Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIracariyaM) siriguNacaMdagaNI 8
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ MAHAVIR CHARIYAM OF SHRI GUNCHANDRA GANI IN PRAKRIT PART-4 Sanskrit Translation Muni Nirmalyashvijay Gujarati Translation Shri Atmanand Jain Sabha, Bhavnagar PUBLISHERS SHRI DIVYADARSHAN TRUST 39, KALIKUND SOCIETY DHOLKA - 387810 DIS : AHMEDABAD, STATE : GUJARAT (IND.) Ph. : 02714-225482
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ INTRODUCTION ORIGINAL TEXT : MAHAVIR CHARIYAM AUTHOR : SHRI GUNCHANDRA GANI LANGUAGE PRAKRIT SANSKRIT TRANSLATION : MUNI NIRMALYASH VIJAY GUJARATI TRANSLATION : SHRI ATMANAND JAIN SABHA, BHAVNAGAR EDITED BY MUNI NIRMALYASH VIJAY TYPE SETTERS : ACHARYA SHRI KAILASSAGARSURI GYANMANDIR, KOBA PRINTERS SHRI PARSHVA COMPUTERS, AHMEDABAD EDITION 1st COPY : 500 PRICE : 1600/- (WHOLE SET) AVAILABLE AT : 1 PUBLISHERS 2 SHIRISH SANGHVI 702, RADHA KUNJ OPP. WITTY KID'S SCHOOL RAMCHANDRA LANE MALAD (WEST) MUMBAI - 400064 MO:9892870790 3 MAHENDRA ZAVERI 502, SANSKRUTI COMPLEX NR. ATITHI CHOWK KALAWAD ROAD ISBN 978-81-925531-3-9 RAJKOT - 360005 MO: 9825168834 ISBN : 978-81-925531-3-9 9788192653139 This fresh edited text has been printed in four volumes.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAkRtabhASAnibaddha mahAvIra rdhArirtha rAthayitA parama pUjya zrI guNacaMdragaNI bhAga-4 divyAziSa parama pUjya sakalasaMgha hitaciMtaka AcAryadeveza zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma. sA. zubhAziSa parama pUjya siddhAMta divAkara gacchAdhipati AcAryadeveza zrImad vijaya jayaghoSasUrIzvarajI ma. sA. saMeta chAthAkAra parama pUjya pUnA jillA uddhAraka paMnyAsa pravara zrI vizvakalyANavijayajI ma. sA. nA ziSyaratna parama pUjya vidvadharya paMnyAsa pravara zrIyazovijayajI ma. sA. nA ziSyANa muni nirmalayazavijaya gujarAtI anuvAdaka zrI AtmAnaMda jaina sabhA, bhAvanagara prakAzaka zrI divyadarzana TrasTa , 39, kalikuMDa sosAyaTI maphalIpura cAra rastA pAse dhoLakA, ji. amadAvAda - 387810 phona : 02714-225482
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMthanuM nAma : mahAvIracariyam kartA : zrI guNacaMdra gaNI bhASA : prAkRta vizeSatA ? zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAjAnA pUrvanA 27 bhavonuM tathA 27mA bhavanI aitihAsika ghaTanAonuM, prabhunA samakAlIna bhAratavarSanI rAjakIya, dhArmika paristhiti vagerenuM aitihAsika tathA kAvyAtmaka rIte rocaka varNana saMskRta chAyA : muni nirmalayazavijaya gujarAtI anuvAda : zrI AtmAnaMda jaina sabhA, bhAvanagara akSarAMkana : AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira, kobA mudraka | zrI pArzva komyuTarsa, amadAvAda mo. 9909424860 kula bhAga AvRtti : prathama nakala 500 mUlya: 1600/- (saMpUrNa seTanA) prAptisthAna : 1) prakAzaka 2) zrI zirISabhAi saMghavI 702, rAdhAkuMja vI.TI. skulanI sAme rAmacaMdra lena, malADa (ve.) muMbaI - 400014 mo. 9892878790 3) zrI mahendrabhAI jhaverI 502, saMskRti komlekSa atithi cokanI pAse, kAlAvADa roDa, rAjakoTa - 360005 mo. 9825118834 sy
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ PRAKRY
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ samarpaNAma AsajJopakArI vartamAna zAsana sthApaka zrI vardhamAnasvAmInA caraNomAM mokSamArganA pradarzaka jinazAsanane jenanI janmazatAbdImAM A 'graMthanuM kArya thayuM tevA vardhamAnataponidhi parama pUjya AcAryadeveza zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjAnA caraNomAM A graMtha samarpita karela che. adhyAtmanI rasALatA cakhADanAra pUnA jilloddhAraka parama pUjya paMnyAsapravara zrI vizvakalyANa vi. ma. nA caraNomAM bhavokavitAraka parama pUjya gurudeva zrIyazovijayajI ma. nA caraNomAM satata kRpAdraSTi & amIdraSTi (rAkhanAra vartamAna gacchAdhipati parama pUjya AcAryadeveza zrImad vijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjAnA caraNomAM
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakItha nivedana aneka zArIrika, mAnasika, kArmika upAdhiothI gherAyelA ane eTale ja vyathita, pIDita evA jIvone joi AjathI 2500 jeTalA varSa pUrve karuNAthI pariplAvita aMtaHkaraNavALA zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAjAe jagatane potAnI madhurI vANIthI pratibodhita karyuM. Aje paNa e vANI jagatane sAco rAha darzAve che. paramAtmA zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAjAe kevalajJAnanI prApti bAda je rAha darzAvyo te rAha upara svayaM pote cAlyA hatA. kaThinamAM kaThina sAdhanA karI hatI. emanI e sAdhanAnuM varNana game tevA sahRdayI sajjanane AMsu paDAvyA vinA rahe nahI. AvI dardanAka sAdhanA paramAtmAe hasatA hasatA karI che. jainazAsananI mAnyatA anusAra paramAtmA thavAno adhikAra koi eka vyaktine ja nathI maLyo. paNa, sahu koine maLela che. sAdhanA karanAra koi paNa vyakti paramAtmA thai zake che. pAmaramAMthI paramAtmA sudhI pahoMcavuM zakya che. paramAtmA mahAvIrasvAmI paNa rAtorAta paramAtmA nathI banI gayA. paNa 27 bhavanI yAtrA temaNe paNa kheDI che. caDatI-paDatInA aneka divaso Ave che, pUrvanA bhavomAM karelI bhUlonI sajA paramAtmA mahAvIrane 27mA bhAvamAM paNa bhogavavI paDI che. zramaNa bhagavAna mahAvIra mahArAjAnA jIvanane saMlagna AvI ghaNI badhI vAto zrIguNacaMdragaNivaryajIe "zrImahAvIracariyaM' grantharUpe gUMthI che. aneka bodhapATho ApatuM A caritra kharekhara khUba ja AsvAdya che. varSo pUrve zrI AtmAnaMda jena sabhA taraphathI A graMthano gurjarAnuvAda paNa bahAra paDela. te gurjaranuvAdamAM yathAyogya pheraphAra karI tathA mULa prAkRtagraMthanI saMskRta chAyA karavAnuM bhagIratha kArya parama pUjya paMnyAsa pravara zrIyazovijayajI ma. sA. nA ziSyaratna parama pUjya munirAja zrInirmalayazavijayajI ma. sA. e karyuM che. teozrIe AvA rUDA graMthane prakAzita karavAno moko amane ApI amArI zrIsaMsthA upara anupama upakAra karyo che. parama pUjya saMkalasaMgha hitaciMtaka sva. AcAryadeveza zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma. sA. nA divyAziSathI, parama pUjya siddhAMtadivAkara gacchAdhipati AcArya deveza zrImad vijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjAnA zubhAziSathI AvA prakAzanono lAbha amane maLato rahe che. A prakAzana kAryamAM saMpUrNa Arthika sahayoga ApanArA zrI bhuja tapagaccha jaina saMghano paNa ame khUba khUba AbhAra mAnIe chIe. zrI AtmAnaMda jena sabhA, bhAvanagara taraphathI gurjarAnuvAdane saMzodhita karI punaH prakAzana karavA mATe saMmati maLI che, tenA paNa ame khUba khUba RNI chIe. tathA A graMthanA akSarAMkana mATe AcArya zrIlAsasAgarasUri jJAnamaMdira, kobA taraphathI khUba ja stutya sahayoga maLela che. tathA graMthanA mudraNa vagere kArya mATe zrI pArzva komyuTarsa taraphathI paNa prazaMsanIya sahakAra maLela che. taduparAMta A kAryamAM je je saMsthA-vyakti sahayogI thayA che te sauno ame AbhAra mAnIe chIe. AvA rUDA graMthanA vAMcanano vyApa vadhe ane zrIsaMgha tenA dvArA zIghra mukti padane prApta kare eja. li. zrI divyadarzana TrasTa vatI kumArapALa vI. zAha
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra thaDiyuM cAra bhAganA saMpUrNa lAbhArthI zrI bhuja tapagaccha jaina saMgha bhuja - kaccha pAvana preraNA : parama pUjya vidvadharya paMnyAsa pravara zrI yazovijayajI ma. sA. dhanya zrutabhakti ! bhUri bhUri anumodanA noMdha : prastuta prakAzananA cAre bhAga jJAnakhAtAnI rakamamAMthI chapAyela hovAthI gRhastha kiMmata cUkavyA vinA tenI mAlikI karavI nahIM. vibhAga pramANe graMthanA prastAvonuM vargIkaraNa bhAga-1 prastAva 1 thI 3 pR. 1 thI 324 bhAga-2 prastAva 4 pR. 325 thI 30 bhAga-3 prastAva 5 thI 7 pR. 931 thI 1080 bhAga-4 prastAva 8 pU. 1081 thI 1480
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMgala AzIrvacana aneka yuvAnonA rAhabara, sakalasaMgha hitaciMtaka svargastha dAdAgurudeva AcAryadeveza zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjAnI janmazatAbdInuM maMgalavarSa (vi. saM. 2017) cAlI rahyuM hatuM. pUjyapAda siddhAMtadivAkara gacchAdhipati AcAryadeveza zrImad vijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjAnA zubhAziSathI caturvidha zrIsaMghamAM Thera Thera ArAdhanAnA maMDANa maMDAyA hatA. zramaNa saMgha paNa natUna prakAzano zrIsaMghanA caraNomAM samarpita karI rahyo hato. A zubhaavasarane pAmI kaMika navatara prakAzana dAdAgurudevazrInA caraNe samarpita karavA mATe meM mArA ziSyamuni zrI nirmalayazavijayajIne sahaja preraNA karI. prAkRtabhASAnI jaTilatAne kAraNe prAkRta bhASAnA ghaNA graMtho, ke je aitihAsika dastAveja samAna che, abhyAsa vartuLamAMthI bAkAta rahI gayA hatA. emAM paNa zrIguNacaMdragaNivaryajI ma. sA. viracita "mahAvIra cariye' graMtha ghaNo ja addabhuta che. tenI chAyA karavAnI meM preraNA karI. temaNe te kArya saharSa svIkAryuM. munizrIe vaiyAvaccayogane to AtmasAt karyo ja che, sAthe sAthe aMtarmukhatA ane sAdhanA priyatA temanA anupama guNa che. atyaMta paragaju svabhAvanA munizrIe khUba ja suMdara rIte chAyAnuM tathA seTIMgasaMpAdana vagerenuM kArya pAra pADyuM che. mArI icchAne mAna ApI mArA gurudevazrI pUnA jillA uddhAraka paMnyAsa pravara zrIvizvakalyANavijayajI ma. sA. nI sevAmAM rAtadivasa joDAyelA rahe che. tathA pU. gurudevazrInI ja sevAmAM saharSa joDAyelA muni zrI jJAnayazavijayajIne satata abhyAsa paNa karAvI rahyA che. te vacce A kArya temaNe pUrNa karyuM che. A avasare aMtaranA AziSa sAthe eTaluM ja kahIza teo AvA suMdara kAryo karavA dvArA aMtaraMga puruSArthane sAdhI vahelI take paramapadane pAme. - paMnyAsa yazovijaya
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA anaMta karuNAsAgara prabhuvIra kevaLajJAna pachI paNa pAmara jIvone paramadhAmamAM pahoMcADavA satata sakriya banyA che, te saMbaMdhI vAta prastuta prastAva 8mAM AlekhAyela che. saMghasthApanAthI zarU karIne prabhunA nirvANa sudhInI rocaka vAto atra 2jU thayela che. uparAMtamAM bAra vratanI saMkSepa kathA ApI che, te paNa atyaMta rasaprada, bodhaprada, preraNAprada che. prastutamAM, premapUrvaka 11 brAhmaNone pratibodha karI paramAtmAe syAdvAda dveSarUpa/dveSajanaka na banavo joie e batAvyuM. kadAgrahI vyaktinI upekSA karavAno saMdezo paramAtmA jamAlInI upekSA dvArA Ape che. ahaMkAra sAcuM samajavAmAM bAdhaka che-A vAta jANe ke jamAlI svajIvana dvArA ApaNane kare che. paramAtmA saMyama jIvananI AvazyakatAne jANanArA hatA. tethI karmavaza nimitta dvArA caMcaLa bananAra meghakumArane, patana pAmI pAchA AvanAra naMdISeNane ane sarvathA dIkSAne choDanAra kheDUtane paNa dIkSA ApavA/ apAvavAno prasaMga vartamAnakALamAM buddhijIvI nAstika lokone sAco mArga dekhADe che. vItarAgatA nIrasa upekSArUpa na hoya. paNa viveka, karuNA ane premasabhara dRSTithI vaNAyela hoya. AvuM jaNAvatA paramAtmA potAnI svAsthyanI ciMtA karanAra siMha aNagAranI vAta mAnI davA levA taiyAra thaI jAya che. ane davA rUpe doSita vastu na Ave enI kALajI e vItarAganI sAdhutAnuM = sAdhvAcAranuM nakkara dRSTAMta che. bhagavAna ahaMkAranA zikhara para rahela gautamasvAmIne pahelA namratAnuM dAna kare che ane pachI labdhionuM dAna kare che. Ama jIvanamAM pahelA zuddhi pachI siddhi/labdhinuM amUlya sUtra paramAtmA dvArA apAyuM che. gozALAnI tejolezyA labdhi bhagavAna para phekavAthI naSTa thai. A paNa paramAtmAnI vizeSatA che. apAtra pAse labdhi na Take. paramAtmAnuM evuM sahaja astitva paNa A jagatanA jIvone potAnA paga para kuhADo mAratA aTakAve che. prabhu parano prazasta rAga rAkhanAra gautamasvAmInuM paNa aMte kalyANa ja thayuM. mATe rAga choDI na ja zakAya to pachI rAgano viSaya mAtra paramAtmAne ja banAvavA - kharuM ne! nirvANa samaye 'indra moha mUkI do' A paramAtmAnA zabdo jANe ke 'ApaNe carama bhUmikAmAM sarvathA taTastha/nirlepa banavAnuM che' - evo AMtarika mArga batAve che. prabhu vIra ekavarSa sAMvatsarika dAna Ape che dAnanA aMte lokAMtika devo bhagavAnanI pAse Ave che ane dIkSA levA vinaMti kare che - A noMdhanIya che. A to prabhunuM jIvana che. vicArIe to vicAratA ja rahIe... basa prabhune aMte e ja prArthanA - tane samajavAnI mArI buddhi nathI, tane pAmavAnI mArI pAtratA nathI, tArA mArga upara cAlavAnI kSamatA paNa nathI. paraMtu tane huM jIvanabhara kharA premathI cAhI zakuM to paNa mAruM jIvana saphaLa che. 9
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ aneka dRSTie mAhItisabhara, vaividhyasabhara, varNana ane upamAthI A graMtha samRddha thayo che. paNa lokaprasiddha evI amuka bAbatono A graMthamAM ullekha jovAmAM Avela nathI. jema ke - * aImuttA munino paramAtmAnI hAjarImAM kevaLajJAnano prasaMga. * trizalAmAtAne prathama svapna siMhanuM dekhAyuM hatuM. * revatI zrAvikAe be auSadha banAvela hatA - koLApAka potAnI mATe banAvela hato ane bIjorApAka prabhu mATe banAvela hato temAMthI siMha aNagAra prabhu mATe kALApAka vahore che. meghakumAra bIjIvAra prabhu dvArA pratibodha pAme che tyAre prabhunI pAse abhigraha kare che ke mAre AMkha sivAya zarIrano upacAra karavA kahyuM nahi. * caMDakauzike bhagavAnane DaMkha mAryo tyAre pagamAMthI lohI nIkaLyuM te dUdha jevuM sapheda hatuM. * kuvalayamAlA graMthamAM Avato prabhuvIra ane rAjakumAra kAmagajendrano prasaMga. ja bhagavAnanI AcAramArganI mahattAne sUcavo prasaMga jemAM bhagavAna tarasyA sAdhuone sarovaranuM acitta jaLa pote jANavA chatA - chabasthamATe te jANI na zakAya to pI na zakAya - e kAraNe acitta jaLa paNa pIvAnI vAta na karI. prAkRta graMthomAM AvatA dezI zabdo vagerenA lIdhe saMskRta chAyA vagara prAkRta graMtho bhaNavAmAM vAcakone kSobha anubhavAto jovA maLe che. tethI mArA gurudevazrIe mane 'mahAvIra cariyam nI saMskRta chAyA banAvavA preraNA karI. temanA AziSa laine A kAryanA zrIgaNeza karyA. devagurunI asIma kRpAthI A kArya pUrNa thayuM che. mAro prathama prayatna hovAnA lIdhe AmAM kSatione avakAza nakArI zakAya tema nathI. vijJa vAcakavarga saMskRta chAyAmAM rahelI truTio mane jaNAvazo to bIjI AvRttimAM tenuM parimArjana thai zake... mu. nirmaLayaza vi. 10
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa........ zrIvIracaritrasya viSayAnukramA prastAvaH-8 samavasaraNaracanaM dharmadezanA .... .1081 gaNadharANAM pratibodhaH dIkSA candanAyA dIkSA saMghasthApanA ..................... .1091 RSabhadattasya devAnandAyAzca dIkSA .................. .............................................. .1113 kSatriyakuNDe samavasaraNaM parSadazca nandivardhanakRtA stutiH jamAlidIkSA, mAtrAdivacanaprativacanAni mahaH .. .........1121 jamAleninavatvaM priyadarzanAyA bodhaH jamAlergatiH ..... ..........1144 kauzAmbyAM surapriyalabdhavare nRpasya krodhaH caNDapradyota-kRtA mRgAvatyAH prArthanA, zIlarakSArthaM chalaM, mRgAvatyA dIkSA, yA sA sA sodAharaNaM, AnandAdInAM vANijyagrAmAdiSu bodhaH kozAmbyAM candrasUryAvataraNaM kaivalyaM ...1159 AzcaryadazakaM AnandazravaNaH gozAlakakRta upasargaH sarvAnubhUtiH sahasrAre, sunakSatro'cyute ........1186 gozAlakadAhaH ayaMputraH ziSyebhyo nirharaNAdezaH saptamadine samyaktvaM AdezaH ........... .1204 siMhAnItauSadhena nIrogatvaM zrIvIrasya. .................................. .1216 gozAlakasya bhavAH ....... .................... .1220 rAjagRhe dharmadezanA meghakumArasya dIkSA, bhagnamanaskatvaM, pUrvabhavau ............ ... 1234 nandiSeNasya dIkSA, devena kRto niSedhaH jinenApi, vezyAgRhe sthAnaM dazakadazakabodhaH dIkSA devatvaM ..................... 1245 sudaMSTrajIvakarSakasya dIkSA tanmocanaM ca .1252 tAmaliptyAdiSu vihAraH prasannacandrAdInAM ___bodhazca .. 1258 rAjagRhe samavasaraNaM ................. 1259 prathamANuvrate harivarmakathA ............ ........... 1265 dvitIyANuvrate satyazreSThikathA ................ 1289 tRtIyANuvrate vasudattakathA ................. ............ 1297 turyANuvrate surendradattakathA (zubhaMkarakathA).. .1312 paMcamANuvrate vAsavadattakathA ......... ............ .1348 digvate jinapAlitakathA..... ................ .1360 bhogopabhogamAne ravipAlakathA ........... .1368 anarthadaNDaviratau koraMTakakathA ................ ................. 1377 ............... 11
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAyike kAmadevakathA dezAvakAzike sAgaradattakathA poSadhopavAse jinadAsakathA atithisaMvibhAge sAdhurakSitakathA. DukadvijavRttaM. gAgalipravrajyAdi. aSTApadayAtrA tApasAnAM bodhAdi mithilAyAM duSSamAsvarUpoktiH Ayurvardhane vijJaptiH . nirvANamahaH gautamakevalaM. paramparA granthakArakANAmitihA ca... iti zrImahAvIracaritrasya viSayAnukramaH 121 1390 1397 1406 1415 1431 1444 1446 1453 1459 1463 ,1470
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1081 aha aTThamo patthAvo evaM kevalalAbho bhaNio bhuvaNikkabhANuNo etto / ekkArasavi gaNaharA jaha se jAyA tahA suNasu / / 1 / / aha nimmahiyanIsesamohamahimo so mahAvIrajiNavaro tahAvihovayAravirahiyaM parisaM nAUNa parovayArakaraNikkatalliccho chinnapemmabaMdhaNo'vi dhammadesaNAIhiM titthayaranAmagoyaM kammaM veijjaitti paribhAvito asaMkhejjAhiM devakoDIhiM parivuDo suraviraiesu navasu kaNayakamalesu navaNIyasuhapharisesu calaNajuyalaM nivesamANo disAmuhavisAriNA devajaNujjoeNa paDihayaMdhayAre nisAsamaevi divasevva samuvalakkhijjamANapayaDapayatthasattho titthanAho duvAlasajoyaNaMtariyAe majjhimAnayarIe gaMtuM pvtto| tao jAva sAmI na pAvai majjhimApurI atha aSTamaH prastAvaH evaM kevalalAbhaH bhaNitaH bhuvanaikabhAnoH itaH | ekAdazA'pi gaNadharAH yathA tasya jAtAH tathA zruNuta / / 1 / / atha nirmathitA'zeSamohamahimaH saH mahAvIrajinavaraH tathAvidhopakAravirahitAM parSadaM jJAtvA paropakArakaraNaikatallipsaH, chinnapremabandhanaH api dharmadezanAdibhiH tIrthakaranAma-gotrakarma vedyate iti paribhAvayan asaGkhyeyaiH devakoTibhiH parivRttaH suraviraciteSu navasu kanakakamaleSu navanItasukhasparzeSu caraNayugalaM niveSamANaH diGmukhavisAriNA devajanodyotena pratihatA'ndhakAre nizAsamaye'pi divasamiva samupalakSyamANaprakaTapadArthasArthaH tIrthanAthaH dvAdazayojanA'ntaritAM madhyamA nagarI gantuM pravRttavAn / aSTamaprastAva A pramANe sAtamA prastAvamAM traNa bhuvananA advitIya sUrya samAna zrI vardhamAnasvAmIne kevaLajJAnanI prApti kahI. have temane je pramANe agiyAra gaNadharo thayA te sAMbhaLo. (1) tyArapachI samagra mohanA mahimAne mathana karanArA te zrI mahAvIra jinezvara tathA prakAranA upacAra rahita parSadAne jANIne paropakAra karavAmAM ja eka-tatpara thayelA ane premano baMdha chedAyo che to paNa dharmadezanAdikavaDe tIrthaMkaranAmagotra nAmanuM karma vedAya che (kSINa thAya che) ema vicArane asaMkhya kroDa devovaDe parivarelA, devoe vidurvelA mAkhaNanI jevA komaLa sparzavALA nava suvarNakamaLa upara anukrame pAdayugalane sthApana karatA, devonA udyotavaDe aMdhakArano nAza thayelo hovAthI divasanI jema padArthano samUha pragaTa rIte jANavAmAM Avato hato tevI rAtrine samaye paNa tIrthaMkara zrI mahAvIra svAmI bAra yojana dUra rahelI madhyamA nAmanI nagarI tarapha javA lAgyA.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1082 zrImahAvIracaritram tAva tIse adUradese saMThiyaMmi mahAseNavaNaMmi ujjANe devehiM samosaraNavirayaNA kAumAraddhA, kahaM ciya? AjoyaNaparimaMDalabhUbhAgaM vigayakayavarugghAyaM / hariyaMdaNasurahirasacchaDDAhiM paDihaNiyarayaniyaraM / / 1 / / paMcaviharayaNanivvivaraviraiyAtucchapIDhiyAbaMdhaM / harisullasaMtaromaMcakaMcuyA nimmaviMti surA / / 2 / / vemANiyadevehivi viraijjai pNcraayrynnmo| . sAlo visAlagourakavisIsayasuMdaro jhatti / / 3 / / tataH yAvatsvAmI na prApnoti madhyamApurI tAvattasyAH adUradeze saMsthite mahAsenavane udyAne devaiH samavasaraNaviracanA kartumArabdhA, kathameva - AyojanaparimaNDalabhUbhAgam vigatakacavarodghAtam / haricandanasurabhirasacchardaiH pratihatarajanikaram / / 1 / / paJcavidharatnanirvivaraviracitA'tucchapIThikAbandham / harSollasadromAJcakaJcukAH nirmApayanti surAH / / 2 / / vaimAnikadevaiH api viracyate paJcarAgaratnamayaH / zAlaH vizAlagopurakapizIrSakasundaraH jhaTiti / / 3 / / tyArapachI jeTalAmAM svAmI madhyamA nagarIe pahoMcyA nathI teTalAmAM te nagarInI pAse rahelA mahAsenavana nAmanA udyAnamAM devoe samavasaraNanI racanA karavAno AraMbha karyo. kevI rIte? te kahe che : cotarapha pharatA eka yojana pramANa pRthvIbhAgamAMthI kacarAno samUha dUra karyo, haricaMdananA sugaMdhI rasanA chAMTAvaDe dhULano samUha zAMta karyo, (1). pAMca prakAranA (varNanA) ratnovaDe AMtarA rahita moTuM pIThikAbaMdha racavAmAM AvyuM-A rIte harSathI ullAsa paamt| romAMya35 yuvAmA hevo (vyaMta) nibhaae| cha. (2) tyArapachI vaimAnika devoe paNa zIdhrapaNe paMcaraMgI ratnamaya ane vizALa daravAjA tathA kAMgarAe karIne bhano32 gar3ha banAvyo. (3)
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1083 aSTamaH prastAvaH tatto bAhiM psrNtkirnnpbbhaarbhriynhvivro| joisiehiM Thavijjai suvaNNapAgArapariveDho / / 4 / / tayaNaMtaraM ca dgrydhvlphaahsiysaarymyNko| bhuvaNavaIhiM kIrai nimmalakalahoyapAgAro / / 5 / / pavaramaNirayaNaruiraM vaMtaradevehiM sAlamajjhaMmi / siMhAsaNaM Thavijjai sapAyapIDhaM suramaNijjaM / / 6 / / tassovariM viuvvai sakko ummillapallavasirillaM / jiNadehAu duvAlasaguNiyaM kaMkellipavarataruM |7|| tataH bahiH prasaratkiraNaprAgbhArabhRtanabhavivaraH / jyotiSkaiH sthApyate suvarNaprAkArapariveSaH / / 4 / / tadanantaraM ca udakarajadhavalaprabhAhasitazAradamRgAGkaH / bhuvanapatibhiH kriyate nirmalakaladhautaprAkAraH / / 5 / / pravaramaNi-ratnaruciraM vyantaradevaiH sAlamadhye / siMhAsanaM sthApyate sapAdapIThaM suramaNIyam / / 6 / / tasyopari vikurvati zakraH unmilatpallavazrIkam / jinadehAd dvAdazaguNitaM kaGkelipravaratarum / / 7 / / tyArapachI jyotiSI devoe bahAra (cotarapha) prasaratA kiraNonA samUhavaDe AkAzanA vivarane bharI deto suvanio zreSTha 2 sthApana ryo (2thyo). (4) tyArapachI bhuvanapati devoe jaLakaNa jevI zveta kAMtivaDe zarada RtunA caMdranI hAMsI kare tevo nirmaLa rUpAno 12 ayo. (5) pachI traNa prakAranI vacce (madhya) vyaMtaradevoe zreSTha maNi ane ratnovaDe manohara ane pAdapITha sahita suMdara siMhAsana sthApana uthu. (7) tenA para zakeMdra vikasvara pallavovaDe suzobhita jinezvaranA zarIrathI bAragaNo moTo azoka nAmano zreSTha vRkSa vivyA. (7)
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1084 zrImahAvIracaritrama IsANasuriMdo nimmavei laMbaMtamottiyasarIyaM / chaNamayalaMchaNadhavalaM phalihadaMDaM ca chattatigaM / / 8 / / heTThAmuhaThiyaviMTA ruMTaMtuddAmamahuyarasaNAhA / AjANu kusumavuTThI nivaDai gayaNAo varagaMdhA / / 9 / / savvarayaNAmayAiM vicittkrriyskkcaavaaiN| rehati toraNAiM navavaMdaNamAlakaliyAI / / 10 / / maMdaramahiyamahoyahiravagaMbhIrAiM tiyasanivaheNa | disi disi pahayAiM cauvvihAiM tUrAiM divvAiM / / 11 / / IzAnasurendraH nirmApayati lambamAnamauktikamAlAkam / kSaNamRgalAJchanadhavalaM sphaTikadaNDaM ca chatratrikam / / 8 / / adhomukhasthitavRntA raTanuddAmamadhukarasanAthA / AjAnu kusumavRSTiH nipatati gaganataH varagandhA / / 9 / / sarvaratnamayAni vicitrakararacitazakracApAni / rAjante toraNAni navavandanamAlAkalitAni / / 10 / / mandaramathitamahodadhiravagambhIrANi tridshnivhen| dizi dizi prahatAni caturvidhAni tUrANi divyAni / / 11 / / tyArapachI te siMhAsana upara izAneMdra laTakAvelI motInI seravALA, pUrNimAnA caMdra jevA ujvaLa ane sphaTika ratnanA daMDavALA uparAupara rahelA traNa chatra banAvyA. (8) pachI adhomukhe rahelA DIMTIyAvALA, pharatA madonmatta bhamarAoe karIne sahita ane zreSTha gaMdhavALA jAnu pramANa puSponI vRSTi AkAzathI paDI. (9) temaja sarva ratnamaya, vicitra kiraNo vaDe iMdradhanuSyane racanArA ane navI vaMdanamALAe karIne sahita toraNo zomatA tA. (10) maMdarAcaLa parvatavaDe mathana karAyelA kSIrasAgaranA zabda jevA gaMbhIra cAra prakAranA divya vAjiMtro sarva dizAomAM devonA samUhe vagADyA. (11)
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1085 aSTamaH prastAvaH pavaNuddhayakhIroyahimahallakallolavibbhamehiM nhN| chAijjai dhayanivahehiM vejayaMtIsaehiM ca / / 12 / / myrNduddaamshsspttkiilNthNsmihnnaao| paDigouraM varAo pokhariNIo ya kIraMti / / 13 / / micchattasattuvikkhobhadakkhamakkhaMDabhANubiMbasamaM / jaMtUNa ya kamalovari ThAvijjai dhammavaracakkaM / / 14 / / devacchaMdayapamuhaM annapi jamettha hoi kAyavvaM / vaMtarasurehiM kIrai pahiTThahiyaehiM taM savvaM / / 15 / / pavanodbhUtakSIrodadhimahatkallolavibhramaiH nabham / chAdyate dhvajanivahai: vaijayantIzataiH ca / / 12 / / mkrndoddaamshsrptrkriiddnhNsmithunaaH| pratigopuraM varAH puSkaraNyaH ca kurvanti / / 13 / / mithyAtvazatrukSobhadakSam akhaNDabhAnubimbasamam / jantukasya (? arjunasya suvarNasya) ca kamalopari sthApyate dharmavaracakram / / 14 / / devacchandakapramukham anyadapi yadatra bhavati kartavyam / vyantarasuraiH kriyate prahRSTahRdayaiH tatsarvam / / 15 / / vAyuvaDe uchALelA kSIrasAgaranA moTA kallolonA vilAsavALA dhvajanA samUhavarDa ane seMkaDo patAkAovaDe mAza vyApta thayu. (12) makaraMda sahita sahastrapatra (kamaLa) upara haMsanA mithuno jemAM krIDA karatA hatA evI zreSTha vAvaDIo dareka 42vA4 12vAma mAvI. (13) - mithyAtvarUpI zatrune kSobha pamADavAmAM nipuNa ane akhaMDa (saMpUrNa) sUryabiMba jevuM zreSTha dharmacakra suvarNanA kamaLa upara sthApana karavAmAM AvyuM; (14) temaja devacchedaka vigere bIjuM je kAMi ahIM karavA lAyaka hoya che te sarva harSita hRdayavALA vyaMtaradevo kare cha. (15) 1. jantuka eka ghAsanuM nAma che. ahIM te artha besato nathI. mATe bhASAMtaranA AdhAre arthapattithI suvarNa artha chAyAmAM karela che.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1086 zrImahAvIracaritrama iya niyaniyaahigArANurUvao viraiyaMmi osrnne| jiNaravibhIyavva nisA ninnaTThA takkhaNaM ceva / / 16 / / ___ etyaMtare sAyarasura-khayaranamaMsijjamANo, mANAirittaguNarayaNAvAso, vAsavanidaMsijjamANamaggo, maggANulaggabhavvajaNajaNiyaparitoso, tosarosaparivajjiyagatto, gattasamabhavapaDaMtajaNasamuddharaNaparo, paramakaruNarasanivvaviyajayajaNaduhajalaNo, duriyagiridalaNo jayaguru puvvaduvAreNa paviThTho samosaraNabhUmiM / tao sIhAsaNaM payAhiNIkAUNa mamAvi pUyaNijjaM titthaMti daMsaMto kayakicco'vi namo titthassatti bhaNanto nisaNNo puvvAbhimuho siihaasnne| tayaNaMtaraM ca sesatidisi siMhAsaNesu surehiM raiyAiM jiNapaDirUvAiM, tANi'vi bhagavao mAhappeNa tayaNurUvAiM ceva sohiuM pvttaaii| aha egarUvo'vi sayalajaMtusaMtANanitthAraNatthaM iti nijanijA'dhikArA'nurUpataH viracite smvsrnne| jinaravibhItA iva nizA nirNaSTA tatkSaNameva / / 16 / / atrAntare sAdarasura-khecaraNamyamAnaH, pramANAtiriktaguNaratnA''vAsaH, vAsavanidaryamAnamArgaH, mArgA'nulagnabhavyajanajanitaparitoSaH, toSaroSaparivarjitagAtraH, gartAsamabhavapatajjanasamuddharaNaparaH, paramakaruNarasanirvApitajagajjanaduHkhajvalanaH, duritagiridalanaH jagadguruH pUrvadvAreNa praviSTaH samavasaraNabhUmim / tataH siMhAsanaM pradakSiNIkRtya 'mamA'pi pUjanIyaM tIrtham' iti darzayan, kRtakRtyo'pi 'namo tIrthAya' iti bhaNan niSaNNaH pUrvAbhimukhaH siNhaasne| tadanantaraM ca zeSatridizi siMhAsaneSu suraiH racitAni jinapratirUpANi, tAni api bhagavataH mAhAtmyena tadanurUpANi eva kathayituM pravRttAni / atha ekarUpaH api sakalajantusantAnanistAraNArtham iva catUrUpadharaH jAtaH jgdguruH| tadanantaraM ca A pramANe potapotAnA adhikArane anusarIne samavasaraNa racavAmAM AvyuM. te ja vakhate jinezvararUpI sUryathI bhaya pAmI hoya tema rAtri paNa nAzI gai. (16) A avasare devo ane vidyAdharovaDe namaskAra karAtA, pramANa vinAnA (ghaNA) guNorUpI ratnonA nivAsarUpa, jene iMdra mArga dekhADyo hato, jeNe mArge lAgelA bhavyajanone saMtoSa utpanna karyo hato, jenuM gAtra (zarIra) toSa (rAga) ane roSa (draSa)thI rahita hatuM, gartA (khADA) samAna saMsAramAM paDatA janono uddhAra karavAmAM je tatpara hatA, moTA karUNArase karIne jeNe jagatanA janono duHkharUpI agni bujhAvI dIdho hato, tathA je pAparUpI parvatanuM dalana karanAra hatA te jagadguru zrI mahAvIra svAmI pUrva taraphanA daravAjAvaDe samavasaraNanI bhUmimAM peThA. tyArapachI siMhAsanane pradikSaNA karIne "mAre paNa tIrtha pUjya che.' ema dekhADatA bhagavAna kRtakRtya chatAM paNa tIrthane namaskAra ho. ema bolI pUrvAbhimukha siMhAsana para beThA. tyArapachI bAkInI traNa dizAnA siMhAsano upara devoe jinezvaranA pratirUpa racyAM. te (pratirUpo) paNa bhagavAnanA mAhAtmavaDe te (bhagavAna)nI jevA ja
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1087 aSTamaH prastAvaH va caurUvadharo jAo jayagurU / tayaNaMtaraM ca sayalataraNimaMDalasAraparamANuniyaraviNimmiyaM va sarIraparikkhevamaNaharaM samuggayaM bhaamNddlN| ThiyA ya bhagavao ubhayapAsesu paMcavaNNarayaNaviNimmiyadaMDubbhaDAo tusAra-gokhIradhArAovva gorAo cAmarAo karakamaleNa kaliUNa dAhiNuttarabhavaNavaiNo camarabalinAmANo asurAhivA, aha gAyaMti ke'vi naccaMti ke'vi phoDiMti ke'vi tiviNpi| pakareMti saMthavaM ke'vi bhayavao bhattie tiyasA / / 1 / / mellaMti surahimaMdArakusumamayaraMdabiMdusaMvaliyaM / jiNapayapurao ke'vihu paMcavihaM jalaruhasamUhaM / / 2 / / sakalataraNimaNDalasAraparamANuvinirmitamiva zarIraparikSepamanoharaM samudgataM bhaamnnddlm| sthitau ca bhagavataH ubhayapArzvayoH paJcavarNaratnavinirmitadaNDodbhaTe tuSAra-gokSIradhAre iva gaure cAmare karakamalena kalayitvA dakSiNottarabhavanapatI camarabalInAmako asuraadhipau| atha gAyanti ke'pi nRtyanti ke'pi sphoTayanti ke'pi tripadIm / prakurvanti saMstavaM ke'pi bhagavataH bhaktyA tridazAH / / 1 / / melayanti surabhimandArakusumamakarandabindusaMvalitam / jinapAdapurataH ke'pi khalu paJcavidhaM jalarUhasamUham / / 2 / / zobhavA lAgyAM. eTale ke jagadguru eka rUpavALA hatA to paNa jANe ke samagra (cAre gatinA) prANIsamUhano nistAra karavA mATe ja hoya tema cAra rUpane dhAraNa karanArA thayA. tyArapachI jANe ke sarva (asaMkhya) sUryamaMDaLanA sArabhUta paramANunA samUhavaDe banAvyuM hoya evuM bhAmaMDaLa prabhunA zarIranI (mukhanI) pAchaLa goLAkAre udaya pAmyuM. tyArapachI bhagavAnanI banne bAjue dakSiNa ane uttaranA bhavanapatinA camareMdra ane balIMdra nAmanA be asurapatio pAMca varNanA ratnonA banAvelA daMDavaDe zobhatA ane barapha tathA gAyanA dUdhanI dhArA jevA zveta varNavALA cAmarone hAthamAM dhAraNa karI UbhA rahyA. te vakhate bhagavAna paranI bhaktine lIdhe keTalAka devo gAyana karavA lAgyA, keTalAka nRtya karavA lAgyA, 32415 tripahIne (AlIna) pusal dAyA, 32413 stuti 42vA vAyA, (1) tathA keTalAka devo kalpavRkSanA sugaMdhI puSponA makaraMda(rasa)nA biMdu sahita pAMca prakAranA kamaLano samUha nezvaranA ya25pAse bhU54dAyA. (2)
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1088 zrImahAvIracaritram bhavaNavai-vANamaMtara-joisa-vemANiehiM devehiN|| pUrijjai nahavivaraM vimANamAlAsahassehiM / / 3 / / paMcappayAramaNirayaNaghaDiyasuMdaravimANapaDihatthaM / uvvahai gayaNavivaraM papphulliyakamalasaMDasiriM / / 4 / / hri-hrinn-spp-sihi-nul-ssg-mjjaar-muusgaaiiyaa| anno'nnamukkaverA osaraNamahiM samallINA / / 5 / / bahupuvvabhavaparaMparasamuvajjiyakammasattubhIyANaM / osaraNaM saraNaMpiva rehai nIsesasattANaM / / 6 / / etthaMtare tipayAhiNIkAUNa namaMtasirimauDamANikkakiraNavicchuriyapAyapIDhA surAsuriMdA bhavanapati-vAnavyantara-jyotiSka-vaimAnikaiH devaiH| pUryate nabhavivaraM vimAnamAlAsahasraiH / / 3 / / paJcaprakAramaNiratnaghaTitasundaravimAnapUrNam / udvahati gaganavivaraM praphullitakamalakhaNDazriyam / / 4 / / hari-hariNa-sarpa-zikhi-nakula-zazaka-mArjAra-mUSakAdikAH / anyonyamuktavairAH samavasaraNamahIM samA''lInAH / / 5 / / bahupUrvabhavaparamparAsamupArjitakarmazatrubhItAnAm / samavasaraNaM zaraNamiva rAjate niHzeSasattvAnAm / / 6 / / atrAntare tripradakSiNIkRtya namatzrImukuTamANikyakiraNavicchuritapAdapIThAH surAsurendrAH praNamya bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSa ane vaimAnika e cAre prakAranA devoe hajAro vimAnonI zreNiovaDe bhA -vi12 pUrI dhuM. (3) pAMca varSanA maNiratnanA banAvelA suMdara vimAnovaDe vyApta thayeluM AkAzavivara praphullita kamaLavananI zobhAne dhaa25|| 421 // vAyuM. (4) siMha ane haraNa, sarpa ane mora, noLIyo ane sasalo tathA bilADI ane uMdara vigere prANIo parasparanuM tira bhUDIne sms25||nii bhUmimA dIna 54ne 26i. (5) ghaNA pUrvabhavanI paraMparAvaDe upArjana karelA karmarUpI zatruthI bhaya pAmelA sarva prANIonuM jANe zaraNarUpa hoya tema te samavasaraNa zobhatuM hatuM. (9) A avasare traNa pradikSaNA karIne jeoe potAnA namatA mastakanA mukuTonA ratnanA kiraNovaDe bhagavAnanA
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1089 paNamiUNa jiNaM niyaniyaThANesu nisnnaa| aha sahassanayaNeNa nisiddhami kolAhale nimmaladasaNamaUhajAlapakkhAliyAe iva nimmalAe egAevi aNegajaNasaMsayavuccheyasamatthAe, sura-nara-sabara-tiriyasAhAraNAe, sajalajalaharanigghosagaMbhIrAe, AjoaNamittakhettapaDipphalaNapaccalAe, amayavuTThIe iva nivvaviyaasesabhavvasattasaMtAvAe vANIe pavatto jiNanAho dhammadesaNaM kAuM| kahaM? jaha pANavahAisamutthapAvanivaheNa bhAriyA jIvA / ayagolagavva bhavasAyaraMmi majjaMti vegeNa / / 1 / / jaha nANadaMsaNacarittasevaNAhiM lahuM visujhaMti / pAvaMti ya sokkhaparaMparAu saggApavaggesu / / 2 / / jinaM nijanijasthAneSu niSaNNAH / atha sahasraNayanena niSiddhe kolAhale nirmaladazanamayUkhajAlaprakSAlitayA iva nirmalayA ekayA'pi anekajanasaMzayavyucchedasamarthayA, sura-nara-zabara-tiryaksAdhAraNayA, sajalajaladharanirghoSagambhIrayA, AyojanamAtrapratisphalana-pratyalayA, amRtavRSTyA iva nirvApitA'zeSabhavyasattvasantApayA girA pravRttaH jinanAthaH dharmadezanAM kartum / katham yathA prANavadhAdisamutthapApanivahena bhAritAH jIvAH / ayogolakaH iva bhavasAgare majjanti vegena / / 1 / / yathA jJAna-darzana-cAritrasevanaiH laghuH vizudhyanti / prApnuvanti ca saukhyaparamparAH svargA'pavargeSu / / 2 / / pAdapIThane vyApta karyuM hatuM evA sureMdro ane asureMdro jinezvarane praNAma karI potapotAnA yogya sthAna para beThA. tyArapachI zakeMdra kolAhalano niSedha karyo tyAre zrIjinezvara potAnA nirmaLa dAMtanI kAMtinA samUhavaDe jANe dhoyelI hoya tema nirmaLa, eka ja prakAranI chatAM paNa aneka lokonA saMzaya chedavAmAM samartha, deva, manuSya, bhilla ane tiryaMca e sarvane sAdhAraNa (samajI zakAya tevI), jaLabharelA meghanI garjanA jevI gaMbhIra, eka yojana pramANa kSetramAM prasaravAnI zaktivALI tathA jANe amRtanI vRSTi hoya tema sarva bhavya prANIonA saMtApane zAMta karanArI vANIvaDe dharmadezanA ApavA pravaryA. kevI rIte? te kahe che : dharmadezanA je prakAre prANavadhAdikathI utpanna thayelA pApasamUhavaDe bhAravALA thayelA jIvo loDhAnA goLAnI jema tatkALa bhavasAgaramAM DUbI jAya che, (1) je prakAre jJAna, darzana ane cAritra sevavAvaDa (prANIo) zIdhrapaNe zuddha thAya che ane svarga tathA mokSanI supaparaMparAne pAme cha, (2)
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1090 zrImahAvIracaritrama jaha micchattacchAiyaviveyanayaNA muNaMti na kyaavi| nIsesadosarahiyaM devaM suguruM ca dhammaparaM (yaM) / / 3 / / jaha gihakajjAsattA avitattA kAmabhogasokkhehiM / maNuattaM laTuMpi hu muddhA thoveNa hAraMti / / 4 / / jaha tappamAyaparayAe bhUriso taannsrnnprihiinnaa| pAvaMti dahaNa-bheyaNapamuhAI duhAiM naraesu / / 5 / / jaha paMcamahavvayakavayagUDhadehA dalaMti liilaae| abaiMtarArivaggaM ajeyamamarAsurehiMpi / / 6 / / yathA mithyAtvA''cchAditavivekanayanAH jAnanti na kadApi / niHzeSadoSarahitaM devaM suguruM ca dharmaparam / / 3 / / yathA gRhakAryA''saktAH avitRptAH kAmabhogasaukhyaiH / manujatvaM labdhvA'pi mugdhAH stokena hArayanti / / 4 / / yathA tatpramAdaparatayA bhUrizaH trANazaraNaparihINAH | prApnuvanti dahana-bhedanapramukhANi duHkhAni narakeSu / / 5 / / yathA paJcamahAvratakavacagUDhadehAH dalayanti liilyaa| abhyantarA'rivargam ajeyam amarasurairapi / / 6 / / je prakAre mithyAtvavaDe jenA vivekarUpI netra AcchAdita thayA che evA prANIo kadApi samagra doSa rahita sAyA deva, guru bhane dharmapahane neud nathI., (3) je prakAre gRhanA kAryamAM Asakta thayelA ane kAmabhoganA sukhavaDe atRpta thayelA mugdha jIvo manuSyapaNuM pAmIne paNa thoDAvaDe ja (alpasukhe karIne ja) te manuSyapaNuM hArI jAya che, (4) je prakAre pramAdamAM tatpara rahevAthI ghaNA jIvo rakSaNa ane zaraNa rahita thaIne narakane viSe dahana, bhedana vigere du:pAne pAme cha, (5) je prakAre paMca mahAvratarUpI bakhtaravaDe gupta zarIravALA prANIo sura ane asuravaDe paNa jItI na zakAya tava sabhyaMtara zatru (sults) ne 8131 mAtramA 4 4jI nA cha, (7)
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAva 1091 jaha sattumittamaNileTusokkhadukkhesu tullacittANa / amarAhiMto'vi suhaM pAubbhUei bahuyayaraM / / 7 / / taha jayaguruNA nara-tiriya-devajaNasaMkulAe parisAe | harisabharanibbharAe dhammo siTTho jayavariThTho ||8|| aha pattharaTaMkukkIriyavva daDhavajjalevaghaDiyavva | jiNavayaNAmayapANeNa sA sahA niccalA jAyA / / 9 / / kiMca-animesacchIhiM muhaM jiNassa pecchaMtayA viraayNti| devattalacchivariavva takkhaNaM tiriyanaranivahA / / 10 / / io ya-tIse nayarIe accaMtadhaNakaNasamiddho chakkammakaraNaparo niyadarisaNa yathA zatru-mitra-maNi-leSTu-saukhya-duHkheSu tulycittaanaam| amarebhyaH api sukhaM prAdurbhavati bahutaram / / 7 / / tathA jagadguruNA nara-tiryag-devasakulAyAM parSadi / harSabharanirbharAyAM dharmaH ziSTaH jagadvariSThaH / / 8 / / atha prastaraTaGkotkIritA iva, dRDhavajralepaghaTitA iv| jinavacanA'mRtapAnena sA sabhA nizcalA jAtA / / 9 / / kiJca animeSA'kSibhyAM mukhaM jinendrasya prekSamANAH viraajnte| devatvalakSmIvRtAH iva tatkSaNaM tiryagnaranivahAH / / 10 / / itazca tasyAM nagaryAm atyantadhana-kaNasamRddhaH SaTkarmakaraNaparaH nijdrshnprruupitdhrmtathA vaLI je prakAre zatru-mitra, maNi-kAMkaro tathA sukha-duHkhamAM tulya cittavALA prANIone devothakI paNa ghaNuM aghi supa prApta thAya cha (7) te prakAre jagadguru zrIjinezvare harSanA samUhathI bharAyelI ane nara, tiryaMca tathA deva samUhavaDe vyApta evI samAmai xtane madhye zreSTha dharma suo (8) te vakhate jinezvaranA vacanarUpI amRtanuM pAna karavAthI te AkhI sabhA paththaramAM TAMkaNAvaDe jANe kotarI hoya athavA daDha vajalepavaDe ghaDI (vyApta karI) hoya tema nizcala thai gaI. (9) tathA vaLI nimeSa rahita netravaDe jinezvaranA mukhane jotA tiryaMca ane manuSyanA samUha devapaNAnI lakSmIne kyA (pAbhyA) hoya tema zomatA tA. (10) te samaye A tarapha te (madhyamA) nagarImAM atyaMta dhana-dhAnyanI samRddhivALo, brAhmaNanA pakarma karavAmAM
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1092 zrImahAvIracaritram parUviyadhammaniccalacitto somilijjo nAma maahnno| teNa saggatthiNA samAraddho nayarIe bAhimi jnno| samAhUyA dUradisAhiMto bahusissasayaparivArA, asesavijjAThANapAragA, cauvveyasuttatthavisArayA, niyaniyapannAvalevovahasiyasuraguruNo iMdabhUipamuhA ekkArasa ajjhaavgaa| mIliyAI ghaya-mahu-javapamuhAiM jAgovagaraNAiM, paguNIkayAo dakkhiNAnimittaM pavarapaTTaNuggayacelakaNagAirAsIo | bhattIe, kougeNa uvaroheNa ya samAgao bahujaNavao, samAraddho huyavahe aNavarayamaMtuccArapuvvayaM jannovagaraNapakkhevo / etyaMtare gayaNayalamaivayaMtAI suravahUsaNAhAiM devaviMdAiM avaloiUNa parituTTho pecchagajaNo, jaMpei ya-'suTTa laTTha jaTuM janniehiM, jaM sayameva viggahavaMto tiyasA parituTThA ihaiM avayaraMti tti / aha caMDAlanilayaM va jannavADayaM parihariUNa samosaraNasaMmuhaM gaMtuM payaTTesu tesu viyaMbhio loyappavAo, jahA nizcalacittaH somilijjaH nAmakaH brAhmaNaH / tena svargA'rthinA samArabdhaH nagaryAH bahiH yajJaH / samAhUtAH dUradezebhyaH bahuziSyazataparivArAH, azeSavidyAsthAnapAragAH, caturvedasUtrArthavizAradAH, nijanijaprajJA'valepopahasitasuraguravaH IndrabhUtipramukhAH ekAdaza adhyaapkaaH| militAni ghRta-madhu-yava-pramukhANi yAgopakaraNAni, praguNIkRtAH dakSiNAnimittaM prvrpttttaa'nugtvstr-knkaadiraashyH| bhaktyA, kautukena uparodhena ca samAgataH bahujanapadaH, samArabdhaH hutavahe anavaratamantroccArapUrvakaM yajJopakaraNaprakSepaH / atrAntare gaganatalam ativrajanti suravadhusanAthAni devavRndAni avalokya parituSTaH prekSakajanaH, jalpati ca 'suSThu manoharaM iSTaM yAjJikaiH, yatsvayameva vigrahavantaH tridazAH parituSTAH iha avataranti' iti / atha caNDAlanilayamiva yajJapATakaM parihRtya samavasaraNasammukhaM gantuM pravRtteSu teSu vijRmbhitaH lokapravAdaH tatpara ane potAnA zAstramAM kahelA dharmamAM nizcala cittavALo somilija nAmano brAhmaNa raheto hato. svarganI icchAvALA teNe te nagarInI bahAranA bhAgamAM yajJa AraMbhyo hato, tethI teNe dUra dezathI ghaNA seMkaDo ziSyonA parivAravALA, samagra (cauda) vidyAnA sthAnane pAra pAmelA, cAra vedanA sUtrArthamAM paMDita ane potapotAnI buddhinA garvathI bRhaspatine paNa hasanArA iMdrabhUti vigere agyAra adhyApakone bolAvyA hatA, ghI, sAkara ane java vigere yajJanI sAmagrI ekaThI karI hatI, brAhmaNone dakSiNA ApavA mATe ucA zreSTha vastro ane suvarNa vigerenA samUho taiyAra karyA hatA, bhaktithI, kautukathI ane AgrahathI ghaNA dezanA loko tyAM AvelA hatA. pachI tyAM agnimAM (agninA kuMDamAM) niraMtara maMtronA uccArapUrvaka yajJanI sAmagrIno homa AraMbhyo. A avasare AkAzataLane oLaMgatA devIo sahita devonA samUhane joine prekSaka jano tuSTamAna thayA, ane bolyA ke-"A yAjJikoe sArI rIte manohara homa karyo che, tethI tuSTamAna thayelA devo pote ja zarIra dhAraNa karIne ahIM utare che. teTalAmAM to caMDALanA gharanI jema te yajJapATakano tyAga karI te devo samavasaraNa tarapha javA lAgyA tyAre lokano pravAda A pramANe vikAsa pAmyo (loko bolyA) ke-bhUta-bhaviSyanI vastune jANanAra tathA lokottara aizvarya, rUpa, sAmarthya
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1093 savvannU tIyANAgayavatthujANago loguttarissariyarUvasAmatthajasAiguNAvAso ettha samosaDho, tassa pUyaNatthaM esa nayarajaNo vimANArUDhA tiyasA ya gacchaMtitti, aha savvannutti giraM souM uppnngaaddhprikovo| niyaloyANaM purao iMdabhUI imaM bhaNai ||1|| mottUNa mamaM logA tassa samIvaMmi kIsa vaccaMti?| kiM ko'vi mamAvi puro savvannU atthi ettha jae? ||2|| gacchaMtu va mukkhajaNA devA kaha'NeNa vimhayaM nIyA?| pUyaMti saMthuNaMti ya jeNaM savvaNNubuddhIe / / 3 / / ahavA jArisao so savvaNNU tArisA surA te'vi / aNusariso saMjogo gAmanaDANaM va mukkhANaM / / 4 / / yathA-'sarvajJaH atItA'nAgatavastujJaH lokottaraizvarya-rUpa-sAmarthya-yazaHAdiguNA''vAsaH atra samavasRtaH, tasya pUjanArthaM eSaH nagarajanaH vimAnA''rUDhAH tridazAH ca gcchnti|' atha sarvajJaH iti giraM zrutvA utpnngaaddhprikopH| nijalokAnAM purataH IndrabhUtiH idaM bhaNati / / 1 / / muktvA mAM lokAH tasya samIpaM kathaM vrajanti? | kiM ko'pi mamA'pi puraH sarvajJaH asti atra jagati? / / 2 / / gacchantu vA mUrkhajanAH devAH kathamanena vismitaM niitaaH?| pUjayanti saMstuvanti ca yena sarvajJabuddhyA / / 3 / / athavA yAdRzaH saH sarvajJaH tAdRzAH surAH te'pi / anusadRzaH saMyogaH grAmanaTAnAmiva mUrkhANAm / / 4 / / ane yaza vigere guNonA nivAsarUpa sarvajJa ahIM samavasaryA (padhAryA) che. temanI pUjA karavA mATe A nagarajano ane vimAnamAM ArUDha thayelA devo jAya che.' te vakhate "sarvajJa' evo zabda sAMbhaLI iMdrabhUtine atyaMta kopa utpanna thayo, eTale teNe potAnA loko pAse mA prbhaae| yuM -(1) _ 'bhayo bhane mUDIne tenI pAse ma ya cha? | mArI pAse 59 // // 4||tm 759 sarvajJa cha? (2) athavA mUrkha loko bhale jAo, paNa ANe devone zI rIte vismaya pamADyA ke jethI teo paNa tene sarvajJanI buddhio pU4 cha bhane stuti 42. cha? (3) athavA to jevo te sarvajJa haze tevA ja devo paNa haze. grAmyajano ane naTonI jema sarakhe sarakho mUrkhano saMyoga bhanyo sAgecha (4)
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1094 zrImahAvIracaritrama kiM vA imiNA bahujaMpieNa? ajjavi asiddhkjjmi| sayameva tattha gaMtUNa heujuttIhiM taM samaNaM / / 5 / / kAuM hayappayAvaM purao devANa dANavANaM ca / nAsemi ahamasesaM khaNeNa savvaNNuvAyaM se / / 6 || jummaM / iya sAhaMkAraM jaMpiUNa paMcahiM saehiM sissaannN| pariyario so patto jayaguruNo pAyamUlaMmi / / 7 / / tayaNu-sasahara-kAsakusumoha-himapaMDurachattatiyanihayataraNikaraniyarapasaraha, pamilaMtasAyaranarakhayarasuriMdasaMdohavaMdaha / pecchivi jayanAhaha mahima iMdabhUi maNami, kiM eyaMti camakkiyao takkhaNi osaraNaMmi / / 8 / / kiM vA anena bahujalpitena adyapi asiddhakArye / svayameva tatra gatvA hetuyuktibhiH taM zramaNam / / 5 / / kRtvA hatapratApaM purataH devAnAM dAnavAnAM ca / nAzayAmi aham azeSaM kSaNena sarvajJavAdaM tasya / / 6 / / yugmam / / iti sAhaGkAraM jalpitvA paJcabhiH zataiH ziSyANAm / parivRttaH saH prAptaH jagadguroH pAdamUle / / 7 / / tadanu-zazadhara-kAzakusumaugha-himapANDurachatratrikanihatataraNikaraprasaraH, prmiltsaadrnr-khecrsurendrsndohvndymaanH| prekSite'pi jagannAthasya mahimAnam IndrabhUtiH manasi, kimetad iti camatkRtaH tatkSaNaM samavasaraNe / / 8 / / athavA A ghaNuM kahevAthI zuM? hajusudhI tenuM kArya siddha nathI thayuM teTalAmAM huM pote ja tyAM jaine hetu tathA yuktivaDe te zramaNa (sAdhu)ne devo ane asuronI samakSa haNAyelA prabhAvavALA karI, eka kSaNavAramAM ja tenA samaya sarvajJavAhano nAza 53. (5/s) A pramANe ahaMkAra sahita bolIne pAMcaso ziSyothI parivarelo te (iMdrabhUti) jagadgurunI pAse gayo. (7) tyArapachI caMdra, kAzanA puSpanA samUha ane baraphanI jevA zveta traNa chatravaDe sUryanA kiraNonA samUhano pracAra jemane rUMdhAyelo hato, tathA jemane ekaThA thayelA manuSyo, vidyAdharo ane deveMdronA samUho AdarathI vaMdanA karatA hatA tevA jagannAthano mahimA joIne "A zuM?' ema tatkALa samavasaraNamAM gayelo iMdrabhUti potAnA manamAM Azcarya pAmyo. (8)
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1095 etyaMtaraMmi bhuvaNekkabhANuNA jiNavareNa sNltto| bho iMdabhUi! goyama sAgayamii mahuravANIe / / 9 / / tAhe ciMtiyamimiNA nAmaMpihu me viyANae eso| bhuvaNe'vi pAyaDajasaM ahavA ko maM na yANei? / / 10 / / jai hiyayagoyaraM me saMsaya maNNejja ahava chiMdejjA / tA hojja vimhao me iya ciMtaMto puNo bhaNio / / 11 / / kiM maNNe atthi jIo uyAhu natthitti saMsao tujjha / suMdara! paricayasu imaM saMdehaM mANapaDisiddhaM / / 12 / / atrAntare bhuvanaikabhAnunA jinavareNa saMlaptaH / 'bhoH indrabhUte! gautama! svAgatam' iti madhuravANyA / / 9 / / tadA cintitamanena nAma api khalu mama vijAnAti eSaH / bhuvane'pi prakaTayazaH athavA ka: mAM na jAnAti? / / 10 / / yathA hRdayagocaraM mama saMzayaM manyate athavA chinatti / tataH bhaved vismayaH mama 'iti cintayan punaH bhaNitaH / / 11 / / kiM manye asti jIvaH utAho nAsti-iti saMzayaH tava / sundara! parityaja idaM sandehaM mAnapratiSiddham / / 12 / / te vakhate traNa bhuvanamAM eka sUryasamAna jinezvare tene "he iMdrabhUti! gautama! tuM bhale Avyo. ema madhura qul43 gosAvyA. (8) te sAMbhaLIne teNe vicAryuM ke-"A to mArA nAmane paNa jANe che athavA to pRthvI para pragaTa yazavALA mane oena ? (10) jo mArA hRdayamAM rahelA saMzayane jANe athavA chede to mane vismaya thAya.' A pramANe vicAra karatAM tene pharIthI prabhue kahyuM ke-(11) . he suMdara! huM jANuM chuM ke "jIva che ke nahIM? ema tArA manamAM saMzaya che, paraMtu pramANathI niSedha karI zakAya tevA te saMdehano tuM tyAga kara; kemake bhrAMti rahitapaNe jIva che ja. te citta, cetanA, saMjJA ane vijJAna vigere A pragaTa lakSaNovaDe jANavA lAyaka che. jo kadAca suphata ane duSkRtano AdhArarUpa jIva avasthita na hoya to yajJa,
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1096 zrImahAvIracaritrama atthi jio nibbhaMtaM imehiM so lakkhaNehiM munniyvvo| cittaM-ceyaNa-saNNA-viNNANAIhiM payaDehiM / / 13 / / jai puNa na hojja jIvo avaDhio sukydukkyaahaaro| tA jAgadANanANovahANapamuhaM muhA savvaM / / 14 / / iya jayaguruNo vayaNaM souM paribhAviuM ca maipuvvaM / micchatteNa samaM ciya ujjhai taM saMsayaM jhatti / / 15 / / aha vavagayakuvigappo dappaM sappaM va ujjhiuM duure| saMsAravirattamaNo nivaDai calaNesu jagaguruNo ||16-1 / / bhaNai ya bhayavaM! niyadikkhadANao majjha'NuggahaM kuNasu / iya vutte niyahattheNa dikkhio esa jayaguruNA ||16-2 / / asti jIvaH nirdhAntam ebhiH saH lakSaNaiH jJeyaH / citta-cetanA-saMjJA-vijJAnAdibhiH prakaTaiH / / 13 / / yadi punaH na bhavejjIvaH avasthitaH sukRtaduSkRtA''dhAraH | tataH yajJa-dAna-jJAnopadhAnapramukhaM mudhA sarvam / / 14 / / iti jagadguroH vacanaM zrutvA paribhAvya ca matipUrvam / mithyAtvena samameva ujjhati taM saMzayaM jhaTiti / / 15 / / atha vyapagatakuvikalpaH darpaM sarpamiva ujjhitvA dUre / saMsAraviraktamanAH nipatati caraNayoH jagadguroH / / 16-1 / / bhaNati ca-bhagavan nijadIkSAdAnataH mamA'nugrahaM kuru / ityukte nijahastena dIkSitaH eSaH jagadguruNA / / 16-2 / / hAna, zAna bhane tapasyA (ta) vigaire sarva vyartha thaze.' (12/13/14) A pramANe jagadgurunuM vacana sAMbhaLI tathA tene potAnI buddhipUrvaka vicArI teNe mithyAtvanI sAthe ja te saMzayano zA tyA prayo. (15) tyArapachI kuvikalpano nAza karI sarpanI jevA garvane dUrathI ja tyAga karI saMsArathI virakta manavALo te 4gagurunA ya25mA 5'yo, (17-1) ane bolyo ke-"he bhagavan! potAnI dIkSA mane ApIne mArA para anugraha (kRpA) karo.' A pramANe tenA vAthI 4gaguruyatene (pAMya so ziSyo sahita) potAnA hAyava dIkSA mApI. (17-2)
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1097 aSTamaH prastAvaH taM pavvaiyaM souM aggibhUIvi ciMtaI evN| vaccAmi tamANemI parAjiNeUNa savvaNNuM / / 17 / / maNNe chalAiNacciya chalio mAiMdajAlieNaM va / samaNeNa teNa tamhA uvekkhaNijjo na so hoi / / 18 / / saMsayamegaMpi mamaM jai puNa chiMdejja homi tA sisso| tassatti jaMpamANo sovi gao jiNavarasamIvaM / / 19 / / he aggibhUi! kammaM atthI natthitti saMsao tujjha / bADhamajutto eso vijjai jaM kammamiha payaDaM / / 20 / / taM pravrajitaM zrutvA agnibhUtiH api cintayati evam / vrajAmi tam AnayAmi parAjitya sarvajJam / / 17 / / manye chalAdinA eva chalitaH mRgendrajAlikena iva / zramaNena tena tasmAd upekSaNIyaH na saH bhavati / / 18 / / saMzayamekamapi mama yadi punaH chinatti bhaviSyAmi tadA ziSyaH / tasyeti jalpan saH api gataH jinavarasamIpam / / 19 / / he agnibhUte! karma asti nAsti iti saMzayaH tava / bADham ayuktaH eSaH vidyate yat karma iha prakaTam / / 20 / / tene pravRjita thayelA sAMbhaLIne agnibhUtie A pramANe vicAra karyo ke huM tyAM jAuM, ane te sarvajJano parAjaya karI mArA bhAine pAcho lAvuM. (17) huM mAnuM chuM ke-te sAdhue iMdrajAlikanI jema mArA bhAIne jaLAdikavaDe chaLyo to nahIM hoya? tethI mAre tenI upekSA 42vI yogya nathI. (18) vaLI jo kadAca te mArA eka ja saMzayane chedaze to huM teno ziSya thaiza.' A pramANe bolato te paNa nezvaranI sabhI gayo. (18) tyAre prabhu bolyA ke-"he agnibhUti! karma che ke nathI? ema tane saMzaya che, te atyaMta ayukta che; kAraNa ke A jagatamAM karma to pragaTa ja che. (20)
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1098 zrImahAvIracaritram kahamaNNahA same'vi hu karasirapamuhaMgadehasaMbaMdhe / ekke bhavaMti suhiNo aNNe puNa dukkhiyA niccaM / / 21 / / dhAriyadhavalAyavattA vilAsiNIvihuyacAmarA ege| bhaDacaDagarapariyariyA vaccaMti kareNugArUDhA / / 22 / / aNNe'NuvAhaNa cciya pae pae bhayavaseNa kaMpaMtA / egAgiNo varAgA kahakahavi pahaMmi gacchaMti / / 23 / / ege lIlAe cciya pUrati maNorahe bahujaNANaM | niyauyaraMpi'vi anne bharaMti bhikkhAe bhamaNeNa / / 24 / / kathamanyathA same'pi khalu kr-shirHprmukhaanggdehsmbndhe| eke bhavanti sukhinaH anye punaH duHkhitAH nityam / / 21 / / dhAritadhavalA''tapatrAH vilAsinIvidhUtacAmarAH eke| bhaTacaTakaraparivRttAH vrajanti kareNukA''rUDhAH / / 22 / / anye anupAnahaH eva pade pade bhayavazena kmpmaanaaH| ekAkinaH varAkAH kathaMkathamapi pathe gacchanti / / 23 / / eke lIlayA eva pUrayanti manorathAn bahujanAnAm / nijodaramapi anye bibhrati bhikSAyAM bhramaNena / / 24 / / jo karma na hoya to sarva manuSyone hAtha, mastaka vigere avayava ane zarIrano saMbaMdha sarakho chatAM paNa sarva manuSyo sukhI kema che? ane bIjA niraMtara duHkhI kema che? (21) keTalAka manuSyo mastaka para zveta chatra dhAraNa karI nAyikAovaDe cAmarathI vIMjhAtA ane subhaTonA samUhavaDe parivarelA tathA hAthaNI upara ArUDha thayelA jAya che. (22) bIjA keTalAka pagamAM joDA paheryA vinA ja pagale pagale bhayanA vazathI kaMpatA ekalA bicArA koIpaNa 4512 ( bha TathI) bhAgamA yA cha. (23) vaLI keTalAka lIlA mAtramAM ja ghaNA mANasonA manorathone pUrNa kare che, ane bIjA keTalAka bhikSAbhramaNa karIne mAtra potAnA udarane paNa muzkelIthI bhare che. (24)
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1099 sasaharamuhIhiM biMbAharIhiM ppphullkuvlycchiihiN| ege vilasaMti vilAsiNIhiM saddhiM sabhavaNesu / / 25 / / makkaDamuhIhiM miriyatthaNIhiM ailaMbamoTTapoTTAhiM / paccakkharakkhasIhiM va anne gihiNIhiM saha ThaMti / / 26 / / tullaMmivi saMbaMdhe same'vi kAlAiyaMmi egassa / saMpajjai bahulAbho mUlaMpi paNassai parassa / / 27 / / iya evaMvihakajjANa kAraNaM kammameva nAyavvaM / nikkAraNAiM jAyaMti jeNa na vicittakajjAiM / / 28 / / zazadharamukhIbhiH bimbA'dharIbhiH praphullakuvalayA'kSibhiH / eke vilasanti vilAsinIbhiH saha svabhavaneSu / / 25 / / markaTamukhIbhiH miricastanIbhiH atilamboSThapuTAbhiH / pratyakSarAkSasIbhiH iva anye gRhiNIbhiH saha vasanti / / 26 / / tulye'pi sambandhe same'pi kAlAdike ekasya / sampadyate bahulAbhaH mUlamapi praNazyati parasya / / 27 / / iti evaMvidhakAryANAM kAraNaM karma eva jnyaatvym| niSkAraNAni jAyante yena na vicitrakAryANi / / 28 / / tathA keTalAka puruSo caMdra jevA mukhavALI, bibanA phaLa jevA oSThavALI, vikasvara kamaLanA jevA netravALI ane vilAsavALI strIonI sAthe potAnAM bhavanamAM vilAsa kare che. (25) ane bIjAM keTalAka vAMdarAnI jevA mukhavALI, maracAM jevA lAMbA stanavALI ane atyaMta lAMbA oSThapuTavALI jANe pratyakSa rAkSasI hoya evI strIonI sAthe rahe che. (23) vaLI vyApAra vigereno saMbaMdha tulya chatAM ane kAla vigere samAna chatAM ekane ghaNo lAbha prApta thAya che ane bIjAnI muDI paNa (mULa dhana paNa) nAza pAme che. (27) A pramANe AvA prakAranAM kAryonuM kAraNa karma ja jANavuM; kemake vicitra prakAranAM kAryo kAraNa vinA thatAM ja nathI.' (28)
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1100 zrImahAvIracaritrama evaM vutte nicchinnasaMsao pNcsisssyshio| bhavaveraggamuvagao paDivajjai so'vi pavajjaM / / 29 / / aha vAubhUinAmo sahoyaro tesimeva lhuyyro| pammukkamaccharo bhattinibbharubhinnaromaMco / / 30 / / kaha te'vi teNa vijiyatti vimhayaM paramamuvvahaMto ya / ei jiNasannigAsaM saMsayavoccheyamicchaMto / / 31 / / aha so jaekkaguruNA payaMpio bhadda! kIsa vahasi tamaM / tajjIvaM tassarIraMti saMsayaM juttipaDisiddhaM? / / 32 / / evam ukte nicchinnasaMzayaH paJcaziSyazatasahitaH / bhavavairAgyamupagataH pratipadyate so'pi pravrajyAm / / 29 / / atha vAyubhUtinAmakaH sahodaraH tayoreva laghIyAn / pramuktamatsaraH bhaktinirbharodbhinnaromAJcaH / / 30 / / kathaM tau api tena vijitau iti vismayaM paramamudvahan ca / eti jinasannikAzaM saMzayavyucchedamicchan / / 31 / / atha saH jagadaikaguruNA prajalpitaH bhadra! kasmAd vahasi tvam / tajjIvaH tatzarIramiti saMzayaM yuktipratiSiddham? / / 32 / / A pramANe prabhunA kahevAthI teno saMzaya chedAyo, tethI bhavavairAgyane pAmelA teNe pAMca so ziSyo sahita prayA aM.2 2. (28) tyArapachI te banneno nAno bhAi vAyubhUti nAmano hato. te matsarano tyAga karI bhaktinA bhArathI romAMcane dhA2442to bhane (30) te mArA banne bhAione teNe zI rIte jItyA?" ema atyaMta vismayane dhAraNa karato tathA potAnA saMzayanA vicchedane icchato jinezvaranI pAse Avyo. (31) te vakhate jagatanA advitIya gurue kahyuM- he bhadra! te ja zarIra ane te ja jIva (zarIra ane jIva eka ja cha) sevA saMzayane tuMma paa29|| 42 cha? te tathA asaMgata cha. (32)
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1101 aSTamaH prastAvaH jeNa sarIrajiyANaM egaMtegattakappaNe jiivo| no hojja dehanAse ghaDabhaMge tassarUvaM va / / 33 / / dehe ya vijjamANe jIeNa vivajjievi jaaejjaa| ' cittAIyA dhammA na ya te tavirahao diTThA / / 34 / / tamhA bhinnAbhinno vinnANaghaNo sarIrao jiivo| annocciya muNiyavvo evaM bhaNiyaMmi paDibuddho / / 35 / / paMcahiM sissasaehiM sahio so'vi hu jiNassa pAsaMmi / nicchinnapemabaMdho muMcai gharavAsavAsaMgaM ||36 / / aha ime tinnivi gahiyapavvajje nisAmiUNa durummukkamaccharo gacchAmi, saMsayaM yena zarIrajIvayoH ekAntaikatvakalpane jIvaH / no bhavet dehanAze ghaTabhaGge tatsvarUpamiva / / 33 / / dehe ca vidyamAne jIvena vivarjite'pi jAyeta / cittAdikAH dharmAH na ca te tadvirahe dRSTAH / / 34 / / tasmAd bhinnAbhinnaH vijJAnaghanaH zarIrataH jIvaH / anyaH eva jJAtavyaH evaM bhaNite pratibuddhaH / / 35 / / paJcabhiH ziSyazataiH sahitaH saH api khalu jinasya pArzve / nicchinnapremabandhaH muJcati gRhavAsavyAsaGgam / / 36 / / atha ime trayaH api gRhItapravrajyAH niHzamya dUronmuktamatsaraH, 'gacchAmi saMzayaM ca pRcchAmi, na kAraNa ke zarIra ane jIvanuM ekAMtapaNe ekapaNuM mAnavAthI dehano nAza thaye jIva nahIM rahe (jIvano paNa nAza tharI). gha2 Hin4AthI tenu 35 nAza pAme 4 cha. (33) jIvathI rahita thayA chatAM paNa jo zarIra vidyamAna haze to jIvanA caitanyAdika dharma hovA joIze, paraMtu jIva vinA to te dharmo jovAmAM AvatA nathI; (34) tethI karIne jJAnavaDe ghana (ghaNA jJAnavALo) tathA zarIrathI bhinna ane abhinna evo jIva judo ja che ema nij.' mA prbhaae| prabhunA vAthI se pratipodha pAbhyo, (34) premanA baMdhanano cheda karanArA te pAMca so ziSyo sahita jinezvaranI pAse saMsAranI Asakti choDe che. (= hAmA 39 // 421). (33) tyArapachI te traNee dIkSA lIdhI sAMbhaLIne dveSano saMpUrNa tyAga karI vyakta nAmanA adhyApake vicAryuM ke-"huM
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1102 zrImahAvIracaritrama ca pucchAmi na sAmannarUvo so bhayavaMti bahumANamuvvahaMto viyatto nAma ajjhAvago gao jiNasamIvaM, vAgario ya bhayavayA, jahA-'bhadda! viyatta! tuha paMcabhUyasattAvisao saMsao, so ya na jutto, jao paccakkhadissamANA bhUjalaNajalAnilAiNo bhUyA kahaM avalaviuM tIraMti?, jaM ca vee bhaNiyaM-'suviNovamA savve bhAvA' iccAi, taMpi khaNavilAsasIlayaM savvabhAvANaM paDucca, na uNa savvahA bhUyAbhAvasAhagattaNeNaM ti vutte viyatto saMsArANuvaMdheNa samaM caiUNa kuvigappaM paMcahiM chattasaehiM aNugammamANo pavanno saMjamujjoyaM 4 / / taMmi ya pavajjaM pavanne suhammo nAma ajjhAvago viruddhaveyapayanibaMdhaNaM saMsayaM pucchiukAmo saMpatto jiNaMtiyaM / so ya bhayavaMtaM siMhAsaNagayaM puvvapavvayasiMgAdhirUDhaM divAyaraM va paloiUNa paramaM pamoyapabbhAramaNubhavaMto saMlatto jiNeNa-'aho suhamma! tuma imaM saMsayaM vahasi-jo iha bhave puriso pasU vA so sAmAnyarUpaH saH bhagavAn' iti bahumAnam udvahan vyaktaH nAmakaH adhyApakaH gataH jinasamIpam, vyAkRtaH ca bhagavatA, yathA 'bhadra! vyakta! tava paJcabhUtasattAviSayaH saMzayaH, saH ca na yuktaH, yataH pratyakSadRzyamANAH bhU-jvalana-jalA'niladayaH bhUtAH kathaM apalapituM zakyante? yacca vede bhaNitaM 'svapnopamAH sarve bhAvAH' ityAdi, tadapi kSaNavilAsazIlAnAM sarvabhAvAnAM pratItya, na punaH sarvathA bhUtA'bhAvasAdhakatvena' iti ukte vyaktaH saMsArA'nubandhena samaM tyaktvA kuvikalpaM paJcabhiH chAtrazataiH anugamyamAnaH prapannavAn saMyamodyogam / / 4 / / tasmin ca pravrajyAM prapanne sudharmaH nAmakaH adhyApakaH viruddhavedapadanibandhanaM saMzayaM praSTukAmaH samprAptaH jinaa'ntikm| saH ca bhagavantaM siMhAsanagataM pUrvaparvatazRGgAdhirUDhaM divAkaraM iva pralokya paramaM pramodaprAgbhAramanubhavan saMlaptaH jinena 'aho! sudharma! tvaM idaM saMzayaM vahasi-yaH iha bhave puruSaH, pazuH vA saH parabhave'pi puruSatvaM pazutvaM vA labhate, idaM na yuktaM yataH yaH ihajanmani svabhAvena jAuM ane saMzayane pUchuM. te bhagavAna sAmAnya rUpavALA nathI. ema vicArI prabhu upara bahumAnane vahana karato te vyakta jinezvara pAse gayo. bhagavAne tene kahyuM ke he bhadra vyakta! tane paMca mahAbhUtanA viSayamAM saMdeha che, te yukta nathI; kemake pratyakSa dekhAtA pRthvI, agni, jaLa ane vAyu vigere mahAbhUto zI rIte oLavI zakAya? vaLI vedamAM je kahyuM che ke "sarva padArtho svapna jevA che.' vigere te paNa sarva padArtho kSaNa vilAsanA svabhAvavALA che ema dhArIne kahyuM che; paNa sarvathA mahAbhUtonA abhAvane sAdhavA mATe nathI kahyuM." A pramANe kahevAthI vyakti paNa saMsAranA anubaMdhanI sAthe potAnA kutarkano tyAga karI pAMca so vidyArthIo sahita saMyamanA udyotane pAmyo. (4) teNe (vyakta) pravajyA lIdhA pachI sudharmA nAmano adhyApaka virUddha vedanA vacana saMbaMdhI saMzayane pUchavAnI icchAthI jinezvaranI pAse Avyo. udayAcaLa parvatanA zikhara para rahelA sUryanI jema siMhAsana para rahelA bhagavAnane joine te atyaMta harSanA samUhane pAmyo. tene jinezvare bolAvyo ke- sudharmA! tuM evo saMzaya dhAraNa kare che ke-je A bhavamAM puruSa ke pazu hoya te parabhavamAM paNa puruSapaNuM ke pazupaNuM pAme che. Avo saMzaya karavo
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1103 parabhave'vi purisattaM pasuttaM vA lahai, imaM ca na juttaM, jao jo iha jamme sabhAveNa maddavajjavAiguNajuo maNUso so maNuyAuyaM kammaM baMdhiUNa bhavaMtare purisattaNaM pAuNai / pasU'vi mAyAidosajutto puNo'vi pasuttaNaM paDivajjai, na uNa nicchaeNa, jeNa kammasavvapekkhA jIvANa gaIrAgaitti, na ya kAraNANurUvaM kajjaMti savvattha vityAriuM pArIyai, vilakkhaNarUvAo siMgAikAraNAo'vi sraaiinnmuppttidNsnnaao|' evaM ca nisAmiUNa vocchinnasaMsao paMcasayaviNeyaparivuDo suhammo bhayavao sisso jAotti 5 / / aha taMmi pavvaie maMDiyanAmo ajjhAvago puvvakkameNa patto samosaraNaM, vAgario ya bhagavayA-'haMta baMdha-mokkhavisayaM saMdehaM tumaM kuNasi, naNu na juttameyaM, jao baMdha-mokkhA supasiddhA ceva / kahaM? micchatta-pamAya-kasAyaduTThajogAikAraNehiM dddhN| jIvassa kammabaMdho jAyai aibhIsaNo tatto / / 1 / / mArdavA'rjavAdiguNayutaH manuSyaH saH manujAyuSkaM karma baddhvA bhavAntare puruSatvaM praapnoti| pazurapi mAyAdidoSayuktaH punarapi pazutvaM prtipdyte| na punaH nizcayena, yena karmasavyapekSAH jIvAnAM gatyAgatayaH / na ca kAraNA'nurUpaM kAryamiti sarvatra vistArayituM pAryate, vilakSaNarUpataH zRGgAdikAraNataH api shraadiinaamutpttidrshntH|' evaM ca niHzamya vyucchinnazaMsayaH paJcazatavineyaparivRttaH sudharmaH bhagavataH ziSyaH jAtaH iti / / 5 / / atha tasmin pravrajite maNDita nAmakaH adhyApakaH pUrvakrameNa prAptaH samavasaraNam, vyAkRtazca bhagavatA'hanta! bandha-mokSaviSayaM sandehaM tvaM karoSi, nanu na yuktametat, yataH bandhamokSau prasiddhau eva / katham - mithyAtva-pramAda-kaSAya-duSTayogAdikAraNaiH dRddhm| jIvasya karmabandhaH jAyate atibhISaNaH tattaH / / 1 / / yogya nathI kAraNa ke je manuSya A janma(bhava)mAM svabhAve karIne mAdava, Arjava vigere guNayukta hoya te manuSya manuSyAyunuM karma bAMdhI bIjA bhavamAM paNa manuSyapaNuM pAme che. ane pazu paNa mAyAdika doSavaDe yukta hoya to te pharIthI paNa pazupaNuM pAme che, paraMtu A bAbata nicce nathI kemake jIvonI gati ane Agati karmanI ja apekSAvALI che. vaLI kAraNane anusaratuM ja kArya hoya ema sarvatra kahevuM yogya nathI, kemake vilakSaNa svarUpavALA zIMgaDA vigere kAraNathakI paNa zara (ghAsavizeSa) vigerenI utpatti jovAmAM Ave che. A pramANe sAMbhaLIne saMzayano nAza thatAM pAMca so ziSyo sahita sudharmA bhagavAnano ziSya thayo. (5) have teNe pravajyA lIdhI tyAre maMDika nAmanA adhyApaka pUrvanA krame samavasaraNamAM Avyo. tene bhagavAne kahyuM kebhadra! tuM baMdha ane mokSa saMbaMdhI saMzaya kare che, te yukta nathI kemake baMdha ane mokSa prasiddha ja che. kevI rIte? te kahe che mithyAtva, kaSAya, pramAda ane mana, vacana, kAyA saMbaMdhI duSTa yoga vigere kAraNoe karIne jIvane atyaMta bhayaMkara ane daDha karmabaMdha thAya che. (1)
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1104 aNuhavai rajjananuvva savvayA naraya - tiriyaThANesu / kibbisadeva-naresu ya dukhAiM paramattikkhA ||2|| mokkho puNa nimmlnaanncrnnsddhaannprmheuuhiN| kammANa jo viogo so neo sivasuhapphalao / / 3 / / naNu kahamaNAiniyakammajoggao tesi hojja u pittaM / bhaNNai jaha jalaNeNaM kaMcaNauvalANa anno'nnaM / / 4 / / evaM jiyakammANavi visiTThanANAikAraNehiMto / hoi vivego tatto mokkho siddho sayaM ceva / / 5 / / evaM ca palINaMmi saMsayatamaMmi namiUNa jayaguruNo calaNuppalaM addhuTThasissasayaparivAro maMDio aNagAramaggamaNulaggotti 6 / / anubhavati rAjyanaSTaH iva sarvadA naraka - tiyaksthAneSu / kilbiSikadeva-nareSu ca duHkhAni paramatIkSNAni / / 2 / / mokSaH punaH nirmljnyaan-drshnshrddhaanprmhetubhiH| karmaNAM yaH vivekaH saH jJeyaH zivasukhaphaladaH / / 3 / / nanu katham anAdinijakarmayogataH teSAM bhavettu pRthaktvam / bhaNyate yathA jvalanena kaJcanopalAnAM anyonyam ||4|| zrImahAvIracaritram evaM jIvakarmaNAmapi viziSTajJAnAdikAraNaiH / bhavati vivekaH tataH mokSaH siddhaH svayameva ||5|| evaM ca pralIne saMzayatamasi natvA jagadguroH caraNotpalaM sArdhatrayaziSyazataparivAraH maNDitaH aNagAramArgam anulagnaH / / 6 / / tethI karIne te jIva rAjyabhraSTanI jema sarvadA naraka ane tiryaMcanA sthAnomAM tathA kilbiSika deva ane manuSyanA bhavamAM atyaMta tIkSNa du:khone anubhave che. (2) vaLI nirmaLa jJAna, cAritra ane zraddhA(samyaktva)rUpa moTA hetuovaDe je karmano viyoga thavo, te zivasukhanA phaLane ApanAra mokSa jANavo. (3) ahIM koi zaMkA kare ke-'jIva ane karmane anAdi kALano saMbaMdha che tethI temanuM judApaNuM zI rIte thAya?' teno javAba Ape che ke jema suvarNa ane mATIne paraspara anAdi kALano saMyoga che te jema agnivaDe judo paDe che tema ahIM paNa jIva ane karmano viziSTa jJAnAdika kAraNathI viyoga thai zake che tethI mokSa potAnI meLe ja siddha thAya che." (45) A pramANe saMzayarUpI aMdhakAra nAza pAmavAthI jagadgurunA caraNakamaLane namIne sADAtraNa so ziSyanA parivAra sahita maMDike sAdhumArga aMgIkAra karyo. (6)
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1105 aha morio'vi appaDimamAhappaM sAmiM nAUNa samAgao samosaraNaM, bhaNio ya bhagavayA'bhadda! tumaM devAbhAvavisayaM saMdehamuvvahasi, taM ca iyANiM paricayasu, jao paccakkhadissamArAmi atthaMmi kiM aNumANakheDaNAhiM?, ee devA vimalamaNikuMDalapahApaDalapallaviyagaMDalehA, niyaMsiyadivvaMsuyA, sarIrakaMtisamujjoiyadisinivahA, mahAsokkhA, aparibhUyasAsaNA muNiNovva nabhogamaNA iha ceva saMpayaM vaTuMti / ao aNuciyA eyANa visae abhaavkppnnaa| jaM ca sesakAlaM na dIsaMti tattha loyagaMdhassa accaMtamasubhattaNao pecchayaNAvaloyaNAisu ya niccamakkhittacittattaNeNa na kahaMpi AgaMtumucchahaMti, jiNamajjaNAisu puNo bhattibharAyaDDiyA AgacchaMti ya / ' evaM muNie vatthutatte morieNa achuTTasissasayapariyararaeNa abbhuvagayA bhAvasAraM jiNapavvajjatti 7 / / aha akaMpio'vi koUhalAuliyacitto saMsayamavaNeukAmo saMpatto atha mauryaH api apratimamAhAtmyaM svAminaM jJAtvA samAgataH samavasaraNam bhaNitazca bhagavatA 'bhadra! tvaM devAbhAvaviSayaM sandeham udvahasi, tacca idAnI parityaja, yataH pratyakSadRzyamAne'pi arthe kim anumAnakheTanena? ete devAH vimalamaNi-kuNDalaprabhApaTalapallavitagaNDarekhAH, nivasitadivyAMzukAH, zarIrakAntisamudyotitadignivahAH, mahAsaukhyAH, aparibhUtazAsanAH munayaH iva nabhogamanAH ihaiva sAmprataM vartante / ataH anucitA eteSAM viSaye abhaavklpnaa| yacca zeSakAlaM na dRzyante tatra lokagandhasya atyantA'zubhatvAt prekSaNakA'valokanAdiSu ca nityamA''kSiptacittatvena na kathamapi Agantum utsahante, jinamajjanAdiSu punaH bhaktibharA''kRSTAH Agacchanti c|' evaM jJAte vastutattve mauryeNa sArdhatrayaziSyazataparivAraratena abhyupagatA bhAvasAraM jinapravrajyA / / 7 / / atha akampitaH api kautUhalA''kulitacittaH saMzayamapanetukAmaH samprAptaH bhagavataH samIpam, tyArapachI morya nAmano adhyApaka paNa anupama mAhAtmavALA svAmIne jANIne samavasaraNamAM Avyo. tene bhagavAne kahyuM ke-"he bhadra! tuM devanA abhAvanA viSayavALA saMdehane dhAraNa kare che. te saMdehano atyAre tuM tyAga kara, kemake padArtha pratyakSa dekhAto hoya te vakhate anumAnanI kalpanA karavAthI zuM phaLa? A pratyakSapaNe ja nirmaLa maNinA kuMDaLanA tejasamUhavaDe vikasvara gaMDasthaLavALA, divya vastrone dhAraNa karanAra, zarIranI kAMtivaDe dizAonA samUhane udyota karanArA, mahAsukhamAM rahelA, AkAzamAM gati karanArA ane munionI jema jemanA zAsanano parAbhava na thai zake tevA devo hamaNAM ahIM ja varte che; tethI temanA viSe abhAvanI kalpanA karavI ayogya che. je anya kALe A devo dekhAtA nathI te mRtyulokanA gaMdhanA atyaMta azubhapaNAne lIdhe ane nATakanuM avalokana vigere kAryamAM niraMtara cittanA vyApane lIdhe koi paNa prakAre AvavAne icchatA nathI. ane jinajanmAbhiSeka vigere kAryomAM bhaktinA bhArathI AdaravALA thaine Ave paNa che. A pramANe vastutattva jANIne maurya sADAtraNa so ziSyanA parivAra sahita bhAvasAra (bhAvapUrvaka) jinadIkSA aMgIkArI karI. (7) tyArapachI kautukavaDe vyAkuLa cittavALA akaMpita paNa potAno saMzaya dUra karavA mATe bhagavAnanI samIpe
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1106 zrImahAvIracaritrama bhayavao samIvaM, sAgayabhaNaNapuvvayaM ca saMbhAsio jayaguruNA-'aho akaMpiya! tumaM evaM mannesi, jahA-devA caMda-sUra-tArayapamuhA tAva paccakkhadaMsaNeNa najjati, nArayA puNa sumiNe'vi adissamANA nUNaM na saMtitti, aNuciyaM imaM, jao te nArayA kammaparataMtattaNeNa ihAgaMtumasamatthA, tumhArisAvi tattha gaMtUNamakkhamA, tA kahamuvalaMbho jAejjA?, khAiganANovaveyANaM puNa vIyarAgANa paccakkhA ceva, na ya khAiganANovaveyA asesapayatthasatyaveiNo na saMtitti vottavvaM, mae cciya vbhicaarsbhNvaao'tti| evaM chinnaMmi saMsae tihiM khaMDiyasaehiM samaM akaMpio aNagAriyaM paDivannotti 8 / / ___ etthAvasaraMmi ayalabhAyA nAma ajjhAvago muNiyajiNamAhappo maNogayaviyappa-nibbhaMjaNatthaM gao jayagurusamIvaM, bhaNio ya sAmiNA, jahA-'bho ayala! punnapAvAiM atthi natyitti saMsayaM tumamuvvahasi, ajuttisaMgayaM ceyaM, suhAsuhaphalajaNagattaNeNa puvvabhaNiya-kammapakkhanAeNa svAgatabhaNanapUrvakaM ca sambhASitaH jagadguruNA 'aho! akampita! tvam evaM manyase yathA 'devAH candrasUrya-tArakapramukhAH tAvat pratyakSadarzanena jJAyante, nArakAH punaH svapne'pi adRzyamANAH nUnaM na santi iti, anucitamidam, yataH te nArakAH karmaparatantratvena iha Agantum asamarthAH, yuSmAdRzAH api tatra gantumakSamAH, tasmAt katham upalambhaH bhavet? kSAyikajJAnopapetAnAM punaH vItarAgANAM pratyakSAH eva, na ca kSAyikajJAnopapetAH azeSapadArthasArthavedinaH na santi iti vaktavyam, mayA eva vybhicaarsmbhvaat|' eva chinne saMzaye tribhiH khaNDika(=ziSya)zataiH samaM akampitaH anagAritAM pratipannaH / / 8 / / atrA'vasare acalabhrAtAnAmakaH adhyApakaH jJAtajinamAhAtmyaH manogatavikalpanirbhartsanArthaM gataH jagadgurusamIpam, bhaNitazca svAminA yathA 'bhoH acala! puNya-pApAni asti nAsti iti saMzayaM tvam udvahasi, ayuktisaGgataM caitat, zubhAzubhaphalajanakatvena pUrvabhaNitakarmapakSanyAyena eva puNyapApAni Avyo. tene svAgata kahevApUrvaka jagadgurue kahyuM ke-"he akaMpita! tuM mAne che ke A caMdra, sUrya, tArA vigere devo pratyakSa jovAthI ja che ema jaNAya che, paraMtu nArakIo to svapnamAM paNa dekhAtA nahIM hovAthI che ja nahIM, ema tAruM mAnavuM anucita che; kAraNa ke te nArakIo karmanA parataMtrapaNAne lIdhe ahIM AvavAne asamartha che, ane tamArI jevA paNa jovA mATe) tyAM javAne asamartha che, tethI zI rIte temanuM hovApaNuM jANI zakAya? paraMtu kSAyika jJAnavALA vItarAgane to teo pratyakSa ja che. kSAyikajJAnavALA samagra padArthasamUhane jANanArA na hoya ema kahevuM nahIM, kemake tema kahevAthI mArI sAthe ja vyabhicAra doSano prasaMga (= visaMvAda) Ave che. A pramANe saMzayano cheda thavAthI traNa so ziSyo sahita akaMpita anagArapaNuM aMgIkAra karyuM. (8) A avasare acalabhrAtA nAmano adhyApaka jinezvaranuM mAhAsya jANIne potAnA manamAM rahelA saMzayane dUra karavA mATe jagagurunI samIpe gayo. tene svAmIe kahyuM ke-"he acaLa! puNya-pApa che ke nathI? evo tuM saMzaya rAkhe che te ayukta che; kemake zubhAzubha phaLane utpanna karavApaNAe karIne ane pUrve kahelA karmapakSanA dRSTAMta karIne
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1107 aSTamaH prastAvaH ceva punnapAvANavi pasAhaNAuyatti bhaNie jAyajahAvaTThiyaviveo tihiM khaMDiyasaehiM sameo cAragaMva bhavavAsaM ujjhiUNa samaNo jAotti 9 / / tayaNaMtaraM ca taM pavvaiyaM soUNa jiNaMtiyaM pAubbhUo meajjo nAma ajjhaavgo| so'vi saMlatto tihuyaNekkacakkhuNA mahAvIreNa, jahA'suMdara! tumaMpi imaM vigappesi-bhUyasamudAyadhammattaNeNa ceyaNAvassa jIvassa kahaM bhavaMtaragamaNaM ghaDejjA?, bhUyavavagame ceyaNArUvajIvassavi vigamAutti, naNu aghaDamANameyaM, puDhavAINa bhUyANa egattha mIlaNe'vi ceyaNANuvalaMbhAo, tamhA tavvairittA ceva ceyaNA jIvadhammarUvA abbhuvagaMtavvA, tadabbhuvagame ya jIvassa niruvacario parabhavagamo siddho ceva, jAisaraNAIhiM parabhavasAhaNAo y|' evaM kahie nicchinnasaMsao meyajjo tisayasissapariyario bhayavao samIve pavvaio 10 || aha dasasuvi tesu pavvajjaM paDivannesu pabhAso sakoUhalaM tihiM saehiM khaMDiyANaM prasAdhanIyAni / ' iti bhaNite jAtayathAvasthitavivekaH tribhiH ziSyazataiH sametaH cArakamiva bhavavAsaM ujjhitvA zramaNaH jAtaH / / 9 / / tadanantaraM ca taM pravrajitaM zrutvA jinAntikaM prAdurbhUtaH metAryaH nAmakaH adhyApakaH / so'pi saMlaptaH tribhuvanaikacakSuNA mahAvIreNa yathA 'sundara! tvamapi idaM vikalpayasi - bhUtasamudAyadharmatvena cetanArUpasya jIvasya kathaM bhavAntaragamanaM ghaTate? bhUtavyapagame cetanArUpajIvasyA'pi vigamAt iti / nanu aghaTamAnametat, pRthivyAdInAM bhUtAnAm ekatra milane'pi cetanA'nupalambhAt, tasmAt tadvyatiriktA eva cetanA jIvadharmarUpA abhyupagantavyA, tadabhyupagame ca jIvasya nirUpacaritaH parabhavagamaH siddhaH eva, jAtismaraNAdibhiH parabhavasAdhakaH c|' evaM kathite nicchinnasaMzayaH metAryaH trizataziSyaparivRttaH bhagavataH samIpe pravrajitaH ||10|| atha dazasu api teSu pravrajyAM pratipanneSu prabhAsaH sakautUhalaM tribhiH zataiH ziSyANAM parivRttaH puNya-pApanI paNa siddhi thAya che.' ema bhagavAnanA kahevAthI tene yathArtha viveka utpanna thayo, tethI te paNa traNaso ziSyo sahita kedakhAnAnI jevA saMsAravAsano tyAga karI zramaNa thayo. (9) tyArapachI tene pravrujita thayela sAMbhaLIne metArya nAmano adhyApaka jinezvaranI pAse pragaTa thayo. tene paNa traNa bhuvananA eka cakSurUpa zrI mahAvIrasvAmIe kahyuM ke-'he suMdara! tuM paNa A pramANe vikalpa kare che ke-cetanArUpa jIvano dharma bhUtanA samudAyarUpa hovAthI jIvanuM bhavAMtaragamana zI rIte ghaTe? kemake mahAbhUtano nAza thAya tyAre cetanArUpa jIvano paNa nAza ja thAya. A tAro saMzaya ayogya che, kemake pRthvI vigere paMca mahAbhUto eka ThekANe bheLA thayA chatAM paNa temAM cetanA prApta thatI nathI (dekhAtI nathI); tethI te mahAbhUtothI rahita judI ja cetanA jIvasvarUpavALI aMgIkAra karavI yogya che. te aMgIkAra karavAthI jIvanuM parabhavamAM je javuM te sAkSAtpaNe ja siddha che, tathA jAtismaraNAdikathI paNa parabhavanI siddhi thaI zake che.' A pramANe prabhunA kahevAthI metAryano saMzaya chedAyo tethI traNa so ziSya sahita teNe bhagavAnanI pAse pravrajyA grahaNa karI. (10) have te dazee pravrajyA grahaNa karI tyAre traNa soM ziSyothI parivarelo prabhAsa kautuka sahita potAnA
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1108 zrImahAvIracaritram parivuDo dUramukkapaMDiccAbhimANo paMjaliuDo bhuvaNaccherayakArayavicittAtisayasameyaM sAmiM daTTaNa harisupphullaloyaNo saMsayaM pucchiukAmo'vi saMkhobheNa vottumapArayaMto bhaNio pAragaeNa-'aho pahAsa! nivvANamatthi natthitti saMdehadolamAlaMbesi tumaM, naNu ujjhasu savvahA eyaM, jao aisayanANipaccakkhattaNeNa sayalakammakalaMkapamukkajIvAvatthANaTThANaM nivvANaM cauggaiyasaMsArAvAsavilakkhaNarUvaM niruvacariyaM atthi, suddhapayakittaNAo jIvovva, taM ca buhehiM saddahiyavvaM / jaM puNa avijjamANaM taM suddhapayavaccaMpi na hoi, jahA AgAsakusumati bhaNie paNaTThasaMsao jayaguruM paNamiUNa saparivAro pabhAso'vi samaNo jAotti 11 / / evaM ca vocchinnapemmavaMcaNA paNaTTakammasaMdhaNA, visiTThajAisaMbhavA pasiThThagottaubbhavA / pahANarUvasAliNo visuddhakittidhAriNo, acintasattisaMjuyA asesasatyapArayA / / 1 / / dUramuktapANDityA'bhimAnaH prAJjalipuTaH bhuvanAzcaryakArakavicitrA'tizayasametaM svAminaM dRSTvA harSotphullalocanaH saMzayaM praSTukAmaH api saMkSobheNa vaktum apArayan bhaNitaH pAragatena 'aho! prabhAsa nirvANamasti nAstIti sandehadolAmAlambase tvam / nanu ujjha sarvathA enaM, yataH atizayajJAnipratyakSatvena sakalakarmakalaGkapramuktajIvA'vasthAnaM nirvANam caturgatikasaMsArA''vAsavilakSaNarUpaM nirUpacaritam asti, zuddhapadakIrtanataH jIvaH iva, tacca budhaiH zraddheyam / yatpunaH avidyamAnaM tat zuddhapadavAcyamapi na bhavati, yathA aakaashkusumm|' iti bhaNite praNaSTasaMzayaH jagadguruM praNamya saparivAraH prabhAsaH api zramaNaH jAtaH / / 11 / / evaM c| vyucchinnapremavaJcanAH, praNaSTakarmasandhAnAH, viziSTajAtisambhavAH, prazastagotrodbhavAH / pradhAnarUpa-zAlinaH, vizuddhakIrtidhAriNaH, acintyazaktisaMyutAH, azeSazAstrapAragAH / / 1 / / paMDitapaNAnA abhimAnano tyAga karI, bhuvanane Azcarya pamADanAra vicitra atizayovALA svAmIne joi, be hAtha joDI, harSathI uphulla netravALo thai saMzaya pUchavAnI icchA hatI to paNa kSobhane lIdhe bolI zakyo nahIM. tene bhagavAne kahyuM ke he prabhAsa! nirvANa (mokSa) che ke nathI? e pramANe saMdeharUpI hIMcakAnuM tuM avalaMbana kare che. sarvathA te saMzayano tuM tyAga kara, kemake atizaya jJAnavALAne pratyakSa hovAthI samagra karmamaLathI rahita thayelA jIvane rahevAnA sthAnarUpa ane cAra gatirUpa saMsAranA AvAsathI vilakSaNa svarUpavALo mokSa sAkSAt che ja. vaLI jIvanI jema zuddha (eka ja) zabda (mokSa) vaDe kahevA lAyaka che. tethI paNa paMDitoe zraddhA karavA lAyaka che; kemake je padArtha avidyamAna (achato) hoya, te zuddha (eka) zabdathI kahevA lAyaka paNa hoya nahIM. jema AkAzamAM puSpa hotuM nathI, tathA tana bhATe meM za6 nathI; 59 (AkAzakusuma-khapuSpa vi3) za6 cha.' mA prbhaae| bhagavAnanA kahevAthI prabhAsano saMzaya nAza pAmyo, tethI te paNa ziSyanA parivAra sahita jagadgurUne praNAma rIne shrm| (sAdhu) thayo. (11) A pramANe jemano premabaMdha (rAga) viccheda pAmyo hato, jemane karmanuM saMdhAna (baMdhana) nAza pAmyuM hatuM, jeo viziSTa jAtimAM utpanna thayA hatA, jeo uttama gotramAM utpanna thayA hatA, jeo uttama rUpathI zobhatA hatA,
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1109 ___ payaMDakAmakhaMDaNA pahINadosabhaMDaNA, surAsuriMdavaMdiyA smgglddhinNdiyaa| jiNiMdadhammasaMgayA vimukkasavvasaMgayA, guNAvalIhiM sohiyA na kAmiNIhiM mohiyA / / 2 / / iya iMdabhUipamuhA muNiNo ekkArasAvi tvvelN|| disidaMtiNovva rehati sissakarikalahapariyariyA / / 3 / / kiM vA vannijjai tesi jesi sayameva bhuvnnnaahss| kappatarukisalayasamo hattho sIsaMmi saMThAi ||4|| io ya-jA puvvabhaNiyA dahivAhaNarAyasuyA caMdaNAbhihANA kannagA paDhamasissiNI bhayavao bhavissaitti sakkeNa saMgovAviyA Asi sA tatkAlaM sayANiyarAyamaMdire nivasaMtI pracaNDakAmakhaNDakAH, prahINadoSabhANDAH, surAsurendravanditAH, samagralabdhinanditAH / jinendradharma saGgatAH, vimuktasarvasaMgatAH, guNAvalIbhiH zobhitAH na kAminIbhiH mohitAH / / 2 / / iti IndrabhUtipramukhAH munayaH ekAdaza api tadvelAm / digdantinaH iva rAjante ziSyakarikalabhaparivRttAH / / 3 / / kiM vA varNyate teSAM yeSAM svayameva bhuvananAthasya / kalpatarukisalayasamaH hastaH zIrSe saMtiSThati / / 4 / / itazca yA pUrvabhaNitA dadhivAhanarAjasutA candanA'bhidhAnA kanyA prathamaziSyA bhagavataH bhaviSyati iti zakreNa saMgopAvitA AsIt sA tatkAle zatAnIkarAjamandire nivasantI gaganAGgaNe anavarataM jeo vizuddha kIrtine dhAraNa karatA hatA, jeo aciMtya zaktithI yukta hatA, jeo samagra zAstranA pAragAmI utA, (1) jemaNe pracaMDa kAmadevanuM khaMDana karyuM hatuM, jeoe veSano kleza tyAga karyo hato, jemane sura-asuro paNa vAMdatA hatA, jeo sarva labdhio pAmavAthI AnaMda pAmatA hatA, jemane jinaMdrano dharma prApta thayo hato, jemaNe sarva saMgano tyAga karyo hato, jeo guNanI zreNithI zobhatA hatA, tathA jeo strIothI moha pAmyA na hatA (2) evA te agyAre iMdrabhUti vigere sAdhuo ziSyorUpI hAthInA bALakothI parivarelA diggajonI jema zobhatA tA. (3) athavA to jemanA mastaka upara kalpavRkSanA kisalaya jevo bhuvananAthano potAno ja hAtha rahelo hoya temanuM zuM [na 42 // ? (4) have A avasare je pUrve kahelI dadhivAhana rAjAnI putrI caMdanA nAmanI kanyA bhagavAnanI pahelI ziSyA thaze ema jANIne zakeMdra teNInuM rakSaNa karyuM hatuM, te zatAnika rAjAnA maMdiramAM rahelI caMdanAe tatkALa AkAzamAM
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1110 zrImahAvIracaritram gayaNaMgaNe aNavarayaM suravimANAiM iMtAI gacchaMtANi ya paloiUNa nicchiyajiNakevalanANasamuppAyA, pavvajjAgahaNukkaMkhirI ahAsannihiyadevayAe karayaleNa kaliUNa samosaraNamuvaNIyA samANI paramaM pamoyasaMbhAramuvvahaMtI tipayAhiNAdANapuvvagaM vaMdiUNa jiNamuvaTTiyA pavvajjAgahaNatthaM / etyaMtare annAovi rAIsara-talavara-seTThi-seNAvai-maMti-sAmaMtakannagAo jiNavaivayaNAyannaNajAyabhavaveraggAo savvaviraigahaNatthaM tadaMtiyaM paaubbhuuyaao| tao bhagavayA caMdaNaM purao kAUNa sahattheNa dikkhiyaao| pavvajjAsamujjama'samatthA ya bahave jaNA ThAviyA sAvayadhamme / evaM ettha samosaraNe jAo bhagavao cauviho saMgho / / jAyaMmi ya guNarayaNarayaNAgaraMmi saMghe bhagavayA iMdabhUipamuhANaM pahAsapajjavasANANaM ekkArasaNhaMpi tesiM sayalabhuvaNagayatthasatthasaMgahadhammayAiM uppanne i vA vigae i vA dhuve i vatti kahiyAI suravimAnAni Agacchanti gacchanti ca pralokya nizcitajinakevalajJAnasamutpAdA, pravrajyAgrahaNotkAkSiNI yathAsannihitadevatayA karatalena kalayitvA samavasaraNam upanItA santI paramaM pramodasambhAram udvahantI tripradakSiNAdAnapUrvakaM vanditvA jinam upasthitA pravrajyAgrahaNArtham / __ atrAntare anyAH api rAjezvara-talavara-zreSThi-senApati-mantri-sAmantakanyAH jinapativacanA''karNanajAtabhavavairAgyAH sarvaviratigrahaNArthaM tadantikaM praadurbhuutaaH| tataH bhagavatA candanAM purataH kRtvA svahastena diikssitaaH| pravrajyAsamudyamA'samarthAH ca bahavaH janAH sthApitAH zrAvakadharme / evaM atra samavasaraNe jAtaH bhagavataH caturvidhaH saGghaH / jAte ca guNaratnaratnAkare so bhagavatA IndrabhUtipramukhANAM prabhAsa paryavasAnAnAM ekAdazAnAmapi teSAM sakalabhuvanagatArthasArthasaGgrahadharmakAni 'utpannaH iti vA, niraMtara devonA vimAno jatA-AvatA joine jinezvarane kevaLajJAna utpanna thayuM ema nizcaya karyo; tethI te paNa pravajyA grahaNa karavAmAM utsuka thaI. eTale pAse rahelI devI teNIne hastatalavaDe grahaNa karI samavasaraNamAM lai gai. tyAM moTA harSanA samUhane vahana karatI te caMdanA traNa pradakSiNA devApUrvaka jinezvarane vAMdIne pravajyA grahaNa karavA mATe bhagavAnanI pAse prApta thai. A avasare bIjI paNa rAjA, izvara, talavara, zreSThI, senApati, maMtrI ane sAmaMta(khaMDIyA rAjA)nI kanyAo paNa jinapatinuM vacana (upadeza) sAMbhaLavAvaDe saMsAra para vairAgya utpanna thavAthI sarvavirati grahaNa karavA mATe te (bhagavAna)nI pAse prApta thaI. tyAre bhagavAne caMdanAne AgaLa (mukhya) karIne te sarvene potAne hAthe dIkSA ApI. tyArapachI pravrajyAnA udyamamAM azaktimAna ghaNA janone bhagavAne zrAvakadharmamAM sthApana karyA. A rIte A samavasaraNamAM bhagavAnano caturvidha saMgha thayo. guNarUpI ratnonA samudra samAna saMgha sthApita thayo tyAre te iMdrabhUtithI laine prabhAsa paryata agyAre sAdhuone samagra bhuvanamAM rahelA sarva padArthonA samUhanA saMgrahasvarUpavALI
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1111 aSTamaH prastAvaH tinni payAiM / tehi ya puvvabhavabbhatthasamatthaparamatthasatthavitthAraviyakkhaNattaNeNa takkAluppannapannAisayamuvvahaMtehiM tayaNusAreNa viraiyAiM duvAlasa aNgaaii| tahA virayamANANaM ca sattaNhaM gaNaharANaM jAyAo vibhinnAo vAyaNAo, meajjapabhAsANaM ayalabhAiakaMpiyANa ya paropparaM samAo ceva / evaM ca nivvattie suttavirayaNe iMdabhUipamuhANaM gaNaharapayaMmi ThAvaNanimittamuvaTThie sayameva bhuvaNabaMdhave avasaraMti kaliUNa pavaragaMdhabaMdhuravAsummissacuNNabhariyaM rayaNasthAlaM gahiUNa suraniyarapariyario suriMdo pAubbhUo jiNaMtiyaM / tAhe sAmI sIhAsaNAo uTTittA paDipuNNaM muDhiM cuNNANaM giNhai, tayaNaMtaraM goyamasAmippamuhA ekkArasavi gaNaharA IsioNayA parivADIe tthaayNti| niruddhehiM tiyasehiM tUrarave jayagurU-guNehiM pajjavehi ya mae tuha titthamaNuNNAyaMti bhaNamANo paDhamaM ciya sahattheNa goyamasAmiNo sIsadesaMmi cuNNANi pakkhivai / evaM ciya jahakkameNa sesgnnhraannNpi| devAvi gayaNayalamogADhA ANaMdaviyasiyacchA vigataH iti vA, dhruvaH iti vA' iti kathitAni trINi padAni / taiH ca pUrvabhavA'bhyastasamastaparamArthasArthavistAravicakSaNatvena tatkAlotpannaprajJAtizayaM udvahadbhiH tadanusAreNa viracitAni dvAdaza anggaani| tathA viracatAnAM ca saptAnAM gaNadharANAM jAtAH vibhinnAH vAcanAH, metArya-prabhAsayoH acalabhrAtA-akampitayoH ca parasparaM samA eva / evaM ca nivartite sUtraviracane IndrabhUtipramukhANAM gaNadharapade sthApananimittamupasthite svayameva bhuvanabAndhave avasaramiti kalayitvA pravaragandhabandhuravAsonmizracUrNabhRtaM ratnasthAlaM gRhItvA suranikaraparivRttaH surendraH prAdurbhUtaH jinA'ntikam / tadA svAmI siMhAsanAd utthAya pratipUrNAM muSTiM cUrNAnAM gRhNAti, tadanantaraM gautamasvAmipramukhAH ekAdazA'pi gaNadharAH ISad avanatAH paripATyA tiSThanti / niruddheSu tridazeSu tUraraveSu jagadguruH 'guNaiH paryayaiH ca mayA yuSmAkaM tIrthaM anujJAtam' iti bhaNana prathamameva svahastena gautamasvAminaH zIrSadeze cUrNAni prakSipati / evameva yathAkrameNa shessgnndhraannaampi| padArtha utpanna thAya che, nAza pAme che, Take che." e tripadIne kahI. tyAre pUrvabhavamAM abhyAsa karelA samasta paramArthavALA zAstranA vistAra(samUha)mAM vicakSaNapaNAne lIdhe tatkALa utpanna thayelI buddhinA atizayane vahana karatA teoe te tripadIne anusAre dvAdazAMgInI racanA karI. te pramANe racanA karatA sAta gaNadharonI judI judI vAcanAo thai. tathA metArya ane prabhAsanI, temaja acaLabhrAtA ane akaMpitanI paraspara sarakhI vAcanA thaI. A pramANe sUtranI racanA pUrNa thai tyAre iMdrabhUti vigerene gaNadharapada upara sthApana karavAne mATe pote ja bhuvanabAMdhava (bhagavAna) UbhA thayA tyAre "A mAro avasara che ema jANI devonA samUhathI parivarelA iMdra zreSTha sugaMdhathI vyApta evA vAsavaDe mizra karelA cUrNanA bharelA ratnathALane laI jinezvaranI pAse UbhA rahyA. te vakhate svAmIe siMhAsana parathI UbhA thaI te cUrNanI pUrNa muThI grahaNa karI. tyArapachI kAMika namelI kAyAvALA gautamasvAmI vigere agyAre gaNadharo anukrame UbhA rahyA. devoe vAjiMtranA zabda niSedha karyA eTale jagadgurue guNavaDe ane paryAyavaDe meM tane tIrthanI anujJA ApI che.' ema kahIne sauthI prathama potAnA hastavaDe gautamasvAmInA mastaka para te cUrNa nAkhyuM. e ja rIte anukrame bAkInA gaNadharo upara paNa cUrNano prakSepa karyo. tyArapachI
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1112 zrImahAvIracaritram gaMdhaMdhIkayamuddhaphullaMdhuyamuhullaMbiyamuhalaM pupphavAsaM cuNNavAsaM ca nisirNti| gaNaM puNa cirajIvittikaliUNa suhammasAmI paMcamagaNaharaM dhure ThavettAbhayavaM annujaanni| caMdaNaMpi ajjANaM saMjamujjogaghaDaNatthaM ThAvei pvttinniipe| evaM ekkArasahiM gaNaharehiM aNegehiM sAhUhiM sAhuNIhi ya pariyario jaMbuddIvovva dIvaMtarehi, sumeruvva kulAcalehiM, sasivva tArAnivahehiM sAmI sohiuM pvtto| avi ya egAgiNovi bhuvaNekkabaMdhuNo ko miNejja mAhappaM? | kiM puNa goyamapamuhehiM gaNaharehiM parigayassa / / 1 / / aha kaivaya divasAiM bhavvasattajaNaM paDibohiUNa tatto nikkhaMto jayagurU / to AgAsagaeNaM laMbaMtamottiyajAlavirAieNaM chatteNaM AgAsagayAiM kumuyamayaMkamaUhamaNaharAhiM cAmarAhiM devAH api gaganatalamavagADhAH AnandavikasitAkSAH gandhA'ndhIkRtamugdhapuSpandhayamuhurullambitamukharAM puSpavarSAM cUrNavaSAM ca nisArayanti | gaNaM punaH cirajIvIti kalayitvA sudharmAsvAminaM paJcamagaNadharaM dhUri sthApayitvA bhagavAn anujaanaati| candanAmapi AryANAM saMyamudyogaghaTanAya sthApayati pravartinIpade / evaM ekAdazaiH gaNadharaiH anekaiH sAdhubhiH sAdhvIbhiH ca parivRttaH jambudvIpaH iva dvIpAntaraiH, sumeruH iva kulAcalaiH, zazI iva tArakanivahaiH svAmI zobhituM pravRttavAn / api ca ekAkinaH api bhuvanaikabandhoH kaH minuyAd maahaatmym?| kiM punaH gautamapramukhaiH gaNadharaiH parigatasya / / 1 / / atha katipayadivasAni bhavyasattvajanaM pratibodhya tattaH niSkrAntaH jagadguruH / tataH AkAzagatena lambamAnamauktikajAlavirAjitena chatreNa, AkAzagatAbhyAM kumuda-mRgAGkamayUkhamanoharAbhyAM cAmarAbhyAM, AkAzataLamAM rahelA ane AnaMdavaDe vikasvara netravALA devoe paNa te gaNadharonA mastaka upara sugaMdhamAM aMdha thayelA mugdha bhamarAonA AzrayathI vAcAla thayela puSpavAsa ane cUrNavAsa nAMkhyo. temaja "A ciraMjIvI che" ema jANIne pAMcamA gaNadhara sudharmAsvAmIne AgaLa rAkhIne bhagavAne gaNa(gaccha)nI anujJA ApI. AryAonA saMyamanA udyogano nirvAha karavA mATe caMdanA sAdhvIne pravartinInA pade sthApanA karI. A pramANe bIjA dvIpothI parivarelA jaMbUDhIpanI jema, kuLaparvatovaDe parivarelA merU parvatanI jema ane tArAovaDe parivarelA caMdranI jema agiyAra gaNadharo, bIjA ghaNA sAdhuo ane ghaNI sAdhvIovaDe parivarelA svAmI zobhavA lAgyA. ekalA evA paNa bhuvananA eka baMdhurUpa bhagavAnanA mAhAbhyane koNa mApI zake? to pachI gautamAdika gaNadharovaDe parivarelA bhagavAnanA mAhAbhyanuM to zuM kahevuM? (1) tyArapachI keTalAka divasa sudhI bhavya prANIone pratibodha karI jagadguru tyAMthI nIkaLyA. te vakhate AkAzamAM rahelA ane laTakatA motInA hAravaDe zobhatA chatre karIne, AkAzamAM rahelA tathA poyaNA ane caMdranA
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1113 gayaNayalAvalaMbiNA samaNipAyapIDheNa sIhAsaNeNaM raNajjhaNirakiMkiNIkulakalakalamuhaleNa, aNegakuDubhiyAbhirAmeNa purogAmiNA mahiMdajjhaeNa ya virAyaMto, sAyaraM aNugacchaMtIsu surAsurakoDIsu, aNukUlaMtesu vAyaMtesu surahisamIraNesu, bhattIevva namaMtesu maggataruvaresu, muNiyaviyAresu khalesu va heTThaomuhaM ThAyaMtesu kaMTagesu, maNoramesu savvesu uusu niyayamAhappeNa tiloyarajjasiriM egattha miliyamuvadaMsayaMto dubmikkha-mAri-DamarAiM uvasAmiMto, ThANaThANesu samosaraNamahimaM paDicchamANo, parappavAe sunnIkuNamANo, nivvANamaggaM payAsayaMto, viraippayANeNa bhavvasattajaNamaNugiNhato, pura-gAma-kheDa-kabbaDAisu viharamANo kameNa saMpatto puvvabhaNiyaM mAhaNakuMDaggAmaM nyrN| ___ tahiM ca nayarAdUravattiMmi nANAvihatarulayAsaMkulaMmi bahusAlayanAmaMmi ceiyaMmi viraiyaM gaganatalA'valambinA samaNipAdapIThena siMhAsanena raNaraNAyamAna-kiGkiNIkulakalakalamukhareNa, anekalaghupatAkA'bhirAmeNa purogAminA mahendradhvajena ca virAjamAnaH, sAdaram anugacchatISu surAsurakoTiSu, anukUlatayA vAtsu surabhisamIreSu, bhaktyA iva namatsu mArgataruvareSu, jJAtavikAreSu khaleSu iva adhomukhaM sthApayatsu kaNTakeSu, manoramAsu sarvAsu RtuSu nijamAhAtmyena trilokarAjyazriyam ekatra militam upadarzayan, durbhikSa-mArI-DamarANi upazAmayan, sthAnasthAneSu samavasaraNamahimAnaM pratIcchamAnaH, parapravAdAn zUnyIkurvan, nirvANamArga prakAzayan, viratipradAnena bhavyasatvajanam anugRhNan, pura-grAma-kheTa-karbaTAdiSu viharamANaH krameNa samprAptaH pUrvabhaNitaM brAhmaNakuNDagrAmaM nagaram / tatra ca nagarA'dUravartI nAnAvidhatarulatAsakule bahuzAlakanAmni caitye viracitaM paramavicchitti kiraNo jevA manohara (ujjavaLa) be cAmaroe karIne, AkAzataLane avalaMbana karanAra (rahelA) ane maNinA pAdapITha sahita siMhAsane karIne tathA zabda karatI ghugharIonA samUhanA madhura zabdavaDe vAcAla, aneka nAnI dhvajAothI manohara ane AkAzamAM rahelA maheMdradhvaje karIne zobhatA zrI jinezvara vihAra karatA hatA te vakhate karoDo devo ane asuro Adara sahita temane anusaratA hatA, sugaMdhI vAyu anukULapaNe vAto hato, jANe bhaktithI ja vaMdanA karatA hoya tema mArganA vRkSo namatA hatA, vikAra pAmelA khala puruSonI jema kAMTAo adhomukha karIne rahetA hatA ane sarva Rtuo anukULa vartatI hatI. prabhu potAnA mAtAmyavaDe traNa lokanI rAjyalakSmI jANe eka ThekANe maLI hoya tema dekhADatA, dukALa, marakI ane upadravone zAMta karatA, sthAne sthAne samavasaraNanA mahimAne aMgIkAra karatA, paratIrthikonA pravAdane zUnya (asAra) karatA, mokSamArgane prakAza karatA tathA cAritra ApavAvaDe bhavya prANInA samUha upara kRpA karatA ane pura, grAma, kheTa, karbaTa vigere sthAnomAM vihAra karatA anukrame pUrve kahelA brAhmaNakuMDagrAma nAmanA nagaramAM AvyA. tyAM nagaranI bahAra samIpa bhAgamAM vividha jAtinA vRkSo ane latAothI vyApta bahuzALa nAmanA caitya(udyAna)mAM
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1114 zrImahAvIracaritram paramavicchittisaNAhaM surehiM samosaraNaM / rayaNapAgAramaMtare paiTThiyaM puvvAbhimuhaM samaNipAyapIDhaM siihaasnnN| nisanno tattha jaekkacUDAmaNI mahAvIro, pAyapIDhapaccAsanne ya nilINo bhayavaM goymsaamii| niyaniyaThANesu niviTTho deva-nara-tiriyanivaho / etyaMtare vitthariyA mAhaNakuMDaggAme nayare pasiddhI, jahA-bahusAlagaceiyaMmi bhayavaM mahAvIro smosddhotti| eyaM ca nisAmiUNa puvvabhaNio usabhadattamAhaNo paramapamoyabharanibbharabhariyamANaso devANaMdaM mAhaNI bhaNiumADhatto, jahA-tailokkatilayabhUo bhUyatthakahAparUvaNasamattho / suMdari! sirivIrajiNo sayameva samosaDho bAhiM / / 1 / / niruvamakallANakalAvakAraNaM tassa desaNaMpi pie!| kiM puNa abhigama-vaMdaNa-payasevApamuhapaDivattI? / / 2 / / sanAthaM suraiH smvsrnnm| ratnaprAkArA'bhyantare pratiSThitaM pUrvAbhimukhaM samaNipAdapIThaM siMhAsanam / niSaNNaH tatra jagadaikacUDAmaNiH mahAvIraH, pAdapIThapratyAsanne ca nilInaH bhagavAn gautmsvaamii| nijanijasthAneSu niviSTaH deva-nara-tiryak nivahaH / atrAntare vistRtA brAhmaNakuNDagrAme nagare prasiddhiH, yathA 'bahuzAlakacaitye bhagavAn mahAvIraH samavasRtaH' iti / etacca niHzamya pUrvabhaNitaH RSabhadattabrAhmaNaH paramapramodabharanirbharabhRtamAnasaH devAnandAM brAhmaNI bhaNitum ArabdhavAn yathA - trilokatilakabhUtaH sadbhUtA'rthakathAprarUpaNasamarthaH / sundari! zrIvIrajinaH svayameva samavasRtaH bahiH / / 1 / / nirUpamakalyANakalApakAraNaM tasya darzanamapi priye!| kiM punaH abhigamana-vandana-padasevApramukhapratipattiH / / 2 / / devoe moTI uttama racanA sahita samavasaraNa racyuM. ratnanA prakAranI madhya pUrva dizA sanmukha maNinA pAdapITha sahita siMhAsana sthApana karyuM. tenI upara jagatanA eka-cUDAmaNi (mugaTa) samAna zrI mahAvIra svAmI beThA. temanA pAdapIThanI pAse bhagavAna gautamasvAmI beThA. devo, manuSyo ane tiryaMco sarve potapotAnA sthAne beThA. A avasare brAhmaNakuMDagrAma nagaramAM prasiddhi (vArtA) phalANI ke - "bahuzALa nAmanA caitya(udyAna)mAM bhagavAna mahAvIrasvAmI samavasaryA (padhAryA) che. A vAta sAMbhaLIne pUrve kahelA RSabhadatta nAmanA brAhmaNanuM mana moTA harSanA bhArathI (samUhathI) atyaMta bharAI gayuM. eTale te potAnI patnI devAnaMdA nAmanI brAhmaNIne kahevA lAgyo ke - he suMdarI! traNa lokanA tilakabhUta ane satya padArthanI kathA kahevAmAM samartha zrI mahAvIra jinezvara pote 52 dhAnamA samasyA cha. (1) he priyA! mAtra temanuM darzana paNa anupama kalyANanA samUhanuM kAraNa che, to pachI temanI pAse javuM, temane vaMdana karavuM ane pAdasevana karavuM, e vigere sevA karavAthI kalyANanuM kAraNa thAya temAM zuM kahevuM? (2)
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1115 tA vaccAmo taiMsaNeNa kuNimo sajIviyaM saphalaM / tIe vuttaM piyayama! kimajuttaM? eha vaccAmo / / 3 / / sA kira jaddivasaMciya gabbhAo avahaDo jaekkagurU / tatto cciya accatthaM samuvvahitthA mahAsogaM / / 4 / / aha tadabbhuvagamaM nAUNa usabhaddatteNa AhuyA koDuMbiyapurisA, bhaNiyA ya-'bho! sigghameva vararayaNamayakiMkiNI-jAlamaMDiyamajjhabhAgehi, kaMcaNanatthApaggahiehiM, nIluppalaviraiyaseharehiM, ullihiyasiMgehiM, laThThapuTThasarIrehiM pavaragoNajuvANaehiM saMgayaM saMjatteha saMdaNaM jeNa gaMtUNa vaMdAmo jayaguruM / ' 'jaM sAmI ANaveitti bhaNiUNa niggayA kuDuMbiyA purisA, paguNIkao rahavaro, samuvaNIo usahadattassa / tao devANaMdAe sameo tamAruhiUNa purisaparivArapariyario tasmAd vrajAvaH tadarzanena kurvaH svajIvitaM saphalam / tayA uktaM priyatama! kimayuktam? ehi vrajAvaH / / 3 / / sA kila yadivasameva garbhataH apahRtaH jagadaikaguruH / tataH eva atyarthaM samudvahati mahAzokam / / 4 / / atha tadabhyupagamaM jJAtvA RSabhadattena AhutAH kauTumbikapuruSAH, bhaNitAH ca 'bhoH! zIghrameva vararatnamayakiGkiNIjAlamaNDitamadhyabhAgAbhyAM, kaJcana'natthA pragRhItAbhyAm, nIlotpalaviracitazekharAbhyAm, ullikhitazRGgAbhyAm, manoramapuSTazarIrAbhyAm, pravaragoyuvabhyAM saGgataM praguNIkuruta syandanaM yena gatvA vandAvahe jgdgurum| 'yatsvAmI AjJApayati' iti bhaNitvA nirgatAH kauTumbikAH puruSAH, praguNIkRtaH rathavaraH, samupanItaH RSabhadattasya / tataH devAnandayA sametaH tamAruhya puruSaparivAraparivRttaH tethI ApaNe jaie ane temanA darzanavaDe ApaNuM potAnuM jIvita ApaNe saphaLa karIe ! te sAMbhaLIne tAme yUM 3 - 3 priyatama! tame yUM tamAM zuM ayogya cha ? sarva yo25. 4 cha. tethI yAdo bhApa 44.' (3) A devAnaMdAnA garbhamAMthI je divase jagadguru apahAra karAyA hatA, te divasathI ja te mahAzokane vahana 72tI tI. (4) - have teNInI saMmati jANIne te RSabhadatte kauTuMbika puruSone bolAvyA, ane temane kahyuM ke - "he puruSo! zreSTha ratnanI ghugharIonA samUhavaDe jemano madhya bhAga (pIThabhAga) zobhato che, jeo suvarNanI nAthavaDe grahaNa karAyelA che, kALA kamaLavaDe jemano zekhara racelo che, jemanAM zIMgaDAM raMgelAM che ane jemanAM zarIra laSTapuSTa che evA zreSTha juvAna baLadothI joDelo ratha ahIM zIdhra lAvo ke je vaDe ame jaine jagadgurune vAMdIe. te sAMbhaLIne - "jevI svAmInI AjJA.' ema kahIne te kauTuMbika puruSo tyAMthI nIkaLyA. temaNe zreSTha ratha taiyAra karyo ane pachI RSabhadattanI pAse lAvyA. tyArapachI devAnaMdA sahita tenA para ArUDha thai, puruSonA parivAravaDe parivarelo te
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1116 zrImahAvIracaritram payaTTo jiNAbhimuhaM, patto kameNa bahusAlayasamIvaM | chattAicchattapamuhAisayadaMsaNeNa ya rahAo paccoruhiUNa paMcaviheNaM abhigameNaM paviTTho samosaraNe, tipayAhiNAdANapuvvayaM ca paNamiUNa jiNaM pahiTThamaNo niviTTho bhuumiptttte| devANaMdA'vi bhagavaMtaM paNamiUNa saviNayaM usahadattaM mAhaNaM purao kAUNa uddhaTThANaTThiyA ceva sussUsamANI bhAlatalAroviyapANisaMpuDA pajjuvAsiumAraddhA, navaraM jaM samayaM ceva tIse bhayavaM cakkhugoyaramuvagao taM samayaM ciya viyasiyavayaNakamalA, harisupphullaloyaNasaMdamANANaMdasalilA, jalaharadhArApahayakayaMbakusumaMpiva, samUsasiyaromakUvA, thaNamuhanissaraMtakhIradhArA ya jaaytti| taM ca tahAvihaM pecchiUNa samuppannasaMsao goyamasAmI jayaguruM paNamiUNa pucchiuM pavatto-'bhayavaM! kiM kAraNaM devANaMdA aNimisAe diThThIe tumha vayaNaM pehamANA niyasuyadaMsaNANurUvA pemapabbhAragabbhayamavatthaM pattatti?', bhagavayA bhaNiyaM-'bho goyama! devANaMdA mamaM jaNaNI, ahaNNa pravRttaH jinAbhimukham, prAptaH krameNa bhushaalksmiipm| chatrAtichatrapramukhA'tizayadarzanena ca rathAt pratyAruhya paJcavidhena abhigamena praviSTaH samavasaraNe, tripradakSiNAdAnapUrvakaM ca praNamya jinaM prahRSTamanaH niviSTaH bhuumipRsstthe| devAnandA api bhagavantaM praNamya savinayaM RSabhadattaM brAhmaNaM purataH kRtvA urdhvasthAnasthitA eva zuzrUyamANA bhAlatalA''ropitapANisampuTA paryupAsitum ArabdhA, navaraM yatsamaye eva tasyAH bhagavAn cakSugocaramupagataH tatsamaye eva vikasitavadanakamalA, harSotphullalocanasyandadAnandasalilA, jaladharadhArAprahatakadambakusumamiva, samuzvasitaromakUpA, stanamukhaniHsaratkSIradhArA ca jaataa| tAM ca tathAvidhAM prekSya samutpannasaMzayaH gautamasvAmI jagadguruM praNamya praSTuM pravRttaH 'bhagavan! kiM kAraNena devAnandA animeSayA dRSTyA tava vadanaM prekSamANA nijasutadarzanAnurUpAM premaprAgbhAragarbhAm avasthA praaptaa?|' bhagavatA bhaNitaM 'bhoH gautama! devAnandA mama jananI, ahaM devAnandAyAH kukSisambhavaH putraH, jinezvaranI sanmukha cAlyo. anukrame bahuzAla caityanI samIpe prApta thayo. tyAM chatrAtichatra (uparAupara traNa chatra) vigere prabhunA atizayo joine te ratha parathI utarI pAMca prakAranA abhigamavaDe samavasaraNamAM peTho. jinezvarane traNa pradakSiNA devApUrvaka praNAma karIne harSita manavALo te bhUmi para beTho. devAnaMdA paNa bhagavAnane praNAma karIne vinaya sahita RSabhadatta brAhmaNane AgaLa karI, UbhI rahIne ja sAMbhaLavAne icchatI mastaka para be hAtha joDI prabhune sevavA lAgI. vizeSa e ke-je samaye bhagavAna teNInA netranA viSayamAM AvyA (jovAmAM AvyA, te ja samaye teNInuM mukhakamala vikasita thayuM, teNInA harSathI praphullita thayelA netromAMthI AnaMdanAM azru jharavA lAgyA, meghanI jaLadhArAthI haNAyelA kadaMbanA puSpanI jema tenA zarIra para romAMca khaDA thayA ane teNInA stanamAMthI dUdhanI dhArA nIkaLavA lAgI. tevA prakAranI teNIne joi saMzaya utpanna thavAthI gautamasvAmI jagadgurune praNAma karI pUchavA lAgyA ke - "he bhagavana! nimeSa rahita dRSTivaDe ApanA mukhane jotI A devAnaMdA potAnA putranA darzanane anusaratI ane premanA samUhane dhAraNa karanArI avasthAne pAmI tenuM zuM kAraNa?" tyAre bhagavAne kahyuM ke - "he gautama! A devAnaMdA mArI mAtA che. huM A devAnaMdAnI kukSithI utpanna thayelo putra chuM, kemake huM devabhavathI
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1117 devANaMdAe kucchisaMbhavo putto, jao surabhavacavaNAo Arabbha bAyAsI diNAiM imIe gabbhaMmi vuttho| ao cciya puvvasiNehANurAgeNa esA amuNiyaparamatthAvi evaMvihaM sNbhmmaavnnaa|' iya soUNa jiNiMdassa bhAsiyaM ucchlNtromNcaa| devANaMdAe samaM jhaDatti jAo usabhadatto ||1|| parisAjaNo'vi savvo vimhayamaccaMtamuvagao sahasA / assuyapuvve suNie ko vA no vimhayaM vahai? ||2|| tao usabhadatto devANaMdA ya samuppannagADhayaraharisapagarisAiM puNo'vi nivaDiyAiM jayaguruNo calaNesu, bhayavayAvi duppaDiyArA ammApiyaro'tti sesaloyassa uvadaMsaNatthaM ca pAraddhA desnnaa| kahaM ciya? yataH surabhavacyavanAd Arabhya dvi-azItiH dinAni asyAH garbhe uSitavAn / ataH eva pUrvasnehAnurAgeNa / eSA ajJAnaparamArthA'pi evaMvidhaM sambhramam aapnnaa|' iti zrutvA jinendrasya bhASitaM ucchaladromAJcaH / devAnadayA samaM jhaTiti jAtaH RSabhadattaH / / 1 / / parSajjanaH api sarvaH vismayamatyantamupagataH sahasA / azrutapUrve zrute kaH vA na vismayaM vahati / / 2 / / tataH RSabhadattaH devAnandA ca samutpannagADhataraharSaprakarSoM punarapi nipatitau jagadguroH caraNayoH / bhagavatA api 'duSpratikArau ambA-pitarau' iti zeSalokasya upadarzanArthaM ca prArabdhA dezanA / kathameva - jyAre cavyo tyArathI AraMbhIne bAzI divasa sudhI AnA garbhamAM rahyo hato; tethI prathamanA snehanA anurAge karIne A devAnaMda paramArthane nahIM jANyA chatAM paNa AvA prakAranA saMbhramane pAmI che.' A pramANe jinezvaranuM vacana sAMbhaLIne tatkALa devAnaMdA sahita RSabhadatta uchaLatA romAMcavALo thayo. (1) tathA parSadAno sarvaloka paNa tatkALa atyaMta vismaya pAmyo athavA to pUrve nahIM sAMbhaLelI adbhuta vArtAne samajAna 9 vismaya na pA ? (2) tyArapachI jemane ativarSano prakarSa utpanna thayo hato evA te RSabhadatta ane devAnaMdA pharIthI jagadgurunA caraNamAM paDyA. tyArapachI "mAtA-pitAno badalo vaLI zake tema nathI' ema jANatA bhagavAne zeSa lokone 4e| bhATe dezanA prAraMbhI..3vIrIta? -
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1118 zrImahAvIracaritrama bho bho devANupiyA! aNAirUvaMmi ettha sNsaare| ko kira kassa na jAo mAyApiiputtabhAvehiM? ||1|| kassavi na vA vioge aNavarayagalaMtanayaNasalileNa / paisamayamukkapokkaM hAhAravagabbhiNaM runnaM? / / 2 / / coddasarajjupamANe loge no kattha vAvi vutthamaho? / aNavarayamAvayANaM kANa va no bhAyaNaM jAo? / / 3 / / kassa va ANAniddesavattiNA dAsanivviseseNa / no vaTTiyaM duhaTTeNa pANiloeNa eeNa? ||4|| evaMvihaduhanivahekkakAraNe kaha bhave mhaabhiime| khaNamettaMpi vijAyai nivAsabuddhI subuddhINaM? ||5|| bhoH bhoH devAnupriyAH! anAdirUpe atra sNsaare| kaH kila kasya na jAtaH mAtR-pitR-putrabhAvaiH! / / 1 / / kasyA'pi na vA viyoge anvrtglnnynslilen| pratisamayamuktapUtkAraM 'hAhA'ravagambhIraM ruditam? / / 2 / / caturdazarajjupramANe loke no kutra vA'pi uSitaH aho!| anavaratam ApadAM keSAM vA no bhAjanaM jAtaH? ||3|| kasya vA AjJAnirdezavartinA daasnirvishessenn| no vartitaM duHkhArtena prANilokena etena? / / 4 / / evaMvidhaduHkhanivahaikakAraNe kathaM bhave mhaabhiime|| kSaNamAtramapi vijAyate nivAsabuddhiH subuddhInAm? / / 5 / / 'vAnupriya dosl! 20 anAhi saMsAramA ono mAtA, pitA bhane putra nathI thayo? (1) athavA to konA viyogamAM niraMtara jharatA netranA jaLavaDe samaye samaye poka mUkIne hAhAravavALuM rudana nathI karyuM? (2) aho! cauda rAjapramANa A lokamAM kaye ThekANe A jIva nathI vasyo? athavA niraMtara kaI ApadAnuM sthAna nathI thayo? (3) athavA to dAsanI jema konI AjJAnA nirdezamAM vartatA A prANIloke duHkhathI pIDita nathI thavAyuM? (4) AvA prakAranA duHkhanA samUhanA ja eka kAraNarUpa ane mahAbhayaMkara A saMsAramAM eka kSaNa mAtra paNa buddhimAna lona nivAsa. 12vAnI buddhi bha. thAya? (5)
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH etto cciya sAsayasokkhakaMkhiNo lakkhiuM bhavasarUvaM / taNamiva rajjAi samujjhiUNa pavvajjamallINA / / 6 / / tA jAva punnapabbhArapAvaNijjA imA hu saamggii| bhevi tAva gihaha nisseyasasAhagaM dhammaM / / 7 / / iya jagaguruNA kahie tesiM ANaMdasaMdiracchINaM / kevalamaNubhavagammo koi pamoo samuppanno / / 8 / / 1119 tao usabhadatto devANaMdAe sameo haTTatuTTho uTThiUNa sAmiM tikkhutto vaMdiUNa karayalakamalakosaseharaM siraM dUraM unnAmiUNa bhaNiuM pavatto- 'bhayavaM! avitahameyaM jaM tubhe vayaha, tA aNugiNhaha amhe sadikkhApayANeNaM, virattaminhiM gehavAsAo mANasaM / ' bhagavayA ataH eva zAzvatasukhakAGkSiNaH lakSayitvA bhavasvarUpam / tRNamiva rAjyAni samujjhya pravrajyAmA''lInAH || 6 || tataH yAvat puNyaprAgbhAraprApaNIyAH imAH khalu sAmagryaH / yUyamapi tAvad gRhNIta niHzreyasasAdhakaM dharmam / / 7 / / iti jagadguruNA kathite tayoH AnandasyandanAkSNoH / kevalam anubhavagamyaH ko'pi pramodaH samutpannaH ||8|| tataH RSabhadattaH devAnandayA sametaH hRSTatuSTaH utthAya svAminaM tridhA vanditvA karatalakamalakozazekharaM ziraH dUraM unnAmya bhaNituM pravRttavAn 'bhagavan! avitathametad yad tvaM vadasi, tasmAd anugRhANa AvayoH svadIkSApradAnena, viraktam idAnIM gRhavAsataH mAnasam / ' bhagavatA bhaNitaM 'yuktametad bhavAdRzANAmapi, A kAraNathI ja zAzvatA sukhanI icchAvALA prANIo (cakravartI vigere) AvuM saMsAranuM svarUpa jANIne tRNanI jema rAjyAdikano tyAga karI pravrajyAne pAmyA che. (6) tethI karIne puNyanA samUhathI pAmavA lAyaka AvI sAmagrI jyAM sudhI prApta thayelI che tyAM sudhImAM tame paNa mokSane sAdhanArA dharmane grahaNa karo.' (7) A pramANe jagadgurue kahyuM tyAre AnaMdane jharanArA netravALA te bannene mAtra potAnA ja anubhavathI jANI zakAya tevo koI apUrva AnaMda utpanna thayo. (8) (295) tyArapachI devAnaMdA sahita RSabhadatta hRSTa-tuSTa thai, ubho thai, svAmIne traNa vAra vAMdI, be hAtharUpI kamaLanA DoDArUpI zekhara(mugaTa)vALA mastakane atyaMta namAvI kahevA lAgyo ke-'he bhagavana! je Ape kahyuM te satya ja che, tethI amane ApanI dIkSA ApavAvaDe anugraha karo. hamaNAM amAruM mana gRhavAsathI virakta
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1120 zrImahAvIracaritram bhaNiyaM-'juttameyaM bhavArisANaMpi', tao kayakiccamappANaM mannaMtAI uttarapurasthimadisi samujjhiyabhUsaNakusumadAmAiM nivvattiyapaMcamuTThiyaloyakammAiM tAI tipayAhiNAdANapurassaraM paramesaraM vaMdittA bhaNiuM pavattAiM-'bhayavaM! jarA-maraNa-roga-soga-vippaogajalaNajAlAkalAvakavaliyAo amhe etto bhavajarakuDIrAo nitthAresu sahattheNa tumaM, tuha payasaraNamallINo khu eso jnno|' iya bhaNie bhuvaNaguruNA sayameva tesiM dinnA dikkhA, kahio sAhusamAyAro parUvio aavssyvihii| evaM takkAlociyaM savvaM vihiM desiUNa bhayavaM ajjacaMdaNAe pavvattiNIe devANaMdaM sissiNittAe paNAmei, usabhadattaM ca therANaM smppei| aha tAI nikkalaMkasamaNadhammaparipAlaNabaddhalakkhAiM, apuvvApuvvatavacaraNaparAyaNAiM, ahiekkArasaaMgAI, pajjaMtasamayasamArAhiyasaMlehaNAiM, nivvANamahAmaMdirArohaheUbhUyaM nisseNiMpiva khavagaseNiM AruhiUNa pattAiM donnivi sivapayaMmi / tataH kRtakRtyamAtmAnaM manyamAnau uttara-pUrvadizi samujjhitabhUSaNa-kusuma-dAmAnau nirvartitapaJcamuSTikalocakarmANau tau tripradakSiNAdAnapurassaraM paramezvaraM vanditvA bhaNituM pravRttavantau 'bhagavan! jarA-maraNa-rogazoka-viprayogajvalanajvAlAkalApakavalito AvAM itiH bhavajIrNakuTirAd nistAraya svahastena tvam, tava pAdazaraNamAlInaH khalu eSaH janaH / iti bhaNite bhuvanaguruNA svayameva tayoH dattA dIkSA, kathitaH sAdhusamAcAraH, prarUpitaH AvazyakavidhiH / evaM tatkAlocitaM sarvaM vidhiM diSTvA bhagavAn AryacandanAyai pravatinyai devAnandAM ziSyAtvena arpayati, RSabhadattaM ca sthavirAya smrpyti| atha tau niSkalaGkazramaNadharmaparipAlanabaddhalakSyau, apUrvA'pUrvatapazcaraNaparAyaNau, AhitaikAdazA'Ggau, paryantasamayasamArAdhitasaMlekhanau, nirvANamahAmandirarohahetubhUtAM nizreNImiva zrapakazreNIm Aruhya prAptau dvau api shivpdm| thayuM che. bhagavAne kahyuM ke - "tamArI jevAne A yukta ja che.' tyArapachI potAnA AtmAne kRtakRtya (kRtArtha) mAnatA te banne izAna khUNAmAM jaI, AbhUSaNo ane puSpamALA vigereno tyAga karI, paMcamuSTivALA locanA karmane karI, traNa pradakSiNA devApUrvaka paramezvarane vaMdana karI kahevA lAgyA ke - "he bhagavana! jarA, maraNa, roga, zoka ane viyogarUpI agninI jvALAnA samUhavaDe vyApta baLelI) A bhavarUpI jIrNa jhuMpaDImAMthI amane Apa potAnA hAthavaDe kheMcI kADho. A jana (ame) ApanA caraNanA zaraNane pAmelo che. A pramANe teNe kahyuM tyAre bhuvanagurue pote ja temane dIkSA ApI. pachI temane sAdhuno AcAra kahyo ane Avazyaka vidhi kahyo. e pramANe te kALane ucita sarva vidhi dekhADIne bhagavAne AryA caMdanA pravartinIne devAnaMdAne ziSyApaNe ApI ane RSabhadattane vironI pAse soMpyo. pachI te banne aticAra rahita cAritradharma pALavAmAM baddhalakSya (tatpara) thai apUrva apUrva (navA navA) tapa karavAmAM tatpara thai, agyAra aMgano abhyAsa karI, paryata samaye saMlekhanAnuM ArAdhana karI, mokSarUpI mahAmahela upara caDhavAnA sAdhanabhUta nIsaraNInI jevI kSapakazreNi upara caDI mokSapadane pAmyA.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1121 aSTamaH prastAvaH bhayapi vaddhamANo pariario goyamAisamaNehiM / hiyayAhiMtovi tamaM avaNiMto bhavvasattANaM / / 1 / / gAmAgara-nagarAisu viharaMto sivapayaM pyaasiNto| khattiyakuMDaggAme nayarammi kameNa saMpatto / / 2 / / jummaM / / tattha ya surehiM raiyaM cItaru-pAyAra-goyarasaNAhaM / UsiyasiyadhayanivahaM jaNasuhakaraNaM samosaraNaM / / 3 / / battIsapi suriMdA jiNamuhakamalAvaloyaNasataNhA / vivihavimANArUDhA oariyA surapurIhiMto / / 4 / / aha puvvaduvAreNaM pavisittA suragaNeNa thuvvNto| siMhAsaNe nisanno puvvAbhimuho jiNavariMdo / / 5 / / bhagavAnapi varddhamAnaH parivRttaH gautamAdizramaNaiH / hRdayebhyaH tamaH apanayan bhavyasattvAnAm / / 1 / / grAmA''kara-nagarAdiSu viharan zivapadaM prakAzayan / kSatriyakuNDagrAme nagare krameNa samprAptaH / / 2 / / yugmam / / tatra ca suraiH racitaM caityataru-prAkAra-gopurasanAtham / ucchritazvetadhvajanivahaM janasukhakaraNaM samavasaraNam / / 3 / / dvAtriMzad api surendrAH jinmukhkmlaa'vloknstRssnnaaH| vividhavimAnA''rUDhAH avatIrNAH surapurIbhyaH / / 4 / / atha pUrvadvAreNa pravizya suragaNena stUyamAnaH | siMhAsane niSaNNaH pUrvAbhimukhaH jinavarendraH / / 5 / / tyArapachI gautamAdika sAdhuovaDe parivarelA bhagavAna vardhamAnasvAmI bhavya prANIonA hRdayamAMthI paNa ajJAnarUpI aMdhakArano nAza karatA, gAma, Akara ane nagarAdikamAM vihAra karatA, mokSapadane prakAza karatA anukrame kSatriyakuMDagrAma nAmanA nagaramAM AvyA. (12) tyAM devoe caityavRkSa, prAkAra ane gopura (daravAjA) sahita moTI zveta dhvajAonA samUhavALuM ane lokone suma 75vanAI smks25|| 22yu. (3) jinezvaranA mukharUpI kamaLane jovAmAM tRSNA(icchA)vALA batrI deveMdro vividha prakAranA vimAna para ArUDha tha hevapurImAthI (sva[thI) nIce utA. (4) have devasamUhavaDe stuti karAtA jineMdra pUrva taraphanA dvArathI praveza karI, pUrva tarapha mukha rAkhI siMhAsana para beThA. (5)
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1122 zrImahAvIracaritrama ekkArasavi gaNaharA kevala-maNapajjavohinANI ya / caudasa-dasapuvI-viuvviiDDhIpattA ya muNivasabhA / / 6 / / udghaTTiyA u vemANiyANa devIo tahaya smnniio| ThAyaMti jiNaM namiuM dAhiNapuvvaMmi disibhAe |7|| jummaM / / aha dAhiNadAreNaM pavisittA vinnypnnydehaao| bhavaNavai-vANamaMtarajoisadevANa devIo / / 8 / / kAuM payAhiNaM bhuvaNabaMdhuNo dhammasavaNalobheNa | nisiyaMti pahiTThAo dAhiNapaccatthimavibhAge ||9|| jummaM / / tatto pacchimadAreNa pavisiuM pvrbhuunnsnnaahaa|| bhavaNavai-vANamaMtara-joisiyA harisapaNayasirA / / 10 / / ekAdazA'pi gaNadharAH kevala-manaHparyavA'vadhijJAninaH c| caturdaza-dazapUrvI vaikriyarddhiprAptAH ca munivRSabhAH / / 6 / / urdhvasthitAH tu vaimAnikAnAM devyaH tathA ca zramaNyaH | tiSThanti jinaM natvA dakSiNapUrva digbhAge / 7 / / yugmam / / atha dakSiNadvAreNa pravizya vinayapraNayadehAH / bhavanapati-vAnavyantara-jyotiSkadevAnAM devyaH / / 8 / / kRtvA pradakSiNAM bhuvanabandhoH dharmazravaNavazena / niSIdanti prahRSTAH dakSiNapazcimavibhAge / / 9 / / yugmam / / tataH pazcimadvAreNa pravizya pravarabhUSaNasanAthAH | bhavanapati-vAnavyantara-jyotiSkAH harSapraNatazirAH / / 10 / / agyAra gaNadharo, kevaLajJAnI, mana:paryavajJAnI, avadhijJAnI, caudapUrvI, dazapUrvI ane vaikriyanI Rddhine pAmelA vigere sarva uttama munio, vaimAnika devIo ane sAdhvIo pUrvadvArathI praveza karI, jireMdrane namana karI, agni khUNAnA bhAgamAM rahyA. temAM vaimAnika devIo ane sAdhvIo UbhI rahe ane devo nIce bese. (7) tyArapachI dakSiNakArathI praveza karI, vinayavaDe namra zarIravALI bhavanapati, vANavyaMtara ane jyotiSI devonI devIo bhuvanabaMdhune pradakSiNA karI, dharma sAMbhaLavAnA lobhathI naiRtya khUNAnA vibhAgamAM harSa sahita 2hI. (89) tyArapachI pazcima dvArathI praveza karI uttama AbhUSaNovALA bhavanapati, vANavyaMtara ane jyotiSI devo
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1123 vihiNA jiNaM namaMsiya gaNahara-kevalipamokkhamuNiNo y| nivisaMti jiNAbhimuhA uttarapaccatthimadisAe ||11|| jummaM / / uttaradisidAreNaM tatto pavisittu divvarUvadharA / vemANiyasuravaggA narA ya nArIjaNA ya tahA / / 12 / / pammukkaparopparaveramaccharA dhmmsvnntllicchaa| uttarapuratthimaMmi ya ThAyaMti disAvibhAgaMmi ||13|| jummaM / / na kuNaMti hAsakheDDAiM neva cakTuM khivaMti annattha / cittalihiyavva savve jiNiMdavayaNaM paloyaMti / / 14 / / vidhinA jinaM natvA gaNadhara-kevalipramukhamunayaH ca / nivizanti jinA'bhimukhAH uttarapazcimadizi ||11 / / yugmam / / uttaradigdvAreNa tataH pravizya divyarUpadharAH / vaimAnikasuravargAH narAH ca nArIjanAH ca tathA / / 12 / / pramuktaparasparavairamatsarAH dhrmshrvnntllipsaaH| uttarapUrve ca tiSThanti digvibhAge / / 13 / / yugmam / / na kurvanti hAsya-khelAni, naiva cakSu kSipanti anyatra / citralikhitAH iva sarve jinendravadanaM pralokayanti / / 14 / / harSathI mastaka namAvI, vidhipUrvaka jinezvarane tathA gaNadhara ane kevaLI vigere munione vaMdanA karI vAyavya khUNAnA bhAgamAM jinezvaranI sanmukha rahyA. (10/11) tyArapachI uttara dizAnA dvAravaDe praveza karI, divya rUpane dhAraNa karanArA vaimAnika devonA samUha, purUSo ane strIo paraspara vaira ane matsara (irSA)no tyAga karI, dharma-zravaNa karavAmAM tatpara thaI IzAna khUNAnA vibhAgamA 26 // . (12/13) te vakhate koI paNa hAsya ke krIDA karatA nathI, anya sthaLe netrane nAMkhatA nathI; paraMtu sarve jANe citramAM ALekhyA hoya tema sthirapaNe jinezvaranA mukhane ja jotA rahe che. (14)
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1124 zrImahAvIracaritram tayaNaMtaraM ca bIe pAyArabbhaMtare tiriyvggo| hayamahisasIhapamuho ujjhiyavero suhaM vasai / / 15 / / kahaM ciya? diNayarakarasaMtattaM bhuyaMgamaM chAyae sihNddehiN| taMDaviehiM sihaMDI karuNAe vibhukkakuvigappe / / 16 / / kaMDUyai dasaNakoDIe kuMjaro kesarissa muhabhAgaM | dhAvArai sIhI hariNasAvayaM daDhachuhAbhihayaM / / 17 / / majjAro'vi hu sasiraMmi mUsagaM Thavai gaaddhpnnenn| vaNaseriho'vi turayaM rasaNAe daDhaM parAmusai / / 18 / / iya jattha niviveyAvi pANiNo tattha tiyasanaranivahA / ujjhaMti maccharaM jaM paropparaM taM kimacchariyaM? / / 19 / / / tadanantaraM ca dvitIye prAkArAntare tirygvrgH| haya-mahiSa-siMhapramukhaH ujjhitavairaH sukhaM vasati / / 15 / / kathameva?-dinakarakarasantaptaM bhujaGgamaM chandati zikhaNDaiH / tataiH zikhaNDI karuNayA vimuktakuvikalpAn / / 16 / / kaNDUyati dazanakoTyA kuJjaraH kesariNaH mukhabhAgam / dhAnayati siMhI hariNazAvakaM dRDhakSudhAbhihatam / / 17 / / mArjAraH api khalu svazirasi mUSakaM sthApayati gADhapraNayena / vanasairibho'pi turagaM rasanayA dRDhaM parAmRSati / / 18 / / iti yatra nirvivekA api prANinaH tatra tridazanaranivahAH / ujjhanti matsaraM yat parasparaM tat kim Azcaryam / / 19 / / tyArapachI bIjA prakArane maLe azva, pADA, siMha vigere tiryaMcavarga vairano tyAga karI sukhe rahe che. (15) kevI rIte? te kahe che :- sUryanA kiraNothI tApa pAmelA sarpane dayAvaDe kuvikalpano tyAga karI mora potAnA nRtya 42tA pIchAmobaDe Dha3 cha (chAyA re cha). (17) hAthI potAnA dAMtavaDe siMhanA mukhabhAgane khajavALe che. siMhaNa atyaMta sudhAthI parAbhava pAmelA haraNanA 5zyAne gharAce cha. (17) bilADo paNa potAnA mastaka para atyaMta premathI mUSakane sthApana kare che. vanano pADo paNa potAnI jIbhavaDe azvane atyaMta yATe che. (18) jyAM viveka vinAnA tiryaMco paNa AvA prakAranA che tyAM devo ane manuSyonA samUha paraspara matsarano tyAga 12 mAM mAzyaya? (18)
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1125 taie pAyArabaMtaraMmi devANa vivihruuvaaiN| vijayapaDAyApayaDAiM saMnisIyaMti jANAI / / 20 / / etyaMtaraMmi bhuvaNekkabhANuNA kaliyasayalabhAveNa / vayaNakiraNehiM micchattatimiramavahariumAraddhaM / / 21 / / io ya puvvameva jiNavihAraniveyaNavAvAriyapurisehiM sAmisamAgameNa vaddhAvio nNdivddhnnnraahivo| harisabharanissaraMtaromaMceNa ya teNa davAviyaM tesiM ciMtiyAirittaM pAriosiyaM, bhaNio ya saMnihiyakiMkaravaggo-'are! sigghaM saMjatteha jayakuMjaraM, paguNIkareha turaMgaghaTTAiM, payaTTAveha nayarasohaM, ubbhaveha savvavijayaciMdhAiM, Aikkhaha AghosaNApuvvayaM nayarIjaNassa jahA sigghaM pAubbhavaha kayamajjaNavilevaNA, niyavibhavANurUvajANajapANArUDhA nariMdasamIvaM jeNa vaMdijjai mahAvIrotti bhaNie 'jaM devo ANaveitti paDivajjiUNa saMpADiyaM nariMdasAsaNaM, tRtIye prAkArA'bhyantare devAnAM vividharUpANi / vijayapatAkAprakaTAni saMniSIdanti yAnAni / / 20 / / __atrAntare bhuvanaikabhAnunA kalitasakalabhAvena / vacanakiraNaiH mithyAtvatimiram apahartumArabdham / / 21 / / itazca pUrvameva jinavihAranivedanavyApAritapuruSaiH svAmisamAgena vardhApitaH nandivardhananarAdhipaH / harSabharanissaradromAJcena ca tena dApitaM teSAM cintitA'tiriktaM pAritoSikam, bhaNitazca sannihitakiGkaravargaH 'are! zIghraM praguNIkuruta jayakuJjaram, praguNIkuruta turagaghaTAni, pravartadhvaM nagarazobhAm, udbhAvayata sarvavijayacihnAni, AcakSadhvam AghoSaNApUrvakaM nagarIjanasya yathA 'zIghraM prAdurbhavata kRtamajjanavilepanAH nijavibhavA'nurUpayAna-jampAnA''rUDhAH narendrasamIpaM yena vandyate mahAvIraH' iti bhaNite 'yadevaH AjJApayati' pachI trIjA prAkArane madhya devonA vividha prakAranA ane vijaya patAkA sahita (vALA) vAhano rahe che. (20) A avasare sarva padArthone jANanArA bhuvananA eka sUryarUpa bhagavAne vacanarUpI kiraNovaDe mithyAtvarUpI aMdhakArane dUra karavAno AraMbha karyo. (21) ahIM prathamathI ja jinezvaranA vihAranuM nivedana karavAnA vyApAravALA puruSoe naMdivardhana rAjAne svAmInA AgamananI vadhAmaNI ApI. te vakhate harSanA samUhathI uchaLatA romAMcavALA teNe teone ciMtavyAthI paNa adhika nAma sapAvyu. 5chI to pAse 28 no:2vani dhuM3 - 'are! zI755o 4yastA (patI ) taiyAra 72], azvanA samUho taiyAra karo, nagaranI zobhA pravartAvo, sarva vijayanA cinho (patAkAo) UbhA karo, AghoSaNApUrvaka nagaranA lokone khabara Apo ke-zIdhrapaNe snAna ane vilepana karIne potapotAnA vaibhavane lAyaka vAhana ane pAlakhI vigere upara ArUDha thaine rAjAnI pAse Avo ke jethI sarve sAthe jaine zrI mahAvIra svAmIne vaMdana
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1126 zrImahAvIracaritram samuvaNIo jayakuMjaro, samArUDho ya nariMdo, purajaNeNa pariyario payaTTo bhayavao abhimuhaM / tao chattAicchatte pecchiUNa pamukkarAyaciMdho pareNaM viNaeNaM jayaguruM vinnaveuM pvtto| kahaM?gayaNaMgaNaM va sasaharavivajjiyaM nAha! ettiyaM kAlaM / nayaramimaM tuha virahe paNaTThasobhaM daDhaM jAyaM / / 1 / / ahamavi tumha'NuvittIe nUNa catto na rAyalacchIe / annaha tumae rahiyassa nAha! kA joggayA majjha! / / 2 / / tuha saccariyANaM kittaNeNa paidiyahameva puNaruttaM / sAhAro maha jAo jIyassavi nissaraMtassa / / 3 / / iti pratipadya sampAditaM narendrazAsanam, samupanItaH jayakuJjaraH samArUDhazca narendraH purajanena parivRttaH pravRttaH bhagavataH abhimukhm| tataH chatrAtichatrANi prekSya pramuktarAjacihnaH pareNa vinayena jagadguruM vijJaptuM prvRttvaan| katham - gaganA'GgaNamiva zazadharavivarjitaM nAtha! etAvatkAlam / nagaramidaM tava virahe praNaSTazobhaM dRDhaM jAtam / / 1 / / ahamapi tavA'nuvRttyA nUnaM tyaktaH na rAjalakSmyA / anyathA tvayA rahitasya nAtha ! kA yogyatA mama ||2|| tava saccaritasya kIrtanena pratidivasameva punaruktam / sAdhukAraH mama jAtaH jIvasyA'pi nissarataH ||3|| karIe.' A pramANe rAjAe kahyuM tyAre 'jema deva AjJA Ape tema' e pramANe AjJA aMgIkAra karIne te sevakoe rAjAnA hukama pramANe karyuM. jayahastI zaNagArIne ANyo. tenA para rAjA ArUDha thayo. nagaranA lokothI parivarelo rAjA bhagavAnanI sanmukha javA cAlyo. tevAmAM chatra upara rahela chatra vigere bhagavAnanA atizayo joIne rAjAe sarva rAjacihnono tyAga karyo. pachI bhagavAnanI pAse jai moTA vinayavaDe jagadgurunI A pramANe vijJapti karavA lAgyo : 'he nAtha! ATalo kALa caMdra rahita AkAzanI jema ApanA vinA A nagara atyaMta zobhA rahita thayuM hatuM. (1) huM paNa Apano anucara hovAthI rAjyalakSmIvaDe tyAga karAyo nathI. anyathA he nAtha! ApanA vinA mArI 94 yogyatA hoya ? (2) haMmezAM punaruktanI jema ApanA saccaritranuM kIrtana karavAthI mArA nIkLI jatA jIvanI paNa prazaMsA thaI che, (3) 1. ApanA virahe mAro jIva nIkaLI jAta, paNa ApanuM kIrtana karavAthI rahyo che.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1127 tA ajjaM ciya sudiNaM ajjaM ciya vaMchiyAiM jaayaaiN| cirakAlAovi jaekkanAha! jamihAgao taMsi / / 4 / / iya sabbhAvubbhaDapemmagabbhavayaNAiM jaMpiuM raayaa| saTThANaMmi niviThTho ThaviuM diDhiM jiNamuhaMmi / / 5 / / io ya tattheva nayare bhayavao bhAiNijjo rUvalAyaNNasAlI jamAlI nAma kumAro parivasai, so ya vaddhamANaMmi pavvajjaM paDivanne naMdivaddhaNanariMdeNa bhagavao puttiM piyadaMsaNAbhihANaM pariNAvio samANo kelAsaselasiharasamuttuMgadhavalaharamArUDho vajjatehiM cauvvihAujjehiM varataruNIsaMpauttehiM battIsaibaddhehiM nADaehiM uvagijjamANo uvanaccijjamANo ya pAusavAsAratta-saraya-hemaMta-vasaMta-gimhapajjavasANe chacceva uuNo jahAvibhaveNaM mANayaMto, paMcavihe tataH adyaiva sudinam, adyaiva vAJchitAni jAtAni / cirakAlataH api jagadekanAtha! yadihA''gataH tvamasi ||4|| iti sadbhAvodbhaTapremagarbhavacanAni jalpitvA rAjA / svasthAne niviSTaH sthApayitvA dRSTiM jinamukham / / 5 / / itazca tatraiva nagare bhagavataH bhAgineyaH rUpalAvaNyazAlI jamAlI nAmakaH kumAraH parivasati / sazca varddhamAne pravrajyAM pratipanne nandivardhanena bhagavataH putrI priyadarzanA'bhidhAnAM pariNAyitaH san kailAsazailazikharasamuttuGgadhavalagRhamArUDhaH, vAdyamAnaiH catuvidhA''todyaiH varataruNIsamprayuktaiH, dvAtriMzadbaddhaiH nATakaiH upagIyamAnaH upanRtyamAnaH ca prAvRSvarSArAtri-zarada-hemanta-vasanta-grISmaparyavasAne SaDeva RtUn yathAvibhavena manyamAnaH, paJcavidhAn pravarAn mAnuSyakAn kAmabhogAn pratyanubhUyamAnaH, zRGgATaka tethI he jagatanA eka nAtha! Aje ja mAro sAro divasa thayo che, ane Aje ja mArA vAMchita prApta thayA che ke jethI cirakALe paNa Apa ahIM padhAryA. (4) A pramANe sAcA ane utkRSTa premavALA vacano bolIne rAjA jinezvaranA mukhane viSe dRSTi rAkhIne potAne sthAne 61. (5) have A ja nagaramAM bhagavAnano bhANeja rUpa ane lAvaNyavaDe zobhato jamAli nAmano kumAra vasato hato. tene vardhamAnasvAmIe dIkSA grahaNa karyA pachI naMdivardhana rAjAe priyadarzanA nAmanI bhagavAnanI putrI paraNAvI hatI, tethI teNInI sAthe rahelo te jamAli kailAsa parvatanA zikhara jevA ucA dhavalagRha (mahela) upara caDIne vAgatA cAra prakAranA vAjiMtrovaDe ane uttama strIoe prayoga karelA batrIzabaddha nATakovaDe gavAto ane nATaka karAvAto hato, prAvRSa, varSArAtra, zarada, hemaMta, vasaMta ane grISma parvatanI chae RtumAM vaibhavane anusAre sukha
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1128 zrImahAvIracaritrama pavare mANussae kAmabhoge paccaNubbhavamANo, siMgADaga-tiya-caukka-caccaresu jiNagamaNasavaNahallaphaliyaM paricattavAvAraMtaraM halabolAuliyadiyaMtaraM jaNasamUhaM egamaggANulaggaM avaloiUNa savimhayaM niyapariyaNamApucchai-'are kimajja ettha nayare iMdamaho vA khaMdamaho vA muguMdamaho vA nAgamaho vA jakkhamaho vA ceiyamaho vA? jaM esa purajaNo evamegAbhimuho gacchai / ' pariyaNeNa bhaNiyaM-'kumAra! no ajja iMdakhaMdAINaM Usavaviseso, kiMtu bhayavaM mahAvIro tumha mAulago samaNasaMghaparivuDo bAhiM samosaDho, tassa vaMdaNavaDiyAe esa jaNo vcci|' evaM ca nisAmiUNa harisavasasamUsa-siyaromakUvo kayamajjaNavilevaNAlaMkArapariggaho sakoriMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijjamANeNaM nANAvihapaharaNakarapurisaparikhitto pavararahanisanno gao samosaraNaM, dUrAo cciya oyario rahAo, paramAyareNa vaMdio jinno| tao aNimisAe diTThIe sAmimuhamavaloyamANo trika-catuSka-catvareSu jinagamanazravaNotsukaM parityaktavyApArantaraM kalakalA''kulitadigantaraM janasamUham ekamArgA'nulagnam avalokya savismayaM nijaparijanam ApRcchati 'are! kimadya atra nagare IndramahaH vA, skandamahaH vA, mukundamahaH vA, nAgamahaH vA, yakSamahaH vA, caityamahaH vA? yadeSaH purajanaH evam ekAbhimukhaM gcchti|' parijanena bhaNitaM 'kumAra! no adya Indra-skandAdInAm utsavavizeSaH kintu bhagavAn mahAvIraH tava mAtulakaH zramaNasaGghaparivRttaH bahiH samavasRtaH, tasya vandanapratijJayA eSaH janaH vrjti|' evaM ca niHzamya harSavazasamucchritaromakUpaH kRtamajjanavilepanA'laGkAraparigrahaH sakoriNTamAlyadAmnA chatreNa dhAryamANena nAnAvidhapraharaNakarapuruSaparikSiptaH pravararathaniSaNNaH gataH samavasaraNam, dUrataH eva avatIrNaH rathataH, paramA''dareNa vanditaH jinH| tataH animeSadRSTyA bhogavato hato ane pAMca prakAranA uttama manuSya saMbaMdhI kAmabhogano anubhava karato rahelo hato. teNe Aje "zRMgATaka, trika, catuSka ane catvara(cauTA)mAM jinezvaranuM Agamana sAMbhaLavAthI vyAkuLa thayelA, bIjA sarva vyApArano tyAga karanArA ane kolAhalavaDe dizAone vyApta karanArA lokonA samUho eka ja mArgamAM jatA joine vismaya sahita teNe potAnA parivArane pUchyuM ke - "are! zuM Aje A nagaramAM iMdrano mahotsava che? ke skaMda(kArtikasvAmI)no mahotsava che? ke mukuMda(viSNu)no mahotsava che? ke nAgano mahotsava che? ke yakSano mahotsava che? ke caityano mahotsava che? ke jethI A pauraloka A pramANe eka ja dizAnI sanmukha jAya che?' tyAre parivAre javAba Apyo ke - "he kumAra! Aje iMdra ke skaMda vigere koino mahotsava nathI, paraMtu bhagavAna mahAvIratamArA mAmA-zramaNa saMghathI parivarelA ahIM bahAra padhAryA che. temane vaMdana karavA mATe A sarva loko jAya che. A pramANe sAMbhaLIne jamAlinA zarIramAM harSanA vazathI romAMca khaDA thayA. pachI snAna, vilepana karI, alaMkAra, vastra vigere paherI, koriMTapuSpanI mALAvALA chatrane mastaka para dhAraNa karAto, vividha prakAranA zastrone hAthamAM dhAraNa karatA sevaka-puruSothI parivarelo uttama, rathamAM ArUDha thayelo te samavasaraNamAM gayo. tyAM dUrathI ja te ratha uparathI nIce utaryo. prabhu pAse jai, moTA AdarathI jinezvarane vaMdanA karI, pachI nimeSa rahita dRSTivaDe 1. zIMgoDAnA AkAravALo mArga. 2. traNa mArga bheLA thAya tevo bhAga. 3. cAra mArga bheLA thAya tevo coka.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1129 aSTamaH prastAvaH pjjuvaasiumaarddho| bhagavayAvi payaTTAviyA dhmmdesnnaa| kahaM ciya? karayalaparigaliyajalaM va galai paisamayameva jIyamimaM / vAhi-jarAyaMkAviya dehaM dUmaMti niccapi / / 1 / / aibahukilesasamuvajjiyAvi vijjuvva caMcalA lcchii| piyaputta-sayaNajogo'vi bhaMguro jalataraMgovva / / 2 / / visayapivAsA pisAiyavva dunniggahA thkhNpi| vAmohai jaha thevaMpi neva saMbhavai veraggaM / / 3 / / avarAvaragihavAvAravirayaNAvAulo sayAvi jnno| kINAsamuhaM vaccai aNuvajjiyadhammapAhijjo / / 4 / / svAmimukhamavalokamAna paryupAsitum ArabdhavAn / bhagavatA api pravartitA dharmadezanA / kathameva? - karatalaparigalitajalamiva galati pratisamayameva jIvamidam / vyAdhi-jarA''taGkA'pi ca dehaM dUnvanti nityamapi / / 1 / / atibahuklezasamupArjitA'pi vidyudiva caJcalA lakSmIH / piyaputra-svajanayogaH api bhaguraH jalataraGgaH iva / / 2 / / viSayapipAsA pizAcikA iva durnirlAhyA tthaakthmpi| vyAmohayati yathA stokamapi naiva sambhavati vairAgyam / / 3 / / aparApara gRhavyApAraviracanavyAkulaH sadA'pi janaH / kInAzamukhaM vrajati anupArjitadharmapAtheyaH / / 4 / / svAmInA mukhanI sanmukha joto sevavA lAgyo. bhagavAne paNa dharmadezanA A pramANe prAraMbhI : 'hAthamAMthI jharatA pANInI jema samaye samaye prANIonuM A jIvita gaLe che. vyAdhi, vRddhAvasthA ane pIDA 59niraMtara zarIrane duH5 mApe che. (1) ati ghaNA klezathI upArjana karelI lakSmI paNa vIjaLInI jevI caMcaLa che. priya putra ane svajanano saMyoga 55 // 4nA taraMganIbha maMgura (nazata) cha. (2) pizAcaNInA jevI viSayanI tRSNA koipaNa prakAre tevA prakAre du:khe karIne nigraha karI zakAya tevI che ke je prakAre te atyaMta moha pamADe che, ane tethI thoDo paNa vairAgya thai zakato nathI. (3) bIjA bIjA gRhavyApAra karavAmAM niraMtara vyAkula thayelo loka dharmarUpI pAtheya upArjana karyA vinA ja yabha24 n| bhupamA praveza 2 cha. (4)
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1130 eso ciya muddhajaNassa vibbhamo savvahA'viya ajutto / jaM pajjaMte dhammaM bhottuM bhoge carissAmo / / 5 / / jaM theratte patte hayaMmi savviMdiyappayAraMmi | acchau dUre karaNaM dulahaM dhammassa savapi / / 6 / / kiM bahuNA bhaNieNaM?, jo bAlatte'vi nAyarai dhammaM / saMgAmasamayahayasikkhagovva so soai virAme / / 7 / / iya jayaguruNA nIsesasattasAhAraNAe vANI / mokkhasuhamUlabIyaM kahiyaM saddhammasavvassaM ||8|| eSaH eva mugdhajanasya vibhramaH sarvathA'pi ca ayuktaH / yatparyante dharmaM bhuktvA bhogAn cariSyAmaH / / 5 / / yat sthaviratve prApte hate sarvendriyapracAre / AstAm dUre karaNaM durlabhaM dharmasya zravaNamapi / / 6 / / kiM bahunA bhaNitena ? yaH bAlatve'pi nA''carati dharmam / saGgrAmasamayahayazikSakaH iva saH zocati virAme / / 7 / / zrImahAvIracaritram iti jagadguruNA niHzeSasattvasAdhAraNyA giraa| mokSasukhamUlabIjaM kathitaM saddharmasarvasvam / / 8 / / A ja mugdhajanono sarvathA ayogya vibhrama AcaraNa karazuM, (5) = bhAMti che ke - ame bhoga bhogavIne pachI chevaTe dharmanuM kemake vRddhAvasthA prApta thAya tyAre sarva iMdriyono pracAra haNAi jAya che, ane tethI karIne dharma ka2vo to dUra rahyo; paraMtu dharma sAMbhaLavo paNa durlabha che. (6) ghaNuM kahevAthI zuM? je bAlyAvasthAmAM ja dharma Acarato nathI te yuddha karavAne samaye azvane zIkhavanAranI jema vRddhAvasthAmA zo re che. (7) A pramANe jagadgurue sarva prANIone sAdhAraNa vANIvaDe mokSasukhanA mULa bIjarUpa dharmanuM rahasya kahyuM. (8)
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1131 aSTamaH prastAvaH imaM ca avakkhittacitto savaNaMjalIhiM pAUNa jamAlikumAro hiyayaMto samullasaMtaveraggavAsaNo bhayavaMtaM paNivaiUNa bhAlayalaniccalanivesiyapANipaMkayakosaM bhaNiuM pavatto bhayavaM! tumae jaha majjha desio mokkhsokkhdaannkhmo| dhammo taha no keNavi anneNaM niuNamaiNAvi? ||1|| manne pavvabhavesuM bADhaM samuvajjiyaM mae punnaM / teNa jayanAha! tumae saddhiM maha daMsaNaM jAyaM / / 2 / / ___tA jAva ammApiyaro pucchAmi tAva tubbhaM samIve saphalIkaremi pavvajjApariggaheNa niyajIviyaM / bhayavayAvi bhaNiyaM-'bahuvigghAiM dhammakajjAiM mA paDibaMdhaM kunnsutti| tao jamAlI kumAro jayaguruM vaMdiUNa saMdaNArUDho gao sagihaM, patthAveNa ya ammApiUNa pAe idaM ca avyAkSiptacittaH zravaNAJjalibhiH pItvA jamAlikumAraH hRdayAntaH-samullasadvairAgyavAsanaH bhagavantaM praNamya bhAlatalanizcalaniveSitapANipaGkajakozaH bhaNituM pravRttaH - bhagavan! tvayA yathA mAM dezitaH mokSasaukhyadAnakSamaH | dharmaH tathA no kenA'pi anyena nipuNamatinA'pi / / 1 / / manye pUrvabhaveSu bADhaM samupArjitaM mayA punnym| tena jagannAtha! tvayA saha mama darzanaM jAtam / / 2 / / tataH yAvad ambApitarau pRcchAmi tAvat tava samIpe saphalIkaromi pravrajyAparigraheNa nijjiivitm|' bhagavatA'pi bhaNitam' bahuvighnAni dharmakAryANi, mA pratibandhaM kuru / ' tataH jamAlI kumAraH jagadguruM vanditvA syandanA''rUDhaH gataH svagRham, prastAvena ca ambA-pitroH pAdayoH praNamya bhaNituM ArabdhavAn te samaye sthira cittavALA jamAlikumAre karNarUpI aMjalivaDe A vANIrUpI amRtanuM pAna karyuM, tethI tenA hRdayamAM vairAgyavAsanA utpanna thai tyAre teNe bhagavAnane praNAma karI, mastaka para nizcaLapaNe hastarUpI kamaLakozane sthApana karI kahyuM ke - he bhagavana! Ape mane mokSasukha ApavAmAM samartha evo dharma je prakAre kahyo che te prakAre nipuNa buddhivALA pI me tyo nathI. (1) | he jagannAtha! huM mAnuM chuM ke - meM pUrvabhavamAM ghaNuM puNya upArjana karyuM che, tethI karIne mane ApanA darzana thayA. (2) tethI karIne huM mArA mAtA-pitAnI rajA laine ApanI pAse pravajyA grahaNa karI mAruM jIvita saphaLa karuM.' tyAre bhagavAne tene kahyuM ke - "dharmakAryamAM ghaNA vighno Ave che, tethI tuM A bAbatamAM vilaMba karIza nahIM.' tyArapachI jamAlikumAra jagadgurune vAMdI, rathamAM besI potAne ghera gayo. tyAM samaya maLyo tyAre mAtA-pitAnA
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1132 zrImahAvIracaritram paNamiUNa bhaNiumAraddho-'haho ammatAyA! ajja mae bhayavao mahAvIrassa aMtie dhammo nisAmio, so ya amayaMpiva abhiruiotti / ammApiUhiM bhaNiyaM-'dhanno kayalakkhaNo uvaladdhajammajIviyaphalo'si tumaM, nahu akayapunnANa kaiyAvi savaNagoyaramuvagacchai jiNiMdavayaNaM / ' jamAliNA saMlattaM-'ammatAyA! tadAyannaNANaMtarameva saMsArabhauvviggo bhIo'haM jammaNamaraNANaM tA icchAmi tubbhehiM samaNuNNAo samANo samaNabhAvaM pddivjjiuN|' imaM ca assuyapuvvaM nisAmiUNa jamAlissa jaNaNI takkhaNuppannasaMtAvavasavisappamANaseyasalilA, sogabharaveviraMgI, payaMDamAyaMgakarAhayakumuyaM va milANalAyannaM vayaNamuvvahaMtI takkhaNakisIbhUyabAhuvallarIgalaMtakaNayavalayA, dharaNivaThThapabbhaTThauttarillA, vikiNNakesahatthA, siDhilasaMdhibaMdhaNA, mucchAvasanaTThaceyaNA dhasatti koTTimatalaMmi nivddiyaa| aha sasaMbhamapadhAvieNa pariyaNeNa nimmalasalilasIyarasaMvalieNa tAliyaMTapavaNeNa AsAsiyA samANI suciraM vilaviUNa 'bhoH ambAtAtau! adyaH mayA bhagavataH mahAvIrasya antike dharmaH nizrutaH, sazca amRtamiva abhirucitH| ambApitRbhyAM bhaNitaM' dhanyaH, kRtalakSaNaH, upalabdhajanmajIvitaphalaH asi tvam, na khalu akRtapuNyAnAM kadA'pi zravaNagocaramupagacchati jinendrvcnm|' jamAlinA saMlaptaM 'ambAtAtau! tadA''karNanA'nantarameva saMsArabhayodvignaH bhItaH ahaM janma-maraNAbhyAm, tataH icchAmi yuvAbhyAM samanujJAtaH san zramaNabhAvaM prttipttum| idaM ca azrutapUrvaM niHzamya jamAleH jananI tatkSaNotpannasantApavazavisarpamANasvedasalilA, zokabharavepamAnAGgI, pracaNDamAtaGgakarA''hatakumudamiva mlanalAvaNyaM vadanudvahantI tatkSaNakRzIbhUtabAhuvallIgalatkanakavalayA, dharaNIpRSThaprabhraSTottarIyA, vikIrNakezahastA, zithilasandhibandhanA, mUrchAvazanaSTacetanA dhas iti kuTTimatale niptitaa| atha sasambhramadhAvitena parijanena nirmalasalilazItasaMvalitena, tAlIvRntapavanena AzvAsitA samAnA sucira vilapya vimuktadIrghaniHsAsA pagane praNAma karI te kahevA lAgyo ke - "he mAtA-pitA! Aja meM bhagavAna mahAvIrasvAmInI pAse dharma sAMbhaLyo. te mane amRtanI jema rucyo.' te sAMbhaLI mAtA-pitAe kahyuM ke - "tuM dhanya che, sArA lakSaNavALo che, tArA janma ane jIvitanA phaLane tuM pAmyo che; kemake jeoe puNya karyuM na hoya temane kadApi jinezvaranuM vacana zravaNanA ([) viSayane pAmatuM nathI.' pachI 4 bhAsine sayuM - 3 bhAtA-pitau! te bhagavAnanu vayana samaNI taratadeg4 huM saMsAranA bhayathI udvega pAmyo ane janma tathA maraNathI bhaya pAmyo chuM; tethI tamArI AjJAthI huM cAritra grahaNa karavAne icchuM chuM.' A pramANe pUrve koi vakhata nahIM sAMbhaLeluM tevuM jamAlinuM vacana sAMbhaLIne tenI mAtAnA zarIramAM tatkALa utpanna thayelA saMtApanA vazathI parasevAnuM jaLa prasarI gayuM, zokanA bhAra (samUha)thI teNInuM zarIra kaMpavA lAgyuM, pracaMDa hAthInI sUMDhathI haNAyelA kamaLanI jema teNIe karamAi gayelA lAvaNyavALuM mukha dhAraNa karyuM (teNInuM mukha karamAI gayuM), tatkALa kRza (pAtaLA) thayelA hAtharUpI latAmAMthI suvarNanA valaya (baloyAM) nIkaLI paDyAM, teNInuM uttarIya oDheluM) vastra pRthvI para paDI gayuM, teNInA kezano aMboDo vIkharAi gayo, teNInA zarIranA sAMdhAonA baMdhana zithila thai gayA, mUcchanA vazathI teNInuM cetana nAza pAmyuM ane te dhasa daine pRthvItaLa para paDI gai. te vakhate saMbhrama sahita doDI AvelA parijanoe nirmaLa jaLanA biMdu sahita
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1133 aSTamaH prastAvaH vimukkadIhanIsAsA jamAliM bhaNiuM pavattA-'aho vaccha! amhANaM tumaM ceva ego putto saMmao pio hiyayanaMdaNo rayaNakaraMDagasamANo ovaiyasamuvaladdho, tA no khalu vaccha! amhe icchAmo tumha khaNamettamavi viogaM, kimaMga pavajjANumannaNaM?, ao acchasu tAva jAva amhe jIvAmo, kAlagaehiM puNa pariNayavao vaDDiyakulasaMtaI nimvinnakAmabhogo pavvajjejjAsi / ' jamAliNA bhaNiyaM-'ammA! ettha khalu mANusae bhave aNegasArIra-mANasarogasoga-jarA-maraNapamuhovaddavasaMpagADhe asAsae jalabubbuyasamANe sarayagirisiharasaraMtasariyAtaraMgabhaMgure ko evaM jANai-ke pubbiM maraNadhammANo ke vA pacchA maraNadhammANotti, kiM ca jai nAma muNijja imaMpi koi tA kiM na hojja pjjttN?| kiM tu ayaMDevi akhaMDiyAgamo paDai jamadaMDo / / 1 / / jamAlI bhaNituM pravRttA 'aho vatsa! AvayoH tvameva ekaH putraH sammataH, priyaH, hRdayanandanaH, ratnakaraNDakasamAnaH, upyaacitsmuplbdhH| tasmAnna khalu vatsa! AvAm icchAvaH tava kSaNamAtramapi viyogam, kiM punaH pravrajyA'numananam? / ataH Assva tAvad yAvad AvAM jIvAvaH, kAlagatAbhyAM punaH pariNatavayaH, vardhitakulasantatiH, nirviNNakAmabhogaH prvrjissysi| jamAlinA bhaNitaM 'ambe! atra khalu mAnuSyake bhave anekazArIra-mAnasaroga-zoka-jarA-maraNa-pramukhopadravasampragADhe, azAzvate, jalaburbudasamAne, zaradagirizikharasaratsarittaraGgabhaGgure kaH evaM jAnAti - ke pUrvaM maraNadharmAH, ke vA pazcAd maraNadharmAH iti| kiJca yadi nAma jJAyeta idamapi ko'pi tataH kiM na bhavet pryaaptm?| kintu akANDe'pi akhaNDitA''gamaH patati yamadaNDaH ||1|| vIMjhaNAnA vAyuvaDe AzvAsana karI, tyAre te cirakALa sudhI vilApa karIne tathA lAMbA nisAsA mUkIne jamAline kahevA lAgI ke-"he putra! tuM amone eka ja putra saMmata, priya, hRdayane AnaMda ApanAra, ratnanA kaMDIyA jevo ane ghaNI mAnatAthI prApta thayelo che; tethI he vatsa! ame tArA eka kSaNamAtranA paNa viyogane icchatA nathI, to pachI dIkSA levAnI anujJA ApavAnuM to kema icchIe? tethI jyAM sudhI ame jIvIe chIe tyAMsudhI tuM rahe, ane amArA maraNa pachI pariNata vayavALo tuM kuLa-saMtatine vRddhi pamADI, kAmabhogathI vairAgya pAmI dIkSA grahaNa karaje.' te sAMbhaLI jamAlie kahyuM ke - "he mAtA! A manuSya bhava zarIra saMbaMdhI ane mana saMbaMdhI aneka roga, zoka, jarA ane maraNa vigere upadravoe karIne sahita jaLanA parapoTAnI jema azAzvata (kSaNika) ane zarad RtumAM parvatanA zikhara parathI nIkaLelI nadInA taraMganI jema bhaMgura (nAzavaMta) che; tethI koNa jANe che ke-prathama maraNa-dharmavALA st? ane pachI bh25||dhvaae| cha? vajI - ATaluM paNa (maraNane paNa) koi paNa jo jANe to zuM paripUrNa nathI? paraMtu akasmAta ja akhaMDita AgamanavALo yamadaMDa AvI paDe ja che. (1)
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1134 kiMtu-kassa na haraMti hiyayaM visayA ? no kassa vallahA suyaNA ? / kiMtu kharapavaNapahayaM kisalayamiva bhaMguraM jIyaM / / 2 / / etto cciya dujjaNamANasaM va mottUNa rajaraTThAI / dhIrA duraNucaraMpi hu saMjamamaggaM samaNulaggA ||3|| tA mohapasaramucchiMdiUNa mo aNumaNNa dhammakaraNatthaM / kiM vallahaM niruMbhai kovi hu jalaNAule gehe ? / / 4 / / zrImahAvIracaritram evaM ca bhaNie ammApiUhiM kahiyaM - 'putta ! imaM tuha sarIraM visiTThalakkhaNa- vaMjaNaguNovaveyaM uttamabala-vIriya-sattajuttaM udaggasohaggasaMgayaM samaggarogarahiyaM niruvahayalaTThapaMciMdiyaM paDhamajovvaNa kintu kasya na haranti hRdayaM viSayAH ? no kasya vallabhAH svajanAH ? | kintu kharapavanaprahataM kisalayamiva bhaGguraM jIvanam / / 2 / / ataH eva durjanamAnasamiva muktvA rAjyarASTrANi / dhIrAH duranucaramapi khalu saMyamamArgaM samanulagnAH ||3|| tataH mohaprasaramucchidya mAM anumanyethAM dharmakaraNArtham / kiM vallabhaM niruNatti ko'pi khalu jvalanA''kule gRhe ? ||4|| evaM ca bhaNite ambA-pitRbhyAM kathitaM 'putra ! idaM tava zarIraM viziSTalakSaNavyaJjanaguNopapetam, uttamabala-vIrya-satvayuktam, udagrasaubhAgyasaGgatam, samagrarogarahitam, nirUpahatamanoramapaJcendriyam, vaLI viSayo konA hRdayane haraNa karatA nathI? svajano kone vhAlA lAgatA nathI? paraMtu kaThora pavanathI haNAyelA kisalaya(navAMkura)nI jema A jIvita kSaNabhaMgura che. (2) tethI karIne ja durjananA mananI jema rAjya ane deza vigereno tyAga karI dhIra puruSo duHkhethI AcarI zakAya tevA saMyamamArgane pAmyA che; (3) tethI karIne tame mohanA prasarane chedIne mane dharma karavAnI anujJA Apo. zuM agnithI baLatA gharamAM koi mANasa potAnA vahAlA janane rUMdhI rAkhe?' (4) A pramANe jamAlie kahyuM tyAre mAtA-pitAe pharIthI kahyuM ke - 'he putra! A tArUM zarIra vizeSa prakAranA lksse| (rejAkho), vyanaMna (tasa-bhasA vigere) khane guezokhe rIne yukta che, uttama jaNa, vIrya bhane sattvavaDe sahita che, utkRSTa saubhAgyavALuM che, samagra roga rahita che, pAMce iMdriya puSTa ane nahIM haNAyelI che, ane zarU thayelI
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH guNAnugayaM, ao kahaM duraNucaraM saMjamaM kAuM pArihI?, jeNa mattakarirAyadaDhacalaNacaMpaNaM sahai neva kamalavaNaM / uvaramasu putta! dukkarasaMjamakaraNAu teNa tumaM ||1|| jamAliNA bhaNiyaM-'ammo ! mANusagaM sarIraM aNegarogasogasaMgayaM aTThisaMcayasamuTThiyaM NhArusirAjAlasaMpiNaddhaM akuTTimaTTiyAbhAyaNaM va theveNavi vidvaMsaNasIlaM asuiyaM ruhiramaMsa-vasa-meya-sukkAikalusapaDipunnaM savvovaddavasajjhaM avassamujjhaNijjaMti / aviya nissArassavi eyassa sArayA ettieNa nivvaDiyA | jaM uvayAre vaTTai mokkhatthaM ujjamaMtANaM / / 1 / / prathamayauvanaguNA'nugatam / ataH kathaM duranucaraM saMyamaM kartuM pArayasi ? yena mattakarirAjadRDhacaraNamardanaM sahate naiva kmlvnm| uparama putra! duSkarasaMyamakaraNataH tena tvam / / 1 / / 1135 jamAlinA bhaNitam' ambe! mAnuSakaM zarIram anekaroga-zokasaGgatam, asthisaJcayasamutthitam, snAyu-zirAjAlasampinaddham, akuTitamRttikAbhAjanamiva stokenA'pi viddhvaMsazIlam, azucikam, rudhira-mAMsa-vasA-meda-zukrAdikaluSapratipUrNam, sarvopadravasAdhyam, avshymujjhniiym| api ca niHsArasyA'pi etasya sAratA etAvatA nirvartitA / yad upakAre vartate mokSArthaM udyacchatAm / / 1 / / yuvAvasthAnA guNone anusaratuM che; tethI du:khethI pALI zakAya tevA saMyamane tuM zI rIte pALI zakIza? kAraNa ke - kamaLanuM vana madonmatta moTA hAthInA dRDha caraNanuM caMpAvuM sahana karI zake nahIM, tethI he putra! tuM duSkara saMyama grahaNa karavAthI virAma pAma.' (1) te sAMbhaLI jamAli bolyo ke - he mAtA! A manuSya saMbaMdhI zarIra aneka roga ane zokathI maLeluM che, hADakAnA samUhathI utpanna thayeluM che, moTI ane nAnI nasonA samUhathI vyApta che, kAcA mATInA vAsaNanI jema thoDA ajamAM 4 lAMgI 4vAnA svabhAvavANuM che, azuci che, 3dhira, mAMsa, vasA, bheha, zu vigere bhalina paddArthathI bhareluM che, sarva prakAranA upadravovALuM che ane avazya tyAga karavA lAyaka che. AvA prakAranA niHsAra zarIranI paNa ATalA mAtravaDe ja sAratA kahI che ke je zarIra mokSane mATe udyama karanArA jIvono upakAra karavAmAM pravarte che. (1)
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1136 jai NhANa-vilevaNa- bhUsaNehiM kIrai imassa no ceTThA / tA vAsarasasaharamaMDalaMva sohaM na uvvahai ||2|| tao puNo'vi bhaNiyaM jaNaNI - 'putta! imAo samunnayarAyakulasaMbhavAo, sayalakalAkusalAo, rUvalAyannamaNaharaMgIo, jalahivelAo va sakulAlaMkaraNAo, sumuNimAlAo iva muttAhArapariggahAo, mayagalAvalIo iva lIlAlasagAmiNIo, pINaghaNathaNaviNamiyamuTThigejjhamajjhAo, maNoNukUlavattiNIo, savvaMgasuMdaraMgIo piyadaMsaNApamuhAo aTTha piyayamAo apattakAlecciya pariccaiUNamaccaMtamajuttaM tuha tavokammamAraMbhiuM / tamhA eyAhiM saddhiM tAva bhuMjAhi mANussae kAmabhoe, pariNayavao ya eyAhiM ceva samaM pavvajjaM aayrejjaasi|' yadi snAna-vilepana-bhUSaNaiH kriyate asya no ceSTA / tadA vAsarazazadharamaNDalamiva zobhAM na udvahati / / 2 / / zrImahAvIracaritram tataH punarapi bhaNitaM jananyA 'putra! imAH samunnatarAjakulasambhavAH, sakalakalAkuzalAH, rUpalAvaNyamanoharAGgyaH, jaladhivelA iva svakulA'laGkaraNAH, sumunimAlAH iva muktAhAraparigrahAH, madakalA''valyaH iva lIlA'lasagAminyaH, pInaghanastanavinAmitamuSTigrAhyamadhyAH, manonukUlavartinyaH, sarvAGgasundarAGgyaH priyadarzanApramukhAH aSTau priyatamAH aprAptakAle evaM parityajya atyantamayuktaH tava tpkrm-aarmbhH| tasmAd etAbhiH saha tAvad bhuGkSva mAnuSyakAn kAmabhogAn, pariNatavayazca etAbhiH eva samaM pravrajyAM AcariSyasva / ' vaLI jo snAna, vilepana ane AbhUSaNavaDe A zarIranI sevA na karIe to te divase rahelA caMdramaMDaLanI jema zobhAne dhA2Na karatuM nathI.' (2) te sAMbhaLIne pharIthI mAtAe kahyuM ke - 'he putra! A moTA rAjakuLamAM utpanna thayelI, samagra kaLAmAM kuzaLa, rUpa ane lAvaNyavaDe manohara aMgavALI, samudranI veLAnI jema potAnA kuLa(kAMThA)ne alaMkAra karanArI, uttama munionI mALA(samUha)nI jevI muktAhAranA parigrahavALI, hAthIonI zreNinI jevI lIlAvaDe maMda maMda gati karanArI, puSTa ane moTA stananA bhArathI namI gayela ane muSTivaDe grahaNa karI zakAya tevA madhya (kaTI) bhAgavALI, manane anukULa vartanArI ane sarva aMge manohara A priyadarzanA vigere tArI ATha priyAone samaya prApta thayA pahelAM ja tyAga karIne tAre tapakriyAno AraMbha karavo ati ayogya che. tethI A priyAonI sAthe hAla to tuM manuSya saMbaMdhI kAmabhogane bhogava, ane pachI pariNata vayavALo thA tyAre A priyAo sahita ja pravrajyA grahaNa karaje.' 1. strIo motInA hArane dhAraNa karanArI ane munio AhAra ane parigrahathI mukta thayelA.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1137 aSTamaH prastAvaH jamAliNA kahiyaM-'ammo! ee mANussayA kAmabhogA uccAra-pAsavaNa-vaMta-pUya-sukkasoNiyasamubbhavA, mayakalevaranissaraMtavissagaMdhA, asuhaussAsuvveyajaNagA, bIbhacchA, tucchakAliyA, bahukilesasajjhA ya abuhajaNajaNiyacittaparitosA sAhugarahaNijjA, aNaMtacAuraMtasaMsAravaddhaNA, karayalakaliyaddhadaDDhakaTuM va amuccamANA asaMkhatikkhadukkhANubaMdhiNo sugaigamaNavigghakAriNo kahaM kusalANa khaNamettaMpi uvabhottuM juttA havaMti? / aviya ko NAma jIviyatthI tAlauDavisaM kayAvi bhuNjejjaa?| uggADhadADhakesarimuhakaMdaramahava ghaTTejjA? / / 1 / / jAlAkalAvabhIsaNavajjAnalamajjhamahava pavisejjA / nisiyaggakhaggadhArAsu vAvi ko vA paribhamejjA? ||2|| ___ jamAlinA kathitaM 'ambe! ete manuSyakAH kAmabhogAH uccAra-prazravaNa-vAnta-pUya-zukra-zoNitasamudbhavAH mRtakalevaranissaradvisragandhAH, azubhocchvAsodvegajanakAH, bIbhatsAH, tucchakAlikAH, bahuklezasAdhyAH ca abudhajanajanitacittaparitoSAH, sAdhugarhaNIyAH, anantacAturantasaMsAravardhakAH, karatalakalitA'rdhadagdhakASThamiva amucyamANAH asaGkhyatIkSNaduHkhAnubandhinaH sugatigamana-vighnakAriNaH kathaM kuzalAnAM kSaNamAtramapi upabhoktuM yuktAH bhavanti? | api ca kA nAma jIvitArthI tAlapuTaviSaM kadApi bhunyjiit?| udgADhadaMSTrA kesarimukhakandarAm athavA ghaTTeta? ||1|| jvAlAkalApabhISaNavajrA'nalamadhye athavA prvishet?| nizitA'grakhaDgadhArAsu vApi kaH vA paribhramet / / 2 / / jamAlie kahyuM - "he mAtA! A manuSya saMbaMdhI kAmabhogo to mUtra, viSTA, vamana, parU, zukra ane zoNitathI utpanna thayelA, mRta kalevara(maDadA)mAMthI nIkaLatA mAMsanI durgadha jevA, azubha ucchavAsavaDe udvegane utpanna karanAra, bIbhatsa, alpa kALa rahenArA ane ghaNA phlezathI sAdhavA lAyaka che. te kAmabhogo ajJAnI jananA cittane AnaMda utpanna karanArA che, paNa puruSone to niMdA karavA lAyaka che tathA caturgatirUpa anaMta saMsArane vadhAranAra che. hAthamAM rahelA ardha baLelA kASThanI jevA te kAmabhogo jo mUkI devAmAM na Ave to asaMkhya tIkSNa duHkhono anubaMdha (saMbaMdha) karanArA che ane sugatimAM javAnA viddha karanArA che; tethI te kuzaLa puruSone kSaNamAtra paNa bhogavA yogya uma hoya? vajI : jIvitano arthI kayo puruSa koipaNa vakhata tAlapuTa nAmanuM viSa khAya? athavA koNa tIkSNa dADhavALA siMhanA bhu53pI guDAno spaza 42.? (1) athavA koNa vALAnA samUhavaDe bhayaMkara vajanA agninI madhye praveza kare? athavA tIkSNa agrabhAgavALA pAnI paa2| 752 oe| ya? (2.)
