthI meLavyuM che ? (taeNaM se pANiyadharae jiyasattU evaM subuddhissa aMtiyAo asAie taeNaM jiyasattU subuddhi amaccaM saddAvei, sadAvittA evaM vayAsI, ahoNaM subuddhI ! keNaM kAraNeNaM ahaM tava aNiDhe pajeNaM tumaM mama kallAkalli bhoyaNavelAe imaM udagaraNaM na uvaTTavesi ! taM esaNaM tume devANuppiyA ! udagarayaNe kao uvaladdhai ?) rAjAnI A vAta sAMbhaLIne pANIvALAe javAbamAM rAjAne kahyuM ke he svAmina! A udaka ratna (pANI ) huM subuddhi amAtyanI pAsethI lAvyA che. rAjAe tyAra bAda subuddhi amAtyane belA ane bolAvIne temane A pramANe kahyuM ke he subuddhi ! zA kAraNathI huM tamArA mATe aniSTa, akAMta, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #727 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 12 khAtodakaviSayesubuddhidraSTAntaH 713 akAntaH, apriyaH, amanojJaH, amanaAmo'smi yena tvaM mama 'kallAkalliM' kalyA. kalyi-pratidinaM bhojanavelAyAmidamudakaratnaM nopasthApayasi, tadetat khalu tvayA he devAnupriya ! udakaratnaM kuta upalabdham ? / tataH khalu subuddhi rjitazatrumevamavAdIt-etatkhalu he svAmin ! tat yad bhavadbhiH pUrvadRSTaH medovasAdidurgandhayukta tadeva parikhodakaMparikhAjalaM vartate / tataH khalu sa jitazatruH subuddhimevamavadatkena kAraNena he subuddhe ! etattat parikhodakam ? / tataH khalu he svAmin ! yUyaM tadA mama evamAcakSANasya prajJApayataH, saMjJApayataH vijJApayata vAraMvAraM pratipAdayata apriya, amanojJa evaM amana Ama bana rahA hU~ ki jisase tuma prata. dina mere liye bhojana velA meM isa udaka ratna ko upasthApita nahI karate ho? to kaho he devAnupriya ! yaha udaka ratna tumane kahAM se pAyA hai ? (taega subuddhI jiyasattU evaM vayAsI esaNaM sAmI ! se phari hodae, taeNa se jiyasattU subuddhiM evaM kyAsI-keNa kAraNeNaM subuddhI! esase pharihodae? taeNaM subuddhI jiyasatUM evaM vasAsIevaM-khalu sAmI ! tumhe tayA mama evamAikkhamANassa 4 eyamaDheM no saddahaha, taeNa mama imeyArUve ajjhathie samuppajjitthA ) taba subuddhi pradhAnane jitazatru rajA se kahA-he svAmin ! yaha udaka ratna vahI parikhodaka hai / jitazatru ne kahA yaha parikhodaka kisa kAraNa se aisA udaka ratna bana gayA hai| subuddhi amAtya ne taba aisA kahA- he svAmin ! jaba maiMne Apase isa prakAra kahA thA isa prakAra prarUpita kiyA thA, isa prakAra saMjJApita kiyA thA, vijJApita kiyA thA- bAra bAra Apase pratipAdita kiyA thA apriya, amanejha ane amane Ama thaI paDyo chuM. kema ke hamezA jamavAnA vakhate mArA mATe AjanA jevuM udaka ratna ( sAruM pANI ) tame upasthApita karatA nathI-mUkAvaDAvatA nathI. ? he devAnupriya ! bele, AvuM udaka ratana tamee kyAMthI meLavyuM che ? (taeNaM subuddhI jiyasattaM evaM vayAsI esaNaM sAmI ! se pharihodae, taeNaM se jiyasattU subuddhi evaM vayAsI-keNaM kAraNeNaM subuddhI esa se pharihodae ? taeNaM mubuddhI jiyasattUM evaM vayAsI-evaM khalu sAmI ! tumhe tayA mama evamAikkhamANassa 4 eyamadvaM no sahahaha, taeNaM mama imeyArUve ajjhathie samupajitthA ) tyAre subuddhi pradhAne jItazatru rAjAne kahyuM ke he svAmI ! A udakaratna (sAruM pANI) te ja khAInuM pANI che. rAjAe amAtyane pharI pUchayuM ke khAInuM pANI AvuM sarasa kevI rIte thaI gayuM ? javAbamAM subuddhi amAtya kahyuM ke he svAmina ! pahelAM meM tamArI sAme A pramANe prarUpita karyuM hatuM, A pramANe saMjJApita karyuM hatuM, vijJApita karyuM hatuM, vAraMvAra pratipAdita zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #728 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 714 jJAtAdharmakathAGgastre " " ityarthaH etam = pudgalAnAM zubhAzubharUpeNa parivartanalakSaNam artham = bhAvaM no zraddhasthasma=madvAkyoparizraddhAM no kRtavantaH, tataH tadA khalu mama ayametadrUpa : = vakSyamANaH - AdhyAtmikaH, cintitaH, kalpitaH prArthitaH manogataH saMkalpaH nAnAvidho mAnasiko vikalpaH ityarthaH samudapadyata - aho ! khalu jitazatrU rAjA sato yAvad bhAvAn no zraddhAti no pratyeti no rocayati tat zreyaH khalu mama jitazatroH rAjJaH satAM yAvat sadbhUtAnAM jinamajJaptAnAM bhAvAnAm abhigamanArthAya = avabodhAya etamartham ' ubAiNAvettae ' - upAdAyayituM =grAhayituM zreyaiti pUrveNa sambandhaH, evaM saMprekSe-ahaM paryAlocitavAn, saMprekSya tadeva yAvat pAnIyaki pugaloM kA zubhAzubha rUpase pariNamana hotA rahatA hai- nAnA rUpa se unakA parivartana hotA rahatA hai yaha parivartana honA unakA svAbhA cika lakSaNa hai parantu jaba Apane usa bhAva ko zraddhA meM pariNata nahIM kiyA - mere vacanoM para Apako vizvAsa nahIM jamA taba mujhe isa prakAra kA AdhyAtmika, cintita, kalpita, prArthita, manogata nAnA prakAra ko vicAra utpanna huA ( ahoNaM jiyasattU saMte jAva bhAve no saddahai, na. pattiyAi, roei, taM se yaM khalu mamaM jiyasantumsa raNNo saMtANa jAva sambhUyANa jiNapannattANa bhAvANaM abhigamaNaTTayAe eyama uvAi NAvettae) dekho yaha kitane Azcarya kI bAta hai ki jo jitazatru rAjA sadbhUta vidyamAna yAvat jina prajJapta bhAvoM ko apanI zraddhA kA viSaya bhUta nahI banA rahe haiM una para pratIti nahIM kara rahe haiM, una para apanI rUci nahI jamA rahe haiM / isaliye mujhe yaha ucita hai ki maiM jitazatru karyuM" hatu ke zubhAzubha rUpamAM pudgalenuM pariNamana thatu ja rahe che. aneka rUpamAM teomAM parivartana thatu ja rahe che. AvuM parivartana tenuM eka svAbhAvika lakSaNa che. paNa jyAre tame mArI A vAta zraddhApUrvaka sAMbhaLI nahi, mArA kathana upara vizvAsa karyo nahi, tyAre mArA manamAM A jAtanA AdhyAmishr, ciMtita, usthita, Arthita manogata dhA viyaare| utpanna thayA - ahoNaM jiyasattU saMte jAva bhAve no sahahaha, no pattiyAi, no roei, taM seyaM khalu mamaM jiyasattUssa raNNo saMtANaM jAva sambhUyANaM jiNapannattANaM bhAvANaM abhigamaNaTTayAe eyamadvaM utrANA vettae) jue A kevI AzcaryanI vAta che ke jItazatru rAjA sadbhUta vidyamAna yAvat jInapraznanA bhAveA upara zraddhA dharAvatA nathI, temanA upara vizvAsa mUkatA nathI ane peAtAnI rUci paNa temanA pratye jamAvatA nathI. eTale mAre have jItazatru rAjAne sadUbhUta vidyamAna yAvata jInaprabhAvAnA edha ApavA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #729 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a012 khAtodakaviSayesubuddhidraSTAntaH 795 hArakaM zabdayati, zabdayitvA evaM vadAmi tvaM khalu he devAnupriya ! udakaratnaM jitazatro rAjJo bhojanavelAyAmupanaya tadetena kAraNena he svAmin ! etattat tadeva yadbha vadbhiH dRSTapUrva parikhodakam / tataH khalu jitazatrU rAjA subuddheramAtyasya evamAcakSANasya 4 etamartham-' idametadeva parikhodakam ' ityevaM rUpaM bhAvaM no zraddadhAti. rAjA ko sadbhUta vidyamAna- yAvat jina prajJapta bhAvoM kA bodha karAne ke liye aura unase inheM ye aise hI haiM, isa rUpa se manavAne ke liye aisA prayatna karU~ ki jisase unakI zraddhA Adi una para jama jAve aura ve isa bAta ko mAnane laga jAve / ( evaM saMpehemi 2 taMceva jAva pANiya ghariyaM saddAvemi sadAvittA evaM vayAsI tumaMNaM devANuppiyA ! udagarayaNa jiyasattussa raNNA bhAyaNavelAe uvaNehi, taM eeNaM kAraNeNaM sAmI ! esa se pharihodae ! taeNaM jiyasattU rAyA subuddhissa amaccassa evamAikkhamANassa 4 eyamaTuM no saddahai 3) aisA maiMne vicAra kiyA vicAra karake phira maiMne pAnIyahAraka ko bulAyA- bulAkara usa se aisA kahA-he devAnupriya ! tuma isa udaka ratna ko jitazatru rAjA ke bhojana ke samaya para le jAnA / isa kAraNa se he svAmin / jo Apane pahile parikhodaka dekhA thA-vahI yaha parikhodaka hai-aura isa rUpa meM pariNata ho gayA hai / jitazatru rAjA ne isa prakAra kahane vAle 4 subuddhi amAtya ke isa artha ko ki yaha vahI parikhodaka hai apanI zraddhA kA viSaya nahI banAyA pratIti kA viSaya nahI banAyA, apanI mATe ane e bhAve kharekhara evA che, evuM ThasAvavA mATe prayatna karavA joIe jethI teone A bhAve upara saMpUrNa paNe vizvAsa besI jAya ane teo A vAtane svIkAra paNa kare. __(evaM saMpehemi 2 taM ceva jAva pANiyapariyaM sadAvemi sadAvittA evaM kyAsI tumaMNa devANuppiyA ! udagarayaNaM jiyasattUssa raNNo bhoyaNavelAe uvaNehi taM eeNaM kAraNeNaM sAmI ! esa se pharihodae / taeNaM jiyasattU rAyA subuddhissa a. maccassa evamAikkhamANassa 4 evamaTuM no sadahai 3) A pramANe meM vicAra karyo. vicAra karIne meM pANI lAvanArane belA ane bolAvIne kahyuM ke he devAnupriya ! tame A udakaratana (sArA pANI ne jItazatru rAjA jyAre jamavA mATe bese tyAre laI jaje. eTalA mATe che svAmI! tame pahelAM khAInuM je pANI joyuM che te ja A pANI che ane A te te pANInuM ja rUpAMtara che. subuddhi amAtyanI A vAta para-ke A pANI te ja khAInuM che. rAjA jItazatrune vizvAsa thaye nahi. rAjAe amAtyanI vAta zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #730 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 716 jJAtAdharmakathAGgasUtre no pratyeti, no rocayati, azraddadhAnaH, apratiyan , ArocamAnaH, 'abbhaMtaraThANijje ' abhyantara sthAnIyAn svasamIpasthitAn puruSAn zabdayati, zabdayitvA evamavadat-gacchata khalu yUyaM he devAnupriya ! ' aMtarAvaNAo' antarApaNAt grAmamadhyasthita kumbhakArahaTTAt navaghaTakAn ' paDae ya' paTakAMva-jalagAlanavastrakhaNDAn gRhNIta yAvad udakasaMbhAraNIyaiH udakasaMskArayogyaiH dravyaiH saMbhArayata rUcikA viSaya nahIM banAyA (asaddahamANe 3 ) isa prakAra zraddhA rahita ruci rahita, pratIti rahita bane hue rAjA jitazatrune (abhitaraThANijje purise sahAvei ) apane pAsa meM sadA rahane vAle puruSoM ko bulAyA (sa. hAvittA evaM vayAsI ) bulAkara unase isa prakAra kahA-( gacchahaNa tubbhe devANuppiyA / aMtarAvaNAo navaghaDae paDae ya geNhaha, jAva udagasaMbhAraNijjehiM davvehiM saMbhAreha te vi taheva saMbhAreMti, saMbhArittA jiyasattUssa uvaNeti, uvaNittA taeNaM jiyasattU rAyA taM udakarayaNaM karayalaMsi AsAei, AsAyaNijjaM jAva savidiyagAya palhAyaNijjaM jANittA subuddhiM amaccaM saddAvei, saddAvittA evaM vayAsI ) he devAnupriyoM ! tuma jAo aura bAjAra se navIna ghaDAM ko evaM jala chAna ne ke liye vastroM ke khaMDoM kA channoM kA-le aao| yahAM antarApaNa kA artha " grAma ke madhya meM sthita kumhAroM kA hATa yA sAmAnya bAjAra hai| aisA hI artha isa zabda kA pahile kiyA gayA hai / yAvat udaka saMskAra yogya dravyoM se upara na te pratIti paNa thaI ane na te pratye potAnI abhiruci batAvI. ( asadahamANe 3) 2 // te zraddhA, ruthi bhane pratIti kSita thye| rAta tazatrume ( abhitaraThANijje purise sadA vei) bhezA yAvIse 1 potAnI pAse 2ngnaa2| mANasAne mArAvyA (saddAvittA evaM vayAsI) mosAvIna teone A pramANe kahyuM. (gacchahaNaM tunbhe devANuppiyA ! aMtarAvaNAo navaghaDae paDae ya geNhai jAva udaga saMbhAraNijjehiM davvehiM saMbhAreha te vi taheva saMbhAreMti, saMbhArittA jiyasattassa uvaNe ti, uvANittA taeNaM jiyasattUrAyA taM udakarayaNaM karayalaMsI AsAei AsAyaNijjaM jAva sabidiyagAyapalhAyaNijjaM jANittA subuddhiM amaccaM sadAvei, sadAvittA evaM vayAsI) he devAnupriye ! tame bajAramAM jAo ane tyAMthI navAM mATalAo temaja pANI gALavA mATe vastronA kakaDA kharIdI lAvo. "antarAyaNane artha gAmanI vaccenuM kuMbhAranuM bajAra ke sAmAnya bajAra che. pahelAM paNa A zabdane artha A pramANe ja karavAmAM AvyuM che. tyArabAda pANIne svaccha banAvavA zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #731 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 12 khAtodakaviSayesubuddhiSTAntaH 717 saMskuruta / te'pi tathaiva saMbhArayaMti, saMbhArya jitazatroH ' utrarNeti ' upanayanti = samIpamAnayanti / tataH khalu zitazatrU rAjA tadudakaratnaM karatale AsvAdayati, AsvAdanIyaM yAvat sarvendriyagAtraprahlAdanIyaM tadudakaM jJAtvA subuddhimamAtyaM zabdayati, zabdayitvA evamavadata - he subuddhe ! ete khalu tvayA santaH = vidyamAnAH 'jAva' yAvat sadbhUtAH bhAvAH kuta upalabdhAH ? / tataH khalu subuddhijitaza mevamavadat - ete khalu he svAmin ! mayA santaH yAvat sadbhUtA bhAvA: jinavacanata upalabdhAH phira use saMskArita kro| isa pATha ko samucita rUpa se samanvita karane ke liye jaisA pIche likhA gayA hai vaisA hI saMbandha yahAM jAna lenA cAhiye / rAjA kI AjJAnusAra una logoM ne vaisA hI kiyA / saMskArita karake phira ve loga use jitazatru rAjA ke pAsa le gaye / jitazatru rAjA ne usa saMskArita udaka ko apanI hathelI para rakkhA - aura use cakhA- jaba cakha kara use yaha vizvAsa ho gayA ki yaha jala AsvAdanIya evaM sarvendriya-gAtra prahlAdanIya bana gayA hai taba usa ne subuddhi amAtya ko bulvaayaa| bulavA kara usa se aisA kahA - (subuddhI ! eeNaM tume saMtA jAva sanbhUyA bhAvA kao uvaladdhA taraNaM subuddhI jiyasattU evaM vayAsI- eeNaM sAmI mae saMtA jAva sambhUyA bhAvA jiNaMvayaNAo ubaladvA, eeNaM jiyasatta subuddhiM evaM vayAsI- taM icchAmiNaM devANuppiyA ! tava aMtie jiNavayaNaM nisAmettara ) subuddhe ! ye vidyamAna yAvat sadbhUta bhAva tumane kahAM se upalabdha kiye hai? taba subuddhi ne mATenA badhA upAye temaja dravyeAthI pANIne ni`La banAveA. pahelAMnI jemaja ahIM paNa AgaLanI badhI vigata jANI levI joie. te leAkeAe rAjAnI AjJA pramANe ja badhuM kAma pUrUM karyuM'. pANI jyAre nirmULa thaI gayuM tyAre te leAkeA pANInAM mATalAMone rAjAnI sAme laI AvyA. rAjAe aneka saskAza vaDe niLa khanAvelA pANIne hatheLI upara lIdhuM ane tene cAkhyu. cAkhyA bAda rAjAne A pramANe vizvAsa thai gayA ke kharekhara A pANI AsvAdanIya ane sandriya- gAtra-prahlAdanIya thaI gayu che tyAre teNe subuddhi amAtyane melAnce. ane khelAvIne teNe A pramANe kahyuM. subuddhI ! tume saMtA jAba sanbhUyA bhAvA kao uvaladdhA taraNaM subuddhI jiyasattaM evaM vayAsI eeNaM sAmI mae saMtA jAva sanbhUyA bhAvA jiNavayaNAo uvaladdhA evaM jiyasattU subuddhiM evaM bayAsI taM icchAmi NaM devANuppiyA ! taba aMtie jiNavaNaM nisAmettae ) huM subudhdhe ! e vidyamAna yAvat adbhUta bhAvA tame kayAMthI meLavyA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #732 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 718 jJAtAdharmakathAGgasUtre tataH khalu jitazatruH subuddhimevamavadat-tad icchAmi khalu he devAnupriya ! tavAntike jinavacanaM 'nisAmettae ' nizAmayituM zrotum / tataH khalu subuddhijitazatrovicitra adbhutaM pUrvamazrutaM kevaliprajJapta-jinabhASitaM dharma-zrutacAritralakSaNaM parikathayati, 'mAikkhai ' tamAkhyAti-tadeva pratipAdayati-'jahA' yathA yena-karmasaMyogena jIvA badhyante yena ca mucyante yAvat pazcANuvratAni / tataH khallu jitazatruH subuddherantike dharma zrutvA nizamya-hRdisamavadhArya hRSTatuSTacittAnajitazatru rAjA se isa prakAra kahA-he svAmin ! ye vidyamAna yAvat sadbhuta bhAva maiMne jina pravacana se upalabdha kiye haiN| jitaza ne taba subuddhi amAtya se kahA -he devAnupriya ! maiM tumhAre pAsa jina pravacana ko sunanA cAhatA huuN| (taeNaM subuddhI jiyasattUssa vicittaM kevalIpannattaM cAujjAmaM dhamma parikahei, tamAikkhai, jahA jIvA vajjhaM ti jAva paMca aNuvvayAI,taeNaM jiyasattU subuddhissa aMtie dhammaM socA Nisamma haTTa0 suvuddhi amacca evaM vayAsI) subuddhi pradhAna ne taba jitazatru rAjA ko pUrva meM kabhI nahIM sunA gayA aisA kevali prajJaptasarvajJa jinendradvArA pratipAdita cAturyAma vAlA zrutacAritra rUpa dharma sunaayaa| use hI vistAra rUpa se unheM samajhAyA / jIva jisa prakAra karmoM se baMdhate haiM, aura jisa prakAra karmoM se mukta hote haiM-chUTate haiM yaha sunAyA samajhAyA pAvat zrAvaka dharmarUpa paMcama aNuvratoM ko samajhAyA isa taraha jitazatru rAjA subuddhi amAtya ke mukha se dharma kA vyAkhyAna che? javAbamAM subuddhie rAjAne A pramANe kahyuM ke he svAmI! e vidyamAna yAvata addabhUta bhAva meM jina pravacana mAMthI meLavyA che. tyAre jItazatrue subuddhi amAtyane kahyuM ke he devAnupriya ! tamArI pAse huM jInapravacana sAMbhaLavAnI IcchA rAkhuM chuM. (taeNaM subuddhI jiyasattassa vicittaM kevalipannattaM cAujjAmaM dhamma parikahei tamAikkhai, jahA jIvA vajhaMti jAva paMca aNuvvayAiM, taeNaM jiyasattU mubuddhissa aMtie dhamma soccA Nisamma haTTa0 subuddhiM amaccaM evaM kyAsI) / subuddhi pradhAne jItazatru rAjAne pahelAM keIpaNa vakhate sAMbhaLe nahi e kevaLI prajJapta-sarvajJa jInendra vaDe pratipAdita caturyAmavALe mRta-cAritra 35 dharma saMbhaLAvyuM. ane savistara tene samajAvyuM. je pramANe jIva kama vaDe baMdhAya che ane je pramANe karmothI mukta thAya che te vizenI badhI vigata kahI saMbhaLAvI ane samajAvI yAvat zrAvaka dhama rUpa pAMca aNuvratone sama jAvyA. A rIte jItazatru rAjA subuddhi amAtyanA mukhethI dharmanuM vyAkhyAna zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #733 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 12 khAtodakaviSayesubuddhidraSTAntaH 719 nditaH harSavazavisarpada hRdayaH subuddhimamAtyamevamavAdIt-zraddadhAmi khalu he devAnu. priya ! nairgranthyaM bhavacanaM ' tathyametat ' ityAdi yAvat tad yathaiva yad yUyaM vadaya, tat-tasmAtkAraNAt icchAmi khalu tavAntike pazcANuvratikaM saptazikSApratikaM yAvad evaM dvAdazavidhaM zrAvakadharmam ' upasaMpajjittA' upasampadya-svIkRtya vihartum / yathA mukhaM he devAnupriya ! he rAjan ! yadi rocate tadA evameva kuru, tatra mAmasunakara aura use hRdaya meM avadhArita kara bahuta hI adhika prasanna evaM tuSTa hue| harSa se gadgada hokara unhoMne subuddhi amAtya se isa prakAra kAhA-(sadahAmi NaM devANuppiyA! niggaMthaM pAvayaNaM 3 jAva se jaheva jaM tumbhe vayaha, taM icchAmi NaM tava aMtie paMcANuvvayaM sattasi. kkhAvaiyaM jAva uvasaMpajittANaM viharittae, ahAsuhaM devANuppiyA! mA paDibaMdha0 taeNaM se jiyasattU subuddhissa amaccassa aMtie paMcANuvvaiyaM jAva duvAlasavihaM sAvayadhamma paDivajjai, taeNaM jiyasattU samaNo. vAsae abhigayajIvAjIve jAva paDilAbhe mANe viharai ) he devAnupriya ! maiM isa nirgrantha pravacana para zraddhA karatA hU~ isa para ruci karatA hU~ yaha nirgrantha pravacana sarvathA satya hai ityAdi yAvat jaisA tuma kahate ho vaha vaisA hI hai| isa liye maiM tumhAre pAsa paJca aNuvrata sAta zikSAvrata rUpa dvAdaza vidha zrAvaka dharma ko svIkAra karanA cAhatAhU~ / isa prakAra rAjA kI bAta sunakara subuddhi amAtya ne usase kahA-he devAnupriya ! tumheM jisa prakAra sukha ha-vaisA karo pramAda na karo zubha karma meM sAMbhaLIne ene tene zarIramAM avadhArita karIne khUba ja prasanna temaja tuSTa thaye. harSathI gaLagaLo thaIne teNe subuddhi amAtyane A pramANe kahyuM ke-- (sadahAmiNaM devANuppiyA! niggaMthaM pAvayaNaM 3 jAva se jahevaM jaM tumbhe vayaha taM icchAmi NaM tava aMtie paMcANuvvaiyaM sattasikkhAvaiyaM jAva upasaMpajjittANaM viharittae ahAsuhaM devANuppiyA! mA paDibaMdha0 taeNaM se jiyasattU subuddhissa amaccassa aMtie paMcANuvvaiyaM jAva duvAlasa vihaM sAvayadhamma paDivajjai taeNaM jiyasatta samaNovAsae abhigayajIvAjIve jAva paDilAbhemANe viharai ) he devAnupriya! A nigraMtha pravacanamAM huM zraddhA rAkhuM chuM, AmAM huM ruci rAkhuM chuM. A nigraMtha pravacana kharekhara satya che vagere jevuM tame kahe che tevuM ja A nigraMtha pravacana che. ethI huM tamArI pAsethI paMca aNuvrata ane sAta zikSA vrata rUpa bAra (12) prakArane zrAvaka dharma svIkAravA cAhuM chuM. A rIte rAjAnI vAta sAMbhaLIne subuddhi amAtye tene kahyuM-he devAnupriya ! tamane jema game tema kare. pramAda kare nahi, sArA kAmamAM moDuM karavuM egya zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #734 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 720 jJAtAdharmakathAGgastre tibandhaM kuru-zubhakArye vilambo na karaNIyaityarthaH / tataHkhalu sa jitazatruH subuddheramAtyasyAntike pazcANuvatikaM yAvad dvAdazavidhaM zrAvakadharma pratipadyate / tataH khalu jitazatruH zramaNopAsakaH 'abhigayajIvAjIve ' abhigatajIvAjIvaH parijJAta. jIvAjIvasvarUpaH yAvat prAmukeSaNI yairazanAdibhiH zramaNanirgranthAn pratilAbhayan =AhArAdi dadan viharati-tiSThatisma / tasmin kAle jitazatrurAjyazAsanakAle tasmin samaye-zrAvakadharmapatipAlanasamaye 'therAgamaNaM' sthavirAgamanaM-sthaviramuvilamba karanA yogya nahI hai-isa taraha subuddhi amAtya ke mukha se sunakara jinazatru rAjA ne usa subuddhi amAtya se pAMca aNuvrata evaM sAta zikSAvrata rupa dvAdaza prakAra kA gRhastha dharma svIkAra kara liyaa| isa taraha ve jitazatru rAjA zramaNopAsaka bana gye| aura jIva evaM ajIva tattva ke svarUpa jJAtA bhI ho gye| prasuka eSaNIya AharAdi zramaNa nirgrantha sAdhuoM ke liye pradAna karane lge| (taNaM kAleNa teNa samaeNa therAgamaNaM jiyasattU rAyA subuddhI ya niggacchai, subuddhI dhamma soccA jaM navaraM jiyasattU ApucchAmi jAva pavvayAmi, AhAsuhaM devANuppiyA! taeNaM subuddhI jeNeva jiyasattU teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA, evaM vayAsI-evaM khalu sAmI! mae therANa aMtie dhamme nisaMte, se vi ya, dhamme icchie paDicchie,abhiruie, taeNaM ahaM sAmI ! saM. sArabhavigge bhIe jAva icchAmiNa tumbhehiM abbhaNunAe sa0 jAva pavaittae ) usa kAla jitazatra rAjA ke rAjyazAsana kAla meM-usa slekhAya nahi. A rIte subuddhi amAtyanA mukhethI vAta sAMbhaLIne jItazatru rAjAe te subuddhi amAtya pAsethI pAMca aNuvrata ane sAta zikSAvrata rUpa bAra prakArane gRhastha dharma svIkArI lIdhuM. A pramANe te jItazatru rAjA zramaNopAsaka thaI gayA ane jIva temaja ajIva tattvanA svarUpane samajanArA paNa thaI gayA prAsuka eSaNIya AhAra vagere zramaNa nitha sAdhuone ApavA lAgyA ( teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM therAgamaNaM jiyasattarAyA mubuddhI ya nigacchai, subuddhI dhammaM soccA jaM navaraM jiyasattU ApucchAmi jAva pavvayAmi ahAsuhaM devA. NuppiyA! taeNaM subuddhI jeNeva jiyasattU teNeva uvAgacchai uvAgacchittA evaM vayAsI evaM khalu, sAmI mae therANaM aMtie dhamme nisaMte, se vi ya dhamme icchie paDicchae, abhiruie, taeNaM ahaM sAmI ! saMsArabhaubigge bhIe jAva icchAmi NaM abbhaNunAe sa0 jAva pabvaittae ) te kALe ane te samaye eTale ke jItazatru rAjA jyAre zAsana karatA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #735 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a012 khAtodakaviSayesubuddhidraSTAntaH 721 nInAM samavasaraNaM jAtam / jitazatru rAjA subuddhiramAtyazca nirgacchati-dhamazravaNArtha grAmAbdahinirasarati subuddhiH dharmazrutvA 'anyatsarvaM pUrvavat , navaraM-vizeSastva. yam yat jitazatru rAjAnamApRcchAmi yAvat-yuSmAkaM samIpe pravrajAmi dIkSAM grahiSyAmItyarthaH / sthavirAUcuH-yathAsukhaM he devAnupriya ! mA pratibandhaM kuru / tataH khalu subuddhi yatraiva jitazatrustauvopAgacchati, upAgatya evamavAdIt-evaM khalu he svAmin ! jitazatro ! mayA sthavirANAmantike dharmaH nizAntaH zrutaH so'pica dharmoMme ' icchie ' iSTaH vAJchitaH, 'paDicchie ' pratISTaH vizeSato vAJchitaH, 'abhiruie' abhirucita: AsevanarUpeNa sarvathA vAJchitaH / tataH khalu tasmAt kAraNAt ahaM he svAmin ! saMsArabhaugvigge' saMsArabhayodvignaH saMsArabhayatrastaH maya meM-aura unake zrAvaka dharma ke pAlana karane ke samaya meM-sthavira muniyoM kA vahAM Agamana huaa| jitazatru rAjA aura subuddhi amAtya dharma zravaNa ke liye apane apane 2 sthAna se nikala kara unake samIpa aaye| subuddhi ne dharma kA upadeza sunakara sthavira muniyoM se nivedana kiyA-bhadaMta ! maiM jitazatru rAjA se pUchakara yAvat Apake pAsa Akara munidIkSA dhAraNa karanA cAhatA huuN| sthaviroM ne subuddhi amAtya kA abhiprAya jAnakara usase kahA-he devAnupriya ! tumhe jisase sukha ho vaisA karo-zreyaskara kArya meM vilamba karanA hitAvaha nahIM hai| isa taraha subuddhi vahAM se Akara jahAM jitazatru rAjA the vahAM AyA vahAM Akara kahA-svAmin ! maiMne sthavira munijanoM ke mukha se dharma kA upadeza sunA hai| vaha mujhe bahuta hI rucA hai, merI icchA kA viSaya bhUta bana gayA hai, merI cAhanA usa tarapha vizeSa rUpa se bar3ha gaI hai| meM cAhatA ki meM hatA te kALe ane teo jyAre zrAvaka dharmanuM pAlana karatA hatA te samayetyAM sthavira munio AvyA. jItazatru rAjA ane subuddhi amAtya dharmazravaNa mATe pitapatAne tyAMthI nIkaLIne temanI pAse pahoMcyA. dhamane upadeza sAMbhaLIne subuddhie munie ne vinaMtI karI ke he bhadaMta ! jItazatru rAjAnI AjJA meLavIne temaja bIjI paNa ghaNI vyavasthAo vagere karIne tamArI pAse AvIne muni dIkSA dhAraNa karavA cAhuM chuM. sthavirAe subuddhi amAtyanA vicAro jANIne kahyuM ke he devAnupriya ! tamane jemAM sukha maLatuM hoya tema karo. sArAM kAmomAM meDuM karavuM yogya kahevAya nahi. A rIte AjJA meLavIne subuddhi tyAMthI AvIne jItazatru rAjAnI pAse pahoMcyo ane teNe rAjAne vinaMtI karatAM kahyuM ke he svAmI ! sthavira munionA mAMthI meM dharmane upadeza sAMbhaLe che te mane khUba ja gamI gayela che. mArI IcchA te tarapha AkarSAI che. vizeSa rUpamAM huM tene cAhavA lAgyo chuM. mArI IcchA che ke saMyama dhAraNa karIne potAnuM jIvana zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #736 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 722 jJAtAdharmakathAsUtre 6 " bhIe ' bhItaH janmamaraNAdi duHkhebhyo bhayaM prAptaH, ataeva yAvad icchAmi khalu yuSmAbhirabhyanujJAtaH san yAvat sthavirANAmantike pravajitum / tataH khalu jitazatruH subuddhimevamavAdIt - acchAmu tiSThema vayaM tAvad gRhe he devAnupriya ! katipayAni varSANi, udArAn yAvada - mAnuSyakAn kAmabhogAn bhuJjAnAH santaH, tataH pazcAt = tadanantaraM zabdAdiviSayoyabhogAnantaram ' egayao ' ekataH sArddham sthavirANAmantike muNDo bhUttvA yAvat prabrajiSyAmaH / tataH khalu subuddhirjitazatrIretamartha = pazcAddIkSA grahaNarUpaM bhAvaM pratizRNoti = svIkaroti / tataH khalu tasya jitazatroH subuddhinA sArddhaM vipulAn mAnuSyakAn bhogabhogAn pratyanubhavato dvAdaza saMyama dhAraNa kara apane jIvana ko saphala banAU~ / isa liye he svAmin ! saMsAra bhaya se udvigna banA huA maiM janma maraNa ke dukho se bhaya bhIta hokara cAhatA hU~ ki Apase AjJApita ho sthaviro ke pAsa dIkSA dhAraNa karalU / (taeNa jiyasattU subuddhiM evaM kyAsI acchAmu tAva devANukaivayAiti vAsAI urAlAI jAva bhuMjamANAtao pacchA egayao therANaM aMtie muMDe bhavitA jAva pavvaissAmo ) amAtya ki isa bAta ko sunakara jitazatru rAjAne usa subuddhi amAtya se isa prakAra kahA / devAnupriya ! hama loga kucha varSoM taka manuSya bhava saMvandhI pracura kAma bhogoM ko bhogate hue abhI ghara para hI rheN| isa ke bAda eka sAtha sthaviroM ke pAsa muNDita hokara yAvata phira dIkSita ho jAyeMge / (taeNa subuddhI jiyasattUssa, eyamahaM paDisuNei, taraNaM tassa jiyasattU ssa, subuddhiNA saddhiM vipulAI, mANussa0 paccaNugbhuvamANassa duvAla saphLa manAvavuM, mATe he svAmI ! saMsAra bhayathI udvigna temaja janma maraNanA duHkhAthI bhaya pAmelA hu' tamArI AjJA meLavIne sthavizanI pAsethI dIkSA meLavavAnI icchA rAkhuM' che. (taNaM jiyasattU subuddhiM evaM vayAsI - acchAmu tAva, devANuppiyA ! kaibayAiMti vAsAi urAlAI jAva jhuMjamANA tao pacchA egayao therANaM aMtie muMDe bhavittA jAva pavvassAmo) amAtyanI e vAta sAMbhaLIne jItazatru rAjAe te subuddhi amAtyane A pramANe kahyuM ke he devAnupriya ! manuSyabhavanA kAmasukhAnI majA mANavA mATe ame gheADA varSo hajI paNa gRhasthanA ja rUpamAM rahIe tA sArUM. tyArapachI ekI sAthe ApaNe khaMne sthavirAnI pAse muDita thaIne dIkSA dhAraNa karI laizuM. (taraNaM subuddhI jiyasattUrasa eyamahaM paDisuNei, taraNaM tassa jiyasattUssa subudvINA saddhiM vipulAI mANussa0paccaNunbhuvamANassa dubAlasavAsAI bIikkatAI, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #737 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 12 khAtodakaviSayesubuddhidraSTAntaH 723 varSANi vyatikrAntAni / tasmin kAle tasmin samaye dvAdaza varSavyatikrAnte satItyarthaH sthavirAgamanaM saMjAtaM, taeNa-tadA khalu pariSanirgata / jitazatrurapi sthavirAntike dharma zrutvA 'evaM' evameva pUrvokta subuddhi vadeva sarva navaraM-vizeSastvayam-yat he devAnupiyAH ! subuddhim AmantrayAmi, jyeSThaputraM rAjye sthApayAmi, tataH khalu-tatpazcAt yuSmAkamantike yAvat-muNDo bhUtvA AgArAt-agArabhAvAt anagAritAM sAdhutAM prabanAmi / sthavirA UcuH- he devAnupriya ! yathAsukhaM yathA savAsAiM vIikkaMtAI tAI teNaM kAleNaM 2 therAgamaNaM taeNaM jiyasattU dhamma soccA evaM jaM navaraM devANuppiyA ! subuddhi AmaMtemi, jeTTaputtaM rajje ThAvemi, taeNaM tumbhaM aMtie jAva pavvayAsi ) isa prakAra subuddhi amAtya ne jitazatru rAjA kI isa bAta ko svIkAra kara liyaa| isa taraha subuddhi amAtya ke sAtha vipula manuSya bhava saMbandhI kAma bhogo kA anubhava karate hue jitazatrU rAjAke 12 varSa nikala gye| usakAla aura usa samaya meM-arthAt 12 varSa vyatIta ho jAne ke samaya meM sthaviroMkA vahAM Agamana huaa| nagara kI pariSada sthaviroM kA Agamana sunakara dharma sunane kI bhAvanA se una sthaviroM ke pAsa aaii| jitazatru rAjA bhI Aye unase dharma kA upadeza sunakara jitazatru rAjA saceta ho gye| unhoM ne kahA he devAnupriyo ! maiM Apase dIkSA lenA cAhatA hU~ ataH pahile subuddhi apane amAtya se pUchatU-aura apane jyeSTha putra ko rAjya meM sthApita karadU~-bAda meM Apa ke pAsa muMDita hokara agAra bhAva se anagAra avasthA svIkAra karalUMgA / ( ahApnuhaM, teNaM kAleNaM 2 therAgamaNaM taeNaM niyasattU dhamma soccA evaM jaM navaraM devANuppiyA mubuddhiM AmaMtemi jeTTaputtaM rajje ThAveMmi taeNaM tumbhaM aMtie jAva pabbayAmi) A rIte subuddhi amAtya jItazatru rAjAnI vAtane mAnI lIdhI. subuddhi amAtyanI sAthe kAmaga bhegavatAM jItazatru rAjAne Amane Ama ja bAra varSa pasAra thaI gayAM. te kALe ane te samaye eTale ke kAmasukha bhogavatA jItazatru rAjAne jyAre bAra varSo pasAra thaI gayAM tyAre tyAM sthavire AvyA. nagaranI pariSade ravironuM Agamana sAMbhaLIne dharmano upadeza sAMbhaLavA mATe virenI pAse pahoMcI, jItazatru rAjA paNa tyAM gayA ane dharmano upadeza sAMbhaLIne rAjA sAvadhAna thaI gayA. teoe sthaviro ne vinaMtI karI ke he devAnupriye ! huM tamArI pAsethI dIkSA levA cAhuM chuM. huM pahelAM subuddhi amAtyane pUchI lau ane pachI mArA jayeSTha putrane rAjyabhAra soMpI dauM. tyArabAda tamArI pAse AvIne muMDita thaIza ne agArabhAvathI anagAra avasthA svIkArIza. