________________
६००
-
-
-
--
-
-
ज्ञाताधर्मकथाङ्गसूत्रे ताइव कालका श्यामवर्णः । नयणविसरोसपुण्णे ' नयनविषरोषपूर्णः - नयनयो विष रोषश्च, ताभ्यां पूर्ण: 'अंजणपुंज नियरप्पगासे' अञ्जनपुञ्जनिकरप्रकाश:कज्जलपुआनां निकरः= राशिः तद्वत्प्रकाश: कान्तिर्यस्य स तथोक्तः-अत्यन्त श्याम इत्यर्थः । ' रत्तच्छे ' रक्ताक्षः = रक्तनेत्रः । 'जमलजुयलचंचलचलंतजीहे' यमलयुगलचञ्चलचलज्जितः-यमले सहवर्तिनौ युगले उभे चञ्चले चपले चलन्त्यौ पुनःपुनर्बहिनिस्सरन्त्यौ जिह्वे यस्य स तथा । 'धरणीयल वेणिभूए' धरणितलवेणी भूतः अतिदैर्यश्यामत्वादिसादृश्यात् पृथिव्याः केशपाशसदृशः ' उक्कड फुड कुडिलजडिलकवरखड वियडफडाडोवकरणदच्छे ' उत्कटस्फुटकुटिलजटिल कर्कशविकटस्फटाटोपकरणदक्षः - उत्कटः = बलवताऽ पि ध्वंसयितुमशक्यः, स्फुटः व्यक्तः कुटिला-बक्रः, जटिल:-सिंहवत् शटायुक्तः, कर्कशः कठोरः, विकटश्च= भयङ्करो यः फटाटोपः-फणाडम्बरः तस्य करणे विस्तारणे दक्षः-निपुणः । लोहागरधम्ममाणधमधमंत घोसे ' लोहाकरध्मायमान धमधमायमान घोषः - लोहायह बड़ा गुस्से बाज है । कज्जल पुंज की राशि के समान यह बिलकुल काला है। इस के दोनों नेत्र सदा लाल रहते हैं। इस की साथ २ रही हुई दोनों चंचल जिह्वाएँ बार २ बाहर निकलती रहती हैं । अत्यन्त दीर्घ एवं श्याम होने के कारण यह देखने में ऐसा लगता है कि जैसे मानो पृथिवी रूप स्त्री की वेणी चोटी ही हो । बलवान् पुरुष भी जिसे नष्ट नहीं कर सकता है जो व्यक्त है, कुटिल-वक्र-है,सिंह के समान शटा संपन्न है, कर्कश है, और विकट-भयंकर है-ऐसी अपनी फणा के फैलाने में यह बड़ा भारी दक्ष है । भट्टी में तपते हुए लोहे का जैसे धम धम शब्द होता है उसी प्रकार इस से निकला हुआ शब्द भी धम धम ऐसी आवाज करता हुआ ही निकलता है। इस का अत्यन्त जो ઝેર રહે છે. તે બહુ જ ક્રોધી છે. કાજળના સમૂહની જેમ સાવ કાળો છે. તેના બંને નેત્રે હંમેશા રાતાં રહે છે. તેની સાથે રહેનારી બંને જીભે ચંચળ તેમજ વારંવાર બહાર નીકળતી રહે છે. બહુ લાંબે અને કાળે હોવાથી તે જેવામાં એ લાગે છે કે જાણે પૃથ્વી રૂપી સ્ત્રીની વેણી ( ચિટી ) જ ન હોય. બળવાન પુરુષ પણ જેને નષ્ટ કરી શકતા નથી, જે વ્યક્તિ છે, કુટિલ 43-, सिडनी म शटर सपन्न (शवाजी ) छ, ४श छ, भने ४ि८ભયંકર-છે એવી પિતાની ફણાને ફેલાવવામાં તે ભારે દક્ષ છે. ભઠ્ઠીમાં તપાવવામાં આવેલા લેખંડને જેમ “ધમ ધમ ” ધ્વનિ થાય છે તે પ્રમાણે જ તેમાંથી નીકળતે વનિ પણ “ધમ ધમ ” અવાજ કરતો નીકળે છે. તેને
શ્રી જ્ઞાતાધર્મ કથાંગ સૂત્રઃ ૦૨
