________________
-
___ज्ञाताधर्मकथाङ्गसूत्रे भावापडोयारे ' आकारभावमत्यवत्तार:=आकृतिचेष्टयोराविर्भावः, निव्वत्तिए' निवर्तितः, पादाङ्गुष्ठामात्रदर्शनानुमितत्वेन मत्कृतचित्रेण पूर्णरूपेणाकृति चेष्टयोराविर्भावः किंतु स्वल्प एव प्रकटोकृत इत्यर्थः नो खलु शक्य केनापि देवेन व यावत्-दानवेन वा गन्धर्वेण वा यक्षेण वा मल्ल्या विदेहराजवरकन्यायास्तदनुरूपं रूपं निर्वर्तयितुम्, तस्या मल्ल्या विदेहराजवरकन्यायाः स्वरूपं लोकोत्तरं वर्णनातीत मस्ति, दर्शनादेव तत्स्वरूपस्य पूर्ण ज्ञानं भवितुं शक्यते, इति भावः। ततः खलु अदीनशत्रुः 'पडिरूवजणियहासे' प्रतिरूप जनितहर्षः पतिरूप-चित्रं तेन जनितस्तदर्शनसमुत्पन्नः, हर्षः-सुखं कार्ये कारगोपचारादनुरागोऽपि हर्ष इत्युच्यते, मल्लीविषयकानुराग इत्ययः, स यस्यास्ति स तथा, मल्लीचित्र दर्शन प्रकार बोला-(एसणं सामी! मल्लीए विदेहराजवरकन्याए तयाणुरूव. स्स रुवस्स केइ आगारभावपडियारे निव्वत्तिए,णो खलु सक्के केणइ देवेण वा जाव मल्लीए विदेहरायवरकण्णाए तयाणुरुवे रुवे निव्वत्तिए) हे स्वामिन् ! मैंने विदेह राजवर कन्या मल्ली कुमारी के इस पादांगुष्ठा. नुसार से अंकित किये गये चित्र का थोड़ा साही-किश्चिन्मात्र-आकुतिएवं चेष्टाका आविर्भाव चित्रण किया है-मैंने यह चित्र मल्लीकुमारी का अंकित किया है-वह उनके अंगुष्ठ को देखकर अवशिष्ट अङ्गादि का अनुमान लगाकर बनाया है।
इसलिये इस चित्र में किश्चिन्मात्रा में ही उनके आकारादिका अं. कन हुआ है पूर्णरूप से नहीं। पूर्णरूप से उन विदेहराजवरकन्या मल्ली कुमारी के तदनुरूप चित्र बनाने में न कोई देवना समर्थ है, न कोई दानव समर्थ है, न कोई गन्धर्व समर्थ है और न कोई यक्ष ही समर्थ (एसणं सामी! मल्लीए विदेह राजवरकन्नाए तयाणुरूवस्स रूवस्स केइ आगार भाव पडोयारे निव्वत्तिए णो खलु सक्के केणइ देवेण चा जाच मल्लीए विदेहरायवरकण्णाए तयाणुरूवे रूवे निव्वत्तिए)
હે સ્વામી! વિદેહરાજ વર કન્યા મલીકુમારીનું તેમના પગના અંગુઠાને જોઈને જ તેમની આકૃતિ અને ચેહરાઓને આછે ખ્યાલ આપતું ચિત્ર મે દોય છે. તેમના અંગુઠાને જોઈને જ બાકીના બધા અંગોનું ચિત્રણ અનુમાનથી કરવામાં આવ્યું છે.
એથી આ ચિત્રમાં તેમના આકાર વગેરેનું અંકન ઓછી માત્રામાં જ થયું છે. વિદેહરાજવર કન્યા મલીકુમારીનું આબેહુબ ચિત્ર બનાવવાનું સામર્થ્ય કેઈ દેવતામાં નથી કે નથી કોઈ દાનવમાં, નથી કેઈ ગાંધર્વમાં કે નથી કઈ યક્ષમાં,
શ્રી જ્ઞાતાધર્મ કથાંગ સૂત્રઃ ૦૨
