Book Title: Suryapragnptisutram
Author(s): Malaygiri, 
Publisher: Agamoday Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600245/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // aham // zrImanmalayagiryAcAryavihitavivaraNayutaM zrIsUryaprajJasyupAGgam / prakAzayitrI-sUryapuravAstavyazreSThibhagavAnadAsahIrAcaMdrakRtayathoktadravyasAhAyyena / zrIAgamodayasamitiH zreSThisuracandrAtmaja veNIcandradvArA CASSASSARRRRR mudrita mohamayyAM nirNayasAgaramudraNayantre rA. rA. rAmacandra yesU zeDagedvArA mudrayitvA prakAzitam vIrasaMvat . 2445 vikramasaMvat. 1975 krAiSTa. 1919 paNyaM 3-4-0 sArdhaM rUpyakatrayaM -52-53-SENSESSMARGIS-32-SIGRSE-SEER-52-50 pratayaH 1000 R For Personal & Private Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Printed by Ramchandray esu Shedge, at the Nirnaya-sagar Press 23, Kolbhat Lane, Bombay. Published by Shah Venichand Surehand for Agamodaysamiti, Mehsana. All rights reserved by the Agamodaysamiti, Bain Education International For Personal & Private Use Only www.nbrary.org Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJapyupAGgam. zrIAgamavAcanAmAM madada. cocon ma. rakama. madadagAronAM nAma. gAmarnu nAma. bAkI. 3000 zeTha uttamacaMda khImacaMda pATaNa. 1500 vorA lallubhAi kIzoradAsa mesANA. 1500 dosI kastUracaMda vIracaMda mesANA. . 1001 zA. rAyacaMdabhAi durlabhadAsa kAlIyAvADI. . saMghavI bulAkhIdAsa puMjIrAma mesANA. 1001 1001 bhaNasAlI rUpacaMda mUlajInI vidhavA bAI rAmakuMvarabAi porabaMdara 500 1001 gAMdhI rAmacaMda haragovindAsa , mesANA. 1000 zA. hAlAbhAi maganalAla pATaNa. 551 / zA. khuzAlabhAi karamacaMda verAvaLa. 1001 ma. rakama. madadagAronAM nAma. gAmarnu nAma. bAkI. 551 bAbu cunIlAlajI pannAlAlajI pATaNa. 501 pArI trIkamadAsa hIrAcaMda mesANA. 501 zeTha nagInadAsa chaganalAla mANasA. 501 zA. kalyANacaMda uttamacaMdanI vidhavAbAi naMdubAi prabhAsapATaNa. . 501 zA. kalyANacaMda lakSmIcaMda verAvaLa. 501 parI. bAlAbhAi devacaMda kapaDavaMja 501 zeTha jesIMgabhAi premAbhAi . kevalabhAi kapaDavaMja __ 500 jhaverI kastUracaMda jhaveracaMda suratabaMdara For Personal & Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agamacha. // 2 // ma. rakama. amukasUtramAM madada. nAma. gAma nAma. bAkI. 2200 zrIAcArAM- vorA jesIMgabhAi gajImAM | 1001 sUyagaDAMga- zeTha nagInadAsa jIvaNajI zeThalallubhAi kevaladAsa jImAM 37 zeTha maganalAla dIpacaMda 601 501 501 , DosAbhAi haste vorA bhAi kIzoradAsa " zrI AgamachapAvavAmAM madada. zA. nathubhAi lAlacaMdanI dIkarI bAi parasana mesANA. navasArI. kapaDavaMja. mANasA. - kapaDavaMja. 0 0 0 0 0 -- +04 ma. rakama. amukasUtramAM madada nAma. gAma nAma. bAkI. jhaverI kastUracaMda jhaveracaMda suratabaMdara. 0 bAi pAravatI te zA. dala chArAma vakhatacaMdanI vidhavA amadAvAda. 0 bAI moMghIbAI zeTha lallubhAI cunIlAlanI dhaNIyANI zeTha sobhAgyacaMda mANekacaMda 0 500 1000 ThANAMgajImAM zrIchANInA saMghataraphathI chANI. 0 zeTha maganalAla pItAMbaradAsa zeTha dIpacaMda suracaMda "" amadAvAda. suratabaMdara. 500 500 500 1000 1000 For Personal & Private Use Only , 39 " 37 29 35 surata. 39 0 0 madada. // 2 // Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. rakama amukasUtramAM madada. nAma. gAma nAma. bAkI. zA. zivacaMda somacaMda surata. 0 zeTha nAnacaMda dhanAjI surata. 0 751 samavAyAMgajImAM zeTha maganamAi kastUracaMdanI 501 " 500 vidhavA bAi hIrAkora bharuca. 0 zeTha kasturacaMda nAnacaMda rUpAla. zrI zAntimAnA derAsaranA 0 99 625 " 500 " upAzrayanA hA0 bena navala muMbAi 4200 zrIbhagavatIjImAM zeTha uttamacaMda mUlacaMda tathA zeTha abhecaMda mUlacaMda (prathamabhAgamAM) 4200 zrIgoDIjI mahArAjanA derAsaranI paDI taraphathI zrIbhagavatIjImAM dvitIyabhAgamAM 1250 zrIjJAtAjImAM zeTha uttamacaMda khImacaMda muMbaI. pATaNa. o 0 o ma. rakama. amukasUtramAM. madada. nAma. gAma nAma. bAkI. jhaverI maganabhAi pratApacaMda surata. zeTha amIcaMda khuzAlabhAi phulacaMda jaberI. suratabaMdara. 501 upAzakadazAMga, zeTha cunIlAla chaganacaMda aMtagaDadazAMga, ( zropha aradhAbhAgamAM suratabaMdara tathA anuttarovavAI. 1000 rAyapaseNIjImAM pArI sarUpacaMda 1200 1000 1000 "" For Personal & Private Use Only "" lallubhAi zA. rAyacaMdabhAi durlabhadA zeTha mohanalAla sAMkalacaMda amadAbAda. 750 praznavyAkaraNamAM bAbu gulAbacaMdajI 651 "" mesANA. 23 0 kAlIyAvADI. 0 0 nelibrary.org Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agamacha. // 3 // ma. rakama. amukasUtramAM madada nAma. gAma nAma. bAkI. amIcaMdajI jhaverI muMbAibaMdara. 1015 500 " zeTha maMchubhAi talakacaMda 19 3725 AvazyakajImAM bAbu cunIlAlajI 540 zeTha kalyANacaMda sobhAyacaMda jhaverI suratabaMdara. 1015 suratabaMdara. pannAlAlajI jhaverI muMbAibaMdara. 550 uvavAijImAM zA. harakhacaMda amaracaMdanI dIkarI bena ratana tathA tejakora 0 suratabaMdara. uvavAijImAM jhaverI navalacaMda udecaMdanI 0 0 o vidhavA bAI naMdakora suratabaMdara. 0 ma. rakama. amukasUtramAM madada nAma. gAma nAma. bAkI. 3501 pannavaNA zrIkapaDavaMjanA saMghataraphathI prathamAMza: 1000 " 1000 " pArI - mIThAbhAi kalyANacaM danI peDhImAMthI jJAnakhAtA mAraphata parI - bAlAbhAi dala 629 dvitIyo'MzaH For Personal & Private Use Only sukhabhAi ru. 2331. cauda supananI upajanA. ru. 1170 kapaDavaMja. 0 vaDAcauTAnA saMghataraphathI hA caMdubhAi surata zA meghAjI cAMpAjI tathA 0 zA lakhamAjI meghAjI kAlIyAvADI. madada. // 3 // Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. rakama. amukasUtramAM. madada. nAma. gAma. nAma. bAkI. | ma. rakama. amukasUtramAM. madada.nAma. gAma. nAma. bAkI. 1000 " zeTha motIlAla mUlajI rAdhanapura 501 harakoi sUtra) zeTha kalyANacaMda 1800 naMdIjImAM zeTha premacaMda rAyacaMda muMbAibaMdara. 0 chapAvavA mATe | devacaMda surata. 1755 oghaniyuktimAM jainavidyAzAlAtaraphathI 501 harakoi sUtrI zeTha sarupacaMda abhecaMda - subAjI ravacaMda jayacaMda amadAvAda. chapAvavA mATe haste zA. premacaMda surata. 2851 sUryapannatisUtramA jhaverI bhagavAnadAsa 530 vipAkasUtramA zeTha gulAbacaMda harakhacaMda surata. 265 hIrAcaMda muMbAibaMdara. 851 550 harakoi sUtra zrItattvabodha jainazrAvikAzAlA 501 nirayAvalI zeTha harakhacaMda somacaMda chapAvavA mATe taraphathI hA0 bena navalabena surata. . sUtramA hA0 nemacaMdabhAi surata. . saM. 1975 nA caitra zukla 6 ne ravivAre muMbaI. For Personal & Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrama. 0000 sUryaprajJativRttiH (mala.) // 4 // prAmRtaM viSayaH ... 21 ||praabhRtpraabhuutvissyaanukrmyutH praabhRtvissyaanukrmH|| patrANi. | prAbhRtaM viSayaH 1 maNDalagatisaMkhyA ... ... 44 3 prakAzyakSetraparimANaM prA.prA. muhUrttavRddhyapavRddhI . . 4 prakAzasaMsthAnaM " ardhamaNDalasaMsthitiH ... 5 lezyApratighAtaH " cIrNacaraNaM ..... 6 ojaHsaMsthitiH antaraparimANaM vipratipattayaH 7 sUryAvArakaH avagAhamAnaM vipra05 8 udayasaMsthitiH vikampanamAnaM vipra07 9 pauruSIcchAyApramANaM ... " maNDalasaMsthAna vipra08... 1. yogasvarUpaM... ..... " maNDalaviSkambhaH vipra0 3 1 prA. prA. nakSatre AvalikAkramaH 2. sUryasya tiryaparibhramaH . ... ... 63 2 " " muhUrtamAnaM | 1 prA.prA. udayAstamayane vipratipattayaH8... 3 " " pUrvAdibhAgAH ... 2 " bhedaghAtakarNakale vipra02 " yogasyAdiH 3 " muhUtrtagatiH vipra04... ... " kulopakulAni.... orr059 h my For Personal & Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayaH patrANi. | prAbhRtaM viSayaH " paurNamAsyamAvAsyAH ... 128 20 " nakSatrAdisaMvatsarAH ... " sannipAto dvayozcandra prati 129 __ 21 " nakSatradvArANi nakSatrANAmAkArAH ... 22 " nakSatrayogaH nakSatreSu tArAmAnaM ... 131 11 saMvatsarANAmAdyAntI... __" nedaNi nakSatrANi ... 137 12 saMvatsarabhedAH ... "candramArgAH ... 145 13 candramaso vRddhyapavRddhI "devatAnAmAni / ... 146 14 jyotsnApramANaM muhUrttanAmAni " dinarAtrinAmAni 15 zIghragatinirNayaH tithibhedAH 16 jyotsnAlakSaNaM . ... 150 nakSatragotrANi ... 17 cyavanopapAtI nakSatrabhojanAni 18 candrasUryAdInAmuccatvamAnaM yuge sUryacandracArAH... 152 19 candrasUryaparimANaM ... 19 " mAsanAmAni 153 / 20 candrAdInAmanubhAvaH ... 12 " 45455 192fr9. 147 151 Jain Education For Personal & Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // arham // zrImanmalayagiryAcAryavihitavRttiyutaM / zrImat sUryaprajJayAkhyamupAGgam / yathAsthitaM jagatsarvamIkSate yaH pratikSaNam / zrIvIrAya namastasmai, bhAsvate paramAtmane // 1 // zrutakevalinaH sarve, vijayantAM tamazchidaH / yeSAM puro vibhAnti sma, khadyotA iva tIrthikAH // 2 // jayati jinavacanamanupamamajJAnatamaHsamUharavivimbam / zivasukhaphalakalpataruM pramANanayabhaGgagamabahulam // 3 // sUryaprajJaptimahaM gurUpadezAnusArataH kizcit / vivRNomi yathAzakti spaSTaM svaparopakArAya // 4 // asyA niryuktirabhUt pUrvaM zrIbhadrabAhusUrikRtA / kalidoSAt sA'nezad vyAcakSe kevalaM sUtram // 5 // tatra yasyAM nagaryAM yasminnudyAne yathA bhagavAn gautamasvAmI bhagavatastrilokIpateH zrImanmahAvIrasyAnte sUryavaktavyatAM pRSTavAn yathA ca tasmai bhagavAn vyAgRNAti sma tathopadidarzayiSuH prathamato nagaryudyAnAbhidhAnapurassaraM sakalavaktavyatopakSepaM vaktukAma idamAha namaH zrIvItarAgAya // namo arihaMtANaM // te NaM kAle NaM te NaM samae NaM mithilA nAma nayarI hotthA riddhatthimiyasamiddhA pamuitajaNajANavayA jAva pAsAdIyA eka (4), (tIse NaM mihilAeM nayarIe bahiyA uttarapuracchime For Personal & Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa- disibhAe etthaNaM mANibhadeNAmaM ceie hotthaavnnnno)| tIse NaM mihilAe jitasattU rAyA, dhAriNI devI, prastAvanA. ptivRttiH (vaNNao, teNaM kAleNaM teNaM samae NaM taMmi mANibhadde ceie)sAmIsamosaDhe, parisA niggatA, dhammokahito, (mala.) (paDigayA parisA) jAva rAjA jAmeva disiM pAdubbhUe tAmeva disi paDigate (sUtraM 1) 'teNaM kAle Na'mityAdi, ta iti prAkRtazailIvazAt tasminniti draSTavyaM, asyAyamoM-yadAbhagavAn viharati sma tasmin Namiti vAkyAlaGkAre dRSTazcAnyatrApi Nazabdo vAkyAlaGkArArthe yathA 'imA NaM puDhavI' ityAdAviti, kAle adhikRtAvasarpiNIcaturthabhAgarUpe, atrApi NaMzabdo vAkyAlaGkArArthaH, 'te NaM samae NaM'ti samayo'vasaravAcI, tathA ca loke vaktAro-nAdhApyetasya vaktavyasya samayo vartate, kimuktaM bhavati ?-nAdyApyetasya vaktavyasyAvasaro vartata iti, tasmin | samaye bhagavAn prastutAM sUryavaktavyatAmacakathat , tasmin samaye mithilA nAma nagarI abhavat , nanvidAnImapi sA nagarI varttate tataH kathamuktamabhavaditi ?, ucyate, vakSyamANavarNakagranthoktavibhUtisamanvitA tadaivAbhavat na tu granthavidhAnakAle, 4Aetadapi kathamavaseyamiti cet ?, ucyate, ayaM kAlo'vasarpiNI, avasarpiNyAM ca pratikSaNaM zubhA bhAvA hAnimupagacchanti, | etacca supratItaM jinapravacanavedinAM, ato'bhavadityucyamAnaM na virodhabhAka, samprati asyA nagayo varNakamAhapAristhimiyasamiddhA pamuiyajaNajANavayA pAsAIyA eka'iti, RddhAH-bhavanaiH paurajanaizcAtIva vRddhimupagatA 'RdhU / 4vRddhA'viti vacanAt stimitA-svacakraparacakrataskaraDamarAdisamutthabhayakallolamAlAvivarjitA samRddhA-dhanadhAnyAdivibhUti-12 yuktA, tataH padatrayasyApi karmadhArayaH, tathA 'pamuiyajaNajANavaya'tti pramuditAH-pramodavantaH pramodahetuvastUnAM tatra||4 For Personal & Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadbhAvAjanA-nagarIvAstavyA lokA jAnapadA-janapadabhavAstatra prayojanavazAdAyAtAH santo yatra sA pramuditajanajAnapadA, yAvacchabdenaupapAtikagranthapratipAditaH samasto'pi varNakaH 'AinnajaNasamUhA(maNussA) ityAdiko draSTavyaH, (sU.1)sa ca granthagauravabhayAnna likhyate, kevalaM tata evaupapAtikAdavaseyaH, kiyAn draSTavya ityAha-'pAsAIyA eka' iti atra kazabdopAdAnAt prAsAdIyA ityanena padena saha padacatuSTayasya sUcA kRtA, tAni ca padAnyamUni-prAsAdIyA darzanIyA abhirUpA pratirUpA, tatra prAsAdeSu bhavA prAsAdIyA prAsAbahulA ityarthaH, ata eva darzanIyA-draSTaM yogyA, prAsAdAnAmatiramaNIyatvAt , tathA abhimukhamatIvoktarUpaM rUpaM-AkAro yasyAH sA abhirUpA prativiziSTaM-asAdhAraNaM rUpaM-AkAro yasyAH sA pratirUpA, 'tIseNaM mihilAe nayarIe bahiyA uttarapuracchime disIbhAe etthaNaM mANibhadde nAma ceie hotthA vaNNao' iti tasyA mithilAnagaryA bahirya auttarapaurastyaH-uttarapUrvArUpo digvibhAga IzAnakoNa ityarthaH, ekAro mAgadhabhASAnurodhataH prathamaikavacanaprabhavaH,yathA kayare Agacchai dittarUve'(utta012-6)ityAdau, atra' asmin auttarapaurastye digvibhAge mANibhadramiti nAma caityamabhavat, citerlepyAdicayanasya bhAvaH karma vA caityaM, taccasaMjJAzabdatvAddevatApratibimbe prasiddhaM, tatastadAzrayabhUtaM yaddevatAyA gRhaM tadapyupacArAccaityaM, tacceha vyantarAyatanaM draSTavyaM, natu bhagavatAmahatAmAyatanamiti, 'vaNNao'tti tasyApi caityasya varNako vaktavyaH, sa caupapAtikagranthAdavaseyaH (sU.2) 'tIseNaM mihilAe'ityAdi, tasyAM ca mithilAyAM nagaryA jitazatrurnAma rAjA, tasya devI-samastAntaHpurapradhAnA bhAryA sakalaguNadhAraNAd dhAriNInAmnI devI, 'vaNNaotti tasya rAjJaH tasyAzca devyA aupapAtikagranthokko varNako'bhidhAtavyaH, (sU.7) teNaM kAle NaM teNaM samae For Personal & Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. sUryaprajJativRttiH (mala0) pUrNavipulabAsIvastika pradeza Na taMmi mANibhadde ceie sAmI samosaDhe, parisA NiggayA,dhammo kahio, paDigayA parisA' tasmin kAle tasmin samaye tasmin mANibhadre caitye 'sAmI samosaDhe'tti svAmI jagadgururbhagavAn zrImahAvIro arhan sarvajJaH sarvadarzI saptahastapramANazarIrocchyaH samacaturasrasaMsthAno vajrarSabhanArAcasaMhananaH kajjalapratimakAlimopetasnigdhakuJcitapradakSiNAvartamUrdhajaH uttaptatapanIyAbhirAmakezAntakezabhUmirAtapatrAkArottamAGgasannivezaH paripUrNazazAGkamaNDalAdapyadhikataravadanazobhaH padmotpalasurabhigandhaniHzvAso vadanatribhAgapramANakambUpamacArukandharaH siMhazArdUlavatparipUrNavipulaskandhapradezo mahApurakapATa|pRthulavakSaHsthalAbhogo yathAsthitalakSaNopetaH zrIvRkSaparighopamapralambabAhuyugalo ravizazicakrasauvastikAdiprazastalakSaNo-18 petapANitalaH sujAtapArtho jhaSodaraH sUryakarasparzasaJjAtavikozapajhopamanAbhimaNDalaH siMhavatsaMvartitakaTIpradezo nigUDhajAnuH kuruvindavRttajaGghAyugalaH supratiSThitakUrmacArucaraNatalapradezaH anAzravo nirmamaH chinnazrotA nirupalepo'pagatapremarAgadveSazcatustriMzadatizayopeto devopanIteSu navasu kanakakamaleSu pAdanyAsaM kurvannAkAzagatena dharmacakreNa AkAzagatena chatreNa AkAzagatAbhyAM cAmarAbhyAmAkAzagatenAtisvacchasphaTikavizeSamayena sapAdapIThena siMhAsanena purato devaiH prakR-| pyamANena 2 dharmadhvajena caturdazabhiH zramaNasahasraiH patriMzatsayarAryikAsahasraiH parivRto yathAsvakalpaM sukhena viharan yathArUpamavagrahaM gRhItvA saMyamena tapasA cA''tmAnaM bhAvayan samavasRtaH, samavasaraNavarNanaM ca bhagavata aupapAtikagranthAdavaseyaM (sU.10yAvata33) parisA niggaya'tti mithilAyAnagayoM vAstavyo lokaH samasto'pi bhagavantamAgataM zrutvA bhagavadvandanArtha svasmAdAzrayAdvinirgata ityarthaH, tannirgamazcaivam-'tae NaM mihilAe nayarIe siMghADagatiyacaukkacaccaracaummuhamahApahesu For Personal & Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahujaNo annamannassa evamAikkhai evaM bhAsei evaM pannavei evaM parUvei evaM khalu devANuppiyA ! samaNe bhagavaM mahAvIre Aigare jAva sabannU sabadarisI AgAsagaeNaM chatteNaM jAva suhaMsuheNaM viharamANe iha Agae iha samAgae iha samosaDhe | iheva mihilAe nayarIe bahiA mANibhadde ceie ahApaDirUvaM uggahaM ogivhittA arihA jiNe kevalI samaNagaNaparivuDe | saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai, taM mahAphalaM khalu devANuppiyA ! tahArUvANaM arahaMtANaM bhagavaMtANaM nAmagoyassavi savaNayAe kimaMga puNa abhigamaNavaMdaNanamaMsaNapaDipucchaNapajjuvAsaNayAe ?, taM seyaM khalu egassavi Ariyassa dhammi yasa suvayaNassa savaNayAe, kimaMga puNa viulassa ahassa gahaNayAe ?, taM gacchAmo NaM devANuppiyA ! samaNaM bhagavaM mahAvIraM | vaMdAmo namasAmo sakkAremo sammANemo kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsemo, eyaM No ihabhave parabhave ya hiyAe suhAe | khamAe nissesAra ANugAmiyattAe bhavissai, tae NaM mihilAe nayarIe vahave uggA bhogA' ityAdyopapAtikagranthoktaM (sU.27) | sarvamavaseyaM yAvatsamastA'pi rAjaprabhRtikA parSat paryupAsInA tiSThati / 'dhammo kahio'tti tasyAH parSadaH purato niHzeSajanabhASAnuyAyinyA arddhamAgadhabhASayA dharmma upadiSTaH, sa caivam- 'asthi loe asthi jIvA asthi ajIvA' ityAdi, tathA - " jahe jIvA bajjhati muzcaMtI jaha ya saMkilissaMti / jaha dukkhANaM aMtaM kariMti keI apaDibaddhA // 1 // aTTaniya - | TTiyaacittA jaha jIvA sAgaraM bhavamuviMti / jaha ya parihINakammA siddhA siddhAlayamuviMti // 2 // 'tahA Aikkhai'tti .1 yathA jIvA badhyante mucyante yathA ca saMklizyante / yathA duHkhAnAmantaM kurvanti kecidapratibaddhAH // 1 // ArttaniyantritacittA yathA jIvAH sAgaraM bhavaM (duHkhasAgaraM ) upayAnti / yathA ca parihINakarmANaH siddhAH siddhAlayamupayAnti // 2 // For Personal & Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. sUryaprajJaptivRttiH (mala0) 45454444444* 'jAva rAjA jAmeva disaM pAunbhUe tAmeva disaM paDigae' iti, atra yAvacchabdAdidamaupapAtikagranthoktaM draSTavyaM-'tae| NaM sA mahaimahAliyA parisA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dharma soccA nisamma hahatuThA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei karittA vaMdai namasai vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI-suyakkhAe NaM bhaMte ! niggaMthe. pAvayaNe, natthi ya kei anne samaNe vA mAhaNe vA erisaM dhammamAikkhittae, evaM vadittA jAmeva disaM pAubbhUyA tAmeva disaM paDigayA, tae NaM se jiyasattU rAyA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dharma succA nisamma hahatuDhe jAva hayahiyae samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai vaMdittA namaMsittA pasiNAI pucchai pucchittA aTThAI pariyAei pariyAittA uThAe uThAi, uThAe uhittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI-suyakkhAe NaM bhaMte ! niggaMthe pAvayaNe jAva erisa dhammamAikkhittae, evaM vaittA hatthiM durUhai durUhittA samaNassa bhagavato mahAvIrassa| aMtiyAo mANibhaddAo ceiyAo paDinikkhamai paDinikkhamittA jAmeva disaM pAubbhUe tAmeva disaM paDigae' (sU.35|36-37) iti, idaM ca sakalamapi sugama, navaraM yAmeva dizamavalambya, kimuktaM bhavati?-yato dizaH sakAzAt prAdurbhUtaH-1 samavasaraNe samAgatastAmeva dizaM prtigtH|| teNaM kAleNaM teNaM samae NaM samaNassa bhagavatomahAvIrassa jeDe aMtevAsI iMdabhUtI NAme(ma) aNagAre gotame gotteNaM sattussehe samacauraMsasaMThANasaMThie bajarisahanArAyasaMghayaNe jAva evaM vayAsI (sUtraM 2) 'te NaM kAleNaM teNaM samae NaM samaNassa bhagavato mahAvIrassa jeDhe aMtevAsI iMdabhUI nAme aNagAre goyame For Personal & Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gotteNaM sattussehe samacauraMsasaMThANasaMThie bajarisahanArAyasaMghayaNe jAva evaM vayAsI iti, tasmin kAle tasmin samaye, gaMzabdo vAkyAlaGkArArthaH, zramaNasya bhagavato mahAvIrasya jyeSTha iti prathamaH, antevAsI ziSyaH, anena padadvayena tasya sakalasaGghAdhipatitvamAvedayati, indrabhUtiriti mAtApitRkRtanAmadheyaH, nAmati prAkRtatvAt vibhaktipa riNAmena nAmneti draSTavyaM, antevAsI ca kila vivakSayA zrAvako'pi syAt atastadAzaGkAvyavacchedArthamAha-'anagAra' & na vidyate agAraM-gRhamasyetyanagAraH, ayaM ca vigItagotro'pi syAdata Aha-gautamo gotreNa gautamAhvayagotrasamanvita ityarthaH, ayaM ca tatkAlocitadehaparimANApekSayA nyUnAdhikadeho'pi syAdata Aha-saptotsedhaH' saptahastapramANazarIrocchAyaH, ayaM cetthaMbhUto lakSaNahIno'pi sambhAvyeta atastadAzaGkApanodArthamAha-samacaturasrasaMsthAnasaMsthitaH samAH-zarIralakSaNazAstroktapramANAvisaMvAdinyazcatasro'srayo yasya tatsamacaturasra, amrayastviha caturdigavibhAgopalakSitAH zarIrAvayavA draSTavyAH, anye tvAH-samA-anyUnAdhikAzcatasro'pyasrayo yatra tatsamacaturasraM, azrayazca paryaGkAsanopaviSTasya jAnunorantaraM 1 Asanasya lalAToparibhAgasya cAntaraM 2 dakSiNaskandhasya vAmajAnunazcAntaraM 3 vAmaskandhasya dakSiNajAnunazcAntara 4 miti, apare tvAH-vistArotsedhayoH samatvAt samacaturasraM, tacca tatsaMsthAnaM ca 2 saMsthAna-AkArastena saMsthito-vyavasthito yaH sa tathA, ayaM ca hInasaMhanano'pi kenacitsambhAvyeta tata Aha-'vajarisahanArAyasaMghayaNe' nArAcaM-ubhayato markaTabandhaH RSabhaH-tadupariveSTanapaTTaH kIlikA asthitrayasyApi bhedakamasthi evaMrUpaM saMhananaM yasya sa tathA, 'evaM jAva vayAsI' iti, yAvacchabdopAdAnAdidamanukkamapyavaseyaM-kaNagapulaganighasapamhagore uggatave dittatave For Personal & Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa 118 11 mahAtave urAle ghore ghoraguNe ghoratavassI ghorabaMbhaceravAsI ucchUDhasarIre saMkhittavijalate use caudasapubI caunANovagae zivRttiH 4 sakkharasannivAI samaNassa bhagavao mahAvIrassa adUrasAmaMte uhuMjANU ahosire jhANakoDovagae saMjameNaM tavasA appANaM ( mala0 ) * bhAvemANe viharai, tae NaM se bhayavaM goyame jAyasaDhe jAyasaMsae jAyakouhale uppanna saDDhe uppannasaMsae utpannako uhale samuppaNNasaDhe samuppannasaMsae samuppannako halle uThAe uTThei uThAe uTThittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei, AyAhiNapayAhiNaM karitA vaMdai namasai vaMdittA namasittA NaccAsanne nAidUre sussUsamANe namasamANe abhimuhe viNaeNaM paMjaliuDe pajjuvAsemANe evaM vayAsI, asyAyamarthaH - kanakasya- suvarNasya yaH pulako-lavastasya yo nikaSaH - ( kapa ) paTTake rekhA rUpaH, tathA padmagrahaNena padmakesara rANyucyante, | avayave samudAyopacArAt yathA devadattasya hastAgrarUpo'pyavayavo devadattaH, tathA ca devadattasya hastAyaM spRSTvA loko vadati-devadatto mayA spRSTa iti, tataH kanakeSu (kasya) pulakanikapavatpadmakesaravacca yo gauraH sa kanakapulakanikaSapadmagauraH, athavA kanakasya yaH pulako drutatve sati bindustasya nikaSo-varNaH tatsadRzaH kanakapulakanikaSaH, tathA padmavat - padmakesara iva yo gauraH sa padmagauraH, tataH padadvayasya karmadhArayaH samAsaH, ayaM ca viziSTacaraNarahito'pi zaGkayeta ata Aha'uggatave' uggaM- apradhRSyaM tapaH - anazanAdi yasya sa tathA, yadanyena prAkRtena puMsA na zakyate cintayitumapi manasA tadvidhena tapasA yukta ityarthaH, tathA dIptaM - jAjvalyamAnadahana iva karmavana gahana dahanasamarthatayA jvalitaM tapo-dharmmadhyAnAdi yasya sa tathA, 'tattatavetti taptaM tapo yena sa taptatapAH, evaM hi tena tapastaptaM yena sarvANyapyazubhAni karmANi bhasmasA For Personal & Private Use Only prastAvanA. // 45 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SAKSHARASISA kRtAnIti, mahat-prazastamAzaMsAdoSarahitatvAttapo yasya sa mahAtapAH, tathA 'urAle'tti udAraH-pradhAnaH athavA orAlobhISmaH, ugrAdivizeSaNataH pArzvasthAnAmalpasattvAnAM bhayAnaka ityarthaH, tathA ghoro-nighRNaH parISahendriyAdiripugaNavinAzanamadhikRtya nirdaya ityarthaH, tathA ghorA-anyairduranucarA guNA-jJAnAdayo yasya sa tathA, tathA ghoraistapobhistapasvI, 'ghorabaMbhaceravAsitti ghoraM-dAruNaM alpasattvairduranucaratvAt brahmacarya yattatra vastuM zIlaM yasya sa tathA, ucchUDhaM-ujjhitaM ujjhitamiva ujjhitaM saMskAraparityAgAt zarIraM yena sa ucchUDhazarIraH, 'saMkhittaviulateulese'tti saMkSiptA-zarIrAntargatatvena hrasvatAM gatA vipulA-vistIrNA anekayojanapramANakSetrAzritavastudahanasamarthatvAttejolezyA-viziSTatapojanyalabdhivizeSa prabhavA tejojvAlA yasya sa tathA, 'caudasapuvi'tti caturdaza pUrvANi vidyante yasya tenaiva racitatvAt , asau caturdazapUrvI, * anena tasya zrutakevalitAmAha, sa cAvadhijJAnAdivikalo'pi syAdata Aha-'caunANovagae' matizrutAvadhimanaHparyAya jJAnarUpajJAnacatuSTayasamanvita ityarthaH, uktavizeSaNadvayayukto'pi kazcinna samagrazrutaviSayavyApijJAno bhavati, caturdazapUrvavidAmapi SaTsthAnapatitatvena zravaNAdata Aha-'sarvAkSarasannipAtI' akSarANAM sannipAtAH-saMyogAH sarve ca te | akSarasannipAtAzca sarvAkSarasannipAtAste yasya jJeyAni sa tathA, kimuktaM bhavati ?-yA kAcit jagati padAnupUrvI vAkyA| nupUrvI vA sambhavati tAH sarvA api jAnAtIti, evaMguNaviziSTo bhagavAn vinayarAziriva sAkSAditikRtvA ziSyAcAra|tvAcca zramaNasya bhagavato mahAvIrasya adUrasAmante viharatIti yogaH, tatra dUra-viprakRSTaM sAmantaM-sannikRSTaM tatpratiSedhA-13 dadUrasAmantaM, tatra nAtidUre nAtinikaTe ityarthaH, kiMviziSTaH san tatra viharatItyata Aha-'uDejANutti Urca jAnunI For Personal & Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. sUryaprajJaptivRttiH (mala0) // 5 // yasyAsau UrdhvajAnuH, zuddhapRthivyAsanavarjanAdaupagrahikaniSadyAyAstadAnImabhAvAcca utkaTukAsana ityarthaH, adhaHzirA nordhva tiryagvA vikSiptadRSTiH kintu niyatabhUbhAganiyamitadRSTiriti bhAvaH, 'jhANakohovagae'tti dhyAna-dharmya zukla vA tadeva koSThaH-kuzUlo dhAnakoSThastamupagato dhyAnakoSThopagato, yathA hi koSThake dhAnyaM prakSiptamaviprasRtaM bhavati, evaM bhagavAnapi dhyAnato'viprakIrNendriyAntaHkaraNavRttirityarthaH, 'saMyamena' paJcAzravanirodhAdilakSaNena 'tapasA' anazanAdinA, cazabdo'tra samuccayArtho lupto draSTavyaH, saMyamatapograhaNaM cAnayoH pradhAnamokSAGgatvakhyApanArtha, prAdhAnyaM ca saMyamasya navakarmAnupAdAnahetutvena tapasazca purANakarmanirjarAhetutvena, tathAhi-abhinavakarmAnupAdAnAt purANakarmakSapaNAcca jAyate sakalakarmakSayalakSaNo mokSaH, tato bhavati saMyamatapasormokSaM prati prAdhAnyamiti, 'appANaM bhAvemANe viharaI' iti AtmAnaM bhAvayan-vAsayan tiSThatItyarthaH, 'tato NaM se' iti tato-dhyAnakoSThopagataviharaNAdanantaraM, Namiti vAkyAlaGkArArthaH, 'sa' bhagavAn gautamo 'jAyasaDDe' ityAdi jAtazraddhAdivizeSaNaH san uttiSThatIti yogaH, tatra jAtApravRttA zraddhA-icchA vakSyamANArthatattvajJAnaM prati yasyAsau jAtazraddhaH, tathA jAtaH saMzayo yasya sa jAtasaMzayaH, saMzayo nAmAnavadhAritArtha jJAnaM, sa caivaM bhagavataH-iha sUryAdivaktavyatA anyathA, anyathA ca tIrthAntarIyarupadizyate, tataH kiM tattvamiti saMzayaH, tathA 'jAyakuUhalle tti jAtaM kutUhalaM yasya sa jAtakutUhalaH jAtautsukya ityarthaH, yathA kathamenA sUryavaktavyatAM bhagavAn prajJApaSyitIti, tathA 'uppannasaDDe'tti utpannA-prAgabhUtA satI bhUtA zraddhA yasyAsI utpannazraddhaH, atha jAtazraddha ityetAvadevAstu kimarthamutpannazraddha ityabhidhIyate ?, pravRttazraddhatvenotpannazraddhatvasya labdhatvAt, na hyanutpannA mati prAdhAnyAnapAdAnAt / 1. tato For Personal & Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhA pravartata iti, atrocyate, hetutvapradarzanArtha, tathAhi-kathaM pravRttazraddhaH?, ucyate yata utpannazraddha' iti, hetutvapradarzanaM copapannaM, tasya kAvyAlaGkAratvAt , yathA 'pravRttadIpAmapravRttabhAskarAM, prakAzacandrAM bubudhe vibhAvarI'mityatra yadyapi pravRttadIpatvAdevApravRttabhAskaratvamavagataM tathApyapravRttabhAskaratvaM pravRttadIptatvAderhetutayopanyastamiti samIcInaM, 'uppannasahe uppannasaMsae''uppannakouhalle' iti prAgvat , tathA saMjAyasahe' ityAdi padapaTU prAgvat ,navaramiha samzabdaH prakarSAdivacano veditavyaH, tata 'uTThAe uDheI' iti utthAnamutthA Urdhva-vartanaM tayA uttiSThati, iha 'uddeI' ityukte kriyArambhamAtramapi pratIyate yathA vaktumuttiSThate tatastavyavacchedArthamutthayetyuktam, 'jeNeve'tyAdi prAkRtazailIvazAdavyayatvAcca yeneti yasminnityarthe draSTavyaM, yasmin digbhAge zramaNo bhagavAn mahAvIro vartate 'teNeva'tti tasmin digbhAge upAgacchati, iha vartamAnakAlanirdezastakAlApekSayA upAgamanakriyAyA vartamAnatvAt , paramArthatastUpAgatavAniti draSTavyaM, upAgamya ca zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM karmatApannaM trikRtvaH-trIn vArAn AdakSiNapradakSiNaM karoti, AdakSiNAt-dakSiNahastAdArabhya pradakSiNaH-parito bhrAmyato dakSiNa eva AdakSiNapradakSiNaH taM karoti, kRtvA vandate-stauti namasyati-kAyena praNa|mati, vanditvA namasthitvA ca 'na'naiva atyAsanno'tinikaTaH avagrahaparihArAt athavA nAtyAsannasthAne vartamAna iti gamyaM, tathA 'na' naivAtidUro'tiviprakRSTo'naucityaparihArAt, athavA nAtidUre sthAne 'sussUsamANe'tti bhagavadvacanAni zrotumicchan, 'abhimuhe'tti abhi-bhagavantaM prati mukhamasyetyabhimukhaH 'viNayeNa'tti vinayena hetunA 'paMjaliyaDe'tti prakRSTa:-pradhAno lalATataTaghaTitatvena aJjali:-hastanyAsavizeSaH kRto-vihito yena sa prAJjalikRtaH, bhAryoDhAderAkRtiga For Personal & Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH ( mala0 ) // 6 // NatayA kRtazabdasya paranipAtaH, 'pajjuvAsemANe' iti paryupAsInaH - sevamAnaH, anena vizeSaNakadambakena zravaNavidhirupa- 4 20 prAbhRtAdarzitaH, uktaM ca- "niddA vigahAparivajjiehiM guttehiM paMjaliuDehiM / bhattibahumANapurvaM uvauttehiM suNeyavaM // 1 // " iti 'evaM vadAsi' tti evaM vakSyamANena prakAreNa sUryAdivaktavyatAviSayaM praznamavAdIt uktavAn kathamuktavAniti ziSyasya praznAvakAzamAzaGkaya prathamato viMzatau prAbhRteSu yadvaktavyaM tadupakSipan gAthApazcakamAha rthAdhikArAH kaha maMDalAi vacca 1 tiricchA kiM ca gaccha 2 / obhAsaha kevaiyaM 3 seyAi kiM te saMThiI 4 // 1 // kahiM pahiyA lesA 5, kahiM te oyasaMThiI 6 / ke sUriyaM varayate 7, kahaM te udayasaMThiI 8 // 2 // kaha kaTThA porisIcchAyA 9, joge kiM te va Ahie 10 / kiM te saMvacchareNAdI 11, kai saMvaccharAi ya 12 // 3 // kahaM caMdamaso vuTTI 13, kayA te dosiNA bahU 14 / ke sigdhagaI kutte 15, kaha dosiNalakkhaNaM // 4 // cayaNovavAya 17 uccate 18, sUriyA kai AhiyA 19 / aNubhAve ke va saMvRtte 20, evameyAI vIsaI // 5 // ( sUtraM 3 ) prathame prAbhRte sUryo varSamadhye kati maNDalAnyekavAraM kati vA maNDalAni dvikRtvo vrajatItyetannirUpaNIyaM, kimuktaM bhavati ? - evaM gautamena prazne kRte tadanantaraM sarvaM tadviSayaM nirvacanaM prathame prAbhRte vaktavyamiti / evaM sarvatrApi bhAvanIyaM / dvitIye prAbhRte 'kiM' kathaM vAzabdaH sarvaprAbhRtavaktavyatApekSayA samuccaye tiryagvrajatIti 2, tRtIye candraH sUryo vA kiyatkSetramavabhAsayati- prakAzayatIti 3, caturthe zvetatAyAH - prakAzasya 'kiM' kathaM 'te' tava mate saMsthitiH - vyavastheti 4, paJcame 1 parivarjitanidrA vikathairguptaiH kRtaprAJjalibhiH / bhaktibahumAnapUrvamupayuktaiH zrotavyaM // 1 // For Personal & Private Use Only // 6 // Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kasmin sUryasya pratihatA lezyeti 5, SaSThe 'kathaM' kena prakAreNa kiM sarvakAlamekarUpAvasthAyitayA utAnyathA ojasaH - prakA zasya saMsthiti:- avasthAnamiti 6, saptame ke pudgalAH sUrya varayanti-sUryalezyAsaMsRSTA bhavantIti 7, aSTame 'kathaM' kena prakAreNa bhagavan ! 'te' tava matena sUryasyodaya saMsthitiH 8, navame katikASThA - kiMpramANA pauruSIcchAyA 9, dazame yoga iti vastu kiM 'te' tvayA bhagavatA''khyAtamiti 10, ekAdaze kaste - tava matena saMvatsarANAmAdiriti 11, dvAdaze kati saMvatsarA iti 12, trayodaze 'kathaM' kena prakAreNa candramaso vRddhiH - vRddhipratibhAsaH, upalakSaNametattena vRddhyaSRddhipratibhAsa ityarthaH 13, caturdaze 'kadA' kasmin kAle 'te' tava matena candramaso jyotsnA bahuH prabhUteti, 14, paJcadaze kazcandrAdInAM madhye zIghragatirukta iti 15, SoDaze kiM jyotsnAlakSaNamiti vaktavyaM 16, saptadaze candrAdInAM cyavanamupapAtazca svamataparamatApekSayA vaktavyaH 17, aSTAdaze candrAdInAM samatalAdbhUbhAgAdUrdhvamuzcatvaM yAvati pradeze vyavasthitatvaM tatsvamataparamatApekSayA pratipAdyaM 18, ekonaviMzatitame kati sUryA jambUdvIpAdAvAkhyAtA ityabhidheyaM 19, viMzatitame ko'nubhAvazcandrAdInAmiti 20 / evamanantaroktena prakAreNa etAni anantaroditArthAdhikAropetAni viMzatiH prAbhRtAnyasyAM sUryaprajJasau vaktavyAni, atha prAbhRtamiti kaH zabdArthaH 1, ucyate, iha prAbhRtaM nAma lokaprasiddhaM yadabhISTAya dezakAlocitaM durlabhaM vastu pariNAmasundaramupanIyate, prakarSeNAsamantAd zriyate-poSyate cittamabhISTasya purupasyAneneti prAbhRtamiti vyutpatteH, 'kuDahula' miti vacanAcca karaNe kapratyayaH, vivakSitA api ca granthapaddhatayaH parama| durlabhAH pariNAmasundarAzcAbhISTebhyo-vinayAdiguNa kalitebhyaH ziSyebhyo dezakAlaucityenopanIyante, tataH prAbhRtAnIva For Personal & Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1prAbhUte sUryaprajJaptivRttiH (mala0) 1prAbhUta prAbhRtaM prAbhRtAni, prAbhRteSu cAntaragatAni prAbhRtaprAbhRtAni, tadevamuktA viMzaterapi prAbhUtAnAmarthAdhikArAH / samprati prathama prAbhRte yAnyapAntarAlavInyaSTau prAbhRtaprAbhRtAni teSAmarthAdhikArAn upadidikSurAha| vaDDovaDDI muhuttANa 1 maddhamaMDalasaMThiI 2 / ke te cinnaM pariyarai 3 aMtaraM kiM caraMti y4||6|| uggAhA kevaiyaM 5, kevatiyaM ca vikaMpai 6 / maMDalANa ya saMThANe 7, vikkhaMbho 8 aTTha pAhuDA // 7 // (sUtraM 4) chappaMca ya satteva ya aTTha tinni ya havaMti pddivttii| paDhamassa pAhuDassa havaMti eyAu pddivttii||8||(suutrN 5) paDivattIo udae, taha atthamaNesu ya / bhiyavAe kaNNakalA, muhuttANa gatIti ya // 9 // nikkhamamANe siggha|gaI pavisaMte maMdagaIi ya / culasIisayaM purisANaM, tesiM ca paDivattIo // 10 // udayammi aha bhaNiyA bhedagghAe duve ya paDivattI / cattAri muhuttagaIe hu~ti taiyaMmi pddivttii|| 11 // (sUtraM 6) Avaliya 1 muhattagge 2, evaMbhAgAya 3 jogassA 4 |kulaaii5 punnamAsI 6ya, sannivAe7ya saMThiI 8 // 12 // tAra(ya)ggaM ca 9 netA ya 10, caMdadmaggatti 11 yaavre| devatANa ya ajjhayaNe 12, muhuttANaM nAmayA iya 13 // 13 // divasA rAi vuttA ya 14, tihi 15 gottA 16 bhoyaNANi 17 ya / AicavAra 18 mAsA 19 ya, paMca saMvaccharA iya 20 // 14 // joisassa ya dArAI 21, nakkhattavijae viya 22 / dasame pAhuDe ee, bAvIsaM pAhuDapAhuDA // 15 // (sUtraM 7) prathamasya prAbhRtasya satke prathame prAbhRtaprAbhRte muhUrtAnAM divasarAtrigatAnAM vRddhyapavRddhI vaktavye 1, dvitIye'ddhamaNDa // 7 // For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34494551645549 &Alasya dvayorapi sUryayoH pratyahorAtramarddhamaNDalaviSayA saMsthitiH-vyavasthA vaktavyA 2, tRtIye tava matena kaH sUryaH kiya-13 dapareNa sUryeNa cIrNa kSetra praticaratIti nirUpyaM 3, caturthe dvAvapi sUryoM parasparaM kiyatparimANamantaraM kRtvA cAraM carata | 4 iti pratipAdyaM 4, paJcame kiyatpramANaM dvIpaM samudraM vA'vagAhya sUryazcAraM caratIti 5, SaSThe ekaikena rAtrindivena ekaikaH hai sUryaH kiyatpramANaM kSetraM vikampya-vimucya cAraM caratIti 6, saptame maNDalAnAM saMsthAnamabhidhAnIyaM 7, aSTame maNDalAnA meva viSkambho-bAhalyamiti 8, evamarthAdhikArasamanvitAni prathame prAbhRte aSTau prAbhRtaprAbhRtAni / samprati prathama eva prAbhRte caturAdiSu prAbhRtaprAbhRteSu yatra yAvatyaH pratipattayaH paramatarUpAstatra tAvatIrabhidhitsurAha-chappaMce'tyAdi, prathamasya prAbhRtasya caturAdiSu prAbhRtaprAbhRteSu yathAkramametAH pratipattayaH-paramatarUpA bhavanti, tadyathA-caturthe prAbhRtaprAbhRte SaT pratipattayaH 4, paJcame pazca 5, SaSThe sapta 7, saptame aSTau 8, aSTame timra 3 iti // samprati dvitIye prAbhRte yadAdhikAropetAni trINi prAbhRtaprAbhRtAni tAn pratipAdayati-paDivattI'tyAdi, dvitIyasya prAbhRtasya prathame prAbhRtaprAbhRte | sUryasyodaye astamayaneSu ca pratipattayaH-paramatarUpAH pratipAdyAH svamatapratipattizca, dvitIye bhedaghAtaHkarNakalA ca vaktavyA, kimuktaM bhavati ?-bhedo maNDalasyApAntarAlaM tatra ghAto-gamanaM, 'hana hiMsAgatyo' riti vacanAt , sa ekeSAM matena pratipAdyaH, yathA vivakSite maNDale sUryeNApUrite sati tadanantaraM sUryo'paramanantaraM maNDalaM saGkAmatIti, tathA karNaH-koTibhAgaH tamadhikRtyApareSAM matena kalA vaktavyA, yathA vivakSite maNDale dvAvapi sUryo prathamakSaNe praviSTau santau pUrvAparakoTidvayaM lakSIkRtya buddhyA paripUrNa yathAvasthitaM maNDalaM vivakSitvA tataH paramaNDalasya karNa-koTibhAgarUpamabhisamIkSya tataH For Personal & Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) 1 prAbhRte 1prAbhRtaprAbhRtaM kalayA 2-mAtrayA 2 ityarthaH aparamaNDalAbhimukhamabhisarpantau cAra carata iti / tRtIye prAbhRtaprAbhRte pratimaNDalaM muhUrteSu gatiH-gatiparimANamabhidhAtavyaM, tatra niSkAmati pravizati vA sUrye yAdRzI gatirbhavati tAdRzImabhidhitsurAha'nikkhameM'tyAdi niSkrAman-sarvAbhyantarAnmaNDalAdahirnirgacchan sUryo yathottaraM maNDalaM saGkrAman zIghragatiH zIghrataragatirbhavati, pravizan-sarvabAhyAnmaNDalAdabhyantaramAgacchan pratimaNDalaM mandagatiH mandamandagatiH, teSAM ca maNDalAnA caturazItaM-caturazItyadhikaM zataM sUryasya bhavati, teSAM maNDalAnAM ca viSaye pratimuhUrta sUryasya gatiparimANacintayA puruSANAM pratipattayo nAma-matAntararUpA bhavanti / samprati kasmin prAbhRtaprAbhRte kati pratipattaya ityetatprarUpayati-dvitIye prAbhRte triSvapi prAbhRtaprAbhRteSu yathAkramamevaMsaGkhyAH pratipattayo bhavanti, tadyathA-prathame prAbhRtaprAbhRte udaye-sUryodayavaktavyatopalakSite aSTau bhaNitAstIrthakaragaNadharaiH pratipattayo, dvitIye prAbhRtaprAbhRte bhedaghAte-bhedaghAtarUpe paramatavaktavyatopalakSite dve eva pratipattI bhavataH, tRtIye prAbhRtaprAbhRte muhUrtagatau-muhUrtagativaktavyatopalakSite catasraH pratipattayo bhavanti, 'cattArI'ti ca sUtre napuMsakatvanirdezaH prAkRtatvAt , prAkRte hi liGgaM vyabhicAri, yadAha pANiniH svaprAkRtalakSaNe-'liGgaM vyabhicAryapI'ti / samprati dazamaprAbhRte yAnyapAntarAlavattIMni dvAviMzatisaGgyAni prAbhRtaprAbhRtAni teSAmarthAdhikAramAha-dazame prAbhRte etAni-sUtre puMstvanirdezaHprAkRtatvAt etadathAdhikAropetAni dvAviMzatiH prAbhRtaprAbhRtAni bhavanti,tadyathA-prathame prAbhRtaprAbhRte nakSatrANAmAvalikAkramovaktavyo, yathA abhijidAdIni nakSatrANi bhavantIti 1, dvitIye nakSatraviSayaM muhU graM-muhUrtaparimANaM vaktavyaM 2, tRtIye 'evaM bhAgA'iti 'pUrvabhAgA'iti pUrvapazci OMOMOMOMHARASHTRA For Personal & Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdiprakAreNa bhAgA vaktavyAH 3, caturthe 'yogassa'tti yogasyAdirvaktavyaH, tathA ca vakSyati-tA kahaM te jogassa AI Ahiyatti vaijjA' iti 4, pazcame kulAni cazabdAdupakulAni kulopakulAni ca vaktavyAni 5, SaSThe paurNamAsIti paurNamAsIvaktavyatA abhidheyA 6, saptame 'sannipAta' iti amAvAsyApaurNamAsIsannipAto vaktavyaH 7, aSTame nakSatrANAM saMsthitiH-saMsthAnaM vaktavyaM 8, navame nakSatrANAM tArAgraM-tArAparimANamabhidheyaM, dazame netA vaktavyo, yathA kati nakSatrANi svayamastaMgamanenAhorAtraparisamAptyA ke mAsaM nayantIti 10, aparasminnekAdaze prAbhRtaprAbhRte candramArgAH-candramaNDalAni nakSatrAdyadhikRtya vaktavyAni 11, dvAdaze nakSatrAdhipatInAM devatAnAmadhyayanAni-adhIyate-jJAyate ebhirityadhyayanAni-nAmAni vaktavyAni 12, trayodaze muhUrtAnAM nAmakAni vaktavyAni 13, caturdaze divasA rAtrayazcoktAH 14,4 paJcadaze tithayaH 15, poDaze gotrANi nakSatrANAM 16 saptadaze nakSatrANAM bhojanAni vAcyAni, yathedaM nakSatramevarUpe bhojane kRte zubhAya bhavatIti 17, aSTAdaze AdityAnAmupalakSaNametaccandramasAM ca cArA vaktavyAH 18, ekonaviMzatitame mAsAH 19, viMzatitame saMvatsarAH 20, ekaviMzatitame jyotiSAM-nakSatracakrasya dvArANi vaktavyAni, yathA'mUni nakSatrANi pUrvadvArANi amUni ca pazcimadvArANItyAdi 21, dvAviMzatitame nakSatrANAM vicayaH-candrasUryayogAdiviSayo nirNayo vaktavya iti // tadevamuktA prAbhRtaprAbhRtasaGkhyA teSAmarthAdhikArAzca, samprati yaduktaM 'prathamasya prAbhRtasya prathame prAbhRtaprAbhRte muhUrtAnAM vRdyapavRddhI vaktavye' iti tadvivakSuryathA tadviSaye gautamanAmA prathamagaNadharo bhagavantaM pRcchati sma yathA ca bhagavAn tattvamacakathat tathopadarzayannAha For Personal & Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) // 9 // 1prAbhRte 1 prAbhRtaprAbhRtaM AkhyAte inyio niHzaGkamupAduzalaH sUtratazcayANaI esa tA kahaM te vaddhovaddhI muhattANaM Ahiteti vadejA? tA aTThaekUNavIse muhattasate sattAvIsaM ca sahibhAge muhattassa Ahite vi(ti)vadejA (sUtraM 8) / 'tA kahaM te vaDovaddhI muhuttANa'mityAdi, atra tAvacchabdaH kramArthaH, kramazcAyamastyanyadapi candrasUryAdiviSayaM prabhUtaM praSTavyaM, paraM tadAstAM sampratyetAvadeva tAvatpRcchAmi-kathaM' kena prakAreNa bhagavan ! 'te' tvayA 'muhUrtAnAM divasarAtriviSayANAM vRddhyapavRddhI AkhyAte iti bhagavAn prasAdamAdhAya 'vadet yathAvasthitaM vastusvarUpaM kathayet yena me saMzayApagamo bhavati, apagatasaMzayazca parebhyo niHzaGkamupadizAmIti / atrAha-nanu gautamo'pi caturdazapUrvadharaH sarvAkSarasannipAtI sambhinnazrotAH sakalaprajJApanIyabhAvaparijJAkuzalaH sUtratazca pravacanasya praNetA sarvajJadezIya eva, uktaM ca-sakhAIevi bhave sAhai jaM vA paro u pucchejjA / naya NaM aNAisesI viyANaI esa chaumattho // 1 // " tataH kathaM saMzayasambhavastadabhAvAcca kimartha pRcchatIti !, ucyate, yadyapi bhagavAn gautamo yathoktaguNaviziSTastathApi tasyAdyApi matijJAnAvaraNIyAdhudaye vattemAnatvAt chadmasthatA, chadmasthasya ca kadAcidanAbhogo'pi jAyate, yata uktam-"na hiM nAmAnAbhoga chadmasthasyeha kasyacinneti / jJAnAvaraNIyaM hi jJAnAvaraNaprakRtikarma // 1 // " tato'nAbhogasambhavAdupapadyate bhagavato'pi saMzayA, na caitadanArSa, yata ukta upAsakazrute AnandazramaNopAsakAvadhinirNayaviSaye-'teNaM' bhaMte / ki ANaMdeNaM samaNovAsaeNaM tassa ThANassa AloiyavaM jAva paDikkamiyavaM uyAhu mae ?, tato gaM goyamAdI samaNe bhagavaM 1 saMkhyAtItAnapi bhavAn kathayati yadA paraH pUcchet / na cainaM anatiyAyI vijAnAti yathaipa chamasthaH // 1 // 11, tato jayaviSaya-taNAvApapadyate For Personal & Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIre goyama evaM vayAsI-tuma cevaNaM tassa ThANassa Aloehi jAva paDikamAhi, ANaMdaM ca samaNovAsayaM eyamaha khAmehi, tae NaM samaNe bhagavaM goyame samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie eyamaDha viNaeNaM paDisuNei, paDisuNittA tassa ThANassa Aloei jAva paDikkamai, ANaMdaM ca samaNovAsayaM eyamaha khAmeI' iti, athavA bhagavAn apagatasaMzayo'pi ziSyasampratyayArtha pRcchati, tathAhi-tamartha ziSyebhyaH prarUpya teSAM sampratyayArtha tatsamakSa bhUyo'pi bhagavantaM pRcchatItiH yadivA itthameva sUtraracanAkalpa iti na kshciddossH| evaM bhagavatA gautamena prazne kRte sati bhagavAn zrIvarddhamAnasvAmI prativacanamabhidhAtukAmaH savizeSabodhAdhAnAya prathamato nakSatramAse yAvanto muhUrtAH sambhavanti tAvato nirUpayati'tA aDhe'tyAdi, tAvaditi ziSyoktapadAnuvAdaH sa ca nyAyamArgapradarzanArthaM, tathAhi-sarveNApi guruNA ziSyeNa prazne kRte sati ziSyapRSTasya padasya anyasya vA ziSyoktasya tathAvidhasya padasya anuvAdapurassaraM prativacanamabhidhAtavyaM yena guruSu ziSyANAM bahumAno bhavati-yathA'haM gurUNAM sammata iti, anyacca tAvacchabdasyAyamarthaH-AstAmanyatprativaktavyamidAnIM tAvadeva tavAgre kathayAmi, etasminnakSatramAse aSTau muhUrttazatAni ekonaviMzAni-ekonaviMzatyadhikAni ekasya ca muhUrtasya saptaviMzati saptaSaSTiM bhAgAnahamAkhyAtA iti svaziSyebhyo vadet , etena caitadAvedayati-iha ziSyeNa samyagadhItazAstreNApi gurvanujJAtena satA tattvopadezo'parasmai dAtavyo nAnyatheti, atha kathamekasminnakSatramAse aSTau zatAnyekonaviMzatyadhikAni muhUrtAnAmekasya ca muhUrtasya saptaviMzatiH saptaSaSTibhAgA iti ?, ucyate, iha yuge candracandrAbhivarddhitacandrAbhivarddhitarUpasaMvatsarapaJcakAtmake saptaSaSTinakSatramAsAH, yuge coktasvarUpe ahorAtrANAmaSTAdaza zatAni triMzada For Personal & Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH ( mala0 ) // 10 // dhikAni 1830, tata eteSAM saptaSaSTyA bhAgo hiyate labdhAH saptaviMzatirahorAtrAH, zeSA tiSThati ekaviMzatiH, sA muhUtanayanArtha triMzatA guNyate, jAtAni SaT zatAni triMzadadhikAni 630, teSAM saptaSaSTyA bhAge hRte labdhA nava muhUrttAH 9, zeSA'vatiSThate saptaviMzatiH AgataM nakSatramAsaH saptaviMzatirahorAtrAH nava muhUrttA ekasya ca muhUrttasya saptaviMzatiH saptaSaSTibhAgAH, tatra saptaviMzatirahorAtrA muhUrttakaraNArthaM triMzatA guNyante jAtAnyaSTau zatAni dazottarANi 810, teSAM madhye uparitanA nava muhUrttAH prakSipyante, jAtAnyaSTau zatAnyekonaviMzatyadhikAni 819, AgataM nakSatramAse muhUrttaparimANamaSTau zatAnye konaviMzatyadhikAni ekasya ca muhUrttasya saptaviMzatiH saptaSaSTibhAgA iti / idaM ca nakSatramAsagatamuhUrttaparimANaM upalakSaNaM, tena sUryAdimAsAnAmadhyahorAtrasaGkhyAM paribhAvya muhUrttaparimANaM yathA''gamaM bhAvanIyaM taccaivam -- sUryamAsA yuge SaSTirbhavanti, yuge cASTAdaza zatAni triMzadadhikAnyahorAtrANAM tatasteSAM paSTyA bhAge hRte labdhA triMzadahorAtrAH ekasya cAhorAtrasyArddha, etAvatsUryamAsaparimANaM triMzanmuhUrttazcAhorAtra iti triMzatriMzatA guNyate, jAtAni nava zatAni muhUrttAnAM, arddha cAhorAtrasya pazcadaza muhUrttAH, tata AgataM sUryamAse muhUrttaparimANaM nava zatAni paJcadazottarANi 915 tathA yuge dvASaSTizcandramAsAstato'STAdazazatAnAM triMzadadhikAnAM dvApaSTyA bhAgo hriyate, labdhA ekonatriMzadahorAtrA dvAtriMzazca dvASaSTibhAgA ahorAtrasya tatra dvAtriMzad dvASaSTibhAgA muhUrttasya karaNArthaM triMzatA guNyante, jAtAni nava zatAni SaSTyadhikAni 960, teSAM dvASaSTyA bhAgo hiyate, labdhAH paJcadaza muhUrttAH, zeSA tiSThati triMzat 30, ekonatriMzaccAhorAtrA muhUrttakaraNArthaM triMzatA guNyante, jAtAnyaSTau zatAni saptatyadhikAni 870, tataH pAzcAtyAH pazcadaza muhUrttA For Personal & Private Use Only 1 prAbhRte 1 prAbhRtaprAbhRtaM // 10 // Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eSu madhye prakSipyante, tata AgataM candramAse muhUrttaparimANamaSTau zatAni pazcAzItyadhikAni triMzacca dvASaSTibhAgA muhUrttasya / karmmamAsazca triMzadahorAtrapramANastatastatra muhUrttaparimANaM nava zatAni paripUrNAni, tadevaM mAsagataM muhUrtta parimANamuktaM, pratadanusAreNa ca candrAdisaMvatsaragataM yugagataM ca muhUrttaparimANaM svayaM paribhAvanIyaM / tathA ca satyavagataM muharttaparimANaM, samprati pratyayane ye divasarAtraviSaye muhUrttAnAM vRddhyapavRddhI te avaboddhukAma idaM pRcchati tA jayA NaM sUrie savanbhaMtarAto maMDalAto saGghabAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati saGghabAhirAto maMDalAto savabhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, esa NaM addhA kevatiyaM rAtiMdiyaggeNaM Ahitetti vadejjA ?, tA tiNNi chAvaTTe rAtiMdiyasae rAtiMdiyaggeNaM AhitetivadekhA (sUtraM 9 ) tA etAe addhAe sUrie kati maMDalAI carati ?, tA culasIyaM maMDalasataM carati, bAsIti maMDalasataM dukkhutto carati, taMjahA - NikkhamamANe ceva pavesamANe ceva, duve ya khalu maMDalAI saI carati, taMjahA - saGgha aMtaraM ceva maMDalaM saGghabAhiraM ceva maMDalaM ( sUtraM 10 ) // 'tA jayA Na'mityAdi, tAvacchandArthabhAvanA sarvatrApi prAguktAnusAreNa yathAyogaM svayaM paribhAvanIyA, zeSasya ca vAkyasyAyamarthaH - 'yadA' yasmin kAle, Namiti vAkyAlaGkAre, sUryaH sarvAbhyantarAnmaNDalAdvinirgatya pratyahorAtramekaikamaNDalacAreNa yAvat sarvabAhyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati - paribhramaNamupapadyate, sarvabAhyAcca maNDalAdapasRtya pratirAtrindivamekaikamaNDalaparibhramaNena yAvatsarvAbhyantaraM maNDalamupasaGkramya cAraM carati, 'eSA' etAvatI, Namiti pUrvavat addhA For Personal & Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH ( mala0 ) // 11 // kiyatA 'rAtridivAgreNa' rAtridivaparimANena AkhyAtA iti vadet ?, atra prativacanaM - 'tA tinni' ityAdi, eSA addhA rAtrindivAgreNa tribhI rAtridivasazataiH SaTSaSTaiH - SaTSaSTyadhikai rAkhyAtA iti, svaziSyebhyo vadet / punaH pRcchati - 'tA eyAe 'mityAdi, 'tA' iti pUrvavat, etayA - etAvatyA SaTSaSTyadhikarAtrindivazatatrayaparimANayA addhayA kati maNDalAni sUryo dvikRtvazcarati 1, kati vA maNDalAnyekavAramiti zeSaH, atra prativacanavAkyam- 'tA culasIya' mityAdi, sAmAnyatazcaturazItaM caturazItyadhikaM maNDalazataM carati, adhikasya maNDalasya sUryasatkasyAbhAvAt, 'tatrApi' caturazI tazatamadhye 'dvyazItaM' vyazItyadhikaM maNDalazataM dvikRtvazcarati, tadyathA - sarvAbhyantarAnmaNDalAdvahirniSkrAman sarvabAhyAnmaNDalAdabhyantaraM pravizazca dve ca maNDale - sarvAbhyantara sarva bAhyarUpe 'sakRd'ekaikaM vAraM 'carati 'paribhramati / bhUyaH praznayati jai khalu tasseva Adiccassa saMvaccharassa sayaM aTThArasamuhutte divase bhavati saI aTThArasamuhuttA rAtI bhavati sahUM duvAlasamuhutte divase bhavati saI duvAlasamuhuttA rAtI bhavati, paDhame chammAse asthi aTThArasamuhuttA rAtI bhavati, doghe chammAse asthi aTThArasamuhutte divase, Natthi aTThAra samuhuttA rAtI, atthi dubAlasamuhutte divase bhavati paDhame chammAse, doce chammAse Natthi paNNarasamuhutte divase bhavati, Natthi paNNarasamuddattA rAtI bhavati, tattha NaM kaM hetuM vadejjA ?, tA ayaNNaM jaMbuddIve 2 saGghadIvasa muddANaM savabhaMtarAe jAva visesAhie parikkheveNaM paNNatte, tA jatA NaM sUrie saGghabhaMtaramaMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tadA NaM uttamaka patte ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavati, jahaNiyA duvAlasamuhuttA rAtI bhavati, se For Personal & Private Use Only 1 prAbhRte 1 prAbhUtaprAbhRrta // 11 // Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5% nikkhamamANe sUrie navaM saMvaccharaM ayamANe paDhamaMsi ahorattaMsi abhitaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayANaM sUrie abhitarANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tadA NaM aTThArasamuhutte divase bhavati dohiM egaTThabhAgamuhuttehiM UNe, duvAlasamuhuttA rAtI bhavati dohiM egaTTibhAgamuhuttehiM adhiyA, se NikkhamamANe sUrie docaMsi ahorattaMsi anbhaMtaraM tacaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie abhitaraM taccaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tadA NaM aTThArasamuhutte divase bhavati cauhiM egaTTibhAgamuhuttehiM UNe duvAlasamuhuttA rAtI bhavati cauhiM egaTTibhAgamuhuttehiM ahiyA, evaM khalu eeNaM uvAeNaM NikkhamamANe sUrie egamege maMDale divase khettassa NivuddemANe 2 rataNikkhettassa abhivuTTemANe 2 saGghabAhiramaMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie saGghabhaMtarAto maMDalAo saGghabAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM saGghabhaMtaramaMDalaM paNidhAya egeNaM tesIteNaM rAIdiyasateNaM tiNNi chAvaha egaDiMga hutte sate divase khettassa NivuddittA rataNikkhettassa abhivuddittA cAraM carati, tadA NaM uttamakaTTapattA ukkosiyA aTThArasamuhuptA rAtI bhavati, jahaNNae bArasamuhutte divase bhavati, esa NaM paDhame chammAse esa NaM paDhamaM chammAsassa pajjavasANe / se pavisamANe sUrie docaM chammAsaM ayamANe (AyamANe ) paDhamaMsi aho rattaMsi bAhirANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamettA cAraM carati, tA jayA NaM surie bAhirANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tadA NaM aTThArasamuhuttA rAtI bhavati, dohiM egaTTibhAgamuhuttehiM ahie, se pavisamANe sUrie For Personal & Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa- docaMsi ahorattaMsi bAhiraM tacaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie bAhiraM tacaM maMDalaM uva-41 prAbhRte ptivRttiH &saMkamittA cAraM carati tadA NaM aTThArasamuhuttA rAtI bhavati carahiM egaTThibhAgamuhuttehiM UNA, duvAlasamu- 1prAbhUta (mala0) Ahutte divase bhavati cauhiM egaTThibhAgamuhuttehiM ahie / evaM khalu eteNuvAeNaM pavisamANe sUrie tadANaM prAbhRtaM // 12 // tarAto tayANaMtaraM maMDalAto maMDalaM saMkamamANe do do egaTThibhAgamuhutte egamege maMDale rataNikhettassa NibuDDhe mANe 2 divasakhettassa abhivaDhemANe 2 sababhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie savabAhirAo maMDalAo sababhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tadA NaM sababAhiraM maMDalaM paNidhAya egeNaM tesIeNaM rAiMdiyasateNaM tinni chAvaDhe egahibhAgamuhuttasate rayaNikhettassa nivuDittA divasakhettassa abhivaDDittA cAraM carati tayA NaM uttamakaTTapatte ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavati, jahaNiyA duvAlasamuhuttA rAtI bhavati, esa NaM doce chammAse esa NaM duccassa chammAsassa pajjavasANe, esa NaM Adice saMvacchare esa NaM Adicassa saMvaccharassa pajjavasANe, iti khalu tassevaM Adicassa saMvaccharassa saha aTThArasamuhutte divase bhavati, saI aTThArasamuhuttA rAtI bhavati, saI duvAlasamuhuttA rAtI bhavati, paDhame chammAse asthi 12 // aTThArasamuhutte divase asthi duvAlasamuhutte divasenasthi duvAlasamuhattA rAI asthi duvAlasamuhuttA rAI natthi duvAlasamuhutte divase bhavati, paDhame vA chammAse Natthi paNNarasamuhutte divase bhavati, patthi paNNarasamuhuttA For Personal & Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAI bhavati Natthi rAtiMdiyANaM bobaDIe muhuttANa vA cayovacaeNaM, NaNNattha vA aNuvA yageIe, gAdhAo bhANitavAo (sUtraM 11 ) paDhamassa pAhuDassa paDhamaM pAhuDa pAhuDaM // 1-1 // 'jai khalu' ityAdi, yadi khalu SaTSaSTyadhikarAtrindivazatatrayaparimANAyAmaddhAyAM dvyazItaM maNDalazataM dvikRtvazcarati dve ca maNDale ekaikaM vAramiti tata evaM sati yadetadbhagavadbhiH prarUpyate, tasya SaTSaSTyadhikarAtrindivazatatrayaparimANasya sUryasaMva(sarasya madhye sakRd ekavAramaSTAdaza muhUrttapramANo divaso bhavati, sakRccASTAdazamuhUrttA rAtriH, tathA sakRd-ekavAraM dvAdazamuharttA divaso bhavati sakRcca dvAdazamuhUrttA rAtriH, tatrApi SaNmAse prathame'sti aSTAdaza muhUrttA rAtrirnatvaSTAdazamuhUrttA divasaH, tathA asti tasminneva prathame SaNmAse dvAdazamuhUrttA divaso na tu dvAdazamuhUrttA rAtriH, dvitIye SaNmAse'styaSTAdaza muhUrtto divaso natvaSTAdazamuhUrttA rAtriH, tathA asti tasminneva dvitIye paNmAse dvAdazamuhUrttA rAtrirnatu dvAdazamuhUrkho divasaH, tathA prathame SaNmAse dvitIye vA SaNmAse nAstyetat yaduta - paJcadazamuhUrtto'pi divaso bhavati, nApyastyetat yaduta paJcadazamuhUrttA rAtririti, tatra evaMvidhe vastutattvAvagame ko hetuH ? - kiM kAraNaM kayA yuktyA etatpratipattavyamiti bhAvArthaH, 'iti vade' diti, atrArthe bhagavAn prasAdaM kRtvA vadet / atra prativacanamAha-'tA ayaNNa' mityAdi, 'ayaM' pratyakSata upalabhyamAno Namiti vAkyAlaGkAre 'jambUdvIpo jambUdvIpanAmA dvIpaH, sa ca sarveSAM dvIpasamudrANAM sarvAbhyantaraH- sarvamadhyavarttI sarveSAmapi zeSadvIpasamudrANAmita Arabhya yathAgamoktakramadviguNaviSkambhatayA bhavanAt 'jAva parikkheveNaM panante' iti, atra yAvacchandopAdAnAdidamanyad prandhAntare prasiddhaM sUtramavagantavyaM 'sabakkhuDDAge vaTTe tellApUya saMThANasaM For Personal & Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) // 13 // 1prAbhRte 1prAbhRtaprAbhRtaM ASSSSSSSSS Thie vaTTe rahacakkavAlasaMThANasaMThie vadde pukkharakanniyAsaMThANasaMThie vaTTe paDipunnacaMdasaMThANasaThie joyaNasayasahassamAyAmavikkhaMbheNaM tinni joyaNasayasahassAI donni ya sattAvIse joyaNasae tinni kose aThThAvIsaM ca dhaNusayaM terasa ya aMgulAI addhaMgulaM ca kiMcivisesAhie parikkheveNaM pannatte iti, atra 'sabakhuDDAga'tti sarvebhyo'pyanyebhyo dvIpasamudrebhyaH kSullako-laghurAyAmaviSkambhAbhyAM yojanalakSapramANatvAt , zeSaM prAyaH sugama paridhiparimANaM gaNitaM ca kSetrasamAsaTIkAtaH paribhAvanIyaM, 'tA'iti tato yadA Namiti pUrvavat, sUryaH sarvAbhyantaramaNDalamupasaGkamya cAraM carati tadA Namiti prAgvat uttamakASThAprApto'tra kASThAzabdaH prakarSavAcI paramaprakarSaprApto yataH paramanyo'dhiko na bhavati sa ityarthaH, 'ukkosa'tti utkarSatItyutkarSaH utkarSa evotkarSakA utkRSTa ityarthaH, assttaadshmhtto divaso bhavati, tasminneva ca sobhyantare maNDale sUrye cAraM carati jaghanyA-sarvaladhvI dvAdazamuhUrttA rAtriH, eSo'horAtraH pAzcAtyasya sUryasaMvatsarasya paryavasAnaM, tataH sa sUryastasmAtsarvAbhyantarAnmaNDalAnniSkrAman navaM sUryasaMvatsaramAdadAnaH-pravarttamAnaH prathame ahorAtre "abhitarAnaMtara'|nti sarvAbhyantarAnmaNDalAdanantaraM dvitIyaM maNDalamupasaGkamya cAraM carati tato yadA sUryo'bhyantarAnantaraM-sarvAbhyantarAnmaNDalAdanantaraM dvitIyaM maNDalamupasaGkamya cAraM carati tadA assttaadshmhtto divaso dvAbhyAM muhUrttakaSAMSTabhAgAbhyAmUnA bhavati, dvAbhyAM ca muhattaikaSaSTibhAgAbhyAmadhikA dvAdazamuhartA rAtriH, kathametadavasIyate iti cet ?, ucyate, ihaka maNDalamekenAhorAtreNa dvAbhyAM sUryAbhyAM parisamApyate, ekaikazca sUryaH pratyahorAtra maNDalasya triMzadadhiko'STAdazazatasaGkhyAn |bhAgAn parikalpya ekaikaM bhAgaM divasakSetrasya rAtrikSetrasya vA yathAyogyaM hApayitA varddhayitA vA bhavati, sa caiko maNDa 345455541511% // 13 // Jain Education Interational For Personal & Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OMARANA lagatastriMzadadhikASTAdazazatatamo bhAgo dvAbhyAM muhUrtekaSaSTibhAgAbhyAM gamyate, tathAhi-tAni maNDalagatAni triMzadadhikAnyaSTAdazazatAni bhAgAnAM dvAbhyAM sUryAbhyAmekenAhorAtreNa gamyate, ahorAtrazca triMzanmuhUrttapramANaH, tataH sUryadvayApekSayA SaSTirmuhUrttA labhyante tatastrairAzikakarmAvakAzaH, yadi SaTyA muhUrtaraSTAdaza zatAni triMzadadhikAni maNDalasya bhAgAnAM gamyate tata ekena muhUrtena kiM gamyate !, raashitrysthaapnaa-| 60 / 1830 / 1 / atrAntyena rAzinA ekakalakSaNena madhyasya rAzerguNanAjAtAni tAnyevASTAdaza zatAni triMzadadhikAni teSAmAdyanarAzinA SaSTilakSaNena bhAgo hriyate labdhAH sArdhAstriMzadbhAgAH, etAvanmuhUrtena gamyate, muhUrttazcaikaSaSTibhAgIkriyate tata Agatameko bhAgo dvAbhyAM muhU kaSaSTibhAgAbhyAM gamyate, yadivA yadi vyazItyadhikenAhorAtrazatena SaT muhUrttA hAnau vRddhau vA prApyante tata ekenAhorAtreNa kiM prApyate ?, raashitrysthaapnaa-| 183 / 6 / 1 / atrAntyena rAzinA ekakalakSaNena madhyarAzi Nyate, jAtAsta eva bhASad, teSAM dhyazItyadhikena zatena bhAgaharaNaM, anoparitanarAzeH stokatvAdbhAgo na labhyate tatazchedyacchedakarAzyostrikenApa varttanA, jAta uparitano rAzirdvikarUpo'dhastana ekaSaSTirUpaH, AgataM dvAvekaSaSTibhAgau muhUrtasya ekasminnahorAtre vRddhau hAnau vA prApyate iti, tathA 'tA'iti tasmAd dvitIyAnmaNDalAnniSkrAman sUryoM dvitIye ahorAtre sarvAbhyantaraM maNDalamapekSya tRtIyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati, "tA jayA Na' mityAdi, tatra yadA tasminsarvAbhyantaraM maNDalamavekSya tRtIye maNDale upasaGkramya cAra carati tadA caturbhirmuhUrttasyaikaSaSTibhAgaiIno'STAdazamuhUrttapramANo divaso bhavati, caturbhirmuhUrtta-18 syaikaSaSTibhAgairadhikA dvAdazamuhUrtapramANA rAtriH, evamuktanItyA 'khalu'nizcitametenAnantaroditenopAyena pratimaNDalaM tidvAvekapA dvitIye antaraM For Personal & Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) // 14 // divasarAtriviSayamuhUrtakaSaSTibhAgadvayahAnivRddhirUpeNa niSkrAman maNDalaparibhramaNagatyA zanaiH zanairdakSiNAbhimukhaM gacchan 1prAbhRte sUryaH, 'tayANaMtarA' iti tasmAdvivakSitAdanantarAnmaNDalAt 'tayANaMtara miti tadvivakSitamanantaraM maNDala saGkrAman 2 1prAbhRtaekaikasmin maNDale muhUrtasya dvau dvAvekaSaSTibhAgau divasakSetrasya 'nirveSTayan 2'hApayan 2 rajanikSetrasya pratimaNDalaM dvau dvau prAbhRtaM muhUrtasyaikaSaSTibhAgau abhivarddhayan 2tryazItyadhikazatatame ahorAtre prathamaSaNmAsaparyavasAnabhUte sarvabAhyaM maNDalamupasaGkamya cAraM carati 'tA'iti tato yadA tasmin kAle ahorAtrarUpe Namiti prAgiva sUryaH sarvAbhyantarAnmaNDalAnmaNDalaparidhamaNagatyA zanaiH zanaiH niSkramya sarvabAhya maNDalamupasaGkamya cAra carati tadA sarvAbhyantaramaNDalaM 'praNidhAya'maryAdIkRtya dvitIyAnmaNDalAdArabhyetyarthaH, ekena vyazItyadhikena rAtrindivazatena trINi 'SaSaSTAni' SaSaSTyadhikAni muhUttaikaSaSTi-12 bhAgazatAni divasakSetrasya 'nirveSTyahApayitvA rajanikSetrasya tAnyeva trINi muhUt kaSaSTibhAgazatAni SaTpaTyadhikAni abhiva_ cAra carati, tadA Namiti pUrvavat, uttamakASThAprAptA-paramaprakarSaprAptA utkarSikA-utkRSTA aSTAdazamuhUrtAaSTAdazamuhUrtapramANA rAtrirbhavati, jaghanyazca dvAdazamuhUrtapramANo divasaH, eSA prathamA SaNmAsI, yadivA etat prathama SaNmAsaM, sUtre ca puMstvanirdeza ArSatvAt , eSa dhyazItyadhikazatatamo'horAtraH prathamasya SaNmAsasya paryavasAnaM / 'se pavisamANe ityAdi, 'sa'sUryaH sarvabAhyAnmaNDalAdabhyantaraM pravizan dvitIyaM SaNmAsamAdadAna:-pratipadyamAno dvitIyasya | 14 // SaNmAsasya prathame ahorAtre sarvabAhyAnmaNDalAdAganantaraM dvitIyaM maNDalamupasaGkamya cAraM carati 'tA'iti tatra yadA sUryo bAhyAt-sarvabAhyAnmaNDalAdAktanaM dvitIyaM maNDalamupasaGkamya cAra carati tadA dvAbhyAM muhUrtekaSaSTibhAgAbhyAmUnA aSTA For Personal & Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazamuhUrttA rAtrirbhavati, dvAbhyAM muhUrttekaSaSTibhAgAbhyAmadhiko dvAdazamuhUrttapramANo divasaH, tatastato'pi dvitIyAnmaNDa:lAdabhyantaraM sa sUryaH pravizan dvitIyasya SaNmAsasya dvitIye ahorAtre 'bAhiraM taccaM 'ti sarvabAhyAnmaNDalAdarvAnaM tRtIyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati 'tA jayA NamityAdi, tato yadA NamitipUrvavat, sUryaH sarvabAhyAnmaNDalAdarvAkanaM tRtIyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati 'tA jayA NamityAdi tato yadA Namiti pUrvavat sUryaH sarvabAhyAnmaNDalAdarvAktanaM tRtIyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA aSTAdazamuhUrttA rAtrizcaturbhiH 'egaTTibhAgamuhuttehiM ti prAkRtatvAda vyatyAsena padopanyAsaH, evaM tu yathAsthitapadanirdezo draSTavyo- muhUttai kaSaSTibhAgairunA bhavati, caturbhirmuhUrttakaSaSTibhAgairadhiko dvAdazamuhUrttA divasaH / ' evaM khalu eeNa' mityAdi, evaM uktanItyA khalvetena - anantaroditenopAyena pratimaNDalaM rAtri divasa viSaya muhUttaikaSaSTibhAgadvayahAnivRddhirUpeNa pravizan maNDalaparibhramaNagatyA zanaiH zanairuttarAbhimukhaM gacchan 'tayANaMtarAu'tti tasmAdvivakSitAnmaNDalAt ' tayAnaMtara' miti tadvivakSitamanantaraM maNDalaM saGkrAman 2 ekaikasmin maNDale muhUrttasya dvau dvAvekaSaSTibhAgau rajanikSetrasya nirveSTayan divasakSetrasya pratimaNDalaM dvau dvau muhUrttasyaikaSaSTibhAgI abhivarddhayan 2 tryazItyadhikazatatame ahorAtre dvitIyaSaNmAsaparyavasAnabhUte 'saGghabhaMtaraM 'ti sarvAbhyantaramaNDalamupasaGkramya cAraM carati, 'tA' iti tato yadA yasmin kAle Namiti pUrvavat sUryaH sarva bAhyAnmaNDalAnmaNDalaparibhramaNagatyA zanaiH zanairabhyantaraM pravizya sarvAbhyantaraM maNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA sarva bAhyamaNDalaM 'praNidhAya' maryAdIkRtya tadarvA - | kanAd dvitIyAnmaNDalAdArabhyetyarthaH, ekena tryazItyadhikena rAtrindivazatena trINi SaTSaSTAni - SaTSaSTyadhikAni muhUrtta - For Personal & Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH ( mala0 ) // 15 // syaikaSaSTibhAgazatAni rajanikSetrasya nirveSTya- hApayitvA divasakSetrasya ca tAnyeva trINi SaTSaSTAni muhUrtaikaSaSTibhAgazatAni abhivarddhA cAraM carati, tadA Namiti vAkyAlaGkAre uttamakASThAprAptaH paramaprakarSaprApta utkarSakaH - utkRSTo'STAdaza muhUrtto divaso bhavati jaghanyA ca dvAdazamuhUrttA rAtriH, etad dvitIyaM SaNmAsaM, yadivA eSA dvitIyA SaNmAsI, sUtre puMstvanirdeza ArSatvAt eSa SaTSaSTyadhikatrizatatamo'horAtro dvitIyasya SaNmAsasya paryavasAnabhUtaH, 'eSa' evaMpramANa Aditya saMvatsarA, eSa SaTSaSTyadhikatrizatatamo'horAtraH 'Adityasya' AdityasambandhinaH saMvatsarasya paryavasAnam / sampratyupasaMhAramAha'ii khalu tasseva' mityAdi, yasmAdevaM 'iti' tasmAtkAraNAttasyAdityasya - Aditya saMvatsarasya madhye 'evaM unakena prakAreNa 'sakRd' ekavAramaSTAdazamuhUrto divaso bhavati sakRccASTAdazamuhUrttA rAtriH, tathA sakRd dvAdazamuhUttoM divaso bhavati sakRcca dvAdazamuhUrttA rAtriH, tatra prathame SaNmAse astyaSTAdazamuhUrttA rAtriH, sA ca prathamaSaNmAsaparyavasAnabhUte'horAtre, natvaSTAdazamuhUrttA divasaH, tathA asti tasminneva prathame SaNmAse dvAdazamuhUrttI divasaH, so'pi prathamaSaNmAsaparyavasAne'horAtre, | natu dvAdazamuhUrttA rAtriH, dvitIye SaNmAse'styetad yaduta aSTAdazamuhUrttA divaso bhavati, sa ca dvitIyaSaNmAsaparyavasAnabhUte'horAtre nasvaSTAdazamuhUrttA rAtriH, tathA astyetat yaduta tasminneva dvitIyaSaNmAse asti dvAdazamuharttA rAtriH, sA'pi tasminneva dvitIyaSaNmAsaparyavasAnabhUte'horAtre, na punarastyetat yaduta dvAdazamuhUrttA divaso bhavatIti, tathA prathame vA SaNmAse nAstyetat yaduta paJcadaza muhUrtI divaso bhavati, nApyastyetat yaduta paJcadazamuhUrttA rAtriH, kiM sarvathA netyAha - nAnyatra - rAtrindivAnAM vRdhyapavRddheranyatra na bhavati, rAtrindivAnAM tu vRddhyapavRddhau ca bhavatyeva pazcadazamuhUrttA rAtriH paJcadazamuttoM divasaH, te ca vRddhaya For Personal & Private Use Only 1 prAbhRte 1 prAbhUta* prAbhRtaM / / 15 / / Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pavRddhI rAtrindivAnAM kathaM bhavata ityAha-'muhuttANaMcayovacaeNa'muhUrtAnAM paJcadazasaGkhyAnAM cayopacayena cayena-adhikatvena vRddhirapacayena-hInatvenApavRddhiH, iyamatra bhAvanA-paripUrNapaJcadazamuhUrtapramANe divasarAtrIna bhavato, hInAdhikapaJcadazamuhUrta pramANe tu divasarAtrIbhavataH, evaM 'annattha vA aNuvAyagaIe'iti vAzabdaH prakArAntarasUcane anyatrAnupAtagateH-anusAra4 gateH paJcadazamuhUttoM divasaH paJcadazamuhUrtA vA rAtrirna bhavati, anusAragatyA tu bhavatyeva, sAcAnusAragatirevaM-yadi vyazI tyadhikazatatame maNDale SaNmuhUrttA vRddhau hAnau vA prApyante tato'rvAk tadarddhagatau trayo muhUrtAHprApyante,vyazItyadhikazatasya vA'rddha sArdA ekanavatiH tata AgataM ekanavatisaGkhyeSu maNDaleSu gateSu dvinavatitamasya ca maNDalasyAr3e gate paJcadaza muhUrtAH prApyante, tatastata UrdU rAtrikalpanAyAM paJcadazamuhUrto divasaH, paJcadazamuhUrttA ca rAtrirlabhyate nAnyatheti, 'gAhAo bhaNitavvAo'tti atra anantaroktArthasaGgrAhikA asyA eva sUryaprajJapterbhadrabAhukhAminA yA niyuktiH kRtA tatpratibaddhA anyA vA kAzcana granthAntarasuprasiddhA gAthA vartante tA 'bhaNitavyAH'paThanIyAH, tAzca samprati kvApi pustake na dRzyanta iti vyavacchinnAH sambhAvyante tato na kathayituM vyAkhyAtuM vA zakyante, yo vA yathA sampradAyAdavagacchati tena tathA ziSyebhyaH kathanIyA vyAkhyAnIyAzceti / iti malayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM prathamasya prAbhRtasya prathamaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam / / tadevamuktaM prathamasya prAbhRtasya prathama prAbhRtaprAbhRtaM samprati dvitIyamarddhamaNDalasaMsthitipratipAdakaM vivakSuridaM praznasUtramAha For Personal & Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH (mala0) 1prAbhRte 2prAbhRtaprAbhRtaM // 16 // OMOMOMOMOM tA kahaM te addhamaMDalasaMThitI AhitAti vadejA?, tattha khalu ime duve addhamaMDalasaMThitI paM0,0-dAhiNA ceva addhamaMDalasaMThitI uttarA ceva addhamaMDalasaMThitI / tA kahaM te dAhiNaaddhamaMDalasaMThitI AhitAti vadejA ?, tA ayaNNaM jaMbuddIve dIve savvadIvasamuddANaMjAva parikkheveNaM tA jayA NaM sUrie sababhaMtaraM dAhiNaM addhamaMDalasaMThiti uvasaMkamittA cAraM carati tadA NaM uttamakaTThapatte ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavati jahaNiyA duvAlasamuhuttA rAtI bhavati, se NikkhamamANe mUrieNavaM saMvaccharaM ayamANe paDhamaMsi ahorasi dAhiNAe aMtarAe bhAgAte tassAdipadesAte abhitarANaMtaraM uttaraM addhamaMDalaM saMThiti uvasaMkamittA cAraM carati, jatA NaM sUrie abhitarANaMtaraM uttaraM addhamaMDalasaMThiti uvasaMkamittA cAraM carati tadA NaM aTThArasamuhutte hiM] divase bhavati dohiM egaTThabhAgamuhattehiM UNe duvAlasamuhuttA rAtI dohiM egahibhAgamuhuttehiM adhiyA se NikkhamamANe sUrie docaMsi ahorattaMsi uttarAe aMtarAe bhAgAte tassAdipadesAe abhitaraM tacaM dAhiNaM addhamaMDalaM saMThiti uvasaMkamittA caarNcrti|taa jayA NaM sUrie abhitaraM taccaMdAhiNaM addhamaMDalaM saMThiti uvasaMkamittA cAraM carati tadA NaM aTThArasamuhatte [hiM] divase bhavati carahiM egaTThibhAgamuhuttehiM UNe duvAlasamuhattA rAI bhavati cauhiM egadvibhAgamuhattehiM adhiyA, evaM khalu eeNaM uvAeNaM NikkhamamANe surie tadaNaMtarAto'NaMtaraMsi taMsi 2 desaMmi taM taM addhamaMDalasaMThitiM saMkamamANo 2 dAhiNAe 2 aMtarAe bhAgAte tassAdipadesAte, savavAhiraM uttaraM addhamaMDalasaMThiti uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM suurie| For Personal & Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savabAhiraM uttaraM addhamaMDalasaMThiti uvasaMkamittA cAraM carati tadA NaM uttamakaTThapattA ukkosiyA aTThArasamuhuttA rAI bhavati, jahaNNae duvAlasamuhutte divase bhavati / esa NaM paDhame chammAse esa NaM paDhamachammAsassa pajjavasANe, se pavisamANe sUrie docaM chammAsaM ayamANe paDhamaMsi ahorattaMsi uttarAte aMtarabhAgAte tassAdipadesAte bAhirANaMtaraM dAhiNaM addhamaMDalasaMThiti uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie bAhirANaMtaraM dAhiNaaddhamaMDalasaMThiti uvasaMkamittA cAraM carati tadA NaM aTThArasamuhattA rAI bhavati dohi egahibhAgamuhuttehiM UNA duvAlasamuhutte divase bhavati dohiM egaTThibhAgamuhuttehiM ahie, se pavisamANe sUrie doccaMsi ahorasi dAhiNAte aMtarAe bhAgAte tassAdipadesAe bAhiraMtaraM tacaM uttaraM addhamaMDalasaMThiti uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie bAhiraM tacaM uttaraM addhamaMDalasaMThiti uvasaMkamittA cAraM carati tadA NaM aTThArasamuhattA rAI bhavati carahiM egahibhAgamuhuttehiM adhiyA, evaM khalu eteNaM uvAeNaM pavisamANe sUrie tadANaMtarAu tadANaMtaraM taMsi 2 desaMsi taM taM addhamaMDalasaMThiti saMkamamANe 2 uttarAe aMtarAbhAgAte tassAdipadesAe savabhaMtaraM dAhiNaM addhamaMDalasaMThitiM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie sababhaMtaraM dAhiNaM aDamaMDalahitiM uvasaMkamittA cAraM carati tadA NaM uttamakaTThapatte ukkosae aTThAra. samuhutte divase bhavati, jahaNiyA duvAlasamuhuttA rAI bhavati, esa NaM docce chammAse, esaNaM docassa chamAsassa pajjavasANe, esa NaM Adice saMvacchare, esa NaM AdiccasaMvaccharassa pajjavasANe (sUtraM 12)tA kahaM te For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) 1 prAbhRte 2prAbhUta prAbhUta uttarA addhamaMDalasaMThitI AhitAtivadejA?, tA ayaM NaM jaMbuddIve dIve sabadIvajAvaparikkheveNaM, tA jatANaM sUrie sababhaMtare uttaraM addhamaMDalasaMThiti uvasaMkamittA cAraM carati tadA NaM uttamakaTThapatte ukkosae aTThArasamuTutte divase bhavati jahaNiyA duvAlasamuhattA rAI bhavati jahA dAhiNA tahA ceSa NavaraM uttaraDio anbhitarANaMtaraM dAhiNaM avasaMkamai, dAhiNAto ambhitaraM tacaM uttaraM uvasaMkamati, evaM khalu eeNaM uvAeNaM jAva savabAhiraM dAhiNaM uvasaMkamati, savvabAhiraM dAhiNaM uvasaMkamati 2ttA dAhiNAo yAhirANaMtaraM uttaraM uvasaMkamati uttarAto bAhiraM tacaM dAhiNaM taccAto dAhiNAto saMkamamANe 2 jAva sababhaMtaraM uvasaMkamati, taheva / esa NaM doce chammAse esa NaM docassa chammAsassa pajjavasANe, esa NaM Adicce saMvacchare, esaNaM Adicassa saMvaccharassa pajjavasANe gaahaao|(suutrN 13)bIyaM pAhuDapAhuDaM samattaM // 'tA kahaM te ityAdi, 'tA'iti kramArthaH, pUrvavad bhAvanIyaH, kathaM'kena prakAreNa bhagavan ! 'te'tava mate 'arddhamaNDalasaM. sthitiH'arddhamaNDalavyavasthA AkhyAteti vadet, pRcchatazcAyamabhiprAyaH-iha ekaikaH sUrya ekaikenAhorAtreNaikaikasya maNDalasyArddhameva bhramaNena pUrayati, tataH saMzayaH kathamakaikasya sUryasya pratyahorAtramekaikArddhamaNDalaparibhramaNavyavastheti pRcchati, atra bhagavAn pratyuttaramAha-tA khalu'ityAdi, 'tA'iti tatrArddhamaNDalavyavasthAvicAre khalu-nizcitamime dve arddhamaNDalasaMsthitI mayA prajJale, tadyathA-ekA dakSiNA caiva-dakSiNadigbhAvisUryaviSayA arddhamaNDalasaMsthiti:-arddhamaNDalavyavasthA dvitIyA uttarA caiva-uttaradigbhAvisUryaviSayA arddhamaNDalasaMsthitiH, evamukte'pi bhUyaH pRcchati-'tA kahaM te'ityAdi, iMha CASS-* For Personal & Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dve api arddhamaNDalasaMsthitI jJAtavye tatredaM tAvatpRcchAmi-kathaM tvayA bhagavan 'dakSiNA'dakSiNadigbhAvisUryaviSayA arddhamaNDalasaMsthitirAkhyAtA iti vadet ,bhagavAnAha-'tA ayaNNamityAdi, idaM jambUdvIpavAkyaM prAgiva svayaM paripUrNa paribhAvanIyam , tA jayANa'mityAdi, tatra yadA, Namiti vAkyAlaGkAre, sUryaH sarvAbhyantarAM-sarvAbhyantaramaNDalagatAM dakSiNAmarddhamaNDalasaMsthitimupasaGkamya cAraM carati tadA Namiti pUrvavat, uttamakASThAprApta:-paramaprakarSaprAptaH, utkarSaka-utkRSTosSTAdazamuhUttoM divaso bhavati, 'jaghanyA ca dvAdazamuhUrtA rAtriH, iha sarvAbhyantare maNDale praviSTaH san prathamakSaNAdRrddha zanaiH zanaiH sarvAbhyantarAnantaradvitIyamaNDalAbhimukhaM tathA kathaMcanApi maNDalagatyA paribhramati yenAhorAtraparyante sarvAbhyantaramaNDalagatAn aSTAcatvAriMzadekaSaSTibhAgAnapare ca dve yojane atikramya sarvAbhyantarAnantaradvitIyottarArddhamaNDalasImAyAM varttate, tathA cAha-'se nikkhamamANe ityAdi sa sUryaH sarvAbhyantaragatAt prathamakSaNAdU zanaiH zanairniSkrAman ahorA-13 tre'tikrAnte sati navam-abhinava saMvatsaramAdadAnonavasya prathame'horAtre dakSiNasmAd-dakSiNadigbhAvino'ntarAt-sarvAbhyantaramaNDalagatASTAcatvAriMzadyojanakaSaSTibhAgAbhyadhikayojanadvayapramANApAntarAlarUpAdvinirgatya 'tassAdipaesAe' ititasya-sarvAbhyantarAnantarasyottarArddhamaNDalasyAdipradezamAzrityAbhyantarAnantarAM-sarvAbhyantaramaNDalAnantarAmuttarAmarddhamaNDalasaMsthitimupasaGkramya cAraM carati, sa cAdipradezAdUrddha zanaiH zanairaparamaNDalAbhimukhamatrApi tathA kathaJcanApi carati yena tasyAhorAtrasya paryante tadapi maNDalamanye ca dve yojane parityajya dakSiNadigbhAvinastRtIyasya maNDalasya sImAyAM bhavati, tA jayA Na'mityAdi, tato yadA sUryaH sarvAbhyantarAnantarAM dvitIyAmuttarAmarddhamaNDalasaMsthitimupasaGkramya cAraM carati Jain Education Inter n al For Personal & Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52SA5 A sUryaprajJa- tadA divaso'STAdazamuhUrtoM dvAbhyAM muhUrttakaSaSTibhAgAbhyAmUno bhavati, jaghanyA ca dvAdazamuhUrtA rAtriH dvAbhyAM muhUrttaka-4 1 prAbhRte ptivRttiH paSTibhAgAbhyAmabhyadhikA, tatastasyA api dvitIyasyA uttarArddhamaNDalasaMsthiteruktaprakAreNa sa sUryo niSkrAman abhinavasya 2prAbhRta (mala.) sUryasaMvatsarasya dvitIye'horAtre uttarasmAduttaradigbhAvino'ntarAd dvitIyottarArddhamaNDalagatASTAcatvAriMzadyojanakaSaSTi- prAbhRtaM // 18 // bhAgAbhyadhikayojanadvayapramANApAntarAlarUpAd viniHsRtya 'tassAipaesAe' iti tasya-dakSiNadigbhAvinastRtIyasyArddhamaNDalasyAdipradezamAzritya 'abhitaraM taccati sarvAbhyantaramaNDalamapekSya tRtIyAM dakSiNAmarddhamaNDalasaMsthitimupasaGkramya cAraM carati, atrApi tathA cAraM carati AdipradezAda zanaiH zanairaparamaNDalAbhimukhaM yena tasyAhorAtrasya paryante tanmaNDalagatAnaSTAcatvAriMzadyojanakaSaSTibhAgAnapare ca dve yojane apahAya caturthasyottarArddhamaNDalasya sImAyAmavatiSThate, 'tA jayA 'mityAdi, tato yadA Namiti pUrvavat sarvAbhyantarAnmaNDalAttRtIyAM dakSiNAmarddhamaNDalasaMsthitimupasaGkramya cAraM carati tadA aSTAdazamuhUrto divaso bhavati caturbhirmuhUrtekaSaSTibhAgairUno dvAdazamuhartA rAtriH caturbhirmuhUttaikaSaSTibhAgairabhyadhikA, 'evaM khalu'ityAdi, evaM-uktanItyA khalu-nizcitametenopAyena pratyahorAtramaSTAcatvAriMzadyojanakaSaSTibhAgAbhyadhikayojanadvayavikampanarUpeNa niSkrAman sUryastadanantarAdarddhamaNDalAttadanantaraM tasmin 2 deze-dakSiNapUrvabhAge uttarapazcimabhAge vA tAM tAM-arddhamaNDalasaMsthitiM sAman 2 vyazItyadhikazatatamAhorAtraparyante gate dakSiNasmAt-dakSiNadigbhAvino'. santarAt byazItyadhikazatatamamaNDalagatASTAcatvAriMzadyojanakaSaSTibhAgAbhyadhikatadanantarayojanadvayapramANAdapAntarAlarUpA-15 jhAgAt tassAipaesAe'iti tasya-sarvabAhyamaNDalagatasyottarasyArddhamaNDalAdipradezamAzritya sarvabAhyAmuttarArddhamaNDalasaMsthi 4% AE // 8 // dan Education International For Personal & Private Use Only . Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ timupasaGkramya cAraM carati, sa cAdipradezAdUI zanaiH 2 sarvabAhyAnantarAbhyantaradakSiNArddhamaNDalAbhimukhaM sthA kathaMcanApi carati yena tasyAhorAtrasya paryante sarvabAhyAnantarAbhyantaradakSiNArddhamaNDalasImAvAM bhavati, tato badA Namiti pUrvavat sUryaH sarvabAhyAmuttarAmarddhamaNDalasaMsthitimupasaGkamya cAraM carati, tatra uttamakASThAM prAptA (paramaprakarSagatA) utkarSikA-utkRSTA aSTAdazamuhUrttA rAtrirbhavati, jaghanyazca dvAdazamuhUrto divasaH, 'esa 'mityAdi, nigamanavAkvaMprAgvat, 'sa pavisamANe ityAdi, sUryaH sarvabAhyottarArddhamaNDalAdipradezAdUrdhva zanaiH zanaiH sarvabAhyAnantaradvitIyadakSiNArddhamaNDalAbhimukhaM saGgrAman tasminnevAhorAtre'tikrAnte sati abhyantaraM pravizana dvitIyaM SaNmAsamAdadAno dvitIyasya SaNmAsasya prathame'horAtre uttarasmAduttaradigbhAvisarvabAhyamaNDalagatAdantarAt sarvabAhyAntarArddhamaNDalagatASTAcatvAriMzadyojanakaSaSTibhAgAbhyadhikatadanantarArvAgbhAviyojanadayapramANAdapAntarAlarUpAdbhAgAt 'tassAipaesAe'iti tasya-dakSiNadigbhAvinaH sarvabAhyAnantarasya dakSiNasyArddhamaNDalasyAdipradezamAzritya 'bAhirANaMtati sarvabAhyasya maNDalasyAnantarAmabhyantarAM dakSiNAmarddhamaNDalasaMsthitimupasaGkramya cAraM carati, atrApi cAra AdipradezAdUrva tathA kathaMcanApyabhyantarAbhimukha varcate yenAhorAtraparyante sarvavAhyAnmaNDalAdabhyantarasya tRtIyArddhamaNDalasya sImAyAMbhavati, 'tA jayA Na'mityAdi, tato yadA sUryo bAhyAnantarAM-sarvabAhyAdanantarAMdakSiNAmarddhamaNDalasaMsthitimuSasaGkramya cAraM carati tadA aSTAdazamuhartA rAtri - mya muddatvaSaSTibhAgAbhyAmUnA bhavati, dvAdazamuhUrttapramANo divasodAbhyAMmuhUrttakaSaSTibhAmAbhyAmadhikaH 'se pavisamA isamAvi bastasinozave'tikrAnte sati sUryo'bhyantaraM pravizana dvitIyasva SaNmAsakha dvitIye'horAne dakSiNamAdAmAda For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJazivRttiH ( mala0 ) // 19 // kSiNadigbhAvino'ntarAddakSiNadigbhAvisarvabAhyAnantaradvitIyamaNDalagatASTAcatvAriMzadyoja nai kaSaSTibhAgAbhyadhikatadanantarA|rvAgbhAviyojanadvayapramANAdapAntarAlarUpAdbhAgAdviniHsRtya 'tassAipaesAe' iti tasya - sarvabAhyAdabhyantarasya tRtIyasyotta|rArddha maNDalasyAdipradezAt - AdipradezamAzritya bAhyatRtIyAM sarvabAhyAyA arddhamaNDalasaMsthitestRtIyAmuttarAma rddhamaNDalasaMsthitimupasaGkramya cAraM carati, atrApi cAra AdipradezAdArabhya zanaiH zanairaparArddha maNDalAbhimukhaM tathA kathaMcanApi pravarttamAno draSTavyo yena tadahorAtra paryante sarvabAhyAdarddha maNDalA tRtIyAmarvAktanI marddhamaNDalasaMsthitimupasaGkramya cAraM carati tadA aSTAdazamuhUrttA rAtrizcaturbhirmuhUrttakaSaSTibhAgairunA bhavati, dvAdazamuhUrttazca divasazcaturbhirmuhUrttakaSaSTibhAgairabhyadhikaH, 'eva' mityAdi, evam uktaprakAreNa khalu -- nizcitametenopAyena - pratyahorAtramabhyantaramaSTAcatvAriMzadyojanaikaSaSTibhAgayojanadvayavikampanarUpeNa zanaiH zanairabhyantaraM pravizan sUryastadanantarAd arddhamaNDalAt tadanantarAM tasmin 2 pradeze dakSiNapUrvabhAge uttarAparabhAge vA tAM tAmarddhamaNDalasaMsthitiM saGkrAman dvitIyasya SaNmAsasya vyazItyadhikazatatamAhorAtraparyante gate uttarasmAduttaradigbhA| vino'ntarAtsarva bAhyamaNDalamapekSya yad vyazItyadhikazatatamaM maNDalaM tadgatASTAcatvAriMzadyojanai kaSaSTibhAgAbhyadhikatadanantarAbhyantarayojanadvayapramANAdapAntarAlarUpAdbhAgAt 'tassAipaesAe' iti tasya - sarvAbhyantaramaNDalagatasya dakSiNasyArddha maNDalasyAdipradezamAzritya sarvAbhyantarAM dakSiNAmarddhamaNDalasaMsthitimupasaGkramya cAraM carati, sa cAdipradezAdUrdhvaM zanaiH zanaiH sarvAbhyantarAnantarabAhyottarArddhamaNDalAbhimukhaM tathA kathaJcanApi cAraM pratipadyate yena tasyAhorAtrasya paryante sarvAbhyantarAnantarasyottarasyArddhamaNDalasya sImAyAM bhavati, 'tA jayA Na'mityAdi, tatra yadA sUryaH sarvAbhyantarAM dakSiNA For Personal & Private Use Only 1 prAbhRte 3 prAbhRtaprAbhRtaM // 19 // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA caiva-ntama ca dvAdazamuhartA sAtamupasaGgamya cAra patatA marddhamaNDalasaMsthitimupasaGkamya cAraM carati tadA uttamakASThAprApta utkarSakaH-utkRSTaH aSTAdazamuhUrttapramANo divaso bhavati, sarvajaghanyA ca dvAdazamuhUrtA rAtriH, 'esa Na'mityAdi, nigamanavAkyaM prAgvat, tadevamuktA dakSiNA arddhmnnddlsNsthitiH| sAmpratamuttarAmarddhamaNDalasaMsthitiM jijJAsuH praznayati-tA kahaM te'ityAdi, etatprAgvad vyAkhyeyaM, 'tAjayANamityAdi, tato yadA sUryaH sarvAbhyantarAmuttarAmarddhamaNDalasaMsthitimupasaGkramya cAraM carati tadA uttamakASThAprApta utkarSako'STAdazamuhattoM divaso bhavati, jaghanyA ca dvAdazamuhUrtA rAtriH, 'jahA dAhiNA taha ceva'tti yathA dakSiNA arddhamaNDalavyavasthitiH prAgabhihitA tathA caiva-tenaiva prakAreNaiSA'pyuttarArddhamaNDalavyavasthitirAkhyeyA, navaraM 'uttare Thio abhitarANaMtaraM dAhiNaM uvasaMkamai, dAhiNAo abhitaraM taccaM uttaraM uvasaMkamai, eeNaM uvAeNaM jAva sababAhiraM dAhiNaM uvasaMkamai, sababAhirAo bAhirANaMtaraM uttaraM uvasaMkamai, uttarAo bAhiraM taccaM dAhiNaM taccAo dAhiNAo saMkamamANe 2 jAva sababhaMtaramuttaraM uvasaMkamai'iti, navaramayaM dakSiNArddhamaNDalavyavasthiterasyAmuttarArddhamaNDalavyavasthAyAM vizeSo-yaduta sarvAbhyantare uttarasminnarddhamaNDale sthitaH san tasminnahorAtre'tikrAnte navaM saMvatsaramAdadAnaH prathamasya SaNmAsasya prathameDahorAtre abhyantarAnantarAM sarvAbhyantarasya maNDalasyAnantarAM dakSiNAmarddhamaNDalasaMsthitimupasaGkrAmati, tasminnahorAtre'tikrAnte prathamasya SaNmAsasya dvitIye'horAtre'bhyantaratRtIyAM sarvAbhyantarasya maNDalasya tRtIyAmuttarAmarddhamaNDalasaMsthitimupasaGkrAmati, evaM khalvanenopAyena prAgiva tAvad vaktavyaM yAvatprathamasya SaNmAsasya tryazItyadhikazatatame ahorAtre paryavasAnabhUte sarvabAhyAM dakSiNAmarddhamaNDalasaMsthitimupasaGkrAmati, etatprathamasya SaNmAsasya paryavasAnaM, tato dvitIyasya SaNmAsasya For Personal & Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH (mala0) // 20 // prathame'horAtra bAhyAnantarAM sarvabAhyasya maNDalasyAktinImuttarAmarddhamaNDalasaMsthitimupasaMkrAmati tatastasminnahorAne'vikAnte 1 prAbhRte dvitIyasya SaNmAsasyA'horAtre uttarasyA arddhamaNDalasaMsthiterviniHsRtya bAhyatRtIyAM sarbabAhyasya maNDalasyAkanI tRtIyAM 2prAbhRtadakSiNAmarddhamaNDalasaMsthitimupasaGkAmati, tasyAzca tRtIyasyA dakSiNasyA arddhamaNDalasaMsthiterekaikenAhorAtreNaikAmarddhamaNDalasaM prAbhRtaM sthiti sAman 2 tAvadavaseyo yAvad dvitIyaSaNmAsaparyavasAnabhUte'horAtre sarvAbhyantarAmuttarAmarddhamaNDalasaMsthitimupasaGkAmati, tadevaM dakSiNasyA arddhamaNDalasaMsthiteH uttarasyAmarddhamaNDalasaMsthitau nAnAtvamupadarzitaM, etadanusAreNa ca svayameva sUtrAlApako yathAvasthitaH paribhAvanIyaH,sacaivaM se nikkhamamANe sUrie navaM saMvaccharamayamANe paDhamaMsi ahorattaMsi 2 uttarAe aMtarAe bhAgAe tassAipaesAe abhitarANaMtaraM dAhiNaM addhamaMDalaM saMThiti uvasaMkamittA cAraM carati, jayA rie abhitarANaMtaraM dAhiNaM addhamaMDalasaMThiti ubasaMkamittA cAraM carati tayA NaM aTThArasamuhutte divase bhavati dohi egahibhAgamuhuttehi UNe duvAlasamuhuttA rAI bhavati dohi egaThibhAgamuhuttehiM ahiyA, se niksamamANe sUrie dosi bo rattaMsi dAhiNAe aMtarAe bhAgAe tassAdipadesAe abhitaraM taccaM uttaraM addhamaMDalasaMThiI ubasaMkamicA cAraM parati, vyA NaM aTThArasamuhutte divase bhavati cAhiM egaThibhAgamuhattehiM UNe, duvAlasamuhattA rAI bhavati carahiM pahibhAgama hattehiM ahiyA, evaM khala eeNaM uvAeNaM nikkhamamANe sarie tayANaMtarAo tayANaMtaraM saMsi tasi desasi se sh-laa||20|| DalasaMThiI saMkamamANe uttarAe bhAgAe' tassAipaesAe sababAhiraM dAhiNamaddhamaMDalasaMdiI uksaMkamicA cAraM parati, tA jayA NaM sUrie sababAhiraM dAhiNaM addhamaMDalasaMThimuvasaMkamittA cAraM carati tANaM uttamakaDapacA ukosiyA abArasa SAGARUsa For Personal & Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % - % % muhuttA rAI bhavati, jahannae duvAlasamuhutte divase bhavai, esa I paDhame chammAse esa NaM paDhamassa chammAsassa phajavasANe, se pavisamANe sUrie docca chammAsamayamANe paDhamaMsi ahorattaMsi dAhiNAe aMtarAe bhAgAe tassAipaesAe bAhirANa#taraM uttaraM addhamaMDalasaMThiimuvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie bAhirANaMtaraM uttaraM addhamaMDalasaMThiimuvasaMka mittA cAraM carati tayA NaM aTThArasamuhuttA rAI bhavai dohi ya egahibhAgamuhuttehi UNA duvAlasamuhutte divase bhavai8 cau(do)hiM egaTThibhAgamuhuttehiM ahie, evaM khalu eeNaM uvAeNaM pavisamANe sUrie tayANaMtarAo tayANataraM taMsi taMsi desaMsi taM te addhamaMDalasaMThiI saMkamamANe dAhiNAe aMtarAe bhAgAe tassAdipaesAe sababhaMtaraM uttaraM aTThamaMDalasaMThiimuvasaMka|mittA cAraM carai, tA jayA NaM sUrie sababhaMtaraM uttaraM addhamaMDalasaMThiI uvasaMkamittA cAraM carai tayA NaM uttamakaThThapatte hai ukkosie aTThArasamuhutte divase bhavati, jahanniyA duvAlasamuhuttA rAI bhavatitti, esa NaM ducce chammAse'ityAdi prAgvat, iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM prathamasya prAbhRtasya dvitIyaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // tadevamuktaM dvitIyaM prAbhRtaprAbhRtaM, samprati tRtIyamabhidhAtavyaM, tatra cArthAdhikArazcIrNapraticaraNaM, tatastadviSayaM praznasUtramAha tA ke te cinnaM paDicarati Ahiteti vadejjA ?, tattha khalu zme duve sUriyA paM0, taM0-bhArahe ceva sUrie lAeravae ceva sUrie, tA ete NaM duve sUrie patteyaM 2 tIsAe 2 muhuttehiM egamegaM addhamaMDalaM caraMti, saTThIe 2 muhuttehiM egamegaM maMDalaM saMghAtaMti, tA NikkhamamANe khalu ete duve sUriyA No aNNamaNNassa ciNNaM paDi-2 caraMti, pavisamANA khalu ete duve sUriyA aNNamaNNassa cipaNaM paDicaraMti, taM satamegaM cotAlaM,tattha ke heU % For Personal & Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa - zivRttiH ( mala0 // 21 // vadejA 1, tA ayaNNaM jaMbuddIve 2 jAva parikkheveNaM, tattha NaM tattha NaM ayaM bhArahae caiva sUrie jaMbuddIvassa 2 pAINapaDiNAyataudIrNadAhiNAyatAe jIvAya maMDalaM cauvIsa eNaM sateNaM chettA dAhiNapuratthimilaMsi caubhAgamaMDalaMsi bANautiyasUriyamatAI jAI appaNA ceva ciNNAI paDicarati, uttarapacatthimelluMsi ca bhAgamaM - | DalaMsi ekkANauti sUriyamatAI jAI sUrie appaNo ceva ciNNaM paDicarati, tattha ayaM bhArahe sUrie eravatassa sUriyassa jaMbuddIvassa 2 pAINapaDiNIyAyatAe udIrNadAhiNAyatAe jIvAe maMDalaM caDavIsaeNaM sateNaM chettA uttarapurathimilaMsi ca bhAgamaMDalaMsi bANautiM sUriyamatAI jAva sUrie parassa ciNNaM paDicarati, dAhiNapaJcatthimelluMsi ca bhAgamaMDalaMsi ekUNaNautiM sUriyamatAI jAI sUrie parassa ceva ciNNaM paDicarati, tattha ayaM eravae sUrie jaMbuddIvassa 2 pAINapaDiNAyatAe udINadAhiNAyatAe jIvAe maMDalaM caDavIsaeNaM |sateNaM chettA uttarapuratthimillaMsi caunbhAga maMDalaMsi bANautiM sUriyamayAI jAva sUrie appaNo ceva ciNNaM paDiyarati dAhiNapuratthimilaMsi ca bhAgamaMDalaMsa ekkANautisUriyamatAI jAva sUrie appaNo ceva ciNNaM paDicarati, tattha NaM evaM eravatie sUrie bhArahassa sUriyassa jaMbuddIvassa pAINapaDiNAyatAe udIrNadAhiNAyatAe jIvAe maMDalaM caDavIsaeNaM sateNaM chittA dAhiNapacatthimelluMsi ca bhAgamaM - DalaMsi bANauti sUriyamatAI sUrie parassa ciNNaM paDicarati, uttarapuratthimellaMsi ca bhAgamaMDalaMsa ekkAutiM sUriyamatAI jAI sUrie parassa ceva ciNNaM paDicarati, tA nikkhamamANe khalu ete duve sUriyA No For Personal & Private Use Only 1 prAbhRte 3 prAbhRtaprAbhRrta // 21 // Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 aNNamaNNassa ciNNaM paDicaraMti, pavisamANA khalu ete duve sUriyA aNNamaNNassa ciNNaM paDicaraMti, sata megaM cotAlaM / gAhAo (sUtraM) 14 // taiyaM pAhuDa pAhuDaM sammattaM // __ 'tA ke te'ityAdi, tA iti prAgvat, kastvayA bhagavan ! sUryaH svayaM pareNa vA sUryeNa cIrNa kSetraM praticarati-praticaran AkhyAta iti vadet ?, evaM bhagavatA gautamenokte bhagavAn varddhamAnasvAmI Aha-tattha'ityAdi, tatra-asmin | jambUdvIpe parasparaM cIrNakSetrapraticaraNacintAyAM khalu-nizcitaM yathAvasthitaM vastutattvamadhikRtyemau dvau sUryoM prajJaptau, tadyathA-bhAratazcaiva sUryaH airAvatazcaiva sUryaH, 'tA ee 'mityAdi, tata etau Namiti vAkyAlaGkAre dvau sUryoM pratyeka triMzatA muhUrtarekaikamarddhamaNDalaM carataH pathyA 2 muhUtaiH punaH pratyekamekaika paripUrNa maNDalaM 'saGghAtayataH'pUrayataH 'tA nikkhamamANA'ityAdi, tA iti tatra sUryasatkaikasaMvatsaramadhye imau dvAvapi sUryoM sarvAbhyantarAnmaNDalAnniSkrAmantau | no'nyo'nyasya-paraspareNa cIrNa kSetraM praticarataH, naiko'pareNa cIrNa kSetra praticarati, nApyaparo'pareNa cIrNamiti bhAvaH, idaM sthApanAvazAdavaseyaM, sA ca sthApanA iyam- / sarvabAhyAnmaNDalAdabhyantarau pravizantau dvAvapi khalu sUryAvanyo|'nyasya-paraspareNa cIrNa praticarataH, tadyathA-zatamekaM catuzcatvAriMzaM, kimuktaM bhavati ?-yaizcaturviMzatyadhikazatasaGkhyairbhAgamaNDalaM pUryate teSAM catuzcatvAriMzadadhikaM zatamubhayasUryasamudAyacintAyAM paraspareNa cIrNapraticIrNa pratimaNDalamavApyate | iti, etadavagamArtha praznasUtramAha-'tattha ko hetU iti, 'tatra evaMvidhAyA vastutattvavyavasthAyA avagame ko hetuH 1, kA upapattiriti ?, atrArthe bhagavAn vadet , atra bhagavAnAha-tA ayaNNa'mityAdi, idaM jambUdvIpasvarUpapratipAdakaM vAkyaM Jain Education the national For Personal & Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa- pUrvavat svayaM paripUrNa paribhAvanIyaM 'tattha 'mityAdi, tatra jambUdvIpe Namiti prAgvat, 'ayaM bhArahe ceva sUripa'iti prAbhUte tivRttiH sarvabAhyasya maNDalasya dakSiNasminnarddhamaNDale yazcAraM caritumArabhate sa bharatakSetraprakAzakatvAdbhArata ityucyate, yastvitara 3 prAbhRta(mala0) stasyaiva sarvabAhyasya maNDalasyottarasminnarddhamaNDale cAraM carati sa airAvatakSetraprakAzakatvAdairAvataH, tatrAyaM pratyakSata upa- prAbhRtaM // 22 // labhyamAno jambUdvIpasya sambandhI bhArataH sUryo yasmin maNDale paribhramati tattanmaNDalaM caturvizatyadhikena zatena chittvAvibhajya caturvizatyadhikazatasaGkhyAn bhAgAn tasya 2 maNDalasya parikalpyetyarthaH, sUryazca prAcInApAcInAyatayA udagada|kSiNAyatayA ca jIvayA-pratyaJcayA davarikayA ityarthaH, tanmaNDalaM caturbhirbhAgairvibhajya dakSiNapaurastye dakSiNapUrve Agneye hai koNe ityarthaH 'caunbhAgamaMDalaMsi'tti prAkRtatvAtpadavyatyayo maNDalacaturbhAge-tasya tasya maNDalasya caturthe bhAme sUrya-- saMvatsarasatkadvitIyaSaNmAsamadhye dvinavatiM sUryagatAni-dvAnavatisaGkhyAni maNDalAni svayaM sUryeNa gatAni-cIrNAni, kimuktaM bhavati -pUrva sarvAbhyantarAnmaNDalAniSkAmatA svacIrNAni praticaratIti gamyate, etadeva byAcaSTe-'jAI sUrie appaNA ciNNaM paDiyaraI' iti yAni sUrya AtmanA-svayaM pUrva sarvAbhyantarAnmaNDalAnniSkramaNakAle itizeSaH, cIrNAni praticarati, tAni ca dvinavatisakyAni maNDalAni caturbhAgarUpANi cIrNAni praticarati, na paripUrNacaturbhAgamAtrANi, kintu svasvamaNDalagatacaturvizatyadhikazatasatkASTAdazASTAdazabhAgapramitAni, te cASTAdazASTAdazabhAgA na sarveSvapi maNDa-1 // 22 // kAleSu pratiniyate eva deze, kintu kApi maNDale kutrApi, kevalaM dakSiNapaurastyarUpacaturbhAgamadhye tato 'dAhiNapurasthimaMsi-11 caubhAgamaMDalaMsI'tyuktam, evamuttareSvapi maNDalacaturbhAgavvaSTAdazabhAgapramitatvaM bhAvanIyaM, sa eva bhArataH sUryasteSAmeva 645454545453 For Personal & Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NDala, tatra dakSiNapUrvedibhAvabhAge dvinavatimaNDalAnyApUrva dvinavatisakyAni maNa dvitIyAnAM SaNmAsAnAM madhye uttarapazcime caturbhAgamaNDale-maNDalacaturbhAge ekanavatisakyAni maNDalAni svasvamaNDalagatacaturviMzatyadhikazatasatkASTAdazASTAdazabhAgapramitAni 'khayaMmatAni'svayaM sUryeNa pUrva sarvAbhyantarAnmaNDalAniSkramaNakAle cIrNAni praticaratIti gamyate, etadeva vyAcaSTe-'jAiM sUrie appaNA ceva ciNNAiM paDicarati etatpUrvavad vyAkhyeyaM, iha sarvabAhyAnmaNDalAta zeSANi maNDalAni jyazItyadhikazatasaGkhyA ni tAni ca dvAbhyAmapi sUryAbhyAM dvitIyaSaNmAsamadhye pratyekaM paribhramyante, sarveSvapi ca digvibhAgeSu pratyekamekaM maNDalamekena sUryeNa paribhramyate dvitIyamapareNa evaM yAvatsarvAntima maNDalaM, tatra dakSiNapUrvadigbhAge dvitIyaSaNmAsamadhye bhArataH sUryo dvinavatimaNDalAni paribhramati, ekanavatimaNDalAni airAvataH, uttarapazcime digvibhAge dvinavatimaNDalAnyairAvataH paribhramati, ekanavatimaNDalAni bhArataH, etacca paTTikAdau maNDalasthApanAM kRtvA paribhAvanIyaM, tata uktam-dakSiNapUrve dvinavatisaGkhyAni maNDalAni uttarapazcime tvekanavatisakyAni bhArataH svayaM cIrNAni praticaratIti / tadevaM bhAratasUryasya svIyaM cIrNapraticaraNaparimANamukamidAnIM tasyaiva bhAratasUryasya paracIrNapraticaraNaparimANamAha-'tattha ya ayaM bhArahe' ityAdi, 'tatra'jambUdvIpe 'ayaM' pratyakSata upalabhyamAno jambUdvIpasambandhI bhArataH sUryo yasmin maNDale paribhramati tattanmaNDalaM caturvizatyadhikena bhAgazatena chittvA bhUyazca prAcInApAcInAyavayA udIcyadakSiNAyatayA ca jIvayA tattanmaNDalaM caturbhivibhajya uttarapUrve IzAne koNe ityarthaH 'caturbhAgamaNDale'tasya tasya maNDalasya caturthe bhAge teSAmeva dvitIyAnAM SaNmAsAnAM madhye airAvalAtasya sUryasya dvinavatisUryamatAni-dvinavatisakyAnyairAvatena sUryeNa pUrva niSkramaNakAle matIkRtAni praticarati, etadeva OMESSAOMOMOM dain Education International For Personal & Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryamajJativRttiH (mala0) 1prAbhRte 3 prAbhRtaprAbhRtaM // 23 // vyaktIkaroti-'jAI sUrie parassa ciNNAI paDicaraI' yAni sUryo bhArataH 'parassa cinnAI'ityatra SaSThI tRtIyArthe pareNaairAvatena sUryeNa niSkramaNakAle cIrNAni praticarati, dakSiNapazcime ca maNDalacaturbhAge ekanavatiM-ekanavatisaGkhyAni airAvatasya sUryasyetyatrApi sambadhyate, tato'yamarthaH-airAvatasya sUryasya sambandhIni sUryamatAni, kimuktaM bhavati ?-airAvatena sUryeNa pUrva niSkramaNakAle matIkRtAni praticarati, etadevAha-'jAI sUrie parassa ciNNAI paDiyaraha'etatpU vavad vyAkhyeyaM, atrApyekasmin vibhAge dvinavatirekasmin bhAge ekanavatirityatra bhAvanA prAgiva bhAvanIyA, tadevaM bhArataH hai sUryo dakSiNapUrve dvinavatisaGkhyAni uttarapazcime ekanavatisaGkhyAni svayaM cIrNAni uttarapUrve dvinavatisaGkhyAni dakSiNapazcime ekanavatisaGkhyAnyairAvatasUryacIrNAni praticaratItyupapAditaM, samprati airAvataH sUrya uttarapazcimadigbhAge dvinavatisayAni maNDalAni dakSiNapUrve ekanavatisaGgyAni svayaM cIrNAni dakSiNapazcime dvinavatisaGkhyAnyuttarapUrve ekanavatisaGgyAni bhAratasUryacIrNAni praticaratItyetatpratipAdayati-tattha ayaM eravae sUrie'ityAdi, etacca sakalamapi prAguktasUtravyAkhyAnusAreNa svayaM vyAkhyeyaM / sampratyupasaMhAramAha-'tA nikkhamamANA khalu'ityAdi, asyAyaM bhAvArtha:-iha bhArataH sUryo'bhyantaraM pravizan pratimaNDalaM dvau caturbhAgau svayaM cINoM praticarati dvau tu paracIau~ airAvato'pyabhyantaraM pravizan pratimaNDalaM dvau caturbhAgau svacIau~ praticarati dvau tu paracIrNAviti sarvasaGkhyayA pratimaNDalamekaikenAhorAtradvayena ubhaya sUryacIrNapraticaraNavivakSAyAmaSTau caturbhAgAH praticIrNAH prApyante, te ca caturbhAgAzcaturviMzatyadhikazatasatkASTAdazabhAga4 pramitAH, etacca prAgeva bhAvitaM, tato'STAdazabhirguNitAzcatuzcatvAriMzadadhikaM zataM bhAgAnAM bhavati, tata etadukkaM bhavati // 23 // Bain Education Internasional For Personal & Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pavisamANA khalu ee duve sUriyA annamannassa cinnaM paDiyaraMti, taMjahA-sayamegaM coyAla'miti, 'gAhAo'tti. atrApyetadarthapratipAdikAH kAzcanApi suprasiddhA gAthA vartante, tAzca vyavacchinnA iti kathayituM na zakyante, yo vA yathA sampradAyAdavagacchati tena tathA vktvyaaH| yadatra kurvatA TIkA, viruddhaM bhASitaM mayA / kSantavyaM tatra tattvajJaiH. zodhyaM tacca vishesstH||1||" iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM prathamasya prAbhRtasya tRtIyaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // 454545555 tadevamuktaM tRtIyaM prAbhRtaprAbhRtaM, samprati caturtha vaktavyaM, tasya cAyamarthAdhikAraH kiyatpramANaM parasparamantaraM kRtvA cAraM carata iti, tatastadviSayaM praznasUtramAha__tA kevaiyaM ee dave sUriyA aNNamaNNassa aMtaraM kaTu cAraM caraMti AhitAti vadejA, tattha khalu imAto cha paDivattIo paNNattAo, tattha ege evamAhaMsu-tA egaM joyaNasahassaM egaM ca tettIsaM joyaNasataM aNNamaNNassa aMtaraM kaTTa sUriyA cAraM caraMti AhitAti vadejA, ege evamAhaMsu 1, ege puNa evamAhaMsu-tA egaM joyaNasahassaM egaM cautIsaM joyaNasayaM annamannassa aMtaraM kaddu sUriyA cAraM caraMti Ahiyatti vaijA, ege evamAhaMsu 2, ege puNa evamAhaMsu-tA egaM joyaNasahassaM egaM ca paNatIsaM joyaNasayaM aNNamaNNassa aMtaraM kaTu sUriyA cAraM caraMti AhitAti vadejA, ege evamAhaMsu 3, evaM egaM samuI aNNamaNNassa aMtaraM For Personal & Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) // 24 // SEARS* kaTTha 4, ege do dIve do samudde aNNamaNNassa aMtaraM. kaTTa sUriyA cAraM caraMti AhiyAti vadejA, ege eka 1 prAbhRte mAhaMsu 5, ege puNa evamAhaMsu tiNi dIve tiNi samudde aNNamaNNassa aMtaraM kaTTa sUriyA cAraM caraMti AhiyA 4 prAbhUta |ti vaejjA, ege evamAhaMsu 6, vayaM puNa evaM vayAmo, tA paMca paMca joyaNAI paNatIsaM ca egaTThibhAge joyaNassa| prAbhRtaM egamege maNDale aNNamaNNassa aMtaraM abhivaDDhemANAvA nivaDDhemANA vA sUriyA cAraM caraMti / tattha Na koheja AhitAti vadejjA ?, tA ayaNNaM jaMbuddIve 2 jAva parikkheveNaM paNNatte, tA jayA NaM ete duve sUriyA sacambha-hA taramaMDalaM uvasaMkamittA cAraM caraMti tadA NaM NavaNautijoyaNasahassAI chaccattAle joyaNasate aNNamaNNassa aMtaraM kaTu cAraM caraMti AhitAti vadejA / tatA NaM uttamakaTThapatte ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavati, jahaNiyA duvAlasamuhuttA rAI bhavati, te nikkhamamANA sUriyA NavaM saMvaccharaM ayamANA paDhamaMsi ahorattaMsi abhitarANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM caraMti, tA jatA NaM ete duve sUriyA' abhitarANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM caraMti tadA NaM navanavatiM joyaNasahassAI chacca paNatAle joyaNasate paNavIsaM ca egahibhAge joyaNassa aNNamaNNassa aMtaraM kaTTha cAraM caraMti AhitAti vadejjA, tatA NaM aTThArasamuhutte divase bhavati dohiM egahibhAgamuhattehiM UNe vAlasamuhattA rAtI bhavati dohiM emahimAgamuhuttahi // 24 // adhiyA, te NikkhamamANe sUriyA docaMsi ahoratasi abhitaraM tacaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM caraMtitA jatA duve sUriyA abhitaraM tacaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM caraMti tayA NaM navanavaiM joyaNasahassAI eca-1 RECASASSASSASSASSASALARAS For Personal & Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAvaNe joyaNasae nava ya egaTThibhAge joyaNassa aNNamaNNassa aMtaraM kaTTacAraMcarati Ahiyatti vaijjA, tadA NaM aTThArasamuhutte divase bhavai cauhiM egaTThibhAgamuhattehiM UNe duvAlasamuhuttA rAI bhavai cauhiM egaTThibhAgamuhuttehiM adhiyA, evaM khalu eteNuvAeNaM NikkhamamANA ete duve sUriyA tatoNaMtarAto tadANaMtaraM maMDalAto maMDalaM saMkamamANA 2 paMca 2 joyaNAI paNatIsaM ca egahibhAge joyaNassa egamege maMDale aNNamaNNassa aMtaraM abhivaddhemANA 2 sababAhiraM maMDalaM ubasaMkamittA cAraM carati, tatA NaM egaM joyaNasatasahassaM chacca sahe joyaNasate aNNamaNNassa aMtaraM kaTTacAraM carati, tatA NaM uttamakaTThapattA ukkosiyA aTThArasamuhuttA rAI bhavai, jahaNNae duvAlasamuhutte divase bhavati, esa NaM paDhame chammAse esa NaM paDhamassa chammAsassa pajjavasANe, te pavisamANA sUriyA docaM chammAsaM ayamANA paDhamaMsi ahorattaMsi bAhirANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM| caraMti, tA jayA NaM ete duve sUriyA yAhirANaMtaraM maMDalaM ubasaMkamittA cAraM caraMti tadA NaM egaM joyaNasayasahassaM chacca cauppaNNe joyaNasate chattIsaM ca egahibhAge joyaNassa aNNamaNNassa aMtaraM kaTTha cAraM caraMti AhitAti vajA, tadA NaM ahArasamuhattA rAI bhavaI dohiM egahibhAgamuhuttehiM UNA duvAlasamuhutte divase bhavati dohiM egaTThibhAgamuhuttehiM ahie, te pavisamANA sUriyA docaMsi ahorattaMsi bAhiraM tacaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM caraMti, tA jatA NaM ete duve sUriyA bAhiraM tacaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM caraMti tatA NaM egaM joyaNasayasahassaMchaca aDayAle joyaNasate bAvaNaMca egahibhAge joyaNassa aNNamaNNassa aMtaraM kaTTa cAraM For Personal & Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1prAbhRte 4prAbhRtaprAbhRtaM sUryaprajJa caraMti tatANaM aTThArasamuhuttA rAI bhavai cauhiM egahibhAgamuhuttehiM UNA duvAlasamuhutte divase bhavati cauhiM ptivRttiH egahibhAgamuhuttehiM ahie| evaM khalu eteNuvAeNaM pavisamANA ete duve sUriyA tato'NaMtarAto tadANaMtaraM maMDa(mala0) lAo maMDalaM saMkamamANA paMca 2 joyaNAI paNatIse egaTTibhAge joyaNassa egamege maMDale annnnmnnnnssNtrNnnivuddhe||25|| mANA 2 sababhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM caraMti, jayA NaM ete duve sUriyA savvabhaMtaraM maMDalaM upasaMkamittA cAraM caraMti tatA NaM NavaNauti joyaNasahassAI chacca cattAle joyaNasate aNNamaNNassa aMtaraM kaTTha cAraM caraMti, tatA NaM uttamakaTThapatte ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavati, jahaNiyA duvAlasamuhuttA rAI bhavati, |esa NaM doce chamAse esa NaM docassa chammAsassa pajjavasANe esa NaM Aicce saMvacchare, esa NaM AicasaMvaccharassa |pajjavasANe / (sUtraM 15) cautthaM pAhuDapAhuDaM samattaM // 1-4 // _ 'tA kevaiyaM ee duve sUriyA ityAdi, 'tA'iti prAgvat, etau dvAvapi sUryoM jambUdvIpagatau kiyatpramANaM parasparamantaraM kRtvA cAraM carataH, carantAvAkhyAtAviti bhagavAn vadeta , evaM bhagavatA gautamena prazna kRte sati zeSakumataviSaya tattvabuddhivyudAsAthai paramatarUpAH pratipattIrdarzayati-tattha khalu imAo'ityAdi, 'tatra' parasparamantaracintAyAM khalu| nizcitamimAH-vakSyamANasvarUpAH SaTra pratipattayo-yathAsvaruci vastvabhyupagamalakSaNAstaistaistIrthAntarIyaiH zrIyamANAH prajJaptA, |tA eva darzayati-tatthege'ityAdi, teSAM SaNNAM tattatpratipattiprarUpakANAM tIthikAnAMmadhye eke tIrthAntarIyAH prathama svaziSyaM || lApratyevamAhuH-tA ega'mityAdi, tA iti pUrvavadbhAvanIyaH, eka yojanasahasramekaM ca trayastriMzadadhikaM yojanazataM paraspara // 25 // For Personal & Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HARSHAN syAntaraM kRtvA jambudvIpe dvau sUryoM cAraM caratazcarantAvAkhyAtAvitisvaziSyebhyo vadet, atraivopasaMhAramAha-eke eva-| mAhuriti, evaM sarvatrApyakSarayojanA karttavyA, eke punardvitIyAstIrthAntarIyA evamAhuH-eka yojanasahasramekaM ca catustriMzacatustriMzadadhikaM yojanazataM parasparamantaraM kRtvA cAraM carataH, eke tRtIyAH punarevamAhuH-eka yojanasahasraM ekaM ca paJcatriMzadadhika yojanazataM parasparamantaraM kRtvA cAraM carataH, eke punazcaturthA evamAhuH-eka dvIpaM ekaM ca samudraM parasparama ntaraM kRtvA cAraM carataH, eke punaH paJcamA evamAhuH-dvau dvIpau dvau samudrau parasparamantaraM kRtvA cAraM carataH, eke sssstthaaH| PlpunarevamAhuH-trIn dvIpAna trIn samudrAn parasparamantaraM kRtvA cAraM carata iti / ete ca sarve tIrthAntarIyA mithyAvAdi-18 no'yathAtattvavastuvyavasthApanAt , tathA cAha-'vayaM puNa'ityAdi, vayaM punarAsAditakevalajJAnalAbhAH paratIrthikavyavasthApitavastuvyavasthAvyudAsena 'evaM' vakSyamANaprakAreNa kevalajJAnena yathAvasthitaM vastutattvamupalabhya vadAmaH, kathaM vadatha | yUyaM bhagavanta ityAha-tA paMce'tyAdi, 'tA' iti AstAmanyadvaktavyaM idaM tAvatkathyate, dvAvapi sUyau~ sarvAbhyatarAnma| NDalAnniSkrAmantau pratimaNDalaM paJca paJca yojanAni paJcatriMzataM caikaSaSTibhAgAn yojanasya pUrvapUrvamaNDalagatAntaraparimANe abhivarddhayantau vAzabda uttaravikalpApekSayA samuccaye 'nivuDhemANA vA' iti sarvabAhyAnmaNDalAdabhyantaraM pravizanto pratimaNDalaM paJca paJca yojanAni paJcatriMzataM ca ekaSaSTibhAgAn yojanasya nirveSTayantau pUrvapUrvamaNDalagatAntaraparimANAta hApayantI, vAzabdaH pUrvavikalpApekSayA samuccaye, sUryoM cAra carataH, carantAvAkhyAtAviti svaziSyebhyo vadet, evamukte bhagavAn gautamo nijaziSyaniHzaGkitatvavyavasthApanArtha bhUyaH praznayati-tattha 'mityAdi, tatra evaMvidhAyA vastutattva For Personal & Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S sUryaprajJativRttiH (mala0) 1prAbhRte 4prAbhRtaprAbhRtaM // 26 // ERS vyavasthAyA avagame ko hetu:-kA upapattiriti prasAdaM kRtvA vadet ?, bhagavAnAha-tAayana'mityAdi, idaM jambUdvIpasvarUpapratipAdakaM vAkyaM pUrvavatparipUrNa svayaM paribhAvanIyam, 'tA jayA 'mityAdi, tatra yadA Namiti vAkyAlaGkAre etau jambUdvIpaprasiddhau bhAratairAvatau dvAvapi sUryo sarvAbhyantaraM maNDalamupasaGkramya cAraM carataH tadA navanavatiyojanasahasrANi SaT yojanazatAni catvAriMzAni-catvAriMzadadhikAni parasparamantaraM kRtvA cAraM carataH carantAvAkhyAtAviti vadet , kathaM sarvAbhyantare maNDale dvayoH sUryayoH parasparametAvatpramANamantaramiti cet ?, ucyate, iha jambUdvIpo yojanalakSapramANaviSkambhastatraiko'pi sUryo jambUdvIpasya madhye azItyadhika yojanazatamavagAhya sarvAbhyantare maNDale cAraM carati, dvitIyo'pyazItyadhika yojanazatamavagAhya, azItyadhikaM ca zataM dvAbhyAM guNitaM trINi zatAni SaSyadhikAni 360 bhavanti, etAni jantIpe viSkambhaparimANAllakSarUpAdapanIyante, tato yathoktamantaraparimANaM bhavati, 'tayA Na'mityAdi, tadA sarvAbhyantare dvayorapi sUryayozcaraNakAle uttamakASThAprAptaH-paramaprakarSaprAptaH utkarSakaH-utkRSTo aSTAdazamuhUttoM divaso bhavati, jaghanyA-sarvajaghanyA dvAdazamuhUrtA rAtriH 'te nikkhamamANA'ityAdi tatastasmAtsarvAbhyantarAnmaNDalAtau dvAvapi sUryo niSkrAmantau navaM sUryasaMvatsaramAdadAnau navasya sUryasaMvatsarasya prathame'horAtre'bhyantarAnamtaramiti C savobhyantarAt maNDalAdanantaraM dvitIyaM maNDalamupasaGkamya cAraM carataH "tA jayA NamityAdi tato yadA |etau dvAvapi sUryoM sarvAbhyantarAnantaramaNDalamupasaGkamya cAraM caratastadA navanavatiyojanasahasrANi SaT zatAni paJcacatvAriMzadadhikAni yojanAnAM paJcatriMzataM caikapaSTibhAgAn yojanasyetyetAvatpramANaM parasparamantaraM kRtvA cAra // 26 // For Personal & Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhika pUrvamaNDalAyamaNDalacArabAlAbhyAM muha caratazcarantAvAkhyAtAviti vadet , tadA kathametAvatpramANamantaramiti cet ?, ucyate, iha eko'pi sUryaH sarvAbhyantaramaNDalagatAnaSTAcatvAriMzadekaSaSTibhAgAna yojanasya apare ca dve yojane vikampya sarvAbhyantarAnantare dvitIye maNDale carati, evaM dvitIyo'pi, tato ve yojane aSTAcatvAriMzaccaikaSaSTibhAgA yojanasyeti dvAbhyAM guNyaMte, guNite ca sati paJca yojanAni paJcatriMzaccaikaSaSTibhAgA yojanasyeti bhavati, etAvadadhikaM pUrvamaNDalagatAdantaraparimANAdatra prApyate, tato yathoktamantaraparimANaM bhavati, 'tayA NamityAdi, tadA sarvAbhyantarAnantaradvitIyamaNDalacAra caraNakAle'STAdazamuhUrtoM divaso bhavati, dvAbhyAM 'egaDhibhAgamuhattehiti muhUttaikaSaSTibhAgAbhyAmUno, dvAdazamuhUrtA rAtriH dvAbhyAM muhUrttakaSaSTibhAgAbhyAmadhikA, 'te nikkhamamANA'ityAdi, tatastasmAdapi dvitIyAnmaNDalAnniSkAmantau sUryo navasya sUryasaMvatsarasya dvitIye'horAtre'bhyantarasya-sarvAbhyantarasya maNDalasya tRtIyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carataH 'tA jayA 'mityAdi, tato yadA Namiti pUrvavat, etau dvau sUryau abhyantaratRtIyaM-sarvAbhyantarasya maNDalasya tRtIyaM maNDalamupasaGkamya cAraM carataH, 'tadA' tasmiMstRtIyamaNDalacAracaraNakAle navanavatiyojanasahasrANi SaT ca zatAni ekapaJcAzadadhikAni yojanAnAM nava caikaSaSTibhAgAna yojanasya parasparamantaraM kRtvA cAraM caratazcarantAvAkhyAtAviti vadet , tadA kathametAvatpramANamantarakaraNamiti cet ?, ucyate, ihApyekaH sUryaH sarvAbhyantaradvitIyamaNDalagatAnaSTAcatvAriMzadekaSaSTibhAgAn yojanasyApare ca dve yojane vikampya cAraM carati, dvitIyo'pi, tato he yojane aSTAcatvAriMzaccaikaSaSTibhAgA yojanasyeti dvAbhyAM guNyate, dviguNameva paJca yojanAni paJcatriMzaccaikaSaSTibhAgA yojanasyeti bhavati, etAvatpUrvamaNDalagatAdantaraparimANAdatrAdhika 984 For Personal & Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH (mala.) 1 prAbhRte 4 prAbhRtaprAbhRtaM TibhAgalAmakato'pyekaH sUryo dve yojanA yA pUrvasmAtpUrvasmAttadanantarAma kaSaSTibhAgAn ra B.27 // SAREERSEASNA prApyate iti bhavati yathoktamatrAntaraparimANaM,'tayA NamityAdi,yadA sarvAbhyantarAnmaNDalAt tRtIye maNDale cAraM caratastadA aSTAdazamuhUrto divaso bhavati, caturbhiH 'egaTThibhAgamuhuttehiM' prAkRtatvAtpadavyatyAsaH, tato'yamarthaH-muhUttaikaSaSTibhAgairUno, dvAdazamuhUrttArAtrizcaturbhimuhUttaikaSaSTibhAgairadhikA, eva'mityAdi, evamuktena prakAreNa khalu nizcitametenopAyena pratimaNDalamekato'pyekaH sUryo dve yojane aSTAcatvAriMzataM caikaSaSTibhAgAn vikampya cAraM carati, aparato'pyaparaH sUrya ityevarUpeNa niSkrAmantau tau jambUdvIpagatau dvau sUryo pUrvasmAtpUrvasmAttadanantarAnmaNDalAttadanantaraM maNDalaM saGkrAmantau ekaikasmin maNDale pUrvapUrvamaNDalagatAntaraparimANApekSayA pazca paJca yojanAni paJcatriMzataM caikaSaSTibhAgAn yojanasya parasparamabhivarddhayantAvabhivarddhayantau navasUryasaMvatsarasya vyazItyadhikazatatame'horAtre prathamaSaNmAsaparyavasAnabhUte sarvabAhyamaNDalamupasaGkamya cAraM carataH, 'tA jayA Na'mityAdi tato yadA etau dvau sUryo sarvabAhya maNDalamupasaGkramya cAraM carataH tadA tAvekaM yojanazatasahasraM SaT ca zatAni SaSTyadhikAni 100660 parasparamantaraM kRtvA cAraM carataH, kathametadavaseyamiti cet ?, ucyate, iha pratimaNDalaM paJca yojanAni paJcatriMzaccaikaSaSTibhAgA yojanasyetyantaraparimANacintAyAmabhivarddhamAnaM prApyate, sarvAbhyantarAca maNDalAtsarvabAhyaM maNDalaM tryazItyadhikazatatamaM, tataH paJca yojanAni vyazItyadhikena zatena guNyante, jAtAni nava zatAni paJcadazottarANi yojanAnAM 915, ekaSaSTibhAgAzca paJcatriMzatsaGkhyA azItyadhikena zatena guNyante jAtAni teSAM catuHSaSTizatAni paJcottarANi 6405, teSAmekaSaSTyA bhAge hRte labdhaM paJcottaraM yojanazataM 105, etatprAktane yojanarAzau prakSipyate, jAtAni daza zatAni viMzatyadhikAni yojanAni 1020, etat sarvAbhyantaramaNDalagatottaraparimANe // 27 // For Personal & Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navanavatiyojanasahasrANi SaT zatAni catvAriMzadadhikAni 99640 ityevaMrUpe prakSipyate, tato yathoktaM sarvabAhyamaNDale antaraparimANaM bhavati, 'tayA Na'mityAdi tadA sarvabAhyamaNDalacAracaraNakAle uttamakASThAprAptA-paramaprakarSaprAptA utkRSTA aSTAdazamuhUrttA rAtrirbhavati, jaghanyazca dvAdazamuhUrto divasaH, 'esa NaM paDhame chammAse'ityAdi prAgvat, 'te pavisamANA'ityAdi, to tataH sarvabAhyAnmaNDalAdabhyantaraM pravizantau dvau sUryoM dvitIyaM SaNmAsamAdadAnau dvitIyasya SaNmAsasya prathame'horAtre bAhyAnantaraM-sarvabAhyAnmaNDalAdAganantaraM dvitIyaM maNDalamupasaGkramya cAraM caratastadA eka yojanazatasahasraM SaT zatAni catuHpaJcAzadadhikAni SaviMzatiM caikaSaSTibhAgAn yojanasya parasparamantaraM kRtvA cAraM carataH, carantAvAkhyAtAvitivadet, kathametAvattasmin sarvabAhyAnmaNDalAdAktane dvitIye maNDale parasparamantarakaraNamiti cet ?, ucyate, ihaiko'pi sUryaH sarvabAhyamaNDalagatAnaSTAcatvAriMzadekaSaSTibhAgAn yojanasyApare ca dve yojane abhyantaraM pravizan sarvabAhyAnmaNDalAdAktane dvitIye maNDale cAraM carati,aparo'pi, tataH sarvabAhyagatAdaSTAcatvAriMzadataraparimANAd atrAntaraparimANaM paJcabhiryojanaiH paJcatriMzatA caikaSaSTibhAgairyojanasyonaM prApyate iti bhavati yathoktamatrAntaraparimANaM,'tayA Na'mityAdi, tadA sarvabAhyAnantarAktinadvitIyamaNDalacAracaraNakAle'STAdazamuhUrtA rAtrirbhavati, dvAbhyAM muhUttaikaSaSTibhAgAbhyAmUnA, dvAdazamuhUtrto divaso dvAbhyAM muhUttaikaSaSTibhAgAbhyAmadhikaH, 'te pavisamANA'ityAdi, tatastasmAdapi sarvabAhyamaNDalArvAktanadvitIyamaNDalAdabhyantaraM pravizantau tau dvau sUryoM dvitIyasya SaNmAsasya dvitIye'horAtre 'bAhiraM tacaMti sarvabAhyAnmaNDalAdAktanaM tRtIyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carataH 'tA jayA Na'mityAdi tatra yadA etau dvau sUryoM sarvabAhyAnmaNDa For Personal & Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH (mala0) // 28 // lAdarvAktanaM tRtIyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carataH tadA ekaM yojanazatasahasraM SaT ca yojanazatAni aSTAcatvAriMzadadhi- prAbhate kAni dvipaJcAzataM caikaSaSTibhAgAn yojanasya parasparamantaraM kRtvA cAraM carataH, prAguktayuktyA pUrvamaNDalagatAdantarapari-44prAbhRta|mANAdatrAntaraparimANamasya paJcabhiyojanaiH paJcatriMzatA caikaSaSTibhAgairyojanasya hInatvAt , 'tayA NamityAdi, tadA- prAbhRtaM sarvabAhyAnmaNDalAdAktanatRtIyamaNDalacAracaraNakAle'STAdazamuhUrtA rAtrirbhavati, caturbhirmuhUtkaSaSTibhAgairUnA, dvAdazamuhUrto divasazcaturbhirekaSaSTibhAgairmuhUrtasyAdhikaH / evaM khalu'ityAdi, evam-uktaprakAreNa khalu-nizcitamanenopAyena ekato|'pyekaH sUryo'bhyantaraM pravizan pUrvapUrvamaNDalagatAdantaraparimANAdanantare anantare vivakSite maNDale antaraparimANasyASTAcatvAriMzatamekaSaSTibhAgAn dve ca yojane vardhayati hApayatyaparato'pyaparaH sUrya ityevaMrUpeNa etau jambUdvIpagatau sUyauM tadanantarAnmaNDalAttadanantaraM maNDalaM sAmantau sAmantau ekaikasmin maNDale pUrvapUrvamaNDalagatAdantaraparimANAt anantare'nantare vivakSite maNDale paJca paJca yojanAni paJcatriMzataM caikaSaSTibhAgAn yojanasya parasparamantaraparimANaM nirveSTa yantau-hApayantau hApayantAvityarthaH, dvitIyasya SaNmAsasya tryazItyadhikazatatame ahorAtre sUryasaMvatsaraparyavasAnabhUte sarvA&AbhyantaraM maNDalamupasaGkramya cAra carataH, 'tA jayA Na'mityAdi, tatra yadA etau dvau sUryo sarvAbhyantaraM maNDalamupasaGkramya cAraM carataH tadA navanavatiyojanasahasrANi pada yojanazatAni catvAriMzAni-catvAriMzadadhikAni parasparamantaraM kRtvA // 28 // |cAraM carataH, atra caivaM rUpAntaraparimANe bhAvanA prAgeva kRtA, zeSaM sugamam // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM prathamasya prAbhRtasya caturtha prAbhRtaprAbhUtam // For Personal & Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tadevamuktaM caturthaM prAbhRtaprAbhRtaM samprati paJcamamArabhyate, tasya cAyaM pUrvamupadarzito'rthAdhikAro - yathA kiyantaM dvIpaM samudraM vA sUryo'vagAhate iti tatastadviSayaM praznasUtramAha tA kevatiyaM te dIvaM samudaM vA ogAhitA sUrie cAraM carati, AhitA tivadejjA ?, tattha khalu imAo paMca paDivattIo paNNattAo- ege evamAhaMsu tA evaM joyaNasahassaM egaM ca tettIsa joyaNasataM dIvaM vA samudda vA ogAhittA sUrie cAraM carati, ege evamAhaMsu 1, ege, puNa evamAhaMsu-tA egaM joyaNasahassaM egaM cauttIsaM joyaNasayaM dIvaM vA samudaM vA ogAhittA sUrie cAraM carati, ege evamAhaMsu 2, ege puNa evamAhaMsu-tA evaM joyaNasahassaM egaM ca paNatIsaM joyaNasataM dIvaM vA samudaM vA ogAhittA sUrie cAraM carati, ege evamAhaMsu 3, ege puNa evamAhaMsu-tA avaddhaM dIvaM vA samuddaM vA ogAhittA sUrie cAraM carati, ege evamAhaMsu 4, ege puNa evamAhaMsu-tA evaM joyaNasahassaM evaM tettIsa joyaNasataM dIvaM vA samuhaM vA ogAhittA sUrie cAraM carati 5, tattha je te evamAhaMsu tA evaM joyaNasahassaM evaM tettIsaM joyaNasataM dIvaM vA samudaM vA uggAhittA sUrie cAraM carati, te evamAhaMsu, jatA NaM sUrie saGghabhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tayA NaM jaMbuddIvaM egaM joyaNasahassaM egaM ca tettIsaM joyaNasataM ogAhittA sUrie cAraM carati, tatA NaM uttamakaTThapatte ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavati jahaNiyA dubAlasamuhuttA rAI bhavaI, tA jayA NaM sUrie saGghabAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai tayA NaM lavaNasamudda evaM joyaNasahassaM egaM ca tettIsaM joyaNasayaM ogAhittA cAraM For Personal & Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) // 29 // carai, tayA NaM lavaNasamuhaM egaM joyaNasahassaM egaM ca tettIsaM joyaNasayaM ogAhittA cAraM carai, tayA NaM mA1prAbhRte uttamakaTThapattA ukkosiyA aTThArasamuhuttA rAI bhavati, jahaNNie duvAlasamuhutte divase bhavai / evaM cottIsaM 5 prAbhRtajoyaNasataM / evaM paNatIsaM joynnstN| (paNatIsevi evaM ceva bhANiyavaM)tattha jeteevamAhaMsutA avahUM dIvaMvA prAbhRtaM samuhaM vA ogAhittA sUrie cAraMcarati, te evamAsu-jatANaMsUrie sababhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittAcAraM carati, tatANaM avaDaM jaMbuddIvaM 2 ogAhittA cAraM carati, tatA NaM uttamakaDhapatte ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavati, jahaNiyA duvAlasamuhuttA rAI bhavati, evaM sababAhiraevi, NavaraM avahuM lavaNasamuI, tatA NaM rAiMdiyaM taheva, tattha je te evamAhaMsu-tA No kiJci dIvaM vA samuhaM vA ogAhittA sUrie cAraM carati, te evamAhaMsu-tA jatA NaM sUrie sababhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM No kiMci dIvaM vA samuhaM vA ogAhittA sUrie cAraM carati tatA NaM uttamakaTThapatte ukkosae aTThArasamuhatte divase bhavati, taheva evaM satvabAhirae maMDale, NavaraM No kiMci lavaNasamuI ogAhittA cAraM carati, rAtidiyaM taheva, ege evamAsu (sUtraM 16) // / 'tA kevaiyaM dIvaM samuI vA ogAhittA sUrie cAraM carai'ityAdi, tA iti pUrvavat , 'kiyantaM' kiyatpramANaM dvIpaM samudraM vA avagAhya sUryazcAraM carati, carannAkhyAta iti vadeta, evaM praznakaraNAdanantaraM bhagavAnnivaMcanamabhidhAtukAma etadviSaye paratIrthikapratipattimithyAbhAvopadarzanArtha prathamatastA eva paratIrthikapratipattIH sAmAnyata upanyasyati'tattha khalu'ityAdi, tatra sUryasya cAraM carato dvIpasamudrAvagAhanaviSaye khalvimAH-vakSyamANasvarUpAH paJca pratipattayaH For Personal & Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | paramatarUpAH prajJatAH, tadyathA -- eke tIrthAntarIyA evamAhuH - tA iti tAvacchandasteSAM tIrthAntarIyAnAM prabhUtavaktavyatopakrame kramopadarzanArthaH ekaM yojanasahasramekaM ca trayastriMzadadhikaM yojanazataM dvIpaM samudraM vA avagAhya sUryazcAraM carati, kimuktaM bhavati ? - yadA sarvAbhyantaraM maNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA ekaM yojanasahasramekaM ca trayastriMzadadhikaM yojanazataM jambUdvIpamavagAhya cAraM carati, tadA ca paramaprakarSaprApto'STAdazamuhUrtto divaso bhavati, sarvajaghanyA ca dvAdazamuharttA rAtriH, yadA tu sarvabAhyaM maNDalamupasaGkramya cAraM caritumArabhate tadA lavaNasamudramekaM yojanasahasramekaM ca trayastrizadadhikaM yojanazatamavagAhya sUryazcAraM carati, tadA cottamakASThAprAptA aSTAdazamuhUrttapramANA rAtrirbhavati, sarvajaghanyo dvAdazamuhUrtta pramANo divasaH, atraivopasaMhAramAha - 'ege evamAhaMsa' 1, eke punardvitIyA evamAhuH, 'tA' iti pUrvavat, ekaM yojana sahasramekaM ca catustriMzadadhikaM yojanazataM dvIpaM samudraM vA avagAhya sUryazcAraM carati, bhAvanA prAgvat, atraivopasaMhAramAha - 'ege evamAhaMsu', eke punastRtIyA evamAhuH - ekaM yojanasahasramekaM ca paMcatriMzadadhikaM yojanazatamavagAhya sUryazcAraM carati atrApi bhAvanA prAgiva, atraivopasaMhAramAha-'ege evamAhaMsu' eke punazcaturthAstIrthAntarIyA evamAhuH, 'avahuM' ti apagataM sadapyavagAhAbhAvato na vivakSitamarddha yasya tamapArddhamarddhahInamarddhamAtramityarthaH, dvIpaM samudraM vA avagAhya sUryazcAraM carati, iyamatra bhAvanA - yadA sarvAbhyantaraM maNDalamupasaGkramya sUryazcAraM carati tadA arddha jambUdvIpamavagAhate, tadA ca divasaH paramaprakarSaprApto'STAdaza muhUrttapramANo bhavati, sarvajaghanyA ca dvAdazamuhUrttapramANA rAtriH, yadA punaH sarvabAhyaM maNDalamupasaGgamya sUryazcAraM carati tadA arddha aparipUrNa lavaNa samudramavagAhate, tadA ca sarvotkarSakASThA prAptA aSTAdazamuhUrttapramANA rAtriH sarva For Personal & Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala.) // 30 // 1 prAbhRte 5prAbhRta prAbhRtaM 95545UOMOM jaghanyo dvAdazamuhUrto divasaH, atraivopasaMhAramAha-ege evamAsu'4, eke punaH paJcamAstIrthAntarIyA evamAhuH-na kizcid dvIpaM samudraM vA avagAhya sUryazcAraM carati, atrAyaM bhAvArthaH-yadApi sarvAbhyantaraM maNDalamupasaGkramya sUryazcAraM carati tadApi na kimapi jambUdvIpamavagAhate, kiM punaH zeSamaNDalaparibhramaNakAle, yadApi sarvavAdyaM maNDalamupasaGkramya sUryazcAra carati tadApi na lavaNasamudraM kimapyavagAhate, kiM punaH zeSamaNDalaparibhramaNakAle, kintu dvIpasamudrayorapAntarAla eva sakaleSvapi maNDaleSu cAraM carati, atropasaMhAramAha-ege evamAhaMsu' 5 / tadevamuktA uddezataH paJcApi pratipattayaH, sampratyetA eva spaSTaM bhAvayati 'tattha jete evamAhaMsu'ityAdi, prAyaH samastamapIdaM vyAkhyAtArtha sugamaMca, navaraM 'cottIsevitti evaM trayatriMzadadhikayojanazataviSayapratipattivat catustriMze zate yA pratipattistasyAmAlApako vaktavyaH, sa caivam-'tattha je te evamAhaMsu egaM joyaNasahassaM egaM ca cautIsaM joyaNasayaM dIvaM samuI vA ogAhittA cAraM carai, te evamAiMsu jayANaM sUrie sababhaMtaraM maMDalaM |uvasaMkamittA cAraM carati tayA NaM jaMbuddIvaM egaM joyaNasahassamegaM ca cottIsaM joyaNasayaM ogAhittA cAraM carai, tayANaM uttamakaThThapatte ukosae aTThArasamuhutte divase bhavai, jahanniyA duvAlasamuhattA rAI bhavai,tA jayA NaM sUrie sababAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai, tayA NaM lavaNasamuI egaM joyaNasahassaM egaM cottIsa joyaNasayaM ogAhittA cAraM carati, tayANaM uttamakapattA ukkosiyA aTThArasamuhuttA rAI bhavati jahannae duvAlasamuhatte divase bhavaI' 'paNatIse vi evaM ceva bhANiyavaM' evamukkena prakAreNa paJcatriMzadadhikayojanazataviSayAyAmapi pratipattI sUtraM bhaNitavyaM, tacca sugamatvAtsvayaM bhAvanIyaM For Personal & Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'evaM saGghabAhirevitti evaM sarvAbhyantaramaNDala iva sarvabAhye'pi maNDale AlApako vaktavyaH, navaraM jambUdvIpasthAne 'avaddhalavaNasamuhaM ogAhittA' iti vaktavyaM, taccaivam - 'jayA NaM sUrie saGghabAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai, tayA NaM avaGkaM lavaNasamuhaM ogAhittA cAraM carati, tayA NaM rAIdiyappamANaunbhAsagatti,' 'tayA Na'miti vacanapUrvakaM rAtrindivaparimANaM jabUdvIpApekSayA viparItaM vaktavyaM, yajjambUdvIpAvagAhe divasapramANamuktaM tadrAtrerdraSTavyaM yadrAtrestaddivasasya, taccaivam- 'tayA NaM uttamakaTTapattA ukkosiyA aTThArasamuhuttA rAI bhavai, jahanne duvAlasamuhutte divase bhavai', evamuttarasUtre 'pyakSarayojanA bhAvanIyA / tadevaM paratIrthikapratipattIrupadarya sampratyetAsAM mithyAbhAvopadarzanArthaM svamatamupadarzayati vayaM puNa evaM vadAmo, tA jayA NaM sUrie saGghabhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tatA NaM jaMbuddIvaM asItaM joyaNasataM ogAhittA cAraM carati, tadA NaM uttamakaTTapatte ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavati, jahaNiyA duvAlasamuhuttA rAI bhavati, evaM saGghabAhirevi, NavaraM lavaNasamudaM tiNNi tIse joyaNasate | ogAhittA cAraM carati, tatA NaM uttamakaTThapattA ukkosiyA aTThArasamuhuttA rAI bhavai jahaNNae duvAlasamuhutte divase bhavati, gAthAo bhANitavAo / (sUtraM 17 ) paDhamassa paMcamaM pAhuDapAhuDaM // 1-5 // 'vayaM puNa' ityAdi, vayaM punarutpanna kevalajJAnadarzanA ' evaM ' vakSyamANaprakAreNa vadAmaH, tameva prakAramAha-yadA sUryaH sarvAbhyantaraM maNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA jambUdvIpamazItyadhikaM yojanazatamavagAhya cAraM carati, tadA cottamakASThAprApta For Personal & Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala.) 1prAbhRte5prAbhRtaprAbhRtaM // 31 // utkarSako'STAdazamuhUrto divaso bhavati, sarvajaghanyA dvAdazamuhUrttA rAtriH, "evaM satvabAhirevitti evaM sarvAbhyantaramaNDala iva sarvabAhye'pi maNDale AlApako vaktavyaH, sa caivam-'jayA NaM sababAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM caraI', iti, navaramiti sarvabAhyamaNDalagatAdAlApakAdasyAlApakasya vizeSopadarzanArthaH, tameva vizeSamAha-tayA NaM lavaNasamudaM tinnitIse joyaNasae ogAhittA cAraM carai, tayA NaM uttamakaDhapattA ukkosiyA aTThArasamuhuttA rAI bhavati, jahannae duvAlasamuhutte divase bhavaI' iti, idaM ca sugama, kvacittu 'savabAhirevI' tyatidezamantareNa sakalamapi sUtraM sAkSAllikhitaM dRzyate, gAhAo bhANiyavAoM' atrApi kAzcana prasiddhA vivakSitArthasaGghAhikA gAthAH santi tA bhANitavyAH, tAzca samprati vyavacchinnA iti na kathayituM vyAkhyAtuM vA zakyante, yathAsampradAyaM vAcyA iti // .. iti malayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM prathamasya prAbhRtasya paJcamaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // / tadevamuktaM paJcamaM prAbhRtaprAbhRtaM, samprati SaSThaM vaktavyaM, tasya cAyamarthAdhikAraH-kiyanmAnaM kSetramekena rAtrindivena sUryo haivikampate iti, tatastadviSayaM praznasUtramAha tA kevatiyaM (ne) egamegeNaM rAtidieNaM vikaMpaittA 2 sUrie cAraM carati Ahitetti vadejA, tattha khalu / 4 imAo satta paDivattIo paNNattAo, tatthege evamAhaMsu-tA do joyaNAiM addhaducattAlIsaM tesItasayabhAge joyaNassa egamegeNaM rAtidieNaM vikaMpaittA 2 sUrie cAraM carati, ege evamAhaMsu 1, ege puNa evamAhaMsu For Personal & Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA aDDAtijAI joyaNAI egamegeNaM rAidieNaM vikaMpaittA 2 sUrie cAraM carati, ege evamAhaMsu 2, ege puNa evamAhaMsu tA tibhAgUNAI tini joyaNAI egamegeNaM rAidieNaM vikaMpaittA 2 sUrie cAraM carati, ege evamAhaMsu 3, ege puNa evamAhaMsu-tA tiNi joyaNAI addhasItAlIsaM ca tesItisayabhAge joyaNassa egamegeNaM rAiMdieNaM vikaMpaittA 2 sUrie cAraM carati, ege evamAhaMsu 4, ege puNa evamAhaMsu-tA abuhAI joyaNAI egamegeNaM rAidieNaM vikaMpaittA 2 sUrie cAraM carati, ege evamAhaMsu 5, ege puNa evamAhaMsu, tA cau-18 bbhAgUNAIcattAri joyaNAI egamegeNaM rAidieNaM vikaMpaittA 2 sUrie cAraM carati ege evamAhaMsu 6, ege puNa evamAhaMsu-tA cattAri joyaNAI addhabAvaNNaM ca tesItisatabhAge joyaNassa egagegeNaM rAidieNaM vikapaittA 2 sUrie cAraM carati ege evamAhaMsu 7 / vayaM puNa evaM vadAmo tA do joyaNAI aDatAlIsaM ca egaTThibhAge joyaNassa egamegaM maMDalaM egamegeNaM rAidieNaM vikaMpaittA 2 sUrie cAraM carati, tattha NaM ko hetU itivadejjA , tA ayaNNaM jaMbuddIve 2 jAva parikkheveNaM pannatte, tA jatA NaM sUrie sababhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM uttamakaTThapatte ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavati, jahaNiyA duvAlasamuhuttA rAI bhavai, se NikkhamamANe sUrie NavaM saMvaccharaM ayamANe paDhamaMsi ahorattaMsi abhitarANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie abhitarANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tadA NaM do joyaNAI aDayAlIsaM ca egahibhAge joyaNassa egaNaM rAidieNaM vikaMpaittA cAraM carati, tatA NaM For Personal & Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ imapAta nAhagAnA1pAmata sUyaprajJaptivRttiH (mala0) 6 prAbhRtaprAbhRtaM // 32 // aTThArasamuhutte divase bhavati dohiM egaTThibhAgamuhuttehiM UNe duvAlasamuhattA rAI bhavati dohiM egadvibhAgamuhuttehiM ahiyaa| se NikkhamamANe sUrie docaMsi ahorattaMsi abhitaraM tacaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie abhitaraM tacaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM paNatIsaM ca egaTThibhAge joyaNassa dohiM rAidiehiM vikaMpaittA cAraM carati, tatA NaM aTThArasamuhutte divase bhavati carahiM egaTTibhAgamuhattehiM UNe duvAlasamuhuttA rAI bhavati cauhiM egaTThibhAgamuhuttehiM adhiyA, evaM khalu eteNaM uvA-3 eNaM NikkhamamANe mUrie tatANaMtarAo tadANaMtaraM maMDalAto maMDalaM saMkamamANe 2 do joyaNAI aDatAlIsaM ca egahibhAge joyaNarasa egamegaM maMDalaM egamegeNaM rAiMdieNaM vikampamANe 2 savabAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie sababhatarAto maMDalAto savabAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM sababhaMtaraM maMDalaM paNihAya egeNaM tesIteNaM rAiMdiyasateNaM paMcadasuttarajoyaNasate vikaMpaittA cAraM carati, tatA NaM uttamakaTThapattA ukkosiyA aTThArasamuhuttA rAI bhavai jahaNNae duvAlasamuhutte divase bhavati, esa NaM paDhamachammAse esa NaM paDhamachammAsassa pajjavasANe, se ya pavisamANe sUrie docaM chammAsaM ayamANe paDhamaMsi ahorattaMsi bAhirANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tA jatA NaM sUrie bAhirANaMtaraM maMDalaM ucasaMkamittA cAraM carati tayA NaM do do joyaNAI aDayAlIsaM ca egaTThibhAge joyaNasae egeNaM rAidieNaM vikampaittA cAraM carati, tatA NaM aTThArasamuhuttA rAI bhavati, dohiM egaTThibhAgamuhuttehiM UNe duvAlasamuhutte For Personal & Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FASHREE divase bhavati dohiM egaTThibhAgehiM muhattehiM ahie, se pavisamANe sUrie docaMsi ahorattaMsi bAhiratacaMsi maMDalaMsi vasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie bAhiratacaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tayA NaM sUrie bAhirataccaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tayA NaM paMca joyaNAI paNatIsaM ca egahibhAge joyaNassa dohiM rAidiehi vikaMpaittA cAraM carati, rAiMdie taheva, evaM khalu eteNuvAeNaM pavisamANe sUrie tato'NaMtarAto tayANaMtaraM ca NaM maMDalaM saMkamamANe 2 do joyaNAI aDayAlIsaM ca egahibhAge joyaNassa egamegeNaM rAiMdieNaM vikaMpamANe 2 sababhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM mUrie sababA. hirAto maMDalAto savabhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM sababAhiraM maMDalaM paNidhAya egeNaM tesIeNaM rAiMdiyasateNaM paMcadasuttare joyaNasate vikaMpaittA cAraM carati, tatA NaM uttamakaTThapatte ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavati, jahaNiyA duvAlasamuhuttA rAI bhavai, esa NaM docce chammAse esa NaM docassa chammAsassa pajjavasANe, esa NaM Adice saMvacchare esa NaM Adicassa saMvaccharassa pajjavasANe (sUtraM 18) chaTuM pAhuDapAhuDaM // 1-6 // 'tA kevaiyaM te egamegeNaM rAiMdieNaM vikaMpaittA'ityAdi, tA iti pUrvavat , kiyatpramANaM kSetramiti gamyate, 'egamegeNaM' ti atra prathamAdekazabdAnmakAro'lAkSaNikastato'yamarthaH-ekaikena rAtrindivena-ahorAtreNa vikampya vikampya vikampanaM nAma svasvamaNDalAdvahiravaSvaSkaNamabhyantarapravezanaM vA sUryaH-AdityazcAraM carati, cAraM caran AkhyAta iti For Personal & Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala.) // 33 // 1 prAbhRte6prAbhRta prAbhUtaM vadet ?, evaM bhagavatA gautamena prazne kRte sati etadviSayaparatIrthikapratipattimithyAbhAvopadarzanAya prathamatastA eva prarUpayati-tatthetyAdi, 'tatra' sUryavikampaviSaye khalvimAH sapta pratipattayaH-paramatarUpAH prajJaptAH, tadyathA-'tatthege'tyAdi, 'tatra' teSAM saptAnAM pravAdinAM madhye eke evamAhuH, dve yojane ajhai dvAcatvAriMzat-dvAcatvAriMzattamo yeSAM te arddhadvAcatvAriMzatastAn sAkacatvAriMzatsaGkhyAnityarthaH, tryazItyadhikazatabhAgAn yojanasya, kimuktaM bhavati ?