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #738 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 724 jJAtAdharmakathAGgasUtre te manasi sukhaM syAttathA kuruSvetyarthaH / tataH khalu jitazatruryatraiva svakaM gRhaM tavopAgacchati, upAgatya subuddhi zabdayati, zabdayitvA evamavadat-evaM khalu he devAnupriya ! mayA sthavirANAmanti ke dharmonizAntaH, so'pi ca dharme iSTaH, pratISTaH, abhirucitaH, tasmAdahaM muNDo bhUtvA agArAd anagAritAM pravrajAmi, tvaM ca khalu kiM karoSi-tava kA vAJchA vartate ityarthaH / tataH khalu subuddhijitazatrumevamavAdIttaeNaM jiyasattU jeNeva saegihe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA, subuddhiM sadAvei, saddAvittA evaM vayAsI- evaM khalu devANuppiyA ! mae therANaM jAva pavajjAmi, tumaMNaM kiM karesi, taeNaM subuddhI jiyasattUM evaM vayAsI-jAva ke anne AhAre vA jAva pavvajjAmi, taM jaiNaM devANuppiyA ! jAva pavvayahiM taM gacchaha NaM devANuppiyA ! jeTaM puttaM ca kuTuMbe ThAvehi ThAvittA sIyaM durUhittA NaM mamaM aMtie pAubbhavai ) sthaviroM ne kahA-he devAnupriya ! yathA sukhaM-tumheM jaise sukha ho vaisA karo-hitAvaha kArya meM vilaMba karanA ucita nahIM hai / isake anaMtara ve jitazatru rAjA vahAM se apane ghara para Aye / vaha! Akara unhone apane amAtya subuddhi ko bulAyA bulAkara usase isa prakAra kahA he devAnupriya ! maiMne sthaviroM se zrutacAritra rUpa dharma kA upadeza sunA hai / vaha dharma mujhe bahuta hI adhika iSTa, pratIcchita huA hai / mere antaH karaNa meM vaha samA gayA hai / isa liye maiM aba muMDita hokara isa agAra avasthA kA parityAga (ahA muhaM, taeNaM jiyasattU jeNeva saegihe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA subuddhiM saddAvei saddAvittA evaM vayAsI evaM khalu devANuppiyA ! mae therANaM jAva pavajjAmi tumaM NaM kiM karesi, taeNaM subuddhI jiyasatUM evaM vayAsI, jAva ke anne AhAre vA jAva vajjAmi taM jaiNaM devANuppiyA! jAva pacayahiM taM gacchahaNaM devANupiyA jeTaM puttaM ca kuTuMbe ThAvehi ThAvittA sIyaM duruhittA NaM mamaM aMtie pAubbhavai) sthaviroe rAjAne kahyuM ke he devAnupriya! "yathA sukha " eTale ke tamane jemAM sukha maLatuM hoya tema karo. sArA kAmamAM moDuM karavuM egya nathI. tyArapachI jItazatru rAja pitAne ghera AvyA. tyAM AvIne teoe pitAnA amAtya samRddhine belA ane bolAvIne tene A pramANe kahyuM ke he devAnupriya ! meM sthavirenI pAsethI zrutacAritrarUpa dharmane upadeza sAMbhaLyo che. te dharma mArA mATe khUba ja ISTa ane pratiSThita thaI gayuM che. mArA aMtaramAM te khUba ja UMDe pahoMcI gayuM che. eTale ke AtmAnA prati pradezamAM te vyApta thaI gaye che. mATe huM have muMDita thaIne A agAra avasthAne tyajIne jIna zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #739 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 12 khAtodakaviSayesubuddhidraSTAntaH 725 yadi bhavAn pravrajati tadA me ko'nya AdhAro vA yAvat-ahamapi jyeSThaputraM kuTumbe sthApayitvA bhavatA sAI pravrajAmi / jitazatruH mAha- tad yadi khalu he devAnupriya ! yAvat pravrajeH tad gaccha khalu he devAnupiya ! jyeSThaputraM ca kuTumbe sthApaya, sthApayitvA zivikAM dUruhya mamAntike prAdurbhava, iti zrutvA sa subuddhiramAtyaH rAjAjJAnusAreNa sarvaM kRtvA yAvat prAdurbhavati / tataH khalu jitazatraH kauTumbika puruSAn zabdayati, zabdayitvA evamavadat-gacchata khalu yUyaM he devAnupriyAH ! adInazatroH kumArasya rAjyAbhiSekamupasthApayata yAvat te rAjAjJAM prApyAdInazatru kara jina dIkSA dhAraNa karanA cAhatA hU~ / kaho tumhArI kyA rAya hai ? jitazatru rAjA kI isa bAta ko sunakara amAtya subuddhi ne unase kahA- yadi Apa dIkSA dhAraNa karanA cAhate haiM, to aba mere liye Apake sivAya aura kauna dUsarA AdhAra ho sakatA hai / ataH maiM bhI apane jyeSTha putra ko kuTuMba meM apane sthAna para sthApita kara Apake sAtha hI dIkSita honA cAhatA hU~ / amAtya subuddhi kI isa bhAvanA ko suna kara jitazatru ne usase kahA-he devAnupriya ! yadi tuma mere sAtha hI dIkSita honA cAhate ho to jAo-aura apane jyeSTha putra ko kuTumba meM sthApita karo-sthApita kara phira zikSikA para ArUDha ho mere pAsa A jaao| (jAva pAunbhavai, taeNaM jiyasattU koDubiyapurise sahAvei, saddAvittA evaM vayAsI - gacchahaNaM tumbhe devANuppiyA adINasattussa kumArassa rAyAbhiseyaM uvaTTaveha, jAva abhisiMcaMti, jAva pavaie, taeNaM jiyasattU ekkArasaaMgAI ahijjai ) subuddhi amAtya ne rAjA dIkSA dhAraNa karavA IcchuM chuM. bele tamAre zuM vicAre che? jItazatru rAjAnI A vAta sAMbhaLIne amAtya subudhdhie tene kahyuM ke je tame dIkSita thavA Iccho che tyAre tamArA sivAya bIjo mAro koNa AdhAra che athavA thaI zake che ? eTalA mATe huM paNa meTA putrane kuTuMbanA vaDA tarIke nImIne tamArI sAthe ja dIkSA svIkArI lauM chuM. amAtya subudhdhinI A vAta sAMbhaLIne jIta zatrue tene kahyuM ke he devAnupriya ! je mArI sAthe ja dIkSita thavAnI tamArI IcchA hoya te tame moTA putrane kuTuMbanA vaDA tarIke nImo ane tyArapachI pAlakhI upara savAra thaIne mArI pAse AvI jAva. (jAva pAubbhavai, taeNaM jIvasattU koDubiyapurise sadAvei, sahAvittA evaM vayAsI gacchaha gaM tunbhe devANuppiyA adINasattUssa kumArassa rAyAbhiseyaM uva. veha jAva abhisicaMti jAva pavvaie, taeNaM jiyasattU ekArasaaMgAI ahijjaDa ) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #740 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre rAjye'bhiSiJcati yAvat-jitazatrU rAjA subuddhinA'mAtyena saha pravajitaH / tataH khalu jitazatrurekAdazAGgani adhIte / bahUni varSANi paryAyaH zrAmaNyaparyAyaH / mAsikyA saMlekhanayA siddhaH / tataH khalu subuddhi rekAdazAGgAni - adhIte, bahUni - varSANi zrAmaNyaparyAyaM pAlayitvA yAvatsiddhaH / sudharmAsvAmI kathayati - evam = 726 ke kahe anusAra saba kArya vaisA hI kiyaa| bAda meM vaha jitazatru rAjA ke pAsa A gayA / jitazatru rAjA ne isa ke anaMtara kauTuMbika puruSo ko bulAyA - bulAkara unase aisA kahA -devAnupriyo ! tuma loga jAo aura yuvarAja adIna zatru kumArakA rAjyAbhiSeka karo / rAjAkI AjJAnusAra una logone vaisA hI kiyA -adIna zatru rAjA subuddhi amAtya ke sAtha dIkSita ho gaye / rAjarSI jitazatrune 11 gyAraha aMgoMkA adhyayana kiyA / (bahUNi vAsANi pariyAo mAsiyAe siddhe, taraNaM subuddhI egArasa aMgAI ahijjai, yahUNi vAsAiM jAva siddhe ! evaM khalu jaMbU ! sama NaM bhagavayA mahAvIreNaM bAramassa NAyajjhayaNassa eyamaTThe paNNatte ttibemi) aneka varSoM taka zrAmaNyaparyAya kA pAlana kiyA / bAdameM eka mAsa kI saMlekhanAse 60 bhaktokA anazana dvArAchedana kara ve siddhAvasthApanna ho gye| subuddhi munirAja ne 11 gyAraha aMgoM kA acchI taraha adhyayana kiyA - aura bahuta varSoM taka zrAmaNya paryAya kA pAlana kara siddha avasthA 14+ 3 subuddhi amAtye rAjAnI AjJA mujaba ja badhuM kAma patAvI dIdhuM. tyAra pachI te rAjAnI pAse ANye. jItazatru rAjAe peAtAnA kauTu Mbika purUSone khAlAvyA ane elArvIne teone kahyuM ke he devAnupriye ! tame leAkeA jAe ane yuvarAja aThThInazatru kumArane rAjyAbhiSeka karo. rAjAnI AjJA sAMbhaLIne te leAkAe badhI vidhi pUrI karI dIdhI. A pramANe adInazatrukumArane rAjyAsane besADIne jItazatru rAjA suSudhdhi amAtyanI sAthe dIkSita thaI gayA. rAjaRSi jItazatrue agiyAra agAnuM adhyayana karyuM". (bahaNi vAsANi pariyAo mAsiyAe siddhe taraNaM subuddhI egArasaaMgAI ahijjara, bahuNi vAsAI jAva siddhe ! evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIre NaM bAramassa NAyajjhayaNassa ayamaTThe paNNatte ttibemi ) teoe ghaNAM varSo sudhI zrAmaNya paryAyanuM pAlana karyuM. tyArapachI eka mAsanI salekhanAthI 60 bhaktonuM anazana dvArA chedana karyu. ane tyArakhAda te siddha thaI gayA. munirAja subuddhie paNa sArI peThe agiyAra aMgAnuM adhyayana karyuM ane ghaNA varSoM sudhI zrAmaNya paryAyanuM pAlana karyu zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #741 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 12 khAtodakaviSayesubuddhidraSTAntaH 727 pUrvoktaprakAreNa khalu he jambUH ! zramaNena bhagavatA zrImahAvIreNa yAvat siddhigatinAmadheyaM sthAnaM sammAptena dvAdazasya udakAkhyasya jJAtAdhyayanasya ayaM-pUrvoktaprakAraH arthaH-bhAvaH majJaptaH 'tibemi' iti bravImi yathA bhagavAnmukhAcchUta tathaiva tubhyaM pratipAdayAmi // sU0 2 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagavallabha-prasiddhavAcakapazcadazabhASAkalitalalitaka lApAlApaka-pravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUcchatrapatikolhApurarAjamadatta-'jainazAstrAcArya' padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharmadivAkarapUjyazrI-ghAsIlAlavrativiracitAyAM -- jJAtAdharmakathAGga' sUtrasyAnagAradharmAmRtava piNyAkhyAyAM vyAkhyAyAM dvAdazamadhyayanaM saMpUrNam / / 12 // ko prApta kara liyaa| sudharmA svAmI jaMbU svAmI se kahate haiM-he jaMbU ! zramaNa bhagavAn mahAvIra ne ki jo siddhi gati nAmaka sthAna ko prApta ho cuke haiM isa dvAdaza udakAkhya jJAtAdhyayana kA isa prakAra se yaha pUrvokta rUpa artha nirUpita kiyA hai / so jaisA maiMne una bhagavAn ke mukha se sunA hai vaisA hI yaha tuma se kahA hai / apanI tarapha se isa meM kucha bhI milAvaTa nahIM kI hai / sUtra // 2 // zrI jainAcArya jainadharma divAkara zrI ghAsIlAlajI mahArAja kRta " jJAtAdharmakathAGgasUtra" kI anagAradharmAmRtavarSiNI vyAkhyAkA bArahavAM adhyayana samAsa // 12 // ane chevaTe siddhAvasthA prApta karI lIdhI. sudharmo svAmI jaMbU svAmIne kahe che ke he bU! siddhagati meLavelA zramaNa bhagavAna mahAvIre A dvAdaza-udakAkhya jJAtA-dhyayanane upara kahyA pramANe artha nirUpita karyo che. meM bhagavAnanA zrImukhathI je artha sAMbhaLe che te ja tamArI sAme spaSTa karyo che. meM AmAM potAnI meLe koI paNa vAta umerI nathI. + sUtra "ra" | zrI jainAcArya ghAsalAlajI mahArAja kRta jJAtAsUtranI anagAradharmAmRtavarSiNI vyAyAnusAra adhyayana sabhAta // 12 // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #742 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha trayodazamamadhyayanam prArabhyate / gataM dvAdazamadhyayanam , sampati trayodazamArabhyate-asyAdhyayanasya pUrveNa sahA'yaM sambandhaH-pUrvasmin adhyayane saMsargavizeSavazAd guNadviruktA, iha tu trayodaze'dhyayane tadbhAvAt guNahAnirucyate ityevaM pUrvAdhyayanena saha ayameva saMbaddhaH tasyedamAdi sUtramAha-' jai NaM bhaMte ' ityaadi| ___ mUlam-jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM bArasamarasa NAyajjhayaNassa ayamaDhe papaNatte, terasa massa NaM bhaMte ! NAyajjhayaNassa samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM ke aTe paNNatte ? evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe NAma nayare hotthA, guNasilae ceie, samosaraNaM, parisA niggyaa| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sohamme kappe dadaravarDisae vimANe sabhAe suhammAe, daddarasi sIhAsaNaMsi dadare deve, cauhiM samANiyasAhassIhi cauhiM aggamahisAhiM saparisAhiM evaM jahA sUriyAbho jAva divvAiM bhogabhogAI bhuMjamANo viharai // sU0 1 // -: NaMda maNiyAra nAma kA terahavAM adhyayana prAraMbha:12bAravAM adhyayana samApta ho cukaa| aba terahavAM adhyayana prAraMbha hotA hai / isa kA pUrva adhyayana ke sAtha isa prakAra se saMbandha hai ki pUrva adhyayana meM saMsarga ( satsaMga) vizeSa ke vaza se0 guNa vRddhi kahI gaI hai-yahAM isa terahaveM adhyayana meM usa ke abhAva se guNa hAni kahI jAvegI / ' jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM' ityAdi / sUtra // 1 // @da maNiyAra nAme teramu adhyayana prAraMbha. bAramuM adhyayana pUrU thaI cUkayuM che. have teramuM adhyayana prAraMbha thAya che. A adhyayananI sAthe A jAtane saMbadha che ke pahelAMnA adhyayanamAM saMsarga (sobata) vizeSathI guNa vRddhi batAvavAmAM AvI che. A teramA adhyayanamAM saMsarga vizeSanA abhAvathI guNahAni nirUpavAmAM Avaze. jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM ityAdi zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #743 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 13 adhyayanasambandhanirUpaNam 729 TIkA-jambU svAmI pRcchati-yadi khalu bhadanta ! zramaNena bhagavatA mahA. vIreNa yAvat saMprAptena, siddhigatinAmadheyaM sthAnaM gatena, dvAdazasya jJAtAdhyayanasya 'ayama?' ayamarthaH = saMsarga vizeSavazAd guNavRddhirUpo'rthaH 'paNNatte' prajJaptaH= prarUpitaH, tarhi tadanantaram trayodazasya khalu bhadanta ! jJAtA'dhyayanasya, zramaNena bhagavatA mahAvIreNa ko'rthaH prajJaptaH ? ! mudharmA svAmI kathayati-evaM khalu he jambUH ! tasmin kAle tasmin samaye rAjagRhaM nAma nagaramAsIt / TIkArtha-(jaiNaM bhaMte) he bhadaMta ! yadi (samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM) zramaNa bhagavAna mahAvIra ne ( jAva sampattaNaM bAramassa NAyajjhayaNassa ayama? paNNatte teramassa NaM bhaMte ! NAyajjhayaNassa samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM ke aTe paNNatte ) ki jo siddhi gati nAmaka sthAna ke bhAgI bana cuke haiM bArahaveM jJAtAdhyayana kA yaha pUrvokta rUpa se artha nirdiSTa kiyA hai-to he bhadaMta unhI zramaNa bhagavAna mahAvIra ne usa terahaveM jJAtAdhyayana kA kyA bhAva-artha prarUpita kiyA hai ? ( evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe nAma nayare hotthA, guNasilae ceie, samosaraNaM, parimA niggayA) isa prakAra jaMbU svAmI kA prazna sunakara zrI sudharma svAmI unheM samajhA ne ke nimitta kahate haiM ki jaba ! suno tumhAre prazna kA uttara isa prakAra hai usa kAla aura usa samaya meM rAjagRha nAma kA nagara thA / usa nagara ke bahirbhAga meM guNazilaka nAma kA caitya thaa| usa meM bhagavAna mahAvIra prabhu Aye / prabhu ke 2010-( jaiNa bha te ! ) mahanta ! ( samaNeNa bhagavayA mahAvIreNa) zramaNa bhagavAna mahAvIre-- (jAva sampatteNaM bAramassa NAyajjha yaNassa ayama? paNNatte terasamassa NaM bhaMte ! NAyajjhayaNassa samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM ke aTe paNNatte) ke jeo sidadhagati meLavelA che-bAramA jJAtAdhyayanano A upara kahyA mujaba artha nirUpita karyo che tyAre he bharata! teo zramaNa bhagavAna mahAvire A teramA jJAtAdhyayanane ze bhAva-artha nirupita karyo che? ( evaM khalu jaMbU / teNaM kAleNaM teNaM samaekA rAyagihe nAma nayare hotyA, guNasilae ceie, samosaraNaM parisA niggayA) A pramANe ja bU svAmIne prazna sAMbhaLIne sudharmA savAmI temane samajAvavA mATe kahevA lAgyA ke he jabU! sAMbhaLe, tamArA praznano uttara A pramANe che ke te kALe ane te samaye rAjagRha nAme nagara hatuM, te nagaranI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #744 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 730 jJAtAdharmakathAsUtre tasya nagarasya cahi ge guNazilakaM nAma caityamAsIt / tatra bhagavato mahAvIrasya samavasaraNaM saMjAtam / bhagavaddarzanArthaM prissnirgtaa| tasmin kAle tasmin samaye 'sohammekappe ' saudharma kalpe saudharmanAmni devaloke dardu rAvataMsake vimAne, sabhAyAM sudharmAyAM dardure siMhAsane darduro darduranAmako devaH 'cauhi sAmANiyasAhassIhiM' catasRbhiH sAmAnikasAhasrIbhiH catussahasrasaMkhyakaiH-sAmAnikadevaiH, tathA 'cauhi aggamahisIhiM saparisAhi' catasRbhiragramahiSIbhiH sapariSadbhiH= svasva pariSatsahitAbhizcatuH saMkhyakAbhiH paTTadevIbhiH saMparitaH ' evaM jahA mUriyAbho jAva divvAI bhogabhogAI' bhujamANo viharaha' evaM yathA sUryAbho rAjapraznIyamUtra-sUryAbhadevasya varNanaM proktaM tadvadatrApi boddhayam , yAvat-divyAn bhogabhogAn bhuJjAno viharati // mU0 1 // vaMdanA karane ke liye pariSada AyI aura dezanA sunakara vApisa calI AyI (teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sohamme kappe daduravaDiMsae vimANe sabhAe suhammAe, duraMsi sIhAsagaMsi, daddure deve cauhiM sAmANiya sAhassIhiM cauhiM aggamahisIhiM saparisAhiM evaM jahA sUriyAbho jAva divvAiM bhogabhogAiM bhuMjamANo viharai ) usI kAla aura usI samaya meM saudharma nAma ke deva loka meM dardurAvataMsaka vimAna meM sudharmA sabhA meM dadura siMhAsana para dardura nAma kA deva cAra hajAra sAmAnika devo ke evaM apanI 2 pariSada sahita cAra paTTa deviyoM ke sAtha sUryAbhadeva kI taraha divya kAma bhogoM kA anubhavana karatA huA baiThA thaa| rAja praznIya sUtra meM sUryAbha deva kA varNana yahAM para bhI jAnanA cAhiye / sUtra // 1 // bahAra guNazIlaka nAme caitya hatuM. temAM bhagavAna mahAvIra AvyA. prabhune vaMdana karavA mATe nagaranI pariSada AvI ane dezanA sAMbhaLIne pAchI jatI rahI. (teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sohamme kappe daduravaDisae vimANe sabhAe muhammAe, daduraMsi sIhAsaNaMsi, dadure deve cauhi sAmANiyasAhassIhiM cauhiM aggamahisIhi saparisAhiM evaM jahA sUriyAbho jAva divAI bhogabhogAI bhujamANo viharai) te kALe ane te samaye saudharma nAmanA devakamAM dara siMhAsana upara dara nAme deva cAra hajAra sAmAnika devonI ane potapotAnI pariSadA sahita cAra paTTa devIo (paTarANIo) nI sAthe sUrya devanI jema divya kAma sukhane anubhavate beTho hato. " rAja praznIya sUtra" mAM sUryAla devanuM varNana 12vAmA mAyuche. mahI 5 te pramANu panI se naye. // sU. "1" / zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #745 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 13 darduradevavaktadhyatA 731 mUlam-imaM ca NaM kevalakappaM jaMbadIvaM dIvaM viuleNaM ohiNA AbhoemANe2 jAva navihiM uvadaMsittA pddige| jahA suuriyaabhe| bhaMteti bhagavaM goyame samaNe bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI aho NaM bhaMte ! dadare deve mahaDDie mahajjuie mahAbale mahAjase mahAsokkhe mahANubhAve dadurassaNaM bhate! devassa sA divyA devaDDI devajuI kahiMgayAkahiM paviTThA goyamA ! sarIraM gayA sarIraM aNuppaviThThA, kuuddaagaardittuNto| daddareNaM bhaMte ! deveNaMsA divvA devaDDI devajjuI, kiNNA laddhAkiNNA pattA kiNNA abhisamannAgayA? evaM khallu goyamA ! iheba jaMbUddIve dIve bhArahe vAse rAyagihe nagare guNasilae ceie, seNie rAyA / tattha NaM rAyagihe Nayare NaM de NAma maNiyAraseTTI aDDe ditte / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ahaM goyamA ! samosaDhe, parisA nniggyaa| seNie rAyA Niggae taeNaM se gaMde maNiyAraseMTrI i. mose kahAe laTTe samANeNhAe0 pAyacAreNaMjAva pjjuvaasi| NaMde dhammaM soccA Nisamma samaNovAsae jaae| taeNaM ahaM rAyagihAopaDinikkhate bahiyA jaNavayavihAraM viharAmi, tae NaM se gaMde maNiyAraseTTI annayA kayAi asAhudaMsaNeNa ya apajjuvAsaNAe ya aNNusAsaNAe ya asussUsaNAe ya sammattapajavehiM parihAyamANehi 2 micchattapajjavehiM parivaDamANehi2 micchattaM vippaDivanne jAe yAvi hotthA taeNaM naMde zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #746 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre maNiyAraseTThI annayA gimhakAlasamayAMsa jeTTAmUlaMsi mAsaMsi aTTamabhattaM parigeNhai parigeNhittA posahasAlAe jAva viha rai, taraNaM NaMdassa aTTamabhattAMsi pariNamamANaMsi tanhAe chuhAe ya abhibhUyassa samANassa imeyArUve ajjhathie samuppajjitthA - dhannANaM te rAIsara jAva satthavAhappabhiyao jesiM NaM rAyagihassA bahiyA bahUo vAvoo pokkharaNIo jAva sarasarapaMtiyAo jattha NaM bahujaNo pahAi ya piyai ya pANiyaM ca saMvahai, taM seyaM khalu mama kallaM pAu0 seNiyaM ApucchittA rAyagihassa uttarapuracchime disIbhAe vebhArapavvayassa adUrasAmaMte vatthupADhagaroiyaMsi bhUmibhAgaMsi jAva NaMda pokkharaNiM khaNAvettae tikaTTu evaM saMpehei kalaM pAu0 jAva posahaM pArei pAritA pahAe kayabali kamme mittaNAi jAva saMparivuDe mahatthaM jAva rAyArihaM pAhuDaM geNhai gevhittA jeNeva seNie rAyA teNeva uvAgacchai uvAgacchittA jAva pAhuDaM uvavei uvaTThavittA evaM vayAsI - icchAmi NaM sAmI ! tumbhehi abbhaNunnAe samANe rAyagihassa vahiyA jAva khaNAvettae, ahAsuhaM devANuppiyA !, taeNaM NaMde seNieNaM rannA abbhaNuNNAe samANe haDa0 rAyagihaM majjhaM majjheNaM niggacchai 2 vatthupADhayaroiMsi bhUmibhAgaMsi NaMda pokkharaNi khaNAviDaM payate yAvi hotthA, taraNaM sA gaMdA pokkharaNI aNupuveNaM khaNamANA 2 pokkharaNI jAyA yAvi hotthA 732 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #747 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 13 nandamaNikArabhavavarNanam 733 cAukkoNAsamatIrA aNuputvasujAyavappagaMbhIrasIyalajalA saMchaNNapattabisamuNAlA bahuppalapaumakumuyanaliNasubhagaso gaMdhiyapuMDariya mahApuMDarIya sayapattasahassapattapaphullakesarovaveyA parihatthabhamaMtamattachappayaaNegasauNagaNamihaNaviyariyasadunnaiyamahurasaranAiyA pAsAIyA // sU0 2 // TIkA-' imaM ca NaM' ityAdi / sa dardurako devaH imaM ca khalu ' kevalakappaM ' kevalaphalpaM = sampUrNa jambUdvIpaM dvIpaM vipulena 'ohiNA' avadhinA. --avadhijJAnena 'AbhoemANe 2 'Abhogayan Abhogayan = vAraMvAramava lokayana 'jAva' 'nahavihiM uvadaMsittA paDigae ' yAvannATayavidhimupadarya pratigataH 'jahA muriyAme' yathA sUryAbhaH, mUryAbhadevavat / tad gamanAnantaraM bhadanta ! iti saMbodhya bhagavAn gautamaH zramaNaM bhagavantaM mahAvIravandate namasyati, vanditvA namasthitvA evamavadat-aho ! khalu bhadanta ? darduro 'imaM ca NaM kevalakappaM ' ityAdi / TIkArtha-vaha dardurakadeva (imaM ca NaM kevalakappaM jaMbUdIvaM2) isa kevala kalpa-saMpUrNa-jaMbUdvIpa nAma ke dvIpa ko ( viuleNaM ohiNA) apane vipula avadhijJAna se ( Abhoe mANe 2) bAra 2 dekhatA huA ( jAva navihiM uvadaMsittA paDigae) yAvat nATya vidhi ko dikhalA kara calA gayA (jahA sUriyAme) sUryAbhadeva kI taraha (bhaMteti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI ) usa ke cale jAne ke bAda he bhadaMta ! isa prakAra se saMbodhita karake bhagavati gautama ne zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhu se isa prakAra pUchA ( aho NaM bhaMte ! dure deve mahaDDie mahajjuie mahAbale, mahAjase ' imaM caNaM kevalakappaM ' ityAdi te 24 heva (ima ca Na kevalakappa bUddIvaM 2 ) 20 upasa 465sapU-yUdrI5 namana dvIpane ( viuleNa ohiNA ) potAnA vijJAnathI ( AbhoemANa 2) vA vA2 nnte| ( jAva naTThavihiM uvadaMsittA paDigae) yAvat nATaya vidhinu prazana matAvAna / 2wo. ( jahA sUriyAbhe) sUryAla hevanI 2 ( bhaMteti bhagava goyame samaNa bhagava mahAvIra badai, NamaMsai, vadittA NamaMsittA evaM vayAsI) tanA vA pachI zrama bhagavAna mahAvIra prasanA caraNomAM bhagavAna gautame "he bhadaMta!" evI rIte saMbodhIne teoe mane A pramANe kahyuM ke- zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #748 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 734 jJAtAdharmakathAGgasUtre devo mahardiko mahAdyutikA, AzcaryakAri maharyAdiyukto'yaM vartate dardurasya khalu bhadanta ! devasya sA divyA devaddhidevadyutiH kutra gatA kutra praviSTA ? yA pUrva dRSTeti bhAvaH / bhagavAnAha-he gautama ! sA divyA devaddhiH devadhutizca tasya zarIraM gatA zarIramanupraviSTA / atra 'kUDAgAradiluto' kUTAgAradRSTAnto bodhyH| kUTAgAradRSTAntasamanvayAya gautamasya bhagavato mahAvIrasya ca uktiHprayuktiradhonirdiSTaprakAreNa jJeyA-gautamasvAmI pRcchati he bhadanta ! he bhagavan ! dardureNa devena sA divyA devarddhiH devadyutiH kathaM kena prakAreNa landhA-samupArjitA prAptA AyattIbhUtA abhisamanvAgatA=samyaksvamogaviSayIkRtA ? bhagavAnAhamahAsokkhe, mahANubhAve, dagurassa NaM bhaMte ! devassa sA divyA devir3I devajjuI kahiM gayA, kahiM paviTThA) he bhadaMta! abhI2yaha dardura deva AzcaryakArI mahaddharyAdi se yukta thA, so isa samaya usa dardura deva kI he bhadaMta ! vaha pUrvadRSTa divya devaddhi, devadyuti kahAM gaI, kahAM praviSTa ho gaI ? (goyamA! sarIraM gayA, sarIraM aNuppaviTThA ) isa prakAra gautama kA prazna sunakara prabhu ne una se kahA-he gautama! vaha divyadevaddhi aura divya devadyuti usa dardura deva ke zarIra meM calI gaI hai, zarIra meM praviSTa ho gaI hai| (kUDAgAra diluto ) isa viSaya meM kUTAgAra dRSTAnta prayukta huA hai| isI kUTAgAradRSTAnta ke samanvaya ke liye bhagavAn gautama aura mahAvIra prabhu kI yaha ukti prayukti adhonirdiSTa prakAra se jAnanI cAhiye ( dardure NaM bhaMte deveNaM sA divyA deviDDI devajjuI kiNNA laddhA kiNNA (ahoNaM bhaMte ! daddure deve mahaDie mahajjuie, mahAbale, mahAjase, mahA saukkhe, mahANubhAve dadurassa NaM bhaMte ! devassa sA divyA deviDrI devajjuI kahi gayA, kahiM paviThThA) he bhadata! hamaNAM te A dara deva AzcaryakArI mahaddhi vagerethI saMpanna hate A samaye dareka devanI he bhadaMta ! te pUrva daSTa divya devaddhi, vadhuti :yAM zatI 2hI cha ? yo praviSTa 27 cha ? ( goyamA ! sarIra' gayA, sarIra aNuppavidvA) // zate gautmne| prazna sAmajIna prabhume tamane kahyuM ke he gautama! te divya devaddhi ane divya devaghuti te deva dardakanA zarIramA praviSTa 57 4 cha. zarIramA tI 2hI che (kUDAgAradiTuMto) mA vizeka TAgAra dRSTAnta ApavAmAM AvyuM che. A kUTAgAra dRSTAntanA samanvaya mATe bhagavAna gautama ane mahAvIra prabhunI carcA nIce lakhyA mujaba jANavI. (dadureNaM bhaMte ! deveNaM sA divyA deviDDI devajjuI kiNNA laddhA kiNNA pattA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #749 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a013 nandamaNikArabhavavarNanam 735 evaM khalu he gautama ! ihaiva jambUdvIpe dvIpe bhArate varSe rAjagRhaM nagaraM, guNazilakaM caitya, zreNiko rAjA''sIt / tatra khalu rAjagRhe nagare nandanAmA maNikArazreSThI ADhayo dIpto'paribhUtaH parivasati / tasmin kAle tasmin samaye he gautama ! ahaM tatra rAjagRhe samavasRtaH pariSanirgatA zreNiko rAjA nirgataH / tataH khalu sa nando maNikAra zreSThI asyAH kathAyA labdhArthaH san snAtaH pAdacAreNa: pAdAbhyAmeva na tu rathAzvAdi yAnena ' jAtra pajjuvAsai' mama vandanArthamAgato vanditvA namasyitvA ca yathAsthAnamupavizya paryupAstesma / nandaH nandamaNikArazreSThI dharma = zrutacAritralakSaNaM zrutvA zramaNopAsakaH - zrAvako jAtaH / tataH khalu ahaM ( mahAvIrasvAmI ) rAjagRhAt pratiniSkrAnto bahirjanapadapattA kiNNA abhisamannAgayA? evaM khalu goyamA ! iheva jaMbUddIve dIve bhArahe vAse rAyagihe nayare guNa silae ceie seNie rAyA tatthaNaM rAyagihe nayare gaMde NAmaM maNiyAraseTThI aDDe ditte ) gautama svAmI prabhu se pUchate haiM bhadaMta ! dadura deva ne vaha divya devaddhi aura divya deva dyuti kisa prakAra se upArjitakI, kisa prakAra se apane AdhIna kI aura kisa prakAra use apane bhoga ke viSaya bhUta banAI ? prabhu ne kahA gautama ! tumhAre prazna kA uttara isa prakAra hai-isI jabUdvIpa nAma ke dvIpa meM, bharata kSetra meM, rAjagRha nAma ke nagara meM guNa zilaka nAma kA caitya thaa| nagara ke rAjA kA nAma zreNika thA / upta rAjagRha nagara meM nanda nAmakA maNikAra zreSThI rahatA thaa| yaha bahuta hI ADhaya-dhana saMpanna-evaM apari bhUta-janamAnya-thA ( teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ahaM goyamA / samosaDhe, parisA niggayA, seNie, rAyA Niggae, taeNaM se gaMde maNikiNNA abhisamannAgayA ? evaM khalu goyamA ! iheva jaMbUddIve dIve bhArahe vAse rAyagihe nayare guNasilae ceie seNie rAyA tatthaNaM rAyagihe nayare gaMde NAmaM maNiyArasehI aDre ditte.) - gautama svAmI prabhune pUche che ke he bhadata! dara deve te divya devarSi ane divyadyuti kevI rIte meLavI. kevI rIte pitAne AdhIna banAvI ane kevI rIte tene potAnA upabhoga yogya banAvI ? prabhue kahyuM ke he gautama ! tamArA praznano uttara A pramANe che ke e ja jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM bhAratakSetramAM, rAjagRha nAmanA nagaramAM guNazIlaka nAme caitya hatuM. te nagaranA rAjAnuM nAma zreNika hatuM. te rAjagRha nagaramAM nanda nAme maNikAra zreSThi raheto mahu mADhaya-dhanavAna-paribhUta-manamAnya (nagaramA pUchAta) to. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ahaM goyamA ! samosade, parisA niggayA, seNie zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #750 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtre vihAraM vihArAmi / tataH khalu sa nando maNikArazreSThI anyadA kadAcit 'asAhu. daMsaNeNaya ' asAdhudarzanena=kugurusaMsargeNa * apajjuvAsaNAe ' aparyupAsanayA ca= sugugeranAsevanena 'aNaNusAsaNAe ya' ananuzAsanayA ca-sugurorupadezAbhAvena * asusmUsaNAe ya' azuzrUvaNayA ca-mugurorantike dharmazravaNAbhAvena ca, tathA 'sammattapajjavehi' samyaktvapayavaiH 'parihAyamANehiM ' parihIyamAnaH 2 kramazaH kSIyamANaiH 'micchattapajjavehi mithyAtvaparyavaiH 'parivaThThamANehiM ' parivarddhamAnaiHpunaH punaH kramazo vRddhimupagataiH saH nandamaNikArazreSThI mithyAtvaM mithyAtvabhAvaM pratipannaH pAptaH mithyAtvI jAtazcApyabhUt / tataH khalu nandomANikArazreSThI yAraseTThI imIse kahAe lava samANe hAe0 pAyacAreNaM jAva pajjuvAsai, gaMde dhamma soccA, Nisamma samagovAsae jAe ) usI kAla meM aura usI samaya meM he gautama ! maiM usa rAjagRha nagara meM vihAra karatA huA phuNcaa| vahAM kA samasta pariSadA vNdn| namaskAra karane ke liye guNazilaka caitya meM AI / zreNika rAjA bhI AyA / jaba usa maNi kAra zreSThI naMda ko mere Ane kA samAcAra milA to vaha bhI snAna Adi se nizcinta hokara paidala hI merI caMdanA karane ke liye aayaa| vahAM Akara vaha vaMdanA, namaskAra kara yathA sthAna para baiTha gyaa| usane zruta cAritra rUpa dharma kA vyAkhyAna sunakara gRhasthadharma dhAraNa kara liyA arthAt vaha zramaNopAsaka bana gyaa| (taeNaM ahaM rAyagihAo paDi. nikkhate bahiyA jaNavayavihAraM viharAmi ) isake bAda maiM vahAM se rAjagRha se nikalA aura nikala kara bAhara janapadoM meM vihAra karane rAyA Niggae, taeNaM se gaMda maNiyAraseTThI imIse kahAe laddhaTe samANe hAe0 pAyacAreNaM jAva pajjuvAsai, gaMde dhammaM socA, Nisamma samaNovAsae jAe) te kALe ane te samaye he gautama ! huM vihAra karate karate rAjagRha nagaramAM pahoMcyo nagaranI pariSadA guNazIlaka maityamAM vaMdanA ane namaskAra karavA mATe AvI. zreNika rAjA paNa vaMdana temaja namana karavA mATe AvyA hatA. maNicAra zreSThi naMdane jyAre mArA AvavAnA samAcAra maLyA tyAre te snAna vagerethI paravArIne pagapALA ja mane vaMdana karavA mATe Avye tyAM AvIne vaMdana temaja namana karIne te ucita sthAne besI gayo. zratacAritrarUpa dharmanuM vyAkhyAna sAMbhaLIne teNe gRhastha dharma dhAraNa karI lIdhe eTale ke te zramaNopaas 24 gayA. ( taeNa aha rAyagihAo paDinikkhaMte bahiyA jaNavayavihAra viharAmi ) tyA25chI tyAthI-24 nArathI nAnyo bhane nIjIna pAra janapadomAM vihAra karavA lAge. zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #751 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a013 nandamaNikArabhavavarNanam 737 anyadA-ekasmin kAle grISmakAlasamaye-grISmaRtau 'jeThAmUlaMsi mAsaMsi' jyeSThAmUle mAse-jyeSThAyAmUlasya vA candreNa saha yogo bhavati paurNamAsyAM yasmin mAse sa jyeSThAmUlastasmin-jyeSThAmUle mAse jyeSThamAse ityarthaH, aTThamabhattaM' aSTamabhaktam-upacAsatrayarUpaM tapaH parigRhNAti-svIkaroti, parigRhya pauSadhazAlAyAM 'jAva viharai' yAvat pauSadhika =samAzritapauSadhaH viharati / tataH kha nandasya nandAbhidhamaNikArazreSThinaH aSTamabhakte pariNamyamAne sampUrNa prAye sati tRSNayA kSudhayA ca abhibhUtasya-vyAkulasya sataH ayam vakSyamANaprakAraH AdhyAtmika lagA ( taeNaM se gaMde maNiyAraseTThI, annayA kayAI asAhu daMsaNeNa ya apajjuvAsaNAeya, aNNusAsaNAe ya asussUsaNAe ya sammattapajjavehiM parihAyamANehiM 2 micchattapajjavehiM parivaDamANehiM 2 micchattaM vippaDibanne jAe yAvi hotthA) mere vahAM se vihAra karane ke bAda vaha maNikAra zreSThI naMda kisI eka samaya asAdhu ke darzana se kugurU ke saMsarga se-sadgurUoM kI anAsevanA se, suguru ke upadeza kI prApti nahIM hone se suguru ke pAsa dharma ke zravaNa kA abhAva hone se, tathA samyaktavarUpa paryava-pariNAma kramazaH kSIyamANa hone se evaM mithyAtvarUpa paryava-pariNAma kramazaH vRddhiMgata hote rahane se mithyA tva dazApanna bana gayA= mithyAtvI ho gyaa| (taeNaM gaMde maNiyAraseTThI annayA gimhakAlasamayaMsi, jeddA mUlaMsi, mAsaMsi aTThamabhattaM parigeNhai, 2 posahasAlAe jAva viharai, taeNaM naMdassa aTThamabhattaMsi, pariNamamANaMsi, taNhAe chuhAe, ya abhibhUyassa samANassa imeyArave ajjhathie sanuppajjitthA ) kisI ekadina gropma kAla ke samaya meM (taeNaM se gaMde maNiyAra seTThI annayA kayAI asAhudaMsaNeNa ya apajju vAsaNAe ya aNNusAsaNAe ya anusmRsaNAe ya sammattapajjavehi parihAyamANehiM 2 micchattapajjavehi paribamANehiM 2 micchattaM vippaDiyanne jAe yAvi hotyA) tyAMthI mArA vihAra karyA pachI koI vakhate asAdhunA darzanathI, kugurunA saMsarga (sobata) thI, sadagurUonI anArasevanAthI, sugurUnA upadezane sAMbhaLavAnI taka nahi maLavAthI, sugurUnI pAsethI dharma nahi sAMbhaLavAthI temaja samyakatava rUpa paryava-pariNAma anukrame kSIyamANa (naSTa) hovAthI ane mithyAtvarUpa paryava pariNAma anukrame vRddhi pAmavAthI mithyAtva dazApanna thaI gayemithyaatvii 4 gayo. (taeNa Nade maNiyAraseTThI annayA gimhakAlasamaya si, je mUlaMsi, mAsaMsi aTThamabhattaM parigeNhai 2 posahasAlAe jAva viharai, taeNaM naMdassa aTramabhattaMti pariNama nANaMsi, taNhAe chuhAe ya abhimUyassa samANassa imeyArUve ajjhathie samupajjitthA) 5 me hivase nAnA 24 mahinAmA zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #752 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 738 jJAtAdharmakathAGgastre Atmagato vicAraH samudapadyata / tadevAha - ' dhannANaMtaM ' ityAdi-dhanyAH khalu te rAjezvavarayAvatsAha vAha prabhRtayaH yeSAM khalu rAjagRhasya bahiH bahayo vApyaH = sAmAnyaH puSkariNyaH = kamalayuktAH yAvat-saraH saraH paGktikAH = yatraikasmAtsaraso'smin sarasi jalaM pravahati evaM sarasAM jalAzayAnAM paGktaH paGktibhUtA jalAzayA ityarthaH vidyante, yatra khalu bahujanaH = janasamudAyaH snAti ca pibati ca tathApAnIyaM ca saMvahati=tato jalaM nayati / tattasmAt zreyaH = ucitaM khalu mama karaye = prAduSprabhAtAyAM rajanyAM sUryodaye satItyarthaH, zreNikaM rAjAnamApRcchya rAjagRhasya 3 jeTha mAsa meM maNikAra zreSThI naMda ne aSTama bhakta kiyA tIna upavAsa kiye - aura pauSadha zAlA meM rhaa| jaba usakI yaha tapasyA pUrNa prAya ho rahI thI taba use tRSNA pipAsA aura kSudhA ne vyAkula kara diyaa| usa samaya use isa prakAra kA vicAra AyA- ( dhannANaM te rAIsara jAba satthavAhapabhiyao jesiNaM rAyagihassa bahiyA bahuo bAbIo pokkharaNIo jAva sarasarapaMtiyAo jatthaNaM bahujano vhAi ya piyai ya, pANiyaM ca saMvahaha taM seyaM mamaM kallaM pAu0 seNiyaM ApucchitA rAyagihassa bahiyA uttarapuratthime disibhAe vaibhArapavvayassa adUrasAmaMte vastupADharoiyaMsi bhUmibhAgaMsi jAva NaMdaM pokkharaNiM khaNAveta ettika evaM saMpeheha ) rAjezvara se lekara sArthavAha prabhRti ve jana dhanyavAda ke pAtra haiM ki jinakI rAjagRha nagara ke bAhara aneka vAvaDiyAM hai, - paMkti bhUta jalAzaya haiM ki jina meM aneka manuSya snAna karate haiM, aneka jana pAnI pIte hai aneka una meM se pAnI le jAte haiM / to mujhe bhI maNikAra zreSThi naTTe aSTama bhakta karyAM-traNa upavAsa karyA-ane pauSadhazALAmAM rahyo. jyAre tenI A tapasyA pUrI thavAnI aNI upara ja hatI tyAre tene tarasa ane bhUkhe vyAkuLa banAvI dIdheA. te samaye teNe vicAra karyAM ke ( dhannA Na te rAI sara jAva satthavAhapabhiyao jesiNaM rAyagihassA bahiyA bahUo vAvIo pokkharaNoo jAva sarasarapaMtiyAo jattha Na bahujaNo hAi ya, piyai ya, pANiyaM ca saMvahai taM seyaM kalla pAu0 seNiyaM ApucchittA rAyagihassa bahiyA uttarapuratthime disImAe vebhArapavvayassa adUrasAmaMte vastupADhagaroiyaMsi bhUmibhAMga si jAva NaMda pokkharaNi khaNAvettae ttikaTTu evaM sapehei ) rAnezvarathI mAMDIne sAvArha vagere te leAkeAne dhanya che ke rAjagRha nagaranI bahAra jemanI ghaNI vAvA che, paktibhUta jaLAzayeA che-ke jemAM ghaNA mANasA snAna kare che, ghaNA mANasA pANI pIe che, ghaNA teemAMthI pANI lai jAya che. teA have zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #753 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 13 nandamaNikArabhavavarNanam 739 bahiruttarapaurastye digbhAge vaibhAraparvatasya adUrasAmante-nAtine nAtisamIpe pArzvabhAge ityarthaH 'vatthupADhagaroiyaMsi' vastupAThakarucite-vastupAThakAnAM gRhAdinirmANazAstranipuNAnAM bhUgarbhavidyAvizAradAnAM rucitaH ruciviSayIbhRtastasmin tAdRze bhUmibhAge-bhUmadeze yAvat nandA nandAbhidhAM puSkariNIM vApI khanayitum / iti kRtvA iti manasinidhAya evaM vakSyamANaprakAreNa saMprekSate,-vivArayati, saMprekSya kalpe mAduSprabhAtAyAM yAvat-rajanyAM tejasA jvalatisUrye-sUryodaye sati pauSa, pArayati, pArayitvA snAtaH kRtabalikarmA mitrajJAti yAvatsaMparitaH mahArtha ' jAvarAyAriha ' mahAdha mahArha vipulaM rAjAhaprAbhRtaM gRhNAti, gRhItvA yatraiva zreNiko aba yahI ucita hai ki maiM bhI dUsare dina prAtaH kAla hote hI zreNika rAjA se pUchakara rAjagRha nagara ke bAhira IzAna koNa kI ora vaibhAra parvata kI talahaTI- pArzvabhAga-meM jisa sthAna ko vAstuzAstra ke vettA pAsa kare usa sthAna para eka naMdA nAmako vAvaDI ko khudavAU / isa prakAra usa ne apane mana meM vicAra kiyaa| (saMpehittA kallaM pA0 jAva posahaM pArei pArettA bahAe kayabalikamme mittaNAi jAva saMparikhuDe mahatthaM jAva rAyArihaM pAhuDaM geNhai, geNhittA, jeNeva seNie rAyA teNeva uvA0 uvAgacchittA jAva pAhuDaM ucaDhavei, uvaTThavettA evaM vayAsIicchAmiNaM sAmI ! tubbhehiM anbhaNunnAe samANe rAyagihassa bahiyA jAva khaNAvettae, ahAsuhaM devANuppiyA ! ) vicAra karake usane prAtaH kAla sUryodaya hone para pauSadha ko pArA (pAlA ) / (pAra kara ) pAla kara pauSadha ko samApta kara-phira usane snAna kiyA / snAna se nibaTa kara kAka Adi pakSiyoM ko annAdi kA bhAga rUpa balikarma kiyaa| bAda meM mane eja gya lAge che ke huM paNa AvatI kAle savAra thatAM ja zreNika rAjAnI AjJA meLavIne rAjagRha nagaranI bahAra izAna keNamAM vibhAra parvatanI taLeTImAM vAstuzAstrane jANanArA je sthAnane pasaMda kare te sthAna upara eka nahI nAme vA mahAyu. 