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1138 zrImahAvIracaritrama ahavA savvaMpi imaM karejja ko'vi hu surAisAmatthA / visae puNa paribhottuM khemeNa na koi khaNamavi na suheNa nivasejjA? / / 3 / / jai kahavi ayANaMtA mUDhA visaesa saMpayada'ti / tA kiM muNiyajiNesaravayaNANavi vaTTiuM juttaM? ||4|| imaM ca nisAmiUNa puNo'vi bhaNiyaM jaNaNIe-'vaccha! imaM ajjaya-pajjaya-piupajjAyAgayaM bahuM hiraNNaM rayayaM kaMsaM dUsaM nihinivahaM alaM satta purise jAva pakAmaM dAuM pakAmaM paribhottuM tA jahecchaM vilasasu kaivaya vAsarAiMti / jamAliNA bhaNiyaM-'ammo! subahaMpi daviNajAyaM aggisAhiyaM corasAhiyaM dAiyasAhiyaM adhuvaM asAsayaM asesANatthasatthanibaMdhaNaM, ao ko ettha paDibaMdho? / ' evaM ca aNegappayArehiM aNukUlehiM vayaNehiM jAva pannavijjamANo'vi jamAlI na kiMpi paDivajjai athavA sarvamapi idaM kuryAt ko'pi khalu surAdisAmarthyAt viSayAn punaH paribhujya kSemeNa na ko'pi kSaNamapi na sukhena nivaset / / 3 / / yadi kathamapi ajAnantaH mUDhAH viSayeSu smprvrttnte| tataH kiM jJAtajinezvaravacanAnAmapi vartituM yuktam / / 4 / / idaM ca niHzamya punarapi bhaNitaM jananyA 'vatsa! idam Aryaka-prAryaka-pitRparyAyA''gataM bahuH hiraNyaM, rajataM, kAMsyaM, dUSyaM, nidhinivahaM alaM saptapuruSAn yAvat prakAmaM dAtuM, prakAmaM paribhoktum, tataH yathecchaM vilasa ktipyvaasraanni|' jamAlinA bhaNitaM 'ambe! subahuH api draviNajAtaM agnisAdhyam, caurasAdhyam, dAyikasAdhyam, adhruvaM, azAzvataM, azeSA'narthasArthanibandhanam / ataH kaH atra pratibandhaH? / ' evaM ca anekaprakAraiH anukUlaiH vacanaiH yAvat prajJApyamAnaH api jamAli na kimapi pratipadyate tAvatpunarapi athavA to A upara kahelI sarva bAbata devAdikanA sAmarthyathI kadAca koi puruSa karI zake; paraMtu viSayone bhogavIne eka kSaNavAra paNa koi sukhane pAmyo nathI. (3) jo kadAca ajJAnI mUDhajano koipaNa prakAre viSayomAM pravarte, to zuM jinezvaranA vacanane jANanAra puruSoe 59 mA pravarta yogya cha? (4) A pramANe sAMbhaLIne pharIthI mAtA bolI ke-"he vatsa! A bApa-dAdAnA paryAyathI cAlyuM AvatuM ghaNuM suvarNa, rUpuM, kAMsuM, dUSya (vastra), dhananA nidhAna vigere sAta peDhI sudhI atyaMta pahoMce teTaluM che. tenI icchA pramANe atyaMta bhoga karI ane atyaMta dAna ApI keTalAka divasa vilAsa kara.' te sAMbhaLI jamAlie kahyuM - "he mAtA! ghaNA dravyano samUha paNa agnine AdhIna che, corane AdhIna che, bhAgIdArane AdhIna che. vaLI adhruva, azAzvata ane anarthanA samUhanuM kAraNa che; tethI AmAM zo pratibaMdha karavo?' A pramANe aneka prakAranA anukULa vacanovaDe samajAvyA chatAM paNa jamAlie kAMi paNa aMgIkAra karyuM nahIM tyAre pharIthI saMyama saMbaMdhI bhayaMkara vacanovaDe mAtA
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1139 tAva puNo'vi saMjamabhayakarehiM vayaNehiM ammApiuNo paryapaMti-vaccha! duraNucaraM niggaMthaM pAvayaNaM, jao ettha lohamayA javA cAveyavvA, gaMgAmahAnaIe paDisoeNa gaMtavvaM, mahAsamuddo bhuyAhiM tariyavvo, asidhAraM vayaM aNucariyavvaM / na ya vaccha! etya samaNANaM kappai AhAkammiyaM vA, uddesiyaM vA, missajAyaM vA, kIyagaDapamuhaM vA, dubhikkhabhattaM vA, gilANabhattaM vA, vaddaliyAbhattaM vA sejjAyarapiMDaM vA kaMda-mUla-phala-bIya-hariyabhoyaNaM vA pribhottuN| tumaM ca vaccha! suhalAlio na samatyo sIyavAyAyavakhuhA-pivAsApamuhadussahabAvIsaparIsahasahaNaM muhuttamavi kaauN| tA alAhi puNaruttavAyAvitthareNaM / ' jamAliNA bhaNiyaM-ammatAyA! imaM niggaMthaM pAvayaNaM kIvANaM kAyarANaM kAurisANaM ihaloyapaDibaddhANaM paraloyaparaMmuhANaM visayatisiyANaM duraNucaraM, no sappurisANaM paDivannabharadharaNadhavalANaM niyasarIrajIviyaniravekkhANaMti / evaM ca aNukUlehiM paDikUlehi ya vayaNehiM bhaNio samANo jAva saMyamabhayakaraiH vacanaiH ambApitarau prajalpanti 'vatsa! duranucaraM nirgrantham prAvacanam, yataH atra lohamayAH yavAH carvitavyAH, gaGgAmahAnadyAM pratizrotena gantavyam, mahAsamudraH bhujAbhyAM taritavyaH, asidhAraM vrataM anucritvym| na ca vatsa! atra zramaNAnAM kalpate AdhAkarmikaM vA, auddezikaM vA, mizrajAtaM vA, krItagatapramukhaM vA, durbhikSabhaktaM vA, glAnabhaktaM vA, dunibhaktaM vA, zayyAtarapiNDaM vA, kanda-mUla-phalabIja-haritabhojanaM vA paribhoktum / tvaM ca vatsa! sukhalAlitaH, na samarthaH zItavAtA''tapa-kSudhApipAsApramukhaduHsahadvAviMzatiparISahasahanaM muhUrtamapi krtum| tasmAd alaM punaruktavAcAvistareNa / ' jamAlinA bhaNitaM 'ambAtAtau! idaM nirgranthaM prAvacanaM klIbAnAM, kAyarANAM, kApuruSANAM, ihalokapratibaddhAnAM, paralokaparAGmukhAnAM, viSayatRSitAnAM duranucaram, no satpuruSANAM pratipannabhAradharaNadhavalAnAM nijazarIrajIvitanirapekSANAm / evaM ca anukUlaiH pratikUlaiH ca vacanaiH bhaNitaH san yAvajjamAli na pitA bolyA ke - "he putra! nigraMtha pravacana (jaina dIkSA) duHkhethI AcarI zakAya tema che, kemake te to loDhAnA javA cAvavA jevuM che, gaMgA nAmanI mahAnadIne sAme pravAhe javA jevuM che, moTA samudrane bhujAvaDe taravA jevuM che ane asidhArAnI jevuM te vrata AcaravAnuM che. vaLI he vatsa! A dIkSA lIdhA pachI sAdhuone AdhAkarmI uddezelo, mizra karelo ke kharIda karelo AhAra kahyuM nahIM. temaja dukALanuM bhojana, mAMdA mANasanuM bhojana, vAdaLAnA ghaTATopathI durdina thayelA samayanuM bhojana, zayyAtaranuM bhojana athavA kaMda, mULa, phaLa, bIja, harita(lIlI vanaspati)nuM bhojana 685 nAhI. putra! tuM supamA bAlana-pAlana yo cha, tathA zIta, vAyu, 1350, kSudhA, pipAsA vire. du:saha bAvIza parISahone eka muhUrta paNa sahana karavAne tuM asamartha che, to he putra! vAraMvAra vANIno vistAra karavAthI saryu. te sAmajI 4 bhAsi polyo - '3 mAtA-pitA! ma nitha prAyana (prayA) napuMsa, Aya2, 52 / 5 puruSa, A lokanA sukhamAM ja AgrahavALA, paralokamAM avaLA mukhavALA ane viSayamAM tRSNAvALA puruSone duHkhe karIne AdarI zakAya tevuM che, paraMtu aMgIkAra karelA bhArane dhAraNa karavAmAM dhorI-baLada samAna tathA potAnA zarIra ane jIvitanI apekSA vinAnA sapuruSane te duSkara nathI. A pramANe anukULa ane pratikULa vacanovaDe kahyA chatAM paNa jamAlie potAno dIkSA-grahaNano abhilASa tajyo nahIM tyAre icchA rahitapaNe paNa mAtA-pitAe tene
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1140 zrImahAvIracaritram jamAlI na pariccayai pavvajjAbhilAsaM tAva akAmaehiM ceva aNumannio jaNaNijaNagehiM / ___ tayaNaMtaraM AhUyA niyayapurisA bhaNiyA ya, jahA-'sigghameva khattiyakuDaggAmaM nayaraM sabAhirabhaMtaraM sammajjiovalittaM avaNiyataNakayavaraM visohiyarAyamaggaM kArAveha, jamAlikumArassa ya joggaM maharihaM nikkhamaNabhiseyaM nivvatteha / ' te ya saviNayaM paDisuNittA nIhariyA bhavaNAo, saMpADiyaM rAyasAsaNaM / tayaNaMtaraM ca puratyAbhimuhammi sIhAsaNe uvavesiUNa jamAlikumAro maNi-kaNaga-rayaya-puDhavimaehiM aTThottarasayasaMkhehiM aNegehiM kalasehiM gaMdhuddharapavarasalilabhariehiM phaavio| ammApiUhi nivvattiyaMmi ya abhisege bhaNio'vaccha! kimiyANiM tuha bahumayaM piyaM pycchaamo?|' jamAliNA bhaNiyaM-'ammatAyA! icchAmi iyANiM kuttiyAvaNAo rayaharaNaM paDiggahaM ca uvaNijjamANaM tahA kAsavaM ca vAharijjamANaM / ' evaM ca nisAmiUNa jamAlipiUNA bhaNiyA purisA-are sirigharAo tinni daviNasayasahassAiM parityajati pravrajyA'bhilASam tAvad akAmakAbhyAM eva anumataH jananI-janakAbhyAm / tadanantaram AhUtAH nijapuruSAH bhaNitAzca yathA 'zIghrameva kSatriyakuNDagrAmaM nagaraM sabAhyAbhyantaraM sammArjitopaliptam, apanItatRNakacavaram, vizodhitarAjamArgam kArayata, jamAlikumArasya ca yogyaM mahargha niSkramaNA'bhiSekaM nivrtdhvm|' te ca savinayaM pratizrutya nihRtAH bhavanataH, sampAditaM rAjazAsanam / tadanantaraM ca pUrvAbhimukhe siMhAsane upavezya jamAlikumAraH maNi-kanaka-ratna-pRthivImayaiH aSTottarazatasaGkhyaiH anekaiH kalazaiH gandhoddharapravarasalilabhRtaiH snaapitH| ambA-pitRbhyAM nivartite ca abhiSeke bhaNitaH 'vatsa! kimidAnIM tava bahumataM priyaM prycchaavH?|' jamAlinA bhaNitaM 'ambA-tAtau! icchAmi idAnIM kRtrikA''paNataH rajoharaNaM pratigrahaM ca upanIyamAnam, tathA karSakaH (=nApitaH) ca vyAhriyamANam / ' evaM ca niHzamya jamAlipitrA bhaNitAH puruSAH 'are! zrIgRhAt trINi draviNazatasahasrANi anumati ApI. tyArapachI pitAe potAnA sevaka puruSone bolAvIne kahyuM ke - "he puruSo! zIdhrapaNe A kSatriyakuMDagrAma nagarane bahArathI ane aMdarathI vAsIduM kADhI lIMpIne sApha karo. tRNa ane kacaro vigere dUra karAvI rAjamArgane zuddha karAvo; tathA jamAlikumArane yogya ane mahAmUlyavALA athavA moTAne lAyaka niSkramaNa(dIkSA)nA abhiSekane taiyAra karo. te sAMbhaLI teoe vinaya sahita tenuM vacana aMgIkAra karI bhavanamAMthI bahAra nIkaLyA, ane rAjAnI AjJA pramANe sarva karyuM. tyArapachI pUrva dizAnI sanmukha siMhAsana upara jamAlikumArane besADIne maNi, suvarNa, rUpA ane mATInA darekanA ekaso ne ATha ATha sugaMdhavALA nirmaLa jaLathI bharelA kaLazovaDe abhiSeka karAvyo. abhiSeka pUro thayA pachI mAtA-pitAe tene kahyuM ke - "he putra! have tane vahAluM ane bahu mAneluM evuM zuM ApIe?" jamAlIe kahyuM - "he mAtA-pitA! have kRtrikApaNathakI rajoharaNa ane pAtrA maMgAvavAne huM icchuM chuM, tathA hajAmane bolavavAne icchuM chuM.' A pramANe sAMbhaLIne jamAlinA pitAe puruSo(sevako)ne kahyuM ke - "he
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1141 aSTamaH prastAvaH ghettUNa kuttiyAvaNAo rayaharaNaM paDiggahaM ca egamegalakkheNa ANeha, egalakkhappayANeNa kAsavagaM ca sddaaveh| evamANatte niggayA purisA rayaharaNaM paDiggahaM kAsavagaM ca ghettUNa paDiniyattA, so ya kAsavo jamAlipiyaraM paNamiUNa evaM bhaNiuM pavatto- 'deva! saMdisaha jaM mae krnnijjN|' teNa jaMpiyaM- 'bhadda! jamAlissa kumArassa pareNaM jatteNaM cauraMgulavajje nikkhamaNapAogge aggakese kppehi|' tao so kAsavao surabhigaMdhodaeNa karacalaNe pakkhAliUNa, aTThaguNAe pottIe vayaNaM saMjamiUNa jahutteNa vihiNA kese kappiumAraddho / jaNaNIvi se aNavarayaM kajjalamaliNAiM aMsuyAiM muyaMtI bhuyaganimmoyanimmaleNa uttarijjeNa kesakalAvaM pddicchi| tayaNaMtaraM ca surabhivAriNA pakkhAliUNa hariyaMdasavilevaNapupphehiM accei, paMDuravatthaMmi baMdhiUNa rayaNakaraMDagaMmi pakkhivai, sogabharagaggaragiraM ca ruyamANI evaM bhaNai-'etto mae maMdapuNNAe jaNNesu Usavesu ya vaDDIsu ya imehiM putto jamAlI gRhItvA kRtrikA''paNataH rajoharaNaM pratigrahaM ca ekam ekalakSeNa Anayata, ekalakSapradAnena karSakaM ca shbdaapyt|' evamAjJapte nirgatAH puruSAH rajoharaNaM, pratigraham, karSakaM ca gRhItvA pratinivRttAH / sazca karSakaH jamAlipitaraM praNamya evaM bhaNituM pravRttavAn 'deva! sandiza yad mayA krnniiym|' tena jalpitaM 'bhadra! jamAleH kumArasya pareNa yatnena caturAGgulavarjAn niSkramaNaprAyogyAn agrakezAn krty|' tataH saH karSakaH (=nApitaH) surabhigandhodakena karacaraNe prakSAlya, aSTaguNena potena (=vastreNa) vadanaM saMyamya yathoktena vidhinA keSAn kartitum ArabdhavAn / jananI api tasya anavarataM kajjalamalinAni azrUNi muJcantI bhujaGganirmokanirmalena uttarIyena kezakalApaM pratIcchati, tadanantaraM ca surabhivAriNA pakSAlya haricandanavilepanapuSpaiH arcayati, pANDuravastre badhvA ratnakaraNDake prakSipati, zokabharagadgadgiraM ca rudantI evaM bhaNati 'ataH paraM mayA mandapuNyayA yajJeSu, utsaveSu ca vRddhiSu ca ebhiH putraH jamAlI puruSo! khajAnAmAMthI traNa lAkha dravya laine kRtrikApaNathakI eka eka lAkhavaDe 2joharaNa ane pAtrA lAvo, ane eka lAkha dravya ApIne hajAmane bolAvo.' A pramANe AzA apAyelA te puruSo tyAMthI nIkaLyA ane rajoha2Na, pAtrA tathA hajAmane laine pAchA AvyA. te hajAme jamAlinA pitAne praNAma karI A pramANe kahyuM ke - 'he deva! mAre je ka2vAnuM hoya tenI AjJA Apo.' tyAre teNe kahyuM ke - 'he bhadra! jamAlikumAranA moTA yatnathI cAra AMgaLa choDIne dIkSAne yogya agrakezane tuM kApa.' tyAre te hajAme sugaMdhI jaLavaDe potAnA hAtha-paga dhoine, ATha paDavALA vastravaDe mukhane bAMdhIne yathokta vidhivaDe tenA keza kApyA. te vakhate niraMtara kAjaLavaDe malina thayelA azrune mUkatI tenI mAtAe paNa sarpanI kAMcaLI jevA nirmaLa uttarIya vastravaDe te kezano samUha grahaNa karyo. tyArapachI te kezane sugaMdhI jaLavaDe pakhAlI, haricaMdananA vilepana ane puSpavaDe tenI pUjA karI. pachI tene eka ujjvaLa vastramAM bAMdhI ratnanA karaMDIyAmAM (DAbhaDAmAM) mUkyA. pachI zokanA samUhathI gadgad vANIvaDe rotI rotI bolI ke - AjathI maMda puNyavALI mAre pUjAmAM, utsavomAM ane parvanA divasomAM A kezavaDe jamAliputrane smaraNa ka2vAno
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1142 zrImahAvIracaritram sumaraNijjo tti / evaM ca abhikkhaNaM jaMpamANI taM rayaNakaraMDagaM niyasayaNijjassa UsIsagamUle tthvei| aha nivvattiyamajjaNamahUsavo, parihiyAmaladugullo, hemamayamauDamaNikaNayakaDayakuMDalAlaMkiyasarIro, vacchatthalariMkholiMtavimalamuttAkalAvasohillo, vivihAbharaNapahAbharavicchuriyanahaMgaNAbhogo, takkAlamiliyavilayAsamUhakIraMtamaMgalAyAro, dANANaMdiyamaggaNagijjaMtuddAmaguNanivaho, khaMbhasayasaMniviDhaM samIraMbuyadhavaladhayavaDasaNAhaM, suvicittacittaramma aNegajaNajaNiyaparitosaM suinevatthadharANaM cheyANaM pavaranarajuvANANaM sahasseNaM ukkhittaM jhaDatti sibiyaM samArUDho, rayaharaNapaDiggahadhAriNIe dAhiNadisiM nilINAe dhAvIe parivario, annAhi ya pavararamaNIhiM dhariyadhavalAyavatto, calaMtasasikaMtacAmarAvayavo diTThipahapaiTThAviyamaNimayaaTThaTThamaMgalao kari-turaya-rahavarArUDhasayaNaghaggeNa aNugamijjaMto, vajjaMtAujjasamucchalaM smartavyaH' iti / evaM ca abhikSaNaM jalpantI taM ratnakaraNDakaM nijazayanIyasya utzIrSakamUle sthApayati / atha nirvartitamajjanamahotsavaH, parihitA'maladukulaH, hemamayamukuTamaNikanakakaTakakuNDalA'laGkRtazarIraH, vakSasthalariGkhadvimalamuktAkalApazobhamAnaH, vividhA''bharaNaprabhAbharavicchuritanabhAGgaNA''bhogaH tatkAlamilitavilayAsamUhakurvanmaGgalA''cAraH, dAnA''nanditamArgaNagIyamAnoddAmaguNanivahaH, stambhazatasanniviSTAm, samIrAmbukadhavaladhvajapaTasanAthAm, suvicitracitraramyAm, anekajanajanitaparitoSAm, zucinepathyadharANAM chekAnAM pravaranarayUnAM sahasreNa utkSiptAM jhaTiti zibikAM samArUDhaH, rajoharaNapratigrahadhAriNyA dakSiNadizi nilInayA dhAtryA parivRttaH, anyAbhiH ca pravararamaNIbhiH dhRtadhavalA''tapatraH, calatzazikAntacAmarA'vayavaH dRSTipathapratisthApitamaNimayASTA'STamaGgalaH, kari-turaga-rathavarA''rUDha svajanavargeNa che. A pramANe vAraMvAra bolatI teNIe te ratnano karaMDIyo potAnI zayAnA ozikAnI pAse mUkyo. tyArapachI abhiSekano mahotsava pUrNa thayo tyAre jamAlikumAre nirmala vastra paheryA, suvarNano mukuTa tathA maNi ane suvarNanA kaTaka (kaDAM) ane kuMDaLavaDe zarIrane zaNagAryuM, chAtImAM laTakatI nirmaLa motInI mALAthI zobhita thayo, vividha prakAranA AbharaNonI kAMtinA samUhavaDe AkAzano vistAra vyApta karyo. te kALe ekaThI thayelI strIonA samUha teno maMgaLa AcAra karyo, tathA dAnathI khuza thayelA bhikSuko tenA moTA guNanA samUhane gAvA lAgyA. AvA prakArano te jamAli so staMbhovaDe banAvelI, vAyuthI pharakatI zveta dhvajAnA paTe karIne sahita, ghaNA vicitra prakAranA citrovaDe suMdara, ghaNA manuSyone paritoSa utpanna karanArI ane pavitra veSane dhAraNa karanArA, catura, zreSTha ane yuvAvasthAvALA hajAra puruSoe upADelI zibikAmAM zIdhrapaNe ArUDha thayo. tenI jamaNI bAjue rajoharaNa ane pAtrane dhAraNa karanArI tenI dhAvamAtA beThI, bIjI uttama strIoe tenA upara zveta chatra dhAraNa karyuM, tenI be bAjue calAyamAna caMdra jevA manohara (zveta) cAmaro vIMjhAvA lAgyA, tenA dRSTimArgamAM (AgaLa) maNimaya ATha maMgaLa calAvyA, tenI pAchaLa hAthI, azva ane rathamAM beThelA svajanavarga cAlyA, AgaLa vAgatA vAjIMtronA
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1143 taravabhariyanahavivaro, pAsAyatalaTThiyapauraloyanivaheNa saMthuNijjaMto jhaDatti jamAlikumAro tayaNu payaTTo jiNAbhimuhaM / aha jamAlissa bhAriyA piyadaMsaNA tahAvihavaiyaramuvalabbha jAyabhavaveraggA pavvajjaM paDivajjiukAmA taheva paTThiyA, kameNa ya pattAiM tAiM jiNaMtiyaM / tao paMcarAyasuyasayaparivAro jamAlikumAro paDivanno jiNidadesiyaM samaNadhammaM, piyadaMsaNAvi nariMdaduhiyAsahasseNa parivuDA pavaDDhamANasaMvegA samaNI jAyatti / aha jamAlI sAmAiyamAiyAI ekkArasa aMgAI sasuttAiM saatthAiM ahijjai, bahUhiM cauttha-chaTTaTThamapamuhehiM aNavarayaM vicittehiM tavokammehiM appANaM bhAviMto bhagavayA saddhiM purAgarAisu viharai / piyadaMsaNAvi caMdaNAe pavattiNIe samaM priyddi| anugamyamAnaH, vAdyamAnA''todyasamucchaladravabhRtanabhavivaraH, prAsAdatalasthitapauralokanivahena saMstuvan jhaTiti mAlikumAraH tadanupravRttaH jinA'bhimukham / atha jamAleH bhAryA priyadarzanA tathAvidhavyatikaramupalabhya jAtabhavavairAgyA pravrajyAM pratipattukAmA tathaiva prasthitA, krameNa ca prAptau tau jinA'ntikam / tataH paJcarAjasutazataparivAraH jamAlikumAraH pratipannaH jinendradezitaM zramaNadharmam, priyadarzanA'pi narendraduhitRsahasreNa parivRttA pravardhamAnasaMvegA zramaNI jaataa| atha jamAliH sAmAyikamAdikAni ekAdazA'GgAni sasUtrANi sArthAni adhyaiti, bahUbhiH caturthaSaSThASTamapramukhaiH anavarataM vicitraiH tapaHkarmabhiH AtmAnaM bhAvayan bhagavatA saha purA''karAdiSu viharati / priyadarzanA api candanayA pravartinyA samaM paryaTati / uchaLatA zabdavaDe AkAzarUpI vivara bharAI gayuM ane mahela upara 2helA paurajanono samUha tenI stuti karato hato. A rIte te jamAlikumAra jinezvaranI sanmukha cAlyo. have jamAlinI bhAryA priyadarzanA A vRttAMtane sAMbhaLI, saMsAra para vairAgya utpanna thavAthI pravrajyA grahaNa ka2vAnI icchAvALI thaIne te ja pramANe cAlI. anukrame teo jinezvaranI pAse pahoMcyA. tyArapachI pAMca so rAjakumAro sahita jamAlikumAre jinezvare kahelI pravrajyA grahaNa karI, tathA hajAra rAjakanyAo vaDe parivarelI ane vRddhi pAmatA saMvegavALI priyadarzanA paNa sAdhvI thaI. tyArapachI jamAlie sAmAyikathI AraMbhIne agyAra aMgo sUtra sahita ane artha sahita abhyAsa karyo. tathA niraMtara caturthabhakta, chaThTha, aThThama vigere vicitra prakAranA tapakarmavaDe potAnA AtmAne bhAvato te jamAli bhagavAnanI sAthe nagara, Akara (khANa) vigere sthaLomAM vicaravA lAgyo. priyadarzanA paNa caMdanA pravartinInI sAthe vicaravA lAgI.
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1144 zrImahAvIracaritram ___ aha annayA kayAI jamAlI bhayavaMtaM mahAvIrajiNavaraM vaMdittA vinnaviumAraddho-'bhayavaM! vaMchAmi ahaM tubbhehiM abbhaNunnAo samANo aniyayavihArehiM paMcahiM samaNasaehiM saddhiM vihriuNti| sAmIvi vimalakevalAloyAvaloiyasayalajiyaloyabhUya-bhAvi-vaTTamANakAlakalAvalaMbisuhAsuhapariNAmaviseso bhAviramaNatthaM muNiUNa jamAlissa puNo puNo bhaNamANassavi moNamavalaMbiUNa jAviuM pvtto| jamAlI'vi appaDisiddhamaNumayaMti kaliUNa paMcahiM samaNasaehiM sahio tavassiNIsahassaparivuDAe piyadaMsaNAe samaNugao apuvvApuvvagAmanagarAgarAisu bhamiumAraddho / annayA ya gAmANugAmeNa viharamANo samAgao sAvatthiM nayariM, Thio ya kuTThagAbhihANammi ujjANe / tattha ya Thiyassa virasehiM lukkhehiM sIyalehiM tucchehi asuMdarehiM kAlAikkaMtehiM pANabhoyaNehiM durahiyAso payaMDo sarIraMmi pittajaro paaubbhuuo| teNa ya accaMtaM abhihao samANo bhaNai-'aho samaNA! mama nimittaM saMthArayaM sNthaareh|' te ___ atha anyadA kadAcid jamAliH bhagavantaM mahAvIrajinavaraM vanditvA vijJaptumArabdhavAn 'bhagavan vAJchAmyahaM yuSmAbhiH abhyanujJAtaH san aniyatavihAraiH paJcabhiH zramaNazataiH saha vihartum / svAmI api vimalake valA''lokA'valokitasakalajIvalokabhUta-bhAvi-vartamAnakAlaka lApA'valambizubhAzubhapariNAmavizeSaH bhAvyanarthaM vijJAya jamAleH punaH punaH bhaNataH api maunamavalambya yApayituM pravRttavAn / jamAliH api 'apratiSiddhamanumatam / iti kalayitvA paJcabhiH zramaNazataiH sahitaH tapasvinIsahasraparivRtayA priyadarzanayA samanugataH apUrvA'pUrvagrAma-nagarA''karAdiSu bhramitumArabdhavAn / anyadA ca grAmAnugrAmeNa viharamANaH samAgataH zrAvastI nagarIm, sthitazca koSTakA'bhidhAne udyaane| tatra ca sthitasya virasaiH, rukSaiH, zItalaiH, tucchaiH, asundaraiH, kAlAtikrAntaiH pAnabhojanaiH duradhyAsaH pracaNDa zarIre pittajvaraH prAdurbhUtaH / tena cA'tyantaM abhihataH san bhaNati 'aho zramaNAH! mama nimittaM saMstArakaM have ekadA kadAcit jamAlie bhagavAna mahAvIra jinezvarane vaMdanA karI vinaMti karI ke - "he bhagavana! huM ApanI AjJA pAmIne pAMcaso sAdhuo sahita aniyata ugra) vihAravaDe vicaravAne icchuM chuM. te vakhate nirmaLa kevaLajJAnavaDe samagra jIvalokanA bhUta, bhaviSya ane vartamAnakALanA samUhane Azraya karanArA, zubhAzubha pariNAmanA vizeSane jonArA bhagavAna paNa bhAvI anarthane jANIne jamAlie vAraMvAra kahyAM chatAM paNa maunanuM avalaMbana karIne ja vicaravA lAgyA. tyAre "niSedha na kareluM te anumativALuM hoya' ema jANIne jamAli paNa pAMcaso sAdhuo sahita tathA hajAra sAdhvIothI parivarelI priyadarzanAe anusarato apUrva apUrva (navA navA) gAma, nagara ane Akara vigeremAM vicAravA lAgyo. ekadA eka gAmathI bIje gAma vicarato te zrAvasti nAmanI nagarImAM Avyo. tyAM koSTaka nAmanA udyAnamAM te rahyo. tyAM rahelA tene rasa rahita, lukhA, zItaLa, tuccha, asuMdara (kharAba) ane kALa vItI gayelA pAna-bhojanavaDe zarIramAM sahana na thAya tevo pracaMDa pitta javara pragaTa thayo. tenAthI te atyaMta parAbhava pAmyo tethI te bolyo ke - "he sAdhuo! tame mAre mATe saMthAro pAtharo.' tyAre teo tenuM
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1145 aSTamaH prastAvaH ya tavvayaNamAyanniUNa takkhaNameva saMthArayaM saMthAriumAradvA / jamAlIvi ahiyayaraM veyaNAbhihao nisanno ThAumapArayaMto puNo puNo pucchai- 'bho samaNA! saMthArago saMthario na vA ? / ' tehiM bhnniyN'sNthrio|' eyaM ca soccA uTThio jamAlI gao tadaMtiyaM, saMthArayaM ca saMtharijjaMtaM pecchiUNa uppannamicchatto jaMpiuM pavatto- 'bho muNiNo ! iyANi muNiyaM mae tattaM, nipphannameva nipphannaM bhannai, na uNa niSphajjamANaMpi, ao saMtharijjamANe'vi saMthArage saMthariotti tubbhehiM vRttaM tamasaccaM, evaM cakaDamANaM kaDamuppajjamANamuppannamevamAIvi / vAgarai jaM jiNiMdo diTThavirohA na taM ghaDai / / 1 / / avarAvarasamayasamUhajoganiSphajjamANakajjami / kaha pAraMbhe cciya kaDamimaMti vottuM khamaM hojjA ? / / 2 / / saMstRNuta / te ca tadvacanamAkarNya tatkSaNameva saMstArakaM saMstarituM ArabdhavantaH / jamAliH api adhikataraM vedanAbhihataH niSaNNaH sthAtum apArayan punaH punaH pRcchati 'bhoH zramaNAH ! saMstArakaH saMstRtaH na vaa?|' taiH bhaNitaM 'sNstRtH|' etacca zrutvA utthitaH jamAlI gataH tadantikam, saMstArakaM ca saMstIryamANaM prekSya utpannamithyAtvaH jalpituM pravRttavAn 'bhoH munayaH ! idAnIM jJAtaM mayA tattvam, niSpannameva niSpannaM manyate, na punaH niSpadyamAnamapi, ataH saMstIryamANe'pi saMstArake saMstAritaH iti yuSmAbhiH uktaM tadasatyam, evaM ca kriyamANaM kRtam utpadyamAnam utpannam evamAdiH api / vyAkaroti yad jinendraH dRSTavirodhAd na tad ghaTate / / 1 / / aparA'parasamayasamUhayoganiSpadyamAnakArye / kathaM prArambhe eva kRtamidam iti vaktuM kSamaM bhavet ? / / 2 / / vacana sAMbhaLIne tarata ja saMthAro pAtharavA lAgyA. jamAli paNa adhika vedanAvaDe parAbhava pAmelo hovAthI beTho rahevAne asamartha thayo, tethI vAraMvAra pUchavA lAgyo ke - 'he sAdhuo! saMthAro pAtharyo ke nahIM?' tyAre teo bolyA ke - 'hA, pAtharyo.' te sAMbhaLIne jamAli uThyo ane temanI pAse gayo. tyAM saMthAro patharAto joine mithyAtva utpanna thavAthI te bolavA lAgyo ke - 'he munio! hamaNAM meM tattva jANyuM. te e ke je kArya nIpajyuM hoya (pUrNa thayuM hoya) te ja nIpajyuM kahevAya, paraMtu je nIpajAvAtuM (karAtuM) hoya te nIpajyuM kahevAya nahIM. tethI karIne haju saMthAro patharAto chatAM paNa 'pAtharyo' ema je tame kahyuM te asatya che. tethI karIne - je karAtuM hoya te karyuM ane je utpanna thatuM hoya te utpanna thayuM kahevAya che ema je jinezvara kahe che te pratyakSa virodha hovAthI ghaTatuM nathI, (1) kemake bIjA bIjA samayonA samUhanA yogathI karAtA kAryamAM prAraMbhanA samaye ja A kArya karyuM ema je kahevuM te prema samartha hoya ? (2)
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1146 atthakiriyApasAhaNakhamaM ca vatthuttaNaM samuvvahai / paDhamasamappasUe ya tayaMpi no vijjai payatthe / / 3 / / jai pAraMbhe cciya taM kaDaMti evaM ca sesasamaesu / karaNe kaDassa AvaDai ubbhaDA nUNamaNavatthA ||4|| tA juttisaMgayamimaM kaDameva kaDaM pavuccae payaDaM / kiriyAniTThAsamayANa hoi evaM ca na viroho / / 5 / / zrImahAvIracaritram iya paDivajjaha samaNA! pakkhamimaM sayaladosaparihINaM / vuttaMti neya gijjhai kusalehiM kiMtu juttaMti / / 6 / / arthakriyAprasAdhanakSamaM ca vastutvaM samudvahati / prathamasamayaprasUte ca tasmin no vidyate padArthAH / / 3 / / yadi prArambhe eva tat kRtamiti evaM ca zeSasamayeSu / karaNe kRtasya Apatati udbhaTA nUnam anavasthA ||4|| tataH yuktisaGgatam idaM kRtameva kRtam procyate prakaTam / kriyA-niSThAsamayAnAM bhavati evaM ca na virodhaH ||5|| ayaM pratipadyadhvam zramaNAH ! pakSamidaM sakaladoSaparihINam / uktamiti naiva gRhyate kuzalaiH kintu yuktamiti ||6|| vaLI arthakriyA sAdhavAmAM je samartha hoya te ja vastupaNAne pAme che; (jema pANI lAvavArUpa arthakriyA sAdhavAmAM saMpUrNa thayelo ghaDo ja samartha che tethI te saMpUrNa thayelo ghaDo ja vastu kahevAya che.) paraMtu prathama samayamAM ja utpanna thayelA padArthamAM vastupaNuM jovAmAM AvatuM nathI, (3) tema chatAM paNa jo kadAca prAraMbhe ja te vastu karI ema mAnIe to bAkInA samayomAM karelI vastunI ja karavAmAM pragaTa rIte anavasthA doSa Ave che. (eTale ke vastu karyA pachI paNa jo te ja vastu bIjA samayomAM karAtI hoya to kyAre te vastu karatA aTakavAnuM? teno pAra ja Avaze nahIM e anavasthA doSa kahevAya che.) (4) tethI karIne je karyuM te ja karyuM ema je pragaTa kahevuM te ja yuktiyukta che, ane ema kahevAthI (mAnavAthI) kriyAnA AraMbha ane samAptinA samayono virodha Avato nathI. (5) tethI karIne he sAdhuo! A samagra doSe karIne rahita evo A pakSa ja tame aMgIkAra karo; paraMtu bhagavAne Ama kahyuM che ema kahIne ja kuzaLa puruSoe grahaNa karavuM na joie. je yuktiyukta hoya te ja grahaNa karavuM bhehaje. (5)
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1147 naya savvannutti pasiddhipattakittI jiNo vayai micchaa| kiM tu vae cciya kaiyAvi jeNa garuyAvi mujhaMti / / 7 / / iya samayasatthasavaNubbhavaMpi taM niyviveymvhaay| pittajaravihurio iva palavai asamaMjasaM bahuso ||8|| evaM ca mukkamajjAyaM ajuttajaMpiraM ca jamAliM viyANiUNa therehiM bhaNiyaM-'bho jamAli! kimevaM vivarIyaM parUvesi?, na hu vijiyarAga-dosa-mohA annahA jaMpaMti titthayarA, na ya tavvayaNaM maNAgapi paccakkhaviruddhAidosalesamAvahai, tahAhi-jaM tae bhaNiyaM-aNeguttarottarasamaehiM nipphajjamANaMmi kajje kahaM pAraMbhasamaevi nipphaNNaMti vuccai?, tamajuttaM, jao-jai paDhamasamae nipphaNNaM na vuccai tA samayAvisesattaNeNa bIyAisu samaesu anipphattI ceva havejjA, jaM ca na ca sarvajJaH iti prasiddhiprAptakIrtiH jinaH vadati mithyaa| kintu vaded eva kadApi yena gurukAH api muhyanti / / 7 / / iti samayazAstrazravaNodbhavamapi taM nijavivekam apahAya / pittajvaravidhuritaH iva pralapati asamaJjasaM bahuzaH / / 8 / / evaM ca muktamaryAdam ayuktajalpan ca jamAliM vijJAya sthaviraiH bhaNitaM 'bhoH jamAle!, kimevaM viparItaM prarUpayasi?, na khalu vijitarAga-dveSa-mohAH anyathA jalpanti tIrthakarAH, na ca tadvacanaM manAgapi pratyakSaviruddhAdidoSalezamA''vahati, tathAhi-yattvayA bhaNitaM' anekottarottarasamayaiH niSpadyamAne kArye kathaM prArambhasamaye'pi niSpannamiti ucyate?, tadayuktam, yataH yadi prathamasamaye niSpannaM na ucyate A sarvajJa che evI prasiddhivaDe kIrtine pAmelA jinezvara jo ke mithyA-asatya na bole, paraMtu koi vakhata bole paNa kharA; kemake koi vakhata mahApuruSo paNa muMjhAI jAya. A pramANe jinAgamanA zAstranA zravaNathI utpanna thayelA potAnA vivekane choDIne jANe ke pittanA varathI vihvaLa thayo hoya tema te ghaNe prakAre ayogya pralApa karavA lAgyo. (8), A pramANe maryAdA mUkIne ayukta bolanAra jamAline jANIne viroe kahyuM ke - "he jamAli! tuM kema A pramANe viparIta prarUpaNA kare che? jemaNe rAga, dveSa ane moha jItyA hoya che evA tIrthakaro kadApi anyathA (asatya) bole ja nahIM temanuM vacana jarApaNa pratyakSa rIte virUddhAdika doSanA lezane paNa pAmatuM nathI. te A pramANe - "bIjA bIjA aneka samayovaDe nIpajAvAtuM kArya prAraMbhanA samaye ja kema nIpajyuM kahI zakAya?" ema je teM kahyuM te ayukta che; kemake jo pahele samaye kArya nIpajyuM na kahIe to samayanA avizeSapaNAe karIne bIjA,
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1148 zrImahAvIracaritram atyakiriyAe sAhagattaM vatthulakkhaNaM bhaNiyaM taMpi iha avvabhicariyaM jujjai, abhihANanANovaogasaMbhavAo, tahAhi-tahAvihaM vatthuvisesaM pappa paDhamasamaevi logo kimeyaM kuNasitti anneNa puTTho vAgarai-ghaDaM paDaM vA kremitti| jaM ca paDhamasamayakaDe uttarottarasamaesu kaDakaraNalakkhaNANavatthAdUsaNaM taMpi annannakajjaMtarapasAhaNeNa aliyameva, kiriyAkAlaniTThAkAla-bheyadUsaNapakkho'vi bihlo| jaM ca kahiyaM'na vuttaM gijjhai kiM tu juttaM , tatthavi chaumatthassa tumhArisassa kahaM juttAjuttaviveo saMbhavejjA?, bhayavaM ciya kevalAloyakaliyaloyAloyabhAvo ettha pamANaM, jaM ca bhaNiyaM 'garuyAvi kayAvi mujhaMti' taMpi ummattapalaviyaM va na kusalANa cittaM raMjiuM pArai, tA suTTa bhaNiyaM bhagavayA-kaDamANaM kaDamuppajjamANamuppannamiccAi, kiMcatadA samayA'vizeSatvena dvitIyAdiSu samayeSu aniSpattiH eva bhvet| yacca arthakriyAyAH sAdhakatvaM vastulakSaNaM bhaNitaM tadapi iha avyabhicaritaM yujyate, abhidhAna-jJAnopayogasambhavAt, tathAhi-tathAvidhaM vastuvizeSaM prApya prathamasamaye'pi lokaH kimetad karoSi?' iti anyena pRSTaH vyAkaroti 'ghaTaM paTaM vA karomi' iti / yacca prathamasamayakRte uttarottarasamayeSu kRtakaraNalakSaNA'navasthAdUSaNaM tadapi anyonyakAryAntara prasAdhanena alikmev| kriyAkAla-niSThAkAla-bhedadUSaNapakSaH api viphlH| yacca kathitaM 'na uktaM gRhyate kintu yuktam, tatrA'pi chadmasthasya yuSmAdRzasya kathaM yuktAyuktavivekaH sambhavet?' bhagavAn eva kevalAlokakalitalokAlokabhAvaH atra prmaannm| yacca bhaNitaM 'gurukA'pi kadApi muhyanti tadapi unmattapralapitamiva na kuzalAnAM cittaM raJjituM pArayati, tataH suSTu bhaNitaM bhagavatAkriyamANam kRtam, utpadyamAnam utpannam ityAdi, kiJca - trIjA vigere samayamAM paNa te kArya nahIM nIpajyu ja thaze. vaLI je teM 'arthakriyAne sAdhavApaNuM, te ja vastunuM lakSaNa che' ema kahyuM te paNa ahIM nAmanA jJAnanA upayogano saMbhava hovAthI doSa rahita ja che. te A pramANe :tathA prakAranI vizeSa prakAranI vastune pAmIne pahele samaye ja "tuM A zuM kare che?" ema bIjAe pUchAyelo loka kahe che ke - "huM A ghaTa ke paTa karuM chuM. vaLI pahele samaye ja kArya kareluM hoya to tyArapachInA bIjA bIjA samayamAM karelAnuM karavuM e lakSaNavALo anavasthA doSa Avaze,' ema teM je kahyuM ke tAruM kahevuM bIjA bIjA samayamAM bIjA bIjA (avayavorU5) kAryAtarane sAdhanAra hovAthI khoTuM che. vaLI 'kriyA karavAno kALa ane samAptino kALa e beno virodha Avaze.' ema teM ApelA doSano pakSa paNa khoTo che. vaLI teM kahyuM ke - "(sarvajJa) kahyuM che ema jANIne grahaNa na karavuM joie, paNa kuzaLa puruSoe to je yuktiyukta hoya te ja grahaNa karavuM joie. A bAbatamAM paNa tamArI jevA chabasthane yukta ayuktano viveka zI rIte saMbhave? kevaLajJAnavaDe lokAlokanA bhAvane jANanArA bhagavAna ja ahIM pramANa che. vaLI "moTA puruSo paNa kadApi muMjhAya che.' ema teM je kahyuM te paNa unmattanA pralApanI jema kuzaLa puruSonA cittane raMjana karI zake tema nathI; tethI karIne "je karAtuM hoya te karyuM kahevAya ane je nIpajatuM hoya te nIpajyuM kahevAya. ityAdi bhagavAne kahyuM che te sAruM ja che. vaLI -
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1149 aSTamaH prastAvaH jai tihuyaNekkacUDAmaNI jiNo vAgarejja vitahamaho / tA tavvayaNeNa tavovihANameyaM kimAyarasi? ||1|| rajjaM raTuM ca vivajjiUNa ANAe tassa nikkhamiuM | tavvayaNaM dUsiMto kaha na tumaM lajjase iNDiM? ||2|| ahavA'NAbhogasamubbhaveNa doseNa duTu bhnnievi| jAyai puNo visuddhI AloyaNaniMdaNAIhiM / / 3 / / tA mottuM kuviyappaM vacca samIve jaekkadIvassa / paDivajjasu pacchittaM mA viphalaM nesu niyajammaM / / 4 / / yadi tribhuvanaikacUDAmaNiH jinaH vyAkaroti vitatham aho! | tataH tadvacanena tapovidhAnametat kim Acarasi? / / 1 / / rAjyaM rASTraM ca vivarNya AjJayA tasya niSkramya / tadvacanaM dUSayan kathaM na tvaM lajase idAnIm? / / 2 / / athavA anAbhogasamudbhavena doSeNa duSTaM bhaNite'pi / jAyate punaH vizuddhiH Alocana-nindAdibhiH / / 3 / / tataH muktvA kuvikalpaM vraja samIpaM jagadekadIpasya / pratipadyasva prAyazcittaM mA viphalaM naya nijajanma / / 4 / / traNa bhuvananA eka mugaTa samAna jinezvara jo asatya kahetA hoya to temanA kahevAthI tuM A tapavidhAna kema 2 cha? (1) rAjya ane dezano tyAga karI temanI AjJAvaDe dIkSA grahaNa karIne temanA vacanane ja dUSaNa Apato tuM satyAre. to nathI? (2) athavA to anAbhoga(anupayoga)paNAthI utpanna thayelA doSavaDe kadAca khoTuM bolAyuM hoya to paNa tenI bhaataayn| sane nivigere 42vAthI irIne zuddhi 57 // cha, (3) tethI tuM kuvikalpano tyAga karI, jagatanA eka dIvA samAna bhagavAnanI pAse jA, ane temanI pAse prAyazcitta grahaNa kara. tArA janmane niSphaLa na gumAva. (4)
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1150 zrImahAvIracaritram akkharamettaMpi na jo jiNiMdavayaNassa saddahai mnnusso| so pAvai micchattaM tatto saMsAraparivuDhiM / / 5 / / tatto cciya kibbisatiyasa-tiriyavasahIsu maNuyajoNIsu / duvvisahaduhaparaMparamaNaMtamaNivAriyaM lahai / / 6 / / garuo'vi pAvarAsI jinniNdsmytthsddhnnhnnio| nAvatthANaM baMdhai ghaNovva kharapavaNapaDihaNio / / 7 / / iya so therehiM bahuppayAraheUhiM atthasArehiM / taha gADhaM pannavio jaha sahasA moNamallINo ||8|| aha vivarIyaparUvaNApAubbhUyapAvapAyacchittamapaDivajjamANaM jamAliM parihariUNa ke'vi akSaramAtramapi na yaH jinendravacanasya zraddadhAti manuSyaH / saH prApnoti mithyAtvaM tasmAt saMsAraparivRddhim / / 5 / / tasmAd eva kilbiSatridaza-tiryagvasatiSu mnujyonissu| durvisahaduHkhaparamparAm anantAm anivAritAM labhate / / 6 / / gurukaH api pAparAziH jinendrshaastraarthshrddhaanhtH| na avasthAnaM badhnAti ghanaH iva kharapavanapratihataH / / 7 / / iti saH sthaviraiH bahuprakArahetubhiH arthsaaraiH| tathA gADhaM prajJApitaH yathA sahasA maunamA''lInaH / / 8 / / atha viparItaprarUpaNAprAdurbhUtaprAyazcittam apratipadyamAnakaM jamAliM parihRtya ke'pi sthavirAH je manuSya jinezvaranA vacananA (AgamanA) eka akSaranI paNa zraddhA kare nahIM te manuSya mithyAtvane pAme cha, bhane te mithyAtve arIne saMsAranI vRddhine pAme cha; (5) ane tethI karIne ja kilbiSika devamAM, tiryaMcanI vasatimAM ane manuSyayonimAM duHsaha, anaMta ane nivArI na 0.54 te du:sonI 5252|ne pAme cha. (7) jorAvara pavanathI haNAyelA (vIkharAyelA) vAdaLAMnI jema jinaMdranA siddhAMtanA arthanI zraddhAthI haNAyelA moTA pApanA samUho paNa pharIthI tevI avasthAne bAMdhatA nathI. (7) A pramANe sthaviroe moTA arthavALA ghaNA prakAranA hetuo (yuktio) vaDe tevI rIte te atyaMta kahevAyo
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1151 therA bhagavao samIvamuvagayA, anne ya tassa ceva pAse tthiyaa| piyadaMsaNAvi ajjiyAsahassaparivArA mahilAbhAvasulabhanivviveyayAe puvvapaDibaMdhANuvittIe ya jamAlissa pkkhmnnuvttiumaarddhaa| egayA ya jAyanIrogasarIro jamAlI teNa asaggaheNa appANaM ca paraM ca paidiNaM vuggAhemANo vuppAemANo, jiNanAhavayaNaM dUsemANo ahameva uppannanANadaMsaNadharo savvannutti ahaMkAramuvvahaMto savvattha hiMDiuM pavatto / annayA ya caMpAnayarIe puNNabhadde ceie samosaDhassa aNegasissagaNaparivuDassa bhayavao mahAvIrassa adUradesaMmi so ThAUNa sagavvamevaM bhaNiumADhatto-bhayavaM! jahA tujjha bahave sissA chaumatthA ceva bhavittA maraNadhammayaM pattA bhagavataH samIpamupagatAH, anye ca tasyaiva pArzve sthitaaH| priyadarzanA'pi AryAsahasraparivArA mahilAbhAvasulabhanirvivekatayA pUrvapratibandhA'nuvRttyA ca jamAleH pakSamanuvartitum ArabdhA / ekadA ca jAtanirogazarIraH jamAliH tena asadgraheNa AtmAnaM ca paraM ca pratidinaM vyudgrAhyamANaM (=bhramaNAM) vyutpAdayan, jinanAthavacanam dUSayan ahameva utpannajJAna-darzanadharaH sarvajJaH iti ahaGkAramudvahan sarvatra hiNDituM prvRttH| anyadA ca campAnagaryAM pUrNabhadre caitye samavasRtasya anekaziSyagaNaparivRttasya bhagavataH mahAvIrasya adUradezaM saH sthitvA sagarvamevaM bhaNitumArabdhavAn 'bhagavan! yathA tava bahavaH ziSyAH chadmasthAH eva bhUtvA maraNadharmaM prAptAH tathA na khalu ahaM, yataH mama divyamakSataM kevalajJAna-darzanaM utpannam', tadvazena ca sarvaM yathAsthitaM vastutattvam avagacchAmi, ataH atra 4thI meDama (4 bhAvi) mauna 4 54 yo. (8) tyArapachI viparIta prarUpaNAthI pragaTa thayelAM pApanAM prAyazcittane aMgIkAra nahIM karatA jamAlino tyAga karI keTalAka sthaviro bhagavAnanI pAse AvyA (AvIne rahyA), ane keTalAka te jamAlinI ja pAse rahyA. hajAra sAdhvIo sahita priyadarzanA paNa strIpaNAne sulabha evA nirvivekapaNAthI ane pUrvanA premasaMbaMdhane anusaravApaNAthI jamAlinA ja pakSane anusaravA lAgI. ekadA zarIre nIrogI thayelo te jamAli potAnA kadAgrahavaDe potAnA AtmAne tathA bIjA lokone paNa haMmezAM bharamAvato, prarUpaNA karato ane jinezvaranA vacanane dUSaNa Apato hato, tathA 'utpanna thayelA kevaLajJAna ane kevaLadarzanane dhAraNa karanAra huM ja sarvajJa chuM ema ahaMkArane vahana karato te sarva ThekANe vicAravA lAgyo. ekadA caMpA nagarInA pUrNabhadra nAmanA caitya(udyAna)mAM aneka ziSyonA samudAyathI parivarelA bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI samavasaryA. tenI najIkamAM rahIne te jamAli A pramANe kahevA lAgyo ke - "he bhagavana! jema tamArA ghaNA ziSyo chadmasthapaNAmAM ja rahIne maraNa-dharmane pAmyA che tema (tevo) huM nathI; kemake mane divya ane
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1152 zrImahAvIracaritrama tahA na khalu ahaM, jao mama divvamakkhayaM kevalanANadaMsaNaM uppannaMti, tavvaseNa ya savvaM jahaTThiyaM vatthutattaM avagacchAmi, ao ettha dharAmaMDale ahameva arahA savvannU savvadarisitti / imaM ca nisAmiUNa bhaNio goamasAmiNA-'bho jamAlI! jai tumaM evaMviho tA tujjha nANaM seleNa vA thaMbheNa vA thUbheNa vA na vArijjai, ao imAiM donni pasiNAiM mamaM vAgarehi, kiM sAsao logo asAsao?, kiM sAsao jIvo asAsao vatti? / ' evaM ca pucchio jamAlI saMsayamAvaNNo jAva paccuttaraM dAumasamattho vicchAyamuhacchAo tusiNIe saMciTThai tAva bhuvaNekkabhANuNA mahAvIreNa vAgario-'bho jamAlI! bahave mama aMtevAsiNo jiNA iva samatthA imaM AyakkhiuM, kiM tu tumaM va na evaM sgvvmullvNti| na ya bhadda! ettha kiMpi dunneyaM, jao sAsao'vi logo asAsao'vi logo, kaha?, kAlattaevi avaThyisAmannarUvattaNeNa sAsao, osappiNIpamuhapajjAyapariyattaNeNa ya asAsao, evaM jIvo'vi savvAvatthAsu dharAmaNDale ahameva arhat, sarvajJaH, sarvadarzI' iti| idaM ca niHzamya bhaNitaH gautamasvAminA 'bhoH jamAle! yadi tvaM evaMvidhaH tadA tava jJAnaM zailena vA, stambhena vA, stUpena vA na vaaryte| ataH ime dve prazne mama vyAkuru-kiM zAzvataH lokaH azAzvataH?, kiM zAzvataH jIvaH azAzvataH vA?' iti / evaM ca pRSTaH jamAli saMzayamA''pannaH yAvatpratyuttaraM dAtumasamarthaH vicchAyamukhacchAyaH tUSNIM saMttiSThati tAvad bhuvanaikabhAnunA mahAvIreNa vyAkRtaH 'bhoH jamAle! bahavaH mama antevAsinaH jinAH iva samarthAH idaM AcakSitum, kintu tvamiva na evaM sagarvamullapanti / na ca bhadra! atra kimapi durjeyam, yataH zAzvataH api lokaH, azAzvataH api lokaH, katham-kAlatraye'pi avasthitasAmAnyarUpatvena zAzvataH, avasarpiNI pramukha paryAyaparivartanena ca ashaashvtH| evaM jIvo'pi sarvA'vasthAsu anugAmitvena zAzvataH, nara akSata kevaLajJAna ane kevaLadarzana utpanna thayAM che. tenA vazathI huM yathArtha sarva vastutattvane jANuM chuM, tethI A pRthvImaMDaLamAM huM ja arihaMta, sarvajJa ane sarvadarzI chuM.' A pramANe tenuM vacana sAMbhaLIne gautamasvAmIe tene kahyuM ke - "he jamAli! jo tuM AvA prakArano che, to parvatathI, staMbhathI ke vRkSanA ThuMThAthI tAruM jJAna aTake tevuM nahIM hoya, tethI mArA A be praznano tuM ja javAba Apa ke-A loka zAzvata che ke azAzvata che? tathA A jIva zAzvata che ke azAzvata che?' A pramANe pUchavAthI jamAli saMzayane pAmyo ane keTalAmAM pratyuttara ApavAmAM asamartha ane kAMti rahita mukhavALo rahyo teTalAmAM bhuvananA eka sUrya samAna zrI mahAvIrasvAmIe tene kahyuM ke - "he jamAli! mArA ghaNA ziSyo jinezvara (kevaLI) nI jema Ano javAba ApavAne samartha che, paraMtu teo tArI jema AvI rIte garva sahita kahetA nathI. he bhadra! A praznamAM kAMi na jANI zakAya tevuM (kaThaNa) nathI, kemake A loka zAzvata paNa che ane azAzvata paNa che. te A pramANe :- A loka bhUta, bhaviSya ane vartamAna traNe kALamAM sAmAnyarUpe karIne rahelo che tethI zAzvata che ane avasarpiNI vigere paryAyanA parAvartanavaDe azAzvata che. e ja pramANe jIva paNa bAlyAdika sarva avasthAmAM rahelo hovAthI zAzvata che ane nara, nArakI ane tiryaMca vigere bIjA bIjA paryAyano
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1153 aSTamaH prastAvaH aNugAmittaNeNa sAsao, nara-neraiya-tiriyAipajjAyaMtarasaMbhavA asAsao tti / evaM ca bhagavao AikkhamANassa jamAlI kuviyappAulahiyayattaNeNa asaddahiUNa teNa puvvavuggAhieNa niyasamaNasamaNIsaMgheNa parivuDo puranagarAisu niyadaMsaNAbhippAyaM parUvayaMto viharai, vitthariyA savvattha esA saMkahA jahA jamAlI bhagavao micchaM pddivnnotti| annayA ya so viharamANo puNo gao sAvatthiM nayariM, Thio ya egattha ujjANe / piyadaMsaNAvi ajjiyAsahassaparivArA mahiDDiyassa DhaMkAbhihANassa kuMbhakArassa AvaNe ApucchittA ThiyA / so ya DhaMko jiNavayaNabhAviyappA jANai jahA eyANi micchattamuvagayANi, jiNavayaNaM na pattiyaMti, ao jai kahavi bohijjaMti to suTTa laDheM havaitti / annayA ya bhaMDayAiM uvvattaMteNa paDibohaNatthaM piyadaMsaNAsAhuNIe vatthaMmi pakkhitto ego jalaNakaNo, nairayika-tiryagAdiparyAyAntarasambhavAd azAzvataH iti| evaM ca bhagavataH AcakSyamANasya jamAliH kuvikalpA''kulahRdayatvena azraddhAya tena pUrvavyudgrAhItena nijazramaNa-zramaNIsaGghana parivRttaH puranagarAdiSu nijadarzanA'bhiprAyaM prarUpayan vihrti| vistRtA sarvatra eSA saGkathA yathA 'jamAliH bhagavataH mithyAM pratipannaH' iti| anyadA ca saH viharamANaH punaH gataH zrAvastI nagarIm, sthitazca ekatra udyaane| priyadarzanA'pi AryAsahasraparivArA maharddhikasya DhaGkA'bhidhAnasya kumbhakArasya ApaNe ApRcchaya sthitaa| saH ca DhaGkaH jinavacanabhAvitAtmA jAnAti yathA-etAH mithyAtvamupagatAH, jinavacanaM na pratyayanti, ataH yadi kathamapi bodhyante tataH suSThu manoharaM bhavati iti| anyadA ca bhANDAni udvartamAnena pratibodhanArthaM priyadarzanAsAdhvyAH vastre prakSiptaH ekaH jvalanakaNaH, tena ca dahyamAnaM vastraM prekSya tayA bhaNitaM 'bhoH saMbhava hovAthI (tenI apekSAe) azAzvata che. A pramANe bhagavAne kahyuM to paNa jamAlinuM hRdaya kuvikalpathI vyAkula hovAthI zraddhA nahIM karato te pUrve bhamAvelA potAnA sAdhu ane sAdhvInA samUhathI parivarelo ane pura, nagara vigeremAM potAnA matanA abhiprAyanI prarUpaNA karato vicAravA lAgyo. pachI "jamAli mithyAtvane pAmyo cha.' mAvI thA sarvatra vistAra pAbhI.. ekadA te jamAli vicarato pharIthI zrAvasti nagarImAM gayo. tyAM bahAranA eka udyAnamAM rahyo. priyadarzanA paNa hajAra sAdhvI sahita moTI samRddhivALA DhaMka nAmanA kuMbhAranI dukAnamAM (vAsaNanI zALAmAM) tenI rajA laine rahI. jinezvaranA vacanathI bhAvita AtmAvALo DhaMka jANato hato ke - "A sarve mithyAtvane pAmelA che ane bhagavAnanA vacana para zraddhAvALA nathI, tethI jo koi paNa prakAre teo bodha pAme to ghaNuM sAruM thAya.' ema vicArIne temane rahevAnI anujJA ApI hatI. ekadA bhAThImAMthI vAsaNane kADhatA teNe temane pratibodha karavA mATe priyadarzanA sAdhvInA vastra upara eka agnino kaNiyo chUpI rIte nAMkhyo. tenAthI baLatuM potAnuM vastra joIne
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1154 zrImahAvIracaritram teNa ya dajjhamANaM vatthaM pecchiUNa tIe bhaNiyaM - 'bho mahANubhAva ! kimeyaM tae kayaM ?, peccha mama paDago dddddho|' teNa bhaNiyaM- 'ajjie ! mA musaM vayAhi, savvaMmi ceva vatthe niddaDDe evaM bhaNiuM jujja, esa kira tumha saMmayattho, annahA dajjhamANaM daGkaMti jiNavaravIravayaNaM ceva paDivajjiuM juttN|' eyaM ca tIe soccA takkAluppannasuddhabuddhIe / bhaNiyaM-sammaM sAvaya! mUDhA'haM bohiyA tuma ||1|| tailoyatilayabhUyassa bhagavao vaddhamANasAmissa / vayaNaM pAvAe mae paDikUliyamettiyaM kAlaM / / 2 / / jassa vayaNeNa vihio gharacAo saMjamo ya paDivanno / sovi jiNo na gaNijjai, aho mahaM mohamAhappaM / / 3 / / mahAnubhAva! kimetat tvayA kRtam ?, prekSasva mama paTaH dagdhaH / tena bhaNitaM 'Arye! mA mRSAM vada, sarvANi eva vastrANi nirdagdhe evaM bhaNituM yujyate, eSaH kila tava sammatArthaH, anyathA 'dahyamAnaM dagdham' iti jinavaravIravacanameva pratipattuM yuktam / etacca tayA zrutvA tatkAlotpannazuddhabuddhyA / bhaNitaM-samyag zrAvaka! mUDhA'haM bodhitA tvayA ||1|| trilokatilakabhUtasya bhagavataH vrddhmaansvaaminH| vacanaM pApayA mayA pratikulitaM etAvatkAlam / / 2 / / yasya vacanena vihitaH gRhatyAgaH saMyamazca pratipannaH / so'pi jinaH na gaNyate, aho mahad mohamAhAtmyam / / 3 / / tezIkhe 'dhuM }-'he mahAnubhAva! khA teM zuM yu? bhe, bhAruM vastra jaNI gayuM te sAMlajIne teso hyuMDe - 'he khAryA! tame asatya na bolo. sarva vastra baLI jAya tyAre A pramANe kahevuM yogya che ema tamAro mAnelo artha che. anyathA to 'je baLatuM hoya te baLyuM kahevAya' evuM jinezvaranuM vacana ja aMgIkAra karavuM yogya che. A pramANe sAMbhaLIne tatkALa zuddha buddhi utpanna thavAthI teNIe kahyuM ke - 'he zrAvaka! mane mUDhane tame ThIka bodha pabhADI. (1) meM pApiNIe traNa lokanA tilakarUpa bhagavAna vardhamAnasvAmInuM vacana ATalA kALa sudhI pratikULa karyuM. (2) je bhagavAnanA vacanavaDe gharano tyAga karyo ane cAritra grahaNa karyuM, te jinezvarane paNa gaNavA nahIM (mAnavA nahIM). aho! }vuM bhoTuM bhohanuM mAhAtmya che ?' (3)
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1155 DhaMkeNa tao bhaNiyaM-bhayavai! mA vahasu cittasaMtAvaM / samaNIjaNapariyariyA vaccasu savvannupAsaMmi / / 4 / / ANAe tassa vaTTasu garihasu niyadukkaDaM smggNpi| ummaggaM paDivannaM loyaM pariharasu veriM va / / 5 / / icchAmo aNusahi~ti jaMpiuM sAhuNIsahasseNa / pariyariyA sA tatto tihuyaNapahuNo gayA pAse / / 6 / / mottuM jamAlimegaM DhaMkeNa'nnevi bohiyA samaNA / taM mottUNaM savve te'vi gayA jiNavarasamIvaM / / 7 / / DhaGkena tataH bhaNitaM 'bhagavati! mA vaha cittasantApam / zramaNIjanaparivRttA vraja sarvajJapArzve / / 4 / / AjJAyAM tasya vartasva, garhasva nijaduSkRtaM smgrmpi| unmArgaM pratipannaM lokaM parihara vairimiva / / 5 / / 'icchAmi anuzAstim' iti jalpitvA sAdhvIsahasreNa / parivRttA sA tattaH tribhuvanaprabhoH gatA pArzve / / 6 / / muktvA jamAlimekaM DhakenA'nye'pi bodhitAH zramaNAH / taM muktvA sarve te'pi gatAH jinavarasamIpam / / 7 / / te sAMbhaLIne DhaMke kahyuM ke - "he bhagavatI (pUjya)! tame cittamAM saMtApa na karo. sarva sAdhvIjanathI parivarelA tame sarvazanI pAse 10, (4) temanI AjJAmAM varto, tamArA sarva duSkatanI gaha (niMdA) karo ane unmArge janArA lokano vairInI jema tyA 42). (4) te sAMbhaLIne huM A zikhAmaNane icchuM chuM.' ema kahIne hajAra sAdhvIothI parivarelI te traNa bhuvananA prabhunI pAse 4. () pachI Dheka kuMbhAre eka jamAli vinA bIjA sarva sAdhuone bodha pamADyA, tethI te sarve te jamAline choDIne TinezvaranI sabhI gayA. (7)
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1156 zrImahAvIracaritram iya tAva iha bhave cciya jiyvynnvikuulnnaannubhaavenn| mukko na kevalaM muNivarehiM suguNehiMvi jamAlI / / 8 / / ___ evaM ca so micchattAbhiNiveseNaM appANaM samIvavattijaNaM ca voppAyaeMto bahuyAiM vAsAiM sAmannapariyAgaM pAuNittA addhamAsiyaM ca pajjaMte saMlehaNaM kAUNa tassa ThANassa aNAloiyapaDikkaMto mao samANo laMtae kappe terasasAgarovamaThiiesu kibbisiyasuresu devattAe uvvnno| io ya bhagayayA goyameNa jamAliM kAlagayaM jANittA bhayavaMtaM mahAvIraM pareNaM viNaeNaM vaMdittA bhaNiyaM-'bhaMte! tubbhaM kusIso jamAlI nAmaM aNagAro tahAvihaM uggaM tavavisesaM AseviUNa kahiM uvavanno?', tao bhagavayA kahio savvo kibbisayadevattalAbhapajjavasANo se tvviyro| iti tAvad iha bhave eva jinavacanavikUlanA'nubhAvena / ___ muktaH na kevalaM munivaraiH suguNaiH api jamAliH ||8|| evaM ca saH mithyAtvA'bhiniveSeNa AtmAnaM samIpavartijanaM ca vyutpAdayan bahUni varSANi zrAmaNyaparyAyaM pAlayitvA ardhamAsikAM ca paryante saMlekhanAM kRtvA taM sthAnaM anA''locitapratikrAntaH mRtaH san lAntake kalpe trayodazasAgaropamasthitikeSu kilbiSikasureSu devatayA upapannaH / itazca bhagavatA gautamena jamAliM kAlagataM jJAtvA bhagavantaM mahAvIraM pareNa vinayena vanditvA bhaNitaM 'bhadanta! tava kuziSyaH jamAliH nAmakaH aNagAraH tathAvidham ugraM tapovizeSaM Asevya kutra uppnnH?|' tataH bhagavatA kathitaH sarvaH kilbiSikadevatvalAbhaparyavasAnaH tasya tdvytikrH| A pramANe prathama to A bhavamAM ja jinezvaranA vacananA pratikULapaNAnA prabhAvathI kevaLa munivaroe ja jamAline mUkyo ema nathI paraMtu saddaguNoe paNa tene mUkI dIdho. (8) A pramANe te jamAli mithyAtvanA Agraha karIne potAnA AtmAne ane samIpe rahelA lokone khoTe mArge lai jato ghaNA varSo sudhI cAritrano paryAya pALIne, chevaTe ardha mAsanI saMlekhanA (anazana) karIne te mithyAtvanA sthAnakanI AlocanA-pratikramaNa karyA vinA marIne lAMtaka kalpa nAmanA devalokamAM tera sAgaropamanI sthitivALA kilbiSika devane viSe devapaNe utpanna thayo. have ahIM bhagavAna gautamasvAmIe jamAline kALadharma pAmelo jANIne bhagavAna mahAvIrasvAmIne moTA vinayavaDe vAMdIne kahyuM pUchyuMke-"he bhagavana! Apano kuziSya jamAli nAmano anagAra tevA prakArano ugra tapavizeSa karIne kyAM utpanna thayo?' tyAre bhagavAne tene kilbiSika devapaNAnI prApti sudhIno teno sarva vRttAMta 5o .
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAva 1157 aha bhaNai iMdabhUI-bhayavaM tArisa tavaMpi kAUNaM / kiM kAraNamuvavanno kibbisiyasuresu sa jamAlI? / / 1 / / tAhe bhaNiyaM bhuvaNekkabhANuNA muNiyasayalabhAveNa | goyama! suNesu etthaM kAraNamegaggacitteNa / / 2 / / dhammAyArarayANaM AyariANaM visuddhsiilaannN| suttappavattayANaM ujjhAyANaM guNanihINaM / / 3 / / kulagaNasaMghANaMpiya paDiNIyA je havaMti iha jIvA / viulaMpi tavaM kAuM te kibbisiesu jAyaMti / / 4 / / atha bhaNati IndrabhUtiH-bhagavan tAdRzaM tapaH api kRtvA / kiM kAraNam upapannaH kilbiSikasureSu saH jamAliH / / 1 / / tadA bhaNitaM bhuvanaikabhAnunA jJAtasakalabhAvena / gautama! zruNu atra kAraNam ekAgracittena / / 2 / / dharmAcAraratAnAm, AcAryANAm vishuddhshiilaanaam| sUtrapravartakAnAm upAdhyAyAnAm guNanidhInAm / / 3 / / kula-gaNa-saGghAnamapi ca pratyanIkAH ye bhavanti iha jIvAH / vipulamapi tapaH kRtvA te kilbiSikeSu jAyante / / 4 / / tyArapachI iMdrabhUtie kahyuM ke - "he bhagavana! tevA prakArano ugra tapa karIne paNa te jamAli kilbiSika devamAM utpana yo tenu zuM // 25 // ?' (1) tyAre samagra bhAvane jANanArA ane bhuvanamAM eka sUrya samAna bhagavAne kahyuM ke - "he gautama! ekAgra citte mAna 25tuM sAmaNa. (2) sAdhu-dharmanA AcAramAM rahelA ane vizuddha zIlavALA AcAryanA tathA sUtranI pravRtti karanAra (bhaNAvanAra) ane guNanA nidhAnarUpa upAdhyAyanA temaja kuLa, gaNa ane saMghanA jeo pratyenIka (zatru) hoya che te jIvo moTo ta5 rIne 51 miSi vomai 6tpanna thAya cha. (3/4)
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1158 puNaravi goyamasAmI pucchai bhayavaM ! tao saThANAo / caiuM kaihiM bhavehiM pAvissai mokkhapuravAsaM ? ||5|| jiNanAheNaM bhaNiyaM suratiriyanaresu paMca velaao| bhamiUNa pattabohI lahihI nivvANasokkhAI / / 6 / / tA bho devANupiyA! jamAlimuNiNo nisAmiuM cariyaM / dhammaguruppamuhANaM viNayaparA hojjaha sAvi / / 7 / / zrImahAvIracaritram iya sikkhaviuM muNiNo samatthajiyaloyavacchalo vIro / viharai paDibohiMto bhavvajaNaM paramakaruNAe ||8|| punarapi gautamasvAmI pRcchati bhagavan ! tataH svasthAnataH / cyutvA katibhiH bhavaiH prApsyati mokSapuravAsam ? / / 5 / / jinanAthena bhaNitaM sura- tiryagnareSu paJca velAH / bhramitvA prAptabodhiH lapsyate nirvANasaukhyAni / / 6 / / tasmAd bhoH devAnupriyAH! jamAlimuneH niHzamya caritraM / dharmagurupramukhANAM vinayaparAH bhavantu sadA'pi // 7 // iti zikSitvA munInAM samastajIvalokavatsalaH dhIraH / viharati pratibodhayan bhavyajanaM paramakaruNayA ||8|| pharIthI gautamasvAmIe pUchyuM ke - 'he bhagavana! te potAnA sthAnathI cyavIne keTalA bhave te mokSapuranA nivAsane pAmaze?' (4) jinezvare kahyuM ke - 'deva, tiryaMca ane manuSyanA bhavamAM pAMca vAra bhamIne pachI bodhi (samati) pAmIne bhokSanuM suja pAze, (5) tethI karIne he devAnupriyo! jamAli muninuM A caritra sAMbhaLIne dharmaguru vigerenA vinayamAM niraMtara tatpara thabhe.' (7) A pramANe sarva munione zikhAmaNa ApIne samagra jIvalokanA vatsala zrI mahAvIrasvAmI moTI dayAvaDe bhavyajIvone pratibodha karatA vicaravA lAgyA. (8)
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAva 1159 viharaMtassa ya pahuNo etto sasisUravaravimANANaM / avayAraNaacchariyaM jaha jAyaM taha nisAmeha / / 9 / / sAee nayare sannihiyapADihero surappio nAma jakkho, so ya paivarisaM cittijjai mahUsavo ya se paramo kIrai / so ya cittio samANo cittagaraM vAvAei, jai na cittijjai tA nayare jaNamAriM viuvvai, tabbhaeNa ya sA cittagaraseNI plaaiumaarddhaa| NaravaiNA viciMtiyaM-'jai ime savve palAissaMti tA avassamesa jakkho acittijjaMto amha vahAe bhavissaitti paribhAviUNa te cittakarA saMkaliyAbaddhA kayA, savvesiM nAmANi ya pattae lihiUNa ghaDae chuuddhaanni| tao varise varise jassa nAmapattayaM nIharai so cittakamma jakkhassa krei| evaM kAlo vaccai / annayA ya kosaMbInayarIe vatthavvo ego cittayaradArago viharataH ca prabhoH itaH zazi-sUryavaravimAnAnAm / avataraNAzcaryaM yathA jAtaM tathA nizruNuta / / 9 / / sAkete nagare sannihitaprAtihArya surapriyaH nAmakaH ykssH| sazca prativarSa citryate mahotsavazca tasya paramaH kriyate / sazca citritaH sana citrakAraM vyApAdayati, yadi na citryate tadA nagare janamAriM vikurvati, tadbhayena ca sA citrakarazreNiH plaayitumaarbdhaa| narapatinA vicintitaM 'yadi ime sarve palAyiSyanti tataH avazyameva yakSaH acintyamAnaH asmAkaM vadhArthaM bhaviSyati' iti paribhAvya te citrakarAH saMkalikAbaddhAH kRtAH, sarveSAM nAmAni ca patrake likhitvA ghaTe kssiptaani| tataH varSe varSe yasya nAmapatrakaM niharati saH citrakarma yakSasya karoti / evaM kAlaH vrjti| anyadA ca kauzAmbInagaryAM vAstavyaH ekaH citrakaradArakaH citravidyAzikSaNArthaM tatrA''gataH sthitazca citrakArasthavirAyAH mandire, have prabhu pRthvI para vicaratA hatA te vakhate caMdra ane sUryanA zreSTha vimAnanuM ahIM utaravArUpa Azcarya je prabhA thayuM te prabhAe Airuo :- (c) sAketa nAmanA nagaramAM samIpe ja prAtihAryavALo eTale pratyakSa mAhAtmavALo surapriya nAmano yakSa hato. te yakSa dara varase citaravAmAM Ave che ane teno moTo mahotsava karavAmAM Ave che, paraMtu tene citaravAmAM Ave che tyAre te citArAne te yakSa mArI nAMkhe che, ane jo citaravAmAM na Ave to te nagaramAM lokanI marakI vidurve che. tenA bhayathI te citArAono samudAya te nagara choDIne javA lAgyo te joi rAjAe vicAra karyo ke - "jo A sarve jatA raheze to avazya A yakSa citaravAmAM nahIM AvavAthI amArA vadhane mATe thaze.' A pramANe vicArIne teNe te citArAone baLAtkAre rokyA ane temane mATe A pramANe saMkalanA karI. sarva citArAonA nAmo eka eka kAgaLanA kakaDAmAM lakhIne ghaDAmAM nAMkhyA. pachI varase varase jenA nAmano patra (cIThThI) te ghaDAmAMthI nIkaLe te citAra te yakSanuM citaravAnuM kAma kare. A pramANe keTaloka kALa gayo. ekadA kauzAMbI nAmanI nagarIno
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1160 zrImahAvIracaritram cittavijjAsikkhaNatthaM tatthAgao Thio ya cittagaratherIe maMdire, jAyA ya tapputteNa saddhiM tassa mittI, evaM ca tassa acchaMtassa taMmi varise samAgao therIsuyassa vaargo| tao therI bahuppayAraM ura-sirAiM tADetI roiumAraddhA, pucchiyA ya teNa kosaMbIcittagaradArageNa-'ammo! kIsa roysi?|' tIe bhaNiyaM-'putta! ego cciya esa me suo, saMpayaM jakkhaM cittiUNa jamamuhaM pAviukAmoviva lkkhijji|' teNa jaMpiyaM-'ammo! mA ruyasu, ahaM jakkhaM cittissaami|' tIe bhaNiyaM-vaccha! tumaM me putto kiM na bhvsi?|' teNa kahiyaM-'tahAvi cittissAmi', aha jAyaMmi patthAve so chaTThabhattaM kAUNa NhAo caMdaNarasasamAlabhiyadeho, niyaMsiyavatthajuyalo aTThaguNapottIe muhaM saMjamiUNa navaehiM kuccagehiM pasatthehiM vannagehiM jakkhaM cittiUNa pareNa viNaeNaM pAyavaDio bhaNai jAtA ca tatputreNa saha tasya maitrI, evaM ca tasya AsamAnasya tasmin varSe samAgataH sthavirAsutasya vaarkH| tataH sthavirA bahuprakAram uraH-zirasi tADayantI roditumArabdhA, pRSTA ca tena kauzAmbIcitrakAradArakeNa 'ambe! kasmAd rodisi?|' tayA bhaNitaM 'putra! ekaH eva eSaH mama sutaH, sAmprataM yakSaM citrayitvA yamamukhaM prAptukAmaH iva lkssyte| tena jalpitaM 'ambe! mA rudihi, ahaM yakSaM citryissyaami|' tayA bhaNitaM 'vatsa! tvaM mama putraH kiM na bhvsi?|' tena kathitaM 'tathApi citrayiSyAmi, atha jAte prastAve saH SaSThabhaktaM kRtvA snAtaH candanarasasamAlabdhadehaH, nivasitavastrayugalaH aSTaguNapotena mukhaM saMyamya navakaiH kurcakaiH prazastaiH varNakaiH yakSaM citrayitvA pareNa vinayena pAdapatitaH bhaNati rahevAsI eka citArAno putra citravidyA zIkhavA mATe tyAM Avyo, ane eka citArAnI DozIne ghera rahyo. tyAM te DozInA putranI sAthe tene maitrI thai. A pramANe te tyAM rahyo hato teTalAmAM te ja varase te DozInA putrano vAro Avyo. tyAre te DozI ghaNe prakAre chAtI ane mastaka kuTatI rudana karavA lAgI. te joI te kauzAMbInA citArAnA putra tIna pUchyuM 3 - 3 bhAta! tame bha 24na 42 / chau?' tAme sayuM 3 - 3 putra! mAre mA . 4 putra cha. hAlamAM te yakSane citarIne yamarAjanA mukhane pAmavAnI icchAvALo hoya tevo dekhAya che.' te sAMbhaLI teNe kahyuM - '3 bhAtA! tame 26na na 42. huM te yakSane yitarIza.' tAme yUM- vatsa! | tuM bhArI putra nathI? to yUM-'to paNa huM ja citarIza.' pachI samaya Avyo tyAre teNe chaThThano tapa karI, snAna karI, caMdanano rasa potAnA zarIre sAvI, zuddha vastra parI (dhaa25| 72rI), mA6431 42vA vastrabhuSa jAMdhI (bhupoza 42rI), navI pIMchIovaDe ane uttama raMgavaDe te yakSane citarIne pachI moTA vinayavaDe tenA caraNamAM paDIne A pramANe bolyo (stuti 2 sayo) :
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH deva! surappiya! ko tujjha cittakammaM viNimmiuM tarai ? / accaMtaM niuNo'vihu kiM puNa amhAriso muddho ||1|| 1161 tahavi hu cavalattaNao na suTTu jaM vaTTiyaM mae kiMpi / taM khamiyavvaM tumae sAmiya! paNayaMmi ko kovo ? / / 2 / / evaM thuNaMtassa tassa parituTTho jakkho bhaNai - 'are varaM varesu / ' teNa bhaNiyaM- 'deva! eso ceva varo-mA eto logaM mArissasi / ' jakkheNa bhaNiyaM - 'tujjha aviNAsaNAo ceva siddhameyaM, annaM mggesu|' teNa jaMpiyaM-'jai evaM tA jassa dupayassa cauppayassa apayassa vA egadesamavi pecchAmi tassANurUvaM cittaM nivvattijjAmi / ' jakkheNa bhaNiyaM - 'evaM hohi 'tti / tao so uvaladdhavaro rannA nagarajaNeNa sakkArio saMto gao kosaMbIM nayariM / tattha ya puvvabhaNio deva! surapriya ! kaH tava citrakarma vinirmAtuM zaknoti ? / atyantaM nipuNaH api khalu kiM punaH asmAdRzaH mugdhaH ? / / 1 / / tathA'pi khalu capalatvAd na suSThu yad vartitaM mayA kimapi / tat kSantavyaM tvayA svAmin! praNate kaH kopaH ? / / 2 / / evaM stuvataH tasya parituSTaH yakSaH bhaNati 'are! varaM varaya' / tena bhaNitaM 'deva ! eSaH eva varaH, mA itaH lokaM maaryissysi|' yakSeNa bhaNitaM 'tava avinAzena eva siddhametat, anyad mArgaya / ' tena jalpitaM 'yadyaivaM tataH yasya dvipadasya, catuSpadasya apadasya vA ekadezamapi prekSe tasyAnurUpaM citraM nivartiSyAmi / ' yakSeNa bhaNitaM 'evaM bhaviSyati / tataH saH upalabdhavaraH rAjJA nagarajanena satkAritaH san gataH kauzAmbIM ngriim| tatra ca pUrvabhaNitaH zatAnIkaH rAjA / saH anyadA rAjyena, rASTreNa, caturaGgabalavicchardena, 'he surapriya deva! karyo atyaMta nipuNa mANasa paNa tamAruM citrakarma karI zake? to paNa amArI jevo mugdha mANasa to zI rIte karI zake? (1) to paNa capalapaNAne lIdhe mArAthI je kAMipaNa sArI rIte vartAyuM na hoya to he svAmI! tamAre kSamA karavuM. namra janane viSe zo kopa hoya? (2) A pramANe tenI stutithI prasanna thayela yakSa bolyo ke - 'are! tuM varadAna mAga. te bolyo-'he deva! e ja varadAna ho ke AjathI tamAre koi mANasane mAravo nahi.' tyAre yakSe kahyuM ke - 'tAro vinAza na karavAthI ja e to (jIbhano avinAza ) siddha 4 che, bhATe jIbhuM aMDa bhAga teo 'dhuM - 'he heva ! me khebha 4 hoya to dvipaha (manuSya), yatuSpaha (pazu) ne apaha (sarva vigere) mA sarvabhAMthI mohanA pe| mAtra kheDa avayavane pe| huM bhe to tene anusarIne tenuM yathArtha sarva rUpa huM citarI zakuM evuM mane varadAna Apo.' tyAre yakSe kahyuM ke - 'jA, ema thaze.' tyArapachI varadAnane pAmelo te rAjA ane nagaranA lokovarDa satkAra karAyo. pachI te potAnI kauzAMbI
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1162 zrImahAvIracaritrama sayANio raayaa| so annayA rajjeNaM raTeNaM cauraMgabalavicchaDDeNaM anneNa ya vibhUiviseseNaM gavvamuvvahaMto atthANImaMDave niviTTho dUyaM pucchai-'are kiM mama natthi? jaM annanariMdANamatthi / ' teNa jaMpiyaM-'deva! tumha cittasabhA ntthi|' evaM ca bhaNie ANattA rAiNA sabhAmaMDavacittaNatthaM cittagarA, tehiM ca samA bhUmI vibhaiUNa pAraddhA cittiuN| tassa ya varadinnassa jo aMteurakIlApaccAsanno paeso so smppio| tayA ya tattha cittakammaM kuNamANeNa egayA nariMdaggamahisIe migAvaIdevIe jAlakaDagaMtareNa maNimayamuddiyAkiraNa-vicchurio caraNaMguTThao diTTho, uvamANeNa ya nAyamaNeNaM jahA 'migAvaI esa tti| tao teNa aMguTThagANusAreNa jahAvaTThiyaM rUvamAlihiyaM / taMmi ya cakhyumi ummIlijjate ego masibiMdU UrUaMte nivaDio, teNAvaNIo, puNo'vi paDio, evaM taiyavelAe taM nivaDiyaM pecchiUNa nUNamaNeNa ettha hoyavvaMti jAyanicchaeNa naavnniio| aha samattaMmi cittakamme rAyA cittasabhaM anyena ca vibhUtivizeSeNa garvamudvahan AsthAnImaNDape niviSTaH dUtaM pRcchati 'are! kiM mama nAsti, ydnynrendraannaamsti?|' tena jalpitaM 'deva, tava citrasabhA naasti|' evaM ca bhaNite AjJaptAH rAjJA sabhAmaNDapacitraNArthaM citrakarAH, taiH ca samA bhUmiH vibhajya prArabdhA citrayitum / tasya ca varadattasya yaH antaHpurakrIDApratyAsannaH pradezaH saH smrpitH| tadA ca tatra citrakarma kurvatA ekadA narendrA'gramahiSyAH mRgAvatIdevyAH jAlakaTakAntareNa maNimayamudrikAkiraNavicchuritaH caraNA'GguSThaH dRSTaH, upamAnena ca jJAtamanena yathA mRgAvatI essaa| tataH tena aGguSThA'nusAreNa yathA'vasthitaM rUpamA''likhitam / tasmin ca cakSuSoH unmilatoH ekaH maSIbinduH urukAnte nipatitaH, tenA'panItaH, punarapi patitaH, evaM trivelAH tad nipatitaM prekSya nUnam anena atra bhavitavyamiti jAtanizcayena na apniitH| atha samApte nagarImAM gayo. te nagarImAM pahelAM kahyA pramANe zatAnIka rAjA rAjya karato hato. ekadA rAjya, deza, caturaMga sainyanA vistAra ane bIjA vizeSa prakAranA vaibhavavaDe garvane vahana karato te sabhAmaMDapamAM beTho hato tyAre teNe tane pUchyuM ? - '3 ita! 2 400 mIne DAya meM mAre nathI? te 'yuM - '3 ! mApane 10vI citrasabhA nathI. A pramANe teNe kahyuM tyAre rAjAe sabhAmaMDapane citaravA mATe citArAone AjJA karI. tyAre teoe sarakhI bhUmine vaheMcIne citaravAno prAraMbha karyo. temAM aMtaHpuranA dvAranI pAseno je bhAga hato te varadAnavALA citArAne Avyo. tyAre tyAM citrakarmane karatA teNe ekadA jALIyAnA vivaramAMthI rAjAnI mukhya paTTarANI mRgAvatI devIno maNimaya mudrikA(vIMTI)nA kiraNothI vyApta pagano aMguTho joyo. te joI teNe anumAnathI jANyuM ke - "A mRgAvatI devI ja che.' tyArapachI teNe te aMguThAne anusAra jevuM hatuM tevuM yathArtha rUpa ALekhyuM. te rUpamAM cakSune ughADatI vakhate eka mesano biMdu tenA sAthaLamAM paDyo. te teNe dUra karyo, (bhusI nAkhyo.) pharIthI paNa paDyo. te paNa teNe dUra karyo. e ja pramANe trIjI vakhata paNa tyAM ja paDelA te biMdune joine teNe vicAra karyo ke - "nicce AvuM cihna A ThekANe hovuM joIe. ema tenA manamAM nizcaya thavAthI te biMdu teNe
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAva 1163 paloyaMto taM paesaM saMpatto jattha taM migAvaIe rUvaM, taM ca aNimesacchiNA pecchamANeNa diTTho so biMdU / tao AbaddhabhiuDIbhImo rosavasAyaMbiracchivicchoho taM ca daguNa nariMdo ciMtiumevaM samADhatto eeNa pAvamaiNA mama pattI dharisiyatti nibbhaMtaM / kahamannahA niyaMsaNamajjhagayaMpihu muNejja masaM ||1|| iyaraMmivi paradAre paribhogaparaM vayaM niginnhaamo| kiM puNa sae kalatte eyaM nAyaMpihu khamAmo? ||2|| evaM paribhAviUNa so varadinnacittagaro samappio daMDavAsiyANaM, ANatto ya vjjho| citrakarmaNi rAjA citrasabhAM pralokayan taM pradezaM samprAptaH yatra tad mRgAvatyAH rUpam / tacca animeSAkSNA prekSamANena dRSTaH saH binduH| tataH AbaddhabhRkuTibhImaH roSavazA''tAmrA'kSivikSobhaH taM ca dRSTvA narendraH cintayitumevaM samArabdhavAn etena pApamatinA mama patnI dharSitA nirdhAntam / kathamanyathA nivasanamadhyagatamapi khalu jJAyeta mazam / / 1 / / itare'pi paradAre paribhogaparaM vayaM nigRhNImaH | kiM punaH svake kalatre etad jJAtamapi khalu kSamAmahe? / / 2 / / evaM paribhAvya saH varadattacitrakAraH samarpitaH daNDavAsikAnAm, AjJaptazca vadhyaH / etacca vyatikaraM dUra karyo nahIM. tyArapachI keTaleka divase sarva citrakarma samApta thayuM tyAre rAjA te citrasabhAne joto joto jyAM te mRgAvatInuM rUpa citareluM hatuM te pradezamAM Avyo. te rUpane nimeSa rahita dRSTivaDe jotAM rAjAe te biMdu joyo. tene joine tarataja bhUkuTI caDAvavAthI bhayaMkara ane krodhanA vazathI rakta thayelA netrothI kSobha pAmelo rAjA A pramANe vicAravA lAgyo : pApamativALA ANe mArI patnIno parAbhava karyo che, e vAta nizcita che. ema na hoya to vastranI aMdara 24 // bhasane te zI zad me? (1) bIjI strIo sAthe paNa bhoga karanArano ame nigraha karIe chIe, to potAnI ja strIne viSe Avo vRttAMta ene 59 / ame ma. kSamA rIme?' (2) A pramANe vicArIne te varadAnavALo citAro koTavALane soMpyo ane teno vadha karavAnI AjJA ApI. A
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1164 zrImahAvIracaritram eyaM ca vaiyaraM nisAmiUNa uvaTThiyA cittagaraseNI, vinnavio rAyA, jahA-'deva! varaladdhao eso, jassa avayavamettaMpi pAsai tassa paDipunnaM rUvamAlihai, ao kIsa nikkAraNaM kovamubbahai devo?, jai ettha na paccao tA vinnaasijju|' evaM ca bhaNie rAiNA daMsAviyaM khujjAe muhamettaM, teNa ya tadaNurUvaM nivvattiyaM cittaM / tahAvi rannA puvAmarisavaseNa tassa saMDAsao chiMdAvio nivvisao ya aanntto| tao so cittagaro puNo'vi gao jakkhasamIvaM, Thio uvavAseNa, bhaNio ya jakkheNa'bhadda! muMca visAyaM, mamANubhAveNa puvvaMpiva vAmahattheNa cittihisi / ' evaM ca laddhe varaMmi eso pariciMtei-'aho mahApAvakAriNA kahaM niravarAho ceva ahaM eyamavatthaM pAvio?, tA saMpayaM tassa dussikkhiyassa daMsemi dunnayaphalaM ti paribhAviUNa cittavaTTiyAe migAvaIe siMgArubbhaDaM niHzamya upasthitA citrakarazreNiH, vijJaptaH rAjA yathA 'deva varalabdhaH eSaH, yasya avayavamAtramapi pazyati tasya pratipUrNa rUpamA''likhati, ataH kasmAd niSkAraNaM kopam udvahati deva?, yadyatra na pratyayaH tadA vijAnIhi / ' evaM ca bhaNite rAjJA darzitaM kubjAyAH mukhamAtram, tena ca tadanurUpaM nirvartitaM citrm| tathA'pi rAjJA pUrvA''marSavazena tasya sAGgulI aguSThaH cheditaH nirviSayazca AjJaptaH / tataH saH citrakAraH punarapi gataH yakSasamIpam, sthitaH upoSitena bhaNitazca yakSeNa 'bhadra! muJcaviSAdam, mama anubhAvena pUrvamiva vAmahastena citrayiSyasi / evaM ca labdhe vare eSaH paricintayati 'aho! mahApApakAriNA kathaM niraparAdhaH evA'haM etAmavasthAM prAptaH? tataH sAmprataM tasya duHzikSitasya darzayAmi duAyaphalam' iti paribhAvya citrapaTTikAyAM mRgAvatyAH zRGgArodbhaTaM rUpaM Alikhya strIlAlasaM caNDapradyotaM vRttAMta sAMbhaLIne citArAono samudAya tyAM rAjA pAse Avyo. teoe rAjAne vijJapti karI ke - "he deva! Ane devanuM varadAna maLeluM che tethI jeno mAtra eka ja avayava dekhe tenuM paripUrNa rUpe A ALakhI zake che. tethI zA mATe kAraNa vinA Apa kopane dhAraNa karo cho? jo A bAbatamAM Apane vizvAsa Avato na hoya to tenI Apa khAtrI karo. A pramANe teoe kahyuM tyAre rAjAe tene kukkA dAsInuM mAtra mukha ja dekhADyuM. te joi teNe teNInuM yathArtha rU5 citarI ApyuM; to paNa prathamanA krodhanA vazathI rAjAe teno jamaNA hAthano saMDAso chedAvyo ane dezanikAla karyo. tyArapachI te citrakAra pharIthI yakSanI pAse gayo. tyAM upavAsa karIne beTho. te vakhate yakSe tene kahyuM ke - "he bhadra! te khedane mUkI de. mArA anubhavavaDe pUrvanI ja jema DAbA hAthavaDe paNa tuM citarI zakIza.' A pramANe varadAna pAmelA teNe vicAra karyo ke-"aho! mahApApa karanArA te rAjAe mane niraparAdhIne AvI avasthA kema pamADyo? tethI karIne have te duHzikSitane tenA durnayanuM phaLa huM dekhADuM' ema vicAra karIne eka citrapaTamAM zaNagAravaDe 1. aMguhI mane tanI pAsenI mAgaNI.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1165 rUvamAlihiUNa itthIlAlasaM caMDapajjoyaM mahAnariMdamuvaTThio, daMsiyA cittavaTTigA, avaloiyA sAhilAsaM caMDapajjoeNa, avaloyamANassa ya takkhaNaM ceva visaTTakaMdoTTadIharA viyasiyA se diTThI, pamhuTTho kulAbhimANo, parigalio nayamaggo, viyaMbhiA araI, samullasio raNaraNao, pajjalio savvaMgio mayaNAnalo, savisesaM paloyamANo ya thaMbhiovva kIliovva niccalaniruddhanayaNo Thio muhuttamettaM, pucchio ya cittayaro surasuMdarIe rUvaM vammahadaiyAe nAgakannAe? | daRsNa tae suMdara! paDibiMbamimaM ihAlihiyaM / / 1 / / jai suravilayA esA tA saccaM bhuvaNavissuyA tiysaa| aha vammahassa lIlAe jiNau tA so tiloyaMpi / / 2 / / mahAnarendramupasthitaH, darzitA citrapaTTikA, avalokitA sAbhilASaM caNDapradyotena, avalokamAnasya ca tatkSaNameva vizliSTanIlakamaladIrghA vikasitA tasya dRSTiH, vismRtaH kulAbhimAnaH, parigalitaH nyAyamArgaH, vijRmbhitA aratiH, samullasitaH raNaraNakaH, prajvalitaH sarvAGgikaH madanA'nalaH, savizeSa pralokamAnaH ca stambhitaH iva, kIlitaH iva nizcalaniruddhanayanaH sthitaH muhUrtamAtram, pRSTazca citrakAra: surasundaryAH rUpaM manmathadayitAyAH naagknyaayaaH?| dRSTvA tvayA sundara! pratibimbamidam Alikhitam / / 1 / / yadi suravilayA eSA tadA satyaM bhuvanavizrutAH tridazAH / atha manmathasya lIlayA jayatu tadA saH trilokamapi / / 2 / / dedIpyamAna mRgAvatInuM rUpa ALekhIne strInI lAlasAvALA (strIlubdha) caMDapradyota nAmanA moTA rAjAnI pAse te gayo. tene te citrapaTa dekhADyo. caMDapradyote tene abhilASa sahita joyo. jotAM ja tatkALa vikasvara kamaLa jevI lAMbI te dRSTi vikasvara thai. teno kuLano abhimAna nAza pAmyo, nItimArga gaLI gayo naSTa thayo), manamAM arati utpanna thai, zvAsocchavAsa uchaLavA lAgyA, sarva aMge kAmAgni jAjvalyamAna thayo ane vizeSa sahita jotAM jotAM te jANe khaMbhita thayo hoya ane kIlita (khalita) thayo hoya tema sthira mIMcAyelA netravALo te eka muhUrta sudhI rahyo. pachI teNe citrakArane pUchayuM ke : "he suMdara! surasuMdarInuM ke kAmadevanI strInuM ke nAgakanyAnuM konuM rUpa joine teM ahIM A tenuM pratibiMba bhANejyu cha-yitaryu cha? (1) jo devAMganAnuM A rUpa hoya to bhavanamAM prasiddha vaibhavavALA je devatAo kahevAya che te satya che, ane jo A kAmadevanI strI hoya to kAmadeva khuzIthI lIlAvaDe ja traNa lokane jItI lyo, (2)
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1166 zrImahAvIracaritram ahavA bhuyagANa imA tA sohau niccameva pAyAlaM / paDihaNiyatimirapasaraM eyAe muheMdukiraNehiM / / 3 / / dUsijjai peccha imIe kAyakaMtIe kaMcaNacchAyA / vicchAijjai nayaNehiM nIlanavanaliNalacchIvi / / 4 / / aharappahAe niharai vidumakaMkellipallavasirIvi / rUve'NuraMjieNa va raMbhAe vahai samasIsiM / / 5 / / kiM bahuNA?-evaMvihavarajuvaIjaNassa virahe viDaMbaNA kAmA / maNuyattaMpihu vihalaM duhAvahaM bhUvaittaMpi / / 6 / / athavA bhujaGgAnAM iyam tadA zobhatAm nityameva pAtAlam / pratihatatimiraprasaraM etasyAH mukhendukiraNaiH / / 3 / / dRSyate prekSasva asyAH kAyakAntyA kaJcanachAyA / vicchAdyate nayanAbhyAM nIlanavanalinalakSmIH api / / 4 / / adharaprabhayA nihriyate vidruma-kaGkelipallavazrIH api| rUpeNA'nurajitena iva rambhayA vahati samazIrSIm / / 5 / / kiMbahunA?-evaMvidhavarayuvatIjanasya virahe viDambanA kaamaa| manujatvamapi khalu viphalaM duHkhAvahaM bhUpatitvamapi / / 6 / / athavA jo A nAgakanyA hoya to AnA mukhacaMdranA kiraNo vaDe haNAyelA aMdhakAranA pracAravALuM pAtALa niraMta2. zomI. (3) jo, AnI kAyAnI kAMtivaDe suvarNanI kAMti dUSaNa pAme che-jhAMkhI thai jAya che, AnA netravaDe navA nIlakamaLanI zobhA karamAI jAya che, (4) AnA adharoSThanI prabhAvaDe vidgama (paravALA) ane kaMkellInA navAMkuranI zobhA nAza pAme che ane AnA manohara rUpavaDe raMbhA apsarAnuM rUpa samAnapaNAne pAme che. (5) ghaNuM zuM kahevuM? AvA prakAranI zreSTha yuvatIjananA virahamAM kAmabhogo viDaMbanA pAme che, manuSyapaNuM paNa niSphaLa che ane rAjApaNuM paNa duHkhane vahana karanAruM che; (9)
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1167 aSTamaH prastAvaH taM kahasu kassa esA suyaNU! ko vA imIe laabhNmi| kIraMto ya uvAo aNurUvo siddhimAvahai? / / 7 / / evaM narAhiveNa bhaNie cittagareNa jaMpiyaM-'deva! na havai esA surAINa ramaNI, kiMtu sayANiyaranno aggamahisI migAvainAma, mae sAmanneNa AlihiyA, visesao jai puNa paraM payAvaI se ruuvmaalihu|' 'jai evaM nAma mahilA ceva sA ao re vajjajaMgha! vaya sigcha, gaMtUNa bhaNasu mama vayaNeNa sayANiyanaravaI, jaha sigghaM pesesu migAvaiM, evaMviha itthIrayaNANa varaNe ko tujjha ahigArotti?, tA sigghaM pesesu, jujjhasajjo vA hojjAsitti vutte 'jaM devo ANaveitti bhaNiUNa gao duuo| niveiyaM sayANiyassa nriNdsaasnnN| teNa ya tamAyanniUNa jAyakoveNa bhaNiyaM-'re dUyAhama! jai kahavi so kulakamavimukkamajjAyaM ussiMkhalaM payaMpai tA tujjhavi kiM khamaM vottuM?, kiM bhicco so'vi na jo sasAmiNo uppahaM tataH kathaya kasyaiSA sutanuH! kaH vA asyAH laabhe| kriyamANaH ca upAyaH anurUpaH siddhim Avahati? / / 7 / / evaM ca narAdhipena bhaNite citrakAreNa jalpitaM 'deva! na bhavati eSA surAdInAM ramaNI, kintu zatAnIkarAjJaH agramahiSI mRgAvatInAmikA, mayA sAmAnyena AlikhitA, vizeSataH yadi punaH paraM prajApatiH tasyAH rUpam aalikhtu|' yadyevaM nAma mahilA eva sA ataH re vajrajaGgha! vraja zIghram, gatvA bhaNa mama vacanena zatAnIkanarapatiM, yathA zIghraM preSaya mRgAvatIm, evaMvidhastrIratnAnAM varaNe kaH tava adhikAraH asti? tataH zIghraM preSaya, yuddhasajjhaH vA bhava 'iti ukte yaddevaH AjJApayati iti bhaNitvA gataH duutH| niveditaM zatAnIkasya nrendrshaasnm| tena ca tadA''karNya jAtakopena bhaNitaM 're! dUtA'dhama! yadi kathamapi saH kulakramavimuktamaryAdam, ucchRGkhalaM prajalpati tataH tavA'pi kiM kSama tethI karIne tuM kahe ke A konI strI che? athavA AnI prAptine mATe kayo anukULa upAya karavAthI siddhi pAme tevo cha?' (7) A pramANe rAjAe kahyuM tyAre te citrakAre kahyuM ke he deva! ApanA kahevA pramANe A koI devAdikanI strI nathI, paraMtu zatAnIka rAjAnI paTTarANI mRgAvatI nAmanI devI che. A to meM sAmAnyapaNe AlekhI che; vizeSa karIne to jo kadAca prajApati (brahmA) teNInA rUpane AlekhI zake.' (te sAMbhaLIne rAjAe kahyuM ke :) "jo A pramANe te manuSyanI strI ja che, to are vajajaMgha dUta! tuM zIdhra jA. jaine mArA vacane karIne tuM zatAnIka rAjAne kahe kemRgAvatIne tuM jaladI mokala. AvA prakAranA strIratnane varavAmAM tAro zo adhikAra che? tethI teNIne zIdhra ahIM mokala athavA yuddha karavA taiyAra thA.' A pramANe kahyuM tyAre "jevI devanI AjJA' ema kahI te dUta gayo. zatAnIka rAjAne caMDapradyota rAjAnI AjJA nivedana karI. te sAMbhaLIne kopa pAmelA teNe kahyuM ke-"are adhama dUta! jo kadAca koi paNa prakAre te tAro rAjA kuLakramanI maryAdAne mUkIne uddhata vacana bole, to tAre paNa te pramANe bolavuM ghaTe
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1168 zrImahAvIracaritram pavattassa niyabuddhivitthareNaM avajasapaMsuM parisamei?, evaMvihadunnayaviyAriNo'vi jAyai kule gurukalaMko, kiM puNa bahujaNapurao payaDagirA pabhaNijjaMte?, annesuvi rajjaMtaresa diLaM suyaM va re tume evaMvihaM akajjaM kIraMtaM keNai niveNa, kiMca-jattha sayaM ciya rAyA dunnayamevaMvihaM samAyarai tato hayA mUlAo varAiNI tattha nIIvi, kiM bahuNA?, evaM jaMpirassa tuha ceva ihayaM jujjhai viNAso kAuM, jaMca na kIrai taM na ya teutti kaliUNa', iya nibbhatthiUNa dUo niddhamaNeNa kaMThe ghettUNa nicchUDho, gao ya so caMDapajjoyasamIve, sAhio ya caugguNo niyavaiyaro, imovi teNa dUyavayaNeNa bADhaM ruTTho savvabaleNa pariyario payaTTo kosaMbIe, aNavarayapayANaehi ya AgacchaMtaM nisAmiUNa sayANio appabalo tahAvihasaMkhohasamuppannAisAro mao, tao migAvaIe ciMtiyaM rAyA tAva saMkhobheNa viNaTTho, vaktum? kaH bhRtyaH so'pi na yaH svasvAminaH utpathaM pravRttasya nijabuddhivistareNa apayazaHpAMzu parizamayati?, evaMvidhaduAyavicAriNaH api jAyate kule gurukalaGkaH kiM punaH bahujanapurataH prakaTagirA prabhaNyamAne? anyeSvapi rAjyAntareSu dRSTaM zrutaM vA re! tvayA evaMvidham akArya kriyamANaM kenApi nRpeNa?, kiJca-yatra svayameva rAjA duAyamevaMvidhaM samAcarati tataH hatA mUlataH varAkinI tatra nItiH api, kiM bahunA?, evaM jalpataH tavaiva iha yujyate vinAzaH kartum yacca na kriyate tannaca tejaH iti kalayitvA 'iti nirbhartya dUtaH niddhamaNena = kacavaranirgamasthAnena kaNThe gRhItvA nikSiptaH, gatazca saH caNDapradyotasamIpam, kathitazca caturguNaH nijavyatikaraH / ayamapi tena dUtavacanena bADhaM ruSTaH sarvabalena parivRttaH pravRttaH kauzAmbIm, anavarataprayANakaiH ca AgacchantaM niHzamya zatAnIkaH alpabalaH tathAvidhasaMkSobhasamutpannA'tisAraH mRtH| tataH mRgAvatyA cintitaM 'rAjA tAvat saMkSobheNa vinaSTaH, che? je bhUtya unmArge pravatelA potAnA svAmInI apakIrtirUpa dhULane potAnI buddhinA vistAravaDe samAve nahIM, te paNa zuM bhRtya kahevAya? A pramANe anItino manamAM mAtra vicAra karavAthI paNa tenA kuLamAM moTuM kalaMka utpanna thAya che, to pachI ghaNA mANasonI pAse pragaTa vANIvaDe kahevAthI to zuM thAya? are dUta! bIjA paNa rAjyomAM koi paNa rAjAe AvA prakAranuM akArya karyuM hoya ema teM joyuM ke sAMbhaLyuM che? vaLI jyAM pote rAjA ja AvA prakAranA anyAyanuM AcaraNa kare tyAM bicArI nIti paNa mULathI ja haNAyelI che. ghaNuM zuM kahevuM? AvA prakAranuM vacana bolanArA tAro ja ahIM vinAza karavo yogya che, paNa tema nathI karato, te kAMi (tArA ke tArA rAjAnuM) teja che ema dhArIne nahIM (athavA amAre tevuM karavuM yogya nathI ema jANIne.)' A pramANe te dUtano tiraskAra karIne, tene kaMThe pakaDIne khALane mArge thaine kADhI mUkyo. pachI te dUta caMDapradyota rAjAnI samIpe gayo ane cAraguNo potAno vRttAMta kahyo. tyAre te paNa te dUtanA vacanavaDe atyaMta roSa pAmI sarva sainya sahita kauzAMbI nagarI tarapha cAlyo. niraMtara prayANavaDe AvatA tene sAMbhaLIne alpa sainyavALo zatAnIka rAjA tathA prakAranA lobhathI utpanna thayelA atisAra nAmanA vyAdhithI ekadama maraNa pAmyo. te vakhate mRgAvatIe vicAryuM ke-"prathama to rAjA ja
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1169 putto'vi asaMjAyabalo eyassANaNusaraNe mA vivajjihI, eyANussaraNaMmi garuo kulakalaMko, tamhA imaM pattakAlaM-ihaTThiyA accaMtamaNulomavayaNavitthareNa ceva kAlahAriM karemi pacchA jamuciyaM tamAcarissAmi tti ciMtiUNa bhaNAvio dUyavayaNeNa caMDapajjoyanariMdo, jahArAe sayANie parokkhammi taM ceva mae saraNaM, kevalaM mama putto asaMpattabalo mae vimukko samANo paccaMtanariMdehiM pellejjihI / imaM ca soccA paramaharisapagarisamuvvahaMteNa bhaNAviyaM rannA-'pie! mama payaMDabhuyadaMDapariggahie tuha sue ko cirajIviyatthI payaM kAuM samIhijjA ? / ' tIe bhaNiyaM - 'atthi mahArAya !, kevalaM ussIsae sappo joyaNasae vejjo, viNaTThammi kajje kiM tumaM kAhisi ?, ao jai nippaccavAyaM mae saha saMgamamabhilasasi tA ujjeNipurIsamubbhavAhiM niDurAhiM iTTiyAhiM imIe nayarIe caudisiM kAravesu samuttuMgapAyAraparikkhevaM ti / imaM putro'pi asaJjAtabalaH etasyA'nanusaraNe mA vipadyatAm, etadanusaraNe guruH kulakalaGkaH, tasmAdidaM prAptakAlaM-iha sthitA atyantam anulomavacanavistareNa eva kAlaharaNaM karomi, pazcAd yaducitaM tadA''cariSyAmi' iti cintayitvA bhaNitaH dUtavacanena caNDapradyotanarendraH yathA 'rAjani zatAnIke parokSe tvameva mama zaraNam, kevalaM mama putraH asamprAptabalaH mayA vimuktaH san pratyantanarendraiH kssipyte|' idaM ca zrutvA paramaharSaprakarSamudvahatA bhaNitA rAjJA 'priye! mayi pracaNDabhujadaNDaparigRhIte tava sutaM kaH cirajIvitArthI padaM kartuM samIhate / tayA bhaNitaM 'asti mahArAja ! kevalaM utzIrSake sarpa, yojanazate vaidyaH, vinaSTe kArye kiM tvaM kariSyasi ? ataH yadi niSpratyapAyaM mayA saha saGgamam abhilaSasi tataH ujjainIpurIsamudbhavAbhiH niSThurAbhiH ISTikAbhiH asyAM nagaryAM caturdikSu kAraya samuttuGgaprAkAraparikSepam / idaM ca AkarNya pratipannaM rAjJA / tataH caturdaza api nijarAjAnaH sabalAH kSobhathI maraNa pAmyA. nAnI ummarano putra haju baLane pAmyo nathI, tethI caMDapradyotane nahIM anusaravAthI A putrano paNa vinAza na thAo; temaja tene anusaravAthI mArA kuLamAM moTuM kalaMka lAge tethI hAla to kALane yogya A pramANe che ke huM ahIM rahIne ja atyaMta anukULa vacananA vistAravaDe ja kALa nirgamana karuM. pachI jema ucita haze tema karIza.' ema vicArIne dUtanA mukhavaDe caMDapradyota rAjAne kahevarAvyuM ke-'zatAnIka rAjA parokSa thai javAthI (maraNa pAmavAthI) tame ja mAruM zaraNa cho. mAtra mAro putra haju baLa pAmyA vinAno che tene huM tajI dauM to sImADAnA rAjAo teno vinAza kare.' AvuM tenuM vacana sAMbhaLI atyaMta harSanA prakarSane dhAraNa karatA rAjAe kahevarAvyuM ke-'he priyA! mArA pracaMDa bhujArUpI daMDe grahaNa karelA tArA putranI upara kayo cirakAla jIvitano arthI pagaluM bharavAne paNa icche?' te sAMbhaLI rANIe kahevarAvyuM ke-'he mahArAja! tame kaho cho temaja che, paraMtu ozIke sarpa che ane vaidya so yojana dUra che. (eTale ke zatruo pAse ja che ane tamo to dUra cho.) kArya vinAza pAmyA pachI tame zuM karI zako? tethI jo mArI sAthe nirvighnapaNe saMyogane icchatA ho to ujjayinI nagarImAM nIpajelI kaThora (kaThaNa-pAkI) iMTovaDe A nagarI pharato cAre dizAe moTo gaDhano paridhi karAvo.' A pramANe sAMbhaLIne
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1170 zrImahAvIracaritram cAyanniUNa paDivannaM rAiNA, tao cauddasavi niyarAyANo sabalA dhariyA maggammi, purisaparaMparAe ya ANiyAo iTTagAo, nimmavio paayaaro| tao tIe bhaNNai-'iyANiM nagari dhannassa vatthassa iMdhaNassa ya bharehi / AsAviNaDieNa ya bhariyA aNeNa / ' jAhe nayarI rohagasajjA jAyA tAhe sA vippaDivannA, duvArAiM baMdhiUNa jujjhiuM uvaTThiyA, caMDapajjoyarAyAvi vilakkho nagariM veDhiUNa tthio| annadivase ya veraggamuvagayAe ciMtiyaM migAvaIe-'dhannA te gAmAgaranagarAisannivesA jattha bhayavaM mahAvIrasAmI bhavvagirAe jaNaM paDibohaMto viharai, saMpayaM ca jai so paramesaro ettha ei to ahaM pavvayAmi / ' imaM ca tIse saMkappaM kevalAloeNa kaliUNa goyamapamuhamuNijaNaparivuDo navakaNayakamalanimmiyacalaNo aNaMtarameva samAgao bhayavaM, kayaM devehiM samosaraNaM, uvaviThTho siMhAsaNe jayagurU, tappabhAveNa ya pasamiyaM veraM, vaddhAviyA migAvaI cArapurisehiM, dinnamaNAe cintAirittaM tesiM pAriosiyaM, ugghADiyAI dhRtAH mArge, puruSaparamparayA ca AnItAH ISTikAH, nirmApitaH praakaarH| tataH tayA bhaNitaM 'idAnIM nagarI dhAnyaiH, vastraiH indhanaiH ca bibhRhi| AzAvinATitena ca tena bhRtA ebhiH / yadA nagarI rodhakasajjA jAtA tadA sA vipratipannA, dvArANi baddhvA yoddham upsthitaa| caNDapradyotarAjA'pi vilakSaH nagarI veSTayitvA sthitH| anyadivase ca vairAgyamupagatayA cintitaM mRgAvatyA 'dhanyAH te grAmA''karanagarAdisannivezAH yatra bhagavAn mahAvIrasvAmI bhavyagirA janaM pratibodhan viharati, sAmprataM ca yadi saH paramezvaraH atra eti tataH ahaM prvrjaami|' idaM ca tasyAH saGkalpaM kevalA''lokena kalayitvA gautamapramukhamunijanaparivRttaH navakanakakamalanirmita(=nirmukta)caraNaH anantarameva samAgataH bhagavAn, kRtaM devaiH samavasaraNam, upaviSTaH siMhAsane jagadguruH, tatprabhAveNa ca prazAntaM vairam, vardhApitA rAjAe te aMgIkAra karyuM, tethI potAnA caude khaMDIyA rAjAone potapotAnA sainya sahita mArgamAM goThavyA ane te manuSyonI paraMparAe karIne ujjayinIthI iMTo magAvI tenA vaDe prAkAra nIpajAvyo tyArapachI teNIe kahyuM kehave dhAnya, vastra ane iMdhaNavaDe A nagarIne bharI do.' te sAMbhaLI AzAthI nacAyelA teNe te pramANe nagarI bharI dIdhI. A pramANe jyAre te nagarI (bIjAno) rodha (aTakAyata) karavAmAM sajja (taiyAra) thai tyAre te rANI tenAthI pratikULa thaI gaI. (nagaranA killAnA) daravAjA baMdha karI yuddha karavA taiyAra thai. te jANI caMDapradyota rAjA paNa vilakho thai nagarIne vIMTIne rahyo. eka divasa vairAgya pAmelI mRgAvatIe vicAra karyo ke te gAma, Akara (khANa) ane nagara vigere sthAno dhanya che ke jyAM bhagavAna mahAvIrasvAmI suMdara vANIvaDe manuSyone pratibodha karatA vicare che. hamaNAM jo te paramezvara ahIM padhAre to huM temanI pAse pravajyA grahaNa karuM.' A pramANe teNInAM vicArane kevaLajJAnavaDe jANIne gautamAdika munijanothI parivarelA ane nava suvarNakamaLo para paga mUkatA bhagavAna tarata ja tyAM padhAryA. devoe te vakhate tyAM samavasaraNa racyuM. tyAM jagadguru siMhAsana para beThA. te bhagavAnanA prabhAvathI sarvanuM vaira zAMta thayuM. carapuruSoe mRgAvatIne vadhAmaNI ApI. temane teNIe ciMtavyAthI paNa adhika InAma ApyuM. daravAjAnA kamADa ughaDAvyA, moTA vaibhavavaDe mRgAvatI nIkaLI, vidhipUrvaka bhagavAnane
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1171 gourakavADAiM, mahayA vibhaveNa niggayA migAvaI, jahAvihiNA vaMdio bhayavaM, ThiyA ya samuciyaThANe, caMDapajjoyarAyAvi samAgao / etyaMtare bhagavayA pAradvA dhmmkhaa| aha ego puriso karagahiyakodaMDabANo 'esa savvaNNu' tti loyappavAyaM nisAmiUNa bhayavao adUradesaTThio niyasaMsayaM maNasA pucchai / tAhe sAmiNA bhaNio - 'bho devANupiyA ! vAyAe puccha, varamanne'vi bhavvasattA paDibujjhati / evamavi sAmiNA bhaNie loyalajjAe teNa bhaNNai-'bhagavaM! jA sA sA sA ? / ' tao bhagavayA jaMpiyaM- 'evameyaM ti / aha pAyapIDhapAsaTThieNa goyamasAmiNA suyanANamuNiyaparamattheNavi bhavvajaNapaDibohaNatthaM pucchiyaM-'bhayavaM! kiM eeNa jA sA sA satti saMlattaM ?', bhagavayA kahiyaM - 'mahatI kahA esA, egaggacittA nisAmeha mRgAvatI cArapuruSaiH, dattamanayA cintAtiriktaM tebhyaH pAritoSikam udghATitAni gopurakapATAni, mahatA vibhavena nirgatA mRgAvatI, yathAvidhinA vanditaH bhagavAn, sthitA ca samucitasthAne, caNDapradyotarAjA'pi samA''gataH / atrAntare bhagavatA prArabdhA dharmakathA | atha ekaH puruSaH karagRhItakodaNDa - bANaH 'eSaH sarvajJaH' iti lokapravAdaM niHzamya bhagavataH adUradezasthitaH nijasaMzayaM manasA pRcchati / tadA svAminA bhaNitaH 'bhoH devAnupriya ! vacasA pRccha, varamanye'pi bhavyasatvAH pratibudhyanti / evamapi svAminA bhaNite lokalajjayA tena bhaNitaM 'bhagavan! yA sA sA sA ? / ' tataH bhagavatA jalpitaM 'evameva / ' atha pAdapIThapArzvasthitena gautamasvAminA zrutajJAnajJAtaparamArthenA'pi bhavyajanapratibodhanArthaM pRSTaM 'bhagavan! kime etena yA sA sA seti saMlaptam? / ' bhagavatA kathitaM 'mahatI kathA eSA, ekAgracittAH nizruNuta vAMghA ane ucita sthAne te rahI. caMDapradyota rAjA paNa Avyo. A avasare bhagavAne dharmakathA prAraMbhI. tevAmAM hAthamAM dhanuSa-bANane grahaNa karanAra koi eka puruSa 'A sarvajJa che' ema lokapravAda sAMbhaLI bhagavAnanI samIpanA pradezamAM UbhA rahI potAnA saMzayane manathI ja pUchavA lAgyo. tyAre svAmIe tene kahyuM ke'he devAnupriya! tuM vacana bolIne pUcha ke jethI bIjA paNa bhavya prANIo pratibodha pAme, te paNa sArUM ja che.' A pramANe svAmIe kahyA chatAM paNa lokalajjAne lIdhe teNe A pramANe kahyuM ke-'he bhagavAna! je te hatI, te ja te che?' tyAre bhagavAne kahyuM ke-'hA, ema ja che.' A vakhate pAdapITha pAse rahelA gautamasvAmI ke je potAnA zrutajJAnathI A praznottarano kharo artha jANatA hatA to paNa teNe bhavyajanonA pratibodhane mATe pUchyuM ke-'he bhagavana! khA puruSe 'nete hatI, te te 4 che ?' khebha zuM hyuM ?' tyAre bhagavAna jolyA -'khA thA moTI che. te tame sarva ekAgra citte sAMbhaLo : 1. sarva zabdo strInA ja vizeSaNo che. je te mArI bahena hatI te ja te che.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1172 zrImahAvIracaritram asthi iheva jaMbuddIve dIve caMpAnAma nyrii| tatthevego suvaNNagAro itthIlolo jaM jaM pavararUvavaiM kannagaM pecchai taM taM paMca suvaNNasayANi dAUNa pariNei / evaM ca teNa pariNayaMteNa kAlakkameNa paMca sayANi mahiliyANaM piMDiyANi, ekkekkAe ya tilaga-hAraDvahAra-neurapamuhAiM AbharaNAiM dinnaaiN| jaddivasaM ca jAe samaM bhoge bhuMjai tadivasaM sA savvAlaMkArapariggahaM NhANavilevaNAi siMgAraM ca karei, sesakAlaM puNa uvasaMtaveseNa acchai, aNNahA suvaNNagAro nibbhacchai, na ya IsAlugattaNeNa so nimesamettaMpi gehaduvAraM muMcai, sayaNANavi nAvagAsaM dei / evaM vaccaMti vAsarA / annayA ya so aNicchaMto mahayA kileseNa nIo mitteNa bhoyaNadANatthaM niyamaMdire, ciraladdhAvagAsAhi ya ciMtiyaM tassa gehiNIhiM kiM amha jIvieNaM? kiM vA maNikaNagabhUsaNehiMpi?| kiM vibhavavitthareNavi bahueNa niratthaeNimiNA? ||1|| asti ihaiva jambUdvIpe campAnAmikA ngrii| tatraiva ekaH suvarNakAraH strIlolaH yAM yAM paramarUpavatIM kanyAM prekSate tAM tAM paJca suvarNazatAni datvA pariNayati / evaM ca tena pariNayatA kAlakrameNa paJcazatAni mahilAnAM piNDitAni, ekaikasyai ca tilakahArA'rdhahAranepurapramukhANi AbharaNAni dattAni / yaddinaM ca yayA samaM bhogAn bhunakti taddinaM sA sarvA'laGkAraparigrahaM snAnavilepanAdi zRGgAraM ca karoti, zeSakAlaM punaH upazAntaveSeNa Aste, anyathA suvarNakAra: nirbhaya'ti, na ca IrSAlutvena saH nimeSamAtramapi gRhadvAraM muJcati, svajanAnAmapi na avakAzaM dtte| evaM vrajanti vAsarAH / anyadA ca saH anicchan mahatA klezena nItaH mitreNa bhojanadAnArthaM nijamandiram, ciralabdhA'vakAzAbhiH ca cintitaM tasya gRhiNIbhiH kim asmAkaM jIvitena? kiM vA maNikanakabhUSaNaiH api? | kiM vibhavavistareNA'pi bahunA nirarthakena anena? / / 1 / / A ja jaMbUDhIpa nAmanA dvIpamAM caMpA nAmanI nagarI che. tyAM eka suvarNakAra (sonI) raheto hato. te strImAM lolupa (lubdha) hovAthI je je sArA rUpavALI kanyAne joto hato tene tene pAMcaso suvarNanA sIkkA ApIne paraNato hato. A pramANe paraNIne teNe anukrame pAMcaso strIo ekaThI karI. te dareka strIne teNe tilaka, hAra, ardhahAra, nUpura vigere sarva AbhUSaNo ApyAM hatAM. je divase te je strInI sAthe bhoga bhogave te divase te strI sarva alaMkAro grahaNa kare ane snAna, vilepana vigere zRMgAra kare ane bAkIne kALe zAMta (sAdA) veSavaDe ja rahe. nahIM to (te pramANe na kare to) te suvarNakAra teNIno tiraskAra karato hato. vaLI irSyALu hovAthI te eka nimeSa (kSaNa) mAtra paNa gharanA dvArane mUkato na hoto. svajanone paNa avakAza Apato nahIM. (eTale pote temane ghera jato nahI ane temane potAne ghera bolAvato paNa nahIM.) e pramANe divaso jatA hatA tevAmAM ekadA tenI icchA vinA paNa mahAkaSTa karIne teno eka mitra tene potAne ghera bhojana karAvavA lai gayo. ghaNe kALe avakAza maLavAthI tenI strIoe vicAra karyo ke : ApaNA A jIvanathI zuM? maNi ane suvarNanA AbhUSaNothI paNa zuM? ane A nirarthaka ghaNA vaibhavanA vistArathI 59 Y 35 cha? (1)
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1173 aSTamaH prastAvaH jaM na labhAmo niccaMpi vilasiuM naNu kayaMtatullassa | eyassa pAvapaiNo daDhamamhe goyare paDiyA / / 2 / / bahukAlAo gehaM jAva vimottuM gao sa annattha / maNavaMchiyasokkheNaM tAva vasAmo khaNaM ekkaM / / 3 / / iya ciMtiUNa NhAyA surhivilevnnvilittsvvNgaa| parihiyapavaradugullA AliddhAsesaAbharaNA / / 4 / / bhAlatalaraiyakurulA tilayA siNduuraarunniypvrsiimNtaa| gaMdhubbhaDamiyanAhIpaMkalihiyagallapattalayA / / 5 / / yanna labhAmahe nityamapi vilasituM nanu kRtaanttulysy| etasya pApapateH dRDhaM vayaM gocare patitAH / / 2 / / bahukAlataH gRhaM yAvad vimucya gataH saH anyatra / manovAJchitasaukhyena tAvadvasAmaH kSaNamekam / / 3 / / iti cintayitvA snAtAH surabhivilepanaviliptasarvAGgAH / parihitapravaradukulAH AliddhA'zeSA''bharaNAH / / 4 / / bhAlatalaracitatilakAH sindUrA'ruNitapravarasImantAH / gandhodbhaTamRganAbhipaGkalikhitagalapatralatAH / / 5 / / ke jethI yamarAjanI jevA A pApI patinA iMdriyaviSayamAM ApaNe paDelI chIe, tethI kadApi vilAsa karavAnuM mA55o pAbhI zatI nathI. (2) ghaNe kAle Aja jyAM sudhI te gharane mUkIne anyatra gayo che tyAM sudhImAM eka kSaNavAra ApaNe manavAMchita sumavaDe 24aa (supabhogavIme). (3) A pramANe vicArIne te sarvee snAna karyuM, sugaMdhI vilepanavaDe sarva aMge lepa karyo, uttama vastro paheryo, sarva mAbhUSA dhA251 yAM, (4) kapALamAM tilaka karyA, uttama seMthAne siMdura pUrIne rAto karyo, sugaMdhathI vAsita karelI kastUrInA paMkavaDe gAla 652 pApa 3rI, (5)
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1174 zrImahAvIracaritrama taMbolapADaluTThIya jAva ciTThati dappaNaM ghettuN| samuhaM paloyamANA tAva lahuM Agao bhattA / / 6 / / dahUNa tAsi tArisa ducciTuM teNa jAyakoveNa | egA mahilA pahayA taha jaha sA pAviyA maraNaM / / 7 / / tayaNaMtaraM ca bhayavasakaMpiradehAhiM sesamahilAhiM / ciMtiyamimaM jahesA taha amhevi hu vivajjAmo ||8|| tamhA AyaMsehiM pahaNAmo rakkhieNa kiM imiNA? | ii ciMtiUNa samagaM khittA tadabhimuhamAyaMsA / / 9 / / tAmbUlapATalauSThikAH yAvattiSThanti darpaNaM gRhItvA / sammukhaM pralokamAnA tAvallaghuH AgataH bhartA / / 6 / / dRSTvA tAsAM tAdRzIM duzceSTAM tena jAtakopena / ekA mahilA prahatA tathA yathA sA prAptA maraNam / / 7 / / tadanantaraM ca bhayavazakampamAnadehAbhiH zeSamahilAbhiH / cintitamidaM yathA eSA tathA vayamapi khalu vipadyAmahe / / 8 / / tasmAda AdazaiMH prahanmaH rakSitena kiM anen?| iti cintayitvA samakaM kSiptAH tadabhimukham AdarzAH / / 9 / / taMbola khAvAvaDe oSTha rAtA karyA. A pramANe zRMgAra sajI teo jeTalAmAM darpaNane grahaNa karI temAM potAnuM mukha jotI hatI teTalAmAM tatkALa temano bhartAra ghera Avyo. (9) teonI tevA prakAranI duSTa ceSTA joine kopa utpanna thavAthI teNe eka strIne evI rIte prahAra karyo ke jethI dastNa bh29|| pAbhI. (7) tyArapachI te sarva strIonA zarIra bhayanA vazathI kaMpavA lAgyA, ane teoe vicAryuM ke "jema A ekanuM bh25|| thayuM tema 5j 55bh25| thaze.' (8) tethI arisAvaDe ApaNe Ane ja haNIe. Ane rAkhavAthI zuM phaLa che?' ema vicArIne teoe ekI sAthe tanI sanbhuja potapotana 659 . ()
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1175 aSTamaH prastAvaH tao egUNapaMcasayanArIsayapamukkadappaNehiM pahao samANo so mao takkhaNeNa, pacchA samuppaNNo tAsiM pacchAyAvo-'aho kA gaI etto paimAriyANaM bhavissai?, uddhUlissai loo, daMDissai narAhivo, avamannissai sayaNavaggo, gaMjissai khalayaNo / tamhA maraNameva saMpayaM pattakAlaM ti paribhAviUNa pihiyAiM savvadArAiM, pakkhittaM gehabbhaMtare bahuM taNa-kaTThapalAlaM, pajjAlio savvao jalaNo, jAlAule ya taMmi vimukko tAhiM appaa| aha pacchAyAveNa sANukkosayAe tAe akAmanijjarAe savvAo mariUNa maNassesu uvavannA, kammadhammasaMjogeNa ya egattha miliyA egUNapaMcavi sayA te corA jAyA, egaMmi ya visamaMmi pavvae privti| so ya suvaNNayAro mariUNa tiricchesu uvavanno, tattha jA sA aNeNa paDhamaM ciya mAriyA sA egaM bhavaM tiriesu uvavajjiUNa pacchA baMbhaNakule putto jAo, kameNa ya patto ___tataH ekonapaJcazannArIsva(?)pramuktadarpaNaiH prahataH san saH mRtaH tatkSaNena, pazcAt samutpannaH tAsAM pazcAttApaH 'aho! kA gatiH itaH patimAritAnAM bhaviSyati? urdUlayiSyati lokaH, daDiSyati narAdhipaH, avamAnayiSyati svajanavargaH, gajiSyati khalajanaH / , tasmAd maraNameva sAmprataM prAptakAlamiti paribhAvya pihitAni sarvadvArANi, prakSiptaM gRhA'bhyantare bahuH tRNa-kASTha-palAlam, prajvAlitaH sarvataH jvalanaH, jvAlAkule ca tasmin vimuktaH tAbhiH aatmaa| atha pazcAttApena sAnukrozena tayA akAmanirjarayAH sarvAH mRtvA manuSyeSu upapannAH, karma-dharmasaMyogena ca ekatra militAH ekonapaJcA'pi zatAH te caurAH jAtA, eke eva viSame parvate parivasanti / saH ca suvarNakAraH mRtvA tiryakSu upapannaH tatra yA sA anena prathamameva mAritA sA ekaM bhavaM tirazci upapadya pazcAd brAhmaNakule putraH jAtaH, krameNa ca prAptaH pnycvrsstvm| saH ca suvarNakAraH tiryagbhavataH 'tyArapachI pAMcasomAM eka ochI eTale cAraso ne navANuM strIoe mUkelA (mArelA) darpaNovaDe haNAyelo te tatkALa maraNa pAmyo. tyArapachI te sarva strIone pazcAttApa utpanna thayo ke-"aho! patine mAranAra ApaNI ahIMthI zI gati thaze? loko ApaNane kalaMka Apaze, rAjA daMDa karaze, svajanavarga avajJA karaze ane khaLa puruSo parAbhava karaze; tethI have ApaNe maravuM e ja kALane yogya che. A pramANe vicAra karIne teoe gharanA sarva dvArA DhAMkI dIdhAM, gharanI aMdara ghaNA tRNa, kASTha ane parALa nAMkhyA, cotarapha agni pragaTa karyo ane jvALAvaDe vyApta thayelA te agnimAM teoe potAno AtmA (deha) mUkyo. have pazcAttApe karIne ane dayA sahitapaNAe karIne te sarve akAma nirjarAvaDe marIne manuSyamAM utpanna thai puruSa thayA. samAna karma ane dharmanA saMyoge karIne eka ThekANe maLelA te cAraso ne navANuMe jaNa cora thayA ane eka viSama parvatamAM vasyA. have te suvarNakAra marIne tiryaMcamAM utpanna thayo. temAM je te pahelI bhAryAne teNe mArI hatI te eka bhava tiryaMcamAM utpanna thaine pachI brAhmaNanA kuLamAM putra thayo. krame karIne te pAMca varSanI ummarano thayo te vakhate te