-vyazItyadhikazatasaGkhyairbhAgaiH pravibhaktasya yojanasya sambandhino'rddhAdhikaikacatvAriMzatsaGkhyAna bhAgAn ekaikena rAtrindivena vikampya vikampya sUryazcAraM carati, atraivopasaMhAramAha-'ege evamAhaMsu / eke punardvitIyA evamAhuH, arddhatRtIyAni yojanAni ekaikena rAtrindivena vikampya 2 sUryazcAraM carati, atrApyupasaMhAraH 'ege evamAsu' 2 / eke punastRtIyA evamAhuHtribhAgonAni trINi yojanAni ekaikena rAtrindivena vikampya 2 sUryazcAraM carati, atropasaMhAraH 'ege evamAhaMsu' 3, eke punazcaturthAstIrthAntarIyA evamAhuH trINi yojanAni arddhasaptacatvAriMzatazca, sArddhaSaTcatvAriMzatazcetyarthaH, vyazItyadhikazatabhAgAna yojanasya ekaikena rAtrindivena vikampya ra sUryazcAraM carati, atraivopasaMhAramAha-ege evamAsu' 4 / eke punaH paJcamA evamAhuH-arddhacaturthAni yojanAni ekaikena rAtrindivena vikampya 2 sUryazcAraM carati, atropasaMhAravAkyaM 'ege evamAhaMsu' 5, eke punaH SaSThAstIrthAntarIyA evamAhuH-caturbhAgonAni catvAri yojanAni ekaikena rAtrindivena vikampya 2 sUryazcAraM carati, atropasaMhAravAkyaM 'ege evamAhaMsu' 6, eke punaH saptamA evamAhuH-catvAri yojanAni arddhapaJcAzatazca-sArdvakapazcAzatsaGkhyAMzca tryazItyadhikazatabhAgAn yojanasya ekaikena rAtrindivena sUryo vikampya 2 cAraM // 33 // For Personal & Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ carati atropasaMhAravAkyaM 'ege evamAhaMsutadevaM mithyArUpAH parapratipattIrupadarya samprati svamataM bhagavAnupadarzayati'vayaM puNa'ityAdi, vayaM punareva-vakSyamANaprakAreNa kevalajJAnopalambhapurassaraM vadAmaH, yaduta dve dve yojane aSTAcatvAriMzaccaikaSaSTibhAgAn yojanasya ekaikena rAtrindivena sUryo vikampya 2 cAraM carati, cAraM caran AkhyAta iti vadet , sAmpratamasyaiva vAkyasya spaSTAvagamanimittaM praznasUtramupanyasyati-tattha ko hetU iti vaejjA' tatra-evaMvidhavastutattvAvagatau ko hetuH1,kA upapattiriti vadet bhagavAn , evamukte bhagavAnAha-'tA ayaNNa'mityAdi, idaM jambUdvIpavAkyaM pUrvavat paripUrNa paThanIyaM vyAkhyAnIyaM ca, 'tA jayA 'mityAdi, tatra yadA sUryaH sarvAbhyantaraM maNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA uttamakASThAprAptaH-paramaprakarSaprApta utkarSaka:-utkRSTo'STAdazamuhUrto divaso bhavati, jaghanyA ca dvAdazamuhUrtA rAtriH, 'se nikkhamamANe' ityAdi, tataH sarvAbhyantarAnmaNDalAnniSkrAman sa sUryo navaM saMvatsaramAdadAno navasya saMvatsarasya prathame'horAtre 'abhitarANaMtaraM'ti sarvAbhyantarasya maNDalasyAnantaraM-bahirbhUtaM dvitIyaM maNDalamupasaGkamya cAraM carati, 'tA jayA 'mityAdi, tatra yadA tasminnavasaMvatsarasatke prathame'horAtre sarvAbhyantarAnantaraM dvitIyaM maNDalamupasaGkramya sUryazcAraM carati, cAraM caritumArabhate, 'tadA Namiti prAgvat, dve yojane aSTAcatvAriMzataM ca ekaSaSTibhAgAn yojanasya ekaikena rAtrindivena pAzcAtyenAhorAtreNa vikampya cAraM carati, iyamatra bhAvanA-sarvAbhyantare maNDale praviSTaH san prathamakSaNAdUrdhva zanaiH zanaistadanantaraM dvitIyamaNDalAbhimukhaM tathA kathaMcana maNDalagatyA paribhramati yathA tasyAhorAtrasya paryante sarvAbhyantaramaNDalagatAn aSTAcatvAriMzatamekaSaSTibhAgAn yojanasyApare ca dve yojane atikrAnto bhavati, Jain Education Inter nal For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH (mala0) 1prAbhRte 6 prAbhRtaprAbhRtaM // 34 // tato dvitIye'horAtre prathamakSaNe eva dvitIyamaNDalamupasampanno bhavati, tata uktam-'tayA NaM do joyaNAI aDayAlIsaM ca egaTThibhAge joyaNassa egeNaM rAidieNaM vikaMpaittA sUrie cAraM carati', 'tayA Na'mityAdi, tadA sarvAbhyantarAnantaradvitIyamaNDalacAracaraNakAle Namiti pUrvavat aSTAdazamuhUrto divaso bhavati dvAbhyAM muhattaikaSaSTibhAgAbhyAmUnaH dvAdazamuhUrttA rAtriHdvAbhyAM muhUrtekaSaSTibhAgAbhyAmadhikA, tasminnapi dvitIye maNDale prathamakSaNAdUrva tathA kathaJcanApi tRtIyamaNDalAbhimukhaM maNDalaparibhramaNagatyA cAraM carati yathA tasyAhorAtrakha paryante dvitIyamaNDalagatAnaSTAcatvAriMzatamekaSaSTibhAgAn yojanasyApare ca tadvahirbhUte dve yojane atikrAnto bhavati, tato navasaMvatsarasva dvitIye'horAtre prathamakSaNa eva tRtIyaM maNDalamupasaGkAmati, tathA cAha-se nikkhamamANe ityAdi, sa sUryoM dvitIyAnmaNDalAtprathamakSaNAdUrva zanaiH zanairniSkrAman-bahirmukhaM paribhraman navasaMvatsarasatke dvitIye'horAtre 'abhitaratacaMti sarvAbhyantarAnmaNDalAttRtIyamaNDalamupasaGkamya cAraM carati, tadA dvAbhyAM rAtrindivAbhyAM yAvatpramANaM kSetraM vikampya cAraM carati tAvannirUpayitumAha-tA jayA Na'mityAdi, tatra yadA sUryaH sarvAbhyantarAnmaNDalAttRtIyaM maNDalamupasaGkamya cAraM carati tadA dvAbhyAM rAtrindivAbhyAM sarvAbhyantaramaNDalagatatadanantaradvitIyamaNDalagatAbhyAM paJca yojanAni paJcatriMzataM &ca ekaSaSTibhAgAn yojanasya dhikampya, tathAhi-ekenApyahorAtreNa dve yojane aSTAcatvAriMzacca yojanasyaikaSaSTibhAgA vikampitA dvitIyenApyahorAtreNa, tata ubhayamIlane yathoktaM vikampaparimANaM bhavati, etAvanmAnaM vikampya cAraM carati, 'tayA Na'mityAdi, rAtrindivaparimANaM sugama, samprati zeSamaNDaleSu gamanamAha-'evaM khalu ityAdi, evaM-uktena prakA // 34 // For Personal & Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ reNa khalu nizcitametenopAyena tattanmaNDalapravezaprathamakSaNAdUrdhvaM zanaiH zanaistattadbahirbhUtamaNDalAbhimukhagamanarUpeNa |tasmAttanmaNDalAnniSkrAman tadanantarAnmaDalAttadanantaraM maNDalaM saGkrAman 2 ekaikena rAtrindivena dve dve yojane aSTAcatvAriMzataM caikaSaSTibhAgAn yojanasya vikampayan 2 prathamaSaNmAsaparyavasAnabhUte tryazItyadhikazatatame ahorAtre sarvabAhyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati, 'tA jayA Na'mityAdi, sugamaM, 'tayA Na'mityAdi, tadA sarvAbhyantaraM maNDalaM praNidhAya - avadhIkRtya tattadgatamahorAtramAdi kRtvA ityarthaH, tryazItena - vyazItyadhikena rAtrindivazatena paJcadazottarANi yojanazatAni vikampya, tathAhi ekaikasminnahorAtre dve dve yojane aSTacatvAriMzataM caikaSaSTibhAgAn yojanasya vikampayati, tato dve dve yojane tryazItyadhikena zatena guNyete, jAtAni trINi zatAni SaTSaSTyadhikAni 366, ye'pi cASTAcatvAriMzadekaSaSTibhAgA (graMthAgraM 1000 ) ste'pi tryazItyadhikena zatena guNyante, jAtAni saptAzItizatAni caturazItyadhikAni 8784, teSAM yojanAnayanArthamekaSaSTyA bhAgo hiyate, labdhaM catuzcatvAriMzaM yojanazataM 144, etatpUrvasmin yojanarAzau prakSipyate, jAtAni paJca zatAni dazottarANi 510, etAvatpramANaM vikampya cAraM carati, 'tayA Na' mityAdi, rAtrindivaparimANaM sugamaM, sarva bAhye ca maNDale praviSTaH san prathamakSaNAdUrdhvaM zanaiH zanairabhyantara sarva bAhyAnantaradvitIya maNDalAbhimukhaM tathA kathaJcanApi maNDala - gatyA paribhramati yena prathamaSaNmAsaparyavasAnabhUtAhorAtra paryavasAne sarvabAhya maNDalagatAnaSTAcatvAriMzatame kaSaSTibhAgAn yojanasyApare ca dve yojane atikramya sarvabAhyAnantaradvitIyamaNDalasImAyAM varttate, tato'nantare dvitIyasya SaNmAsasya | prathame'horAtre prathamakSaNe sarvabAhyAnantaraM dvitIyamabhyantaraM maNDalaM pravizati, tathA cAha - 'se pavisamANe' ityAdi, For Personal & Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH ( mala0 ) // 35 // sa sUryaH sarvabAhyAnmaNDalAduktaprakAreNAbhyantaraM pravizan dvitIyaSaNmAsasya prathame'horAtre 'bAhirANaMtaraM' ti sarvabAhyasya maNDalasyAbhyantaraM dvitIyamanantaramaNDalamupasaGkramya cAraM carati, 'tA jayA NamityAdi, tA iti-tatra yadA sUryo bAhyAnantaraM - sarva bAhya maNDalAnantaramabhyantaraM dvitIyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA ekena rAtrindivena sarvabAhyamaNDala - | gatena prathamaSaNmAsaparyavasAnabhUtena dve yojane aSTAcatvAriMzataM ca ekaSaSTibhAgAn yojanasya vikampya, etaccAnantarameva bhAvitaM, cAraM carati - cAraM pratipadyate, 'tayA Na'mityAdi, rAtrindivaparimANaM sugamaM, 'se pavisamANe ' ityAdi, sa sUryaH sarvabAhyAnantarAbhyantaradvitIyamaNDalAdapi prathamakSaNAdUrdhvaM zanaiH zanairabhyantaraM pravizan dvitIyasya SaNmAsasya dvitIye'horAtre 'bAhiratacaM 'ti sarvabAhyasya maNDalasyAbhyantaraM tRtIyamaNDalamupasaGkramya cAraM carati, 'tA jayA Na' mityAdi, tatra yadA sUrya: sarvabAhyAnmaNDalAdabhyantaraM tRtIyamaNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA dvAbhyAM rAtrindivAbhyAM sarvabAhyamaNDalagata - sarva bAhyAnantaradvitIyamaNDalagatAbhyAM paJca yojanAni paJcatriMzataM caikaSaSTibhAgAn yojanasya vikampya tathA ekenApya horAtreNa prathamaSaNmAsaparyavasAnabhUtena dve yojane aSTAcatvAriMzataM caikaSaSTibhAgAn yojanasya vikampayati, dvitIyenApyahorAtreNa dvitIyaSaNmAsaprathamena, tata ubhayamIlane yathoktaM vikampaparimANaM bhavati, 'tayA Na'mityAdi, rAtrindivaparimANaM sugamaM, 'evaM khalu eeNa uvAeNaM pavisamANe ityAdi sUtraM prAguktasUtrAnusAreNa svayaM paribhAvanIyam // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM prathamasya prAbhRtasya SaSThaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // For Personal & Private Use Only 1 prAbhRte 6 prAbhRtaprAbhRtaM // 35 // Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tadevamuktaM SaSThaM prAbhRtaprAbhRtaM, samprati saptamamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAraH pUrvamuddiSTo-yathA 'maNDalAnAM saMsthAna vaktavya'miti, tatastadviSayaM praznasUtramAha| tA kahaM te maMDalasaMThitI AhitAtivadejA ?, tattha khalu imAto aTTha paDivattIo paNNattAo, tatthege evamAhaMsu-tA savAvi maMDalavatA samacauraMsasaMThANasaMThitA paM0 ege evamAhaMsu 1, ege puNa evamAhaMsu, tA savAviNaM maMDalavatAvisamacauraMsasaMThANasaMThiyA paNNattA ege evamAhaMsu2, egepuNa evamAsu savAviNaM maMDalavayA samacadukoNasaMThitA paM0 ege e03, ege puNa evamAhaMsu savAvi maMDalavatA visamacaukkoNasaMThiyA paM0 ege evamAhaMsu 4, ege puNa evamAhaMsu-tA savAvi maMDalavayA samacakkavAlasaMThiyA paM0 ege evamAhaMsu 5, ege puNa evamAhaMsu-tA savAvi maMDalavatA visamacakkavAlasaMThiyA pa0 ege evamAsu 6, ege puNa evamAhaMsu|tA sadAvi maMDalavatA cakkaddhavAlasaMThiyA paM0 ege evamAhaMsu 7, ege puNa evamAhaMsu-tA savAvi maMDalavatA chattAgArasaMThiyA paM0 ege evamAhaMsu, tattha jete evamAsu tA savAvi maMDalavatA chattAkArasaMThitA paM0 eteNaM NaeNaM NAyacaM, No ceva NaM itarehiM, pAhuDagAhAo bhANiyabAo (sUtraM 19) // paDhamassa pAhuDassa sattama pAhuDapAhuDaM samattaM // 1-7 // - PI 'tA kahaM te maMDalasaMThiI'ityAdi, 'tA'iti pUvit, kathaM bhagavan ! tattvayA maNDalasaMsthitirAkhyAtA iti bhagavAn |vadet , evaM bhagavatA gautamena prazne kRte satyetadviSayaparatIrthikapratipattInAM mithyAbhAvopadarzanArtha prathamatastA evopa For Personal & Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH (mala.) 1prAbhRte 7prAbhRta prAbhRtaM darzayati-tattha khalu'ityAdi, 'tatra' tasyAM maNDalasaMsthitau viSaye khalvimA-vakSyamANasvarUpA aSTau pratipattayaH prajJaptAH, tadyathA-tatra teSAmaSTAnAM paratIthikAnAM madhye eke-prathameM tIrthAntarIyA evamAhuH, 'tA'iti teSAmeva tIrthAntarIyANAmanekavaktavyatopakrame kramopadarzanArthaH, 'savAvi maMDalavaya'tti maNDalaM-maNDalaparibhramaNameSAmastIti maNDalavanti candrA- divimAnAni tadbhAvo maNDalavattA, tatrAbhedopacArAt yAni candrAdivimAnAni tAnyeva maNDalavattA ityucyante, tathA cAha-sarvA api-samastA maNDalavattA-maNDalaparibhramaNavanti candrAdivimAnAni, samacaturasrasaMsthAnasaMsthitAH prajJaptAH, atropasaMhAraH 'ege evamAhaMsu' evaM sarvANyupasaMhAravAkyAni bhAvanIyAni, eke punadvitIyA evamAhuH-sarvA api maNDalavattA viSamacaturasrasaMsthAnasaMsthitAH prajJaptAH 2, tRtIyA evamAhuH-sarvA api maNDalavattAH samacatuSkoNasaMsthitAH prajJaptAH 3, caturthA AhuH-sarvA api maNDalavattA viSamacatuSkoNasaMsthitAH prajJaptAH 4, paJcamA AhuH-savoM api maNDala. vattAH samacakravAlasaMsthitAH prajJaptAH 5, SaSThA Aha:-sarvA api maNDalavattA viSamacakravAlasaMsthitAH prajJaptA06, saptamA | AhuH-savoM api maNDalavattAzcakrArddhacakravAlasaMsthitAH prajJaptAH 7, aSTamA punarAhuH-sarvA api maNDalavattA chatrAkAra& saMsthitAH prajJaptAH-uttAnIkRtachatrAkArasaMsthitAH, evamaSTAvapi parapratipattIrupadarya samprati svamatamupadidarzayiSurAha 'tattha'ityAdi, tatra-teSAmaSTAnAM tIrthAntarIyANAM madhye ye evamAhaH-sarvA api maNDalavattA chatrAkArasaMsthitAH prajJaptA | iti, etena nayena, nayo nAma pratiniyataikavastvaMzaviSayo'bhiprAyavizeSo, yadAhuH samantabhadrAdayo-'nayo jJAturabhiprAya iti, tata etena nayena-etenAbhiprAyavizeSeNa sarvamapi candrAdivimAnajJAnaM jJAtavyaM, sarveSAmapyuttAnIkRtakapiH For Personal & Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thArDasaMsthAnasaMsthitatvAnna caika-naiva itaraiH borniyailathAvastutakhAbhAvAda, 'pAhujagAhAo bhANiyabAoM'tti annAmi adhikRtapAbhRtaprAbhRtArthapratipAdikA kAzcana gAthA vartante, tato yathAsampradAya bhaNitavyA iti / iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptidIkAyAM prathamasya prAbhRtasya saptamaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // -rearertadevamuktaM saptamaM prAbhRtaghrAbhRtaM, sAspratamaSTamamArabhyate-tasya cAyamarthAdhikAro-'maNDalAnAM viSkambho vaktavya tatastadviSayaM praznasUtramAha tA savAvi NaM maMDalavayA kevatiyaM bAhalleNaM kevaliyaM AyAmavikalebheNaM kevatiya parikkheveNaM AhitAti vadejA, tattha khalu imA tipiNa paDivattIo paNNattAo, tatthege ebamAsu-tA saghAvi NaM maMDalavatA joyaNaM vAhalleNaM egaM joyaNasahassaM ega lettIsa joyaNasataM AyAmavikkhaMbheNaM tiNi joyaNasahassAI tiNNi ya navaNaue joyaNasate parikkheveNaM paM0, ege evamAhaMsu 1, ege puNa evamAhaMsu-lA savAvi NaM maMDalavatA joyaNaM bAhalleNaM egaM joyaNasahassaM egaM ca cauttIsaM joyaNasayaM AyAmavikkhaMbheNaM tiSNi joyaNasahassAI cattAri biutsare joyaNasate parikkheveNaM paM0, ege evamAhaMsu 2, ege puNa evamAhaMsu-tA joyaNaM bAhalleNaM ega joyaNasahassaM egaM ca paNatIsaM joyaNasataM AyAmavikkhaMbheNaM timi joyaNasahassAI cattAri |paMcusare joyaNasate parikkheSeNaM paNNasA, ege evamAhasa, vayaM puNa evaM vayAmo-tA sadAvi maMDalavAta aDatAlIsaM egaDibhAne joyaNassa bAhalleNaM aSiyatA AvAmabikkhaMbheNaM parikkhetreNaM AhitAti vadejA, tastha *** 35*6* For Personal & Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1prAbhRte8prAbhRtaprAbhRtaM sUryaprajJa saNaM ko heUtti vadejA , tA ayaNNaM jaMbuddIve 2 jAva parikkheveNaM, tA jayA NaM sUrie sababhaMtaraM maMDalaM uvaptivRttiH saMkamittA cAraM carati tayA NaM sA maMDalavatA aDatAlIsaM egaTThibhAge joyaNassa bAhalleNaM NavaNauijoyaNa(mala0) sahassAI chacca cattAle joyaNasate AyAmavikkhaMbheNaM tiNi joyaNasatasahassAI paNNarasajoyaNasahassAI egUNaNaurti joyaNAI kiMcivisesAhie parikkheveNaM tatA NaM uttamakaTThapatte ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavati jahaNiyA duvAlasamuhuttA rAI bhavati, se NikkhamamANe sUrie NavaM saMvaccharaM ayamANe paDhamaMsi |ahorattaMsi abhitarANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie abhitarANataraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tadA NaM sA maMDalavatA aDayAlIsaM egaTThibhAge joyaNassa bAhalleNaM NavaNavaI joyaNasahassAI chacca paNatAle joyaNasate paNatIsaM ca egadvibhAge joyaNassa AyAmavikkhaMbheNaM tiNNi joyaNasatasahassAiM pannarasaM ca sahassAI egaM cauttaraMjoyaNasataM kiMcivisesUrNa parikkheveNaM tadA NaM divasarAtippamANaM taheva / se NikkhamamANe sUrie docaMsi ahorattaMsi abhitaraM taccaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM mRrie ambhitaraM tacaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tayA NaM sA maMDalavatA aDatAlIsaM egaTThibhAge joyaNassa bAhalleNaM NavaNavatijoyaNasahassAI chacca ekkAvaNNe joyaNasate Nava ya egaTThibhAgA joyaNassa AyAmavikkhaMbheNaM tiNi joyaNasayasahassAI pannarasa ya sahassAI ega ca paNavIsa joyaNasaya parikkheveNaM paM0, tatA NaM divasarAI taheva, evaM khalu etaNa NaeNaM nikkhamamANe sUrie tatANatarAto tadANaM- AASAGAR 37 // For Personal & Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraM maMDalAto maMDalaM uvasaMkamamANe 2 joyaNAI paNatIsaM ca egadvibhAge joyaNassa egamege maMDale vikkhaMbhavuddhiM abhivaDemANe 2 aTThArasa 2 joyaNAI parirayavuddhiM abhivaDemANe 2 saGghabAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie sababAhiramaMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM sA maMDalavatA aDatAlIsaM egaTTibhAgA joyaNasayasahassaM chacca saddhe joyaNasate AyAmavikkhaMbheNaM tinni joyaNasagrasahassAiM aTThArasa sahassAiM tiNNi ya paNNarasuntare joyaNasate parikkheveNaM tadA NaM ukkosiyA aTThArasamuhuttA rAI bhavati jahaNNae duvAlasamuhutte divase bhavati, esa NaM paDhame chammAse esa NaM paDhamassa chammAsassa pajjavasANe, se pavisamANe sUrie doghaM chammAsaM ayamANe paDhamaMsi ahorattaMsi bAhirANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM bAhirANaMtaraM maMDalaM uba saMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie bAhirANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaMsA maMDalavatA aDatAlIsaM egadvibhAge joyaNassa bAhalleNaM evaM joyaNasayasahassaM chacca caupaNNe joyaNasate chavIsaM ca egaTTibhAge joyaNassa AyAmavikkhaMbheNaM tinni joyaNasatasahassAiM aTThArasasahassAiM doNNi ya sattANaute joyaNasate parikkheveNaM paM0, tatA NaM rAiMdiyaM taheva, se pavisamANe sUrie doce ahorattaMsi bAhiraM tacaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie bAhiraM tacaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tatA NaM sA maMDalavatA aDayAlIsaM egadvibhAge joyaNassa bAhalleNaM egaM jo yaNasatasahassaM chaca aDayAle joyaNasae bAvaNNaM ca egadvibhAge joyaNassa AyAmavikkhaMbheNaM tiriNa joya For Personal & Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) // 38 // 1prAbhRte 8prAbhRtaprAbhRtaM satasahassAI avArasa sahassAIboSiNa auyaNAtIse joyaNasane parikkheveNaM paM0. divasarA taheva. evaM khalu eteNukAeka pavisamANe sUrie tatANaMtarAto tadANaMtaraM maMDalAto maMDalaM saMkamamANe 2paMca 2 joyaNAI paNatIsaM ca egavibhAse joyaNassa egamege maMDale vikkhaMbhavuddhiM NivuDDemANe 2 aTThArasa jovaNAI parispabuddhi NipuchamANe 2 sababbhaMtaraM maMDalaM ubasaMkamittA cAraM carati, tA jatA NaM sUrie sababhataraM maMDalaM upasaMkamisA cAraM carati, talA jaMsA maMDalacayA aDayAlIsaM egavibhAge joyaNassa bAhalleNaM pavaNauti joyaNasahassAI chacca basAle joyaNasae AyAmavikkhaMbheNaM tipiNa jopaNasayasahassAiM paNNarasa ya sahassAI auNAutiM / jopaNAI kiMcivisesAhiyAI parikkheveNaM paM0, latA NaM uttamakaTTha patte ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavati, jahaNiyA duSAlasamuhuttA rAI bhavati, esa pAM dobassa chammAsassa paLacasANe esa Adice saMvacchare esa Adibassa saMbaccharassa pajacasANe, tA savAviNaM maMDalavatA aDatAlIsaM egahibhAge joyaNAsa pAhalleNaM, saccAvi pAM maMDalaMtariyA do joyaNAiMbikkhaMbheNaM, esa NaM ahA lesIyasata. paDappaNNo paMcadamuttare jopaNasale AhitAti vadejA, tA abhitarAto maMDalavalAobAhiraM maMDalavataM vAhirAo vA abhitaraM maMDalapataM esa adA kevatiyaM AhitAni vadejA, tA paMcasuttarajoyaNasate Ahi tAti vadejA, abhitarAte maMDalavatAte bAhirA maMDalaSayA bAhirAomaMDalavatAto cambhitarA maMDalavatA esa 4aa addhA kevaliyaMAhitAlibakhA, tA paMcAsattare joyanasate aDatAcIsaMca egahibhAge joyapAssa Ahi GRASSRAE%ES // 38 // For Personal & Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAti bavejA, tA ambhatarAto maMDalaghatAtobAhiramaMDalabalA bAhirAlo. abhaMtaramaMDalavatA esa azA hai kevatiyaM AhitAti vadejA ?, tA paMcaNavutsare joyaNasate terasa ya emaDibhAge joyaNassa AhitAti vadejA, abhitarAte maMDalavatAe bAhirA maMDalavayA bAhirAte maMDalavatAle anjaMtaramaMDalavayA, esa zaM addhA kevatiya AhitAti vadejA, tA paMcadasusare joyaNasae Ahiyatti badejA (sUtraM 20) amaM pAhuDapAhuDaM / parama pAhuI smttN|| 'tAsavAviNaM maNDalavapA' ityAdi, lA' iti pUrvavat, sarvANyapi maNDalapadAni maNDalarUpANi padAni maNDalapadAni maNDalapadAni sUryamaNDalasthAnAnItyarthaH, kiyammAnaM bAhalyena kiyadAyAmaviSkambhAbhyAM kiyatparikSepeNa-paridhinA AkhyAtAni iti vadet, sUtre strItvanirdeza prAkRtatvAt ,prAkRte hi liGgaM vyabhicAri, yadAha pANiniH svadhAkRtalakSaNe-liGga vyabhicAryapI'ti, evaM bhagavatA gautamena prazna kRle sasibhagavAnetadviSayapara tIrthikapratipattInAM mithyAbhAvopadarzanAya prathamatastA ebopanyasyati-tatya kham' ityAdi, tatramaNDalabAhalyAdivicAraviSaye khalvimAstisaHpratipayaHprajJaptAH, tadyathA-tatrateSAM trayANAMparatIrthikAnAMmadhye eka tIrthAntarI evamAhuH-'tA' iti prAgvat , sarvApayapi maNDalapadAni-sUryamaNDalAni 'joyaNaM bAhalleNaM ti pratyekaMyojanamekaM 'bAhalyena' piNDena eka bojanasahasramekaM ca trayastriMza-vayastriMzadadhikaM yojanazataM, AyAmavikkhaMbheNaM ti AyAmacaviSkambhana AyAmariSkAmaM samAhAro khaslema lekamAyAmena viSkambhena cetyarthaH, cINi yojanasahavAzivINicanabakyatAniyojanazatAviparikSeSataHprajamAninaca bIrthAntarIbAyAM yateva maNDalara For Personal & Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa- syAyAmaviSkambhamevaM yojanasahasrameka yojanazataM ca trayastriMzadadhikamAyAmaviSkambhAbhyAM teparirayaparimANaM vRttaparimANAt 1prAbhUteptivRttiH triguNameva paripUrNamicchanti, na vizeSAdhikamatastrINi yojanasahasrANi trINi zatAni navanavatAnItyuktaM, tathAhi-sahasrasya 8prAbhRta (mala0) trINi sahasrANi zatasya trINi zatAni trayastriMzatazca navanavatiriti, idaM parirayaparimANaM 'vikkhaMbhavaggadahaguNakaraNI prAbhRtaM vahassa parirao hoI' iti parirayagaNitena vyabhicAri, tena hi parirayaparimANAnayane trINi yojanasahasrANi pazca zatAni yazItyadhikAni kizcitsamadhikAnyAgacchanti, tathAhi-eka yojanasahasramekaM ca yojanazataM trayastriMzadadhikamityekAdaza yojanazatAni trayastriMzadadhikAni 1133, eteSAM vargo vidhIyate, jAta ekako dviko'STakatrikaH SaTko'STako navakaH 1283689, sato dazabhirguNitena jAtamekamadhikaM zUnyaM 12836890, eteSAM vargamUlAnayane Agacchati yathoktaM parirayaparimANamatastammatena parirayaparimANaM vyabhicAri, evamuttaramapi matadvayaM paribhAvanIya, atraiva prathamamate upasaMhAra &Aege evamAhaMsu 1, eke punarevamAhuH-sarvANyapi sUryamaNDalapadAni pratyekamekaM yojanaM bAhalyena eka yojanasahasramekaM ca* yojanazataM catustriMzaM-catustriMzadadhikamAyAmaviSkambhAbhyAM 1134 trINi yojanasahasrANi catvAri yojanazatAni byuttarANi 3402 parikSepataH, tathAhi-eteSAmapi matena viSkambhaparimANAt parirayaparimANaM paripUrNatriguNarUpaM, tataH sahasasya trINi sahasrANi zatasya trINi zatAni catustriMzato vyuttaraM zatamiti, atraivopasaMhAramAha-'ege evamAhaMsu' eke daa||39|| punarevamAhaH-sarvANyapi maMNDalapadAni-sUryamaNDalAni pratyekameka yojanaM bAhalyena eka yojanasahasramekaM ca yojanazataM paJcatrizaM-pazcatriMzadadhikamAyAmaviSkambhAbhyAM 1135 trINi yojanasahasrANi catvAriyojanazatAni pazcottarANi 3405 For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parikSepataH, tathAhi-ekasya yojanasahasrasya trINi yojanasahasrANi zatasya trINi zatAni paJcatriMzataH pazcottaraM zatamiti, etAni trINyapi matAni mithyArUpANi parirayaparimANamAtre'pi vyabhicArAt, ato bhagavAn tebhyaH pRthak svamatamupadarzayati-'vayaM puNa'ityAdi, vayaM punarevaM-vakSyamANaprakAreNa vadAmaH, tameva prakAramAha-tA sahAvI'tyAdi, 'tA' iti pUrvavat sarvANyapi maNDalapadAni-sUryamaNDalAni pratyekaM bAhalyenASTAcatvAriMzadekaSaSTibhAgA yojanasya AyAmaviSkambhaparikSepeNa-AyAmaviSkambhaparikSepaH punaraniyatAni AkhyAtAni, kasyApi maNDalasya kiyAna AyAmo viSkambhaH parikSepazceti bhAva iti svaziSyebhyo vadet , evamukte bhagavAn gautamaH pRcchati-'tattha NaM ko heU iti vaijjA' tatra-maNDalapadAnAmAyAmaviSkambhaparikSepAniyatatve ko hetuH-kA upapattiriti vadet ?, atra bhagavAnAha-'tA ayana'mityAdi, idaM jambUdvIpavAkyaM pUrvavat paripUrNa svayaM paribhAvanIyaM vyAkhyAnIyaM ca, tA jayA Na'mityAdi, tatra yadA Namiti vAkyAlaGkAre sUryaH sarvAbhyantaraM maNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA tanmaNDalapadaM, sUtre strItvanirdezaH prAkRtatvAd, bAhalyenASTAcatvAriMzadekaSaSTibhAgA yojanasya jJAtavyaM, AyAmaviSkambhAbhyAM navanavatiyojanasahasrANi SaT zatAni catvAriMzadadhikAni 99640, tathAhi-ekato'pi sarvAbhyantaramaNDalamazItyadhika yojanazataM jambUdvIpamavagAhya sthitamaparato'pi, tato'zItyadhikaM yojanazataM dvAbhyAM guNyate, jAtAni trINi zatAni SaSTyadhikAni 360, etAni jambUdvIpaviSkambhaparimANAlakSarUpAta zodhyante, tato yathoktamAyAmaviSkambhaparimANaM bhavati, trINi yojanazatasahasrANi pazcadaza saha-I srANi ekonavatyadhikAni 315089 parikSepataH, tathAhi-tasya sarvAbhyantarasya maNDalasya viSkambho navanavatiryojanasa For Personal & Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa // 40 // hastrANi SaT zatAni cavAriMzadadhikAni 19640, pateSAM varSe vidhIyate, jAto navako navako dvikoTaka pakako dhiko 1prAbhRte nakkA choDera zUnye 9928129600, taso dazabhiryupace jAtamekamadhikaM zUnyaM 99281296000, asva varga 8prAbhRta* mUlAnayanena labdhaM kyoktaM parisyapramANaM, zeSa titi dvika ekako'STakA zUnyaM saptako navakaH 218079 etat tvara, prAbhRtaM 'sayA Na'mityAdinA rAtrindivaparimANaM sugama / 'se nikkhamamANe' ityAdi, sa sUryaH sarvAbhyantarAmamaNDalAtyAmuktaprakAreNa niSkAman navaM saMvatsaramAdadAno navasya saMvatsarasva prathame'horAtre sarvAbhyantarAnantaraM dvitIyaM maNDalamupasakamya cAraM carati tana yadA sarvAbhyantarAnansara dvitIyaM maNDalamupasaGkamya cAraM carati tadA tanmaNDalapadamaSTAcatvAriMzadekara TibhAgAyojanasya bAhasyena, navanavatiryojanasahasrANi pada zatAni paJcacatvAriMzadadhikAni pazcatriMzaJcaikaSaSTibhAgA yojanasthAyAmaviSkambhAbhyAM, tathAhi-eko'pi sUryaH sarvAbhyantaramaNDalagatAnaSTAcatvAriMzatamekaSaSTibhAgAna yojanasthApare ca yojane bahiravaSTabhya dvitIye maNDale cAraM carati dvitIyo'pi, tato dvayoryojanayoraSTAcatvAriMzatazcaikaSaSTibhAgAnAM mAyojanasva dvAbhyAM guNane pazca bojavAni paJcaviMzakapaSTibhAgA yojanasyeti bhavati, etatprathamamaNDalaviSkambhaparimANeadhikatvena prakSipyate, tato bhavati sthoktaM dvitIyamaNDalaviSkambhAyAmaparimANamiti, tatra cINi yojanazatasahasrANi paba-1| diyA sahasrANi ekaMca saptottaraM bojanazataM kiJcidvizeSAdhika parirayeNa prajJaptaM, tathAhi-pUrvamaNDalaviSkambhAyAmaparimA- // 40 // mANAdasya maNDalasya viSkambhAyAmaparimANe paJca yojanAni paJcatriMzaccaikaSaSTibhAgA yojanasyAdhikatvena prApyate, tato'sya rAzeH pRthak parirakparimAdhamAnetavyaM, taba paca yojanAnyeSTibhAgakaraNArthamekapayA guNyante, jAtAni bINi zatAni For Personal & Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacottarANi 305, pateSAM madhye uparitanAH paJcatriMzadekapaSTibhAgAH prakSipyante, jAtAni zrIvi zatAni catvAriMzadadhi kAni 340, eteSAM vargo vidhIyate, vargayitvA ca dazabhirguNanAt tato jAla ekaka ekakaH paJcakaH paGkastrINi zUnyAni | 1156000, tata eSAM vargamUlAnayane labdhAni daza zatAni paJcasazatyadhikAni 1075, eteSAM yojanAna banArthamekapa cha bhAge hRte labdhAni saptadaza yojanAni aSTatriMzacaikaSaSTibhAgA yojanasya 176, etatpUrvamaNDalaparizyaparimANe'dhikasbena prakSipyate, tato yathoktamadhikRtamaNDalaparirayaparimANaM bhavati, kiJcidvizeSonatA ca kiJcidUnatrayoviMzatyA ekaSaSTibhAgerUnatA draSTavyA, 'tayA pAM divasarAipamANaM taha ceva' tadA-dvitIyamaNDalacAracaraNakAle divasarAtripramANaM tathaivaprAgvat jJAtavyaM tacaivam-layA NaM advArasamuhutte divase havai dohi emadvibhAga muhuttehi UNe duvAlasamuhuttA rAI bhavati dohi egaTTibhAgamuhuttehiM ahiyA, 'se kkhimamANe' ityAdi, tataH sUryo dvitIyasmAnmaNDa[ lAduktaprakAreNa niSkrAman navasaMvatsarasara ke dvitIye'horAtre 'avibhataraM tacca ti sarvAbhyantarAnmaNDalA tRtIyaM maNDalasupasaGkramya cAraM carati, 'tA jayA 'mityAdi, tato yadA sUrya / sarvAbhyantarAnmaNDalA tRtIyaM maNDalamupasaGkramba cAraM 'carati tadA tatRtIyaM maNDalapadaM aSTAcatvAriMzade kaSaSTibhAgA yojanasya bAhalyena naknabatiryojana sahasrANi paTU yojana | zatAnyekapaJcAzadadhikAni nava caikaSaSTibhAgA yojanasya 99651 ke AyAma viSkambhena- AyAmaviSkambhAbhyAM, tathAhiprAmivAtrApi pUrvamaNDalaviSkambhAyAmaparimANAt pazca yojanAni paJcatriMzace kaSaSTibhAgA yojanasyAdhikatvena prApyante, tato yathokamAyAmaviSkambhaparimANaM bhavati cINi yojanazatasahasrANi paJcadaza sahasrANi ekaM ca paJcaviMzatyadhikaM yojanAcaM For Personal & Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa tivRttiH 1prAbhRte 8 prAbhRtaprAbhRtaM (mala.) // 41 // parikSepeNa prajJaptaM, tathAhi-pUrvamaNDalAdasya viSkambhe paJca yojanAni paJcatriMzaccaikaSaSTibhAgA yojanasyAdhikatvena prApyante, tato yathoktamatrAyAmaviSkambhaparimANaM bhavati, tasya ca pRthak parirayaparimANaM saptadaza yojanAni aSTAtriMzacca ekaSa|STibhAgA yojanasya, etannizcayanayamatena, paraM sUtrakRtA vyavahAranayamatamavalambya paripUrNAnyaSTAdaza yojanAni vivakSitAni, vyavahAranayamatena hi loke kizcidUnamapi paripUrNa vivakSyate, tathA yadapi pUrvamaNDalaparirayaparimANe kiJcidUnatvamuktaM tadapi vyavahAranayamatena paripUrNamiva vivakSyate, tataH pUrvamaNDalaparirayaparimANe aSTAdaza yojanAnyadhikatvena prakSipyante iti bhavati yathoktamadhikRtamaNDalaparirayaparimANaM, 'tayA NaM divasarAI taheva' iti tadA tRtIyamaMDalacA racaraNakAle divasarAtrI tathaiva prAgiva vaktavye, taccaivam-tayA NaM aTThArasamuhatte divase bhavati cauhiM egahibhAgamuhusattehi UNe duvAlasamuhuttA rAI bhavati cAhi egahibhAgamuhuttehi ahiyA, 'evaM khalvi'tyAdi, evaM-uktaprakAreNa khalu hai nizcitametenopAyena pratyahorAtramekaikamaNDalamocanarUpeNa niSkrAman sUryastadanantarAnmaNDalAttadanantaraM maNDalaM sAman sAman ekaikasmin maNDale paJca paJca yojanAni paJcatriMzaccaikaSaSTibhAgA yojanasyetyevaMparimANAM viSkambhavRddhimabhivarddhayannabhivarddhayan ekaikasminnetanmaNDale aSTAdaza aSTAdaza yojanAni parirayavRddhimabhivarddhayannabhivarddhayan ihASTAdaza aSTAdazeti vyavahArata uktaM, nizcayanayamatena tu saptadaza saptadaza yojanAni aSTAtriMzataM caikaSaSTibhAgA yojanasyeti draSTavyaM, etacca prAgeva bhAvitaM, na caitatsvamanISikAvijRmbhitaM, yata uktaM tadvicAraprakrame eva karaNavibhAvanAyAM-'sattarasa joya-5 NAI akRtIsaM ca egaTThibhAgA 1736 eyaM nicchaeNa saMvavahAreNa puNa aTThArasa joyaNAI' iti prathamaSaNmAsaparya thavabhavati cauhi egaDibhAkrAman sUryastadanantarAmtyaparimANAM vi namekaikamaNDalamocana pazcatriMzaccaikaSaSTibhAgAvamabhivarddhayannabhi // 41 // For Personal & Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ****55SASA vasAnabhUte jyazItyadhikazatatame ahorAtre sarvabAhya maNDalamupasaGkramya cAraM carati, 'tA jayA 'mityAdi, tatra yadA Namiti vAkyAlaGkAre, sUryaH sarvabAhyamaNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA tatsarvabAhyaM maNDalapadaM aSTacatvAriMzadekaSaSTibhAgA yojanasya bAhalyena eka yojanazatasahasraM SaTU zatAni SaSTyadhikAni 100660 AyAmaviSkambhena-AyAmaviSkambhAbhyAM, tathAhi-sarvAbhyantarAnmaNDalAtparataH sarvabAhyaM maNDalaM paryavasAnIkRtya tryazItyadhika maNDalazataM bhavati, maNDale 2 ca viSkambhe 2 parivarddhante paJca 2 yojanAni pazcatriMzaccaikaSaSTibhAgA yojanasya, tataH paJca yojanAni tryazItyadhikena zatena guNyante, jAtAni nava zatAni paJcadazottarANi 915, ye'pi ca paJcatriMzadekaSaSTibhAgA yojanasya te'pi tryazItyadhikena zatena guNyante, jAtAni catuHSaSTiH zatAni paJcottarANi 6405, teSAmekaSaSTyA bhAge hRte labdhaM paJcottaraM yojanazataM 4105, etatpUrvasmin rAzau prakSipyate, jAtAni daza zatAni viMzatyadhikAni 1020, etAni sarvAbhyantaramaNDalaviSka mbhAyAmaparimANe adhikatvena prakSipyante, tato yathoktaM sarvabAhyamaNDalagataviSkambhAyAmaparimANaM bhavati, tathA trINi yojanazatasahasrANi aSTAdaza sahasrANi trINi zatAni paJcadazottarANi 318315 parikSepataH, navaraM paJcadazottarANi kizcizyUnAni draSTavyAni, tathAhi-asya maNDalasya viSkambho yojanalakSaM SaT yojanazatAni SaSTyadhikAni 100660, asya vargo vidhIyate, jAta ekakaH zUnyamekakastriko dvikazcatuSkastrikaH paJcakaH Sado dve zUnye 10132435600, tato dazabhirguNane jAtamekamadhikaM zUnyaM 101324356000, asya vargamUlAnayane labdhAni trINi yojanazatasahasrANi aSTAdaza sahasrANi trINi zatAni caturdazottarANi 318314, zeSamuddharati, paJcakaH paJcakastrikazcatuSkaH zUnyaM catuSka: RAS For Personal & Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 prAbhRte 8prAbhRta prAbhRtaM sUryaprajJa-18|553404 chedarAziH padakhikaH parSado dviko'STakA 636628 tata etena paJcadazaM yojanaM kizcidUnaM kila ubhyate ptivRttiH iti vyavahArataH sUtrakRtA paripUrNa vivakSitvA paJcadazottarANItyuktaM, athavA maNDale 2 pUrva 2 maNDalAtparirayavRddhau sapta(mala0) daza 2 yojanAni aSTAtriMzaccaikaSaSTibhAgA yojanasya labhyante, tataH saptadaza yojanAni tryazItyadhikena zatena guNyante, // 42 // jAtAmyekatriMzacchatAnyekAdazottarANi 3111, ye'pi cASTAtriMzadekaSaSTibhAgAste'pi tryazItyadhikena zatena guNyamte, |jAtAnyekonasaptatizatAni catuSpaJcAzadadhikAni 6954, teSAM yojanAnayanArthamekaSaSTyA bhAgo hriyate, labdhaM caturdazottaraM yojanazataM 114, tacca pUrvarAzau prakSipyate jAtAni dvAtriMzacchatAni paJcaviMzatyadhikAni 3225, etAni sarvAbhyantaramaNDalaparirayaparimANe trINi lakSANi paJcadaza sahasrANi navAzItyadhikAni 315089 ityevaMrUpe'dhikatvena prakSipyante, jAtAni trINi lakSANi aSTAdaza sahasrANi trINi zatAni caturdazottarANi 318314, tathA saptadazAnAM yojanAnAM aSTAtriMzatazcaikaSaSTibhAgAnAmupari yAni trINi zatAni paJcasaptatyadhikAni 375 zeSANyuDaramti tAni dhyazItyadhikena zatena guNyante jAtAnyaSTaSaSTisahasrANi SaT zatAni paJcaviMzatyadhikAni 68625, teSAM chedarAzinA pazcAzadadhikaikaviMzatizatarUpeNa 2150 bhAgo hriyate, labdhA ekatriMzadekaSaSTibhAgA yojanasya, zeSaM stokatvAt tyakta, paraM vyavahArataH paripUrNa yojanaM vivakSitamiti paJcadazottarANItyuktaM, 'tayA Na'mityAdinA rAtrindivaparimANaM SaNyAsopasaMharaNaM| ca sugama, 'se pavisamANe' ityAdi, tataH sa sUryaH sarvabAdyAnmaNDalAta prAguktaprakAreNAbhyantaraM pravizan dvitIya SaNmAsamAdadAno dvitIyasya paNmAsasya prathame ahorAne sarvabAdyAnantaramarvAtana dvitIyaM maNDalamupasaGgamya cAraM carati, 'tA tyadhikana ziSTAtriMzatazcaikaSaSTibhAgAmAaSTAdaza sahasrANi trANi nayAzItyadhikAna kAni 3225, etAni sarvAMcyo // 42 // dan Education International For Personal & Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayA NamityAdi, tatra yadA NamitivAkyAlaGkAre sarvabAhyAnantaramarvAktanaM dvitIyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA tanmaNDalapadaM aSTAcatvAriMzade kaSaSTibhAgA yojanasya bAhalyena, ekaM yojanazatasahasraM SaT ca yojanazatAni catuSpaJcAzadadhikAni SaDviMzatizcaikaSaSTibhAgA yojanasya 10065436 AyAmaviSkambhena - AyAmaviSkambhAbhyAM tathAhi ekato'pi tanmaNDalaM sarvabAhyamaNDalagatAnaSTAcatvAriMzatamekaSaSTibhAgAn yojanasyApare dve yojane vimucyAbhyantaramavasthitamaparato'pi tato yojanadvayasyASTAcatvAriMzatazcaikaSaSTibhAgAnAM dvAbhyAM guNane pazca yojanAni paJcatriMzaccaikaSaSTibhAgA yojanasyeti bhavati, etatsarvabAhya maNDala gataviSkambhAyAmaparimANAt zodhyate, tato yathoktamadhikRtamaNDalaviSkambhAyAmaparimANaM bhavati, tathA trINi yojanazatasahasrANi aSTAdaza sahasrANi dve yojanazate saptanavatyadhike 318297 parikSepataH prakSiptaM, tathAhi - pUrvamaNDalAdasya maNDalasya viSkambhAyAmaparimANe pazca yojanAni paJcatriMzaccaikaSaSTibhAgA yojanasyeti truTyanti, paJcAnAM yojanAnAM paJcatriMzatazcaikaSaSTibhAgAnAM pariraye saptadaza yojanAni aSTAtriMzaccaikaSaSTibhAgA yojanasya bhavanti paraM sUtrakRtA vyavahAranayamatena paripUrNAnyaSTAdaza yojanAni vivakSitAni, prAguktAtsarvabAhyamaNDalaparirayaparimANAt trINi lakSANi aSTAdaza sahasrANi trINi zatAni paJcadazottarANi ityevaMrUpAdaSTAdaza yojanAni zodhyante, tato yathoktamadhikRtamaNDalaparirayaparimANaM bhavati, 'tayA NaM rAiMdiyANaM taha ceva'tti tadA rAtrindivaM rAtridivasau tathaiva vaktavyau, tau caivam- 'tayA NaM aTThArasamuhuttA rAI bhavati dohi egaTTibhAgamuhuttehi UNA duvAlasamuhutte divase havai dohi egaDibhAgamuhuttehi ahie' iti, 'se pavisamANe' ityAdi, tataH sa sUryastasmAdapi dvitIyasmAnmaNDalAtprAgukta For Personal & Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH ( mala0 ) // 43 // prakAreNAbhyantaraM pravizan dvitIyasya SaNmAsasya dvitIye'horAtre savabAhyAnmaNDalAdavAtanaM tRtIyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati, tatra yadA sUryaH sarvabAhyAnmaNDalAdarvAktanaM tRtIyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA tanmaNDalapadaM aSTAcatvAriMzadekapaSTibhAgA yojanasya bAhalyena ekaM yojanazatasahasraM SaT ca yojanazatAni aSTAcatvAriMzadadhikAni dvipaJcAzacaikaSaSTibhAgA yojanasya 20064852 AyAmaviSkambhena - AyAmaviSkambhAbhyAM tathAhi - pUrvasmAnmaNDalAdidaM maNDalamAyA| maviSkambhena pazcabhiryojanaiH paJcatriMzatA caikaSaSTibhAgairyojanasya hInaM, tataH pUrvamaNDalaviSkambhAyAmaparimANAdekaM yojanazatasahasraM SaT zatAni catuSpaJcAzadadhikAni SaDUviMzatizcaikaSaSTibhAgA yojanasyetyevaMrUpAtpaJca yojanAni paJcatriMzaccaikaSaSTibhAgA yojanasya zodhyante tato yathoktamadhikRtamaNDalaviSkambhAyAmaparimANaM bhavati, tathA trINi yojanazatasahasrANi aSTAdaza sahasrANi dve zate ekonAzItyadhike 318279 parikSepataH prakSiptaM, tathAhi prAktanamaNDalAdidaM maNDalaM paJcabhiyajanaiH paJcatriMzatA caikaSaSTibhAgairyojanasya viSkambhato hInaM, paJcAnAM yojanAnAM paJcatriMzatazcaikaSaSTibhAgAnAM parizyaparimANaM vyavahArato'STAdaza yojanAni, tatastAni pUrvamaNDalaparirayaparimANAt zodhyante, tato yathoktamadhikRtaparirayaparimANaM bhavati, 'divasarAI taheva'ti divasarAtrI tathaiva prAgiva vaktavye, te caivam-tathA NaM aTThArasamuhuttA rAI bhavai | cauhiM egaTTibhAgamuhuttehiM UNA, duvAlasamuhutte divase bhavai cauhiM egaTTibhAgamuhuttehi ahie' iti, 'evaM khalvi'tyAdi etatsUtraM prAgukta vyAkhyAnAnusAreNa svayaM paribhAvanIyaM, navaraM 'nigheDhemANe' iti nivaSTayan nirveSTayan hApayan hApayanityarthaH, 'tA jayA Na' mityAdi sugamaM, adhunA prastutavaktavyatopasaMhAramAha-'tA saGghAvi Na' mityAdi, tataH sarvANyapi For Personal & Private Use Only 1 prAbhRte 8 prAbhRtaprAbhRtaM 11 83 11 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maNDalapadAni pratyekaM bAhalyenASTAcatvAriMzade kaSaSTibhAgA yojanasya, upalakSaNametat aniyatAni cAyAmaviSkambhaparidhibhiH tathA sarvANyapi ca maNDalAntarakANi - maNDalAntarANi, sUtre strItvanirdezaH prAkRtatvAt, dve dve yojane viSkambhena, tata eSa dve yojane aSTAcatvAriMzaccaikaSaSTibhAgA yojanasyetyevaMrUpo, Namiti vAkyAlaGkAre, adhvA - panthAkhyazI|tyadhikazatapratyutpannaH - tryazItyadhikena zatena guNitaH san paJcadazottarANi yojanazatAnyAkhyAtA iti vadet, tathAhi - dve yojane tryazItyadhikena zatena guNyete jAtAni trINi zatAni SaTSaSTyadhikAni 366, ye'pi ca aSTAcatvAriMzadekaSa|STibhAgAste'pi tryazItyadhikena zatena guNyante jAtAni saptAzItizatAni caturazItyadhikAni 8784, teSAM yojanAnayanArthamekaSaSTyA bhAgo hiyate, labdhaM catuzcatvAriMzaM yojanazataM 144, tat pUrvarAzau prakSipyate, jAtAni paJca zatAni dazottarANi 510, asyaivArthasya vyaktIkaraNArthaM bhUyaH praznasUtramAha- 'tA abhitarAo' ityAdi, 'tA' iti tatra abhyantarAt- sarvAbhyantarAnmaNDalapadAt parato yAvadvAhyaM sarvabAhyaM maMDalapadaM bAhyAdvA sarvabAhyAdvA maNDalapadAdarvAkU yAvatsarvAbhyantaraM maNDalapadameSa- etAvAn adhvA kiyAn-kiyatpramANa AkhyAta iti vadet ?, evamukte gautamena bhagavAnAha - 'tA' ityAdi, tAvAnadhvA paJcadazottarANi yojanazatAni AkhyAta iti vadet ? svaziSyebhyaH, paJcadazottarayojanazatabhAvanA prAguktAnusAreNa svayaM paribhAvanIyA, 'abhitarAe' ityAdi, abhyantareNa maNDalapadena saha abhyantarA| nmaNDalapadAdArabhya yAvadvAhyaM sarvabAhyaM maNDalapadaM yadivA bAhyena - sarvavAna maNDalapadena sarvabAhyAnmaNDalapadAdArabhya yAvatsarvAbhyantaraM maNDalaM eSa etAvAn adhvA kiyAnAkhyAta iti vadet 1, bhagavAnAha - 'tA paMce' tyAdi, sa etAvAn For Personal & Private Use Only " Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJasivRttiH (mala.) // 44 // 1prAbhUte 8prAbhRtaprAbhRtaM adhvA paJcadazottarANi yojanazatAnyaSTAcatvAriMzaccaikaSaSTibhAgA yojanasyetyAkhyAta iti vadet , pUrvasmAdadhvaparimANAt etasyAdhvaparimANasya sarvabAhyamaNDalagatena bAhalyaparimANenAdhikatvAt , 'tA abhitare'tyAdi, 'tA' iti abhyantarAnmaNDalapadAtparato bAhyamaNDalapadAt-sarvabAhyamaNDalAdarvAk yadvA bAhyamaNDalapadAdAka abhyantaramaNDalAtparata eSaH adhvA kiyAnAkhyAta iti vadet ?, bhagavAnAha-'tA paMce'tyAdi, paJca yojanazatAni navottarANi trayodaza caikaSaSTibhAgA yojanasya AkhyAta iti vadet , pUrvasmAdadhvaparimANAdasyAdhvaparimANasya sarvAbhyantaramaNDalagatasarvabAhyamaNDalagatabAhalyaparimANena paJcatriMzadekaSaSTibhAgAdhikaikayojanarUpeNa hInatvAt , tadevamabhyantarAnmaNDalAtparato yAvatsarvabAcaM maNDalaM sarvabAhyAdvA maNDalAdAk yAvatsarvAbhyantaraM maNDalaM tathA sarvAbhyantarasarvabAhyamaNDalAbhyAM saha tathA sarvAbhyantara| sarvabAhyamaNDalAbhyAM vinA yAvadadhvaparimANaM bhavati tAvannirUpita, samprati sarvAbhyantareNa maNDalena saha sarvAbhyantarAnmaNDalAtparato bAhyamaNDalAdarvAka yadivA sarvabAhyamaNDalena saha sarvabAhyamaNDalAdAk sarvAbhyantarAnmaNDalAtparato yAvadadhvaparimANaM bhavati tAvannirUpayati-'abhitarAe'ityAdi, abhyantareNa maNDalapadena saha abhyantarAnmaNDalAtparataH sarvabAhyAnmaNDalAdavoMgiti gamyate, yadivA sarvabAhyena maNDalapadena saha sarvabAhyAnmaNDalAdavok sarvAbhyantarAnmaNDalAtparata iti gamyate, yo'dhvA eSa Namiti vAkyAlaGkAre adhvA kiyAnAkhyAta iti vadet , bhagavAnAha-'tA' ityAdi, tAvAnadhvA paJcadazottarANi yojanazatAni AkhyAta iti vadeva, bhAvanA sugamatvAnna kriyate / iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM prathamasya prAbhRtasyASTamaM prAbhRtaprAbhRtaM samAdham // // 44 // For Personal & Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FASHASHA tadevamuktaM prathamaprAbhRtaM, samprati dvitIyaM vaktavyaM, tasya cAyamAdhikAraH 'kathaM tiryak sUryaH paribhramatIti tatastadviSayaM praznasUtramAha|. tA kahaM tericchagatI AhitAti vadejA?, tattha khalu imAo aTTa paDivattIo paNNattAo, tatthege evamA haMsu tA puracchimAtoloaMtAtopAdomarIcI AgAsaMsi uttikRti seNaM imaloyaM tiriyaM karei tiriyaM karettApaJcatthimaMsi loyaMsi sAyaMmi rAyaM AgAsaMsi viddhaMsissaMti ege evamAsu 1, ege puNa evamAhaMsu-tA puracchimAto loaMtAto pAto sUrie AgAsaMsi uttiTThati, seNaM imaM tiriyaM loyaM tiriyaM kareti karittA paJcatthimaMsi loyaMsi sUrie AgAsaMsi viddhaMsaMti, ege evamAhaMsu 2, ege puNa evamAhaMsu-tA puratthimAo loyaMtAto pAdo sUrie AgAsaMsi uttikRti, se imaM tiriyaM loyaM tiriyaM kareti karittA pacatthimaMsi loyaMsi sAyaM ahe paDiyAgacchaMti, adhe paDiyAgacchettA puNaravi avarabhUpurasthimAto loyaMtAto pAto sUrie AgAsaMsi uttikRti, ege evamAhaMsu 3, ege puNa evamAhaMsu-tA puratthimAo logaMtAo pAo sU rie puDhavikAyaMsi uttiTTati, se NaM imaM tiriyaM loyaM tiriyaM kareti karettA paJcasthimillaMsi loyaMtasi sAyaM sUrie puDhavikAyaMsi viddhaMsai, ege evamAhaMsu 4, ege puNa evamAhaMsu puratthimAo loyaMtAo pAo sUrie puDhavikAyaMsi uttiTThA se NaM imaM tiriyaM loyaM tiriyaM karei karettA pacatthimaMsi loyaMtaMsi sAyaM sUrie puDhavikAyaMsi aNupavisai aNupavisittA ahe paDiyAgacchai 2 puNaravi avarabhUpuratthimAo logaMtAo KBSCRIBE For Personal & Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa - tivRttiH ( mala0 ) // 45 // pAo sUrie puDhavikAryaMsi uttiThTha, ege eva N 5, ege puNa evamAhaMsu tA purathimillAo loyaMtAo pAo sUrie AukAyaMsi uttiTThai, se NaM imaM tiriyaM loyaM tiriyaM karei karettA pacatthimaMsi loyaMtaMsi pAo sUrie AukAyaMsi viddhaMsaMti, ege evamAhaMsu 6, ege puNa evamAhaMsu-tA puratthimAto logaMtAto pAo sUrie AukAyaMsi uttiiti, se NaM imaM tiriyaM loyaM tiriyaM kareti 2 tA paJcatthimaMsi loyaMtaMsi sAyaM sUrie AukAsi pavisaha, pavisittA ahe paMDiyAgacchati 2 tA puNaravi avarabhUpuratthimAto loyaMtAto pAdo sUrie AukAyaMsi uttiTThati, ege eva0 7, ege puNa evamAhaMsu-tA purandhimAto loyaMtAo bahUI joyaNAI bahUI joyaNasatAIM bahUiM joyaNasahassAI uhuM dUraM uppatittA ettha NaM pAto sUrie AgAsaMsi uttikRti se NaM imaM dAhiNahaM loyaM tiriyaM kareti karettA uttaraDaloyaM tameva rAto, se NaM imaM uttaraddhaloyaM tiriyaM karei 2ttA dAhiNaDaloyaM tameva rAo, se NaM imAI dAhiNuttaraDaloyAI tiriyaM karei karitA puratthimAo loyaMtAto bahUI joyaNAI bahuyAI joyaNasatAI bahUI joyaNasahassAI uhuM dUraM uppatitA ettha NaM pAto sUrie AgAsaMsi uttiTThati ege evamAhaMsu 8 / vayaM puNa evaM vayAmo, tA jaMbuddIvassa 2 pAINapaDINAyata odINadAhiNAyatAe jIvAe maMDalaM cauccIseNaM sateNaM cheptA dAhiNapuracchisi uttarapaJcatthimaMsi ya caunbhAgamaMDalaMsi hamIse rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijAto bhUmibhAgAto aTTha joyaNasatAI uhUM utpatittA ettha NaM pAdo duve sUriyA uttidvaMti, te NaM imAI dAhiNuttarAI For Personal & Private Use Only 2 prAbhRta 1 prAbhRtaprAbhRtaM 11 84 11 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5*REASTERNER jaMbuddhIvabhAgAiM tiriyaM kareMti 2 sA purathimapacatthimAI jaMbuddIvabhAgAI tAmeva rAto, te NaM imAI pura|cchimapacatthimAI jaMbuddIvabhAgAiM tiriyaM kareMti 2ttA dAhiNuttarAI jaMbuddIvabhAgAiM tAmeva rAto, te NaM 15 imAI dAhiNattarAI paracchimapaJcatthimANi ya jaMbuddIvabhAgAiM tiriyaM kareti 2ttA jaMbuddIvassa 2 pAINa|paDiyAyataodINadAhiNAyayAe jIvAe maMDalaM cauvIseNaM sateNaM chettA dAhiNapuracchimillaMsi uttarapaccathimillaMsi ya caubhAgamaMDalaMsi imIse rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijjAto bhUmibhAgAto aTTa joya. NasayAI uhuM uppaittA, ettha NaM pAdo duve sUriyA AgAsaMsi uttiTuMti (sUtraM 21)||vitiiyss pahamaM // 1 // I 'tA kahaM tericchagaI' ityAdi, astyanyadapi prabhUtaM praSTavyaM paraM etAvadeva tAvatpRcchAmi kathaM 'te' tvayA bhagavan ! sUryasya tiryaggatiH-tiryakaparibhramaNamAkhyAtA iti vadet , evamukta bhagavAn etadviSayaparatIrthikapratipattimithyAbhAvopadarzanArtha prathamatastA evaM pratipattIrupanyasyati-tattha khalu'ityAdi, tatra-tasyAM sUryasya tiryaggatau-tiryaggativiSaye khalvimA-vakSyamANasvarUpA aSTau pratipattayaH-paratIrthikAbhyupagamarUpAH prajJaptAH, tA eva krameNAha-'tatthege'ityAdi, tatra-teSAmaSTAnAM paratIthikAnAM madhye eke paratIrthikA evamAhuH, 'tA' iti pUrvavat paurastyAllokAntAdUrdhvamiti gamyate, pUrvasyAM dizIti bhAvArthaH, prAtaH-prabhAtasamaye marIciH-marIcisaGghAtaH kiraNasaGkAta ityarthaH, AkAze uttiSThati-utpa-14 dyate, etena etaduktaM bhavati-naitadvimAnaM nApi ratho nApi ko'pi devatArUpaH sUryaH kintu kiraNasaGghAta evaiSa vartulagolAkAro lokAnubhAvAtpratidivasaM pUrvasyAM dizi prAtarAkAze samutpadyate, yataH sarvatra prakAzaH prasaramadhirohati, sa itthaMbhUto 44OMOM dan Education International For Personal & Private Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH (mala.) marIcisaGghAta upajAtaH san Namiti vAkyAlaGkAre ima-pratyakSata upalabhyamAnaM loka-tiryagloka tiryakaroti, kimukta |2 prAbhRte bhavati -tiryak paribhramannima tiryaglokaM prakAzayatIti, tiryak kRtvA pazcime lokAnte sAyaM-sAndhye samaye vidhvaMsate, 1prAbhRtaatropasaMhAraH-'ege evamAhaMsu' tathA jagatsvAbhAvyAt sa marIcisaGghAta AkAze vidhvaMsate-vidhvaMsamupayAti evaM sakala- prAbhUta kAlamapi, atraivopasaMhAraH, 'ege evamAsu' 1, eke punarevamAhuH-paurastyAllokAntAdUrva prAtaH sUryo lokaprasiddho devatArUpo bhAskarastathAjagatsvAbhAvyAdAkAze utpadyate, sa cotpannaH sannima tiryaglokaM tiryakaroti-tiryak paribhramannima lokaM prakAzayatItyarthaH, tiryak ca kRtvA pazcime lokAnte sAyaM-sAndhye samaye AkAze vidhvaMsate atropasaMhAraH 'ege evamAhaMsu'2, eke punarevamAhuH-paurastyAllokAntAdUrva prAtaH sUryo devatArUpaH sadAvasthAyI tathAvidhapurANazAstraprasiddha AkAze uttiSThati-udgacchati, sa codgataH sannimaM pratyakSata upalabhyamAnaM manuSyalokaM tiryak karoti tiryak ca kRtvA pazcimalokAnte sAyaM-sandhyAsamaye adha AkAzamanupravizati, pravizya cAdhaH pratyAgacchati-adhobhAgena pratyAgacchati, adholokaM prakAzayan pratinivarttate ityarthaH, tanmatena hi bhUriyaM golAkArA loko'pi ca golAkAratayA vyavasthitaH, idaM ca mataM sampratyapi tIrthAntarIyeSu vijambhate, tatastadgataM purANazAstrAdetatsamyagavaseyaM, asya trayo bhedAH, eke eva-18 mAhuH-prAtaH sUrya AkAze udgacchati, apare AhuH-parvatazirasi, anye AhuH-samudre iti, tatra prathamAnAmidaM matamupa- // 46 // nyastaM, adhaH pratyAgatya ca punarapyavarabhuva:-adhobhuvaH pRthivyA adhobhAgAdvinirgatyetyarthaH, paurastyAllokAntAdUrdhvamAkAze prAtaH sUrya udgacchati, evaM sarvadApi draSTavyaM, atropasaMhAraH 'ege evamAhaMmu' 3, eke punarevamAhuH-paurastyAllokAntA +96 For Personal & Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RAHASRASHRSHES dUrva prAtaH sUryo devatArUpastathAvidhapurANaprasiddhaH pRthivIkAye-pRthivIkAyamadhye udayabhUdharazirasi uttiSThati-utpadyate, sa cotpannaH sannimaM manuSyaloka tiryakaroti, tiryak paribhramannimaM manuSyalokaM prakAzayatItyarthaH, tiryakRtvA pazcime 2 lokAnte sAyaM-sAndhye samaye sUryaH pRthivIkAye-astamayabhUdharazirasi vidhvaMsate-vidhvaMsamupayAti, evaM pratidivasaM sakalakAlaM jagatsthitiH paribhAvanIyA, atropasaMhAraH 'ege evamAhaMsu' 4, eke punarevamAhuH-paurastyAllokAntAdUrdhva prAtaH sUryo devatArUpaH sadAvasthAyI pRthvIkAye-udayabhUdharazirasi uttiSThati-udgacchati, sa codgataH sannimaM pratyakSata upalabhyamAnaM tiryaglokaM tiryakaroti, tiryakkRtvA pazcime lokAnte sAyaM-sAndhye samaye pRthivIkArya-astamayabhUdharamanupravizati, pravizya cAdhaH pratyAgacchati-adhobhAgavartinaM lokaM prakAzayan pratinivarttate, tataH punarapyavarabhuvaH-adhobhuvaH pRthivyA adhobhAgAdvinirgatyetyarthaH, paurastyAllokAntAdUrva prAtaH sUryaH pRthivIkAye-udayabhUdharazirasi uttiSThati, ete'pi bhUgolavAdinaH paraM pUrve AkAze uttiSThatIti pratipannAH ete tu parvatazirasIti zeSaH, atraivopasaMhAraH 'ege evamAsu'5, eke punarevamAhuH-paurastyAllokAntAdUrgha prAtaH sUryo'SkAye-pUrvasamudre uttiSThati-utpadyate, sa cotpannaH sannima-pratyakSata upalabhyamAnaM tiryaglokaM tiryakaroti, tiryakRtvA pazcime lokAnte sAyaM-sAndhye samaye sUryo'pkAye-pazcimasamudre vidhvaMsamupagacchati, evaM sarvadApi, atropasaMhAraH 'ege evamAsu 6, eke punarevamAhuH-paurastyAllokAntAdUrva prAtaH sUryaH sadAvasthAyI purANazAstraprasiddho'kAye-pUrvasamudre uttiSThati-udgacchati, sa codgataH sannima tiryagloka tiryakaroti, tiryak paribhramannimaM tiryaglokaM prakAzayatItyarthaH, tiryak kRtvA pazcime lokAnte sAyaM-sAndhye samaye sUryo'pkAyaM-pazcimasamudra ASUSAKAISHUSHISAIRAUSKAISES dan Education International For Personal & Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) 2 prAbhRte 1prAbhRtaprAbhRtaM // 47 // digbhAvita tiryakurvan tadaivottaramaddhalAratyayaH, uttara cArddhalokaM tikazApa pArastyAlokAntAdU manupravizati, pravizya cAdhaH pratyAgacchati-adhobhAgavartinaM lokaM prakAzayan pratinivartata iti bhAvaH, adhaH pratyAgatya cAvarabhuvaH-adhaHpRthivyA adhobhAgAdvinirgatyetyarthaH, paurastyAllokAntAdUrdhva prAtaH sUryo'pkAye pUrvasamudre uttiSThatiudgacchati, evaM sakalakAlamapi, atraivopasaMhAraH 'ege evamAhaMsu' 7,eke punarevamAhuH-paurastyAllokAntAdUrvaM prathamato |bahUni yojanAni tataH krameNa bahUni yojanazatAni tadanantaraM krameNa bahUni yojanasahasrANi dUramUrdhvamutplutya-buddhyA gatvA atra-asminnavakAze prAtaH sUryo devatArUpaH sadAvasthAyI uttiSThati-udgacchati, sa codgataH sannima dakSiNArddhaloka-dakSiNa digbhAvinamarddhalokaM, dakSiNaM lokasyArddhamityarthaH, tiryakaroti-tiryak paribhraman dakSiNalokA? prakAzayatI| tyarthaH, dakSiNaM cArddhaloka tiryakurvan tadaivottaramarddhalokaM rAtrau karoti, tataH sa sUryaH krameNemamarddhalokamuttaraM tiryakaroti, tatrApi tiryak paribhramaman uttaramarddhalokaM prakAzayatItyarthaH, uttaraM cArddhalokaM tiryakaparibhramaNena prakAzayan tadaiva dakSiNamarddhalokaM rAtrau karoti, tataH sa sUrya imo dakSiNottarArddhaloko tiryakRtvA bhUyo'pi paurastyAllokAntAdUrva prathamato |bahUni yojanAni gatvA tataH krameNa bahUni yojanazatAni tadanantaraM bahUni yojanasahasrANi dUramUrdhvamutplutya-buddhyA gatvA atra-asminnavakAze prAtaH sUrya AkAze uttiSThati-udgacchati, evaM sakalakAlaM, atropasaMhAramAha-'ege evamAhaMsu' tadevaM parapratipattIrupadarya svamatamupadarzayati-'vayaM puNa'ityAdi, vayaM punarutpannakevalajJAnAH kevalajJAnena yathAvasthitaM vastUpalabhya evaM-vakSyamANaprakAreNa vadAmaH, tameva prakAramAha-'tA'ityAdi, tA iti pUrvavat , jambUdvIpasya dvIpasyopari yadvA tadvA maNDalaM caturvizatyadhikena zatena chittvA, caturviMzatyadhikazatasaGkhyAna bhAgAn maNDalaM parikalpye 55Una // 47 // For Personal & Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyarthaH, bhUyazca prAcInApAcInAyatayA udIcyadakSiNAyatayA pratyaJcayA-davarikayetyarthaH, tanmaNDalaM caturbhAigaivibhajya dakSiNapaurastya uttarapazcime ca caturbhAgamaNDale-maNDalacaturbhAge ekatriMzadbhAgapramANe, etAvati kila caturazItyadhikamapi maNDalazataM sUryasyodaye prApyate iti 'cauvIseNaM saeNaM chittA caunbhAgamaMDalaMsI yuktaM, asyAH-pratyakSata upalabhyamAnAyA ratnaprabhAyAH pRthivyA bahusamaramaNIyAt bhUmibhAgAdUrdhvamaSTau yojanazatAnyutplutya-bukhyA gatvA atrAntare prAtadvauM sUryAvRttiSThataH-udgacchataH, dakSiNapaurastyamaNDalacaturbhAge bhArataH sUrya udgacchati aparottarasmin maNDalacaturbhAge airAvataH sUryaH, tau caivamudgatau bharatairAvatasUryoM yathAkramamimau dakSiNottarau jambUdvIpabhAgau tiryakurutaH, kimuktaM bhavati ?bhArataH sUryo dakSiNapaurastyamaNDala caturbhAge udgataH san tiryak paribhramati tiryak paribhraman merodakSiNabhAgaM prakAzayati, airAvataH punaH sUryo'parottaradigvibhAge udgacchati, sa codgataH san tiryak paridhaman meroruttarabhAgaM prakAzayatIti, itthaM ca bhAratairAvatasUryo yadA merodakSiNottarau jambUdvIpabhAgI tiryakurutaH tadaiva sau pUrvapazcimau jambUdvIpabhAgI rAtrau kurutaH, eko'pi sUryastadA pUrvabhAgaM pazcimabhAgaM vA na prakAzayatItyarthaH, dakSiNottarau ca bhAgo tiryakRtvA tAvimau pUrvapazcimau jambUdvIpabhAgau tiryakurutaH, iyamatra bhAvanA-airAvataH sUryo meroruttarabhAge tiryak paribhramya tadanantaraM meroreva hai pUrvasyAM dizi tiryak paribhramati, bhArataH sUryo merodakSiNatastiryak paribhramya tadanantaraM meroH pazcime bhAge tiryak paribhramatIti, itthaM ca yadA airAvatabhAratau sUryo yathAkrama pUrvapazcimabhAgau tiryak kurutastadaiva dakSiNottarau jambUdvIpa|bhAgau rAtrau kurutaH, eko'pi sUryastadA dakSiNabhAgaM uttarabhAgaM vAna prakAzayatIti bhAvaH, tata itthaM yathAkramamairAvata For Personal & Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH ( mala0 // 48 // bhAratasUryau pUrvapazcimabhAgau tiryak kRtvA yo bhArataH sUryaH sa uttarapazcimamaNDalacaturbhAge udayamAsAdayati, yazcairAvataH sa dakSiNapaurastye maNDalacaturbhAge iti etadevopadarzayannupasaMhAramAha - 'te NaM' ityAdi, tau bhAratairAvatau sUryau prathamato yathAkramamimau dakSiNottarau jambUdvIpabhAgau tato yathAyogaM pUrvapazcimau jambUdvIpabhAgau, bhArataH pazcimabhAgamairAvataH pUrvabhAgamityarthaH, tiryak kRtvA jambUdvIpasya dvIpasyopari yadvA tadvA maNDalaM caturviMzatyadhikena zatena chittvA bhUyazca prAcInApAcInAyatayA udIcyadakSiNAyatayA ca jIvayA pratyaJcayA davarikayA ityarthaH, caturbhirvibhajya yathAyogaM dakSiNapaurastye uttarapazcime vA maNDalacaturbhAge asyA ratnaprabhAyAH pRthivyA bahusamaramaNIyAt bhUmibhAgAdUrdhvamaSTau yojanazatAnyutplutya atrAsminnavakAze prAtadva sUryAvAkAze uttiSThataH - udgacchataH, ya uttarabhAgaM pUrvasminnahorAtre prakAzitavAn sa dakSiNapaurastye maNDalacaturbhAge udgacchati, yastu dakSiNaM bhAgaM prakAzayati sma sa uttarapazcime maNDalacaturbhAge, evaM sakalakAlaM jagatsthitiH paribhAvanIyA / iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM dvitIyasya prAbhRtasya prathamaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // tadevamuktaM dvitIyasya prAbhRtasya prathamaM prAbhRtaprAbhRtaM samprati dvitIyamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAro yathA ' maNDalAntare saGkramaNaM vaktavya' miti tatastadviSayaM praznasUtramAhatA kahaM te maMDalAo maMDalaM saMkamamANe 2 sUrie cAraM carati AhitAti vadejjA 1, tattha khalu imAto duve For Personal & Private Use Only 2 prAbhRteM 1 prAbhRta prAbhUtaM // 48 // Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E + + + + paDivattIo paNNattAo, tatthege evamAhaMsutA maMDalAto maMDalaM saMkamamANe 2 sUrie bheyaghAeNaM saMkAmA ege evamAhaMsu, ege puNa evamAhaMsu tA maMDalAo maMDalaM saMkamamANe sUrie kaNNakalaM NiveDheti, tattha je te eva. |mAhaMsu, tA maMDalAto maMDalaM saMkamamANe 2 bheyaghAeNaM saMkamai, tesi NaM ayaM dose, tA jeNaMtareNaM maMDalAto maMDalaM saMkamamANe 2 sUrie bheyaghAeNaM saMkamati, evatiyaM ca NaM addhaM purato na gacchatti, purato agacchamANe maMDalakAlaM parivati, tesiNaM ayaM dose, tattha je te evamAhaMsu, tA maMDalAto maMDalaM saMkamamANe sUrie kaNNakalaM NiveDheti, tesi NaM ayaM visese tA jeNaMtareNaM maMDalAto maMDalaM saMkamamANe sUrie kaNNakalaM NiveDheti, evatiyaM caNaM addhaM purato gacchati, purato gacchamANe maMDalakAlaM Na parihaveti, tesiNaM ayaM visese, tattha je te evamAhaMsu-maMDalAto maMDalaM saMkamamANe sUrie kaNNakalaM NiveDheti, eteNaM NaeNaM NetavaM, No ceva NaM itareNaM / (sUtraM 22) bitiyassa pAhuDassa bitIyaM // ___ 'tA kaha'mityAdi, tA iti pUrvavat, kathaM bhagavan ! maNDalAnmaNDalaM saGkrAman sUryazcAraM carati, cAra caranAkhyAta iti vadet, kimuktaM bhavati ?-kathaM bhagavanneSa sUryazcAraM caran maNDalAmmaNDalaM saGkrAman AkhyAta iti, atra hi maNDalAnmaNDalAntarasaGkramaNameva vaktavyamatastadeva pradhAnIkRtya vAkyasya bhAvArthoM bhASanIyaH, evamukta bhagavAnAha-tattha khlu| ityAdi, tatra-maNDalAnmaNDalAntarasaGkramaNaviSaye khalvime dve pratipattI prajJapte tadyathA-tatraike evamAhuH-tA iti pUrvavatsvayaM 8 paribhAvanIyaM, maNDalAdaparamaNDalaM sAman-saGkramitumicchan sUryoM bhedaghAtena saGkAmati, bhedo-maNDalasya maNDalasyApA + Join Education International For Personal & Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH (mala0) 2 prAbhRte2prAbhRtaprAbhRtaM // 49 // SUHAGROMOM ntarAlaM tatra ghAto-gamanaM, etacca prAgevoktaM, tena saMkrAmati, kimuktaM bhavati ?-vivakSite maNDale sUryeNApUrite sati tadantaramapAntarAlagamanena dvitIyaM maNDalaM saGkAmati, saGkramya ca tasminmaNDale cAraM carati, atropasaMhAraH 'ege evamAhaMsu' |1, eke punarevamAhuH 'tA' iti pUrvavat maNDalAnmaNDalaM sAmana-saGkramitumicchan sUryastadadhikRtaM maNDalaM prathamakSaNAdU pramArabhya karNakalaM nirveSTayati-muJcati, iyamatra bhAvanA-bhArata airAvato vA sUryaH svasvasthAne udgataH san aparamaNDalagataM karNa prathamakoTibhAgarUpaM lakSyIkRtya zanaiH zanairadhikRtaM maNDalaM tayA kayAcanApi kalayA muJcan cAraM carati yena tasminnahorAtre'tikrAnte sati aparAnantaramaNDalasyArambhe vartate iti, karNakalamiti ca kriyAvizeSaNaM draSTavyaM, taccaivaM bhAvanIyaM-karNa-aparamaNDalagataprathamakoTibhAgarUpaM lakSyIkRtyAdhikRtamaNDalaM prathamakSaNAdUrdhva kSaNe kSaNe kalayA'tikrAntaM | yathA bhavati tathA nirveSTayatIti, tadevaM pratipattidvayamupanyasya yadvastutattvaM tadupadarzayati-tatthe'tyAdi, tatra-teSAM dvayAnAM madhye ye evamAhuH-maNDalAnmaNDalaM saGkrAman bhedaghAtena saGkAmati teSAmayaM-anantaramucyamAno doSaH, tamevAha-yena-yAvatA kAlena antareNa-apAntarAlena maNDalAnmaNDala saGkAman sUryoM bhedaghAtena saGkAmatItyucyate, etAvatImaddhAM purato-dvitIye maNDale na gacchati, kimuktaM bhavati?-maNDalAnmaNDalaM sAman yAvatA kAlenApAntarAlaM gacchati tAvatkAlA'nantaraM paribhramitumiSTe, dvitIyamaNDalasatkAhorAtramadhyAta truvyati, tato dvitIye maNDale paribhraman paryante tAvantaM kAlaM na paribhramet tadgatAhorAtrasya paripUrNIbhUtatvAt , evamapi ko doSa ityAha-purato dvitIyamaNDalaparyante'gacchan maNDalakAlaM paribhavati, yAvatA kAlena maNDalaM paripUrNa bhramyate tasya hAnirupajAyate, tathA ca sati sakalajagadviditapratiniyatadivasa // 49 // For Personal & Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAtriparimANavyAghAtaprasaGgaH, 'tesi NamayaM dose'tti teSAmayaM doSaH, 'tatthe'tyAdi, tatra ye te vAdina evamAhuH-maNDalAnmaNDalaM saGkrAman sUryo'dhikRtamaNDalaM karNakalaM nirveSTayati-muJcati teSAmayaM vizeSo-guNaH, tameva guNamAha-'jeNesyAdi, yena-yAvatA kAlenApAntarAlena maNDalAnmaNDalaM saGkrAman sUryaH karNakalamadhikRtaM maNDalaM nirveSTayati, etAvatImaddhAM purato'pi dvitIyamaNDalaparyante'pi gacchati, iyamatra bhAvanA-adhikRtaM maNDalaM kila karNakalaM nirveSTitaM ato'pAnta|rAlagamanakAlo'dhikRtamaNDalasatka evAhorAtre'ntarbhUtastathA ca sati dvitIye maNDale saGkrAntaH san tadgatakAlasya manAgapyahInatvAd yAvatA kAlenApAntarAlaM gamyate tAvatA kAlena purato gacchati, tataH kimityAha-purato gacchanmaNDalakAlaM na paribhavati yAvatA kAlena prasiddhena tanmaNDalaM parisamApyate tAvatA kAlena tanmaNDalaM paripUrNa samApayati, na punarmanAgapi maNDalakAlaparihANistato na kazcit sakalajagatprasiddhapratiniyatadivasarAtriparimANavyAghAtaprasaGgaH, eSa teSAH mevaMvAdinAM vizeSo-guNaH, tata idameva mataM samIcInaM netaradityAvedayannAha-tatthe'tyAdi tatra ye te vAdina evamAhumaNDalAnmaNDalaM saGgrAman sUryo'dhikRtaM maNDalaM karNakalaM nirveSTayati, etena nayena-abhiprAyeNAsmanmate'pi maNDalAnmaNDalAntarasaGkramaNaM jJAtavyaM, na caivamitareNa nayena, tatra doSasyoktatvAt // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM | dvitIyasya prAbhRtasya dvitIyaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // dain Educ a tional For Personal & Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH ('mala0) 2 prAbhRte 3 prAbhRtaprAbhRtaM // 50 // tadevamuktaM dvitIyasya prAbhRtasya dvitIyaM prAbhRtaprAbhRtaM samprati tRtIyamucyate-tasya cAyamAdhikAraH, yathA 'maNDale 2 pratimuharsa gatirvaktavye ti, tatastadviSayaM praznasUtramAha__tA kevatiyaM te khettaM sUrie egamegeNaM muhutteNaM gacchati AhitAti vadejA ?, tattha khalu imAto cattAri paDivattIo paNNattAo, tattha ege evamAhaMsu-tA cha cha joyaNasahassAI sUrie egamegeNaM muhutteNa gacchati, ege evamAhaMsu 1, ege puNa evamAhaMsu-tA paMca paMca joyaNasahassAiM sUrie egamegeNaM muhutteNaM gacchati ege evamAhaMsu 2, ege puNa evamAhaMsu-tA cattAri 2 joyaNasahassAI sUrie egamegeNaM muhutteNaM gacchati, ege evamAhaMsu 3, ege puNa evamAhaMsu-tA chavi paMcavi cattArivi joyaNasahassAI sUrie egamegeNaM muhutteNaM gacchati, ege evamAhaMsu 4, tattha je te evamAsu tA cha cha joyaNasahassAI sUrie egamegeNaM muhutteNaM gacchati te evamAhaMsu-jatA NaM sUrie sababhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA carati tayA NaM uttamakaTThapatte ukkose aTThArasamuhutte divase bhavati, jahaNiyA duvAlasamuhuttA rAI bhavati, tesiM ca NaM divasaMsi egaM joyaNasatasahassaM aTTha ya joyaNasahassAI tAvakkhette paNNate, tA jayA NaM sarie saccabAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tayA NaM uttamakaTThapattA ukkosiyA aTThArasamuhattA rAI bhavati. jahaNNae vAlasamuhatte divase bhavati, tesi caNaM divasaMsi bAvattari joyaNasahassAI tAvakkhette paNNatte, tayA NaM cha cha joyaNasahassAI sUrie egamegeNaM muhuseNaM gacchati, tattha je te evamAhaMsutA paMca paMca joyaNasahassAiMsUrie egamegeNaM muhutteNaM gacchati, dain Education International For Personal & Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te evamAhaMsu-tA jatA NaM sUrie saGghabhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, taheva divasarAippamANaM taMsi ca (NaM tAvakhettaM nauijoyaNasahassAI, tA jayA NaM saGghabAhiraM maMDalaM) uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM taM ceva rAiMdiyapyamANaM taMsi ca NaM divasaMsi saddhiM joyaNasahassAI tAvakkhente paznante, tatA NaM paMca (paMca) joyaNasahassAI sUrie egamegeNaM muhutteNaM gacchati, tattha je te evamAhaMsu, tA jayA NaM sUrie saGghabhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM divasarAI taheva, taMsi ca NaM divasaMsi bAvantariM joyaNasahassAI tAvakkhete paNNatte, tA jayA NaM sUrie saGghabAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM rAIdiyaM tatheva, taMsi ca NaM divasaMsi aDayAlIsaM joyaNasahassAiM tAvakkhette paM0, tatA NaM cattAri 2 joyaNasahassAI sUrie egamegeNaM muhutteNaM gacchati tattha je te evamAhaMsu chavi paMcavi cattArivi joyaNasahassAiM sUrie egamegeNaM muhutteNaM gacchati te evamAhaMsu-tA sUrie NaM uggamaNamuhutteNaM siya atthamaNamuhu sigdhagatA bhavati, tatA NaM cha cha joyaNasahassAiM egamegeNaM muhutteNaM gacchati, majjhimatAvakhettaM samAsAdemANe 2 sUrie majjhimagatA bhavati, tatA NaM paMca paMca joyaNasahassAiM egamegeNaM muhutteNaM gacchati, majjhimaM tAvakhettaM saMpante sUrie maMdagatI bhavati, tatA NaM cattAri joyaNasahassAI egamegeNaM muhutteNaM gacchati, tattha ko heUtti vadejjA ?, tA ayaNNaM jaMbuddIve 2 jAva parikkheveNaM, tA jayA NaM sUrie savabhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM divasarAI taheva taMsi ca NaM divasaMsi ekkANauti joyaNasahassAiM tAvakhette paM0, tA jayA NaM For Personal & Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) // 51 // 2prAbhRte3 prAbhRtaprAbhRtaM paNaM paMcajabuddIvejoyA sUrie savabAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatANaM rAiMdiyaM taheva, tassi ca NaM divasaMsi egahijoyaNasahassAiM tAvakhette paNNatte, tatA NaM chavi paMcavi cattArivi joyaNasahassAI sUrie egamegeNaM muhatteNaM gacchati, ege evamAhaMsu vayaM puNa evaM vadAmo tA sAtiregAI paMca 2joyaNasahassAiM sUrie egamegeNaM muhutteNaM gacchati, tattha ko hetUtti vadejjA, tA ayaNNaM jaMbuddIve 2 parikkheveNaM tA jatA NaM sUrie savabhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM paMca 2 joyaNasahassAI doNi ya ekAvaNNe joyaNasae egUNatIsaM ca sahibhAge joyaNassa egamegeNaM muhatteNaM gacchati, tatA NaM idhagatassa maNusassa sItAlIsAe joyaNasahassehiM dohi ya tevaDhehiM joyaNasatehiM ekavIsAe ya sahibhAgehiM joyaNassa sUrie cakkhupphAsaM havamAgacchati, tayA NaM divase rAI taheva, se NikkhamamANe sUrie NavaM saMvaccharaM ayamANe paDhamaMsi ahorattaMsi abhitarANaM|taraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie ambhitarANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM paMca 2 joyaNasahassAI doNNi ya ekAvaNNe joyaNasate sItAlIsaM ca sahibhAge joyaNassa egamegeNaM muhutteNaM gacchati, tatA NaM ihagayassa maNUsassa sItAlIsAe joyaNasahassehiM auNAsIte ya joyaNasate sattAva|paNAe saTThibhAgehiM joyaNassa sahibhAgaM ca egaTTihA chattA auNAvIsAe cuNiyAbhAgehiM sUrie cakkhupphAsaM havamAgacchati, tatA NaM divasarAI taheva, se NikkhamamANe sUrie docaMsi ahorattaMsi adhibhataratacca maDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM mUrie abhitaratacaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM paMca 2 51 // For Personal & Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450- SSSSSSSS joyaNasahassAI doNi ya bAvaNe joyaNasate paMca ya sahibhAge joyaNassa egamegeNaM muhutteNaM gacchati, tatA NaM ihagatassa maNU0 sItAlIsAe joyaNasahassehiM chaNNautIe ya joyaNehiM tettIsAe ya sahibhAgehiM joyaNassa sarTi bhAgaM ca egadvidhA chettA dohiM cuNNiyAbhAgehiM sUrie cakkhupphAsaM havamAgacchati, tatA NaM divasarAI taheva, evaM khalu eteNaM uvAeNaM NikkhamamANe sUrie tatANaMtarAo tadANaMtaraM maMDalAto maMDalaM saMkamamANe 2 aTThArasa 2 sahibhAge joyaNassa egamege maMDale muhuttagatiM abhivuhRmANe 2 culasItiM sItAi joyaNAI purisacchAyaM NivuDhemANe 2 savabAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie savabAhiramaMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM paMca 2 joyaNasahassAI tinni ya paMcuttare joyaNasate paNNarasa ya sahibhAge joyaNassa egamegeNaM muhutteNaM gacchati, tatA NaM ihagatassa maNUsassa ekkatIsAe joyaNehiM aTThahiM ekatIsehiM joyaNasatehiM tIsAe ya sahibhAgehiM joyaNassa sUrie cakkhupphAsaM havamAgacchati tatA NaM uttamakaTThapattA ukkosiyA aTThArasamuhuttA rAI bhavai jahaNNae duvAlasamuhutte divase bhavati, esa NaM paDhame chammAse esa NaM paDhamassa chammAsassa pajjavasANe // se pavisamANe sUrie docaM chammAsaM ayamANe paDhamaMsi ahorattaMsi bAhirANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tA jatA NaM sUrie bAhirANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM paMca 2 joyaNasahassAI tiNi ya cauruttare joyaNasate sattAvaNaM ca sahibhAe joyaNassa egamegeNaM muhutteNaM gacchati, tatA NaM idhagatassa maNUsassa ekkatIsAe joyaNasahassahiM| 25510 For Personal & Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa tivRttiH (mala0) 1 // 52 // navahi ya solehiM joyaNasaehiM egUNatAlIsAe sahibhAgehiM joyaNassa sahibhAgaM ca egahihA chettA sahie 2 prAbhRte cuNiyAbhAge sUrie cakkhuphAsaM havamAgacchati, tatA NaM rAiMdiyaM taheva, se pavisamANe sUrie doccaMsila prAbhRtaM ahorattaMsi bAhiraM tacaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie bAhiratacaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM paMca paMca joyaNasahassAI tinni ya cauttare joyaNasate UtAlIsaM ca sahibhAge joyaNassa egamegeNaM muhutteNaM gacchati, tatA NaM ihagatassa maNUsassa egAdhirohiM battIsAe joynnshssehi| ekAvaNNAe ya sahibhAgehiM joyaNassa sahibhAgaM ca egadvidhA chettA tevIsAe cuNiyAbhAgehiM sUrie cakkhuphAsaM havamAgacchati, rAiMdiyaM taheva, evaM khalu eteNuvAeNaM pavisamANe sUrie tatANaMtarAto tatANaMtaraM maMDalAto maMDalaM saMkamamANe 2 aTThArasa 2 sahibhAge joyaNassa egamege maMDale muhuttagaI NivuDDemANe 2 sAti-| 4AregAI paMcAsIti 2 joyaNAI purisacchAyaM abhivahemANe 2 sababhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jatA sUrie sababhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM paJca 2 joyaNasahassAI doNi ya ekkAvaNNe joyaNasae advatIsaM ca sahibhAge joyaNassa egamegeNaM muhatteNaM gacchati tatA NaM ihagayassa maNUsassa // 52 // sItAlIsAe joyaNasahassehiM dohi ya dovaDehiM joyaNasatehiM ekavIsAe ya sahibhAgehiM joyaNassa sUrie |cakkhupphAsaM havamAgacchati, tatA NaM uttamakaDhapatte ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavati, jahaNiyA duvA-1 For Personal & Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education lasamuhantA rAI bhavati, esa NaM doghe chammAse esa NaM doccassa chammAsassa pajjavasANe esa NaM Adice saMghacchare esa NaM AdizcasaMvaccharassa pajjavasANe ( sUtraM 23 ) bitiyaM pAhuDaM samattaM // 'tA kevatiyaM te khittaM sUrie' ityAdi, tA iti pUrvavat, kiyanmAtraM kSetraM bhagavan ! te tvayA sUrya ekaikena muhUrttena gacchati, gacchannAkhyAta iti vadet ?, evamukte sati bhagavAn etadviSaya paratIrthikapratipattimithyAbhAvopadarzanAya prathamatastA eva parapratipattIrupadarzayati- 'tastha' ityAdi, tatra - pratimuhUrttagatiparimANacintAyAM khalvimAzcatasraH pratipattayaH prajJatAH, tadyathA-tatra teSAM caturNAM vAdinAM madhye eke evamAhuH SaT 2 yojana sahasrANi sUrya ekaikena muhUrttena gacchati, atraivopasaMhAraH 'ege evamAhaMsu' 1, evamagretanAnyupasaMhAravAkyAni bhAvanIyAni, eke punardvitIyA evamAhuH - paJca 2 yojanasahasrANi sUrya ekaikena muhUrttena gacchati 2, eke punastRtIyA evamAhuH catvAri 2 yojanasahasrANi sUrya ekaikena muhUrttena gacchati, 3, apare punazcaturthA evamAhuH - paDapi paJcApi catvAryapi yojanasahasrANi sUrya ekaikena muhUrttena gacchati, tadevaM catasro'pi pratipattIH saGkSepata upadarzya sampratyetAsAM yathAkramaM bhAvanikAmAha - 'tatthe'tyAdi, tatra ye te vAdina evamAhuH - SaT SaTU yojana sahasrANi sUrya ekaikena muhUrttena gacchati te evamAhuH yadA sUryaH sarvAbhyantaraM maNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA uttamakASThAprAptaH - parama prakarSa prApto'STAdazamuhUrttA divaso bhavati sarvajaghanyA ca dvAdazamuhUrttA rAtriH, tasmiMzca divase tApakSetraM prajJaptaM ekaM yojanazatasahasramaSTau ca yojanasahasrANi, tathAhi tasminnapi maNDale udayamAnaH sUryo divasasyArddhena yAvanmAtraM kSetraM vyApnoti tAvati vyavasthitazcakSurgocaramAyAti tata etAvatkila puratastApakSetraM, yAvacca For Personal & Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala.) 2prAbhRte 3 prAbhRtaprAbhRtaM // 53 // SAHASRANAS60564 puratastApakSetraM tAvatpazcAdapi, yata udayamAna ivAstamayamAno'pi sUryo divasasyArddhana yAvanmAnaM kSetraM vyApnoti tAvati vyavasthitazcakSuSopalabhyate, etacca pratiprANi suprasiddhaM, sarvAbhyantare ca maNDale divasasyArddha nava muhUrtAstato'STAdazabhirmuhUtairyAvanmAnaM kSetraM gamyaM tAvatpramANaM tApakSetraM, ekaikena muhUrtena SaT SaT yojanasahasrANi gamyante, tataH SaNNAM yojanasahasrANAmaSTAdazabhirguNane bhavatyeka yojanazatasahasramaSTau yojanasahasrANIti, evamuttaratrApi tattanmaNDalagatadivasaparimANaM pratimuhartagatiparimANaM ca paribhAvya tApakSetraparimANabhAvanA bhAvanIyA, yadA ca sarvabAhyaM maNDalamupasaGkramya cAra carati tadA uttamakASThAprAptA aSTAdazamuhUrtA rAtrirbhavati sarvajaghanyazca dvAdazamuhUrto divasaH, tasmiMzca divase tApakSetraparimANaM dvisaptatiryojanasahasrANi 72000, tadA hi tApakSetraM dvAdazamuhUrtagamyapramANaM, atrArthe ca bhAvanA prAguktAnusAreNa svayaM bhAvanIyA, muhUrtena ca SaT SaT yojanasahasrANi gacchati, tataH SaNNAM yojanasahasrANAM dvAdazabhirguNane bhavanti dvAsaptatireva yojanasahasrANIti, imAmevopapattiM lezata Aha-tesi 'mityAdi, teSAM hi tIrthAntarIyANAM matena sUryaH SaT SaD yojanasahasrANyekaikena muhUrtena gacchati tataH sarvAbhyantare sarvabAhye ca maNDale yathoktameva tApakSetraparimANaM bhavatIti, tathA 'tatthe'tyAdi, tatra-teSAM vAdinAM madhye ye te evamAha:-paJca pazca yojanasahasrANi sUrya ekaikena muhUrttana gacchati ta evamAhuH-yadA sUryaH sarvAbhyantaraM maNDalamupasaGkamya cAraM carati 'taheva divasarAippamANa'miti atra prastAve divasarAtri|pramANaM tathaiva-prAgiva draSTavyaM, 'tayA NaM uttamakakRpatte ukkosae aTThArasamuhatte divase havai, jahanniyA duvAlasamuhuttA rAI iti, 'tassi ca Na'mityAdi, tasmiMzca sarvAbhyantaramaNDalagate'STAdazamuhUrttapramANe divase tApakSetraM-tApakSetraparimANaM prajJaptaM 53 // For Personal & Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yojanasahasrANipAda tasmin sarvavAdyamAsamuhuttA rAI havai jAka navatiryojanasahasrANi, tadA hi prAguktayuktivazAdaSTAdazamuhUrtapramANaM tApakSetraM, ekaikena ca muhUtrtena gacchati sUryaH paJca paJca yojanasahasrANi, tataH paJcAnAM yojanasahasrANAmaSTAdazabhirguNanena navatireva yojanasahasrANi bhavanti, 'tA jayA Na'mityAdi, yadA sUryaH sarvabAhyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA 'taM ceva rAiMdiyappamANa'miti, tadeva prAguktaM rAtriMdivapramANaM-rAtridivasapramANaM vaktavyaM, tadyathA-"uttamakaThThapattA ukkosiyA aTThArasamuhattA rAI havai jahannie duvAla| samuhutte divase bhavatIti, 'tassi ca Na'mityAdi, tasmin sarvabAhyamaNDalagate sarvajaghanye dvAdazamuhUrtapramANe divase tApakSetraM prajJaptaM SaSTiojanasahasrANi 60000, tadA hyanantaroktayuktivazAd dvAdazamuhUrttagamyapramANaM tApakSetramekaikena ca muhUrtena paJca paJca yojanasahasrANi gacchati tataH paJcAnAM yojanasahasrANAM dvAdazabhirguNane bhavati SaSTiryojanasahasrANi, atraivopapattilezamAha-'tayA NaM paMca paMce'tyAdi, tadA sarvAbhyantaramaNDalacAracaraNakAle sarvabAhyamaNDalacAracaraNakAle ca paJca paJca yojanasahasrANi sUrya ekaikena muhUrtena gacchati, tataH sarvAbhyantare sarvabAhye ca maNDale yathoktamAtapakSetrapa|rimANaM bhavati 2, 'tatthe'tyAdi, tatra ye te vAdina evamAhuH-catvAri 2 yojanasahasrANi sUrya ekaikena muhUrtena gacchati ta evaM sUryatApakSetraprarUpaNAM kurvanti-yadA sUryaH sarvAbhyantaramaNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA divasarAtrI tathaiva-prAgiva vaktavye, te caivam-'tayA NaM uttamakapatte ukosae ahArasamuhutte divase havai jahanniyA duvAlasamuhuttA rAI bhvii'| iti, 'tassi ca Na'mityAdi, tasmiMzca sarvAbhyantaramaNDalagate'STAdazamuhUrttapramANe divase tApakSetraM prajJaptaM dvisaptatiyoMjanasahasrANi 72000, tathA hi-eteSAM matena sUrya ekaikena muhUrtena catvAri 2 yojanasahasrANi gacchati, sarvAbhyantare ca evaM sUryatApakSetraprarUpaNA uttamakapatte ukkosae apaDalagate'STAdazamuhUrtaprama For Personal & Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUyaprajJazivRttiH mala0 ) // 54 // maNDale tApakSetraparimANaM prAguktayuktivazAdaSTAdazamuhUrttagamyaM, tatazcaturNA yojanasahasrANAmaSTAdazabhirguNane bhavanti dvisatatiryojanasahasrANi, 'tA jayA Na'mityAdi, tato yadA sUryaH sarvabAhyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati, tadA 'rAIdiyaM taheva tti rAtriMdivaM - rAtridivasapramANaM tathaiva-prAgiva vaktavyaM, taccaivam -'tayA NaM uttamakaTTapattA ukkosiyA aTThArasamuhuttA rAI bhavai, jahannae duvAlasamuhutte divase bhavati' 'tassi ca Na'mityAdi, tasmiMzca sarvabAhyamaNDalagate dvAdazamuhUrttapramANe divase tApakSetraM prajJaptaM aSTAcatvAriMzadyojana sahasrANi 48000, tadA hi tApakSetraM dvAdazamuhUrttagamyaM, ekaikena ca muhUrttena catvAri 2 yojanasahasrANi gacchati, tatazcaturNA yojanasahasrANAM dvAdazabhirguNane'STAcatvAriMzatsahasrANi bhavanti, imAmevopapattiM lezato bhAvayati - 'tayA Na'mityAdi, tadA sarvAbhyantaramaNDalacArakAle sarvabAhyamaNDalacArakAle ca yatazcatvAri yojanasahasrANi ekaikena muhUrttena gacchati tataH sarvAbhyantare sarva bAhye ca maNDale yathoktaM tApakSetraparimANaM bhavati 3 / 'tatthetyAdi, tatra ye te vAdina evamAhuH - paDapi paJcApi catvAryapi yojanasahasrANi sUrya ekaikena muhUrttena gacchati te evamAhuH evaM sUryacAraM prarUpayanti, sUrya udgamanamuhUrtte astamayanamuhUrtte ca zIghragatirbhavati tatastadA - udgamanakAle'stamayana kAle ca sUrya ekaikena muhUrttena SaT SaD yojanasahasrANi gacchati, tadanantaraM sarvAbhyantaragataM muhUrttamAtragamyaM tApakSetraM muktvA zeSaM madhyamaM tApakSetraM paribhrameNa samAsAdayan madhyamagatirbhavati, tatastadA paJca paJca yojanasahasrANi ekaikena muhUrttena gacchati, sarvAbhyantaraM tu muhUrttamAtragamyaM tApakSetraM samprAptaH san sUryo mandagatirbhavati, tatastadA yatra tatra vA maNDale catvAri 2 yojanasahasrANi ekaikena muhUrttena gacchati, atraiva bhAvArtha pipRcchikurAha - 'tatthe'tyAdi, tatra For Personal & Private Use Only 2 prAbhUte 3 prAbhRta prAbhRtaM // 54 // Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evaMvidhavastutattvavyavasthAyAM ko hetuH?-kA upapattiriti vadet, evaM svaziSyeNa prazne kRte sati te evamAhuH 'tA ayaNNa'mityAdi, atra jambUdvIpavAkyaM pUrvavat svayaM paripUrNa paThanIyaM vyAkhyAnIyaM ca, 'jayA 'mityAdi, tatra yadA sUryaH sarvAbhyantaraM maNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA divasarAtrI tathaiva prAgiva vaktavye, te caivam-'tayA NaM uttamakahapatte ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavai jahanniyA duvAlasamuhuttA rAI bhavai,' 'tassi ca 'mityAdi, tasmiMzca sarvAbhyantaramaNDalagate'STAdazamuhUrtapramANadivase tApakSetraM prajJaptaM ekanavatiryojanasahasrANi 91000, tAni caivamupapadyanteudgamanamuhUrte'stamayamuhUrte ca pratyekaM SaT yojanasahasrANi gacchatItyubhayamIlane dvAdaza yojanasahasrANi 12000, sarvAbhyantaraM muhUrttamAtragamyaM tApakSetraM muktvA zeSe madhyame tApakSetre paJcadazamuhUrttapramANe paJca paJca yojanasahasrANi gacchatIti paJcAnAM yojanasahasrANAM paJcadazabhirguNane paJcasaptatiryojanasahasrANi 75000, sarvAbhyantare tu muhUrttamAtragamye tApakSetre catvAri yojanasahasrANi 4000 gacchatIti sarvamIlane ekanavatiyoMjanasahasrANi 91000 bhavanti, na caitAnyanyathA ghaTante, tathA 'tA jayA Na'mityAdi, tatra yadA sarvabAhyaM maNDalamupasaGkramya sUryazcAraM carati tadA rAtriMdivaM-rAtriMdivaparimANaM tathaiva-prAgiva veditavyaM, taccaivam-'tayA NaM uttamakaTThapattA ukkosiyA aTThArasamuhuttA rAI bhavai, jahannae duvAlasamuhutte divase bhavaI' iti, 'tassi ca Na'mityAdi, tasmiMzca sarvabAhyamaNDalagate dvAdazamuharttapramANe divase tApakSetraM prajJaptaM, ekapariyojanasahasrANi 61000, tAni caivaM ghaTAM prAzcanti-udgamanamuhUrte astamayamuharte ca pratyeka paT SaT yojanasahasrANi gacchanti, tata ubhayamIlane dvAdaza yojanasahasrANi bhavanti 12000, sarvAbhyantaraM muhUrttamAtragamyaM tApakSetra catvAra yojanasahasrANAM pazcakSa muktvA zeSe madhyamantrANi gacchatItyubhayamAna sahasrANi 91000, satyAdi, tasmiMzca sA-// cavaM ghaTA mAtra sarvabAhyamaNDala ahArasamuhuttAmA rAtriMdivaM-rAtri For Personal & Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH ( mala0 ) // 55 // muktvA zeSe madhya me tApakSetre navamuhUrttagamyapramANe pazca pazca yojanasahasrANi ekaikena muhUrttena gacchati, tataH pazcAnAM yojana sahasrANAM navabhirguNane paJcacatvAriMzadyojana sahasrANi bhavanti 45000, sarvAbhyantare tu muhUrttamAtragamye tApakSetre catvAri yojanasahasrANi 4000 gacchati, sarvamIlane ekaSaSTiryojana sahasrANi, na catAnyanyathopapadyante, tataH 'tayA Na' mi tyAdi, tadA sarvAbhyantaramaNDala cArakAle sarvabAhyamaNDala dhArakAle coktaprakAreNa SaDapi paJcApi catvAryapi yojanasaha - srANi sUrya ekaikena muhUrttena gacchati, atraivopasaMhAraH - 'ege evamAhaMsa' eke caturthA vAdina evaM anantaroktena prakAreNAhuH / tadevaM paratIrthikapratipattI rupadarzya samprati svamatamupadarzayati- 'vayaM puNa' ityAdi, vayaM punarutpanna kevalajJAnAH kevalajJAnena yathAvasthitaM vastUpalabhya evaM vakSyamANaprakAreNa vadAmaH, tameva prakAramAha- 'tA sAiregAI' ityAdi, tA iti pUrvavat sAtirekANi - samadhikAni paJca paJca yojanasahasrANi sUrya ekaikena muhUrttena gacchati, iha kvApi maNDale kiyatA'dhikena paJca paJca yojana sahasrANi gacchati, tataH sarvamaNDalaprAptimapekSya sAmAnyata uktaM sAtirekANIti, evamukte bhagavAn gautamasvAmI svaziSyANAM spaSTAvabodhanAya bhUyaH pRcchati - 'tatthe' tyAdi, tatra - evaMvidhAyAmanantaroditAyA~ vastuvyavasthAyAM ko hetuH - kA upapattiriti vadet, bhagavAn varddhamAnasvAmI Aha- 'tA ayaNNa' mityAdi, idaM jambUdvIpavAkyaM pUrvavarasvayaM paripUrNa paribhAvanIyaM, 'tA jayA Na'mityAdi, tatra yadA sUryaH sarvAbhyantaraM maNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA paJca paJca yojanasahasrANi dve dve yojanazate ekapaJcAzadadhike ekonatriMzataM ca SaSTibhAgAn yojanasya 525130 ekaikena muhUrttena gacchati kathametadavasIyate iti cet, ucyate, iha dvAbhyAM sUryAbhyAmekaM maNDala mekenAhorAtreNa pari For Personal & Private Use Only 2 prAbhRte 3. prAbhRtaprAbhRtaM // 55 // Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te. dvayozcAhorAtra maNDale pariyamiti / atrAsi WISHESARSHIKSHASHISHES samApyate, ahorAtrazca triMzanmuhartapramANaH, pratisUrya cAhorAtragaNane paramArthato dvAbhyAmahorAtrAbhyAM maNDalaM paribhramaNataH lA parisamApyate, dvayozcAhorAtrapramANayormuhUrtAH SaSTirbhavanti, tato maNDalaparirayasya SaSTyA bhAgaM hArayet , bhAgalabdhaM bhavati, tanmuhUrttagatipramANaM, tatra sarvAbhyantare maNDale parirayapramANaM trINi lakSANi pazcadaza sahasrANi navAzI(ekonanava)tyadhikAni 315089 asya SaSTyA bhAge hate labdhaM yathoktaM muhrtgtiprimaannmiti| atrAsmin sarvAbhyantare maNDale kiyati kSetre vyavasthita udayamAnaH sUrya ihagatAnAM manuSyANAM cakSurgocaramAyAtItipraznAvakAzamAzayAha-'tayA Na'mityAdi, tadA-sarvAbhyantaramaNDala cAracaraNakAle udayamAnaH sUrya ihagatasya manuSyasya, atra jAtAvekavacanaM, tato'yamarthaH-ihagatAnAM bharatakSetragatAnAM manuSyANAM saptacatvAriMzatA yojanasahasrairdvAbhyAM triSaSTAbhyAM-triSaSTyadhikAbhyAM yojanazatAbhyAmekaviMzatyA ca SaSTibhAgailojanasya cakSuHsparza 'havaM ti' zIghramAgacchati, kA'tropapattiriti cet, ucyate, iha divasasyArddhana yAvanmAnaM kSetra vyApyate tAvati vyavasthita udayamAnaH sUryaH upalabhyate, sarvAbhyantare ca maNDale divaso'STAdazamuhUrtapramANasteSAmaddhe nava muhUrtAH, ekaikasmiMzca muharte sarvAbhyantare maNDale cAraM caran pazca paJca yojanasahasrANi dve ca yojanazate ekapaJcAzadadhike ekonatriMzataM ca SaSTibhAgAn yojanasya gacchati, tata etAvanmuhUrtagatiparimANaM navabhirmuhUtairguNyate, tato bhavati yathoktaM dRSTipathaprAptatAviSaye parimANamiti, 'tayA 'mityAdi, tadA sarvAbhyantaramaNDalacAracaraNakAle divasarAtrI tathaiva-prAgiva vaktavye, te caivam-'tayA NaM uttamakaThThapatte ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavai, jahaNiyA duvAlasamuhuttA rAI bhavaI' iti, 'se nikkhamamANe'ityAdi, tataH sarvAbhyantarAnmaNDalAtprAguktaprakAreNa niSkrAman sUryo navaM saMvatsaramAdadAno PAULUSTRATSISAARISHISHIRISHO Jain Education Inter nal For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJasivRttiH ( mala0 ) // 56 // navasya saMvatsarasya prathame'horAtre 'abhitarAnaMtaraM 'ti sarvAbhyantarasya maNDalasyAnantaraM dvitIyaM maNDalamupasaGgamya cAraM carati 'tA jayA Na'mityAdi tatra yadA Namiti vAkyAlaGkAre sarvAbhyantarAnantaraM dvitIyaM maNDalamupasaGkramyaM cAraM carati tadA paJca yojanasahasrANi dve yojanazate ekapaJcAzadadhike saptacatvAriMzataM ca SaSTibhAgAn yojanasya 525140 ekaikena muhUrttena gacchati, tathAhi-asmin sarvAbhyantarAnantare dvitIye maNDale parizyaparimANaM trINi yojana lakSANi paJcadaza sahasrANi zatamekaM vyavahArataH paripUrNa saptottaraM nizcayamatena tu kiMcinyUnaM 315107, tato'sya prAguktayuktivazAt SaSTyA bhAgo hiyate, labdhaM yathoktamatra maNDale muhUrttagatiparimANaM, athavA pUrvamaNDala parirayaparimANAdasya maNDalasya parizyaparimANe vyavahArataH paripUrNAnyaSTAdaza yojanAni varddhante, nizcayataH kiJcidUnAni, aSTAdazAnAM ca yojanAnAM SaSTyA bhAge hRte labdhA aSTAdaza SaSTibhAgA yojanasya, te prAktana maNDalagata muhUrttagatiparimANe'dhikatvena prakSipyante, tato bhavati yathoktamantra maNDale muhUrttagatiparimANamiti, atrApi dRSTipathaprAptatA viSayaM parimANamAha- 'tayA NamityAdi, tadA-sarvAbhyantarAnantara dvitIyamaNDalacArakAle ihagatasya manuSyasya- jAtAvekavacanaM ihagatAnAM manuSyANAM saptacatvAriMzatA yojanasahasraire konAzItyadhikena yojanazatena saptapaJcAzatA SaSTibhAgairekaM ca SaSTibhAgamekaSaSTidhA chitvA tasya sat|rekonaviMzatyA cUrNikAbhAgaiH sUryazcakSuHsparzamAgacchati, tathAhi-asmin maNDale muhUrttagatiparimANaM paJca yojanasahasrANi dve zate ekapaJcAzadadhike saptacatvAriMzacca SaSTibhAgA yojanasya 525140 divaso'STAdaza muhUrtta pramANo dvAbhyAM muhUrtte kaSa|STibhAgAbhyAmUnastasyArddha nava muhUrttA ekena ekaSaSTibhAgena hInAH, tataH sakalaikaSaSTibhAgakaraNArthe nava muhUrttA ekaSaSTyA For Personal & Private Use Only 2 prAbhRte 3 prAbhRtaprAbhRrta // 56 // Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * guNyante, guNayitvA ca tata eka rUpamapanIyate, jAtAni paJca zatAnyaSTa catvAriMzadadhikAni 548, tato'sya dvitIyasya maNDalasya yatparirayaparimANaM trINi lakSANi paJcadaza sahasrANi zatamekaM saptottaramiti 315107, tatpazcabhiH zatairaSTAcatvAriMzadadhikairguNyate, tato jAta ekakaH saptako dvikaH SaTkaH saptako'STakaH SastrikaH SadaH 172678636, tato yojanAnayanArthamekaSaSTeH SaSTyA guNitAyA yAvAn rAzirbhavati tena bhAgo hiyate, ekaSaSTyAM ca SaSTyA guNitAyAM SaTtriMzaccha tAni | SaSTyAdhikAni bhavanti 3660, tairbhAge hRte labdhaM saptacatvAriMzatsahasrANi zatamekonAzItyadhika yojanAnAM, zeSamuddharati catustriMzacchatAni SaNNavatyadhikAni 3496, tato'smAdyojanAni nAyAntIti SaSTibhAgAnayanArtha chedarAzirekaSaSTiyite, tena bhAge hRte labdhAH saptapaJcAzatpaSTibhAgAH ekasya ca SaSTibhAgasya satkA ekonaviMzatirekaSaSTibhAgA iti / 'tayA NamityAdi, tadA-sarvAbhyantarAnantaradvitIyamaNDalacAracaraNakAle divasarAtrI tathaiva-prAgiva baktavye, te caivam-'tayA NaM aTThArasamuhutte divase havai dohiM egahibhAgamuhuttehiM UNe duvAlasamuhuttA rAI bhavai dohiM egaThibhAgamuhuttehiM ahiyA iti, 'se nikkhamamANe'ityAdi, dvitIyasmAdapi maNDalAt sa sUryaH prAguktaprakAreNa niSkrAman navasya saMvatsarasya satke dvitIye'horAtre 'abhitaratacaMti sarvAbhyantarAnmaNDalAttRtIyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati, 'tA jayA 'mityAdi, tatra yadA sarvAbhyantarAnmaNDalAttRtIyaM maNDalamupasaGkamya cAraM carati tadA paJca paJca yojanasahasrANi dve yojanazate dvipaJcAze dvipaJcAzadadhike paJca ca SaSTibhAgAn yojanasya 52526 ekaikena muhUrtena gacchati, tathAhi-asminmaNDale parirayapari-4 mArNa trINi yojanalakSANi paJcadaza sahasrANi zatamekaM paJcaviMzatyadhikaM 315125, tato'sya prAguktayuktivazAt SaTyA * * * dalin Education International For Personal & Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SANA sUryaprajJaptivRttiH (mala0) 2 prAbhRte. 3 prAbhRtamAbhRtaM bhAgo hiyate, labdhaM yathoktamatra maNDale muhUrtagatiparimANaM, athavA pUryamaNDalamuhUrtagatiparimANAdasmin maNDale muhUrtagatiparimANacintAyAM prAguktayuktivazAdaSTAdaza ekaSaSTibhAgA yojanasyAdhikAHprApyante, tatastatprakSepe bhavati yathoktamatra maNDale muhUrttagatiparimANaM, atrApi dRSTipathaprAptatAviSayaparimANamAha-'tayA 'mityAdi, tadA-sarvAbhyantarAnantaratatI yamaNDala cArakAle ihagatasya manuSyasya-jAtAvekavacanasya bhAvAdihagatAnAM manuSyANAM saptacatvAriMzatA yojanasaharaiH paNavatyA ca yojanaistrayastriMzatA ca SaSTibhAgairyojanasya ekaM ca SaSTibhAgamekaSaSTidhA chittvA tasya satkAbhyAM dvAbhyAM purNikAbhAgAbhyAM 470964 / / sUryazcakSuHsparzamAgachati, tathAhi-asmin maNDale divaso'STAdazamuhUrtapramANazcaturbhimahattaiMkaSaSTibhAgairUnastasyAI nava muhUrtA dvAbhyAM muhUrttakaSaSTibhAgAbhyAM hInAH, tataH sAmastyenaikaSaSTibhAgakaraNArtha navApi muhartA ekaSaSTyA gupyante, guNayitvA ca dvAvekaSaSTibhAgau tebhyo'panIyete, tato jAtA ekapaSTibhAgAH paJca zatAni saptacatvAriMzatA'dhikAni 547, tato'sya tRtIyamaNDalasya yatparirayaparimANaM trINi yojanalakSANi pazcadaza sahasrANi zatamekaM paJcaviMzatyadhikamiti 315125, tatpazcabhiH zataiH saptacatvAriMzadadhikairguNyate, jAtAH saptadaza koTayastrayoviMzatiH zatasahasrANi trisaptatiH sahasrANi trINi zatAni pazcasaptatyadhikAni 172373375, eteSAmekaSaSTayA SaSThyA guNitayA 3660 bhAgo hiyate, labdhAni saptacatvAriMzatsahasrANi SaNNavatyadhikAni 47096, zeSamuddharati viMzatizatAni paJcadazottarANi 2015, tato'smAdyojanAni nAyAntIti SaSTibhAgAnayanArthaM chedarAzirekaSaSTirdhiyante, tena bhAge hRte labdhAstrayastriMzatpaSTibhAgAH ekasya ca SaSTibhAgasya satko dvAvekaSaSTibhAgI 2'tayA Na'mityAdi, tadA-sarvAbhyantaratRtIya SSSSSSSSSS // 57 // dan Education International For Personal & Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maNDala cAra caraNakAle divasarAtrI tathaiva-prAgiva veditavye, te caivam- 'tayA NaM aTThArasamuhutte divase havai, cauhiM egaTThibhAgamuhutehiM UNe duvAlasamuhuttA rAI bhavai cauhiM egaTTibhAgamuhuttehiM ahiyA' iti, sammati caturthAdiSu maNDaleSvatidezamAha - ' evaM khalvi'tyAdi, evaM-uktena prakAreNa khalu nizcitamevena - anantaroditenopAyena zanaiH zanaistattadbahirmaNDalAbhimukhagamanarUpeNa niSkrAman sUryastadanantarAnmaNDalAttadanantaraM maNDalaM prAguktaprakAreNa saGkrAman saGkrAman ekaikasmin maNDale muhUrttagatimityanna sUtre dvitIyA saptamyarthe prAkRtatvAdbhavati prAkRtalakSaNavazAt saptamyarthe dvitIyA, yathA - 'kasto rakti muddhe ! pANiyasaddhA sauNayANa' mityana [ kuto rAtrau mugdhe ! pAnIyazraddhA zakunakAnAm ] tato'yamarthaH- muhUrttagatau aSTAdaza 2 SaSTibhAgAn yojanasya vyavahArataH paripUrNAnnizcayataH kiJcidUnAnabhivarddhayamAnaH 2 'purisacchAya' miti puruSasya chAyA yato bhavati sA puruSacchAyA sA ceha prastAvAt prathamataH sUryasyodayamAnasya dRSTipathaprAptatA, atrApi dvitIyA saptamyarthe, tato'yamarthaH - tasyAmekaikasmin maNDale caturazItiH 2 'sIyAI'ti zItAni kiJci yUnAnItyarthaH, yojanAni nirveSTayan 2- hApayannityarthaH, idaM ca sthUlata uktaM, paramArthataH punaridaM draSTavyaM vyazItiryojanAni trayoviMzatizca SaSTibhAgA yojanasya ekasya SaSTibhAgasya ekaSaSTidhA chinnasya satkA dvicatvAriMzadbhAgAzceti dRSTipathaprAptatAviSaye viSaya hAnau dhruvaM tataH sarvAbhyantarAnmaNDalA tRtIyaM yanmaNDalaM tata Arabhya yasmin yasmin maNDale dRSTipathaprAptatA jJAtumiSyate tattanmaNDalasa yA SaTUtriMzad guNyate, tadyathA - sarvAbhyantarAnmaNDalAttRtIye maNDale ekena caturthe dvAbhyAM paJcame tribhiryAvat sarvabAhye maNDale vyazItyadhikena zatena, guNayitvA ca dhruvarAzimadhye prakSipyate, prakSipte sati yadbhavati tena For Personal & Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) 2 prAbhRte 3 prAbhRtaprAbhRtaM // 58 // hInA pUrvamaNDalagatA dRSTipathaprAptatA-tasmin vivakSite maNDale dRSTipathaprAptatA draSTavyA, atha vyazItiyojanAnItyAdikasya dhruvarAzeH kathamutpattiH ?, ucyate, iha sarvAbhyantare maNDale dRSTipathaprAptatAparimANaM saptacatvAriMzatsahasrANi dve zate triSaSTyadhike yojanAnAmekaviMzatizca SaSTibhAgA yojanasya 4726331, etacca navamuhUrtagamyaM, tata ekasmin muhUrttakaSaSTibhAge kimAgacchatIti cintAyAM nava muhUrtA ekaSaSTayA guNyante, jAtAni paJca zatAnyekonapaJcAzadadhikAni 549, tairbhAgo hriyate, labdhA SaDazItiryojanAni paJca SaSTibhAgA yojanasya ekasya ca SaSTibhAgasya ekaSaSTivA chinnasya satkAzcaturviMzatirbhAgAH 861.24 pUrvasmAt 2 ca maNDalAdanantarAnantare maNDale parirayaparimANacintAyAmaSTAdaza 2 yojanAni vyavahArataH paripUrNAni varddhante, tataH pUrvapUrvamaNDalagatamuhUrtagatiparimANAdanantarAnantare maNDale muhUrtagatiparimANacintAyAM pratimuhUrttamaSTAdazASTAdaza SaSTibhAgA yojanasya pravarddhamAnA draSTavyAH, pratimuhUrte kaSaSTibhAgaM cASTAdaza ekasya SaSTibhAgasya satkA ekaSaSTibhAgAH, sarvAbhyantarAnantare ca dvitIye maNDale sUryo dRSTipathaprApto bhavati navabhimuhUrtekaSaSTibhAgenonAvanmAnaM kSetraM vyApyate tAvati sthitastato nava muhUrtA ekaSaSTyA guNyante, guNayitvA ca tebhya eka rUpamapanIyate, jAtAni paJca zatAni aSTAcatvAriMzadadhikAni 548, tairaSTAdaza guNyante, jAtAnyaSTAnavatiH zatAni catuHSaSTisahitAni 9864, teSAM SaSTibhAgAnayanArthamekaSaSTyA bhAgo hriyate, labdhamekaSaSTyAdhika zataM SaSTibhAgAnAM tricatvAriMzadekaSaSTibhAgasya satkA ekaSaSTibhAgAH 14, tatra viMzatyadhikena SaSTibhAgazatena dve yojane labdhe pazcAdekacatvAriMzatpaSTibhAgA avatiSThante, etacca dve yojane ekacatvAriMzatraSaSTibhAgA yojanasya ekasya SaSTibhAgasya satkAstricatvAriMzadekara STibhAgA ityevaM. // 58 // dain Education International For Personal & Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM rUpaM prAguktAt SaDazItiyojanAni paJca SaSTibhAgA yojanasya ekaSaSTibhAgasya satkAzcaturvizatirekaSaSTibhAgA ityetasmAcchodhyate, zodhite ca tasmin sthitAni pazcAt tryazItiryojanAni trayoviMzatiHSaSTibhAgA yojanasya ekasya SaSTibhAgasya satkAra dvicatvAriMzadekaSaSTibhAgAH 8334 // 42 / etAvad dvitIye maNDale dRSTipathaprAptatAviSaye sarvAbhyantaramaNDalagatAt dRSTipathaprAptatAparimANAt hAnau prApyate, kimuktaM bhavati ?