________________
ज्ञाताधर्मकथासूत्रे
यदा स्थापत्या गाथापत्नी स्वपुत्रं 'नो संचाएइ ' नो शक्नोति अस्य ' आघवित्तए ' इत्यादिना सम्बन्धः । विषयानुलोमाभिः = विषयानुकूलाभि:मिश्र, तथाहि - विषयभोग एव मनुष्यलोके सारांशस्तदर्थमेव सर्वे जनाः प्रवर्तन्ते उक्तञ्च -
" यदि रामा यदि च रमा, यदि तनयो विनयधीगुणोपेतः ।
तनये तनयोत्पत्तिः, सुरवरनगरे किमाधिवयम् ॥ १ ॥ " तथा - विषयप्रतिकूलाभिः विषयाः = कामभोगास्तत्प्रतिकूलास्तत्प्रतिषेधेन सद्भाविनस्तपः संयमास्तत्सम्बन्धिनीभिः लक्षणया विषयप्रतिकूलसम्बन्धिरूपोऽर्थः प्रतिबोध्यते । तपः संयमादिकं खलु वालुका कवलवन्निरास्वादम् असिधारोपरिगमनमिव सिक्थकदन्तै लेहमयचणकचर्वण भिवकरेण दीप्ताग्निशिखाग्रहणमिव मेरुगिरितोलनमिव सुदुष्करं भुजाभ्यां समुद्रतरण मिवातिदुष्करमित्येवं तपः संयमभयोद्वेगकारिणीभिर्वाग्भिरित्यर्थः । बहीभिराख्यापनाभिः = बहुविधैराख्यानैः सामान्यतः कथनैश्च, प्रज्ञापनाभिः = विशेषतः कथनैश्च, संज्ञापनाभिः संबोधनाभिः प्रकार से इसने भि कि ( जाहेणो संचाएइ विसयाणुलोमाहि य पडीकूलाहि य बहुर्हि आघवणाहिं य पनवणाहिं य सन्नवणाहिय विनवणाहि य आधवित्तएवा ४ ) स्थापत्या गाथापत्नी ने उसे विषयानुकूल तथा विषयों के प्रतिकूल आदि वचनों द्वारा खूब २ समझाया - परन्तु वह उन विषयानुकूल विषय प्रतिकूल अनेक विध आख्यानो द्वारा - सामान्य कथनों द्वारा - प्रज्ञापनाओ द्वारा विशेष कथनों द्वारा संज्ञापनाओं द्वारा - संबोधन पूर्वक कथनों द्वारा विज्ञापनाओं द्वारा तुम ही इस वृद्धावस्था में मेरे लिये आधार भूत हा इत्यादिरूप प्रेमसहित दीन वचनों द्वारा उसे सामान्यरूप से समझाने के लिये विशेष रूप से समझाने के लिये, विज्ञापित करने के लिये संज्ञापित करने के लिये समर्थ नही हुई
२६
" जाहे णो संचाes बिसयाणुलो माहि य पडिकूलाहिय, बहूहिं आयवणाहिंय पन्न. वाहिय सन्नवणाहि य विन्नवणाहिय आधवित्तए वा ४ स्थापत्य गाथा पत्नी मे
પેાતાના પુત્ર વિષયાનુકૂળ તેમજ વિષયને પ્રતિકૂળ એવી ઘણી વાતા કહીને ખૂમ સમજાવ્યે, પણ તે વિષયાનુકૂળ વિષયપ્રતિકૂળ અનેક આખ્યાના વડે, સામાન્ય થના વડે, પ્રજ્ઞાપનાઆ વડે, વિશેષ કના વડે, સંજ્ઞાપનાએ વડે, એધન પૂર્વક કથન વડે, વિજ્ઞાપનાએ વડે, ( તમેજ આ ઘડપણમાં મારા આધાર છે ) વગેરે પ્રેમયુક્તદ્દીન વચના વડે પેાતાના પુત્રને તે સામાન્ય રૂપથી સમજાવવા માટે, વિશેષ રૂપથી સમજાવવાને માટે, વિજ્ઞાપિત કરવાને માટે સંજ્ઞાપિત કરવા માટે સમર્થ થઈ શકી નહિ. એટલે કે આખ્યાન વગેરે ચાર જાતના
શ્રી જ્ઞાતાધર્મ કથાંગ સૂત્ર : ૦૨
