________________
५४८
ज्ञाताधर्मकथाङ्गसूत्रे भवान्तकारिणः तस्मिन्नेव जन्मनि मुक्तिगामिनः, तेषां भूमिः-कालः, कालस्य चाधारत्वेन कारणत्वाद् भूमित्वेन व्यपदेशः । द्विविधा-द्विप्रकारा, अभवत् , तद् यथा-युगान्तकरभूमिः, पर्यान्तकरभूमिश्च । यावद्-विंशतितमात् पुरुषयुगाद् युगा. न्तकरभूमिः-अत्र द्वितीयार्थे पञ्चमी यावद् विंशतितमं पुरुषयुगं-विंशतितमं शिष्यं यावदित्यर्थः। युगानि-कालमानविशेषाः, तानि क्रमानुसारिणि, युगानीव युगानि, युगसादृश्याद् गुरुशिष्यप्रशिष्यादिरूपाः पुरुषाअपि युगानि व्यवडियन्ते, तैः प्रमितायाऽन्तकरभूमिः स, युगान्तकरभूमिः । मल्लीजिादारभ्य तत्तीर्थे पट्टानुपट्टक्रमेण विंशतितमं पट्टपुरुषं यावत् साधवः सिद्धा अभूवन , ततः परं सिद्धिगमनव्यवच्छेदोऽभूदितिभावः । पर्यायान्तकरभूमिमाह-'दुवासपरियाए अन्तमकासी' इति, द्विवर्षपर्यायेऽन्तमकार्षीत्-इति अनेन-वाक्येन पर्यायान्तकरभूमिः प्रोच्यते । पर्यायस्तीर्थंकरस्य केवलित्व कालस्तमाश्रित्य याऽन्तकभूमिः सा पर्यायान्तकर ( २ ) पर्यायान्तकर भूमि | भूमि शब्द से काल तथा युग शब्द से गुरू शिष्य प्रशिष्यादि रूप पुरुषों का ग्रहण हुआ है । अतः इन गुरु शिष्य प्रशिष्यादि रूप पुरुषों को आरंभ कर जिस में उसी भव से मोक्ष जाने वालोंका प्रमाण प्रमित किया जावे वह युगान्तकर भूमि है ऐसायुगान्तकर भूमि शब्दका वाच्यार्थ निकलता है मल्ली जिनसे लगाकर इनके तीर्थ में पट्टानुपट्ट क्रमसे विंशतितम पट्टपुरुष तक (वीसपेढि)साधु सिद्ध हो चुके हैं । उसके बाद सिद्धि में जानेका व्यवच्छेद हो गया। (दुवासपरियाए अंतमकासी) इस वाक्यसे पर्यायान्तकर भूमि सूत्रकार ने प्रकट की है। __ तीर्थंकर की केवली अवस्था के पर्यायरूप समय को लेकर जो अन्त कर भूमि होती है उसका नाम पर्यायान्तकर भूमि है ऐसा इस शब्दका શબ્દથી કાળ તેમજ યુગ શબ્દથી ગુરુ-શિષ્ય પ્રશિષ્ય વગેરે પુરૂનું ગ્રહણ થયું છે. એથી આ બધા ગુરુ શિષ્ય પ્રશિષ્ય વગેરે પુરૂષને આરંભીને જેમાં તે ભવથી જ મોક્ષ મેળવનારાઓનું પ્રમાણ પ્રમિત (કેટલું છે તેની ગણત્રી) કરવામાં આવે તે યુગાંતકર ભૂમિ શબ્દને વાચ્યાર્થ થાય છે. મલ્લીજીનથી માંડીને એમના તીર્થમાં પટ્ટાનુપટ્ટ કમથી વિંશતિતમપટ્ટ પુરૂષ સુધી સાધુઓ સિદ્ધપદ पाभी यूश्या छ. त्या२५छी सिद्धिमा ४११ भाटे ०५१-छे 25 गयी. (दुवास परियाए अंतमकासी) 41 पायथी सूत्रारे पर्यायान्त४२ भूमि ५४८ ४२ छे.
તીર્થકરની કેવળ અવસ્થાના પર્યાયરૂપ સમયથી લઈને જે અન્તકર ભૂમિ હેય છે, તેનું નામ પર્યાયાન્તર ભૂમિ છે. આ શબ્દને વાર્થ આ પ્રમાણે જ
શ્રી જ્ઞાતાધર્મ કથાંગ સૂત્રઃ ૦૨