-sarvAbhyantaramaNDalagatAt dRSTipathaprAptatAyAM hAnau nuvaM, ata evaM dhruvarAziparimANAt dvitIye maNDale dRSTipathaprAptatAparimANametAvatA hInaM bhavatIti, etaccottarottaramaNDalaviSayadRSTipathaprAptatAcintAyAM hAnau dhruvaM, ata eva dhruvarAziriti dhruvarAzerutpattiH, tato dvitIyasmAnmaNDalAdanantare tRtIye maNDale eSa eva dhruvarAziH ekasya SaSTibhAgasya satkaiH SaTtriMzataikaSaSTibhAgaiH sahitaH san yAvAn bhavati tdythaa-vyshiitiryoj-13|| nAni caturviMzatiH SaSTibhAgA yojanasya saptadaza ekasya SaSTibhAgasya satkA ekaSaSTibhAgA iti, etAvAn dvitIyamaNDalagatAt dRSTipathaprAptatAparimANAt zodhyate, tato bhavati yathoktaM tasmin tRtIye maNDale dRSTipathaprAptatAviSayaM parimANaM, caturthe maNDale sa eva dhruvarAzisaptatyA sahitaH kriyate, caturthaM hi maNDalaM tRtIyApekSayA dvitIya, tataH SaTtriMzad dvAbhyAM guNyate, guNitA ca satI dvisaptatirbhavati, tayA ca sahitaH san evaMrUpo jAtarUyazItiryojanAni caturviMzatiH SaSTibhAgA yojanasya tripaJcAzadekasya SaSTibhAgasya satkA ekaSaSTirbhAgAH 8334 / 14 / etAvAn tRtIyamaNDalagatAt dRSTipathaprAptatAparimANAt zodhyate, tato yathAvasthitaM caturthe maNDale dRSTipathaprAptatAparimANaM bhavati, taccedam-'saptacatvAriMzadyojanasahasrANi trayodazottarANi aSTau ca SaSTibhAgA yojanasya ekasya ca SaSTibhAgasya satkA daza ekaSaSTibhAgAH 47013,13, ******* 26 ** For Personal & Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) prAbhRte 3 prAbhUta prAbhRta OMOMOMOM sarvAntime tu maNDale tRtIyamaNDalApekSayA vyazItyadhikazatatame yadA dRSTipathaprAptatAparimANaM jJAtumiSyate tadA sA TtriMzat vyazItyadhikena zatena guNyate, jAtAni paJcaSaSTizatAni dvipazcAzadadhikAni 6552, tataH SaSTibhAgAnayanArthame- kaSaSTyA bhAgo hiyate, labdhaM saptottaraM zataM SaSTibhAgAnAM 107, zeSAH paJcaviMzatirekaSaSTibhAgA uddharanti 25, etat dhruvarAzau prakSipyate, tato jAtamidaM-paJcAzItiryojanAni ekAdaza SaSTibhAgA yojanasya ekasya SaSTibhAgasya satkAH SaT ekapaSTibhAgAH 8510iha patriMzata evamutpattiH-pUrvasmAt 2 maNDalAdanantare'nantare maNDale divaso dvAbhyAM dvAbhyAM muhUrtekaSaSTibhAgAbhyAM hIno bhavati, pratimuhUrtekaSaSTibhAgaM cASTAdaza ekasya SaSTibhAgasya satkA ekaSaSTibhAgA hIyante, tata ubhayamIlane SaTtriMzadbhavati, te cASTAdaza ekaSaSTibhAgAH kalayA nyUnA labhyante na paripUrNAH, paraM vyavahArataH pUrva paripUrNA vivakSitAH, tacca kalayA nyUnatvaM pratimaNDalaM bhavat yadA nyazItyadhikazatatame maNDale ekatra piNDitaM sat cintyate tadA ekaSaSTirekaSaSTibhAgAstruvyanti, etadapi vyavahArata ucyate, paramArthataH punaH kizcidadhikamapi truvyadavaseyaM, tato'mI aSTaSaSTirekaSaSTibhAgA apasAryante, tadapasAraNe pazcAzItiryojanAni nava paSTibhAgA yojanasya ekasya SaSTibhA|gasya satkAH SaSTirekaSaSTibhAgAH 85 iti jAtaM, tataH sarvabAhyamaNDalAnantarAtinadvitIyamaNDalagatAt dRSTipatha-12 prAptatAparimANAdekatriMzatsahasrANi nava zatAni poDazottarANi yojanAnAmekonacatvAriMzatpaSTibhAgA yojanasya ekasya ca paSTibhAgasya satkAH SaSTirekaSaSTibhAgAH 31916.30 / ityevaMrUpAta zodhyate, tato yathoktaM sarvabAhye maNDale dRSTipathaprApta| tAparimANaM bhavati, taccAne svayameva sUtrakRdvakSyati, tata evaM puruSacchAyAyAM dRSTipathaprAptatArUpAyAM dvitIyAdiSu keSuci dain Education International For Personal & Private Use Only w Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maNDaleSu caturazIti 2 kiJcinyUnAni yojanAni uparitaneSu tu maNDaleSvadhikAni adhikatarANi uktaprakAreNa nirveSTayana 2 tAvadavaseyaM yAvatsavabAhyamaNDalamupasaGkramya cAraM carati, 'tA jayA 'mityAdi, tatra yadA Namiti pUrvavat * sarvabAhyamaNDalamupasaGkamya cAraM carati tadA ekaikena muhUrtena paJca paJca yojanasahasrANi trINi trINi zatAni paJcadaza ca SaSTibhAgAn yojanasya 530517 gacchati, tathAhi-asmin maNDale parirayaparimANaM trINi yojanazatasahasrANi aSTA-| daza sahasrANi trINi zatAni pazcadazottarANi 318315, tata etasya prAguktayuktivazAt SaTyA bhAgo hriyate, tato labdhaM yathoktamatra muhUrtagatiparimANamiti, atraiva dRSTipathaprAptatAparimANamAha-'tayA Na'mityAdi, tadA-sarvabAhyamaNDalacAra-8 kAle ihagatasya manuSyasya-jAtAvekavacanamihagatAnAM manuSyANAM ekatriMzatA yojanasaharaSTabhirekatriMzadadhikairyojanazataistriMzatA ca SaSTibhAgairyojanasya 3183130 sUryaH zIghraM cakSuHsparzamAgacchati, tadA hyasmin maNDale cAraM carati sUrya dvAdazamuhUrttapramANo divaso bhavati, divasasya cArDena yAvanmAnaM kSetraM vyApyate tAvati vyavasthita udayamAnaH sUrya upalabhyate, dvAdazAnAM ca muhUrtAnAmaDhe SaT muhUrtAstato yadatra maNDale muhUrtagatiparimANaM paJca yojanasahasrANi trINi zatAni paJcottarANi pazcadaza ca SaSTibhAgA yojanasya 53054 tat SaDbhirguNyate, tato yathoktamatra dRSTipathaprAptatAparimANaM bhavati, atrApi divasarAtripramANamAha-'tayA Na'mityAdi, sugamam / 'se pavisamANe'ityAdi, sa sUryaH sarvabAhyamaNDalAduktaprakAreNAbhyantaraM maNDalaM pravizan dvitIyaM SaNmAsamAdadAno dvitIyasya SaNmAsasya prathame'horAtre 'bAhirAnaMtaraMti sarvabAhyAnmaNDalAdanantaramarvAtanaM dvitIyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati 'tA jayA NamityAdi tatra yadA sarvabAhyAnanta For Personal & Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * sUryaprajJa ptivRttiH (mala.) // 6 // 2 prAbhRte 3 prAbhRtaprAbhRtaM ramAktanaM dvitIyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA ekena muhUrtena paJca paJca yojanasahasrANi trINi caturuttarANi yojanazatAni saptapaJcAzataM ca SaSTibhAgAn yojanasya 5304 gacchati, tathAhi-asmin maNDale parirayaparimANaM timro lakSA aSTAdaza sahasrANi dve zate saptanavatyadhike yojanAnAM 318297, tato'sya prAguktayuktivazAt SaSTyA bhAgo hiyate, | hRte ca bhAge labdhaM yathoktamatra maNDale muhUrtagatiparimANaM, atrApi dRSTipathaprAptatAparimANamAhU-tayA Na'mityAdi, tadA ihagatasya manuSyasya-jAtAvekavacanaM ihagatAnAM manuSyANAmekatriMzatA yojanasahasranavabhiH SoDazaiH-poDazottarairyojanazatairekonacatvAriMzatA ca SaSTibhAgairyojanasya ekaM ca SaSTibhAgamekaSaSTidhA chittvA tasya satkaiH SaSTyA cUrNikAbhAgaiH sUryazcakSuHsparzamAgacchati, tathAhi-asmin maNDale sUrye cAraM carati divaso dvAdazamuhUrtapramANo dvAbhyAM muhUrtekaSaSTibhAgAbhyAmadhikaH, | teSAM cArddha SaT muhUrttA ekena muhUrtekapaSTibhAgenAbhyadhikAH, tataH sAmastyenaikaSaSTibhAgakaraNArtha SaDapi muhartA ekaSadhyA guNyante guNayitvA ca ekaSaSTibhAgastatrAdhikaH prakSipyate tato jAtAni trINi zatAni saptapazyadhikAni ekaSaSTibhAgAnAM | 367, tataH sarvabAhyAdAktane tasmin dvitIye maNDale yatparirayaparimANaM trINi lakSANi aSTAdaza sahasrANi dve zate saptanavatyadhike 318297, tadebhistribhizataiH saptapazyadhikairguNyate, jAtA ekAdaza koTayo'STaSaSTilakSAzcaturdaza sahasrANi nava zatAni navanavatyadhikAni 116814999, etasya ekaSaSTyA guNitayA SaSTyA 3660 bhAgo hiyate, hRte ca bhAge labdhAnyekatriMzatsahasrANi nava zatAni SoDazottarANi 31916. zeSamaddharati caturviMzatiH zatAni ekonacatvAriMzadadhikAni 2439, na cAto yojanAnyAyAnti tataH paSTibhAgAnayanArthamekaSaSTyA bhAgo hiyate, labdhA ekonacatvAriMzatpaSTi tyadhikAni 116814999, etasya 1996, zeSamuddharati caturvizatiH zatAkonacatvAriMzatSaSTi-* P // 6 // For Personal & Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgAH 39 ekasya ca SaSTibhAgasya satkAH SaSTirekapaSTibhAgAH 'tathA NaM rAIdiyaM taheva' tadA-sarvabAhyAnantarArvAktanadvitIyamaNDalayozcArakAle rAtrindivaM - rAtridivasapramANaM tathaiva prAgiva vaktavyaM taccaivam- 'tayA NaM aTThArasamuhuttA rAI bhavati dohi egaTThibhAgamuhuttehi UNA, duvAlasamuhutte divase havai dohi egaTTibhAgamuhuttehi ahie' iti, 'se pavisamANe ityAdi, tataH sarvabAhyAnantarArvAktanadvitIyasmAdapi maNDalAduktaprakAreNa pravizan sUryo dvitIyasya SaNmAsasya dvitIye'horAtre 'bAhirata caM' ti sarvabAhyAnmaNDalAdarvAcanaM tRtIyaM maNDalamupasaGgamya cAraM carati 'tA jayA Na'mityAdi tatra yadA Namiti pUrvavat sarvabAhyAnmaNDalAdarvAcanaM tRtIyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA paJca paJca yojana sahasrANi trINi caturuttarANi yojanazatAni ekonacatvAriMzataM ca SaSTibhAgAn yojanasya 5304 ekaikena muhUrttena gacchati, tasmin hi maNDale parirayaparimANaM tisro lakSA aSTAdaza sahasrANi dve zate ekonAzItyadhike iti 318279, asya SaSTyA bhAgo hiyate, hRte ca bhAge labdhaM yathoktamatra maNDale muhUrttagatiparimANaM, atrApi hi dRSTipathaprAptatA viSayaparimANamAha'tayA Na' mityAdi, tadA ihagatasya manuSyasya - jAtAvekavacanasya bhAvAdihagatAnAM manuSyANAmekAdhikairdvAtriMzatA sahasrairekonapaJcAzatA SaSTibhAgairekaM ca SaSTibhAgamekapaSTidhA chittvA tasya satkaistrayoviMzatyA cUrNikAbhAgaiH sUryaH cakSuHsparzamAgacchati, tathAhi-asmin maNDale divaso dvAdazamuhUrtta pramANazcaturbhireka SaSTibhAgairadhikastasyArddha SaT muhUrttA dvAbhyAM muharttakaSaSTibhAgAbhyAmadhikAH, tataH sAmastyenaikaSaSTibhAgakaraNArthaM paDapi muhUrttA ekaSaSTyA guNyante, guNayitvA ca dvAvekaSa STibhAgau prakSipyete, tato jAtAni trINi zatAnyaSTaSaSTyadhikAnyekaSaSTibhAgAnAM 368, tato'smin maNDale yatparirayapari For Personal & Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJazivRtti : ( mala0 ) // 61 // | mANaM trINi lakSANyaSTAdaza sahasrANi dve zate ekonAzItyadhike 318279 iti, tadebhistribhiH zatairaSTaSaSTyadhikairguNyate, jAtA ekAdaza koTyaH ekasaptatiH zatasahasrANi paviMzatiH sahasrANi SaT zatAni dvisaptatyadhikAni 117126672, etasya SaSTyA ekaSaSTyA guNitayA 3660 bhAgo hiyate, hRte ca bhAge labdhAni dvAtriMzatsahasrANi ekottarANi 32001, zeSamuddharati trINi sahasrANi dvAdazottarANi 3012, teSAM SaSTibhAgAnayanArthamekaSaSTyA bhAgo hiyate, labdhA ekonapazcAzatSaSTibhAgAH trayoviMzatizca ekasya SaSTibhAgasya satkA ekaSaSTibhAgA iti 'rasiMdiyaM taheva'tti rAtrindivaM - rAtridivasaparimANamatra tathaiva-prAgiva vaktavyaM taccaivam- 'tayA NaM aTThArasamuhuttA rAI bhavai cauhiM egaTTibhAgamuhutterhi UNA duvAlasamuhutte divase havai cauhiM egaTTibhAgamuhuttehiM ahie' iti, samprati sarvabAhyAnmaNDalAdarvAktaneSu caturAdiSu maNDaleSu atidezamAha - ' evaM khalvi'tyAdi, 'evaM' uttena prakAreNa 'khalu' nizcitametenopAyena zanaiH zanaistattadabhyanta rAnantaramaNDalAbhimukhagamanarUpeNAbhyantaraM pravizan sUryastadanantarAnmaNDalAttadanantaraM maNDalaM saGkrAman 2 ekaikasmin maNDale muhUrttagatimityatra dvitIyA saptamyarthe muhUrttagatau - muhUrttagatiparimANe aSTAdaza 2 SaSTibhAgAn yojanasya vyavahA rataH paripUrNAn nizcayataH kiJcidUnAnnirveSTayan 2- hApayan 2 ityarthaH, pUrvapUrvamaNDalApekSayA abhyantarAbhyantaramaNDalasya parirayamadhikRtyASTAdazabhiyojanai harnizvAt, puruSacchAyAmityatrApi dvitIyA saptamyarthe, tato'yamarthaH - puruSacchAyAyAM dRSTi| pathaprApta tArUpAyAM sAtirekANi paJcAzItiH 2 yojanAni abhivarddhayan 2, idaM ca sarvavAhyAnmaNDalAdavatanAni katipa | yAni prathamadvitIyAdimaNDalAnyapekSya sthUlata uktaM, paramArthataH punarevaM draSTavyaM - iha yenaiva krameNa sarvAbhyantarAnmaMNDalA For Personal & Private Use Only 2 prAbhRte 3 prAbhRtaprAbhRtaM // 61 // Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tparato dRSTipathaprAptatAM hApayan vinirgatastenaiva krameNa sarvabAhyAnmaNDalAdavAkaneSu maNDaleSu dRSTipathaprAptatAmabhivarddhayan pravizati, tatra sarvabAhyamaNDalAvA kanadvitIyamaNDalagatAt dRSTipathaprAptatAparimANAt sarvabAhyamaNDale paJcAzItiryojanAni nava SaSTibhAgAn yojanasya ekaM ca paSTibhAgamekaSaSTidhA chittvA tasya satkAn SaSTibhAgAn hApayati, etacca mAgevabhAvitaM, tatastasmAtsarva bAhyAnmaNDalAdarvAktane dvitIye maNDale pravizan tAvadbhUyo'pi dRSTipathaprAptatApairimANe'bhivarddhayati dhruvaM tato'rvAktaneSu maNDaleSu yasmin 2 maNDale dRSTipathaprAptatAparimANaM jJAtumiSyate (tatra tatra ) tRtIyamaNDalAdArabhya tattanmaNDalasaGkhyayAM paTUtriMzad guNyate, tadyathA - tRtIyamaNDala cintAyAmekena caturthamaNDala cintAyAM dvAbhyAmevaM yAvatsarvAbhyantaramaNDalacintAyAM dvyazItyadhikena zatena, itthaM ca guNayitvA yalabhyate tad dhruva zerapanIya zeSeNa dhruvarAzinA sahitaM pUrvapUrvamaNDalagataM dRSTipathaprAptatAparimANaM tatra 2 maNDale draSTavyaM tadyathA-tRtIye maNDale SaTtriMzat ekena guNyate, ekena ca guNitaM tadeva bhavatIti jAtA SaTUtriMzadeva, sA dhruvarAzerapanIyate, jAtaM zeSamidaM paJcAzItiyajanAni nava SaSTibhAgA yojanasya ekasya SaSTibhAgasya satkA ekaSaSTibhAgAzcaturviMzatiH 85 etena sahitaM pUrvamaNDalagataM dRSTipathaprApta tAparimANaM ekatriMzatsahasrANi nava zatAni SoDazottarANi yojanAnAmekonacatvAriMzatvaSTibhAgA yojanasya ekasya SaSTibhAgasya satkAH SaSTirekaSaSTibhAgAH 31916 / ityevaMrUpaM kriyate, tato'dhikRte tRtIye maNDale yathoktaM dRSTipathaprAptatAparimANaM bhavati, tacca prAgevopadarzitaM, caturthe maNDale patriMzad dvAbhyAM guNyate, guNayitvA dhruvarAzerapanIya zeSeNa dhruvarAzinA tRtIyamaNDalagataM dRSTipathaprAptatAparimANaM sahitaM kriyate, tata idaM tatra maNDale dRSTipathaprAptatAparimANaM For Personal & Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH (mala0) 2mAbhRte 3 prAbhUtaprAbhUta // 62 // bhavati-dvAtriMzatsahasrANi paDazItyadhikAni yojanAnAmaSTApazcAzacca paSTibhAgA yojanasya ekasya ca SaSTibhAgasya satkA | ekAdazaikaSaSTibhAgAH 32086 / / 1, evaM zeSeSvapi maNDaleSu bhAvanIyaM, yadA tu sarvAbhyantare maNDale dRSTipathaprApta|tAparimANaM jJAtumiSyate tadA SaTtriMzad vyazItyadhikena zatena guNyate, tRtIyamaNDalAdArabhya sarvAbhyantarasya maNDalasya yazItyadhikazatatamatvAt , tato jAtAni paJcaSaSTizatAni dvipaJcAzadadhikAni 6552, teSAmekaSaSTyA bhAge hRte labdhaM saptottaraM zataM SaSTibhAgAnAM, zeSa pnycviNshtiH104|25 etatpazcAzItiryojanAni nava SaSTibhAgA yojanasya ekasya SaSTibhAgasya satkAH SaSTirekaSaSTibhAgAH 85 / / ityevaMrUpAt dhruvarAzeH zodhyate, jAtAni pazcAt tryazItiryojanAni dvAviMzatiH SaSTibhAgA yojanasya ekasya SaSTibhAgasya satkAH paJcatriMzadekaSaSTibhAgAH, iha SaTtriMzat 2 ekaSaSTibhAgAH kalayA nyUnAH paramArthato labhyante etacca prAgevotaM, tacca kalAnyUnatvaM pratimaNDalaM bhavat yadA yazItyadhikazatatame maNDale ekatra piNDitaM sat cintyate tadA aSTaSaSTirekaSaSTibhAgA labhyante, tataste bhUyaH prakSipyante, tato jAtamidaMtryazItiryojanAni trayoviMzatiH paSTibhAgA yojanasya ekasya SaSTibhAgasya satkA dvicatvAriMzadekaSaSTibhAgAH 8333 / 13, eteSu sarvAbhyantarAnantaradvitIyamaNDalagataM dRSTipathaprAptatAparimANaM saptacatvAriMzatsahasrANi zatamekamekonAzItyadhika yojanAnAM saptapazcAzatpaSTibhAgA yojanasya ekasya paSTibhAgasya satkA ekonaviMzatirekaSaSTibhAgAH 47179 / / ityevaMrUpaM sahitaM kriyate, tato yathoktaM sarvAbhyantare maNDale dRSTipathaprAptatAparimANaM bhavati, tacca saptacatvAriMzatsahasrANi |P dve zate triSaSTyadhike yojanAnAmekaviMzatizcaSaSTibhAgA yojanasya 47263 / 1 evaM dRSTipathaprAptatAyAM katipayeSu maNDaleSu Jan Education International For Personal & Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54545450562 sAtirekANi paJcAzIti yojanAni agretaneSu caturazIti paryante yathoktAdhikasahitAni tryazIti yojanAni abhivarddhayan 2 tAvad vaktavyaH yAvatsarvAbhyantaramaNDalamupasaGkramya cAraM carati 'tA jayA Na'mityAdi, tatra yadA sUryaH sarvAbhyantaramaNDalamupasaGkamya cAra carati tadA paJca pazca yojanasahasrANi dve ekapazcAzadadhike yojanazate ekonatriMzataM ca SaSTibhAgAna yojanasya 52513. ekena muhUrtena gacchati, tadA ca ihagatasya manuSyasya-jAtAvekavacanaM ihagatAnA manuSyANAM saptacatvAriMzatA yojanasahasrAbhyAM triSaSTAbhyAM-triSaSTyadhikAbhyAM yojanazatAbhyAmekaviMzatyA SaSTibhAgairyojanasya 47263 3. sUryazcakSuHsparzamAgacchati, etacca muhUrtagatiparimANaM dRSTipathaprAptatAparimANaM ca prAgeva bhAvitaM sUtrakRtA'pi prastAvAdbhaya uktaM tato na punaruktatAdoSaH, 'tayA NaM uttamakaTTapatte' ityAdi sugama, yAvatprAbhRtaprAbhRtaparisamAptiH / iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM dvitIyasya prAbhRtasya tRtIyaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptaM // dvitIyaM prAbhRtaM samAptam // // iti zrImatyAM sUryaprajJaptau dvitIyaM prAbhRtaM samAptam // . acccccere atha tRtIyaM prAbhRtam // tadevamuktaM dvitIyaM prAbhRtaM, samprati tRtIyamArabhyate, tasya cAyamAdhikAraH, 'kiyatkSetraM candraH sUryo vA prakAzayatIti, tatastadviSayaM praznasUtramAha tA kevatiyaM khettaM caMdimasUriyA obhAsaMti ujjoti taveMti pagAsaMti AhitAtivadejA?, tattha khalu imAo bArasa paDivattIo pannattAo, tatthege evamAsu, tA egaM dIvaM egaM samuI caMdimasUriyA obhAseMti BASARASWESS For Personal & Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH mala0) ** // 13 // *5555 ujjoveMti taveMti pagAseMti, ege evamAhaMsu tA tiNi dIve tiNi samudde caMdimasUriyA obhAsaMti0, ege 3prAbhRtam evamAsu 2, ege puNa evamAhaMsutA addhacautthe dIvasamudde caMdimasUriyA obhAsaMti ujjoti taveMti pagAsiMti egeevamAsu 3, ege puNa evamAhaMsu tA satta dIve satta samudde caMdimasUriyA obhAsiMti 4 ege eva mAhaMsu 4, ege puNa evamAhaMsu tA dasa dIve dasa samudde caMdimasUriyA obhAsaMti 4, ege evamAhaMsu 5, ege puNa evamAhaMsu, tA bArasadIve vArasa samudde caMdimasUriyA obhAsaMti 4, ege evamAsu 6, ege puNa evamAhaMsu, bAyAlIsaM dIve bAyAlIsaM samudde caMdimasUriyA obhAsaMtika(4),ege evamAhaMsu 7, ege puNa evamAhaMsu bAvattariM dIve bAvattariM samudde caMdimasUriyA obhAsaMti, eka(4),ege evamAhaMsu8, ege puNa evamAhaMsutAvAtAlIsaM dIvasataM bAyAla samuddasataM caMdimasUriyA obhAsaMti4 ege evamAhaMsu 9, ege puNa evamAsu, tA bAvatsari samuhasataM caMdimasUriyA obhAsaMtiNka(4)ege evamAhaMsu10, ege puNa evamAhaMsutAbAyAlIsaM dIvasahassaM bAyAlaM samudda-14 saMhassaM caMdimasUriyA obhAsaMti, eka(4), ege, evamAhaMsu 11, ege puNa evamAhaMsutAbAvattaraMdIvasahassaM bAvattaraM samuddasahassaM caMdimasUriyA obhAsaMti eka (4) ege evamAhaMsu 12, vayaM puNa evaM vadAmo-ayaNNaM jaMbuddIve sabaddIvasamudANaM jAva parikkheveNaM paNNate, se NaM egAe jagatIe savato samaMtA saMparikkhise, sA NaM jagatI 63 // taheva jahA jaMbuddIvapannattIe jAva evAmeva sapuvAvareNaM jaMbuddIve 2 coisa salilAsayasahassA chappannaM ca salilAsahassA bhavantIti makkhAtA, jaMbuddIve NaM dIve paMcacakkabhAgasaMThitA AhitAtivadejjA, tA kahaM| For Personal & Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMbuddIve 2 paMcacakkabhAgasaMThite AhitAti vadejA, tA jatA NaM ete duve sUriyA sababhaMtaraM maMDalaM upasaMkamittA cAraM carati tadA NaM jaMbuddIvassa 2 tiNi paMcacaukkabhAge obhAsaMti ujjoveMti tavaMti pabhAsaMti, taM0-egevi egaM divaDhaM paMcacakkabhAgaM obhAseti eka (4)egevi evaM divaDhaM paMcacakkabhAgaM obhAseti eka (4) tatA Ni uttamakaTTapatte ukkosae aTThArasamuhatte divase bhavati, jahaNiyA duvAlasamuhattA rAI bhavai, tA jatA laNaM ete duve sUriyA sababAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tadANaM jaMbuddIvassa 2 doNi cakabhAge obhA saMti ujjoveti tavaMti pagAsaMti, tA egevi egaM paMcacakkavAlabhAgaM obhAsati ujjovei tavei pabhAsai, egevi ekaM paMcacakkavAlabhAgaM obhAsai paka(4), tatA NaM uttamakaTThapattA ukkosiyA aTThArasamuhuttA rAI bhavai jahaNNae duvAlasamuhUtte divase bhavati // (sUtraM 24) // tatiyaM pAhuDaM samattaM // 'tA kevaiya'mityAdi, tAiti pUrvavat kiyat kSetraM candrasUryAH, bahuvacanaM jambUdvIpe candradvayasya sUryadvayasya ca bhAvAt , avabhAsayanti, tatrAvabhAso jJAnasyApi pratibhAso vyavahiyate atastavyavacchedArthamAha-udyotayanti, sa codyoto yadyapi loke bhedena prasiddho yathA sUryagata Atapa iti candragataH prakAza iti, tathApyAtapazabdazcandraprabhAyAmapi vartate, yaduktam"candrikA kaumudI jyotsnA, tathA candrAtapaH smRtaH" iti, prakAzazabdaH sUryaprabhAyAmapi, etacca prAyo bahUnAM supratItaM, |tata etadarthapratipattyarthamubhayasAdhAraNaM bhUyo'pyekArthikadvayamAha-tApayanti prakAzayanti AkhyAtA iti,ihArSatvAttibAdyantapadenApi saha nAmapadasya samanvayo bhavati, tata evamarthayojanA draSTavyA-kiyat kSetraM candrasUryA avabhAsayanta udyotayanta For Personal & Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3prAbhUtam sUryaprajJativRttiH (mala0) 064 // PRASAOMOM stApayantaH prakAzayanta AkhyAtA bhagavateti bhagavAn vadet ?, evaM gautamenokte bhagavAnetadviSayaparatIrthikapratipattInAM mithyAbhAvopadarzanAya prathamatastA evopanyasyati-tatthe'tyAdi, tatra-candrasUryANAM kSetrAvabhAsanaviSaye imAH khalu dvAdaza pratipattayaH-paratIrthikAbhyupagamarUpA prajJaptAH, tadyathA-'tatthe'tyAdi, tatra-tasyAM dvAdazAnAM paratIthikAnAM madhye eke-* prathamAstIrthAntarIyA evamAhuH, eka dvIpaM eka samudraM candrasUryo avabhAsayantau udyotayantau tApayantau prakAzayantau, sUtre dvitve'pi bahuvacanaM prAkRtatvAt , uktaM ca-'bahuvayaNeNa duvayaNa'miti, dvivacanaM cAtra tAttvikamavaseyaM, paratIrthikairekasya candramasa ekasya ca sUryasyAbhyupagamAt, samprati asyaiva prathamamatasyopasaMhAramAha-ege evamAsu' evaM sarvANyapi upa| saMhAravAkyAni bhAvanIyAni1, eke dvitIyAH punarevamAhuH-trIna dvIpAna trIn samudrAna candrasUryau yAvaccha(ekaza)bdopAdA-3 nAt avabhAsayata ityanena saha padacatuSTayaM draSTavyaM, tadyathA-avabhAsayata udyotayatastApayataH prakAzayata iti, evamutta| strApi draSTavyaM, 2, eke punastRtIyA evamAhuH- addhacautthe' iti arddha caturthaM yeSAM te arddhacaturthAH, trayaH paripUrNAzcaturthasya hai cArddhamityarthaH, arddha caturthAn dvIpAn ardhacaturthAn samudrAn candrasUryAvavabhAsayata ityAdi prAgvat 3, eke caturthAH punarevamAhuH-saptadvIpAna sapta samudrAn candrasUryAvavabhAsayataH4, eke punaH paJcamA evamAcakSate-daza dvIpAna daza samudrAn candrasUryAvavabhAsayataH 5, eke punaH SaSThA evamabhidadhati-dvAdaza dvIpAn dvAdaza samudrAn candrasUryAvavabhAsayataH 6, eke punaH saptamA evaM bhASante-dvicatvAriMzataM dvIpAn dvicatvAriMzataM samudrAn candrasUryAvavabhAsayataH 7, eke punaraSTamA evamAhuHdvAsaptati dvIpAna dvAsaptati samudrAn candrasUryAvavabhAsayataH 8, eke punarnavamA evamAhuH-dvicatvAriMza-dvAcatvAriMzada // 64 // For Personal & Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ &Adhika dvIpazataM dvAcatvAriMzadadhikaM samudrazataM candrasUryAvavabhAsayataH 9, eke punardazamA evaM jalpanti-dvAsaptataM-dvAsapta-I tyadhika dvIpazataM dvAsaptatyadhikaM samudrazataM candrasUryAvavabhAsayataH 10, eke ekAdazAH punarevamAhuH-dvAcatvAriMzadvAcatvAriMzadadhikaM dvIpasahasraM dvAcatvAriMzadadhikaM samudrasahasraM candrasUryAvavabhAsayataH 11, eke dvAdazAH punarevamAhuHdvAsaptataM-dvAsaptatyadhikaM dvIpasahasraM dvAsaptatyadhikaM samudrasahasraM candrasUryAvavabhAsayataH 12, etAzca sarvA api pratipattayo mithyArUpAstathA ca bhagavAnetA vyudasya svamataM bhinnameva kathayati-'vayaM puNa'ityAdi, vayaM punarutpannakevalacakSuSaH kevalacakSuSA yathAvasthitaM jagadupalabhya evaM-vakSyamANaprakAreNa vadAmaH, tameva prakAramAha-'tA ayanna'mityAdi, atra 'jahA jaMbuddIvapannattIe'tti yathA jambUdIpaprajJaptau 'ayaNNaM jaMbuddIve ityArabhya yAvat evAmeva sapuvAvareNaM jaMbuddIve dIve coisa salilasayasahassAI chappannaM ca salilAsahassA bhavaMtIti makkhAya' mityuktaM, tathA etAvadgranthasahasracatuSTayapramANamatrApi vaktavyaM paraM granthagauravabhayAna likhyate, kevalaM jambUdvIpaprajJaptipustakameva nirIkSaNIyamiti, ayamevarUpo jambUdvIpaH paJcabhiH paJcasaJjayopetaizcakrabhAgaiH-cakravAlabhAgaiH saMsthita AkhyAto mayA iti vadetsvaziSyANAM purataH, evamukte bhagavAn gautamaH svaziSyANAM spaSTAvabodhArtha bhUyaH pRcchati-'tA kaha'mityAdi, tA iti pUrvavat , kathaM bhagavAn ! tvayA jambUdvIpo dvIpaH paJcacakrabhAgasaMsthita AkhyAta iti vadet , bhagavAnAha-'tA jayA Na'mityAdi, tA iti pUrvavat, yadA Namiti vAkyAlaGkAre, etau pravacanavedinAM prasiddhau dvau sUryo sarvAbhyantaramaNDalamupasaGkramya cAraM carataH tadA to samuditau dvAvapi sUryo jambUdvIpasya dvIpasya trIn paJcacakravAlabhAgAn avabhAsayata udyotayatastApayataH prakAzayataH, For Personal & Private Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3prAbhRtam sUryaprajJaptivRttiH (mala0) kathaM prakAzayata iti parapraznAvakAzamAzaya etadeva vibhAgata Aha-'ego'vI'tyAdi, eko'pi sUryo jambUdvIpasya dvIpasya ekaM paJcacakravAlabhAga-paJcamaM cakravAlabhAgaM yarddhamiti-dvitIyamaddhe yasya sa byarddhaH, pUraNArtho vRttAvantarbhUto yathA tRtIyo bhAgastribhAga ityatra, taM, ayaM ca bhAvArthaH-eka paJcamaM cakravAlabhAgaM dvitIyasya paJcamasya cakravAlabhAgasyArddhana sahitaM prakAzayati, tathA eko'pi-aparo'pi dvitIyo'pItyarthaH, eka paJcamaM cakravAlabhAgaM vyarddha prakAzayatItyubhayaprakAzitabhAgamIlane paripUrNa bhAgatrayaM prakAzyaM bhavati,iyamatra bhAvanA-jambUdvIpagataM prakAzyaM cakravAlaM SaSTyadhikaSatriMzacchatabhAgaM kalpyate 3660, tasya paJcamo bhAgo dvAtriMzadadhikasaptazatapramANaH 732, sArddhaH san aSTAnavatyadhikasahasrabhAgamAnaH 1098, tataH sarvAbhyantaramaNDale vartamAna eko'pi sUryaH SaSTyadhikaSatriMzacchatasaGkhyAnAM bhAgAnAmaSTAnavatyadhika sahasraM prakAzayati, dvitIyo'pyaSTAnavatyadhika sahasra, ubhayamIlane ekaviMzatiHzatAni SaNNavatyadhikAni 2196 prakAzyamAnAni labhyante, tadA ca dvau paJcacakravAlabhAgau rAtriH, tadyathA-ekato'pi paJcamo bhAgo dvAtriMzadadhikasaptazatabhAgasaGkhyo rAtriraparato'pi ekaH paJcamabhAgo dvAtriMzadadhikasaptazatabhAgasaGkhyo rAtriH, ubhayamIlane caturdaza zatAni catuHSaSTyadhikAni 1464 SaSTyadhikaSatriMzacchatabhAgAnAM rAtriH, sarvabhAgamIlane SatriMzacchatAni SaSTyadhikAni bhavanti, samprati tatra divasarAtripramANamAha-'tayA Na'mityAdi, tadA-abhyantaramaNDalacArakAle uttamakASThAprAptaH-paramaprakarSaprAptaH utkRSTo'STAdazamuhUtrto divaso bhavati, jaghanyA dvAdazamuhUrtA rAtriH, tato dvitIye'horAtre dvitIye maNDale vartamAna eko'pi sUryo jambUdvIpasya dvIpasyaikaM paJcamaM cakravAlabhAgaM sArddha SaSTyadhikaSatriMzaccha-1 SARAS5% For Personal & Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tabhAgasatkabhAgadvayahInaM prakAzayati, aparo'pi sUrya ekaM paJcamaM cakravAlabhAgaM sArddha SaSTyadhikaSaTtriMzacchata bhAgadvayahInaM prakAzayati, tRtIye'horAtre tRtIye maNDale varttamAna eko'pi sUrya ekaM paJcamaM cakravAlabhAgaM sArddhaM SaSTyadhikapaTUtriMzaccha - tabhAgasatkabhAgacatuSTayanyUnaM prakAzayati, aparo'pyekaM paJcamaM cakravAlabhAgaM sArddhaM SaSTyadhika SaTUtriMzacchatabhAgasatkabhAgacatuSTayanyUnaM prakAzayati, evaM pratyahorAtramekaikaH sUryaH SaSTyadhikaSaTUtriMzacchata bhAgasatkabhAgadvayamocanena prakAzayan tAvadeva - seyaH yAvatsarvabAhyaM maNDalaM sarvAbhyantarAnmaNDalAtparataH vyazItyadhikazatatamaM tataH pratimaNDalaM bhAgadvayamocanena yadA sarvabAhye maNDale carati tadA trINi zatAni SaTSaSTyadhikAni bhAgAnAM truTyanti, tryazItyadhikasya zatasya dvAbhyAM guNane etAvatyAH saGkhyAyA bhAvAt trINi ca zatAni SaTSaSTyadhikAni paJcamacakravAlabhAgasya dvAtriMzadadhikasaptazatabhAgapramANasyArddha, tataH paJcamacakravAlabhAgasyArddha paripUrNa tatra maNDale truvyatIti eka eva paripUrNaH paJcamacakravAlabhAgastatra prakAzyaH, tathA cAha- 'tA jayA Na'mityAdi, tatra yadA Namiti pUrvavat etau pravacanaprasiddhau dvAvapi sUryo sarvabAhyamaNDalamupasaGkramya cAraM carataH tadA tau samuditau jambUdvIpasya dvIpasya dvau cakravAlapaJcamabhAgau ava - bhAsayata udyotayatastApayataH prakAzayataH, tadyathA - eko'pi sUrya ekaM paJcamaM cakravAlabhAgaM prakAzayatItyeko'piaparo'pi dvitIyo'pItyarthaH ekaM paJcamaM cakravAlabhAgaM prakAzayati, 'tayA NamityAdi, tadA sarvabAhya maNDalacA - rakAle uttamakASThAprAtA utkarSikA aSTAdazamuhUrttA rAtrirjaghanyato dvAdazamuhUrttapramANo divasaH, iha yathA For Personal & Private Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa prAbhRtam ptivRttiH (mala0) // 66 // niSkAmatoH sUryayorjambUdvIpaviSayaHprakAzavidhiH krameNa hIyamAna uktaH tathA sarvabAhyAnmaNDalAdabhyantaraM pravizatoH krameNa varddhamAno veditavyaH, tadyathA-dvitIyasya SaNmAsasya dvitIye'horAtre sarvabAhyAnmaNDalAdAktane'nantare dvitIye maNDale vartamAna eko'pi sUrya eka jambUdvIpasya dvIpasya paJcamacakravAlabhAgaM SaSTyadhikaSatriMzacchatasaGkhyabhAgasatkabhAgadvayAdhika prakAzayati, aparo'pi sUrya ekaM paJcamaM cakravAlabhAgaM SaSTyadhikaSatriMzacchatasakyabhAgasatkabhAgadvayAdhikaM prakAzayati, dvitIyasya SaNmAsasya dvitIye'horAtre sarvabAhyAnmaNDalAdAktane tRtIye maNDale vartamAna ekaM paJcamaM cakravAlabhAgaM SaSTyadhikaSaTtriMzacchatasaMkhyabhAgasatkabhAgacatuSTayAdhikaM prakAzayati, aparo'pi sUryaH parata ekaM paJcamaM cakravAlabhAgaM yathoktabhAgacatuSTayAdhikaM prakAzayati, evaM pratimaNDalamekaikaH sUryaH SaSTyadhikaSatriMzacchatabhAgasatkabhAgadvayavarddhanena prakAzayan tAvadavaseyaH yAvatsarvAbhyantaraM maNDalaM, tasmiMzca sarvAbhyantare maNDale dvitIyasya paJcamacakravAlabhAgasyArddha paripUrNa bhavati, tata eko'pi sUryastatra maNDale ekaM paJcamaM cakravAlabhAgaM sArddha jambUdvIpasya prakAzayatyaparo'pyekaM paJcamaM cakravAlabhAgaM sArddha, tathA caitadeva jambUdvIpacakravAlasya daza bhAgAn parikalpyAnyatrApyuktam-'chacceva u dasabhAge jaMbuddIvassa dovi divsyraa| tAviti dittalesA ambhitaramaMDale sNtaa||1||cttaari ya dasabhAge jaMbudIvassa dovi divasayarA / tAviti saMtalesA bAhirae maMDale saMtA // 2 // chattIse bhAgasaesaDiMkAUNa jaMbudIvassa / tiriyaM tatto do do bhAge vaDhei hAyai vA // 3 // " iti // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM tRtIyaM prAbhRtaM samAptam // HARAPATAISAMISAS CAUGHIRLASHES For Personal & Private Use Only nelbaryong Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ASSES-528243 ||ath caturtha prAbhRtam // tadevamuktaM tRtIyaM prAbhRtaM, samprati caturthamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAraH 'kathaM zvetatAyAH saMsthitirAkhyAte'ti, tatastadviSayaM praznasUtramAha tA kahaM te seAte saMThiyA AhitAtivadejA ?, tattha khalu imA duvihA saMThitI paM0, taM0-caMdimasUriyasaMThitI ya 1 tAvakkhettasaMThitI ya 2, tA kahaM te caMdimasUriyAsaMThitI AhitAtivadejA, tattha khalu imAto solasa paDivattIo paNNattAo, tatthege evamAhaMsu-tA samacauraMsasaMThitA caMdimasUriyAsaMThitI ege evamAhaMsu 1, ege puNa evamAhaMsu, tA visamacauraMsasaMThitA caMdimasUriyasaMThitI paM0 2, evaM samacaukkoNasaMThitA 3 tA visamacaukoNasaMThiyA 4 samacakkavAlasaMThitA 5 visamacakkavAla saMThitA 6 cakkaddhacakkavAlasaMThitA paM0 ege evamAhaMsu 7, ege puNa evamAsu tA chattAgArasaMThitA caMdimasUriyasaMThitA paM0 8 gehasaMThitA 9 gehAvaNasaMThitA 10 pAsAdasaMThitA 11 gopurasaMThiyA 12 pecchAgharasaMThitA 13 valabhIsaMThitA 14 hammi-31 yatalasaMThitA 15 vAlaggapotiyAsaMThitA 16 caMdimasUriyasaMThitI paM0, tattha je te evamAhaMsu tA samacauraMsasaMThitA caMdimasUriyasaMThitI paM0, eteNaM NaeNaM tavaM No ceva NaM itarehiM // tA kahaM te tAvakkhettasaMThitI AhitAti vadejA, tattha khalu imAo solasa paDivattIo pannattAo, tattha NaM ege evamAhaMsu tA gehasaMThitA tAvakhittasaMThitI paM0, evaM jAva vAlaggapotiyAsaMThitA tAvakkhettasaMThitI, ege evamAhaMsu tA jassaM For Personal & Private Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SE prAbhRtam sUryaprajJaptivRtti (mala0) // 67 // 3 4****** Thite jaMbuddIve tassaMThite tAvakkhettasaMThitI paNNattA ege evamAhaMsu 9, ege puNa evamAhaMsu tA jassaMThite| bhArahe vAse tassaMThitI paNNattA 10, evaM ujjJANasaMThiyA nijANasaMThitA egato NisadhasaMThitA, duhato NisahasaMThitA seyaNagasaMThitA ege evamAhaMsu, ege puNa evamAhaMsu, tA seNagapaTThasaMThitA tAvakhettasaMThitI paNNattA, ege evamAhaMsu, vayaM puNa evaM vadAmo, tA uddhImuhakalaMbuApupphasaMThitA tAvakkhettasaMThitI paM0 aMto saMkuDA bAhiM vitthaDA aMto vaTTA bAhiM pidhulA aMto aMkamuhasaMThitA bAhiM satthimuhasaMThitA ubhato pAseNaM tIse duve bAhAo avahitAo bhavaMti paNatAlIsaM 2 joyaNasahassAI AyAmeNaM, tIse duve bAhAo aNavahi|tAo bhavaMti, taM0-sababhaMtariyA ceva bAhA sababAhiriyA ceva bAhA, tattha ko hetUttivadejA, tA ayaNNaM jaMbuddIve 2 jAva parikkheveNaM tA jayA NaM sUrie savabhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM uddhI-4 muhakalaMbuApupphasaMThitA tAvakhettasaMThitI AhitAtivadejA aMto saMkuDA bAhiM vitthaDA aMto vaTTA bAhi 4 pidhulA aMto aMkamuhasaMThitA bAhiM satthimuhasaMThiA, duhato pAseNaM tIse tathaiva jAva sabavAhiriyA ceva / bAhA, tIse NaM savabhaMtariyA bAhA maMdarapatvayaMteNaM Nava joyaNasahassAI cattAri ya chalasIte joyaNasate Nava ya dasabhAge joyaNassa parikkheveNaM AhitAtivadejA, tA se NaM parikkhevavisese kato AhitAtivadejA, tA je NaM maMdarassa pavvayassa parikkheve taM parikkhevaM tihiM guNittA dasahiM chittA dasahiM bhAge hIramANe esa NaM parikkhevavisese AhitAti vadejjA, tIse NaM savabAhiriyA bAhA lavaNasamuiMteNaM cauNauti 4 ****** Jain Education Interational For Personal & Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joyaNasahassAiM aTTha ya aTThasaTThe joyaNasate cattAri ya dasabhAge joyaNassa parikkheveNaM AhitAtivadejjA, tA se NaM parikkhevavisese kato AhitAti vadejjA ?, tA je NaM jaMbuddIvassa 2 parikkheve taM parikkhevaM tihiM guNittA dasahiM chettA dasahiM bhAge hIramANe esa NaM parikkhevavisese AhitAti vadejA, tIse NaM tAvakkhete | kevatiyaM AyAmeNaM AhitAtivadekhA ?, tA aTThattariM joyaNasahassAiM tiNNi ya tettIse joyaNasate joyaNatibhAge ca AyAmeNaM Ahiteti vadejjA, tayA NaM kiMsaMThiyA aMdhagArasaMThiI Ahiteti vadejjA 1, uddhImuhakalaMbu ApuSkasaMThitA taheva jAva bAhiriyA caiva bAhA, tIse NaM savanbhaMtariyA bAhA maMdarapavartateNaM chajjo yaNasahassAiM tiNNi ya cauvIse joyaNasate chacca dasabhAge joyaNassa parikkheveNaM AhitetivadejjA, tIse NaM pariklevavisese kato Ahiteti vadejjA 1, tA je NaM maMdarassa pavayassa pariksveveNaM taM parikkhevaM dohiM guNettA sesaM taheva, tIse NaM saGghabAhiriyA bAhA lavaNasamuddateNaM tevadvijoyaNasahassAiM doNNi ya paNayAle joyaNasate chacca dasabhAge joyaNassa parikkheveNaM Ahiteti vadejA, tA se NaM parikkhevavisese katto Ahiteti vadejjA ?, tA jeNaM jaMbuddIvassa 2 parikkheve taM parikkhevaM dohiM guNittA dasahiM chettA dasahiM bhAge hIra|mANe esa NaM parikkhevavisese Ahiteti vadejjA, tA se NaM aMdhakAre kevatiyaM AyAmeNaM Ahiteti vadejjA ?, tA aTThantariM joyaNasahassAiM tiSNi ya tettIse joyaNasate joyaNatibhAgaM ca AyAmeNaM Ahiteti vadejjA, tatA NaM uttamakaTThapatte aTThArasamuhutte divase bhavati, jahaNiyA duvAlasamuhuttA rAI bhavara, tA jayA NaM For Personal & Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sUryaprajJativRttiH (mala.) // 6 // - sUrie sababAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM kiMsaMThitI tAvakhettasaMThitI AhitAti vadejjA ?, 4prAbhRtam tA uddhAmuhakalaMbuyApupphasaMThitI tAvakkhettasaMThitI AhitAti vadejA, evaM jaM abhitaramaMDale aMdhakArasaMThitIe pamANaM taM bAhiramaMDale tAvakkhettasaMThitIe jaM tahiM tAvakhettasaMThitIe taM bAhiramaMDale aMdhakArasaMThitIe bhANiyavaM, jAva tatA NaM uttamakaTThapattA ukkosiyA aTThArasamuhuttA rAI bhavati, jahaNNae duvAlasamuhutte divase bhavati, tA jaMbuddIve 2 sUriyA kevatiyaM(khattaM) uhuM tavaMti kevatiyaM khettaM ahe tavaMti kevatiyaM khetaM tiriyaM tavaMti?, tA jaMbuddIve NaM dIve sUriyA egaM joyaNasataM uhuM tavaMti aTThArasa joyaNasatAiM adhe patavaMti sItAlIsaM joyaNasahassAiM dunni ya tevaDhe joyaNasate ekavIsaM ca sahibhAge joyaNassa tiriyaM tavaMti (sUtraM 25) // cautthaM pAhuDaM samattaM // 'tA kahaM te seyAe saMThiI AhiyA iti vadejjA?' tA iti pUrvavat, kathaM bhagavan ! tvayA zvetatAyAH saMsthitirAkhyAtA iti bhagavAn vadet 1, evaM bhagavatA gautamenoke varddhamAnasvAmI bhagavAnAha-'tatthe'tyAdi, tatra zvetatAyA viSaye khalviyaM-vakSyamANasvarUpA dvividhA saMsthitiH, tadyathA' tAmeva tadyathetyAdinopadarzayati, tadyathetyatra tacchabdo'vyayaM, tato'4 yamarthaH-sA zvetatA yathA-yena prakAreNa dvidhA bhavati tathopadayate, candrasUryasaMsthitistApakSetrasaMsthitizca, iha zvetatA // 68 // candrasUryavimAnAnAmapi vidyate tatkRtatApakSetrasya ca tataH zvetatAyogAbhayamapi zvetatAzabdenocyate, tenoktaprakArepA zvetatA dvividhA bhavati, tatra candrasUryasaMsthitiviSaye praznayati-tA kahaM te ityAdi, tA iti prAgvat , kathaM te-khayA For Personal & Private Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavan ! candrasUryasaMsthitirAkhyAtA iti vadet ?, iha candrasUryavimAnAnAM saMsthAnarUpA saMsthitiH prAgevAbhihitA| tata iha candrasUryavimAnasaMsthitizcaturNAmapi avasthAnarUpA pRSTA draSTavyA, evamukte bhagavAnetadviSaye yAvatyaH paratIrthikANAM pratipattayastAvatIrupadarzayati-tatthe'tyAdi, tatra candrasUryasaMsthitau vicAryamANAyAM khalvimAH SoDaza pratipattayaH prajJaptAH, tadyathA-eke vAdina evamAhuH-samacaturasrasaMsthitA candrasUryasaMsthitiH prajJaptA, samacaturasraM saMsthiti-saMsthAna yasyAzcandrasUryasaMsthiteH sA tathA, atraivopasaMhAravAkyamAha-ege evamAhaMsu, evaM sarvatrApi pratyekamupasaMhAravAkyaM draSTavyaM 1, eke punarevamAhuH viSamacaturasrasaMsthitA candrasUryasaMsthitirAkhyAtA, atrApi viSamacaturasra saMsthAnaM yasyAH sA tatheti vigrahaH 2, evaM 'samacaukkoNasaMThiya'tti evaM-uktena prakAreNApareSAmabhiprAyaNa samacatuSkoNasaMsthitA candrasUryasaMsthitivaktavyA, sA caivam-'ege puNa evamAhaMsu samacaukkoNasaMThiyA caMdimasUriyasaMThiI pannattA, ege evamAhaMsu' atra 'samacaukkoNasaMThiya'tti samAzcatvAraH koNA yatra tat samacatuSkoNa ( tat ) saMsthitaM-saMsthAnaM yasyAH sA tatheti vigrahaH 3, 'visamacaukkoNasaMThiya'tti 'ege puNa evamAhaMsu-visamacaukkoNasaMThiyA caMdimasUriyasaMThiI pannattA, ege evamAsu' 4 'samacakkavAlasaMThiya'tti samacakravAlaM-samacakravAlarUpaM saMsthita-saMsthAnaM yasyAH sA tathA apareSAmabhiprAyeNa candrasUryasaMsthitivaktavyA, sA caivam- 'ege evamAhaMsu samacakkavAlasaMThiyA caMdimasUriyasaMThiI paNNattA, ege evamAsu' 5, 'visamacakkavAlasaMThiya'tti viSamacakravAlaM-viSamacakravAlarUpaM saMsthita-saMsthAnaM yasyAH sA tathA anyeSAM matena candrasUryasaMsthitirvaktavyA, sA caivam-'ege evamAhaMsu visamacakkavAlasaMThiyA caMdimasUriyasaMThiI paNNattA, ege evamAhaMsu'6, cakkaddhacakkavAla Jain Education Inter nal For Personal & Private Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala.) // 69 // saMThiya'tti cakrasya-rathAGgasya yadarddhacakravAlaM-cakravAlasyA? tadrUpaM saMsthitaM-saMsthAnaM yasyAH sA tathA, anyeSAmabhiprA 4prAbhRtam yeNa vaktavyA, sA caivam-'ege puNa evamAhaMsu cakkaddhacakkavAlasaMThiyA caMdimasUriyasaMThiI pannattA, ege evamAsu'7, 'ege puNa'ityAdi, eke punarAhuH chatrAkArasaMsthitA candrasUryasaMsthitiHprajJaptA, atraivopasaMhAraH 'ege evamAhaMsu' 8 'geisaThiya'ti / gehasyeva-vAstuvidyopanibaddhasya gRhasyeva saMsthitaM-saMsthAnaM yasyAH sA tathA apareSAM matena candrasUryasaMsthitirvaktavyA, sA| caivam-'ege puNa evamAhaMsu gehasaMThiyA caMdimasUriyasaMThiI pannattA, ege evamAhaMsu' 9, 'gehAvaNasaMThiya'tti gRhayukta ApaNo gRhApaNo-vAstuvidyAprasiddhastasyeva saMsthitaH-saMsthAnaM yasyAH sA tathA anyeSAmabhiprAyeNa vaktavyA, sA caivam-'ege puNa evamAhaMsu, gehAvaNasaMThiyA caMdimasUriyasaMThiI paNNattA, ege evamAhaM' 10, 'pAsAyasaMThiya'tti prAsAdasyeva saMsthAna yasyAH sA tathA'nyeSAmabhiprAyeNa vaktavyA, sA caivam-'ege puNa evamAhaMsu, pAsAyasaMThiyA caMdimasUriyasaMThiI pannattA, ege evamAhaMsu' 11 'gopurasaMThiya'tti, gopurasyeva-puradvArasyeva saMsthitaM-saMsthAnaM yasyAH sA tathA'nyeSAM matenAbhidhAtavyA, sA caivam -'ege puNa evamAhaMsu gopurasaMThiyA caMdimasUriyasaMThiI pannattA, ege evamAsu' 12 'pecchAgharasaMThiya tti prekSAgRhasyeva vAstuvidyAprasiddhasya saMsthita-saMsthAnaM yasyAH sA tathA apareSAM matenAbhidhAtavyA, tadyathA-'ege puNa evamAhaMsu picchAgharasaMThiyA caMdimasUriyasaMThiI paNNattA, ege evamAsu' 13, 'valabhIsaMThiya'tti valabhyA iva-gRhANA // 69 // mAcchAdanasyeva saMsthitaM-saMsthAnaM yasyAH sA tathA anyeSAM matenAbhidhAtavyA, sA caivam-'ege puNa evamAhaMsu klabhIsaMThiyA caMdimasUriyasaMThiI pannattA, ege evamAhaMsu' 14,' 'hammiyatalasaMThiya'tti hayaM-dhanavatAM gRhaM tasya tala-uparitano Bain Education International For Personal & Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgastasyeva saMsthita-saMsthAnaM yasyAH sA tathA apareSAmabhiprAyeNa vaktavyA, sA caivam-'ege puNa evamAsu hammiyatalasaMThiyA caMdimasUriyasaMThiI paNNattA, ege evamAsu' 15 vAlaggapottiyAsaMThiya'tti vAlAgrapotikAzabdo dezIzabdatvAdAkAzataDAgamadhye vyavasthitaM krIDAsthAnaM laghuprAsAdamAha tasyA iva saMsthitaM-saMsthAnaM yasyAH sA tathA apareSAM matena a4 bhidhAnIyA, tadyathA-'ege puNa evamAsu vAlaggapottiyA saMThiyA caMdimasUriyasaMThiI paNNatA, ege evmaasu'16| tadevamuktAH paratIthikAnAM pratipattayaH, etAsAM ca madhye yA pratipattiH samIcInA tAmupadarzayati-tatthe'tyAdi, tatra-teSAM SoDazAnAM paratIthikAnAM madhye ye te vAdina evamAhuH-samacaturasrasaMsthitA candrasUryasaMsthitiH prajJaptA iti, etena nayena netavyaMetenAbhiprAyeNAsmanmate'pi candrasUryasaMsthitiravadhAryeti bhAvaH, tathAhi-iha sarve'pi kAlavizeSAH suSamasuSamAdayo yugamUlAH, yugasya cAdau zrAvaNe mAsi bahulapakSapratipadi prAtarudayasamaye ekaH sUryo dakSiNapUrvasyAM dizi varttate tadvitIyastvaparottarasyAM candramA api tatsamaye eko dakSiNAparasyAM dizi vartate dvitIya uttarapUrvasyAmata eteSu yugasyAdau candrasUryAH samacaturasrasaMsthitA vartante, yattvatra maNDala kRtaM vaiSamyaM yathA sUyauM sarvAbhyantaramaNDale vartete candramasau sarvabAjhe iti tadalpamitikRtvA na vivakSyate, tadevaM yataH sakalakAlavizeSANAM suSamAsuSamAdirUpANAmAdibhUtasya yugasyAdau samacaturasrasaMsthitAH sUryacandramaso bhavanti tatasteSAM saMsthitiH samacaturasrasaMsthAnenopavarNitA, anyathA vA yathAsampradAya samacaturasrasaMsthitiH paribhAvanIyeti, 'no ceva NaM iyarehiMti no ceva-naiva itaraiH-zeSairnayaizcandrasUryasaMsthitiqhatavyA, teSAM mithyArUpatvAt , tadevamuktA cndrsuurysNsthitiH| samprati tApakSetrasaMsthitimabhidhAtukAmaH prathamatastadviSayaM praznasU tipadi prAlayAM diziau~ savA SCARSA For Personal & Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH ( mala0 ) // 70 // mAha - 'tA kahaM te' ityAdi, tA iti pUrvavat kathaM bhagavan ! tvayA tApakSetrasaMsthitirAkhyAtA iti bhagavAn vadet 1, evamukte bhagavAn etadviSaye yAvatyaH paratIrthikAnAM pratipattayastAvatIrupadarzayati- 'tatthe'tyAdi, tatra tasyAM tApakSetrasaMsthitau viSaye khalvimAH SoDaza pratipattayaH - paratIrthikAbhyupagamarUpAH prajJaptAH, tadyathA-tatra teSAM SoDazAnAM paratIrthikAnAM madhye eke evamAhuH - 'gehasaMThiya'tti gehasyeva - vAstuvidyA prasiddha gRhasyeva saMsthitaM - saMsthAnaM yasyAH sA tathA, tApakSetrasaMsthitiH prajJaptA, atraivopasaMhAramAha- 'ege evamAhaMsu, evaM jAva vAlagga pottiyAsaMThiyA tAvakhittasaMThiI pannattA' iti, evaM - anantaroktena prakAreNa - candrasUryasaMsthitigatena prakAreNetyarthaH, gRhasaMsthitAyA UrdhvaM tAvad vaktavyaM yAvadvAlAgrapottikAsaMsthitA prajJaptA iti, taccaivam- 'ege puNa evamAhaMsu gehAvaNasaMThiyA tAvakhettasaMThiI paNNattA, ege evamAsu 2, ege puNa evamAhaMsu pAsAya saMThiyA tAvakhitta saMThiI pannattA, ege evamAhaMsu 3, ege puNa evamAhaMsu gopurasaMThiyA tAvakhittasaMThiI pannattA, ege evamAhaMsu 4, ege puNa evamAhaMsu picchAgharasaMThiyA tAvakhittasaMThiI pannattA, ege evamAhaMsu 5, ege puNa evamAhaMsu valabhIsaMThiyA tAvakhittasaMThiI pannattA, ege evamAhaMsu 6, ege puNa evamAhaMsu hammiyatalasaMThiyA tAvakhittasaMThiI pannattA, ege evamAhaMsu 7, ege puNa evamAhaMsu vAlaggapottivAsaMThiyA tAvakhittasaMThiI pannattA, ege evamAhaMsu 8' atra sarveSvapi padeSu vigrahabhAvanA prAgiva karttavyA, 'ege puNa' ityAdi eke punarevamAhuH 'jassaMThiya'tti yat saMsthitaM - saMsthAnaM yasya sa yatsaMsthito jambUdvIpo dvIpastatsaMsthitA - tadeva - jambU dvIpagataM saMsthitaM - saMsthAnaM yasyAH sA tathA tApakSetrasaMsthitiH prajJaptA, atropasaMhAraH 'ege evamAhaMsu' 9, eke punarevamAhuH - yatsaMsthitaM bhArataM varSe tatsaMsthitA For Personal & Private Use Only 4 prAbhRtam // 70 // Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratApakSetrasaMsthitiH prajJaptA, atra vigrahabhAvanA prAgiva veditavyA, atropasaMhAraH 'ege evamAhaMsu' 10, evaM-uktena prakAreNa udyAnasaMsthitA tApakSetrasaMsthitirapareSAmabhiprAyeNa vaktavyA, sA caivam-'ege puNa evamAhaMsu, ujjANasaMThiyA tAvakhittasaMThiI pannattA, ege evamAhaMsu, (graMthAgraM 2000) atra udyAnasyeva saMsthitaM-saMsthAnaM yasyAH sA tatheti vigrahaH 11. lA nijANasaMThiyatti niryANaM-purasya nirgamanamArgaH tasyeva saMsthitaM-saMsthAnaM yasyAH sA tathA apareSAmabhiprAyeNa vaktavyA, sA caivam-'ege puNa evamAhaMsu, nijANasaMThiyA tAvakhittasaMThiI pannattA, ege evamAsu' 12, 'egatonisahasaMThiya'tti ekato-rathasya ekasmin pArzve yo nitarAM sahate skandha pRSThe vA samAropitaM bhAramiti niSadho-balIvaIstasyeva saMsthitaM-12 saMsthAnaM yasyAH sA ekatoniSadhasaMsthitA apareSAmabhiprAyeNa vaktavyA, sA caivam-'ege puNa evamAsu, egatonisahasaMThiyA tAvakhittasaMThiI paNNattA, ege evamAsu' 13, 'duhatonisahasaMThiya'tti apareSAmabhiprAyeNobhayatoniSadhasaMsthitA vaktavyA, ubhayato-rathasyobhayoH pArzvayoyau~ niSadhau-balIvauM tayoriva saMsthitaM-saMsthAnaM yasyAH sA tathA, sA caivaM vaktavyA-'ege puNa evamAsu duhaonisahasaMThiyA tAvakhittasaMThiI pannattA, ege evamAsu' 14 'seyaNagasaMThiya'tti zyenakasyeva saMsthitaM-saMsthAnaM yasyAH sA tathA apareSAmabhiprAyeNAbhidhAtavyA, sA caivam-'ege puNa evamAhaMsu seyANasaMThiyA tAvakhittasaMThiI pannattA ege evamAhaMsu' 15, 'ege puNa'ityAdi, eke punarevamAhuH, secanakapRSThasyeva-zyenapRSThasyeva saMsthitaM-saMsthAnaM yasyAH sA tathA tApakSetrasaMsthitiH prajJaptA, atropasaMhAramAha-ege evamAhaMsu' 16, tadevamuktAH SoDazApi pratipattayaH, etAzca sarvA api mithyArUpA ata etA vyudasya bhagavAn svamataM bhinnamupadarzayati-'vayaM puNa'ityAdi, dain Education International For Personal & Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAbhRtam sUyaprajJaptivRttiH (mala.) // 71 // 15445445 vayaM punarutpannakevalajJAnAH kevalajJAnena yathAvasthitaM vastUpalabhya evaM-vakSyamANaprakAreNa vadAmaH, tameva prakAramAha-uddhI- mukhe'tyAdi, UrdhvamukhakalambukapuSpasaMsthitA-Urdhvamukhasya kalambukApuSpasyeva-nAlikApuSpasyeva saMsthitaM-saMsthAnaM yasyAH sA tathA, tApakSetrasaMsthitiH prajJaptA, mayA zeSaizca tIrthakRdbhiH, sA kathambhUtetyata Aha-antaH-merudizi saGkucA-saGkucitA bahiH-lavaNadizi vistRtA, tathA antarmerudizi vRttA-vRttArddhavalayAkArA sarvatovRttamerugatAn trIn dvau vA dazabhAgAnabhivyApya tasyA vyavasthitatvAt , bahirlavaNadizi pRthulA mutkalabhAvena vistAramupagatA, etadeva saMsthAnakathanenaM spaSTa spaSTayati-'aMto aMkamuhasaMThiyA bAhiM satthimuhasaMThiya'tti antamarudizi aGka:-padmAsanopaviSTasyotsaGgarUpa AsanabandhaH tasya mukha-agrabhAgo'rddhavalayAkArastasyeva saMsthitaM-saMsthAnaM yasyAH sA tathA bahirlavaNadizi svastikamukhasaMsthitA-svastikaH-supratItaH tasya mukhaM-agrabhAgaH tasyevAti vistIrNatayA saMsthitaM-saMsthAnaM yasyAH sA tathA, 'ubhaopAseNaM ti ubhayapAdhaina meruparvatasyobhayoH pArzvayostasyAH-tApakSetrasaMsthiteH sUryabhedena dvidhAvyavasthitAyAH pratyekamekaikabhAvena ye dve bAhe te AyAmena-jambUdvIpagatamAyAmamAzrityAvasthite bhavataH, sA caikaikA AyAmataH kiMpramANA ityAhapaJcacatvAriMzat 2 yojanasahasrANi 45000, tasyAstApakSetrasaMsthiterekaikasyA dve ca bAhe anavasthite bhavataH, tadyathAsarvAbhyantarA sarvabAhyA ca, tatra yA merusamIpe viSkambhamadhikRtya bAhA sA sarvAbhyantarA, yA tu lavaNadizi jambUdvIpa-14 paryante viSkambhamadhikRtya bAhA sA sarvabAhyA, AyAmazca dakSiNottarAyatatayA pratipattavyo viSkambhaH pUrvAparAyatatayA, evamukte sati bhagavAn gautamaH svaziSyANAM spaSTAvabodhanArtha bhUyaH pRcchati-tatthetyAdi, tatra-tasyAmevaMvidhAyAmananta For Personal & Private Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ roditAyAM vastuvyavasthAyAM ko hetuH ?-kA upapattiriti bhagavAn vadet !, evamukte bhagavAnAha-'tA ayaNNa'mityAdi, idaM jambUdvIpavAkyaM pUrvavat paripUrNa bhAvanIyaM, 'tA jayA Na'mityAdi, tatra yadA sUryaH sarvAbhyantaramaNDalamupasaGkamya cAraM carati tadA 'uddhamuhakalaMbuyApupphe tyAdi, prAgvat vyAkhyeyaM yAvatsarvAbhyantarA bAhA sarvabAhyA ca bAhA, 'tIse Na'mityAdi, tasyAstApakSetrasaMsthite sarvAbhyantarA bAhA meruparvatAnte-meruparvatasamIpe, sA ca parikSepeNa-mandaraparikSepagatatayA nava yojanasahasrANi catvAri yojanazatAni paDazItyadhikAni nava ca dazabhAgA yojanasya 9486 . AkhyAtA mayA iti vadet, evamukte bhagavAn gautamaH praznayati-tA se 'mityAdi, tA iti prAgvat, sa tApakSetrasaMsthitaparikSepavizeSo-maMdaraparirayaparikSepaNavizeSaH kutaH-kasmAtkAraNAdevaMpramANa AkhyAto nono'dhiko veti vadet , bhagavAnAha-'tA je 'mityAdi, tA iti pUrvavat, yo Namiti vAkyAlaGkAre mandarasya-meroH parvatasya parikSepaH-parirayagaNitaprasiddhastaM parikSepaM tribhirguNayitvA tadanantaraM ca dazabhizchittvA-vibhajya, atha kasmAdevaM kriyata iti cet , ucyate, iha sarvAbhyantare maNDale vartamAnaH sUryo jambUdvIpagatasya cakravAlasya yatra tatra pradeze tattaccakravAlakSetrapramANAnusAreNa trIn dazabhAgAn prakAzayati, etacca prAgevoktaM, samprati ca mandarasamIpe tApakSetre cintA kriyamANA varttate tato mandaraparirayaHsukhAvabodhArtha prathamatastribhirguNyate guNayitvA ca dazabhirvibhajyata iti, dazabhizca bhAge hiyamANe yathoktaM mandarasamIpe tApakSetraparimANamAgacchati, tathAhi-mandaraparvatasya viSkambho daza sahasrANi 10000 teSAM vargo daza kokhyaH 100000000 tAsAM dazabhirguNane koTizataM 1000000000 asya vargamUlAnayane labdhAni ekatriMzatsahasrANi SaT zatAni kiJcinyUnatrayoviMzatyadhikAni For Personal & Private Use Only hainelibrary.org Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4prAbhRtam sUryaprajJaptivRttiH (mala.) // 72 // paraM vyavahArataH paripUrNAni vivakSyante 31623, eSa rAzistribhirguNyate, jAtAni caturnavatiH sahasrANi aSTau zatAni ekonasaptatyadhikAni 94879, eteSAM dazabhirbhAgahAre labdhAni nava yojanasahasrANi catvAri zatAni SaDazItyadhikAni nava ca dazabhAgA yojanasya, tata eSa etAvAn-anantaroditapramANaH parikSepavizeSo-mandaraparirayaparikSepavizeSastApakSe saMsthiterAkhyAta iti vadet svaziSyebhyaH, ayaM cArtho'nyatrApyuktaH-"mandaraparirayarAsItiguNa dasabhAiyaMmi jaM laddhaM / taM hoi tAvakhettaM abhitaramaMDale raviNo // 1 // " tadevaM sarvAbhyantare maNDale vartamAne sUrye mandarasamIpe tApakSetrasaMsthiteH |sarvAbhyantarabAhAyA viSkambhaparimANamuktaM, idAnIM lavaNasamudradizi jambUdIpaparyante yA sarvabAhyA bAhA tasyA viSkambhaparimANamAha-'tIse 'mityAdi, tasyAH-tApakSetrasaMsthiteH lavaNasamudrAnte-lavaNasamudrasamIpe sarvabAhyA bAhA sA parikSepeNa-jambUdvIpaparirayaparikSepeNa caturnavatiyojanasahasrANi aSTau ca aSTaSaSTyadhikAni yojanazatAni caturazca dazabhAgAn yojanasya 94868 4 yAvadAkhyAtA iti vadet, atraiva spaSTAvabodhAdhAnAya praznaM karoti-tA seNa'mityAdi, tA iti pUrvavat, sa etAvAn parikSepavizeSastApakSetrasaMsthiteH kutaH 1-kasmAt kAraNAdAkhyAto nono'dhiko veti vadet, bhagavAnAha-tA jeNa'mityAdi, tA iti pUrvavat yo jambUdvIpasya parikSepaH-parirayagaNitaprasiddhastaM parikSepaM tribhirguNayitvA tadanantaraM ca dazabhibhichatvA-dazabhirvibhajya atrArthe kAraNaM prAguktamevAnusaraNIyaM, dazabhirbhAge hiyamANe yathoktaM jambUdvIpaparyante tApakSetraparimANamAgacchati, tathAhi-jambUdvIpasya parikSepastrINi lakSANi SoDaza sahasrANi dve zate saptaviMzatyadhike 316227 trINi gavyUtAni 3 aSTAviMzaM dhanuHzataM 128 trayodaza aGgulAni 13 ekama GgulaM , etAvatA ca // 72 // For Personal & Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yojanamekaM kila kiJcinyUnamiti vyavahArataH paripUrNa vivakSyate, tato dve zate aSTAviMzatyadhike veditavye 316228, eSa tribhirguNyate jAtAni nava lakSANi aSTAcatvAriMzatsahasrANi SaT zatAni caturazItyadhikAni 948684, eteSAM dazabhirbhAgo hiyate, labdhaM yathoktaM jambUdvIpaparyante sarvabAhyAyA bAhAyA viSkambhaparimANaM, tataH 'esa Na' mityAdi, eSa etAvAn anantaroditapramANaH parikSepavizeSo jambUdvIpaparirayaH parikSepavizeSastApakSetrasaMsthiterAkhyAta iti vadet, uktaM caitadanyatrApi - " jaMbuddIvapariraye tiguNe dasabhAiyaMmi jaM laddhaM / taM hoi tAvakhittaM abhitaramaMDale raviNo // 1 // " tadevaM jambUdvIpe tApakSetrasaMsthiteH sarvAbhyantarAyAH sarvabAhyAyAzca bAhAyA viSkambhaparimANamuktaM / samprati sAmastyenAyAmatastApakSetraparimANaM jijJAsustadviSayaM praznamAha - 'tA se Na' mityAdi, tA iti pUrvavat, tApakSetraM AyAmataH sAmastyena dakSiNottarAyatatayA kiyat- kiMpramANamAkhyAtamiti vadet ?, bhagavAnAha - 'tA anuttara' mityAdi tA iti pUrvavat aSTasaptatiH yojana sahasrANi trINi yojanazatAni trayastriMzAni - trayastriMzadadhikAni yojanatribhAgaM ca yAvat AyAmena dakSiNottarAyatatayA AkhyAtamiti vadet, tathAhi - sarvAbhyantare maNDale varttamAnasya sUryasya tApakSetraM dakSiNottarAyatatayA merorArabhya tAvadvarddhate yAvalavaNasamudrasya SaSTho bhAgaH, uktaM ca - " merussa majjhabhAgA jAva ya lavaNassa ruMdacha bhaagaa| tAvAyAmo eso sagaDu saMThio niyamA // 1 // " atra 'eso' ityAdi, eSa tApo niyamAt zakaToddhisaMsthitaH, zeSaM sugamaM, tatra merorArabhya jambUdvIpaparyantaM yAvatpaJcacatvAriMzadyojana sahasrANi lavaNasya vistAro dve yojanalakSe tayoH SaSTho bhAgastrayastriMzadyojana - sahasrANi trINi yojanazatAni trayastriMzadadhikAni yojanasya ca vibhAgaH, tata ubhayamIlane yathoktamAyAmapramANaM bhavati, For Personal & Private Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) 4 prAbhRte tApakSetra pramANaM sU 25 // 73 // SASHASHRSS RSS iha sarvAbhyantare maNDale vartamAnasya sUryasya lejhyA abhyantaraM pravizantI meruNA pratiskhalyate, yadi punarna pratiskhalyate tato meroH sarvamadhyabhAgagataM pradezamavadhIkRtyAyAmato jambUdvIpasya paJcAzataM yojanasahasrANi prakAzayet , ata evetthaM jambU-14 dvIpasya paJcAzataM yojanasahasrANi prakAzyAni sambhAvya sarvAbhyantare'pi maNDale vartamAne sUrye tApakSetrasyAyAmapramANaM jyotiSkaraNDakamUlaTIkAyAM zrIpAdaliptasUribhisyazItiryojanasahasrANi trINi zatAni trayastriMzadadhikAni yojanasya ca tribhAga ityuktaM, yuktaM caitatsambhAvanayA tApakSetrAyAmapariNAma, anyathA jambUdvIpamadhye tApakSetrasya paJcacatvAriMzasahasramAtraparimANAbhyupagame yathA sUryo bahiniSkAmati tathA tatpratibaddhaM tApakSetramapi, tato yadA sUryaH sarvavAhyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA sarvathA mandarasamIpe prakAzo na prAmoti, atha ca tadApi tatra mandaraparirayaparikSepeNa vizeSaparimANamane vakSyate, tasmAtpAdaliptasUrivyAkhyAnamapyabhyupagantavyamiti / tadevaM sarvAbhyantaramaNDalamadhikRtya tApakSetrasaMsthitiruktA, samprati tadeva sarvAbhyantaramaNDalamadhikRtyAndhakArasaMsthitiM pratipipAdayiSustadviSayaM praznasUtramAha'tayA Na'mityAdi, tadA sarvAbhyantaramaNDalacArakAle 'siMThiya'tti kiM saMsthitaM-saMsthAnaM yasyAH yadivA kasyeva saMsthitaM-saMsthAnaM yasyAH sA kiMsaMsthitA andhakArasaMsthitirAkhyAtA iti vadet ?, bhagavAnAha-'tA'ityAdi, tA iti pUrvavat UvIMmukhakRtakalambukApuSpasaMsthitA andhakArasaMsthitirAkhyAtA iti vadet , sA ca antaH-merudizi viSkambhamadhikRtya saGkucA-saGkucitA, bahiH-lavaNadizi vistRtA, tathA antaH-merudizi vRttA-vRttArddhavalayAkArA, sarvato vRtta| merugatau dvau dazabhAgI vyApya tasyA vyavasthitatvAta, bahiH-lavaNadizi pRthulA-vistINoM, etadeva saMsthAnakathanena SSSSSSSS // 73 // For Personal & Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55455454545454545% spaSTayati-'aMto aMkamuhasaMThiyA bAhiM satthimuhasaMThiyA' anayozca padayoAkhyAnaM prAgiva veditavyaM, "ubhao pAse | Na'mityAdi, tasyAH-andhakArasaMsthitestApakSetrasaMsthitidvaividhyavazAd dvidhA vyavasthitAyA meruparvatasyobhayapAdhainaubhayoH pArzvayoH pratyekamekaikabhAvena ye jambUdvIpagate bAhe te AyAmena-AyAmapramANamadhikRtyAvasthite bhavatastadyathApaJcacatvAriMzadyojanasahasrANi 45000, dve ca bAhe viSkambhamadhikRtyaikaikasyA andhakArasaMsthiterbhavatastadyathA-sarvAbhyantarA sarvabAhyA ca, etayozca vyAkhyAnaM prAgiva draSTavyaM, tatra sarvAbhyantarAyA bAhAyA viSkambhamadhikRtya pramANamabhidhitsurAha-'tIse 'mityAdi, tasyA-andhakArasaMsthiteH sarvAbhyantarA yA bAhA mandaraparvatAnte-mandaraparvatasamIpe sA ca SaTU yojanasahasrANi trINi zatAni caturviMzAni-caturvizatyadhikAni 6324 SaT dvAdazabhAgAn yojanasya yAvatparikSepeNaparirayaparikSepaNenAkhyAtA iti vadet , amumevArtha spaSTAvabodhanArtha pRcchati-'tA se 'mityAdi, tA iti prAgvat , tasyAH-andhakArasaMsthiteH saH-yathoktapramANaparikSepavizeSo mandaraparirayaparikSepavizeSaH kutaH-kasmAtkAraNAt AkhyAto nono'dhiko veti bhagavAn vadet ?, evaM prazne kRte bhagavAnAha-tA jeNa'mityAdi, tA iti pUrvavat, yo Namiti vAkyAlaGkAre mandarasya parvatasya parikSepaH prAguktapramANaH taM parikSepaM dvAbhyAM guNayitvA, kasmAd dvAbhyAM guNanamiti cet, ucyate, iha sarvAbhyantare maNDale cAra caratoH sUryayorekasyApi sUryasya jambUdvIpagatasya cakravAlasya yatra tatra vA pradeze yattaccakravAlakSetrAnusAreNa dazabhAgAstrayaH prakAzyA bhavanti aparasyApi sUryasya vayaH prakAzyA dazabhAgAstata ubhayamIlane SaT dazabhAgA bhavanti, teSAM ca trayANAM 2 dazabhAgAnAmapAntarAle dvau 2 dazabhAgau rajanI tato dvAbhyAM dan Education n For Personal & Private Use Only ational Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJasivRttiH (mala0) 4 prAbhRte tApakSetraMpramANaM sU 25 // 74 // guNanaM, tau ca dvau dazabhAgAviti dazabhirbhAgaharaNaM, 'sesaM taM ceya'tti zeSaM tadeva prAguktaM vaktavyaM, taccedam-'dasahiM chittA dasahiM bhAge hIramANe esa NaM parikkhevavisese Ahiyatti vaijjA' asyAyamarthaH-dazabhizchittvA-dazabhirvibhajya dazabhirbhAge hiyamANe yathoktamandhakArasaMsthitermandaraparirayaparikSepaparimANamAgacchati, tathAhi-meruparvataparirayaparimANamekatriMzadyojanasahasrANi SaT zatAni trayoviMzatyadhikAni 31623, etad dvAbhyAM guNyate, jAtAni triSaSTiH sahasrANi dve zate SaTcatvAriMzadadhike 63246, eteSAM dazabhirbhAge hRte labdhAni SaT yojanasahasrANi trINi zatAni caturvizatyadhikAni SaT ca dazabhAgA yojanasya 6324 / tata eSa etAvAnanantaroMditapramANo'ndhakArasaMsthiteH parikSepavizeSo mandaraparirayaparikSepaNavizeSa AkhyAta iti vadet / tadevamuktamandhakArasaMsthiteH sarvAbhyantarAyA bAhAyA viSkambhaparimANam , adhunA sarvabAhyAyA vAhAyA Aha-tIse Na'mityAdi, tasyAH-andhakArasaMsthiteH sarvabAhyA bAhA lavaNasamudrAntelavaNasamudrasamIpe jambUdvIpaparyante, sA ca parikSepeNa-jambUdvIpaparirayaparikSepaNenAkhyAtA triSaSTiryojanasahasrANi dve paJcacatvAriMze yojanazate SaT ca dazabhAgAn yojanasya yAvat 63245 / etadeva spaSTaM svaziSyAnavabodhayituM bhagavAn gautamaH pRcchati-"tA se 'mityAdi, tA iti prAgvat , tasyAH-andhakArasaMsthiteH saH-tAvAn parikSepavizeSo jambUdvI-13 paparikSepaNavizeSaH kutaH ?-kasmAtkAraNAt AkhyAto nono'dhiko veti vadet ?, bhagavAn varddhamAnasvAmI Aha-'tA je NamityAdi, tA iti pUrvavat, yo Namiti vAkyAlaGkAre jambUdvIpasya parikSepaH prAguktapramANaH taM parikSepaM dvAbhyAM guNayitvA dazabhizchittvA-dazabhirvibhajya, atra kAraNaM prAgevoktaM, dazabhirbhAge hriyamANe yathoktamandhakArasaMsthiterjambUdvIpapa // 74 // For Personal & Private Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rirayaparikSepaNamAgacchati, tathAhi-jambUdvIpasya parikSepaparimANaM trINi lakSANi SoDaza sahasrANi dve zate aSTAviMzatyadhike 316228, etad dvAbhyAM guNyate, jAtAni SaT lakSANi dvAtriMzatsahasrANi catvAri zatAni SaTpaJcAzadadhikAni 632456, teSAM dazabhirbhAge hRte labdhAni triSaSTiryojanasahasrANi dve zate paJcacatvAriMzadadhike SaT ca dazabhAgA yojanasya 63245 / tata eSa etAvAn anantaroditapramANo'ndhakArasaMsthiteH parikSepavizeSo jambUdvIpaparirayaparikSepaNavizeSa AkhyAta iti vadet , tadevamuktaM sarvabAhyAyA api bAhAyA viSkambhaparimANaM, samprati sAmastyenAndhakArasaMsthiterAyAmapramANamAha-tIse Na'mityAdi, idaM cAyAmapramANaM tApakSetrasaMsthitigatAyAmaparimANavatparibhAvanIyaM, samAnabhAvani-| ktvaat| atraiva sarvAbhyantare maNDale vartamAnayoH sUryayordivasarAtrimuhUrtapramANamAha-'tayA Na'mityAdi sugamaM / tadevaM | sarvAbhyantare maNDale tApakSetrasaMsthitiM andhakArasaMsthitiM cAbhidhAya samprati sarvabAhyamaNDale tAmabhidhitsurAha-'tA jayA paNa'mityAdi, tA iti pUrvavat , yadA sUryaH sarvabAhyamaNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA kiMsaMsthitA tApakSetrasaMsthitirA-2 khyAtA iti bhagavAn vadet ?, bhagavAnAha-'tA Uddhamuhe'tyAdi, tA iti pUrvavat , UrdhvamukhakalambukApuSpasaMsthitA tApakSetrasaMsthitirAkhyAtA (iti) vadet svaziSyebhyaH, 'eva'mityAdi, evaM-pUrvoktena prakAreNa yadabhyantaramaNDale abhyantaramaNDalagate sUrye andhakArasaMsthiteH pramANamuktaM tadvAhyamaNDale-bAhyamaNDalagate sUrye tApakSetrasaMsthiteH parimANaM bhaNitavyaM, yatpunastatra-sarvAbhyantare maNDale vartamAne sUrye tApakSetrasaMsthiteH pramANaM tadbAhyamaNDale vartamAne sUrye'ndhakArasaMsthite pramANamabhidhAtavyaM, tacca tAvat 'tayANaM uttamakahapattA ukkosiyA aTThArasamuhuttA rAItyAdi, taccaivaM sUtrato bhaNanIyaM-'aMto saMkuDA Jain Education international For Personal & Private Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) PASSWERS prAbhRte tApakSetrapramANaM sU25 bAhiM vitthaDA aMto vaTTA bAhiM pihalA aMto aMkamuhasaMThiyA bAhiM satthimuhasaMThiyA,ubhayopAseNaM tIse duve bAhAo avaThiyAo bhavaMti, paNayAlIsaM 2 joyaNasahassAI AyAmeNaM, duve ya NaM tIse bAhAo aNavadviAo bhavaMti, taMjahA-abhitariyA ceva bAhA sababAhiriyA ceva bAhA, tIse NaM sababhaMtarithA bAhA maMdarapavayaMteNaM cha joyaNasahassAI tinni ya cauvIse joyaNasae chacca dasabhAgA joyaNassa parikkheveNaM Ahiyatti vaejjA, tIse NaM parikkhevavisese kao AhiyattivaejjA ?, tA je NaM maMdarassa pavayassa parikkheve te NaM dohiM guNittA dasahiM chittA dusahiM bhAge hIramANe, esa Na parikkhevavisese Ahiyatti vaejA?, tA se NaM tAvakkhette kevaiyaM AyAmeNaM Ahiyatti vaejA?, tA tesIi joyaNasahassAI tini tettIse joyaNasae joyaNatibhAgaM Ahiyatti vaejA, tayA NaM kiMsaMThiyA aMdhakArasaMThiI Ahiatti vaijA?, tA uDDImuhakalaMbuyApupphasaMThANasaMThiyA Ahiyatti vaejA, aMto saMkuDA bAhiM vitthaDA aMto vaTTA bAhiM pihalA aMto aMkamuhasaMThiyA bAhiM satthimuhasaMThiyA ubhao pAseNaM tIse duve bAhAo bhavaMti, paNayAlIsaM 2 joyaNasahassAI AyAmeNaM, duve ya NaM mAtIse bAhAo aNavahiyAo bhavaMti, taMjahA-sababhatariyA ceva bAhA sababAhiriyA ceva bAhA, tIse NaM sababbhaMtariyA bAhA maMdarapavayaMteNaM nava jIyaNasahassAI cattAri ya chalasIe joyaNasae nava ya dasabhAge joyaNassa parikkheveNaM Ahiyatti vaejjA, tA je NaM maMdarassa pavayassa parikkheve taM parikkhevaM tihiM guNittA dasahiM chittA dasahiM bhAge hIramANe, esa. Na parikkhevavisese Ahiyatti vaejA, tIse NaM sababAhiriyA bAhA lavaNasamudaMteNa cauNauI joyaNasahassAI aha ya aThThaThe joyaNasae catvAri ya dasabhAge joyaNassa parikkheveNaM Ahie iti vaejA, tA esa NaM parikkhevavisese kao For Personal & Private Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahie iti vaejjA?, tA jeNaM jaMbuddIvassa dIvassa parikkheve paNNatte.taM parikkhevaM tihiM guNittA dasahiM chittA dasahi bhAge hIramANe esa NaM parikkhevavisese Ahie iti vaejjA, tIse NaM aMdhakAre kevaie AyAmeNaM Ahie iti vaijjA?, tA tesIi joyaNasahassAI tini ya tittIse joyaNasae joyaNattibhAgaM ca Ahie iti vaejA, tayA NaM uttamakahapattA ukkosiyA aTThArasamuhuttA rAI bhavati, jahaNNae duvAlasamuhutte divase bhavaI' idaM ca sakalamapi prAguktasUtravyAkhyAnusAlAraNa svayaM paribhAvanIyaM, tApakSetrasaMsthitau cintyamAnAyAM yanmaMdaraparirayAdi dvAbhyAM guNyate andhakAracintAyAM tu tatribhistadanantaraM cobhayatrApi dazabhivibhajanaM tathA sarvavAhye maNDale sUryasya cAraM carato lavaNasamudramadhye paJca yojanasa-II hasrANi tApakSetraM tadanurodhAd, andhakArazcAyAmatovarddhate tatasyazItiryojanasahasrANi ityuktamiti / tadevamuktaM tApakSetrasaMsthitiparimANamandhakArasaMsthitiparimANaM ca, sampratyUrdhvamadhaH pUrvavibhAge'paravibhAge ca yAvatprakAzayataH sUryo tannirUpaNArtha sUtramAha-'tA jaMbuddIve 'mityAdi, tA iti pUrvavat, jaMbUdvIpe kiyat-kiyatpramANaM kSetraM sUryAvUrva tApayataH-prakAzayataH kiyatkSetramadhaH kiyatkSetraM tiryak, pUrvabhAge aparabhAge cetyarthaH, bhagavAnAha-'tA'ityAdi, tA iti pUrvavat , jambUdvIpe dvIpe sUryoM pratyekaM svavimAnAdUrdhvamekaM yojanazataM tApayataH-prakAzayataH adhastApayato'STAdaza yojanazatAni, etaccAdholaukikagrAmApekSayA draSTavyaM, tathAhi-adholaukikagrAmAH samatalabhUbhAgamavadhIkRtyAdho yojanasahasreNa vyavasthitA tatrApi sUryaprakAzaH prasarati, tataH samatalabhUbhAgasyAdho yojanasahasraM tadUrdhva cASTau yojanazatAnItyubhayamIlane'STAdaza niyojanazatAni, tiryak svavimAnAt pUrvabhAge'parabhAge ca pratyeka tApayataH saptacatvAriMzadyojanasahasrANi dve yojanazate For Personal & Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa - zivRttiH ( mala0 ) // 76 // triSaSTe - triSaSTyadhike ekaviMzatiM ca SaSTibhAgAn yojanasya / 47263 // iti zrImalayagiriviracitAyAM0 caturthaH prAbhRtaM samAptam // AA tadevamuktaM caturthaM prAbhRtaM samprati paJcamamArabhyate - tasya cAyamarthAdhikAraH 'kasmin lezyA pratihate' ti, tatastadviSayaM praznasUtramAha tA kassi NaM sUriyasa lessA paDihatAti vadejjA ?, tattha khalu imAo vIsaM paDivattIo paNNattAo, tatthege evamAhaMsu tA maMdaraMsi NaM paJcataMsi sUriyassa lessA paDihatA AhitAti vadejA, ege evamAhaMsu 1 ege puNa evamAhaMsu tA meruMsi NaM pacataMsi sUriyassa lessA paDihatA AhitAtivadenA, ege evamAhaMsu 2, evaM eteNaM abhilAveNaM bhANiyAM, tA maNoramaMsi NaM pavayaMsi, tA sudaMsaNaMsi NaM pavayaMsi tA sayaMpabhaMsi NaM paJcataMsi tA girirAyaMsi NaM pacataMsi tA rataNucayaMsi NaM pacataMsi tA siluccayaMsi NaM pacayaMsi tA loamajjhasi padyataMsi tA loyaNArbhisi NaM padmataMsi tA acchaMsiNaM paJcataMsi tA sUriyAvattaMsi NaM pacataMsi sUriyAvaraNaMsi NaM pacataMsi tA uttamaMsi NaM pavayaMsi tA disAdissi NaM paJcataMsi tA avataMsaMsi NaM paJcataMsi tA dharaNikhIlaMsi NaM pavayaMsi tA dharaNisiMgaMsi NaM pavayaMsi tA pavartidasi NaM pavataMsi tA pavayarAyaMsi NaM pavayaMsi sUriyassa lesA paDihatA AhitAti vadejA, ege evamAhaMsu / vayaM puNa evaM vadAmo-tA maMdavi pacati For Personal & Private Use Only 5 prAbhUtelezyAprati hatiH sU26 // 76 // Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAva pavayarAyA vuccati, tA jeNaM puggalA sUriyassa lesaM phusaMti te NaM puggalA sUriyassa lesaM paDihaNaMti, adiTThAvi NaM poggalA sUriyassa lessaM paDihaNaMti, carimalesaMtaragatAvi NaM poggalA sUriyassa lessaM paDihati // ( sU 26 ) // sUriyapaNNattIe bhagavatIe paMcamaM pAhuDaM samattaM // 'tA kassi Na' mityAdi, tA iti pUrvavat, abhyantaramaNDale sUryasya lezyA prasaratIti kasmin sthAne lezyA pratihatA AkhyAtA iti vadet ?, ayamiha bhAvArtha:- ihAvazyamabhyantaraM pravizantI sUryasya lezyA kasmin sthAne pratihatetyabhyupagantavyaM, yataH sarvAbhyantare sarvabAhye ca maNDale jambUdvIpagataM tApakSetramAyAmataH paJcacatvAriMzadyojanasahasrapramANamevAkhyAtametacca sarvAbhyantaramaNDalagate sUrye lezyApratihatimantareNa nopapadyate, anyathA niSkrAmati sUrye tatpratibaddhasya tApakSetrasyApi niSkramaNabhAvAt sarvabAhye maNDale cAraM carati sUrye hInamAyAmato bhavet na ca hInamuktamato'vasIyate kvApi lezyA pratighAtamupayAti tatastadavagamAya prazna iti, evaM prazne kRte sati bhagavAnetadviSaye yAvatyaH pratipattayastAvatIrupadarzayati- 'tatthe'tyAdi, tatra - sUryalezyApratihativiSaye khalvimA viMzatiH pratipattayaH prajJaptAH, tadyathA 'tatra' teSAM viMzateH paratIrthikAnAM madhya eka evamAhuH - mandare parvate sUryasya lezyA pratihatA AkhyAtA iti vadet, vadediti teSAM mUlabhUtaM svaziSyaM pratyupadezaH, atraivopasaMhAraH 'ege evamAhaMsa' 1, eke punarevamAhuH - merau parvate sUryalezyA pratihatA AkhyAtA iti vadet, eke evamAhuH 2, 'eva' mityAdi evaM uttena prakAreNa etena vakSyamANena pratipattivizeSabhUtenAlApakena zeSapratipattijAtaM netavyaM, tAneva pratipattivizeSabhUtAnAlApakAn darzayati- 'tA maNoramaMsi NaM pacataMsI For Personal & Private Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) // 77 // tyAdi pratyAlApakaM ca pUrvoktAni padAni yojanIyAni, tata evaM sUtrapAThaH-'ege puNa evamAhaMsu tA maNoramaMsi NaM pavayaMsira sUriyalesA paDihayA Ahiyatti vaijjA ege evamAsu 3, ege puNa evamAhaMsu, tA sudaMsaNaMsi NaM pavayaMsi sUriyalesAlezyApratipaDihayA Ahiyatti vaejA, ege evamAsu 4, ege puNa evamAhaMsu, tA sayaMpahasi NaM pabayaMsi sUriyalesA paDihayA hatiH sU26 Ahiyatti vaijjA ege evamAhaMsu 5, ege puNa evamAhaMsu tA girirAyasi NaM pavayaMsi sUriyalesA paDihayA Ahiyatti vaejjA, ege evamAhaMsu 6, ege puNa evamAhaMsu tA rayaNuccayaMsi NaM pavayaMsi sUriyalesA paDihayA Ahiyatti vaijA, ege evamAhaMsu 7, ege puNa evamAhaMsu tA siluccayaMsi NaM pavayaMsi sUriyassa lesA paDihayA Ahiyatti vaejA, ege evamA haMsu 8, ege puNa evamAhaMsu lA loyamajhasi NaM pabayaMsi sUriyassa lesA paDihayA Ahiyatti vaejA, ege evamAhaMsu 9, ege puNa evamAhaMsu tA loganAbhiMsi NaM pavayaMsi sUriyassa lesA paDihayA Ahiyatti vaijjA ege evamAhaMsu 10, ege puNa evamAhaMsu tA acchaMsi NaM pavayaMsi sUriyassa lesA paDihayA Ahiyatti vaijA ege evamAhaMsu 11, ege puNa evamAhaMsu tA sUriyAvattasi NaM pavayaMsi sUriyassa lesA paDihayA Ahiyatti vaejA ege evamAhaMsu 12, ege puNa evamAhaMsu tA sUriyAvaraNaMsi pavayaMsi sUriyassa lesA paDihayA Ahiyatti vaejA, ege evamAhaMsu 13, ege puNa evalAmAiMsu tA uttamaMsi NaM pavayaMsi sUriyassa lesA paDihayA Ahiyatti vaejjA, ege evamAhaMsu 14, ege puNa evamAhaMsu tA disAdissi NaM pavayaMsi sUriyassa lesA paDihayA Ahiyatti vaejA, ege evamAhaMsu 15, ege puNa evamAhaMsu tA avataMsaMsi NaM pavayaMsi sUriyassa lesA paDihayA Ahiyatti vaejA ege evamAhaMsu 16, ege puNa evamAhaMsu tA dharaNi-15 For Personal & Private Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khIlaMsi NaM pavayaMsi sUriyassa lesA paDihayA Ahiyatti vaejjA ege evamAhaMsu 17, ege puNa evamAhaMsu tA dharaNisiMgaMsiNaM pavayaMsi sUriyassa lesA paDihayA Ahiyatti vaejA ege evamAhaMsu 18,ege puNa evamAhaMsu tA pavaiMdaMsi NaM pavayaMsi sUriyassa lesA paDihayA Ahiyatti vaejA ege evamAhaMsu 19, ege puNa evamAhaMsu tA pabayarAyasi NaM pavayaMsi sUriyassa lesA paDihayA Ahiyatti vaejA ege evamAhaMsu 20, tadevaM paratIrthikapratipattIrupadarya samprati svamatamupadarzayati-vayaM puNa'ityAdi, vayaM punarutpannakevalajyotiSa evaM vadAmaH yaduta 'tA'iti pUrvavat yasmin parvate'bhyantaraM prasarantI sUryasya lezyA pratighAtamupagacchati sa mandaro'pyucyate yAvatparvatarAjo'pyucyate, sarveSAmapyeteSAM zabdAnAmekArthikatvAt , tathA mandaro nAma devastatra palyopamasthitiko maharddhikaH parivasati tena tadyogAnmandara ityabhidhIyate1, sakalatiryaglokamadhyabhAgasya maryAdAkAritvAnmeruH 2, manAMsi devAnAmapi atisurUpatayA ramayatIti manoramaH 3, zobhanaM jAmbUnadamayatayA vajraratnabahulatayA ca manonivRtikaraM darzanaM yasyAsau sudarzanaH, 4, svayamAdityAdinirapekSA ratnabahulatayA prabhA-prakAzo yasya sa svayaMprabhaH 5, tathA sarveSAmapi girINAmuccairatvena tIrthakarajanmAbhiSekAzrayatayA ca rAjA | girirAjaH 6, tathA ratnAnAM nAnAvidhAnAmut-prAbalyena cayaH-upacayo yatra sa ratnoccayaH 7, tathA zilAnA-pANDuka|mbalazilAprabhRtInAmut-Urdhva zirasa upari cayaH-sambhavo yatra sa ziloccayaH 8, tathA lokasya-tiryaglokasya samastasyApi madhye varttate iti lokamadhyaH 9, tathA lokasya-tiryaglokasya sthAlaprakhyasya nAbhiriva-sthAlamadhyagatasamunnatavRttaca For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 sUryaprajJaptivRttiH (mala.) % A 5prAbhRte lazyApratihatiHsU26 // 78 // E ndraka iva lokanAbhiH 10, tathA acchaH-svacchaH sunirmalajAmbUnadaratnabahulatvAt 11, tathA sUrya upalakSaNametat candragrahanakSatratArakAzca pradakSiNamAvartante yasya sa sUryAvarttaH 12, tathA sUyarupalakSaNametat candragrahanakSatratArakAbhizca samantataH paribhramaNazIlarAtriyate sma-veSTyate smeti sUryAvaraNaH 'kRhula'miti vacanAtkarmaNyanaTpratyayaH 13, tathA girINAmuttama iti uttamaH 14, dizAmAdiH-prabhavo digAdiH, tathAhi-rucakAt dizAM vidizAM ca prabhavo rucakazcASTapradezAtmako merumadhyavartI, tato merurapi digAdirityucyate 15, tathA girINAmavataMsaka ivetyavataMsakaH 16, amISAM ca SoDazAnAM nAmnAM saGkrAhike ime jambUdvIpaprajJaptiprasiddha gAthe-"maMdara merumaNorama sudaMsaNa sayaMpabhe ya giriraayaa| rayaNoccae siloccaya majjhe logassa nAbhI ya // 1 // acche ya sUriyAvatte, sUriyAvaraNe iya / uttame ya disAI ya, vaDiMse iya solase // 2 // " tathA dharaNyAH-pRthivyAH kIlaka iva dharaNikIlakaH, tathA dharaNyAH zRGgamiva dharaNizRGgaH, parvatAnAmindraH parvatendraH, parvatAnAM rAjA parvatarAjaH, tadevaM sarve'pi mandarAdayaH zabdAH paramArthata ekArthikAstato bhinnAbhiprAyatayA pravRttAH prAkanAH pratipattayaH sarvA api mithyArUpA avgntvyaaH| yApi ca lezyApratihatiH sA mandare'pyasti anyatrApi ca, tathA cAha-tA je NaM ityAdi, tA iti pUrvavat ye Namiti vAkyAlaGkAre pudgalA merutaTabhittisaMsthitAH sUryasya lezyAM spRzanti te pudgalAH sUryasya lezyAM pratighnanti, abhyantaraM pravizantyAH sUryalezyAyAstaiH pratiskhalitatvAt , ye'pi pudgalA merutaTabhittisaMsthitA api dRzyamAnapudgalAntargatAH sUkSmatvAnna cakSaHsparzamupayAnti te'pyadRSTA api sUryalezyAM pratinanti, tairapyabhyantaraM pravizantyAH sUryalezyAyAH svazaktyanurUpaM pratiskhalyamAnatvAta, ye'pi meroranyatrApi caramalezyA %* // 78 // * Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ntaragatAH- carama lezyAvizeSasaMsparzinaH pudgalAste'pi sUryalezyAM pratighnanti tairapi caramalezyA saMsparzitayA caramalezyAyAH pratihanyamAnatvAt // itizrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM paJcamaM prAbhRtaM samAptam // 14 tadevamuktaM paJcamaM prAbhRtaM samprati SaSThamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAraH - ' kathamojaH saMsthitirAkhyAtA' iti, tatastadviSayaM praznasUtramAha tA kahaM te oyasaMThitI AhitAtivadenA ?, tattha khalu imAo paNavIsaM paDivattIo paNNattAo, tatthege evamAhaMsu tA aNusamayameva sUriyassa oyA aNNA uppajje, aNNA aveti, ege evamAhaMsu 1, ege puNa evamAhaMsu tA aNumuhuttameva sUriyassa oyA aNNA uppajati aNNA aveti 2, eteNaM abhilAveNaM NetavA, tA aNurA iMdiyameva tA aNupakkhameva tA aNumAsameva tA aNuuDumeva tA aNuayaNameva tA aNusaMvaccharameva tA aNujugameva tA aNuvAsasayameva tA aNuvAsasahassameva tA aNuvAsasayasahassameva tA aNupuvameva tA aNupunnasayameva aNupuvasaharasameva tA aNupuvasatasahassameva tA aNupalitovamameva tA aNupalitovamasatameva tA aNupalitovamasahassameva tA aNupalitovamasayasahassameva tA aNusAgarovamameva, tA aNusAgarovamasatameva tA aNusAgarovamasahassameva tA aNusAgarovamasayasahassameva ege evamAhaMsu For Personal & Private Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) // 79 // 6 ojaHsthitiprAbhRte sU 27 RESEARS tA aNuussappiNiosappiNimeva sUriyassa oyA aNNA uppajati aNNA aveti, ege evmaahNs|vyN puNa evaM vadAmo tA tIsaM 2 muhutte sUriyassa oyA avahitA bhavati, teNa paraM sUriyassa oyA aNavahitA bhavati, chammAse sUrie oyaM NivuDDeti chammAse sUrie oyaM abhivaDheti, NikkhamamANe mUrie desaM NivuDheti pavisamANe sUrie desaM abhivuDhei, tattha ko hetUti vadejA,tA ayaNNaM jaMbuddIve 2 savadIvasamu0 jAva parikkheveNaM, tA jayA NaM sUrie sababhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM uttamakaTTapatte ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavati, jahaNiyA duvAlasamuhuttA rAI bhavati, se NikkhamamANe mUrie NavaM saMvaccharaM ayamANe paDhamaMsi ahorattaMsi abhitarANataraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie abhitarANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM egeNaM rAidieNaM egaM bhAgaM oyAe divasakhittassa NivudvittA rataNikkhettassa abhivahittA cAraM carati, maMDalaM aTThArasahiM tIsehiM satehiM chittA, tatA NaM aTThArasamuhutte divase bhavati dohiM egahibhAgamuhuttehiM UNe duvAlasamuhuttA rAI bhavati dohiM egaDibhAgamuhuttehiM ahiyA, se NikkhamamANe sUrie docaMsi ahorattaMsi ambhitaratacaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie abhitaratacaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM dohiM rAidiehiM do bhAge oyAe divasakhettassa NivuDDittA rayaNikhittassa abhivaDvettA cAraM carati, maMDalaM aTThArasatIsehiM saehiM chettA, tatANaM aTThArasamuhutte divase bhavati cAhiM egahibhAgamuhuttehiM UNe duvAlasamuhuttA rAI bhavati cauhiM egaTThibhAgamu // 79 // For Personal & Private Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huttehiM ahiyA, evaM khalu eteNuvAeNaM nikkhamamANe sUrie tayANaMtarAotadANaMtaraM maMDalAto maMDalaM saMkamamANe 2egamege maMDale egamegeNaM rAidieNaM egamegeNaM 2 bhAgaM oyAe divasakhettassa NivuDDemANe 2 rayaNikhettassa abhivaDhemANe 2 savavAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie savvabhaMtarAto maMDalAto sababAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM savanbhaMtaraM maMDalaM paNidhAya egeNaM tesIteNaM rAiMdiyasateNaM egaM tesItaM bhAgasataM oyAe divasakhettassa NivvuhettA rayaNikhettassa abhivuhRttA cAraM carati maMDalaM aTThArasahiM tIsehiM chettA, tatA NaM uttamakaTThapattA ukkosiyA aTThArasamuhuttA rAI bhavati jahaNNae duvAlasamuhutte divase bhavati, esa NaM paDhamachammAse esa NaM paDhamassa chammAsassa pajavasANe, se pavisamANe sUrie docaM chammAsaM ayamANe paDhamaMsi ahorattaMsi bAhirANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie bAhirANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM egeNaM rAidieNaM egaM bhAgaM oyAe rataNikkhettassa NivvuhettA divasakhettassa abhivaDhettA cAraM carati, maMDalaM aTThArasahiM tIsehiM chettA, tatA NaM aTThArasamuhuttA rAI bhavati dohiM egaTThibhAgamuhuttehiM UNA duvAlasamuhutte divase bhavati dohiM egaDhibhAgamuhattehiM adhie, se pavisamANe sUrie docaMsi ahorattaMsi bAhiraM tacaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie bAhiratacaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM dohiM rAidiehiM do bhAe oyAe ragaNikhettassa NibuDDhettA divasakhettassa abhivuDhettA cAraM carati, maMDalaM aTThArasahiM tIsehiM chettA, tayA NaM. For Personal & Private Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 o sUryaprajJaptivRttiH (mala.) // 8 // sthiti prAbhRte sU 25 BOSS12555 aTThAsamuhuttA rAI bhavati cauhiM egaTTibhAgamuhuttehiM UNA duvAlasamuhutte divase bhavati cAhiM egahibhAgamuhuttehiM adhie, evaM khalu eteNuvAeNaM pavisamANe sUrie tatANaMtarAto tadANaMtaraM maMDalAto maMDalaM saMkamamANe 2 egamegeNaM rAiMdieNaM egamegeNaM bhAgaM oyAe rayaNikhettassa NivvuDDemANe 2 divasakhettassa abhivaDhemANe 2 sababhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati, tA jayA NaM sUrie sababAhirAto maMDalAto sababhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM sababAhiraM maMDalaM paNidhAya egeNaM tesIteNaM rAiMdiyasaeNa egaM tesItaM |bhAgasataM oyAe rayaNikhittassa NivuDDhettA divasakhettassa abhivaDDhettA cAraM carati, maMDalaM aTThArasatIsehiM saehiM chettA, tatA NaM uttamakaTTapatte ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavati, jahaNiyA duvAlasamuhuttA rAI bhavati, esa NaM doce chammAse esa NaM doccassa chammAsassa pajavasANe, esa NaM Adice saMvacchare, esaNaM Adicassa saMvaccharassa pajjavasANe (sUtraM 27) // chaTuM pAhuDaM samattaM // 'tA kahaM te oyasaMThiI'ityAdi, tA iti pUrvavat , kathaM ?-kena prakAreNa kiM sarvakAlamekarUpAvasthAyitayA utAnyathA ojasaH-prakAzasya saMsthitiH-avasthAnamAkhyAtA iti vadet , evamukta bhagavAnetadviSaye yAvatyaH pratipattayaH sambhavanti tAvatIH kathayati-tatthe'tyAdi, tatra-ojaHsaMsthitau viSaye khalvimAH paJcaviMzatiH pratipattayaH prajJaptAH, tadyathA-tatra-teSAM pazcaviMzateH paratIrthikAnAM madhye eke vAdina evamAhuH, 'tA'iti pUrvavat , anusamayameva-pratikSaNameva sUryasya ojo'nyadutpadyate anyadapaiti, kimuktaM bhavati ?-pratikSaNaM sUryasya ojaH prAktanabhinnapramANaM vinazyati, anya // 8 // For Personal & Private Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |deva prAktanAdbhinnapramANamoja utpadyate, sUtre ca ojaHzabdasya. strItvena nirdezaH prAkRtatvAdApatvAdvA, atraivopasaMhAraH 'ege evamAhaMsu' 1, eke punarevamAhuH, 'tA'iti pUrvavat , anumuhUrtameva-pratimuhUrtameva sUryasya oz2o'nyadutpadyate anyacca prAktanamapaiti, atraivopasaMhAraH 'ege evamAhaMsu' 2, evaM'mityAdi, evaM-uktena prakAreNa etena vakSyamANena pratipattivizeSabhUtenAlApakena zeSaM pratipattijAtaM netavyaM, tAnevAbhilApavizeSAn darzayati-tA aNurAiMdiyameve'tyAdi, sugama, navaraM rAtrindivaM rAtrindivamanu anurAtriMdivamityevaM sarvatra vigrahabhAvanA karaNIyA, pAThaH punarevaM sUtrasya veditavyaHege evamAsu tA aNurAiMdiyameva sUriyassa oyA aNNA uppajai annA aveti, ege evamAhaMsu 3, ege puNa evamAsu tA aNupakkhameva sUriyassa oyA annA uppajai, annA avei, ege evamAhaMsu 4, ege puNa evamAhaMsu tA | aNumAsameva sUriyassa oyA aNNA uppajati(annA) avei, ege evamAhaMsu 5, ege puNa evamAhaMsu tA aNuuumeva sUriyassa oA annA uppajai, annA avei, ege evamAhaMsu 6, ege evamAsu tA aNuayaNameva sUriyassa oyA annA uppajjai annA avei, ege evamAhaMsu 7, ege puNa evamAhaMsu tA aNusaMvaccharameva sUriyassa ojA annA uppajai annA avei, |ege evamAhaMsu 8, ege puNa evamAsu tA aNujugameva sUriyassa oA annA uppajjai annA avei, ege evamAhaMsu 9,ege * puNa evamAhaMsu tA aNuvAsasayameva sUriyassa oyA annA uppajjai aNNA avei,ege evamAhaMsu 10, tA ege puNa evaMmAhaMsu aNuvAsasahassameva sUriyassa oA aNNA uppajjai annA avei, egeevamAhesu 11, ege puNa evamAhaMsu tA aNuvAsasayasahassameva sUriyassa oyA aNNA uppajjai annA avei, ege evamAhaMsu 12, ege puNa evamAhaMsu tA aNupuvameva sUri For Personal & Private Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) // 81 // yassa oyA annA uppajai annA avei, ege evamAsu 13, ege puNa evamAhaMsu tA aNupubasayameva sUriyassa oyAkA 6 ojaHannA uppajjai annA avei, ege evamAhaMsu 14, ege puNa evamAhaMsu tA aNupubasahassameva sUriyassa oyA annA uppa sthitijai annA avei, ege evamAsu 15, ege puNa evamAhaMsu tA aNupuvasayasahassameva sUriyassa oyA annA uppajai, prAbhRte annA avei, ege evamAhaMsu 16, ege puNa evamAsu tA aNupaliovamameva sUriyassa oyA annA uppajjai, annA avei, sU 27 ege evamAhaMsu 17, ege puNa evamAhaMsu tA aNupaliovamasayameva sUriyassa oyA annA uppajai, annA avei, ege evamAhaMsu 18, ege puNa evamAhaMsu tA aNupaliovamasahassameva sUriyassa oyA annA uppajai annA avei, ege ekamAhaMsu 19, ege puNa evamAhaMsu tA aNupaliovamasayasahassameva sUriyassa oyA annA uppajjai, annA avei, ege evamAhaMsu 20, ege puNa evamAhaMsu tA aNusAgaroSamameva sUriyassa oyA annA uppajai, annA avei, ege eSamAiMsu 21, |ege puNa evamAhaMsu tA aNusAgarovamasayameva sUriyassa oyA aNNA uppajjai, aNNA avei, ege evamAiMsu 22, ege puNa evamAhaMsu tA aNusAgarovamasahassameva sUriyassa oyA aNNA uppajai, annA avei, ege ecamAhaMsu-23, ege puSpa evamAsu tA aNusAgarovamasayasahassameva sUriyassa oyA annA uppajai, aNNA avei, ege evamAhaMsu 24, ege puNa evamAhaMsu tA aNuussappiNiosappiNimeva sUriyassa oyA annA uppajai, annA avei, ege evamAhaMsu 25' etAzca pratipattayaH sarvA api mithyAtvarUpA yato'ta etAsAmapohena bhagavAn svamatamupadarzayati-vayaM punarevaM-vakSyamANaprakAreNa vadAmaH, tameva prakAramAha-tA tIsa'mityAdi, tA iti pUrvavata , jambUdvIpe prativarSa paripUrNatayA triMzataM triMzataM muhacAna dain Education International For Personal & Private Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSSSSSKAR mAyAvat sUryasya ojaH-prakAzo'vasthitaM bhavati, kimuktaM bhavati?, sUryasaMvatsaraparyante yadA sUryaH sarvAbhyantare maNDale cAra carati tadA sUryasya jambUdvIpagatamojaH paripUrNapramANaM triMzataM muhUrtAn yAvad bhavati, teNa paraM'ti tataH paraM sarvAbhvantarAnmaNDalAtparamityarthaH, sUryasyaujo'navasthitaM bhavati, kasmAdanavasthitaM bhavatIti cet, ata Aha-'chammAse' ityAdi, yasmAtkAraNAtsarvAbhyantarAnmaNDalAtparataH prathamAn sUryasaMvatsarasatkAn SaNmAsAn yAvatsUryo jambUdvIpamatamojaH-prakAzaM pratyahorAtramekaikasya triMzadadhikASTAdazazatasaGkhyabhAgasatkasya bhAgasya hApanena nirveSTayati-hApayati, tadanantaraM dvitIyAn SaNmAsAn sUryasaMvatsarasatkAn yAvatsUryaH pratyahorAtramekaikatriMzadadhikASTAdazazatasaGgyasatkabhAgavarddhanenauja:-prakAzamabhi varddhayati, etadeva vyaktaM vyAcaSTe-'nikkhamamANe'ityAdi, sugamam , navaraM dezamiti-triMzadadhikAnAmaSTAdazazatasaGkhyAnAM &bhAgAnAM satkaM pratyahorAtramekaikaM bhAgaM, tenocyate sarvAbhyantare maNDale paripUrNatayA triMzataM mUhUrttAnaM yAvadavasthitaM sUrya syaujastataH paramanavasthitamiti, etadeva vaitatyena vibhAvayiSuH praznasUtramupanyasyannAha-'tatthe'tyAdi, tatra-niSkrAman 4 sUryo deza-yathoktarUpaM nirveSTayati pravizannabhivarddhayatItyetasmin viSaye ko hetuH-kA upapattiriti vadet , bhagavAnAha-4 'tA ayanna'mityAdi, idaM jambUdvIpavAkyaM pUrvavat paripUrNa paThanIyaM vyAkhyAnIyaM ca, tA jayA NamityAdi, tatra yadA sUryaH sarvAbhyantaramaNDalamupasaGkamya cAraM carati tadA uttamakASThAprApta utkarSako'STAdazamuhattoM divaso bhavati, jaghanyA dvAdazamuhUrttA rAtriH, tataH sarvAbhyantarAnmaNDalAduktaprakAreNa niSkrAman sUryo navaM saMvatsaramAdadAno navasya saMvatsarasya prathame'horAtre'bhyantarAnantaraM dvitIyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati 'tA jayA NamityAdi, tatra yadA sarvAbhyantarAna Jain Education Intemarora For Personal & Private Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH (mala0) 6 oja:sthiti 82 // prAbhRte sU 27 SSSSSSSSS ntaraM dvitIyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA ekena rAtrindivena sarvAbhyantaramaNDalagatena prathamakSaNAdUrdhva zanaiH zanaiH kalAmAtrakalAmAtrahApananAhorAtraparyante ekaM bhAgamojasaH-prakAzasya divasakSetragatasya nirveSya-hApayitvA tameva caika bhAgaM rajanikSetrasyAbhivarddhayitvA cAraM carati, kiyatpramANaM punarbhAga divasakSetragatasya prakAzasya hApayitvA rajanikSetrasya varddhayitvA , tata Aha-maNDalamaSTAdazabhistriMzaiH-triMzadadhikaiH zataizchittvA, kimuktaM bhavati ?-dvitIyaM maNDalamaSTAdaza bhistriMzadadhikairbhAgazatairvibhajya tatsatkamekaM bhAgamiti, kasmAtpunarmaNDalasyASTAdaza zatAni triMzadadhikAni bhAgAnAM pari* kalpyante ?, ucyate, iha ekaikaM maNDalaM dvAbhyAM sUryAbhyAM ekenAhorAtreNa bhramyA pUryate, ahorAtrazca triMzanmuhUrttapramANaH, pratisUrya cAhorAtragaNane paramArthato dvAvahorAtrau bhavataH, dvayozcAhorAtrayoH SaSTirmuhUrtAH, tato maNDalaM prathamataH SaTyA bhAgaivibhajyate, niSkAmantau ca sUryoM pratyahorAtraM pratyekaM dvau dvau muhUrtekaSaSTibhAgau hApayataH pravizantau cAbhivarddhayataH, yau ca dvau muhUtrtakaSaSTibhAgau tau samuditAvekaH sArddhatriMzattamo bhAgaH, tataH SaSTirapi bhAgAH sArdhayA triMzatA guNyante, jAtAnyaSTAdaza zatAni triMzatA'dhikAni ca bhAgAnAM, evaM niSkrAman sUryaH pratimaNDalaM triMzadadhikASTAdazazatasaGkhyAnAM bhAgAnAM satkamekaikaM bhAgaM divasakSetragatasya prakAzasya hApayan rajanikSetrasyAbhivarddhayan / tAvadvaktavyaH yAvatsarvabAhye maNDale tryazItyadhikaM bhAgazataM divasakSetragatasya prakAzasya hApayitA rajanikSetrasya cAbhivarddhayitA bhavati, yazItyadhika ca bhAgazatamaSTAdazazatAnAM triMzadadhikAnAM dazamo bhAgaH, tataH 'sarvAbhyantarAnmaNDalAt sarvabAhya maNDale jambUdvIpaca-12 kravAla dazabhAgaskhuvyati rajanikSetrasyAbhivarddhate' iti yatprAgabhihitaM tadapi samIcInaM jAtamiti, evamabhyantaraM pravizan For Personal & Private Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *SHASS pratimaNDalamaSTAdazazatabhAgAnAM triMzadadhikAnAM satkamekaikaM bhAgamabhivarddhayan tAvadvaktavyo yAvatsarvAbhyantare maNDale tryazItyadhika bhAgazataM divasakSetragatasya prakAzasyAbhivarddhayati rajanikSetragatasya ca hApayati, vyazItyadhikaM ca bhAgazataM jambUdvIpacakravAlasya dazamo bhAgastataH sarvabAhyAnmaNDalAtsarvAbhyantare maNDale divasakSetragatasya prakAzasyaiko dazamazcakravAlabhAgo'bhivarddhate rajanikSetragatasya tu truvyatIti yatprAgavAdi tadavirodhIti, sUtraM tu-'tayA NaM aTThArasamuhutte divase'ityAdikaM sakalamapi prAbhRtaparisamAptiM yAvatsugama, navaramevamatropasaMhAraH-yata evaM sUryacArastataH pratisUryasaMvatsaraM sUryasaMvatsaraparyante sarvAbhyantare maNDale triMzataM 2 muhUrtAn yAvatparipUrNamavasthitamojastataH paramanavasthitaM, sarvA bhyantare'pi ca maNDale triMzataM muhUrtAn yAvatparipUrNamavasthitamoja ucyate vyavahArato nizcayataH punastatrApi prathamakSaNAhai dUrdhvaM zanaiH zanaihIyamAnamavaseyaM, prathamakSaNAdUrva sUryasya sarvAbhyantarAnantaradvitIyamaNDalAbhimukhaM cAracaraNAditi // mAiti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM SaSThaM prAbhUtaM parisamAptam // MI tadevamuktaM SaSThaM prAbhRtaM, samprati saptamaM Arabhyate, tasya cAyamAdhikAraH 'kastava matena bhagavan ! sUrya varayatI'ti, tata etadviSayaM praznasUtramAha4 tA ke te sUriyaM varaMti AhitAti vadejA?, tattha khalu imAo vIsaM paDivattIo paNNattAo, tatthege eva mAhaMsu-tA maMdare NaM pavate sUriyaM varayati Ahiteti vadejA, ege evamAhaMsu 1, ege puNa evamAhaMsu tA merU For Personal & Private Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAbhRte sUryaprajJativRttiH (mala0) // 83 // 555555 NaM pavate sUriyaM varati Ahiteti vadejA, evaM eeNaM abhilAvaNaM tavaM jAva pavvatarAye NaM pavate sUriyaM vara- 7 varaNayati Ahiteti vadejA, taM ege evamAsu, vayaM puNa evaM vadAmo-tA maMdarevi pavucati taheva jAva pacatarAevi pavucati, tA je NaM poggalA sUriyassa lesaM phusati te poggalA sUriyaM varayaMti, adihAvi NaM poggalA sU 27 sUriyaM varayaMti, caramalesaMtaragatAvi NaM poggalA sUriyaM varayati (sUtraM 28) // sattamaM pAhuDaM samattaM // 'tA ke te'ityAdi, tA iti pUrvavat, kastava matena bhagavan ! sUrya varayati ?, varayan 'vara IpsAyAM' Aptumicchan svaprakAzakatvena svIkurvan , AkhyAta iti vadet , evamukte bhagavAn etadviSayA yAvatyaH paratIthikAnAM pratipattayaH tAvatIH kathayati-tatthe'tyAdi, tatra sUrya prati varaNaviSaye khalvimA viMzatiH pratipattayaH prajJaptAH, tadyathA-tatra-teSAM viNshtH| paratIthikAnAM madhye eke prathamA evamAhuH-mandaraH parvataH sUrya varayati, mandaraH parvato hi sUryeNa maNDalaparibhramyA sarvataH prakAzyate, tataH sUrya prakAzakatvena varayatItyucyate, atropasaMhAra:-'ege evamAsu' 1, eke punarevamAhuH, meruparvataH sUryavarayannAkhyAta iti vadet , atrApyupasaMhAraH 'ege evamAhaMsu'2, 'evaM'mityAdi, evaM-uktena prakAreNa lezyApratihativiSayavipratipattivat tAvannetavyaM yAvatparvatarAjaH parvataH sUrya varayan AkhyAta iti vadet, eke evamAhuriti, kimukkaM| bhavati ?-yathA prAk lezyApratihativiSaye viMzatiH pratipattayo yena krameNoktAstena krameNAtrApi vaktavyAH, sUtrapATho'pi prathamapratipattigatapAThAnusAreNAnyUnAtiriktaH svayaM paribhAvanIyo, granthagauravabhayAttu na likhyate, tadevamuktAH paratIrthikapratipattayaH, saMprati bhagavAn svamatamupadarzayati-'vayaM puNa'ityAdi, vayaM punarevaM-vakSyamANaprakAreNa vadAmaH, tameva prakAra For Personal & Private Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | mAMha- 'tA maMdare'vI 'tyAdi, tA iti pUrvavat, yo'sau parvataH sUrya varayan AkhyAtaH sa mandaro'pyucyate merurapyucyate yAvatparvatarAjo'pyucyate, etacca prAgeva bhAvitaM, tato bhinnabhinnaviSayatayA pravRttAH prAktanyaH pratipattayaH sarvA api mithyArUpA avagantavyAH, api ca-na kevalo merureva sUrya varayati, kiM tvanye'pi pudgalAH, tathA cAha- 'tA jeNa' mi tyAdi, tA iti pUrvavat je Namiti vAkyAlaGkAre pudgalA merugatA amerugatA vA sUryalezyAM spRzanti te pudgalAH svaprakAzakatvena sUrya varayanti, IpsitaM hi sUryeNa prakAzyate, tato lezyApudgalaiH saha sambandhAtparaMparayA te sUrya svaM kurvantItyucyate, ye ca prakAzyamAnapudgalaskandhAntargatA merugatA amerugatA vA sUryeNa prakAzitA api sUkSmatvAnna cakSuHsparzamupagacchanti te'pi prAguktayuktyA sUrya varayanti ye'pi ca caramalezyAntaragatAH - svacaramalezyAvizeSasparzinaH pudgalAstespi sUryaM varayanti teSAmapi sUryeNa prakAzyamAnatvAt // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM saptamaM prAbhRtaM samAptam // -> tadevamuktaM saptamaM prAbhRtaM samprati aSTamamArabhyate - tasya cAyamarthAdhikAraH - 'kathaM tvayA bhagavan ! udayasaMsthitirAkhyAtA' iti, tata itthaMbhUtameva praznasUtramAha tA kahate udayasaMThitI Ahiteti vadejA ?, tattha khalu imAo tiSNi paDivattIo paNNattAo, tasthege evamAhaMsu, tA jayA NaM jaMbuddIve 2 dAhiNaDDe aTThArasamuhutte divase bhavati tatA NaM uttaradevi aTThArasamu For Personal & Private Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa- ptivRttiH (mala.) // 84 // ASSAGARASSE hutte divase bhavati, jayA NaM uttaraDDhe aTThArasamuhutte divase bhavati tathA NaM dAhiNaDDe'vi aTThArasamuhutte divase 8udayabhavati, ta(ja dA NaM jaMbuddIve 2 dAhiNaDDe sattarasamuhutte divase bhavati tayA NaM uttaraDevi sattarasamuhutte divase sthiti prAbhUta bhavati, jayA NaM uttaraDhe sattarasamuhutte divase bhavati tadA NaM dAhiNaDDevi sattarasamuhutte divase bhavati, evaM sU 29 parihAvetavaM,solasamuhutte divase paNNarasamuhutte divase caudasamuhatte divase terasamuhutte divase jAva NaM jaMbu-4 dIve2 dAhiNaDDhe bArasamuhutte divase tayA NaM uttaraddhevi bArasamuhatte divase bhavati, jatA NaM uttaraddhe bArasamuhatte divase bhavati tatA NaM dAhiNaDevi bArasamuhatte divase bhavati, tatA NaM dAhiNaDe bArasamuhutte divase bhavati tatA NaM jaMbuddIve 2 maMdarassa pavvayassa puracchimapacatthimeNaM satA paNNarasamuhutte divase bhavati sadA lApaNNarasamuhuttA rAI bhavati, avahitA NaM tattha rAiMdiyA paNNattA samaNAuso !, ege evamAhaMsu, ege puNA evamAsu jatA NaM jaMbuddIve 2 dAhiNaddhe aTThArasamuhuttANaMtare divase bhavati tayA NaM uttaraddhevi aTThArasamuhuttANaMtare divase bhavaha, jayA NaM uttaraddhe aTThArasamuhattANaMtare divase bhavai tatA NaM dAhiNaDDevi aTThAra samuhuttANaMtare divase bhavai evaM parihAvetavaM, sattarasamuhattANaMtare divase bhavati, solasamuhuttANaMtare0, paNNa- // 84 // nArasamuhuttANatare divase bhavati, coddasamuhuttANaMtare0,terasamuhuttANaMtare0, jayA NaM jaMbuddIve 2dAhiNaddhe vArasamu huttANatare divase bhavati tadA NaM uttaraddhevi bArasamuhuttANatare divase, jatA NaM uttaraddhe vArasamuhuttANaMtare &aa divase bhavai tayA NaM dAhiNaddhevi bArasamuhuttANaMtare divase bhavati tadA NaM jaMbuddIve 2 maMdarassa pacayassa| For Personal & Private Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %945445555543 purathimapaJcatthimai NaM No sadA paNNarasamuhutte divase bhavati No sadA paNNarasamuhuttA rAI bhavati, aNavahitA NaM tattha rAiMdiyA NaM samaNAuso!, ege evamAhaMsu 2, ege puNa evamAhaMsu, tA jayA NaM jaMbuddIve 2 dAhiNaDhe aTThArasamuhutte divase bhavati tadA NaM uttaraDe duvAlasamuhuttA rAI bhavati, jayA NaM uttaraDDhe aTThArasamuhutte divase bhavati tadA NaM dAhiNaDDhe bArasamuhuttA ( rAI bhavai, jayA NaM dAhiNaDDhe aTThArasamuhuttA) NaMtare divase bhavati tadA NaM uttaraddhe bArasamuhuttA rAI bhavai, jatA NaM uttaraDe aTThArasamuhuttANaMtare divase| bhavati tadA NaM dAhiNaddhe bArasamuhuttA rAI bhavati, evaM tavaM sagalehi ya aNaMtarehi ya ekeke do do AlAvakA, sabahiM duvAlasamuhuttA rAI bhavati, jAva tA jatA NaM jaMbuddIve 2 dAhiNaddhe bArasamuhattANaMtare divase bhavati tadA NaM uttaraddhe duvAlasamuhuttA rAI bhavati, jayA NaM uttaraddhe duvAlasamuhuttANatare divase bhavati tadA NaM dAhiNaddhe duvAlasamuhattA rAI bhavati, tatA NaM jaMbuddIve 2 mandarassa pabayassa purathimapaJcatthime NaM Nevatthi paNNarasamuhatte divase bhavati Nevatthi paNNarasamuhuttA rAI bhavati, vocchiNNANaM tattha rAI|diyA paM0 samaNAuso! ege evamAsu 3 / vayaM puNa evaM vadAmo, tA jaMbuddIve 2 sUriyA udINapAINamugga-TU cchaMti pAINadAhiNamAgacchaMti, pAINadAhiNamuggacchaMti dAhiNapaDINamAgacchaMti dAhiNapaDINamugga-1 acchaMti paDINaudINamAgacchanti paDINaudINamuggacchanti udINapAINamAgacchanti, tA jatA NaM jaMbuddIve 2|| dAhiNaddhe divase bhavati tadA NaM uttaraddhe divase bhavati, jadA NaM u0 tadA NaM jaMbuddIve 2 maMdarassa pacayassa puracchi dain Education International For Personal & Private Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala.) // 85 // mapaJcacchimeNaM rAI bhavati, tA jayA NaM jaMbuddIve 2maMdarassa pavvayassa purasthime NaM divase bhavati tadANaM paJcacchimeNavi divase bhavati, jayA NaM pacatthime NaM divase bhavati tadA NaM jaMbuddIve 2 maMdassa pavayassa uttaradAhi 8prAbhRte Ne NaM rAI bhavati, tA jayA NaM dAhiNaddhevi ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavati tayA NaM uttaraddhe ukkosae udayasaM sthitiH aTThArasamuhutte divase bhavati, jadA uttaraddhe0 tadA NaM jaMbuddIve 2 maMdarassa pavayassa puratthimeNaM jahaNiyA duvAla sU 29 samuhuttArAI bhavati,tA jayANaM jabuddIve 2mandarassa pakvatassa puracchime NaM ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavati tatANaM pacatthimeNavi ukkosae ahArasamuhutte divase bhavati, jatA gaM pacatthime NaM ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavati tatA NaM jaMbuddIve 2 maMdarassa paccayassa uttaradAhiNe NaM jahaNiyA duvAlasamuhuttA rAI bhavati, evaM eeNaM gameNaM NetacaM, aTThArasamuhuttANaMtare divase sAtiregaduvAlasamuhuttA rAI bhavati, sattarasamuhutte divase terasamuhuttA rAI, sattarasamuhuttANaMtare divase bhavati sAtiregaterasamuhuttA rAI bhavati, solasamuhutte divase bhavati coddasamuhuttA rAI, bhavati, solasamuhuttANaMtare divase bhavati sAtiregacodasamuhuttA rAI bhavati, paNNarasamuhutte divase paNNarasamuhuttA rAI, paNNarasamuhuttANaMtare divase sAtiregapaNNarasamuhuttA 85 // rAI bhavai, cauddasamuhutte divase sola samuhattA rAI, cohasamuhuttANaMtare divase sAtiregasolasamuhuttA rAI, terasamuhutte dikse sattarasamuhuttA rAI, terasamuhuttANaMtare divase sAtiregasattarasamuhuttA rAI, jahaNNae duvAlasamuhutte divase bhavati ukkosiyA aTThArasamuhattA rAI bhavai, evaM bhaNitavaM, tA jayA NaM jaMbuddIve 24 ttA rAI, bhavAnatare divase bhavati sAvAlasamuhattA rAhAlasamUhattA rAI bhatte 5455555 For Personal & Private Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ANARAS ASSORS dAhiNa vAsANaM paDhame samae paDivajati tatA NaM uttaraDevi vAsANaM paDhame samae paDivajjati,jatA NaM uttaraddhe vAsANaM paDhame samae paDivajati tatA NaM jaMbuddIve 2 maMdassa pavayassa puracchimapaJcatthime NaM aNaMtarapurakkhaDakAlasamayaMsi vAsANaM paDhame samae paDivajai, tA jayA NaM jaMbuddIve 2maMdarassa pavvayassa puracchimeNaM vAsANaM paDhame samae paDivajai tatA NaM paJcatthimeNavi vAsANaM paDhame samae paDivajaha, jayA NaM pacatthime NaM vAsANaM paDhame samae paDivajai tatANaM jaMbuddIve 2 maMdaradAhiNeNaM aNaMtarapacchAkayakAlasamayaMsi vAsANaM paDhame samae paDivaNNe bhavati, jahA samao evaM AvaliyA ANApANU thove lave muhutte ahoratte pakkhe mAse uU, evaM dasa AlAvagA jahA vAsANaM evaM hemaMtANaM gimhANaM ca bhANitavA, tA jatA NaM jaMbuddIve 2 dAhiNaddhe paDhame ayaNe paDivajjati tadA NaM uttaraddhevi paDhame ayaNe paDivajai, jatA NaM uttaraDhe paDhame ayaNe paDivajati tadA NaM dAhiNaddhevi paDhame ayaNe paDivajaha, jatA NaM uttaraddhe paDhame ayaNe paDivajati tatA NaM jaMbuddIve 2 maMdarassa pavvayassa purathimapacatthimeNaM aNaMtarapurakkhaDakAlasamayaMsi paDhame ayaNe paDivajjati, tA jayA NaM jaMbuhIve 2 mandarassa pavayassa purathime NaM paDhame ayaNe paDivajjati tatA NaM pacatthimeNavi paDhame ayaNe paDivajjai, jayA NaM pacatthimeNaM paDhame ayaNe paDivajai tadA jaMbuddIve 2maMdarassa paccayassa uttaradAhiNeNaM aNaMtarapacchAkaDakAlasamayaMsi paDhame ayaNe paDivaNe bhavati,jahA ayaNe tahA saMvaccharejugevAsasate, evaM vAsasahasse vAsasayasahasse puvaMge putve evaM jAva sIsapaheliyA palitovame sAgarovame, tA jayA NaM jaMbuddIve 2 dAhiNaDDe For Personal & Private Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) 8prAbhRte udayasaMsthitiH sU 29 ussappiNI paDivajati tatA NaM uttaraddhevi ussappiNI paDivajati, jatA NaM uttaraddhe ussappiNI paDivajati tatA NaM jaMbuddIve 2 maMdarassa paccayassa purathimapacatthimeNaM Nevatthi osappiNI va atthi ussappiNI avahite NaM tattha kAle paNNatte samaNAuso!, evaM ssappiNIvi |taa jayA NaM lavaNe samudde dAhiNaddhe divase bhavati tatA NaM lavaNasamudde uttaraddhe divase bhavati, jatA NaM uttaraddhe divase bhavati tatA NaM lavaNasamudde puracchimapaccarithame NaM rAI bhavati, jahA jaMbuddIve 2 taheva jAva ussappiNI, tahA dhAyaisaMDe NaM dIve sUriyA odINa. taheva, tA jatA NaM dhAyaisaMDe dIve dAhiNaddhe divase bhavati tatA NaM uttaraddhevi divase bhavati, jatA NaM uttaraddhe divase bhavati tatA NaM dhAyaisaMDe dIve maMdarANaM pacatANaM purathimapaJcatthimeNaM rAI bhavati, evaM jaMbuddIve 2 jahA taheva jAva ussappiNI, kAloe NaM jahA lavaNe samuddetaheva, tA abhaMtarapukkharaddhe NaM sUriyA udINapAINamuggaccha taheva tA jayA NaM anbhatarapukkharaddhe NaM dAhiNaddhe divase bhavati tadA NaM uttaraddhevi divase bhavati, jatA NaM uttaraddhevi divase bhavati tatANaM anbhitarapukkharahe maMdarANaM pavatANaM puratthimapaJcatthimeNaM rAI bhavati sesaM jahA jaMbuddIve taheba jAva ussppinniiosppinniio|| (sUtraM 29) // aTThamaM pAhuDaM samataM // lA 'tA kahaM te'ityAdi, tA iti pUrvavat , kathaM ?-kena prakAreNa sUryasya udayasaMsthitiste-tvayA bhagavannAkhyAtA iti vadet ?, evamukta bhagavAnetadviSayA yAvatyaH pratipattayaH tAvatIrupadarzayati-tatthe'tyAdi, tatra-tasyAmudayasaMsthitau viSaye timraH pratipattayaH-paratIrthikAbhyupagamarUpAH prajJaptAH, tadyathA-tatra-teSAM trayANAM paratIrthikAnAM madhye eke-prathamAH paratI For Personal & Private Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rthikA evamAhuH-tA jayA NamityAdi, tatra yadA Namiti vAkyAlaGkAre asmin jambUdvIpe dvIpe dakSiNA aSTAdaza muhUrto divaso bhavati tadA uttarArddha'pi aSTAdazamuhUrto divasaH, tadevaM dakSiNArddhaniyamanenottarArddhaniyama uktaH, samprati uttarArddhaniyamanena dakSiNArddhaniyamanamAha-'tA jayA NamityAdi, tatra yadA uttarArddha aSTAdazamuhUtoM divaso bhavati tadA dakSiNAddhe'pi aSTAdazamuhUtrto divasaH, 'tA jayA 'mityAdi, yadA jambUdvIpe dvIpe dakSiNAH saptadazamuhUrto divaso bhavati tadA uttarArddha'pi saptadazamuhUrto divaso bhavati, yadA cottarArddha saptadazamuhUrto divaso bhavati tadA dakSiNAdde'pi sptdshmuhtto divasaH, 'evaM'ityAdi, evaM-uktena prakAreNa ekaikamuhUrtahAnyA parihAtavyaM, parihAnimeva krameNa darzayati-prathamata uktaprakAreNa SoDazamuhUrto divaso vaktavyaH, tadanantaraM paJcadazamuhartastatacaturdazamuhUrtastatastrayodazamuhUrtaH, sUtrapATho'pi prAguktasUtrAnusAreNa svayaM paribhAvanIyaH, sa caivam-'jayA NaM jaMbuddIve dIve dAhiNaDDhe solasamuhutte divase bhavai tayA NaM uttaraDevi solasamuhutte divase bhavai, jayA NaM uttaraDhe solasamuhutte divase bhavai tayA NaM dAhiNaDDevi solasamuhutte divase bhavaI'ityAdi, dvAdazamuhUrttadivasapratipAdakaM sUtraM sAkSAdAha-'tA jayA 'mityAdi, tA iti-tatra yadA jambUdvIpe dvIpe dakSiNADhe dvAdazamuhUtrto divaso bhavati tadA uttarArddha'pi dvAdazamuhUrto divaso, yadA uttarArddha dvAdazamuhUrto divasastadA dakSiNAdde'pi dvAdazamuhUrttapramANo divasaH, tadA ca aSTAdazamuhUrtAdidivasakAle | jambUdvIpe dvIpe mandarasya parvatasya pUrvasyAmaparasyAM ca dizi sadA-sarvakAlaM paJcadazamuhUrto divaso bhavati, sadaiva ca paJcadazamuhUrtA rAtriH, kuta ityAha-avasthitAni-sakalakAlamekapramANAni, Namiti vAkyAlaGkAre, tatra mandarasya parvatasya dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) pUrvasyAmaparasyAM ca dizi rAtriMdivAni prajJaptAni, he zramaNa ! he AyuSman !, etacca prathamAnAM paratIthikAnAM mUlabhUtaM 8prAbhRte svaziSyaM pratyAmantraNavAkyaM, atraivopasaMhAramAha-ege evamAhaMsu'1, eke punarevamAhuH-yadA jambUdvIpe dvIpe dakSiNe' udayasaMsminnaddhe'STAdazamuhUrttAnantaraH-aSTAdazabhyo muhUrtebhyo'nantaro-manAkU hIno hInataro vA yAvatsaptadazabhyo muhUrtebhyaH sthitiH kiJcitsamadhikapramANo divaso bhavati tadA uttarArddha'pyaSTAdazamuhUrtAnantaro divaso bhavati, yadA cottarAdde'STAdaza sU29 muhUrttAnantaro divaso bhavati tadA dakSiNAddhe'pi aSTAdazamuhurtAnantaro divasaH, tathA yadA jambUdvIpe dvIpe dakSi|NArddha saptadazamuhUrttAnantaro divaso bhavati tadA uttarArddha'pi saptadazamuhUrttAnantaro divasaH, yadA uttarArddha saptadazamuhU nintaro divasastadA dakSiNAddhe'pi saptadazamuhUrtAnantaro divasaH, 'eva'mityAdi, evamuktena prakAreNa ekaikamuhUrtahAnyA parihAtavyaM, parihAniprakAramevAha-solase'tyAdi, prathamataH SoDazamuhUrttAnantaro divaso vaktavyaH, tataH paJcadazamuhUrtAnantarastadanantaraM caturdazamuhUrtAnantaraH, tataH trayodazamuhUrttAnantaraH, eteSAM hi matena na kadAcanApi paripUrNamuhUrtapramANo divaso bhavati, tataH sarvatrAnantarazabdaprayogaH, dvAdazamahAnantarasUtraM tu sAkSAddarzayati,-'tA jayA 'mityAdi, tatra yadA jambUdvIpe dvIpe dakSiNArddha dvAdazamuhUrttAnantaro divasastadA uttarArddha'pi dvAdazamuhUrtAnantaro divasaH, |yadA cottarArddhaM dvAdazamuhUrttAnantaro divasastadA dakSiNAddhe'pi dvAdazamuhUrttAnantaro divasaH, tadA cASTAdazamuhUttAnanta-13 rAdidivasakAle jambUdvIpe mandarasya parvatasya pUrvasyAmaparasyAM ca dizi no-naiva sadA-sarvakAlaM paJcadazamuhUrto divaso // 87 // bhavati nApi sadA paJcadaza muhUrttA rAtriH, kuta ityAha-'aNavaDhiyA NamityAdi, anavasthitAni-aniyatapramANAni, OMOMOMOMOMOM For Personal & Private Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 'Na'miti vAvayAlaMkAre rUlu taMtra-mandarasya parvatasya pUrvasyAmaparasyAM ca dizirAtriMdivAni prajJaptAni, he zramaNa he AyuSman 1, atropa saMhAramAha-egeevamAhaMsu'2,eke punarevamAhuH-'tA' iti pUrvavat ,jambUdvIpe dvIpe yadA dakSiNAddhe'STAdazamuhUrtoM divaso bhavati tadA uttarArddha dvAdazamuhartA rAtriH, yadA cottarArddha'STAdazamuhUrto divasobhavati tadA dakSiNArddha dvAdazamuhUrtA rAtriH, tathA yadA dakSiNA. 'aTThArasamuhuttANaMtare'tti aSTAdazabhyo muhUrtebhyo'nantaro-manAk hIno hInataroyAvatsapsada zanyo muhUrtebhyaH kizcidadhika evaMpramANo divaso bhavati tadA uttarArddha dvAdazamuhartA rAtriH, yadAca uttarArdhe aSTAdaza muhUrttA rAtriH tadA dakSiNArdhe dvAdazamuhUrto divasaHyadA cottarAddhe'STAdazamuhartAnantaro divasaH tadA dakSiNArddha dvAdaza| muhUrttArAtriH, eva'mityAdi, evam-uktena prakAreNa tAvadvaktavyaM yAvatrayo dazamuhUrsAnantaradivasavaktavyatA ekaikasmiMzca saptadazAdike saGkhyA vizeSe sakalairmuharanantaraizca kiJcidUnadvauM dvAvAlApako vaktavyau, sarvatra ca dvAdazamuhartA rAtriH, tadyathA-'jayA NaM jaMbuddIve dIve dAhiNaDDhe sattarasamuhutte divase bhavai tayANaM uttaraDDhe duvAlasamuhuttArAI bhavati, jayA NaM uttaraDDhe sattarasamuhutte divase bhavai tayANaM dAhiNaDhe duvAlasamuhuttA rAI bhavati, jayANaM jaMbuddIve dIve dAhiNa(sattarasamuhuttANaMtare divase havai tayA NaM uttaraDDhe duvAlasamuhuttA rAI bhavati, jayANaM uttaraDhe sattara samuhuttANatare divase havai tayA NaM dAhiNaDhe duvAlasamuhuttArAI bhavaI' evaM SoDazamuhUrttaSoDa zamuhAnantarapaJcadazamuhUrtapaJcadazamuhUrttAnantaracaturdazamuhUrttacaturdazamuhUrttAnantaratrayodazamuhUrta trayodazamuhUrtAnantaradvAdazamuhUrtagatA api nava AlApakA vaktavyAH, dvAdazamuhUrtAnantaragataM AlApakaM sAkSAdAha-'jayA haNa'mityAdi, yadA jambUdvIpe dvIpe dakSiNArddha dvAdazamuhUrtAnantaro divaso bhavati tadA uttarArddha dvAdazamuhUrtA rAtribhavati, **SARSWARA For Personal & Private Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) // 88 // yadA cottarArddha dvAdazamuhUrtA rAtrirbhavati (tadA dakSiNArdhe dvAdazamuhUrtAnantaro divaso bhavati) yadA cottarAH dvAdazamuhUrtA 8prAbhRte. nantaro divasobhavati tadA dakSiNArddha dvAdazamuhUrttArAtriH, tadA cASTAdazamuhUrttAnantarAdidivasakAle jambUdvIpe dvIpe mandarasya udayasaMparvatasya 'puracchimapacatthimeNaM'ti pUrvasyAM pazcimAyAM ca dizi naivAstyetat yaduta paJcadazamuhUttoM divaso bhavati, nApyasyetat sthitiH | yathA-paJcadazamuhUrttArAtrirbhavatIti, kuta ityAha-vocchinnANa'mityAdi, vyavacchinnAni Namiti vAkyAlaMkAre khalu tatra | sU 29 mandarasya parvatasya pUrvasyAM pazcimAyAM ca dizirAtrindivAni prajJaptAni, he zramaNa! he AyuSman !, atraivopasaMhAra ege evamAhaMsu 3' etAzca timro'pi pratipattayo mithyArUpAH, bhagavato'nanumatatvAt , apica-ye tRtIyA vAdinaH sadaiva rAtriM dvAdazamuhUrtapramANAmicchanti teSAM pratyakSavirodhaH, pratyakSata eva hInAdhikarUpAyA rAtrepalabhyamAnatvAt / sampati svamataM bhagavAnupadarzayati-vayaM puNa'ityAdi, vayaM punarevaM-vakSyamANena prakAreNa vadAmaH, tameva prakAramAha-'tA jIve dIye' ityAdi, 'tA'iti pUrvavat jambUdvIpe 2 sUryoM yathAyoga maNDalaparibhramyA bhramantau merorudakumAcyAM-uttarapUrvasyAM dizi udgacchataH, tatra codgatya prAradakSiNasyAM-dakSiNapUrvasyAmAgacchataH, tato bharatAdikSetrApekSayA prAradakSiNakhA-dakSiNapUrva syAmudgatya dakSiNApAcyA-dakSiNAparasyAmAgacchatastatrApi ca dakSiNAparasyAmaparavidehakSetrApekSayA udgatyApAgudIcyAM& aparottarasyAmAgacchataH, tatrApi cAparottarasyAmarAvatAdikSetrApekSayA udgasya udakpAcyA uttarapUrvasyAmAgacchataH, evaM In tAvatsAmAnyato dvayorapi sUryayorudayavidhirupadarzito, vizeSataH punarayaM-yadaikaH sUryaH pUrvadakSiNasyAmugacchati tadA aparo'parottarasyAM dizi samudgacchati, dakSiNapUrvodgatazca sUryo bharatAdIni kSetrANi merudakSiNadigvIni maNDalacamyA For Personal & Private Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paribhraman prakAzayati, aparo'parottarasyAmudgataH san tata UrdhvaM maNDalaparidhamyA paribhraman airAvatAdIni kSetrANi meroruttaradigbhAvIni prakAzayati, bhAratazca sUryo dakSiNAparasyAmAgataH sannaparavidehakSetrApekSayA udayamAsAdayati, airAvataH sUryaH punaruttarapUrvasyAmAgataH pUrvavidehApekSayA samudgacchati, tato dakSiNAparasyAmudgataH san tata Urdhva maNDaladhamyA paribhraman aparavidehAn prakAzayati, uttarapUrvasyAmudgatastu tata Urdhva maNDalagatyA caran pUrva videhAnavabhAsapati, tata eSa pUrvavidehaprakAzako bhUyo dakSiNapUrvasyAM bharatAdikSetrApekSayodayamAsAdayati, aparavidehaprakAzakastvaparottarasyAmiti / tadevaM jambUdvIpe sUryayorudayavidhirutaH, samprati kSetravibhAgena divasarAtrivibhAgamAha-'tA jayA NamityAdi, tatra yadA Namiti vAkyAlaGkAre jambUdvIpe dvIpe dakSiNADhe divaso bhavati tadA uttarArddha'pi divaso bhavati, ekasva sUryasya dakSiNadizi paribhramaNasambhave aparasya sUryasyAvazyamuttaradizi paribhramaNasaMbhavAt , yadA cottarArdhe'pi divasastadA jambUdvIpe dvIpe mandarasya parvatasya puracchimapacatthimeNaM'ti pUrvasyAM pazcimAyAM ca dizi rAtrirbhavati, tadAnImekasyApi sUryasya tatrAbhAvAt 'tA jayA NamityAdi, tatra yadA jambUdvIpe dvIpe mandarasya parvatasya pUrvasyAM dizi divaso bhavati tadA pazcimAyAmapi dizi divaso bhavati, ekasya sUryasya pUrvadigbhAvasambhave aparasya sUryasyAvazyamaparasyAM dizi bhAvAt , etacca prAgeva bhAvitaM, yadA ca pazcimAyAmapi dizi divaso bhavati tadA jambUdvIpe dvIpe mandarasya parvatasya 'uttaradAhiNe NaM'ti uttarato dakSiNatazca rAtrirbhavati, 'tA jayA 'mityAdi tatra yadA Namiti prAgvat, jambUdvIpe dvIpe dakSiNArddha utkarSakaH-utkRSTo'STAdazamuhUrttapramANo divaso bhavati tadA uttarArddha'pi utkRSTo'STAdazamuhUrtapramANo divasaH, utkRSTo For Personal & Private Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) 8prAbhRte udayasaM. sthitiH sU 29 SASAOMOM hyaSTAdazamuhUrtapramANo divasaH sarvAbhyantaramaNDalacAritve, tatra ca yadaikaH sUryaH sarvAbhyantaramaNDalacArI bhavati tadA aparo'pyavazyaM tatsamayA zreNyA sarvAbhyantaramaNDalacArI bhavatIti dakSiNA. utkRSTadivasasambhave uttarArddha'pyutkRSTadivasasambhavaH, yadA uttarArddha utkRSTo'STAdazamuhUrtapramANo divaso bhavati tadA jambUdvIpe dvIpe mandarasya parvatasya "purasthimapaJcatthime NaM'ti pUrvasyAmaparasyAM ca dizi jaghanyA dvAdazamuhUrtA rAtrirbhavati, sarvAbhyantare maNDale cAraM caratoH sUryayoH sarvatrApi rAtraudazamuhUrtapramANAyA eva bhAvAt , tathA 'jayA 'mityAdi, tatra yadA jambUdvIpe dvIpe mandarasya parvatasya pUrvasyAM dizi utkarSakaH-utkRSTo'STAdazamuhUrto divaso bhavati tadA mandaraparvatasya pazcimAyAmapidizi utkRSTo'STAdazamuhUrto divasaH, kAraNaM dakSiNottarArddhagataM prAguktamanusaraNIyaM, yadA ca mandaraparvatasya pazcimAyAmapi dizi utkRSTo'STAdazamuhUrto divaso bhavati tadA jambUdvIpe dvIpe mandarasya parvatasya 'uttaradAhiNe NaM'ti uttarato dakSiNatazca jaghanyA dvAdazamuhUrttA rAtriH, atrApi kAraNaM pUrvapazcimArddharAtrigataM prAguktamanusaraNIya, eva'mityAdi, evam-ukkena prakAreNa etenAnantaroditena gamena-AlApakagamena vakSyamANamapi netavyaM, kiM tad vakSyamANamityAha-'aTThArasamuhuttANatarahatyAdi, yadA mandarasya parvatasya dakSiNottarArddhayoH pUrvapazcimayorvA aSTAdazamahAnantaraH-saptadazabhyo muhUrtebhya Udhrva kiJcinyUnASTAdazamuhUrttapramANo divasaH tadA pUrvapazcimayodakSiNottarArddhayorvA sAtirekadvAdazamuhUrtA rAtrirbhavatIti, evaM zeSANyapi padAni bhAvanIyAni, sUtrapATho'pi prAguktAlApakagamAnusAreNa svayaM paribhAvanIyaH, sa caivam-'tA jayA Na jaMbuddIve dIve dAhiNaDDhe aTThArasamuhuttANaMtare divase havai tayANaM uttaraDDevi aTThArasamuhuttANatare divase bhavai, jayA NaM uttaraDDhe | // 89 // dain Education International For Personal & Private Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aTThArasamuhattANaMtare divase havai tayA NaM jaMbuddIve dIve maMdarassa pavayassa puracchimapaJcatthime NaM sAtiregaduvAlasamuhuttA rAI bhavai, tA jayA NaM jaMbuddIve dIve maMdarassa pacayassa puracchimeNaM aTThArasamuhuttANaMtare divase havai tayA NaM paccatthi| meM NaM aTThArasamuhuttANatare divase havai, jayA NaM paJcatthimeNavi aTThArasamuhuttANaMtare divase bhavai tayA NaM jaMbuddIve dIve maMdarassa pabayassa uttaradAhiNe NaM sAiregaduvAlasamuhuttA rAI bhavai, evaM saptadazamuhurtadivasAdipratipAdakA api sUtrAlApakA bhAvanIyAH, 'tA jayA NamityAdi tatra yadA jambUdvIpe dvIpe dakSiNAddhe varSANAM-varSAkAlasya prathamaH samayaH pratipadyate-bhavati tadA uttarArddha'pi varSANAM prathamaH samayo bhavati, samakAlanaiyatyena dakSiNAr3heM uttarArddhaM ca sUryayozcArabhAvAt , yadA cottarArddha varSAkAlasya prathamaH samayo bhavati tadA jambUdvIpe dvIpe mandarasya parvatasya 'puracchimapaJcatthimeNaM' pUrvasyAmaparasyAM ca dizi 'aNaMtarapurakkhaDe'tti anantaraM-avyavadhAnena puraSkRtaH-agrekRto yaH so'nantarapuraskRto'nantaraM dvitIya ityarthaH, tasmin 'kAlasamayaMsi'tti samayaH saGketAdirapi bhavati tatastadvyavacchedArtha kAlagrahaNaM, kAlazcAsau samayazca kAlasamayaH, tatra varSAkAlasya prathamaH samayaH pratipadyate-bhavati, kimuktaM bhavati ?