________________
११४
ज्ञाताधर्मकथाङ्गसूत्रे
उत्तरपौरस्त्ये दिग्भागे गत्वा त्रिदण्डिकां यावत् त्रिदण्डादीनि सप्तोपकरणानि यावत् गैरिकधातुरक्तानि वस्त्राणि चैकान्ते एकान्तप्रदेशे 'एडेड़ ' एड़वि त्यजति एडिता=त्यक्त्वा ' सयमेव सिहं उप्पाडे ' स्वयमेव स्वहस्तेनैव शिखां जटारूपात् उत्पाटयति= लुञ्चति ।
यत्तु - दीपिकाकारेण कस्तूरचन्द्रगणिना - यतिना ' सयमेव वसहिं उप्पाढे ' इति स्वकपोलकल्पितं मूलं प्रदर्श्य, दीपिकायां - 'स्वयमेव = स्वहस्ताभ्यामेव परित्राजकवसतिः त्रिदण्डिकानां निवासार्ह यन्मठं तामुत्पाव्यतिस्म समूलं विनाशितवानित्यर्थः " इत्युक्तं, तद्समीचनम् - हस्तलिखितेषु मुद्रितेषु च प्राचीनपुस्तकेषु तदुक्तमूलपाठानवलोकनेन, सर्वत्र 'सि' इत्येव पाठस्य दर्शनेन च उत्सूत्र म विलम्ब मत करो - इस प्रकार स्थापत्यापुत्र के कहने पर उस शुक परिव्राजकने ईशान कोण मे जाकर अपने त्रिदंडिका आदि सात उपकरणो को तथा 'गैरिक धातु से रक्त हुए वस्त्रों को एकान्त स्थान मे रख दिया उन्हें छोड दिया—और छोडकर फिर अपने आप अपनी जटारूप शिखा का उत्पाटन किया। दीपिका कार कस्तूर चन्द्र जी गणिने (सयमेव वसहिं उप्पाडे एसा कपोलकल्पित मूल पाठ दिखा कर दीपिका में जो ऐसा लिखा है कि उसने अपने हाथो से त्रिदण्डिकों के निवास योग्य मठ को समूल उखाड डाला " यह ठीक नहीं है कारण ऐसा पाठ हस्त लिखित एवं मुद्रित हुई प्राचीन प्रतियो में देखने में नहीं आता है। वहां तो "सिहं" यही पाठ लिखा हुआ मिलता है ! इस तरह से अपनी कपोलकल्पना से पाठ को कल्पित कर रखना यह उत्सूत्र प्ररूपणा है अपनी शिखा को उत्पादित कर - लुञ्चितकर वह शुक परिव्राजक
"
MA
""
સ્થાપત્યા પુત્રની આજ્ઞા સાંભળીને શુક પરિવ્રાજકે ઈશાન કોણમાં જઇ ને પેાતાના ત્રિદડ વગેરે સાત ઉપકરણે તેમજ ગેરૂ ર'ગના વેસ્રોને એક તરફ મૂકી દીધાં એટલે કે આ બધી વસ્તુઓના તેણે સદાને માટે ત્યાગ કરી દીધા એના પછી તેણે જટા રૂપ પાતાની શિખાનું લંચન કર્યુ. દીપિકાકાર કસ્તૂર ચ'દ્રજી गशिमे “ सयमेव वसहि उपाडे આવેા કપેાલકલ્પિત મૂળ પાઠ બતાવતાં દીપિકામાં એ પ્રમાણે લખ્યુ છે કે તેણે ( પરિવ્રાજકે ) પેાતાના હાથેાથી ત્રિદડિકાના નિવાસ ( મઠ) ને સમૂળ નષ્ટ કરી નાખ્યા હતા આ વાત ઠીક કહી શકાય નહિ કેમ કે આ જાતને પાઠ હસ્તલિખિત તેમજ मुद्रित (छ्यामेसी) नूनी प्रतीमा वा भजतो नथी ते प्रताम तो 'सिंह ' પાડજ લખેલા મળે છે. આવી રીતે પાતાની કપાલકલ્પના ભૂલક અસત્ય વાતા પાઠકેાને ભ્રમમાં મૂકવાના પ્રયાસો કરવા તે ખરેખર
64
उत्सूत्र५३
શ્રી જ્ઞાતાધર્મ કથાંગ સૂત્ર : ૦૨