2 rIta to manamA viyA2 4o. (saMpehittA kalla pA0 jAva posaha pArei pAre tA hAe kayabalikamme mittaNAi jAva saMparivuDe mahatthaM jAva rAyariha pAhuDaM geNhai geNhittA, jeNeva seNie rAyA teNeva uvA0 uvAgacchitA jAva pAhuDa ubaTuvei. uvadvavettA evaM vayAsI icchAmi NaM somI! tubbhehiM abbhaNunAe samANe rAyagihassa bahiyA jAva khaNAve tae, ahAsuhaM devANuppiyA !) viyA2 4zana to bhI hivase savAre sUryAhaya thatA pauSadha pALe ane pauSadha pALIne teNe snAna karyuM ane tyArapachI kAgaDA vagere zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #754 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 740 jJAtAdharmakathAGgastre rAjA tatraivo pAgacchati, upAgatya yAvatmAbhRtam upasthApayati upasthApyA evamavAdIva - icchAmi khala he svAmin ! yuSmAbhirabhyanujJAtaH sana rAjagRhasya bahiH 'jAba khaNAvettae ' yAvat - uttarapaurastye digbhAge vaibhAraparvatasyAdUra sAmante vAstu pAThakarucite bhUmibhAge yAvat nandAM puSkariNIM khanayitum / zreNiko mAhayathAsukhaM he devAnupriya ! icchAnusAraM kuru / tataH khalu nandaH zreSThI zreNi kena rAjJA'bhyanujJAtaH san hRSTatuSTaH rAjagRhasya madhyamadhyena nirgacchati, nirgatya vastupAThakarucite bhUmibhAge nandAM puSkariNIM khanayituM pravRttazcApyabhavat / tataH khalu sA mitrAdijanoM se parivRta hokara usane mahArtha sAdhaka yAvat bahuta kImatI rAjA ko bheMTa karane yogya padArtha liyA / lekara vaha jahA~ zreNika rAjA thA vahAM gyaa| vahAM jAkara usane rAjA ko donoM hAtha jor3akara namaskAra kiyA aura phira vaha bheMTa unake samakSa rkhii| bAda meM rAjA se usane isa prakAra kahA he svAmin maiM Apase AjJA prAptakara rAjagRha nagara ke bAhara IzAna kANa meM vaibhAra giri ke pArzvabhAga meM eka puSkariNI banabAnA cAhatA hU~ | rAjA ne usa kI bAta sunakara usase kahA he devAnupriya ! yathAsukham - tumhArI jaisI icchA ho usa ke anusAra vaisA hI karo / ( taNaM NaMde seNieNaM rannA agbhaNunnAe samANe haTTha0 rAyagihaM majjhaM majjheNa niggacchai 2 vatthupADhayaroiMsi bhUmibhAgaMsi NaMda pokkharaNi khaNAviDaM payatte yAvi hotthA ) isa prakAra zreNika rAjA se AjJA prApta kara vaha maNikAra zreSThI naMda bahuta hI adhika AnaMdita evaM saMtuSTa huaa| bAda meM vahAM se Akara vaha rAjagRha nagara ke bIca se pakSIone annabhAga apIne khalika karyuM". tyArabAda peAtAnI mitra-ma`DaLIne sAthe laIne mahA sAdhaka yAvata bahu kiMmatI rAjAne bheTa karavA cAgya padArtho lIdhA. laIne te jyAM zreNika rAjA hatA tyAM gayA. tyAM pahoMcIne teNe ane hAtha joDIne rAjAne namaskAra karyA ane pachI bheTa temanI sAme aNu karI. tyArabAda rAjAne vinaMtI karatAM teNe kahyuM ke he svAmI! tamArI AjJA meLa vIne huM. rAjagRha nagaranI bahAra izAna kANumAM vaibhAra parvatanI taLeTImAM eka puSkariNI ( vAva ) khAdAvavAnI mAre IcchA che rAjAe tenI vAta sAMbhaLIne tene kahyuM-ke he devAnupriya ! " yathA sukham " tamArI jevI icchA hoya khuzIthI tabhe te pramANe 4. (taeNa Na de seNieNaM rannA abbhuNunnAe samANe haTTha0 yahi majjhaM majjheNa nigacchai 2 vatthupADhayaroiMsi bhUmimAgasi NaMda pokkharaNi khaNAviDaM payatte yA hotthA ) yA rIte zreNi te maNikAra zreSThi naMda khUbaja Anati temaja "" rAna pAthI AjJA bhejavIne saMtuSTa thayeA. tyArapachI tyAMthI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #755 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 133 nandamaNikArabhavavarNanam 741 nandA puSkariNI anupUrveNa=krameNa khanyamAnA khanyamAnA puSkariNo jAtA cApyAsIt / sA kIdRzI jAtA ? ityAha-'cAukoNA' ityAdi-'cAukoNA' catuSkoNAsamatIrA samam = unnatatvAvanatatvarahitaM tIraM-taTapradezo yasyAH sA tathoktA, ' aNupudhamujAyavappagaMbhIrasIyalajalA ' anupUrve sujAtavamagambhIrazItala jalAanupUrveNa-krameNa nIcairnI caistarAdibhAvarUpeNa su-suSThu atizayena yo jAtaH vapraH= kedArAkAraM jalasthAnaM tatra gambhIram agAdhaM zItalaM ca jalaM yasyAM sA tathA, ' saMchaNNapattavisamuNAlA , saMchannapatravisamRNAlA-saMchannAnijalenAntaritAni jalamagnAnItyarthaH patrANi-kamaladalAni visAni-kamalakandAH mRNAlAni-kamalahokara niklaa| nikalakara phira vaha vAstu zAstra ke vettAoM dvArA nirdiSTa sthAna para pahu~cA-vahAM pahu~cakara usane naMdA nAma kI bAvaDI khudavAnI prAraMbha kara dii| (taeNaM sA naMdA pokkharaNI aNuputveNaM khaNamANA 2 pokkharaNI jAyA yAvi hotthA cAukoNA, samatIrA, aNupuvva sujayAvappagaMbhirasIyalajalA, saMchaNNapattavisamuNAlA, bahuppalapaumakumuyanaliNasubhagasogaMdhiyapuMDarIyasayapattasahassapattayaphullakesarovaveyAparihatyabhamantamattachappayaaNegasauNagaNamihuNavihariyasadunayamahurasuranAi. yA pAsAIyA) kramazaH khudatI 2 vaha naMdA puSkariNI eka dina vAstavika puSkariNI ke rUpa meM taiyAra ho gii| isake cArakone the| tara pradeza isakA samAna thA / U~cAI nIcAI se rahita thaa| isa vAvaDI kA agAdha zItala jala se bharA huA nIcekA jala sthAna bahuta nIcA bahuta gaharA thA aura krama krama se niSpanna karane meM AyA thaa| isa meM AvIne te rAjagRha nagaranI vacce thaIne nIkaLyA. nIkaLIne te vAstuzAstranA niSNAta vaDe batAvavAmAM AvelA sthAna upara pahoMcyA ane tyAM jaIne teNe nahI nAmanI vA mahAvI za3 42 hIdhI. (taeNaM sA nadA pokkharaNI aNa puvveNaM khaNamANA 2 pokkharaNI jAyA yAvI hotthA cAukoNA, samatIrA, aNupu. vvasajAyavappagaMbhIrasIyalajalA sachaNNapattavisamuNAlA, bahuppalapaumakumuyanaliNasabhA gasoga dhiyapuMDarIyamahApuDarIyasayapattasahassapattayaphullakesarovaveyA parihatthayamatamatta. chappayaaNegasauNagaNamihuNavicariyasadunnaiyamahurasuranAiyA pAsAIyA) sAma harazara khodatAM khedatAM chevaTe eka divase naMdA puSkariNuM vAva)saMpUrNapaNe khodAI gaI. tene cAra khUNA hatA. kinArAne bhAga tene eka sarakho hate eTale ke UMca nIce nahote. A vAvanuM agAdhaThaMDA pANIthI bhareluM nIcenuM jaLa sthAna khUba ja UMDuM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #756 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 742 jJAtAdharmakathAGgasUtre nAlAni yasyAM sA tathA / 'bahuppalapaumakumuyanaliNasubhagasogaMdhiyapuMDarIya mahApuMDarIyasayapattasahassa pattapapphullakesarovaveyA' bahUtpalapanakumudanalinasubhagasaugandhikapuNDarIkamahApuNDarIkazatapatrasahasrapatrapraphulla kezaropapetA-bahUni = bahUvidhAnI utpalAni padmAni ca-sAmAnyakamalAni kumudAni-candravikAsikamalAni nali. nAni-viziSTagandhayuktakamalAni subhagAni=sundarANi saugandhikAni-sandhyAvikAsikamalAni, puNDarIkANi-zvetakamalAni, mahApuNDarIkANi-mahAzvetakamalAni, zatapatrANi-zatadalakamalAni sahasradalakamalAni, kIdRzAni etAni ? ityAhapraphulla kezarANi-vikasitakezarANi, tairupapetA-vyAptA / 'parihatthabhamaMtamattaccha. ppayaaNegasauNagaNamihuNaviyariyasachunnaiya mahurasaranAiyA' parihatthabhramanmattaSaTapadAnekazakunagagamithunazabdonnatikamadhurasvaranAditA- 'parihatya' itidezIzabdo'yam , parihatthA 'pracurAH, bhramantaH=itastato vicarantaH mattAH makarandapAno. nmattAH SaDpadAH bhramarAsteSAm , tathA-anekeSAM nanAvidhAnAM zakunagaNAnAM haMsasArasAdipakSisamUhAnAM mithunAnAM-yugalarUpANAM zabdonnatikAH utkRSTayuktA ye madhurasvaraH taiH nAditA-zabdAyamAnetyarthaH prAsAdIyA, darzanIyA, abhirUpApratirUpA-atyantaramaNIyetyarthaH // sU02 // kamala dala kamala kaMda aura kamala nAla sadA jala se antarita ho rahe the| yaha aneka prakAra ke vikasita kezaroM vAle utpaloM se, kamaloM se, candravikAzI kumudoM se, viziSTa gaMdha vAle kamaloM se sandhyA vikAzI sundara saugaMdhiko se zvetakamalo se, mahA puNDarIkoM se, zatapatra vAle kamaloM se aura sahasra patra vAle kamaloM se AcchAdita ho rahI thii| idhara bhramaNa karate hue aneka bhramaroM ke ki jo makaraMda pAna se unmatta bana rahe the, tathA nAnA prakAra ke pakSigaNoM ke-haMsa, sArasa Adi pakSi samUha ke-yugaloM ke utkRSTa zabda yukta madhura svaroM se vAcAlita hatuM, gaMbhIra hatuM ane anukrame niSpanna karavAmAM AvyuM hatuM AmAM kamaLadaLa, kamaLakaMda, ane kamaLanALa haMmezA pANIthI DhaMkAyelAM (aMtarita) rahetAM hatAM. A vAva ghaNI jAtanA vikasita kezavALA utpalothI, kamaLathI, caMdravikAsI kumudothI viziSTa sugaMdhavALA kamaLothI, saMdhyA vikAsI suMdara saugadhikAthI sapheda kamauthI, mahA puMDarIkethI, zatapatravALA kamaLathI ane sahastra ( hajAra) patra. vALA kamaLothI DhaMkAyelI hatI. A vAva makaraMda (puparasa) ne svAda laIne unmatta thaI gayelA Amatema uDatA ghaNA bhamarAonA temaja ghaNI jAtanA pakSIonA haMsa, sArasa vagere pakSI samUhonA pakSIyuganA utkRSTa ane madhura zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #757 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 13 nandamaNikArabhavavarNanam 743 mUlam-taeNaM se gaMde maNiyAraseTThI gaMdAe pokkharaNIe cauddisiM cattAri vaNasaMDe rovAvei / taeNaM te vasaMDA aNupuvveNaM sArakkhijamANA saMgovijamANA saMvaDijamANA ya vaNasaMDA jAyA kiNhA jAva nikuraMbabhUyA pattiyA puphiyA jAva usobhemANAra ciTThati / taeNaM naMde maNiyAseTrI puracchimille vaNasaMDe egaM mahaM cittasamaM karAvei aNegakhaMbhasayasaMniviTTha pAsAiyaM darimaNijja abhirUvaM paDirUvaM tattha NaM bahaNi kiNhANi ya jAva sukilANi ya kahakammANi ya potthakammANi cittakammANi leppakammANi gaMthimaveDhimapUrimasaMghAimAiM uvadAMsajamANAI2 ciTuMsi, tattha NaM bahUNi AsaNANi ya sayaNANi ya atthuyapaccatthuyAI ciTThati, tatthaNaM bahave NaDA ya NaTTA ya jAva dinabhaibhattaveyaNA tAlAyarakammaM karemANA viharAMti, rAyagihaviNiggao ya jattha bahUjaNo tesu putvannatthesu AsaNasayaNesu saMnisanno ya saMtuyaho ya suNamANo ya pecchamANo ya sAhamANo ya suhaMsuheNaM viharai // sU0 3 // TIkA-'taeNaM' ityAdi / tataH khalu sa nando maNikArazreSThI nandAyAH puSkariNyAzcaturdikSu caturo vanaSaNDAn ropayati kaarytiityrthH| tataH khalu banI huI thii| yaha bahuta prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa evaM pratirUpa thI-tAtparya atyaMta ramaNIya thI // sUtra 2 // 'taeNaM se gaMde maNiyAra seTThI'-ityAdi / / TIkArtha-(taeNaM)isake bAda(se gaMde maNiyAra seTThI) usa maNikAra zreSThI svarAthI bhumarita ( zayuta ) 25 raDI tI mA pApa 55 prAsAhIya, darzanIya, abhirUpa ane pratirUpa hatI eTale ke te atyaMta ramaNIya hatI. sUtra 2 ( taeNaM se gaMde maNiyAra seTo-ityAdi 2010-(taeNa) tyaa2|4 (se Na de maNiyAraseTo) te mAra zreSThI na zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #758 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 744 jJAtAdharmakathAGgasUtre te vanaSaNDAH 'aNupuvveNaM' anupUrveNa = anukrameNa 'sArakkhijjamANA' saMrakSyamANAH = pazupakSyAdhupadravataH 'sagovijjamANA ' saMgopyamAnAH himavanadavAdibhyaH, "saMvaDijamANA ya' saMvaya'mAnAca-jalasekAdinA vRddhi prAptA santaH vanaSaNDAH pUrNarUpeNa pariNatA jAtAH / kIdRzAste jAtAH ? ityAha -'kiNhA' ityAdi 'kiNhA' kRSNAH haritatvAtizayena kRSNavarNA 'jAva' yAvat-'nikurUMbabhUyA' mahAmeghanikuramvabhUtAH sajalajaladharanikarasadRzAH patritAH puSpitAH 'jAva upasobhemANA 2' yAvat-zriyAnvanapaNDazriyA atIva upazobha mAnAH 2 tiSThanti / tataH khalu nandaH maNikAra zreSThI paurastye vanaSaNDe ekAM mahatoM citrasamAM kArayati / kIdRzAm ? ityAha-' aNege' tyAdi-'aNegakhaMbha naMdane (NaMdAe pokkharaNIe ca uddisiM) naMdA puSkariNI kI cAroM dizA oM meM (cattArivaNasaMDe rovAvei ) cAra vanaSaMDa Aropita karavAye (taeNaM te vaNasaMDA aNuputveNaM sAkkhijjamANA saMgovijamANA saMvaDijamANA ya vaNasaMDA jAyA kiNhA jAba nikuraMbabhUyA pattiyA puphiyA jAva uvasobhemANA 2 ciTThati ) Aropita kiye gaye ve cAroM vanaSaMDa kramazaH saMrakSita hote hue-pazu pakSI Adi ke upadrava se bacate hue-evaM himavarSA-davAgni Adi se rahita hote hue khUba vRddhiMgata ho gye| ina meM cAroM ora hariyAlI 2 chA gaI-isa se ye kAle kAle dikhalAI dene lage-aise mAlUma dete the mAnoM jala se bhare hue meghhoN| patra aura puSpoM se yukta hone ke kAraNa ina kI zobhA kucha nirAlI hI bana gaI thii| (taeNaNaMde maNiyAra seTThI puracchimille vaNasaMDe egaM mahaM citta ( NadAe pokkharaNIe caudisi ) - Y4Reii ( 11) nI thAre mAg ( cattAri vaNasa De rovAvei ) yAra panapa |5|50yaa. (taeNaM te vanasaMDA aNupuvveNa sArakkhijjamANA saMgovijjamANA saMvaDhijamANA ya vaNasaDA jAyA kiNhA jAva nikuraMba-bhUyA pattiyA pupkiyA jAva upasobhemANA 2 cidraMti) pAyAta cArecAra vanaSaDA anukrame saMrakSita thatA-pazupakSI vagerenA upadravothI saMrakSA celA ane hima, vanane agni ( dAvAnala) vagerethI saMrakSita thaIne khUba ja vRddhi pAmyA. teomAM romera harIyALI prasarI gaI. tethI teo zyAma dekhAvA lAgyA hatA jANe ke pANIthI bharelA megha hoya. pAMdaDAM ane puSpothI yukta masa temAnI zAlA mema. nirANI 25 tI. (taeNaM Na de maNiyAraseTThI puracchimille vaNasa De ega maha cittasabha karAvei, bhaNegakhabha zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #759 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 13 nandamaNikArabhavanirUpaNam 745 sayasaMniviTTha ' anekastambhazatasaMniviSTAM nAnAvidhamaNimANikyAdi nirmitastambhazatasaMnibaddhAM prAsAdIyAM darzanIyAm , abhirUpAM, pratirUpAm / tatra khalu citrasabhAyAM bahUni bahuvidhAni kRSNAni ca 'jAva' yAvat-nIlAni ca, pItAni ca, raktAni ca, zuklAni ca, 'kaTakammANiya' kASThakarmANi ca-kASThazilpAni ' potthakammANi ' pustakarmANi-pusteSu vastra tADapatrakargalAdiSu karmANi lekhana karmANi, citrakarmANi-bhityAdiSu citrarUpANi, lepyakarmANi-mRttikAseTikAdinAM vallyAdhAkAraracanAvizeSarUpANi 'gaMthimaveDhimapUrimasaMghAimAI' granthimaveSTimapUrima-saMghAtimAni, tatra granthimAni-kauzalAtizayena granthisamudAyaniSpAditAni, veSTimAni yAni latAdiveSTanato niSpAditAni tAni. pUrimANi yAni chidrAdipUraNena niSpAdyante kanakAdi putalikAvat tAni, saMghAtimAni yAnisabhaM karAvei, aNegakhaMbhasayasanniviTai pAsAIyaM darisaNijjaM abhirUvaMpaDirUvaM tattha Na bahUNi kiNhANi ya jAva sukilANi ya kaTakammANi ya potthakammANi cittakammANi, leppakammANi (gaMdhimaveDhima pUrima saMghAimAiM uvadaMsijamANAI 2 ciTuMti ) usa maNikAra zreSThI naMda ne pUrva dizA saMbandhI vanaSaMDa meM eka bar3I bhArI citrasabhA banavAI / yaha citrasabhA nAnA prakAra ke maNikyAdi nirmita hue saikar3oM staMbhoM se yukta thI / prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa evaM pratirUpa thii| usa citra sabhA meM usane anekavidha kRSNa, nIla, pIta, zveta aura lAla raMgoM se kASTha ke Upara zilpa kArya karavAye, pusta karma karavAye-vastra, tADa patra, kAgaja AdikoM meM lekha likhavAye, citra karma karavAye-bhitti AdikoM ke Upara nAnA prakAra ke citra aMkita karavAye, lepya karma karavAyesayasa niviTuM pAsAiya' darisaNijjaM abhirUva paDirUva tatthaNa baNi kiNhANi ya jAva sukilANi ya kaTTa kammANiya pottha kammANi cittakammANi leppakammANi gathima-veDhima-pUrimasaMdhAimAI uvadAsimjamANAI 2 ciTThati ) mA 2 zreSThiI naMde te pUrva dizA taraphanA vanakhaMDamAM eka bahu bhAre citrasabhA banAvaDAvI. te citrasabhA ghaNI jAtanA maNie mANiko vagerethI banAvavAmAM AvelA evA seMkaDo thAMbhalAovALI hatI. te prAsAdIya darzanIya, abhirUpa ane pratirUpa hatI. te citra sabhAmAM teNe ghaNI jAtanA kRSNa. nIla, pIta (pI), zveta (sa38 ) pane sAragAthI 14 ( 31) na 52 zi65. kAma karAvaDAvyAM, pustakarma karAvaDAvyA, vastra, tADapatra, kAgaLa vagere upara lekhe lakhAvaDAvyA-citra dorAvaDAvyAM, bhIMto vagere upara aneka jAtanA citro derAvaDAvyA, lepya karma karAvaDAvyA, mATI lAla mATI vaDe valI vagerenI temAM zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #760 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - jJAtAdharmakathAGgasUtre vastusamUhena niSpAdyante lohakASThAdibhIdathAdivat , tAni, etAni pazupakSyAdirUpANi ' uvadasijjamANAI 2' upadRzyamAnAni 2 lokairanyonyaM punaH punarupadRzyamAnAni tiSThanti-santi / tatra khalu bahUni ' AsaNANiya ' AsanAni vetrakASThAdinirmitAni catuSkoNAdirUpANi zayanAni-zayanayogyAni sArddhatRtIyahastaparimitAni phalakAdIni, kIdRzAnItyAha-' atthuya' ityAdi-' atthuyapa ccatthuyAI ' AstRtapratyAstRtAni, AstRtAni mRdulavastrAdinA''cchAditAni, pra. tyAstRtAni = tadupari punaHpunardukUlAdinA''cchAditAni tiSThanti vartante / punazca-tatra khalu bahavo naTAzcagAnanRtyakartAraH 'gaTThA ya' nRttAH kevalamaGgavi. kSepamAtreNa narttanazIlAzca yAvat 'dinabhaibhattaveyaNA' dattabhRtibhaktavetanAH-dattAH miTTI, khariyAmiTTI se ballI Adi kI usameM racanA krvaaii| granthima, veSTima, pUrima, evaM saMdhAtima Adi aneka khela bhI usa meM dikhalAe (tatthaNaM bahUNi AsaNANi ya, sayaNANi ya, atthu ya paJcatthuyAiM ciTThati tatthaNa bahave NaDAya gaTTA ya, jAva dinnabhaibhattaveyaNA tAlAyakamma karemANA viharaMti) aneka Asana, zayana, jo AstRta pratyAstRta the ve bhI usameM rakhavAye, vetra athavA kASTha Adi se nirmita catuSkikAdi rUpa-kursI AdirUpa jo hote haiM ve Asana haiM evaM sADhe tIna hAtha ke jo kASTha phalaka-tatratA AdirUpa hote haiM ki jina para acchI taraha soyA jA sakatA hai ve zayana haiN| ina Asana zayanoM ke Upara mRdula vastrAdi, vichA huA thA isaliye ye AstRta the, aura una mRdula vastrA dikoM ke Upara aura bhI dUsarA palaMga posa bichA huA thA isa liye ve pratyastRta the| naMda seTha ne usa citra sabhA meM naToM ko nattoM ko-nRtyracanA karAvaDAvI. graMthima, vaSTima, pUrima ane saMghAtima vagere ghaNI jAtanI 2bhata 55 tebhA hozavaDAvI. ( tatthaNa bahUNi AsaNANi ya, sayaNANi, ya, atthuya paJcatthuyAiM ciTTa ti, tatthaNa bahave NaDAya NaTThA ya, jAva dinabhaibhattaveyaNA tAlAyakammaM karemANA biharati ) ! sAsanI, ghaNI pathArIyA bhAratata pratyAstuta hatA-paNa temAM mukAvaDAvI. vetra ke lAkaDA vagerethI banAvavAmAM AvelI ceplikA vagere rUpa khurazI rUpa je hoya che te Asana che. ane sADA traNa hAthanA je lAkaDAnA takhatA vagere hoya che ke jenA upara sArI rIte sUI zakAya-te zayana che. A Asane temaja zayanonI upara kamaLa vastra vagere pAtharelAM hatAM. eTalA mATe ja teo AstRta hatA te kamaLa va vagere upara eka bIjuM vastra pAthareluM hatuM eTalA mATe eo pratyAstRta hatA, naMda zeThe te citrasabhAmAM no, vRtto-nAcanArA mANaso-bhati, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #761 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 13 nandamaNikArabhavanirUpaNam 747 bhRtiH dhAnyAdirUpaM pArizramikam , bhaktam odanAdirUpaM vetana rUpyakAdirUpaM parizramikam , eteSAM dvandve bhRtibhaktavetanAni, dattAni bhRtimabhaktavetanAni yebhyaste tathoktA puruSAH 'tAlAyarakamma' tAlAcarakarma-naTAdi sambandhikaM gItavAdinAdikarma kurvANAH viharanti-tiSThanti sma / adha ca-rAjagRhavinirgataH vAyusevanArtha rAjagRhanagarAd bahinimmRtazca bahujano-janasamudAyaH 'jattha ' yatra citrasabhAyAmAgatya teSu pUrvanyasteSu-pUrvasthApiteSu AsanazayaneSu kazcit -- saMnisanAya ' saMniSaNNaH-upaviSTaH, kazcit -- saMtuyaTTo ya ' saMtvagRttazca zayitaH, kazcit kArakoM ko yAvat bhRti, bhakta evaM vetana dekara tAlacara karma karane vAloM ko bhI niyukta kara rakhA thaa| jo gAna nRtya karma karate haiM ve naTa haiM / jo kevala aMga vikSepa mAtra se hI nRtya kriyA pradarzita karate haiM ve nRtta haiM / dhAnyAdi rUpa pArizramikakA nAma bhRti, odanAdirUpa pArizramika kA nAma bhakta evaM nagadI paisA rUppa Adi rUpa parizramika kA nAma vetana haiN| naTAdi sambandhI gItanRtya vAditra Adi karma ko jo karate haiM unakA nAma tAlacara hai| tabale Adi bajAne vAle vyakti tAlAcaroM meM haiM / (rAyAgihaviNiggao ya jattha bahujaNo teSu puvvannatthe su AsaNasayaNesu saMnisanno ya satuyaTo ya suNamANo ya pecchamANo ya sAhemANo ya suhaM suheNaM viharai) rAjagRha nagara se vAyu sevanaghUmane ke liye nikale hue aneka jana usa citra sabhA meM Ate unameM kitaneka jana vahAM pUrvanyasta una Asana zayanoM para baiTha jAte, aura kitaneka jana so jAte, kitaneka jana gItavAditroM ko sunate, kitaneka bhakta ane vetana (pagAra) ApIne temaja bIjA paNa tAlacara karma karanArAonI nImaNuMka karI hatI. jemAM gAna-nRtya karma kare che teo naTa che. jeo phakta aMga vikSepa mAtrathI ja nRtya kare che teo nRtta che. mahenatANunA rUpamAM dhAnya vagere Ape te bhUti, mahenatANAnA rUpamAM odana (rAMdhelA khA) vagere Ape. te bhakta ane rokaDA nANAM cAMdI vagerenA sikakA mahenatANA badala Ape tene vetana kahe che. naTa vagerenI gIta, nRtya, vAjIMtra vagera karma 12nArAyatAlaya cha. tapasA ( 2 ) 2 1||unaa21 bhAse. taasy| che. (rAyagiha viNiggao ya jattha bahUjaNo tesu putvannatthesu AsaNasaya. Nesu sanisanno ya satuyaTTo ya suNamANA ya pecchamANo ya sAhemANo ya saha saheNaM viharai) rA nagaranA 25 / 321 // mATe nANesA ghA bhAsa citrasabhAmAM AvatA ane temAMthI keTalAka mANase te pUrve mUkAvaDAvelA Asana zayana upara besI jatA ane keTalAka sUI jatA, keTalAka gIta, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #762 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 748 jJAtAdharmakathAgasUtre 'muNamANo ya' zRNvaMtazca gItavAditrAdikaM karNaviSayI kurvan kazcit 'pecchapANo ya' prekSamANazca-nRtyAdikaM pazyan 'sAhemANo ya ' kathayaMzca parasparaM kathAM kurvanzlAghayan vA sukhasukhena-sukhapUrvakaM sAnandaM viharati-krIDatisma / / sU0 3 // mUlam-taeNaM gaMde dAhiNillevaNasaMDe egaM mahaM mahANasasAlaM karAvei aNegakhaMbhasayasaMnividraM jAva paDirUvaM tattha NaM bahave purisA dinnabhaibhattaveyaNA vipulaM asaNaM4 uvakkhaDeMti bahUNaM samaNamAhaNaatihi kivaNavaNImagANaM paribhAemANA parivesemANA viharaMti, taeNaM NaMde maNiyArasehI paccathimille vaNasaMDe egaMmahaM tegicchiyasAlaM karAvei,aNegakhaMbhasayasaMniviTraMjAva paDirUvaM, tatthaNaM bahave vejA ya vejjaputtAya jANuyAya jANuyaputtA ya kusalA ya kusalaputtA yadinabhaibhattaveyaNA vahaNaM bAhiyANa ya gilANANa ya rogiyANa ya dubbalANa ya teicchaM karemANA 2 viharAMti, aNNe ya ettha bahave purisA dinabhaibhattaveyaNA tesiM bahaNaM vAhiyANa ya rogiyANaya gilANANaya dubbalANaya osahabhesajjabhattapANeNaM paDiyArakammaM karemANA2 viharAMti, taeNaM NaMde uttarille vaNasaMDe egaM mahaM alaMkAriyasabhaM karAvei aNegakhabhasayasaMnividraM jAva paDirUvaM, tattha NaM vahave alaMkAriyapurisA dinabhaibhattaveyaNA vahUrNa samaNANa ya mAhaNANaya aNAhANa ya gilANANa ya rogiyANaya dubbalANaya alaMkAriyakammaM karemANA2 viharati / taeNaM tIe gaMdAe pokkhajana nRtyAdikoM ko dekhate aura kitaneka jana paraspara, baiThakara bAtacIta karate hue bar3e AnaMda ke sAtha apanA samaya vyatIta kiyA karate ||suu3|| vAjIne sAMbhaLatA, keTalAka na vagere jatA ane keTalAka pAse pAse besIne gapasapa karatA sukhethI pitAne vakhata pasAra karatA hatA. | sUtra 3 ! zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #763 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 13 nandamaNikArabhavanirUpaNam 749 riNIe bahave saNAhA ya aNAhA ya paMthiyA ya karoDiyA ya kappaDiyA ya taNahArA ya pattahArA ya kaTThahArAya appegaiyA pahAyaMti appegaiyA pANiyaM piyaMti, appegaiyA pANiyaM saMvahaMti appegaiyA visajjiya seya jalamala parissamanidakhuppivAsA suhaM suheNaM viharati / rAyagihaviNiggao vi jattha bahujaNo kiM te jalaramaNatrivimajjaNakaryAlalayAgharaya kusumasattharaya aNega sauNagaNaruparibhiyasaMkulesu suhaMsuheNaM abhiramamANo 2 viharai // sU0 4 // TIkA- 'taNaM gaMde ' ityAdi / tataH khalu nandaH zreSThI dAkSiNAtye vanaSaNDe ekAM mahatIM mahAnasazAlAM pAkazAlAM kArayati / kIdRzIm 1 ityAha' aNega' ityAdi aneka stambhazatasaMniviSTAM yAvatpratirUpAm / tatra khalu bahavaH puruSA dattabhRtibhaktavetanAH=pArizramikadAnena niyuktAH pAkakarmakarAH vipulam 'taeNaM NaMde dAhiNille ' - ityAdi // TIkArtha - (taNaM) isake bAda (NaMde) naMda zreSThI ne (dAhiNille) dakSi dizA saMbandhI ( vaNasaMDe) vanaSaMDa meM (egaM mahaM) eka bar3A bhArI (mahANasasAlaM ) rasoighara - bhojana zAlA ( karAvei ) banavAyA / (aNega khaMbhasayasaMniviDaM jAva paDirUvaM, tattha NaM bahave purisA dinnabhahabhatta beyaNA vipulaM asaNaM 4 uvakkhaDeMti bahUNaM samaNa-mAhaNa - atihi-kibaNavaNIpagANaM paribhAemANA parivesemANAviharaMti) yaha rasoighara saikar3oM khaMbho ke Upara khar3A kiyA gayA thaa| bar3A hI ramaNIya thA / isa meM aneka puruSa rasoI banAne kA kAma karane ke liye niyukta kiye gaye the| unheM 'taeNaM NaMde dAhiNille' ityAdi TIartha - (taeNaM) tyAra pachI (naMde) naMda zeTe (dAhiNille) dRkSiSu hizAnA ( vaNasaMDe) vanaSa ubhA (ega maha' ) me bahu vizANa ( mahANasasAla ) 2sodha ghara-lo/nazANA-( karAvei ) manAvaDAvI. ( aNegakha bhasayasaMniviThTha jAva paDi rUvaM tatthaNaM bahave purisA dinnabhaibhattaveyaNA vipulaM asaNaM 4 uvakkhaDe ti bahUNaM samaNa-mAhaNa - atihi-kivaNa vaNipagANaM paribhAemANA parivesemANA viharati ) A bheAjanazALA sekaDA thAMbhalAonI hatI. te khUba ja ramaNIya hatI. temAM rasoI taiyAra karavA mATe ghaNA mANase niyukta karavAmAM AvyA hatA. tene zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #764 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 750 jJAtAdharmakathAGgasUtre azanam 4 caturvidhamAhAram upaskurvanti / bahUnAM zramaNabrAhmaNAtithikRpaNavanIpakAnAM-paribhAjayantaH 2=vibhAgaM kurvantaH, pariveSayantazca viharanti / tataH khalu nandI maNikArazreSThI 'paccathimille' pAzcAtye pazcimadigbhAgasthe, knaSaNDe ekA mahatIM 'tegicchiyasAlaM' cikitsAzAlAM-rogApanayanazAlA ' karAvei ' kArayati, kiMbhUtAm-anekastambhazatasaMniviSTAM yAvat-pratirUpAM, tatra-tasyAM pArizramika rUpa meM bhRti, bhakta aura vetana diyA jAtA thaa| ye 4 cAroM prakAra kA AzanAdi rUpa AhAra usameM banAyA karate the| aneka zramaNa brAhmaNa, atithi evaM vanIpakoMko-yAcakoMko yahAMse bhojana diyA jAtA thaa| koI 2 vahI khAte the aura koI koI apane vibhAgako le jAte the| (taeNaM gaMde maNiyAraseTThI paccathimille vaNasaMDe ega maha teNicchiyasAlaM karAvei, aNegakhaMbhasayasaMniviDhe jAva paDirUvaM, tattha Na bahave vejA ya vejjaputtA ya jANuyA ya jANu ya puttA ya kusalA ya kusala puttA ya dinabhaimattaveyaNA bahaNa hiyAvANa ya gilANANa ya rogiyANa ya dubalANa ya teicchaM karemAgA 2 viharaMti, aNNe ya ettha bahave purisA dinabhaibhattaveyaNA tesi bahUNa vAhiyANa ya rogiyANa ya gilA NANa ya dubbalANa ya osahabhesajjabhattapANeNa paDiyArakammaM karemANA 2 viharaMti ) isa ke bAda usa naMda mANikAra zreSThI ne pazcima dizA sambandhI vanaSaMDa meM eka bar3I bhArI cikitsaashaalaa-aussdhaaly-bnvaaii| yaha bhI seMkar3oM khaMbhoM ke Upara khar3I kI gaI thii| bahuta hI su. pitAnA mahenatANA badala bhati, bhakta ane vetana (pagAra ) ApavAmAM AvatuM hatuM. cAre jAtanA azana vagere AhAra temAM banAvatAM hatA. ghaNA zramaNo brAhmaNo, atithio ane vanI pake-yAcanArAo-ne tyAMthI bhejana ApavAmAM AvatuM hatuM. temAMthI keTalAka te tyAM ja jamI letA hatA ane keTalAka potArnu mA oral al. (taeNaM gaMde maNiyAra seTThI paJcasthimille vaNasaDe ega maha teNicchiyasAla karAveha, aNegakhaMbhasayasa niviDhe jAva paDirUvaM, tatthaNaM bahave vejjA ya vejjaputtAya jANuyAya jANuyaputtAya kusulAya kusalaputtAya dinna bhai. mattaveyaNA bahUNa bAhiyANa ya gilANANa ya rogiyANa ya dubbalANa ya te icchaM karemANA 2 viharati; aNNe ya ettha bahave purisA dinabhaibhattaveyaNA tesiM bahaNaM vAhiyANa ya rogiyANa ya gilaNANA ya dubbalaNa ya osahabhesajja bhattapANeNaM paDiyAra kammaM karemANA2 viharati) tyA2mA te maaraa|22 pazcima hizAnA banaSamA eka baha vizALa pAyA upara cikitsA zALA ( davAkhAnuM) banAvaDAvI. e paNa sekaDe thAMbhalAothI UbhI karavAmAM AvI hatI temaja khUba ja ramaNIya zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #765 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SE anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 13 nandamaNikArabhavanirUpaNam 751 cikitsAzAlAyAM, khalu bahavo cikitsakAzca vaidyA: vaidyaputrAzca, 'jANuyA ya' jJAyakAH cikitsAzAstramanadhItyApi vaidyapravRttidarzanena ghyAdhivAraNavidhijJAzca, jJAyakaputrAzva- cikitsAvedinAM sutAca, tathAkuzala:-svakIyatarkatazcikitsAdau pravINAzca, kuzalaputrAH teSAM putrAzca dattabhRtibhaktavetanAH bahUnAM ' vAhiyANaM' vyAdhitAnAM viziSTaduHkha janakakuSThAdirogavatAM, 'gilANANa ya ' glAnAnAM 'rogiyANaM ya ' rogikANAM durbalAnAM zaktihInAnAM ca ' teicchaMkaremANA' cikitsA vyAdhipratIkAraM, kurvantaH, viharanti / tasyAM zAlAyAM anye cAtra bahavaH puruSAH dattabhRtibhaktavetanAsteSAM bahUnAM vyAdhitAnAM ca glAnAnAM ca rogikAnAM ca durvandara thii| isa meM aneka vaidya, vaidyaputra jJAyaka jJAyakaputra, kuzala, kuzala putra, bhRti, bhakta aura vetana dekara niyukta kiye hue the| ye vahAM aneka vyadhiyukta manuSyoM kI glAna manuSyoM kI, rogI manuSyoM kI, durbala manuSyoM kI, cikitsA karate the| vahAM aura bhI paricAraka manuSya bhRti bhakta aura vetana dekara niyukta kiye hue the-jo ina vyAdhita glAna, rogI aura durbala manuSyoM kI auSadha, bhaiSajya, bhakta aura pAna se sevA kiyA karate the| cikitsA zAstra kA adhyayana kiye binA hI jo vaidyoM kI pravRtti dekha 2 kara vyAdhi ko dUra karane kA anubhava prApta kara lete haiM aise vyakti yahAM "jJAyaka" zabda se gRhIta hue haiN| jo apanI tarkaNA ke balapara cikitsA Adi meM nipuNa hote haiM ve yahAM " kuzala" zabda se gRhIta hue haiN| viziSTa duHkhotpAdaka kuSThAdiroga se jo pIDita ho rahehaiM aise manuSya yahAM vyAdhita zabda ke vAcya hue hai| eka hatI. tabhai ! vaidho, vaidya putrI, jJAya, zAyaputrI, zata, azada putrI, bhati, bhakta ane vetana ApIne niyukta karavAmAM AvyA hatA. te badhA tyAM ghaNuM mAMdA mANasonI, glAna mANasanI, rogIonI, kamajora mANasonI cikitsA (IlAja) karatA hatA tyAM bIjA paNa ghaNAM paricArakajane bhUti, bhakta ane vetana (pagAra) ApIne niyukta karavAmAM AvyA hatA. teo mAMdA, glAna, regI ane kamajora mANasanI auSadha, bhaiSajya, bhakta ane pAnathI sevA karatA hatA. cikitsAzAstranA abhyAsa karyA vagara ja je vaidyonI pravRtti-vaidyo kevI rIte bImAranI cikitsA kare che ?