________________
ज्ञाताधर्मकथाङ्गसूत्रे कुर्वतां 'सणिज्जाइस्सरणे' संज्ञिनातिस्मरणं-सज्ञिनां मनोयुक्तानां जातिः प्राक्तनं जन्म तस्याः स्मरणं, जातिस्मरणं संज्ञिनामेव भवति नत्वसंजिनामिति बोधयितुं संज्ञीति विशेषणं प्रयुक्तमितिभावः। समुत्पन्नं संजातम् , ईहापोहादिकरणेन जितशत्रुप्रमुखाणां षण्णां राज्ञां पूर्वभवसम्बन्धि सकलवृत्तान्तस्मरणमभूदिति संक्षेपः। 'एयमट्ठ' इत्यादि । एतमर्थ सम्यगभिसमागच्छन्ति तेन जातिस्मरणेन पूर्वभव सम्बन्धिसकलवृत्तान्तं सम्यग ज्ञातवन्त इत्यर्थः ।
ततस्तदनन्तरं मल्ली ' अरहा' अर्हन जितशत्रुपमुखान् पडपि राज्ञः समुत्पन्नजातिस्मरणात् ज्ञात्वा गर्भगृहस्य द्वाराणि 'विहाडावेई' विघाट यति-उद्घाटयति' ततस्तदनन्तरं खलु ते जितशत्रुप्रमुखाः यौव मल्ली अर्हन् तत्रैवोपागच्छति, उपाजाती स्मरण ज्ञानी जीव को होता है-अर्थात् जाति स्मरण ज्ञानी संजी जीव को ही होता है-असंज्ञी जीव को नहीं । इसी बात को प्रकट करने के लिये " संज्ञी" यह विशेषण दिया है । इस प्रकार ईहा, अपोह आदि के करने से उन जितशत्रु प्रमुख छहों राजाओं को पूर्वभव संबंधी सकल वृत्तान्त स्मृत हो गया। यही बात " एयमटुं सम्मं अभिसमागच्छंति" इस सूत्रांश द्वारा सूत्रकार ने प्रकट की है (तएणं मल्ली अरहा जियसत्तू पामोक्खे छप्पिरायाणो समुप्पनजाइसरणे जाणित्ता गम्भधराई दाराई विहाडावेइ ) इस के बाद मल्ली अरिहंत ने उन जितशतृ प्रमुख छहों राजाओं को उत्पन्न जाति स्मरण ज्ञान वाला जान कर गर्भगृहों के द्वारों को उद्घाटित करवा दिया। (तएणं ते जियसत्त पामोक्खा मल्ली अरहा तेणेव उवागच्छंति ) द्वारों के उद्घाटित होते ही जितशत प्रमुख सब ही गजा जहां मल्ली कुमारी थी वहां आये । ણ જ આ જાતિસ્મરણ જ્ઞાની જીવન હોય છે એટલે કે જાતિસ્મરણ જ્ઞાન સંજ્ઞી એને જ થાય છે, અસંસી જીવોને નહિ. એ વાતને સ્પષ્ટ કરવા માટે જ અહીં “સંજ્ઞી વિશેષણ આપવામાં આવ્યું છે. આ રીતે ઈહા અપહ વગેરેથી જીતશત્રુ પ્રમુખ છએ રાજાઓને પૂર્વભવ સંબંધી બધું જ્ઞાન થઈ ગયું. એ જ पात (एयमद्रं सम्म अभिसमागच्छ ति) मा सूत्राश 43 सूत्रधारे २५०८ ४री छ.
(तएणं मल्ली आहा जियसत्तू पामोक्खे छप्पिरायाणो समुप्पन्नजाइसरणे जाणित्ता गम्भधराइं दाराई विहाडावेइ )
ત્યારબાદ મલી અરિહંતે છએ જીતશત્રુ પ્રમુખ રાજાઓને જાતિસ્મરણજ્ઞાનથી યુક્ત થયેલા જાણીને ગર્ભગૃહના બારણાઓ ઉઘડાવી દીધા. (तएणं ते जियसत्तू पामोक्खा जेणेव मल्ली अरहा तेणेव उवागच्छंति ) બારણાઓ ઉઘડતાંજ જીતશત્રુ પ્રમુખ છએ રાજાએ મલ્લીકુમારી પાસે આવી ગયા.
શ્રી જ્ઞાતાધર્મ કથાંગ સૂત્રઃ ૦૨