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1176 zrImahAvIracaritram pNcvaarisiyttnnN| so ya suvaNNayAro tiriyabhavAo uvvaTTiUNa taMmi ceva baMbhaNakule tabbhaiNitteNa dAriyA jAyA / so ya paMcavArisio samANo tIse bAlaggAho ko| sA ya aiduhrattaNeNa niccameva royi| annayA ya teNa bAlaggAheNa udaradesaparighaTTaNaM kuNamANeNa taha kahavi sA joNiddAre chikkA jaha takkhaNaM ceva niyaTTA roynnaao| tao teNa nAyaM'laddho mae uvAotti, evaM so tIse royamANIe niccakAlaM krei| annayA ya tahA kuNamANo nAo so mAyApiUhiM / tAhe haNiUNa niddhADio niyagihAo, palAyamANo a gao taM ceva corapalli jattha tANi egUNagANi paMca corasayANi parivasaMti / sA ya dAriyA appaDuppannajovvaNA viNaThThasIlA jAyA, sacchaMdaM pariyaDaMtI ya egaM gAmaM gayA, so ya gAmo tehiM corehiM AgaMtUNa luTio, sA ya tehiM gahiyA, tao tesiM savvesipi bhajjA jaayaa| annayA ya corANaM ciMtA samuppannA-'aho imA varAI ettiyANaM amhANaM paidiNaM sarIraceTuM udvartya tasminneva brAhmaNakule tadbhaginItvena dArikA jaataa| saH ca paJcavArSika: san tasyAH bAlagrAhaH kRtaH / sA ca atiduSTatvena nityameva roditi / anyadA ca tena bAlagrAhena udaradezaparighaTTanaM kurvatA tathAkathamapi sA yonidvAre spRSTA yathA tatkSaNameva nivRttA rodntH| tataH tena jJAtaM 'labdhaH mayA upAyaH' iti| evaM saH tasyAM rudatyAM nityakAlaM kroti| anyadA ca tathA kurvan jJAtaH saH mAtA-pitRbhyAm / tadA hatvA nirdhATitaH nijagRhataH, pralAyamAnaH ca gataH tAmeva caurapallI yatra tAni ekonAni paJcacaurazatAni parivasanti / sA ca dArikA apratyutpannayauvanA vinaSTazIlA jAtA, svacchandaM paryaTantI ca ekaM grAmaM gatA, sazca grAmaH taiH cauraiH Agatya luNTitaH, sA ca taiH gRhItAH, tataH teSAM sarveSAmapi bhAryA jaataa| anyadA ca caurANAM cintA samutpannA 'aho! iyaM varAkI etAvatAM asmAkaM suvarNakArano jIva tiryaMca bhavathI nIkaLIne te ja brAhmaNanA kuLamAM tenI bahenapaNe putrI thai. te prathamano putra pAMca varSano hato tethI tene te putrIno bAlagrAha karyo. te chokarI atyaMta duSTapaNAne lIdhe niraMtara rUe che. ekadA te bAlagrAhe teNInA udarapradezane paMpALatA paMpALatA koi paNa prakAre (irAdA vinA akasmAtapaNe) tevI rIte yonidvAramAM sparza karyo ke jethI tatkALa te rotI baMdha thaI gaI. tyAre teNe jANyuM ke "Ane chAnI rAkhavAno upAya mane prApta thayo.' pachI jyAre jyAre te rotI hatI tyAre tyAre e ja pramANe te niraMtara karato hato. ekadA te pramANe karatA tene tenA mAtA-pitAe jANyo tyAre tene mArIne potAnA gharamAMthI kADhI mUkyo. te tyAMthI nAsIne te ja corapallImAM gayo ke jyAM te cAraso ne navANuM coro rahelA hatA. have te chokarI paNa yuvAvasthA pAmyA pahelAM ja zIla rahita thaI, svacchaMdapaNe bhamatI bhamatI koika bIje gAma gaI. tyAM ekadA te coroe AvIne te gAma lUMTayuM ane te chokarIne paNa grahaNa karI. pachI te strI savenI (pAMcaso coronI) bhAryA thai. ekadA te corone vicAra thayo ke "aho! A bicArI haMmezAM ApaNA ATalA badhAnI zarIraceSTA karatI kSayane pAmaze, tethI ja 1.pAne ramAunAra.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1177 kuNamANI khijjissai, tA jai annA biijjiyA saMpajjai to se vissAmo hojjatti paribhAviUNa egayA tIse biijjiyA aanniyaa| jaMceva ANiyA taMceva ciramahilA IsAsallanibhijjamANamANasA tIse mAraNatthaM chiddAiM mggi| annayA ya te corA gAmaMtaramusaNatthaM padhAviyA / tIe nAyaM-'esa patthAvo vaTTai, tA viNAsemi eyaMti paribhAviUNa nIyA sA kUvataDe, bhaNiyA ya-'bhadde! peccha kUvamajjhe kiMpi diisi|' sAvi avigappabhAveNa daTThamAraddhA / tayaNaMtaraM ca tAe pakkhittA tattheva / corA ya AgayA pucchaMti tIse vuttattaM, tAe bhaNNai-'appaNo mahilaM kIsa na sAreha?, kimahaM jaannaami?|' tehiM muNiyaM-'jahA eyAe maariyaa|' tao tassa baMbhaNaputtassa hiyae ThiyaM, jahA-'avassaM esA sA mama pAvakammA bhagiNI erisasIleNa saMbhAvijjai, suvvai ya samIvavattI bhagavaM mahAvIro savvaNNU savvadarisI, tA taM gaMtUNa pucchAmi tti, ihAgao lajjAe maNasA pucchiumAraddho, tao mae bhaNiyaMpratidinaM zarIraceSTAM kurvantI khetsyati, tataH yadi anyA dvitIyA sampadyate tataH tasyAH vizrAmaH bhaved iti paribhAvya ekadA tasyai dvitIyA aaniitaa| yatprabhRtiH ca AnItA tatprabhRtiH eva ciramahilA ISyAzalyanirbhaya'mAnamAnasA tasyAH mAraNArthaM chidrANi mArgayati / anyadA ca te caurAH grAmAntaramuSaNArthaM prdhaavitaaH| tayA jJAtaM 'eSaH prastAvaH vartate, tataH vinAzayAmi etAm 'iti paribhAvya nItA sA kUpataTe, bhaNitA ca 'bhadre! prekSasya kUpamadhye kimapi dRshyte|' sA'pi avikalpabhAvena draSTumArabdhA / tadanantaraM ca tayA prakSiptA tatraiva | caurAH ca AgatAH pRcchanti tasyAH vRttAntaM, tayA bhaNyate 'AtmanaH mahilAM kathaM na sArayata? kimahaM jAnAmi? / ' taiH jJAtaM yathA etayA maaritaa| tataH tasya brAhmaNaputrasya hRdaye sthitaM yathA 'avazyaM eSA sA mama pApakarmA bhaginI etAdRzazIlena sambhAvyate, zrUyate ca samIpavartI bhagavAn mahAvIraH sarvajJaH sarvadarzI, tataH taM gatvA pRcchAmi' iti iha AgataH lajjayA anya-bIjI prApta thAya to Ane kAMIka visAmo thAya. ema vicArIne ekadA teoe bIjI ANI. je vakhatathI ANI te ja vakhatathI pahelI strInuM mana irSArUpI zalyavaDe bhedAyuM, tethI teNIne mArI nAMkhavA mATe chidra jovA lAgI. pachI ekadA te coro bIjA koi gAmane luMTavA mATe doDyA (gayAtyAre teNIe jANyuM ke-"A avasara ThIka Avyo che, tethI Ano vinAza karuM.' ema vicArIne te teNIne kUvAne kAMThe lai gaI ane teNIne kahyuM ke-he bhadra! jo A kUvAmAM kAMika dekhAya che.' tyAre te paNa zaMkA rahitapaNe jovA lAgI tevAmAM teNIe teNIne temAM ja nAMkhI dIdhI. pachI te coro AvyA ane teNIno vRttAMta pUchayo tyAre te bolI ke potAnI bhAryAnI kema tame sArasaMbhALa rAkhatA nathI. mane zI khabara?' te sAMbhaLI teoe jANyuM ke-"ANe ja mArI nAMkhI che.' tyArapachI te brAhmaNaputranA manamAM tarka thayo ke - "AvA prakAranA zIlavaDe avazya A te ja mArI pApakarmavALI bahena saMbhave che, ane ahIM samIpe bhagavAna mahAvIrasvAmI sarvajJa ane sarvadarzI varte che ema saMbhaLAya che, tethI temanI pAse jaine huM pUchuM.' ema vicArIne te ahIM Avyo ane lajjAne lIdhe te manathI ja pUchavA lAgyo tyAre meM tene kahyuM
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImahAvIracaritram devANuppiyA! vayaNeNa puccha, tao aNeNa jA sA sA satti kahiyaM, maevi sacceva sA tava bhagiNItti siddhaM / 1178 iya goyama! evaMvihaviDaMbaNAjAlamUlagihabhUyA / visayA visaM va visamaM diMti vivAgaM maNussANaM ||1|| khaNadAviyasokkhANaM bhavohasaMvaDDhiyAsuhanihINaM / bhogANa kae muddhA juttAjuttaM na pecchaMti / / 2 / / cojjamiNaM rAgaMdhA purisA aNavekkhiUNa paramatthaM / jaM atthi taM vimottUNa natthi jaM taM vibhAviMti / / 3 / / manasA praSTum ArabdhavAn / tataH mayA bhaNitaM 'devAnupriya! vacanena pRccha / ' tataH anena 'yA sA sA sA' iti kathitam mayA'pi satyameva sA tava bhaginI iti ziSTam / iti gautama! evNvidhviddmbnaajaalmuulgRhbhuutaaH| viSayAH viSamiva viSamaM dadati vipAkaM manuSyANAm / / 1 / / kSaNadApitasaukhyAnAM bhavaughasaMvardhitA'zubhanidhInAm / bhogAnAM kRte mugdhAH yuktAyuktaM na prekSante / / 2 / / nodyamidaM rAgAndhAH puruSAH anapekSya paramArtham / yadasti tadvimucya nAsti yattad vibhAvayanti / / 3 / / unhe hevAnupriya! tuM vayane rIne pUcha. tyAre te '4 tehatI te 4 te che?' khema pUchyU~. meM pe| 'te 4 te tArI jahena che' khema duhyaM. 'A pramANe he gautama! AvA prakAranI viTaMbanAnA samUhanA mULa ghararUpa viSayo manuSyone viSanI jevA viSama vipAkane Ape che. (1) eka kSaNika sukhane ApanArA ane saMsArasamUhane vadhAramAM azunidhi samAna bhogone mATe thaine mugdhajano yogya-ayogyane bhetA nathI. (2) Azcarya che ke-rAgAMdha puruSo paramArthane jANyA vinA ja je vAstavika sAkSAt vastu che, tene mUkIne je vAstavika nathI tene dhArI bese che. (3)
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH tathAhi-maMsalavamettanivvattiyaMpi aharaM pavAlakhaMDava jalabubbuyasacchahamavi nayaNajuyaM nIlanaliNaM vA / / 4 / / cammAvaNaddhaaTThiyamayaMpi vayaNaM mayaMka biMbaM va / maMsuccayamettaMpivi thaNajuyalaM kaNayakalasaM va ||5|| vellahalamuNAlaMpiva bAhujuyaM atttthimNsmettNpi| soNiyamuttavilINaM ramaNaMpivi amayakUvaM va / / 6 / / mannaMti visayamUDhA aviyAriyapAramatthiyasarUvA / accaMtaniMdiyANivi evaM aMgANi juvaINaM / / 7 / / tathAhi-mAMsalavamAtranirvartitamapi adharaM pravAlakhaNDamiva / jalabudbudasadRzamapi nayanayugaM nIlanalinam vA / / 4 / / carmA'vanaddhA'sthimayamapi vadanaM mRgAGkabimbamiva / mAMsoccayamAtramapi stanayugalaM kanakakalazaM iva / / 5 / / komalamRNAlamiva bAhuyugaM asthimaaNsmaatrmpi| zoNitamutravilInaM ramaNamapi amRtakUpamiva / / 6 / / manyante viSayamUDhAH avicAritapAramArthikasvarUpAH / atyantaninditAni api evam aGgAni yuvatInAm / / 7 / / 1179 te A pramANe :- strIno adharoSTha vAstavika rIte to mAMsanA lezavaDe ja kevaLa nIpajelo che, chatAM tene paravALAnA khaMDa jevo mAne che, netra-yugala pANInA parapoTA jevuM che, chatAM zyAma kamaLanI jevuM mAne che, (4) mukha carmathI maDhelA hADakAmaya che, chatAM caMdrabiMba jevuM mAne che, stana-yugala mAtra mAMsanA samUharUpa che, chatAM suvarNanA kaLaza jevuM mAne che, (5) jAhu-yugala hAuDA jane mAMsamaya 4 che, chatAM GobhaNa bhRzAsa (jisataMtu ) ThevuM mAne che, 2bhe| (guhya) aheza rUdhira ane mUtrane jharanAra che, chatAM amRtanA kUvA samAna mAne che. (6) A pramANe yuvatInA aMgo atiniMgha che, to paNa pAramArthika svarUpane nahIM vicAranAra (jANanAra) ane viSayamAM mUDha thayelA puruSo upara kahyA pramANe mAne che.' (7)
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1180 zrImahAvIracaritrama iya evaM karuNAsAyareNa sirivaddhamANanAheNa | kahie vatthusarUve samaggabhuvaNappaIveNa ||8|| so puriso saMvegamAvanno pvvio| sA ya sasurAsura-nara-tiriyAulAvi parisA payaNurAgasaMjuttA jAyA / etyaMtare migAvaI devI harisapagarisaviyasiyanayaNakamalA mahAvIra vaMdittA evaM vottuM pavattA-'bhayavaM! jAva caMDapajjoyarAyamApucchAmi tAva tumhaM sayAse pavvayAmi tti bhaNiUNa caMDapajjoyamuvaTThiyA, evaM ca kahiumADhattA-'mahArAya! jai tumaM aNumannasi tA ahaM pvvyaami|' rAyAvi tIse mahatIe parisAe lajjAe vAriumapArayaMto taM visajjei / tao migAvaI niyaputtaM udayaNakumAraM caMDapajjoyassa nikkhevaganikkhittaM kAUNa pavvaiyA / pajjoyassa'vi aTTha aMgAravaippamuhAo devIo pvviyaao| tANivi egUNapaMcacorasayANi ityevaM karuNAsAgareNa zrIvarddhamAnanAthena / kathite vastusvarUpe samagrabhuvanapradIpena / / 8 / / .....sa puruSaH saMvegamApannaH pravrajitaH / sA ca sasurAsura-nara-tiryagAkulA'pi parSad pratanurAgasaMyutA jaataa| atrAntare mRgAvatI devI harSaprakarSavikasitanayanakamalA mahAvIraM vanditvA evaM vaktuM pravRttA 'bhagavan! yAvat caNDapradyotarAjAnam ApRcchAmi tAvattava sakAze pravrajAmi' iti bhaNitvA caNDapradyotamupasthitA, evaM ca kathayitu mArabdhA 'mahArAja! yadi tvaM anumanyasva tadA ahaM prvrjaami|' rAjA'pi tasyAM mahatyAM parSadi lajjayA vArayitum apArayan tAM visRjti| tataH mRgAvatI nijaputram udayanakumAraM caNDapradyotasya nikSepakanikSiptaM kRtvA pravrajitA / pradyotasyA'pi aSTau aGgAravatIpramukhAH A pramANe karuNAnA eka sAgararUpa ane samagra bhuvananA pradIparUpa zrI vardhamAnasvAmIe vastunuM sAcuM sva35 . (8) tyAre te puruSa (brAhmaNacora) saMvega pAmIne pravrajita thayo, tathA te sura, asura, nara ane tiryaMcavALI parSadA paNa alpa rAgavALI thaI. A avasare harSanA prakarSavaDe vikasvara netrakamaLavALI mRgAvatI devI zrI mahAvIrasvAmIne vAMdIne A pramANe bolI ke he bhagavana! caMDapradyota rAjAne huM pUchuM (tenI rajA lauM). pachI huM ApanI pAse pravrajyA grahaNa karIza.' ema kahIne te caMDapradyotanI pAse gai, ane A pramANe bolI ke-he mahArAja! jo tame anumati Apo to huM pravrajyA grahaNa karuM.' te sAMbhaLIne te rAjAe paNa te moTI pArSadAmAM lajjAne lIdhe niSedha karavA samartha nahIM hovAthI teNIne rajA ApI. tyArapachI magAvatIe potAnA putra udayanakamArane caMDapradyotanI pAse thApaNanI jema sthApana karIne pravajyA grahaNa karI. pachI pradyotane rAjAnI paNa aMgAravatI vigere ATha rANIoe dIkSA grahaNa karI. prathama jeNe dIkSA lIdhI hatI te core pallImAM jaIne te cAraso ne navANuM corone pratibodha karI pravrajita karyA. bIjA paNa ghaNA loko pratibodha pAmyA. pachI caMDapradyota rAjA paNa jagadgurunA
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1181 aSTamaH prastAvaH puvvaM paDivannapavvajjeNa coreNa gaMtUNa paDibohiyANi pavvajjaM ca pddivnnaanni| anno ya bahujaNo saMbuddho / pajjoyanaravaIvi jayaguruppabhAvapaDissaMtaverANubaMdho udayaNaM kumAraM rajje sahatyeNa saMThAviUNa gao snyriN| migAvaIvi bhagavayA aNusAsiUNa samappiyA caMdaNabAlAe pavattiNIe, tIse ya samIvaTThiyA jahaTTiyaM sAhuNIjaNasamuciyaM kiriyAkalAvamabbhasai / bhayavaMpi viharamANo vaanniygaamppmokkhnyresuN| ANaMda-kAmadevAisAvage dasa vibohei / / 1 / / jesiM dhammamahAbharadharaNuddharakaMdharANa tiyasAvi / cAliMsu khobhakaraNujjuyAvi na maNo maNAgapi / / 2 / / je issarieNa lahuM kariMsu vesamaNajakkharAyamavi / paDivAliMsu ya sammaM niccaMpi duvAlasa vayAiM / / 3 / / devyaH prvrjitaaH| tAni api ekonapaJcacaurazatAni pUrvaM pratipannapravrajena caureNa gatvA pratibodhitAni pravrajyAM ca pratipannAni / anyazca bahujanaH sambuddhaH / pradyotanarapatiH api jagadguruprabhAvapratizAntavairAnubandhaH udayanaM kumAraM rAjye svahastena saMsthApya gataH svanagarIm / mRgAvatI api bhagavatA anuzAsya samarpitA candanabAlAyai pravatinyai, tasyAH ca samIpasthitA yathAsthitaM sAdhvIjanasamucitaM kriyAkalApam abhyasyati / bhagavAnapi viharamANaH vANijagrAmapramukhanagareSu / Ananda-kAmadevAdizrAvakAn daza vibodhati / / 1 / / yeSAM dharmamahAbharadharaNoddhUrakandharANAM tridazAH api| acAlayan kSobhakaraNodyuktAH api na manaH manAgapi / / 2 / / ye aizvaryeNa laghuH akurvan vaishrmnnykssraajmssi| pratyapAlayan ca samyag nityamapi dvAdazavratAni / / 3 / / prabhAvavaDe vairano anubaMdha zAMta thavAthI, udayanakumArane potAnA hAthe ja rAjya para sthApana karI potAnI nagarImAM gayo. bhagavAne mRgAvatIne paNa cAritradharmanI zikSA ApIne caMdanabALA pravartinIne soMpI, tethI te tenI pAse rahIne yathAsthita (yathAyogya) sAdhvIjanane ucita kriyA-samUhano abhyAsa karavA lAgI. bhagavAne paNa vANijagrAma vigere nagaromAM vihAra karI AnaMda, kAmadeva vigere daza zrAvakone pratibodha karyo. (1) dharmanA mahAbhArane dhAraNa karavAmAM majabUta rUMdhavALA teone kSobha pamADavAmAM udyamavALA thayelA devo paNa leza mAtra paNa calAvI zake nahIM. (2) jeo potAnA aizvaryavaDe karIne vaizramaNa yakSarAja (kubera)ne paNa nIce karatA hatA, jeo zrAvakanA bAra pratAne niraMtara sabhya 151re pAlana tatA , (3) ya
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1182 zrImahAvIracaritram gehasamIvanivesiyaposahasAlAsu poshujjuttaa| aTThamicauddasIsuM samaNA iva je ya nivasiMsu / / 4 / / jesiM sarIradhAU sattavi svvnnuvynnrsbhinnaa| kuppAvayaNiyavayaNANi goyaraM neva vaccisu / / 5 / / iya tesi guNalavovihu no tIrai mArisehiM prikhiuN| viraiMsu nUNa sayameva gaNaharA jesi cariyAI / / 6 / / anne'vihu nrvi-dNddnaah-saamNt-mNtipmuhjnne| paDibohiUNa puNaravi kosaMbiM Agao sAmI / / 7 / / gRhasamIpaniveSitapauSadhazAlAsu paussdyaudyuktaaH| aSTamI-catudazISu zramaNAH iva ye ca nyavasan / / 4 / / yeSAM zarIradhAtavaH saptA'pi sarvajJavacanarasabhinnAH / kuprAvacanikavacanAnAM gocaraM naiva avrajan / / 5 / / iti teSAM guNalavaH api khalu no zakyate mAdRzaiH parikathayitum / vyaracayan nUnaM svayameva gaNadharAH yeSAM caritrANi / / 6 / / anyAnapi khalu narapati-daNDanAtha-sAmanta-mantri prmukhjnaan| pratibodhya punarapi kauzAmbI AgataH svAmI / / 7 / / jeo potAnA gharanI samIpe karelI pauSadhazALAmAM aSTamI ane caturdazIne divase pauSadhamAM udyamavaMta thaine sAdhuna sebha 24tA hatA, (4) tathA sarvajJanA vacanarUpI rasathI bhedAyelA jemanA zarIranA sAte dhAtu anya darzanIonA vacananA viSayamAM 4tanahotA. (5) AvA prakAranA temanA guNano leza paNa mArI jevA kahevAne samartha nathI ke jemanAM caritro gaNadharoe pote 4 2yyAM che. (7) bIjA paNa rAjA, daMDanAyaka, sAmaMta, maMtrI vigere lokone pratibodha karIne svAmI pharIthI kauzAMbI nagarImAM padhAyA. (7) 1. graMthArarnu vayana cha.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1183 tahiyaM samosaDhassA carimAe porisIe jygurunno| vimhaiyajIvaloyAiM phAliAI vimANAiM / / 8 / / sAhAviyAiM paccakkhadissamANANi AruheUNa / oyariyA bhattIe vaMdaNavaDiyAe sasisUrA / / 9 / / jummaM / tesiM vimANanimmalamaUhanivahappayAsie gayaNe / jAyaM nisiMpi logo aviyANaMto suNai dhammaM / / 10 / / navaraM nAuM samayaM caMdaNabAlA pavattiNI namiuM / sAmi samaNIhiM samaM niyayAvAsaM gayA sahasA ||11 / / tatra samavasaraNasthe caramAyAM pauruSyAM jgdgurau| vismitijIvalokAni sphATikAni vimAnAni / / 8 / / svAbhAvikAni pratyakSadRzyamANAni Aruhya / avatIrNAH bhaktyA vandanapratijJayA zazi-sUryau / / 9 / / yugmam / tasmin vimalanirmalamayUkhanivahaprakAzite gagane / jAtAyAM nizAyAmapi lokaH avijAnan zruNoti dharmam / / 10 / / navaraM jJAtvA samayaM candanabAlApravartinI natvA / svAminaM zramaNIbhiH samaM nijA''vAsaM gatA sahasA / / 11 / / tyAM divasanI chellI porasIe jagadguru samavasaryA. te vakhate jIvalokane vismaya karanArA, sphaTikamaNimaya, svAbhAvika ane pratyakSa dekhAtA potAnA vimAnamAM ArUDha thaIne caMdra ane sUrya bhaktithI bhagavAnane vaMdana karavA bhATe utA . (8/8) temanA vimAnanA nirmaLa kiraNonA samUhavaDe gagana (AkAza) prakAzita thayeluM hovAthI rAtrine paNa nahIM nyurl at uk Ainmaratyo, (10) paraMtu rAtri thayAno samaya jANIne caMdanabALA pravartinI svAmIne namIne sAdhvIo sahita ekadama potAnA 23vAnA sthAne 5. (11)
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1184 . zrImahAvIracaritrama sA puNa migAvaI jiNakahAe vakkhittamANasA dhaNiyaM / egAgiNI ciya ThiyA diNaMti kAUNa osaraNe / / 12 / / volINe khaNamette sAiM vimANAiM AruhittANaM / sasisUresu gaesu viyaMbhie rayaNitimirabhare / / 13 / / samaNIo samIvaMmI apecchamANI ya sA mahAsattA / pagayA paDissayaMmI pavattiNIe ya to bhaNiyA / / 14 / / tumhArisINa sukuluggayANa jujjai kimevamAyariuM? / egAgiNIvi ya tumaM jaMsi ThiyA ettiyaM rayaNiM / / 15 / / tihiM visesiyaM / paDivajjiya tavvayaNaM bhujjo bhujjo sduccriiyaaii| niMdaMtIe tIe uppannaM kevalaM nANaM / / 16 / / / sA punaH mRgAvatI jinakathayA vyAkSiptamAnasA atyntm| ekAkinI eva sthitA dinamiti kRtvA samavasaraNe / / 12 / / vyapakrAnte kSaNamAtre svakAni vimAnAni ArUhya / zazisUryayoH gatayoH vijRmbhite rajanItimirabhare / / 13 / / zramaNIH samIpaM aprekSamANA ca sA mahAsattvA / pragatA pratizraye pravartinyA ca tataH bhaNitA ||14|| yuSmAdRzAnAM sukulodgatAnAM yujyate kim evam Acaritum? | ekAkinI api ca tvaM yad sthitA etAvatAM rAtrim / / 15 / / prapadya tadvacanaM bhUyaH bhUyaH svduccritaani| nindatyA tayA utpannaM kevalaM jJAnam ||16 / / mAtra eka mRgAvatI sAdhvI jinezvaranI kathAmAM atyaMta vyAkSipta citta thavAthI "haju divasa che' ema dhArIne bhedI 4 samavasaramA 24ii. (12) kSaNa mAtra gayA pachI potAnA vimAnamAM ArUDha thaine caMdra ane sUrya gayA tyAre rAtrinA aMdhakArano samUha pragaTa thayo. te vakhate potAnI sAdhvIone nahIM jotI te mahAsattvavALI potAnA upAzrayamAM gaI. tyAM pravartinIe teNIne kahyuM ke tArA jevI sArA kuLamAM utpanna thayelIne A pramANe karavuM zuM yogya che ke jethI tuM ekalI ja ATalI rAta sudhI tyA 24? (13/14/15) te sAMbhaLI te pravartinInA vacanane aMgIkAra karI, vAraMvAra potAnA duSTa AcaraNane niMdatI teNIne na utpanna thayu. (17) u
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH aha-payalAyaMtIe pavattiNIe sappaM paloiyaM iMtaM / saMthAragaMmi hattho Thavio tIe dharAhiMto / / 17 / / niddAvagame pucchA ahikahaNaM naannbujjhnn'nnutaavo| nihayaghaNaghAikammA pavattiNI kevalaM pattA ||18|| io ya-uppannasaMsao paDhamagaNaharo paNamiuM jiNaM bhaNai / kimavaTThiyAvi bhAvA vivarIyattaM pavajjaMti ? / / 19 / / jaM oinnAiM nahAo nAha! mAyaMDa-sasivimANAiM / guruNA bhaNiyaM - goyama! dasa acchariyAI eyAI / / 20 / / atha-pracalAyatyAM pravartinyAM sarpaM pralokitam aagcchntm| saMstArake hastaH sthApitaH tayA dharAyAH / / 17 / / nidrA'pagame pRcchA, ahikathanam, jJAnabodhanam, anutApaH / nihataghanaghAtikarmA pravartinI kevalaM prAptA / / 18 / / itazca utpannasaMzayaH prathamagaNadharaH praNamya jinaM bhaNati / kim avasthitAH api bhAvAH viparItatAM prapadyante ? / / 19 / / 1185 yad avatIrNe nabhataH nAtha! mArtaNDa - zazivimAne / guruNA bhaNitaM 'gautama! daza AzcaryANi etAni / / 20 / / tyArapachI te pravartinI nidrAvaza thaI. te vakhate tyAMthI jato eka sarpa joine mRgAvatIe teNIno hAtha lAMbo pRthvI para hato te saMthArAmAM sthApana karyo. (17) tyAre teNInI nidrA jatI rahI. eTale teNIne hAtha khaseDavAnuM kAraNa pUchyuM. tyAre teNIe sarpa nIkaLyAnuM kahyuM, tethI teNInA kevaLajJAnano potAne bodha thayo tethI pazcAttApa karyo, ane te pravartinI paNa ghana ghAtIkarmano kSaya jhurI ThevaNajJAna pAbhI. (18) have ahIM saMzaya utpanna thavAthI prathama gaNadhare praNAma karIne jinezvarane kahyuM ke-'he bhagavan! avasthita (zAzvata) padArtho paNa zuM viparItapaNAne pAme? ke jethI karIne he nAtha! sUrya-caMdranA vimAno AkAzathI ahIM utare?' gurue kahyuM-'he gautama! A daza Azcarya che-kevaLajJAna thayA pachI tIrthaMkarane upasarga 1, garbhano apahAra strI tIrthaMkara 3, abhAvita = dharma na pAme tevI parSadA 4, kRSNa vAsudevanuM aparakaMkA nagarImAM javuM 5, caMdra 2,
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1186 zrImahAvIracaritram uvasagga gabbhaharaNaM itthItitthaM abhAviyA prisaa| kaNhassa avarakaMkA sasisUravimANaoyaraNaM / / 21 / / harivaMsakuluppattI camaruppAo ya aTThasaya siddhaa| assaMjayANa pUyA jAyaMti aNaMtakAlAo / / 22 / / iya sAhiyamacchariyaM sasisUravimANasaMgayaM / etto gosAlayavRttaMtaM sAhijjaMtaM nisAmeha / / 23 / / so puvvabhaNio gosAlo teulesAmAhappapaDihayapaDivakkho aTuMganimittalavaparinnANamuNiyajaNamaNogayasaMkappo ajiNo'vi jiNasaddamattaNo pagAsemANo savvattha aNivAriyappasaraM paribbhamaMto sAvatthiM nayarimAgao, Thio ya bahudhaNadhannaparipunnAe hAlAhalAbhihANAe kuMbhakArIe upasargaH garbhaharaNaM strItIrthakaraH abhAvitA parSad / kRSNasyA'parakaGkA zazi-sUyavimAnA'vataraNam / / 21 / / harivaMzakulotpattiH camarotpAtazca aSTazatasiddhAH / asaMyatAnAM pUjA jAyante anantakAlataH / / 22 / / iti kathitamAzcaryam zazi-sUryavimAnasaGgatam / itaH gozAlakavRttAntaM kathyamAnaM nizruNuta / / 23 / / saH pUrvabhaNitaH gozAlaH tejolezyAmAhAtmyapratihatapratipakSaH aSTAGganimittalavaparijJAna jJAtajanamanogatasaGkalpaH ajinaH api jinazabdam Atmani prakAzyamAnaH sarvatra anivAritaprasaraM paribhraman zrAvastI nagarI AgataH sthitazca bahudhana-dhAnyapratipUrNe hAlAhalA'bhidhAnAyAH kumbhakAryAH sUryanA vimAnanuM utaravuM , harivaMza kuLanI utpatti 7, camarano utpAta (camareMdranuM saudharma devalokamAM javuM.) 8, eka samaye ekasone AThanuM siddha thavuM 9 tathA asaMyatinI pUjA 10. (19/20/11/22) A deza Azcarya anaMtakALe thAya che. A pramANe caMdra-sUryanA vimAna saMbaMdhI Azcarya kahyuM. have gozALAnuM vRttAMta 9 7 te samo :- (23) te pUrve kahelo gozALo tejalezyAnA mAhAbhyathI zatruono nAza karanAra, aSTAMga nimittanA alpa jJAnavaDe mANasonA manamAM rahelA vicArone jANanAra, jina nahIM chatAM paNa potAne jina tarike prasiddha karato ane sarvatra apratibaMdhapaNe bhamato bhamato zrAvasti nagarImAM Avyo, ane ghaNA dhana-dhAnyavaDe paripUrNa halAhalA nAmanI kuMbhAraNanI dukAne rahyo. paramArthane nahIM jANanArA loka manamAM rahelA vicArane ja mAtra jANavAthI kautukane
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1187 aavnnNmi| tassa ya logo amuNiyaparamattho maNogayasaMkappaparinnANamettasamuppannakoUhalo jiNotti pasiddhiM nisAmiUNa aNavarayaM pajjuvAsaNaM kuNai / bhayapi mahAvIro samaNasaMghaparivuDo jahanneNa'vi koDisaMkhehiM devehiM aNugammamANo bhuvaNaccherayabhUyaM vibhUisamudayamuvvahaMto, disicakkavAlaparisarieNa pabhAmaMDaleNa samuggayANegamAyaMDaparaMparaM va gayaNamuvadaMsayaMto, payaparivADisuraviraiyakaNayaMburuhanivaheNa thalakamalasohaM va mahiyalassa dAvito, pai sannivesamasabbhUyabhAvaNaM jaNANaM paNAsayaMto, payaMDapAsaMDadappakhaMDaNaM kuNamANo, nivvANanagaramaggaM pavvattayaMto kosaMbIo nikkhamittA tameva sAvatthiM nagariM saMpAvio, nANAvihavihagavirAyaMtataruNataruramaNIyaMmi ya samosaDho kottttgiyNmi| muNiyajiNAgamA ya samAgayA parisA, pajjuvAsiUNa ya gayA jahAgayaM / patte ya bhikkhAkAle chaTThapAraNayaM kAukAmo bhayavao aNuNNAe paviThTho bhikkhaTuM goyamo purIe / tahiM ca tiya-caukka-caccaresu gosAlo jiNo aapnne| tasya ca lokaH ajJAtaparamArthaH manogatasaGkalpaparijJAnamAtrasamutpannakautUhalaH jinaH iti prasiddhiM niHzamya anavarataM paryupAsanAM karoti / bhagavAnapi mahAvIraH zramaNasaGghaparivRttaH jaghanyenA'pi koTisaGkhyaiH devaiH anugamyamANaH bhuvanA''zcaryabhUtaM vibhUtisamudAyamudvahan, diccakravAlaparisRtena prabhAmaNDalena samudgatA'nekamArtaNDaparamparamiva gaganam upadarzayan, padaparipATIsuraviracitakanakAmburuhanivahena sthalakamalazobhAmiva mahItalasya dApayan, pratisannivezaM asadbhUtabhAvAn janAnAM praNAzayan, pracaNDapAkhaNDadarpakhaNDanaM kurvan, nirvANanagaramArga pravartayan kauzAmbItaH niSkramyaH tAmeva zrAvastI nagarI samprAptaH, nAnAvidhavihagavirAjamAnataruNataruramaNIye ca samavasRtaH kossttkcaitye| jJAtajinA''gamAH ca samAgatAH parSadaH, paryupAsya ca gatAH yathAgatam / prApte ca bhikSAkAle SaSThapAraNakaM kartukAmaH bhagavataH anujJayA praviSTaH bhikSArthaM gautamaH puryAm / tatra ca trika-catuSka-catvareSu 'gozAlaH pAmIne ane A jinezvara che evI prasiddhi sAMbhaLIne niraMtara tenI sevA karatA hatA. te samaye bhagavAna mahAvIrasvAmI paNa zramaNa saMghathI parivarelA, jaghanyathI paNa moTI saMkhyAvALA devovaDe anusaratA, bhuvanane AzcaryakAraka vaibhavanA samudAyane vahana karatA, dizAonA samUhamAM prasaratA prabhAmaMDaLavaDe AkAzamAM jANe aneka sUryono samUha udaya pAmyo hoya tevuM dekhADatA, pagamAM paDatAM devoe racelA suvarNakamaLanA samUhavaDe pRthvItaLa jANe sthaLakamaLovaDe zobhatuM hoya tevuM karatA, sthAne sthAne manuSyonI asatya bhAvanAno nAza karatA, pracaMDa pAkhaMDI lokonA garvanuM khaMDana karatA, tathA mokSanagaranA mArgane pravartAvatA kauzAMbI nagarImAMthI nIkaLIne te ja zrAvasti nagarImAM AvyA. tyAM vividha prakAranA pakSIovaDe zobhatA taruNa vRkSo vaDe manohara koSThaka nAmanA caitya(udyAna)mAM samavasaryA. jinezvaranuM Agamana jANIne parSadA AvI, ane bhagavAnanI sevA karIne jema AvI hatI tema pAchI potAne sthAne gai. pachI bhikSAno samaya prApta thayo tyAre chaThThanuM pAraNuM karavAnI icchAvALA gautamasvAmIe bhagavAnanI AjJA laine nagarImAM bhikSA mATe praveza karyo. tyAM trika, catuSka ane catvaramAM
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1188 zrImahAvIracaritrama savvannutti paropparaM japaMtaM jaNaM nisAmiUNa jAyasaMsao bhikkhaM ghettUNa paDiniyatto, jahAvihiM bhuMjiUNa jAyaMmi patthAve samAgae purIloe sAmiM pucchiuM pavatto-'bhayavaM! ettha jaNo gosAlaM jiNaM savvantuM ca parikittei taM kiM ghaDai micchA vA?' bhagavayA bhaNiyaM-'bho devANuppiyA! gosAlo maMkhaliputto ajiNo jiNappalAvI mae ceva pavvAvio sikkhaM ca gAhio mamaM ceva micchaM paDivanno, ao na savvannU na ya jiNo havaitti / evaM soccA purIjaNo muNiyaparamatyo paDiniyattiya nayarIe siMghADaga-tiga-caukka-caccaresu annamannassa savimhayaM parUviumAraddho-'aho! bhayavaM mahAvIro samuppannadivvanANadaMsaNo evaM bhAsai-eso gosAlo maMkhaliputto ajiNo jiNappalAvI, ahaM jiNotti micchaM saMlavaitti / imaM ca kannaparaMparAe soccA gosAlago accaMtakovavasaphuraMtaoThThauDo, AjIviyasaMghaparivuDo, amarisamuvvahaMto acchi| jinaH sarvajJaH' iti parasparaM jalpantaM janaM niHzamya jAtasaMzayaH bhikSAM gRhItvA pratinivRttaH, yathAvidhiM ca bhuktvA jAte prastAve, samAgate purIloke svAminaM praSTuM pravRttavAn 'bhagavan! atra janaH gozAlakaM jinaH sarvajJaH ca parikIrtayati, tatkiM ghaTate mithyA vaa?|' bhagavatA bhaNitaM 'bhoH devAnupriyAH! gozAlaH mar3akhaliputraH ajinaH jinapralApI mayA eva pravrAjitaH zikSAM ca grAhitaH, mAmeva mithyA pratipannaH, ataH na sarvajJaH na ca jinaH bhvti|' evaM zrutvA purIjanaH jJAtaparamArthaH pratinivRtya nagaryAM zRGghAraka-trika-catuSka-catvareSu anyamanyasya savismayaM prarUpayitum ArabdhavAn 'aho! bhagavAn mahAvIraH samutpannadivyajJAna-darzanaH evaM bhASate eSaH gozAlakaH maGkhalIputraH ajinaH jinapralApI, ahaM jinaH iti mithyAM sNlpti|' idaM ca karNaparamparayA zrutvA gozAlakaH atyantakopavazasphuradoSThapuTaH, AjIvikasaGghaparivRttaH, AmarSam udvahan aaste| gozALo jinezvara sarvajJa che.' ema paraspara vAto karatA lokone sAMbhaLIne tenA manamAM saMzaya utpanna thayo ane bhikSA grahaNa karIne pAchA pharyA. pachI vidhi pramANe bhojana karIne samaya prApta thayo tyAre nagarInA loko AvyA. te vakhate teNe svAmIne pUchyuM ke-"he bhagavan! A nagarImAM mANaso gozALAne jina ane sarvajJa kahe che, te zuM ghaTita (satya) che ke mithyA che?" bhagavAne kahyuM ke-"he devAnupriya! gozALo mekhalIno putra che. te jina nahIM chatAM jinano pralApa kare che. (huM ja jina chuM ema bole che) te mArI pAse ja pravrajita thayo hato, meM ja tene zikSA ApI hatI, chatAM te mithyAtvane pAmyo che; tethI te sarvajJa nathI ane jina paNa nathI.' A pramANe sAMbhaLIne nagarInA lokoe paramArtha jANyo. teo pAchA AvIne nagarImAM zRMgATaka, trika, catuSka ane catvaramAM vismaya sahita paraspara bolavA lAgyA ke "aho jemane divya jJAna ane darzana utpanna thayA che evA bhagavAna mahAvIrasvAmI A pramANe kahe che ke-"A gozALo mekhalIno putra che, te jina nahIM chatAM jinano pralApa kare che. huM ja jina chuM, ema te mithyA pralApa kare che.' A vAtane karNaparaMparAe sAMbhaLIne atyaMta kopanA vazathI te gozALAnA oSThapuTa pharakavA lAgyA, ane potAnA AjIvika saMghathI parivarelo te irSAne vahana karato rahyo.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1189 io ya-bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI ANaMdo nAma thero aNikkhittachaTThatavakammakaraNaparo pAraNagaMmi paDiggahaM gahAya niggao goyaracariyAe, uccAvaesu ya gihesu bhikkhaM paribbhamaMto tIse hAlAhalAe kuMbhakArIe kuMbhakArAvaNassa adUreNa gaMtuM pvtto| taM ca daTThaNa gosAlo bhaNai-'bho ANaMda! io ehi, nisAmehi diTuMtamegaM ti| imaM ca evamAyanniUNa samAgao ANaMdasAhU, bhaNio ya gosAleNa-'bho ANaMda! io cirA samaikkaMtAe addhAe kei atyatthiNo vANiyagA nANAvihabhaMDavicchaDDabharieNaM sagaDIsagaDeNaM subahuM bhatta-pANapatthayaNaM gahAya egaM mahaMtaM jaNasaMcArarahiyaM, chettabhUmiM va karisayavirAiyaM, bhArahakahaM va bhImaajjuNanaulasauNisaMkulaM, dIhachinnAvAyaM ubbhaDaviDavisaMkaDaM mhaaddvimnnupvitttthaa| tIse ya kaMci desamaNupattANaM tesiM puvvaggahiyamudayamaNudiyahaM pijjamANaM jhiinnN| tayaNaMtaraM te vaNiyA itazca bhagavataH mahAvIrasya antevAsI AnandaH nAmakaH sthaviraH anikSiptaSaSThatapaHkarmakaraNaparaH, pAraNake pratigrahaM gRhItvA nirgataH gocaracaryAyAma, uccA'vaceSu ca gRheSu bhikSAM paribhraman tasyAH hAlAhalAyAH kumbhakAryAH kumbhakArA''paNasya adUreNa gantuM prvRttH| taM ca dRSTvA gozAlaH bhaNatibhoH Ananda! atra ehi, nizruNu dRssttaantmekm|' idaM ca evam AkarNya samAgataH AnandasAdhuH, bhaNitazca gozAlena 'bhoH Ananda! itaH cirAt samatikrAntAyAm addhAyAm ke'pi arthA'rthinaH vaNijaH nAnAvidhabhANDavicchardabhRtaiH zakaTI-zakaTaiH subahubhaktapAnapathyadanaM gRhItvA ekAM mahatI janasaJcArarahitAM kSetrabhUmimiva karSakavirAjitAm, bhAratakathAmiva bhImA'rjuna-nakula-zakunisakulAm, dIrghachinnA'pAyAM udbhaTaviTapisaGkaTAM mahA'TavIm anuprvissttaaH| tasyAH ca kiJcid dezamanuprAptAnAM teSAM pUrvagRhItamudakam anudinaM pIyamAnaM kSINam / tadanantaraM te vaNijaH kSINasalilAH, tRSayA paramabhyAhatAH have tevA avasare bhagavAna mahAvIrasvAmInA ziSya ANaMda nAmanA sthavira sAdhu niraMtara chaThThano tapa karavAmAM tatpara hatA. te pAraNAne divase pAtra grahaNa karIne gocarIne mATe nIkaLyA. UMca-nIca gharomAM bhikSAne mATe bhamatA te sAdhu te hAlAhalA kuMbhAraNanI dukAna pAsethI nIkaLyA. tene joIne gozALe kahyuM ke- ANaMda! ahIM Ava. eka dRSTAMta sAMbhaLa.' A pramANe tenuM vacana sAMbhaLI ANaMda muni tenI pAse AvyA. tene gozALe kahyuM ke-"he ANaMda! AjathI ghaNo kALa vyatIta thayo tyAre ghaNA kALa pahelAM) dhananA arthI keTalAka vANiyA vividha prakAranA vastunA samUhathI bharelI gADI-gADA tathA ghaNuM bhAta-pANIrUpI bhAtuM grahaNa karIne lokonA saMcAra rahita, kSetrabhUminI jema karisayavaDe zobhita, bhAratanI kathAnI jema bhIma, arjuna, nakuLa ane zakunivaDe vyApta, cirakALa sudhI nicce kaSTavALA ane moTA moTA vRkSothI sAMkaDA thayelA eka moTA araNyamAM peThA. tyAM koIka pradezamAM gayelA temanuM prathama grahaNa kareluM pANI haMmezAM pIvAtuM hovAthI kSINa thai gayuM tyAre te vANIAo 1. kSetranI bhUmi karSaka-kheDutovaDe zobhita hoya che ane araNya seMkaDo hAthIvaDe zobhita hoya che. 2. mahAbhAratanI kathAmAM bhIma vigerenI vAta Ave che ane araNyamAM arjuna nAmanA vRkSa, noLIyA ane pakSIo hoya che.
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1190 zrImahAvIracaritrama jhINasalilA taNhAe parabbhAhayA samANA egattha miliUNa evaM bhaNiumAraddhA bhoyaNavirahevi jiyaM kaivi diNe vasai dehagehaMmi / salilAbhAve puNa dIvaovva pavaNeNa vijjhAi / / 1 / / tA jAvajjavi taNhA kAlarayaNivva avaharai jIyaM / tAva parakajjajAyaM mottuM salilaM paloeha / / 2 / / evaM ca te payaTTA savvAsu disAsu pANiyanimittaM / katthai apecchamANA egaM vaNasaMDamallINA ||3|| vicchAyamuhA dINA apattakAlAvi saMpai marAmo / evaM payaMpamANA taNhAvasasusiyasavvaMgA / / 4 / / santaH ekatra militvA evaM bhaNitumArabdhAH bhojanavirahe'pi jIvaM kiyanti dinAni vasati dehgRhe| salilA'bhAve punaH dIpakaH iva pavanena vidhyAti / / 1 / / tataH yAvadadyApi tRSNA kAlarajanI iva apaharati jIvam / tAvat parakAryajAtaM muktvA salilaM pralokAvahe / / 2 / / evaM ca te pravRttAH sarvAsu dikSu jalanimittam / kutrA'pi aprekSamANA ekaM vanakhaNDam AlInAH / / 3 / / vicchAyamukhAH dInAH aprAptakAlAH api samprati marAmaH / evaM prajalpamAnAH tRSAvazazoSitasarvAGgAH / / 4 / / pANI kSINa thavAthI tRSAthI pIDA pAmatA eka ThekANe bheLA thaine A pramANe kahevA lAgyA : bhojana vinA A jIva keTalAka divasa deharUpI gharamAM rahI zake che, paNa vAyuvaDe jema dIvo bujhAI jAya che tema pANI vinA jIva bujhAI jAya che, (1) tethI hajI paNa kALarAtrinA jevI tRSA jIvane haraNa karI le, teTalAmAM (te pahelAM) bIjA sarva kAryanA samUhane bhUTIna pAene 4 4.' (2) A pramANe kahIne teo sarva dizAomAM jaLane nimitte bhamavA lAgyA, paNa koi paNa ThekANe pANIne nahIM vAthI meM vanama 81. (3) tyAM kAMti rahita mukhavALA, dIna thayelA, "kALa prApta thayA vinA ja hamaNAM ApaNe marI jaizuM ema bolatA ane tRSAne lIdhe sarva aMge sUkAi gayelA teo eka ThaMDA (lIlA) vRkSanI chAyAmAM netro mIMcIne jeTalAmAM rahyA
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1191 sisiratarucchAyAe nimIliyacchA ya jAva citttthti| tAveganarajuvANo samAgao tesi pAsaMmi / / 5 / / bhaNiyaM ca teNa muMcaha visAyamahuNA mae jao dittttho| vaNasaMDamajjhayAre caummaho vammio garuo ||6|| tA eha tattha jAmo paDhamamuhaM bhiMdimo ya tassa lhuN| pacchA acchaM patthaM jalarayaNaM ApibAmotti / / 7 / / eyaM nisAmiUNaM te vaNiyA takkhaNeNa gNtuunn| bhiMdaMtI paDhamamuhaM tassa tisAvivasasavvaMgA / / 8 / / phalihujjalaM ca salilaM sArayasasiNo maUhajAlaM va | helAe nIharaMtaM pecchaMti tao pahiTThA te / / 9 / / ziziratarucchAyAyAM nimilitAkSAH ca yAvattiSThanti / tAvadekanarayuvA samAgataH teSAM pArzve / / 5 / / bhaNitaM ca tena muJca viSAdamadhunA mayA yataH dRSTaH | vanakhaNDamadhye caturmukhaH valmIkaH gurukaH ||6|| tataH ehi tatra yAmaH prathamamukhaM bhinmaH ca tasya laghuH / pazcAd acchaM pathyaM jalaratnam ApibAmaH / / 7 / / etacca niHzamya te vaNijaH tatkSaNena gatvA / bhindanti prathamamukhaM tasya tRSAvivazA'GgAH / / 8 / / sphaTikojjvalaM ca salilaM zAradazazinaH mayukhajAlamiva / helayA niharantaM prekSante tataH prahRSTAH te / / 9 / / teTalAmAM eka juvAna mANasa temanI pAse Avyo, (45). ane teNe kahyuM ke- tame khedane mUkI gho, kemake meM hamaNAM eka vanakhaMDanI madhye cAra mukha(dvAra)vALo eka moTo rAphaDo joyo che tethI cAlo ApaNe tyAM jaie; ane zIdhrapaNe tenuM prathama mukha ApaNe bhedIe. pachI svaccha ane jita..27 zreSTha 55 pAmo.' (/7) A pramANe sAMbhaLIne sarva aMge tRSAne vaza thayelA te vANiyA tatkALa tyAM gayA, ane teoe tenuM paheluM mukha bheLuM. eTale tarata ja vinA prayAse sphaTikanI jevuM ujvaLa ane zarada RtunA caMdranA kiraNonA samUha jevuM nirmaLa pANI nIkaLatuM joyuM. tyAre teo harSita thayA. (89)
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1192 tayaNaMtaraM ca karacaraNakhAlaNaM vayaNasohaNaM piyaNaM / vIsatthA vANiyagA nivvattaMtI jahicchAe ||10|| jAyA puNovi ciMtA taha bIyamuhe khaNi pacchA bhareMti karavattayAiM diiNo ya kalasae ceva / dulahaM laddhaM vatyuM kaha vA no gheppai jaNeNa ? / / 11 / / tesiM jaha salilamittha laddhamaho / pAvijjai nUNa tavaNijjaM / / 12 / / zrImahAvIracaritram tA bhiMdaha puNaravi vammiyassa bIyaM muhaM lahuM ceva / iya bhaNie purisehiM tahatti savvaM tao vihiyaM / / 13 / / tadanantaraM ca karacaraNakSAlanaM vadanazodhanaM pibanam / vizvasthAH vaNijaH nirvartante yathecchayA ||10|| pazcAd bibhrati karapAtrikAH, dRtayaH ca kalazAH caiva / durlabhaM labdhaM vastu kathaM vA na gRhyate janena ? | | 11 / / jAtA punarapi cintA teSAM yathA salilamatra labdham aho ! / tathA dvitIyamukhe khanite prApyate nUnaM tapanIyam / / 12 / / tataH bhinta punarapi valmIkasya dvitIyaM mukhaM laghuH eva / iti bhaNite puruSaiH tatheti sarvaM tataH vihitam / / 13 / / tyArapachI vizvasta (AzA pAmelA) te vANIAo IcchA pramANe hAtha-pagane dhovA lAgyA, mukhane zuddha karavA lAgyA ane pAna karavA lAgyA. (10) tyArapachI teoe kaLazIyA, masako ane ghaDA vigere pAtro bharyA. prApta thayelI durlabha vastune mANaso kema graha na re ? (11) tyArapachI teone pharIthI vicAra thayo ke-aho! ahIM pANI to prApta thayuM. tevI ja rIte AnuM bIjuM mukha lAMgavAthI 432 suvarza prApta thaze, (12) tethI pharIne A rAphaDAnuM bIjuM mukha zIghrapaNe bhAMgo.' A pramANe kahyuM tyAre tenA puruSoe 'bahu sAruM' ema DahI sarva te prabhAe . (13)
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH tAhe sujaccakaMcaNanicayaM tatto viNiggayaM sNtN| harisullasiyasarIrA giNhaMti jahicchiyaM vaNiyA / / 14 / / hiTThA bhaNaMti vammiyanibheNa ciMtAmaNI payAvaiNA / amhArisapahiyahiyaTTayAe manne kao ettha / / 15 / / tA ajjavi taiyamuhaM bhettavvaM hoi saMpayamimassa / saMbhAvijjaMti imaMmi jeNa rayaNANi maNiNo ya / / 16 / / etthaMtaraMmi purisehiM bhiMdiyaM taMpi lobhanaDiehiM / aha nIhariyAiM tao rayaNAi~ aNegabheyAiM / / 17 / / kaNagaM parihariUNaM mahaggharayaNehiM tehiM sagaDAI / bhariyAiM gADhapaharisasaMbhAraM uvvahaMtehiM / / 18 / / tadA sujAtyakaJcananivahaM tattaH vinirgataM sat / harSollasitazarIrAH gRhNanti yathecchitaM vaNijaH / / 14 / / hRSTAH bhaNanti valmIkanibhena cintAmaNiH prajApatinA / asmAdRzapathikahitArthena manyAmahe kRtaH atra / / 15 / / tataH adyA'pi tRtIyamukhaM bhettavyaM bhavati sAmpratamasya / sambhAvyante asmin yena ratnAni maNayazca / / 16 / / atrAntare puruSaiH bhinnaM tadapi lobhanATitaiH / atha nihRtAni tasmAd ratnAni anekabhedAni / / 17 / / kanakaM parihRtya mahArgharatnaiH taiH zakaTAni / bhRtAni gADhapraharSa sambhAraM udvahadbhiH ||18|| 1193 te vakhate temAMthI sArA jAtivaMta suvarNano samUha nIkaLyo. tene harSavaDe ullasAyamAna zarIravALA vANiyAoe IcchA prabhA graha ya. (14) pachI harSa pAmelA teo bolyA ke-'A rAphaDAnA miSe karIne brahmAe amArI jevA musApharonA hitane mATe ciMtAmaNi ratna rAkhyuM che ema ame mAnIe chIe, (15) tethI haju paNa A rAphaDAnuM trIjuM mukha bhedavuM yogya che; kemake temAM ratno ane maNio saMbhave che.' (16) A avasare lobhathI nacAyelA te puruSoe te trIjuM mukha paNa bhedyuM. eTale temAMthI aneka jAtinAM ratno nIDaNyAM. (17) te joi atyaMta harSanA bhArane vahana karatA teoe suvarNano tyAga karI te mahArdhva ratnovaDe gADAMo bharyAM. (18)
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1194 zrImahAvIracaritram navaraM cautthayaMmi ya muhaMmi bhettuM payaTTiyA vNchaa| tesiM tu uttarottaravisiTThavatthUNa lAbheNa / / 19 / / aha jAva taM vihADiMti neva tAvegatherapuriseNa | tesiM hiyatthiNA suddhabuddhiNA jaMpiyaM eyaM / / 20 / / bho bho devANupiyA! jalaM ca kaNagaM ca rayaNanivahaM c| labhrUNa muyaha vammiyamahuNA vaccaha sagehesuM / / 21 / / mA pavihADaha eyaM kajjANa gaIo huMti kuddilaao| siTTho siddhatevihu lobho mUlaM viNAsassa / / 22 / / loge'vi pasiddhamimaM jaM kira nivasaMti gaaddhdaaddhillaa| accaMtativvadappA sappA vammiyanivAsesu / / 23 / / navaraM caturthaM ca mukhaM bhettuM pravartitA vaanychaa| teSAM tu uttarottaraviziSTavastUnAM lAbhena / / 19 / / atha yAvata taM vighATayanti naiva tAvadaikasthavirapuruSeNa / teSAM hitArthinA zuddhabuddhinA jalpitametat / / 20 / / bhoH bhoH devAnupriyAH! nalaM ca kanakaM ca ratnanivahaM ca / labdhvA muJcata valmIkamadhunA vrajata svagRheSu / / 21 / / mA pravighATaya enaM, kAryANAM gatayaH bhavanti kuTilAH / ziSTaH siddhAnte'pi khalu lobhaH mUlaM vinAzasya / / 22 / / loke'pi prasiddhamidaM yatkila nivasanti gaaddhdNssttrikaaH| atyantatIvradarpAH sarpAH valmIkanivAseSu / / 23 / / tyArapachI uttarottara sArI vastuno lAbha thavAthI teone cothuM mukha bhedavAnI icchA thaI. (19) have keTalAmAM te cothuM mukha phoDyuM nathI, teTalAmAM teone sArI buddhimAna ane hitanA arthI eka vRddha puruSe bhI prabhAe hyu :- (20) "he devAnupriyo! jaLa, suvarNa ane ratnano samUha pAmIne have A rAphaDAne mUkI do, ane potapotAne ghera jAo. A cothA mukhane na bhedo, kemake kAryanI gati kuTila (vakra) hoya che. vaLI zAstramAM paNa vinAzanuM mULa soma tyo che. (21/22) lokamAM paNa A vAta prasiddha che ke- "rAphaDArUpI gharamAM tINa ghaDhavALA ane ati tIvra garvavALA sarpo vase che. (23)
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAva 1195 jai kahavi maNovaMchiyajalAilAbho imaMmi bhe jaao| tahavi na khaNiuM jujjai bile bile hoi kiM gohA? ||24 / / jao-anaojaNiyaguNo'vihu payAvavihavaM na dei garuyANaM / vihivasavisaMghaDato'vi guNakaro nayasamAraMbho / / 25 / / aha tavvayaNaM avagaNNiUNa te lobhataraliyA vaNiyA / vammiyacautthamuhamavi javeNa khaNiuM samADhattA / / 26 / / khaNamANehiM tehiM pyNddjmbaahdNddsaarittho| tassaMto nivasaMto muheNa parighaTTio nAgo ||27 / / yadi kathamapi manovAJchitajalAdilAbhaH asmin yuSmAkaM jAtaH / tathA'pi na khanituM yujyate, bile bile kiM bhavati godhAH? ||24 / / yataH-anyAyajanitaguNaH api khalu pratApavibhavau na datte gurukANAm / vidhivazavisaGghaTamAnaH api guNakaraH nyAyasamArambhaH / / 25 / / atha tadvacanamavagaNya te lobhataralitAH vnnijH| valmIkacaturthamukhamapijavena khanituM samArabdhAH / / 26 / / khanadbhiH taiH prcnnddymbaahudnnddsdRshH| tasyAntaH nivasan mukhena parighaTTitaH nAgaH / / 27 / / jo kadAca koI paNa prakAre temane AmAMthI manavAMchita jalAdikano lAbha thayo, to paNa have Ane tamAre poha yogya nathI; 3 jisa jisane viSe (sarva lisomai) | godhA (gho) hoya cha? (24) vaLI kadAca anyAya jo guNane utpanna kare to paNa te mahApuruSone pratApa ane vaibhava Ape nahIM. ane nItino AraMbha kadAca vidhinA vazathI khoTI ghaTanAne pAmyo hoya to paNa te pariNAme guNakAraka che.' (25). A pramANe te vRddhanA vacananI avagaNanA karIne lobhathI capaLa thayelA te vANIyA te rAphaDAnA cothA mukhane 55! zIghra55o moha sAyA. (27) teo khodatA hatA tevAmAM pracaMDa yamarAjanA bAhudaMDa jevo tenI aMdara vasato nAga mukhavaDe athaDAyo-tenA bhupane zastra lAyu. (27)
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1196 zrImahAvIracaritrama tAhe so rosaarunnnynnphaapaaddliikydiyNto| viraiyaakAlasaMjhovva niggao vammiyAhiMto / / 28 / / tahavi ya phaarphnnphlgphuriyrynnucchltruipddlo| pucchacchaDatADiyabhUmivaTTha guMjaMtavaNasaMDo / / 29 / / sigghaM nIhariUNaM vammiyasiharaggabhAgamAruhai / pecchai ya bhANumaMDalamaha saviyAsAhiM acchIhiM / / 30 / / aha khaNamekkaM sUraM paloiuM aNimisAe diTThIe / te vaNiyA Aloyai so uggaviso mahAsappo / / 31 / / tadA saH roSA'ruNanayanaprabhApATalIkRtadigantaH / viracitA'kAlasandhyaH iva nirgataH valmIkAt / / 28 / / tathApi ca sphAraphaNaphalakasphuridratnocchaladrucipaTalaH / pRcchacchaTAtADitabhUmipRSTha: guJjanvanakhaNDaH / / 29 / / zIghraM nihRtya valmIkazikharAgrabhAgam ArUhya / prekSate ca bhAnumaNDalamatha savikAsAbhyAm akSibhyAm / / 30 / / atha kSaNamekaM sUryaM pralokya animeSayA dRSTyA / tAn vaNijaH Alokate saH ugraviSaH mahAsarpaH / / 31 / / te vakhate jANe akALe saMdhyA racI hoya tema krodhathI rakta thayelA netranI prabhAvaDe dizAnA aMtane rAtA karato te sarpa rAphaDAmAMthI nIkaLyo. (28) tenI dedIpyamAna phaNArUpI pATIyAmAM pharakatA ratnanI kAMtino samUha uchaLato hato, pUchaDAnI chaTAvaDe bhUmipRSThane tADana karavAthI AkhuM vanakhaMDa gAjI uThyuM. (29) te sarpa zIdhra tyAMthI nIkaLIne rAphaDAnA zikharanA agrabhAga upara caDyo, ane tyArapachI vikasvara potAnI dRSTiva sUryabhaMjane va lAgyo. (30) tyArapachI eka kSaNamAtra nimeSa rahita dRSTivaDe sUryanI sanmukha joine te ugra viSavALA mahAsarSe te vANIyAonI sanmukha joyuM. (31)
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH tayaNaMtaraM ca te tassa cakkhuNA tivvajalaNajaDileNa / niddaDvA samagaM ciya samaggabhaMDovagaraNehiM / / 32 / / navaraM so ego cciya thero niyabhaMDasagaDiyAsahio / aNukaMpigAe devIe pAvio vaMchiyaM ThANaM ||33|| to bho ANaMdamuNiMda! te jahA vANiyA aivimUDhA | ailobheNabhibhUyA sappAo viNAsamAvannA / / 34 / / taha tujjha dhammasUrI samaNo varanAyakulasamubbhUo / laddhasiddhI bhuvaNattae'vi samaNo mahAvIro ||35|| asura-sura-nAga-kinnara-nara-naravaipUyaNijjapayakamalo / ettiyamettAvihu sirIe saMtosamalahaMto || 36 | / tadanantaraM ca te tasya cakSuSA tIvrajvalanajaTilena / nirdagdhAH samakameva samagrabhANDopakaraNaiH / / 32 / / navaraM saH ekaH eva sthaviraH nijabhANDazakaTikAsahitaH / anukampayA devyA prApitaH vAJchitaM sthAnam / / 33 / / tataH bhoH AnandamunIndra ! te yathA vaNijaH ativimUDhAH / atilobheNA'bhibhUtAH sarpataH vinAzamApannAH / / 34 / / tathA tava dharmasUriH zramaNaH varajJAtakulasamudbhUtaH / labdhaprasiddhiH bhuvanatraye'pi zramaNaH mahAvIraH ||35|| asura- sura-nAga-1 ga- kinnara-nara-narapatipUjanIyapAdakamalaH / etAvanmAtrayA'pi zriyA santoSamalabhamAnaH || 36 || 1197 tyArapachI tIvra agnithI vyApta tenI dRSTivaDe teo samagra bhAMDopakaraNa sahita ekI sAthe baLI gayA, , (32) mAtra te eka ja sthavirane potAnA bhAMDa ane gADA sahita pAse rahelI devIe anukaMpAvaDe icchita sthAne pahoMyADyo, (33) to he ANaMda muni! te atimUDha vANIyAo atilobhathI parAbhava pAmIne jema sarpathI vinAza pAmyA (34) te ja pramANe uttama jJAtakuLamAM utpanna thayela ane traNa bhuvanamAM 'zramaNa bhagavAna mahAvIra' evI prasiddhine pAmelA tArA dharmAcArya asura, sura, nAga, kinnara, manuSya ane rAjAovaDe caraNakamaLanI pUjAne pAmyo che, chatAM
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1198 zrImahAvIracaritram jai etto maha saMmuhamabhattipara vayaNalesamavi vihii| tamahaM tavateeNaM bhAsarAsiM karissAmi ||37 / / jaha puNa so theranaro te vaNie savvahA nivaarito| na viNaTTho taha ANaMda! taMpi nAhaM viNAsissaM ||38 / / tA gaccha tumaM niyadhammasUriNo kahasu savvamavi eyN| baliNA samaM viroho na kayAi suhAvaho hoi / / 39 / / evaM nisAmiUNa ANaMdamaharisI sacchahiyayattaNeNa samuppannabhayasaMkappo aparisamattabhikkhAkajjo'vi tao ThANAo sigghAe gaIe samAgao jiNaMtiyaM, tikkhutto AyAhiNapayAhiNapuvvagaM vaMdiUNa gosAlagovaiThaM vaNiyadiTuMtaM diTThIvisabhuyagadahaNapajjavasANaM yadi itaH mama sammukham abhaktiparaM vacanalezamapi vkssyti| tamahaM tapastejasA bhasmarAziM kariSyAmi / / 3 / / yadi punaH saH sthaviranaraH tAn vaNijaH sarvathA nivArayan / na vinaSTaH tathA Ananda! tvAmapi nA'haM vinAzayiSyAmi / / 38 / / tataH gaccha tvaM nijadharmasUraye kathaya sarvamapi ett| balinA samaM virodhaH na kadApi sukhAvahaH bhavati / / 39 / / ___ evaM ca niHzamya AnandamaharSiH svacchahRdayatvena samutpannabhayasaGkalpaH aparisamAptabhikSAkAryaH api tataH sthAnataH zIghrayA gatyA samAgataH jinA'ntikam, tridhA AdakSiNapradakSiNApUrvakaM vanditvA gozAlakopadiSTaM vaNigdRSTAntaM dRSTiviSabhujagadahanaparyavasAnaM sarvaM parikathayati, pRcchati ca 'bhagavan! ATalI badhI lakSmIvaDe paNa saMtoSane pAmato nathI; mATe jo have pachI mArI sanmukha abhaktivALA vacananA lezane paNa bolaze to huM tene mArA tapanA tejavaDe bhasmarAzi karI daiza. (35/37/37) vaLI jema te vANIyAone sarvathA prakAre niSedha karato te sthavira puruSa vinAza na pAmyo tema te ANaMda! tane paNa huM vinAza nahIM pamADuM, (38) tethI tuM tArA dharmAcArya pAse jA, ane A sarva vRttAMta kahe; kemake baLavAnanI sAthe virodha kadApi sukhakAraka nahI thAya.' (38) A pramANe sAMbhaLIne te AnaMda nAmanA maharSi, svaccha hRdayavALA hovAthI bhayanA saMkalpane pAmyA, tethI bhikSAnuM kArya samApta (pUrNa) karyA vinA ja te sthAnathI zIdhra gatie karIne jinezvara pAse AvyA. traNa vAra dakSiNa bAjuthI AraMbhIne, dakSiNa bAjue pharIne AvavArUpa pradakSiNApUrvaka vaMdanA karIne gozALake kaheluM vaNikanuM
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1199 savvaM parikahei, pucchai ya-'bhayavaM! kiM gosAlo evaMvihassa'tthassa karaNaMmi samattho na vaa?|' bhagavayA bhaNiyaM-'ANaMda! samattho ceva, kevalaM arahaMtANaM bhagavaMtANaM asamattho, paritAvamettaM puNa karejjA, tA gaccha tumaM goyamAINaM samaNANaM eyamaTuM kahehi, jahA-mA tubbhaM koi gosAlaM maMkhaliputtaM mamaMtiyaM pAubbhUyaM samANaM dhammiyAevi paDicoyaNAe paDicoejjA, jao esa mamaM micchaM paDivanno tti / evaM ca viNaeNa paDisuNettA gao ANaMdo goyamAINa samIvaM kahiumAraddho ya taM viyrN| etyaMtare gosAlo attaNo parAbhavamasahaMto saMpatto jiNasamIvaM, adUre ya ThAUNa bhagavao abhimuhaM evaM bhaNiuM pavatto-'bho kAsava! tumaM mama huttaM evaM vayasi-esa gosAlo maMkhaliputto mama dhammaMtevAsI iccAi, tannaM(=taM NaM) micchA, jo hi gosAlo tumaMtevAsI so sukkAbhijAio bhavittA kAlamAse kAlaM kAUNa annayaresu devaloesu devattAe uvavanno, ahaM puNa udAI nAma mahAmuNI vicittatavacaraNAsamatthaM kiM gozAlaH evaMvidhasya arthasya karaNe samarthaH na vaa?|' bhagavatA bhaNitaM 'Ananda! samarthaH eva, kevalaM ahartA bhagavatAm asamarthaH, paritApamAnaM punaH kuryAt, tataH gaccha tvaM gautamAdInAM zramaNAnAM etadarthaM kathaya yathA-mA yUyaM ke'pi gozAlaM maGkhaliputraM mamA'ntikaM prAdurbhUtaM santaM dharmitayA'pi pratinodanayA pratinodayatu, yataH eSaH mama mithyAtvaM prtipnnH| evaM ca vinayena pratizrutya gataH AnandaH gautamAdInAM samIpaM kathayitumArabdhavAn ca tadvyatikaram / atrAntare gozAlakaH AtmanaH parAbhavaM asahamAnaH samprAptaH jinasamIpam, adUraM ca sthitvA bhagavataH abhimukham evaM bhaNituM pravRttavAn 'bhoH kAzyapa! tvaM mama abhimukhaM evaM vadasi 'eSaH gozAlaH maGkhaliputraH mama dharmAntevAsI ityAdi tanmithyA, yo hi gozAlaH tavA'ntevAsI saH zuklAbhijAtyaH bhUtvA kAlamAse kAlaM kRtvA anyatareSu devalokeSu devatayA uppnnH| ahaM punaH udAyI nAmakaH mahAmuniH vicitratapazcaraNA'samarthaM nijadehamujjhya tasya gozAlakasya dRSTAMta, dRSTiviSa sarSe sarvene bALI nAMkhyA te paryata sarva kahI batAvyuM, ane pachI pUchyuM ke he bhagavan! zuM gozALo AvA prakAranuM kArya karavAmAM samartha che ke nathI?" bhagavAne kahyuM ke-"samartha ja che. mAtra arihaMta bhagavAnane tevuM karavAmAM asamartha che. tene mAtra paritApa karI zake, tethI tuM jA ane gautamAdika sAdhuone A vRttAMta kahe ke-maMkhalIputra gozAlaka ahIM mArI pAse pragaTa thAya tyAre tene koie dharmanI paDicoyaNA (preraNA) vaDe paNa preravo nahIM, kemake te mArAthI viparItapaNAne pAmyo che. A pramANe bhagavAnanA vacanane vinayavaDe aMgIkAra karI AnaMda muni gautamAdikanI pAse gayA, ane temane te sarva vRttAMta teNe kahyo. tevAmAM potAnA parAbhavane na sahana karato gozALo jinezvaranI samIpe Avyo. bhagavAnanI sanmukha Ubho rahIne A pramANe kahevA lAgyo kehe kAzyapagotrI! tame mArI samakSa A pramANe bolo cho ke-A maMkhalIputra gozALo mAro dharmano ziSya che ityAdi. te tamAruM vacana mithyA-asatya che. tamAro ziSya je gozALo hato, te sArA kuLano thaine maraNa samaye maraNa pAmIne koI eka devalokamAM devapaNe utpanna thayo che. huM to udAyI nAmano mahAmuni vicitra prakAranA
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1200 zrImahAvIracaritram niyadehamujjhiUNaM tassa gosAlagassa sarIragaM thiraM dhuvaM dhAraNijjaM sIyasahaM uNhasahaM khuhApivAsAsaha vivihadaMsa-masagAiparIsahovasaggasahaM thirasaMghayaNaMtikAUNa tamaNupaviThTho, tA bho kAsavA! sAhu tumaM apariyANiUNa maM gosAlaM maMkhaliputtaM vAharasi / ' evaM ca teNa bhaNie bhagavayA mahAvIreNa jaMpiyaM-'bho gosAlaga! jahA koi corapuriso vivihapaharaNahatyehiM khaMDarakkhapAmokkhanaraniyarehiM pArabbhamANo No katthai garlDa vA dariM vA duggaM vA vaNagahaNaM vA attaNo govaNatthaM apAvamANo egeNa unnAlomeNa vA, saNalomeNa vA, kappAsapuMbheNa vA, taNasUeNa vA tadaMtare dinneNa va attANamaNAvariyaMpi AvariyaMpiva maNNemANo nibbhao niruvviggo acchai, evameva tumaMpi gosAlA! aNaNNo saMto aNNamappANaM vAgaresu, tA mA evamalIyaM vAharasu, succeva tuha sarIracchAyA, no annatti / evaM ca bhagavayA vutto samANo pajjaliyapayaMDakovAnalo uccAvaehiM vayaNehiM jayagurU akkosiUNa bhaNai-'bho kAsava! zarIraM sthira, dhruvaM, dhAraNIyaM, zItasahaM, uSNasahaM, kSudhA-pipAsAsaha vividhadaMzamazakAdiparISahopasargasahaM sthirasaGghayaNamiti kRtvA tamanupraviSTavAn, tataH bhoH kAzyapa! sAdhu tvaM aparijJAya mAM gozAlaH maGkhaliputraH (iti) vyaahrti|' evaM ca tena bhaNite bhagavatA mahAvIreNa jalpitaM 'bhoH gozAlaka! yathA ko'pi caurapuruSaH vividhapraharaNahastaiH khaNDarakSapramukha-naranikaraiH prArabhyamANa: no kutrApi gartA vA, darI vA, durgaM vA, vanagahanaM vA AtmanaH gopanArthaM aprApnuvat ekena urNaromNA vA, zaNaromNA vA, nIrasakarpAsena, tRNasUtreNa vA tadantare dattena vA AtmAnam anAvRtamapi AvRttaM manyamAnaH nirbhayaH, nirudvignaH Aste / evameva tvamapi gozAla! ananyaH sana anyamAtmAnaM vyAkaroSi, tataH mA evamalIkaM vyAhara, sA eva tava zarIracchAyA, no anyaa|' evaM ca bhagavatA uktaH san prajvalitapracaNDakopA'nalaH tapakarmane AcaravAmAM asamartha potAnA zarIrano tyAga karIne te gozALAnuM A zarIra ke je sthira, daDha, dhAraNa karI zakAya tevuM, zItane sahana karanAra, uSNane sahana karanAra, bhUkha-tarazane sahana karanAra. vividha prakAranA deza, mazaka vigere pariSado tathA upasargone sahana karanAra ane sthira saMghayaNavALuM che, ema jANIne te dehane viSe peTho chuM. tethI he kAzyapa! tame jANyA vinA ja mane gozAlaka maMkhalIputra ema kaho cho te bahu sAruM.' A pramANe teNe kahyuM tyAre bhagavAna mahAvIrasvAmIe tene kahyuM ke-he gozAlaka! jema koi cora puruSanI pAchaLa vividha prakAranA zastro hAthamAM dhAraNa karIne daMDapAzaka (koTavALa) vigere lokono samUha mAravA mATe doDaDyo, te vakhate potAne saMtAvA mATe koi ThekANe khADo, guphA, killo ke gADha vana nahIM pAmavAthI potAnI vacce rAkhelA eka UnanA tAMtaNAvaDe, eka zaNanA tAMtaNAva!, eka rUnA puMbhaDAvaDe ke eka tRNanI saLIvaDe potAnA dehane nahIM DhAMkyA chatAM paNa DhAMkyo che ema mAnato nirbhaya ane udvega rahita thaine rahe, tevI ja rIte he gozAlaka! tuM bIjo nahIM chatAM potAne bIjo kahe che, to te A pramANe jUThuM na bola. tArA zarIranI kAMti te ja che, bIjI nathI. A pramANe bhagavAne kahyuM tyAre teno pracaMDa kopAgni jAjavalyamAna thayo, ane UMcA-nIcA vacanovaDe jagadgurune Akroza
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAva 1201 naTThosi ajja, bhaTThosi ajja, ajjeva na bhavasi tumaMti, jo girikaMdarasuttaM sIhaM bohesi kiilaae|' etyaMtare bhayavao mahAvIrassa aMtevAsI savvANubhUInAmo aNagAro dhammAyariyANurAgeNaM eyamaDheM soDhumapArayaMto samAgaMtUNa evaM bhaNiumAraddho-'bho gosAlaga! tahArUvassa samaNassa vA mAhaNassa vA aMtie je egamavi dhammiyaM vayaNaM nisAmiti te'vi taM vaMdaMti, namasaMti, gurubuddhIe pajjuvAsaMti, kiM puNa tumaM jo mUlAo cciya bhayavayA ceva pavvAvio sikkhAvio bahussutIkao bhagavao ceva micchaM paDivajjato na lajjasi?, tA mA evaM kuNasu, ajjAvi so ceva tumaM, sA ceva tuha dehacchAyA, kIsa appANaM avalavesitti vutte savvANubhUiM muNiM gosAlo samucchaliyakovAnalo taM divvaM payaDaM aNahiyAsaNijjaM teulesaM pakkhiviUNa niddahai tkkhnnenn| so ya teyaniddaDDho suhajjhavasAyANugao mariUNa sahassAre kappe uccA'vacaiH vacanaiH jagadguruM Akruzya bhaNati 'bhoH kAzyapa! naSTaH asi adya, bhraSTaH asi adya, adyaiva na bhavasi tvam, yaH girikandarAsuptaM siMha bodhayati kriiddyaa|' atrAntare bhagavataH mahAvIrasya antevAsI sarvAnubhUtinAmakaH anagAraH dharmAcAryA'nurAgeNa etadarthaM soDhum apArayan samAgatya evaM bhaNitum ArabdhavAn 'bhoH gozAlaka! tathArUpasya zramaNasya vA, brAhmaNasya vA antike ye ekamapi dhArmikaM vacanaM nizruNvanti te'pi taM vandante, namanti, gurubuddhyA pryupaasnte| kiM punaH tvaM yaH mUlataH eva bhagavatA eva pravrAjitaH, zikSApitaH, bahuzrutIkRtaH bhagavataH eva mithyAtvaM pratipadyamAnaH na lajase?, tasmAd mA evaM kuru, adyApi saH eva tvaM, sA eva tava dehacchAyA, kasmAd AtmAnaM apalapasi?' iti ukte sarvAnubhUtiM muniM gozAlakaH samucchalitakopA'nalaH tAM divyAM prakaTAM anadhyAsanIyAM tejolezyAM prakSipya nirdahati tatkSaNena / saH ca tejonirdagdhaH zubhA'dhyavasAyA'nugataH mRtvA sahasrAre kalpe aSTAdazasAgaraH karIne kahevA lAgyo ke he kAzyapa! tuM Aje nAza pAmyo che, tuM Aje bhraSTa thayo che, Aje ja tuM nathI ke jethI tuM parvatanI guphAmAM sUtelA siMhane krIDAe karIne jagADe che. A avasare bhagavAna zrI mahAvIra svAmInA ziSya sarvAnubhUti nAmanA anagAra dharmAcArya paranA anurAgane lIdhe A banAva sahana karavAne samartha nahIM hovAthI tyAM AvIne A pramANe kahevA lAgyA ke- he gozAlaka! tathA prakAranA zramaNa bhagavAnanI pAse je mANasa eka paNa dhArmika vacanane sAMbhaLe te paNa tene vaMdanA kare, namaskAra kare ane gurupaNAnI buddhithI tenI sevA kare che; to tAre mATe to zuM kahevuM? ke je tane mULathI ja (prathamathI ja) bhagavAne pravajyA ApI che, zikSA ApI che, ane tane bahuzruta paNa karyo che, te ja bhagavAnanA viparItapaNAne pAmelA tane zuM lajjA AvatI nathI? tethI te A pramANe na kara. haju paNa teja tuM che. tArA zarIranI kAMti te ja che. kema tuM tArA AtmAne oLave che?" A pramANe kahyuM tyAre te sarvAnubhUti munine uchaLatA kopAgnivALA gozALe te divya, pragaTa tejolezyA nAMkhIne tatkALa bALI dIdhA. te tejolezyAthI baLelA te muni zubha adhyavasAyamAM rahelA hatA eTale marIne sahastrAra devalokamAM aDhAra
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1202 zrImahAvIracaritram aTThArasasAgarAU devo jAotti / gosAlago'vi puNo bhayavaMtaM aNegappayArehiM duvvayaNehiM pahaNiuM pvtto| io ya sunakkhattanAmo sAhU tahA avakkosijjamANaM bhagavaMtaM nisAmiUNa taNaM va niyajIviyamavi gaNaMto sigghamAgaMtUNa gosAlaM jahA savvANubhUI taheva aNusAsai, navaraM gosAlagapakkhittateulesApalIvio samANo bhayavaMtaM tikkhutto vaMdiUNa sayameva paMca mahavvayAI uccArei, samaNA ya samaNIo khAmei, AloiyapaDikkaMto ya kAlaM kAUNa accue kappe bAvIsasAgarovamAuyadevesu devatteNaM uvvajjai / evaM ca tammi paMcattaM gae saMte gosAlo dunniggahio veyAlovva laddhAvayAso visesao parusakkharAhiM girAhiM tajjaNaM kuNaMto vAgario sakAraNaM jayaguruNA'bho mahANubhAva! gosAlaga siThThapahasamaikkaMtaM tuha cariyaM, jaM mae pavvAvio mae sikkhAvio mae bahussuIkao mamAvi avaNNavAI jAo si| evaM ca jayaguruNA sayameva saMlatte teNa aNAkaliyakovAvegeNa sattaTTha payAI paccosakkiUNa pamukkA mahayA saMraMbheNa bhagavao abhimuhA teulesaa| devaH jaatH| gozAlakaH api punaH bhagavantam anekaprakAraiH durvacanaiH prahantuM prvRttvaan| itazca sunakSatranAmakaH sAdhuH tathA AkrozyamAnaM bhagavantaM niHzamya tRNamiva nijajIvitamapi gaNayan zIghramAgatya gozAlakaM yathA sarvAnubhUtiH tathaiva anuzAsti, navaraM gozAlaprakSiptatejolezyApradIpitaH san bhagavantaM tridhA vanditvA svayameva paJca mahAvratAni uccarati, zramaNAnAM ca zramaNInAM kSAmyati, AlocitapratikrAntazca kAlaM kRtvA acyute kalpe dvAviMzatisAgaropamAyuSkadeveSu devatvena utpdyte| evaM ca tasmin paJcatvaM gate sati gozAlaH durnigRhItaH vetAlaH iva labdhA'vakAzaH vizeSataH paruSA'kSarAbhiH girbhiH tarjanaM kurvan vyAkRtaH sakAraNaM jagadguruNA 'bhoH mahAnubhAva! gozAlaka! ziSTapathasamatikrAntaM tava caritram, yad mayA pravrAjitaH, mayA zikSApitaH, mayA bahuzrutIkRtaH mamA'pi avarNavAdI jAtaH asi|' evaM ca jagadguruNA svayameva saMlapte tena anAkalitakopA''vegena saptA'STau padAti pratyavaSvaSkya pramuktA mahatA saMrambheNa bhagavataH abhimukhA tejolezyA / sAgaropamanA AyuSyavALA deva thayA. gozALo paNa pharIthI bhagavAnane aneka prakAranA durvacanovaDe kahevA lAgyo. te vakhate sunakSatra nAmanA sAdhu tathA prakAre Akroza karAtA bhagavAnane sAMbhaLIne, potAnA jIvitane tRNa samAna gaNIne tatkALa tyAM AvIne gozALakane jema sarvAnubhUtie kahyuM hatuM tema kahyuM. vizeSa e ke-gozAlake nAMkhelI tejovezyAthI baLatA te munie bhagavAnane traNa vAra vAMdIne pote ja pAMca mahAvratono uccAra karyo, sAdhusAdhvIone khamAvyA, AlocanA tathA pratikramaNa karI, kALadharma pAmIne azruta devalokamAM bAvIza sAgaropamanA AyuSyavALA devonI madhye devapaNe utpanna thayA. A pramANe te muni maraNa pAmyA tyAre gozALo duHkhe karIne nigraha (vaza) karI zakAya tevA vetALanI jema avakAza pAmIne vizeSa karIne kaThora vANIvaDe tarjanA karavA lAgyo, tyAre tene kAraNe sahita bhagavAne kahyuM- he mahAnubhAva! gozALA! tAruM caritra sapuruSonA mArgane ullaMghana karanAruM che. kemake meM ja tane pravajyA ApI, meM ja zikSA ApI ane meM ja bahuzrutavALo karyo, to mAro ja avarNavAda karanAro tuM thayo. A pramANe jagadgurue pote ja kahyuM tyAre teNe na dhArI zakAya evA (atyaMta) krodhanA AvezathI sAta ATha pagalAM pAchA khasIne moTA vegavaDe bhagavAnanI sanmukha tejovezyA mUkI.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1203 aSTamaH prastAvaH aha maMdaragirirAyaM va niTTharaM jinnsriirmkkmiuN| asamatthA mAruyamaMDalivva sA nihayamAhappA ||1|| sayaladisAmuhapasariyayaMDatarateyaraiyaparivesA / ArattiyadIvayamAliyavva sakkhA virAyaMtI / / 2 / / jcctvnnijjpuNjujjlNgphpddlvijiysohss| bhIyavva takkhaNaM ciya sAmissa payAhiNaM kuNai / / 3 / / tappharisavaseNa ya bhuvaNabaMdhuNo amayasIyataNuNo'vi / jAo maNAgamettaM paritAvo savvagattaMmi / / 4 / / sA ya teulesA 'aho ahaM imiNA mahApAveNa erisamakajjaM kArAviyatti jAyativvakovavva atha mandaragirirAjamiva niSThuraM jinazarIramAkramya / asamarthA mArutamaNDalI iva sA nihatamAhatmyA / / 1 / / sakala dingmukhprsRtprcnnddtrtejorcitprivessaa| ArAtrikadIpakamAlikA iva sAkSAd virAjamAnA / / 2 / / jaatytpniiypunyjojjvlaanggprbhaapttlvijitshobhsy| bhItA iva tatkSaNameva svAminaH pradakSiNAM karoti / / 3 / / tatsparzavazena ca bhuvanabandhoH amRtazItatanoH api / jAtaH manAg mAtraM paritApaH sarvagAtre ||4|| sA ca tejolezyA 'aho ahamanena mahApApena etAdRzamakAryaM kAritA' iti jAtatIvrakopA iva te vakhate meruparvatanI jevA kaThaNa jinezvaranA zarIrane AkramaNa karavA vAyumaMDaLanI jema asamartha tejalezyAnuM mAhAtmya us , (1) samagra dizAonA mukhamAM prasaratA pracaMDa tejano goLAkAra paridhi racAyo, tethI te vezyA sAkSAt AratinA hApAnI zreenI ThevI zowqn al. (2) jAtivaMta suvarNanA samUha jevA dedIpyamAna bhagavAnanA zarIranI kAMtinA samUhavaDe tenI zobhA haNAi javAthI jANe te bhaya pAmI hoya tema tatkALa svAmInI pradakSiNA karavA lAgI. (3) tenA sparzanA vazathI amRta jevA zItaLa zarIravALA paNa jagatabaMdhunA sarva gAtromAM kAMika paritApa thayo. (4) tyArapachI-"aho! A mahApApIe (gozALAe) mArI pAse AvuM akArya karAvyuM. ema samajIne jANe tIvra
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1204 zrImahAvIracaritram uDDhe uppaittA gosAlagassa sarIraM DahamANI aMto lahumaNupaviThThA, tao gosAlo kAurisovva samatyeNa niyateeNa viNihao'vi ghiTimamavalaMbiUNa evaM payaMpei-'aho kAsavA! tuma mama imiNA teeNa abhihao saMto aMto chaNhaM mAsANaM pittajaraparigayasarIro dAhaveyaNovakkamiyAuo chaumatyo ceva kAlaM krisssi| bhagavayA bhaNiyaM-'bho maMkhaliputta! no khalu ahaM tuha teeNa ahihao chaNhaM mAsANaM aMto kAlaM karissAmi, kiM tu annAiM solasa vAsAiM paDipunnanANadaMsaNadharo viharissAmi, pacchA khaviyasayalakammaMso sivapayaM gamissAmi, tumaM puNa appaNo teeNa niddaDDhasarIro aMto sattarattassa pittamahAjarajalaNapalittagatto chaumattho ceva kAlaM krisssitti| aha savvatthavi nayare muddhajaNo jaMpiuM smaaddhtto| doNhaM ettha jiNANaM paropparaM vaTTai vivAo / / 1 / / urdhvaM utpatya gozAlakasya zarIraM dahantI antaH laghuH prvissttaa| tataH gozAlaH kApuruSaH iva samastena nijatejasA vinihataH api dhRSTimavalambya evaM prajalpati 'aho kAzyapa! tvaM mama anena tejasA abhihataH san antaH antaH SaNNAM mAsAnAM pittajvaraparigatazarIraH dAhavedanopakrAntAyuSkaH chadmasthaH eva kAlaM kariSyasi / ' bhagavatA bhaNitaM 'bhoH maGkhaliputra! no khaluM ahaM tava tejasA abhihataH SaNNAM mAsAnAM antaH kAlaM kariSyAmi, kintu anyAni SoDaSa varSANi pratipUrNajJAnadarzanadharaH vihariSyAmi, pazcAt kSapitasakalakarmAMzaH zivapadaM gamiSyAmi, tvaM punaH AtmanaH tejasA nirdagdhazarIraH antaH saptarAtryAH pittamahAjvarajvalanapradIptagAtraH chadmasthaH eva kAlaM krissyti|' atha sarvatrA'pi nagare mugdhajanaH jalpituM samArabdhavantaH / dvayoH atra jinayoH parasparaM vartate vivAdaH ||1|| kopavALI thai hoya tema te tejolezyA UMce UDIne gozALAnA zarIrane bALatI tenI aMdara zIdhrapaNe pesI gai. tyArapachI kApuruSa(duSTa puruSonI jevo gozALo potAnA samartha tejavaDe haNAyA chatAM paNa dhRSTatA (pairya) dhAraNa karIne A pramANe bolavA lAgyo ke-"aho kAzyapa! tuM A mArA tejathI haNAyo che tethI cha mAsanI aMdara pittavaravaDe zarIra vyApta thavAthI dAhanI vedanAvaDe AyuSyano upakrama thaine chabasthapaNe kALadharmane pAmIza.' tyAre bhagavAne tene kahyuM ke-"he maMkhalIputra! nicce huM tArA tejathI haNAine cha mAsanI aMdara kALa nahIM karuM, paraMtu haju bIjAM soLa varSa paripUrNa (kevaLa) jJAna-darzanane dhAraNa karato vicarIza. pachI sarva karmonA aMzono kSaya karIne mokSapada pAmIza, paraMtu te potAnA tejavaDe baLelA zarIravALo sAta rAtadivasamAM ja pittamahAvararUpI agnivaDe pradIpta gAtravALo chadmastha avasthAe ja kALadharma pAmIza.' tyArapachI samagra nagaramAM mugdhajano paraspara bolavA lAgyA ke "ahIM be jinezvarono paraspara vivAda cAle che. (1)
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1205 aSTamaH prastAvaH tatthego bhaNai imaM puliM kAlaM karissasi tumNti| iyarovihu tadabhimuhaM imameva payaMpae vayaNaM / / 2 / / na muNijjai paramattho ko micchA vayai ko ya saccaMti?| kusalA bhaNaMti vIro saccaM vAgarai no iyaro ||3|| io ya jayagurU niyasamaNagaNamAmaMtiUNa bhaNai-'bho samaNA! jaha taNarAsI tusarAsI pattarAsI busarAsI vA jalaNajAlApalIviyA samANI paNaTThateyA jAyai, evaM gosAlo mama vahAya teyaM nisirittA viNaTThateulesamAhappo jAo, tamhA chaMdeNa nibbhayA tubbhe eyaM dhammiyAe coyaNAe paDicoeha, heUdAharaNakAraNehiM nippiTThapasiNavAgaraNaM karehatti vutte tahatti paDisuNittA jayanAhaM ca saviNayaM vaMdiUNa samaNA taM bhaNiuM pvttaa| tatraikaH bhaNati imaM 'pUrvaM kAlaM kariSyati tvam' iti / itaro'pi khalu tadabhimukhaM idameva prajalpati vacanam / / 2 / / na jJAyate paramArtha kaH mithyA vadati kazca stym?| kuzalAH bhaNanti vIraH satyaM vyAkaroti no itaraH / / 3 / / itazca jagadguruH nijazramaNagaNamA''mantrya bhaNati 'bhoH zramaNAH! yathA tRNarAziH, tuSarAziH, patrarAziH, busarAziH vA jvalanajvAlApradIpitaH san praNaSTatejA jAyate evaM gozAlaH mama vadhAya tejaH nisRtya vinaSTatejolezyAmAhAtmyaH jaatH| tasmAt chandena nirbhayAH yUyaM evaM dhArmikayA nodanayA pratinodayata, hetUdAharaNakAraNaiH niSpRSTapraznavyAkaraNaM kuruta' iti ukte tatheti pratizrutya jagannAthaM ca savinayaM vanditvA zramaNAH taM bhaNituM pravRttavantaH- temAM eka jaNa bIjAne kahe che ke-tuM prathama kALadharmane pAmIza tyAre bIjo paNa tenI sanmukha te ja vacana bole cha. (2) Ano paramArtha samajAto nathI ke-koNa asatya bole che ane koNa satya bole che?" paraMtu kuzaLa puruSo to ama bolatA hatA-vAra bhagavAna satya boTa cha. pITho satya bolato nathI. (3) tyArapachI jagadgurue potAnA sAdhu samudAyane bolAvIne kahyuM ke "he sAdhuo! jema tRNano Dhagalo, photarAno Dhagalo, pAMdaDAMno Dhagalo ke basano Dhagalo agninI vALAthI baLIne teja rahita thaI jAya che, tema gozALe mArA vadhane mATe tejolezyA mUkIne pachI tejalezyAnA mAhAtma vinAno thayo che, tethI icchA pramANe nirbhaya thaine tame dharmanI preraNAvaDe preraNA karo. hetu, udaharaNa ane kAraNe karIne tene praznottara rahita karo. A pramANe bhagavAne kahyuM tyAre bahu sAruM' ema temanuM vacana aMgIkAra karI, vinaya sahita vaMdanA karI te sAdhuo tene kahevA lAgyA ke :
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1206 kiM ca-bho gosAlaga! kiM tujjha daMsaNe esa satthaparamattho / jaM loga maggacukkaM tarisaM kammamAyarasi ? / / 1 / / tahAhi-dhammaguruM avamannasi niyamAhappaM pavittharasi bahuso / juttIhivi jaM na ghaDai taM bhAsasi mukkamajjAya ! / / 2 / / vAyAe jIvarakkhaM payaDasi taM loyamajjhayAraMmi / saddhammaguNapahANe sayaM tu niddahasi sAhUvi / / 3 / / zrImahAvIracaritram evaMvihaM akajjaM kuNaMti na kayAi kira cilAyAvi / tuma puNa aliyaviyaddameva savvaM samAyariyaM / / 4 / / kiM ca bhoH gozAlaka ! kiM tava darzane eSaH zAstraparamArthaH / yad lokamArgabhraSTaH tvam etAdRzaM karmAcarasi ? / / 1 / / tathAhi-dharmaguruM avamanyase, nijamAhAtmyaM pravistArayasi bahuzaH / yuktibhiH api yanna ghaTate tadbhASase muktamaryAda ! / / 2 / / vAcayA jIvarakSAM prakaTayasi tvaM lokamadhye | saddharmaguNapradhAnAn svayaM tu nirdahasi sAdhUnapi / / 3 / / evaMvidham akAryaM kurvanti na kadApi kila cilAtAH api / tvayA punaH alikavitardameva sarvam samAcaritam ||4|| 'he gozALA! zuM tArA darzanamAM A zAstrano paramArtha che ke jethI lokamArgathI bhraSTa thayelA AvA karmane tuM Ayare che? (1) he maryAdAnA tyAga karanAra! tuM dharmagurunI avajJA kare che, potAnA (tArA) mAhAtmyane bahu vistAre che, ane je yuktithI paNa ghaTatuM nathI tevuM vacana bole che. (2) tuM lokonI madhye vANIvaDe karIne jIvarakSA(ahiMsA dharma)ne pragaTa kare che, paNa uttama dharma ane guNavALA sAdhuone tuM pote ja bALe che. (3) AvA prakAranuM akArya to bhilla loko paNa kadApi karatA nathI, ane teM to sarva asatya ane addhara ja AyarA yu. (4)
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1207 na sarasi uvayAraM ettiyaMpi jaM rakkhio si jygurunnaa| taha vesiyAyaNummukkateyaniDujjhamANaMgo / / 5 / / ii bhagavao samaNehiM dhammiyAe coyaNAe coijjamANo gosAlo Asurutto koveNa misimisemANo samANo jAva sAhUNaM sarIrassa romamettaMpi niDDahiu~ na tarai tAva paDihayasAmatthaM taM nAUNa ke'vi AjIviyatherA jayaguruM guruttaNeNa paDivannA, anne puNa vivegavirahiyA taheva ThiyA / gosAlago'vi khaNamettaM vigamiUNa roseNa va mANeNa ya dIhuNhaM nIsasaMto dADhiyalomAiM luMcamANo, hatthe pakaM payaMto, calaNehiM bhUmiM kuTTamANo, aMto visappaMtadussahateullesAdAhavaseNa ya hA hao'hamassIti puNaruttaM vAharaMto akayakajjo ceva bhagavao samIvAo nIhariUNa gao saTThANaM, jayaguruNA'vi jaMpiyaM-'bho samaNA! jaM na smarasi upakAraM etAvadapi yad rakSitaH asi jagadguruNA / tathA vaizyAyanonmuktatejonirdahyamAnA'GgaH / / 5 / / iti bhagavataH zramaNaiH dhArmikayA nodanayA nodyamAnaH gozAlaH Azu ruSTaH kopena uddIptaH san yAvat sAdhUnAM zarIrasya romamAtramapi nirdagdhuM na zaknoti tAvatpratihatasAmarthya taM jJAtvA ke'pi AjIvikasthavirAH jagadguruM gurutvena pratipannAH, anye punaH vivekarahitAH tathaiva sthitAH / gozAlako'pi kSaNamAtraM vigamya roSeNa ca mAnena ca dIghoSNaM niHzvasan zmazrulomAni luJcan, hastAbhyAM prakampamAnaH, caraNAbhyAM bhUmiM kuTTan, antaH visarpaduHsahatejolezyAdAhavazena ca 'hA! hato'hamasi' iti punaruktaM vyAharana akRtakAryaH eva bhagavataH samIpataH nihatya gataH svsthaanm| jagadagaruNA'pi jalpitaM 'bhoH "vesIyAyaNa nAmanA RSie tejolezyA mUkIne tAruM aMga bALavA mAMDyuM hatuM te vakhate jagadgurue tAruM 26e| yuM tu, te 65|2ne 55 tuM saMmArato nathI?' (5) A pramANe bhagavAnanA sAdhuoe dharma saMbaMdhI preraNAvaDe gozALAne preraNA karI tyAre te tatkALa roSavALo thayo, ane krodha karIne dhamadhamato te jyAre sAdhuonA zarIranA rUMvADA mAtrane paNa bALavAne samartha thayo nahIM tyAre tene nAza pAmelA sAmarthyavALo jANIne keTalAeka AjIvikA matanA sthavira sAdhuoe jagadgurune gurupaNe aMgIkAra karyA. bIjA keTalAka viveka vinAnA tyAM ja rahyA. gozALo paNa kSaNamAtra nirgamana karIne (tyAM rahIne) roSavaDe ane mAnavaDe dIrgha ane uSNa niHzvAsa nAkhato, dADhInA kezanuM laMcana karato, hAthane kaMpAvato, pagavaDe bhUmine kuTato tathA zarIramAM prasaratA duHsaha tejovezyAnA dAhanA vize karIne "hA! hA! huM haNAi gayo' ema vAraMvAra bolato, kArya karyA vinA ja bhagavAnanI samIpathI nIkaLIne potAne sthAne gayo. pachI jagadgurue kahyuM 1. vaizaMpAyana.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1208 zrImahAvIracaritrama imaM gosAleNa mama vahaTTA teyaM nisiTuM taM khalu aMga-vaMga-magaha-malaya-mAlava-accha-vacchakoccha-pADha-lADha-vajji-mAsi-kAsi-kosala-avAha-subhuttarAbhihANANaM solasaNhaM jaNavayANaM ucchAyaNAe bhAsarAsIkaraNayAe samatthaMti vutte vimhiyahiyayA muNiNo jaaytti| so ya gosAlo koDaranihittahuyavaho taruvva niDujjhamANo kahiMpi raiM alahaMto tassa dAhassa pasamaNatthaM karakalieNaM bhAyaNeNaM majjapANagaM piyamANo, tavvasasaMbhUyamaeNa ya abhikkhaNaM gAyamANo, abhikkhaNaM naccamANo, abhikkhaNaM hAlAhalAe kuMbhakArIe aMjalipaggahapuvvayaM paNAmaM kuNamANo, abhikkhaNaM bhaMDaganimittakuTTiyamaTTiyaMtonihittasisirakalilasalileNa sarIraM uvasiMcamANo, aDDaviyaDDAiM paikkhaNaM jaMpamANo paramasogamuvvahaMteNa sissagaNeNa sisirovayArakAriNA parivuDo diNe gamei / zramaNAH! yaH idaM gozAlena mama vadhArthaM tejaH niHsRSTaM tatkhalu aGga-vaGga-magadha-malaya-mAlava-acchavatsa-koccha-pATa-lATa-vajji-mAsi-kAsi-kozalA'vAha-subhuttarA'bhidhAnAn SoDaza janapadAn ucchAdanAya bhasmarAzikaraNAya samartham 'iti ukte vismitahRdayAH munayaH jaataa| sazca gozAlaH koTaranihitahutavahaH taruH iva nirdahyamAnaH kutrA'pi ratiM alabhamAnaH tasya dAhasya prazamanArthaM karakalitena bhAjanena madyapAnakaM piban, tadvazasambhUtamadena ca abhikSaNaM gAyan, abhikSaNaM nRtyan, abhikSaNaM hAlAhalAM kumbhakArI aJjalipragrahapUrvakaM praNAmaM kurvan, abhikSaNaM bhANDanimittakuTTitamRttikAntaHnihitazizirakalilasalilena zarIram upasiJcan, asamaJjasaM pratikSaNaM jalpan, paramazokamudvahatA ziSyagaNena ziziropacArakAriNA parivRttaH dinAni gmyti| 3-3 sAdhuno! mI mAjhe bhaa2| dhane mATe 4 te4 yu tuM, te te4 maMsa, , , malaya, bhAsava, a57, 157, 57, pATa, vATa, va4i, mAsI, zI, zata, apAra sane sumuttara naamn| soca dezAne 6.30 nAMkhavAmAM ane tene bhasmarAzi karavAmAM samartha hatuM. A pramANe bhagavAnanA kahevAthI sarva sAdhuo hRdayamAM vismaya pAmyA. have te gozALo jenA koTaramAM agni nAMkhelo hoya evA vRkSanI jema baLato, koi paNa ThekANe prItine nahIM pAmato, te dAhanI zAMtine mATe hAthamAM rAkhelA pAtravaDe madirApAna karato, te madirAnA vazathI utpanna thayelA mada(kapha)vaDe vAraMvAra gAyana karato, vAraMvAra nRtya karato, vAraMvAra hAlAhalA nAmanI kuMbhAraNane be hAtha joDavApUrvaka praNAma karato ane vAsaNa banAvavA mATe kuTelI mATImAM nAkhelA ThaMDA ghaNA agrAhya pANIvaDe zarIrane sIMcato, kSaNe kSaNe jema tema apazabdone bolato tathA moTA zokane vahana karatA ane zizira upacArane karatA ziSyavargavaDe parivarelo te divasone pasAra karavA lAgyo.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1209 aSTamaH prastAvaH tattha ya sAvatthIe nayarIe ayaMpulo nAma AjIviovAsao privsi| so ya puvvarattAvarattasamayaMmi dhammajAgariyaM jAgaramANo jAyasaMsao viciMtei-'ahameyaM sammaM na muNAmi-taNagovAliyA kiM saMThANA havai? tA gacchAmi dhammAyariyaM dhammovaesagaM samuppannadivvanANadaMsaNaM savvannu gosAlaM hAlAhalAe kuMbhakArIe AvaNaMmi vaTTamANamApucchAmi tti saMpehittA samuggayaMmi diNayare appamahagghAbharaNAlaMkiyasarIro sAo gihAo paDinikkhamittA pAyavihAracAreNaM kaivayapurisapariyario gosAlayAbhimuhaM gaMtuM payaTTo, kameNa ya kuMbhArAvaNasamIvamaNupatto samANo taM gosAlaM karakaliyabhAyaNamabhikkhaNaM mairApANaM kuNamANaM, naccamANaM, gAyamANaM, hAlAhalAe kuMbhakArIe aMjaliM virayaMtaM, maTTiyAsalileNaM sarIraM parisiMcamANaM, asaMbaddhAiM vayaNAiM payaMpamANaM pecchiUNa lajjAvasavimilAyaMtaloyaNo sahasacciya saNiyaM saNiyaM paccosakkaMto jhaDatti samIvaTThiehiM diTTho gosAlayasissehiM / tao vAhariUNa tatra ca zrAvastyAM nagaryAM ayaMpulaH nAmakaH AjIvikopAsakaH parivasati / sazca pUrvarAtrA'pararAtrasamaye dharmajAgarikAM jAgran jAtasaMzayaH vicintayati 'ahametat samyag na jAnAmi, tRNagopAlikA kiM saMsthAnA bhavati? tataH gacchAmi dharmAcAryaM dharmopadezakaM samutpannadivyajJAnadarzanaM sarvajJaM gozAlaM hAlAhalAyAH kumbhakAryAH ApaNe vartamAnam ApRcchAmi iti samprekSya samudgate dinakare alpamahArdhA''bharaNA'laGkRtazarIraH svakAt gRhAt pratiniSkramya pAdavihAracAreNa katipayapuruSaparivRttaH gozAlakA'bhimukhaM gantuM pravRttaH, krameNa ca kumbhakArA''paNasamIpamanuprAptaH san taM gozAlaM karakalitabhAjanam abhikSaNaM madirApAnaM kurvan, nRtyan, gAyan, hAlAhalAM kumbhakArI aJjaliM viracayan mRttikAsalilena zarIraM parisiJcan, asambaddhAni vacanAni prajalpan prekSya lajjAvazavimlAnalocanaH sahasA eva zanaiH zanaiH pratyavaSvaskan jhaTiti samIpasthitaiH dRSTaH goshaalkshissyaiH| tataH vyAhRtya bhaNitaH taiH 'bhoH have te zrAvasti nagarImAM atyaMpula nAmano AjIvikA matano upAsaka zrAvaka vasato hato. te madhya rAtrine samaye dharmajAgarikAvaDe jAgato saMzaya thavAthI vicAra karavA lAgyo ke-"huM A samyaka prakAre nathI jANato ketRNagovAlikA jAtino jIva kevA saMsthAnavALo che? A saMzaya pUchavA mATe dharmAcArya, dharmopadezaka, divya jJAnadarzanane dhAraNa karanArA, sarvajJa ane hAlAhalA nAmanI kuMbhAraNanI dukAnamAM rahelA gozALakanI pAse jAuM, ane pUchuM.' ema vicArIne saryodaya thayo tyAre thoDA ane moTA mUlyavALA alaMkAro vaDe zarIrane vibhUSita karI, potAnA gharathI page cAlato keTalAka puruSone sAthe lai gozALAnI sanmukha javA nIkaLyo. ane anukrame te kuMbhAraNanI dukAna samIpe Avyo. tyAM te gozALo hAthamAM rahelA pAtravaDe vAraMvAra madirApAna karato, nRtya karato, gAyana gAto, hAlAhalA kuMbhAraNane be hAtha joDIne praNAma karato, mATInA jaLavaDe zarIrane sIMcato ane asaMbaddha vacanane bolato rahelo hato. tene joine lajjAnA vazathI tenAM netro mIMcAI gayAM, ane tatkALa dhIme dhIme pAcho vaLyo. teTalAmAM pAse rahelA gozALAnA ziSyoe tene tarata ja joyo, tethI tene bolAvIne kahyuM ke-"he ayaMpula!
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1210 zrImahAvIracaritrama bhaNio-tehiM-'bho ayaMpula! tumaM pacchimarayaNIe taNagovAliyAsaMThANavisayaM saMsayaM pakaosi / ' ayaMpuleNa bhaNiyaM-'bhayavaM! evameyaM / ' puNo'vi gosAlagaduvvilasiyagovaNaTTayA bhaNiyaM tehiM'bho ayaMpula! jaM ca tuha gurU hatthagayabhAyaNe jAva aMjaliM virayaMto viharai tatthavi esa bhagavaM imAiM nivvANagamaNasUyagAiM pajjaMtaliMgAiM vAgarei, taMjahA__ carimaM geyaM, carimaM naDheM, carimaM aMjalikammaM, carimaM pANaM annaM ca maTTiyAsIyalasalilasarIrANuliMpaNapamuhaM vAvAraM, tA ayaMpula! bhagavao cauvIsamatitthagarassa gosAlagassa puvvabhaNiyaliMgehiM sUio saMpai nivvANagamaNapatthAo vtttti| tamhA gaccha tumaM sa eva tuha dhammAyario imaM vAgaraNaM vaagrihii|' evaM ca soccA so daDhaharisucchalaMtapulayajAlo tadabhimuhaM gaMtuM pytttto| te AjIviyatherA sigghayaraM gaMtUNa gosAlagassa ayaMpulAgamaNaM niveeMti, taM ca majjabhAyaNAi egaMte pariccayAveMti, AsaNaMmi ya nivjjaaviNti| etthaMtare patto ayaMpulo ayaMpula! tvaM pazcimarajanyAM tRNagopAlikAsaMsthAnaviSayaM saMzayaM prakRtavAn asi / ' ayaMpulena bhaNitaM 'bhagavan evameva / ' punarapi gopAlakadurvilasitagopanArthaM bhaNitaM taiH 'bhoH ayaMpula! yacca tava guruH hastagatabhAjane yAvad aJjaliM viracayan viharati tatrA'pi eSaH bhagavAn imAni nirvANagamanasUcakAni paryantaliGgAni vyaakroti| tadyathA - caramaM geyaM, caramaM nATya, caramaM aJjalikarma, caramaM pAnaM anyaM ca mRttikAzItalasalilazarIrA'nulimpanapramukhaM vyApAram, tataH ayaMpula! bhagavataH caturviMzatitamatIrthakarasya gozAlakasya pUrvabhaNitaliGgaH sUcitaH samprati nirvANagamanaprastAvaH vartate / tasmAd gaccha tvam, saH eva tava dharmAcAryaH idaM vyAkaraNaM vyaakrissyti| evaM ca zrutvA saH dRDhaharSocchalatpulakajAlaH tadabhimukhaM gantuM pravRttavAn / te AjIvikasthavirAH zIghrataraM gatvA gozalakasya ayaMpulA''gamanaM nivedayanti, tAni ca madyabhAjanAni ekAnte tame pAchalI rAtrIe tRNagovAliyAnA saMsthAna viSeno saMzaya karyo hato. tyAre acaMpule kahyuM ke he pUjya! hA, ema ja che.' pharIthI teoe gozALAnI A duSTa ceSTAne gupta karavA mATe kahyuM ke - "he ayapUla! A tamArA guru hAthamAM pAtra rAkhIne yAvatu hAtha joDatA ja rahyA che, te A bhagavAna nirvANagamanane sUcavanArA A chevaTanA cihnone jaNAve che. te A pramANe : chelluM gAyana, chelluM nRtya, chelluM aMjalikarma, chelluM pAna, anna ane mATInA zItaLa jaLavaDe zarIrane lIMpavuM vigere vyApAra che, te he apaMpUla! A covIsamA tIrthaMkara gozAlaka bhagavAnano pUrve kahelA cihnovaDe sUcavelo mokSagamanano avasara varte che, tethI tame temanI pAse jAo, te ja tamArA dharmAcArya tamArA saMzayano uttara Apaze.' A pramANe sAMbhaLIne te atyaMpulanA zarIramAM moTA harSavaDe romAMcano samUha utpanna thayo. eTale te temanI tarapha javA lAgyo. te vakhate AjIvikanA matanA sthavira sAdhuoe zIdhrapaNe pahelAM jaine te gozALAne te atyaMpulanA
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH tikkhutto ya payAhiNIkAUNa pareNaM viNaeNaM vaMdittA gosAlayaM nisaNNo samuciyAsaNe, tao gosAlaeNa bhaNiyaM-'bho ayaMpula tumaM pacchimarayaNIsamayaMmi imaM saMsayamuvvahasi jahA taNagovAliyA kiMsaMThANasaMThiyatti, naNu vaMsImUlasaMThiyA sA pannatta' tti / imaM ca nisAmiUNa pahiTThahiyao puNo taM vaMdiUNa gao so saTThANaM / annammi ya vAsare Isi samuvaladdhaceyaNo gosAlo niyamaraNasamayamAbhoiUNa appaNo sisse saddAvei, tesiM purao ya imaM vAgarei'bho devANuppiyA! maM kAlagayaM jANiUNa mama sarIraM surahigaMdhodaeNa pakkhAliUNa, saraseNa caMdaNeNa cacciUNa ya, maharihaM haMsalakkhaNaM paDayaM niyaMsAvejjaha, tayaNaMtaraM savvAlaMkAravibhUsiyaM sahassavAhiNIsibigAsamAroviyaM kAUNa nIharAvejjaha, sAvatthIe purIe siMghADaga-tiyacaukka-caccaresu imaM ugghosijjaha, jahA - imIe osappiNIe cauvIsAe titthayarANaM 1211 parityAjayanti, Asane ca niSAdayanti / atrAntare prAptaH ayaMpulaH, tridhA ca pradakSiNIkRtya pareNa vinayena vanditvA gozAlakaM niSaNNaH samucitA''sane tataH gozAlakena bhaNitaM bhoH ayaMpula ! tvaM pazcimarajanIsamaye idaM saMzayamudvahasi yathA tRNagopAlikA kiMsaMsthAnasaMsthitA? nanu vaMzamUlasaMsthitA sA prjnyptaa|' idaM ca nizrutya prahRSTahRdayaH punaH taM vanditvA gataH saH svsthaanm| anye ca vAsare ISat samupalabdhacaitanyaH gozAlaH nijamaraNasamayamAbhogya AtmanaH ziSyAn zabdayati, teSAM purataH ca idaM vyAkaroti 'bhoH devAnupriyAH ! mAM kAlagataM jJAtvA mama zarIraM surabhigandhodakena prakSAlya, sarasena candanena carcitvA ca, mahArghaM haMsalakSaNaM paTaM nivAsayata tadanantaraM sarvAlaGkAravibhUSitaM sahasravAhinIzibikAsamAropitaM kRtvA nihArayata / zrAvastyAH puryAH zRGghATaka - trika-catuSka- catvareSu idaM udghoSayata yathA 'asyAM avasarpiNyAM catuviMzatInAM tIrthakarANAM caramaH eva gozAlakajinaH AgamananI vAta karI, ane te madirAnA pAtrAdika ekAMte dUra naMkhAvI dIdhAM tathA Asana upara besADyo. teTalAmAM te ayaMpula Avyo, ane traNa vAra pradakSiNA karIne moTA vinayavaDe gozAlakane vAMdIne yogya Asane jehI. tyAre gozAlake kahyuM-'he ayaMpula! tane pAchalI rAtrie A pramANe saMzaya thayo hato ke-tRNagovAliyA kayA saMsthAnavALA che? to nizce tenuM sthAna vaMzInA mULa jevuM kahyuM che.' A pramANe sAMbhaLIne hRdayamAM harSa pAmelo te pharIthI temane vAMdI potAne sthAne gayo. have bIje divase gozALAne kAMika cetanA prApta thai tyAre teNe potAno maraNasamaya pAse Avelo jANI, potAnA ziSyone bolAvyA ane temanI pAse A pramANe kahyuM ke-'he devAnupriyo! mane kALadharma pAmelo jANIne tame mArA zarIrane sugaMdhI gaMdhodakavaDe snAna karAvI, rasavALA caMdanavaDe pUjA karIne moTA mUlyavALuM haMsanI jevuM komaLa-ujjvala vastra paherAvajo. tyArapachI sarva alaMkArovaDe bhUSita karI, hajAra puruSo upADe tevI zibikAmAM sthApana karI nIharaNano utsava karajo. te vakhate zrAvasti nagarImAM zRMgATaka, trika, catuSka ane catvaramAM A pramANe AghoSaNA karajo ke-A avasarpiNImAM covIza tIrthaMkaromAM A chellA gozAlaka
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1212 zrImahAvIracaritram carimo esa gosAlagajiNo titthayarattaM pAliUNa samuppannakevalo saMpayaM siddhiM gotti| imaM nisAmiUNa te sissA viNaeNaM sav paDisuNaMti / aha sattamadiNaMmi pariNamamANaMmi samuvaladdhasuddhabuddhiNA puvvaduccariyanivahasumaraNuppannAtucchapacchAyAveNa ciMtiyaM gosAleNa ahaha mahApAvo'haM ajiNaMpi jiNaM bhaNAmi appANaM / saccaM ca musAvayaNaMpi muddhaloyassa sAhemi / / 1 / / sirivaddhamANa titthaMkaro gurU dhammadesago paramo / AsAio mae taha teyanisaggeNa duggeNa / / 2 / / duddharasaMjamabharadharaNapaccale muNivare dhNtenn| niddaDDa cciya bohI mae hayAseNa emeva / / 3 / / tIrthakaratvaM pAlayitvA samutpannakevalaH sAmprataM siddhiM gtH|' idaM niHzamya te ziSyAH vinayena sarvaM prtishrunnvnti| atha saptamadine pariNate samupalabdhazuddhabuddhinA pUrvaduzcaritanivahasmaraNotpannA'tuccha pazcAttApena cintitaM gozAlakena - ahaha! mahApApaH ahaM ajinamapi jinaM bhaNAmi AtmAnam / satyaM ca mRSAvacanamapi mugdhalokasya kathayAmi / / 1 / / zrIvarddhamAnaH tIrthakaraH guru: dharmadezakaH paramaH / * AzAtitaH mayA tathA tejonisargeNa durgeNa / / 2 / / durdharasaMyamadharaNapratyalaM munivaraM dhtaa| nirdagdhaH eva bodhiH mayA hatAzena evameva / / 3 / / nAmanA jinezvara tIrthaMkarapaNuM pALI kevaLajJAna pAmI hamaNAM mokSe gayA. A pramANe tenuM vacana sAMbhaLIne te ziSyoe vinayavaDe te vacana aMgIkAra karyuM. have sAtamo divasa Avyo tyAre gozALAne zuddha buddhi utpanna thai, ane pUrvanA duSTa caritrono samUha smaraNamAM AvavAthI tene ghaNo pazcAttApa thavA lAgyo. tethI te vicAra karavA lAgyo ke "aho! khedanI vAta che ke-huM mahApApI chuM. kharekhara huM jina nahIM chatAM paNa mArA AtmAne huM jina kahuM chuM, mugdhalokonI pAse huM mRSAvacana boluM chuM, (1) zrIvardhamAnasvAmI tIrthakara mArA guru ane parama dharmopadezaka che, tenA para meM bhayaMkara tejolezyA mUkIne tamanI mAtA 3rI, (2) tathA duHkhe karIne pALI zakAya evA saMyamanA bhArane dhAraNa karavAmAM samartha munivarone bALI nAMkhavAthI haNAyelI AzAvALA meM ema ne ema ja mArI bodhine paNa bALI nAMkhI. (3)
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH sacchaMdaM ummaggaM payaTTamANeNa taha mahIvaTTe / appA na kevalo cciya logo'vi bhavannave khitto ||4|| ahavA samaggabhuvaNattae'vi taM natthi pAvaThANamaho / jaM kaivayadiNakajje mae aNajjeNa no vihiyaM ||5|| taM cojjaM jaM imiNAvi duTThadeheNa pAvabharaguruNA / jamavayaNaMpiva bhImaM ajjavi nAsaM na vaccAmi ||6|| muddheNa mae cirajIviyatthiNA kavaliyaM hi tAlauDaM / AgAmiyamasuhamatakkiUNa jaM evamAyariyaM / / 7 / / svacchandaM unmArgaM pravartamAnena tathA mahIpRSThe / AtmA na kevalaH eva lokaH api bhavArNave kSiptaH || 4 || athavA samagrabhuvanatraye'pi tannAsti pApasthAnam aho ! / yat katipayadinakAryeNa mayA anAryeNa no vihitam / / 5 / / tannodyam yad anenA'pi duSTadehena pApabharaguruNA / yamavadanamiva bhImaM adyA'pi nAzaM na vrajAmi ||6|| 1213 mugdhena mayA cirajIvitArthinA kavalitaM hi tAlapuTam / AgAmikam azubham atarkayitvA yadevam Acaritam / / 7 / / A pRthvI para svecchAe unmArgamAM pravartatA meM mAro AtmA ja mAtra bhavasamudramAM nAMkhyo ema nathI, paNa ghaNA lokone paNa bhavasamudramAM nAMkhyA, (4) athavA to samagra traNa bhuvanamAM paNa evuM koi pApasthAnaka nathI ke je pApa thoDA divasane mATe thaine anArya evA meM na karyuM hoya. (5) e ja Azcarya che ke-pApanA bhArathI bhAre thayelA A duSTa zarIravaDe haju sudhI huM yamarAjanA mukha jevA bhayaMkara nAzane pAmyo nathI. (6) mugdha evA meM ci2kALa jIvavAnI icchAthI tAlapuTa viSa khAdhuM, ke jethI bhaviSya kAlamAM prApta thatA azubhane nahIM dhArIne ja meM AvuM AcaraNa karyuM.' (7)
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1214 zrImahAvIracaritram iya veraggamuvagao gosAlo taha na teulesaae| saMtappai jaha teNaM sapuvvaduccariyavaggeNa ||8|| ___ evaM ca saciraM parijhariUNa so niyasissagaNaM uccAvayasavahasAviyaM kAUNaM evaM bhaNiuM pavatto-'bho mahANubhAvA! no khalu ahaM jiNo savvannU savvadarisIvi, kiMtu gosAlo maMkhaliputto bhagavao vaddhamANatitthaMkarassa sisso'vi hoUNa paccaNIo, samaNaghAyago niyateeNa cevAbhihao chaumattho viNassiukAmo DaMbhamettapayaTTiyapauTTaparihArAidunnao ettiyakAlamappANaM paraM ca buggAhaMto vihario, ao evaMvihamahApAvakAriNaM kAlagayaM jANittA tubbhe vAmacalaNaMmi rajjUe baMdhittA imAe sAvatthIe purIe savvattha siMghADagAisu AkaDDivikaDDiM kuNamANA, tikkhutto vayaNaMmi niTThIvaNaM pakkhivaMtA, eso so gosAlo iti vairAgyamupagataH gozAlakaH tathA na tejoleshyyaa| santapyate yathA tena svapUrvaduzcaritavargeNa / / 8 / / evaM ca suciraM parizucya saH nijaziSyagaNaM uccAvacazapathazApitaM kRtvA evaM bhaNituM pravRttavAn 'bhoH mahAnubhAvAH! no khalu ahaM jinaH, sarvajJaH, sarvadarzI api, kintu gozAlakaH maGkhaliputraH bhagavataH varddhamAnatIrthakarasya ziSyaH api bhUtvA pratyanIkaH, zramaNaghAtakaH nijatejasA eva abhihataH chadmasthaH vinaMSTukAmaH dambhamAtrapravartitaparivartaparihArAdidurnayaH etAvatkAlam AtmAnaM paraM ca vyudgrAhayan vihRtH| ataH evaMvidhamahApApakAriNAM kAlagataM jJAtvA yUyaM vAmacaraNaM rajjunA baddhvA asyAM zrAvastyAM puryAM sarvatra zRGghATakAdiSu AkarSavikarSaM kurvANAH, tridhA vadane niSThyUtaM prakSipantaH, 'eSaH saH A pramANe vairAgya pAmelo gozALo te potAnA pUrva durAcAranA samUhavaDe jevo tApa pAmyo tevo potAnI tItezyAthI tA5 pAbhyo nahI. (8) A pramANe cirakALa sudhI jhUrIne te potAnA ziSyagaNane bolAvI UMcA-nIcA soganavaDe baMdhavIne A pramANe kahevA lAgyo ke "he mahAnubhAvo! huM kharekhara sarvajJa ane sarvadarzI jinezvara nathI, paraMtu mekhalIputra gozALo chuM. bhagavAna vardhamAnasvAmI tIrthaMkarano ziSya thaine paNa teno ja pratyenIka (zatru) thaI meM sAdhuono ghAta karyo, ane mArA potAnA ja tejathI haNAIne chabasthapaNe ja vinAza pAmavAno kAmI kevaLa daMbhathI ja "jIva marIne te ja zarIramAM utpanna thAya che' vigere anyAyamAM pravartana karI ATalA kALa sudhI mArA AtmAne tathA bIjAone paNa bhamAvI rahyo chuM. tethI AvA prakAranA mahApApane karanArA mane marelo jANIne tame mArA DAbA page doraDuM bAMdhI, A zrAvasti nagarImAM sIdhATaka vigere sarva mArgomAM mArA zarIrane ghasaDIne, traNa vAra mArA mukhamAM 1. Avo gozANAno mata cha.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1215 aSTamaH prastAvaH maMkhaliputto ajiNo gurupaDiNIo samaNaghAyago asesadosakArI, bhayavaM puNa mahAvIro jiNo titthayaro uppannadivvanANadaMsaNo saccavAI kAruNio dhammadesagotti mahayA saddeNa ugghosamANA ya mama sarIrassa nIharaNaM karejjaha'tti bhaNiUNa dAruNaveyaNAbhihayasarIro mao gosAlotti / taM ca kAlagayaM jANittA te AjIvitherA niyagurupakkhavAyamuvvahaMtA kuMbhakArAvaNassa duvAraM pihiUNa tassa majjhayAre sAvatthiM nayarimAlihaMti, tao gosAlagassa vAmapAyarajjubaMdhaNapamuhaM AghosaNApajjavasANaM savahaparimokkhaNaM kareMti, tayaNaMtaraM ca taM sarIragaM surahisalilehiM pahAviUNa tappakkhavAyapaDivannajaNathirikaraNaTThayA mahayA pUyAsakkArasamudaeNaM sibiyAe samAroviUNa nIharAviMti, mayakiccANi ya kunnNti| io ya bhagavaM mahAvIro sAvatthIo nayarIo nikkhamiUNa vihArakkameNa gao gozAlaH maGkhaliputraH ajinaH gurupratyanIkaH zramaNaghAtakaH azeSadoSakArI, bhagavAn punaH mahAvIraH jinaH, tIrthakaraH, utpannadivyajJAnadarzanaH, satyavAdI, kAruNikaH, dharmadezakaH' iti mahatA zabdena udghoSayantaH ca mama zarIrasya niharaNaM kuruta 'iti bhaNitvA dAruNavedanA'bhihatazarIraH mRtaH gozAlaH / taM ca kAlagataM jJAtvA te AjIvikasthavirAH nijagurupakSapAtamudvahantaH kumbhakArA''paNasya dvAraM pihitvA tasya madhye zrAvastI nagarI aalikhnti| tataH gozAlakasya vAmapAdarajjubandhanapramukhaM AghoSaNAparyavasAnaM zapathaparimokSaNaM kurvanti, tadanantaraM ca tatzarIraM surabhisalilaiH snApayitvA tatpakSapAtapratipannajanasthirIkaraNArthaM mahatA pUjAsatkArasamudAyena zibikAyAM samAropya nihArayanti, mRtakRtyAni ca kurvnti| itazca bhagavAn mahAvIraH zrAvastyAH nagaryAH niSkramya vihArakrameNa gataH meMDhakagrAmanagare, samavasRtazca thuMkIne-"te A gozALo mekhalIputra jina nahi chatAM guruno pratyenIka(= zatru) thaI, sAdhuono ghAta karI samagra doSone karanAra thayo che. ane bhagavAna to mahAvIra svAmI jinezvara, tIrthakara, divya(kevaLa)jJAna-darzanane dhAraNa karanArA, satyavAdI, dayALu ane dharmopadezaka che.' A pramANe moTA zabdavaDe udghoSaNA karatA tame mArA zarIranuM nIharaNa = visarjana karajo.' ema kahIne dAruNa vedanAthI haNAyelA zarIravALo te gozALo maraNa pAmyo. tene maraNa pAmyo jANIne te AjIvikA matanA sthavira sAdhuoe, potAnA gurunAM pakSapAtane karanArA hovAthI, te kuMbhAranI zALAnA sarva dvAro baMdha karI, tenI madhye zrAvasti nagarI AlekhI, pachI soganathI mukta thavA mATe gozALAnA DAbA page doraDuM bAMdhavuM vigerethI laIne AghoSaNA payaMta sarva karyuM. pachI te zarIrane sugaMdhI jaLavaDe snAna karAvI, tenA pakSamAM rahelA lokone sthira karavA mATe moTA pUjA satkAranA samudAye karIne zibikAmAM AropaNa karI nIharaNa karyuM ane maraNakArya karyuM. tyArapachI bhagavAna mahAvIrasvAmI zrAvati nagarImAMthI nIkaLI vihAranA krame meMDhakagrAma nAmanA nagaramAM
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImahAvIracaritram miMDhiyagAmanayare, samosaDho ya maNikoTTayAbhihANaceiyaMmi, dhammanisAmaNatthaM ca parisA samAgayA, khaNamegaM ca pajjuvAsiUNa jahAgayaM paDigayA / aha bhagavao mahAvIrassa teNa teulesAparitAvavaseNa samuppanno pittajaro, tavvaseNa ya pAubyUo ruhirAisAro, ravikarapaDibohiyakaNayakamalasacchahaMpi milAyalAyannaM jAyaM vayaNakamalaM, sarayadiNayarasamujjalAvi vicchAIbhUyA dehacchavI, viyasiyakuvalayadaladIharaMpi maulAviyaM loyaNajuyalaM, mahAnagaragouraparihANurUvaMpi kisattaNamuvayaM baahudNddjuylNti| evaMvihaM ca bhagavao sarIralacchiM picchamANo muddhajaNo vAhariumAraddho-'aho bhagavaM mahAvIro gosAlagatavateyajaNiyapittajjaravihuriyasarIro chaNhaM mAsANamabdhaMtare paraloyaM vaccissai'tti / imaM ca pavAyaM jaNaparaMparAo nisAmiUNa sIho nAma bhagavao sisso gurupemmANurAgeNa egaMte gaMtUNa ahiyayaramannubbhararuddhakaMThavivaro kahakahavigabbhiNaM roviuM payatto / io ya kevalAvala eNa avaloiUNa bhagavayA vAharAvio eso, bhaNio ya 1216 maNikoSThakA'bhidhAnacaitye, dharmanizravaNArthaM ca parSadaH samAgatAH, kSaNamekaM ca paryupAsya yathAgataM prtigtaaH| atha bhagavataH mahAvIrasya tena tejolazyAparitApavazena samutpannaH pittajvaraH, tadvazena ca prAdurbhUtaH rudhirA'tisAraH, ravikarapratibodhitakanakakamalasadRzamapi mlAnalAvaNyaM jAtaM vadanakamalam, zaradadinakarasamujjvalA'pi vicchAyIbhUtA dehacchaviH, vikasita kuvalayadaladIrghamapi mlAnIbhUtaM locanayugalam, mahAnagaragopuraparikhA'nurUpamapi kRzatvamupagataM bAhudaNDayugalam / evavidhAM ca bhagavataH zarIralakSmIM prekSamANaH mugdhajanaH vyAhartumArabdhavAn 'aho! bhagavAn mahAvIraH gozAlakatapotejojanitapittajvaravidhuritazarIraH SaNmAsA'bhyantare paralokaM vrjissyti|' idaM ca pravAdaM janaparamparAtaH niHzamya siMhaH nAmakaH bhagavataH ziSyaH gurupremA'nurAgeNa ekAnte gatvA adhikataramanyubhararuddhakaNThavivaraH 'kahakaha 'vigarbhitaM rodituM prvRttvaan| itazca kevalA''lokena avalokya bhagavatA vyAhAritaH eSaH bhaNitazca gayA. tyAM maNikoSTaka nAmanA caitya (ughAna)mAM samavasaryA. dharma sAMbhaLavA mATe parSadA tyAM AvI. kSaNa mAtra bhagavAnanI sevA karIne te parSA jema AvI hatI tema pAchI gaI. have bhagavAna mahAvIrasvAmIne te tejolezyAnA tApanA vaze karIne pittajvara utpanna thayo. tenA vazathI zarIramAM lohIno 'atisAra (Thallo) pragaTa thayo, tethI sUryanA kiraNovaDe vikasvara thayelA suvarNakamaLanI jevI kAMtivALuM temanuM mukhakamaLa paNa karamAi gayelA lAvaNyavALuM thayuM, zaradaRtunA pUrNacaMdranA jevI ujjvaLa dehanI kAMti paNa nisteja thaI gaI, vikasvara poyaNAnI pAMkhaDI jevI lAMbA netro paNa bIDAI gayAM, ane moTA nagaranA daravAjAnI bhogaLa jevA lAMbA bAhudaMDanuM yugala paNa zapaNAne pAmyuM. AvA prakAranI bhagavAnanA zarIranI zobhA joIne mugdha jano kahevA lAgyA ke-aho! bhagavAna mahAvIrasvAmInuM zarIra gozALAnA tapanAM tejathI utpanna thayelA pittajvarathI vyApta thayuM che, tethI te cha mAsanI aMdara paralokamAM jaze.' lokonI paraMparAe Avo janapravAda sAMbhaLIne siMha nAmanA bhagavAnanA ziSya guru paranA premanA anurAgane lIdhe ekAMtamAM jaIne, atyaMta moTA zokanA bhArathI kaMThavivara ruMdhAI gayeluM hovAthI DasakA khAIkhAine rovA lAgyA. A bAbata kevaLajJAnavarDa jANIne bhagavAne tene 1. boTIcaMDa bharaDAno vyAdhi.
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH kiM taM jaNappavAyaM nisAmiuM kuNasi cittasaMtAvaM ? / nevAvayAe kaiyavi viukkamaMtIha titthayarA ||1|| annaha saMgamayavimukkacakkakaDapUyaNAijaNiehiM / maraNaM havijja taiyAvi majjhaM tikkhehi dukkhehiM / / 2 / / jo puNa taNutaNuyattaNaruhiraisArAio vigAro me / niruvakkamattaNeNaM so'vi na dosaM samAvahai ||3|| sIheNa tao bhaNiyaM jaivi hu evaM tahAvi jayanAha ! | tumhAvayAe tappai sayalaM sasurAsuraM bhuvaNaM ||4|| kiM tvaM janapravAdaM niHzamya karoSi cittasantApam ? / naiva Apadi kadA'pi vyutkrAmanti tIrthakarAH / / 1 / / anyathA snggmvimuktckr-kttputnaadijnitaiH| maraNaM bhavet tadA'pi mama tIkSNaiH duHkhaiH ||2|| yaH punaH tanutanutva- rudhirAtisArAdikaH vikAraH mama / nirUpakramatvena so'pi na doSaM samAvahati || 3 || 1217 siMheNa tataH bhaNitaM 'yadyapi khalu evaM tathA'pi jagannAtha ! | tava Apadi tapati sakalaM sasurAsuraM bhuvanam ||4|| potAnI pAse bolAvIne kahyuM ke 'he siMha! lokapravAda sAMbhaLIne tuM cittamAM saMtApa zA mATe kare che? koI paNa vakhata tIrthaMkaro ApadAe karIne vyutkramaNa karatA nathI eTale ke viparItapaNAne pAmatA nathI. (1) jo kadAca pAmatA hoya to te vakhate (pahelAM chadmastha avasthAmAM) saMgamaka deve mUkelA cakravaDe ane kaTapUtanA vigeree utpanna karelA tIkSNa du:khovaDe mAruM maraNa thayuM hota. (2) vaLI mane je A zarIrane kRzapaNuM karanAra rudhirano atisArAdika vikAra thayo che te paNa 'nirupakramapaNAne lIdhe doSane karanAra nathI.' (3) te sAMbhaLI siMha sAdhue kahyuM ke-'jo ke Apa kaho cho temaja che, to paNa he jagatanAtha! ApanI A ApadAne lIdhe sura asura sahita samagra bhuvana tApa pAme che, (4) 1. nirupakrama eTale AghAta na lAge te.