-A badhuM joIne bImArone maTADavAno anubhava meLave che te mANasa ahIM "jJAyaka' nA rUpamAM prayukta thayela che. je pitAnI tarkaNAzaktinA AdhAre IlAja vageremAM nipuNa hoya che teo ahIM kuzaLa" zabdanA rUpamAM gRhIta thayA che. viziSTa kotpAdaka kuSTha vagere rogathI je pIDAtA rahe che evA mANase ahIM vyAdhita zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #766 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 752 jJAtAdharmakathAgasUtre lAnAM ca 'osahabhesajjabhattapANeNa ' auSadha bhaiSajyabhaktapAnena auSadhamekadravyasAdhyaM, bheSajaM anekadravyasaMyoganiSpanna bhaktapAnam-AhAraH, pAnam=pAnIyaM, tena, 'par3iyArakammaM ' praticArakarma-sevArUpa karma kurvanto viharanti / ___ tatastadanantaraM khalu nandaH nandanAmAmaNikArazreSThI, ' uttarille ' uttarIye vanaSaNDe ekAM mahatIM ' alaMkAriyasabhaM ' alaMkArikasabhA-nApitakarmazAlAM kArayati, kIdRzIm ? anekastambhazatasaMniviSTAM yAvat-pratirUpAm , tatra tasyAM nApitakarmazAlAyAM bahavo'laGkArika puruSAH nApitAH, dattabhRtibhaktavetanAH bahUnAM dravya sAdhya dvAkA nAma auSadha hai aura jo aneka dvAoMke saMyogase davAI taiyAra kI jAtI hai vaha bhaiSajya hai (taeNaNade uttarille vasaMDe egaM mahaM alaMkAriyasabhaM karAvei aNegakhaMbhasayasaniviThaM jAva paDirUvaM, tattha bahave alaMkAriyapurisA dinabhaibhattaveyaNA bahUNaM samaNANa ya mAhaNANa ya aNAhANa ya gilANANa ya rogiyANa ya dubalANa ya alaMkAriya kammaM karemANAra viharaMti taeNaM tIe naMdAe pokkhakiNIe bahave saNAhA ya aNAhA ya paMthiyA ya pahiyAya karoDiyA ya kappaDiyA ya taNahArA ya pattahArA ya kahahArA ya appegaiyA pahAyaMti, appegaiyA pANiyaM piyaMti, appegaiyA pANiyaM saMvahaMti, appegaiyA visajjiya se ya jallamala parissamaniI khuppivAsA suhaM suheNaM viharaMti ) isa ke bAda usa maNikAra zreSTI naMda ne uttara dizA saMbandhI vanaSaMDa meM eka bar3I bhArI nApita karma zAlA banavAI / yaha bhI saikar3oM khaMbhoM se nirmitta kI gaI zabdathI gRhIta thayelA che. eka dravya-sAdhya davAnuM nAma "auSadha" che ane je aneka (ghaNuM) davAonA mizraNathI taiyAra karavAmAM Ave che te bhaSajya che. (taeNaM Nade uttarille vaNasaMDe ega maha ala kAriyasabha karAvei aNegakhaMbhasaya. sanividraM jAva paDihavaM, tatthaNaM bahave alaMkAriyapurisA dinna bhaibhattaveyaNA vahUNa saraNANa ya, mAhaNANa ya, aNAhANa ya, gilANANa ya, rogiyANa ya, dubbalANa ya, alaMkAriyakamma karemANA 2 viharati taeNaM tIe nadAe pokkhariNIe bahave saNAhA ya aNAhA ya pAthiyA ya, vahiyA ya karoDIyA ya kappaDiyA ya taNahArA ya, pattahArA ya kadvahArA ya appegaiyA vhAyati, appegaiyA pANiya piyaMti appegaiyA pANiya saMvaha ti, appegaiyA visajjiya se ya jallamalaparisamaniI khuppivAkSA suha suheNa viharati ) tyA25chI te bhANAra zreSThI na uttara hinA vanakhaMDamAM eka vizALa nApita karmazALA ( hajAma zALA ) banAvaDAvI. te paNa seMkaDe thAMbhalAo upara bAMdhavAmAM AvI hatI. evAmAM te khUba ja zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #767 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 13 nandamaNikArabhavanirUpaNam 753 amaNAnAM ca brAhmaNAnAM ca sanAthAnAM ca glAnAnAM ca rogikANAM ca durbalAnAM cAlaGgArikakarma kurvantaH 2 viharanti / / tatastadanantaraM khalu tasyAM nandAyAM puSkariNyAM bahavaH sanAthAzca anAthAzca pAnthikAzca pathikAca karoTikAzca kArpaTikAzca tRNahArakAca patrahArAzca kASThahArakAca 'appegaiyA ' apekakA apye ke-kecana, 'vhAyaMti ' snAnti-snAnaM kurvanti, apyekakAH-pAnIyaM pibanti, apyekakAH-pAnIyaM saMvahanti, bharanti, apyekakA kecana -- visajjiyaseyajallamalaparissamanidakhuppivAsA' virjitasvedajallamallaparizramanidrAkSutpipAsAH visarjitA apanItA dUrIkRtAH svedajallamalarUpAH zarIramalAstathAparizramanidrAbubhukSApipAsAzca yaiste tathAvidhA manuSyAH 'suhaM suheNaM' sukhaM sukhena atisukhena viharanti / ' kiMte ' kimadhikaM tadvarNyate-rAjagRhavini thii| dekhane meM bar3I suhAvanI thI / isa meM aneka nApita (nAI ) bhUti bhakta evaM vetana dekara niyukta kiye gaye the| ye vahAM aneka zramaNoM ke brAhmaNoM ke, sanAtha anAtha janoM ke, glAnoM ke, rogiyoM ke evaM durbaloM ke bAla banAyA karate the| usa naMdA puSkariNI meM kitaneka sanAtha kitaneka pAndhika, kitaneka pathika, kitaneka karoTika, kitaneka kArpaTika, kitaneka tRNa hAraka-ghAsa Dhone vAle kitaneka patra hAraka kitaneka kaSTha hAraka-lakar3ahAre-snAna karate pAnI piyA karate aura kitaneka usa meM se pAnI bharA karate ha kitaneka sveda, jala mala rUpa zarIra ke maila ko usa ke jala se dUra karate aura kitaneka parizrama, nidrA bubhukSA evaM pipAsA ko usa vApikA ke sahAre se zAMta kiyA karate / isa taraha aneka jana usa puSkariNI se bahuta AnaMdita rahate / ( rAyagiha viNi marama lAgatI hatI. temAM ghaNA nApita (hajAme) bhUti, bhakti ane vetana (pagAra) ApIne niyukta karavAmAM AvyA hatA. teo tyAM ghaNA zramaNonA, brAhmaNanA, sanAtha temaja anAthajananA, lAnA, rogIonA ane durbaLa mANasanA vALa kApatA hatA. te naMdA puSkiriNI (vAva) mAM keTalAka sanAtha, keTalAka pathika, keTalAka pathika, keTalAka kaTika, keTalAka kArpeTika, keTalAka tRNahAraka (cAranA bhArAo ucakanArA) keTalAka patrahAraka, keTalAka kASThahAraka, (lAkaDAM vagere vecavAne dhadha karanArA) snAna karatA hatA, pANI pItA hatA. ane keTalAka te temAMthI pANI bharatA rahetA hatA. keTalAka mANase te veda, jaLamAM upara tarI AvatA zarIranA mela ne pANImAMthI bahAra kADhatA hatA. ane bIjA keTalAka mANase parizrama, nidrA, bhUkha ane tarasa te pANI pIne maTADatA hatA. A rIte ghaNA mANase te puSkariNImAM AnaMda zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra: 02 Page #768 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 754 __jJAtAdharmakathAGgasUtre rgato'pi yatra bahujanaH ' jalaramaNavivihamajjaNakayalilayAgharayakusumasattharayaaNega sauNagaNaruyaribhitasaMkulesu' jalaramaNavividhamajjana kadalIlatAgRhakakusumazastarajo'nekazakunagaNarutaribhitasaMkuleSu-tatra jalaramaNaiH- jalakrIDAdibhiH, vividhamajjanaiH-bahuvidhaiH snAnaiH, kadalInAM latAnAM ca gRhakaiH kusumazastarajobhiH-kusumAnAM puSpANAM, zastaiH-sugandhayuktaH, rajobhiH parAgaizca, anekazakunagaNarutaiHbahuvidhapakSigaNAnAM rutaiH-zabdaizva, rutaiH kIdRzairityAha-ribhitai svarayuktaiH-madhurairityarthaH, saMkuleSu-yuktaSu vanapaNDeSu, sukhaM sukhenAbhiramamANaH 2 viharati / suu04|| mUlam-taeNaM NaMdAe pokkhariNIe bahujaNo pahAyamANo ya piyamANo ya pANiyaM ca saMvahamANo ya annamannaM evaM vayAsI-dhaNNe NaM devANuppiyA ! gaMde maNiyAraseTTI kayatthe jAva jammajIviyaphale jassaNaM imeyArUvA gaMdA pokkharaNI cAukoNA jAva paDirUvA, jissA NaM purathimille taM ceva savvaM causu vi vaNasaMDesu jAva rAyagihe viNiggao jattha bahujaNo AsaNesu gao vi jattha bahuja go kiM te jalaramaNa vivihamajaNakalilayA gharaya kusuma sattharaya aNegaabhiramamANo 2 viharai ) aura adhika kyA kaheM-rAjagRha nagara se bAhira nikale hue prAyaH sabhI jana vividha prakAra kI jala krIDAoM se nAnA prakAra ke majano se, kadalI aura latAoM ke gharoM se, puSpo kI sugaMdhita raja se, aura aneka vidhapakSI gaNoM ke madhura zabdoM se yukta ina vanapaMDoM meM AnaMda se iThalAte hue vicaraNa kiyA karate the| sUtra // 4 // pUrva pAtAnA qut lundl al. (rAyagihaviNiggao vi jattha bahujaNo kiM te jalaramaNavivihamajjaNakayalilayA gharaya kusuma sattharayaaNegasauNagaNaruyaribhiya sakulesu suha suheNaM abhiramamANo2 viharai) mane bhI padhAre zu. DI. rAjagRha nagaranI bahAra AvanArA ghaNA mANaso ghaNI jAtanI jaLa-kriIDAo ane ghaNI jAtanA majajane (snAna) karIne temaja kadalI ane latAgRhethI, punI sugaMdhita rajathI ane ghaNuM pakSIonA madhura kalaravathI yukta A vanaSomAM AnaMdathI masta thaIne lahera karatA hatA-vicaraNa karatA hatA. su. "" zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #769 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 13 nandamaNikArabhavanirUpaNam 755 ya sayaNesu ya sannisanno ya saMtuyaho ya pecchamANo ya sAhemANo ya suhaMsuheNaM viharai, taM dhanne kayatthe kayapunne kayANaMde loe| suladdhe mANussae jamma-jIviyaphale naMdasta maNiyArassa, taeNaM rAyagihe siMghADaga jAva vahujaNo annamannassa evamAikkhai 4 dhanne NaM devANupiyA ! NaMde maNiyAre so ceva gamao jAva suhaMsuheNaM viharai / taeNaM se gaMde maNiyAre bahujaNassa aMtie eyama soccA Nisamma haTThatuhe dhArAhayakalaMbagaMpiba samUsiyaromakUve paraM sAyAsokkhamaNubhavamANe viharai // suu05|| TIkA-taeNaM NaMdAe' ityAdi / tatastadanantaraM khalu nandAyAM puSkariNyAM bahujanA -- hAyamANo ya' snAnaM kurvan 'pIyamANoya' piban pAnIyaM ca saMvaha taeNaM NadAe pokkhariNIe' ityaadi| TIkArtha-(taeNaM) isake bAda (NaMdAe pokkhariNIe pahAyamANA ya piyamANo ya pANiyaMca saMvahamANo ya bahujaNo aNNamaNNaM evaM vayAsIdhaMNNe NaM devANuppiyA! gaMde maNiyAraseThI kayatthe jAva jammajIviyaphale jassaNaM imeyA rUvA gaMdA pokkharaNI cAukoNA jAva paDi rUvA, jissANaM purathimille taM ceva savvaM causu vi vaNasaMDesu jAva rAyagiha viNiggao jattha bahujaNo AsaNepnu ya sayaNesu ya sanni manno ya saMtuyaho ya pecchamANA ya sohemANo ya suhaM suheNaM viharai ) usa naMdA puSkariNI meM snAna karane vAlA pAnI pInevAlA aura usa meM se pAnI 'taeNaM NaMdAe pokkhariNIe' ityAdi sAtha-(taeNa) tyA26 (NaMdAe pokkhariNIe vhAyamANo ya, piyamANo ya pANiyaM ca savahamANo ya bahujaNo aNNamaNNa evaM vayAsI dhaNNe NaM devAnuppiyA ! gaMde maNiyAraseTThI kayatthaM jAva jammajIviyaphale jassaNaM imeyAsva NadA pokha. raNI cAukoNA jAva paDirUvA, jissANaM purathimille ta ceva savvaM causu vi vaNa. maMDesu jAva rAyagiha viNiggao jattha bahujaNo AsaNesu ya sayaNesu ya sannisanno ya saMtuyaTTo ya pecchamANo ya sohemANo ya suha suheNa viharai) tena Y04zikSA (vA) mA snAna 42nA2, pANI pInA, mane temAthI pANI saranAra, 434 dareka mANasa paraspara A pramANe vAta karavA lAgyA ke he bhAI! maNiyAra zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #770 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 756 jJAtAdharmakathAGgasUtre mAnaH ghaTAdibhinayan cAnyonyamevamavAdIt-dhanyaH khalu he devAnupiyAH nando. maNikArazreSThI kRtArthoM yAvat-sulabdhajanmajIvitaphalaM, yasya khalu iyametadrUpA nandA-nandAnAmnI, puSkariNI catuSkoNA yAvat pratirUpA vartate 'jissANaM' yasyAM khalu puSkariNyAH paurastye tadeva sarvaM caturvapi vanaSaNDeSu yAvat-rAjagRhavinirgato yatra bahujana AsaneSu ca zayaneSu ca saMniSaNNaH samyakaprakAreNopaviSTazca 'saMtuyaTTo' saMtvagattaH-zayitaH kRtapArthaparivartanazca, ' pecchamANaH ' prekSamANaH banaSaNDazriyaM pazyan 'sAhemANo' kathayan-tadviSayakakathAM kurvan zlAghayan vA mukhasukhena-atisukhena viharati / tat-tasmAd dhanyaH kRtArthaH kRtapuNyaH kRtAnando nandamaNikArazreSThIloke sulabdha mAnuSyakajanmajIvitaphalaM yasya nandasya maNikAbharane vAlA pratyeka jana Apasa meM isa prakAra se bAta cIta kiyA karatA ki he bhAI ! maNikAra zreSThI naMda ko dhanyavAda hai| vaha kRtArtha ho gyaa| usane apane janma aura jIvanakA phala acchI tahara se pA liyA ki jisameM yaha cArakonoM vAlI yAvat pratirUpa naMdA nAma kI sundara vApikA banavAI hai / aura usake cAroM ora cAra vanakhaMDa banavAye haiN| pUrva dizA saMbandhI vanapaMDa meM eka vizAla citrasabhA banavAI hai ityAdi rUpa se pahile kA kahA gayA saba saMbandha yahAM samajha lenA cAhiye / ina cAra vanaSaMDoMmeM yAvat rAjagRha nagarase nirgata pratyeka jana biche hue AsanoM para zayanoM para baiTha kara, leTa kara, vanaSaMDa kI zobhA kA nirIkSaNa karatA huA, tadviSayaka kathA-vArtA-karatA huA bar3e AnaMda ke sAtha vicaraNa karatA hai / (taM dhanne kayatthekayapunne kayANaMde loe ! suladdhe mANussae jammajIviyaphale naMdassa maNiyArassa taeNaM zreSThI naMdane dhanyavAda che. te kRtArtha thaI gayela che. teNe pitAnA janma jIvananuM phaLa sArI rIte meLavI lIdhuM che. kemake teNe A cAra khUNAovALI pratirUpa vagere guNothI yukta evI naMdA nAme ramya vAva banAvaDAvI che. ane vAvane cAre bAjue cAra vanaNaMDe banAvaDAvyA che. pUrva dizA taraphanA vanapaMDamAM eka vizALa citrasabhA banAvaDAvI che, vagere pahelAnI jemaja ahIM samajI levuM joIe. e cAre vanakhaMDamAM rAjagRha nagarathI AvIne mANase Asane temaja zayane upara besIne, sUIne ane vanakhaMDanI zobhAne jotAM, tadaviSayaka kathA-vArtA-(vanakhaMDa saMbaMdhI vakhANe) eTale ke carcAo karatAM amethI viy29|| 42tA 29 che. (ta dhanne kayatthe kayapunne kayANaMde loe / suladdhe mANussae jammajoviyaphale naMdassa maNiyArassa taeNaM rAyagihe sighA. Daga jAva bahujaNo annamannassa evamAikkhada 4 dhanneNaM devANuppiyA ! gaMde zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #771 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 13 nandamaNikArabhavanirUpaNam 757 rasya zreSThinaH, atra sambandhasAmAnye SaSThI / eva rAjagRhavinirgatobahujanastatrasthito vdtiityrthH| tatastadanantaraM khalu rAjagRhe nagare 'siMghADaga jAva bahujaNo' zRGgATakAdiyAvanmahApathapatheSu bahujanaH, anyonyasya-parasparaM, evamAkhyAti, bhASate, majJApayati, prarUpayati / kimAkhyAtItyAha-he devAnupriya ! dhanyaH khalu nandomaNikAraH 'so ceva gamao' sa eva gamakaH atra pUrvokta eva pATho vAcyaH, kRtArthaH kRtapuNyaH, yAvat-sulabdha janmajIvitaphalaM, yasya khalu iyametadUpA nandA puSkariNI catuSkoNA yAvat pratirUpA vartate, yAvat-bahujanaH-mukhamukhena viharati / tataH rAyagihe siMghADaga jAva bahujaNo annamannassa evamAikkhai 4 dhanne NaM devANuppiyA ! gaMde maNiyAre so ceva gamao jAva suhaM suheNaM viharai, taeNaM se gaMde maNidhAre bahujaNasla aMtie eyamaDhe soccA Nisamma hatuDhe dhArAhayakalaMbagaM piya samUsiya romakUve paraM sAyA sokkha maNubhavamANe viharai ) isa liye naMda maNikAra zreSTI vizeSa rUpa se dhanya bAdAha hai / viziSTa puNyazAlI hai / aura viziSTa AnaMda kA bhoktA hai| isa loka meM manuSya janma aura jIvana kA phala isa ne prApta kara liyA hai| isI taraha kI rAjagRha nagara ke zRMgATaka Adi mahA mArgoM para khar3e hokara aneka jana paraspara meM bAta cItta kiyA karate, paraspara meM saMbhASaNa karate, prajJApanA karate aura prarUpaNA karate rahate-ve kahate-he bhAI! naMda maNikAra zreSThI ko dhanyavAda haiM, vaha kRtArtha hai, kRta puNya hai / usI ne apane manuSya bhava saMbaMdhI janma aura jIvana ko pA liyA hai-jisa ne yaha itanI sundara cAra kona vAlI naMdA puSkariNI banavAI hai / jahAM aneka jana sukha pUrvaka vicaraNa karatA hai / ityAdi pahile kA maNiyAre soceva gamao jAva suhaM suheNaM viharai, taeNaM se gaMde maNiyAre bahujaNassa aMtie eyamaI socA Nisamma hatuThe dhArAhayakalaMbagaM piba samUsiya romakUve para sAyA sokkhamaNubhavamANe viharai ) methI na maNiyAra kharekhara savizeSa dhanyavAdane gya che. te viziSTa puNyazALI che ane viziSTa AnaMdane upabhoga karanAra che. A lekamAM manuSya janma ane jIvananuM phaLa teNe saMpUrNapaNe meLavI lIdhuM che. A rIte ja rAjagRha nagaranA aMgATaka vagere rAjamArgo upara UbhA rahIne ghaNA mANase paraspara vAta karatA hatA. saMbhASaNa karatA hatA, prajJApanA karatA hatA ane prarUpaNA karyA karatA hatA. teo kahetA ke he bhAI! naMda maNikAra zeThane dhanya che, te kharekhara kRtArtha manuSyabhava saMbaMdhI janma ane jIvanane saphaLa banAvyAM che. teNe keTalI sarasa naMdA nAme cAra khUNAvALI vAva baMdhAvI che. tyAM ghaNuM mANase sukhethI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #772 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 758 jJAtAdharmakathAGgasUtre khallusa nando maNikArazreSThI bahujanasyAntike etamarthazrutvA hRSTatuSTaH 'dhArAhayakalaMbagaMpiva' dhArAhata kadambaka mitra = meghadhArAbhirAhataM yatkadambakusumaM tadvatsamUsiyaro kUve 'samucchritaromakUpaH samullasita romarandhraH saMjAtaromAJca ityarthaH, parama utkRSTaM sAyAsokkhamaNubhavamANe ' zAtasaukhyamanubhavana=bahujana kRtasvAtmaprazaMsAzravaNajanita zAtagauravodayenAmandamAnAnandollasitacittaH san viha rati Astesma || sU0 5 // ' mUlam - taeNaM tassa naMdassa maNiyAraseTThissa annayAkayAI sarIragaMsi solasa rogAyaMkA pAunbhUyA taM jahA - " sAse 1, kAse 2, jare3, dAhe4, kucchisUle5, bhagaMdare 6 / arisA 7, ajIrae8, diTTimuddhasUle' 9-10 aroae 11" // 1 // acchiveyaNA 12, kannaveyaNA 13, kaMDU 14, daudare15, koDhe ? 16 / tae se gaMde maNiyAraseTTI solasahiM rogAyaMkehiM abhibhUe samANe koTuMbiya purise sadAvei sadAvittA evaM vayAsI - gacchaha NaM tubhe devANupiyA ! rAyagihe siMghADaga jAva pahesu mahayAra saddaNaM ugghosemANA2 evaM vadaha evaM khalu devANuppiyA ! naMdassa " saba vaktavya yahAM lagA lenA cAhiye / maNikAra zreSTho naMda aneka janoM ke mukha se isa apanI prazaMsA rUpa artha ko sunatA to suna kara bahuta adhika AnaMdita evaM saMtuSTa bana jAtA / megha kI dhArA se Ahata kadaMba puSpa ke samAna usa ke zarIra bhara meM romAMca ho aate| isa taraha aneka jana kRta apanI prazaMsA ke zravaNa se janita zAtagauravodaya se ananda AnaMda ullasita banA rahatA / sUtra // 5 // vicaraNa kare che-vagere ahIM paNa pUrvavat vana samajI levuM joi e. maNikAra zreSThi naMda ghaNA mANasAnA meAthI peAtAnA vakhANa sAMbhaLatA tyAre bahu ja Anati ane saMtuSTa thaI jatA hatA. meghanI dhArAothI Ahata kada kha puSpanI jema tenuM zarIra rAmAMcita thai jatuM hatuM. A rIte ghaNA mANasAnA mukhethI peAtAnAM vakhANa sAMbhaLIne te zAMta gauravAdayathI khUba ja AnaMdamAM masta rato hato. // sUtra " || << zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #773 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a013 nandamaNikArabhavanirUpaNam 759 maNiyArasehissa sarIragaMsi solasarogAyaMkA pAubbhUyA taM jahA'sAse jAva koDhe' taM jo NaM icchai devANuppiyA ! vejjo vAvejaputto vA jANao vA2 kusalo vA2 naMdassa maNiyArassa tesiM ca NaM solasaNhaM rogAyaMkANaM egamavi rogAyaMkaM uvasAbhettae tassa NaM devANuppiyA ! maNiyAre viulaM atthasaMpayaMNaM dalayai ttikaddu doccaMpi taccapi ghosaNaM ghoseha ghosittA eyamANattiyaM paJcappiNaha, tehiM taheva paJcappiNaMti, taeNaM rAyagihe imeyArUvaM ghosaNaM socA Nisamma bahave vejjA ya vejjaputtA ya jAva kusalaputtA ya satthakosahatthagayA ya kosagapAyahatthagayA ya siliyAhatthagayA ya guliyAhatthagayA ya osahabhesajjahatthagayA ya saehiM 2 gihehiMto nikkhamaMti nikkhamittA rAyagihaM nayaraM majhaM majjheNaM jeNeva NaMdassa maNiyAraseTissa gihe teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA gaMdassa sarIraM pAsaMti, tesi rogAyaMkANaM NiyANaM pucchaMti NaMdassa maNiyAraseTissa bahUhi uvvalaNehi ya uvaTTaNehi yasiNehapANehi yavamaNehiya vireyaNehi yaseyaNehiya avadahaNehi ya avaNhANehi ya aNuvAsaNehi ya vatthikammahi ya nirUhehi ya sirAvehehi ya tacchaNAhi ya pacchaNAhi ya sirAveDhehi ya tappaNAhi ya puDapAgehi ya challIhi ya vallIhi ya mUlehi ya kaMdehi ya pattehi ya pupphehi ya phalehi ya bIehi ya siliyAhi ya guliyAhi ya osahehi ya bhesajjehi yaicchati tesi solasaNhaM rogAyaMkANaM egamavi rogAyaMkaM uvasAmittae, no cevaNaM saMcAeMti uvasAmetae, taeNaM te bahave vejjA ya 6 jAhe no saMcAeMti tesi solasaNhaM rogAyaMkANaM evamavi rogAyaka uva zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #774 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 760 jJAtAdharmakathAGgasUtre sAmittae tAhe saMtA taMtA jAva paDigayA / taeNaM naMde tehi solasehiM rogAyaMkehiM abhibhUe samANe gaMdA pokkharaNIe mucchIe giddhe gaDhie ajjovavapaNe tirikkhajoNiehiM nibadvAue baddhapaesie adRduhavasaTTe kAlamAsekAlaM kiccA naMdAe pokkhariNIe dadarIe kucchisi dadarattAe uvavanne ||suu06|| ___TIkA-'taeNaM tassa ' ityAdi / tatastadanantaraM khalu nandasya maNikArazreSThinaH, anyadA kadAcit-mabalatarazAtagosvajanitakarmodayena zarIre SoDaza rogAtAGkAH tatra rogAH svalpakAlasthAyino jvarAdayaH, AtaGkAH cirasthAyinaH kuSTAdayaH, prAdurbhUtAH, tad yathA sAse 1 kAse 2 jare 3 dAhe 4 kucchimUle 5 bhagaMdare 6 / arisA 7 ajIrae 8 didvimuddha 9-10 mUle aroae 11 // 1 // acchiveyaNA 12 kannaveyaNA 13 kaMDU 14 daudare 15 koDhe 16 ? // (1) zvAsaH UrdhvazvAsaH, (2 kAsaH= leSmavikAraH, (3) jvarastApaH, (4) 'taeNaM tassa naMdassa' ityaadi| TIkArtha-(taeNa) isake bAda ( tassa naMdassa maNiyArase hissa annayA kayAI sarIragaMsi solasagegAyaMkA pAubbhUyA taMjahA- usa maNikAra zreSThI ke zarIra meM kisI eka samaya ye prabalatara zAta gaurava janita karma ke udaya se 16 roga aura AtaGka prakaTa hue-svalpa kAlataka jo bimArI zarIra meM rahatI hai-jaise jvara Adi-ve roga, aura jo bImArI zarIra meM cirasthAyI hokara rahatI hai jaise kuSTAdi-ve AtaMka kahalAte hai| ve solaha ye haiM-1 zvAsa - urvazvAsa, 2 kAsa-khAMsI, 3 jvara-tApa, 4 dAha-dAhajvara, 5 kukSi 'taeNa' tarasa nadassa ' ityAdi sAtha-(taeNaM)tyA25chI(tassa nadassa maNiyAra sedvissa annayA kayAI sarI. raMgasi solasa rogAyaMkA pAunbhUyA-ta jahA te mazina zreSThinA zarIramA se vakhate prabaLatarA zAMta gaurava janita karmanA udayathI 16rogo ane AMtaka pragaTayA. thoDA vakhata sudhI zarIramAM je mAMdagI rahe che jema ke tAva vagere te raMga ane je mAMdagI zarIramAM kAyama mATe rahe che jemake kedra vagere te AMtaka kahevAya che. te soNa nA nAma mA pramANe cha-(1)zvAsa-Gq zvAsa,(2)Asa-udharasa (3)0452 zrI jJAtAdharma kathAga sUtra: 02 Page #775 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 13 nandamaNikArabhavanirUpaNam 761 dAhaH, dAhajvaraH, (5) kukSizUlaH, (6) bhagaMdaraH, (7) arzaH gudAkurarogaH, (8) ajIrNaH-AhArasyApariNatiH, (9) dRSTimUrdhazUlam , dRSTizUlaM-netrazUlam (10) mUrdhazUlaM-mastakazUlam , (11) " aroae " arocakA bhojanAdAvaruciH, (12) akSivedanA(13)karNavedanA,(14)kaNDUH khaH, (15) dakodaraM-jalodaraM (16)kuSTha / tataH khalu sa nando maNikAraH SoDazabhIrogAtaGkarabhibhUtaH san kauTumbikapuruSAn zabdayati, zabdayitvA, evamavAdIt-he devAnupriyaH ! gacchata khalu yUyaM rAjagRhe zaGgAraka yAvad-mahApathapatheSu mahatA mahatA zabdenoddhoSayantaH 2 evaM-he devAnupriyA ! evaM khalu nandasya maNikArazreSThinaH zarIrake SoDazarogAtaGkAH prAdurbhUtAH, tad yathA zvAso yAvat kuSThaH / tat-tasmAd yaH khalu icchati he devANupriyAH ! vaidyo vA, vaidyaputro vA, jJAyako bA, jJAyakaputro vA kuzalo vA, kuzaputro vA, nandasya maNikArasya teSAM ca khalu SoDazAnAM rogAtaGkAnAmekamapi zUla, 6 bhagaMdara, 7 arza-bavAsIra 8 ajIrNa, 9 dRSTizUla, 10 mastaka zUla 11 arocaka-bhojanAdi meM ruci kA abhAva, 12 akSivedanA 13 karNavedanA 14 khAja 15 jalodara 16 kuSTha (taeNaM maNiyAraseTThI NaMde solasahiM royAyaMkehiM abhibhUe samANe koDaMbiyapurise saddAvei, saddAvittA evaM kyAsI gacchaha NaM tunbhe devANuppiyA! rAyagihe siMghADaga jAva pahesu mahayA 2 saddeNaM ugghose mANA 2 evaM vayaha-evaM khalu devANuppiyA ! NaMdassa maNiyArasehissa sarIragaMsi solasarogAyaMkA pAunbhUyA-taM jahA-sAse jAva koDhe " taM jo NaM icchai devANuppiyA ! vejjo vA vejaputto vA jANaA vA 2 kusalo vA 2 naMdassa maNiyArassa tesiM ca NaM solamaNhaM rogAyaMkANaM egama vi rogAyakaM uvasAmettae tApa, (4) hA4-6412, (5) kSizUra, (6) 1542, (7) 21-42sa, (8) bha -5 (6) dRSTizUlA (10) marata:zUla (11) sarAya na vagere ta23 mayugamA , (12) mazivahanA (13) 4AnA, (14) pA-5204, (15) 42 (16) a ( taeNaM maNiyAraseTThI se, gaMde solasahiM royAyaMkehi abhibhUe samANe koDubiyapurise sadAvei, sahAvittA, evaM kyAsI, gacchaha tubhe devANuppiyA ! rAyagihe, siMghADaga jAva pahesu mahayA 2 sadeNaM ugbosemANA 2 evaM vayaha evaM khalu devANuppiyA ! Nadassa maNiyArasedvirasa sarIragasi solasa rogayaMkA pAuThabhUyA-ta jahA-sAse jAva koDhe ta' joNa icchai devANuppiyA ! vejjovA vejjaputto vA jANaovA 2 kusalovA 2 naMdasla maNiyArassa tesiM ca Na solasaNha rogAya kANaM egamavirogAyaka uvasAmettae tassa NaM devANuppiyA ! zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #776 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Home 762 jJAtAdharmakathAsUtre rogAtaGkamupazamayitum icchatItipUrveNa sambandhaH, tasya khalu he devAnupriyAH ! nando. maNikArazreSThI vipulAM-bahulAm , " atthasaMpayaM " arthasaMpadaM khalu dadAti= dAsyati, itikRtvA-evamuktvA dvitIyavAramapi tRtIyavAramapi ghoSaNAM ghoSayata / ghoSayitvA etAmamAjJaptikA pratyarpayata, tathaiva pratyarpayanti-yathA nandamaNikArazreSThinA kauTumbikapuruSA AdiSTAstathaiva te kRtvA nivedayanti smetyarthaH / tassa NaM devANuppiyA ! maNiyAre viulaM atya saMpayaM dalayai tti kaTu doccapi taccapi ghosaNaM ghoseha ) ina 16 prakAra ke rogAtaMkoM se vyathita hue usa maNikAra zreSThI naMda ne kauTuMbika puruSoM ko bulAyA bulAkara usane unase aisA kahA he devAnumiyoM ! tuma jAo-aura rAjagRha nagara ke zRMgATaka Adi baDe 2 mArgoM meM jor3a jor3a se isa prakAra kI ghoSaNA karate hue kaho-ki he devAnupriyoM! maNikAra zreSThI naMda ke zarIra meM solaha rogAtaka utpanna hue haiM-ve zvAsa se lagA kara kuSTha taka haiM-isa liye he devAnupriyoM ! suno-cAhe vaidya ho yA vaidya putra ho jJAyaka ho yA jJAyaka putra hoM kuzala ho cAhe kuzala putra ho koI bhI kyoM na ho-jo ina 16 prakAra ke rogAtaMko meM se eka bhI rogAtaMka upamita kara degA-he devAnupriyoM usake liye maNikAra zreSThI naMda. vipula mAtrA meM artha saMpadA pradAna kregaa| isa prakAra kI ghoSaNA ko tuma loga 2-3 bAra ghoSita krnaa| (ghosittA eyamApattiyaM paccappiNaha, te vi taheva paccappiNaMti ) ghoSita kara phira hameM isa kI khabara denaa| isa prakAra naMda kI AjJA prApta kara una maNiyAre viula atthasapayaM dalayai tti kaTu doccApi taccapi ghosaNa ghosei) soLa jAtanA raMga ane AtaMkathI pIDAelA maNikAra zreSThI de kauTuMbika puruSane bolAvyA ane bolAvIne teNe temane kahyuM ke he devAnupriye! tame jao ane rAjagRha nagaranA zRMgATaka vagere rAjamArgo upara A pramANe meTethI ghoSaNA karIne kahe ke he devAnupriye ! maNikAra zreSThi naMdanA zarIramAM bhoLa rAgAta ke utpanna thAya che. teo zvAsathI mAMDIne kucha sudhI soLa rega ane AtaMke paryanta che. mATe he devAnupriye ! sAMbhaLo, vaidya hoya ke vidyaputra hoya, nAyaka hoya ke jJAyaka putra haya, kuzala hoya ke kuzala putra hoya, game te hoya, je A maNikAra zreSThinA seLa roga ane AtaMkamAMthI eka roga athavA te eka taka paNa maTADI zakaze. he devAnupriye ! maNikAra zreSTinaMda tene puSkaLa pramANamAM dhana saMpatti Apaze. A pramANenI ghoSaNA tame vAraMvAra be traNa mata ghoSita . (ghosittA eyamANattiyaM paJcaTipaNaha, te hi taheva paJcapiNaMti) ghaNuM karIne tame amane khabara Ape. A rIte naMdanI AjJA meLavIne te zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #777 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a013 nandamaNikArabhavanirUpaNam 763 tatastadanantaraM khalu rAjagRhe nagare imAmetadrUSAM ghoSaNAM zrutvA nizamya bahavo vaidyA yAvat kuzalaputrA 'satyakosahatthagayA ya' zastrakozahastagatAzca haste kSurAdizastrabhAjanadhArakAH, 'kosagapAyahatthagayA ya ' kozakapAtrahastagatAH carmamayopakaraNadhAriNaH, 'siliyAhatthagayA ya' zilikAhastagatAH kirAtatiktAdhauSadhadhAriNaH 'guliyAhatthagayA ya' gulikAhastagatAzca haste dravyasaMyoganirmitavATikAdhAriNaH, auSadhabhaiSajyahastagatAzca svakebhyaH svakebhyo niSkAmanti-nirgacchanti, niSkramya rAjagRhaM madhyamadhyena yauva nandasya maNikArazraSThino gRhaM tatrauvopAgacchanti, kauTumbika logoM ne usI ke anusAra vaisI hI ghoSaNA kara dI aura bAda meM Akara naMda ko isakI khabara de dI / (taeNaM rAyagihe imeyAkhvaM ghosaNaM soccA Nisamma bahave vejjA ya vejaputtA ya jAva kusalaputtA ya satyako sahattha gayA ya kosagapAyahattha gayA yi saliyAhattha gayA ya guliyA hattha gayAya osaha bhesajja hattha gayAya sarahiMgihehiM to nikkhamaMti, nikkhamittA rAyagiha nayaraM majjhaM majjhe Na jeNeva naMdassa maNiyArasehissa gihe teNeva uvAgacchaMti ) isa prakAra kI ghoSaNA suna kara aura usako vicAra kara rAjagRha nagara meM aneka vaidya, vaidya putra yAvat kuzala kuzala putra, apane 2 hAthoM meM kSurAdizastra evaM bhAjanoM ko, carmamaya upakaraNoM ko kirAta tikta auSadha ko goliyoM ko, auSadha bhaiSajya ko le lekara apane 2 gharoM se nikale / aura nikala kara rAjagRha nagara ke bIca se cala kara jahAM maNikAra zreSThI naMda kA ghara thA vahAM kauTuMbika lokoe zeThanI AjJA pramANe ja ghoSaNA (ra) karI ane tyAra 5chI nahane tenI 512 mAcI. ( taeNa rAyagihe imeyArUvaM ghosaNa socA Nisamma bahave vejjAya, vejjaputtA ya jAva kusalaputtA ya satthakosahatyagayA ya