________________
ज्ञाताधर्मकथाङ्गसूत्रे वर्णकः तेषां स्वप्नानां वर्णनं वाच्यं तच्चान्यत्र सविस्तरं द्रष्टव्यम् तेषां नामानि केवलं प्रोच्यन्ते-गज-वृषभ-सिंह-लक्ष्मी-पुष्पमाला-चन्द्र-सूर्य-ध्वज-पूर्णकलश-पद्मसरः-समुद्र-देवविमान-रत्नराशिवह्नय इति । भर्तृकथनम् स्वप्नवृत्तं भत्रे निवेदयतीत्यर्थः । स्वप्नपाठकपृच्छा-स्वप्नफलवाचकान समाहूय भी कुम्भकनपेण स्वप्नफलपृच्छा कृतेत्यर्थः । यावत्-स्वप्नपाठकैः स्वप्नफलं निवेदित, तत्सर्व प्रथमाध्ययने धारिणीदेव्या अधिकारे यथा कथितं तथैव वाच्यं विशेषस्तु-धारिग्या स्वप्ने गज एव दृष्टः, प्रभावस्वा तु चतुर्दश स्वप्ना इति । एवं च तैरुक्तम्के गर्भ में आये । (तं रयणिं च णं चोद्दस महासुमिणा वन्नओ ) उस रात्रि में उस प्रभावतीदेवी ने १४ महा स्वप्न देखे । इन महा स्वप्नों का सविस्तर वर्णन अन्यत्र से जानना चाहिये हम यहां उन के नाम निर्देश करते है जो इस प्रकार चन्द्र, सूर्य, ध्वज, पूर्णकलश, पद्मसर, समुद्र देवविमान, रत्नराशि और अग्नि । इन स्वप्नो को देखकर प्रभावती ने अपने पति कुंभक राजा से कहा राजा ने उसी समय स्वप्नपाठकों को बुलाया और उनसे इन स्वप्नों के फल को पूछा।
उन्हों ने इन स्वप्नों का क्या फल है यह बात राजा को कही । यह सब विषय इसी के प्रथम अध्ययन में धारिणी देवी के अधिकार में जिस प्रकार से प्रकट किया गया है उसी प्रकार से यहां भी जानना चाहिये। धारिणी देवी ने स्वप्न में केवल एक हाथी ही देखा था। प्रभावती ने तो चौदह महा स्वप्न देखे । अन्त में उन स्वप्न पाठकों ने कहा-राजन ! प्रभावती देवी ने जो ये चौदह सुन्दर स्वप्ने देखे हैं-उन स्थित थय॥ ‘त रयणि चण चोडसमहासुमिणा वनओ'त रात्रिमा પ્રભાવતી દેવીએ ૧૪ સ્વપ્નો જોયાં આ બધાં મહાસ્વને વિષેનું સવિસ્તર વર્ણન જિજ્ઞાસુઓએ બીજેથી જાણું લેવું જોઈએ. પ્રભાવતી દેવીએ.
द, सूर्य, व, पूण ४२, ५मस२, समुद्र, विमान २त्नराशि भने અગ્નિ આટલી વસ્તુઓ સ્વપ્નમાં જોઈ હતી. આ સ્વપ્નને જોયા બાદ પ્રભાવતીએ પિતાના પતિ કુંભક રાજાને સ્વપ્ન વિષે કહ્યું અને તેમણે તરત જ સ્વપ્ન પાઠકને બોલાવ્યા અને તેમને આ સ્વાના ફળ વિષે પૂછ્યું.
સ્વપ્ન પાઠકેએ આ સ્વપ્નનું ફળ શું થશે તેની બધી વિગત રાજાને કહી સંભળાવી. જ્ઞાતાધ્યયન ના પ્રથમ અધ્યપનમાં ધારિણિદેવીના પ્રસંગમાં આ વિષે સવિસ્તર વર્ણવ્યું છે. અહીં પણ તે મુજબ જ સમજી લેવું જોઈએ સ્વપ્નમાં ધારિણી દેવીએ ફક્ત એક હાથી જ જે તે પણ પ્રભાવતીએ તે ચૌદ મહા સ્વપન જોયાં હતાં. સ્વપ્નનું ફળ વર્ણવતાં સ્વપ્ન પાઠકએ કહ્યું
શ્રી જ્ઞાતાધર્મ કથાંગ સૂત્રઃ ૦૨