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1218 siDhiliyasajjhAyajjhANadANapAmokkhadhammavAvAro / cAuvvanno saMgho'vi lahaI no nivvuI kahavi ||5|| zrImahAvIracaritram tA pasiyasu jayabaMdhava! amhArisahiyayadAhasamaNatthaM / uvaisasu bhesahaM jeNa hoi dehaM nirogaM bhe / / 6 / / evaM kahie tayaNukaMpAe bhagavayA bhaNiyaM - 'jai evaM tA iheva miMDhayaggAme nayare revaie gAhAvaiNIe samIvaM vaccAhi, tAe ya mamanimittaM jaM puvvaM osahaM uvakkhaDiyaM taM parihariUNa iyaraM appaNo nimittaM nipphAiyaM ANehitti / imaM nisAmiUNa harisavasapayaTTapulayapaDalAurasarIro sIho aNagAro samuTThiUNa bhayavaMtaM vaMdai namaMsai / tayaNaMtaraM paDiggahaM gahAya revaIe gAhAvaiNIe gihamuvAgacchai / sA'vi revaI taM aNagAraM IriyAsamiippamuhacaraNaguNasaMpannaM shithilitsvaadhyaay-dhyaan-daanprmukhdhrmvyaapaarH| cAturvarNaH saGgho'pi labhate no nivRtiM kathamapi ||5|| tataH prasIda! jagadbAndhava! asmAdRzahRdayadAhazamanArtham / upadiza bheSajaM yena bhavati dehaH nirogaM bhoH ||6|| evaM kathite tadanukampayA bhagavatA bhaNitaM ' yadyevaM tataH ihaiva meNDhakagrAme nagare revatyAH gAthApatinyAH samIpaM vraja, tayA ca mama nimittaM yatpUrvam auSadham upaskRtaM tatparihRtya itaram AtmanaH nimittaM niSpAditaM aany|' iti niHzamya harSavazapravRttapulakapaTalA''pUrazarIraH siMhaH aNagAraH samutthAya bhagavantaM vandate, nmti| tadanantaraM pratigrahaM gRhItvA revatyAH gAthApatinyAH gRhamupAgacchati / sA'pi tathA svAdhyAya, dhyAna, dAna vigere dharmanA vyApArane zithila karI caturvidha saMgha paNa koi paNa rIte sukha pAbhato nathI; (5) tethI karIne he jagatabAMdhava! je auSadhavaDe ApanuM zarIra roga rahita thAya, te auSadha amArI jevAnA hRdayadAhane zamAvavA mATe batAvo. (6) A pramANe teNe kahyuM tyAre tenI anukaMpAne mATe bhagavAne kahyuM ke- 'jo ema che to A ja meMDhakagrAma nagaramAM revati nAmanI gAthApatinInI pAse tuM jA. teNIe mAre mATe je pahelAM auSadha taiyAra karI rAkhyuM che teno tyAga karIne bIjuM auSadha teNIe potAne mATe banAvyuM che, tene tuM lAva.' A pramANe sAMbhaLIne siMha sAdhunuM zarIra harSanA vazathI utpanna thayelA romAMcanA samUhe karIne vyApta thayuM. pachI teNe UbhA thaI bhagavAnane vaMdana karyuM, namaskAra karyA. tyArapachI pAtra grahaNa karIne reti nAmanI gAthApatinIne ghera gayA. te revati paNa IryAsimiti vigere cAritra guNe karIne sahita jANe pratyakSa sAdhudharma ja hoya tevA te sAdhune potAnA gharamAM praveza karatA joIne
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1219 samaNadhammaM va paccakkhaM gihaMmi pavisamANamavaloiUNa khippAmeva AsaNAo abbhuTTei, sattaThTha pAI sammuhamavasappai, saviNayaM vaMdiUNa ya evaM jaMpai- 'saMdisaha bhaMte kimAgamaNakAraNaM? / ' sIheNa bhaNiyaM-'jaM tumae vaddhamANasAmIM paDucca kayaM taM mottUNa jaM attaTThA nipphAiyaM osahaM taM pnnaamehitti| tIe bhaNiyaM - 'bhayavaM! ko evaMvihadivvanANI jo rahasikayaMpi evaMvihaM vaiyaraM prijaanni|' muNiNA kahiyaM - 'sayalabhAvAbhAva-nibbhAsaNasamatthakevalAvaloyanilayaM bhayavaMtaM vIrajiNaM mottUNaM ko anno evaMvihaM sAhiuM pArai ? / ' evaM soccA sA pahiTThahiyayA sAyaraM tamosahaM muNiNo paDiggahaMmi pakkhivai / tao sA teNa bhAvavisuddhabhesahappayANeNa devAuyaM kammaM nibaMdhai, devA ya tIse gihaMmi kaNagarAsiM nisiraMti, 'mahAdANaM mahAdANaM' ti ghosaMti, sIhovi sAhU taM gahAya bhayavao samappei, taM ca bhayavaM AhArei, AhArie ya hiM vavagayapittajjarasamutthavigAro amayapunnasarIrovva samahigasamummilliyajaccakaMcaNasacchahacchavI revatI taM anagAram iryAsamitipramukhacaraNaguNasampannaM zramaNadharmamiva pratyakSaM gRhe pravizan avalokya kSiprameva AsanataH abhyutiSThati, saptA'STau padAni sammukhamupasarpati, savinayaM vanditvA ca evaM jalpati 'sandizata bhadanta ! kimAgamanakAraNam ? / ' siMheNa bhaNitaM 'yat tvayA varddhamAnasvAminaM pratItya kRtaM tanmuktvA yad AtmArthaM niSpAditaM auSadhaM tad arpaya / ' tayA bhaNitaM 'bhagavan! kaH evaMvidhadivyajJAnI yaH rahasikRtamapi evaMvidhaM vyatikaraM parijAnAti / ' muninA kathitaM 'sakalabhAvAbhAvanirbhAsanasamastakevalA'valokanilayaM bhagavantaM vIrajinaM muktvA kaH anyaH evaMvidhaM kathayituM pArayati ? / ' evaM zrutvA sA prahRSTahRdayA sAdaraM tadauSadhaM muneH pratigrahe prakSipati / tataH sA tena bhAvavizuddhabheSajapradAnena devAyuSkaM karma nibadhnAti, devAH ca tasyAH gRhe kanakarAziM nissaranti, 'mahAdAnaM mahAdAnam' iti ghoSayanti / siMhaH api sAdhuH taM gRhItvA bhagavate samarpayati, tacca bhagavAn AhArayati, AhArite ca tatra vyapagatapittajvarasamutthavikAraH amRtapUrNazarIraH iva samadhikasamunmilitajAtyakaJcanasadRzachaviH vIraH zIghrapaNe Asana parathI UbhI thaI, sAta ATha pagalAM tenI sanmukha gaI, ane vinaya sahita vaMdanA karIne A pramANe bolI ke-'he pUjya! AjJA Apo. AvavAnuM prayojana zuM che?' siMha sAdhue kahyuM ke-je tame zrI vardhamAnasvAmIne uddezIne auSadha karyuM che te mUkIne je tamAre mATe karyuM che te auSadha Apo.' tyAre te bolI ke-'he bhagavana! evA prakAranA divya jJAnI koNa che ke je meM gupta rIte karelA AvA prakAranA vRttAMtane jANe che?' munie kahyuM ke-'samagra bhAva ane abhAvane pragaTa karavAmAM samartha evA kevaLajJAnanA sthAnarUpa bhagavAna vIra jinezvarane mUkIne bIjA koNa AvA prakAranuM kahevAne samartha hoya?' A pramANe sAMbhaLIne harSita hRdayavALI teNIe Adara sahita te auSadha muninA pAtramAM nAkhyuM. te vakhate teNIe zuddha bhAvathI te auSadha ApavAvaDe devanA AyuSyanuM karma bAMdhyuM. devoe paNa teNInA gha2mAM suvarNarAzinI vRSTi karI, ane 'aho! mahAdAna, mahAdAna' ema udghoSaNA karI. siMha sAdhue paNa te auSadha laI bhagavAnane ApyuM. bhagavAne te khAdhuM. pachI te auSadha khAvAthI pittajvarathI utpanna thayelo vikAra nAza pAmavAthI bhagavAnanuM zarIra amRtathI pUrNa thayuM hoya tema atyaMta tejasvI jAtiyaMta suvarNanA
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1220 zrImahAvIracaritrama vIro virAiuM pvtto| aha paDihayaroge vaddhamANe jiNiMde harisaviyasiyaccho savvasaMgho'vi jaao| asurasurasamUhA vaddhiyANaMdabharA saha niyaramaNIhiM nacciuM sNpyttaa| goyamasAmIvi gaNaharo mahAvIraM vaMdiUNa pucchai-'bhayavaM! tubbhaM kusisso gosAlo kAlaM kAUNa kahiM uvvnno?|' bhayavayA bhaNiyaM-'accuyaMmi devaloge bAvIsasAgarovamAU devo jAo tti / goyameNa bhaNiyaM-'bhayavaM! kahaM tahAvihamahApAvakaraNe'vi evaMvihadivvadeviDDhilAbho smuppnnnno'tti?| tao siTTho sAmiNA se savvo'vi maraNasamayasamuppannAtucchapacchAyAvAI vuttNto| puNo'vi goyameNa bhaNiyaM-'bhayavaM! tao ThANAo so AukkhaeNa kahiM uvavajjihI?, kaiyA vA siddhiM paavihitti?| bhagavayA jaMpiyaM-'goyama! nisAmehi-iheva jaMbaddIve dIve, bhArahe vAse, viMjhagiripAyamUle puMDAbhihANaMmi jaNavae sumaissa ranno bhaddAbhihANAe devIe virAjituM pravRttaH / atha pratihataroge varddhamAne jinendre harSavikasitA'kSaH sarvasaGgho'pi jAtaH / asurasurasamUhAH vardhitA''nandabharAH saha nijaramaNIbhiH nartituM sampravRttAH / gautamasvAmI api mahAvIraM vanditvA pRcchati 'bhagavan! tava kuziSyaH gozAlaH kAlaM kRtvA kutra uppnnH?|' bhagavatA bhaNitaM 'acyute devaloke dvAviMzat sAgaropamAyuSkaH devaH jaatH|' gautamena bhaNitaM 'bhagavan! kathaM tathAvidhamahApApakaraNe'pi evaMvidhadivyadevarddhilAbhaH smutpnnH?|' tataH ziSTaH svAminA tasya sarvaH api mrnnsmysmutpnnaa'tucchpshcaattaapaadivRttaantH|' punarapi gautamena bhaNitaM 'bhagavan! tataH sthAnataH saH AyuSkakSayeNa kutra utpatsyate?, kadA vA siddhi praapsye?|' bhagavatA jalpitaM 'gautama nizruNu, ihaiva jambUdvIpe dvIpe, bharate varSe, vindhyagiripAdamUle puNDrA'bhidhAne janapade sumateH rAjJaH bhadrA'bhidhAnyAH devyAH garbhe saH gozAlaH tasmAt cyutvA putratayA praadurbhvissyti| tataH nava jevI kAMtivALA vira bhagavAna zobhavA lAgyA. have vardhamAna jinezvarano roga nAza pAmavAthI sarva saMgha harSathI vikasvara netravALo thayo, tathA vRddhi pAmyo che AnaMdano samUha jeno evA sura ne asuranA samUho potAnI strIo (havAmI) sAuta nRtya 421 / dAyA. have gautamasvAmI gaNadhare paNa mahAvIra svAmIne namIne pUchyuM ke he bhagavana! Apano kuziSya gozALo kALa karIne (marIne) kyAM utpanna thayo?" bhagavAne kahyuM "azruta devalokamAM bAvIza sAgaropamanA AyuSyavALo deva thayo che. gautame kahyuM- he bhagavana! tathA prakAranA moTAM pApa karyA chatAM paNa tene AvA prakAranI divya devaRddhino lAbha kema thayo?" tyAre svAmIe tene maraNa samaye utpanna thayelo atyaMta pazcAttApa vigere saMbaMdhI sarva vRttAMta kahyo. tyAre pharIthI gautamasvAmIe kahyuM ke- "he bhagavana! AyuSyano kSaya thaze tyAre te sthAnathI eNvIne kyAM utpanna thaze? athavA kyAre siddhipadane pAmaze?" bhagavAne kahyuM- he gautama! sAMbhaLa. ahiM ja jaMbUdIpa nAmanA dvIpamAM bharatakSetramAM viMdhyagirinI taLeTIe paMDra nAmanA dezamAM sumati nAmanA rAjAnI bhadrA nAmanI rANInA garbhamAM te gozALo
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1221 gabbhe so gosAlo tatto cavittA puttattAe pAubbhavissai, tao navaNhaM mAsANaM samahigANaM samaikkaMtANaM pajAihI, tassa ya jammasamae tattha nayare sabbhaMtarabAhire bhAraggaso ya kuMbhaggaso ya parimalAyaDDiyaphullaMdhuyadhUsarA paumavuTThI rayaNavuTThI ya bhavissai / caMdasUradasaNappamuhajammaNamahUsavaM kAUNa ya ammApiyaro duvAlasame divase saMpatte jammadiNANurUvaM mahApaumotti se nAma karissaMti / aha samuciyakAle ahigayakalAkalAvaM taM sohaNaMmi tihi-nakkhatta-muhattaMmi mahayA rAyAbhiseeNaM abhisiNcihinti| tao so akkhaliyaparakkamo payaMDapayAvapaDihayapaDivakkho ahamahamigAe paNamaMtanariMdasaMdohamaulimAlAlAliyacalaNo mahArAo bhvissi| tassa ya mahApaumassa vijayajattamuvaTThiyassa punnabhaddamANibhaddanAmANo do devA mahaDDiyA mahAparakkamA seNAkammaM karissaMti / te ya rAIsara-seNAvai-maMti-sAmaMtapamuhA pahANajaNA evaMvihaM vaiyaramuvalabdha paharisussasiyaromakUvA mahApaumassa raNNo guNaniphaNNaM devaseNotti duijjaM nAmadheyaM nimmavissaMti / mAsAnAM samatikrAntAnAM prajaniSyate, tasya ca janmasamaye tatra nagare sAbhyaMtarabAhyA bhArAgrazaH ca kumbhAgrazaH ca parimalA''kRSTapuSpandhayadhUsarA padmavRSTiH ratnavRSTizca bhaviSyati / candra-sUryadarzanapramukhajanmamahotsavaM kRtvA ca mAtApitarau dvAdazatame divase samprApte janmadinA'nurUpaM mahApadmaH iti tasya nAma kariSyanti / atha samucitakAle adhigatakalAkalapaM taM zobhane tithi-nakSatra-muhUrte mahatA rAjA'bhiSekena abhisinycissynti| tataH saH askhalitaparAkramaH pracaNDapratApapratihatapratipakSaH ahamahamikayA praNamannarendrasandohamaulimAlAlAlitacaraNaH mahArAjaH bhvissyti| tasya ca mahApadmasya vijayayAtrAmupasthitasya pUrNabhadra-mANibhadranAmakau dvau devau mahaddhikau, mahAparAkramau senAkarma krissytH| te ca rAjezvara-senApati-mantri-sAmantapramukhAH pradhAnajanAH evaMvidhaM vyatikaramupalabhya praharSocchritaromakUpAH mahApadmasya rAjJaH guNaniSpannaM devasenaH iti dvitIyaM nAmadheyaM nirmaasynti| anyadA ca tasya rAjJaH tyAMthI cyavIne putrapaNe avataraze. tyArapachI kAMika nava mAsa vyatIta thaze tyAre te janma pAmaze. tenA janmasamaye te nagaranI bahAra ane aMdara sugaMdhathI kheMcAyelA bhamarAvaDe dhUsara varNavALI ghaNA bhAravALI padmanI vRSTi ane ghaNA ghaDA ratnanI vRSTi thaze. pachI anukrame caMdra-sUryanuM darzana vigere janma saMbaMdhI mahotsava karIne, tenA mAtApitA bAramo divasa prApta thaze tyAre janmadivasane yogya evuM tenuM mahApA nAma pADaze. tyArapachI yogya kALe kaLAnA samUhane bhaNelA tene sArA tithi, nakSatra ane muhUrtane viSe moTA rAjyAbhiSekavaDe abhiSeka karaze. tyArapachI ambalita parAkramavALo, pracaMDa pratApavaDe zatrune haNanAra, huM pahelo huM pahelo ema kahIne namaskAra karAtA rAjAonA samUhanA mastakanI mALA(zreNi)vaDe jenA caraNa lAlana karAyA che evo te mahApA moTo rAjA thaze. te mahApadma rAjA vijayayAtrA karavA nIkaLyo, te vakhate pUrNabhadra ane mANibhadra nAmanA moTI RddhivALA ane moTA parAkramavALA be devo senApatinuM kArya karaze. te vakhate te rAjAo, izvaro, senApatio maMtrIo ane sAmaMto vigere pradhAna loko A vRttAMta jANIne harSathI vikasvara romAMcavALA thaine te mahApadma rAjAnuM guNathI baneluM devasena evuM bIjuM nAma pADaze. eka divase te rAjAne zaradaRtunA pUrNacaMdra jevo zveta, cAra dAMtavALo, sAta
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1222 zrImahAvIracaritram aNNayA ya tassa raNNo sarayasasaharadhavalaM caudaMtaM sattaMgapaiTThiyaM laTuM htthirynnmuppjjihii| tammi ya so samArUDho erAvaNapachiThThiovva puraMdaro uvasobhemANo io tao pribhmissi| tayaNaMtaraM puNo'vi te rAIsarAdao jaNA niyapahusiddhipaloyaNuppannapamoyabharataraliyA tassa rAiNo vimalavAhaNotti taiyaM nAmadheyaM pitttthissNti| aha annayA kayAI tassa rajjabharamaNupAliMtassa puvvabhavabbhatthatavassijaNaviNAsahIlaNappamuhANatthapaccaiyakammadoseNa samaNasaMghovari bADhaM paoso samuppajjihI, to so sadhammakammujjae'vi ege tavassiNo hnnihii| anne puNa baMdhissai vivihapayArehiM baMdhehiM / / 1 / / akkosehI ege uvahasihI tadapare mahApAvo / annesi nigghiNamaNo kArAvissai chaviccheyaM / / 2 / / zaradazazadharadhavalaM caturdantaM saptAGgapratiSThitaM manoharaM hastiratnam utpasyate / tasmin ca saH samArUDhaH airAvaNapRSThisthitaH iva purandaraH upazobhamAnaH itastataH pribhrmissyti| tadanantaraM punarapi te rAjezvarAdayaH janAH nijaprabhusiddhipralokanotpannapramodabharataralitAH tasya rAjJaH vimalavAhanaH iti tRtIyaM nAmadheyaM pratisthApayiSyanti / atha anyadA kadAcit tasya rAjyabharamanupAlayataH pUrvabhavA'bhyastatapasvijanavinAzahIlanApramukhA'narthapratyayikakarmadoSeNa zramaNasaGghasya upari bADhaM pradoSaH samutpatsyate / tataH saH svadharmakarmodyatAnapi ekAna tapasvinaH haniSyati / anyAn punaH bandhiSyati vividhaprakAraiH bandhaiH / / 1 / / AkrozayiSyati eke, upahasiSyasi tadapare mahApApaH / anyeSAM nighRNamanaH kArayiSyati chavicchedam / / 2 / / aMge pratiSThita ane puSTa dehavALo hastiratna prApta thaze. tenA para ArUDha thayelo te airAvaNa hAthI upara beThelA iMdranI jema zobhato Amatema pharaze. tyAre pharIne paNa te rAjA, izvara vigere pradhAna loko potAnA svAmInI AvI siddhi jovAthI, moTA pramoda(harSa)no bhAra utpanna thavAthI capaLa thaIne te rAjAnuM vimaLavAhana evuM trIjuM nAma pADaze. have ekadA kvacit rAjyanA bhAranuM pAlana karatA tene pUrvabhavamAM abhyAsa karelA tapasvIjanono vinAza ane hIlanA vigere anarthanA AzrayavALA karmadoSavaDe zramaNasaMgha upara atyaMta praSi utpanna thaze. tethI karIne te potAnA dharmakAryamAM udyamavALA evA paNa keTalAka tapasvIone haNaze, vaLI bIjAone vividha prakAranA baMdhanovaDe bAMdhaze, (1) te mahApApI rAjA keTalAkane Akroza karaze (gALo deze), keTalAkanI hAMsI karaze, nirdaya manavALo te 2415 / yAmIno cha6 4211), (2)
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1223 egesiM harissai vatthapattakaMbalapamokkhamuvagaraNaM / annesiM samaNANaM vArissai bhattapANaMpi / / 3 / / anne nivvAsissai niynyrpuraagraasyaahiNto| anne puNa mArissai satthehiM lahU sahattheNa / / 4 / / iya evaMvihamasamaMjasaM tao pecchiUNa purjnnaa| bhattiviNauttimaMgA taM evaM vinnavissaMti / / 5 / / deva! na juttaM so'pi eymccNtmjssNjnngN| samaNANa dhammaviggho jaM evaM havai tuha rajje / / 6 / / ekeSAM hariSyati vastra-pAtra-kambalapramukhamupakaraNam / anyeSAM zramaNAnAM vArayiSyati bhakta-pAnamapi / / 3 / / anyAn nirvAsayiSyati nijanagara-purA''karazatebhyaH / anyAn punaH mArayiSyati zastraiH laghuH svahastena / / 4 / / iti evaMvidhamasamaJjasaM tataH prekSya paurjnaaH| bhaktivinatottamAGgAH tam evaM vijJApayiSyanti / / 5 / / deva! yuktaM zrotumapi etadatyantam ayazaHsaJjanakam / zramaNAnAM dharmavighnaH yad evaM bhavati tava rAjye / / 6 / / keTalAMkanA vastra, pAtra, kaMbala vigere upakaraNone harI leze, keTalAka sAdhuonA bhAta pANIno niSedha karaze, (3) keTalAkane potAnA nagara, pura, Akara ane AzramomAMthI kA ne keTalAkane potAnA hAthe ja zA555o zastrAva bhArI naimaze. (4) A pramANe tenuM ayogya kArya joIne tyArapachI nagaranA loko bhaktivaDe mastaka namAvI tene A pramANe vinAta 20 3-(5) he deva! ApanA rAjyamAM je A pramANe sAdhuone dharmamAM vighna thAya che te atyaMta apayazane karanAra DovAthI samaj 59 / yogya nathI. (7)
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1224 duTThANa niggaho siTThapAlaNaM niyakulakkamAyaraNaM / rAyA ettiyaM ci salahijjai kiM tha sesehiM ? / / 7 / / ekkamakittI savvattha tihuyaNe unnamai mahApAvaM / annaM ciya rajjakhao hIlijjatesu samaNesu ||8|| annaM ca-jai deva! kahava kuppaMti tumha samaNA ime samiyapAvA / tA sayalaMpivi raTTaM dahaMti huMkArametteNa / / 9 / / eesiM pabhAveNaM dharaMti dharaNiM suheNa nrvinno| to cciya majjAyaM jalanihiNo'vi hu na laMghaMti ||10|| duSTAnAM nigrahaH ziSTapAlanaM nijakulakramA''caraNam / rAjAnAM etAvadeva zlAghyate kimatha zeSaiH / / 7 / / zrImahAvIracaritram evamakIrtiH sarvatra tribhuvane unnamati mhaapaapm| anyacca rAjyakSayaH hIlayatsu zramaNeSu / / 8 / / anyacca yadi deva! kathamapi kupyanti tvayi zramaNAH ime zamitapApAH / tadA sakalamapi rASTraM dahanti huMkAramAtreNa ||9|| eteSAM prabhAveNa dhArayati dharaNiH sukhena narapatim etenaiva mayAdAM jalanidhayaH api khalu na laGghante ||10|| duSTono nigraha, ziSTa (uttama) janonuM pAlana ane potAnA kuLanA kramanuM AcaraNa, A ja rAjAone zlAghAnuM sthAna che. jIbha arthathI zuM ija ? (7) sAdhuonI hIlanA karavAthI sarvatra traNa bhuvanamAM apakIrti utpanna thAya e mahApApa che, ane bIjuM rAjyano kSaya thAya che. (8) vaLI bIjuM he deva! pApane zamana karanArA A sAdhuo kadAca koipaNa prakAre ApanA upara kopa kare to teo eka huMkAra mAtre karIne ja AkhuM rAjya bALI nAMkhe. (9) enA ja prabhAve karIne rAjAo sukhe karIne pRthvIne dhAraNa kare che (pAlana kare che), ane A kAraNathI ja samudro paNa potAnI maryAdAnuM ullaMghana karatA nathI, (10)
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1225 tA deva! viramasu dhuvaM tavassijaNapIDaNAo eyAo / akalaMkacciya kittI jaha viyarai tihuyaNe tumha / / 11 / / iya purajaNehiM subahuppayAravayaNehiM vArio sNto| bhAvavirahe'vi so taM paDisuNihI tayaNuvittIe / / 12 / / annayA ya so rahavarArUDho niggacchihI, io ya subhUmibhAge ujjANe tinANovagao viulateulesAmAhappaduddhariso vivihatavacaraNanirao sumaMgalo nAma tavassI aayaavissi| so ya rAyA teNappaeseNa vaccamANo taM daddUNa nikkAraNuppannativvakovAnalo sumaMgalaM kAussaggaTThiyaM rahaggabhAgeNaM pnnollaavehii| so ya teNa paNollio samANo dharaNIyale nivaDio'vi saNiyaM saNiyaM samuTThiUNa puNo kAussaggeNa palaMbiyabhuo tthaahii| so ya rAyA taM uDDhasaMThANasaMThiyaM daTTaNa puNo'vi rahaggeNa pnnollaavehii| so ya maMdaM maMdamuTThiUNa tasmAddeva! virama dhuvaM tapasvijanapIDanebhyaH etebhyH| akalaGkA eva kIrtiH yathA vitarati trubhavane tava / / 11 / / iti purajanaiH subahuprakAravacanaiH vAritaH sn| bhAvavirahe'pi saH taM pratizraviSyati tadanuvRttyA / / 12 / / anyadA ca saH rathavarA''rUDhaH nirgamiSyati, itazca subhUmibhAge udyAne trijJAnopagataH vipulatejolezyAmAhAtmyadurdharSaH vividhatapazcaraNanirataH sumaGgalaH nAmakaH tapasvI AtApayiSyati sazca rAjA tena pradezena vrajan taM dRSTvA niSkAraNotpannatIvrakopA'nalaH sumaGgalaM kAyotsargasthitaM rathAgrabhAgeNa prnnodyissyti| sazca tena praNoditaH san dharaNItale nipatitaH api zanaiH zanaiH samutthAya punaH kAyotsargeNa pralambitabhujaH sthaasyti| saH ca rAjA tam urdhvasaMsthAnasaMsthitaM dRSTvA punarapi tethI karIne he deva! A tapasvIjanane pIDA karavAthakI Apa jarUra aTako, ke jethI traNa bhuvanamAM ApanI hota asaM 2lita vistAra pA.' (11) A pramANe nagaranA loko ghaNA prakAranA vacanovaDe tene vAraze tyAre bhAva vinA paNa lokonI anuvRttie karIne temanuM vacana aMgIkAra karaze. (12) ekadA te rAjA zreSTha ratha para ArUDha thaI bahAra pharavA nIkaLaze. tyAM sArA bhUmibhAgavALA (sabhUmibhAga nAmanA) udyAnamAM traNa jJAnane pAmelA, vistAravALI tejovezyAnA mAhAbhyavaDe bIjAthI parAbhava na pAme tevA ane vividha prakAranA tapanuM AcaraNa karavAmAM tatpara sumaMgaLa nAmanA tapasvI AtApanA letA haze. te pradezathI jato rAjA tene joine kAraNa vinA tIvra koparUpI agni utpanna thavAthI kAyotsarge rahelA te sumaMgaLa muni sAthe rathano agrabhAga athaDAvaze. tenA athaDAvAthI te muni pRthvI para paDI jaze, to paNa dhIme dhIme uThIne pharIthI
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1226 zrImahAvIracaritram taheva ussaggeNa ThAissai, navaraM ohIM pauMjiUNa tassa puvvabhave aabhoissi| tao evaM bhaNihI-'are nariMdAhama! na tumaM mahApaumo, na devaseNo, na ya vimalavAhaNo, kiM tu maMkhaliputto gosAlago tumaM, jeNa niddaDDhA mahAtavassiNo, accAsAio niyayadhammagurU / tA jai re tayA savvANubhUiNA muNivariTeNa pahuNAvi hoUNa paDivighAyamakuNamANeNa niruvamaM pasamamavalaMbiUNa tuha duvvilasiyaM sammamahiyAsiyaM, sunakkhattamahArisiNA vA titikkhiyaM, asesatihuyaNaraMgAtullamahAmalleNa mahAvIreNa vA khamiyaM taM, no khalu ahaM sahissaM, kiM tu 'jai etto paNollAvehisi tA bhavaMtaM sarahaM saturayaM sasArahiyaM niyatavateeNaM chArukkuruDaM kaahaami|' so ya rAyA imaM nisAmiUNa samucchaliyapabalakovAnalo puNo'vi saMdaNaggeNa pnnollaavehii| aha taiyavelaMpi paNollio sumaMgalasAhU visumariyapasamasavvasso, rathAgreNa prnnodyissyti| sazca mandaM mandam utthAya tathaiva kAyotsargeNa sthAsyati, navaram avadhiM prayujya tasya pUrvabhavAn aabhogyissyti| tataH evaM bhaNiSyati 'are narendrA'dhama! na tvaM mahApadmaH, na devasenaH, na ca vimalavAhanaH, kintu maGkhaliputraH gozAlakaH tvaM, yena nirdagdhau mahAtapasvinau, atyA''zAtitaH nijdhrmguruH| tasmAd yadi re! tena sarvAnubhUtinA munivariSThena prabhuNA'pi bhUtvA prativighAtam akurvatA nirUpamaM prazamam avalambya tava durvilasitaM samyag adhyAsitaM, sunakSatramaharSiNA vA titIkSitam, azeSatribhuvanaraGgA'tulyamahAmallena mahAvIreNa vA kSAntaM tat, no khalu ahaM sahiSye kintu yadi itaH (=adhunA) praNodayiSyasi tadA bhavantaM sarathaM, saturagaM sasArathikaM nijatapotejasA kSArarAziM krissyaami|' sazca rAjA idaM niHzamya samucchalitaprabalakopAnalaH punarapi syandanA'greNa praNodayiSyati / atha tRtIyAM velAmapi praNoditaH sumaGgalasAdhuH vismRtaprazamasarvasvaH, praNaSTagurUpadezaH lAMbI bhujA karIne kAyotsarge raheze. tyAre te rAjA tene UbhA thayelA joine pharIthI rathano agrabhAga athaDAvaze. te vakhate paNa te muni dhIme dhIme uThIne te ja pramANe kAyotsarge raheze; paraMtu avadhijJAnano upayoga ApIne tenA pUrvabhavane jANaze. jANIne A pramANe kaheze :- "are! adhama rAjA! tuM mahApadma nathI, devasena nathI ane vimaLavAhana paNa nathI, paraMtu te makhalIputra gozALo che ke jeNe mahAtapasvIone bALI nAMkhyA hatA, ane potAnA dharmagurunI AzAtanA karI hatI, to are! jo kadAca te vakhate uttama muni sarvAnubhUtie samartha chatAM paNa sAmo ghAta karyA vinA anupama (atyaMta) upazamanuM avalaMbana karIne tArI duSTa ceSTAne samyapha prakAre sahana karI, athavA sunakSatra mahAmunie sahana karI, athavA to samagra traNa bhuvanarUpI raMgamaMDapamAM koinI tulyatA na pAme evA mahAmallarUpa zrI mahAvIrasvAmIe sahana karI, paraMtu huM to nahi sahana karuM; to have tuM jo mane ratha athaDAvIza to huM ratha sahita, azva sahita ane sArathi sahita tane potAnA (mArA) tapanA tejavaDe rAkhano ukaraDo (Dhagalo) karI nAMkhIza.' A pramANe sAMbhaLIne te rAjAno kopAgni atyaMta uchaLaze, tethI pharIne te rathano agrabhAga tene athaDAvaze. A rIte trIjIvAra aphaLAvelA te sumaMgaLa sAdhu prazamarUpI sarvasvane bhUlI jaze, guruno
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1227 paNaThThagurUvaeso sattaTTha payAiM paccosakkiUNa teulesaM nisirihii| tAe ya saraho sasArahI saturaMgamo so nidjjhihii| sumaMgalasAhUvi taM niddahiUNa puNaravi paccAgayasuhajjhavasANo Aloiyaniyaduccario vicittehiM tavokammehiM kammanijjaraNaM kAUNa bahuyAiM vAsAiM sAmaNNaM paripAliUNa ya mAsiyAe saMlehaNAe saMlihiyasarIro mariUNa savvaThThasiddhe vimANe tettIsasAgarovamAU devo bhavissai / tao cuo samANo mahAvidehe sijjhihitti | goyamasAmiNA bhaNiyaM-'bhayavaM! vimalavAhaNo kahiM uppjjihii?|' bhayavayA bhaNiyaM-'goyama! vimalavAhaNo teNa muNiNA niddaDDho sattamAe nirayapuDhavIe appaiTThANe narayAvAse tettIsasAgarovamAU neraio bhavissaitti / tayaNaMtaraM ca savvatto pasariyatikhavajjasUlaggavehaNasamatthaM / aNisaM sahihI vivaso tettIsaM sAgarAiM duhaM / / 1 / / saptASTau padAni pratyapasRtya tejolezyAM niHsaaryissyti| tayA ca sarathaH, sasArathiH, saturagaH saH nirdhkssyti| sumaGgalasAdhuH api taM nirdAhya punarapi pratyAgatazubhA'dhyavasAyaH AlocitanijaduzcaritaH vicitraiH tapaHkarmabhiH karmanirjaraNaM kRtvA bahUni varSANi zrAmaNyaM paripAlya ca mAsikayA saMlekhanayA saMlikhitazarIraH mRtvA sarvArthasiddhe vimAne trayastriMzatsAgaropamA''yuSkaH devaH bhvissyti| tataH cyutaH san mahAvidehe setsyati / gautamasvAminA bhaNitaM 'bhagavan! vimalavAhanaH kutra utptsyte?|' bhagavatA bhaNitaM 'gautama! vimalavAhanaH tena muninA nirdagdhaH saptamyAM narakapRthivyAm apratiSThAne narakA''vAse trayastriMzatsAgaropamA''yuSkaH nairayikaH bhvissyti| tadanantaraM ca sarvataH prasRtatIkSNavajrazUlAgravedhanasamastam / anizaM sahiSyati vivazaH trayastriMzat sAgarANi duHkham / / 1 / / upadeza nAza pAmaze ane te sAta ATha pagalAM pAchA pharIne tenA para tejovezyA mUkaze. tethI te rAjA ratha sahita, azva sahita ane sArathi sahita baLI jaze. sumaMgaLa sAdhu paNa tene bALIne pharIthI pAchA zubha adhyavasAyamAM AvI, potAnA ducaritranI AlocanA karI, vicitra prakAranA tapakarmavaDe karmanI nirjarA karI, ghaNA varSa sudhI cAritranuM pAlana karI, eka mAsanI saMlekhanAvaDe zarIranI saMlekhanA karI, maraNa pAmIne, sarvArthasiddha vimAnamAM tetrIza sAgaropamanA AyuSyavALA deva thaze. tyAMthI cyavIne mahAvideha kSetramAM siddhipadane pAmaze. A sarva sAMbhaLI gautamasvAmIe pUchyuM ke "he bhagavana! te vimaLavAhana kyAM utpanna thaze?' bhagavAne kahyuM- he gautama! te muni (sumaMgaLa) te vimaLavAhanane bALaze tyAre te sAtamI narakamRthvImAM apratiSThAna nAmanA narakAvAsamAM tetrIza sAgaropamanA AyuSyavALo nArakI thaze. tyArapachI tyAM sarvatra prasarelA tIkSNa vaja jevA zULanA agrabhAgavaDe vIMdhavAthI utpanna thayelA moTAM duHkhone te niraMtara tetrIza sAgaropama sudhI sahana karaze. (1)
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1228 zrImahAvIracaritram tatto uvvaTTittA macchabhavaM pAviUNa tivveNaM / puvvabhavasAhumAraNajaNieNaM pAvadoseNaM / / 2 / / so satyahao saMto daahjrghorveynnaabhiho| mariuM hohI puNaravi neraio sattamamahIe / / 3 / / jummaM / tatto maccho chaTThIe nArago itthiyA ya nerio| chaTThIe puDhavIe itthI neraio paMcamIe ||4|| urago neraio paMcamIe urago puNo cautthIe / neraio sIho taha cautthapuDhavIe neraio / / 5 / / tataH uddhRtya matsyabhavaM prApya tiivrnn| pUrvabhavasAdhumAraNajanitena pApadoSeNa / / 2 / / saH zastrahataH san dAha-jvaraghoravedanA'bhihataH / mRtvA bhaviSyati punarapi nairayikaH saptamamahyAm / / 3 / / yugmam / / tataH matsyaH SaSThyAM nArakaH strIzca nairayikaH / SaSThyAM pRthivyAM strI: nairayikaH paJcamyAm / / 4 / / uragaH nairayikaH paJcamyAm uragaH punaH cturthyaam| nairayikaH siMhaH tathA caturthapRthivyAM nairayikaH / / 5 / / tyAMthI nIkaLIne matsyano bhava pAmIne, pUrvabhave sAdhune mAravAthI utpanna thayelA tIvra pApanA doSe karIne zastrathI haNAine, dAhajAranI ghora vedanAthI trAsa pAmIne marIne pharIthI sAtamI pRthvImAM nArakI thaze. (2/3) tyAMthI nIkaLIne matsya thaze. tyAMthI marIne chaThThI pRthvImAM nArakI thaze. tyAMthI nIkaLIne strI thaze. tyAMthI marIne chaThThI pRthvImAM nArakI thaze. tyAMthI nIkaLIne strI thaze. tyAMthI marIne pAMcamI pRthvImAM nArakI thaze. (4) tyAMthI nIkaLIne sarpa thaze. tyAMthI marIne pAMcamI pRthvImAM nArakI thaze. tyAMthI nIkaLIne pharI uraga thaze. tyAMthI marIne cothI pRthvImAM nArakI thaze. tyAMthI nIkaLIne siMha thaze. tyAMthI marIne cothI pRthvImAM nArakI thaze.
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1229 sIho taccAe nArago ya pakkhI ya taiya nerio| biijjA puDhavIe nArago bhuyaparissappo / / 6 / / bIyAe neraio bhuyaparisappo ya paDhamapuDhavIe | saNNI tao asaNNI neraio paDhamanaragaMmi / / 7 / / teNa muNimAraNajjiyapAveNaM narayavajjaThANesu / satthahao dAhajjaravihuro hohI ya marihI ya / / 8 / / tatto pakkhi-sirIsiva-uraparisappesu nnegbheesu| jalayarajoNisu tahA uvavajjiya bhUrivArAo / / 9 / / siMhaH tRtIyAyAM nArakaH ca pakSI ca tRtIye nairayikaH | dvitIyAyAM pRthivyAM nArakaH bhujaparisarpaH / / 6 / / dvitIyAyAM nairayikaH bhujaparisarpazca prathamapRthivyAm / saMjJI tataH asaMjJI nairayikaH prathamanarake / / 7 / / tena munimAraNA'rjitapApena narakavarjasthAneSu / zastrahataH dAha-jvaravidhuraH bhaviSyati ca mariSyati ca / / 8 / / tasmAt prakSI-sarisarpora-parisapeSu anekabhedeSu / jalacarayoniSu tathA upapadya bhUrivAram / / 9 / / tyAMthI nIkaLIne siMha thaze. te marIne trIjI pRthvImAM nArakI thaze. tyAMthI nIkaLIne pakSI thaze. te marIne trIjI pRthvImAM nArakI thaze. tyAMthI nIkaLIne pakSI thaze. te marIne bIjI pRthvImAM nArakI thaze. tyAMthI nIkaLIne mu45risa thaze. (7) te marIne bIjI pRthvImAM nArakI thaze. tyAMthI nIkaLIne bhujaparisarpa thaze. te marIne pahelI pRthvImAM nArakI thaze. tyAMthA nAjIne saMjJA mAne asaMzA thaze. tyAMcI paDelI pRthvImA nA24I thaze. (7) pUrve munighAtathI upArjana karelA te pApavaDe naraka sivAyanI bIjI tiryaMca gatimAM sarvatra zastrathI haNAine 12thI vyApta thaze sane bha22. (8) tyArapachI pakSI, sarIsRpa (sarpa), uraparisarpa vigere aneka bhedavALA sthaLacaromAM ane jaLacarayonimAM ghaNIvAra utpanna thaine pachI caturindriyamAM, trIdriyamAM, lIMdriyamAM aneka vAra utpanna thaine, sarvatra zastrathI
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1230 cauriMdiesu teiMdiesu beiMdiesu ya bhvittaa| savvattha satthanihao vivajjihI gavArAo / / 10 / / vaNasai-pavaNAnala-salila - puDhavijAIsu vivihabheyAsu / kAlamasaMkhaM vasiuM akAlamaraNeNa so marihI / / 11 / / iya ubbhddniyduccriyjlnnjaalaaklaavsNttto| taM kiMpi natthi dukkhaM jaM pAvissai na sa varAgo / / 12 / / zrImahAvIracaritram evaM ca aNegabhavummajjaNanimajjaNAI kAUNa kahakahavi samAsAiyathevakammavivaro so gosAlagajIvo rAyagihe nayare bAhiM vesitthittAe uvavajjihI / tatthavi cirabhavasAhuvahasamutthanikAiyakammANuvattaNavaseNa rayaNIe pasuttA ceva egeNa viDapuriseNa AbharaNalicchuNA caturindriyeSu trIndriyeSu dvIndriyeSu ca bhUtvA / sarvatra zastranihataH vipatsyate naikavArAn / / 10 / / vanaspatyanala-salila-pRthivIjAtiSu vividhabhedeSu / kAlamasaGkhyam uSitvA akAlamaraNena saH mariSyati / / 11 / / iti udbhaTanijaduzcaritrajvalanajvAlAkalApasantaptaH / tatkimapi nAsti duHkhaM yatprApsyate na saH varAkaH / / 12 / / evaM ca anekabhavonmajjana- nimajjanAdi kRtvA kathaMkathamapi samAsAdita stokakarmavivaraH saH gozAlakajIvaH rAjagRhe nagare vaizyastrItayA upapatsyate / tatrA'pi cirabhavasAdhuvadhasamutthanikAcitakarmA'nuvartanavazena rajanyAM prasuptA eva ekena viTapuruSeNa AbharaNalipsunA nishitkhddgdhenunirdyhaNAine maraNa pAmaze. (9-10) pachI vividha prakAranI vanaspati, vAyu, agni, jaLa ane pRthvInI jAtimAM asaMkhyAta kALa vasIne akALa bharAvaDe bharaze. (11) A pramANe potAnA moTA duzcaritrarUpI agninI jvALAnA samUhathI saMtApa pAmelo te bicAro evuM koI paNa du:kha duniyAmAM nathI ke je duHkhane te nahIM pAme. (11) A pramANe aneka bhavamAM vAraMvAra paDavuM ane nIkaLavuM karIne koIka prakAre kAMika karmanuM vivara pAmIne te gozALakano jIva rAjagRha nagaranI bahAra vaizya (vANIyA)nI strIpaNe utpanna thaze. tyAM paNa ghaNA bhavomAM karelA sAdhuonA vadhathI utpanna thayelA nikAcita karmanA prabhAvanA vazavaDe te rAtrie sUtI haze, te vakhate teNInA
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1231 nisiyakhaggadheNuniddayaniddAriyaudarA mariUNa puNo'vi rAyagihassaMto vesitthiyattAe uvavajjiUNa vivjjihii| tao jaMbuddIve dIve bhArahe vAse viMjhagiripAyamUle bibhelae sannivese mAhaNakule dAriyattAe paccAyAhI / taM ca kAlakkameNa ummukkabAlabhAvaM ammApiyaro samuciyassa egassa mAhaNaputtassa ya bhAriyattAe paNAmaissaMti, annayA ya sA gumviNI sasurakulAo piyaharaM nijjamANI aMtarA samucchaliyapabaladAvAnalajAlAkalAvakavaliyA kAlaM kAUNa aggikumAresu devesu devattAe uvvjjihii| tatto ya caviUNa mANusattaNeNa samuppanno samANo tahAvihasugurudaMsaNasamuvaladdhasavvannudhammaboho bhavaveraggamuvvahaMto pavvajjaM paDivajjihI, kahivi pamAyavaseNa virAhiyasAmaNNo ya asurakumAresu devesu uvvjjihii| evaM kaivayabhavagahaNAiM puNo puNo virAhiyasAmanno asaI bhavaNavAsidevesu joisiesu ya surasaMpayaM samaNubhaviUNa puNo samuvaladdhamANusatto aiyArakalaMkaparihINaM pavvajjaM samAyariUNa nirdAritodarA mRttvA punarapi rAjagRhasya antaH vaizyastrItayA upapadya viptsyte| tataH jambUdvIpe dvIpe bharate varSe vindhyagiripAdamUle vibhelake sanniveze brAhmaNakule dArikAtayA pratyAyAti / tAM ca kAlakrameNa unmuktabAlabhAvAm ambApitarau samucitasya ekasya brAhmaNaputrAya bhAryAtayA arpyissytH| anyadA ca sA gurvINI zvasurakulAt priyagRhaM nIyamAnA antarA samucchalitaprabaladAvAnalajvAlAkalApakavalitA kAlaM kRtvA agnikumAreSu, deveSu devatayA upptsyte| tasmAcca cyutvA mAnuSatvena samutpannaH san tathAvidhasugurudarzanasamupalabdhasarvajJadharmabodhaH bhavavairAgyamudvahan pravrajyAM pratipatsyate, kathamapi pramAdavazena virAdhitazrAmaNyaH ca asurakumAreSu deveSu upapatsyate / evaM katipayabhavagrahaNAni punaH punaH virAdhitazrAmaNyaH asakRd bhavanavAsideveSu, jyotiSkeSu ca surasampadaM samanubhUya punaH samupalabdhamAnuSatvaH aticArakalaGkaparihINAM pravrajyAM samAcarya saudharme devaloke devaH bhvissyti| evaM sapta bhaveSu yAvanniSkalaGka AbharaNa laI levAnI icchAvALo eka jAra puruSa nirdayapaNe ja tIkSNa agavaDe teNInuM udara cIrI nAMkhaze. tyAMthI te marIne pharIthI rAjagRha nagaranI aMdara vaizyanI strIpaNe utpanna thaine maraze. tyArapachI A jaMbUdIpanA bharatakSetramAM viMdhya parvatanI taLeTImAM bibhelaka nAmanA gAmamAM brAhmaNanA kuLamAM putrIpaNe utpanna thaze. kALakrame te bAlyavayathI mukta thaze tyAre teNInA mAtA-pitA teNIne eka lAyaka brAhmaNaputranI sAthe bhAryapaNe paraNAvaze ekadA te garbhiNI thaze tyAre sasarAnA gharathI pitAne ghera jatAM mArgamAM uchaLatA prabaLa dAvAnaLanI jvAlAnA samUhavaDe koLIyArUpa karAyelI te maraNa pAmIne agnikumAra nikAyane viSe devapaNe utpanna thaze. tyAMthI cyavIne manuSyapaNe utpanna thai, tathA prakAranA sadgurunA darzanathI sarvajJa dharmano bodha pAmIne bhavano vairAgya pAmIne pravrajyA grahaNa karaze. tyAM koi koi bAbatamAM pramAdanA vazathI cAritranI virAdhanA karI asurakumAra devajAtimAM utpanna thaze. A pramANe keTalAka bhavomAM vAraMvAra cAritranI virAdhanA karI, vAraMvAra bhavanapati devamAM ane jyotiSI devamAM devanI saMpadA bhogavIne, pharIthI manuSya bhava pAmIne aticAranA kalaMka vinA cAritranuM pAlana
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1232 zrImahAvIracaritram sohamme devaloe devo hohii| evaM satta bhave jAva nikkalaMkaM sAmaNNamaNupAliUNa mahAvidehe vAse daDhapaiNNAbhihANo Isarasuo hoUNa jAyabhavaveraggo paricattadhaNasayaNo therANa aMtie savvaviraiM gahAya chaThThaThThamAitavokammavisesehiM puvvabhavaparaMparAsamajjiyAiM pAvakammAiM khaviUNa kevlnaannmuppaaddehii| tao so daDhapaiNNakevalI muNiyagurujaNAvamANasamutthamahApAvaviyaMbhiyabhavADavInivaDaNakaDuvivAgo niyasamaNasaMghaM saddAviUNa evaM bhaNihI haMho devANupiyA! jaMbuddIvaMmi bhArahe vaase| maMkhaliputto gosAlanAmao'haM purA Asi / / 1 / / bahukUDakavaDanirao vivarIyaparUvago smnnghaaii| dhammagurupaccaNIo samatthadosANa kulabhavaNaM / / 2 / / zrAmaNyam anupAlya mahAvidehe vAse dRDhapratijJA'bhidhAnaH IzvarasutaH bhUtvA jAtabhavavairAgyaH parityaktadhanasvajanaH sthavirANAmantikaM sarvaviratiM gRhItvA SaSThA'STamAditapokarmavizeSaiH pUrvabhavaparamparAsamarjitAni pApakarmANi kSapayitvA kevalajJAnam utpaatsye| tataH saH dRDhapratijJakevalI jJAtagurujanA'pamAnasamutthamahApApavijRmbhitabhavA'TavInipatana kaTuvipAkaH nijazramaNasacaM zabdApya evaM bhaNiSyati bhoH devAnupriyAH! jambUdvIpe bharate varSe / maGkhalIputraH gozAlanAmako'haM purA AsIt / / 1 / / bahukUTakapaTanirataH viparItaprarUpakaH zramaNaghAtI / dharmagurupratyanIkaH samastadoSANAM kulabhavanam / / 2 / / karI saudharma devalokamAM deva thaze. A pramANe sAta bhava sudhI kalaMka (aticAra) rahita cAritranuM pAlana karIne, mahAvideha kSetramAM daDhapratijJa nAme vaNikaputra thaine saMsAra parathI vairAgya pAmI, dhana ane svajana vigereno tyAga karI, sthavira muninI pAse sarvaviratine grahaNa karI, chaThTha, aThThama vigere vizeSa prakAranA tapakarmavaDe pUrvabhavonI paraMparAe upArjana karelA pApakarmone khapAvI kevaLajJAna prApta karaze. tyArapachI te dRDhapratijJa kevaLI gurujananuM apamAna karavAthI thayelA mahApApathI bhavATavImAM paDavArUpa kaTuka vipAka thAya che ema jANavAmAM AvatAM potAnA zramaNa saMghane bolAvIne A pramANe kaheze : ' hevAnupriyo! dIpanA bharatakSetramA huM paDela go. nAmanI bhaMpalIputra ito. (1) tyAM huM ghaNA kUDakapaTamAM tatpara hato, viparIta prarUpaNA karato hato, sAdhuono ghAta karato hato, dharma ane guruno pratyenIka (za) thayo hato ane samagra doSonuM kuLagRharUpa hato. (2)
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1233 niyateeNaM ciya dajjhamANadeho daDhaM bhuduhtto| kaluNaM vilavaMto'haM paMcattaM pAvio taiyA / / 3 / / tammUlaM caugaibhuyagabhIsaNe dIhare bhavAraNNe / bhamio suciraM kAlaM visahaMto dAruNaduhAiM / / 4 / / tA bho devANupiyA! iya soccA mA kayAvi sugurUNaM / saMghassa pavayaNassa ya paDiNIyattaM karejjAha / / 5 / / bahuo'vi pAvanivaho vaccai nAsaM muhuttametteNa | guru-sAhu-saMgha-siddhaMta-dhammavacchallabhAveNa ||6|| nijatejasA eva dahyamAnadehaH dRDhaM bahuduHkhAtaH | karuNaM vilapan ahaM paJcatvaM prAptaH tadA / / 3 / / tanmUlaM caturgatibhujagabhISaNe dIrgha bhavA'raNye / bhramitavAn suciraM kAlaM visahamAnaH dAruNaduHkhAni / / 4 / / tataH bhoH devAnupriyAH! evaM zrutvA mA kadApi sugurUNAm / saGghasya pravacanasya ca pratyanIkatvaM kariSyantu / / 5 / / bahuH api pApanivahaH vrajati nAzaM muhUrttamAtreNa / guru-sAdhu-saGgha-siddhAnta-dharmavAtsalyabhAvena / / 6 / / te vakhate potAnA tejavaDe ja atyaMta dAha pAmI, bahu duHkhA thai, karuNAjanaka vilApa karato huM maraNa pAbhyo. (3) te pApanA mULabhUta cAra gatirUpa sarpavaDe bhayaMkara A saMsArarUpI araNyamAM bhayaMkara duHkhone sahana karato huM yi2||nn sudhA bhanyo, (4) tethI he devAnupriyo! A vRttAMta sAMbhaLIne kadApi sadgurunuM, saMghanuM ane zAstranuM zatrupaNuM karazo nahIM. (5) ghaNA pApanA samUha paNa guru, sAdhu, saMgha, siddhAMta ane dharmanA vAtsalyapaNAthI muhUrtamAtramAM nAza pAme che.' (7)
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1234 zrImahAvIracaritrama evamaNusAsiUNaM niyasamaNe so tayA mhaastto| paDibohiUNa bhavve pAvissai sAsayaM ThANaM / / 7 / / iya tailoyadivAyarasirivIrajiNesareNa parikahiyaM / gosAlayacariyamimaM goyamasAmissa nIsesaM / / 8 / / eyaM ca taccariyaM mahAduhavivAgamUlaM nisAmiUNa bahave samaNA ya, samaNIo ya, sAvayAo ya guruppamuhANaM savisesaM AsAyaNAparihAraparAyaNA jAyatti / aha bhayavaM mahAvIro miDhiyaggAmanayarAo nikkhamittA samaNasaMghaparivuDo gAmANugAmeNa viharamANo saMpatto rAyagihaM nyrN| tassa ya adUravibhAgavattimi guNasilayAbhihANaceie viraiyaM devehiM samosaraNaM, puvvakkameNa nisanno siMghAsaNe jayagurU sAhiuM pavatto dayAmUlaM khamAmahAkhaMdhaM mUlaguNa evamanuzAsya nijazramaNAn saH tadA mahAsattvaH / pratibodhya bhavyAn prApsyati zAzvataM sthAnam / / 7 / / iti trilokadivAkarazrIvIrajinezvareNa prikthitm| gozAlakacaritamidaM gautamasvAminam niHzeSam / / 8 / / ___etacca taccaritaM mahAduHkhavipAkamUlaM niHzamya bahavaH zramaNAH ca, zramaNyaH ca, zrAvakAH ca, zrAvikAH ca gurupramukhANAM savizeSam AzAtanAparihAraparAyaNAH jaataaH| atha bhagavAn mahAvIraH meNDhakagrAmanagarAd niSkramya zramaNasaGghaparivRttaH grAmAnugrAmeNa viharamANaH samprAptaH rAjagRhaM nagaram / tasya ca adUravibhAgavartini guNazIlA'bhidhAnacaitye viracitaM devaiH samavasaraNam, pUrvakrameNa niSaNNaH siMhAsane jagadguruH kathayituM pravRttavAn dayAmUlaM kSamAmahAskandhamUlaguNazAkhAsamAkulam, uttaraguNapatranikara A pramANe te vakhate potAnA sAdhuone zikSA ApIne te mahAsattvavALA kevaLI bhavya prANIone pratibodha 5rI zazvatasthAna(mokSa)ne pAmaze. (7) A pramANe traNa lokane prakAza karavAmAM sUrya samAna zrI vIrajinezvare gautamasvAmInI pAse gozALAnuM samagra yaritra. 5yuM. (8) A pramANe mahAduHkhanA vipAkanuM mULa kAraNarUpa te gozALAnuM caritra sAMbhaLIne ghaNA sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA sarve vizeSe karIne gurnAdikanI AzAtanA tyAga karavAmAM tatpara thayA. tyArapachI bhagavAna mahAvIra svAmI meMDhakagrAma nagaramAMthI nIkaLIne zramaNasaMgha sahita eka gAmathI bIje gAma vihAra karatA rAjagRhanagaramAM padhAryA. te nagaranI bahAra samIpa dezamAM guNazIla nAmanA caitya(udyAna)mAM devoe samavasaraNa racyuM. pUrvanA krame karIne jagadguru siMhAsana para beThA, ane mahAkalpa vRkSa jevA uttama dharmane kahevA lAgyA. te dharmarUpI kalpavRkSane
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1235 sAhAsamAulaM uttaraguNapattanigarasaMchannaM, aisayakusumavirAiyaM, jasasorabhabhariyabhuvaNaMtaraM, visamasarataraNitAvapaNAsagaM, saggApavaggasuhaphaladANadullaliyaM, pavarajaNasauNaNisevaNijjaM dhammamahAkappataruvaraM / etthAvasaraMmi seNiyanarAhivo bhayavaMtaM samavasaraNaTThiyaM soUNa paTTio abhayakumAra-mehakumAra-naMdiseNaputtapariyario vaMdaNavaDiyAe jygurunno| kahaM ciya? ddiNddiirpiNddpuNddriyhriykhrkirnnbiNbkrpsro| saharisahariNacchikarayalullasiyacAmarugghAo / / 1 / / gjjNtmttkuNjrmyjlpddihnniyrennupbbhaaro| taralataraturayapahakarasaMkhohiyamahiyalAbhogo / / 2 / / saMchannam, atizayakusumavirAjitam, yazaHsaurabhabhRtabhuvanAntaram, viSamazarataraNitApapraNAzakam, svargA'pavargasukhaphaladAnadurlalitam, pravarajanazakunaniSevaNIyaM dhrmmhaaklptruvrm| atrA'vasare zreNikanarAdhipaH bhagavantaM samavasaraNasthitaM zrutvA prasthitaH abhayakumAra-meghakumAra-nandiSeNaputraparivRttaH vandanapratijJayA jagadguroH / kathameva? - DiNDIrapiNDapuNDarIkahRtakharakiraNabimbakaraprasaraH / saharSahariNAkSikaratalollasitacAmarodghAtaH / / 1 / / garjanmattakuJjaramadajalapratihatareNuprAgbhAraH / taralataraturaganikarasaMkSobhitamahItalA''bhogaH / / 2 / / dayArUpI mULa che, kSamArUpI moTuM skaMdha (thaDa) che, mULaguNarUpI zAkhAovaDe vyApta che, uttaraguNarUpI pAMdaDAMnA samUhavaDe DhaMkAyela che, atizayorUpI puSpovaDe virAjita che, yazarUpI sugaMdhavaDe bhuvanano madhya bhAga vyApta karela che, kAmadevarUpI sUryanA tApano nAza karanAra che, svarga ane mokSanA sukharUpI phaLane ApavAmAM tatpara che ane uttama manuSyorUpI pakSIovaDe sevavA lAyaka che. A avasare zreNika rAjA samavasaraNamAM virAjamAna bhagavAnane sAMbhaLIne abhayakumAra, meghakumAra ane naMdiSeNa vigere putra ane parivAra sahita jagadgurune vAMdavA mATe cAlyo. vIrIta? te 4 cha : te rAjAnA mastaka para samudranA phINanA samUha jevuM ujvaLa chatra dhAraNa karavAmAM AvyuM hatuM. tenAthI sUryanA biMbanA kiraNono pracAra haraNa karAyo hato, harSavALI strIonA hAthavaDe vIMjhAtA cAmaro zobhatA hatA, (1) garjanA karatA madonmatta hAthIonA madajaLavaDe dhULano samUha zAMta thayo hato, atyaMta capaLa azvonA samUhavaDe pRthvItaLano vistAra kSobha pAmato hato (khodAto hato), (2)
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1236 zrImahAvIracaritrama rnnjjhnnirknnykiNkinnimaalaaulrhsmuuhpriyrio| dappubbhaDasuhaDasahassaruddhanIsesadisinivaho / / 3 / / iya seNio nariMdo harisakkarisaM paraM pvhmaanno| kariNIkhaMdhArUDho nIhario niyapurAhiMto ||4|| tayaNaMtaraM ca patto samosaraNaM, jahAvihiNA ya paviTTho tayabbhaMtare, tipayAhiNIkAUNa vaMdiuM jayaguru niviThTho samucie bhuumibhaage| bhagavayA'vi pAraddhA taduciyA dhmmkhaa| kahaM? bho bho mahANubhAvA nimmalabuddhIe ciMtaha sayaNhA / saMsAraM ghoramimaM mahAmasANassa sAricchaM / / 1 / / rnnrnnaaymaanknkkingkinniimaalaa''kulrthsmuuhprivRttH| darpodbhaTa subhaTasahasraruddhaniHzeSadignivahaH / / 3 / / iti zreNikaH narendraH haSotkarSaM paraM pravahan / kariNIskandhA''rUDhaH nihRtaH nijapurAt / / 4 / / tadanantaraM ca prAptaH samavasaraNam, yathAvidhinA ca praviSTaH tadabhyantare, tripradakSiNIkRtya vanditvA jagadguruM niviSTaH samucite bhuumibhaage| bhagavatA'pi prArabdhA taducitA dhrmkthaa| katham? - bhoH bhoH mahAnubhAvAH nirmalabuddhyA cintayata tRSNAH / __ saMsAraM ghoramidaM mahAsmazAnasya sadRzam / / 1 / / jhaNajhaNATa karatI suvarNanI ghugharIonA samUhavaDe vyApta rathonA samUhavaDe te rAjA parivarelo hato, garvathI Gddhata thye| 312 sumaTI43 sarva hizAbhIno samUDa rupAyo to - (3) A rIte atyaMta harSanA utkarSane dhAraNa karato zreNika rAjA hAthaNInA skaMdha upara caDIne potAnA nagaramAMthI 12 nI.jyo. (4) tyArapachI te rAjA samavasaraNamAM pahocyo. vidhipUrvaka tenI aMdara teNe praveza karyo. jagadgurune traNa pradakSiNA karI, vaMdanA karI ucita pRthvI para beTho. te vakhate bhagavAne paNa tene ucita dharmakathA kahI kevI rIte? te 3 cha : he moTA prabhAvavALA (bhAgyazALI)! icchA sahita nirmaLa buddhivaDe tame smazAnanI jevA A dhora saMsArane viyA). (1)
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAva 1237 tathAhi-ubbhaDaviyaMbhiyamuhI visayapivAsA mahAsivA ettha / daDhamaNivAriyapasarA savvatto ciya paribmamai / / 2 / / ohAmiyasura-nara-khayaravikkamA taMta-maMtaduggejjhA / anivAriyaM payaTThai bhImA jaraDAiNI niccaM / / 3 / / payaDiyapayaMDapakkhA nirvekkhkkNtjiiymaahppaa| savvatto pAsaThiyA kasAyagiddhA visappaMti / / 4 / / dAviyavivihaviyArA jIviyaharaNe'vi pattasAmatthA / daDhamamuNiyappayArA rogabhuyaMgA viyaMbhaMti / / 5 / / tathAhi-udbhaTavijRmbhitamukhI viSayapipAsA mahAzivA'tra / dRDhamaNivAritaprasarA sarvatraiva paribhramati / / 2 / / abhibhUtasura-nara-khecaravikramA tantra-mantradurgAhyA / ___ anivAritaM pravartate bhImA jarADAkinI nityam / / 3 / / prakaTitapracaNDapakSA nirpekssaa''kraantjiivmaahtmyaa| sarvataH pArzvasthitAH kaSAyagRdhrAH visarpanti / / 4 / / dApitavividhavikArAH jIvitaharaNe'pi prAptasAmarthyAH / dRDham ajJAtapracArA rogabhujaGgAH vijRmbhanti / / 5 / / te A pramANe :- A bhayaMkara saMsArarUpI smazAnamAM mahAuddhata ane phADelA mukhavALI viSayanI pipAsArUpI moTI ziyALaNI atyaMta anivArita pracAravALI cotarapha bhame che, (2) deva, manuSya ane vidyAdharonA parAkramano parAbhava karanArI, maMtra ane taMtrathI grahaNa (vaza) karI na zakAya tevI ane mahAbhayaMkara jarArUpI DAkiNI niraMtara anivAritapaNe pravarte che, (3) moTI pAMkhone vistAranArA, koinI apekSA vinA ja jIvonA mAhAbhyane AkramaNa karanAra ane sarvathA pAse rahelA kaSAyarUpI gIdha pakSIo prasare che, (4) vividha prakAranA vikArane ApanArA, jIvitanuM haraNa karavAmAM paNa sAmarthyane pAmelA tathA jeno pracAra jANI zakAya tevo nathI evA rogarUpI sarpo vilAsa kare che, (5)
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1238 zrImahAvIracaritram laddhaM chidaM thevaMpi tkkhnnuppnnhrispbbhaaro| bhuvaNattayasaMcaraNo maraNapisAo samuttharai / / 6 / / itttthviogaannitthtthppogpaamokkhdukkhtrunivho| savvatto viNivArai viveyadiNanAhakarapasaraM / / 7 / / iya bho devANupiyA! masANatulle bhavaMmi bhImaMmi / khaNamavi na khamaM vasiuM tumhANaM sokkhakaMkhINaM / / 8 / / evaM bhagavayA vAgarie saMsArasarUve paDibuddhA bahave pANiNo, bhAvasAraM ca aNegehiM aMgIkayA desavirai-savvaviraipaDivattI, harisUsiyasarIro ya sapariyaNo rAyA gao jahAgayaM / navaraM mehakumArarAyaputto aMto viyaMbhaMtaharisapasaro saMsAravirAgaM paramamuvvahaMto seNiyanarAhivaM labdhvA chidraM stokamapi tatkSaNotpannaharSaprAgbhAraH / bhuvanatrayasaJcaraNaH maraNapizAcaH samuttiSThati / / 6 / / iSTaviyogA'niSTaprayogapramukhaduHkhatarunivahaH / sarvataH vinivArayati vivekadinanAthakaraprasaram / / 7 / / iti bhoH devAnupriyAH! smazAnatulye bhave bhiime| kSaNamapi na kSamaM vasituM yuSmAkaM sukhakAGkSiNAm / / 8 / / evaM bhagavatA vyAkRte saMsArasvarUpe pratibuddhAH bahavaH prANinaH, bhAvasAraM ca anekaiH aGgIkRtA dezavirati-sarvaviratipratipattiH, harSocchritazarIraH ca saparijanaH rAjA gataH ythaa''gtm| navaraM meghakumArarAjaputraH antaH vijRmbhaddharSaprasaraH saMsAravirAgaM paramamudvahan zreNikanarAdhipaM jananI ca praNamya thoDA chidrane pAmIne paNa jene tatkALa harSano prakarSa utpanna thAya che ane je traNa bhuvanamAM pharyA kare che evo maraNarUpI pizAca vistArane pAme che, (9) iSTano viyoga ane aniSTano saMyoga vigere duHkhorUpI vRkSono samUha cotaraphathI vivekarUpI sUryanA B25 prayArane nivAre cha. (7) AvA saMsAramAM he devAnupriyo! sukhanI icchAvALA tamAre kSaNa vAra paNa vasavuM yogya nathI' (8) A pramANe bhagavAne saMsAranuM svarUpa kahyuM tyAre ghaNA jIvo pratibodha pAmyA, ane bhAvapUrvaka ghaNA jIvoe dezavirati ane sarvaviratinI dIkSA aMgIkAra karI, tyArapachI harSavaDe vikasvara zarIravALo rAjA parivAra sahita jema Avyo hato tema potAne sthAne gayo. vizeSa e ke-meghakumAra nAmanA rAjaputranA hRdayamAM harSano pracAra
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1239 jaNaNiM ca paNamiUNa bhaNiuM pavatto- 'aMba-tAya ! ahametto vaMchAmi tubhehiM aNuNNAo bhagavao samIve pavvajjaM pavajjiuM / ' tehiM bhaNiyaM - 'putta ! visamo jovvaNAraMbho, durakkhaNijjo mayaraddhayasarapahAro, duddharA visayAbhimuhIbhavaMtA iMdiyaturaMgamA, sammohadAyagA laDahamahilAjaNavilAsA bADhaM durajjhavasA pavvajjA, accaMtaM durahiyAsA parIsahA, tA putta! paDivAlehi kaiyavi vAsarAiM / ' mehakumAreNa bhaNiyaM-'ammatAya! taDitaralamAUavilasiyaM, sarayagirisariyAvArivegacaDulaM jovvaNaM, mattakAmiNIkaDakkhabhaMgurA rAyalacchI, jannAraMbhA iva dIsaMtabahuvippaogA iTThajaNasaMjogA, tA pajjattametto gehanivAseNa, savvahA mA kuNaha dhammavigghaM ti bhaNie aNuNNAo kahakaha jnnnnijnngehiN| tao mahAvibhUisamudaeNaM gahiyA aNeNa bhagavao samIve pavvajjA / anne'vi taM pavvajjaM aNugiNhaMtaM pAsiUNa bahave nariMdaseTThiseNAvaisuyA jAyabhavavirAgA pavvaiyA / bhaNituM pravRttavAn 'ambA-tAtau ! - ahamitaH vAJchAmi yuvAbhyAM anujJAtaH bhagavataH samIpaM pravrajyAM pratipattum / ' taiH bhaNitaM 'putra! viSamaH yauvanA''rambhaH, dUrakSaNIyaH makaradhvajazaraprahAraH, durdharA viSayAbhimukhIbhavantaH indriyaturaGgamAH, sammohadAyakAH ramyamahilAjanavilAsAH, bADhaM duradhyavasAnA pravrajyA, atyantaM duradhyAsitAH parISahAH, tataH putra! pratipAlaya katipayAni vAsarANi / ' meghakumAreNa bhaNitaM 'ambAtAte! taDittaralamAyuSkavilasitam, zaradagirisaridvArivegacaTulaM yauvanam, matakAminIkaTAkSabhaGgurA rAjalakSmI, yajJArambhAH iva dRzyamANabahuviprayogAH iSTajanasaMyogAH, tasmAtparyAptamitaH gRhanivAsena sarvathA mA kurutam dharmavighnam iti bhaNite anujJAtaH kathaMkathamapi jananIjanakaiH / tataH mahAvibhUtisamudAyena gRhItA anena bhagavataH samIpaM prvrjyaa| anye'pi taM pravrajyAM anugRhNantaM dRSTvA bahavaH narendra zreSThi-senApatisutAH jAtabhavavirAgAH pravrajitAH / vikasvara thayo ane te saMsAra parathI atyaMta vairAgyane pAmyo, tethI te zreNika rAjAne ane potAnI mAtAne praNAma karI kahevA lAgyo ke-'he mAtApitA! have huM tamArI anumatithI bhagavAnanI samIpe pravrajyA levA IcchuM chuM.' tyAre teoe kahyuM ke-he putra! yauvanano AraMbha viSama che, kAmadevanA bANano prahAra duHkhe ka2Ine rakSaNa (sahana) karI zakAya tevo che, viSayonI sanmukha thatA iMdriyorUpI azvo pakaDI zakAya tevA nathI, suMdara strIjanonA vilAso mohane ApanArA che, pravrajyAnuM pAlana karavuM ati duSkara che ane pariSaho atyaMta duHkhe karIne sahana karI zakAya tevA che; tethI he putra! keTalAka divaso tuM rAha jo.' te sAMbhaLI meghakumAre kahyuM ke-'he mAtA-pitA! AyuSyano vilAsa vIjaLInA vilAsa jevo caMcaLa che, yuvAvasthA zaradaRtumAM parvatanI nadInA jaLanA vega jevuM capaLa che, rAjyalakSmI madonmatta strInA kaTAkSa jevI kSaNabhaMgura che, yajJanA AraMbhanI jevA iSTajananA saMyogo dekhAtA ghaNA viprayogavALA che, tethI have gRhanivAse karIne saryuM. tame sarvathA prakAre dharmamAM vighna na karo.' A pramANe teNe kahyuM tyAre mAtA-pitAe mahAkaSTathI tene anujJA ApI. tyArapachI moTA vaibhavanA samudAyavaDe teNe bhagavAnanI samIpe pravrajyA grahaNa karI. tene dIkSA grahaNa karatA joIne bIjA ghaNA rAjaputro, zreSThIputro ane senApatinA putroe paNa saMsAra upara vairAgya utpanna thavAthI dIkSA grahaNa karI. 1. brAhmaNonA yogavALA yajJa ane viyogavALA iSTajananA saMyoga.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1240 zrImahAvIracaritrama aha dussahattAe parIsahANaM calattaNao cittavittIe tassa mehakumArasAhussa aNukkameNa paDhamarayaNIe ceva pasuttassa pavisaMta-nIharaMtamuNicaraNaghaDaNuppannaniddAvigamassa, pavvajjApariccAyAbhimuhamANasassa kahakahavi aTTaduhaTTiyassa dukkheNa volINA rynnii| samuggayaMmi ravimaMDale pamilANavayaNakamalo samuTThiUNa tao ThANAo pavvajjaM parimottukAmo gao bhagavao samIve || aha kevalAvaloeNa jiNavaro jANiUNa bhaggamaNaM / mehakumAraM sAhuM mahuragirAe imaM bhaNai / / 1 / / kiM bho devANupiyA! saMjamajogaMmi bhaMgamuvvahasi / puvvabhavavaiyaraM neva sarasi sayamavi samaNubhaviyaM / / 2 / / atha duHsahatayA parISahANAM calatvAt cittavRttyAH tasya meghakumArasAdhoH anukrameNa prathamarajanyAmeva prasuptasya pravizanniharanmunicaraNaghaTTanotpannanidrAvigamasya, pravrajyAparityAgA'bhimukhamAnasasya kathaMkathamapi ArttaduHkhArttasya duHkhena vyatikrAntA rjnii| samudgate ravimaNDale pramlAnavadanakamalaH samutthAya tataH sthAnataH pravrajyAM parimoktukAmaH gataH bhagavataH samIpam / atha kevalA''lokena jinavaraH jJAtvA bhagnamanaH / meghakumAraM sAdhuM madhuragirA idaM bhaNati / / 1 / / kiM bhoH devAnupriye! saMyamayoge bhaGgamudvahasi / pUrvabhavavyatikaraM naiva smarasi svayamapi samanubhUtam / / 2 / / have parisahonuM duHsahapaNuM hovAthI ane cittavRttinuM caMcaLapaNuM hovAthI te meghakumAra sAdhu anukrame pahelI rAtrie ja sUtA hatA. tyAre praveza karatA ane bahAra nIkaLatA munionA caraNa athaDAvAthI tenI nidrA jatI rahI, tethI karIne tenuM mana pravrajyAno tyAga karavAnI sanmukha thayuM, ane koipaNa prakAre ArtadhyAna karatA tenI mahAduHkhe karIne vyatIta thai. pachI sUryamaMDaLano udaya thayo tyAre jenuM mukha glAni pAmyuM hatuM evo te meghakumAra sAdhu te sthAnathI uThIne pravajyAno tyAga karavAnI icchAthI bhagavAnanI samIpe gayo. have kevaLajJAnavaDe te meghakumAra sAdhunuM bhagna thayeluM mana jANIne jinezvare tene madhura vANIvaDe A pramANe muthu - (1) "he devAnupriya! kema tuM saMyamanA yogamAM bhaMgane vahana kare che? pote ja anubhavelo pUrvabhavano vRttAMta zuM tane yA nathI? (2)
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1241 etto taiyabhavaMmiM raNe kira vAraNo tuhaM huNto| tattha ya vaNaggiNA pasarieNa saMtattasavvaMgo / / 3 / / bADhaM pivAsio saravaraMmi pAuM jalaM smogaaddho| taDapaMkaMmi ya khutto tatto nIhariumacayaMto / / 4 / / paDikariNo dddhdsnnggtaaddnnuppnntivvveynno| mariuM viMjhaMmi tumaM puNaravi jAo gayAhivaI / / 5 / / vaNadavapaloyaNeNa ya jAiM sariUNa bhyvsttttenn| rukkhe ukkhaNiUNaM avaNittA taNapalAlAiM / / 6 / / karayalasamAiM tinni u mahApamANAiM thaMDilAiM te| sariyAtIre pakayAiM niyayagayajUharakkhaTThA / / 7 / / jummaM / itaH tRtIyabhave araNye kila vAraNaH tvmbhvt| tatra ca vanAgninA prasRtena saMtaptasarvAGgaH / / 3 / / bADhaM pipAsitaH sarasi pAtuM jalaM smvgaaddhH| taTapake ca nimagnaH tasmAd nihartumasamarthaH / / 4 / / pratikariNaH dRDhadazanAgratADanotpannatIvravedanakaH / mRtvA vindhye tvaM punarapi jAtaH gajAdhipatiH / / 5 / / vanadavapralokanena ca jAtiM smRtvA bhayavazA'rtena / vRkSAn utkhanya apanItAni tRNapalAlAni / / 6 / / karatalasamAni trINi tu mahApramANAni sthaNDilAni tvayA / sarittIre prakRtAni nijagajayUtharakSAyai / / 7 / / yugmam / / A bhavanI pahelA trIjA bhave tuM eka araNyamAM hAthI hato. tyAM cotarapha prasaratA vananA agnivaDe te sarva bhagatApa pAbhyo. (3) ane atyaMta tRSAtura thayo tethI jaLa pIvA mATe eka sarovaramAM gayo. tyAM kAMThe ja te kAdavamAM kheMcI gayo. tyAMcI nAvAne asamartha thayo. (4) tevAmAM bIjA sAmA (zatru) hAthIe AvI dAMtanA agrabhAgavaDe tene daDha prahAra karyo, tethI utpanna thayelI tIvra vehanAvaDe bharIne tuM irIna vidhyagiribha hAthIno adhipati (bhoTo tthI) thayo. (5) tyAM ekadA dAvAnaLa jovAthI tene jAtismaraNajJAna thayuM. tethI bhayanA vazathI pIDA pAmelA teNe vRkSone ukheDI nAMkhIne tathA tRNa-choDa vigerene kADhI nAMkhIne, hAthanI hatheLI jevA cokhkhA moTA pramANavALA traNa aMDila= zuddhabhUmi nadIne kAMThe potAnA hAthInA jUthanuM rakSaNa karavA mATe karyA. (7)
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1242 zrImahAvIracaritrama aha annayA kayAI taruvarasaMgharisasaMbhavo jlnno| dahiuM vaNaM payaTTo palayAnalavibbhamo bhImo ||8|| taM pecchiUNa bhIo tumaM palANo sathaMDilAbhimuhaM / hari-hariNa-sasaga-sUyarapaDihatthe thaMDile dunni / / 9 / / laMghittA taiyaMmiM saMpatto acchiuM smaaddhtto| caraNo ya samukkhitto kaMDuyaNakae tae taNuNo ||10|| jummaM / etthaMtaraMmi annannasattasaMpellio saso ego| ukkhittacaraNaheTThA Thio sajIyassa rakkhaTThA / / 11 / / atha anyadA kadAcit taruvarasaGgharSasambhavaH jvlnH| dagdhuM vanaM pravRttaH pralayA'nalavibhramaH bhImaH ||8|| taM prekSya bhItaH tvaM palAyitaH sthaNDilAbhimukham / hari-hariNa-zazaka-zUkarapUrNe sthaNDile dve / / 9 / / laGghitvA tRtIye samprAptaH AsituM samArabdhaH / caraNaM ca samutkSiptaM kaNDUyanakRte tvayA tanoH / / 10 / / yugmam / / atrAntare anyA'nyasattvasampreritaH zazaH ekaH | utkSiptacaraNA'dhaH sthitaH svajIvasya rakSArtham / / 11 / / have ekadA kadApi moTA vRkSonA paraspara ghasavAthI utpanna thayelo pralayAgninA jevo bhayaMkara agni (vAna5) te banane pApA dAyo. (8) te joine bhaya pAmelo tuM caMDilanI sanmukha doDyo. tyAM vAMdarA, haraNa, sasalA, bhuMDa vigerevaDe be zuddha sthAna (bh2|7 yA al. (c) tene oLaMgIne trIjA zuddha sthAnamAM rahevA mATe tuM gayo ane tyAM Ubho rahyo. tevAmAM zarIre kharaja AvavAthI khajavALavA mATe meM eka paga UMco karyo. (10) tevAmAM bIjA bIjA prANIonI dhakkAdhakkIthI eka sasalo potAnA jIvanI rakSAne mATe tArA UMcA karelA pAnI nIye. mAvAne 265o. (11)
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1243 taM daTTaNaM tumae payaheTThaThiyaM parAe karuNAe | AkuMciUNa dhario niyacalaNo gayaNadesaMmi / / 12 / / aha vaNadavo'vi dahiuM sayalaM aDaviM mahAviDavipunnaM / uvasaMto te ya gayA jahAgayaM sasagapamuhajiyA / / 13 / / tAhe chuhApivAsAsaMtatto taMpi sigghvegenn| amuNiyakuTiyasacalaNo padhAvio pANiyAbhimuhaM / / 14 / / aha egacalaNaviyalattaNeNa paDio tumaM girivarovva / taNhAchuhAkilaMto kAlagao bahukileseNa / / 15 / / taM dRSvA tvayA pAdAdhaHsthitaM parayA karuNayA / AkuJcya dhRtaH nijacaraNaH gaganadeze / / 12 / / atha vanadavaH api dagdhvA sakalAmaTavIM mahAviTapipUrNAm / upazAntaH te ca gatAH yathAgataM zazakapramukhajIvAH / / 13 / / tadA kSutpipAsAsantaptaH tvamapi zIghravegena / ajJAtakuTTitasvacaraNaH pradhAvitaH pAnIyA'bhimukham / / 14 / / atha ekacaraNavikalatvena patitaH tvaM girivaraH iva / tRSNA-kSudhAklAntaH kAlagataH bahuklezena / / 15 / / tene paganI nIce rahelo joine teM moTI karuNAvaDe tAro te paga saMkocIne AkAzamAM addhara karyo. (12) tyArapachI vanano dAvAnaLa paNa moTA vRkSoe karIne bharelA te samagra vanane bALIne zAMta thayo, eTale te sasalA vigere sarva jIvo jema AvyA hatA tema potapotAne sthAne gayA. (13) te vakhate kSudhA ane tRSAthI pIDA pAmelo tuM paNa zIghavege karIne potAnA pIDAyelA (yaMbhAI gayelA) pagane eyA vinA 4nI sanmuma ho'yo. (14) tethI eka khoTA thayelA paganA kAraNe moTA parvatanI jema ekadama paDI gayo, ane sudhA-tRSAthI vyApta thayelo tuMdha vezathI bh25| pAbhyo. (15)
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1244 zrImahAvIracaritrama teNa ya sasagaNukaMpaNasamuvajjiyapunnapagarisavaseNa / lahuIkayasaMsAro saMpai jAosi rAyasuo / / 16 / / iya bho devANuppiya! taiyA pasuNAvi jai tahA tumae / sasagajiyarakkhaNeNaM bADhaM dukkhAiM sahiyAiM / / 17 / / tA kIsa baMbhayArINa dhammanirayANa pvrsaahuunnN| calaNAighaTTaNeNavi saMpai saMtAvamuvvahasi? ||18 / / sarayanisAyaradhavale kulaMmi paDivannamujjhamANassa / kiM suMdara! na kalaMko hohI AcaMdakAlaMpi? ||19 / / tena ca zazakA'nukampanasamupArjitapuNyaprakarSavazena / laghvIkRtasaMsAraH samprati jAto'si rAjasutaH / / 16 / / iti bhoH devAnupriya! tadA pazunA'pi yadi tathA tvayA / zazakajIvarakSaNena bADhaM duHkhAni soDhAni / / 17 / / tataH kasmAd brahmacAriNAM dharmaniratAnAM pravarasAdhUnAM / caraNAdighaTTanenA'pi samprati santApamudvahasi / / 18 / / zaradanizAkaradhavale kule prtipnnmujjhtH| kiM sundara! na kalaGkaH bhaviSyati AcandrakAlamapi? / / 19 / / sasalAnI anukaMpAthI bAMdhelA utkRSTa puNyanA vazathI saMsArane laghu karI tuM hamaNAM rAjaputra thayo che. (17) A pramANe he devAnupriya! te vakhate te pazue paNa tevA prakAranA sasalAnA jIvanA rakSaNavaDe jo ghaNAM duHkho sAuna 7, (17) to brahmacArI ane cAritradharmamAM tatpara A zreSTha sAdhuonA caraNAdikanA saMghaTTAe karIne paNa hamaNAM tuM ma saMtApane vana cha? (18) he suMdara! aMgIkAra karelA vratano tyAga karavAthI zarada RtunA pUrNa caMdranI jevA ujvaLa tArA kuLane viSe A pRthvI para caMdranI hayAtI hoya tyAMsudhI kalaMka thaze. (19)
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1245 aSTamaH prastAvaH kaivayadiNasuhakajjeNa ajjiUNaM pyNddpaavbhrN| kiM koi bhaNa sayanno appANaM pADai bhavohe? ||20|| iya evaMvihavayaNehiM bhuvaNadIveNa vIranAheNa | paDibohio mahappA mehakumAro muNivariThTho / / 21 / / jAo suniccalamaNo tahakahavi jiNiMdabhaNiyamaggaMmi | jaha dukkaratavanirayANa sAhUNa NidaMsaNaM patto / / 22 / / tassaNusaThiM soccA saMvegakariM pare'vi muNivasahA / savisesamappamattA paDivannA saMjamujjogaM / / 23 / / aha aNNaMmi diNaMmI soccA dhammaM jiNiMdamUlaMmi / bhavaveraggamuvagao rAyasuo naMdiseNo'vi / / 24 / / katipayadinasukhakAryeNa arjayitvA pracaNDapApabharam / kiM ko'pi bhaNa sakarNaH AtmAnaM pAtayati bhavaughe? / / 20 / / iti evaMvidhavacanaiH bhuvanadIpena vIranAthena / pratibodhitaH mahAtmA meghakumAra: munivariSThaH / / 21 / / jAtaH sunizcalamanAH tathAkathamapi jinendrbhnnitmaarge| yathA duSkarataponiratAnAM sAdhUnAM nidarzanaM prAptaH / / 22 / / tasyA'nuzAstiM zrutvA saMvegakAriNaM pare'pi munivRSabhAH / savizeSamapramattAH pratipannAH saMyamodyogam / / 23 / / atha anyasmin dine zrutvA dharmaM jinendrmuule| bhavavairAgyamupagataH rAjasutaH nandiSeNaH api / / 24 / / thoDA divasanA sukhane mATe thaine moTA pApane upArjana karI zuM koI paMDita puruSa potAnA AtmAne masabhAM 43? te. tuM' (20) AvA prakAranA vacanavaDe bhuvanamAM dIvA samAna zrI virabhagavAne te zreSTha muni meghakumAra mahAtmAne pratibodha karyo tyAre te muninuM mana jinenTe kahelA mArgamAM koipaNa rIte tathA prakAre nizcaLa thayuM, jethI duSkara ta5ma tat52 238 // sAdhumImAMta dRSTAMta35 thayo. (21/22.) saMvegane karanArI bhagavAnanI zikhAmaNa sAMbhaLIne bIjA paNa zreSTha sAdhuo vizeSa karIne apramAdI thai saMyamana udhogane pAbhyA. (23) have anya divase jinezvaranI pAse dharma sAMbhaLIne rAjaputra naMdiSeNa paNa bhavathakI vairAgyane pAmyo. pravrajyA
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1246 zrImahAvIracaritrama pavvajjApaDivattiM kAumaNo so ya seNiyanariMdaM / jaNaNiM ca bahuvihehiM vayaNehiM pannaveUNa / / 25 / / jAva bhuvaNekkapahuNo pAse calio pavajjiuM dikkhaM / tAva ya so bhaNio devayAe gayaNaTThiyAe imaM / / 26 / / bho bho kumAra! viramasu pavvajjAgahaNao jao asthi / ajjavi tuha bhogaphalaM cArittAvAragaM kammaM / / 27 / / thevaM kAlaM nivasasu sagihe tA kIsa Usugo hosi?| salahijjaMti na kajjAiM putta! airahasavihiyAI / / 28 / / kAle cciya kIraMto vavasAo kajjasAhago hoi| samayAbhAve sassaM na phalai accaMtasittaMpi / / 29 / / pravrajyApratipattiM kartumanAH sazca zreNikanarendram / jananI ca bahuvidhaiH vacanaiH prajJApya / / 25 / / yAvanbhuvanaikaprabhoH pArzve calitaH pravrajituM dIkSAm / tAvacca saH bhaNitaH devatayA gaganasthitayA idam / / 26 / / bhoH bhoH kumAra! virama pravrajyAgrahaNataH yataH asti| adyA'pi tava bhogaphalaM cAritrA''vArakaM karma / / 27 / / stokaM kAlaM nivasa svagRhe tataH kasmAd utsukaH bhavasi?| zlAghyante na kAryANi putra! atirabhasavihitAni / / 28 / / kAle eva kriyamANaH vyavasAyaH kAryasAdhakaH bhvti| samayA'bhAve zasyaM na phalati atyantasiktamapi / / 29 / / aMgIkAra karavAnI IcchAvALA teNe zreNika rAjA pAse ane potAnI mAtA pAse ghaNA prakAranA vacanovaDe vinaMti karIne jeTalAmAM dIkSA grahaNa karavA mATe traNa bhuvananA eka prabhunI pAse cAlyo, teTalAmAM AkAzamAM rahelI havItene sA prbhaae| urdA 3 - (24/25/27) "he kumAra! tuM pravajyA grahaNa karavAthI aTaka, kAraNa ke hajI tAre bhoganA phaLavALuM cAritrAvaraNa karma bAkI che, tethI karIne thoDo kALa svagRhane viSe tuM vasa. kema bahu utsuka (utAvaLo) thAya che? he putra! ati vegathI (vicAra rahita-sahasA) karelA kAryo prazaMsAne pAmatA nathI. yogya kALa udyama karavAmAM Ave to te kAryane sAdhanAra thAya che, ane samaya vinA ghaNuM sicyuM hoya to paNa dhAnya phaLatuM nathI.' (27/28/29)
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1247 tatto kumareNa bhaNiyaM devi! kIsa tumamiyaM pyNpesi?| sayamevappaDivannaM kahamiva ujjhAmi viraimaI / / 30 / / kiM vA kAhI taMpivi cArittAvAragaM mamaM kammaM / ku(du)ssIlasaMgarahiyassa gADhatavasosiyaMgassa / / 31 / / iya tavvayaNaM avamaNNiUNa sigdhaM gao smosrnnN| navaraM jayaguruNAvihu paDisiddho so tahacceva / / 32 / / tahavihu airabhasavasA abhAviuM bhAviraM viraibhaMgaM / bhuvaNaguruNo samIve niravajjaM lei pavvajjaM / / 33 / / tataH kumAreNa bhaNitaM devi! kasmAttvam idaM prjlpsi?| svayameva pratipannAM kathamiva ujjhAmi viratimatim / / 30 / / kiM vA kariSyati tadapi cAritrA''vArakaM mAM krm| kuzIlasaGgarahitasya gADhatapaHzoSitA'Ggasya / / 31 / / iti tadvacanamavamanya zIghraM gataH samavasaraNam / navaraM jagadguruNA'pi khalu pratiSiddhaH saH tathaiva / / 32 / / tathApi khalu atirabhasavazAd abhAvayitvA bhAvikaM viratibhaGgam / bhuvanaguroH samIpaM niravadyAM lAti pravrajyAm / / 33 / / A pramANe sAMbhaLIne kumAre kahyuM ke-"he devI! kema te A pramANe kahe che? meM pote ja virati levAnI mati aM.2 rI cha, teno zI rIta tyA ? (30) athavA to kuzIlanA saMgathI rahita ane gADha tapavaDe aMgane zuSka karanArA ane te cAritrAvaraNa karma zuM 42ze?' (31) A pramANe kahI te devInA vacananI avagaNanA karIne zIdhrapaNe samavasaraNamAM gayo. vizeSa e kejagadgurue paNa tene te ja pramANe niSedha karyo, (32) to paNa atyaMta veganA vazathI thavAnA viratinA bhaMgane vicAryA vinA ja bhuvanagurunI samIpe teNe pApa 2rita kyA aDaerI. (33)
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1248 zrImahAvIracaritrama to chaThThaThThamapamuhaM kuNamANo dukkaraM tvccrnnN| jayaguruNA saha viharai bahiyA gAmAgarAIsu / / 34 / / paDhai vici(vi)ttaM suttaM paribhAvai niccameva ya tadatthaM / guruNo mUle nivasai parIsahe sahai thiracitto / / 35 / / saMjamanisevaNaparo visayavirAgaM paraM privhNto| AyAvai aNavarayaM susANasunnAsamAIsu ||36 / / aha annayA kayAI egallavihArapaDimaparikammaM / kAumaNo sa mahappA jAe chaTThassa pAraNage / / 37 / / bhikkhaTThAe paviThTho ego'NAbhogadosao sahasA / vesAe maMdiraMmI payaMpae dhammalAbhotti / / 38 / / tataH SaSThA'STamapramukhaM kurvan duSkaraM tapazcaraNam / jagadguruNA saha viharati bahiH grAmA''karAdiSu / / 34 / / paThati vicitraM sUtraM paribhAvayati nityameva ca tdrthm| guroH mUle nivasati pariSahAn sahate sthiracittaH / / 35 / / saMyamaniSevanaparaH viSayavirAgaM paraM privhn| AtApayati anavarataM smazAnazUnyA''zramAdiSu / / 36 / / athA'nyadA kadAcid ekaakivihaarprtimaaprikrm| kartumanAH saH mahAtmA jAte SaSThasya pAraNake / / 37 / / bhikSArthaM praviSTaH eko'nAbhogadoSataH shsaa| vezyAyAH mandire prajalpati 'dharmalAbhaH' iti / / 38 / / tyArapachI chaThTha, aThThama vigere duSkara tapazcaryA karato te jagadgurunI sAthe bahAra gAma ane khANanA pradezo vigeremA vihAra 42vA vAyo. (34) te vicitra (judA judA) sUtrone bhaNavA lAgyo, niraMtara tenA arthano vicAra karavA lAgyo, gurunI pAse ja raheto hato, sthiracitte pariSadone sahana karato hato, (35). saMyamanuM pAlana karavAmAM tatpara hato, viSayo upara atyaMta vairAgyane dhAraNa karato hato tathA smazAna ane zUnya Azrama vigere sthAnomAM niraMtara AtApanA leto hato. (36) have ekadA kadAcit ekalavihArI pratimAnA karmane karavAnI IcchAvALA te mahAtmAe chaThThanuM pAraNuM AvyuM tyAre bhikSA levA mATe ekalA ja ajJAnanA doSathI sahasA vezyAnA gharamAM praveza karyo ane dharmalAbha kahyo. (37/38)
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH to vesAe sahAsaM saviyAraM jaMpiyaM aho samaNa ! | * mottUNa dammalAbhaM na dhammalAbheNa me kajjaM / / 39 / / ahaha kahaM hasai mamaMpi bAlisA saMpayaMpi (ti) ciMtittA / teNa tavaladdhiNA nevvataNayamAyaDDhiUNa lahuM ||40|| aipavararayaNarAsI nivADiyA esa dammalAbhotti / bhaNiUNa ya nIhario tIe bhaNio ya sANaMdaM / / 41 / / bhayavvaM! ujjhasu dukkaratavacaraNaM kuNasu majjha sAmittaM / iharA caemi jIyaM puNaruttaM tIe iya vRttaM / / 42 / / tataH vezyayA sahAsaM savikAraM jalpitam 'aho zramaNa ! | muktvA dramalAbhaM na dharmalAbhena mama kAryam / / 39 / / 1249 are! kathaM hasati mamA'pi bAlizA sAmpratamiti cintayitvA / tena tapolabdhinA nIvratRNam AkRSya laghuH ||40|| atipravararatnarAziH nipAtitA 'eSaH dramalAbhaH iti / bhaNitvA ca nihRtaH tayA bhaNitaH ca sAnandam / / 41 / / bhagavan! ujjha duSkaratapazcaraNaM kuru mama svAmitvam / itarathA tyajAmi jIvaM punaruktaM tayA etad vRttam / / 42 / / te vakhate vezyAe hAMsI sahita temaja vikAra sahita kahyuM ke-'he sAdhu! dravyalAbha mUkIne mAre dharmalAbhavaDe DArya nathI. (u) te sAMbhaLIne 'aho! A mUrkha strI hamaNAM mane paNa kema hase che?' ema vicArIne teNe potAnA tapanI labdhivaDe tatkALa chAparAnA nevA upara rahelA tRNane kheMcIne ghaNo moTo ratnano Dhagalo pADyo, ane le 'A dravyalAbha'! ema kahI nIkaLI gayA. te joI teNIe AnaMda sahita kahyuM ke-he bhagavana! A duSkara tapanuM AcaraNa mUkI gho ane mArA svAmI thAo; nahiM to huM mArA jIvano nAza karIza.' A pramANe teNIe pharI pharIthI kahyuM. (40/41/42)
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1250 bhAviyamaIvi tavasosio'vi vinnAyavisayadoso'vi / kammavasA bhaggamaNo paDivajjai tIe so vayaNaM / / 43 / / navaraM dasa ahiMge vA jai no bohemi aNudiNaM bhavve / to paricami visa visaMva ii giNhai painnaM / / 44 / / aha ujjhiyamuNiveso ciMtiMto devayAe taM vayaNaM / jayaguruNo'vi nivasai vesAe gihaMmi sa mahappA / / 45 / / zrImahAvIracaritram bhuMjei visayasokkhaM dhammakahAe ya bohiuM bhavve / pavvajjAgahaNatthaM pesai pAse jiNiMdassa ||46 / / bhAvitamatiH api tapazzoSitaH api vijJAtaviSayadoSaH api / karmavazAd bhagnamanaH pratipadyate tasyAH saH vacanam / / 43 / / navaraM daza adhikAn vA yadi no bodhayAmi anudinaM bhavyAn / tataH parityajAmi viSayAn viSamiva iti gRhNAti pratijJAm / / 44 / / atha ujjhitamunivezaH cintayan devatAyAH tad vacanam / jagadgurorapi nivasati vezyAyAH gRhe saH mahAtmA / / 45 / / bhunakti viSayasaukhyam dharmakathayA ca bodhayitvA bhavyAn / pravrajyAgrahaNArthaM preSati pArzve jinendrasya ||46 / / tyAre bhAvita mativALA chatAM paNa, tapavaDe zoSita aMgavALA chatAM paNa ane viSayano doSa jANatA chatAM paNa karmanA vazathI bhagna pariNAmavALA thaine temaNe teNInuM vacana aMgIkAra karyuM. (43) vizeSa e ke-'jo huM haMmezAM daza athavA tethI adhika bhavya prANIone pratibodha na karuM to viSanI jema viSayono tyAga karIza.' evI pratijJA teNe grahaNa karI. (44) pachI devatAnA ane jagadgurunA paNa te vacanane ciMtavatA teNe muniveSano tyAga karyo, ane te mahAtmA vezyAnA dharabhAM 2hyA. (45) tyAM te viSayasukhane bhogavavA lAgyA, tathA dharmakathAvaDe bhavya prANIone bodha karIne temane pravrajyA grahaNa karavA mATe jiveMdranI pAse mokalavA lAgyA. (46)
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH aha annayA kayAI khINe bhogapphalaMmi kammammi / veraggAvaDiyamaI ciMteumimaM samADhatto / / 47 / / tacchaM sokkhaM taDitaralamAuyaM bhaMguraM ca tArunnaM / rogavihuraM sarIraM dullaMbhA dhammasAmaggI / / 48 / / khaMDiyasIlANa niraMtaraM ca nivaDaMti dusshduhaaii| evaM Thie na jujjai saMpai maha nivasiuM ettha / / 49 / / to gaMtuM jayaguruNo puNo samIvammi lei pavvajjaM / Aloiyaduccario viharai ya samaM jiNiMdeNa / / 50 / / ' .. ..... atha anyadA kadAcit kSINe bhogaphale krmnni| vairAgyA''patitamatiH cintayitumidaM samArabdhavAn / / 47 / / tucchaM saukhyaM taDittaralamAyuSkaM bhaguraM ca tAruNyam / rogavidhuraM zarIraM durlabhA dharmasAmagrI / / 48 / / ... khaNDitazIlAnAM nirantaraM ca nipatanti duHsahaduHkhAni / evaM sthite na yujyate samprati mama nivastumatra ||49 / / tataH gatvA jagadguroH punaH samIpe lAti pravrajyAm / / AlocitaduzcaritaH viharati ca samaM jinendreNa / / 50 / / have ekadA kadAcituM bhoganA phaLavALuM karma kSINa thayuM tyAre tenI buddhi vairAgyane pAmI, eTale te A pramANe viyA2 42vA vAyA. (47) "sAMsArika sukha tuccha che, AyuSya vIjaLI jevuM capaLa che, yuvAvasthA kSaNabhaMgura che ane zarIra rogo vaDe vyApta cha, tathA dharmanI sAmagrI bhagavI huna cha. (48) jeNe ziyaLavrata khaMDita karyuM hoya temane niraMtara dusaha duHkho AvI paDe che. A pramANe hovAthI have mAre saDI 23j yogya nathI. (48) ema vicArIne pachI teNe jagadgurunI pAse jai pharIthI pravajyA grahaNa karI ane potAnA duzcaritranI AlocanA karI, jineMdranI sAthe vicaravA lAgyA. (50)
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1252 cirapavvajjApajjAyapAlaNaM bhAvasAramaha kAuM / so naMdiseNasAhU mariuM devattaNaM patto / / 51 / / zrImahAvIracaritram io ya so sudADhanAgakumAradevo nAvArUDhassa bhagavao puvvaM uvasaggaM kAUNa Auyakhayacuo samANo samuppanno egaMmi rorakule puttattaNa, vuDDhi gao ya saMto karasagavittI jiivi| taMmi ya patthAve so jAva niyacchettaM laMgaleNa karisiumAraddho tAva patto taM gAmaM bhuvaNekkabaMdhavo jinno| tao bhagavayA tassa aNukaMpAe paDibohaNatthaM pesio goyamasAmI, gao ya tadaMtiyaM, bhaNio ya goyameNa eso- 'bhadda! kimeyaM kIrai ? / ' karisageNa bhaNiyaM-'jaM kAravei esa hayavihI, ko vA anno amhArisANa kalAkosallavajjiyANa jIvaNovAo ? / ' goyamasAmiNA jaMpiyaM cirapravrajyAparyAyapAlanaM bhAvasAramatha kRtvA / saH nandiSeNasAdhuH mRtvA devatvaM prAptavAn / / 51 / / itazca saH sudaMSTranAgakumAradevaH nAvArUDhasya bhagavataH pUrvam upasargaM kRtvA AyuSkakSayacyutaH san samutpannaH eke raurakule putratvena, vRddhiM gataH ca san karSakavRttyA jIvati / tasmiMzca prastAve saH yAvad nijakSetraM lAGgUlena karSitumArabdhavAn tAvatprAptaH taM grAmaM bhuvanaikabAndhavaH jinaH / tataH bhagavatA tasya anukampayA pratibodhanArthaM preSitaH gautamasvAmI, gatazca tadantikam, bhaNitazca gautamena eSaH 'bhadra! kimetat kriyte?|' karSakeNa bhaNitaM 'yatkArayati eSaH hatavidhiH, kaH vA anyaH asmAdRzANAM kalAkauzalyavarjitAnAM jIvanopAyaH? / ' gautamasvAminA jalpitam - tyArabAda bhAva sahita cirakALa sudhI dIkSAparyAyanuM pAlana karI te naMdiNa sAdhu kALa karIne devapaNuM pAmyA. (49) have ahIM te sudADha nAmanA nAgakumAra deve prathama bhagavAna vahANa upara caDyA hatA tyAre tene upasarga karyA N hatA, e AyuSyano kSaya thaye cyavIne eka daridrInA kuLamAM putrapaNe utpanna thayo. te vRddhine pAmyo (moTo thayo) tyAre kheDutanI vRtti (dhaMdho) karIne AjIvikA karavA lAgyo. te avasare te kheDUta jeTalAmAM haLavaDe potAnA kSetrane kheDato hato tevAmAM te gAmamAM bhuvananA eka baMdhurUpa bhagavAna padhAryA. te vakhate bhagavAne tenA paranI dayAne lIdhe tene pratibodha karavA mATe gautamasvAmIne mokalyA. eTale te tenI pAse gayA. gautamasvAmIe tene kahyuM ke-'he bhadra! tuM A zuM kare che?' kheDUte kahyuM-'A adhama vidhAtA (nasIba) je karAve te karuM chuM, kaLAnI kuzaLatA vinAnA amArI jevAne bIjo jIvavAno upAya kyAMthI hoya?' gautamasvAmIe kahyuM :
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1253 evaMvihagADhakilesasaMviDhattAe bhoynnvihiie| diNagamaNiyaM kuNaMtassa muddha! kA caMgimA tujjha? ||1|| kiM vA sarIrasokkhaM saMpajjai ko ya visyvaamoho| kiM vA sucariyanipphAyaNaM ca saMbhavai evaM ca? / / 2 / / no eyapariccAgo sudukkaro divvasokkhakaMkhINaM / tumhArisANa jAyai jeNa'jjavi kira mahAsattA / / 3 / / pauramaNi-kaNaga-rayaNukkarAiM taruNIo suMdare gehe| mottUNa pannagaMpiva dhannA laggaMti dhammami / / 4 / / evaMvidhagADhaklezasamarjitayA bhojnvidhinaa| dinagamanikAM kurvataH mugdha! kA zreSThatA tava? ||1|| kiM vA zarIrasaukhyaM sampadyate kazca viSayavyAmohaH / kiM vA sucaritaniSpAdanaM ca sambhavati evaM ca / / 2 / / no etatparityAgaH suduSkaraH divysaukhykaakssinnaam| yuSmAdRzAnAM jAyate yenA'dyApi kila mahAsattvAnAm / / 3 / / padmamaNi-kanaka-ratnotkarANi taruNyaH sundarANi gRhANi / muktvA pannagamiva dhanyAH laganti dharme / / 4 / / he mugdha! AvA prakAranA gADha phlezathI upArjana karelA bhojanavidhivaDe divasane nirgamana karatA tArI A zA muziyArI cha? (1) athavA AvuM kArya karavAthI tane zuM zarIranuM sukha prApta thAya che? A zo viSayano vyAmoha che? AnAthI saa2| mAya25nI zI prApti saMbhava cha? (2) | divya sukhanI icchAvALA tArI jevAne Ano tyAga karavo kaMI paNa duSkara thato nathI, kAraNa ke A samaye paNa mahAsattvavALA dhanya puruSo maNi, suvarNa ane ratnanA moTA DhagalA, yuvAna strIo ane manohara gRhone sapanA sema choDIne dhana vidhesA cha. (3/4)
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1254 zrImahAvIracaritram anne puNa AkAliyaduraMtadAriddaviDuyAvi daDhaM / pAvAraMbhapayaTTA jammaM sayalaMpi voliMti / / 5 / / te aNNatthavi jamme taheva punnruttdukkhsNtttaa| tallovvilliM pakuNaMti thovasalilaMmi macchovva / / 6 / / jai puNa te gharavAvAralakkhabhAge va dhammakajjaMmi / abbhujjamaMti ruMdhati nittulaM tA duhaduvAraM / / 7 / / kiMca-egatto saMpajjai jahicchabhogovabhogadullaliyaM / dhaNamannatto sajjaNapasaMsaNijjA hi pavvajjA / / 8 / / anye punaH AkAlikadurantadAridryavidrutAH api dRDham / pApArambhapravRttAH janma sakalamapi vyatikrAmanti / / 5 / / te anyatrA'pi janmani tathaiva punruktduHkhsntptaaH| vyAkulatAM prakurvanti stokasalile matsyaH iva / / 6 / / yadi punaH te gRhavyApAralakSabhAgaM vA dharmakArye / abhyudyatante rugdhanti niHtulaM tataH duHkhadvAram / / 7 / / kiJca-ekataH sampadyate yathecchabhogopabhogadurlalitam / dhanam anyataH sajjanaprazaMsanIyA hi pravrajyA / / 8 / / vaLI bIjA keTalAka puruSo maraNaparyaMta moTA dAridrothI atyaMta pIDA pAmyA chatAM paNa pApanA AraMbhamAM pravattAne mAno 4nma zubhAva cha. (5) teo bIjA janmamAM paNa te ja pramANe vAraMvAra duHkhathI tApa pAmIne thoDA jaLamAM malyanI jema taraphaDIyA bhAre cha. (7) paraMtu teo jo gharanA vyApAranA lAkhamA bhAge paNa dharmakAryane viSe udyama kare to anupama (ghaNA) duHkhanA dvArane 3 cha. (7) vaLI bIjuM eka tarapha icchA pramANe bhogapabhoganI prApti karavAmAM utkRSTa dhana prApta thAya che, ane bIjI tarapha sajjanone prazaMsA karavA lAyaka pravajyA prApta thAya che. (8).
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1255 egatto chakkhaMDAhivassa sevA mhaanriNdss| kIrai annatto puNa muNiNo saddhammanirayassa / / 9 / / suMdara! imAo donni u gaIu loyaMmi suppsiddhaao| eyANaM annayariM je kusalA te pavajjati / / 10 / / tA vajjasu kammamimaM dhammaM ciya sarasu taM mhaastt!| dINANa dutthiyANa ya eso ekko paraM saraNaM / / 11 / / iya goyameNa bhaNie sabaillaM laMgalaM ca mottuunn| namiuM calaNe so bhattinibbharo bhaNiumADhatto / / 12 / / ekataH SaTkhaNDA'dhipasya sevA mhaanrendrsy| kriyate anyataH punaH muneH saddharmaniratasya / / 9 / / sundara! ime dve tu gatI loke suprsiddhe| etayoH anyatarA ye kuzalAH te prapadyante / / 10 / / tataH varja karma idaM dharmameva smara tvaM mahAsattva! dInAnAM duHsthitAnAM ca eSaH ekaH paraM zaraNam / / 11 / / iti gautamena bhaNite sagauH lAgUlaM ca muktvA / natvA caraNayoH saH bhaktinirbharaH bhaNitumArabdhavAn / / 12 / / vaLI eka tarapha cha khaMDanA adhipati mahArAjAnI sevA karAya che, ane bIjI tarapha saddharmamAM Asakta bhuni4 nanI sev| 2 / 5 . (8) he suMdara! A be prakAranI gati lokamAM suprasiddha ja che. AmAMthI koI paNa ekane je kuzaLa puruSo hoya te 12 43 cha, (10) tethI karIne he mahAsattvI tuM A khetInA karmane choDI de ane dharmanuM AcaraNa kara. dIna ane duHkhI mAne sA me 4 uttama sh25|| cha. (11) A pramANe gautamasvAmIe kahyuM tyAre baLada sahita haLane mUkIne, te kheDUta tenA caraNane namIne bhaktivarDa bharapUra thaI kahevA lAgyo ke-(12)
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1256 bhayavaM! vinnANavivajjiyassa jai joggayatthi me kA'vi / tA dehi niyayadikkhaM bhavavAsAo virattassa ||13|| iya vutte se pariyaTTiNovi sirigoyameNa pvvjjaa| takkhaNameva vidinnA bohibbIyaMtikAUNa / / 14 / / zrImahAvIracaritram evaM teNa gahiyadikkheNa samaM payaTTo goyamasAmI bhagavao abhimuhaM / aha jayaguruNo cakkhugoyaramuvAgayassa tassa karisagassa teNa sIhabhavAvajjiyagADhaveravaseNa pamhuTThA pavvajjApaDivattI, jAyapayaMDakovo ya bhaNiuM pavatto- 'bhayavaM! ko eso ? / ' goyameNa bhaNiyaM- 'amha dhammagurU / ' teNa bhaNiyaM-'jai tuha esa dhammagurU tA mama tumaevi na kajjaM, alaM pavvajjAe 'tti bhaNiUNa paricattarayaharaNo dhAviUNa gao khettaMmi, gahiyA balIvaddA, ubbhIkayaM laMgalaM, palaggo puvvapavAheNa bhagavan! vijJAnavivarjitasya yadi yogyatA'sti mama kA'pi / tadA dehi nijadIkSAM bhavavAsataH viraktasya / / 13 / / ityukte tasmai parivartine'pi zrIgautamena pravrajyA / tatkSaNameva vidattA bodhibIjamiti kRtvA / / 14 / / evaM tena gRhItadIkSeNa samaM pravRttaH gautamasvAmI bhagavataH abhimukham / atha jagadguroH cakSugocaramupAgatasya tasya karSakasya tena siMhabhavA''varjitagADhavairavazena vismRtA pravrajyApratipattiH jAtapracaNDakopazca bhaNituM pravRttavAn 'bhagavan! kaH eSaH ? / ' gautamena bhaNitaM 'asmAkaM dharmaguruH / tena bhaNitaM 'yadi tava eSaH dharmaguruH tataH mama tvayA'pi na kAryam, alaM pravrajyayA' iti bhaNitvA parityaktarajoharaNaH dhAvitvA gataH kSetre, gRhItau balIvardI, udbhedIkRtaM lAGgUlam, pralagnaH pUrvapravAheNa karSitum / gautamasvAmI api 'he bhagavana! jJAna rahita mArI jo kAMi paNa yogyatA hoya, to saMsAravAsathI virakta thayelA mane tamArI dIkSA Ayo.' (13) A pramANe teNe kahyuM tyAre jo ke te parAvartana pAmavAno hato (dIkSA mUkI devAno hato) to paNa Ane bodhibIja prApta thAya che' ema jANIne zrI gautamasvAmIe tene tatkALa dIkSA ApI. (14) A pramANe dIkSita thayelA tenI sAthe gautamasvAmI bhagavAnanI sanmukha cAlyA. pachI jagadgurunI dRSTinA viSayamAM (naja2mAM) AvelA te kheDUtane siMhanA bhavamAM upArjana karelA moTA vairanA vazapaNAthI pravrajyAnI prApti nAza pAmI, ane tene ghaNo kopa utpanna thavAthI te kahevA lAgyo ke-'he bhagavana! A koNa che?' gautamasvAmIe kahyuM ke-'amArA dharmaguru che.' teNe kahyuM-'jo A tamArA dharmaguru che, to mAre tamAruM paNa kAma nathI. pravrajyAe karIne saryuM.' ema kahIne rajoharaNano tyAga karI doDIne potAnA khetaramAM gayo. tyAM potAnA baLado grahaNa karyA, haLa UbhuM karyuM ane prathamanI jema kheDavA lAgyo. gautamasvAmI paNa manamAM vismaya pAmIne bhagavAnane praNAma karI
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH kheddeuNti| goyamasAmIvi vimhiyamaNo bhayavaMtaM paNamiUNa bhaNiuM pavatto bhuvnnbbhuybhuuymhppbhaavpddihnniypaannignnpiidd!| jayanAha! mae asarisamimamajja paloiyaM cojjaM ||1|| jaM sokkhakarevi hu tujha daMsaNe dUrao'vi so halio / sUrassa kosio iva soDhuM teyaM acAito / / 2 / / sayameva ya paDivannaM pavvajjaM ujjhiUNa saMbhaMto / aisigghamavakkaMto sakhettahuttaM paroTThamaNo / / 3 / / kira tumha saMkahAvi hu jaNai apuvvaM jaNANa paritosaM / kiM puNa cItarupamuhaTThapADiherubbhavaM rUvaM ? / / 4 / / vismitamanAH bhagavantaM praNamya bhaNituM pravRttavAn 1257 bhuvanAdbhUtamahAprabhAvapratihataprANigaNapIDa! / jagannAtha! mayA asadRzamidamadya pralokitaM nodyam ||1|| yat saukhyakAre'pi khalu tava darzane dUrataH api saH hAlikaH / sUryasya kauzikaH iva soDhuM tejaH azaknuvan / / 2 / / svayameva ca pratipannAM pravrajyAM ujjhitvA sambhrAntaH / atizIghramapakrAntaH svakSetrAbhimukhaM praruSTamanAH / / 3 / / kila tava saGkathA'pi khalu janayati apUrvaM janAnAM paritoSam / kiM punaH caityatarupramukhA'STaprAtihAryodbhavaM rUpam / / 4 / / kahevA lAgyA ke 'bhuvanane viSe AzcaryakA2ka mahAprabhAvavaDe prANIsamUhanI pIDAne haraNa karanArA he jagannAtha! meM Aje A asamAna (bhoTu ) Azyarya bheyuM. (1) te e ke-ApanuM darzana sukhakAraka chatAM paNa te kheDUta dUrathI ja sUryanA tejane ghuvaDa sahana na kare tema ApanA tejane sahana karavAne azakta thaI, pote aMgIkAra karelI pravrajyAno tyAga karI, bhrAMti sahita viparIta matavALo thaI, potAnA kSetranI sanmukha atyaMta zIvratAthI doDI gayo. (2/3) ApanI kathA (nAma) paNa manuSyone apUrva saMtoSa utpanna kare che, to pachI caityavRkSa vigere ATha prAtihAryothI zobhatuM ApanuM rUpa saMtoSa utpanna kare temAM zuM kahevuM?' (4)
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1258 zrImahAvIracaritrama aha jayaguruNA bhaNiyaM goyama! so esa kesarissa jio| jo kira tivijhukAle mae duhA phAlio hoto / / 5 / / tumae maha sArahiNA nijjavio kovaphuruphuraMtataNU / sIhe sIheNa hae iccAImahuravayaNeNa ||6|| tappaccaieNaM mai doseNajjavi sa vermuvvhi| teNaM ciya tappaDibohaNaTThayA pesio taMsi / / 7 / / iya puvvakammavasavattijaMtukIraMtavivihavAvAre / saMsAre paramattheNa kiMpi no vijjae cojjaM ||8|| evaM goyamaM paccAiUNa sAmI tAmalitti-dasannapUra-vIbhaya-caMpA-ujjeNi-gayapUra-kaMpilla atha jagadguruNA bhaNitaM-gautama! saH eSaH kesariNaH jiivH| yaH kila tripRSThakAle mayA dvidhA sphATitaH abhUt / / 5 / / tvayA mama sArathinA niryApitaH kopaprasphurattanuH / 'siMhaH siMhena hate... ityAdimadhuravacanaiH / / 6 / / tatpratyayikena mayi doSeNA'dyapi saH vairamudvahati / tenaiva tatpratibodhanArthaM preSitaH tvamasi / / 7 / / iti puurvkrmvshvrtijntukriymaannvividhvyaapaare| saMsAre paramArthena kimapi no vidyate nodyam / / 8 / / evaM gautamaM pratyayitvA svAmI taamlipti-dshaarnnpur-viitbhy-cmpojjainii-gjpur-kaampily-nndipurte sAMbhaLI jagaguru bolyA ke "he gautamI te A kesarIsiMhano jIva che ke je tripRSTha vAsudevane kALe meM tene mAre 6ii najyoto. (5) te vakhate kopathI taraphaDatA zarIravALA tene mArA sArathirUpa tame "siMhavaDe siMha haNAyo che' ityAdika madhura vayana43 Ailn. bhApI tI. (7) te vakhatane anusaranArA doSe karIne A bhavamAM paNa mAre viSe te vairane dhAraNa kare che. tethI ja tene pratibodha karavA mATe meM tamane mokalyA hatA. (7) A pramANe pUrvakarmanA vazamAM vartanArA prANIo A saMsAramAM vividha prakAranA vyApAra (ceSTA) karyA kare che; tethI kharI rIte jotAM kAMI paNa Azcarya che ja nahIM. (8) A pramANe gautamane kahIne svAmI tAmalipti, dazArNapura, vItabhaya paTTaNa, caMpApurI, ujjayinI nagarI,
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1259 naMdipura-mahurApamuhesu mahAnagaresu bhavvasattajaNaM paDibohiMto pasannacaMda-dasannabhadda-udAyaNasAla-mahAsAlapamuhaM rAyanivahaM pavvAviMto caMDapajjoyArimaddaNajiyasattupAmokkhaM nariMdavaggaM ca sAvagadhamme ThaveMto kaivayakAlANaMtaraM puNo samAgao rAyagihaM / tattha ya kakkeyaNa-nIlaya-lohiyakkhapAmokkharayaNanivaheNa | kuTTimatalaM raijjai surehiM AjoyaNamahIe / / 1 / / maNirayaNajaccakaMcaNakalahoyamayA sugoursnnaahaa| tinneva nimmavijjaMti takkhaNaM pavarapAgArA / / 2 / / abbhaMtaraMmi tesiM vicittrynnohrssijddilaaiN| ThAvijjaMtI sIhAsaNAI joggAiM jayaguruNo / / 3 / / mathurApramukheSu mahAnagareSu bhavyasattvajanaM pratibodhayan prasannacandra-dazArNabhadrodAyana-zAla-mahAzAlapramukhaM rAjanivahaM pravrAjayan caNDapradyotA'rimardana-jitazatrupramukhaM narendravargaM ca zrAvakadharme sthApayan katipayakAlA'nantaraM punaH samAgataH raajgRhm| tatra ca krketn-niilk-lohitaakssprmukhrtnnivhen| kuTTimatalaM racyate suraiH AyojanamahyAm / / 1 / / maNi-ratna-jAtyakaJcanakaladhautamayAH sugopursnaathaaH| trayaH eva nirmApayanti tatkSaNaM pravaraprAkArAH / / 2 / / abhyantare teSAM vicitraratnaugharazmijaTilAni / sthApyante siMhAsanAni yogyAni jagadguroH / / 3 / / gajapura, kAMpIlya nagara, naMdipura ane mathurA nagarI vigere moTA nagaromAM bhavya prANIone pratibodha karatA prasannacaMdra, dazArNabhadra, udAyana, zAla ane mahAzAla vigere rAjAnA samUhane pravajyA ApI, caMDapradyota, arimardana ane jitazatru vigere rAjAonA samUhane zrAvakadharmamAM sthApana karI keTalAka kALa pachI rAjagRha nagaramAM padhAryA. ane tyAM kaktana, nIla, lohitAkSa vigere ratnonA samUhavaDe eka yojana pramANa bhUmimAM devoe bhUmitaLa bAMdhyuM. pachI maNiratnano, jAtya suvarNano ane rUpAno ema traNa zreSTha prAkAra (killA) daravAjA sahita tatkALa banAvyA. (12) te traNa prakAranI vaccenA prAkArane madhye vicitra ratnonA samUhanA kiraNo vaDe vyApta ane jagadgurune lAyaka siMhAsano sthApana yA. (3)
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1260 zrImahAvIracaritrama puvvadisivajjasIhAsaNesu tiloyvimhykraaii| kIraMti tinni rUvAiM bhuvaNanAhassa sarisAiM / / 4 / / DajhaMtAgurughaNasArasilhayAmoyasurahiyadiyaMtA / dhUvaghaDINa samUho pamuccaI savvapAsesu / / 5 / / maMdaMdoliyakaMkillipallavo vidhuydhyvddaaddovo| vittharai titthanAhANubhAvao sIyalo pavaNo / / 6 / / iya suragaNeNa savvAyareNa nivvattie smosrnne| siMhAsaNe nisaNNo puvvAbhimuho jiNavariMdo / 7 / / pUrvadigvarjasiMhAsaneSu trilokvismitkraanni| kriyante trINi rUpAni bhuvananAthasya sadRzAni / / 4 / / dahyamAnA'garu-ghanasAra-selhakA''modasurabhikRtadigantaH / dhUpaghaTInAM samUhaH pramucyate sarvapArzveSu / / 5 / / mandA''ndolitakaGkelipallavaH vidhuutdhvjpttaa''ttopH| vistRNoti tIrthanAthA'nubhAvataH zItalaH pavanaH / / 6 / / iti suragaNena sarvA''dareNa nirvartite smvsrnne| siMhAsane niSaNNaH pUrvAbhimukhaH jinavarendraH / / 7 / / temAM pUrva dizA sivAyanA bAkInA traNa siMhAsano upara traNa jagatanA jIvone vismaya karanArA bhagavAnanI 4.4 39 // 35 janAvyA (sthApana yA). (4) baLatAM agaru, ghanasAra, selthaka vigere dhUpanA sugaMdhavaDe sarva dizAone sugaMdhI karanAra dhUpadhANAnA samUho yota26 bhUpAmA mAvyA. (5) azoka vRkSanA pAMdaDAMne dhIme dhIme kaMpAvato ane dhvajAonA samUhane dhrujAvato zItaLa vAyu tIrthakaranA prabhAvathA vistAra pAbhyo (anan auryo). (7) A pramANe sarva AdaravaDe devonA samUhe samavasaraNa racyuM tyAre pUrva dizAnA siMhAsana para prabhu pUrvAbhimukhe 61. (7)
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1261 jyguruputtivinniuttpurisprikhiyjinnvraagmnno| abhayakumArAikumAraparivuDo seNiyanariMdo / / 8 / / harisussasiyasarIro vaMdaNavaDiyAe Agao jhatti / asura-sura-vANamaMtara-tArAhivapamuhatiyasAvi / / 9 / / tipayAhiNiUNa pareNa bhattibhAreNa vaMdiuM nAhaM / saTThANesu nisIyaMti te ya saddhammasavaNatyaM / / 10 / / uppAyapalayasattAsamalaMkiyasayalavatthuparamatthaM / bhavvANaM bhavabhayaharaM tatto vAgarai bhuvaNagurU / / 11 / / jagadgurupravRttiviniyuktapuruSaparikathitajinavarA''gamanaH / abhayakumArAdikumAraparivRttaH zreNikanarendraH ||8|| harSotzvasitazarIraH vandanapratijJayA AgataH jhaTiti / asura-sura-vANavyantara-tArAdhipapramukhatridazAH api / / 9 / / tripradakSiNIyatvA(=kRtvA) pareNa bhaktibhAreNa vanditvA nAtham / svasthAneSu niSIdanti te ca saddharmazravaNArtham / / 10 / / utpAda-pralaya-sattAsamalaGkRtasakalavastuparamArtham / bhavyAnAM bhavabhayaharaM tataH vyAkaroti bhuvanaguruH / / 11 / / te vakhate jagadgurunI pravRtimAM nImelA puruSoe zreNika rAjAne jinezvaranA AgamananA samAcAra ApyA, tyAre te rAjA abhayakumAra vigere kumAro sahita harSathI vikasvara thayelA zarIravALo thaIne bhagavAnane vAMdavA mATe tatsa mavasaramA mAvyA. tathA asura, su2, evyaMtara, jyotiSI vigere vo 59 // mAvyA. (8/8) teo moTI bhaktinA samUhavaDe traNa pradakSiNApUrvaka nAthane namIne saddharma sAMbhaLavA mATe potapotAnA sthAne 81. (10) tyArapachI bhuvanaguru bhagavAne bhavya prANIone saMsAranA bhayane haraNa karanAra utpAda, vyaya ane dhrauvya e tripadIthI yukta samagra vastunA paramArthane kahyo. (11)
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1262 zrImahAvIracaritram vAgaramANassa ya bhuvaNabaMdhuNo muNiyasayalabhAvo'vi | bhavvajaNabohaNatthaM goyamasAmI imaM bhaNai / / 12 / / bhayavaM! bhavassa punnruttjmm-jraa-mrnn-sogpurss| kiM mUlakAraNaM jamiha neva jIvA virajjaMti? / / 13 / / na ya ujjamaMti tuha pAyapaumapUyaNapamokkhavAvAre / no desasavvaviraio bhAvasAraM ca giNhaMti / / 14 / / bhaNiyaM jiNeNa goyama! micchattaM aviraI ya mUlamiha / tadaNugayA no jIvA bhavabhamaNAo virajaMti / / 15 / / vyAkriyamANasya ca bhuvanabandhoH jJAtasarvabhAvo'pi / bhavyajanabodhanArthaM gautamasvAmI idaM bhaNati / / 12 / / bhagavan! bhavasya punaruktajanma-jarA-maraNa-zokapracurasya / kiM mUlakAraNaM yadiha naiva jIvAH virajyante? ||13 / / na ca udyatante tava paadpdmpuujnprmukhvyaapaare| no deza-sarvaviratikaM bhAvasAraM ca gRhNanti / / 14 / / bhaNitaM jinena-gautama! mithyAtvam aviratizca mUlamiha / tadanugatAH no jIvAH bhavabhramaNataH virajyante / / 15 / / bhuvanabaMdha bhagavAne dezanA ApI tyAre samagra padArthone jANatA chatAM paNa gautamasvAmIe bhavya prANIonA bodhane mATe bhI prabhAe (pUchyu) 3-(12) "he bhagavanI vAraMvAra thatA janma, jarA, maraNa ane zokathI bharelA A saMsAranuM mULa kAraNa zuM che? ke jethI A saMsAramAM rahelA jIvo vairAgya pAmatA ja nathI tathA ApanA caraNakamaLanI pUjA vigere vyApAramAM udyama karatA nathI? temaja bhAvapUrvaka dezavirati ke sarvaviratine grahaNa karatA nathI?" (13/14). tyAre jinezvare kahyuM ke "he gautama! tenuM mULa kAraNa mithyAtva ane avirati che. tene pAmelA jIvo bhavabhramaNathI vairAgya pAmatA ja nathI, (15)
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1263 aSTamaH prastAvaH no bahu mannaMti jiNAhipi giNhati neva viriNpi| micchattamajjamattA kiM vA kuvvaMti no'kajjaM? ||16|| jai tevi kammagaMThiM suniTTharaM bhiMdiUNa sammattaM / pAvaMti kahavi tA bhavasaMvAsAo virajjaMti / / 17 / / abbhujjamaMti jiNa-sAhupUyaNAimmi dhammakajjaMmi / navaraM te'vi na viraiM ghettuM pAreMti kammavasA / / 18 / / jaM desaovi savisesakammakkhayauvasameNa sA hoi / kiM puNa pahANamuNijaNakaraNuciyA savvao ceva / / 19 / / no bahumanyante jinA'dhipamapi gRhNanti naiva viratimapi / mithyAtvamadyamattAH kiM vA kurvanti no akAryam / / 16 / / yadi te'pi karmaganthiM suniSThuraM bhittvA samyaktvam / prApnuvanti kathamapi tadA bhavasaMvAsataH virajyanti / / 17 / / abhyudyatante jina-sAdhupUjanAdau dhrmkaarye| navaraM te'pi na viratiM gRhItuM pArayanti karmavazataH / / 18 / / yaddezataH api savizeSakarmakSayopazamena sA bhavati / kiM punaH pradhAnamunijanakaraNocitA sarvataH eva / / 19 / / jinezvarane paNa bahumAnatA nathI, ane viratine paNa grahaNa karatA nathI. athavA to mithyAtvarUpI madirAthI matta thayelA jIvo kyA akAryane na kare? (13) jo kadAca teo paNa atyaMta kaThaNa evI karmarUpI graMthine koIpaNa prakAre bhedIne samyakta pAme to teo saMsAranA vAsathakI vairAgya pAme, (17) ane tethI teo jinezvara ane sAdhuonI pUjAdika dharmakAryamAM udyama kare; paraMtu tevA prakAranA karmanA vazathI teo paNa virati grahaNa karavAmAM samartha thatAM nathI, (18) kAraNa ke dezavirati paNa vizeSa prakAranA karmanA kSayopazamathI ja thAya che, to pachI uttama munijanane karavAne ucita evI sarvavirati to kyAMthI ja prApta thAya?" (19)
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1264 tA goyameNa bhaNiyaM bhayavaM ! sammattarayaNalAbhAo / abbhahiyaM guNaThANaM evaM sai viraibhAvo'yaM / / 20 / / tA sAhesu jayaguru! pauragehavAvAravAvaDamaNANaM / saMbhavai deovihu viraI kahamiva gihatthANa ? / / 21 / / to jayaguruNA kahiyaM paMcaNhaM tiNha vA cauNhaM vA / gahaNe vayANa egassa vAvi sA hoi niddosA / / 22 / / zrImahAvIracaritram goyamamuNiNA bhaNiyaM jai evaM tA jiNiMda ! savvAiM / sodAharaNAiM kaheha tAiM bheehiM juttAiM / / 23 / / tataH gautamena bhaNitaM bhagavan ! samyaktvaratnalAbhataH / abhyadhikaM guNasthAnaM evaM sadA viratibhAvaH ayam / / 20 / / tataH kathaya jagadguro! prcurgRhvyaapaarvyaapRtmnsaaN| sambhavati dezato'pi khalu viratiH kathamiva gRhasthAnAm / / 21 / / tataH jagadguruNA kathitaM paJca, trINi vA catvAraH vaa| grahaNe vratAnAm ekasya vA'pi sA bhavati nirdoSA / / 22 / / gautamamuninA bhaNitaM yadyevaM tadA jinendra ! sarvANi / sodAharaNAni kathaya tAni bhedaiH yuktAni / / 23 / / A pramANe sAMbhaLIne gautamasvAmIe kahyuM ke-'he bhagavana! jo ema che to samakitarUpa ratnanA lAbhathI adhika guNanuM sthAna A viratipaNuM che, (20) to ke jagadguru! gharanA moTA vyApAromAM jemanuM mana parovAyeluM che evA gRhasthIone dezathI virati paNa zI rIte saMbhave? te kaho.' tyAre jagadgurue kahyuM ke-'pAMca, traNa ane cAra ema bAra vratomAMnA eka paNa vratanuM grahaNa karavAmAM te dezavirati nirdoSa thaI zake che. (22) te sAMbhaLI gautamasvAmIe kahyuM ke-'jo ema che to he jineMdra! udAharaNa sahita ane bhedo sahita te sarva vrato aDo, (23)
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH na tumAhiMto anno bhayavaM eyaM nidaMsiuM sakko / jaM savvaM sUrocciya payAsiuM pabhavae gayaNaM / / 24 / / iya vutte sirivIreNa dhammapAsAyamUlakhaMbheNa / bhaNiyaM goyama! nisuNasu savvamimaM parikahijjaMtaM / / 25 / / paMca u aNuvvayAiM guNavvayAiM ca hoMti tinneva / sikkhAvayAiM cauro viraIe gihatthaloyassa / / 26 / / tattha ya aNuvvayAiM paDhamaM pANAivAyaveramaNaM / vayamavaravayapahANaM pANAivAo ya so duviho / / 27 / / vinneo buddhimayA suhumo thUlo ya tattha puNa suhumo| egiMdiyajiyavisao thUlo beiMdiyAigao / / 28 / / na yuSmAdRzAdanyaH bhagavan! etannidarzituM shktH| yatsarvaM sUryaH eva prakAzituM prabhavati gaganam / / 24 / / ityukte zrIvIreNa dharmaprAsAdamUlastambhena / bhaNitaM gautama! nizruNu sarvamidaM parikathyamAnam / / 25 / / paJca tu aNuvratAni guNavratAni ca bhavanti trINi eva / zikSAvratAni catvAraH viratau gRhasthalokasya ||26|| tatra cA'NuvratAni prathamaM prANAtipAtaviramaNam / vratam aparavratapradhAnaM prANAtipAtazca saH dvividhaH / / 27 / / 1265 vijJeyaH buddhimatA sUkSmaH sthUlazca tatra punaH sUkSmaH / ekendriyajIvaviSayaH sthUlaH dvIndriyAdigataH / / 28 / / kAraNa ke he bhagavana! ApanA vinA bIjo koi A bAbata dekhADavA zaktimAna nathI. sarva AkAzane prakAzita ka2vAmAM sUrya ja samartha che.' (24) A pramANe temaNe kahyuM tyAre dharmarUpI prAsAdanA mULa staMbharUpa zrI vIra bhagavAne kahyuM ke-'he gautama! huM A sarva dhuM te tame sAMbhaNI. (25) pAMca aNuvrato che, traNa guNavrato che ane cAra zikSAvrata che. A bAra vrata, te gRhasthI lokanI virati che. (26) temAM aNuvratane viSe kaheluM prANAtipAtaviramaNa nAmanuM vrata sarva vratomAM pradhAna che. te prANAtipAta be prakAre che, ema buddhimAna puruSe jANavuM. te sUkSma ane sthULa. temAM je sUkSma che te ekeMdriya jIvanA viSayavALuM che ane sthULa che te dvIMdriyAhinA viSayavANuM che. (27/28)
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1266 zrImahAvIracaritram saMkappAraMbhehiM duviho thUlo ya tattha sNkppo| hoi hu uveccakaraNaM AraMbho payaNakisipamuhe ||29 / / saMkappo'vi ya duviho avarAhakaraMmi niravarAhe ya / jo harai deva(ha)davvaM sa sAvarAho'nnahA iyaro / / 30 / / evaM nAUNa imaM thUle avarAhavirahie jiive| saMkappao na ghAejja duvihativihAibheeNa / / 31 / / iya gahiyajIvavahaviraisuMdaro sAvago'NukaMpaparo / accaMtaM kove'vi hu gomaNuyAINa na karejjA / / 32 / / saGkalpA'rambhAbhyAM dvividhaH sthUlazca tatra saGkalpaH / bhavati khalu upatyakaraNaM ArambhaH pacanakRSipramukhAH / / 29 / / saGkalpo'pi ca dvividhaH aparAdhakare niraparAdhe c| yaH harati devadravyaM saH sAparAdhaH anyathA itaraH / / 30 / / evaM jJAtvA idaM sthUlAn aparAdhavirahitAn jIvAn / saGkalpataH na ghAtayet dvividhatrividhAdibhedena / / 31 / / iti gRhItajIvavadhaviratisundaraH zrAvakaH anukmpaaprH| atyantaM kope'pi khalu gomanujAdInAM na kuryAt / / 32 / / temAM je sthULa prANAtipAta che te paNa saMkalpa ane AraMbhe karIne be prakAranuM che. temAM pAse jaIne eTale jANIne-upayogapUrvaka je prANIno nAza karavo te saMkalpathI sthULa prANAtipAta che, ane rAMdhavuM, khetI karavI vigere kriyA karatAM je dvAdriyAdika marI jAya te AraMbhathI sthULa prANAtipAta che. (29). have saMkalpa paNa sAparAdha ane niraparAdha ema be prakAre che. temAM zarIra, dhana vigerene je haraNa kare te sApa2rAdha cha bhane ta sivAya jI ni252|5 cha. (30) A pramANe jANIne sthULa ane aparAdha rahita jIvane saMkalpavaDe (IrAdApUrvaka) dvividha-trividhAdika bhede zane enaDI. (1) A pramANe jIvanA vadhanI virati karavAthI suMdara ane anukaMpA(dayA)mAM tatpara zrAvake atyaMta kopa Ave to paNa gAya ane manuSyAdikano baMdha, vadha, cAmaDIno ccheda, ghaNo bhAra bharavo ane khAvA-pIvAno aMtarAya karavo
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH baMdhavahaM chavicheyaM aibhAraM bhattapANavoccheyaM / ee paMca'iyArA jamhA dUsaMti vahaviraiM | | 33 || jummaM eyAe dUsiyA vihalo savvo'vi dhammavAvAro / kaTTANuTThANaMpivi niratthayaM rannarunnaMva / / 34 / / jaM pANivahAsatto satto taM kiMpi pAvamAyarai / jeNa nimesaMpi suhaM na lahai narayAisu gaisu ||35|| savvatthavi sovakkamamailahuyaM AuyaM samajjiNai / piyaputtaviogaM vA pAvai harivammarAuvva | | 36 || goyamasAmiNA bhaNiyaM - 'bhayavaM ! ko esa harivammarAyAhivo ? / ' bhagavayA jaMpiyaM-goyama ! bandhavadhau chavicchedam atibhAraM bhakta-pAnavicchedam / ete paJcA'ticArAH yasmAd dUSayanti vadhaviratim / / 33 / / yugmm| etasyAM dUSitAyAM viphalaH sarvo'pi dharmavyApAraH / kaSTA'nuSThAnamapi nirarthakam araNyarudanamiva / / 34 / / 1267 yatprANivadhA''saktaH sattvaH tatkimapi pApamAcarati / yena nimeSamapi sukhaM na labhate narakAdiSu gatiSu / / 35 / / sarvatrApi sopakramam atilaghukam AyuSkaM samarjyate / priyaputraviyogaM vA prApnoti harivarmarAjA iva / / 36 / / gautamasvAminA bhaNitaM 'bhagavan! kaH eSaH harivarmarAjAdhipaH ? / ' bhagavatA jalpitaM 'gautama! nizruNu nahi kAraNa ke A pAMca aticAro pahelA vratanI viratine dUSaNa karanArA che. (32/33) A vratamAM dUSaNa lagADavAthI sarva dharmapravRtti niSphaLa che, ane kaSTavALuM anuSThAna paNa araNyamAM rudananI prema nirartha che; (34) kemake prANInA vadhamAM Asakta thayelo prANI tevuM kAMIka pApa Acare che ke jethI te narakAdika gatimAM jaIne eka palakArA mAtra paNa sukhane pAmato nathI. (35) temaja sarva ThekANe (tiryaMca ane manuSya gatimAM) upakramavALuM ane alpa AyuSyane pAme che. athavA harivarma rAjAnI jema priya putranA viyogane pAme che.' (36) A pramANe sAMbhaLI gautamasvAmIe kahyuM ke-'he bhagavana! A harivarya rAjAdhipa Ape kahyo te koNa?' tyAre
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1268 zrImahAvIracaritram nisAmesu / atthi iheva bhArahe vAse kurujaNavae gayauraM nAma nayaraM / tattha asaMkhadaviNasaMgao datto nAma mAhaNo parivasai, rUvajovvaNAiguNasaMgayA ya sirI nAma bhAriyA, savvakajjesu pucchaNijjo pANAiragevallaho savvapasamasussIlayAiguNasaMgao naMdo nAma se bAlamitto / so ya accaMtaM kalayaMThakomalakaMTho tahAvihavAvAraparisamattIe niggacchiUNa nidhvijaNaMmi paese ThAUNa gaMdhavvaviNoyamAyarai, evaM ca vaccaMti vAsarA / annayA ya dattassa diyavarassa bADhaM pAubbhUyA siroveyaNA / tavvaseNa ya paNaTThA raI, viyaMbhio paritAvo, jAyANi nIsahANi aMgANi, khalamahilavva cakkhugoyaramaikkaMtA niddA, nicchiNNA bhoyaNavaMchA, tuTTA jiiviyaasaa| evaMvihaM ca visamadasAvaDaNaM pecchiUNa teNAhUo naMdo, bhaNio ya-'aho mitta! kuNasu kiMpi uvAyaM, savvahA balavaI siroveyaNA khuDDaivva loyaNajuyalaM, maNAgapi na pAremi suhasejjAgaovi ciTThiuM, jai puNa kahavi mama niddAmettaMpi hojjA to paccujjIviya va asti ihaiva bharate varSe kurujanapade gajapuraM nAma nagaram / tatra asaGkhyadravyasaGgakaH dattaH nAmakaH brAhmaNaH parivasati, rUpayauvanAdiguNasaGgatA ca zrI: nAmikA bhAryA, sarvakAryeSu pracchanIyaH prANA'tirekavallabhaH sarvaprazamasuzIlatAdiguNasaGgataH nandaH nAmakaH tasya baalmitrH| sazca atyantaM kalakaNThakomalakaNThaH tathAvidhavyApAraparisamAptau nirgatya nirvijane pradeze sthitvA gandharvavinodamAcarati, evaM ca vrajanti vaasraanni| anyadA ca dattasya dvijavarasya bADhaM prAdurbhUtA shirovednaa| tadvazena ca praNaSTA ratiH, vijRmbhitaH paritApaH, jAtAni niHsahAni aGgANi, khalamahilA iva cakSugocaramatikrAntA nidrA, nicchinnA bhojanavAJchA, truTitA jiivitaashaa| evaMvidhaM ca viSamadazA''patanaM prekSya tenA''hUtaH nandaH bhaNitazca 'aho mitra! kuru kimapi upAyam, sarvathA balavatI zirovedanA troTayati iva locanayugalam manAgapi na pArayAmi sukhazayyAgataH api sthAtum, yadi punaH kathamapi mama nidrAmAtramapi bhagavAna bolyA ke he gautama! sAMbhaLo! A bharatakSetramAM kurudezamAM gajapura nAmanuM nagara che. tyAM asaMkhya dhanavALo datta nAmano brAhmaNa raheto hato. tene rU5 ane yauvana vigere guNavALI zrI nAmanI bhAryA hatI. tathA sarva kAryamAM pUchavA lAyaka, prANathI adhika priya ane prazama, suzIla vigere sarva guNavALo naMda nAmano bALamitra hato. te koyalanI jevA atyaMta komaLa kaMThavALo hato. tethI potAnA tathAprakAranA gRhavyApAra samApta karIne nagaranI bahAra nirjana pradezamAM jaIne saMgItanA vinodane karato hato. e pramANe keTalAka divaso gayA. tyArapachI eka divasa te datta nAmanA uttama brAhmaNane moTI zirovedanA pragaTa thaI. tenA vazathI tenI rati (mananI prIti) nAza pAmI, saMtApa vikAsa pAmyo, zarIranA avayavo zithila thayA, duSTa strInI jema nidrA cakSunA viSayathI dUra jatI rahI, bhojananI icchA nAza pAmI ane jIvavAnI AzA tUTI gai (naSTa thaI). A pramANe viSama dazAne pAmelA teNe naMda mitrane bolAvyo, ane tene kahyuM ke-"he mitra! kAMi paNa upAya kara. sarvathA prakAre jANe banne netrone ukheDI nAMkhatI hoya tevI mahAbaLavAna mastakanI pIDA thAya che, sukhazayAmAM rahyA chatAM paNa jarA paNa nirAMte besI zakato nathI. jo koI paNa prakAre mane jarA nidrA mAtra ja Ave to huM mArA AtmAne pharIthI jIvato thayo
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1269 appANaM mnnejjaa|' iya dINaM se vayaNaM nisAmiUNa naMdeNa bhaNiyaM-'piyamitta! dhIro bhava, paricaya kAyarattaNaM, tahA karemi jahA akAlakkheveNa paguNasarIro bhavasi tti saMThaviUNa rayaNisamayaMmi samAraddhaM kAgalIgeyaM, jao jaha jaha geyaninAo pavisai dattassa svnnvivrNmi| taha taha niddAvi vilajjiyavva Agacchae saNiyaM / / 1 / / evaM ca AgayAe nidAe pasutto so nibbharaM / sA ceva bhajjA naMdassa teNa suisuhakAriNA geyaraveNa avahariyahiyayA tammaNA jAyatti, dattassavi parigalaMtIe rayaNIe paNaTThA siroveyaNA, saMpattA sriirnivvuii| annayA rahaMmi sirIe sapaNayaM bhaNio naMdo bhavettadA pratyujjIvitamiva AtmAnaM manye / ' iti dInaM tasya vacanaM niHzamya nandena bhaNitaM 'priyamitra! dhIraH bhava, parityaja kAtaratvam, tathA karomi yathA akAlakSepeNa praguNazarIraH bhavasi' iti saMsthApya rajanIsamaye samArabdhaM kAkalIgeyaM yataH yathA yathA geyaninAdaH pravizati dattasya shrvnnvivre| tathA tathA nidrA'pi vilajitA iva AgatA zanaiH / / 1 / / evaM ca AgatAyAM nidrAyAM prasuptaH saH nirbhrm| sA eva bhAryA nandasya tena zrutisukhakAriNA geyaraveNa apahRtahRdayA tanmanA jAtA, dattasyA'pi parigalatyAM rajanyAM praNaSTA zirovedanA, samprAptA zarIranivRttiH / anyathA rahasi zriyA sapraNayaM bhaNitaH nanda: mAnuM. A pramANe tenuM dIna vacana sAMbhaLIne naMde kahyuM ke he priya mitra! dhIraja rAkha, kAyarapaNAno tyAga kara. huM te prakAre karIza ke je prakAre thoDA kALamAM ja sArA zarIravALo thaIza.' A rIte tene dhIraja ApIne rAtrine samaye teNe tene kAgalI nAmanuM gAyana AraMbhya. jema jema gItano dhvani dattanA karNavivaramAM pesato hato tema tema nidrA paNa jANe lajjA pAmI hoya tema dhIme dhIme sAvavAdAsA. (1) e pramANe nidrA AvavAthI te datta atyaMta UMghI gayo. te vakhate tenI bhAryAnuM hRdaya te naMdanA karNane sukha karanArA gItanA zabdavaDe haraNa karAyuM, ane temAM ja te eka manavALI (tallIna) thaI. rAtri vyatIta thai tyAre dattanI paNa zirovedanA nAza pAmI. zarIranI sukhAkArI thaI. eka divasa ekAMtamAM zrIe naMdane prema sahita kahyuM
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1270 suhaya! jahA niyamittassa dehapIDA tae samavahariyA / majjhaMpi tahA saMpai avaharasu sarIrasaMtAvaM / / 1 / / ujjuyabhAvattaNao aviyANiya se maNogayaM bhAvaM / naMdeNa jaMpiyamimaM-katto te suyaNu ! saMtAvo ? ||2|| tIe bhaNiyaM - suMdara ! sayamavi kAuM tumaM na yANAsi ? / kiM saccaM payaDijjau?, so bhaNai-kahasu ko doso ? / / 3 / / tAhe tI siTTo kalageyAyannaNAo aarbbh| savvo niyavuttaMto nibbharaaNurAgasaMbaddho / / 4 / / AyanniUNa eyaM su(mu?) NiUNa ya se asuMdaraM bhAvaM / naMdeNaM sA bhaNiyA kahaMpi eyaM suyaNu ! vayasi ? ||5|| sukhada ! yathA nijamitrasya dehapIDA tvayA samapahRtA / mA'pi tathA samprati apahara zarIrasantApam / / 1 / / zrImahAvIracaritram RjubhAvatvAd avijJAya tasya manogataM bhAvam / nandena jalpitamidaM 'kutra te sutano ! santApaH ? ||2|| tayA bhaNitaM 'sundara! svayamapi kRtvA tvaM na jAnAsi ? | kiM satyaM prakaTayAmi ?' saH bhaNati 'kathaya, kaH doSaH ?' || 3 || tadA tayA ziSTaH kalageyA''karNanAd aarbhy| sarvaH nijavRttAntaH nirbharA'nurAgasambaddhaH / / 4 / / AkarNya etat zru(jJA?) tvA ca tasyA asundaraM bhAvaM / nandena sA bhaNitA kathametat sutano ! vadasi ? / / 5 / / 'he sukhane ApanAra! jema tame tamArA mitranA zarIranI pIDA haraNa karI tema have mArA paNa zarIranA saMtApane hara ro. (1) A pramANe sAMbhaLI RjupaNAne lIdhe teNInA manamAM rahelA abhiprAyane nahIM jANavAthI naMde kahyuM ke-'he sArA zarIravANI! tane zAno saMtAya che ?' (2) tyAre tezIkhe 'hyuM }- 'he suMdara ! tame pote 4 saMtApa urIne bhaetA nathI ? zuM huM satya huM?' teo 'hyuM 'Do, zo ghoSa che ?' (3) tyAre teNIe madhura gItanA zravaNathI AraMbhIne atyaMta anurAganA saMbaMdhavALo sarva potAno vRttAMta kahyo. (4) te sAMbhaLIne teNIno asuMdara bhAva jANIne naMde teNIne kahyuM ke-he sArA zarIravALI! tame kema Ama bolo cho? (4)
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH sijja niyayakulaM ajaso ya disAsu jeNa vittharai | maraNe'vi taM dhIrA kahamavi no saMpavajjaMti ||6|| suvvaMti ya naraesuM paradArapasattayANa sttaannN| vivihAo veyaNAo mayacchi ! tA ujjhasu kuvaMchaM ||7|| iya pannaviUNa bahuppayAravayaNehiM taM mahAbhAgo / naMdo ThANAo tao nIhario sigghavegeNa ||8 eso ya sayalavaiyaro kaDagaMtarieNa nisAmio datteNa / tao ciMtiyamaNeNa - 'aho viNaThThe kajjaM, jaM mama mahilA naMdeNa saddhiM evamullavai, manne naMdo maM uvalakkhiUNa cittarakkhaTThA suddhasamAyAraM appANamuvadaMsiMto evamullaviUNa etto ThANAo sigghmvkkNto| dRSyate nijakulaM ayazaH ca dikSu yena vistRNoti / maraNe'pi khalu taddhIrAH kathamapi no samprapadyante ||6|| 1271 zrUyante ca narakeSu paradArAprasaktAnAM sttvaanaam| vividhAH vedanAH mRgAkSe! tataH ujjha kuvAJchAm / / 7 / / iti prajJApya bahuprakAravacanaiH tAM mahAbhAgaH / nandaH sthAnataH tataH nihataH zIghravegena ||8|| eSazca sakalavyatikaraH kaTakA'ntaritena nizrutaH dattena / tataH cintitamanena 'aho ! vinaSTaM kAryam, yad mama mahilA nandena saha evamullapati, manye nandaH mAm upalakSya cittarakSArthaM zuddhasamAcAram AtmAnam upadarzayan evam ullapya asmAt sthAnAt zIghramapakrAntaH / tataH na yuktA upekSA, yataH je kArya ka2vAthI potAnA kuLane dUSaNa lAge che, ane sarva dizAomAM apayaza phelAya che tevuM kArya dhIra puruSo koi paNa rIte maraNa AvyA chatAM paNa kare nahIM. (6) vaLI parastrImAM Asakta thayelA manuSyone narakamAM vividha prakAranI vedanAo prApta thavAnuM zAstramAM saMbhaNAya che, he bhRgAkSI! choTI vAMchAno tyAga 42. (7) A pramANe ghaNA prakAranA vacanovaDe teNIne samajAvIne te mahAbhAgyavAna naMda te sthAnathI zIghra vege karIne nIDajI gayo. (8) A sarva vRttAMta bhIMtane othe rahelA datte sAMbhaLyo. te vakhate teNe vicAra karyo ke-'aho! kArya vinAza pAmyuM ke jethI mArI bhAryAe naMdanI sAthe A pramANe vAta karI. huM dhArUM chuM ke-'naMda mane ahIM rahelo jANIne potAno abhiprAya gupta rAkhavA mATe zubha AcAravALA potAnA AtmAne dekhADato A pramANe bolIne A sthAnathI
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1272 zrImahAvIracaritrama tA na juttA uvehA, jao mahilA purisaMtarakhittacittA kayAi attaNo maNorahavigdhaM saMbhAviUNa paiNo visadANAiNA viNAsaM karejjA, sayamasamatthA vA viDajaNaM viNAsAya vAvArejjA / ao jAvajjavi na jAyai ko'vi viNAso tAva vAvAemi evaM naMdaM / na savvahA suMdaro esa, kahamannahA eyAe saha rahasi ThAejjA?, kiM na yANai eso sappurisANa cakkhukkhevo'vi na jujjai kAuM parakalatte?, kiM puNa nibbharapemagabbho propprmegNtsNlaavo?|evN nicchiUNa tassa vAvAyaNatthaM uvAe ciNtiumaarddho| sAvi se bhajjA dunniggahayAe mayaNaviyArassa, avajasaniravekkhattaNao itthIsahAvassa, gADhANurAgasabbhAvAo dullahajaNaMmi jattha naMdaM pAsati tattha tattha lihiyavva, thaMbhiyavva, viceyaNavva niccalA etameva aNimisAhiM diTThIhiM pecchamANA acchi| tIse ya tahAvihAvaloyaNeNa datto bahuppayAraM sNtaavmuvvhi| naMdovi suddhasIlayAe puvvappavAheNa mukkasaMko tassa sagAsaMmi paidiNamuvei, annayA ya avagaNiUNa mahilA puruSAntarakSiptacittA kadApi AtmanaH manorathavighnaM sambhAvya patyuH viSadAnAdinA vinAzaM kuryAt, svayam asamarthA vA viTajanaM vinAzAya vyaapaaryet| ataH yAvadadyApi na jAyate ko'pi vinAzaH tAvad vyApAdayAmi enaM nndm| na sarvathA sundaraH eSaH, kathamanyathA etayA saha rahasi tiSThet?, kiM na jAnAti eSaH satpuruSANAM cakSukSepaH api na yujyate kartuM parakalatre?, kiM punaH nirbharapremagarbhaH prsprmekaantsNlaap?|' evaM nizcitya tasya vyApAdanArtham upAyAn cintyitumaarbdhvaan| sA'pi tasya bhAryA durnigrahatayA madanavikArasya, apayazaHnirapekSatvAd strIsvabhAvasya, gADhA'nurAgasadbhAvAd durlabhajane yatra yatra nandaM pazyati tatra tatra likhitA iva, stambhitA iva, vicetanA iva nizcalA etameva animeSAbhyAM dRSTibhyAM prekSamANA Aste / tasyAzca tathAvidhA'valokanena dattaH bahuprakAraM santApamuddahati / nando'pi zuddhazIlatayA pUrvapravAheNa muktazaGkaH tasya sakAzaM pratidinamupaiti, anyadA ca avagaNayya zIdhrapaNe jato rahyo tethI mAre upekSA karavI yogya nathI; kemake strIonuM citta bIjA puruSomAM kheMcAyeluM (Asakta) hoya to te koIka vakhata potAnA manorathamAM vighna karanAra pati che ema saMbhAvanA karIne (dhArIne) viSa vigere devAvaDe patino vinAza kare, athavA pote vinAza karavAmAM asamartha hoya to teno vinAza karavA mATe jAra puruSane preraNA kare. tethI karIne jeTalAmAM haju sudhI kAMi paNa vinAza thayo nathI teTalAmAM A naMdane huM mArI nAkhuM, kemake te sarvathA prakAre sAro nathI. anyathA kema te mArI strInI sAthe ekAMtamAM rahe? zuM te nathI jANato ke parastrInA upara cakSu nAMkhavI paNa satparuSone lAyaka nathI, to pachI atyaMta prema sahita paraspara ekAMtamAM vAtacIta karavI to zAnI yogya hoya?" A pramANe nizcaya karIne tene mArI nAMkhavA mATe te upAya ciMtavavA lAgyo. tenI strI paNa kAmavikArano nigraha nahIM karI zakavAthI, strIsvabhAvathI apayazathI nirapekSa hovAthI, aprApta puruSamAM gADha anurAga hovAthI jyAM jyAM te naMdane jotI hatI tyAM tyAM jANe ALekhelI hoya, khaMbhita thaI hoya ane cetanA rahita thai hoya tema nizcaLa thaine nimeSa rahita dRSTivaDe tene ja joI rahetI hatI. teNIne tathA prakAranI joine datta ghaNI rIte saMtApa pAmato hato. naMda paNa zuddha zIlapaNAne lIdhe pUrvanA pravAhe karIne ja zaMkA vinA dattanI pAse haMmezAM Avato hato. ekadA pUrvanA upakArane nahIM gaNIne, cirakALanA utpanna thayelA snehano tyAga karIne,
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1273 aSTamaH prastAvaH puvvovayAraM, pariccaiUNa cirakAlasaMbhavaM siNehaM, avimaMsiUNa juttAjuttaM, aNavekkhiUNa paraloyabhayaM teNa dattamAhaNeNa vIsatthahiyayassa naMdassa tAlauDavisasaNAho paNAmio taMbolabIDao, avigappabhAveNa ya gahio naMdeNa, paribhottumAraddho ya / aha taMmi bhujjamANe accukkaDayAe visvigaarss| ninnaTThaceyaNo jhatti nivaDio so mahIvaDhe / / 1 / / datteNavi mAyAsIlayAe paNayaM payAsamANeNa / pammukkadIhapokkaM hAhAravagabbhiNaM runnaM / / 2 / / milio ya nayaralogo kahio teNAvi tassa vutttto| jaha sahasacciya jIyaM nIhariyamimassa animittaM / / 3 / / pUrvopakAram, parityajya cirakAlasambhavaM sneham, avimarNya yuktA'yuktam, anapekSya paralokabhayaM tena dattabrAhmaNena vizvasthahRdayasya nandasya tAlapuTaviSasanAthaH arpitaH tAmbUlabITakaH, avikalpabhAvena ca gRhItaH nandena, paribhoktumArabdhavAn ca / atha tasmin bhujyamAne atyutkaTatayA viSavikArasya / nirNaSTacetanaH jhaTiti nipatitaH saH mahIpRSThe / / 1 / / dattenA'pi mAyAzIlatayA praNayaM prakAzamAnena / pramuktadIrghapUtkAraM 'hAhA'ravagarbhitaM ruditam / / 2 / / militazca nagaralokaH kathitaH tenA'pi tasya vRttAntaH / yathA sahasA eva jIvaM nihRtamasya animittam / / 3 / / yuktAyuktano vicAra nahIM karIne ane paralokanA bhayanI apekSA nahIM rAkhIne te datta brAhmaNe hRdayamAM vizvAsa pAmelA naMdane tAlapuTa viSavaDe mizra tAMbUlanuM bIDuM ApyuM. naMde te bIDuM vikalpa (zaMkA) vinA ja grahaNa karyuM ane te khAvA lAgyo. have te bIDuM khAvAthI viSano vikAra ati utkaTa hovAthI cetanA rahita thaine te tatkALa pRthvIpITha upara paDI yo. (1) mAyAvIpaNAne lIdhe premano prakAza karato datta brAhmaNa paNa moTI poka mUkIne hAhAkAranA zabda sahita rudana 421 yo. (2) eTale tyAM nagaranA loko ekaThA thayA. temanI pAse teNe teno vRttAMta kahyo ke-"ekadama kAMipaNa kAraNa vinA mAno 4. nIjI yo. (3)
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1274 nayarajaNeNaM bhaNiyaM alAhi sogeNa kuNasu kAyavvaM / sacchaMdavilasiesuM kiM vannijjai kayaMtassa ? / / 4 / / zrImahAvIracaritram emAi jaMpiUNaM nayarajaNo paDigao sgehesu| datteNavi se vihio sarIrasakkArapamuhavihI ||5|| evaM ca vAvAiyaMmi taMmi paNaTThakuvigappo bhajjAe samaM nippaccavAyaM visayasuhamaNuhavamANo kAlaM volei / annayA ya tIe samaM varisayAlaMmi oloyaNagao jAva nivaDaMtajaladhArAdhoraNImaNaharaM gayaNayalamavaloei tAva saha sacciya taDayarArAvabhIsaNA nivaDiyA tassa sIsaMmi kuliMgamAlApalIviyadisAmaMDalA vijjU / tIe ya taNapUlago iva niddaDDo datto, mariUNa ya taiyanarayapuDhavIe sattasAgarovamAU neraio uvavanno / tahiM ca aNavarayadahaNa nagarajanena bhaNitaM 'alaM zokena, kuru kartavyam svacchandavilasiteSu kiM varNyate kRtAntasya / / 4 / / evamAdi jalpayitvA nagarajanaH pratigataH svagRheSu / dattenA'pi tasya vihitaH zarIrasatkArapramukhavidhiH / / 5 / / evaM ca vyApAdite tasmin praNaSTakuvikalpaH bhAryayA samaM niSpratyapAyaM viSayasukhamanubhavan kAlaM vytikraamti| anyadA ca tayA samaM varSAkAle AlokanagataH yAvannipatajjaladhArAdhoraNImanoharaM gaganatalamavalokate tAvatsahasA eva taDtaDArAvA nipatitA tasya zIrSe kuliGga ( = agni) mAlApradIptadigmaNDalA vidyut / tayA ca tRNapUlakaH iva nirdagdhaH dattaH, mRtvA ca tRtIyanarakapRthivyAM saptasAgaropamA''yuSkaH tyAre nagaranA loko bolyA ke-zoke karIne saryuM. have karavA lAyaka kArya karo. yamarAjanA svacchaMdavilAsanuM zuM varzana 42 ?' (4) AvAM vacana bolIne nagarajano potapotAne ghera gayA. pachI datte paNa teno zarIrasatkAra vigere vidhi karyo. (4) A pramANe te naMdane mArI nAMkhyA pachI kuvikalpano nAza thavAthI te datta brAhmaNa potAnI bhAryAnI sAthe vighnanI zaMkA rahitapaNe viSayanA sukhane anubhavato kALa nirgamana karavA lAgyo. ekadA varSARtumAM te bhAryA sahita jharUkhAmAM beTho hato, ane jaLadhArAno samUha paDavAthI manohara dekhAtA AkAzataLane joto hato tevAmAM ekadama taDataDa zabdathI bhayaMkara ane agnikaNiyAnA samUhavaDe dizAmaMDaLane dedIpyamAna karatI vIjaLI tenA mastaka para paDI. tethI ghAsanA pULAnI jema te datta baLI gayo ane marIne trIjI narakapRthvImAM sAta sAgaropamanA
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1275 kuMbhIpAga-sAmalisAhArohaNa-karavattaphAlaNa-veyaraNinaippavAhaNa-moggarasaMcuNNaNapamuhAI tikkhadukkhalakkhAiM niraMtaramaNubhaviUNa AuyakkhaMyami tatto uvvaTTiUNa maccha- kacchapa-pakkhisarIsivapamokkhAsu tirikkhajoNIsu uvavanno, tAsuvi bahukAlaM cariUNa puNo puNo naragAIsu ya uvavajjiUNa kahavi kammalAghaveNa egaMmi paccaMtakule jAo puttattaNeNaM, kayaM ca se maMgalautti naamN| tattha ya jaddivasAo Arambha so pasUo taddivasAo cciya taMmi kule pAubbhUyA vivihA rogAyaMkA, samupannA vivihaanntttthaa| tao tehiM jaNaNijaNagehiM ciMtiyaM'aho duThThalakkhaNANugao esa amha putto tA jAva na dei akAle cciya maraNaM tAva pacchanno cciya aDavIe neUNa chaDDijjai, jIvamANANamanne puttA bhavissaMti, kimaNeNa visaharasaMvaDDhaNeNaM ti paribhAviUNa varisamettavao mukko eso aDavIe / aha teNappaeseNa samAgao sivo nAma satthanAyayo, diTTho ya teNa eso, gahio aNukaMpAe, nIo ya vuddhiM / annayA ya tassa nairayikaH uppnnH| tatra ca anavaratadahana - kumbhipAka-zAmalIzAkhArohaNa- karapatrasphAlana-vaitaraNInadIpravAhaNa-mudgarasaJcUrNanapramukhANi tIkSNaduHkhalakSANi nirantaramanubhUya AyuSkakSaye tasmAd udvartya matsyakacchapa-pakSi-sarisRpapramukheSu tiryagyoniSu upapannaH tAsu api bahukAlaM caritvA punaH punaH narakAdiSu ca upapadya kathamapi karmalAghavena eke pratyantakule jAtaH putratvena kRtaM ca tasya maGgalakaH iti nAma / tatra ca yaddivasataH Arabhya saH prasUtaH taddivasataH eva tasmin kule prAdurbhUtA vividhAH rogA''taGkAH, samutpannAH vividhA'narthAH / tataH tatra jananI - janakAbhyAM cintitaM 'aho ! duSTalakSaNA'nugataH eSaH asmAkaM putraH, tasmAd yAvanna datte akAle eva maraNaM tAvat pracchannaH eva aTavyAM nItvA mucyate, jIvatoH anye putrAH bhaviSyanti, kimanena viSadharasaMvardhanena iti paribhAvya varSamAtravayaH muktaH eSaH attvyaam| atha tena pradezena samAgataH zivaH nAmakaH sArthanAyakaH, dRSTazca tena eSaH, gRhItaH anukampayA, AyuSyavALo nArakI thayo. tyAM niraMtara baLavuM, kuMbhImAM pAkavuM, zAmalivRkSanI zAkhA upara caDavuM, karavatavaDe kapAvuM, vaitaraNI nadImAM taNAvuM ane mudga2vaDe cUrNa thavuM-e vigere aneka tIkSNa duHkhone niraMtara anubhavIne, AyuSyano kSaya thayo tyAre tyAMthI nIkaLIne matsya, kAcabo, pakSI, sarpa vigere tiryaMca yonimAM utpanna thayo. temAM paNa ci2kALa bhamIne, vAraMvAra narakAdikamAM utpanna thaine koIka prakAre karmanuM halakApaNuM thavAthI eka anArya kuLamAM putrapaNe utpanna thayo. tenuM maMgaLaka evuM nAma pADyuM. tyAM je divase te janmyo te ja divasathI AraMbhIne te kuLamAM vividha prakAranA rogonI pIDA utpanna thaI, ane vividha prakAranA anartho utpanna thayA. tyAre te mAtA-pitAe vicAryuM ke'aho! A ApaNo putra duSTa lakSaNavALo che tethI jeTalAmAM te akALe ja ApaNane maraNa na Ape tyAM sudhImAM chAnI rIte ja tene araNyamAM lai jaine mUkI daie. ApaNe jIvatA hazuM to bIjA putro thaze, paraMtu A sarpane vRddhi pamADavAthI zuM phaLa?' A pramANe vicArIne eka varSanI vayavALA te putrane eka jaMgalamAM mUkI dIdho. tevAmAM te ja pradezamAM eka ziva nAmano sArthavAha Avyo. teNe te bALakane joyo, dayAe karIne grahaNa karyo ane vRddhi pamADyo. ekadA tenA karmanA prabhAve karIne te sArthavAha dhana ane svajana sahita kALakSepa vinA (zIghrapaNe) ja kSaya
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1276 zrImahAvIracaritram kammANubhAveNa so satthavAho sadhaNo sasayaNo'vi akAlakheveNa khayaM gao / so ya bhikkhAvittI appANaM posaMto kameNa jovvaNamaNuppatto / annayA ya vasaMtamAsaMmi pavaranevatthamaNaharaM nayarajaNaM vilasaMtaM avaloiUNa ciMtiyamaNeNa - 'aho nUNaM mahApAvakArI ahaM, kahamannahA samAvi maNuyatte ime kayapunnA nAyarayA evaM vilasaMti, ahaM puNa paidiNaM lukkhabhikkhAkavalakavalaNeNa niyayauyaraMpi(na) bharAmi ?, tA pajjattaM gihavAseNa, karemi dhammajjaNaM' ti saMciMtiUNa gao jalaNappabhAbhihANassa tAvasassa samIve, gahiyA dikkhA, kAumAraddho ya vivihaM tavacaraNaM / evaM ca annANataveNa uvajjiyA bhogA / annadivase ya paurakaMdamUlaphalabhakkhaNeNa samuppannaM se poTTasUlaM, teNa ya abhihao mariUNa vasaMtapure nayare haricaMdassa raNNo aNaMgaseNAbhihANAe aggamahisIe kucchiMsi pAubbhUo puttattaNeNaM, pasUo niyasamayaMmi, kayaM vaddhAvaNayaM. paiTThiyaM ca harivammotti nAmaM, ummukkabAlabhAvo ya gAhio kalAkosallaM pariNAvio ya aTTha raayknngaao| annayA ya jogotti kaliUNa haricaMdarAiNA mahAvibhUIe maMtisAmaMtaparanItazca vRddhim / anyadA tasya karmA'nubhAvena saH sArthavAhaH sadhanaH sasvajano'pi akAlakSepena kSaya gtH| sazca bhikSAvRttyA AtmAnaM poSayan krameNa yauvanamanuprAptaH / anyadA ca vasantamAse pravaranepathyamanoharaM nagarajanaM vilasan avalokya cintitamanena 'aho nUnaM mahApApakArI aham, kathamanyathA samAne'pi manujatve ime kRtapuNyAH nAgarakAH evaM vilasanti, ahaM punaH pratidinaM rukSabhikSAkavalakavalanena nijodaramapi na bibharmi! tataH paryAptaM gRhavAsena, karomi dharmA'rjanamiti saMcintya gataH jvalanaprabhA'bhidhAnasya tApasasya samIpam, gRhItA dIkSA, kartumArabdhavAn ca vividhaM tapazcaraNam / evam ajJAnatapasA upArjitAH bhogaaH| anyadivase ca pracurakanda - mUla - phalabhakSaNena samutpannaM tasya udarazUlam / tena ca abhihataH mRtvA vasantapure nagare haricandrasya rAjJaH anaGgasenA'bhidhAnAyAH agramahiSyAH kukSau prAdurbhUtaH putratvena, prasUtaH nijasamaye, kRtaM vardhApanakam, pratiSThitaM ca harivarmA iti nAma, unmuktabAlabhAvaH ca grAhitaH kalAkauzalyam, pAmyo tyAre te chokaro bhikSAvRttithI potAnA AtmAnuM poSaNa karato anukrame yuvAvasthAne pAmyo. ekadA vasaMta mAsamAM uttama veSavaDe manohara puralokone vilAsa karatA joIne teNe vicAryuM ke-'aho! kharekhara huM mahApApI chuM. anyathA manuSyapaNuM sarakhuM chatAM A puNyazALI nagaranA loko A pramANe vilAsa kema kare? huM to haMmezAM lukhI bhikSAnA koLIyA khAvAvaDe potAnuM udaramAtra paNa bharI zakato nathI, tethI mAre gRhavAse karIne saryuM. dharmanuM ja upArjana karuM.' A pramANe vicArIne te jvalanaprabha nAmanA tApasanI pAse gayo. tyAM teNe tenI pAse dIkSA grahaNa karI ane vividha prakAranA tapa karavA lAgyo. A pramANe ajJAna tapavaDe teNe bhoga upArjana karyA. eka divase ghaNA kaMdamULa ane phaLa khAvAvaDe karIne tene peTamAM zULa utpanna thayuM. tenAthI haNAine maraNa pAmIne vasaMtapura nagaramAM haricaMdra rAjAnI anaMgasenA nAmanI paTTarANInI kukSimAM putrapaNe utpanna thayo. samaya pUrNa thaye janmyo. tenuM vadhAmaNuM karyuM ane tenuM harivarma nAma pADyuM. pachI bAlyAvasthAthI mukta thayo tyAre kaLAnuM kuzaLapaNuM pamADyo ane ATha rAjakanyAo sAthe paraNAvyo. ekadA rAjyane yogya che ema jANIne haricaMdra rAjAe moTA vaibhavavaDe
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH rajaNasamakkhaM uvavesio niyapae, jAo so mahAnariMdo / haricaMdarAyA'vi nivviNNakAmabhogo gao vaNavAsaM, gahiyA disApokkhagatAvasANaM dikkhA, parivAlei jahAbhihiyaM tesiM dhmmNti| harivammarAyAvi jahAvihiparipAliyapayaivaggo kAlANurUvapayaTTiyanayamaggo rajjabharaM samuvvahai / tassa ya visayasuhamaNuhavaMtassa samuppanno putto, kayaM ca se haridattotti nAmaM / tassa ya rAiNo sayalarajjavAvAranirUvaNaniuNo, asesanIisatthaviyakkhaNo vesamaNo nAma amacco / so ya laddhapasarattaNeNa evaM paribhAvei- 'jai kiMpi aMtaraM pAvemi tA imaM rAyaM vAvAiUNa sayamaMgIkaremi rajjaM, kimaNeNa sAhINe'vi sAmaMte dAsattakaraNeNaM ?, tahAvi keNavi uvAeNaM eyassa rAiNo paDhamaM tAva puttaM viNAsemi pacchA esa suhaviNAso ceva hohi tti paribhAveMto avaraMmi vAsare kaivayapahANapurisapariyario gao ujjANaM, uvaviTTho taruvaracchAyAe / 1277 pariNAyitaH ca aSTarAjakanyakAH / anyadA ca yogyaH iti kalayitvA haricandrarAjJA mahAvibhUtyA mantrisAmantapracurajana-samakSaM upavezitaH nijapade, jAtaH saH mahAnarendraH / haricandrarAjA'pi nirviNNakAmabhogaH gataH vanavAsaM, gRhItA dikprokSakatApasAnAM dIkSA, paripAlayati yathAbhihitaM teSAM dharmaH / harivarmarAjA'pi yathAvidhiparipAlitaprakRtivargaH kAlAnurUpapravartitanyAyamArgaH rAjyabhAraM samudvahati / tasya ca viSayasukhamanubhavataH samutpannaH putraH, kRtaM ca tasya haridattaH iti nAma / tasya ca rAjJaH sakalarAjyavyApAranirUpaNanipuNaH, azeSanItizAstravicakSaNaH vaizramaNaH nAma amAtyaH / sazca labdhaprasaratvena evaM paribhAvayati 'yadi kimapi antaraM prApnomi tataH imaM rAjAnaM vyApAdya svayamaGgIkaromi rAjyam, kimanena svAdhIneSvapi sAmanteSu dAsatvakaraNena / tathA'pi kenA'pi upAyena asya rAjJaH prathamaM tAvatputraM vinAzayAmi, pazcAdeSaH sukhavinAzaH eva bhaviSyati iti bhAvayan apare vAsare katipayapradhAnapuruSaparivRttaH gataH maMtrI, sAmaMta ane nagaranA lokonI samakSa tene potAnA sthAna para sthApana karyo. te moTo rAjA thayo. pachI haricaMdra rAjA paNa kAmabhogathI nirveda pAmI vanamAM gayo. tyAM dizAprokSaka jAtinA tApasonI pAse dIkSA grahaNa karI, ane temanA kahevA pramANe temano dharma pALavA lAgyo. harivarta rAjA paNa vidhi pramANe prajAnuM pAlana karato hato ane kALane anusarIne nItimArgane pravartAvato hato. e rIte rAjyabhArane vahana karavA lAgyo. anukrame viSayasukhane anubhavatA tene putra utpanna thayo. tenuM haridatta nAma pADyuM. have te rAjAne samagra rAjyanA vyApArane jANavAmAM nipuNa ane samagra nItizAstramAM vicakSaNa vaizramaNa nAmano amAtya (pradhAna) hato. te eka vakhata avasara pAmIne vicAravA lAgyo ke-'jo huM kAMI paNa chidra pAmuM to A rAjAne mArI nAMkhIne huM pote ja rAjyane aMgIkAra karuM. sAmaMta rAjA mAre AdhIna chatAM zA mATe mAre dAsapaNuM karavuM joIe? to paNa koI paNa upAyavaDe A rAjAnA putrano prathama vinAza karuM. pachI A rAjAno vinAza sukhe karIne thaze.' A pramANe vicArIne bIje divase keTalAka mukhya mANasone sAthe laI udyAnamAM gayo. tyAM uttama vRkSanI chAyAmAM beTho. pachI eka kSaNavAra besIne kapaTathI 1. mArgamAM cAlatAM pANI chAMTatA jAya evA AcAravALA.
