________________
अनगारधर्मामृतवर्षिणी टीका अ० ५ सुदर्शनश्रेष्ठोवर्णनम्
७३
,
अगारविनयोsनगार विनयश्व । तत्र खलु यः सः अगारविनयः स खलु चतवारिअणुव्रतानि सप्त शिक्षाव्रतानि, एकादशोपासकप्रतिमाः । अगारविनयविषये सविस्तर वर्णनमुपासकदशाङ्गटीकायामगारधर्मसंजीवन्यां द्रष्टव्यम्, तत्र चतुर्विंशतितमतीर्थकर श्री महावीरशासनत्वेन आनन्द गाथापतिवर्णने पञ्चाणुव्रतानि पञ्चमहाव्रतानि वर्णितानि । अत्रारिष्टमेद्वविंशतितमतिर्थकरशासन चतुर्थव्रतस्य परिग्रहविरमण( से वि य विणये दुविहे पण्णत्ते) वह विनय भी दो प्रकार का प्रज्ञप्त हुआ है। (तंजा) वह इस प्रकार से - ( अगारविणए अणगारविणए ) १ अगार विनय - दूसरा अनगार विनय । ये दो भेद चारित्र पर विनय को लक्ष्य में रखकर किये गये है । जब विनय का अर्थ विनीतता -नम्रता होती है उस समय द्रव्य की अपेक्षा नम्रता और भाव की अपेक्षा नम्रता इस तरह भी उसके दो भेद हो जाते हैं (तत्थ णं जे से आगारविणए सेणं चत्तारि अणुव्वयाई सत्तसिक्खावयाई एक्कारसउवासगपड़ि माओ ) अगारविनय चार अणुव्रत सात शिक्षाव्रत तथा ११ उपासक प्रतिमा रूप है । इस विषयका विस्तृत वर्णन उपासक दशांगकी टीका अगारधर्म संजीवनी में किया गया है अतः यहविषय वहां से जान लेना चाहिये । विशेष केवल इतना ही है- वहां चौवीसवें तीर्थकर श्री महावीर स्वामी का शासन होने से उपासक दशाङ्गसूत्र में आनन्द गाथापति के वर्णन में पांच अणुव्रत और पांच महाव्रत कहे गये हैं किन्तु यहां बाईसवें तीर्थंकर श्री अरिष्टनेमि भगवान के शासन में चौथे व्रत का ना पायु में अार !हेवामां माया छे. ( त जहा ) ते प्रअ भा प्रमाणे छे ( अगारविणए अणगारविणए ) १, मागार विनय, २, અનગાર વિનય આ બન્ને વિનયના પ્રકાશ ચારિત્ર ગત વિનયને અનુલક્ષીને જ કરવામાં આવ્યા છે જ્યારે વિનય શબ્દને અર્થ વિનીતતાં' (નમ્રતા) થાય છે ત્યારે દ્રવ્યની અપેક્ષાએ નમ્રતા તેમજ ભાવની અપેક્ષાએ પણ નમ્રતા આ રીતે पशु तेना मे लेह थाय छे (तत्थ णं जे से अगारविणए से णं चत्तारि अणुव्वयाई सत्त सिक्खावयाई, एक्कारस उपासगपडिमाओ ) सागार विनय यांय भागु વ્રત સાત શિક્ષાવ્રત તેમજ અગિયાર ઉપાસક પ્રતિમા રૂપ છે. આ વિષે સવિસ્તર માહિતી ઉપાસક દશાંગસૂત્રની અગારધમ સંજીવની ટીકામાં આપે લી છે જિજ્ઞાસુ જનાએ ત્યાંથી જાણી લેવુ જોઇએ. વિશેષ કેવળ એટલું' જ છે કે ત્યાં ચાવીસમા તીર્થંકર શ્રી મહાવીર સ્વામીનું શાસન હાવાથી આનન્હેં ગાથાપત્નીના વર્ણનમાં પાંચ અણુવ્રત અને પાંચ મહાવ્રત કહેલાં છે. પરંતુ અહીં બાવીસમાં તીર્થંકર શ્રી અરિષ્ટનેમી ભગવાનના આસનમાં ચાથાવ્રતના
શ્રી જ્ઞાતાધર્મ કથાંગ સૂત્ર : ૦૨