kosagapAyahatthagayA ya siliyAhatthagayA ya guliyAhatthagayA ya osaha. bhesajjahadhagayA ya saehiM 2 gihehito nikkhama ti, nikkhamittA rAyagiha nayara majha majjheNa jeNeva nadassa maNiyAra seTissa gihe teNeva uvAgacchati ) A rIte ghoSaNA sAMbhaLIne ane tenA vize vicAra karIne rAjagRha nagaramAMthI ghaNu vidya, vaidyaputre, yAvat kuzale ane kuzalapune potapotAnA hAthamAM kurA vagere zastro ane bhAjane, carmamaya upakaraNe eTale ke cAmaDAnA sAdhane, kirAtaka (kariyAtuM ) auSadhane, geLIone, auSadha bhaiSajyane laIne pitApitAnA gharathI bahAra nIkaLyA ane nIkaLIne rAjagRha nagaranI vacce 542 lyAM maNi2 aSTinaghara hetu tyAM pAMcyA. ( uvAgacchittA naMdassa zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #778 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 764 jJAtAdharmakathAGgasUtre upAgatya nandasya zarIraM pazyanti, dRSTvAte teSAM rogAtaGkAnAM 'NiyANa' nidAnamutpattikAraNaM pRcchanti, nandasya maNikArazreSThinaste vaidyA bahubhiH bahuvidhaiH 'ucalaNehi ya ' udvalanaizca dehopalepanavizeSaizca, 'udhvaTTaNehi ya ' udvarta naizca= malApakarSakadravyasaMyogavizeSeNa zarIropamarda naizca, 'siNehapANehiya ' snehapAnaizca= auSadhaparipakaghRtAdipAnazca, yamanaizca, virecanaizca secanaizva-uSNajalAbhiSekaiH * avapahu~ce / ( uvAgacchittA naMdassa sarIraM pAsaMti, tesiM royAyaMkANa NiyANa pucchaMti Nadasta maNiyArase hissa bahUhiM uvvalaNehiM ya uvvaTTaNehiM ya siNehapANehi ya vamaNehi ya, vireyaNehi ya seyaNehi ya avadasaNehi ya avaNhANehi ya aNuvAsaNehiya vatthikammehi ya nirUhehi ya sirAvehehi ya tacchaNAhi ya, pacchaNAhi ya, sirAveDhehi ya tappaNAhi ya, puDhapAgehi ya, challIhi ya ballIhi ya mUlehi ya, kaMdehi ya pattehi ya pupphehi ya, phalehi ya, bIehi ya, siliyAhi ya, guliyAhi ya, osahehi ya, bhesajjehi ya, icchaMti tesiM solasaNhaM rogAyakANaM egamavi rogAyaka uvasAmittae no ceva NaM saMcAeMti uvasAmettae ) vahAM pahu~ca kara unhoM ne naMda seTha ke zarIra ko dekhA dekha kara una rogAtaMkoM ke nidAna ko-mUla kAraNa ko-pUchA / bAda meM usa maNikAra zreSThI naMda kA una vaidyo ne anekavidha ubalanoM se dehopalepana vizeSa se, snehapAnoM se-auSadhiyoM meM pakAye gaye ghRtAdike pilAne se, vamana karAne se, sarIra vAsaMti tesiM royAyaMkANa NiyANaM pucchaMti, NaMdassa maNiyArase dvissa bahUhiM undhalaNehi ya, vamaNehi ya, vireyaNehi ya, seyaNehi ya, avadasaNehi ya,avaNhANehi ya, aNavAsaNehi ya vatthikammehi ya nirUhehi ya,sirAvehehi ya,tacchaNAhi ya,pacchaNAhi ya, sirAveDhehi ya, tappaNAhi ya, puDhapAgehi ya, challIhi ya, vallIhi ya, mUlehi ya,kadehi ya, pattehi ya,pupphehi ya, phalehiya, bIehi ya, silimAhi ya, guliyAhi ya, osahehi ya, bhesajjehi ya, icchati tesiM solasaha rogAya kANaM egamavi rogAyaka ubasA. mittae, no ceva Na saMcAeMti uvasAmettae ) tyA 442 tamA na zreSThina zarIrane tapAsyuM, tapAsIne te roga ane AtaMkanA nidAna (reganuM mULa kAraNa ) vize pUchaparacha karI. tyArabAda vaidyoe maNikAra zreSThinI ghaNI jAtanA udbalanathI-zarIranA lepa vizethI, udvartanathI-malApakarSaka dravya saMga vizeSane zarIra upara coLavAthI, nehapAnathI-auSadhIomAM paripakava thayelA thI vagere te pIvaDAvavAthI, vamana (UlaTI) karAvavAthI virecana karAvavAthI, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #779 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 13 nandamaNikArabhavanirUpaNam 765 dahaNehi ya' avadahanaiH dambhanaiH-taptalohakozAdinA zarIrAvayavavizeSe dAhakaragaizca 'avaNhANehi ya' avasnAnaiH zarIre kaNDUyanAdivAraNArtha tadanukUladravyamizritajalasnAnaizca, ' aNuvAsaNehi ya ' anuvAsanaiH-virecanavizeSaH-yantradvAreNApAnamArgeNa tailAdInAmudare pravezanarUpaizca, ' vatthikammehi ya ' vastikarmabhiH malanirgamArtha gude vAdiprakSepaiH, 'nirUhehi ya' 'nirUhaiH '=dravyapakvatailamayogeNa virecanavizeSaizca sirAvehihehi ya' zirAvedhaiH-vikRtarUdhiranissAraNArtha nADIvedhaizca, ' tacchaNAhi ya ' takSaNaiH kSuraprAdinA tvak chedanaizca, 'pacchaNAhi ya' pratakSaNaiH= kSuramAdinAhastalAghavena tvacaH pratanUkaraNaizca, ' sirAveTehi ya' zirAveSTaiH nAr3IveSTanaizca, tappaNAhi ya ' tarpaNaizva-snigdhadravyeNa zarIrasavAhanaizca, 'puDapAgehi ya' puTapAkaiH pAkavizeSaniSpannauSadhavizeSaizca, challIhi ya' challIbhizca siMbAditvaribhaH, virecana karAne se, uSNajala se snAna karAne se takuA Adi ko agni meM tapA kara usakA zarIra ke kisI avayava vizeSa meM DAma dene se avasnAnoM se-khAja-Adi miTAne ke liye zarIra para tadanu kUla dravya mizrita jala se bAra 2 snAna karAne se anuvAsanoM se-yaMtra dvArA apAna mArga se udara meM tailAdikoM ke pahu~cAne se, vasti karmoM se-mala ko nikAlane ke liye gudA meM vAdi ke praveza karAne se, nirUhoM se dravya pakataila ke prayoga se virecana karavAne se, zirAvedha se-vikRta khUna ko nikAlane ke liye zirA-nasa ke kATa dene se-nADIvedha setakSaNa se kSurA Adi dvArA camar3I ke kATa dene se, pratakSaNa se kSurA Adi dvArA hastalAghava pUrvaka camar3I ke chIla dene se, zirAveSTa-nADI veSTana se, sniggha dvArA zarIra kI mAliza karAne se, puTa pAka sepAka vizeSa se taiyAra kI gaI auSadhiyoM se, chAloM se-nimba Adi kI garama pANImAM snAna karAvavAthI, lekhaMDa vagerene agnimAM tapAvIne zarIranA kaI vizeSa avayavane DAmavAthI avasnAnathI-kharajavuM vagere maTADavA mATe zarIra upara tadanukUla dravyamizrita pANImAM vAraMvAra snAna karAvavAthI, ane vAsanethI-yaMtra vaDe gudAmArgathI peTamAM tela vagere pahoMcADavAthI, vastikarmothI-maLane bahAra kADhavA mATe gudAmAM varyAdine praviSTa karAvavAthI nirahAthI-dravyamAM paripakava thayelA telanA prayogathI, virecana karAvavAthI, zira vedhathI kharAba lehIne bahAra kADhavA mATe zirA-nasane kApavAthI-nADIvedhathI, matakSaNathI charA vagerethI bahu ja kuzaLatAthI cAmaDIne cholavAthI, zirAveSTathI-nADI veSTanathI, snigdha padArtha vaDe zarIranA upara mAlIza karavAthI, puTapAkathI-pAka vizeSathI taiyAra karavAmAM AvelI auSadhIothI, chAle (choDa) thI-niba zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #780 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 766 jJAtAdharmakathAGgasUtre 'vallIhi ya' ballI bhIzca - gahUcyAdi - latAbhizca tathA - mUlaizca kandaizva patraizca, puSpaizva phalaizva, vIjeca, zilikAbhizca = kirAtatiktaiH cirAyatA itiprasiddhairoSadhivizeSaiH gulikAbhitra auSadhaizca bhaiSajyezva icchanti teSAM SoDazAnAM rogAtaGkAnAmekamapi rogAtaGkamupazamayituM, kintu no caiva zaknuvantyupazamayitum / tataH khalu te bahabo vaidyAca ' jAhe ' yadA no zaknuvanti teSAM poDazAnAM rogAtaGkAnAmekamapi rogAtaGkamupazamayitum, tadA zrAntAH = zramAturAH, tAntAH = khinnAH= paritAntAH = sarvathAkhinnAH rogAtaGkamapanetumasamartho ityarthaH yAvat pratigatAH= svasva sthAnaM gatavantaH / ( , " tataH khalu nandastaiH SoDazabhIrogataGkezvAbhibhUtaH san nandA puSkariNyAM succhie ' mUcchitaH = mUcheM prAptaH AsaktaH grathitaH baddhAtmapariNAmaH, 'ajjJobabanne adhyupapannaH = sarvathA nirantaraM tadbhAvatayA tanmayAtma pariNAmavAn tiryag anta 2 chAla se, guDDu jyAdi- giloya Adi latAoM se, tathA mUla, kanda, patra, puSpa, phala, bIja, zilikA-cirAyatA, goliyoM, auSadha, bhaiSajya se una solaha rogAtaMkoM meM se eka bhI roga ko zAMta karane kI cikitsA kI / parantu ve usake eka bhI rogAtaMkako upazamita nahIM kara sake / (taraNaM te bahave vejjA ya 6 jAhe no saMcAaiMti te siM solasahaM rogArthakANaM egamavi rogAyaka uvasAmitae, tAhe saMtA taMtA jAva paDa gayA ) jaba ve samasta vaidyAdijana 6, una 16 solaha rogAtaMko meM se eka bhI rogAtaMka ko zamita kara ne meM ( zakya nahIM ) samartha nahIM ho sake taba zrAnta evaM tAnta hokara apane 2 ghara cale aaye| (taeNaM naMde tehiM solasehiM rogAyakehiM abhibhUe samANe naMdA pokkharaNie mucchie giddhe gaDhie ajjhovavaNNe tirikkha joNiehiM nibaddhAue baddha << vagerenI chAseothI, guDu nyAhi-gaNo vagere satAoothI tebhara bhUja, uho, patra, puNya, ija, jI, zitia - zirAyatA, goNImo, auSadha, laiSanyathI te soja rAga ane AtakAmAMthI eka rAga ane eka AtaMkane maTADavA mATe cikitsA ( ilAja ) karI paNa te leAke tenA eke ya roga ane eka ya AtaMkane paNa bhaTADavAmAM zaktimAna thaI zahuyA nahi, (taeNaM te bahave vejjA ya 6 jAhe no saMcAeMti tesi' solasaha rogAyaMkANaM egamavi rogAyakaM uvasAmittae, tAhe tAjA paDigayA) nyAre madhA vaidyo 6, te soNa rogAMta bhAMthI yeDeya roga ane AMtakane paNa maTADavAmAM samatha thai zakayA nahi tyAre zrAMta ane tAMta dhadhane potapotAne ghera pAchAtA rahyA. (taeNa na de tehiM solasehiM rogAya ke hiM abhibhU samANe naMdA pokkharaNie muchie giddhe gaDhie ajjJovavaNNe tirikkhajoNi zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #781 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a013 nandamaNikArabhavanirUpaNam 767 yoniSu nibaddhAyuSkaH baddhapradezikaH pradezabandhApekSayA, 'aTTahaTavasaTTe ' ArtadurtivazAtaH AtaH manasA duHkhitaH, duHkhAtaH dehena, vazAtta-puSkariNIsamAsaktendriyavazena tatsukhaviyogasambhAvanayA pIDitaH eteSAM karmadhAraye AduHkhAvizAta: ArtadhyAnopagataityarthaH kAlamAse kAlaM kRtvA nandAyAM puSkariNyAM 'dadurIe kucchisi' daduryAH kukSau-maNDUkIgarbha 'daddurattAe' darduratayA maNDUkatayA, upapannaH saMjAtaH // sU0 6 // mUlam-taeNaM gaMde dadare gambhAo viNimmukke samANe ummukkabAlabhAve vinnAyapariNayamitte joThavaNagamaNupatte naMdAe pokkharaNIe abhiramamANe2 viharai, taeNaMNaMdAe pokkharaNIe bahujaNe pahAyamANo ya piyaiya pANiyaM ca saMvahamANo annapaesie aTTaTu haTTa vasaTTe kAla mAse kAlaM kiccA naMdAe pokkhariNIe dadurIe kucchisi daddurattAe uvavanne) una solaha rogAtakose atyanta vyathita huA vaha naMda naMdA puSkariNI meM mUchitamati evaM atyanta Asakta mana hotA huA tanmaya AtmapariNAmavAlA bana gayA-so isa kAraNa usane pradeza baMdha kI apekSA se tiryazca Ayu kA baMdha kara liyaa| mana se duHkhita deha se, vyathita evaM puSkariNI meM samA sakta antaH karaNa se usake sukhake viyoga kI saMbhAvanA karake atyanta pIDita bane hue arthAt ArtadhyAna ke vazavartI hue usane mRtyu ke samaya deha kA parityAga kiyA so mara kara vaha usa naMdA puSkariNI meM eka meMDhakI ke garbha meM meDhaka kI paryAya se utpanna ho gyaa| sUtra // 6 // ehiM, nibaddhAue baddhapaesie aThucha hadavasaTTe kAlamAse kAla kiccA nadAe pokkhariNIe dadurIe kucchasi durattAe uvavanne ) saNa 20 // mane maataakethI khUba ja kaMTALelo te naMda zreSThi naMdA vAvamAM mUchita mati eTale ke atyaMta Asakta manathI tanmaya AtmapariNAma yukta thaI gayo. ethI teNe pradezabaMdhanI apekSAe tiryaMca Ayune baMdha karI lIdhuM. manathI duHkhI. zarIrathI vyathita ane puSkariNI (vAva) mAM Asakta antaHkaraNathI eTale ke tenA sukhanA viyeganI saMbhAvanA karIne khUba ja pIDita thaIne-ArtadhyAna karatAM teNe mRtyunA samaye deha choDe. deha choDIne naMda zreSThi te naMdA puSka riNImAM ja eka deDakInA garbhamAM deDakAnA paryAyathI utpanna thaI gaye. sUtra 6 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #782 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 768 - jJAtAdharmakathAGgasUtre mannassa evamAikkhai4 dhanneNaM devANuppiyA ! NaMde maNiyAre jassa NaMde maNiyAre jassa NaM imeyArUve gaMdA pukkharaNI cAukoNA jAva paDirUvA / jassa NaM purathimille vaNasaMDe cittasabhA aNegakhaMbha0 taheva cattAri sahAojAva jammajIviyaphale, taeNaM tassa daddarasta taM abhikkhaNaM abhikkhaNaM bahujaNassa aMtie eyamaTuM socA Nisamma imeyArUve ajjhasthie5-se kahiM manne mae imeyArUve sadde NisaMtapuve tikaDe subheNaM pariNAmeNaM jAva jAisaraNe samuppanne, puvajAI sammaM samAgacchai, taeNaM tassa daddarassa imeyArUve ajjhathie 5-evaM khalu ahaM iheva rAyagihe nayare gaMde NAmaM maNiyAre aDDe. jAva aparibhUe / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre samosaDhe, taeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie paMcANuvvaiyaM sattasikkhAvaiyaM jAva paDivanne, taeNaM ahaM annayA kayAiM asAhudasaNeNa ya jAva micchattaM vipaDivanne, taeNaM ahaM annayA kayAI gimhakAlasamayaMsi jAva upasaMpajittANaM viharAmi, evaM jaheva ciMtA ApucchaNA naMdA pukkhariNI vaNasaMDA sahAo taM ceva savvaM jAva naMdAe pukkhariNIe dadarattAe uvavanne, taM aho NaM ahaM ahanne apunne akayapunne niggaMthAo pAvayaNAo naTe bhaTTe paribbhaTe taM seyaM khalu mamaM sayameva putvapaDivannAiM paMcAgubvayAI sattasikkhAvayAiM uvasaMpajittANaM viharittae, evaM saMpehei saMpehittA puvvapaDivannAiM paMcANuvvayAI sattasikkhAvayAiM Aruhei ArahittA imeyArUvaM abhiggahaM zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #783 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a013 nandamaNikArabhavanirUpaNam abhigives - kappar3a me jAvajIvaM chachadveNaM aNikkhitteNaM tavokammeNaM appANaM bhAvemANassa viharittae, chaTTassa vi ya NaM pAraNagaMsi kappar3a me NaMdAe pokkharaNIe pariperaMtesu phAsueNaM hANoda eNaM ummadaNolloliyAhi ya vittiM kappemANassa viharittae, imeyArUvaM abhiggahaM abhigeNhai, jAvajjIvAe chaTuMchaTTeNaM jAva viharai // sU0 7 // -- 4 TIkA - ' taeNaM naMde' ityAdi, tataH khalu nando dardurI garbhAd - garbhavAsAd vinirmuktaH = nirgataH san unmuktabAlabhAvaH vyatIta vAlyavayaskaH, vinnAyapariNayamitte ' vijJAtapariNatamAtraH dahurajAtIyakUrdanAdivijJAnasamampannaH, nandAyAMpuSkariNyAm abhiramamANaH 2 krIDan 2 sukhamukhena viharati=kAlaM yApayatisma / tatastadanantaraM khalu nandAyAM puSkiriNyAM rAjagRhavinirgato bahujanaH snAnaM kurban, jala pivan pAnIyaM ca saMvahamAnaH, anyonyaM = parasparam AkhyAti 9 769 " 'taraNaM NaMde dadadure gabhAo ' ityAdi / TIkArtha - (tae) isake bAda (NaMde daddure) vaha naMda seThakA jIva dardura (gabhAo viNimukke samANe ummukkabAlabhAve vinnAyapariNayamitte jonvagamaNupate naMdAe pokkharaNIe abhiramamANe 2 viharaha) garbhAvAsa se bAhira nikala kara jaba bAlabhAva se rahita ho gayA aura use dardura jAti kA kuMdanA Adi A gayA taba vaha yauvana avasthA saMpanna hokara naMdA puSkariNI meM vAra 2 krIDA karatA huA sukha pUrvaka apane samaya ko vyatIta karane lagA / (taraNaM NaMdAe pokkharaNIe bahujaNe zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 'taNaM gaMde dure gabhAo' ityAdi TIartha - (taraNaM) tyArayachI (zaMde dadure) naha zeDano tra heDaDAnA (ganbhAo viNimukke samANe ummukabAlabhAve vinnAyapariNayamitte jobbaNagamaNupatte nadAe pokkharaNIe abhiramamANe 2 viharai ) garbhAbhAMthI mahAra mAvIne byAre mATA thaI gayA eTale ke bacapaNa vaTAvIne juvAna thai gayA ane khIjA deDakAMnI jema kUdavAnuM, vagere AvaDI gayuM tyAre te juvAna thaine nadA puSka riNImAM ja vAraMvAra krIDA karatAM sukhethI peAtAneA vakhata pasAra karavA lAgyA. ( taNaM NaMdAe pokharaNIe bahujaNe vhAyamANo ya piyai ya pANiyaca sa vaha Page #784 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 770 jJAtAdharmakathAGgasUtre bhASate prajJApayati prarUpayati-dhanyaH khalu he devAnupiya ! nando maNikArarazreSThI yasya khalu iyametadrUpA nandApuSkariNI catuHkoNA samatIrA yAvat pratirUpA vartate, yasyAH khalu nandAyAH puSkariNyAH paurastye vanaSaNDe citrasabhA'nekastambhazatasaMniviSTA tathaiva catuSu vanavaNDeSu catasraH sabhA anekastambhazatasaMniviSTAH santi, yAvat tasya nandamaNikArazreSThinaH sulabdhaM mAnuSyakaM janmajIvitaphalam / pahAyamANo ya piyai ya pANiyaM ca saMvahamANo annamannassa evamAikkhai 4) usa naMdA puSkariNI meM jaba rAjagRha nagara ke loga Akara snAna karate, pAnI pIte, usameM se pAnI bharate to usa samaya ve paraspara meM isa prakAra se bAta cIta karate, bhASaNa karate prajJApanA evaM prarUpaNA karate ki ( dhanneNaM devANuppiyA ! NaMde maNiyAre jassa NaM imeyArUvA gaMdA pukkharaNI cAukkoNA jAva paDirUvA ) he devAnupriya ! maNikAra zreSThI naMda ko dhanyavAda hai ki jisa kI yaha catuSkoNa vAlI tathA samatIra vAlI naMdA puSkariNI bahuta hI suramya banI hai| (jassa Na purathimille vaNasaMDe cittasabhA aNegakhaMbha0 taheva cattAri sahAo jAva jammajI viya phale-taeNaM tassa daddurassa taM abhikkhaNaM 2 bahujaNassa aMtie eyamaDhe soccA Nisamma imeyArUbe anbhatthie 6) jisa ke pUrva dizA saMbandhI vanaSaMDa meM aneka saikar3oM khaMbho se virAjita citra sabhA banI huI hai| isI taraha kI cAroM vanapaMDoM meM cAroM sabhAe~ hai / yAvat usa maNikAra naMda zreSThI ke manuSya mANo annamannassa evamAikkhai 4) nahI pApamai nyAre rADa nagaranA leke AvIne snAna karatA, pANI pItA, temAMthI pANI bharatA tyAre teo paraspara A pramANe vAtacIta karavA mAMDatA, saMbhASaNa karavA mAMDatA, prajJApanA bhane 535 / / 42vA bhaaNdd| (dhanneNaM devANupiyA ! Nade maNiyAre jassaNaM imeyArUvA gaMdI pukkharaNI cAukoNA jAva paDirUvA) vAnupriya ! maNira zreSThi naMdane dhanyavAda che. kAraNa ke A cAra khUNAvALI temaja sarakhA kinArA pAjI nahI pApa mahu4 2bhya dhAvI cha. ( jassaNaM purathimille vaNasaMDe cittasabhAaNega khaMbha0 taheva cittAri sahAo jAva jammajIviyaphale-taeNaM tassa dadduragsa ta abhikkhaNaM 2 bahujaNassa tie eyamadraM socA Nisamma imeyArUve ajjhathie 6) pAvanA pUrva hizAnA banama se thAmatAmAthI zebhatI citrasabhA banAvI che. A pramANe cAre cAra vanakhaMDemAM cAra sabhAo taiyAra karAvaDAvI che. kharekhara te maNikAra naMda zeThane manuSya janma ane jIvana zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #785 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a013 nandamaNikArabhavanirUpaNam 771 tataH talu tasya da1rasya tadabhIkSNa-paunaH punyena, bahunanasyAntike etamartha zrutvA nizamya, ayametadrUpaH vakSyamANasvarUpaH AdhyAtmikaH AtmagatovicAraH, yAvanmanogataH saMkalpaH samudapadyata / kiM svarUpaH ? ityAha-' se kahiMmanne' ityAdi / nanUhaM manye-kubApi mayA ayametadrUpaH zabdaH 'NisaMtapuvve ' nizAntapUrvaH zratapUrvaH pUrvakAle zrutaAsIt , iti kRtvA zubhena pariNAmena-vizuddhAdhyavasAyena yAvat-jAtismaraNaM samutpannam , sa darduraH 'pUbajAI '-pUrvajanmavRttAntaM samyaka samAgacchati = smarati / tataH khalu tasya dardurasyAyametadrUpaH vakSyamANasvarUpa. 'ajjhasthie' AdhyAtmikaH yAvanmanogataH saMkalpaH = smaraNarUpaH 'samuppa. jjitthA' samudapadyata-saMjAtaH, tad yathA-evaM khalu ahaM ihaiva rAjagRhe nagare nando janma aura jIvana donoM hI saphala haiM / usa ne apane manuSya janma aura jIvana kA phala acchI taraha pA liyA hai| isa prakAra aneka janoM ke mukha se bAra 2 apanI prazaMsA sUcaka zabdoM ko sunakara aura unheM hRdaya meM avadhRta kara usa dardura ko yaha isa prakAra kA AdhyAtmika vicAra yAvat manogata saMkalpa utpanna huA-( se kahiM manne mae imeyAkhve sadde NisaMta puvve tti kaTu subheNaM pariNAmeNaM jAva jAisaraNe samuppanne, putvajAiM sammaM samAgacchai taeNaM tassa daddurassa imeyArave ajjhathie 5) maiM mAnatA hU~ ki maiMne isa prakAra kA yaha zabda pahile sunA hai-isa prakAra ke vicAra se use vizuddha adhyavasAya ke vaza se jAti smaraNa jJAna utpanna ho gyaa| isase usane apane pUrva janma ke vRttAnta ko acchI taraha jAna liyaa| isa ke bAda usa dardura ko isa prakAra-vakSyamANa rUpa saMkalpa utpanna huaa| ( evaM khalu ahaM iheva baMne saphaLa thaI gayAM che. teNe potAnA manuSya janma ane jIvananuM phaLa sArI peThe meLavI lIdhuM che. A rIte ghaNA mANasanA mukhethI vAraMvAra potAnAM vakhANa sAMbhaLIne ane hRdayamAM avadhata karIne deDakAne A pramANene AdhyAbhi vicAra yAkta bhanAgata sa485 rumcy| -( se kahiM manne mae imeyArUve sadde Nisatapuvve tikaTu subheNaM pariNAmeNaM jAva jAisaraNe samuppanne, puvvajAI samma samAgacchai taeNaM tassa daddurassa imeyAhave ajjhathie ) bhane ema thAya che ke A zabdo pahelAM meM sAMbhaLyA che. A jAtanA vicArothI tene vizuddha adhyavasAyane lIdhe jAtismaraNa jJAna utpanna thaI gayuM. ethI teNe pitAnA pUrva janmanI badhI vigata jANI lIdhI. tyArabAda te deDakAne A rIte vajyamANa rUpathI AdhyAtmika cAvatuM manogata samaraNarUpa saMka9pa utpanna thaye ke ( evaM khalu ahaM iheva rAyagihe nayare de NAma maNiyAre aDhe jAva apari zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #786 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAgasUtre nAma maNikAraH ADhayo yAvadaparibhUta Asam / tasmin kAle tasmin samaye zramaNo magavAn mahAvIraH samavasRtaH, tataH khalu zramaNasyabhagavato mahAvIrasyAntike paJcANuvratikaM saptazikSApratikaM dvAdazavidhaM gRhidharma pratipannaH, tataH khalvahamanyadA kadAcid asAdhudarzanena ca yAvat-mithyAtvaM vipratipannaH,tataH khalvahamanyadA kadAcid grISmakAlasamaye yAvat-pauSadhazAlAyAM pauSadhamuparAMpadya khalu viharAmi, 'evaM yathaivacintA, ApRcchanA, nandApuSkariNI, vanaSaNDA, sabhAH tadeva sarvam ' tathaivacintAdikaM dardureNa pUrvabhUve kRtaM tathaiva tat sarva smRtaM, tad yathA-mama tatrASTamabhakte rAyagihe nayare gaMde NAma maNiyAre ar3e jAva aparibhUe / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre samosaDhe, taeNaM samaNassa bhagavo mahAvIrassa aMtie paMcANuvvaiyaM sattasikkhAvaiyaM jAva paDivanne) maiM isI rAjagRha nagarameM naMda nAma kA maNikAra zreSThI thaa| vizeSa rUpase dhana dhAnyAdi saMpatti zAlI evaM jana mAnya thaa| usa kAla aura usa samaya meM zramaNa bhagavAn mahAvIra vahAMAye-so maiMne unase pAMca aNuvrata evaM sAta zikSAvrata rUpa zrAvaka dharma aMgIkAra karaliyA thaa| (taeNaM ahaM annayA kayAI asAhudaMsaNeNaya jAva micchattaM vipaDivanne ) kisI eka samaya asAdhu ke darzana se tathA aura bhI kaI nimitto se maiM mithyAtva bhAva rUpa se pariNata ho gayA-(taeNaM ahaM annayAkayAI gimha kAlasamayaMsi jAva uvasaMpajjittANaM viharAmi, evaM jaheva ciMtA ApucchaNA naMdApukkhariNI vanasaMDA, sahAo taM ceva savvaM jAva naMdAe pukkhariNIe dadurattAe uvavanne, taM ahoNaM ahaM ahanne, apunne, akabhUe / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagava' mahAvIre samosaDhe, taeNa samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie paMcANuvvaiyaM sattasikkhAvaiyaM jAva paDivanne ) I. pahelAM A rAjagRha nagaramAM ja naMda nAme maNikAra zreSTi hatuM. huM vizeSa rUpathI dhana-dhAnya vagerethI samRddha temaja janamAnya (lokamAM pUchAtA) hato. te kALe ane te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra tyAM padhAryA hatA. meM teozrI pAsethI pAMca aNuvrata ane sAta zikSAtrata rUpa zrAvaka dharma svIrI siidhe| Dato. (taeNaM aha annayA kayAI asAhu daMsaNeNa ya jAva micchattaM vipaDi banne ) 15 me mate asAdhunA 6za nathI tabha04 mA 5 ghai zAthI I mithyAtvamA 35mA pariNata 7 gayo. (taeNaM aha annayA kayAI gimhakAlasamayaMsi jAva uvasaMghanjittA NaM viharAmi, evaM jaheva ciMtA ApucchaNaM naMdA pukkhariNA banasaMDA, sahAo ta ceva savva jAva naMdAe pukkhariNIe daddurattAe uvavanne, ta' ahoNaM, aha ahanne, apunne, akayapunne zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #787 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a0 13 nandamaNikArabhavanirUpaNam 773 pariNamyamAne pipAsayA kSudhayA cAbhibhUtasyetthaM cintA saMjAtA "dhanyAH khalu te lokA yeSAM jalAzayA vidyante, tasmAt kalye zreNikaM rAjAnamApRcchaya rAjagRhasya bahiruttarapaurastye digbhAge nandAnAmnI puSkariNI khanayituM zreya iti" / athaivaM vicintya zreNikaM pratyApRcchanAM kRtvA tadA'jJayA mayA nandApuSkariNI kAritA, yapunne niggaMdhAo pAvayaNAo naDhe bhaTTe pariThamaDhe taM seyaM khalu mamaM sayameva puvapaDivanAI paMcANubvayAI sattasikkhAvayAiM ughasaMpajjittA Na viharittae) kisI samaya meM grISmakAla meM yAvat pauSadhazAlA meM pauSadha dhAraNa kara baiThA huA thA-isa prakAra mujhe vahAM aisI cintA huI ApRcchanA huI, naMdA puSkariNI karAne kA vicAra huA, banaSaMDoM, sabhAoM ke banAne kA vicAra huA-yaha saba viSaya pUrvabhava kA use smRta ho AyA-arthAt use yaha bAta yAda AI-ki jaba maiM aSThamabhakta kI tapasyA kA niyama dhAraNa kara pauSadha zAlA meM baiThA huA thA taba merI vaha tapasyA pUrNaprAya ho rahI thI- usa samaya mujhe pipAsA aura kSudhA kI bAdhA ne Akulita pariNAma vAlA banA diyaa| so mujhe isa prakAra kA vicAra utpanna huA-ki ve loga dhanyavAda ke pAtra haiM ki jinhoM ke banavAye hue jalAzaya vidyamAna haiM / isaliye meM bhI prAtaH kAla hote hI zreNika rAjA se pUchakara rAjagRha ke bAhira IzAna koNa meM naMdA nAma kI eka vAvar3I khudvaauuNgaa| isa prakAra vicAra kara phira maiMne zreNika rAjA se pUchA to unhoM ne mujhe isa kI AjJA dedI maiMne niggathAo pAvayaNAo naTUTe bhaTUThe paribbhaThe ta seyaM khalu mamaM sayameva puSva paDivannAI 'cANuvvayAI sattasikkhAvayAiM uvasapajjittANa' viharattie ) ase vakhate unALAmAM yAvat pauSadhazALAmAM pauSadha dhAraNa karIne beThA hatA tyAre mArA manamAM e vicAra udbhavya evI ApRcchanA thaI, naMdA puSkariNI taiyAra karAvavAno vicAra thaye, vanaSo temaja sabhAone banAvavAno vicAra thaye, e rIte pahelAMnA janmanI badhI vAta yAda AvI eTale ke tene A jAtanuM smaraNa thayuM ke jyAre huM aSTama bhaktanI tapasyAnuM vrata laIne pauSadhazALAmAM beThe hato. mArI aSTama bhaktanI tapasyA pUrI thavAnI hatI te vakhate tarasa ane bhUkhanI pIDAe mane vyAkuLa banAvI dIdho. tyAre mane vicAra Ave ke te le dhanyavAdane lAyaka che ke jemanA vaDe baMdhAyelA jaLAzaye atyAre paNa hayAta che. ethI huM paNa savAra thatAM ja zreNika rAjAnI AjJA meLavIne rAjagRha nagaranI bahAra IzAna keNamAM naMdA nAme vAva baMdhAvaDAvuM. A rIte vicAra karIne meM zreNika rAjAne jyAre pUchayuM tyAre temaNe mane tenI AjJA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #788 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 774 jJAtAdharmakathAGgasUtre tatastasyAH puSkariNyAzcaturdikSu vanaSaNDA AropitAH saMrakSitAH saMvardhitAH, tatasteSu vanaSaNDeSu paurastye citrasabhA, dAkSiNAtye mahAnasazAlA, pAzcAtya cikitsA zAlA, audIcye vanaSaNDe'laMkArikasabhA mayA kAritA, iti / ' yAvat-nandAyAM puSkariNyAM daduratayopapannaH' tato rAjagRhavinirgato bahujanastatra puSkariNyAM snAnaM kurvan jalaM pivan pAnIyaM ghaTAdibhinayan parasparamevamavAdIt-bho devAnupiyAH ! dhanyaH kRtArthaH khalu nando maNikArazreSThI yasya khalu iyametadrUpA nandApuSkariNItyAdi, tat prazaMsAvacanamahaM bahujanasyAntike zrutvA hRSTatuSTaH sAtagauravasukhamanubhavan Asam / tataH khalu mama maNikArazreSThibhave prabalatarazAtagauravajanitakarmodayenAnaMdA nAma kI puSkariNI unhI kI AjJA se bana vAI ! usa kI cAroM dizAoM meM cAra vanaSaMDa lagavAye ve saMrakSita hokara khUba acchI vRddhiM. gata hue una vanapaMDoM meM se jo pUrva dizA saMbandhI vanapaMDa thA usameM maiMne eka citra sabhA banavAI dakSiNa dizA saMbandhI vanaSaMDa meM eka mahA. nasa zAlA,pazcimadizA saMbandhI vanaSaMDa meM cikitsA zAlA aura uttara dizA saMbandhI vanapaMDa meM alaMkArika sabhA bnvaaii| rAjagRhanagara se nirgata aneka jana usa puSkariNI meM snAna karate-pAnI pIte aura usa meM se pAnI bhI bharate-taba paraspara milakara ve isa prakAra se bAta cIta karate ki bho devAnupriya ! maNikAra naMda zreSThI dhanyavAda kA pAtra hai, kRtArtha hai-jisane itanI acchI isa naMdA puSkariNI ko banavAyA hai| isa taraha ke prazaMsAtmaka vacana sunakara maiM harSotphulla gAtra ho jAtA, merA citta saMtuSTa ho jaataa| maiM usa samaya zAta gaurava ke ApI dIdhI. temanI AjJAthI ja meM naMdA nAme puSkariNI baMdhAvI che. tenI cAre dizAomAM cAra vanaSaDa ropAvyA, surakSita thayelAM vanakhaMDa khUba ja vRddhi pAmyA pUrva dizA taraphanA vanakhaMDamAM meM eka citrasabhA banAvaDAvI hatI dakSiNa dizAnA vanakhaMDamAM eka vizALa mahAnasa zALA (rasoI ghara ), pazcima dizAnA vanakhaMDamAM cikitsAlaya (davAkhAnuM) ane uttara dizAnA vanakhaMDamAM alaMkArika sabhA banAvaDAvI. rAjagRha nagaranA ghaNA mANase puSkariNImAM snAna karatA, pANI pItA ane temAMthI pANI bharatA hatA tyAre teo paraspara vAtacIta zarU karavA mAMDatA ke he devAnupriya ! maNikAra zreSThi dhanyavAdane lAyaka che. katArtha che, kemake teNe kevI sarasa naMdA puSkariNI banAvaDAvI che. A rIte pitAnAM ja vakhANa sAMbhaLIne huM khuza khuza (haskula) thaI jato ane mAruM haiyuM saMtuSTa thaI jatuM hatuM. huM te vakhate zAta gauravanA udayathI khUba ja zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #789 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 13 nandamaNikArabhavanirUpaNam 775 nyadA kadAcit SoDazarogAtaGkAH prAdurbhUtAH / bahavo vaidyAstatrAgatAH paratvekamapi rogAtaGkamupazamayitumasamarthA santaH pratigatAH / tatastairogAtaGgairabhibhUtaH khalu nandApuSkariNyAM mRcchito'haM tatsukhaviyogasaMbhAvanayA''rtadhyAnopagataH san kAlamAse kAlaM kRtvA atraiva nandApuSkariNyAM darduratayA saMjAto'smi / itthaM jAtismaraNaM prApya sa darduraH svAtmani vicArayati - ' taM ahoNaM ahaM ahanne' ityAdi, tad= tasmAd aho ! iti khede khalu ahamadhanyaH, apuNyaH, akRtapuNyaH, nairyandhyAt pravacanAda naSTo bhraSTacAsmi, tat tasmAt zreyaH khalu mama svayameva pUrvapratipannAni=pUrvabhavAGgIkRtAni paJcANutratAni saptazikSAvratAnyupasaMpadya vihartum ityevaM saMprekSate = udaya se atizaya AnaMda kA anubhava karane laga jAtA / kisI eka samaya mujhe maNikAra zreSThI ke bhava meM usa prabalatara zAta gauravajanita karma ke udaya se 16 rogAtaMka zarIra meM prakaTa hue| aneka vaidya Aye, parantu ve mere eka bhI rogAtaMka ko zamita karane meM samartha nahIM ho ske| so vApisa cale gye| isa taraha una rogAtaMkoM se abhibhUta huA maiM naMdA puSkariNI meM mUcchita hokara usake sukha ke viyoga kI saMbhAvanA se ArtadhyAna meM par3akara mRtyu ke avasara meM marA so isI naMdA puSkariNI meM isa dardura kI paryAya se utpanna huA hU~ / isa taraha jAtismaraNa jJAna ko prApta kara usa dardura ne apane mana meM vicAra kiyA dekho yaha kitane kheda kI bAta hai maiM kitanA adhanya hU~ kitanA pApI hU kitanA akRta puNya hU~ jo maiM nirgrantha pravacana se naSTa bhRSTa huA isaliye mujhe yahI kalyANAspada hai ki maiM svayaM aba pUrva bhava meM aMgIkRta kiye gaye pAMca aNuvratoMko sAta zikSAvratoM ko svIkAra-dhAraNa kara lUM / = Ana'damAM magna thaI jatA hateA. koI eka samaye maNikAra zeThanA bhavamAM mArA zarIramAM pramaLatara zAta gaurava janita karmInA udayathI seALa reAga ane AMtaka prakaTa thayA. ghaNA vaidyo AvyA paNa tee mArA eka rAga paNu maTADI zakayA nahi. vaidyo paNa nirAza thaIne pAchA jatA rahyA hatA. A rIte roga ane AtaMkAthI pIDita thaIne huM nA vAvamAM emAna thaine sukhanA viyeAganI saMbhAvanAthI ja A dhyAna karatA chevaTe mRtyunA samaye maraNa pAmyA. mRtyu bAda huM e naMdA vAvamAM ja deDakAnA paryAyathI utpanna thayA chuM. A rIte jAtismaraNa jJAna prApta thatAM te deDakAe peAtAnA manamAM vicAra karyo ke-are! are ! huM keTaleA badhA adhanya chuM. pApI chuM ane amRtapuNya nigrantha pravacanathI bhraSTa thaI ne ja mArI AvI dazA thaI che, ethI have huM pUrva bhavamAM svIresA pAMtha bhavato, bhane zikSAvatIne svIArI . ( evaM saMpeddei saMpe zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #790 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 776 jJAtAdharmakathAGgasUtre , vicArayati, saMprekSya pUrvapratipannAni paJcANuvratAni saptazikSAvratAni Arohati = dhArayati svIkarotItyarthaH / Aruhya = dvAdazavratAnyaGgIkRtya, imametadrUpaM vakSyamANasvarUpam, abhigrahamabhigRhNAti kalpate me yAvajjIvaM ' chaNa' SaSThaSaSThabhaktena, 'aNivikhatteNaM' anikSiptena - antararahitena avizrAntenetyarthaH tapaH karmaNAss tmAnaM bhAvayataH=AtmanaH zubhapariNAmaM varSa yataH, vihartuM kalpate iti pUrveNa