-yasmin samaye dakSiNA ottarArddhayorvarSAkAlasya prathamaH samayo bhavati tasmAdUrdhvamanantare dvitIye samaye pUrvapazcimayorvarSAkAlasya prathamaH samayo bhavati, 'tA jayA Na'mityAdi, tatra yadA 'Na'miti prAgvat jambUdvIpe dvIpe mandarasya parvatasya pUrvasyAM dizi varSAkAlasya prathamaH samayo bhavati tadA mandarasya parvatasya pazcimAyAmapi dizi varSAkAlasya prathamaH samayo bhavati, sarvakAlanaiyatyena pUrvapazcimayorapi sUryayozcAracaraNAt, yadA ca pazcimAyAmapi dizi varSAkAlasya prathamaH samayo bhavati tadA jambUdvIpe saGkatAdirapi bhavA, kimuktaM bhavati kAlasya prathama kAlasya SEARS For Personal & Private Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJazivRttiH mala0 ) // 90 // dvIpe mandarasya parvatasya 'uttaradAhiNe NaM'ti uttarato dakSiNatazca anantaraH- avyavadhAnena pazcAtkRto'nantarapazcAtkRtaH tasmin kAlasamaye varSAkAlasya prathamaH samayaH pratipanno bhavati, bhUta ityarthaH, iha yasmin samaye dakSiNArddhe uttarArddhe ca varSAkAlasya prathamaH samayo bhavati tadanantare agretane dvitIye samaye pUrvapazcimayorvarSANAM prathamaH samayo bhavatIti etAvanmAtroktAvapi yasmin samaye pUrvapazcimayorvarSAkAlasya prathamaH samayo bhavati tato'nantare pazcAdbhAvini samaye dakSiNotarArddhayorvarSAkAlasya prathamaH samayo bhavatIti gamyate tatkimarthamasyopAdAnaM 1, ucyate, iha kramotkramAbhyAmabhihito'rthaH | prapaJcitajJAnAM ziSyANAmatisunizcito bhavati tatasteSAmanugrahAya taduktamityadoSaH, 'jahA samaya' ityAdi, yathA samaya uktaH tathA AvalikA prANApAnau stoko lavo muhUrtto'horAtraH pakSo mAsa Rtuzca prAvRDAdirUpo vaktavyaH evaM ca samayagatamAlApakamAdiM kRtvA daza AlApakA ete bhavanti, te ca samayagatAlApakarItyA svayaM paribhAvanIyAH, tadyathA - 'jayA NaM jaMbuddIve dIve vAsANaM paDhamA AvaliyA paDivajjai tathA NaM uttaraddhevi vAsANaM paDhamA AvaliyA paDivajjai, jayA NaM uttaraDhe vAsANaM paDhamA AvaliyA paDivajjai tathA NaM jaMbuddIve dIve maMdarassa pavayassa puracchimapaccatthime NaM anaMtarapurakhaDakAlasamayaMsi vAsANaM paDhamA AvaliyA paDivajjai, tA jayA NaM jaMbuddIve maMdarassa pavayassa puracchime NaM vAsANaM paDhamA AvaliyA paDivajjai [ tayA NaM paJcatthimeNaM paDhamA AvaliyA paDivajjai 2] tayA NaM jaMbuddIve dIve maMdarassa pavayassa uttaradAhiNe NaM aNaMtarapacchAkaDakAlasamayaMsi vAsANaM paDhamA AvaliyA paDivannA bhavai' idaM ca prAguktavyAkhyAnusAreNa | vyAkhyeyaM, navaraM 'AvaliyA paDivajaitti AvalikA paripUrNA bhavati, zeSaM tathaiva, evaM prANApAnAdikA adhyAlApa kA For Personal & Private Use Only 8 prAbhRte udayasaM sthitiH sU 29 1180 11 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaNanIyAH 'ee' ityAdi, yathA varSANAM varSAkAlasya ete anantaroditAH samayAdigatA atra AlApakA bhaNitAH 'evaM hemaMtANaM' ti zItakAlasya, 'gimhANaM'ti grISmakAla syoSNakAlasyetyarthaH, pratyekaM samayAdigatA daza daza AlApakA bhaNitavyAH, ayanagataM tvAlApakaM sAkSAtpaThati - 'tA jayA Na'mityAdi sugamaM, 'jahA ayaNe' ityAdi, yathA ayane AlApako bhaNitaH tathA saMvatsare yuge - vakSyamANasvarUpe candrAdisaMvatsarapaJcakAtmake varSazate varSasahasre varSazatasahasre pUrvAGge pUrve evaM 'jAva sIsapaheliya'tti, evaM yAvatkaraNAdamUnyapAntarAle padAni draSTavyAni, 'tuDiyaMge tuDie aDaDaMge aDaDe avavaMge avave hUhUyaMge ye uppalaMge uppale paumaMge parame naliNaMge naliNe atthaniuraMge atthaniure ayaMge aue na aMge naue cUliyaMge cUlie sIsapaheliyaMge' iti, atra caturazItirvarSalakSANyekaM pUrvAGgaM, caturazItiH pUrvAGgalakSANi ekaM pUrvamevaM pUrvaH pUrvo rAzizcaturazItilakSairguNita uttarottaro rAzirbhavati, yAvaccaturazItizIrSaprahelikAGgalakSANi ekA zIrSaprahelikA, etAvAn rAzirgaNitaviSayo'ta UrdhvaM gaNanAtItaH, sa ca palyopamAdi, 'palio me sAgarovame' anayoH svarUpaM saGgrahaNITIkAyAmuktaM, AlApakAstu svayaM vaktavyAH, avasarpiNyutsarpiNIviSayamAlApakaM sAkSAdAha- 'tA jayA NamityAdi, tatra yadA jambUdvIpe dvIpe mandarasya parvatasya dakSiNArddhe'vasarpiNI pratipadyate - paripUrNA bhavati tadA uttarArddhe'pi avasarpiNI pratipadyate, yadA uttarArddha avasarpiNI pratipadyate - paripUrNA bhavati, tadA dakSiNArdhe'pi avasarpiNI pratipadyate - pratipUrNA bhavati, yadA uttarArddhe'pi avasarpiNI pratipadyate tadA jambUdvIpe dvIpe mandarasya parvatasya pUrvasyAmaparasyAM ca dizi naivAstyavasarpiNI nApyutsarpiNI, kuta ityAha-avasthito Namiti khalu tatra pUrvasyAmaparasyAM ca dizi kAlaH prajJapto mayA For Personal & Private Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRtti (mala.) // 91 // 8prAbhRte lavaNAdau samayAdi sU29 zeSaizca tIrthakaraiH he zramaNAyuSman ! tatastatrAvasappiNyutsarpiNyabhAvaH, 'evamussappiNIvitti, evamuktena prakAreNotsapiNyapi-utsarpiNyAlApako'pi vaktavyaH,sa caivam-'tAjayA NaM jaMbuddIve dIve dAhiNaddhe paDhamA ussappiNI paDivajai tayA NaM uttaraddhevi paDhamA ussappiNI paDivajjai, jayA NaM uttaraddhevi paDhamA osappiNI paDivajjai tayA NaM jaMbuddIve dIve maMdarassa pavayassa purathimapaJcatthimeNaM neva asthi avasappiNI Nevatthi ussappiNI avahie NaM tattha kAle pannatte samaNAuso!' tadevaM jaMbUdvIpavaktavyatokkA, samprati lavaNasamudravaktavyatAmAha-'lavaNe NaM samudde'ityAdi, taheva'tti yathA jambUdvIpe udgama| viSaye AlApaka uktaH tathA lavaNasamudre'pi vaktavyaH, sa caivam-'lavaNe NaM sUriyA uINapAINamuggaccha pAINadAhiNa-12 mAgacchaMti, pAINadAhiNamuggaccha dAhiNapAINamAgacchati, dAhiNapAINamuggaccha pAINauINamAgacchati, pAINauINamuggaccha uINapAINamAgacchati' idaM ca sUtraM jambUdvIpagatodgamasUtravat svayaM paribhAvanIyaM, navaramatra sUryAzcatvAro vedi| tavyAH, 'cattAri ya sAgare lavaNe' iti vacanAt , te ca jambUdvIpagatasUryAbhyAM saha samazreNyA pratibaddhAH, tadyathA-dau sUryoM ekasya jambUdvIpagatasya sUryasya zreNyA pratibaddhau dvau dvitIyasya jambUdvIpagatasya sUryasya, tatra yadaikaH sUryo jambU, dvIpe dakSiNapUrvasyAmudgacchati tadA tatsamazreNyA pratibaddhau dvau sUryoM lavaNasamudre tasyAmeva dakSiNapUrvasyAmudayamAgacchatastadaiva jambUdvIpagatena sUryeNa saha tatsamazreNyA pratibaddhau dvAvaparau lavaNasamudre aparottarasyAM dizi udayamAsAdayataH, tata udayavidhirapi dvayordvayoH sUryayorjambUdvIpasUryayoriva bhAvanIyaH, tena divasarAtrivibhAgo'pi kSetravibhAgena tathaiva draSTavyaH, tathA cAhatA jayA 'mityAdi sugama, navaraM 'jahA jaMbuddIve dIve'ityAdi, yathA jambUdvIpe dvIpe 'puracchimapaJca 645454546 For Personal & Private Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hacchimeNaM rAI bhavaI'ityAdikaM sUtramuktaM yAvadutsapiNyavasarpiNyAlApakastathA lavaNasamudre'pyanyUnAtiriktaM samastaM bhaNi tavyaM, navaraM jambUdvIpe dvIpe ityasya sthAne lavaNasamudre iti vaktavyamiti zeSaH / tadevaM lavaNasamudragatA'pi vaktavyatokkA, samprati dhAtakIkhaNDaviSayAM tAmAha-'dhAyaisaMDe NaM sUriyA ityAdi, atrApyudgamavidhiH prAgvad bhAvanIyaH, navaramatra sUryA dvAdaza, 'dhAyaisaMDe dIve bArasa caMdA ya sUrA ya iti vacanAt , tataH SaT sUryA dakSiNadikcAribhirjambUdvIpagatalavaNasamudragataiH sUryaiH saha samazreNyA pratibaddhAH SaT uttaradikcAribhiH, sampratyatrApi kSetravibhAgena divasarAtrivibhAgamAha'tA jayA NamityAdi, yadA dhAtakIkhaNDe dvIpe dakSiNArDe divaso bhavati tadA uttarArddha'pi divaso bhavati, yadA uttarArddha'pi divasastadA dhAtakIkhaNDe mandarayoH parvatayoH pUvArddhapazcimArddhagatayoH pratyekaM pUrvasyAmaparasyAM ca dizi rAtri|rbhavati, 'eva'mityAdi, evamuktena prakAreNa yathA jambUdvIpe uktaM tathaivAtrApi vaktavyaM, tacca taavdyaavdutspinnyaalaapkH| 'kAloe'ityAdi, kAlode samudre yathA lavaNe'bhihitaM tathaivAbhidhAtavyaM, navaraM kAlode sUryA dvicatvAriMzat, tatraikaviMzatirdakSiNadikcAribhirjambUdvIpalavaNasamudradhAtakIkhaNDagataiH saha samazreNyA sambaddhA ekaviMzatiruttaradikcAribhiH, tata udayavidhirdivasarAtrivibhAgazca kSetravibhAgena tathaiva veditvyH| sAmpratamabhyantarapuSkaravarArddhavaktavyatAmAha-'tA abhitarapukkharaddhe'ityAdi, idamapi sUtraM sugamaM, 'taheva'tti tathaiva jambUdvIpa iva vaktavyaM, navaramatra sUryA dvAsaptatiH, tatra SatriMzaddakSiNadik cAribhirjambUdvIpAdigataiH saha samazreNyA pratibaddhAH SaTtriMzaduttaradikcAribhiH, tata udayavidhirdivasa For Personal & Private Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 prAbhRte lezyA . sU 30 sUryaprajJa- rAtrivibhAgazca kSetravibhAgena prAgvadavaseyaH, tathA cAhatA jayA Na'mityAdi, sugamam // iti zrImalayagiriviraciptivRttiH tAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM aSTamaM prAbhRtaM samAptam // (mala0) // 12 // __ tadevamuktamaSTamaM prAbhRtaM, samprati navamamArabhyate-tasya cAyamarthAdhikAraH-'katikASThA pauruSIcchAyeti tatastadviSayaM praznasUtramAha tA katikaDaM te sUrie porisIcchAyaM NivattetiAhiteti vadejA ?, tattha khalu imAotiSiNa paDivattIo paNNattAo, tatthege evamAsu-je NaM poggalA sUriyassa lesaM phusaMti te NaM poggalA saMtappaMti, te NaM poggalA saMtappamANA tadarNatarAI bAyarAiM poggalAI saMtAveMtIti esa NaM se samite tAvakkhette ege evamAhaMsu, ege puNa evamAhaMsu-tA jeNaM poggalA sUriyassa lesaM phasaMti te gaM poggalA no saMtappaMti, te NaM | poggalA asaMtappamANA tadarNatarAI bAhirAI poggalAI No saMtAveMtIti esa NaM se samite tAvakkhette page evamAhaMsu 2, ege puNa evamAhaMsu, tA je NaM poggalA sariyassa lesaM phusaMti te NaM poggalA atthegatiyA No lAsaMtappaMti atthegatiyA saMtappaMti, tastha atthegaDaA saMtappamANA tadarNatarAI bAhirAI poggalAI atyaMgatiyAiM saMtAti atthegatiyAI No saMtAveMti, esa NaM se samite tAvakhette, ege evamAsu 3 / vayaM puNa evaM vadAmo, tA jAo imAo caMdimasUriyANaM devANaM vimANehiMto lesAo bahittA (ucchUDA) abhi KARNERSNENERS2 RESEARS // 92 // 45 For Personal & Private Use Only www.iainelibrary.org Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |NisaTTAo patAveMti, etAsi NaM lesANaM aMtaresu aNNatarIo chipaNalesAo saMmucchaMti, tate NaM tAo4 chiNNalessAo saMmucchiyAo samANIo tadaNaMtarAiM bAhirAI poggalAI saMtAveMtIti esa NaM se samite |tAvakkhette // (sUtraM 30) // | "tA kaikaDaM te'ityAdi pUrvavat 'kati' kiMpramANA kASThA-prakarSo yasyAH sA katikASThA tAM katikASThAM-kiMpramANAM / / | 'te' tava mate sUryaH 'pauruSI' puruSe bhavA pauruSI tAM pauruSI chAyAM nirvarttayati, nivartayannAkhyAta iti vadet ?, kiMpramANAM |pauruSIchAyAmutpAdayan sUryoM bhagavAn tvayA AkhyAta iti vadediti saGkepArthaH, evaM prazne kRte bhagavAnetadviSaye yaavntyH| pratipattayastAvatIrupadarzayati-tatthe'tyAdi, tatra-tasyAH pauruSyAH chAyAyAH pramANacintAyAM prathamatastAvadimAstApakSetrasvarUpaviSayAH khalu tisraH pratipattayaH prajJaptAH, tadyathA-'tatra' teSAM trayANAM paratIthikAnAM madhye eke-prathamA evamAhuH'tA je 'mityAdi, tA iti pUrvavat , ye Namiti vAkyAlaGkAre pudgalAH sUryasya lezyAM spRzanti te pudgalAH sUryalezyAsaMsparzataH santapyante-santApamanubhavanti, santapyanta iti karmakartari prayogaH, te ca pudgalAH santapyamAnAH tadanantarAn-teSAM santapyamAnAnAM pudgalAnAmavyavadhAnena ye sthitAH pudgalAste tadanantarAstAn bAhyAn pudgalAn , sUtre ca napuMsakanirdezaH prAkRtatvAt , santApayanti, itizabdaH prastutavaktavyatAparisamAptisUcakaH, 'esa 'mityAdi etat-evaMsvarUpaM 'se' tasya sUryasya samitaM-upapannaM tApakSetraM, atropasaMhAramAha-ege evamAhaMsu' 1, eke punarevamAhuH, 'tA iti pUrvavat , ye Namiti prAgvat pudgalAH sUryasya lezyAM spRzanti te pudgalA na santapyante-na santApamanubhavanti, For Personal & Private Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) 9 prAbhRte lezyA sU 30 yazca pIThaphalakAdInAM sUryalezyAsaMspRSTAnAM santApa upalabhyate sa tadAzritAnAM sUryalezyApudgalAnAmeva svarUpeNa, na pIThaphalakAdigatAnAM pudgalAnAmiti na pratyakSavirodhaH, te Namiti prAgvat, pudgalA asantApyamAnAstadanantarAn bAhyAn pudgalAnna santApayanti-noSNIkurvanti, svatasteSAmasantaptatvAt , itizabdaH prAgvat vyaktaH, "esa 'mityAdi, etatevaMsvarUpaM 'se' tasya sUryasya tApakSetraM samitaM-upapannamiti, atra upasaMhAramAha-'ege evamAsu' 2, eke punarevamAhuH, 'tA'iti pUrvavat , Namiti prAgvat ye pudgalAH sUryasya lezyAM spRzanti te pudgalA astIti prAkRtatvAnnipAtatvAdvA santi ekakAH kecana pudgalA ye sUryalezyAsaMsparzataH santapyante-santApamanubhavanti, tathA santyekakAH kecana pudgalA ye na santapyante, tatra ye santyekakAH santapyamAnAste tadanantarAn bAhyAn pudgalAn astyetat yat ekakAn-kAMzcitsantApayanti, astyetadyadekakAn-kAMzcinna santApayanti, itizabdaH pUrvavat, 'esa 'mityAdi, etat-evaMsvarUpaM 'se' tasya sUryasya samitaM-upapannaM tApakSetraM, atropasaMhAramAha-ege evmaahNsu'3|etaastisro'pi pratipattayo mithyArUpAstathA ca etA vyudasya bhagavAn bhinnaM svamatamAha-'vayaM puNa'ityAdi, vayaM punarevaM-vakSyamANena prakAreNa vadAmaH, tameva prakAramAha-'tA jaIe'(jAo imAo) ityAdi, tA iti pUrvavat , yA imAHpratyakSata upalabhyamAnAzcandrasUryANAM devAnAM satkebhyo vimAnebhyo lezyA ucchUDhAH, etadeva vyAcaSTe-abhiniHsRtAstAHpratApayanti-bAhyaM yathocitamAkAzavarti prakAzya prakAzayanti, etAsAM cetthaM vimAnebhyo niHsRtAnAM lezyAnAmantareSu-apAntarAleSvanyatarAzchinnalezyAH sammUrcchanti, tatastA mUlacchinnA lezyAH sammUJchitAH satyastadanantarAn bAhyAn pudgalAn saMtApayanti, itizabdaH pUrvavat , 'esa Na'mityAdi, etat-evaMsvarUpa, M // 13 // For Personal & Private Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'se tasya sUryasya samitaM-upapannaM tApakSetramiti / tadevaM tApakSetrasya svarUpasambhava uktaH, samprati kiMpramANAM poruSIchAyAM tayatItyetat boDukAmaH pRcchannati Ahiteti vadejA, ta Da Ahiteti vadanA, | tA katikaDe te sUrie porisIcchAyaM Nivatteti Ahiteti vadejA ?, tattha khalu imAo paNavIsaM paDiva-18 sattIo'paNNattAo, tatthege evamAhaMsu tA aNusamayameva sUrie porisicchAyaM Nivattei Ahiteti vadejA, |ege evamAsu 1, ege puNa evamAhaMsu tA aNumuhuttameva sUrie porisicchAyaM Nivatteti Ahiteti vadejA, eteNaM abhilAveNaM NetacaM, tA jAo ceva oyasaMThitIe paNuvIsaM paDivattIo tAo ceva NetavAo, jAva aNuussappiNImeva sUrie porisIe cchAyaM Nivatteti AhitAti vadejA, ege evamAhaMsu / vayaM puNa evaM vadAmo-tA sUriyassa NaM uccattaM ca lesaM ca paDuca chAuddese uccattaM ca chAyaMca paDuca lesuddese lesaM ca chAyaM ca paDucca | uccattoise, tattha khalu imAo duve paDivattIo paNNattAo, tatthege evamAhaMsu-tA atthi NaM se divasejaMsira NaM divasaMsi sUrie cauporisIcchAyaM nivattei, atthi NaM se divase jaMsi NaM divasaMsi sUrie duporisIcchAyaM |Nivatteti ege evamAsu1,ege puNaevamAsutA atthi NaM se divase jaMsi NaM divasaMsi sUrie duporisIcchAyaM Nivatteti atthi NaM se divase jaMsi divasaMsi sUrie no kiMci porisicchAyaM Nivatteti 2, tattha je te eva| mAhaMsu tA asthi NaM se divase jaMsi NaM divasaMsi sUrie cauporisiyaM chAyaM Nivatteti, atthi NaM se divase jaMsi NaM divasaMsi sUrie doporisiyaM chAyaM nivvattei te evamAhaM, tA jatA NaM sUrie sababhaMtaraM maMDalaM HOROBARUSHAURRARA For Personal & Private Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tivRttiH sUryaprajJa(mala0) // 14 // 9prAbhRte pauruSIchAyA sU 31 ke. sA, uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM uttamakaTThapatte ukkosie aTThArasamuhutte divase bhavati, jahaNiyA duvAlasamuhuttA rAI bhavati, tesiM ca NaM divasaMsi sUrie cauporisIyaM chAyaM nivatteti, tA uggamaNamuhurAsiya asthamaNamuhutaMsi ya lesaM abhivaDemANe no ceva NaM NivvuDDemANe, tA jatA NaM sUrie satvabAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM uttamakaTThapattA ukkosiyA aTThArasamuhuttA rAI bhavati, jahaNNae duvAlasamuhutte divase bhavati, taMsi ca NaM divasaMsi sUrie duporisiyaM chAyaM nivattei, taM0-uggamaNamuhuttaMsiya asthamaNamuhutaMsi ya, lesaM abhivaDDemANe no ceva NaM nivuDDhemANe 1, tattha NaM je te evamAsu tA asthi gaM se divase jasiNaM divasaMsi sUrie duporisiyaM chAyaM Nivattei asthi NaM se divase jasiNaM divasaMsi sUrie nANo kiMci porisiyaM chAyaM Nivatteti te evamAhaMsu, tA jatA NaM sUrie savabhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM uttamakaTThapatte ukkosie aTThArasamuhutte divase bhavati jahaNiyA duvAlasamuhuttA rAI bhavati, taMsi ca NaM divasaMsi sUrie duporisiyaM chAyaM Nivatteti, taM0-uggamaNamuhattaMsi atthamaNamuhutaMsi ya lesaM| abhivaDhemANe No ceva NaM NivuDhemANe, tA jayA NaM sarie satvabAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tatA NaM uttamakaTThapattA ukkosiyA aTThArasamuhattA rAI bhavati, jahaNNae duvAlasamuhatte divase bhavati taMti maca NaM divasaMsi sUrie No kiMci porisIe chAyaM Nivatteti, taM0-uggamaNamuhuttaMsi ya asthamaNamuhutaMsi ya, no ceva NaM lesaM abhivuDhemANe vA nivuDhemANe vA, tA kaikaDaM te sUrie porisIcchAyaM nivatteI Ahiyattika 5555555 bocA // 94 Main Education International For Personal & Private Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ijjA ?, tattha imAo chaNNaui paDivattIo paNNattAo, tatthege evamAhaMsu, atthi NaM te se dese jaMsi desaMsi sUrie egaporisIyaM chAyaM nivvattei ege evamAhaMsu, ege puNa evamAhaMsu, tA atthi NaM se dese jaMsi desaMsi sUrie duporisiyaM chAyaM Nivatteti, evaM eteNaM abhilAveNaM tavaM, jAva chaNNautiM porisiyaM chAyaM Nivatteti, tattha je te evamAsu tA atthi NaM se dese jaMsi NaM desaMsi sUrie egaporisiyaM chAyaM Nivatteti te evamAhaMsu tA sUriyassa NaM sabaheDimAto sUrappaDihito bahittA abhiNisaTTAhiM lesAhiM tADijjamANIhiM imIse rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo jAvatiyaM sUrie uDe uccatteNaM evatiyAe egAe addhAe egeNaM chAyANumANappamANeNaM umAe tattha se sUrie egaporisIyaM chAyaM Nivatteti, tattha je te evamAhaMsu, tA atthi NaM se dese jaMsi NaM desaMsi sUrie duporisiM chAyaM Nivatteti, te evamAhaMsu-tA sUriyassa NaM sabaheDimAto sUriyapaDidhIto bahittA abhiNisahitAhiM lesAhiM tADijamANIhiM imIse rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijjAtobhUmibhAgAto jAvatiyaM sUrie uDe uccatteNaM evatiyAhiM dohiM addhAhiM dohiM chAyANumANappamANehiM umAe ettha NaM se sUrie duporisiyaM chAyaM Nivatteti, evaMNeyatvaM jAva tattha je te evamAhaMsu tA asthi NaM se dese jaMsi NaM desaMsi sUrie chaNNautiM porisiyaM chAyaM Nivatteti te evamAhaMsu-tA sUriyassa NaM sabahiDimAto sUrappaDidhIo bahittA abhiNisaTTAhiM lesAhiM tADijamANIhiM isIse rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijjAto bhUmibhAgAto jAvatiyaM sUrie uDe uccatteNaM evatiyAhiM For Personal & Private Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala.) 434 9prAbhRte pauruSIchA yA sU 31 // 95 // chaNNavatIe chAyANumANuppamANehiM umAe ettha NaM se sUrie chaNNautiM porisiyaM chAyaM Nivatteti ege evamAhaMsu, vayaM puNa evaM vadAmo, sAtiregaauNaDhiporisINaM sUrie porisIchAyaM Nivatteti, avaddhaporisI NaM chAyA divasassa kiM gate vA sese vA?, tA tibhAge gate vA sese vA, tA porisI NaM chAyA divasassa kiM gate vA sese vA?, tA caubhAge gate vA sese vA, tA divaddhaporisI NaM chAyA divasassa kiM gate vA sese vA?, tA paMcamabhAge gate vA sese vA, evaM addhaporisiM choDaM pucchA divasassa bhAgaM choDhuM vAkaraNaM jAva tA addhaauNAsahiporisIchAyAdivasassa kiM gate vA sese vA ?, tA egUNavIsasatabhAge gate vA sese vA, tA auNasahiporisI NaM chAyA divasassa kiM gate vA sese vA bAvIsasahassabhAge gate vA sese vA, tA sAtiregaauNasahiporisI NaM chAyA divasassa kiM gate vA sese vA?, tA tthi kiMci gate vA sese vA, tattha khalu imA paNavIsaniviTThA chAyA paM0, taM0-khaMbhachAyA rajuchAyApAgArachAyApAsAyachAyA uvaggachAyA uccattachAyA aNulomachAyA ArubhitA samA paDihatA khIlacchAyA pakkhacchAyA puratoudayA purimakaMThabhAuvagatA pacchimakaMThabhAuvagatA chAyANuvAdiNI kiTThANuvAdiNAchAyA chAyachAyA (golachAyA tattha NaM golacchAyA aTThavihA) paM0 20-golacchAyA avaddhagolacchAyA gADhalagolachAyA abaddhagADhalagolachAyA golAvalicchAyA avaDagolAvalicchAyA golapuMjachAyA avaddhagolapuMjachAyA // (sUtraM 31)||nnvmN pAhuDaM samattaM // // 95 // Jain Education Interational For Personal & Private Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'tA kaikaTThe te' ityAdi, tA iti pUrvavat, katikASThAM - kiMpramANAM bhagavan ! tvayA sUryaH pauruSIcchAyAM nirvarttayannAkhyAta iti vadet ?, evamukte bhagavAn prathamato lezyAsvarUpaviSaye yAvantyaH paratIrthikAnAM pratipattayastAvatIrupadarzayati - 'tattha khalu' ityAdi, tatra - tasyAM pauruSyAM chAyAyAM viSaye lezyAmadhikRtya khalvimAH paJcaviMzatiH pratipattayaH prajJaptAH, tadyathA-tatra teSAM paJcaviMzateH paratIrthikAnAM madhye eke evamAhuH - tA iti pUrvavat, anusamayameva- pratikSaNameva sUrya: paurupIchAyAM, iha lezyAvazataH pauruSIchAyA bhavatIti tataH kAraNe kAryopacArAt pauruSI chAyeti lezyA draSTavyA, tAM nirvarttayati nirvarttayannAkhyAta iti vadet kimuktaM bhavati ? - pratikSaNamanyAmanyAM sUryo lezyAM nirvarttayan AkhyAta iti vadet, atropasaMhAraH - 'ege evamAhaMsu, 'eva'mityAdi, evaM uktena prakAreNa etenAnantaroditenAbhilApena sUryapAThagamena yA eva ojaH saMsthitau paJcaviMzatiH pratipattayaH uktAH tA eva krameNAtrApi netavyAH, tAvadyAvaccaramapratipattipratipAdakamidaM sUtraM - 'ege puNa evamAhaMsu-tA aNu-osappiNiussappiNimeva sUrie' ityAdi, madhyamAstvAlApakA evaM jJAtavyAH'ege puNa evamAhaMsu tA aNumuhuttameva sUrie porisicchAyaM nivattei Ahiyatti vaejA 'ege evamAhaMsu' ityAdi, tadevaM lezyAviSayAH parapratipattIrupadarzya samprati tadviSayaM svamatamAha - 'vayaM puNa' ityAdi, vayaM punarevaM vadAmaH, kathamityAha'tA sUriyassa Na' mityAdi, tA iti pUrvavat, sUryasya Namiti vAkyAlaGkAre uccatvaM lezyAM ca pratItya chAyoddezaH, kimuktaM bhavati ? - yathA sUrya uccairuccaistarAmadhirohati yathA ca madhyAhnAdUrdhvaM nIcaistarAmatikrAmati etadapi laukikavyavahArApekSayA ucyate, laukikA hi prathamato dUrataravarttinaM sUrya udayamAnamatinIcaistarAM pazyanti, tataH pratyAsannaM pratyAsannataraM For Personal & Private Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH ( mala0 ) // 96 // bhavantamuccairuccaistarAM madhyAhAdUrdhvaM ca krameNa dUraM dUrataraM bhavantaM nIcainIMcaistarAmiti, tathA yathA lezyAH saJcaranti, tadyathAatinIcaistarAM varttamAne sUrye sarvasyApi prakAzyasya vastuna upari plavamAnA vastuno dUrataH paripatanti tataH prakAzyasya vastuno mahatI mahattarA chAyA bhavati, uccairuccaistarAM varddhamAne sUrye pratyAsannAH pratyAsannatarAH paripatanti, tataH prakAzyasya vastuno hInA hInataMrA chAyA bhavati, tata evaM tathA tathA varttamAnaM sUryasyoccatvaM lezyAM ca pratItya chAyAyA anyathAbhavantyA uddezo jJAtavyaH, iha pratikSaNaM tattatpudgalopacayena tattatpudgalahAnyA vA yat chAyAyA anyatvaM tatkevalyeva jAnAti chadmasthastUddezatastata uktaM chAyoddeza iti, 'uccattaM ca chAyaM ca paDucca lesodesa' iti, tathA tathA vivarttamAnaM sUryasyoccatvaM chAyAM ca hInAM ' hInatarAmadhikAmadhikatarAM ca tathA tathA bhavantIM pratItya- Azritya lezyAyAH - prakAzyasya vastunaH pratyAsannaM pratyAsannataraM dUraM dUrataraM vA paripatantyA uddezo jJAtavyaH, tathA 'lesaM ca chAyaM ca paDucca uccattoddese' iti, lezyAM - prakAzyasya vastuno dUraM dUrataramAsannamAsannataraM paripatantIM chAyAM ca hInAM hInatarAmadhikAmadhikatarAM ca tathA tathA bhavantIM pratItya sUryagatasyoccatvasya tathA tathA vivarttamAnasyoddezo jJAtavyaH, kimuktaM bhavati ? - trINyapyetAni pratikSaNamanyathAnyathA vivartante, tata ekasya dvayasya vA tathA tathA vivarttamAnasyoddezata upalambhAditarasyApyuddezato'vagamaH karttavya iti / tadevaM lezyAsvarUpamuktaM, samprati pauruSyAzchAyAyAH parimANaviSaye paratIrthikapratipattisambhavaM kathayati - 'tatthe'tyAdi, tatra - tasyAM pauruSyAzchAyAyAH parimANacintAyAM viSaye khalvime dve pratipattI prajJapte, tadyathA-tatra - teSAM dvayAnAM paratIrthikAnAM madhye eke evamAhuH- asti sa divaso yasmin divase sUrya udgamanamuhUrtte astamayamuhUrtte ca For Personal & Private Use Only 9 prAbhRte pauruSIchAyA sU 31 // 96 // Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AAAAAAA catuSpauruSI-catuSpuruSapramANAM puruSagrahaNamupalakSaNaM tena sarvasyApi prakAzyasya vastunazcaturgaNAM chAyAM nivarttayati, asti sa divaso yasmin divase udgamanamuhUrte astamayamuhUrte ca dvipauruSIM-dvipuruSapramANAM chAyAM sUryo nirvarttayati, atrApi puruSagrahaNamupalakSaNaM tataH sarvasyApi vastunaHprakAzyasya dviguNAM chAyAM nivartayatIti draSTavyaM, atropasaMhAraH-'ege eva-* mAhaMsu' 1, eke punarevamAhuH-tA iti pUrvavat, asti sa divaso yasmin divase udgamanamuhUrte astamayamuhUrte ca sUryo dvipauruSI-puruSadvayapramANAM chAyAM nivarttayati, puruSagrahaNasyopalakSaNatvAt sarvasyApi prakAzyavastuno dviguNAM chAyAM nirvataiyatItyarthaH, tathA asti sa divaso yasmin divase. sUryo'stamayamuhUrte udgamanamuhUrte ca na kAzcidapi pauruSI chAyAM nirvarttayati / sampratyete eva mate bhAvayati-tatthe'tyAdi, tatra-teSAM dvayAnAM madhye yete vAdina evamAhuH-asti sa divaso yasmin divase catuSpauruSI chAyAM sUryo nirvarttayati, asti sa divaso yasmin divase sUryo dvipauruSI chAyAM nivartayati, evaM svamatavibhAvanArthamAhuH-'tA jayA Na'mityAdi, tatra yadA-yasmin kAle Namiti vAkyAlaGkAre sarvAbhyantaraM maNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA uttamakASThAprApta utkarSako'STAdazamuhUrto divaso bhavati, jaghanyA dvAdazamuhUrttA rAtriH, tasmiMzca divase sUryazcatuSpauruSI-catuSpuruSapramANAM chAyAM nirvatayati, tadyathA-udgamanamuhUrte'stamayamuhUrte ca, sa codgamanamuhUrte'stamayamuhUrte ca catuSpauruSI chAyAM nirvatayati lezyAmabhivarddhayan prakAzyavastuna upari plavamAnAM dUraM dUrataraM parikSipan no caiva-naiva nirveSTayan-prakAzyavastuna upariplavamAnAM pratyAsannaM pratyAsannataraM parikSipan tathA sati chAyAyA hInahInataratvasambhavAt , 'tA jayA 'mityAdi, tatra yadA sarvabAhya maNDalamupasaGkamya cAraM carati tadA uttamakASThA For Personal & Private Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH ( mala0 // 91 // prAtA utkarSikA aSTAdazamuhUrttA rAtrirbhavati, jaghanyo dvAdazamuhUrto divasaH tasmiMzca divase sUryo dvipauruSa-puruSadvayapramANAM chAyAM nirvarttayati, tadyathA-udgamanamuhUrtte astamayamuhUrtte ca sa ca tadA dvipauruSIM chAyAM nirvarttayati, lezyAmabhiH varddhayan no caiSa nirveSTayan, asya vAkyasya bhAvArthaH prAgvadbhAvanIyaH / tathA tatra teSAM dvayAnAM madhye ye vAdina evamAhuHasti sa divaso yasmin divase sa sUryo dvipauruSIM chAyAM nirvarttayati asti sa divaso yasmin divase sUryo na kAMcidapi pauruSIM chAyAM nirvarttayati ta evaM svamatavibhAvanArthamAcakSate - 'tA jayA NamityAdi, tatra yadA sUryaH sarvAbhyantaramaNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA uttamakASThAprApta utkarSako'STAdazamuhUrttA divaso bhavati, jaghanyA dvAdazamuhUrttA rAtriH, tasmiMzca divase sUryo dvipauruSIM chAyAM nirvarttayati, tadyathA udgamana muhUrtte'stamayamuhUrtte ca sa ca tadAnIM dvipauruSIM chAyAM nirvarttayati lezyAmabhivarddhayan no caiva nirveSTayan, 'tA jayA Na'mityAdi, tatra yadA Namiti vAkyAlaGkAre sUryaH sarvabAhyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA uttamakASThAprAptA utkarSikA aSTAdazamuhUrttA rAtriH, jaghanyo dvAdazamuhUrttapramANo divasastasmiMzca divase udgamana muhUrtte'stamaya muhUrtte ca sUryo na kAzcidapi pauruSIM chAyAM nirvarttayati, 'no veva Na'mityAdi, na ca naiva tadAnIM sUryo lezyAmabhivarddhayan bhavati nirveSTayan vA, abhivarddha[ya]ne adhikAdhikatarAyA nirveSTa [ya]ne hInahInatarAyAzchAyAyAH sambhavaprasaGgAt / tadevaM paratIrthikapratipattidvayaM zrutvA bhagavAn gautamaH svamataM pRcchati'tA kaikaTTha' mityAdi, yadyevaM paratIrthikAnAM pratipattI 'tA' tarhi bhagavAn svamatena tvayA katikASThAM - kiMpramANAM sUryaH pauruSIM chAyAM nirvarttayan AkhyAta iti vadet ?, tatra bhagavAn svamatena dezavibhAgataH pauruSIM chAyAM tathA tathA aniya For Personal & Private Use Only 9 prAbhRte paurupIchAyA sU 31 // 91 // Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapramANAM vakSyati, paratIrthikAstu pratiniyatAmeva pratidivasa dezavibhAgenecchati tataH prathamatastanmatAnyevopadarzayati'tatthe'tyAdi, tatra - tasmin dezavibhAgena pratidivasa pratiniyatAyAH pauruSyAbhchAyAyA viSaye SaNNavatiH pratipattayaH prajJatAH, tadyathA-tatra teSAM SaNNavateH paratIrthikAnAM madhye eke evamAhuH, tA iti pUrvavat asti sa dezo yasmin deze sUrya AgataH san ekapauruSa - eka puruSapramANAM puruSa grahaNamupalakSaNaM sarvasyApi prakAzyavastunaH svapramANAM chAyAM nirvarttayati, atropasaMhAraH - 'ege evamAhaMsu' 1, 'eke punarevamAhuH - asti sa dezo yasmin deze samAgataH sUryo dvipauruSIM - dvipuruSapramANAM puruSagrahaNasyopalakSaNatvAt sarvasyApi vastunaH prakAzyasya dviguNAmityarthaH, chAyAM nirvarttayati, atropasaMhAraH - 'ege evamAhaMsu' 2, 'evamityAdi, evamuktena prakAreNa etenAnantaroditenAbhilApena - sUtrapAThagamena zeSapratipattigatamapi sUtraM netavyaM tAvadyAvaccaramapratipattigataM sUtraM, tadeva khaNDazo darzayati- 'channau' ityAdi, etaccaivaM paripUrNa draSTavyaM - 'ege puNa evamAhaMsu, asthi NaM se dese jaMsi NaM desaMsi sUrie channauiporasiM chAyaM nibattara AhiyattivaejjA ege evamAhaMsu' madhya| mapratipattigatAstvAlApakAH sugamatvAt svayaM paribhAvanIyAH, sampratyetAsAmeva SaNNavatipratipattInAM bhAvanikAM cikIrSurAha- 'tatthe'tyAdi, tatra - teSAM SaNNavatiparatIrthikAnAM madhye ye te vAdina evamAhuH - asti sa dezo yasmin deze samAgataH sUrya ekapauruSIM - prakAzyavastunaH svapramANAM chAyAM nirvarttayati ta evaM svamatavibhAvanArthamAhuH - 'tA sUriyassa Na'mityAdi, tA iti pUrvavat sUryasya sarvAdhastanAt sUryapratidheH- sUryapratidhAnAt sUryanivezAdityarthaH bahirniHsRtA yA lezyAstAbhiH 'tADijamANAhiM' ti tADyamAnAbhirasyA ratnaprabhAyAH pRthivyA bahusamaramaNIyAd bhUmibhAgAdyAvati sUrya For Personal & Private Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) Urdhvamuccaistvena vyavasthita etAvatA'dhvanA, sUtre cAvazabdasya strItvena nirdezaH prAkRtatvAt , ekena ca chAyAnumAnapramANena prakAzyasya vastuno yaduddezataH pramANamanumIyate tena, ihAkAzadeze sUryasamIpe prakAzyasya vastunaH pramANaM naiva 9prAbhRte pauruSIchAsAkSAt parigrahItuM zakyate kintu dezato'numAnena tatazchAyAnumAnapramANenetyuktaM, 'umAe'tti avamitaH paricchinno yA sU 31 yo deza:-pradezo yasmin pradeze AgataH san sUrya ekapauruSI puruSagrahaNasyopalakSaNatvAt sarvasya prakAzyasya vastunaH pramANabhUtAM chAyAM nivartayati, iyamatra bhAvanA prathamata udayamAne sUrye yA lezyA vinirgatya prakAzamAzritAstAbhiH prakAzyavastudeze UrdU kriyamANAbhiH kizcitpUrvAbhimukhamavanatAbhiH prakAzyena ca vastunA yaH sambhAvyate paricchinna AkAzapradezaH tatrAgataH sUryaprakAzyavastupramANAM chAyAM nivartayati, evamuttaratrApi bhAvanA kAryA, 'tatthe'tyAdi, tatra ye te vAdina evamAhuH-asti sa dezo yasmin deze samAgataH sUryo dvipauruSI chAyAM nivartayati ta evaM svamatavisphAraNArthamAhuH-'tA sUriyassa NamityAdi,tA iti pUrvavat sUryasya sarvAdhastAt sUryapratidheH-sUryanivezAbahiniHsRtAbhirlezyAbhistAjyamAnAbhirasyAratnaprabhAyAH pRthivyA bahusamaramaNIyAbhUmibhAgAdUrdhvamuccatvena vyavasthitaH etAvadbhayAMdvAbhyAmaddhAbhyAM dvAbhyAM chAyAnumAnapramANAbhyAM prakAzyavastupramANAbhyAmavamitaH-paricchinno yo dezastatra samAgataH sUryo dvipauruSI-prakAzyavastuno dviguNAM chAyAM nirvayati, evamekaikapratipattAvekaikacchAyAnumAnapramANavRddhyA tAvannetavyaM yAvatpaNNavatitamA pratipattiH, tadgatAni ca sUtrANi svayaM paribhAvanIyAni, sugamatvAt , tadevamuktAH paratIrthikapratipattayaH / samprati svama- III tamupadarzayati-vayaM puNa'ityAdi, vayaM punarevaM-vakSyamANena prakAreNa vadAmaH, tameva prakAramAha-sAtirege'tyAdi, sUrya J8 For Personal & Private Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udgamasamaye astamanasamaye ca sAtirekaikonaSaSTipuruSapramANAM chAyAM nivarttayati-etadeva vibhAvayiSurAha-'tA avaDhe ityAdi, apagatamarddha yasyAH sA apArddhA sA cAsau pauruSI ca apArddhapauruSI chAyA puruSagrahaNasyopalakSaNatvAt sarvasyApi vastunaH prakAzya syArddhapramANA chAyA, evamuttaratrApyupalakSaNavyAkhyAnaM draSTavyaM, divasasya kiM gate-katame bhAgegate | zeSe veti-katitame bhAge zeSe bhavati 1, bhagavAnAha-'tA'ityAdi, tA iti pUrvavat , divasasya tribhAge gate bhavati, divasasya tribhAge vA zeSe, 'tA'ityAdi, pauruSI puruSapramANA, prakAzyasya vastunaH svapramANA ityarthaH, chAyA ki gate-katitame bhAge gate zeSe veti-katitame vA bhAge zeSe bhavati ?, bhagavAnAha-divasasya caturbhAge gate caturbhAge zeSe vA, prakAzyasya vastunaH svapramANabhUtA chAyA anyatra granthAntare sarvAbhyantaraM maNDalamadhikRtyoktA, tathA ca nandicUrNigranthaH-"purisatti saMkU purisasarIraM vA, tato purise niSphannA porisI, evaM sabassa vatthuNo yadA svapramANA chAyA bhavati tadA porisI havai, eyaM porisipramANaM uttarAyaNassa aMte dakkhiNAyaNassa AIe ikkaM diNaM bhavai, ato paraM addhaegasahibhAgA aMgulassa dakkhiNayaNe vaDaMti, uttarAyaNe hassaMti, evaM maMDale 2 annA porisI" iti, tata idaM sakalamapi pauruSIvibhAgapramANapratipAdanaM sarvAbhyantaraM maNDalamadhikRtyAvaseyaM, tathA 'tA'iti pUrvavat , yarddhapauruSI-sArddhapuruSapramANA chAyA divasasya kiMbhAge-katitame bhAge gate bhavati, kiM zeSe vA-katitame vA bhAge zeSe ?, bhagavAnAha-'tA' iti pUrvavat , divasasya paJcame bhAge gate vA bhavati, zeSe vA paJcame bhAge, 'eva'mityAdi, evamuktena prakAreNa arddhapauruSIM-arddhapuruSapramANAM chAyAM | kSiptvA 2 pRcchA-pRcchAsUtraM draSTavyaM, 'divasabhAgaM'ti pUrvapUrvasUtrApekSayA ekaikamadhikaM divasabhAgaM kSiptvA 2 vyAkaraNa-utta dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa sArasUtraM jJAtavyaM, taccaivam-'biporisI NaM chAyA kiM gae vA sese vA ?, tA chabbhAgagae vA sese vA, tA aDDAijaporisI 49 prAbhRte ptivRttiH jaNa chAyA kiMgae vA sese vA?, tA sattabhAgagae vA sese vA'ityAdi, etacca etAvat tAvat yAvat 'tA uguNaTThI'tyAdi pauruSIchA(mala0) sugama, sAtirekaikonaSaSTipauruSI tu chAyA divasasya prArambhasamaye paryantasamaye vA, tata Aha-'tA natthi kiMci gae vA yA sU 31 sese vA' iti, samprati chAyAbhedAn vyAcaSTe-'tatthe'tyAdi, tatra tasyAM chAyAyAM vicAryamANAyAM khalviyaM paJcaviMzati-13 vidhAH chAyAH prajJaptAH?, tadyathA 'khaMbhachAye'tyAdi, prAyaH sugama, vizeSavyAkhyAnaM cAmISAM padAnAM zAstrAntarAdyathAsampradAyaM vAcyaM, golachAyetyuktaM tatastAmeva golachAyAM bhedata Aha-tatthe' tyAdi, tatra-tAsAM paJcaviMzaticchAyAnAM madhye | khalviyaM golachAyA aSTavidhA prajJaptA, tadyathA-'golachAyA' golamAtrasya chAyA golachAyA, apArddhasya-arddhamAtrasya golasya chAyA apArddhagolachAyA, golAnAmAvaligolAvalistasyA chAyA golAvalicchAyA apArddhAyAH-apArddhamAtrAyA golAvalechAyA apArddhagolAvalicchAyA, golAnAM puJjo golapujho golotkara ityarthaH tasya chAyA golapuJjachAyA, apArddhasya-arddha-1 mAtrasya golapuJjasya chAyA apArddhagola punyjcchaayaa|| iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM navamaM prAbhRtaM samAptam / / zAstrAntarAdyathA MARIANO AGIRIACCA nAmAvaligolAchApA' golamAtrasya vAda, tatra-tAsAM - tadevamuktaM navamaM prAbhRtaM, samprati dazamamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAse yathA 'yoga iti kiM bhagavan ! tvayA samAkhyAyate' iti, tatastadviSayanirvacanasUtramAhatA jogeti vatthussa AvaliyANivAte Ahiteti vadejA, tA kahaM te jogeti vatthussa AvaliyANi For Personal & Private Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAte Ahiteti vadejA !, tattha khalu imAo paMca paDivattIo pannattAo, tatthege evamAiMsu tA savvevi laNaM NakkhattA kattiyAdiyA bharaNipajavasANA ege evamAsu, ege puNa evamAhaMsu, tA satvevi NaM NakkhattA mahAdIyA assesapajjavasANA paNNattA, ege evamAhaMsu, ege puNa evamAhaMsu, tA savevi NaM NakkhattA dhaNihAdIyA savaNapajjavasANA paNNattA, ege evamAhaMsu 3, ege puNa evamAhaMsu, tA sabvevi NaM NakkhattA a-| ssiNIAdIyA revatipajjavasANA pa0, ege evamAhaMsu 4, ege puNa evamAhaMsu-savveviNaMNakkhattAbharaNIA-| |diyA assiNIpajjavasANA ege evamAhaMsu / vayaM puNa evaM vadAmo, saveviNaNakkhattA abhiI AdIyA uttarA-1 sADhApajjavasANA paM020-abhiIsavaNo jAva uttraasaaddhaa|| (sUtraM 32) dasamassa paDhamaM pAhuDapAhuDa samattaM // | 'tA jogeti vatthusse'tyAdi, tA iti AstAM tAvadanyatkathanIyaM sampratyetAvadeva kathyate yoga iti vastuno| nakSatrajAtasya 'AvalikAnivAyo'tti AvalikayA krameNa nipAtaH-candrasUyaH saha sampAta AkhyAto mayeti vadet svazivyebhyaH, evamukte bhagavAn gautamaH pRcchati-'tA kahate' ityAdi, tA iti pUrvavat, kathaM-kena prakAreNa bhagavAn tvayA yoga iti yogavastuno-nakSatrajAtasyAvalikAnipAtaH sa AkhyAta iti vadet 1, bhagavAnAha-'tattha khalu'ityAdi, tatra-tasminnakSatrajAtasyAvalikAnipAtaviSaye khalvimAH paJca pratipattayaH-paratIrthikAbhyupagamarUpAH prajJaptAH,tadyathA-tatra-teSAM paJcAnAM paratIthikAnAM madhye eke paratIrthikA evamAhuH-tA iti pUrvavat sarvANyapi nakSatrANi kRttikAdIni bharaNiparya-18 |vasAnAni prajJaptAni, sUtre puMstvanirdezaH prAkRtatvAt, atraivopasaMhAraH-'ege evamAsu' 1, evaM zeSapratipatticatuSTayagatA For Personal & Private Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa tivRttiH (mala.) // 4 // 55555555 nyapi sUtrANi paribhAvanIyAni, tadevaM parapratipattIrupadarya samprati svamatamupadarzayati-'vayaM puNa'ityAdi, vayaM punarevaM- 10 prAbhRte vakSyamANena prakAreNa vadAmaH, tameva prakAramAha-'tA satve'vi NamityAdi, tA iti pUrvavat, sarvANyapi nakSatrANi 4i1prAbhRta. abhijidAdIni uttarASADhAparyavasAnAni prajJaptAni, kasmAditi cet ?, ucyate, iha sarveSAmapi suSamasuSamAdirUpANAM| nakSatrAva kAlavizeSANAmAdi yugaM 'ee u susamasusamAdayo addhAvisesA jugAdiNA saha pavattaMti jugateNa saha samappaMtI'ti zrIpA-1 kAlikAsU12 daliptasUrivacanaprAmANyAt , yugasya cAdiH pravarttate zrAvaNamAsi bahulapakSe pratipadi tithau bAlavakaraNe abhijinnakSatre candreNa saha yogamupAgacchati, tathA coktaM jyotiSkaraNDake-"sAvaNabahulapaDivae bAlavakaraNe abhIinakkhatte / savattha hai paDhamasamaye jugassa AI viyANAhi // 1 // ' atra sarvatra bharatairavate mahAvidehe ca, zeSa sugama, tataH itthaM sarveSAmapi kAlavizeSANAmAdau candrayogamadhikRtyAbhijinnakSatrasya vartamAnatvAdabhijidAdIni nakSatrANi prajJaptAni, tAnyeva tadyathetyAdinopadarzayati-'abhiI savaNe'tyAdi, // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM dazamasya prAbhRtasya prathama prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // -- // 14 // tadevamuktaM dazamasya prAbhRtasya prathama prAbhRtaprAbhRtaM, samprati dvitIyamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAro 'nakSatraviSayaM muhUrtaparimANaM vaktavya'miti, tatastadviSayaM praznasUtramAha- tA kahaM te muhattA ya Ahiteti vadejjA, tA etesi NaM aTThAvIsAe NakkhatANaM asthi Nakvate jeNaM For Personal & Private Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5564545555 Nava muhutte sattAvIsaM ca sattahibhAge muhattassa caMdeNaM saddhiM joyaM joeMti, asthi NakkhattA je NaM paNNarasamuhutte caMdeNaM saddhiM joyaM pajoeMti, asthi NakkhattA jeNaM paNatAlIse muhutte caMdeNaM saddhiM joeMti, tA eesi NaM aTThAvIsAe nakkhattANaM kayare nakkhatte je NaM navamuhutte sattAvIsaM ca sattahibhAe muhuttassa caMdeNaM saddhiM joenti, kayare nakkhattA je NaM paNNarasamuhutte caMdeNaM saddhiM jogaM joeMti, katare nakkhattA je NaM tIsaM muhutte caMdeNa saddhiM jogaM joiMti, katare nakkhattA jeNaM paNayAlIsaM muhutte caMdeNa saddhiM joyaM joiMti !, tA eesiNaM aTThAvIsAe NakkhattANaM tattha je te Nakkhatte je NaM Nava muhutte sattAvIsaM ca sattahibhAge muhuttassa caMdeNa saddhiM joyaM joeMti se NaM ege abhIyI, tattha je te NakkhattA jeNaM paNNarasa muhutte caMdeNa saddhiM joyaM 'joeMti te NaM cha, taM0-satabhisayA bharaNI addA assesA sAti jeTThA, tattha je te NakkhattA je NaM tIsaM muhutaM caMdeNa |saddhi joyaM joyati te paNNarasa, taM0-savaNe dhaNiTThA pucA bhaddavatA revati assiNI kattiyA maggasira pussAmahA puvAphagguNI hattho cittA aNurAhA mUlo puvaAsADhA, tattha je te NakkhattA jeNaM paNatAlIsaM muhatte caMdeNa saddhi jogaMjoeMti teNaMcha, taMjahA-uttarAbhaddapada rohiNI puNavasU uttarAphagguNI visAhA uttraasaaddhaa||(suutrN33) -- 'tA kahaM te'ityAdi, tA iti pUrvavat, kathaM bhagavan ! pratinakSatraM muhU graM-muhUrttaparimANamAkhyAtamiti vadet ?, evamukte bhagavAnAha-'tA eesi Na'mityAdi, 'tA'iti pUrvavat, eteSAmaSTAviMzatinakSatrANAM madhye'sti tannakSatraM yannava 2 mutton ekasya ca muhUrtasya saptaviMzati saptapaSTibhAgAn yAvat candreNa sArddha yogaM yunakti-upaiti, tathA asti-nipAta For Personal & Private Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prAbhRte 2 prAbhRtaprAbhRAte nakSatrANAM candrega yogaHsU33 101 yoga yuJjantiAna yAni pAiti pUrvavata 'punakti tadevaNAsaha yogamA sUryaprajJa- tvAd vyatyayAdvA santi tAni nakSatrANi yAni paJcadaza muhUrttAn yAvaccandreNa saha yogamupayAnti, tathA santi tAni nakSaptivRttiH trANi yAni triMzataM muhUrtAn yAvaccandreNa saha yogamaznuvate, tathA santi tAni nakSatrANi yAni paJcacatvAriMzataM muhUrttAna (mala0) yAvaccandreNa saha yogaM yuJjanti, evaM sAmAnyena bhagavatokne vizeSanirdhAraNArtha bhagavAn pRcchati gautamaH-'tA eesiNa mityAdi, tA iti pUrvavat, eteSAmaSTAviMzaternakSatrANAM madhye katarannakSatraM yannava muhUrttAnekasya ca muhUrtasya saptaviMzati | saptapaSTibhAgAn yAvaccandreNa saha yogaM yunakti, tathA katarANi tAni nakSatrANi yAni paJcadaza muhUrttAn yAvaccandreNa saha hayogaM yuJjanti, tathA katarANi tAni nakSatrANi yAni triMzataM muhUrtAn yAvaccandreNa saha yogamaznuvate, tathA katarANi tAni nakSatrANi yAni paJcacatvAriMzataM muharttAn yAvaccandreNa sArddha yogamurpayanti, evaM gautamena prazne kRte bhagavAnAha-tA eesiNa'mityAdi, 'tA'iti pUrvavat, eteSAmaSTAviMzatinakSatrANAM madhye yannakSatraM nava muhartAnekasya ca muhUrtasya saptaviMzati saptapaSTibhAgAn yAvaccandreNa saha yoga yunakti tadekamabhijinnakSatramavaseyaM, kathamiti cet, ucyate, iha abhijinnakSatraM saptapaSTikhaNDIkRtasyAhorAtrasyaikaviMzatiM bhAgAn candreNa saha yogamupaiti, te ca ekaviMzatirapi bhAgA muhUrtagatabhAgakaraNArthaM triMzatA guNyante, jAtAni SaT zatAni triMzadadhikAni 630, tathA ca etAvAn kAlamadhikRtya sImAvistAro'bhijinnakSatrasyAnyatrApyuktaH "cha cceva sayA tIsA bhAgANa abhii siimvikkhNbho| diho sabaDaharago savehiM aNaMtanANIhi // 1 // " teSAM saptaSaSTyA bhAgo hiyate, labdhA nava muhartA ekasya ca muhUrtasya saptaviMzatiH saptaSaSTibhAgAH 967, uktaM ca-"abhiissa caMdajogo sattahIkhaMDio ahortto| bhogA ya egavIsaM te puNa ahiyA nava muhattA // 1 // " tathA "tatthe'tyAdi, STikhaNDIkRtasyAhotramNa saha yoga yunakti tadekamAsAtanakSatrANAM madhye yannakSatraM navA dain Education International For Personal & Private Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatra teSAmaSTAviMzati nakSatrANAM madhye yAni nakSatrANi paJcadaza muhUrttAn yAvaccandreNa saha yogamanuvate tAni SaT, tadyathA - zatabhiSak ityAdi, tathAhi - eteSAM SaNNAmapi nakSatrANAM pratyekaM saptaSaSTikhaNDIkRtasyAhorAtrasya satkAn sArddhAn trayatrizabhAgAn yAvaccandreNa saha yogo bhavati, tato muhUrttagata saptaSaSTibhAgakaraNArthaM trayastriMzatA guNyante, jAtAni nava zatAni navatyadhikAni 990, yadapi sArddhaM tadapi triMzatA guNayitvA dvikena bhajyate labdhAH paJcadaza muhUrttasya saptaSaSTibhAgAste pUrvarAzau prakSipyante, jAtaH pUrvarAziH sahasraM paJcottaraM 1005, tathA caiteSAM pratyekaM kAlamadhikRtya sImAvistAro muhUrttagata saptaSaSTibhAgAnAM paJcottaraM sahasraM, uktaM ca- "saya bhisayAbharaNIe addA assesa sAi jiTThAe / paMcottaraM sahassaM | bhAgANaM sImavikkhaMbho // 1 // " asya pazcottarasahasrasya saptaSaSTyA bhAgo hiyate, labdhAH paJcadaza muhUrttAH, uktaM ca- "sayabhisayA bharaNIo addA assesa sAi jiTThA ya / ee channakkhattA pannarasamuhuttasaMjogA // 2 // " tathA tatra teSAmaSTAviMzaternakSatrANAM madhye yAni nakSatrANi triMzataM muhUrttAn yAvaccandreNa saha yogaM yuJjanti tAni paJcadaza, tadyathA - 'savaNo' ityAdi, tathAhi eteSAM kAlamadhikRtya pratyekaM sImAviSkambho muhUrttagata saptaSaSTibhAgAnAM dazottare dve sahasre 2010, tatastayoH saptaSaSTyA bhAge hRte labdhAH triMzanmuhUrttAH, tathA tatra yAni nakSatrANi paJcacatvAriMzataM muharttAn yAvaccandreNa sArddha yogaM yuJjanti tAni SaT, tadyathA- 'uttarabhadrapadA' ityAdi, teSAM hi pratyekaM kAlamadhikRtya sImAviSkambho muhUrtta - gata saptaSaSTibhAgAnAM trINi sahasrANi paJcadazottarANi 3015, tatasteSAM saptaSaSTyA bhAge hRte labdhAH paJcacatvAriMzadeva | muhUrttA labhyante, uktaM ca - " tinneva uttarAI puNavasU rohiNI visAhA ya / ee channakkhattA paNayAlamuhuttasaMjogA // 1 // For Personal & Private Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH mala0 ) // 96 // 102 avasesA nakkhattA panarasa e huMti tIsaimuhuttA / caMdaMmi esa jogo nakkhattANaM samakkhAo // 2 // " tadevamukto nakSatrANAM candreNa saha yogaH, samprati sUryeNa saha tamabhidhitsurAha tA etesi NaM aTThAvIsAe NakkhattANaM asthi Nakkhatte je NaM cattAri ahorate chacca muhutte sUreNa saddhiM joyaM joeMti, asthi NakkhantA jeNaM cha ahoratte ekavIsaM ca muhutte sUreNa saddhiM joyaM joeMti, asthi NakkhattA jeNaM terasa ahoratte bArasa ya muhutte sUreNa saddhiM joyaM joti, asthi NakkhattA je NaM vIsaM ahoratte tiNNi ya muhutte sUreNa. saddhiM joyaM joti, tA etesi NaM aTThAvIsAe NakkhattANaM katare Nakkhatte jaM cattAri ahoratte chacca muhutte sUreNa saddhiM joyaM joeMti, katare Nakkhate jeNaM cha ahoratte ekavIsamuhutte sUreNaM saddhiM joyaM joeMti, katare NakkhantA jeNaM terasa ahorate bArasa muhutte sUreNa saddhiM joyaM joeMti katare NakkhattA je NaM vIsaM ahoratte sureNa saddhiM joyaM joeMti, tA etesi NaM aTThAvIsAe NakkhattANaM tattha je se Nakkhatte jeNaM cattAri ahorate chacca muhutte sUreNa saddhiM joyaM joeMti se NaM abhIyI, tattha je te NakkhattA je cha ahorate ekavIsaM ca muhate sarieNa saddhiM joyaM joeMti te NaM cha, taM0- satabhisayA bharaNI addA assesA sAtI jeTThA, tattha je te terasa ahoratte duvAlasa ya muhutte sUreNa saddhiM joyaM joeMti te NaM paNataMjA-savaNo ghaNiTThA puvAbhaddavatA revatI assiNI kattiyA maggasiraM pUso mahA puddAphagguNI hattho cittA aNurAdhA mUlo puvAAsADhA, tattha je te NakkhattA jeNaM vIsaM ahoratte tiNNi ya muhate sUreNa rasa, For Personal & Private Use Only 10 prAbhRte 2 prAbhRta prAbhRte nakSatrANAM sUryoNa yo gaH sU 34 102 11-5--11 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saddhi joyaM joeMti te NaM cha, taMjahA-uttarAbhaddavatA rohiNI puNanvasU uttaraphagguNI visAhA uttarAsADhA ( sU 34 ) dasamassa bittIyamiti // 'tA eesi Na'mityAdi, tA iti pUrvavat, eteSAmanantaroditAnAmaSTAviMzaternakSatrANAM madhye'sti tannakSatraM yaccaturo'horAtrAn SaT ca muhUrttAn yAvat sUryeNa sArddhaM yogamupaiti tathA astIti santi tAni yAni SaT ahorAtrAn ekaviM zatiM ca muhUrttAn sUryeNa sArddha yogaM yuJjanti, tathA santi tAni nakSatrANi yAni trayodaza ahorAtrAn dvAdaza muhUrttAn yAvatsUryeNa saha yogamupayanti, tathA santi tAni nakSatrANi yAni viMzatimahorAtrAn trIn muhUrttAn yAvatsUryeNa samaM yogaM yuJjanti, evaM bhagavatA sAmAnyeno ke vizeSAvagamanimittaM bhUyo'pi bhagavAn gautamaH pRcchati - 'tA eesi Na'mityAdi, sugamaM, bhagavAn nirvacanamAha - 'tA eesi Na' mityAdi, tA iti pUrvavat, eteSAmaSTAviMzaternakSatrANAM madhye yannakSatraM caturo'horAtrAn paT ca muhUrttAn sUryeNa sArddhaM yogaM yunakti tadekamabhijinnakSatramavaseyaM, tathAhi --sUryayogaviSayaM pUrvAcAryapradarzitamidaM prakaraNaM - "jaM rikkhaM jAvaie vaccai caMdeNa bhAga sattaTThI / taM paNabhAge rAIdiyassa sUreNa tAvai // 1 // " asyA akSaragamanikA - yat RkSaM-nakSatraM yAvato rAtrindivasya - ahorAtrasya sambandhinaH saptaSaSTibhAgAn candreNa saha yogaM vrajati tannakSatraM rAtrindivasya paJcabhAgAn tAvataH sUryeNa samaM vrajati, tatrAbhijidekaviMzatiM saptaSaSTibhAgAn candreNa samaM varttate, tata etAvataH paJcabhAgAnahorAtrasya sUryeNa samaM varttamAnamavaseyaM, ekaviMzatizca paJcabhirbhAge hRte labdhAzcatvAro'horAtrAH ekaH paJcamo bhAgo'vatiSThate, sa muhUrttAnayanAya triMzatA guNyate, jAtA triMzattasyAH For Personal & Private Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) // 10 // ** paJcabhirbhAge hRte labdhAH SaNmuhUrtA iti, uktaM ca-"abhiI chacca muhatte cattAri ya kevale ahoratte / sUraNa samaM vaccai 10 prAbhRte itto sesANa vucchAmi // 1 // " [graMthAgraM0 3000] tathA tatra-teSAmaSTAviMzatenakSatrANAM madhye yAni nakSatrANi paTaraprAbhRtaahorAtrAnekaviMzatiM ca muhUrtAn yAvat sUryeNa samaM yogamupayanti tAniSaT, tadyathA-sayabhisayA'ityAdi, tathAhi- prAbhRtaM, | etAni nakSatrANi pratyeka candreNa samaM sAddhon trayastriMzatsayAkAn saptapaSTibhAgAnahorAtrasya brajanti apAddhakSetratvAde- nakSatrasUya teSAM, tata etAvataH paJcabhAgAnahorAtrasya sUryeNa samaM vrajantIti pratyeyaM, prAguktakaraNaprAmANyAt, trayastriMzatazca paJcabhi yogaHsU34 | bhIge hRte labdhAH SaT ahorAtrAH, pazcAdavatiSThante sA strayaH paJcabhAgAH, te savarNanAyAM jAtAH sapta, muhUrttAnayanAya triMzatA guNyante, jAte dve zate dazottare 210, ete ca muhUrtArddhagate, tataH paripUrNamuhUrttAnayanAya dazabhirbhAgo hriyate, labdhA ekaviMzatirmuhUrtAH, uktaM ca-"sayabhisayA bharaNIo addA assesa sAi jihA ya / vaccaMti muhutte ikkavIsa chacceva'horatte // 1 // " tathA tatra-teSAmaSTAviMzatenakSatrANAM madhye yAni nakSatrANi trayodaza ahorAtrAn dvAdaza ca | muhUrtAn yAvat sUryeNa samaM yogaM yuJjanti tAni paJcadaza, tadyathA-'savaNo'ityAdi, tathAhi-amUni paripUrNAn sapta-13 paSTibhAgAn candreNa samaM brajanti, tataH sUryeNa saha etAni paJcabhAgAnapyahorAtrasya saptaSaSTisaGkhyAn gacchanti, saptapaSTezca paJcabhirbhAge labdhAstrayodaza ahorAtrAH, zeSau ca dvau bhAgau tiSThataH, tau triMzatA guNyete, jAtAH SaSTiH, tasyAH paJcabhi // 10 // rbhAge hate labdhA dvAdaza muhUrtAH, uktaM ca-"avasesA nakkhattA pannarasavi sUra sahagayA jaMti / bArasa ceva muhutte terasa ya same ahoratte // 1 // " tathA tatra-teSAmaSTAviMzatinakSatrANAM madhye yAni nakSatrANi viMzatimahorAtrAn trIn muhU ****** Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rttAn yAvatsUryeNa samaM yogamanuvate tAni paTU, tadyathA - 'uttarabhaddavayA' ityAdi, etAni hi SaDapi nakSatrANi pratyekaM candreNa samaM saptaSaSTibhAgAnAM zatamekasya ca saptaSaSTibhAgasyArddha vrajanti, tata etAvataH paJcabhAgAn ahorAtrasya sUryeNa samaM vrajanamavagantavyaM, zatasya ca paJcabhirbhAge hRte labdhA viMzatiH ahorAtrAH, yadapi caikasya paJcabhAgasyArddhamuddharati tadapi triMzatA guNyate, jAtA triMzat, tasyA dazabhirbhAge hRte labdhAstrayo muhUrttA iti // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJapTiTIkAyAM dazamasya prAbhRtasya dvitIyaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // uktaM dazamasya prAbhRtasya dvitIyaM prAbhRtaprAbhRtaM samprati tRtIyamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAraH - ' evaMbhAgAni nakSatrANi vaktavyAnI'ti tatastadviSayaM praznasUtramAha - tA kahaM te evaM bhAgA AhitA tivadejA ?, tA etesi NaM aTThAvIsAe NakkhattANaM atthi NakkhattA evaMbhAgA samakhetA paM0, atthi NakkhattA pacchaMbhAgA samakkhettA tIsamuhuttA paM0, atthi NakkhattA NattaMbhAgA avakhettA paNNarasamuhuttA paM0, asthi NakkhantA ubhayaM bhAgA divakhettA paNatAlIsaM muhuttA paM0, tA eesi NaM aTThAvIsAe NakkhattANaM katare NakkhattA putraM bhAgA samakhettA tIsatimuhuttA paM0 katare0 katare0 katare nakkhattA ubhayaM bhAgA divakhettA paNatAlIsatimuhuttA paM0, tA etesi NaM aTThAvIsAe NakkhattANaM tattha je te NakkhattA | putraM bhAgA samakhettA tIsatimuhuttA paM0 te NaM cha, taMjahA - puchApohavatA kattiyA maghA puddAphagguNI mUlo For Personal & Private Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJasivRttiH ( mala0 ) // 104 // puchvAsADhA, tattha je NakkhattA pacchaMbhAgA samakhettA tIsatimuhuttA paM0, te NaM dasa, taMjahA - abhiI savaNo dhaNiTThA revatI assiNI migasiraM pUso hattho cittA aNurAdhA, tattha je te NakkhattA NattaMbhAgA addhaGakhettA paNNarasamuhuttA paM0 te NaM cha, taMjahA - sayabhisayA bharaNI addA assesA sAtI jeTThA, tattha je te NakkhattA ubhayaM bhAgA viDukhettA paNNatAlIsaM muhuttA paM0 te NaM cha, taMjahA - uttarApoDavatA rohiNI puNa-pazcAdbhAgAvasU uttarApharaguNI visAhA uttarAsADhA (sUtraM 35 ) dasamassa tatiyaM pAhuDapAhuDaM samattaM // dIni sU35 'tA kahaM te' ityAdi, tA iti pUrvavat kathaM ? - kena prakAreNa bhagavan ! tvayA evaMbhAgAni - vakSyamANaprakArabhAgAni nakSatrANi AkhyAtAni iti bhagavAn vadet ?, evamukte bhavagAnAha - 'tA eesi Na' mityAdi, 'tA' iti pUrvavat, eteSAmaSTAviMzaternakSatrANAM madhye'stIti santi tAni nakSatrANi yAni pUrvabhAgAni - divasasya pUrvabhAgazcandrayogasyAdimadhikRtya vidyate yeSAM tAni pUrvabhAgAni 'samakkhattA' iti samaM - pUrNamahorAtrapramitaM kSetraM candrayogamadhikRtyAsti yeSAM tAni samakSetrANi ata eva triMzanmuhUrttAni prajJatAni, tathA santi tAni nakSatrANi yAni pazcAdbhAgAni - divasasya pazcAttano bhAgazcandrayogasyAdimadhikRtya vidyate yeSAM tAni pazcAdbhAgAni samakSetrANi triMzanmuhUrttAni prajJaptAni, tathA santi tAni nakSatrANi yAni 'nakkaM bhAgAni' naktaM- rAtrau candrayogasyAdimadhikRtya bhAgaH - avakAzoM yeSAM tAni tathA, 'apArddhakSetrANI' ti apagatamarddha yasya tadapArddha, arddhamAtramityarthaH, apArddhamarddhamAtraM kSetramahorAtrapramitaM yeSAM candrayogamadhikRtya tAni apArddhakSetrANi, ata eva paJcadazamuhUrttAni paJcadaza candrayogamadhikRtya muhUrttA vidyante yeSAM tAni tathA prajJatAni, tathA For Personal & Private Use Only 10 prAbhRte 3 prAbhRtaprAbhRta // 104 // Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ santi tAni nakSatrANi yAni nakSatrANi 'ubhayabhAgAni' ubhaya-divasarAtrI tasya divasasya rAtrezcetyarthaH, candrayogasyAdimadhikRtya bhAgo yeSAM tAni tathA, tathAhi yarddhakSetrANi, dvitIyamarddha yasya tad vyardha sArddhamityarthaH, vyarddha-sArddhamahorAtrapramitaM kSetraM yeSAM tAni tathA, ata eva paJcacatvAriMzanmuhUrtAni prajJaptAni, evaM bhagavatA sAmAnyenokta vizeSAvabodhanArtha bhagavAn gautamaH pRcchati-'tA eesi Na'mityAdi sugama, bhagavAn prativacanamAha-'tA eesi ||'mityaadi, tA iti 31 pUrvavat, eteSAmaSTAviMzatinakSatrANAM madhye yAni nakSatrANi pUrvabhAgAni samakSetrANi triMzanmuhUrtAni prajJaptAni tAni SaTa, tadyathA-'putvapuDhavayA'ityAdi, etaccAnantare eva prAbhRtaprAbhRte yogasyAdau cintyamAne bhAvayiSyate, tathA teSAmaSTAviM. zatenakSatrANAM madhye yAni nakSatrANi pazcAbhAgAni samakSetrANi triMzanmuhUrtAni prajJaptAni tAni daza, tadyathA-'abhiI |ityAdi, tathA tatra-teSAM aSTAviMzatenakSatrANAM madhye yAni nakSatrANi naktaMbhAgAni apArddhakSetrANi pazcadazamuhUrtAni prajJa-13 pAni tAni SaT ,tadyathA-'sayabhisayA'ityAdi,tathA tatra-teSAmaSTAviMzaternakSatrANAMmadhye yAni nakSatrANyubhayabhAgAni tAni vyarddhakSetrANi paJcacatvAriMzanmuhUrtAni tAni SaT , tadyathA-'uttarApuTThavayA'ityAdi, sarvatrApi ca bhAvanA agre'nantara|meva bhAvayiSyate // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM dazamasya prAbhRtasya tRtIyaM prAbhRtaprAbhRtaM smaaptm|| prANi pazcAdbhAgAni nakSatrANi naktaMbhAgAmadhye yAni nakSatrANyubhayantara 5555445 tadevamuktaM tRtIyaM prAbhRtaprAbhRtaM, samprati caturthamArabhyate-tasya cAyamarthAdhikAro 'yogasyAdirvaktavya' iti kiJca-pUrvamanantaraprAbhRtaprAbhRte nakSatrANAM pUrvabhAmagatAyuktaM,tacca yogasyAdiparijJAnamantareNa nAvagantuM zakyate tatastadviSayaM praznasUtramAha dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) 10prAbhRte 4 prAbhRta. / prAbhRtaM yogAdiH // 105 // - tA kahaM te jogassa AdI AhitAti vadejA,tA abhiyIsavaNA khalu duve NakkhattA pacchAbhAgA samakhittA sAtiregaUtAlIsatimuhuttA tappaDhamayAe sAyaM caMdeNa saddhiM joyaM joeMti, tato pacchA aparaM sAtireyaM divasaM, evaM khalu abhiIsavaNA duve NakkhattA egarAiM egaM ca sAtiregaM divasaM caMdeNa saddhiM jogaM joeMti, joyaM joettA joyaM aNupariyaDreti joyaM aNupariyaTTittA sAyaM caMdaM dhaNihANaM samapaMti, tA dhaNiTThA khalu Nakkhatte pacchaMbhAge samakkhette tIsatimuhutte tappaDhamayAe sAyaM caMdeNa saddhiM jogaM joeti, 2ttA caMdeNaM saddhiM jogaM joettA tato pacchArAiM avaraMca divasaM, evaM khalu dhaNihANakkhatte egaMcarAiMegaMca divasaM caMdeNa saddhiM joyaM joeti joettA joyaM aNupariyaTTiti joyaM aNupariyahittA sAgaM caMdaM satabhisayANaM samappeti tA sayabhisayA khalu Nakkhatte NataMbhAge avaDDhe khette paNNarasamuhutte paDhamatAe sAgaM caMdeNa saddhiM joeti No labhati avaraM divasaM, evaM khalu saMyabhisayA Nakkhatte egaM ca rAI caMdeNa saddhiM joyaM joeti, joyaM joettA joyaM aNupariyaTTati, joyaM aNupariyahittA to caMdaM putvANaM poTTavatANaM samappeti,tA puvApohavatA khalu nakkhatte |puvaMbhAge samakhette tIsatimuhatte tappaDhamatAe pAto caMdeNaM saddhiM joyaM joeti, tato pacchA avararAI, evaM khalu puvApoTTavatA Nakkhatte egaM ca divasaM egaM ca rAiM caMdeNaM saddhiM joyaM joeti 2ttA joyaM aNupaBAriyaddati 2 pAto caMdaM uttarApohavatANaM samappeti, tA uttarapoDhavatA khalu nakkhatte ubhayaMbhAge divaDhkhete paNatAlIsamuhutte tappaDhamayAe pAto caMdeNa saddhiM joyaM joeti avaraM ca rAtiM tato pacchA avaraM diva ASSASS // 105 // For Personal & Private Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evaM khalu uttarApohavatANakkhatte do divase egaM ca rAI caMdeNa saddhiM joyaM joeti avaraM ca rAtiM, tato pacchA avaraM divasaM, evaM khalu uttarApohavatANakkhatte do divase egaM ca rAiM caMdeNa saddhiM joyaM joeti joittA joyaM aNupariyati ttA sAgaM caMdaM revatINaM samappeti, tA revatI khalu Nakkhatte pacchabhAge samakhette tIsatimuhutte tappaDhamatAe sAgaM caMdeNaM saddhiM joyaM joeti, taMto pacchA avaraM divasaM, evaM khalu revatINakkhatte ega rAI egaM ca divasaM caMdeNa saddhiM joyaM joeti 2ttA joyaM aNupariyati 2ttA sAgaM caMdaM assiNINaM samappeti, tA assiNI khalu Nakkhatte pacchimabhAge samakhette tIsatimuhutte tappaDhamatAe sAgaM caMdeNa saddhiM joyaM joeti, tato pacchA avaraM divasaM, evaM khalu assiNINakkhatte egaM ca rAI egaM ca divasaM caMdeNa saddhiM joyaM joeti 2ttA jogaM aNupariyai 2 ttA sAgaM caMdaM bharaNINaM samappeti, tA bharaNI khalu Nakkhatte NataMbhAge avaDDakhette paNNarasamuhutte tappaDhamatAe sAgaM caMdeNa saddhiM joyaM joeti, No labhati avaraM divasaM, evaM khalu bharaNINakkhatte egaM rAI caMdeNaM saddhiM joyaM joeti 2ttA joyaM aNupariyati 2ttA pAdo caMdaM kattiyANaM samappeti, tA kattiyA khalu Nakkhatte putvaMbhAge samakkhitte tIsaimuhutte tappaDhamatAe sAgaM caMdeNaM saddhiM jogaM joeti 2ttA joyaM aNupariyai 2 hittA pAdo caMdaM rohiNINaM samappeti, rohiNI jahA uttarabhaddavatA magasiraM jahA dhaNiTThA addA jahA satabhisayA puNavasu jahA uttarAbhaddavatA pusso jahA dhaNiTThA assesA jahA satabhisayA maghA jahA putvAphagguNI puvAphagguNI jahA puvAbhaddavayA uttarAphagguNI jahA For Personal & Private Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prAbhRte 4prAbhRtaprAbhRtaM yogAdiH sU 36 // 106 // sUryaprajJa uttarAbhaddavatA hattho cittA ya jahA dhaNiTThA sAtI jahA satabhisayA visAhA jahA uttarabhaddavadA aNurAhA vivRttiH jahA dhaNiTThA sayabhisayA mUlA puvAsADhA ya jahA putvabhaddapadA uttarAsADhA jahA' uttarAbhaddavatA (sUtraM 36) // 5 (mala.) hadasamassa cautthaM pAhuDapAhuDaM samattaM // |- 'tA kahaM te'ityAdi, tA iti pUrvavat , kathaM tvayA bhagavan yogasyAdirAkhyAta iti vadet ?, iha nizcayanayamatena candrayogasyAdiH sarveSAmapi nakSatrANAmapratiniyatakAlapramANA, tataH sA karaNavazAdavagantavyA, tacca karaNaM jyotiSkaraNDake samastIti taTTIkA kurvatA tatraiva saprapaJcaM bhAvitaM atastato'vadhArya, atra tu vyavahAranayamadhikRtya bAhulyena yasya nakSatrasya yadA candrayogasyAdirbhavati tamabhidhitsurAha-abhIi'ityAdi, tA iti pUrvavat, dve abhijicchravaNAkhye nakSatre pazcAdbhAge samakSetre, ihAbhijinnakSatraM na samakSetraM nApyapArddhakSetraM nApi vyarddhakSetraM, kevalaM zravaNanakSatreNa saha sambaddhamupAttamityabhedopacArAt tadapi samakSetramupakalpya samakSetramityuktaM, sAtirekaikonacatvAriMzanmuhUrttapramANe, tathAhi-sAtirekA nava muhUrttA abhijitastriMzanmuhUrtAH zravaNasyetyubhayamIlane yathoktaM muhUrtaparimANaM bhavati, tatprathamatayA-candrayogasya prathamatayA sAyaM-vikAlavelAyAM, iha divasasya katitamAJcaramAdbhAgAdArabhya yAvadrAtreH katitamo bhAgo yAvannA-| dyApi parisphuTanakSatramaNDalAlokastAvAn kAlavizeSaH sAyamiti vivakSito draSTavyaH, tasmin sAyaMsamaye candreNa sArddha yoga yuktaH, ihAbhijinakSatraM yadyapi yugasyAdau prAtazcandreNa saha yogamupaiti tathApi zravaNena saha sambaddhamiha tadvivakSitaM. zravaNanakSatraM ca madhyAhlAdUrdhvamapasarati divase candreNa saha yogamupAdatte tatastatsAhacaryAt tadapi sAyaMsamaye candreNa 355555453 // 106 For Personal & Private Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 yujyamAnaM vivakSitvA sAmAnyataH sAyaM candreNa 'saddhiM jogaM jujati' ityuktaM, athavA yugasyAdimatiricyAnyadA bAhulyamadhikRtyedamuktaM tato na kazciddoSaH, 'tato pacchA'ityAdi, pazcAt-tata Urdhva aparamanyaM sAtireka divasaM yAvat, etadevopasaMhAravyAjena vyaktIkaroti-'evaM khalu'ityAdi, evamuktena prakAreNa khalviti nizcaye abhijicchravaNe he nakSatre sAyaMsamayAdArabhya ekAM rAtri eka ca sAtireka divasaM candreNa sArddha yoga yutaH, etAvantaM ca kAlaM yogaM yuktvA tadanantaraM yogamanuparivartayate, AtmanazcyAvayata ityarthaH, yogaM cAnuparivartya sAyaM divasasya katitame pazcAdbhAge candraM dhanichAyAH samarpayatastadevamabhijicchravaNadhaniSThAH sAyaMsamaye candreNa saha prathamato yogaM yuJjanti, tenAmUni trINyapi pazcAddhAgAnyavagantavyAni, 'tA'ityAdi, tataH samarpaNAdanantaraM dhaniSThA khalu nakSatraM pazcAdbhAga, sAyaMsamaye tasya prathamatazcandreNa saha yujyamAnatvAt , samakSetraM triMzanmuhUrta tatprathamatayA sAyaMsamaye candreNa saha yogaM yunakti, candreNa saha yogaM yuktvA tataH sAyaMsamayAdUrdhvaM tataH pazcAdrAtrimaparaM ca divasaM yAvadyogaM yunakti, etadevopasaMhAravyAjena vyAcaSTe-'evaM khalvi' tyAdi sugama, yAvadyogamanuparivartya sAyaMsamaye candraM zatabhiSajaH samarpayati prAyaH parisphuTanakSatramaNDalAvaloke, tata idaM nakSatraM naktaMbhAgaM draSTavyaM, tathA cAha-'tA'ityAdi, tA iti tataH samarpaNAdanantaraM zatabhiSak nakSatraM khalu naktaMbhAgamapArddhakSetraM paJcadazamuhUrta tatprathamatayA candreNa sArddha yogaM yunakti, tacca tathAyuktaM ca sanna labhate aparaM divasaM, paJcadazamuhUrttapramANatvAt , kintu rAjyantareva yogamadhikRtya parisamAptimupaiti, tathA cAha-evaM khalvi'tyAdi sugama, yAvadyogamanuparivartya prAtazcandraM pUrvayoH proSThapadayoH-bhadrapadayoH samarpayati, iha pUrvaproSThapadAnakSatrasya prAtazcandreNa saha prathama For Personal & Private Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJasivRttiH ( mala0 ) // 107 // tayA yogaH pravRtta itIdaM pUrvabhAgamucyate, tathA cAha - 'tA puDhe' tyAdi, tataH samarpaNAdanantaraM pUrvaproSThapadA nakSatraM khalu pUrvabhAgaM samakSetraM triMzanmuhUrtta tatprathamatayA prAtazcandreNa saha yogaM yunakti, tacca tathAyuktaM sat tataH prAtaH samayAdUrdhvaM taM sakalaM divasamaparAM ca rAtriM yAvadvarttate, etadevopasaMhAravyAjenAha - ' evaM khalvi'tyAdi sugamaM yAvadyogamanuparivartya prAtazcandramuttarayoH proSThapadayoH samarpayati, idaM kilottarAbhadrapadAkhyaM - nakSatramuktaprakAreNa prAtazcandreNa saha yogamadhigacchati, kevalaM prathamAn pazJcadaza muhUrttAn adhikAnapanIya samakSetraM kalpayitvA yadA yogazcintyate tadA naktamapi yogo 'stItyubhayabhAgamavaseyaM, tathA cAha - 'tA' ityAdi, tataH samarpaNAdanantaraM (uttaraM ) proSThapadAnakSatraM khalUbhayabhAgaM vyarddhakSetraM paJcacatvAriMzanmuhUrtta tatprathamatayA - yogaprathamatayA prAtazcandreNa sArddhaM yogaM yunakti, tacca tathAyuktaM sat taM sakalamapi divasamaparAM ca rAtriM tataH pazcAdaparaM divasaM yAvad varttate, etadevopasaMhAravyAjena vyaktIkaroti -- ' evaM khalvi' tyAdi sugamaM, yAvadyogamanuparivartya sAyaMsamaye candraM revatyAH samarpayati, tatra revatInakSatraM sAyaMsamaye candreNa saha yogamadhigacchati, tatastatpazcAdbhAgamavaseyaM, tathA cAha - 'tA revaI' ityAdi, 'tA' iti tataH samarpaNAdanantaraM zeSaM sugamaM, idaM ca candreNa saha yuktaM satsAyaMsamayAdUrddha sakalAM rAtriM aparaM ca divasaM yAvaccandreNa saha yuktamavatiSThate, samakSetratvAt etadevopasaMhArata Aha- ' evaM khalvi' tyAdi sugamaM, yAvadyogamanuparivartya sAyaMsamaye candramavinyAH samarthayati, tata idamapyazvinInakSatraM sAyaM samaye candreNa saha yujyamAnatvAt pazcAdbhAgamavaseyaM, tathA cAha - 'tA' ityAdi sugamaM, navaramidamapi azvinInakSatraM samakSetratvAt sAyaMsamayAdArabhya tAM sakalAM rAtrimaparaM ca divasaM yAvaccandreNa saha For Personal & Private Use Only 10 prAbhRte 4 prAbhRta prAbhRtaM yogAdiH sU. 36 // 107 // Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuktamavatiSThate, etadevopasaMhAravyAjenAha-'evaM khalvi'tyAdi sugama, yAvadyogamanuparivartya sAyaM prAyaH parisphuTanakSatramaNDalAlokasamaye candraM bharaNyAH samarpayati, idaM ca bharaNInakSatramuktayuktyA rAtrI candreNa saha yogamupaiti, tato naktaM|bhAgamavaseyaM, tathA cAha-tAbharaNI'tyAdi, pAThasiddhaM, navaramidamapArddhakSetratvAdrAtrAveva yoga parisamApayati, tato na labhate | candreNa saha yuktamaparaM divasaM, etadevopasaMhAravyAjena parisphuTayati-'evaM khalvi'tyAdi sugama, yAvadyogamanuparivartya prAtazcandraM kRttikAnAM samarpayati, idaM ca kRttikAnakSatramuktayuktyA prAtazcandreNa saha yogamupaiti, tataH pUrvabhAgamavaseyaM, etadevAha-tA kattiye'tyAdi sugama, navaramidaM samakSetratvAt prAtaHsamayAdUrva sakalaM divasaM tataH pazcAdvAtriM paripUrNA candreNa saha yuktaM vartate, etadevopasaMhAravyAjena vyaktIkaroti-"evaM khalu'ityAdi sugama, yAvadyogamanuparivartya prAtazcandraM rohiNyAH samarpayati, idaM ca kRttikAnakSatraM vyarddhakSetraM, ataH prAguktayuktivazAdubhayabhAgaM pratipattavyaM, 'rohiNI jahA uttarabhaddavaya'tti rohiNI yathA prAguttarabhadrapadA uktA tathA vaktavyA, sA caivam-'tA rohiNI khalu nakkhatte | ubhayabhAge divaDDakhette paNayAlIsamuhutte tappaDhamayAe pAto caMdeNa saddhiM joyaM joei avaraM ca rAI tato pacchA avaraM divasaM, evaM khalu rohiNInakkhatte do divase egaM ca rAI caMdeNa saddhiM joyaM joei, jogaM joittA jogaM aNupariyaTTei, jogaM aNupariyaTTittA sAyaM caMda migasirassa samappei' 'migasiraM jahA dhaNi?'tti mRgaziro nakSatraM yathA prAg dhaniThoktA tathA vaktavyA, tadyathA-'tA migasire nakkhatte pacchaMbhAge tIsaimuhutte tappaDhamayAe sAyaM caMdeNa saddhiM jogaM joei, sAyaM caMdeNa saddhiM jogaM joettA tato pacchA avaraM divasaM, evaM khalu migasire nakkhatte ega rAI egaM ca divasaM | For Personal & Private Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SHAS 1. prAbhRte |4prAbhRtaprAbhRtaM yogAdiH sUryaprajJa- candeNa saddhiM joyaM joei, jogaM joitA jogaM amupariyaTei, jogaM aNupariyaTTittA sAyaM caMdaM adAe samappeI atra ptivRttiH MsAyamiti prAyaH parisphuTanakSatramaNDalAlokasamaye ata evaitannaktaMbhAgaM, tathA cAha-'addA jahA sayabhisayA' ArdrA (mala0) yathA prAk zatabhiSagabhihitA tathA'bhidhAtavyA, sA caivam-'tA addA khalu nakkhatte nattaMbhAge avalukhette pannarasamuhuse // 108 // tappaDhamayAe sAyaM caMdeNa saddhiM jo joei, no labhei avaraM divasaM, evaM khalu addA egaM rAI caMdeNa saddhiM jogaM joei, joyaM joettA joyaM aNupariyaTTei, joyaM aNupariyaTTittA pAo caMdaM puNadhasUrNa samappei' idaM ca punarvasunakSatraM barbakhetratvAt prAguktayukteH ubhayabhAgamavaseyaM, tathA cAha-'puNavasU jahA uttarabhaddavayA punarvasunakSatraM yathA prAk uttarabhadrapadAnakSatramuktaM tathA vaktavyaM, taccaivam-'tA puNabasU khalu nakkhatte ubhayabhAge divaDDakhette paNayAlIsamuhutte tappaDhamayAe pAo caMdeNa saddhiM joyaM joei, avaraM ca rAI tato pacchA avaraM divasaM, evaM khalu puNavasU nakkhatte do divase egaM ca rAI caMdeNa saddhiM jo joei, jogaM joettA jogaM aNupariyaTTei, jogaM aNupariyaTTittA sAyaM caMdaM pussassa samayeI idaM ca puSyanakSatraM sAyaMsamaye divasAvasAnarUpe candreNa saha yogamadhigacchati, tataH pazcAdbhAgamavaseyaM, tathA cAha'pusso jahA dhaNivA' puSyo yathA pUrva dhaniSThA'bhihitA tathA'bhidhAtavyA, tadyathA-'tA pusse khalu nakkhatte pacchaMbhAge samakkhette tIsaimuhutte tappaDhamayAe sAyaM caMdeNa saddhiM joyaM joei joyaM joettA tato pacchA avaraM divasaM, evaM khalu pusse nakkhatte ega rAI egaM ca divasa caMdeNa saddhiM joyaM joei, jogaM joittA jogaM aNupariyaTTei jogaM aNupariyaTTittA sAyaM caMdaM asilesAe samappei,' idaM cAzleSAnakSatraM sAyaMsamaye-parisphuTanakSatramaNDalAlokarUpe prAyazcandreNa saha yogamupaiti, 645*5*SARAL // 108 / ARA For Personal & Private Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tata idaM nakaM bhAgamavaseyaM, apArddhakSetratvAcca tasyAmeva rAtrau yogaM parisamApayati, tathA cAha - ' asalesA jahA sayabhi sayA' yathA zatabhiSak prAgabhihitA tathA azleSApi vaktavyA, sA caivam -- 'tA asilesA khalu nakkhatte nattaMbhAge avakhette panara samuhutte tappaDhamayAe sAyaM caMdeNa saddhiM joyaM joei, joaM joettA no labhai avaraM divasaM, evaM khalu asilesAnakkhate egaM rAI caMdeNa saddhiM jogaM joeha joyaM joittA jogaM aNupariyaTTei, jogaM aNupariyaTTittA pAo caMdaM maghANaM samappei,' idaM ca maghA nakSatramuktayuktyA prAtazcandreNa saha yogamaznute, tataH pUrvabhAgamavasAtavyaM, tathA cAha - maghA yathA pUrvaphAlgunI tathA draSTavyA, tadyathA - 'tA maghA khalu nakkhatte puvabhAge samakkhette tIsaimuhutte tappaDhamayAe pAo caMdeNa saddhiM joyaM joei tato pacchA avaraM rAI, evaM khalu maghAnakkhatte evaM divasaM egaM ca rAI caMdeNa saddhiM joyaM joei, jogaM joitA jogaM aNupariyahei jogaM aNupariyahittA pAo caMdaM pubaphagguNINaM samappei,' idamapi pUrvaphAlgunInakSatraM prAtazcandreNa saha yogamuktanItyA samadhigacchati, tataH pUrvabhAgaM pratyetavyaM, tathA cAha - 'pubAphagguNI jahA pubabhaddavayA, yathA prAk pUrvabhAdrapadA'bhihitA tathA pUrvaphAlgunyapyabhidhAtavyA, tadyathA - 'tA pucaphagguNI khalu nakkhatte puSabhAge samakhitte tIsaimuhutte tappaDhamayAe pAto caMdeNa saddhiM joiM joei, tato pacchA avaraM rAI, evaM khalu pubAphagguNInakkhatte pAMca divasaM egaM ca rAI caMdeNa saddhiM joyaM joei, jogaM joitA jogaM aNupariyaTTei jogaM aNupariyaTTittA pAo caMdaM uttarANaM phasguNINaM samappeha' etaccottarAphAlgunInakSatraM dvyarddhakSetramataH prAguktayuktivazAdubhayabhAgaM veditavyaM, tathA cAha 'raphagguNI jahA uttara bhadavayA' yathA prAguttara bhadrapadoktA tathottaraphAlgunyapi vaktavyA, sA caivam - 'uttaraphagguNI For Personal & Private Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH (mala0) 10 prAbhRte prAbhRtaprAbhRtaM sU 36 // 10 // ta khalu Nakkhatte paNayAlIsaimuhutte tappaDhamayAe pAto caMdeNa saddhiM joyaM joei avaraM ca rAI, tato pacchA avaraM ca divasa, evaM khalu uttaraphaMgguNInakkhatte do divase egaM ca rAI caMdeNa saddhiM joyaM joei, jogaM joettA jogaM aNupariyaTTei jogaM aNupariyaTTittA sAyaM caMdaM hatthassa samappei,' idaM ca hastanakSatraM sAyaM-divasAvasAnasamaye candreNa saha yogamadhirohati / tena pazcAdbhAgamavaseyaM, citrAnakSatraM tu kiJcitsamadhike divasAvasAne candrayogamadhigacchati, tatastadapi pazcAdbhAga mantavyaM, aitadevAha-'hattho cittA ya jahA dhaNiThThA' yathA dhaniSThA tathA hastaM citrA ca vaktavyA, tadyathA-'tA hatthe khalu Nakkhatte pacchaMbhAge samakkhitte tIsaimuhutte tappaDhamayAe sAyaM caMdeNa saddhiM joyaM joei, tato pacchA avaraM divasaM, evaM khalu | hatthanakkhatte egaM rAI egaM ca divasaM caMdeNa saddhiM jogaM joei, jogaM joittA jogaM aNupariyaTTei jogaM aNupariyaTTittA | sAyaM caMdaM cittAe samappei'tti, 'tA cittA khalu nakkhatte pacchaMbhAge samakkhette tIsaimuhutte tappaDhamayAe sAyaM caMdeNa| saddhiM jogaM joei, tato pacchA avaraM divasaM, evaM khalu cittA nakkhatte erga rAI egaM ca divasaM caMdeNa saddhiM joyaM | | joei, joyaM joittA jogaM aNupariyaDei joyaM aNupariyaTTittA sAyaM caMdaM sAIe samappeI', svAtizca sAyaM-prAyaH parisphuTadRzyamAnanakSatramaNDalarUpe candreNa saha yogamupaiti, tata iyaM naktaMbhAgA pratyeyA, tathA cAha-'sAI jahAM sayabhisayA' | yathA zatabhiSak tathA vaktavyA, sA caivam-'sAI khalu nakkhatte nattaMbhAge avaDDakhette pannarasamuhutte tappaDhamayAe sAyaM caMdeNa saddhiM joyaM joei, no labhei avaraM divasaM, evaM khalu sAI nakkhatte ega rAI caMdeNa saddhiM joyaM joei, jogaM | joittA jogaM aNupariyaTTei jogaM aNupariyaTTittA pAto caMdaM visAhANaM samappeI' idaM ca vizAkhAnakSatraM vyarddhakSetraM, ataH // 10 // For Personal & Private Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAguktayuktivazAdubhayabhAgamavagantavyaM, tathA cAha- 'visAhA jahA uttaraM bhaddavayA' yathA uttarabhadrapadA tathA vizAkhA vaktavyA, tadyathA - 'tA visAhA khalu nakkhatte ubhayaM bhAge divaDukhitte paNayAlI samuhutte tappaDhamayAe pAto caMdeNa saddhiM joyaM joei avaraM ca rAI, tao pacchA avaraM divasaM, evaM khalu visAhAnakkhatte do divasa egaM ca rAI caMdeNaM saddhiM jogaM joei, jogaM joittA jogaM aNupariyaTTei jogaM aNupariyaTTittA sAyaM caMdaM aNurAhAe samappei', tata evamanurAdhAnakSatraM | sAyaMsamaye - divasAvasAnarUpe candreNa saha yogamupaitIti pazcAdbhAgamavaseyaM, tathA cAha - 'aNurAhA jahA dhaNiTThA' yathA dhaniSThA tathA'nurAdhA vaktavyA, sA caivam - 'aNurAdhA khalu nakkhatte pacchaMbhAge samakkhette tIsaimuhutte tappaDhamayAe sAyaM caMdreNa saddhiM joyaM joeti, tao pacchA avaraM divasaM, evaM khalu aNurAhA nakkhatte egaM rAI egaM ca divasaM caMdeNa saddhiM jogaM joei joittA jogaM aNupariyaTTei jogaM aNupariyaTTittA sAyaM caMdaM jihAe samappei' jyeSThAyAzca sAyaMsamaye samarpayati, prAyaH parisphuTaM dRzyamAne nakSatramaNDale, tata idaM jyeSThAnakSatraM naktaMbhAgamavaseyaM, tathA cAha - 'jiTThA jahA sayabhisayA' yathA zatabhiSak tathA jyeSThA vaktavyA, tadyathA - 'tA jeThThA khalu nakkhatte nattaMbhAge avaDakhette pannarasamuhutte tappaDhamayAe sAyaM caMdeNa saddhiM joaM joei, no labhai avaraM divasaM, evaM khalu jiTThAnakkhatte egaM rAI caMdeNa saddhiM jogaM joei, jogaM joitA jogaM aNupariyaTTei, jogaM aNupariyaTTittA pAto caMdaM mUlassa samappei' mUlanakSatraM cedamukta - | yuktyA prAtazcandreNa saha yogamupAgacchat pUrvabhAgamevaseyaM, tathA cAha - 'mUlo jahA putra bhaddavayA' yathA pUrva bhadrapadA tathA mUlanakSatramabhidhAtavyaM tacaivam --'tA mUle khalu nakkhatte puDhaMbhAge samakkhitte tIsaimuhutte tappaDhamayAe pAto caMdreNa saddhiM For Personal & Private Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryajJazivRttiH ( mala0 ) // 110 // jogaM joei, tao pacchA avaraM ca rAI, evaM khalu mUlanakkhattaM egaM ca divasa egaM ca rAI caMdeNa saddhiM jogaM joei, jogaM joittA jogaM aNupariyaTTei jogaM aNupariyaTTittA pAto caMdaM pucAsADhANaM samappei' idamapi pUrvASADhAnakSatraM prAtazcandreNa saha yogamuktayuktyA samupaiti iti pUrvabhAgaM vijJeyaM, etadevAha - 'puvA sADhA jahA puvabhaddavayA,' yathA pUrvabhadrapadA tathA pUrvASADhA vaktavyA, sA caivam --'tA pubAsADhA khalu nakkhatte pubabhAge samakukhette tIsaimuhutte tappaDhamayAe pAto caMdeNa saddhiM jogaM joei, avaraM ca rAI, evaM khalu pubAsADhAnakkhatte egaM ca divasa egaM ca rAI caMdeNa saddhiM jogaM joei, jogaM joitA jogaM aNupariyaTTei jogaM aNupariyaTTittA pAo caMdaM uttarAsADhANaM samappei, uttarASADhA nakSatraM ca vyarddhakSetratvAdubhayabhAgamavaseyaM, tathA cAha - 'uttarAsADhA jahA uttarabhaddavayA' yathA uttarabhadrapadA tathA uttarASADhA vaktavyA, tadyathA - 'uttarAsADhA khalu nakkhatte ubhayaMbhAge divakhette paNayAlIsamuhutte tappaDhamayAe pAto caMdeNa saddhiM jogaM joei avaraM ca rAI tao pacchA avaraM divasaM, evaM khalu uttarAsADhAnakkhatte do divase egaM ca rAI caMdeNa saddhiM jogaM joei, jogaM joittA sAyaM caMdamabhiIsavaNANaM samappei,' tadevaM bAhulyamadhikRtyoktaprakAreNa yathokteSu kAleSu nakSatrANi candreNa saha yogamupayanti, tataH kAnicitpUrvabhAgAni kAnicitpazcAdbhAgAni kAnicinnaktaM bhAgAni kAnicidubhayabhAgAnyuktAnIti // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJapTiTIkAyAM dazamasya prAbhRtasya caturthaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // For Personal & Private Use Only 10 prAbhRte 4 prAbhRta prAbhRtaM sU 36 // 110 // Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5+ + + BBSSSS - tadevamuktaM dazamasya prAbhRtasya caturtha prAbhRtaprAbhRtaM, samprati paJcamamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAro-yathA 'kulAni vaktavyAnIti, tatastadviSayaM praznasUtramAha__ tA kahaM te kulA AhitAti vadejjA ?, tattha khalu ime bArasa kulA bArasa uvakulA cattAri kulovakulA, bArasa kulA,taMjahA-dhaNiTThAkulaM uttarAbhahavatAkulaM assiNIkulaM kattiyAkulaM saMThANAkulaM pussAkulaM mahAkulaM uttarApharaguNIkulaM cittAkulaM visAhAkulaM mUlAkulaM uttarAsADhAkulaM,bArasa uvakulA, taMjahA-savaNo uvakulaM pucapaTThavatAuvakulaM revatIuvakulaM bharaNIuvakulaM puNavasuuvakulaM assesAuvakulaM putvAphagguNIuvakulaM hatthAuvakulaM sAtIuvakulaM jehAuvakulaM puvAsADhAuvakulaM, cattAri kulovakulAtaM0-abhIyIkulovakulaM satabhisayAkulovakulaM addhAkulovakulaM aNurAdhAkulovakulaM (sUtraM 37)||dsmss pAhuDassa paMcamaM pAhuDa pAhuDaM samattaM / / | - 'tA kahaM te'ityAdi, tA iti pUrvavat , kathaM ?-kena prakAreNa bhagavan ! tvayA kulAnyAkhyAtAnIti vadet , evamukta bhagavAnAha-'tatthetyAdi, iha na kevalaM bhagavatAkulAnyevAkhyAtAni kiMtUpakulAni kulopakulAni ca, tato nirdhAraNArthapratipattyartha tatreti, bhagavAn brUte-'tatra' teSAM kulAdInAM madhye khalvimAnidvAdaza kulAni, sUtre puMstvanirdezaHprAkRtatvAt , ime iti ca pratipadamabhisambadhyate, imAni vakSyamANasvarUpANi dvAdaza upakulAni, imAni-vakSyamANasvarUpANi catvAri kulopakulAni prajJaptAni, atha kiM kulAdInAM lakSaNam ?, ucyate, iha yairnakSatraiH prAyaH sadAmAsAnAM parisamAptaya upajAyante mAsasadRzanA-2 mAni ca tAni nakSatrANi kulAnIti prasiddhAni, tadyathA-zrAviSTho mAsaH prAyaH zraviSThayA dhaniSThAparaparyAyayA parisamA-| 5 % For Personal & Private Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH ( mala0 ) // 111 // timupaiti 1 bhAdrapada uttarabhadrapadayA 2 azvayuk azvinyA iti 3, dhaniSThAdIni prAyo mAsaparisamApakAni mAsasadRzanAmAni kulAni yAni ca kulAnAmupakulAnAM cAdhastanAni tAni kulopakulAni abhijidAdIni catvAri nakSatrANi, utkaM ca - " mAsANaM pariNAmA huMti kulA uvakulA u hiDimagA / huMti puNa kulovakulA abhiIsayabhaddaaNurAhA // 1 // " atra 'mAsANaM pariNAmA' iti prAyo mAsAnAM parisamApakAni kvacit 'mAsANa sarisanAmA' iti pAThaH, tatra mAsAnAM | sadRzanAmAnIti vyAkhyeyaM, 'saya'tti zatabhiSak zeSaM sugamaM, samprati yAni dvAdaza kulAni yAni ca dvAdaza upakulAni yAni ca catvAri kulopakulAni tAni krameNa kathayati - 'bArasa kulA taMjahA' ityAdi sugamaM // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM dazamasya prAbhRtasya paJcamaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // tadevamuktaM dazamasya prAbhRtasya paJcamaM prAbhRtaprAbhRtaM, samprati SaSThamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAraH - 'yathA paurNamAsyo'mAvAsyazca vaktavyA' iti tatastadviSayaM praznasUtramAha tA. kahaM te puNNimAsiNI Ahiteti vadejjA 1, tattha khalu imAo bArasa puNNimAsiNIo vArasa amAvAsAo paNNattAo, taMjahA- sAviTThI povatI AsoyA kattiyA maggasirI posI mAhI phagguNI cetI visAhI jeTThAmUlI AsADhI, tA sAviTThiNNaM puNNamAsiM kati NakkhattA joeti ?, tA tiNNi NakkhattA joiMti, taM0 - abhiI savaNo ghaNiTThA, tA puTTavatI, puTTavatISNaM puNNamaM kati NakkhatA For Personal & Private Use Only 10 prAbhRte 5 prAbhRta prAbhRtaM kulAdi sU 37 // 111 // Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6555555 joeMti, tA tinni nakkhattA joyaMti, taM0-satibhisayA putvAsADhavatI uttarApuTThavatA, tA AsodiNNaM puNNima kati NakkhattA joeMti , tA doNi NakkhattA joeMti, taM0-revatIya assiNI ya, kattiyaNNaM puNNimaM kati NakkhattA joeMti , tA doNi NakkhattA joeMti taM0-bharaNI kattiyA ya, tA mAgasirIpunnima kati NakkhattA joeMti , tA doNi NakkhattA joeMti, taM0-rohiNI maggasiro ya, tA posiNNaM puNNima kati NakkhattA joeMti ?, tA tiNi NakkhattA joeMti, taM0-addA puNavasU pusso, tA mAhiNNaM puNNimaM kati NakkhattA joeMti , tA doNi nakkhattA joyaMti, taM0-assesA mahA ya, tA phagguNINNaM puSiNamaM kati NakkhattA joeMti ?, tA dunni nakkhattA joeMti, taM0-putvAphagguNI uttarAphagguNI ya, tA cittiNaM puNNimaM kati NakkhattA joeMti ?, tA doNi taM0-hattho cittA ya, tA visAhiNaM puNNima kati NakkhattA joeMti ?, doNNi NakkhattA joeMti taM0-sAtI visAhA ya, tA jeTTAmUliNNaM puNNimAsiNNaM kati NakkhattA joeMti ?, tA tinni NakkhattA joyaMti, taM0-aNurAhA jeTThAmUlo, AsADhiNNaM puNNimaM kati NakkhattA joeMti ?, tA do NakkhattA joeMti, taM0-puvAsADhA uttarAsADhA (sUtraM 38) // PL- 'tA kahaM te' ityAdi, tA iti pUrvavat, kathaM ? kena prakAreNa kena nakSatreNa parisamApyamAnA ityarthaH, paurNAmAsya A khyAtAH, atra paurNAmAsIgrahaNamamAvAsyopalakSaNaM, tena kathamamAvAsyA apyAkhyAtA iti vadet , evamukte bhagavAnAha'tatthe'tyAdi, tatra-tAsAM paurNAmAsInAmamAvAsyAnAM ca madhye jAtibhedamadhikRtya khalvimA dvAdaza paurNamAsyo dvAdaza dain Education honal For Personal & Private Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJazivRttiH prajJaptAH, tadyathAsyAM bhavA prISThapadA api vaktavyAH (mala0) // 112 // sU 38 cemA amAvAsyAH prajJaptAH, tadyathA-zrAviSThI prauSThapadI' ityAdi, tatra zraviSThA-dhaniSThA tasyAM bhavA zrAviSThI-zrAvaNa- 1. prAbhRte 4 mAsabhAvinI proSThapadA-uttarabhAdrapadA tasyAM bhavA prauSThapadI- bhAdrapadamAsabhAvinI, azvayuji bhavA AzvayujI azva | 6 prAbhRtayugamAsabhAvinI, evaM mAsakrameNa tattannAmAnurUpanakSatrayogAt zeSA api vktvyaaH| samprati yairnakSatrairekaikA pUrNamAsI prAbhRtaM parisamApyate tAni pipRcchiSurAha-tA sAvahinna'mityAdi, tA iti pUrvavat , zrAviSThI paurNamAsI kati nakSatrANi pUrNimAdi / nakSatra yuoNti ? kati nakSatrANi candreNa saha saMyujya parisamApayanti, bhagavAnAha-'tA tinni' ityAdi, tA iti pUrvavat, trINi nakSatrANi yuJjanti-trINi nakSatrANi candreNa saha yAyogaM saMyujya parisamApayanti, tadyathA-abhijit zravaNo dhaniSThA ca, iha zravaNadhaniSThArUpe dve eva nakSatre zrAviSThI paurNamAsI parisamApayataH, kevalamabhijinnakSatraM zravaNena saha sambaddhamiti / tadapi parisamApayatItyuktaM, kathametadavasIyate iti cet , ucyate, iha pravacanaprasiddhamamAvAsyApaurNamAsIviSayacandrayogaparijJAnArthamidaM karaNam- nAumiha amAvAsaM jaha icchasi kammi hoi rikkhammi / avahAraM ThAvijjA tattiyarUvehi saMguNae // 1 // chAvaTThI ya muhuttA bisaTibhAgA ya paMca paDipunnA / bAsaTThibhAgasattadvigo ya ikko havai bhAgo // 2 // eyamavahArarAsiM icchaamAvAsasaMguNaM kujjA / nakkhattANaM eto | sohaNagavihiM nisAmeha // 3 // bAvIsaM ca muhuttA chAyAlIsaM bisaTThibhAgA ya / eyaM puNavasussa ya soheyacaM havai bucchaM // 4 // bAbattara |sayaM phagguNINaM bANauiya be visAhAsu / catvAri a bAyAlA sojjhA aha uttarAsADhA // 5 // evaM puNavasussa ya bisaTThibhAgasahiyaM tu, // 112 // sohaNagaM / itto abhiMIAI biiyaM vucchAmi sohaNagaM // 6 // abhiissa nava muhuttA bisaTThibhAgA ya huMti cauvIsaM / chAvaTThI asamattA For Personal & Private Use Only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5555 bhAgA sattadvicheakayA // 7 // uguNaTuM poTThavayAtisu ceva navottaraM ca rohiNiyA / tisu navanavaesu bhave puNavasU phagguNIo ya // 8 // paMceva uguNapannaM sayAi uguNuttarAI chacceva / sojjhANi visAhAsuM mUle satteva coAlA // 9 // aTThasaya uguNavIsA sohaNagaM uttarANa | sADhANaM / cauvIsaM khalu bhAgA chAvaTThI cuNNiAo ya // 10 // eAi sohaittA jaM sesaM taM havei nakkhattaM / itthaM karei uDavai sUreNa samaM amAvAsaM // 11 // icchApunnimaguNio avahAro sottha hoi kAyavo / taM ceva ya sohaNagaM abhiI a I tu kAya // 12 // suddhami & a sohaNage jaM sesaM taM bhavija nakkhattaM / tattha ya karei uDuvai paDipunno punnimaM viulaM // 13 // . etAsAM gAthAnAM krameNa vyAkhyA-yAmamAvAsyAmiha-yuge jJAtumicchasi, yathA kasminnakSatre vartamAnA parisamAptA bhavatIti tAvadrUpairyAvatyo'mAvAsyA atikrAntAstAvatyAH saGkhyAyA ityarthaH, vakSyamANasvarUpaM avadhAryate-prathamatayA sthApyate itvabadhAryo-dhruvarAzistamavadhAryarAziM paTTikAdau sthApayitvA caturvizatyadhikena parvazatena saGgaNayet, atha kiMpramANo'sAvavadhAryoM rAziriti tatpramANanirUpaNArthamAha-'chAvaTThI' gAhA, SaTpaSTirmuhartA ekasya ca muhUrtasya paJca paripUrNA dvASaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya ekaH saptaSaSTitamo bhAgaH, etAvatpramANo'vadhAryarAziH, kathametAvatpramANasyAsyotpattiriti cet ?, ucyate, iha yadi caturviMzatyadhikena parvazatena paJca sUryanakSatraparyAyA labhyante tato dvAbhyAM parvabhyAM kiM labhAmahe ?, raashitrysthaapnaa-124|5|2| atrAntyena rAzinA dvikalakSaNena madhyo rAziH paJcalakSaNo guNyate, jAtA daza, teSAM caturviMzatyadhikena zatena bhAgaharaNaM, tatra chedyacchedakarAzyordvikenApavarttanA kriyate, jAta uparitanazchedyo rAziH paJcakarUpo''dhastano dvASaSTirUpaH, labdhAH paJca dvASaSTibhAgAH, etena nakSatrANi karttavyAnIti nakSatrakaraNArthamaSTA For Personal & Private Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH (mala0) // 11 // 44545554 dazabhiH zataitriMzadadhikaiH saptaSaSTibhAgarUpairguNyante, jAtAnyekanavatiH zatAni paJcAzadadhikAni 9150, chedarAzirapi 41. prAbhRte dvApaSTipramANaH saptaSaSTyA guNyate, jAtAnyekacatvAriMzacchatAni catuSpazcAzadadhikAni 4154, uparitanarAzirmuhUrtAna |6 prAbhRta prAbhRtaM yanAya bhUyastriMzatA guNyate, jAte dve lakSe catuHsaptatiH sahasrANi paJca zatAni 274500, teSAM catuSpazcAzadadhikaikaca pUrNimAdi tvAriMzacchatairbhAgaharaNaM, labdhAH SaTSaSTirmuhUrtAH 66, zeSA aMzAstiSThanti trINi zatAni SaTtriMzadadhikAni 336, tato nakSatraM dvApaSTibhAgAnayanArthaM tAni dvASaSTyA guNyante, jAtAni viMzatiH sahasrANi aSTau zatAni dvAtriMzadadhikAni'20832, sU38 teSAmanantaroktena chedarAzinA 4154 bhAgo hiyate, labdhAH paJca dvASaSTibhAgAH 5, zeSAstiSThanti dvASaSTiH, tatastasyA dvASaSTyA apavartanA kriyate, jAta ekakaH, chedarAzerapi dvASaTyA'pavartanAyAM labdhAH saptaSaSTiH, tata AgataM SaTSaSTirmuhartA ekasya ca muhUrtasya paJca dvApaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya ekaH saptaSaSTibhAga iti, tadevamuktamavadhAryarAzipramANaM, samprati zeSavidhimAha-eyamavahAre'tyAdi, etaM-anantaroditasvarUpamavadhAryarAzimicchA'mAvAsyAsaMguNa-yAmamAzAvAsyAM jJAtumicchasi tatsaGkhyayA guNitaM kuryAta, ata UrdhvaM ca nakSatrANi zodhanIyAni, tato'ta UrdhvaM nakSatrANAM zodhanaka-12 vidhi-zodhanakaprakAraM vakSyamANaM nizamayata-AkarNayata / tatra prathamataH punarvasuzodhanakamAha-bAvIsaM'cetyAdigAthA, dvAviMzatirmuhartA ekasya ca muhUrtasya SaTcatvAriMzad dvASaSTibhAgAH etad-etAvatpramANaM punarvasunakSatrasya paripUrNa bhavati |zoddhavyaM, kathamevaM pramANasya zodhanakasyotpattiriti cet ?, ucyate, iha yadi caturvizatyadhikena parvazatena pazca sUryanakSatra | // 113 // paryAyA labhyante tadaika parvAtikramya katipayAstenaikena parvaNA labhyante , rAzitrayasthApanA-124 / 5 / 1 / atrAntyena 549545555 For Personal & Private Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAzinA ekalakSaNena madhyarAziH paJcakarUpo guNyate, jAtAH paJcaiva, 'ekena guNitaM tadeva bhavatIti vacanAt , teSAM catuvizatyadhikena zatena bhAgo hiyate, labdhAH paJca caturvizatyadhikazatabhAgAH, tato nakSatrAnayanArthamete'STAdazabhiH zataistriMzadadhikaiH saptapaSTibhAgarUpaiH guNayitavyA iti, guNakAracchedarAzyordvikenApavarttanA, jAto guNakArarAzinava zatAni paJcadazottarANi 915, chedarAziauSaSTiH 62, tataH paJca navabhiH paJcadazottaraiH zatairguNyante, jAtAni paJcacatvAriMzacchatAni paJcasaptatyadhikAni 4575, chedarAziauSaSTilakSaNaH saptaSaSTyA guNyate, jAtAnyekacatvAriMzacchatAni catuHpaJcAzadadhikAni 4154, tathA puSyasya ye trayoviMzatiH saptaSaSTibhAgAH prAktanayugacaramaparvaNi sUryeNa saha yogamAyAnti te dvASaSTyA guNyante, jAtAni caturdaza zatAni SaviMzatyadhikAni 1426, etAni prAktanAt pazcasaptatyadhikapaJcacatvAriMzacchatapramANAt zodhyante, zeSaM tiSThanti ekatriMzacchatAni ekonapaJcAzadadhikAni 3149, tata etAni muhUrtAnayanAtha triMzatA guNyante, jAtAni caturNavatiH sahasrANi catvAri zatAni saptatyadhikAni 94470, teSAM chedarAzinA catuSpaJcAzadadhikaikacatvAriMzacchatarUpeNa bhAgo hiyate, labdhA dvAviMzatirmuhUrtAH, zeSa tiSThanti trINi sahasrANi yazItyadhikAni 4 3082, etAni dvASaSTibhAgAnayanAtha dvASaSTyA guNyante, jAtamekaM lakSamekanavatiH sahasrANi caturazItyadhikAni 1910-3 | 84, teSAM chedarAzinA 4154 bhAgo hiyate, labdhAH SaTcatvAriMzanmuhUrttasya dvApaSTibhAgAH, eSA punarvasunakSatrasya shodhnknisspttiH| zeSanakSatrANAM zodhanakAnyAha-'bAvattaraM saya'mityAdi, dvAsaptataM-dvisaptatyadhika zataM phAlgunInAM-uttara| phAlgunInAM zodhyaM, kimuktaM bhavati -dvisaptatyadhikena zatena punarvasuprabhRtInyuttaraphAlgunIparyantAni nakSatrANi zuddhyanti, catvAriMzanmakanavatiH sahINi sahasrANi catuSpaJcAzadAtA Jain Education Interational For Personal & Private Use Only www.iainelibrary.org Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala.) // 114 // 10 prAbhUta |6prAbhRtaprAbhRtaMpUrNimAdi BHASHA nakSatraM sU 38 evamuttaratrApi bhAvArtho bhAvanIyaH, tathA vizAkhAsu-vizAkhAparyanteSu nakSatreSu zodhanakaM dvezate dvinavatyadhike 292, athA- nantamuttarASADhAparyantAni nakSatrANyadhikRtya zodhyAni catvAri zatAni dvicatvAriMzadadhikAni 442, 'eyaM puNe tyAdigAthA, etadanantaroktaM zodhanakaM sakalamapi punarvasusatkadvApaSTibhAgasahitamavaseyaM, etaduktaM bhavati-ye punarvasusatkA dvAviMzatirmuhUrtAste sarve'pyuttarasmin zodhanake'ntaHpraviSTAH pravartante, natu dvApaSTibhAgAH, tato yadyacchodhanaka zodhyate tatra tatra punarvasusatkAH SaTcatvAriMzad dvApaSTibhAgA uparitanA zodhanIyA iti, etacca punarvasuprabhRtyuttarASADhAparyantaM prathama zodhanakaM, ata UrdhvamabhijitamAdiM kRtvA dvitIyaM zodhanakaM vakSyAmi, tatra pratijJAtameva nirvAhayati-'abhiisse'tyAdigAthAcatuSTayaM, abhijito nakSatrasya zodhanakaM nava muhUrttA ekasya ca muhUrtasya satkAzcaturviMzatiSaSTibhAgAH, ekasya ca dvApaSTibhAgasya saptaSaSTizchedakRtAH paripUrNAH SaTSaSTibhAgAH, tathA ekonaSaSTaM-ekonaSaSTyadhika zataM proSThapadAnAM-uttarabhadrapadAnAM zodhanakaM, kimuktaM bhavati ?-ekonaSaSTyadhikena zatenAbhijidAdInyuttarabhadrapadAparyantAni nakSatrANi zuddhyanti, evamuttaratrApi bhAvanA karttavyA, tathA triSu navottareSu zateSu rohiNikA-rohiNiparyantAni zuddhyanti, tathA triSu navanavateSu-navanavatyadhikeSu zateSu zodhiteSu punarvasuparyantaM nakSatrajAtaM zuddhyati, tathA ekonapaJcAzadadhikAni paJca zatAni prApya phAlgunyazca-uttaraphAlgunIparyantAni nakSatrANi zuddhyanti, vizAkhAsu-vizAkhAparyanteSu nakSatreSu ekonasaptatyadhikAni SaTa zatAni 669 zodhyAni, mUlaparyante nakSatrajAte sapta zatAni catazcatvAriMzadadhikAni zodhyAni 744, uttarASADhAnAuttarASADhAparyantAnAM nakSatrANAM zodhanakamaSTau zatAni ekonaviMzatyadhikAni 819, sarveSvapi ca zodhaneSUpari abhijito 645555 // 114 // For Personal & Private Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + 6 nakSatrasya sambandhino muhUrttasya dvASaSTibhAgAzcaturviMzatiH SaTSaSTizca cUrNikAbhAgA ekasya dvApaSTibhAgasya saptaSaSTibhAgAH zodhanIyAH, 'eyAI'ityAdi, etAnyanantaroditAni zodhanakAni yathAyogaM zodhayitvA yaccheSamavatiSThate tadbhavati nakSatraM, etasmiMzca nakSatre karoti sUryeNa samamuDupatiramAvAsyAmiti / tadevamamAvAsyAviSayacandrayogaparijJAnArtha karaNamukta, samprati paurNamAsIviSayacandrayogaparijJAnArtha karaNamAha:-'icchApunnimeM'tyAdi, yaH pUrvamamAvAsyAcandranakSatraparijJAnAsarthamavadhAryarAziruktaH sa evAtrApi paurNamAsIcandranakSatraparijJAnavidhau IpsitapaurNamAsIguNito-yAM paurNamAsI jJAtumi-% cchati tatsaGkhyayA guNitaH kartavyaH, guNite ca sati tadeva pUrvoktaM zodhanaM karttavyaM, kevalamabhijidAdikaM natu punarvasuprabhR. tika, zuddhe ca zodhanake yat zeSamavatiSThate tadbhavennakSatraM paurNamAsIyuktaM, tasmiMzca nakSatre karoti uDupatiH-candramAH pari pUrNaH pUrNamAsI vimlaamiti| eSa paurNamAsIcandranakSatraparijJAnaviSayakaraNagAthAdvayAkSarArthaH, sampratyasyaiva bhAvanA kriyate& ko'pi pRcchati-yugasyAdau prathamA paurNamAsI zrAviSThI kasmiMzcandranakSatre parisamAptimupaiti ?, tatra SaTSaSTimuhUrttA ekasya ca muhUrtasya paJca dvApaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya ekaH saptaSaSTibhAga ityevaMrUpo'vadhAryarAzirdhiyate, prathamAyAM kila paurNamAsyAM pRSTamityekena guNyate, ekena guNitaM tadeva bhavati, tatastasmAdabhijito nava muhUrtA ekasya ca muhUrtasya caturviMzati SaSTibhAgA ekasya dvApaSTibhAgasya SaTSaSTiH saptapaSTibhAgA ityevaMparimANaM zodhanakaM zodhanIyaM, tatra SaSaSTenava muhUrtAH zuddhAH sthitAH pazcAtsaptapazcAzat , tebhya eko muddoMgRhItvA dvASaSTibhAgIkRtaste ca dvApaSTirapidvApaSTibhAgarAzau paJcakarUpe prakSipyante, jAnAH saptaSaSTiH dvApaSTibhAgAstebhyazcaturvizatiH zuddhAHsthitAH pazcAtricatvAriMzat , tebhya eka rUpamAdAya saptaSa dain Education International For Personal & Private Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa - tivRttiH ( mala0 ) // 115 // STibhAgIkriyate, te ca saptaSaSTirapi bhAgAH saptaSaSTibhAgaikamadhye prakSipyante, jAtA aSTaSaSTiH saptaSaSTibhAgAMstebhyaH SaTSaSTiH zuddhAH sthitau pazcAd dvau saptaSaSTibhAgau, tatastriMzatA muhUrtteH zravaNaH zuddhaH sthitAH pazcAnmuhUrttAH SaDviMzatiH, tata idamAgataM - dhaniSThA nakSatrasya triSu muhUrtteSvekasya muhUrttasya ekonaviMzatisaGkhyeSu dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya paJcaSaSTisatyeSu saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu prathamA zrAviSThI paurNamAsI parisamAptimeti / yadA tu dvitIyA zrAviSThIpaurNamAsI cintyate tadA sA yuga| syAdita Arabhya trayodazI, dhruvarAziH 66 / 3 / / trayodazabhirguNyate, jAtA muhUrttAnAmaSTau zatAni aSTApaJcAzadadhikAni 858, ekasya ca muhUrttasya paJcaSaSTidvaSaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya satkAstrayodaza saptaSaSTibhAgAH 858 / tatrASTabhiH zatairekonaviMzatyadhikairmuhUrttAnAmekasya ca muhUrttasya caturviMzatyA dvASaSTibhAgairekasya ca dvASaSTibhAgasya satkaiH SaTSaSTyA saptaSaSTibhAgaireko nakSatraparyAyaH zuddhaH, tataH sthitAH pazcAdekonacatvAriMzanmuhUrttA ekasya ca muhUrttasya catvAriMzad dvASaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya caturddaza saptaSaSTibhAgAH 39 / tato navabhirmuhUttairekasya ca muhUrttasya caturviMzatyA dvASaSTibhAgairekasya ca dvASaSTibhAgasya SaTSaSTyA saptaSaSTibhAgaira bhijinnakSatraM zuddhyati, sthitAH pazcAtriMzanmuhUrttAH paJcadaza muhUrttasya dvASaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya paJcadaza saptaSaSTibhAgAH 30 / tebhyastriMzatA zravaNaH zuddhaH AgataM ekonatriMzatimuhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya SaTcatvAriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya dvipaJcAzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu dhaniSThAyAM dvitIyA zrAviSThIpaurNamAsI parisamAptimeti / yadA tu tRtIyA zrAviSThI paurNamAsI cintyate tadA sA yugasyAditaH paJcaviMzatitameti pUrvokto dhruvarAziH 66 / re / u paJcaviMzatyA guNyate, jAtAni SoDaza zatAni paJcAzadadhikAni For Personal & Private Use Only 10 prAbhRte 6 prAbhRta prAbhRtaM pUrNimAdi nakSatraM sU 38 // 115 // . Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 1650, ekasya ca muhUrttasya paJcaviMzaM zataM dvASaSTibhAgAnAM 125 ekasya ca dvASaSTibhAgasya paJcaviMzatiH saptaSaSTibhAgAH 25, tatra SoDazabhiH zatairaSTAtriMzadadhikaiH 1638 muhUrttAnAmekasya ca muhUrttasyASTAcatvAriMzatA dvASaSTibhAgaH 48 ekasya ca dvASaSTibhAgasya dvAtriMzadadhikena zatena 132 dvau nakSatraparyAyau zuddhyataH, sthitAH pazcAd dvAdaza muhUrttAH 12 ekasya ca muhUrttasya paJcasaptatidvaSaSTibhAgAH 75 ekasya ca dvASaSTibhAgasya saptaviMzatiH saptaSaSTibhAgAH 27, tato navabhirmuhUttairekasya ca muhUrttasya caturviMzatyA dvASaSTibhAgairekasya ca dvASaSTibhAgasya SaTSaSTyA saptaSaSTibhAgairabhijinnakSatraM zuddhyati, sthitAH pazcAtrayodaza muhUrttAH 13 ekasya ca muhUrttasya paJcAzad dvASaSTibhAgAH 63 ekasya ca dvASaSTibhAgasyASTAviMzatiH saptaSaSTibhAgAH 28, AgataM zravaNanakSatraM SaDviMzatau muhUrtteSvekasya ca muhUrttasya ekAdazasu dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasyaikonacatvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu tRtIyAM zrAviSThIM paurNamAsIM parisamApayati, evaM caturthI zrAviSThIM paurNamAsIM dhaniSThA nakSatraM SoDazasu muhUrtteSu ekasya ca sumuhUrttasya trayastriMzati dvASaSTibhAgeSvekasya dvASaSTibhAgasya paJcaviMzatau saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu parisamApayati, paJcamIM zrAviSThIM paurNamAsIM zravaNanakSatraM dvAdazasu muhUrtteSu ekasya ca sumuhUrttasya SaSTisaGkhyeSu dvASaSTibhAgeSvekasya dvASaSTibhAgasya dvAviMzatau saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu parisamAptiM nayatIti / tadevaM yAni nakSatrANi zrAviSThIM paurNamAsIM parisamApayanti tAnyuktAni, samprati yAni proSThapadIM samApayanti tAnyAha - 'tA pohavaiNNaM' ityAdi, tA iti pUrvavat, | proSThapada-bhAdrapadIM Namiti vAkyAlaGkAre paurNamAsIM kati nakSatrANi yuJjanti-kati nakSatrANi yathAyogaM candreNa saha saMyujya parisamApayantItyarthaH evaM sarvatrApi yuJjantItyasya padasya bhAvanA karttavyA, bhagavAnAha - 'tA' ityAdi, 'tA' iti pUrva For Personal & Private Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH ( mala0 ) // 116 // vat, trINi nakSatrANi yuJjanti, tadyathA - zatabhiSak pUrvaproSThapadA uttaraproSThapadA ca tatra prathamAM proSThapadIM paurNamAsImuttarabhadrapada nakSatraM saptaviMzatau muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya caturddazasu dvASaSTibhAgeSu catuHSaSTau saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu parisamAptiM nayati, dvitIyAM proSThapadIM paurNamAsIM pUrvabhadrapadAnakSatramaSTasu muhUrtteSu zeSeSvekasya ca muhUrttasyaikacatvAriMzati dvApa - STibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasyaikapaJcAzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu pariNamayati, tRtIyAM prauSThapadIM paurNamAsIM zatabhiSak paJcasu muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya SaTsu dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasyASTAviMzatau saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, caturthI proSThapadIM paurNamAsIM uttarabhadrapadAnakSatraM catvAriMzati muhUrtteSvekasya ca muhUrttasyaikacatvAriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya caturviMzatau saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu paJcamIM proSThapadIM paurNamAsIM pUrva bhadrapadAnakSatramekaviMzatau muhUrtteSvekasya ca muhUrttasya paJcapaJcAzati dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasyaikAdazasu saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu pariNamayati, 'tA AsoiM NamityAdi, AzvayujIM Namiti vAkyalaGkAre paurNamAsIM kati nakSatrANi yuJjanti ?, bhagavAnAha - 'tA' ityAdi, tA iti pUrvavat dve nakSatre yuGkaH, tadyathA- revatI azvinI ca, ihottarabhadrapadAnakSatramapi kAMcidAzvayujI paurNamAsIM parisamApayati, paraM tatproSThapadImapi paurNamAsIM parisamApayati, tatraiva ca loke tasya prAdhAnyaM, tannAmnA tasyAH paurNamAsyAH abhidhAnAdatastadiha na vivakSitamityadoSaH, tathAhi - prathamAmAzvayuja paurNamAsImazvinInakSatramekaviMzatau muhUrtteSvekasya ca dvASaSTibhAgasya triSaSTau saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu parisamApayati, dvitIyAmAzvayurjI paurNamAsIM revatInakSatraM saptadazasu muhUrtteSvekasya ca muhUrttasya SaTtriMzati dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya paJcAzati sapta For Personal & Private Use Only 10 prAbhRte 6 prAbhRta prAbhRtaM pUrNimAdi nakSatraM sU 38 // 116 // Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OMOMOMOMOMOM paSTibhAgeSu zeSeSu, tRtIyAmAzvayujI paurNamAsImuttarabhadrapadAnakSatraM cartudazasu muhUrteSu ekasya ca muhUrtasya ekasmin hAthaTibhAge ekasya ca dvASaSTibhAgasya saptatriMzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, caturthImAzvayujI paurNamAsI revatInakSatraM caturgha muhUrtokasya ca muhUrtasya trayastriMzati dvASaSTibhAgeSvekasya dvApaSTibhAgasya trayoviMzatI saptapaSTibhAgeSu zeSeSu, paJcamImAzvayujI paurNamAsImuttarabhadrapadAnakSatramekasya ca muhUrtasya paJcAzati dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya dazasu saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu prismaapyti| kattiyaNNa'mityAdi, kArtikI paurNamAsI kati nakSatrANi yuJjanti ?, bhagavAnAha-ddhe nakSatre yuGgaH, tathyA|bharaNI kRttikA vA, ihAyazvinInakSatramapi kAJcit kArtikI paurNamAsI parisamApayati paraM tadAzvayujyAM paurNamAsyAM / pradhAnamitIha tanna vivakSitaM, tatra prathamAM kArtikI paurNamAsI kRttikAnakSatramekasya ca muhUrttasya caturyu dvApaSTibhAgepvekasya ca dvASaSTibhAgasya dvASaSTau saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, dvitIyAM kArtikI paurNamAsI kRttikAnakSatraM SaDviMzatI muhUrteSvekasva ca muhUrtasyaikatriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasyaikonapaJcAzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, tRtIyAM kArtikI paurNaBImAsImazvinInakSatraM saptasu muhUrteSvekasya ca muhUrtasyASTApaJcAzati dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvApaSTibhAgasya SaTtriMzati saptalaSaSTibhAgeSu zeSeSu, caturthI kArtikI paurNamAsI kRttikAnakSatraM SoDazasu muhUrteSvekasya ca muhUrtasyASTApazcAzati dvApaSTi|bhAgeSvekasya ca dvApaSTibhAgasya dvAviMzatau saptapaSTibhAgeSu zeSeSu, paJcamI kArtikI paurNamAsI bharaNInakSatraM nava muhUrteSvekasya ca muhUrtasya paJcacatvAriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvApaSTibhAgasya navasu.saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu parisamApayati / 'tA maggasiraMNaM puNNimaM kai NakkhattA joiMti'tti tA iti pUrvavat, kati nakSatrANi mArgazIrSI paurNamAsI yuJjantiA, For Personal & Private Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH (mala.) // 117 // sU 38 OMOMOMOMOMOMOMOMOM bhagavAnAha-tA doNNI'tyAdi, tA iti prAgvat, dve nakSatre yuGkaH, tadyathA-rohiNikA mRgazirazca, tatra prathamAM mArgazIrSI 10 prAbhRte paurNamAsI mRgaziro'STasu muhUrteSvekasya ca muhUrtasya sambandhino dvApaSTibhAgasya satkeSvekaSaSTau saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, 6prAbhUta dvitIyAM mArgazIrSI paurNamAsI rohiNInakSatraM paJcasu muhUrteSu ekasya ca muhUrtasya SaDviMzatau dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvApaSTi prAbhRtaM pUrNimAdi 4 bhAgasyASTAcatvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, tRtIyAM mArgazIrSI paurNamAsI rohiNInakSatramekaviMzatau muhUrteSu ekasya ca nakSatra muhUrtasya tripaJcAzati dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvApaSTibhAgasya paJcacatvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, caturthI mArgazIrSI 4 |paurNamAsIM mRgazironakSatraM dvAviMzatau muhUrteSu ekasya ca muhUrtasya trayodazasu dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasyaikavizatau saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, paJcamI mArgazIrSI paurNamAsI rohiNInakSatraM aSTAdazasu muhUrteSu ekasya ca muhUrtasya catvAriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvApaSTibhAgasyASTasu saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu pariNamayati, 'tA posI Na'mityAdi, tA iti pUrvavat, pauSIM Namiti vAkyAlaGkAre paurNamAsI kati nakSatrANi yuJjanti !, bhagavAnAha-'tA' ityAdi, tAM iti pUrvavat , trINi nakSatrANi yuJjanti, tadyathA-A punarvasuH puSyazca, tatra prathamA pauSI paurNamAsI punarvasunakSatraM dvayormuhUrttayorekasya hai|ca muhUrtasya SaTpaJcAzati dvApaSTibhAgeSu ekasya ca dvApaSTibhAgasya SaSTau saptaSaSTibhAgeSu, dvitIyAM pauSI paurNamAsI ekona-12 triMzati muhUrteSu ekasya ca muhUrtasyaikaviMzatau dvApaSTibhAgeSu ekasya ca dvApaSTibhAgasya saptacatvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu | // 117 // zeSeSu, tRtIyAM pauSI paurNamAsImadhikamAsAdAktanImAnakSatraM dazasu muharteSvekasya ca muhUrtasyASTAcatvAriMzati dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya catustriMzati saptapaSTibhAgeSu zeSeSu, adhikamAsabhAvinI punastAmeva tRtIyAM paurNamAsI dain Education International For Personal & Private Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSyanakSatramekonaviMzatau muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya tricatvAriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya trayastriMzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, caturthI pauSa paurNamAsIM punarvasunakSatraM SoDazasu muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya aSTasu dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya viMzatau saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu paJcamI pauSIM paurNamAsIM punarvasunakSatraM dvicatvAriMzati muhUrtteSvekasya ca muhUrttasya paJcatriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya saptasu saptaSaSThibhAgeSu zeSeSu parisamAptiM nayati / 'tA mAhIpaNa' mityAdi, tA iti pUrvavat, mAdha Namiti vAkyAlaGkAre paurNamAsI kati nakSatrANi yuJjanti 1, bhagavAnAha - 'tA doNNItyAdi, dve nakSatre yuGkaH, tadyathA-azleSA maghA ca, cazabdAtkAcinmAgha paurNamAsI pUrvaphAlgunInakSatraM kAJcitpuSyanakSatraM ca tadyathAprathamAM mAdhI paurNamAsI maghAnakSatramekAdazasu muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya ekapaJcAzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya ekonaSaSTau saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, dvitIyAM mAghIM paurNamAsImazleSAnakSatramaSTasu muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya SoDazasu dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya SaTcatvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, tRtIyAM mAdhIM paurNamAsIM pUrvaphAlgunInakSatramaSTAviMzatau muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya aSTAtriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya dvAtriMzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, caturthI mAgha paurNamAsIM maghAnakSatraM paJcaviMzatau muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya triSu dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasyaikonaviMzatau saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu paJcamIM mAdhIM paurNamAsIM puSyanakSatraM SaTsu muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya triMzati dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya SaTsu saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu parisamApayati, 'tA phagguNIpaNa' mityAdi, tA iti pUrvavat phAlgunIM Namiti vAkyAlaGkAre paurNamAsI kati nakSatrANi yuJjanti ?, bhagavAnAha - 'tA doNI 'tyAdi, For Personal & Private Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJazivRttiH ( mala0 ) // 118 // tA iti prAgvat, dve nakSatre, tadyathA - pUrvaphAlgunI uttaraphAlgunI ca tatra prathamAM phAlgunI paurNamAsImuttarAphAlgunInakSatraM viMzatau muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya SaTcatvAriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasyASTApaJcAzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, dvitIyAM phAlgunIM paurNamAsIM pUrvaphAlgunInakSatraM dvayormuhUrttayorekasya ca muhUrttasya ekAdazasu dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya paJcacatvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, tRtIyAM phAlgunIM paurNamAsImuttarAphAlgunI nakSatraM saptasu muhUrtteSvekasya ca muhUrttasya trayastriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya ekatriMzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, caturthI phAlgunIM paurNamAsImuttaraphAlgunI nakSatraM trayastriMzati muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya SaSTau dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasyASTAdazasu saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu paJcamIM phAlgunIM paurNamAsIM pUrvaphAlgunInakSatraM paJcadazasu muhUrtteSvekasya ca muhUrttasya paJcaviMzatau dvASaSTisaGkhayeSu bhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya paJcasu saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu parisamApayati / 'tA cittiNNa' mityAdi, tA iti pUrvavat, caitrI paurNamAsIM kati nakSatrANi yuJjanti 1, bhagavAnAha - 'tA' ityAdi, dve nakSatre yuGktaH, tadyathA - hastaH citrA ca tatra prathamAM caitrIM paurNamAsIM citrAnakSatraM caturdazasu muhUrtteSvekasya ca muhUrttasya ekacatvAriMzati dvASaSTibhAne| Svekasya ca dvASaSTibhAgasya saptapaJcAzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, dvitIyAM caitrI paurNamAsIM hastanakSatramekAdazasu muhUrtteSvekasya ca muhUrttasya SaTsu dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya catuzcatvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, tRtIyAM caitrI paurNamAsI citrAnakSatramekasmin muhUrte ekasya ca muhUrttasya aSTAviMzatau dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya catvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, caturthI caitrI paurNamAsIM citrAnakSatraM saptaviMzatau muhUrtteSu pakasya ca muhUrttasya paJcapaJcAzati dvASaSTibhAgeSu For Personal & Private Use Only 10 prAbhRte 6 prAbhRtaprAbhRtaM pUrNimAdi nakSatraM sU 38 // 118 // Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekasya ca dvASaSTibhAgasya saptadazasu saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu paJcamI caitrIM paurNamAsIM hastanakSatraM caturviMzatau muhUrtteSvekasya ca muhUrttasya viMzatau dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya caturSu saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu pariNamayati / 'tA vahasAhinna'mityAdi, tA iti pUrvavat, vaizAkhIM Namiti vAkyAlaGkAre paurNamAsIM kati nakSatrANi yuJjanti 1, bhagavAnAha - 'tA doNNI'tyAdi, tA iti prAgvat, , dve nakSatre yuGktaH, tadyathA - svAtiH vizAkhA ca cazabdAdanurAdhA ca idaM hi anurAdhA nakSatraM | vizAkhAtaH paraM, vizAkhA cAsyAM paurNamAsyAM pradhAnA, tataH parasyAmeva paurNamAsyAM tatsAkSAdupAttaM neheti, tatra prathamAM vaizAkhI paurNamAsIM vizAkhA nakSatramaSTasu muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya SaTUtriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya SaTpaJcAzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, dvitIyAM vaizAkhIM paurNamAsIM vizAkhA nakSatraM paJcaviMzatau muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasyaikasmin dvASaSTibhAge ekasya ca dvASaSTibhAgasya tricatvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, tRtIyAM vaizAkhIM paurNamAsIM anurAdhAnakSatraM paJcaviMzatau muhUrtteSvekasya ca muhUrttasya trayoviMzatau dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasyaikonatriMzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, caturthI vaizAkhI paurNamAsIM vizAkhAnakSatramekaviMzatI muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya pazcAzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvApaSTibhAgasya SoDazasu saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu paJcamI vaizAkhIM paurNamAsIM svAtinakSatraM triSu muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya paJcadazasu dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya triSu saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu pariNamayati / 'tA jeTThAmUliMNa' mityAdi, tA iti pUrvavat, jyeSThAmaulI Namiti vAkyabhUSaNe paurNamAsIM kati nakSatrANi yuJjanti 1, bhagavAnAha - 'tA' ityAdi, tA iti pUrvatrINi nakSatrANi yuJjanti, tadyathA - anurAdhA jyeSThA mUlaM ca, tatra prathamAM jyeSThAmaulIM paurNamAsIM mUlanakSatraM saptada bat, For Personal & Private Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryajJativRttiH ( mala0 ) // 119 // zasu muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasyaikatriMzati dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya paJcapaJcAzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, dvitIyAM jyeSThAmaulI paurNamAsIM jyeSThAnakSatraM trayodazasu muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya aSTApaJcAzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASa|STibhAgasya dvicatvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, tRtIyAM jyeSThAmaulIM paurNamAsIM mUlanakSatraM caturSu muhUrtteSvekasya ca muhUrtasyASTAdazasu dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasyASTAviMzatau saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, caturthI jyeSThAmaulIM paurNamAsIM jyeSThAnatramekasya ca muhUrttasya paJcacatvAriMzati dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya paJcadazasu saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu paJcamIM jyeSThAmUlI paurNamAsIM anurAdhAnakSatraM dvAdazasu muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya dazasu dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya dvayoH saptaSaSTibhAgayoH parisamAptimupanayati / 'AsAdinamityAdi, tA iti pUrvavat, ASADhI Namiti vAkyAlaGkAre paurNamAsI kati nakSatrANi yuJjanti ?, bhagavAnAha - 'tA do' ityAdi, tA iti pUrvavat, dve nakSatre yuGkaH, tadyathA - pUrvASADhA uttarASADhA ca tatra prathamAmASADhI paurNamAsImuttarASADhA nakSatraM SaDviMzatau muhUrtteSvekasya ca muhUrttasya SaDviMzatau dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya catuSpaJcAzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, dvitIyAmASADhI paurNamAsIM pUrvASADhA nakSatraM saptasu muhUrtteSvekasya ca muhUrttasya tripaJcAzati dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasyaikacatvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, | tRtIyAmASADhI paurNamAsIM uttarASADhA nakSatraM trayodazasu muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya trayodazasu dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya saptaviMzatau saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu, caturthImASADhI paurNamAsImuttarA pADhAnakSatra me kona catvAriMzati muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya catvAriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya caturddazasu saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu parisamApayati, For Personal & Private Use Only 10 prAbhRte 6 prAbhRtaprAbhRtaM pUrNimAdi nakSatraM sU 38 // 119 // Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5450555KARAN paJcamImASADhI paurNamAsImuttarASADhAnakSatraM svayaM parisamApnuvan parisamApayati, kimuktaM bhavati?