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1278 zrImahAvIracaritram aha khaNaMtaraM acchiUNa kavaDeNa sahasatti uDhio taTThANAo bhAsamANaM ca pariyaNaM nivAriUNa uDDAho ninnimeseNa ya cakkhuNA gayaNamavaloiUNa paramavimhayamuvvahaMto niyapariyaNaM bhaNiuM pavatto-'bho! bho! kiM nisAmiyaM kiMpi tubbhehiM etth?|' tehiM bhaNiyaM-'sAmi! kimiv?|' amacceNa bhaNiyaM-'AgAse vaccaMtIhiM devIhiM imaM jaMpiyaM-jahA esa rAyA niyaputtadoseNa marihitti / eyaM ca nisAmiUNa 'aNukUlabhAsittaNaM sevagassa dhammo ttikaliUNa tayaNuvittIe bhaNiyaM pariyaNeNa-'sAmi! bADhaM nisAmiyaM, kevalamamaMgalaMti kAUNa paDhamaM ceva na kahiyaM / ' 'jai re jaNagaNivvisesassa sAmisAlassavi evaM hohI tA pajjattaM me jIvieNaM ti vAgariUNa amacceNa AyaTTiyA kajjalapuMjasAmalummilaMtakaMtipaDalA khaggadheNU, samADhattaM kavaDeNa niyapoTTaviyAraNaM / tao kahakahavi balA moDiUNa bAhuM pariyaNeNa uddAliyA khaggadheNU, nIo maMdiraM, ubbhaDakavaDasIlayAe ya paricattapANa-bhoyaNa-sarIrasakkAro jarasikkaDamaMcae udyAnam, upaviSTaH taruvaracchAyAyAm / atha kSaNAntaraM AsitvA kapaTena sahasA utthitaH tatsthAnataH bhASamANaM ca parijanaM nivArya urdhvamukhaH nirnimeSabhyAM ca cakSubhyAM gaganamavalokya paramavismayamudvahan nijaparijanaM bhaNituM pravRttavAn 'bhoH bhoH! kiM nizrutaM yuSmAbhiH atr?|' taiH bhaNitaM 'svAmin! kimiv?|' amAtyena bhaNitaM 'AkAze vrajadbhiH devIbhiH idaM jalpitaM yathA 'eSaH rAjA nijaputradoSeNa mariSyati' iti| etacca niHzamya 'anukUlabhASitvaM sevakasya dharmaH' iti kalayitvA tadanuvRttyA bhaNitaM parijanena 'svAmin! bADhaM nizrutam, kevalam amaGgalamiti kRtvA prathamameva na kathitam / ' 'yadi re janakanirvizeSasya svAmizAlasyA'pi evaM bhaviSyati tadA paryAptaM mama jIvitena' iti vyAkRtya AkRSTA kajjalapuJjazyAmalonmilatkAntipaTalA khaDgadhenuH, samArabdhaM kapaTena nijodaravidAraNam / tataH kathaMkathamapi balAd moTayitvA bAhuM parijanena AcchinnA khaDgadhenuH, nItaH mandiram, udbhaTakapaTazIlatayA ca ekadama te sthAnathI Ubho thayo. bolatA (pUchaparacha karatA) parivArane nivArIne UMcuM mukha rAkhI, nimeSa rahita daSTivaDe AkAza sanmukha joine atyaMta vismayane dhAraNa karato potAnA parivArane A pramANe kahevA lAgyo ke' sevasl! zuM tame hI sisyl AimaNyu? tabhI bolyA-3 svAmI! |?' pradhAne ghu-bhAzamA 4tI devIoe A pramANe kahyuM ke-A rAjA potAnA putranA doSathI maraNa pAmaze. A pramANe te pradhAnanuM vacana sAMbhaLIne "anukULa bolavuM e ja sevakano dharma che' ema vicArIne tenI anuvRttivaDe te parivAra bolyo ke-he svAmI! hA ame paNa sAMbhaLyuM, paraMtu A amaMgaLa che ema jANIne ame pahelA na bolyA.' tyAre pradhAna bolyo ke-"are! jo pitAtulya svAmInuM A pramANe thAya, to mArA jIvitavaDe saryuM. ema bolIne te pradhAna potAnI pAse rahelA kAjaLanA samUha jevA zyAma vikasvara kAMtisamUhavALA khaDragane grahaNa karI mAyAkapaTathI potAnuM udara vidAravA lAgyo. te vakhate koI paNa prakAre baLAtkArathI teno hAtha maraDIne, khaDraga jhuMTavI laIne parivArajano tene ghera laI gayA. tyAM te mahAkapaTanA svabhAvathI khAvuM, pIvuM ane zarIrano satkAra vigere sarvano tyAga karI eka
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1279 nivaDiUNa Thio eso asesaMpi divasa, vAsaraMte ya atthANIgaeNa rAiNA amaccaM apecchaMteNa pucchio paDihAro-'are! kiM nimittaM na Agao ajja amacco ? / ' teNa kahiyaM - 'deva! na muNemi smmN|' rAiNA bhaNiyaM - 'sayaMpi gehaM gaMtUNa amaccaM pucchasu aNAgamaNakAraNaM, tao 'jaM devo ANavei'tti bhaNiUNa gao paDihAro, diTTho jarasikkaDAvaDio sAmavayaNo amacco, pucchio ya aNeNa - 'amacca ! kimakAMDe cciya evaMvihamavatthaMtaramuvAgao si ?, sAhesu kAraNaM, tuha aNAgamaNeNa paritammai narAhivo tti vutte dIhaM nIsasiUNa bhaNiyamamacceNa'bho paDihAra! kiM niratthaeNa puvvavuttaMtavikatthaNeNa ?, ettiyamettameva saMpai jaMpiyavvaM jassa pasAeNa samaggalogapujjattaNaM smnnupttN| lacchI ciramuvabhuttA tassavi harivammadevassa ||1|| parityaktapAna-bhojana-zarIrasatkAraH jIrNapalyaGkamaJce nipatya sthitaH eSaH azeSamapi divasam, vAsarAnte ca AsthAnIgatena rAjJA amAtyam aprekSamANena pRSTaH pratihAraH 'are! kiM nimittaM na AgataH adya amaatyH?|' tena kathitaM 'deva! na jAnAmi samyag / ' rAjJA bhaNitaM 'svayamapi gRhaM gatvA amAtyaM pRccha anaagmnkaarnnm|' tataH 'yaddevaH AjJApayati' iti bhaNitvA gataH pratihAraH, dRSTaH jIrNapalyaGkA''patitaH zyAmavadanaH amAtyaH, pRSTazcA'nena 'amAtya ! kimakANDe eva evaMvidham avasthAntaramupAgataH asi? kathaya kAraNam, tava anAgamanena paritAmyati narAdhipaH iti ukte dIrghaM niHzvasya bhaNitam amAtyena 'bhoH pratihAra! kiM nirarthakena pUrvavRttAntavikathanena ? etAvanmAtrameva samprati jalpitavyam yasya prasAdena samagralokapUjyatvaM smnupraaptm| lakSmIH ciramupabhuktA tasyA'pi harivarmadevasya ||1|| jIrNa mAMcA upara paDIne Akho divasa rahyo. divasane cheDe sabhAmAM rahelA rAjAe amAtyane nahIM joIne pratihArIne pUchyuM ke-'Aje amAtya nathI AvyA tenuM zuM kAraNa che?' teNe javAba Apyo ke-'Aje amAtya nathI AvyA tenuM zuM kAraNa che?' teNe javAba Apyo ke-he deva! huM barAbara jANato nathI.' rAjAe kahyuM-'tuM pote amAtyane ghera jaIne tene nahIM AvavAnuM kAraNa pUcha.' te sAMbhaLI 'jevI ApanI AjJA' ema kahIne pratihArI tene ghera gayo. tyAM jIrNa mAMcAmAM paDelA zyAma varNavALA amAtyane joyo. eTale teNe tene pUchyuM ke-'he amAtya! kema akasmAt AvA prakAranI avasthAne pAmyA cho? tenuM kAraNa kaho. tamArA nahIM AvavAthI rAjA saMtApa pAme che.' A pramANe teNe kahyuM (pUchyuM) tyAre lAMbo niHzvAsa mUkIne amAtye kahyuM ke-'he pratihArI! nirarthaka pUrvavRttAMtanA kahevAthI zuM phaLa che? hamaNAM mAtra ATaluM ja kahevA lAyaka che ke jenA prasAdavaDe samagra lokamAM mane pUjyapaNuM prApta thayuM che ane cirakALa sudhI lakSmI bhogavI che, te harivarya deva(rAjA)nuM sAMbhaLI na zakAya tevuM vinAzane sUcavanAruM tevA prakAranuM vacana sAMbhaLIne haju sudhI A
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1280 zrImahAvIracaritrama suNiUNa asavaNijjaM viNAsasaMsUyagaM tahAvayaNaM / kiM ajjavi nillajjaM jIviyamahamuvvahissAmi? ||2|| imaM ca gAhAjuyalamullaviUNa paDeNa vayaNaM samocchAiUNa Thio moNeNaM amcco| aha paramatthaM aviyANamANeNa paDihAreNa puTTho pariyaNo-'aho kimevamamacco vaahri?|' tehiM bhaNiyaM-'paDihAra! ajja ujjANagaehiM amhehiM amacceNa ya gayaNavANI nisuNiyA jahA devo puttadoseNa marihitti, tadAyannaNANaMtarameva amacco appaNo viNAsaM kuNamANo mahayA kileseNa nisiddho maraNabbhuvagameNa ya ajjavi bhoyaNaM na kuNaitti / imaM ca soccA paDihAreNa bhaNiyaM-'aho! akittimA pahubhattI, aho! sasarIraniravekkhayatti / dhuvaM dhanno esa harivammarAyA jassa evaMviho amacco tti vaNNiUNa so gao nariMdasamIvaM, kahio ya zrutvA azravaNIyaM vinAzasaMsUcakaM tthaavcnm| kimadyA'pi nirlajjaM jIvitamaham udvahiSyAmi? / / 2 / / idaM ca gAthAyugalamullapya paTena vadanaM samA''cchAdya sthitaH maunena amaatyH| atha paramArthaM ajJAyamAnena pratihAreNa pRSTaH parijanaH 'aho! kimevam amAtyaH vyAharati? / ' taiH bhaNitaM 'pratihAra! adya udyAnagataiH asmAbhiH amAtyena ca gaganavANI nizrutA yathA-devaH putradoSeNa mariSyati, tadA''karNanA'nantarameva amAtyaH AtmanaH vinAzaM kurvan mahatA klezena niSiddhaH maraNA'bhyupagamena ca adyA'pi bhojanaM na kroti|' idaM ca zrutvA pratihAreNa bhaNitaM 'aho! akRtrimA prabhubhaktiH, aho! asadRzaM kRtajJatvam, aho! svshriirnirpeksstaa| dhruvaM dhanyaH eSaH harivarmarAjA yasya evaMvidhaH amAtyaH' iti varNayitvA saH gataH narendrasamIpam, kathitazca ekAnte sarvaH tadvRttAntaH idaM ca AkarNya ni4 vitane ma dhaa29| chu?' (1/2) A pramANe be gAthA kahIne te amAtya vastravaDe potAnuM mukha DhAMkIne maunapaNe rahyo. AnA vacanano paramArtha nahIM jANavAthI te pratihAre tenA parivArane pUchyuM ke "aho! A amAtya AvuM zuM bole che?" tyAre teoe kahyuM ke-"he pratihArI! Aje ame udyAnamAM gayA hatA tyAM ame ane amAtye AkAzavANI sAMbhaLI ke-"deva (rAjA) putranAM doSe karIne maraNa pAmaze." AvuM vacana sAMbhaLIne tarataja amAtya potAno nAza karavA taiyAra thayo. te vakhate ame mahAkaSTathI niSedha karyo, to paNa haju sudhI maraNano adhyavasAya hovAthI bhojana karatA nathI. A vacana sAMbhaLIne pratihAre kahyuM ke "aho! vAstavika rAjabhakti! aho! asadaza kRtajJapaNuM! ane aho! potAnA zarIranI nirapekSatA! kharekhara A harivarma rAjA dhanya che ke jene AvA amAtya che. A pramANe varNana (prazaMsA) karIne te pratihArI rAjA pAse gayo ane ekAMtamAM teNe teno sarva vRttAMta kahyo. te sAMbhaLIne potAnuM jIvita
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1281 egate savvo tvvuttNto| imaM ca AyanniUNa accaMtavallahayAe niyajIviyassa, udayAo puvakayaduccariyANaM saMkhuddho narAhivo, vAharAvio amacco, pucchio savvaM jahAvaTThiyavaiyaraM, kahio ya aNeNa| tao rAiNA bhaNiyaM-'amacca! kimiyANiM kAlociyaM?| amacceNa kahiyaM 'deva! tumhe cciya jANaha jamettha uciyaM, ahaM puNa sayameva suNiUNa devassa bhAviNiM visamAvatthaM na savvahA jIviyamuvvahissAmi, jao tumha pAyANa virahe kA amha sohA? kA vA pahubhattI? kiM vA sakajjasAhaNaM? tA aNumannau devo, na ettha annaM vottuM jujjai amhANaM ti| rAiNA bhaNiyaM-'alaM maraNeNa, samAyarasu jamiha juttN|' amacceNa kahiyaM-'deva! saMkaDamimaM, ke tubbhe? ko vA tumha putto?, ao na kiMpi kAuM pAriyai / ' rAiNA bhaNiyaM-'jo devIhiM viNAsakAritti siTTho so putto'vi paramatthao sattU ceva, tA mamAeseNa tayaNurUvaM karejjAsu / ' amacceNa bhaNiyaM-'deva! evaMvihaduTThANa sAsaNe daMDavAsiyANa atyantavallabhatayA nijajIvitasya, udayataH pUrvakRtazcaritAnAM saMkSubdhaH narAdhipaH, vyAhAritaH amAtyaH, pRSTaH sarvaM yathAvasthitavyatikaram, kathitazcA'nena / tataH rAjJA bhaNitaM 'amAtya! kimidAnIM kaalocitm?|' amAtyena kathitaM 'deva! tvameva jAnIhi yadatrocitam, ahaM punaH svayameva zrutvA devasya bhAvinI viSamA'vasthAM na sarvathA jIvitamudvahiSyAmi, yataH tava pAdayoH virahe kA asmAkaM zobhA?, kA vA prabhubhaktiH?, kiM vA svakAryasAdhanam? tataH anumanyasva deva!, nAtra anyad vaktuM yujyate asmAkam / rAjJA bhaNitaM 'alaM maraNena, samAcara yadatra yuktm|' amAtyena kathitaM 'deva! saGkaTamidam, ke yUyam?, kaH vA tava putra?, ataH na kimapi kartuM paaryaami|' rAjJA bhaNitaM 'yaH devIbhiH vinAzakArI iti ziSTaH saH putro'pi paramArthataH zatruH eva, tasmAd mama Adezena tadanurUpaM kuru / ' amAtyena bhaNitaM 'deva! evaMvidhaduSTAnAM zAsane daNDavAsikAnAmeva adhikAraH, tataH prasIda deva teSAmeva AdezadAnena / atyaMta vahAluM hovAthI ane pUrve karelA pApakarmano udaya hovAthI rAjA kSobha pAmyo (vyAkuLa thayo). teNe amAtyane potAnI pAse bolAvyo ane sarva yathArtha vRttAMta pUkyo. tyAre teNe te ja pramANe vRttAMta kahyo. tyArapachI rAjAe kahyuM- he amAtya! atyAre kALane ucita zuM che?" amAtye kahyuM- he deva! A bAbatamAM je ucita hoya te tame ja jANo. huM to pote ja ApanI thavAnI viSama avasthA sAMbhaLavAthI jIvitane sarvathA dhAraNa karIza nahI; kemake tamArA caraNano viyoga thAya tyAre amArI zI zobhA! zI prabhu bhakti? ane zuM svakAryanuM sAdhana? tethI svAmI mane AjJA Apo. A bAbata amAre kAMI paNa bolavuM yogya nathI.' rAjAe kahyuM-"maraNa karIne saryuM. je ahIM yogya hoya te kara. amAtye kahyuM- he deva! A to mahAsaMkaTa che. tame koNa athavA tamAro putra koNa? (banne eka ja cho.) tethI kAMI paNa karI zakAya tema nathI.' rAjAe kahyuM- "jene devIoe vinAzakAraka kahyo te putra chatAM paNa paramArthapaNe zatru ja che, tethI mArA hukamathI tene yogya kArya tuM kara.' amAtye kahyuM- he deva! AvA prakAranA duSTane zikSA karavA mATe daMDapAzika(koTavALa)no adhikAra che, tethI Apa tene ja hukama ApavA kRpA karo. te
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1282 zrImahAvIracaritrama ceva ahigAro, tA pasIyau devo tesimeva AesadANeNaM / ' tao nirUvio rAiNA kumAraviNAsaNatthaM daMDavAsio, viNAsio teNa, pahiThTho amacco, kayA bhoyaNAiyA sarIraceTThA, ciMtiyaM ca teNa-'nihao esa ego kaMTayo, iyANiM rAyA viNAsaNijjo tti / aha taMmi sue vahie nAyaraloeNa jaMpiyaM evaM / hA hA aho akajja naravaiNA nUNamAyariyaM / / 1 / / jaM rajjabharasamattho putto avibhAviUNa paramatthaM / kussuyanisAmaNuggayabhayavasao mArio sahasA / / 2 / / acchau pareNa kahie tahAvihe dunnimittpmuhtthe| sayamavi diDhe kusalA juttAjuttaM viyAriMti / / 3 / / annaM catataH nirUpitaH rAjJA kumAravinAzanArthaM daNDavAsikaH, vinAzitaH tena, prahRSTaH amAtyaH, kRtA bhojanAdinA zarIraceSTA cintitaM ca tena 'nihataH eSaH ekaH kaNTakaH, idAnIM rAjA vinaashniiyH|' atha tasmin zrute hate nAgaralokena jalpitam evam / hA hA aho! akAryaM narapatinA nUnamAcaritam / / 1 / / yad rAjyabhArasamarthaH putraH avibhAvya paramArtham / kuzrutanizravaNodgatabhayavazataH mAritaH sahasA / / 2 / / AstAM pareNa kathite tathAvidhe dunimittapramukhA'rthe / svayamapi dRSTe kuzalAH yuktAyuktaM vicArayanti / / 3 / / sAMbhaLI rAjAe kumArano vinAza karavA mATe daMDapAzikane hukama karyo. tyAre teNe teno vinAza karyo. te jANI amAtya harSa pAmyo ane pachI teNe bhojanAdika kriyA karI. pharI teNe vicAryuM ke-"A eka kaMTakano to nAza karyo. have rAjAno vinAza karavo joie.' have te rAjaputrano vadha thayA pachI nagaranAM loko paraspara A pramANe kahevA lAgyA ke "hA! hA! are! 5252 2 / me // 21.512 'yaM, (1) ke je rAjyano bhAra vahana karavAmAM samartha putra hato, tene paramArthano vicAra karyA vinA kharAba vacana sAMbhaLavAthI utpanna thayelA bhayanA vazathI ekadama mArI naMkhAvyo! (2) bIjAnuM kahevuM to dUra raho, paraMtu pote ja tathA prakAranA duSTa nimittAdika joyA hoya to paNa kuzaLa puruSo yogyAyogyano viyA2 43. cha. (3)
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1283 aSTamaH prastAvaH ghpiiddaa-maarii-dunnimitt-dussuminnpmuhdosgnnaa| devANa pUyaNAIhiM nUNa sigdhaM uvasamaMti / / 4 / / tA daDhamaNuciyameyaM kayaM nariMdeNa dhmmphvjjN| garuyANaM garuucciya uppajjai ahava sammoho / / 5 / / imaM ca suyaM kannaparaMparAe rAiNA / tao pAubbhUyA araI, uppanno pacchAyAvo, pavaDio mahAsogo, cattA rjjciNtaa| imaM ca paribhAviuM pavatto-'aho mahApAvo'haM jeNa mae evaMvihamakajjamAyaraMteNa na gaNio dhammo, nAvekkhio ajaso, na aMgIkayaM porusaM, nAvalaMbiyA khNtii| tA kimiyANiM pariccayAmi rajjaM?, pavisAmi jalaNaM? pavajjAmi vA vaNavAsaM?, keNa vA kaeNa imAo pAvAo mokkho hohitti ciMtamANassa rAiNo paDihAreNa grhpiiddaa-maarii-dunimitt-duHsvpnprmukhdossgnnaaH| devAnAM pUjanAdibhiH nUnaM zIghraM upazAmyanti / / 4 / / tataH dRDhamanucittametat kRtaM narendreNa dharmapathavarjam / gurukANAM guruH eva utpadyate athavA sammohaH / / 5 / / idaM ca zrutaM karNaparamparayA raajnyaa| tataH prAdurbhUtA aratiH, utpannaH pazcAttApaH, pravardhitaH mahAzokaH, tyaktA raajycintaa| idaM ca paribhAvayituM pravRttaH 'aho! mahApApo'ham yena mayA evaMvidham akAryamAcaratA na gaNitaH dharmaH, nA'pekSitam ayazaH, nA'GgIkRtaM pauruSam, nA'valambitA kSAntiH / tataH kimidAnI parityajAmi rAjyam?, pravizAmi jvalanam?, prapadye vA vanavAsam?, kena vA kAryeNa asmAt pApAt mokSaH bhaviSyati?' iti cintayataH rAjJaH prAtihAryeNa gatvA vijJaptaM 'deva! dvAre vaLI bIjuM e ke-grahanI pIDA, marakI, duSTa nimitta, duSTa svapna, vigere doSanA samUho devonI pUjA vigere karavAthI avazya zIdhra zAMta thai jAya che, (4). tethI rAjAe A dharmamArga vinAnuM atyaMta anucita kArya karyuM che, athavA to moTAne moTo moha utpanna thAya cha. (5) A hakIkata rAjAe karNaparaMparAe sAMbhaLI. te vakhate tene arati utpanna thaI, pazcAttApa thayo, moTo zoka vRddhi pAmyo, rAjyaciMtA nAza pAmI ane A pramANe te vicAra karavA lAgyo ke-"aho! huM mahApApI chuM ke je meM AvA prakAranuM akArya karatAM dharmane gaNyo nahIM, apayazanI apekSA karI nahIM, puruSArthano aMgIkAra karyo nahIM, tathA kSamAnuM avalaMbana karyuM nahI; to zuM have huM A rAjyano tyAga karuM? agnimAM praveza karuM? athavA vanamAM jaI dIkSA grahaNa karuM? zuM karavAthI A mArA pApano mokSa (nAza) thAya?" A pramANe rAjA vicAra karato hato tevAmAM pratihAre AvIne rAjAne vinaMti karI ke he deva! dvAramAM naMdana nAmanA udyAnanA pAlako (mALIo) AvyA che
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1284 zrImahAvIracaritrama gaMtUNa vinnattaM-'deva! duvAre naMdaNujjANapAlagA samAgayA, te ya devdNsnnmbhilsNti|' rAiNA bhaNiyaM-'lahu paveseha / ' evaM ca bhaNie pavesiyA teNa / te ya nivaDiyA calaNesu, vinnaviumAraddhA'deva! tumha ujjANe bhayavaM ariTThanemI samosaDho, tA vaddhAvijjaha tumhe tayAgamaNeNaM ti| imaM ca soccA ciMtiyaM rAiNA-'hou tAva sogeNaM, taM ca bhayavaMtaM kevalAloyamaNiyatiloyavAvAraM jahAvittaM puttaviNAsaheuM dunnimittamApucchiUNa uciyaM karissAmi tti vibhAviUNa payaTTo jinnaabhimuhN| io ya so amacco muNiyasavvannusamAgamo payaDIbhavissai saMpayaM majjha kavaDavilasiyaMti niyaduccariyasaMkAe jaccaturaMgamamAruhiUNa jIviyabhaeNa palANo vegeNa | rAyAvi gao bhayavao samIvaM / tao cittabbhatarullasaMtaharisapasaro, bahalaromaMcaMciyasarIro bhayavaMtaM tipayAhiNApuvvagaM paNamiUNa thuNiumAraddho / kahaMciya?nandanodyAnapAlakAH samAgatAH, te ca devdrshnmbhilssnti|' rAjJA bhaNitaM 'laghuH prveshy|' evaM ca bhaNite pravezitAH tena / te ca nipatitAH caraNayoH, vijJaptumArabdhavantaH 'deva! tava udyAne bhagavAn ariSTanemiH samavasRtaH, tataH vardhApayAmaH tvaM tadA''gamanena' iti / idaM ca zrutvA cintitaM rAjJA bhavatu tAvat zokena, taM ca bhagavantaM kevalA''lokajJAtatrilokavyApAraM yathAvRttaM putravinAzahetuM durnimittam ApRcchaya ucitaM kariSyAmi 'iti vibhAvya pravRttaH jinA'bhimukham | itazca saH amAtyaH jJAtasarvajJasamAgamaH prakaTIbhaviSyati sAmprataM mama kapaTavilasitamiti nijaduzcaritazaGkayA jAtyaturaGgamamAruhya jIvitabhayena palAyitaH vegena / rAjA'pi gataH bhagavataH samIpam | tataH cittA'bhyantarollasaddharSaprasaraH, bahuromAJcA'JcitazarIraH bhagavantaM tripradakSiNApUrvakaM praNamya stotumArabdhavAn kathameva? - ane teo ApanA darzananI icchA kare che. rAjAe kahyuM ke temane zIdhra praveza karAva. A pramANe tenA kahevAthI teNe teone praveza karAvyo. teo AvIne rAjAnA pagamAM paDI vijJapti karavA lAgyA- he deva! tamArA udyAnamAM bhagavAna ariSTanemi samavasaryA (padhAryA) che, tethI temanA AgamananI vadhAmaNI amo tamane ApIe chIe. te sAMbhaLIne rAjAe vicAryuM ke- "have zoka karavAthI saryuM. kevaLajJAnavaDe traNa lokanA vyApArane jANanAra te bhagavAnane yathArthapaNe putranA vinAzanuM kAraNa duSTa nimittane pUchIne pachI ucita haze tema karIza. ema vicArIne te jinezvara pAse cAlyo. ahIM te amAtya sarvajJa bhagavAnanuM Agamana jANI "have mArA kapaTano vilAsa pragaTa thaI jaze' ema potAnA duzcaritranI zaMkA pAmIne jAtivaMta azva upara caDIne jIvitanA bhayathI ekadama nAzI gayo. rAjA paNa bhagavAnanI samIpe gayo. tenA cittanI aMdara harSano pracAra ullasita thayo ane tenuM zarIra ghaNA romAMce karIne vyApta thayuM. teNe bhagavAnane traNa pradakSiNApUrvaka vaMdanA karIne A pramANe stuti karI :
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1285 jaya navatamAladalasAmadeha, tuhu nimmalaguNarayaNohageha / aidujjayanijjiyakusumabANa!, jiNa bhaviyahaM daMsiyasiddhiTThANa ||1|| uttuMgapaoharahariNanayaNanavajovvaNapavvaNacaMdavayaNa | pai uggaseNasuya jeNa cattA, tasu ekkaha tuha para jayai vatta / / 2 / / ohAmiyasiMdhusamattharayaNi, avayarie nAha! jAyavaha bhavaNi / ciMtAmaNimi paiM samuddavijao, saccaM ciya jAo samuddavijao / / 3 / / ApUriyanibbharasaMkhaghosa-saMkhohiyajayajaNa gayadosa / bhuyaparihaMdoliyalacchiramaNa!, savvAyareNa surapaNayacalaNa! ||4|| jaya navatamAladalazyAmadeha! tvaM nirmalaguNaratnaughagRha! atidurjayanirjitakusumabANa! jina! bhavyAnAM darzitasiddhisthAna! / / 1 / / uttuGgapayodharahariNanayananavayauvanapArvaNacandravadanA / sapadi ugrasenasutA yena tyaktA saH ekaH tvaM paraM jayaM vartasva / / 2 / / tulitasindhusamastaratnaH avatIrNaH nAtha! yAdavabhavane / cintAmaNiM prati samudravijayaH, satyameva jAtaH samudravijayaH / / 3 / / ApUritanirbharazaGkhaghoSasaMkSobhitajagajjanaH gatadoSaH / bhujaparikhA''ndolitalakSmIramaNa! sarvAdareNa surapraNatacaraNa! / / 4 / / navA tamAla vRkSanA pAMdaDA jevA zyAma zarIravALA, nirmaLa guNorUpI ratnonA samUhanA ghararUpa, atyaMta duHkhe karIne jItI zakAya tevA kAmadevane jItanArA ane bhavya prANIone mokSasthAna dekhADanArA evA he jinezvara! tame 4yatA vA. (1) UMcA (moTA) stanavALI, hariNanA sarakhA netravALI, navA yauvanavALI ane pUrNimAnA caMdra jevA mukhavALI ugrasena rAjAnI putrIno jeNe tyAga karyo te eka ja tame jagatamAM jayavaMta varto cho. (2) he nAtha! samudranA samagra ratnonI tulanA karanAra ciMtAmaNi ratna jevA tame yAdavakuLamAM avataryA, tethI samudravijaya rAjA kharekhara samudrano vijaya karanAra thayA. (3). zaMkhane atyaMta pUrIne tenA zabdavaDe jagatanA lokone kSobha pamADanAra, doSa rahita, bhujAvaDe zrI kRSNane AMdolita karanAra, sarva AdaravaDe devoe jenA caraNane namaskAra karyA che, (4)
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1286 zrImahAvIracaritram tailokkabhavaNanimmalapaIva!, paramAyararakkhiyasayalajIva! / bhavi bhavi jiNiMda! tuhuM riTTanemi!, amhArisa lIyaha hojja sAmi / / 5 / / e(i?)ya evaM thoUNaM parAe bhattIe jayaguruM nemiM / harisiyamaNo nariMdo tayaNu niviTTho mahIvaDhe ||6|| bhayavayAvi payaTTiyA dhmmkhaa| paDibuddhA bahave paanninno| gahiyaniyaniyasAmatthANurUvAbhiggahavisesA gayA ya jahAgayaM / aha avasaraM muNiUNa pucchiyaM rAiNA-'bhayavaM! purA amacceNa jaM amha kahiyaM taM saccamaliyaM vaa?|' bhayavayA bhnniyN-'aliyN|' rAiNA bhaNiyaM'bhayavaM! kimevaMvihaM tennaakjjmaayriyN?|' bhayavayA jaMpiyaM-'bho mahArAya! bhogasthiNo rajjatyiNo parivArasthiNo pANiNo kiM kiM pAvaM na kareMti? kiM vA mAyAmosaM na payaDeMti? ahavA ko trilokabhavananirmalapradIpa! prmaa''drrkssitskljiiv!| bhave bhave jinendra! tvaM ariSTaneme! asmAdRzANAM lInam (=zaraNarUpaM?) bhava svAmin / / 5 / / ityevaM stutvA parayA bhaktyA jagadguruM nemim / hRSTamanaH narendraH tadanu niviSTaH mahIpRSThe / / 6 / / bhagavatA'pi pravartitA dharmakathA / pratibuddhAH bahavaH prANinaH / gRhItanijanijasAmarthyAnurUpA'bhigrahavizeSAH gatAzca ythaa''gtm| atha avasaraM jJAtvA pRSTaM rAjJA 'bhagavan! purA amAtyena yad mAM kathitaM tatsatyam alikaM vaa?|' bhagavatA bhaNitaM 'alikm|' rAjJA bhaNitaM 'bhagavana! kima evaMvidhaM tena akAryam Acaritam? / ' bhagavatA jalpitaM 'bhoH mahArAja! bhogArthinaH, rAjyArthinaH, parivArA'rthinaH prANinaH kiM kiM pApaM na kurvanti? kiM vA mAyAmRSAM na prakaTayanti! athavA kaH tasya doSaH? traNa jagatarUpa bhavanamAM nirmaLa dIvA samAna, parama AdaravaDe samagra jIvonuM rakSaNa karanAra evA he ariSTanemi arihaMta svAmI! tame bhave bhave amAruM zaraNa hojo.' (5) A pramANe moTI bhaktivaDe jagadguru zrIneminAthanI stuti karIne manamAM harSa pAmelo rAjA tyArapachI pRthvIpATha 52 hI. (7) tyArapachI bhagavAne dharmakathA kahI. ghaNA prANIo pratibodha pAmyA. pachI sarva loko potapotAnI zaktine anurUpa vizeSa prakAranA abhigrahone grahaNa karIne jema AvyA hatA tema potapotAne sthAne gayA. have avasara jANIne rAjAe bhagavAnane pUchyuM ke-"bhagavana! pahelAM amAtye je amane kahyuM te satya che ke asatya che?' bhagavAne kahyuM-asatya che. rAjAe pUchyuM-"he bhagavana! teNe AvA prakAranuM akArya kema AcaryuM?" bhagavAne kahyuM"he rAjana! bhoganA arthI, rAjyanA arthI ane parivAranA arthI prANIo zuM zuM pApa nathI karatA? zuM mAyAmRSAne pragaTa nathI karatA? athavA to teno zo doSa che? A sarva pUrvakarmano ja vilAsa che. te bicAro to
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1287 tassa doso ?, puvvakayakammANa ceva vilasiyamimaM, so puNa nimittamettaM ceva varAgo', rAiNA jaMpiyaM-'bhayavaM! kiM mae puvvabhave evaMvihaM pAvamAyariyaM jassa aNubhAveNa accaMtavallahassa suyassa sahasacciya viNAsaM paDivanno?', tAhe jaha puvvabhave mahilAdoseNa dosaparihINaM / mittaM viNAsiUNaM samajjiyaM pAvamaigaruyaM / / 1 / / jaha nArayatiriyabhavesu bhUriso pAviUNa jaramaraNe / kaha kahavi mANusatte laddhe vihie ya bAlatave ||2|| iha saMpatte rajje jaha mittaviNAsakammadoseNaM / jAo puttaviNAso taha savvaM bhayavayA kahiyaM / / 3 / / pUrvakRtakarmaNAmeva vilasitamidam, saH punaH nimittamAtrameva varAkaH / rAjJA jalpitaM 'bhagavan! kiM mayA pUrvabhave evaMvidham pApam AcaritaM yasya anubhAvena atyantavallabhasya sutasya sahasA eva vinAzaM pratipannavAn?' tadA yathA pUrvabhave mahilAdoSeNa doSaparihINam / mitraM vinAzya samarjitaM pApamatigurukam / / 1 / / yathA nAraka - tiryagbhaveSu bhUrizaH prApya jarAmaraNe / kathaMkathamapi mAnuSatve labdhe vihite ca bAlatapasi / / 2 / / iha samprApte rAjye yathA mitravinAzakarmadoSeNa / jAtaH putravinAzaH tathA sarvaM bhagavatA kathitam ||3|| nimittamAtra ja che.' rAjAe pUchyuM-'he bhagavana! meM pUrva bhavamAM evA prakAranuM zuM pApa AcaryuM hatuM ke jenA prabhAvathI atyaMta vahAlA putrano sahasAkAre vinAza karAvyo?' tyAre bhagavAne je prakAre teNe pUrvabhavamAM strInA doSane lIdhe doSa vinAnA mitrano vinAza karIne ati moTuM pApa upArjana karyuM hatuM, (1) je prakAre nAraka ane tiryaMcanA bhavomAM ghaNIvAra janma-maraNa pAmIne koI paNa prakAre manuSya janma pAmIne bALatapa karIne ahIM rAjya pAmyo, ane je prakAre mitrano vinAza ka2vArUpa doSe karIne putrano vinAza thayo te sarva mhI jatAvyuM. (2/3)
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1288 zrImahAvIracaritram imaM ca soccA jAyagADhabhavabhao harivammarAyA bhaNiuM pavatto-'bhayavaM jai pANAivAyassa evaMviho asuho sahAvo tA pajjattaM mama rajjeNa, giNhAmi tuha samIve pavvajjaM jAva abhisiMcemi kamavi attaNo payaMmi tti vAgariUNa gao nayariM, nivesio niyayarajjaMmi bhAiNejjo, so ya amacco nAo jahA palANotti / tao mottUNa ya rAyasiriM harivammanarAhivo aNagAriyaM paDivannotti / / iya bho goyama! eso pANivahAviraimaMtajaMtUNaM / pAubbhavai mahaMto aNatthasattho jao tamhA / / 1 / / savvapayatteNaM ciya saMkappiyapANighAyaveramaNaM / saggApavaggasokkhAiM kaMkhamANehiM kAyavvaM / / 2 / / ii paDhamamaNuvvayaM / __ idaM ca zrutvA jAtagADhabhavabhayaH harivarmarAjA bhaNituM pravRttavAn 'bhagavan! yadi prANAtipAtasya evaMvidhaH azubhaH svabhAvaH tataH paryAptaM mama rAjyena, gRhNAmi tava samIpe pravrajyAM yAvad abhisiJcAmi kamapi AtmanaH pade iti vyAkRtya gataH nagarIm, niveSitaH nijarAjye bhAgineyaH, sazcA'mAtyaH jJAtaH yathA plaayitH| tataH muktvA ca rAjazriyaM harivarmanarAdhipaH anAgaritAM pratipannavAn / iti bhoH gautama! eSaH prANivadhA'virativajjantUnAm / prAdurbhavati mahAn anarthasArthaH yataH tasmAt / / 1 / / sarvaprayatnena eva saGkalpitaprANighAtaviramaNam / svargA'pavargasaukhyAni kAMkSamANaiH kartavyam / / 2 / / iti prathamam annuvrtm| te sAMbhaLIne harivarma rAjAne atyaMta bhavano bhaya utpanna thayo, tethI te kahevA lAgyo ke-"he bhagavana! jo prANAtipAta(jIvahiMsA)no AvA prakArano azubha svabhAva che, to mAre rAjyavaDe karIne saryuM. ApanI pAse pravrajyA grahaNa karuM, jeTalAmAM mAre sthAne koine abhiSeka karuM.' ema kahIne te potAnI nagarImAM gayo. potAnA rAjya para potAnA bhANejane sthApana karyo. te amAtya nAzI gayo ema jANyuM. tyArapachI rAjyalakSmIno tyAga karI harivarma rAjAe cAritra aMgIkAra karyuM. A pramANe he gautama! prANivadhanI virati vinAnA jIvone jethI karIne Avo moTo anarthano samUha pragaTa thAya che tethI karIne svarga ane mokSanA sukhane IcchanAra prANIoe sarva prayatnavaDe saMkalpathI prANIvadhanI virati 12vI yogya che. mA paDeguM sAta . (1) have asatya vacananI viratirUpa A bIjuM aNuvrata ame kahIe chIe. vaLI te alIka (asatya) sthaLa ane sUkSma amAre che. (1) - temAM sthULa asatya pAMca prakAre che-kanyA saMbaMdhI alIka, gAya saMbaMdhI alIka, bhUmi saMbaMdhI alIka, thApaNa oLavavI ane khoTI sAkSI pUravI. A pAMca niyamono vizeSa A prakAre che. (2)
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1289 aha aliyavayaNaviraIsarUvameyaM aNuvvayaM bIyaM / bhaNimo taM puNa aliyaM duvihaM thUlaM ca suhumaM ca / / 1 / / thUlaM paMcaviyappaM kannA-go-bhUmi-nAsaharaNesu / kUDagasakkhejjaMmi ya eso iha niyamavisaotti / / 2 / / kannAgahaNaM dupayANa sUyagaM caupayANa gogahaNaM / apayANaM davvANaM savvesiM bhUmivayaNaM tu / / 3 / / iyaraduyaggahaNaM puNa pAhannanidaMsaNaTThayA bhaNiyaM / suhumaM tu aliyavayaNaM parihAsAIsu neyavvaM / / 4 / / thUlamusAveramaNe eyaMmi aNuvvae pvttNmi| aiyArA paMca ime pariharaNijjA susaDDeNaM / / 5 / / atha alikavacanaviratisvarUpametad aNuvrataM dvitiiym| bhaNAmi tatpunaH alikaM dvividhaM sthUlaM ca sUkSmaM ca / / 1 / / sthUlaM paJcavikalpaM kanyA-go-bhUmi-nyAsaharaNeSu / kUTasAkSiSu ca eSaH iha niyamaviSayaH iti / / 2 / / kanyAgrahaNaM dvipadAnAM sUcakam catuSpadAnAM gograhaNam / apadAnAM dravyANAM sarveSAM bhUmivacanaM tu / / 3 / / itaradvikagrahaNaM punaH prAdhAnyanidarzanArthaM bhaNitam / sUkSmaM tu alikavacanaM parihAsAdiSu jJAtavyam / / 4 / / sthUlamRSAviramaNe etasmin aNuvrate prvRtte| aticArAH paJca ime pariharaNIyAH suzrAddhena / / 5 / / kanyA zabdanuM grahaNa karyuM che te sarva be pagavALAnuM sUcaka che, gAya zabda che te sarva cAra pagavALAnuM sUcaka che ane bhUmi zabda kahyo che te paga rahita sarva padArthone sUcavanAra che. (3). (bAkInA be apadanA grahaNathI ja AvI jAya che chatAM kema judA kahyA? teno javAba Ape che ke-ve bIjA bAkInA chellA benuM grahaNa pradhAnapaNuM (mukhyapaNuM) jaNAvavA mATe kahyuM che. have sUkSma asatya vacana hAMsI vigeremAM . (4) A sthaLa mRSAvAdaviramaNa nAmanA aNuvratamAM uttama zrAvake A pAMca aticAro sadA tyAga karavA yogya che. (5)
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1290 zrImahAvIracaritrama sahasA abbhakkhANaM rahasA ya sadAramaMtabheo ya | mosovaesaNaM kUDalehakaraNaM ca niccaMpi / / 6 / / eyassa pAlaNA'pAlaNAsu payaDA guNA ya dosA ya / dIsaMti samakkhaM ciya dirseto bhAyaro donni / / 7 / / te ya bhAyaro goyama! nisAmesu, ettheva bhArahe vAse vaDavaddanayare pabhAkaro nAma rAyA, savvattha vikkhAyajaso, duvAlasavihasAvayadhammaparipAlaNaparAyaNo, jaijaNapajjuvAsaNabaddhalakkho, parovayArakaraNAiguNasahassasamalaMkio sacco nAma setttthii| tassa ya ihaloyamittapaDibaddho, dhammANuTThANavirahio kaNiTTho baladevo nAma bhAyA / so ya jANavatteNa paravisaesu gacchai / annayA ya bahulAbho havaitti NisAmiUNa gao coDavisae / coDarAyAvi sahasA abhyAkhyAnaM rahasi ca svadArAmantrabhedazca / mRSopadezanaM kUTalekhakaraNaM ca nityamapi ||6|| etasya pAlanA'pAlanAsu prakaTAH guNAzca doSAzca / dRzyante samakSameva dRSTAntaH bhrAtarau dvau / / 7 / / tau ca bhrAtarau gautama! nizruNu atraiva bharate varSe vaTapatranagare prabhAkaraH nAmakaH rAjA, sarvatra vikhyAtayazaH, dvAdazavidhazrAvakadharmaparipAlanaparAyaNaH, yatijanaparyupAsanabaddhalakSaH, paropakArakaraNAdiguNasahasrasamalaGkRtaH satyaH nAmakaH shresstthii| tasya ca ihalokamAtrapratibaddhaH, dharmA'nuSThAnavirahitaH kaniSThaH baladevaH nAmakaH bhraataa| sazca yAnapAtreNa paraviSayeSu gcchti| anyadA ca bahulAbhaH bhavati iti niHzamya gataH cauddvissye| cauDarAjA'pi satyazreSThinaH guNanivahaM janena varNyamAnaM zrutvA 1 sahasA abhyAkhyAna eTale vinA vicAre ekadama koIne khoTuM ALa ApavuM. koInI chAnI vAta pragaTa karavI. 3 potAnI strInI khAnagI vAta jAhera karavI. 4 khoTo upadeza Apavo ane 5 khoTo lekha lakhavo. (9) A vratane pALavAmAM guNa pragaTa dekhAya che ane nahIM pALavAmAM doSa pragaTa dekhAya che. te upara be bhAionuM dRSTAMta prabhAe cha. (7) he gautama! te be bhAIonuM dRSTAMta sAMbhaLo. A ja bharatakSetramAM vaTapadra nAmanA nagaramAM prabhAkara nAme rAjA hato. te nagaramAM satya nAmano eka zreSThI hato. teno yaza sarvatra vikhyAta (prasiddha) hato. te zrAvaka dharmanA bAra vrata pALavAmAM tatpara hato, sAdhujanonI vaiyAvacca karavAmAM tallIna hato tathA paropakArAdi hajAro guNovaDe alaMkRta hato. teno nAno bhAI baLadeva nAme hato. te mAtra A loka saMbaMdhI kAryamAM ja tatpara hato, ane dharmakriyAthI rahita hato. te baLadeva vahANavaDe paradezamAM vepAra karavA jAya che. ekadA ghaNo lAbha thavAnuM sAMbhaLIne
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1291 saccaseTThiNo guNanivahaM jaNeNa vannijjamANaM suNiUNaM tadasaNANurAgaratto tabbhAuyaM baladevaM bhaNai-'savvahA mama daMsaNatthaM saccaseTiM ANejjAsitti / evaM ca nariMdAyaraM pecchiUNa paDisuyamaNeNa / kAlakkameNa niyamaMdiramuvAgao saccassa parikahei / annayA ya cavalattaNao lacchIe, udayattaNao aMtarAiyakammassa appadaviNo jAo sccsetttthii| tao teNa coDavisayagamaNAya puTTho pabhAkaranariMdo, aNunnAo ya teNa | tayaNaMtaraM ca uciyAiM mahatthAI mahagghAiM vivihabhaMDAI gahiUNa bhAuNA samaM gao coDavisayaM sccsetttthii| tadAgamaNaM ca nisAmiUNa tuTTho coDarAyA, davAviyaM nivAsamaMdiraM, pUio uciyapaDivattIe attaNo ya samIvaMmi dhario kivyvaasraaiN| aha viNivaTTie bhaMDe gahie sadesapAugge paDibhaMDe coDavisayAhivaimaNujANAviUNa samArUDho nAvAe sccsetttthii|| taddarzanA'nurAgaraktaH tadbhAtaraM baladevaM bhaNati-sarvathA mama darzanArthaM satyazreSThinam AneSyasi / ' evaM ca narendrA''daraM prekSya pratizrutamanena / kAlakrameNa nijamandiramupAgataH satyasya prikthyti| anyadA ca capalatvAd lakSmyAH, udayatvAd antarAyakarmaNaH alpadraviNaH jAtaH styshresstthii| tataH tena cauDaviSayagamanAya pRSTaH prabhAkaranarendraH, anujJAtaH ca tena / tadanantaraM ca ucitAni mahAni mahA_Ni vividhabhANDAni gRhItvA bhrAtrA samaM gataH cauDaviSayam styshresstthii| tadAgamanaM ca niHzamya tuSTaH cauDarAjA, dApitaM nivAsamandiram, pUjitaH ucitapratipattyA, Atmanazca samIpaM dhRtaH katipayavAsarANi / atha vinivartite bhANDe, gRhIte svadezaprAyogye pratibhANDe cauDaviSayA'dhipatim anujJApya samArUDhaH nAvi styshresstthii| te cauDa dezamAM gayo. tyAMnA cauDa rAjAe paNa lokoe varNana karAtA satya zreSThInA guNano samUha sAMbhaLIne tenA darzananI prItimAM rAgI thavAthI tenA bhAI baLadevane kahyuM ke mArA darzanane mATe tuM sarvathA prakAre satya zreSThIne ahIM lAvaje.' A pramANe te rAjAno Adara joine teNe tenuM vacana aMgIkAra karyuM. pachI kALakrame baLadeva potAne ghera Avyo ane teNe satyane te vAta kahI. tyArapachI koIka divasa lakSmInA capaLapaNAne lIdhe ane aMtarAyakarmanA udayane lIdhe satya zreSThI alpa dhanavALo thaI gayo, tethI teNe cauDa dezamAM javA mATe prabhAkara rAjAne pUchyuM tenI rajA mAgI) tyAre teNe anujJA ApI. tyArapachI ucita, mahAarthavALA ane moTA mUlyavALA vividha prakAranA karIyANAM grahaNa karI, potAnA bhAI baLadevanI sAthe satya zreSThI cauDa dezamAM gayo. tenuM Agamana sAMbhaLIne cauDarAja tuSTamAna thayo. tene rahevA mATe ghara apAvyuM, ucita satkAravaDe tenI pUjA (bhakti-paroNAgata) karI, ane keTalAka divasa potAnI pAse rAkhyo. tyArapachI pote ANelA kariyANAM vecI, potAnA dezane yogya sAmA kariyANAM grahaNa karI, cauDa dezanA rAjAnI anujJA laI satya zreSThI vahANa upara caDyo.
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1292 annukuulpvnnpelliymhlldhyvddvivddddhiyaavegaa| gaMtuM javA payaTTA niyapurahuttaM tao nAvA / / 1 / / tahiyaM ArUDhA te jAva paloyaMti kouhalleNa / anilullalaMtakallolabhIsaNaM jalahiperaMtaM / / 2 / / tAva niyatuMgimAvihiyaviMjhagirivibbhamo lahuM diTTho / salilovariM vahaMto atucchadeho mahAmaccho ||3|| zrImahAvIracaritram taM daddhuM baladeveNa jaMpiyaM esa pavvao ettha / iMtANaM nAsi o tA tubhe maggapabbhaTThA ||4 / / anukUlapavanapreritamahAdhvajapaTavivardhitA''vegA / gantuM yavAt pravRttA nijapurA'bhimukham tataH nauH / / 1 / / tatra ArUDhAH te yAvatpralokayanti kautUhalena / anilollalatkallolabhISaNaM jaladhiparyantam ||2|| tAvad nijatuGgamAvihitavindhyagirivibhramaH laghuH dRSTaH / salilopariM vahan atucchadehaH mahAmatsyaH ||3|| taM dRSTvA baladevena jalpitaM eSaH parvataH atra / AgacchatAm nAsIt yataH tataH yUyaM mArgaprabhraSTAH / / 4 / / tyArapachI anukULa pavanathI prerAyelA moTA dhvajapaTa(saDha)ne lIdhe vega vadhavAthI te vahANa potAnA nagara tarapha zIghrapaNe javA lAgyuM. (1) temAM beThelA te sarva loko jeTalAmAM kautukathI vAyuvaDe uchaLatA kalloloe karIne bhayaMkara samudrano vistAra dukhe che (2) teTalAmAM tatkALa jaLa upara potAnA zarIranI moTAI vaDe viMdhya parvatanI bhrAMti kare tevo moTA zarIravALo mahAmatsya bhevAmAM khApyo (3) te joI baLadeve kahyuM ke-'ahIM A parvata che. ApaNe gayA tyAre A parvata nahoto, tethI tame mArgathI cUkyA cho. (4)
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH nijjAmagehiM bhaNiyaM na pavvao esa kiMtu macchotti / so ceva ayaM maggo vAmohaM kuNaha mA sAmi ! / / 5 / / 1293 baladeveNa bhaNiyaM-'ahaM puNa ihaM ceva vivihabhaMDapaDihatthaM jANavattaM hAremi jai maccho hojjaa|' evaM ca ubhayapakkhehivi saccaseTThi sakkhi kAUNa vihiyA hoDDA, te ya nijjAmagA paDibeDaeNa gaMtuNa macchayapiTThimi parikkhaNatthaM taNapUlayapaDalaM pajjAliumAraddhA / so ya maccho teNa paritattasarIro jhaDatti nibuDDo acchAhe jale / evaM hAriyaM jANavattaM baladeveNa / parituTThA nijjAmagA, pattA ya kameNa niyanagaraM, tao tehiM paDiruddhaM jANavattaM, samuttAriUNa tIre mukko baladevo / pAraddho aNeNa jhagaDao nijjAmagehiM samaM, jahA asaccA ime macchahAriNo cilAyA mae vijiyatti kAUNa ADaMbaramuvadaMsaMtitti bhaNiUNa balA ceva bhaMDamuttAriumAraddho / nijjAmagehiM vAhiyA naravaiNo ANA, na ThAi baladevo / tao rAyANaM niryAmakaiH bhaNitaM na parvataH eSaH kintu matsyaH iti / sa evA'yaM mArgaH vyAmohaM kuru mA svAmin! / / 5 / / baladevena bhaNitaM 'ahaM punaH ihaiva vividhabhANDapUrNaM yAnapAtraM hArayAmi yadi matsyaH bhavet / evaM ca ubhayapakSaiH api satyazreSThinaM sAkSI kRtvA vihitaH paNaH / te ca niryAmakAH pratinaukayA gatvA matsyapRSThe parIkSaNArthaM tRNarAzipaTalaM prajvAlayitum ArabdhavantaH / saH ca matsyaH tena paritaptazarIraH jhaTiti nimagnaH astAghe jle| evaM hAritaM yAnapAtraM baladevena / parituSTAH niryAmakAH, prAptAH ca krameNa nijngrm| tataH taiH pratiruddhaM yAnapAtram, samuttArya tIre muktaH baladevaH / prArabdhaH anena kalahaH niryAmakaiH samam, yathA asatyA ime matsyahAriNaH cilAtAH 'mayA vijitam' iti kRtvA ADambaramupadarzayanti' iti bhaNitvA balAdeva bhANDamuttArayitum ArabdhavAn / niryAmakaiH vyAhRtA narapateH te sAMbhaLI khalAsIoe kahyuM ke-'A parvata nathI paNa moTo matsya che, to he svAmI! te ja A mArga che. tamo AI na bhajo (4) tyAre baLadeva bolyo ke-jo A matsya hoya to huM vividha kariyANAMthI bhareluM AkhuM vahANa hArI jAuM.' A pramANe banne pakSavALAe satya zreSThIne sAkSI rAkhIne hoDa karI. pachI tenI parIkSA (khAtrI) karavA mATe te khalAsIoe nAnI hoDImAM besI tyAM jaI te matsyanI pITha upara ghAsanA pULA saLagAvyA, tethI te matsyanA zarIrane tApa lAgyo eTale te tatkALa athAga jaLamAM DUbI gayo. A rIte thavAthI baLadeva potAnuM te AkhuM vahANa hArI gayo. khalAsIo tuSTamAna thayA. anukrame teo potAnA nagara pahoMcyA. te vakhate te khalAsIoe te vahANa rokyuM ane baLadevane vahANamAMthI utArIne kAMThe mUkyo. tyAre teNe khalAsIo sAthe jhagaDo AraMbhyo ke- 'A matsyano AhAra karanArA kirAto (khalAsIo) khoTA che ane 'ame jItyA chIe' ema kahIne khoTo ADaMbara kare che.' ema kahIne te baLadeva kariyANAM utAravA lAgyo. te vakhate khalAsIoe rAjAnI AjJA mAnavAnuM kahyuM,
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1294 zrImahAvIracaritrama uvaTThiyA dovi pakkhA / tesiM ca paropparaM vivadaMtANaM paramatthamaviyANiUNa bhaNiyaM rannA'are! ettha vavahAre ko skkhii?|' nijjAmagehiM bhaNiyaM-'deva! atthi ceva sakkhI, paraM niyasahoyaramuvekkhiUNa kiM amhANaM sakkhittaNaM krissi?|' rAiNA bhaNiyaM-'ko puNa so? | tehiM bhnniyN-'sccsetttthii|' evaM vutte egaMte ThAUNa pucchio so rannA kajjaparamatthaM / tAhe sa saccaseTThI paribhAvai kiM karemi eva tthie?| jai avitahaM na jaMpemi hoi tA me vayakalaMko / / 1 / / jai puNa jaheva vittaM taheva sAhemi tA lahU bhAyA / pAvai aNatthamattho jAI hIrai pasiddhIvi / / 2 / / AjJA, na tiSThati bldevH| tataH rAjAnam upasthitau dvAvapi pkssau| tayoH ca parasparaM vivadatoH paramArthaM avijJAya bhaNitaM rAjJA 'are! atra vyavahAre kaH saakssii?|' niryAmakaiH bhaNitaM 'deva! asti eSa sAkSI, paraM nijasahodaramupekSya kim asmAdRzAnAM sAkSitvaM krissyti?|' rAjJA bhaNitaM 'kaH punaH s?|' taiH bhaNitaM 'styshresstthii|' evamukte ekAnte sthApayitvA pRSTaH saH rAjJA kAryaparamArtham / tadA saH satyazreSThI paribhAvayati kiM karomi evaM sthite?| yadi avitathaM na jalpAmi bhavati tataH mama vratakalaGkaH / / 1 / / yadi punaH yathaiva vRttaM tathaiva kathayAmi tataH laghuH bhraataa| prApnoti anarthama, arthaH yAti, hriyate prasiddhiH api / / 2 / / to paNa baLadeva mAnyo nahIM. tyArapachI banne pakSa rAjA pAse gayA. teo paraspara vivAda karavA lAgyA. temAM sAco koNa che? evo paramArtha nahIM jaNAvAthI rAjAe kahyuM ke "are! A bAbatamAM koNa sAkSI che?" tyAre khalAsIo bolyA ke- he deva! sAkSI to che ja, paraMtu te potAnA bhAInI upekSA karIne amArI sAkSI pUre ke na paNa pUre. rAjAe pUchyuM'tevo koNa che?' teo bolyA ke "satya zreSThI.' A pramANe teoe kahyuM tyAre rAjAe tene ekAMtamAM rAkhIne (bolAvIne) kAryano paramArtha pUchuyo. tyAre te satya zreSThIe vicAra karyo ke "A pramANe kArya prApta thayuM che temAM mAre zuM karavuM? jo huM satya na boluM to bhaa2| pratawi sis al. (1) jo kadAca jevuM thayuM che tevuM kahuM to nAno bhAI hAre che, paiso jAya che ane prasiddhi(pratiSThA)nI hAni thAya cha; (2)
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1295 tA donnivi garuyAiM AvaDiyAiM imAiM kjjaaiN| ekkaMpi pariccaiuM na tarAmi karemi kiM iNDiM? ||3|| ahavA ihaloyakae kahaM ca cirakAlapAliyaM niyamaM / gurumUle paDivannaM jANaMto'haM virAhemi? ||4|| kiM etto aipAvaM jaM jANaMtAvi bhvasaarttN| paDisiddhesuvi atthesu mohao saMpayaTTati / / 5 / / kiM bahuNA?-jai paDai sire vajjaM sayaNo'vi paraMmuho havai / lacchI vaccai tahAvi aliyaM kahamavi nAhaM vaissAmi / / 6 / / iti nicchayaM kAUNa bhaNio so seTThiNA narAhivo-'jaM ime varAgA nijjAmagA jaMpati tataH dve'pi guruke Apatite ime kArye / ekamapi parityaktuM na zaknomi karomi kim idAnIm? ||3|| ___ athavA ihalokakRte kathaM ca cirakAlapAlitaM niyamam / gurumUle pratipannaM jAnan ahaM virAdhnomi? ||4|| kim itaH atipApaM yad jAnanapi bhavA'sAratAm / pratiSiddheSvapi artheSu mohAt sampravartante / / 5 / / kiM bahunA? yadi patati zirasi vrajam, svajanaH api parAGmukhaH bhvti| lakSmIH vrajati tathApi alIkaM kathamapi nA'haM vadiSyAmi / / 6 / / iti nizcayaM kRtvA bhaNitaH saH zreSThinA narAdhipaH 'yad ime varAkAH niryAmakAH jalpanti tethI A banne kArya moTAM AvI paDyAM. ekeno tyAga karavA huM zaktimAna nathI. have zuM karuM? (3) athavA to gurunI pAse aMgIkAra karelA ane cirakALa sudhI pAlana karelA niyamane jANI joIne A lokane bhATe thaIna ma virAI (maij)? (4) AthI bIjuM moTuM pApa zuM che ke saMsAranI asAratA jANatA chatAM niSedha karelI bAbatamAM mohathI pravRtti thAya? (5) ghaNuM kahevuM? jo mastaka para vaja paDe, svajana paNa avaLA mukhavALA thAya ane lakSmI nAza pAme, to paNa 9 6 55 asatya nahI boj. (7) A pramANe manamAM nizcaya karIne te zreSThIe rAjAne kahyuM ke-"A bicArA khalAsIo kahe che te satya che ane
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1296 . zrImahAvIracaritram taM saccaM, mama bhAyA puNa aliyavAitti / imaM ca soccA tuTTho rAyA ciMtiuM payaTTo-'aho ajjavi erisA saccavAiNo dIsaMti je niyasahoyarasirIviNAsevi niyamajjAyaM na cayaMti, tA maMDijjai evaMvihehiM kalikAle'vi bhUmimaMDalaM ti paribhAviUNa AhUyA nijjAmagA, sarosaM tajjiyA ya, jahA-'re durAyArA! jai kahavi amuNiyaparamattheNaM mama vaNieNa tahAvihaM jaMpiyaM tA kiM vayaNachalamatteNavi aNegabhaMDabhariyabohitthaM ghettuM uvtttthiyaa?|' evamAIhiM vayaNehiM nibmacchiUNa kiMci dAUNa niddhADiyA, davvasAraMpi samappiyaM saccaseTThissa | baladevo'vi bhaNio-'mA puNa evaM karejjAsu', iya aliyavayaNaparihArakAriNo iha bhave'vi jnnpujjaa| huti narA paraloe lIlAe jaMti nivvANaM ||1|| ii bIyamaNuvvayaM tatsatyam, mama bhrAtA punaH alIkavAdI' iti / idaM ca zrutvA tuSTaH rAjA cintayituM pravRttavAn 'aho! adyA'pi etAdRzAH satyavAdinaH dRzyante ye nijasahodarazrIvinAze'pi nijamaryAdAM na tyajanti, tataH maNDyate evaMvidhaiH kalikAle'pi bhUmimaNDalam' iti paribhAvya AhUtAH niryAmakAH, saroSaM tarjitAH ca yathA 're durAcArAH! yadi kathamapi ajJAtaparamArthena mama vaNijA tathAvidhaM jalpitaM tataH kiM vacanachalamAtreNA'pi anekabhANDabhRtanaukAM grahItum upasthitAH? / ' evamAdibhiH vacanaiH nirbhartya kiJcid datvA nirdhATitAH, dravyasAramapi samarpitaM satyazreSThine / baladevaH api bhaNitaH 'mA punaH evaM kariSyadhvaM iti alikavacanaparihArakAriNaH ihabhave'pi janapUjyAH / bhavanti narAH paraloke lIlayA yAnti nirvANam / / 1 / / iti dvitIyamaNuvratam / / mAro bhAI asatyavAdI che." A pramANe sAMbhaLIne tuSTamAna thayelo rAjA vicAra karavA lAgyo ke-"aho! Aja paNa AvA satyavAdI dekhAya che, ke jeo potAnA bhAInI lakSmIno nAza thAya to paNa potAnI maryAdAne choDatA nathI, tethI karIne AvA prakAranA puruSoe karIne ja A kaLikALane viSe paNa bhUmitaLa zobhe che." ema vicArIne rAjAe te khalAsIone bolAvyA, ane krodhathI temanI tarjanA karIne kahyuM ke-"are durAcArI! jo ke koI paNa prakAre paramArtha jANyA vinA mane te vaNike te prakAre (tamArA pakSanuM satya) kahyuM che, to paNa tame mAtra vacananA chaLavaDe karIne ja aneka kariyANAthI bharelA vahANane grahaNa karavA (chInavI levA) zuM taiyAra thayA cho?' AvA vacanovaDe temano tiraskAra karIne kaMIka (thoDuM dravya) ApIne kADhI mUkyA, ane sarva amUlya dravya satya zreSThIne soMpyuM. tathA baLadevane paNa kahyuM ke-"pharIthI AvuM na karIza.' A pramANe asatya vacanano tyAga karanAra puruSo A bhavamAM paNa lokapUjya thAya che, ane paralokamAM sImA parIne bhokSe ya che.(1) A pramANe bIjuM aNuvrata kahyuM.
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1297 bhaNiyaM bIyamaNuvvayametto taiyaM adattadANavayaM / sAhijjai sayalANatthasatthanitthAraNasamatthaM / / 2 / / taM puNa duvihamadattaM thUlaM suhumaM ca tattha suhumamiNaM / taruchAyAThANAI aNaNunnAyaM bhayaMtassa / / 3 / / aisaMkilesapabhavaM jaM nivadaMDArihaM ca taM thalaM / saccittAitibheyaM thUle gihiNo havai niyamo ||4|| ettha u appaDivanne je dosA te jaNe'vi supsiddhaa| vaha-baMdha-tarullaMbaNa-siraccheyAI corANaM / / 5 / / bhaNitaM dvitIyamaNuvratam itaH tRtIyaM adttaa''daanvrtm| kathyate sakalA'narthasArthanistAraNasamartham / / 2 / / tatpunaH dvividhamadattaM sthUlaM sUkSmaM ca tatra sUkSmamidam / tarucchAyAsthAnAdiH ananujJAtaM bhajamAnasya / / 3 / / atisaGklezaprabhavaM yannRpadaNDA'rham ca tatsthUlam / sacittAditribhedaM sthUle gRhiNaH bhavati niyamaH / / 4 / / atra tu apratipanne ye doSAH te jane'pi suprsiddhaaH| vadha-bandha-tarulambana-ziracchedAdiH caurANAm / / 5 / / have trIjuM vrata adattAdAna kahevAya che. te samagra anarthanA samUhane dUra karavAmAM samartha che. (2) te adatta be prakAranuM che : sthULa ane sUkSma. temAM sUkSma A pramANe che :- vRkSanI chAyAmAM besavuM vigere sAdhune anuzA bhASetuM nathI, (3) tathA je ati saMklezane utpanna karanAruM ane rAjAnA daMDane lAyaka hoya te sthULa adatta sacittAdika traNa prakAranuM che. temAM sthULa adattane viSe gRhasthIone niyama hoya che. (4) A vrata grahaNa na karavAthI je doSo thAya che te lokamAM paNa corane vadha, baMdha, vRkSa para laTakAvavuM ane bhastano che vire suprasiddha 4 cha. (5) 1. sathita, athita sane mizra.
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1298 zrImahAvIracaritram paDivanne'vihu etthaM bhavabhayabhIruttaNaM privhNto| sussaDDho aiyAre paMca ime vajjai sayAvi ||6|| corovaNIyagahaNaM takkarajogaM viruddharajjagamaM / kUDatulakUDamANaM tappaDirUvaM ca vavahAraM / / 7 / / corikkAu virattA kahaMpi corehiM sNputtaavi| vasudattovva na pAvaMti AvaiM suisamAyArA ||8|| goyamasAmiNA bhaNiyaM-'bhayavaM! ko esa vsudtto?|' jayaguruNA kahiyaM-avvakkhittacitto nisAmesu, vasaMtapure nayare vasudevo nAma ibbho, tassa ya vasumittA nAma bhAriyA, tIse ya pratipanne api khalu atra bhavabhayabhIrutvaM parivahan / suzrAddhaH aticArAn paJca imAn varjayati sadApi / / 6 / / cauropanItagrahaNam, taskarayogam, viruddharAjyagamam / kUTatulakUTamAnam, tatpratirUpaM ca vyavahAram / / 7 / / cauryAdviraktAH kathamapi cauraiH samprayuktAH api / vasudattaH iva na prApnuvanti ApadaM zucisamAcArAH / / 8 / / gautamasvAminA bhaNitaM 'bhagavan! kaH eSaH vaasudttH?|' jagadguruNA kathitaM 'avyAkSiptacittaH nizruNu, vasantapure nagare vasudevaH nAmakaH ibhyaH, tasya ca vasumitrA nAmnI bhAryA, tasyAH ca apatyaM na A vrata aMgIkAra karyA chatAM paNa saMsAranA bhayathI bIkaNapaNAne dhAraNa karatA uttama zrAvake A pAMca mAtayArI sahA varDapAnA cha :- (7) 1 core ANelI vastu grahaNa karavI, 2 corane corI karavA javAnI preraNA karavI, 3 viruddha rAjyamAM javuM, 4 khoTA vajana tathA mApa karavA, ane 5 ghI vigere eka vastumAM tevI bIjI halakI vastu bheLavIne vepA2 42vI. (7) corIthI parAmukha thayelA loko koI paNa prakAre coranI sAthe maLelA hoya to paNa pavitra AcAravALA teo suttanI ma mAttine pAmatA nathI.' (8) A pramANe sAMbhaLI gautamasvAmIe pUchyuM ke-"he bhagavana! te vasudatta koNa hato! jagadgurue kahyuM- sthira cittavaDe sAMbhaLo. vasaMtapura nagaramAM vasudeva nAme zreSThI raheto hato. tene vasumitrA nAmanI bhAryA hatI. teNIne
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1299 avaccaM na hoi| tao sA ciMtei-jai avaccassa kAraNe esa mama bhattA annaM pariNissai tA ahaM gehassa asAmiNI, aha accaMtanibbharANurAgaraMjiyamaNo annaM na pariNei, tattha ya maraNapajjavasANayAe eyassa naravaradAidAIhiM hIraMte gehasAre savisesaM asAmiNI ceva | ao jai kahavi mama putto havai tA sohaNaM saMpajjai, imeNa ya abhippAeNaM sA aNavarayaM devayANaM uvavAiyasayANi payacchai maMtataMtavAijaNaM caapucchi| io ya sohamme kappe aruNAbhavimANe mahiDDio vijjuppabho nAma devo, so ya paccAsannacavaNasamayattaNeNa attaNo payaivivajjAsaM pecchiUNa vakkhittacitto bhayasaMbhaMto pariciMtei kaha rayaNaniyarauggADhapIDhiyAdaDhanibaddhamUlo'vi / niccAvaTThiyarUvovi kapparukkho pakaMpei? ||1|| bhvti| tataH sA cintayati 'yadi apatyasya kAraNena eSaH mama bhartA anyAM pariNeSyati tadA ahaM gRhasya asvAminI, atha atyantanirbharA'nurAgaraJjitamanAH anyAM na pariNayati, tatra ca maraNaparyAvasAnayA etasya naravara-dAyAdaiH hriyamANe gRhasAre savizeSam asvAminI eva / ataH yadi kathamapi mama putraH bhavati tadA zobhanaM smpdyte| anena ca abhiprAyeNa sA anavarataM devatAnAm upayAcitazatAni prayacchati mantra-tantravAdijanaM ca aapRcchti| itazca saudharme kalpe aruNAbhavimAne maharddhikaH vidyutprabhaH nAmakaH devaH / sazca pratyAsannacyavanasamayatvena AtmanaH prakRtiviparyAsaM prekSya vyAkSiptacittaH bhayasambhrAntaH paricintayati ___ kathaM ratnanikarodgADhapIThikAdRDhanibaddhamUlaH api| nityA'vasthitarUpaH api kalpavRkSaH prakampate? / / 1 / / kAMi paNa saMtAna nahotuM, tethI teNIe vicAryuM ke jo saMtatine kAraNe A mArA bhara bIjI strIne paraNaze to huM gharanI svAminI nahIM rahuM, ane jo mArA paranA atyaMta gADha anurAgavaDe manamAM raMjita thavAthI bIjI strI nahIM paraNe, to tenA maraNane cheDe rAjA ane pitrAI vigere gharano sAra laI jaze to huM vizeSa karIne asvAminI ja thaIza; tethI jo koI paNa prakAre mane putra thAya to sAruM thAya.' AvA prakAranA abhiprAya karIne te vasumitrA haMmezAM devatAonI seMkaDo mAnatAo kare che, ane maMtra, taMtrane jANanAra mANasane pUche che. have A avasare saudharma kalpamAM arUNAbha vimAnamAM mahaddhika vidyu--bha nAmano deva hato. te potAno avanakALa najIka hovAthI potAnI prakRtino pheraphAra joIne vyAkuLa cittavALo ane bhayabhrAMta thaIne vicAravA lAgyo ke A kalpavRkSanuM mULa (thaDa) ratnanA samUhavaDe banAvelI gADha pIThikAthI daDha baMdhAyeluM che ane A vRkSa niraMtara sthi235vANo cha, chata ma cha? (1)
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1300 zrImahAvIracaritrama suMdaramaMdArataruppasUyamAlA'milANapuvvAvi / kAraNavirahe'vi kahaM pamilAyai saMpayaM sahasA? ||2|| kaha jaccakaMcaNuDDAmaro'vi dehassa kNtipbbhaaro| tAvicchagucchasaMchAiyavva mAlinnamuvvahai / / 3 / / kaha vA bhuyaMganimmoyanimmalAiMpi devduusaaiN| kajjalajaladhoyANiva aikasiNAiM vibhAviMti? ||4|| kaha vA mama nayaNajuyaM sabhAvao cciya nimesaparihINaM | devattaviruddhevi hu nimIlaNummIlaNe kuNai? ||5|| sundrmndaartruprsuutmaalaa'mlaanpuurvaa'pi| kAraNavirahe'pi kathaM pramlAyati sAmprataM sahasA? / / 2 / / kathaM jAtyakAJcanodbhaTo'pi dehasya kAntiprAgbhAraH / tApicchagucchasaMchAditaH iva mAlinyamudvahati? / / 3 / / kathaM vA bhujaGganirmokanirmalAni api devadUSyAni / kajjalajaladhautAni iva atikRSNAni vibhAvayanti / / 4 / / kathaM vA mama nayanayugalaM svabhAvataH eva nimeSaparihINam / devatvaviruddhe'pi khalu nimilonmilanaM karoti? / / 5 / / suMdara maMdAra vRkSanA puSpanI mALA pUrve koI vakhata karamAi na hotI, chatAM kAraNa vinA paNa hamaNA ekadama ma 42bhAu ? (2) jAtivaMta suvarNa jevo dedIpyamAna zarIranI kAMtino samUha tamAlavRkSanA gucchAthI jANe DhaMkAyo hoya tema bhasinatAne mdhaa25|| 43 cha? (3) sarpanI kAMcaLI jevA ujvaLa devadUSya vastro kAjaLanA jaLathI jANe dhoyA hoya tema atyaMta kALA kema dekhAya cha? (4) mArA be netro svabhAvathI ja nimeSa rahita che, te hamaNAM devapaNAmAM viruddha evuM mIMcAvuM ane ughADavuM kema 52 cha? (5)
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH kaha aMtaraMtarA pecchaNAivakkhittacittamavi pAvA / laddhAvasaracciya veriNivva viddavai maM niddaM ? / / 6 / / accaMtapemaparavasacitto'vi hu pariyaNo kahamiyANi / kaivayadiNadiTTho iva na vayaNamabhinaMdae majjha ? / / 7 / / tA savvahA na kusalaM takkemi ahaM sajIviyavvassa / kallANakAriNo jeNa hoMti na kayAi uppAyA / / 8 / / iya evaMvihaciMtAsaMtANuppannativvaparitAvo / kappaddumovva vaNadavapalIvio bhAi so tiyaso / / 9 / / evaM jAva sogapamilANaNo siMghAsaNagao acchai tAva tassa ceva piyamitto katham antarA'ntarA prekSaNAdivyAkSiptacittamapi pApA / labdhA'vasarA eva vairiNI iva vidravati mAM nidrA ? ||6|| 1301 atyantapremaparavazacittaH api khalu parijanaH kathamidAnIm / katipayadinadRSTaH iva na vacanam abhinandati mama ? || 7 || tataH sarvathA na kuzalaM tarkayAmi ahaM svajIvitavyasya / kalyANakAriNaH yena bhavanti na kadAcid utpAtAH / / 8 / / iti evaMvidhacintAsantAnotpannatIvraparitApaH / kalpadrumaH iva vanadavapradIpitaH bhAti saH tridazaH / / 9 / / evaM yAvat zokapramlAnA''nanaH siMhAsanagataH Aste tAvattasyaiva priyamitraM, kanakaprabhaH nAmakaH mAruM citta nATaka vigeremAM vyagra che, chatAM vairiNInI jema pApI nidrA vacce vacce avasara pAmIne kema mane upadrava re che ? (5) atyaMta premavaDe paravaza cittavALo paNa sarva parivAra jANe ke thoDA divasamAM joyelo hoya tema hamaNAM mArA vayanane prema vajAeAto (mAnato) nathI ? (9) tethI karIne huM mArA jIvitanuM sarvathA kuzaLa jANato nathI, kemake utpAto kadApi kalyANakAraka na ja hoya.' (8) A pramANe ciMtAnI paraMparAthI tene tIvra saMtApa utpanna thayo ane tethI karIne te deva dAvAnaLathI baLI gayelA kalpavRkSanI jevo jhAMkho dekhAvA lAgyo. (9) A pramANe zokathI glAni pAmelA mukhavALo te jeTalAmAM siMhAsana para beTho hato tevAmAM teno priya mitra
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1302 zrImahAvIracaritrama kaNagappabho nAma devo samAgao taM pesN| taM ca tahaTThiyaM dadvaNa ciMtiyamaNeNa-'kahaM ajja piyamitto suNNacittalakkhovva lakkhIyai?, jao annavelAsu dUrAo cciya maM AgacchamANaM paloiUNa sAyaraM sappaNayaM paDhamAlAvAsaNappaNAmAiNA abhiNaMdanto, saMpayaM puNa samIvamuvagaryapi na paccabhijANai / tA nUNaM kAraNeNa hoyavvaM ti vibhAviUNa bhaNio aNeNa-'bho vijjuppabha! kiM ciNtijji?|' uDDamavaloiUNa jaMpiyaM vijjuppabheNa-'bho varamitta! kaNagappabha io ehi, imaM ca AsaNamalaMkArehitti vutte uvaviTTho eso, pucchio ya aNeNa vemaNassayAkAraNaM, kahio ya vijjuppabheNa sa niyyvuttNto| tao kaNagappabheNa bhaNiyaM-'piyamitta! savvahA na suMdarameyaM, tA ehi titthagarassa pucchAmo, kahiM etto tuha cuyassa uppattI bhavissaitti / vijjuppabheNa bhaNiyaM-'evaM hou|' tao gayA videhakhette, vaMdio titthagaro, saviNayaM pacchio ya, jahA-'bhayavaM! kattha ahaM uvavajjissAmi? / ' bhayavayA bhaNiyaM-'vasaMtapure nayare vasudevassa devaH samAgataH taM pradezam / taM ca tathAsthitaM dRSTvA cintitamanena 'katham adya priyamitraM zUnyacittalakSaH iva lakSyate? yataH anyavelAsu dUrAdeva mAm AgacchantaM pralokya sAdaraM sapraNayaM prathamA''lApA''sanArpaNA''dinA abhinandan, sAmprataM punaH samIpamupagatamapi na pratyabhijAnAti / tasmAnnUnaM kAraNena bhavitavyam iti vibhAvya bhaNitaH anena 'bhoH vidyutprabha! kiM cintyte?|' urdhvamavalokya jalpitaM vidyutprabheNa 'bhoH varamitra! kanakaprabha atra ehi, idaM cA''sanam alaGkuru' ityukte upaviSTaH eSaH, pRSTazcA'nena vimanaskatAkAraNam, kathitaH ca vidyutprabheNa saH nijvRttaantH| tataH kanakaprabheNa bhaNitaM 'priyamitra! sarvathA na sundarametat, tataH ehi, tIrthakarasya pRcchAvaH, kutra itaH tava cyutasya utpattiH bhvissyti| vidyutprabhena bhaNitaM 'evaM bhvtu|' tataH gatau videhakSetre, vanditaH tIrthakaraH, savinayaM pRSTazca yathA 'bhagavan! kutrA'ham utpatsye?' bhagavatA bhaNitaM 'vasantapure nagare vasudevasya vaNijaH kanakaprabha nAmano deva te pradezamAM Avyo. tene tevA prakAre rahelo joIne teNe vicAryuM ke-"kema Aje priya mitra zUnya cittavALo dekhAya che? kAraNa ke bIje vakhate to dUrathI ja mane Avato joIne Adara sahita ane prema sahita prathamathI ja bolAvI, Asana ApI, praNAmAdika karI AnaMda pAmato hato. Aja to pAse gayA chatAM paNa mane oLakhato paNa nathI. to kharekhara kAMIka kAraNa hovuM joIe.' A pramANe vicArIne teNe kahyuM ke 'vidyutprama! tuM zuM viyAre cha?' te samaNI Gij d vidhutprabha yu 3-3 zreSTha mitra! unama! mI bhAva. A Asanane zobhAva.' A pramANe teNe kahyuM tyAre te beTho ane teNe kharAba mana thavAnuM kAraNa pUchyuM. tyAre vidyu--bhe potAno vRtAMta kahyo. te sAMbhaLI kanakaprabhe kahyuM ke-"he priya mitra! A lakSaNo sarvathA prakAre sArA nathI, tethI cAla ApaNe tIrthakarane pUchIe ke ahIMthI AvIne tArI kyAM utpatti thaze?" vidyu--bhe kahyuM "ema ho. pachI te banne mahAvideha kSetramAM gayA. tIrthakarane vaMdanA karIne vinaya sahita pUchyuM ke-"he bhagavana! kyAM utpanna thaIza?" bhagavAne kahyuM " vasaMtapura nagaramAM vasudeva nAmanA vaNikanI vasumitrA nAmanI bhAryAnI kukSimAM tuM
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1303 vaNiNo vasumittAe bhAriyAe gabbhaMmi putto tume paaubbhvisssi|' evaM ca nisAmiUNa jahAgayaM paDiniyatto vijjuppbho| annaMmi ya divase siddhaputtarUvaM viuvviUNa avayario vasudevagihe, sAisaotti kaliUNa abbhuTThio vasumittAe, puTTho ya-'bho mahAbhAga! jANAsi tumaM mama putto bhavissai na vtti?|' deveNa bhaNiyaM-'jai taM pavvayaMtaM na vAresi ahaM tahA karemi jahA te putto hoitti / pddissuymnnaae| aha kavaDeNa maMDalaggapUyApurassaraM mahayA vitthareNa devayApUyaM kAUNa devo bhaNai-'bhadde! amugaMmi diyahe visiTThasumiNasUio putto te gabbhe aayaahii|' tIe bhaNiyaM-'tumha pasAeNa evaM hou|' devo aiMsaNamuvagao, avaraMmi ya vAsare so caviUNa uppaNNo tIse gabbhe, jAo kAlakkameNa, kayaM vaddhAvaNayaM, paiTThiyaM se vasudattotti nAmaM, uciyasamae ya gAhio kalAkosallaM, nIo ya egayA sAhUNa samIve, kahio ya tehiM duvAlasavayasaNAho sAvagadhammo, puvvabhavajiNavayaNANurAgarattattaNeNa ya pariNao eyassa, vasumitrAyAH bhAryAyAH garbhe putraH tvaM prAdurbhaviSyasi / evaM ca niHzamya yathA'gataM pratinivRttaH vidyutprabhaH / anyasmin ca divase siddhaputrarUpaM vikuLa avatIrNaH vasudevagRhe, sAtizayaH iti kalayitvA abhyutthitaH vasumitrayA, pRSTazca bhoH mahAbhAga! jAnAsi tvaM mama putraH bhaviSyati na veti?|' devena bhaNitaM 'yadi taM pravrajan na vArayasi ahaM tathA karomi yathA te putraH bhvissyti|' prtishrutmnyaa| atha kapaTena maNDalAgrapUjApurassaraM mahatA vistareNa devatApUjAM kRtvA devaH bhaNati 'bhadre! amuke divase viziSTasvapnasUcitaH putraH tava garbhe aayaasyti|' tayA bhaNitaM 'tava prasAdena evaM bhvtu|' devaH adrshnmupgtH| apare ca vAsare saH cyutvA utpannaH tasyAH garbhe, jAtaH kAlakrameNa, kRtaM vardhApanakam, pratiSThitaM tasya vasudattaH iti nAma, ucitasamaye ca grAhitaH kalAkauzalyam, nItazca ekadA sAdhUnAM samIpe, kathitazca taiH dvAdazavratasanAthaH zrAvakadharmaH, pUrvabhavajinavacanA'nurAgaraktatvena ca pariNataH etsy| tataH pratipannaH putrapaNe utpanna thaIza.' A pramANe sAMbhaLIne vidyubha jema Avyo hato tema pAcho potAne sthAne gayo. bIje divase te siddhaputranuM rUpa vikarvIne vasudevane ghera Avyo. "A koIka atizayavALA che.' ema jANIne vasumitrA tenI sanmukha UbhI thaI. tene AdarathI pUchyuM ke-he mahAbhAgyavAna! tame jANo cho ke mAre putra thaze ke nahIM?" deve kahyuM-"jo tuM te putrane pravajyA letAM nivAre nahIM, to huM te prakAre karuM ke jethI tane putra thAya.' teNIe te vAta kabUla karI tyAre kapaTathI te deve maMDaLa pUrI, agrapUjApUrvaka moTA vistArathI devatAnuM pUjana karIne kahyuM ke-"he bhadra! amuka divase uttama svapnathI sUcita thayelo putra tArA garbhamAM Avaze." teNIe kahyuM- tamArA prasAdathI ema thAo." pachI deva adazya thayo. pachI koIka divase te deva AvIne teNInA garbhamAM utpanna thayo. kALa pUrNa thaye janma thayo. tenI vadhAmaNI karI tathA tenuM vasudatta nAma pADyuM. ucita samaye tene kaLAnI kuzaLatA grahaNa karAvI. ekadA teno pitA tene sAdhunI samIpe laI gayo. sAdhue tene bAra vrata sahita zrAvaka dharma kahyo. te tene pUrvabhavamAM tIrthakaranA vacana upara anurAga ne AsaktapaNuM hovAthI rucyo; tethI teNe bhAvapUrvaka aMgIkAra karyo, bAre vrato grahaNa karyA ane
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1304 zrImahAvIracaritrama tao paDivaNNo bhAvasAraM teNa, gahiyANi ya duvAlasavi vayAiM, paripAlei ya niriyaaraaiN| annayA ya savisesajAyadhammavAsaNAviseseNa teNa pucchiyA sAhuNo muNidhammaM, kahio ya tehiM / kahaM ciya? paMca u mahavvayAiM guttIo tinni paMca smiiio| sIlaMgasahassAiM aTThArasa niraiyArAiM / / 1 / / chuhataNhApamuhaparIsahA ya bAvIsa bADhadubbisahA / viNao ya caubbheo aNiyayavAso ya muttI ya / / 2 / / piMDavisuddhI suttatthaciMtaNaM gurukule sayA vaaso| aNavarayaM tavacaraNami ujjamo kohacAo ya / / 3 / / gAmakulAisu paDibaMdhavajjaNaM uttarottaraguNesu / abbhujjamo ya niccaM bADhaM saMsAranivveo / / 4 / / bhAvasAraM tena, gRhItAni ca dvAdaza vratAni, paripAlayati ca niraticArANi | anyadA ca savizeSajAtadharmavAsanAvizeSeNa tena pRSTAH sAdhavaH munidharmam, kathitazca taiH| kathameva? - paJca tu mahAvratAni guptayaH tisraH paJca smityH| zIlAGgasahasrANi aSTAdaza niraticArANi / / 1 / / kSudhA-tRSApramukhapariSahAH ca dvAviMzatiH baaddhdurvishaaH| vinayazca caturbhedaH aniyatavAsazca muktizca / / 2 / / piNDavizuddhiH sUtrA'rthacintanam gurukule sadA vaasH| anavarataM tapazcaraNe udyamaH krodhatyAgazca / / 3 / / grAmakulA''diSu pratibandhavarjanam uttarottara guNeSu / abhyudyamaH ca nityaM bADhaM saMsAranirvedaH / / 4 / / te aticAra rahitapaNe pALavA lAgyo. ekadA vizeSa dharmanI vAsanA vizeSa karIne utpanna thavAthI teNe sAdhunI pAse munidharma pUchyo. tyAre temaNe A pramANe te dharma kahyo : pAMya mahAta, e gupti, pAMya samiti, matiyAra sahita DhA2 42 shaad||25..., (1) atyaMta duHkhe karIne sahana thaI zake tevA sudhA, tRSNA vigere bAvIza parISaho, cAra prakArano vinaya, aniyamita pAsa, masoma... (2) / piMDavizuddhi, sUtra bhane arthana thitavana, sahA gurukuNamA sa, niraMtara ta5.zyayabhii Gdhama, dhanI tyA..., (3) gAma ane kuLa vigerene viSe pratibaMdhano tyAga, niraMtara uttarottara guNa upArjana karavAmAM udyama, atyaMta saMsAra. 652 nive: (21)..., (4)
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1305 aSTamaH prastAvaH jahaThiyajiNamaggaparUvaNA ya sattesu karuNabhAvo y| karaNANa niggaho taha satattaparibhAvaNaM niccaM / / 5 / / iya AjammaM suMdara! suNiuM dhammassa (muNidhammasamagga)sAhaNavihANaM / accaMtamapamattehiM kIramANaM sivaM dei / / 6 / / evaM muNIhiM kahie sNvddddiygaaddhdhmmprinnaamo| vasudatto bhaNai lahuM bhayavaM! maha deha pavvajjaM / / 7 / / tAhe muNIhiM bhaNiyaM jaNaNIjaNagANaNuNNavaNapuvvaM / pavvajjApaDivattI jujjai neva'NNahA kAuM / / 8 / / yathAsthitajinamArgaprarUpaNA ca sattveSu karuNabhAvazca / karaNAnAM nigrahaH tathA svatattvaparibhAvanaM nityam / / 5 / / iti Ajanma sundara! zrutvA dharmasya (munidhamasamagra)sAdhanavidhAnam / atyantamapramattaiH kriyamANaM zivaM datte / / 6 / / evaM munibhiH kathite sNvrdhitgaaddhdhrmprinnaamH| vasudattaH bhaNati laghuH bhagavan! mAM dehi pravrajyAm / / 7 / / tadA munibhiH bhaNitaM jananIjanakAnAmanujJApanapUrvam / pravrajyApratipattiH yujyate naivA'nyathA kartum / / 8 / / yathArtha rIte jinezvaranA mArganI prarUpaNA, sarva prANIo upara dayAbhAva, pAMca iMdriyono nigraha tathA niraMtara mAtmatattvanA viy||29||... (5) A pramANe suMdara! sAdhudharmanA sAdhanano vidhi sAMbhaLIne atyaMta pramAda rahita karavAthI te mokSapada Ape cha. (7) A pramANe munie kahyuM tyAre vasudattano dharmapariNAma atyaMta vRddhi pAmyo; tethI teNe kahyuM ke "he bhagavana! bhane zA55 pranyA mApo.' (7) tyAre munie kahyuM ke mAtA-pitAnI anujJApUrvaka pravrajyA grahaNa karavI yogya che, anyathA grahaNa karavI yogya nathI; (8)
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1306 zrImahAvIracaritram tA sakuDuMba moyAviUNa dikkhaM pavajjasu javeNa | saNNANaphalamimaM ciya jaM cAo savvasaMgassa / / 9 / / evaM muNIhiM vAgarie gao so ammApiUNa sagAse, kahio niycittprinnaamo| tehiM bhaNiyaM-'putta! bhuttabhogo pavvajjaM giNhejjAsi, aNuvvayAiNA sAvagadhammeNa tAva attANaM parikammesu / ' tao so tesiM appattiyapariharaNaTThayA sAhUNa samIve paDhaMto gihatthavittIe ceva acchai, pavvajjAgahaNanicchaeNa jovvaNattho'vi necchai prinneuN| taM ca tahAvihaM pecchiUNa jaNaNIe bhaNio vasudevo-'esa putto tavassijaNasaMsaggIe vAsiyahiyao nAvekkhai visayapaDivattiM, na mannai dArapariggahaM, nAyarai sarIrAlaMkaraNaM, tA pajjattaM dhammiyasevAe, savvahA khivasu eyaM dullaliyagoMThThIe, jai puNa tahAvihasaMsaggIe bhAvaparAvattI jaayitti| tataH svakuTumbaM mocayitvA dIkSAM prapadyasva jven| sajjJAnaphalamidameva yattyAgaH sarvasaGgasya / / 9 / / evaM munibhiH vyAkRte gataH saH ambApitroH sakAzam, kathitaH nijacittapariNAmaH / taiH bhaNitaM 'putra! bhuktabhogaH pravrajyAM grahISyasi, aNuvratAdinA zrAvakadharmeNa tAvad AtmAnaM parikarmaya (= nAmasAdhitadhAtu aajnyaarth)| tataH saH tayoH aprItipariharaNArthaM sAdhUnAM samIpaM paThan gRhasthavRttyA eva Aste, pravrajyAgrahaNanizcayena yauvanastho'pi necchati prinnntum| taM ca tathAvidhaM prekSya jananyA bhaNitaH vasudevaH 'eSaH putraH tapasvijanasaMsargeNa vAsitahRdayaH nA'pekSate viSayapratipattim, na manyate dArAparigrahama, nA''carati zarIrA'laGkaraNam, tataH paryAptaM dhArmikasevayA, sarvathA kSipa enaM durlalitagoSThyAM, yadi punaH tathAvidhasaMsaryA bhAvaparAvRttiH jAyeta' iti| pratizrutametat shresstthinaa| tataH ye vaNijaH putrAH tethI potAnA kuTuMbane samajAvI tArI jAtane choDAva, choDAvIne zIdhrapaNe tuM dIkSA grahaNa kara. sarva saMgano tyA 42vo te 4 saa2| zAna- 3 // .(6) A pramANe munioe kahyuM tyAre te mAtA-pitAnI pAse gayo ane potAnA cittano pariNAma kahyo. tyAre temaNe kahyuM ke he putra! bhoga bhogavyA pachI pravajyA grahaNa karaje. tyAMsudhI hAla aNuvratAdika zrAvakadharmavaDe AtmAne pavitra kara. te sAMbhaLIne te temanA avizvAsane dUra karavA mATe sAdhunI pAse bhaNato gRhasthapaNe rahyo. dIkSA levAno nizcaya hovAthI yauvana avasthAvALo thayA chatAM paNa te paraNavAne Icchato nahoto. tene tevA prakArano joIne mAtAe vasudevane kahyuM ke "A putra tapasvI jananA saMgane lIdhe dharmanA pariNAmavALo thayo che, tethI viSayanA aMgIkAranI apekSA karato nathI, strIne paraNavAnuM mAnato nathI ane zarIranI zobhA karato nathI; tethI karIne dhArmika janonI sevAthI saryuM. sarvathA Ane jugArI levAnI sobatamAM nAMkho ke jethI kadAca tevA prakAranA saMbaMdhane lIdhe tenA bhAvano pheraphAra thAya.' A vAta zreSThIe aMgIkAra karI. pachI je vANIyAnA putro
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1307 paDissuyameyaM seTThiNA / tao je vANiyagA puttA samANajAivayavibhavA tANa majjhe melio eso| te ya accaMtavisayagiddhA daviNakkhayaM kuNaMtA piyarehiM sikkhavijjaMtAvi duItiMdiyattaNeNa na taraMti niyattiuM, sagehesu ya dhaNamalabhamANA coriyaM kreNti| annayA ya musaNanimitteNa paloiyaM tehiM bahudhaNadhaNNasamiddhaM samiddhajannajattAgayatannivAsijaNasamUhaM vimukkekkatherIrakkhaNaM mahesaradattassa maMdiraM / tao vijaNaMti kAUNa payaTTA rayaNIe taM musiuN| so ya vasudatto pukkharapattaMpiva paMkattakalaMkeNa, susAhuvva kusIlasaMsaggeNa na maNAgaMpi chinno tesiM kusamAyAreNa, kevalaM jaNaNijaNayANuvittimavalaMbaMto rajjubaddhovva vasaho amuNiyaparamattho ceva paTThio tesimaNumaggeNaM / te ya saNiyaM saNiyaM tassa mahesaradattassa gihe pavisamANA vasudatteNa pucchiyA-'bho kimettha tumhe pvish?|' tehiM bhaNiyaM-'bhadda! coriyAe ettha pavisissAmo, susamAhiyacaraNavayaNavAvAro tuma ejjaahi| teNa bhaNiyaM-'nAhamihamAgamissAmi kuNaha jaM samAnajAti-vayovibhavAH teSAM madhye melitaH essH| te ca atyantaviSayagRddhAH dravyakSayaM kurvantaH pitRbhyAM zikSamANAH api durdAntendriyatvena na zaknuvanti nivartitum, svagRheSu ca dhanam alabhamAnAH caurya kurvanti / anyadA ca moSaNanimittena pralokitaM taiH bahudhana-dhAnyasamRddhaM samRddhayajJayAtrAgatatannivAsijanasamUha vimuktaikasthavirArakSaNaM mahezvaradattasya mandiram / tataH vijanamiti kRtvA pravRttAH rajanyAM tad moSitum / sazca vasudattaH puSkarapatramiva paGkatvakalaGkena, susAdhuriva kuzIlasaMsargeNa na manAgapi spRSTaH teSAM kusamAcAreNa, kevalaM jananI-janakAnuvRttim avalambamAnaH rajjubaddhaH iva vRSabhaH ajJAtaparamArthaH eva prasthitaH teSAmanumArgeNa / te ca zanaiH zanaiH tasya mahezvaradattasya gRhe pravizantaH vasudattena pRSTAH 'bhoH! kimatra yUyaM prvishth?|' taiH bhaNitaM 'bhadra! cauryArtham atra pravizAmaH, susamAhitacaraNavadanavyApAraH tvaM aagcch|' tena bhaNitaM 'nAhama'tra AgamiSyAmi, kuruta yad yuSmAkaM rocte|' iti bhaNitvA sthitaH saH jAti, vaya ane vaibhavamAM samAna hatA temanI sAthe Ane meLavI dIdho. teo atyaMta viSayamAM lubdha hatA ane dravyano nAza karatA hatA. temane temanA mAtA-pitA ghaNI rIte zikhAmaNa ApatA hatA to paNa iMdriyo duddata hovAthI teo pAchA vaLI zakatA nahotA. potAne ghera dhana nahIM maLavAthI teo corI paNa karatA hatA. eka divasa teoe corI karavA mATe vicAra karyo tyAre ghaNA dhana ane dhAnyathI bhareluM mahezvaradatta zreSThInuM ghara joyuM. te vakhate tenA gharanA sarva mANaso eka vRddhAne ghara soMpI moTI tIrthayAtrA karavA nIkaLI gayA hatA, tethI nirjana che ema jANIne rAtrine samaye te gharamAM corI karavA gayA. te vasudatta kAdavanA kalaMkavaDe kamaLanA patranI jema ane kuzILiyAnA saMgavaDe sArA sAdhunI jema teonA kharAba AcAravaDe jarA paNa lIMpAyo na hoto. mAtra mAtApitAnI AjJAnuM avalaMbana karato doraDAthI bAMdhelA vRSabhanI jema paramArthane jANyA vinA ja temanI sAthe cAlyo hato. pachI teo dhIme dhIme te mahezvaradattanA gharamAM praveza karatA hatA te vakhate vasudatte temane pUchyuM ke "tame ahIM kema praveza karo cho?" teoe kahyuM ke he bhadra! ahIM corI karavAne mATe ApaNe praveza karIzuM, tethI dhImA pagale
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1308 zrImahAvIracaritram bhe royi|' ii bhaNiUNa Thio so bAhiM ceva / te paviTThA bhavaNabbhaMtare, muNiyA ya therIe, tao sA pAyavaDaNacchaleNa te musaMte 'mA puttA! evaM karehitti bhaNaMtI morapicchateNa calaNesu lNchei| vasudatto puNa ciMtai pecchaha ammApiUNa mUDhattaM / jaM evaMvihadussIlamajjhayAre khivaMtehiM / / 1 / / no tehiM ciMtiyamimaM jaha pAvajaNassa saMgaivaseNa / jAyai guNaparihANI paDaMti vivihAvayAovi / / 2 / / sayamavi pAvapaoyaNapasAhaNabbhujjao imo jiivo| kiM puNa kumittasaMjogasaMbhavaMtAsuhasahAvo / / 3 / / bahiH eva / te praviSTAH bhavanA'bhyantare, jJAtA ca sthavirayA, tataH sA pAdapatanacchalena tAn muSNataH 'mA putrAH evaM kuruta' iti bhaNantI mayUrapicchena caraNayoH lnychti| vasudattaH punaH cintayati-prekSasva ambA-pitroH mUDhatvam / yad evaMvidhaduHzIlamadhye kSipadbhyAm / / 1 / / no tAbhyAM cintitamidaM yathA pApajanasya saGgativazena / jAyate guNaparihANiH patanti vividhA''padaH api / / 2 / / svayamapi pApaprayojanaprasAdhanA'bhyudyataH ayaM jIvaH / kiM punaH kumitrasaMyogasambhavadazubhasvabhAvaH / / 3 / / ane avAja vinA tuM cAla.' tyAre te bolyo ke huM tyAM nahIM AvuM. tamArI jevI IcchA hoya tema tame karo. ema kahIne te bahAra ja rahyo ane teo te gharanI aMdara peThA. temane vRddhAe jANyA. tyAre te vRddhA corI karatA temanA pagamAM paDavAnA bahAnAthI "he putro! tame Ama na karo' ema bolIne morapIMchavaDe temanA pagamAM citna karavA dAgI. ahIM vasudatta vicAra karavA lAgyo ke-"aho! mAtA-pitAnuM mUDhapaNuM juo ke AvA prakAranA kuzILiyAnI madhye nAMkhatA temaNe ATalo paNa vicAra na karyo ke pApI janonI saMgatinA vazathI guNanI hAni thAya che, ane vividha prakAranI ApadAo prApta thAya che. (12) A saMsArI jIva pote ja pApanA kArya sAdhavAmAM udyamI hoya ja che, to pachI kumitranA saMyogathI azubha svabhAva utpanna thAya mAM zuM ? (3)
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1309 aSTamaH prastAvaH tA paricaemi ee vaccAmi samaMdiraMmi ettaahe| dunnayaparanarajoge maraNaMpi hu AvaDai jeNaM / / 4 / / ahavA guruvayaNaM laMghiUNa gehaMmi vccmaannss| saMpajjai duviNao tamhA jaM hoi taM hou / / 5 / / iti paribhAviMtassa te sayalaM gehasAraM musiUNa nIhariyA maMdirAo, gayA ujjANe, vivihappayArehiM kIliumAraddhA / vasudatto'vi guruvayaNarajjusaMdANio accaMtavirAgamuvvahaMto tesimeva samIve citttthi| etyaMtare samuggayaM mAyaMDamaMDalaM, vihaDiyaM tmkNddN| sA ya therI pAhuDaM gahAya gayA naravaisamIve, kahio sayalo jahAvitto rynniviyro| rAiNA bhaNiyaM'accaMtagaMbhIrayAe nayarassa ko vA kahiM vA njjihii?|' tIe bhaNiyaM-'deva! te mae savve'vi tasmAt parityajAmi etAn vrajAmi svamandire idAnIm / duAyaparanarayoge maraNamapi khalu Apatati yena / / 4 / / athavA guruvacanaM laGghitvA gRhe vrjtH| sampadyate durvinayaH tasmAd yad bhavati tad bhavatu / / 5 / / iti paribhAvayataH te sakalaM gRhasAraM muSitvA nihRtAH mandirAt, gatA udyAne, vividhaprakAraiH krIDitumArabdhavantaH / vasudatto'pi guruvacanarajjusandAnitaH, atyantavirAgamudvahan teSAmeva samIpaM tisstthti| atrAntare samudgataM mArtaNDamaNDalam, vighaTitaM tmHkaannddm| sA ca sthavirA prAbhRtaM gRhItvA gatA narapatisamIpam, kathitaH sakalaH yathAvRttaH rajanIvyatikaraH / rAjJA bhaNitaM 'atyantagambhIratayA nagarasya kaH vA kutra vA jnyaayte?|' tayA bhaNitaM 'deva! te mayA sarve'pi mayUrapicchena pAdayoH akitAH Asate' tethI hamaNAM A lokono tyAga karIne huM mAre ghera jAuM, kemake anyAyI mANasonA saMbaMdhathI maraNa paNa bhAvI 5 che. (4) athavA to te mAtA-pitAnA vacanane ullaMghana karIne huM hamaNAM ghera jaiza, to mAro avinaya kahevAze mATe 4 thavAnuhoya te ma thAmI. (5) A pramANe te vicAra karato hato teTalAmAM teo gharanI badhI amUlya vastu corIne te gharamAMthI bahAra nIkaLyA ane udyAnamAM gayA. tyAM vividha prakAre krIDA karavA lAgyA. guru(mAtA-pitA)nA vacanarUpI doraDAthI baMdhAyela vasudatta paNa atyaMta vairAgya sahita temanI samIpe rahyo. A avasare sUryamaMDaLa udaya pAmyuM. aMdhakArano samUha nAza pAmyo. te vRddhA bheTazuM grahaNa karIne rAjAnI pAse gaI. teNIe rAtrino sarva vRttAMta yathArtha kahyo. rAjAe kahyuM "A atyaMta moTA nagaramAM koNa kyAM hAtha lAge?" teNIe kahyuM - "te sarva corone meM morapIMchavaDe
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1310 zrImahAvIracaritram maUrapiccheNa pAesu aMkiyA acchaMti tti vutte rAiNA ANattA savvattha purisA, suniUNaM gavasaMtehi ya tehiM ujjANasaMThiyA diTThA te savve'vi, uvalakkhiyA iMgiyAgArehiM, uvaNIyA ya narAhivassa / teNAvi vAharAviyA therii| tIevi vasudattaM vimottUNa anne parikahiyA corattaNeNaMti / rannA bhaNiyaM-'kahameso coramaMDalImajjhagao'vi na coro|' therI bhaNai-'na calaNesu lNchiotti|' rAiNA bhaNiyaM-'jai aduTTho tA muyaha eyaM / ' vasudatto bhaNai-'deva! kahamahaM duTThasaMsaggIevi na duTTho jaM mamAvi na kuNaha nigghN|' rannA kahiyaM-'bhadda! jai eyaMpi jANasi tA kIsa duTThasaMsaggiM mUlAo cciya na ujjhesi?| teNa bhaNiyaM-'deva! divvaM pucchaha / ' etyaMtare muNiyajahAvaThThiyatavvaiyareNa bhaNiyamegeNa puriseNa-'deva! esa pavajjaM paDivajjiukAmo bhAvaparAvattinimittaM ammApiyarehiM siNehANubaMdhakAyarehiM saMpayaM ceva dullaliyagoTThIe pakkhitto, tA tadaNuroho ceva eyassa avrjjhi|' evaM nisAmiUNa iti ukte rAjJA AjJaptAH sarvatra puruSAH, sunipuNaM gaveSamANaiH ca taiH udyAnasaMsthitAH dRSTAH te sarve api, upalakSitAH iGgitA''kAraiH, upanItAH ca narAdhipasya / tenA'pi vyAhAritA sthavirA / tayA'pi vasudattaM vimucya anye parikathitAH caurtven| rAjJA bhaNitaM 'kathameSaH cauramaNDalImadhyagato'pi na caurH|' sthavirA bhaNati 'na caraNayoH lAJchitaH' iti| rAjJA bhaNitaM 'yadi aduSTaH tadA muJca etm|' vasudattaH bhaNati 'deva! kathamahaM duSTasaMsaryA'pi na duSTaH yad mamA'pi na karoSi nigraham / ' rAjJA kathitaM 'bhadra! yadi etadapi jAnAsi tataH kasmAd duSTasaMsarga mUlataH eva na ujjhasi? / ' tena bhaNitaM 'deva! daivaM pRcch|' atrAntare jJAtayathAvasthitatadvyatikaraNa bhaNitamekena puruSeNa 'deva! eSaH pravrajyAM pratipattukAmaH bhAvaparAvRttinimittaM ambA-pitRbhyAM snehA'nubandhakAtarAbhyAM sAmpratameva durlalitagoSThyAM prakSiptaH, tataH anurodhaH eva etasya apraadhyte|' evaM niHzamya narAdhipena tAmbUlAdidAnena sammAnya pagamAM cihnavALA karyA che. A pramANe teNIe kahyuM tyAre rAjAe potAnA sevakone sarvatra jovAnI AjJA ApI. te sAMbhaLI te sevako sarvatra zodha karavA lAgyA. temAM udyAnamAM rahelA temane sarvene dIThA ane iMgita AkAravaDe temane oLakhyA. temane rAjA pAse laI gayA. teNe pachI vRddhAne bolAvI. teNIe paNa eka vasudattane mUkIne bIjA sarvane cora kahyA. rAjAe kahyuM "A coronA maMDaLamAM rahyA chatAM paNa kema cora nathI?' vRddhAe kahyuM-"tenA pagamAM meM cihna karyuM nathI.' rAjAe kahyuM-"jo te doSa rahita hoya to tene mUkI do. vasudatte kahyuM- he deva! duSTa janonA saMsarga karIne paNa huM doSavALo kema na kahevAuM ke jethI mAro paNa nigraha karatA nathI?" rAjAe kahyuM- he bhadrA jo ATaluM paNa tuM jANe che to duSTanA saMsargano mULathI ja tyAga kema nathI karato?" teNe kahyuM- he deva! mArA nasIbane pUcho.' A avasare teno sarva vRttAMta yathArthapaNe jANatA eka puruSe kahyuM ke-"he deva! A pravrajyA levAnI icchAvALo che, teno bhAva badalAvavA mATe tenA mAtA-pitAe snehanA anubaMdhane lIdhe hamaNAM ja A durvalita mitronI maLe nAMkhyo che, tethI temane anusaravArUpa ja Ano aparAdha che.' A pramANe sAMbhaLIne rAjAe tAMbUla
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1311 narAhiveNa taMbolAidANeNa sammANiUNa pesio sagihaM, iyare puNa dukkhamAreNa mAriyatti / io ya muNisamuciyavihAreNa bhaviyapaDibohamAyaraMtA appaDibaddhAvi jiNANAe paDibaddhA, duraNucaratavacaraNapajjAliyakammavaNAvi savvasattasuhakArayA samosaDhA vijayasiMhAbhihANA suurinno| jAyA ya tiya-caukka-caccaresu harisabharanibbharassa jaNassa avaropparamullAvA 'aho! aho! agAhabhavohanivaDaMtajantugaNajANavattA, sivasuhapasAhaNAsattA bhayavaMto suggahiyanAmadhejjA sUriNo iha smosriyaa| tahAvihANaM nAmasavaNamettaMpi pAvapabbhArapaNAsaNasamatthaM, kiM puNa vaMdaNanamaMsaNaM?, ao gacchAmo devANuppiyA! tesiM vaMdaNatthaM / ' evaM ca soccA gaMtuM payattA sUrisamIve naayryaa| so ya vasudatto rAiNA pesio samANo gao niyayagehe, kahio jaNaNijaNagANa puvvavaiyaro jahA tumha kUDavacchalleNa ahaM ajja akayadhammo ceva viNAsio hoto, tA kIsa siNehavacchalleNa aNatthapatthArIe saMkhivaha ja preSitaH svagRham / itare punaH duHkhamAreNa maaritaaH| itazca munisamucitavihAreNa bhavyapratibodhamAcaran apratibaddho'pi jinA''jJayA pratibaddhaH duranucaratapazcaraNaprajvAlitakarmavano'pi sarvasattvasukhakArakaH samavasRtaH vijayasiMhA'bhidhAnaH sUriH | jAtA ca trika-catuSka-catvareSu harSabharanirbharasya janasya aparA'param ullApaH 'aho! agAdhabhavaughanipatajjantugaNayAnapAtraH, zivasukhaprasAdhanA''saktaH bhagavAn sugRhItanAmadheyaH sUriH iha samavasRtaH / tathAvidhAnAM nAmazravaNamAtramapi pApaprAgbhArapraNAzanasamartham, kiM punaH vandana-namanam?, ataH gacchAmaH devAnupriyAH! tasya vandanArtham / evaM ca zrutvA gantuM pravRttAH sUrisamIpaM nAgarakAH / sazca vasudattaH rAjJA preSitaH san gataH nijagRhe, kathitaH jananI-janakayoH pUrvavyatikaraH yathA 'yuvayoH kUTavAtsalyena ahamadya akRtadharmaH eva vinAzitaH bhavet, tataH kasmAt snehavAtsalyena anarthasamUhe (anarthazayyAyAM) saMkSipathaH yanna vigere ApIne tenuM sanmAna karI tene potAne ghera mokalyo, ane bIjA sarvene rIbAvIne mArI naMkhAvyA. AvA avasare munijanane ucita vihAravaDe bhavya jIvone pratibodha karatAM, pratibaMdha rahita chatAM paNa jinezvaranI AjJAmAM pratibaMdhavALA, duSkara tapanA AcaraNavaDe karmavanane bALanAra chatAM paNa sarva prANIone sukha karanArA vijayasiMha nAmanA sUri tyAM padhAryA. te vakhate trika, catuSka ane catra vigere sthAnomAM harSanA bhArathI bharAyelA loko paraspara bolavA lAgyA ke "aho! aho! agAdha saMsArasamudramAM paDatA jaMtunA samUhane vahANa samAna, ane mokSasukhane sAdhavAmAM Asakta ane jenuM nAma grahaNa karavAthI paNa sukha upaje evA bhagavAna (pUjya) AcArya ahIM padhAryA che. tevA mahAtmAonuM nAma zravaNa karavuM te paNa pApanA samUhane nAza karavAmAM samartha che, to pachI temane vaMdana ke namaskAra karavAthI pApano nAza thAya temAM zuM kahevuM? tethI he devAnupriyo! ApaNe temane vAMdavA jaIe. A pramANe sAMbhaLIne nagaranA loko sUrinI samIpe cAlyA. te vasudatta paNa rAjAnA mokalavAthI potAne ghera gayo ane mAtA-pitAne pUrvano vRttAMta kahyo ke-"tamArA khoTA vAtsalya karIne huM Aje dharma karyA vinA ja vinAza pAmyo hota, to snehanA vAtsalyapaNAe karIne mane anarthanA samUhamAM kema nAMkho cho? ke
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1312 zrImahAvIracaritram na muyaha dhammakaraNAyatti vutte aNunnAo so jaNaNijaNagehiM / gao sUriNo pAse, gahiyA pavvajjA, tao egaMtadhammakammujjao jaaotti| iya iMdabhUi goyama! vimukkcorikkpaavtthaannaannN| maNuyANa ubhayaloge'vi jIviyaM jAyae saphalaM / / 1 / / ii tiiymnnuvvyN| kahiyaM taiyamaNuvvayametto mehunnnivittinipphnnnnN| bhaNNai cautthamaNuvayamavahiyacitto nisAmesu ||1|| taM mehunnaM duvihaM suhumaM thUlaM ca tattha suhamamimaM / kAmodaeNa IsiM jamiMdiyANaM vigArotti / / 2 / / muJcathaH dharmakaraNAya iti ukte anujJAtaH saH jananI-janakAbhyAm / gataH sUreH pArzve, gRhItA pravrajyA, tataH ekAntadharmakarmodyataH jAtaH / iti IndrabhUtigautama! vimuktacauryaikapApasthAnAnAm / manujAnAm ubhayaloke'pi jIvitaM jAyate saphalam / / 1 / / iti tRtiiymnnuvrtm| kathitaM tRtIyamaNuvrataM itaH maithunanivRttiniSpannam / bhaNyate caturthamaNuvratam avahitacittaH nizAmayata / / 1 / / tanmaithunaM dvividhaM sUkSmaM sthUlaM ca tatra sUkSmamidaM / kAmodayena ISad yadindriyANAM vikAraH / / 2 / / jethI mane dharma karavA mATe mUkatA (rajA ApatA) nathI?" A pramANe teNe kahyuM tyAre mAtA-pitAe tene anujJA ApI. eTale te sUrinI pAse gayo. pravrajyA grahaNa karI. tyArapachI ekAMta dharmakAryamAM ja udyamavaMta thayo. A pramANe che iMdrabhUti gautama! jeoe corIrUpI eka (advitIya) pApasthAnano tyAga karyo hoya tevA bhanuSyonu chavita bane sAune viSe sa35 thAya cha. triI Azuta (3). A pramANe trIjuM aNuvrata kahyuM. have maithunanI viratithI utpanna thayeluM cothuM aNuvrata kahevAya che te sAvadhAna yitte samo . (1) te maithuna be prakAranuM che : sUkSma ane sthaLa. temAM kAmanA udayavaDe iMdriyono je kAMIka vikAra te sUkSma kahevAya cha (2)
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1316 zrImahAvIracaritrama ya seThThi-satthavAhappahANajaNajuvaIhiM saddhiM saddhammaparammuho abhiramai y| logovi eyamatthaM jANamANo'vi je ceva rakkhagA te'vi luMpagatti ciMtaMto na kiMpi jaMpai / annayA ya nayaraMmi jAo accaMtacorovaddavo, tao paurajaNeNa sAhiyaM nariMdassa / teNAvi tajjio Arakkhigo, kayA ya savvappaesesu jAmarakkhagaparikhevA / rayaNIe suttapamattArakkhiganirikkhaNatthaM kayavesaparAvatto pANipariggahiyakhaggo egAgI sayameva niggao gehAo tiya-caukka-caccarAisu paribhamiumAraddho ya, tahA bhamaMtassa ya raNNo vijaNaMti paDhiyamegeNa therapuriseNaM corehiM gehasAro, hIrai kumareNa nyrtrunnijnno| evaMviharakkhAe nariMda sivabhadda! bhadaM te' / / 1 / / bADhamabhyarthyamAnaH ca zreSThi-sArthavAhapradhAnajanayuvatIbhiH saha saddharmaparAGmukhaH abhiramate ca / loko'pi ca etadarthaM jAnamAnaH api ye eva rakSakAH te'pi lumpakAH iti cintayan na kimapi jlpti| anyadA ca nagare jAtaH atyntcauropdrvH| tataH paurajanena kathitaM narendrasya / tenA'pi tarjitaH ArakSakaH, kRtA ca sarvapradezeSu yaamrksskprikssepaaH| rajanyAM suptapramattA''rakSakanirIkSaNArthaM kRtavezaparAvartaH pANiparigRhItakhaDgaH ekAkI svayameva nirgataH gRhAt trika-catuSka-catvarAdiSu paribhramitumArabdhavAn c| tathA bhramataH ca rAjJaH vijanamiti paThitamekena sthavirapuruSeNa - cauraiH gRhasAraH hriyate kumAreNa nagarataruNIjanaH | evaMvidharakSayA narendra zivabhadra! bhadraM tava / / 1 / / pharato hato tyAM tyAM bIjA sarva vyApAra (kAmakAja)no tyAga karI, gurujananI lajjAnI avagaNanA karI, kuLanA abhimAnanI apekSA nahIM rAkhIne nagaranI strIo nimeSa rahita dRSTivaDe tene jotI hatI. atyaMta prArthanA karAyelo te kumAra saddharmamAM avaLA mukhavALo thaIne zreSThI, sArthavAha ane pradhAna janonI yuvatIo sAthe krIDA karato hato. nagaranA loko A vRttAMtane jANatA hatA, to paNa je rakSaNa karanAra te ja lopa (bhakSaNa) karanAra che' ema manamAM vicArIne kAMI paNa bolatA nahi. ekadA te nagaramAM atyaMta corano upadrava thayo. te vakhate nagarajanoe te vAta rAjAne jaNAvI tyAre rAjAe paNa koTavALanI tarjanA karI ane nagaranA sarva pradezomAM paheregIrone rAkhyA. pachI rAtrie te paheregIro sUI gayA che ke pramAdI thayA che? te jovA mATe veSa badalIne, hAthamAM khaDraga grahaNa karIne rAjA pote ja gharathI bahAra nIkaLyo, ane trika, catuSka ane catra vigere sarva ThekANe pharavA lAgyo. tathA prakAre rAjA pharato hato te samaye nirjana sthAna jANIne eka sthavira puruSa A pramANe bolyo : coro gharano sAra luMTI le che ane kumAra nagaranI juvAna strIone harI le che. AvA prakAranI rakSAvaDe che zivamadra 20%! tabhAra lyaae| thAmI. (1)
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1314 zrImahAvIracaritrama kiMca-asuibbhUesuM nidiesu pajjaMtaduhavivAgesu / kAmesu ke'vi dhannA nisaggao cciya virajjaMti / / 8 / / anne puNa ubbhddmynnbaannnibhijjmaannsvvNgaa| agaNiyajuttAjuttA avibhAviyaniyataNuviNAsA / / 9 / / pararamaNIsu paribhogalAlasA mukkljjmjjaayaa| tajjamme cciya pAvaMti AvayaM kiM puNa'nnabhave? ||10|| jummaM / avare ya tahAvihagurUvaesao jaaynimmlviveyaa| parajuvaINaM saMgaM vivajjamANA payatteNa / / 11 / / tasviraimettaucciya vaDhaMtavisuddhadhammapaDibaMdhA / hoti sivanayaranilayA suriMdadattovva naravasahA ||12|| jummaM / kiJca-azucibhUteSu ninditeSu paryantaduHkhavipAkeSu / kAmeSu ke'pi dhanyAH nisargataH eva virajyante / / 8 / / anye punaH udbhttmdnbaannnirbhidymaansrvaanggaaH| agaNitayuktAyuktAH avibhAvitanijatanuvinAzAH / / 9 / / pararamaNISu paribhogalAlasAH muktljjaamryaadaaH|| tajjanmani eva prApnuvanti ApadaM kiM punaH anya bhave? ||10|| yugmam / / apare ca tathAvidhagurUpadezataH jaatnirmlvivekaaH| parayuvatInAM saGgaM vivarjamAnAH prayatnena / / 11 / / tadviratimAtre eva vardhamAnavizuddhadharmapratibandhAH / bhavanti zivanagaranilayAH surendradattaH iva naravRSabhAH / / 12 / / yugmam / vaLI bIjuM-apavitra, niMdita ane pariNAme duHkhano udaya ApanArA kAmabhogane viSe koika dhanya prANIo svabhAvathA. 4 vaizaya pAmecha. (8) ane bIjA keTalAka utkaTa kAmadevanA bANavaDe sarva aMgamAM bhedAine, yogyA-yogyanI avagaNanA karIne, potAnA zarIranA vinAzane vicAryA vinA lAja ane maryAdA mUkIne parastrIne viSe bhoga bhogavavAnI lAlasAvALA te ja janmamAM Apattine pAme che, to parabhavamAM Apattine pAme temAM zuM kahevuM? (9/10) vaLI bIjA keTalAka tevA prakAranA gurunA upadezathI nirmaLa vivekavALA thaI, prayatnavaDe parastrInA saMgano tyAga karI, mAtra tenI viratithI ja vRddhi pAmatA vizuddha dharmanA pratibaMdhavALA uttama puruSo surendradattanI jema bhokSanarama nivAsa. 42 naa2| thAya che.' (11/12)
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1315 goyameNa jaMpiyaM-'tailokkadivAyara! ko esa suriMdadatto? kahaM vA eyassa gurUvaesao viveyalAbho? kahaM ca paradAraviraimetteNavi se nivvANasaMpatti tti?| jayaguruNA vAgariyaMnisAmesu / iheva bhArahe vAse nIsesavasudharAbhogabhUsaNaM, raNaMtamaNikiMkiNImaNaharavejayaMtIvirAiyasuramaMdirasamuttuMgasiMgaM, siMgArubbhaDarUvarAmAgaNovasohiyaM vijayapuraM nAma nyrN| tahiM ca samagganariMdavaggapaNayasAsaNo sivabhaddo nAma narAhivo / sayalaMteurappavarA rAyasirI nAma se bhAriyA / tesiM ca devakumArovamarUvo, dhaNuvveyapamuhakalAkosallapaDihattho suriMdadatto nAma putto| so ya puvvabhavabAla-gilANa-guru-thera-tavasusiyamuNijaNaveyAvaccAvajjiyapunnapabbhAravasaviDhattagADhasohaggodaeNa paDhamummilaMtajovvaNaguNattaNeNa ya accaMtAbhirAmasarIro jattha jattha paribbhamai tattha tattha paricattavAvAraMtarAhiM, avagaNiyagurujaNalajjAhiM, aNavekkhiyakulAbhimANAhiM nayaranArIhiM aNamisacchIhiM picchijjai, bADhamabbhatthijjamANo gautamena jalpitaM 'trilokadivAkara! kaH eSaH surendradattaH? kathaM vA etasya gurUpadezataH vivekalAbhaH? kathaM ca paradArAviratimAtreNA'pi tasya nirvaannsmpraaptiH?|' jagadguruNA vyAkRtam 'niHzamya, ihaiva bharate varSe niHzeSavasundharAbhogabhUSaNam, raNanmaNikiGkiNImanoharavaijayantIvirAjitasuramandirasamuttuGgazRGgam, zRGgArodbhaTarUparAmAgaNopazobhitaM vijayapuraM nAma nagaram / tatra ca samagranarendravargapraNatazAsanaH zivabhadraH nAmakaH nraadhipH| sakalA'ntaHpurapravarA rAjazrI: nAmnI tasya bhaaryaa| tayozca devakumAropamarUpaH, dhanurvedapramukha-kalAkauzalyanipuNaH surendradattaH nAmakaH putrH| sazca pUrvabhavabAlaglAna-guru-sthavira-tapaHzoSitamunijanavaiyAvRtyA''varjitapuNyaprAgbhAravazA'rjitagADhasaubhAgyodayena prathamonmiladyauvanaguNatvena ca atyantA'bhirAmazarIraH yatra yatra paribhramati tatra tatra parityaktavyApArAntarAbhiH, avagaNitagurujanalajjAbhiH, anapekSitakulA'bhimAnAbhiH nagaranArIbhiH animeSA'kSibhyAM prekSyate, te sAMbhaLI gautamasvAmIe kahyuM ke-"he traNa lokane prakAza karavAmAM sUrya samAna bhagavana! A sureMdradatta koNa? tene gurunA upadezathI vivekano lAbha zI rIte thayo? ane mAtra paradArAnI viratithI ja tene mokSanI prApti zI rIte thaI?" tyAre jagadgurue kahyuM ke "sAMbhaLo. A bharatakSetramAM samagra pRthvInA vistAranuM bhUSaNarUpa vijayapura nAmanuM nagara che. temAM UMcA zikharavALA jinacaityomAM zabda karatI maNinI ghugharIovaDe manohara dekhAtI dhvajAo pharakI rahI che, tathA te nagara zRMgAravaDe utkaTa rUpavALI strIonA samUhathI zobhita che. te nagaramAM zivabhadra nAmano rAjA hato. tenI AjJAne namratApUrvaka sarva rAjAono samUha mAnya karato hato. tene samagra aMtaHpuramAM zreSTha rAjazrI nAmanI bhAryA hatI. temane devakumAra jevA rUpavALo ane dhanurvidyAdika kaLAnI kuzaLatAnA ghararUpa sureMdradatta nAmano putra hato. teNe pUrvabhavamAM bALa, glAna, guru, vira, tapasvI ane jJAnI munijananI sevA(vaiyAvacca)vaDe puNyano samUha upArjana karyo hato. tenA vazathI gADha saubhAgyano udaya vRddhi pAmyo hato, tathA UgatI juvAnInA guNo vikasvarapaNAne pAmyA hatA; tethI atyaMta suzobhita zarIravALo te jyAM jyAM nagaramAM
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1316 zrImahAvIracaritram ya seThThi-satthavAhappahANajaNajuvaIhiM saddhiM saddhammaparammuho abhiramai ya / logovi eyamatthaM jANamANo'vi je ceva rakkhagA te'vi luMpagatti ciMtaMto na kiMpi jaMpai / annayA ya nayaraMmi jAo accatacorovaddavo, tao paurajaNeNa sAhiyaM nariMdassa / teNAvi tajjio Arakkhigo, kayA ya savvappaesesu jaamrkkhgprikhevaa| rayaNIe suttapamattArakkhiganirikkhaNatthaM kayavesaparAvatto pANipariggahiyakhaggo egAgI sayameva niggao gehAo tiya-caukka-caccarAisu paribbhamiumAraddho ya, tahA bhamaMtassa ya raNNo vijaNaMti paDhiyamegeNa therapuriseNaM corehiM gehasAro, hIrai kumareNa nyrtrunnijnno| evaMviharakkhAe nariMda sivabhadda! bhadaM te' / / 1 / / bADhamabhyarthyamAnaH ca zreSThi-sArthavAhapradhAnajanayuvatIbhiH saha saddharmaparAGmukhaH abhiramate ca / loko'pi ca etadarthaM jAnamAnaH api ye eva rakSakAH te'pi lumpakAH iti cintayan na kimapi jalpati / anyadA ca nagare jAtaH atyntcauropdrvH| tataH paurajanena kathitaM nrendrsy| tenA'pi tarjitaH ArakSakaH, kRtA ca sarvapradezeSu yaamrksskprikssepaaH| rajanyAM suptapramattA''rakSakanirIkSaNArthaM kRtavezaparAvartaH pANiparigRhItakhaDgaH ekAkI svayameva nirgataH gRhAt trika-catuSka-catvarAdiSu paribhramitumArabdhavAn c| tathA bhramataH ca rAjJaH vijanamiti paThitamekena sthavirapuruSeNa - cauraiH gRhasAraH hriyate kumAreNa nagarataruNIjanaH / evaMvidharakSayA narendra zivabhadra! bhadraM tava / / 1 / / pharato hato tyAM tyAM bIjA sarva vyApAra (kAmakAja)no tyAga karI, gurujananI lajjAnI avagaNanA karI, kuLanA abhimAnanI apekSA nahIM rAkhIne nagaranI strIo nimeSa rahita dRSTivaDe tene jotI hatI. atyaMta prArthanA karAyelo te kumAra saddharmamAM avaLA mukhavALo thaIne zreSThI, sArthavAha ane pradhAna janonI yuvatIo sAthe krIDA karato hato. nagaranA loko A vRttAMtane jANatA hatA, to paNa "je rakSaNa karanAra te ja lopa (bhakSaNa) karanAra, che' ema manamAM vicArIne kAMI paNa bolatA nahi. ekadA te nagaramAM atyaMta corano upadrava thayo. te vakhate nagarajanoe te vAta rAjAne jaNAvI tyAre rAjAe paNa koTavALanI tarjanA karI ane nagaranA sarva pradezomAM paheregIrone rAkhyA. pachI rAtrie te paheregIro sUI gayA che ke pramAdI thayA che? te jovA mATe veSa badalIne, hAthamAM khaga grahaNa karIne rAjA pote ja gharathI bahAra nIkaLyo, ane trika, catuSka ane catra vigere sarva ThekANe pharavA lAgyo. tathA prakAre rAjA pharato hato te samaye nirjana sthAna jANIne eka sthavira puruSa A pramANe bolyo : coro gharano sAra luMTI le che ane kumAra nagaranI juvAna strIone harI le che. AvA prakAranI rakSAvaDe che zivama 2a! tAra ttyaae| thAmI.' (1)
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1317 paTTiTThio ya rAyA soccamaM se gao smiivNmi| accaMtavimhiyamaNo saNiyaM bhaNiuM pavatto ya / / 2 / / bho kahasu paDhiyagAhAparamatthaM teNa jaMpiyaM suhy!| rAyaviruddhakahAe tIe kiM majjha kahiyAe? / / 3 / / rannA vuttaM saccaM evamimaM kiM tu ettha egNte| sAhijjaMtIevi hu na ko'vi doso ao kahasu / / 4 / / to teNa samaggo nayarataruNivisao kumaarvuttNto| corovaddavasahio kahio sivabhaddanaravaiNo ||5|| pRSThisthitazca rAjA zrutvA idaM tasya gataH samIpam / atyantavismitamanAH zanaiH bhaNituM pravRttazca / / 2 / / bhoH kathaya paThitagAthAparamArtham, tena jalpitaM-sukhada! rAjaviruddhakathayA tayA kiM mama kathitayA / / 3 / / rAjJA uktaM satyamevedaM kintu atra ekaante| kathayatA'pi khalu na ko'pi doSaH ataH kathaya / / 4 / / tataH tena samagraH nagarataruNIviSayaH kumAravRttAntaH / cauropadravasahitaH kathitaH zivabhadranarapateH / / 5 / / pAchaLa rahelo rAjA A pramANe sAMbhaLIne manamAM atyaMta vismaya pAmI tenI samIpe gayo, ane tene dhImethI 534 pAyo - (2) he vRddha! teM je A gAthA kahI teno paramArtha kahe.' teNe kahyuM ke he sukhane ApanAra! te rAjaviruddha kathA uvAthI mAre zuM35? (3) rAjAe kahyuM-"tuM kahe che te satya che, paraMtu ahIM ekAMtamAM kahevAthI kAMI paNa doSa nathI mATe kahe. (4) tyAre teNe nagaranI yuvatIonA viSayavALo kumArano samagra vRttAMta coranA upadrava sahita te zivabhadra 24AnI pAse utyo. (5)
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1318 zrImahAvIracaritrama aha taM nisAmiUNaM palayAnalabhImakovarattaccho / AbaddhubbhaDabhiuDI rAyA evaM viciMtei / / 6 / / ahaha! mahaMtamakajjaM pAveNa sueNa majjha AyariyaM / hariNaMkanimmalaMpi hu kulamevaM mailiyaM jeNa / / 7 / / tA kiM ahuNacciya kaMdharAe dhariUNa taM mahApAvaM / niddhADemi purAo? kiM duvvayaNehiM tajjemi? ||8|| ahavA maMtIhiM samaM sammaM vImaMsiUNa tassuciyaM / pakaremi jeNa sahasA kayAiM dUmeMti kajjAiM / / 9 / / iya ciMtiUNa rAyA gao niyayabhavaNaM, pasutto suhasejjAe | jAe ya pabhAyasamae atha taM niHzamya prlyaa'nlbhiimkoprktaakssH| AbaddhodbhaTabhRkuTiH rAjA evaM vicintayati / / 6 / / ahaha! mahadakAryaM pApena sutena mama Acaritam / hariNAGkanirmalamapi khalu kulamevaM malinIkRtaM yena / / 7 / / tataH kim adhunaiva kandharayA dhRtvA taM mhaapaapm| nirdhATayAmi purataH? kiM durvacanaiH tarjayAmi? / / 8 / / athavA mantribhiH samaM samyag vimarzya tasyocitam / prakaromi yena sahasA kadAcid dUnvanti kAryANi / / 9 / / iti cintayitvA rAjA gataH nijabhavanam, prasuptaH sukhazayyAyAm / jAte ca prabhAtasamaye vyA''hAritAH te sAMbhaLIne rAjAnA netra pralayakALanA agni jevA bhayaMkara kopavaDe rakta thayA, ane utkaTa bhRkuTI caDAvIne te mA prabhArI ciMtA pAyo -(7) 'ahaha! mArA pApI putre moTuM akArya karyuM ke jeNe caMdra jevA nirmaLa mArA kuLane A pramANe malina karyuM, (7) to zuM hamaNAM ja te mahApApIne gaLAthI pakaDIne nagaramAMthI kADhI mUkuM ke durvacanavaDe tenI tarjanA karuM? (2) athavA to maMtrIo sAthe sArI rIte vicAra karIne tene ucita karuM; kemake sahasA karelA kArya pariNAme hu: yA cha: (C) A pramANe vicArIne rAjA potAnA bhavanamAM gayo ane sukhazayAmAM sUto. pachI prabhAta samaya thayo tyAre
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1319 vAharAviyA maMtiNo, siTTho ya tesiM rynnivuttNto| maMtIhiM bhaNiyaM-'deva! amhehiM puvvaMpi kusamAyAravattA nisAmiyA Asi, paraM na ko'vi so avasaro jAo jattha tumha khijji|' rannA jaMpiyaM-'hou tAva samaikkaMtatthavikatthaNeNa, saMpayaM sAheha, kimayassa daMDaM nivvattemo? / ' maMtIhiM vAgariyaM-'deva! alaM daMDeNa, ettiyamettameva juttaM tumha kAuM jameso nijjai susAhusamIve, suNAvijjai dhammasatthAI, paDhAvijjai rAyanII, uvavesAvijjae visiTThagoTThIsu / evamavi hohI eyassa kusamAyAra priccaayprinnaamo|' paDivannaM rannA, vAharAvio kumAro, teNa ya sameo gao dhammaseNasUriNo samIve, taM ca vaMdiUNa nisanno uciyaThThANaMbhi, sUriNA'vi pAraddhA dhammakahA / / kahaM? bho bho devANupiyA! jai vaMchaha sivasuhAiM uvaladdhaM / tA mottUNa pamAyaM jiNiMdadhammami ujjamaha / / 1 / / mantriNaH, ziSTaH caiteSAM rjniivRttaantH| mantribhiH bhaNitaM 'deva! asmAbhiH pUrvamapi ku-samAcAravArtA nizrutA AsIt, paraM na ko'pi saH avasaraH jAtaH yatra tvaM kthyte| rAjJA jalpitaM 'bhavatu tAvat samatikrAntA'rthavikatthanena, sAmprataM kathayata, kimetasya daNDaH nirvrttyaami?|' mantribhiH vyAkRtaM 'deva! alaM daNDena, etAvanmAtrameva yuktaM tava kartuM yadeSaH nIyate sAdhusamIpam, zrAvyate dharmazAstrANi, pAThyate rAjanItiH, upavezyate viziSTagoSThISu / evamapi bhaviSyati etasya ku-samAcAraparityAgapariNAmaH / ' pratipannaM rAjJA, vyAhAritaH kumaarH| tena ca sametaH gataH dharmasenasUreH samIpam taM ca vanditvA niSaNNaH ucitsthaane| sUriNA api prArabdhA dhrmkthaa| katham? bhoH bhoH devAnupriyAH! yadi vAJchanti zivasukhAni upalabdhum / tataH muktvA pramAdaM jinendradharme udyatadhvam / / 1 / / maMtrIone bolAvyA. temane rAtrino vRttAMta kahyo. maMtrIoe kahyuM- he deva! ame pahelAM paNa A kusamAcAranI vArtA sAMbhaLI hatI, paraMtu tevo koI paNa avasara maLyo na hoto ke Apane kahI zakAya. rAjAe kahyuM-"prathama to gayedA vRttAMtane vAthI saryu. 43 58o. teno (putranI) zo 3 72\?' maMtrImojhe - ' heva! 3 rIne sayuM. Apane have ATaluM ja karavuM yogya che ke ene sArA sAdhunI pAse lai javo, ane ene dharmazAstra saMbhaLAvavA, rAjanIti bhaNAvavI, tathA sajjanonI goSThImAM besADavo. Ama karavAthI paNa teno kharAba AcAranA tyAgano pariNAma thaze.' te sAMbhaLI rAjAe temanuM vacana aMgIkAra karyuM. pachI teNe kumArane bolAvyo. tene sAthe laIne rAjA dharmasena sUrinI pAse gayo. tene vAMdIne ucita sthAne beTho. sUrie paNa A pramANe dharmakathA prAraMbhI : he devAnupriyo! jo tame mokSasukha pAmavAne IcchatA ho to pramAda mUkIne niMdranA dharmane viSe udyama karo. (1)
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1320 zrImahAvIracaritram taM no kuNaMti ahimr-vishr-hrinnaari-veri-vaayaalaa| accaMtaM kuviyAvihu jamiha pamAo mahApAvo / / 2 / / so puNa paMcaviyappo neyavvo nivvuiiprihruuvo| mairA-kasAya-niddA-vigahA-visayANa gahaNeNa / / 3 / / mairApANaparavvasamaNapasaro juttmiyrmmunnNto| taM natthi nUNa pAvaM jaM jIvo no samAyarai / / 4 / / etto cciya surakayakaNayapavarapAgAragourAvi purii| bAravaI jAyavasaMkulAvi maccumuhaM pattA / / 5 / / tanna kurvanti abhimara-viSadhara-hariNAri-vAcAlAH | atyantakupitA'pi khalu yadiha pramAdaH mahApApaH / / 2 / / saH punaH paJcavikalpaH jJAtavyaH nivRttiparikhArUpaH / madirA-kaSAya-nidrA-vikathA-viSayAnAM grahaNena / / 3 / / madirApAnaparavazamanaHprasaraH yuktamitaram ajAnan / tannAsti nUnaM pApaM yajjIvaH na samAcarati / / 4 / / etayA eva surakRtakanakapravaraprAkAragopurA'pi purii| dvArikA yAdavasakulA'pi mRtyumukhaM prAptA / / 5 / / ahIM ati kopa pAmelA paNa luMTArA, sarpa, siMha, zatru ane vAcALa vigere tevo anartha nahIM kare ke mahApApI prabhAha se anartha 43. (2) paNI te amAha madha, pAya, nidrA, visthA bhane viSayamA pa3 pAya prA2no cha. (3) te mokSano nAza karanAra jANavo. madirApAna karavAthI jenA manano prasAra paravaza thayo che evo puruSa yuktaayuktane jANato nathI, ane tethI karIne tevuM koI pApa nathI ke je pApane te na Acare. (4) A madirAnA doSathI ja devoe karelA suvarNanA zreSTha killA ane daravAjAvALI dvArakA nagarI ke je yAvaq3 vyApta tI, te 55! mRtyun| bhumane pAmI. (5)
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1321 aSTamaH prastAvaH pajjaMtakayavisAyA mahApisAyA va dinnavvaayaa| jaNiyadurajjhavasAyA na hoMti suhayA kasAyAvi / / 6 / / eehiM nihayamaiNo jaM jIvA cariyadukkaratavAvi / karaDukuruDuvva sattamanarayapuDhavIe nivaDaMti / / 7 / / niddApamattacittAvi pANiNo pAuNaMti na kyaavi| suyanANadhaNaM pattaMpi kahiMvi hAriMti dhIrahiyA / / 8 / / teNaM ciya caudasapubviNo'vi ninnaTThapavarasuyarayaNA / mariuM kAlamaNaMtaM aNaMtakAesuvi vasaMti / / 9 / / paryantakRtaviSAdAH mahApizAcAH iva dttaa'pvaadaaH| janitaduradhyavasAyAH na bhavanti sukhadAH kaSAyAH api / / 6 / / etaiH nihatamatayaH yajjIvAH caritaduSkaratapasaH api kuruTotkuruTau iva saptamanarakapRthivyAM nipatanti / / 7 / / nidrApramattacittAH api prANinaH prApnuvanti na kadApi / zrutajJAnadhanaM prAptamapi kathamapi hArayanti dhIrahitAH / / 8 / / tenaiva caturdazapUrviNaH api nirnnssttprvrshrutrtnaaH| mRtvA kAlamanantaM anantakAyeSvapi vasanti / / 9 / / kaSAyo paNa pariNAme kheda karAvanArA che, moTA pizAcanI jema apayazane ApanArA che, ane duSTa vicArane utpanna karanArA che; tethI te sukhane ApanArA nathI. (6) A kaSAyavaDe jenI buddhi haNAI gaI che evA jIvo duSkara tapanuM AcaraNa karanArA hoya to paNa te karaDa ane utkaraDa nAmanA munionI jema sAtamI narakamRthvImAM paDe che. (7) nidrArUpI pramAdanA cittavALA prANIo paNa kadApi zrutajJAnarUpI dhanane pAmatA nathI, ane koI paNa prakAre prApta thayuM hoya to paNa buddhi rahita teo tene hArI jAya che. (8) tethI karIne ja cauda pUrvadhara paNa zreSTha zrataratnano nAza karI, maraNa pAmI anaMta kALa sudhI anaMtakAyane viSe se che. (8)
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1322 zrImahAvIracaritrama mottUNa niyayakiccaM bhoynndesitthiraaysNbddhaa| kIraMti jehiM vikahA kaha no te dukkhiyA hoMti? / / 10 / / kahavA na bAliseNavi accaggalajaMpiratti gahilatti / kittijjaMtI? maNuyattaNe'vi ko vA guNo tesiM? ||11 / / sevijjaMtA jamaNiTThakAriNo te dhuvaM kimacchariyaM / sumaraNametteNaMpivi diti duraMtaM bhavaM visayA / / 12 / / visayANa kae purisA sudukkaraMpivi kuNaMti vavasAyaM / Aroti ya saMsayatulAe niyajIviyavvaMpi / / 13 / / muktvA nijakRtyaM bhojana-deza-strI-rAjasambaddhA / kriyate yaiH vikathA kathaM no te duHkhitA bhavanti? / / 10 / / kathaM vA na bAlizenA'pi atyargalajalpantaH iti grahilaH iti / kIrtyante? manujatve'pi kaH vA guNaH teSAm? / / 11 / / sevyamAnAH yadaniSTakAriNaH te dhruvaM kimAzcaryam / smaraNamAtreNA'pi dadati durantaM bhavaM viSayAH / / 12 / / viSayANAM kRte puruSAH suduSkaramapi kurvanti vyavasAyam / Aropayanti ca saMzayatulAyAM nijajIvitamapi / / 13 / / vaLI jeo potAnA AtmAnA) kAryane mUkIne bhojanakathA, dezakathA, strIkathA ane rAja kathArUpI vikathAne kare che teo kema duHkhI na hoya? (10) athavA to ajJAnI manuSyo paNa vikathA karanAra ane satata baDabaDATa karanArane grathila che ema kahe che. athavA teone manuSyabhavano zo guNa che? (11) tathA vaLI je viSayo mAtra smaraNa karavAthI paNa duraMta saMsAra Ape che, to sevana karavAthI aniSTa karanAra thAya temai | mAzyartha cha? (12) manuSyo viSayone mATe duSkara udyamane paNa kare che, ane potAnA jIvitane paNa saMzayarUpI trAjavAmAM nAMkhe che. (13)
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1323 cirakAlapAliyaMpi hu kulamajjAyaM cayaMti tvvsgaa| savvattha vittharaMtaM avajasapaMsupi na gaNaMti / / 14 / / vaMcaMti sayaNavaggaM taNaM va mannaMti niyayajaNagaMpi / dhammovaesadAyagamavahIraMtI gurujaNaMpi / / 15 / / pahasaMti virAgijaNaM visiTTagoSTiM cayaMti dUreNa / vaMchaMti neva souM saNaMkumArAicariyAiM / / 16 / / iya te visayamahAvisavAmUDhamaNA maNAgamettaMpi / nevvuimapAvamANA pAvesu bahuM pasajjaMti / / 17 / / cirakAlapAlitAmapi khalu kulamaryAdAM tyajanti tadvazagAH / sarvatra vistRNvantam apayazaHpAMzumapi na gaNayanti / / 14 / / vaJcante svajanavargaM tRNamiva manyante nijajanakamapi / dharmopadezadAyakam avadhIrayanti gurujanamapi / / 15 / / prahasanti virAgijanaM viziSTagoSThI tyajanti dUreNa / vAJchanti naiva zrotuM sanatkumArAdicaritAni ||16|| iti te viSayamahAviSavyAmUDhamanasaH mnaagmaatrmpi| nivRtim aprApnuvantaH pApeSu bahu prasajjanti / / 17 / / te viSayane vaza thayelA prANIo cirakALanI pAlana karelI kuLamaryAdAno paNa tyAga kare che, sarvatra vistAra pAmatA apayazarUpI dhULane paNa gaNatA nathI, (14) svajana-vargane chetare che, potAnA pitAne paNa tRNa samAna gaNe che, dharmopadezane ApanArA gurujananI paNa sAnA 2 cha, (15) vairAgyavALA lokonI hAMsI kare che, uttama manuSyonI goSThIne dUrathI taje che, sanaskumArAdikanA caritro samanavAne 59 // 487tA nathI. (17) A pramANe teo viSayarUpI mahAviSavaDe mUDha thayelA manavALA leza mAtra paNa sukhane nahIM pAmavAthI pApane virSa 4 atyaMta Asata. 23 cha. (17)
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1324 bAhiravittIe tahAvihesu dhammesu saMpavattAvi / paMcaggipamuhadukkaratavasaMtAviyasarIrAvi / / 18 / / kammavaseNaM appuNNavisayavaMchA viNassiuM pAvA / nivaDaMti duggaIe bhAgavayasuhaMkaramuNivva / / 19 / / iya paMcavihapamAyaM evaMvihadosadUsiyaM nAuM / naranAha! tadegamaNo jiNidadhammaMmi ujjamasu ||20|| zrImahAvIracaritram evaM sUriNA uvaiTThe pamAyappavaMce suriMdadattakumAro jAyanimmalacittapariNAmo bhaNiuM pavatto-'bhayavaM! ko eso puvvakahiyasuhaMkaramuNI ? kahaM vA apuNNavisayavaMcho so mariuM duggaiM otti sAha mamaM / sUriNA bhaNiyaM - 'sAhemi / ' bAhyavRttyA tathAvidheSu dharmeSu sampravRttAH api / paJcAgnipramukhAduSkaratapaHsantApitazarIrAH api / / 18 / / karmavazena apUrNaviSayavAJchAH vinazya pApAH / nipatanti durgatau bhAgavatazubhaGkaramuniH iva / / 19 / / iti paJcavidhapramAdaM evaMvidhadoSadUSitaM jJAtvA / naranAtha! tadekamanaH jinendradharme udyatasva / / 20 / / evaM sUriNA upadiSTe pramAdaprapaJce surendradattakumAraH jAtanirmalacittapariNAmaH bhaNituM pravRttavAn 'bhagavan! kaH eSaH pUrvakathitaH zubhaGkaraH muniH ? kathaM vA apUrNaviSayavAJchaH saH mRtvA durgatiM gataH iti kathaya maam|' sUriNA bhaNitaM 'kathayAmi / ' kadAca bAhyavRttithI tathAprakAranA dharmamAM pravartyA chatAM paNa ane paMcAgni vigere duSkara tapavaDe zarIrane tapAvyA chatAM paNa karmanA vazavaDe viSayanI vAMchA pUrNa thayA vinA ja te pApIo bhAgavata matanA zubhaMkara muninI jema vinAza pAmIne durgatimAM paDe che. (18/19) A pramANe he rAjA! AvA prakAranA doSathI dUSita thayelA pAMca prakAranA pramAdane jANIne temAM ja eka mana rAkhI jiveMdranA dharmamAM udyama karo.' (20) A pramANe sUrie pramAdanA vistArano upadeza Apyo tyAre sureMdradata kumAranA cittano pariNAma nirmaLa thayo, tethI te kahevA lAgyo ke-'he bhagavan! A tame pUrve kahela zubhaMkara muni koNa? ane kevI rIte te viSayanI vAMchA pUrNa karyA vinA marIne durgatimAM gayo? te mane kaho.' tyAre sUrie kahyuM ke-'kahuM chuM :
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1325 mAlavavisae vikkhAyajasA cakkapurI nAma nyrii| tahiM ca aNegavaNiyajaNa-cakkhubhUo pabhUyadavvasaMbhAro somadatto nAma seThThI, tassa sattaNhaM puttANaM kaNiThThiyA aNegovajAiyasayasaMpasUyA devasirI nAma dhUyA, sA ya accatarUvA saMpattajovvaNAvi tahAvihavarAbhAveNa kAlaM volei / io ya tIe nayarIe adU re ucchalaMtamahallakallola-vida liyakU lAe, aNegavihagakulakalayalAuladiyaMtarAe jamuNAmahAnaIe uttarapurasthimadisi-vibhAge veyapurANa-bhAraha-rAmAyaNavakkhANanANavinnANaniuNo, niyadarisaNatthavitthAraNapavaNo, savvattha vikkhAyajaso, nIsesabhAgavayamuNipahANo suhaMkaro nAma loiyatavassI privsi| so ya taveNa ya, vayaNasohaggeNa, bhavissajANaNeNa ya, jaNasammayatteNa ya sayalassavi nayarajaNassa bADhaM puuynnijjo| annayA ya teNa somadattaseTTiNA guNagaNAvajjiyahiyaeNa nimaMtio so bhoyaNakaraNatthaM niyamaMdire, gADhatavvayaNANuroheNa ya kaivayasissapariyario saMpatto ___ mAlavaviSaye vikhyAtayazA cakrapurI nAmikA ngrii| tatra ca anekavaNigjana-cakSubhUtaH prabhUtadravyasambhAraH somadattaH nAmakaH shresstthii| tasya sapta putrANAM kaniSThA anekopayAcitazatasaMprasUtA devazrIH nAmikA duhitaa| sA ca atyantarUpA samprAptayauvanA'pi tathAvidhavarA'bhAvena kAlaM vytikraamti| itazca tasyAM nagaryAM adUre ucchalanmahAkallolavidalitakulAyAH, anekavihagakulakalakalA''kuladigantarAyAH yamunAmahAnadyAH uttara-pUrvadigvibhAge veda-purANa-bhArata-rAmAyaNa-vyAkhyAnajJAnavijJAnanipuNaH, nijadarzanA'rthavistArapravaNaH, sarvatra vikhyAtayazAH, niHzeSabhAgavatamunipradhAnaH zubhaGkaraH nAmakaH laukikatapasvI privsti| sazca tapasA ca, vacanasaubhAgyena (ca), bhaviSyajJAnena ca, janasammatatvena ca sakalasyA'pi nagarajanasya bADhaM pUjanIyaH / anyadA ca tena somadattazreSThinA guNagaNA''varjitahRdayena nimantritaH saH bhojanakaraNArthaM nijamandire, gADhatadvacanA'nurodhena ca katipayaziSya-parivRttaH samprAptaH mAlava dezamAM prakhyAta kIrtivALI cakrapurI nAmanI nagarI che. temAM ghaNA vaNikajanono cakSurUpa ane ghaNA dravyanA samUhavALo somadatta nAmano zreSThI hato. tene sAta putro upara aneka seMkaDo mAnatAthI utpanna thayelI eka devazrI nAmanI nAnI putrI hatI. te atyaMta rUpavALI yauvanavayane pAmyA chatAM paNa tathA prakAranA varane abhAve kALane nimarmana karatI hatI. te samaye te nagarInI samIpe uchaLatA moTA taraMgovaDe kAMThAne daLI nAkhanAra ane aneka pakSIonA kuLavaDe dizAonA AMtarAne vAcALa karanAra yamunA nAmanI moTI nadInA IzAna khUNAmAM eka zubhaMkara nAmano laukika tapasvI raheto hato. te veda, purANa, bhArata ane rAmAyaNanI kathA kahevAmAM jJAna ane vijJAnavaDe nipuNa hato, potAnA matano arthavistAra karavAmAM tatpara hato, teno yaza sarvatra prakhyAta hato ane sarva bhAgavata matanA muniomAM mukhya hato. vaLI te tapavaDe, vacananI suMdaratAvaDe, bhaviSyanA jJAnavaDe ane lokonA saMmatapaNAvaDe samagra nagaranA manuSyone atyaMta pUjya hato. ekadA tenA guNasamUhavaDe jenuM hRdaya vaza thayuM hatuM evA te somadatta zreSThIe tene bhojana karavA mATe potAne ghera AmaMtraNa karyuM. tenA vacananA ghaNA Agrahane lIdhe
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImahAvIracaritram bhoynnsmyNmi| sapariyaNeNa paramabhattIe namaMsio somadatteNa, sammajjiovalittaMmi bhavaNabhAgaMmi davAviyaM se AsaNaM, tahiM ca nisanno eso / seTThiehiM kayaM paramAyareNa calaNapakkhAlaNaM, aNegakalahoyamayakaccolasippisaMkulaM ca paiTThiyaM purao parimalaM, seThThI ya sayameva nibbharabhattibharataraliyacitto nANAvihavaMjaNasaNAhaM paurakhaMDakhajjayAimaNaharaM rasavaiM parivesiuM pavatto, sAvi seTThidhUyA devasirI raNaMtamaNineurArAvamuhaliyadisAvagAsA hAraddhahAra-kuMDala-kaDayaaMgaya-rasaNApamuhAbharaNabhUsiyasarIrA, niyaMsiyapavarapaTTaNuggayadivvacINaMsuyA kaNayadaMDatAlaviMTamAdAya tassa bhoyaNaM kuNaMtassa vIjaNatthamuvaTThiyA / etyaMtare sAhilAsaM taM paloiUNa suhaMkaratavassI takkAlaviyaMbhamANamayaNahuyavahapalittahiyao vibhaaviumaaro| khN?bhojnsmye| saparijanena paramabhaktyA nataH somadattena, sammArjitopalipte bhavanabhAge dApitaM tasya Asanam, tatra ca niSaNNaH eSaH / zreSThisutaiH kRtaM paramA''dareNa caraNaprakSAlanam, anekakaladhautamayakaccolazukti-saGkulaM ca pratiSThitaM purataH parimalam / zreSThI ca svayameva nirbharabhaktibhara-taralitacittaH nAnAvidhavyaJjanasanAthAM pracurakhaNDakhAdyakAdimanoharAM rasavatIM pariveSituM prvRttvaan| sA'pi zreSThiduhitA devazrIH raNanmaNinepurA''rAvamukharitadigavakAzA hArA'rdhahAra-kuNDala - kaTakA'Ggada-rasanApramukhA''bharaNabhUSitazarIrA, nivasitapravarapaTTA'nugatadivyacInAMzukA kanakadaNDatAlavRntamA''dAya tasya bhojanaM kurvataH vIjanArthamupasthitA / atrAntare sAbhilASaM tAM pralokya zubhaGkaratapasvI tatkAlavijRmbhamAnamadanahutavahapradIptahRdayaH vibhAvayitumArabdhavAn / katham? 1326 te keTalAka ziSyonA parivAra sahita bhojana samaye tene ghera gayo. tene parivAra sahita somadatte moTI bhaktithI namaskAra karyA pachI sApha karelA ane lIpelA gharanA eka bhAgamAM tene Asana ApyuM. tyAM te beTho. zreSThInA putroe moTA AdarathI tenA paga dhoyA, tathA tenI pAse suvarNamaya aneka kacoLA ane chIpalIomAM sugaMdhI dravyo bharIne mUkyA. pachI atyaMta bhaktinA samUhathI bharelA cittavALo zreSThI pote ja vividha prakAranA zAka sahita ghaNA khAMDa, khAjA vigere manohara rasoi pIrasavA lAgyo. te vakhate vAgatA maNinA nUpuranA zabdavaDe dizAonA AMAMtarAne vAyANa duratI, hAra, ardhahAra, jhuMDana, 525, aMgaha jane rasanA (aMdherA) vigere khAtbharazovaDe zarIrane alaMkRta karI, divya cInAMzuka (rezamI vastra) ne zarIre dhAraNa karatI te zreSThInI putrI devazrI potAnA hAthamAM suvarNanA daMDavALA vIMjhaNAne dhAraNa karI bhojana karatA te munine vIMjhavA lAgI. A avasare teNIne abhilASa sahita joIne zubhaMkara tapasvInuM hRdaya tatkALa pragaTa thayelA kAmadevarUpI agnivaDe pradIpta thayuM. tethI te vicAra 52vA lAgyo } -
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1327 susahA pnngpmmukkphaarphoNkaarjlnnjaalolii| ubbhaDakodaMDavikkhittatikkhanArAyarAIvi / / 1 / / na uNa imIe ee kuvlydldiihrcchivicchohaa| soDhuM sakkA nikkivamayaraddhayabhAvasaMvaliyA / / 2 / / ri-rNbhaa-hridiyaa-tilottmaapmuhdivvnaariio| manne imIe rUveNa lajjiyAo na dIsaMti / / 3 / / vinnANaM jhANaM satthakosalaM devayANa pUyA y| vihalaM savvaMpi imaM jai eyamahaM na pAvemi / / 4 / / susahA pnngprmuktsphaarphuutkaarjvlnjvaalaa''lii| udbhaTakodaNDavikSiptatIkSNanArAcarAjiH api / / 1 / / na punaH asyAH ete kuvalayadaladIrghA'kSivikSobhAH / soDhuM zakyAH niSkriyamakaradhvajabhAvasaMvalitAH / / 2 / / rati-rambhA-haridayitA-tilottamApramukhadivyanAryaH / manye asyAH rUpeNa lajitAH na dRzyante / / 3 / / vijJAnaM dhyAnaM zAstrakauzalyaM devatAnAM pUjA c| viphalaM sarvamapi idaM yadi etAmahaM na prApnomi / / 4 / / sarpe mUkelA dedIpyamAna phUtkArarUpI agninI jvALAno samUha sahana karavo sahelo che, ane utkaTa dhanuSyathI mUkelA tIkSNa bANono samUha paNa sahana karavo sahelo che, (1) paraMtu nirdaya kAmadevanA bhAvathI mizra thayelA A kanyAnA kamaLanA pAMdaDA jevA lAMbA netranA vikSobha sahana 52rI za.54 tevA nathI. (2) huM mAnuM chuM ke AnA rUpathI lajjA pAmelI rati, raMbhA, lakSmI, tilottamA vigere devAMganAo kyAMya paNa hepAtI nathI. (3) jo A kanyAne huM prApta na karuM to mAruM jJAna, dhyAna, zAstranI kuzaLatA ane devapUjA vigere sarva niSphaLa cha. (4)