sambandhaH / apica - SaSThasyApi -- SaSThabhaktasyApi ca pAraNake kalpate me nandAyAH puSkariNyAH ' pariperatesu' pariparyanteSu = taTeSu = pAsa kena = acittena, snAnodakena 'ummeddaNolloliyAhi ya' unmardanollolitAbhiH = udvartanAdurbaritAbhiH lokairdohodvartane kRte sati zeSabhRtA itastataH patitA yA yavacUrNAdinirmitapiSTikAstAbhirityarthaH, vRttiM kalpayataH zarArayAtrAnirvAhaM kurvataH vihatu kalpate iti pUrveNAnvayaH / imameta( evaM saMpeve, saMpehittA putrvapaDivannAI paMcANuvvayAI satta si kkhAvayAI AruheDa, AruhittA imeyArUvaM abhigga abhigiNhai kappaM me jAva jIvaM chaTuM chaTTheNaM aNikkhinteNaM tavo kammeNaM appANaM bhAvemAsa viharittae) isa prakAra usane vicAra kiyA / vicAra karake pUrva pratipanna paMca aNuvratoM ko sAta zikSAvratoM ko usane svayaM dhAraNa kara liyA / dhAraNa karake phira usane isa prakAra kA niyama le liyA ki maiM aba jIvana paryaMta antara rahita SaSTha SaSTha bhakta kI tapasyA se apane AtmapariNAmoM ko baDhAtA rahU~gA / ( chaTThassa vi ya NaM pAraNagaMsi kappai me NaMdAe pokkharaNIe pariperaMtesu phAsueNaM NhANodaNaM ummaddaNololiyAhi ya viti kappemANassa viharittara, imeyArUvaM abhigga abhiNhai, jAvajjIvAe chaTuM chaTTheNaM jAva viharaha) aura chaTTha bhakta kI 1 hittA putra paDivannAI paMcANuvvayAI sattasikkhAvayAI Aruddei, AruhittA imeyArUvaM ahiM abhigiNhai, kappa me jAva jIva chaTTha chaTTeNaM aNikhitteNa vokamme appA bhAvemANassa viharittara ) bhA rIte tethe vicAra yo viyAra karIne pUrva bhavamAM svIkArelAM pAMca aNuvratA ane sAta zikSAAne teNe peAte ja dhAraNa karI lIdhA. dhAraNa karIne teNe e jAtane niyama lIdhe ke have jIvananI chellI paLa sudhI antara rahita SaSTha SaSTha bhaktanI tapasyA vaDe bhArA Atma pariNAmonI vRddhi urato rahIza ( chaTThassa viyaNaM pAraNagaMsi kappai me dAe pokkhavaraNIe, pariperatesu phAsueNaM NhANodaeNa ummaddaNolloliyAhiya vitti karapemANarasa vihastie, imeyArUvaM abhiggahaM abhigeNhai, jAva jIvAe cha chaTTe jAba bihArai ) bhane chaha lautanI pAragAnA hivase nahA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #791 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a013 nandamaNikArabhavanirUpaNam 77 drUpamabhigRhNAti, abhigRhya yAvajjIvaM SaSThaSaSThena=SaSThaSaSThabhaktena yAvat-sa darduro'. bhigrahagrahaNapUrvakaM svIkRtena tapaH karmaNA''tmAnaM bhAvayan viharati-AstesmA s07|| mUlam-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ahaM goyamA ! guNasilae ceie samosaDhe parisA niggayA, taeNaM naMdAe pukkhariNIe bahajaNo NhAyamANo ya 3 annamannaM evaM vayAsIdevANuppiyA ! samaNe3 iheva guNasilae ceie samosaDhe, taM gacchAmo NaM devANuppiyA ! samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdAmo jAva pajjuvAsAmo eyaM me ihabhave parabhave ya hiyAe jAva aNugAmiyattAe bhavissai, taeNaM tassa dadarasta bahujaNassa aMtie eyamadaM soccA nisamma ayameyArUve ajjhathie 5 samuppajjitthA-evaM khalu samaNe bhagavaM mahAvIre iheva guNasi. lae ceie samosaDhe, taM gacchAmi NaM samaNaM3 vaMdAmi jAva pajjuvAsAmi evaM saMpehei saMpehittA gaMdAo pukkharaNIo saNiyaM 2 uttarai uttarittA jeNeva rAyamagge teNeva uvAgacchai uvAgacchittA tAe ukiTTAe daduragaIe voivayamANe jeNeva mama aMtie teNeva pahArettha gamaNAe, imaM ca NaM seNie rAyA pAraNAke dina meM naMdA puSkariNI ke taTa para ke acitta snAnodaka se tathA lokoM ke dvArA dohodvartana karane para zeSabhUta idhara udhara patita yava cUrNAdi nirmita piSTikA se apane zarIra kI yAtrA kA nirvAha karU~gA, isa prakara kA abhigraha usane grahaNa kara liyaa|| isa karaha abhigraha grahaNa pUrvaka vaha dadura dhRta SaSTha SaSTha bhakta kI tapasyA se Atmazuddhi karane meM laga gayA // sUtra 7 // vAvanA kinArAnI cAre bAjunA acitta snAnodakathI temaja leke vaDe dehada vartana ryA pachI vadhelA ane Amatema verAIne paDelA javanA loTa vagerethI pitAnA piMDane zarIrane nirvAha karIza. A rIte teNe abhigraha laI lIdho. Ama abhigraha dhAraNa karIne deDake SaSTha bhaktanI tapasyA karato Atmazuddhi 42vAmA tIna / gayA. sUtra " 7" zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #792 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 778 jJAtAdharmakathAgasUtre bhaMbhasAre pahAe kayakouyamaMgalapAyacchitte savvAlaMkAravibhUsie hatthikhaMdhavaragae sakoraMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijamANeNaM seyavaracAmarAhiM udhuvvamANAhi hayagayarahamahayA bhaDacaDagara kaliyAe cAuraMgiNIe seNAe saddhiM saMparivuDe mama pAyavaMdae havvamAgacchai, taeNaM daddare seNiyassa ranno egeNaM AsakisoraeNaM vAmapAeNaM akkaMte samANe aMtanighAie kae yAvi hotthA, taeNaM se daddare atthAme avale avIrie apurisakAraparakkame adhAraNijjamittikaegaMtamavakkamai avakamittA karayalapariggahiyaM matthae aMjaliM kaDu evaM vayAsI-namo'tthu NaM mama dhammAyariyassa jAva saMpAviukAmassa puTiva pi ya NaM mae samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie thUlae pANAivAe paJcakkhAe, jAva thUlae pariggahe paccakkhAe, taM iyANi pi tasseva aMtie savvaM pANAivAyaM paJcakkhAmi jAva savvaM pariggahaM paccakkhAmi jAvajIvaM, savvaM asaNaM 4 paccakkhAmi jAvajIvaM jaMpi ya NaM imaM sarIraM iThaM kaMtaM jAva mA phusaMtu eyapi NaM carimehiM UsAsehi vosirAmittikaTu, vosirai taeNaMdadare kAlamAse kAlaM kiccA jAca sohamme kappe dadaravaDisae vimANe uvavAyasabhAe daddaredevattAe uvavanne, evaM khalu goyamA ! daddareNaM sA divvA deviDDI laddhA pattA abhismnnaagyaa| dadarasta NaM bhaMte ! devassa kevaiyakAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! cattAri pali ovamAI ThiI paNNattA, se NaM bhaMte ! daddure deve tAo devalo zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #793 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 13 nandamaNikArabhavanirUpaNam 779 gAo AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiikkhaeNaM cayaM caittA kahiM gacchihii kahi uvavajjihii goyamA ! mahAvidehevAse sijjhihii bujjhihii muccihii parinivvAhii savvadukkhANaM aMtaM karohii y| evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM terasamasa nAyajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte tibemi|| sU08 // // terasamaMNAyajjhayaNaM samattaM // 13 // TIkA-bhagavAn mahAvIraH svAmI kathayati-'teNaM kAleNaM' ityAdi / tasmin kAle tasmin samaye-yadA sa darduraH SaSThabhakta tapaH karmaNA''tmAnaM bhAvayan viharatisma, tasmin kAle tasmin samaye he gautama ! ahaMguNazilake cetye= guNazilakanAmakodyAne samavastA prAptaH / pariSad-rAjagRhanagaranivAsinAM janAnAM samUhaH, nirgatA-mAM draSTuM vanditu nagarAbdahiniHsanA / tataH khalu nandAyAM puSkariNyAM bahujanaH snAnaM kurvan jalaM pivan panIyaM ca saMvahan anyonyamevamavAdIt-bho devAnupriyAH ! zramaNo bhagavAn mahAvIraH svAmI ihaiva guNazilake caitye samavasRtaH, tat-tasmAd gacchAmaH khalu he devAnupriyAH ! zramaNaM bhagavantaM mahAvIrasvAminaM vandAmahe namasyAmaH vanditvA natvA yAvan-paryupAsmahe sevAM kurmaH, asmAkametad ihabhave parabhave ca hitAya yAvat-sukhAya, kSemAya, niHzreyase, 'aNu 'teNaM kAle Na teNaM samaeNa' ityAdi / TIkArtha-(teNaM kAle NaM teNa samaeNaM) usa kAla aura usa samayameM (ahaM goyamA! guNasilae ceie samosaDhe parisA niggayA, taeNaM naMdAe pukkhariNIe bahujaNo NhAyamANo ya 3 annamannaM evaM vayAsI-devANuppiyA! samaNe 3 iheva guNasilae ceie samosaDhe, taM gacchAmo NaM devANuppiyA ! samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdAmo jAva pajjuvAsAmo, evaM me ihabhave parabhave ya hiyAe jAva aNugAmiyattAe bhavissai ) he ' teNa kAleNa teNa samaeNaM ' ityAdi 11-(taNa kAleNaM teNaM samaeNa) te 4ANe mane te samaye (ahaM goyamA ! guNasilae ceie samosaDhe parisA niggayA, taeNa nadAe pukkhariNIe baDujaNo vhAyamANo ya 3 annamanna evaM vayAsI-devANuppiyA 1 samaNe 3 iheva guNasilae ceie samosaDhe, taM gacchAmo NaM devANuppiyA ! samaNa bhagavaM mahAvIraM vadAmo jAva pajjuvAsAmo, eyaM me ihabhave parabhave ya hiyAe jAva aNugamiyattAe bhavissai) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #794 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 780 jJAtAdharmakathAGgasUtre gAmiyattAe ' anugAmikatAyai parabhave'nugamanAtha bhaviSyati, iti parasparamavadat / tataH khalu tasya da1rasya bahujanasyAntikAd etamartha zrutvA nizamya ayametadrUpa AdhyAtmiko vicAraH samudapadyata-evaM khalu zramaNo bhagavAn mahAvIraH gautama ! maiM meM vihAra karatA huA guNazilaka nAma ke udyAna AyA / rAjagRha nagara nivAsI manuSyoM kA samUha merI vaMdanA karane ke liye tathA mere darzana ke liye apane 2 sthAna se Aye-usa samaya naMdA puSkariNI meM aneka manuSya snAna karate hue jala pIte hue aura pAnI bharate hue paraspara meM isa prakAra se bAta-cIta kara rahe the-bho devAnu. priyo ! zramaNa bhagavAn mahAvIra yahIM para guNa zilaka caitya meM padhAre hue haiM-isaliye he devAnupriyo ! calo-Ao caleM zramaNa bhagavAna mahAvIra ko vaMdanA kareM namaskAra kareM / vaMdanA namaskAra kara phira una kI paryupAsanA-sevA kareM / yahI bAta isa bhava meM, parabhava meM hamAre liye hitakAraka hogI, yAvat sukhavidhAyaka hogI, kSemakAraka, nizreyasakAraka evaM anyabhava meM sAtha jAne vAlI hogii| (taeNaM tassa durassa bahujaNassa aMtie eyamaDhe soccA, nisamma ayameyArUve ajjhathie 5 samuppajjitthA ) to isa prakAra kI bAta cIta jaba usa dardura ne una aneka manuSyoM ke mukha se sunI-to sunakara aura use hRdaya meM dhAraNa kara usake mana meM isa prakAra kA vicAra utpanna huA-( evaM khalu samaNe he gautama! guNazilaka nAmanA udyAnamAM huM vihAra karatA karatA AvyuM. rAjagRha nagaranA nAgarikanA samUha mane vaMdana karavA temaja darzana karavA mATe potapotAne gherathI mArI pAse AvyA. te samaye naMdI vAvamAM ghaNuM mANase snAna karatAM, pANI pItAM ane pANI bharatAM A pramANe vAto karavA lAgyA ke he devAnupriye ! ahIM guNazilaka caityamAM ja bhagavAna mahAvIra svAmI padhArelA che, eTalA mATe he devAnupriye ! cAle ApaNe zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana temaja namaskAra karIne temanI paryuM pAsanA-sevA-karIe. A bhava temaja parabhavamAM e vAta ja amArA mATe zreyarUpa thaze yAvata sukha vidhAyaka thaze. kharekhara e vAta ja kSemakAraka nizreyasakara ane bIjA bhavamAM 5) sAthai 22rI. ( taeNa tassa durasta bahujaNassa aMtie eyamadu soccA, nisamma, ayame yArUve ajjhasthira 5 samuppajitthA ) te mANasAnI se pAtA deDakAe paNa sAMbhaLI ane tene dhAraNa karI lIdhI. tyArapachI tenA manamAM A tana viyA2 2- 3 ( evaM khalu samaNe bhagavaM mahAvIre iheva guNasilae ceie samosaDhe, taM gacchAmi gaM samaNaM 3 vadAmi, jAva pajjuvAsAmi evaM saMpehei, zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #795 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 13 nandamaNikArabhavanirUpaNam 781 svAmI ihaiva guNazilake caitye samavasmRto'sti / tat tasmAd ahamapi gacchAmi khalu zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM vande namasyAmi evaM saMpekSate-vicArayati, saMprekSya nandAyAH puSkariNItaH zanaiH zanairuttaratibahiniH saratI, uttIrya yauva rAjamArgastauvopAgacchati, upAgalya tayA (1) ' ukiTThAe ' utkRSTayA, aoda bodhyam(2) " turiyAe (3) cavalAe, (4) caMDAe, (4) sigyAe, (6) uddhRyAe, (7) jayaNAe, (8) cheyAe, " iti / tatra-utkRSTayA-dardurANAM gatau ya utkarSastenayuktAgatirutkRSTA tayetyarthaH / tvaritayA-manasa autsukyena yuktA tvaritA tayA, bhagavaM mahAvIre iheva guNasilae ceie samosaDhe, taM gacchAmi NaM samaNaM 3 vaMdAmi jAva pajjuvAsAmi evaM saMpehei, saMpehittA gaMdAo pukkharaNIo saNiyaM 2 uttarai ) zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhu yahAM guNa zilaka udyAna meM Aye hue haiM to calU zramaNa bhagavAna mahAvIra ko vaMdanA karU~ yAvat unakI paryupAsanA kruuN| aisA usane vicAra kiyAvicAra kara ke phira vaha usa naMdA puSkariNI se dhIre 2 bAhira nikalA( uttarittA jeNeva rAyamagge teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA tAe ukkiTThAe dadura gaie vIivayamANe jeNeva mamaM aMtie teNeva pahAretya gamaNAe ) bAhira nikala kara phira vaha jahAM rAjamArga thA, usa ora cala diyaa| vahAM pahu~ca kara phira vaha usa utkRSTa dardura gati se calatA huA merI ora bddhaa| yahAM " turiyAe, cavalAe, caMDAe, sigyAe, udadhuyAe, jayaNAe, cheyAe" ina padoM kA bhI saMgraha kara lenA cAhiye usa dardura kI gati ko utkRSTa isaliye kahA hai ki darduro kI gati meM saMpehittA gaMdAo pukkharaNIo saNiyaM 2 uttarai) zrama samapAna mahAvIra prabhu ahIM guNazilaka udyAnamAM padhArelA che. tyAre huM paNa zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana yAvat temanI parthapAsanA-sevA karuM. A jAtane teNe vicAra karyo, vicAra karyA pachI te naMdA vAvamAthI dhIme dhIme bahAra nIkaLe. (uttarittA jeNeva rAyamagge teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA tAe ukkiTThAe dadura. gaie vIivayamANe jeNeva mama aMtie teNeva pahArettha gamaNAe ) mahAra nIjIna te je tarapha rAjamArga hatuM te tarapha cAlavA mAMDe. tyArapachI te pitAnI utkRSTa (zIdhra) deDakAnI gatithI cAlatA cAlatA mArI tarapha Avyo. ahIM ( turiyAe, cavalAe, caMDAe, sigdhAe, udhduyAe, jayaNAe cheyAe ) / pahAna paNa saMgraha karavuM joIe. te deDakAnI gati utkRSTa eTalA mATe varNavavAmAM AvI che ke deDakAonI gatimAM je utkarSa hoya che te gati tenAthI yukta zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #796 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 782 jJAtAdharmakathAGgasUtre capalayA-zarIracApalyena yuktayA, caNDayA-tIvrayA, ataeva zIdhrayA, uddhRtayAazeSa zarIrAvayavakampavatyA, jayinyA anyadardu raMgatijecyA, chakayA-apAyaparihAre nipuNayA, dardu raMgatyA-maNDUkagatyA 'vIivayamANe' vyativrajan 2-mahAvegena gacchan 2, yauva mamAntikaM tava prAdhArayad gamanAya gantuM pravRttaH / asminneva samaye udyAnarakSakamukhAnmamAgamanaM zrutvA zreNiko rAjA bhaMbhasAraH = bhaMbhasArAparanAmakaH, snAtaH kRtakautukamaGgalaprAyazcitaH sarvAlaMkAravibhUSitaH, jo utkarSa hotA hai vaha usa utkarSa se yukta thI / usa meMDhaka ke mana meM bar3I bhArI utsukatA thI-so usa utsukatA se vaha gati bharI huI thI-isa kAraNa vaha usa kI gati tvarita thii| zarIra kI capalatA se yukta hone ke kAraNa, tIvra hone ke kAraNa, zIghratA se yukta hone ke kAraNa, samasta zArIrika avayavoM ke kaMpana se yukta hone ke kAraNa anya sAdhAraNa darduroM kI gati kI apekSA viziSTa hone ke kAraNa, aura apAyoM ko bacA 2 kara calane ke kAraNa vaha gati kramazaH capala caNDa, zoghra udhuta, jayanI, aura cheka ina vizeSaNoM vAlI thI / imaM ca Na seNie rAyA bhabhasAre pahAe kayakouyamaMgalapAyacchitte savvAlaMkAravibhUsie, hasthi khaMdhavaragae sakoraMTamalladAmeNaM chatteNa dharijja mANeNaM seyavaracAmarAhiM udhuvvamANAhiM hayagayarahamahayA bhaDacaDagarakaliyAe cAuraMgiNIe seNAe saddhiM saMpaDibuDe mama pAyavaMdae havvamAgacchai ) isI samaya udyAna rakSaka ke mukha se merA Agamana sunakara " bhabhasAra" isa apara nAma vAle zreNika rAjA merI vaMdanA hatI. te deDakAnA manamAM bhAre utsukatA hatI tenI gatimAM utsukatAne lIdhe ja tvarA AvI gaI hatI. zarIranI capaLatAthI yukata hovA badala, tIvra hovA badala, zIghatA yukta hovA badala, zarIranA badhA avayanA kaMpanathI yukta hevA badala, bIjA sAdhAraNa deDakAo gati karatAM viziSTatA yukta hovA badala ane apAye (Aphata) thI sAvadha thaIne cAlavA badala te gati kramazaH capaLa, caMDa, zIvra, udadhuta, jayanI ane cheka A vizeSaNovALI hatI. ( ima caNa seNierAyA bhabhasAre pahAe kayakouyabhaMgalapAyacchitte savvAlaMkAravibhUsie, hatyikhaMghabaragae sakoraMTamalladAmeNa chatteNaM dharijamANeNa seyavara cAmarAhiM udhuvvamANAhi hayagayarahamayA bhar3acaDagarakAliyAe cAura'giNIe seNAe saddhiM saMpaDibuDe mama pAyavaMdae havvamAgacchai) ta mate dhAna 21nA mukhathI mArA AgamananI vAta sAMbhaLIne 'bhaMsAra" e bIjA nAmavALA zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #797 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 13 nandamaNikArabhavanirUpaNam 783 hastiskandhavaragataH = gajoparisamArUDhaH, sakoraNTamAlyadAmnA- koraNTa kusumamAlayA, chatreNa ghriyamANena=strabhRtyahastaghRtena, zvetavaracAmareruddhUyamAnaiH=svabhRtyairvI jitaiH, hyagajaratha mahAbhaTacaTakarakalitayA=azvagajarathamahAbhaTAnAM caTakaraH samUhastena kalitathA-yuktayA, caturaGgiNyA senayA sArdhaM saMparivRto mama pAdavandako havyaM zIghram, Agacchati, tataH khalu sa daduraH zreNikasya rAjJa ekena ' Asa kisoraeNaM ' azva kizorakena vAmapAdena ' akaMte samANe ' AkrAntaH = abhibhUtaH dehoparipAdanipAtAssghAtaM prAptaH san ' aMtanigghAie ' antranirghAtitaH = antrasya ' A~ta ' , karane ke liye taiyAra huA snAna se nibaTa kara aura kautuka, maMgala evaM prAyazcita vidhi samApta kara gaja para caDhe hue jaldI 2 A rahe the / usa samaya ve samasta alaMkAroM se vibhUSita the / una ke Upara koraMTa puSpoM kI mAlA se zobhita chatra chatradhArI ne lagA rakhA thA / camara Dhorane vAle bhRtya jana una para zubhra uttama camara Dhola rahe the, haya, gaja, ratha, evaM mahAbhaToM ke samUha se yukta caturaMgiNI senA se ve ghire hue the / (taeNa se dadure seNiyassa raNNo egeNaM Asa kisoraeNaM vAma pAeNa akkaMte samANe aMta niggAiekae yAvi hotyA taeNa se dardure atthAme abale akIrie apurisakAraparakkame adhAraNijja mitti kaTTu egaMtamavakkamai, avakkamittA karayalapariggahiyaM matthae aMjali kaTu evaM kyAsi ) phudaka 2 apanI cAla se calatA huA vaha meDhaka zreNika rAjA ke kisI eka ghor3e ke bacce ke vAma paira se AkAnta ho gayA-arthAt usa kA vAma caraNa usa ke Upara par3a gyaa| so usI zraNika rAjA mane vaMdana karavA mATe taiyAra thayA. tee snAnathI paravArIne kautuka, magaLa ane prAyazcitta vidhi pUrI karI ane hAthI upara savAra thaIne jhaDapathI AvI rahyA hatA. te vakhate tee badhI jAtanA alakArothI vibhUSita hatA. temanA upara kAraTa puSpAnI mALAthI zelatu chatra chatradhArIoe tANeluM hatuM. camara DhALanAra nekarA temanA upara zubhra uttama camarA DhALI rahyA hatA. haya ( gheADA ) gaja, ratha ane mahAbhaTAnA samUhathI yukta catura MgaNI senAthI tethe| vIMTajAyesA hatA. (taeNa se dure seNiyassa raNNo egeNa Asa kiso raNa vAmapAraNa akate samANe a'tanigdhAiekae yAvihotthA taraNaM se dadure atthAme abale akIrie apuriMsakAraparakame AdhAra Nijjamitti kaTu etamatrakamai, avakkamittA kArayalapariggahiyaM matthae aMjali kaTTu evaM vayAsI ) kUdakA mAratA te deDakA zreNika rAjAnA kAI eka gheADAnA TUnA DAkhA pagathI AphrAMta thaI gayA eTale ke tenA DAbe paga tenA upara paDI gayeA. tethI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #798 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 784 jJAtAdharmakathAGgasUtre iti prasiddhasya, nirghAtaH-annanirghAtaH, sa saMjAto'syeti antranirdhAtitaHtruTitAntraH kRtazcApyabhavat / tataH khalu sa darduraH ' atthAme' asthAmA hInaparAkramaH gamanazaktirahita ityarthaH abalaH manobalarahitaH-khinna ityarthaH avIryaH-hatotsAhaH, 'apurisakAraparakame' apuruSakAraparAkramaH-puruSakAraH parAkramazca na vidyate yasya so'puruSakAra parAkramaH / puruSArthahInaityarthaH / 'adhAraNijjamitikaTTha' adhAraNIyamiti kRtvA adhAraNIyamidaM zarIramiti vicArya, ekAntamavakrAmati-ekAnta-janasaMcArarahitasthAnaM mArgasya prAntabhAgaM kathaMcid gacchati, avakramyaH karatalaparigRhItaM mastake - JjaliMkRtvA, evamavAdIt-evaM vakSyamANasvarUpeNa svamanasyuktavAn 'namo'tthuNaM jAva saMpattANaM' namo'stu khalu ahaMdbhayo bhagavadbhayo yAvat-siddhigatinAmadheyaM sthAna saMprAptebhyaH, " namo'tthuNaM mama dhammAyariyassa jAva saMpAviukAmassa ' namo'stu samaya usa kI AMte TUTa gii| AMtoM ke TUTate hI vaha dardura gamana zakti se rahita ho gayA, mAnasika bala usa kA jAtA rahA-utsAha usa kA ikadama chinna bhinna ho gayA, puruSArtha aura parAkama mAnoM usa meM haiM hI nahIM aisA vaha ho gyaa| jaba usane yaha dekhA ki yaha zarIra aba Tika nahI sakatA taba vaha bar3I kaThinatAise jana saMcAra rahita ekAnta sthAna meM calA gayA / vahAM jAkara usane apane donoM hAthoM kI aMjali banAkara aura use mastaka para rakhakara isa prakAra mana hI mana meM kahA ( namo. tthuNaM jAva saMpattANaM NamAtthuNaM mama dhammAyariyassa jAva saMpAviukAmassa pubi pi yaNaM mae samaNasma bhagavao mahAvIrassa aMtie savvaM deDakAnAM AMtaraDAM tUTI gayAM. AMtaraDAM tUTatAM ja te deDako hAlavA cAlavAmAM asamartha thaI gayo. tenuM AtmabaLa naSTa thaI gayuM. tene utsAha maMda thaI gaye. te purUSArtha temaja parAkrama rahita thaI gayuM. jyAre tene ema lAgyuM ke have e zarIra TakavuM muzkela che, tyAre te bahu ja prayatnathI eka tarapha jyAM mANasanI avara javara hatI nahi tyAM ja rahyo. tyAM jaIne teNe pitAnA baMne hAthanI aMjaLi banAvI ane tene mastake mUkIne manamAM ja teNe A pramANe 4hyu-(namotthuNaM jAva saMpattANaM NamotthuNaM mama dhammAyariyassa jAva saMpAviukAmassa puvvi piyaNa' mae samaNassa bhagavaA mahAvIrassa aMtee savvaM pANAivAyaM paJcakkhAmi jAva savva pariggaraM paJcakkhAmi jAva jova, saba asaNaM 4 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #799 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TI0 a0 13 nandamaNikArabhavanirUpaNam 785 khallu mama dharmAcAryAya zramaNAya bhagavate mahAvIrAya yAvat siddhigatinAmadheyaM sthAna saMpAptukAmAya, pUrvamapi-pUrvabhave'pi ca khalu mayA zramaNasya bhagavato mahAvIrasyAntike sthUlaH prANAtipAtaH pratyAkhyAtaH, yAvat-sthUlaH parigrahaHpratyAkhyAtaH, yAvatkaraNAt-sthUlaH mRSAvAdasthUlAdattAdAna-sthUla-maithuna-pratyAkhyAna bodhyam , taidAnImapi asmin bhave'pi tasyaivAntike sarva prANAtipAtaM pratyAkhyAmi yAvat sarva parigrahaM pratyAkhyAmi yAvajjIvam , yadapi ca khalu idaM zarIramiSTaM kAntaM yAvat mA spRzantu rogAtaGkAH, etadapi zarIraM khalu ' carimehiM ' caramaiHantimaiH 'usAsehiM' UcchavAsaiH prANanirgamaiH 'vosirAmitikaTu vyutsRjAmitipANAivAyaM paccakkhAmi jAva savvaM pariggahaM paccakkhAmi jAva jIvaM savvaM asaNaM 4 paccakkhAmi jAva jIvaM jaM pi ya NaM imaM sarIraM i8 kaMta jAva mA phusaMtu eyaM piNaM carimehiM UsAsehiM vosirAmi tti kaTTu vosirai ) yAvat siddhi gati nAmaka sthAna ko prApta hue ahaMta bhagavaMtoM ko merA namaskAra ho, yAvat siddhi gati nAmaka sthAna ko prApta karane kI kAmanA vAle mere dharmAcArya, zramaNa bhagavAna mahAvIra ko merA namaskAra ho / pUrvabhava meM bhI maiMne sthUla rUpa se prANAtipAta kA parityAga zramaNa bhagavAna mahAvIra ke samIpa kiyA thaa| isI taraha sthala mRSAvAda kA sthUla adattAdAna kA sthUla maithuna kA, evaM sthala parigraha kA bhI pratyAkhyAna kiyA thaa| ye sthUla mRSAvAda Adi yAvat zabda se yahAM gRhIta hue haiM to aba isa bhava meM bhI unhIM ke samIpa sarva prANitipAta yAvat sarva parigraha kA yAvajjIva pratyAkhyAna karatA hai| tathA azana, pAna, khAdya evaM khAdya rUpa se catuvidha AhAra kA bhI jIvana paryanta parityAga karatA huuN| tathA jo iSTa, kAnta yaha merA zarIra paccakkhAmi jAvajIva jaM pi ya Na imaMsarIraM iTuM kaMta jAva mA phusaMtu eyapi gaM caribhehiM vosirAmi tti kaTu vosii) yAvat siddhigati nAma sthAnane prAsa karelA ahaMta bhagavaMtane mArA namaskAra che, yAvat siddhi gati nAmaka sthAnane meLavavAnI IcchA karanArA mArA dharmAcArya zramaNa bhagavAna mahAvIrane mArA namaskAra che. pahelAMnA bhAvamAM paNa meM skUla rUpathI zramaNa bhagahvAna mahAvIranI najIka prANAtipAtane parityAga karyo hato. A rIte ja sthaLa mRSAvAdanuM, skUla adattAdAnanuM, sthUla maithunanuM, ane sthUla parigrahanuM paNa meM pratyAkhyAna karyuM hatuM. sthUla mRSAvAda vagere ahIM "yAvat' zabda vaDe saMgRhIta thayA che. tyAre have huM A bhavamAM paNa temanI najIka sarve prANAtipAta yAvata sarva pari. grahanuM mRtyu sudhI pratyAkhyAna karuM chuM. temaja je ISTa, kAMta A mAruM zarIra che-ke jenA mATe mArA manamAM A jAtanA vicAro hatA ke ene kaI paNa zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #800 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 786 jJAtAdharmakathAGgastre " kRtvA zarIraM vyutsRjati - parityajati, bhagavAnAha - he gautama! tatastadanantaraM khalu sa darda raH kAlamA se kAlaM kRtvA yAvat-saudharma kalpe 'daddura varDisae vimANe' dardurAvataMsa ke vimAne = daduradevatayA ' uvabanne' upapannaH - upapAtaM - janma prApta ityarthaH / darduracaritamuktvA bhagavAn mahAvIraH svAmI mAha evaM khalu goyamA !" ityAdi / he gautama ! evaM khalu dadureNa sA divyA devarddhi labdhA upArjitA prAptA svayattIkRtA'bhisamanvAgatA - samyak sevitA / gautamaH pRcchati - ' dahurassa ityAdi | dardurasya khalu devasya he bhadanta ! kiyatkAlaparyantaM sthitiH prajJaptA ? hai ki jisa ke prati merI yaha dhAraNA rahatI thI, ki ise koI bhI rogAtaMka sparza na kareM usako bhI maiM antima zvAsoM taka mamatva bhAvase rahita hokara chor3atA hU~ / isa prakAra karake usane saba kA parityAga kara diyA / (taraNa se dadure kAlamAse kAlaM kiccA jAba sohamme kappe daravarDisa vimANe uvavAyasabhAe daduradevattAe ubavanne evaM khalu goyamA ! dadureNa sA divvA, deviDDI, laddhA pattA abhisamannA gayA ) isake bAda vaha dardura kAla avasara kAla karake yAvat saudharma kalpa meM dardurAvataMsaka vimAna meM upapAta sabhA meM dardura devatA kI paryAya se utpanna ho gyaa| isa prakAra dardura kA caritra kahakara bhagavAn mahAvIra svAmI ne gautama se kahA ki he gautama! isa prakAra se usa dardura deva ne vaha divya devarddhi upArjita kI hai, apane AdhIna kI hai aura use apane bhogake yogya banAI hai| aba gautama zramaNa bhagavAn mahAvIra svAmI se punaH pUchate haiM ki - ( dadurassa NaM bhaMte! devarasa kevaiyakAlaM ThiIpaNNattA ? goyamA ! cattAri paliomAI ThiI rAga ane AMtaka spa kare nahi-tene paNa huM mamatva vagara thaine chellI paLa sudhI tyajuM chuM. A rIte vicAra karIne teNe badhI vastuone tyajI dIdhI. (taraNaM se dadure kAlamAse kAlaM kiccA jAva sohamme kappe daduvaDisa vimANe ubavAyasabhAe daduradevattAe, ujabanne evaM khalu goyamA ! dadureNa sA divvA, devaDI, laddhA, pattA abhisamannAgayA ) tyAraNA te use apanA samaye aja karIne cAvatA saudha kalpamAM dRrAvata saka vimAnamAM upapAta sabhAmAM dara devatAnA paryAyathI utpanna thayA. A rIte deDakAnA caritra vize varNana karIne bhagavAna mahAvIra svAmIe gautamane kahyuM ke he gautama! A rIte te dura deve te divyadevadhi meLavI che, tene svAdhIna banAvI che ane tene te bhAgavavAne lAyaka banAvI che. have zramaNa bhagavAna mahAvIrane gautama pharI pUche che ( dadurassa NaM bhaMte! devarasa kevaiyakAla Thii paNNattA ? goyamA ! cattAri zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #801 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAradharmAmRtavarSiNI TIkA a013 nandamaNikArabhavanirUpaNam 787 bhagavAnAha - he gautama! dardurasya khalu devasya catvAri palyopamAni sthitiH prajJaptA / puna gautamaH pRcchati - ' seNaM' ityAdi sa khalu he bhadanta ! daduro devastasmAd devalokAd AyuH kSayeNa bhakSayeNa sthiti kSayeNa cayaM tyaktvA kutra gamiSyati ? kutra utpatsyate = upapAtaM - janma prApsyati ? | bhagavAn kathayati - ' goyamA ! ' ityAdi / he gaumata ! sa khalu dardarodevaH AyuH kSayeNa bhavakSayeNa sthitikSayeNa devalokA ccyutaH san mahAvidehe varSe janma prApya setsyati bhotsyati mokSyati parinirvA syati sarvaduHkhAnAmantaM kariSyati ca / paNNattA, se NaM bhaMte! daddure deve tAo devalogAo AukkhaNaM bhavakkhaeNaM ThiikkhaeNaM cayaM cahattA kahiM gacchihii ? ) he bhadaMta ! darduradeva kI vahAM kitanI sthiti huI hai ? prabhu kahate haiM ki he gautama / cAra pasyopama kI sthiti usakI vahAM huI hai| punaH gautama unase pUchate haiM ki he bhadanta ! vaha dardura deva vahAM se usa devaloka se - Ayu ke kSaya bhavake kSaya evaM sthiti ke kSaya ho jAne para zarIra kA deva saMbandhI zarIra kA parityAga kara kahAM jAvegA ( karhi uvavajjihi ) kahAM para janma dhAraNa karegA ? isa prazna kA uttara bhagavAn ne unheM isa prakAra diyA - (goyamA ! mahAvidehe vAse sijjhihii, bujjhihira, mucci hi, parinivvAhi savvadukkhANaM aMtaM karehiiya ) gautama ! vaha dardura deva Ayu ke kSaya se, bhava ke kSaya se evaM sthiti ke kSaya se devaloka se cavakara mahAvideha kSetra meM janma prAptakara vahIM se siddha hogA, vimala kevala loka se sakala lokAloka kA jJAna hogA, samasta karmoM se mukta - palio mAI ThiI paNNattA se NaM bhaMte! dadure deve tAo deva logAo AukakhaNa bhavakkhaNaM ThiikkhaeNaM cayaM cattA kahiM gacchihii ? ) he lahanta ! tyAM dRhure devanI keTalI sthiti thai che ? prabhu kahe che ke he gautama ! tenI cArapakSepama jeTalI sthiti thaI che. gautama phI teozrIne pUche che ke he bhadanta ! te dara deva tyAMthI-te devalAkamAMthI-AyuSyanA kSaya, bhavanA kSaya, temaja sthitinA kSaya thayA mAha zarIrane - devasamadhI zarIrane tyakane yA ze ? ( kahiM ujjihi ) karyAM janma prApta karaze ? bhagavAne A praznane javAba A pramANe ApyA ke ( goyamA ! mahAvidehe vAse sijjhihii, bujjhihii, muccidii, parinivvAhii, dukkhA aMta karehi ya) he gautama! te haddura deva AyuNpanA kSaya thayA mAha, bhavanA kSaya thayA bAda, ane sthitinA kSaya thayA bAda devaleAkathI cavIne mahAvideha kSetramAM janma prApta karIne tyAMthI ja siddha thaze. mila-kevala leAkathI savva zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 Page #802 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 788 ___ jJAtAdharmakathAGgasUtre sudharmAsvAmI jambUsvAmInaM pAha-' evaM khalu samaNeNaM ' ityAdi, he jambUH ! evaM khalu zramaNena bhagavatA mahAvIreNa trayodazasya jJAtAdhyayanasya, ayam uktasvarUpaH, artha prajJaptaH, ' iti bromi'-asya vyAkhyA pUrvavat ||mu0 // 8 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagadUvallabha-prasiddhavAcakapaJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApaka-pravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUccha trapatikolhApurarAjapradatta-'jainazAstrAcArya' padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharmadivAkarapUjyazrI-ghAsIlAlavrativiracitAyAM -- jJAtAdharmakathAGga' sUtrasyAnagAradharmAmRtava piNyAkhyAyAM vyAkhyAyAM trayodazamadhyayanaM saMpUrNam // 13 // hogA, samasta karmakRta vikAra se rahita hone ke kAraNa svastha hogA aura isa prakAra samasta duHkhoM kA vaha anta karane vAlA ho jaavegaa| (evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM terasamassa nAyajjhayaNassa ayamaDhe paNNatte ttibemi) isa prakAra jaMbU svAmI ko samajhAkara aba gautama una se kahate haiM he jaMbU ! zramaNa bhagavAn mahAvIrane isa terahaveM jJAtAdhyayana kA ukta rUpa se artha prarUpita kiyA hai| maiMne jaisA unake mukha se ise sunA vaisA hI yaha tumase kahA hai| apanI orase milAkara isame kucha nahIM kahA hai // sUtra 8 // zrI jainAcArya jainadharma divAkara pUjya zrI ghAsIlAlajI mahArAja kRta " jJAtAdharmakathAGgasUtra" kI anagAradharmAmRtaSiNI vyAkhyAkA terahavAM adhyayana samApta // 12 // te sakala kAlakane jANanAra thaze, samasta (badhA) karmothI mukta thaze, samasta karmakRta vikAra vagara thayA badala te svastha thaze ane A rIte badhA duHkhAne ta anta:22 tha rI ( evaM khalu jaMbU ! samaNeNa bhagavayA mahAvIreNaM teramassa nAyajjhayaNassa ayamadve paNNatte tti bebhi ) // zate yU svAbhAna samanavAne gautama temane kahe che ke he jaMbU ! zramaNa bhagavAna mahAvIre A teramAM jJAtAdhyayanano pUrvokta rUpe artha prarUpita karyo che. meM je temanA mukhathI sAMbhaLe che te ja tamane kahyo che. meM AmAM pitAnI meLe umerIne kaMIja yuM nathI // sUtra "8" // zrI jainAcArya ghAsIlAlajI mahArAja kRta jJAtAsUtranI anagAradharmAmRtavarSiNI yAbhyAnu terabhu adhyayana sabhAta // 17 // zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #803 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jia Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Xi Ran Ye A zrI akhila bhArata vetAmbara sthAnakvAsI jaina zAstroddhAra samiti. gareDIyAvA reDa AL/Sle. dAtAonI nAmAvalI Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Zhang Zhang Bin Dai Dai Dai Zhang Zhang Zhang Zhang Zhang Zhang Zhang Zhang Zhang Zhang Zhang Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Zhang You 3WLA L. 12-10-88U L. 31-logulu dAkhala thayela membaranAM mubAraka nAme. lAIpha membaranuM gAmavAra kakAvArI lisTa. (nAnI bheTanI rakama ApanAranuM, tathA rU 250thI ochI rakama bharanAranuM nAma A yAdImAM sAmela karela nathI.) Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai Dai zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #804 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAma AdyamurabbIzrIo-23 (ochAmAM ochI rUA. pa000 nI rakama ApanAra) naMbara gAma rUpiyA 1 zeTha zAMtilAla maMgaLadAsabhAI jANItA mIlamAlIka amadAvAda 15000 2 zeTha harakhacaMda kALIdAsabhAI vArIyA hA. zeTha lAlacaMdabhAI, nagInabhAI, vRjalAlabhAI tathA 19labhadAsabhAI bhANavaDa 6000 3 keDArI jecaMda ajarAmara hA. haragoviMdabhAI jecaMdabhAI rAjakoTa pa251 4 zeTha dhArazIbhAI jIvaNabhAI bArasI 5001 5 sva. pitAzrI chaganalAla zAmaLadAsanA smaraNArthe hA. zrI bhogIlAla chaganalAlabhAI bhAvasAra amadAvAda 221 6 sva. zeTha dinezabhAInA smaraNArthe . zeTha kAMtilAla maNIlAla jezIMgabhAI amadAvAda 5000 7 zeTha AtmArAma mANekalAla ha. zeTha cImanalAlabhAI zAMtilAlabhAI tathA pramukhabhAI amadAvAda 6001 8 zrI zAmajI velajI vIrANI ane zrI kaDavIbAI vIrANI rAjakoTa 5000 samAraka TrasTa hA. zeTha zAmajI velajI vIrANuM 9 zrI zAmajI velajI vIrANI ane zrI kaDavIbAI virANI smAraka TrasTa hA. mAtuzrI kaDavIbAI vIrANI rAjakoTa 5000 10 zeTha pAcAlAla pItAMbaradAsa amadAvAda para51 11 zAha raMgajIbhAI mohanalAla amadAvAda 5001 12 zrI zAmajI velajI vIrANa ane zrI kaDavIbAI vIrANI smAraka TrasTa ha. zeTha durlabhajIbhAI zAmajIbhAI vIrANI rAjakoTa 5000 13 zAmajI velajI vIrANI ane zrI kaDavIbAI vIrANI smAraka TrasTa ha. zrImati maNIkuMvarabena durlabhajI vIrANI rAjakeTa 5000 14 zrI zAmajI velajI vIrANa ane zrI kaDavIbAI vIrANI smAraka TrasTa hA zrI choTAlAla zAmajI vIrANI rAjakeTa 5000 15 rava. mAtuzrInA smaraNArthe ha, bhAvasAra bhegIlAla chaganalAla ane kuTuMbIjane amadAvAda 5000 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #805 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 zeTha mIzrIlAlajI jevaMtarAjajI luNIyA caMDAvalavALA amadAvAda 5502 17 zeTha rAmajIbhAI zAmajI vIrANI ane samaratabena rAmajI vIrANI TrasTa rAjakoTa 5001 18 eka jaina gRhastha amadAvAda 5425 19 zeTha muLacaMdajI javAharalAlajI baraDIyA amadAvAda 5001 20 zeTha mukuMdacaMdajI bAlIyAnA smaraNArthe hA. zeTha mohanalAlajI bAlIyA (pAlIvALA) amadAvAda 5001 21 bA. bra. zrI vinodamuninA smaraNArthe hA. zrI zAmajI velajI vIrANI ane zrI kaDavIbAI vIrANI smAraka TrasTa rAjakoTa 5000 22 zrI zAmajI velajI vIrANI ane zrI kaDavIbAI vIrANI smAraka TrasTa hA. zrI kezavalAla vIrANI rAjakeTa 5000 23 zrImati maNIbAI vRjalAla pArekha cerITebala TrasTa phaMDa hA. pArekha vRjalAla durlabhajI rAjakoTa parapa1 noTa-ghATake paravALA zeTha mANekalAla e. mahetA taraphatI amadAvAdamAM pAlaDI basa sTenDa pAse pleTa naM. 250 vALI 698 . vAra jamIna samitine bheTa maLela che. ane jenuM rajIsTara tA, 23-3-60 nA roja thaI gayela che. murabbIzrIo-28 gAma (ochAmAM ochI rU. 1000 nI rakama ApanAra) naMbara nAma gAma rUpiyA 1 vakIla jIvarAjabhAI vardhamAna koThArI hA. kahAnadAsabhAI tathA veNalAlabhAI koThArI jetapura 3605 2 dezI prabhudAsa muLajIbhAI rAjakoTa 3504 3 mahetA gulAbacaMda pAnAcaMda rAjakeTa 328AAnA 4 mahetA mANekalAla amulakharAya ghATakopara 3250 5 saMghavI pItAmbaradAsa gulAbacaMda jAmanagara 3101 6 lalubhAI goradhanadAsa cerITebala TrasTa hA. zeTha vADIlAla lallubhAI 7 nAmadAra ThAkora sAheba lakhadhIrasiMhajI bahAdura morabI 2000 amadAvAda 2500 zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #806 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 zeTha laheracaMda kuMvarajI hA. zeTha nyAlacaMda laheracaMda siddhapura 2000 9 zAha chaganalAla hemacaMda vasA hA. mohanabhAI - tathA motIlAlabhAI muMbaI 2000 10 zrI sthAnakavAsI jaina saMgha hA. zeTha caMdrakAnta vIkamacaMda morabI 1963 11 mahetA samacaMda tulasIdAsa tathA temanA dharmapatanI a.sau. maNIgaurI maganalAla ratalAma 2000 12 mahetA pipaTalAla mAvajIbhAI jAmajodhapura 1502 13 dezI kapuracaMda amarazI hA. dalapatarAmabhAI jAmajodhapura 1002 14 bagaDIyA jagajIvanadAsa ratanazI dAmanagara 1002 15 zeTha mANekalAla bhANajIbhAI porabaMdara 1001 16 zrImAna caMdrasiMhajI sAheba mahetA ( relve menejara) kalakattA 1001 17 mahetA samacaMda neNasIbhAI (karAMcIvALA) merabI 1001 18 zAha harIlAla anepacaMda khaMbhAta 1001 19 medI kezavalAla harizcaMdra amadAvAda 1001 20 ke ThArI chabIladAsa harakhacaMda muMbaI 1001 21 koThArI raMgIladAsa harakhacaMda bhAvanagara 1000 22 zAha premacaMda mANekacaMda tathA a. sau. samaratabena amadAvAda 1003 23 zeTha karamazI jeThAbhAI somaiyA hA. a. sau. sAkarabena muMbaI 1000 24 zeTha popaTalAla catrabhuja kekArI surendranagara 1001 25 zrI sthA. jaina lIMbaDI saMpradAyanA samAguNa nidhi pUjya zrI lAdhAjI svAmInA ziSya prakhara paMDita ratna zrI uttamacaMdajI mahArAjanA smaraNArthe pUjya lAdhAjI svAmI pustakAlaya taraphathI hA. zeTha jezIMgabhAI picalAla amadAvAda 1000 26 zrImati AzAbena haMsarAja surANa muMbaI 1001 27 zAha zAMtilAla mANekalAla amadAvAda 1001 28 zrIyuta vakumAra C/o mahetAbacaMda jaina dilhI 1001 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #807 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahAyaka membarA--132 ( AchAmAM ochI rUA. 500 nI rakama ApanAra ) pa nakhara 1 zrI sthA. jaina sa dha hA. jhuMjhAbhAi velazIbhAi 2 zeTha narAttamadAsa AghaDabhAi nAma 3 zeTha ratanazI hIrajIbhAI hA. gAradhanabhAI 4 khATavIyA gIradhara paramANuda hA. amIcaMdabhAi 5 mArakhIvALA saMghavI devacaMda neNuzIbhAI tathA temanAM dharmapatnI . sau. maNIbAi taraphathI hA. muLaca'da devacaMda saMghavI 6 vArA maNIlAla peopaTalAla 7 geAsalIyA harIlAla lAlaca tathA ca'pAbena gaiAsalIyA 8 zAhe manaharalAla prANajIvanadAsa 9 zeTha izvaralAla puruSottamadAsa 10 zeTha ca'dulAla chaganalAla 11 zeTha zIvalAla DamarabhAi ( karAMcIvALA ) 12 kAmadAra tArAcaMda pApaTalAla dheArAjIvALA 13 mhetA mAhanalAla kapuracaMda 14 zeTha gAvidajIbhAI popaTabhAI gAma rUpiyA vaDhavANa zahera 750 jorAvaranagara 700 jAmajodhapura 555 khAkhIjALIyA 527 17 zrI sthA. jaina sadha hA. zeTha ThAkarazI karazanajI 18 zeTha tArAcaMda pukharAjajI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 511 502 502 99 muMbaI 501 501 salADa amadAvAda amadAvAda 15 zeTha rAmajI zAmajI vIrANI 16 sva. pitAzrI naMdAjInA smaraNArthe hA, veNIcaMdra zAMtilAla 501 99 lIMkhaDI 501 rAjakeTa 201 500 29 rAjakoTa 500 rAjakoTa 501 ( jA jIAvALA) meghanagara 501 thAnagaDha 100 ora gAmAda 100 19 zrI sthA. jaina sadha 100 '' 20 zvetA muLacaMda rAghavajI hA. maganalAlabhAi tathA durlabhajIbhAI dhrAphA 750 21 zeTha harakhacaMda puruSAttama hA. indukumAra cAravADa 500 22 zeTha kesarImalajI vastImalajI gugalIyA malADa 501 23 zrI sthA. jaina saMgha hA. khATavIyA amIca'da gIradharabhAi khAkhIjALIyA 501 24 zrI khImajIbhAi khAvAbhAi phulacaMdabhAI gulAmacaMdabhAI nAgaradAsabhAI jamanAdAsabhAI muMbaI 501 Page #808 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 501 zIva 501 25 zeTha maNIlAla hanalAla muLajIbhAI maNIlAlabhAI muMbaI 501 26 sva. kAMtilAlabhAInA smaraNArthe hA. zeTha bAlacaMda sAkaracaMda , 501 27 kAmadAra-ratIlAla durlabhajI (jetapuravALA) 28 zAha jayaMtIlAla amRtalAla 29 verA maNIlAla lakSmIcaMda che 501 30 zeTha gulAbacaMda bhudarabhAI tathA kasturabena hA. bhAI anepacaMda khAraDa 501 31 mahAna tyAgI bena dhIrajakuMvara cunIlAla mahetA dhrAphA pa1 32 zrI sthA. jaina saMgha dhrAphA 101 33 zrI maganalAla chaganalAla zeTha rAjakeTa 501 34 zeTha caturadAsa ThAkarazI tathA a.sau. naMdakuMvarabena jAmanagara 503 35 zeTha devacaMda amarazI (bena dhIrajakuMvaranI dIkSA prasaMge bheTa) bhANavaDa 501 36 zrI sthA. jaina saMgha (bena dhIrajakuMvaranI dIkSA prasaMge bheTa) bhANavaDa 501 37 vakIla vADIlAla nemacaMda zAha vIramagAma 501 38 mahetA zAntilAla maNIlAla hA. kamaLAbena mahetA amadAvAda 256 39 zrIyuta lAlacaMdajI tathA a. sau. dhIsAbena 501 40 zeTha mehanarAjajI mukunacaMdajI bAlIyA 50 41 sva. zeTha ukAbhAI trIvanadAsanA smaraNArthe temanAM dharmapatnI lakSmIbAI gIradhara taraphathI hA. maraghAbena tathA maMgubena amadAvAda 501 4ra pArekha jayaMtIlAla manasukhalAla rAjakeTavALA ha. vinubhAI ,, 501 43 zrI sthA. jaina saMgha vAMkAnera 501 44 zrI sthA. jaina saMgha - beTAda 501 45 zeTha gudaDamalajI zeSamalajI jevara (bAra) pIpaLagAMva 501 49 sva. turakhIyA laheracaMda mANekacaMdanA smaraNArthe temanAM dharmapatnI jIvatIbAI taraphathI hA, bhAI jayaMtIlAla tathA punamacaMdabhAI vaDodarA 501 47 zAha acaladAsa zukanarAjajI hA. zukanarAjajI amadAvAda 501 48 bhAvasAra kheDIdAsa gaNezabhAI dhaMdhukA 101 49 a.sau. hIrAbena mANekalAla mahetA ghATakopara 501 50 mahetA zAMtilAla maganalAla tathA a. sau. padamAvatI - zAMtilAla mahetA amadAvAda 500 51 zeTha hIrAcaMdajI vanecaMdajI kaTArIyA hubalI 501 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #809 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para zeTha TubhAI haragoviMdadAsa kaTArIvALA 53 pArekha ratilAla nAnacaMda mArakhIvALA taraphathI temanA pitAzrI nAnacaMda gAvidajInA smaraNArthe tathA temanAM dharmapatnI a. sau. vasaMta bahenanA aDDAitapa nimitte hA. bhupatalAla ratilAla amadAvAda para 54 stra. zAha trIbhAvanadAsa maganalAlanA smaraNArthe temanA dharmapatnI zIvakuvarakhAI taraphathI hA. ratIlAla trIbhAvanadAsa zAha amadAvAda 511 55 zrImAna nAthAlAla mANekacaMda pArekha ( mATuMgA ) 501 56 zrI lIMbaDI sa pradAyanA gacchAdhipati pU AcAya mahArAja zrI lAdhAjI svAmInA smaraNArce hA. zeTha jezIgabhAI pAcAlAla ( mahArAja zrI TAlAlajI sadAnaMdInA upadezathI ) 57 sva. zrI vinayamurti zrI lakSmIcaMdajI mahArAjanA smaraNArthe hA. zeTha jezIMgabhAi pAcAlAla ( mahArAjazrI cheTAlAlajI sadAnadInA upadezathI ) 58 mA. pra. prabhAvatIbena kezavalAla ujjanavALA taraphathI temanI dIkSA prasaMge, muMbai 201 66 jhaverI mANekacaMdajI pannAlAla chajalANI hA. dhanava'tIbena tathA kiraNuena 67 zeTha huMsarAjajI pUrNa malajI kAMkarIyA 68 zrI ve. sthA jaina sabhA 69 zeTha tejasiMhajI phatelAlajI chAjeDa 70 razeTha ratanacaMda lakSmIca'da zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 amadAvAda 501 vIramagAma 551 59 zeTha zrIyuta harajIvanadAsa rAyacaMda hA chakhIladAsa harajIvana amadAvAda 201 60 zeTha popaTalAla haMsarAja tathA divALImananA smaraNArthe hA. zeTha khAbulAla pepaTalAla 61 a. sau lIlAva'tIena izvaralAla 62 hemANI prabhudAsa bhAjI 63 zeTha lakSmaNadAsa sejarAma 64 zrI sthA. jaina meTA sagha 65 zeTha cAMdamala khIradhIcaMda amadAvAda 501 amadAvAda 502 amadAvAda 502 kalakattA 551 amadAvAda 501 rAjakATa 501 nAsika sITI 501 dilhI 501 gAgALAva 501 kalakattA 501 udepura 501 muMbai 500 Page #810 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 71 zAha umarazI bhImazIbhAI ( sva. pitAzrI bhImazIbhAI tathA mAtuzrI pAlASAI tathA dharma patnI pAnabAInA smaraNArthe ) malADa papara 72 zAha zAmalAlabhAi amarasIbhAI 73 mahetA candrakAnta nautamalAla 74 zeTha bhIkhacaMdra lAlaca'dra 75 bena mADunIbena mahetA 9% zrImatI mAMghIbena navalacaMda zAha hA. mAtRImena 77 zrImatI vimalAjI sUrajamala mahetA 78 udANI nihAlacadra hAkemacaMdra vakIla bI. e. ela. ela. mI. 79 sva. kAThArI maganalAlajI kundanamalajInA smaraNAthe hA. temanAM dharma patnI rAjakuvarabena 80 zeTha meAhanala lajI machAlAlajI hA ramaNIkalAla (pU. munizrI phatecaMda ma. nA ziSya rU. munizrI kanaiyAlAlajI ma. nA upadezathI ) 81 zeTha kanaiyAlAlajI seAhanalAlajI kAveDiyA amadAvAda 502 muMbaI 201 pIpalagAma 501 muMbai 501 lImaDI ( saurASTra 501 elagAma pa zajakoTa 501 dara zeTha pratApamalajI kapuracadajI sAMDherAvALA ( pUjya kRtecaMdajI ma. nA ziSya mizrIlAlajI ma. nA ziSya cAMdamalajI ma. nA upadezathI ) 83 zrImAna lAlAjI rAzanalAlajI samandaralAlajI 84 zrImAna bhUramalajI dalIcaMdajI sAMkariyA ( pU. ma. zrI svAmIdAsajInA sa'pradAya pU. ma. zrI teca'drajI ma. nA ziSya pa. munizrI kanaiyAlAlajI ma. nA upadezathI 84 sva. gaurIzaMkara kALIdAsa desAinA smaraNArthe hA. bhUpatalAla gaurIzaMkara zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 sattAza 86 zeTha zrI narabherAmabhAi hai'sarAjabhAi kamANI 87 sva. mahAsatIjI zrI dhanadevIjI ma sA. nA smaraNArthe sva. bhUkhacaMdajI sa`khalAlanAM dharmapatnI zrImatI jayadevI -tathI ( mahAsatIjI zrI sudarzanAmatIjI tathA kulamatIjInA upadezathI ) 751 jayapura pRthva dhAraDI 51 amadAvAda 501 mAta pA sAMDhAva pA iMdera pR jamazedapura 501 dilI pRthvI Page #811 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 zrImAna lAlAjI kapuracaMdajInA betharAnA dharmapatnI zrImatI vasaMtadevI hI. lAlA rAjamalajI hemacaMdajI taraphathI (mahAsatI zrI sudarzanAmatajI tathA phUlamatijI mahAdevIne upadezathI) dilhI 501 89 sva. mahAsatIjI zrI draupatAdevIjI ma. sA. nA smaraNArthe zrI esa. esa. jaina mahilA saMgha taraphathI (aneka guNAlaMkRta mahAsatIjI zrI mohanadevajI ma. sA. nI preraNAthI) dilhI 501 90 sva. lakSamIcaMdajInA samaraNArthe naginAdevI sujatInA taraphathI hA. saMghavI hemaMtakumAra jaina dilhI 501 91 sva. pitAzrI lAlA jhaverI ghamalajI sujansInA smaraNArthe hA. zrImatI nagInAdevI dilahI 501 92 lAlAjI kasturacandajI khuzAlacandajI saMcetI ha. jJAnacaMdrajI alavara 501 93. sva pUjya pitAzrI durlabhajI somacaMda daphatarI hA. gaurIzaMkara durlabhajI daphatarI muMbaI 500 94 zeTha semacaMda jeThAlAla ghelANI hA. cunIlAlabhAI jeDIyAvALA muMbaI 506 * zeTha phejalamalajI sulatAnasiMhajI radIyA amadAvAda 501 8 zeTha chaganalAla zAmajI vIrANI tathA zrImatI vRjakuMvarabena chaganalAla vIrANI TrasTaphaMDa taraphathI zeTha chaganalAlabhAInA smaraNArthe rAjakoTa 501 97 zrI vardhamAna sthA. jaina zrAvaka saMdha hA. pramukha baMsIlAla kaTArIyA hiMgaNaghATa 501 98 lAlAjI rAmalAlajI rozanalAlajI (aneka guNalakRta mahAsatIjI mohanadevInA upadezathI) dilhI pa01 9 rava. mahetA maMgaLajI maNIlAlanA maraNArthe hA. temanA dharmapatnI guNavaMtIbena mahetA pAMDacerI 551 100 bATavIyA vanecaMda amIcaMda (mahAvIra TekSaTAIla Tesa) beMgalora 553 101 zrIyuta tArAcaMda gelaDA TrasTa madrAsa 501 102 zeTha gularAjajI punamacaMdajI mahetA kisanagaDha papa1 103 zeTha agamalajI trIkamacaMdajI Idera sITI pa51 zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #812 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 * 501 104 kAnugA dhIMgaDamalajI mulatAnamalajI kavADa gaDhasIMyANAvALA amadAvAda 501 105 lAlAjI navaratanacaMdajI ceraDIyAnAM dharmapatnI zrImatI rAjakumArIbena dilahI 501 106 zeTha cImanalAla rUSabhacaMda amadAvAda 501 107 zeTha kAnajI bhImANI TrasTa kalakattA 501 108 zeTha gIradharalAla haMsarAja kAmANI 109 aneka guNAlaMkRta mahAsatI mehanadevIjInA upadezathI svadharma baMdhuo taraphathI dilhI 501 110 vi. vinacaMdajI pArekhanA smaraNArthe lAlA pUrNacaMdajI ratanacaMdajI pArekhanI vatI ha. zrImatI premAdevI (zAMta svabhAvI mahAsatIjI kulakuMvarabAInA upadezathI) dilhI 501 111 zrImatI badAmabAI mIzrIlAlajI luNiyA caMDAvalavALA amadAvAda 501 112 zeTha bharatakumAra maNIlAla dalAla >> 551 113 zAha harakhacaMda amaracaMda 501 114 zAhe jagajIvanadAsa vandAvanadAsa 501 115 zeTha haMsarAja lakSmIcaMda kAmANI jainabhuvana kalakattA 51 116 pU. dAdAjI sva. kapuracaMdajI tathA dAdIjI kesarabena ceraDIyAnA smaraNArthe hA. lAlA kulacaMdajI ane zrImatI vimalakuMvarI jhaverInI vatI zrImatI nagInAdevI (mahAsatIjI phulamatIjInA upadezathI) dilhI pa01 117 zeTha nagInadAsa choTAlAla amadAvAda 501 118 zrI sthA. jaina saMgha ha. zeTha gaNezamala gulAbacaMda barA 501 119 zrI sthA. jaina saMdha bhadesara 501 120 zrI sarAka jaina vidyAlaya kumAraDI 501 121 gAMdhI bhurAlAla nAnacaMda muMbaI 501 122 zrImAna hiMmatasiMhajI sAheba galuMDIyA eDIsanala kamiznara ajamera DIvIjhanavALAnA dharmapatnI a.sau. mANekakuMvarabena taraphathI hA. khuzAlasiMhajI galuMDIyA jayapura papa1 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #813 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udepura 501 keImbatura 501 jamazedapura 501 jodhapura 501 amadAvAda 500 hubalI 501 123 zeTha jhumaralAlajI sIrAyA 124 zeTha manasukhalAla trIvanadAsa 125 zrI dazA zrImALI sthA. jaina saMgha 126 zrI jaina ratna pustakAlaya 127 zeTha ajItamala kanaiyAlAla 128 zeTha vastImalajI jorAvaramalajI bhuraTa 129 zeTha cAMdamalajI harakhacaMdajI jeThArI hA. khamAbena muLacaMdajI 130 bATavIyA gulAbacaMda lIlAdhara 131 bena lamIbAI purvamala mahetA 132 zrIvIra vardhamAna pustakAlaya hA. zeTha hIrAlAlajI gaNezalAlajI amadAvAda 501 khAkhIjALIyA 502 pAlanapura 501 kuMvArIyA 501 58ra-lAIpha membare amadAvAda tathA parAMo naMbara nAma rUpiyA 251 251 251 251 250 251 251 1 zeTha gIradharalAla karamacaMda 2 zeTha cheTAlAla vakhatacaMda hA. phakIracaMdabhAI 3 zAha kAMtilAla trIbhavanadAsa 4 zAha piTalAla mohanalAla 5 zeTha premacaMda sAkaracaMda 6 zAha ratIlAla vADIlAla 7 zeTha lAlabhAI maMgaLadAsa 8 sva. amRtalAla vardhamAnanA smaraNArthe, hA. kAnajIbhAI amRtalAla desAI 9 zAha naTavaralAla caMdulAla 10 zAha narasiMhadAsa trIbhovanadAsa 11 zAha bIpInacaMdra tathA umAkAMta cunIlAla pANI 12 zrI zAhapura dariyApurI AThekedI sthA. jaina upAzraya hA. vahIvaTa kartA zeTha IzvaralAla puruSottamadAsa 251 251 251 301 25 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #814 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 13 zrI chIpALa darIyApurI AThakoTI sthA. jaina saMgha hA. zeTha caMdulAla acaratalAla 251 14 zAha cInubhAI bAlAbhAI C/o zAha bAlAbhAI mahAsukhalAla 251 15 zAha bhAIlAla ujamazI 251 16 zrI sukhalAla DI. zeTha hA. De. ku. sarasvatIbena zeTha 251 17 zrI saurASTra sthA. jaina saMgha hA. zeTha kAMtilAla jIvaNalAla 251 18 medI nAthAlAla mahAdevadAsa 251 19 zAha mehanalAla trIkamalala 251 20 zrI chakeTI sthA. jaina saMgha hA. zeTha pAcAlAla pitAMbaradAsa 251 21 desAI amRtalAla vardhamAnanA smaraNArthe hA. bhAIlAla amRtalAla 251 22 zAha navanItarAya amulakharAyA 251 23 zAha malAla AzArAma 251 24 zeTha cInubhAI sAkaracaMda 251 25 zAha varajIvanadAsa umecaMda 251 26 zAha rajanIkAnta kasturacaMda 251 27 saMghavI jIvaNalAla chaganalAla 251 28 zAha zAMtilAla mohanalAla dhrAMgadhrAvALA 252 29 a. sI. bena ratanabena nAdecA hA. zeTha dhulajI caMpAlAlajI 251 30 zAha harilAla jeThAlAla bhADalAvALA 31 zrI sarasapura darIyApurI ATha keTI sthA. jaina upAzraya hA. bhAvasAra bhegIlAla chaganalAla 251 32 zeTha pukharAjajI samatIrAmajI punamiyA sAdaDIvALA 251 33 sva. pitAzrI javAharalAlajI tathA pUjya cAcAjI hajAramalajI baraDIyAnA smaraNArthe hA. muLacaMda javAharalAlajI baraDIyA sva. bhAvasAra babAbhAI (maMgaLadAsa) pAnAcaMdanA smaraNArthe hA. temanAM dharmapatnI purIbena 15 sva. pitAzrI ravajIbhAI tathA sva. mAtuzrI muLIbAInA maraNArthe hA. kAlabhAI jeThArI 36 bhAvasAra kezavalAla maganalAla 251 37 zAha kezavalAla nAnacaMda jAkhaDAvALA hA. pArvatIbena 251 38 zAha jItendrakumAra vADIlAla mANekacaMda rAjasItApuravALA 251 repa 251 301 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #815 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 251 251 301 39 zrI sAbaramatI sthA. jaina saMdha hA. zeTha maNIlAlabhAI 40 bhAvasAra TAlAla chaganalAla 251 41 bhAvasAra zakarAbhAI chaganalAla 251 42 a. sI. bena jIvIbena ratilAla hA. bhAvasAra ratilAla haragoviMdadAsa 251 43 bhAvasAra bhegIlAla jamanAdAsa pATaNavALA 251 44 saMghavI bAlubhAI kamaLazI tathA temanAM dharmapatnIe a.sau. caMpAbena taraphathI tathA vasaMtabena taraphathI 45 a.sau. vidyAbena vanecaMda desAI varSitapa tathA adAI prasaMge hA, bhupendrakumAra vanecaMda desAI 417 46 zAha naTavaralAla gokaLadAsa 47 a.sau. sarasvatIbena maNIlAla chaganalAla 351 48 a. sau. kaMkubena (bhAvasAra bhegIlAla chaganalAlanAM dharmapatnI) 309 4 a. sI. savitAbena ( jayaMtIlAla bhegIlAlanAM dharmapatnI) 251 50 a.sau. sunaMdAbena (ramaNalAla bhegIlAlanAM dharmapatnI) 251 51 zeTha hIrAjI rUganAthajInA maraNArthe ha. vAgamalajI rUganAthajI para zeTha maNIlAla boghAbhAI 251 53 paTavA sumeramalajI anepacaMdajI jodhapuravALA 301 54 sva. mANekalAla vanamALIdAsa zeThanA smaraNArthe hA. ramaNalAla mANekalAla 55 sva. zAha dhanarAjajI khemarAjajInA samaraNArthe hA. kanaiyAlAla dhanarAjajI 56 zrI sAraMgapura da. A. ke. sthA. jaina saMgha hA. zAha ramaNalAla bhagubhAI 251 paka dozI harajIvanadAsa jIvarAja tathA lakSmIbAI laheracaMdanA smaraNArthe hA. dozI manaharalAla karazanadAsa muLIvALA 251 58 zAha punamacaMda phatecaMda 251 59 zrIyuta caturabhAI naMdalAla para 60 zrIyuta amRtalAla IzvaralAla mahetA 251 61 zAha jAdavajI mohanalAla tathA zAha cImanalAla amulakhabhAI 251 62 a. sa. bena lAbhubena maganalAla hA, zAha amRtalAla dhanajIbhAI vaDhavANa zaheravALA 301 251 301 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #816 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 63 a. sau. mena kAntAbena geAradhanadAsa (cAMdamuninA upadezathI ) 64 dozI phulacaMda sukhalAlabhAI eTAdavALAnA smaraNArthe hA. dozI chabIladAsa phulacaMdabhAI 65 lAlAjI rAmakuvarajI jaina 66 zeTha cheTAlAla gulAkhacaMda pAlanapuravALA 67 zAha dhIrajalAla meAtIlAla 68 saMghavI suryAMkAnta cunIlAlanA smaraNArthe hA. sadhavI jIvaNulAla cunIlAla 69 bhAvasAra mAhanalAla amulakharAya 70 mahetA suLacaMda maganalAla 71 vaidya narasiMhadAsa sAkaracaMdanA dharmapatnI revAkhAInA smaraNArthe hA. harIlAla narisahadAsa 72 zAha kulacaMdabhAi mulacaMda hA. hasamukhabhAI phulacaMdabhAi 73 zeThazrI mizrIlAlajI javAhIralAlajI araDIyA ja zAha lallubhAI maganabhAI cuDAvALA ha. jazava'talAla lallubhAI 75 kumArI puSpAbena hIrAlAla ( cAMdamuninA upadezathI ) 76 zAha maNIlAla ThAkarazI hai. kamaLAbena maNIlAla lakhataravALA ( cAMdamuninA upadezathI ) 77 kumArI nalInIbena jayaMtIlAla 78 sva. umedarAma trIbhuvanadAsanAM dharma patnI kAzIbAInA smaraNArthe hA. zAMtilAla umedarAma ( cAMdamuninA upadezathI ) 79 sva. bhAvasAra mAhanalAla chaganalAlanAM dharmapatnI dIvALIbAInAM smaraNArthe ha. ratIlAla mANekalAla (cAMdamuninA upadezathI ) 80 mahetA devIca'da mukhacaMdajI dheAkA gaDhasIyANAvALAnA smaraNArthe ha. mahetA cunIlAla haramAnaMda 81 ghAsIlAlajI meAhanalAlajI kAThArI The. lakSmI pustaka bhaDAra 82 sva. zeTha nAthAlAla ratanAbhAI mAraphatIyAnA smaraNArthe punAmena taraphathI ha. karazanabhAI ( cAMdamuninA upadezathI ) 83 zAha maNIlAla chaganalAla 84 bhAvasAra jayatIlAla bhAgIlAla 85 bhAvasAra ramaNulAla bhAgIlAla zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 251 251 251 251 251 251 51 251 251 251 251 301 251 251 251 251 251 251 251 251 251 251 251 Page #817 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 251 251 86 bhAvasAra kanubhAI sAkaracaMda 251 87 zeTha bherUmalajI sAheba jodhapuravALA 251 88 sva. banANI vardhamAna rAmajIbhAI kuMdaNIvALAnA smaraNArthe ha. zAMtilAla vardhamAna 89 sva. kacarAbhAI laherabhAInA smaraNArthe ha. zAMtibhAI kacarAbhAI 90 eka svadharmI badhu ha. zAha rakhabhadAsajI jayaMtIlAlajI 251 91 a. sau. sarasvatIbena maNIlAla caturabhAI zAha (sadAnaMdI choTAlAla mahArAjazrInA upadezathI) 251 2 cImanalAla maNIlAla zAha (darIyApurI saMpradAyanA pU. tapasvI mahArAjazrI mANekacaMdrajInA ziSya munizrI maganalAlajI mahArAjazrInA smaraNArthe). 251 93 bena jekuMvara vrajalAla pArekha 251 94 zeTha punamacaMdajI javAharalAlajI baraDIyA 95 a. sau lIlAvatI dhIrajalAla mahetA ke Do. dhIrajalAla trIkamalAla mahetA 301 96 zeTha rAjamalajI ghAsalAlajI koThArI kezIthalavALA 251 97 zeTha cunIlAla bhagavAnajI The. ratIlAla cunIlAla 98 bhAgyavatI aravIMdakumAra The. aravIMdakumAra sArAbhAI bhAvasAra 251 99 i. sa. caMcaLabena manasukhalAla hA. manasukhalAla jeThAlAla rUperA 100 sva. AsIbAI tathA vasatImalajI bhemAjInA smaraNArthe hA. zeTha mIzrImalajI devacaMdajI e savAla kerUvALA 101 sva. zeTha kIzanamalajI mAMDatanA smaraNArthe hA. zIremalajI kIzanamalajI sojatavAlA 251 sva. zeTha vakatAramalajInA smaraNArthe hA. zeTha ghIsAlAlajI munirAjajI zIyArIyA ( jodhapuravAlA) 251 103 zAha mahAsukhalAla bhAIlAla ( sadAnaMdI paMDita munizrI choTAlAlajI mahArAjanA upadezathI) 251 104 a. sI. kAntAbena kALIdAsa ke. kumAra bukamAInDIga varkasa 251 105 sva. hiMmatalAla maganalAlanA smaraNArthe temanA suputre mesasa dvArakAdAsa enDa bradharsa taraphathI 251 251 252 102 : 351 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #818 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 351 251 251 106 a.sau. kAntAbenane smaraNArthe hA. bhAvasAra nAgaradAsa harajIvanadAsa 107 zrI umedacaMda ThAkarazI The. yu. TI. pANI enDa sansa 108 pU. mAtuzrInA smaraNArthe hA. bhAvasAra bhogIlAla chaganalAla 251 109 zAha zAMtIlAla mohanalAla 251 110 sarasvatI pustaka bhaMDAra hA, prabhudAsa mahetA 111 sarasvatI pustaka bhaMDAra hA. zAha bhurAlAla kALIdAsa 251 112 sva. pitAzrI motIlAlajInA smaraNArthe hA. mahetA raNajItalAlajI metIlAla udepuravALA 113 zeTha patamadAsa amarasInAM dharmapatnI sva. kusumabenanA smaraNArthe tathA a. sau savItAbenanA mAsakhamaNanA nimitte hA. zeTha somacaMda parasotamadAsa (pi sudAnavALA) 114 zrImAna jorAvaramalajI dharmacaMdrajI DuMgaravAla rAjAjI kAkeraDAvALA (munizrI mAMgIlAlajInA upadezathI) 251 115 Do. dhanajIbhAI parasotamadAsa 251 116 sarasvatI pustaka bhaMDAra 351 117 sarasvatI pustaka bhaMDAra 351 118 sarasvatI pustaka bhaMDAra 351 119 zeTha gerilAlajI suganalAlajI udepuravALA 120 zeTha kanaiyAlAlajI surANu pIpaledAvALA 252 121 kAmadAra vADIlAla ratIlAla (sAbaramatI) 122 kumArI caMpAbena bhegIlAla bhAvasAra 280 123 kumArI uSAbena jayaMtIlAla bhAvasAra 251 124 kumArI caMdrAbena jayaMtIlAla bhAvasAra 251 125 kumArI jayazrI ramaNalAla bhAvasAra 251 126 zAha DAhyAbhAI aMbAlAla 351 127 baraDIyA cAMdamalajI javAharalAlajI 251 128 zrI vijayadAna surezvarajI jJAnamaMdIra paSadhazALA 351 129 zeTha pAnAcaMda jhaveracaMda sAraMgapura upAzraya TrasTa ha, vakIla bAbubhAI hIMmatalAla 351 251 252 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #819 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 251 251 151 251 21 amalanera 1 zAha nAgaradAsa vAghajIbhAI 2 zrI sthA. jaina saMgha hA. gAMDAlAla bhIkhAlAla ajamera 1 zeTha bhurAlAla mehanalAla DuMgaravAla alavara 1 zrImatI caMpAdevI che. buddhAmalajI ratanamalajI sacetI 2 zeTha cAMdamalajI mahAvIra prasAda pAlAvata 3 zrIyuta rUSabhakumAra sumatikumAra jaina Asanasela 1 bAvIzI maNIlAla catrabhujanA smaraNArthe temanAM dharmapatnI maNIbAI taraphathI che. rasikalAla, anilakAMta, tathA vinodarAya 251 ATakeTa 1 mahetA cunIlAla nAraNajI ANaMda 1 zeTha ramaNIkalAla e. kapAsI hA. manasukhalAlabhAI AkelA 1 zeTha kaMcanalAla rAghavajI ajamera The. mesarsa ajamerA bradharsa enDa kuAM. (pU. sadAnaMdI munizrI choTAlAlajI mahArAjanA upadezathI) 251 igatapurI 1 zaTha pannAlAla lakhIcaMda jaina Indora 1. a. sI bena dayAbena mohanalAla desAI jetapuravALA (a.sau. bena vidyAbenanAvarSItapa nimitte) ha. araviMdakumAra tathA jItendrakumAra 251 2 zrIyuta bhAIlAla chaganalAla turakhIyA udayapura 1 zeTha raNajItalAlajI motIlAlajI hiMga 2 zrImatI sahinIbAI ke raNajItalAlajI metIlAla hiMgaDa 151 25 251 ra 151 zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #820 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 a. sI. bena candrAvatI te zrImAna bahetalAlajI nAharanAM - dharmapatnI hA. zeTha raNajItalAlajI motIlAlajI hiMgaDa251 4 zeTha chaganalAlajI bAgrecA 251 5 zeTha maganalAlajI bAgrecA 251 6 sva. zeTha kAbulAlajI leDhAnA smaraNArthe hA. zeTha devatasiMhajI letA 251 7 sva. zeTha pratApamalajI sAkhalAnA smaraNArthe hA. prANalAla hIrAlAla sAkhalA 251 8 zeTha bhImarAjajI thAvaracaMdajI bAphaNA 251 9 zrIyuta sAhebalAlajI mahetA 251 10 zeTha pannAlAlajI gaNezalAlajI hIMgaDa 251 11 zeTha dIpacaMdajI pannAlAlajI leDhA 251 12 zeTha kasturacaMdajI nArUmalajI 251 13 zrI. yu. ela. kaThArI 301 14 bAbu parazurAma chaganalAlajI zeTha 250 15 zeTha kanaiyAlAla kAlAlajI jaina 251 16 zrI vardhamAna sthA. jaina zrAvaka saMgha AmaDa upA upaleTA 251 251 251 251 1 zeTha jeThAlAla goradhanadAsa 2 sva. bena saMtakabena kacarA hA. otamacaMdabhAI choTAlAlabhAI tathA amRtalAlabhAI vAlajI (kalyANavALA) 3 zeTha khuzAlacaMda kAnajIbhAI hA. pratApabhAI 4 dozI vIThThalajI harakhacaMda pa saMghANI muLazaMkara harajIvanabhAInA smaraNArthe hA. temanA putra jayaMtIlAla tathA ramaNIkalAla umaragAMva roDa 1 zAha mehanalAla popaTalAla pAnelIvALA eDana kempa 251 1 mahetA premacaMda mANekacaMdanA smaraNArthe hA. rAyacaMdabhAi, pipaTalAlabhAI tathA rasIkalAlabhAI 251 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #821 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 2 zAha jagajIvanadAsa purasotamadAsa 3 zAha kaLadAsa zAmajI udANI 251 kalakattA 1 zrI kalakattA jaina zve. sthA. (gujarAtI) saMgha 251 kalola 1 zeTha mehanalAla jeThAbhAInA smaraNArthe hA. zeTha AtmArAma mehanalAla 251 2 De. mayAcaMda maganalAla zeTha hA. De. ratanacaMda mayAcaMda 251 3 sva. nAthAlAla umedacaMdanA smaraNArthe hA. zAha ratIlAla nAthAlAla 251 4 zeTha maNIlAla talacaMdanA smaraNArthe hA. mAraphatIyA caMdulAla maNIlAla 251 5 sva. zrIyuta vADIlAla parasetamadAsanA smaraNArthe hA. ghelAbhAI tathA AtmArAmabhAI 251 6 zAha nAgaradAsa kezavalAla 251 7 zrI sthA. jaina saMgha hA. zeTha AtmArAmabhAI mohanalAlabhAI 251 kaDI 1 zrI sthA. dariyApurI jaina saMgha hA. bhAvasAra dAmodaradAsabhAI IzvaralAlabhAI 251 2 pArvatIbena ke. jesIMgabhAI IzvaralAlabhAI 251 karajaNa 1 zrI sthAnakavAsI jaina saMgha mIyAgAma karajaNa 251 251 1 sthA. jaina saMgha jesIMgabhAI piAcAlAla taraphathI (mAdhavasiMhajI mahArAjazrInA upadezathI) hA. ThAkarabhAI rAyacaMdra katrAsagaDha 1 zrI ka. sthA. jaina saMgha hA. zeTha devacaMda amulakhabhAI kalyANa 1 saMghavI ThAkarazIbhAI saMghajInA smaraNArthe hA. zAha hIMmatalAla harakhacaMda 22 251 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #822 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 ra00 251 02 251 251 kAnapura 1 zAha ramaNIkalAla premacaMda kuMdaNI (ArakeTa ) 1 dezI ratIlAla TekarazI kelakI 1 paTela govidalAla bhagavAnajI 251 2 paTela khImajI jethabhAI vAghANI temanA sva. sutra rAmajIbhAInA smaraNArthe) kampAlA 1 sva. zeTha nAnacaMda motIcaMda dhrAphAvALAnA smaraNArthe ha. temanA suputra jamanAdAsa nAnacaMda