-ekatra paJcamI ASADhI paurNa& mAsI samAptimeti anyatra candrayogamadhikRtyottarASADhAnakSatramiti / iha sUtrakRta eva zailIyaM yad yad nakSatraM paurNamAsImamA vAsyAM vA parisamApayati tadyAvatazeSe parisamApayati tAvattasya zeSaM kathayati, tatastadanurodhenAsmAbhirapyatra tathaivoktam , yAvatA punaryAvatyatikrAnte parisamApayati tAvadeva prAguktakaraNavazAt kathanIyaM, candraprajJaptAvapi tathaiva vakSyAmi, amAvAsyAdhikAramapi anantaraM tathaiva vakSyAmaH, tadevaM yAni nakSatrANi yAM paurNamAsI yuJjanti tAnyuktAni, samprati gatArthAmapi mandamativibodhanArtha kulAdiyojanAmAha- . / tA sAvihiNNaM puNimAsiMNaM kiM kulaM joeti uvakulaM jo kulovakulaM joeti ?, tA kulaM vA joeti | uvakulaM vA joeti kulovakulaM vA joeti, kulaMjoemANe dhaNihANakhatte uvakulaM joemANo savaNe Nakkhatte joeti, kulovakulaM joemANe abhiINakkhatte joeti,sAvihiM puNNimaM kulaM vAjoeti uvakulaM vA joeti kulovavakulaM vA joeti, kuleNa vA (uvakuleNa vA kulocakuleNa vA) juttA sAviTThI puSiNamA juttAtilavattavaM siyA, tA pohavatiNNaM puSiNamaM kiM kulaM joeti uvakulaM joeti kulovakulaM vA joeti ?, tA kulaM vA joeti uvakulaM vA joeti kulovakulaM vA joeti, kulaM joemANe uttarApoTTavayA Nakkhatte joeti, uvakulaM joemANe puvApuTThavatA Nakkhatte joeti, kulovakulaM joemANe satabhisayA Nakkhatte joeti, poTTavatiNNaM puNNamAsiM NaM kulaM vA joeti uvakulaM vA joeti kulovakulaM vA joeti, kuleNa vA juttA 3 puTTha sarakAra vApuTavatA klavakulaM vA joeti, kulaMjApati kulovakulaM vA jANamA juttAti For Personal & Private Use Only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryajJazivRttiH ( mala0 ) // 120 // vatA puNimA juttAti vattavaM siyA, tA AsohaM NaM puNNimAsiNaM kiM kulaM joeti uvakulaM joeti kulobakulaM joeti, No labhati kulovakulaM, kulaM joemANe assiNINakkhatte joeti, ubakulaM joemANe | revatINakkhatte joeti, AsohaM NaM puSNimaM ca kulaM vA joeti ubakulaM vA joeti, kuleNa vA juttA ubakuleNa vA juttA assAdiNaM puNNamA juttati vattavaM siyA, evaM NetavAu, posa puNNimaM jeTThAmUlaM puNNamaM ca kulovakulaMpi joeti, avasesAsu Natthi kulovakulaM, tA sAviTThi NaM amAvAsaM kati NakkhattA joeMti ?, dunni nakkhattA joeMti, taM0 - assesA ya mahA ya, evaM eteNaM abhilAveNaM NetavaM, poTThavataM do NakkhattA joeMti, taM0- puvA phagguNI uttarAphagguNI, assoI hattho cittA ya, kattiyaM sAtI visAhA ya, maggasiraM aNurAdhA jeTThAmUlo, posiM puchvAsADhA uttarAsADhA, mAhiM abhIyI savaNo dhaNiTThA, phagguNIM satabhisayA puipohavatA uttarApoDavatA, cettiM revatI assiNI, visAhiM bharaNI kattiyA ya, jeTThAmUlaM rohiNI magasiraM ca, tA AsAi NaM amAvAsiM kati NakkhattA joeMti ?, tA tiriNa NakkhatA joeMti, taM0-, addA puNadhvasU pusso, tA sAviTThiNaM amAvAsaM kiM kulaM joeti uvakulaM vA joeti kulovakulaM vA joei ?, kulaM vA joeha uvakulaM vA joeha no lagbhai kulovakulaM, kulaM joemANe mahANakkhatte joeti, uvakulaM vA joemANe asilasA joei, kuleNa vA juttA uvakuleNa vA juttA' sAviTThI amAvAsA juttAti vattavaM siyA ?, evaM NetavaM, NavaraM maggasirAe mAhIe AsADhIe ya amAvAsAe kulova kulaMpi joeti, sesesu Natthi (sU0 39) / dasamassa pAhuDassa chaTuM pAhuDapAhuDaM samantaM // For Personal & Private Use Only 10 prAbhRte 6 prAbhRtaprAbhRtaM kulopakulA dhi sU 39 // 120 // Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OMOMOMOMOMOMOM - 'tA sAviTTiNNa'mityAdi, tA iti pUrvavat, zrAviSThI paurNamAsI kiM kulaM yunakti upakulaM yunakti kulopakulaM vA yunakti ?, bhagavAnAha-'tA kulaM vA' ityAdi, kulaM vA yunakti,vAzabdaH samuccaye, tataH kulamapi yunaktItyarthaH, evaM upakulamapi kulopakulamapi, tatra kulaM yuJjan dhaniSThAnakSatraM yunakti, tasyaiva kulaM (latayA) prasiddhasya sataH zrAviSTyAM paurNamAsyAM bhAvAt , upakulaM yuJjan zravaNanakSatraM yunakti, kulopakulaM yuJjan abhijinnakSatraM yunakti, taddhi tRtIyAyAM zrAviSThayAM paurNamAsyAM dvAdazasu muhUrteSu kizcitsamadhikeSu zeSeSu candreNa saha yogamupaiti, tataH zravaNena saha sahacaratvAt svayamapi | tasyAH paurNamAsyAH paryantavarttitvAt tadapi tAM parisamApayatIti vivakSitatvAd yunaktItyuktaM, samprati upasaMhAramAha'sAvihinna'mityAdi, yata evaM tribhirapi kulAdibhiH zrAviSThyAH paurNamAsyA yojanA'sti tataH zrAviSThI paurNamAsI kulaM vA yunakti upakulaM vA yunakti kulopakulaM vA yunaktIti vaktavyaM syAt-iti svaziSyebhyaH pratipAdanaM kuryAt , yadivA kulena vA yuktA satI zrAviSThI paurNamAsI upakulena vA yuktA kulopakulena vA yuktA yukteti vaktavyaM syAt , evaM zeSamapi sUtraM nigamanIyaM, yAvat 'evaM neyavAo'ityAdi, evamukkena prakAreNa zeSA api paurNamAsyo netavyAH-pAThakrameNa vaktavyAH, navaraM pauSIM paurNamAsI jyeSThAmUlI ca paurNamAsI kulopakulamapi yunakti, avazeSAsu ca paurNamAsI kulopakulaM nAstIti paribhAvya vaktavyAH, tAzcaivam-'tA kattiyaNNaM punnimAsiNI kiM kulaM vA joei uvakulaM vA joei ?, tA kulaMpi joei uvakulaMpi joei, no labhei kulovakulaM, kulaM joemANe kattiANakkhatte joei, uvakulaM joemANe bharaNInakkhatte joei, tA kattiannaM puNNimaM kulaM vA joei uvakulaM vA joei, kuleNa vA juttA uvakuleNa vA juttA kattiyapu For Personal & Private Use Only Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryajJazivRttiH ( mala0 ) // 121 // NNimA juttatti vattavaM siA' ityAdi, tAvadvaktavyaM yAvadASADhI paurNamAsIsUtraparyantaH, tathA cAha - 'jAva AsADhIpunnimA juttattivattavaM siyA' / tadevaM paurNamAsIvaktavyatoktA, samprati amAvAsyAvaktavyatAmAha - 'duvAlase' tyAdi, dvAdaza amAvAsyAH prajJaptAH, tadyathA - zrAviSThI prauSThapadI ityAdi, tatra mAsaparisamApakena zraviSThAnakSatreNopalakSito yaH zrAvaNo mAsaH so'pyupacArAt zrAviSThA tatra bhavA zrAviSThI, kimuktaM bhavati ? - zraviSThAnakSatraparisamApyamAnazrAvaNamAsa bhAvinIti, proSThapadI proSThapadA nakSatra parisamApyamAnabhAdrapada mAsabhAvinI, evaM sarvatrApi vAkyArtho bhAvanIyaH, 'tA sAviTTiNNa' mityAdi, tA iti pUrvavat zrAviSThImamAvAsyAM kati nakSatrANi yuJjanti ? - kati nakSatrANi yathAyogaM candreNa saha saMyujya zrAviSThIM amAvAsyAM parisamApayanti, bhagavAnAha - 'tA doNNI' tyAdi, tA iti pUrvat, dve nakSatre yuGktaH, tadyathA - azleSA maghA ca, iha vyavahAranayamate yasminnakSatre paurNamAsI bhavati tata ArabhyAvRktine paJcadaze nakSatre amAvAsyA bhavati, yasmiMzca nakSatre amAvAsyA tata Arabhya parataH paJcadaze nakSatre paurNamAsI, tatra zrAviSThI paurNamAsI kila zravaNe dhaniSThAyAM voktA tato'mAvAsyAyAmapyasyAM zrAviSThyAM azleSA maghAzvoktAH, loke ca tithigaNitAnusArato gatAyAmadhyamAvAsyAyAM varttamAnAyAmapi ca pratipadi yasminnahorAtre prathamato'mAvAsyA'bhUt sa sakalo'pyahorAtro amAvAsyeti vyavahiyate, tato maghA nakSatramapyevaM vyavahArato'mAvAsyAyAM prApyata iti na kazcidvirodhaH, paramArthataH punarimAmamAvAsyAM zrAviSThImimAni trINi nakSatrANi parisamApayanti, tadyathA - punarvasuH puSyo'zleSA ca, tathAhi - amAvAsyAcandrayogaparijJAnArthaM karaNaM prAgevoktaM, tatra tadbhAvanA kriyate ko'pi pRcchati - yugasyAdau prathamA zrAvizyamAvAsyA kena candrayuktena nakSatreNopetA satI For Personal & Private Use Only 10 prAbhRte 6 prAbhRtaH prAbhRtaM kulopakulA dhi sU 39 // 121 // Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SHARE samAptimupayAti ?, tatra pUrvoditasvarUpo'vadhAryarAziH SaTSaSTirmuhUrttA ekasya ca muhUrtasya paJca dvASaSTibhAgA ekasya cadvApaSTibhAgasya ekaH saptaSaSTibhAga iti pramANo dhriyate, dhRtvA caikena guNyate, prathamAyA amAvAsyAyAH pRSTatvAt , ekena guNitaM tadeva bhavatIti rAzistAvAneva jAtaH, tatastasmAd dvAviMzatirmuhUrtA ekasya ca muhUrtasya SaTcatvAriMzad dvASaSTibhAgA ityevaMparimANaM punarvasuzodhanakaM zodhyate, tatra SaTSaSTermuhUrtebhyo dvAviMzatirmuhUrtAH zuddhAH, sthitAH pazcAccatuzcatvAriMzat 44, tebhya eka muhUrtamapakRSya tasyA dvApaSTirbhAgAH kriyante, kRtvA ca te dvASaSTibhAgarAziMmadhye prakSipyante, jAtAH saptaSaSTiH, tebhyaH SaTcatvAriMzat zuddhAH, zeSAstiSThantyekaviMzatiH, tricatvAriMzato muhUrtebhyastriMzatA muhUrteH puSyaH zuddhaH, sthitAH pazcAt trayodaza muhartAH, azleSAnakSatraM ca dvikSetramiti paJcadaza muhUttapramANaM, tata idamAgataM-azleSAnakSatramekasmin muhUrte ekasya ca muhUrtasya catvAriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya saptapaSTidhAchinnasya SaTSaSTisaGkhyeSu / | bhAgeSu zeSeSu prathamA'mAvAsyA samAptimupagacchati, tathA ca vakSyati-'tA eesiM paMcaNDaM saMvaccharANaM paDhamaM amAvAsaM caMde keNaM nakkhatteNaM joei, tA asilesAhi, asilesANaM ekko muhutto cattAlIsaM bAvaThibhAgA muhuttassa bAvahibhAgaM ca sattahihA chettA chAvahI cuNNiAbhAgA sesA'iti, yadA tu dvitIyAmAvAsyA cintyate tadA sA yugasyAdita Arabhya trayo dazIti sa dhruvarAziH 66 / / trayodazabhirguNyate, jAtAni muhUrtAnAmaSTau zatAnyaSTApaJcAzadadhikAni 858 ekasya &ca muhUrtasya paJcaSaSTiSaSTibhAgA 65 ekasya ca dvASaSTibhAgasya satkAstrayodaza saptaSaSTibhAgAH 13, tatra 'cattAri ya bAyAlA aha sojjhA uttarAsADhA' iti vacanAt caturbhirdvicatvAriMzadadhikairmuhUrtazataiH SaTcatvAriMzatA ca dvASaSTibhAga For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) // 122 // ruttarASADhAparyantAni nakSatrANi zuddhAni, sthitAni pazcAnmuhUrtAnAM catvAri zatAni SoDazottarANi ekasya ca muhUrtasya 1.prAbhRta ekonaviMzatiSiSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya satkAstrayodaza sptssssttibhaagaaH| 416 / 33 / / tata etasmAt | prAbhRtatrINi zatAni navanavatyadhikAni muhUrtAnAmekasya ca muhUrtasya caturviMzatiSiSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya SaT- II prAbhRtaM SaSTiH saptapaSTibhAgAH 399 33 64 iti zodhanIyaM, tatra - SoDazottarebhyazcatuHzatebhyaH trINi zatAni navanavatyadhikAni kulopakulA zuddhAni, sthitAH pazcAt saptadaza muhUrtAH, tebhyaH eka muhUrta gRhItvA tasya dvApaSTirbhAgAH kriyante, kRtvA ca dvASaSTibhAga dhi sU 39 rAzau prakSipyante, jAMtA ekAzItiH, tasyAzcaturviMzatiH zuddhAH, sthitAH pazcAt saptapaJcAzat , tasyA rUpamekamAdAya saptapaSTirbhAgAH kriyante, tebhyaH SaTSaSTiH zuddhAH, pazcAdeko'vatiSThate, sa saptaSaSTibhAgarAzau prakSipyate, jAtAzcaturdaza saptaSaSTibhAgAH, AgataM puSyanakSatraM-poDaizasu muhUrteSvekasya ca muhUrtasya SaTpaJcAzati dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya catuIzasu saptaSaSTibhAgeSvatikrAnteSu dvitIyAM zrAviSThImamAvAsyAM parisamApayati, yadA tu tRtIyAzrAviSThyamAvAsyA cintyate sA yugAdita Arabhya paJcaviMzatitameti sa dhruvarAziH 66 / 3 / / paJcaviMzatyA guNyate, jAtAni SoDaza zatAni | paJcAzadadhikAni muhUrtAnAM 1650 ekasya ca mahatasya paJcaviMzaM dvASaSTibhAgazataM / 12 / ekasya dvApaSTibhAgasya paJcaviMzatiH saptapaSTibhAgAH 37 // tatra caturbhirdvicatvAriMzadadhikairmuhUrtazatairekasya ca muhUrtasya SaTcatvAriMzatA dvApaSTibhAgaH prathamamu // 122 // ttarASADhAparyantaM zodhanakaM zuddhaM, sthitAni pazcAnmuhUrtAnAM dvAdaza zatAnyaSTottarANi 1208 dvASaSTibhAgAzca muhUrttasya ekonAzItiH 72 ekasya ca dvASaSTibhAgasya paJcaviMzatiH saptapaSTibhAgAH 25, tato'STabhiH zatairekonaviMzatyadhikaH 819 For Personal & Private Use Only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoi A mahanAmakasya muhUrtasya caturvizatyA dvASaSTibhAgairekasya ca dvApaSTibhAgasya SaTpaTyA saptaSaSTibhAgaireko nakSatraparyAyaH zatyati, sthitAni pazcAtrINi zatAni navAzItyadhikAni muhUrtAnAM 389 ekasya ca muhUrtasya catuHpaJcAzad dvApaSTibhAgAH 54 ekasya ca dvASaSTibhAgasya SaDUviMzatiH saptapaSTibhAgAH 26, tato bhUyavibhinavottarairmuhUrtazatairekasya ca muhUrtasya catuvizatyA dvApaSTibhAgairekasya ca dvASaSTibhAgasya SaTpaTyA saptaSaSTibhAgairabhijidAdIni rohiNikAparyantAni zodhyante, sthitAH pazcAnmuhUrttA azItiH ekasya ca muhUrtasya ekonatriMzad dvASaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya saptaviMzatiH saptapaSTibhAgAH, 80 / 33 / / tatatriMzatA muhUtairmRgaziraH zuddhaM, sthitAH pazcAtpazcAzanmuhUrtAH 50, tataH paJcadazabhirArdA zuddhA, sthitAH paJcatriMzat 35, AgataM punarvasunakSatraM paJcatriMzati muhUrteSu ekasya ca muhUrtasyaikonatriMzati dvApaSTibhAgeSu ekasya ca dvApaSTibhAgasya saptaviMzatau saptaSaSTibhAgeSu gateSu tRtIyAM zrAviSThImamAvAsyAM parisamApayati, evaM caturthI zrAviSThImamAvAsyAmazleSAnakSatraM prathamassa muhUrtasya saptasu dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasyaikacatvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu gateSu parisamApayati / , paJcamI zrAviSThImamAvAsyAM puSyanakSatraM triSu muhUrteSvekasya muhUrtasya dvicatvAriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvApaSTibhAgasya catuHpaJcAzati saptaSaSTibhAgeSu gateSu 3 / 13 / 5 pariNamayati, 'eva'mityAdi, evamuktena prakAreNa etena-anantaroditena abhilApena-AlApakena zeSamapyamAvAsyAjatiM netavyaM, vizeSamAha-'poDavayaM do nakkhattA joeti,' atra caivaM sUtrapAThaH-'tA povaiNNaM amAvAsaM kai nakkhattA joeMti ?, tA donni nakkhattA joeMti, taMjahA|puvaphagguNI uttaraphagguNI ya' idamapi vyavahArata ucyate, paramArthataH punastrINi nakSatrANi proSThapadImamAvAsyAM parisamApa-14 85 ke k % dain Education International For Personal & Private Use Only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH mala0) // 123 // ASRESS4545 yanti, tadyathA-maghA pUrvaphAlgunI uttaraphAlgunI ca, tatra prathamAM proSThapadImamAvAsyAmuttaraphAlgunInakSatraM caturSa muhUrteSu 410 prAbhRte ekasya ca muhUrttasya SaDviMzato dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya dvayoH saptaSaSTibhAgayoH 4 / 26 / 2 atikrAntayoH, 6prAbhUta dvitIyAM proSThapadImamAvAsyAM pUrvaphAlgunInakSatraM saptasu muhUrteSvekasya ca muhUrttasya ekaSaSTau dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTi | prAbhRtaM kulopakulA bhAgasya paJcadazasu saptaSaSTibhAgeSu gateSu 7 / 61 / 15 / tRtIyAM proSThapadImamAvAsyAM maghAnakSatramekAdazasu muhUrteSvekasya |dhi sU 39 ca muhUrttasya catustriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasyASTAviMzatau saptaSaSTibhAgeSu gateSu 11 / 34 / 28, caturthI proSThapadImamAvAsyAM pUrvaphAlgunInakSatramekaviMzatau muhUrteSvekasya ca muhUrtasya dvAdazasu dvApaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya dvicatvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu gateSu 21 / 12 / 42 / paJcamI proSThapadImamAvAsyAM maghAnakSatraM caturviMzatau muhUrteSvekasya ca muhUrtasya saptacatvAriMzati dvApaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya paJcapaJcAzati saptaSaSTibhAgeSvatikrAnteSu 24 / 47 / 55 / parisamApayati, "AsoiM doNNI' tyAdi, atrApyevaM pAThaH-'tA AsoiNNaM amAvAsaM kai nakkhattA joeMti?, tA doNi nakkhattA joeMti, taMjahA-hattho cittA ya' etadapi vyavahArato, nizcayataH punarAzvayujImamAvAsyAM trINi nakSatrANi parisamApayanti, tadyathA-uttaraphAlgunI hastaH citrA ca, tatra prathamAmAzvayujImamAvAsyA hastanakSatraM paJca|viMzatau muhUrteSvekasya ca muhUrtasya ekatriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvApaSTibhAgasya triSu saptaSaSTibhAgeSu 25 / 31 / 3 gateSu, // 123 // dvitIyAmAzvayujImamAvAsyAmuttaraphAlgunInakSatraM catuzcatvAriMzati muhUrteSu ekasya ca muhUrtasya caturSa dvASaSTibhAgeSu ekasya |ca dvApaSTibhAgasya SoDazasu saptaSaSTibhAgeSu 44 / 4 / 16 gateSu, tRtIyAmAzvayujImamAvAsyAM uttaraphAlgunInakSatraM saptada dain Education International For Personal & Private Use Only Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zasu muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya ekonacatvAriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya ekonatriMzati saptaSaSTibhAgeSu 17 / 39 / 29 / gateSu, caturthImAzvayujImamAvAsyAM hastanakSatraM dvAdazasu muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya saptadazasu dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya tricatvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu 12 62 / 6 / gateSu paJcamImAzvayujImamAvAsyAM uttaraphAlgunI nakSatraM triMzati muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya dvipaJcAzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya catuHpaJcAzati saptaSaSTibhAgeSu 30 / 52 / 54 gateSu parisamApayati, 'kattiyaNNaM sAI visAhA ya'tti, atrApyevaM sUtrapAThaH - 'tA katti - yaSNaM amAvAsaM kai nakkhattA joeMti ?, tA doNNi nakkhattA joiMti, taMjahA- 'sAIvisAhA ya'tti, etadapi vyavahA ranayamate, nizcayataH punastrINi nakSatrANi kArttikImamAvAsyAM parisamApayanti, tadyathA - svAtirvizAkhA citrA ca tatra prathamAM kArttikImamAvAsyAM vizAkhAnakSatraM SoDazasu muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya SaTUtriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya caturSu saptaSaSTibhAgeSu 16 / 36 / 4 gateSu, dvitIyAM kArttikImamAvAsyAM svAtinakSatraM pazJcasu muhUrtteSvekasya ca muhUrttasya dvAviMzatau dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya saptadazasu saptaSaSTibhAgeSu 5 / 22 / 17 gateSu, tRtIyAM kArttikImamAvAsyAM citrA nakSatramaSTasu muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya catuzcatvAriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya triMzati saptaSaSTibhAgeSu 8 / 44 / 30 gateSu, caturthI kArtikImamAvAsyAM vizAkhAnakSatraM trayodazasu muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya dvAviMzatau dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya catuzcatvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu 13 / 22 / 44 gateSu paJcamIM kArttikImamAvAsyAM citrAnakSatraM ekaviMzatau muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya saptapaJcAzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya For Personal & Private Use Only Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) // 124 // 10 prAbhRte 6prAbhRta| prAbhRtaM kulopakulA dhi sU 39 saptapaJcAzati saptaSaSTibhAgeSu 21157 / 57 / gateSu samAptimupanayati, maggasiraM tiNNi, taMjahA-aNurAhA jiTThAmUlo iti, atrApi sUtrAlApaka evam-'tA maggasiraM amAvAsaM kai nakkhattA joeMti ?, tA tinni nakkhattA joeMti, taMjahA-| anurAhA jilhA mUlo ya' iti, etadapi vyavahArato nizcayataH punarimAni trINi nakSatrANi mArgazIrSAmamAvAsyAM parisamApayanti, tadyathA-vizAkhA anurAdhA jyeSThA ca, tatra prathamAM mArgazIrSImamAvAsyAM jyeSThAnakSatraM saptasu muhUrteSu ekasya ca muhUrtasyaikacatvAriMzati dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya paJcasu saptapaSTibhAgeSu 7 // 41 // 5, dvitIyAM mArgazIrSAMmamAvAsyAmanurAdhAnakSatramekAdazasu muhUrteSvekasya ca muhUrtasya caturdazasu dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvApaSTibhAgasyASTAdazasu saptapaSTibhAgeSu gateSu 11 / 14 / 18, tRtIyAM mArgazIrSImamAvasyAM vizAkhAnakSatramekonatriMzati muhUrteSvekasya ca muhUrttasya ekonapaJcAzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvApaSTibhAgasya ekatriMzati saptapaSTibhAgeSvatikrAnteSu 29 // 49 / 31, caturthI mArgazIrSImamAvAsyAmanurAdhAnakSatraM caturvizatI muhUrteSvekasya ca muhUrtasya saptaviMzatau dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvApaSTibhA gasya paJcacatvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu gateSu 24 / 27 / 45, paJcamI mArgazIrSImamAvAsyAM vizAkhAnakSatraM tricatvAriMzati muhUrteSvekasya ca muhUrtasya sambandhinodvApaSTibhAgasyASTApaJcAzati saptapaSTibhAgeSugateSu 43 / 0 / 58 / prismaapyti| 'posiM ca donni-pubAsADhA uttarAsADhAya'tti, atraivaM sUtrAlApakatA posiM amAvAsaM kai nakkhattA joeMti ?, tA donni nakkhattA joeMti, taMjahA-puvAsADhA ya uttarAsADhA yatti, etadapi vyavahArata uktaM, nizcayataH punastrINi nakSatrANi parisamApayanti, tadyathA-mUlaM pUrvASADhA uttarASADhA ca, tathAhi-prathamAM pauSImamAvAsyAM pUrvASADhAnakSatramaSTAviMzatau muhUrteSvekasya ca // 124 // For Personal & Private Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 mahatasya SaTcatvAriMzati dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvApaSTibhAgasya SaTsu sataSaSTibhAgeSu gateSu 28 / 26 / 6 / dvitIyAM pauSImamAvAsyAM pUrvASADhAnakSatraM dvayormuhUrtayorekasya ca muhUrtasyaikonaviMzatau dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasyaikonaviMzatau saptaSaSTibhAgeSvatikrAnteSu 2 / 19 / 19 / tRtIyAmadhikamAsabhAvinI pauSImamAvAsyAmuttarASADhAnakSatramekAdazasu muhUrteSu ekasya ca muhUrtasyaikonaSaSTau dvApaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya trayastriMzati saptaSaSTibhAgeSu gateSu 11 // 59 / 33, caturthI pauSImamAvAsyAM pUrvASADhAnakSatraM paJcadazasu muhUrteSu ekasya ca muhUrtasya SaTpaJcAzati dvApaSTibhAgeSu ekasya ca dvApaSTibhAgasya SaTcatvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu gateSu 15 / 56 / 46, paJcamI pauSImamAvAsyAM mUlanakSatramekonaviMzatau muhaHdhvekasya ca muhUrtasya paJcasu dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvApaSTibhAgasyaikonaSaSTau saptaSaSTibhAgeSvatikrAnteSu 195 / 59 parisamApayati / 'mAhiM tiNNi abhII savaNo dhaNihA' iti, atrApyevaM sUtrAlApaka:-'tA mAhiNNaM amAvAsaM kai nakkhattA joeMti , tA tiNNi nakkhattA joeMti, saMjahA-abhiI savaNo dhaNihA ya etadapi vyavahArato, nizcayataH punaramUni trINi nakSatrANi mAghImamAvAsyAM parisamApayanti, tadyathA-uttarASADhA. abhijit zravaNazca, tathAhi-prathamA mAghImamAvAsyAM zravaNanakSatraM dazasu muhUrteSvekasya ca muhUrtasya SaviMzatoM dvASaSTibhAgeSvekasya dvASaSTibhAgasyASTasu saptaSaSTibhAgeSu gateSu / 10 / 26 / 8, dvitIyAM mAghImamAvAsyAmabhijinnakSatraM triSu muhUrteSvekasya ca muhUrtasya SaviMzatau dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya viMzatau saptaSaSTibhAgeSu gateSu / 3 / 26 / 20, tRtIyAM mAghImamAvAsyAM zravaNanakSatraM trayoviMzatau muhUrteSvekasya ca muhUrtasyaikonacatvAriMzati dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya paJcatriMzati saptapaSTibhAgeSu For Personal & Private Use Only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa - zivRttiH ( mala0 ) // 125 // gateSu 23 / 39 / 35, caturthI mAghImamAvAsyAM abhijinnakSatraM SaTsu muhUrtteSvekasya ca muhUrttasya saptatriMzati dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya saptacatvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu vyatikrAnteSu 6 / 37 / 47, paJcarmI mAghImamAvAsyAmuttarASADhAnakSatraM paJcaviMzatau muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya dazasu dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya SaSTau saptaSaSTibhAgeSu gateSu 25 / 10 / 60 parisamApayati / 'phagguNIM donni taMjahA -sayabhisayA puvabhaddavaya'tti, atrApyevaM sUtrAlApaka:'tA phagguNIM NaM amAvAsaM kai nakkhattA joeMti ?, tA doNNi nakkhattA joeMti, taMjahA - saya bhisayA puvabhaddavayA ya,, etadapi vyavahArato, nizcayataH punaramUni trINi nakSatrANi phAlgunImamAvAsyAM parisamApayanti, tadyathA dhaniSThA zatabhiSak pUrvabhadrapadA ca tatra prathamAM phAlgunImamAvAsyAM pUrvabhadrapadA nakSatraM SaTsu muhUrtteSvekasya ca muhUrttasyaikatriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya navasu saptaSaSTibhAgeSu gateSu / 6 / 31 / 9, dvitIyAM phAlgunImamAvAsyAM dhaniSThAnakSatraM viMzatau muhUrtteSvekasya ca muhUrttasya caturSu dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya dvAviMzatau saptaSaSTibhAgeSu vyatikrAnteSu 20 / 4 / 22, tRtIyA phAlgunImamAvAsyAM pUrvASADhAnakSatraM caturdazasu muhUrtteSvekasya ca muhUrttasya catuzcatvAriMzati dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya SaTtriMzati saptaSaSTibhAgeSu gateSu 14 / 44 / 36, caturthI phAlgunImamAvAsyAM zatabhiSak nakSatraM triSu muhUrtteSvekasya ca muhUrttasya saptadazasu dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya ekonapaJcAzati saptaSaSTibhAgeSu gateSu 3 / 17 / 49, paJcamIM phAlgunImamAvAsyAM dhaniSThAnakSatraM SaTsu muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya dvipaJcAzati dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya satkeSu dvASaSTau saptaSaSTibhAgeSu gateSu 6 / 52 / 62 / pariNamayati / 'cittiM tinni, taMjahA - uttarabhaddavayA revatI For Personal & Private Use Only 10 prAbhRte 6 prAbhRtaprAbhRtaM kulopakulA dhi sU 39 // 125 // Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ B 5 assiNI yatti atrApyevaM sUtrAlApakaH-'tA cittinnaM amAvAsaM kai nakkhattA joeMti ?, tA tiNNi nakkhattA joeMti, taMjahA-uttarabhaddavayA revaI assiNI ya etadapi vyavahArato, nizcayataH punaramUni trINi nakSatrANi caitrImamAvAsyAM parisamApayanti, tadyathA-pUrvabhadrapadA uttarabhadrapadA revatI ca, tatra prathamAM caitrImamAvAsyAmuttarabhadrapadAnakSatraM saptaviMzatau muhUrteSvekasya ca muhUrtasya SaTtriMzati dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya dazasu saptaSaSTibhAgeSu gateSu 37 / 36 / 10, dvitIyAM caitrImamAvAsyAmuttarabhadrapadAnakSatramekAdazasu muhUrteSvekasya ca muhUrtasya navasu dvApaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya trayoviMzatau saptaSaSTibhAgeSu gateSu 11 / 9 / 23, tRtIyAM caitrImamAvAsyAM revatInakSatraM paJcasu muhUrteSu ekasya ca muhUrtasyaikonapaJcAzati dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvApaSTibhAgasya saptatriMzati saptaSaSTibhAgeSvatikrAnteSu 5 / 42 / 37, caturthI caitrImamAvAsyAmuttarabhadrapadAnakSatraM trayoviMzatau muhUrteSu ekasya ca muhUrtasya dvAviMzatau dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya paJcAzati saptaSaSTibhAgeSu gateSu 23 / 22 / 50, paJcamI caitrImamAvAsyAM pUrvabhadrapadAnakSatraM saptaviMzatau muhUrteSvekasya ca muhUrtasya saptapaJcAzati dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya triSaSTau saptaSaSTibhAgeSvatikrAnteSu 27 / 57 / 63 parisamApayati / 'vaisAhI bharaNI kattiyA yatti, atrApyevaM sUtrapAThaH-'tA vaisAhiNaM amAvAsaM kai nakkhattA | joenti ?, tA doNi nakkhattA joeMti, taMjahA-'bharaNI kattiyA yatti, etadapi vyavahArato, nizcayataH punastrINi nakSatrANi vaizAkhImamAvAsyAM parisamApayanti, tAni cAmUni-tadyathA-revatI azvinI bharaNI ca, tatra prathamAM vaizAkhIhai mamAvAsyAmazvinInakSatramaSTAviMzatA muhUrteSvekasya ca muhUrtasya ekacatvAriMzati dvApaSTibhAgeSu ekasya ca dvApaSTibhAgasyai For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SHRSS 10 prAbhRte 6prAbhRtaprAbhRtaM kulopakulA [dhi sU 39 sUryaprajJa- kAdazasu saptaSaSTibhAgeSu gateSu 28 // 41 / 11, dvitIyAM vaizAkhImamAvAsyAM azvinInakSatraM dvayormuhUrttayorekasya ca muhUrtaptivRttiH syaikonacatvAriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya trayoviMzatau saptaSaSTibhAgeSu vyatikrAnteSu 2 / 39 / 23, (mala.) tRtIyAM vaizAkhImamAvAsyAM bharaNInakSatramekAdazasu muhUrteSu ekasya ca muhUrtasya catuHpaJcAzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca // 126 // dvApaSTibhAgasyASTAtriMzati saptapaSTibhAgeSu gateSu / 11 / 54 / 38, caturthI vaizAkhImamAvAsyAmazvinInakSatraM paJcadazasu muhUrteSvekasya ca muhUrtasya saptaviMzatau dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasyaikapaJcAzati saptaSaSTibhAgeSu gateSu 15 / 27 / 51, paJcamI vaizAkhImamAvAsyAM revatInakSatramekonaviMzatau muhUrteSvekasya ca muhUrtasya sambandhino dvApaSTibhAgasya satkeSu catuHSaSTau saptaSaSTibhAgeSu 19 / / 64 / pariNamayati, 'jiTThAmUliM rohiNI migasiraM ca'tti, atrApyevaM sUtrAlApaka:-'tA jeTThAmUliNNaM amAvAsaM kai NakkhattA joeMti !, tA doNNi NakkhattA joeMti, taMjahA-rohiNI migasiroya'tti, etadapi vyavahArataH, nizcayataH punarbe nakSatre jyeSThAmUlImamAvAsyAM parisamApayataH, tadyathA-rohiNI kRttikA ca, tatra prathamAM jyeSThAmUlImamAvAsyAM rohiNInakSatramekonaviMzatau muhUrteSvekasya muhUrtasya SaTcatvAriMzati dvASaSTibhAgeSvekasya lAca dvASaSTibhAgasya dvAdazasu saptapaSTibhAgeSu gateSu 19 // 46 / 12, dvitIyAM jyeSThAmUlImamAvAsyAM kRttikAnakSatraM trayoviMzato muhUrteSu ekasya ca muhUrtasya ekonaviMzatau dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvApaSTibhAgasya paJcaviMzatau saptaSaSTibhAgeSvatikrAnteSu |23 / 19 / 25, tRtIyAM jyeSThAmUlImamAvAsyAM rohiNInakSatraM dvAtriMzati muhUrteSvekasya muhUrtasyaikonaSaSTI dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasyaikonacatvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu samatikrAnteSu 32 // 59 / 39, caturthI jyeSThAmUlImamAvAsyAM // 126 // For Personal & Private Use Only Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 *450564 rohiNInakSatraM SaTsu muhUrteSvekasya ca muhUrttasya dvAtriMzati dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvApaSTibhAgasya dvipaJcAzati saptaSaSTibhAgeSu 6 / 32 / 52 / paJcamI jyeSThAmUlImamAvAsyAM kRttikAnakSatraM dazasu muhUrteSu ekasya muhUrtasya paJcasu dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya paJcaSaSTau saptapaSTibhAgeSu gateSu 10 / 5 / 65 parisamApayati |'taa AsADhINa'mityAdi, tA, iti pUrvavat , AsADhI Namiti vAkyAlaGkAre, kati nakSatrANi yuJjanti ?, bhagavAnAha-'tA'ityAdi, tA iti pUrvavat, trINi nakSatrANi yuJjanti, tadyathA-ArdrA punarvasuH puSyazca, etadapi vyavahArata uktaM, paramArthataH punaramUni trINi nakSatrANi ASADhImamAvAsyAM pariNamayanti, tadyathA-mRgazira ArdrA punarvasuzca, tatra prathamAmASADhImamAvAsyAmArdAnakSatra dvAdazasu muhUrteSvekasya ca muhUrtasya ekapaJcAzati dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya trayodazasu saptaSaSTibhAgeSu gateSu 2051 / 13 / dvitIyAmASADhImamAvAsyAM mRgaziro nakSatraM caturdazasu muhUrteSvekasya ca muhUrttasya caturvizatI dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvApaSTibhAgasya SaviMzatI saptapaSTibhAgeSvatikrAnteSu 14 // 24 // 26 // tRtIyAmASADhImamAvAsyAM punarvasunazana navasu muhUrteSvekasya ca muhUrtasya dvayoSaSTibhAgayorekasya ca dvApaSTibhAgasya catvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu gateSu 9 / 2 / 40 / caturthImASADhImamAvAsyAM mRgazironakSatraM saptaviMzatI muhUrteSvekasya ca muhUrtasya saptatriMzati dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvApaSTibhAgasya tripaJcAzati saptaSaSTibhAgeSu gateSu 27 // 37||53||pnycmiimaassaaddhiimmaavaasyaa punarvasunakSatraM dvAviMzatI muhUrteSvekasya ca muhUrtasya SoDazasu dvASaSTibhAgeSu samatikrAnteSu 22 / 16 / / prismaapytiiti| tadevaM dvAdazAnAmadhya-18 mAvAsyAnAM cndryogopetnksstrvidhiruktH| sampratyetAsAmeva kulAdiyojanAmAha-'tA sAvihinna'mityAdi, tA iti Jan Education International For Personal & Private Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa ptivRttiH (mala.) // 127 // pUrvavat, zrAviSThI-zrAvaNamAsabhAvinImamAvAsyAM kiM kulaM yunakti upakulaM vA yunakti kulopakulaM vA bunakti !, bhagavAnAha-kulaM vetyAdi, kulamapi yunakti, vAzabdo'pizabdArthaH, upakulaM vA yunakti, na labhate yogamadhikRtya kulo-padA 6prAbhRtapakulaM, tatra kulaM-kulasaMjJaM nakSatraM zrAviSThImamAvAsyAM yuJjat maghAnakSatraM yunakti, etad vyavahArata ucyate, vyavahArato prAbhRtaM hi gatAyAmapyamAvAsyAyAM vartamAnAyAmapi ca pratipadi yo'horAtro mUle'mAvasyayA sambaddhaH sa sakalo'pyahorAtro- amAvasyA |'mAvAsyeti vyavahiyate, tata evaM vyavahArataH zrAviSThyAmapyamAvAsyAyAM maghAnakSatrasambhavAduktaM kulaM suddhanmadhAnakSatra yuna- nakSatraM kIti, paramArthataH punaH kulaM yuJjatpuSyanakSatraM yunakkIti pratipattavyaM, tasyaiva kulaprasiddhyA prasiddhasya zrAvidhyAmamAvAskhAyAM sambhavAt , etacca prAgevoktam ,uttarasUtramapi vyavahAranayamadhikRtya yathAyogaM paribhAvanIyamiti, upakulaM yuJjat azleSAnakSatraM yunakti, sampratyupasaMhAramAha-tA sAvihinna'mityAdi, yata uktaprakAreNa dvAbhyAM kulopakulAbhyAM zAviSThyAmamAvAsyAyAM candrayogaH samasti natu kulopakulena tataH zrAviSThImamAvAsyAM kulamapi vAzabdo'pizabdArthaH yunaki upakulaM vA yunakti iti vaktavyaM syAt, yadi kulena vA yuktA upakulena vA yuktA satI zrAviSThyamAvAsyA yukteti vaktavyaM syAt , 'evaM neyavamiti evamuktaprakAreNa zeSamapyamAvAsyAjAtaM netavyaM, navaraM mArgazIrSI mAghIM phAlgunImASADhImamA vAsyAM kulopakulamapiyunaktIti vaktavyaM, zeSAsutvamAvAsyAsu kulopakulaM nAsti,samprati pAThakAnugrahAya sUtrAlApakA dayante- // 127 // mAtA puThThavaiNNaM amAvAsaM kiM kulaM joei uvakulaM joei kulovakulaM joei ?, tA kulaM vA joei uvakulaM vA joei,co |labbhai kulovakulaM, kulaM joemANe uttarAphagguNI joei, uvakulaM joemANe puvAphagguNI joei, tA puDhavaiNNaM amAvAsa - prAyoktamAhattaratA sAvihina bhitvacAmamAvAsyAM kukkAsitA AviSyamAvAphAlgunImApADImAkSatraM yunakti yogaH samasti natu bAda kulena vA yukta jAtaM netavyaM, navaraprati pAThakAnuna te vaktavyaM, zeSAsu tvamAvAsyAsalIvakulaM joei 1, tA kula jAe, tA puTThavaiNaM For Personal & Private Use Only Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18|kulaM vA joei uvakulaM vAjoei, kuleNa vA juttA uvakuleNa vA juttA poThvayA amAvAsA juttatti vattavaM siyA / tA AsA iNNaM amAvAsaM kiM kula joei uvakulaM joei kulocakulaM joei , tA kulaM vA joei, uvakula vA joei, no labbhai kulovakulaM, kula joemANe cittAnakkhatte joei, uvakulaM joemANe hatthanakkhatte jopai, tA AsAiNNaM amAvAsaM kulaM joei uvakulaMjoei, kuleNa vA juttA uvakuleNa vA juttA AsAI amAvAsA juttatti vattavaM siyA / tA kattiyaNNaM amAvAsaM kiM kulaM vA joei uvakulaM vA joei kulovakulaM vA joei, tA kulaM vA joei uvakulaM vA joei, no labbhai kulovakulaM, kulaM joemANe visAhAnakkhatte joei, uvakulaM vA joemANe sAinakkhatte joei, kuleNa vA juttA uvakuleNa vA juttA kattiI amAvAsA juttatti vattavaM siyA / tA maggasiriNaM amAvAsa kiM kulaM joei uvakulaM joei kulovakulaM vA joei ?, tA kulaM vA joei, uvakulaM vA joei, kulovakulaM vA joei, kulaM joemANe mUlanakkhatte joei, uvakulaM joemANe jeThAnakkhatte joei, kulovakulaM joemANe 4 aNurAhAnakkhatte joei, kuleNa vA juttA uvakuleNa vA juttA kulovakuleNa vA juttA mAgasiriNa amAvAsA juttatti vattavaM siyA / posiNaM amAvAsaM kiM kulaM vA joei uvakulaM vA joei kulovakulaM vA joei ?, kulaM vA joei, uvakulaM vA joei, no lambhai kulovakulaM, kulaM joemANe puvAsADhA Nakkhatte joei uvakulaM joemANe uttarAsADhA Nakkhatte joei, tA kuleNa vA juttA uvakuleNa vA .juttA posI Ne amAvAsA juttatti vatta Jain Education Inter n al For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaM siyA'ityAdi, nizcayataH punaH kulAdiyojanA prAguktaM candrayogamadhikRtya svayaM paribhAvanIyA // iti zrImalayagiri- |10prAbhRte ptivRttiH viracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM dazamasya prAbhRtasya SaSThaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // 7prAbhRta(mala0) prAbhRtaM puurnnimaamaa||128|| __ tadevamuktaM dazamasya prAbhRtasya SaSThaM prAbhRtaprAbhRta, samprati saptamamArabhyate, tasya cAyamAdhikAraH-'paurNamAsyamAvA-RMER syAnAM candrayogamadhikRtya sannipAto vaktavyaH' tatastadviSayaM praznasUtramAha pAtaHsU40 M tA kahaM te saNNivAte Ahiteti vadejA ?, tA jayA NaM sAviTThIpuNNimA bhavati tatA NaM mAhI amA-4 vAsA bhavati, jayA gaM mAhI puSiNamA bhavati tatA NaM sAviTThI amAvAsA bhavati, jatA NaM puTThavatI. puSiNamA bhavati tatANaM phagguNI amAvAsA bhavati, jayA NaM phagguNI puNimA bhavati tatA NaM puTThavatI amAvAsA bhavati, jayA NaM AsAI puSiNamA bhavati tatA NaM cettI amAvAsA bhavati, jayA NaM cittI puNimA bhavati tayA NaM Asoi amAvAsA bhavati, jayA NaM kattiyI puNNimA bhavati tatA NaM vesAhI amAvAsA bhavati, jatA NaM vesAhI puNNimA bhavati tatA NaM kattiyA amAvAsA bhavati, jayA NaM maggasirI // 128 // puNNimA bhavati tatA NaM jehAmUle amAvAsA bhavati, jatA NaM jeTTAmUle puSiNamA bhavati tatA NaM magga|sirI amAvAsA bhavati, jatA NaM posI puSNimA bhavati tatA NaM AsADhI amAvAsA bhavati, jatA NaM AsADhI puNimA bhavati tatANaM posI amAvAsA bhavati (sUtraM40)dasamassa pAhuDassa sattamaM pAhuDapAhuDaM smtt| BHABHARASHTRA ** 55 For Personal & Private Use Only w Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * | 'tA kahaM te'ityAdi, tA iti pUrvavat , kathaM ?-kena prakAreNa bhagavan ! tvayA candrayogamadhikRtya paurNamAsyamAvAsyAnAM hai sannipAta AkhyAta iti vadet ?, evamukte bhagavAnAha-tA jayA NamityAdi, iha vyavahAranayamatena yasminnakSatre paurNa-hai mAsI bhavati tata ArabhyAktine paJcadaze caturdaze vA nakSatre niyamato'mAvAsyA, tato yadA zrAviSThI-zraviSThAnakSatrayaktA paurNamAsI bhavati tadA tasyAmaktinI amAvAsyA mAghI-maghAnakSatrayuktA bhavati, maghAnakSatrAdArabhya zraviSThAnakSatrasya paJcadazatvAt, etacca zrAvaNamAsamadhikRtya bhAvanIyaM, yadA tu Namiti vAkyAlaGkAre mAghI-maghAnakSatrayuktA paurNamAsI bhavati tadA pAzcAtyA amAvAsyA zrAviSThI-zraviSThAyuktA bhavati, maghAta Arabhya pUrva zraviSThAnakSatrasya paJcadazatvAt , etacca mAghamAsamadhikRtya veditavyaM, tathA 'tA jayA Na'mityAdi, tatra yadA Namiti vAkyAlaGkAre proSThapadI-uttarabhadrapadAyuktA paurNamAsI bhavati tadA Namiti prAgvat pAzcAtyA amAvAsyA phAlgunI-uttaraphAlgunInakSatrayuktA bhavati, uttarabhadrapadAta Arabhya pUrvamuttaraphAlgunInakSatrasya paJcadazatvAt , yattvapAntarAle abhijinnakSatraM tatstokakAlatvAt prAyo na vyavahArapathamavatarati, tathA ca samavAyAGgasUtram-'jaMbuddIve dIve abhiIvajehiM sattAvIsAe nakkhattehiM saMvavahAro vaTTaItti, tataH sadapi tanna gaNyate iti paJcadazamevottarabhadrapadAta Arabhya pUrvamuttaraphAlgunInakSatramiti, etacca bhAdrapadamAsamadhikRtyoktamavaseyaM, jayANa'mityAdi, yadAca phAlgunI-uttaraphAlgunInakSatrayuktA paurNamAsI bhavati tadApAzcAtyA amAvAsyA prauSThapadI-uttarabhadrapadopetA bhavati, uttaraphAlgunyA Arabhya pUrvamuttarabhadrapadAnakSatrasya caturdazatvAt, idaM ca phAlgunamAsamadhikRtyoktaM, 'jayA Na'mityAdi, yadA ca AzvayujI-azvayugnakSatropetA paurNamAsI bhavati tadA pAzcAtyA * SAAPALABAISAITHIRUPATHUGA * * * For Personal & Private Use Only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH -mala0) // 129 // nantarAmAvAsyA caitrI-citrAnakSatrasamanvitA bhavati, azvinyA Arabhya pUrva citrAnakSatrasya paJcadazatvAt, etacca vyavahA- 10prAbhRte ranayamadhikRtyoktamavaseya, nizcayata ekasyAmapyazvayugmAsabhAvinyAmamAvAsyAyAM citrAnakSatrAsambhavAd, etacca prAgeva darzitaM,88prAbhRta , yadA ca caitrI-citrAnakSatropetA paurNamAsI jAyate tadA tataH pAzcAtyAnantarAmAvAsyA AzvayujI-azvayugnakSatropetA &aa prAbhRtaM bhavati, etadapi vyavahArato, nizcayata ekasyAmapi caitramAsabhAvinyAmamAvAsyAyAmazvinInakSatrasyAsambhavAt, etacca sUtra pUrNimAmA|mazvayukcaitramAsamadhikRtya pravRttaM veditavyaM, 'jayA Na'mityAdi, yadA ca kArtikI-kRttikAnakSatropetA paurNamAsI bhavati vAsyA sanni tadA vaizAkhI-vizAkhAnakSatropetA amAvAsyA bhavati, kRttikAto'rvAgvizAkhAyAH paJcadazatvAt, yadA vaizAkhI-vizAkhA pAtaHsU40 nakSatropetA paurNamAsI bhavati tadA tato'nantarA-pAzcAtyA amAvAsyA kArtikI kRttikAnakSatropetA bhavati, vizAkhAtaH pUrva kRtikAyAzcaturdazatvAt , etacca kArtikavaizAkhamAsAvadhikRtyoktaM, evamuttarasUtramapi bhAvanIyam // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM dazamasya prAbhRtasya saptamaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // *********4545 // 129 // tadevamukta dazamasya prAbhRtasya saptamaM prAbhRtaprAbhRtaM, sAmpratamaSTamamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAraH-'makSatrANAM saMsthAnaM vaktavya'miti, tatastadviSayaM praznasUtramAha-... tA kahaM te nakkhattasaMThitI Ahiteti vadejA, tA eesiNaM aTThAvIsAe NakkhattANaM abhIyI NaM Nakkhatte kiMsaMThite paNNatte, go! gosIsAvalisaMThite paNNatte, savaNe Nakkhatte kiMsaMThite paNNate, kAhArasa Jain Education Inter n al For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Thita pa0, dhaNihANakkhatte siMThite pa01, sauNipalINagasaMThite paM0, sayabhisayANakkhase kiMsaMThite paNNatte 1, pupphovayArasaMThite paNNatte, puvApohavatANakakhatte kiMsaMThite paNNate?, avaDavA visaMThite paNNatte, evaM ucarAvi, revatINakkhatte kiMsaMThite paNNatte, NAvAsaMThite paM0, assiNINakkhatte kiMsaMThite paNNatte, AsakkhaMdhasaMThite paNNatte, bharaNINakkhatte kiMsaMThite paM0 1, bhagasaMThie paM0, kattiyANakkhatte kiMsaMThite paNNatte?, churagharagasaMThite paM0, rohiNINakkhatte kiMsaMThite paM0 1, sagaDuDDisaMThite paNNatte, migasirANakkhatte kiMsaMThite paNNatte ?, magasIsAvalisaMThite paM0, ahANakkhatte kiMsaMThite paM0 1, rudhirabiMdusaMThie paNNatte, puNavasU Nakkhatte kiMsaMThite paM01, tulAsaMThie paM0, pupphe Nakkhatte kiMsaMThite paNNatte?, vaddhamANasaMThie paNNatte, assasANakkhatte kiMsaMThie paNNatte ?, paDAgasaMThie paNNatte, mahANakkhatte kiMsaMThie paNNatte, pAgArasaMThite paNNatte, putvAphagguNINakkhatte kiMsaMThie paM0, addhapaliyaMkasaMThite paM0, evaM uttarAvi, hatthe Nakkhatte kiMsaMThite paM0 1, hatthasaMThite paM0, tA cittANakkhatte kiMsaMThite paM0?, muhaphullasaMThite paNNatte, sAtINakkhatte kiMsaMThite paNNatte, khIlagasaMThite pannatte, visAhANakkhatte kiMsaMThie paNNatte ?, dAmaNisaMThite pa0, aNurAdhANakkhatte kiMsaMThite paM01, egAvalisaMThite paM0, jehAnakkhatte kiMsaMThite paM01, gayadaMtasaMThite paNNatte, mUle Nakkhatte kiMsaMThie paM0, vicchuyalaMgolasaMThite paM0, putvAsADhANakkhatte kiMsaMThie paNNatte ?, gayavikkamasaMThite paM0, uttarAsADhANakkhatte kiMsaMThie paNNatte ?, sAiyasaMThite paM0(sUtraM41) dasamassa aTThamaM pAhuDapAhuDaM smttN|| For Personal & Private Use Only Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJavivRttiH (mala0) 10 prAbhRte prAbhRtaprAbhRtaM nakSatrasaMsthA naM sU41 // 130 // 'tA kahaM te ityAdi, tA iti pUrvavat , kathaM ?-kena prakAreNa bhagavan ! nakSatrANAM saMsthiti:-saMsthAnamAkhyAteti vadet ?, evamuktvA bhUyaH pratyeka praznaM vidadhAti-'tA'ityAdi, tA iti prAgvat, eteSAmanantaroditAnAmaSTAviMzatinakSa- trANAM madhye yadabhijinnakSatraM tat 'kiMsaMThitaMti kasyeva saMsthitaM-saMsthAnaM yasya tatkiMsaMsthitaM prajJaptaM ?, bhagavAnAha- 'tA eesi 'mityAdi, tA iti prAgvat, eteSAmamantaroditAnAmaSTAviMzatenakSatrANAM madhye'bhijinnakSatraM gozIvilisaMsthitaM prajJapta, goH zIrSe gozIrSa tasyAvalI-tatpudgalAnAM dIrgharUpA zreNiH tatsama saMsthAna prajJaptaM, evaM zeSANyapi sUtrANi bhAvanIyAni, navaraM dAmanI-pazubandhanaM, zeSaM prAyaH sugama, saMsthAnasaGghAhikAzcemA jambUdvIpaprajJaptisatkAstisro gAthAH|'gosIsAvali 1 kAhAra 2 sauNi 3 pupphovayAra 4 vAvI 5 ya [uttarAdvayaM] / NAvA 6 AsakkhaMdhaga 7 bhaga 8 chura gharae 9 ya sagaDuddhI 10 // 1 // migasIsAvali 11 rudhirabiMdu 12 tula 13 vaddhamANaga 14 paDAgA 15 / pAgAre 16 | pallaMke 17 [phAlgunIdvayaM ] hatthe 18 muhaphullae 19 ceva ||2||khiilg 20 dAmaNi 21 egAvalI 22 ya gayadaMta |23 vicchuyaale 24 ya / gayavikkame 25 ya tatto sIhanisAI 26 ya saMThANA // 3 // " iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM dazamasya prAbhRtasyASTamaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // // 130 // tadevamukkaM dazamasya prAbhRtasyASTamaM prAbhRtaprAbhRtaM, samprati navamamArabhyate, tasya cAyamAdhikAraH-'pratinakSatraM tArApramANaM vaktavya"miti, tatastadviSayaM praznasUtramAha For Personal & Private Use Only Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SHRESS - tA kahaM te tAragge Ahiteti vadejA ?, tA etesi NaM aMhAvIsAe NakkhattANaM abhIINakkhatte katitAre paM0, titAre paNNatte, savaNeNakkhatte katitAre paM01, titAre paNNatte, dhaniTThANakkhatte katitAre pa01, paNa tAre paNNatte, satabhisayANakkhatte katitAre paM0 ?, satatAre paNNatte, puvApoTTavatA katitAre paM01, dutAre paNNatte, evaM uttarAvi, revatINakkhatte katitAre paNNatte ?, battIsatitAre paNNatte, assiNINakkhatte katitAre paNNatte ?, titAre paNNatte, evaM save pucchijaMti, bharaNI titAre paM0, kattiyA chatAre paNNatte, rohiNI paMcatAre paNNatte, savaNe titAre paM0, addA egatAre paM0, puNavasU paMcatAre paNNatte, pusse Nakkhatte titAre pa0, assesA chattAre pannatte, mahA sattatAre paNNatte, puvAphagguNI dutAre pannatte, evaM uttarAvi, hatthe paMcatAre paNNatte, cittA ekatAre paNNatte, sAtI ekatAre paNNatte, visAhA paMcatAre paM0, aNurAhA paMcatAre paM0, jeTThA titAre paM0, mUle egatAre paNNatte, putvAsADhA cautAre paNNatte, uttarAsADhANakkhatte cautAre pN0|| (sUtraM 42) dasamassa pAhuDassa navamaM pAhuDapAhuDaM samattaM // | 'tA kahaM te'ityAdi, tA iti pUrvavat , kathaM ?-kena prakAreNa te-tvayA bhagavan ! nakSatrANAM 'tArAgraM' tArApramANamAkhyAtaM iti vadet , evaM sAmAnyataH praznaM kRtvA samprati pratinakSatraM pRcchati-tA eesi Na'mityAdi, tA iti pUrvavat, eteSAmaSTAviMzatenakSatrANAmabhijinnakSatraM tritAraM prajJapta, evaM zeSANyapi praznanirvacanasUtrANi bhAvanIyAni, tArApramANasaGkrAhike ceme jambUdvIpaprajJaptisatke gAthe-"tiga 1 tiga 2 paMcaga 3 saya 4 duga 5 duga 6 battIsaM 7tigaM 8 4545555 For Personal & Private Use Only Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH (mala.) // 13 // SAMACHAR taha tigaM9 ca / cha 10 paMcaga 11 tiga 12 ikkaga 13 paMcaga 14 tiga 15 ikvarga 16 ceva // 1 // satsaga 17 duga 10 prAbhRte 18 duga 19 paMcaga 20 ikki 21 kkaga 22 paMca 23 cau 24 tigaM 25 ceva / ikkArasaga 26 caukkaM 27 caukkagaM 28 9prAbhRtaceva tAraggaM // 2 // " iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM dazamasya prAbhRtasya navamaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // | prAbhRte nakSatratArA graM sU 42 tadevamuktaM dazamasya prAbhRtasya navamaM prAbhRtaprAbhRtaM, samprati dazamamArabhyate-tasya cAyamarthAdhikAraH-yathA 'kati 10 prA0 nakSatrANi svayamastaMgamanenAhorAtraparisamApakatayA ke mAsaM nayantIti tatastadviSayaM praznasUtramAha-. . 10 prA0 - tA kahaM te NetA Ahiteti vadejA ?, tAvAsANaM paramaM mAsaM kati NakkhattA *ti, tA cattAri NakkhattA mAsanetU0 Niti, taMjahA-uttarAsADhA abhiI savaNo dhaNiTThA, uttarAsADhA coddasa ahoratte Neti, abhiI satta ahorate nakSatra Neti,savaNe aTTha ahoratteNeti dhaNihA egaM ahorattaM nei, taMsi NaM mAsaMsi cauraMgulaporisIe chAyAe sUrie aNupariyati,tassa NaM mAsassa carime divase dopAdAiM cattAriyaaMgulANi porisI bhvti| tA vAsANaM docaM* mAsaM kati NakkhattA aiti, tA cattAri NakkhattA aiti, taM0-dhaNihA satabhisayA pucapuTThavatA uttarapohavayA, dhaNiTThA coddasa ahoratte Neti, sayabhisayA satta ahoratte Neti, puvAbhaddavayA aha ahoratte Nei, uttarApo. // 131 // DhavatA egaM ahorattaM ti, taMsi NaM mAsaMsi aTuMgulaporisIe chAyAe sUrie aNupariyaddati, tassa NaM mAsassa carime divase do padAiM aTTha aMgulAI porisI bhavati / tA vAsANaM tatiyaM mAsaM kati NakkhatA SHRS5512555OMOM sU43 For Personal & Private Use Only Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aiti ?, tA tiNNi NakkhattA Niti, taM0-uttarapohavatA revatI assiNI, uttarApoTThavatA coddasa ahoratte Neti, revatI paNNarasa ahoratte Neti, assiNI egaM ahoraNei, taMsiM ca NaM mAsaMsi duvAlasaMgulAe porisIe chAyAe sUrie aNupariyati, tassa NaM mAsassa carimadivase lehatthAI tiNi padAiMporisI bhavati, tAvAsANaMcautthaM mAsaM katiNakkhattA NeMti, tA tili nakkhattA aiti, taM0-assiNI bharaNI kattiyA, assiNI cauddasa ahoratte Neha, bharaNI pannarasa ahoratte Nei, kattiyA ega ahorattaM Neha, taMsiMca NaM mAsaMsi solasaMgulA porisI chAyAe surie aNupariyai, tassa NaM mAsassa carime divase tinni payAI cattAri aMgulAI porisI bhavai |taahemNtaannN paDhamamAsaM kai NakkhattA Nati,tA tiNi NakkhattA aiti, taM0-kattiyA rohiNI saMThANA, kattiyA codasa ahoratteNeti, rohiNI pannarasa ahoratte Neti, saMThANA egaM ahorattaMNeti, taMsi ca NaM mAsaMsi vIsaMgulaporisIe chAyAe sUrie aNupariyati, tassa NaM mAsassa carime divase tiNNi padAiM aTTha aMgulAI porisI bhavati / tA hemaMtANaM docaM mAsaM kati NakkhattA Nati?, cattAriNakkhattANeti,taM0-saMThANA addA puNavasU pusso, saMThANA coddasa ahoratte Neti addA satta ahoratte Neti puNavasU aha ahoratteNeti pusse egaM ahorattaM ti, taMsi ca NaM mAsaMsi cauvIsaMgulaporisIe chAyAe sUrie aNupariyati, tassaNaM mAsassa carime divase lehahANi cattAri padAiM porisI bhavati / tA hemaMtANaM tatiyaM mAsaM kati NakkhattA aiti ?, tA tipiNa NakkhattA aiti, taM0-pusse' assesA mahA, pusse codasa ahoratte Neti, assesA paMcadasa ahoratteNeti, For Personal & Private Use Only Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala.) // 132 // mahA egaM ahorattaM ti, taMsi ca NaM mAsaMsi vIsaMgulAe porisIe chAyAe sUrie aNupariyadRti,tassa NaMmA-410 prAbhRte sassa carime divase tiNi padAiM aTuMgulAI porisI bhvti|taa hemaMtANaM cautthaM mAsaM kati NakkhattA aiti, 9prAbhRtatAtiNNi nakkhattANeti, taM0-mahA puvaphagguNI uttarApharaguNI,mahA coddasa ahoratteNeti, puvAphagguNI panarasa | prAbhRte ahoratte Neti, uttarAphagguNI egaM ahorattaM ti, tasiM ca NaM mAsaMsi solasa aMgulAI porisIe chAyAe4 nakSatratArA graM sU42 | sUrie aNupariyati, tassa NaM mAsassa carime divase tiNNi padAiM cattAri aMgulAI porisI bhavati / tA 410 prA0 gimhANaM paDhamaM mAsaM katiNakkhattA aiti?, tA tinni NakkhattA aiti, taM0-uttarAphagguNI hattho cittA, utta 10 prA0 rAphagguNI coddasa ahoratte Neti, hattho paNNarasa ahoratte Neti, cittA egaM ahorattaM Nei, taMsi ca NaM mAsaM- mAsanetR0 & si duvAlasaaMgulaporisIe chAyAe sUrie aNupariyati, tassa NaM mAsassa carime divase lehaTAi ya nakSatraM tiNi padAI porisI bhavati / tA gimhANaM vitiyaM mAsaM kati NakkhattA NeMti?, tA tiNNi NakkhattANeti, taM0-cittA sAI visAhA, cittA coisa ahoratte Neti, sAtI paNNarasa ahoratte Neti, visAhA egaM ahorattaM ti, taMsi ca NaM mAsaMsi aTuMgulAe porisIe chAyAe sUrie aNupariyati, tassa NaM mAsassa carime, divase do padAiM aha aMgulAI porisI bhavati / gimhANaM tatiyaM mAsaM kati NakkhattA aiti',tA ti NakkhattA 132 // jeMti, taM0-visAhA aNurAdhA jeTTAmUlo, visAhA coddasa ahoratte Neti, aNurAdhA satta(paNarasa), jeTThAmUlaM ega ahorattaM ti, taMsi ca NaM mAsaMsi cauraMgulaporisIe chAyAe sUrie aNupariyaTTati, tassa NaM mAsassa ARE For Personal & Private Use Only Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ barasedivase do pAdANi ya cattAri aMgulANi porisI bhavati, tA gimhANaM cautthaM mAsaM kati pakavattA gati ?, tA tiNNi NakkhattA aiti, taM0-mUlo puvAsADhA uttarAsADhA, mUlo coisa ahoratteNeli, puSvAsAdA paNNarasa ahoratte Neti, uttarAsADhA egaM ahorattaM Nei, taMsi ca NaM mAsaMsi vahAe samacauraMsasaMThitAe NaggodhaparimaMDalAe sakAyamaNuraMgiNIe chAyAe sUrie aNupariyaTTati, tassa NaM mAsassa carime divase lehavAI do padAI porisIe bhavati (sUtraM 43) dasamassa pAhuDassa dasamaM pAhuDapAhuDaM samattaM // 10-10 // | 'tA kahaM te netA Ahiyatti vaenjA''tA' iti pUrvavat , kathaM-kena prakAreNa bhagavaMste-tvayA svayamastaMgamanenAhorAtraparisamApako nakSatrarUpo netA AkhyAta iti vadet!, etadeva pratimAsaM pipRcchiSurAha-tA vAsANa'mityAdi, tA iti pUrvavat varSANAM-varSAkAlasya caturmAsapramANasya prathama mAsaM zrAvaNalakSaNaM kati nakSatrANi svayamastaMgamanenAhorAtraparisamApakatayA nayanti-gamayanti ?, bhagavAnAha-'tA cattArI'tyAdi, tA iti pUrvavat, catvAri nakSatrANi svayamastagamanenAhorAtraparisamApakatayA krameNa nayanti, tadyathA-uttarAsADhA abhijit zravaNo dhaniSThA ca, tatrottarASADhA prathamAn caturdaza ahorAtrAn svayamastaMgamanenAhorAtraparisamApakatayA nayati, tadanantaramabhijinnakSatraM saptAhorAtrAnnayati, tataH paraM zravaNanakSatramaSTau ahorAtrAnnayati, evaM ca sarvasaGkalanayA zrAvaNamAsasyaikonatriMzadahorAtrA gatAH, tataH paraM zrAvaNamAsasya sambandhinaM caramamekamahorAtraM dhaniSThAnakSatraM svayamastaMgamanenAhorAtraparisamApakatayA nayati, evaM catvAri nakSatrANi zrAvaNaM mAsaM nayanti, 'tassi ca Na'mityAdi, tasmiMzca zrAvaNe mAse caturaGgulapauruSyA-caturaGgulAdhikapAruSyA chAyayA kalavAra For Personal & Private Use Only Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa tivRttiH (mala.) // 133 // sUryo'nu-pratidivasa parAvarttate, kimuktaM bhavati ?-zrAvaNamAse prathamAdahorAtrAdArabhya pratidinamanyAnyamaNDalasaGkAntyA prAbhate tathA kathaJcanApi parAvarttate yathA tasya zrAvaNamAsasya paryante caturaGgulAdhikA dvipadA pauruSI bhavati, tadevAha-tassa Na- 9prAbhRtamityAdi, tasya zrAvaNamAsasya carame divase dve pade catvAri cAGgulAni pauruSI bhavati, 'tA vAsANa'mityAdi, tA iti prAbhRte pUrvavat varSANAM-varSAkAlasya caturmAsapramANasya dvitIyaM bhAdrapadalakSaNaM mAsaM kati nakSatrANi nayanti ?, asya vAkyasya nakSatratArAbhAvArthaH prAgvadbhAvanIyaH, bhagavAnAha-'tA'ityAdi, tA iti pUrvavat , catvAri nakSatrANi nayanti, tadyathA-dhaniSThA zata graM sU 42 10 prA0 bhiSak pUrvaproSThapadA uttaraproSThapadA ca, tatra dhaniSThA tasmin bhAdrapade mAse prathamAn caturdaza ahorAtrAn svayamastaMgamane-1X 10 prA0 nAhorAtraparisamApakatayA nayati, tadanantaraM zatabhiSaknakSatraM saptAhorAtrAn tataH paramaSTAvahorAtrAn pUrvaproSThapadA tadana mAsanetR0 ntaramekamahorAtramuttaraproSThapadA, evamenaM bhAdrapadaM mAsaM catvAri nakSatrANi nayanti, 'tassi ca Na'mityAdi, tasmiMzca nakSatraM Namiti vAkyAlaGkAre, mAse bhAdrapade aSTAGgalapauruSyA-aSTAGgalAdhikapauruSyA chAyayA sUryo'nu-pratidivasaM parAvarttate, sU 43 atrApyayaM bhAvArthaH-bhAdrapade mAse prathamAdahorAtrAdArabhya pratidivasamanyAnyamaNDalasaGkrAntyA tathA kathamapi parAvarttate yathA tasya bhAdrapadasya mAsasyAnte aSTAGgalikA pauruSI bhavati, etadevAha-'tassa Na'mityAdi sugama, evaM zeSamAsagatAnyapi sUtrANi bhAvanIyAni, navaraM 'lehatthAI tinni payAInti rekhA-pAdaparyantavartinI sImA tatsthAni trINi padAni | // 13 // pauruSI bhavati, kimuktaM bhavati ?-paripUrNAni trINi padAni pauruSI bhavati, eSA caturaGgalA pratimAsaM vRddhistAvadavaseyA yAvatpauSo mAsaH, tadanantaraM pratimAsaM caturaGgAlA hAnirvaktavyA, sA ca tAvat yAvadASADho mAsaH, tenASADhaparyante dvipadA CN For Personal & Private Use Only Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SANSAR pauruSI bhavati, idaM ca pauruSIparimANaM vyavahArata uktaM, nizcayataH sAtriMzatA ahorAtraizcaturaGgalA vRddhirhAnirvA veditavyA, tathA ca nizcayataH pauruSIparimANapratipAdanArthamimAH pUrvAcAryapradarzitAH karaNagAthA:-"pave pannarasaguNe tihi sahie porisIeN ANayaNe / chalasIyasayavibhatte jaM laddhaM taM viyANAhi // 1 // jai hoi visamaladdhaM dakSiNamayaNaM Thavija nAyavaM / aha havaisamaM laddhaM nAyavaM uttaraM ayaNaM // 2 // ayaNagae tihirAsI catugguNe pakSapAya bhaiyavaM / je laddharmagulANi khayavuDDI porusIe u||3|| dakkhiNabuDDI dupayA aMgulayANaM tu hoi naaybaa| uttara ayaNe hANI kAyavA cauhi pAehiM // 4 // sAvaNabahulapaDivayA dupayA puNa porisI dhuvA hoi / cattAri aMgulAI mAseNaM vahue tatto // 5 // ikattIsai bhAgA tihie puNa aMgulassa cattAri / dakkhiNaayaNe vuDDI jAva u cattAri u payAI // 6 // uttara ayaNe hANI carahiM pAyAhi jAva do paayaa| evaM tu porisIe vuDikhayA huMti nAyabA // 7 // vuDDI vA hANI vA jAvaiyA porisIe dihA u|ttto divasagaeNaM jaM laddhaM taM khu ayaNagayaM // 8 // " etAsAM krameNa vyAkhyA-yugamadhye yasmin parvaNi yasyAM tithau / pauruSIparimANaM jJAtumiSyate tataH pUrva yugAdita Arabhya yAni parvANyatikrAntAni tAni thriyante, dhRtvA ca paJcadazabhirguNyante, guNayitvA ca vivakSitAyAstitheH prAgatikrAntAstithayastAbhiH sahitAni kriyante, kRtvA ca SaDazItyadhikena zatena teSAM bhAgo hiyate, iha ekasminnayane tryazItyadhikamaNDalazataparimANe candraniSpAditAnAM tithInAM SaDazItyadhikaM zataM bhavati, tatastena bhAgaharaNaM bhAge ca hRte yallabdhaM tadvijAnIhi samyagavadhArayetyarthaH / tatra yadi labdhaM viSamaM bhavati yathA ekastrikA paJcakaH saptako navako vA tadA tatparyantavati dakSiNamayanaM jJAtavyaM, atha bhavati labdhaM samaM tadyathA-dvikazcatuSkaH SaTThoDa AUGAISAUSAS SAIRAUHARRIGA CASA For Personal & Private Use Only Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10prAbhRte 10 prAbhRtalA prAbhRte pauruSyAdhikAraHsU43 sUryaprajJa STako dazako vA tadA tatparyantavati uttarAyaNamavaseyaM, tadevamukto dkssinnaaynottraaynnprijnyaanopaayH| samprati SaDazItyativRttiH |dhikena zatena bhAge hRte yaccheSamavatiSThate yadivA bhAgAsambhavena yaccheSaM tiSThati tadgatavidhimAha-'ayaNagae'ityAdi. (mala0) hai yaH pUrva bhAge hRte bhAgAsambhave vA zeSIbhUto'yanagatastithirAzirvarttate se caturbhirguNyate, guNayitvA ca parvapAdena yugamadhye yAni sarvasaGkhyayA (graMthAgraM0 4000) parvANi caturvizatyadhikazatasakyAni teSAM pAdena-caturthenAMzena ekatri- // 134 // |zatA ityarthaH, tayA bhAge hRte yallabdhaM tAnyakulAni cakArAdamulAMzAzca pauruSyAH kSayavRddhyA jJAtavyAni, dakSiNAyane |padadhruvarAzerupari vRddhau jJAtavyAni, uttarAyaNe padadhruvarAzeH kSaye jJAtavyAnItyarthaH, athaivaMbhUtasya guNakArasya bhAgahArasya | vA kathamutpattiH ?, ucyate, yadi SaDazItyadhikena tithizatena caturvizatiraGgalAni kSaye vRddhau vA prApyante, tata ekasyAM tithau kA vRddhiH kSayo vA', rAzitrayasthApanA 186 // 24 / 1 atrAntyena rAzinA ekalakSaNena madhyamo rAzizcaturviMzatirUpo guNyate, jAtaH sa tAvAneva, 'ekena guNitaM tadeva bhavatIti vacanAt, tata Adyena rAzinA paDazItyadhikazatarUpeNa bhAgo hiyate, tatroparitanarAzeH stokatvAdbhAgo na labhyate, tataH chedyacchedakarAzyoH SaTrenApavartanA, jAta uparitano rAzizcatuSkarUpo'dhastana ekatriMzat , labdhamekasyAM tithau catvAra ekatriMzabhAgAH kSaye vRddhau veti catuSko guNakAra ukta ekatriMzad bhAgahAra iti, iha yallabdhaM tAnyaGgalAni kSaye vRddhau vA jJAtavyAni ityuktaM, tatra kasminnayane kiyatpramANaM dhruvarAzerupari vRddhau kasmin vA ayane kiMpramANaM dhruvarAzeH kSaye ityetannirUpaNArthamAha-"dakkhiNabuDDhI'ityAdi, dakSiNAyane dvipadAt-padadvayasyopari aGgulAnAM vRddhirjJAtavyA, uttarAyaNe caturthyaH pAdebhyaH sakAzAdaGgulAnAM hAniH, tatra yuga // 134 // For Personal & Private Use Only Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhye prathame saMvatsare dakSiNAyane yato divasAdArabhya vRddhistannirUpayati- 'sAvaNe' tyAdi gAthAdvayaM, yugasya prathame saMvatsare zrAvaNe mAsi bahulapakSe pratipadi pauruSI dvipadA - padadvayapramANA dhruvA bhavati, tatastasyAH pratipada Arabhya pratitithikrameNa tAvad varddhate yAvat mAsena - sUryamAsena sArddhatriMzadahorAtrapramANena candramAsApekSayA ekatriMzatithibhi rityarthaH, catvAri aGgulAni varddhante, kathametadavasIyate yathA mAsena -sUryamAsena sArddhatriMzadahorAtrapramANena ekatriMzatithyAtmakenetyata Aha- 'ekkatIse 'tyAdi, yaMta ekasyAM tithau catvAra ekatriMzadbhAgA varddhante, etacca prAgeva bhAvitaM, paripUrNe tu dakSiNAyane vRddhiH paripUrNAni catvAri padAni tato mAsena sUryamAsena sArddhatriMzadahorAtrapramANena ekatriMzattithyAtmakenetyuktaM, tadevamuktA vRddhiH / samprati hAnimAha - 'uttare' tyAdi, yugasya prathame saMvatsare mAghamAse bahulapakSe saptamyA Arabhya caturbhyaH pAdebhyaH sakAzAt pratitithi ekatriMzadbhAgavatuSTa yahA nistAvadavaseyA yAvaduttarAyaNaparyante dvau pAdau pauruSIti, eSa prathama saMvatsaragato vidhiH, dvitIye saMvatsare zrAvaNe mAsi bahulapakSe trayodazImAdau kRtvA vRddhiH, mAghamA se zuklapakSe caturthImAdiM kRtvA kSayaH, tRtIyasaMvatsare zrAvaNe mAse zukle pakSe dazamI vRddherAdiH, mAghamAse bahulapakSe pratipat kSayasyAdiH, caturthe saMvatsare zrAvaNamAse bahulapakSe saptamI vRddherAdiH, mAghamAse bahulapakSe trayodazI kSayasyAdiH, paJcame saMvatsare zrAvaNe mAse zuklapakSe caturthI vRddherAdiH, mAghamAse zuklapakSe dazamI kSayasyAdiH, etacca karaNagAthAnupAttamapi pUrvA|cArya pradarzita vyAkhyAnAdavasitaM sampratyupasaMhAramAha-' evaM tu' ityAdi, evam uktena prakAreNa pauruSyAM- pauruSIviSaye vRddhikSayau yathAkramaM dakSiNAyaneSUttarAyaNeSu veditavyau, tadevamakSarArthamadhikRtya vyAkhyAtAH karaNagAthAH sampratyasya karaNasya For Personal & Private Use Only Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa - zivRttiH mala0 ) // 135 // bhAvanA kriyate-ko'pi pRcchati-yuge Adita Arabhya paJcAzItitame parvaNi paJcamyAM tithau katipadA pauruSI bhavati ?, tatra caturazItirbhiyate, tasyAzcAdhastAt paJcamyAM tithau pRSTamiti pazca, caturazItizca paJcadazabhirguNyate jAtAni dvAdaza zatAni SaSTyadhikAni 1260, eteSu madhye'dhastanAH paJca prakSipyante, jAtAni dvAdaza zatAni paJcaSaSTyadhikAni 1265, teSAM SaDazItyadhikena zatena bhAgo hiyate, labdhAH SaT AgataM SaT ayanAnyatikrAntAni saptamamayanaM varttate, tadgataM ca zeSamekonapaJcAzadadhikaM zataM tiSThati 149, tatazcaturbhirguNyateM, jAtAni paJca zatAni SaNNavatyadhikAni 596, teSAmekatriMzatA bhAgaharaNe labdhA ekonaviMzatiH, zeSAstiSThanti sapta, tatra dvAdazAGgulAni pAda ityekonaviMzaterdvAdazabhiH padaM labdhaM, zeSANi tiSThanti sapta aGgulAni, SaSThaM cAyanamuttarAyaNaM tad gataM saptamaM tu dakSiNAyanaM varttate, tataH padamekaM sapta aGgulAni padadvayapramANe dhruvarAzau prakSipyante, jAtAni trINi padAni sapta aGgulAni, ye ca sapta ekatriMzadbhAgAH zeSIbhUtA varttante tAn yavAn kurmaH, tatrASTau yavA aGgule iti te sapta aSTabhirguNyante, jAtAH SaTpaJcAzat 56, tasyA ekatriMzatA bhAge hRte labdha eko yavaH, zeSAstiSThanti yavasya paJcaviMzatireka triMzadbhAgAH AgataM paJcAzItitame parvaNi paJcamyAM trINi padAni sapta aGgulAni eko yava ekasya ca yavasya paJcaviMzatirekatriMzadbhAgA ityetAvatI pauruSIti / tathA'paraH ko'pi | pRcchati - saptanavatitame parvaNi paJcamyAM tithau katipadA pauruSI ?, tatra SaNNavatirdhiyate, tasyAzcAdhastAt paJca, SaNNavatizca pazcadazabhirguNyate, jAtAni caturdaza zatAni catvAriMzadadhikAni 1440, teSAM madhye'dhastanAH paJca prakSipyante, jAtAni | caturddaza zatAni paJcacatvAriMzadadhikAni 1445, teSAM SaDazItyadhikena zatena bhAgo hriyate, labdhAni sapta ayanAni, For Personal & Private Use Only 10 prAbhRte 10 prAbhRtaprAbhRte pauruSyAdhikAraH sU43 // 135 // Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeSa tiSThati tricatvAriMzadadhikaM zataM 143, tat caturbhirguNyate, jAtAni pazca zatAni dvisaptatyadhikAni 572, teSAmekatriMzatA bhAgo hiyate, labdhAnyaSTAdazAGgalAni 18, teSAM madhye dvAdazabhiraGgulaiH padamiti labdhamekaM padaM SaT aGgalAni, upari cAMzA uddharanti caturdaza 14, te yavAnayanArthamaSTabhirguNyante, jAtaM dvAdazottaraM zataM 112, tasyaikatriMzatA bhAge hRte labdhAstrayo yavAH, zeSAstiSThanti yavasya ekonaviMzatirekatriMzadbhAgAH, sapta cAyanAnyatikrAntAni aSTamaM vartate, aSTamaM cAyanamuttarAyaNaM, uttarAyaNe ca padacatuSTayarUpAt dhruvarAzeAnirvaktavyA tata eka padaM sapta aGgalAni trayo yavA ekasya ca yavasya ekonaviMzatirekatriMzadbhAgA iti padacatuSTayAtpAtyate, zeSaM tiSThati dve pade pazcAGgalAni catvAro yavA ekasya ca yavasya dvAdaza ekatriMzadbhAgAH, etAvatI yuge Adita Arabhya saptanavatitame parvaNi paJcamyAM tithau pauruSIti, evaM sarvatra bhAvanIyaM / samprati pauruSIparimANato'yanagataparimANajJApanArthamiyaM karaNagAthA-'hI ve'tyAdi, pauruSyAM yAvatI vRddhi nirvA dRSTA tataH sakAzAd divasagatena pravarttamAnena vA trairAzikakarmAnusAraNato yat labdhaM tat ayanagataM-ayanasya tAvatpramANaM, gataM veditavyaM, eSa krnngaathaakssraarthH| bhAvanA tviyam-tatra dakSiNAyane padadvayasyopari catvAri aGgulAni vRddhau dRSTAni, tataH ko'pi pRcchati-kiya gataM dakSiNAyanasya ?, atra trairAzikakarmAvatAro-yadi caturbhiraGgalasya ekatriMzadbhAgairekA tithirlabhyate tatazcaturbhiraGgalaiH kati tithIlabhAmahe ?, rAzitrayasthApanA 4,1,4 / atrAntyo rAziraDalarUpa ekatriMzadbhAgakaraNArthamekatriMzatA guNyate jAtaM caturvizatyadhikaM zataM 124, tena madhyo rAziguNyate, jAtaM tadeva caturvizatyadhikaM zataM 124, 'ekaguNane tadeva bhavatIti vacanAt , tasya catuSkarUpeNAdirAzinA bhAgo hriyate, labdhA ekatriM For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH (mala0) // 136 // 5545456 zattithayaH, AgataM dakSiNAyane ekatriMzattamAyAM tithau caturaGgalA pauruSyAM vRddhiriti / tathA uttarAyaNe padacatuSTayAda 10 prAbhRte GgalASTakaM hInaM pauruSyAmupalabhya ko'pi pRcchati-kiM gatamuttarAyaNasya ?, atrApi trairAzika-yadi caturbhiraGgalasya ekatriM 10prAbhRtazadbhAgairekA tithirlabhyate tato'STabhiraGkulaihInaiH kati tithayo labhyante !, rAzitrayasthApanA 4 / 1 / 8 / atrAntyo rAzi | prAbhRte &ApauruSyAdhi rekatriMzadbhAgakaraNArthamekatriMzatA gupyate, jAte dve zate aSTAcatvAriMzadadhike 248, tAbhyAM madhyo rAzirekakarUpo guNyate, kAraH sU43 jAte te eva dve zate aSTAcatvAriMzadadhike 248, tayorAyena rAzinA catuSkarUpeNa bhAgaharaNaM, labdhA dvASaSTiH 62, AgatamuttarAyaNe dvASaSTitamAyAM tithau aSTAvaGgalAni pauruSyAM hInAnIti / tassi ca NaM mAsaMsi vadyAeM'ityAdi, tasminnApADhe mAse prakAzyasya vastuno vRttasya vRttayA samacaturasrasaMsthAnasaMsthitasya samacaturasrasaMsthAnasaMsthitayA nyagrodhaparimaNDalasaMsthAnasya nyagrodhaparimaNDalayA upalakSaNametat zeSasaMsthAnasaMsthitasya prakAzyasya vastunaH zeSasaMsthAnasaMsthitayA, ASADhe hi mAse prAyaH sarvasyApi prakAzyasya vastuno divasasya caturbhAge'tikrAnte zeSe vA svapramANA chAyA bhavati, | nizcayataH punarASADhamAsasya caramadivase, tatrApi sarvAbhyantare maNDale vartamAne sUrye, tato yatprakAzya vastu yatsaMsthAna bhavati tasya chAyA'pi tathAsaMsthAnopajAyate, tata ukta-vattasya vattayAe'ityAdi, etadevAha-'khakAyamanuraGginyA' svasya-svakIyasya chAyAnibandhanasya vastunaH kAya:-zarIraM svakAyastaM anurajyate-anukAraM vidadhAtItyevaMzIlA'nurAginI // 136 // 'dviSadgRhe'tyAdinA ghinazpratyayaH, tayA svakAyamanurahinyA chAyayA saryo'nu-pratidivasaM parAvattete, etadukaM bhavatiASADhasya prathamAdahorAtrAdArabhya pratidivasamanyAnyamaNDalasaGkAntyA tathA kathazcanApi sUryaH parAvarttate yathA sarvasyApi dain Education International For Personal & Private Use Only Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzyavastuno divasasya caturbhAge'tikrAnte zeSe vA svAnukArA svapramANA ca chAyA bhavatIti zeSaM sugamam // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM dazamasya prAbhRtasya dazamaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // tadevamuktaM dazamasya prAbhRtasya dazamaM prAbhRtaprAbhRtaM sAmpratamekAdazamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAro yathA 'nakSatrANyadhikRtya candramArgA vaktavyA' iti, tatastadviSayaM praznasUtramAha tA kahaM te caMdamaggA ahiteti vadejA ?, tA eesi NaM aTThAvIsAe NakkhantANaM asthi NakkhattA je NaM satA caMdassa dAhiNeNaM joaM joeMti, asthi NakkhattA je NaM satA caMdassa uttareNaM joyaM joyaMti, asthi NakkhattA jeNaM caMdarasa dAhiNeNavi uttareNavi pamapi joyaM joeMti, atthi NakkhattA je NaM caMdassa dAhiNeNavi pamarddapi joyaM joeMti, atthi Nakkhatte je NaM caMdassa sadA pamaddaM joaM joeMti, tA eesi NaM aTThAvIsAe nakkhatANaM katare nakkhattA jeNaM satA caMdassa dAhiNeNaM joyaM joeMti, taheba jAva katare nakkhattA jeNaM sadA caMdassa pamaddaM joyaM joeMti ?, tA etesi NaM aTThAvIsAe nakkhattANaM je NaM nakkhattA sayA caMdassa dAhiMNeNa joyaM joeMti te NaM cha, taM0-saMThANA addA pusso assesA hattho mUlo, tattha je te NakkhattA je NaM sadA caMdassa uttareNaM joyaM joeMti, te NaM bArasa, taMjahA- abhiI savaNo ghaNiTThA satabhisayA puDhabhaddavayA uttarA poDavatA revatI assiNI bharaNI puvAphagguNI uttarAphagguNI sAtI 12, tattha je te NakkhattA jeNaM For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJazivRttiH ( mala0 ) // 137 // caMdassa dAhiNeNavi uttareNavi pamarddapi joyaM joeMti te NaM satta, taMjahA - kantiyA rohiNI puNavasU mahA cittA visAhA aNurAhA, tattha je te nakkhattA je NaM caMdassa dAhiNeNavi pamapi joyaM joeMti tAo NaM do AsADhAo saGghabAhire maMDale joyaM joeMsu vA joeMti vA joessaMti vA, tattha je te Nakkhatte jeNaM sadA caMdassa pamahaM joyaM joeMti, sA NaM egA jeTTA ( sUtraM 44 ) // 'tA kahaM te' ityAdi, tA iti pUrvavat, kathaM ? - kena prakAreNa nakSatrANAM dakSiNata uttarataH pramato yadivA sUryanakSatrevirahitatayA avirahitatayA candrasya mArgAH - candrasya maNDalagatyA paribhramaNarUpA maNDalarUpA vA mArgA AkhyAtA iti vadet, bhagavAnAha - 'tA eesi Na'mityAdi, tA iti pUrvavat, eteSAmaSTAviMzatinakSatrANAM madhye'stIti nipAtatvAdArthatvAdvA santi tAni nakSatrANi yAni Namiti vAkyAlaGkAre sadA candrasya dakSiNena-dakSiNasyAM dizi vyavasthitAni yogaM yuJjanti-kurvanti, tathA santi tAni nakSatrANi yAni sadA candrasya uttareNa- uttarasyAM dizi vyavasthitAni yogaM yuJjanti, tathA santi tAni nakSatrANi yAni candrasya dakSiNasyAmapi dizi sthitAni uttarasyAmapi dizi sthitAni yogaM yuJjanti, pramarddamapi - pramarddarUpamapi yogaM kurvanti, tathA santi tAni nakSatrANi yAni candrasya dakSiNasyAmapi dizi vyavasthitAni yogaM yuJjanti pramaddarUpamapi yogaM yuJjanti, asti tannakSatraM yatsadA candrasya pramarddarUpaM yogaM yunakti, evaM sAmAnyena bhagavatokte bhagavAn gautamo vizeSAvagamanimittaM bhUyaH praznayati- 'tA eesi Na'mityAdi, sugamaM, bhagavAnAha - 'tA eesi Na'mityAdi, tA iti pUrvavat, eteSAmanantaroditAnAmaSTAviMzatinakSatrANAM madhye yAni nakSatrANi sadA candrasya dakSiNasyAM For Personal & Private Use Only 10 prAbhRte 11 prAbhUtaprAbhRte candrabhramamArgaH graM sU 44 // 137 // Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dizi vyavasthitAni yogaM kurvanti tAni SaT, tadyathA - mRgazira ArdrA puSyo'zleSA hasto mUlazca, etAni hi sarvANyapi paJcadazasya candramaNDalasya bahizcAraM caranti, tathA coktaM karaNavibhAvanAyAM - 'pannarasamassa caMda maMDalassa bAhirao migasira addA puraso asilehA hattha mUlo ya" jambUdvIpaprajJaptAvapyuktam - " saMThANa adda pusso'silesa hattho taheva mUlo ya / bAhirao bAhiramaMDalassa chappe ya nakkhattA // 1 // tataH sadaiva dakSiNadigvyavasthitAnyeva tAni candreNa saha yogaM yuJjantyupapadyante nAnyatheti, tathA tatra teSAmaSTAviMzaternakSatrANAM madhye yAni tAni nakSatrANi yAni sadA-sarvakAlaM candrasyottareNa- uttarasyAM dizi vyavasthitAni yoga yujanti - kurvanti tAni dvAdaza, tadyathA-'abhiI' ityAdi, etAni hi dvAdazApi nakSatrANi sarvAbhyantare candramaNDale cAraM caranti, tathA coktaM karaNavibhAvanAyAM - " se paDhame saba aMtare caMdamaMDale nakkhattA ime, taMjahA - abhiI savaNo dhaNiTThA sayabhisayA pubabhaddavayA uttarabhadavayA revaI assiNI bharaNI puvaphagguNI uttara phagguNI sAI" iti yadA caitaiH saha candrasya yogastadA svabhAvAccandraH zeSeSveva maNDaleSu varttate, tataH sadaivaitAnyuttaradigvyavasthitAnyeva candramasA saha yogamupayantIti, tathA tatra teSAmaSTAviMzaternakSatrANAM madhye yAni tAni nakSatrANi yAni candrasya dakSiNasyAmapi dizi vyavasthitAni yogaM yuJjanti uttarasyAmapi dizi vyavasthitAni yogaM yuJjanti pramarddarUpamapi yogaM yuJjanti tAni sapta, tadyathA - kRttikA rohiNI punarvasu maghA citrA vizAkhA anurAdhA, kecit punayeThAnakSatramapi dakSiNottarapramarddayogi manyante, tathA coktaM lokazriyAm - 'puNabasu rohiNizcittAmaha jeNurAha kattiya visAhA / caMdassa ubhayajogI' tti, atra 'ubhayajogi'tti vyAkhyAnayatA TIkAkRtoktaM - etAni nakSatrANi ubhayayo For Personal & Private Use Only Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala.) // 138 // ISSHAHRA gIni-candrasyottareNa dakSiNena ca yujyante, kadAcid bhedamapyupayAntIti, tacca vakSyamANajyeSThAsUtreNa saha virodhIti na 410prAbhRtepramANaM, tathA tatra-teSAmaSTAviMzatenakSatrANAM madhye ye te nakSatre ye Namiti vAkyAlaGkAre sadA candrasya dakSiNenApi-dakSi- 11mAbhRtaNasyAmapi dizi vyavasthite yogaM yutaH, pramaIM ca-pramaI rUpaM ca yogaM yuktaH, te Namiti vAkyAlaGkAre, dve ASADhe pUrvASADho- prAbhRte ttarASADhArUpe, te hi pratyekaM catustAre, tathA ca prAgevoktam-'pudhAsADhe cauttAre paNNatte' iti, tatra dve dve tAre sarvabAhyasya candrabhrama|paJcadazasya maNDalasyAbhyantarato dve dve bahiH, tathA cokaM karaNavibhAvanAyAm-"puvvuttarANa AsADhANaM do do tArAo NamArgaH sU44 abhitarao do do bAhirao sababAhirassa maMDalassa" iti, tato ye dve dve tAre abhyantaratastayormadhyena candro gacchatIti | tadapekSayA pramaI yogaM yuta ityucyate, ye tu dve dve tAre bahiste candrasya paJcadaze'pi maNDale cAraM carataH sadA dakSiNadigUvyavasthite tatastadapekSayA dakSiNena yogaM yuta ityuktaM, sampratyetayoreva pramaIyogabhAvanArthaM kiJcidAha-'tAo ya sababAhire'tyAdi, te ca-pUrvASADhottarASADhArUpe nakSatre candreNa saha yogamayukAM yuktI yokSyete vA sadA sarvabAhye maNDale vyavasthite, tato yadA pUrvASADhottarASADhAbhyAM saha candro yogamupaiti tadA niyamato'bhyantaratArakANAM madhyena gacchatIti tadapekSayA pramaImapi yogaM yukta ityuktaM, tathA tatra-teSAmaSTAviMzatenakSatrANAM madhye yattannakSatraM yatsadA candrasya pramaIpramaIrUpaM yogaM yunakti sA ekA jyeSThA / tadevaM maNDalagatyA paribhramaNarUpAzcandramArgA uktAH, samprati maNDalarUpAn | // 138 // candramArgAnabhidhitsuH prathamatastadviSayaM praznasUtramAha tA kati te caMmaMDalA paNNattA ?, tA paNNarasa caMdamaMDalA paM0, tA eesi NaM paNNarasaNDaM caMdamaMDalANaM 5 For Personal & Private Use Only M ainelibrary.org Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asthi caMdamaMDalA je NaM sayA NakkhattehiM virahiyA, asthi caMdamaMDalA je NaM ravisasiNakkhattANaM sAmaNNA bhavaMti, asthi maMDalA je NaM sayA AdicehiM virahiyA, tA etesi NaM paNNarasaNhaM caMdamaMDalANaM kayare caMdamaMDalA je NaM satA NakkhattehiM avirahiyA, jAva kayare caMdamaMDalA je NaM sadA Adiccavira-12 hitA?, tA etesiNaM paNNarasaNhaM caMdamaMDalANaM tattha je te caMdamaMDalA je NaM sadA NakkhattehiM avirahitA teNaM aTTa, taM0-paDhame caMdamaMDale tatie caMdamaMDale chaThe caMdamaMDale sattame caMdamaMDale aTThame caMdamaMDale dasame caMdamaMDale ekAdase caMdamaMDale paNNarasame caMdamaMDale, tattha je te caMdamaMDalA je NaM sadA NakkhattehiM virahiyA teNaM satta, taM0-bitie caMdamaMDale "cautthe caMdamaMDale paMcame caMdamaMDale navame caMdamaMDale bArasame caMdamaMDale terasame caMdamaMDale cauddasame caMdamaMDale, tattha je te caMdamaMDale je NaM sasiravinakkhattANaM samANA bhavaMti, te NaM cattAri, taMjahA-paDhame caMdamaMDale bIe caMdamaMDale ikkArasame caMdamaMDale pannarasame caMdamaMDale, tattha je te caMdamaMDalA je NaM sadA AdivavirahitA te NaM paMca, taM0-chaTTe caMdamaMDale sattame caMdamaMDale aTThame caMdamaMDale navame caMdamaMDale dasame caMdamaMDale, (sUtraM 45) dasamassa ekkArasamaM pAhuDapAhuDaM samattaM // 'tA kai Na'mityAdi, tA iti pUrvavat , katisaGkhyAni Namiti vAkyAlaGkAre, candramaNDalAni prajJaptAni ?, bhagavAnAha-tA paNNarase'tyAdi, tA iti prAgvat , paJcadaza candramaNDalAni prajJaptAni, tatra paJca candramaNDalAni jambUdvIpe zeSANi ca daza maNDalAni lavaNasamudre, tathA coktaM "jaMbUdvIpaprajJaptI-'jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve kevaiyaM ogAhittA keva For Personal & Private Use Only Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryajJativRttiH ( mala0 ) // 139 // iyA caMdamaMDalA pannattA ?, goyamA ! jaMbuddIve dIve asIrya joyaNasayaM ogAhittA ettha NaM paMca caMdamaMDalA paNNattA, lavaNe NaM bhaMte ! samudde kevaiyaM ogAhittA kevaiyA caMdamaMDalA paNNattA 1, goyamA ! lavaNe NaM samudde tiNNi tIsAI joyaNasayAI ogAhittA ettha NaM dasa caMdamaMDalA paNNattA, evAmeva sapubAvareNaM jaMbuddIve lavaNe ya pannarasa caMdamaMDalA bhavantIti akkhAyaM" 'tA' ityAdi, 'tA' iti tatra - eteSAM paJcadazAnAM candramaNDalAnAM madhye 'asthi' tti santi tAni candramaNDalAni yAni sadA nakSatrairavirahitAni, tathA santi tAni candramaNDalAni yAni sadA nakSatrairvirahitAni tathA santi tAni candramaNDalAni yAni ravizazinakSatrANAM sAmAnyAni - sAdhAraNAni, kimuktaM bhavati ? - ravirapi teSu maNDaleSu gacchati zazyapi nakSatrANyapIti, tathA santi tAni candramaNDalAni yAni sadA AdityAbhyAM sUtre dvitve'pi bahuvacanaM prAkRtatvAt virahitAni yeSu na kadAcidapi dvayoH sUryayormadhye eko'pi sUryo gacchatIti bhAvaH, evaM bhagavatA sAmAnyenokte bhagavAn gautamo vizeSAvagamananimittaM bhUyaH praznayati- 'tA eesi Na' mityAdi sugamaM, bhagavAnAha - 'tA eesi Na'mityAdi, tA iti pUrvavat eteSAM paJcadazAnAM candramaNDalAnAM madhye yAni tAni candramaNDalAni yAni Namiti prAgvat sadA nakSatrairavirahitAni tAnyaSTau tadyathA-'paDhame caMdamaMDale' ityAdi, tatra prathame candramaNDale abhijidAdIni dvAdaza nakSatrANi, tathA ca tatsaGgrahaNigAthA - 'abhiI savaNa ghaNiTThA sayabhisayA do ya hoMti bhaddavayA / revai assiNI bharaNI do phagguNi sAi paDhamaMmi // 1 // tRtIye candramaNDale punarvasumadhe SaSThe candramaNDale kRttikA saptame rohiNIcitre aSTame vizAkhA dazame anurAdhA ekAdaze jyeSThA paJcadaze mRgazira ArdrApuSyo azleSA hasto mUlaH pUrvASADhA uttarASADhA ca For Personal & Private Use Only 10 prAbhRte 11 prAbhRta prAbhRte candramaNDalamArgaH sU 45 | // 139 // Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatrAdyAni SaT nakSatrANi yadyapi paJcadazasya maNDalasya bahizcAraM caranti tathApi tAni tasya pratyAsannAnIti tatra gaNyante, * tato na kazcidvirodhaH, tathA tatra-teSAM paJcadazAnAM candramaNDalAnAM madhye yAni tAni candramaNDalAni yAni sadA nakSa virahitAni tAni sapta, tadyathA-dvitIyaM candramaNDalamityAdi, tathA tatra-teSAM paJcadazAnAM candramaNDalAnAM madhye yAni tAni candramaNDalAni ravizazinakSatrANAM sAmAnyAni bhavanti tAni Namiti prAgvat catvAri, tadyathA-'paDhame caMdamaMDale' ityAdi, tathA tatra-teSAM paJcadazAnAM candramaNDalAnAM madhye yAni tAni candramaNDalAni yAni sadA AdityAbhyAM virahitAni tAni paJca, tadyathA-'chaTTe caMdamaMDale'ityAdi sugama, etagaNanAcca yAnyabhyantarANi paJca candramaNDalAni, tadyathAprathama dvitIyaM tRtIyaM caturtha paJcamaM, yAni ca sarvabAhyAni candramaNDalAni, tadyathA-ekAdazaM dvAdazaM trayodazaM caturdazaM paJcadazamityetAni daza sUryasyApi sAdhAraNAnIti gamyate, tathA cokkamanyatra-'dasa ceva maMDalAI abhitarabAhirA ravisasINaM / sAmannANi u niyamA patteyA hoMti sesANi // 1 // " asyAkSaragamanikA-paJcAbhyantarANi paJca bAhyAni sarva-| saGkhyayA daza maNDalAni niyamAdravizazinoH sAmAnyAni-sAdhAraNAni, zeSANi tu yAni candramaNDalAni SaDAdIni dazaparyantAni tAni pratyekAni-asAdhAraNAni candrasya, teSu candra eva gacchati natu jAtucidapi sUrya iti bhAvaH, iha kiM candramaNDalaM kiyatA bhAgena sUryamaNDalena na spRzyate kiyanti vA candramaNDalasyApAntarAle sUryamaNDalAni kathaM vA SaDAdIni dazaparyantAni paJca candramaNDalAni sUryeNa na spRzyante iti cintAyAM vibhAgopadarzanaM pUrvAcAryaiH kRtaM, tatastadvineyajanAnugrahAyopadaya'te-tatra prathamata etadvibhAvanArtha vikampakSetrakASThA nirUpyate, iha sUryasya. vikampakSetrakASThA pazca For Personal & Private Use Only Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa tivRttiH (mala.) // 140 // 4% A4+4455 yojanazatAni dazottarANi, tathAhi-yadi sUryasyaikenAhorAtreNa vikampo dve yojane ekasya ca yojanasyASTAcatvAriMzadekaSaSTibhAgA labhyante, tatasyazItyadhikenAhorAtrazatena kiM labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA-13183 atra savarNanArtha dve 10prAbhRte & yojane ekaSaSTyA guNyate, guNayitvA coparitanA aSTAcatvAriMzadekaSaSTibhAgAH prakSipyante, 61 tato jAtaM saptatyadhika 11 prAbhRta prAbhRte zataM 170, etanyazItyadhikena zatenAntyarAzinA guNyate, jAtAnyekatriMzat sahasrANi zatamekaM dazottaraM 31110, tata candramaNDaetasya rAzeryojanAnayanArthamekaSaSTyA bhAgo hiyate, labdhAni paJca yojanazatAni dazottarANi 510, etAvatI sUryasya lamArgaH vikampakSetrakASThA, candramasaH punarvikampakSetrakASThA paJca yojanazatAni navottarANi ekasya ca yojanasya tripaJcAzadeka sU45 paSTibhAgAH, tathAhi-yadi candramasa ekenAhorAtreNa vikampaH SaTtriMzadyojanAni ekasya ca yojanasya paJcaviMzatirekaSa|STibhAgA ekasya ca ekaSaSTibhAgasya catvAraH saptabhAgA labhyante tatazcaturdazabhirahorAtraiH kiM labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA 1136/14 atra savarNanArthaM prathamataH SatriMzataM ekaSaSTyA guNyate guNayitvA coparitanAH paJcaviMzatirekaSaSTibhAgAstatra prakSiDIY pyante, jAtAni dvAviMzatiH zatAni ekaviMzatyadhikAni 2221, etAni saptabhirguNyante, guNayitvA copari-IN tanAzcatvAraH saptabhAgAstatra prakSipyante, tato jAtAni paJcadaza sahasrANi pazca zatAnyekapazcAzadadhikAni 15551,31 tato yojanAnayanArtha chedarAzirapyekaSaSTilakSaNaH saptabhirguNyate, jAtAni catvAri zatAni saptaviMzatyadhikAni 427, tata // 14 // uparitano rAzizcaturdazabhirantyarAzirUpairguNyate, tato jAto ve lakSe saptadaza sahasrANi saptadrazAni caturdazAdhikAni 217715, tatazchedyacchedakarAzyoH saptabhirapavartanA, jAta uparitano rAzirekatriMzatsahasrANi zatamekaM vyuttaraM 31102 dain Education International For Personal & Private Use Only Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45454544 chedarAzirekaSaSTistatastayA bhAge hRte labdhAni paJca yojanazatAni navottarANi ekasya ca yojanasya tripaJcAzadekaSaSTibhAgAH 509 / 13, etAvatI candramaso vikampakSetrakASThA, sUryamaNDalasya 2 ca parasparamantaraM dve dve yojane candramaNDalasya candramaNDalasya ca parasparaM antaraM paJcatriMzad yojanAni ekasya ca yojanasya triMzadekaSaSTibhAgA ekasya ca ekaSaSTibhAgasya catvAraH saptabhAgAH, uktaM ca jambUdvIpaprajJaptau-"sUramaMDalassa NaM bhaMte ! sUramaMDalassa esa NaM kevaiyaM abAhAe aMtare paNNatte?, goamA! do joyaNAI sUramaMDalassa sUramaMDalassa abAhAe aMtare paNNatte" tathA "caMdamaMDalassa NaM bhaMte ! caMdamaMDalassa esaNaM kevaie abAhAe aMtare paNNatte?, goyamA ! pannattIsaM joyaNAI tIsaM ca egahibhAgA joaNassa egaM ca egahibhAgaM sattahA chittA cattAri acuNNiA bhAgA sesA caMdamaMDalassa abAhAe aMtare paNNatte" iti, etadeva ca sUryamaNDalasya candramaNDalasya ca svasvamaNDalaviSkambhaparimANayuktaM sUryasya candramasazca vikampaparimANamavaseyaM, tathA coktam-"sUravikaMpo ekko samaMDalA hoi mNddlNtriyaa| caMdavikaMpo ya tahA samaMDalA maMDalaMtariyA // 1 // " asyA gAthAyA akSaragamanikA-ekaH sUryavikampo bhavati 'maMDalaMtariya'tti antarameva Antaya, bheSajAditvAt svArthe yaNa, tataH strItvavivakSAyAM DIpratyaye AntarI Antaryeva AntarikA maNDalasya maNDalasyAntarikA maNDalAntarikA 'samaMDala'tti iha maNDalazabdena maNDalaviSkambha ucyate, parimANe parimANavata upacArAt , tataH saha maNDalena-maNDalaviSkambhaparimANena parimANena varttate iti samaNDalA, kimuktaM bhavati?-ekasya sUryamaNDalAntarasya yatparimANaM yojanadvayalakSaNaM tadekasUryamaNDalaviSkambhaparimANena aSTAcatvAriMzadekaSaSTibhAgalakSaNena sahitamekasya sUryamaNDalasyavikampaparimANamiti, tathA maNDalAnta For Personal & Private Use Only Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH mala.) // 14 // rikAcandramaNDalAntaraparimANaM paJcatriMzat yojanAni ekasya ca yojanasya triMzadekaSaSTibhAgA ekasya caikaSaSTibhAgasya catvAraH 10 prAbhRte saptabhAgA ityevaMrUpaM 'samaMDala'tti maNDalaviSkambhaparimANena sahitA ekazcandravikampo bhavati, yastu vikampakSetrakASThA 11prAbhRtadarzanato vikampaparimANaM jJAtumicchati taM pratIyaM pUrvAcAryopadarzitA karaNagAthA-"sagamaMDalehiM laddhaM sagakaThAo havaMti prAbhRte savikaMpA / je sagavikkhaMbhajuyA havaMti sagamaMDalaMtariyA // 1 // " asyA akSaramAtragamanikA-ye candramasaH sUryasya vA candramaNDa lamArgaH vikampAH, kathambhUtAste ityAha-'svakaviSkambhayutAH svakamaNDalAntarikAH' svasvamaNDalaviSkambhaparimANasahitasvasva-13 maNDalAntarikArUpA ityarthaH, bhavanti svakASThAtaH-svasvavikampayogyakSetraparimANasya svakamaNDalaiH-svasvamaNDalasaGkhyayA bhAge hRte yallabdhaM tAvatparimANAste svavikampA:-svasvavikampA bhavanti, tathAhi-sUryasya vikampakSetrakASThA paJca yojanazatAni dazottarANi 510, tAnyekaSaSTibhAgakaraNArthamekaSaSTyA guNyante, jAtAnyekatriMzatsahasrANi zatamekaM dezottaraM |31110, sUryasya maNDalAni vikampakSetre vyazItyadhikaM zataM 183, tato yojanAnayanArtha jyazItyadhika maNDalazatamekaSaSTyA guNyate, jAtAnyekAdaza sahasrANi zatamekaM triSaSTyadhikaM 11163, etena pUrvarAzerbhAgo hiyate, labdhe dve yojane, zeSamupariSTAduddharati saptAzItiH zatAni caturazItyadhikAni 8784, tataH sampratyekaSaSTibhAgA AnetavyA ityadhastAt chedarAziH tryazItyadhikaM zataM 183, tena bhAge hRte labdhA aSTAcatvAriMzadekaSaSTibhAgAH 48, etAvadekaikasya sUryavikampasya pari- // 14 // mANaM, tathA candrasya vikampakSetrakASThA paJca yojanazatAni navottarANi tripaJcAzaccaikaSaSTibhAgA yojanasya 509 12, tatra yojanAnyekaSaSTibhAgakaraNArtha ekaSaSTyA guNyante, jAtAnyakatriMzatsahasrANi ekonapaJcAzadadhikAni 31049, tata For Personal & Private Use Only Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparitanAstripaJcAzade kaSaSTibhAgAH prakSipyante, jAtAnyekatriMzatsahasrANi zatamekaM dvyuttaraM 31102, candrasya tu vikampa| kSetramadhye maNDalAni caturddaza 14, tato yojanAnayanArthaM caturddaza ekaSaSTyA guNyante, jAtAnyaSTau zatAni catuHpaJcAzadadhikAni 854, taiH pUrvarAzerbhAgo hiyate, labdhAni SaTtriMzad yojanAni 36, zeSANi tiSThanti trINi zatAnyaSTApaJcAzadadhikAni 358, ata UrdhvaM ekaSaSTibhAgA AnetavyAH, tatazcaturdazarUpo'dhastAt chedarAziH 14, tena bhAge hRte labdhAH paJcaviMzatireka SaSTibhAgAH 25, zeSAstiSThanti aSTau saptabhAgakaraNArthaM saptabhirguNyante jAtAH SaTpaJcAzat 56, tasyAzcaturddazabhirbhAge labdhAzcatvAraH saptabhAgAH, etAvatparimANa ekaikazcandravikampa iti / tadevaM candrasya sUryasya ca vikampakSetrakASThA candramaNDalAnAM sUryamaNDalAnAM ca parasparaMmantaramuktaM, samprati prastutamabhidhIyate tatra sarvAbhyantare candramaNDale sarvAbhyantaraM sUryamaNDalaM sarvAtmanA praviSTaM, kevalamaSTAvekaSaSTibhAgAzcandramaNDalasya bahiH zeSA varttante, candramaNDalAt sUryamaNDalasyASTAbhireka SaSTibhAgairhInatvAt, tato dvitIyA candramaNDalAdarvAgapAntarAle dvAdaza sUryamArgAH, tathAhi-dvayozcandramaNDalayorantaraM paJcatriMzat yojanAni triMzaccaikaSaSTibhAgA yojanasya ekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkAzcatvAraH saptabhAgAH, tatra yojanAnyeka SaSTibhAgakaraNArthamekaSaSTyA guNyante, guNayitvA coparitanAstriMzadekaSaSTibhAgAH prakSipyante, jAtAnyekaviMzatiH zatAni paJcaSaSTyadhikAni 2165, sUryasya vikampo dve yojane aSTAcatvAriMzadekaSaSTibhAgA yojanasya, tatra dve yojane ekaSaSTyA guNyete, jAtaM dvAviMzaM zataM 122, tata uparitanA aSTAcatvAriMzadekaSaSTibhAgA yojanasya prakSipyante jAtaM saptatyadhikaM zataM 170, tena pUrvarAzerbhAgo hiyate, labdhA dvAdaza, etAvanto'pAntarAle sUryamArgA bhavanti, For Personal & Private Use Only Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH (mala.) // 142 // 455%A zeSa tiSThati paJcaviMzaM zataM 125, tatra dvAviMzena zatena dvAdazasya sUryamArgasyopari dve yojane labdhe zeSAstiSThanti traya 410 prAbhRte ekapaSTibhAgAH, ye'pi ca prathame candramaNDale ravimaNDalAt zeSA aSTAvekaSaSTibhAgAste'pyatra prakSipyante iti jAtA 11prAbhRtaekAdaza ekaSaSTibhAgAH, tata idamAgataM dvAdazAtsUryamArgAt parato dvitIyAccandramaNDalAdAk dve yojane ekAdaza ca prAbhRte ekaSaSTibhAgA yojanasya ekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkAzcatvAraH saptabhAgAH, tatra yojanadvayAnantaraM sUryamaNDalamato dvi candramaNDa lamArgaH tIyAcandramaNDalAdagabhyantaraM praviSTaM sUryamaNDalaM ekAdaza ekaSaSTibhAgasya satkAn caturaH saptabhAgAn , tataH paraM sU 45 parzitradekaSaSTibhAgA ekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkAstrayaH saptabhAgA ityetAvatparimANaM sUryamaNDalaM candramaNDalasasammizra, tataH sUryamaNDalAtparato bahirvinirgataM candramaNDalamekonaviMzatimekaSaSTibhAgAnekasya ca ekaSaSTibhAgasya caturaH | saptabhAgAn , tataH paraM bhUyastRtIya[sya candramaNDalAdarvAg yathoktaparimANamantaraM, tadyathA-paJcatriMzad yojanAni triMzadekapaSTibhAgA yojanasya ekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkAzcatvAraH saptabhAgA, etAvati cAntare dvAdaza sUryamAgo labhyante, upari ca dve yojane trayazcaikaSaSTibhAgA yojanasya ekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkAzcatvAraH saptabhAgAstato'tra prAguktA lAdvitIyasya candramaNDalasya satkAH sUryamaNDalAda bahirvinirgatA ekonaviMzatirekaSaSTibhAgA ekasya ca ekaSaSTibhAgasya catvAraH saptabhAgAH prakSipyante, tato jAtAstrayoviMzatirekaSaSTibhAgA ekasya ca ekaSaSTibhAgasya satka ekaH saptabhAgaH, // 142 // tata idamAyAtaM-dvitIyAccandramaNDalAtparato dvAdaza sUryamArgAH, dvAdazAcca sUryamArgAt parato yojanadvayAtikrameNa sUryamaNDalaM, tacca tRtIyAcandramaNDalAdAgabhyantaraM praviSTaM trayoviMzatimekaSaSTibhAgAn ekaM ca ekaSaSTibhAgasatkaM saptabhAgaM, tataH 5 For Personal & Private Use Only Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeSAzcaturviMzatirekaSaSTibhAgA ekasya ca ekaSaSTibhAgasya SaT saptabhAgAH sUryamaNDalasya tRtIyacandramaNDalasammizrAH tatastRtIyaM candramaNDalaM sUryamaNDalAd vahirvinirgata mekatriMzatamekaSaSTibhAgAn ekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkamekaM saptabhAgaM, tato bhUyo'pi yathoktaM candramaNDalAntaraM tasmiMzca dvAdaza sUryamArgA labhyante, dvAdazasya sUryamArgasyopari dve yojane traya ekaSaSTibhAgA yojanasya ekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkAzcatvAraH saptabhAgAstato ye'tra tRtIyamaNDalasatkAH sUryamaNDalAdvahivinirgatA ekatriMzadekaSaSTibhAgA yojanasya ekasya ca ekaSaSTibhAgasya satka ekaH saptabhAgaste'tra prakSipyante, tato jAtAcatustriMzadekapaSTibhAgA ekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkAH paJca saptabhAgAstata idaM vastutattvaM jAtaM - tRtIyAccandramaNDalA| tparato dvAdaza sUryamArgA dvAdazAcca sUryamArgAt parato yojanadvayamatikramya sUryamaNDalaM taccaturthAccandramaNDalAdarvAk abhyantaraM praviSTaM catustriMzatamekapaSTibhAgAnekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkAn paJca saptabhAgAn tataH zeSaM sUryamaNDalasya trayodaza ekaSaSTibhAgA ekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkau dvau bhAgau iti etAvaccaturthacandramaNDalasammizraM, caturthasya ca candramaNDalasya sUryamaNDalAd bahirvinirgataM dvicatvAriMzadekaSaSTibhAgA ekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkAH paJca saptabhAgAH, | tataH punarapi yathoditaparimANaM candramaNDalAntaraM tatra ca dvAdaza sUryamArgA labhyante, dvAdazasya ca sUryamArgasyopari dve yojane traya ekaSaSTibhAgA yojanasya ekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkAzcatvAraH saptabhAgAH, tatra cAdyacaturthacandramaNDalasya sUryamaNDalAi bahirvinirgatA dvAcatvAriMzadekaSaSTibhAgAH ekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkAH paJca saptabhAgAste atra rAzau prakSipyante, tato jAtAH SaTcatvAriMzadekaSaSTibhAgA dvau ca ekaSaSTibhAgasya satkau saptabhAgA, tata evaM vastusvarUpamavaga For Personal & Private Use Only Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) 10 prAbhRte 11prAbhRtaprAbhRte candramaNDala NamArgaH sU45 // 143 // ntavyaM-caturthAccandramaNDalAt parato dvAdaza sUryamArgA dvAdazAcca sUryamArgAtparato yojanadvayAtikrame sUryamaNDalaM, tacca paJcamAJcandramaNDalAdaka abhyantaraM praviSTaM SaTcatvAriMzatamekaSaSTibhAgAn dvau ca ekasyaikaSaSTibhAgasya satko saptabhAgI, zeSa sUryamaNDalasya eka ekaSaSTibhAga ekasya ca ekaSaSTibhAgasya paJca saptabhAgA ityetAvatparimANaM paJcamacandramaNDalasammizra, tasya paJcamasya candramaNDalasya sUryamaNDalAbahirvinirgataM catuHpaJcAzadekaSaSTibhAgA ekasya ca ekaSaSTibhAgasya dvau saptabhAgau, tadevaM paJca sarvAbhyantarANi candramaNDalAni sUryamaNDalasammizrANi, catuSu ca candramaNDalAntareSu dvAdaza dvAdaza sUryamArgA iti jAtaM, samprati SaSThAdIni dazamaparyantAni paJca candramaNDalAni sUryamaNDalAsaMspRSTAni bhAvyante tatra paJcamAccandramaNDalAtparato bhUyaH SaSThaM candramaNDalamadhikRtyAntaraM [tacca] paJcatriMzad yojanAni triMzaccaikaSaSTibhAgA yojanasya ekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkAzcatvAraH saptabhAgAH, tatra ca paJcatriMzadyojanAnyekaSaSTibhAgakaraNArthamekaSaSTyA guNyante, guNayitvA coparitanAstriMzadekaSaSTibhAgAH prakSipyante, tato jAtAnyekaviMzatiH zatAni paJcaSaSyadhikAni 2165, ye'pi ca paJcamasya candramaNDalasya sUryamaNDalAd bahirvinirgatAzcatuHpaJcAzadekaSaSTibhAgA dvau ca ekaSaSTibhAgasya satkau saptabhAgA te'tra prakSipyante, jAtAni dvAviMzatiH zatAnyekonaviMzatyadhikAni 2219, sUryasya vikampo dve yojane aSTAcatvAriMzadekaSaSTibhAgAdhike, tatra dve yojane ekapaTyA guNyete jAtaM dvAviMzaM zatamekaSaSTibhAgAnAM, tata uparitanA aSTAcatvAriMzadekaSaSTibhAgAH prakSipyamte, jAtaM saptatyadhikaM zataM 170, tena pUrvarAzerbhAgo hriyate, labdhAstrayodaza, zeSAstiSThanti nava ekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkAH SaT saptabhAgAstata idamAgataM-paJcamAJcandramaNDalAtparatastrayodaza sUryamAgAstra // 143 // Bain Education Internasional For Personal & Private Use Only Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yodazasya ca sUryamArgasyopari SaSThAccandramaNDalAdAk antaraM nava ekaSaSTibhAgA yojanasya ekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkAH SaT saptabhAgAH, tataH parataH SaSThaM candramaNDalaM, tacca SaTpaJcAzadekaSaSTibhAgAtmakaM, tataH parataH sUryamaNDalAdAhai gantaraM SaTpaJcAzadekaSaSTibhAgA ekasya ca ekapaSTibhAgasya ekaH saptabhAgastadanantaraM sUryamaNDalaM tasmAcca parata ekaSaSTi|bhAgAnAM caturuttareNa zatena ekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkenaikena saptabhAgena hInaM yathoditapramANaM candramaNDalAntaraM prApyate iti tasmAtsUryamaNDalAtparato'nye dvAdazasUryamArgA labhyante, tataH sarvasaGkalanayA tasminnapyantare trayodaza sUryamArgAH, tasya ca trayodazasya sUryamArgasyopari saptamAJcandramaNDalAdarvAk antaramekaviMzatirekaSaSTibhAgA ekasya ca ekaSaPASTibhAgasya trayaH saptabhAgAH, tataH saptamaM candramaNDalaM, tasmAcca saptamAJcandramaNDalAtparataH catuzcatvAriMzatA ekaSaSTi-2 |bhAgairekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkaizcaturbhiH saptabhAgaiH sUryamaNDalaM, tato dvinavatisaGkhyairekaSaSTibhAgaizcaturbhizca ekasya ekaSaSTibhAgasya satkaiH saptabhAgaH nyUnaM yathoditapramANaM candramaNDalAntaraM tataH paramastItyanye'pi dvAdaza sUryamArgA labhyante, tatastasminnapyantare sarvasaGkalanayA trayodaza sUryamArgAstrayodazasya sUryamArgasya bahiraSTamAJcandramaNDalAdaka antaraM trayastriMzadekaSaSTibhAgAH, tato'STamaM candramaNDalaM, tasmAccASTamAJcandramaNDalAtparatastrayastriMzatA ekaSaSTibhAgaiH sUryamaNDalaM, tataH ekAzItisaGkhyairekaSaSTibhAgairUnaM yathoditapramANaM candramaNDalAntaraM purato vidyate iti tataH purato'nye'pi dvAdaza sUryamArgAstatastasminnapyantare sarvasaGkalanayA trayodaza sUryamArgAstrayodazAcca sUryamArgAt purato navamAJcandramaNDalAdarvAgantaraM catuzcatvAriMzadekaSaSTibhAgA ekasya ca ekaSaSTibhAgasya catvAraH saptabhAgAH, tataH paraM navamaM candramaNDalaM, dan Education International For Personal & Private Use Only www.iainelibrary.org Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) // 144 // tasmAcca navamAJcandramaNDalAt parata ekaviMzatyA ekaSaSTibhAgairekasya ca ekaSaSTibhAgasya tribhiH saptabhAgaiH sUryamaNDalaM tata 10prAbhRte ekonasaptatisapairekaSaSTibhAgairekasya ca ekaSaSTibhAgasya tribhiH saptabhAgaiH parihINaM yathoktapramANaM candramaNDalAntaraM, tatra 11mAbhRtacAnye dvAdaza sUryamArgAH, evaM cAsminnapyantare sarvasaGkalanayA trayodaza sUryamArgAH, tasya ca trayodazasya sUryamArgasyopari prAbhRte dazamAccandramaNDalArvAk antaraM SaTpaJcAzadekaSaSTibhAgA ekasya ca ekaSaSTibhAgasya ekaH saptabhAgaH, tato dazamaM candra-18 candramaNDamaNDalaM, tasmAcca dazamAccandramaNDalAtparato navabhirekaSaSTibhAgairekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkaiH SaDbhiH saptabhAgaiH sUrya- mArga: maNDalaM tataH saptapaJcAzatA ekaSaSTibhAgairekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkaiH SabhiH saptabhAgairUnaM prAguktaparimANaM candramaNDa sU 45 lAntaraM, tato bhUyo'pi dvAdaza sUryamAI labhyante iti tasminnapyantare sarvasaGkalanayA trayodaza sUryamArgAH, tatastrayodazasya sUryamArgasyopari ekAdazAccandramaNDalAdarvAgantaraM saptaSaSTiH ekaSaSTibhAgA ekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkAH paJca saptabhAgAH, tadevaM paJca candramaNDalAni SaSThAdIni dazamaparyantAni sUryAsammizrANi, SaTsu ca candramaNDalAntareSu trayodaza sUryamArgA iti jAtaM / sampratyetadanantaramucyate-tatra ekAdaze candramaNDale catuSpaJcAzadekaSaSTibhAgA ekasya ca ekaSaSTibhAgasya satko dvau saptabhAgI ityetAvat sUryamaNDalAdabhyantaraM praviSTaM eka ekaSaSTibhAga ekasya ca ekaSaSTibhAgasya pazca saptabhAgAH ityetAvanmAnaM sUryamaNDalasamminaM ekAdazAccandramaNDalAhirvinirgataM sUryamaNDalaM, SaTcatvAriMzadekaSaSTibhAgA // 144 // ekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkau dvau saptabhAgI tat etAvatA hInaM paratazcandramaNDalAntaramastIti dvAdaza sUryamArgA labhyante, tataH paramekonAzItyA ekaSaSTibhAgairekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkAbhyAM dvAbhyAM saptabhAgAbhyAM dvAdazaM candramaNDalaM, tacca For Personal & Private Use Only Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazaM candramaNDalaM sUryamaNDalAdabhyantaraM praviSTaM dvAcatvAriMzatamekaSaSTibhAgAn ekasya ca ekapaSTibhAgasya satkAna pazca saptabhAgAn , zeSaM ca trayodaza ekapaSTibhAgA yojanasya ekasya ca ekaSaSTibhAgasya satko dvau saptabhAgI ityetAvanmAnaM | sUryamaNDalasammizra, tasmAcca dvAdazAccandramaNDalAbahirvinirgataM sUryamaNDalaM catustriMzatamekaSaSTibhAgAn yojanasya ekasya |ca ekaSaSTibhAgasya satkAn pazca saptabhAgAna , tata etAvanmAtreNa hInaM paratazcandramaNDalAntaraM, tatra ca dvAdaza sUryamArgA labhyante, dvAdazAcca sUryamArgAtparato navatisarekaSaSTibhAgairekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkaiH padbhiH saptabhAgaistrayodazaM candramaNDalaM, tacca trayodazaM candramaNDalaM sUryamaNDalAdabhyantaraM praviSTa, ekatriMzatamekaSaSTibhAgAn ekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkame saptabhAgaM, zeSa caturvizatirekaSaSTibhAgAH ekasya ekaSaSTibhAgasya satkAH SaT saptabhAgA ityetAvanmAnaM sUryamaNDalasammizra, tasmAcca trayodazAccandramaNDalAdu bahiH sUryamaNDalaM vinirgataM trayoviMzatimekaSaSTibhAgAn ekasya ekaSaSTibhAgasya satkamekaM saptabhAgaM, tata etAvatA hInaM paratazcandramaNDalAntaraM, tatra ca dvAdaza sUryamAgAH, dvAdazAcca sUryamArgAt parata eka| SaSTibhAgAnAM vyuttareNa zatena ekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkaistribhiH saptabhAgaizcaturdazaM candramaNDalaM, tacca caturdazaM candrama-18 NDalaM sUryamaNDAdabhyantaraM praviSTamekonaviMzatimekaSaSTibhAgAnekasya ca ekaSaSTibhAgasya satkAn caturaH saptabhAgAn , zeSa SaTtriMzadekaSaSTibhAgA ekasya ca ekapaSTibhAgasya satkAstrayaH saptabhAgA ityetAvatparimANaM sUryamaNDalasammizra, tasmAccaturdazAccandramaNDalA bahirvinirgataM sUryamaNDalamekAdaza ekaSaSTibhAgAn ekasya ca ekaSaSTibhAgasya caturaH saptabhAgAn , tata etAvatA hInaM| yathoktaparimANaM candramaNDalAntaraM, tatra ca dvAdaza sUryamArgAH, dvAdazAcca sUryamArgAt parataH ekaSaSTibhAgAnAM caturdazottareNa | For Personal & Private Use Only Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) zatena paJcadazaM candramaNDalaM, tacca paJcadarza candramaNDalaM sarvAntimAtsUryamaNDalAdagabhyantaraM praviSTamaSTAvekaSaSTibhAgAn , zeSA aSTAcatvAriMzadekaSaSTibhAgAH sUryamaNDasammizrAH, tadevametAnyekAdazAdIni paJcadazaparyantAni pazca candramaNDalAni sUrya-| maNDalasammizrANi bhavanti, catuSu ca carameSu candramaNDalAntareSu dvAdaza dvAdaza sUryamArgAH, evaM tu yadanyatra candramaNDa| lAntareSu sUryamArgapratipAdanamakAri yathA-'caMdaMtaresu ahasu abhitara bAhiresu sUrassa / bArasa bArasa maggA chasu terasa terasa bhavaMti // 1 // tadapi saMvAdi draSTavyam // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM dazamasya prAbhRtasya ekAdazaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // 10 prAbhRte 12prAbhRta| prAbhRte nakSatradevAH sU46 // 145 // SSSSSSSS45555 tadevamuktaM dazamasya prAbhRtasya ekAdazaM prAbhRtaprAbhRtaM, samprati dvAdazamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAraH-'devatAnAmadhyayanAni vaktavyAni' tatastadviSayaM praznasUtramAha- tA kahaM te devatANaM ajjhayaNA AhitAti vadejA ?, tA eeNaM aTThAvIsAe nakkhattANaM abhiI Nakkhatte |kiMdevatAe paNNate ?, bhadevayAe paM0, savaNe Nakkhatte kiMdevayAe pannatte ?, tA viNhudevayAe paNNatte, dhaNihANakkhatte kiMdevatAe paM0?, tA vasudevayAepaNNatte,sayabhisayAnakkhatte kiMdevayAe paNNatte?, tA varU NadevayAe paNNatte, (pucapoha0ajade)uttarApohavayAnakkhatte kiMdevayAe paNNatte?, tA ahivaDidevatAe paNNate, daevaM savevi pucchijjaMti, revatI pussadevatA risaNI assadevatAbharaNI jamadevatA kattiyA aggidevatArohiNI SSSSSSSSSSSS dalin Education Internasional For Personal & Private Use Only Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ payAvaideva yA saTThANA somadevayAe addA ruddadevayAe puNavasU aditidevayAe pusso vahassaidevayAe assesA sappadevayAe mahA pitidevatAepaM0 puvAphagguNI bhagadevayAe uttarAphagguNI ajjamadevatAe hatthe saviyAde vatAe cittA taTTadevatAe sAtI vAyudevatAe visAhA iMdaggIdevayAe aNurAhA mittadevatAe jeTThA iMdadeda vatAe mUle NiritidevatAe puvAsADhA AudevatAe uttarAsADhA vissadevayAe paNNatte // ( sUtraM 46) dasamassa bArasamaM pAhuDapAhuDaM samattaM // 7 'tA kahaM te devayANa'mityAdi, tA iti pUrvavat, kathaM -kena prakAreNa bhagavan ! tvayA nakSatrAdhipatInAM devatAnAmadhyayanAni-adhIyante jJAyante yaistAnyadhyayanAni nAmAnItyarthaH, AkhyAtAnIti : vadet , evaM prazne kRte bhagavAnAha'tA eesi 'mityAdi, tA iti pUrvavat, eteSA-anantaroditAnAmaSTAviMzatenakSatrANAM madhye'bhijinakSatraM kiMdevatAkakiMnAmadheyadevatAkaM prajJaptam !, bhagavAnAha-'tA'ityAdi, tA iti prAgvat , brahmadevatAka-brahmAbhidhadevatAkaM prajJaptaM, zravaNanakSatraM kiMdevatAka prajJaptaM ?, bhagavAnAha-'tA'ityAdi, viSNunAmadevatAkaM prajJaptaM, evaM zeSANyapi sUtrANi bhAvanIyAni, devatAbhidhAnasaGghAhikAzcamAstisraHpravacanaprasiddhAH saGgrahaNigAthA:-"bamhA viNhU ya vasU varuNo taha 'jo aNaMtaraMhoi / abhivaDipUsa gaMdhava ceva parato jamo hoi||1|| aggi payAvai some ruhe adiI bahassaI ceva / nAge pii bhaga ajjama saviyA tahA ya vAU ya // 2 // iMdaggI mittovi ya iMde niraI ya Auvissoya / nAmANi devayANaM havaMti rikkhANa jhkmso||3||" iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM dazamasya prAbhRtasya dvAdazaM prAbhRtaprAbhRtaM smaaptm|| AURISHISHUGHUSHIA For Personal & Private Use Only Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH (mala0) 10 prAbhRte 13 prAbhRta prAbhRte muhUrttanA mAni sU47 // 146 // | tadevamuktaM dazamasya prAbhRtasya dvAdazaM prAbhRtaprAbhRtaM, samprati trayodazamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAraH-'muhartAnAM nAmadheyAni vaktavyAni' tatastadviSayaM praznasUtramAha| tA kahaM te muhattANaM nAmadhejA AhitAti vadejA, tA egamegassa NaM ahorattassa tIsaM muhattA taM0| "rodde sete mitte, vAyu sugIe (pI)ta abhicaMde / mahiMda balavaM baMbho, bahusacce ceva IsANe // 1 // taDe ya bhAviyappA vesamaNe varuNe ya ANaMde / vijaeM (ya) vIsaseNe payAvaI ceva uvasameya // 2 // gaMdhava aggivese sayarisahe AyavaM ca amame ya / aNavaM ca bhoga risahe sabaDhe rakkhase ceva // 3 // (sUtraM 47) dasamassa pAhuDassa terasamaM pAhuDapAhuDaM samattaM // ___ 'tA kahaM te muhuttANa'mityAdi, tA iti pUrvavat, kathaM ?-kena prakAreNa bhagavan ! tvayA muhUrtAnAM nAmadheyAninAmAnyeva nAmadheyAni, 'nAmarUpabhAgAddheya' iti svArthe dheyapratyayaH, AkhyAtAnIti vadet , bhagavAnAha-tA egamegassa Na'mityAdi, tA iti pUrvavata, ekaikasyAhorAtrasya triMzanmuhUrtA vakSyamANanAmadheyayuktA iti zeSaH, tAnyeva nAmadheyAnyAha-'taMjahA-rodde' tyAdi gAthAtrayaM, tatra prathamo muhUrtoM rudro dvitIyaH zreyAn tRtIyo mitrazcaturtho vAyuH paJcamaH supItaH SaSTho'bhicandraH saptamaH 'mAhendro'STamaH balavAn navamaH brahmA dazamaH bahusatyaH ekAdaza IzAno dvAdazaH tvaSTA trayodazaH bhAvitAtmA catuddezaH vaizramaNaH paJcadazaH vAruNaH SoDazaH AnandaH saptadazo vijayaH aSTAdazo vizvasenaH |ekonaviMzatitamaH prAjApatyaH viMzatitamaH upazamaH ekaviMzatitamo gandharvaH dvAviMzatitamo'gnivezyaH trayoviMzatitamaH // 146 // maH mAhendro'STamA mamo muhUrto rudro ninAmadheyayuktA iti zeSaH, tAlA For Personal & Private Use Only Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatavRSabhaH caturviMzatitamaH AtapavAn pazcaviMzatitamo'mamaH SaDviMzatitamaH RNavAn saptaviMzatitamo bhaumaH aSTAviMzatitamo vRSabhaH ekonatriMzattamaH sarvArthaH triMzattamo rAkSasaH // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM | dazamasya prAbhRtasya trayodazaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // ra narasa divasA paM0 tAsa NaM paNNarasaNDaM / tadevamuktaM dazamasya prAbhRtasya trayodazaM prAbhRtaprAbhRtaM, samprati caturdazamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAraH-divasarA-* triprarUpaNA karttavyA, tatastadviSayaM praznasUtramAha tA kahaM te divasA AhiyattivaijA ?, tA egamegassa NaM pakkhassa panarasa divasA paM0 20-paDiyAdivase| vitiyadivase jAva paNNarase divase, tA etesi NaM paNNarasaNhaM divasANaM pannarasa nAmadhejA paM020-puvaMge siddhamaNorame ya tatto maNoraho (haro)ceva / jasabhadde ya jasodhara sabakAmasamiddheti y||1|| iMda muddhAbhisitte ya somaNasa dhaNaMjae ya boddhavve / atthasiddhe abhijAte acAsaNe ya stNje||2|| aggivese uvasame divasANaM nAmadhejAI / tA kahaM te rAtIo AhitAti vadejA ?, tA egamegassa NaM pakkhassa paNNarasa rAIo paNNattAo, taMjahA-paDivArAI bidiyArAI jAva paNNarasA rAI, tA etAsi NaM paNNarasaNhaM rAINaM paNNarasa nAmadhejA paNNattA, taM0-uttamA ya suNakkhattA, elAvaccA jasodharA / somaNasA ceva tathA sirisaMbhUtA ya boddhavvA // 1 // vijayA ya vijayaMtA jayaMti aparAjiyA ya gacchA ya / samAhArA ceva tadhA teyA maNoraho ( ha dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSS sUryaprajJaptivRttiH mala.) FAR // 147 // ya tahA ya atiteyA // 1 // devANaMdA niratI rayaNINaM NAmadhejAI // (sUtraM 48) dasamassa pADassa 10 prAbhRte 14 prAbhRtacauddasamaM pAhupAhuDaM samattaM // | prAbhRte | 'tA kahaM te'ityAdi, tA iti pUrvavat, kathaM ?-kena prakAreNa kena krameNetyarthaH, bhagavan ! tvayA divasA AkhyAtA | divasarAiti vadet , bhagavAnAha-tA egamegassa Na'mityAdi, tA iti pUrvavat, ekaikasya atrApAntarAlavI makAro'lAkSa- trinAmAni NikaH, Namiti vAkyAlaGkAre, pakSasya paJcadaza paJcadaza divasAH prajJaptAH vakSyamANakramayuktAH, tameva kramamAha-'taMjahe- sU 48 tyAdi, tadyathA-pratipatprathamo divaso dvitIyA dvitIyo divasaH tRtIyA tRtIyo divasaH evaM yAvatpaJcadazI paJcadazo divasaH, 'tA eesi Na'mityAdi, tatra eteSAM paJcadazAnAM divasAnAM krameNa paJcadaza nAmadheyAni prajJaptAni, tadyathAprathamaH pratipallakSaNa pUrvAGganAmA dvitIyaH siddhamanoramaH tRtIyo manoharaH caturtho yazobhadraH paJcamo yazodharaH SaSThaH sarvakAmasamRddhaH saptama indramUrddhAbhiSiktaH aSTamaH saumanasaH navamo dhanaJjayaH dazamo'rthasiddhaH ekAdazo'bhijAtaH dvAdazo'tyazanaH trayodazaH zataJjayaH caturdazo'gnivezmA (zyaH) paJcadaza upazamaH, etAni divasAnAM krameNa nAmadheyAni, 'tA kaha'mityAdi, tA iti pUrvavat, kathaM-kena prakAreNa kena krameNetyarthaH rAtraya AkhyAtA iti vadet !, bhagavAnAha'tA egamegassa Na'mityAdi, tA iti prAgvat , ekaikasya pakSasya paJcadaza paJcadaza rAtrayaH prajJaptAH, tadyathA-pratipat // 14 // pratipatsambandhinI prathamA rAtriH dvitIyadivasasambandhinI dvitIyA rAtriH, evaM pazcadazadivasasambandhinI paJcadazI * rAtriH, etacca karmamAsApekSayA draSTavyaM, tatraiva pakSe pakSe paripUrNAnAM paJcadazAnAmahorAtrANAM sambhavAt, 'tA eesi // ' 45 Jan Education International For Personal & Private Use Only Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 mityAdi, tatra etAsAM paJcadazAnAM rAtrINAM yathAkramamamUni paJcadaza nAmadheyAni prajJaptAni, tadyathA-prathamA pratipatsambadhinI rAtriruttamA-uttamanAmA dvitIyA sunakSatrA tRtIyA elApatyA caturthI yazodharA paJcamI saumanasI SaSThI zrIsambhUtA saptamI vijayA aSTamI vaijayantI navamI jayantI dazamI aparAjitA ekAdazI icchA dvAdazI samAhArA trayodazI tejA caturdazI atitejA paJcadazI devAnandA, amUni krameNa rAtrINAM nAmadheyAni bhavanti // iti zrImalayagiriviracitAyAM | sUryaprajJaptiTIkAyAM dazamasya prAbhRtasya caturdazaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // ' %ABAR tadevamukta dazamasya prAbhRtasya caturdazaM prAbhRtaprAbhRtaM, samprati paJcadazamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAraH-'tithayo | vaktavyA' iti, tatastadviSayaM praznasUtramAhaA tA kahaM te tihI Ahiteti vadejA ?, tattha khalu imA duvihA tihI paNNattA, taMjahA-divasatihI rAI-| tihI ya, tA kahaM te divasatihI Ahiteti vadejjA?, tA egamegassa NaM paNNarasa 2 divasatihI paNNattA, taM0-NaMde bhadde jae tucche puNNe pakkhassa paMcamI puNaravi gaMde bhadde jae tucche puNNe pakkhassa dasamI puNaravi gaMde bhadde jaye tucche puNNe pakkhassa paNNarasa, evaM te tiguNA tihIo sadhesi divasANaM, kahaM te rAItidhI Ahiteti vadejA, egamegassa NaM pakkhassa paNNarasa rAtitidhI paM0, taM0-uggavatI bhogavatI jasavatI savasiddhA suhaNAmA puNaravi uggavatI bhogavatI jasavatI sabasiddhA suhaNAmA puNaravi uggavatI bhogavatI For Personal & Private Use Only Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. prAbhUte 15mAbhRta| prAbhRte divasarAtri tithinAmA ni sU 49 sUryaprajJa jasavatI sabasiddhA suhaNAmA, ete tiguNA tihIo savAsiM rAtINaM // (sUtraM 49) dasamassa pAhuDassa vivRttiH paNNarasamaM pAhuDapAhuDaM samattaM // (mala0) / 'tA kahaM te tihI'tyAdi, 'tA' iti pUrvavat, kathaM ?-kena prakAreNa kena krameNa tithaya AkhyAtA iti vadet , nanu divasebhyastithInAM kaH prativizeSaH yena etAH pRthak pRchayante ?, ucyate, iha sUryaniSpAditA ahorAtrAH cndrnisspaa||148|| |ditAH tithayaH, tatra candramasA tithayo niSpAdyante vRddhihAnibhyAM, tathA coktam-"taM rayaya kumuyasirisappabhassa caMdassa rAisurugassa / loe tihitti niyayaM bhaNNai vuDDIeN haanniieN||1||" [tvaM racaya ( pUjAM ) kumudazrIsatprabhasya candrasya rAtrisuruceH / loke tithiriti niyataM bhaNyate ( yasya ) vRkSyA hAnyA // 1 // ] tatra vRddhihAnI candramaNDalasya na svarUpataH kintu rAhuvimAnAvaraNAnAvaraNakRte, tathAhi-iha dvividho rAhuH, tadyathA-parvarAhuH dhruvarAhuzca, tatra yaH parvarAhuH tadgatA cintA'trAnupayoginItyagre vakSyate kSetrasamAsaTIkAyAM vA kRteti tato'vadhAryA, yastu dhruvarAhustasya vimAnaM kRSNaM, tacca candramaNDalasyAdhastAccaturaGgalamasamprAptaM sat cAraM carati, tatra candramaNDalaM buddhyA dvASaSTisaGkhayogaiH parikadApyate, parikalpya ca teSAM bhAgAnAM paJcadazabhirbhAgo hiyate, labdhAzcatvAro dvApaSTibhAgAH zeSau dvau bhAgau tiSThataH, tau ca sadA tA vRddhau (sadAnAvRtau) epA kila candramasaH SoDazI kaleti prasiddhiH, tatra kRSNapakSe pratipadi dhruvarAhuvimAnaM kRSNaM, tacca candramaNDalasyAdhastAccaturaGgalamasaMprAptaM sat cAraM carat AtmIyena paJcadazena bhAgena dvau dvApaSTibhAgI sadA'nAvAryasvabhAvau muktvA zeSaSaSTisatkaSaSTibhAgAtmakasya candramaNDalasya eka caturbhAgAtmakaM paJcadazabhAgamAvRNoti, 148 // For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIyasyAmAtmIyAbhyAM dvAbhyAM paJcadazabhAgAbhyAM dvau paJcadazabhAgau, tRtIyasyAmAtmIyaistribhiH paJcadazabhAgaistrIn pazcadazabhAgAn evaM yAvadamAvAsyAyAM paJcadaza bhAgAnAvRNoti, tataH zuklapakSe pratipadi ekaM paJcadazabhAgaM prakaTIkaroti, dvitIyasyAM dvau pazcadazabhAgau tRtIyasyAM trIn pazcadazabhAgAn evaM yAvat paJcadazyAM paJcadazApi bhAgAnanAvRtAn karoti, tadA ca sarvAtmanA paripUrNa candramaNDalaM loke prakaTaM bhavati, vakSyati cAmumarthamagre'pi sUtrakRt - ' tattha NaM je se dhuvarAhU se NaM bahulapakkhassa paDivara paNNarasabhAgeNa' mityAdinA granthena, tatra yAvatA kAlena kRSNapakSe SoDazo bhAgo dvApaSTibhAgasatkacaturbhAgAtmako hAnimupagacchati sa tAvAn kAlavizeSastithirityucyate, tathA yAvatA kAlena zuklapakSe SoDazabhAgo dvASaSTibhAgasatkabhAgacatuSTayapramANaH parivarddhate tAvatpramANaH kAlavizeSastithirbhavati, uktaM ca - " solasabhAgA kAkaNa uDuvaI hAyaettha pannarasa / tittiyamitte bhAge puNo'vi parivahue jonhe // 1 // kAleNa jeNa hAyai solasa bhAgo usA tihI hoi / taha caiva ya vuDIe evaM tihiNo samuppattI ||2||" atra 'jonhe' iti jotsne zuklapakSe ityarthaH zeSaM sugamaM, ayaM ca pUrvAcAryaparamparAyAta upaniSadupadezaH- ahorAtrasya dvASaSTibhAgapravibhaktasya ye ekaSaSTibhAgAstAvatpramANA tithiriti, athAhorAtrastriMzanmuhUrttapramANaH supratItaH, prAgeva sUtrakRtA tasya tAvatpramANatayA'bhidhAnAt tithistu kiMmuhUrttapramANeti 1, ucyate, paripUrNA ekonatriMzanmuhUrttA ekasya ca muhUrttasya dvAtriMzad dvASaSTibhAgAH, uktaM ca"auNattIsaM punnA u muhuttA somao tihI hoi / bhAgAvi ya battIsaM bAva ( dusa) DikAeNa cheeNaM // 1 // " kathametadavasIyate iti cet, ucyate, iha ahorAtrasya dvASaSTibhAgIkRtasya satkA ye ekaSaSTibhAgAstAvatpramANA tithirityucyate, tatraikaSaSTi For Personal & Private Use Only Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa ptivRttiH (mala.) // 149 // RAKASH striMzatA guNyate jAtAni aSTAdaza zatAni triMzadadhikAni 1830, ete ca kila dvASaSTibhAgIkRtasakalatithigatamuhUrta 10 prAbhRte satkA aMzAH, tato muhUrtAnayanArtha teSAM dvASaSTyA bhAgo hiyate, labdhA ekonatriMzanmuhUrttA dvAtriMzacca dvApaSTibhAgA muha- 15prAbhUtatasya, etAvanmuhUrttapramANA tithiH, etAvatA hi kAlena candramaNDalagataHpUrvoditapramANaH SoDazo bhAgo hAni vopagacchati | prAbhRte varddhate vA, tata etAvAneva titheH parimANakAlaH, tadevamahorAtrAdasti titheH prativizeSa ityupapannastithiviSaye pRthakpraznaH, divasarAtri evaM gautamena prazne kRte bhagavAnAha-tattha khalu'ityAdi, tatra-tithivicAraviSaye khalvimA-vakSyamANasvarUpA dvividhA tithinAmA ni sU 49 stithayaH prajJaptAH, tadyathA-divasatithayo rAtritithayazca, tatra titheyaH pUrvArddhabhAgaHsa divasatithirityucyate, yastu pazcArddhabhAgaH sa rAtritithiriti, 'tA kaha'mityAdi, tA iti pUrvavat , kathaM ?-kena prakAreNa kayA nAmnAM paripAvyA ityarthaH, divasatithaya AkhyAtA iti vadet , bhagavAnAha-'egamegassa Na'mityAdi, tA iti pUrvavat, ekaikasya Namiti vAkyA&AlaGkAre pakSasya madhye paJcadaza divasatithayaH prajJaptAH, tadyathA-prathamA nandA dvitIyA bhadrA tRtIyA jayA caturthI tucchA pazcamI pakSasya pUrNA, tataH punarapi SaSThI tithirnandA saptamI bhadrA aSTamI jayA navamI tucchA dazamI pakSasya pUrNA, tataH punarapyekAdazI tithirnandA dvAdazI bhadrA trayodazI jayA caturdazI tucchA pakSasya paJcadazI pUrNA, eva'mityAdi, evaM-uktena prakAreNa, ete iti strItve'pi prApte puMstvanirdezaH prAkRtatvAt , etA anantaroditAstithayo nandAdyAH, nandAdInyanantaro| ditAni tithinAmAnItyarthaH, triguNAH, triguNitAnIti bhAvaH, sarveSAM pakSAntarvartinAM divasAnAM, sarvAsAM pakSAntavartinInAM divasatithInAmityarthaH, 'tA kahaM te'ityAdi, tA iti pUrvavat , kathaM ?-kena prakAreNa, kayA nAmnAM paripAvyA // 14 // For Personal & Private Use Only w Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -* ityarthaH, bhagavan ! te tvayA rAtritithaya AkhyAtA iti vadet , bhagavAnAha-tA egamegassa 'mityAdi, tA iti prAgvat, ekaikasya pakSasya paJcadaza paJcadaza rAtritithayaH prajJaptAH, tadyathA-prathamA ugravatI dvitIyA bhogavatI tRtIyA yazomatI caturthI sarvasiddhA paJcamI zubhanAmA tataH punarapi SaSThI ugravatI saptamI bhogavatI aSTamI yazomatI navamI sarvasiddhAdazamI zubhanAmA tataH punarapyekAdazI ugravatI dvAdazI bhogavatI trayodazI yazomatI caturdazI sarvasiddhA paJcadazI zubhanAmA, evametAstriguNAstithayaH, evametAni triguNAni tithinAmAnItyarthaH, sarvAsAM rAtrINAM-rAtritithInAM vAcakAnIti shessH|| iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM dazamasya prAbhRtasya paJcadazaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // 4AC tadevamukta dazamasya prAbhRtasya pazcadazaM prAbhRtaprAbhRtaM, samprati SoDazamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAra:-yathA 'gotrANi vaktavyAnI'ti tatastadviSayaM praznasUtramAha| tA kahaM te gottA AhitAti vadejA?,tAetesi NaM aTThAvIsAe NakkhattANaM abhiyI Nakkhatte kiMgotte?, |tA moggallAyaNasagotte paNNatte, savaNe Nakkhatte kiMgotte paNNatte ?, saMkhAyaNasagotte paNNatte, dhaNihANakkhatte kiMgotte paM01, aggatAvasagotte paM0, satabhisayANakkhatte kiMgotte paNNatte ?, kaNNaloyaNasagotte paM0, puvA|poTThavatANakkhatte kiMgotte paNNate?, joukaNiyasagotte paNNatte, uttarApohavatANakkhatte kiMgotte paNNatte , dhaNaMjayasagotte paNNatte, revatINakkhatte kiMgotte paNNatte ? pussAyaNasagotte paNNatte, assiNInakkhatte kiMgote %885 in Education Interaoral For Personal & Private Use Only Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH ( mala0 ) // 150 // paNNatte ?, assAdNasagote paNNatte, bharaNINakkhante kiMgotte paNNatte ?, bhaggavesasagote paM0, kattiyANakkhate kiMgote paNNatte ?, aggivesasagotte paM0, rohiNINakkhante kiMgose paM0 1, gotamagote paNNatte, saMThANANakkhatte kiMgote paM0 ?, bhAraddAyasagotte paNNatte, addANakkhatte kiMgotte paM0 1, lohiccAyaNasagotte paM0, puNavasUNakkhate kiMgotte paNNatte ?, vAsihasagotte paM0, pusse Nakkhante kiM gote paM0, umajjAyaNasagote paM0, assesANakkhatte kaMgotte paM01, maMDavAyaNasagote paM0, mahANakkhatte kiMgote paM0 1, piMgAyaNasagote paM0, pudhApharaguNINakkhatte kiMgotte paM0 1, govallAyaNasagotte paM0, uttarAphagguNINakkhatte kiMgotte paM0 1, kAsavagote paNNatte, hattheNakkhatte kiMgotte paM0 1, kosiyagote paNNatte, cittANakkhante kiMgotte paM0, darbhiyANassagote paNNatte, sAINakkhante kiMgote paNNatte ?, cAmarachagotte paM0, visAhANakkhatte kiMgotte paM0 1, suMgAyasagote paM0, aNurAdhANakkhatte kiMgote paM0 1, golavAyaNasagote paM0, jeTThAnakkhatte kiMgotte paM0 1, tigicchAyaNasagote paM0, mUleNakkhatte kiMgotte paM0?, kaccAyaNasagote paNNatte, puddAsAdAnakkhatte kiMgotte paNNatte, vajjhiyAyaNasagote paNNatte, uttarAsAdANakkhatte kiMgotte paNNatte ?, vagdhAvacasagote paNNatte // (sUtraM 50 ) dasamassa pAhuDassa solasamaM pAhuDapAhuDaM samattaM // ! 1 'tA kahaM te' ityAdi, iti ( atra ) nakSatrANAM svarUpato na gotrasambhavaH, yata idaM gotrasya svarUpaM lokaprasiddhimupAgamat - prakAzakAdyapuruSAbhidhAnatastadapatyasantAno gotraM, yathA gargasyApatyaM santAno gargAbhidhAno gotramiti, na caivaMsvarUpaM For Personal & Private Use Only 10 prAbhRte 16 prAbhRta prAbhRte nakSatrago trANi sU 50 // 150 // Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nakSatrANAM gotraM sambhavati, teSAmaupapAtikatvAt , tata itthaM gotrasambhavo draSTavyaH-yasminnakSatre zubhairazubhairvA grahaiH samAna yasya gotrasya yathAkramaM zubhamazubhaM vA bhavati tattasya gotraM, tataH praznopapattiH, 'tA'iti pUrvavat, kathaM tvayA nakSatrANAM gotrANi AkhyAtAnIti vadet !, bhagavAnAha-'tA eesi 'mityAdi, tA iti pUrvavat, eteSAmaSTAviMzaternakSatrANAM madhye abhijinnakSatraM modgalyAyanasagotraM-modgalyAyanena saha gotreNa varttate yattattathA, zravaNanakSatraM zAGkhAya-| nasagotraM, evaM zeSANyapi sUtrANi bhAvanIyAni, krameNa gotrasajAhikAzcemA jambUdvIpaprajJaptisatkAzcatasraH saGgrahaNigAthA:"moggallAyaNa 1 saMkhAyaNe 2 ya taha aggabhASa 3 kaNNalle 4 / tatto ya joukaNNe 5 dhaNaMjae 6 ceva boddhaye // 1 // pussAyaNa 7 assAyaNa 8 bhaggavese 9 ya aggivese 10 ya / goyama 11 bhAradAe 12 lohicce 13 ceva vAsiDhe 14 // 2 // ujjAyaNa 15 maMDabAyaNe 16 ya piMgAyaNe 17 ya govalle 18 / kAsava 19 kosiya 20 dabbhiya 21 bhAga (cAma) racchA ya 22 suMgAe 23 // 3 // golabAyaNa 24 tigiMchAyaNe ya 25 kaccAyaNe 26 havai mUle / tatto ya vajjhiBAyAyaNa 27 vagyAvacce 28 ya guttAI // 4 // " iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM dazamasya prAbhRtasya SoDazaM8 prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // - tadevamuktaM dazamasya prAbhUtasya SoDazaM prAbhRtaprAbhRtaM, samprati saptadazamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAraH-bhojanAni vaktavyAni' tatastadviSayaM praznasUtramAha tA kahaM te bhoyaNA AhitAti vadejA 1, tA eesiNaM aTThAvIsAe NaM NakkhattANaM kattiyAhiM | kakara Jain EducatioK ronal For Personal & Private Use Only Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH (mala.) // 15 // 10 prAbhRte 17prAbhRtaprAbhRtte nakSatra bhojanAni sU 51 dadhiNA bhocA kajaM sAdhiti, rohiNIhiM casama (masa ) maMsaM bhocA kajaM sAdheti, saMThANAhiM migamaMsaM | bhocA kajaM sAdhiti, abAhiM NavaNIteNa bhocA kajaM sAdheti, puNavasuNA'tha ghateNa bhocA kajaM sAdhaMti, pusseNaM khIreNa bhocA kajaM sAdheti, assesAe dIvagamaMsaM bhocA kajjaM sAdheti, mahAhiM kasoti bhocA karja sAdheti, puvAhiM phagguNIhiM meDhakamaMsaM bhoccA kajaM sAdheti, uttarAhiM phagguNIhiM NakkhImaMsaM bhoccA kajjaM sAdheti, hattheNa vatthANIeNa bhoccA kajaM sAdhaMti, cittAhiM maggasUveNaM bhocA kajaM sAdheti, sAdiNA phalAI bhoccA kajaM sAdheti, visAhAhiM AsittiyAo bhocA kajaM sAdheti, aNurAhAhiM missAkUraM bhocA kajjaM sA|ti, jehAhiM lahieNaM bhocA kajjaM sAdheti, puvAhiM AsADhAhiM AmalagasarIre bhocA kajaM sAdheti, uttarAhiM AsADhAhiM balahiM bhoccA kajaM sAdheti, abhIyiNA pupphehiM bhocA kajaM sAgheti, savaNeNaM khIreNaM bhocA karja sAdheti, sayabhisayAe tuvarAu bhocA kajaM sAdheti, puvAhiM puDhavayAhi kArillaehiM bhuccA kajjaM sAdhaMti, utsarAhiM puTThavatAhiM varAhamaMsaM bhocA kajaM sAdheti, ravetIhiM jalayaramaMsaM bhoccA kajaM sAdheti, assiNIhiM tittiramaMsaM bhocA kajaM sAdheti vaddakamaMsaM vA, bharaNIhiM talaM taMdulakaM bhoccA kajaM sAdheti (sUtraM 51) dasamassa pAhuDassa sattarasamaM pAhuDapAhuDaM samattaM // 'tA kahaM te bhoyaNe'tyAdi, tA iti pUrvavat , kathaM?-kena prakAreNa nakSatraviSayANi bhojanAni AkhyAtAnIti vadet, |bhagavAnAha-tA eesi Na'mityAdi, tA iti pUrvavat, eteSAmanantaroditAnAmaSTAviMzatenakSatrANAM madhye kRttikAbhiH | // 15 // For Personal & Private Use Only Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SHRESS4% pumAn kArya sAdhayati, danA sammizramodanaM bhuktvA, kimuktaM bhavati -kRttikAsu prArabdhaM kArya dani bhukte prAyo nirvighnaM hai siddhimAsAdayatIti, evaM zeSeSvapi sUtreSu bhAvanA draSTavyA // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM dazamasya prAbhRtasya saptadazaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // tadevamuktaM dazamasya prAbhRtasya saptadazaM prAbhRtaprAbhRtaM, sampratyaSTAdazamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAraH-'candrAdidatyacArA vaktavyAH' tatastadviSayaM praznasUtramAha tA kahaM te cArA AhitAti vadejA, tattha khalu imA duvihA cArA paM0, taM0-AdiccacArA ya candacArA ya, tA kahaM te caMdacArA Ahiteti vadejA 1, tA paMcasaMvaccharieNaM juge, abhIiNakkhatte sattasadvicAre caMdeNa saddhiM joyaM joeti, savaNe NaM Nakkhatte sattarhi cAre caMdeNa saddhiM joyaM joeti, evaM jAva uttarAsADhANakkhatte sattahicAre caMdeNaM saddhiM joyaM joeti / tA kahaM te AiccacArA Ahiteti vadejjA ?, tA paMcasaMvaccha|rie NaM juge, abhIyINakkhatte paMcacAre sUreNa saddhiM joyaM joeMti, evaM jAva uttarAsADhANakkhatte paMcacAre | sUreNa saddhiM joyaM joeti (sUtraM 52) dasamassa pAhuDassa aTThArasamaM pAhuDapAhuDaM samattaM // 'tA kahaM te'ityAdi, tA iti pUrvavat , kathaM ?-kena prakAreNa kiMpramANayA saGkhyayA ityarthaH, cArA AkhyAtA iti vadet , bhagavAnAha-tatthetyAdi, tatra-cAravicAraviSaye khalvime vakSyamANasvarUpA dvividhA-dviprakArAzcArAH prajJaptA, dvaividhyamevAha-tadyathA-AdityacArAzcandracArAzca, cazabdau parasparasamuccaye, tatra prathamatazcandracAraparijJAnArtha tadviSayaM RSS4545524 For Personal & Private Use Only Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prAbhRte 18prAbhUta prAbhUte cArAHsU52 sUryaprajJa praznasUtramAha-tA kahaM te ityAdi, tA iti prAgvat, kathaM ?-kena prakAreNa, kayA saGkhyayA ityarthaH, tvayA bhagavan ! tivRttiH candracArA AkhyAtA iti vadet, bhagavAnAha-'tApaMce'tyAdi, tA iti pUrvavat, paJcasAMvatsarike-candracandrAbhivarddhitacandrA(malAla | bhivarddhitarUpapaJcasaMvatsarapramANe Namiti vAkyAlaGkAre yuge abhijinnakSatraM saptaSaSTiM cArAn yAvat candreNa sAI yogaM // 152 // yunakti-yogamupapadyate, kimuktaM bhavati ?-candro'bhijinnakSatreNa saha saMyukto yugamadhye saptaSaSTisaGkhyAn cArAn caratIti, kathametadavasIyate iti cet, ucyate, iha yogamadhikRtya sakalanakSatramaNDalIparisamAptirekena nakSatramAsena bhavati, nakSatramAsAzca yugamadhye saptaSaSTiretaccAgre bhAvayiSyate tataH pratinakSatraparyAyamekaikaM cAramabhijitA nakSatreNa saha candrasya, yogasambhavAdupapadyate candro'bhijitA nakSatreNa saha saMyukto yugamadhye saptaSaSTisakhyAn cArAn caratIti, evaM pratinakSatraM bhAvanIyaM / samprati AdityacAraviSayaM praznasUtramAha-'tA kahaM te'ityAdi, tA iti prAgvat, kartha-kiMpramANayA saGkhyayA bhagavan ! tvayA AdityacArA AkhyAtA iti vadet 1, bhagavAnAha-paMcasaMvaccharie 'mityAdi, tA iti pUrvavat, paJcasAMvatsarike-candrAdipaJcasaMvatsarapramANe yuge yugamadhye'bhijinnakSatraM paJca cArAna yAvat sUryeNa saha yogaM yunakti, |atrApyayaM bhAvArtha:-abhijitA nakSatreNa saMyuktaH sUryo yugamadhye paJcasAyAna cArAn carati, kathametadavagamyate iti cet,| ucyate, iha yogamadhikRtya sUryasya sakalanakSatramaNDalIparisamAptirekena sUryasaMvatsareNa, sUryasaMvatsarAzca yuge bhavanti paJca, tataH pratinakSatraparyAyamekaikaM vAramabhijitA nakSatreNa saha yogasya sambhavAt ghaTate'bhijitA nakSatreNa saha saMyuktaH sUryo| +HRE // 152 // For Personal & Private Use Only Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuge pazca cArAn carati, evaM zeSanakSatreSvapi bhAvanA bhAvanIyA // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM dazamasya prAbhRtasya aSTAdazaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // tadevamuktaM dazamasya prAbhRtasyASTAdazaM prAbhRtaprAbhRtaM, sAmpratamekonaviMzatitamamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAra:|'mAsaprarUpaNA kartavye ti, tatastadviSayaM praznasUtramAha| tA kahaM te mAsA AhitAti vadejA ?, tA egamegassa NaM saMvacchassa bArasa mAsA paNNattA, tesiM cala duvihA nAmadhejA paNNattA, saM0-loiyA louttariyA ya, tattha loiyA NAmA sAvaNe bhaddavate Asoe jAva AsADhe, louttariyANAmA-abhiNaMde supaiDe ya, vijaye piitivddhnne| sejase ya sive yAvi, sisireviya hemavaM // 1 // navame vasaMtamAse, dasame kusumasaMbhave / ekAdasame NidAho, vaNavirohI ya bArase // 2 // (sUtraM 53) dasamassa pAhuDassa egUNavIzatitamaM pAhuDapAhuDaM samattaM // BI 'tA kahaM te'ityAdi, pUrvavat , kathaM ?-kena prakAreNa kayA nAmnAM paripAvyA ityarthaH bhagavan ! tvayA mAsAnAM nAma dheyAni AkhyAtAnIti vadet , bhagavAnAha-'egamegassa Na'mityAdi, tA iti pUrvavat, ekaikasya saMvatsarasya dvAdaza mAsAH prajJaptAH, teSAM ca dvAdazAnAmapi mAsAnAM nAmadheyAni dvividhAni prajJaptAni-laukikAni lokottarANi ca, tatra loke prasiddhAni laukikAni, lokAduttarANi yAni na loke prasiddhAni kintu pravacana eva tAni lokottarANi, tatra laukikalokottarANAM madhye laukikAni nAmAnyamUni, tadyathA-'zrAvaNo bhAdrapada' ityAdi, lokottarANi nAmAnyamUni, eNavIzama kusumasaMbhave / ekaadsmaativddhnne| sejase ya sivaNAmahavate Asoe jAva di, pUrvavat, ma pAhuDapAhuDaM samattamANidAho, vaNavirohI va yAvi, sisirevi Jain Education Interational For Personal & Private Use Only Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAbhRta sUryaprajJa- tadyathA-prathamaH zrAvaNarUpo mAso'bhinandaH dvitIyaH supratiSThaH tRtIyo vijayaH caturthaH prItivarddhanaH paJcamaH zreyAn 10 prAbhRte tivRttiH SaSThaH zivaH saptamaH ziziraH aSTamo haimavAn navamo vasantamAsaH dazamaH kusumasambhavaH ekAdazo nidAghaH dvAdazo vana- 19prAbhRta. (mala.) virodhI // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUprijJaptiTIkAyAM dazamasya prAbhRtasya ekonaviMzatitamaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // prAbhUte mAtA // 15 // / tadevamuktaM dazamasya prAbhRtasya ekonaviMzatitamaM prAbhRtaprAbhRtaM, samprati viMzatitamamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAra:-'yathA paJca saMvatsarAH pratipAdyA' iti, tatastadviSayaM praznasUtramAha 2.prAbhRte |tA kati NaM bhaMte ! saMvacchare AhitAti vadejA, tA paMca saMvaccharA AhitetivadejA, taM0-NakkhattasaM vacchare jugasaMvacchare pamANasaMvacchare lakkhaNasaMvacchare saNiccharasaMvacchare (sUtraM 54)|taa NakkhattasaMvacchare| saMvatsarAH PNa duvAlasavihe paNNatte, sAvaNe bhaddavae jAva AsADhe, jaM vA vahassatImahaggahe duvAlasahi saMvaccharehiM saSaM / sU54 NakkhattamaMDalaM samANeti (sUtraM 55) // nakSatrasaMva. | 'tA kai Na'mityAdi, tA iti pUrvavat, kati-kiMsaGkhyAH Namiti vAkyAlaGkAre saMvatsarA AkhyAtA iti vdet| sU 55 bhagavAnAha-'tA'ityAdi, tA iti prAgvat , paJca saMvatsarA AkhyAtA iti vadet , tadyathA-nakSatrasaMvatsara ityAdi, tatra yAvatA kAlenASTAviMzatyApi nakSatraiH saha krameNa yogaparisamAptistAvAn kAlavizeSo dvAdazabhirguNito nakSatrasaMvatsaraH, // 15 // uktaM ca-"nakkhattacaMdajogo bArasaguNio ya nakkhatto" atra punarekonitanakSatraparyAyayoga eko nakSatramAsaH saptarvizatirahorAtrA ekaviMzatizca saptapaSTibhAgA ahorAtrasya, eSa rAziyadA dvAdazabhiguNyate tadA trINyahorAtrazatAni sapta OMOMOMOMOM For Personal & Private Use Only Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viMzatyadhikAni ekapazcAzacca saptapaSTibhAgA ahorAtrasya etAvatpramANo nksstrsNvtsrH|yugN paJcavarSAtmakaM tatpUrakaH saMvatsaro yugsNvtsrH| yugasya pramANahetuH sNvtsrHprmaannsNvtsrH|lkssnnen yathAvasthitenopetaH saMvatsaro lakSaNasaMvatsaraH zanaizcaraniSpAditaH saMvatsaraH zanaizcarasaMvatsaraH zanaizcara sambhavaH / tadevaM pazcApi zanaizcara saMvatsarAna nAmataHpratipAdya sampratyeteSAmeva |saMvatsarANAM yathAkramaM bhedAnAha-tA nakkhatte'tyAdi, tA iti prAgvat nakSatrasaMvatsaro dvAdazavidho-dvAdazaprakAraH, tadyathA-'zrAvaNobhAdrapada ityAdi, iha ekaH samastanakSatrayogaparyAyodvAdazabhirguNito nakSatrasaMvatsaraH, tato ye nakSatrasaMvatsarasya pUrakA dvAdaza samastanakSatrayogaparyAyAH zrAvaNabhAdrapadAdinAmAnaste'pyavayave samudAyopacArAt nakSatrasaMvatsaraH, tataH zrAvaNAdibhedAt dvAdazavidho nakSatrasaMvatsaraH, 'jaM ve'tyAdi, vAzabdaH pakSAntarasUcane, athavA yat sarva-samastaM nakSatramaNDalaM bRhaspatirmahAgraho yogamadhikRtya dvAdazabhiH saMvatsaraiH samAnayati-paribhraman samApayati eSa nakSatrasaMvatsaraH, kimuktaM bhavati ?