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1328 zrImahAvIracaritrama kevalamuvAyao saMgame'vi eyAe kahavi divvvsaa| savvattha vittharaMto avannavAo dusaroho / / 5 / / ahavA kimaNeNa? hari-hara-hiraNNagabmA vsitthtth-jmdggi-vaa(caa)s-duvvaasaa| hariNacchivayaNaniddesakAriNo jai purA jAyA ||6|| tA kiM amhArisamuNijaNassa suhRvi visiTThadhammassa | lajjA vayaNijjaM vA? tA pajjattaM vigappehiM / / 7 / / jummaM / taha kahavi karemi jahA imIe saddhiM samAgamo hoi / iya nicchiUNa gaMbhIrabhAvamabbhuvagao eso / / 8 / / kevalam upAyataH saGgame'pi etayA kathamapi divyvshaat| sarvatra vistaran avarNavAdaH duHsaMrodhaH / / 5 / / athavA kimanena? - hari-hara-hiraNyagarbha-vaziSTa-jamadagni-cAsa-durvAsAH | hariNAkSivacananirdezakAriNaH yadi purA jAtAH / / 6 / / tataH kim asmAdRzamunijanasya suSThu api viziSTadharmasya / lajjA vacanIyaM vA? tataH paryAptaM vikalpaiH / / 7 / / yugmam / tathAkathamapi karomi yathA asyAH saha samAgamaH bhvti| iti nizcitya gambhIrabhAvamabhyupagataH eSaH / / 8 / / mAtra koI paNa upAyathI Ano saMgama thayA chatAM paNa jo bhAgyanA vazathI sarvatra mAro apayaza vistAra pAme to tane vo du:sa cha. (5) athavA to A ciMtAe karIne zuM? kemake hari, hara, brahmA, vasiSTha, jamadagni, cAsa ane durvAsA vigere devo ane RSio paNa pahelAM jo strIonA vacananA nirdeza karanArA thayA hatA, to sAmAnya dharmane pAmelA amArI sevA muniznane tamAM zI. 4%st bhane zI niME? (7/7) tethI karIne vikalpavaDe saryuM. te prakAre kAMI paNa karuM ke je prakAre AnI sAthe saMgama thAya. A pramANe nizcaya rIne to manamai ibhIratAne paa25|| OMrI. (8)
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1329 aSTamaH prastAvaH ___ AgArasaMvaraM ca kAUNa jahApauttanAeNa bhottuM pavatto, aha takkAlaviyaMbhiyamayaNagurUvaesavasao iva jAyA se buddhI, jahA 'vippayAremi eyaM seTiM, jeNa vayaNijjavirahio eyAe lAbho havaitti / evaM saMpehiUNa seTThiNo paloyamANassa dussahadukkhAvegasaMsUyago vimukko aNeNa sikkAro, sasaMbhameNa nirUvio seTThiNA, khaNaMtaraMmi ya gae puNo'vi puvvakkameNa payaDiyalomuddhosanibmare savayaNabhaMgabhAsure doccaM taccaM ca vimukkaMmi sikkAre-'aho kiMpi accatamaNiTThamAvaDihitti vibhAviMto jAva seThThI acchai tAva so muhasuddhiM kAUNa samuTThio bhoyaNamaMDavAo, uvaviThTho anntth| seThThIvi kajjasesaM kAUNa samAgao tassamIvaM, nivaDio tassa calaNesu / joDiya karasaMpuDaM ca bhaNiumADhatto-'bhayavaM! pasAyaM kAUNa sAheha, kiM kAraNaM bhoyaNaM kuNaMtehiM tumhehiM tikkhutto dussahadukkhAvegasUyago iva sikkAro vimukko tti? | suhaMkareNa bhaNiyaM-'bho mahANubhAva! kiM sAhijjai?, erisA ceva hayapayAvaiNo ruI, jaM savvaM ciya rayaNaM sovadda nimmavei, tahAhi AkArasaMvaraM ca kRtvA yathApravRttanyAyena bhoktuM prvRttvaan| atha tatkAlavijRmbhitamadanagurUpadezavazaH iva jAtA tasya buddhiH, yathA 'vipratArayAmi enaM zreSThinam, yena vacanIyavirahitaH etAyAH lAbhaH bhvti|' evaM samprekSya zreSThinaH pralokamAnasya duHsahaduHkhA''vegasaMsUcakaH vimuktaH anena sitkAraH, sasambhrameNa nirUpitaH shresstthinaa| kSaNAntare ca gate punarapi pUrvakrameNa prakaTitaromoddharSanirbharAn svavadanabhaGgabhAsurAn dvidhA tridhA ca vimuktAH sitkArAH 'aho! kimapi atyantamaniSTamApatiSyati' iti vibhAvayan yAvat zreSThI Aste tAvatsaH mukhazuddhiM kRtvA samutthitaH bhojanamaNDapataH, upaviSTaH anytr| zreSThI api kAryazeSaM kRtvA samAgataH tatsamIpam, nipatitaH tasya crnnyoH| yojitakarasampuTaH ca bhaNitumArabdhavAn 'bhagavan! prasAdaM kRtvA kathaya - kiM kAraNaM bhojanaM kurvatA tvayA tridhA duHsahaduHkhA''vegasUcakaH iva sitkAraH vimuktH?|' zubhakareNa bhaNitaM 'bhoH mahAnubhAva! kiM kathyate? etAdRzI eva hataprajApateH ruciH, yatsarvaM sopadravaM nirmApayati tathAhi pachI te potAnA AkArano saMvara karIne (gupta karIne) je pramANe icchA hatI te pramANe bhojana karavA lAgyo. tyArapachI tatkALa vikAsa pAmelA kAmadevarUpI gurunA upadezanA vazathI ja jANe hoya tema tene buddhi utpanna thaI ke-"A zreSThIne huM chetaruM ke jethI niMdA rahita Ano lAbha mane thAya.' ema vicArIne zreSThI jue (jANe) tema dusaha duHkhanA Avezane sUcana karanAro lAMbo sItkAra teNe mUkyo. te saMbhrama sahita zreSThIe joyo. kSaNa vAra gayA pachI pharIthI paNa be traNa vAra prathamanI jema pragaTa thayelA ruMvADAnA romAMcathI bharela ane potAnA mukhanA bhaMgavaDe dedIpyamAna evo sItkAra mUkyo. tyAre "aho! kAMIka moTuM aniSTa AvI paDaze.' ema vicArato zreSThI jeTalAmAM rahyo che teTalAmAM te muni mukhazuddhi karIne bhojanamaMDapamAMthI ukyo ane bIje ThekANe beTho. zreSThI paNa bAkInuM kArya karIne tenI samIpe Avyo. tenA pagamAM paDyo ane be hAtha joDI kahevA lAgyo ke-"he pUjya! prasAda karIne kaho ke zA mATe bhojana karatA tame traNa vAra jANe dusaha duHkhanA Avezane sUcavanAra hoya tevo sItkAra mUkyo?" tyAre zubhaMkare kahyuM- he mahAbhAgyazALI! zuM kahevuM? AvI ja hatavidhAtAnI icchA che ke jethI te sarva ratnane upadrava sahita ja banAve che. te A pramANe
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1330 zrImahAvIracaritrama __sayalakalAnilayassa ya, gayaNasarovarasahassapattassa, suraloyabhavaNamaMgalakalasassa paipakkhaM khao kao nisAyarassa, nIsesatiriyaloyapaIvassa kamalasaMDajaDDakhaMDaNekkapayaMDakiraNassa bhayavao mAyaMDassa aNivattayauggADhakuTThadoseNa viNAsiyA caraNA, aNegarayaNasaMbhArabhariyagaMbhIrakucchibhAgassa mahAjaluppIlapavAhiyavivaraMmuhasariyAsahassassa sAyarassavi aNavarayasalilasaMhArapaccalo nivesio kucchiMmi vjjaanlo| evaM ca Thie vatthuparamatthe kimatthi kahaNijjaM? ko vA voDhavvo cittsNtaavo?|' seTThiNA bhaNiyaM-'bhayavaM! na muNemi kiMpi gaMbhIravayaNehiM, tA phuDakkharaM sAheha, kimiha kAraNaM? / ' suhaMkareNa bhaNiyaM'kahemi, alAhi etto jaMpieNa, niyamajjAyAvighAyaparihArasamujjao ceva jaijaNo hoi|' evaM bhaNiUNa DaMbhasIlayAe samuTThiUNa gao so niyayAsamapayaM / seThThIvi ayaMDaviDDarasUyagaM se vayaNaM nisAmiUNa saMkhuddho paribhAviuM pavatto-'aho tikAlagayatthaparinnANaniuNeNa __sakalakalAnilayasya ca, gaganasaraHsahasrapatrasya, suralokabhavanamaGgalakalazasya pratipakSe (=kRSNapakSe) kSayaH kRtaH nizAkarasya, niHzeSatiryaglokapradIpasya kamalakhaNDajADyakhaNDanaika-pracaNDakiraNasya bhagavataH mArtaNDasya anivRttodgADhakuSTadoSeNa vinAzitau caraNau, anekaratnasambhArabhRtagambhIrakukSibhAgasya mahAjalarAzipravAhitaviparAGmukhasaritsahasrasya sAgarasyA'pi anavaratasalilasaMhArapratyalaH niveSitaH kukSau vajrA'nalaH / evaM ca sthite vastuparamArthe kimatra kathanIyam?, kaH vA vAhyaH cittsntaap?|' zreSThinA bhaNitaM 'bhagavan! na jAnAmi kimapi gambhIravacanaiH, tataH sphuTA'kSaraM kathaya, kimiha kaarnnm?|' zubhakareNa bhaNitaM 'kathayAmi alamitaH jalpitena, nijamaryAdAvighAtaparihArasamudyataH eva yatijanaH bhvti| evaM ca bhaNitvA dambhazIlatayA samutthAya gataH saH nijA''zramapadam / zreSThI api akANDaraudrasUcakaM tasya vacanaM niHzamya saMkSubdhaH paribhAvayituM pravRttavAn 'aho! trikAlagatA'rthaparijJAnanipuNena mahAtapasvinA samagra kalAonuM ghara, AkAzarUpI sarovaranuM kamaLa ane svargalokarUpI bhavananA maMgaLakalazarUpa caMdrano pratipakSe kSaya karyo che. samagra tirachAlokanA davArUpa ane kamaLanA vananI jaDatAno nAza karavAmAM eka pracaMDa kiraNovALA bhagavAna sUryanA caraNo nAza na pAme tevA ugra koDhanA doSavaDe nAza pamADyA che. tathA jeno gaMbhIra kukSibhAga aneka ratnonA samUhavaDe bharelo che, ane puSkaLa jaLanA samUhavaDe hajAro nadIonA pravAha jeNe parAmukha (avaLA mukhavALA) karyA che-pAchA haThAvyA che evA samudranI kukSimAM paNa niraMtara jaLano saMhAra karavAmAM samartha vajanaLa (urvAnaLa) sthApana karyo che. A pramANe vastuono paramArtha rahelo che tyAM zuM kahevA lAyaka che? athavA to cittamAM saMtApa zo karavo?" te sAMbhaLI zreSThIe kahyuM- he bhagavana! tamArA gaMbhIra vacanavaDe huM kAMI paNa samajato nathI, tethI spaSTa akSare kaho ke ahIM zuM kAraNa che?" tyAre zubhaMkare kahyuM- "zuM kahuM? A bAbata kahevAthI saryuM. munijana to potAnI maryAdAnA rakSaNamAM ja udyamavaMta hoya che. A pramANe kahIne kapaTa karIne uThIne te potAnA Azrama sthAne gayo. zreSThI paNa akasmAtu upadravane sUcavanAruM tenuM vacana sAMbhaLIne vyAkuLa thaI vicAravA lAgyo ke "aho traNa kALamAM rahelA padArthone jANavAmAM nipuNa A mahAtapasvIe kharekhara
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1331 aSTamaH prastAvaH mahAtavassiNA aNeNa nUNaM amha kiMpi gADhamAvayAvaDaNamavaloiUNavi cittapIDApariharaNaTThayA na ya payaDakkharehiM samullaviyaM kajjataMtaM, tA jAvajjavi na samuppajjai ko'vi aNattho tAva taM muNivaraM gADhANurohapuvvagamApucchiUNa jahociyamAyarAmi tti ciMtiUNa gao tassa AsamaM / paDio se pAesu, paNayagabbhapatthaNAhiM bahuppayAraM tahA tahA bhaNio jahA jAo so aNukUlacitto / tao bhaNiyamaNeNa-'aho somadatta ! bADhamakahaNijjameyaM, kevalaM tuha asarisapakkhavAeNa vihuriyaM me hiyayaM, na etto goviuM pArei, ao Ayannehi - bho mahAyasa! jA esA tuha duhiyA sA thevadiNamajjhami kuDuMbakkhayamANissaitti lakkhaNehiM nAUNa mae bhoyaNe pAraddhe akaMDaviNivAyataraliyacitteNa tahAvihamaNiTTaM goviumasahaMteNa puNo puNo sikkAro kao, tA bho mahANubhAva! eyaM taM kAraNaM / imaM ca seTThI nisuNiUNa vajjAsaNitADiovva mucchAnimIliyaccho iva khaNaM ThAUNa kahavi samavalaMbiyadhIrabhAvo bhaNiumADhatto anena nUnaM asmAkaM kimapi gADhamApadA''patanamavalokya cittapIDApariharaNAya na ca prakaTAkSaraiH samullapitaM kaaryttm| tataH yAvadadyA'pi na samutpadyate ko'pi anarthaH tAvattaM munivaraM gADhA'nurodhapUrvakam ApRcchya yathocitamA''carAmi' iti cintayitvA gataH tasya Azramam / patitaH tasya pAdayoH, praNayagarbhaprArthanAbhiH bahuprakAraM tathA tathA bhaNitaH yathA jAtaH saH anukUlacittaH / tataH bhaNitamanena 'aho somadatta ! bADhamakathanIyametat, kevalaM tava asadRzapakSapAtena vidhuritaM mama hRdayam, na ataH paraM gopayituM pArayAmi / ataH AkarNaya- bhoH mahAyazaH ! yA eSA tava duhitA sA stokadinamadhye kuTumbakSayam AneSyati iti lakSaNaiH jJAtvA mayA bhojane prArabdhe akANDavinipAtataralitacittena tathAvidhamaniSTaM gopayitum asahamAnena punaH punaH sitkAraH kRtaH, tataH bhoH mahAnubhAva! etat tat kAraNam / idaM ca zreSThi nizrutya vajrA'zanitADitaH iva mUrcchAnimilitA'kSaH iva kSaNaM sthitvA kathamapi samavalambitadhIrabhAvaH bhaNitumArabdhavAn - amArI upara kAMI paNa gADha ApadAnuM AvI paDavuM jANIne paNa cittanI pIDA dUra karavA mATe pragaTa akSarathI kAMI paNa kArya kahyuM nahIM; tethI karIne jyAMsudhI haju kAMI paNa anartha utpanna thayo nathI tyAMsudhImAM te zreSTha munine atyaMta AgrahapUrvaka pUchIne jema ucita hoya tema karuM.' ema vicArIne te tenA AzramamAM gayo, tenA pagamAM paDyo, vinayapUrvaka prArthanAvaDe ghaNA prakAre te te prakAre tene kahyuM ke jethI te anukULa cittavALo thayo. te vakhate te munie kahyuM ke-'aho somadatta! A atyaMta na kahevAya tevuM che. kevaLa tArA asamAna pakSapAte karIne mAruM hRdaya vihvaLa thayuM che, tethI have huM gupta rAkhI zakato nathI; tethI tuM sAMbhaLa. he mahAyazavALA! je A tArI putrI che te thoDA divasamAM ja kuTuMbano kSaya karaze, ema teNInA lakSaNavaDe jANIne meM bhojana ka2tI vakhate akasmAt upadrava karanAra hovAthI vyAkuLa cittavaDe tathAprakAranuM aniSTa gopavI nahIM zakavAthI vAraMvAra sItkAra karyo hato. te kAraNa mATe he mahAnubhAva! A ja tenuM kAraNa che.' A pramANe sAMbhaLIne vajranA agnithI tADana karAyo hoya tema mUrchAvaDe te zreSThInA netro mIMcAI gayA. tevI sthitie kSaNavAra rahIne koI paNa prakAre dhIrajanuM avalaMbana karIne te hevA lAgyo } :
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1332 zrImahAvIracaritrama bhayavaM! ettiyamettaM jaha tumae jANiyaM subuddhIe / taha uttaraMpi kiMcI jANihisi ao tayaM kahasu / / 1 / / jaM payaDamimaM loge jo vijjo muNai rogiNo rogN| so taduciyamosahamavi tA bhaMte! kuNasu kAruNNaM / / 2 / / tumhANaNuggaheNaM jai devagurUNa pUyaNaM kunnimo| amhe addINamaNA tA kimajuttaM havejja iha? ||3|| niruvamadhammAdhArANa tumha novekkhaNaM khamaM jenn| parahiyakaraNekkaparA cayaMti niyajIviyavvaMpi / / 4 / / tamhA ujjhasu saMkhobhamaNuciyaM kahaha jamiha kAyavvaM / pavvamaNiNo'vi jeNaM parovayAraM kariMsa sayA / / 5 / / bhagavan! etAvanmAtraM yathA tvayA jJAtaM subuddhyaa| tathA uttaramapi kiJcid jJAsyasi ataH tat kathaya / / 1 / / yad prakaTamidaM loke yaH vaidyaH jAnAti rogiNaH rogm| saH taducitamauSadhamapi, tataH bhadanta! kuru kAruNyam / / 2 / / tavA'nugraheNa yadi devagurUNAM pUjanaM kurmaH / vayaM adInamanasaH tataH kimayuktam bhaved iha / / 3 / / nirUpamadharmA''dhArasya tava nopekSaNaM kSamam yen| parahitakaraNaikaparAH tyajanti nijajIvitavyamapi / / 4 / / tasmAd ujjha saMkSobham anucitaM, kathaya yadiha kartavyam / pUrvamunayaH api yena paropakAraM kRtavantaH sadA / / 5 / / he bhagavana! tame zreSTha buddhivaDe jema ATaluM jANyuM tema teno pratikAra paNa kAMIka jANatA hazo tethI te kaho; (1) kAraNa ke lokamAM A vAta prasiddha ja che ke-je vaidya rogInA rogane jANe che te tene ucita auSadha paNa jANe 4 che. bhagavana! 35 / 2. (2) tamArA ja anugrahavaDe adIna manavALA ame devagurunI pUjA karIe chIe, tethI ahIM zuM amAruM kAMI ayuta thAya? (3) nirupama dharmanA AdhArabhUta tamAre amArI upekSA karavI yogya nathI, kemake paranuM hita karavAmAM ja eka tatpara evA paropakArI jano potAnA jIvitano paNa tyAga kare che; (4) tethI tame anucita kSobhano tyAga karo, ane je ahIM karavA lAyaka hoya te kaho; kemake pUrvanA munio paNa saha 525712ne 4 42tA satA. (5)
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1333 aSTamaH prastAvaH evaM seTThiNA kahie IsimauliyanayaNeNaM jaMpiyaM teNa - 'bho somadatta ! suniccalaM jaMtiumhi tuha dakkhiNarajjUe, ettocciya mahANubhAvA gihisaMgaM mottUNa vijaNavaNavihAramabbhuvagayA puvvamuNiNo / ' seTThiNA bhaNiyaM - ' acchau tAva tesiM saMkahA, saMpai kAlociyaM kahasu / ' tao suciraM kaiyaveNa siraM dhuNiUNa bhaNiyaM teNa - 'seTThi! jai avassameyassa dosassa paDivihANaM kAumicchasi tA nivvivaravisiTThasusiliTThakaTThaghaDaNAe maMjUsAe abmiMtaraMmi eyaM niyadhUyaM pakkhiviUNa sayalabhUsaNasaNAhaM sumuhuttaMmi disidevayApUyApurassaraM jamuNAnaIjalaMmi pavvAhijjAsi, jeNa sesagehajaNassa jiyarakkhA bhavaitti / tao 'guruvayaNaM na annahA jAyaitti kaliUNa bhayabhIeNa avimaMsiUNa tadabhippAyaM kAlakkhevaparihINaM jahuttasamaggasAmaggipurassaraM niyadhUyamabdhaMtare pakkhivittA suhaMkaramuNiNo samakkhaM dussahavaccaviogasogasaMbhAraruddhakaMTheNa, aNavarayagalaMtanayaNabAhappavAhapakkhAliyagaMDayaleNa pavAhiyA seTTiNA evaM zreSThinA kathite iSanmukulitanayanenaM jalpitaM tena 'bhoH somadatta ! sunizcalaM yantritaH ahaM tava dAkSiNyarajjvA, etasmAdeva mahAnubhAvAH gRhIsaMga muktvA vijanavanavihAramabhyupagatAH pUrvamunayaH / ' zreSThinA bhaNitaM 'AstAM tAvatteSAM saGkathA, samprati kAlocitaM kathaya / tataH suciraM kaitavena ziraH dhUnayitvA bhaNitaM tena 'zreSThin ! yadi avazyametasya doSasya pratividhAnaM kartumicchasi tadA nirvivaraviziSTasuzliSTakASThaghaTanAyAH maJjUSAyAH abhyantare etAM nijaduhitAM prakSipya sakalabhUSaNasanAthAM sumuhUrtte digdevatApUjApurassaraM yamunAnadIjale pravAhayiSyasi yena zeSagRhajanasya jIvarakSA bhvissyti|' tataH 'guruvacanaM nAnyathA jAyate iti kalayitvA bhayabhItena avimarzya tadabhiprAyaM kAlakSepaparihINaM yathoktasamagrasAmagrIpurassaraM nijaduhitAm abhyantare prakSipya zubhaGkaramuneH samakSaM duHsahA'patyaviyogazokasambhAraruddhakaNThena, anavaratagalannayanabASpapravAhaprakSAlitagaNDatalena pravAhitA zreSThinA yamunAjale mnyjuussaa| A pramANe zreSThIe kahyuM tyAre kAMIka netrane baMdha karIne teNe kahyuM ke-"he somadatta! tArI dAkSiNyatArUpI doDAvaDe huM daDha baMdhAyo chuM. A kAraNathI ja moTA anubhAvavALA pUrvanA munioe gRhasthonA saMgane mUkIne nirjana vanamAM nivAsa aMgIkAra karyo hato.' te sAMbhaLI zreSThIe kahyuM- 'teonI kathA dUra raho. hamaNAM to kALane ucita hoya te kaho.' tyAre ghaNA kALa sudhI kapaTavaDe mastaka dhuNAvIne teNe kahyuM ke-'he zreSThI! jo A doSanuM avazya nivA2Na ka2vAne tuM Icchato ho, to chidra vinAnA, vizeSa prakAranA (majabUta) ane atyaMta maLelA kASThanI ghaDelI peTImAM A tArI putrIne samagra alaMkAre karIne sahita sArA muhUrto mUkIne dizAnA devatAnI pUjA karavApUrvaka yamunA nadInA jaLamAM taratI mUkI devI. tema ka2vAthI gha2nA bIjA manuSyonA jIvanI rakSA thaze.' te sAMbhaLIne gurunuM vacana anyathA na hoya ema jANIne bhayabhIta thayelA teNe tenA abhiprAyano vicAra karyA vinA ane tarata ja tenA kahyA pramANe sarva sAmagrIpUrvaka potAnI putrIne peTImAM nAMkhIne zubhaMkara muninI samakSa duHsaha putrInA viyoganA zokanA samUhavaDe jeno kaMTha ruMdhAyo hato, ane niraMtara netramAMthI jharatA azrunA pravAhavaDe tenA
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1334 zrImahAvIracaritram jamuNAjale maMjUsA, sA ya taramANA aNusoeNa gaMtumAraddhA / teNAvi suhaMkareNa ANaMdasaMdohamuvvahaMteNa niyayAsamaMmi gaMtUNa bhaNiyA niyasissA- 'are tumhe sigghavegeNa gaMtUNa kosamettaMmi naiheTThabhAgaMmi ThAyaha, taramANiM ca maMjUsaM iMtiM jayA pAsaha tayA taM giNhiUNa aNugghADiyaduvAraM mama paNAmejjaha' tti soccA gayA te, ThiyA ya jahuttaThANaMmi / sAya maMjUsA kallolapaNollijjamANI jAva gayA addhakosamegaM tAva naijale majjaNalIlaM kuNamANeNa egeNa rAyaputteNa dUrAo cciya paloiyA, bhaNiyA ya niyapurisA - 'are dhAvaha sigghavegeNa, giNhaha eyaM vAripUreNa hIramANaM payatthaM ti / paviTThA ya vegeNa purisA, gahiyA aNehiM maMjUsA, samappiyA ya rAyaputtassa, teNAvi ugghADiyA sakouhalleNa, pAyAlakannagavva savvAlaMkAramaNaharasarIrA nIhariyA tatto sA juvaI, gahiyA ya sahariseNa rAyaputteNa / ciMtiyaM cANeNa-'aho! aNukUlA maha kammapariNaI, kevalaM evaMvihaM ramaNirayaNaM evaM ujjhamANeNa sA ca tarantI anuzrotena gantumArabdhA / tenA'pi zubhaGkareNa AnandasandohamudvahatA nijakA''zrame gatvA bhaNitAH nijaziSyAH 'are! yUyaM zIghravegena gatvA kozamAtre nadyadhobhAge tiSThata, tarantIM ca maJjUSAM AgacchantIM yadA pazyata tadA tAM gRhItvA anudghATitadvArAM mama arpayiSyata' iti zrutvA gatAH te, sthitAH ca yathoktasthAne / sA ca maJjUSA kallolapraNodyamAnA yAvad gatA ardhakozamAtraM tAvad nadIjale majjanalIlAM kurvANena ekena rAjaputreNa dUrAdeva pralokitA, bhaNitA ca nijapuruSAH 'are! dhAvata zIghravegena, gRhNIta etad vAripUreNa hriyamANaM padArtham' iti / praviSTA ca vegena puruSAH, gRhItA ebhiH maJjUSA, samarpitA ca rAjaputrasya / tenA'pi udghATitA sakautUhalena, pAtAlakanyA iva sarvA'laGkAramanoharazarIrA nihRtA tasmAt sA yuvatI, gRhItA ca saharSeNa rAjaputreNa / cintitaM ca anena 'aho! anukUlA mama karmapariNatiH, kevalaM evaMvidhaM ramaNIratnaM evaM ujjhyamAnena kenA'pi nUnam gaMDasthaLa dhovAtA hatA evA te zreSThIe yamunA nadInA jaLamAM te peTI vahetI mUkI. te peTI anupravAhe taratI taratI javA lAgI. have AnaMdanA samUhane dhAraNa karatA te zubhaMkare paNa potAnA AzramamAM jaIne potAnA ziSyone kahyuM ke-'are! tame zIghra vegavaDe jaIne eka koza mAtra nadInA nIcenA bhAge jaIne raho. tyAM taratI peTIne jyAre AvatI juo tyAre tene grahaNa karIne tenuM dvAra ughADyA vinA ahIM mArI pAse lAvajo.' te sAMbhaLIne teo gayA ane kahelA sthAne jaIne rahyA. have te peTI taraMgovaDe preraNA karAtI jeTalAmAM ardha koza mAtra gaI teTalAmAM tyAM dUrathI snAnakrIDA karatA eka rAjaputre joI, ane potAnA puruSone kahyuM ke-'are! zIghra vege karIne doDo. A jaLanA pravAhathI vahetA padArtha (peTI)ne grahaNa karo.' te sAMbhaLIne te puruSo tatkALa jaLamAM peThA. teoe peTI grahaNa karI, rAjaputrane ApI. teNe paNa kautukathI ughADI. pAtALakanyAnI jevI sarva alaMkArovaDe manoha2 za2I2vALI te yuvatI temAMthI nIkaLI. harSathI rAjaputre teNIne grahaNa karI ane vicAryuM ke-'aho! mArA karmanI pariNati anukULa che. kevaLa AvA prakAranA strIratnano A rIte tyAga karavAthI koIe kharekhara potAnA
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1335 keNavi nUNamappaNo asivapasamaNaM saMbhAviyaM bhavissai, tA na juttA rittA ceva maMjUsA pavAhiuMti paribhAviUNa sannihiyavaNaduTThamakkaDaM(DI?) tadabbhaMtare nikkhiviUNa niviDaM duvAraM ca se baMdhiUNa 'bhagavai jamuNe mA me kuppejjasitti bhaNiUNa puvvanAeNa pavAhiyA esaa| pAviyasuraloyasirisamudayaM va appANaM mannato taM kuvalayadaladIharacchiM ghettUNa gao jahAgayaM / sAvi maMjUsA jaleNa vujjhamANI gayA kosamettaM, diTThA ya suhaMkarasIsehiM / tao niyaguruNo vinnANAisayaM vannamANehiM naImajjhe pavisiUNa AyaDDiyA maMjUsA, uvaNIyA ya gurunno| teNAvi asaMbhAvaNijjamANaMdasaMdohamuvvahaMteNa saMgoviyA gehamajjhe, bhaNiyA ya niyasissA-are ajja ahaM devayApUyaM mahayA vitthareNa bhavaNabbhaMtare Thio savvarayaNiM karissAmi, tA tubmehiM bADhaM nivijaNaM kAyavvaM / paDivannaM tehiM / aha samAgayaMmi rayaNisamae mayaraddhayaniddayasarasahassapahArajajjariyasarIro, pavaravilevaNa-kusuma-taMbolappamuhovagaraNapariyario pihiUNa AtmanaH azivaprazamanaM sambhAvitaM bhaviSyati, tataH na yuktA riktA eva maJjUSA pravAhitum' iti paribhAvya sannihitavanaduSTamarkaTIM tadabhyantare nikSipya nibiDaM dvAraM ca tasya baddhvA 'bhagavati yamune! mA mayi kupayiSyasi' iti bhaNitvA pUrvanyAyena pravAhitA essaa| prAptasuralokazrIsamudAyamiva AtmAnaM manyamAnaH tAM kuvalayadaladIrghA'kSI gRhItvA gataH yathA''gatam / sA'pi maJjUSA jalena uhyamAnA gatA kozamAtram, dRSTA ca zubhaGkaraziSyaiH / tataH nijaguroH vijJAnA'tizayaM varNayadbhiH nadImadhye pravizya AkRSTA maJjUSA, upanItA ca gurum| tenA'pi asambhAvanIyamAnandasandoham udvahatA saGgopitA gRhamadhye, bhaNitAH ca nijaziSyAH 'are! adyA'haM devatApUjanaM mahatA vistareNa bhavanA'bhyantare sthitaH sarvarajanyAM kariSyAmi, tataH yuSmAbhiH bADhaM nirvijanaM krtvym|' pratipannaM taiH / atha samAgate rajanIsamaye makaradhvajanirdayazarasahasraprahArajarjaritazarIraH, pravaravilepana-kusuma-tAmbUlapramukhopakaraNaparivRttaH pihitvA akalyANanI zAMtinI saMbhAvanA karI haze ema jaNAya che; tethI A peTIne khAlI ja pravAhamAM mUkavI yogya nathI. A pramANe vicArIne pAsenA vanamAMthI eka duSTa vAMdarIne tenI aMdara nAMkhI, tenuM dvAra majabUta rIte baMdha karIne he bhagavatI yamunA nadI! mArA para kopa na karIza.' ema kahIne prathamanI ja rIte te peTI pravAhamAM vahetI mUkI. pote svarganI lakSmIno samUha pAmyo hoya tema potAnA AtmAne mAnato te kumAra kamaLanA patra jevA dIrgha netravALI teNIne grahaNa karIne jema Avyo hato tema potAne sthAne gayo. te peTI paNa jaLamAM vahetI eka koza pramANa gaI. tene zubhaMkaranA ziSyoe joI tyAre potAnA gurunA jJAnanA atizayanuM varNana karatA teoe nadI madhya praveza karIne te peTI kheMcI kADhI, ane gurunI pAse laI gayA. teNe paNa anupama AnaMdanA samUhane pAmIne gharanI aMdara tene gopavI, ane pachI potAnA ziSyone kahyuM ke-"are! Aje AkhI rAtrI huM gharanI aMdara rahIne moTA vistArathI devatAnI pUjA karavAno chuM, tethI tamAre A sthAna atyaMta nirjana karavuM.' te vacana teoe aMgIkAra karyuM. have rAtrino samaya thayo tyAre kAmadevanA nirdaya hajAra bANonA prahArathI jarjarita zarIravALo te zreSTha vilepana, puSpa, tAMbUla vigere upakaraNa grahaNa karI, gharanA sarva dvAro baMdha karI te peTIne ughADI A pramANe
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1336 zrImahAvIracaritrama sayalagehaduvArAiM taM maMjUsamugghADittA evaM jaMpiuM pavatto he hariNacchi! kisoari! pINatthaNi! kamalavayaNi! vrtrunni!| pammukkabhayAsaMkaM saMpaya maM bhayasu daiyaM va / / 1 / / vaccau vigAsamahuNA loyaNakamalaM maNorahehiM samaM / suyaNu! tuha saMgameNaM mayaNo'vi maNAgamuvasaMmau / / 2 / / etthaMtaraMmi gaaddhaavrohsNjaaytivvvrkovaa| taNhAchuhAkilaMtA accaMtaM cAvaloveyA ||3|| .. vaNaduTThamakkaDI taDataDatti pucchacchaDAhiM taaddNtii| tatto viDaMbiyamuhI nIhariyA ghuruhuraMtI sA / / 4 / / jummaM / sakalagRhadvArANi tAM maJjUSAM udghATya evaM jalpituM pravRttavAn 'he hariNAkSi!, kRzodari!, pInastani!, kamalavadani!, vrtrunni!| pramuktabhayA''zaGka sAmprataM mAM bhaja dayitamiva / / 1 / / vrajatu vikAsamadhunA locanakamalaM manorathaiH samam / sutano! tava saGgamena madano'pi manAg upazAmyatu / / 2 / / atrAntare gaaddhaa'vrodhsnyjaattiivrvrkopaa| tRSNA-kSudhAklAntA atyantaM cApalopetA / / 3 / / vanaduSTamarkaTI taDtaDiti pRcchachaTAbhiH taaddntii| tasmAd viDambitamukhI nihRtA ghurahurantI sA / / 4 / / yugmam / / bolyo : he haraNanA jevA netravALI! he kRza udaravALI! he puSTa stanavALI! he kamaLanI jevA mukhavALI! he zreSTha yuvatI! bhayanI zaMkAno tyAga karI hAla tuM mane patinI jema bhaja. (1) he zreSTha zarIravALI! tArA saMgamavaDe hamaNAM manoratha sahita mAruM netrakamaLa vikAsa pAmo, ane kAmadeva paNa siss id yAmI.' (2) A avasare gADha baMdhanathI utpanna thayela tIvra kAMpavALI, kSudhA-tRSAthI glAni pAmelI ane atyaMta capaLatAvALI te vananI duSTa vAMdarI puMchaDAnI chaTAvaDe taDataDa tADana karatI (zabda karatI), viDaMbita mukhavALI ane ghuraghura zabda 42ta tamAthI bA2. nI.jI. (3/4)
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1337 aSTamaH prastAvaH A kIsa caMdavayaNe! karesi rosaMti vAharaMto so| cuMbaNavaMchAe muhaM tadabhimuhaM jAva saMThavai / / 5 / / paDhamaM ciya tAva taDatti toDio tikkhdsnnkoddiihiN| tIe nAsAvaMso mUlAo cciya samaggo so ||6|| tayaNaMtaraM ca aitikkhanakkhanivaheNa dAriyaM aNgN| AmUlAo ummUliyAvi savaNAvi se tAe / / 7 / / aNivAriyapasarAe evaM tIe haNijjamANeNa / teNa bhayakaMpireNaM vAhariyaM gurusareNevaM / / 8 / / re re dhAvaha sissA! ugghADaha maMdirassa daaraaii| esa pisAIe ahaM nijjAmi jamassa gehammi / / 9 / / A! kasmAt candravadane! karoSi roSamiti vyAharan saH / cumbanavAJchayA mukhaM tadabhimukhaM yAvat saMsthApayati / / 5 / / prathamameva tAvat taDiti troTitaH tIkSNadazanakoTibhiH / tayA nAsAvaMzaH mUlataH eva samagraH saH / / 6 / / tadanantaraM ca atitIkSNanakhanivahena dAritamaGgam / AmUlataH unmUlite'pi zravaNe'pi tasya tayA / / 7 / / anivAritaprasarayA evaM tayA hanyamAnena / tena bhayakampamAnena vyAhRtaM gurusvareNa evam / / 8 / / re re dhAvata ziSyAH! udghATayata mandirasya dvaaraanni| eSaH pizAcyA ahaM nIyate yamasya gRhe / / 9 / / te vakhate he caMdra samAna mukhavALI! kema roSa kare che?" ema bolato te cuMbana karavAnI icchAthI teNInI sanmukha potAnA mukhane keTalAmAM sthApana kare che teTalAmAM prathama ja teNIe potAnA tIkSNa dAMtanA agrabhAgavaDe tenI AkhI nAsikA mULathI ja taDa daIne toDI nAMkhI. (59) tyArapachI atitIkSNa nakhanA samUhavaDe tenuM zarIra phADI nAMkhyuM, ane be kAna paNa mULathI ukheDI nAMkhyA. (7) A pramANe anivArita prasaravALI teNIe tene haNyo, eTale te bhayathI kaMpavA lAgyo, ane UMce svare rIne bhI prabhArI bolyo :- (8) ' ziSyo! dharanA dvAra 632. mA pizAyI bhane yama24 2 450ya cha: (C)
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1338 zrImahAvIracaritram iya evaM vAharaMto bhayavasasaMkhuddhamANaso dhaNiyaM / tAyAramalabhamANo nahadaM(da?)saNullihiyasavvaMgo / / 10 / / rosukkaDAe vaNamakkaDIe puNaruttaghuruhuraMtIe / taha viNihao varAgo jaha so paMcattamaNupatto / / 11 / / aha uggayaMmi diNayare samAgayA tassa sIsA, kayA tehiM saddA, na dei so ya paDivayaNaM / tao vihADiyAiM kavADAI, diTTho viNaTThajIo suhNkro| sAvi vaNamakkaDI ugghADiesu kavADesu palAiUNa gayA jahAgayaM / sIsehivi amuNiyaparamatyehiM kao suhaMkarassa sriirskkaaro| iya bho kumAra! visayAurANa appunnvNchiytttthaannN| nivaDaMti AvayAo payaDaMciya jeNa bhaNiyamimaM / / 1 / / ityevaM vyAharan bhayavazasaMkSubdhamAnasaH atyantam / trAtAramalabhamAnaH nakhadazanollikhitasarvAGgaH / / 10 / / roSotkaTayA vanamarkaTyA punruktghurughurntyaa| tathA vinihataH varAkaH yathA saH paJcatvamanuprAptaH / / 11 / / atha udgate dinakare samAgatAH tasya ziSyAH, kRtAH taiH zabdAH, na datte sazca prativacanam / tataH vighATitAni kapATAni, dRSTaH viNaSTajIvaH shubhngkrH| sA'pi vanamarkaTI udghATiteSu kapATeSu palAyya gatA ythaa''gtm| ziSyaiH api ajJAtaparamArthaiH kRtaH zubhaGkarasya zarIrasatkAraH / iti bhoH kumAra! viSayA''turANAm apUrNavAJchitasthAnaM / nipatanti ApadaH prakaTameva yena bhaNitamidam / / 1 / / A pramANe te bolavA lAgyo, tenuM mana bhayanA vazathI atyaMta kSobha pAmyuM. te koI paNa rakSaNa karanArane pAmyo nahIM. tevAmAM utkaTa roSavALI vAraMvAra ghuraghura zabdane karatI te vananI vAMdarIe tenuM sarva aMga nakha ane dAMtavaDe utaraDI nAMkhyuM ane evI rIte te bicArAne haNyo ke jethI te tarata ja maraNa pAmyo. (10/11) have sUrya udaya pAmyo tyAre tenA ziSyo AvyA. temaNe moTethI zabda karyA paNa temane teNe pratyuttara Apyo nahIM. tyAre teoe kamADa ughaDyA. zubhaMkarane jIva rahita joyo. te vananI vAMdarI paNa kamADa ughaDyA ke tarataja nAzIne jema AvI tema koIka ThekANe jatI rahI. ziSyone kAMI paNa paramArtha (satya hakIkata)nI khabara paDI nahIM. pachI teoe te zubhaMkaranA zarIrano agnisaMskAra karyo. A pramANe che kumAra! viSayamAM vyAkuLa thayelA ane jemanA vAMchita artha pUrNa thayA na hoya evA lokone pragaTapaNe ja Apattio AvI paDe che. te bAbata AgamamAM kahyuM che ke-(1)
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1339 sallaM kAmA visaM kAmA, kAmA aasiivisovmaa| kAme patthemANA, akAmA jaMti duggaiM / / 2 / / etto cciya juvaINaM saviyArapaloyaNaMpi vajjeMti / muNiNo mahANubhAvA nivasaMti ya sunnarannesu / / 3 / / evaM soccA suriMdadattakumAro jAyagADhavisayavirAgo bhAvasAraM sUriNo nivaDiUNa calaNesuM bhaNiuM pavatto-'bhayavaM! virattamiyANiM visayapaDibaMdhAo maha maNaM, tA deha savvaviraiM, uttAreha bhavannavAo, moyAveha puvvaduccariyasattunivahAo'tti / sUriNA jaMpiyaM-'bho mahAyasa! ajjavi bhogaphalakammasabbhAvao natthi tuha pavvajjAjoggayA, tA gihatyadhammeNAvi kettiyaMpi kAlamattaNo tulaNaM kuNasu / ' nariMdeNa bhaNiyaM-'vaccha! samae cciya kiraMtaM savvaM suhAvahaM hoi, na ya zalyaM kAmAH, viSaM kAmAH, kAmAH aashiivissopmaaH| kAmAn prArthayantaH akAmAH yAnti durgatim / / 2 / / ataH eva yuvatInAM savikArapralokanamapi varjayanti / munayaH mahAnubhAvAH nivasanti ca zUnyA'raNyeSu / / 3 / / evaM zrutvA surendradattakumAraH jAtagADhaviSayavirAgaH bhAvasAraM sUreH nipatya caraNayoH bhaNituM pravRttavAn 'bhagavan! viraktamidAnI viSayapratibandhataH mama manaH, tataH dehi sarvaviratim, uttAraya bhavArNavataH, mocaya pUrvaduzcarita-zatrunivahataH' iti / sUriNA jalpitaM 'bhoH mahAyazaH! adyA'pi bhogaphalakarmasadbhAvataH nAsti tava pravrajyAyogyatA, tataH gRhasthadharmeNA'pi kiyantamapi kAlam AtmanaH tulanAM kuru / ' narendreNa bhaNitaM 'vatsa! samaye eva kriyamANaM sarvaM sukhAvahaM bhavati, na ca gRhavAse'pi kAma zalyarUpa che, kAma viSarUpa che, kAma AzIviSa (sarpa) jevA che, kAmanI prArthanA karanAra prANIo kAmane pUrNa karyA vinA ja durgatimAM jAya che, (2) A kAraNathI ja mahAprabhAvavALA munio vikAravALI dRSTithI strIonI sanmukha jotA paNa nathI ane zUnya 25yamA vase cha. (3) A pramANe sUrinI dezanA sAMbhaLIne te sureMdradatta kumArane viSaya upara atyaMta vairAgya utpanna thayo, tethI bhAvapUrvaka sUrinA pAdamAM paDIne te kahevA lAgyo ke he bhagavana! have mAruM mana viSayanA pratibaMdhathI virakta thayuM che, tethI mane sarvavirati vrata Apo, bhavasAgaramAMthI mane ugAro, ane pUrvanA ducaritrarUpI zatrunA samUhathI mane mUkAvo.' tyAre sUrie kahyuM ke-"he mahAyazasvI! haju bhoganA phaLavALuM karma bAkI hovAthI tArI pravrajyAnI yogyatA nathI, tethI gRhastha dharme karIne paNa keTaloka kALa AtmAnI tulanA kara.' rAjAe kahyuM ke-"he vatsa! sarva (koI paNa)
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1340 zrImahAvIracaritram gihavAsevi daMtiMdiyANaM, payaNukAmakohalohANaM, savvannusAhupUyAparAyaNANa, visiTThaNayaparipAlaNaparANa purisANa na dhammo hoi| tA putta! pattatheratto pavvajjaM givhijjAsi, saMpayaM tu kayasadAraparitoso, paricattakumittasaMgo, aNavarayadhammasatthasavaNatalliccho, aNavacchinnasappurisAcariyanayANusaraNapariNAmo gihe cciya nivssutti| dakkhinnasIlayAe paDivannaM kumAreNa, niyadAraparibhogaM ca mottUNa gahiyaM paritthIpaccakkhANaM, anne ya jiNavaMdaNa-pUyaNagilANapaDijAgaraNosahadANapamuhA bahave abhiggahavisesA / paDipunnamaNoraho ya rAyA kumAreNa sahio vaMdiUNa sUriM gao jahAgayaM / avaravAsare ya egeNa kelIkIleNa bhaNio kumAro'bho mitta! suMdaraM kayaM tumae jaM sayaM ciya mukko paradAraparibhogo, annahA duccariyanisAmaNuppannakoveNa rAiNA ettiyadiNANi dUradesaMtarAtihI tumaM kao huNto|' kumAreNa kahiyaM-'are kiM dAntendriyANAm, pratanukAma-krodha-lobhAnAma, sarvasAdhupUjAparAyaNAnAma, viziSTanyAyaparipAlanaparANAM puruSANAM na dharmaH bhavati / tasmAt putra! prAptasthaviratvaH pravrajyAM grahISyasi, sAmprataM tu kRtasvadArAparitoSaH, parityaktakumitrasaGgaH, anavaratadharmazAstrazravaNatallipsaH, anavacchinnasatpuruSAcaritanyAyA'nusaraNapariNAmaH gRhe eva nivasa' iti / dAkSiNyazIlatayA pratipannaM kumAreNa, nijadArAparibhogaM ca muktvA gRhItaM parastrI pratyAkhyAnam, anye ca jinavandana-pUjana-glAnapratijAgaraNauSadhadAnapramukhAH bahavaH abhigrahavizeSAH / pratipUrNamanorathazca rAjA kumAreNa sahitaH vanditvA sUriM gataH ythaa''gtm| aparavAsare ca ekena kelIkrIDena bhaNitaH kumAraH 'bhoH mitra! sundaraM kRtaM tvayA yat svayameva muktaH prdaaraapribhogH| anyathA duzcaritanizravaNotpannakopena rAjJA etAvaddinebhyaH dUradezAntarA'tithiH tvaM kRtaH bhavet / ' kumAreNa kArya samaye karavAthI ja sukhane karanAruM thAya che. gRhasthavAsamAM paNa iMdriyonuM damana karanAra, alpa thayelA kAma, krodha ane lobhavALA, tIrthakara ane sAdhuonI pUjA karavAmAM tatpara ane vizeSa prakAranA nyAyane pAlana karavAmAM tatpara puruSone dharma nathI thato ema nathI; tethI he putra! sthavirapaNuM prApta thAya tyAre pravajyA grahaNa karaje. hamaNAM to tuM svadArAsaMtoSa vrata grahaNa kara, kumitranA saMgano tyAga kara, niraMtara dharmazAstrazravaNa karavAmAM IcchAvALo thA, niraMtara satyapuruSoe AdarelA nyAyane anusaravAnA pariNAmavALo thA ane gharane viSe ja rahe.' A pramANe sAMbhaLI dAkSiNyapaNAe karIne kumAre te aMgIkAra karyuM. potAnI strInA paribhogane mUkIne sarva parastrInuM pratyAkhyAna karyuM, temaja jinavaMdana, jinapUjana, glAna sAdhunI vaiyAvacca, temane auSadha ApavuM vigere bIjA ghaNA abhigraho grahaNa karyA. paripUrNa manorathavALo rAjA kumAra sahita sUrine vAMdIne potAne sthAne gayo. bIje divase sAthe krIDA karanAra eka mitre kumArane kahyuM ke-"he mitra! tame bahu sAruM karyuM ke tame pote ja parastrInA paribhogano tyAga karyo. na karyo hota to tamAruM duzcaritra sAMbhaLIne rAjAne tamArA para ati krodha utpanna thayo hato, tethI ATalA divasamAM to teNe tamane dUra dezamAM kADhI mUkyA hota.' kumAre kahyuM "are! tuM A satya bole che ke hAMsI kare che?" teNe kahyuM "satya kahuM chuM. kumAre kahyuM "jo ema che to evuM thayuM hoya tevuM mULathI kahe. tyAre teNe
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1341 saccameyaM, parihAso vA? | teNa bhaNiyaM-'saccaM / ' kumAreNa jaMpiyaM-'jai evaM tA jahaTThiyaM mUlAo saahesu| tao teNa siTTho nriNdmNtijnnnnnnunnnnullaavvuttNto|' taM ca soccA samuppannalajjo kumAro pariciMtiuM pavatto-'aho accaMtamajuttamAyariyaM mae, jaM tahAvihaM kulakkamaviruddhaM kuNaMteNa na gaNio loyappavAo, na vImaMsio dhammaviroho, na ya paribhAviyaM tAyassa lhuyttnnN| evaM ca Thie kahaM visiThThapurisANa niyayavayaNaM daMsiMto na lajjAmi, tamhA na jujjai iha nivasiuMti ciMtiUNa majjharattasamayaMmi nibbharapasutte pariyaNe toNIraM dhaNudaMDaM ca ghettUNa puvvadesAbhimuhaM gaMtuM pytttto| io ya-gayaNavallahanayare vijjAhararannA mahAveganAmeNa puTTho nANasArAbhihANo nemittio, jahA 'eyAe maha dhUyAe vasataMseNAe ko paI hohitti?|' teNa kahiyaM-'jo sAvatthInayarInAhaM kusumaseharanariMdaM niyabhuyabaleNa egAgI hayaparakkama kaahitti| evaM soccA vijjAhareNa kathitaM 'are! kiM satyametat, parihAsaH vA? / ' tena bhaNitaM 'stym|' kumAreNa jalpitaM 'yadyevaM tataH yathAsthitaM mUlataH kthy| tataH tena ziSTaH nrendr-mntrijnaa'nyonyollaapvRttaantH| tacca zrutvA samutpannalajjA kumAraH paricintayituM pravRttavAn 'aho! atyantamayuktam AcaritaM mayA, yat tathAvidhaM kulakramaviruddhaM kurvatA na gaNitaH lokapravAdaH, na vimarSitaH dharmavirodhaH, na ca paribhAvitaM tAtasya laghutvam / evaM ca sthite kathaM viziSTapuruSANAM nijavadanaM darzayan na laje?, tasmAd na yujyate iha nivastum' iti cintayitvA madhyarAtrisamaye nirbharaprasupte parijane tUNIraM dhanuSkadaNDaM ca gRhItvA pUrvadezAbhimukhaM gantuM prvRttvaan| itazca gaganavallabhanagare vidyAdhararAjJA mahAveganAmnA pRSTaH jJAnasArA'bhidhAnaH naimittikaH, yathA etasyAH mama duhituH vasantasenAyAH kaH patiH bhvissyti?|' tena kathitaM 'yaH zrAvastInagarInAthaM kusumazekharanarendraM nijabhujaparAkrameNa ekAkI hataparAkramaM krissyti|' evaM zrutvA vidyAdhareNa bhaNitAH rAjA ane maMtrIjanono paraspara thayelI vAtacItano vRttAMta kahyo. te sAMbhaLIne kumArane lajjA utpanna thaI, ane teNe vicAra karyo ke "aho! meM atyaMta ayogya AcaraNa karyuM ke jethI tathA prakAranuM kuLakramathI viruddha kAya karatA meM lokaniMdA gaNI nahIM, dharmano virodha vicAryo nahIM, ane pitAnA laghupaNAno paNa vicAra na karyo. A pramANe thavAthI have huM uttama puruSone mAruM mukha dekhADatAM kema na lAjuM? tethI mAre ahIM rahevuM yogya nathI. A pramANe vicArIne madhya rAtrine samaye sarva parivAra gADha nidrAmAM hato tyAre bhAthuM ane dhanuSa grahaNa karIne pUrva dezanI sanmukha javA lAgyo. A avasare gaganavallabha nAmanA nagaramAM mahAvega nAmanA vidyAdhara rAjAe jJAnasAra nAmanA naimittikane pUchayuM ke-"A mArI putrI vasaMtasenAno pati koNa thaze?" teNe kahyuM-je puruSa ekalo ja potAnA bhujabaLavaDe zrAvasti nagarInA svAmI kusumazekhara nAmanA rAjAne parAkrama rahita karaze te tamArI putrIno svAmI thaze. te
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1342 zrImahAvIracaritram bhaNiyA khemaMkarAiNo vijjAharA-'are gacchaha tubbhe sAvatthiM nayariM, tahiM ca ThiyA jayA evaMvihaparakkamaM purisaM pecchaha tayA taM jhatti ghettUNa mama samappeha / ' 'jaM devo ANavei'tti sirasA paDicchiUNa se sAsaNaM gayA te taM puriN| suriMdadattakumAro'vi egAgI nANAvihadesesu paribhamaMto patto tAmeva nayariM, Thio ya nayarIsamIvavattiNo ujjANassa egaMmi layAhare, tahiM ca jAva pasutto acchai tAva kayavayaceDIparivuDA kusumasehararAyasuyA io tao kIlaMtI kahavi kammavicittayAe egAgiNI paviThThA tameva layAharaM, diTTho appaDimarUvo pasutto kumAro, so ya tIe samuppannativvANurAgAe paDibohiUNa pAraddho aNukUlavayaNehiM uvasaggiuM, niyamavigghakAriNitti kaliUNa nibhatthiyA sA kumAreNa, kahaM? pAviTThi duThThasIle! nikkAraNadhammaveriNi! tumaM me / avasara cakkhupahAo pajjattaM daMsaNeNa tuhaM / / 1 / / kSemaGkarAdayaH vidyAdharAH 'are! gacchata yUyaM zrAvastI nagarIm, tatra ca sthitAH yadA evaMvidhaparAkramaM puruSaM prekSadhvaM tadA taM jhaTiti gRhItvA mAM smrpyt|' 'yad devaH AjJApayati' iti zirasA pratIcchya tasya zAsanaM gatAH te tAM puriim| surendradattakumAraH api ekAkI nAnAvidhadezeSu paribhraman prAptaH tAmeva nagarIm, sthitazca nagarIsamIpavartinaH udyAnasya ekasmin latAgRhe, tatra ca yAvatprasuptaH Aste tAvat katipayaceTIparivRttA kusumazekhararAjasutA itastataH krIDantI kathamapi karmavicitratayA ekAkinI praviSTA tasminneva latAgRham, dRSTaH apratimarUpaH prasuptaH kumaarH| saH ca tayA samutpannatIvrA'nurAgayA pratibodhya prArabdhaH anukUlavacanaiH upasraSTum, niyamavighnakAriNI iti kalayitvA nibharsitA sA kumAreNa, katham - pApiSThI duSTazIle! niSkAraNadharmavairiNi! tvaM mama / apasara cakSupathataH paryAptaM darzanena tava / / 1 / / sAMbhaLI vidyAdhara rAjAe potAnA kSemaMkarAdika vidyAdharone kahyuM ke-"are! tame zrAvasti nagarImAM jAo. tyAM rahelA tame jyAre AvA parAkramavALA puruSane dekho tyAre tene jaladI grahaNa karIne ahIM mArI pAse lAvajo.' te sAMbhaLI jevI ApanI AjJA' ema kahI, tenI AjJA mastaka para caDAvI teo te nagarImAM gayA. tevAmAM sureMdradatta kumAra paNa ekalo vividha prakAranA dezomAM pharato pharato te ja nagarImAM Avyo, ane nagarInI pAse rahelA eka udyAnamAM latAmaMDapane viSe rahyo. tyAM te jeTalAmAM sUto rahyo hato teTalAmAM keTalIka dAsIothI parivarelI kusumazekhara rAjAnI putrI Amatema krIDA karatI koI paNa prakAre karmanA vicitrapaNAne lIdhe ekalI te ja latAmaMDapamAM peThI. tyAM anupama rUpavALo te kumAra sUtelo dITho. tene joI teNIne tIvra anurAga utpanna thayo, tethI teNIe tene jagADIne anukULa vacanavaDe upasarga karavA mAMDyo. te vakhate "A mArA niyamane vighna karanArI che.' ema jANIne kumAre teNIno tiraskAra karyo. kevI rIte? te kahe che. he pApiSTha! he duSTa zILavALI! he kAraNa vinA dharmanI verI! tuM mArA cakSumArgathI dUra jA. tArA darzanavaDe sayu. (1)
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1343 aSTamaH prastAvaH tumhArisINa saMbhAsaNe'vi asaNivva dAruNA pddi| ihaparabhavapaDikUlA accatthamaNatthapatthArI / / 2 / / iya evamAivayaNehiM tajjiyA sA na jAva niihri| tAva kare ghettUNaM kumareNa daDheNa nicchUDhA / / 3 / / A pAva! pAvasi tumaM etto paMcattamiti ya jNpittaa| kavaDeNa sayaMciya nahasihAhiM ullihiyakAyalayA / / 4 / / sA dUre ThAUNaM halabolaM kaaumevmaarddhaa| re re layAharagayaM geNhaha purisAhamaM eyaM / / 5 / / jummaM / yuSmAdRzyA sambhASaNe'pi azaniH iva dAruNA ptti| ihaparabhavapratikUlAH atyantA'narthasamUhAH / / 2 / / iti evamAdivacanaiH tarjitA sA na yAvad niharati / tAvat kareNa gRhItvA kumAreNa draDhena nikSiptA / / 3 / / A pApa! prApsyasi tvaM itaH paJcatvamiti ca jlpitvaa|| kapaTena svayameva nakhazikhAbhiH ullikhitakAyalatA / / 4 / / sA dUraM sthitvA kalakalaM kartumevam ArabdhA / re re latAgRhagataM gRhNIta puruSA'dhamaM enam / / 5 / / yugmam / tArI jevInI sAthe bhASaNa karavAmAM paNa vajAgninA jevo bhayaMkara tathA A bhava ane parabhavamAM pratikULa atyaMta (moTA) anarthano samUha AvI paDe che. AvA prakAranA vacanovaDe tarjanA karyA chatAM paNa te jeTalAmAM tyAMthI nIkaLI nahIM teTalAmAM teNIno hAtha jhAlIne daDhatAvALA kumAre teNIne kADhI mUkI. (3) tyAre "are pApI! tuM maraNa pAmIza.' ema bolIne kapaTathI teNIe pote ja nakhanA agrabhAgavaDe potAnI zarI23pI batAne 60 naivil, (4) ane pachI dUra rahIne moTethI A pramANe bUma pADavA lAgI ke- "arere! latAgRhamAM rahelA A adhama puruSane 5:, 4:31. (5)
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1344 zrImahAvIracaritrama kulajuvai dUsiyA jeNa majjha evaMvihA kayAvatthA / tamuvehaMtA saMpai daMsissaha kaha muhaM ranno? ||6|| evaM soccA naravaisuyAya vayaNaM parUDhakovehiM / ArakkhiyasuhaDehiM layAharaM veDhiyaM jhatti / / 7 / / kumaro'vi tIe hiyayaM va niTTharaM pANiNo dhaNuM ghettuN| tatto viNikkhamittA tesiM Thio cakkhupasaraMmi ||8|| tAhe tehiM samagaM pammukkA ckk-sell-srniyraa| cheyattaNeNa vaMcAviyA ya sayalA kumAreNa / / 9 / / kulayuvatI dUSitA yena mama evaMvidhA kRtA avsthaa| tamupekSamANAH samprati darzayiSyatha kathaM mukhaM rAjAnam / / 6 / / evaM zrutvA narapatisutAyAH vacanaM prruuddhkopaiH| ArakSitasubhaTaiH latAgRhaM veSTitaM jhaTiti |7|| kumAraH api tasyAH hRdayamiva niSThuraM pANyoH dhanuSaM gRhItvA / tasmAd viniSkramya teSAM sthitaH cakSuprasare / / 8 / / tadA taiH samakaM prayuktA ckr-shilaa-shrnikraaH| chekatvena vaJcApitAH ca sakalAH kumAreNa / / 9 / / teNe kuLayuvatIne dUSita karI che, mArI AvI avasthA karI che. hamaNAM tenI upekSA karatA tame rAjAne zI rIte bhuma hemADI zo ? (7) A pramANe rAjaputrInuM vacana sAMbhaLIne atyaMta kopa pAmelA koTavALanA subhaToe tatkALa te latAgRha vIMTI dI. (7) kumAra paNa teNInA hRdayanI jevuM niSphara dhanuSa hAthamAM laIne te latAgRhamAMthI bahAra nIkaLI temanA cakSunI sanmu5 mI 25o. (8) te vakhate teoe tenI upara ekI sAthe cakra, pattharo ane bANanA samUha mUkyA. te sarvane kumAre caturAIthI chatarI dIdhA, ()
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH tappaharaNehi ya lahuM nihayA gomAuyavva te teNa / aha nisuNiyavuttaMto rAyAvi samAgao tattha ||10|| accaMtajAyakovo jujjheNovaTThio sayaM ceva / kari-turayarahArUDhA viyaMbhiyA suhaDasatthAvi / / 11 / / to caudisi pasariyau sattusinnu, pekkhevi akhuddha jiMva kuMbhayannu / ApIDiyapariyaru so kumAru, jujjhaNahaM laggu so daDhappahAru / / 12 / / sarakappiyapakkharaturayaghaTTu, musumUriyaveriyaruDamaraTTu | jamu saMmuhu kira jo khivai cakkhu, so takkhaNi jAyai jamaha bhakkhu / / 13 / / tatpraharaNaiH ca laghuH nihatAH gomAyuH iva te ten| atha nizrutavRttAntaH rAjA'pi samAgataH tatra ||10|| 1345 atyantajAtakopaH yuddhena upasthitaH svayameva / kari turaga-rathA''rUDhAH vijRmbhitAH subhaTasArthAH api / / 11 / / tataH catudikSu prasRtaM zatrusainyam pekSyA'pi akSubdhaH yathA kumbhakarNaH / ApIDitaparikaraH (parivAraH) saH kumAraH, yuddhe lagnaH saH dRDhaprahArakaH / / 12 / / zarakalpita (=kartita) kavacaturagaghaTTasya, bhaJjitavairitaruviplavasya / yasya sammukhaM kila yaH kSipati cakSuH saH tatkSaNaM jAyate yamasya bhakSyaH / / 13 / / ane vaLI te kumAre temane ziyALIyAnI jema zIghrapaNe temanA ja praha2NovaDe haNyA. tyArapachI A vRttAMta sAMbhaLIne rAjA paNa tyAM Avyo. (10) atyaMta kopa thavAthI rAjA pote ja yuddha karavA tatpara thayo, tenI sAthe hAthI, ghoDA ane rathamAM ArUDha thayelA subhaTonA samUho paNa AvyA. (11) tyArapachI cAre dizAmAM prasarelA zatrunA sainyane joIne paNa kuMbhakarNanI jema te kumAra kSobha pAmyo nahIM. ane tenA parivArane pIDA pamADato te dRDha prahAra karato yuddha karavA lAgyo. (12) teNe zatrunA pAkharelA azvonA samUhane bANovaDe kApI nAMkhyA, verInA subhaTa samUharUpI vRkSane toDI nAMkhyA, te kumAranI sanmukha je koI cakSu nAMkhato hato te tatkALa yamarAjanuM bhakSya thato hato. (13)
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1346 zrImahAvIracaritram ego'vihu bhayavasakaMpirANa, so NegarUva hUo veriyaann| lakkhijjai bANamuyaM tu kemva, jaladhAra muyaMtau mehu jeMva / / 14 / / ubbaddhajUDabhaDabhiuDibhIsa, tikkhaMDiya sattahuM sarahiM siis| tamu dAruNaraNakammeNa tuTTha, oinna nahaMgaNi tiyasavaMTha / / 15 / / avaropparupelliri suhaDasatthi, nAsaNaha payaTTai aiva hattha / vivaraMmuhi sAvatthIe nAhi, pavahaMtai nararuhirappavAhi / / 16 / / samaraMgaNi joai jA kumAru, saMciTThai riu akayappahAru / tA puvva bhaNiyavijjAharehiM, avaharivi harisabharanibbharehiM / / 17 / / eko'pi khalu bhayavazakampamAnAnAm, saH anekarUpaH bhUtaH vairiNAm / lakSyate bANamocakaH tu kiM iva, jaladhArAM muJcan meghaH iva / / 14 / / udbaddhajUTabhaTabhRkuTibhISaNam, trikhaNDitaM sattvAnAM zaraiH zIrSam / tad-dAruNaraNakrameNa tuSTaH, avatIrNaH nabhAGgaNe tridazakhaNDaH / / 15 / / aparAparotpIDitaH subhaTasArthaH, nAzanAya pravartate atIvaM zIghram / viparAGmukhe zrAvastyAH nAthe, pravahati nararudhirapravAham / / 16 / / samarAGgaNaM pazyati yAvat kumAraH, saMtiSThati ripvkRtprhaarH| tataH pUrvaM bhaNitavidyAdharaiH, apahRtaH harSabharanirbharaiH / / 17 / / - te ekalo hato to paNa bhayanA vazathI kaMpatA zatruone te aneka rUpe dekhAto hato. jema medha jaLadhArAne mUke tema te bANanA samUhane mUkato hato. (14) UMce bAMdhelA kezavALAM ane bhrakuTi caDAvavAthI bhayaMkara dekhAtA zatruonA mastakane te bANavaDe kApI nAMkhavA lAgyo. tenA AvA bhayaMkara raNasaMgrAmathI tuSTamAna thayelA devo paNa jovA mATe AkAzamAM AvyA. (15) paraspara pIDA pAmelA subhaTonA samUha tyAMthI atyaMta nAzI javA lAgyA. zrAvasti nagarIno rAjA paNa yuddhathI parAphamukha thayo (nAzI gayo), yuddhabhUmi manuSyonA rudhiranA pravAhane vahevA lAgI. (16) jeTalAmAM te kumAra raNabhUmine khAlI jue che ane zatruo para prahAra karyA vinA raheto hato teTalAmAM pUrve kahelA vidyAdharo harSanA samUhathI vyApta thaI tenuM haraNa karI vidyAdhara rAjAnI pAse laI gayA. (17)
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1347 uvaNIo khayaranaranAyagassa, harisUsasaMtamuhapaMkayassa / aha AgayaMmi sudiNaMmi teNa, pariNAvio kumaru vasaMtaseNa ||18 / / so tIe sahiu paMcappayAra, uvabhuMjai visaya aNannasAra | ainiccalu pAlai jiNaha dhammu, dUreNa vivajjai pAvakammu / / 19 / / kAlakkameNa visahaya virattu, pavvajja lei supasaMtacittu / tavacaraNehiM jhosiu pAvakammu, paccakkhu virAyai nAyadhammu / / 20 / / aha sasaharanimmalu pAvivi kevalu, paDibohivi ciru bhvvjnnu| sivabhaddaha naMdaNu bhavabhayamaddaNu, vaccai nivvaivarabhavaNu / / 21 / / upanItaH khecaranaranAyakasya hrssotshvsnmukhpngkjsy| atha Agate sudine tena pariNAyitaH kumAraH vasantasenAm / / 18 / / saH tayA saha paJcaprakAraM, upabhunakti viSayaM ananyasAram / atinizcalaH pAlayati jinadharmam, dUreNa vivarjati pApakarma / / 19 / / kAlakrameNa viSayAd viraktaH pravrajyAM lAti suprshaantcittH| tapazcaraNaiH dUrIkRtya pApakarma, pratyakSaH virAjate jJAtadharmaH / / 20 / / atha zazadharanirmalaM prApya kevalam, pratibodhya ciraM bhavyajanAn / zivabhadrasya nandanaH bhavabhayamardanaH, vrajati nivRtivarabhavanam / / 21 / / tene joI tenuM mukhakamaLa harSathI vikAsa pAmyuM. pachI zubha divasa Avyo tyAre teNe te kumArane potAnI putrI vasaMtasenA 525||vii. (18) teNInI sAthe te kumAra pAMca prakAranA anupama kAmabhoga bhogavavA lAgyo. atyaMta nizcaLa jinadharmane pALato hato ane pApakarmane dUrathI varjato hato. (19). kALakrame viSayo parathI vairAgya pAmI teNe pravajyA grahaNa karI. prazAMta cittavALA teNe tapazcaraNavaDe pApakarmano nAza karyo. jANe pratyakSa jJAtadharma hoya tema te zobhavA lAgyo. (20) pachI caMdra jevA ujvaLa kevaLajJAnane pAmI, cirakALa bhavyaprANIone bodha karI, kalyANanA naMdanavana samAna ane saMsAranA bhayane mardana karanAra te mokSarUpI zreSTha nagaramAM gayo. (21)
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1348 zrImahAvIracaritrama iya paradAranivittImittaMpi aNuvvayaM pavannamimaM / evaMvihottarottarakallANanibaMdhaNaM hoi / / 22 / / ii cautthaNuvvayaM / bhaNiyaM cautthaNuvvayametto paMcamagamANupuvvIe / sayalapariggahaparimANakaraNavisayaM payaMpemi / / 1 / / duviho pariggaho so thUlo suhumo u tattha suhumo ya / parakIesuvi vatthusu IsiM mucchAipariNAmo / / 2 / / thUlo puNa navabheo dhaNe ya dhanne ya khetta-vatthUsu / ruppa-suvanna-cauppaya-duppayakuviesu muNiavvo / / 3 / / iti paradArAnivRttimAtramapi aNuvrataM prjnyptmidm| evaMvidhottarottarakalyANanibandhanaM bhavati / / 22 / / iti cturthmnnuvrtm| bhaNitaM caturtham aNuvratam itaH paJcamakam AnupUrvyA / sakalaparigrahaparimANakaraNaviSayaM prajalpAmi / / 1 / / dvividhaH parigrahaH saH sthUlaH sUkSmaH tu tatra sUkSmaH c| parakrIteSvapi vastuSu iSad mUrchAdipariNAmaH / / 2 / / sthUlaH punaH navabhedaH dhane ca dhAnye ca kSetra-vAstuSu / rUpya-suvarNa-catuSpada-dvipada-kupyeSu jJAtavyaH / / 3 / / A pramANe parastrInI nivRtti mAtra paNa aNuvrata aMgIkAra karyuM hoya to te A pramANe uttarottara kalyANanA 5 // 25 // 35 thAya che. (22) A pramANe cothuM aNuvrata kahyuM. have anukrame AveluM pAMcamuM aNuvrata kahevAya che. (1) temAM samagra parigrahanuM pramANa karavAnuM che. te parigraha be prakArano che : sthaLa ane sUkSma. temAM pArakI vastune viSe thoDo paNa mUrchAno pariNAma te sUkSma kahevAya che. (2) sthUNanA navameha cha :- dhana 1, dhAnya 2, kSetra 3, vAstu 4, rupya 5, suvA, yatuSpa 7, dvi568, mane puSya = suva[ bhane ru sivAyanI dhAtu. 8. mA navanA viSayavANo sthUNa pariyaDa po. (3)
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1349 aSTamaH prastAvaH iya navabheyapariggahaparimANaM bhAvasAramAdAya / paMcaiyAravivajjaNaparAyaNo sAvago maimaM / / 4 / / khettaaihirnnaaiidhnnaaidupyaaikuppmaannkme| joyaNapayANabaMdhaNakAraNabhAvehiM no kuNai / / 5 / / jummam / jo puNa ailobhavasA bhaNijjamANovi gurujaNeNa bhuN| thevaMpi no pariggahaparimANavayaM pavajjei / / 6 / / so daviNAinimittaM vaccaMto duurNdesnyresu| pavisaMto'vi samudde kuNamANo vivihavavasAyaM / / 7 / / iti navabhedaparigrahaparimANaM bhaavsaarmaadaay| paJcA'ticAravivarjanaparAyaNaH zrAvakaH matimAn / / 4 / / kSetrAdi-hiraNyAdi-dhanAdi-dvipadAdi-kupyamAnakrame / yojana-pradAna-bandhana-kAraNa-bhAvaiH no karoti / / 5 / / yugmam / yaH punaH atilobhavazAd bhaNyamAnaH api gurujanena bhuH| stokamapi no parigrahaparimANavataM prapadyate / / 6 / / saH dravyAdinimittaM vrajana dUradezanagareSu | pravizan api samudre kurvANaH vividhavyavasAyam / / 7 / / A pramANe nava prakAranA parigrahanuM parimANa bhAvathI grahaNa karIne buddhimAna zrAvake tenA pAMca aticAra paTha vAma tat52 thaj. (4) te A rIte :- parimANathI vadhI jatA kSetra-vAstunuM yojana eTale enuM eka karavuM te 1, hiraNyAdika (suvarNa5)nuM pradAna eTale strI-putrAdikane ApavuM te 2, dhanAdi (dhana-dhAnya)nuM baMdhana eTale mUMDhA bAMdhI koIne tyAM amuka muddata rAkhavA te 3, dvipadAdi (dAsa-gAya vigere)nuM kAraNa eTale garbhAdika saMkhyA na gaNavI te 4 ane kuSyanA pramANamAM adhika thavAnA bhayathI bhAva eTale nAnA vAsaNane badale moTA vAsaNa karIne rAkhavA te 5-A pAMya atiyAra // nahIM. (5) vaLI je mANasa atilobhanA vazathI gurujanoe ghaNI rIte kahyA chatAM paNa thoDA paNa parigrahanA pramANarUpa vratane grahaNa na kare, te dhanAdikane kAraNe dUra deza ane nagaramAM jAya, samudramAM praveza kare, vividha prakArano
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1350 zrImahAvIracaritrama lAbhe'vihu paidiNavaDDamANadhaNavaddhaNAbhilAso y| accaMtamahAdukkhaM vAsavadattovva pAvei / / 8|| tIhiM visesayaM / aha goyameNa bhaNiyaM vAsavadatto jiNiMda! ko es?| jayaguruNA saMlattaM sIsaya! sammaM nisAmesu / / 9 / / kaNayakhalaMmi mahAnayare suvalayacaMdo nAma setthtthii| tassa dhaNA nAma gihinnii| tesiM accaMtavallabho, savvakalAkalAvaniuNo vAsavadatto nAma putto| so ya mahAraMbho mahApariggaho garuyalAbhasaMbhave'vi mahAlobhasaMgao, ahonisaM davvovajjaNovAe payarseto kAlaM volei / tassa ya ammApiuNo accaMtasAvagadhammakaraNasIlANi jiNavayaNAyannaNeNa muNiyaaviraikaDuvivAgANi taM niyaputtaM aNavarayANegapAvaTThANapasattaM paloiUNaM bhaNaMti lAbhe'pi khalu pratidinavardhamAnadhanavardhanA'bhilASaH ca / atyantamahAduHkhaM vAsavadattaH iva prApnoti / / 8 / / tribhiH vizeSakam / atha gautamena bhaNitaM vAsavadattaH jinendra! kaH eSaH?| jagadguruNA saMlapitaM ziSya! samyag nizruNu / / 9 / / __kanakakhale mahAnagare suvalayacandraH nAmakaH shresstthii| tasya dhanyA nAmikA gRhinnii| tayoH atyantavallabhaH, sarvakalAkalApanipuNaH vAsavadattaH nAmakaH putrH| sazca mahArambhaH mahAparigrahaH gurulAbhasambhave'pi mahAlobhasaGgataH ahonizAM dravyopArjanopAye pravartamAnaH kAlaM vytikraamti| tasya ca ambA-pitarau atyantazrAvakadharmakaraNazIlau jinavacanA''karNanena jJAtA'viratikaTuvipAkAni taM nijaputraM anavaratA'nekapApasthAnaprasaktaM pralokya bhaNataH 'vatsa! svapnopamaM jIvitam, asArAH viSayAH, vyavasAya kare, lAbha thayA chatAM paNa hamezAM vRddhi pAmatA dhanano abhilASa kare, ityAdi karavAthI vAsavadattanI jema atyaMta bhoTa :pane pAme cha.' (7/7/8) te sAMbhaLI gautamasvAmIe kahyuM ke-"he jiseMdra! A vAsavadatta koNa?" tyAre jagadgurue kahyuM ke-"he ziSya! sabhya 5431re samo . (c) kanakakhala nAmanA moTA nagaramAM suvalayacaMdra nAme zreSThI hato. tene dhanA nAmanI strI hatI. temane atyaMta vallabha ane sarva kaLAnA samUhamAM nipuNa vAsavadatta nAme putra hato. te mahAAraMbhavALo, mahAparigrahavALo, mahAlAbha maLyA chatAM paNa moTA lobhane vaza thayelo ane haMmezAM dravya upArjananA upAyamAM ja pravRtti karato kALane nirgamana karato hato. tenA mAtA-pitA atyaMta zrAvakadharmane pALanArA hatA, ane jinavacana sAMbhaLavAthI aviratinA kaTu (kaDavA) vipAkane jANanArA hatA; tethI teoe niraMtara aneka pApasthAnamAM pravartelA te potAnA putrane joIne kahyuM ke 'he vatsa! A jIvita svapna jevuM che, viSayo asAra che, svajananA saMyoga mAtra potAnA kArya
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1351 'vaccha! sumiNovamaM jIviyaM, asArA visayA, sakajjANuvattaNamettA sayaNasaMjogA, khaNavipariNAmadhammA riddhismudyaa| ao kiMnimittaM na kuNasi dhaNa-dhanna-khitta-vatthu-hirannasuvanna-dupaya-cauppayAisu icchAparimANaM, na vA paraloyasuhAvahaM samajjiNesi dhamma, tahA vaccha! piu-piyAmahapurisaparaMparAgayaM na mAi davvaM / ao niratyao tadajjaNagADhaparissamo / aha apuvvaM lacchiM uvavajjiumicchasi tahAvi jahAsattIe icchApariNAmameva kallANakAragamiccAi bahuppayAravayaNehiM pannavijjamANo'vi na paDivajjai kammabhAriyattaNeNa eso maNAgaMpi tavvayaNaM / sacchaMdacAritti uvehio ammApiUhiM / annayA ya desaMtarAgayavaNiyA pucchiyA vAsavadatteNa-aho kiM tumha dese bhNddmgghi?|' tehiM khiyN-'amugNti| tao tavvayaNanisAmaNacaugguNIbhUyalobhAbhibhUo taddesociyabhaMDanivahabhariyaM sagaDisAgaDaM gahiUNa svakAryA'nuvartanamAtrAH svajanasaMyogAH, kSaNavipariNAmadharmaH RddhismudaayH| ataH kiMnimittaM na karoSi dhana-dhAnya-kSetra-vAstu-hiraNya-suvarNa-dvipada-catuSpadAdiSu icchAparimANam, na vA paralokasukhA''vahaM samA'rjayasi dharmam?, tathA vatsa! pitR-pitAmaha-puruSaparamparA'gataM na mAti dravyam / ataH nirarthakaH tdrjngaaddhprishrmH| atha apUrvAM lakSmI upapAdayitum icchasi tathA'pi yathAzaktyA icchAparimANameva kalyANakArakam ityAdiH bahuprakAravacanaiH prajJApyamAnaH api na pratipadyate karmabhArikatvena eSaH manAgapi tdvcnm| svacchandacArI iti upekSitaH ambA-pitRbhyAm / anyadA ca dezAntarA''gatAH vaNijaH pRSTAH vAsavadattena 'aho! kiM tava deze bhANDam arghti?|' taiH kathitaM 'amukam' iti| tataH tadvacananizravaNacaturgaNIbhUtalobhA'bhibhUtaH taddezocitabhANDanivahabhRtaM zakaTIzakaTaM gRhItvA pravRttaH deshaantrm| niSiddhazca (svArtha)ne ja anusaranArA hoya che, ane samRddhinA samudAya kSaNamAtramAM viparIta pariNAmavALA thAya che, to zA bhATe tuM dhana, dhAnya, aMtara, 52, Bi25ya, supa, dvi56 bhane yatuSpa vijeremA 457nu paribhA nathI 42to? athavA paralokamAM sukha ApanArA dharmane nathI upArjana karato? tathA vaLI he putra! pitA-pitAmahAdika puruSonI paraMparAthI cAlyuM AvatuM dravya ApaNA gharamAM mAtuM nathI, tethI te dhanane upArjana karavAno gADha parizrama karavo nirarthaka che. jo kadAca apUrva (navI) lakSmIne upArjana karavAne tuM icchato hoya to paNa zaktine anusAra icchAparimANa karavuM e ja kalyANakAraka che.' A vigere ghaNA prakAranA vacanovaDe samajAvyA chatAM paNa karmanA bhArepaNAne lIdhe teNe jarA paNa temanuM vacana aMgIkAra karyuM nahIM tyAre "A svacchaMdAcArI che' ema jANIne mAtApitAe tenI upekSA karI. have ekadA te vAsavadatte dezAMtarathI AvelA vANIAone pUchyuM ke "are! tamArA dezamAM kyA kyA bhAMDa (= vastu) moMghA che?' teoe kahyuM ke-"amuka moMghA che. tyAre temanuM vacana sAMbhaLavAthI cAraguNA thayelA lobhathI parAbhava pAmelo te te dezane yogya vastunA samUhavaDe bharelA gADA-gADI grahaNa karIne dezAMtaramAM javA lAgyo te vakhate mAtA-pitAe tene atyaMta niSedha karyo. to paNa te rahyo nahi. pachI te niraMtara
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1352 zrImahAvIracaritram payaTTo desaMtaraM / nisiddho ya bADhaM jaNaNijaNagehi, tahAvi na tthio| evaM ca so aNudiNaM vaccaMto gao tAmalittiM nayariM, viNivaTTiyaM bhaMDaM, samAsAio dasaguNo lAbho, viyaMbhio ya accaMtalobhasAgaro, jAyA bahuyayarA tdjjnnvNchaa| annadivase ya duvAragaeNa teNa diTThAI dUradesAgayAiM vivihasAravatthubhariyAI jaannvttaaii| tANi ya pecchiUNa pucchio tavvANiyago aNeNaM-'bho mahAyasa! katto AgayAiM eyAiMti? | teNa jNpiyN-'klhdiivaao|' vAsavadatteNa kahiyaM-'bhadda! ihaccabhaMDeNa tattha gaeNa kettio saMpajjai laabho?|' teNa bhnniyN-'viisgunno|' vAsavadatteNa jaMpiyaM-'kiM sccmeyN?|' teNa kahiyaM-'ajja! kimasaccabhAsaNe phlN?|' evaM ca nisAmiUNa vAsavadatteNa bhADiyAiM jANavattAiM bhariyAI vivihakaMsadosabhaMDassa, paTThio kalahadIvAbhimuhaM, aha pariyaNeNa bhaNiyaM-ciraM vimukkANa jnnnnijnngaannN| hohI daDhamaNutAvo sAmiya! tumhaM viogaMmi ||1|| bADhaM jananIjanakAbhyAm, tathA'pi na sthitH| evaM ca saH anudinaM vrajan gataH tAmaliptiM nagarIm, vinivartitaM bhANDam, samAsAditaH dazaguNaH lAbhaH, vijRmbhitazca atyantalobhasAgaraH, jAtA bahutarA tdrjnvaanychaa| anyadivase ca dvAragatena tena dRSTAni dUradezA''gatAni vividhasAravastubhRtAni yAnapAtrANi / tAni ca prekSya pRSTaH tadvaNig anena 'bhoH mahAyazaH! kutaH AgatAni etAni?' iti / tena jalpitaM 'kalahadvIpataH / vAsavadattena kathitaM 'bhadra! aihikamANDena tatra gatena kiyantaH sampadyate laabh?|' tena bhaNitaM 'viNshtigunnH| vAsavadattena jalpitaM 'kiM satyametat?' tena kathitaM 'Arya! kim asatyabhASaNe phlm?|' evaM ca niHzamya vAsavadattena bhATakIkRtAni yAnapAtrANi bhUtAni vividhakAMsya-dUSyabhANDaiH, prasthitaH kalahadvIpA'bhimukham atha parijanena bhaNitaM 'ciraM vimuktayoH jananI-janakayoH / bhaviSyati dRDham anutApaH svAmin! tava viyoge / / 1 / / pramANa karato tAmalipti nagarImAM gayo. tyAM vastuno vinamaya (adalAbadalo) karyo. temAM tene dazaguNo lAbha thayo tethI teno lobhasAgara atyaMta uchaLyo; ane ghaNuM dravya upArjana karavAnI IcchA thaI. eka divase nagaranA daravAje gayelA teNe dUra dezathI AvelA ane vividha prakAranI sAra vastuthI bharelA vahANo joyA. te joIne teNe tenA vANiyAne pUchyuM ke-"he mahAyazavALA! A vahANo kyAMthI AvyA?" teNe kahyuM ke-kalahadvIpathI.' vAsavadatte pUchyuM che ke "he bhadra!ahIMnA bhAMDa tyAM laI jaIe to keTalo lAbha thAya?" teNe kahyuM-"vIzaguNo.' vAsavadate kahyuM-"zuM A satya che?' teNe kahyuM ke-"he AthI asatya bolavAmAM zuM phaLa che?" A pramANe sAMbhaLIne vAsavadatte vividha prakAranA kAMsAnA pAtro ane vastro vigere bhAMDavaDe bhADutI vahANo bharyA. pachI te kalahadvIpa tarapha cAlyo. te vakhate tenA parivAre tene kahyuM ke "he svAmI! tamArA viyogane lIdhe ghaNA kALathI mUkelA tamArA mAtApitaane viyo| yato za; (1) 1. yA yu.
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1353 tA sArijjau gehaM sammANijjaMtu synnvggaavi| puNaravi atthovajjaNakaraNe ko vArihI tumhaM? / / 2 / / iya bhaNie so ruTTho niThuravayaNehiM bhnniumaaddhtto| re tumha ko'higAro evaMviha bhANiyavvaMmi? / / 3 / / na tumAhiMtovi ahaM juttAjuttaM muNemi kiM paavaa!| laddhAvayAsayA ahava kiM na bhiccA payaMpaMti? ||4|| evaM kharapharusagirAhiM tajjiyA teNa taha adosAvi / __ lajjAmilaMtanayaNA jaha te moNaM samallINA / / 5 / / teNAvi sAyare pavAhiyAiM jANavattAiM, sigghavegeNa gaMtuM payattANi, kameNa pattAiM kalahadIvaM, tataH sAryatAm gRham, sammAnyatAM svajanavargAH api| punarapi arthopArjanakAraNe kaH vArayiSyati tvAm / / 2 / / iti bhaNite saH ruSTaH niSThuravacanaiH bhaNitumArabdhavAn / re yUSmAkaM kaH adhikAraH evaMvidhe bhaNitavye / / 3 / / na yuSmAdRzaiH api ahaM yuktAyuktaM jAnAmi kiM paapaaH!| labdhA'vakAzakAH athavA kiM na bhRtyAH prajalpanti? / / 4 / / evaM khara-puruSagirbhiH tarjitAH tena tathA adoSAH api / lajjAmilannayanAH yathA te maunaM samA''lInAH / / 5 / / tenA'pi sAgare pravAhitAni yAnapAtrANi zIghravegena gantuM pravRttAni, krameNa prAptAni kalahadvIpam, tethI hamaNAM gharanI saMbhALa lyo, svajana varganuM sanmAna karo. vaLI pharIthI dhana upArjana karavAmAM tamane koNa nivAra cha?' (2) te sAMbhaLIne roSa pAmelo te kaThora vacanathI bolavA lAgyo ke "are! AvA prakAranuM vacana bolavAmAM tamAro zo aghi2 cha? (3) he pApIo! zuM huM tamArA karatAM vadhAre yuktAyuktane nathI jANato? athavA to cAkaro avakAza pAmIne zuM zuM nathI bolatA?' (4) A pramANe doSa rahita chatAM paNa teone teNe te prakAre kaThaNa tINa zabdo vaDe tarjanA karI ke jethI teo lajjAvaDe netra mIMcIne mauna ja thaI gayA. (5) pachI teNe paNa samudramAM potAnA vahANa calAvyAM. te zIdhra vegavaDe cAlavA lAgyA. anukrame kalahadvIpa
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1354 zrImahAvIracaritrama uttAriyaM tehiMto bhaMDaM, vikkiNiyaM ca / jAo bahuo lAbho, Thio ya kaivayavAsarAiM, gahiyA maNi-mottiya-saMkha-paTTasuttapamuhapahANakayANagAI, tao payaTTo tAmalittisaMmuhaM / iMtassa ya jalahimajjhe daMsio nijjAmagehiM tassa rynndiivo| kouhalleNa pucchiyA aNeNa-'are kimiha uppjji?|' nijjAmagehiM bhaNiyaM-'kakkeyaNa-paumarAga-vajjida-nIlAiNo mahArayaNavisesA te iha uppajjaMti, tesiM samIvadharaNametteNa viddavai ruMdadAriddovaddavo, na pAsaMmi parisappai dappubbhaDo sappo, na niyaDamakkamai caMDAvi DAiNI, khilliyamuhova na kaDuyamullavai khlynnovi|' tao aparikaliyaviNAseNaM jAyataggahaNagADhAbhilAseNa bhaNiyaM vAsavadatteNa-'aho nijjAmagA! jai tatto huttaM neha maha nAvaM to caugguNaM demi bhe vittiM / ' tehiM bhaNiyaM-'nijjai, kevalaM uvalapaDalAulA bhUmI, jai kahavi nAvA bhaMgaM pAvijjA tA savvanAso jaaejjaa|' tao Isi vihasiUNa vAsavadatteNa bhaNiyaMuttAritaM tebhyaH bhANDam, vikrItaM ca / jAtaH bahuH lAbhaH, sthitazca katipayavAsarANi, gRhItAni maNimauktika-zaGkha-paTTasUtrapramukhapradhAnakrayANakAni, tataH pravRttaH tAmaliptisammukham / AgacchataH ca jaladhimadhye darzitaH niryAmakaiH tasya ratnadvIpaH / kautUhalena pRSTAH anena 'are! kimatra utpdyte?|' niryAmakaiH bhaNitaM 'karketana-padmarAga-vajendra-nIlAdayaH mahAratnavizeSAH te iha utpadyante, teSAM samIpadhAraNamAtreNa vidravati vistIrNadAridropadravaH, na pArzve parisarpati darpodbhaTaH sarpaH, na nikaTam Akramate caNDA'pi DAkinI, kilitamukhaH iva na kaTukamullapati khalajanaH api| tataH aparikalitavinAzena, jAtatadgrahaNagADhA'bhilASeNa bhaNitaM vAsavadattena 'aho niryAmakAH! yadi tasyA'bhimukhaM nayanti mama nauH tadA caturguNaM dadAmi yuSmAkaM vRttim|' taiH bhaNitaM 'nIyate, kevalaM upalapaTalA''kulA bhUmiH / yadi kathamapi nauH bhaGgaM prApsyati tataH sarvanAzaH jnissyti| tataH ISad vihasya vAsavadattena bhaNitam pahoMcyA. temAMthI sarva bhAMDa utAryA. pachI tene vecyA. ghaNo lAbha thayo ane te keTalAka divasa tyAM rahyo. tyAMthI maNi, motI, zaMkha, paTTakULa vigere uttama karIyANAM lIdhA. pachI tAmalipti nagarI tarapha cAlyo. jatAM samudra madhye khalAsIoe tene ratnadvIpa dekhADyo. teNe kautukathI teone pUchyuM ke-"are! temAM zuM utpanna thAya che?" khalAsIoe kahyuM-bakaketana ratna, padmarAga maNi, vajamaNi, iMdramaNi, nIlamaNi vigere moTA ratno ahIM utpanna thAya che. te ratna mAtra samIpe ja dhAraNa karyA hoya to te moTA dAridrayanA upadravano nAza kare che, utkaTa garvavALo sarpa pAse Avato nathI, pracaMDa DAkiNI paNa samIpe AvatI nathI, ane jANe mukha khIlAI gayuM hoya tema baLa puruSa paNa kaTuka zabda bolI zakato nathI. te sAMbhaLIne potAnA vinAzano vicAra karyA vinA te ratnone grahaNa karavAno gADha abhilASa thavAthI vAsavadatte kahyuM ke-"he khalAsIo! jo tame tenI sanmukha mAruM vahANa laI jAo, to tamane cAraguNI vRtti (pagAra) ApuM.' teoe kahyuM :- "te pRthvI mAtra paththaranA samUhathI vyApta che tethI jo koI paNa prakAre vahANa bhAMgI jAya to sarvano nAza thAya.' te sAMbhaLI kAMIka hasIne vAsavadatte kahyuM ke
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1355 aSTamaH prastAvaH jai gayaNaM nivaDejjA palhatthejjA rasAyale puDhavI / kulagiriNo ya sapakkhA houM va mahIe vajjejjA / / 1 / / jalanihiNo vA velAe mahiyalaM savvaovi bolijjaa| jaNaNI vA niyaputtaM haNejja paDhamappasUryapi / / 2 / / tA rannaMpiva sunnaM hojja jayaM kiM tu havai no eyN| na ya savvahAvi aghaDaMtamerisaM ciMtiuM juttaM / / 3 / / jo puNa iya ciMtAe payaTTae so dhuvaM mahAmuddho / karakamalagoyaragayaM lacchiM hArejja kiM cojjaM? ||4|| tA mellaha kuvigappaM nAvaM pelleha diivyaabhimuhiiN| ucchiMdaha dAridaM AcaMdaM rayaNagahaNeNa / / 5 / / yadi gaganaM nipatet, paryasyet rasAtale pRthivii| kulagirayaH ca sapakSA bhUtvAH vA mahIM vrajet / / 1 / / jalanidheH vA velAyAM mahItalaM sarvataH api nimajjet / jananI vA nijaputraM hanyAt prathamaprasUtamapi / / 2 / / tathA araNyamiva zUnyaM bhaved jagat kintu bhavati no ett| na ca sarvathA'pi aghaTamAnam etAdRzaM cintayituM yuktam / / 3 / / yadi punaH iti cintAyAM pravartate saH dhruvaM mahAmugdhaH / karakamalagocaragatAM lakSmI hArayet, kiM nodyam? / / 4 / / tataH muJcata kuvikalpaM nAvaM prerayata dvIpA'bhimukhIm / ucchinta dAridryam AcandraM ratnagrahaNena / / 5 / / jo AkAza tUTI paDe, pRthvI rasAtaLamAM pesI jAya, kuLaparvato pAMkhavALA thaIne pRthvIne choDI de, (1) samudro potAnI veLAvaDe cotaraphathI pRthvItaLane boLI de, athavA jo mAtA potAnA prathama janmelA putrane haNe, (2) to araNyanI jevuM zUnya jagata thAya; paraMtu evuM to kAMI nathI. sarvathA prakAre AvuM aghaTita vicAravuM yogya nathI. (3) vaLI je mANasa Avo vicAra karIne kAryamAM pravarte te kharekhara mahAmugdha jANavo, ane te hastakamaLa sabaMdhI lakSmIne hArIya tamAM zuM mAzyartha ? (4) tethI karIne kuvikalpane mUkI gho, dvIpanI sanmukha vahANane calAvo, ane ratno grahaNa karIne jyAM sudhI jagatamAM caMdra che tyAM sudhInuM dAridraya chedI nAMkho. (5)
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1356 zrImahAvIracaritram evaM ca teNa kahie paNaTThaviNivAyabhaehiM nijjAmagehiM pavAhiyA tadabhimuhI nAvA, jAva ya kettiyaMpi vibhAgaM gayA tAva samuTThio mahAmagaro, teNa ya maMdaramaMtheNeva mahiyaM jalahijalaM, ucchAliyA payaMDakallolA, tadabhighAeNa bhinnA sayasikkarA nAvA, nibuDDo atthasAro, kharapavaNapahao palAlapUlauvva diso disi palINo priynno| vAsavadatto'vi kahakahavi samAsAiyaphalahakhaMDo velAjaleNa vujjhamANo pAvio sAyarassa pAraM, kaMThaggagayajIvi ya dihro egeNa tAvaseNaM, teNAvi karuNAe nIo niyayAsame, kArAvio kaMdamUlAiNA pANavittiM, vIsaMto kaivayavAsarAI, samuvaladdhasarIrAvaTuMbho ya paTThio niyanayarAbhimuhaM __io ya tassa ammApiuNo paraloyaM gayAiM, jAyA ya nayaraMmi vattA, jahA-'vAsavadattovi samudde bohitthabhaMgeNa viNAsaM paavio|' 'occhinnasAmiyaMtikAUNa gahiyaM dhaNakaNasamiddhaMpi evaM ca tena kathite praNaSTavinipAtabhayaiH niryAmakaiH pravAhitA tadabhimukhI nauH, yAvacca kiyatnamapi vibhAgaM gatA tAvat samutthitaH mahAmakaraH / tena ca mandaramanthena iva mathitaM jaladhijalam, ucchAlitAH pracaNDakallolAH, tadabhighAtena bhinnA zatazarkarA nauH, nimagnaH arthasAraH, kharapavanaprahataH palAlapuTaH iva dizodizi pralInaH prijnH| vAsavadattaH api kathaMkathamapi samAsAditaphalakakhaNDaH velAjalena uhyamAnaH prAptaH sAgarasya pAram, kaNThA'gragatajIvitaH ca dRSTaH ekena tApasena, tenA'pi karuNayA nItaH nijA''zrame, kArApitaH kandamUlAdinA prANavRttim, vizrAmya katipayavAsarANi samupalabdhazarIrA'vaSTambhaH ca prasthitaH nijanagarA'bhimukham itazca tasya ambA-pitarau paralokaM gatau, jAtA ca nagare vArtA yathA 'vAsavadatto'pi samudre naukAbhaGgena vinAzaM prAptavAn / ' 'ucchinnasvAmikam' iti kRtvA gRhItaM dhana-kaNasamRddhamapi tanmandiraM A pramANe teNe kahyuM tyAre maraNano bhaya choDIne khalAsIoe te dvIpanI sanmukha vahANa calAvyuM. jeTalAmAM keTaloka vibhAga AgaLa gayA teTalAmAM moTo magara pragaTa thayo. maMdarAcala parvatanI jema teNe samudranA jaLanuM mathana karyuM, pracaMDa taraMgo uchALyA, tenA AghAtavaDe so kakaDA thaIne vahANa bhAMgI gayuM. sarva dhanano sAra DUbI gayo. moTA vAyuthI UDelA ghAsanA pULAnI jema sarva parivAra judI judI dizAmAM nAzI gayo. vAsavadatta paNa koI prakAre pATIyAno kakaDo pAmIne veLAnA jaLathI vahana karAto samudranA pArane pAmyo. te vakhate tenA prANa kaMThe AvyA hatA tevAmAM eka tApase tene joyo. davAne lIdhe te tene potAnA AzramamAM laI gayo. tene kaMda, mULa vigere vaDe prANavRtti karAvI. te keTalAka divasa tyAM vizrAMtine pAmyo. pachI zarIranI zakti prApta thaI tyAre te potAnA nagara tarapha cAlyo. have A tarapha tenA mAtA-pitA paralokamAM gayA, ane nagaramAM vArtA prasarI ke-vAsavadatta paNa samudramAM vahANa bhAMgavAthI vinAza pAmyo che. A pramANe sAMbhaLI rAjAe svAmI vinAnuM te ghara jANI dhana ane suvarNa
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1357 tammaMdiraM nariMdeNa | vAsavadatto'vi saMbalarahiyattaNeNaM dhaNaviNAsasamutthasogeNa ya kilaMtadeho mahAkaTThakappaNAe saMvaccharamettakAleNa saMpatto kaNagakhalanayaraM, pavisiumAraddho ya niymNdirN| etyaMtare uggIriyadaMDA padhAviyA naravainirUviyA gharArakkhagapurisA, bhaNiuM pavattA-'are kappaDiya! gharasAmiyavva nibbhao kIsa iha pavisasi?, kiM na yANasi imaM raNNo gihN?|' teNa bhaNiyaM-'kimeyaM kuvalayacaMdaseTThiNo na bhavai?| tehiM kahiyaM-'haMta hutaM puvvakAle, saMpayaM puNa asAmiyaMti ranno jAyaM', teNa bhaNiyaM-'are! kahaM mai jIvaMte asAmiyaMti vuccai?, kimahaM kuvalayacaMdraseTThiNo putto vAsavadatto tubbhehiM no suNio na vA dihrotti vRtte 'kiM re! micchA palavasitti nibmacchiUNa kaMdharAdharaNapuvvayaM niddhADio so tehiM maMdirAo, gao ya eso sayaNANaM samIve / tehivi 'mA puvvadeyaM davvaM maggissaitti kuvigappeNa paccabhijANaMtehivi na nayaNamette, NAvi saMbhAvio, 'gahilo tti kaliUNa rannAvi uvehio| narendreNa / vAsavadattaH api zambalarahitatvena, dhanavinAzasamutthazokena ca klAntadehaH mahAkaSTakalpanayA saMvatsaramAtrakAlena samprAptaH kanakakhalanagaram, praveSTumArabdhazca nijamandiram / atrAntare udgiritadaNDAH pradhAvitAH narapatinirUpitAH dharArakSakapuruSAH, bhaNituM pravRttavantaH 'are kArpaTika! gRhasvAmI iva nirbhayA kasmAd iha pravizasi?, kiM na jAnAsi idaM rAjJaH gRhm?|' tena bhaNitaM 'kimetat kuvalayacandrazreSThina na bhvti?|' taiH kathitaM 'hanta AsIt pUrvakAle, sAmprataM punaH asvAmikamiti rAjJaH jAtaH / tena bhaNitaM 'are! kathaM mayi jIvati asvAmikamiti ucyate? kimahaM kuvalayacandrazreSThinaH putraH vAsavadattaH yuSmAbhiH no zrutaH na vA dRSTaH?' iti ukte 'kiM re! mithyA pralapati?' iti nirbhaya' kandharadharaNapUrvakaM nirdhATitaH saH tasmAd mandirAt, gatazca eSaH svajanAnAM samIpam / taiH api mA pUrvadeyaM dravyaM mArgayiSyatIti kuvikalpena pratyabhijAnadbhiH api na nayanamAtraH (kRtaH), nA'pi sambhAvitaH, grahilaH iti kalayitvA rAjJA'pi upekSitaH / vigere sahita tenuM ghara laI lIdhuM. tyArapachI bhrAtA rahitapaNAe karIne ane dhananA vinAzathI utpanna thayelA zoke karIne zarIre pIDA pAmato te vAsavadatta paNa mahAkaSTanI kalpanAe karIne eka varSe potAnA kanakapala nAmanA nagaramAM Avyo ane gharamAM praveza karavA lAgyo. tevAmAM rAjAe nImelA gharanA rakSaka puruSo UMcI lAkaDIo karIne doDyA, ane kahevA lAgyA ke "he bhIkhArI! gharanA svAmInI jema nirbhayapaNe kema AmAM praveza kare che? zuM A rAjAnuM ghara che ema nathI jANato?" te sAMbhaLI teNe kahyuM- kema A kuvalayacaMdra zeThanuM ghara nathI?" teoe kahyuM- hA, pahelAM hatuM. atyAre to svAmI rahita hovAthI rAjAnuM thayuM che. tyAre te bolyo :- "are! huM jIvatAM chatAM svAmI rahita che ema kema kaho cho? zuM huM kuvalayacaMdra zeThano putra vAsavadatta tame sAMbhaLyo nathI ke joyo nathI?' A pramANe teNe kahyuM tyAre "are! pralApa kema kare che?" ema teno tiraskAra karI, gaLe pakaDavApUrvaka teoe tene gharamAMthI kADhI mUkyo. tyAre te potAnA svajanonI samIpe gayo. teoe paNa "A prathamanuM leNuM na mAgo' ema khoTo vikalpa karI oLakhatAM chatAM paNa dRSTimAtrathI paNa tenI saMbhAvanA karI nahIM. rAjAe paNa ghelo che ema jANI tenI upekSA karI.
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1358 aha geha-sayaNa-dhaNanAsapamuhaduhajalaNajAlapajjalio / so ciMtiuM pavatto vivannalAyannadINamuho ||1|| kaha akaliyaparisaMkhaM purisaparaMparasamAgayaM dvvN?| kaha vA sabhuyabaleNa ya viDhattayaM taM ca aibahuyaM / / 2 / / ekkapayaM ciya savvaM ninnadvaM majjha maMdabhaggassa / hA! kiM karemi saMpai ? puvvaM va havejja kaha va dhaNaM ? / / 3 / / zrImahAvIracaritram emAivicittavikappakappaNuppannacittavAmoho / ummattayaM uvagao hiMDato nayararatthAsu ||4|| atha gRha-svajana-dhananAzapramukhaduHkhajvalanajAlaprajvalitaH / saH cintayituM pravRttavAn vivarNalAvaNyadInamukhaH / / 1 / / kutra akalitaparisaGkhyam puruSaparamparAsamAgataM dravyam ? / kutra vA svabhujabalena ca arjitaM tacca atibahukam / / 2 / / ekapadameva sarvaM nirNaSTaM mama mandabhAgyasya / hA! kiM karomi samprati ? pUrvaM vA bhavet kathaM vA dhanam ? / / 3 / / evmaadivicitrviklpklpnotpnncittvyaamohH| unmattatAm upagataH hiNDamAnaH nagararathyAsu / / 4 / / have ghara, svajana ane dhananA nAza vigerenA duHkharUpI agninI jvALAthI baLelo ane lAvaNyano nAza thavAthI dIna mukhavALo te vicAra karavA lAgyo ke-(1) 'pitA, pitAmahAdika pUrve puruSonI paraMparAthI AveluM agaNita dravya kyAM gayuM? athavA mArA bhujabaLathI upArjana kareluM ghaNuM dhana paNa kyAM gayuM? (2) mArA maMda bhAgyane lIdhe te sarva ekI sAthe ja kema nAza pAmyuM? hA! have huM zuM karuM? prathamanI jema mAre zI rIte ghananI prApti thAya ?' (3) A pramANe vicitra prakAranA vikalpanI kalpanA karavAthI tenA cittamAM vyAmoha utpanna thayo, tethI nagaranA mArgomAM bhramaNa karato te unmattapaNAne pAmyo. (4)
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1359 aSTamaH prastAvaH cirakAlamAuyaM pAliUNa bhurog-sogsNttto| aTTajjhANovagao mariuM tiriyattaNaM patto / / 5 / / iya goama! jIvANaM pariggahAraMbhavirairahiyANaM / nivaDaMti AvayAo jaM teNemaM guNakaraMti / / 6 / / ii paMcamaNuvvayaM / paMcavi aNuvvayAiM sodAharaNAI tAva kahiyAI / etto guNavvayAiM tinnivi leseNa sAhemi / / 1 / / uDDAhotiriyadisiM cAummAsAikAlamANeNaM / gamaNaparimANakaraNaM guNavvayaM hoi paDhamamiha ||2|| cirakAlA''yuSkaM pAlayitvA bhurog-shoksntptH| ArtadhyAnopagataH mRtvA tiryaktvam prAptavAn / / 5 / / iti gautama! jIvAnAM parigrahA''rambhaviratirahitAnAm / nipatanti ApadaH yasmAt tena idaM guNakaram iti / / 6 / / iti paJcamamaNuvratam / paJcA'pi aNuvratAni sodAharaNAni tAvatkathitAni / itaH guNavratAni trINi api lezena kathayAmi / / 1 / / urdhvA'dhotiyagdikSu caaturmaasaadikaalmaanen| gamanaparimANakaraNaM guNavrataM bhavati prathamam iha / / 2 / / ghaNA roga ane zokathI tApa pAmato ane cirakALa sudhI AyuSyanuM pAlana karI ArtadhyAnane pAmelo te bharIne tirthaya5j pAbhyo. (5) A pramANe he gautama! parigraha ane AraMbhanI virati vinAnA jIvone Apattio AvI paDe che, tethI A vrata pdde| 42 gue||26 che. (7) A pramANe prathama pAMca aNuvrato udAharaNa sahita kahyAM. have traNa guNavratone lezathI huM kahuM chuM. (1) temAM UrdhvadizA, adhodizA ane tirachI dizAmAM cAra mAsa vigere kALanA mAnavaDe gamananuM parimANa karavuM te mahI paDeguM guvrata cha. (2)
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1360 zrImahAvIracaritram vajjai uDDhAikkamamANayaNappesaNobhayavisuddhaM / taha ceva khettavuddhiM kahiMvi saiaMtaraddhaM ca / / 3 / / eyaMmi niraiyAre disivvae bhAvao pavattaMmi / hoi sirI mokkhoviya jiNapAliyasAvagasseva / / 4 / / goyamasAmiNA bhaNiyaM-'jayanAha! ko esa jinnpaalio?|' sAmiNA kahiyaM-bho! nisuNesu, puMDavaDDhaNanayare vikkamaseNo rAyA, mayaNamaMjUsA se paTTamahAdevI, subuddhI amacco / tattha ya nayare jiNabhAviyamaNo jiNadattaseTThissa sulasAe bhAriyAe putto jiNapAlio nAma sAvago privsi| teNa ya gurusamIve disAgamaNaparimANavvayaM giNhateNa pannAsaM pannAsaM joaNAI varjati urdhvAtikramam AnayanapreSaNobhayavizuddham / tathaiva kSetravRddhiM kathamapi smRtyantaram ca / / 3 / / etasmin niraticAre digvrate bhAvataH pravRtte / bhavati zrIH mokSaH api ca jinapAlitazrAvakasya iva / / 4 / / gautamasvAminA bhaNitaM 'jagannAtha! kaH eSaH jinpaalitH?| svAminA kathitaM 'bhoH! nizruNu, puNDravardhananagare vikramasenaH rAjA, madanamaJjUSA tasya paTTamahAdevI, subuddhiH amaatyH| tatra ca nagare jinabhAvitamanAH jinadatta zreSThinaH sulasAyAH bhAryAyAH putraH jinapAlitaH nAmakaH zrAvakaH parivasati / tena ca gurusamIpaM diggamanaparimANavataM gRhNatA paJcAzat paJcAzad yojanAni caturSu api dikSu A vratamAM anAbhogAdikane kAraNe Udhvadi dizAnuM je parimANa karyuM hoya tenuM ullaMghana karavuM eTale pramANathI adhika javuM 1, pramANathI adhika sthAnethI kAMi cIja maMgAvavI 2, athavA tyAM kAMi cIja mokalavI 3, kSetranI vRddhi karavI eTale eka dizAmAM rAkhelA yojana bIjI dizAmAM bheLavavA 4, ane smRtino nAza eTale pacAsa yojananuM pramANa meM rAkhyuM che ke so yojanAnuM? e yAda na hoya ane pacAsa yojanathI adhika javuM te 5. mA pAMya matiyA2 varDavAnA cha. (3) A digavaMtu aticAra rahita bhAvathI pALyuM hoya to jinapAlita zrAvakanI jema lakSmI ane anukrame mokSa 59 prApta thAya che.' (4) A pramANe sAMbhaLI gautamasvAmIe kahyuM ke- he jagannAtha! A jinapAlita koNa hato?" svAmIe kahyuM- he gautama! sAMbhaLo. paMDravardhana nAmanA nagaramAM vikramasena nAme rAjA hato. tene madanamaMjUSA nAmanI paTTarANI hatI, ane subuddhi nAmano pradhAna hato. te nagaramAM jinadatta zreSThI ane tenI sulasA nAmanI bhAryAno putra jinapAlita nAme zrAvaka raheto hato. tenuM mana jainadharmathI vAsita hatuM. teNe gurunI samIpe dizAgamananA parimANanuM vrata
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1361 causuvi disAsu mukkaaiN| evaM so uttarottaraguNabbhAsaM kuNamANo acchi| io ya vikkamaseNanarAhivassa paccaMtadesavattI sIhaseNo nAma bhillAhivaI desaM viddviumaaddhtto| tassa ya uvari mahayA saMraMbheNa hari-kari-raha-johavUhaparigao'vikkheveNa calio vikkamaseNo, bhaNio ya subuddhiNA amacceNa-'deva! kiM tassa gomAuyassa uvariM tumhe vijayajattaM kareha?, tumha payapayAvapaDihayaparakkamassa kA tassa sattI?, tA niyattaha nayarIhuttaM, deha mamAesaM jeNa tahA karemi jahA paDicchai sireNa so devassa sAsaNaM ti vutte cauraMgiNIseNAsaNAho pesio amcco| sIhaseNo'vi taM sabalavAhaNaM iMtaM cArapurisehito nAUNa visamagirikaDagaM ghettUNa tthio| amacco'vi tahAThiyaM pecchiUNa jujjhiumapArayaMto tameva girikaDagaM pariveDhiUNa tattheva AvAsio / duggamaggattaNao ya dhannaghayAiM mahagghIhUyaM muktaani| evaM saH uttarottaraguNA'bhyAsaM kurvan aaste| itazca vikramasenanarAdhipasya pratyantadezavartI siMhasenaH nAmakaH bhillA'dhipatiH dezaM vidravitum aarbdhvaan| tasya copari mahatA saMrambheNa harikari-ratha-yodhavyUhaparigataH avikSepeNa calitaH vikramasenaH, bhaNitazca subuddhinA amAtyena 'deva! kiM tasya gomAyoH upari tvaM vijayayAtrAM karoSi? tava pAdapratApapratihataparAkramasya kA tasya zaktiH?, tataH nivartasva nagaryAbhimukham, dehi mama AdezaM yena tathA karomi yathA pratIcchati zirasA saH devasya zAsanamiti ukte caturaGgiNIsenAsanAthaH preSitaH amaatyH| siMhasenaH api taM sabalavAhanaM AgacchantaM cArapuruSaiH jJAtvA viSamagirikaTakaM gRhItvA sthitH| amAtyo'pi tathAsthitaM prekSya yoddhum apArayan tameva girikaTakaM pariveSTya tatraiva aavaasitH| durgamArgatvAcca dhAnya-ghRtAdi mahA/bhUtaM zibire, janaparamparayA ca nizrutametad jinpaaliten| tataH bhUrighRtabhRtadoTTiyakAni (=bhAjanAni) karabheSu grahaNa karatI vakhate cAre dizAmAM pacAsa pacAsa yojanAnI chUTa rAkhI hatI. A pramANe te uttarottara guNanA abhyAsane karato hato. have ekadA vikramasena rAjAnA rAjyanI sImAmAM rahenAro siMhasena nAmano bhilla rAjA dezamAM upadrava karavA lAgyo. tenI upara caDAI karavA azva, hAthI, ratha ane yoddhAnA samUhathI parivarelo vikramasena rAjA tatkALa moTA ADaMbarathI cAlyo. te vakhate tene subuddhi pradhAne kahyuM ke he deva! te ziyALa jevAnI upara tame pote vijayayAtrAne kema karo cho? tamArA paganA pratApathI haNAyelA parAkramavALA tenI zI zakti che? tethI tame nagara tarapha pAchA jAo, ane mane AjJA Apo ke jethI huM te prakAre karuM je prakAre te ApanI AjJAno mastakavaDe svIkAra kare.' A pramANe teNe kahyuM tyAre rAjAe te maMtrIne caturaMga senA sahita mokalyo. siMhasena paNa potAnA carapuruSothI tene sainya-vAhana sahita Avato jANIne parvatanA viSama bhAgano Azraya karIne rahyo. te prakAre rahelA tene joine jANIne) amAtya paNa yuddha karavAne zaktimAna na hovAthI te ja parvatanA kaTakane (viSama bhAgane) vIMTIne tyAM ja rahyo. durgama mArga hovAthI te sainyamAM dhAnya, ghI vagere moMghA thayAM. te vAta lokanI paraMparAe jinapAlita zrAvake sAMbhaLI tyAre ghaNA ghInA bharelA DabbA vigere pAtrone UMTa upara bharIne (caDAvIne)
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1362 zrImahAvIracaritram sibire, jaNaparaMparAe ya nisuNiyameyaM jiNapAlieNa / tao bhUrighayabhariyadoTTiyagANaM karabhesu samAroviya vaNiyajaNasameo calio so sibirAbhimuhaM, so ya sIhaseNo dugge niruddhajavasAipayAro acchiumacAyaMto sAradhaNaM kari-turayasAhaNaM ca samAdAya palANo rayaNIe / muNiyavittaMto ya amacco laggo tassa aNumaggeNa, nAsaMto ya dasa joaNe gaMtUNa veDhio savvato amccsennenn| tao so sIhaseNo bahalataruvaragahaNaMmi girinikuMjaM nissAe kAUNa Thio / io ya jiNapAlio puvvAvAsiyasibirasaMnivesaM patto samANo disiparimANaM ciMtiUNa bhaNai - 'aho kimahamihi karemi?, pannAsaM joyaNAiM me parimANaM, taM ca ittiyametteNaM ciya paDipunnappAyaM, sennaM ca dasahiM joyaNehiM dUrIbhUyamiyANiM, tA valissAmi pacchAhuttaM, na kosamettaMpi etto vaccissAmi / ' sahAiNA baliyalogeNa bhaNiyaM - 'aho ! mA muhA atthahANiM karehi, tattha gayassa tuha pabhUyadaviNalAbho jaayi|' teNa bhaNiyaM-'alAhi teNa davveNaM jaM niyamakhaMDaNA saMpajjai', samAropya vaNigjanasameta calitaH saH zibirA'bhimukham / sazca siMhasenaH durge niruddhayavasAdipracAraH Asitum asamarthaH sAradhanaM kari turagasAdhanaM ca samAdAya palAyitaH rjnyaam| jJAtavRttAntaH ca amAtyaH lagnaH tasyA'numArgeNa, nazyan ca daza yojanaM gatvA veSTitaH sarvataH amaatysainyen| tataH saH siMhasenaH bahutaruvaragahanaM girinikuJja nizrayA kRtvA sthitavAn / itazca jinapAlitaH pUrvA''vAsitazibirasannivezaM prAptaH san dikparimANaM cintayitvA bhaNati 'aho! kimaham idAnIM karomi? paJcAzad yojanAni mama parimANam, tacca iyanmAtreNa eva pratipUrNaprAyam, sainyaM ca dazabhiH yojanaiH dUrIbhUtam idAnIm, tataH valiSyAmi pratyAbhimukham, na kozamAtramapi itaH vrajiSyAmi / sahAyinA balilokena bhaNitaM 'aho! mA mudhA arthahAniM kuru, tatra gatasya tava prabhUtadravyalAbhaH jnissyte|' tena bhaNitaM 'alaM tena dravyeNa yad niyamakhaNDanena sampadyate / vaNig jana sahita te sainyanI tarapha cAlyo. tevAmAM te siMhasena potAnA durgamAM tRNAdikano pracAra ruMdhelo hovAthI rahI zakyo nahIM, tethI sAra dhana (uttama vastu) tathA hAthI-ghoDA vigere vAhano laine rAtrine samaye te tyAMthI nATho. te vRttAMta jANIne amAtya paNa tenI pAchaLa mArge javA lAgyo, ane nAzI jatA te siMhasenane daza yojana jaine te amAtye cotaraphathI gherI lIdho. tyAM te siMhasena ghaNA vRkSonI jhADImAM parvatanA nikuMjane AzrIne rahyo. ahIM te jinapAlita prathama nivAsa karelA senAnA paDAvane sthAne Avyo. tyAM jai dikparimANano vicAra karI te bolyo ke-'aho! have huM zuM karuM? mAre pacAsa yojananuM parimANa che, te ATalA mAtravaDe ja prAye paripUrNa thayuM che ane sainya to ahIMthI hajI daza yojana dUra che, tethI huM ahIMthI pAcho vaLIza. ahIMthI eka gAu paNa AgaLa nahIM jAuM.' te sAMbhaLI sAthe AvelA lokoe kahyuM ke-'aho! tame phogaTa dhananI hAni na karo. tyAM javAthI tamane ghaNA dravyano lAbha thaze.' teNe kahyuM-'je dravye karIne niyamano bhaMga thAya te dravya karIne saryuM.
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAva 1363 aha tassa niyamaniccalacittaparikkhaTThayA suro ego| kayaubbhaDasiMgAro savvatto purisapariario / / 1 / / satthAhivarUvadharo suraloAo samoareUNaM / paccAsanno ThAuM payaMpiuM evamADhatto / / 2 / / haMho sAvaya! no kIsa esi taM sppivikkynimittN?| jiNapAlieNa bhaNiyaM vayabhaMgo havai jai emi / / 3 / / deveNa jaMpiyaM suTTa vaMcio taMsi dhuttloenn| jo kuggaheNa hArasi karaTThiyapi hu mahAlAbhaM / / 4 / / ahavA vayassa bhaMge pAvaM hoitti tujjha saMkappo / tA tallAbheNaM ciya pAyacchittaM carejjAsu / / 5 / / atha tasya niyamanizcalacittaparIkSArthaM suraH ekH| kRtodbhaTazRGgAraH sarvataH puruSaparivRttaH / / 1 / / sArthAdhiparUpadharaH suralokataH samavatIrya / pratyAsannaH sthitvA prajalpitum evam ArabdhavAn / / 2 / / haMho! zrAvaka! no kasmAd eSi tvaM srpiH-vikrynimittm?| jinapAlitena bhaNitaM-vratabhaGgaH bhavati yadi emi / / 3 / / devena jalpitaM-suSThu vaJcitaH tvaM dhUrtalokena / yataH kugraheNa hArayasi karasthitamapi khalu mahAlAbham / / 4 / / athavA vratasya bhaGge pApaM bhavati iti tava sngklpH| tataH tallAbhena eva prAyazcittaM cariSyasi / / 5 / / A avasare tenA niyamamAM nizcaLa mananI parIkSA karavA mATe eka deva moTo zaNagAra sajI, cotaraphathI mANasonA parivAra sahita sArthavAhanuM rUpa dhAraNa karI, devalokathI nIce utarI, pAse rahIne A pramANe kahevA sAyo-(1/2) ' zrAva! tuM ghI veyavA mATe bhI nathI 4to? [nAsite. 't no to bhaa2| vratano in thAya che.' (3) deve kahyuM-"tane dhUrta lokoe chetaryo che ke jethI tuM hAthamAM rahelA moTA lAbhane kadAgrahane lIdhe hArI jAya che. (4) athavA kadAca vratano bhaMga karavAthI pApa lAge ema tuM dhArato hoya to te lAbhamAMthI ja tuM tenuM prAyazcitta 42. (5)
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1364 zrImahAvIracaritrama jiNapAlieNa vuttaM aho kimevaM aNaggalaM vysi?|| vaJcati dhammaguruNo kayAiM kiM bhavvasattajaNaM? ||6|| haMta! jai te'vi vaMcaMti kahavi tA kiM na cNdbiNbaao| amayamayAo nivaDai palittagayaNAnalakaNolI? |7|| kiM vA na sUrabiMbe vipphuramANe'vi timirsNbhaaro| bhariyabhuvaNaMtarAlo viyarai rayaNiM akAle'vi? ||8|| tA bhadda! neva jujjai guruhuttaM tujjha jaMpiuM evaM | accaMtapAvajaNagattaNeNa majjhapi no souM / / 9 / / jinapAlitena uktaM-aho! kimevaM anargalaM vadasi? | vaJcanti dharmaguravaH kadApi kiM bhavyasattvajanam? ||6|| hanta! yadi te'pi vaJcanti kathamapi tataH kiM na cndrbimbtH| amRtamayataH nipatati pradIptagaganA'nalakaNA''lI? / / 7 / / kiM vA na sUryabimbe visphUrati api timirsmbhaarH| bhRtabhuvanA'ntarAlaH vitarati rajanIm akAle'pi / / 8 / / tataH bhadra! naiva yujyate gurvAbhimukhaM tava jalpitum evam / atyantapApajanakatvena mamA'pi na zrotum / / 9 / / jinapAlite kahyuM-"aho! A pramANe tuM maryAdA vinAnuM vacana kema bole che? zuM dharmaguruo kadApi bhavya prAsone ? (7) are! jo kadAca te dharmaguruo paNa koI prakAre Thage, to zuM amRtamaya caMdranA biMbathakI pradIpta AkAzAgni(vIjaLI) n| yAno samUDa na 5? (7) athavA sUryanuM biMba prakAzamAna chatAM aMdhakArano samUha jagatanA madhyabhAgane bharIne zuM akALe paNa rAtrine utpanna na kare? (8) caMdramAMthI agni na nIkaLe, sUrya hoya to aMdhAruM na thAya tema guru paNa Thage nahi. tethI karIne he bhadra! tAre guru saMbaMdhI A pramANe bolavuM yogya nathI, ane AvuM vacana atyaMta pApane utpanna karanAra hovAthI mAre sAMbhaLavuM paNa yogya nathI. (9)
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH jaM ca tae bhaNiyamimaM vylovsmutthpaavsmnntthN| pAyacchittaM pacchA sevijjAhitti tamajuttaM ||10|| jaM paDhamaMpi na jujjai taM kAuM jattha hoi vayalovo / lutte ya tattha vihalo pAyacchittAivAvAro / / 11 / / sahasakkArANAbhogaovva vayamayalaNaMmi pacchittaM / paDhamaM ciya jANaMto jo lovai tassa taM vihalaM / / 12 / / iya bhaNie so devo raMjiyacitto visidvarUvadharo / caliyamaNikuMDalAmalamaUhavicchuriyagaMDayalo / / 13 / / sasiNehaM joDiyapANisaMpuDo bhaNiumevamADhatto / dhanno si tumaM sAvaya! vayaMmi jo niccalo evaM / / 14 / / yacca tvayA bhnnitmidN-vrtlopsmutthpaapshmnaarthm| prAyazcittaM pazcAt seviSyase tadayuktam ||10|| yasmAt prathamamapi na yujyate tatkartuM yatra bhavati vratalopaH / lupte ca tatra vikalaH prAyazcittAdi vyApAraH / / 11 / / sahasAtkArA'nAbhogataH iva vratamaline prAyazcittam / prathamameva jAnan yaH lopayati tasya tadviphalam / / 12 / / iti bhaNite saH devaH raJjitacittaH viziSTarUpadharaH / calitamaNikuNDalA'malamayUkhavicchuritagaNDatalaH / / 13 / / sasnehaM yojitapANisampuTa : bhaNitum evam ArabdhavAn / dhanyaH asi tvaM zrAvaka ! vrate yaH nizcalaH evam ||14|| 1365 vaLI teM je kahyuM ke-vratanA lopathI utpanna thayelA pApane zamAvavA mATe pAchaLathI prAyazcittanuM sevana karaje ema kahyuM te ayukta che; kemake je ka2vAthI vratano lopa thAya te kArya prathamathI ja karavuM yogya nathI. ane te vratano lopa karyA pachI prAyazcittAdikano je vyApAra karavo te niSphaLa che. (10/11) sahasAtkArathI ane anAbhogathI vratanuM malinapaNuM thayuM hoya, to tenuM prAyazcitta thaI zake che, paraMtu prathamathI ja jANatAM chatAM je vratano lopa kare che tene te prAyazcitta niSphaLa che. (12) A pramANe teNe kahyuM tyAre te deva manamAM harSa pAmyo, tethI teNe potAnuM viziSTa rUpa dhAraNa karyuM. calAyamAna maNinA kuMDalonA nirmaLa kiraNovaDe tenuM gaMDasthaLa vyApta thayuM. A rIte te pragaTa thaine sneha sahita be hAtha joDI A pramANe kahevA lAgyo ke-'he zrAvaka! tane dhanya che ke je tuM A pramANe vratamAM nizcaLa che. (13/14)
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1366 zrImahAvIracaritrama devo'haM tuha sattaM parikkhiuM saMpayaM smnnuptto| parituTTho ya iyANiM tA bhaNa kiM te payacchAmi? ||15|| jiNapAlieNa bhaNiyaM jiNamuNipayapUyaNANubhAveNa / savvaMciya paripunnaM na maggiyavyaM kimavi atthi? ||16 / / tAhe sureNa kahiyaM jasserisa niccalattaNaM dhmme| so taM kayakicco naNu tahAvi mamaNuggahaTThAe / / 17 / / __visadosaharaNadakkhaM rayaNamimaM giNha taM mhaastt!| evaM tamappiUNaM devo aiMsaNaM patto / / 18 / / jiNapAlio'vi gahiUNa taM gahiUNa ghayAibhaMDaM ca iyaravaNiyANa dAUNa gao devo'haM tava sattvaM parIkSituM sAmprataM samanuprAptaH / parituSTazca idAnIM tataH bhaNa kiM tubhyaM prayacchAmi? / / 15 / / jinapAlitena bhaNitaM jina-munipAdapUjanA'nubhAvena / sarvameva paripUrNaM na mArgayitavyaM kimapi asti / / 16 / / tadA sureNa kathitaM yasya IdRzaM nizcalatvaM dhrme| saH tvaM kRtakRtyaH nanu tathApi mama anugrahArtham / / 17 / / viSadoSaharaNadakSaM ratnamidaM gRhANa tvaM mahAsattva! evaM tam arpayitvA devaH adarzanaM prAptaH / / 18 / / jinapAlitaH api gRhItvA taM gRhItvA ghRtAdibhANDaM ca itaravaNigbhyaH (kiJcid) datvA gataH huM deva chuM. tArA sattvanI parIkSA karavA mATe hamaNA Avela chuM, ane have tArA para tuSTa thayo chuM tethI kahe tane zuM mAyUM?' (15) jinapAlite kahyuM-"jinezvara ane munirAjanA caraNanI pUjAnA prabhAve karIne mATe sarva paripUrNa che. ahIM mAre kAMI paNa mAgavAnuM che nahIM. (16) tyAre deve kahyuM-dharmane viSe jenuM AvuM nircALapaNuM che te tuM kRtArtha ja che, to paNa te mahAsattva! mArA para anugraha karIne vizvanA doSane nAza karavAmAM nipuNa A ratnane tuM grahaNa kara. ema kahI tene ratna ApI devA adRzya thayo. (17/18) tyArapachI te jinapAlita paNa te ratna grahaNa karI tathA ghI vigerenA pAtro grahaNa karI, keTaluMka bIjA
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1367 sanayaraM / tattha ya jAva kaivi divasANi acchai tAva annadivasa sA nariMdabhajjA mayaNamaMjUsA vAsabhavaNaMmi suhapasuttA khaiyA visahareNa, takkhaNeNa ya nicciTThA jAyA, samAUlIhUo vikkamaseNo raayaa| vAharAviyA gAruDiyA, pauttA tehiM maMtataMtovayArA, na ya jAo ko'vi viseso| tao paccakkhAyA tehiM / nariMdeNavi gADhanehamohieNa nINAvio paDahago, ugghosAviyaM ca, jahA-'jo deviM uTThAvei tassa addhaM gAma-nagarasamiddhassa rajjassa demitti / imaM ca paDahagatADaNapuvvayaM ugghosijjamANaM suNiyaM jiNapAlieNa | tao nivArio aNeNa paDahago, devasamappiyarayaNaM gahAya gao nariMdamaMdiraM, rayaNAbhisega-salilapANavihiNA vigayavisavigArA kayA devI, suttapabuddhavva samuTThiyA sayaNIyAo, tuTho rAyA, dAumAraddho ya rajjaddhaM, jiNapAlieNa jahociyaM ghettUNa sesaM paDisiddhaM, rAyAvi se nillobhayaM dahnaNa paDibuddho devIe samaM sAvago jaao| jiNapAlio'vi saMpunnadhaNavitthAro ceiyasAhupUyArao sammamubhayalogasaphalaM jIviya svngrm| tatra ca yAvat katipayAni api divasAni Aste tAvad anyadivase sA narendrabhAryA madanamaJjUSA vAsabhavane sukhaprasuptA khAditA viSadhareNa, tatkSaNena ca nizceSTA jAtA, samA''kulIbhUtaH vikramasenaH raajaa| vyAhRtAH gAruDikAH, pravRttAH taiH mantra-tantropacArAH, na ca jAtaH ko'pi vizeSaH / tataH pratyAkhyAtA taiH| narendreNA'pi gADhasnehamugdhena nirNAyitaH paTahakaH, udghoSApitaM ca yathA 'yaH devIm utthApayati tasya ardhaM grAma-nagarasamRddhasya rAjyasya dAsye' iti| idaM ca paTahakatADanapUrvakaM udghaSyamAnaM zrutaM jinapAlitena / tataH nivAritaH anena paTahaH, devasamarpitaratnaM gRhItvA gataH narendramandiram, ratnA'bhiSeka-salilapAnavidhinA vigataviSavikArA kRtA devI, suptaprabuddhA iva samutthitA zayyAtaH, tuSTaH rAjA, dAtumArabdhavAn ca rAjyArdham / jinapAlitena yathocitaM gRhItvA zeSaM prtissiddhm| rAjA'pi tasya nirlobhatAM dRSTvA pratibuddhaH devyA saha zrAvakaH jaatH| jinapAlitaH api sampUrNadhanavistAraH vANIyAone ApIne potAnA nagaramAM gayo. tyAM te keTalAka divasa rahyo teTalAmAM eka divasa te rAjAnI rANI madanamaMjUSA zayanagRhamAM sukhe sUtI hatI tene sarpa Dasyo, tethI te tatkALa cetanA rahita thai gaI. te joI vikramasena rAjA AkuLavyAkuLa thayo. gADika maMtronA jANanArAne bolAvyA. teoe maMtra-taMtranA upacAro karyA, paraMtu teNIne kAMI paNa asara thaI nahIM. tyAre teoe teNIno tyAga karyo. pachI teNInA gADha snehathI moha pAmelA rAjAe paDaha vagaDAvyo, ane AghoSaNA karAvI ke je mANasa rANIne uThADe (jIvADe) tene huM gAma ane nagaranI samRddhivALA ardha rAjyane ApIza.' A pramANe paDaha vagADavApUrvaka A ghoSaNA thatI hatI tene jinapAlite sAMbhaLI tyAre teNe paDahane nivAryo. deve ApeluM ratna laIne te rAjamahelamAM gayo. ratnanA abhiSekanuM pANI pAvAnA vidhie karIne devIne viSanA vikAra rahita karI, tethI te sUine jAgI hoya tema zayyAthakI UbhI thaI. rAjA tuSTamAna thayo, tethI tene ardha rAjya ApavA lAgyo. jinapAlite ucita hatuM teTaluM laine bAkIno niSedha karyo. rAjA paNa tenA nirlobhIpaNAne joine pratibodha pAmI rANI sahita zrAvaka thayo. jinapAlita paNa saMpUrNa dhananA vistAravALo thai, caitya ane sAdhunI pUjAmAM rakta thai samyak prakAre banne lokanuM jIvita saphaLa karI,
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1368 zrImahAvIracaritram kAUNa mao samANo paraMparAe mokkhasokkhabhAgI jAotti / / iya goyama! disivayapAlaNAe aiyaarpNkmukkaae| huMti visiTThasuhakarA guNanivahA ihaparabhavesu ||1|| ii paDhamaM guNavvayaM / bhogaparibhogaparimANakaraNametto guNavvayaM bIyaM / __taM bhoyaNao taha kammao ya duvihaM muNeavvaM / / 1 / / bhoyaNao paDivanne imaMmi vjjejj'nnNtkaayaaii| paMcuMbari mahumerayaM ca rayaNIyabhattaM ca / / 2 / / saccittaM paDibaddhaM apauladuppaula tucchabhakkhaNayaM / bhoaNao aiyArA vajjeyavvA ime paMca / / 3 / / caitya-sAdhupUjArataH samyag ubhayalokasaphalaM jIvitaM kRtvA mRtaH san paramparayA mokSasaukhyabhAgI jAtaH / iti gautama! digvratapAlanayA aticaarpngkmuktyaa| bhavanti viziSTasukhakarAH guNanivahAH iha-parabhaveSu / / 1 / / iti prathamaM guNavratam / bhogaparibhogaparimANakaraNamAtraM guNavrataM dvitIyam / tad bhojanataH tathA karmataH ca dvividhaM jJeyam / / 1 / / bhojanataH pratipanne asmin varjayed anantakAyAdiH / paJcombaraM madhumerakau ca rajanIbhaktaM ca / / 2 / / saccittam, pratibaddham, apakva-duSpakve, tucchabhakSaNakam / bhojanataH aticArAH vAH ime paJca / / 3 / / maraNa pAmI paraMparAe mokSanA sukhano bhAgI thayo. A pramANe he gautama! aticArarUpI paMka rahita divrata pALavAthI A bhava ane para bhava saMbaMdhI viziSTa sukhane karanArA guNanA samUha thAya che. (1). have pachI bhoga-paribhoganI alpatA karavArUpa bIjuM guNavrata kahuM chuM. te vrata bhojanathI ane karmathI ema be 2- . (1) temAM bhojanathI A vrata aMgIkAra karyuM hoya teNe anaMtakAyAdika, pAMca uMbarA, madha, madirA ane rAtribhojanano tyA 42vI. (2) temAM bhojanane AzrIne A pAMca aticAro varjavAnA che. - (sacittanA tyAgIe anAbhoga athavA sahasAtkAre) sacitta vastu mukhamAM nAMkhavI 1, sacittathI mizra acitta vastu mukhamAM nAkhavI 2, e ja pramANe a545 3, tathA hu54 (mapATo bhADA devI) 4 bhane tu57 (vanaspatimonu) mauSadhIbhAnu makSae5. (3)
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1369 kammayao puNa etthaM paDivanne savvameva khrkmm| vajjeavvaM niccaM kiM puNa iMgAlakammAiM? / / 4 / / iMgAlI vaNasADI bhADI phoDI suvajjae kammaM / vANijjaM ceva ya daMta-lakkha-rasa-kesavisavisayaM / / 5 / / evaM khu jaMtapIllaNakammaM nillaMchaNaM ca dvdaannN| sara-daha-talAyasosaM asaIposaM ca vajjejjA / / 6 / / duvihapayAraM ca imaM jahabhaNiyavihie pAlamANANaM / dhannANa bhavabhayaM neva hoi ravi-pAlayANaM va / / 7 / / iMdabhUiNA vAgariyaM-'bhayavaM! ke ime rvi-paalyaa?|' jayaguruNA bhaNiyaM-kahemi, ettheva karmataH punaH atra pratipanne sarvameva khrkrm| vayaM nityaM kiM punaH iGgAlakarmAdiH? ||4|| aGgAra-vana-zATaka-bhATaka-sphoTakaM suvarjaya krm| vANijyameva ca danta-lakSA-rasa-keza-viSaviSayam / / 5 / / evaM khalu yantrapIDanakarma nirlAJchanaM ca davadAnam / saraH-draha-taDAgazoSaM asatIpoSaM ca varjayet / / 6 / / dvividhaprakAraM ca idaM yathAbhaNitavidhinA pAlayamAnAnAm / dhanyAnAM bhavabhayaM naiva bhavati ravi-pAlakayoH iva / / 7 / / IndrabhUtinA vyAkRtaM 'bhagavan! kau imau ravi-pAlakau?| jagadguruNA bhaNitaM 'kathayAmi, atraiva tathA karmathI A vrata aMgIkAra karyuM hoya teNe sarva kharakama niraMtara varjavAnA che. te kharakarma baMgAla karmAdika 542 pa2rnu aa pramANa cha :- (4) iMgAlakarma 1, vanakarma 2, sADikarma 3, bhADikarma 4 phoDikarma pa. A pAMca karma varjavA. tathA dAMta 1, lAkha 2, 24 3, 34 bhane viSa saMdhI 5. meM pAMya vAya varDa4. (5) tathA e ja pramANe yaMtrapAlanakarma 1, nilaMchana 2, davadAna 3, sarovara, draha ane taLAvanuM zoSaNa 4 ane astiiposs| 5. meM pAMya varDa. (7) A banne prakAranuM vrata kahelI vidhi pramANe pAlana karanArA dhanya prANIone ravi ane pAlakanI jema saMsArano maya hoto nathI.' (7) te sAMbhaLI iMdrabhUti (gautamasvAmI) e kahyuM- he bhagavana! A ravi ane pAlaka koNa hatA?' jagadguru
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1370 zrImahAvIracaritrama jaMbUddIve dIve bhArahe khette kosalavisayappahANe dasapuraMmi nagare nariMdasammayA, mAhaNakUlasaMbhUyA, cauddasavijjAThANapAragA donni bhAyaro ravI pAlago ya parivasaMti / annayA ya gAmANugAmaM viharamANA bahusissagaNaparivuDA vijayaseNAbhihANA sUriNo smaagyaa| te ya tesiM jANasAlAe aNujANAviUNa ThiyA vaasrtte| te ya dovi bhAyaro sUrisamIve dhammavImaMsAe samAgaMtUNa bhaNaMti-'bhayavaM! bhaNaha niyadhammaM / ' sUriNA bhaNiyaM-'Ayannaha - jIvadayApariNAmo svvnnuniveiy'tthpddivttii| parigahaparimANaM ciya eso dhammo samAseNa / / 1 / / tehiM kahiyaM-'bhayavaM! jIvadayApariNAmotti jaM tumhehiM vuttaM taM na ghaDei, jao jannakajje pasuviNAso'vi dhammattaNeNa niddittttho| tahA savvannuniveiyatthapaDivattI eyaMpi na suMdaraM, savvannRNaM jambUdvIpe dvIpe bharate kSetre kozalaviSayapradhAne dazapure nagare narendrasammatau, brAhmaNakulasambhUtau, caturdazavidyAsthAnapAragau dvau bhAtArau raviH pAlakaH ca privstH| anyadA ca grAmAnugrAmaM viharamANaH bahuziSyagaNaparivRttaH vijayasenA'bhidhAnaH sUriH smaagtH| saH ca tayoH yAnazAlAyAM anujJApya sthitaH vrssaaraatrim| tau ca dvau api bhrAtarau sUrisamIpaM dharmavimarSAya samAgatya bhaNataH 'bhagavan! bhaNa nijadharmam / ' sUriNA bhaNitaM 'AkarNaya jIvadayApariNAmaH srvjnyniveditaa'rthprtipttiH| parigrahaparimANameva eSaH dharmaH samAsena / / 1 / / tAbhyAM kathitaM 'bhagavan! jIvadayApariNAmaH-iti yattvayA uktaM tanna ghaTate, yataH yajJakArye pazuvinAzaH api dharmatvena nirdissttH| tathA sarvajJaniveditA'rthapratipattiH - etadapi na sundaram, sarvajJaiH vedAnAM bolyA-kahuM chuM :- A jaMbUdIpa nAmanA dvIpamAM bharatakSetramAM kozala dezamAM mukhya dazapura nagaramAM rAjAnA mAnItA, brAhmaNanA kuLamAM utpanna thayelA, cauda vidyAnA pAragAmI ravi ane pAlaka nAmanA be bhAio vasatA hatA. ekadA eka gAmathI bIje gAma vihAra karatA, ghaNA ziSyonA samUhathI parivarelA vijayasena nAmanA sUri padhAryA. teo temanI anujJA laine temanI yAnazALAmAM varSA cAturmAsa rahyA. te banne bhAio sUrinI samIpe dharma saMbaMdhI vicAra karavA mATe AvIne bolavA lAgyA ke- he bhagavana! tamAro dharma kaho.' sUrimahArAja bolyA.' sAMbhaLo : jIvadayAno adhyavasAya, sarva kahelA padArthono aMgIkAra ane parigrahanuM parimANa A ja saMkSepathI dharma che. te sAMbhaLI teo bolyA- he bhagavana! je tame jIvadayAno pariNAma kahyo te ghaTato nathI; kemake yajJanI kriyAmAM pazuno vinAza paNa dharmapaNAe kahyo che. tathA sarvaze kahelA padArthono aMgIkAra je kahyo te paNa suMdara
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1371 aSTamaH prastAvaH vede akhnnaao| jaM ca pariggahaparimANaMti vuttaM taMpi niratthayaM, jesiM varADiyAmettaMpi natthi tesiM viphalameva pariggahaparimANakaraNaM, vijjamANapayatthe ceva tassa guNakArittaNao, gAmasabbhAve ciya sImAsaphalattaNaotti / tamhA annaM kiMpi dhamma prikhesu|' sUriNA bhaNiyaM-'AusaMto! na jujjai tumhaevaM vottuM, jao ihaloyapaDibaddhapurisavayaNameyaM jannakajje pasuviNAso dhammotti, kahameyaMti?, vuccai-'Atmavat sarvabhUtAni, yaH pazyati sa pazyatIti pAramArthikamunivacanAt, jai puNa jIvaviNAse dhammo tA macchabaMdhaluddhayAiNo saggaMmi vccejjaa| jaM ca savvannuNo vedesu na kahiyatti vuttaM taMpi veyarahassAnisAmaNAo, yatastatraiva zAntyudghoSaNAprastAve uktaM-OM lokapratiSThitAn caturviMzatiM tIrthakarAna RSabhAdyAna vardhamAnAntAn siddhAn zaraNaM prapadyAmahe / OM pavitramagniM upaspRzAmahe, yeSAM jAtaM sujAtaM akthnaat| yacca parigrahaparimANam ityuktaM tadapi nirarthakam, yeSAM varATikAmAtramapi nAsti teSAM viphalameva parigrahaparimANakaraNam, vidyamAnapadArthe eva tasya guNakAritvAt, grAmasadbhAve eva siimaasphltvaat| tasmAd anyatkimapi dharmaM prikthy|' sUriNA bhaNitaM 'AyuHvantau! na yujyate yuvayoH evaM vaktum, yataH ihalokapratibaddhapuruSavacanamAtre yajJakArye pazuvinAzaH dharmaH iti kathametat? ucyate 'Atmavat sarvabhUtAni yaH pazyati saH pazyati' iti pAramArthikamunivacanAt, yadi punaH jIvavinAze dharmaH tadA matsyabandhalubdhakAdayaH svarge vrjeyuH| yacca sarvajJena vedAH na kathitAH iti uktaM tadapi vedarahasyA'nizravaNataH, yataH tatraiva zAntyudghoSaNAprastAve uktaM 'OM lokapratiSThitAn caturviMzatiM tIrthakarAn RSabhAdyAn vardhamAnAntAn siddhAn zaraNaM prapadyAmahe / OM pavitramagnim upaspRzAmahe, yeSAM nathI, kemake vedamAM sarvajJa kahyA nathI. tathA vaLI je parigrahanuM parimANa kahyuM te paNa nirarthaka che, kemake jeonI pAse koDImAtra paNa dhana nathI teone parigrahanuM parimANa karavuM te niSphaLa ja che. vidyamAna padArthane viSe ja parimANa (= saMkSepa) guNakAraka che jema ke gAma hoya to ja tenI sImA karavI saphaLa che, tethI bIjo kAMika dharma kaho.' tyAre sarimahArAja bolyA-"he AyuSyamAna! tame A pramANe kaho cho te yogya nathI, kemake yajJakarmamAM pazuno vinAza karavo te dharma che ema je kahevuM te A loka saMbaMdhI AsaktivALA puruSanuM vacana che.' teoe pUchyuM "kema ema?" tyAre guru bolyA ke "je sarva prANIone potAnA AtmAnI jema jue (jANe) te ja jue che (jANe che) evuM pAramArthika muninuM vacana che. jo kadAca jIvano vinAza karavAmAM dharma hoya to macchImAra ane zikArI vigere paNa svargamAM jaze. vaLI vedamAM sarvajJa kahyA nathI ema tame je kahyuM te paNa vedanuM rahasya tame sAMbhaLyuM nathI tethI kahyuM che, kemake vedamAM ja zAMtinI uddaghoSaNAnA prasaMge kahyuM che ke lokamAM pratiSThA pAmelA RSabhathI AraMbhIne vardhamAnasvAmI paryata covIza tIrthaMkaro siddhipadane pAmelA che, temanuM ame zaraNa karIe chIe.' tathAame pavitra agnino sparza karIe chIe. jemano janma sujanma che, jemanuM vIrapaNuM suvIrapaNuM che, jemanuM nagnapaNuM
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1372 zrImahAvIracaritram yeSAM vIraM suvIraM yeSAM nagnaM sunagnaM brahma sabrahmacAriNo ucitena manasA anuditena manasA devasya maharSibhirmaharSayo juhoti, yAjakasya janasya ca eSA rakSA bhavatu zAntirbhavatu vRddhirbhavatu tuSTirbhavatu svAhA' evaM ca pasiddhesu savvatthapaiTThiesu savvannusu abhAvakappaNaM mhaasNmoho| jaM ca kahiyaM vijjamANapayatthe ceva parimANaM jujjai eyaMpi aNuciyaM, asaMtevi atthe AsavanirohabhAvAo paccakkhANaM guNakaraM ceva / tA bho mahANubhAvA! asesadosaggisamaNaghaNasarisaM savvannumayaM amayaM va piyaha ajarAmarattakaraM, muMcaha micchattamohasaMpasUyaM kadAsayavisesaM, majjhatthattaNamavalaMbiUNa ciMteha paramatthaM, jaccakaNagaM va kasa-cheya-tAvapamokkhabahuparikkhAhiM suparikkhiUNa dhammaM sammakaraM smmmaayrh| evaM ca sUriNA pannatte lahukammayAe paDibuddhA te mahANubhAvA, paDivanno bhAvasAraM jiNadhammo, gahiyAiM aNuvvayAiM, aMgIkayAiM tinnivi guNavvayAiM, pAliMti ya svvjttenn| jAtaM sujAtaM yeSAM vIraM suvIraM yeSAM nagnaM sunagnaM brahma sabrahmacAriNo ucitena manasA anuditena manasA devasya maharSibhiH maharSayaH juhoti, yAjakasya janasya ca eSA rakSA bhavatu zAntirbhavatu vRddhirbhavatu tuSTirbhavatu svaahaa|' evaM ca prasiddheSu sarvA'rthapratiSThiteSu sarvajJasya abhAvakalpanaM mhaasmmohH| yacca kathitaM vidyamAnapadArthe eva parimANaM yujyate-etadapi anucitam, asati api arthe AzravanirodhabhAvataH pratyAkhyAnaM gunnkrmev| tataH bhoH mahAnubhAvau! azeSadoSA'gnizamanaghanasadRzaM sarvajJamataM amRtamiva pibatam ajarA'maratvakaram, muJcataM mithyAtvamohasamprasUtaM kadA''zayavizeSam, madhyasthatvamavalambya cintayataM paramArtham, jAtyakanakamiva kaSa-cheda-tApapramukhabahuparIkSAbhiH suparIkSya dharmaM zarmakaraM samyag aacrtm|' evaM ca sUriNA prajJapte laghukarmatayA pratibuddhau tau mahAnubhAvau, pratipannaH bhAvasAraM jinadharmaH, gRhItAni aNuvratAni, aGgIkRtAni trINi api guNavratAni, pAlayanti ca sarvayatnena / sunagnapaNuM che, jemanuM brahmacarya subrahmacarya che, ucita manavaDe, anudita (anuddhata) manavaDe maharSio maharSiovaDe devano homa kare che. yajJa karanArA lokonI A rakSA ho, zAMti ho, vRddhi ho, tuSTi ho, svAhA.' A pramANe prasiddha ane sarvatra pratiSThA pAmelA (rahelA) sarvajJo che, chatAM temanA abhAvanI kalpanA karavI te mahAmoha che. vaLI je tame kahyuM ke vidyamAna padArtha hoya tenuM ja parimANa karavuM yogya che te tamAruM kahevuM paNa anucita che, kemake dhana nahIM chatAM paNa pApa baMdhAtA aTakavAthI tevuM paccakhANa karavuM te guNakAraka ja che; tethI he mahAnubhAvo! samagra doSarUpI agnine zamAvavAmAM megha samAna ane ajarAmara karanAra sarvajJanA matarUpI amRtanuM pAna karo. mithyAtvanA mohathI utpanna thayela khoTA abhiprAyano tyAga karo. madhyasthapaNAnuM avalaMbana karIne paramArthanA vicAra karo. jAtya suvarNanI jema kaSa, cheda, tApa vigere ghaNI parIkSAvaDe sArI rIte parIkSA karIne sukhane karanArA dharmane samyapha prakAre Acaro. A pramANe sUrimahArAje kahyuM tyAre puNyazALI te banne bhAIo laghukarmI hovAthI pratibodha pAmyA. tethI temaNe bhAvapUrvaka jinadharma svIkAryo, aNuvrato grahaNa karyA, traNe guNavratono svIkAra karyo, ane te vratone sarva prayatnavaDe pALavA lAgyA.
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1373 annayA ya ravimAhaNassa bhoyaNaM kuNamANassa uvariTThiyagharakoilageNa kao uccAro, vakkhittacittattaNao na muNio aNeNa, tammisabhoyaNakaraNe ya pavaDDiyaM se uyaraM, khINAI maMsasoNiyAiM, taNuIhUyAo bAhAo, sukkAo jaMghAo, susiyaM vayaNaM, vaDDiyA taNhA, jAo sAvasesAuo, daMsio ya pAlaeNa vijjANaM, tehivi asajjhottikAUNa paccakkhAo eso| evaM ca visamadasAvaDiyaM taM paloiUNa jhUrai pariyaNo, rovai bhAriyA, bahuppayAI vilavai pAlago, so ya adINamANaso smmmhiyaasei| annavAsare ya samAgao ego desaMtaravijjo, tassa sayaNavaggeNa daMsio ravI, teNAvi saMmaM paloiUNa bhaNiyaM-'aho kuDDaghiroliyApurIsasaMbhavo esa doso, tA paMcuMbariphalAiM samabhAgAiM cittaga-rojjhamaMsasaMmIsiyAI surAe vaTTiUNa deha jeNa sigdhaM pasamai mhodrvaahii| raviNA bhaNiyaM-'bho bho vejjA! bhoyaNao bIyaguNavvayaparimANaM kuNaMteNa paccakkhAyaM mae eyN|' vejjo sayaNavaggo ya bhaNai__ anyadA ca ravibrAhmaNasya bhojanaM kurvataH uparisthitagRhakokilakena kRtaH uccAraH, vyAkSiptacittatvAd na jJAtaH anena, tanmizrabhojanakaraNena ca pravRddhaM tasyodaram, kSINAni mAMsa-zoNitAni, tanvIbhUtau bAhU, zaSkIbhUte jo, zuSkIbhUtaM vadanam, vRddhA tRSNA, jAtaH sAvazeSA''yuSkaH, darzitazca pAlakena vaidyAnAm, taiH api asAdhyaH iti kRtvA pratyAkhyAtaH eSaH / evaM ca viSamadazA''patitaM taM pralokya kSayati parijanaH, roditi bhAryA, bahuprakArANi vilapati pAlakaH, sazca adInamAnasaH samyag adhyaaste| anyavAsare ca samAgataH ekaH dezAntaravaidyaH, tasya svajanavargeNa darzitaH raviH, tenA'pi samyag pralokya bhaNitaM 'aho! kuDyagRhakokilApurISasambhavaH eSaH doSaH, tataH paJcombariphalAni samabhAgAni citraka-rojjhamAMsasammizritAni surAyAM gharSitvA(?) dehi yena zIghraM prazAmyati mahodaravyAdhiH / raviNA bhaNitaM 'bhoH bhoH vaidyAH! bhojanataH dvitIyaguNavrataparimANaM kurvatA pratyAkhyAtaM mayA etat / ' vaidyaH have ekadA ravi brAhmaNa bhojana karato hato tyAre uparanI bhUmi para rahelI DheDhagharoLI tenA bhojanamAM carakI. cittanuM vyAkSepapaNuM hovAthI tenI tene khabara rahI nahIM, tethI tenA vaDe mizrita thayeluM te bhojana karavAthI tenuM udara vRddhi pAmyuM, tenuM lohI-mAMsa kSINa thayuM, hAtha pAtaLA thayA, jaMghA sUkAi gaI, mukha zuSka thayuM, tRSNA vRddhi pAmI ane sAvazeSa (thoDA) AyuSyavALo thayo. tene pAlake ghaNA vaidyone dekhADyo. teoe paNa A asAdhya che ema dhArIne teno tyAga karyo. A pramANe viSama dazAmAM paDelA tene joIne teno parivAra jharavA lAgyo, tenI bhAryA rudana karavA lAgI. pAlaka ghaNe prakAre vilApa karavA lAgyo, paraMtu te ravi to mananI dInatA rahitapaNe samyaka prakAre sahana karato hato. koi divase dezAMtarathI eka vaigha Avyo. tenA svajanavarge ravine tene dekhADyo. te vaidhe paNa sArI rIte joine kahyuM ke "aho! bhIMta para rahelI gharoLInI viSTAthI utpanna thayelo A doSa che. tethI pAMca uMbarAnA phaLa samabhAge lai, cittA ane rojhanAM mAMsathI mizra karI tene madirA sAthe vATIne Apo (pAo). tema karavAthI A mahodarano vyAdhi zIdhra zAMta thaze.' te sAMbhaLI ravie kahyuM ke-"he vaidya!bhojanathI bIjA guNavratanuM parimANa karatI vakhate meM A sarvanuM pratyAkhyAna karyuM che.' tyAre vaidya ane svajanavarge paNa kahyuM ke-"zarIra sAruM thayA
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1374 zrImahAvIracaritrama 'paguNIbhUyasarIro sohiM krejjaasu|' teNa kahiyaM-'jarAghuNajajjariyavisarArusarIrapaMjarAsArayaM jANato nAhaM maraNevi eyamAyarAmi', evaM ca ujjhio vejjeNa | annaMmi ya vAsare jAva so nisanno egaMtadese acchai tAva pecchai vasahamuttamajhe nivaDiyaM gharakoilagaM, takSaNaM ciya viNassaMtaM ca pecchiUNa ciMtiyamaNeNa-'aho jahA eyaM koilagaviNAsasamatthaM tahA taM duTuM visavigAramavi haNiumalaM, tamhA jujjai majjha eyaM pAuMti paribhAviUNa sumuhutte NamokkArasumaraNapurassaraM vasahamuttaM pIyamaNeNa, aha dhammapabhAveNaM veyaNiyakhaovasamajogA osahamAhappeNa ya jaloyaraM se pasaMtaMti, jAo puNannavaMgo, jayai jiNiMdassa dhammasAmatthaM, iya savvattha pavAo vitthArio nayaraloeNa ___ so ya pAlago tannayarasAmiNA bhaNio jahA mamAmaccattaNaM paDivajjasu, pAlageNa svajanavargazca bhaNati 'praguNIbhUtazarIraH zodhiM kariSyasva / ' tena kathitaM jarAghuNajarjaritavisarazIlazarIrapaJjarA'sAratAM jAnan nA'haM maraNe'pi etadA''carAmi, evaM ca ujjhitaH vaidyena / anyasmin ca vAsare yAvatsaH niSaNNaH ekAntadeze Aste tAvatprekSate vRSabhamUtramadhye nipatitaM gRhakokilakaM, tatkSaNameva vinazyan ca prekSya cintitamanena 'aho! yathA etat kokilavinAzasamarthaM tathA taM duSTaM viSavikAramapi hantumalam, tasmAd yujyate mama etatpAtum' iti paribhAvya sumuhUrte namaskArasmaraNapurassaraM vRSabhamUtraM pItamanena / atha dharmaprabhAveNa vedanIyakSayopazamayogAd auSadhamAhAtmyena ca jalodaraM tasya prazAntam, jAtaH punarnavAGgaH, 'jayati jinendrasya dharmasAmarthyam'-iti sarvatra pravAdaH vistAritaH nagaralokena / saH ca pAlakaH tannagarasvAminA bhaNitaH yathA 'mama amAtyatvaM pratipadyasva / ' pAlakena bhaNitaM 'deva! pachI te pApanI zuddhi karaje.' teNe kahyuM-jarArUpI ghuNavaDe A nAzavaMta zarIrarUpI pAMjaruM jarjarita ane asAra karAyeluM che tene huM jANuM chuM mATe maraNa thayA chatAM paNa huM tevuM AcaraNa nahIM karuM. te sAMbhaLIne vaidhe teno tyAga karyo. have eka divase eTalAmAM te ravi ekAMta pradezamAM beThelo rahyo hato teTalAmAM eka baLadanA mUtramAM teNe eka gharoLI paDelI joI. tene tatkALa vinAza pAmatI joine teNe vicAryuM ke - "aho! jema A mUtra gharoLIno vinAza karavAmAM samartha che tema tenA duSTa viSavikArane paNa nAza karavAmAM samartha haze, tethI mAre A mUtra pIvuM yogya che.' ema vicArI sArA muhUrta navakAra maMtranA smaraNapUrvaka te baLadanuM mUtra teNe pIdhuM, tethI dharmanA prabhAvavaDe, vedanIya karmano kSayopazama thavAvaDe ane auSadhanA mAhAtmavaDe teno jaLodarano vyAdhi zAMta thayo. pharIthI te navA zarIravALo thayo. te joi "jinaMdranA dharmanuM sAmarthya jayavaMtu varte che." evo pravAda nagaranA lokoe sarvatra vistAyo. have ekadA te nagaranA rAjAe pAlakane kahyuM ke - "tuM mAruM amAtyapaNuM aMgIkAra kara.' pAlake kahyuM - "he deva!