zeTha 2 zrImatI hIrAbena, ratIlAla nAnacaMda zeTha dhrAphAvALA kuzaLagaDha 1 zeTha caMpAlAlajI devacaMdajI ke lhApura 1 vakIla maNIlAla kheMgArabhAI hA. harIlAlabhAI khArAghoDA 1 sva. pitAzrI harajIvanadAsa lAlacaMda zAha tathA sva. a. sau. bena jamakubAI tathA lIlAbAInA smaraNArthe hA. narasiMhadAsa harajIvanadAsa 2 sva. zeTha oghaDalAla lakSmIcaMdanA smaraNArthe hA, bhAIcaMda oghaDabhAI 251 khIcana 1 zeTha kasanalAla pRthvIrAja mAlu khuradAreDa 1 zeTha gIradhArIlAlajI sItArAmajI khaMDapavALA 2 zeTha narasiMhadAsa zAMtilAlajI bheralAvALA (munizrI cAMdalajInA upadezathI) 251 25 256 R 200 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #823 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAta 25 251 251 251 251 1 zoTha mANekalAla bhagavAnadAsa 2 zeTha trIbhovanadAsa maMgaLadAsa 3 zrI sthA. jaina saMga 4 zAha caMdulAla harIlAla 5 zAha sAMkaLacaMda mohanalAla 6 zAha zakarAbhAI devacaMda 7 zAha sukhalAla dolatacaMda 8 gAMdhI bApulAla mehanalAla bena lalitA mANekalAla gAMdhIdhAma 1 zAha morArajI nAgajI enDa kaMpanI guMdAlA 1 zAha mAlazI ghelAbhAI 251 251 251 gulAbapurA 1 zrI sthA. jaina vardhamAna saMgha ha. mAMgIlAlajI ukAramalajI dhanepavALA 2 zrI osavAla paMcAyata ha. gulAbacaMdajI coraDIyA gaMDala 251 25 pI 1 sva. bhAkhaDA vacharAja tulasIdAsanAM dharmapati kamalabai taraphathI hA. mANekacaMdabhAI tathA kapuracaMdabhAI 2 pIpaLIyA lIlAdhara dAmodara taraphathI temanA dharmapatnI a. so. lIlAvatI sAkaracaMda koThArInA bIjA varSItapanI khuzAlImAM 301 3 kAmadAra juThAlAla kezavajInA maraNArthe hA. harIlAla juThAlAla kAmadAra 4 sva. kaThArI kRpAzaMkara mANekacaMdanA smaraNArthe hA. temanAM dharmapatnI prabhAkuMvarabena 251 5 kaThArI gulAbacaMda rAyacaMda raMgunavALA 251 haon zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #824 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 301 251 6 jasANI rUganAthabhAI nAnajI hA. nIlAculabhAI 251 cha mAstara hakamIcaMda dIpacaMda zeTha gAMdIyA 1 sthA. jaina saMghaha. zAha premacaMda choTAlAla (zeTha pipaTalAlabhAI taraphathI) 250 godharA 1 zAha trIbhovanadAsa chaganalAla 2 sva. premacaMda ThAkarazInA smaraNArthe hA. zAha cunIlAla premacaMda 301 ghaTakaNa 1 zAha caMdulAla kezavalAla 251 ghelavaDa (thANA) 1 mahetA gulAbacaMda gaMbhIramalajI dhoDanadI 1 zeTha caMdrabhANu zobhAcaMda gAdIyA cuDA 1 zrI sthA. jaina saMgha hA. ratIlAla maganalAla gAMdhI coTIlA 1 zAha vanecaMda jeThAlAla zrI sthA. jaina saMghane bheTa cArabhujArADa 1 zeTha mAMgIlAlajI hIrAcaMdajI bAbela jamazedapura 1 dezI jhaveracaMda valamajI 251 jalesara (bAlAsara) 1 saMdhavI nAnacaMda pipaTabhAI thAnagaDhavALA 251 jayapura 1 zrImAna zeTha zIremalajI navalakhAnAM dharmapatnI a. sau. premalatAdevI rA jasavaMtagaDha zrImAna sundaralAlajI nemIcaMdatalesara 25t 601 301 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #825 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 251 251 jAmakhaMbhALIyA 1 zeTha vasanajI nAraNajI 2 zrI sthA. jaina saMgha hA. mahetA raNachoDadAsa paramANuMda 3 saMghavI prANalAla lavajIbhAI jAmanagara 1 zAha choTAlAla kezavajI 2 vorA cImanalAla devajIbhAI 3 Do. sAheba pI. pI. zeTha 4 zAha raMgIladAsa popaTalAla 251 251 250 251 junAradeva 251 1 ghelANI trIkamajI lAdhAbhAI junAgaDha 1 zeTha maNIlAla mIThAbhAI hA. harIlAlabhAI (hATInA mALIyAvALA) 251 jAmajodhapura 1 zrI sthA. jaina saMgha ha. mahetA pipaTalAla mAvajIbhAI 287 2 zAha trIbhovanadAsa bhagavAnajI pAnelIvALA 251 3 dezI mANekacaMda bhavAna 251 4 paTela lAlajI juThAbhAI 251 5 zeTha bAvanajI jeThAbhAI 251 6 zeTha vRjalAla cunIlAla 251 jetapura 1 kaThArI DolarakumAra veNIlAla 2. a. sau. bena surajakuMvara veNIlAla keDArI 251 3 zeTha amRtalAla hIrajIbhAI hA. narabherAmabhAI (jasApuravALA) 251 4 dezI choTAlAla vanecaMda 251 jetalasara 1 zAha lakSmIcaMda kapuracaMda 251 2 kAmadAra lIlAdhara jIvarAjanA smaraNArthe temanAM dharmapatnI jabakabena taraphathI hA. zAMtilAlabhAI gAMDalavALA 251 251 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #826 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 251 251 251 251 251 250 24 jodhapura 1 zeTha navaratamalajI dhanavaMtasiMhajI 2 zeTha hastImalajI manarUpamalajI sAmasukhA 3 zeTha pukharAjajI padamArAjajI bhaMDArI 4 zeTha vastImalajI AnaMdamalajI sAmasukhA jorAvaranagara 1 zrI sthA. jaina saMgha ha. zeTha caMpakalAla dhanajIbhAI jharIyA 1 zrI sthA. jaina saMgha ha. zeTha kanaiyAlAla bI. modI DaoNDAyA 1 zrI sthA. jaina saMgha DhasA 1 DhasAgAma sthA. jaina saMgha hA. eka sagruhastha taraphathI 2 zrI sthA. jaina saMgha hA. bagaDiyA narabherAma jeThAlAla (DhasA jaMkazana) 251 tAsagAMva 1 sva. cunIlAlajI dugaDanA smaraNArthe temanAM dharmapatnI DhAMDhaMbAI taraphathI hA. zeTha rAmacaMdajI 351 thAnagaDha 1 zAha ThAkarazIbhAI karazanajI 2 zeTha jeThAlAla trIbhavanadAsa 3 zAha dhArazIbhAI pAzavIrabhAI hA. sukhalAlabhAI 4 haMsAbena aravIMda hA bhAI ravIcaMda mANekacaMda dahANureDa 1 zAha harajIvanadAsa oghaDa khaMdhAra (karAMcIvALA) 251 151 251 251 301 251 dAhoda 251 1 zeTha mANekalAlabhAI kheMgArajI dahI 1 lAlAjI pUrNacaMdajI jaina (senTrala beMkavALA) S zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #827 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 zrIyuta kIzanacaMdajI mahetAkhacaMdajI cAraDIyA hA. zrImatI nagInAdevI tathA zrIyuta mahetAkhacaMda jaina 3 a. sau. sajjanabena IMdaramalajI pArekha 4 lAlAjI mIThanalAlajI jaina enDa sansa 1 zeTha maNIlAla jecaMdabhAI 5 lAlAjI gulazanalAlajI jaina enDa sansa 6 bena vijayAkumArI jaina hai. mahetAkhaca'da jaina ( vAvRddha sarala svabhAvI phulamatIjI mahAsatIjInI preraNAthI ) 7 zrImAna lAlAjI ratanacaMdajI jaina hai. Ai. sI. hAjhIyarI 8 sva. zrI lAlAzrIcaMdajI DuM'garIyAnA smaraNArthe rAjasthAna nyAyAdhikArI hukamacaMdajI jainanA suputra jItendrakumAra vakIlanA suputra anilakumAra taraphathI bheTa hA. vinayakumArI 9 sva. lAlAjI caMpAlAlajI cAraDIyAnA smaraNArthe lAbhacaMdrujI tathA hIrAlAlajI taraphathI hA. zAMtAdevI 10 eka sagRhastha taraphathI hA. mahetAkhacaMdajI jaina 11 eka svadharmI adhu taraphathI hA. vijayAkumArIena 12 mAtru nirajanasiMhajI jaina 1 zeTha sAgaramalajI panAlAlajI 25 1 mahetA prabhudAsa muLajIbhAI 2 a. sau. khacIbena khAkhubhAI 4 grAphI dhrAMgadhrA 1 bhAvadIkSita a. sau. rUpALIbena hiMmatalAla saghavInI tapazcaryAthe sauMdhavI cImanalAla puraseAtamadAsa saMghavI taraphathI 2 sadhavI narasiMhadAsa vakhatacaMda zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 dhAra 3 zrI sthA. jaina moTA sa`gha hA, mA~gaLajI jIvarAja 4 Thakkara nAraNudAsa haragoviMdadAsa 5 kAThArI kapuracaMda maMgaLajI 251 251 301 301 dhArAjI 251 251 351 351 301 301 251 51 251 305 31 251 251 251 351 251 Page #828 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 dhI navasaurASTra oIla mIla prA. lImITeDa 251 4 sva. rAyacaMda pAnAcaMdanA smaraNArthe hA. cImanalAla rAyacaMda zAha 301 5 gAMdhI pipaTalAla jecaMdabhAI 250 6 desAI chaganalAla DAhyAbhAI lAThavALAnAM dharmapatnI divALIbena taraphathI hA. kumArI hasumatI 251 7 eka saddagRhastha hA mahetA prabhudAsa muLajIbhAI 251 8 zeTha dalapatarAma vasanajI mahetA 251 9 sva. pitAzrI bhagavAna kacarAbhAInA tathA ci. haMsAnA smaraNArthe ha. paTela dalIcaMda bhagavAnajI 301 10 mahetA hemacaMda kALIdAsa jAmakhaMbhALIyAvALA 251 251 251 251 251 251 251 1 zeTha popaTalAla dhArazIbhAI 2 sva. gulAbacaMdabhAInA smaraNArthe hA. verA popaTalAla nAnacaMda 3 zrI catrabhuja vAghajIbhAI vasANI dhulIyA 1 thI amala jaina jJAnAlaya ha. zeTha kanaiyAlAla chAjeDa naDIyAda 1 zAha mohanalAla bhurAbhAI nArAyaNa gAma 1 zeTha motIlAlajI hIrAcaMdajI cAraDIyA borIvALA naMdurabAra 1 zrI sthA. jaina saMgha ha. zeTha premacaMda bhagavAnalAla nAgera 1 zrIpAlabhAI enDa ku. sAgaramalajI laMkA DeravALA taraphathI nAgapura 1 zrI vardhamAna sthA. jaina zrAvaka saMgha pAlanapura 1 lokAgaccha sthA. jaina pustakAlaya hA. kezavalAla jI. zAha 251 251 251 zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #829 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAka 25 hI pAsaNa 1 sthA. jaina saMgha hA. zAha choTAlAla puMjAbhAI pAleja 1 sva. manasukhalAla mohanalAla saMghavInA smaraNArthe hA, bhAI dhIrajalAla manasukhalAla prAMtIja 1 sthA. jaina saMgha hA. zrIyuta aMbAlAla mahAsukharAma pUnA 1 zeTha uttamacaMdajI kevaLacaMdajI dhekA phAlanA 1 mahetA pukharAjajI hastImalajI sAdaDIvAlA 2 mahetA kuMdanamalajI amaracaMdajI sAdaDIvAlA 250 251 31 251 25 bagasarA 1 zeTha popaTalAla rAghavajI rAyaDIvALA ho. mAnasaMgha premacaMda zAha 2 sva. mAtuzrI janakabAInA smaraNArthe hA. desAI vRjalAla kALIdAsa baravALA-ghelAzA 1. sva. mohanalAla narasiMhadAsanA smaraNArthe hA. temanAM dharmapatnI surajabena morArajI badanAvara 1 zrI vardhamAna sthA. jaina zrAvaka saMgha hA, mizrIlAla jaina vakIla bAlotarA 1 zAha jeThamalajI hastImalajI bhagavAnadAsajI bhaNasArI 251 251 251 bIdaDA RS 1 zAha kAnajI zAmajIbhAI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #830 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 25Y 25 bIkAnera 1 zeTha rUdAnajI zeThIyA berAjA 1 zeTha gAMgajI kezavajI (jJAnabhaMDAra mATe) belArI 1 zrI sthA. jaina saMgha ha. zeTha hajAramalajI hastImalajI rAMkA berame 1 zrI bera sthA. jaina saMgha ha. mahetA navalacaMda hAkemacaMda beMgalora 1 zeTha kIzanalAlajI kulacaMdajI sAheba 2 ajamerA cheTAlAla mAnasiMga boTAda 1 sva. vasANI haragoviMdadAsa chaganalAlanA smaraNArthe hA. temanA dharmapatnI chabalabena boDelI 25 251 351 251 251 1 zAha pravINacandra narasiMhadAsa sANaMdavALA 2 zAha gIradharalAla sAkaracaMda 251 bhANavaDa 52 251 1 zeTha jecaMdabhAI mANekacaMdabhAI 2 saMghavI mANekacaMda mAdhavajI 3 zeTha lAlajI mANekacaMda lAlapuravALA 4 zeTha rAmajI jINAbhAI 5 zeTha padamazI bhImajI phepharIyA 9 phepharIyA gAMDAlAla kAnajIbhAI hA. a. sau. zAMtAbena vasanajI 7 sva. mahetA pUnamacaMda bhavAnanA smaraNArthe hA. temanAM dharmapatnI divALIbena bhIlAdhara (guMdAvALA) 25 251 251 251 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #831 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 bhAvanagara 1 sva. kuMvarajI khAvAbhAinA smaraNArthe hA. zAhe laheracaMda kuMvarajI 301 bhAdaraNuM 1 zrI sthA. jaina sadha hA. paTela dhulAbhAi jhaverabhAi bhIlavADA 1 zrI zAMti jaina pustakAlaya hA. cAMdamalajI mAnamalajI saMghavI 2 roTha bhImarAjajI mIzrIlAlajI bhIma 1 ca'pakalAlajI jaina pustakAlaya hA, zeThe chegAmalajI mAMgIlAlajI bhusAvaLa 1 zeTha rAjamalajI naMdalAlajI cerITebalAdrazya bhAjaya 1 jJAna madiranA sekreTarI zAha kuMvarajI jIvarAja madrAsa 1 zeTha megharAjajI devIcaMdbhajI mahetA 2 mahetA maNIlAla bhAIcaMda 3 mahetA surajamala bhAIca' 4 mahetA khApAlAla bhAIca 1 sthA. phATI sthA, jaina sagha manapharA manAra 1 zAha zeramalajI devIcaMdajI jazava'tagaDhavALA hA. pUnamacaMdajI zeramalajI bAlyA. 1 sva. mahetA kuMvarajI nAthAlAlanA smaraNArthe hA. temanAM dharma patnI kuMvarabAI harakhacaMda ( mAnakuvA sthA. jaina. saMdha mATe) zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 51 251 301 151 51 251 251 253 51 251 51 251 251 Page #832 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 277. 25 25e mAMDavI 1 zrI sthA. chakeTI jaina saMgha hA. mahetA cunIlAla velajI mAMDavA 1 zrI mAMDavA sthA. jaina saMgha ha. a. sau. kaMcanagaurI ratIlAla gosalIyA (gaDhaDAvALA) 251 mAlegAMva 1 zrI sthA. jaina saMgha ha. phaktalAla mA jaina mAMgarola 1 zAha trIbhovanadAsa nAnajI 250 2 dezI gIradharalAla jeThAlAla muMbaI tathA parAMo 1 zAha zrI pitAzrI kuMdanamalajI metIlAlajI suthAnA smaraNArthe hA. zeTha motIlAlajI jubaramalajI (ahamadanagaravALA) 251 2 vardhamAna sthA. jaina saMgha ha. kAmavAra rUpacaMda zIvalAla (aMdherI) 251 3 a. sI. kamaLAbena kAmadAra ha. kAmadAra rUpacaMda zIvalAla (aMdherI) 251 4 sva. mAtuzrI kaDavIbAInA smaraNArthe ha. temanA pautra hakamIcaMda tArAcaMda dezI (aMdherI). 251 5 zAha harajIvana kezavajI 6 zAha ramaNIkalAla kALIdAsa tathA a.sau. kAntAbena ramaNIkalAla 251 7 saMghavI hiMmatalAla harajIvanadAsa 251 8 verA pAnAcaMda saMghajInA smaraNArthe ha. traMbakalAla pAnAcaMda enDa bradharsa 9 zAha rAmajI karazanajI thAnagaDhavALA 251 10 sva. jaTAzaMkara devajIbhAI dezInA smaraNArthe ha, raNachoDadAsa (bAbulAla) jaTAzaMkara dezI 301 11 ghelANuM valabhajI narabherAma ha. narasIMhadAsa valabhajI 12 kapAsI mohanalAla zIvalAla 251 13 trIjovanadAsa mAnasigabhAI deDhIvALAnA smaraNArthe ha. zAha harakhacaMda trIbhavanadAsa 14 khetANuM maNIlAla kezavajI (vaDiyAvALA) ghATakopara 251 251 251 251 251 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #833 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 25 15 sva. pitAzrI zAmaLajI kalyANajI goMDalavALAnA smaraNArthe hA. vRjalAla zAmaLajI bAvIsI 16 zAha ravicaMda sukhalAlabhAI (dAdara) 17 sva. AzArAma gIradharalAlanA samaraNArthe hA. zAMtilAla AzArAma vatI jazavaMtalAla zAMtilAla 251 18 gAMdhI kAMtIlAla mANekacaMda 19 zAha ravajIbhAI tathA bhAIlAlabhAInI ku. (kAMdIvalI) 25 20 a. sau. lAbena hA. ravajIbhAI zAmajI 251 21 sva. mAtuzrI mANekabAInA maraNArthe hA. zeTha valabhadAsa nAnajI 301 22 eka sadagRhastha hA. zeTha suMdaralAla mANekalAla 251 23 zeTha khuzAlabhAI kheMgArabhAI 250 24 zeTha cunIlAla narabherAma vekarIvALA 251 25 sva. mAtuzrI gomatIbAInA smaraNArthe hA. zAha popaTalAla pAnAcaMda 251 26 keTecA jayaMtIlAla raNachoDadAsa saubhAgyacaMda junAgaDhavALA 251 27 verA ThAkarazI jasarAja 251 28 koThArI sukhalAlajI punamacaMdajI (khAroDa) 251 29 a.sau. bena kuMdanagIrI manaharalAla saMghavI che 251 30 ke ThArI ramaNIkalAla kasturacaMdabhAI 31 dezAI amRtalAla vardhamAnanA smaraNArthe hA. dalIcaMda amRtalAla desAI 32 sva. trIvanadAsa vrajapALa vachIyAvALAnA smaraNArthe hA. haragoviMdadAsa trIbhavanadAsa ajamerA 33 tejANa kuberadAsa pAnAcaMda 251 34 zeTha saradAramalajI devIcaMdajI kAvaDIyA (sAdaDIvAlA) 35 zeTha nemacaMda ravarUpacaMda khaMbhAtavALA che. bhAI jeThAlAla nemacaMda 251 36 zAha karazIbhAI hIrajIbhAI 301 37 daDiyA amRtalAla motIcaMda (ghATakopara) 251 38 dezI catrabhuja suMdarajI 39 dezI jugalakizora catrabhuja = 401 25 251 251 zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #834 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara 4. dozI praviNacaMdra catrabhuja (ghATakopara) 381 41 zeTha manubhAI mANekacaMda hA. jhATakIyA narabherAma merArajI , 251 42 zAha kAMtIlAla maganalAla , 251 43 zeTha maNIlAla gulAbacaMda ghATakopara 251 44 zeTha chaganalAla nAnajIbhAI 251 45 zAha zIvajI mANekabhAI 251 49 mesarsa savANI TrAnsaporTa ku. hA. zeTha mANekalAla vADIlAla 251 47 zAha nagInadAsa kalyANajI (verAvaLavALA) 251 48 mahetA ratIlAla bhAIcaMda 251 49 zAha premajI hIrajI gAlA 251 50 bena kezarabAI caMdulAla jezIMgabhAI zAha 251 51 pArekha cImanalAla lAlacaMda sAyelAvALAnA dharmapatnI a. sI. caMcaLabAInA smaraNArthe hA. sArAbhAI cImanalAla 251 para dhI marIne meDana hAIskula TrasTa phaMDa hA zAha maNIlAla ThAkarazI rapa1 53 mahetA moTara sTersa hA. anepacaMda DI. mahetA 251 54 zeTha rasIkalAla prabhAzaMkara morabIvALA taraphathI temanAM mAtuzrI maNIbenanA smaraNArthe 301 papa zrIyuta jasavaMtalAla cunIlAla vorA 250 56 zAha kuMvarajI haMsarAja 57 daDIyA jesIMgalAla trIkamajI 58 bhedI abhecaMda suracaMda rAjakeTavALA hA. DasAlAla abhecaMda 251 59 zAha jeThAlAla DAmarazI dhrAMgadhrAvALA hA. zAha vADIlAla jeThAlAla 250 6sva. pitAzrI bhagavAnajI hIrAcaMda jasANInA smaraNArthe hA. lakSmIcaMdabhAI tathA kezavalAlabhAI 351 61 va. pitAzrI zAha aMbAlAla puruSottamadAsanA smaraNArthe hA. zAha bApAlAla aMbAlAla dara sva. kasturacaMda amarazInA samaraNArthe hA. temanAM dharmapatnI jhaverabena maganalAla vatI jayaMtIlAla kasturacaMda makarIyA (cuDAvALA) 251 63 zeTha DuMgarazI haMsarAja vIsarIyA 251 64 zAha ratanazI maNazInI ku. 65 zeTha zIvalAla gulAbacaMda mevAvALA 251 66 zAha caMdulAla kezavalAla 25 251 251 251 251 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #835 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , 251 251 21 301 67 sva. pitAzrI vIracaMda jesIMga, zeTha lakhataravALAnA samaraNArthe hA. kezavalAla vIracaMda 251 68 caMdulAla kAnajI mahetA 251 69 zrI vardhamAna sthA. jaina saMgha hA. kezarImalajI anepacaMdajI gugalIyA (malADa) 251 70 sva. pitAzrI patabhAI manAbhAInA smaraNArthe hA. zAha kAnajI patubhAI 71 a. sa. pAnabAI hA. zeTha padamazI narasiMhabhAI 72 sva. nAgazIbhAI sejapAlanA samaraNArthe rAmajI nAgazI , 301 73 sva. goDA vaNArazI trIbhovanadAsa sarasaIvALAnA smaraNArthe hA. jagajIvana vaNArazI gaDA 74 sva. kAnajI muLajInA smaraNArthe tathA mAtuzrI divALIbAInA 16 upavAsanA pAraNA prasaMge hA. jayaMtilAla kAnajI , 251 75 zAha premajI mAlazI gaMgara 251 76 zAha velazI jesIMgabhAI chAsarAvALA taraphathI temanAM dharmapatnI sva. nAnabAInA smaraNArthe 77 sva. pitAzrI rAyazI velazInA smaraNArthe hA. zAha dAmajI rAyazIbhAI 78 zAha varajAMgabhAI zIvajIbhAI 79 zAha khImajI muLajI pujA 251 80 a.sau. samatAbena zAMtilAla ha. zAMtilAla ujamazI zAha 251 81 sva. kezavalAla vacharAja ke ThArInA samaraNArthe surajabena taraphathI hA, tanasukhalAlabhAI 251 82 sva. pitAzrI haMsarAja hIrAnA maraNArthe hA. devazI haMsarAja kaccha bIdaDAvALA , 251 83 ghelANuM prabhulAla trIkamajI (berIvalI) upara 84 zeTha bakalAla kasturacaMda lImaDI ajarAmara zAstrabhaMDArane bheTa (mATuMgA) 251 85 a.sau. bena raMjana gaurI ke. zAha caMdulAla lakSmIcaMda , 251 86 zAha naTavaralAla dIpacaMda taraphathI temanAM dharmapatnI a. sau. suzIlAbenanA varSItapanI khuzAlImAM , 251 87 dezI bhIkhAlAla vRjalAla pALIyAdavALA 88 zAha gopALajI mAnasaMga 10 255 251 251 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #836 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 * 251 > 251 89 dozI kulacaMda mANekacaMda mATuMgA 250 90 zeTha caMpakalAla cunIlAla dAdabhAvALA 91 zrI vardhamAna sthA. jaina zrAvaka saMgha ha. zAha ravicaMda sukhalAla (dAdara) 251 92 zAMtIlAla DuMgarazI adANI 3 zAha karazana ladhubhAI 251 94 kIsanalAla sI. mahetA (zIva) 251 lpa mAtuzrI jIvIbAInA samaraNArthe ha. zAmajI zIvajI kaccha guMdALAvALA (geregAMva) 251 96 sva. zAha rAyazI kacarAbhAInA smaraNArthe temanAM dharmapatnI neNabAInI vatI ha. jeThAlAla rAyazI muMbaI 251 97 suzIlAbena zakarAbhAI The. navInacaMdra vasaMtalAla zAha (valepAle') rakSA 98 bena caMdanabena amRtalAla vAriyA 251 9 sva. kALIdAsa jeThAlAla zAhanA smaraNArthe ha. sumanalAla kALIdAsa (kAnapuravALA) 301 100 zAha trIvana gopALajI tathA a. sI. bena kasuMbA trIlevana (thAnagaDhavALA) (zIva) 251 101 a. sau. zAMtAbena (dInubhAI bhegIlAlanA dharmapatnI) (dAdara) 251 102 bhAvasAra dInabhAI bhegIlAla >> 251 muLI 1 zeTha ujamazI vIrapALa ha. zeTha kezavalAla ujamazI morabI 1 dezI mANekacaMda suMdarajI mombAsA 1 zrIyuta nAthAlAla DI. mahetA 251 2 zAha devarAja pitharAja mahesANA 1 zAha padamazI suracaMdanA smaraNArthe ha. zIvalAla padamazI 301 5 250 zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #837 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 yAdagIrI 1 zeTha bAdaramalaja surajamalajI-beMkarsa 250 251 ratalAma 1 aneka bhaktajane taraphathI ha. zrImAna kezarImalajI Daka (zrI kevaLacaMda munizrInA upadezathI) rANapura 1 zrImatI mAtuzrI samaratabAInA maraNArthe ha. De. narottamadAsa cunIlAla kApaDIyA 2 sva. pitAzrI laherAbhAI khImajInA smaraNArthe ha. zeTha kALIdAsa laherAbhAI vasANI rANAvAsa 1 zeTha javAnamalajI nemIcaMdajI hA. bAbu rIpabacaMdajI rAyacura 251 ra01 1 sva. mAtuzrI meMghIbAInA smaraNArthe ha. zAha zIvalAla gulAbacaMda vaDhavANavALA 2 kALurAmajI cAMdamalajI saMcetI 251 251 rAjakoTa 400 25 25n 1 vADIlAla DAIga enDa prinTIMga varkasa 2 zeTha ratIlAla nyAlacaMda cIttalIyA 3 zeTha manubhAI muLacaMda (ejInIyara sAheba). 4 zeTha zAMtilAla premacaMda temanAM dharmapatnInA varSItapa-prasaMge pa zeTha prajArAma vIThThalajI 6 bena sabALA nautamalAla jasANa (varSItapanI khuzAlI) 7 medI saubhAgyacaMda motIcaMda 8 badANI bhImajI velajI taraphathI temanAM dharmapatnI a.sau. - samaratabenanA varSItapa nimitta 9 dozI metIcaMda dhArazIbhAI 251 251 25 251 2pa 251 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #838 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 10 kAmadAra caMdulAla jIvarAja (dhrAMgadhrAvALA) 11 hemANuM ghelAbhAI savacaMda 251 12 daphatarI prabhulAla nyAlacaMda 251 13 sva. mahetA devacaMda purUSottamanA smaraNArthe temanA dharmapatnI hemakuMvarabAI taraphathI ha. jayaMtIlAla devacaMda mahetA 251 14 pArekha zIvalAla jhuMjhAbhAI mombAsAvALA ha. a. sau. kaMcanabena ra5ra 35 1 pUtya vAlajIbhAI nyAlacaMdabhAI 251 rAmapurA 1 zeTha tejamalajI maharalAlajI beMkara rAvaTI 1 zeTha mIyAcaMdajI juharamalajI kaTAriyA lakhatara 1 zAha rAyacaMda ThAkarazInA smaraNArthe ha. zAMtilAla rAyacaMda zAha 251 2 bhAvasAra harajIvanadAsanA smaraNArthe 251 ha, trIjovanadAsa harajIvanadAsa 251 3 zAha talakazI hIrAcaMdanA smaraNArthe ha. bhAI amRtalAla talakazI 251 4 zAha cunIlAla mANekacaMda 5 zAha jAdavajI oghaDabhAInA smaraNArthe ha. zAMtilAla jAdavajI 251 2 dezI ThAkarazI gulAbacaMdanA smaraNArthe temanA dharmapatnI samaratabena taraphathI ha. jayaMtIlAla ThAkarazI lAlapura 1 nemacaMda savajI madI ha. bhAI maganalAla 2 zeTha mulacaMda popaTalAla tathA jesIMgabhAI lAkaDIyA 1 zrI. lAkaDIyA sthA. jaina saMgha ha zAha ratanasI karamaNa lIMbaDI (saurASTra) 1 zAha cakubhAI gulAbacaMda 251 251 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #839 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIMbaDI (paMcamahAla ) 37 1 zAhe kuMvarajI gulAmaca 2 chAjeDa ghAsIrAma gulAmacaMda 3 zeTha vIraca'da pannAlAlajI karaNAvaTa 4 zrI sthA. jaina saMdha hai. zAhe zAMtilAla gulAkhaca IM lAnAvAlA 1 zeTha dhanarAjajI mulaca'dajI suthA ludhIyAnA 1 bAbu rAjendrakumAra jaina dIlhIvALA vaDhavANa zahera 1 zeTha dIlIpakumAra savAIlAla The. zAhe savAIlAla tra`khakalAla 2 kAmadAra maganalAla geAkaladAsa hu. ratIlAla maganalAla 3 sa'dhavI muLacaMda becarabhAi hu. jIvaNulAla gaphuladAsa 4 zeTha kAMtilAla nAgaradAsa 5 vArA catrabhuja maganalAla 6 sa`ghavI zIvalAla hImajIbhAi 7 zAha devazIbhAI devakaraNa 8 vArA DAsAbhAI lAlacadra sthA. jaina sadha ha. vArA nAnacaMda zIvalAla huM vArA dhanajIbhAI lAlaca sthA. jaina sagha hA, vArA pAnAcaMda gAmaradAsa 10 dezI vIracaMda suracaMda hA. dozI nAnacaMda ujamazI 11 sva. vArA maNIlAla maganalAla ha. vArA catrabhuja maganalAla 14 zrI vRjalAla sukhalAla 12 zAha vADIlAla devajIbhAI 13 kAmadAra gAradhanadAsa maganalAlanAM dhama patnI a. sau. kamaLAmeta raMgunavAlA vAdarA 1 kAmadAra kezavalAla himatarAma prAphesara zrI jJAtAdharma kathAMga sUtra : 02 251 pA 251 351 51 25 251 251 251 251 251 251 51 251 51 251 251 251 51 251 251 251 Page #840 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 25 2 vakIla maNulAla kezavalAla zAha 3 sva. pitAzrI phakIracaMda puMjAbhAInA smaraNArthe hA. zAha ramaNalAla phakIracaMda vaDiyA 1 zeTha bhavAnabhAI kALAbhAI paMcamIyA valasADa 1 zAha khImacaMda mulajIbhAI 25 251 vaNa 251 1 mahetA nAnAlAla chaganalAlanAM dharmapatnI sva. caMcaLabena tathA purIbenanA smaraNArthe ho. manaharalAla nAnAlAla mahetA 251 vaTAmaNa 1 zrI sthA. jaina saMgha ha. paTela DAhyAbhAI hakubhAI vaDagAMva 1 zeTha mANekacaMdajI rAjamalajI bAphaNA vAMkAnera 1 khaMDherIyA kAMtIlAla traMbakalAla 251 2 daphatarI cunIlAla pipaTalAla morabIvALA hA. prANalAla cunIlAla daphatarI 251 vIMchIyA 1 zrI sthA. jaina saMgha hA. ajamerA rAyacaMda vrajapALa vIramagAma 1 mAstara vIThalabhAI modI 2 zAha nAgaradAsa mANekacaMda 3 zAha maNalAla jIvaNalAla zAhapuravALA * zAha amulakha nAgaradAsanAM dharmapatnI a, sau. bena lIlAvatInA varSitapa nimitte ha. zAha kAMtilAla nAgaradAsa 5 sva. zeTha ujamazI nAnacaMdanA smaraNArthe hA. cunIlAla nAnacaMda 251 251 251 251 zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #841 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 6 sva. zeTha maNIlAla lakSamIcaMda khArAghaDAvALAnA smaraNArthe temanA putra taraphathI ha. khImacaMdabhAI 7 sva. zeTha harilAla prabhudAsanA maraNArthe ha. anubhAI 251 8 saMghavI jecaMdabhAI nAraNadAsa 251 9 sva. zAha velazIbhAI sAkaracaMda katrAsagaDhavALAnA smaraNArthe ha. cImanalAlabhAI 10 pArekha maNalAla TekarazI lAtIvALA (meDIbenanA smaraNArthe) 251 11 zAha nAraNadAsa nAnajIbhAInA putra vADIlAlabhAInAM dharmapatnI a. sau. nAraMgIbenanA varSitapa nimitte ha. zAMtilAla nAraNadAsa 251 12 sva. chabIladAsa gokaLadAsanA smaraNArthe temanAM dharmapatnI kamaLAbena taraphathI ha. maMjulAkumArI 251 13 zrI sthA. jaina zrAvikA saMgha ha. raMbhAbena vADIlAla 251 hi. 3. himatalAla sukhalAla 251 15 zAha muLacaMda kAnajIbhAI ha. zAha nAgaradAsa oghaDabhAI 16 zeTha mehanalAla pitAMbaradAsa ha. bhAI kezavalAla tathA manasukhalAla 251 17 zrImatI hIrAbena nathubhAInA varSitapa nimitte ha. nathubhAI nAnacaMda zAha 301 18 zeTha maNIlAla zIvalAla 251 19 sva. maNIyAra parasotamadAsa suMdarajInA smaraNArthe ha. sAkaracaMda parasotamadAsa zAha 251 20 sva. mehanadAsa dhulAbhAInA smaraNArthe ha. temanAM dharmapatnI nAthIbAI taraphathI ha. zaMkaralAla tathA zAMtilAla 251 vijayanagara 1 zrI vardhamAna zve sthA. jaina zrAvaka saMgha ha. cheTumala ajItasiMha 251 verAvaLa 251 251 1 zAha kezavalAla jecaMdabhAI 2 zAha khImacaMda saubhAgyacaMda 3 sva. zeTha madanajI jecaMdabhAInA smaraNArthe temanA dharmapatnI lADakuMvarabAI taraphathI ha. dhIrajalAla madanajI 25 zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #842 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 251 251 4 zrI sthA. jaina saMgha ha. zAha zebhecaMda karazanajI 5 zAha harakizanadAsa kulacaMda kAnapuravALA sarA 1 zrI sara sthA. jaina saMgha ha. dezI pAnAcaMda semacaMda 251 sANaMda 1 zAha hIrAcaMda chaganalAla ha. zAha cImanalAla hIrAcaMda 301 2 a. sI. caMpAbena hA. dezI jIvarAja lAlacaMda 251 3 paTela mahAsukhalAla DosAbhAI 251 4 zAha sAkaracaMda kAnajIbhAI 251 5 purIbena cImanalAla kalyANajI saMghavI lIMbaDIvALAnA samaraNArthe hA. vADIlAla mehanalAla koThArI 251 6 pArekha nemacaMda metIcaMda muLIvALAnA smaraNArthe hA. pArekha bhIkhAlAla nemacaMda 251 7 saMghavI nAraNadAsa dharamazInA smaraNArthe hA jayaMtIlAla nAraNadAsa 251 8 zAha kasturacaMda ha. harajIvanadAsa 251 9 zeTha mohanalAla mANekacaMda gAMdhI cuDAvALA taraphathI temanA dharmapatnI maMchAbena lallubhAInA smaraNArthe 301 10 saMghavI kAntIlAla harakhacaMda 11 zAha bhIkhAlAla nAgaradAsa 25 sAlamanI 250 1 dezI cunIlAla lacaMda sAdaDI 25 1 zeTha devarAja jItamalajI punamIyA sAsavarDa 1 caMdanamalajI suthAnAM dharmapatnI a. sau. raMgubAI muthA taraphathI hA. amaracaMdajI suthA 251 zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #843 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siMgApura 1 dezI vanecaMda vacharAja 251 surata 251 25 251 25 1 zrI sthA. jaina saMgha hA. zAha ratilAla lallubhAI 2 zrI kalyANacaMda mANekacaMda haDAlAvALA 3 zrI harIpurA chakeTI sthA. jaina saMgha hA. bAbulAla choTAlAla surendranagara 1 zeTha cAMpazIbhAI sukhalAla 2 bhAvasAra cunIlAla premacaMda 3 sva. kezavalAla muLajIbhAInAM dharmapatnI amaratabAInA smaraNArthe hA, bhAIlAla kezavalAla zAha 4 zAha nyAlacaMda harakhacaMda 5 zAha vADIlAla harakhacaMda 6 zrI sthA. jaina saMgha 251 251 251 151 21 suvaI 251 1 sAvaLA zAmajI hIrajI taraphathI sadAnaMdI jaina munizrI choTAlAlajI mahArAjanA upadezathI suvaI sthA. jaina saMgha jJAna bhaMDArane bheTa 251 sevAlIyA 1 mAstara jeThAlAla manajIbhAI hA. ejInIyara sAheba amRtalAla jeThAlAla saMjelI 1 zAha luNAjI gulAbacaMdabhAI 251 2 zrI sthA. jaina saMgha hA. zAha premacaMda dalIcaMda sAjata 1 a. sI. ghIsAbena lAlacaMda mahetA (phatehanagara saMghane leTa) 351 hArIja 251 1 zAha amulakha muLajIbhAI hA. prakAzacaMdra amulakhabhAI 2 sva. bena caMdrakAMtAnA smaraNArthe ho. zAha amulakha muLajIbhAI 301 301 zrI jJAtAdharma kathAga sUtraH 02 Page #844 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hATInA mALIvA 1 zeTha gopAlajI mIThAbhAI 2 zrImatI AnaMdagIrI bhagavAnadAsanA smaraNArthe hA. temanAM nAnAbena a. sau. maMjulAbena bhagavAnadAsa 250 251 tA. 1-1-2 thI tA. 15-3-63 sudhInAM navA membare Adya murabbIzrI rU. 5001 zeTha mahetAbacaMda jene murabbIzrI dilaDI muMbaI rUA. 1001 zeTha trIbhovanadAsa jagajIvanadAsa , 1001 zeTha mahetAbacaMda cAraDIyA tathA vijayAkumArI bahena dilhI tA. 15-3-67 sudhInA membaronI saMkhyA 24 Adya murabbIzrI 3e murabbIzrI 132 sahAyaka membare 584 lAIpha membara 51 bIjA kalAsanA junA membara. 21 samitI vatI sau dAtAono AbhAra mAnuM chuM. zakeTa tA. 15-3-63 lI. sevaka sAkaracaMda bhAIcaMda zeTha maLI. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #845 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI akhila bhAratave. rasthA. jaina zAstroddhAra samitI rAjakeTa. zAstronI TUMkI mAhitI. gayA sattaramAM vArSika riporTamAM batAvela 21 zAstra prasiddha thayA pachI nIce mujaba vadhu kAmakAja thayela che. 1. hAlamAM bhagavatI bhAga bIje, samavAyaMga sUtra tathA prazna vyAkaraNa ema traNa sUtre prasiddha thayAM che. 2. bhagavatI bhAga 3 ne bahAra paDavAnI taiyArImAM che. 3. bhagavatI bhAga 4 che tathA 5 ke hAlamAM chapAya che. 4. jJAtA sUtra bhAga 1 , 2 je tathA je chapAya che. pa. kule lagabhaga 30 sUtra pUjya gurudeve lakhIne pUrAM karelAM che. temAnAM chapAyA vagaranAM je sUtre bAkI che tenuM anuvAdanuM temaja saMzodhananuM keTaluMka kAma cAlu che. ane keTaluMka bAkI che. 6. nizIya sUtra, sUrya pannatI tathA caMdra pannatI sUtra e bAkI rahelAM traNa sUtre lakhavAnuM kAma atyAre cAle che. AvA agama zAstronA mahad kAryamAM jJAnadAnanA zokhIne, dAnavIre banatI madada mokalAve tema vinaMti karavAmAM Ave che. zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02 Page #846 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samitine madada karavA tathA membara thavAnA niyama 1. rUA. 5001, pAMca hajAra eka bharanAra saddagRhastha AdyamurabbIzrI tarIke dAkhala thaI zake che. temanA nAmathI eka sUtra prasiddha karavAmAM Ave che. tema ja teozrInuM jIvanacaritra ane pheTe zAstramAM chapAya che. temane babe kepI dareka zAstranI maLe che. 2. rUA. 1001) eka hajAra eka bharanAra vyakti murabbI tarIke gaNAya che. atyAre phakta 80 AvA membaro dAkhala karavAno gaI kamITIe TharAva karela che, pAchaLathI membare dAkhala karI zakAya tema nathI. rUA. 1001) bharanArane rU. 1200 nI kiMmata uparanA zAstro bheTa maLe che. mATe jemane dAkhala thavuM hoya temaNe DhIla na karavI. 3. 25 vALA tathA 50U vALA membaro have levAnuM baMdha che. 4. dAkhala thayelA membaronI phImAMthI, zAstro bheTa ApatAM samitine je nukazAnI veThavI paDe che te khAdha pUrI karavA mATe membare pAsethI temaja anya vyakti taraphathI pAMca varSa sudhI bheTanI rakama meLavavAmAM Ave che. je rakama ochAmAM ochI rUA. 25nI hovI joIe, ane te rakama pAMca varSa sudhI dara varSe hasAthI mokalI zakAya che. rAjakoTa tA. 15-3-63 maMgaLavAra sAkaracaMda bhAyacaMda zeTha maMtrI zrI jJAtAdharma kathAMga sUtraH 02