-yAvatA kAlena bRhaspatinAmA mahAgraho yogamadhikRtyAbhijidAdInyaSTAviMzatimapi nakSatrANi parisamApayati tAvAn kAlavizeSo dvAdazavarSapramANo nksstrsNvtsrH| tA jugasaMvacchare NaM paMcavihe paNNatte, taM0-caMde caMde abhivahie caMde abhivahie ceva, tA paDhamassa NaM caMdassa saMvaccharassa cauvIsaM pacA paM0, doccassa NaM caMdasaMvaccharassa cauvIsaM pacA paM0, taccassa NaM abhivaDDitasaMvaccharassa chaMcIsaM pavA paM0, cautthassa NaM caMdasaMbaccharassa cauvIsaM pavA paM0, paMcamassa NaM abhivaDiyasaMva For Personal & Private Use Only Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJavivRttiH (mala0) - // 154 // ccharassa chavIsaM pavA paNNattA, evAmeva sapuSvAvareNaM paMcasaMvaccharie juge ege cauvIse pavasate bhavatIti 410 prAbhRte makkhAtaM (sUtraM 56) // ' &20prAbhRta'tA jugasaMvacchare NamityAdi, yugasaMvatsaro-yugapUrakaH saMvatsaraH paJcavidhaH prajJaptaH, tadyathA-cAndrazcAndro'bhivArddha-| prAbhRte. tazcAndro'bhivarddhitazcaiva, uktaM ca-"caMdo caMdo abhivaDio yacaMdo'bhivaDio ceva / paMcasahiyaM jugamiNaM diha yugasaMvatsa rAH sU56 lAtelokadaMsIhiM // 1 // paDhamabiiyA u caMdA taiyaM abhivaDiyaM viyANAhi / caMdaM ceva cautthaM paMcamamabhivaDiyaM jANa // 2 // " tatra dvAdazapUrNamAsIparAvarttA yAvatA kAlena parisamAptimupayAnti tAvAn kAlavizeSazcAndraH saMvatsaraH, ukta ca-puSNimapariyaTTA puNa bArasa saMvaccharo havai caMdo / ' ekazca pUrNamAsIparAvarta ekazcAndramAsaH, tasmiMzca cAndramAse rAtrindivaparimANacintAyAmekonatriMzadahorAtrA dvAtriMzacca dvApaSTibhAgA rAtrindivasya, etad dvAdazabhirguNyate, jAtA|ni trINi zatAni catuSpazcAzadadhikAni rAtrindivAnAM dvAdaza ca dvApaSTibhAgA rAtrindivasya, evaM parimANazcAndraH saMva-12 |tsaraH, tathA yasmin saMvatsare'dhikamAsasambhavena trayodaza candramAsA bhavanti so'bhivatisaMvatsaraH, ukkaM ca-"terasa ya| caMdamAsA eso abhivaDio u naayyo|' ekasmiMzcandramAse ahorAtrA ekonatriMzadbhavati dvAtriMzacca dvASaSTibhAgA ahorAtrasya, etaccAnantaramevotaM, tata eSa rAzistrayodazabhirguNyate, jAtAni trINyahorAtrazatAni vyazItyadhikAni catu DI // 154 // zcatvAriMzacca dvASaSTibhAgA ahorAtrasya, etAvadahorAtrapramANo'bhivarddhitasaMvatsara upajAyate / kathamadhikamAsasambhavo yenAbhivarddhitasaMvatsara upajAyate ?, kiyatA vA kAlena sambhavatIti ?, ucyate, iha yugaM candracandrAbhiSarddhitacandrAbhi Jain Education Interational For Personal & Private Use Only Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varddhitarUpapaJcasaMvatsaraM sUryasaMvatsarApekSayA paribhAvyamAnamanyUnAtiriktAni paJca varSANi bhavanti, sUryamAsazca sAtriMza dahorAtrapramANazcandramAsa ekonatriMzaddinAni dvAtriMzacca dvASaSTibhAgA dinasya, tato gaNitasambhAvanayA sUryasaMvatsarasatka4AtriMzanmAsAtikame ekazcandramAso'dhiko labhyate, sa ca yathA labhyate tathA (jJApanAya ) pUrvAcAryapradarziteyaM karaNagAthA 'caMdassa jo viseso Aiccassa ya havija mAsassa / tIsaiguNio saMto havai hu ahimAsago ekko // 1 // ' asyA | akSaragamanikA-AdityasaMvatsarasambandhino mAsasya madhyAt candrasya-candramAsasya yo bhavati vizleSaH, iha vizleSe kRte sati yadavaziSyate tadapyupacArAdvizleSaH, sa triMzatA guNitaH san bhavatyeko'dhikamAsaH, tatra sUryamAsaparimANAt sArddhatriMzadahorAtrarUpAccandramAsaparimANamekonatriMzaddinAni dvAtriMzacca dvApaSTibhAgA dinasyetyevaMrUpaM zodhyate, tataH sthitaM pazcAdinamekamekena dvASaSTibhAgena nyUnaM, tacca dinaM triMzatA guNyate, jAtAni triMzadinAni, ekazca dvApaSTibhAgastriMzatA guNito jAtAstriMzad dvApaSTibhAgAste triMzadinebhyaH zodhyante, tataH sthitAni zeSANi ekonaviMzaddinAni dvAtriMzacca dvApaSTibhAgA dinasya, etAvatparimANazcAndro mAsa iti bhavati.sUryasaMvatsarasatkatriMzanmAsAtikrame eko'dhikamAso, yuge ca sUryamAsAH SaSTistato bhUyo'pi sUryasaMvatsarasatkatriMzanmAsAtikrame dvitIyo'dhikamAso bhavati, uktaM ca-"saTThIe | aiyAe havai hu ahimAsago jugaddhami / bAvIse pavasae havai ya bIo jugaLUmi // 1 // " asyApyakSaragamanikAekasmin yuge'nantaroditasvarUpe parvaNAM-pakSANAM SaSTau atItAyAM, SaSTisaGkhyeSu pakSeSvatikrAnteSu ityarthaH, etasminnavasare yugAddheSu-yugArddhapramANe eko'dhikamAso bhavati, dvitIyastvadhikamAso dvAviMze-dvAviMzatyadhike parvazate-pakSazate'ti 45453 For Personal & Private Use Only Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra he parvaNI, tataH saMvatsarasya catuAzAsAhatA paDhamassa/ 1.prAbhRte 20 prAbhUta prAta | yugasaMvatsa rAH sU 56 parvakaraNAni sUryaprajJa krAnte yugasyAnte-yugasya paryavasAne bhavati, tena yugamadhye tRtIye saMvatsare'dhikamAsaH paJcame veti dvau yuge'bhivatisaptivRttiH vatsarau / samprati yuge sarvasaGkhyayA yAkanti parvANi bhavanti tAvanti nirdidikSuH prativarSa parvasaGkhyAmAha-tA paDhamassa (mala.) haiNamityAdi, 'tA' iti tatra yuge prathamasya Namiti vAkyAlaGkRtau cAndrasya saMvatsarasya caturviMzatiH parvANi prajJaptAni, dvAdazamAsAtmako hi cAndraH saMvatsaraH, ekaikasmiMzca mAse he dve parvaNI, tataH sarvasaGkhyayA cAndre saMvatsare caturviMzatiH // 155 // parvANi bhavanti, dvitIyasyApi cAndrasaMvatsarasya caturviMzatiH parvANi bhavanti, abhivarddhitasaMvatsarasya paiviMzatiH parvANi, tasya trayodazamAsAtmakatvAt , caturthasya cAndrasaMvatsarasya caturviMzatiH parvANi, paJcamasya abhivarddhitasaMvatsarasya patizatiH parvANi, kAraNamanantaramevoktaM, tata evameva-uktenaiva prakAreNa 'sapuvAvareNaM ti pUrvAparagaNitamIlanena paJcasAMvatsarike yuge caturviMzatyadhika parvazataM bhavatItyAkhyAtaM sarvairapi tIrthakRdbhirmayA ca / iha kasminnayane kasmin vA maNDale kiM parva samAptimupayAtIti cintAyAM pUrvAcAryaiH parvakaraNagAthA abhihitAH, tatastA vineyajanAnugrahArthamupadizyante"icchApabehi guNiuM ayaNaM rUvAhiaM tu kAya / sojjhaM ca havai etto ayaNakkhettaM uDuvaissa // 1 // jai ayaNA sujjhatI taipabajuyA u ruuvsNjuttaa| tAvaiyaM taM ayaNaM nathi niraMsaMmi rUvajuyaM // 2 // kasiNami hoi rUvaM pakkhevo doya hoti bhinnaMmi / jAvaiyA tAvaiyA ete sasimaMDalA hoMti // 3 // oyammi uguNakAre abhitaramaMDale havai aaii| juggami ya guNakAre bAhirage maMDale AI // 4 // " eSAM krameNa vyAkhyA-yasmin parvaNi ayanamaNDalAdiviSayA jJAtumicchA tena dhvavarAzirguNyate, atha ko'sau dhruvarAziH?, ucyate, iha dhruvarAzipratipAdikeyaM pUrvAcAryopadarzitA gAthA-"egaM ca maMDalaM| 4545459 // 155 // For Personal & Private Use Only Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMDalassa sattahabhAga cattAri / nava ceva cuNNiyAo igatIsakaeNa cheenn||1||" asyA akSarayojanA-eka maNDalamekasya ca maNDalasya saptaSaSTibhAgAzcatvAraH ca nava cUrNikAbhAgA ekasya ca saptaSaSTibhAgasya ekatriMzatkRtena chedena ye cUrNikA bhAgAstena ca,8 * etAvatpramANo dhruvarAziH, ayaM ca parvagatakSetrAdayanagatakSetrApagame zeSIbhUtaH, etasya cotpattimAtraM bhAvayiSyAmaH, tata evaMbhUtaM dhruvarAzimIpsitaparvabhirguNayitvA tadanantaramayanaM rUpAdhikaM karttavyaM, tathAguNitasya maNDalarAzeH yadi candramaso'yanakSetraM paripUrNamadhikaM vA sambhAvyate tata etasmAdIpsitaparvasaGkhyAguNitAt maNDalarAzeruDupateH-candramaso'yanakSetraM bhavati zodhyaM, yati ca-yAvatsaGkhyAni cAyanAni zuddhyanti tatibhiryuktAni parvANi ayanAni kriyante, kRtvA ca bhUyo rUpasaMyuktAni vidheyAni, yadi punaH paripUrNAni maNDalAni zuddhyanti rAzizca pazcAnnirlepo jAyate tadA tadayanasaGkhyAnai niraMzaM sadrUpa| yuktaM nAsti, na tatrAyanarAzau rUpaM prakSipyate iti bhAvaH, tathA kRtsne-paripUrNe rAzau bhavatyekaM rUpaM maNDalarAzau prakSepaNIyaM, bhinne-khaNDe aMzasahite rAzAvityarthaH, dvirUpe maNDalarAzau prakSepaNIye prakSepe ca kRte sati yAvAn maNDalarAzirbhavati tAvanti maNDalAni tAvatithe Ipsite parvaNi bhavanti / tathA yadi Ipsitena parvaNA ojorUpeNa-viSamalakSaNena guNakAro bhavati tata Adirabhyantare maNDale draSTavyaH, yugme tu-same tu guNakAre AdirbAhye maNDale'vaseyaH, eSa karaNagAthAsamUhAkSarArthaH, bhAvanA tviyam-ko'pi pRcchati-yugAdau prathamaM parva kasminnayane kasmin vA maNDale samAptimupayAti , tatra prathamaM parva pRSTamiti vAmapArzve parvasUcaka ekakaH sthApyate, tatastasyAnuzreNi dakSiNapAghe ekamayanaM, tasya cAnuzreNi eka | maNDalaM, tasya ca maDalasyAdhastAccatvAraH saptaSaSTibhAgAsteSAmapyadhastAnnava ekatriMzadbhAgAH, eSa sarvo'pi rAzidhUvarAziH, For Personal & Private Use Only Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAbhRte sUryaprajJa- sa ca Ipsitena ekena parvaNA guNyate, 'ekena ca guNitaM tadeva bhavatIti jAtastAvAneva rAziH, tataH 'ayanaM rUpAdhika ca |10prAbhRte ptivRttiH kartavya'miti vacanAdeka rUpamayane prakSipyate, maNDalarAzau cAyanaM na zuddhyati, tato 'do ya hoti bhinnaMmi' iti vacanAtU 20prAbhRta(mala0) maNDalarAzau dve rUpe prakSipyete, tata AgatamidaM prathamaM parva dvitIye'yane tRtIyasya maNDalasya, 'oyaMmi ya guNakAre abhitaramaMDale havai AI' iti vacanAt , abhyantaravartinazcaturyu saptapaSTibhAgeSu ekasya ca saptaSaSTibhAgasya navasvekatriMzadbhAgeSu yugsNvts||15|| gateSu samAptimupayAtIti, ayanaM ceha candrAyaNamavaseyaM, candrAyaNaM ca yugasyAdau prathamamuttarAyaNaM dvitIyaM dakSiNAyana rAH sU 56 miti dvitIye'yane'bhyantaravartinastRtIyasya maNDalasyetyuktaM, tathA ko'pi pRcchati-dvitIyaM parva kasminnayane kasmin vA maNDale samAptimadhigacchatIti, tatra dvitIyaM parva pRSTamiti sa eva prAgukto dhruvarAziH samasto'pi dvAbhyAM guNyate, tato jAte dve ayane dve maNDale aSTau saptaSaSTibhAgA aSTAdaza ekatriMzadbhAgAstataH 'ayanaM rUpAdhikaM karttavyamiti vacanAt ayane rUpaM prakSipyate, maNDalarAzau cAyanaM na zuddhyati, sato 'do ya hoMti bhinnaMmi' iti vacanAnmaNDalarAzau dve prakSijApyete, tata AgataM dvitIyaM parva tRtIye'yane caturthasya maNDalasya 'juggaMmi va guNakAre bAhirage maMDale havai AI' iti 4 // |vacanAt bAhyamaNDalAdarvAgvartinaH aSTasu saptaSaSTibhAgeSu ekasya ca saptaSaSTibhAgasyASTAdazasvekatriMzadbhAgeSvatikrAnteSu parisamAptimupaiti, tathA ko'pi praznayati-caturdazaM parva katisaGkhayeSvayaneSu maNDaleSu vA samAptiM gacchatIti, sa eva praaguktoDI56|| dhruvarAziH samasto'pi caturdazabhirguNyate, jAtAni ayanAni caturdaza maNDalAnyapi caturdaza, catvAraH saptaSaSTibhAgAzcatulAdezabhiguNitAH SaTpaJcAzat 56, nava ekatriMzadbhAgAzcaturdazabhirguNitA jAtaM paDUviMzatyadhikaM zataM 126, tatra patriMzatya-IN 5454555 For Personal & Private Use Only Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SAHARASHTRA dhikasya zatasya ekatriMzatA bhAgo hiyate, labdhAH catvAraH saptaSaSTibhAgAH, dvau cUrNikAbhAgau tiSThataH, catvArazca saptaSa|STibhAgA uparitane saptaSaSTibhAgarAzau prakSipyante, jAtAH SaSTiH saptaSaSTibhAgAH, caturdazabhyazca maNDalebhyastrayodazabhimaNDalaistrayodazabhizca saptapaSTibhAgairayanaM zuddhaM, tena pUrvANyayanAni caturdazasaGkhyAni yutAni kriyante, tataH 'ayanaM rUpAdhikaM karttavya'miti vacanAdbhUyo'pi tatraikaM rUpaM prakSipyate, jAtAni SoDaza ayanAni, saptaSaSTibhAgAzca catuSpaJcAzatsaGkhyA maNDalarAzAvuddharitAstiSThanti, te saptaSaSTibhAgarAzau SaSTirUpe prakSipyante, jAtaM caturdazottaraM zataM 114, tasya saptaSaSTyA bhAgo hiyate, labdhamekaM maNDalaM, pazcAdavatiSThante saptacatvAriMzat saptapaSTibhAgAH, tato 'do ya hoti bhinnaMmi'iti vacanAnmaNDalarAzau dve rUpe prakSipyate, jAtAni trINi maNDalAni, caturdazabhizcAtra guNitaM kRtaM, caturdazarAzizca yadyapi yugmarUpastathA'pyatra maNDalarAzerekamayanamadhikaM praviSTamiti trINi maNDalAnyabhyantaramaNDalAdArabhya draSTavyAni, tata AgataM caturdazaM parva poDaze'yane'bhyantaramaNDalAdArabhya tRtIye maNDale saptacatvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu gateSvekasya ca saptaSaSTibhAgasya dvayorekatriMzadbhAgayorgatayoH parisamAmotIti / tathA dvApaSTitamaparvajijJAsAyAM sa pUrvokto dhruvarAziSiSTyA guNyate, jAtAni dvASaSTirayanAni dvASaSTimaNDalAni dve zate aSTAcatvAriMzadadhike saptaSaSTibhAgAnAM 248 paJca zatAni aSTApaJcAzadadhikAni ekatriMzadbhAgAnAM 558, teSAmekatriMzatA bhAge hRte labdhAH paripUrNAH aSTAdaza saptaSaSTibhAgAste uparitane saptaSaSTibhAgarAzau prakSipyante, jAte dve zate SaSaSTyadhike 266, upari ca dvApaSTimaNDalAni, tebhyo dvipaJcA-13 zatA maNDalairdvipaJcAzatA ca ekasya maNDalasya saptapaSTibhAgaizcatvAri ayanAni labdhAni, tAnyayanarAzau prakSipyante, jAtAni dan Education International For Personal & Private Use Only www.iainelibrary.org Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH (mala0) // 157 // rAHsU 5 SaTpaSTirayanAni 66, pazcAdavatiSThante nava maNDalAni paJcadaza ca saptaSaSTibhAgA maNDalasya, tatra paJcadaza saptaSaSTibhAgAH 10 prAbhRte | saptaSaSTibhAgarAzimadhye prakSipyante, jAte dve zate ekAzItyadhike 281, tayoH saptaSaSTyA bhAge hRte labdhAni catvAri maNDa-18 lAni, zeSA avatiSThante trayodaza saptaSaSTibhAgA maNDalasya, te ca maNDalArAzau prakSipyante, jAtAni trayodaza maNDalAni, | prAbhRte trayodazabhirmaNDalaistrayodazabhizca saptaSaSTibhAgaiH paripUrNamekamayanaM labdhamiti tadayanarAzau prakSipyate, jAtAni saptaSaSTi yugasaMvatsa rayanAni, 'nathi niraMsaMmi rUvajuya miti vacanAdayanarAzau rUpaM na prakSipyate, kevalaM 'kasiNaMmi hoi rUvaM pakkhevo' iti kAparvakaraNAni vacanAnmaNDalasthAne eka rUpaM nyasyate, dvASaSTyA cAtra guNakAraH kRto dvASaSTirUpazca rAziyugmo yAnyapi ca catvAyeyanAni praviSTAni tAnyapi yugmarUpANi rUpaM cAtrAdhikamekaM na prakSiptamiti paJcamamayanaM tatsthAne draSTavyamiti bAhya-| maNDalamAdiSTavyaM, tata AgataM dvASaSTitamaM parva saptaSaSTAvayaneSu paripUrNeSu jAteSu bAhyamaNDale prathamarUpe parisamApte pari-| samAptiM gatamiti, evaM sarvANyapi parvANi bhAvanIyAni, kevalaM vineyajanAnugrahAya parvAyanaprastAro lezato'kSaratADita | upadaya'te, tatra prathamaM parva dvitIye'yane tRtIye maNDale tRtIyasya maNDalasya caturyu saptaSaSTibhAgeSu ekasya ca saptaSaSTibhAgasya navasvekatriMzadbhAgeSu gateSu samAptamiti dhruvarAziM kRtvA parvAyanamaNDaleSu pratyekamekaikaM rUpaM prakSeptavyaM, bhAge ca' tAvatsaGkhyAkA bhAgAH, maNDale cAyanakSetre paripUrNe trayodaza maNDalAni ekasya ca maNDalasya trayodaza saptaSaSTibhAgA // 157 // ityetAvatpramANamayanakSetraM zodhayitvA'yanamayanarAzau prakSeptavyaM, anena krameNa vakSyamANaH prastAraH samyak paribhAvanIyaH, sa ca prastAro'yaM-prathamaM parva dvitIye'yane tRtIye maNDale tRtIyasya maNDalasya catuSu saptaSaSTibhAgeSu ekasya ca saptaSaSTibhA For Personal & Private Use Only Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gasya navasveka triMzadbhAgeSu gateSu samAptaM, dvitIyaM parva tRtIye'yane caturthe maNDale caturthasya maNDalasya aSTasu saptaSaSTibhAgeSu ekasya ca saptaSaSTibhAgasya ekatriMzadbhAgeSu aSTAdazasu tRtIyaM parva caturthe'yane paJcame maNDale paJcamasya maNDalasya dvAdazasu saptaSaSTibhAgeSu ekasya ca saptaSaSTibhAgasya saptaviMzatau ekatriMzadbhAgeSu, caturtha parva paJcame'yane SaSThe maNDale SaSThasya maNDalasya saptadazasu saptaSaSTibhAgeSu ekasya ca saptaSaSTibhAgasya paJcasveka triMzadbhAgeSu paJcamaM parva SaSThe'yane saptame maNDale saptamasya maNDalasya ekaviMzatau saptaSaSTibhAgeSu ekasya ca saptaSaSTibhAgasya caturdazasvekatriMzadbhAgeSu, SaSThaM parva saptame'yane'STame maNDale'STamasya maNDalasya paJcaviMzatI saptaSaSTibhAgeSu ekasya ca saptaSaSTibhAgasya trayoviMzatAvekatriMzadbhAgeSu, saptamaM parva aSTame'yane navame maNDale navamasya maNDalasya triMzati saptaSaSTibhAgeSvekasya ca saptaSaSTibhAgasya ekasminnekatriMzadbhAge aSTamaM parva navame'yane dazame | maNDale dazamasya maNDalasya catustriMzati saptaSaSTibhAgeSvekasya ca saptaSaSTibhAgasya dazasvekatriMzadbhAgeSu navamaM parva dazamesyane ekAdaze maNDale ekAdazasya maNDalasyASTAtriMzati saptaSaSTibhAgeSvekasya ca saptaSaSTibhAgasya ekonaviMzatAvekatriMzadbhAgeSu, dazamaM parva ekAdaze'yane dvAdaze maNDale dvAdazasya ca maNDalasya dvAcatvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu ekasya ca saptaSaSTibhAgasyASTAviMzatau ekatriMzadbhAgeSu, ekAdazaM parva dvAdaze'yane trayodaze maNDale trayodazasya maNDalasya saptacatvAriMzati dvASaSTibhAgeSvekasya ca saptaSaSTibhAgasya SaTsu ekatriMzadbhAgeSu, dvAdazaM parva caturddaze'yane prathame maNDale prathamasya maNDala - syASTAtriMzati saptaSaSTibhAgeSvekasya ca saptaSaSTibhAgasya paJcadazasvekatriMzadbhAgeSu, trayodazaM parva paJcadaze'yane dvitIye maNDale dvitIyasya maNDalasya dvAcatvAriMzati saptaSaSTibhAgeSvekasya ca saptaSaSTibhAgasya caturviMzatau ekatriMzadbhAgeSu catu For Personal & Private Use Only Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH (mala0) // 158 // dazaM parva SoDaze'yane tRtIye maNDale tRtIyasya maNDalasya saptacatvAriMzati saptapaSTibhAgeSvekasya ca saptaSaSTibhAgasya dvayo 10 prAbhRte rekatriMzadbhAgayoH, paJcadazaM parva saptadaze'yane caturthe maNDale caturthasya maNDalasya ekapaJcAzati saptaSaSTibhAgeSvekasya ca 60 prAbhUtasaptaSaSTibhAgasya ekAdazasvekatriMzadbhAgeSu, evaM zeSeSvapi parvasvayanamaNDalaprastArobhAvanIyo, granthagauravabhayAttu na likhyte| | prAbhRte atha kiM parva kasmin candranakSatrayoge parisamAptimupayAtIti cintAyAM pUrvAcAyaH karaNamupadarzitaM, samprati tadapyupada- yugasaMvatsayate-'cauvIsasayaM kAUNa pamANaM sattasahimeva phalaM / icchApadhehiM guNaM kAUNaM pajayA laddhA // 1 // aTThArasahiM rAH sU 56 saehiM tIsehiM sesagammi guNiyammi / terasa biuttarehiM saehiM abhiimmi suddhammi // 2 // sattaThibisaThThINaM sabaggeNaM parvakaraNAni tao ujaM sesaM / taM rikkhaM nAyavaM jattha samattaM havai pavaM // 3 // ' trairAzikavidhau caturviMzatyadhika zataM pramANa-pramANarAziM kRtvA saptaSaSTirUpaM phalaM-phalarAziM kuryAt , kRtvA ca IpsitaiH parvabhirguNaM-guNakAraM vidadhyAt, vidhAya cAdhena 4 rAzinA caturvizatyadhikazatena bhAge hRte yallabdhaM te paryAyA jJAtavyAH, yatpunaH zeSamavatiSThate tadaSTAdazabhiH zatastriMzadadhikaiH saGkaNyate, saGgaNite ca tasmin tatastrayodazabhiH zatai_ttarairabhijit zodhanIyaH, abhijito bhogyAnAmekaviMzateH saptapaSTibhAgAnAM dvASaSTyA guNane etAvataH zodhanakasya labhyamAnatvAt , tatastasmin zodhane saptaSaSTisaGkhyA yA dvASaSTaya. stAsAM sarvAgreNa yadbhavati, kimuktaM bhavati, 1-saptaSaSTyA dvASaSTau guNitAyAM yad bhavati tena bhAge hRte yallabdhaM tAvanti nakSatrANi zuddhAni, yatpunastato'pi bhAgaharaNAdapi-zeSamavatiSThate tAdRzaM nakSatraM jJAtavyaM yatra vivakSitaM parva samAptamiti, | // 15 // eSa karaNagAthAkSarArthaH, bhAvanA tviyam-yadi caturvizatyadhikena parvazatena saptaSaSTiH paryAyA labhyante tata ekena parvaNA kiM cikaH saGguNyatA SaSTyA guNana ti, saptaSazAvatiSThate tAra For Personal & Private Use Only Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA - 124 / 67 / 1 / atra caturviMzatyadhikazatarUpo rAziH pramANabhUtaH, saptaSaSTirUpaH phalai, tatrAntyena rAzinA madhyarAzirguNyate, jAtastAvAneva, tasyAdyena rAzinA caturviMzatyadhikena zatena bhAgaharaNaM, sa ca stokatvAd bhAgaM na prayacchati, tato nakSatrAnayanArthamaSTAdazabhiH zataistriMzadadhikaiH saptaSaSTibhAgarUpairguNayiSyAma iti guNakAracchedarAzyora rddhanApavarttanA, jAto guNakArarAzirnava zatAni paJcadazottarANi 915, chedarAzidvaSaSTiH 62, tatra saptaSaSTirna - vazataiH paJcadazottarairguNyate, jAtAnye kaSaSTiH sahasrANi trINi zatAni paJcottarANi 61305, etasmAdabhijitastrayodaza zatAni dvyuttarANi zuddhAni sthitAni zeSANi SaSTisahasrANi tryuttarANi 60003, tatra chedarAzidvaSaSTirUpaH saptaSaSTyA guNyate, jAtAnye kacatvAriMzacchatAni catuSpazcAzadadhikAni 4154, tairbhAgo hiyate, labdhAzcaturddaza 14, tena zravaNAdIni puSyaparyantAni caturdaza nakSatrANi zuddhAni, zeSANi tiSThanti aSTAdaza zatAni saptacatvAriMzadadhikAni 1847, etAni muhUrttAnayanArthaM triMzatA guNyante, jAtAni paJcapaJcAzatsahasrANi catvAri zatAni dazottarANi 55410, teSAM bhAge hRte labdhAstrayodaza muhUrttAH, zeSANi tiSThanti caturddaza zatAni aSTottarANi 1408, etAni dvASaSTibhAgAnayanArtha dvApaTyA guNayitavyAnIti guNakAracchedarAzyodvaSiSTyA'pavarttanA kriyate, tatra guNakArarAzirjAta ekakazchedarAziH saptaSaSTiH, ekena ca guNita uparitano rAzirjAtastAvAneva, tasya saptaSaSTyA bhAge hRte labdhA ekaviMzatiH 21, pazcAdavatiSThate ekaH saptaSaSTibhAgaH ekasya ca dvASaSTibhAgasya, AgataM prathamaparva azleSAyAstrayodaza muhUrttAn ekasya ca muhUrttasya ekaviMzatidvaSaSTibhAgAn ekasya ca dvASaSTibhAgasyaikaM saptaSaSTibhAgaM bhuktvA samAptamiti, tathA yadi caturviMzatyadhikena parvazatena saptaSaSTiH For Personal & Private Use Only Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryajJasivRttiH ( mala0 ) // 159 // paryAyA labhyante tato dvAbhyAM parvabhyAM kiM labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA - 124 / 67 / 2 / atrAntyena rAzinA madhyarAzirguNyate, jAtaM catustriMzadadhikaM zataM 134, tasyAdyena rAzinA caturviMzatyadhikazatarUpeNa bhAgo hiyate, labdha eko nakSatra paryAyaH sthitAH zeSA daza, tata etAn nakSatrAnayanAyASTAdazabhiH zataiH triMzadadhikaiH saptaSaSTibhAgairguNayiSyAma iti guNakAracchedarAzyora nApavarttanA, jAto guNakArarAzirnava zatAni paJcadazottarANi 915, chedarAzidvaSaSTiH 62, tatra daza navabhiH zataiH paJcadazottarairguNyante, jAtAnye kanavatiH zatAni paJcAzadadhikAni 9150, tebhyastrayodaza zatAni 4 parvakaraNAni dvyuttarANyabhijitaH zuddhAni, sthitAni pazcAdaSTasaptatiH zatAni aSTAcatvAriMzadadhikAni 7848, tatra dvASaSTirUpachedarAziH saptaSaSTyA guNyate, jAtAnyekacatvAriMzacchatAni catuSpaJcAzadadhikAni 4154, tairbhAgo hiyate, labdhamekaM zravaNarUpaM nakSatraM, zeSANi tiSThanti SaTUtriMzacchatAni caturnavatyadhikAni 3694, etAni muhUrttAnayanArthaM triMzatA guNyante, jAtamekaM lakSaM daza sahasrANi aSTau zatAni viMzatyuttarANi 110820, teSAM chedarAzinA bhAge hRte labdhAH SaDviMzatirmuhRttA: 26, zeSANi tiSThanti SoDazottarANi aSTAviMzatiH zatAni 2816, etAni dvASaSTibhAgAnayanArtha dvApaSTyA guNayitavyAni tatra guNakAracchedyarAzyodvaSiSTyA'pavarttanA, tatra guNakArarAzirekakarUpo jAta chedarAziH saptaSaSTiH, tatraikena uparitano rAzirguNito jAtastAvAneva tasya saptaSaSTyA bhAge hute labdhA dvAcatvAriMzat dvASaSTibhAgAH ekasya ca dvASaSTibhAgasya dvau saptaSaSTibhAgau, AgataM dvitIyaM parva dhaniSThAnakSatrasya paDUviMzatiM muhUrttAn ekasya ca muhUrttasya dvAcatvAriMzataM dvASaSTibhAgAnekasya ca dvASaSTibhAgasya dvau saptaSaSTibhAgau bhuktvA samAptimupagacchati, evaM zeSeSvapi parvasu sarvANi nakSa 10 prAbhRte 20 prAbhRta For Personal & Private Use Only prAbhRte yugasaMvatsa* rAH sU56 // 159 // Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trANi bhAvanIyAni, tatsaGgrAhikAzcemAH pUrvAcAryapradarzitAH paJca gAthAH-"sappa dhANaTThA ajama abhivuDDI citta Asa iMdaggi / rohiNi jihA migasira vissA'diti savaNa piudevA // 1 // aja ajama abhivuDDI cittA Aso tahA visaahaao| rohiNi mUlo ahA vIsaM pusso dhaNihA ya // 2 // bhaga aja ajama pUso sAI aggI ya mittadevA ya / rohiNi puSAsAhA puNavasU vIsadevA ya // 3 // ahivasu bhagAbhivuDDI hatthassa visAha kattiyA jeTTA / somAu ravI savaNo piu varuNa bhagAbhivuDDI y||4|| cittAsa visAhaggI mUlo addA ya vissa pusso a / ee jugapubaddhe bisahipavvesu nakkhattA // 5 // " etAsAM vyAkhyA-prathamasya parvaNaH samAptau sarpaH-sarpadevatopalakSitaM nakSatraM ( azleSA) 1 dvitIyasya dhaniSThA 2 tRtI yasyAryamA-aryamadevatopalakSitA uttaraphAlgunyaH 2 caturthasyAbhivRddhiH-abhivRddhidevatopalakSitA uttarabhAdrapadA 4 paJca: M masya citrA 5 SaSThasyAzvaH-azvadevatopalakSitA azvinI 6 saptamasya iMdrAgniH-indrAgnidevatopalakSitA vizAkhA 7 aSTamasya rohiNI 8 navamasya jyeSThA 9 dazamasya mRgaziraH 10 ekAdazasya vizvadevatopalakSitA uttarASADhA 11 dvAdazasyAditiHaditidevatopalakSitaH punarvasuH 12 trayodazasya zravaNaH 13 caturdazasya pitRdevA-maghAH 14 paJcadazasyAjaH-ajadevato. palakSitAH pUrvabhadrapadAH 15 SoDazasyAryamA-aryamadevatopalakSitA uttaraphAlgunyaH 16 saptadazasyAbhivRddhiH-abhivRddhidevatopalakSitA uttarabhadrapadA 17 aSTAdazasya citrA 18 ekonaviMzatitamasyAzvaH-azvadevatopalakSitA azvinI 19 | |viMzatitamasya vizAkhA 20 ekaviMzatitamasya rohiNI 21 dvAviMzatitamasya mUlaH 22 trayoviMzatitamasya ArdrA 23 caturviMzatitamasya viSvak-viSvagdevatopalakSitA uttarASADhA 24 paJcaviMzatitamasya puSyaH 25 SaDUviMzatitamasya dhaniSThA For Personal & Private Use Only Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJazivRttiH (mala0) // 16 // 44ARSSES 26 saptaviMzatitamasya bhago-bhagadevatopalakSitAH pUrvaphAlgunyaH 27 aSTAviMzatitamasyAja:-ajadevatopalakSitAH pUrvabha- 1. prAbhRte drapadAH 28 ekonatriMzattamasyAryamA-aryamadevatA uttaraphAlgunyaH 29 triMzattamasya puSyaH-puSyadevatAkA revatI 30 ekatri- 0prAbhRtazattamasya svAtiH 31 dvAtriMzattamasyAgni:-agnidevatopalakSitAH kRttikAH 32 trayastriMzattamasya mitradevA-mitranAmA devo PI prAbhRte yasyAH sA tathA anurAdhA ityarthaH 33 catustriMzattamasya rohiNI 34 paJcatriMzattamasya pUrvASADhA 35 SaTtriMzattamasya yugasaMvatsapunarvasuH 36 saptatriMzattamasya viSvagdevAH uttarASADhA ityarthaH 37, aSTAtriMzattamasyAhiH-ahidevatopalakSitA azleSA rAH sU 56 koparSakaraNAni |38 ekonacatvAriMzattamasya vasuH vasudevopalakSitAH dhaniSThA 39 catvAriMzattamasya bhago-bhagadevAH pUrvaphAlgunyaH40 eka-14 catvAriMzattamasyAbhivRddhiH-abhivRddhidevatopalakSitA uttarabhadrapadA 41 dvAcatvAriMzattamasya hastaH 42, tricatvAriMzattamasyAzvaH-azvadevA azvinI 43 catuzcatvAriMzattamasya vizAkhA 44 paJcacatvAriMzattamasya kRttikA 45 SaTcatvAriMzattamasya jyeSThA 46 saptacatvAriMzattamasya somaH-somadevopalakSitaM mRgazironakSatraM 47 aSTAcatvAriMzattamasyAyuH-AyurdevAH pUrvApAhAH 48 ekonapaJcAzattamasya raviH-ravinAmakadevopalakSitaM punarvasunakSatraM 49 paJcAzattamasya zravaNaH 50 ekapaJcAzattamasya pitA-pitRdevA maMghAH 51 dvipaJcAzattamasya varuNo-varuNadevopalakSitaM zatabhiSA nakSatraM 52 tripazcAzattamasya bhagobhagadevAH pUrvaphAlgunyaH53 catuHpaJcAzattamasyAbhivRddhiH-abhivRddhidevA uttarabhadrapadA 54 paJcapaJcAzattamasya citrA 55parTsapazcAzattamasyAzvaH-azvadevA azvinI 56 saptapaJcAzattamasya vizAkhA 57 aSTapaJcAzattamasyAgniH-agnidevopalakSitAH kR. ttikAH58 ekonaSaSTitamasya mUlaH 59SaSTitamasya ArdrA 60 ekaSaSTitamasya viSvak-viSvagdevA uttarASADhAH61hApaSTitamasya %25A5%25A4865 01 For Personal & Private Use Only Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OMOMOMOMOMOM puSyaH 62, etadupasaMhAramAha-etAni nakSatrANi yugasya pUrvArddha yAni dvASaSTisaGkhyAni parvANi teSu krameNa veditavyAni evaM prAguktakaraNavazAduttarAdde'pi dvASaSTisaGkhyeSu parvasvavagantavyAni / samprati kasmin sUryamaNDale kiM parva samApti yAtIti cintAyAM yatpUrvAcAryairupadarzitaM karaNaM tadabhidhIyate-"sUrassavi nAyavo sageNa ayaNa mNddlvibhaago| ayaNamita je divasA rUvahie maMDale havai // 1 // " asyA vyAkhyA sUryasyApi parvaviSayo maNDalavibhAgo jJAtavyaH svakIyenAyanena, kimuktaM bhavati ?-sUryasya svakIyamayanamapekSya tasmin tasmin maNDale tasya tasya parvaNaH parisamAptiravadhAraNIyeti, tatra ayane zodhite sati ye divasA uddharitA vartante tatsaGkhye rUpAdhike maNDale tadIpsitaM parva parisamAptaM bhavatIti veditavyaM, eSA karaNagAthA'kSaraghaTanA, bhAvArthastvayam-iha yatparva kasmin maNDale samAptamiti jJAtumiSyate tatsaGkhyA dhriyate. dhRtvA ca paJcadazabhirguNyate, guNayitvA ca rUpAdhikA kriyate, tataH sambhavanto'vamarAtrAH pAtyante, tato yadi tryazItyadhikena zatena bhAgaH patati tarhi bhAge hRte yallabdhaM tAnyayanAni jJAtavyAni, kevalaM yA pazcAdivasasaGkhyA'vatiSThate tadantime maNDale vivakSitaM parva samAptamityavaseyaM, uttarAyaNe vartamAne bAhyaM maNDalamAdiH karttavyaM dakSiNAyane ca sarvAbhyantaramiti / samprati bhAvanA kriyate-tataH ko'pi pRcchati-kasmin maNDale sthitaH sUryo yuge prathamaM parva samApayatIti, iha prathamaM parva pRSTamityekako dhriyate, sa paJcadazabhirguNyate, jAtAH paJcadaza, atraiko'pyavamarAtro na sambhavatIti na kimapi pAtyate, te ca paJcadaza rUpAdhikAH kriyante, jAtA SoDaza, yugAdau ca prathamaM parva dakSiNAyane, tata AgataM sarvAbhyantara-14 maNDalamAdiM kRtvA SoDaze maNDale prathamaM parva parisamAptamiti / tathA'paraH pRcchati-caturtha parva kasmin maNDale parisamAmo-2 For Personal & Private Use Only Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa- tIti !, tatra catuSko dhriyate, dhRtvA ca paJcadazabhirguNyate, jAtA SaSTiH, atraiko'vamarAtraH sambhavatItyekaH pAtyate, jAtA * 10 prAbhRte tivRttiH ekonaSaSTiH 59, sA bhUyo'pyekarUpayutA kriyate, jAtA SaSTiH, AgataM sarvAbhyantaramaNDalamAdiM kRtvA SaSTitame maNDale caturtha | (mala0) parva samAptamiti / tathA paJcaviMzatitamaparvajijJAsAyAM paJcaviMzatiH sthApyate, sA paJcadazabhirguNyate, jAtAni trINi zatAni prAbhRte paJcasaptatyadhikAni 375, atra SaDavamarAtrA jAtA iti SaT zodhyante, jAtAni trINi zatAni ekonasaptatyadhikAni 369, yugsNvts||16|| teSAM vyazItyadhikena zatena bhAgo hiyate, labdhau dvau, pazcAttiSThanti trINi, tAni rUpayutAni kriyante, jAtAni catvAri,yau rAHsU 56 ca dvau labdhau tAbhyAM dve ayane dakSiNAyanottarAyaNarUpe zuddhe, tata AgataM tRtIye dakSiNAyanarUpe sarvAbhyantaramaNDalamAdi parvakaraNAni kRtvA caturthe maNDale paJcaviMzatitama parva parisamAptamiti / caturvizatyadhikazatatamaparvajijJAsAyAM caturvizatyadhikaM zataM sthApyate, tatpazcadazabhirguNyate, jAtAnyaSTAdaza zatAni SaSTyadhikAni 1860, caturvizatyadhikaparvazate ca triMzadamavarAtrA bhUtA iti triMzatpAtyate, jAtAni pazcAdaSTAdaza zatAni triMzadadhikAni 1830, tAni rUpayutAni kriyante, jAtAni HiaSTAdaza zatAnyekatriMzadadhikAni 1831, teSAM tryazItyadhikena zatena bhAge hRte labdhAni dazAyanAni pazcAdavatiSThate ekaH, dazamaM ca ayanaM yugaparyante uttarAyaNaM, tata AgatamuttarAyaNaparyante sarvAbhyantare maNDale caturviMzatyadhikaM zatatama parva samAptamiti / samprati kiM parva kasmin sUryanakSatre samAptimadhigacchati etannirUpaNArtha yatpUrvAcAyaH karaNamuktaM // 16 // tadupadazyate-'cauvIsasayaM kAUNa pamANaM pajae ya paMca phalaM / icchApavehiM guNaM kAUNaM pajjayA laddhA // 1 // aThThArasa ya saehiM tIsehiM sesagaMmi guNiyammi / sattAvIsasaesuM aTThAvIsesu pUsaMmi / / 2 // sattahabisaThThINaM sabaggeNaM tao u For Personal & Private Use Only Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daSTAdazabhiH zata pATasamA yA dvASaSTayanakSatrANi zuddhAni draSTavaraNagAthAtrayAkSarArtha 5445454545454-550-50 bhaja sesaM / taM rikkhaM sUrassa u jattha samattaM havai pavaM // 3 // etAsAM tisRNAM gAthAnAM krameNa vyAkhyA-trairAzikavidhau ra caturviMzatyadhikazatapramANaM pramANarAziM kRtvA paJca paryAyAn phalaM kuryAt , kRtvA ca IpsitaiH parvabhirguNaM-guNakAraM vidahai dhyAt, vidhAya cAdyena rAzinA-caturvizatyadhikazatarUpeNa bhAgo harttavyo, bhAge hRte yallabdhaM te paryAyAH zuddhA jJAtavyAH, yatpunaH zeSamavatiSThate tadaSTAdazabhiH zataiH triMzadadhikairguNyate, guNite ca tasmin saptaviMzatizateSu aSTAviMzatyadhikeSu zuddheSu puSyaH zuddhyati, tasmin zuddhe saptaSaSTisaGgyA yA dvASaSTayastAsAM sarvAgreNa yadbhavati, kimuktaM bhavati ?-saptaSaSTyA dvASaSTau guNitAyAM yad bhavati tena bhAge hRte yallabdhaM tAvanti nakSatrANi zuddhAni draSTavyAni, yatpunastato'pi-bhAgaharaNAdapi zeSamavatiSThate tadRkSaM sUryasya sambandhi draSTavyaM yatra vivakSitaM parva samAptamiti, eSa karaNagAthAtrayAkSarArthaH / bhAvanA tviyam-yadi caturvizatyadhikena parvazatena paJca sUryanakSatraparyAyA labhyante tata ekena parvaNA kiM labhAmahe ?, raashitrysthaapnaa-124|5|1| atrAntyena rAzinA madhyarAziguNyate, jAtastAvAneva paJcakarUpaH, tasyAyena rAzinA caturviMzatyadhikena zatena bhAgaharaNaM, sa ca stokatvAdbhAgaM na prayacchati, tato nakSatrAnayanArtha aSTAdazabhiH zataistriMzadadhikaiH saptaSaSTibhAgairguNayiSyAma iti guNakAracchedarAzyorarddhanApavartanA, jAto guNakArarAzinava zatAni paJcadazottarANi 915 chedarAziSiSTiH 62, tatra paJca navabhiH zataiH paJcadazottaraiguNyante, jAtAni paJcacatvAriMzacchatAni paJcasaptatyadhikAni 4575, puSyasya catuzcatvAriMzad bhAgA dvASaSTyA guNyante, jAtAni saptaviMzatiH zatAni aSTAviMzatyadhikAni 2728, etAni pUrvarAzeH zodhyante, sthitAni pazcAdaSTAdaza zatAni saptacatvAriMzadadhikAni 1847, tatra chedarA Jain Education Internal oral For Personal & Private Use Only Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH ( mala0 ) // 162 // zidvaSaSTirUpaH saptaSaSTyA guNyate, jAtAni ekacatvAriMzat zatAni catuSpazcAzadadhikAni 4154, tairbhAgo hiyate, tatra rAzeH stokatvAd bhAgo na labhyate, tato divasA AnetavyAH, tatra ca chedarAzidvaSaSTirUpaH paripUrNanakSatrAnayanArtha hi dvASaSTiH saptaSaSTyA guNitAH, paripUrNa ca nakSatramidAnIM nAyAti, tato mUla eva dvASaSTirUpa chedarAziH, kevalaM paJcabhiH saptaSaSTibhAgairahorAtro bhavati, tato divasAnayanAya dvASaSTiH paJcabhirguNyate, jAtAni trINi zatAni dazottarANi 310, tairbhAgo hiyate, labdhAH paJca divasAH, zeSaM tiSThati dve zate saptanavatyadhike 297, te muhUrttAnayanArthaM triMzatA guNyante, tatra guNakAracchedarAzyoH zUnyenAvaparttanA jAto guNakArarAzistrikarUpaJchedarAzirekatriMzat, tatra trikenoparitano rAzirguNyate jAtAnyaSTau zatAnyekanavatyadhikAni 891, teSAmekatriMzatA bhAgo hiyate, labdhA aSTAviMzatirmuhUrttAH 28 ekasya ca muhUrttasya trayoviMzatirekatriMzadbhAgAH AgataM prathamaM parva azleSAnakSatrasya paJca divasAnekasya ca divasasyASTAviMzatiM muhUrttA| nekasya ca muhUrttasya trayoviMzatimekatriMzadbhAgAn bhuktvA samAptaM, athavA puSye zuddhe yAni sthitAni pazcAdaSTAdaza zatAni saptacatvAriMzadadhikAni 1847, tAni sUrya muhUrttAnayanAya triMzatA guNyante jAtAni paJcapaJcAzatsahasrANi catvAri zatAni dazottarANi 55410, teSAM prAguktena chedarAzinA 4154 bhAgo hiyate, labdhAstrayodaza muhUrttAH 13, zeSANi tiSThanti caturddaza zatAnyaSTottarANi 1408, tato'mUni dvASaSTibhAgAnayanArthaM dvASaSTyA guNayitavyAnIti guNakAracchedarAzyodvaSiSTyA'pavarttanA, tatra guNakArarAzirekakarUpazchedarAzi: saptaSaSTirUpastatra ekena guNito rAzistAvAneva jAtaH 1408, tasya saptaSaSTyA bhAgo hiyate, labdhA ekaviMzatiH 21 dvASaSTibhAgA muhUrttasya ekasya ca dvASaSTibhAgasya ekaH saptaSaSTi 31 For Personal & Private Use Only 10 prAbhRte 20 prAbhRtaprAbhRte yugasaMvatsa rAH sU 56 parvakaraNAni // 162 // Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgaH, tata AgataM yugasyAdau prathamaM parva amAvAsyAlakSaNamazleSA nakSatrasya trayodaza muhUrttAnekasya ca muhUrttasya ekaviMzati dvASaSTibhAgAnekasya ca dvASaSTibhAgasya ekaM saptaSaSTibhAgaM bhuktvA sUryaH samApayati, tathA ca vakSyati -- 'tA eesi NaM paMcanhaM saMvaccharANaM paDhamaM amAvAsaM caMde keNa nakkhatteNaM joei ?, tA asilesAhi, asilesANaM ekamuhutte cattAlIse bAvaTThibhAgA muhuttassa bAvaTTibhAgaM ca sattaTThihA chittA chAvaTThi cuNNiA sesA / taM samayaM ca NaM sUre keNaM nakkhatteNaM joei ?, tA asilesAhiM ceva, asilesANaM ekko muhutto cattAlIsaM bAvaTTibhAgA muhuttassa bAvaTTibhAgaM ca sattaTThihA chettA chAvaDI cuNNiyA sesA' iti, tathA yadi caturviMzatyadhikena parvazatena paJca sUryanakSatraparyAyA labhyante tato dvAbhyAM parvabhyAM kiM labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA - 124 / 5 / 2 / atrAntyena rAzinA dvikalakSaNena madhyarAziH paJcakarUpo guNyate, jAtA daza 10, teSAmAdyena rAzinA bhAgaharaNaM, te ca stokatvAd bhAgaM na prayacchanti, tato nakSatrAnayanArthamaSTAdazabhiH zataistriMzadadhikairguNayitavyA iti, guNakAracchedarAzyora rddhanApavarttanA, jAto guNakArarAzirnava zatAni paJcadazottarANi 915 chedarAzidvaSaSTiH 62, tatra navabhiH zataiH paJcadazottaraiH daza guNyante, jAtAni ekanavatiH zatAni paJcAzaduttarANi 9150, tebhyaH saptaviMzatiH zatAnyaSTAviMzatyadhikAni puSyasatkAni zodhyante, sthitAni pazcAccatuHSaSTiH zatAni dvAviMzatyadhikAni 6422, chedarAzidvaSaSTirUpaH saptaSaSTyA guNyate, jAtAnyekacatvAriMzacchatAni catuSpaJcAzadadhikAni 4154, tairbhAgo hiyate, labdhamekaM nakSatraM, taccAzleSArUpamazleSA nakSatraM cArddhakSetraM ata etadgatAH paJcadaza sUryamuhUrttA adhikA veditavyAH, zeSANi tiSThanti dvAviMzatiH zatAnyaSTaSaSTyadhikAni 2268, tato muhUrttAnayanArthametAni triMzatA guNyante, jAtA For Personal & Private Use Only Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa-18 nyaSTaSaSTiH sahasrANi catvAriMzadadhikAni 68040, teSAM chedarAzinA 4154 bhAgo hiyate, labdhAH SoDaza muhUrtAH 16, 10 prAbhRte tivRttiH zeSANyavatiSThante paJcadaza zatAni SaTsaptatyadhikAni 1576, tAni dvASaSTibhAgAnayanArtha dvASaTyA guNayitavyAnIti guNa-420 prAbhRta. (mala.) kAracchedarAzyoSaSTyA'pavartanA, jAto guNakArarAzirekarUpaH chedarAziH saptaSaSTiH 67, tatroparitano rAzirekena guNitastA- AI prAbhRte vAneva jAtaH, tasya saptaSaSTyA bhAge hRte labdhAstrayoviMzatiSaSTibhAgAH 23 ekasya ca dvApaSTibhAgasya paJcatriMzatsaptaSaSTi yugasaMvatsa // 16 // bhAgAH 35, tatra ye labdhAH SoDaza muhUrttA ye coddharitAH pAzcAtyAH paJcadaza muhUrtAste ekatra mIlyante, jAtAekatriMzat 31, rAsU 56 parvakaraNAni tatra triMzatA maghA zuddhA, pazcAduddharatyekaH sUryamuhUrtaH, tata AgataM dvitIyaM parva zrAvaNamAsabhAvi paurNamAsIrUpaM pUrvaphAlgunInakSatrasyaikaM muhUrtamekasya ca muhUrtasya trayoviMzatidvASaSTibhAgAnekasya ca dvApaSTibhAgasya paJcatrizataM saptaSaSTibhAgAn bhuktvA sUryaH parisamApayatIti, tathA ca vakSyati-"tA eesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM paDhamaM puNNamAsiM caMde keNaM nakkhatteNaM joei ?, | tA dhaNivAhiM, dhaNihANaM tinni muhuttA egUNavIsaM ca bAvahibhAgA muhuttassa bAvaThibhAgaM ca sattahihA chattA paNNahI cuNNiyA bhAgA sesA, taM samayaM ca NaM sUre keNa nakkhatteNaM joei ?, tA puvAhiM phagguNIhiM puSANaM phagguNINaM aTThAvIsaM ca muhuttA| aThThAvI(tI)saM ca bAvaDibhAgA muhuttassa bAvaDibhAgaM ca sattahihA chettA battIsaM cuNiyA bhAgA sesA" iti, tathA yadi catuvizatyadhikena parvazatena paJca sUryanakSatraparyAyA labhyante tatatribhiH kiM labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA-124 / 5 / 3 / / 163 // | atrAntyena rAzinA trikalakSaNena madhyo rAziH paJcakarUpo guNyate, jAtAH paJcadaza 15, teSAmAyena rAzinA bhAgaharaNaM, tatra rAzeH stokatvAd bhAgo na labhyate, tato nakSatrAnayanArthamaSTAdazabhiH zataistriMzadadhikaiH saptaSaSTibhAgairguNayiSyAma iti dain Education International For Personal & Private Use Only Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BHAR A+54545 guNakAracchedarAzyoraTTenApavartanA, jAto guNakArarAzi va zatAni paJcadazottarANi 915, chedarAziauSaSTiH 62, tatra navabhiH zataiH paJcadazottaraiH paJcadaza guNyante, jAtAni prayodaza sahasrANi sapta zatAni paJcaviMzatyadhikAni 13725, tebhyaH saptaviMzatiH zatAnyaSTAviMzatyadhikAni puSyasatkAni zodhyante, sthitAni pazcAddaza sahasrANi nava zatAni saptanavatyadhikAni 10997, chedarAziauSaSTirUpaH saptaSaTyA guNito jAtAnyekacatvAriMzacchatAni catuSpazcAzadadhikAni 4154, tairbhAgo hiyate, labdhe dve nakSatre 2, te cAzleSAmaghArUpe, azleSAnakSatraM cArddhakSetramityetadgatAH paJcadaza sUryamuhUrtA uddharitA veditavyAH, zeSANi tiSThanti paDUviMzatiH zatAni navAzItyadhikAni 2689, etAni muha nayanAtha triMzatA & guNyante, jAtAnyazItiH sahasrANi SaT zatAni saptatyadhikAni 80670, teSAM chedarAzinA 4154 bhAgo hiyate, labdhA ekonaviMzatirmuhartAH 19, zeSANyavatiSThante saptadaza zatAni catuzcatvAriMzadadhikAni 1744, etAni dvApaSTibhAgAnayanArtha dvASaSTyA guNayitavyAnIti guNakAracchedarAzyoSiSTyA'pavartanA, jAto guNakArarAzirekarUpaH chedarAziH saptaSaSTiH 67, tatroparitano rAzirekena guNitastAvAneva jAtaH 1444, tasya saptaSaTyA bhAgo hiyate, labdhAH SaviMzatiauSaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya dvau sptpssttibhaagau|26|, tatra ye labdhA ekonaviMzatirmuhartAH ye coddharitAH pA|zcAtyAH paJcadaza muhUrtAste ekatra mIlyante, jAtAzcatustriMzanmuhUrtAH, tatra triMzatA pUrvaphAlgunI zuddhA, zeSAstiSThanti * catvAro muhUrtAH, tata AgataM tRtIya parva bhAdrapadagatAmAvAsyArUpaM uttarAphAlgunInakSatrasya caturo muhUrttAnekasya ca muhUtasya SaDviMzatiM dvApaSTibhAgAnekasya ca dvApaSTibhAgasya dvau saptaSaSTibhAgau bhuktvA sUryaH parisamApayati, tathA ca vakSyati dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryajJativRttiH ( mala0 ) // 164 // 'tA eesi NaM paMcaNheM saMvaccharaNaM doccaM amAvAsaM caMde keNaM nakkhatteNaM joei 1, tA uttarAhiM phagguNIhiM, uttaraphagguNINaM cattAlIsaM muhuttA paNNattIsaM bAvaTTibhAgA muhuttassa vAvaTThibhAgaM ca sattaTThihA chettA paNNaDI cuNNiyA bhAgA sesA, taM samayaM ca NaM sUre keNaM nakkhatteNaM joei ?, tA uttarAhiM caiva phagguNIhiM, uttarANaM phagguNINaM cattAlIsaM muhuttA paNatIsaM ca bAvaTThibhAgA muhuttarasa bAvadvibhAgaM ca sattaTThihA chettA paNNaDI cuNNiyA bhAgA sesA" iti, evaM zeSaparvasamApakAnyapi sUrya nakSatrANyAne tavyAni / athavedaM parvasu sUryanakSatraparijJAnArthaM pUrvAcAryopadarzitaM karaNaM - ' tittIsa va muhuttA bisaTThi bhAgo ya do muhuttassa / cuttI cuNNiyabhAgA pIkayA rikkhadhuvarAsI // 1 // icchApatraguNAo dhuvarAsIo ya sohaNaM kuNasu / pUsAINaM kamaso jaha diTThamaNaMtanANIhiM // 2 // ugavIsaM ca muhuttA teyAlIsaM bisaTThibhAgA ya / tettIsa cuNNiyAo pUsassa ya sohaNaM eyaM // 3 // uguyAlasayaM uttara phaggu uguNaDa do visAhAsu / cattAri navottara uttarANa sADhANa socjhANi / ( graM0 5000 ) // 4 // sattha pussasesaM sojjhaM abhiissa cauraugavIsA / bAvaTThI chanbhAgA battIsaM cuNNiyA bhAgA // 5 // uguNattarapaMcasayA uttarabhaddavaya satta uguvIsA / rohiNi aTThanavottara puNabasaMtammi sojjhANi // 6 // aTThasayA ugavIsA visaTTibhAgA ya hoMti cauvIsaM / chAvaTThI sattaTThibhAgA pusassa sohaNagaM // 7 // etAsAM krameNa vyAkhyA - trayastriMzanmuhUrttA ekasya ca muhUrttasya dvau dvASaSTibhAgAvekasya ca dvASaSTibhAgasya catustriMzaccUrNikAbhAgAH 33 / 2 / 34, eSa sarveSvapi parvasu parvIkRta - ekena parvaNA niSpAdita RkSa dhruvarAziH -sUryanakSatraviSayo dhruvarAziH, kathametasyotpattiriti cet, ucyate, trairAzikAt, taccedaM trairAzika - yadi caturviMzatyadhikena parvazatena paJca sUryanakSatraparyAyA labhyante, tata ekena For Personal & Private Use Only 10 prAbhRte 20 prAbhUtaprAbhRte yugasaMvatsa rAH sU 56 parvakaraNAni // 164 // Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yasvacanAt , tataH cApa caturviMzatyadhizArarddhanA KERABHASHA parvaNA kiM labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA-124 / 5 / 1 / atrAntyena rAzinA madhyarAziguNyate, jAtaH sa tAvAneva, 'ekena guNitaM tadeva bhavatIti vacanAt , tataH caturvizatyadhikena parvazatena bhAgo hiyate, tatroparitanarAzeH stokatvAd bhAgo na labhyate, labdhA ekasya sUryanakSatraparyAyasya paJca caturviMzatyadhikazatabhAgAH, tatra nakSatrANi kurma ityaSTAdazabhiH zataiH triMzadadhikaiH saptaSaSTibhAgaiH paJca guNayiSyAma iti guNakAracchedarAzyora.nApavartanA, jAto guNakArarAzirnava zatAni paJcadazottarANi 915, chedarAziauSaSTiH 62, tatra navabhiH zataiH paJcadazottaraiH paJca guNyante, jAtAni paJcacatvAriMzacchatAni paJcasaptatyadhikAni 4575, etAni muhUrttAnayanArtha triMzatA guNyante, jAtamekaM lakSaM saptatriMzatsahasrANi dve zate paJcAzadadhike 137250, chedarAzizca dvASaSTirUpaH saptaSaSTyA guNyate, jAtAnyekacatvAriMzacchatAni catuSpazcAzada|dhikAni 4154, tairbhAgo hiyate labdhAstrayastriMzanmuhUrtAH 33, zeSaM tiSThatyaSTaSaSTyadhikaM zataM 168, etad dvApaSTibhAgAnayanArtha dvASaSTyA guNayitavyamiti guNakAracchedarAzyoSaSTyA'pavartanA, jAto guNakArarAzirekarUpazchedarAziH saptaSaSTirUpaH, ekena ca guNitaM tadeva bhavati, tato'STaSazyadhikameva zataM jAtaM, tasya saptaSaSTyA bhAgo hriyate, labdhau dvau dvASaSTibhAgau, ekasya ca dvApaSTibhAgasya catustriMzatsaptaSaSTibhAgA iti / 'icchApave'tyAdi, icchAviSayaM yatparva-parvasaGkhyAnaM tadicchAparva tadguNo-guNakAro yasya dhruvarAzestasmAt , kimuktaM bhavati ?-IpsitaM yatparva tatsaGkhyayA guNitAt dhruvarAzeH puSyAdInAM 4 nakSatrANAM kramaza:-krameNa zodhanaM kuryAdyathA diSTa-yathA kathitamanantajJAnibhiH, kathaM kathitamityAha-'ugavIsaM ce'tyAdi gAthA, ekonaviMzatirmuhUrttA ekasya ca muhUrtasya tricatvAriMzad dvASaSTibhAgA ekasya dvASaSTibhAgasya trayastriMzacUrNikA For Personal & Private Use Only Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala.) // 165 // 10 prAbhRte 20 praabhRt| prAbhRte yugasaMvatsarAH sU 56 parvakaraNAni bhAgAH 19 / 43 / 33 / etad-etAvatpramANaM puSyazodhanaka, kathametAvataH puSyazodhanakasyotpattiriti cet, ucyate, iha pAzcAtyayugaparisamAptau puSyasya trayoviMzatiH saptaSaSTibhAgA gatAzcatuzcatvAriMzadavatiSThante, tataste muhUrtAnayanAthai triMzatA| guNyante, jAtAni trayodaza zatAni viMzatyadhikAni 1320, teSAM saptaSaSTyA bhAgo hiyate, labdhA ekonaviMzatirmuhUrtAH | 19, zeSAstiSThati saptacatvAriMzat 47, sA dvASaSTibhAgAnayanArtha dvASaSTyA guNyate, jAtAnyekonatriMzat zatAni catuIzottarANi 2914, tata eteSAM saptaSaSTyA bhAgo hiyate, labdhAstricatvAriMzat dvApaSTibhAgAH ekasya ca dvApaSTibhAgasya trayastriMzat saptaSaSTibhAgA iti / 'uguyAlasaya'mityAdi, ekonacatvAriMza-ekonacatvAriMzadadhikaM muhUrtazatamuttarAphAlgunInAM-uttarAphAlgunIparyantAnAM nakSatrANAM zodhyam 139, dve zate ekonaSaSTe-ekonaSaSTyadhike vizAkhAsu-vizAkhAparyanteSu zodhye 259, catvAri muhartazatAni navottarANi uttarASADhAnAM-uttarASADhAparyantAnAM nakSatrANAM zodhyAni 409, 'savatthe'tyAdi, eteSu sarveSvapi zodhaneSu yatpuSyasya muhUrtebhyaH zeSa-tricatvAriMzanmuhUrtasya dvApaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya trayastriMzatsaptapaSTibhAgA iti tatpratyekaM zodhanIyaM, tathA abhijitazcatvAri muhUrtazatAni ekonaviMzAni-ekonaviMzatyadhikAni SaT dvApaSTibhAgA muhUrtasyaikasya ca dvApaSTibhAgasya dvAtriMzapikAbhAgAH-saptapaSTibhAgA iti zodhyam, |etAvatA puSyAdInyabhijidantAni nakSatrANi zubhayantItibhAvArthaH / tathA 'uguNattare'tyAdi, ekonasaptatAni-ekonasaptatyadhikAni paJca muhUrttazatAni uttarabhAdrapadAnAM-uttarabhAdrapadAntAnAM zodhyAni 569, tathA saptazatAnyekonaviMzAniekonaviMzatyadhikAni 719 rohiNIparyantAnAM zodhyAni, punarvasvante-punarvasuparyante aSTau zatAni navottarANi 809 SABHABINDA | // 165 // dain Education International For Personal & Private Use Only Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zodhyAni / 'aTTasae'tyAdi, aSTau zatAnyekonaviMzAni-ekonaviMzatyadhikAni muhUrtAnAmakasya ca muhUrtasya caturviMzatirdApaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya SaTSaSTiH saptaSaSTibhAgA iti puSyasya zodhanakaM, etAvatA paripUrNa eko nakSatraparyAyaH zukSyatIti tAtparyArthaH, eSa karaNagAthAkSarArthaH / sampratikaraNabhAvanA kriyate-tatra ko'pi pRcchati prathamaM parva kasmin , sUryanakSatre parisamAptimupaiti !, tatra dhruvarAzistrayastriMzanmuhUrttA ekasya ca muhUrtasya dvau dviSaSTibhAgAvekasya ca dvASaSTibhAgasya catustriMzat saptaSaSTibhAgA ityevaMrUpo dhriyate 33 // 2||34||dhRtvaa caikena guNyate, ekena guNitaM tadeva bhavati, tataH puSyazodhanakamekonaviMzatirmuhartAH ekasya ca muhUrtasya tricatvAriMzad dvApaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya trayastriMzasaptaSaSTibhAgA ityevaMpramANaM zodhyate, tata sthitAstrayodaza muhUrtA ekasya ca muhUrtasya ekaviMzatiSiSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya ekaH sptssssttibhaagH| 13 / 21 / 1, tata AgatametAvadazleSAnakSatrasya sUryo bhuktvA prathamaM parva zrAvaNamAsabhAvyamAvAsyAlakSaNaM parisamApayatIti / dvitIyaparvacintAyAM sa eva dhruvarAziH 33 / 2 / 34 dvAbhyAM guNyate, jAtA SaTSaSTirmuhUrtAH ekasya ca muhUrtasya paJca dvASaSTibhAgAH ekasya ca dvASaSTibhAgasya ekaH sptssssttibhaagH| 66 / 5 / 1, etasmAd yathoditapramANaM 19 / 43 / 33 puSyazodhanakaM zodhyante, sthitAH pazcAt SaTcatvAriMzanmuhUrtAH trayoviMzati SiSTibhAgAH muhUrtasya ekasya ca dvApaSTibhAgasya paJcatriMzatsaptaSaSTibhAgAH 46 / 23 / 35 / tataH paJcadazabhirmuhUtrazleSA |zuddhA triMzatA maghA, sthitaH pazcAdeko muhUrtaH tata AgataM dvitIyaM parva pUrvaphAlgunInakSatrasyaikaM muhUrtamekasya ca muhuurtsy| trayoviMzatiM dvApaSTibhAgAnekasya ca dvASaSTibhAgasya paJcatriMzataM saptaSaSTibhAgAn bhuktvA sUryaH parisamAptiM nayati / tRtIya Jain Education Interrarona For Personal & Private Use Only Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJazivRttiH ( mala0 ) // 166 // parvacintAyAM sa eva dhruvarAziH / 33 / 2 / 34 tribhirguNyate jAtA navanavatirmuhUrttAH ekasya ca muhUrttasya sapta dvASaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya paJcatriMzatsaptaSaSTibhAgAH 99 / 7 / 35, etasmAtpuSyazodhanaM 19 / 43 / 33 zodhyante, sthitAH pazcAdekonasaptatirmuhUrttAH ekasya ca muhUrttasya SaDviMzatidvaSaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya dvau saptaSaSTibhAgI 69 / 26 / 2, tataH paJcadazabhirmuhUtrazleSA triMzatA maghA triMzatA pUrvaphAlgunI, sthitAH pazcAt catvAro muhUrttAH AgataM tRtIyaM parva bhAdrapadAmAvAsyArUpamuttaraphAlgunI nakSatrasya caturo muhUrttAnekasya ca muhUrttasya paviMzatiM dvASaSTibhAgAn ekasya ca dvASaSTibhAgasya dvau saptaSaSTibhAgau bhuktvA sUryaH parisamApayati, evaM zeSaparvasvapi sUryanakSatrANi veditavyAni / tatra yuga pUrvArddha bhAvidvASaSTiparvagatasUryanakSatrasUcikA imAH pUrvAcAryopadarzitA gAthA: - "sappabhaga ajjamadugaM hattho cittA visAha mitto ya / jeTThAigaM ca chakkaM ajAbhivuTTIdu pUsAsA // 1 // chakkaM ca kattiyAI piibhaga ajjamadugaM ca cittA ya / vAu visAhA aNurAha jeDa AuM ca vIsudugaM // 2 // savaNa dhaniTThA ajadeva abhivuDI du assa jamabahulA / rohiNi somadiidugaM puraso pii bhagajamA hattho // 3 // cittA ya jiTTavajjA abhiIaMtANi aha rikkhANi / ee jugapubaddhe bisa pidhesu rikkhANi // 4 // " etAsAM vyAkhyA - prathamasya parvaNaH samAptau sUryanakSatraM sarpaH- sarpadevatopalakSitA azleSA 1, dvitIyasya bhago-bhagadeva topalakSitAH pUrva phAlgunyaH 2 tato'ryamadvikamiti tRtIyasya parvaNo'ryamadevatopalakSitA uttaraphAlgunyaH 3 caturthasyApyuttaraphAlgunyaH 4 paJcamasya hastaH 5 SaSThasya citrA 6 saptamasya vizAkhA 7 aSTamasya mitro - mitradevatopalakSitA anurAdhA 8 tato jyeSThAdikaM SaGkaM krameNa vaktavyam, tadyathA - navamasya jyeSThA 9 dazamasya mUlaM 10 For Personal & Private Use Only 10 prAbhRte 20 prAbhRtaprAbhRte yugasaMvatsarAH sU 56 parvakaraNAni // 166 // Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAdazasya pUrvASADhA 11 dvAdazasyottarASADhA 12 trayodazasya zravaNaH 13 caturdazasya dhaniSThA 14 paJcadazasya aja:-- ajadevatopalakSitAH pUrvabhadrapadAH 15 poDazasyAbhivRddhiH - abhivRddhidevatopalakSitA uttarabhadrapadA 16 saptadazasyottara bhadrapadA 17 aSTAdazasya puSyaH - puSyadevatIpalakSitA revatI 18 ekonaviMzatitamasyAzvaH - azvadevatopalakSitA azvinI 19 paGkaM ca kRttikAdikamiti, viMzatitamasya kRttikAH 20 ekaviMzatitamasya rohiNI 21 dvAviMzatitamasya mRgaziraH 22 trayoviMzatitamasyArdrA 23 caturviMzatitamasya punarvasuH 24 paJcaviMzatitamasya puSyaH 25 SaDviMzatitamasya pitaraH- pitRde - vatopalakSitA maghAH 26 saptaviMzatitamasya bhago-bhagadevatopalakSitAH pUrvaphAlgunyaH 27 aSTAviMzatitamasyAryamA - artha - |madevA uttaraphAlgunyaH 28 ekonatriMzattamasyApyuttaraphAlgunyaH 29 triMzattamasya citrA 30 ekatriMzattamasya vAyuH - vAyu| devatopalakSitA svAtiH 31 dvAtriMzattamasya vizAkhA 32 trayastriMzattamasyAnurAdhA 33 catustriMzattamasya jyeSThA 34 pazcatriMzattamasya punarAyu: - AyurdevatopalakSitAH pUrvASADhA : 35 SaTUtriMzattamasya viSvagdevA uttarASADhA 36 saptatriMzattamasyApyuttarASADhA 37 aSTAtriMzattamasya zravaNaH 38 ekonacatvAriMzattamasya dhaniSThA 39 catvAriMzattamasyAjaH - ajadevatopalakSitA pUrvabhadrapadA 40 ekacatvAriMzattamasyAbhivRddhiH - abhivRddhidevA uttarabhadrapadAH 41 dvAcatvAriMzattamasyApyuttara| bhadrapadA 42 catvAriMzattamasyAzvaH - azvadevA azvinI 43 catuzcatvAriMzattamasya yamo yamadevA bharaNI 44 paJcacatvAriMzattamasya bahulAH- kRttikAH 45 SaTcatvAriMzattamasya rohiNI 46 saptacatvAriMzattamasya somaH somadevopalakSitaM mRgaziraH 47 aditidvikamiti aSTacatvAriMzattamasyAditiH - aditidevopalakSitaM punarvasunakSatraM 48 ekonapaJcAzattamasyApi For Personal & Private Use Only Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa- punarvasunakSatraM 49 paJcAzattamasya puSyaH 50 ekapaJcAzattamasya pitA-pitRdevA maghAH 51 dvApaJcAzattamasya mano-bhagade- 10 prAbhRte ptivRttiHvatopalakSitAH pUrvaphAlgunyaH 52 tripaJcAzattamasyAryamA-aryamadevatopalakSitA uttaraphAlgunyaH 53 catuHpazcAzattamasya 420 prAbhRta(mala) hastaH 54 ata ajhai citrAdIni abhijitparyantAni jyeSThAvarjAnyaSTau nakSatrANi krameNa vaktavyAni, tadyathA-pacapazcAzattA prAbhRte // 167 // masya citrA 55 SaTpaJcAzattamasya svAtiH 56 saptapaJcAzattamasya vizAkhA 57 aSTapaJcAzattamasya anurAdhA 28 ekaoNnaSa- yugasavatsaH STitamasya mUlaH 59 SaSTitamasya pUrvASADhAH 60 ekaSaSTitamasyottarASADhAH 61 dvApaSTitamasyAbhijiditi 62, etAni dArAH sU 56 parvakaraNAni nakSatrAMNi yugasya pUvArddha dvASaSTisaGkhyeSu parvasu yathAkramaM yuktAni / evaM karaNavazena yugasyottarArddha'pi dvASaSTisajhayeSuH parvasula jJAtavyAni / kiM parva caramadivase kiyatsu muhUrteSu gateSu samAptimiyartItyetadviSayaM yatkaraNamabhihitaM pUrvAcAryaistadabhidhIyate-'carahiM hiyammi pave ekke sesaMmi hoi kliogo| besu ya dAvarajummo tisu teyA causu kddjummo||1|| kalioge teNauI pakkhevo dAvarammi bAvaTThI / teUe ekkatIsA kaDajumme natthi pakkhevo // 2 // sesaddhe tIsamuNe bAvaTThI bhAi-| yami jaM laddhaM / jANe taisu muhuttesu ahorattassa taM pavaM // 3 // " etAsAM krameNa vyAkhyA-parvaNi-parvarAzauM ctubhirbhke| sati yadyekaH zeSo bhavati tadA sa rAziH kalyojo bhaNyate dvayoH zeSayoAparayugmastriSu zeSeSu tretaujazcatueM zeSeSu kRtayugmaH, 'kalioyetyAdi, tatra kalyojorUparAzau trinavatiH prakSepaH-prakSepaNIyo rAziH, dvAparayugme dvASaSTiH betaujasi // 167 // ekatriMzat kRtayugma nAsti prakSepaH, evaM prakSiptaprakSepANAM parvarAzInAM satAM caturviMzatyadhikena parvazatena bhAgo hiyate, pAhate ca bhAge yaccheSamavatiSThate tasyAyaM vidhiH-'sesaddhe'ityAdi, zeSazcaturvizatyadhikena zatena bhAge hRte avaziSTa 35345 ahorattassa taM parva // 3 dvayoH zeSayopirayugamA rAziH, dvAparayugnehAna bhAgo hi pAjaNa tAsa mahAtesa rAzi kalyojo vinavatiH prakSepatA satAM caturvidhavana zatena For Personal & Private Use Only Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 545 syArddha kriyate, kRtvA ca triMzatA guNyate, guNayitvA ca dvASayA bhajyate, bhakte sati yallabdhaM tAn muhAn jAnIhi, labdhazeSa muhUrtabhAgAn , tata evaM svaziSyebhyaH prarUpaya, tadvivakSitaM parva carame ahorAtre sUryodayAttAvatsu muhUrteSu tAvatsu |ca muhUrtabhAgeSu atikrAnteSu parisamAptamiti, eSa krnngaathaakssraarthH| bhAvanA tviyam-prathama parva carame'horAtre kati muhUrttAnatikramya samAptamiti jijJAsAyAmeko dhriyate, ayaM kila kalyojo rAzirityatra trinavatiH prakSipyate, jAtA catunavatiH, asya caturviMzatyadhikena zatena bhAgo harttavyaH, sa ca bhAgo na labhyate rAzeH stokatvAt , tato yathAsambhavaM kara-13 NalakSaNaM karttavyaM, tatra caturnavaterarddha kriyate, jAtA saptacatvAriMzat 47, sA triMzatA guNyate, jAtAni caturdaza zatAni |dazottarANi 1410, teSAM dvASaSTyA bhAgo hiyate, labdhA dvAviMzatirmuhUrttA 22, zeSA tiSThati SaTcatvAriMzat 46, tatazchedyacchedakarAzyorarddhanApavartanA, labdhAstrayoviMzatirekatriMzadbhAgAH3, AgataM prathamaM parva carame ahorAtre dvAviMzati muhUrttAn ekasya ca muhUrtasya trayoviMzatimekatriMzadbhAgAnatikramya samAptiM gatamiti / dvitIyaparvajijJAsAyAM dviko dhriyate, sa kila dvAparayugmarAziriti dvASaSTiH prakSipyate, jAtA catuHSaSTiH, sA ca caturviMzatyadhikasya zatasya bhAgaM na prayacchati tatastasyArddha kriyate, jAtA dvAtriMzat , sA triMzatA guNyate, jAtAni nava zatAni SaSTyadhikAni 960, teSAM dvApadhyA bhAgo hiyate, labdhAH paJcadaza muhUrtAH15, pazcAdavatiSThate triMzat,tatazchedyacchedakarAzyoraTTenApavartanA, labdhAH paJcadaza ekatriMzadbhAgAH 15, AgataM dvitIyaM parva carame'horAtre paJcadaza muhUrttAnekasya ca muhUrtasya paJcadaza ekatriMzadbhAgAnatikramya [dvitIyaM parva ] samAptamiti / tRtIyaparvajijJAsAyAM triko dhriyate, sa kila tretaujorAziriti tatraikatriMzat For Personal & Private Use Only Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (masa0) // 16 // prakSipyate, jAtA catustriMzat 34, sA caturviMzatyadhikasya zatasya bhAgaM na prayacchati tatastasyArddha kriyate, jAtAH sapta- 410prAbhRte daza, te triMzatA guNyante, jAtAni paJca zatAni dazottarANi 510, teSAM dvASaSTyA bhAgo hiyate, labdhA aSTau 8, zeSA- 20prAbhRtastiSThanti caturdaza 14, tatazchedyacchedakarAzyoraTTenApavartanA, labdhAH sapta ekatriMzadbhAgAH, AgataM tRtIyaM parva carame prAbhRte 'horAtre aSTau muhUrttAnekasya sapta ekatriMzadbhAgAnatikramya samAptiM gatamiti / caturthaparvajijJAsAyAM catuSko dhriyate, sa | yugasaMvatsa kila kRtayugmarAziriti na kimapi tatra prakSipyate, catvArazcaturviMzatyadhikasya zatasya bhAgaM na prayacchati, tataste'rddha kriyante, | rAHsU 56 parvakaraNAni jAtau dvau, tau triMzatA guNyete, jAtA SaSTiH 60, tasyA dvASaTyA bhAgo hriyate, bhAgazca na labhyate iti chedyacchedakarAzyoraddhenA|pavarttanA, jAtAstriMzadekatriMzadbhAgAH, AgataM caturtha parva carame'horAtre muhUrtasya triMzatamekatriMzadbhAgAnatikramya samApti gacchatItyevaM zeSeSvapi parvasu bhAvanIyaM / caturvizatyadhikazatatamaparvajijJAsAyAM caturvizatyadhikaM zataM dhriyate, tasya kila catubhibhAMge hRte na kimapi zeSamavatiSThate iti kRtayugmo'yaM rAziH, tato'tra na kimapi prakSipyate, tatazcaturvizatyadhikena zatena bhAgo hiyate, jAtorAzinirlepaH, AgataM paripUrNa caramamahorAtra bhuktvA caturvizatitamaM parva samAptiM gatamiti / tadevaM yathA pUrvAcAyaridameva parvasUtramavalambya parvaviSayaM vyAkhyAnaM kRtaM tathA mayA vineyajanAnugrahAya svamatyanusAreNopadarzitaM, sammati prastutamanuzriyate-tatra yugasaMvatsaro'bhihitaH, sAmprataM pramANasaMvatsaramAha // 168 // tA pamANasaMvacchare paMcavihe paM0, taM0-nakkhatte caMde ur3a Aicce abhivahie (sUtraM 57) // --'pamANe tyAdi, pramANasaMvatsaraH paJcavidhaH prajJaptaH, tadyathA-nakSatrasaMvatsara RtusaMvatsarazcandrasaMvatsaraH AdityasaMva For Personal & Private Use Only www b rary.org Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5453453 saro'bhivarddhitasaMvatsarazca, tatra nakSatracandrAbhivarddhitasaMvatsarANAM svarUpaM prAgevoktamidAnI RtusaMvatsarAdityasaMvatsarayo svarUpamucyate-tatra dve ghaTike eko muhUrttastriMzanmuhUrttA ahorAtraH paJcadaza paripUrNA ahorAtrAH pakSaH dvau pakSau mAso hai dvAdaza mAsAH saMvatsaro, yasmiMzca saMvatsare trINi zatAni SaSTyadhikAni paripUrNAnyahorAtrANAM bhavati eSa RtusaMvatsaraH, Rtavo lokaprasiddhAH vasantAdayaH tatpradhAnaH saMvatsara RtusaMvatsaraH, asya cAparamapi nAmadvayamasti, tadyathA-karmasaMva-13 tsaraH savanasaMvatsaraH, tatra karma-laukiko vyavahArastatpradhAnaH saMvatsaraH karmasaMvatsaraH, loko hi prAyaH sarvo'pyanenaiva & saMvatsareNa vyavaharati, tathA caitadgataM mAsamadhikRtyAnyatroktam-"kammo niraMsayAe mAso vavahArakArago loe / sesA o saMsayAe vavahAre dukkaro cittuM // 1 // " tathA savanaM-karmasu preraNaM 'pU preraNe' iti vacanAt tatpradhAnaH saMvatsara savanasaMvatsara ityapyasya nAma, tathA coktaM-"be nAliyA muhutto sahI uNa nAliyA ahortto| pannarasa ahorattA paklo tIsaM diNA mAso // 1 // saMvaccharo u bArasa mAsA pakkhA ya te caubIsaM / tinneva sayA sahA havaMti rAiMdiyArNa tu // 2 // eso u kamo bhaNio niamA saMvaccharassa kammassa / kammotti sAvaNotti ya uuittiya tassa nAmANi // 3 // " tathA yAvatA kAlena SaDapi prAvRDAdayaH RtavaH paripUrNAH prAvRttA bhavanti tAvAn kAlavizeSa AdityasaMvatsaraH, ukkaM ca"chappi uUpariyaTTA eso saMvaccharo u Aicco" tatra yadyapi loke SaSTyahorAtrapramANaH prAvRDAdika RtuH prasiddhaH tathApi paramArthataH sa ekaSaSyahorAtrapramANo veditavyaH, tathaivottarakAlamavyabhicAradarzanAt , ata eva cAsmin saMvatsare trINi zatAni SaTpaTyAdhikAni rAtrindivAnAM dvAdazabhizca mAsaiH saMktsaraM bhavati, tathA cAnyatrApi pazcasvapi saMvatsareNu yathokana For Personal & Private Use Only Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH ( mala0 ) // 169 // | meva rAtrindivAnAM parimANamuktaM, "tinni ahorattasayA chAvaTThA bhakkharo havai vAso / tinni sayA puNa saTTA kammo saMvaccharo hoi // 1 // tinni ahorattasayA caupannA niyamaso havai caMdo / bhAgo ya bAraseva ya bAvadvikaeNa cheeNa // 2 // tinni ahorattasayA sattAvIsA ya hoMti nakkhattA / ekkAvannaM bhAgA sattaTThikaeNa cheeNa // 3 // tinni ahorattasayA tesII ceva hoi abhivaDI / coyAlIsaM bhAgA bAvadvikaeNa cheeNa // 4 // etAzcatasro'pi gAthAH sugamAH, idaM ca pratisaMvatsaraM rAtrindivaparimANamagre'pi vakSyati paramiha prastAvAduktaM / samprati vineyajanAnugrahAya saMvatsarasaGkhyAto mAsasaGkhyA pradarzyate - tatra sUryasaMvatsarasya parimANaM trINi zatAni SaTUSaSTyadhikAni rAtrindivAnAM dvAdazabhizca mAsaiH saMvatsarastatra trayANAM zatAnAM SaTSaSTyadhikAnAM dvAdazabhirbhAgo hiyate, labdhAH triMzat 30, zeSANi tiSThanti SaTU, te arddha kriyate, jAtA dvAdaza, tato labdhamekaM divasasyArddha metAvatparimANaH sUryamAsaH, tathA karmmasaMvatsarasya parimANaM trINi zatAni SaSTyadhikAni rAtrindivAnAM teSAM dvAdazabhirbhAge hRte labdhAstriMzadahorAtrA etAvatkarmmamAsaparimANaM, tathA candrasaMvatsarasya parimANaM trINyahorAtrazatAni catuSpazcAzadadhikAni dvAdaza ca dvASaSTibhAgA ahorAtrasya tatra trayANAM zatAnAM catuSpaJcAzadadhikAnAM dvAdazabhirbhAge hRte labdhA ekonatriMzadahorAtrAH, zeSAH tiSThanti SaT ahorAtrAH, te dvASaSTibhAgakaraNArtha dvASaSTyA guNyante, jAtAni trINi zatAni dvisaptatyadhikAni 372, ye'pi dvAdaza dvASaSTibhAgA uparitanAste'pi tatra prakSipyante jAtAni trINi zatAni caturazItyadhikAni teSAM dvAdazabhirbhAge hRte labdhA dvAtriMzat dvASaSTibhAgAH, etAvaccandramAsaparimANaM / tathA nakSatrasaMvatsarasya parimANaM trINi zatAni saptaviMzatyadhikAni rAtrindivAnAmekasya ca rAtri For Personal & Private Use Only 10 prAbhRte 20 prAbhUtaprAbhRte yugasaMvatsa rAH sU 56 parvakaraNAni // 169 // Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SAGACASS494545453 ndivasya ekapaJcAzatsaptapaSTibhAgAH, tatra trayANAM zatAnAM saptaviMzatyadhikAnAM dvAdazabhibhAgo hiyate, labdhAH saptaviMzatirahorAtrAH, zeSAstrayastiSThanti, tataste'pi saptaSaSTibhAgakaraNArtha saptaSaSTyA guNyante, jAte dve zate ekottare 201, ye'pi ca uparitanA ekapaJcAzatsaptapaSTibhAgAste'pi tatra prakSipyante, jAte dve zate dvipaJcAzadadhike 252, teSAM dvAdazabhirbhAge hai hRte labdhA ekaviMzatiH saptapaSTibhAgAH, etAvannakSatramAsaparimANaM, tathA abhivarddhitasaMvatsarasya parimANaM trINi rAtri ndivazatAni tryazItyadhikAni catuzcatvAriMzacca dvApaSTibhAgA rAtrindivasya, tatra trayANAM zatAnAM vyazItyadhikAnAM dvAdazabhirbhAgo hiyate, labdhA ekatriMzadahorAtrAH zeSAstiSThantyahorAtrA ekAdaza, te ca caturvizatyuttarazatabhAgakaraNArtha catuvizatyuttarazatena 124 guNyante, jAtAni trayodaza zatAni catuHSaSTyadhikAni 1364, ye'pi coparitanAzcatuzcatvAriM|zad dvASaSTibhAgAste'pi caturviMzatyuttarazatabhAgakaraNArtha dvAbhyAM guNyante, jAtA'STAzItiH, sA'nantararAzau prakSipyate, jAtAni caturdaza zatAni dvipaJcAzadadhikAni 1452, teSAM dvAdazabhirbhAgo hriyate, labdhamekaviMzatyuttaraM zataM caturviMzatyuttarazatabhAgAnAM, etAvadabhivarddhitamAsaparimANaM, tathA coktam-"Aicco khalu mAso tIsaM addhaM ca sAvaNo tIsaM / |caMdo eguNatIsaM bisaTThibhAgA ya battIsaM // 1 // nakkhatto khalu mAso sattAvIsaM bhave ahorattA / aMsA ya ekkavIsA hai| sattahikaeNa cheeNa // 2 // abhivaDio ya mAso ekkatIsaM bhave ahorttaa| bhAgasayamegavIsaM cauvIsasaeNa cheeNaM // 3 // " samprati etaireva paJcabhiH saMvatsaraiH prAguktasvarUpaM yuga-paJcasaMvatsarAtmakaM mAsAnadhikRtya pramIyate, tatra yuga-prAguditasvarUpaM yadi sUryamAsaivibhajyate tataH SaSTiH sUryamAsA yugaM bhavanti, tathAhi-sUryamAse sA striMzadahorAtrA yuge cAhorAtrA ISHAHARIAN A For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa NAmaSTAdaza zatAni triMzadadhikAni bhavanti, kathametadavasIyate iti cet, ucyate, iha yuge trayazcandrasaMvatsarA dvau cAbhi- prAbhate tivRttiH varddhitasaMvatsarau, ekaikasmiMzca candrasaMvatsare'horAtrANAM trINi zatAni catuSpaJcAzadadhikAni bhavanti, dvAdaza ca dvApaSTi- 20 prAbhRta(mala) bhAgA ahorAtrasya 3543, tata etat tribhirguNyate, jAtAnyahorAtrANAM daza zatAni dvApathyadhikAni 1062 SaTtriMzaH prAbhUte dvApaSTibhAgA ahorAtrasya 36, abhivatisaMvatsare ca ekaikasmin ahorAtrANAM trINi zatAni tryazItyaMdhikAni catuzca-1 // 170 // tvAriMzacca dvApaSTibhAgA ahorAtrasya, (tata etad dvAbhyAM guNyate jAtAni saptaSazyadhikAni sapta zatAnyahorAtrANAM | rAH sU56 SaDviMzatizca dviSaSTibhAgA ahorAtrasya, tadevaM candrasaMvatsaratrayAbhivatisaMvatsaradvayAhorAtramIlane triMzadadhikAnya parvakaraNAni horAtrANAmaSTAdaza zatAni, sUryamAsasya ca pUrvottarItyA sAtriMzadahorAtramAnateti tena bhAge kRte spaSTameva SaSTeobhA tathAhi-aSTAdazazatyAtriMzadadhikAyA adhIkaraNAya dvAbhyAM guNane paTyadhikA SaTtriMzacchatI triMzatazcAdhIkaraNAya dvAbhyAM guNane SaSTiH ekaprakSepe ekaSaSTistena pUrvotkarAzeHbhAge kRte labhyate SaSTiH, tathA ca yugamadhye sUryamAsAH paSTiriti sthita sAvanasya tu mAsA ekaSaSTiH, triMzadinamAnatvAdUtasya triMzadadhikAyA aSTAdazazatyAtriMzatA bhAge ekaSaSTelAMbhAt / candra-1 mAsA dviSaSTiryata ekonaviMzatyA ahorAtrairekonatriMzatA dviSaSTibhAgairadhikarmAsaH, yugadinAnAM tairbhAge ca dvASaSTelAbhAt , karSa lAtriMzadadhikAyA aSTAdazazatyA dviSaSTibhAgakaraNArtha guNakAre ekaM lakSaM trayodaza sahasrANi SaSTyadhikamekaM zataM 193166, Ansoon candramAsasyApi bhAgakaraNAya dviSaTyA ekonaviMzati guNite prakSipte ca dvAtriMzati triMzadadhikAyA aSTAdazazatyA bhASaH tayA bhakke pUrvotkarAzI dvASaSTerbhAvAt candramAsA dvApaSTiriti / nakSatramAsAH saptaSaSTiH, kathamiti cet , makSatramAsastAkta For Personal & Private Use Only Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55453 saptaviMzatyA ahorAtrairekaviMzatyA ca saptaSaSTibhAgaH,) tatra saptaviMzatirahorAtrAH saptaSaSTibhAgakaraNArtha saptaSaSTyA guNyante / jAtAnyaSTAdaza zatAni navottarANi 1809, tata uparitanA ekaviMzatiH saptaSaSTibhAgAstatra prakSipyante, jAtAnyaSTAdaza zatAni triMzadadhikAni 1830, yugasyApi sambandhinastriMzadadhikASTAdazazatapramANA ahorAtrAHsaptaSaSTyA guNyante, jAta eko lakSa dvAviMzatiH sahasrANi SaT zatAni dazottarANi 122610, eteSAmaSTAdazazataitriMzadadhikairnakSatramAsasatkasaptaSaSTibhAgarUpairbhAgo hiyate, labdhAH saptaSaSTi gAH 67 / tathA yadi yugamabhivarddhitamAsaiH paribhajyate tadA abhivarddhitamAsA yuge bhavanti saptapaJcAzat sapta rAtrindivAni ekAdaza muhUrcA ekasya ca muhUrttasya dvASaSTibhAgAstrayoviMzatiH, tathAhi-a bhivarddhitamAsaparimANamekatriMzadahorAtrA ekaviMzatyuttaraM zataM caturvizatyadhikazatabhAgAnAmahorAtrasya, tata ekatriMzadahorAtrAzcaturvizatyuttarazatabhAgakaraNArtha caturviMzatyuttareNa zatena guNyante, jAtAnyaSTAtriMzacchatAni catuzcatvAriMzadadhikAni 3844, tata uparitanamekaviMzatyuttaraM zataM bhAgAnAM tatra prakSipyate, jAtAnyekonacatvAriMzacchatAni paJcaSaSTyadhikAni 3965, yAni ca yuge ahorAtrANAmaSTAdaza zatAni triMzadadhikAni 1830 tAni caturvizatyuttareNa zatena guNyante, jAte he lakSe paDviMzatiH sahasrANi nava zatAni viMzatyadhikAni 226920, tata eteSAmekonacatvAriMzacchataiH paJcaSaSTyadhikairabhivarddhitamA-14 sasatkacaturvizatyuttarazatabhAgarUpairbhAgo hiyate, labdhAH saptapaJcAzanmAsAH, zeSANi tiSThanti nava zatAni paJcadazottarANi 915, teSAmahorAtrAnayanAya caturvizatyadhikena zatena bhAgo hiyate, labdhAni sapta rAtrindivAni, zeSAstiSThanti caturviMzatyuttarazatabhAgAH saptacatvAriMzat , tatra caturbhirbhAgairekasya ca bhAgasya caturbhistriMzadbhAgairmuhUrto bhavasi, sathAhi 1355OMOMOMOMOMOMOM dain Education International For Personal & Private Use Only Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prAbhRte 20 prAbhRta| prAbhRte yugasaMvatsarAH sU 56 parvakaraNAni sUryaprajJa ekasminnahorAtre triMzanmuhUrttA ahorAtre ca caturviMzatyuttaraM zataM bhAgAnAM kalpitamAste, tatastasya caturviMzatyuttarazatasya ptivRttiH triMzatA bhAge hRte labdhAzcatvAro bhAgAH ekasya ca bhAgasya satkAzcatvArastriMzadbhAgAstatra paJcacatvAriMzadbhAgairekasya ca (mala.) bhAgasya satkaizcaturdazabhistriMzadbhAgairekAdaza muhUrttA labdhAH, zeSastiSThatyeko bhAga ekasya ca bhAgasya satkAH SoDaza triNsh||17|| dbhAgAH, kimuktaM bhavati ?-SaTcatvAriMzatriMzadbhAgA ekasya bhAgasya satkAH zeSAstiSThanti, te ca kila muhUrtasya caturviMzatyuttarazatabhAgarUpAstataH SaTcatvAriMzatazcaturviMzatyuttarazatasya ca dvikenApavarttanA kriyate, labdhA muhUrtasya dvApaSTibhAgAstrayoviMzatiH, uktaM caitadanyatrApi-"tattha paDimijamANe paMcahi mANehiM sabagaNiehiM / mAsehi vibhajatA jai mAsA hoti te vocchaM // 1 // " atra 'tattheti tatra, "paMcahiM mANehi'tti paMcabhirmAnaiH-mAnasaMvatsaraiH-pramANasaMvatsarairAditya candrAdibhirityarthaH, pUrvagaNitaiH-pAkpratisaGkhyAtasvarUpaiH pratimIyamAne-pratigaNyamAne mAsaiH-sUryAdimAsaiH, zeSa sugmm| R"AicceNa u saTThI mAsA uuNo u hoMti egtttthii| caMdeNa u bAvaTThI sattaTThI hoti nkkhtte||1|| sattAvaNaM mAsA satta ya sarAiMdiyAI abhivaDhe / ikkArasa ya muhuttA bisahibhAgA ya tevIsaM // 2 // " samprati lakSaNasaMvatsaramAha___tA lakkhaNasaMvacchare paMcavihe paM0-nakkhatti caMde uDu, Aicce abhivuDie / tA Nakkhatte NaM saMvacchareNaM paMcavihe paM0-samagaM NakkhattA joyaM joeMti, samagaM udU pariNamaMti / nacuNhaM nAisIe bahuudae hoi nakkhatte ||1||ssi samaga punnimAsiM joitA visamacArinakkhattA / kaDao bahuudavao ya tamAhu saMvaccharaM caMdaM &||2||vismN pavAliNo pariNamaMti aNuUsu diti puSphaphalaM / vAsaM na samma vAsai tamAhu saMvaccharaM kamma // 17 // For Personal & Private Use Only Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 3 // puDhavidagANaM ca rasaM pupphaphalANaM ca dei Aicce / appeNavi vAseNaM saMmaM niSphajjae sssN||4|| Ai. cateyataviyA khaNalavadivasA uU pariNamanti / pUreti niNaya (paNa) thalaye tamAhu abhivaDDitaM jANa // 5 // tA saNiccharasaMvacchare NaM aTThAvIsativihe paM0, taM0-abhiyI savaNe jAva uttarAsADhA, jaM vA saNicchare mahaggahe tIsAe saMvaccharehiM savaM NakkhattamaMDalaM samANeti (sUtraM 58) // dasamassa pAhuDassa vIsatimaM |pAhuDapAhuDaM samattaM // / 'lakkhaNe saMvacchare'tyAdi, lakSaNasaMvatsaraH paJcavidhaH-paJcaprakAraHprajJaptaH, tacca paJcavidhatvaM prAguktameva draSTavyaM, tadyathAnakSatrasaMvatsaraH candrasaMvatsaraH RtusaMvatsaraH AdityasaMvatsaro'bhivarddhitazca, kimuktaM bhavati ? na kevalamete nakSatrAdisaMvatsarA yathoktarAtrindivaparimANA bhavanti kintu tebhyaH pRthagbhUtA anye'pi vakSyamANalakSaNopetAH, tato lakSaNopapannaH saMvatsaraH pRthak pazcavidho bhavatIti, tatra prathamato nakSatrasaMvatsaralakSaNamAha-'tA nakkhatte'tyAdi, 'tA' iti tatra nakSatrasaMvatsaro lakSaNamadhikRtya paJcavidhaH prajJaptaH, kimuktaM bhavati ?-nakSatrasaMvatsarasya paJcavidhaM lakSaNaM prajJaptamiti, tadevAha-"samagaM nakkhattA jogaM joeMti samagaM uU pariNamaMti / nacuNha nAtisIto bahuudao hoi nakkhatto P 1 // " yasmin saMvatsare samakaM samakameva ekakAlameva RtubhiH saheti gamyate nakSatrANi-uttarASADhAprabhR tIni yogaM yuJjanti-candreNa saha yogaM yuJjanti santi tAM paurNamAsI parisamApayanti, tathA samakameva-ekakAhailameva tayA tayA parisamApyamAnayA paurNamAsyA saha Rtavo nidAghAdyAH pariNamanti-parisamAptimupayanti, iya For Personal & Private Use Only Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (mala0) 15945459 sUryaprajJa- matra bhAvanA yasmin saMvatsare nakSatrairmAsasadRzanAmakaistasya tasya RtoH paryantavartI mAsaH parisamASyate, teSu ca tAM / ptivRttiHtAM paurNamAsI parisamApayatsu tayA tayA paurNamAsyA saha Rtavo'pi nidAghAdikAH parisamAptimupayanti, yathA 20prAbhRtauttarASADhAnakSatraM ASADhI paurNamAsI parisamApayati, tayA ASADhapaurNamAsyA saha nidAgho'pi RtuH parisamAptimupaiti, prAbhRte sa nakSatrasaMvatsaraH, nakSatrAnurodhena tasya tathA tathA pariNamamAnatvAt , etena ca lakSaNadvayamabhihitaM draSTavyaM, tathA na vidya lkssnnshn||172|| te'tizayena uSNaM-uSNarUpaH paritApo yasmin sa nAtyuSNaH tathA na vidyate'tizayena zItaM yatra sa nAtizIto bahu udakaM zvarasaMvatsa jArI sU58 yatra sa bahUdakaH evaMrUpaiH paJcabhiH samaprairlakSaNairupeto bhavati nksstrsNvtsrH| samprati candrasaMvatsaralakSaNamAha-"sasisamagapuNNamAsiM joeMtA vismcaarinkkhttaa| kaDuo bahuudaoyA tamAhu saMvaccharaM caMdaM // 1 // " yasmin saMvatsare nakSatrANi viSamacArINi mAsavisadRzanAmAnItyarthaH, zazinA samakaM yogamupagatAni tAM tAM paurNamAsI yuJjanti-parisamApayanti, yazca kaTukaH-zItAtaparogAdidoSabahulatayA pariNAmadAruNo bahUdakazca tamAhumaharSayaH saMvatsaraM cAndra-candrasambandhina / candrAnurodhatastatra mAsAnAM parisamAptibhAvAna maasshshnaamnksstraanurodhtH| samprati karmasaMvatsaralakSaNamAha-"visamaH | pavAliNo pariNamaMti aNuUsu diti pupphaphalaM / vAsaM na samma vAsai tamAha saMvaccharaM kammaM // 1 // " yasmin saMvatsare vanaspatayo viSama-viSamakAlaM 'pravAlinaH pariNamanti' pravAla:-pallavAtharastayuktatayA pariNamanti, tathA antuSvapi // 172 // svasvaRtvabhAve'pi puSpaM phalaM ca dadati-prayacchanti, tathA varSa-pAnIyaM na samyak yasmin saMvatsare meSo varSeti tamAme-1 harSayaH saMvatsaraM kamma-karmasaMvatsaramityarthaH / adhunA sUryasaMvatsaralakSaNamAha-"puDhavidagANaM ca rasaM puSphaphalANaM ca dei OMOMOMOMOMOM Jain Education Interational For Personal & Private Use Only www.iainelibrary.org Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 545455555 Aiccho / appeNavi vAseNaM samma nipphajae sassaM // 1 // " pRthivyA udakasya tathA puSpAnAM phalAnAM ca rasamAdityasaMvatsaro dadAti tathA alpenApi-stokenApi varSeNa-vRSTyA sasyaM niSpadyate-antarbhUtaNyarthatvAtU sasyaM niSpAdayati, kimuktaM bhavati ?-yasmin saMvatsare pRthivI tathAvidhodakasamparkAdatIva sarasA bhavati udakamapi pariNAmasundararasopetaM pariNamate puSpAnAM ca-madhUkAdisambandhinAM phalAnAM ca-cUtaphalAdInAM rasaH pracuraH sambhavati stokenApi varSeNa dhAnyaM sarvatra samyaka niSpadyate tamAdityasaMvatsaraM pUrvarSayaH upadizanti / abhivatisaMvatsaralakSaNamAha-"AizcateyatatiyA khaNalavadivasA uU hai pariNamaMti / pUrei niNNathalae tamAhu abhivaDiyaM jANa // 1 // " yasmin saMvatsare kSaNalavadivasA Rtava AdityatejasA kRtvA atIva taptAH pariNamante yazca sarvANyapi nimnasthAnAni sthalAni ca jalena pUrayati taM saMvatsaraMjAnIhi yathAtaM saMvatsaramabhivarddhitamAhuH pUrvarSaya iti / tadevaM lakSaNasaMvatsara uktaH, samprati zanaizcarasaMvatsaramAha-tAsaNicchareM khyAdi, tatra zanaizvarasaMvatsaro'STAviMzatividhaH prajJaptaH, tadyathA-abhijit-abhijitzanaizcarasaMvatsaraH zravaNaH-zravaNazanaizcarasaMvatsara, evaM yAvaduttarASADhA-uttarASADhAzanaizcarasaMvatsaraH, tatra yasmin saMvatsare abhijitA nakSatreNa saha zanaizcaro yogamupAdatte so'bhijitzanaizcarasaMvatsaraH, zravaNena saha yasmin saMvatsare yogamupAdatte sa zravaNazanaizcarasaMvatsaraH, evaM sarvatra bhAvanI-'jaM vetyAdi, vAzabdaH prakArAntaratAdyotanAya tatsarva-samastaM nakSatramaNDalaM zanaizcaro mahAgrahastriMzatA saMvatsaraiH samAnayati etA-8 vAn kAlavizeSastriMzadvarSapramANaH shnaishcrsNvtsrH|| iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyoM dazamasya prAbhRtasya viMzasitamaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptaM // For Personal & Private Use Only Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa- tadevamuktaM dazamasya prAbhRtasya viMzatitamaM prAbhRtaprAbhRtaM, sAmprataM ekaviMzatitamamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAro 1. prAbhRte ptivRttiH yathA 'nakSatracakrasya dvArANi vaktavyAni,' tatastadviSayaM praznasUtramAha- .. 21prAbhRta prAbhRte (mala0) tA kahaM te jotisassa dArA AhitAtivadejA ?, tattha khalu imAo paMca paDivattIo paNNattAo, nksstrdvaaraa||17|| tatthege evamAhaMsu tA kattiyAdINaM satta nakkhattA puvAdAriyA paNNattA ege evamAhaMsu1,ege puNa evamAsu |Ni sU 59 patA mahAdIyA satta NakkhattA putvadAriyA paNNattA ege evamAhaMsu 2, ege puNa evamAhaMsu tA dhaNiTThAdIyA satta NakkhattA putvadAriA paNNattA ege evamAhaMsu 3, ege puNa evamAhaMsu assiNIyAdIyA NaM satta NakkhattA puvAdAriyA paM0 ege evamAhaMsu 4, ege puNa evamAsu tA bharaNIyAdIA NaM satta NakkhattA puSa-| dAriA paNNattA / tattha je te evamAhaMsu tA kattiyAdI NaM satsa NakkhattA putvadAriyA paM0 te evamAhaMsu-taM0kattiyA rohiNI saMThANA addA puNavasU pusso asilesA, satta NavattA dAhiNadAriyA paM020-mahA puSaphagguNI uttarAphagguNI hattho cittA sAI visAhA, aNurAdhAdIyA satsa NakkhattA pacchimadAriyA paM0 saM0-1 aNurAdhA jeTTA mUlo puvAsADhA uttarAsADhA abhiyI savaNo, dhaNihAdIyA satta NakkhattA uttaradAriyA : paM0 taM0-dhaNiTThA satabhisayA putvApoTThavatA uttarApoTTavatA revatI assiNI bharaNI // tattha jete evamAhaMsu tATa // 17 // mahAdIyA satta NakkhattA puvadAriyA paM0 te evamAsu taM0-mahA puvAphagguNI hattho cittA sAtI visAhA, aNurAdhAdIyA satta NakkhattA dAhiNadAriyA paM0 20-aNurAdhA jeTThA mUle puvAsADhA uttarAsADhA abhiyI 94544345454594%ASE For Personal & Private Use Only Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savaNe, dhaNihAdIyA satta NakkhattA pacchimadAriyA paM0 taM0-dhaNiTThA satabhisayA puvApoDhavatA uttarApoTTavatA revatI assiNI bharaNI, kattiyAdIyA satta NakkhattA uttaradAriyA paM0, taMjahA-kattiyA rohiNI saMThANA addA puNavasU pusso assesA / tattha NaM je te evamAhaMsu, tA dhaNiTThAdIyA satta NakkhattA putvadAriyA paM0 te evamAhaMsu, taMjahA-dhaNiTThA sattarisayA pubAbhaddavayA uttarAbhaddavatA revatI assiNI bharaNI, kattiyAdIyA satta NakkhattA dAhiNadAriyA paM0 taMjahA-kattiyA rohiNI saMThANA addA puNavasU pusso assesA, mahAdIyA satta NakkhattA pacchimadAriyA paM0 taMjahA-mahA puvAphagguNI uttarAphagguNI hattho cittA sAtI visAhA, aNurAdhAdIyA sattaNakkhattA uttaradAriyA paM0 20-aNurAdhA jeTThA mUlo puvAsADhA uttarAsADhA abhIyI savaNo // tattha je te evamAhaMsu, tA assiNIAdIyA satta NakkhattA puSadAriyA paNNattA, etehI evamAhaMsu, taMjahA-assiNI bharaNI kattiyA rohiNI saMThANA addA puNavasU, pussAdiyA satta NakkhattA dAhiNadAriyA paNNattA taM0-pussA assesA mahA puvAphagguNI uttarAphagguNI hattho cittA, sAdIyAdIyA satta NakkhattA pacchimadAriyA paM0 taMjahA-sAtI visAhA aNurAhA jeTTA mUlo puvAsADhA uttarAsADhA, abhIyIAdi satta NakkhattA uttaradAriyA paM0, taM0-abhiI savaNo dhaNiTThA satabhisayA putvabhaddavayA uttara-11 bhadvayA revtii|| tattha je te evamAhaMsu tA bharaNiAdIyA sattaNakkhattA putvadAriyApaM0 te evamAhaMsu, taMjahAbharaNI kattiyA rohiNI saMThANA addA puNavasU pusso, assesAdIyA satta NakkhattA dAhiNadAriyA paNNattA, ACHHARAS For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa- taMjahA-assesA mahA puvAphagguNI uttarAphagguNI hattho cittA sAI, visAhAdIyA satta NakkhattA pracchi-10prAbhRte ptivRttiHmadAriyA paM0 20-visAhA aNurAhA jeTThA mUlo puvAsADhA uttarAsADhA abhiI, savaNAdIyA satta NakkhantA 21mAbhRta(mala) uttaradAriyA paNNattA, taM0-savaNo dhaNihAsatabhisayA puvApoTTavayA uttarapoDhavayA revatI assiNI, ete eva- prAbhRte mAhaMsu, vayaM puNa evaM vadAmo tA abhiIyAdi satta NakkhattA putvadAriyA paNNattA, taM0-abhiyI savaNo nksstrdvaaraa||17|| dhaNihA satabhisayA putvApohavatA uttarApoTThavayA revatI, assiNIAdIyA satta NakkhattA dAhiNadAriyA Ni sU 59 paM0 20-assiNI bharaNI kattiyA rohiNI saMThANA addA puNavasU, pussAdIyA satta NakkhattA pacchimadA|riyA paM0 taM0-pusso assesA mahA puvAphagguNI uttaraphagguNI hattho cittA, sAtiAdIyA satta NakhattA uttaradAriyA paM0, taM0-sAtI visAhA aNurAhA jeThA mUle puSAsADhA uttarAsADhA (sUtraM 59) dasamassa pAhuDassa ekkavIsatitamaM pAhuDapAhuDaM samattaM // | 'tA kahaM te joisadArA ityAdi, tA iti pUrvavat, kathaM kena prakAreNa kena krameNetyarthaH jyotiSo-nakSatracakrasya dvArANi AkhyAtAnIti vadet 1, evamukke bhagavAnetadviSaye yAvatyaH paratIthikAnAM pratipattayastAvatIrupadarzayati'tatthetyAdi, tatra-dvAravicAraviSaye khalvimA-vakSyamANasvarUpAH pazca paratIthikAnAM pratipattayaH prajJaptAH, tA eva krame // 174 // rANAha-'tatthege'tyAdi, tatra-teSAM paJcAnAM paratIrthikasAtAnAM madhye eke evamAhuH kRttikAdIni sapta nakSatrANi pUrvadvArakANi prajJaptAni, iha yeSu nakSatreSu pUrvasyAM dizi gacchataH prAyaH zubhamupajAyate tAni pUrvadvArakANi, evaM dekSiNA Jain Education Interational For Personal & Private Use Only Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ****** **04052****** rakAdInyapi vakSyamANAni bhAvanIyAni, atraivopasaMhAramAha-ege evamAhaMsu',eke punarevamAhuH-anurAdhAdIni satanakSatrANi pUrvadvArakANi prajJaptAni, atrApyupasaMhAraH-'ege evamAhaMsu', evaM zeSANyapyupasaMhAravAkyAni yojanIyAni, eke punarevamAhuH-dhaniSThAdIni sapta nakSatrANi pUrvadvArakANi, eke punarevamAhuH-azvinyAdIni sapta nakSatrANi pUrvadvArakANi prajJaptAni, eke punarevamAhurbharaNyAdIni sapta nakSatrANi pUrvadvArakANi, sampratyeteSAmeva paJcAnAmapi matAnAM bhAvanikAmAha'tattha je te evamAhaMsu' ityAdi sugama, bhagavAn svamatamAha-'vayaM puNa'ityAdi pAThasiddham // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM dazamasya prAbhRtasya ekaviMzatitamaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // tadevamuktaM dazamasya prAbhRtasya ekaviMzatitamaM prAbhRtaprAbhRtaM, samprati dvAviMzatitamamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAro yathA 'nakSatrANAM vicayo vaktavyaH' tatastadviSayaM praznasUtramAha| "tA kahaM te Nakkhattavijaye Ahitteti vadejA ?, tA ayaNNaM jaMbuddIve 2 jAva parikkheveNaM, tA jaMbuddIveNaM dIve do caMdA pabhAseMsu vA pabhAseMti vA pabhAsissaMti vA do sUriyA tarvisu vA taveMti vA tavissaMti vA, chappaNNaM NakkhattA joyaM joeMsu vA 3, taMjahA-do abhIyI do savaNA do dhaNiTThA do satabhisayA do puvApo. TThavatA do uttarApoTTavatA do revatI do assiNI do bharaNI do kattiyA dorohiNI do saMThANA do addA do puNavasU do pussA do assesAodo mahA do putvAphagguNI do uttarAphagguNI do hatthA do cittA do sAI do aNurAdhA do jeTThA do mUlA do puvAsADhA do uttarAsADhA,tA eesiNaM chappaNNAe nakkhattANaM atthi NakkhattA BREASEANm For Personal & Private Use Only Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prAbhRte 22prAbhRtaH | prAbhRte nakSatrayogAdi sU60 * * * sUryaprajJa je NaM Nava muhutte sattAvIsaM ca sattaTThibhAge muhuttassa caMdeNa saddhiM joyaM joeMti, asthi nakkhattA je NaM paNNarasa vivRttiH muhatte caMdeNa saddhiM joyaM joeMti, atthiNakkhattA je NaMtIsamuhatte caMdeNa saddhiM joyaM joeMti, atthi NakkhattA (mala.) je NaM paNayAlIsaM muhutte caMdeNa saddhiM joyaM joeMti, tA etesi NaM chappaNNAe NakkhattANaM katare Nakkhatte // 175 // je NaM Navamuhutte sattAvIsaM ca sattasahibhAge muhuttassa caMdeNa saddhiM joyaM joeMti, katare NakkhattA je NaM panna rasamuhutte caMdeNa saddhiM joyaM joeMti, katare NakkhattA je NaM tIsaM muhutte caMdeNaM saddhiM joyaM joeMti, katare NakkhattA je NaM paNatAlIsaM muhutte caMdeNa saddhiM joyaM joeMti, tA etesi NaM chappaNNAe NakkhattANaM tattha je te NakkhattA jeNaM Nava muhutte sattAvIsaM ca sattadvibhAge muhattassa caMdeNa saddhiM joyaM joeMti te NaM do & abhIyI, tattha je te NakkhattA je NaM paNNarasa muhutte caMdeNa saddhiM joyaM joeMti te NaM bArasa, taMjahA-do satabhisayA do bharaNI do addA do assesA do sAtI do jeTThA, tattha je gaM tIsaM muhatte caMdeNa saddhiM joyaM joeMti te NaM tIsaM, taMjahA-do savaNA do dhaNiTThA do putvabhavatA do revatI do assiNI do kattiyA do saMThANA do pussA do mahA do putvAphagguNI do hatthA do cittA do aNurAdhA do mUlA do puvAsADhA, tattha je mAteNakkhattA je NaM paNatAlIsaM muhutte caMdeNa saddhiM joeMti te NaM bArasa, taMjahA-do uttarApoTThavatA dorohiNI do puNavasU do uttarAphagguNI do visAhA do uttarAsADhA, tA eesi NaM chappaNNAe NakkhattANaM atthiNakkhatte jeNaM cattAri ahoratte chacca muhutte sUrieNa saddhiM joyaM joeMti, asthi NakkhattA je NaM cha ahoratte ekavIsaM ca * // 17 // *4545 dan Education International For Personal & Private Use Only www.iainelibrary.org Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muhutte sUreNa saddhiM joyaM joeMti, asthi NakkhattA je gaM vIsaM ahoratte tinniya muhutte sUreNa saddhiM joyaM joeMti, eesi NaM chappaNNAe NakkhattANaM kayare NakkhattA je NaM taM caiva uccAreyacaM, tA etesi NaM chappaNNAe NakkhatANaM tattha je te NakkhattA je NaM cattAri ahoratte chaca muhutte sUreNa saddhiM joyaM joeMti, te NaM do abhIyI, tattha je te NakkhattA jeNaM cha ahoratte ekkavIsaM ca muhutte sUreNa saddhiM joyaM joeMti, te NaM bArasa, taMjahA- do satabhisayA do addA do assesA do sAtI do visAhA do jeTThA, tattha je te NakUkhattA jeNaM terasa ahoratte bArasa muhutte sUreNa saddhiM joyaM joeMti, te NaM tIsaM, taMjahA- do savaNA jAva do pucvAsADhA, tattha je te NakkhattA jeNaM vIsaM ahorante tiSNi ya muhutte sUreNa joyaM joeMti, te NaM bArasa, taMjahA- do uttarApoTThavatA jAva uttarAsADhA ( sUtraM 60 ) / 3 'tA kahaM te' ityAdi, tA iti pUrvavat kathaM !- kena 'nakkhattavijaya'ti vipUrvazciD svabhAvAt svarUpanirNaye varttate, tathA coktamanyaMtra " AptavacanaM pravacanaM jJAtvA vidhayastadarthanirNayanam / " tatra vicayanaM vizvayo nakSatrANAM vizvayo nakSatravicayaH - nakSatrANAM svarUpanirNaya AkhyAta iti vadet ?, bhagavAnAha - 'tA athaNNa' mityAdi, idaM jambUdvIpavAkyaM pUrvavat paripUrNa svayaM kRtvA' paribhAvanIyaM, 'tA jaMbuddIve Na' mityAdi, tatra jambUdvIpe Namiti vAkyAlaGkAre dvIpe dvau candrau prabhAsitavantau prabhAsete prabhAsiSyete, dvau sUryo tApitavantau tApayatastApayiSyataH, SaTpaJcAzannakSatrANi candrAdibhiH saha yogamayuJjan yuJjanti yokSyanti tatra tAnyeva SaTpaJcAzannakSatrANi darzayati- ' taMja he 'tyAdi For Personal & Private Use Only Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10prAbhRte 22prAbhUta| prAbhUte nakSatrasImA|viSkaMbhAdi sU.61-12 sUryaprajJasugama, iha bharatakSetre pratidivasamaSTAviMzatireva nakSatrANi cAraM caranti, tataH pUrvamasya dazamasya prAbhRtasya dvitIye prAbhR tala dvitIya prAbhR- ptivRttiH 4 taprAbhRte'STAviMzaternakSatrANAM candramasA sUryeNa ca saha yogaparimANaM cintitaM, samprati punaH sakalameva jambUdvIpamadhikRtya (mala0) nakSatrANi cintyamAnAni vartante, tAni ca sarvasaGkhyayA SaTpaJcAzat , tatasteSAM sarveSAmapi candrasUryAbhyAM sahayogamadhikRtya muhUrtaparimANaM cicintayiSuridamAha-tA eesi NamityAdi, etacca prAguktadvitIyaprAbhRtaprAbhRtavatparibhAvanIyam / // 176 // tadevaM kAlamadhikRtya candramasA sUryeNa ca saha yogaparimANaM cintitaM, samprati kSetramadhikRtya taccicintayiSuH prathamataH sImAviSkambhaviSayaM praznasUtramAha tA kahaM te sImAvikkhaMbhe Ahiteti vadejA, tA etesi NaM chappaNNAe NakkhattANaM atthi NakkhattA jesi saNaM chasayA tIsA sattaTThibhAgatIsatibhAgANaM sImAvikkhaMbho, asthi NakkhattA jesi NaM sahassaM paMcottaraM sattasahibhAgatIsatibhAgANaM sImAvikkhaMbho, atthi NakkhattA jesiNaM do sahassA dasuttarA sattaTThibhAgatIsatibhAgANaM sImAvikkhaMbho, asthi NakkhattA jesiNaM tisahassaM paMcadasuttaraM sattasahibhAgatIsatIbhAgANaM sImAvikkhaMbho, tA etesiNaM chappaNNAe NakkhattANaM katare NakkhattA jesiNaM chasayA tIsA taMceva uccAratavaM, tA eesiNaM chappaNNAe NakkhattANaM kayareNakkhattA jesiNaM tisahassaM paMcadasuttaraM sattasaTThibhAgatIsahabhAgANaM sImAvikkhaMbho?, tA etesiNaM chappaNNAe NakkhattA NaM tattha je te NakkhattA jesi NaM cha satA tIsA sattaTThibhAgatIsatibhAgeNaM sImAvikhaMbho te NaMdo abhIyI, tattha je te NakkhattA jesi NaM sahassaM paMcu ESSUUSAASAASAASASHICHASSISEN // 16 // For Personal & Private Use Only Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taraM sattasaTTibhAgatI satibhAgANaM sImAvikkhaMbho te NaM bArasa, taMjahA- do satabhisayA jAba do jeTThA, tattha je te NakkhattA jesi NaM do sahassA dasuttarA sattaTThibhAgatI satibhAgANaM sImAvikkhaMbho te NaM tIsaM, taM0-do savaNA jAva do puchvAsADhA, tattha je te NakkhattA jesi NaM tiSNi sahassA paNNarasuttarA sattaTThibhAgatI satibhAgANaM sImAviklaMbho te NaM bArasa, taM0-do uttarA poTThavatA jAva uttarAsADhA vA ( sUtraM 61 ) etesi NaM chappaNNAe NakkhattANaM kiM satA pAdo caMdreNa saddhiM joyaM joeMti, tA etesi NaM chappaNNAe NakkhatANaM kiM sayA sAyaM caMdreNa saddhiM joyaM joeMti ?, etesi NaM chappaNNAe NakkhattANaM kiM sayA duhA pavisiya 2 caMdreNa saddhiM joyaM joeMti ?, tA eesi NaM chappaNNAe NakkhattANaM na kiMpi taM jaM sayA pAdo caMdreNa saddhiM joyaM joeMti, no sayA sAgaM caMdreNa saddhiM joyaM joeMti, no sayA duhao pavisittA 2 caMdreNa saddhiM joyaM joeMti, NaNNattha dohiM abhIyIhiM, tA eteNaM do abhIyI pAyaMciya 2 cottAlIsaM 2 amAvAsaM joeMti, No ceva NaM puNNimA siNiM (sUtraM 62 ) / 3 'tA kahaM te' ityAdi, tA iti pUrvavat kathaM ? - kena prakAreNa kiyatyA vibhAgasaGkhyayA ityarthaH, bhagavan ! tvayA sImAvi :Skambha AkhyAta iti vadet, bhagavAnAha - 'tA eesi NamityAdi, ihASTAviMzatyA nakSatraiH svagatyA svasvakAlaparimANena kramazo yAvat kSetraM buddhyA vyApyamAnaM sambhAvyate tAvadekamarddha maNDalamupakalpyate, etAvatpramANameva dvitIyamardhamaNDala - mityevaMpramANaM buddhiparikalpitamekaM paripUrNamaNDalaM, tasya maNDalasya 'maNDalaM saya sahasseNa aTThANaue saehiM chittA iccesa For Personal & Private Use Only Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) // 177 // OMOMOMOM+ nakkhatte khettaparibhAge nakkhattavijae pAhuDe Ahiyattibemi' iti vakSyamANavacanAt aSTAnavatizatAdhikazatasahasravi- 10 prAbhRte bhAgairvibhajyate, kimevaMsaGkhyAnAM bhAgAnAM kalpane nibandhanamiti cet , ucyate, iha trividhAni nakSatrANi, tadyathA-samakSe- 22mAbhRtatrANi arddhakSetrANi vyarddhakSetrANi ca, tatra yAvatpramANaM kSetramahorAtreNa gamyate nakSatraistAvatkSetrapramANaM candreNa saha yoga yAni | prAbhRte gacchati tAni samakSetrANi, tAni ca paJcadaza, tadyathA-zravaNo dhaniSThA pUrvabhadrapadA revatI azvinI kRttikA mRgaziraH nakSatrasImA viSkaMbhAdi puSyo maghA pUrvaphAlgunI hastaH citrA'nurAdhA mUlaH pUrvASADhA iti, tathA yAni ahorAtrapramitasya kSetrasyArddha candreNa saha sU 61-62 yogamaznuvate tAnyarddhakSetrANi, tAni ca SaT , tadyathA-zatabhiSak bharaNI ArdrA azleSA svAtiyeSTheti, tathA dvitIyamadhai | yasya tat vyarddha, sArdhamityarthaH, vyarddha mardAdhika kSetramahorAtrapramitaM candrayogayogyaM yeSAM tAni vyarddhakSetrANi, tAnyapi SaT , tadyathA-uttarabhadrapadA uttaraphAlgunI uttarASADhA rohiNI punarvasu vizAkhA ceti, tatra sImAparimANacintAyAmahorAtraH hai saptaSaSTibhAgIkriyate iti samakSetrANAM kSetraM pratyekaM saptaSaSTibhAgAH parikalpyante, arddhakSetrANAM trayastriMzat arddha ca, vyarddha kSetrANAM zatamekamarddha ca, abhijinnakSatrasya ekaviMzatiH saptaSaSTibhAgAH, samakSetrANi ca nakSatrANi paJcadazeti saptaSaSTiH paJcadazabhirguNyate, jAtaM sahasraM pazcottaraM 1005, arddhakSetrANi paDiti tataH sArddhA trayastriMzat SanirguNyate, jAte dve zate |ekottare 201, vyarddhakSetrANyapi SaT , tataH zatamekamaddhe ca SanistAbyate, jAtAni SaT zatAni vyuttarANi 603, abhi-hai jinnakSatrasya ekaviMzatiH, sarvasaGkhyayA jAtAni aSTAdaza zatAni triMzadadhikAni 1830, etaavdbhaagprimaannmekmrddh-2||17|| maNDalametAvadbhAgameva dvitIyamiti triMzadadhikAnyaSTAdaza zatAni dvAbhyAM guNyante jAtAni SaTtriMzacchatAni pazyadhi + A- dain Education International For Personal & Private Use Only Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A +S kAni 3660, ekaikasminnahorAtre kila triMzanmuhUrttA iti pratyekameteSu SaSTyadhikaSaTtriMzacchatasaGkhyeSu bhAgeSu triMzadbhAgakalpanAyAM triMzatA guNyante, jAtamekaM zatasahasramaSTAnavatiH zatAni 109800, tata itthaM maNDalasya bhAgAn parikalpya bhagavAn prativacanaM dadAti-'tA'iti tatra eteSAM SaTpaJcAzato nakSatrANAM madhye'stIti nipAtatvAdApatvAdvA staste nakSatre yayoH pratyekaM SaT zatAni triMzAni-triMzadadhikAni saptaSaSTitriMzadbhAgAnAM sImAviSkambhaH-sImAparimANaM, tathA'stIti santi tAni nakSatrANi yeSAM pratyeka paJcottaraM sahasraM saptaSaSTitriMzadbhAgAnAM sImAviSkambhaH, santi tAni nakSatrANi yeSAM pratyekaM dve sahane dazottare saptaSaSTitriMzadbhAgAnAM sImAviSkambhaH, santi tAni nakSatrANi yeSAM pratyekaM trINi sahasrANi / paJcadazottarANi saptaSaSTitriMzadbhAgAnAM sImAviSkambhaH, evaM bhagavatA sAmAnyenokke bhagavAn gautamo vizeSAvagamanimittaM bhUyaH praznayati-tA eesi 'mityAdi, tatra eteSAM SaTpaJcAzato nakSatrANAM madhye katarANi tAni nakSatrANi yeSAM SaT zatAni triMzAni saptaSaSTitriMzadbhAgAnAM sImAviSkambhaH, 'taM ceva uccAreyacaMti tadevAnantaroktamuktaprakAreNoccArayitavyaM, tadyathA-'kayare nakkhattA jesiM sahassaM paMcottaraM sattaTThibhAgatIsaibhAgANaM sImAvikkhaMbho, kayare nakkhattA jesiM do sahassA dasuttarA sattaTThibhAgAtIsaibhAgANaM sImAvikkhaMbho'iti, caramaMtu sUtraM sAkSAdAha|'kayare nakkhattA'ityAdi, etAni trINyapi sUtrANi sugamAni (ca), bhagavAnAha-'tA eesi 'mityAdi, tatra eteSAM SaTpaJcAzato nakSatrANAM madhye yAni tAni nakSatrANi yeSAM SaT zatAni triMzAni saptapaSTibhAgatriMzadbhAgAnAM sImAviSkambhaH te dve abhijinnakSatre, kathametadavasIyate iti cet , ucyate, iha ekaikasyAbhijito nakSatrasya saptapaSTi + + + +G Jain Education anal For Personal & Private Use Only Munjainelibrary.org Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa tivRttiH (mala.) 1.prAbhRte 22prAbhRta prAbhUte nakSatrasImAviSkaMbhAdi sU11-12 // 178 // RESSES khaNDIkRtasyAhorAtragamyasya kSetrasya satkA ekaviMzatirbhAgAzcandrayogayogyAH, ekaikasmiMzca bhAge triMzadbhAgaparikalpanAdekaviMzatistriMzatA guNyate, jAtAni SaT zatAni triMzadadhikAni 630, tathA tatra teSAM SaTpaJcAzato nakSatrANAM madhye yAni tAni nakSatrANi yeSAM pratyekaM paJcottaraM sahasraM saptaSaSTitriMzadbhAgAnAM sImAviSkambhaH tAni dvAdaza, tadyathA-ve zatabhiSajau 'jAva do jeTTAu'tti yAvacchabdakaraNAdevaM draSTavyaM-'do bharaNIo do adAo do assesAo do sAIo do jeThAo iti, tathAhi-eteSAM dvAdazAnAmapi nakSatrANAM pratyeka saptaSaSTikhaNDIkRtasyAhorAtragamyasya kSetrasya satkAH sA strayastriMzadbhAgAzcandrayoge yogyAstatastrayastriMzat triMzatA guNyate jAtAni nava zatAti navatyadhikAni.990, arddhasthApi ca triMzatA guNayitvA dvAbhyAM bhAge hRte labdhAH paJcadaza 15, sarvasaGkhyayA jAtaM pazcottaraM sahasraM 1005, tathA tatra teSAM SaTpaJcAzato nakSatrANAM madhye yAni tAni nakSatrANi yeSAM dve sahane dazottare saptapaSTibhAgatriMzadbhAgAnAM sImAviSkambhastAni triMzat , tadyathA-dvau zravaNau 'jAva do puvAsAdA'iti yAvacchabdAdevaM pATho draSTavya:-'do dhaNichA do puSabhadavayA do revaI | do assiNI do kattiyA do migasirA do pussAdo maghA do puvaphagguNIo do hatthA do cittA do aNurAhA do mUlA do puvAsADhA'iti, tathAhi-etAni nakSatrANi samakSetrANi, tata eteSAM saptaSaSTikhaNDIkRtasyAhorAtragamyasya kSetrasya satkAH paripUrNAH saptaSaSTibhAgAH pratyekaM candrayogayogyAH, tena saptapaSTistriMzatA guNyate, jAte dve sahane dazottare iti, tathA tatrateSAM SaTpaJcAzato nakSatrANAM madhye yAni tAni nakSatrANi yeSAM pratyeka trINi sahasrANi pazcadazottarANi saptaSaSTitriMzadAgAnAM sImAviSkambhastAni dvAdaza, tadyathA-dve uttare proSThapade 'jAva do uttarAsAdA'iti yAvacchabdakaraNAdevaM| OMOMOMOMOMOMOMOM // 178 // Jain Education Interational For Personal & Private Use Only wwwbar og Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sASTavya 'do rohiNI do puNavasU do uttaraphagguNI do visAhA do uttarAsADhA' iti, etAmi. hi nakSatrANi sarvakSetrANi tataH saptaSaSTikhaNDIkRtasyAhorAtragamyasya kSetrasya satkAzcandrayogayogyA bhAgAH zatamekama ca pratyekamavagantavyAH, tatra zataM triMzatA guNyate, jAtAni trINi sahasrANi, arddhamapi triMzatA guNayitvA dvAbhyAM vibhajyate labdhAH paJcadazeti / 'nA eesi Na'mityAdi, tA iti tatra teSAM SaTpazcAzato nakSatrANAM madhye kiM nakSatraM yat sadA prAtareva candreNa sArddha yogaM yunakti ?, kiM nakSatraM yatsadA sAyaM-divasAvasAnasamaye candreNa sArddha yogaM yunakti, kiM tannakSatraM yatsadA dvidhA-prAtaH sAyaM ca samaye pravizya 2 candreNa sArddha yogaM yunakti 1, bhagavAnAha-tA eesi NamityAdi, tatra eteSAM SaTpaJcAzato nakSatrANAM madhye na kimapi tannakSatramasti yatsadA prAtareva candreNa sArddha yogaM yunakti, kiM sarvathA netyAha-nannatthetyAdi, neti pratiSedho'nyatra dvAbhyAmabhijidbhyAmavaseyaH, kasmAdityAha-'tA eesi Na'mityAdi tA iti tatra-teSAM SaTpaJcAzato nakSatrANAM madhye ete-anantarodite dve abhijitau-abhijinnakSatre yuge yuge prAtareva prAtareva catuzcatvAriMzattamAmamAvAsyAM candreNa saha yogamupagamya yutaH-parisamApayataH, no caiva paurNamAsI, atha kathametadavasIyate, yathA yuge yuge catuzcatvAriMzattamA 2 mamAvAsyAM sadaiva prAtaH samaye abhijinnakSatraM candreNa sA yogamupAgamya parisamApayatIti 1, ucyate, pUrvAcAryopadarzitakaraNavazAt , tathAhi-tithyAnayanArtha tAvatkaraNamidaM-'tihirAsimeva bAvaDibhAiyA sesamegasadbhizuNaNaM c| bAvaTThIeN vibhattaM sesA aMsA tihismttii||1||" asyA akSaragamanikA ye yugamadhye candramAsA atikrAntAste tithirAzyAnayanAthai triMzatA guNyante, guNayitvA ca tasya rAzerbhAgo dvASaSTyA hiyate, hRte ca bhAge yadavatiSThate tasminnekaSaSyA hai For Personal & Private Use Only Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa- guNayitvA dvASaSTyA vibhakte ye aMzA uddharanti sA vivakSite dine vivakSitatithiparisamAptiH, tatazcatuzcatvAriMzattamAyAtivRttiH 1. prAbhRte mamAvAsyAyAM cintyamAnAyAM tricatvAriMzacandramAsA ekaM ca candramAsasya parvAvApyate, tatastricatvAriMzatriMzatA guNyante, (maLa0) 22prAbhRta jAtAni dvAdaza zatAni navatyadhikAni 1290, tata uparitanAH parvagatAH paJcadaza prakSipyante, jAtAni trayodaza zatAni prAbhRte // 179 // paJcottarANi 1305, teSAM dvASaSTyA bhAgo hiyate labdhA ekaviMzatiH, sA tyajyate, zeSAstiSThanti trayaH, te ekaSaSTyA guNya- nakSatrasImAnte, jAtaM vyazItyadhikaM zataM 183, tasya dvASaSTyA bhAge hRte labdhau dvau, to tyaktI, zeSA tiSThatyekonaSaSTiH 59, Aga- viSkaMbhAdi tamekonaSaSTirDsaSaSTibhAgAstasmin dine'mAvAsyA / amAvAsyAsu paurNamAsISu ca nakSatrAnayanAthai prAguktameva karaNaM, tatra, sU 61-62 dhruvarAziH, SaTpaSTirmuhartA ekasya ca muhUrtasya paJca dvApaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya ekaH saptapaSTibhAgaH 66 tatra catuzcatvAriMzattamA amAvAsyA cintayitumArabdhA, tatazcatuzcatvAriMzatA sa guNyate, jAtAni muhAnAmekonatriMza-13 |cchatAni caturuttarANi 2904 ekasya ca muhUrtasya dvApaSTibhAgAnAM dve zate viMzatyadhike 220 ekasya ca dvApaSTibhAgasya catuzcatvAriMzatsaptapaSTibhAgAH, tatra punarvasuprabhRtikamuttarASADhAparyantaM catvAri zatAni dvicatvAriMzadadhikAni murtA nAmekasya ca muhUrtasya SaTcatvAriMzad dvApaSTibhAgAH 44243 ityevaMpramANaM zodhyate, jAtAni muhUrtAnAM caturviMzatiH & zatAni dvASaSyadhikAni 2462 ekasya ca muhUrtasya catuHsaptatyadhika zataM dvASaSTibhAgAnAM 174, tato'bhijidAdisaka lanakSatramaNDalazodhanakamaSTau zatAni ekonaviMzatyadhikAni ekasya ca muhUrtasya caturviMzatiSaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya SaTSaSTiH saptaSaSTibhAgAH 819 / 24 / 66 ityevaMpramANaM yAvatsambhavaM zodhanIyaM, tatra triguNamapi zuddhimAsA- // 179 / / ST dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454545555555 dayatIti triguNaM kRtvA zodhyate, sthitAH pazcAt SaNmuhUrttA ekasya ca muhUrtasya saptatriMzat dvASaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya saptacatvAriMzatsaptaSaSTibhAgAH 6 / 37 / 47 / AgataM catuzcatvAriMzattamAmamAvAsyAyAmabhijinnakSatraM SaTsu muhUteSu saptamasya ca muhUrtasya saptatriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvApaSTibhAgasya saptacatvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu gateSu parisamApayati / sampratyamAvAsyApaurNamAsIprakramAdeva tatprarUpaNAM cikIrSuridamAha tattha khalu imAo vAvaDiM puNimAsiNIo bAvarhi amAvAsAo paNNattAo, tA eesiNaM paMcaNhaM saMvaccharANaM paDhamaM puNNimAsiNiM caMdaM kiMsi desaMsi joei, tA jasiNaM desaMsi caMde carimaM bAvahiM puNNimAsiNi joeti tAe teNaM puNNimAsiNihANAto maMDalaM cauccIseNaM sateNaM chettA dubattIsaM bhAge uvAtiNAvittA ettha NaM se caMde paDhamaM puNNimAsiNi joeti, tA eesiNaM paMcaNhaM saMvaccharANaM docaM puNNimAsiNi caMde kaMsi desaMsi joeti, tA jaMsi gaMdesaMsi caMde paDhamaM puNNimAsiNiMjoeti, tA teNaM puNNimAsiNiTThANAto maMDalaM cauvIseNaM sateNaM chattA dubattIsaM bhAge uvAiNAvettA, ettha NaM se caMde docaM puNNimAsiNi joeti, tA eesiNaM paMcaNhaM saMvaccharANaM tacaM puNimAsiNiM caMde kaMsi desaMsi joeti ?, tA jaMsiNaM desaMsi caMdo docaM puSiNamAsiNiM joeti, tAte puNimAsiNIThANAto' maMDalaM cauccIseNaM sateNaM chettA dubattIsaM bhAge uvAiNAvettA, ettha NaM tacaM caMde puNNimAsiNi joeti, tA eteNaM paMcaNhaM saMvaccharANaM duvAlasamaM puNNimAsiNi caMde kasi desaMsi joeMti ?, tA jaMsi NaM desaMsi caMde tacaM puNimAsiNiM joeti, tAte puNNimA For Personal & Private Use Only Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10prAbhRte. 