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1375 bhaNiyaM-'deva! mae kharakammANaM balAhiyattA-rakkhigattapamuhANaM niyamo ko|' rAiNA bhaNiyaM'kiM kAraNaM? / ' teNa kahiyaM - 'deva ! na juttameyaM sAvagANaM, jao tattha niuttehiM jaNo pIDiyavvo, paracchiddanihAlaNaM kAyavvaM, nariMdacittAvajjaNaparehiM savvappayAreNa davvamuppAyaNijjaM, taM ca na juttaM paDivannavayANaM' ti / rannA bhaNiyaM - 'duTThANa sikkhaNe sAhUNa pAlaNe kimajuttaM ? / ' pAlayeNa jaMpiyaM-'deva! ko evaM muNai - esa duTTho eso sAhutti, jao avarAhassa kArIvi attaNo sAhuttaNameva pagAsei, na ya apaDivannadoso viNAsiuM pAriyai, kayAi pisuNovaNIo sAhUvi parihammai, tamhA aisayanANasajjhaM duTThaniggahasiTThapAlaNaM, aNaisaiNA kIraMtaM vivajjAsaMpi jAejjA / evaM ca bhaNie payaMDasAsaNattaNao ruTTho rAyA bhaNiumADhatto ya'are baMbhaNAhama! veya-purANapaiTThiyaM baMbhaNattaM parihariya dhammaMtaraM kuNamANo mUlAo cciya mayA kharakarmaNAM balAdhipatva-rakSakatvapramukhANAM niyamaH kRtaH / rAjJA bhaNitaM 'kiM kAraNam ? / ' tena kathitaM 'deva! na yuktametat zrAvakANAm, yataH tatra niyuktaiH janaH pIDayitavyaH, paricchidranibhAlanaM kartavyam, narendracittA''varjanaparaiH sarvaprakAreNa dravyamutpAdanIyam, tacca na yuktaM pratipannavratAnAm' iti / rAjJA bhaNitaM 'duSTAnAM zikSaNe, sAdhUnAM pAlane kimayuktam ? / ' pAlakena jalpitam 'deva! kaH evaM jAnAti - eSaH duSTaH eSaH sAdhuH iti yataH aparAdhasya kArI api AtmanaH sAdhutvameva prakAzayati, na ca apratipannadoSaH vinAzayituM pAryate, kadAcit pizunopanItaH sAdhurapi parihanyate / tasmAd atizayajJAnasAdhyaM duSTanigraha - ziSTapAlanam, anatizAyinA kriyamANe viparyAsamapi jAyeta / evaM ca bhaNite pracaNDazAsanatvAd ruSTaH rAjA bhaNitumArabdhavAn ca 'are! brAhmaNA'dhama ! veda-purANapratiSThitaM sainyanuM adhipatipaNuM ane koTavALapaNuM vigere sarva kharakarmano meM niyama karyo che.' rAjAe kahyuM-'tenuM zuM kAraNa?' teNe kahyuM-'he deva! zrAvakone tevo adhikAra yogya nathI, kemake tevA adhikAramAM nImAyelA puruSoe lokone pIDA pamADavI joie, 52nA chidra jovA paDe ane rAjAnA cittane vaza karavA mATe sarva prakAre dhana upArjana karavuM paDe. A sarva bAbato vratavALAne karavI yogya nathI.' rAjAe kahyuM-'duSTane zikSA karavAmAM ane sArA lokonuM pAlana karavAmAM zuM ayogya che? pAlake kahyuM-'he deva! A duSTa che ane A sAro che, ema koNa jANI zake? kemake aparAdhI mANasa paNa potAne sAro ja mAne che, ane doSa aMgIkAra karyA vinA teno vinAza (daMDa) karI zakAya nahI. temaja koika vakhata cADIyA puruSe prApta karelo sajjana puruSa paNa haNAi jAya che, tethI duSTano nigraha (daMDa) ane sArAnuM pAlana atizaya jJAnathI ja sAdhI zakAya che. atizaya jJAnavALA na hoya tevA puruSathI kadAca viparItapaNuM paNa thAya che.' A pramANe teNe kahyuM tyAre pracaMDa zAsanavALo rAjA 2oSa pAmIne kahevA lAgyo ke-'are adhama brAhmaNa! veda ane purANamAM pratipAdana kareluM brAhmaNapaNuM tajIne bIjo dharma pALavAthI prathama ja tuM nigraha (daMDa)nuM sthAna che, ane hamaNA mArI AjJAno lopa karavAmAM pravartelo hovAthI vizeSe karIne nigrahanuM sthAna che,
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1376 zrImahAvIracaritrama niggahaTThANaM tumaM visesao iyANiM mamA''NAlovapayaTTo, tA na bhavasi saMpayaMti bhaNiUNa ANatto vajjho, nIo masANabhUmIe, samAroviumAraddho sUlAe / etthaMtare tappaesovagaeNa divo vANamaMtareNa, 'daDhadhammotti jAyANukaMpeNaM teNa sUlAThANe kayaM kaNayasiMhAsaNaM, tehi ya rAyapurisehiM pahao khaggapahArehiM, devappabhAveNa ya pahAraTThANesu samuTThiyANi geveyapamuhANi AbharaNANi, niveiyaM ca rnno| aha bhayasaMbhaMtamaNo rAyA sayameva pariyaNasameo tassa sagAsovagao kayaMjali bhaNiumADhatto-'bho bho saddhammaparekkacitta! jaM ninnimittamavi mohA evaMvihaM avatthaM uvaNIo taM khamasu majjha', evaM ca suciraM pasAiUNa kareNugAkhaMdhe samArohiUNa ya mahAvibhUIe pavesio nayare pAlao, jahociyaM taMbolAiNA saMmANiUNa pesio sagiha, parituTTho jeTThabhAyA, kayaM vaddhAvaNayaM / avaravAsare ya pAlageNa bhaNiyaM-'he bhAya! savvannudhammamAhappameyaM brAhmaNatvaM parihRtya dharmAntaraM kurvan mUlataH eva nigrahasthAnaM tvaM vizeSataH idAnIM madA''jJAlopapravRttaH, tataH na bhavasi sAmpratam' iti bhaNitvA AjJaptaH vadhyaH, nItaH smazAnabhUmau, samAropayitumArabdhaH shuulaayaam| atrAntare tatpradezopAgatena dRSTaH vANavyantareNa, 'dRDhadharmaH' iti jAtA'nukampena tena zUlAsthAne kRtaM kanakasiMhAsanam / taizca rAjapuruSaiH prahataH khaDgaprahAraiH, devaprabhAvena ca prahArasthAneSu samutthitAni gaiveyakapramukhAni AbharaNAni, niveditaM ca raajaanm| atha bhayasambhrAntamanAH rAjA svayameva parijanasametaH tasya sakAzamupagataH kRtAJjaliH bhaNitumArabdhavAn 'bhoH bhoH saddharmaparaikacitta! yad nirnimittamapi mohAd evaMvidhAm avasthAm upanItaH tat kSamasva mama / evaM ca suciraM prasAdya kareNukAskandhe samArohya ca mahAvibhUtyA pravezitaH nagare pAlakaH, yathocitaM tAmbUlAdinA sammAnya preSitaH svagRham, parituSTaH jyeSThabhrAtA, kRtaM vardhApanakam / aparavAsare ca pAlakena bhaNitaM 'he bhrAtaH! tethI have tuM nathI. A pramANe kahIne teno vadha karavAnI AjJA karI tethI te smazAnabhUmimAM lai javAyo ane tene zuLikA upara caDAvyo. A avasare te sthAne AvelA eka vANavyaMtare tene joyo. "A dharmamAM daDha che' ema jANI te devane tenA para anukaMpA thai, tethI teNe zULikAne sthAne suvarNanuM siMhAsana karyuM. tyAre rAjasevakoe tene khaganA prahArathI haNyo, to paNa te devanA prabhAvathI prahArane sthAne gaLAno hAra vigere AbhUSaNo thai gayA. te vRttAMta rAjAne jaNAvyo. te sAMbhaLI manamAM bhayathI vyAkuLa thayelo rAjA pote parivAra sahita tenI pAse AvI, be hAtha joDI kahevA lAgyo :- "saddharmamAM ja ekacittavALA he pAlaka! kAraNa vinA ja mUDhapaNAthI meM tane AvI avasthA pamADyo te mAro aparAdha tuM kSamA kara. A pramANe cirakALa sudhI tene prasanna karIne hAthaNInA skaMdha para caDAvIne moTI vibhUtivaDe te pAlakane nagaramAM praveza karAvyo, ane yathAyogyapaNe tAMbUla vigere vaDe tenuM sanmAna karI tene tenA ghera mokalyo. te joi teno moTo bhAi tuSTamAna thayo. teNe teno varyApana mahotsava karyo. have eka divasa pAlake kahyuM ke - "he bhAi! sarvajJanA dharmanuM A mAhAsya che ke jethI mAtra vRSabhanA mUtrathI ja tAro
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1377 jaM vasahamuttametteNavi tuha pasaMto jaloyaravAhI, mamAvi nikkAraNameva kaNayasiMhAsaNatteNa pariNayA sUligA, pahArAvi jAyA AbharaNattaNeNaM, tA muccau gehavAsavAsaMgo, aMgIkIrau etto savvaviraI, ko hi nAma muNiyAmayapANaguNo visasalilaM paaumucchhejjaa?|' raviNA bhaNiyaM-'evaM hou|' tao te dovi therANaM aMtie pavvajjaM gahAya samArAhiyasaMpunnasamaNadhammA surasivasuhabhAyaNaM jAyatti / iya iMdabhUimuNivara! bIyaguNavvayamimaM viniddiTuM / etto taiyaM voccai aNatthadaMDassa viraitti / / 1 / / so puNa aNatthadaMDo neavvo cauvviho avjjhaanno| pamayAyarie hiMsappayANa pAvovaeso ya / / 2 / / sarvajJadharmamAhAtmyametat yad vRSabhamUtramAtreNA'pi tava prazAntaH jalodaravyAdhiH, mamA'pi niSkAraNameva kanakasiMhAsanatvena pariNatA zUlikA, prahArAH api jAtAH AbharaNatvena, tataH mucyate gRhavAsA''saGgaH, aGgIkriyate itaH sarvaviratiH, kaH hi nAma jJAtA'mRtapAnaguNaH viSasalilaM paatumutshet?|' raviNA bhaNitaM 'evaM bhvtu|' tataH tau dvAvapi sthavirANAm antike pravrajyAM gRhItvA samArAdhitasampUrNazramaNadharmoM surazivasukhabhAjanaM jaatau| iti IndrabhUtimunivara! dvitIyaguNavratamidam vinirdiSTam / itaH tRtIyaM ucyate anarthadaNDasya viratiH / / 1 / / saH punaH anarthadaNDaH jJeyaH caturvidhaH apadhyAnaH / pramAdA''carita, hiMsrapradAnam, pApopadezaH ca / / 2 / / jaLodarano vyAdhi zAMta thayo, ane mane paNa kAraNa vinA ja zULikA paNa suvarNanA siMhAsanarUpe ja pariNamI tathA prahAro paNa AbharaNarUpe thayA; tethI have ApaNe gRhavAsanA saMgane mUkI daie, ane sarvavirati aMgIkAra karIe. amRtanA pAnano guNa jANanAra kayo mANasa viSanuM pANI pIvAnI icchA kare?" te sAMbhaLI ravie kahyuM"ema ho.' tyArapachI te banne bhAio sthavira muninI pAse pravajyA grahaNa karI, saMpUrNa zramaNadharmanuM ArAdhana karI anukrame deva ane mokSanA sukhanuM bhAjana thayA. A pramANe he iMdrabhUti munivara! A bIjuM guNavrata kahyuM. have anarthadaMDanI virati nAmanuM trIjuM guNavrata kahuM chu. (1) te anarthadaMDa cAra prakArano jANavo-apadhyAna 1, pramAdAcaraNa 2, hiMsapradAna 3 ane pApopadeza 4. (2)
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1378 zrImahAvIracaritrama kaMdappe kukkuie mohariyaM saMjuyAhikaraNaM ca / uvabhogaparIbhogAiregayaM cettha vajjei / / 3 / / je'NatthadaMDavirayA na huMti te'NatthagAiM jNpNtaa| pAvaMti dhuvaM maraNaM loiyakoriMTayamuNivva / / 4 / / jo puNa eso koriMTago muNI jaha va mrnnmnnuptto| taha saMpaya sIsaMtaM savvaM goyama! nisAmesu / / 5 / / sAlisIsayaMmi gAme bhadilo nAma mAhaNo, somadinnA ya se bhAriyA, tesiM ca koriMTago nAma putto accaMtavirUvo, kahaM? - kandarpam, kaukucyam, maukharyam, saMyuktAdhikaraNam c| upabhoga-paribhogAtirekaM ca atra vRjyate / / 3 / / ye anarthadaNDaviratAH na bhavanti te anarthAni jlpntH| prApnuvanti dhruvaM maraNaM laukikakoriNTakamuniH iva / / 4 / / yaH punaH eSaH koriNTaka: muniH yathA vA maraNamanuprAptaH / tathA sAmprataM ziSyamAnaM sarvaM gautama! nizruNu / / 5 / / zAlizIrSake grAme bhadrilaH nAmakaH brAhmaNaH, somadattA ca tasya bhAryA, tayoH ca koriNTaka: nAmakaH putraH atyantavirUpaH, kathama? A vratanA pAMca aticAra varjavAnA che. - kaMdarpa (kAmakathA) 1, kIku 2, maukharca 3, saMyuktAdhikaraNa 4 bhane upabhoga-parimoganI mdhit| 5. (3) jeo anarthadaMDanI virativALA hotA nathI teo anartha vacana bolavAthI koriMTaka nAmanA laukika muninI ma avazya bh25| pAme cha. (4) moriM23 bhuni prbhaae| bh25|| pAbhyo te pramANa huM huM dhuM. sarva gautama! tame saiceno - (5) zAlizIrSaka nAmanA gAmamAM bhadrila nAmano brAhmaNa hato. tene somadinnA nAmanI bhAryA hatI. temane koriMTaka nAmano putra hato. te atyaMta virUpa hato. te A pramANe :
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1379 muhbaahivinniggydiihvirldNtggbhggutttthuddo| karahasisupucchasatthahavipphuTTamuharomadoppeccho / / 1 / / majjArakakkaDaccho aittpprknnghorjuylikkho| accaMtakaviladeho pAyaDadIsaMtanasajAlo / / 2 / / sNpjjNtthaavihbhoynnjaayNtudrpuuro'vi| kayamAsuvavAso iva accaMtaM kisiyasavvaMgo / / 3 / / iya so puvakkiyakammadosao gaammjjhyaarmmi| duiMsaNattaNeNaM hIlAThANaM paraM jAo / / 4 / / mukhabahiHvinirgatadIrghaviraladantAgrabhagnauSTapuTaH / karabhazizupRcchasamUhavisphuTamukharomaduprekSaH / / 1 / / mArjAra-karkaTAkSaH atibhayaMkarakarNaghorayugalayutaH / atyantakapiladehaH prAkaTadRzyamAnanasajAlaH / / 2 / / samparyantatathAvidhabhojanajAyamAnodarapUraH api / kRtamAsopavAsaH iva atyantaM kRzitasarvAGgaH / / 3 / / iti saH pUrvakRtakarmadoSataH grAmamadhye / durdarzanatvena hIlanAsthAnaM paraM jAtaH / / 4 / / tenA lAMbA ane chUTAchavAyA dAMta mukhanI bahAra nIkaLyA hatA tethI tenA oSThapuTa (banne oSTha) bhAMgelA (kapAyelA) hatA, UMTanA bALakanA pUchaDAnI jema tenA mastakanA vALa phATelA hovAthI te du:prekSya (= jovAmAM na game tevo) hato, (1) tenI AMkho bilADA ane karacalA jevI karkaza (kaThora) hatI, tenA ghora karNayugala atyaMta vikarALa dekhAtA utA, tenuM zarIra atyaMta pisa (lu qyfrj) tuM, ten| zarIranI nasono samUDa 2 pAto to (2) ane prApta thatA tathA prakAranA bhojananA samUhavaDe tenuM udara pUrAyeluM hatuM to paNa jANe eka mAsanA upavAsa karyA hoya tema tenuM sarva aMga atyaMta kRza dekhAtuM hatuM. (3) A pramANe te pUrvanA karelA karmanA doSathI gAmane madhye durdarzanapaNAe karIne atyaMta niMdAnuM sthAna thayo hato. (4)
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1380 zrImahAvIracaritram eyArise ya tammi jovvaNapatte jaNaNijaNagehiM ciMtiyaM-'kahaM esa kalattabhogI bhavissai?, jao savvAyaramaggiyAvi na saggAmavAsiNo diti eyassa knnyNti| annayA dUrayaragAmavAsiNo baMbhaNassa vaDDukumArI bahudaviNadANapuvvayaM variyA aNehiM se nimittaM, jAe ya laggasamae koriMTagaM kayasiMgAracAruvesaM samAdAya gayAiM tattha / tattha pAraddho vivAhovakkamo, raiyA veigA, pajjAlio ghayamahusaNAho huyAsaNo, paiviTTho veigAmaMDavaMmi koriNttgo| takSaNaM ciya diTTho tIe vaDakumArIe, taM ca paloiUNa sacamakkAraM bhaNiyamaNAe - ahaha kimesa pisAo ihAgao? ahava rakkhaso vaavi?| kiM vA kayaMtapuriso? nahu nahu tatto'vi bhImayaro ||1|| ___etAdRze ca tasmin yauvanaprApte jananI janakAbhyAM cintitaM 'kathaM eSaH kalatrabhogI bhaviSyati? yataH sarvA''daramArgitA'pi na svagrAmavAsinaH dadati etasya knyaa| anyadA dUrataragrAmavAsinaH brAhmaNasya mahAkumArI bahudravyadAnapUrvakaM vRttA AbhyAM tasya nimittam, jAte ca lagnasamaye koriNTakaM kRtazRGgAracAruvezaM samAdAya gatau ttr| tatra prArabdhaH vivAhopakramaH, racitA vedikA, prajvAlitaH ghRta-madhusanAthaH hutAzanaH, pratiSThitaH vedikAmaNDape koriNTakaH / tatkSaNameva dRSTaH tayA mahAkumAryA, taM ca pralokya sacamatkAraM bhaNitamanayA ahaha! kimeSaH pizAcaH iha AgataH? athavA rAkSasaH vA'pi?| kiM vA kRtAntapuruSaH? na khalu na khalu tasmAdapi bhImataraH ||1|| AvA prakArano te putra yauvana vayane pAmyo tyAre tenA mAtA-pitAe vicAryuM ke - "zI rIte A strIne bhogavanAro thaze? kemake sarva AdarathI mAgaNI karyA chatAM paNa A gAmanA koi paNa Ane kanyA ApatA nathI.' tyArapachI ekadA ati dUra gAmanA nivAsI eka brAhmaNanI moTI thayelI kumArikA teNe te putrane mATe ghaNuM dravya ApIne varI (lIdhI). pachI lagnano samaya Avyo tyAre karelA zaNagAravaDe manohara veSavALA koriMTakane laine teo tyAM gayA. tyAM vivAhano upakrama prAraMbhyo, vedikA racI, ghI ane sAkaravaDe agni dedIpyamAna karyo, vedikAnA maMDapamAM koriTakane besADyo. tene tatkALa te vRddha kumArikAe joyo. tene joi camatkAra sahita te bolI aho! zuM A pizAca ahIM Avyo che ke koi rAkSasa che? ke yamarAjano puruSa che? nA, nA, A to tenAthI 5 / bhayaM42 che. (1)
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1381 sahi! peccha peccha kIlevva vilaio divvbhuusnnsmuuho| eyaMmi pAvarUve kahamavi nevAvahai sohaM / / 2 / / pAraddhaMmi vivAhe lakkhijjai esa dhUmakeuvva / tA bhAyai majjha maNo sahasA eyaMmi dilumi / / 3 / / sahie bhaNiyaM-'suyaNu! mA evamullavasu, eso tujjha pANanAho bhvissi|' tIe bhaNiyaM'sahi! saccameyaM?, esa me pANanAho bhvissi?|' (puNa) tIe bhaNiyaM-'sahi! saccameyaM hohii?|' sahie bhaNiyaM-'ko ittha vibbhmo?|' vaDakumArIvi 'jai paraM parAbhavi'tti bhaNiUNa visAyavasavisappamANativvasaMtAvA saNiyaM saNiyamavakkamiUNa jaNamajjhayAo purohaDAvaDaMmi nivaDiyA vegeNa, tao jAva io tao samIvaTThiyajaNavimukkahAhAravanisAmaNeNa dhAvio uttAraNatthaM jaNo tAva aipaurasalilattaNeNa kUvassa, avassaMbhaviyavvayAe viNAsassa mayA sakhi! prekSasva prekSasva kIle iva vilagitaH divyabhUSaNasamUhaH / etasmin pAparUpe kathamapi naiva Avahati zobhAm / / 2 / / prArabdhe vivAhe lakSyate eSaH dhUmaketuH iva / tataH bibheti mama manaH sahasA etasmin dRSTe / / 3 / / sakhyA bhaNitaM 'sutano! mA evamullapa, eSaH tava prANanAthaH bhvissyti|' tayA bhaNitaM 'sakhi! satyametat? eSaH mama prANanAthaH bhvissyti|' (punaH) tayA bhaNitaM 'sakhi! satyametad bhvissyti?|' sakhinA bhaNitaM 'kaH atra vibhramaH?' mahAkumArI api 'yadi paraM parabhave' iti bhaNitvA vizAdavazavisarpamANatIvrasantApA zanaiH zanaiH apakramya janamadhyataH purasthA'vaTe nipatitA vegena / tataH yAvad itastataH samIpasthitajanavimuktahAhAravanizravaNena dhAvitaH uttAraNArthaM janaH tAvad ati he sakhI! jo. jo. Ano divya AbhUSaNono samUha jANe ke loDhAnA khIlA upara AropaNa karyo hoya tevo jaNAya che, tethI te A pApIne viSe kAMi paNa zobhAne pAmato nathI. (2) vivAhanA prAraMbhamAM ja A dhUmaketunI jevo dekhAya che, tethI Ane jotAM ja mAruM mana bhaya pAme che. (3) te sAMbhaLI sakhI bolI ke-"he sArA aMgavALI! tuM A pramANe na bola. A to tAro prANanAtha thavAno che.' teNIe kahyuM- he sakhI! zuM A tuM satya bole che? ke A mAro prANanAtha thaze?" sakhI bolI-"emAM zo saMzaya che?" te sAMbhaLI vRddhakumArikA paNa "jo kadAca parabhavamAM (A mAro pati thAya to)' ema kahI, khedanA vazathI prasaratA tIvra saMtApane pAmI dhIme dhIme cAlIne, lokonI vacce thaine zIdhrapaNe gAmanA moTA kUvAmAM paDI. tyArapachI Amatema pharatA pAse rahelA lokoe hAhArava karyo te sAMbhaLI tenA saMbaMdhIjano teNIne kUvAmAMthI kADhavA doDyA.
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1382 zrImahAvIracaritram esA, vigayajIviyA ya bAhiM pakkhittA kUvayAo, kao se sarIrassa skkaaro| tANi ya koriMTagajaNaNijaNagAINi jaNeNa hIlijjamANANi gayANi saggAma, bhaNio ya tehiM eso'vaccha! koriMTaga tuha pariNayaNanimittaM na so ko'vi uvAo jo na kao, kevalaM tuha kammapariNaivaseNa savvo vihalattaNaM patto, tA mA muNihisi jahA ammApiyaro mamaM uvehagANitti / teNa bhaNiyaM-'puvakayakammameva ettha avarajjhai, kA tumha uvehA?, jai khujjao dUramUsaviyabAhUvi phalaM na pAvai tA kiM kappataruvarassa vynnijjti?|' evaM ca tesiM paropparollAveNa jAyA rynnii| aha tesu nibbharapasuttesu paramaM cittaparitAvamuvvahaMto koriMTago nIhario gehAo, payaTTo titthadaMsaNatthaM, kameNa ya daTTaNa sayalaloiyatitthAI gahiyA aNeNa kAvAliyatavassidikkhA, muNio taddarisaNAbhippAo, sikkhiyAI bhUmilakkhaNapamuhAiM vinnaannaaiN| pracurasalilatvena kUpasya, avazyaMbhavitavyatayA vinAzasya mRtA essaa| vigatajIvitA ca bahiH prakSiptAH kUpataH, kRtaH tasyAH shriirstkaarH| tAni ca koriNTakajananI-janakAdIni janena hIlyamAnAni gatAni svgraamm| bhaNitazca tAbhyAM eSaH 'vatsa! koriNTaka! tava pariNayananimittaM na saH ko'pi upAyaH yaH na kRtaH, kevalaM tava karmapariNativazena sarvaH vikalatvaM prAptaH, tataH mA jAnIhi yathA ambA-pitarau mama upekSako' iti| tena bhaNitaM 'pUrvakRtakarma eva atra aparAdhyate, kA yuvayoH upekSA? yadi kubjakaH dUramucchritabAhuH api phalaM na prApnoti tadA kiM kalpataruvarasya vcniiym?|' evaM ca teSAM parasparollApena jAtA rjnii| atha tayoH nirbharaprasuptayoH paramaM citraparitApamudvahan koriNTakaH nihRtaH gRhataH, pravRttaH tIrthadarzanArtham, krameNa ca dRSTvA sakalalaukikatIrthAni gRhItA anena kApAlikatapasvidIkSA, jJAtaH tadarzanA'bhiprAyaH, zikSitAni bhUmilakSaNapramukhANi vijJAnAni / teTalAmAM to te kUvAmAM ghaNuM pANI hovAthI ane vinAzanI avazya bhavitavyatA hovAthI te maraNa pAmI. jIvita rahita thayelI teNIne kUvAmAMthI bahAra kADhI, ane teNInA zarIrano agni-saMskAra karyo. pachI loko vaDe niMdA karAtA te koriTaka ane tenA mAtA-pitA vigere sarve potAne gAma gayA. pachI teoe tene kahyuM ke-"he putra koviMTaka! tArA vivAhane nimitte koi paNa evo upAya nathI ke je ame na karyo hoya. kevaLa tArA karmanA pariNAmanA vize karIne te sarva upAya niSphaLa thayA che, tethI tuM ema na jANIza ke mAtA-pitAe mArI upekSA karI che.' te sAMbhaLIne te bolyo ke A bAbatamAM mAruM pUrvakRta karma ja aparAdhI che. temAM tamArI upekSA zAnI? jo kadAca kulka manuSya ghaNA UMcA hAtha kare to paNa phaLane pAme nahIM, to temAM uttama kalpavRkSano zo aparAdha?" A pramANe teo paraspara vAto karatA hatA tevAmAM rAtri thaI. pachI teo atyaMta nidrAvaza thayA tyAre moTA cittasaMtApane pAmelo koriMTaka potAnA gharamAMthI bahAra nIkaLyo, tIrthayAtrAne mATe pravaryo. anukrame samagra laukika tIrtho joine teNe kApAlika tapasvInI dIkSA grahaNa karI. tenA zAstrano abhiprAya jANyo. pRthvInuM lakSaNa vigere jANavAnI kaLAo zIkhyo.
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1383 io ya kusaggapure nayare arimaddaNo nAma rAyA, tassa ya payaIe cciya dayA-dAkhinnaviveya-saccavisiTThabuddhisaMgao sumaI nAma amacco / teNa ya rAiNA kArAviyaM mahaMtaM sarovaraM, Arovio pAlIsu vicittatarusamUho, causuvi pAsesu kayAo aNAhasAlAo, nirUviyAI avaariysttaaiN| tassa ya sarovarassa accaMtabhariassavi vivaradoseNa kaivayadiNametteNavi susaMtaM salilamavaloiUNa visanneNa jaMpiyaM rannA-'aho niratthao davvakkhao jAo'tti / pariyaNeNa bhaNiyaM deva! mA saMtappaha, pUrijjau esa silAIhiM vivaro, jai puNa evaM kae na vippaNassai salilaM / ' rAyaNA bhaNiyaM-'evaM kIrau', tao takkhaNaM ceva kaTTha-silA-iTTagAhiM pUrio so vivaro, jAe ya varisayAle nivaDaMtuddAmasaliladhArAhiM bhariyaM sarovaraM, taM kahiyaM ca narehiM nrvinno| itazca kuzAgrapure nagare arimardanaH nAmakaH raajaa| tasya ca prakRtyA eva dayA-dAkSiNya-vivekasatyaviziSTabuddhisaGgataH sumatiH nAmakaH amaatyH| tena ca rAjJA kArApitaM mahat saraH, AropitaH pAliSu vicitratarusamUhaH, caturSu api pArzveSu kRtAH anAthazAlAH, nirUpitAni avAritasattvAni / tasya ca sarasaH atyantabhRtasyA'pi vivaradoSeNa katipayadinamAtreNA'pi zuSyat salilam avalokya viSaNNena jalpitaM rAjJA 'aho! nirarthakaH dravyakSayaH jAtaH' iti| parijanena bhaNitaM 'deva! mA saMtapa, pUryatAm eSaH zilAdibhiH vivaraH, yadi punaH evaM kRte na vipraNazyati slilm|' rAjJA bhaNitaM 'evaM kriyte|' tataH tatkSaNameva kASTha-zileSTikAbhiH pUritaH saH vivrH| jAte ca varSAkAle nipataduddAmasaliladhArAbhiH bhRtaM saraH, tat kathitaM ca naraiH nrptim| A avasare kuzAgrapura nAmanA nagaramAM arimardana nAme rAjA hato. tene sumati nAmano maMtrI hato. te svabhAvathI ja dayA, dAkSiNya, satya ane viziSTa buddhi sahita hato. have te rAjAe eka moTuM sarovara karAvyuM. tenI pALa upara vividha prakAranA vRkSono samUha AropaNa karAvyo. tenI cAre paDakhe (dizAe) anAtha zALAo karAvI. temAM niSedha vinAnI dAnazALAo (= annakSetro) karAvI. te sarovara pANIthI atyaMta bhareluM chatAM paNa temAMthI vivara(chidra)nA doSane lIdhe keTalAka divasamAM ja sUkAi jatA pANIne joine kheda pAmelA rAjAe kahyuM ke aho! dhanano vyaya nirarthaka thayo.' te sAMbhaLI tenA parivAre kahyuM- he deva? tame kheda na karo. A vivarane paththara vigere vaDe pUrAvI do. ema karavAthI kadAca pANIno vinAza nahIM thAya. rAjAe kahyuM-"ema karo. tyArapachI tatkALa te vivarane kASTha, zilA ane iMTovaDe pUrNa karyuM. pachI varSAkALa thayo tyAre moTI jaLanI dhArA paDavAthI te sarovara bharAI gayuM. te vAta lokoe rAjAne kahI.
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1384 zrImahAvIracaritrama tAhe tuTTho rAyA paloyaNaTThA gao sayaM ttth| jAva'cchai khaNamegaM ubbhinno tAva so vivaro / / 1 / / puNaravi puvvapavAheNa pANiyaM teNa vivaramaggeNa / aNivAriyappayAraM pAyAle gaMtumAraddhaM / / 2 / / taM daLUNa nariMdo sogamahAsallapIDio jhatti / maMtAisatthakusalaM puraloyaM vAharAvei / / 3 / / bhaNai ya tumhe satthatthapArayA tA kaheha salilamimaM / pAyAle vaccaMtaM ThAissai keNuvAeNaM? ||4|| tadA tuSTaH rAjA pralokanArthaM gataH svayaM ttr| yAvadAste kSaNamekaM udbhinnaH tAvatsaH vivaraH / / 1 / / punarapi pUrvapravAheNa pAnIyaM tena vivaramArgeNa / anivAritapracAraM pAtAle gantumArabdham / / 2 / / tad dRSTvA narendraH zokamahAzalyapIDitaH jhttiti| mantrAdizAstrakuzalaM puralokaM vyAharati / / 3 / / bhaNati ca yUyaM zAstrArthapAragAH tataH kathayata slilmidm| pAtAle vrajan sthAsyati kena upAyena / / 4 / / te sAMbhaLI rAjA tuSTamAna thai te jovA mATe pote ja tyAM gayo. eTalAmAM eka kSaNavAra te tyAM rahyo tamAma ta. viva2 pAI bheAyuM, (1) tethI pharIne paNa te vivaranA mArge karIne pUrvanI jema pravAhavaDe te pANI anivAritapaNe pAtALamAM javA sayuM. (2) te joine rAjA zokarUpI mahAzalyathI pIDA pAmyo ane tarata ja teNe maMtrAdika zAstramAM kuzaLa nagaranA doDIne bolAvyA, (3) ane kahyuM ke "tame zAstranA arthanA pAragAmI cho, tethI kaho ke A pANI pAtALamAM jAya che te kayA upAya rIne baMdha 25 za3 ? (4)
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1385 pariciMtiUNa sammaM payaMpiyaM tehiM deva! vinnANaM / neva'tthi ettha vatthumi amha kiM sAhimo teNa? / / 5 / / aha naravaiNA bhaNiyaM tahAvi sAhaha kimettha kAyavvaM?| mA viphalaM ciya vaccau suciremaM vevviyaM davvaM / / 6 / / tehiM bhaNiyaM-'deva! jai evaM tA nagarassa bAhiM videsiyasAlAsu ya pavAmaMDavesu ya devamaMdiresu ya pahiyasamUhamIlagesu ya tavassijaNAsamesu ya nirUveha purise, pucchAvesu ya tannivAsiloyaM vivarapUraNovAyaM, jai puNa tehiMto koi kaMpi uvAyaM khejjaa|' rAiNA bhaNiyaM-'sAhu jaMpiyaM, bahurayaNA vasuMdharA, kimiha na saMbhavijjatti aNumanniUNa tavvayaNaM jahAbhaNiyaM savvaTThANesu visajjiyA purisA, te ya jahAbhaNiyavihIe samAraddhA pucchiuM / paricintayitvA samyag prajalpitaM taiH-deva! vijJAnam / naivA'sti atra vastuni asmAkaM, kiM kathayAmaH tena? / / 5 / / atha narapatinA bhaNitaM-tathApi kathaya kimatra krtvym?| mA viphalameva vrajatu suciramevaM vIta(=vyayIkRtaM)dravyam / / 6 / / taiH bhaNitaM 'deva! yadyevaM tadA nagarasya bahiH vaidezikazAlAsu ca, prapAmaNDapeSu ca, devamandireSu ca, pathikasamUhamilakeSu ca, tapasvijanA''zrameSu ca nirUpaya puruSAn, prakSya ca tannivAsilokam vivarapUraNopAyam, yadi punaH tebhyaH ko'pi kimapi upAyaM kthyet| rAjJA bhaNitaM 'bahuratnA vasundharA, kimatra na sambhavet iti anumanya tadvacanaM yathAbhaNitaM sarvasthAneSu visarjitAH puruSAH / te ca yathAbhaNitavidhinA samArabdhAH prssttum| te sAMbhaLI teoe sArI rIte vicAra karIne kahyuM ke - "he deva! A viSayamAM amAruM kAMi paNa jJAna nathI tathA ame zuM hI ? (5) tyAre pharIthI rAjAe kahyuM ke "to paNa kaho, ahIM zuM karavuM? ghaNA dravyano vyaya karyo che te niSphaLa na jAo. (9) tyAre teo bolyA ke jo ema hoya to nagaranI bahAra paradezIonI dharmazALAomAM, parabanAM maMDapomAM, devamaMdiromAM, musApharonA samUhanA meLAmAM ane tapasvI janonA AzramomAM tevA puruSonI tapAsa karAvo ane tyAM rahelA lokone vivara pUravAno upAya pUchAvo. kadAca teomAMthI koika kAMika upAya batAvaze. te sAMbhaLI rAjAe kahyuM "tame sAruM kahyuM. pRthvI ghaNAM ratnavALI che tethI temAM zuM na saMbhave?" A pramANe temanA vacanane anumati ApIne temanA kahevA pramANe sarva sthAnomAM potAnA puruSo mokalyA. tyAre teo paNa kahelI vidhi pramANe sarva ThekANe pUchavA lAgyA.
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1386 zrImahAvIracaritram io ya so koriMTagakAvAlio io tao desaMtaresu paribhamaMto, maMtataMtosahIsaMgahaM kuNato, dhAuvAya-khannavAyapamuhadavvovajjaNovAyaM pariciMtaMto samAgao tameva puraM, Thio desiysaalaae| savvappayArehiM apuvvuttikAUNa saviNayaM pucchio sarovaravivarapUraNovAyaM rAyapurisehiM, etthaMtaraMmi teNaM niyavinnANAvalevanaDieNa / bhaNiyaM sAhaMkAraM kittiyamettaM imaM majjha ? / / 1 / / rAyapurisehiM kahiyaM-jai evaM ehi tA nariMdapuro / payaDasu niyavinnANaM lahasu pasiddhiM dharAvalae ||2|| evaM ca so vutto samANo appaNo vinnANeNa tihuyaNaMpi taNaM va mannaMto paTThio tehiM samaM itazca saH koriNTakakApAlikaH itastataH dezAntareSu paribhraman, mantra-tantrauSadhisaGgrahaM kurvan, dhAtuvAda-khanyavAdapramukhadravyopArjanopAyaM paricintayan samAgataH tameva puram sthitaH dezyazAlAyAm / sarvaprakAraiH apUrvaH itikRtvA savinayaM pRSTaH saraHvivarapUraNopAyaM rAjapuruSaiH - atrAntare tena nijavijJAnA'valepanATitena / bhaNitaM sA'haGkAraM kiyanmAtram idaM mama ||1|| rAjapuruSaiH kathitaM 'yadyevaM ehi tadA nrendrpurH| prakaTaya nijavijJAnam, labhasva prasiddhiM dharAvalaye / / 2 / / evaM ca saH uktaH san AtmanaH vijJAnena tribhuvanamapi tRNamiva manyamAnaH prasthitaH taiH samaM tevA samayamAM te kociMTaka kApAlika Amatema dezAMtaromAM bhramaNa karato, maMtra, taMtra ane auSadhono saMgraha karato, dhAtuvAda ane khanyavAda vigere dravyane upArjana karavAnA upAyane ciMtavato te ja nagaramAM Avyo. tyAM dezI lokonI dharmazALAmAM rahyo. 'A sarva prakAre koi apUrva che' ema jANI rAjapuruSoe tene vinaya sahita sarova2nA vivarane pUravAno upAya pUchyo. te avasare potAnI kaLAnA garvavaDe nRtya karatA teNe ahaMkAra sahita kahyuM ke-'A te mArI pAse kayA hisAjamAM che ?' (1) tyAre rAjapuruSoe kahyuM ke - jo ema che to tame rAjA pAse Avo, potAnuM vijJAna pragaTa karo ane pRthvItaNamAM prasiddhine pAbho. (2) A pramANe kahyuM tyAre te potAnA vijJAnavaDe traNa bhuvanane tRNa samAna gaNato teonI sAthe rAjakuLa tarapha 1. khANamAMthI nIkaLatA ratnAdika saMbaMdhI jJAna.
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1387 rAyaulaM, kameNa ya patto atthANamaMDavaM / muNittikAUNa paNamio rAiNA, davAviyaM AsaNaM, nisanno eso, patthAve ya purisehiM niveio ranno tdbbhuvgmo| tao harisaviyasiyaccheNa bhaNio rannA eso-'bho risivara! karesu pasAyaM, paNAsesu sarovarassa vivaraM jeNa taNhAparisusiyasarIro caubvihovi bhUyaggAmo suheNa savvakAlaM jahicchAe jalapANaM kuNaitti / koriMTageNa bhaNiyaM-'mahArAya! kettiyamettaM eyaM?, daMseha taM vivaraM jeNa taduciyamuvAyaM sAhemi / ' evaM vutte daMsio so peso| teNavi taM samaMtao paloiUNa bhaNiyaM-'mahArAya! jai ettha vivare kasiNacauddasIe TapparakannaM, maMkaDavannaM, bokkaDakuccaM, tAlasarUvaM, kakkaDayacchaM, aibIbhacchaM, baMbhaNagottaM, saMjamavaMtaM purisaM khiveha disidevayANa balidANapuvvagaM nUNaM tA milai esa vivaro, na nIramuvaramai thevNpi|' evaM teNa kahie rAiNA savvattha gAmAgarAisu pesiyA purisA, nibhAliumAraddhA ya jahovaiTThaguNavisiThaM baMbhaNaM, katthavi apecchamANehi ya rAjakulam, krameNa ca prAptaH aasthaanmnnddpm| 'muniH' iti kRtvA praNataH rAjJA, dApitam Asanam, niSaNNaH eSaH, prastAve ca puruSaiH niveditaH rAjA tadabhyupagamaH / tataH harSavikasitA'kSNA bhaNitaH rAjJA eSaH 'bhoH RSivara! kuru prasAdam, praNAzaya sarasaH vivaraM yena tRSAparizoSita-zarIraH caturvidhaH api bhUtagrAmaH sukhena sarvakAlaM yathecchayA jalapAnaM kroti|' koriNTakena bhaNitaM 'mahArAja! kiyanmAtrametat? darzaya tadvivaraM yena taducitamupAyaM kthyaami| evamukte darzitaH saH prdeshH| tena api taM samantataH pralokya bhaNitaM 'mahArAja! yadi atra vivare kRSNacaturdazyAM bhISaNakarNam, markaTavarNam, ajakUrcam, tAlasvarUpam, karkaTAkSam, atibIbhatsam, brAhmaNagotraM, saMyamavantaM puruSa kSipati digdevatAnAM balidAnapUrvakaM nUnaM tadA milati eSaH vivaraH, na nIram uparamati stokamapi / evaM tena kathite rAjJA sarvatra grAmA''karAdiSu preSitAH puruSAH, nibhAlayitumArabdhavantaH ca yathopadiSTaguNaviziSTaM brAhmaNam, kutrA'pi aprekSamANaiH ca cAlyo. ane anukrame sabhAmaMDapamAM gayo. "A muni che.' ema jANI rAjAe tene praNAma karyA ane tene Asana apAvyuM. tenA para te beTho. samaya Avyo tyAre te puruSoe rAjAne tenuM vijJAnakuzaLapaNuM jaNAvyuM tyAre harSathI praphullita netravALA rAjAe tene kahyuM ke - "he zreSTha RSi! kRpA karo, ane sarovaranA vivarano nAza karo ke jethI tRSNAvaDe zuSka zarIravALA cAre prakAranA prANIsamUho sukhe karIne sarva kALa icchA pramANe jaLapAna kare.' tyAre koriMTane kahyuM - "he mahArAja! A kArya to keTalA mAtra (zA hisAbamAM) che? te vivara mane dekhADo ke jethI huM tene lAyaka upAya karuM.' A pramANe teNe kahyuM tyAre tene te pradeza dekhADyo. teNe paNa cotarapha te joi kahyuM ke - "he mahArAja! jo A vivaramAM bhayaMkara kAnavALA, vAnara jevA varNavALA, bokaDA jevA dADhI-muchavALA, tADavakSa rUpavALA, kakkaDa jevI kAMtivALA, ati bIbhatsa (niMdita), brAhmaNa jAtinA ane saMyamavALA puruSane digevatAnA baLidAna karavApUrvaka nAMkho to avazya A vivara pUrAi jAya, ane thoDuM paNa pANI ochuM thAya nahIM.' A pramANe teNe kahyuM tyAre rAjAe gAma, khANo vigere sarva sthAne puruSone mokalyA. teo kahelA guNavALA brAhmaNane zodhavA
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1388 zrImahAvIracaritram tehiM paDiniyattiUNa niveiyaM nariMdassa / tao saMbhaMtacitteNa bhaNiyaM rAiNA-'bho sumaiamacca! kimevaM amha dhammakajje nirujjamo tumaM? na saMpADesi jahovaiTuM baMbhaNaM ti, imaM ca nisAmiUNa ciMtiyaM maMtiNA-'aho dhammacchaleNa pAvajjaNaM muddhaloyassa, aho aNatthadaMDapaMDiyattaNaM pAsaMDiyAhamassa, jaM evaMvihaM pAvaTThANamuvaisaMteNa na gaNio paMciMdiyaviNAso, na pariciMtio baMbhaNahaccAkalaMko, na parikalio niyatavalovo, ahavA kimaNeNaM?, tahA karemi jahA pAvovaesasamullAvavaMchA iyaraloyassavi na jAyaitti paribhAviUNa bhaNiyamaNeNa-'deva! jAriso aNeNa puriso kAvAliyamuNiNA samAiTTho tAriso eso ceva jai paraM havai, tA deva! dhammaTThANe ettha jai eso cciya khippihI tA kimajuttaM jAejjA?, 'iSTaM dharme niyojaye' diti loke'pi kthyte|' rAiNA bhaNiyaM-'evaM hou|' aha samAgae cauddasIvAsare so cciya koriMTago jahovaiTThavihiNA taiH pratinivartya niveditaM nrendrsy| tataH sambhrAntacittena bhaNitaM rAjJA 'bhoH sumatyamAtya! kimevaM asmAkaM dharmakArye nirudyamaH tvam? na sampAdayasi yathopadiSTaM brAhmaNam?' iti / idaM ca niHzamya cintitaM mantriNA 'aho!dharmacchalena pApA'rjanaM mugdhalokasya, aho anarthadaNDapaNDitatvam pASaNDikA'dhamasya, yad evaMvidhaM pApasthAnam upadizatA na gaNitaH paJcendriyavinAzaH, na paricintitaH brAhmaNahatyAkalaGkaH, na parikalitaH nijatapolopaH, athavA kimanena!, tathA karomi yathA pApopadezasamullApavAJchA itaralokasyA'pi na jAyate' iti paribhAvya bhaNitamanena 'deva! yAdRzaH anena puruSaH kApAlimuninA samAdiSTaH tAdRzaH eSaH eva yadi paraM bhavati, tataH deva! dharmasthAne'tra yadi eSaH eva kSipasi tadA kimayuktaM bhavet? 'iSTaM dharme niyojayet' iti loke'pi kthyte| rAjJA bhaNitaM 'evaM bhvtu|' atha samAgate caturdazIvAsare saH eva koriNTakaH yathopadiSTavidhinA lAgyA. koi paNa ThekANe tevA puruSane nahIM jovAthI teoe pAchA AvIne rAjAne nivedana karyuM tyAre cittamAM bhrAMti pAmelA rAjAe kahyuM ke - "he sumati maMtrI! amArA A dharmakAryamAM te A pramANe nirudyamI kema che? kahelA guNavALA brAhmaNane kema prApta karato nathI?' te sAMbhaLI maMtrIe vicAryuM ke - "aho! mugdha loka dharmanA miSathI pApanuM upArjana kevuM kare che? aho! A adhama pAkhaMDInuM anarthadaMDamAM paMDitapaNuM kevuM che? ke jethI AvA prakAranA pApasthAnano upadeza karatA teNe paMceMdriyano vinAza na gaNyo, brAhmaNahatyAnuM kalaMka na vicAryuM, ane potAnA tapano lopa paNa na jANyo. athavA AnAvaDe zuM? huM ja te prakAre karuM ke jethI bIjA lokone paNa pApopadeza karavAnI icchA paNa na thAya. A pramANe vicArIne teNe kahyuM ke - "he deva! A kApAlika munie jevA prakArano puruSa kahyo tevA prakArano jo hoya to A ja che; tethI he devI! A dharmasthAnamAM jo Ane ja nAMkhavAmAM Ave to zuM ayogya che? "iSTa mANasane dharmamAM joDavo' ema lokamAM paNa kahevAya che.' tyAre rAjAe kahyuM "ema ho.' pachI caturdazIno divasa Avyo tyAre te ja koriTakane kahelA vidhi pramANe
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1389 aSTamaH prastAvaH 'hitaM na vAcyaM ahitaM na vAcyaM, hitAhitaM naiva ca bhaassnniiym| koriMTaka: smAha mahAvratI yat, svavAkyadoSAdvivaraM vizAmI ||1||-ti puNaruttaM virasamArasaMto balA ceva pakkhitto vivarammi pAvio ya viNAsaMti / aha savvatthavi nayare vitthariyaM jahA kvaaliytvssii| niyajIhAdoseNaM paMcattaM pAvio vivaso / / 1 / / tAhe savvo'vi jaNo bhaasaagunn-dosciNtnnujjutto| sumuNivva saMpayatto kimasakkaM maraNabhIyANa? ||2|| 'hitaM na vAcyam ahitaM na vAcyam, hitAhitaM naiva ca bhaassnniiym| koriNTakaH smA''ha mahAvratI yat, svavAkyadoSAdvivaraM vizAmi ||1|| iti punaruktaM virasamArasan balAdeva prakSiptaH vivare prAptazca vinAzam / atha sarvatrA'pi nagare vistRtaM yathA kaapaaliktpsvii| nijajihvAdoSeNa paJcatvaM prAptaH vivazaH / / 1 / / tadA sarvo'pi janaH bhASAguNa-doSacintanodyuktaH / sumuniH iva sampravRttaH kimazakyaM maraNabhItAnAm / / 2 / / "hitavacana kahevuM nahIM, ahita vacana kahevuM nahIM, tathA hita ke ahita kAMi paNa kahevuM nahIM; kemake mahAvratI koriTaka kahe che ke-potAnA ja vacananA doSathI huM vivaramAM pesuM chuM.' A pramANe vAraMvAra bolatA, virasa bUma pADatA tene baLAtkAre ja vivaramAM nAMkhyo ane te maraNa pAmyo. pachI nagaramAM sarva ThekANe vAta prasarI ke - "kApAlika tapasvI potAnA jillAnA doSathI parAdhInapaNe mRtyu pAbhyo.' (1) tyArapachI sarva loka sArA muninI jema bhASAnA guNa-doSa ciMtavavAmAM udyamI thayo, kemake "maraNathI bhaya pAmelA prAmAne asya cha?' (2)
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1390 zrImahAvIracaritram iya tujjha mae kahio goama! ucchiNkhlullvnnruuvo| jamadaMDovva payaMDo aNatthadaMDo duhohakaro / / 3 / / tinnivi (eyAiM mae) bhaNiyAiM guNavvayAiM ettAhe / cattArivi sIsaMtI (sikkhAiM) nisuNasu taM goamasagotta! / / 1 / / sAvajjeyarajogANa vajjaNAsevaNobhayasarUvaM / sAmAiyaMti tesiM paDhamaM sikkhAvayaM hoi / / 2 / / maNa-vayaNa-kAyaduppaNihANaM iha jaM na u vivjjei| sayakaraNayaM aNavaTThiyassa taha karaNayaM ca gihI / / 3 / / iti tava mayAkathitaH gautama! ucchRGkhalollapanarUpaH / yamadaNDaH iva pracaNDaH anarthadaNDaH duHkhaughakaraH / / 3 / / trINi api (etAni mayA) bhaNitAni guNavratAni adhunaa| catvAri api ziSyate (zikSAni) nizruNu tad gautamasagotra! ||1|| sAvadyetarayogAnAM vrjnaa''sevnobhysvruupm| sAmAyikamiti teSAM prathamaM zikSAvrataM bhavati / / 2 / / manovacaHkAyaduSpraNidhAnaM iha yad na tu vivrjti| smRtyakaraNam anavasthitasya tathA karaNakaM ca gRhI / / 3 / / A pramANe he gautama! uddhata vacana bolavArUpa ane yamarAjanA daMDa jevo pracaMDa tathA duHkhanA samUhane 52 nArI anartha meM tamane tyo. (3) A traNe guNavrata meM tamane kahyAM. have he gautama gotrI! cAra zikSAvratane tame sAMbhaLo :- (1) temAM sAmAyika nAmanuM paheluM zikSAvrata che. 1. te pApapravRttino tyAga ane 2. itara eTale niSpApapravRttinuM sevana amale 2135vANu cha. (2) temAM mana, vacana ane kAyAnuM duSmaNidhAna varjavuM nahIM 3 tathA zayanAdikavaDe smRtinuM na karavuM athavA sAmAyika cAluM che ke nahi te yAda na rahevuM 4 ane anavasthitapaNe eTale asAvadhAnapaNe sAmAyika karavuM 5. A pAMya mtiyaa| cha. te gusthI 4AnA cha. (3)
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAva 1391 sAmAie ujjuttA avicalacittA surovasagge'vi / hoti bhavapAragAmI sattA naNu kAmadevovva / / 4 / / jaha kAmadevasaDDho saMmattaM pAvio mmaahiNto| sAmAie nikkaMpo surovasagge'vi taha suNasu / / 5 / / caMpAnayarIe vijiyamaMDalo jiyasattU nAma rAyA, kAmadevo seTThI, niyaniyakammasaMpauttA kAlaM voliMti / annayA ya gAmANugAmaM viharaMto ahaM tattha samosaDho, tao ujjANapAlagehiM vinnatto rAyA, jahA-'deva! bhaviyakamalabohaNadivAyaro carimatitthayaro sahasaMbavaNujjANe samosaDho tti / evaM soccA rannA dinnaM tesiM mahaMtaM pAriosiyaM, davAvio nayarIe paDahagojahA 'nAyakulakeuNo mahAvIrassa bhagavao vaMdaNatthaM patthivo niggacchai, tA bho logA! sAmAyike udyuktAH avicalacittAH suropsrge'pi| bhavanti bhavapAragAmI sattvAH nanu kAmadevaH iva / / 4 / / yathA kAmadevazrAddhaH samyaktaM prAptavAn mama skaashaat| sAmAyike niSkampaH suropasarge'pi tathA zruNuta / / 5 / / campAnagaryAM vijitamaNDalaH jitazatruH nAmakaH rAjA, kAmadevaH zreSThI, nijanijakarmasamprayuktAH kAlaM vyatikrAmataH / anyadA ca grAmAnugrAmaM viharan ahaM tatra smvsRtH| tataH udyAnapAlakaiH vijJaptaH rAjA yathA-deva! bhavyakamala-bodhanadivAkaraH caramatIrthakaraH sahasrAmravanodyAne smvsRtH| evaM zrutvA rAjJA dattaM teSAM mahat paaritossikm| dApitaH nagaryAM paTahakaH yathA 'jJAtakulaketoH mahAvIrasya bhagavataH vandanArthaM pArthivaH nirgacchati, tataH bhoH lokAH Agacchata bhagavantaM vanditum' iti bhaNite sAmAyika karavAmAM udyamavALA ane devanA upasarga thayA chatAM paNa jemanuM citta calAyamAna na thAya tevA prANIo kAmadevanI jema saMsAranA pAragAmI thAya che. (4). je prakAre mArI pAse samakita pAmelo kAmadeva zrAvaka devano upasarga thayA chatAM paNa sAmAyikamAM niSkapa 26yo ta tame somo :- (5) caMpA nagarImAM dezone jItanAra jitazatru nAme rAjA hato. tyAM kAmadeva nAmano zreSThI hato. teo potapotAnA kAryamAM sAvadhAna thaI kALa nirgamana karatA hatA. ekadA eka gAmathI bIje gAma vihAra karatA ame tyAM samavasaryA. te vakhate udyAnapAlakoe rAjAne vinaMti karI ke - "he deva! bhavya prANIorUpI kamaLone prabodha karavAmAM sUrya jevA chellA tIrthakara sahastrAmavana nAmanA udyAnamAM samavasaryA che. te sAMbhaLI rAjAe temane moTuM inAma ApyuM, ane nagarImAM paDaha vagaDAvyo ke-"jJAtakuLamAM dhvajA samAna mahAvIra svAmI bhagavAnane vAMdavA mATe
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1392 zrImahAvIracaritrama Agaccheha bhagavaMtaM vaMdiuMti bhaNie takkAlamiliyapurajaNasameo samAgao rAyA mamaMtiyaM / io ya so kAmadevo pAsAyatalAsINo egAbhimuhaM jaNanivahamavaloiya pariyaNamApucchei'kiM naM devANuppiyA! esa purajaNasamudao egadisAe nIharai?, eyamaTThamuvalabhiya saaheh|' tehiM nicchiUNa niveiyaM, jahA-'tihuyaNekkanAho jiNo samosaDho tavvaMdaNavaDiyAe puralogo vcci|' tao so samuppannasaddhAisao pahAo caMdaNovalittagatto, cAugghaMTarahArUDho, appamahagghAbharaNabhUsio, siyakusumadAmovasohio niggao nyraao| samosaraNAsanne ya oinno rahavarAo pamukkakusumadAmo, parihariyataMbolo, kayamuhasuddhI egasADIeNaM uttarAsaMgeNaM cakkhuphAse aMjalipaggaheNaM maNaso egattIbhAveNa ya paviThTho samosaraNe, tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM kAUNa vaMdio ahaM, uvaviThTho stttthaanne| nisAmie dhamme saMjAyadhammapariNAmo tatkAlamilitapurajanasametaH samAgataH rAjA mmaa'ntikm| itazca saH kAmadevaH prAsAdatalA''sInaH ekA'bhimukham jananivahamavalokya parijanamA''pRcchati 'kiM devAnupriyAH! eSaH purajanasamudAyaH ekadizi niharati etadartham upalabhya kthyt|' taiH nizcitya niveditaM yathA 'tribhuvanaikanAthaH jinaH samavasRtaH tadvandanapratijJayA puralokaH vrjti| tataH saH samutpannazraddhAtizayaH snAtaH candanopaliptagAtraH caturghaNTarathA''rUDhaH, AtmamaharghA''bharaNabhUSitaH, zvetakusumadAmopazobhitaH nirgataH ngrtH| samavasaraNA''sanne ca avatIrNaH rathavarataH pramuktakusumadAmA, parihRtatAmbUlaH, kRtamukhazuddhiH ekazATakena uttarAsaGgena cakSuHsparza aJjalipragraheNa manasaH ekatvIbhAvena ca praviSTaH samavasaraNe, tridhA AdakSiNapradakSiNAM kRtvA vandito'ham, upaviSTaH svsthaane| nizrute dharme saJjAtadharmapariNAmaH samyaktvamUlAni rAjA nIkaLe che, tethI te loko! tame sarve bhagavAnane vAMdavA cAlo.' A pramANe kahevAthI tatkALa purajano ekaThA thayA. teo sahita rAjA mArI pAse Avyo. te avasare te kAmadeva zreSThI potAnA prAsAdanA upalA bhAga upara beTho hato. teNe eka ja dizAnI sanmukha jato lokono samUha joi potAnA sevakone pUchyuM ke he devAnupriya! A nagaranA lokono samUha eka ja dizAe kyAM jAya che? A jANIne mane kaho.' tyAre teoe nizcaya karIne kahyuM ke- traNa bhuvananA ekasvAmI jinezvara ahIM samavasaryA che. temane vAMcavA mATe nagarajano jAya che. te sAMbhaLIne te kAmadeve atyaMta zraddhA utpanna thavAthI snAna karyuM, caMdanavaDe gAtrane lepa karyo, thoDA ane moTI kIMmatavALA alaMkArovaDe zarIrane bhUSita karyuM ane zveta puSpanI mALAvaDe te zobhita thayo. pachI cAra ghaMTAvALA ratha upara ArUDha thai te nagaramAMthI nIkaLyo. samavasaraNanI najIka jaI, te zreSTha ratha uparathI nIce utarI, puSpanI mALAno tyAga karI, mukhamAMthI tAMbUlane kADhI nAMkhI, mukhanI zuddhi karI, eka vastranuM uttarAsaNa karI, bhagavAnane cakSuno sparza thatAM be hAtha joDI, manane ekAgrapaNuM karI samavasaraNamAM peTho. traNa vAra pradakSiNA karIne teNe mane vaMdanA karI, ane yogya Asane (sthAne) beTho. pachI mArI dharmadezanA sAMbhaLIne tene dharmano pariNAma thayo, tethI samakita
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1393 aSTamaH prastAvaH saMmattamUlAI paMcANuvvayAiM, tinni guNavvayAI, cattAri sikkhAvayAiM bhAvasAraM paDivajjiya gihamuvagao, pAlei niraiyAraM sAvagadhammaM / annayA ya kuTuMbaciMtAe jeTTaputtaM ThavittA posahasAlAe paDimAparikammakaraNaTThA sAmAiyaM paDivajjiya Thio rayaNIe kAusaggeNaM| etthaMtaraMmi tabbhAvaniccalattaM parikkhiuM ego tassa samIve ThAuM suro sarosaM imaM bhaNai - re re vaNiyAhama! dhammakammamevaM samujjhasu javeNaM / pAviTTha ko'higAro tuha erisasAdhuceTThAsu? ||1|| mA pavisa akAle cciya kyNtmuhkuhrmuggdaaddhillN| mama vayaNaM avaganniya putta-kalattAipariyario / / 2 / / paJcA'NuvratAni, trINi guNavratAni, catvAri zikSAvratAni bhAvasAraM pratipadya gRhamupagataH, pAlayati niraticAraM zrAvakadharmam / anyadA ca kuTumbacintAyAM jyeSThaputraM sthApayitvA pauSadhazAlAyAM pratimAparikarmakaraNArthaM sAmAyikaM pratipadya sthitaH rajanyAM kAyotsargeNa / atrAntare tadbhAvanizcalatvaM parIkSituM ekaH tasya samIpe sthitvA suraH saroSaM idaM bhaNati - re re! vaNigadhama! dharmakarma evaM samujha javena / pApiSTha! kaH adhikAraH tava etAdRzasAdhuceSTAsu / / 1 / / mA praviza akAle eva kRtAntamukhakuharam ugradaMSTrikam / mama vacanam avagaNya putra-kalatrAdiparivRttaH / / 2 / / sahita pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata bhAvapUrvaka grahaNa karIne te potAnA ghera gayo. pachI te aticAra rahita zrAvaka dharma pALavAlAgyo. ekadA kuTuMbanI ciMtA (sArasaMbhALa) ne viSe moTA putrane sthApana karI pauSadhazALAmAM pratimAnuM parikarma (abhyAsa) karavA mATe rAtrisamaye sAmAyika karIne kAyotsarga rahyo. te vakhate tenA bhAvanA nizcaLapaNAnI parIkSA karavA mATe koI eka deva tenI samIpe Ubho rahI krodhathI A pramANe polyo : re re! adhama vaNiku! A dharmapravRttine tuM zIdhra choDI de. he pApiSTha! AvI sAdhunI ceSTA (kriyA)mAM tAro zo aghi2 cha? (1) mArA vacananI avagaNanA karIne tuM putra, strI vigere parivAra sahita akALe je ugra dADhavALA yamarAjanA bhu53pI guDamA praveza na 42. (2)
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1394 zrImahAvIracaritram evaM vuttovi na jAva kaMpio so tayA mhaastto| tAva paruTTho devo gaiMdarUvaM viuvvei / / 3 / / tayaNaMtaramullAliyapayaMDasuMDo ghaNovva gjjNto| vegeNa dhAviUNaM geNhai taM sAvayaM jhatti / / 4 / / savvatto gattaM viddavei calaNehiM pakkhivai gynne| tatto nivaDataM puNa paDiyacchai daMtakoDIhiM / / 5 / / evaM bahuppayAraM taM pIDiya kuNai bhuyagarUvaM so| pacchA tikkhAhiM daDhaM dADhAhiM taNuM vidArei / / 6 / / evamuktaH api na yAvatkampitaH saH tadA mahAsattvaH / tAvat praruSTaH devaH gajendrarUpaM vikurvati / / 3 / / tadanantaram ullalitapracaNDakara: ghanaH iva garjan / vegena dhAvitvA gRhNAti taM zrAvakaM jhaTiti / / 4 / / sarvataH gAtraM vidravati caraNaiH, prakSipati ggne| tasmAd nipatantaM punaH pratIcchati dantakoTibhiH ||5|| evaM bahuprakAraM taM pIDayitvA karoti bhujagarUpam saH | pazcAt tIkSNaiH dRDhaM daMSTrAbhiH tanuM vidArayati / / 6 / / A pramANe kahyA chatAM paNa te vakhate te mahAsattvavAna jeTalAmAM kaMpita na thayo teTalAmAM roSa pAmelA deve gajeMdranu 35 vi.yu. (3) tyArapachI pracaMDa sUMDhane uchALI meghanI jevI garjanA karatA teNe zIdhrapaNe vegathI doDIne te zrAvakane grahaNa jyo. (4) pachI teNe tenA zarIrane cotaraphathI pagavaDe mardana karyuM. pachI AkAzamAM uchALyo, tyAMthI paDatA tene dAMtanA agrabhAga3 vIMdhyA. (5) A pramANe tene ghaNe prakAre pIDA karIne pachI teNe sarpanuM rUpa vikuvyuM. pachI tIkSNa dADhovaDe tenA zarIrane yIyu, (7)
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1395 aSTamaH prastAvaH tahavihu akhubbhamANe gihippahANaMmi kaamdevNmi| rakkhasarUvaM kAuM uvasaggaM kAumAraddho / / 7 / / aha khaNamegaM ghoraTTahAsakaratAlatAlaNaM kaauN| parisaMto so tiyaso bhattIe tayaM imaM bhaNai / / 8 / / bho kAmadeva! sAvaya tiyaso'haM tujjha sattanANaTThA / etthAgao mahAyasa! tA pasiya varesu varametto / / 9 / / thevo'vihu uvayAro vihio tumhArise guNanihiMmi / assaMkhasokkhakhaMdhassa kAraNaM hoi nibbhaMtaM / / 10 / / tathApi khalu akSubhyamAne gRhIpradhAne kAmadeve / rAkSasarUpaM kRtvA upasarga kartumArabdhavAn / / 7 / / atha kSaNamekaM ghorA'TTahAsakaratalatADanaM kRtvA / parizrAntaH saH tridazaH bhaktyA tam idaM bhaNati / / 8 / / bhoH kAmadeva! zrAvaka! tridazo'haM tava sattvajJAnAya / atrA''gataH mahAyazaH! tataH prasIda varaya varam itaH / / 9 / / stoko'pi upakAraH vihitaH yuSmAdRze guNanidhau / asaGkhyasaukhyaskandhasya kAraNaM bhavati nirdhAntam / / 10 / / to paNa gRhasthIomAM mukhya evo te kAmadeva kSobha na pAmyo tyAre rAkSasanuM rUpa karIne te upasarga karavA lAgyo. (7) tyArapachI eka kSaNa vAra bhayaMkara aTTahAsa karIne ane hAthanI tALIo pADIne thAkI gayelA te deve bhaktithI tena // prabho sayuM - (8) he kAmadeva zrAvaka! huM deva chuM. tArA sattvane jANavA mATe ahIM Avyo chuM, tethI he mahAyazasvI! tuM prasanna thane 12hAna bhA. (c) guNanA nidhAnarUpa tArI jevA upara karelo thoDo paNa upakAra kharekhara asaMkhya sukhanA samUhanuM kAraNa thAya cha. (10)
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1396 zrImahAvIracaritrama evaM bhaNio'vi sureNa sAyaraM varamuNivva thevNpi| jAva na sa kAmadevo kahamavi paccuttaraM dei / / 11 / / tAva namaMsiya caraNe ukkittiya guNagaNaM ca se tiyaso / paramacchariyamuvagao jahAgayaM paDiniyatto ya / / 12 / / iyaro'vi dhammamArAhiUNa taie bhavaMmi nivvANaM / sAyattANaMdasuhaM pAvissai nihayakammaMso ||13 / / iya jai gihiNo'vi samujjamaMti dhammami niccalA dhaNiyaM / tA ujjhiyagihavAsA tavassiNo kiM pamAyaMti? ||14 / / evaM bhaNitaH api sureNa sAdaraM varamuniH iva stokamapi / yAvad na saH kAmadevaH kathamapi pratyuttaraM datte / / 11 / / tAvannatvA caraNayoH utkIrtya guNagaNaM ca tasya tridazaH / paramA''zcaryamupagataH yathA''gataM pratinivRttazca / / 12 / / itaro'pi dharmam ArAdhya tRtIye bhave nirvANam / svAyattA''nandasukhaM prApsyati nihatakarmAMzaH / / 13 / / iti yadi gRhINaH api samudyacchanti dharme nizcalAH atyantam / tadA ujjhitagRhavAsAH tapasvinaH kiM pramAdayanti? / / 14 / / A pramANe Adara sahita te deve kahyA chatAM paNa uttama muninI jema te kAmadeve javAmAM koI paNa prakAre thoDo paNa pratyuttara Apyo nahIM (11) tevAmAM atyaMta Azcarya pAmelo te deva tenA caraNane namIne, tenA guNasamUhanuM kIrtana karIne jema Avyo Dato tema pAcho gayo. (12) bIjo paNa (kAmadeva paNa) dharmane ArAdhIne, trIje bhave karmanA aMzane khapAvIne zAzvata AnaMda ane sukhavALA mokSane pAmaze. (13). jo A pramANe gRhasthIo paNa dharmamAM nizcaLa thai atyaMta udyama kare che, to gRhavAsano tyAga karanAra tapasvI bha prabhAha re ? (14)
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1397 aSTamaH prastAvaH evaM vIreNa jiNesareNa jaiNo paDucca vaagrie| savisesasaMjamujjayacitto jAo samaNasaMgho / / 15 / / iya jaha sAmAiyaniccalattaNaM kAmadevasaDDeNaM / bhavabhayabhIeNa kayaM anneNavi taha viheyavvaM / / 16 / / disivayagahiyassa disAparimANasseha paidiNaM jaM tu| gamaNaparimANakaraNaM bIyaM sikkhAvayaM eyaM / / 1 / / vajjai iha ANayaNappaoga-pesappaogayaM cev| saddANurUvavAyaM taha bahiyA poggalakkhevaM / / 2 / / evaM vIreNa jinezvareNa yatInAM pratItya vyaakRte| savizeSasaMyamodyatacittaH jAtaH zramaNasaGghaH / / 15 / / iti yathA sAmAyikanizcalatvaM kAmadevazrAddhena / bhavabhayabhItena kRtam anyena api tathA vidheyam / / 16 / / digvratagRhItasya dikparimANasya iha pratidinaM yattu / gamanaparimANakaraNaM dvitIyaM zikSAvratametat / / 1 / / varjati iha Anayanaprayoga-preSyaprayogau eva / zabdA'nurUpapAtau tathA bahiH pudgalakSepam / / 2 / / A pramANe zrIvIra jinezvare sAdhuone AzrayIne kahyuM tyAre sAdhasamudAyanuM citta vizeSa karIne saMyamamAM udhamI thayu. (15) A pramANe jema bhavanA bhayathI bhaya pAmelA kAmadeva zrAvake sAmAyikane viSe nizcalapaNuM karyuM tema jAmobhe 55 / 2. (17) divratamAM grahaNa karelA dizAnA parimANanuM je haMmezA gamananuM parimANa karavuM te bIjuM zikSAvrata che. (1) A vratamAM Anayanaprayoga 1, medhyaprayoga 2, zabdAnupAta 3, rUpAnupAta 4 ane bahAra pugala nAMkhavuM te 5- pAMya matiyAra va pAnA che. (2)
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1398 zrImahAvIracaritram ihaloyaMmivi paidiNa disaparimANaMmi kiirmaannNmi| ubhaevi no aNatthA sAgaradattassa va havaMti / / 3 / / ___ goyamasAmiNA bhaNiyaM-'jayaguru! ko esa sAgaradatto? kahaM vA tassa disivayaparimANasevaNe ihapArabhaviyA'NatthappaNAso jAotti sAhesu, mahaMtamiha koUhallaM / ' bhagavayA jaMpiyaMparikahemi, pADalisaMDe nayare dhaNasArassa ibbhassa suo sAgaradatto naam| so ya asesavasaNasayasaMpariggahio dullaliyagoThThIe parigao, tehiM tehiM payArehiM davvaviNAsamAyarai / annayA ya viNaTuMmi davvasAre gao so desaMtaresu, pAraddhA ya bahave daviNovajjaNovAyA, samAsAiyAiM kaiyavi dINArasayAI, tehiMvi gahiUNa kiMpi bhaMDaM gao siMdhudesaM, viNivaTTiyaM taM ca, uDhio bahulAbho, jAo se paritoso, ciMtiumAraddho ya-'aho kiM imiNA attheNa? jo niyasuhiyasayaNavaggassa na jAi viNiogaM?, tA gacchAmi niyayanayaraM, pecchAmi ihaloke'pi pratidinaM dikparimANe kriyamANe / ubhayasminapi no anarthAH sAgaradattasya iva bhavanti / / 3 / / gautamasvAminA bhaNitaM 'jagadguro! kaH eSaH sAgaradattaH? kathaM vA tasya digvrataparimANasevane iha-parabhavikA'narthapraNAzaH jAtaH iti kathaya, mahadiha kautuuhlm|' bhagavatA jalpitaM 'parikathayAmi, pATalIkhaNDe nagare dhanasArasya ibhyasya sutaH sAgaradattaH nAmakaH / sazca azeSavyasanazatasamparigRhItaH durlalitagoSThyAM parigataH taiH taiH prakAraiH dravyavinAzamA''carati / anyadA ca vinaSTe dravyasAre gataH saH dezAntareSu, prArabdhAH ca bahavaH dravyopArjanopAyAH, samAsAditAni kvacidapi dInArazatAni, taiH api gRhItvA kimapi bhANDaM gataH sindhudezam, vinivartitaM tacca, utthitaH bahulAbhaH, jAtaH tasya paritoSaH, cintayitumArabdhavAn ca 'aho! kim anena arthena, yaH nijasuhRtsvajanavargasya na yAti viniyogam? A lokane viSe paNa haMmezAM dizAnuM parimANa karyuM hoya to sAgaradattanI jema A loka ane paraloka saMbaMdhI anartho prApta yatA nathI.: (3) te sAMbhaLI gautamasvAmIe kahyuM ke-"he jagadguru! te sAgaradatta koNa? ane divratanA parimANanuM sevana karavAthI tene A bhava ane parabhavanA anarthano vinAza zI rIte thayo? te kaho. te sAMbhaLavAmAM mane ghaNo AnaMda che. tyAre bhagavAne kahyuM kahuM chuM :- pATalIkhaMDa nAmanA nagaramAM dhanasAra nAmanA zreSThIno sAgaradatta nAme putra hato. te samagra seMkaDo vyasanathI grahaNa karAyelo ane niMdanIya puruSomAM paDelo hato, tethI te te (dhUtAdika) prakAre karIne dravyano vinAza karato hato. ekadA dravyano vinAza thavAthI te dezAMtaramAM gayo. tyAM dravya (= dhana) meLavavA ghaNA upAyo karyA, tethI dravyanA keTalAka seMkaDA teNe prApta karyA. te dravyavaDe kAMIka bhAMDa grahaNa karIne te siMdhu dezamAM
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1399 aSTamaH prastAvaH jaNagaM, samappemi tassa atthasaMcayaM, duppaDiyAro khu so mahANubhAvo, vivihANatthasatthehiM mae saMtAvio ya' iti paribhAviUNa gahiyapavarajaccaturaMgamo payaTTo pADalisaMDapurAbhimuhaM, avicchinnapayANaehiM iMtassa advapahecciya jAo vAsAratto, aNivAriyapasarA nivaDiyA salilavuTThI, pavUDhA girinaIo, navahariyasaddalaM jAyaM dharaNimaMDalaM, niyaniyagehAisu allINo pahiyasattho, bahalacikkhallollattaNeNa duggamIhUyA bhUmimaggA / tao so gaMtumasamattho tattheva ya chAiUNa Thio / annadivase ya caramANANaM turaMgamANaM aNumaggalaggo jAva kittiyaMpi bhUbhAgaM vaccai tAva giriguhAgao egacalaNovarinihiyasavvaMgabhAro, dhammanicaovva muttimaMto, uvasaMtaparopparaverehiM hari - hariNa - saddala - sUyarapamuhatiriehiM paricattacaraNapANiehiM uvAsijjamANo caumAsatavovisesaM paDivanno diTTho aNeNa ajjasamio nAma cAraNo tataH gacchAmi nijanagaram, prekSe janakam, samarpayAmi tasya arthasaJcayam, duSpratikAraH khalu saH mahAnubhAvaH, vividhA'narthasArthaiH mayA santApitaH ca' iti paribhAvya gRhItapravarajAtyaturaGgamaH pravRttaH pATalIkhaNDapurAbhimukham / avicchinnaprayANakaiH AgacchataH ardhapathe eva jAtA varSArAtri, anivAritaprasarA nipatitA salilavRSTiH, pravRDhAH girinadyaH, navaharita zAdvalaM jAtaM dharaNimaNDalam, nijanijagRhAdiSu AlInaH pathikasArthaH, bahukardamA''rdratvena durgamIbhUtAH bhUmimArgAH / tataH saH gantumasamarthaH tatraiva ca chAdayitvA sthitH| anyadivase ca carantaM turaGgamam anumArgalagnaH yAvat kiyantam api bhUbhAgaM vrajati tAvad giriguhAgataH ekacaraNoparinihitasarvAGgabhAraH, dharmanicayaH iva mUrtimAn, upazAntaparasparavairaiH hari-hariNa-zArdUla-zUkarapramukhatiryagbhiH parityaktacaraNa-pAnIyaiH upAsyamAnaH cAturmAsatapovizeSaM pratipannaH dRSTaH anena AryasamitaH nAmakaH cAraNaH munivaraH / taM ca dRSTvA paramavismayamudvahatA cintitaM sAgaradattena gayo. tyAM te lAMDa veyyaM tenAthI ghazo sAla prApta thayo, tethI tene saMtoSa thayo, ane te viyAravA sAgyo }-'aho! A dravyanuM zuM phaLa ke je potAnA mitra ane svajanavarganA upayogamAM na Ave? tethI huM mArA nagaramAM jAuM. pitAne jouM. tene A dravyano samUha ApuM. moTA prabhAvavALA te (pitA)no pratyupakA2 thaI zake tema nathI; kemake meM to temane vividha prakAranA anarthanA samUhavaDe saMtApa ja utpanna karyo che.' A pramANe vicArIne jAtiyaMta azvone lai te pATalIkhaMDa nagara tarapha cAlyo. niraMtara prayANavaDe jatAM ardhamArge ja varSARtu AvI. niraMtara prasaratI jaLanI vRSTi paDavA lAgI. parvatanI nadIo vahevA lAgI. pRthvImaMDaLa navA lIlA ghAsavaDe zobhita thayuM. musApharono samUha potapotAnA gRhAdikamAM lIna thayo. ghaNA cIkaNA kAdavavaDe pRthvInA mArgo jai na zakAya tevA thayA, tethI cAlavAne asamartha thayelo te tyAM ja vAsa karIne rahyo. eka divase potAnA azvo caratA hatA, temanI pAchaLa cAlato te jeTalAmAM keTalIka bhUmi dUra gayo teTalAmAM teNe parvatanI guphAmAM rahelA Aryasamita nAmanA eka cAraNa munIzvarane joyA. cAra mAsanA tapa vizeSane aMgIkAra karI te muni eka paga upara sarva zarIrano bhAra
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1400 zrImahAvIracaritram munnivro| taM ca davaNa paramavimhayamuvvahaMteNa ciMtiyaM sAgaradatteNa 'aho acchariyamacchariyaM jamaccaMtaduTThasattAvi evameyaM mahAmuNiM pajjuvAsaMti, na savvahA havai esa sAmannavikkamo, tA daMsaNamavi eyassa pavittayAkAraNaM, kiM puNa visesavaMdaNaM'ti samucchaliyanibbharabhattipabbhAranissaraMtaromaMco samIve gaMtUNa paMcaMgapaNivAyapurassaraM nivaDio se calaNesu, muNiNAvi ussaggaM pArAviUNa bhavvottikAUNa dhammalAbheNa paDilAbhio eso| tao harisaviyasiyacchiNA bhaNiyaM sAgaradatteNa-'bhayavaM! kimevaM aidukkaraM samAyaraha tubbhe tavaM? kiM vA nivasaha evaMvihe egaMtavAse?, ko vA phalaviseso eyassa duraNucarANuTThANassa? / ' muNiNA bhaNiyaM-'bho mahANubhAva! eyassa avassaviNassarassa sarIrassa esa ceva lAbho jamaNuTThijjai saMjamo, eso ya maNaso egattIkaraNamaMtareNa na sammaM tIrai kAuM, ao egaMtavAso sutavassIhiM sevijjai, jaM ca tae bhaNiyaM-kimaassa phalaM?, tattha suMdara! nisaamesu| 'aho! Azcaryam Azcaryam, yad atyantaduSTasattvAH api evamenaM mahAmuniM paryupAsate, na sarvathA bhavati eSaH sAmAnyavikramaH, tataH darzanamapi etasya pavitratAkAraNam, kiM punaH vizeSavandanam iti samucchalitanirbharabhaktiprAgbhAranissaradromAJcaH samIpaM gatvA paJcAGgapraNipAtapurassaraM nipatitaH tasya crnnyoH| muninA api kAyotsargaM pArayitvA bhavyaH iti kRtvA dharmalAbhena pratilAbhitaH eSaH / tataH harSavikasitA'kSNA bhaNitaM sAgaradattena 'bhagavan! kimevam atiduSkaraM samAcarasi tvaM tapaH?, kiM vA nivasasi evaMvidhe ekAntavAse?, ko vA phalavizeSaH etasya duranucarA'nuSThAnasya? / ' muninA bhaNitaM 'bhoH mahAnubhAva! etasya avazyavinazvarasya zarIrasya eSaH eva lAbhaH yadanuSThIyate saMyamaH, eSaH ca manasaH ekatrIkaraNA'ntareNa na samyag tIryate kartum, ataH ekAntavAsaH sutapasvibhiH sevyte| yacca tvayA bhaNitaM-kimetasya phalam?, tatra sundara! nishrunnurAkhIne UbhA hatA. mUrtimAna jANe dharmano samUha hoya tevA dekhAtA hatA. siMha, haraNa, vyAdhra, sUvara vigere tiryaMco paraspara verano tyAga karI tathA caravuM ane pANI pIvuM vigerene choDI te muninI sevA karatA hatA. temane joi moTA vismayane pAmelA sAgaradatte vicAryuM ke-"aho Azcarya! Azcarya! ke jethI ghaNA duSTa prANIo paNa A pramANe A mahAmuninI sevA kare che. sarvathA A muni sAmAnya sattvavALA nathI. AnuM darzana paNa pavitratAnuM kAraNa che, to pachI vaMdana to vizeSa pavitratAnuM kAraNa hoya temAM zuM kahevuM?" A pramANe vicAra karI uchaLatA moTA bhaktinA samUhane lIdhe tenA zarIra para romAMca khaDA thayA, tethI te temanI samIpe jai paMcAMga praNAmapUrvaka temanA caraNamAM paDyo. tyAre munie paNa "A bhavya che' ema jANI, kAyotsarga pArI, dharmalAbhavaDe tene paDilAvyo. pachI harSathI vikasvara netravALA sAgaradatte temane kahyuM ke-"he bhagavan! AvuM ati duSkara tapa tame kema Acaro cho? ane AvA ekAMtavAsamAM kema raho cho? tathA duHkhe karIne AcarI zakAya tevA A anuSThAnanuM zuM vizeSa phaLa che?' munie kahyuM- he mahAnubhAva! je A saMyamanuM pAlana karavuM te ja A avazya nAzavaMta zarIrano moTo lAbha che, ane A saMyama mananI ekAgratA karyA vinA sArI rIte pALI zakAto nathI, tethI sArA tapasvIo ekAMtavAsane ja seve che. vaLI teM kahyuM ke-AnuM zuM phaLa che? te bAbata he suMdara! tuM sAMbhaLa :
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH nara- tiriyaaidugginivaaysNbhvsutikkhdukkhaaii| dogacca-vAhi-veyaNa-jara-maraNapamokkhavasaNAI ||1|| lIlAe cciya ummUliUNa saccariyasaMjamA purisA / vaccaMti sivapayaM jeNa teNa (mahayaM) phalaM tassa ||2|| etto cciya sappurisA rajjaM lacchiM ca bhogavicchaDuM / ekkapae cciya mottuM saMjamajogaM pavajjaMti / / 3 / / te dhannA kayapunnA te cciya kallANakosabhUyA ya / je paraloyasuhAvahamegaM dhammaM uvaciNaMti / / 4 / / tatto sAgaradatteNa jaMpiyaM jAyaparamasaddheNa / bhayavaM! bhuvaNacchariyaM ekkaM cariyaM paraM tujjha ||5|| ataH eva satpuruSAH eka pade eva muktvA nara-tiryagAdidurgatinipAtasambhavasutIkSNaduHkhAni / daurgatya-vyAdhi-vedana-jarA-maraNapramukhavyasanAni / / 1 / / lIlayA eva unmUlya saccaritasaMyamAH puruSAH / vrajanti zivapadaM yena tena (mahat) phalaM tasya || 2 || rAjyaM lakSmIM ca bhogavicchardam / saMyamayogaM prapadyante || 3 || te dhanyAH kRtapuNyAH te eva kalyANakozabhUtAH ca / ye paralokasukhAvahamekaM dharmaM upacinvanti / / 4 / / tataH sAgaradattena jalpitaM jAtaparamazraddhena / bhagavan! bhuvanA''zcaryaM ekaM caritaM paraM tava ||5|| 1401 sArA AcaraNarUpa saMyamavALA puruSo manuja ane tiryaMca vigere durgatimAM paDavAthI utpanna thayelA atyaMta tIvra du:khone tathA dAridra, vyAdhi, vedanA, jarAvasthA ane maraNa vigere kaSTone lIlAmAtrathI ja ukheDI nAMkhIne bhokSapahane pAbhe che, tethI tenuM bhoTuM ija che. (1/2) A kAraNathI ja satpuruSo rAjyane, lakSmIne tathA bhoganA vistArane ekadama tajIne saMyamanA yogane svIkAre 9. (3) jeo paralokamAM sukha ApanAra eka dharmane ja upArjana kare che teo dhanya che, teo puNyazALI che, ane teo ja kalyANanA nidhirUpa che. (4) A pramANe sAMbhaLI sAgaradattane dharma upara moTI zraddhA utpanna thaI, tethI teNe kahyuM ke-'he bhagavana! tamAruM
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1402 zrImahAvIracaritram paDhamavae cciya jeNaM viNijjio dujjao vismbaanno| ummUlio ya moho niggahio kohajoho'vi ||6|| viddhaMsio ya lobho paNAsio savvahA'bhimANo'vi / niyaDikuDaMgIgahaNaM niddaDha jhANajalaNeNa / / 7 / / evaMviheNa tumae pavittiyaM tihuaNaMpi nIsesaM / bhavakUve nivaDato jAo logo'vi sAlaMbo / / 8 / / ekko ahaM adhanno jo tucchehiyasuhassa kajjeNaM | ajjavi tumha samIve pavvajjaM no pavajjAmi / / 9 / / ciMtAmaNilAbhaMmivi ahavA jo jettiyassa kira jogo| so lahai tattiyaM ciya tA mama uciyaM kahaha dhammaM / / 10 / / prathamavayasi eva yena vinirjitaH durjayaH viSamabANaH / unmUlitaH ca mohaH, nigRhItaH krodhayodhaH api ||6|| vidhvastazca lobhaH, praNAzitaH sarvathA'bhimAnaH api / nikRtivaMzajAlagahanaM nirdagdhaM dhyAnajvalanena / / 7 / / evaMvidhena tvayA pavitritaM tribhuvanamapi niHshessm| bhavakUpe nipatan jAtaH lokaH api sAlambaH / / 8 / / eko'ham adhanyaH yaH tucchaihikasukhasya kAryeNa / adyApi tava samIpe pravrajyAM no prapadye / / 9 / / cintAmaNilAbhe'pi athavA yaH yAvanmAtrasya kila yogyaH / saH labhate tAvanmAtrameva tasmAd mama ucitaM kathaya dharmam / / 10 / / A utkRSTa caritra bhuvanane viSe eka AzcaryakAraka che, ke je tame prathama vayamAM ja durjaya kAmadevane jItyo che, mohanuM umUlana karyuM che, krodharUpI yoddhAno nigraha karyo che, lobhano dhvaMsa karyo che, abhimAnano sarvathA nAza karyo cha, bhane dhyAna3pI anivaDe bhAyA35 vaisanI jInA banane pANI nAMjyuM cha. (5/7/7) AvA prakAranA tamoe samagra tribhuvana pavitra karyuM che. bhavarUpI kUvAmAM paDato loka paNa AlaMbanavALo thayo che. () eka huM ja adhanya chuM ke je A lokanA tuccha sukhane mATe thaIne haju sudhI tamArI pAse pravajyA aMgIkAra 42.to nathI. (c) athavA to ciMtAmaNi ratnono lAbha thayA chatAM paNa je mANasa jeTalA vaibhavane lAyaka hoya te mANasa teTalo ja vaibhava pAme che. tethI mAre lAyaka dharma mane kaho." (10)
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1403 evaM teNa bhAvasAraM niveie niyayAbhippAe payaDio sAhuNA sammattamUlo duvAlasavayasaNAho sAvagadhammo, gahio aNeNa, tao kaivayavAsarAiM paricattavAvAraMtaro tameva sAvagadhamma sappabheyaM muNiNo samIve sammaM viyANiUNa samAgae sarayasamae uvasaMtAsu girisariyAsu, vahaMtesu pahiesu te jaccaturae gahAya gao niyanayaraM, diTTho jaNago, samappiyaM ca se daviNajAyaM, jAo ya imassa paritoso, so ya sAmAiyAidhammanirao kAlaM volei / avaraMmi ya vAsare kao sAgaradatteNa disigamaNasaMkhevo, jahA 'ajja ahorattaMpi na gehAo bAhiM nIharissAmi tti| ettha ya patthAve caraNaTThayA gayA te jaccaturagA, hariyA dohiM corehiM, tadavaharaNaM ca niveiyaM rakkhagehiM sAgaradattassa / teNAvi niyadhammANuThThANaniccalacittattaNeNa nisAmiUNavi na dinnaM paccuttaraM / sayaNavaggovi laggo jaMpiuM-'aho sAgaradatta! kimevaM kaTThasamo moNamavalaMbiya ciTThasi? na dhAvasi corANumaggao, jao gosAmie udAsINe evaM tena bhAvasAraM nivedite nijA'bhiprAye prakaTitaH sAdhunA samyaktvamUlaH dvAdazavratasanAthaH zrAvakadharmaH, gRhItaH anena / tataH katipayavAsarANi parityaktavyApArAntaraH tameva zrAvakadharmaM saprabhedaM muneH samIpaM samyag vijJAya samAgate zaradasamaye upazAntAsu girisaritsu, vahatsu pathikeSu sa tAn jAtyaturagAn gRhItvA gataH nijanagaram, dRSTaH janakaH, samarpitaM ca tasya draviNajAtam, jAtazca asya paritoSaH, sazca sAmAyikAdidharmanirataH kAlaM vytikraamyti| apare ca vAsare kRtaH sAgaradattena diggamanasaMkSepaH, yathA 'adya ahorAtramapi na gRhataH bahiH nihariSyAmi' iti / atra ca prastAve caraNAya gatAH te jAtyaturagAH, hRtAH dvAbhyAM caurAbhyAM, tadapaharaNaM ca niveditaM rakSakaiH saagrdttsy| tenA'pi nijadharmAnuSThAnanizcalacittatvena niHzamyA'pi na dattaM prtyuttrm| svajanavargaH api lagnaH jalpituM 'aho sAgaradatta! kimevaM kASThasamaM maunamavalambya tiSThasi? na dhAvasi caurA'numArgataH, yataH gosvAmike A pramANe teNe bhAvapUrvaka kahyuM tyAre tenA mananA pariNAmane anusarIne te munie samakita mULa bAra vratavALo zrAvakadharma tenI pAse pragaTa karyo. te teNe grahaNa karyo. tyArapachI keTalAka divasa sudhI bIjA sarva vyApArono tyAga karI muninI pAse bheda sahita zrAvakadharma sArI rIte jANyo. pachI jyAre zaraRtu AvI, parvatanI nadIo zAMta thai ane pathiko cAlavA lAgyA tyAre te potAnA jAtya azvo laine potAnA nagaramAM gayo. teNe potAnA pitAne joyA, ane tene teNe dravyano samUha Apyo. tethI tenA pitAne saMtoSa thayo. te sAgaradatta sAmAyikAdika dharmamAM lIna thaine kALa nirgamana karavA lAgyo. eka divase te sAgaradatte dizAgamanano saMkSepa karyo ke - "kAlanA sUryodaya pUrve gharanI bahAra huM nIkaLIza nahIM. have te ja divase te jAtya azvo caravAne mATe bahAra gayA. temane be coro harI gayA. temanuM haraNa rakSakoe sAgaradattane jaNAvyuM. teNe te sAMbhaLyA chatAM paNa potAnA dharmanA anuSThAnamAM nizcala citta hovAthI pratyuttara paNa Apyo nahIM. tyAre svajanavarga paNa tene kahevA lAgyo keaho! sAgaradatta! kema Ama kASThanI jema mauna dhArIne rahyo che? coranI pAchaLa kema doDato nathI? kemake
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1404 zrImahAvIracaritram tayaNucarA kaha pyttttti?|' sAgaradatteNa bhaNiyaM-'hou kiMpi, na virAhemi maNAgaMpi niyavayaM / tao nicchayamuvalabbha roseNa jahAgayaM paDiniyatto synnvggo| io ya-'te do'vi takkarA piTThao kuDiyamittamapecchamANA nibbhayA niruvviggA gaMtuM payattA, gacchaMtANa ya nIsesaturagagahaNalobhadoseNa samuppanno doNhapi paropparaM vhprinnaamo| tao bhoyaNasamae paviTThA egaMmi gAme, kArAviyaM raMdhaNIgihesu puDho puDho thAlIsu bhoyaNaM, pakkhittaM ca aNalakkhijjamANehiM tattha dohivi mhaavisN| siddhe ya bhoyaNe kayatakkAlociyakAyavvA amuNiyAvaropparAbhippAyA uvaviThThA bhoyaNaM kAuM, aha paDhamakavalakavalaNe'vi abhibhUyA te visavigAreNa, nivaDiyA mahIyale, kao mahANasiNIe kalayalo, milio gAmalogo, kahio aNAe vuttaMto, te ya visAbhibhUyA gayA takkhaNameva paMcattaM, turaMgamAvi udAsIne tadanucarAH kathaM prvrtnte?|' sAgaradattena bhaNitaM 'bhavatu kimapi, na virAtsyAmi manAgapi nijvrtm| tataH nizcayamupalabhya roSeNa yathAgataM pratinivRttaH svjnvrgH| itazca tau dvau api taskarau vAmanamAtram (api) aprekSamANA nirbhayau nirudvignau gantuM pravRttau, gacchantoH ca niHzeSaturagagrahaNalobhadoSeNa samutpannaH dvayorapi parasparaM vdhprinnaamH| tataH bhojanasamaye praviSTau ekasmin grAme, kArApitaM randhanagRheSu pRthak pRthak sthAlyoH bhojanam, prakSiptaM ca alakSyamANAbhyAM tatra dvAbhyAmapi mhaavissm| siddhe ca bhojane kRtatatkAlocitakartavyau ajJAtAparA'parA'bhiprAyau upasthitI bhojanaM kartum / atha prathamakavalakavalane'pi abhibhUtau tau viSavikAreNa, nipatitau mahItale, kRtaM mahAnasinyA kalakalam, militaH grAmalokaH, kathitaH anayA vRttAntaH, tau ca viSA'bhibhUtau gatau tatkSaNameva paJcatvam, turaGgamAH api niHsvAmikAH itikRtvA rakSitAH grAmajanena / itazca sAgaradattaH gosvAmI' udAsIna rahe to tenA sevako zI rIte pravRtti kare?" sAgaradane kahyuM "je thavAnuM hoya te thAo. huM jarA paNa mArA vratanI virAdhanA nahIM karuM. te sAMbhaLI teno nizcaya jANI teno svajanavarga krodha karI jema Avyo hato tema pAcho gayo. have ahIM te banne coro potAnI pAchaLa AvatAM koI vAmana jevA mANasane paNa nahIM jovAthI nirbhaya ane udvega rahita javA lAgyA. jatAM jatAM "sarva azvone huM ekalo ja grahaNa karuM' evA lobhanA doSe karIne bannene paraspara vadha karavAno pariNAma utpanna thayo. tyArapachI bhojanane samaye te banne eka gAmamAM peThA. tyAM koi rAMdhaNane ghera judI judI tapelImAM bhojana taiyAra karAvyuM. temAM eka bIjA na jANe kema te bannee mahAviSa nAMkhyuM. pachI bhojana taiyAra thayuM tyAre te vakhate karavA lAyaka kArya (snAnAdika kriyA) karIne parasparanA abhiprAyane nahi jANatA te banne bhojana karavA beThA. te vakhate pahelo koLIyo khAtAM ja te banne viSanA vikArathI parAbhava pAmyA ane pRthvItaLa upara paDI gayA. te joi rAMdhaNe kalakala zabdo karyo, eTale gAmanA loko ekaThA thayA. temane teNIe vRttAMta kahyo. teTalAmAM viSathI parAbhava pAmelA te banne tatkALa maraNa pAmyA. azvo paNa svAmI vinAnA che ema jANI gAmanA lokoe sAcavyA. have ahIM sAgaradatta potAno dezAvakAzika niyama pUrNa thayo tyAre 1. rAjA, govALa athavA sAmAnya rIte pazuno svAmI.
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1405 'nissAmiya ttikAUNa rakkhiyA gAmajaNeNa / io ya-sAgaradatto paDipunnaMmi desAvagAsiyaniyame jiNabiMbapUyApaDivattiM kAUNa kaivayapurisapakkhitto calio turayANumaggeNa, accaMtavisiTThasauNovalaMbhe ya jAyalAbhanicchao samuppannacittucchAho avilaMbiyagaIe saMmuhamAgacchantaM pahiyaloyaM turayapauttimApucchaMto kamma-dhammasaMjoeNa patto taM ceva gAmaM, puTTho ya tnnivaasijnno| teNAvi samappiyA turagA, kahio ya corvuttNto| sAgaradatteNa'vi sAhio gAmalogassa niyamavaiyaro, ao jiNiMdadhammapasaMsA / / aha sAgaradatteNaM ciMtiyamuppannabhavavirAgeNa / jaha jiNadhammapabhAvo paccakkhaM ciya mae dihro / / 1 / / tA kiM ajjavi vAmUDhamANaso tikkhadukkhadAyAraM / gharavAsaM pAsaMpiva sayakhaMDaM neva toDemi? / / 2 / / pratipUrNe dezAvakAzikaniyame jinabimbapUjApratipattiM kRtvA katipayapuruSaprakSiptaH calitaH turagAnumArgeNa, atyantaviziSTazakunopalambhe ca jAtalAbhanizcayaH samutpannacittotsAhaH avilambitagatyA sammukhamAgacchantaM pathikalokaM turagapravRttim ApRcchan karmadharmasaMyogena prAptaH tameva grAmam, pRSTazca tannivAsijanaH / tenA'pi samarpitAH turagAH, kathitazca cauravRttAntaH / sAgaradattenA'pi kathitaH grAmalokasya niyamavyatikaraH, ataH jinendrdhrmprshNsaa| atha sAgaradattena cintitam utpanna bhvviraagenn| yathA jinadharmaprabhAvaH pratyakSameva mayA dRSTaH / / 1 / / tataH kim adyA'pi vyAmUDhamAnasaH tIkSNaduHkhadAtAram / gRhavAsaM pAzamiva zatakhaNDaM naiva troTayAmi? ||2|| jinapratimAnI pUjA-bhakti karIne keTalAka puruSo sahita azvonA mArge cAlyo. atyaMta zubha zukananI prApti thavAthI tene lAbhano nizcaya thayo. tenA cittamAM utsAha prApta thayo tethI vilaMba rahita gativaDe cAlavA lAgyo. mArgamAM sAmA maLatA pathika lokane azvonA samAcAra pUchato te karma ane dharmanA saMyogo karIne te ja gAmamAM pahoMcyo. tyAM vasanArA lokone pUchyuM, eTale teoe paNa azvo ApyA, ane corano vRttAMta kahyo. sAgaradatta paNa gAmanA lokone potAnA niyamano vRttAMta kahyo, tethI jineMdra dharmanI sarvatra prazaMsA thai. tyArapachI saMsAra para vairAgya utpanna thavAthI sAgaradatte vicAryuM ke-"meM jinadharmano prabhAva pratyakSa joyo, (1) to hajusudhI cAmUDha cittavALo huM tIkSNa duHkhane denArA pAzanI jevA gharavAsane so kakaDA karIne kema toDI namato nathI? (2)
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1406 zrImahAvIracaritram iya ciMtiUNa cattAiM teNa savvANi pAvaThANANi / gahiyA jiNiMdadikkhA sivasuhabhAgI ya jAo ya / / 3 / / iya iMdabhUi! sikkhAvayassa bIyassa pAlaNe bhaNiyaM / phalametto taiyaM puNa bhaNimo sikkhAvayaM tAva / / 4 / / ||10|| AhAra-dehasakkArabaMbha-vAvAracAganipphaNNaM / iha posahaMti vuccai taiyaM sikkhAvayaM pavaraM / / 1 / / duvihaM ca imaM neyaM dese savve ya tattha svvNmi| sAmAiyaM pavajjai niyamA sAhuvva uvautto ||2|| iti cintayitvA tyaktAni tena sarvANi pApasthAnAni / gRhItA jinendradIkSA zivasukhabhAgI ca jAtazca / / 3 / / iti IndrabhUte! zikSAvratasya dvitIyasya pAlane bhaNitam / phalam, itaH tRtIyaM punaH bhaNAmi zikSAvrataM tAvat / / 4 / / AhAra-dehasatkArA'brahma-vyApAratyAganiSpannam / iha pauSadham iti ucyate tRtIyaM zikSAvrataM pravaram / / 1 / / dvividhaM ca idaM jJeyaM dezena sarveNa ca tatra srve| sAmAyikaM pravrajati niyamA sAdhuH iva upayuktaH / / 2 / / A pramANe vicArI teNe sarva pApasthAnono tyAga karyo, jineMdranI dIkSA grahaNa karI ane zivasukhano bhAgI thayo. (3) A pramANe che iMdrabhUti! bIjuM zikSAvrata pALavAnuM phaLa kahyuM. have trIjuM zikSAvrata kahIe chIe :- (4) ahIM AhAra, dehasatkAra, abrahmacarya ane vyApAra e cArano tyAga karavAthI baneluM pauSadha nAmanuM trIjuM zikSAprata uttama upAya che. (1) A vrata dezathI ane sarvathI ema be prakAranuM che. temAM sAdhunI jema upayogapUrvaka nicce sAmAyika karavuM te sarvathA pauSadha vAya che. (2)
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1407 appaDiduppaDilehiya'pamajjasejjAi vajjaI etth| sammaM ca aNaNupAlaNamAhArAIsu savvesu / / 3 / / posei kusaladhamme jaM taahaaraaicaagnnutttthaannN| iha posahotti bhaNNai vihiNA jiNabhAsieNeva / / 4 / / pANaMtigovasagge'vi posahaM ghettu je na khaMDaMti / jiNadAso iva te surasuhAiM mokkhaM ca pAvaMti / / 5 / / goyamasAmiNA bhaNiyaM-'bhuvaNekkadivAyara! ko esa jinndaaso?|' bhayavayA vAgariyaMsAhemi, vasaMtapure nayare accaMtabhavavirattacitto, savvannuvaiTThaparamatthabhAviyamaI jiNadAso aprati-duSpatilekhitA'pramArjitazayyAdi varjayati atr| samyag ca ananupAlanam AhArAdiSu sarveSu / / 3 / / poSayati kuzaladharme yat tdaa''haaraadityaagaa'nusstthaanm| iha pauSadhaH iti bhaNyate vidhinA jinabhASitenaiva / / 4 / / prANAntikopasarge'pi pauSadhaM gRhItvA ye na khnnddynti| jinadAsaH iva te surasukhAni mokSaM ca prApnuvanti / / 5 / / gautamasvAminA bhaNitaM 'bhuvanaikadivAkara! kaH eSaH jindaasH!| bhagavatA vyAkRtaM 'kathayAmi, vasantapure nagare atyantabhavaviraktacittaH, sarvajJopadiSTaparamArthabhAvitamatiH jinadAsaH nAmakaH zrAvakaH, A vratamAM AhArAdika cArane viSe apratilekhita duSpatilekhita zayyA saMstAraka 1, apratilekhita duSpatilekhita uccAra prasavaNa bhUmi 2, apramArjita duSpamArjita zayA saMsmAraka 3, apramArjita duSpamArjita uccAra prasavaNa bhUmi 4 ane samyapha prakAre pAlana na karavuM pa-A pAMca aticAro varjavA. (3) jinezvare kahelA vidhi pramANe je kuzaLa dharmane poSaNa kare tathA jemAM AhArAdika tyAganuM anuSThAna thAya te sahI pauSadha vAya . (4) prANAMta upasarga thayA chatAM paNa je mANasa pauSadha grahaNa karIne teno bhaMga kare nahIM, te jinadAsanI jema vinA supane bhane cha42 bhokSane pAme che. (5) te sAMbhaLI gautamasvAmIe kahyuM ke-"he jagatane viSe eka sUryasamAna bhagavana! A jinadAsa koNa hato?" bhagavAna bolyA- huM kahuM chuM. vasaMtapura nAmanA nagaramAM jinadAsa nAme zrAvaka hato. tenuM citta saMsArathI
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1408 zrImahAvIracaritram nAma sAvago, nAvavva paDikUlacAriNI maMgalamuttivva tivvarAgANugayA maMgalA nAma se bhAriyA / so ya bahuso sAmAiyaposahatavovisesanisevaNAbhirao pavvajjaM paDivajjiukAmo balatulaNaM karei / sAya se bhAriyA accaMtasaMkiliTTayAe ukkaDaveyattaNeNa samaNaM va taM vijiyamayaNaviyAramavaloiUNa pharusagirAe nibbhacchaMtI bhaNai - muddha ! dhutta loNa vaMcio taMsi vijjamANevi / jo bhoge vajjittA avijjamANaM mahasi mokkhaM / / 1 / / nillakkhaNa! duraNucaraM tavovisesaM niseviuM kIsa / sosesi niyasarIraM? kiM appA verio tujjha ? ||2|| nauH iva pratikUlacAriNI, maGgalamUrtiH iva tIvrarAgA'nugatA maGgalA nAmikA tasya bhAryA / sazca bahuzaH sAmAyika-pauSadhatapovizeSaniSevanA'bhirataH pravrajyAM pratipattukAmaH balatulanAM kroti| sA ca tasya bhAryA atyantasaGkliSTatayA utkaTavedatvena zramaNamiva taM vijitamadanavikAramavalokya paruSagirA nirbhartsyatI bhaNati he mugdha! dhUrtalokena vaJcitaH tvam asi vidyamAnAn api / yaH bhogAn varjitvA avidyamAnaM mahase mokSam ||1|| nirlakSaNa! duranucaraM tapovizeSaM nisevya tsmaat| zoSayasi nijazarIram? kim AtmA vairikaH tava / / 2 / / atyaMta virakta hatuM, ane tenI mati sarvaze kahelA paramArthavaDe bhAvita hatI. tene nAvanI jema pratikULa cAlanArI ane maMgaLanI mUrtinI jema tIvra rAgane pAmelI maMgaLA nAmanI bhAryA hatI. te jinadAsa sAmAyika, pauSadha ane vizeSa prakAranA tapanuM sevana karavAmAM rakta (Asakta) ane pravrajyA aMgIkAra ka2vAnI IcchAvALo hato, tethI potAnA baLanI tulanA karato hato. ane tenI te bhAryA to atyaMta saMkliSTapaNAe karIne ane utkRSTa strIvedapaNAe karIne sAdhunI jema kAmavikArane jItanAra tene joine kaThora vANIvaDe nirbharjanA karatI kahevA lAgI ke - 'he mugdha! dhUrtaloke tamane chetaryA che ke je tame vidyamAna bhogono paNa tyAga karI avidyamAna mokSane iccho cho. (1) he lakSaNa rahita! du:khe karIne AcarI zakAya tevA vizeSa tapanuM sevana karI zA mATe potAnA zarIranuM zoSaNa Garo cho? zuM tabhAro khAtmA tamAro verI che ? (2) 1. nAva kAMThA pratye cAlanArI hoya che. 2. maMgaLanI mUrti rAtI hoya che.
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1409 jai taM visayaviratto paDhamaM ciya tA na kIsa pvvio| jAo? jamiNhi maM pariNiUNa evaM viDaMbesi / / 3 / / aha taM mamaniravekkhI jahAbhiruiyaM karesi evaM ca / ahamavi tuha niravekkhA jaM bhAvai taM karissAmi ||4|| evaM tIe majjAyavajjie jaMpiyaMmi jinndaaso| uvasamabhAviyacitto mahuragirAe imaM bhaNai / / 5 / / bhadde! saddhammaparammuhAsi nimmeramullavasi teNa / tucche'vi visayasokkhe kaha'nnahA hojja paDibaMdho! ||6|| yadi tvaM viSayaviraktaH prathamameva tataH na kasmAt pravrajitaH / jAtaH? yad idAnIM mAM pariNIya evaM viDambayasi / / 3 / / atha tvaM mama nirapekSI yathA'bhirucitam karoSi evaJca / ahamapi tava nirapekSA yad bhAvayAmi tatkariSyAmi / / 4 / / evaM tayA maryAdAvarjitayA jalpite jindaasH| upazamabhAvitacittaH madhuragirA idam bhaNati / / 5 / / bhadre! saddharmaparAGmukhA asi, nirmaryAdam ullapasi tena / tucche'pi viSayasaukhye kathamanyathA bhavet pratibandhaH / / 6 / / jo tame viSayamAM virakta hatA, to tame prathamathI ja kema pravrajita thayA nahIM ke jethI hamaNAM mane paraNIne bhArI mA prbhaae| viDaMbanA 42 cho? (3) have jo tame mArI apekSA rAkhyA vinA A pramANe tamArI IcchA pramANe karo cho, to huM paNa tamArI apekSA 2||dhyaa vinAle bhane rAmazeta jarIza. (4) A pramANe teNIe maryAdA rahita kahyuM tyAre upazamavaDe bhAvita cittavALA jinadAse teNIne madhura vANIvaDe mA prbhaae| 46 -(5) "he bhadra! tuM saddharmathI parAmukha cho, tethI AvuM maryAdA rahita vacana bole che. ema na hoya to A tuccha viSayasuSamA mATo badho hADa bhaDoya? (7)
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1410 zrImahAvIracaritrama thoyaM jIyaM jara-maraNa-roga-sogA'NivAriyappasarA / evaM Thievi kaha suyaNu! kuNasi taM visayavAmohaM? / / 7 / / tIe(tA) bhaNiyaM hou alaM tujjha saddhammadesaNAe mamaM / sayamavi naTTho ducce! dhiTTa annapi nAsesi / / 8 / / iya tIe duTThanijhuramuhIe duviNayamUlabhUmIe | nibmacchio samANo jiNadAso moNamallINo / / 9 / / annayA ya cauddasidiNaMmi paDivanno aNeNa uvavAso gahiuM caubvihaMpi posahaM, Thio ya gihegaMtabhUyAe jANasAlAe nisiMmi kAussaggeNa | maMgalAvi mayaraddhaeNa vAhijjamANI stokaM jIvaM jarA-maraNa-roga-zokA anivAritaprasarAH / evaM sthite api kathaM sutano! karoSi tvaM viSayavyAmoham? / / 7 / / tayA bhaNitaM-bhavatu, alaM tava saddharmadezanayA mama / svayamapi naSTaH duzceSTa! dhRSTaH anyamapi nAzayasi / / 8 / / iti tayA duSTaniSThuramukhyA durvinymuulbhuumyaa| nirbhartsataH san jinadAsaH maunam AlInaH / / 9 / / anyadA ca caturdazIdine pratipannaH anena upavAsaH gRhItvA caturvidhamapi pauSadham, sthitazca gRhaikAntabhUtAyAM yAnazAlAyAM nizAyAM kAyotsargeNa / maGgalA'pi makaradhvajena uhyamAnA ujjhitakulA he sutanu! AyuSya alpa che. temAM paNa jarA, maraNa, roga ane zoka vigereno prasAra nivArI zakAya tevo nathI. mAvo sNs||2 chata 59. tuM viSayane viSama moDa pAmecha?' (7) tyAre teNIe kahyuM ke tamArI saddharma dezanAe karIne mAre sayuM. he duSTa ceSTAvALA! tame pote ja nAza pAmyA cho, bhane praSTa! jIne 59 / n| 5mA cho.' (8) A pramANe duSTa ane kaThora mukhavALI ane durvinayanI mULabhUmirUpa teNIe nirbharsanA karelo jinadAsa bhauna 26uo. () tyArapachI ekadA caturdazIne divase teNe upavAsa karyo, tyAre prakArano pauSadha grahaNa karyo, ane rAtrie gharanI ekAMtavALI yAnazALAmAM kAyotsarga rahyo. te vakhate maMgaLA paNa kAmadevathI pIDA pAmI, kuLanA abhimAnano tyAga
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1411 aSTamaH prastAvaH ujjhiyakulAbhimANA, agaNiyAvavAyA nIyagAmiNIu kAmiNIutti ya pavAyaM saccavintivva ghaDiyA saha viDeNa, gehajaNalajjAe payaDaM ciya akajjamAyariubhapArayaMtI puvadinnasiMgAreNa viDeNa saddhiM rayaNIe samAgayA taM ceva jaannsaalN| accaMdhayArattaNeNa kAussaggaTThiyaM jiNadAsamapecchamANIe taMmi ceva paese pakkhitto lohakIlagatikkhapaiTThANo pallaMko annaae| takkIlageNa ya samIvavattiNo jiNadAsassa viddho sahAvakomalo clnno| sA ya viDeNa sddhimkjjmaayriumaarddhaa| jiNadAso puNa aitikkhlohkiilgvibhinnclnntlo| uppannagADhaviyaNo ciMtiumevaM samADhatto ||1|| mA! jIva kAhisi tumaM maNAgamettaMpi cittasaMtAvaM | sayamavi diDhe vilie bhajjAe akajjasattAe / / 2 / / 'bhimAnA, apagaNitA'pamAnA 'nIcagAminyaH kAminyaH' iti ca pravAdaM satyApayantI iva ghaTitA saha viTena, gRhajanalajjayA prakaTameva akAryamAcaritum apArayantI pUrvadattazRGgAreNa viTena saha rajanyAM samAgatA tAmeva yAnazAlAyAm / atyantA'ndhakAritvena kAyotsargasthitaM jinadAsaM aprekSamANayA tasminneva pradeze prakSiptaH lohakIlakatIkSNapratiSThAnaH palyaGkaH anyaa| tatkIlakena ca samIpavartinaH jinadAsasya viddhaH svabhAvakomalaH crnnH| sA ca viTena saha akAryamAcaritum ArabdhA / jinadAsaH punaH atitIkSNalohakIlakavibhinnacaraNatalaH / utpannagADhavedanaH cintayitumevaM samArabdhavAn / / 1 / / mA jIva! kariSyasi tvaM manAgmAtramapi cittasantApam / svayamapi dRSTe vilInAyAM bhAryAyAm akAryasaktAyAm / / 2 / / karI, apavAdanI avagaNanA karI "strIo nIcagAminI hoya che' e kahevatane jANe satya karatI hoya tema jArane viSe Asakta thai. gharanA lokonI lajjAe karIne pragaTapaNe akArya AcaraNa karavAne asamartha hovAthI te prathamathI AvelA zRMgAravALA jAra puruSanI sAthe rAtrine samaye te ja yAnazALAmAM AvI. atyaMta aMdhakArane lIdhe tyAM kAyotsarge rahelA jinadAsane nahIM jovAthI teNIe te ja ThekANe loDhAnA khIlAvaDe tIkSNa pAyAvALo patyeka mUkyo. te khIlAvaDe pAse rahelA jinadAsano svabhAvika komaLa paga vIMdhAyo. te te jAranI sAthe akArya karavA mAgI. atyaMta tIkSNa loDhAnA khIlAthI jinadAsanuM caraNataLa vIMdhavAthI tene gADha vedanA utpanna thaI. te vakhate nihAsa mA prabhAeyiMtAgyo - (1) jIva! akAryamAM Asakta thayelI bhAryAno vinAza teM pote joyo, chatAM paNa tuM jarA paNa cittamAM saMtApa 5rIza nahIM, (2)
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1412 zrImahAvIracaritram jaM paramatyeNa na ettha ko'vi bhajjA va sayaNavaggo vA / kiMtu sakajjaviNAse savvaMpi paraMmuhaM ThAi / / 3 / / aviya-tAvacciya daMsai paNaibhAvamAyarai tAva aNukUlaM / niyayatthavisaMvAyaM jAva na pecchai paNailogo / / 4 / / tA eyAe dhammatthasunnaciMtAe ettha ko doso?| itthI sabhAvao ciya duggejjhA vuccaI jeNa ||5|| airakkhiyAvi aipAliyAvi aigADharUDhapaNayAvi / bADhaM uvayariyAvihu dei duraMtaM bhayaM mahilA ||6|| yat paramArthena nA'tra ko'pi bhAryA vA svajanavargaH vaa| kintu svakAryavinAze sarve'pi parAGmukhaM tiSThanti / / 3 / / api ca-tAvadeva darzayati praNatibhAvam Acarati tAvad anukUlam / nijA'rthavisaMvAdaM yAvanna prekSate praNayilokaH / / 4 / / tataH etasyAH dharmArthazUnyacintAyAH atra kaH doSaH? strI svabhAvataH eva durgrAhyA ucyate yena / / 5 / / atirakSitA'pi atipAlitA'pi atigaaddhruuddhprnnyaa'pi| bADham upacaritA'pi khalu datte durantaM bhayaM mahilA ||6|| kemake paramArtha rIte to A jagatamAM koi paNa bhAryA ke svajanavarga che ja nahIM; kemake potAnA kAryano vinAza thAya eTale ke potAnuM kArya sadhAya nahIM tyAre te sarve parAmukha ja thAya che. (3) vaLI premIjana jyAM sudhI potAnA kAryanI pratikULatA na jue tyAMsudhI ja pratibhAvane dekhADe che ane tyAM sudhI 4 manu05j mAyare cha. (4) tethI dharmanA artha(tattva)thI zUnya cittavALI A strIno AmAM zo doSa che? kemake strIo svabhAvathI ja huyAya upAya che. (5) strIonuM atyaMta rakSaNa karyuM hoya, atyaMta pAlana karyuM hoya, tenA para ati gADha ane rUDha prema rAkhyo hoya, tathA teno atyaMta upacAra karyo hoya, to paNa te duraMta bhaya ApanArI thAya che. (9)
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1413 etto cciya muNivasabhA subuddhimAhappamuNiyaparamatthA / paccakkharakkhasIhi va mahilAhiM samaM na jaMpati / / 7 / / tA te cciya iha dhannA suladdhaniyajammajIviyaphalA ya / je ujjhiUNa mahilA saMjamaselaM samabhirUDhA / / 8 / / dhanno saNaMkumAro jo puramaMteuraM siriM rajjaM / ujjhittA nikkhaMto paramappA mokkhasokkhakae / / 9 / / ekko ahaM adhanno jo kulaDAe aNatthamUlAe / duTThamahilAe kajje evaM vuttho'mhi gharavAse / / 10 / / ataH eva munivRSabhAH subuddhimAhAtmyajJAtaparamArthAH / pratyakSarAkSasIbhiH iva mahilAbhiH samaM na jalpanti / / 7 / / tataH te eva iha dhanyAH sulabdhanijajanma-jIvitaphalAH ca / ye ujjhitvA mahilAM saMyamazailaM samArUDhAH / / 8 / / dhanyaH sanatkumAraH yaH puram, antaHpuraM, zriyam, raajym| ujjhitvA niSkrAntaH paramAtmA mokSasaukhyakRte / / 9 / / eko'haM adhanyaH yaH kUTilAyAH anrthmuulaayaa| duSTamahilAyAH kAryeNa evam uSito'haM gRhavAse / / 10 / / A kAraNathI ja potAnI buddhi(jJAna)nA mAhAbhyathI paramArthane jANanArA zreSTha munio pratyakSa rAkSasInA jevI strIonI sAthe bolatAM ja nathI. (7) tethI karIne jeo strIono tyAga karI saMyamarUpI parvata upara ArUDha thayA che teo ja A jagatamAM dhanya che, ane teoe ja janma ane jIvitanuM phaLa sArI rIte prApta karyuM che. (8). utkRSTa AtmAvALo sanakumAra cakravartI ja dhanya che ke jeNe potAnuM nagara, aMtaHpura, lakSmI ane rAjya e sarvano tyAga karI mokSasukhane mATe dIkSA grahaNa karI (9). huM ja eka adhanya chuM ke je huM kulaTA, anarthanuM mULa ane atiduSTa strIne mATe A pramANe gRhavAsamAM rahyo chu. (10)
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1414 zrImahAvIracaritram ahavA samaikkaMtatthasoyaNeNaM imeNa kiM bahuNA? | ettovi savvaviraiM bhAveNAhaM pavajjAmi ||11 / / iya ciMtiUNa teNaM tivihaMtiviheNa vosiriya saMgaM paMcaparameTThimaMto pAraddho sariumaNavarayaM / / 12 / / aha pabalacalaNapIDovakkamiyAU caittu niyadehaM / bhAsurasarIradhArI devo vemANio jAo / / 13 / / AukkhayaMmi tatto so caviUNaM videhavAsaMmi / niTThaviyakammagaMThI pAvissai sAsayaM ThANaM / / 14 / / athavA samatikrAntA'rthazocanena anena kiM bhunaa?| itaH api sarvaviratiM bhAvenA'haM prapadye / / 11 / / iti cintayitvA tena trividhaM trividhena vyutsRSTya saGgam / paJcaparameSThinam antaH prArabdhavAn smartum anavaratam / / 12 / / atha prabalacaraNapIDopakrAntAyuH tyaktvA nijdehm| bhAsurazarIradhArI devaH vaimAnikaH jAtaH / / 13 / / AyuHkSaye tasmAtsaH cyutvA videhvaase| niSThApitakarmagranthiH prApsyati zAzvataM sthAnam / / 14 / / athavA to vyatIta thayelA A arthano bahu zoka karavAthI zuM phaLa che? atyAre paNa huM bhAvathI sarvavirati 2 ru. (11) A pramANe vicArIne te trividha trividha sarva saMgano tyAga karI niraMtara paMcaparameSThI maMtranuM smaraNa karavA sAyo. (12) tevAmAM paganI prabaLa pIDAvaDe AyuSyano upakrama (kSaya) thavAthI te potAnA zarIrano tyAga karI dedIpyamAna zarIrane dhAraNa karanAra vaimAnika deva thayo. (13) tyAMthI AyuSyane kSaye avIne mahAvideha kSetramAM utpanna thai, dIkSA grahaNa karI, karmagraMthino kSaya karI zAzvata sthAna(mo.)ne pAmaza. (14)
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1415 iya goyama! niccalamANasassa jinnbhnniydhmmkjjmi| jAyai jIvassa dhuvaM akAlakheveNa sivalAbho / / 15 / / / / 11 / / bhaNiyaM taiyaM sikkhAvayaM imaM saMpayaM puNa cautthaM / edaMpajjasameyaM jaha hoi tahA nisAmeha / / 1 / / annAINaM suddhANa kappaNijjANa desakAlajuyaM / dANaM jaINamuciyaM cauttha sikkhAvayaM eyaM / / 2 / / saccittanikkhivaNayaM vajjai saccittapihaNayaM ceva / kAlAikkama paravavaesa macchariya paMceva / / 3 / / iti gautama! nizcalamAnasasya jinabhaNitadharmakArye / jAyate jIvasya dhruvaM akAlakSepeNa zivalAbhaH / / 15 / / bhaNitaM tRtIyaM zikSAvratam idaM sAmprataM punaH caturtham / aidamparyasametaM yathA bhavati tathA nizruNu / / 1 / / annAdInAM zuddhAnAM kalpanIyAnAM dezakAlayutam / dAnaM yatInAmucitam caturthaM zikSAvratametat / / 2 / / sacittanikSepaNaM varjati saccittapihitameva / kAlAtikramaH paravyapadezaH matsaraH paJcaiva / / 3 / / A pramANe he gautama! jinezvare kahelA dharmakAryamAM nizcaLa manavALA jIvane kALakSepa (vilaMba) vinA avazya bhokSano sAma thAya che. (15) A pramANe trIjuM zikSAvrata kahyuM. have kramathI prApta thayeluM cothuM zikSAvrata je pramANe hoya che te tame sAMbhaLo. (1) je zuddha, kalpanIya ane dezakALayukta evuM annAdikanuM ucita dAna yatione ApavAmAM Ave, te cothuM zikSAta ThevAya che. (2) temAM sacitta vastuno nikSepa 1, sacittavaDe DhAMkavuM , kAlAtikrama karavo 3, bIjAnuM che tevuM bahAnuM. 4, ane dveSa 5- pAMya atiyA vaIvAnA che. (3)
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1416 zrImahAvIracaritrama annAINa payANaM niccaMpi ya hoi gihijaNassuciyaM / jaiNo paDucca kiM puNa posahauvavAsapAraNae? ||4|| atihINa saMvibhAgaM nUNamakAuM na je pajImaMti / te sAhurakkhio iva devANavi hoMti mahaNijjA / / 5 / / goyameNa jaMpiyaM-'bhUvaNattayasAmisAla! sAhesa ko esa sAharakkhio?, kahaM devamahaNijjo'tti | bhagavayA vAgariyaM-Ayannasu-atthi sayaladisAvalayavikkhAyA vANArasI nAma nyrii| tahiM vasU nAma rAyA, savvaMteurapahANA vasumaI devI, vaNiyaloyasammao jiNapAlio seThThI, jiNamaI se bhaariyaa| eyANi cattArivi paramasAvagANi paropparaM parUDhagADhapemmANi ya ekkacittattaNeNaM jiNadhammaM pAliMti, annayA seTThiNI nariMdapattI ya annAdInAM pradAnaM nityamapi ca bhavati gRhIjanasyo'citam / yatInAM pratItya kiM punaH pauSadhopavAsapAraNake / / 4 / / atithinAM saMvibhAgaM nUnam akRtvA na ye prajemanti / te sAdhurakSitaH iva devAnAmapi bhavanti mahanIyAH / / 5 / / gautamena jalpitaM 'bhuvanatrayasvAmizAla! kathaya kaH eSaH sAdhurakSitaH!, kathaM devamahanIyaH?' iti / bhagavatA vyAkRtam 'AkarNayata, sakaladigvalayavikhyAtA vArANasI nAmikA ngrii| tatra vasuH nAmakaH rAjA, sarvA'ntaHpurapradhAnA vasumatiH devI, vaNiglokasammataH jinapAlitaH zreSThI, jinamatiH tasya bhAryA / ete catvAraH api paramazrAvakAH parasparaM prarUDhagADhapremAH ca ekacittatvena jinadharmaM pAlayanti / haMmezAM annAdikanuM dAna ApavuM te gRhasthajanone ucita che, to pachI pauSadhanA upavAsane pAraNe patine uddezAne hAna Apa, temai | s? (4) jeo atithisaMvibhAga karyA vinA bhojana karatA nathI teo sAdhurakSitanI jema devone paNa pUjya thAya che.' te sAMbhaLI gautamasvAmIe kahyuM- he traNa bhuvananA nAtha! e sAdhurakSita koNa? ane te zI rIte devone pUjya thayo? te kaho. tyAre bhagavAne kahyuM "sAMbhaLo:-samagra dizAnA samUhamAM vikhyAta vaNArasI nAmanI nagarI che. temAM vasu nAme rAjA hato. tene sarva aMtaHpuramAM pradhAna vasumatI nAmanI rANI hatI, tathA te nagarImAM vaNigajanane saMmata jinapAlita nAmano zreSThI hato. tene jinamatI nAmanI bhAryA hatI. A cAre parama zrAvaka hatA, temane paraspara gADha prema utpanna thayo hato, ane teo ekacittavaDe jinadharma pALatA hatA. ekadA te zeThANI ane
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1417 paMcavannasurahikusuma-dahiyakkhaya-sugaMdhigaMdhadhUvavAsapaDipunnapaDalakarapariyariyAo gayAo jiNAlayaM, viraiyA aNegavicchittimaNaharA savvannubiMbANa pUyA / tao vicittathuithuttadaMDaehiM suciraM jiNaM thuNiUNa payAhiNaM dAuM bAhiM niihriyaa| tAhiM egattha paese accaMtaduIsaNo macchiyAjAlAbhiNibhiNArAvabhIsaNo vaNamuhanissaraMtakimisaMvaliyapUyappavAho saDiyaMgulinAsoTTo kuTThavAhiviNaTThadeho diTTho ego puriso| taM ca dahraNa devIe bhaNiyaM-'bho mahANubhAva! kIsa savvannUNamAsAyaNaM ihaTThio kresi?|' teNa bhaNiyaM-'nAhamettha nivAsatthI samAgao, kiMtu ceiyavaMdaNatthaM / ' seTThiNIe bhaNiyaM-'devi! jai ittiyamettameva paoyaNaM paDucca acchai tA acchau, ko doso?, jao sussamaNAvi jAva ceiyAiM vaMdaMti, vakkhANaM vA kariMti, jiNANaM vA pecchaMti (sissANaM vAyaNaM vA payacchaMti pu.) tAva jiNabhavaNe nivsNti|' devIe bhaNiyaM-'tahAvi viNaTThasArIratteNa na jujjai eyassa acchiuM, ahavA niTThIvaNAiM akarito anyadA zreSThinI narendrapatnI ca paJcavarNasurabhikusuma-dadhyakSata-sugandhigandhadhUpavAsapratipUrNapaTalakaraparivRtte gate jinAlayam, viracitA'nekavicchittimanoharA sarvajJabimbAnAM puujaa| tataH vicitrastuti-stotradaNDakaiH suciraM jinaM stutvA pradakSiNAM datvA bahiH nihRte| tAbhyAm ekatra pradeze atyantadurdarzanaH, makSikAjAlabhiNibhiNA''rAvabhISaNaH, vraNamukhaniHsaratkRmisaMvalitapUyapravAhaH, galitA''GgulI-nAsauSThaH, kuSThavyAdhivinaSTadehaH dRSTaH ekaH puruSaH / taM ca dRSTvA devyA bhaNitaM 'bhoH mahAnubhAva!, kathaM sarvajJAnAm AzAtanAm ihasthitaH karoSi?|' tena bhaNitaM 'nAhamatra nivAsArthaM samAgataH, kintu caityavandanArtham | zreSThinyA bhaNitaM 'devi! yadi etAvanmAtrameva prayojanaM pratItya Aste tataH AstAm, kaH doSaH? yataH suzramaNAH api yAvat caityAni vandante, vyAkhyAnaM vA kurvanti, jinAnAM vA prekSante (ziSyAn vAcanAM vA prayacchanti) tAvad jinabhavane nivsnti|' devyA bhaNitaM 'tathApi viNaSTazarIratvena na yujyate etasya rAjAnI rANI e banne paMcavarNI sugaMdhI puSpo, dahIM, akSata, sugaMdhI gaMdha, dhUpa ane vAsakSepavaDe chAbaDIone pUrNa bharI hAthamAM lai jinAlayamAM gai. tyAM jinezvaranI pratimAonI aneka prakAranI racanAvaDe manohara pUjA karI. tyArapachI vicitra stuti, stotra ane daMDakavaDe cirakALa sudhI jinezvaranI prArthanA karI, pradakSiNA karI bahAra nIkaLI. tyAM temaNe eka pradezamAM atyaMta duHkhe karIne joi zakAya evo eka puruSa joyo. tenuM zarIra kuSThanA vyAdhithI naSTa thayuM hatuM, tethI mAkhIonA samUhanA gaNagaNATa zabdavaDe te bhayaMkara dekhAto hato. AkhA zarIra para paDelA cAMdAnA mukhathI nIkaLatA kRmivaDe mizra thayelo paruno pravAha vaheto hato, ane tenI AMgaLI, nAsikA tathA oSTha saDI gayA hatA. tene joi rANIe tene kahyuM - "he mahAnubhAva! ahIM rahIne te sarvajJanI kema AzAtanA kare che?" teNe kahyuM ahIM nivAsa karavA mATe Avyo nathI paraMtu caityavaMdana karavA Avyo chuM. tyAre zeThANIe kahyuMhe devI! jo ATalA ja prayojanane AzrIne te ahIM rahyo che to bhale rahe. temAM zo doSa che? kemake sArA sAdhuo paNa jyAM sudhI caityavaMdana kare che, athavA vyAkhyAna kare che, athavA jinezvaranA darzana kare che, athavA ziSyone vAcanA Ape che tyAM sudhI jinacaityane viSe rahe che.' rANIe kahyuM-"topaNa AnuM zarIra vinaSTa thayuM che tethI Ane
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1418 zrImahAvIracaritram sammamuvautto nimesamittaM jiNabiMbAvaloyaNeNa appaNo samAhimuppAeu, kimajuttaM ? / ' seTThiNIe bhaNiyaM-'evameyaM, ko mahANubhAvassa eyassa avarAho ?, duppaDiyArANi pAvakammANi evaMvihAhiM biDaMbaNAhiM kayatthiMti nissaraNaM pANigaNaM / ' devIe bhaNiyaM - 'alamuccAvayabhaNiyavveNaM, bho mahANubhAva! sAhammiottikAUNa pUyaNijjosi tumaMti tA sAhesu-kiM te piyaM kiiru?|' teNa jaMpiyaM-'kimettha kAyavvaM asthi ?, puvviM duccinnANaM kammANaM phalavivAgamaNuhavaMtassa samAhimaraNaM ciya me patthiyavvaM, taMpi bhAgavivajjaeNa dullaMbhaM va lakkhijjai / ' tAhiM bhaNiyaM-'kahamevaM jANijjai ? / ' kuTThiNA bhaNiyaM - 'ahaM maMdabhaggo, aisaiNA bhaNiyaM-jahA tumaM maraNakAle sammattaM vamihisi teNemaM jANAmi, cittasaMtAvaM ca uvvhaami|' tAhiM jaMpiyaM'bhadda! tuha jai evaM tA visamamAvaDiyaM ti / evaM ca khaNamittaM vigamiUNa vimhiyamaNAo gayAo tAo sgihN| annaMmi ya vAsare caunANovagao sUrateo nAma sUrI samosario, Asitum athavA niSThIvanAdi akurvan samyagupayuktaH nimeSamAtramapi jinabimbA'valokanena AtmanaH samAdhiM utpAdayatu, kimayuktam ? / zreSThinyA bhaNitaM ' evametad, kaH mahAnubhAvasya etasya aparAdhaH ?, duSpratikArANi pApakarmANi evaMvidhAbhiH viDambanAbhiH kadarthayanti niHzaraNaM praannignnm|' devyA bhaNitam 'alam uccAvacabhaNitavyena, bhoH mahAnubhAva! sAdharmikaH iti kRtvA pUjanIyaH asi tvam tataH kathaya kiM tava priyaM kriyate ? / ' tena jalpitaM 'kimatra kartavyamasti ? pUrvaM duzcIrNAnAM karmaNAM phalavipAkam anubhavataH samAdhimaraNam eva mama prArthayitavyam, tadapi bhAgyavivarjitena durlabhamiva lkssyte|' tAbhyAM bhaNitaM 'kathamevaM jJAyate? / ' kuSThinA bhaNitaM ' ahaM mandabhAgyaH, atizAyinA bhaNitaM yathA-tvaM maraNakAle samyaktvaM vamiSyasi tena idaM jAnAmi, cittasantApaM ca udvahAmi / tAbhyAM jalpitaM 'bhadra! tava yadi evaM tataH viSamam Apatitam / evaM ca kSaNamekaM vigamya vismitamanasau gate te svgRhm| anyasmin ca vAsare caturjJAnopagataH sUratejAH nAmakaH sUriH samavasRtaH / tataH zreSThinI devI ca gate tadvandanArtham, ahIM rahevuM yogya nathI. athavA to thuMka vigere karyA vinA samyak prakAre upayoga rAkhIne eka kSaNamAtra jinapratimAnA darzanavaDe potAnA AtmAnI samAdhine bhale utpanna kare. temAM zuM ayogya che?" zeThANIe kahyuM-'ema ja che. temAM A mahAnubhAvano zo aparAdha che? pratikAra na thai zake tevAM pApakarmo AvA prakAranI viDaMbanAvaDe zaraNa vinAnA prANIsamUhanI kadarthanA kare ja che.' rANIe kahyuM-'UMcA-nIcA vacana kahevAthI saryuM. he mahAnubhAva! tuM sAdharmika che tethI tuM pUjavA lAyaka che, tethI tuM kahe ke ame tAruM zuM priya karIe?' teNe kahyuM-'ahIM zuM karavAnuM che? pUrve AcarelA duSTa karmonA phaLanA vipAkano anubhava karatAM mAre samAdhimaraNa ja mAgavAnuM che. te paNa bhAgyarahita hovAthI mane durlabha jaNAya che. tyAre te banne bolI-ema kema jaNAya?' kuSTIe kahyuM-'huM maMda bhAgyavALo chuM. mane eka atizaya jJAnavALAe kahyuM che ke-tuM maraNa samaye samakitane vamI nAMkhIza, tethI huM jANuM chuM ane cittamAM saMtApa karuM chuM.' te bannee kahyuM-'he bhadra! jo A pramANe hoya to tane viSamapaNuM AvI paDyuM.' A pramANe tyAM kSaNamAtra nirgamana karIne manamAM vismaya pAmelI te banne potapotAne ghera gai. tyArapachI eka divasa cAra jJAnane dhAraNa karanAra sUrateja nAmanA sUrimahArAja tyAM samavasaryA. te vakhate zeThANI ane rANI temane
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1419 aSTamaH prastAvaH taA seTTiNI devI ya gayA tavvaMdaNatthaM, suyA dhammakahA, patthAve ya pucchiyaM tAhiM-'bhayavaM! puvvaM ceie gayAhiM amhehiM jo kuTThI diTTho so kIsa saMmattaM maraNasamae vmihii?|' sUriNA bhaNiyaM-'so pajjaMtasamae mANussesu AubaMdhaM kAUNa uppajjihI, na ya gahiyasammatto aNaMtarabhave maNuattaM tiriyattaM vA pAvai, jeNa bhaNiyaM sammaddiTThI jIvo vimANavajjaM na baMdhae aauN| jai u na saMmattajaDho ahava na baddhAuo pudi / / 1 / / rAyapattIe bhaNiyaM-'kahiM puNa so uvavajjihI?', sUriNA jaMpiyaM-'eyAe seTThiNIe puttattAe tti| evaM soccA vimhiyAo vaMdiya sUriM niyattAo tAo sagihaM, nirUvAvio bhAvipattasiNeheNa so koTThI seTThiNIe, na ya kahaMci dittttho| aikkaMtesu ya kaivayavAsaresu zrutA dharmakathA, prastAve ca pRSTaM tAbhyAm 'bhagavan! pUrvaM caitye gatAbhyAm AvAbhyAM yaH kuSThI dRSTaH saH kasmAt samyaktvaM maraNasamaye vmissyti?|' sUriNA bhaNitaM 'saH paryantasamaye mAnuSyeSu AyurbandhaM kRtvA utpatsyate, na ca gRhItasamyaktvaH anantarabhave manujatvaM tiryaktvaM vA prApnoti, yena bhaNitam samyagdRSTiH jIvaH vimAnavarjaM na badhnAti AyuSkam / yadi tu na samyaktvatyaktaH athavA na baddhAyuSkaH pUrve / / 1 / / ' rAjapanyA bhaNitaM 'kutra punaH saH utpatsyate?' sUriNA jalpitaM 'etasyAH zreSThinyAH putrtyaa|' evaM ca zrutvA vismite vanditvA sUriM nivRtte te svagRham, nirUpitaH bhAviputrasnehena saH kuSThI zreSThinyA, na ca kathaJcid dRSTaH / atikrAnteSu ca katipayavAsareSu saH mRtvA prAdurbhUtaH tasyAH zreSThinyAH vAMdavA gaI. tyAM temaNe dharmakathA sAMbhaLI. avasare teoe pUchyuM ke-"he bhagavana! pahelAM ame caityamAM gai hatI te vakhate ame je kuSThIne joyo hato te maraNa samaye kema samakitane vamI nAMkhaze?" sUrimahArAja bolyA ke- te aMtasamaye manuSya gatimAM AyuSyano baMdha karI utpanna thaze, ane samakitapaNuM grahaNa karIne anaMtara bhavamAM manuSyapaNuM ke tiryacapaNuM prApta thatuM nathI. te viSe kahyuM che ke : samakitadRSTi jIva vaimAnika deva sivAya bIjuM AyuSya bAMdhe nahIM-jo teNe prathama samakitano tyAga karyo na hoya athavA samakita pAmyA pahelAM AyuSya bAMdhyuM na hoya to.' (1). te sAMbhaLI rANIe kahyuM- te kyAM utpanna thaze?' sUrie kahyuM-"A zeThANInA putrapaNe te utpanna thaze.' A pramANe sAMbhaLIne vismaya pAmelI te banne sUrine namI potAne ghera gaI. pachI bhAvI putranA snehe karIne zeThANIe te kuSThInI zodha karAvI paraMtu tene koi ThekANe joyo nahIM. pachI keTalAka divaso gayA tyAre te marIne te zeThANInA
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1420 zrImahAvIracaritram so mariUNa pAubbhUo tIe seTTiNIe gabbhe, jAo ya paDipunadiyahehiM, kayaM vaddhAvaNayaM, samAgao rAyA saha vasumaIe devIe, kayamuciyakAyav seTThiNA, taM ca devakumArovamaM dArayaM pecchiUNa bhaNiyaM devIe-'bho jiNamai! peccha acchariyarUvaM kammapariNaiM, nINaMtapUyapavaho bhiisnnvnnnissrNtkimijaalo| macchIhiM bhiNibhiNaMto saDiyaMguli galiyanAsoTTo / / 1 / / ___ evaMviho varAo tujjha gihe pvrvihvkliymmi| uvavanno kayapunno so koTThI kaha visiTuMgo? ||2|| jummaM / seTThiNIe bhaNiyaM-'devi! evaMvihe saMsAravilasie paramattheNa na kiMpi acchariyamasthi, jao-kammavasavattiNo pANiNo keNa keNa payAreNa na prinnmNti?|' devIe jaMpiyaM-'evameyaM / ' garbhe, jAtazca pratipUrNadivasaiH, kRtaM vardhApanakam, samAgataH rAjA saha vasumatyA devyA, kRtamucitakartavyaM zreSThinA / taM ca devakumAropamaM dArakaM prekSya bhaNitaM devyA bhoH jinamate! prekSasva AzcaryarUpAM karmapariNatim, nirNayatpUyapravAha: bhISaNavraNanissaratkRimijAlaH / makSikAbhiH bhiNibhiNan zaTitAguliH galitanAsauSThaH ||1|| evaMvidhaH varAkaH tavagRhe prvrvibhvklite| upapannaH kRtapuNyaH saH kuSThI kathaM viziSTAGgaH? / / 2 / / yugmam / zreSThinyA bhaNitaM devi! evaM vidhe saMsAravilasite paramArthena na kimapi Azcaryamasti yataH karmavazavartinaH prANinaH kena kena prakAreNa na pariNamanti?' devyA jalpitaM 'evametad' atha atikrAnte dvAdazAni kRtaM garbhamAM utpanna thayo ane paripUrNa divase janmyo. tenuM vardhApana karyuM. rAjA vasumatI rANI sahita Avyo. zreSThIe temanuM ucita kArya karyuM. devakumAra jevA te putrane joine rANIe kahyuM ke - "he jinamatI! AzcaryakAraka karmanI pariNatine jo. jenA zarIramAMthI paruno pravAha vaheto hato, bhayaMkara cAMdAmAMthI kRmino samUha nIkaLato hato, mAkhIovaDe baNabaNato hato, AMgaLIo saDI gaI hatI, tathA nAsikA ane oSTha gaLI gayA hatA-AvA prakArano te rAMkaDo kuSThI puNya kareluM hovAthI moTA vaibhavavALA tArA gharamAM suMdara zarIravALA putrarUpe kevI rIte utpanna thayo?" (1/2) zeThANIe kahyuM- he devI! AvA prakAranuM ja saMsAranuM vilasitapaNuM che, temAM paramArtha rIte kAMI paNa Azcarya nathI; kemake karmavaza vartanArA prANIo kayA kayA prakAre pariNAma pAmatA nathI?" devIe kahyuM "e ema ja che. have
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1421 aha aikkaMte bArasAhe kayaM se nAmaM sAhurakkhiyatti, kAleNa ya patto kumArabhAvaM, gAhio klaao| saMpattajovvaNo sohaNaMmi tihimuhattaMmi pariNAvio ibbhakannagaM, vivAhapajjaMte ya samAhUo seThThiNA devIe sameo rAyA, pUio pahANarayaNAbharaNa-vatthasamappaNeNa | pADio tANa calaNesu navavahUsaNAho saahurkkhigo| so ya devIe sahAsaM bhaNio-'vaccha! peccha taM tArisaM imaM ca erisaM / ' sAhurakkhieNa bhaNiyaM-'aMba! na yANAmi imassa atthaM / ' evaM ca teNa kahie hasiyaM sahatthatAlaM paropparaM devisetttthinniihiN| tao rannA jaMpiyaM-'seTTi! kimeyAo hasaMti?|' seTThiNA bhaNiyaM-'deva! ahaMpi sammaM na yANAmi, ao mamAvi kougaM, pucchau devo|' tao pucchiyaM rannA-'devi! kimevaM tae vAgariyaM?, savvahA sAheha'tti vutte tIe siTTho puvvutto kutttthivuttNto| taM ca soccA sumariyapuvvabhavo sAhurakkhio paraM nivveyamAvanno sNsaarvaasss| annayA ya tappunnapabbhArasamAgarisiovva samAgao vijayaghoso nAma sUrI, pauralogeNa samaM tasya nAma sAdhurakSitaH, kAlena ca prAptaH kumArabhAvam, grAhitaH klaaH| samprAptayauvanaH zobhane tithimuhUrte pariNAyitaH ibhyakanyAm, vivAhaparyante ca samAhUtaH zreSThinA devyA sametaH rAjA, pUjitaH pradhAnaratnA''bharaNa-vastrasamarpaNena / pAtitaH tayoH caraNayoH navavadhUsanAthaH saadhurkssitH| sazca devyA sahAsaM bhaNitaH vatsa! prekSasva tad tAdRzam idaM ca etaadRshm|' sAdhurakSitena bhaNitaM 'ambe! na jAnAmi asya arthm|' evaM ca tena kathite hasitaM sahastatAlaM parasparaM devii-shresstthiniibhyaam| tataH rAjJA jalpitam 'zreSThin! kimete hstH?|' zreSThinA bhaNitaM 'deva! ahamapi samyag na jAnAmi, ataH mamA'pi kautukam, pRcchatu devH| tataH pRSTaM rAjJA 'devi! kimevaM tvayA vyAkRtam? sarvathA kathaya' ityukte tayA ziSTaH pUrvoktaH kusstthivRttaantH| tacca zrutvA smRtapUrvabhavaH sAdhurakSitaH paraM nirvedamA''pannaH saMsAravAsasya / anyadA ca tatpuNyaprAgbhArasamAkRSTaH iva samAgataH vijayaghoSaH nAmakaH sUriH, pracUralokena bAra divasa vyatIta thayA tyAre te putranuM sAdhurakSita nAma pADyuM. kALe karIne te kumAra avasthAne pAmyo. samagra kaLAo zIkhyo. pachI yauvana pAmyo tyAre tene zubha tithi ane muhUrtane viSe eka zreSThInI kanyA sAthe paraNAvyo. vivAhane cheDe zreSThIe rANI sahita rAjAne bolAvyo ane zreSTha ratnanA AbharaNa ane vastro ApavAvaDe tenI pUjA karI. tathA temanA pagamAM navI vahu sahita sAdhurakSitane namADyo. tene devIe hAsya sahita kahyuM ke-"he vatsa! te tevA prakAranuM ane A AvA prakAranuM tuM jo. te sAMbhaLI sAdhurakSite kahyuM- he mAtA! eno artha huM kAMi samajyo nathI.' A pramANe teNe kahyuM tyAre rANI ane zeThANI paraspara hastanI tALIo ApavApUrvaka hatI. tyAre rAjAe kahyuM- he zreSThI! A be jaNI kema hase che?" zreSThIe kahyuM- he deva! huM paNa barAbara jANato nathI tethI mane paNa Azcarya thAya che; mATe Apa pUcho.' tyAre rAjAe pUchyuM- he devI! A pramANe tame zuM kahyuM? te sarvathA prakAre kaho.' ema rAjAe kahyuM tyAre teNIe pUrvokta kuSThIno vRttAMta kahyo. te sAMbhaLI sAdhurakSitane pUrva bhava sAMbharyo, ane tethI saMsAravAsa upara atyaMta vairAgya pAmyo. ekadA tenA puNyanA samUhathI jANe kheMcAyA hoya tema vijayaghoSa nAmanA sUrimahArAja tyAM padhAryA. nagaranA lokonI sAthe te sAdhurakSita temane vAMcavA mATe gayo. vinaya sahita
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImahAvIracaritram 1422 so gao tavvaMdaNatthaM, saviNayaM paNamiUNa nisanno gurucalaNaMtie, suyA dhammadesaNA, tahAvihakammakkhaovasameNa jAo se desaviraipariNAmo, paDivanno ya sUrisamIve duvAlasarUvo saavgdhmmo| annayA ya aTThamIe kao aNeNa posahovavAso, io ya kappasamattIe vihariyA sUriNo / so ya pAraNagadivase posahaM pArAviUNa uciyasamae atihisaMvibhAgaM kAumaNo paTThio ya sAhusamIve / gehAo nIharaMto ya bhaNio jaNaNIe - 'vaccha ! kahiM vaccasi ?, bhuMjesu tAva siddhaM vtttti|' sAhurakkhieNa bhaNiyaM - 'ammo ! atihisaMvibhAgavayaM paDivajjiya kahaM guruNo asaMvibhAiya sayaM bhuMjAmi ? tA vAharAmi tAva sAhuNo / ' tIe bhaNiyaM - 'putta ! vihariyA annattha bhayavaMto kiM na yANasi tumaM ? / evaM tIe kahie gahio so raNaraNaeNa, samAhao sogeNaM, pAraddho araIe, niyattiUNa ya paDio maMcie, ciMtiumADhatto ya - samaM saH gataH tadvandanArtham, savinayaM praNamya niSaNNaH gurucaraNAntikam, zrutA dharmadezanA, tathAvidhakarmakSayopazamena jAtaH tasya dezaviratiH pariNAmaH pratipannazca sUrisamIpaM dvAdazarUpaH shraavkdhrmH| anyadA ca aSTamyAM kRtaH anena pauSadhopavAsaH, itazca kalpasamAptyA vihRtaH suuryH| sazca pAraNakadivase pauSadhaM pArayitvA ucitasamaye atithisaMvibhAgaM kartumanAH prasthitazca sAdhusamIpam / gRhAd niharan ca bhaNitaH jananyA 'vatsa! kutra vrajasi ? bhuJkSva tAvat siddhaM vartate / ' sAdhurakSitena bhaNitaM 'ambe! atithisaMvibhAgavrataM pratipadya kathaM guruM asaMvibhAjya svayaM bhuJjAmi ? tataH vyAharAmi tAvat sAdhUn / ' tayA bhaNitaM 'putra ! vihRtAH anyatra bhagavantaH kiM na jAnAsi tvm?|' evaM tayA kathite gRhItaH saH raNaraNakena, samAhataH zokena, pIDitaH aratyA, nivarttya ca patitaH maJcAyAm, cintayitum ArabdhavAn ca praNAma karIne te gurunA caraNanI pAse beTho. temanI pAse dharmadezanA sAMbhaLI tethI tathAprakAranA karmanA kSayopazame karIne tene dezavaratino pariNAma thayo tethI teNe sUrinI samIpe bAra prakArano zrAvakadharma grahaNa karyo. ekadA aSTamIne divase teNe pauSadha upavAsa karyo. eTalAmAM mAsakalpa pUro thavAthI sUrimahArAje tyAMthI vihAra karyo. pachI pAraNAne divase pauSadha pArIne ucita samaye (bhojanasamaye) atithisaMvibhAga ka2vAnI icchAthI te sAdhunI samIpe javA cAlyo. gharanI bahAra nIkaLatAM ja tenI mAtAe tene kahyuM ke-'he vatsa! tuM kyAM jAya che? prathama bhojana karI le. rasoi taiyAra che.' sAdhurakSita bolyo-'he mAtA! atithisaMvibhAga vratane grahaNa karIne kema huM guruno saMvibhAga karyA vinA (vahorAvyA vinA) pote ja bhojana karuM? tethI prathama huM sAdhuone bolAvI lAvuM.' tyAre teNIe kahyuM-'he putra! pUjya sAdhuoe anyatra vihAra karyo che te zuM tuM nathI jANato?' A pramANe teNIe kahyuM tyAre te raNaraNa zabdavaDe grahaNa karAyo, zokathI haNAyo ane aratine pAmyo. pAcho vaLIne palaMgamAM paDyo ane A pramANe vicAravA lAgyo:
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1423 aSTamaH prastAvaH kaha posahovavAso kao mae? kaha va vihariyA gurunno?| annaM ciMtiyamannaM ca nivaDiyaM maMdabhaggassa / / 1 / / ahavA marutthalIe kiM kappatarU kayAvi uggmii| mAyaMgamaMdire vA chajjai airAvaNo hatthI? ||2|| Ajammaroragehe visttttkNdottttdlvisaalcchii| lacchI kayAvi pavisai karayalarehaMtasarasiruhA? / / 3 / / amhArisassa kiM vA punnavihINassa ettha patthAve / adhariyaciMtAmaNiNo muNiNo bhikkhaTThayA iMti? ||4|| kathaM pauSadhopavAsaH kRtaH mayA? kathaM vA vihRtAH gurvH?| anyat cintitam anyacca nipatitaM mandabhAgyasya / / 1 / / athavA marusthalau kiM kalpataruH kadApi udgcchti| mAtaGgamandire vA rAjate airAvaNaH hastI? / / 2 / / Ajanmarauragahe vishlissttniilkmldlvishaalaakssiiH| lakSmIH kadApi pravizati karatalarAjamAnasaroruhA / / 3 / / asmAdRzasya kiM vA puNyavihInasya atra prstaave| adhRtacintAmaNayaH munayaH bhikSArtham enti? / / 4 / / "meM kema pauSadha upavAsa karyo? ane gurumahArAje kema vihAra karyo? meM anya ciMtavyuM ane maMdabhAgyavALA bhane anya bhAvI 5'yuM. (1) athavA mAravADa dezamAM zuM kadApi kalpavRkSa Uge? athavA caMDALane ghera zuM airAvaNa hAthI zobhe? (2) athavA vikasvara nIlakamaLanA patra jevA vizAla netravALI ane kamaLavaDe zobhatA hastatalavALI lakSmI zuM pi 4nmathA 4 sAmAna haridrayavANAne 32 praveza 43.? (3) tema amArI jevA puNya rahitane ghera AvA avasare zuM ciMtAmaNizano tiraskAra karanAra munio bhikSAne mATe mAve? (4)
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1424 zrImahAvIracaritrama saggApavaggasaMsaggamUlaheUvi majjha pAvassa | evaM ca niraNubaMdho manne sammattalAbho'vi / / 5 / / iya so jAva aTTaduhaTTo sogasamudayaruddhakaMTho acchai tAva jaNaNIe puNo bhaNio'aho putta! mA cirAvehi, karesu bhoyaNaMti / sAhurakkhieNa bhaNiyaM-'ammo! alAhi bhoyaNeNa, jai samaNe ettha patthAve sahattheNa na paDilAbhemi tA nibbhaMtaM na bhuNjaami|' etthaMtare taddesamAgaeNa diTTho so deveNa| tao ciMtiyamaNeNa-'aho mahAbhAgassa pariNaI, aho niyayasarIraniravekkhayA, tA tahA karemi jahA pArei ttivigappiUNa aNeNa viuvvio sAhusaMghADago, paviThTho tassa gehe, taM ca pecchiUNa sasaMbhamaM bhaNiyaM jaNaNIe- 'putta! tuha punnodaeNa AgayA katto'vi sAhuNo, tA ehi sahattheNa paDilAbhesu saMpayaM / ' evaM soccA svargA'pavargasaMsargamUlaheturapi mama paapsy| evaM ca niranubandhaH manye samyaktvalAbhaH api / / 5 / / iti saH yAvad ArtaduHkhArttaH zokasamudAyaruddhakaNThaH Aste tAvad jananyA punaH bhaNitaH 'aho putra! mA cirIkuru, kuru bhojnm|' sAdhurakSitena bhaNitaM 'ambe alaM bhojanena, yadi zramaNAn atra prastAve svahastena na pratilAbhayAmi tataH nirdhAntaM na bhuje| atrAntare taddezam Agatena dRSTaH saH devena / tataH cintitamanena 'aho mahAbhAgasya pariNatiH, aho nijazarIranirapekSatA!, tataH tathA karomi yathA pArayati' iti vikalpya anena vikurvitaH sAdhusaGghATakaH, praviSTaH tasya gRhe, taM ca prekSya sasambhramaM bhaNitaM jananyA 'putra! tava puNyodayena AgatAH kutaH api sAdhavaH, tataH ehi, svahastena A pramANe thavAthI huM mAnuM chuM ke svarga ane mokSanA saMsarganuM mULa kAraNarUpa samakitano lAbha paNa pApI ava bhane anusaMdhAgo (= 5252vANI-niraMtara 23nA2rI) thayo nathI.' (5) A pramANe te jovAmAM AhaTTadohaTTavALo ane zokanA samudAyathI ruMdhAyelA kaMThavALo rahyo hato, teTalAmAM tenI mAtAe tene pharIthI kahyuM ke he putra! tuM vilaMba na kara. bhojana karI le.' sAdhurakSite kahyuM- he mAtA!bhojanathI saryuM. jo A avasare huM sAdhune mArA hAthavaDe nahIM vahorAvuM to avazya huM bhojana nahIM karuM. A samaye te pradezamAM AvelA koi deve tene dekhyo. tyAre teNe vicAra karyo ke "aho! A mahAbhAgyazALInI pariNati kevI che? aho! potAnA zarIranI paNa nirapekSatA kevI che? tethI huM te pramANe karuM ke je prakAre te pAraNuM kare. ema vicArIne teNe sAdhuno saMghATaka viduryo, ane te tenA gharamAM peTho. tene joi tenI mAtAe ekadama kahyuM ke-"putra! tArA puNyanA udaye karIne kyAMyathI paNa sAdhuo AvyA che tethI tuM Ava ane potAnA ja hAthe hamaNAM temane paDilAbha.' te sAMbhaLIne anupama harSanA ullAsane dhAraNa karato te tatkALa zavyAno tyAga karI sAdhuone vaMdanA
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1425 aNaNNasarisaM harisullAsaM vahato jhatti paricattasayaNijjo vaMdiUNa tavassiNo paramabhattIe paDilAbhiUNa ya kayakiccamappANaM mannaMto kettiyaMpi bhUbhAgamaNugamiya niyattio sagiha, gilANAiciMtaM ca kAUNa jimiotti / evaM so ubhayalogasAhago jaao| iya goyama! saMkheveNa tujjha kahiyAiM bArasa vayAiM / ettiyametto ya imo sAvadhammassa paramattho / / 1 / / eyassa sevaNeNaM gaMtUNa bhavannavassa pajjaMtaM / pattA aNaMtajIvA sAsayasokkhaMmi mokkhaMmi / / 2 / / te dhannA sappurisA tehiM suladdhaM ca mANusaM jammaM / je bhAvasAramatulaM eyaM dhammaM pavajjati / / 3 / / pratilAbhasva sAmpratam / evaM zrutvA ananyasadRzaM harSollAsaM vahan jhaTiti parityaktazayanIyaH vanditvA tapasvinaH paramabhaktyA pratilAbhya ca kRtakRtyamAtmAnaM manyamAnaH kiyantamapi bhUbhAgamanugamya nivartitaH svagRham, glAnAdicintAM ca kRtvA jemitavAn / evaM saH ubhayalokasAdhakaH jAtaH / iti gautama! saMkSepeNa tava kathitAni dvaadshvrtaani| etAvanmAtraH ca ayaM zrAvakadharmasya paramArthaH / / 1 / / etasya sevanena gatvA bhavArNavasya paryantam / ___prAptAH anantajIvAH zAzvatasaukhyaM mokSam / / 2 / / te dhanyAH satpuruSAH, taiH sulabdhaM ca mAnuSaM janma | ye bhAvasAram atulam enaM dharmaM prapadyante / / 3 / / karI moTI bhaktithI paDilAbhIne potAnA AtmAne kRtArtha mAnato keTalAka bhUmibhAga sudhI temanI pAchaLa jaIne potAne ghera Avyo. pachI glAnAdikanI ciMtA (sArasaMbhALa) karIne teNe bhojana karyuM. A pramANe te ubhaya lokane sAdhanAra thayo. A pramANe che gautama! tamane meM saMkSepathI bAre vrato kahyAM. ATalo ja zrAvaka dharmano paramArtha che. (1) A dharmanuM sevana karavAthI anaMta jIvo bhavasAgaranA parvatane pAmIne zAzvata sukhavALA mokSane pAmyA che. (2) jeo A uttama dharmane bhAvapUrvaka grahaNa kare che te satparuSo dhanya che, ane teoe manuSya-janma sAro prApta yo cha (tArtha yo cha). (3) he gautama! tame prathama mane je pUchyuM hatuM ke A saMsAramAM jIvo anaMta duHkhanA samUhathI pIDA pAmIne kema
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1426 zrImahAvIracaritram tA goama! jaM tumae puvvaM puTThomhi kaha bhavammi jiyaa| puNaruttamaNaMtaduhohapIDiyA paribhamaMtitti? ||4|| tatthemaM ciya naNu mUlakAraNaM janna saharisaM viriN| sammattaguNasaNAhaM bhaNiyavihANeNa giNhaMti / / 5 / / evaM kahie titthaMkareNa gihidhammavitthare tuttttho| payavIDhalIDhasIso paDhamo sIso jiNaM thuNai / / 6 / / jaya tiyaloyapiyAmaha! vmmhmaahppniddlnndhiir!| lalaNAsiMgArubbhaDakaDakkhakheve'vi akkhubbha! / / 7 / / bhavagattapaDaMtajaNohasaraNa raNarahiya mahiya tiyasehiM / nAyakulaMbarapunnimamayaMka! jaya jaya nirAyaMka! ||8|| tataH gautama! yattvayA pUrvaM pRSTo'haM kathaM bhave jiivaaH| punaruktam anantaduHkhaughapIDitAH paribhramanti? iti / / 4 / / tatra idameva nanu mUlakAraNaM yanna saharSaM virtim| samyaktva guNasanAthAM bhaNitavidhAnena gRhNanti / / 5 / / evaM kathite tIrthakareNa gRhIdharmavistare tuSTaH / pAdapIThalIDhazIrSaH prathamaH ziSyaH jinaM stauti / / 6 / / jaya trilokapitAmaha! mnmthmaahaatmynirdlndhiir!| lalanAzRGgArodbhaTakaTAkSakSepe'pi akSubdhaH / / 7 / / bhavagartApatajjanaughazaraNa! raNarahita! mahitaH tridazaiH / jJAtakulA'mbarapUrNimAmRgAGka! jaya jaya nirAtaGka! ||8|| vAraMvAra bhramaNa kare che? to tenuM mukhya kAraNa e ja che ke teo kahelA vidhi pramANe samyakta guNa sahita viratine harSa sahita grahaNa karatA nathI mATe A pramANe tIrthakare gRhasthadharma vistArathI kahyo.' (5) tyAre tuSTamAna thayelA prathama ziSya (gautamasvAmI) prabhunA pAdapITha para potAnuM mastaka namAvI A pramANe stuti 425 yAyA-(7) kAmadevanA pratApane daLI nAkhavAmAM dhIra, strIonA zRMgAra ane ubhaTa kaTAkSanA prahAramAM paNa sthira, bhavarUpI khADAmAM paDatA janasamUhanA zaraNarUpa, raNa (zabda, yuddha) rahita, devoe pUjelA, jJAnakularUpI AkAzamAM pUrNimAnA caMdrarUpa ane vyAdhi rahita evA he prabhu! tame jaya pAmo. (78)
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1427 egeNavi jaha tumae payatthasatthA jae pvitthriyaa| taha annatitthiehiM na samatthehivi maNAgaMpi / / 9 / / tuha atthasAralesaM manne roravva titthiyA ghettuM / jAyA anannamAhappagavviyA nANavibhaveNa / / 10 / / jaM na haNijjai diNayarakarapasara-paIva-joi-rayaNehiM / cittabdhetaralINaM taMpi tamaM pahu! hayaM tumae / / 11 / / asarisaM jygurugurubhttipbhaavnissrNtromNco| iya thoUNa niviTTho saTThANe gaNaharavariThTho ||12|| etyaMtare duvAlasavayadesaNAnisAmaNasamuppannabhavaveraggehiM kehivi paDivannA desaviraI, ekenA'pi yathA tvayA padArthasArthAH jagati pravistRtAH / tathA anyatIrthikaiH na samarthaiH api manAgapi / / 9 / / tava arthasAralezaM manye rauraH iva tIrthikAH gRhItvA / jAtAH ananyamAhAtmyagarvitAH jJAnavibhavena / / 10 / / yanna hanyate dinkrkrprsr-prdiip-jyoti-rtnaiH| cittA'bhyantaralInaM tadapi tamaH prabho! hataM tvayA / / 11 / / asadRzaM jagadgurubhaktiprabhAvanissaradromAJcaH / iti stutvA niviSTaH svasthAne gaNadharavariSTha: / / 12 / / __ atrAntare dvAdazavratadezanAnizravaNasamutpanna bhavavairAgyaiH kairapi pratipannA dezaviratiH, anyaiH ujjhitAni tame ekalAe ja je pramANe jagatamAM padArthanA samUha vistArathI kahyA che te pramANe samartha evA paNa anya tArthiI 42 // 59 / vistAya nathI. (4) mAnuM chuM ke anya tIrthiko raMkanI jema tamArA arthanA (padArthanA) sAranA lezane pAmIne jJAnanA vaibhave karIne anupama mAhAtmavaDe garviSTha thayA che. (10) he prabhu! je aMdhakArane sUryanA kiraNono pracAra, dIvAno prakAza ke ratno paNa haNI zakatA nathI, te cittane viSe lIna thayelA aMdhakArane paNa tame hayuM che.' (11) A pramANe jagadguru paranI moTI bhaktinA prabhAvathI romAMcita thayelA moTA gaNadhara asamAna stuti arIne potAnA sthAne 81. (12.) A avasare bAra vrata saMbaMdhI dezanA sAMbhaLIne bhavane viSe vairAgya utpanna thavAthI keTalAka dezavirati grahaNa
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1428 zrImahAvIracaritram annehiM ujjhiyAiM micchattakAyavvAiM, kehivi gahiyA svvvvirii| io ya seNiyanariMdo thovamettaMpi viraiM kAumasamatyo titthAhivaM paNamiUNa bhaNiumADhatto-'bhayavaM! jo accaMtamahAraMbho, mahApariggaho, savvahA virairahio so kahaM bhavannavaM nitthrissi?|' jayaguruNA bhaNiyaM'bho nariMda! seNiya! desaviraiM vA savvaviraiM vA kAumapArayaMto sammatte niccalo hojjaa|' evaM jayaguruNA uvaiTe tahatti paDivajjiUNa jahAgayaM paDigao rAyA nmNtmulimNddlo| devalogaM paTThiyA AkhaMDalA, viikkaMtA paDhamA porsii| aha cAraNagaNehiM thuvvaMto jayagurU siMghAsaNAo samuTThiUNa puvvaM ciya suraviraiyaMmi devacchaMdayaMmi suhasejjAe nisnno| goyamasAmI'vi kappottikAUNa bhagavao maNipAyapIDhAsINo dhammadesaNaM kAumAraddho / so ya kettiyaM puvvabhavAiM sAhai? keriso vA lakkhijjai?, tattha bhannai - mithyAtvakartavyAni, kairapi gRhItA sarvaviratiH / itazca zreNikanarendraH stokamAtramapi viratiM kartum asamarthaH tIrthAdhipaM praNamya bhaNitumArabdhavAn 'bhagavan! yaH atyantamahA''rambhaH, mahAparigrahaH, sarvathA viratirahitaH saH kathaM bhavArNavaM nistrissyti?|' jagadguruNA bhaNitaM' bhoH narendra! zreNika! dezaviratiM vA sarvaviratiM vA kartumapArayan samyaktve nizcalaH bhvet| evaM jagadguruNA upadiSTe tatheti pratipadya yathAgataM pratigataH rAjA nmnmauliimnnddlH| devalokaM prasthitAH AkhaNDalAH, vyatikrAntA prathamA paurussii| atha cAraNagaNaiH stuvan jagadguruH siMhAsanAt samutthAya pUrvameva suraviracite devacchande sukhazayyAyAM niSaNNaH / gautamasvAmI api kalpaH iti kRtvA bhagavataH maNipAdapIThA''sInaH dharmadezanAM krtumaarbdhvaan| sazca kiyantAn pUrvabhavAn kathayati?, kIdRzaH vA lakSyate? tatra bhaNyate karI, keTalAke mithyAtvanA kAryano tyAga karyo, ane keTalAke sarvavirati grahaNa karI. te vakhate tyAM rahelA zreNika rAjA thoDI paNa virati levAne asamartha hovAthI tIrthakarane praNAma karIne kahevA lAgyA ke - "he bhagavana! je manuSya atyaMta moTA AraMbha karanAra, moTA parigrahane dhAraNa karanAra ane sarvathA virati rahita hoya te kevI rIte bhavasAgarane tarI zake?" tyAre jagadguru bolyA ke-"he zreNika rAjA! dezavirati ane sarvavirati grahaNa karavAmAM asamartha evo tuM samakitamAM nizcaLa thA.' A pramANe jagadgurunA vacanane "bahu sAruM' ema kahI, aMgIkAra karI te rAjA bhagavAnane mastaka namAvI jema AvyA hatA tema pAchA gayA ane iMdro svargamAM gayA. te vakhate pahelI porasI vyatIta thai. te vakhate cAraNanA samUhovaDe stuti karAtA jagadguru siMhAsana parathI UbhA thaine prathamathI ja devoe racelA devajIMdAmAM sukhazayA upara beThA tyAre gautamasvAmI paNa "kalpa (AcAra) che' ema jANIne bhagavAnanA maNiracita pAdapITha para besIne dharmadezanA karavA lAgyA. te keTalA pUrvabhavane kahI zake? ane te kevA sA? te 652 4 cha.