22prAbhUta prAbhRte pUrNimAmA vAsyAH sU 63 sUryaprajJa-. siNiTThANAte maMDalaM cauvIseNaM sateNaM chettA doSiNa ahrAsItebhAgasate uvAyiNAvettA ettha NaM se caMde dudhAptivRttiH lasamaM puNimAsiNi joeti, evaM khalu eteNuvAeNaM tAte 2 puNNimAsiNihANAte maMDalaM cauvIseNaM sa(mala0) teNaM chettA dubattIsaMbhAge uvAtiNAvettA taMsi 2 desaMsi taM taM puNimAsiNiM caMde joeti, tA etesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM caramaM bAvahiM puNNimAsiNiM caMde kaMsi desaMsi joeti ?, tA jaMbuddIvassa NaM 2 paaiinn||18|| paDiNAyatAe udINadAhiNAyatAe jIvAe maMDalaM cauccIseNaM sateNaM chettA dAhiNillaMsi caubhAgamaMDalaMsi sattAvIsaM caubhAge uvAyaNAvettA aTThAvIsatibhAge vIsahA chettA aTThArasabhAge uvAtiNAvettA tihiM bhAgehiM dohi ya kalAhiM paJcathimillaM caubhAgamaMDalaM asaMpatte ettha NaM caMde carimaM bAvahiM puNNimAsiNiM joeti (sUtraM 63) / 'tattha khalu'ityAdi, tatra yuge khalu imA-vakSyamANasvarUpA dvASaSTiH paurNamAsyo dvApaSTiramAvAsyAH prajJaptA, evamukte bhagavAn gautamaH pRcchati-'tA'iti tatra yuge eteSAmanantaroditAnAM candrAdInAM pazcAnAM saMvatsarANAM madhye prathamAM paurNalAmAsI candraH kasmin deze yunakti-parisamApayati !, bhagavAnAha-tA jaMsi Na' mityAdi, tatra yasmin deze candrazca-I ramAM pAzcAtyayugaparyantavartinI dvASaSTitama paurNamAsI yunakti-parisamApayati tasmAt pUrNamAsIsthAnAt-caramadvASaSTitamapaurNamAsIparisamAptisthAnAt parato maNDalaM caturvizatyadhikena zatena chittvA-vibhajya tadgatAn dvAtriMzataM bhAgAta upAdAya-gRhItvA atra dvAtriMzadbhAgarUpe deze candraH prathamAM paurNamAsI yunakti-parisamApayati, bhUyaH praznaM karoti, 'tA // 18 // For Personal & Private Use Only Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eesi Na'mityAdi, tA iti-tatra yuge eteSAmanantaroditAnAM paJcAnAM saMvatsarANAM madhye yA dvitIyA paurNamAsI to candraH kasmin deze parisamApayati ?, bhagavAnAha-'tA jaMsi NamityAdi, tatra yasmin deze candraH prathamAM paurNamAsI yunakti-parisamApayati tasmAtpUrNamAsIsthAnAt-prathamapaurNamAsIparisamAptisthAnAt parato maNDalaM caturvizatyadhikena zatena chittvA tadgatAn dvAtriMzataM bhAgAnupAdAyAtra pradeze candro dvitIyAM paurNamAsI parisamApayati, evaM tRtIyapaurNamAsIviSayamapi sUtraM vyAkhyeyam , evaM dvAdazapaurNamAsIviSayamapi, navaraM 'doNi aTThAsIe bhAgasae'tti tRtIyasyAH paurNamAsyAH parato dvAdazI kila paurNamAsI navamI bhavati, tato navabhitriMzato guNane dve zate aSTAzItyadhika bhavataH 288, sampratyatidezamAha-evaM khalu' ityAdi, evaM-uktena prakAreNa khalu-nizcitametenAnantaroditenopAyena yAM yAM paurNamAsI yatra yatra deze parisamApayati tasyAstasyAH paurNamAsyAstato'nantarAM paurNamAsI tasmAtpAzcAtyapaurNamAsIparisamAptisthAnAt maNDalaM caturvizatyadhikena zatena chittvA paratastadgatAn dvAtriMzataM dvAtriMzataM bhAgAnupAdAya tasmin tasmin deze candraH parisamApayati, sa caivaM parisamApayan tAvadveditavyo yAvad bhUyo'pi caramAM dvASaSTiM paurNa-13 mAsI tasmin deze parisamApayati yasmin deze pAzcAtye yuge caramAM dvApaSTiM paurNamAsI parisamApitavAn , kathametadavahaisIyate iti cet , ucyate, gaNitakramavazAt, tathAhi-pAzcAtyayugacaramadvASaSTitamapaurNamAsIparisamAptisthAnAt parato hai maNDalasya caturviMzatyadhikazatapravibhaktasya satkAnAM dvAtriMzato bhAgAnAmatikrame tasyAstasyAH paurNamAsyAH parisamAptiH, dvApaSTizca sarvasaGkhyayA yuge paurNamAsyaH, tato dvAtriMzat dvASaTyA guNyate, jAtAnyekonaviMzatyadhikAni caturazItyadhikAni 545555645-45 Jain Education Themational For Personal & Private Use Only Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH ( mala0 ) // 181 // 1984, teSAM caturviMzatyadhikena zatena bhAgo hiyate, labdhAH SoDaza sakalamaNDalaparAvarttAH samastasyApi ca rAzernirlepIbhavanAdAgataM yasmin deze pAzcAtyayugasambandhi caramadvASaSTitamapaurNamAsIparisamAptiH, caramadvASaSTitamaparisamApti| dezaM pRcchati - 'tA eesi NamityAdi, tA iti tatra yuge eteSAmanantaroditAnAM paJcAnAM saMvatsarANAM madhye caramAM dvASaSTitamAM paurNamAsI candraH kasmin deze yunakti-parisamApayati 1, bhagavAnAha - 'jaMbuddIvassa Na' mityAdi, tA iti pUrvavat, jambUdvIpasya Namiti vAkyAlaGkAre dvIpasyopari prAcInApAcInAyatayA, iha prAcInagrahaNenottarapUrvA gRhyate, apAcInagrahaNena dakSiNAparA, tato'yamartha:- pUrvottaradakSiNAparAyatayA, evamudIcidakSiNAyatayA - pUrvadakSiNottarAparAyatayA jIvayApratyazcayA davarikayA ityarthaH, maNDalaM caturvizena- caturviMzatyadhikena zatena chittvA vibhajya bhUyazcaturbhirvibhajyate, tato dAkSiNAtye caturbhAgamaNDale ekatriMzadbhAgapramANe saptaviMzatibhAgAnupAdAyASTAviMzatitamaM ca bhAgaM viMzatidhA chittvA tadgatAnaSTAdaza bhAgAnupAdAya zeSaistribhirbhAgaizcaturthasya bhAgasya dvAbhyAM kalAbhyAM pAzcAtyaM caturbhAgamaNDalamasamprAptaH, asmin pradeze candro dvASaSTitamAM caramAM paurNamAsIM parisamApayati // tadevaM candrasya paurNamAsI parisamAptideza uktaH, samprati sUryasya paurNamAsI parisamAptidezaM pratipipAdayiSustadviSayaM praznasUtramAha- 1 esi paMcahaM saMccharANaM paDhamaM puSNimAsiNiM sUre kaMsi desaMsi joeti ?, tA jaMsi NaM desaMsi sUre carimaM bAvahiM puNNimAsiNi joeti tAte puNNimA siNiTThANAto maMDalaM cauvIseNaM sateNaM chettA caraNavarti bhAge uvAtiNAvettA ettha NaM se sUrie paDhamaM puNNimAsiNi joei, tA eesi NaM paMcaNDaM saMvaccha For Personal & Private Use Only 10 prAbhRte 22 prAbhUtaprAbhRte pUrNimAmA vAsyAH sU 63 // 181 // Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REARSHAN rANaM docaM puNNimAsiNi sUre kasi desaMsijoeti?, tA jaMsiNaM desaMsi sUre paDhamaM puNNimAsiNiM joei tAe puNNimAsiNIThANAo maMDalaM caucIsaM saeNa chettA do cauNavaibhAge uvAiNAvittA ettha NaM se sUre docaM puNNamAsiNiM joei, tA eesi NaM paMcaNhaM saMghaccharANaM taccaM puNNimAsiNi sUre kaMsi desaMsi joei ?, tA jasiNaM desaMsi sUre docaM puNNimAsiNiM joeti tAte puNNimAsiNihANAte maMDalaM cauccIsaM sateNaM chetsA cau NautibhAge uvAtiNAvettA ettha NaM se sUre tacaM puNimAsiNiM joeti, tA etesiNaM paMcaNDaM saMvaccharANaM duvAlasaM puNNimAsiNiM. joeti, tAte puNNimAsiNihANAte maMDalaM cauccIseNaM sateNaM chettA aTThachattA|le bhAgasate uvAiNAvettA, ettha NaM se sUre duvAlasamaM puNimAsiNi joeti, evaM khalu eteNuvAeNaM tAte 2 puNNimAsiNihANAte maMDalaM cauvIseNaM sateNa chettA cauNauti 2 bhAge uvAtiNAvettA taMsi NaM 2 desaMsi taM taM puNimAsiNi sUre joeti, tA etesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM carimaM bAvahiM puNNimAsiNi sUre kasi desaMsi joeti,tAjaMbuddIvassaNaM pAINapaDiNIyatAe udINadAhiNAyatAe jIvAe maMDalaM cauccIseNaMsaeNaM chettA puracchimillaMsi caubhAgamaMDalaMsi sattAvIsaM bhAge uvAtiNAvettA aTThAvIsatibhAgaM vIsadhA chettA aTThArasabhAgeuvAdiNAvettA tihiM bhAgehi dohiya kalAhiM dAhiNillaM caubhAgamaMDalaM asaMpatte etthaNaM sUre carimaM bAvaDiM puSiNamaM joeti (sUtraM 64)|taa eesiNaM paMcaNhaM saMvaccharANaM paDhamaM amAvAsaM caMde kaMsi desaMsi joeti ?, tA jaMsi NaM desaMsi caMde carimabAvahiM amAvAsaM joeti tAte amAvAsahANAte maMDalaM caubIseNaM sateNaM For Personal & Private Use Only Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa chettA dubattIsaM bhAge uvAdiNAvettA ettha NaM se caMde paDhamaM amAvAsaM joeti, evaM jeNeva abhilAveNaM caMdassa vivRttiH puNNimAsiNio teNeva abhilAveNaM amAvAsAo bhaNitavAo bIiyA tatiyA duvAlasamI, evaM khalu 422prAbhRta(mala0) eteNuvAeNaM tAte 2 amAvAsAThANAte maMDalaM cauccIseNaM sataNaM chattA duvIsaM 2 bhAge uvAdiNAvettA tasi prAbhRte 2 desaMsi taM taM amAvAsaM caMdeNa joeti, tA etesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM carama amAvAsaM caMde kasi puurnnimaamaa||182|| vAsyAH 4 desaMsi joeti ?, tA jaMsi NaM desaMsi caMde carimaM bAvahiM puNNimAsiNiM joeti, tAte puNNimAsiNiTThANAe sU 64maMDalaM cauccIseNaM sateNaM chattIsolasabhAge ukkovaittA ettha NaM se caMde carimaM bAvahiM amAvAsaM joeti 65-66 ( sUtraM 65)tA etesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM paDhamaM sUre kaMsi desaMsi joeti , tA jaMsi NaM desaMsi sUre carimaM bAvahi~ amAvAsaM joeti tA te amAvAsahANAte maMDalaM cauvvIseNaM sateNaM chettA cauNautibhAge uvA-3 yiNAvettA ettha NaM se sUre paDhama amAvAsaM joeti, evaM jeNeva abhilAveNaM sUriyassa puNNimAsiNIo teNeva amAvAsAovi, taMjahA-vidiyA taiyA duvAlasamI, evaM khalu eteNuvAeNaM tAte amAvAsahANAte maMDalaM |cauccIseNaM sateNaM chettA cauNauti 2 bhAge uvAyiNAvettA tA jasi gaMdesaMsi sUre carimaM bAvahi amAvAsa joeti tAte puNimAsiNihANAte maMDalaM cauccIseNaM sateNaM chettAsattAlIsaMbhAge ukkovaittA ettha NaM se sUre // 182 // carimaMbAvahiM amAvAsaM joeti (sUtraM 66) // 'tA eesiNa'mityAdi, tA iti-tatra yuge eteSAmanantaroditAnAM saMvatsarANAM madhye prathamAM paurNamAsI sUryaH kasmin For Personal & Private Use Only Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deze sthitaH san yunakti-parisamApayati ?, bhagavAnAha-tA jaMsi ||'mityaadi, tatra yasmin deze sthitaH san sUryazcaramAM-pAzcAtyayugavartinI dvASaSTitamAM paurNamAsI yunakti-parisamApayati tasmAt paurNamAsIsthAnAt-caramadvASaSTitamapIrNamAsIparisamAptinibandhanAt sthAnAt parato maNDalaM caturviMzatyadhikena zatena chittvA-vibhajya tadgatAn caturnavati |bhAgAn upAdAya sUryaH prathamAM paurNamAsI parisamApayati, kimatra kAraNamiti cet, ucyate, iha paripUrNeSu triMzadahorAtreSu parisamApteSu satsu sa eva sUryastasminneva deze vartamAna prApyate, na katipayabhAganyUneSu, paurNamAsI ca candramAsaparyante parisamAptimupaiti, candramAsasya ca parimANamekonatriMzadahorAtrA ekasya cAhorAtrasya dvAtriMzad dvASaSTibhAgAstatastriMzattame'horAtre dvAtriMzati dvASaSTibhAgeSu gateSu sUryazcaramadvASaSTitamAt paurNamAsIparisamAptinibandhanAt sthAnAt caturnavatau caturviMzatyadhikazatabhAgeSvatikrAnteSu prathamAM paurNamAsI parisamApayannavApyate, kimuktaM bhavati-triMzatA bhAgastameva dezamaprAptaH sannavApyate iti, triMzato dvASaSTibhAgAnAmahorAtrasatkAnAmadyApi sthitatvAt , bhUyaH praznayati-tA eesi Na'mityAdi, tA iti tatra yuge eteSAM paJcAnAM saMvatsarANAM madhye dvitIyAM paurNamAsI sUryaH kasmin deze sthitaH san yunakti-parisamApayati ?, bhagavAnAha-tA jaMsi 'mityAdi, tA iti tatra yasmin deze sthitaH san sUryaH prathamAM paurNamAsI parisamApayati tasmAt paurNamAsIsthAnAt-prathamAt paurNamAsIparisamAptinibandhanAt sthAnAt parato maNDalaM caturvizatyadhikena zatena chittvA tadgatAn caturnavatibhAgAn upAdAya atra deze sthitaH san sUryo dvitIyAM paurNamAsI parisamApayati evaM tRtIyapaurNamAsIviSayamapi sUtraM karttavyaM, evaM dvAdazapaurNamAsIviSayamapi, navaraM 'aTThachattAle bhAga 55OMOMOMOMOM For Personal & Private Use Only Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) // 18 // sae'tti tRtIyasyAH paurNamAsyAH parato dvAdazI kila paurNamAsI navamI, tatazcaturnavatirnavabhirguNyate, jAtAnyaSTau zatAni 10 prAbhRteSaTcatvAriMzadadhikAni 846, samprati zeSapaurNamAsIviSayamatidezamAha-evaM khalu'ityAdi, evamuktena prakAreNa khalu- 22prAbhRta |nizcitametenAnantaroditenopAyena yAM yAM paurNamAsI yatra yatra deze parisamApayati tasyAstasyAH paurNamAsyAstAM tAmanantarA- prAbhRte manantarAM paurNamAsI tasmAt tasmAt pAzcAtyapAzcAtyapaurNamAsIparisamAptinivandhanAt sthAnAt maNDalaM caturvizatyadhikena pUrNimAmAlAzatena chittvA paratastadgatAn caturnavatibhAgAnupAdAya tasmin tasmin deze sthitaH san sUryaH parisamApayati, sa caivaM vAsyAH sU 64parisamApayan tAvad veditavyoM yAvat bhUyo'pi caramAM dvASaSTi-dvApaSTitamAM paurNamAsI tasmin deze parisamApayati 65-66 | yasmin deze pAzcAtyayugasambandhinI caramA dvASaSTitamAM paurNamAsI parisamApitavAn , etaccAvasIyate gaNitakramavazAt, tathAhi-pAzcAtyayugacaramadvASaSTitamapaurNamAsIparisamAptinibandhanAta sthAnAta parato maNDalasya caturvizatyadhikazata|pravibhaktasya satkAnAM catuvaticaturnavatibhAgAnAmatikrame tasyAH tasyAH paurNamAsyAH parisamAptiH, tatazcatuvatidvoSadhyA | guNyate, jAtAnyaSTApazcAzacchatAni aSTAviMzatyadhikAni 5828, teSAM caturvizatyadhikena zatena bhAgo hiyate, labdhAH saptacatvAriMzatsakalamaNDalaparAvartAH, na ca taiH prayojana, kevalaM rAzenilepIbhavanAdAgataM yasmin deze sthitaH san pAzcA-18 tyayugasambandhicaramadvASaSTitamapaurNamAsIparisamApakastasminneva deze vivakSitasyApi yugasya caramAM dvASaSTitamA pANamAsI parisamApayatIti, samprati caramadvApaSTitamapaurNamAsIparisamAptinibandhanaM dezaM pRcchati-tA eesi 'mityAdi, sugama, bhagavAnAha-tA jaMbuddIvassa 'mityAdi, tA iti pUrvavat , jambUdvIpasya dvIpasya prAcInApAcInAyatayA // 183 // For Personal & Private Use Only w Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ACANCCCCCCCC+5 atrApi prAcIna grahaNenottarapUrvA dik gRhyate apAcInagrahaNena dakSiNAparA, tato'yamarthaH-uttarapUrvadakSiNAparAyatayA evamudIcyadakSiNAyatayA-uttarAparadakSiNapUrvAyatayA jIvayA-davarikayA maNDalaM caturviMzatyadhikena zatena chittvA-vibhajya bhUyazcatubhirbhaktvA purathimillasitti pUrvadigvartini caturbhAgamaNDale ekatriMzadbhAgapramANe saptaviMzatibhAgAnupAdAyASTAviMzatitamaM ca bhAgaM viMzatidhA chittvA tadgatAnaSTAdaza bhAgAnupAdAya zeSaistribhirbhAgaizcaturthasya ca bhAgasya dvAbhyAM kalAbhyAM viMzatitamAbhyAmityarthaH dAkSiNAtyaM ca caturbhAgamaNDalamasaMprAptaH san tatra pradeze sa sUryazcaramAM dvASaSTiM-dvApaSTitamA paurNamAsI parisamApayati // tadevaM sUryAcandramasoH paurNamAsIparisamAptideza uktaH, samprati tayorevAmAvAsyAparisamAptideza pratipipAdayiSuH prathamataH candraviSayaM praznasUtramAha-'tA eesi Na'mityAdi, tatra yuge eteSAmanantaroditAnAM paJcAnAM saMvatsarANAM madhye prathamAmamAvAsyAM candraH kasmin deze sthitaH parisamApayati ?, bhagavAnAha-tA jaMsiNa'mityAdi, tatra yasmin deze sthitaH san candrazcaramAM dvASaSTiM-dvASaSTitamAmamAvAsyAM parisamApayati, tato'mAvAsyAsthAnAd-amAvAsyApa-IP risamAptisthAnAtparato maNDalaM caturviMzatyadhikena zatena chittvA tadgatAn dvAtriMzataM bhAgAn upAdAyAtra pradeze sa candraH prathamAmamAvAsyAM parisamApayati evaM'mityAdi, evamuktena prakAreNa yenaivAbhilapina candrasya paurNamAsyo bhaNitAstenaivAbhilApenAmAvAsyA api bhaNitavyAH, tadyathA-dvitIyA tRtIyA dvAdazI ca, tAzcaivam-'tA eesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM docca amAvAsaM caMde kaMsi desaMmi joei, tA jaMsi desaMsi caMde paDhamaM amAvAsaM joei tAo NaM amAvAsaThThANAo maMDalaM cauvIseNaM saeNaM chettA dubattIsabhAge uvAyiNAvettA etthaNaM se caMde doccaM amAvAsaM joei, tA eesi + For Personal & Private Use Only Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa- saNaM paMcaNhaM saMvaccharANaM tacca amAvAsaM caMde kaMsi desaMsi joei ?, tA jaMsi NaM desaMsi caMde doccaM amAvAsaM joei tAo sivRttiH 10 prAbhRte amAvAsadvANAo maMDalaM cauccIsaeNaM saeNaM chittA dubattIsaM bhAge uvAiNAvettA ettha NaM se caMde taccaM amAvAsaM joei, (mala0) 22prAbhRtatA eesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM duvAlasamaM amAvAsaM caMde kasi desaMsi joei ?, tA jaMsi NaM desaMsi caMde taccaM amA prAbhRte // 184 // vAsaM joei tAo NaM amAvAsaTThANAo maMDalaM cauvIseNaM saeNaM chettA donni aTThAsIe bhAgasae uvAiNAvettA ettha NaM pUrNimAmA| caMde duvAlasamaM amAvAsaM joeI' samprati zeSAsu amAvAsyAsvatidezamAha-'evaM khalu' ityAdi, etat prAgvavyA vAsyAH khyeyaM, samprati caramadvASaSTitamAmAvAsyAparisamAptinibandhanaM dezaM pRcchati-tA eesi 'mityAdi, sugama, bhagavAnAha sU64 65.66 'tA jaMsi NamityAdi, tatra yasmin deze sthitaH san candro dvASaSTiM-dvASaSTitamA caramAM paurNamAsI yunakti-parisamA-5 payati tasmAt paurNamAsIsthAnAt-paurNamAsIparisamAptisthAnAt maNDalaM caturvizatyadhikena zatena chittvA-vibhajya pUrva SoDazabhAgAnavaSvakya caramadvApaSTitamAmAvAsyAyAH caramadvApaSTitamapaurNamAsyAH pakSaNa-pazcAtpakSeNa ca vivakSitapradezAt candraH SoDazabhizcaturvizatyadhikazatabhAgaiH parataH prarUpyate, mAsena dvAtriMzatA bhAgaiH parato vartamAnasya labhyamAnatvAt , tataH SoDaza bhAgAn pUrvamavaSvaSkyetyuktaM atra-asmin pradeze sthitaH san candrazcaramAM dvASaSTitamAmamAvAsyAM prismaapyti| samprati sUryasyAmAvAsyAparisamAptinibandhanaM dezaM pipRcchiSurAha-tA eesi 'mityAdi, etatprAgva 184 // vyAkhyeyaM, "eva'mityAdi, evamuktena prakAreNa yenaivAbhilApena sUryasya paurNamAsya uktAstenaivAbhilApenAmAvAsyA api vaktavyAH, tadyathA-dvitIyA tRtIyA dvAdazI ca, tAzcaivam-'eesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM doccaM amAvAsaM sUre kaMsi For Personal & Private Use Only Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ desaMsi joei 1, tA jaMsi NaM desaMsi sUre paDhamaM amAvAsaM joei tAo amAvAsadvANAo maMDalaM cauvIseNaM saeNaM chettA cauNauI bhAge uvAiNAvettA ettha NaM se sUre doccaM amAvAsaM joei, tA eesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM taccaM amAvAsaM sUre kaMsi desaMsi joei ?, tA jaMsi NaM desaMsi doccaM amAvAsaM joei tAo amAvAsahANAo maMDalaM caubIseNaM saeNaM chettA cauNauibhAge uvAiNAvettA taccaM amAvAsaM joei, tA eesi NaM paMcaNha saMvaccharANaM duvAlasaM amAvAsaM sUre kaMsi desaMsi joei, tA jaMsi NaM desaMsi sUre taccaM amAvAsaM joei, tAo amAvAsaThThANAo maMDalaM cauvIseNaM saeNaM chettA aTThachattAle bhAgasae uvAiNAvettA ettha NaM se sUre duvAlasamaM amAvAsaM joei' samprati zeSAsvamAvAsyAsu atidezamAhaevaM khalvi'tyAdi, etat prAgvavyAkhyeyaM, samprati caramadvASaSTitamAmAvAsyAparisamAptinibandhanaM dezaM pRcchati-tA eesi 'mityAdi, sugama, bhagavAnAha-tA jaMsi ||'mityaadi, yasmin deze sthitaH san sUryazcaramAM-dvASaSTitamA paurNamAsI parisamApayati tasmAtpaurNamAsIsthAnAt-paurNamAsIparisamAptinivandhanAt dezAt maNDalaM caturvizatyadhikena zatena chittvA-vibhajyArvAk saptacatvAriMzataM bhAgAn avaSvaSkya atra pradeze sthitaH san sUryazcaramAM dvASaSTitamAmamAvAsyAM yunakti-parisamApayati / atha kA paurNamAsI kena nakSatreNa yuktazcandraH sUryo vA parisamApayatIti praSTukAma Aha___tA eesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM paDhamaM puNNamAsiNiM caMde keNaM NakkhatteNaM joeti?, tA dhaNihAhiM, dhaNihANaM tiNi muhuttA ekUNavIsaM ca bAvaTThibhAgA muhuttassa bAvahibhAgaM ca sattadvidhA chettA paNNaTTi cuNNiyAbhAgA sesA, taM samayaM ca NaM sUrie keNaM NakkhatteNaM joeti ?, tA puvAphagguNINaM aTThAvIsa muhuttA aTTha 49 For Personal & Private Use Only Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 sUryaprajJa- tIsaM ca yAvadvibhAgA muhuttassa bAvaTThibhAgaM ca sattaTTidhA chettA dubattIsaM cuNiyA bhAgA sesA, tA. eesi 10 prAbhUte ptivRttiH 4 paMcaNhaM saMvaccharANaM docaM puNNamAsiNiM caMde keNaM NakkhatteNaM joeti , tA uttarAhiM pohavatAhiM, utta-422 prAbhRta(mala0) rANaM poDhavatANaM sattAvIsaM muhuttA coddasa ya bAvaTThibhAge muhuttassa bAvaTThibhAgaM ca sattadvidhA chettA bAvahi-| prAbhRte cuNiyA bhAgA sesA, taM samayaM ca NaM sUre keNaM NakkhatteNaM joeti ?, tA uttarAhiM phagguNIhiM uttarAphaggu- puurnnimaamaa||185|| NINaM satta muhattA tettIsaM ca bAvahibhAgA muhattassa bAvahibhAgaM ca sattadvidhA chettA ekavIsaM cuNiyA bhAgA vAsyAH . sesA, tA etesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM taccaM puNimAsiNI caMde keNaM NakkhatteNaM joeti ?, tA assiNIhiM assiNINaM ekavIsaM muhuttA Nava ya egaTTibhAgA muhattassa bAvadvibhAgaM ca sattadvidhA chettA tevahiM cuNiyA bhAgA sesA, taM samayaM ca NaM sUre keNa NakkhatteNaM joeti ?, tA cittAhiM, cittANaM ekko muhatto aTThAvIsaM ca vAvaDiM bhAgA muhuttassa bAvahibhAgaM ca sattadvidhA chettA tIsaM cuNiyA bhAgA sesA, tA etesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM duvAlasamaM puSiNamAsiNiM caMde keNaM NakkhatteNaM joeti ?, tA uttarAhiM AsADhAhiM, uttarANaM ca AsADhANaM chaduvIsaM muhuttA chaduvIsaM ca bAvahibhAgA muhattassa bAvahiM bhAgaM ca sattadvidhA chettA caupaNNaM cuNiyA bhAgA sesA, taM samayaM ca NaM sUre keNaM NakkhatteNaM joeti ?, tA uttarAhiM AsADhAhiM, uttarANaM ca // 185 // AsADhANaM chaduvIsaM ca bAvaDiM bhAgA muhattassa bAvahibhAgaM ca sattadvidhA chettA caupaNNaM cuNNiyA bhAgA sesA, taM samayaM ca NaM sUre keNaM NakkhatteNaMjoeti ?, tA puNavasuNA puNavasussa solasa muhuttA aTTha ya bAvahi For Personal & Private Use Only Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgA muhattassa bAvadvibhAgaM ca sattadvidhA chettA vIsaM cuNiyA bhAgA sesA, tA etesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM caramaM bAvaDiM puNNimAsiNi caMde keNaM NakkhatteNaM joeti ?, uttarAhi AsADhAhiM uttarANaM AsADhANaM caramasamae, taM samayaM ca NaM sUre keNaM NakkhatteNaM joeti ?, tA pusseNaM, pussassa ekUNavIsaM muhattA tetAlIsaM ca vAvahi bhAgA muhuttassa bAvahibhAgaM ca sattadvidhA chettA tettIsaM cuNNiyA bhAgA sesA (sUtraM 67) // / 'tA eesi Na'mityAdi, 'tA' iti tatra yuge eteSAmanantaroditAnAM pazcAnAM saMvatsarANAM madhye prathamAM paurNamAsI candra upalakSaNametat sUryo vA kena nakSatreNa saha yogamupAgataH san yunakti-parisamApayati ?, bhagavAnAha-'tA dhaNihAhiM'ityAdi, tA iti-tatra teSAM pazcAnAM saMvatsarANAM madhye prathamAM paurNamAsI candraH parisamApayati dhaniSThAbhiH, dhaniSThA-12 nakSatrasya pazcatAratvAttadapekSayA bahuvacanaM anyathA tvekavacanaM draSTavyaM, tAsAM ca dhaniSThAnAM trayo muhUrtAH ekasya ca muhU-4 tasya ekonaviMzatiSaSTibhAgA ekaMca dvApaSTibhAgaM saptapaSTidhA chittvA paJcaSaSTizcarNikA bhAgAH zeSAH, tathAhi-paurNamAsIviSayasya candranakSatrayogasya parijJAnArtha karaNaM prAgevoktaM, tatra SaTSaSTirmuhartA ekasya ca muhUrtasya paJca dvASaSTibhAgA ekaH saptaSaSTibhAgaH 66 / / / / ityevaMrUpo dhruvarAzirdhiyate, dhRtvA ca prathamAyAM paurNamAsyAM candranakSatrayogo jJAtumiSTa ityekena guNyate, ekena ca guNitaM tadeva bhavatIti tAvAneva jAtaH, tasmAdabhijito nava muhUrtA ekasya ca muhUrtasya caturviMzatiSaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya SaTSaSTiH saptaSaSTibhAgA ityevaMpramANaM zodhanakaM zodhyate, tatra SaTpaSTenava muhUrtAH zuddhAH, sthitAH pazcAt saptapazcAzat , tebhya eko muhUttoM gRhI vA dvApaSTibhAgIkRtaste ca dvApaSTirapi bhAgA For Personal & Private Use Only Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSThAnakSatrasya triSu mAmAgo, tatastriMzatA muhatA prakSipyante, jAtAH aSTapATa sUryaprajJa- dvASaSTibhAgarAzau paJcakarUpe prakSipyante jAtAH saptaSaSTiSaSTibhAgAstebhyazcaturviMzatiH zuddhAH sthitAH pazcAtricatvAriM: 41. prAbhRte ptivRttiH zat , eka rUpamAdAya saptaSaSTibhAgIkriyate, te ca saptaSaSTirapi bhAgAH saptapaSTirbhAgamadhye prakSipyante, jAtAH aSTaSaSTiH la 22prAbhRta(mala0), saptaSaSTibhAgAstebhyaH SaTSaSTiH zuddhAH sthitau dvau pazcAtsaptaSaSTibhAgau, tatastriMzatA muhUttaiH zravaNaH zuddhaH sthitAH pazcAnmu- prAbhRte hUrtAH SaDviMzatiH, tata idamAgataM-dhaniSThAnakSatrasya triSu muhUrteSu ekasya ca muhUrtasya ekonaviMzatisaGkhyeSu dvASaSTibhAge puurnnimaamaa||186|| dhvekasya ca dvApaSTibhAgasya paJcaSaSTisaGkhyeSu saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu prathamA paurNamAsI parisamAptimupayAti, samprati sUryanakSa vAsyAH trayogaM pRcchannAha-'taM samayaM ca Na'mityAdi taM samayamityatra 'kAlAdhvanoAptA'vityadhikaraNatve'pi dvitIyA, tato 'yamarthaH-tasmin samaye yasmin samaye dhaniSThAnakSatraM candreNa yuktaM yathoktazeSa parisamApayati tasmin kSaNe ityarthaH, hai sUryaH kena nakSatreNa yuktaH san tAM prathamAM paurNamAsI parisamApayati, bhagavAnAha-tA pucAhiM'ityAdi, tA iti tadA pUrvAbhyAM phAlgunIbhyAM, pUrvaphAlgunInakSatrasya dvitAratvAttadapekSayA dvivacanaM, dvivacane ca prApte prAkRte bahuvacanaM, tayozca pUrvaphAlgunyostadAnImaSTAviMzatirmuhUrttA aSTAtriMzacca dvApaSTibhAgA muhUrtasya ekaM ca dvApaSTibhAgaM saptaSaSTidhA chittvA tasya satkA dvAtriMzacUrNikA bhAgAH zeSAH, tathAhi sa eva SaTSaSTimahartA ekasya ca muhUrtasya paJca dvApaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya ekaH saptaSaSTibhAga ityevaMpramANo dhruvarAzidhiyate 66 / 5 / / dhRtvA ca ekena guNyate, ekena ca guNitaM // 186 // tadeva bhavatIti tAvAneva jAtaH, tatastasmAt puSyazodhanakaM ekonaviMzatirmuhartA ekasya ca muhUrtasya tricatvAriMzad dvApa|STibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya trayastriMzatsaptaSaSTibhAgAH 19 / 43 / 33 / ityevaMpramANaM zodhyate, athaitAvatpramANasya dan Education International For Personal & Private Use Only Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSyazodhanakasya kathamutpattiriti, ucyate, iha pUrvayugaparisamAptivelAyAM puSyasya trayoviMzatiH saptaSaSTibhAgAH parisamApAzcatvAriMzadavatiSThanti, tataste catuzcatvAriMzatsaptaSaSTibhAgA muhUrttakaraNArthaM triMzatA guNyante, jAtAni trayodaza zatAni viMzatyadhikAni 1320, teSAM saptaSaSTyA bhAgo hriyate, labdhA ekonaviMzatirmuhUrtAH, zeSAstiSThanti saptacatvAriMzat 47, te (ca)dvASaSTibhAgAnayanArtha dvASaSTyA guNyante, jAtAni ekonatriMzacchatAni caturdazottarANi 2914, teSAM saptaSaSTyA bhAgo | hriyate, labdhAstricatvAriMzad dvApaSTibhAgAH3, ekasya ca dvApaSTibhAgasya trayastriMzatsaptapaSTibhAgAH33, etad dhruvarAzeH zodhyate, tadyathA-SaTpaSTermuhUrtebhyaH ekonaviMzatirmuhUrtAH zuddhAH sthitAH pazcAtsaptacatvAriMzattebhya eko muhUrto gRhyate sthitAH SaTcatvAriMzad, gRhItasya ca muhartasya dvASaSTibhAgAH kRtvA dvApaSTibhAgarAzau paJcakarUpe prakSipyante, jAtA dvASaSTibhAgAH saptaSaSTistebhyastricatvAriMzat zodhyante sthitAH pazcAccaturvizatistebhyaH ekarUpamupAdIyate jAtA trayoviMzatiH gRhItasya ca rUpasya saptaSaSTibhAgAH kriyante kRtvA ca saptaSaSTibhAgekamadhye prakSipyante jAtA aSTaSaSTiH saptaSaSTibhAgAstebhyastrayastriMzat zuddhAH sthitAH paJcatriMzat , tataH paJcadazamuhUtrazleSA triMzatA ca muhUrtamaghA zuddhA, sthitaH pazcAdeko muhUrta ekasya ca muhUrtasya trayoviMzatiSiSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya pnyctriNshtsptssssttibhaagaaH|1|23 / 35 // | tata AgataM-pUrvaphAlgunInakSatrasyASTAviMzaptau muhUrteSu ekasya ca muhUrttasyASTAtriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhA-II | gasya dvAtriMzati saptapaSTibhAgeSu zeSeSu sUryaH prathamAM paurNamAsI parisamApayati, ete ca sUryamuhUrtAH, evaMbhUtaizca sUryamuhUrtekhiMzatA trayodaza rAtrindivAni ekasya ca rAtrindivasya dvAdaza vyAvahArikA muhUrtA bhavanti, tata etadanusAreNa gate Jain Education Inter nal For Personal & Private Use Only Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 sUryaprajJativRttiH (mala0) // 187 // sU 67 SAHASR554545 kadivasabhAgagaNanA zeSa sthitadivasagaNanA ca pUrvaphAlgunInakSatrasya svayaM kartavyA, evamuttarasUtreSvapi sUryanakSatrayoge pari- 10 prAbhRte bhAvanIyaM / 'tA eesi 'mityAdi, praznasUtraM sugamaM, bhagavAnAha-'tA uttarAhi'ityAdi, tA iti pUrvavat , utta 22prAbhRtarAbhyAM proSThapadAbhyAmatrApi dvivacanaM uttaraproSThapadAnakSatrasya dvitArakatvAt , bahuvacanaM ca sUtre prAkRtatvAt , tayozca proSTha GR prAbhRte pUrNimAmApadayoH saptaviMzatirmuhUrtAzcaturdaza ca dvApaSTibhAgA muhUrtasya ekaM ca dvASaSTibhAgaM saptaSaSTidhA chittvA tasya satkAzca vAsyAH tuHSaSTiHcUrNikAbhAgAH zeSAH, tathAhi sa eva dhruvarAziH 66 / 5 / 1 / dvitIyapaurNamAsIcintAyAM dvAbhyAM guNyate, muhUrtAnAM jAtaM dvAtriMzataM zataM 132, ekasya ca muhUrtasya daza dvApaSTibhAgAH 10 ekasya ca dvASaSTibhAgasya dvau saptaSaSTibhAgau 2, tataH pUrvarItyA abhijito nava muhUrttA ekasya ca muhUrtasya caturviMzatiSaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya satkAH SaTSaSTiH saptaSaSTibhAgAH zodhyanajAtaM dvAviMzaM zataM muhUrtasya saptacatvAriMzavASaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya |trayaH saptaSaSTibhAgAH 122 / 47 // 3 tatastriMzatA muhUrtaH zravaNastriMzatA dhaniSThA paJcadazabhiH zatabhiSak triMzatA pUrvabhadrapadA zuddheti sthitAH pazcAt saptadaza muhUrtAH zeSaM tathaiva 17 / 47 / 3 / tata AgataM uttarabhadrapadAnakSatrasya samaviMzatI muhUrteSvekasya ca muhUrtasya caturdazasu dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya catuHSaSTau saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu dvitIyA paurNamAsI parisamAptimupaiti, sampratyasyAmeva paurNamAsyAM sUryanakSatrayogaM pRcchati-taM samayaM ca Na'mityAdi, sugama, // 187 // bhagavAmAha-tA uttarAhi' ityAdi, tA iti pUrvavat, uttarAbhyAM phAlgunIbhyAM tayozca uttarayoH phAlgunyo|stadAnIM dvitIyapaurNamAsIparisamAptivelAyAM sapta muhUrtAstrayastriMzacca dvApaSTibhAgA muhUrtasya dvApaSTibhAgaM ca eka saptaSa OM54555OMOMOMSAX For Personal & Private Use Only Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SARS555555 STidhA chittvA tasya satkA ekatriMzaJcUrNikA bhAgAH zeSAH, tathAhi-sa eva dhruvarAzirdhiyate 69 / 5 / 1 dhRtvA ca dvitIyasyAH paurNamAsyAH samprati cinteti dvAbhyAM guNyate jAtaM dvAtriMzaM zataM muhUrtAnAmekasya ca muhUrtasya daza dvApaSTi|bhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya dvau saptaSaSTibhAgau 132 / 10 / 2 / tata etasmAt puSyazodhanakamekonaviMzatirmuhUrtA |ekasya ca muhUrttasya tricatvAriMzat dvASaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya trayastriMzat saptaSaSTibhAgAH 19 / 43 / 33 / & ityevaMparimANaM pUrvarItyA zodhyate, sthitaM pazcAd dvAdazottaraM zataM muhUrtAnAmekasya ca muhUrttasyASTAviMzatirdoSaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya patriMzat saptaSaSTibhAgAH 112 / 28 / 36 / tataH paJcadazabhirmuhUtrazleSA triMzatA maghA triMzatA pUrvaphAlgunI zuddhA, sthitAH pazcAnmuhUrtAH saptatriMzaccheSaM tathaiva, tata AgataM sUryeNa yuktamuttaraphAlgunInakSatraM saptasu muhUrteSu ekasya ca muhUrtasya trayastriMzati dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvApaSTibhAgasya ekatriMzati saptapaSTibhAgeSu zeSeSu | dvitIyAM paurNamAsI parisamApayati, adhunA tRtIyapaurNamAsIviSayaM candranakSatrayogaM pRcchati-tA eesi 'mityAdi, sugama, bhagavAnAha-'assiNIhi'ityAdi, azvinInakSatraM tritAramiti tadapekSayA bahuvacanaM, tadAnIM ca-tRtIyapaurNamAsIparisamAptivelAyAM azvinInakSatrasya ekaviMzatirmuhartA ekasya ca muhUrtasya nava dvASaSTibhAgA ekaM ca dvApaSTibhAgaM saptaSaSTidhA chittvA tasya satkAstriSaSTizcarNikAbhAgAH zeSAH, tathAhi sa eva dhruvarAziH 66 / 5 / 1 tRtIyapaurNamAsI cintyamAnA vartata iti tribhirguNyate, jAtamaSTAnavatyadhika zataM muhUrtAnAmekasya ca muhUMrtasya pazcadaza dvApaSTibhAgA ekasya |ca dvApaSTibhAgasya trayaH saptaSaSTibhAgAH 198 / 15 / 3 tata 'uguNaTuM poDhavayA' iti vacanAt ekonaSaSTyadhikena muha For Personal & Private Use Only Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saryaprana- tivRttiH (mala.) 10 prAbhRte 22prAbhRta| prAbhRte pUrNimAmAvAsyAH sU 67 // 188 // ghu parisamApayati / satyAdi, citrayA yuktaH bhAgA ekaM ca dvA tazatena caturvizatyA dvApaSTibhAgarekasya ca dvApaSTibhAgasya SaTpaTyA saptaSaSTibhAgairabhijidAdInyuttarabhadrapadAparyantAni SaT nakSatrANi zuddhAni, pazcAdavatiSThante aSTAtriMzanmuhUrtA ekasya ca muhUrtasya dvipaJcAzad dvApaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTi|bhAgasya catvAraH saptaSaSTibhAgAH 38 / 52 // 4, tatastriMzatA muhUtrte revatInakSatraM zuddhaM tiSThatyaSTau muhUrtAstata AgataM candrayuktamazvinInakSatramekaviMzatau muhUrteSvekasya ca muhUrtasya navasu dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya triSaSTau saptapaSTibhAgeSu zeSeSu parisamApayati / sampratyasyAmeva tRtIyasyAM paurNamAsyAM sUryanakSatrayogaM pRcchati-taM samayaM ca Na'mityAdi sugama, bhagavAnAha-'tA cittAhiM'ityAdi, citrayA yuktaH sUryaH parisamApayati, tadAnIM ca-tRtIyapaurNamAsIparisamAtivelAyAM citrAyAmeko muhUrta ekasyaM ca muhUrtasya aSTAviMzatiSaSTibhAgA ekaM ca dvApaSTibhAgaM saptaSaSTidhA chittvA tasya satkA triMzat cUrNikA bhAgAH zeSAH, tathAhi sa eva dhruvarAziH 66 / 5 / 1 / samprati tRtIyapaurNamAsI cintiteti tribhirguNyate, jAtamaSTAnavatyadhika zataM muhUrtAnAmekasya ca muhUrtasya paJcadaza dvApaSTibhAgA ekasya dvApaSTibhAgasya trayaH saptapaSTibhAgAH 198 / 15 / 3 tata etasmAtpuSyazodhanakaM 19 / 43 / 33 / pUrvoktaprakAreNa zodhyate, sthitaM pazcAdaSTasaptatyadhika muhUrtAnAM zatamekasya ca muhUrtasya trayastriMzad dvApaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya saptatriMzatsaptapaSTibhAgAH 178 / 33 / 37 / tataH paJcAzadadhikena muhUrttazatenAzleSAdIni hastaparyantAni paJca nakSatrANi zuddhyanti, | zeSAstiSThanti aSTAviMzatirmuhartAH zeSaM tathaiva 28 / 33 / 37 / tata AgataM sUryeNa saha samprayuktaM citrAnakSatramekasmin muhUrte ekasya ca muhUrtasyASTAviMzatau dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvApaSTibhAgasya triMzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu tRtIyAM paurNa BHASKA4 // 18 // For Personal & Private Use Only Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *555545555 mAsI parisamApayati / samprati dvAdazyAM paurNamAsyAM candranakSatrayogaM pRcchati 'tA eesi Na'mityAdi sugama, bhagavAnAha-'tA uttarAhi'ityAdi, tA iti pUrvavat, uttarAbhyAmASADhAbhyAM dvAdazI paurNamAsI candraH parisamApayati, tadAnIM ca tayoruttarayorASADhayoH SaDviMzatirmuhartA ekasya ca muhUrtasya SaDviMzatiSaSTibhAgA ekaM ca dvASaSTibhAgaM saptapaSTidhA chittvA tasya satkAzcatuHpaJcAzacUrNikA bhAgAH zeSAH, tathAhi-sa eva dhruvarAziH 66|5|1|dvaadshii kila paurNamAsI cintyate iti dvAdazabhirguNyate, jAtAni sapta zatAni dvinavatyadhikAni muhUrtAnAmekasya ca muhUrtasya paSTikaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya dvAdaza saptaSaSTibhAgAH 792 / 60 / 12 / tata etasmAt 'mUle satteva bAyAlA' * ityAdivacanAt, saptabhizca dvicatvAriMzadadhikairmuhUrtAnAM zatairekasya ca muhUrtasya caturviMzatyA dvASaSTibhAgairekasya ca dvApaSTibhAgasya SaSaSTyA saptapaSTibhAgairabhijidAdIni mUlaparyantAni nakSatrANi zuddhAni, tatastriMzatA muhUrteH pUrvASADhA, zeSa tiSThanti aSTAdaza muhUrttA ekasya ca muhUrtasya paJcatriMzat dvASaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya trayodaza saptapaSTibhAgAH 18 / 35 / 13 tata AgataM candreNa yuktamuttarASADhAnakSatraM dvAdazI paurNamAsI paiviMzatau muhUrteSvekasya ca muhUtasya SaviMzatau dvApaSTibhAgeSvekasya cadvApaSTibhAgasya catuHpaJcAzati saptapaSTibhAgeSu zeSeSu parisamApayati / sampratyasyAmeva dvAdazyAM paurNamAsyAM sUryanakSatrayogaM pRcchati-taM samayaM ca Na'mityAdi, sugama, bhagavAnAha-tA puNavasuNA ityAdi, tA iti pUrvavat, punarvasunA yuktaH sUryaH parisamApayati, tadAnIM ca-dvAdazIpaurNamAsIparisamAptivelAyAM punarvasunakSatrasya SoDaza muhUrttA aSTau ca dvASaSTibhAgA muhUrtasya ekaM ca dvApaSTibhAgaM saptapaSTidhA chittvA tasya satkA viMzatizcUrNikA bhAgAH For Personal & Private Use Only Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJazivRttiH ( mala0 ) // 189 // | zeSAH, tathAhi-- sa eva dhruvarAziH 66 / 5 / 1 / dvAdazabhirguNyaMte, jAtAni sapta zatAni dvinavatyadhikAni muhUrttAnA| mekasya ca muhUrttasya SaSTirdvASaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya dvAdaza saptaSaSTibhAgAH 792 / 60 / 12, tata etasmApuSyazodhanakaM 19 / 43 / 33 pUrvoktaprakAreNa zodhyate, sthitAni pazcAtsapta zatAni trisaptatyadhikAni muhUrttAnAmekasya ca muhUrttasya SoDaza dvASaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya SaTcatvAriMzat saptaSaSTibhAgAH 773 / 16 / 46, tataH etasmAtsaptabhiH zataizcatuzcatvAriMzadadhikairmuhUrttAnAmekasya ca muhUrttasya caturviMzatyA dvASaSTibhAgairekasya ca dvASaSTibhAgasya SaTSaSTyA | saptaSaSTibhAgairazleSAdIni ArdrAparyantAni nakSatrANi zuddhAni, pazcAdavatiSThante aSTAviMzatirmuhUrttA ekasya ca muhUrttasya tripaJcAzad dvASaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya saptacatvAriMzat saptaSaSTibhAgAH 28 / 53 / 47 / tata AgataM punasunakSatraM sUryeNa saha yogamupAgataM SoDazasu muhUrtteSu zeSeSu ekasva ca muhUrttasyASTasu dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya viMzatau saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu dvAdazIM paurNamAsI parisamApayati, ( sAmpratamasyAmeva dvASaSTitamAyAM paurNamAsyAM candranakSatrayogaM pRcchati ) - 'tA eesi Na'mityAdi sugamaM, bhagavAnAha - 'tA uttarAhiM' ityAdi, tA ( iti prAgvat ) uttarAbhyAbhASADhAbhyAM yuktazcandrazvaramAM dvASaSTitamAM paurNamAsI pariNamayati, tadAnIM ca caramadvASaSTitamapaurNamAsIparisamApti velAyAmuttarayorASADhayozvaramasamayaH, tathAhi sa eva dhrurvarAziH 66 / 5 / 1 / caramA dvASaSTitamA paurNamAsI sampati cintyamAnA varttate iti dvASaSTyA guNyate, jAtAni muhUrttAnAM catvAriMzacchatAni dvinavatyadhikAni ekasya ca muhUrttasya dvASaSTibhAgAnAM trINi zatAni dazottarANi ekasya ca dvASaSTibhAgasya dvASaSTiH saptaSaSTibhAgAH 4092 / 310 / 62 tata etasmAd, 'aTThasayaugu For Personal & Private Use Only 10 prAbhRte22 prAbhRtaprAbhRte pUrNimAmA vAsyAH sU 67 // 189 // Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OMiOM NavIsA sohaNagaM uttarANa sADhANaM / cauvIsaM khalu bhAgA chAvahI cuNNiyAo y||1||ityevNprmaannmekN sakalanakSatraparyAyazodhanakaM paJcabhirguNayitvAmodhyate, tacca pUrvoktana prakAreNa zodhyamAnaM paripUrNI zuddhimAsAdayatIti na kiJcitpazcAdavatiSThate, tata AgataM uttarASADhAnakSatraM candreNa saha yuktaM caramasamaye caramAMdvASaSTitamAM paurNamAsI parisamApayati / sampratyasyAmeva dvASaSTita4|mAyAM paurNamAsyAM sUryanakSatrayogaM pRcchati-taM samayaM ca Na'mityAdi sugamam,bhagavAnAha-sA pusseNa'mityAdi, puSyeNa yuktaH sUryazcaramAMdvASaSTitamAM paurNamAsI parisamApayati, tadAnIM ca-dvApaSTitamapaurNamAsIparisamAptivelAyAmekonaviMzatirmuhUrtAstri|catvAriMzacca dvApaSTibhAgA muhartasya dvASaSTibhAgaM ca saptaSaSTidhA chittvA tasya satkAstrayastriMzat cUrNikAbhAgAHzeSAH, tathAhi| sa eva dhruvraashiH66|5|sh dvASaSTyA guNyate,jAtAni muhUrtAnAM catvAriMzacchatAni dvinavatyadhikAni ekasya ca muhUrtasya dvApaSTi|bhAgAnAM trINi zatAni dazottarANi ekasya ca dvApaSTibhAgasya dvASaSTiH saptaSaSTibhAgAH4092 / 310 / 62 / iha puSyasya dazamuhUrteSvekasya ca muhUrtasyASTAdazasu dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvApaSTibhAgasya catustriMzati saptaSaSTibhAgeSvatikrAnteSu pAzcAtyayugaM parisamAptimupaiti, tadanantaramanyat yugaM pravartate, puSyasyApi ca tAvanmAtrAdatikrAntAt parato yAvadbhU| yo'pi tAvanmAtrasya puSyasvAtikrama etAvatpramANaH ekaH paripUrNI nakSatraparyAyaH, tasya ca pramANamaSTau zatAnyekonaviMzatyadhikAni muhUrtAnAmekasya ca muhartasya caturvizatiSaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya SaTSaSTiH saptaSaSTibhAgAH 819 / 24 / 66 / tata etatpaJcabhirguNayitvA prAguktAt dhruvarAzeSiSTiguNitAt zodhyate, tacca paripUrNa zuddhyati, pazcAcca rAzinilepo jAyate, tata AgataM puSyasya sUryeNa yuktasya dazasu muhUrteSvekasya ca muhUrtasyASTAdazasu dvApaSTibhAge Jain Education Interational For Personal & Private Use Only Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJavivRttiH (mala0) // 19 // mathamAmAvAsyA sUryanakSatrayogA zeSeSu gharamA sU68 AASHRASESSA dhvekasya ca dvASaSTibhAgasya catustriMzati saptaSaSTibhAgeSvatikrAnteSu ekonaviMzatau ca muhUrteSu ekasya ca muhUrtasya trica-13 10 prAbhRte tvAriMzati dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya trayastriMzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu caramA dvASaSTitamA paurNamAsI pari- 22prAbhRtasamAptimagamaditi / tadevaM paurNamAsIviSayazcandranakSatrayogaH sUryanakSatrayogazcoktaH, sampratyamAvAsyAviSayaM sUryanakSatrayoga | prAbhRte candranakSatrayogaM ca pratipipAdayiSuH prathamataH prathamAmAvAsyAviSayaM praznasUtramAha 4 amAvAsyA nakSatrANi | etesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM paDhama amAvAsaM caMdekeNaM NakkhatteNaM joeti?,tA assesAhi, assesANe eke muhutte cattAlIsaM ca bAvaTThibhAgA muhuttassa bAvahibhAgaM ca sattadvidhA chettA bAvaDiMcuNNiyA sesA, taM samayaM / pracaNaM sUre keNaM NakkhatteNaMjoeti?,tA assesAhiM ceva,assesANaM ekko muhuttocattAlIsaMca bAvaTThibhAgAMmuhattassa bAvavibhAgaM sattadvidhA chettA bAvaTTi cuNiyA bhAgA sesA, tA eesiNaM paMcaNhaM saMvaccharANaM docaM amAvAsaM caMde keNaM NakkhatteNaM joeti?, tA uttarAhiM phagguNIhi, uttarANaM phagguNINaM cattAlIsaM muhuttA paNatIsaM bAvahibhAgA muhattassa bAvahibhAgaM ca sattadvidhA chettA paNNaTiMcuNNiyAbhAgAsesA,taMsamayaM caNaM sUre keNaM NakkhatteNaM joeti?,tA uttarAhiM ceva phagguNIhiM, uttarANaM phagguNINaM jaheva cNdss|taa etesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM tacaM amAvAsaM caMde keNaM nakkhatteNaM joeti?, tA hattheNaM, hatthassa cattAri muhuttA tIsaM ca bAvahibhAgA muhuttassa // 19 // bAvahibhAgaMca sattadvidhA chettA bAvahi cuNiyA bhAgA sesA, taM samayaM ca NaM sUre keNaM NakkhatteNaM joeti ?, tA hattheNaM ceva, hatthassa jahA caMdassa,tA eesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM duvAlasamaM amAvAsaM caMde keNaM Nakkha mumattahiyA chattApaNIhiM, uttarANA pariNa pattAlIsaMcavAyA For Personal & Private Use Only Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ka joeti ?, abAhiM, ahANaM cattAri muhuttA dasa ya bAvahibhAgA muhuttassa bAvaDiM ca sattadvidhA chettA capaNNaM cuNiyA bhAgA sesA / taM samayaM ca NaM sUre keNaM nakkhatteNaM joeti ?, tA addAhiM ceva, ahANaM jahA caMdassa / tA eesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM carimaM bAvahiM amAvAsaM caMde keNaM NakkhatteNa joeti ?, tA puNavasuNA, puNavasussa bAvIsaM muhuttA bAyAlIsaM ca bAsahibhAgA muhuttassa sesA / taM samaya ca NaM sUre keNaM NakkhatteNaM joeti ?, tA puNavasuNA ceva, puNavasussa NaM jahA caMdassa (sUtraM 68) // | 'tA eesi Na'mityAdi sugarma, bhagavAnAha-tA asilesAhi'ityAdi, tA iti pUrvavat , azleSAbhiH saha yuktazcandraH prathamAmamAvAsyAM parisamApayati, azleSAnakSatrasya SaTtAratvAttadapekSayA bahuvacanaM, tadAnIM ca-prathamAmAvAsyAparisamAptivelAyAmazleSAnakSatrasya eko muhUrttazcatvAriMzacca dvApaSTibhAgA muhUrtasya dvASaSTibhAgaM ca saptaSaSTidhA chittvA SaTSaSTizcU|NikA bhAgAH zeSAH, tathAhi-sa eva dhruvarAziH 66 / 5 / 1 / prathamAmAvAsyA kila samprati cintyamAnA varttate ityekena guNyate, ekena ca guNitaM tadeva bhavatIti tAvAneva jAtaH, tata etasmAt "bAvIsaM ca muhuttA chAyAlIsaM bisahibhAgA ya / eyaM puNavasussa ya soheyacaM havai puNNaM // 1 // " iti vacanAt dvAviMzatirmuhUrttA ekasya ca muhUrtasya SaTcatvAriMzat dvApaSTibhAgA ityevaMpramANaM punarvasuzodhanakaM zodhyate, tatra SaSaSTermuhUrtebhyo dvAviMzatirmuhUrtAH zuddhAH, sthitAH pazcAccatuzcatvAriMzat 44, tebhya ekamuhUrtamapekSya tasya dvASaSTibhAgAH kRtAH, te dvApaSTibhAgarAzimadhye prakSipyante, jAtAH saptaSaSTiH, tebhyaH SaTcatvAriMzat zuddhAH, zeSAstiSThanti ekaviMzatiH, tricatvAriMzato muhUrtebhyastriMzatA puSyaH zuddhaH, 645454545555 OSIGURAUHASTUS ARTIG For Personal & Private Use Only Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-56 sUryaprajJativRttiH (mala.) // 19 // 10 prAbhRte 22 prAbhRtaprAbhRte amAvAsyAnakSatrANi sU 68 - sthitAH pazcAprayodaza muhUrtA, azleSAnakSatraM cArddhakSetramiti paJcadazamuhUrtapramANaM, tata idamAgataM-azleSAnakSatrasya eka|smin muhUrte catvAriMzati muhUrtasya dvApaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya saptapaSTidhA chinnasya SaTSaSTibhAgeSu zeSeSu prathamAmAvAsyA samAptimupagacchati / sampratyasyAmeva prathamAyAmamAvAsyAyAM sUryanakSatraM pRcchati-taM samayaM ca Na'mityAdi, sugama, bhagavAnAha-tA asilesAhiM ceve'tyAdi, iha ya evAsyAmamAvAsyAyAM candranakSatrayoge dhruvarAziryadeva zodhanakaM sa eva sUryanakSatrayogaviSaye'pi dhruvarAzistadeva ca zodhanakamiti tadeva sUryanakSatrayoge'pi nakSatraM tAvadeva ca tasya nakSatrasya zeSamiti, tadevAha-azleSAbhiyuktaH sUryaHprathamAmamAvAsyAM parisamApayati, tasyAM ca parisamAptivelAyAmazleSANAmeko muhUrta ekasya ca muhUrtasya catvAriMzat dvApaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya SaTSaSTiH saptaSaSTibhAgAH shessaaH| dvitIyAmAvAsyAviSayaM praznasUtramAha-'tA eesi 'mityAdi sugama, bhagavAnAha-tA uttarAhiM'ityAdi, uttarAbhyAM phAlgunIbhyAM yuktaH candro dvitIyAmamAvAsyAM parisamApayati, tadAnIM ca-amAvAsyAparisamAptivelAyAmuttarAyAH phAlgunyAzcatvAriMzanmuhUrtAH paJcatriMzad dvApaSTibhAgAH muhUrtasya dvASaSTibhAgaM ca saptapaSTidhA chittvA tasya satkAH paJcaSaSTizca / rNikA bhAgAH zeSAH, tathAhi-sa eva dhruvarAziH 66 / 5 / 1 / dvAbhyAM guNyate, jAtaM dvAtriMzadadhikaM muhUrttAno zataM, ekasya ca muhUrttasya dvASaSTibhAgA daza ekasya ca dvASaSTibhAgasya saptapaSTidhA chinnasya dvau cUrNikAbhAgI / 132 / 10 / 2 / / tatra prathama punarvasuzodhanakaM zodhyate, dvAtriMzadadhikamuhUrttazatAt dvAviMzatirmuhartAH zuddhAH sthitaM pazcAddazottaraM zarta, tebhyo'pyeko muhUrto gRhItvA dvApaSTibhAgIkriyate, kRtvA ca te dvASaSTibhAgA dvApaSTibhAgarAzau prakSipyante, jAtA dvisaptati 54-5 // 19 // For Personal & Private Use Only Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvaSaSTibhAgAstebhyaH SaTcatvAriMzat zuddhAH sthitAH pazcAt SaDviMzatiH, navottarAcca muhUrttazatAt triMzatA puSyaH zuddhaH, sthitAH pazcAdekonAzItiH, tato'pi paJcadazabhirmuhUtrazleSA zuddhA, sthitA paJcAccatuHSaSTiH, tato'pi triMzatA maghAH zuddhAH, sthitA catustriMzat, tato'pi triMzatA pUrvaphAlgunI zuddhA, sthitAH pazcAt catvAraH, uttaraphAlgunInakSatraM dvyarddhakSetramiti paJcacatvAriMzanmuhUrtta pramANaM, tata idamAgataM - uttaraphAlgunInakSatrasya candrayogamupAgatasya catvAriMzati muhUrteSvekasya ca muhUrttasya pazcatriMzati dvASaSTibhAgeSvekasya ca dvASaSTibhAgasya saptaSaSTidhA chinnasya paJcaSaSTau cUrNikAbhAgeSu zeSeSu dvitIyAmA - vAsyA samAptiM yAti / samprati asyAmeva dvitIyasyAmamAvAsyAyAM sUryanakSatraM pRcchati - 'taM samayaM ca NamityAdi, sugamaM, | bhagavAnAha - 'tA uttarAhi' ityAdi, tA iti pUrvavat, uttarAbhyAmeva phAlgunIbhyAM yuktaH sUryo dvitIyAmamAvAsyAM parisamApayati, tadAnIM ca dvitIyAmAvAsyAparisamAptivelAyAmuttarAyAH phAlgunyAH 'taheva jahA caMdassa'tti yathA candrasya viSaye uktaM tathaivAtrApi viSaye vaktavyaM, tadyathA - 'cattAlIsaM muhuttA paNatIsaM ca bAvaTThibhAgA muhuttassa bAvaTTibhAgaM ca sattaTThihA chattA paNNaDi cuNNiA bhAgA sesA' iti etaccobhayorapi candrasUryayornakSatrayoH parijJAnahetoH karaNasya samAnatvAdavaseyam / tRtIyAmAvAsyAviSayaM praznasUtramAha - 'tA eesi NamityAdi, sugamaM, bhagavAnAha - 'tA hatthe ' ityAdi, hastena yukta|zcandrastRtIyAmAvAsyAM parisamApayati, tadAnIM hastasya catvAro muharttAtriMzazca dvASaSTibhAgA muhUrttasya dvApaSTibhAgaM caikaM saptaSaSTidhA chittvA tasya satkAzcatuHSaSTizcUrNikAbhAgAH zeSAH, tathAhi - sa eva dhruvarAziH 66 / 5 / 1 / tRtIyasyA | amAvAsyAyAH samprati cinteti tribhirguNyate, jAtamaSTAnavatyadhikaM zataM muhUrttAnAmekasya ca muhUrttasya pazcadaza dvASaSTi For Personal & Private Use Only Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH (mala.) // 192 // bhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya trayaH saptaSaSTibhAgAH 198 / 15 / 3 tata etasmAd dvisaptatyadhikena muhUrtazatena SaTca-410 prAbhRte tvAriMzatA ca muhUrtasya dvApaSTibhAgairazleSAdIni uttarAphAlgunIparyantAni nakSatrANi zuddhAni, pazcAdavatiSThante paJcaviMza- 22mAbhRtatirmuhartA ekasya ca muhUrtasya ekatriMzad dvApaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya trayaH saptapaSTibhAgAH 25 / 31 // 3 // prAbhRte tata AgataM hastanakSatrasya candreNa saha yogamupAgatasya catuSu muhUrteSu ekasya ca muhUrtasya triMzati dvApaSTibhAgeSvekasya ca amAvAsyAH dvASaSTribhAgasya catuHSaSTau saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu tRtIyAmamAvAsyAM parisamApayati / atraiva sUryaviSayaM praznasUtramAha-taM | nakSatrANi sU68 samayaM ca Na'mityAdi, sugama, bhagavAnAha-tA hattheNaM ceva'tti hastenaiva nakSatreNa yuktaH sUryo'pyamAvAsyAM tRtIyAM parisamApayati, etaccobhayorapi karaNasya samAnArthatvAdavaseyaM, evamuttarasUtrayorapi draSTavyaM, zeSapAThaviSaye'tidezamAha'hatthassa jaM ceva caMdassa' yathA candrasya viSaye hastasya zeSa uktaH tathA sUryasyApi viSaye vaktavyaH, sa caivam-'hatthassa* cattAri muhuttA tIsaM ceva bAvaDibhAgA muhuttassa bAvadvibhAgaM ca sattahihA chittA bAvaTThI cuNiyA bhAgA sesA' iti, samprati dvAdazAmAvAsyAviSayaM praznasUtramAha-tA eesi 'mityAdi sugama, bhagavAnAha-tA addAhiM'ityAdi, | ArdrayA yuktazcandro dvAdazImamAvAsyAM parisamApayati, tadAnIM cAAyAzcatvAro muhUrtA daza muhUrtasya dvASaSTibhAgA dvApa: |STibhAgaM ca saptapaSTidhA chittvA catuHpaJcAzacUrNikA bhAgAH zeSAH, tathAhi sa eva dhruvraashiH-66|5|1|dvaad // 192 // zyamAvAsyA cintyamAnA vartate iti dvAdazabhirguNyate, jAtAni sapta zatAni dvinavatyadhikAni muhUrtAnAmekasya ca muhUsasya SaSTiSaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya dvAdaza saptaSaSTibhAgAH 792 / 60 / 12 / etasmAccaturbhiH shtaiH| dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvicatvAriMzadadhikairmuhUrttAnAmekasya ca muhUrttasya SaTcatvAriMzatA dvASaSTibhAgairazleSAdIni uttarASADhAparyantAni nakSatrANi zuddhAni sthitAni pazcAtrINi zatAni paJcAzadadhikAni muhUrttAnAmekasya ca muhUrttasya caturddaza dvASaSTibhAgA ekasya ca dvASaTi bhAgasya dvAdaza saptaSaSTibhAgAH 350 | 14 | 12 tatastribhiH zatairnavottaramuharttAnAmekasya ca muhUrttasya caturviMzatyA dvASaSTibhAgairekasya ca dvASaSTibhAgasya SaTSaSTyA saptaSaSTibhAgairabhijidAdIni rohiNIparyantAni zuddhAni sthitAH pazcAccatvAriMzanmuhUrttAH ekasya ca muhUrttasya ekapaJcAzat dvASaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya trayodaza saptaSaSTibhAgAH 40 / 51 / 13 / ta striMzatA muhUtairmRgaziraH zuddhaH sthitAH pazcAddaza muhUrttAH, zeSaM tathaiva 10 / 51 / 13 / tata AgataM ArdrA nakSatrasya candreNa saha saMyuktasya caturSu muhUrtteSu ekasya ca muhUrttasya dazasu dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya catuSpazcAzati saptaSaSTibhAgeSu 4 / 10 / 54 / zeSeSu dvAdazI amAvAsyA parisamAptimiyati, samprati sUryaviSaye praznamAha - 'taM samayaM vaH Na' mityAdi, sugamaM, bhagavAnAha - 'tA addAe 'ceva' Ardrayaiva yuktaH sUryo'pi dvAdazImamAvAsyAM parisamApayati, zeSapAThaviSaye'tidezamAha - 'adAe jahA candassa' yathA candraviSaye ArdrAyAH zeSa uktastathA sUryaviSaye'pi vaktavyaH, sa caivam- 'adAe catAri muhuttA dasa ya bAvaTThibhAgA muhuttassa bAvaTTibhAgaM ca sattaTThihA chettA cauppaNNaM cuNNiyA bhAgA sesA' iti / caramadvASaSTitamAmAvAsyAviSayaM praznamAha - 'tA eesi NamityAdi, sugamaM, bhagavAnAha - 'tA puNavasuNA' ityAdi, tA iti pUrvavat, punarvasunA yuktazcandrazcaramAM dvASaSTitamAmamAvAsyAM parisamApayati, tadAnIM ca caramadvASaSTitamAmAvAsyAparisamAptivelAyAM punarvasu nakSatrasya dvAviMzatirmuhUrttAH SaTcatvAriMzacca dvASaSTibhAgA muhUrttasya zeSAH, tathAhi-- sara eka For Personal & Private Use Only Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( mala dApaSTibhAgAnAM trINi / / dvApaTyA guNyate, jAtAni muhatAnA sUryaprajJa-18 dhruvarAziH 66 / 5 / 1 / dvASaSTyA guNyate, jAtAni muhUrtAnAM catvAriMzacchatAni dvinavatyadhikAni ekasya ca muhUrcasya 1. prAbhRte ptivRttiH dadvApaSTibhAgAnAM trINi zatAni dazottarANi ekasya ca dvASaSTibhAgasya dvApaSTiH saptaSaSTibhAgAH 4092 / 310 / 6222prAbhRta(mala.) tata etasmAt caturbhiH zatairdvicatvAriMzadadhikairmuhUrtAnAmekasya ca muhUrtasya SaTcatvAriMzatA dvApaSTibhAgaiH prathamaM zodhanaka prAbhRte // 193 // zuddhaM, jAtAni patriMzacchatAni paJcAzadadhikAni muhUrtAnAmekasya ca muhUrtasya dve zate catuHSaSTyadhike dvApaSTibhAgAnAme- amAvAsyAkasya ca dvASaSTibhAgasya dvASaSTiH saptaSaSTibhAgAH 3650 / 264 / 62 / tato'bhijidAdyuttarASADhAparyantasakalanakSatrapa nakSatrANi sU68 ryAyaviSayaM zodhanakamaSTau zatAnyekonaviMzatyadhikAni muhUrtAnAmekasya ca muhUrtasya caturvizatiSaSTibhAgAH ekasya ca dvASaSTibhAgasya SaTSaSTiH saptaSaSTibhAgAH 819 / 24 / 66 / ityevaMpramANaM caturbhirguNayitvA zodhyate, sthitAni pazcAzrINi zatAni catuHsaptatyadhikAni muhUrtAnAmekasya ca muhUrtasya catuHSaSyadhikaM zataM dvApaSTibhAgAnAmekasya ca dvASaSTibhAgasya SaTSaSTiH saptaSaSTibhAgAH 374 / 164 / 66 / tato bhUyastribhiH zatairmuhartAnAM navottarairekasya ca muhUrttasya catuvizatyA dvApaSTibhAgairekasya dvApaSTibhAgasya ca SaTpaSTyA saptaSaSTibhAgaiH 309 / 24 / 16 / abhijidAdIni rohiNIparyantAti zuddhAni, sthitAH pazcAt saptaSaSTirmuhUrtA ekasya ca muhUrttasya SoDaza dvApaSTibhAgAH 67 / 16 / tatatriMzatA muhUtairmRgaziraH paJcadazabhirArdrA zuddhA, sthitAH zeSA dvAviMzatirmuhUrtAH ekasya ca muhUrtasya SoDaza dvASaSTibhAgAH 22, tata Agata caMdreNa saha saMyuktaM punarvasunakSatraM dvAviMzatau muhUrteSu ekasya ca muhUrtasya SaTcatvAriMzati dvApaSTibhAgeSu zeSeSu caramAM dvASaSTitamAmamAvAsyAM parisamApayati, sUryaviSayaM praznamAha-taM. samayaM ca Na'mityAdi, sugama, bhagavAnAha 55554OMOMOM // 123 // dain Education International For Personal & Private Use Only Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'tA puNavasuNA ceva' sUryo'pi punarvasunA caiva saha yogamupAgataH caramAM dvASaSTitamAmamAvAsyAM pariNamayati, zeSaviSaye|'tidezamAha-'puNavasussa NaM' yathA candrasya viSaye punarvasoH zeSa uktaH tathA sUryasyApi viSaye vaktavyaH, sa caivam'puNavasussa bAvIsaM muhuttA chAyAlIsaM ca bAvahibhAgA muhuttassa sesA' iti / tA jeNaM ajja NakkhatteNaM caMde joyaM joeti jaMsi desaMsi se NaM imANi aTTha ekUNavIsANi muhuttasatAI cavIsaM ca bAvaTThibhAge muhattassa bAvaTThibhAgaM ca sattadvidhA chettA bAvaDiM cuNiyAbhAge uvAyiNAvettA puNaravi se caMde aNNeNaM sarisaeNaM ceva NakkhatteNaM joyaM joeti aNNaMsi desaMsi, tAjeNaM ajaNakkhatteNaM caMde joyaM joeti jaMsi desaMsi se NaM imAI solasa aTThatIse muhuttasatAI auNApaNNaM ca bAvaTThibhAge muhuttassa bAvahibhAgaM ca sattadvidhA chettA paNNahi cuNiyAbhAge uvAyiNAvettA puNaravi se NaM caMde teNaM ceva NakkhatteNaM joyaM joeti aNNaMsi desaMsi, tA jeNaM ajaNakkhatteNaM caMde joyaM joeti jaMsi desaMsi se NaM imAI cauppaNNamuhuttasahassAI Nava ya muhattasatAI uvAdiNAvittA puNaravi se caMde aNNeNaM tArisaeNaM joyaM joeti taMsi desaMsi, tA jeNaM ajaNakkhatteNaM caMde joyaMjoeti jaMsiradesaMsi (seNaM imAiM egaM lakkhaM nava ya sahasse aTTa ya muhuttasae uvAyiNAvittA puNaravi se caMde teNa NakkhatteNaM joyaM joei taMsi desaMsi ) / tA jeNaM ajjaNakkhatteNaM sUre joyaM joeti jasiM desaMsi se NaM imAI tiNi chAvaTThAI rAiMdiyasatAI uvAdiNAvettA puNaravi se sUrie aNNeNaM tArisaeNaM ceva nakkhatteNa joyaM joeti taMsi desaMsi, tA jeNaM ajanakkhatteNaM For Personal & Private Use Only Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa // 194 // sUre joyaM joeti taMsi desaMsi se NaM imAI sattaduvIsaM rAiMdiyasatAI uvAiNAvettA puNaravi se sUre teNaM 1.prAbhRte ptivRttiHceva nakkhatteNaM joyaM joeti taMsi desaMsi, tA jeNaM ajaNakkhatteNaM sUre joyaM joeti jaMsi desaMsi se 22 prAbhRta(mala.) imAI aTThArasa vIsAIrAiMdiyasatAiM uvAdiNAvettA puNaravi sUre aNNaNaM ceva NakkhatteNaM joyaM joeti prAbhRte tasi desaMsi, tA jeNaM avaNakkhatteNaM sUre joyaM joeti jaMsi desaMsi teNa imAiM chattIsaM saTTAI rAiMdiyasa tAhaganyayAI uvAiNAvittA puNaravi se sUre teNaM ceva NakkhatteNaM joyaM joeti taMsi desaMsi (sUtraM 69) nakSatrayogaH sU 69 samprati yannakSatraM tAdRzanAmaka tadeva vA tasminneva deze'nyasmin vA yAvatA kAlena bhUyazcandreNa saha yogamupAgacchati tAvantaM kAlaM nirdidikSurAhatA jeNaM aja nakkhatteNaM' ityAdi, tA.iti pUrvavat , yena nakSatreNa saha candro-17 |'dya-vivakSite dine yogaM yunakti-karoti yasmin deze sa candro Namiti vAkyAlaGkAre imAni-vakSyamANasaGkhyAkAni hai tAnyevAha-aSTau muhUrtazatAni ekonaviMzAni-ekonaviMzatyadhikAni ekasya ca muhUrttasya caturviMzatiM dvApaSTibhAgAn ekasa ca dvApaSTibhAgasya SaTpaSTiM saptaSaSTibhAgAnupAdAya-gRhItvA atikramyetyarthaH punarapi sa candro'nyena dvitIyena sadRzanAnA nakSatreNa yogaM yunakti anyasmin deze, iyamatra bhAvanA-iha candrasUryanakSatrANAM madhye nakSatrANi sarvazIghrANi tebhyo mandagatayaH sUryAstebhyo'pi mandagatayazcandramasaH, etacAye svayameva prapaJcayiSyati, SaTpaJcAzannakSatrANi pratiniyatApA- 194 // ntarAladezAni cakravAlamaNDalatayA vyavasthitAni sadaiva ekarUpatayA paribhramanti, tatra kila yugasyAdAvabhijitA nakSatreNa saha yogamadhigacchati candramAH, sa ca yogamupAgataH sanH zanaiH zanaiH pazcAdavaSvaSkate tasya nakSatrebhyo'tISa manda-14 454454545455E For Personal & Private Use Only Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gatitvAt , tato navAnAM muhUrtAnAmekasya ca muharsasya caturvizatoSaSTibhAgAnAmekasya ca dvApaSTibhAgasya SaTpA saptara |STibhAgAnAmatikrame purataH zravaNena saha yogamAyAti, tatastato'pi zanaiH zanaiH pazcAdavaSvaSkamAnastriMzatA muhUrtaH zravaNena saha yogaM samApya purato dhaniSThayA saha yogamupagacchati, evaM svaM svaM kAlamAcakSya sarvairapi nakSatraiH saha yogastAva vaktavyo yAvaduttarASADhAnakSatrayogaparyantaH, etAvatA ca kAlenASTau muhUrtazatAni ekasya ca muhUrtasya caturviMzatiSaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya SaTSaSTiH saptaSaSTibhAgA abhavan , tathAhi-paDU nakSatrANi pazcacatvAriMzammuhartAnIti SaT paJcacatvAriMzatA guNyaMte, jAte dve zate saptatyadhike 270, SaT ca nakSatrANi pazcadazamuhAnIti bhUyaH paNNAM pacadazabhirguNane jAtA navatiH 90, paJcadaza triMzanmuhUrtAnIti paJcadaza triMzatA guNyante, jAtAni catvAri zatAni pazcAzadadhikAni 450, abhijito nava muhUrtA ekasya ca muhUrtasya caturvizatiauSaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya padapachi saptaSaSTibhAgA iti bhavati sarveSAmekatra mIlane yathoktA muhUrtasaGkhyA, eSa etAvAn nakSatramAsA, tatastadanantaraM yadabhijinakSatraM atikrAntaM tadapareNa dvitIyenAbhijitA nakSatreNa saha nava muhUrtAdikAlaM yogamupAgacchati, tataH paramapareNa dvitIyASTAviMzatisambandhinA zravaNena saha yogamaznute, evaM pUrvavat tAvadvAcyaM yAvaduttarASADhA, tadanantaraM bhUyaH prathamenaivA bhijitA nakSatreNa saha yogaM yAti, tataH prAguktakrameNa zravaNAdibhiH, evaM sakala kAlamapi, tato vivakSite dine yasmin / 4 deze yena nakSatreNa saha yogamamamaJcandramAH sa yathoktamuhUrttasaGkhyAtikrame bhUyaH tAdRzenaivApareNa nakSatreNa saha anyasmina hai deze yogamAdatte na tenaiva nApi tasmin deze iti, tathA 'tA jeNa'mityAdi, adya-vivakSite dine yena nakSatreNa saha hai 553599 Jain Education Inter nal For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa - tivRttiH ( mala0 ) // 195 // yogaM yunakti yasmin yasmin deze candramAH sa imAni vakSyamANasaGkhyAkAni, tAnyevAha - SoDaza muhUrttazatAni aSTAtriMzadadhikAni ekonapaJcAzataM dvASaSTibhAgAn muhUrttasya ekaM ca dvApaSTibhAgaM saptaSaSTidhA chittvA tasya satkAn paJcaSaSTiM cUrNikA bhAgAMnupAdAya - atikramya punarapi sa candrastenaiva nakSatreNa saha yogaM yunakti, paramanyasmin deze, na tu tasminneva, kuta iti cet, ucyate, iha bhUyastasminneva deze tenaiva nakSatreNa saha yogo yugadvayakAlAtikrame yathA (rthaH ) kevalavedasA jyotizcakragaterupalabdhaH, jambUdvIpe ca SaTpaJcAzaMdeva nakSatrANi, tato vivakSitanakSatrayoge sati tat Arabhya SaTpaJcAzannakSatrAtikrame tena nakSatreNa saha yogamAdatte, SaTpaJcAzannakSatrAtikramazca prAguktASTAviMzatinakSatra muhUrttasaGkhyAdviguNasaGkhyayA, tata uktaM- 'solasa aDatIsa muhuttasayA' ityAdi / tadevaM tAdRzena tena vA nakSatreNa saha anyasmin deze yAvatA kAlena bhUyo'pi yoga upajAyate tAvAn kAlavizeSa uktaH, samprati tasminneva deze tAdRzena tena vA nakSatreNa saha bhUyo'pi yogo yAvatA kAlena bhavati tAvantaM kAlavizeSamAha - 'tA jeNaM ajja nakkhatteNaM' ityAdi, adya-vivakSite dine yena nakSatreNa saha yogaM candro yunakti yasmin deze saH - candramA imAni vakSyamANasaGkhyAkAni tAnyevAha-catuSpaJcAzanmuhUrtta sahasrANi nava muhUrttazatAnyupAdAya - atikramya punarapi sa candro'nyena tAdRzenaiva nakSatreNa saha yogaM yunakti tasminneva deze, iyamaMtra bhAvanA-vivakSite yuge vivakSitAnAmaSTAviMzaternakSatrANAM madhye yena nakSatreNa saha yasmin deze yadA candramaso yogo jAto bhUyastasminneva deze tadaiva tenaiva nakSatreNa saha yogo vivakSitayugAdArabhya tRtIye yuge, na tu dvitIye, kuta iti cet, ucyate, iha yugAdita Arabhya prathame nakSatramAse yAnyekAnyaSTAviMzatiM nakSatrANi samatikrAmati dvitIyena nakSatramAsena For Personal & Private Use Only 10 prAbhRte22 prAbhRtaprAbhRte tAdRganya nakSatrayogaH sU 69 // 195 // Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TOPLORASAARISANAHUSUS tebhyo'parANi dvitIyAni tato bhUyastRtIyena nakSatramAsena tAnyeva prathamAnyaSTAviMzati nakSatrANi caturthena bhUyastAnyeva dvitIyAni evaM sakalakAlaM, yuge ca nakSatramAsAH saptaSaSTiH, sA ca saptaSaSTisaGkhyA viSameti vivakSitayugaparisamAptAvanyasya yugasya prArambhe yAni vivakSitayugasyAdau bhuktAni nakSatrANi tebhyo'parANyeva dvitIyAni bhogamAyAnti, na tu tAnyeva, yugadvaye ca catustriMzannakSatramAsazataM bhavati, sA ca catustriMzannakSatramAsazatasaGkhyA sameti dvitIyayugaparisamAptau SaTpaJcAzadapi nakSatrANi samAptimupayAnti, tato vivakSitayugAdArabhya tRtIye yuge tenaiva nakSatreNa tasminneva deze tadA candramaso yogaH, yuge cAhorAtrANAmaSTAdaza zatAni triMzadadhikAni ekaikasmiMzcAhorAtre muhUrtAstriMzattato'STAdazAnAM zatAnAM triMzadadhikAnAM triMzatA guNane bhavati yathoktA muhUrttasaGkhyA, yathoktamuhUrttasaGkhyAtikrame ca tAdRzenaiva nakSatreNa saha yogaH candramasastasminneva deze na tu tena nakSatreNAnyasmin vA deze iti, 'tA jeNa'mityAdi, idaM sUtramakSarArthamadhikRtya sugama, bhAvanA tu prAgeva kRtA, navaraM yugadvayakAlaH SaTtriMzacchatAni SaSTyadhikAni ahorAtrANAmekaikasmiMzcAhorAtre triMzanmuhUrtA iti SaTtriMzacchatAnAM SaSTyadhikAnAM triMzatA guNane yathoktA muhUrttasaGkhyA bhavati / tadevaM tAdRzena tena vA nakSatreNa sahAnyasmin tasmin [anyasmin vA deze candramaso yogakAlapramANamuktam , samprati sUryaviSaye tadAha-tA jeNa'mityAdi, tA iti pUrvavat adya-vivakSite dine yena nakSatreNa saha sUryo yasmin deze yogaM yunakti sa imAni trINi SaTpazyadhikAni rAtrindivazatAni upAdAya-atikramya punarapi sa sUryastasminneva deze tAdRzenaivAnyena nakSatreNa yogaM yunakti na tu tenaiva, kuta iti cet, ucyate, iha candro nakSatramAsenaikenASTAviMzati nakSatrANi bhute, sUryastu tribhirahorAtrazataiH SaTpaTyadhikaH, OMOMOM For Personal & Private Use Only Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH (mala.) // 196 // trINi cAhorAtrazatAni SaTSaSTyadhikAni ekaH sUryasaMvatsaraH, tato'nyastribhirahorAtrazataiH SaSaSTyadhikairanyAni dvitIyA-18 prAbhale nyaSTAviMzatiM nakSatrANi paribhute, tadanantaraM bhUyastAnyeva prathamAnyaSTAviMzati nakSatrANi tAvatyAhorAtrasaGkhyayA krameNa 22prAbhRtayunakti, tataH SaSaSTyadhikarAtridivazatatrayAtikrameNa sUryasya tasminneva deze tAdRzenaivApareNa nakSatreNa saha yogo na tu prAbhRte tenaiva, 'tA jeNa'mityAdi, idaM sUtramakSarArtha pratItya sugama, bhAvanA tu prAgeva kRtA,tA jeNa'mityAdi, tA iti pUrvavat, tAdRganyaadya-vivakSite dine yena nakSatreNa saha sUryo yasmin deze yogaM yunakti sa imAni aSTAdaza rAtrindivazatAni triMzatAni nakSatrayogaH sU69 triMzadadhikAni upAdAya-atikramya punarapi tasminneva deze'nyenaiva tAdRzena saha yogaM yunakti, na tu tenaiva, kasmAditi cet , ucyate, iha rAtrindivAnAmaSTAdaza zatAni triMzadadhikAni yuge bhavanti, tatra sUryo vivakSitAdinAdArabhya tasmi-13 neva deze tadaiva dine tenaiva nakSatreNa saha yogamAgacchati tRtIyasaMvatsare, yuge ca sUryavarSANi pazca, tatastRtIye paJcame vAlA sUryasaMvatsare sUryasya tenaiva nakSatreNa tasminneva kAle yogamAdatte na tu yugAtikrame SaSThe varSe iti, 'tA jeNa'mityAdi, sugama, navaraM SaTtriMzadrAtrindivazatAni SaSTyadhikAni yugadvaye bhavanti, yugadvaye ca daza sUryanakSatrANi (graMthAnaM 6000), tato yugadvayAtikrame ekAdaze varSe sUryasya tenaiva nakSatreNa saha tasminneva deze yoga utpadyate iti / iha jambUdvIpe do candramaso do sUryo, ekaikasya candramaso bhinno grahAdikA parivAra iti zrutvA kazcidevamapi manyeta yathA bhinnakAlaM maNDa // 196 // 4 leSu candrAdInAM gatirbhinnakAlaM ca teSAM nakSatrAdibhiH saha yoga iti, tatastadAzaGkApanodArthamAha / tA jayANaM ime caMde. gatisamAvaNNae bhavati tatANaM itarevi caMde gatisamAvaNNae bhavati, jatANaM itarevi 55555555 For Personal & Private Use Only Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa itarevi cavaM murevi gahevi NakvattevitA juttA jogehiM duhatokhattA juttA jogehi mAttabami (sUtra 70 PRASHASHARABAR caMde gatisamAvaNNae bhavati tatA NaM imevi caMde gatisamAvaNNae bhavati, tA jayA NaM ime sUrie gaisamAvaNe bhavati tayA NaM itare sUrie gaisamAvaNNe bhavati jatA NaM itare sUrie gatisamAvaNNe bhavati tayA NaM imevi sUrie gaisamAvaNNe bhavati, evaM gahevi Nakkhattevi, tA jayA NaM ime caMde jutte jogeNaM bhavati tatA laNaM itarevi caMde jutte jogeNaM bhavati, jayA NaM iyare caMde jutte jogeNaM bhavai tatANaM imevi caMde jutte jogesaNaM bhavati, evaM sUrevi gahevi Nakkhattevi, satAviNaM caMdAjuttAjoehiM satAvi NaM sUrA juttA jogehiM sayAvi NaM gahA juttA jogehiM sayAvi NaM nakkhattA juttA jogehiM duhatovi NaM caMdA juttA jogehiM duhatovi NaM sUrA juttA jogehiM duhatovi NaM gahA juttA jogehiM duhatovi NaM NakkhattA juttA jogehiM / maMDalaM satasahasseNaM aTThANautAe satehiM chettA isa Nakkhatte khettaparibhAge Nakkhattavijae pAhuDeti Ahitettibemi (sUtraM 70) dasamassa pAhuDassa bAvIsatimaM pAhuDapAhuDaM samattaM // dasamaM ca pAhuDaM samattaM // 'tA jayA Na'mityAdi, tA iti pUrvavat , yasmin kAle'yaM pratyakSata upalabhyamAno bharatakSetra prakAzayan vivakSita-IXI pazcandro vivakSite maNDale iti gamyate gatisamApanno-gatiyukto bhavati tadA-tasmin kAle itaro'pi-airAvatakSetraM prakA-2 zayan vivakSitazcandraH tasminneva vivakSite maMDale gatisamApanno bhavati, evaM zeSANyapi sUtrANi bhAvanIyAni, navaraM 'evaM gahevi evaM nakkhattevitti evaM-uktaprakAreNa grahe'pi dvAvAlApako vaktavyau nakSatre'pi ca, tadyathA-'jayA NaM ime gahe gaisamAvanne havai tayANaM itarevigahe gaisamAvanne bhavai,tA jayANaM iyare gahe gaisamAvanne bhavai tayANaM imevi gahe gatisamAvaNNe HORASHISHUGHUGATSAUSAUSAIRAAG vakSite maMDala mAMgatiyukto bhavatikSata upalabhyamAnI For Personal & Private Use Only Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * sUryaprajJaptivRttiH ( mala0 ) // 197 // bhavai' evaM nakSatre'pi vAcyaM, 'tA jayA NaM ime caMde jutte jogeNa' mityAdi, sugamaM, navaraM 'duhatovi' tti ubhayato'pi dakSiNotarayoH pUrvapazcimayorvA, 'maNDalaM saya sahasseNa' mityAdi, asminnakSatravicaye nakSatravicayanAmni dvAviMzatitame prAbhRtaprAbhRte ityeSa nakSatra kSetraparibhAga AkhyAto maNDalaM svena svena kAlena SaTpaJcAzatA nakSatrairyAvanmAtraM kSetraM vyApyamAnaM sambhAvyate tAvanmAtraM buddhiparikalpitaM zatasahasreNa-lakSeNa aSTanavatyA ca zataizvA vibhajya vyAkhyAtaH, etacca prAgeva bhAvitaM, 'iti bemitti' iti etat anantaroktaM bhagavadupadezena bravImIti granthakAravacanametat, yadvA bhagavadvacanamidaM ziSyANAM pratyayadADhyoMtpAdanArthaM yathA iti etat anantaroktamahaM bravImIti, tataH sarva satyamiti pratyetavyamiti / iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM dazamasya prAbhRtasya dvAviMzatitamaM prAbhRtaprAbhRtaM samAptam // dazamaM prAbhRtaM samAptam // tadevamuktaM dazamaM prAbhRtaM sAmpratamekAdazamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAro yathA 'saMvatsarANAmAdirvaktavyaH' iti, tatastadviSayaM praznasUtramAha tA kahaM te saMvaccharANAdI Ahiteti vadejjA ?, tattha khalu ime paMca saMvacchare paM0 taM0- caMde 2 abhivahnite caMde abhivahnite, tA etesi NaM paMcanhaM saMvaccharANaM paDhamassa caMdassa saMvaccharassa ke AdI Ahiteti vadejjA?, tA jeNaM paMcamassa abhivadditasaM vaccharassa pajjavasANaM se NaM paDhamassa caMdassa saMvaccharassa AdI aNaMtarapurakkhaDe samae tIse NaM kiMpajjavasite Ahiteti vadejjA ?, tA je gaM docassa AdI caMdasaMvaccharassa se NaM paDhamassa caMdasaMva For Personal & Private Use Only 10 prAbhRte 22 prAbhRtaprAbhRte candrAdeH M samayogitA sU 70 // 197 // Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ccharassa pajjavasANe aNaMtara pacchAkaDe samaye / taM samayaM ca NaM caMde keNaM NakkhatteNaM joeti ?, tA uttarAhiM AsADhAhiM, uttarANaM AsADhANaM chaduvIsaM muhuttA chaduvIsaM ca bAvaTThibhAgA muhuttassa bAvadvibhAgaM ca sattadvidhA chattA cappaNNaM cuNNiyAbhAgA sesA, taM samayaM sUre keNaM NakkhatteNaM joeti ?, tA puNanvasuNA, puNasussa solasa muhuttA aTTha ya bAvaTThibhAgA muhuttassa bAvaTTibhAgaM ca sattaTThihA chettA vIsaM cuNNiyAbhAgA sesA / tA eesiNaM paMcaNDaM saMvaccharANaM doccassa caMdasaMvaccharassa ke AdI Ahiteti vadejjA ?, tA jeNaM paDhamassa caMdasaMvaccha rassa pajjavasANe se NaM docassa NaM caMdasaMvaccharassa AdI aNaMtarapurakkhaDe samaye, tA se NaM kiM pajjavasite Ahiteti vadejjA ?, tA je NaM taccassa abhivaDiyasaMvaccharassa AdI se NaM docassa saMva|ccharassa pajjavasANe aNaMtarapacchAkaDe samaye / taM samayaM ca NaM caMde keNaM NakkhatteNaM joeti ?, tA puvAhiM AsADhAhiM, putrANaM AsADhANaM satta muhuttA tevaNNaM ca bAvaTTibhAgA muhuttassa bAvadvibhAgaM ca sattadvidhA chettA igatAlIsaM cuNNiyAbhAgA sesA, taM samayaM ca NaM sUre keNaM NakkhatteNaM joeti ?, tA puNanvasuNA, puNavasussa NaM bAyAlIsaM muhuttA paNatIsaM ca bAvaTThibhAgA muhuttassa bAvaTTibhAgaM ca sattaTThidhA chettA satta cuNiyA bhAgA sesA, tA etesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM taccassa abhivadditasaMvaccharassa ke AdI AhitAti vadejA?, tA je NaM doccassa caMdasaMvaccharassa pajjavasANe se NaM taccassa abhivahnitasaMvaccharassa AdI anaMtarapurakkhaDe samae, tA se NaM kiMpajjavasite Ahiteti vadejjA ?, tA jeNaM cautthassa caMdasaMvaccharassa AdI For Personal & Private Use Only Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAbhRte sUryaprajJa- se NaM taccassa abhivahitasaMvaccharassa pajavasANe aNaMtarapacchAkaDe samae / taM samayaM ca NaM caMde keNaM Nakkha-410 prAbhRte ptivRttiH chatteNaM joeti ?, tA uttarAhiM AsADhAhiM, uttarANaM AsADhANaM terasa muhuttA terasa ya bAvahibhAgAmuhuttassa 22prAbhRta(mala0) bAvaTThibhAgaM ca sattadvidhA chettA sattAvIsaM cuNiyA bhAgA sesA, taM samayaM ca NaM sUre keNaM NakkhatteNaM jopAbhRte yugaeti ?, tA puNavasuNA, puNavasussa domuhuttA chappaNNaM bAvahibhAgA muhuttassa bAvaTThibhAgaM ca sattadvidhA chettA saMvatsarANA // 198 // mAdyAntau saTThI cuNiyA bhAgA sesA, tA eesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM cautthassa caMdasaMvaccharassa ke AdI Ahiteti sU 71 vadejA?, tA jeNaM taccassa abhivahitasaMvaccharassa pajavasANe se NaM cautthassa caMdasaMvaccharassa AdI aNaMtarapurakkhaDe samaye, tA se NaM kiMpajjavasite Ahiteti vadejA ?, tA je NaM carimassa abhivaDiyasaMvaccharassa |AdI se NaM cautthassa caMdasaMvaccharassa pajjavasANe aNaMtarapacchAkaDe samaye, taM samayaM ca NaM caMde keNaM NakkhateNaM joeti?, tA uttarAhiM AsADhAhiM, uttarANaM AsADhANaM cattAlIsaM muhuttA cattAlIsaM ca bAsaTThibhAgA| muhuttassa bAvahibhAgaM ca sattadvidhA chettA causaThThI cuNiyAbhAgA sesA, taM samayaM ca NaM sUre keNaM NakkhatteNaM joeti ?, tA puNavasuNA, puNavasussa auNatIsaM muhuttA ekavIsaM bAvaTThibhAgA muhuttassa bAvahibhAga ca sattahidhA chettA sItAlIsaM cuNiyA bhAgA sesA, tA etesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM paMcamassa abhivahitasaMvaccharassa ke AdI AhitAti vadejA?,tA jeNaM cautthassa caMdasaMvaccharassa pajavasANe se NaM paMcamassa abhivahitasaMvaccharassa AdI aNaMtarapurakkhaDe samaye, tA se NaM kiMpajjavasite Ahiteti vadejA ?, tA| BREASSSSSSS For Personal & Private Use Only Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jeNaM paDhamassa caMdasaMvaccharassa AdI se NaM paMcamassa abhivahnitasaMvaccharassa pajjavasANe aNaMtarapacchAkaDe samaye, taM samayaM ca NaM caMde keNaM NakkhatteNaM joeti ?, tA uttarAhiM AsADhAhiM, uttarANaM caramasaMmaye, taM samayaM ca NaM sUre keNa NakkhatteNaM joeti ?, tA pusseNaM, pussassa NaM ekkavIsaM muhuttA tetAlIsaMca bAvaTThibhAge muhuttassa bAvaTTibhAgaM sattadvidhA chettA tettIsaM cuNNiyA bhAgA sesA ( sUtraM 79 ) // ekArasamaM pAhuDaM samantaM // 'tA kahaM te' ityAdi, tA iti pUrvavat kathaM kena prakAreNa bhagavan ! tvayA saMvatsarANAmAdirAkhyAta iti vadet ?, bhagavAnAha - ' tattha khalu' ityAdi, tatra - saMvatsara vicAraviSaye khalvime paJca saMvatsarAH prajJaptAH, tadyathA - candrazcandro'bhivarddhitaH candro'bhivarddhitaH, eteSAM ca svarUpaM prAgevopadarzitaM bhUyaH praznayati -- 'tA eesi Na' mityAdi, tA iti pUrvavat, eteSAM paJcAnAM saMvatsarANAM madhye prathamasya cAndrasya saMvatsarasya ka AdirAkhyAta iti vadet ?, bhagavAnAha - 'tA jeNa' mityAdi, yat pAzcAtyayugavarttinaH paJcamasyAbhivarddhitasaMvatsarasya paryavasAnaM - paryavasAnasamayaH tasmAdanantaraM puraskRto bhAvI yaH samayaH sa prathamasya candrasaMvatsarasyAdiH, tadevaM prathama saMvatsarasyAdijJataH, samprati paryavasAnasamayaM pRcchati - 'tA se Na'mityAdi, tA iti pUrvavat sa prathamazcAndrasaMvatsaraH kiMparyavasitaH - kiMparyavasAna AkhyAta iti vadet ?, bhagavAnAha - 'tA' jeNa 'mityAdi, yo dvitIyasya cAndrasaMvatsarasyAdiH -- AdisamayastasmAdanantaro yaH puraskRtaH - atIta samayaH sa prathamacAndrasaMvatsarasya paryavasAnaM - paryavasAnasamayaH, 'taM samayaM ca Na'mityAdi, tasmiMzcAndra saMvatsaraparyavasAnabhUte samaye candraH For Personal & Private Use Only Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa tivRttiH (mala.) // 19 // SAHASR kena nakSatreNa saha yogaM yunakti-karoti ?, bhagavAnAha-tA uttarAhiM'ityAdi, iha dvAdazabhiH paurNamAsIbhizcAndraH 11 prAbhRte ta saMvatsaro bhavati, tato yadeva prAk dvAdazyAM paurNamAsyAM candranakSatrayogaparimANaM sUryanakSatrayogaparimANaM coktaM tadevAnyU- 22prAbhRta nAtiriktamatrApi draSTavyaM, tathaiva gaNitabhAvanA karttavyA, evaM zeSasaMvatsaragatAnyAdiparyavasAnasUtrANi bhAvanIyAni yAva- prAbhRte prAbhRtaparisamAptiH, navaraM gaNitabhAvanA kriyate-tatra dvitIyasaMvatsaraparisamAptizcaturviMzatitamapaurNamAsIparisamAptau, yugasaMvatsatatra dhruvarAziH SaTSaSTirmuhartA ekasya ca muhUrtasya paJca dvApaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya ekaH saptaSaSTibhAgaH 66 / raannaamaadi5|1| ityevaMpramANazcaturviMzatyA guNyate, jAtAni paJcadaza zatAni caturazItyadhikAni muhUrtAnAM muhUrtagatAnAM ca dvApa paryavasAne |STibhAgAnAM viMzatyuttaraM zatamekasya ca dvASaSTibhAgasya caturviMzatiH saptapaSTibhAgAH 1584 / 120 / 24 / tata etasmAdaSTabhiH muhUrtazatairekonaviMzatyadhikairekasya ca muhUrtasya caturviMzatyA dvApaSTibhAgairekasya ca dvApaSTibhAgasya SaTpaTyA saptaSaSTibhAgairekaH paripUrNo nakSatraparyAyaH zuddhyati, tataH sthitAni pazcAtsapta muhUrtazatAni paJcaSaSTyadhikAni muhUrtagatAnAM ca dvApaSTibhAgAnAM paJcanavatirekasya ca dvApaSTibhAgasya paJcaviMzatiH saptapaSTibhAgAH 765 / 95 / 25 / tato 'mUle satteva coyAlA' ityAdi vacanAt saptabhizcatuzcatvAriMzadadhikairmuhUrtazatairekasya ca muhUrtasya caturviMzatyA dvASaSTibhAgairekasya ca dvApaSTibhAgasya SaTpaTyA saptapaSTibhAgairabhijidAdIni mUlaparyantAni nakSatrANi zuddhAni, tataH sthitAH pazcAt dvAviMza|tirmuhatoM ekasya ca muhUrttasyASTau dvApaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya SaDviMzatiH saptaSaSTibhAgAH 22 / 8 / 26 / / // 199 // tata AgataM dvitIyacAndrasaMvatsarasya paryavasAnasamaye pUrvASADhAnakSatrasya sapta muhUrttA ekasya ca muhUrtasya tripaJcAzad dvASa AS For Personal & Private Use Only Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CROSS555509594 STibhAgA ekasya dvApaSTibhAgasya ekacatvAriMzat saptaSaSTibhAgAH zeSAH, tadAnIM ca sUryeNa yuktasya punarvasorTAcatvAriMzat 5 muhUrttA ekasya ca muhUrtasya paJcatriMzat dvASaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya sapta saptaSaSTibhAgAH zeSAH, tathAhi-sa eva dhruvraashiH| 66 / 5 / 1 / caturviMzatyA guNito jAtAni paJcadaza zatAni caturazItyadhikAni muhUrtAnAM muhUrtagatAnAM ca dvASaSTibhAgAnAM viMzatyuttaraM zataM ekasya ca dvApaSTibhAgasya caturviMzatiH saptaSaSTibhAgAH 1584 / 120 / 24 / tata etasmAdaSTabhiH zatairekonaviMzatyadhikaimuhUrtAnAmekasya ca muhUrtasya caturviMzatyA dvASaSTibhAgairekasya ca dvASaSTibhAgasya SaTSaSTyA saptaSaSTibhAgaiH 819 / 24 / 66 ekaH paripUrNI nakSatraparyAyaH zuddhaH, sthitAni pazcAt sapta muhUrttazatAni paJcaSaSTyadhikAni muhUrtAnAmekamuhUrtagatAzca dvApaSTibhAgAH paJcanavatiH ekasya ca dvASaSTibhAgasya paJcaviMzatiH saptaSaSTibhAgAH 765 / / |95 / 25 / tata etebhya ekonaviMzatyA muhUtairekasya ca muhUrtasya tricatvAriMzatA dvApaSTibhAgairekasya ca dvASaSTibhAgasya trayastriMzatA saptapaSTibhAgaiH puSyaH zuddhaH, sthitAni pazcAnmuhUrtAnAM sapta zatAni SaTcatvAriMzadadhikAni ekasya ca muhUrttasya ekapaJcAzat dvASaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasyaikonaSaSTiH saptaSaSTibhAgAH 746 / 51 / 59 / tato bhUyo'pyetasmAta saptabhirmuharttazataizcatuzcatvAriMzadadhikairekasya ca muhUrtasya caturvizatyA dvApaSTibhAgairekasya ca dvApaSTibhAgasya SaTpaTyA saptapaSTibhAgairazleSAdIni ArdrAparyantAni zuddhAni, sthitau pazcAd dvau muhUrtAvekasya ca muhUrtasya SaviMzatiSiSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya SaSTiH saptaSaSTibhAgAH 2 / 26 / 60 / AgataM dvitIyacAndrasaMvatsaraparyavasAnasamaye punarvasunakSatrasya 31 dvAcatvAriMzanmuhartA ekasya ca muhUrtasya paJcatriMzad dvASaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya sapta saptapaSTibhAgAH zeSAH, dan Education International For Personal & Private Use Only Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryajJativRttiH ( mala0 ) // 200 // tathA tRtIyAbhivarddhitasaMjJasaMvatsara parisamAptiH saptatriMzatA paurNamAsIbhistato dhruvarAziH 66 / 5 / 1 / saptatriMzatA guNyate, jAtAni muhUrttAnAM caturviMzatiH zatAni dvAcatvAriMzadadhikAni dvASaSTibhAgAnAM ca paJcAzItyadhikaM zataM saptaSaSTibhAgAH saptatriMzat 2442 / 185 / 37 / tata etebhyo'STau muhUrttazatAni ekonaviMzatyadhikAni ekasya ca muhUrttasya caturviMzatidvaSaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya SaTSaSTiH saptaSaSTibhAgA ityekanakSatraparyAyaparimANaM dvAbhyAM guNayitvA zodhyate, tataH sthitAni pazcAdaSTau muhUrttazatAni caturuttarANi muhUrttasatkAnAM ca dvASaSTibhAgAnAM paJcatriMzadadhikaM zataM ekasya ca dvASaSTibhAgasya ekonacatvAriMzatsaptaSaSTibhAgAH 804 / 135 / 39 / tata etebhyaH saptabhirmuhUrttaza taizcatuHsaptatyadhikairekasya ca muhUrttasya caturviMzatyA dvASaSTibhAgairekasya ca dvASaSTibhAgasya SaTSaSTyA saptaSaSTibhAgairabhijidAdIni pUrvASADhAparyantAni nakSatrANi zuddhAni, sthitAH pazcAdekatriMzanmuhUrttA ekasya ca muhUrttasyASTacatvAriMzad dvASaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya catvAriMzatsaptaSaSTibhAgAH 31 / 48 / 40 / tata AgataM tRtIyAbhivarddhitasaMjJa saMvatsaraparyavasAnasamaye uttarASADhA nakSatrasya trayodaza muhUrttA ekasya ca muhUrttasya trayodaza dvASaSTibhAgAH ekasya ca dvASaSTibhAgasya saptaviMzatiH saptaSa - |STibhAgAH zeSAH, tadAnIM ca sUryeNa samprayuktasya punarvasunakSatrasya dvau muhUrttI ekasya ca muhUrttasya SaTpaJcAzad dvASaSTibhAgAH ekaM ca dvASaSTibhAgaM saptaSaSTidhA chittvA tasya satkAH SaSTizcUrNikA bhAgAH zeSAH, tathAhi - sa eva dhruvarAziH 66 // 5 // 1 / saptatriMzatA guNyate, jAtAni muhUrttAnAM caturviMzatiH zatAni dvAcatvAriMzadadhikAni muhUrttasatkAnAM ca dvASaSTibhAgAnAM paJcAzItyadhikaM zataM ekasya ca dvASaSTibhAgasya saptatriMzat saptaSaSTibhAgAH 2442 / 185 / 37 / tata etebhyaH For Personal & Private Use Only 11 prAbhRte 22 prAbhRta prAbhRte yugasaMvatsarANAmAdiparyavasAne sU 71 // 200 // Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rimANa dviguNaM kRtvA dvaSaSTibhAgasya mAdvaSaSTi 95**** lAparvavata sakalanakSatraparyAyaparimANaM dviguNaM kRtvA zodhyate, sthitAni pazcAdaSTau muhUrtazatAni caturuttarANi muhUrtasatkAnAM dvASaSTibhAgAnAM paJcatriMzadadhikaM zataM ekasya ca dvApaSTibhAgasya ekonacatvAriMzatsaptapaSTibhAgAH 804 / 135 / 39 // tato bhUya etebhya ekonaviMzatyA muharekasya ca muhUrtasya tricatvAriMzatAdvApaSTibhAgairekasya ca dvApaSTibhAgasya trayastriMzatA saptapaSTibhAgaiH puSyaH zuddhaH, sthitAni pazcAnmuhUrtAnAM sapta zatAni paJcAzItyadhikAni muhUrttasatkAnAM ca dvASaSTibhAgAnAM dvinavatirekasya ca dvApaSTibhAgasya SaT saptapaSTibhAgAH 785 / 92 / 6 / tato bhUyo'pyetebhyaH saptabhirmuhUrttazataizcatuzcatvAriMzadadhikairekasya ca muhUrtasya caturvizatyA dvASaSTibhAgairekasya ca dvApaSTibhAgasya SaSaSTyA saptaSaSTibhAgairazleSAdIni AparyantAni zuddhAni, sthitAH pazcAnmuhartA dvAcatvAriMzat, ekasya ca muhUrtasya paJca dvApaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya sapta saptapaSTibhAgAH 42 / 5 / 7 / tata AgataM tRtIyAbhivarddhitasaMjJasaMvatsaraparyavasAnasamaye sUryeNa saha saMyuktasya punarvasodvau~ muhUrtAvekasya ca muhUrtasya SaTpaJcAzad dvASaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya SaSTizcUrNikA bhAgAH zeSAH, tathA caturthacAndrasaMvatsaraparyavasAnamekonapaJcAzattamapaurNamAsIparisamAptau tataH sa eva dhruvarAziH 66 / 5|1|ekonpnycaashtaa guNyate, jAtAni muhUrtAnAM dvAtriMzacchatAni catustriMzadadhikAni muhUrtasatkAnAM ca dvASaSTibhAgAnAM dve zate paJcacatvAriMzadadhike ekasya ca dvApaSTibhAgasya ekonapaJcAzat saptapaSTibhAgAH 3234 / 245 / 49 / tata etasmAt prAguktaM sakalanakSatraparyAyaparimANaM tribhirguNayitvA zodhyate, tataH sthitAni sapta zatAni saptasaptatyadhikAni muhUrtAnAM muhUrtasatkAnAM ca dvApaSTibhAgAnAM saptatyadhika zataM ekasya ca dvASaSTibhAgasya dvipaJcAzat saptapaSTibhAgAH 777 / 170 / *%%%2525 Jain Education Internal For Personal & Private Use Only Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH (mala0) // 20 // 52 / tataH saptabhiH zataiH catuHsaptatyadhikairmuhadnAmekasya ca muhUrtasya caturviMzatyA dvApaSTibhAgairekasya ca dvASaSTibhAgasya SaTpaTyA saptaSaSTibhAgairbhUyo'bhijidAdIni pUrvASADhAparyantAni nakSatrANi zuddhAni, sthitAH pazcAtpaJca muhUrttA ekasya ca muhUrtasya ekaviMzatiSaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya tripaJcAzatsaptaSaSTibhAgAH 5 / 21 / 53 / tata AgataM caturthacAndrasaMvatsaraparyavasAnasamaye uttarASADhAnakSatrasya candrayuktasya ekonacatvAriMzanmuhartA ekasya ca muhUrtasya catvAriMzad dvApaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya caturdaza saptaSaSTibhAgAH zeSAH, tadAnIM ca sUryeNa saha yuktasya punarvasunakSatrasya ekonatriMzanmuhUrttA ekaviMzatiSaSTibhAgA muhUrtasya ekaM ca dvApaSTibhAgaMsaptaSaSTidhA chittvA tasya satkA saptacatvAriMzacUrNikAbhAgAH zeSAH, tathAhi-sa eva dhruvarAzirekonapaJcAzatA guNyate, guNayitvA ca tataH prAguktaM sakalanakSatraparyAyaparimANaM tribhirguNayitvA zodhyate, sthitAni sapta muhUrttazatAni saptasaptatyadhikAni muhUrtasatkAnAM ca dvApaSTibhAgAnAM saptatyadhikaM zatamekasya |ca dvApaSTibhAgasya dvipaJcAzatsaptapaSTibhAgAH 777 / 170 / 52, tata etebhya ekonaviMzatyA muhUttarekasya ca muhUrttasya tricatvAriMzatA dvApaSTibhAgairekasya ca dvApaSTibhAgasya trayastriMzatA saptaSaSTibhAgaiH puSyaH zuddhaH, sthitAni pazcAnmuhUrtAnAM sapta zatAni aSTApaJcAzadadhikAni muhUrtasatkAnAM ca dvASaSTibhAgAnAM saptaviMzatyadhikaM zataM ekasya ca dvASaSTibhAgasya ekonaviMzatiH saptapaSTibhAgAH 758 / 127 // 19 // tataH saptabhiHzataizcatuzcatvAriMzadadhikaimuhattonAmekasya ca muhUtrtasya catuvizatyA dvApaSTibhAgairekasya ca dvApaSTibhAgasya SaSaSTyA saptaSaSTibhAgairazleSAdInyAdrAparyantAni nakSatrANi zuddhAni, sthitAH pazcAt paJcadaza muhartA ekasya ca muhUrtasya catvAriMzad dvApaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya viMzatiH sptpssttibhaagaaH15|40 11prAbhRte22prAbhRta| prAbhRte yugasaMvatsarANAmAdiparyavasAne sU 71 5555 // 201 // For Personal & Private Use Only www.iainelibrary.org Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 20,tata AgataM caturthacAndrasaMvatsaraparyavasAnasamaye punarvasunakSatrasya ekonatriMzanmuhartA ekasya ca muhUrtasya ekaviMzatiSaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya saptacatvAriMzatsaptaSaSTibhAgAHzeSA iti, paJcamAbhivarddhitasaMvatsaraparyavasAnaM ca dvASaSTitamapaurNamAsIparisamAptisamaye,tato yadeva prAk dvApaSTitamapaurNamAsIparisamAptisamaye candranakSatrayogaparimANaM sUryanakSatrayogaparimANaM coktaM tadevAnyUnAtiriktamatrApi draSTavyam // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAmekAdazaM prAbhRtaM samAptam / | tadevamuktamekAdazaM prAbhRtam , samprati dvAdazamucyate-tasya cAyamarthAdhikAraH, yathA 'kati saMvatsarA bhavanti' tadviSayaM praznasUtramAha| tA kati NaM saMvaccharA AhitAtivadejA ?, tattha khalu ime paMca saMvaccharA paM0 saM0-Nakkhatte caMde uDU Adicce abhivahite, tA etesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM paDhamassa nakkhattasaMvaccharassa NakkhattamAse tIsatimuhutteNaM 2 ahoratteNaM mijamANe kevatie rAiMdiyaggeNaM Ahiteti vadejA?, tA sattAvIsaM rAIdidAI ekka vIsaM ca sattaTThibhAgA rAiMdiyassa rAiMdiyaggeNaM Ahiteti vadejA, tA se NaM kevatie muhuttaggeNaM Ahiteti vadejA, tA aTThasae ekUNavIse muhuttANaM sattAvIsaM ca sattahibhAge muhuttassa muhuttaggeNaM AhitetivadejA, tA eesi NaM addhA duvAlasakkhuttakaDA Nakkhatte saMvacchare, tA se NaM kevatie rAiMdiyaggeNaM AhitAtivadejA ?, tA tiNi sattAvIse rAiMdiyasate ekkAvannaM ca sattahibhAge rAiMdiyassa rAiMdiyaggeNaM Ahiteti vadejA, tA se NaM kevatie muhuttagaNa Ahiteti vadejA ?, tA Nava muhuttasahassA For Personal & Private Use Only Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa-18 aTTha ya battIse muhuttasae chappannaM ca sattahibhAge muhuttassa muhuttaggeNa aahitetivdejaa| tA eesi NaM 12 prAbhRte tivRttiH paMcaNhaM saMvaccharANaM docassa caMdasaMvaccharassa caMde mAse tIsatimuhutteNaM 2ahoratteNaM gaNijamANe kevatie rAI- 22prAbhRta(mala0) * diyaggeNaM Ahiteti vadejjA ?, tA egUNatIsaM rAiMdiyAI battIsaM bAvaTThibhAgA rAiMdiyassa rAiMdiyaggeNaM , prAbhRte Ahiteti vadejA, tA se NaM kevatie muhuttaggeNaM Ahiteti vadejjA ?, tA aTTapaMcAsate muhutte tettIsaM ca nksstraadiv||202|| chAvaTThibhAge muhuttaggeNaM AhitetivadejA, tA esa NaM addhA duvAlasakhuttakaDA caMde saMvacchare, tA se gaM parAtrindikevatie rAiMdiyaggeNaM Ahiteti vadejA ?, tA tinni cauppanne rAiMdiyasate duvAlasa ya bAvadvibhAgA ATM vamuhUrtamAna rAiMdiyaggeNaM Ahiteti vadevA?, tIse NaM kevatie muhuttaggeNaM Ahiteti vadejA, tA dasa muhuttasahassAI chacca paNuvIse muhuttasae paNNAsaM ca bAvaTThibhAge muhutteNaM Ahiteti vadejA / tA eesi NaM paMcaNhaM saMvaccha-14 rANaM taccassa uDusaMvaccharassa uDamAse tIsatIsamuhutteNaM gaNijamANe kevatie rAiMdiyaggeNaM AhiyAti vadejjA ?, tA tIsaM rAiMdiyANaM rAiMdiyaggeNaM AhitetivadejjA, tA se NaM kevatie muhuttaggeNaM Ahiteti vadejA ?, tA Nava muhuttasatAI muhuttaggeNaM Ahiteti vadejA, tA esa NaM addhA duvAlasakhuttakaDA uDU saMvacchare, // 202 // tA se NaM kevatie rAiMdiyaggeNaM Ahiteti vadejA?, tA tiNi saTTe rAiMdiyasate rAiMdiyaggeNaM Ahiteti vadejA, tA se NaM kevatie muhuttaggeNaM AhietivadejA,tA dasa muhuttasahassAiM aTThayasayAI muhuttaggeNaM Ahiteti vadejA / tA eesiNaM paMcaNhaM saMvaccharANaM cautthassa AdicasaMvaccharassa Aice mAse tIsatimuhutteNaM For Personal & Private Use Only Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahoratteNaM gaNijamANe kevaie rAiMdiyaggeNa Ahiteti vadejA ?, tA tIsaM rAiMdiyAI avaddhabhAgaM ca rAI. diyassa rAiMdiyaggeNaM Ahiteti vadejA, tA se NaM kevatie muhuttaggeNaM Ahiteti vadejA ?, tA Nava paNNarasa muhuttasae muhattaggeNaM Ahiteti vadejA, tA esa NaM addhA duvAlasakhuttakaDA Adice saMvacchare, tA se NaM kevatie rAIdiyaggeNaM Ahiteti vadejA ?, tA tinni chAvaDhe rAiMdiyasae rAiMdiyaggeNaM AhiyattivaijA, tA se NaM kevatie muhuttaggeNaM Ahiyatti vaijjA ?, tA dasa muhuttassa sahassAI Nava asIte muhuttasate muhattaggeNaM Ahiteti vadejjA / tA eesiNaM paMcaNhaM saMvaccharANaM paMcamassa abhivaDiyasaMvaccharassa abhivahite mAse tIsatimuhutteNaM gaNijamANe kevatie rAiMdiyaggeNaM Ahiteti vadejA ?, tA ekatIsa rAiMdiyAI egUNatIsaM ca muhuttA sattarasa bAvahibhAge muhuttassa rAiMdiyaggeNaM Ahiteti vadejA, tA se NaM kevatie muhuttaggeNaM Ahiteti vadejA ?, tA Nava egUNasaTTe muhuttasate sattarasa bAvaTThibhAge muhattassa muhattaggeNaM Ahiteti vadejA, tA esa NaM addhA duvAlasakhuttakaDA abhivaDDitasaMvacchare, tA se NaM kevatie rAiMdiyaggeNaM Ahiteti vadejjA ?, tiNi tesIte rAiMdiyasate ekavIsaM ca muhuttA aTThArasa bAvahibhAge muhuttassa rAiMdiyaggeNaM AhitetivadejA, tiNi tesIte rAiMdiyasate ekkavIsaM ca muhuttA aTThArasa bAvaTThibhAge muhuttassa rAiM. diyaggeNaM Ahiteti vadejA, tA se NaM kevatie muhuttaggeNa Ahiteti vadejA ?, tA ekArasa muhattasahassAI paMca ya ekkArasa muhuttasate aTThArasa bAvaTThibhAge muhuttassa muhuttaggeNaM AhitetivadejjA (sUtraM 72) // For Personal & Private Use Only Mainelibrary.org Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 sUryaprajJativRttiH (mala0) // 20 // 'tA kai saMvaccharA'ityAdi, tA iti pUrvavat, kati saMvatsarA bhagavan ! tvayA AkhyAtA iti vadet ?, bhagavAnAha- 12 prAbhRte 'tatre'tyAdi, tatra-saMvatsaravicAraviSaye khalvime paJca saMvatsarA prajJaptAH, tadyathA-'nakkhatte'tyAdi, padaikadeze padasamu-422 prAbhRtadAyopacArAt nakSatrasaMvatsarazcandrasaMvatsara RtusaMvatsara AdityasaMvatsaro'bhivatisaMvatsaraH, eteSAM ca pazcAnAmapi saMva- prAbhRte tsarANAM svarUpaM prAgevopavarNitaM, 'tA eesi Na'mityAdi praznasUtraM, 'tA' iti pUrvavat, eteSAM paJcAnAM saMvatsarANAM madhye | nakSatrAdivaprathamasya nakSatrasaMvatsarasya satko yo nakSatramAsaH sa triMzanmuhUrttapramANenAhorAtreNa gaNyamAnaH kiyAn rAtrindivANa parAtrindi navamuhUrttamAnaM rAtrindivaparimANenAkhyAta iti vadet ?, bhagavAnAha-'tA' ityAdi, tA iti pUrvavat , saptaviMzatiH rAtrindivAni eka sU 72 viMzatizca saptaSaSTibhAgA rAtrindivasya rAtrindivAoNAkhyAta iti vadet , tathAhi-yuge nakSatramAsAH saptaSaSTiretacca prAgeva bhAvitaM, yuge cAhorAtrANAmaSTAdaza zatAni triMzadadhikAni 1830, tatasteSAM saptaSaSTyA bhAge hRte labdhAH saptaviMzatirahorAtrA ekasya cAhorAtrasya ekaviMzatiH saptaSaSTibhAgAH 27 / / 'tA se Na'mityAdi, sa nakSatramAsaH kiyAn muhUrtAoNa-muhUrttaparimANenAkhyAta iti vadet ?, bhagavAnAha-tA aTThasae'ityAdi, aSTottarazatAnyekonaviMzatyadhikAni muhUrtAnAmekasya ca muhUrtasya saptaviMzatiH saptaSaSTibhAgAH 819 / 37 / muhUrtAoNAkhyAta iti vadet , tathAhinakSatramAsaparimANaM saptaviMzatirahorAtrA ekasya cAhorAtrasya ekaviMzatiH saptaSaSTibhAgAH, tataH savarNanArtha saptaviMzatirapyahorAtrAH saptaSaSTyA guNyante, guNayitvA coparitanA ekaviMzatiH saptaSaSTibhAgAH prakSipyante, jAtAni saptaSaSTibhAgA- 203 // nAmaSTAdaza zatAni triMzadadhikAni 1830, tAni muhUrtAnayanArtha triMzatA guNyante, jAtAni catuSpazcAzatsahasrANi For Personal & Private Use Only Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SAB535A nava zatAni muhUrtagatasaptaSaSTibhAgAnAM 54900, tata eteSAM saptaSaSTyA bhAgo hiyate, labdhAni aSTau zatAnyekonaviMzatyadhikAni muhUrtAnAmekasya ca muhUrtasya saptaviMzatiH saptaSaSTibhAgA iti 819 / 37, 'tA esa Na'mityAdi, eSA-18 anantaramuktA nakSatramAsarUpA addhA dvAdazakRtvaH kRtA, dvAdazabhirvArairguNitA ityarthaH, nakSatrasaMvatsaro bhavati, samprati sakalanakSatrasaMvatsaragatarAtrindivaparimANamuhUrtaparimANaviSayapraznanirvacanasUtrANyAha-tA se 'mityAdi, sugama, navaraM rAtrindivacintAyAM nakSatramAsarAtrindivaparimANaM muhUrttacintAyAM nakSatramAsamuhUrtaparimANaM dvAdazabhirguNitavyaM tato yathokkA rAtrindivasaGkhyA muhUrtasaGkhyA ca bhavati, 'tA eesi Na'mityAdi, sugama, bhagavAnAha-'tA egUNatIsa| mityAdi, ekonatriMzat rAtrindivAni dvAtriMzacca dvApaSTibhAgA rAtrindivasya etAvatparimANazcandramAso rAtrindivAgreNAkhyAta iti vadet , tathAhi-yuge dvApaSTizcandramAsAH, etacca prAgapi bhAvitaM, tato yugasatkAnAmaSTAdazAnAmahorAtrazatAnAM triMzadadhikAnAM dvASaSTyA bhAgo hriyate, labdhA ekonatriMzadahorAtrA ekasya cAhorAtrasya dvAtriMzat dvASaSTibhAgAH 29 / 33 / 'tA se NamityAdi, praznasUtraM sugama, bhagavAnAha-tA aTTe'tyAdi, aSTau muhUrtazatAni paJcAzItyadhikAni 4 ekasya ca muhUrtasya triMzat dvASaSTibhAgAH, etAvatparimANazcandramAso muhUrtAoNAkhyAta iti vadet , tathAhi-candramA saparimANamekonatriMzadahorAtrA ekasya cAhorAtrasya dvAtriMzat dvASaSTibhAgAH, tatra savarNanArthamekonatriMzadapyahorAtrA dvASaSTyA guNyante, guNayitvA ca uparitanA dvAtriMzad dvASaSTibhAgAH prakSipyante, jAtAnyaSTAdaza zatAni triMzadadhikAni dvASaSTibhAgAnAM 1830, tata etAni triMzatA guNyante, jAtAni catuSpaJcAzatsahasrANi nava zatAni muhUrtagatadvASaSTi Jain Education For Personal & Private Use Only Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJazivRttiH ( mala0 ) // 204 // bhAgAnAM 54900, tata eteSAM dvASaSTyA bhAgo hiyate, labdhAni aSTau zatAni paJcAzItyadhikAni muhUrttAnAmekasya ca muhUrttasya triMzad dvASaSTibhAgAH 885 / 'tA esa NaM addhA' ityAdi, prAgvad bhAvanIyaM, 'tA eesi Na' mityAdi, tRtIyaRtu saMvatsaraviSayaM praznasUtraM sugamaM, bhagavAn prativacanamAha - 'tA tIse Na'mityAdi tA iti pUrvavat triMzatA rAtrindivAgreNa RtumAsa AkhyAta iti vadet, tathAhi -- RtumAsAH yuge ekaSaSTiH, tato yugasatkAnAmaSTAdazazatasajyAnAM triMzadadhikAnAmahorAtrANAmekapaSTyA bhAgo hiyate, labdhAstriMzadahorAtrAH 30, 'tA se Na'mityAdi, muhUrttaviSayaM praznasUtraM sugamaM, bhagavAnAha - 'tA nava muhuttasayA' ityAdi, nava muhUrttazatAni muhUrttAgreNAkhyAta iti vadet, tathAhitriMzadrAtrindivAni RtumAsaparimANamekaikasmiMzca rAtrindive triMzanmuhUrttAstatastriMzatastriMzatA guNane nava zatAni bhavantIti, 'tA eesi Na' mityAdi, prAgvad bhAvanIyaM, 'tA eesi Na'mityAdi caturtha sUrya saMvatsaraviSayaM praznasUtraM taca sugamaM, bhagavAnAha - 'tA tIsa' mityAdi, tA iti pUrvavat, triMzat rAtrindivAni ekasya rAtrindivasya ekamapArddhabhAgaM, eka marddhamityarthaH, etAvatpramANaH sUryamAso rAtrindivAgreNa AkhyAta iti vadet, tathAhi - sUryamAsA yuge SaSTistato yugasatkAnAmahorAtrANAM triMzadadhikASTAdazazata saGkhyAnAM SaSTyA bhAgo hiyate, labdhAH sArddhAstriMzadahorAtrAH, 'tA se Na'mityAdi, muhUrttaviSayaM praznasUtraM sugamam, bhagavAnAha - 'navapaNNare' ityAdi nava muhUrttazatAni paJcadazAdhikAni muhUrtta - parimANenAkhyAta iti vadet, tathAhi - sUryamAsaparimANaM triMzat rAtrindivAni ekasya ca rAtrindivasyArddhaM tacca triMzatA guNyante, jAtAni nava zatAni, rAtrindivAddhe ca paJcadaza muhUrttA iti, 'tA eesi Na' mityAdi, prAgvad bhAva For Personal & Private Use Only 12 prAbhRte 22 prAbhUta prAbhRte nakSatrAdivarSarAtrindivamuhUrttamAnaM sU 72 // 204 // Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIyaM / 'tA eesi NamityAdi, paJcamAbhivarddhitasaMvatsaraviSayaM praznasUtraM sugama, bhagavAnAha-tA ekatIsa'mityAdi,8 tA iti pUrvavat, ekatriMzat rAtrindivAni ekonatriMzacca muhUrtA ekasya muhUrtasya saptadaza dvASaSTibhAgA rAtrindi&A vANAkhyAta iti vadet , tathAhi-trayodazabhizcandramAsairabhivarddhitasaMvatsaraH, candramAsasya ca parimANamekonatriMzat rAtri |ndivAni ekasya ca rAtrindivasya dvAtriMzat dvApaSTibhAgAH 293, etatrayodazabhirguNyate, tato yathAsambhavaM dvApaSTi18 bhAgai rAtrindiveSu jAteSu jAtamidaM trINyahorAtrazatAni vyazItyadhikAni catuzcatvAriMzacca dvASaSTibhAgA ahorAtrasya |383 / , etadabhivarddhitasaMvatsaraparimANaM, tata etasya dvAdazabhirbhAgo hiyate, tatra trayANAmahorAtrazatAnAM tryazItya|dhikAnAM dvAdazabhirbhAgo hiyate labdhA ekatriMzadahorAtrAH, zeSAstiSThanti ekAdaza, te ca muhUrtakaraNArtha triMzatA guNyante, |jAtAni triMzadadhikAni trINi zatAni 330, ye'pi ca catuzcatvAriMzat dvApaSTibhAgA rAtrindivasya te muhUrttakaraNArtha triMzatA guNyante, jAtAni trayodaza zatAni viMzatyadhikAni 1320, teSAM dvASaSTyA bhAgo hriyate, labdhA ekaviMzatimuhUrtAH, zeSAstiSThantyaSTAdaza, tatraikaviMzatirmuhUrttA muhUrtarAzau prakSipyante, jAtAni muhUrtAnAM trINi zatAnyekapazcAzada-18 dhikAni 351, teSAM dvAdazabhirbhAgo Driyate, labdhA ekonatriMzanmuhUrtAH, zeSAstiSThanti trayaH, te dvASaSTibhAgakaraNArtha hai dvASaTyA guNyante, jAtaM SaDazItyadhikaM zataM 186, tataH prAguktAH zeSIbhUtA muhUrttasyASTAdaza dvASaSTibhAgAH prakSipyante, jAte dve zate caturuttare 204, tayodazabhirbhAgo hiyate, labdhA muhUrtasya saptadaza dvApaSTibhAgAH, 'tA se Na'mityAdi, tA iti pUrvavat , so'bhivarddhitamAsaH kiyAna muhUrtApreNAkhyAta iti vadeva, bhagavAnAha-nave'tyAdi, nava muhUrtaza Jain Education Internal For Personal & Private Use Only Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %A5% sUryaprajJa- tAnyekonaSaSyadhikAni 959 saptadaza ca muhUrtadvASaSTibhAgAH, tathAhi-ekatriMzadapyahorAtrAstriMzatA guNyante, jAtAni 412 prAbhRte ptivRttiH nava zatAni triMzadadhikAni muhUrtAnAM, tata uparitanA ekonatriMzanmuhUrtAstatra prakSipyante, jAtAni muhUrtAnAmekonaSaSTya 22prAbhRta(mala0) |dhikAni nava zatAni / 'tA esa NamityAdi, prAgvad vyAkhyeyaM, 'tA se Na'mityAdi, rAtrindivaviSayaM praznasUtraM sugama, prAbhRte nakSatrAdiva // 205 // bhagavAnAha-'tA tiNNI'tyAdi, trINi rAtrindivazatAni vyazItyadhikAni ekaviMzatirmuhUrttA ekasya ca muhUrtasyA parAtrindiTAdaza dvASaSTibhAgA rAtrindivANAkhyAta iti vadet , tathAhi-ekatriMzadahorAtrA dvAdazabhirguNyante, jAtAni trINivamuhartamAna zatAni dvisaptatyadhikAni ahorAtrANAM 372, tata ekonatriMzanmuhUrtA dvAdazabhirguNyante, jAtAni trINi zatAnyaSTA- sU72 4 catvAriMzadadhikAni 384, teSAmahorAtrakaraNArtha triMzatA bhAgo hriyate, labdhA ekAdaza ahorAtrAH, aSTAdaza tiSThanti, ye'pi ca saptadaza dvASaSTibhAgAH muhUrtasya te'pi dvAdazabhirguNyante, jAte dve zate caturuttare 204, tayoSiSTyA bhAgo hiyate, labdhAstrayo muhUrtAste prAktaneSvaSTAdazasu madhye prakSipyante, jAtA ekaviMzatirmuhartAH, zeSAstiSThantyaSTAdaza dvApaSTibhAgA muhUrttasya, 'tA se Na'mityAdi, praznasUtraM sugama, bhagavAnAha-'ekkArase'tyAdi, ekAdaza muhUrttasahasrANi pazca muhUrttazatAnyekAdazAdhikAni aSTAdaza ca dvASaSTibhAgA muhUrtasyeti muhUrttAgreNAbhivatisaMvatsara AkhyAta iti vadet , tathAhi-abhivaddhitasaMvatsaraparimANaM trINyahorAtrazatAni tryazItyadhikAni ekaviMzatirmuhartA ekasya ca muhUrttasya // 205|| | aSTAdaza dvApaSTibhAgAH, tatraikasmin rAtrindive triMzanmuhUrttA iti trINyahorAtrazatAni vyazItyadhikAni triMzatA guNyante, guNayitvA coparitanA ekaviMzatirmuhUttastitra prakSipyante, tato yathoktA muhUrttasaGkhyA bhavatIti / sampratyete paJca OMOMOMOMOMOMOMOMOMOM OMOMOMOM For Personal & Private Use Only Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * saMvatsarA ekatra mIlitA yAvatpramANA rAtrindivaparimANena bhavanti tAvato nirdidikSuH prathamataH praznasUtramAha tA kevatiyaM te nojuge rAiMdiyaggeNaM Ahiteti vadejA ?, tA sattarasa ekANaute rAIdiyasate egUNavIsaM ca muhuttaM ca sattAvaNNe yAvaTThibhAge muhuttassa bAvaTThibhAgaM ca sattadvidhA chettA paNapaNNaM cuNNiyAbhAge rAIdiyaggeNaM Ahiteti vadejA, tA se NaM kevatie muhattaggeNaM Ahiteti vadejjA!, tA tepaNNa muhuttasahassAI satta ya uNApanne muhattasate sattAvaNaM bAvavibhAge muhuttassa bAvahibhAgaM ca sattadvidhA chettA paNapaNNaM cuNiyA bhAgA muhattaggeNaM Ahiteti vadejA, tA kevatie NaM te jugappatte rAiMdiyaggeNaM Ahiteti vadejA?, tA aTTatIsaM rAIdiyAI dasa yamuhuttA cattAri ya yAvadvibhAge muhuttassa yAvadvibhAgaM ca sattadvidhA chettA duvAlasa cuNiyA bhAge rAiMdiyaggeNaM AhitAti vadejA, tA se NaM kevatie muhuttaggeNaM Ahiteti vadejjA ?, tA ekArasa paNNAse muhattasae cattAri ya bAvaTThibhAge dhAvahibhAgaM ca sattaDhihA chettA duvAlasa cuNiyA bhAge muhuttaggeNaM Ahiteti vadejjA, tA kevatiyaM juge rAiMdiyaggeNaM Ahiteti vadejA, tA aTThArasatIse rAiMdiyasate rAiMdiyaggeNaM AhiyAti vadejA, tA se NaM kevatie muhattaggeNaM AhiyAti vadejA ?, tA cauppaNaM muhuttasahassAI Nava ya muhuttasatAI muhuttaggeNaM Ahiteti vadejA, tA se NaM kevatie bAvahibhAgamuhuttaggeNaM Ahiteti vadejA, tA cauttIsaM satasahassAI atIsaM ca bAvahibhAgamuhuttasate bAvaTTi bhAgamuhuttagge Ahiteti vadejA (sUtraM 73) // * * For Personal & Private Use Only Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAna prAbhate noyugayuga. rAtrindiva muhUrttamAnaM sU73 sUryaprajJa-12 tA iti pUrvavat, kiyat-kiMpramANaM te-rakhayA bhagavan ! 'noyugaM' nozabdo dezaniSedhavacanaH kiJcidUnaM yugamityarthaH, vivRttiH / bhArAtrindivANa-rAtrindivaparimANenAkhyAta iti vadet ?, bhagavAnAha-tA sattarase'tyAdi, noyugaM hi kiJcidanaM yugaM, (mala0) tacca nakSatrAdipaJcasaMvatsaraparimANamato nakSatrAdipaJcasaMvatsaraparimANAnAmekatra mIlane bhavati yathoktA rAtrindivasaGkhyA, tathAhi-nakSatrasaMvatsarasya parimANaM trINi rAtrindivazatAni saptaviMzatyadhikAni ekasya ca rAtrindivasya ekapaJcAzatsa- // 206 // sAptaSaSTibhAgAH, candrasaMvatsarasya trINi rAtrindivazatAni catuSpaJcAzadadhikAni dvAdaza ca dvASaSTibhAgA rAtrindivasya, RtusaMvatsarasya trINi rAtrindivazatAni SaTyAdhikAni, sUryasaMvatsarasya trINi zatAni SaTpazyadhikAni rAtrindivAnAM, abhivarddhitasaMvatsarasya trINi rAtrindivazatAni jyazItyadhikAni ekaviMzatizca muhartA ekasya ca muhUrtasyASTAdaza dvApa|STibhAgAH, tatra sarveSAM rAtrindivAnAmekatra mIlane jAtAni saptadaza zatAni navatyadhikAni, ye ca ekapaJcAzatsaptaSaSTi|bhAgA rAtrindivasya te muhUrtakaraNArthaM triMzatA guNyante, jAtAni paJcadaza zatAni triMzadadhikAni 1530, teSAM saptaSaSTyA |bhAgo hiyate, labdhA dvAviMzatirmuhartA ekasya ca muhUrttasya SaTpaJcAzatsaptaSaSTibhAgAH 22 / muhUrttAzca labdhA ekaviMzatI muhUrteSu madhye prakSipyante, jAtAstricatvAriMzanmuhUrtAstatra triMzatA ahorAtro labdha iti jAtAnyahorAtrANAM saptadaza zatAnyekanavatyadhikAni 1791, zeSAstiSThanti muhUrtAstrayodaza 13, ye'pi ca dvApaSTibhAgA ahorAtrasya dvAdaza te'pi muhUrttakaraNArtha triMzatA guNyante, jAtAni trINi zatAni pazyadhikAni 360, teSAM dvApazyA bhAgo hiyate, labdhAH paJca muhUrtAste prAgukteSu trayodazasu muhUrteSu madhye prakSipyante, jAtA aSTAdaza, zeSAstiSThanti paJcAzat dvApaSTibhAgA // 206 // For Personal & Private Use Only Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muhUrttasya, ye'pi ca SaTpaJcAzatsaptapaSTibhAgA muhUrtasya te trairAzikena dvASaSTibhAgA evaM kriyante-yadi saptapaTyA dvApaSTibhAgA labhyante tataH SaTpaJcAzatA saptaSaSTibhAgaH kiyanto dvApaSTibhAgA labhyante, rAzitrayasthApanA 67 // 12 // 56 // atrAntyena rAzinA madhyarAzerguNanaM jAtAni caturviMzacchatAni dvAsaptatyadhikAni 3472, teSAmAdirAzinA saptapaTyA bhAgo hiyate, labdhA ekapaJcAzadU dvApaSTibhAgAH, te ca prAgukteSu paJcAzati dvApaSTibhAgeSvantaH prakSipyante, jAtamekottaraM zataM 101, tatastanmadhye'bhivarddhitasaMvatsarasatkA uparitanA aSTAdaza dvApaSTibhAgAH prakSipyante, jAtamekonaviMzatyadhika zataM dvASaSTibhAgAnAM 119, zeSAstiSThanti paJcapaJcAzat dvASaSTibhAgasya saptaSaSTibhAgA17, dvASaTyA ca dvASaSTibhAgaireko muhUttoM labdhaH, sa prAgukteSvaSTAdazasu muhUrteSu madhye prakSipyate, jAtA ekonaviMzatirmuhUrtAH 19, zeSAH saptapazcAzat dvASaSTi-18 bhAgA avatiSThante iti, 'tA se NamityAdi, muhUrtaparimANaviSayapraznasUtraM nirvacanasUtraM ca sugama, rAtrindivaparimANasya triMzatA guNane tadupari zeSamuhUrtaprakSepe ca yathoktamuhUrtaparimANasamAgamAt, 'tA kevaie NaM te' ityAdi, tA iti pUrvavat, kiyatA rAtrindivaparimANena tadeva noyugaM yugaprAptamAkhyAtamiti vadet, kiyatsu rAtrindiveSu prakSipteSu tadeva noyugaM paripUrNa yugaM bhavatIti bhAvaH, bhagavAnAha-tA attIsamityAdi, aSTAtriMzad rAtrindivAni daza muhartA ekasya |ca muhUrtasya catvAro dvApaSTibhAgA eka va dvApaSTibhAgaM saptaSaSTidhA chittvA tasya satkA dvAdaza cUrNikA bhAgA ityetA-10 vatA rAtrindivaparimANena yugaprAptamAkhyAtamiti vadeta , etAvatsu rAtrindivAdiSu prakSipteSu tat noyugaM paripUrNa yugaM bhavati iti bhAvaH / sampati tadeva noyugaM muhartaparimANAtmakaM yAvatA muhUrtaparimANena prakSipvena paripUrNa yugaM bhavati tadvi Jan Education International For Personal & Private Use Only Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH ( mala0 ) // 207 // prAbhRte payaM praznasUtramAha - 'tA se Na' mityAdi sugamaM, bhagavAnAha - 'tA ikArase' tyAdi, idaM cASTAtriMzato rAtrindivAnAM 12 prAbhRtetriMzatA guNane zeSamuhUrttAdiprakSepe ca yathoktaM bhavati, bhAvArthazcAyaM etAvati muhUrttaparimANe prakSipte prAguktaM noyugamuhUrttapari- 4 22 prAbhUtamANaM paripUrNayugamuhUrttaparimANaM bhavatIti / samprati yugasyaiva rAtrindivaparimANaM muhUrttaparimANaM ca pratipipAdayiSuH praznanirvacanasUtrANyAha- 'tA kevaiyaM te ityAdi sugamaM, adhunA samastayugaviSaye eva muhUrttagatadvASaSTibhAgaparijJAnArtha praznasUtramAha - 'tA se Na' mityAdi sugamaM, bhagavAnAha - 'tA cottIsa 'mityAdi, idamakSarArthamadhikRtya sugamaM, bhAvArtha stvayam - catuSpazcAzanmuhUrttasahasrANAM navazatAdhikAnAM dvASaSTyA guNanaM kriyate tato yathoktA dvASaSTibhAgasaGkhyA bhvtiiti||smprti kadA'sau candra (drAdi) saMvatsaraH sUrya (ryAdi) saMvatsareNa saha samAdiH samaparyavasAno bhavatIti jijJAsiSuH praznaM karoti - sUryAdInA tAkatA NaM ete AdicacaMdasaMvaccharA samAdIyA samapajjavasiyA Ahiteti vadejjA ?, tA sahiM ee AdizcamAsA bAvahiM etee caMdamAsA, esa NaM addhA chakhuttakaDA duvAlasabhayitA tIsaM ete AdizvasaMva ccharA ekatIsaM ete caMdasaMbaccharA, tatA NaM ete AdiccacaMdasaMbaccharA samAdIyA samapajjavasiyA AhitAti vadekhA / tA katA NaM ete Adicca uDucaMdaNakkhattA saMvaccharA samAdIyA samapajjavasiyA Ahiteti vadejjA ?, tA saTThi ete AdicA mAsA egaTThi ete uDumAsA bAvaTThi ete caMdamAsA sattaTThiete nakkhattA mAsA esa NaM | addhA duvAlasa khuttakaDA duvAlasabhayitA saTThi ete AdicA saMbaccharA egaTThi ete uDusaMvaccharA bAvaDiM ete caMdA saMvaccharA sattaTThi ete nakkhattA saMvaccharA tatA NaM ete Adicca uDucaMdNakkhattA saMvaccharA samA For Personal & Private Use Only mAdyanUsA myaM sU 74 1120011 Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIyA samapajavasiyA Ahiteti vdejaa| tA katA NaM ete abhivaDiAdiccauDucaMdaNakkhattA saMvaccharA samAdIyA samapajavasitA Ahiteti vadejA ?, tA sattAvaNaM mAsA satta ya ahorattA ekArasa ya muhuttA tevIsaM bAvaTThibhAgA muhuttassa ete abhivahitA mAsA sahi ete Adicca mAsA egaTTi ete uDUmAsA bAvaTThI ete caMdamAsA sattaTThI ete nakakhattamAsA esa NaM addhA chappaNNasattakhuttakaDA duvAlasabhayitA satta satA cottAlA ete NaM abhivahitA saMvaccharA, satta satA asItA ete NaM AdicA saMvaccharA, satta satA teNautA |ete NaM uDUsaMvaccharA, aTThasattA chaluttarA ete NaM caMdA saMvaccharA, ekasattarI aTThasayA ee NaM nakkhattA saMva4ccharA, tatA NaM ete abhivahitaAdicauDucaMdanakkhattA saMvaccharA samAdIyA samapajjavasiyA Ahiteti videjA, tA NayahatAe NaM caMde saMvacchare tiNi cauppaNNe rAiMdiyasate duvAlasa ya bAvavibhAge rAiMdiyassa| Ahiteti vadejA, tA ahAtaceNaM caMde saMvacchare tiNi cauppapaNe rAiMdiyasate paMca ya muhutte paNNAsaM ca bAvadvibhAge muhuttassa Ahiteti vadejA (sUtraM 74) // & 'tA kayA Na'mityAdi, sugama, bhagavAnAha-tA sahi'mityAdi, tA iti pUrvavat , ete-ekayugavartinaH SaSTiH sUrya mAsAH ete ca ekayugAntarvartina eva dvASaSTizcandramAsAH, etAvatI addhA SaTkRtvaH kriyate-panirguNyate, tato dvAdazabhirbhajyate, dvAdazabhizca bhAge hRte triMzadete sUryasaMvatsarA bhavanti ekatriMzadete candrasaMvatsarAH, tadA etAvati kAle'tikrAnte ete AdityacandrasaMvatsarAH samAdayaH-samaprArambhAH samaparyavasitAH-samaparyavasAnA AkhyAtA iti vadet , samaparya OMOMOMOM For Personal & Private Use Only Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH ( mala0 ) // 208 // vasAne kimuktaM bhvti| - ete candrasUrya saMvatsarA vivakSitasyAdau samAH - samaprArambhaprArabdhAH santastata Arabhya SaSTiyugaparyavasAne samaparyavasAnA bhavanti, tathAhi - ekasmin yuge trayazcandrasaMvatsarA dvau cAbhivarddhitasaMvatsarau tau ca pratyekaM trayodazacandramAsAtmakau, tataH prathamayuge pazca candrasaMvatsarA dvau ca candramAsau, dvitIye yuge daza candrasaMvatsarAzcatvArazcandramAsAH evaM pratiyugaM mAsadvikavRddhyA SaSThayugaparyante paripUrNA ekatriMzazcandrasaMvatsarA bhavanti, 'tA kayA Na' mityAdi, tA iti pUrvavat kadA Namiti vAkyAlaGkAre AdityaRtu candranakSatra saMvatsarAH samAdikAH samaparyavasitA AkhyAtA iti vadet ?, bhagavAnAha - 'tA saTThI' ityAdi, SaSTirete ekayugAntavarttinaH AdityamAsA ekaSaSTirete RtumAsAH dvASaSTirete candra- 4 mAsAH saptaSaSTirete nakSatramAsAH, etAvatI pratyekamaddhA dvAdazakRtvaH kRtA dvAdazabhirguNitA ityarthaH tadanantaraM saMvatsarAnayanAya dvAdazabhirbhaktA tata evamete SaSTirAdityasaMvatsarA ekaSaSTirete RtusaMvatsarAH dvASaSTirete candrasaMvatsarA saptaSaSTi| rete nakSatrasaMvatsarAstadA - dvAdazayugAtikrame ityarthaH ete AdityaRtucandranakSatrasaMvatsarAH samAdikAH samaparyavasitA AkhyAtA iti vadet etaduktaM bhavati - vivakSitayugasyAdAvete catvAro'pi samAH- samArabdhaprArambhAH santastata Arabhya dvAdazayugaparyante samaparyavasAnA bhavanti, arvAk caturNAmanyatamasyAvazyaMbhAvena katipayamA sAnAmadhikatayA yugapat sarveSAM samaparyavasAnatvAsambhavAt, 'tA kayAM Na' mityAdi praznasUtraM sugamaM, bhagavAnAha - 'tA sattAvaNNa' mityAdi, saptapaJcAzanmAsAH | sapta ahorAtrA ekAdaza muhUrttA ekasya ca muhUrttasya trayoviMzatidvaSaSTibhAgA etAvatpramANA ete ekayugAntarvartino'bhi - varddhitamAsAH paSTirete sUryamAsAH ekaSaSTirete RtumAsA dvASaSTirete candramAsAH saptaSaSTirete nakSatramAsAH, etAvatI pratye For Personal & Private Use Only 12 prAbhRte 22 prAbhRtaprAbhRte sUryAdInAmAMdyanUsAmyaM sU 74 // 208 // Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + 5 +5 kamaddhA SaTpazcAzadadhikazatakRtvaH kriyate, kRtvA ca dvAdazabhirbhagyate, dvAdazabhizca bhAge hRte catuzcatvAriMzadadhikasaptaza-13 tasaGkhyAH 744 ete'bhivarddhitasaMvatsarAH, azItyadhikasaptazatasaGkhyAH 780 ete AdityasaMvatsarAH, trinavatyadhikasaptaza| tasaGkhyAH 793 ete RtusaMvatsarAH, SaDuttarASTazatasaGkhyA 806 ete candrasaMvatsarAH, ekasaptatyadhikASTazatasaGkhyA 871 nakSa saMvatsarAH, tadA Namiti vAkyAlaGkAre ete'bhivarddhitAdityaRtucandranakSatrasaMvatsarAH samAdikAH samaparyavasitA A| khyAtA iti vadet , arvAk kasyApi katipayamAsAdhikatvena yugapatsarveSAM samaparyavasAnatvAsambhavAt / samprati yathotameva candrasaMvatsaraparimANaM gaNitabhedamadhikRtya prakAradvayenAha-tA nayaTThayAe'ityAdi, tA iti pUrvavat, nayArthatayAparatIthikAnAmapi sammatasya nayasya cintayA candrasaMvatsarastrINyahorAtrazatAni catuSpaJcAzadadhikAni dvAdaza ca dvApaSTibhAgA ahorAtrasyetyAdirAkhyAta iti vadeta, yAthAtathyena punazcintyamAnazcandrasaMvatsarastrINi rAtrindivazatAni catuSpacAzadadhikAni paJca ca muhUrtA ekasya ca muhUrtasya paJcAzad dvApaSTibhAgA ityevaMpramANa AkhyAta iti vadet, tatrAhorAtraparimANamubhayatrApi tAvadekarUpaM, ye tUparitanA dvAdaza dvApaSTribhAgA rAtrindivasya te muhUrttakaraNArtha triMzatA guNyante, jAtAni trINi zatAni SaSTyadhikAni 360, teSAM dvASaTyA bhAgo hiyate, labdhAH paJca muhUrtAH, zeSAstiSThanti paJcAzanmuitasya dvASaSTibhAgA iti / tadevaM saMvatsaravaktavyatA saprapaJcamuktA, sAmprataM RtuvaktavyatAmAha___ tattha khalu ime cha uDU paM0 ta0-pAuse varisAratte sarate hemaMte vasaMte gimhe, tA savevi NaM ete caMduDU duve |2 mAsAti cauppaNNeNaM 2 AdANeNaM gaNijamANA sAtiregAiM egUNasahira rAiMdiyAI rAiMdiyaggeNaM Ahi * 5 + * * * For Personal &Private Use Only Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ptivRttiH4 sUryaprajJa- I teti vadejA, tattha khalu ime cha omarattA paM0 ta0-tatie pave sattame pace ekkArasame pavve pannarasame pave ega- 12 prAbhRte NavIsatime pave tevIsatime pave, tattha khalu ime cha atirattA paM020-cautthe pave aTThame pance bArasame pave 22 prAbhRta(mala0) solasame pave vIsatime pave cauvIsatime paJce / chacceva ya airattA AicAohavaMti maannaaii| chacceva omarattA prAbhRte caMdAhi havaMti mANAhiM // 1 // (sUtraM 75) RtunyUnA. // 20 // dhikarAvya'tastha khalu'ityAdi, tatrAsmin manuSyaloke pratisUryAyanaM praticandrAyanaM ca khalvime SaT RtavaH prajJaptAH, tadyathA-II prAvRTu varSArAtraH zarat hemanto vasanto grISmaH, iha loke'nyathAbhidhAnA RtavaH prasiddhAstadyathA-prAvRT zarad hemantaHpAsa ziziro vasanto grISmazceti, jinamate tu yathoktAbhidhAnA eva RtavaH, tathA coktam-"pAusa vAsAratto sarao hemaMta vasaMta gimho ya / ee khalu chappi uU jiNavaradihA mae siTThA // 1 // " iha Rtavo dvidhA, tadyathA-sUryavizcandratavazva, tatra prathamataH sUrya vaktavyatA prastUyate, tatraikaikasya sUryoMH parimANaM dvau sUryamAsAvekaSaSTirahorAtrA ityarthaH, ekaikasya sUryamAsasya sArddhatriMzadahorAtrapramANatvAt , uktaM caitadanyatrApi-"be AiccA mAsA egaTThI te bhavaMtahorattA / eyaM| uuparimANaM avagayamANA jiNA biMti // 1 // " iha pUrvAcAryairIpsitasUryaniyane karaNamuktaM tadvineyajanAnugrahAyopadajayate-sUrauussANayaNe parva pannarasasaMguNaM niymaa| tahiM sakhittaM saMtaM bAvaTThIbhAgaparihINaM // 1 // duguNekaTThIi juyaM // 209 // bAvIsasaeNa bhAie niymaa| jaladdhaM tassa puNo chahi hiyasesa uU hoi // 2 // sesANaM aMsANaM behi u bhAgehi tesiM jaM laddhaM / te divasA nAyabA hoti pavattassa ayaNassa" |zAAsAM vyAkhyA-sUryasya-sUryasambandhina RtorAnayane *****SSSSSS RESS dan Education International For Personal & Private Use Only Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva - parvasajJapAnaM niyamAt paJcadazasaMguNaM karttavyaM, parvaNAM paJcadazatithyAtmakatvAt iyamatra bhAvanA - yadyapi RtavaH ASADhAdiprabhavAstathApi yugaM pravarttate zrAvaNa bahulapakSapratipada Arabhya tato yugAditaH pravRttAni yAni parvANi tatsaGkhyA pazcadazaguNA kriyate, kRtvA ca parvaNAmupari yA vivakSitaM dinamabhivyApya tithayastAstatra saGkSipyante ityarthaH, tato 'bAvaTThIbhAgaparihINaM' ti pratyahorAtramekaikena dvASaSTibhAgena parihIyamANena ye niSpannA avamarAtrAste'pyupacArAt dvASaSTibhAgAstaiH parihInaM parvasaGkhyAnaM karttavyaM, tato 'duguNe 'ti dvAbhyAM guNyate, guNayitvA ca ekaSaSTyA yutaM kriyate, tato dvAviMzena zatena bhAjite sati yallabdhaM tasya SahnirbhAge hRte yaccheSaM sa RturanantarAtIto bhavati, ye'pi cAMzAH zeSA uddharitAsteSAM dvAbhyAM bhAge hRte yallabdhaM te divasAH pravarttamAnasya RtorjJAtavyAH, eSa karaNagAthAkSarArthaH / samprati karaNabhAvanA kriyate, tatra yuge prathame dIpotsave kenApi pRSTaM - kaH sUryasuranantaramatItaH 1, ko vA samprati varttate 1 tatra yugAditaH sapta parvANyabhikAntAnIti saptabhiyaMte, tAni paJcadazabhirguNyante, jAtaM pazcottaraM zataM etAvati ca kAle dvAvavamAtrAvabhUtAmiti dvau tataH pAtyete sthitaM pazcAyuttaraM zataM 103, tat dvAbhyAM guNyate, jAte dve zate SaDuttare 206, tatraikaSaSTiH prakSipyate, jAte dve zate saptaSaSTyadhike 267, tayordvAviMzena zatena bhAgo hiyate, labdhau dvau tau SaTrbhAigaM na sahete iti na tayoH padmirbhAgahAraH, zeSAstvaMzA uddharanti trayoviMzatiH, teSAmarddhe jAtA ekAdaza arddha ca, sUryarttazcASADhAdikastataH AgataM - | dvAvRtU atikrAntau tRtIyazca RtuH samprati varttate, tasya ca pravarttamAnasya ekAdaza divasA atikrAntA dvAdazo varttate iti, tathA yuge prathamAyAmakSayatRtIyAyAM kenApi pRSTaM - ke RtavaH pUrvamatikrAntAH 1 ko vA samprati varttate ?, tatra pratha For Personal & Private Use Only Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryajJativRttiH mala0 ) // 210 // | mAyA akSayatRtIyAyAH prAkU yugasyAdita Arabhya parvANyatikrAntAni ekonaviMzatiH, tataH ekonaviMzatirdhRtvA paJcadazabhirguNyate, jAte dve zate paJcAzItyadhike 285, akSayatRtIyAyAM kila pRSTamiti parvaNAmupari tisrastithayaH prakSipyante, jAte dve zate aSTAzItyadhike 288, tAvati ca kAle avamarAtrAH paJca bhavanti tataH paca pAtyante, jAte dve zate tryazItyadhike 283, te dvAbhyAM guNyete, jAtAni pazca zatAni SaTSaSTyadhikAni 566, tAnyekaSaSTisahitAni kriyante, jAtAni SaT zatAni saptaviMzatyadhikAni 627, teSAM dvAviMzena zatena bhAgaharaNaM, labdhAH pazca, te ca SaGgirbhAgaM na sahante iti na teSAM panirbhAgahAraH, zeSAstvaMzA uddharanti saptadaza, teSAmaddhe jAtAH sArddhA aSTau, AgataM paJca Rtavo'tikrAntAH SaSThasya ca RtoH pravarttamAnasyASTau divasA gatA navamo varttate, tathA yuge dvitIye dIpotsave kenApi pRSTaM - kiyanta Rtavo'tikrAntAH ko vA samprati varttate 1 tatraitAvati kAle parvANyatikrAntAnyekatriMzat, tAni paJcadazabhirguNyante, jAtAni catvAri' zatAni paJcaSaSyadhikAni 465, avamarAtrAcaitAvati kAle vyatyakrAmannaSTau tato'STau pAtyante, sthitAni zeSANi catvAri zatAni saptapaJcAzadadhikAni 457, tAni dviguNIkriyante, jAtAni nava zatAni caturddazottarANi 914, teSvekaSaSTibhAgaprakSepe jAtAni paJcasaptatyadhikAni nava zatAni 975, teSAM dvAviMzena zatena bhAgo hiyate, labdhAH sapta, upariSTAdaMzA uddharanti ekaviMzaM zarta 121, tasya dvAbhyAM bhAge hRte labdhAH SaSTiH sArddhAH saptAnAM ca RtUnAM SaGgirbhAge hate labdha eka ekaH upariSTAttiSThati, AgataM - ekaH saMvatsaro'tikrAnta ekasya ca saMvatsarasyopari prathama RtuH prAvRDrAmA'tigato, dvitIyasya ca SaSTirdinAnyatikrAntAni, ekaSaSTitamaM varttate iti, eva For Personal & Private Use Only 12 prAbhRte 12 prAbhRtaprAbhRte RtunyUnAdhikarAjyadhikAraH sU 75 // 210 // Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | manyatrApi bhAvanA kAryA / athaiteSAM RtUnAM madhye ka RtuH kasyAM tithau samAptimupayAtIti parasya praznAvakAzamAzaya tatparijJAnAya pUrvAcAryairidaM karaNamabhANi - "icchAuU biguNio rUvUNo viguNio u padmANi / tassaddhaM hoi tihI | jattha samattA uU tIsaM // 1 // " asyA gAthAyA vyAkhyA - yasmin Rtau jJAtumicchA (sa icchataH ) sa Rturbhiyate ityarthaH, tataH sa dviguNitaH kriyate, dvAbhyAM guNyate iti bhAvaH, dviguNitaH san rUponaH kriyate, tataH punarapi sa dvAbhyAM guNyate, guNayitvA ca pratirAzyate, dviguNitazca san yAvAn bhavati tAvanti parvANi draSTavyAni tasya ca dviguNIkRtasya pratirAzitasyArddha kriyate, taccArddhaM yAvadbhavati tAvatyastithayaH pratipattavyAH, yAsu yugabhAvinastriMzadapi RtavaH samAptAH, samAptimaiyaruriti karaNagAthAkSarArthaH / samprati bhAvanA kriyate kila prathama RturjJAtumiSTo yathA yuge kasyAM tithau prathamaH prAvRDUlakSaNa RtuH samAptimupayAtIti ?, tatra eko dhriyate, sa dvAbhyAM guNyate, jAte dve rUpe, te rUpone kriyete, jAta ekakaH, sa eva ca bhUyo'pi dvAbhyAM guNyate, jAte dve rUpe, te pratirAiyete, nayorarddhe jAtamekaM rUpaM, AgataM - yugAdau dve | parvaNI atikramya prathamAyAM tithau pratipadi prathamaRtuH prAvRnAmA samAptimagamat tathA dvitIye Rtau jJAtumicchati dvau sthApyete tayordvAbhyAM guNane jAtAzcatvAraste rUponAH kriyante jAtAstrayaste bhUyo dvAbhyAM guNyante jAtAH SaT te | pratirAiyante pratirAzitAnAM cArddha kriyate jAtAstrayaH AgataM - yugAditaH SaT parvANyatikramya tRtIyAyAM tithau dvitIya RtuH samAptimupAyAt, tathA tRtIye Rtau jJAtumiccheti trayo priyante te dvAbhyAM guNyante jAtAH paTU te rUponAH kriyante jAtAH paJca te bhUyo dvAbhyAM guNyante jAtA daza te pratirAzyante pratirAzitAnAM cArce labdhAH paJca, AgataM - yugAdita For Personal & Private Use Only Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4- sUryaprajJa-IG Arabhya dazAnAM parvaNAmatikrame paJcamyAM tithau tRtIya RtuH samAptimiyAya, tathA SaSThe Rtau jJAtumiSyamANe SaT sthApya- 12 prAbhUte ptivRtti nte te dvAbhyAM guNyante jAtA dvAdaza te rUponAH kriyante jAtA ekAdaza te dviguNyante jAtA dvAviMzatiH sA prati- RtusamApti (mala.) rAzyate pratirAzitAyA arddha kriyate jAtA ekAdaza, AgataM-yugAdita Arabhya dvAviMzatiparvaNAmatikrame ekAdazyAM tithikaraNaM tithau SaSTha RtuH samAptimiyAya, tathA yuge navame Rtau jJAtumicchati tato nava sthApyante te dvAbhyAM guNyante jAtA assttaa||21|| sU75 daza te rUponAH kriyante jAtAH saptadaza te bhUyo dviguNyante jAtA catustriMzat sA pratirAzyate pratirAzya ca tasyAI kriyate jAtAH saptadaza, AgataM-yugAditaH catustriMzat parvANyatikramya dvitIye saMvatsare pauSamAse zuklapakSe dvitIyasyAM tithI navama RtuH parisamAptiM gacchati, tathA triMzattame Rtau jijJAsite triMzad priyate sA dviguNIkriyate jAtA SaSTiH sA rUponA kriyate jAtA ekonaSaSTiH sA bhUyo dvAbhyAM guNyate jAtamaSTAdazottaraM zataM tat pratirAzyate pratirAzya ca tasyAddhe | kriyate jAtA ekonaSaSTiH, AgataM-yugAdito'STAdazottaraM parvazatamatikramya ekonaSaSTitamAyAM tithau, kimuktaM bhavati / | paJcame saMvatsare prathame ASADhamAse zuklapakSe caturdazyAM triMzattama RtaH samAptimupAyAsIta , vyavahArataH prathamASADhaparyante hai ityarthaH, etasyaivArthasya sukhapratipattyarthamiyaM pUrvAcAryopadarzitA gAthA-"ekatariyA mAsA tihI ya jAsu tA uU sama-18 | paMti / AsADhAI mAsA bhaddavayAI tihI neyA // 1 // " asyA vyAkhyA-iha sUrya cintAyAM mAsA ASADhAdayo draSTavyAH, ASADhamAsAdArabhya RtUnAM prathamataH pravarttamAnatvAt, tithayaH sarvA api bhAdrapadAdyAH, bhAdrapadAdiSu mAseSu prathamAdInAmRtUnAM parisamAptatvAt , tatra yeSu mAseSu yAsu ca tithiSu RtavaH prAvRDAdaya sUryasatkAH parisamAmuvanti te ASA %%%%%OMOMOMOM // 21 // For Personal & Private Use Only Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 45- 4555555 dAdayo mAsAstAzca tithayo bhAdrapadAcA-bhAdrapadAdimAsAnugatAH sarvA apyekAntaritA veditavyAH, tathAhi-prathama RturbhAdrapadamAse samAptimupayAti, tata eka mAsamazvayuglakSaNamapAntarAle muktvA kArtike mAse dvitIya RtuH parisamApti4 miyati, evaM tRtIyaH pauSamAse caturthaH phAlgune mAse paJcamo vaizAkhe mAse SaSTha ApADhe, evaM zeSA api Rtava eSveva SaTsumA seSu ekAntariteSu vyavahArataH parisamAptimApnuvanti, na zeSeSu mAseSu, tathA prathama RtuHpratipadi samAptimeti dvitIyastRtIyAyAM tRtIyaH paJcamyAM caturthaH saptamyAM paJcamonavamyAM SaSTha ekAdazyAM saptamastrayodazyAM aSTamaH paJcadazyAM, ete sarve'pi Rtavo bahulapakSe, tato navama RtuH zuklapakSe dvitIyAyAM dazamazcaturthyAMmekAdazaH SaSThyAM dvAdazo'STamyAM trayodazo dazamyAM caturdazI dvAdazyAM paJcadazazcaturdazyAM, ete sapta RtavaH zuklapakSe, ete kRSNazuklapakSabhAvinaH paJcadazApi Rtavo yugasyAr3e bhavanti, tata uktakrameNaiva zeSA api pazcadaza Rtavo yugasyAr3e bhavanti, tadyathA-poDaza RturbahulapakSe pratipadi saptadazaH tRtIyAyAmaSTAdazaH paJcamyAmekonaviMzatitamaH saptamyAM viMzatitamo navamyAmekaviMzatitamaH ekAdazyAM dvAviMzatitamaH trayodazyAM trayoviMzatitamaH paJcadazyAM ete SoDazAdayastrayoviMzatiparyantA aSTau bahulapakSe, tataH zuklapakSe dvitIyAyAM caturviMzatitamaH paJcaviMzatitamazcaturyyA SaTviMzatitamaH SaSThyAM saptaviMzatitamo'STamyAM aSTAviMzatitamo dazamyAM ekonatriMzattamo dvAdazyAM triMzattamazcaturdazyA, tadevamete sarve'pi Rtavo yuge mAseSvekAntariteSu tithiSvapi caikAntaritAsu bhavanti, eteSAM ca RtUnAM candranakSatrayogaparijJAnArtha sUryanakSatrayogaparijJAnArtha ca pUrvAcAryaiH karaNamuktaM, tatastadapi vineyajanAnugrahAya dayate-"tinni sayA paMcahigA aMsA cheo sayaM ca cottIsaM / egAibiuttaraguNo dhuvarAsI hoi nAyabo // 1 // dain Education International For Personal & Private Use Only Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogaH sUryaprajJa- sattahi addhakhitte dugatigaguNiyA same bidaDhakhette / aTThAsII pusso sojjhA abhiimmi bAyAlA // 2 // eyANi soha-IP12mAbhate tivRttiH nArI ittA jaM sesaM taM tu hoi nakkhataM / ravisomANaM niyamA tIsAi uUsamattIsu // 3 // " AsAM vyAkhyA-trINi zatAni || RtuSu candra (mala.) paJcottarANi aMzA-vibhAgAH, kiMrUpacchedakRtA iti cet, ata Aha-chedazcatustriMzaM zataM, kimuktaM bhavati ?-catustriMza- suurynksstr||212|| dadhikazatacchedena chinnaM yadahorAtraM tasya satkAni trINi zatAni paJcottarANi aMzAnAmiti, ayaM dhruvarAzirboddhavyaH, ess| ca dhruvarAziH 'ekAdivyuttaraguNa' iti Ipsitena RtunA ekAdinA triMzatparyantena vyuttareNa ekasmAdArabhya tata Urva 4 | sU 75 vyuttaravRddhena guNyate smeti guNo-guNitaH kriyate, tata etasmAcchodhanakAni zodhayitavyAni, tatra zodhanakapratipAdanArtha dvitIyA gAthA-'sattahI tyAdi, iha yannakSatramaddhakSetraM tat saptaSaTyA zodhyate, yacca nakSatraM samakSetraM tat dviguNayA saptaSaSTyA catustriMzena zatenetyarthaH zodhyate, yatpunarnakSatraM vyarddha kSetraM tat triguNayA saptaSaSTyA ekottarAbhyAM dvAbhyAM zatAbhyAM zodhyata ityarthaH, iha sUryasya puSyAdIni nakSatrANi zodhyAni candrasyAbhijidAdIni, tatra sUryanakSatrayogacintAyAM puSyepuSyaviSayA'STAzItiH zodhyA, candranakSatrayogacintAyAmabhijiti dvAcatvAriMzat / 'eyANI'tyAdi, etAni arddhakSetrasamakSetravyarddhakSetraviSayANi zodhanakAni zodhayitvA yaduktaprakAreNa nakSatrazeSaM bhavati-na sarvAtmanA zuddhimaznute tat nakSatraM ravisomayoH-sUryasya candramasazca niyamAt jJAtavyaM, va ityAha-triMzatyapi RtusamAptiSu / eSa karaNagAthAtrayAkSarArthaH, samprati karaNabhAvanA kriyate-tatra prathama RtuH kasmin candranakSatre samAptimupaiti iti jijJAsAyAmanantaroditaH paJcottaratrizatIpramANo dhruvarAzirdhiyate, sa ekena guNitaM tadeva bhavatIti tAvAneva dhruvarAziH jAtaH, tatrAbhijito dvAcatvA OMOMOMOMOM // 212 // Jain Education Internation For Personal & Private Use Only Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ riMzat zuddhA, sthite pazcAd dve zate triSaSTyadhike 263, tatazcatustriMzena zatena zravaNaH zuddhaH zeSaM jAtamekonatriMzaM zataM 129, tebhyazca dhaniSThA na zuddhyati, tata AgataM - ekonatriMzaM zataM catustriMzadadhikazatabhAgAnAM dhaniSThAsatkamavagAhya candraH prathamaM sUryatuM parisamApayati, yadi dvitIyasUryarttajijJAsA tadA sa dhruvarAziH pazcottarazatatrayapramANa stribhirguNyate, jAtAni nava zatAni paJcadazottarANi 915, tatrAbhijito dvAcatvAriMzacchuddhA, sthitAni zeSANyaSTau zatAni trisaptatyadhikAni 873, tatazcatustriMzena zatena zravaNaH zuddhimupagataH sthitAni zeSANi sapta zatAnyekonacatvAriMzadadhikAni 739, tato'pi catustriMzena zatena dhaniSThA zuddhA, jAtAni paT zatAni pazcottarANi 605 tato'pi saptaSaSTyA zatabhiSak zuddhA, sthitAni paJca zatAnyaSTAtriMzadadhikAni 538, tebhyo'pi catustriMzena zatena pUrvabhadrapadA zuddhA, sthitAni catvAri zatAni caturadhikAni 404, tebhyo'pi dvAbhyAM zatAbhyAmekottarAbhyAmuttarabhadrapadA zuddhA, sthite zeSe tryuttare dve zate 203, tAbhyAmapi catustriMzadadhikena zatena revatI zuddhA, sthitA pazcAdekonasaptatiH 69, AgatamazvinInakSatrasyaikonasaptatiM catustriMzadadhikazatabhAgAnAmavagAhya dvitIyaM sUrya candraH parisamApayati, evaM zeSeSvapi RtuSu bhAvanIyaM, triMzatamasUryarttajijJAsAyAM sa eva dhruvarAziH pazcottarazatatrayasAya ekonaSaSTyA guNyate, jAtAni saptadaza sahasrANi nava | zatAni paJcanavatyadhikAni 17995, tatra patriMzatA zataiH SaSTyadhikaireko nakSatraparyAyaH zuddhyati, tataH paTUtriMzacchatAni |paSTyadhikAni caturbhirguNayitvA tataH zodhyante sthitAni pazcAtrayastriMzacchatAni paJcapaJcAzadadhikAni 3355 tAbhyAM dvAtriMzatA zataiH paJcaviMzatyadhikaira bhijidAdIni mUlaparyantAni zuddhAni sthitaM pazcAtriMzadadhikaM zataM 130 tena ca pUrvA For Personal & Private Use Only Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ASANA sUryaprajJa pADhA na zuddhyati, tata AgataM triMzadadhikaM zataM catustriMzadadhikazatabhAgAnAM pUrvASADhAsatkamavagAhya candrastriMzattamaM sUryatu 12 prAbhRtenivRttiH parisamApayati / samprati sUryanakSatrayogabhAvanA kriyate, sa eva pazcottarazatatrayapramANo dhruvarAziH prathamasUryartujijJAsA(mala0) RtuSu candra yAmekena guNyate 'ekena ca guNitaM tadeva bhavatIti jAtastAvAneva tataH puSyasatkA aSTAzItiH zuddhA sthite zeSe dve zate suurynksstr||21|| yoga: saptadazottare 217 tataH saptaSaSTyA azleSA zuddhA sthitaM zeSaM sADhe zataM 150 tato'pi caturviMzacchatena maghA zuddhA sthitAH pazcAt SoDaza, AgataM pUrvaphAlgunInakSatrasya SoDaza catustriMzadadhikazatabhAgAnavagAhya sUryaH prathamaM svamRtuM parisamApayati, tathA dvitIyasUryattujijJAsAyAM sa dhruvarAziH paJcottarazatatrayapramANastribhirguNyate jAtAni nava zatAni paJcadazottarANi 4915 tato'STAzItyA puSyaH zuddhimagamat , sthitAni pazcAdaSTau zatAni saptaviMzatyadhikAni 827 tebhyaH saptaSazyA azleSA zuddhA sthitAni zeSANi sapta zatAni SaTyadhikAni 760 tebhyazcatustriMzadadhikena zatena maghA zuddhA sthitAni zeSANi SaT : zatAni SaDviMzatyadhikAni 626 tebhyazcatustriMzadadhikena zatena pUrvaphAlgunI zuddhA sthitAni pazcAJcatvAri zatAni dvinakAvatyadhikAni 492 tato'pi dvAbhyAM zatAbhyAmekottarAbhyAmuttaraphAlgunI zuddhA sthite dve zate ekanavatyadhike 291 ra tato'pi catustriMzena zatena hastaH zuddhaH sthitaM pazcAt saptapazcAzadadhikaM zataM 157 tato'pi catustriMzadadhikena zatena [citrA zuddhA sthitA zeSAstrayoviMzatiH 23, AgataM svAtestrayoviMzati saptaSaSTibhAgAnavagAhya sUryoM dvitIyaM svamRtuM pari // 21 // samApayati, evaM zeSeSvapi RtuSu bhAvanIya, triMzattamasUrya kSujijJAsAyAM sa eva dhruvarAziH, paJcottarazatatrayaparimANa ekonaSaSTyA guNyate jAtAni saptadaza sahasrANi nava zatAni paJcanavatyadhikAni 17995 tatra caturdazabhiH sahasraH SabhiH 5OMOMOMOMOMOM 5 For Personal & Private Use Only Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 zataizcatvAriMzadadhiH 14640 catvAraH paripUrNA nakSatraparyAyAH zuddhAH sthitAni zeSANi trayastriMzacchatAni paJca paJcAzada|dhikAni 3355 tebhyo'STAzItyA puSyaH zuddhaH sthitAni pazcAt dvAtriMzacchatAni saptaSazyabhyadhikAni 3267 tebhyo dvAtriMzatA zatairaSTApazcAzadadhikai 3258 azleSAdIni mRgazirAparyantAni nakSatrANi zuddhAni sthitAH zeSA nava 9 tena |cArdA na zukSyati, tata AgataM nava catustriMzadadhikazatabhAgAn AsatkAnavagAhya sUryastriMzattamaM svamRtuM parisamApayati / tadevamuktAH sUryartavaH, sampati candra nAM catvAri zatAni vyuttarANi 402, tathAhi-ekasminnakSatraparyAye candrasya SaT Rtavo bhavanti candrasya ca nakSatraparyAyA yuge bhavanti saptaSaSTisaGkhyAstataH saptarSaSTiH padbhirguNyate jAtAni catvAri zatAni vyuttarANi 402 etAvanto yuge candrasya RtavaH, uktaM ca-"cattAri uusayAI biuttarAI jugaMmi caMdassa / ' ekaikasya caMdrattoMH parimANaM paripUrNAzcatvAro'horAtrAH paJcamasya cAhorAtrasya saptatriMzatsaptapaSTibhAgAH, tathA coktam-"caMdassuu|parimANaM cattAri a kevalA ahorattA / sattattIsaM aMsA sattahikaeNa cheeNaM // 1 // " kathametadavasIyate iti cet , ucyate, ihaikasminnakSatraparyAye SaT Rtava iti prAgevAnantaramuktam ,nakSatraparyAyasya candraviSayasya parimANaM saptaviMzatirahorAtrAH ekasya cAhorAtrasya ekaviMzatiH saptapaSTibhAgAH tatrAhorAtrANAM SaDbhiAgo hiyate labdhAzcatvAro'horAtrAH zeSAstiSThanti trayaste | saptaSaSTibhAgakaraNArtha saptaSaTyA guNyante jAte dve zate ekottare 201 tata uparitanA ekaviMzatiH saptaSaSTibhAgAH prakSipyante, jAte dve zate dvAviMzatyadhika 222 teSAM SaDbhirbhAge hRte labdhAH saptatriMzat 37 saptaSaSTibhAgAiti, teSAM ca candranAmAnayanAya / pUrvAcAyaridaM karaNamukta-"caMdaUUANayaNe parva pannarasasaMguNaM niymaa|tihiskhittN saMta bAvaTThIbhAgaparihINaM ||1||cottiis For Personal &Private Use Only Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa sayAbhihayaM paMcuttaratisayasaMjuyaM vibhae / chahiM u dasuttarehi ya saehi laddhA uU hoi||2||" anayoyAkhyA-vivakSitasya-12 sivRttiH candraurAnayane karttavye yugAdito yat parva-parvasaGkhyAnamatisaGkrAntaM tatpazcadazaguNaM niyamAt karttavyam , tatastithisaGkSipta-131 candravAna(malA miti-yAstithayaH parvaNAmupari vivakSitAt dinAt prAgatikrAntAstAstatra saGkSipyante, tato dvApaSTibhAgaH-dvApaSTibhAga- yanakaraNaM // 21 // niSpannairavamarAtraiH parihInaM vidheyam , tata evaMbhUtaM saccatustriMzena zatenAbhihataM-guNitaM karttavyam , tadanantaraM ca paJco sU 75 ttaraistribhiH zataiH saMyuktaM sat SadbhirdazottaraiH zatairvibhajet, vibhakte sati ye labdhA aGkAste Rtavo vijnyaatvyaaH| eSa karaNa-131 gAthAdvayAkSarArthaH, samprati karaNabhAvanA kriyate, ko'pi pRcchati-yugAditaH prathame parvaNi paJcamyAM kazcandrartuvartate iti, | tatraikamapi parva paripUrNamatra nAdyApyabhUditi yugAdito divasA rUponA dhriyante, te ca catvArastataste catustriMzadadhikena zatena guNyante jAtAni paJca zatAni SaTtriMzadadhikAni 536 tataH bhUyastrINi zatAni paJcottarANi 305 prakSipyante / jAtAnyaSTau zatAnyekacatvAriMzadadhikAni 841 teSAM SabhiH zatairdazottarairbhAgo hiyate labdhaH prathama RtuH aMzA uddharanti radve zate ekatriMzadadhike 231 teSAM catustriMzena zatena bhAgaharaNaM labdha ekaH, aMzAnAM catustriMzena zatena bhAgo hriyate | yallabhyate te divasA jJAtavyAH, zeSAstvaMzA uddharanti saptanavatiH teSAM dvikenApavartanAyAM labdhAH sArddhA aSTAcatvA | // 214 // riMzatsaptaSaSTibhAgAH, AgataM yugAditaH paJcamyAM prathamaH prAvRTlakSaNaH RturatikrAnto dvitIyasya RtoH eko divaso gato dvitIyasya ca divasasya sArddhA aSTAcatvAriMzat saptaSaSTibhAgAH, tathA ko'pi pRcchati yugAdito dvitIye parvaNi ekAdazyAM dan Education International For Personal & Private Use Only Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kazcandraturiti, tatraikaM parva atikrAntamityeko dhriyate, sa paJcadazabhirguNyate jAtAH paJcadaza ekAdazyAM kila pRSTamiti tasyAH pAzcAtyA daza ye divasAste prakSipyante jAtAH paJcaviMzatiH 25 sA catustriMzena zatena guNyate jAtAni trayastriM-18 zacchatAni paJcAzadadhikAni 3350 teSu trINi zatAni paJcottarANi prakSipyante jAtAni SaTtriMzacchatAni paJcapaJcAzadadhikAni 3655 teSAM SadbhiH zatairdazottarairbhAgo hiyate labdhAH paJca aMzA avatiSThante SaT zatAni paJcottarANi 605 | teSAM catustriMzena zatena bhAge hRte labdhAzcatvAro divasAH 4 zeSAstvaMzA uddharanti ekonasaptatiH 69 tasyA dvikenApavartanAyAM labdhAH sA zcitustriMzatsaptaSaSTibhAgAH, AgataM paJca Rtavo'tikrAntAH SaSThasya ca RtozcatvAro divasAH paJca-12 masya divasasya sArdAzcatustriMzatsaptaSaSTibhAgAH, evamanyasminnapi divase candra rvgntvyH| samprati candra parisamAptidi-1 vasAnayanAya yatpUrvAcAyaH karaNamuktaM tadabhidhIyate-"puvaMpiva dhuvarAsI guNie bhaie sageNa cheeNaM / jaM laddhaM so divaso| somassa uU samattIe // 1 // " asyA vyAkhyA-iha yaH pUrva sUryartupratipAdane dhruvarAzirabhihitaH paJcottarANi trINi zatAni catustriMzadadhikazatabhAgAnAM tasmin pUrvamiva guNite, kimuktaM bhavati?