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH saMkhAIe u bhave sAhai jaM vA paro u pucchejjA / na ya NaM aNAisesI viyANaI esa chaumattho / / 1 / / asura-sura-khayara-kinnara - nara - tiriyA mukksesvaavaaraa| savaNaMjalIhiM taddesaNAmayaM paripiyaMti daDhaM / / 2 / / Aikkhai gaNanAho dhammaM tA jAva porisI bIyA / pacchA paidiNakiccaM sAmAyAriM samAyarai ||3|| evaM ca samaikkaMtesu kaisuvi vAsaresu eyaMmi vAsare siMhAsaNe nisannassa vaddhamANassa niyaniyaTThANaniviTTe cauvvihevi devanikAe paMjaliuDaM pajjuvAsamANe ya seNiyamahAnariMde ego suro mAyAsIlayAe kudvirUvaM viuvviUNa sarasagosIsacaMdaNarasacchaDAhiM saGkhAtItAn tu bhavAn kathayati yad vA paraH tu pRcchet / na ca anA'tizAyI vijAnAti eSaH chadmasthaH ||1|| asura- sura-khecara- kinnara - nara - tiryaJcaH muktazeSavyApArAH / zravaNA'JjalibhiH taddezanA'mRtaM paripibanti dRDham / / 2 / / 1429 AkhyAti gaNanAthaH dharmaM tAvad yAvad pauruSI dvitIyA / pazcAt pratidinakRtyAM sAmAcArIM samA''carati / / 3 / / evaM ca samatikrAnteSu katipayeSvapi vAsareSu ekasmin vAsare siMhAsane niSaNNasya vardhamAnasya, nijanijasthAnaniviSTe caturvidhe api devanikAye prAJjalipuTaM paryupAsamAne ca zreNikamahAnarendre ekaH suraH mAyAzIlatayA kuSThirUpaM vikurvya sarasagozIrSacandanarasacchaTAbhiH zarIravinissaratpUya-zaGkAkAribhiH je koi anya prANI kAMI paNa pUche tenA asaMkhya bhava kahe che. ane je atizAyI jJAnavALo na hoya te-A chadmastha che ema jANato nathI. (arthAt tene to kevaLI jevA lAge che.) (1) asura, sura, khecara, kinnara, nara ane tiryaMca e sarve samagra vyApArane mUkIne zravaNarUpI aMjaLivaDe temanI dezanArUpI amRtane atyaMta pIe che. (2) bIjI porasI pUrI thAya tyAMsudhI gaNadhara mahArAja dharmane kahe che. tyArapachI pratidina AcaravA lAyaka sabhAyArIne khAyare che. (3) A pramANe keTalAka divaso vyatIta thayA tyAre eka divase zrIvardhamAnasvAmI siMhAsana upara beThA hatA, cAra prakAranA devanikAyanA devo potapotAne sthAne beThA hatA ane zreNika mahArAjA aMjali joDIne prabhune sevatA hatA tyAre koi eka deva mAyAnA svabhAvane lIdhe kuSTInuM rUpa vikurtIne zarIramAMthI nIkaLatA parunI zaMkA karanArA
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImahAvIracaritram sarIraviNissaraMtapUyasaMkAkAriNIhiM bhayavao samIvamallINo calaNakamalavilevaNaM kAumAraddho / taM ca tahAvihaM duguMchaNijjarUvaM pecchiUNa ciMtiyaM seNieNa - 'aho ko esa durAyAro galaMtagADhakoDhasuDhiyasarIraduggaMdhagaMdhavAheNa dUmiMto sayalaMpi parisaM bhuvaNekkaguruNo samIvaTThio evaM accAsAyaNaM kuNai ? | ahavA kuNau kiMpi tAva uTTiyAe puNa parisAe avassaM ma niggahiyavvo'tti vikappaMteNa chIyamANeNa aha koDhiyasureNa bhaNiyaM - 'jIvasu' tti | muhuttaMtare ya volINe chikkiyamabhayakumAreNa, puNo teNa bhaNiyaM - 'jIvAhi vA marAhi vA / ' kAlasUyarieNa chIe bhaNiyaM-'mA jIva mA mara / ' samaikkaMte ya khaNaMtare bhuvaNekkaguruNA chIyaM, bhnniyN'mrsu'tti| taM ca soccA accaMtajiNanAhapakkhavAeNa viyaMbhiyapabalakovAnaleNa rAiNA bhaNiyA samIvavattiNo purisA 'are eyaM durAyAraM gurupaccaNIyamuTThiyAe parisAe hatthe ghettUNa me samappejjaha jeNa daMsemi duvviNayaphalaM', tehiM bhaNiyaM - 'jaM devo ANavei' tti / aha jAyaM bhagavataH samIpam AlInaH caraNakamalavilepanaM kartumArabdhavAn / taM ca tathAvidhaM jugupsanIyarUpaM prekSya cintitaM zreNikena 'aho! kaH eSaH durAcAraH galadgADhakuSThasaGkucitazarIraH durgandhagandhavAhena dUnvan sakalamapi parSad bhuvanaikaguroH samIpasthitaH evam atyAzAtanaM karoti ? athavA karotu kimapi tAvad, utthitAyAM punaH parSadi avazyaM mayA nigRhItavyaH' iti vikalpayatA kSuvati atha kauSThikasureNa bhaNitaM 'jIva' iti| muhUtAntare ca vyatikrAnte kSutam abhayakumAreNa punaH tena bhaNitaM 'jIva vA mara vaa|' kAlasaukarikena kSute bhaNitaM 'mA jIva, mA mara / ' samatikrAnte ca kSaNAntare bhuvanaikaguruNA kSutaM, bhaNitaM 'mara' iti| tacca zrutvA atyantajinanAthapakSapAtena vijRmbhitaprabalakopAnalena rAjJA bhaNitAH samIpavartinaH puruSAH 'are! enaM durAcAraM gurupratyanIkam utthitAyAM parSadi hastena gRhItvA mAM samarpayata yena darzayAmi durvinyphlm|' taiH bhaNitaM 'yad devaH AjJApayati' iti / atha jAte praharaparyavasAne (parunI jevA dekhAtA) rasavALA gozIrSa caMdananA rasanA chAMTAvaDe bhagavAnanI samIpe besIne temanA caraNakamaLane vilepana ka2vA lAgyo. tevA prakAranA dugaMchA karavA lAyaka rUpavALA tene joine zreNika rAjAe vicAryuM ke-'aho! koNa A durAcArI gaLatA koDhavaDe saMkoca pAmelA zarIranA durgaMdhI gaMdhanA pravAhavaDe samagra parSadAne dubhAvI, jagannAthanI samIpe rahI A pramANe temanI ati AzAtanA kare che? athavA hamaNAM kAMi paNa bhale karo paraMtu parSadA uThaze tyAre avazya mAre teno nigraha karavo che.' A pramANe te rAjA vicAra karatA hatA tevAmAM potAne chIMka AvI tyAre te kuSmIdeva bolyo ke-'ghaNuM jIvo.' kSaNavAra vyatIta thayA pachI abhayakumAre chIMka khAdhI tyAre te deve kahyuM ke-'jIvo ke maro.' tyArapachI kALasaukarike chIMka khAdhI tyAre teNe kahyuM ke-'na jIvo, na maro.' kSaNavAra pachI jagadgurue chIMka khAdhI, tyAre teNe kahyuM ke-'maro.' te sAMbhaLI jinezvara upara potAno atyaMta pakSapAta hato tethI rAjAne bhayaMkara kopAnaLa utpanna thayo, tethI teNe samIpe rahelA potAnA puruSone kahyuM ke-'are! A durAcArI ane gurunA zatrune parSadA uThe tyAre hAthamAM pakaDIne mane arpaNa karajo, ke jethI tenA durvinayanuM phaLa batAvuM.' teoe kahyuM-jema deva AjJA Ape tema.' (ApanI AjJA pramANe kazuM). tyArapachI porasI pUrI thai tyAre sarva devo 1430
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1431 paharapajjavasANa saTThANaM paTThiesu tiyasesu so kuTThisuro jayaguruM paramAyareNa paNamiUNa gaMtumAraddho / te ya purisA nariMdAesamaNuvattaMtA taM ghettumuvaTThiyA, tayaNaMtaraM ca 'esa gao esa gao so kuTThI' evamullavaMtANa rAyapurisANa purao devo addasaNaM patto, (iya vAharaMtehiM) tehiM vilakkhIbhUyamANasehiM niveiyameyaM raainno| aha bIyadivase paramakoUhalamuvvahaMteNa rannA patthAve pucchio jayagurU-'bhayavaM! aikkaMtavAsare tumhaM samIvavattI kuTThavilINakAo avibhAvaNijjasarUvo ko puriso aasi?|' bhayavayA jaMpiyaM-'mahArAya! devo, so saMpayaM daDuraMkavimANe smuppnno|' rannA bhaNiyaM-'kahaM ciya? / ' bhagavayA vAgariyaM-nisAmesu, ___ atthi vacchAvisae kosaMbI nAma nyrii| tahiM ca sayANio nAma naravaI, sADuyago nAma maahnno| so ya jammANaMtarameva ruMdadAriddobaddavapIDio kahakahavi kaNavittIe kAlaM svasthAnaM prasthiteSu tridazeSu saH kuSThisuraH jagadguruM paramA''dareNa praNamya gntumaarbdhvaan| te ca puruSAH narendrA''dezamanuvartamAnAH taM grhiitumupsthitaaH| tadanantaraM ca 'eSaH gataH eSaH gataH saH kuSThI' evam ullapatAm puruSANAM purataH devaH adarzanaM praaptH| (etad vyAharadbhiH) taiH vilakSIbhUtamAnasaiH niveditametad raajnyH| atha dvitIyadivase paramakautUhalamudvahatA rAjJA prastAve pRSTaH jagadguruH 'bhagavan! atikrAntavAsare tava samIpavartI kuSThavilInakAyaH avibhAvanIyasvarUpaH kaH puruSaH AsIt?' bhagavatA jalpitaM 'mahArAja! devaH saH sAmprataM dardurAGkavimAne smutpnnH| rAjJA bhaNitaM 'kthmev?| bhagavatA bhaNitaM 'nizruNu asti vatsaviSaye kauzAmbI nAmikA ngrii| tatra ca zatAnIka: nAmakaH narapatiH, seDukaH nAmakaH brAhmaNaH / saH ca janmA'nantarameva vizAladAridryopadravapIDitaH kathaMkathamapi kaNavRtyA kAlaM potAne sthAne cAlyA. te kuSThI deva paNa jagadgurune moTA AdarathI praNAma karIne javA lAgyo. te vakhate te rAjapuruSo rAjAnA Adezane anusarIne tene pakaDavA uDyA. tyArapachI-"A gayo. A gayo te kuSThI.' ema bolatA rAjapuruSonI pAse ja te deva adazya thai gayo. tyAre teoe manamAM vilakhA thaine te vRttAMta rAjAne jaNAvyo. tyArapachI bIje divase moTA kautukane pAmelA rAjAe avasare jagadgurune pUchyuM ke he bhagavana! gai kAle ApanI samIpe beThelo koDhathI naSTa thayelI kAyAvALo ane nahIM jANavA lAyaka che svarUpa jenuM evo kayo puruSa hato?" bhagavAne kahyuM- he mahArAjA! te deva hato. te hamaNAM dardarAMka nAmanA vimAnamAM utpanna thayo che. 2 hyu-3vIrIta?' pramubhe dhuM 'Airuo' : vatsa dezamAM kosAMbI nAmanI nagarI che. tyAM zatAnIka nAme rAjA che. te nagarImAM eka sepTaka nAmano brAhmaNa hato. te janma thayA pachI tarata ja moTA dAridrayanA upadravathI pIDA pAmelo hovAthI mahAkaSTavaDe bhikSAvRttie
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1432 zrImahAvIracaritram gamei / annayA ya AvannasattAe kharamuhInAmAe bhajjAe bhaNio eso-'bho baMbhaNa! Asanno pasavasamao, na ya ghare ghaya-taMdulAiM atthi, tA kIsa nicciMto citttthsi?|' teNa bhaNiyaM'bhadde! paidiNabhikkhAbhamaNeNa naTThA me buddhI, tA tumaM ceva sAhesu ko ettha patyAve dvvjjnnovaautti?|' tIe bhaNiyaM-'gaccha, patthivaM olaggesu savvAyareNa, na taM viNA avaNijjai dAlidaMti vutte so paidiNaM kusumahattho patthivaM olaggiumADhatto, annayA ya aNukUlayAe vihiNo se viNayamavaloiUNa tuTTho rAyA, bhaNiyaM ca teNa-'bho baMbhaNa! maggasu jahicchiyaM ti / teNa bhaNiyaM-'deva! baMbhaNiM ApucchiUNa mggaami|' aNumannio rnnaa| gao gehami / bhaNiyA baMbhaNI-'bhadde! tuTTho rAyA, tA sAhesu kimahaM ptthemi?|' tIe bhaNiyaM-'paidivasamaggAsaNe bhoyaNaM dINAraM dakSiNAe diNamajjhe egavAraM osArayaM ca patthehi, ettiyametteNa ceva tujjha paoyaNaM, kimanneNa kilesAyAsanibaMdhaNeNa ahigaaraainntti?|' paDissuyamaNeNaM, niveiyaM ca gmyti| anyadA ca ApannasattvayA kharamukhI nAmnA bhAryayA bhaNitaH eSaH 'bhoH brAhmaNa! AsannaH prasavasamayaH, na ca gRhe ghRta-taNDulAni santi, tataH kasmAd nizcintaH tisstthsi?| tena bhaNitaM 'bhadre! pratidinabhikSAbhramaNena naSTA mama buddhiH, tataH tvameva kathaya kaH atra prastAve drvyaa'rjnopaayH?|' tayA bhaNitaM 'gaccha pArthivam, avalaga sarvA''dareNa, na taM vinA apanIyate dAridryam' ityukte saH pratidinaM kusumahastaH pArthivaM avalagitum aarbdhvaan| anyadA ca anukUlatayA vidheH tasya vinayamavalokya tuSTaH rAjA, bhaNitaM ca tena 'bhoH brAhmaNa! mArgaya yatheccham / ' tena bhaNitaM 'deva! brAhmaNIm ApRcchaya maargyaami|' anumataH raajnyaa| gataH gRhe| bhaNitA brAhmaNI 'bhadre! tuSTaH rAjA, tataH kathaya kimahaM prArthayAmi?' tayA bhaNitaM 'pratidivasam agrAsane bhojanam, dInAraM dakSiNAyAm, ekavAraM apasAraNaM ca prArthaya, etAvanmAtreNa eva tava prayojanam, kimanyena klezA''yAsanibandhanena adhikaaraa''dinaa?|' karIne kALa nirgamana karato hato. ekadA garbhavatI thayelI kharamukhI nAmanI tenI bhAryAe tene kahyuM ke-"he brAhmaNa! mAro prasUti samaya najIka Avyo che, ane gharamAM ghI, cokhA vigere kAMI paNa nathI, to kema tame nizcita rahyA cho?' tyAre teNe kahyuM- he bhadra! haMmezA bhikSAbhramaNa karavAthI mArI buddhi nAza pAmI che, tethI tuM ja kahe ke A samaye dravya upArjana karavAno kayo upAya che?" teNIe kahyuM "jAo, sarva AdarathI rAjAne vaLago. tenA vinA dAridraya nAza pAmaze nahIM.' A pramANe teNInA kahevAthI te haMmezA hAthamAM puSpa lai rAjAno Azraya karavA lAgyo. ekadA vidhAtAnI anukULatAne lIdhe tenA vinayane joine rAjA tuSTa thayo, eTale teNe kahyuM ke-"he brAhmaNa! tArI icchA pramANe mAga. tyAre teNe kahyuM ke he deva! brAhmaNIne pUchIne huM mAgIza. rAjAe tenuM vacana aMgIkAra karyuM. te brAhmaNa potAne ghera gayo. brAhmaNIne pUchyuM- he bhadra! rAjA tuSTa thayA che, to te kahe ke huM zuM mAguM?" teNIe kahyuM haMmezA prathama Asana para besIne bhojana karavuM, dakSiNAmAM eka sonAmahora ane divasane madhye eka vAra rAjA pAse javuM. A traNa bAbata mAgo. ATalAthI ja tamAruM prayojana siddha thaze; paNa kleza ane prayAsanA
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1433 eyaM ranno, paDivannaM ca teNa | evaM ca rAiNo puro paidiNaM bhuMjamANo jAo so mahAdhaNo / rAyANuvittIe ya paidiNamAmaMtijjai bhoyaNakaraNe ya maMtisAmaMtehiM, dakkhiNAlobheNa ya so gale aMgulIpakkhevapuvvayaM puvvabhuttabhoyaNaM vamiUNa puNo puNo avarAvaragihesu bhuMjamANo gahio kuttttvaahinnaa| saMbhinnA sabvevi tassa sarIrAvayavA | duIsaNotti paDisiddho rAiNA, taTThANe se paiTThio jeTThaputto / so ya rAyaulaMbhi bhoyaNaM lahai, iyaro ya velAe bhoyaNamettamavi apAvamANo puttehiM egaMtaparicatto paribhUyamappANaM kaliUNa hiyayaMto amarisamuvvahaMto ciMtei'aho akayannuo khalasahAvo ya puttAipariyaNo jeNa maM evaM paribhavai, tA tahA karemi jahA eyassavi esA avasthA havaitti ciMtiUNa vAharAvio teNa jeTTaputto, bhaNio ya-'vaccha! bahurogabharavihuriyassa tumhArisamuhakamalapaloyaNe'vi asamatthassa me na jujjai khaNaMpi pratizrutamanena, niveditaM ca etad rAjAnam, pratipannaM ca tena / evaM ca rAjJaH puraH pratidinaM bhuJjan jAtaH saH mahAdhanaH / rAjAnuvRttyA ca pratidinam Amantryate bhojanakaraNe ca mantri-sAmantaiH, dakSiNAlobhena ca saH gale agulIprakSepapUrvakaM pUrvabhuktabhojanaM vAntvA punaH punaH aparAparagRheSu bhuJjan gRhItaH kusstthvyaadhinaa| sambhinnAH sarve'pi tasya shriiraa'vyvaaH| durdarzanaH iti pratiSiddhaH rAjJA, tatsthAne tasya pratiSThitaH jyesstthputrH| sazca rAjakule bhojanaM labhate, itarazca velAyAM bhojanamAtramapi aprApyamAnaH putraiH ekAntaparityaktaH parAbhUtam AtmAnaM kalayitvA hRdayAntaH AmarSamudvahan cintayati 'aho! akRtajJaH khalasvabhAvaH ca putrAdiparijanaH yena mAM evaM pribhvti| tataH tathA karomi yathA etasyA'pi eSA avasthA bhavati' iti cintayitvA vyAhRtaH tena jyeSThaputraH, bhaNitazca 'vatsa! bahurogabharavidhuritasya yuSmAdRzamukhakamalapralokane'pi asamarthasya mama na yujyate kSaNamapi jIvitum, kevalaM vatsa! asmAkaM kAraNabhUta bIjA adhikArAdikavaDe zuM phaLa che?' te sAMbhaLI brAhmaNe te vAta kabUla karI, ane te ja pramANe rAjAne nivedana karyuM. teNe paNa te aMgIkAra karyuM. A pramANe haMmezA rAjAnI pAse bhojana karato te moTo dhanavAna thayo. tathA rAjAnA anusaravAvaDe haMmezA maMtrI ane sAmaMta rAjAo paNa tene bhojana karavA mATe AmaMtraNa karavA lAgyA. tyAre te dakSiNAnA lobhathI gaLAmAM AMgaLI nAkhavApUrvaka prathama jameluM bhojana vamIne vAraMvAra bIjA bIjA ghare bhojana karavA lAgyo, tethI te kacchanA vyAdhivaDe grahaNa karAyo. tenA zarIranA sarva avayavo bhedAyA (saDI gayA). pachI "A jovA lAyaka nathI. ema jANIne rAjAe teno niSedha karyo. tene sthAne tenA moTA putrane sthApana karyo, tethI te rAjakuLamAM bhojana karavA lAgyo. tenA pitA samaye bhojanamAtra paNa pAmato nahoto, ane putroe ekAMta (sarvathA) tyAga karelo hato, tethI potAno parAbhava thayo jANI hRdayamAM irSApUrvaka vicAravA lAgyo ke-"aho! A mAro putrAdika parivAra akRtajJa ane duSTanI jevA svabhAvavALo che, ke jethI A pramANe mAro parAbhava kare che; tethI huM te pramANe karuM ke je prakAre AnI paNa AvI (mArA jevI) avasthA thAya. ema vicArIne teNe moTA putrane bolAvyo ane kahyuM ke-"he vatsa! huM ghaNA roganA bhArathI pIDita thayo chuM ane tamArI jevAnA mukhakamaLane jovA paNa asamartha thayo chuM, tethI mAre have kSaNa vAra paNa jIvavuM yogya nathI; paraMtu he vatsa!
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1434 zrImahAvIracaritram jIviuM, kevalaM vaccha! amha kule esa samAyAro maMtehiM pasuM ciramabhimaMtiUNa kuTuMbassa bhakkhaNatthaM paNAmijjai, pacchA appA uvasaMharijjai, evaM kae puttAisaMtANassa kallANaM havai, tA saMpADijjau me ekko pasU jeNa'haM tahA karemi', parituTTeNa samappio putteNa / teNAvi ghayAiNA appANaM abbhaMgiUNa uvvalaNiyAo paidiyahaM bhuMjAvaMteNa kuTThavAhI saMcArio tassa, vAhisaMbhinnagattaM ca taM muNiUNa AhUo teNa jeTTaputto, bhaNio ya-'putta! esa pasU mae abhimaMtio vaTTai, tA tumaM sapariyaNo eyamaMsamuva jasu jeNa kallANabhAgI bhavasi / ahaMpi sarIracAyaM kremi|' tahA kayaM putteNa, saMkaMto ya tammasabhoyaNeNa sapariyaNassa tassa kutttthvaahii| tao pahiTThahiyao so niggao nayarAo, paidiNaM gacchamANo patto mahADaviM ca | tattha ya gimhumhakilaMto taNhAsusiyakaMTho salilannesaNatthaM io tao paribbhamaMto gao egaM giriniguMjaM, dilu ca tattha vicittakasAyatarupatta-puppha-phalarasapAgakalilaM salilaM / taM ca kule eSaH samAcAra:-mantrabhiH pazuM ciram abhimantrayitvA kuTumbasya bhakSaNArtham arpyate, pazcAdAtmA upasaMhiyate, evaM kRte putrAdisantAnasya kalyANaM bhavati, tataH sampAdaya mama ekaH pazuH yenA'haM tathA kromi| parituSTena samarpitaH putreNa / tenA'pi ghRtAdinA AtmAnam abhyaGgya udvalanaM pratidivasaM bhuJjayatA kuSThavyAdhiH saJcAritaH tasya, vyAdhisambhinnagAtraM ca taM jJAtvA AhUtaH tena jyeSThaputraH, bhaNitazca 'putra! eSaH pazuH mayA abhimantritaH vartate, tataH tvaM saparijanaH etanmAMsam upabhuJja yena kalyANabhAgI bhavasi / ahamapi zarIratyAgaM kromi| tathA kRtaM putreNa, saGkrAntazca tanmAMsabhojanena saparijanasya tasya kusstthvyaadhiH| tataH prahRSTahRdayaH saH nirgataH nagarAt, pratidinaM gacchan prAptaH mahA'TavIM c| tatra ca grISmoSNaklAntaH, tRSAzoSitakaNThaH salilA'nveSaNArtham itastataH paribhraman gataH ekaM girinikuJjam, dRSTaM ca tatra vicitrakaSAyatarupatra-puSpa-phalarasapAkaghanaM slilm| tacca ApaNA kuLamAM A AcAra che ke-maMtrovaDe pazune cirakALa sudhI maMtrIne te pazu kuTuMbane bhakSaNa karavA Apavo. pachI potAnA AtmAno nAza karavo. A pramANe karavAthI putrAdika saMtAna (paraMparA)nuM kalyANa thAya che; tethI tuM mane eka pazu Apa ke jethI huM te pramANe karuM. te sAMbhaLI khuzI thayelA putre tene paza Apyo. teNe paNa vRtAdikavaDe potAnA zarIrane abhaMgana (vilepana) karI, pachI tenuM udvartana karI (bahAra kADhI), te haMmezA tene khavarAvI te pazune kuSThanA vyAdhivALo karyo. vyAdhithI bhedAyelA zarIravALA tene jANIne teNe potAnA moTA putrane bolAvyo, ane kahyuM ke "A pazune maMtyo che, tethI te parivAra sahita AnuM mAMsa khA ke jethI tuM kalyANane bhajanAra thA. huM paNa have zarIrano tyAga karuM chuM. te sAMbhaLI putre te pramANe karyuM. tenuM mAMsa bhakSaNa karavAthI parivAra sahita tene kuSThano vyAdhi saMkramyo (thayo). tyArapachI hRdayamAM harSa pAmI te brAhmaNa nagaranI bahAra nIkaLyo. haMmezAM cAlatA cAlatA te eka moTI aTavAmAM Avyo. tyAM grISmaRtunA tApathI pIDA pAmelo te pANInI zodha karavA mATe Amatema bhamato eka parvatanI jhADImAM gayo. tyAM vividha jAtinA kaSAya (tarA) svAdavALA vRkSonA patra, puSpa ane phaLanA rasanA pAkathI vyApta jaLa joyuM. te teNe kaMTha sudhI pIdhuM. tenA vazathI tene virecana lAgyuM, kRminA samUha
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1435 AkaMThaM pIyamaNeNa, tavvaseNa ya jAo se virego, nivaDiyAiM kimijAlAI, sujjhiumAraddhaM sarIraM, evaM ca aNudiNaM tappANeNa paNaTThakuTThavAhI jAyapuNannavasarIro niyattiUNa gao sgihN| tahiM ca galaMtakuTThaviNaTThadehaM puttAipariyaNaM daTThUNa sAmarisaM jaMpiyaM teNa-'are pecchaha niyaduvvilasiyANaM kaDuviyAgaM / ' tehiM bhaNiyaM-'kahaM ciya ? / ' evaM pucchie teNa siThTho puvvavRttaMto / tANi ya evamAyanniUNa ruTThAI akkosiumAradvAiM / kahaM ciya? re pAvakamma! nigghiNa! cilAyasamasIla! erisaM kAuM / ajjavi amhANa puro kaha niyavayaNaM payAsesi ? / / 1 / / - mAyaMgANavi aNuciyamevaMvihakammamAyaraMteNa / narayaMmi pADiyAo kulakoDIo asaMkhAo ||2|| AkaNThaM pItamanena, tadvazena ca jAtaH tasya virecaH, nipatitAni kRmijAlAni, zoddhumArabdhaM shriirm| evaM ca anudinaM tatpAnena praNaSTakuSTavyAdhiH jAtapunarnavazarIraH nivartya gataH svgRhm| tatra ca galatkuSThavinaSTadehaM putrAdiparijanaM dRSTvA sAmarSaM jalpitaM tena 'are prekSadhvaM nijadurvilasitAnAM kttuvipaakm|' taiH bhaNitaM 'kthmev?|' evaM pRSTe tena ziSTaH pUrvavRttAntaH / te ca evamAkarNya ruSTAH AkroSTumArabdhAH / kathameva ? - re pApakarma!, nirghRNa!, cilAtasamazIla! etAdRzaM kRtvA / adyA'pi asmAkaM puraH kathaM nijavadanaM prakAzayasi ? / / 1 / / mAtaGgAnAmapi anucitam evaMvidhakarma aacrtaa| narake pAtitAH kulakoTayaH asaGkhyeyAH / / 2 / / kharI paDyA, zarIra sAruM thavA lAgyuM. e pramANe haMmezAM te pANI pIvAthI teno koDhano vyAdhi naSTa thayo ane pharIthI navA zarIravALo thayo. eTale te pAcho pharIne potAne ghera gayo. tyAM putrAdika parivAranA zarIra gaLatA koDhavaDe naSTa thayelA joi irSyAthI teNe kahyuM ke-'are! tamArI duSTa ceSTAnuM kaDavuM phaLa juo. teoe kahyuM-'zI rIte?' A pramANe temaNe kahyuM tyAre teNe pUrvano vRttAMta kahyo. te sAMbhaLI krodha pAmelA teo tene A pramANe Akroza karavA lAgyA : 'are pApakarmavALA! nirdaya! bhillanI jevA svabhAvavALA! AvuM akArya karIne haju paNa amArI pAse tAruM mukha kema batAve che? (1) caMDALane paNa anucita AvA prakAranA karmane AcaratA teM asaMkhya kuLakoTi narakamAM pADI. (2)
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1436 dujjammajAya! tumae loyapavAo'vi esa kinna suo / jaM sakaravaDDhio visatarutti no chiMdiuM jutto ? || 3 || iya gehajaNeNa bahuppayAraduvvayaNadUmiyasarIro / tatto viNikkhamittA saMpatto ettha nayarammi ||4|| zrImahAvIracaritram chuhAbhihao ya allINo nayaraduvArapAlassa / teNAvi kiMpi bhoyaNavisesaM dAUNa bhaNio-'are iha duvAradevayAe samIvaTThio ciTThejjAsu jAva ahaM bhayavaMtaM mahAvIraM vaMdiUNa AgacchAmi tti / paDivannaM ca teNa / iyaro'vi Agao mama vaMdaNatthaM / tattha ya patthAve Usavavisesavasao puranArIjaNo balipUyaliyAIhiM tIse duvAradevayAe pUyaM krei| so ya mAhaNo roravva acchinnavaMcho taM baliM bhakkhiUNa pakAmAhAreNa rayaNIe samuppanna ho durjanmajAta ! tvayA lokapravAdo'pi eSaH kim na zrutaH ? | yat svakaravardhitaH viSataruH iti na chettuM yuktaH ||3|| iti gRhajanena bahuprakAradurvacanadUtazarIraH / tattaH viniSkramya samprAptaH atra nagare ||4|| kSudhA'bhihataH ca AlInaH nagaradvArapAlasya / tenA'pi kimapi bhojanavizeSaM datvA bhaNitaH 'are! iha dvAradevatAyAH samIpasthitaH tiSTha yAvadahaM bhagavantaM mahAvIraM vanditvA AgacchAmi' iti / pratipannaM ca tena / itaro'pi AgataH mama vandanArtham / tatra ca prastAve utsavavizeSavazataH puranArIjanaH balipUtalikAdibhiH tasyAH dvAradevatAyAH pUjAM karoti / sazca brAhmaNaH rauraH iva acchinnavAJchaH taM baliM bhakSayitvA prakAmA''hAreNa rajanyAM samutpannatRSNaH atibhRtakoSThatvena antaH amAte salile are duSTa karmathI pedA thayelA! zuM A lokanI kahevata paNa teM sAMbhaLI nathI ke potAnA hAthavaDe vRddhi pamADelo viSavRkSa paNa chedavA yogya nathI. (3) A pramANe gharanA mANasoe tenA zarIrane (manane) ghaNA prakAranA durvacanavaDe pIDA pamADyuM, eTale te tyAMthI nIkaLIne A nagaramAM Avyo. (4) ahIM te kSudhAthI haNAyo eTale te nagaranA dvArapALanI pAse Avyo. teNe paNa kAMika bhojana vizeSa ApIne tene kahyuM ke-'are! tuM ahIM dvA2devanI pAse raheje. teTalAmAM huM bhagavAna mahAvIrasvAmIne vAMdIne AvuM chuM.' te vacana teNe aMgIkAra karyuM. bIjo (dvArapALa) paNa mane vAMdavA Avyo. have tyAM avasare utsava vizeSa hovAthI nagaranI strIo baLidAna mATe puDalA laine te dvAradevatAnI pUjA karavA AvI. te brAhmaNe TaMkanI jema apUrNa icchAvALA thai te baLidAnanuM bhakSaNa karyuM. ghaNuM khAvAthI rAtrie tene tRSA utpanna thai, paraMtu peTa atyaMta bhareluM
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH aibhariyapoTTattaNeNa aMto amAyaMte salilaMmi aTTajjhANovagao mariUNa iheva nayarAdUravattiNIe paurajalabhariyAe vAvIe dadduro jAo / tattha ya jAva pajjattIbhAvamuvAgao tAva nisAmei jalavAhivilayANaM paropparollAvaM, jahA- 'hale! hale sigghaM payacchasu me maggaM jeNa kayakAyavvA jhatti bhayavaMtaM mahAvIraM vaMdAmi tti / eyaM ca suNaMtassa 'katthavi mae esa saddo suyapuvvotta IhApohamaggaNaM kuNaMtassa samuppannaM se jAIsaraNaM, suNio puvvajammo / tao 'ahaMpi taM bhayavaMtaM vaMdAmi'tti ciMtiUNa bhattIe nIhario vAvIo, payaTTo AgaMtuM rAyamaggeNa / takkhaNaM ca tuha taralaturayakharakhurappahArajajjariyasarIro suhajjhavasAyavaseNa mao samANo dadduraMke vimANe devattaNeNamuppanno, avahimuNiyapuvvavaiyaro ya mama vaMdaNatthaM aago| tA devANuppiyA! na esa kuTThI, kiMtu-suro tti / / 1437 seNieNa bhaNiyaM-'bhayavaM! kIsa puNa imeNa mayA chIe bhaNiyaM jIva, abhayakumAreNa ArttadhyAnopagataH mRtvA ihaiva nagarA'dUravartinyAM pracurajalabhRtAyAM vApyAM darduraH jAtaH / tatra ca yAvad paryAptibhAvamupAgataH tAvad nizruNoti jalavAhivilayAnAM parasparollApaM yathA 'hale! hale! zIghraM prayaccha me mArgaM yena kRtakartavyA jhaTiti bhagavantaM mahAvIraM vande / ' etacca zruNvataH 'kutrA'pi mayA eSaH zabdaH zrutapUrvaH iti IhApohamArgaNaM kurvataH samutpannaM tasya jAtismaraNam, zrutaM pUrvajanma / tataH 'ahamapi taM bhagavantaM vande iti cintayitvA bhaktyA nihRtaH vApItaH, pravRttaH AgantuM raajmaargenn| tatkSaNaM ca tava taralaturagakharakSuraprahArajarjaritazarIraH zubhA'dhyavasAyena mRtaH san dardurAGke vimAne devatvena utpannaH, avadhijJAtapUrvavyatikaraH ca mama vandanArtham AgatavAn / tasmAd devAnupriyAH ! naiSaH kuSThI, kintu suraH / ' zreNikena bhaNitaM 'bhagavan! kasmAt punaH anena mayA kSute bhaNitaM 'jIva, abhayakumAreNa kSute - jIva hovAthI aMdara pANI na mAvAthI ArttadhyAnavaDe marIne ahIM ja nagaranI samIpe rahelI ghaNA jaLathI bharelI vAvamAM dardura (deDako) thayo. tyAM jeTalAmAM paryAptipaNAne pAmyo teTalAmAM teNe pANI bharanArI strIonI paraspara vAta A pramANe sAMbhaLI ke- 'he sakhI! he sakhI! mane jaladI mArga Apa ke jethI gharanuM kAma karI zIvrapaNe bhagavAna mahAvIrasvAmIne huM vAMduM.' A pramANe sAMbhaLIne 'meM pUrve koi paNa ThekANe A zabda sAMbhaLyo che.' ema UhApoha karatA tene jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. pUrva bhava yAda Avyo tyAre 'huM paNa te bhagavAnane vAMduM.' ema bhaktithI vicArI vAvamAMthI bahAra nIkaLyo ane rAjamArge cAlavA lAgyo. te avasare he zreNika rAjA! tamArA capaLa azvanI tIkSNa kharInA prahAravaDe tenuM zarIra jarjarita thayuM. te vakhate zubha adhyavasAyanA vazathI te marIne dardurAMka nAmanA vimAnamAM devapaNe utpanna thayo. tyAM avadhijJAnavarDa pUrvano vRttAMta jANI mane vAMdavA ahIM Avyo tethI he devAnupriya! te kuSmI nathI paNa deva che. te sAMbhaLI zreNika rAjAe kahyuM ke-'he bhagavana! meM chIMka khAdhI tyAre teNe kema ema kahyuM ke-jIva, abhayakumAre
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1438 zrImahAvIracaritram chIe-jIva vA mara vatti, kAlasUyarieNa chikkie-mA jIva mA mara, tubbhehiM chIe bhnniyNmrsutti| jayaguruNA jaMpiyaM-'suNAsu etya kAraNaM-tumaM hi jIvamANo rajjasuhamuva jasi, maraNe ya narayaM gamissasi, ao aNeNa mahANubhAveNa bhnniyN-jiivsutti| abhayakumAro'vi dhammaniratattaNeNa sAvajjavajjaNaraI tA tassa jIvamANassa rAyalacchibhogo mayassavi surasokkhalAbho, ao jaMpiyaM jIva vA mara vatti / kAlasoyario'vi jIvamANo aNeganiravarAhapANigaNaghAyeNaNa bahuM pAvamajjiNai, mao puNa niyamA narayagAmI, teNa bhaNiyaM-mA jIva mA maratti, avi ya - aiduTThakammavasao avassa gatavva narayaThANeNa / naranAhAINa paraM jIviyamekkaM havai seyaM / / 1 / / tavaniyamasuTThiyANaM kallANaM jIviyaMpi mrnnNpi| jIyaMta'jjaMti guNA mayAvi puNa soggaiM jaMti / / 2 / / vA mara veti, kAlasaukarikena kSute-mA jIva mA mara, yuSmAbhiH kSute bhaNitaM-mara' iti / jagadguruNA jalpitaM 'zruNu atra kAraNam-tvam khalu jIvan rAjyasukham upabhuJjasi, maraNe ca narakaM gamiSyasi, ataH anena mahAnubhAvena bhaNitaM 'jIva' iti / abhayakumAro'pi dharmaniratatvena sAvadyavarjanaratiH tataH tasya jIvataH rAjalakSmIbhogaH, mRtasyA'pi surasaukhyalAbhaH, ataH jalpitaM 'jIva vA mara vA' iti / kAlasaukarikaH api jIvan anekaniraparAdhaprANigaNaghAtena bahu pApaM arjiSyati, mRtaH punaH niyamA narakagAmI, tena bhaNitaM 'mA jIva, mA mara' iti| api ca - atiduSTakarmavazataH avazya gantavyaM nrksthaanen| naranAthAdInAM paraM jIvitamekaM bhavati zeSam / / 1 / / taponiyamasusthitAnAM kalyANaM jIvitamapi maraNamapi / jIvantaH arjayanti guNAn mRtA api punaH sadgatiM yAnti / / 2 / / chIMka khAdhI tyAre jIva athavA mara, kAlasaukarike chIMka khAdhI tyAre na jIva, na mara ane Ape chIMka khAdhI tyAre mara! jagadgurue kahyuM- "he rAjA! AnuM kAraNa sAMbhaLo. tame jIvo cho tyAMsudhI rAjyasukhane bhogavo cho ane maryA pachI narake javAnA cho, tethI te mahAnubhAve kahyuM ke tuM jIva. abhayakumAra paNa dharmamAM rakta che ane pApapravRttino tyAga karavAmAM prItivALo che tethI tene jIvatAM rAjyalakSmIno bhoga che ane maryA pachI paNa devanA sukhano lAbha che, tethI teNe kahyuM kejIva athavA mara. kAlasaurika paNa jIvato che tyAM sudhI aneka niraparAdhI prANIonA samUhanA ghAtavaDe ghaNuM pApa upArjana kare che, ane marIne avazya narake jaze; tethI teNe kahyuM ke tuM na jIva ane na mara. vaLI rAjA vigerene atiduSTa karmanA vazathI avazya narake javAnuM che, tethI tenuM eka jIvita ja zreyakAraka che. (1) tapa-niyamamAM sArI rIte rahelA jIvone jIvatAM ane maryA pachI paNa kalyANa ja che; kemake teo jIvatAM guNo upArjana kare che ane marIne sadgatimAM jAya che. (2)
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAva 1439 ahiyaM maraNaM ahiyaM ca jIviyaM paavkmmkaariinnN| tamasaMmi paDaMti mayA veraM vaTuMti jIvaMtA / / 3 / / jaM ca mae chIyaMmi marasutti bhaNiyaM tatthavi imaM nimittaM-tumaM kimiha maccaloe vivihAvayAnivAsabhUe vasasi?, jaM na mANussaM viggahamujjhiUNa egaMtasuhaM sivaM gacchasitti / aha seNiyanariMdo puvyuttanarayanivaDaNAyannaNajAyagADhasogAvego bhaNiuM pavatto-'bhayavaM! samaggabhuvaNattayarakkhAvabaddhalakkhe tumaMmi sAmisAle kiM mae narae gaMtavvaM?, jeNa - tuha nAmamettasaMkittaNaMpi nAsai diNabbhavaM paavN| kamakamalapaloyaNamavi viNivArai duriyarAsiMpi ||1|| ahitaM maraNam ahitaM ca jIvitaM paapkrmkaarinnaam| tamasi patanti mRtAH vairaM vardhayante jIvantaH / / 3 / / yacca mayA kSute 'mara' iti bhaNitaM tatrA'pi idaM nimittaM-tvaM kim iha mRtyuloke vividhA''pannivAsabhUte vasasi? yanna mAnuSyaM vigrahaM ujjhitvA ekAntasukhaM zivaM gacchasi' iti / atha zreNikanarendraH pUrvoktanarakanipatanA''karNanajAtagADhazokA''vegaH bhaNituM pravRttavAn 'bhagavan! samagrabhuvanatrayarakSA'vabaddhalakSe tvayi svAmizAle kiM mayA narake gantavyam? yena tava nAmamAtrasaGkIrtanamapi nAzayati dinodbhavaM pApam / kramakamalapralokanamapi vinivArayati duritarAzimapi / / 1 / / pApakarma karanArA jIvone maraNa paNa ahitakAraka che ane jIvita paNa ahitakAraka che, kemake teo marIne na27 53 cha bhane vatAM varane vadhAre cha. (3) vaLI meM chIMka khAdhI tyAre "maro' ema je kahyuM temAM paNa A kAraNa che ke-vividha prakAranI ApattinA sthAnarUpa A manuSyalokamAM tame kema vaso cho? kemake tame to A manuSya zarIrano tyAga karI ekAMta sukhavALA mokSamAM javAnA cho.' have zreNika rAjA prathama kahelo narakamAM paDavAno vRttAMta sAMbhaLavAvaDe gADha zokano Aveza utpanna thavAthI kahevA lAgyA ke-"he bhagavana! samagra traNa bhuvananuM rakSaNa karavAmAM tatpara rahelA Apa mArA svAmI chatAM kema mAre na27mA 4vAna thaze? bha3 mAtra ApanA nAmanuM kIrtana ja divasamAM thayelAM pApano nAza kare che, ApanA caraNakamaLanuM darzanamAtra paNa pApanA samUhanuM paNa nivAraNa kare che, (1)
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1440 ekkeNa'vi tuha calaNovariMmi khitteNa nAha! kusumeNa / cojjamiNaM ruMdANivi narayaduvArA rujjhati / / 2 / / ekko'vi namokkAro kIraMto tujjha sAmi ! bhattIe / jAyai heU saggApavaggasaMvAsasokkhANaM ||3|| tA vAhi-roga-sogubbhavAiM dukkhAiM nAha! vilasaMti / jAva na savaNapuDehiM pavisai vayaNAmayaM tujjha ||4|| zrImahAvIracaritram tA kaha Nu nAha! tuha nAmamaMtasArakkharehiM ciMtaMto / seluvvakkinnehivi hojjA me narayaduhalAbho ? || 5 || ekenA'pi tava caraNopari kSiptena nAtha! kusumena / nodyamidaM vizAlAni api narakadvArANi rudhyante ||2|| eko'pi namaskAraH kriyamANaH tava svAmin! bhaktyA / jAyate hetuH svargA'pavargasaMvAsasaukhyAnAm / / 3 / / tAvad vyAdhi-roga-zokodbhavAni duHkhAni nAtha! vilasanti / yAvanna zravaNapuTAbhyAM pravizati vacanA'mRtaM tava ||4|| tataH kathaM nAtha! tava nAmamantrasArA'kSaraiH cintyn| zaile iva utkIrNaiH api bhaved mama narakaduHkhalAbhaH ? ||5|| he nAtha! ApanA caraNamAM nAMkhelA eka ja puSpavaDe paNa narakanA vizALa dvAro paNa baMdha thaI jAya che te sAzyarya che. (2) he svAmI! bhaktithI Apane karelo eka paNa namaskAra svarga ane mokSamAM 2hevAnA sukhanuM kAraNarUpa thAya che. (3) nAtha! jyAM sudhI ApanuM vacanAmRta zravaNapuTamAM praveza karatuM nathI tyAMsudhI ja bAhya roga ane zokathI utpanna thayelAM du:kho vilAsa kare che, (4) to ke nAtha! pattharamAM kotarelA hoya tevA maMtranA sArabhUta akSarovaDe bhAvita thatA evA mane narakanA duHkhanI prApti prema thAya? (4)
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1441 duggaigattabhaMtarapaDaMtatelokkaekkasAhAre / nAhe tumaevi mamaM evaMvihavasaNamAvaDiyaM / / 6 / / dhI dhI niratthayaM majjha jIviyaM mNdbhggsirmnninno| jaM erisasAmaggIyavi jassa imA duggaI jAyA / / 7 / / iya evaMvihaaigADhasogavigalaMtanayaNasalileNa | naravaiNA jayaguruNo vinnattaM narayabhIeNa ||8|| evaM ca sasogajaMpiraM puhaIvaiM avaloiUNa karuNAbharamaMtharanayaNeNa bhaNiyaM jiNeNa-'bho devANuppiya! kIsa saMtAvamuvvahasi?, jaiviya sammattalAbhAo puvvameva nibaddhAUtti narae nivaDissasi tahAvi laddhaM tumae lahiavvaM, jao khAigasammadiTThI tumaM, AgamissAe ya durgtigrtaa'bhyntrptttrilokaikaa''dhaare| nAthe tvayi api mama evaMvidhavyasanam Apatitam / / 6 / / dhik dhik nirarthakaM mama jIvitaM mandabhAgyaziromaNeH / yad etAdRzasAmagryA'pi yasya iyam durgatiH jAtA / / 7 / / iti evaMvidhA'tigADhazokavigalannayanasalilena / narapatinA jagadguruM vijJaptaM narakabhItena / / 8 / / evaM ca sazokaM jalpan pRthivIpatim avalokya karuNAbharamantharanayanAbhyAM bhaNitaM jinena 'bhoH devAnupriya! kasmAt santApam udvahasi?, yadyapi ca samyaktvalAbhAt pUrvameva nibaddhAyuH iti narake nipatiSyati tathApi labdhaM tvayA labdhavyam, yataH kSAyikasamyagdRSTiH tvam, AgamiSyAyAM ca durgatirU5 khADAnI madhye paDatAM traNa bhuvananA eka AdhArarUpa Apa nAtha chatAM paNa mane AvA prakAranuM vyasana (du:5) 3. bhAvI 5'yu ? (7) mArA nirarthaka jIvitane dhikkAra che! dhikkAra che!! ke jethI maMdabhAgyamAM ziromaNi samAna jene (mane) AvA prakAranI sAmagrI chatAM paNa AvI durgati prApta thaI!' (7) A pramANe AvA prakAranA atigADha zokane lIdhe netramAMthI azupAta karatA ane narakathI bhaya pAmelA 2 4 gagurune vinaMti 5rI. (8) A pramANe zoka sahita bolatA rAjAne joine dayAnA bhArathI maMda thayelA netravALA jinezvare kahyuM kedevAnupriya! tamo zA mATe saMtApa karo cho? jo ke samakitanI prApti thayA pahelAM ja narakanuM AyuSya bAMdheluM hovAthI tame narakamAM paDazo, to paNa tame meLavavA lAyaka meLavyuM che, kema ke tame kSAyika samyatvavALA thayA cho, ane tethI
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1442 zrImahAvIracaritram ussappiNIe tatto uvaTTittA paumanAbhanAmo paDhamatitthayaro bhavissasi / ' evaM nisAmiUNa pahiTTho rAyA bhaNiumADhatto - jai titthayaro hohAmi nAha! tuha paaypuuynnpsaayaa| tA thevakAliyA narayaveyaNA majjha kiM kAhI? ||1|| kiM cojjaM jayabaMdhava! jaM tuha saraNevi mArisehiM lhuN| bhuvaNabbhuyabhUyAiM sAmiya! sokkhAiM labbhaMti? / / 2 / / ahavA kiM so'vi pahU sevijjai joggayaMpi dahnaNa / jo attaNo na tullaM dei payaM sevagajaNassa / / 3 / / utsarpiNyAM tasmAd udvartya padmanAbhanAmakaH prathamatIrthakaraH bhvissysi| evaM niHzamya prahRSTaH rAjA bhaNitum ArabdhavAn yadi tIrthakaraH bhaviSyAmi nAtha! tava pAdapUjanaprasAdAt / tataH stokakAlikA narakavedanA mama kiM kariSyati? / / 1 / / kiM nodyaM jagadbAndhava! yattava zaraNe'pi mAdRzaiH lghuH| bhuvanA'dbhUtabhUtAni svAmin! saukhyAni labhyante / / 2 / / athavA kiM so'pi prabhuH sevyate yogyatAmapi dRSTvA / yaH AtmanaH na tulyaM datte padaM sevakajanasya / / 3 / / AvatI utsarpiNImAM tyAMthI nIkaLIne padmanAbha nAmanA pahelA tIrthaMkara thazo.' A pramANe sAMbhaLIne harSa pAmela rAjA zreNika kahevA lAgyA ke he nAtha! jo huM ApanA caraNanI pUjAnA prasAdathI tIrthaMkara thaiza, to thoDA kALanI narakavedanA mane zuM 72? (1) he jagatabaMdhu! he svAmI! ApanA zaraNe rahelA mArI jevA prANI zIdhrapaNe bhuvanane viSe AzcaryakAraka supAne pAme mAM zuM mAzyartha cha ? (2) athavA to yogyatA joyA chatAM paNa je prabhu sevakajanane potAnI jevuM sthAna na Ape, te prabhu zuM sevavA sAya: cha? (3)
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1443 aSTamaH prastAvaH evaMvihavarakallANadAyagaM jANiuMpi jo na tumaM / sevei jo na maNuo so nUNaM attaNo sattU / / 4 / / evaM suciraM jayaguruM abhinaMdiUNa nayaraM paviTeNa seNieNa vAhario maMtisAmaMtaaMteurapamuho jaNo, bhaNio ya-'jo jayagurUNo samIve pavvajjaM paDivajjai tamahaM na vAremi / ' evaM soccA bahave kumArA, maMtiNo, sAmaMtA, aMteurIjaNo nAyaralogo ya nikkhaMto bhayavao samIve, kaivayadiNAvasANe ya aNegAhiM devakoDIhiM aNugammamANo bhagavaM vaddhamANo bahiyA vihriumaarddho| egayA taddiNadikkhiyANaMpi thevapavvajjApajjAyANaM muNINaM kevalanANamupajjamANamavaloiUNa jAyasaMsao (goyamasAmI) jayagurumApucchai-'bhayavaM! kimahaM kevalAloyabhAgI evaMvidhavarakalyANadAyakaM jJAtvA'pi yaH na tvAm / sevate saH na mAnuSaH saH nUnam AtmanaH zatruH / / 4 / / evaM suciraM jagadgurum abhinandya nagaraM praviSTena zreNikena vyAhRtaH mantri-sAmanta'ntaHpurapramukhaH janaH bhaNitazca 'yaH jagadguroH samIpaM pravrajyAM pratipatsyati tamahaM na, vaaryissyaami|' evaM zrutvA bahavaH kumArAH, mantriNaH, sAmantAH, antaHpurIjanaH nAgaralokazca niSkrAntaH bhagavataH samIpam, katipayadinA'vasAne ca anekaiH devakoTibhiH anugamyamAnaH bhagavAn varddhamAnaH bahiH vihrtumaarbdhvaan| ekadA taddinadIkSitAnAmapi stokapravrajyAparyAyANAM munInAM kevalajJAnam utpadyamAnam avalokya jAtasaMzayaH (gautamasvAmI) jagadgurum ApRcchati 'bhagavan! kimahaM kevalAlokabhAgI bhaviSyAmi na AvA prakAranA uttama kalyANane ApanArA Apane jANyA chatAM paNa je manuSya ApanI sevA na kare te 5252 AtmAno zatru 4 cha.' (4) A pramANe cirakALa sudhI jagadgurunI stuti karIne zreNika rAjAe nagaramAM praveza karyo potAne sthAne gayA). pachI teNe maMtrIo, sAmaMto ane aMtaHpura vigere lokone bolAvyA ane temane kahyuM ke "je koi jagadgurunI pAse pravajyA grahaNa karaze tene huM nivArIza nahIM. A pramANe sAMbhaLIne ghaNA kumAro, maMtrIo, sAmaMto, aMtaHpuranA loka ane nagaranA loko bhagavAnanI samIpe dIkSita thayA. keTalAka divaso gayA pachI aneka koTi devoe anusarAtA bhagavAna vardhamAnasvAmI bahAra vicaravA lAgyA. ekadA te divasanA ja dIkSita thaelA ane thoDA prajyAnA paryAyavALA munione kevaLajJAna utpanna thatuM joine gautamasvAmIe saMzaya utpanna thavAthI jagadgurune pUchayuM ke-"he bhagavana! zuM huM kevaLajJAnane bhajanAro thaIza
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1444 zrImahAvIracaritrama bhavissAmi na vaa?|' sAmiNA jaMpiyaM-'bho devANuppiya! mA saMtappasu, aMte tullA bhavissAmotti / imaM soccA tuTTho goymo| aha bhayavaM tesu tesu purAgarAisu aimuttaya-lohajjhaya-abhayakumAradhannaya-sAlibhadda-khaMdaya-sivapamuhaM bhavvajaNaM pavvAviUNa caMpApuriM vaccaMto vinnavio sAlamahAsAlarAyarisIhiM 'sAmi! tumhANuNNAe amhe piTThicaMpAe jAmo, jai puNa tahiM gayANa sayaNavaggassa sammattAilAbho jAyaitti vutte goamasAmIM nAyagaM tesiM dAUNa bhuvaNikkabaMdhavo gao cNpaapuriN| tahiM ca puvvakkameNa viraiyaMmi samosaraNe nisanno jayagurU, Agao caubviho devanikAo nayarajaNo ya, patthuyA titthAhivaiNA dhammadesaNA, tattha keNai patthAveNa sAmiNA imaM vAgariyaM-'jo niyasattIe aTThAvayaM vilaggai so teNeva bhaveNa sijjhi|' imaM ca soccA vimhiyamaNA devA annamannassa kahiuM pavattA | io ya goamasAmI piTTicaMpAe nayarIe sAlamahAsAlANaM bhagiNIsuyaM gAgalinariMdaM jaNaNIjaNagasameyaM pavvAviUNa iyarajaNaM vaa?|' svAminA jalpitaM 'bhoH devAnupriya! mA saMtapa, ante tulyauH bhvissyaavH|' idaM zrutvA tuSTaH gautamaH / atha bhagavAn teSu teSu purA''karAdiSu atimuktaka-lohadhvajA'bhayakumAra-dhanyaka-zAlibhadra-skandakazivapramukhaM bhavyajanaM pravrAjya campApurIM vrajan vijJApitaH zAla-mahAzAlarAjarSibhyAM 'svAmin! tvayi anujJAte AvAM pRSThacampAyAM yAvaH, yadi punaH tatra gatayoH svajanavargasya samyaktvAdilAbhaH jAyate' iti ukte gautamasvAminaM nAyakaM tayoH datvA bhuvanaikabAndhavaH gataH campApurIm / tatra ca pUrvakrameNa viracite samavasaraNe niSaNNaH jagadguruH, AgataH caturvidhaH devanikAyaH nagarajanazca, prastutA tIrthAdhipatinA dharmadezanA tatra kenA'pi prastAvena svAminA idaM vyAkRtaM 'yaH nijazaktyA aSTApadaM vilagati saH tenaiva bhavena sidhyti|' idaM ca zrutvA vismitamanasaH devAH anyonyasya kathayituM pravRttAH / itazca gautamasvAmI pRSThicampAyAM nagaryAM zAla-mahAzAlayoH bhaginIsutaM gAgalinarendraM jananI-janakasametaM pravrAjya itarajanaM ke nahIM?" svAmI bolyA- he devAnupriya! tame saMtApa na karo. chevaTe ApaNe banne tulya thaze. te sAMbhaLI gautamasvAmI saMtoSa pAmyA. tyArapachI bhagavAna te te nagara ane Akara vigerene viSe atimuktaka, lohadhvaja, abhayakumAra, dhanyaka, zAlibhadra, skaMdaka ane ziva vigere bhavyajanone pravajyA ApI caMpA nagarI tarapha jatA hatA tyAre temane zAla ane mahAzAla munioe vinaMti karI ke-"he svAmI! ApanI AjJAthI ame pRSThacaMpA nagarImAM jaie. kadAca amArA tyAM javAthI amArA svajanavargane samyaktAdikano lAbha thAya. A pramANe temaNe kahyuM tyAre temanA nAyaka tarIke gautamasvAmIne sthApIne bhuvananA ekabaMdharUpa bhagavAna caMpApurImAM gayA. tyAM pUrvanA krame racelA samavasaraNamAM jagadguru beThA. tyAM cAra nikAyanA devo tathA nagaranA loko AvyA. pachI tIrthAdhipatie dharmadezanA AraMbhI. temAM koika prasaMge svAmIe A pramANe kahyuM ke je potAnI zaktithI aSTApada parvata para jAya te te ja bhave mokSe jAya.' te sAMbhaLIne manamAM vismaya pAmelA devo eka bIjAne te vAta kahevA lAgyA. tevAmAM gautamasvAmI pRSThacaMpA nagarImAM zAla-mahAzAlanA bhANeja gAgali nAmanA rAjAne tathA temanA mAtA-pitAne
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1445 ca dhamme ThAviUNa caMpAnayarIhuttaM gaMtuM payaTTo / tesiM ca sAlamahAsAlANaM ammApiusameyassa gAgalimuNiNo ya suhajjhANavasAo samuppannaM kevalaM naannN| evaM tANi uppannanANANi alakkhiyasarUvANi maggaMmi iMti / aha goamasAmI taM jayagurUvai8 aThThAvayArohasiddhilAbharUvaM devapavAyaM suNei, teNa ya vimhiyahiyao patto jiNaMtiyaM, tao tipayAhiNApuvvagaM paNamiUNa jayaguruM jAva maggao paloyai tAva sAlamahAsAlAiNo sAmI payakkhiNeuM 'namo titthassa'tti bhaNittA kevaliparisAbhimuhaM paTThie daTThaNa bhaNai-'bho bho kahiM vaccaha?, etto eha, sAmI vaMdahatti | sAmiNA bhaNiyaM-'goama! mA kevalI AsAehi / ' tAhe so khAmei, saMvegamuvagao ciMtei ya-'aho imehiM mahANubhAvehiM thevapavvajjApajjAeNavi pAviyaM pAvaNijjaM, ahaM puNa sucirANucariyasAmanno'vi na kevalAloyamuvalabhAmi, tA kimiha kIrai?, ahavA kimaNeNa ciMtiNeNa?, vaccAmi aTThAvayaM, jeNa devehiM imamAi8-jo kira sasattIe aTThAvayamArohai ca dharme sthApayitvA campAnagaryAbhimukhaM gantuM pravRttavAn / tayoH ca zAla-mahAzAlayoH ambA-pitRsametasya gAgalimuneH ca zubhadhyAnA'dhyavasAyataH samutpannaM kevalaM jnyaanm| evaM te utpannajJAnAH alakSitasvarUpAH mArge enti / atha gautamasvAmI tad jagadgurUpadiSTam aSTApadA''rohasiddhilAbharUpaM devapravAdaM shrunnoti| tena ca vismitahRdayaH prAptaH jinA'ntikam, tataH tripradakSiNApUrvakaM praNamya jagadguruM yAvad pazcAt pralokate tAvatzAla-mahAzAlAdayaH svAminaM pradakSiNIkRtya 'namo tIrthAya' iti bhaNitvA kevaliparSadabhimukhaM prasthitAH dRSTvA bhaNati bhoH bhoH kutra vrajatha? atra eta, svAminaM vandadhvam' iti| svAminA bhaNitaM 'gautama! mA kevalinaH aashaaty|' tadA saH kSAmayati, saMvegamupagataH cintayati ca 'aho! ebhiH mahAnubhAvaiH stokapravrajyAparyAyeNA'pi prAptaM prApaNIyam, ahaM punaH sucirA'nucaritazrAmaNyaH api na kevalAlokamupalabhe, tataH kimiha kriyate?, athavA kimanena cintitena? vrajAmi aSTApadaM yena(=yasmAd) pravajyA ApIne tathA bIjA lokone dharmane viSe sthApana karIne caMpA nagarI tarapha javA lAgyA. mArgamAM zAla mahAzAla tathA tenA mAtA-pitA sahita gAgali munine zubha adhyavasAyanA vazathI kevaLajJAna utpanna thayuM. A pramANe kevaLajJAna utpanna thayA chatAM temanuM svarUpa na jaNAya tevI rIte teo mArgamAM cAlyA. tyArapachI gautamasvAmIe jagadgurue kahelA aSTApada para caDanArane siddhinA lAbha thavAnA svarUpavALo devano pravAda sAMbhaLyo, tethI hRdayamAM vismaya pAmelA te jinezvaranI pAse AvyA. tyAM jagadgurune traNa pradakSiNApUrvaka praNAma karIne teNe 2mAmA pApa hoyuM taTadAma -mahaba vigere pAMye vaNImo svAmIne prakSiu srI 'namo tItthassa' (tIrthane namaskAra) ema bolI kevaLInI parSadA tarapha cAlyA. temane joi teNe kahyuM ke-"are! tamo kyAM jAo cho? ahIM Avo, svAmIne vAMdo.' tyAre mahAvIra svAmIe tene kahyuM ke- he gautama! kevaLIonI AzAtanA na karo.' te sAMbhaLIne teNe teone khamAvyA. pachI saMvegane pAmIne teNe vicAryuM ke-"aho! A moTA anubhAvavALAoe pravrajyAnA thoDA paryAyavaDe paNa pAmavA lAyaka kevaLajJAna prApta karyuM ane meM to cirakALa sudhI cAritranuM pAlana karyuM to paNa mane kevaLajJAna prApta thayuM nahIM, to have huM zuM karuM? athavA to A ciMtAthI zuM? aSTApada parvata para jAuM,
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1446 zrImahAvIracaritram so teNeva bhaveNa sijjhaitti / evaM ca ciMtayatassaM tassa abhippAyaM aTThAvayakaDagavAsitAvasovayAraM ca muNiUNa bhaNiyaM jiNeNa-'bho goyama! ceiyavaMdaNaTThamaTThAvayaselaM vaccasutti / tao bhayavaM goamo pahiThThahiyao paTTio atthtthaavyN| tahiM ca aTThAvae tameva surappavAyaM nisAmiUNa patteyaM patteyaM paMcapaMcatAvasasayaparivArA kuMDinna-dinna-sevAlayanAmANo tinni kulavaiNo jahakkamacauttha-chaTThaTThamapAraNagadiNesu sacittakaMdamUlAi-parisaDiyapaMDupatta-sukkasevAlabhoiNo paDhama-bIya-taiyamehalAsu samArUDhA samANA takkhaNaM ciya taruNataraNibhAsurodArasarIraM goyamasAmIM taM paesamaNupattaM daddUNa jaMpaMti-'aho kimesa pIvarasarIro samaNo AruhihI jaM amhe mahAtavassiNo tavakisiyasarIrA na tarAmo AruhiuM?', evaM ca tesiM jaMpaMtANaM bhayavaM goamo jaMghAcAraNaladdhIe lUyAtaMtu-ravikaramettaMpi nissAe kAUNa avilaMbiyagaIe samArUDho devaiH idamAdiSTaM - yaH kila svazaktyA aSTApadam Arohate saH tenaiva bhavena sidhyti|' evaM ca cintayataH tasya abhiprAyam aSTApadakaTakavAsitApasopakAraM ca jJAtvA bhaNitaM jinena 'bhoH gautama! caityavandanArtham aSTApadazailaM vraja' iti| tataH bhagavAn gautamaH prahRSTahRdayaH prasthitavAn aSTApadam / tatra ca aSTApade tameva surapravAdaM niHzamya pratyekaM pratyekaM paJcapaJcatApasazataparivArAH kuNDinna-dinnasevAla nAmakAH trayaH kulapatayaH yathAkramacaturtha-SaSThA'STamapAraNakadineSu sacittakanda-mUlAdiparizaTitapANDupatrazuSkasevAlabhojinaH prathama-dvitIya-tRtIya mekhalAsu samArUDhAH santaH tatkSaNameva taruNataraNibhAsurodArazarIraM gautamasvAminaM tatpradezamanuprAptaM dRSTvA jalpanti 'aho! kimeSaH pIvarazarIraH zramaNaH Arotsyati yad vayaM mahAtapasvinaH tapaHkRzitazarIrAH na zaknumaH AroDhuma? evaM ca teSAM jalpatAM bhagavAn gautamaH jaGghAcAraNalabdhyA yUkAtantu-ravikaramAtramapi nizrAyAM kRtvA avilambitagatyA kemake devoe A pramANe kahyuM che ke je koi potAnI zaktithI aSTApada para caDe te manuSya te ja bhavamAM siddha mANe manamAM vicAra karatA gautamasvAmInA abhiprAyane tathA aSTApadanA kaTaka upara rahelA tApasInA upakArane jANIne jinezvare kahyuM ke-"he gautama! caityone vAMdavA mATe tame aSTApada parvata para jAo.' tyAre manamAM harSa pAmelA gautamasvAmI aSTApada tarapha cAlyA. te vakhate te ja devonA pravAdane sAMbhaLIne pAMcaso pAMcaso tApasonA parivAravALA kuMDitra, dinna ane sevAla nAmanA traNa kulapatio anukrame eka, be ane traNa upavAsa karIne tenA pAraNAne divase sacitta kaMda-mULanuM, kharI paDelA pILA pAMdaDAMnuM ane zuSka zevALanuM bhojana karanArA, pahelI, bIjI ane trIjI mekhaLA sudhI caDIne rahyA hatA (tethI upara jai zakatA na hotA). tevAmAM taruNa sUryanI jevA dedIpyamAna moTA zarIravALA gautamasvAmI tatkALa te ThekANe AvyA. temane joI teo bolyA ke "aho! A puSTa zarIravALo sAdhu zI rIte caDI zakaze? tapavaDe kuza zarIravALA ame mahAtapasvIo paNa caDavAne samartha nathI. A pramANe teo bolatA hatA teTalAmAM to bhagavAna gautamasvAmI jaMghAcAraNanI labdhie karIne karoLIyAnA taMtu ane sUryanA kiraNamAtranuM paNa avalaMbana karIne zIdhra gativaDe aSTApada parvata para caDI
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1447 aTThAvayaM, aha taMmi cakkhugoyaramaikkaMtaMmi te tinnivi kulavaiNo vimhiyamANasA ciMtaMti'jai esa mahappA imiNA paheNa oyarai tA vayameyassa sissA bhavAmo tti / goamasAmIvi usabhAijiNiMde vaMdiUNa IsANadisivibhAge asogatarutale maNisilApaTTae taM rynniivaasmuvgo| ettha ya patthAve vesamaNo nAma sakkadisApAlo ceiyapUyAe pajjaMte goamasAmI vaMdittA samIve nisIyai / bhayapi samaNaguNe savittharaM kahai, jahA-'bhayavaMto sAhavo aMtAhArA, paMtAhArA, vicittatavakisiyadehA havaMti iccaai|' vesamaNo ciMtei-'esa bhayavaM erise sAhuguNe kahei, appaNA u taM sarIrasirimuvvahai jA tiyasANavi ntthi|' imaM ca tadabhippAyaM muNiUNa goyamasAmI puMDarIyajjhayaNaM parUvei / jahA - puMDarigiNIpurIe rAyA nAmeNa Asi puNddrio| kaMDario se bhAyA pavvajjaM so pavanno ya / / 1 / / samArUDhaH aSTApadam / atha tasmin cakSugocaram atikrAnte te trINi api kulapatayaH vismitamAnasAH cintayanti 'yadi eSaH mahAtmA anena pathena avatarati tadA vayametasya ziSyAH bhvaamH|' gautamasvAmI api RSabhAdijinendrAn vanditvA IzAnadigvibhAge azokatarutale maNizilApaTTake tad rajanIvAsam upagataH / atra ca prastAve vaizramaNa: nAmakaH zakradikpAlaH caityapUjAyAH paryante gautamasvAminaM vanditvA samIpaM nissiidti| bhagavAn api zramaNaguNAn savistaraM kathayati yathA - "bhagavantaH sAdhavaH antAhArAH, prAntA''hArAH, vicitratapakRzitadehAH bhavanti...' ityAdiH / vaizramaNaH cintayati 'eSaH bhagavAn etAdRzAn sAdhuguNAn kathayati, AtmanA tu tAM zarIrazriyam udvahati yA tridazAnAmapi naasti|' idaM ca tadabhiprAyaM jJAtvA gautamasvAmI puNDarIkA'dhyayanaM prarUpayati yathA - puNDarIkiNIpuryAM rAjA nAmnA AsIt puNDarikaH / kaNDarikaH tasya bhrAtA pravrajyAM saH prapannaH ca ||1|| gayA. te gautamasvAmI netranA viSayane oLaMgIne AgaLa gayA tyAre te traNe kulapatio manamAM vismaya pAmI vicAravA lAgyA ke "jo A mahAtmA A mArgavaDe utaraze to ame tenA ziSyo thazuM.' gautamasvAmIe paNa RSabhAdika jinezvarone vAMdIne izAna dizAnA vibhAgamAM azoka vRkSanI nIce maNinI zilArUpI pATa upara rAtriyAso karyo. te avasare vaizramaNa nAmano iMdrano dikyALa caityapUjA karIne pachI gautamasvAmIne vAMdI temanI samIpe beTho. bhagavAne paNa tenI pAse vistArathI sAdhunA guNo kahyA ke-"pUjya sAdhuo aMta-prAMta AhAra karanArA ane vicitra tapa karavAvaDe kRza zarIravALA hoya che-vigere.' te sAMbhaLI vaizramaNe vicAra karyo ke-"A bhagavAna sAdhunA AvA guNo kahe che ane pote to evI zarIranI lakSmI dhAraNa kare che ke jevI devone paNa nathI. Avo teno abhiprAya jANIne gautamasvAmIe tenI pAse puMDarIka adhyayana kahyuM. te A pramANe : paMDarIkiNI nAmanI nagarImAM puMDarIka nAme rAjA hato. tene kaMDarIka nAmano bhAI hato. teNe dIkSA grahaNa karI. (1)
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1448 zrImahAvIracaritrama aidukkarayAe saMjamassa so annayA praabhggo| pavvajjaM mottumaNo visayapivAsAe pAraddho / / 2 / / ___ gurukulavAsaM ceccA samAgao bhAuNo smiivNmi| teNAviha so nAto jahesa rajjaM samIhei / / 3 / / tAhe puMDarieNaM niyayaM rajjaM samappiyaM tss| tavveso puNa gahio calio ya gurussa pAsaMmi ||4|| gacchaMto sa mahappA aNuciyaAhAradosao mariuM / suddhajjhavasANAo uvaciyadeho'vi uvavanno / / 5 / / savvaTThavimANaMmi iyaro puNa gADhakisiyagatto'vi / ruddajjhavasANAo sattamamahinArago jAo ||6|| jummaM / atiduSkaratayA saMyamasya saH anyadA parAbhagnaH / pravrajyAM moktumanAH viSayapipAsayA pIDitaH / / 2 / / gurukulavAsaM tyaktvA samAgataH bhrAtuH samIpam / tenA'pi iha saH jJAtaH yathA eSaH rAjyaM samIhate ||3|| tadA puNDarikena nijaM rAjyaM samarpitaM tsy| tadveSaH punaH gRhItaH calitazca guroH pArzve / / 4 / / gacchan saH mahAtmA anucitA''hAradoSataH mRtvaa| zuddhA'dhyavasAyataH upacitadeho'pi upapannaH / / 5 / / sarvArthavimAne itaraH punaH gaaddhkRshitgaatro'pi| raudrAdhyavasAyataH saptamamahInArakaH jAtaH / / 6 / / yugmam / / saMyamanA atiduSkarapaNAne lIdhe te ekadA bhagna pariNAmavALA thayo, tethI pravajyA mUkI devAnuM mana thayuM ane viSayatRSNAmA 5'yo. (2) pachI te gurukuLavAsano tyAga karI bhAInI pAse Avyo. teNe paNa tene jANyo ke "A rAjyane icche che." (3) te vakhate puMDarIke potAnuM rAjya tene ApyuM ane teno sAdhu veSa laIne pote gurunI pAse javA cAlyo. (4) jatAM mArgamAM ayogya AhAranA doSathI te mahAtmA marIne zuddha adhyavasAyane lIdhe puSTa zarIravALA chatAM paNa sarvArthavimAnamAM utpanna thayA. ane bIjo (kaMDarIka) atyaMta kRza zarIravALo chatAM paNa raudradhyAnanA vazathI sAtabhA pRthvImA nA24I. thayo. (5/7)
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1449 aSTamaH prastAvaH tA bho devANuppiya! kisattamiyaraM ca ettha no heuu| kiM tu suhajjhavasANaM taM puNa jaha hoi taha kiccaM / / 7 / / iya goyameNa bhaNie so devo muNiyamANasavigappo / vaMdittA bhattIe jahAgayaM paDiniyattotti / / 8 / / goyamasAmI'vi nisAvasANe jiNabiMbAi namaMsiUNa nagavarAo oyaraMto harisunnAmiyakaMdharehiM saviNayaM vinnatto tAvasehiM-'bhayavaM! amhe tumha sissA tumhe amha dhammaguruNo, tA pasIyaha dikkhaadaannennN|' gaNahAriNA jaMpiyaM-'bho mahAbhAvA! tumhaM amhANa ya tiloyanAho guruu|' tehiM bhaNiyaM-'tumhavi anno guruu?|' tao goyamo jayaguruNo guNasaMthavaM kaaumaarddho| te ya suTTayaraM vaDDiyapariNAmA uvaTThiyA pavvaiuM, pavvAviyA ya gaNahAriNA, tataH bhoH devAnupriya! kRzatvamitaraM cA'tra no hetuH| kintu zubhA'dhyavasAnaM tatpunaH yathA bhavati tathA kAryam / / 7 / / iti gautamena bhaNite saH devaH jJAtamAnasavikalpaH / vanditvA bhaktyA yathA''gataM pratinivRttaH / / 8 / / ___ gautamasvAmI api nizA'vasAne jinabimbAni natvA nagavarAd avataran harSonnAmitakandharAbhyAM savinayaM vijJaptaH tApasaiH 'bhagavan! vayaM yuSmAkaM ziSyAH, yUyam asmAkaM dharmaguruH, tasmAt prasIda dIkSAdAnena / ' gaNadhareNa jalpitaM 'bhoH mahAnubhAvAH! yuSmAkam asmAkaM ca trilokanAthaH guruH / ' taiH bhaNitaM 'yuSmAkamapi anyaH guruH?|' tataH gautamaH jagadguroH guNasaMstavaM krtumaarbdhvaan| te ca suSThutaraM vardhitapariNAmAH upasthitAH pravrajitum, pravrAjitAH ca gaNadhareNa, samarpitAni teSAM devatayA tethI karIne he devAnupriya! kuzapaNuM ke bIjuM (puSTapaNuM) e kAMi ahIM kAraNa nathI, paraMtu zubha adhyavasAya ja kAraNa che. te zubha adhyavasAya je pramANe thAya te pramANe karavuM. (7) A pramANe gautamasvAmIe kahyuM tyAre te deva mananA vikalpane = javAbane jANIne bhaktithI temane vAMdIne Thema bhAvyo to tama pAcho potAne sthAne yo. (8) gautamasvAmI paNa rAtrine cheDe (prAtaHkALe) jinapratimAone vAMdI te zreSTha parvata parathI utaravA lAgyA. te vakhate harSathI UMcI Doka karIne tApasoe temane vinaya sahita vijJapti karI ke he bhagavana! ame tamArA ziSyo ane tame amArA dharmaguru, tethI dIkSA devAvaDe amArA para prasanna thAo' gaNadhare kahyuM ke-he moTA bhAvavALA!traNa lokanA svAmI ja tamArA ane amArA guru che. teoe kahyuM- zuM tamArA paNa bIjA guru che?" tyAre gautamasvAmIe jagadgurunA guNonI stuti karI. tyAre te sarve sArI rIte pariNAmanI vRddhi thavAthI pravajyA levA taiyAra thayA.
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1450 zrImahAvIracaritram samappiyANi tesiM devayAe ryhrnnaaii| aha tehiM pannarasatAvasasaehiM pariyario gaMtuM pytto| jAe ya bhoyaNasamae goyamasAmiNA bhaNiyA te, jahA-'bho devANuppiyA! kiM tumha piyaM bhoyaNaM pnnaamijju?|' tehiM bhaNiyaM-'pAyaso tti| tao savvaladdhisaMpanno bhayavaM ghayamahusaNAhassa pAyasassa paDiggahaM bharittA Agao, akkhINamahANasiladdhisAmattheNa ya savve jahicchAe pajemiyA, taduvvariyasesaM ca appaNA bhuMjati / evaMvihaM ca aisayaM bhagavao pecchiUNa te suTTyaraM ANaMdiyA, navaraM sukkasevAlabhakkhINaM paMcaNhavi tAvasasayANaM suhajjhavasANAo kevalanANamuppannaM / kameNa ya tatto vaccaMtA pattA caMpApuriM / tahiM ca dinnassa saparivArassavi bhagavao chattAichattaM pecchaMtassa, koMDinnassavi sAmiNo rUvadaMsaNeNa kevalamuppannaM / evaM jAyakevalehiM tehiM pannarasahivi saehiM sameo goyamo bhayavaMtaM payAhiNIkarei / te ya payAhiNAvasANe titthapaNAmaM kAUNa kevaliparisaM paDucca gacchaMte pecchiUNa bhaNai-'bho kimevaM vaccaha?, eha sAmiM vNdh|' jayaguruNA kahiyaM-'mA kevaliNo aasaaehi|' tao sA rjohrnnaani| atha paJcadazatApasazataiH parivRttaH gantuM prvRttH| jAte ca bhojanasamaye gautamasvAminA bhaNitAH te yathA 'bhoH devAnupriyAH! kiM yuSmAkaM priyaM bhojanaM arpyaami?|' taiH bhaNitaM 'pAyasaH' iti / tataH sarvalabdhisampannaH bhagavAn ghRtamadhusanAthasya pAyasasya pratigrahaM bhRtvA AgataH, akSINamahAnasalabdhisAmarthyena ca sarve yathecchayA prajemitAH, taduparitazeSaM ca AtmanA bhunakti / evaMvidhaM cA'tizayaM bhagavataH prekSya te suSThutaram AnanditAH, navaraM zuSkasevAlabhakSiNAM paJcA'pi tApasazatAnAM zubhA'dhyavasAnataH kevalajJAnamutpannam / krameNa ca tattaH vrajantaH prAptAH campApurIm / tatra ca dinnasya saparivArasyA'pi bhagavataH chatrA'tichatraM prekSamANasya, kauDinyasyA'pi svAminaH rUpadarzanena kevalamutpannam / evaM jAtakevalaiH taiH paJcadazabhiH api zataiH sametaH gautamaH bhagavantaM prdkssinniikroti| tAn ca pradakSiNA'vasAne tIrthapraNAmaM kRtvA kevaliparSadaM pratItya gacchataH prekSya bhaNati 'bhoH kimevaM vrajatha? eta, svAminaM gaNadhare temane dIkSA ApI. te sarvane devatAe rajoharaNa ApyAM. pachI te paMdara so tApaso sahita javA lAgyA. bhojana samaya thayo tyAre gautamasvAmIe temane kahyuM ke he devAnupriyo! tamane kayuM priya bhojana lAvI ApuM?" teoe kahyuM-"pAyasa (khIra)' pachI sarva labdhivALA gautamasvAmI ghI ane madhu (sAkara) sahita pAyasanuM pAtra bharIne AvyA, ane akSiNamahAnasa labdhinA sAmarthyavaDe sarvene yatheSTa bhojana karAvyuM. tethI bAkI zeSa rahelA vaDe pote bhojana karyuM. AvA prakArano gautamasvAmIno atizaya joine teo atyaMta AnaMda pAmyA. vizeSa e ke(aThThamane pAraNe) zuSka zevALane bhakSaNa karanArA pAMcaso tApasIne (te ja vakhate) zubha adhyavasAyanA vazathI kevaLajJAna utpanna thayuM. pachI anukrame tyAMthI cAlI caMpApurIe AvyA. tyAM parivAra sahita dignane bhagavAnanA chatrAhicchatra jotAM ja ane koDitrane svAmInuM rUpa dekhatAM ja kevaLajJAna utpanna thayuM. A pramANe utpanna thayelA kevaLajJAnavALA paMdara so sAdhuo sahita gautamasvAmI bhagavAnane pradakSiNA devA lAgyA. tyAre teo pradakSiNAne aMte tIrthane praNAma karIne kevaLInI parSadA tarapha javA lAgyA. temane joine gautamasvAmIe kahyuM ke-he munio!
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1451 micchAdukkaDaMti kAUNa appaNo nANANuppAeNaM addhiiM kuNaMto vutto sAmiNA-'bho devANuppiya! kiM devANaM vayaNaM gejhaM? uyAhu jinnaannN?|' goamo bhaNai-'jiNANaM / ' jayaguruNA jaMpiyaM'jai evaM tA kiM addhiiM pakaresi?, jeNa mae taM puvvaMciya bhaNio, jahA-aMte tullA bhavissAmotti, jaM puNa saMpayaM ciya tuha nANaM na uppajjai tattha imaM kAraNaM - cirabhavaparaMparAparicio si cirruuddhgaaddhnehosi| taM me goyama! jeNaM teNa na te jAyaI nANaM / / 1 / / aithevasaMthavutto'vi nehabhAvo dumillao hoi| kiM puNa bahukAlannonnatullasaMvAsasaMjaNio? / / 2 / / vnddhvm| jagadguruNA kathitaM 'mA kevalinaH aashaaty|' tataH saH 'mithyA duSkRtam' iti kRtvA AtmanaH jJAnA'nutpAdena adhRtiM kurvan uktaH svAminA 'bhoH devAnupriya! kiM devAnAM vacanaM grAhyam utAho jinaanaam?'| gautamaH bhaNati 'jinaanaam|' jagadguruNA jalpitaM 'yadyevaM tataH kiM adhRtiM prakaroSi? yena mayA tvaM pUrvameva bhaNitaH, yathA ante tulyau bhaviSyAvaH, yatpunaH sAmpratameva tava jJAnaM na utpadyate tatredaM kAraNam cirabhavaparamparAparicitaH asi cirarUDhagADhasnehaH asi| tvaM bhoH gautama! yena tena na te jAyate jJAnam / / 1 / / atistokasaMstavotthaH api snehabhAvaH durmocaH bhvti| kiM punaH bahukAlA'nyonyatulyasaMvAsasaJjanitaH? / / 2 / / kema AvI rIte jAo cho? Avo. svAmIne vAMdo.' tyAre jagadgurue kahyuM ke-kevaLIonI AzAtanA na karo.' te sAMbhaLI gautamasvAmI mithyAduSkata ApI potAne jJAna nahIM utpanna thavAthI avRtine karatA hatA. te jANI bhagavAne tene kahyuM ke- he devAnupriya! tamAre devonuM vacana grahaNa karavuM yogya che ke jinezvaranuM vacana grahaNa karavuM yogya che?" gautamasvAmI bolyA- jinezvaranuM. jagadgurue kahyuM-"jo ema che to kema avRti karo cho? kemake meM tamane prathamathI ja kahyuM che ke-chevaTe ApaNe banne sarakhAM thaizuM. vaLI hamaNAM ja tamane kevaLajJAna utpanna thatuM nathI temAM A kAraNa che tamane mArI sAthe cirakALa sudhI bhavaparaMparAno paricaya che, tathA mArA upara tamAro gADha sneha cirakALathI ArUDha thaelo che, tethI he gautama! tamane kevaLajJAna thatuM nathI. (1) ghaNA thoDA paricayathI utpanna thaelo sneha paNa duHkhe karIne mUkI zakAya tevo hoya che, to pachI ghaNA kALanA paraspara tulya saMvAsathI utpanna thaelo sneha duryAM hoya temAM zuM kahevuM? (2)
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1452 zrImahAvIracaritrama etto cciya viNihayanAyagavva seNAhayaMmi mohmmi| kammAvalI dalijjai lIlAyacciya samaggAvi / / 3 / / tA nehapasaramucchiMdiUNa majjhatthayaM samAyarasu / mokkhabhavAisu kira paramasAhuNo nippihA hoti ||4|| iya bhaNie jayaguruNA saviNayapaNao tahatti bhnniuunn| paDivajjai taM vayaNaM goyamasAmI muNivariMdo / / 5 / / evaM goyamasAmI saMbohiUNa vihario tatto jayagurU / aha paribhamaMto gAmAgara-nagarasuMdaraM vasuMdharAbhogaM kameNa patto mihilApuriM, samosaDho ya mANibhaddAbhihANaMmi ceie / samAgayA ataH eva vinihatanAyakaH iva senAhate mohe| karmA''valiH dalyate lIlayA eva samagrA'pi / / 3 / / tataH snehaprasaram ucchidya madhyasthatAM smaacr| mokSa-bhavA''diSu kila paramasAdhavaH niHspRhAH bhavanti / / 4 / / iti bhaNite jagadguruNA savinayapraNataH tatheti bhaNitvA / pratipadyate tadvacanaM gautamasvAmI munivarendraH / / 5 / / evaM gautamasvAminaM sambodhya vihRtaH tattaH jgdguruH| atha paribhraman grAmA''kara-nagarasundaraM vasundharA''bhogaM krameNa prAptaH mithilApurIm, samavasRtazca mANibhadrA'bhidhAne caitye| samAgatA A kAraNathI ja jeno nAyaka haNAyo tenI senA jema daLAi jAya che tema moha haNAethI samagra karmanA samUha sImAmAtrathI 4 4jI naMpAya cha, (3) tethI tame snehanA pracArano viccheda karIne madhyasthapaNAno svIkAra karo, kemake uttama sAdhuo mokSa ane saMsAramA ni:spRDa hoya che. (4) mA pramA! 4 zurume sayuM tyAre vinaya sahita prama 42N 'tahatti' (baI sAra) mema 59ii zreSTha bhunIMdra gautamasvAmIe te vacana aMgIkAra karyuM. (5) A pramANe gautamasvAmIne pratibodha karI jagadgurue tyAMthI vihAra karyo. pachI gAma, khANa ane nagarovaDe suMdara (zobhatA) pRthvImaMDaLa upara vicaratA bhagavAna anukrame mithilA nagarImAM prApta thayA. tyAM mANibhadra
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1453 sasurAsurAvi prisaa| siTTho ya bhagavayA abhayappahANamUlo, aliyavayaNaviraippahANo, paradhaNaparivajjaNamaNaharo, sura-nara-tiriyaramaNIramaNaparaMmuho, AkiMcaNaguNagghavio samaNadhammo, tahA paMcANuvvayapariyario guNavvayatiyAlaMkio causikkhAvayasameo sAvayadhammo ya / taM ca soUNa buddhA bahave jaMtuNo, ke'vi gahiyasAmannA anne paDivannadaMsaNA jAyatti / etyaMtare goyamasAmI pareNaM viNaeNaM paNamiUNa jayaguruM bhaNai-'bhayavaM! mahaMtaM me koUhalaM dUsamAe sarUvasavaNavisae, kuNaha aNuggaha, sAhaha jahAbhAviraM ti / bhaNiyaM jiNeNa-'goyama! bhAviramavi dUsamAe vuttaMtaM sAhijjaMtaM egaggamaNo nisAmesu - mai nivvANamuvagae paMcamaarao u dUsamA hohii| tIe vasA bhavvo'vi hu na jaNo dhammujjamaM kAhI ||1|| sasurA'surA'pi parSad / ziSTaH ca bhagavatA abhayapradhAnamUlaH, alikavacanaviratipradhAnaH, paradhanaparivarjanamanoharaH, sura-nara-tiryagramaNIramaNaparAGmukhaH, AkiJcanyaguNArghApitaH zramaNadharmaH tathA paJcA'NuvrataparivRttaH, guNavratatrikA'laGkRtaH, caturzikSAvratasametaH zrAvakadharmaH c| tacca zrutvA buddhAH bahavaH jantavaH, ke'pi gRhItazrAmaNyAH anye pratipannadarzanAH jaataa| atrAntare gautamasvAmI pareNa vinayena praNamya jagadguruM bhaNati 'bhagavan! mahad mama kautUhalaM duHSamAyAH svarUpazravaNaviSaye, kuruta anugraham, kathayata ythaabhaavistkm|' bhaNitaM jinena 'gautama! bhAvisatkamapi duHSamAyAH vRttAntaM kathyamAnaM ekAgramanAH nizruNu - mayi nirvANamupagate paJcamA''rakaH tu duSamaH bhvissyti| tasya vazAd bhavyo'pi khalu na jano dharmodyamaM kariSyati / / 1 / / nAmanA caityamAM samavasaryA (rahyA). suraasurAdikanI parSadA ekaThI thai. tenI pAse bhagavAne ahiMsArUpI pradhAna mULavALo, asatya vacananI virativALo, paradhanane varjavAthI manohara, deva, manuSya ane tiryaMcanI strIonI krIDAthI parAmukha (rahita) ane akiMcanatArUpI guNe karIne anartha (amUlya) evo sAdhudharma kahyo. tathA pAMca aNuvrata sahita traNa guNavratavaDe zobhita ane cAra zikSAvratavALo zrAvakadharma paNa kahyo. te sAMbhaLI ghaNA prANIo pratibodha pAmyA. temAM keTalAke sAdhupaNuM grahaNa karyuM ane keTalAke samakita aMgIkAra karyuM. A avasare gautamasvAmIe moTA vinayathI praNAma karI jagadgurune kahyuM ke-"he bhagavana! duSama kALanA svarUpane sAMbhaLavAnA viSayamAM mane moTuM kautuka che, tethI mArA para anugraha karo, ane jevuM thavAnuM hoya tevuM kaho. tyAre jinezvare kahyuM ke he gautama! duSama kALamAM thanAruM vRttAMta huM kahuM chuM ke tame ekAgracitte sAMbhaLo : huM nirvANa pAmIza tyAre duSama nAmano pAMcamo Aro haze. tenA vazathI bhavyajana paNa dharmano udyama nahIM 43, (1)
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1454 zrImahAvIracaritram muNiNo'vi paropparakalahakAriNo bhuprigghaasttaa| vaTTissaMti na samma bAhulleNaM sadhammami / / 2 / / pAsaMDiNo'vi niyaniyagaMthatthaparaMmuhA mayaNamUDhA / pammukkadhammakammA olaggissaMti rAINaM / / 3 / / pAgayalogo mottuM kulameraM tesu tesu kajjesu / accaMtagarahiesuvi vaTTissai jIvigAheuM / / 4 / / atthappiyA ya aidappiyA ya parachiddapecchaNaparA ya / pIDissaMti jaNohaM payaMDadaMDehiM naravaiNo / / 5 / / munayaH api parasparakalahakAriNaH bahuparigrahA''saktAH / vartiSyante na samyag bAhulyena svadharme / / 2 / / pASaNDinaH api nijanijagranthArthaparAGmukhAH madanamUDhAH / pramuktadharmakarmANaH avalagiSyanti rAjAnam / / 3 / / prAkRtalokaH muktvA kulamaryAdAM teSu teSu kAryeSu / atyantagarhiteSvapi vartiSyante jIvikAhetum / / 4 / / arthapriyAzcA'tidarpitAH ca paracchidraprekSaNaparAH ca / pIDayiSyanti janaughaM pracaNDadaNDaiH narapatayaH / / 5 / / munio paNa bahulatAe karIne paraspara kalaha karaze, ghaNA parigrahamAM Asakta thaze, ane potAnA dharmamAM sArI zata vata nahI. (2) pAkhaMDIo (anya darzanIo) paNa potapotAnA graMthanA artha jANavAmAM parAphamukha thaze. kAmadevanA mohamAM paDaze ane dharmakarmano tyAga karI rAjAonA Azrita thaze. (3) bIjA sAmAnya loko paNa potapotAnA kuLanI maryAdA mUkIne AjIvikAne mATe atyaMta nidya evA te te AryobhA pravata. (4) dhanane viSe prItivALA, atigarviSTha ane bIjAnA chidra jovAmAM tatpara thaelA rAjAo pracaMDa daMDavaDe nasabhUune pI31 122. (5)
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAva 1455 ekkajaNaNIpasUyAvi bhAiNo jaNagadavvalobheNa| annonnajIvaghAyaM kAuM daDhamabhilasissaMti / / 6 / / dhammacchaleNa pAvaM vimUDhamaiNo smaayrissNti| pasumeha-kUvakhaNaNAiesu kammesu vaTuMtA / / 7 / / bhUyabhavissatthesu ya vinnANaM devayAvayAro vA / vijjAsiddhI ya varA bAhulleNaM na hohiMti / / 8 / / ummggdesnnaa-mggnaasnnaa-vNcnnaabhirycittaa| guruNo'vi jahicchAe dhammAyAraM carissaMti / / 9 / / ekajananIprasUtAH api bhrAtaraH janakadravyalobhena / anyo'nyajIvaghAtaM kartuM dRDham abhilaSiSyanti / / 6 / / dharmacchalena pApaM vimUDhamatayaH smaacrissynti| pazumegha-kUpakhananAdikeSu karmasu vartamAnAH / / 7 / / bhUta-bhaviSyakAryeSu ca vijJAnaM devatA'vatAraH vaa| vidyAsiddhizca varA bAhulyena na bhaviSyanti / / 8 / / unmaargdeshnaa-maargnaashnaa-vnycnaa'bhirtcittaaH| guravaH api yathecchayA dharmA''cAraM cariSyanti / / 9 / / eka ja mAtAthI utpanna thayelA bhAio paNa pitAnAM dhananA lobhathI parasparanA jIvano ghAta karavAno dRDha abhilASa 62. (7) pazumegha (yaza) ane kUvA khodAvavA vigere kAryamAM pravartatA mUDhamativALA loko dharmanA miSathI pApanuM maay25| 722. (7) bhUta-bhaviSyanA padArthanuM jJAna, devanuM Agamana ane uttama vighAsiddhi A sarva prAye karIne thaze nahIM. (8) unmArganI dezanA, mArgano nAza ane parane chetaravAmAM Asakta cittavALA guruo paNa svecchApUrvaka dharmanA mAyArane Aya2. (4)
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1456 zrImahAvIracaritram tavihiMti kharaM raviNo no varisissaMti samuciyaM mehaa| rogAyaMkA mArI ya viddavissaMti jaNanivahaM / / 10 / / ussiMkhalakhalajaNahIlaNAhiM annimitt'nntthghddnnaahiN| pAvissai khaNamettaMpi neva sokkhaM visiTThajaNo / / 11 / / vAsasahassA iha ekkavIsaiM jAva dosprihiinnN| duppasahaMtaM caraNaM pavittihI bharahakhettaMmi / / 12 / / iya eso saMkheveNa tujjha goyama! mae smnnusittttho| dUsamakAlasamuttho vuttaMto bhavabhayajaNago / / 13 / / tapiSyanti kharaM raviH no variSyanti samucitaM meghAH / rogA''taGkAH mArI ca vidraviSyanti ca jananivaham / / 10 / / ucchRGkhalakhalajanahIlanAbhiH animittA'narthaghaTanAbhiH / prApsyati kSaNamAtramapi naiva saukhyaM viziSTajanaH / / 11 / / varSasahasrANi iha ekaviMzatiH yAvad dossprihiinnm| duppasahA'ntaM caraNaM pravartiSyate bharatakSetre / / 12 / / ityeSaH saMkSepeNa tava gautama! mayA samanuziSTaH / dUSamakAlasamutthaH vRttAntaH bhavyabhayajanakaH / / 13 / / sUrya ugrapaNe tapaze, medha yogya samaye varasaze nahIM, tathA roga, saMtApa ane mArI marakI) janasamUhane upadrava 42. (10) uddhata ane khaLapuruSonI hIlanAvaDe tathA kAraNa vinA anarthanA saMyogavaDe uttama manuSyo kSaNamAtra paNa sukha pAmaze nahI. (11) A bharatakSetramAM ekavIza hajAra varSa sudhI eTale duppasaha AcArya sudhI nirdoSa cAritra pravartaze. (12) A pramANe che gautama! bhavyajanone bhaya utpanna karanAra A duSamakALamAM thavAno vRttAMta meM tamane saMkSepathI tyo. (13)
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1457 aSTamaH prastAvaH eyaM soccA muNiNo saMjamakajjaMmi taha payaTTeha / takkAlasamutthaviDaMbaNAu pAvaha jahA neva / / 14 / / evaM jiNeNa siTe savisesaM saMjamujjuyA jaayaa| samaNajaNA aha bhayavaM mihilAnayarIu nikkhaMto / / 15 / / patto poynnpurN| tahiM ca saMkha-vIra-sivabhaddapamuhA nariMdA dikkhA gaahiyaa| evaM ca jaekkanAho mahAvIro goyamasAmippamuhANaM cauddasaNhaM samaNasahassANaM, ajjacaMdaNAINaM chattIsAi ajjiyAsahassANaM, ANaMda-saMkhapamuhaegUNasaThisahassasamahiyassa sAvayalakkhassa, sulasA-revaIpamuhANaM tiNhaM sAviyalakkhANaM aTThArasasahassahigANaM, tiNhaM cauddasapuvvisayANaM, aTThaNhaM aNuttarovavAiyasayANaM maggadesagattaM guruttaM sAmittaM uvvahaMto nANakiraNehiM tamaniyarama etat zrutvA munayaH saMyamakArye tathA pravartadhvam / tatkAlasamutthaviDambanAH prApsyanti yathA naiva / / 14 / / evaM janena ziSTe savizeSaM saMyamodyuktAH jAtAH / zramaNajanAH atha bhagavAn mithilAnagarItaH niSkrAntaH / / 15 / / prAptaH potanapuram / tatra ca zaGkha-vIra-zivabhadrapramukhAH narendrAH dIkSAM graahiitaaH| evaM ca jagadaikanAthaH mahAvIraH gautamasvAmipramukhANAM caturdaza zramaNasahasrANAm, AryacandanAdInAM SaTtriMzad AryikAsahasrANAm, Ananda-zaGkhapramukhaikonaSaSThIsahasrasamadhikasya (1,59,000) zrAvakalakSasya, sulasA-revatI pramukhANAM trINi zrAvikAlakSANAm aSTAdazasahasrA'dhikAnAm (=3,18,000), trINi caturdazapUrvizatAnAm, aSTau anuttaraupapAtikazatAnAm mArgadezakatvaM gurutvaM svAmitvam udvahan jJAnakiraNaiH tamonikaramapaharan A pramANe sAMbhaLIne he munio! tame saMyamanA kAryamAM te pramANe pravartA, ke je pramANe tame te kALe utpanna thatI vinAmone na pAbho.' (14) A pramANe jinezvare kahyuM tyAre sAdhuo saMyamane viSe vizeSe karIne udyamavALA thayA. pachI bhagavAna mithilA nagarIthI nAya. (15) anukrame bhagavAna potanapura nagaramAM padhAryA. tyAM zaMkha, vIra ane zivabhadra vigere rAjAone dIkSA ApI. A pramANe jagatanA ekanAtha zrI mahAvIra svAmIne gautamasvAmI vigere cauda hajAra sAdhuo, Arya caMdanA vigere chatrIsa hajAra sAdhvIo, AnaMda ane zaMkha vigere eka lAkha ne ogaNasATha hajAra zrAvako, sulasA ane revatI vigere traNa lAkha ne aDhAra hajAra zrAvikAo, traNaseM caudapUrvI ane AThaso anuttaravimAnamAM upajanArA sAdhuo hatA. te sarvanA mArgadazakapaNAne, gurupaNAne ane svAmIpaNAne dhAraNa karatA tathA jJAnarUpI kiraNovaDe
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1458 zrImahAvIracaritram vaharaMto ciraM vihario vsuNdhraae| aha aggibhUi-vAubhUI-viyatta-maMDiya-moriyaputtAkaMpiyAyalabhAi-meyajja-pahAsanAmesu navasu gaNaharesu siddhiM gaesu kettiyaMpi kAlaM bhavvasattapaDibohaNaM kAUNa appaNo mokkhagamaNakAlaM paccAsannamuvalakkhiUNa bhayavaM vaddhamANo gao asesadesaladdhapasiddhIe pAvApurIe | tahiM ca niyabhuyaniddaliyapaDivakkho hatyipAlo nAma nriNdo| tassa aNegakhaMbhasayasamahiTThiyAe visiTThavicittacittakammamaNaharAe, pavarasAlabhaMjiyAbhirAmaduvAratoraNAe, savvasattovaroharahiyAe, mahaimahAliyAe suMkasAlAe nariMdANunnApurassaraM Thio carimavAsArattaMmi jyguruu| kameNa pattaMmi jayagurU kattiyassa amAvasAdiNe appaNo uvari kevalAloyavigghakArayaM siNehaM kuNaMtaM goyamaM bhaNai-'bho devANuppiya! ettha paccAsannagAme gaMtUNa devasammAbhihANaM mAhaNaM paDibohesutti / 'jaM sAmI Adisaitti jaMpiUNa gao goyamo, kayaM jahAiTuM, vuttho ya tattha / aha tassa ceva diNassa pacchimanisAe ciraM vihRtavAn vasundharAyAm / atha agnibhUti-vAyubhUti-vyakta-maNDita-mauryaputrA'kampitA-'calabhrAtAmetArya-prabhAsanAmakeSu navasu gaNadhareSu siddhiM gateSu kiyantamapi kAlaM bhavyasattvapratibodhanaM kRtvA AtmanaH mokSagamanakAlaM pratyAsannamupalakSya bhagavAn vardhamAnaH gataH azeSadezalabdhaprasiddhyAM pApApuryAm / tatra ca nijabhujanirdalitapratipakSaH hastipAlaH nAmakaH narendraH / tasya aneka stambhazata-samadhiSThitAyAm, viziSTavicitracitrakarmamanoharAyAm, pravarazAlabhaJjikA'bhirAmadvAratoraNAyAm, sarvasattvoparodharahitAyAm, mahatImahAlayAyAM zulkazAlAyAM narendrA'nujJApurassaraM sthitaH caramavarSArAtrau jagadguruH / krameNa prApte jagadguruH kArtikasyA'mAvasyAdine AtmanaH upari kevalAlokavighnakArakaM snehaM kurvan gautama bhaNati 'bhoH devAnupriya! atra pratyAsannagrAme gatvA devazarmAbhidhAnaM brAhmaNaM prtibodhy|' yatsvAmin Adizati' iti jalpitvA gataH gautamaH, kRtaM yathA''diSTam, uSitazca ttr| atha tasyaiva dinasya aMdhakAranA samUhano nAza karatA bhagavAna cirakALa sudhI pRthvI para vicaryA. have agnibhUti 1, vAyubhUti 2, vyakta 3, maMDita 4, mauryaputra 5, aMkapita 3, acalabhrAtA 7, metArya 8 ane prabhAsa 9-A nAmanA nava gaNadharo siddhipada pAmyA; pachI keTaloka kALa bhavya prANIone pratibodha karI potAnA mokSagamanano (nirvANano) kALa samIpe Avyo jANI bhagavAna vardhamAnasvAmI samagra dezomAM prasiddhine pAmelI pAvApurImAM gayA, tyAM potAnA bAhubaLavaDe zatruone daLI nAkhanAra hastipALa nAme rAjA hato, tenI ati moTI zulkazALAmAM rAjAnI anujJA levA pUrvaka jagadguru chelluM cAturmAsa rahyA. te zALAmAM aneka seMkaDo staMbho rahelA hatA, vividha prakAranA zreSTha citrakarmavaDe te manohara dekhAtI hatI, kAranA toraNane viSe zreSTha putaLIovaDe te manohara hatI, tathA sarva jAtinA prANIonA uparodha (upadrava) rahita hatI. anukrame kArtika (Azvina) mAsanI amAvAsyAno divasa prApta thayo tyAre jagadgurue potAnI upara kevaLajJAnanuM vighna karanAra snehane dhAraNa karanAra gautama gaNadharane kahyuM ke - "he devAnupriya! ahIM pAsenA gAmamAM jaine devazarmA nAmanA brAhmaNane tame pratibodha karo.' te sAMbhaLI jevI svAmInI AjJA.' ema kahI gautamasvAmI tyAM gayA, ane bhagavAnanI AjJA pramANe karyuM. pachI tyAM ja rahyA.
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1459 sAirikkhaMmi vaTTamANaMmi tIsaivarisasaMkhaM kevalipajjAyaM paripAliUNa kayachaThThatavokammo paliyaMkAsaNasaMThio bhayavaM mahAvIro savvasaMvararUvaM selesiM jAvajjavi na pavajjai tA asaMbhamubhaMtanayaNanaliNIvaNeNa takkAluggamaMtabhAsarAsikUraggahavibhAviyajiNasAsaNovapIDeNa sabahumANaM vinnatto sakkeNa - 'bhayavaM! kuNaha pasAyaM vigamaha evaMpi tAva khaNamekkaM / jAvesa bhAsarAsissa nUNamudao avakkamai / / 1 / / jaM eyassudaeNa tumhaM titthaM kutitthiehiM dddhN| pIDissai sakkAraM na tahA pAvissai jaNAu / / 2 / / pazcimanizAyAM svAtiRkSe vartamAne, triMzadvarSasaGkhyaM kevaliparyAyaM paripAlya, kRtaSaSThatapaHkarma palyaGkA''sanasaMsthitaH bhagavAn mahAvIraH sarvasaMvararUpaM zailezI yAvad adyApi na prapadyate tAvad asambhramoddhAntanayananalinIvanena tatkAlodgamadbhasmarAzikrUragrahavibhAvita-jinazAsanopapIDena sabahumAnaM vijJaptaH zakreNa 'bhagavan! kuru prasAdaM, vigamaya evamapi tAvatkSaNamekam / yAvadeSaH bhasmarAzeH nUnam udayaH apakramate / / 1 / / yad etasyodayena tava tIrthaM kutIrthikaiH dRDham / pIDayiSyate satkAraM na tathA prApsyate janaiH / / 2 / / tevAmAM te ja divasanI rAtrinA pAchalA bhAge svAti nakSatra hatuM tyAre trIza varSano kevaLIparyAya pALIne chaThanI tapasyA karIne patyeka Asane rahelA bhagavAna mahAvIrasvAmIe sarva saMvararUpa zailezIkaraNa jeTalAmAM nathI karyuM (karavAnI taiyArImAM hatA) teTalAmAM iMdranA netrorUpI kamalinInuM vana ekadama vikasvara thayuM ane tatkALa bhasmarAzi nAmano krUra graha udaya pAmavAno che tethI jinazAsana pIDA pAmaze ema jANI te idra bahumAnapUrvaka prabhune vijJapti rI "he bhagavAna! prasAda karo. A pramANe ja eka kSaNa nirgamana karo ke jethI bhasmarAzino udaya (prabhAva) pAcho; (1) (ApanI hayAtImAM udaya thAya to tenuM jora kamI thAya.) kemake AnA udayathI kutIrthiko ApanA tIrthane atyaMta pIDaze ane manuSyo teno satkAra karaze nahIM. (2).
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1460 zrImahAvIracaritrama na ya tumhe asamatthA evaMvihakajjasAhaNe jeNa / jo tolai tailokkaM baleNa kA tassa iha gaNaNA? / / 3 / / tathA-kaha'NaMtasattijuttA jiNA havaMtitti vayaNamavi amhe| pattijjissAmo pahu! jai na tumaM ThAsi khaNamekkaM' / / 4 / / aha jayaguruNA bhaNiyaM 'suriMda! tIyAitivihakAle'vi / no bhUyaM na bhavissai na havai nUNaM imaM kajjaM / / 5 / / jaM Aukammavigame'vi kovi acchejja samayamettamavi / accaMtANaMtavisiThThasattipabbhArajutto'vi / / 6 / / na ca tvam asamarthaH evaMvidhakAryasAdhane yena / yaH tolayati trilokaM balena kA tasya iha gaNanA / / 3 / / tathA-kathaM anantazaktiyuktAH jinAH bhavanti iti vacanamapi vayam / pratyeSyAmaH he prabho! yadi na tvaM sthAsyasi kSaNamekam / / 4 / / atha jagadguruNA bhaNitaM-'surendra! atiitaaditrividhkaale'pi| no bhUtaM na bhaviSyati na bhavati nUnamidaM kAryam / / 5 / / yadAyuSkarmavigame'pi ko'pi Aste smymaatrmpi| atyantA'nantaviziSTazaktiprAgbhArayuktaH api / / 6 / / vaLI Apa AvA prakAranuM kArya sAdhavAmAM asamartha nathI, kAraNa ke je potAnA baLavaDe traNa lokane toLI zake cha tena (mApana) mAvA Aryana 5 tarI cha? (3) vaLI he prabhu! jo Apa eka kSaNa vAra nahIM raho to "jinezvaro anaMta zaktivALA hoya che' e vacanane ame zI rIte satya mAnazuM?" te sAMbhaLI jagadguru bolyA ke "he surendra! atItAdika traNe kALamAM paNa A kArya thayuM nathI, thaze nahIM ane thatuM 55 nathI (5) ke atyaMta anaMta vizeSa prakAranI zaktinA bhAravaDe yukta koi (tIrthaMkara) paNa AyuSya karma pUrNa thayA chatAM paNa eka samaya mAtra paNa rahI zake. (9)
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1461 avi joDijjai sayakhaMDiyaMpi vayarAgarubbhavaM rayaNaM / parisaDiyamAudaliyaM na u tIrai kahavi saMghaDiuM / / 7 / / tA jai accaMtamabhUyamatthamamhe na sAhimo eyN| kiM ettieNa nANaMtasattiNo? muyasu tA mohaM' ||8|| iya bohiUNa sakkaM selesiM jayagurU samAruhiuM / samagaM ciya veyaNiyAu-nAma-gottAI khaviUNa / / 9 / / jassaTThAe kIrai pur-mNdir-rjj-lcchisNcaago| muccai siNehabaMdhurabaMdhavajaNagADhapaDibaMdho / / 10 / / api yojyate zatakhaNDitamapi vajrA''karodbhavaM rtnN| parizaTitamAyuSkadalikaM na tu tIryate kathamapi saGghaTayitum / / 7 / / tataH yadi atyantam abhUtamarthaM vayaM na sAdhayAmaH etat / kim etAvatA na anantazaktimantaH, muJca tataH moham' / / 8 / / iti bodhayitvA zakraM zaileSIM jagadguruH samArUhya / samakameva vedanIyA''yuSka-nAma-gotrANi kSapayitvA / / 9 / / yasyA'rthAya kriyate pura-mandira-rAjya-lakSmIsaMtyAgaH / mucyate snehabandhurabAndhava-janagADhapratibandhaH / / 10 / / vajanI khANamAMthI utpanna thayelA vajaratnanA seMkaDo kakaDA karIne paNa kadAca te kakaDA sAMdhIne rana banAvI zakAya che; paraMtu vilaya pAmelA AyuSyanA daLiyA koi paNa prakAre sAMdhI zakAtA nathI; (7) tethI jo kadAca koi paNa vakhata bilakula nahIM banelA A arthane (kAryane) ame na sAdhI zakIe to teTalAthI same zuM anaMta zatinAme ?' tathA arIna dra! // bhora tame bhUDI dho. (8) A pramANe zakeMdrane bodha karI jagadguru zailezIkaraNa upara ArUDha thai, ekI sAthe ja vedanIya, AyuSya, nAma ane gotra e cAre ghAtI karmane khapAvI (9) jene mATe nagara, mahela, rAjya ane lakSmIno tyAga karAya che; snehe karIne vyApta evA baMdhujanono gADha 2 / 25 bhUya cha; (10) 1. jinazAsana "AtmA sarvazaktimAna che' evuM nathI batAvatuM, paNa "AtmA anaMtazaktizALI che' evuM batAve che. - AnI ahIM nopavI.
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1462 zrImahAvIracaritram AyAvijjai'sai gimhumhvnnhisNtttskkrukkere| bhUmIyalaMmi himakaNaduvvisahe sIyakAle'vi / / 11 / / bhujijjai'sai suddhaMchatucchamarasaM ca bhoyaNaM paannN| nivasijjai bhImasusANa-sunnagiha-rannamAIsu / / 12 / / sevijjaMti paidiyahameva viiraasnnaaitthaannaaii| chaTThaTThamAidukkaratavacaraNAiMpi kIraMti / / 13 / / ahiyAsijjai nara-tiriya-devavihiovasaggavaggo'vi / na gaNijjai duvvisaho parIsahANaM pabaMdho'pi / / 14 / / AtApyate asakRd griissmossnnvhnisntptshrkrotkre| bhUmitale himakaNadurvisahe zItakAle'pi ||11 / / bhujyate asakRt zuddhoJchatuccham arasaM ca bhojanaM paanm| nyuSyate bhImasmazAna-zUnyagRhA'raNyAdiSu / / 12 / / sevyate pratidivasameva vIrAsanAdisthAnAni / SaSThA'STamAdiduSkaratapazcaraNadi api kriyate / / 13 / / adhyAsyate nara-tiryag-devavihitopasargavargo'pi / na gaNyate durvisahaH parISahANAM prabandho'pi / / 14 / / jene mATe vAraMvAra grISmaRtunA uSNa tApathI tapelI retInA samUhamAM UbhA rahI AtApanA levAya che, zIta kALamAM himanA kaNiyAvaDe duHsaha jamIna para sUvAya che; (11) jene mATe vAraMvAra zuddha, 'ucha, tuccha ane nirasa bhojana ane pANIno AhAra karAya cheH bhayaMkara smazAna, zUnya gRha ane araNyAdikamAM nivAsa karAya che; (12) jene mATe haMmezA vIrAsana vigere sthAno sevAya che; chaThTha, aThThama vigere duSkara tapanuM AcaraNa karAya che; (17) jene mATe manuSya, tiryaMca ane devoe karelA upasarganA samUha sahana karAya che, tathA dusaha parISahono samUha paNa gaNakArAto nathI (14) 1. dha thI thoDaM thoDaM kheta.
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1463 tihuyaNapaNamiyacalaNo bhavabhayamahaNo jiNo mhaaviiro| ubhaucciya egAgI taM mokkhapayaM samaNupatto / / 15 / / sattahiM kulayaM / aha savve'vi suriMdA cauvihadevehiM parivuDA jhatti / caliyAsaNA viyANiyajiNanivvANA samoinnA / / 16 / / vigayANaMdA baahppvaahvaauliynynnpmhNtaa| jaganAhassa sarIraM namiumadUre nisIyaMti / / 17 / / ___ aha sohammAhivaI gosiisaagrupmokkhdaaruuhiN| naMdaNavaNANiehiM ciyamegaMte rayAvittA / / 18 / / tribhuvanapraNatacaraNaH bhavabhayamathanaH jinaH mahAvIraH / ubhayataH eva ekAkI taM mokSapadaM samanuprAptaH / / 15 / / saptabhiH kulakam / / atha sarve'pi surendrAH caturvidhadevaiH parivRttAH jhaTiti / calitA''sanAH vijJAtajinanirvANAH samavatIrNAH / / 16 / / vigatA''nandAH baasspprvaahvyaakulitnynpkssmaantaaH| jagannAthasya zarIraM natvA adUraM niSIdanti / / 17 / / ___ atha saudharmAdhipatiH goshiirssaa'gruprmukhdaarubhiH| nandanavanA''nItaiH citAmekAnte racayitvA / / 18 / / te mokSapadane traNa bhuvanavaDe caraNamAM namana karAtAM ane saMsAranA bhayane mathana karanArA zrI mahAvIra jinezvara e prakAre mokSapadane ekalA ja pAmyA. (15) te vakhate sarve deveMdro potapotAnA siMhAsana calAyamAna thavAthI jinezvaranuM nirvANa jANIne cAra prakAranA heko sahita tyAM mAvyA. (17) te vakhate teo AnaMda rahita thayA. temanA netronA cheDA azrunA pravAhathI vyApta thayA ane teo jagannAthanA zarIrane namIne samIpe rahyA. (17) pachI saudharmAdhipatie naMdana vanamAMthI maMgAvelA gozIrSa ane agaru vigerenA kASTho vaDe ekAMta sthaLe citA 2yAvI. (18)
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1464 zrImahAvIracaritrama aha surahikhIrasAyarajaleNa NhaviUNa jinnvrsriirN| haricaMdaNovalittaM niyaMsiyAmaladugUlaM ca / / 19 / / saTThANapiNaddhavicittarayaNakiraNubbhaDAbharaNaruiraM / sibiyAe saMThavittA nei ciyAe samIvaMmi / / 20 / / aha deviMdesu jayajayAravaM nibbharaM kuNaMtesu / kusumukkaraM muyaMtesu savvao khayaraniyaresu / / 21 / / naccaMtIsu surasuMdarIsu, tUresu vajjamANesu / accaMtasogavihure saMghami ya saMthuNataMmi / / 22 / / atha surabhikSIrasAgarajalena snApya jinavarazarIram / haricandanopaliptaM nivasitA'maladukUlaM ca / / 19 / / svasthAnapinaddhavicitraratnakiraNodbhaTA''bharaNaruciram / zibikAyAM saMsthApya nayati citAyAH samIpam / / 20 / / atha devendreSu jayajayA''rAvaM nirbharaM kurvatsu / kusumotkaraM muJcatsu sarvataH khecaranikareSu / / 21 / / nRtyatISu surasundarISu, tUreSu vAdyamAneSu / atyantazokavidhure saGgha ca saMstuvati / / 22 / / pachI sugaMdhI kSIrasamudranA jaLavaDe jinezvaranA zarIrane navarAvI haricaMdanano lepa karyo, nirmaLa dukUla (2zamI) vastra. 52vyu. (18) vividha prakAranA ratnanA kiraNo vaDe dedIpyamAna alaMkAro potapotAnA sthAne (aMgomAM) paherAvIne te zarIra manohara karyuM. pachI tene zibikAmAM sthApana karI citAnI samIpe lai gayA. (20) pachI deveMdro atyaMta jaya jaya zabda karavA lAgyA, khecaranA samUha cotarapha puSponA samUha mUkavA lAgyA (vRSTi 421 // vAya), (21) | devAMganAo nRtya karavA lAgI, vAjIMtro vAgavA lAgyA ane ati zokathI vyAkula thayelo saMgha stuti karavA sAyo. (22)
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1465 aggikumArANa jalaNajAlajAlApalIviyAe lahuM / AroviMti ciyAe jiNabudiM asurasuravaiNo / / 23 / / vAukumArA vAyaM kuNaMti avare surA puNa khivaMti / gaMdhaDadhUvamuThiM ghayamahukuMbhe ya puNaruttaM / / 24 / / masAiesu daDDesu to ciyaM nivvaviMti thnniysuraa| khIroyavAridhArAhiM sisiragaMdhAbhirAmAhiM / / 25 / / aha pahuNo uvarillaM maMgallakaeNa dAhiNaM sakahaM / giNhai sakko heTThillayaM ca camaro asurarAyA / / 26 / / agnikumAraiH jvalanajAlajvAlApradIpitAyAM laghuH / Aropayanti citAyAM jinabondIm asura-surapatayaH / / 23 / / vAyukumArAH vAtaM kurvanti apare surAH punaH kssipnti| gandhA''DhayadhUpamuSTiM ghRtamadhukumbhAn ca punaruktam / / 24 / / mAMsAdikeSu dagdheSu tataH citAM nirvApayanti stanitasurAH / kSIrodavAridhArAbhiH ziziragandhA'bhirAmAbhiH / / 25 / / atha prabhoH uparikAM maGgalakRtena dakSiNAM skthinii| gRhNAti zakraH adhobhUtAM ca camaraH asurarAjA / / 26 / / te vakhate agnikumAroe tatkALa agninI vALAnA samUhavaDe pradIpta karelI citAmAM asureMdro ane sureMdroe jinezvaranuM zarIra AropaNa karyuM. (23) pachI temAM vAyukumAra devoe vAyu vikaryo. bIjA devatAo vAraMvAra temAM sugaMdhI dhUpanI puSTio ane ghI tathA madhanA kuMbho nAMkhavA lAgyAM. (24) pachI mAMsAdika baLI gayA tyAre svanitakumAra devoe zItaLa ane sugaMdhI kSIrasAgaranA jaLanI dhArAvaDe te yitAne jAvI. (25) pachI maMgaLane mATe zakeMdra prabhunI upalI jamaNI dADhA grahaNa karI ane nIcenI dADhA camara asureMdra grahaNa 5rI, (27)
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1466 zrImahAvIracaritram IsANiMdo vAmaM uvarillaM tassa hiTThimaM ca blii| iyare surAsuriMdA jahArihaM aMguvaMgAI / / 27 / / tatto ciyAya ThANe vicittarayaNehiM viraiyaM thUbhaM / nivvANagamaNamahimaM jatteNa kuNaMti jayaguruNo / / 28 / / aha nivvattiyatakkAlajogganIsesaniyayakAyavvA / sogabharamaMtharagiraM evaM bhaNiuM samADhattA / / 29 / / ajjaM ciya atthamio divAyaro ajja bhArahaM khettaM / avahariyasArarayaNaM jAyaM nAhe sivaM patte / / 30 / / IzAnendraH vAmAM uparikAM tasya adhobhUtAM cA blii| itare surAsurendrAH yathArha aGgopAGgAni / / 27 / / tataH citAyAH sthAne vicitraratnaiH viracitaM stUpam / nirvANagamanamahimAnaM yatnena kurvanti jagadguroH / / 28 / / atha nirvartitatatkAlayogyaniHzeSanijakartavyAH / zokabharamantharagiraM evaM bhaNituM samArabdhAH / / 29 / / adyaiva astamitaH divAkaraH, adya bharataM kssetrm| apahRtasAraratnaM jAtaM nAthe zivaM prApte / / 30 / / DAbI upalI dADhA izAreMdra grahaNa karI ane tenI nIcenI dADhA balIdra grahaNa karI, tathA bIjA sureMdro ane asureMdroe yathAyogya aMgopAMga grahaNa karyA. (27) pachI citAne sthAne vicitra ratnovaDe khUbha racI, jagadgurunA nirvANagamanano mahotsava yatnavaDe karyo. (28) pachI sarva deveMdro ane devo te kALane yogya potapotAnuM samagra kArya karIne zokanA bhArathI maMda vANIvaDe A pramAe posavA sAyA :- (28) traNa lokanA nAtha Aje mokSamAM javAthI Aje ja sUrya asta pAmyo. Aje ja bharatakSetranuM sArabhUta ratna 425 42yu. (30)
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1467 etto payaMDabhavaveripIDiyANaM paNaTThabuddhINa | amhArisANa saraNaM ko hohI nAha! tuha virahe? ||31 / / sasurAsuraMpi bhuvaNaM manne nippunnayaM samaggaMpi / annaha kulaselAU hu~tosi tumaM jiNavariMdA! / / 32 / / ahavA'vassaMbhAvisu vatthusu saMtAvakappaNA vihalA / ekkamiyANiM vijayau sai titthaM tujjha jayanAha / / 33 / / iya jaMpiUNa dussahajayaguruvirahaggidUmiyA skkaa| naMdIsaraMmi gaMtuM kAuM aTThAhiyAmahimaM / / 34 / / itaH pracaNDabhavavairipIDitAnAM praNaSTabuddhInAm / asmAdRzAnAM zaraNaM kaH bhaviSyati nAtha! tava virahe / / 31 / / sasurAsuramapi bhuvanaM manye niSpuNyakaM smgrmpi| anyathA kulazailAyuH AsIttvaM jinavarendra! / / 32 / / athavA avazyaMbhAviSu vastuSu santApakalpanA viphlaa| ekamidAnI vijayatu sadA tIrthaM tava jagannAtha! / / 33 / / iti jalpitvA duHsahajagadguruvirahAgnidUtAH zakrAH / nandIzvare gatvA kRtvA aSTAhnikAmahimAnam / / 34 / / he nAtha! Apano viraha thavAthI have pracaMDa bhavarUpI verIthI pIDAtA ane naSTa buddhivALA amArI jevAnuM e! 125 / thaze? (31) he jinezvara! sura-asura sahita A samagra traNa bhuvana puNyahIna che ema ame mAnIe chIe, nahIM to Apa kuLaparvatanI jeTalA AyuSyavALA thayA ho. (32) athavA avazya thanArI vastune viSe saMtApa karavo niSphaLa che he jagannAtha! have to sarvadA ApanuM tIrtha ja eka 4yavaMta vatA. (33) A pramANe kahIne jagadgurunA duHsaha virahAgnivaDe pIDA pAmelA iMdro naMdIzvaradvIpamAM jaI aSTAtrikA mahotsava rI vidosi gayA. (34)
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1468 vaccaMti devalogaM vairAmayavaTTavarasamuggesu / jiNasaMkahAo tAo khivaMti jatteNa pUittA ||35|| aha sA jiNassa nivvANajAmiNI suratanUkaujjoyA / dIvasavotti ajjavi paivarisaM kIrai jaNeNa ||36|| goamasAmIvi nhoyrNtsurvrvimaannpecchnno| nAuM jiNanivvANaM ciMteumimaM samADhatto / / 37 / / zrImahAvIracaritram ekkadiNamettakajjeNa kIsa nAheNa pesio'hamihaM ? / cirasaMthuesu kiM vA jujjai evaMvihaM kAuM ? ||38 / / vrajanti devalokaM vajramayavRttavarasamudgakeSu / jinasatkAni tAni kSipanti yatnena pUjayitvA / / 35 / / atha sA jinasya nirvANayAminI suratanukRtodyatA / dIpotsavaH iti adyA'pi prativarSaM kriyate janena ||36|| gautamasvAmI api nabhottaratsuravaravimAnaprekSaNataH / jJAtvA jinanirvANaM cintayitumidaM samArabdhavAn / / 37 / / ekadinamAtrakAryeNa kathaM nAthena preSito'ham iha ? | cirasaMstuteSu kiM vA yujyate evaMvidhaM kartum / / 38 / / tyAM goLa ane zreSTha vajramaya samudgaka-(dAbaDA) mAM te jinezvaranI dADhAo yatnavaDe pUjIne mUkI. (35) have te jinezvaranA nirvANanI rAtrie devonA za2I2vaDe udyota karelo hovAthI Aja sudhI daravarSe manuSyo dIpotsava re che. ( 35 ) ahIM gautamasvAmI paNa AkAzathI utaratA devonA zreSTha vimAno jovAthI jinezvaranuM nirvANa jANI A prabhAeo ciMtavavA sAgyA. (39) 'mAtra eka ja divasanA kArya mATe svAmIe mane kema ahIM mokalyo? cirakALanA paricitane viSe zuM A pramANe karavuM yogya che? (38)
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH hA hA ahaM ahanno jo suciraM seviUNa kamakamalaM / pajjaMte jayaguruNo saMpai vicchohio evaM / / 39 / / ahavA jiNaMmi vocchinnapemadosaMmi kIsa he hiyaya ! | paDhamaM ciya paDibaMdhaM kuNasi ? jametto vahasi sogaM / / 40 / / saMsAravallijalasAraNIsamo duggaduggaiduvAraM / sivasokkhakaMkhirANa mUlamaNatthANa paDibaMdho / / 41 / / te dhannA sappurisA lIlAe cciya nisuMbhio jehiM / suhahariNakkhayakArI mohamahAkesarikisoro / / 42 / / hA hA aham adhanyaH yaH suciraM sevitvA kramakamalam / paryante jagadguroH samprati virahitaH evam / / 39 / / athavA jine vyucchinnapremadveSe kasmAd he hRdaya ! | prathamameva pratibandhaM karoSi ? yad itaH vahasi zokam / / 40 / / saMsAravallIjalasAraNIsamaH durgadurgatidvAraH / zivasaukhyakAGkSamANAnAM mUlaH anarthanAM pratibandhaH || 41 || 1469 te dhanyAH satpuruSAH lIlayA eva nizumbhitaH yaiH| sukhahariNakSayakArI mahAmohakesarikizoraH / / 42 / / hA! hA! huM adhanya chuM ke je cirakALa sudhI caraNakamaLa sevIne paNa chevaTa A pramANe hamaNAM jagadgurunA viyogane pAbhyo. ( u8) athavA to he hradaya! rAgadveSa rahita jinezvarane viSe zA mATe prathamathI ja teM pratibaMdha karyo ke jethI ATalo jo zo re che ? (40) kemake A pratibaMdha saMsArarUpI latAne pANInI nIka samAna che, bhayaMkara durgatinuM dvAra che ane mokSasukhanI icchAvALAne anarthanuM mULa che. (41) te ja uttama puruSone dhanya che ke jeoe sukharUpI haraNano kSaya karanAra moharUpI moTA siMhanA bALakano nAzaryo che' (42)
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1470 zrImahAvIracaritram iya sukkjjhaannaanlnidddddhghnnghaaikmmdaaruss| goamapahussa sahasA uppannaM kevalaM nANaM / / 43 / / bArasa vAsAiM vibohiUNa bhavve sivaM gae taMmi / bhayavaM suhammasAmI nivvANapahaM payAsei / / 44 / / taMmivi cirakAlaM vihariUNa sirijaMbusAmiNo daauN| gacchagaNANamaNunnaM saMpatte siddhivAsaMmi / / 45 / / evaM vijjAhara-nara-suriMdasaMdohavaMdaNijjesu / samaikkaMtesu mahApahUsu sejjaMbhavAIsu / / 46 / / aisayaguNarayaNanihI micchtttmNdhloydinnnaaho| dUrucchAriyavairo vairasAmI samuppanno / / 47 / / iti zukladhyAnA'nalanirdagdhaghanaghAtikarmadAroH / gautamaprabhoH sahasA utpannaM kevalaM jJAnam / / 43 / / dvAdazavarSANi vibodhya bhavyAna zivaM gate tasmina | bhagavAn sudharmAsvAmI nirvANapathaM prakAzayati / / 44 / / tasminnapi cirakAlaM vihRtya zrIjambUsvAminaM datvA / gacchagaNAnAm anujJAM samprApte siddhivAse / / 45 / / evaM vidyaadhr-nr-surendrsndohvndniiyessu| samatikrAnteSu mahAprabhuSu zayyaMbhavAdiSu / / 46 / / atizayaguNaratnanidhiH mithyAtvatamo'ndhalokadinanAthaH / dUrocchAlitavairaH vajrasvAmI samutpannaH / / 47 / / A pramANe gautamasvAmIe zukladhyAnarUpI agnivaDe gADha ghAtikarmarUpI kASThane bALI nAMkhyA. eTale temane distu B l- Gtpana thayu. (43) / pachI te gautamasvAmI bAra varSa sudhI bhavya prANIone pratibodha karI mokSamAM gayA tyAre bhagavAna sudharmAsvAmI nimAna 51 421 // pAyA. (44) pachI te paNa cirakALa sudhI vicarIne zrI jaMbUsvAmIne gacchanI anujJA ApIne siddhipadane pAmyA. (45). e ja pramANe vidyAdhareMdro, nareMdro ane deveMdronA samUhane vAMdavAlAyaka zaabhava vigere moTA AcAryo thai gayA. (4) pachI atizaya guNorUpI ratnanA nidhi samAna, mithyAtvarUpI aMdhakArano nAza karavAmAM sUryasamAna ane verane dUrathI ja tyAga karanAra vajasvAmI utpanna thayA. (47)
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1471 aSTamaH prastAvaH sAhAi tassa caMde kulaMmi nippaDimapasamakulabhavaNaM / Asi sirivaddhamANo muNinAho saMjamanihivva / / 48 / / bhlklikaaltmpsrpuuriyaasesvismsmbhaago| dIveNaM va muNINaM payAsio jeNa muttipaho / / 49 / / muNivaiNo tassa hratttthaassiyjspsaahiyaasss| Asi duve vara sIsA jayapayaDA sUrasasiNovva / / 50 / / bhvjlhiviiisNbhNtbhviysNtaanntaarnnsmttho| bohitthovva mahattho sirisUrijiNesaro paDhamo / / 51 / / zAkhAyAM tasya candre kule nissprtiimprshmkulbhvnm| AsIt zrIvardhamAnaH muninAthaH saMyamanidhiH iva / / 48 / / bahalakalikAlatamaHprasarapUritA'zeSaviSamasamabhAgaH / dIpena iva munInAM prakAzitaH yena muktipathaH / / 49 / / munipateH tasya harA'TTahAsazvetayazaHprasAdhita''zasya / AsIt dvau vara ziSyau jayapatAke sUrya-zazinauH iva / / 50 / / bhavajaladhivIcisambhrAntabhavyasantAnatAraNasamarthaH / nauH iva mahArthaH zrIsUrijinezvaraH prathamaH / / 51 / / temanI zAkhAmAM ane caMdra nAmanA kuLamAM anupama samatAnA to kuLabhavanarUpa ane saMyamanA nidhAnarUpa zrI vardhamAna nAmanA bhunIMdra yayA. (48) moTA kaLikALarUpI aMdhakAranA pracAravaDe jenA sarva viSama ane samabhAga pUrAi gayA hatA evo muktimArga munionI pAse dIvAnI jevA temaNe prakAza karyo hato. (49) mahAdevanA hAsyanI jevA ujvaLa yazavaDe jeNe sarva dizAo prakAzita karI hatI evA te munipatine sUrya ane caMdranI jevA jagatamAM prasiddha be zreSTha ziSyo hatA. (50). temAM pahelA zrI jinezvarasUri moTA arthane jANanArA hatA. te vahANanI jema saMsArasamudranA taraMgothI Amatema bhamatA bhavya prANIonA samUhane tAravAmAM samartha hatA. (51)
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1472 gurusArAo dhavalAu suvihiyA (nimmalA pu.) sAhusaMtaI jAyA / himavaMtAo gaMgavva niggayA sayalajaNapujjA / / 52 / / anno ya punnimAyaMdasuMdaro buddhisAgaro suurii| nimmaviyapavaravAgaraNachaMdasattho pasatthamaI / / 53 / / egaMtavAyavilasiraparavAikuraMgabhaMgasIhANaM / tesiM sIso jiNacaMdasUrinAma samuppanno / / 54 / / zrImahAvIracaritram saMvegaraMgasAlA na kevalaM kavvavirayaNA jeNa / bhavvajaNavimhayakarI vihiyA saMjamapavittIvi / / 55 / / gurusArataH dhavalA suvihitA sAdhusantatiH jAtAH / himavantataH gaGgA iva nirgatA sakalajanapUjyA / / 52 / / anyazca pUrNimAcandrasundaraH buddhisAgaraH sUriH / nirmApitapravaravyAkaraNachandazAstraH prazastamatiH / / 53 / / ekAntavAdavilasatparavAdi kuraGgabhaGgasiMhAnAm / teSAM ziSyaH jinacandrasUrinAmakaH samutpannaH / / 54 / / saMvegaraGgazAlA na kevalaM kAvyaviracanA yena / bhavyajanavismayakArI vihitA saMyamapravRttiH api / / 55 / / moTA sAravALA ane ujjvaLa evA tenAthakI himavaMtathakI gaMgA nIkaLe tema samagra janane pUjavA lAyaka khane nirmaNa sAdhu saMtati (= paraMparA ) nIDajI. ( 42 ) bIjA pUrNimAnA caMdra jevA suMdara buddhisAgara nAmanA sUri thayA. prazasta buddhivALA temaNe uttama vyAkaraNa ane chaM6HzAstra rayyA hatA. ( 43 ) ekAMtavAdavaDe vilAsa karatA pa2vAdIrUpI mRgalAno bhaMga karavAmAM siMha samAna te sUrinA jinacaMdrasUri nAmanA ziSya thayA. (54) temaNe saMvegaraMgazALA nAmanI kevaLa kAvyanI racanA ja karI ema nahIM, paraMtu bhavyajanone vismaya karanArI saMyamanI pravRtti pe| DarI hatI. ( 44 )
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAva 1473 sasamayaparasamayannU visuddhsiddhNtdesnnaakuslo| sayalamahivalayavitto anno'bhayadevasUritti / / 56 / / jeNAlaMkAradharA salakkhaNA varapayA pasannA ya / navga (siddhata pu.) vittirayaNeNa bhAraI kAmiNivva kayA / / 57 / / tesiM asthi viNeo smtthstthtthbohkuslmii| sUrI pasannacaMdo caMdo iva jaNamaNANaMdo / / 58 / / tavvayaNeNaM sirisumaivAyagANaM viNeyaleseNa | gaNiNA guNacaMdeNaM raiyaM sirivIracariyamimaM / / 59 / / svasamaya-parasamayajJaH vizuddhasiddhAntadezanAkuzalaH / sakalamahIvalayavRttaH anyaH abhayadevasUriH / / 56 / / yena alaGkAradharA salakSaNA varapadA prasannA c| navAGgavRttiracanena bhAratI kAminI iva kRtA / / 57 / / teSAmasti vineyaH samastazAstrArthabodhakuzalamatiH / sUriH prasannacandraH candraH iva janamano''nandaH / / 58 / / tadvacanena zrIsumativAcakAnAM vineyleshen| gaNinA guNacandreNa racitaM zrIvIracaritam idam / / 59 / / tathA bIjA abhayadeva sUri thayA te svasamaya ane parasamayane jANanArA, vizuddha siddhAMtanI dezanA devAmAM kuzaLa ane samagra pRthvIpIThamAM prasiddha hatA. (paka) temaNe navAMgavRtti racavAvaDe strInI jema 'alaMkArane dhAraNa karanArI, lakSaNavALI, varapadavALI sarasvatIne prasanna rItI . (57) temanA ziSya prasannacaMdra sUri thayA. temanI mati samagra zAstranA artha jANavAmAM kuzaLa hatI, ane te caMdranI jema manuSyonA manane AnaMda ApanArA hatA. (58) temanA kahevAthI zrIsumati vAcakanA laghu ziSya guNacaMdra gaNie A zrI vIracaritra racyuM che. (59) 1, potAnuM zAstra ane bIjAnuM zAstra. 2. upamA vigere alaMkAra, bIjo artha ghareNAM. 3. vyAkaraNavALI. bIjo artha rekhAdika lakSAvANI. 4. saa2| zahovANI,bITI artha sArA gavANI.
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1474 eyassa virayaNaMmI nibbaMdho jesi gADhamuppanno / puNa mUlAo cciya sAhijjaMte nisAmeha / / 60 / / siyajasajoNhAdhavaliyanAyakulanahayale mayaMkuvva / puvvamahesi mahesIpaNao sirijIvadevapahU ||61 / / tassa susisso siddhaMtasiTThasuvisiTThasaMjamAbhirao / guNarayaNarohaNagirI payaDo jiNadattasUritti / / 62 / / gaMbhIrimAe pasameNa buddhivibhaveNa dakkhiNatteNa / suMdaranaeNa jesiM ko'vi na tullo jae jAo / / 63 / / tehiMto paDibuddho vaayddkulbhvnnjypddaaynibho| kappaDavANijjapure seTThI govaddhaNo Asi / / 64 / / etasya viracane nirbandhaH yeSAM gADhamutpannaH / punaH mUlataH eva kathyamAne nizruNu ||60 || zrImahAvIracaritram zvetayazaHjyotsnAdhavalitajJAtakulanabhastale mRgAGkaH iva / pUrvamAsIt maharSi praNataH zrIjIvadeva prabhuH || 61 / / tasya suziSyaH siddhAntaziSTasuviziSTasaMyamA'bhirataH / guNaratnarohaNAgiriH prakaTaH jinadattasUriH / / 62 / / gambhIratayA prazamena buddhivibhavena dAkSiNyatvena / sundaraNayena yasya ko'pi na tulyaH jagati jAtaH / / 63 / / tena pratibuddhaH vaayddkulbhvnjyptaakaanibhH| karpaDavANijyapure zreSThI govardhanaH AsIt / / 64 / / prazasti A ciratra racavAmAM jemano gADha Agraha hato temane huM mULathI ja kahuM chuM te tame sAMbhaLo :- (60) pahelAM maharSiovaDe namAyelA zrIjIvadeva prabhu (sUri) hatA. temaNe caMdranI jema ujjvaLa yazarUpI jyotsnAvaDe jJAtakuLarUpI AkAza taLane ujvaLa karyuM hatuM. temane jinadatta sUri nAmanA prasiddha suziSya hatA. (61-62) teo siddhAMtamAM kahyA pramANe uttama saMyama pALavAmAM tatpara ane guNarUpI ratnanA rohaNAcaLa jevA hatA. gaMbhIratA, samatA, buddhino vaibhava, dakSiNatA (caturAi) ane manohara nayavaDe karIne jagatamAM tenI tulya koi paNa thayo na hoto. (93) temanAthI pratibodha pAmelo kappaDavANijya nagarano rahIza govardhana nAmano zreSThI hato. te vAyaDa kuLarUpI
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAvaH 1475 naMdIsarAvaloyaNamaNANa bhavvANa daMsaNatthaM ca / kArAviyaM sutuMgaM bAvannajiNAlayaM jeNa / / 65 / / dhammadharaNIe gihiNIe tassa soDhitti nAmadheyAe / agaNiyaguNagaNanilayA puttA cattAri uppannA / / 66 / / paDhamo ammayanAmo bIo siddhotti jajjaNAgo y| taio cautthao puNa vikkhAo nannao nAma ||67 / / nayaviNayasaccadhammatthasIlakaliehiM jehiM dikhehiN| nUNaM juhiTThilAIvi saddahijjaMti sappurisA / / 68 / / nandIzvarA'valokanamAnasAnAM bhavyAnAM darzanArthaM c| kArApitaM sutuGgaM dvipaJcAzajjinAlayaM yena / / 65 / / dharmadharaNyA gRhiNyA tasya soDhiH iti naamdheyyaa| agaNitaguNagaNanilayAH putrAH catvAraH utpannAH / / 66 / / prathamaH ammayanAmakaH dvitIyaH siddhaH iti jajjanAgaH ca / tRtIyaH caturthaH punaH vikhyAtaH nannayaH nAmakaH ||67 / / naya-vinaya-satyadharmArtha-zIlakalitaiH yaiH dRSTaiH / nUnaM yudhiSThirAdiH api zraddhIyante satpuruSAH / / 68 / / mahela upara jayapatAkA samAna hato. teNe naMdIzvara dvIpane jovAnI icchAvALA bhavya prANIone dekhADavA mATe bhati moTuM pAvananisaya 28vyuM tu. (74/75) dharmanI pRthvIrUpa tenI soDhI nAmanI patnIe agaNita guNanA samUhanA sthAnarUpa cAra uttama putro utpanna yA hatA. (77) temAM pahelo ammaya nAmano, bIjo siddha nAmano, trIjo jajaNAga nAmano ane cotho nannA nAmano prasiddha hato. (77) naya, vinaya, satya, dharma, artha ane zILe karIne sahita teone joine kharekhara yudhiSThirAdika sapuruSo hatA ma zraddhA thAya che. (78)
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1476 zrImahAvIracaritrama aha saMthArayadikkhaM pavajjiuM bhaavsaarmNtNmi| govaddhaNaMmi saggaM gayaMmi taha paDhamaputtaduge / / 69 / / so seTThI jajjaNAgo chattAvallIe vAsamakariMsu / savvakaNiTTho nannayaseTThI puNa mUlaThANevi / / 70 / / tesiM ca bhaiNiputto niyaputtAovi gaaddhpddibNdho| Asi jasaNAganAmo seTThI suvisiTThaguNanilao / / 71 / / aha nannayassa puttA payaDA saavittikucchisNbhuuyaa| donni cciya uppannA govAicco kavaDDI ya / / 72 / / sattuMjayapamuhasamatthatitthajattA payaTTiyA jeNa| paDhama ciya tassa kavaDDiseTThiNo ko samo hojja? |73 / / atha saMstArakadIkSAM prapadya bhaavsaarmnte| govardhane svarga gate tathA prathamaputradvayoH / / 69 / / saH zreSThI jarjanAgaH chatrAvalyAM vAsamakarot / sarvakaniSTha: nannayazreSThI punaH mUlasthAne / / 70 / / teSAM ca bhaginIputraH nijaputrataH api gADhapratibandhaH / AsIt yazanAganAmakaH zreSThI suviziSTaguNanilayaH / / 71 / / atha nannayasya putrau prakaTau sAvitrI kukSisambhUtau / dvAveva utpannau gopAdityaH kapardI ca / / 72 / / zatrujayapramukhasamastatIrthayAtrA pravartitA yen| prathamameva tasya kapardI-zreSThinaH kaH samaH bhaveta / / 73 / / chevaTe anukrame govardhana zreSThI ane moTA be putro zreSTha bhAvapUrvaka saMthArA dIkSA grahaNa karI svarge gayA. (19) tyAre te jajaNAga nAmanA zreSThIe chatrAvaLI nagarImAM vAsa karyo, ane sarvathI nAno nannaya zreSThI potAnA bhUSa sthAnamA 4 26uo. (70) temano bhANeja potAnA putrathI paNa atyaMta vahAlo ane uttama guNonuM sthAnarUpa jasanAga nAme zreSThI hato. (71) have natrayane sAvitrI nAmanI bhAryAthI utpanna thayelA gopAditya ane kapardI nAmanA be putro prasiddha hatA. (72). jeNe zatruMjayAdika samasta tIrthonI yAtrA prathama pravartAvI te kapardI zreSThInI tulya bIjo koNa hoya? (73)
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH prastAva 1477 purisatthakaraNanirayassa jajjaNAgassa vissuyjsss| asthi jiedhammatirayA kalattagiha suMdarI nAma ( (74 / / jAo tIse suNdrvicittlkkhnnviraaiysriiro| jeTho siTTho putto bIo puNa vIranAmotti / / 75 / / ko tesi dANavinnANabuddhisuvisuddhadhammagehANa | niuNo'vi guNalavaMpihu hojja samattho ya vitthariuM? / 76 / / nAgo iva piMDijjai baMbhaMDakaraMDae amaayto| jassa jasoho sArayanisicchaNamayalaMchaNacchAo / / 77 / / puruSArthakaraNaniratasya jajjanAgasya vishrutyshsH| asti jinadharmaniratA kalatramiha sundarI nAmikA / / 74 / / jAtaH tasyAH sundaravicitralakSaNavirAjitazarIraH / jyeSThaH ziSTaH putraH, dvitIyaH punaH vIranAmakaH / / 75 / / kaH tayoH dAnavijJAnabuddhisuvizuddhadharmagRhayoH / nipuNo'pi guNalavamapi khalu samarthazca vistArayitum / / 76 / / __ nAgaH iva piNDIkRtaH brahmANDakaraNDake amaan| yasya yazaH-oghaH zAradanizikSaNamRgalAJchanacchAyaH / / 77 / / puruSArtha sAdhavAmAM tatpara ane prasiddha yazavALA jajjaNAgane jinadharma pALavAmAM tatpara suMdarI nAmanI mAyA tI.. (74) teNIne suMdara ane vicitra lakSaNovaDe zobhita zarIravALo ziSTa nAmano moTo ane bIjo vIra nAmano ema putra tA. (75) dAna, vijJAna, buddhi ane vizuddha dharmanA ghararUpa temanA leza guNane paNa kahevA mATe kayo nipuNa mANasa paNa samartha Doya? (77) zarada RtunI pUrNimAnA caMdra jevI kAMtivALo jeno yazasamUha nahIM samAvAthI sarpanI jema brahmAMDarUpI 351yAmA piMDa35 yo hoya sebha zomai cha. (77)
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1478 zrImahAvIracaritrama jiNabiMbasupasatthatitthajattAidhammakaraNeNa / dhammiyajaNANa majjhe jehi ya pattA paDhamarehA / / 78 / / annANataNhasamaNI suyanANapavA payaTTiyA jehiN| sayalAgamapotthayalehaNeNa niccaMpi bhavvANa |79 / / tehiM titthAhivaparamabhattisavvassamuvvahaMtehiM / vIrajiNacariyameyaM kAraviyaM muddhabohakaraM / / 80 / / jamajuttamettha bhaNiyaM niyamaidubballao mae kiNpi| taM sAhaMtu guNaDDA occhAiyamaccharA viusA / / 81 / / jinbimb-suprshsttiirthyaatraadidhrmkrnnen| dhArmikajanAnAM madhye yAbhyAM ca prAptA prathamarekhA / / 78 / / ajJAnatRSAzamanI zrutajJAnaprapA pravartitA yAbhyAM / sakalAgamapustakalekhanena nityamapi bhavyAnAm / / 79 / / tAbhyAM tIrthAdhipaparamabhaktisarvasvamudvahadbhyAM / vIrajinacaritametat kArApitaM mugdhabodhakaram / / 80 / / yadayuktamatra bhaNitaM nijamatidurbalataH mayA kiJcit / tat kathayantu guNA''DhyAH avacchAditamatsarAH vidvAnsaH / / 81 / / - jinabiMba ane suprazasta tIrthayAtrAdika dharmakArya karavAthI temaNe dhArmika janomAM prathama rekhA prApta karI hatI. (78) temaNe sarva AgamanA pustako lakhAvIne bhavya prANIonI ajJAnarUpI tRSAne zamAvanArI zrutajJAnarUpI prapA (= pAenI 525) niraMtara pravatAvA hatA, (78) tIrthakaronI parama bhaktino sarvasvane vahana karatA temaNe mugdhajanone bodha karanAruM A zrIvIracaritra racAvyuM cha. (80) ahIM potAnI matinI durbaLatAne lIdhe mArAthI kAMipaNa ayukta lakhAyuM hoya to te guNayukta ane irSA 2lita vidvAnome zuddha 42. (81) |
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1479 aSTamaH prastAvaH chattAvallipurIe muNiaMbesaragihami raiyamimaM / lihiyaM ca lehaeNaM mAhavanAmeNa guNanihiNA / / 82 / / naMdasihiruddasaMkhe(1139)vokkaMte vikkamAo kAlaMmi / jeTThassa suddhataiyAtihiMmi some samattamimaM / / 83 / / nihayasayalaviggho'NappamAhappajutto jayai jayapasiddho vaddhamANo jinniNdo| tayaNu jayai tassAsaMkhasokkhekkamUlaM, garuyabhavabhayANaM nAsaNaM sAsaNaM ca / / 84 / / asivasamaNadakkho pANiNaM kapparukkho, jayai jayapayAso pAsanAho jinneso| tayaNu jayai vANI divyapaMkeruhatthA, suyarayaNadharittI paMkayAlINahatthA ||85 / / chatrAvalipuryAM munyambezvaragRhe rcitmidm| likhitaM ca lekhakena mAdhavanAmakena guNanidhinA / / 82 / / nandazikhirudrasaGkhye vyatikrAnte vikramataH kaale| jyeSThasya zuddhatRtIyAtithau some samAptamidam / / 83 / / nihatasakalavighno'nalpamAhAtmyayuktaH jayati jagatprasiddhaH vrddhmaanjinendrH| tadanu jayati tasyA'saGkhyasaukhyaikamUlam, gurubhavabhayAnAM nAzanaM zAsanaM ca ||84 / / azivazamanadakSaH prANinAM kalpavRkSaH, jayati jagatprakAzaH pArzvanAthaH jineshH| tadanu jayati vANI divyapaGkeruhasthA, zrutaratnadharitrI paGkajA''lInahastA ||85 / / chatrAvali nagarImAM muni aMbezvaranA gharamAM rahIne raceluM A caritra guNanA nidhAnarUpa mAdhava nAmanA hIyA sayuM cha. (82) vikramathI 1139 varSa vyatIta thayA tyAre jeTha mAsanA zuklapakSanI trIja ane somavAre A caritra samApta thayuM cha. (83) samagra vipnane haNanArA moTA mAhAtmavaDe yukta ane jagatamAM prasiddhazrI vardhamAna jinezvara jayavaMta varte che. tyArapachI asaMkhya sukhanuM ekamULarUpa ane moTA saMsAranA bhayane nAza karanAra temanuM zAsana jayavaMta varte che. (84) akalyANane zamAvavAmAM (nAza karavAmAM) nipuNa, prANIone kalpavRkSa samAna ane jagatane prakAza karanAra zrI pArzvanAtha jinezvara jayavaMta varte che. tyArapachI divya kamaLamAM nivAsa karanArI, hAthamAM kamaLane dhAraNa karanArI ane dhRtarUpI ratnanI pRthvIrUpa sarasvatI jayavaMta varte che. (85)
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1480 zrImahAvIracaritram iya jiNavaravIrassa'TThamo tAva vutto, paramapayapayANo nAma patthAva eso|| cariyamavi samattaM eyasaMkittaNAo, havau suhakaraM vo nUNamAcaMdasUraM / / 86 / / eyaM vIrajiNesarassa cariyaM je bhAvasAraM jaNA, vakkhANaMti paDhaMti niccalamaNA niccaM nisAmiti y| tesiM iTThavioga'NiTThapaDaNA-dogacca-rogAvayApAmokkhaM khayamei dukkhamakhilaM sokkhANi vaddhati ya / / 87 / / / / graMthAgraM. 12025 / / zubhaM bhavatu zrIsaMghasya / / yAvallavaNasamudro yAvannakSatramaMDito meruH| yAvaccandrAdityau tAvadidaM pustakaM jayatu / / iti jinavaravIrasyA'STamaH tAvad uktaH paramapadapradAnaH nAmA prastAvaH eSaH / caritamapi samAptaM etatsaGkIrtanataH bhavatu sukhakaraM vaH nUnam AcandrasUryam / / 86 / / etat vIrajinezvarasya caritaM ye bhAvasAraM janAH vyAkhyAnayanti paThanti nizcalamanasaH nityaM nizruNvanti ca / teSAM iSTaviyogA'niSTapatanA-daugatya-rogA''patpramukham kSayameti duHkhamakhilaM saukhyAni vardhante ca / / 87 / / zubhaM bhavatu zrIsaGghasya A pramANe zrIvIra jinezvarano "mokSapadane ApanAra' evA nAmano A AThamo prastAva kahyo. te kahevAthI A caritra paNa samApta thayuM. te tamone caMdra sUrya rahe tyAM sudhI sukha karanAra thAo. (83) A zrIvIra jinezvaranuM caritra je manuSyo bhAvapUrvaka nizcaLa manavALA thaine nitya vyAkhyAna kare che, bhaNe che ane sAMbhaLe che temane iSTaviyoga, aniSTasaMyoga, durgati, roga, Apatti vigere sarva prakAranuM duHkha kSaya pAme cha bhane subha vRddhi pAme che. (87) zrI mahAvIracaritra saMpUrNa
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka zrI divyadarzana TrasTa ISBN 978-81-925531-3-9 97881920553139