-Ipsitena ekAdinA vyuttaracatuHzatatamaparyantena-yuttaravRddhena ekasmAdArabhya tata Urdhva vyuttaravRddhyA pravarddhamAnena guNite svakena-AtmIyena chedena catustriMzadadhika zatarUpeNa bhakte sati yallabdhaM sa somasya-candrasya RtoH samAptau veditavyaH, yathA kenApi pRSTaM candrasya RtuH prathamaH 4 kasyAM tithau parisamAptiM gata iti, tatra dhruvarAziH paJcottarazatatrayapramANo dhriyate 305 sa ekena guNyate jAtastAvA neva dhruvarAziH tasya svakIyena catustriMzadadhikazatapramANena chedena bhAgo hiyate, labdhau dvau zeSAstiSThati saptatriMzat For Personal & Private Use Only Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 mAite sUryama- tasyA dvikenApavartanA jAtAH sA STAdaza saptaSaSTibhAgAH, AgataM yugAdito dvau divasau tRtIyasya ca divasasya sArddhAna tivRttiH aSTAdaza saptaSaSTibhAgAnatikramya prathamazcandrartuH parisamAptimupayAti, dvitIyazcandra jijJAsAyAM sa dhruvarAziH paJcottara(maLa0) zatatrayapramANastribhirguNyate, jAtAni nava zatAni paJcadazottarANi 915 teSAM catustriMzadadhikena zatena bhAgo hiyate labdhAH maaptitith||215|| SaT zeSamuddharati ekAdazottaraka zataM 111 tasya dvikenApavartanAyAM labdhAH sAddhAH paJcapaJcAzat 55 saptaSaSTibhAgAH, yaHsU 75 4 AgataM yugAditaH SaTsu divaseSvatikrAnteSu saptamasya ca divasasya sArddhaSu paJcapaJcAzatsaGkhyeSu saptaSaSTibhAgeSu gateSu dvitIdayazcandra H parisamAtiM gacchati, vyuttaracatuHzatatama jijJAsAyAM sa eva dhruvarAziH paJcottarazatatrayapramANo'STabhiH zatairuyu-15 tarairguNyate-vyuttaravRtyA vyuttaravRddhyA hi vyuttaracatuHzatatamasya vyuttarASTazatapramANa eva rAzirbhavati, tathAhi-yasya ekasmAdU yuttaravRkhyA rAzizcintyate tasya dviguNo rUpono bhavati yathA dvikasya trINi trikasya pazca catuSkasya sapta, | atrApi yuttaracatuHzatapramANasya rAzeryuttaravRddhyA rAzizcintyate tato'STau zatAni jyuttarANi bhavanti, evaMbhUtena ca rAzinA guNane jAte dve lakSe catuzcatvAriMzatsahasrANi nava zatAni paJcadazottarANi 244915 teSAM catustriMzena zatena bhAgo driyate labdhAnyaSTAdaza zatAni saptaviMzatyadhikAni 1827 aMzAzvoddharanti saptanavatiH tasyA dvikenApavartanA labdhAH sArdA aSTAcatvAriMzatsaptaSaSTibhAgAH AgataM yugAdito'STAdazasu divasazateSu saptaviMzatyadhikeSvatikrAnteSu | tataH parasya ca divasasya sArddhaSvaSTAcatvAriMzatsaGkhyeSu saptaSaSTibhAgeSu gateSu ghyuttaracatuHzatatamasya candroMH parisamApti-11 riti / eteSu ca candraSui candranakSatrayogaparijJAnArtha eSa pUrvAcAryopadezaH,"so ceva dhuvo rAsI guNarAsIvi a havaMti // 215 For Personal & Private Use Only Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4% te ceva / nakkhattasohaNANi aparijANasu puvabhaNiyANi // 1 // " asyA gAthAyA vyAkhyA-candrAnAM candranakSatrayogArtha sa eva pazcottarazatatrayapramANo dhruvarAzirveditavyaH, guNarAzayo'pi-guNakArarAzayo'pi ekAdikA byuttaravRddhAsta eva bhavanti jJAtavyA ye pUrvamupadiSTA nakSatrazodhanAnyapi ca parijAnIhi tAnyeva yAni pUrvabhaNitAni dvAcatvAriMzatprabhRtIni, tataH pUrvaprakAreNa vivakSite candrattauM niyato nakSatrayoga Agacchati, tatra prathame candrattoM kazcandranakSatrayoga iti jijJAsAyAM sa eva pazcottarazatatrayapramANodhruvarAzidhiyate 305 sa ekena guNyate ekena ca guNitaH san tAvAneva bhavati tato'bhijito MdvAcatvAriMzat zuddhA zeSetiSThate dve zate triSaSyadhike263tatazcatastriMzena zatena zravaNaH zuddhaH sthitaM pazcAdekonatriMzataM zataM129 tasya dvikenApavarttanA jAtA sArddhAzcatuHSaSTiH saptapaSTibhAgAH, AgataM dhaniSThAyAH sArkI catuHSaSTiM saptaSaSTibhAgAnavagAhya candraH prathamaM svamRtuM parisamApayati, dvitIyacandra jijJAsAyAM sa eva dhruvarAziH paJcottarazatatrayapramANastribhirguNyate jAtAni nava zatAni paJcadazottarANi 915 tatrAbhijito dvAcatvAriMzat zuddhA sthitAni zeSANi aSTau zatAni trisaptatyadhi| kAni 873 tatazcatustriMzadadhikena zatena zravaNaH zuddhimupagataH sthitAni zeSANi sapta zatAnyekonacatvAriMzadadhikAni 4/739 tato'pi catustriMzena zatena dhaniSThA zuddhA jAtAni SaT zatAni paJcottarANi 605 tato'pi saptaSaSTyA zatabhiSak zuddhA sthitAni pazcAtpazca zatAnyaSTAtriMzadadhikAni 538 etebhyo'pi catustriMzena zatena pUrvabhadrapadA zuddhA sthitAni caturadhikAni catvAri zatAni 404 tebhyo'pi dvAbhyAM zatAbhyAmekottarAbhyAmuttarabhadrapadA zuddhA sthite zeSe dve zate vyuttare 203 tAbhyAmapi catustriMzena zatena revatI zuddhA sthitA pazcAdekonasaptatiH 69 AgatamazvinInakSatrasyaikonasaptatiM catustriMzadadhikaza 40445C4OCACK 5 %95%% 1- For Personal & Private Use Only Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa- tabhAgAnAmavagAhya dvitIyaM svamRtuM candraH parisamApayati, tathA ghyuttaracatuHzatatamacandra jijJAsAyAM sa dhruvarAziH paJco- 412prAbhRte tivRttiH |ttarazatvayapramANo dhriyate, dhRtvA cASTabhiH zataiH vyuttarairguNyate, jAte dve lakSe catuzcatvAriMzatsahasrANi nava zatAni | candraddheSu (mala) paJcadazottarANi 244915, tatra sakalanakSatraparyAyaparimANaM SaTtriMzacchatAni SaTyadhikAni, tathAhi-SaTsu arddhakSetreSu | candranakSatra nakSatreSu pratyekaM saptaSaSTiraMzA vyarddhakSetreSu nakSatreSu pratyekaM dve zate ekottare aMzAnAM paJcadazasu samakSetreSu pratyekaM catustriMza karaNaM // 216 // sU 75 zatamiti SaT saptaSaSTyA guNyante jAtAni catvAri zatAni vyuttarANi 402 tathA SaT ekottareNa zatadvayena guNyante jAtAni dvAdaza zatAni paDuttarANi 1206 tathA catustriMzaM zataM paJcadazabhirguNyate jAtAni viMzatiH zatAni dazottarANi 2010 ete ca trayo'pi rAzayaH ekatra mIlyante mIlayitvA ca teSvabhijito dvAcatvAriMzatprakSipyante, jAtAni SaTtriMzaccha& tAni SaSTyadhikAni, etAvatA ekanakSatraparyAyaparimANena pUrvarAzeH 244915 bhAgo hiyate, labdhAH SaTSaSTinakSatrapaparyAyAH pazcAdavatiSThante paJcapaJcAzadadhikAni trayastriMzacchatAni 3355, tatrAbhijito dvAcatvAriMzacchuddhA sthitAni | zeSANi trayastriMzacchatAni trayodazAdhikAni 3313 etebhyastribhiH sahasrayazItyadhikairanurAdhAntAni nakSatrANi zuddhAni zeSe tiSThatoM dve zate ekatriMzadadhike 231 tataH saptaSaSTyA jyeSThA zuddhA sthitaM catuHSaSTyadhika zataM 164 tato'pi catustriMzena zatena mUlanakSatra zuddhaM sthitA pazcAt triMzat 30, AgataM pUrvASADhAnakSatrasya triMzataM catustriMzadadhikazatabhAgAnA // 216 // mavagAhya candro vyuttaracatuHzatatamaM svamRtuM prinisstthaapyti| tadevamuktaM sUrya parimANaM candra parimANaM ca, samprati loka-1 rUDhayA yAvadekaikasya cndtoH parimANaM tAvadAha-'tA savevi Na'mityAdi, tA iti pUrvavat, sarve'pyete SaTsaGgyAH / For Personal & Private Use Only Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAvRDAdaya RtavaH pratyekaM candrarttavaH santo dvau dvau mAsau veditavyau, tau ca kiMpramANAvityAha-ticauppaNNa'mityAdi, trINi zatAni catuHpaJcAzadadhikAni rAtriMdivAnAM dvAdazaM ca dvApaSTibhAgA rAtriMdivasyeti zeSaH, ityevaMrUpeNAdAnena ityevaMrUpaM saMvatsarapramANamAdAyetyarthaH gaNyamAnau dvau mAsau sAtirekANi-manAgadhikAni dvAbhyAM rAtriMdivasya dvApaSTibhAgAbhyAmadhikAnIti bhAvaH ekonaSaSTirekonaSaSTiH rAtriMdivAni rAtriMdivAneNa-rAtridivaparimANenAkhyAtAviti vadet, | tathAhi-dvidvimAsapramANAH SaT Rtava iti trayANAM catuHpaJcAzadadhikAnAMrAtriMdivazatAnAM SaDbhirbhAge hate labdhA ekonaSaSTirahorAtrA dvAdazAnAM ca dvApaSTibhAgAnAM SabhirbhAgahAre dvau dvApaSTibhAgau iti, evaM ca sati karmamAsApekSayA ekaikasmin Rtau laukikamekaikaM candrarttamadhikRtya vyavahArata ekaiko'vamarAtro bhavati, sakale tu karmasaMvatsare, paT avamarAtrAH, tathA cAha-tatthe"tyAdi, tatra-karmasaMvatsare candrasaMvatsaramadhikRtya vyavahArataH khalvime-vakSyamANakramAH SaT avamarAtrAH prajJaptAH, tadyathA-'taie po'ityAdi sugamam , iyamatra bhAvanA-iha kAlasya sUryAdikriyopalakSitasyAnAdipravAhapatitapratiniyatasvabhAvasya na svarUpataH kApi hAnirnApi kazcidapi svarUpopacayo yattvidamavamarAtrAtirAtrapratipAdanaM tatparasparaM mAsacintApekSayA, tathAhi-karmamAsamapekSya candramAsasya cintAyAmavamarAtrasambhavaH karmamAsamapekSya sUryamAsacintAyAmatirAtrakalpanA, tathA coktam-"kAlassa neva hANI navivuDDI vA avaThio kaalo| jAyai bahovaDhI mAsANaM ekamekAo // 1 // " tatrAvamarAtrabhAvanAkaraNArthamidaM pUrvAcAryopadarzitaM gAthAdvayaM-"caMdaUUmAsANaM aMsA je dissae visesaMmi / te omarattabhAgA bhavaMti mAsassa nAyabA // 1 // bAvadvibhAgamegaM divase OMOMOMOMOMOMba 4-5 For Personal & Private Use Only Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryajJazivRttiH ( mala0 // 217 // saMjAi omarattassa / bAvaTThIe divasehiM omarattaM tao havai // 2 // " anayorvyAkhyA - karmmamAsaH paripUrNa triMzadahorAtrapramANazcandramAsa ekonatriMzadahorAtrA dvAtriMzacca dvASaSTibhAgA ahorAtrasya tatazcandramAsasya - candramAsaparimA Nasya RtumAsasya ca - karmmamAsaparimANasya ca ityarthaH, parasparavizleSaH kriyate, vizleSe ca kRte sati ye aMzA uddharitA dRzyante triMzat dvASaSTibhAgarUpAH te avamarAtrasya bhAgAH taddhyavamarAtrasya paripUrNa mAsadvayaparyante bhavati, tatastasya satkAste bhAgA mAsasyAvasAne draSTavyAH, yadi triMzati divaseSu triMzad dvASaSTibhAgA avamarAtrasya prApyante tata ekasmin divase katibhAgAH prApyante, rAzitrayasthApanA - 30 / 30 / 1 / atrAntyena rAzinA ekakalakSaNena madhyamasya rAzestriMzadrUpasya guNanaM, ekena ca guNitaM tadeva bhavatIti jAtAstriMzadeva, tasyA AdirAzinA triMzatA bhAge hRte labdha ekaH AgataM pratidivasamekaiko dvASaSTibhAgo labhyate, tathA cAha - ' bAvaTThi' tyAdi, dvASaSTibhAga ekaiko divase divase saMjAyate avamarAtrasya, gAthAyAmekazabdo divasazabdazcAgRhItavIpso'pi sAmarthyAdvIpsAM gamayati napuMsakanirdezazca prAkRtalakSaNavazAt, tadevaM yata ekaikasmin divase ekaiko dvASaSTibhAgo'vamarAtrasya sambandhI prApyate tato dvApaSTyA divasairekosvamarAtro bhavati, kimuktaM bhavati ? - divase divase avamarAtrasat kai kai ka dvASaSTibhAgavRddhyA dvASaSTitamo bhAgaH saJjAyamAno dvASaSTitamadivase mUlata eva triSaSTitamA tithiH pravarttate iti, evaM ca sati ya ekaSaSTitamo'horAtrastasminne kapaSTitamA | dvASaSTitamA ca tithirnidhanamupagateti dvASaSTitamA tithiloMke patiteti vyavahriyate, uktaM ca - "ekkasi ahorate dovi tihI | jattha nihaNamejjAsu / sottha tihI parihAyai" iti varSAkAlasya - caturmAsapramANasya zrAvaNAdeH tRtIye parvaNi sati prathamo' For Personal & Private Use Only 12 prAbhRte candratuSu candrana kSatra karaNaM sU 75 avamarAtri karaNaM // 217 // Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REC zivarAtraH,tasyaiva varSAkAlasya sambandhini saptame parvaNi sati dvitIyo'vamarAtrastadanantaraM zItakAlasya tRtIye parvaNi mUlApekSayA ekAdaze tRtIyo'vamarAtraH tasyaiva zItakAlasya saptame parvaNi mUlApekSayA paJcadaze caturthaH tadanantaraM grISmakAlasya tRtIye parvaNi mUlApekSayA ekonaviMzatitame paJcamastasyaiva grISmakAlasya saptame parvaNi mUlApekSayA trayoviMzatitame SaSThaH, tathA coktam"taiyammi omarataM kAyavaM sattamaMmi parvami / vAsahimagimhakAle cAummAse vidhIyate // 1 // " iha ASADhAdyA Rtavo| loke prasiddhimaiyaruH, tato laukikanyavahAramapekSyApADhAdArabhya pratidivasamekaikadvASaSTibhAgahAnyA varSAkAlAdigateSu tRtI-1 PIyAdiSu parvasu yathoktA avamarAtrAH pratipAdyante, paramArthataH punaH zrAvaNabahulapakSapratipallakSaNAt yugAdita Arabhya catu-II catuHpAtikrame veditavyAH, atha yugAditaH katiparvAtikame kasyAM tithAvavamarAtrIbhUtAyAM tayA saha kA tithiH pari-3 samAptiM yAsyatIti cintAyAmimAH pUrvAcAryopadarzitAH praznanirvacanarUpA gAthA:-"pADivayaomaratte kaiyA viiyA samappihIi tihI / biiyAe vA taiyA taiyAe vA cautthI u||1|| sesAsu ceva kAhii tihIsu vavahAragaNiyadiTThAsu / / suhumeNa parilatihI saMjAyai kami pabaMmi? // 2 // rUvAhigA UUyA viguNA pavA havaMti kAyabA / emeva havai jumme ekatIsA juyA pavA // 3 // " etAsAM vyAkhyA-iha pratipada Arabhya yAvatpaJcadazI etAvatyastithayastAsAM ca madhye pratipadyavamarAtrIbhUtAyAM satyAM kasmin parvaNi-pakSe dvitIyA tithiH samApsyati-pratipadA saha ekasminnahorAtre samAptimupa| yAsyatIti ?, dvitIyAyAM vA tithAvavamarAtrIbhUtAyAM kasmin parvaNi tRtIyA samAptimeSyati, tRtIyAyAM vA tithAvavama-18 | rAtrIsampannAyAM kasmin parvaNi caturthI nidhanamupayAsyati !, evaM zeSAsvapi tithiSu vyavahAragaNitadRSTAsu-lokaprasiddha %25A5% For Personal & Private Use Only Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUyamajJasivRttiH vyavahAragaNitaparibhAvitAsu paJcamI paSThI saptamyaSTamI navamI dazamI ekAdazI dvAdazI trayodazI caturdazI paJcadazIrUpAsu ziSyaHpraznaM kariSyati, yathA-sUkSmeNa-pratidivasamekaikena dvApaSTibhAgarUpeNa zlakSNena bhAgena parihIyamAnAyAM tithau pUrvasyAH 12mAbhRte (mala.) bhAgana pArahAyamAnAyA tithA pUrvasyA avamarAtripUrvasyA amavamarAtrIbhUtAyAstitherAnantaryeNa parAparA tithiH kasmin parvaNi saJjAyate samAptiH, etaduktaM bhavati-caturyo karaNaM // 218 // tithAvavamarAtrIbhUtAyAM kasmin parvaNi paJcamI samAptimupaiti, paJcamyAM vA SaSThI evaM yAvatpaJcadazyAM tithAvavamarAtrIbhUtAyAM sU 75 kasmin parvaNi pratipadpA tithiH samApnotIti ziSyasya praznamavadhArya nirvacanamAcArya Aha-svAhigAu'ityAdi iha yAH ziSyeNa praznaM kurvatA tithaya uddiSTAstA dvividhAstadyathA-ojorUpA yugmarUpAzca, ojo viSamaM yugmaM samaM, tatra yA ojorUpAstAH prathamato rUpAdhikAH kriyante tato dviguNAstathA ca sati tasyAstasyAstitheyugmaparvANi nivacanarUpANi samAgatAni bhavanti, 'emeva havai jumme' iti yA api yugmarUpAstithayastAsvapi evameva-pUrvoktenaiva prakAreNa karaNaM pravartanIyam , | navaraM dviguNIkaraNAnantaraM ekatriMzadyutAH satyaH parvANi nirvacanarUpANi bhavanti, iyamatra bhAvanA-yadA'yaM praznaH-kasmin | parvaNi pratipadi avamarAtrIbhUtAyAM dvitIyA samApayatIti, tadA pratipat kiloddiSTA, sA ca prathamA tithirityeko dhriyate, 4sa rUpAdhikaH kriyate, jAte dve rUpe te api dviguNIkriyete jAtAzcatvAra AgatAni catvAri parvANi tato'yamarthaH-yugAdi tazcaturthe parvaNi pratipadyavamarAtrIbhUtAyAM dvitIyAsamAptimupayAtIti, yuktaM caitat , tathAhi-pratipadyuddiSTAyAM catvAri parvANi samAgatAni parva ca paJcadazatithyAtmakaM tataH paJcadaza caturbhirguNyante jAtA SaSTiH 60, pratipadi dvitIyA samApayatIti dvirUpe X // 218 // tatrAdhike prakSipte jAtA dvApaSTiH, sA ca dvApaTyA bhajyamAnA niraMzaM bhAgaM prayacchati, labdha ekaka ityAgataH prathamo'vamarAtra - - dan Education Internatio For Personal & Private Use Only - Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ityavisaMvAdikaraNaM, yadA tu kasmin parvaNi dvitIyAyAmavamarAtrIbhUtAyAM tRtIyA samAmotIti praznastadA dvitIyA kila| pareNoddiSTeti dviko dhriyate, sa rUpAdhikaH kRto jAtAni trINi rUpANi tAni dviguNIkriyante jAtAH SaT dvitIyA ca tithiH| sameti SaT ekatriMzadyutAH kriyante jAtAH saptatriMzat AgatAni nirvacanarUpANi saptatriMzat parvANi, kimuktaM bhavati?-yugA ditaH saptatriMzattame parvaNi gate dvitIyAyAmavamarAtrIbhUtAyAM tRtIyA samAmoti, idamapi karaNaM samIcInaM, tathAhi-dvitIyAyA& muddiSTAyAM saptatriMzatparvANi samAgatAni, tataH paJcadaza saptatriMzatA guNyante, jAtAni paJca zatAni paJcapaJcAzadadhikAni 555 dvitIyA naSTA tRtIyA jAteti trINi rUpANi tatra prakSipyante jAtAni paJca zatAni aSTApaJcAzadadhikAni 558, eSo'pi rAzivASaSTyA bhajyamAno niraMzaM bhAgaM prayacchati, labdhAzca navetyAgato navamo'vamarAtra iti samIcInaM karaNaM, evaM sarvAsvapi tithiSu karaNabhAvanA karaNasamIcInatvabhAvanA avamarAtrasaGkhyA ca svayaM bhAvanIyA, parvanirdezamAtraM tu kriyate, tatra tRtIyAyAM catuthIM samApayatatyaSTame parvaNi gate caturthyAM paJcamI ekacatvAriMzattame parvaNi | paJcamyAM SaSThI dvAdaze parvaNi SaSTyAM saptamI paJcacatvAriMzattame saptamyAmaSTamI SoDaze aSTamyAM navamI ekonapaJcAzattame navamyAM dazamI viMzatitame dazamyAmekAdazI tripaJcAzattame ekAdazyAM dvAdazI caturviMzatitame dvAdazyAM trayodazI saptapazcAzattame trayodazyAM caturdazI aSTAviMzatitame caturdazyAM paJcadazI ekaSaSTitame paJcadazyAM pratipat dvAtriMzattame iti, evametA yugapUrvArddha, evaM yugottarArddha'pi drssttvyaaH| tadevamuktA avamarAtrAH, sampratyatirAtrapratipAdanArthamAha-tatthe'tyAdi, tatraikasmin saMvatsare khalvime paT atirAtrAH prajJaptAstadyathA-'cautthe paJce'ityAdi, iha karmamAsamapekSya sUryamAsacintA 5555550 Jain Education Internation For Personal & Private Use Only Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH %% (mala0) 12prAbhRteatirAtrAH sU 75 AvRttayaH sU 76 // 219 // 55555555 yAmekaikasUryartuparisamAptAvekaiko'dhiko'horAtraH prApyate, tathAhi-triMzatA'horAtrairekaH karmamAsaH sArddhatriMzatA'horAtrairekaH sUryamAso mAsadvayAtmakazca Rtustata ekasUrya parisamAptI karmamAsadvayamapekSyako'dhiko'horAtraH prApyate, sUryartazcASADhA- dikastata ASADhAdArabhya caturthe parvaNi gate eko'dhiko'horAtro bhavatyaSTame parvaNi gate dvitIyastRtIyo dvAdaze parvaNi catarthaH SoDaze paJcamo viMzatitame SaSThazcaturviMzatitame iti, avamarAtrazca karmamAsadvayamapekSya candramAsacintAyAM, candra-1 mAsAzca zrAvaNAdyAstato varSAkAlasya zrAvaNAderityuktaM prAga, samprati yamapekSyAtirAtro yaM cApekSyAvamarAtrA bhavanti tadetatpratipAdayati-"chacceva ya airattA AiccAu havaMti mANAhi / chacceva omarattA caMdAu havaMti mANAhi // 1 // " atirAtrA bhavantyAdityAta-AdityamapekSya, kimuktaM bhavati ?-AdityamapekSya karmamAsacintAyAM prativarSa pada atirAtrA bhavaMti | itimANAhi-jAnIhi, tathA SaT avamarAtrA bhavanti candrAt-candramapekSya candramAsAnadhikRtya karmamAsacintAyAM pratisaM vatsaraM SaT avamarAtrA bhavantItyarthaH,iti mANAhi-jAnIhi / tadevamuktA avamarAtrA atirAtrAzca, saMprattyAvRttIvivakSuridamAhaPA tattha khalu imAo paMca vAsikIo paMca hemaMtAo AuTrio paNNattAo. tA eesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM paDhama vAsikkI Auhi caMde keNaM nakkhatteNaM joeti , tA abhIyiNA, abhIyissa paDhamasamaeNaM, taM samayaM ca NaM sUre keNaM NakkhatteNaM joeti !, tA pUseNaM, pUsassa egUNavIsaM| muhattA tettAlIsaM ca bAvaTTibhAgA muhuttassa yAvadvibhAgaM ca sattadvidhA chettA tettIsaM cuNiyA bhAgA sesA, tA eesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM docaM vAsikkiM Auhi caMde keNaM NakkhatteNaM joeti ? tA 18| // 219 // Jalt Education International For Personal & Private Use Only Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMThANAhiM saMThANANaM ekkArasa muhutte UtAlIsaM ca yAvaTTibhAgA muhuttassa bAvadvibhAgaM ca sattadvidhA chettA tepaNaM cuNNiyA bhAgA sesA, taM samayaM sUre keNaM NakkhatteNaM joeti ? tA pUseNaM, pUsassa NaM taM ceva jaM paDhamayA, etesi NaM paMcanhaM saMvaccharANaM tacca vAsikkiM AuTiM caMde keNaM NakkhatteNaM joei ?, tA visAhAhiM visA - | hANaM terasa muhuttA cauppaNNaM ca bAvaTTibhAgA muhuttassa bAvadvibhAgaM ca sattaTThidhA chettA cattAlIsaM cuNNiyA bhAgA sesA, taM samayaM ca NaM sUre keNaM NakkhateNaM joeti ?, tA pUseNaM, pUsassa taM ceva, tA etesi NaM paMcahaM saMvacharANaM cautthaM vAsikaM AuTTi caMde keNaM NakNatteNaM joeti ?, tA revatIhiM, revatINaM paNavIsaM muhutA vAsaTTibhAgA muhuttassa bAvaTThi bhAgaM ca sattadvidhA chattA battIsaM cuNNiyA bhAgA sesA, taM samayaM ca NaM sUre keNa NakkhateNaM joeti ?, tA pUseNaM pUsassa taM caiva, tA eesiNaM paMcanhaM saMvaccharANaM paMcamaM vAsikkiM AuhiM caMde keNaM NakkhanteNaM joeti ?, tA pucAhiM phagguNIhiM putrAphagguNINaM bArasa muhuttA sattAlIsaM ca bAvaTThibhAgA muhuttassa bAvadvibhAgaM ca sattadvidhA chettA terasa cuNNiyA bhAgA sesA, taM samayaM ca NaM sUre keNaM NakkhateNaM joeti ?, tA pUseNaM, prasassa taM caiva (sUtraM 76 ) tatra - yuge khalvimAH - vakSyamANasvarUpAH paJca vArSikyaH - varSAkAlabhAvinyaH paJca hemantyaH - zItakAlabhAvinyaH sarvasaGkhyayA daza AvRttayaH sUryasya prajJaptAH, iyamatra bhAvanA - AvRttayo nAma bhUyo bhUyo dakSiNottaragamanarUpAstAzca dvividhAH, tadyathA-ekAH sUryasyAvRttayo'parAzcandramasaH, tatra yuge sUryasyAvRttayo daza bhavanti, catustriMzaM ca zatamAvRttInAM candramasaH uktaM ca- "sUra For Personal & Private Use Only Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) 5455 sU76 // 220 // ssa ya ayaNasamA AuTTIo jugaMmi dasa hoti| caMdassa ya AuTTI sayaM ca cottIsaya ceva ||1||"ath kathamavasIyate sUryasyA- 12 prAbhRtevRttayo yuge daza bhavanti candramasazcAvRttInAM catustriMzaM zatamiti, ucyate, uktaM nAma AvRttayo bhUyo bhUyo dakSiNottara- | AvRttayaH gamanarUpAstataH sUryasya candramaso vA yAvantyayanAni tAvatya AvRttayaH, sUryasya cAyanAni daza, etaccAvasIyate trairAzikabalAt , tathAhi-yadi tryazItyadhikena zatena divasAnAmekamayanaM bhavati tato'STAdazabhiH zataistriMzadadhikaiH kati aya|nAni labhyante, rAzitrayasthApanA 183 / 1 / 1830 / atrAntyena rAzinA madhyamasya rAzerguNanaM ekasya ca guNane tadeva bhavatIti jAtAnyaSTAdaza zatAni triMzadadhikAni 1830 teSAmAyena rAzinA vyazItyadhikazatapramANena bhAgaharaNaM labdhA daza, AgataM yugamadhye sUryasya daza ayanAni bhavantItyAvRttayo'pi daza, tathA yadi trayodazabhirdivasaizcatuzcatvAriMzatA |ca saptapaSTibhAgairekaM candrasyAyanaM bhavati tato'STAdazabhirdivasazataistriMzadadhikaiH kati candrAyayanAni bhavanti, / / 1 / 1830 / tatrAdye rAzau savarNanAkaraNArthaM trayodazApi dinAni saptaSaSTyA guNyante, guNayitvA coparitanAzcatuzcatvAriMza saptaSaSTibhAgAH prakSipyante, jAtAni nava zatAni paJcadazottarANi 915, yAni cASTAdaza zatAni triMzadadhikAni | tAnyapi savarNanAtha saptaSaSTyA guNyante, jAtAni dvAdaza lakSANi dve sahasre paT zatAni dazottarANi 1202610 // 220 // taccaivarUpeNAntyena rAzinA madhyamasya rAzerekakarUpasya guNanaM, ekasya ca guNane tadeva bhavatItyetAvAneva rAzijAtastasya navabhiH zataiH paJcadazottarairbhAgo hiyate labdhaM catustriMzaM zataM 134 etAvanti candrAyaNAni yugamadhye bhavapAntItyetAvatyazcandramasa AvRttayaH / samprati kA sUryasyAvRttiH kasyAM tithau bhavatIti cintAyAM yatpUrvAcAryairupadarzitaM || Jain Education Interation XI For Personal & Private Use Only Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OMOMOMOMOM karaNaM tadupadaryate-"AuTTIhiM egUNiyAhiM guNiyaM sayaM tu tesIyaM / jeNa guNaM taM tiguNaM rUvahiyaM pakkhive tattha // 1 // paNNarasa bhAiyaMmi u jaM laddhaM taM taisu hoi pavesu / je aMsA te divasA AuTTI tattha boddhabA // 2 // " anayoAkhyA-AvRttibhirekonakAbhirguNitaM zataM jyazItyadhikaM, kimuktaM bhavati ?-yA AvRttirviziSTatithiyuktA jJAtumiSyate | tatsaGkhyA ekonA kriyate, tatastayA jyazItyadhikaM zataM guNyate, guNayitvA ca yenAGkena guNitaM vyazItyadhikaM zataM| tadaGkasthAnaM triguNaM kRtvA rUpAdhikaM sat tatra pUrvarAzau prakSipyante, tataH paJcadazabhirbhAgo hiyate, hRte ca bhAge yallabdhaM | tatiSu-tAvatsaGkhyAkeSu parvasvatikrAnteSu sA vivakSitA AvRttirbhavati, ye tvaMzAH pazcAduddharitAste divasA jJAtavyAH, tatrahAteSu divaseSu madhye caramadivase AvRttirbhavatIti bhAvaH, ihAvRttInAmevaM kramo-yuge prathamA AvRttiH zrAvaNe mAse dvitI-IA yA mAghamAse tRtIyA bhUyaH zrAvaNe mAse caturthI mAghamAse punarapi paJcamI zrAvaNe SaSThI mAghamAse bhUyaH saptamI zrAvaNe aSTamI mAghe navamI zrAvaNe dazamI mAghamAse iti, tatra prathamA kila AvRttiH kasyAM tithau bhavatIti yadi jijJAsA | tadA prathamAvRttisthAne ekako dhriyate sa rUponaH kriyate iti na kimapi pazcAdrUpaM prApyate, tataH pAzcAtyayugabhAvinI yA da-1 zamI AvRttistatsaGkhyA dazakarUpA dhriyate tayA vyazItyadhika zataM guNyate jAtAnyaSTAdaza zatAni triMzadadhikAni 1830, dazakena kila guNitaM vyazItyadhikaM zatamiti te daza triguNAH kriyante jAtA triMzat sA rUpAdhikA vidheyA jAtA ekatriMzat sA pUrvarAzau prakSipyate jAtAnyaSTAdaza zatAnyekaSaSTyadhikAni 1861 teSAM paJcadazabhirbhAgo hiyate labdhaM caturvizatyadhika zataM zeSa tiSThati eka rUpaM, AgataM caturvizatyadhikaparvazatAtmake pAzcAtye yuge'tikrAnte abhinave yuge pravarttamAne prathamA dan Education Interna For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (mala.) sU76 // 22 // SAMACHARG AvRttiH prathamAyAM tithau pratipadi bhavatIti, tathA kasyAM tithau dvitIyA mAghamAsabhAvinyAvRttirbhavatIti yadi jijJAsA 12prAbhRte tato dviko dhriyate, sa rUponaH kRta iti jAta ekakastena jyazItyadhikaM zataM guNyate, ekena ca guNitaM tadeva bhavatIti AvRttayaH jAtaM tryazItyadhikameva zataM, ekena guNitaM kila vyazItyadhikaM zatamiti ekastriguNIkriyate, jAtastrikaH sa rUpAdhiko vidhIyate, jAtAzcatvAraH te pUrvarAzau prakSipyante, jAtaM saptAzItyadhikaM zataM 187, tasya paJcadazabhirbhAgo hiyate, labdhA dvAdaza zeSAstiSThanti sapta, AgataM yuge dvAdazasu parvasvatikrAnteSu mAghamAse bahulapakSe saptamyAM tithau dvitIyA mAghamAsabhAvinInAM tu madhye prathamA AvRttiriti, tathA tRtIyA AvRttiH kasyAM tithau bhavatIti jijJAsAyAM triko dhriyate, sa rUponaH karttavya iti jAto dvikaH tena tryazItyadhikaM zataM guNyate, jAtAni trINi zatAni SaTpaTyadhikAni 366, dvikena 4 kila guNitaM vyazItyadhikaM zataM tato dvikastriguNIkriyate jAtAH SaT te rUpAdhikAH kriyante jAtAH sapta te pUrvarAzau prakSipyante jAtAni trINi zatAni trisaptatyadhikAni 373 teSAM paJcadazabhirbhAgo hriyate labdhA caturviMzatiH 24 zeSA-15 stiSThanti trayodazAMzAH, AgataM yuge tRtIyA AvRttiH zrAvaNamAsabhAvinInAM tu madhye dvitIyA caturviMzatiparvAtmake prathame saMvatsare'tikrAnte zrAvaNamAse bahulapakSe trayodazyAM tithau bhavatIti, evamanyAsvapyAvRttiSu karaNavazAdvivakSitAstithayaH AnetavyAH, tAzcemA yuge caturthA mAghamAsabhAvinInAM tu madhye dvitIyA zuklapakSe caturthyAM paJcamI zrAvaNamAsabhAvinInAM tu madhye tRtIyA zuklapakSe dazamyAM SaSThI mAghamAsabhAvinInAM tu madhye tRtIyA mAghamAse bahulapakSe pratipadi saptamI zrAvaNa-18 mAsabhAvinInAM tu madhye caturthI zrAvaNamAse bahulapakSe saptamyAM aSTamI mAghamAsabhAvinInAMtu madhye caturthI mAghamAse bahu // 221 // For Personal & Private Use Only Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % A lapakSe trayodazyAM navamI zrAvaNamAsabhAvinInAM tu madhye paJcamI zrAvaNamAse zuklapakSe caturthyAM dazamI mAghamAsabhAvanInAM tu madhye paJcamI mAghamAse zuklapakSe dazamyAM, tathA caitA eva paJcAnAM zrAvaNamAsabhAvinInAM paJcAnAM tu mAghamAsabhAvinInAM tithayo'nyatrApyuktAH-"paDhamA bahulapaDivae viiyA bahulassa terasIdivase / suddhassa ya dasamIe bahulassa ya sattamIe u // 1 // suddhassa cautthIe pavattae paMcamI u AuTTI / eyA AuTTIo sabAo sAvaNe mAse // 2 // vahulassa sattamIe paDhamA suddhassa to cautthIe / bahulassa ya pADivae bahulassa ya terasIdivase // 3 // suddhassa ya dasamIe pavattae paMcamI u AuTTI / eyA AuTTIo sabAo bhAhamAsaMmi // 4 // " etAsu sUryAvRttiSu ca candranakSatrayogaparijJAnArthamidaM karaNaM-"paMca sayA paDipuNNA tisattarA niyamaso muhuttANaM / chattIsa visahibhAgA chacceva ya cuNiyA bhAgA // 1 // AuddIhiM egUNiyAhi guNio havija dhuvarAsI / eyaM muhuttagaNiyaM etto vocchAmi sohaNagaM // 2 // abhiissa nava | | muhuttA visahi bhAgA ya hoti cauvIsaM / chAvaThThI ya samaggA bhAgA sattahicheyakayA // 3 // uguNaDaM poTThavayA tisu ceva na-13 vottaresu rohiNiyA / tisu navanauiesu bhave puNavasU uttarA phaggU // 4 // paMceva auNapannA samAI uguNattarAI chacceva / / sojjhAhi visAhAsu mUle satteva bAyAlA // 5 // aThThasayamuguNavIsA sohaNagaM uttarA asADhANaM / cauvIsaM khalu bhAgA chAvaTThI cuNiyA bhaagaa|| 6 // eyAI sohaittA jaM sesaM taM haveja nakkhattaM / caMdeNa samAuttaM AuTTIe u voddhavaM // 7 // " etAsAM vyAkhyA-paJca zatAni trisaptatAni-trisaptatyadhikAni paripUrNAni muhUrtAnAM bhavanti patriMzacca dvApaSTibhAgAH paTU caiva cUrNikA bhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya satkAH SaT saptaSaSTibhAgAH etAvAn vivakSitakaraNe dhruvarAziH, kathama 5%2595%25A5%% Jan Educantare For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH ( mala0) // 222 // syotpattiriti cet, ucyate, iha yadi dazabhiH sUryAyanaiH saptaSaSTizcandranakSatraparyAyA labhyante tata ekena sUryAyanena kiM labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA - 10 / 67 / 1 / atrAntyena rAzinA ekakena madhyasya rAzeH saptaSaSTilakSaNasya guNanA 'ekena ca guNitaM tadeva bhavatIti jAtA saptaSaSTiH 60 tasya dazabhirbhAgahAre labdhAH SaT paryAyAH ekasya ca paryAyasya sapta dazabhAgAstadgatamuhUrttaparimANamadhikRta gAthAyAmupanyastaM kathametadavasIyate athaitAvantastatra muhUrttA iti cet, ucyate, trairAzika kamavatAravalAt, tathAhi yadi dazabhirbhAgaiH saptaviMzatirdinAni ekasya ca dinasya ekaviMzatiH saptaSaSTibhAgA labhyante tataH saptabhirbhAgaiH kiM labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA - 10 / 27 - 27 / atrAntyena rAzinA saptakalakSaNena madhyasya rAzeH saptaviMzatirdinAni guNyante, jAtaM navAzItyadhikaM zataM 189, tasyAdyena rAzinA dazakalakSa|Nena bhAge hRte labdhAH aSTAdaza divasAH, te ca muhUrttAnayanAya triMzatA guNyante, jAtAni catvAriMzadadhikAni paJca zatAni muhUrtAnAM 540, zeSA upari tiSThanti nava, te muhUrttakaraNArthaM triMzatA guNyante, jAte dve zate saptatyadhike 270, tato dazabhirbhAge labdhAH saptaviMzatirmuhUrttAH 27, te pUrvasmin muhUrttarAzau prakSipyante, jAtAni paJca zatAni saptaSaSTyadhikAni 567, ye'pi ca ekaviMzatiH saptaSaSTibhAgA dinasya te'pi muhUrttabhAgakaraNArthaM triMzatA guNyante, jAtAni triMzadadhikAni SaT zatAni 630, tAni saptabhirguNyante, jAtAni dazottarANi catuzcatvAriMzacchatAni 4410, teSAM dazabhirbhAge | hRte labdhAni catvAri zatAnyekacatvAriMzadadhikAni 441, teSAM saptaSaSTyA bhAge hRte labdhAH paT muhUrttAste pUrvamuhUrttarAzau prakSiSyante jAtAni sarvasaGkhyayA muhUrttAnAM paJca zatAni trisaptatyadhikAni 573, zeSA coddharati ekonacatvAriMzat sA For Personal & Private Use Only 12 prAbhRte AvRttayaH sU 76 // 222 // Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvApaSTyA guNyate jAtAni caturviMzatiH zatAni aSTAdazAdhikAni 2418 teSAM saptaSaSTyA bhAgo hiyate labdhAH paTtriMzat | dvASaSTibhAgAH zeSAstiSThanti paTU te ca ekasya ca dvASaSTibhAgasya satkAH saptaSaSTibhAgAH ete cAtizlakSNarUpA bhAgA iti cUrNikA bhAgA vyapadizyante, tadevamukto dhruvarAziH, samprati karaNamAha - 'AuTTI hi ityAdi, yasyAM yasyAmAvRttI nakSayogo jJAtumiSyate tayA tayA AvRttyA ekonikayA - ekarUpahInayA guNito'nantaroktasvarUpo bhavet yAvAn etamuhUrttaguNitaM - muhUrtta parimANaM, ata UrdhvaM vakSyAmi zodhanakaM, atra prathamato'bhijito nakSatrasya zodhanakamAha - 'abhiisse'tyAdi, abhijitaH - abhijinnakSatrasya zodhanakaM nava muhUrttA ekasya ca muhUrttasya caturviMzatidvapiSTibhAgaH ekasya ca dvaSa|STibhAgasya satkAH saptaSaSTicchedakRtAH samagrAH - paripUrNAH SaTSaSTibhAgAH kathametasyotpattiriti cet, ucyate, ihAbhijito'horAtrasarakA ekaviMzatiH saptaSaSTibhAgAH candreNa yogaH, tato'horAtre triMzanmuhUrttA iti muhUrtta bhAgakaraNArthaM sA eka viMzatiH triMzatA guNyate, jAtAni SaT zatAni triMzadadhikAni 630, teSAM saptaSaSTyA bhAgo hiyate, labdhA nava muhUrttAH, zeSAstiSThanti saptaviMzatiH, te dvASaSTibhAgakaraNArthaM dvApaTyA guNyante, jAtAni poDaza zatAni catuHsaptatyadhikAni 1674, teSAM saptaSaSTyA bhAge hRte labdhAzcaturviMzatirdvASaSTibhAgAH, zeSAstiSThanti SaTSaSTiH, te ca ekasya dvASaSTibhAgasya satkAH saptaSaSTibhAgAH, samprati zeSanakSatrANAM zodhanakAnyucyante - 'uguNaTTa' mityAdi gAthAtrayaM, ekonaSaSyadhikaM zataM proSThapadA - uttarabhadrapadA, kimuktaM bhavati ! - ekonaSaSTyadhikena zatena / bhijidAdInyuttarabhadrapadAntAni nakSatra gi zuddhyanti, tathAhi -nava muhUrttA abhijito nakSatrasya triMzat zravaNasya triMzat dhaniSThAyAH paJcadaza zatabhipajaH triMzat pUrvabhadrapadAyAH / For Personal & Private Use Only Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH ( mala0 ) // 223 // Jain Education Interna paJcacatvAriMzat uttarabhadrapadAyA iti zudhyantye konaSaSTyadhikena zatenottarabhadrapadAntAni nakSatrANi, tathA triSu navottareSu zateSu rohiNikA - rohiNikAntAni zuddhyanti, tathAhi - ekonaSaSTyadhikena zatenottarabhadrapadAntAni zuddhayanti, tatastriMzatA muhUrtte revatI triMzatA'zvinI paJcadazabhirbharaNI triMzatA kRttikA paJcacatvAriMzatA rohiNiketi, tathA triSu navanavatyadhikeSu zateSu punarvasuH - punarvasvantAni zuddhyanti, tatra tribhiH zatairnavottarai rohiNikA - rohiNikAMtAni zuddhyanti, tatastriMzatA muhUttai| mRgaziraH paJcadazabhirArdrA paMcacatvAriMzatA punarvasuriti, tathA paJca zatAnye konapaJcAzAni - ekonapaJcAzadadhikAni uttaraphAlgunI paryantAni, kimuktaM bhavati ? - paJcabhiH zataire konapaJcAzadadhikairuttaraphAlgunyantAni nakSatrANi zuddhyanti, tathAhi - tribhiH zatairnavanavatyadhikaiH punarvasvantAni zuddhyanti, tatastriMzatA muhUtaiH puSyaH paJcadazabhirazleSA triMzatA maghA triMzatA pUrva | phAlgunI paJcacatvAriMzatA uttaraphAlgunIti tathA SaT zatAnye konasaptAni - ekonasaptatyadhikAni vizAkhAnAM - vizAkhAparyantAnAM nakSatrANAM zodhyAni, tathAhi - uttaraphAlgunyantAnAM paJca zatAnye konapaJcAzadadhikAni zodhyAni, tatastriMzanmuhUrttA hastasya triMzat citrAyAH paJcadaza svAteH paJcacatvAriMzadvizAkhAyA iti, tathA mUle-mUlanakSatre zodhyAni sapta zatAni catuzcatvAriMzadadhikAni 744, tatra paTU zatAnyekonasaptatyadhikAni 669 vizAkhAntAnAM nakSatrANAM zodhyAni, | tataH triMzanmuhUrttA anurAdhAyAH paJcadaza jyeSThAyAstriMzanmUlasyeti, tathA aSTau zatAni samAhRtAni aSTazatamekonaviMzatyadhikaM, kimuktaM bhavati - aSTau zatAnyekonaviMzatyadhikAni uttarASADhAnAM - uttarASADhAntAnAM nakSatrANAM zodhanakaM, tathAhi| mUlAntAnAM nakSatrANAM zodhyAni sapta zatAni catuzcatvAriMzadadhikAni 744 tatra triMzanmuhUrttAH pUrvASADhA nakSatrasya For Personal & Private Use Only 12 prAbhRte AvRttayaH sU 76 // 223 // Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jijJAsA tatA nAmAvRttInAM tyadhikAni muityevaMpramANe paJcacatvAriMzaduttarApADhAnAmiti, tathA sarveSAmapi cAmUnAM zodhanakAnAmupari abhijitaH sambandhinazcaturvizatiSaSTi-18 bhAgAH zodhyAH, ekasya ca dvASaSTibhAgasya satkAH SaTSaSTizcUrNikA bhAgAH / 'eyAI' ityAdi, etAni-anantaroditAni zodhanakAni yathAsambhavaM zodhayitvA yat zeSamuddharati tatra yathAyogamapAntarAlavattiSu nakSatreSu zodhiteSu yannakSatraM na zuddhyati tannakSatraM candrega samAyuktaM vivakSitAyAmAvRttI veditavyaM, tatra prathamAyAmAvRttau prathamataH pravattamAnAyAM kena nakSatreNa yuktazcandra iti yadi jijJAsA tataH prathamAvRttisthAne ekako dhriyate, sa rUponaH kriyata iti na kimapi pazcAdrUpamavatiSThate, tataH pAzcAtyayugabhAvinInAmAvRttInAM madhye yA dazamI AvRttistatsaGkhyA dazakarUpA dhriyate, tayA prAcInaH samasto'pi dhruvarAziH paJca zatAni trisaptatyadhikAni muhUrtAnAmekasya ca muhUrtasya ca SaTtriMzat dvASaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya SaT saptapaSTibhAgAH / 573 / 36 / ityevaMpramANe dazabhirguNyate, tatra muhUrttarAzau dazabhirguNite jAtAni saptapaJcAzacchatAni triMzadadhikAni 5730, ye'pi ca SaTtriMzat dvApaSTibhAgAH te'pi dazabhirguNitA jAtAni trINi zatAni pazyadhikAni 360 teSAM dvASaSTyA bhAgo hiyate labdhAH paJca muhUrtAste pUrvarAzau prakSipyante jAtaH pUrvarAziH saptapaJcAzacchatAni paJcatriMzadadhikAni 5735, zeSANi tiSThanti dvApaSTibhAgAH pazcAzat 50, ye'pi SaT cUrNikA bhAgAste'pi dazabhirguNitA jAtA SaSTistata etasmAcchodhanakAni zodhyante,121 tatrottarASADhAntAnAM nakSatrANAM zodhanakamaSTau zatAnyekonaviMzatyadhikAni 819, tAni kila yathoditarAzau saptakRtvaH zuddhimApnuvantIti saptabhirguNyante, jAtAni saptapaJcAzacchatAni trayastriMzadadhikAni 5733, tAni saptapaJcAzacchatebhyaH For Personal & Private Use Only Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmane AvattayA sU76 sUryaprajJa- paJcatriMzadadhikebhyaH pAtyante, sthitau pazcAt dvau mahattauM, tau dvASaSTibhAgIkaraNArthaM dvASaSTyA guNyete, jAtaM caturvizaM zataM dvApa- tivRttiH 1| pTibhAgAnAM 124 tatmAktane paJcAzallakSaNe dvApaSTibhAgarAzau prakSipyate jAtaM catuHsaptatyadhikaM zataM dvApaSTibhAgAnAM (mala0) |174, tathA ye'bhijitaH sambandhinaH caturviMzatiSiSTibhAgAH zodhyAH te saptabhirguNyante jAtamaSTapazyadhikaM zataM 168 // 224 // tat catuHsaptatyadhikAt zatAt zodhyate, sthitAH zeSAH SaT dvASaSTibhAgAH, te cUrNikAbhAgakaraNArthaM saptaSaSTyA guNyante guNayitvA ca ye prAktanAH paSTiH saptaSaSTibhAgAste tatra prakSipyante, jAtAni catvAri zatAni dvASaSTyadhikAni 462, | tato ye'bhijitaH sambandhinaH SaTpaSTizcarNikA bhAgAH zodhyAH te saptabhirguNyante, jAtAni catvAri zatAni dvASaTyadhikAni 462 tAnyanantaroditarAzeH zodhyante, sthitaM pazcAt zUnya, tata AgataM sAkalyenottarASADhAnakSatre candraNa bhukte sati tadanantarasyAbhijito nakSatrasya prathamasamaye yuge prathamA AvRttiH pravartate, etadeva praznanirvacanarItyA pratipAdayatieesi NamityAdi, eteSAM anantaroditAnAM candrAdInAM paJcAnAM saMvatsarANAM madhye prathamAM vArSikIM-varSAkAlasambandhinI zrAvaNamAsabhAvinImityarthaH AvRttiM candraH kena nakSatreNa yunakti ?-kena nakSatreNa saha yogamupAgataH san pravarttayati ?, evaM gautamena prazne kRte bhagavAnAha-'tA abhiiNA'ityAdi, abhijitA nakSatreNa yunakti, etadeva vizeSataH AcaSTe-abhijito nakSatrasya prathamasamaye yunakti, tadevaM candranakSatramavabudhya sUryanakSatraviSayaM praznamAha-'taM samayaM ca - mityAdi, tasmiMzca samaye Namiti vAkyAlaGkAre sUryaH kena nakSatreNa yunakti-kena nakSatreNa saha yogamupAgataH san tAM | prathamA''vRttiM pravartayatIti !, bhagavAnAha-'tA pUseNa'mityAdi, tA iti pUrvavat , puSyeNa yuktastAM prathamAmAvRtti yunakti, 224 dain Education International For Personal & Private Use Only Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ etadeva savizeSamAcaSTe-tadAnIM puSyasya ekonaviMzatirmuhU stricatvAriMzacca dvApaSTibhAgA muhUrtasya ekaM ca dvApaSTibhAgaM saptapaSTidhA chittvA tasya satkAstrayastriMzaccUrNikA bhAgAH zeSAH, kathametadavasIyate iti cet , ucyate, trairAzikabalAt, tathAhi-yadi dazabhirayanaiH paJca sUryakRtAnnakSatraparyAyAn labhAmahe tata ekenAyanena kiM labhAmahe !, rAzitrayasthApanA |4|10 / 5 / 1 / atrAntyena rAzinA ekakalakSaNena madhyasya rAzeH paJcakarUpasya guNanaM jAtAH paJcaiva teSAM dazabhirbhAge hRte labdhamarddha paryAyasya, tatra nakSatraparyAyaH saptapaSTibhAgarUpo'STAdaza zatAni triMzadadhikAni 1830, tathAhi-paT nakSatrANi zatabhiSakprabhRtIni arddhanakSatrANi tatasteSAM pratyeka sA strayastriMzatsaptapaSTibhAgAH, te sA strayastriMzat pani-12 guNyante, jAte dve zate ekottare 201, SaT nakSatrANi uttarabhadrapadAdIni yaddhakSetrANi, tatasteSAM pratyekamekaM zataM saptaSaSTi-18 |bhAgAnAmekasya ca saptaSaSTibhAgasyArddha, etat panirguNyate, jAtAni SaT zatAni vyuttarANi 603, zeSANi paJcadaza nakSatrANi samakSetrANi teSAM pratyeka saptapaSTibhAgAH tataH saptaSaSTiH paJcadazabhirguNyate, jAtaM pazcottaraM sahasraM 1005, ekaviMzatizcAbhijitaH saptaSaSTibhAgAH, sarvasaGkhyayA saptaSaSTibhAgAnAmaSTAdaza zatAni triMzadadhikAni 1830, eSa paripUrNaH|4 saptapaSTibhAgAtmako nakSatraparyAyaH, etasyArdhe nava zatAni paJcadazottarANi 915, tebhya ekaviMzatirabhijitaH sambandhinI zuddhA zeSANi tiSThanti aSTau zatAni caturnavatyadhikAni 894, teSAM saptaSaSTyA bhAgo hriyate, labdhAstrayodaza 13, zeSAstiSThanti trayoviMzatiH, trayodazabhizca punarvasvantAni nakSatrANi zuddhAni, ye ca zeSAstiSThanti trayoviMzatirbhAgAste | muhUrtakaraNArtha triMzatA guNyante, jAtAni paT zatAni navatyadhikAni 690, teSAM saptaSaSTyA bhAgo hiyate ( graM0 7000) SC dan Education Internationa For Personal & Private Use Only Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa- labdhA daza muhartAH 10, zeSAstiSThanti viMzatiH, sA dvApaSTibhAgakaraNArtha dvASaSTyA guNyate, jAtAni dvAdaza zatAni catvAriM 12 prAbhRte | AvRttayaH ptivRttiHzadadhikAni 1240, teSAM saptaSaSTyA bhAgo hiyate, labdhA aSTAdaza dvApaSTibhAgAH, zeSAstiSThanti catustriMzat dvApaSTibhAgasya sU 76 ( mala0 ) saptapaSTibhAgAH, tata AgataM puSyasya dazasu muhUrteSvekasya ca muhUrttasyASTAdazasu dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvApaSTibhAgasya catu striMzati saptapaSTibhAgeSu gateSu ekonaviMzatI ca muhUrteSvekasya ca muhUrtasya tricatvAriMzati dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvApaSTibhAgasya trayastriMzati saptapaSTibhAgeSu zeSeSu prathamAzrAvaNamAsabhAvinyA''vRttiH pravartate iti / (atha dvitIyazrAvaNamAsabhAvyAvRttiviSayaM praznasUtramAha)tA eesiNa'mityAdi, tA iti pUrvavat , eteSAM-anantaroditAnAM candrAdInAM paJcAnAM saMvatsarANAM madhye dvitIyAM vArSikI zrAvaNamAsabhAvinImAvRttiM candraH kena nakSatreNa yunakti-kena nakSatreNa yuktaH san candro dvitIyAmA-8 lAvRttiM prArambhayati?, evaM prazne kRte sati bhagavAnAha-tA saMThANAhiM' ityAdi, tA iti pUrvavata , saMsthAnAbhiH-saMsthAnAza bdena mRgazironakSatramabhidhIyate, tathA pravacane prasiddheH, tato.mRgazironakSatreNa yuktazcandramA dvitIyAM zrAvaNamAsabhAvinImAvRttiM pravarttayati, tadAnIM ca mRgazironakSatrasya ekAdaza muhUttA ekasya ca muhUrtasya ekonacatvAriMzat dvApaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya tripaJcAzat saptapaSTibhAgAH zeSAH, tathAhi-iha yA dvitIyA zrAvaNasAsabhAvinyAvRttiH sA prAkprada .. // 225 // zitakramApekSayA tRtIyA tatastatsthAne triko dhriyate, sa rUponaH kArya iti jAto dvikastena prAktano dhruvarAziH paJca zatAni trisaptatyadhikAni muhUrtAnAmekasya ca muhUrtasya SaTatriMzat dvApaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya SaT saptapaSTibhAgAH 573 / / 3 / / ityevaMpramANo guNyate, jAtAnyekAdaza zatAni SaTcatvAriMzadadhikAni muhUrtAnAM 1146 dvAsaptati Jain Education Internation For Personal & Private Use Only Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SANSAR 4 rekasya muhUrttasya satkA dvASaSTibhAgAH 72 ekasya ca dvASaSTibhAgasya dvAdaza saptapaSTibhAgAH / / tata etebhyo muhUrtA-13 nAmaSTabhiH zatairekonaviMzatyadhikairekasya ca mahatasya caturvizatyA dvApaSTibhAgairekasya ca dvApaSTibhAgasya SaTpaTyA saptaSaSTibhAgairekaH paripUrNI nakSatraparyAyaH zuddhaH, sthitAni pazcAnmuhUrtAnAM zatAni trINi saptaviMzatyadhikAni ekasya ca muhUtasya saptacatvAriMzat dvApaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya trayodaza saptapaSTibhAgAH 327 / / tata etebhyastribhirmuhUrtazatainavottarairekasya ca muhUrtasya caturvizatyA dvApaSTibhAgerekasya ca dvApaSTibhAgasya SaTpaTyA saptaSaSTibhAgarabhijidAdIni rohiNikAparyantAni nakSatrANi zuddhAni, 'tesu ceva navottaresu rohiNiyA' ityAdiprAguktavacanAt , tataH sthitAH pazcAdaSTAdaza muhUrtA ekasya ca muhUrttasya dvAviMzatiSiSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya caturdaza saptaSaSTibhAgAH 18 / 3 / / etAvatA mRgaziro na zuddhyati, tata AgataM mRgazirA nakSatraM ekAdazasu muhUrteSu ekasya ca muhUrtasya ekonacatvAriMzati dvApaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya tripaJcAzati saptapaSTibhAgeSu zeSeSu dvitIyAM zrAvaNamAsabhAvinImAvRttiM pravarttayati ( saMprati sUryanakSatraviSayaM praznasUtraM nirvacanasUtraM cAha- ) 'taM samayaM ca NamityAdi, tasmiMzca samaye sUryaH kena nakSatreNa saha yogamupAgataH tAM dvitIyAM vArSikImAvRttiM yunakti ?, bhagavAnAha-'tA pUseNamityAdi, tA iti pUrvavat , puSyeNa yuktaH, 'taM ceva'tti vacanasAmAdidaM draSTavyaM| 'pussassa egUNavIsa muhuttA teyAlIsaM ca bAvahibhAgA muhuttassa vAvavibhAgaM ca sattahihA chettA tettIsaM cuNiyA bhAgAsesA' iti, iha sUryasya dazabhirayanaiH paJca sUryanakSatraparyAyA labhyante, dvAbhyAM cAyanAbhyAmekaH, tatrottarAyaNaM kurvan sarva 6-2 Jain Education Intemato 1 For Personal & Private Use Only Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prAbhRte AvRttayaH sU76 sUryaprajJa- devAbhijitA nakSatreNa saha yogamupAgacchati, dakSiNAyanaM kurvan puSyeNa, tasya ca puSyasya ekonaviMzatI muhUrteSu ekasya | nivRttiHca muhUrtasya tricatvAriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya trayastriMzati saptapaSTibhAgeSu zeSeSu, tathA coktam(mala0) "abhitarAhiM nito Aicco pussajogamuvagayassa / sabA AuTTIo karei se sAvaNe mAse // 1 // " ityAdi, tataH // 226 // | 'pusseNa'mityAdi ukta, samprati tRtIyazrAvaNamAsabhAbyAvRttiviSayaM praznasUtramAha-tA eesi NamityAdi, sugama, bhaga| vAnAha-'tA visAhAhiM'ityAdi, tA iti pUrvavat , vizAkhAbhiH-vizAkhAnakSatreNa yuktaH san candramAstRtIyAM zrAvaNamAsabhAvinImAvRttiM pravarttayati, tadAnIM ca-tRtIyAvRttipravartanasamaye vizAkhAnA-vizAkhAnakSatrasya trayodaza muhUrtA ekasya ca muhUrtasya catuHpaJcAzad dvApaSTibhAgA ekaM ca dvASaSTibhAga saptaSaSTidhA chittvA tasya satkAzcatvAriMzacUrNikA | bhAgAH zeSAH, tathAhi-tRtIyA zrAvaNamAsabhAvinyAvRttiH pUrvapradarzitakramApekSayA paJcamI, tatastatsthAne paJcako dhriyate, | sa rUponaH kArya iti jAtazcatuSkastena prAktano dhruvarAziH 573 / 33 / / guNyate, jAtAni dvAviMzatiH zatAni dvinavatyadhikAni muhUrtAnAM catuzcatvAriMzaM zataM muhUrttagatAnAM dvASaSTibhAgAnAmekasya ca dvApaSTibhAgasya caturvizatiH saptaSa|STibhAgAH 2292 / 144 / 24 / tata etebhyaH SoDazabhirmuhUrtazatairaSTAtriMzadadhikaraSTAcatvAriMzatA ca dvASaSTibhAgairmuhUrtasya dvApaSTibhAgagatAnAM ca saptapaSTibhAgAnAM dvAtriMzena zatena dvau paripUrNI nakSatraparyAyau zuddhau, sthitAni pazcAt paTU zatAni catuHpaJcAzadadhikAni muhUrtAnAM muhUrtagatAnAM ca dvApaSTibhAgAnAM caturnavatirekasya ca dvApaSTibhAgasya SaDlAviMzatiH saptaSaSTibhAgAH 654 / 94 / 26, tata etebhyaH paJcabhiH zatairekonapazcAzadadhikairmaharaunAmekasya ca muhUrtasya catu // 226 // Jain Educson Internet For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizatyA dvApaSTibhAgairekasya ca dvApaSTibhAgasya SaTSaSTyA saptapaSTibhAgairabhijidAdInyuttaraphAlgunIparyantAni nakSatrANi zuhaiddhAni, sthitaM pazcAtpaJcottaraM muhartazataM muhartagatAnAM ca dvApaSTibhAgAnAmekonasaptatirekasya ca dvApaSTibhAgasya saptaviMzatiH | saptaSaSTibhAgAH, tatra dvASaSTyA dvApaSTibhAgaireko muhattoM labdhaH, sthitAH pazcAt sapta dvApaSTibhAgAH, labdhazca muhattoM muhUrtarAzau prakSipyate, jAtaM SaDuttaraM muhUrtazataM 106 5 27, tataH paJcasaptatyA muhUrhastAdIni svAtiparyantAni trINi nakSatrANi zuddhAni, sthitAH zeSA ekatriMzat muhUrtAH, AgataM vizAkhAnakSatrasya trayodazasu muhUrteSvekasya ca muhUrtasya catuH-IN paJcAzati dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvApaSTibhAgasya catvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu candrastRtIyAM zrAvaNamAsabhAvinImAvRttiM pravarttayati / samprati sUryanakSatraviSayaM praznasUtraM nirvacanasUtraM cAha-'taM samayaM ca Na'mityAdi, sugama / adhunA caturthyAvRttiviSaye praznasUtramAha-'tA eesi Na'mityAdi, sugama, bhagavAnAha-'tA revaIhiM'ityAdi, revatyA yuktazcandrazcaturthI zrAvaNamAsabhAvinImAvRttiM pravartayati, tadAnIM ca revatInakSatrasya paJcaviMzatirmuhata dvAtriMzat dvApaSTibhAgA muhUtasya ekaM ca dvApaSTibhAgaM saptaSaSTidhA chittvA tasya satkA paDviMzatizcUrNikA bhAgAH zeSAH, tathAhi-prAgupadarzitakramApekSayA zrAvaNamAsabhAvinI caturthyAvRttiH saptamI tataH saptako dhriyate, sa rUponaH kArya iti jAtaH SaTkaH, tena prAktano dhruvarAziH 573 / 36 / 6 / guNyate, jAtAni catustriMzacchatAni aSTAtriMzadadhikAni 3438 muhUrtAnAM, muhUrtagatAnAM laca dvApaSTibhAgAnAM dve zate SoDazottare 216, ekasya ca dvApaSTibhAgasya patriMzatsaptapaSTibhAgAH 36, tata etebhyo dvA-5 triMzatA zataiH SaTsaptatyadhikairmuhUrtAnAM muhUrtagatAnAM ca dvApaSTibhAgAnAM paNNavatyA dvApaSTibhAgasatkAnAM ca saptaSaSTibhA OMOMOM5-05-55556 For Personal & Private Use Only dain Education International Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa- gAnAM dvAbhyAM zatAbhyAM catuHSaSTisahitAbhyAM catvAro nakSatraparyAyAH zuddhAH, sthitaM pazcAdekaM dvApaTyadhikaM muhUrttazataM 12 prAbhRte vivRttiHmuhUrtagatAnAM ca dvApaSTibhAgAnAM poDazottaraM zataM ekasya ca dvApaSTibhAgasya catvAriMzat saptaSaSTibhAgAH 162 / 116 / | AvRttayaH (mala0) 40 / tata ekonaSaSTyadhikena muhUrtazatena ekasya ca muhUrtasya caturviMzatyA dvApaSTibhAgairekasya ca dvApaSTibhAgasya SaTpaTyA sU76 // 227 // saptaSaSTibhAgaiH 159 / 24 / 66 / abhijidAdIni uttarabhadrapadAparyantAni nakSatrANi bhUyaH zuddhAni, sthitAH pazcAtrayo muhUrtAH muhUrtagatAnAM ca dvApaSTibhAgAnAmekanavatirekasya ca dvApaSTibhAgasyaikacatvAriMzat saptaSaSTibhAgAH, dvASaSTyA ca dvASaSTibhAgaireko muhUrto labdhaH, sa muhUrtarAzau prakSipyate, jAtAzcatvAro muhUrtAH, ekasya ca muhartasya ekonatriMzad dvApaSTibhAgAH (ekasya ca dvApaSTibhAgasyaikacatvAriMzat saptaSaSTibhAgAH ) 4 / 29 / 41 / tata AgataM-revatInakSatraM paJcaviMzatI muhUrteSu ekasya ca muhartasya dvAtriMzati dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvApaSTibhAgasya paviMzatI saptapaSTibhAgeSu zeSeSu caturthI zrAvaNamAsabhAvinImAvRttiM pravarttayati, 'taM samayaM ca 'mityAdi sUryanakSatraviSayaM praznasUtraM nirvacanasUtraM ca prAgvad bhAvanIya, sAmprataM paJcamaM zrAvaNamAsabhAbyAvRttiviSayaM praznasUtramAha-'tA eesi Na'mityAdi, sugama, bhagavAnAha-tA putvAhiM phagguNIhiM' ityAdi, tA iti pUrvavat , pUrvAbhyAM phAlgunIbhyAM yuktazcandraH paJcamI zrAvaNamAsabhAvinImAvRttiM pravarttayati, tadAnIM ca tasya pUrvaphAlgunInakSatrasya dvAdaza // 227 // muhUrttA ekasya ca muharttasya saptacatvAriMzat dvApaSTibhAgAH ekaM ca dvASaSTibhAgaM saptaSaSTidhA chittvA tasya satkAstrayodaza cUrNikA bhAgAH zepAstathAhi-paJcamI zrAvaNamAsabhAvinyAvRttiH prAgupadarzitakramApekSayA navamI tatastatsthAne navako dhriyate dan Education Internation For Personal & Private Use Only Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % % %%2555555555* sa rUponaH kArya iti jAtA aSTau, taiH prAgukto dhruvarAziH 573 / guNyate, jAtAni paJcacatvAriMzacchatAni cataharazItyadhikAni muhUrtAnAM muhurtagatAnAM ca dvApaSTibhAgAnAM dve zate aSTAzItyadhike ekasya ca dvApaSTibhAgasyASTAcatvAriMzata saptaSaSTibhAgAH 4584 / 288 / 48 / tata etebhyazcatvAriMzatA muhUrtazataiH paJcanavatyadhikairmuhUrtagatAnAM ca dvApaSTimAbhAgAnAM viMzatyadhikena zatena ekasya ca dvASaSTibhAgasya satkAnAM saptapaSTibhAgAnAM triMzadadhikaistribhiH zataiH paJca nakSapatraparyAyAH zuddhAH, sthitAni pazcAnmuhUtAnAM catvAri zatAni ekonanavatyadhikAni muhUrtagatAnAM ca dvASaSTibhAgAnAM zataM triSaSTyadhika ekasya ca dvApaSTibhAgasya tripaJcAzat saptaSaSTibhAgAH 489 / 163 / 53 / tata etebhyo bhUyastribhiH zatainavatyadhikairmuhartAnAmekasya ca muhUrtasya caturvizatyA dvApaSTibhAgairekasya ca dvApaSTibhAgasya SaSaSTyA saptapaSTibhAgairabhijidAdIni punarvasuparyantAni nakSatrANi zuddhAni, sthitA pazcAnmuhUrtAnAM navatiH muhUrttagatAnAM dvApaSTibhAgAnAmaSTAtriMzada[dhika zataM ekasya ca dvApaSTibhAgasya catuHpaJcAzatsaptaSaSTibhAgAH 90 / 138 / 54 / tatra caturviMzatyadhikena dvApaSTibhAgazatena dvau muhUttauM labdhau pazcAt sthitA dvApaSTibhAgAH caturdaza, labdhau ca muhUttau muhUrtarAzI prakSipyete, jAtA muhUtanAM dvinavatiH 92 / 14 / 54 / tatra paJcasaptatyA muhUttaiH puSyAdIni maghAparyantAni trINi nakSatrANi zuddhAni, sthitAH pazcAt saptadaza muhUrtAH 17 / 14 / 54 / na caitAvatA pUrvaphAlgunI zuddhyati, tata AgataM-pUrvaphAlgunInakSatrasya dvAdazasu / muhUrteSvekasya ca muhUtrtasya saptacatvAriMzati dvASaSTibhAgeSu ekasya ca dvASaSTibhAgasya trayodazasu saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu paJcamI zrAvaNamAsabhAvinyAvRttiH pravartate, sUryanakSatraviSayaM praznasUtraM nirvacanasUtraM ca prAgvadU bhAvanIyaM, tadevaM candranakSatrayoga %%%95 Jalt Education International For Personal & Private Use Only Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sU 77 sUryaprajJa- viSaye sUryanakSatrayogaviSaye ca paJcApi vArSikIrAvRttIH pratipAdya samprati hemantIH pratipipAdayiSustadgataprathamAvRtti- 412mAbhRte ptivRttiHviSayaM praznasUtramAha hamantya (mala.) AvRttayaH tA eesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM paDhamaM hemaMtiM AuTiM caMde keNaM NakkhatteNaM joeti ?, tA hattheNaM, htth||228|| ssa NaM paMca muhuttA paNNAsaM ca bAvadvibhAgA muhattassa bAvahibhAgaM ca sattadvidhA chettA sahi cuNiyA bhAgA sesA, taM samayaM ca NaM sUre keNaM NakkhatteNaM joeti ?, uttarAhiM AsADhAhiM, uttarANaM AsADhANaM parimasamae, tA eesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM docaM hemaMtiM AuTiM caMde kaNaM NakkhatteNaM joeti ?, tA satabhisayAhiM, satabhisayANaM dunni muhattA aTThAvIsaM ca bAvadvibhAgA muhuttassa bAvahibhAgaM ca sattadvidhA chettA chattAlIsaM cuNNiyA bhAgA sesA, taM samayaM ca NaM sUre keNaM NakkhatteNaM joeti ?, tA uttarAhiM AsADhAhiM, uttarANaM AsADhANaM carimasamae, tesi NaM paMcapahaM saMvaccharANaM tacaM hemaMtiM Auhi caMde keNaM NakkhatteNaM joeti ?, tA pUseNaM, pUsassa ekUNavIsaM muhuttA tetAlIsaM ca cAvaTThibhAgA muhuttassa yAvaTThibhAgaM ca sattaH dvidhA chettA tettIsaM cuNNiyA bhAgA sesA, taM samayaM ca NaM sUre keNaM NavatteNaM joeti ?, tA uttarAhiM AsADhAhiM, uttarANaM AsADhANaM carimasamae, tAetesi NaM paMcaNDaM saMvaccharANaM caratthi hemaMtiM Adi caMde // 228 // keNaM NakkhatteNaM joeti ?, tA mUleNaM, mUlassa cha muhuttA aTThAvannaM ca bAvaTThibhAgA muhuttassa bAvaTThibhAgaM : &ca sattadvidhA chettA vIsaM cuNiyA bhAgA sesA, taM samayaM ca NaM sUre keNaM NakkhatteNaM joeti ?, tA utta Jain Education Internation XL For Personal & Private Use Only Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55046-06- rAhiM AsADhAhiM, uttarANaM AsADhANaM carimasamae, tA patesi NaM paMcaNhaM saMvaccharANaM paMcamaM hemaMtiM AuTiM caMde keNaM NakkhatteNaM joeti ?, kattiyAhiM, kattiyANaM aTThArasa muhuttA chattIsaM ca vAvaTThibhAgA muhattassa yAva-lA dvibhAgaM ca sattadvidhA chettA cha cuNNiyA bhAgA sesA, taM samayaM ca NaM sUre keNaM NakkhatteNaM joeti ?, tA uttarAhiM AsADhAhiM, uttarANaM AsADhANaM carimasamae / (sUtraM 77) 'tA eesi NamityAdi, tA iti pUrvavat , eteSAM-anantaroditAnAM candrAdInAM paJcAnAM saMvatsarANAM madhye prathamA hemantImAvRttiM candraH kena nakSatreNa yunakti ?, kena nakSatreNa saha yogamupAgataH san pravarttayatIti bhAvaH, bhagavAnAha-'tA hattheNaM'ityAdi, tA iti pUrvavat , hastena-hastanakSatreNa yuktazcandraH pravarttayati, tadAnIM ca hastanakSatrasya paJca muhUrtA ekasya ca muhUrtasya pazcAzat dvApaSTibhAgAH ekaM ca dvASaSTibhAgaM saptapaSTidhA chittvA tasya satkAH SaSTizcarNikA bhAgAH zeSAH, tathAhi-hemantI prathamA AvRttiH prAguktakamApekSayA dvitIyA tatastatsthAne dviko dhriyate, sa rUponaH kArya iti / jAta ekakastena prAguto dhruvarAziH 573 / 6 / / / guNyate, 'ekena ca guNitaM tadeva bhavatIti jAtastAvAneva dhruvarAziH, tata etasmAt paJcabhiH zatairekonapaJcAzadadhikairmuhUrttAnAmekasya ca muhUrtasya caturvizatyA dvApaSTibhAgairekasya ca dvApaSTibhA-- gasya paTpaTyA saptapaSTibhAgairabhijidAdInyuttaraphAlgunIparyantAni nakSatrANi zuddhAni, sthitAH pazcAccaturviMzatirmuhUrtA | | ekasya ca muhUrtasya ekAdaza dvApaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya sapta saptaSaSTibhAgAH 24 / 11 / 7 / tata AgataM-| hastanakSatrasya paJcasu muharteSu ekasya ca muhUrtasya paJcAzati dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvApaSTibhAgasya paSTau saptapaSTibhAgeSu For Personal & Private Use Only Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa ptivRttiH (mala0) 12 prAbhRte hemantya AvRttayaH sU77 // 229 // CCESSOCCASCEOCT20550-507 vizeSeSu prathamAM hemantImAvRttiM candraH pravarttayatIti / sUryanakSatraviSayaM praznasUtramAha-taM samayaM ca NamityAdi, tasmiMzca samaye sUryaH kena nakSatreNa yuktastAM prathamAM hemantImAvRttiM yunakti-pravarttayati ?, bhagavAnAha-'tA uttarAhiM'ityAdi, uttarAbhyA mASADhAbhyAM, tadAnIM cottarASADhAyAzcaramasamayaH, samakAlamuttarASADhAnakSatramupabhujyAbhijito nakSatrasya prathamasamaye prathama 4 mantImAvRttiM sUryaH pravartayatIti bhAvaH, tathAhi-yadi dazabhirayanaiH paJca sUryakRtAnnakSatraparyAyAn labhAmahe tata ekenA yanena kiM labhAmahe !, rAzitrayasthApanA 10 / 5 / 1 / atrAntyena rAzinA ekakalakSaNena madhyamasya paJcakarUpasya rAze guNanaM jAtAH paJcaiva teSAM dazabhirbhAge hRte labdhamekamarddha paryAyasya, arddha ca paryAyasya saptaSaSTibhAgarUpaM nava zatAni paJcada4 zottarANi 915, tatra ye viMzatiH saptapaSTibhAgAH pAzcAtye ayane puSyasya gatAH zeSAzcatuzcatvAriMzatsaptaSaSTibhAgAH sthitAH te sAmpratamito rAzeH zodhyante sthitAni zeSANyaSTau zatAnyekasaptatyadhikAni 871 teSAM saptaSaNyA bhAge hRte labdhAstrayodaza pazcAnna kimapi tiSThati, trayodazabhizcAzleSAdInyuttarASADhAparyantAni nakSatrANi zuddhAni, tata AgataM-abhijito nakSatrasya prathamasamaye mAghamAsabhAvinI prathamA AvRttiH pravartate, evaM sarvA api mAghamAsabhAvinya AvRttayaH sUryanakSatra&yogamadhikRtya veditavyAH, uktaM ca-"bAhirao pavisaMto Aicco abhiijogamuvagamma / sabA AuTTIo karei so mAgha mAsaMmi // 1 // " dvitIyahemantAvRttiviSayaM praznasUtramAha-'tA eesiNa'mityAdi, sugama, bhagavAnAha-tA sayabhisayAhiM ityAdi, tA iti pUrvavat, zatabhiSajA yuktazcandro dvitIyAM haimantImAvRttiM pravartayati, tadAnIM ca zatabhiSajo nakSatrasya | dvau muhUrtAvekasya ca muhUrtasyASTAviMzatiSaSTibhAgA eka ca dvApaSTibhAgaM saptaSaSTidhA chittvA tasya satkAH SaTcatvAriMza // 229 // Jain Education Internatio For Personal & Private Use Only Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ carNikA bhAgAH zeSAH, tathAhi-prAgupadarzitakramApekSayA dvitIyA mAghamAsabhAvinyAvRttizcaturthI tatastasyAH sthAne catuSko dhriyate sa rUponaH kArya iti jAtastrikaH tena prAktano dhruvarAziH 573 / 36 / 6 / guNyate jAtAni saptadaza zatAnyekonaviMzatyadhikAni muhUrtAnAM muhurtagatAnAM ca dvASaSTibhAgAnAmaSTottara zataM ekasya ca dvApaSTibhAgasyASTAdaza saptaSaSTibhAgAH 1719 / 108 // 18 / tata etebhyaH SoDazabhiH zatairaSTAtriMzadadhikairmuhUrtAnAmekasya ca muhUrttasyASTAcatvAriMzatA dvASaSTibhAgairekadvASaSTibhAgasatkAnAM ca saptaSaSTibhAgAnAM dvAtriMzadadhikena zatena dvau nakSatrapAyau zuddhau, sthitAH pazcAdekAzItirmuhUrttAnAmekasya ca muhUrttasyASTApaJcAzat dvASaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya viMzatiH saptaSaSTibhAgAH 81 / 58 / 20 / tato bhUyo navabhirmuhUtairekasya ca muhUrtasya caturvizatyA dvASaSTibhAgairekasya ca dvApaSTibhAgasya SaTpaTyA saptapaSTibhAgairabhijinnakSatraM zuddhaM, sthitAH pazcAd dvAsaptatirmuhartA ekasya ca muhUrtasya trayastriMzat dvApaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasyaikaviMzatiH saptapaSTibhAgAH 72 / 33 / 21 / tatastriMzatA muhattaiH zravaNaH zuddhastriMzatA dhaniSThA pazcAdava-2 pratiSThante dvAdaza muhUrtAH, zatabhiSaknakSatraM cArddhanakSatraM, tata AgataM zatabhiSajo nakSatrasya dvayormuhUrttayorekasya ca muhUrttasyAhaTAviMzato dvApaSTibhAgeSu ekasya ca dvApaSTibhAgasya SaTcatvAriMzati saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu dvitIyA haimantI AvRttiH pravarta te / sUryanakSatrayogaviSayaM praznasUtraM nirvacanasUtraM ca sugama, prAgeva bhAvitatvAt / adhunA tRtIyamAghamAsabhAvyAvRttiviSaye - praznasUtramAha-'tA eesi Na'mityAdi, sugamaM, bhagavAnAha-tA pUseNa'mityAdi, tA iti prAgvat puSyeNa yuktazcandrastRtIyAM mAghamAsabhASinImAvRtti pravarttayati, tadAnI ca puSyasya ekonaviMzatirmuhartA ekasya ca muhUtrtasya tricatvAriMzad Jain Education Internation For Personal & Private Use Only Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sU77 saryapraja-zAdvApaSTibhAgA eka ca dvApaSTibhAgaM saptaSaSTidhA chittvA tasya satkAstrayastriMzaJcUrNikA bhAgAH zeSAH, tathAhi-pAgupadarzita- 12prAbhRte kramApekSayA tRtIyA mAghamAsabhAvinyAvRttiH SaSThI tatastasyAH sthAne SaTo dhriyate sa rUponaH kArya iti jAtaH paJcakastena hemantya (mala0) sa prAktano dhruvarAziH 573 / 36 / 6 / guNyate jAtAnyaSTAviMzatiH zatAni paJcaSaSTyadhikAni muhUrtAnAM muhUrtagatAnAM AvRttayaH ca dvApaSTibhAgAnAmazItyadhikaM zataM ekasya ca dvASaSTibhAgasya triMzat saptaSaSTibhAgAH 2865 / 180 / 30 / tata etebhyaH // 230 // saptapaJcAzadadhikaiH caturviMzatizatairmuhUrtAnAmekamuhUrttagatAnAM ca dvApaSTibhAgAnAM dvisaptatyA ekasya ca dvASaSTibhAgasya satkAnAM saptaSaSTibhAgAnAmaSTAnavatyadhikena zatena 2457 / 72 / 198 / trayo nakSatraparyAyAH zuddhAH, sthitAni pazcAt catvAri muhUrttazatAnyaSTottarANi muhUrttagatAnAM ca dvASaSTibhAgAnAM paJcottara zatamekasya ca dvApaSTibhAgasya catustriMzatsaptaSaSTibhAgAH / 408 / 105 / 34 / tata etebhyastribhiH zatairnavanavatyadhikairmuhUrtAnAmekasya ca muhUrtasya caturviMzatyA dvApaSTibhAgairekasya ca dvApaSTibhAgasya SaTpaTyA saptaSaSTibhAgairabhijidAdIni punarvasuparyantAni nakSatrANi zuddhAni, sthitAH pazcAnnava muhUrtA muhartagatAnAM ca dvApaSTibhAgAnAmazItiH ekasya ca dvApaSTibhAgasya catustriMzatsaptaSaSTibhAgAH dvASaTyA ca dvApaSTibhAgaireko muhUrtoM labdhaH sa muhUrtarAzau prakSipyate jAtA daza muhUrtAH zeSAstiSThanti dvASaSTibhAgA aSTAdaza 10 / 18 / 34 / tata AgataM-puSyasya ekonaviMzatI muhUrteSvekasya ca muhUrtasya tricatvAriMzati dvApaSTibhAgeSvekasya ca dvApaSTibhAgasya trayastriMzati saptapaSTibhAgeSu zeSeSu tRtIyA mAghamAsabhAvinyAvRttiH pravartate / sUryanakSatrayogaviSayaM praznasUtra nirvacanasUtra ca sugm| ID // 230 // caturthamAghamAsabhAvyAvRttiviSayaM praznasUtramAha-'tA eesi 'mityAdi, sugama, bhagavAnAha-tA mUleNa'mityAdi, tA sara *** Jain Education Internation For Personal & Private Use Only Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti prAgvat mUlena yuktazcandraH caturthI hemantImAvRtti pravarttayati, tadAnI ca mUlasya-mUlanakSatrasya SaT muhartA ekasya ca muhUrttasyASTApaJcAzat dvApaSTibhAgA ekaM ca dvApaSTibhAgaM saptapaSTidhA chittvA tasya satkA viMzatizcUrNikA bhAgAH zeSAH, tathAhi-caturthI mAghamAsabhAvinyAvRttiH pUrvapradarzitakramApekSayA aSTamI tasyAH sthAne'STako dhriyate sa rUponaH kArya iti jAtaH saptakastena sa prAktano dhruvarAziH 573 / / / / guNyate jAtAnyekAdazottarANi catvAriMzanmuhUrttazatAni muhUrtta-18 gatAnAM ca dvApaSTibhAgAnAM dvezate dvipaJcAzadadhike ekasya ca dvApaSTibhAgasya dvAcatvAriMzat sptpssttibhaagaaH401252|42| tata etebhyaH SaTsaptatyadhikaiAtriMzacchataimuhUrtAnAM muhUrttagatAnAM ca dvApaSTibhAgAnAM SaNNavatyA dvApaSTibhAgasatkAnAM ca 4 saptaSaSTibhAgAnAM dvAbhyAM zatAbhyAmaSTaSaSTyadhikAbhyAM catvAro nakSatraparyAyAH zuddhAH, sthitAni pazcAnmuhUrtAnAM sapta zatAni 2 paJcatriMzadadhikAni muhAnAM muhartagatAnAM ca dvApaSTibhAgAnAM dvipaJcAzadadhikaM zataM ekasya ca dvASaSTibhAgasya SaTcatvAriMzasaptaSTibhAgAH 735 / 152 / 46 / tata etebhyo bhUyaH SadbhiH zataiH muhUrtAnAmekonasaptatyadhikairekasya ca muhUrtasya caturviMzatyA dvApaSTibhAgairekasya ca dvApaSTibhAgasya SaSaSTyA saptapaSTibhAgairabhijidAdIni vizAkhAparyantAni nakSatrANi zuddhAni, sthitAH pazcAt SaTpaSTirmuhartA muhUrtagatAnAM ca dvApaSTibhAgAnAM saptaviMzatyadhikaM zataM ekasya ca dvApaSTibhAgasya saptacatvAriMzatsa|ptaSaSTibhAgAH, caturvizatyadhikena ca dvApaSTibhAgazatena dvau muhUttau labdhau tau muhUrtarAzI prakSipyete jAtAH aSTaSaSTiIitAH zeSAstiSThanti dvApaSTibhAgAstrayaH 68 / 3 / 47 / tataH paJcacatvAriMzatA muhUttairanurAdhAjyeSThe zuddhe zeSAH sthitA-13 strayoviMzatirmuhUrtAH 23 / 3 / 47 / bata AgataM mUlasya SaTsu muhUrteSvekasya ca muhUttesyASTApazcAzati dvApaSTibhAgeSvekasya Jan Education Intematon For Personal & Private Use Only Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH ( mala0 ) // 231 // va dvASaSTibhAgasya viMzatau saptapaSTibhAgeSu zeSeSu caturthI mAghamAsa bhAvinyAvRttiH pravarttate sUryanakSatrayogaviSayaM praznasUtraM nirvacanasUtraM ca sugamaM pazcamamAghamAsabhAvyAvRttiviSayaM praznasUtramAha- 'tA eesi NamityAdi, sugamaM, bhagavAnAha - 'tA kantiyAhiM' ityAdi, tA iti pUrvavat, kRttikAbhiryuktazcandraH paJcamI hemantIM (mAgha) mAsabhAvinImAvRttiM pravarttayati, tadAnIM ca kRttikAnakSatrasya aSTAdaza muhUrttA ekasya ca muhUrttasya patriMzad dvApaSTibhAgA ekaM ca dvASaSTibhAgaM saptaSaSTidhA chittvA tasya satkA paT cUrNikAbhAgAH zeSAH, tathAhi paJcamI mAghamAsabhAvinyAvRttiH prAgupadarzitakramApekSayA dazamI tatastasyAH sthAne dazako dhriyate, sa rUponaH kArya iti jAto navakaH, tena prAktano dhruvarAziH 573 / 36 / 6 / guNyate, jAtAnyekapaJcAzacchatAni saptapaJcAzadadhikAni muhUrttAnAM muhUrttagatAnAM ca dvASaSTibhAgAnAM trINi zatAni caturviMzatyadhikAni ekasya ca dvASaSTibhAgasya catuHpaJcAzat saptaSaSTibhAgAH / 5157 / 324 / 54 / tata etebhya ekonapaJcAzacchatairmuhUttaiH caturdazAdhikairmuhUrttagatAnAM ca dvASaSTibhAgAnAM catuzcatvAriMzadadhikena zatena dvASaSTibhAgagatAnAM ca saptaSaSTibhAgAnAM tribhiH | zataiH paNNavatyadhikaiH paTU nakSatraparyAyAH zuddhAH sthite pazcAnmuhUrttAnAM dve zate tricatvAriMzadadhike muhUrttagatAnAM ca dvASa| STibhAgAnAM catuHsaptatyadhikaM zataM ekasya ca dvASaSTibhAgasya SaSTiH saptaSaSTibhAgAH 243 / 174 / 60 / tata ekonapayadhikena muhUrttazatena ekasya ca muhUrttasya caturviMzatyA dvASaSTibhAgairekasya ca dvApaSTibhAgasya SaTSaSTyA saptaSaSTibhAgairabhijidAdInyuttarabhadrapadAparyantAni nakSatrANi zuddhAni sthitAni pazcAnmuhUrttAnAM caturazItirmuhUrttagatAnAM ca dvASaSTibhAgAnAM zatamekonapaJcAzadadhikaM ekasya ca dvApaSTibhAgasya ekaSaSTiH saptaSaSTibhAgAH / 84 / 149 / 61 / tato dvASaSTibhAgAnAM For Personal & Private Use Only 12 prAbhRte mant AvRttayaH sU 77 // 231 // Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturviMzatyadhikena zatena dvau muhattau labdhau pazcAt sthitAH paJcaviMzatiSiSTibhAgAH, labdhau ca muhUttauM muhUrtarAzau prakSi-18 lApyete, jAtA paDazItirmuhUrtAnAM, tataH paJcasaptatyA muhUrtAnAM revatyazvinIbharaNyaH zuddhAH, sthitAH pazcAdekAdaza muhartAH,4 | zeSaM tathaiva 11 / 25 / 61 tata AgataM-kRttikAnakSatrasyASTAdazasu muhUrteSu ekasya ca muhUrtasya SaTtriMzati dvApaSTibhAgepvekasya ca dvApaSTibhAgasya SaTsu saptaSaSTibhAgeSu zeSeSu paJcamI haimantI AvRttiH pravartate, sUryanakSatrayogaviSaye ca praznanirvacanasUtre sugame / tadevamuktA dazApi nakSatrayogamadhikRtya sUryasyAvRttayaH, samprati candrasya vaktavyAstatra yasminneva nakSatre vartamAnaH sUryo dakSiNA uttarA vA AvRttIH karoti tasminneva nakSatre vartamAnazcandro'pi dakSiNA uttarAzcAvRttIH kurute, tato yA uttarAbhimukhA AvRttayo yuge candrasya dRSTAstAH sarvA api niyatamabhijitA nakSatreNa saha yoge draSTavyAH yAstu dakSiNAbhimukhAstAH puSyeNa yoge, uktaM ca-"caMdassavi nAyavA AuTTIo jugaMmi jA dihA / abhieNaM pusseNa ya niyama nakkhattaseseNaM // 1 // " atra 'nakkhattaseseNaM ti nakSatrArddhamAsena, zeSaM sugama, tatrAbhijityuttarAbhimukhA | AvRttayo bhAvyante, yadi catustriMzadadhikenAyanazatena candrasya saptaSaSTirnakSatraparyAyA labhyante tataH prathame'yane kiM labhyate?, rAzitrayasthApanA-134 / 67 / 1 / atrAntyena rAzinA ekakalakSaNena madhyasya rAzeH saptaSaSTirUpasya guNanaM jAtA saptapaSTireva, ekena guNitaM tadeva bhavatIti vacanAt , tasyAzca saptaSaSTezcatustriMzadadhikena zatena bhAge hRte labdhamekamarddha paryAyasya, tasmiMzcAddhe nava zatAni paJcadazottarANi saptapaSTibhAgAnAM bhavanti, tatra trayoviMzatau saptapaSTibhAgeSu puSyanakSatrasya bhukteSu dakSiNAyanaM candraH kRtavAn , tataH zeSAzcatuzcatvAriMzat saptaSaSTibhAgA anantaroditarAzeH zodhyante, sthitAni zeSANi Jain Education Interna For Personal & Private Use Only Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sU 77 sUryaprajJa- aSTau zatAnyekasaptatyadhikAni 871, teSAM saptaSaSTyA bhAgo jhiyate, iha kAnicinnakSatrANi arddhakSetrANi tAni ca sArddhatra- 12 prAbhRte ptidhRttiH / yastriMzatsaptapaSTibhAgapramANAni kAnicitsamakSetrANi tAni paripUrNasaptapaSTibhAgapramANAni kAnicicca vyarddhakSetrANi hemantya (mala.) tAnyarddhabhAgAdhikazatasaGkhyasaptapaSTibhAgapramANAni, gAtraM tvadhikRtya saptaSaSTyA zubhayantIti saptaSaSTyA bhAgaharaNaM, labdhAstra- WAvRttayaH yodaza, rAzizcoparitano nirlepataH zuddhaH, taizca trayodazabhirazleSAdIni uttarASADhAparyantAni nakSatrANi zuddhAni, tata Agatamabhijito nakSatrasya prathamasamaye candra uttarAyaNaM karoti, evaM sarvANyapi candrasyottarAyaNAni veditavyAni, uktaM ca-"pannarase u muhutte joittA uttarA asADhAo / ekkaM ca ahorattaM pavisai abhitare caMdo // 1 // " adhunA puSye dakSiNA AvRttayo bhAvyante, yadi catustriMzadadhikenAyanazatena saptapaSTizcandrasya paryAyA labhyante tata ekenAyanena kiM labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA-134 / 67 / 1 / atrAntyena rAzinA ekakalakSaNena madhyasya rAzeH saptapaSTirUpasya guNanaM |jAtAH saptaSaSTireva tasyAzcatustriMzadadhikena zatena bhAgaharaNaM labdhamekamarddha paryAyasya, tacca saptapaSTibhAgarUpANi nava zatAni paJcadazottarANi 915, tata ekaviMzatirabhijitaH sambandhinaH saptaSaSTibhAgAH zodhyante, sthitAni pazcAdaSTau zatAni caturnavatyadhikAni 894, teSAM saptaSaSTyA bhAgo hiyate, labdhAstrayodaza, taizca trayodazabhiH punarvasvantAni nakSatrANi zuddhAni, zeSA tiSThati trayoviMzatiH, ete ca kila saptaSaSTibhAgA ahorAtrasya tato muhUrtabhAgakaraNArtha triMzatA guNyante, * // 232 // jAtAni SaT zatAni navatyadhikAni 690, teSAM saptaSaSTyA bhAge hRte labdhA daza muhUrtAH, zeSAstiSThanti viMzatiH saptaSaSTibhAgAH, tata idamAgataM-punarvasunakSatre sarvAtmamA bhukte puSyasya ca dazasu muhUrteSvekasya ca muhUrtasya vizatI saptaSaSTi dan Education Internat For Personal & Private Use Only Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Internation 0966 bhAgeSu bhukteSu sarvAbhyantarAnmaNDalAdvahirniSkrAmati candraH, evaM sarvANyapi dakSiNAyanAni bhAvanIyAni, uktaM ca- "dasa ya muhutte sagale muhuttabhAge ya vIsaI ceva / pussavisayamabhigao bahiyA abhinikkhamai caMdo // 1 // " tadevamuktA nakSatrayogamadhikRtya candrasyApyAvRttayaH, samprati yogameva sAmAnyataH prarUpayati tattha khalu ime dasavidhe joe paM0 taM0-vasabhANujoe veNuyANujote maMce maMcAimaMce chatte chattAticchate juaNa ghaNasaMmade pINite maMDakappute NAmaM dasame, etAsi NaM paMcaNhaM saMvaccharaNaM chattAticchataM joyaM caMde kaMsi desaMsi joeti ?, tA jaMbuddIvassa 2 pAINapaDiNIAyatAe udINadAhiNAyatAe jIvAe maMDalaM caDavIseNaM sateNaM chittA dAhiNapuracchimilaMsi ca bhAgamaMDalaMsi sattAvIsaM bhAge uvAdiNAvettA aTThAvIsatibhAgaM vIsadhA chettA aTThArasabhAge uvAdiNAvettA tirhi bhAgehiM dohiM kalAhiM dAhiNapuracchimillaM caunbhAga | maMDalaM asaMpatte ettha NaM se caMde chattAticchantaM joyaM joeti, uppi caMdo majjhe Nakkhatte heTThA Adice, taM samayaM caNaM caMde keNaM NakkhatteNaM joeti ?, tA cittAhiM caramasamae || (sUtraM 78 ) bArasamaM pAhuDaM samattaM // 'tattha khalu' ityAdi, tatra yuge khalvayaM vakSyamANo dazavidho yogaH prajJaptaH, tadyathA - vRSabhAnujAtaH, atra anujAtazabdaH sadRzavacano, vRSabhasyAnujAtaH - sadRzo vRSabhAnujAtaH, vRSabhAkAreNa candrasUryanakSatrANi yasmin yoge'vatiSThante sa vRSabhAnujAta iti bhAvanA, evaM sarvatrApi bhAvayitavyaM, veNu: - vaMzastadanujAtaH - tarasadRzo veNukAnujAto maco - maJcasadRzaH |mazcAt vyavahAraprasiddhAt dvitrAdibhUmikAbhAvato'tizAyI maJco maJcAtimaJcastatsadRzo yogo'pi maJcAtimaJcaH, chatraM For Personal & Private Use Only Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tivRttiH (mala0) tAdyA yo // 233 // prasiddhaM tadAkAro yogo'pi chatraM, chatrAt-sAmAnyarUpAt uparyanyAnyacchatrabhAvato'tizAyi chatraM chatrAticchatraM tadA- 12mAbhUte kAro yogo'pi chatrAticchatraM, yugamiva naddho yuganaddhaH, yathA yugaM vRSabhaskandhayorAropitaM varttate tadvat yogo'pi yaH prati- vRSabhAnujA bhAti sa yuganaddha ityucyate, ghanasammaI rUpaH yatra candraH sUryo vA grahasya nakSatrasya vA madhye gacchati, prINitaH-upacayaM nItaH yaH prathamatazcandramasaH sUryasya vA ekatarasya graheNa nakSatreNa vA ekatareNa jAtastadanantaraM dvitIyena sUryAdinA saho gAHsU 78 pacayaM gataH sa prINita iti bhAvaH, mANDUkapluto nAma dazamaH, tatra mANDUkaplutyA yo jAto yogaH sa mANDUkaplutaH, sa ca graheNa saha veditavyaH, anyasya mANDUkaplutigamanAsambhavAt , uktaM ca-"candrasUryanakSatrANi pratiniyatagatAni grahAstvaniyatagataya"iti, taditthaM yathAvabodhaM dazAnAmapi yogAnAM svarUpamAtrabhAvanA kRtA yathAsampradAyamanyathA vA vAcyA, tatra yuge chatrAticchatravarjAH zeSA navApi yogAH prAyo bahuzo bahuSu ca dezeSu bhavanti, chatrAticchatrayogastu kadAcit kasmiMzcideva deze tatastadviSayaM praznasUtramAha-tA eesi Na'mityAdi, tA iti pUrvavat , eteSAmanantaroditAnA candrAdInAM paJcAnAM saMvatsarANAM madhye chatrAticchatraM yogaM candraH kasmin deze yunakti-karoti ?, bhagavAnAha-'tA'ityAdi, |tA iti pUrvavat jambUdvIpasya dvIpasyopari prAcInApAcInAyatayA udagdakSiNAyatayA atra cazabdo'nukto draSTavyaH yadivA |citravibhaktinirdezAdeva samuccayo labdha iti cazabdo noktaH, yathA 'aharaharnayamAno gAmazvaM puruSaM pazu-vaivazvato na tRpyati / surAyA iva durmadI' ityatra, cAdayo hi padAntarAbhihitamevArtha spaSTayati na punaH svAtantryeNa kamapyarthamabhidadhati iti niNIMtametat svazabdAnuzAsane, jIvayA-pratyaJcayA davarikayA ityarthaH, maNDalaM caturviMzatyadhikena zatena chittvA-vibhajya, // 23 // Jain Education Internation For Personal & Private Use Only Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Internation | iyamatra bhAvanA - ekayA davarikayA buddhyA kalpitayA pUrvAparAyatayA ekayA ca dakSiNottarAyatayA maMDalaM samakAlaM vibhavyate, vibhaktaM ca saccaturbhAgatayA jAtaM, tadyathA - eko bhAga uttarapUrvasyAmeko dakSiNapUrvasyAmeko dakSiNAparasyAmeko'parotarasyAmiti, tatra dakSiNapaurastye- dakSiNapUrve caturbhAgamaNDale - caturbhAgamAtre maNDale maNDalacaturbhAga ityarthaH, ekatriMzadbhA gapramANe saptaviMzatiM bhAgAnupAdAya gRhItvA AkramyetyarthaH, aSTAviMzatitamaM ca bhAgaM viMzatidhA chittvA tasya satkAnaSTAdaza bhAgAnupAdAya - Akramya zeSaistribhireka triMzatsatkairbhAgairdvAbhyAM ca kalAbhyAmekasya ekatriMzatsatkasya bhAgasya satkAbhyAM | dvAbhyAM viMzatitamAbhyAM bhAgAbhyAM dakSiNapazcimaM caturbhAgamaNDalaM maNDalacaturbhAgamasamprApto'smin pradeze sa candra chatrAticchatrarUpaM yogaM yunakti-karoti, enameva 'tadyathetyAdinA bhAvayati, upari candro madhye nakSatramadhastAccAditya iti, iha madhye nakSatramityuktaM tato nakSatravizeSapratipattyarthaM praznaM karoti - 'taM samayaM ca Na'mityAdi, tasmin samaye candraH kena nakSatreNa yunakti - yogaM karoti 1, bhagavAnAha - 'tA' ityAdi, tA iti pUrvavat, tasmin samaye citrayA saha yogaM karoti, tadAnIM ca citrAyAzcaramasamayaH // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM dvAdazaM prAbhRtaM samAptam // tadevamuktaM dvAdazaM prAbhRtaM, samprati trayodazamArabhyate tasya cAyamarthAdhikAro yathA - 'candramaso vRddhyapavRddhI vaktavye' | iti tatastadviSayaM praznasUtramAha tA kahaM te caMdramaso vovI Ahiteti vadejjA ?, tA aTTha paMcAsIte muhuttasate tIsaM ca bAvadvibhAge muhu For Personal & Private Use Only Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SARO tsm| sUryamajJa- -30- 3 ttassa, tA dosiNApakkhAo andhagArapakakhamayamANe caMde cattAri bAyAlasate chattAlIsaM ca bAvaTThibhAge mu- | 13prAbhRte ptivRttiH huttassa jAI caMde rajjati taM0-paDhamAe paDhamaM bhAgaM vitiyAe vitiyaM bhAgaM jAva paNNarasIe paNNarasamaM bhAga, candramaso (mala0) carimasamae caMde ratte bhavati, avasese samae caMde ratte ya viratte ya bhavati, iyaNNaM amAvAsA, ettha NaM paDhame pavve amAvAse, tA aMdhArapakkho, to NaM dosiNApakkhaM ayamANe caMde cattAre bAtAle muhuttasate chAtAlIsaM sU 79 // 234 // &ca bAvahibhAgA muhattassa jAI caMde virajati, taM0-paDhamAe paDhamaM bhAgaM bitiyAe bitiyaM bhAgaM jAva paNNara sIe paNNarasamaM bhAgaM carime samaye caMde viratte bhavati, avasesasamae caMde ratte ya viratte ya bhavati, iyaNNaM 2 puNimAsiNI, ettha NaM doce pave puNNimAsiNI (sUtraM 79) |. 'tA kahaM te'ityAdi, tA iti pUrvavat , kathaM-kena prakAreNa tvayA bhagavan / candramaso vRddhyapavRddhI AkhyAte iti vadet ?, kimuktaM bhavati ?-kiyantaM kAlaM yAvat candramaso vRddhiH kiyantaM ca kAlaM yAvadapavRddhistvayA bhagavannAkhyAtA iti vadet , evamukte bhagavAnAha-'tA aDe'tyAdi, tA iti pUrvavat aSTau muhUrttazatAni paJcAzItAni-paJcAzItyadhikAni ekasya ca muhUrtasya triMzataM dvASaSTibhAgAn yAvat vRddhyapavRddhI samudAyenAkhyAte iti vadet , yathA ekasya candramAsasya madhye ekasmin pakSe candramAso vRddhirekasmin pakSe cApavRddhiH, candramAsasya ca parimANamekonatriMzat rAtrindivAni ekasya ca rAtrindivasya dvAtriMzat dvApaSTibhAgAH,rAtrindivaM ca triMzanmuhartakaraNArthamekonatriMzata(triMza)tA guNyate jAtAmyaSTau zatAni | // 234 // saptatyadhikAni 870 muhUrtAnAM ye'pi ca dvAtriMzat dvApaSTibhAgArAtriMdivasya te muhUrtasatkabhAgakaraNArtha triMzatA guNyante, 5 % %A5 dan Education Internatio For Personal & Private Use Only % Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * jAtAni nava zatAni SaSTyadhikAni 960, teSAM dvApaTyA bhAgo hiyate, labdhAH paJcadaza muhUrtAH 15, te muhUrtarAzau prakSi-18 pyante, jAtAni muhUrtAnAmaSTau zatAni paJcAzItyadhikAni 885, zeSAzcoddharanti triMzat dvApaSTibhAgA muhUrtasya, etadeva prativizeSAvabodhArtha vaiviktyena spaSTayati-tA dosiNAo'ityAdi, tA iti pUrvavat , jyotsnApradhAnaH pakSo jyotsnApakSaH zuklapakSa ityarthaH tasmAt andhakArapakSamayamAno-gacchan candraH catvAri muhUrtazatAni dvicatvAriMzAni-dvicatvAriMzadadhikAni paTcatvAriMzataM ca dvASaSTibhAgAna muhUrtasya yAvadapavRddhiM gacchatIti vAkyazeSaH, yAni yathoktasaGkhyAkAni | muhUrtazatAni yAvaccandro rAhuvimAnaprabhayA rajyate, kathaM rajyate ? iti tameva rAgaprakAraM tadyathetyAdinA prakaTayati, pratha. |mAyAM-pratipallakSaNAyAM tithau parisamApnuvatyAM prathama-paripUrNa paJcadazaM bhAgaM yAvadrajyate, dvitIyAyAM parisamAnuvatyAM tithau paripUrNa dvitIyaM paJcadarza bhAgaM yAvat , evaM yAvatpaJcadazyAM tithau parisamAmuvatyAM paripUrNa paJcadazaM bhAgaM yAvadrajyate, tasyAzca paJcadazyAstithezcaramasamaye candraH sarvAtmanA rAhuvimAnaprabhayA rakto bhavati, tirohito bhavatIti tAtparyArthaH, yastu poDazo bhAgo dvApaSTibhAgadvayAtmako'nAvRtastiSThati sa stokatvAdadRzyatvAcca na gaNyate, 'avasese'ityAdi, taM ca paJcadazyAstizcaramasamayaM muktvA andhakArapakSaprathamasamayAdArabhya zeSeSu sarveSvapi samayeSu candro rakto bhavati viraktazca, kiyAnaMzastasya rAhuNA AvRto bhavati kiyAMzcAnAvRta iti bhAvaH, andhakArapakSavaktavyatopasaMhAramAha-'iyaNNa'mityAdi, iyamandhakArapakSe paJcadazI tithiH Namiti vAkyAlaGkAre amAvAsyA-amAvAsyA nAmnI atra yuge prathamaM parva amAvAsyA, iha mukhyavRttyA parvazabdasyAbhidheyamamAvAsyA paurNamAsI ca, upacArAt pakSe parvazabdasya pravRttistata uktam-"ettha NaM hai * * in Education international For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryajJativRttiH // 235 // paDhame pave amAvAse" iti / atha kathaM catvAri muhUrttazatAni dvicatvAriMzadadhikAni SaTcatvAriMzacca dvASaSTibhAgA muhUrttasya 1, ucyate, iha zuklapakSaH kRSNapakSo vA candramAsasyArddha, tataH pakSasya pramANaM caturddaza rAtrindivaM saptacatvAriMzat ( mala0 ) uu dvASaSTibhAgAH, rAtrindivasya parimANaM triMzanmuhUrttA iti caturddaza triMzatA guNyante, jAtAni muhUrttAnAM catvAri zatAni viMzatyadhikAni 420, ye'pi ca saptacatvAriMzat dvASaSTibhAgA rAtrindivasya te'pi muhUrttabhAgakaraNArthaM triMzatA guNyante, jAtAni caturdaza zatAni dazottarANi 1490 teSAM dvASaSTyA bhAgo hiyate labdhA dvAviMzatirmuhUrttAH te muhUrttarAzau prakSipyante jAtAni catvAri muhUrttAnAM zatAni dvAcatvAriMzadadhikAni 442, zeSAstiSThanti SaTcatvAriMzat dvASaSTibhAgA muhUrttasya tadevaM yAvantaM kAlaM candramaso'pavRddhistAvatkAlapratipAdanaM kRtaM atha yAvantaM kAlaM vRddhistAvantamabhidhitsu| rAha-'tA aMdhakArapakkhAto Na' mityAdi, tA iti pUrvavat andhakArapakSAt Namiti vAkyAlaGkAre jyotsnApakSa - zuklapakSamayamAnazcandrazcatvAri dvAcatvAriMzadadhikAni muhUrttazatAni SaTcatvAriMzataM ca dvASaSTibhAgAn muhUrttasya yAvadvRddhimupagacchatIti vAkyazeSaH, yAni - yathoktasaGkhyAkAni muhUrttazatAni yAvaccandraH zanaiH zanairvirakko - rAhuvimAnenAnAvRto bhavatIti, virAgaprakAramevAha- 'taMja' tyAdi, tadyatheti virAgaprakAropadarzane prathamAyAM pratipallakSaNAyAM tithau prathamaM paJcadazabhAgaM yAvat candro virajyate, dvitIyAyAM dvitIyaM paJcadazaM bhAgaM yAvat evaM paJcadazyAM paJcadazaM bhAgaM yAvat tasyAzca paJcadazyAH paurNamAsIrUpAyAstithezvaramasamaye candro virakto bhavati, sarvAtmanA rAhuvimAnenAnAvRto bhavatIti bhAvaH, taM ca paJcadazyAzcaramasamayaM muktvA zuklapakSaprathamasamayAdArabhya zeSeSu samayeSu candro raktazca bhavati viraktazca, dezato rakto For Personal & Private Use Only 13 prAbhRte candramaso vRddhyapavRddhI sU 79 ||235 // Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM 5 % % % bhavati dezato viraktazceti bhAvaH, muhUrttasaGkhyA bhAvanA ca prAgvatkarttavyA, zuklapakSavaktavyatopasaMhAramAha-'iyaNNa'mityAdi / iyamanantaroditA paJcadazI tithiH paurNamAsInAmA atra ca yuge Namiti pUrvavat dvitIya parva paurNamAsI // athaivarUpA yuge |kiyatyo amAvAsyAH kiyantyazca paurNamAsya iti tadgatAM sarvasaGkhyAmAha| tastha khalu imAo yAvadi puNNimAsiNIo pAvaDhi amAvAsAo paNNattAo, vAvarTi ete kasiNArAgA pAvaDiM ete kasiNA virAgA, ete cauccIse pavasate ete caubIse kasiNarAgavirAgasate, jAvatiyANaM paMcaNhaM saMvaccharANaM samayA egeNaM cauccIseNaM samayasateNUNakA evatiyA parittA asaMkhejA desarAgavirAgasatA bhavaMtItimakkhAtA, amAvAsAto NaM puNNimAsiNI cattAri bAtAle muhattasate chattAlIsaM bAvaTThibhAge muhuttassa Ahiroti vadejA, tA puNNimAsiNIto NaM amAvAsA cattAri bAyAle muhattasate chattAlIsaM bAvaTThibhAge muhattassa Ahiteti vadejA, tA amAvAsAtoNaM amAvAsA aTThapaMcAsIte muhattasate tIsaM ca bAvaTThibhAge muhuttassa Ahiteti vadejA, tA puNNimAsiNIto NaM puNNimAsiNI aTThapaMcAsIte muhuttaseta tIsaM bAvaTibhAge muhuttassa Ahiteti vadejA, esa NaM evatie caMde mAse esa NaM evatie sagale juge // (sUtraM 80) | 'tattha khalu'ityAdi, tatra yuge khalvimAH-evaMsvarUpA dvApaSTiH paurNamAsyo dvASaSTizcAmAvAsyAH prajJaptAH, tathA yuge| candramasa ete-anantaroditasvarUpAH kRtsnAH-paripUrNA rAgA dvApaSTiramAvAsyAnAM yuge dvApaSTisaGgyApramANatvAt tAsveva ca candramasaH paripUrNarAgasambhavAt , ete-anantaroditasvarUpA yuge candramasaH kRtsnA virAgA:-sarvAtmanA rAgAbhAvA dvASaSTiH % For Personal & Private Use Only Jain Education Internat Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5*5*5555 | sthAntaraM yuge paurNamAsInAM dvApaSTi saGkhyAkatvAt tAsveva ca candramasaH paripUrNavirAgabhAvAt , tathA yuge sarvasaGkhyayA ekaM caturvizatya-[2] virAgabhAvAt , tathA yugasavasajhyayA eka catuvizatya- 13 prAbhRte tivRttiHdhikaM parvazataM amAvAsyApaurNamAsInAmeva parvazabdavAcyatvAt tAsAM ca pRthak pRthak dvApaSTisaGgyAnAmekatra mIlane caturvi pUrNimAvA(malA zatyadhikazatabhAvAt , evameva ca yugamadhye sarvasaGkalanayA caturviMzatyadhikaM kRtsnarAgavirAgazataM, 'jAvaiyANa'mityAdi, yAvantaH paJcAnAM candracandrAbhivarddhitacandrAbhivardhitarUpANAM samayA ekena caturviMzatyadhikena samayazatenonA etAyantaH sU80 // 236 // 181 parIttAH-parimitAH asaGkhyAtA dezarAgavirAgasamayA bhavanti, eteSu sarveSvapi candramaso dezato rAgavirAgabhAvAt , yattu catu-18 viMzatyadhika samayazataM tatra dvApaSTisamayeSu kRtsno rAgo dvASaSTau ca samayeSu kRtsno virAgastena tadarjanaM ityAkhyAtaM, mayeti gamyate, etacca bhagavadvacanamataH samyakU zraddheyamiti, samprati kiyatsu muharteSu gateSvamAvAsyAto'nantaraM paurNamAsI kiyatsa vA maharteSu gateSu paurNamAsyA anantaramamAvAsyA ityAdi nirUpayati-'tA amAvAsAto Na'mityAdi, sugama, navaraM amAvAsyAyA anantaraM candramAsasyArddhana paurNamAsI paurNamAsyA anantaramarddhamAsena candramAsasyAmAvAsyA amAvAsyAyA|zcAmAvAsyA paripUrNena candramAsena paurNamAsyA api paurNamAsI paripUrNena candramAseneti bhavati yathoktA muhUrtasaGkhyA, upasaMhAramAha-esa Na'mityAdi, eSaH-aSTau muhUrttazatAni paJcAzItyadhikAni dvAtriMzaca dvApaSTibhAgA muhUrtasyetyetAvAna-etAvatpramANazcandramAsaH, etat-etAvatpramANaM zakalaM-khaNDarUpaM yugaM candramAsapramitaM yugazakalametadityarthaH // sampati candro yAvanti maNDalAni candrArddhamAsena carati tannirUpaNArtha praznasUtramAhatA caMdeNaM addhamAseNaM caMde kati maMDalAI carati ?, tA coisa caumbhAgamaMDalAiM carati egaM ca cauvIsa A 52523 // 236 // Jain Education Internal For Personal & Private Use Only Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satabhAga maMDalassa, (tA) AicceNaM addhamAseNaM caMde kati maMDalAiM carati ?,(tA)solasa maMDalAiM carati solasa|maMDalacArI tadAavarAI khalu duve aTThakAI jAiM caMde keNai asAmaNNakAI sayameva pavidvittA 2 cAraM carati, katarAI khalu duve aTTakAI jAI caMde keNai asAmaNNakAI sayameva paviTTittA 2 cAraM carati ?, imAI khalu te the ahagAI jAiM caMde keNai asAmaNNagAI sayameva pavihittA 2 cAraM carati, taMjahA-nikkhamamANe ceva amAvAsaMteNaM pavisamANe ceva puNNimAsiMteNaM, etAI khalu duve aTThagAI jAiM caMde keNai asAmaNNagAI sayameva paviTTittAra cAraM carai, tA paDhamAyaNagate caMde dAhiNAte bhAgAte pavisamANe satta addhamaMDalAiM jAI caMde dAhiNAte bhAgAe pavisamANe cAraM carati, katarAI khalu tAI satta addhamaMDalAiM jAiM caMde dAhiNAte 4 bhAgAte pavisamANe cAraM carati ?, imAI khalu tAI satta addhamaMDalAiM jAiM caMde dAhiNAte bhAgAte pavisamANe cAraM carati, taM0-bidie addhamaMDale cautthe addhamaMDale cha? addhamaMDale aTTame addhamaMDale dasame aDama|Dale bArasame aDamaMDale caudasame addhamaMDale etAI khalu tAI satta addhamaMDalAiM jAiM caMde dAhiNAte bhAgAte| pavisamANe cAraM carati, tA paDhamAyaNagate caMde uttarAte bhAgAte pavisamANe cha ahamaMDalAiM terasa ya sattaTTi|bhAgAiM addhamaMDalassa jAI caMde uttarAte bhAgAe pavisamANe cAraM carati, katarAI khalu tAI cha aDamaMDalAI terasa ya sattadvibhAgAiM addhamaMDalassa jAI caMde uttarAte bhAgAte pavisamANe cAraM carati ?, imAI khalu tAI cha aDamaMDalAiM terasa ya sattavibhAgAiM addhamaMDalassa jAiM caMde uttarAe bhAgAte pavisamANe cAraM| For Personal &Private Use Only Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryajJa*ptivRttiH ( mala0 ) // 237 // Jain Education Internation carati, taMjahA-taIe addhamaMDale paMcame addhamaMDale sattame addhamaMDale navame addhamaMDale ekkArasame addhamaMDale | terasame addhamaMDale pannarasamaMDalassa terasa sattadvibhAgAI, etAI khalu tAI cha addhamaMDalAI terasa ya sattAbhAgAI amaMDalassa jAI caMde uttarAte bhAgAte pavisamANe cAraM carati, etAvayA ca paDhame caMdAyaNe samatte bhavati, tA Nakkhatte addhamAse no caMde addhamAse no cande addhamAse Nakkhatte addhamAse, tA nakkhattAo addhamAsAto te caMde caMdeNaM addhamAseNaM kimadhiyaM carati ?, egaM aDamaMDalaM carati cattAri ya sattaTThibhAgAI aDamaM| Dalarasa sattaTTibhAgaM ekatIsAe chettA Nava bhAgAI, tA doccAyaNagate caMde puracchimAte bhAgAte NikkhamamANe sacauppaNNAI jAI caMde parassa cinnaM paDicarati sapta terasakAI jAI caMde appaNA ciNNaM carati, tA docAyaNagate caMde pacatthimAe bhAgAe nikkhamamANe cauppaNNAI jAI caMde parassa ciNNaM paDicarati cha terasagAI caMde appaNo ciNNaM paDicarati avaragAI khalu duve terasagAI jAI caMde keNai asamannagAI sayameva pavidvittA 2 cAraM carati, katarAI khalu tAI dube terasagAI jAI caMde keNai asAmaNNagAI sayameva paviTThittA 2 cAraM carati 1, imAI khalu tAI duve terasagAI jAeM caMdo keNaha asAmaNNagAI sayameva pavidvittA 2 cAraM carati saGghabhaMtare caiva maMDale saGghabAhire ceva maMDale, eyANi khalu tANi dube terasagAIM jAeM caMde keNai jAva cAraM caraha, etAvatA doce caMdAyaNe samatte bhavati, tA Nakkhatte mAse no caMde mAse caMde mAse No Nakkhatte mAse, tA NakkhatAte mAsAe caMdeNaM mAseNaM kimadhiyaM carati 1, tA do addhamaMDalAI carati aTTha ya sattaTThibhAgAI For Personal & Private Use Only 13 prAbhRtecandrAyanama NDalacAraH sU 81 // 237|| Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ addhamaMDalassa sattavibhAgaM ca ekatIsadhA chettA aTThArasa bhAgAI, tA taccAyaNagate caMde paJcatthimAte bhAgAe / pavisamANe bAhirANaMtarassa pacatthimillassa addhamaMDalassa ItAlIsaM sattahibhAgAI jAI caMde appaNo parassa || yaciNaM paDicarati, terasa sattavibhAgAiM jAI caMde parassa ciNNaM paDicarati, terasa sattavibhAgAiM caMde appaNo parassa ciNNaM paDicarati, etAvayAva bAhirANaMtare paJcathimille addhamaMDale sammatte bhavati, taccAyaNagate caMde puracchimAe bhAgAe pavisamANe bAhirataccassa puracchimillassa addhamaMDalassa ItAlIsaM sattadvibhAgAI jAI caMde appaNo parassa ciNNaM paDiyarati, terasa sattahibhAgAiM jAI caMde parassa cipaNaM paDicarati, terasa sattadvibhAgAiM jAI caMde appaNo parassaya ciNaM paDiyarati, etAvatAva bAhiratace puracchimille addhamaMDale sammatte bhavati, tA taccAyaNagate caMde paJcatthimAte bhAgAte pavisamANe bAhiracautthassa pacatthimillassa addhamaMDalassa aDasattaTThibhAgAiM sattahibhAgaM ca ekatIsadhA chettA aTThArasa bhAgAiM jAI caMde appaNo parassa ya ciNNaM paDiyarati, etAvatAva bAhiracautthapaJcatdhimille addhamaMDale sammatte bhavai / evaM khalu caMdeNaM mAseNaM hai caMde terasa cauppaNNagAI duve terasagAI jAI caMde parassa ciNNaM paDicarati, terasa 2 gAI jAiM caMde appaNo ciNNaM paDiyarati, duve ItAlIsagAI aTTa sattavibhAgAiM sattaTThibhAgaM ca ekatIsadhA chettA aTThArasabhAgAI jAI caMde appaNo parassa ya ciNNaM paDicarati, avarAI khalu duve terasagAI jAI caMde keNai assAmannagAI For Persona's Private Use Only Jain Education Internatio Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM sAsU81 sUryaprajJa sayameva pavidvittA 2 cAraM carati, icceso caMdamAso'bhigamaNaNikkhamaNavuDDiNivuDiaNavadvitasaMThANasaMThitIvi- 13 prAbhRte tivRttiH uvaNagiDhipatte ruvI caMde deve 2 Ahiteti vadejA (sUtraM 81) // // terasamaM pAhuDaM samattaM // candrAyanama (mala0) IN 'tA caMdeNa addhamAseNa'mityAdi 'tA iti' pUrvavat cAndreNa arddhamAsena prAguktasvarUpeNa candraH kati maNDalAni |NDalacAra carati ?, bhagavAnAha-'tA codase'tyAdi caturdaza sacaturbhAgamaNDalAni-paJcadazasya maNDalasya caturbhAgasahitAni mnndd||238 lAni carati, ekaM ca caturviMzazatabhAgaM maNDalasya, kimuktaM bhavati ?-paripUrNAni caturdaza maNDalAni paJcadazasya ca maNDalasya caturbhAga-caturviMzatyadhikazatasatkaikatriMzadbhAgapramANamekaM ca caturvizazatabhAgaM maNDalasya, sarvasaGkhyayA dvAtriMzataM paJcadazasya maNDalasya caturviMzatyadhikazatabhAgAn caratIti, kathametadavasIyate iti cet , ucyate, trairAzikabalAt , tathAhiyadi caturviMzatyadhikena parvazatena saptadaza zatAnyaSTaSaSTyadhikAni maNDalAnAM labhyante tata ekena parvaNA kiM labhyate ?, rAzitrayasthApanA 124 / 1768 / 1 / atrAntyena rAzinA madhyarAziguNyate sa ca tAvAneva jAtaH, tatrAyena rAzinA bhAgaharaNaM labdhAzcaturdaza zepAstiSThanti dvAtriMzat 14 131 tatra chedyacchedakarAzyokeinApavarttanA kriyate, tata idamAga4cchati-caturdaza maNDalAni paJcadazasya maNDalasya SoDaza dvASaSTibhAgAH 14 / / uktaM caitadanyatrApi-"coddasa ya maMDalAI visadvibhAgA ya solasa hvijaa| mAsaddheNa uDubaI ettiyamittaM carai khittaM // 1 // " 'tA AicceNa mityAdi, AdityenArddha-18 mAsena candraH kati maNDalAni carati ?, bhagavAnAha-'tA solase'tyAdi, SoDaza maNDalAni carati, SoDazamaNDalacArI ca tadA apare khalu dve aSTake-caturviMzatyadhikazatasatkabhAgASTakapramANe ye kenApyasAmAnye-kenApyanAcIrNapUrve candraH svayameva rAzyokinAvApa-'coisa padatyanArDa-2 // 238 OMOMOMOM For Personal & Private Use Only Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravizya cAraM carati, kayarAI khalu'duve ityAdi praznasUtraM sugama, bhagavAnAha-imAI khalu'ete khalu dve aSTake ye kenApyanA-- cIrNapUrve candraH svayameva pravizya cAraM carati, tadyathA-sarvAbhyantarAnmaNDalAdvahiniSkAmannevAmAvAsyAnte ekamaSTakaM kenApya-* nAcIrNa candraH pravizya cAraM carati, sarvabAhyAt maNDalAdabhyantaraM pravizanneva paurNamAsyante dvitIyamaSTakaM kenApyanAcIrNa candraH pravizya cAraM carati, 'eyAI khalu duve aDhagAI'ityAdi upasaMhAravAkyaM sugama, iha paramArthato dvau candrau ekena cAndreNArddha mAsena caturdaza maNDalAni paJcadazasya ca maNDalasya dvAtriMzataM caturviMzatyadhikazatabhAgAn bhramaNena pUrayataH paraM lokarUDhyA vyaktibhedamanapekSya jAtibhedameva kevalamAzritya candrazcaturdaza maNDalAni paJcadazasya ca maNDalasya dvAtriMzataM caturviMzatyadhikazatabhAgAn caratItyuktaM / adhunA ekazcandramA ekasminnayane kati arddhamaNDalAni dakSiNabhAge katyu-18 ttarabhAge bhramyA pUrayatIti pratipipAdayiSubhaMgavAnAha-'tA paDhamAyaNagae caMde'ityAdi, tA iti pUrvavat, prathamAyana-IX gate-prathamamayanaM praviSTe candre dakSiNasmAdbhAgAdabhyantaraM pravizati sapta arddhamaNDalAni bhavanti yAni candro dakSiNasmAd | bhAgAdabhyantaraM pravizannAkramya cAra carati, 'kayarAiM khalu'ityAdi, praznasUtraM sugama, bhagavAnAha-'imAI khalu'ityAdi, imAni khalu saptArddhamaNDalAni yAni candro dakSiNasmAdbhAgAdabhyantaraM pravizannAkramya cAraM carati, tadyathA-dvitIyamarddhamaNDalamityAdi, sugama, navaramiyamatra bhAvanA-sarvavAhye paJcadaze maNDale paribhramaNena pUraNamadhikRtya paripUrNe pAzcAtyayugaparisamAptirbhavati, tato'parayugaprathamAyanapravRttau prathame'horAtre ekazcandramA dakSiNabhAgAdabhyantaraM pravizan dvitIyamaNDalamAkramya cAra carati, sa ca pAzcAtyayugaparisamAptidivase uttarasyAM dizi cAraM carati-cAraM caritavAn sa veditavyaH, tataH sa *45*454545 45% in Education intention For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUyaprajJaptivRttiH (mala0) // 239 // 13prAbhRte candrAyanama NDalacAraH sU81 tasmAt dvitIyAt maNDalAt zanaiH zanairabhyantaraM pravizan dvitIye'horAtre uttarasyAM dizi sarvabAhyAnmaNDalAdabhyantaraM tRtIyamarddhamaNDalamAkramya cAraM carati, tRtIye ahorAtre dakSiNasyAM dizi caturthamarddhamaNDalaM caturthe ahorAtre uttarasyAM | dizi paJcamamarddhamaNDalaM paJcame ahorAtre dakSiNasyAM dizi SaSThamarddhamaNDalaM SaSThe ahorAtre uttarasyAM dizi saptamamarddhamaNDalaM saptame ahorAtre dakSiNasyAM dizi aSTamamarddhamaNDalamaSTame'horAtre uttarasyAM dizi navamamarddhabhaNDalaM navame ahorAtre dakSiNasyAM dizi dazamamarddhamaNDalaM dazame ahorAtre uttarasyAM dizi ekAdazamamarddhamaNDalamekAdaze ahorAtre dakSiNasyAM dizi dvAdazamarddhamaNDalaM dvAdaze ahorAtre uttarasyAM dizi trayodazamarddhamaNDalaM trayodaze'horAtre dakSiNasyAM dizi caturdazamaPI maNDalaM caturdaze ahorAtre uttarasyAM dizi paJcadazasyArddhamaNDalasya trayodazasaptapaSTibhAgAnAkramya cAraM carati, etAvatA ca kAlena candrasyAyanaM parisamAptaM / candrAyanaM hi nakSatrArddhamAsapramANaM, tena ca nakSatrArddhamAsena candracAre sAmAnyatastrayodaza maNDalAni caturdazasya ca maNDalasya trayodaza saptaSaSTibhAgA labhyante, tathAhi-yadi catustriMzadadhikenAyanazatena saptadaza zatAnyaSTaSaSTisahitAni maNDalAnAM labhyante tata ekenAyanena kiM labhAmahe !, rAzitrayasthApanA 134 / 1768 / 1] atrAmtyena rAzinA ekakalakSaNena madhyarAziguNyate jAtaH sa tAvAneva tatastasyAyena rAzinA catustriMzadadhikazatarUpeNa | bhAgaharaNaM labdhAstrayodaza zeSAstiSThanti SaDviMzatiH tatra chedyacchedakarAzyordvikenApavartanA labdhAstrayodaza saptaSaSTibhAgA iti, uktaM ca-"terasa ya maMDalANi ya terasa sattahi ceva bhAgA ya / ayaNeNa carai somo nakkhatteNaddhamAseNaM // 1 // " etacca sAmAnyata uktaM, vizeSacintAyAM tvekasya candramaso yugasya prathame ayane yathoktena prakAreNa dakSiNabhAgAdabhyantaraM // 239 // Jan Education International For Personal & Private Use Only Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S praveze dvitIyAdInyekAntaritAni caturdazaparyantAni saptArddhamaNDalAni labhyante, uttarabhAgAdabhyantarapraveze tRtIyAdInyekAntaritAni trayodazaparyantAni SaT paripUrNAnyarddhamaNDalAni saptamasya tu paJcadazamaNDalagatasyArddhamaNDalasya trayodaza saptaSaSTibhAgAH, etAvatA ca yadvakSyati uttarabhAgAdabhyantarapravezacintAyAM 'taIe addhamaMDale'ityAdi sUtraM tadapi bhAvitameva, samprati dakSiNabhAgAdabhyantarapraveze yAni saptAdhamaNDalAnyuktAni tadupasaMhAramAha-'eyAI'ityAdi sugama / adhunA tasyaiva candramasastasminneva prathame'yane uttarabhAgAdabhyantarapraveze yAvantyarddhamaNDalAni bhavanti tAvanti vivakSurAha-'tA paDamAyaNagae'ityAdi, tA iti pUrvavat , prathamAyanagate-yugasyAdau prathamamayanaM praviSTe candre uttarabhAgAdabhyantaraM pravizati SaT arddhamaNDalAni bhavanti saptamasya cArddhamaNDalasya trayodaza saptapaSTibhAgA yAni candra uttarabhAgAdabhyantaraM pravizan | Akramya cAraM carati, 'kayarAiM khalu'ityAdi praznasUtraM sugama 'imAI khalu' ityAdi nirvacanasUtraM etacca prAgeva bhAvitaM, 'eyAI khalu'ityAdi, nigamanavAkyaM nigadasiddhaM, 'etAvatA'ityAdi etAvatA kAlena prathamaM candrasyAyanaM samAptaM bhavati, etadapi prAgbhAvita, tadevaM pAzcAtyayugaparisamApticaramadivase ya uttarasyAM dizi cAra caritavAn tasyAbhinavayugapakSe prathame|'yane yAvanti dakSiNabhAgAdabhyantarapraveze'rddhamaNDalAni yAvanti cottarabhAgAdabhyantarapraveze'rdhamaNDalAni tAvanti sAkSAduktAni, etadanusAreNa dvitIyasyApi candramasastasminneva prathame candrAyaNe'rddhamaNDalAni vaktavyAni, tAni caivam-sa pAzcatyayugaparisamApticaramadivase dakSiNadigbhAge sarvabAhyamaNDale cAraM caritvA abhinavasya yugasya prathame'yane prathame'horAtre uttarasyAM dizi dvitIyamarddhamaNDalaM pravizya cAraM carati, dvitIye'horAtre dakSiNasyAM dizi sarvabAhyAt tRtIyamarddhamaNDalaM 55-5550- 52-E5-E HREE For Personal & Private Use Only Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryajJativRttiH ( mala0 ) // 240 // Jain Education Internationa pravizya cAraM carati tRtIye'horAtre uttarasyAM dizi caturthamarddhamaNDalamityAdi prAguktAnusAreNa sakalamapi vaktavyaM, tadevamasya candramasaH prathame'yane uttarabhAgAdabhyantara praveza cintAyAM dvitIyAdInyekAntaritAni caturddazaparyantAni saptArddhamamaNDalAni bhavanti, dakSiNabhAgAdabhyantarapravezacintAyAM tRtIyAdInye kAntaritAni trayodazaparyantAni paTU arddhamaNDalAni bhavanti, paJcadazasya cArddha maNDalasya trayodaza saptaSaSTibhAgAH, evaM ca sati yAvAn candrasyArddhamAsastAvAn nakSatrasyArddhamAso na bhavanti, kintu tato nyUna iti sAmarthyAt draSTavyaM tathA cAha- 'tA nakkhatte' ityAdi, yadyevamekasminnayane nakSatrArddhamAsarUpe sAmAnyatazcandramasastrayodaza maNDalAni caturdazasya ca maNDalasya trayodaza saptaSaSTibhAgAH 'tA' iti tato nAkSatro'rddhamAsaJcAndro'rdhamAso na bhavati, cAndre'rddhamAse caturdazAnAM maNDalAnAM paJcadazasya ca maNDalasya dvAtriMzatazcatuviMzatyadhikazatabhAgAnAM prApyamANatvAt, iha nAkSatro'rdhamAsazcAndro'rdhamAso na bhavatItyuktau nAkSatro'rdhamAsazcAndro'rdhamAso na bhavati, yastu cAndro'rdhamAsaH sa kadAcit nAkSatro'pyarddhamAsaH syAt, yathA 'paramANurapradeza' ityuktau paramArapradeza eva yastu apradezaH sa paramANurapi bhavatyaparamANuzca kSetra pradezAdiriti zaGkA syAt tatastadapanodArthamAha- cAndro'rddhamAsI nAkSatro'rdhamAso na bhavati, evamukte bhagavAn gautamo nAkSatrArddhamA sacAndrArddhamA sayovizeSaparijJAnArthamAha-'tA nakkhattAo addhamAsAo' ityAdi, 'tA' iti pUrvavat, nAkSatrAt arddhamAsAt te - tava matena bhagavan ! candrazcAndreNArddhamAsena kimadhikaM carati ?, bhagavAnAha - 'tA ega' mityAdi, ekamarddhamaNDalaM dvitIyasya cArddhamaNDalasya caturaH saptaSa| STibhAgAnekasya ca saptaSaSTibhAgasya ekatriMzaddhA vibhaktasya satkAn nava bhAgAnadhikaM carati, kathametadavasIyate iti cet !, For Personal & Private Use Only 13 prAbhRte candrAyanama NDalacAraH sU 81 // 240 // Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 ucyate, trairAzikavalAt, tathAhi-yadi catuvizatyadhikena zatena saptadaza zatAni aSTaSaTyadhikAni maNDalAnAM labhyante tata ekena parvaNA kiM labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA 124 / 1768 // 1 / atrAntyena rAzinA madhyarAzirguNyate jAtaH sa tAvAneva tata Ayena caturviMzatyadhikazatarUpeNa rAzinA bhAgaharaNaM chedyacchedakarAzyozcatuSkenApavarttanA labdhAni catu-12 | Iza maNDalAni aSTau ca ekatriMzad bhAgAH, etasmAnnakSatrArddhamAsagamyaM kSetraM trayodaza maNDalAni ekasya ca maNDalasya trayo-18 daza saptapaSTibhAgA ityevaMpramANaM zodhyate, tatra caturdazabhyastrayodaza maNDalAni zuddhAni ekamavaziSTaM sampratyaSTabhya ekatriMzadbhAgebhyastrayodaza saptapaSTibhAgAH zodhyAH, tatra saptapaSTiraSTabhirguNitA jAtAni paJca zatAni patriMzadadhikAni 536 ekatriMzatA trayodaza guNitA jAtAni catvAri zatAni vyuttarANi 403 etAni paJcabhyaH zatebhyaH SaTtriMzadadhikebhyaH zodhyante sthitaM zeSa trayastriMzadadhikaM zataM 133 tata etat saptaSaSTibhAgAnayanAtha saptaSaSTyA guNyate jAtAni navAzItiH zatAnyekAdazAdhikAni 8911 chedarAzimaula ekatriMzat sA saptapaSTyA guNyate jAte dve sahasra saptasaptatyadhike 2077 tAbhyAM bhAgo hiyate labdhAzcatvAraH saptapaSTibhAgAH zeSANi tiSThanti paTU zatAni vyuttarANi 603 tatazchedyacchedakarAzyoH saptapazyA'pavartanA jAtA upari nava adhastAdekatriMzat labdhA ekasya ca saptaSaSTibhAgasya nava ekatriMzacchedakRtA bhAgAH, uktaM ca-"egaM ca maMDalaM maMDalassa sattaThibhAga cattAri / nava ceva cuNiyAto igatIsakaeNa cheeNa // 1 // " iha bhAvanAM kurvatA maNDalaM maNDalamiti yaduktaM tatsAmAnyato granthAntare yA prasiddhA bhAvanA taduparodhAdavaseyaM, paramArthataH punararddhamaNDalamavasAtavyaM, tato na kazcit sUtrabhAvanikayovirodhaH, tadevamekacandrAyaNavaktavyatoktA, samprati dvitIyacandrAya -% CE%20 Jan Education International For Personal & Private Use Only Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH (mala0) // 24 // NavaktavyatAbhidhIyate, tatra yaH prathame candrAyaNe dakSiNabhAgAdabhyantaraM pravizan saptArddhamaNDalAni uttarabhAgAdabhyantaraM pravi- 13 prAbhRte zan SaT arddhamaNDalAni saptamasya cArddhamaNDalasya trayodaza saptaSaSTibhAgAn caritavAn tamadhikRtya dvitIyAyanabhAvanA candrAyanama kriyate, tatrAyanasya maNDalakSetraparimANaM trayodaza arddhamaNDalAni caturdazasya cArddhamaNDalasya trayodaza saptaSaSTibhAgAH, tatra | NDalacAra prAktanamayanamuttarasyAM dizi sarvAbhyantare maNDale trayodaza saptaSaSTibhAgaparyante parisamApta, tadanantaraM dvitIyAyanapraveze catuHpaJcAzatA saptaSaSTibhAgaiH sarvAbhyantaraM maNDalaM parisamApya tato dvitIye maNDale cAraM carati, tatra trayodazabhAgaparyante ekamarddhamaNDalaM dvitIyasyAyanasya parisamApta, dvitIyamarddhamaNDalamuttarasyAM sarvAbhyantarAttRtIye arddhamaNDale trayodazabhAga-1 paryante tRtIyamarddhamaNDalaM dakSiNasyAM dizi caturthe'rddhamaNDale caturthamarddhamaNDalamuttarasyAM dizi paJcame'rddhamaNDale paJcamamarddhamaNDalaM dakSiNasyAM dizi paSThe arddhamaNDale SaSThamarddhamaNDalaM uttarasyAM dizi saptame'rddhamaNDale saptamamarddhamaNDala dakSiNasyAM dizi aSTame'rddhamaNDale'STamamarddhamaNDalaM uttarasyAM dizi navame arddhamaNDale navamamarddhamaNDalaM dakSiNasyAM dizi dazame arddhamaNDale dazamamarddhamaNDalaM uttarasyAM dizi ekAdaze'rddhamaNDale ekAdazamarddhamaNDalaM dakSiNasyAM dizi dvAdaze arddhamaNDale dvAdazamImaNDalaM uttarasyAM dizi trayodaze arddhamaNDale trayodazamarddhamaNDalaM dakSiNasyAM dizi caturdaze'rddhamaNDale caturdaza-11 marddhamaNDalaM tacca trayodazabhAgaparyante parisamAptaM, tadanantaraM trayodaza saptapaSTibhAgAn anyAn carati, etAvatA dvitIyamayanaM parisamApta, caturdaze ca maNDale saGkrAntaH san prathamakSaNAdUrva sarvabAhyamaNDalAbhimukhaM cAraM carati, tataH paramArthataH // 24 // katipayabhAgAtikrame paJcadaza eva sarvabAhyamaNDale veditavyaH, tadevamasminnayane pUrvabhAgena dvitIyAdInyekAntaritAni | For Personal & Private Use Only Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REC caturdazaparyantAni saptArddhamaNDalAni cIrNAni, pazcimabhAge ca tRtIyAdInyekAntaritAni trayodazaparyantAni SaDarddhamaNDa-12 lAni, tatra pUrvabhAge pazcimabhAge vA yat pratimaNDalaM svayaM cIrNamanyacIrNa vA carati tannirUpayati-tA docAyaNagae' ityAdi, tA iti pUrvavat dvitIyAyanagate candre paurastyAt bhAgAnniSkAmati, kimuktaM bhavati ?-paurastye bhAge cAraM dAcarati, sapta catuHpaJcAzatkAni bhavanti yAni candraH parasyeti tRtIyArthe SaSThI pareNa sUryAdinA cIrNAni praticarati, sapta ca trayodazakAni bhavanti yAni candra Atmanaiva cIrNAni praticarati, iyamatra bhAvanA-meroH pUrvasyAM dizi yo bhAgaH bhAsa pUrvabhAgo yazcAparasyAM dizi sa pazcimabhAgaH, tatra pUrvabhAge saptasvapi dvitIyAdiSvekAntariteSu caturdazaparyanteSu saptaSaSTibhAgapravibhakteSu pratyekaM catuHpaJcAzataM saptapaSTibhAgAn candraH pareNa sUryAdinA cIrNAn praticarati, trayodaza trayodaza saptapaSTibhAgAna svayaMcIrNAniti, 'tA docAyaNagae'ityAdi, tasminneva candramasi dvitIyAyanagate pazcimabhAgAnniSkAmati-pazcimabhAge cAraM carati, SaT catuHpaJcAzatkAni bhavanti yAni candraH 'parasmeti pareNa sUryAdinA cIrNAni praticarati, paT trayodazakAni yAni candraH svayaMcIrNAni praticarati, atrApIyaM bhAvanA-pazcime bhAge SaTsvapi tRtIyAdiSve-4 kAntariteSu trayodazaparyanteSu arddhamaNDaleSu saptaSaSTibhAgapravibhakteSu pratyekaM catuHpaJcAzataM catuHpaJcAzataM saptapaSTibhAgAn / paracIrNAn carati, trayodaza saptapaSTibhAgAn svayaMcIrNAniti, 'avarAI khalu duve'ityAdi, apare khalu dve trayodazake | tasminnayane sto ye candraH kenApyasAmAnye-kenApyanAcIrNapUrva svayameva pravizya cAra carati, 'kayarAI khalu'ityAdi, praznasUtraM sugama, imAI khalu ityAdi nirvacanavAkyame tadU, etacca prAyo nigadasiddham , navaramekaM yat trayodazakaM sarvAbhya * * * * For Personal & Private Use Only w Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUyamajJavivRttiH (mala) // 242 // *COCOCCAM ntare maNDale tat pAzcAtyAyanagatatrayodazakAdUrgha veditavyaM, tasyaiva sambhavAspadatvAt , dvitIyaM sarvabAhye maNDale tacca 13 prAbhRte paryantavarti pratipattavyaM, 'eyAI khalu tANi'ityAdi nigamanavAkyaM sugama, tadevamekaM candramasamadhikRtya dvitIyAyana candrAyanama vaktavyatoktA, etadanusAreNa ca dvitIyamapi candramasamadhikRtya dvitIyAyanavaktavyatA bhAvanIyA, evaM tasya pazcimabhAge MNDalacAra: sapta catuHpaJcAzatkAni paracIrNAcaraNIyAni sapta trayodazakAni svayaMcIrNAcaraNIyAni vaktavyAni, pUrvabhAge SaT catuHpaJcA- sU81 zatkAni paracIrNAcaraNIyAni SaT trayodazakAni svayaMcIrNapraticaraNIyAni, 'etAvatA ityAdi, etAvatA kAlena dvitIyaM | candrAyaNaM samAptaM bhavati, 'tA nakkhatte'tyAdi, yadyevaM dvitIyamapyayanametAvatpramANaM tA iti-tato nAkSatro mAso na cAndro mAso bhavati nApi cAndro mAso nAkSatro mAsaH, samprati nakSatramAsAt kiyatA candramAso'dhika iti jijJAsuH praznaM karoti-tA nakkhattAo mAsAo'ityAdi, tA iti-tatra nAkSAtrAt mAsAt candraH candreNa mAsena kimadhikara carati !, evaM prazne kRte bhagavAnAha-tA do addhamaMDalAI'ityAdi, dve arddhamaNDale tRtIyasyArddhamaNDalasyASTau saptapaSTibhAgAn ekaM ca saptavaSTibhAgamekatriMzaddhA chittvA tasya satkAnaSTAdaza bhAgAna adhikaM carati, etacca prAguktamekAyane'dhikamekamaNDalamityAdi dviguNaM kRtvA paribhAvanIyaM, samprati yAvatA candramAsaH paripUrNo bhavati tAvanmAtratRtIyAyanavaktavyatAmAha-'tA taccAyaNagae caMde'ityAdi, iha dvitIyAyanaparyante caturdaze'rddhamaNDale paviMzatisamayasaptapaSTibhAgamAtra|mAkrAntaM, tacca paramArthataH pazcadazamarddhamaNDalaM veditavyaM, bahu tadabhimukhaM gatatvAt , tadanantaraM nIlavatparvatapradeze sAkSAt ||242 // paJcadazamarddhamaNDalaM praviSTastatpraviSTazca prathamakSaNAdUrdhva sarvabAhyAnantarAktinadvitIyamaNDalAbhimukhaM carati, tatastasminneva Jain Education Intern For Personal & Private Use Only Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CCPROCACK sarvavAhyAnantare'ktine dvitIyamaNDale cAra caran vivakSitaH, tato'dhikRtasUtropanipAtaH, tRtIyAyanagate candre pazcime | bhAge pravizati vAhyAnantarasyArvAgbhAgavartinaH pAzcAtyasyArddhamaNDalasya ekacatvAriMzat saptaSaSTibhAgAste vartante yAna candraH AtmanA pareNa ca cIrNAn praticarati trayodaza ca saptaSaSTibhAgAste yAn candraH pareNaiva cIrNAn praticarati anye dha trayodaza saptaSaSTibhAgAste yAn candraH svayaM pareNa ca cIrNAn praticarati, etAvatA paribhramaNena bAhyAnantaramaktinaM pAzcAtyamarddhamaNDalaM parisamAptaM bhavati, tadanantaraM ca tasminneva tRtIyAyanagate candre paurastyabhAge pravizati sarvabAhyAdakinasya tRtIyasya paurastyArddhamaNDalasya ekacatvAriMzat saptaSaSTibhAgA yAn candra AtmanA pareNa ca cIrNAn praticarati, tataH paramanye te trayodaza bhAgA yAn candraH pareNaiva cIrNAn praticarati, anye ca te trayodaza bhAgA yAn candra AtmanA 5pareNa ca cIrNAn praticarati, etAvatA sarvabAhyAnmaNDalAdAktanaM tRtIyaM paurastyamarddhamaNDalaM parisamAptaM bhavati, saptaSa Terapi bhAgAnAM paripUrNatayA jAtatvAt , 'tA'ityAdi, tatastasminneva tRtIyAyanagate candre pazcime bhAge pravizati sarva | bAhyAnmaNDalAdAktanasya caturthasya pAzcAtyasyArddhamaNDalasyApTau saptapaSTibhAgA ekaM ca saptapaSTibhAgamekatriMzaddhA chittvA tasya | satkA aSTAdaza bhAgAste vartante yAn candra AtmanA pareNa ca cIrNAn praticarati, etAvatA ca paribhramaNena cAndro| mAsaH paripUrNo jAtaH / sampati pUrvoktameva smarayan candramAsagatamupasaMhAramAha-evaM khalu caMdeNaM maasenn'mityaadi| evaM-uktena prakAreNa khalu-nizcitaM cAndreNa mAsena candre trayodaza catuSpaJcAzatkAni jAtAni dve ca trayodazake yAni candraH pareNaiva cIrNAni praticarati, vartamAnakAlanirdezaH sakalakAlayugasya prathame cAndre mAse evameva draSTavyamiti jJApanArthaH, CCCCC dain Education International For Personal & Private Use Only Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 sUryaprajJa- tatra trayodazApi catuHpaJcAzatkAni dvitIye'yane, tatrApi sapta catuHpaJcAzatkAni pUrvabhAge SaT pAzcAtye bhAge, ye ca dve trayo- 13prAbhRtetivRttiHgadazake te dvitIyasyAyanasyopari candramAsAvadherAka draSTavye, tatraika trayodazakaM sarvavAdyAdavAktane dvitIye pAhAyala candrAyanama maNDale dvitIyaM paurastye tRtIye'rddhamaNDale, tathA 'terase'tyAdi, trayodaza trayodazakAni yAni candra Atmanaiva cIrNAni |NDalacAraH praticarati, etAni ca sarvANyapi dvitIye'yane veditavyAni, tatrApi sapta pUrvabhAge paT pazcimabhAge, tathA 've'ityAdi / sU81 // 243 // ekacatvAriMzatke dve ca trayodazake aSTau saptapaSTibhAgA ekaM ca saptapaSTibhAgamekatriMzaddhA chittvA tasya satkA aSTAdaza bhAgA yAnyetAni candra AtmanA pareNa ca cIrNAni praticarati, tatra ekamekacatvAriMzatkamekaM ca trayodazakaM dvitIyAyanopari sarvabAhyAt maNDalAdAktane dvitIye pAzcAtye'rddhamaNDale dvitIyamekacatvAriMzatkaM dvitIyaM ca trayodazakaM sarvabAhyAta maNDalAdatine tRtIye paurastye zeSa pAzcAtye sarvabAhyAdAktane caturthe'rddhamaNDale, adhunopasaMhAramAha-'iccesA'ityAdi, ityepA candramasaH saMsthitiriti yogaH, kiMviziSTetyAha-'abhigamananiSkramaNavRddhinirvRddhyanavasthitasaMsthAnA' abhigamanasarvabAhyAnmaNDalAdabhyantaraM pravezana, niSkramaNa-sarvAbhyantarAt maNDalAhirgamanaM vRddhi:-candramasaH prakaTatAyA upacayo nirvRddhiH-yathoktasvarUpavRddhyabhAvaH, etAbhiranavasthitaM-saMsthAnaM, abhigamananiSkramaNe adhikRtyAnavasthAnaM vRddhinivRddhI apekSya saMsthAna-AkAro yasyAH sA tathArUpA saMsthitiH, tathA paridRzyamAnacandravimAnasyAdhiSThAtA vikurvagaddhiprApto| rUpI-rUpavAn atrAtizayane matvarthIyo'tizayarUpavAn candro deva AkhyAto natu paridRzyamAnavimAnamAtrazcandro devA G // 243 // iti vadet svaziSyebhyaH // // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM trayodazaM prAbhRtaM samAptaM // COCAL Jain Education Internation For Personal & Private Use Only Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tadevamuktaM trayodazaM prAbhRtaM, samprati caturdazaM vaktavyaM, tasya cAyamarthAdhikAro yathA-'kadA jyotsnA prabhUtA bhava-| tIti tatastadvipayaM praznasUtramAhaPA tA katA te dosiNA bahU Ahiteti vadejA?, tA dosiNApakkhe NaM dosiNA bahU Ahiteti vadejjA, tA kahaM te dosiNApakkhe dosiNA bahU Ahiteti vadejA,tA aMdhakArapakkhao NaM dosiNA bahU AhiyAti vadejA, tA kahaM te aMdhakArapakkhAto dosiNApakkhe dosiNA bahu AhitAti vadejjA ?, tA aMdhakAra pakkhAto NaM dosiNApakkhaM ayamANe caMde cattAri ghAyAle muhattasate chattAlIsaM ca bAvahibhAge muhattassa prajAiM caMde virajati, taM0-paDhamAe paDhama bhAgaM bidiyAe vidiyaM bhAgaM jAva paNNarasIe paNNarasaM bhAga, evaM khalu aMdhakArapakkhato dosiNApakkhe dosiNA bahU AhitAtivadejA,tA kevatiyA NaM dosiNApakkhe dosiNA yahU AhitAti vade jA ?, tA parittA asaMkhejjA bhaagaa| tA katA te aMdhakAre baha Ahiteti vadejA ?, tAza aMdhayArapakkheNaM bahU aMdhakAre AhitAti vadejjA, tA kahaM te aMdhakArapakkhe aMdhakAre bahU AhitAti vadejA ?, patA dosiNApakkhAto aMdhakArapakkhe aMdhakAre yahU Ahiteti vadejA, tA kahaM te dosiNApakkhAto aMdha-18 kArapakkhe aMdhakAre bahU AhitAti vadejjA ?, tA dosiNApakkhAto gaM aMdhakArapakkhaM athamANe caMde cattAri bAtAle muhattasate bAyAlIsaM ca bAvahibhAge muhattassa jAI caMde rajati, taM0-paDhamAe paDhamaM bhAgaM bidiyAe bidiyaM bhAgaM jAva paNNarasIe paNNarasamaM bhAgaM, evaM khalu dosiNApakkhAto aMdhakArapakkhe aMdhakAre bahara dain Education International For Personal & Private Use Only Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %A5-%-2-%- sUryapraja- AhitAti vadejA, tA kevatieNaM aMdhakArapakkhe aMdhakAre bahU AhiyAti vadejA ? parittA asaMkhejjA bhaagaa|| 14 prAbhRte ptivRttiH (sUtraM 82) // coddasamaM pAhuDaM samattaM // jyotsvAndha (mala0) 'tA kayA te dosiNA'ityAdi, tA iti pUrvavat 'kadA'kasmin kAle bhagavan ! tvayA jyotsnA prabhUtA AkhyAtA kArabahutvaM iti vadet ?, bhagavAnAha-'tA dosiNe'tyAdi, tA iti pUrvavat , jyotsnApakSe jyotsnA bahurAkhyAtA iti vadet , x sU 82 // 244 // patA kahaM teM'ityAdi, tA iti prAgvat , kathaM ?-kena prakAreNa bhagavan ! tvayA jyotsnA bahurAkhyAtA iti vadet ?, bhaga yAnAha-'tA aMdhakAre'tyAdi, sugama, punarapi 'tA kahaM te'ityAdi praznasUtraM nigadasiddha, nirvacanamAha-'tA aMdhakArapa-12 kkhAto'ityAdi, sugama, punarapi 'tA kahaM te'ityAdi praznasUtraM, nirvacanamAha-'tA aMdhakArapakkhAo'ityAdi, tA iti pUrvavat , andhakArapakSAt jyotsnApakSamayamAnazcandrazcatvAri muhartazatAni dvAcatvAriMzAni-dvicatvAriMzadadhikAni SaTcatvAriMzataM ca dvApaSTibhAgAna muhUrtasya yAvat jyotsnA nirantara pravarddhate, tathA cAha-yAni yAvat candro viranyatezanaiH zanai rAhuvimAnenAnAvRtasvarUpo bhavati, muhUrtasaGkhyAgaNitabhAvanA prAgvatkarttavyA, kathamanAvRto bhavatItyata AhatadyathA-prathamAyAM-pratipallakSaNAyAM tithau prathamaM paJcadazaM dvASaSTibhAgasatkabhAgacatuSTayapramANaM yAvadanAvRto bhavati, dvitIyasyAM tithau dvitIyaM bhAgaM yAvat evaM tAvad draSTavyaM yAvatpaJcadazyAM paJcadazamapi bhAgaM yAvadanAvRto bhavati, sarvAtmanA / // 244 // rAhuvimAnenAnAvRto bhavatIti bhAvaH, upasaMhAramAha-evaM khalu'ityAdi, tata evaM-uktena prakAreNa khalu-nizcitamandhakArapakSAt jyotsnApakSe jyotsnA bahurAkhyAtA iti vadet , iyamatra bhAvanA-iha zuklapakSe yathA pratipatprathamakSaNAdArabhya 5-05 -2015 dain Education Internat For Personal & Private Use Only Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252525-25-25-% pratimuharta yAvanmAnaM yAvanmAnaM zanaiH zanaizcandraH prakaTo bhavati tathA andhakArapakSe pratipatprathamakSaNAdArabhya pratimuhUrta tAvanmAnaM tAvanmAtraM zanaiH zanaizcandra AvRta upajAyate, tata evaM sati yAvatyevAndhakArapakSe jyotsnA tAvatyeva zuklapakSe'pi prAptA, paraM zuklapakSe yA paJcadazyAM jyotsnA sA'ndhakArapakSAdadhiketi aMdhakArapakSAt zuklapakSe jyotsnA prabhUtA AkhyAteti, 4'tA kahaM te'ityAdi, tA iti pUrvavat , kiyatI jyotsnApakSe jyotsnA AkhyAtA iti vadet ?, bhagavAnAha-parIttAH parimitAzca asaGkhyeyA bhAgA nirvibhaagaaH| evamandhakArasUtrANyapyuktAnusAreNa bhAvanIyAni, navaramandhakArapakSe'mAvA-2 syAyAM yo'ndhakAraH sa jyotsnApakSAdadhika iti jyotsnApakSAdandhakArapakSe'ndhakAraH prabhUta AkhyAta iti vadet // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM caturdazaM prAbhRtaM samAptam // tadevamuktaM caturdazaM prAbhRtaM, samprati paJcadazamArabhyate-tasya cAyamarthAdhikAro yathA-'kaH zIghragatirbhagavan ! AkhyAta' iti tatastadviSayaM praznasUtramAha tA kahaM te sigghagatI vatthU Ahiteti vadejA ?, tA etesi NaM caMdimasUriyagahagaNanakkhattatArArUvANaM caMdehito sUre sigghagatI sUrehiMto gahA sigdhagatI gahehiMto NakkhattA sigghagatI NakkhattehiMto tArA sigdhagatI, savappagatI caMdA sabasigghagatI tArA, tA egamegeNaM muhutteNaM caMde kevatiyAI bhAgasatAI gacchati ?, tAjaM jaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tassa 2 maMDalaparikkhevassa sattarasa aDasaddhiM 254 For Personal & Private Use Only Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29-5- 45 2 sUryaprajJa- bhAgasate gacchati, maMDalaM satasahasseNaM aTThANautIsatehiM chettA, tA egamegeNaM muhutteNaM sUrie kevatiyAI 15 prAbhUte ptivRttiH bhAgasayAI gacchati, tA jaMja maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tassa 2 maMDalaparikkhevassa aTThArasa tIse candrAdInAM (mala.) bhAgasate gacchati, maMDalaM satasahasseNaM aTThANautIsatehiM chettA, tA egamegeNaM muhatteNaM Nakkhatte kevatiyAI gatitArata myaM sU 83 // 24 // bhAgasatAI gacchati ?, tA jaM jaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tassa 2 maMDalassa parikkhevassa aTThArasa paNatIse bhAgasate gacchati, maMDalaM satasahasseNaM aTThANautIsatehiM chettA // (satraM 83) 'tA kahaM te'ityAdi, tA iti pUrvavat , kathaM bhagavan ! tvayA candrasUryAdikaM vastu zIghragati AkhyAtaM iti vadet | bhagavAnAha-'tA eesi Na'mityAdi, eteSAM-candrasUryagrahanakSatratArakANAM paJcAnAM madhye candrebhyaH sUryAH zIghragataya, | sUryebhyo'pi grahAH zIghragatayo grahebhyo'pi nakSatrANi zIghragatIni nakSatrebhyo'pi tArAH zIghragatayaH, ata evaiteSAM paJcAnAM madhye sarvAlpagatayazcandrAH srvshiighrgtystaaraaH| etasyaivArthasya savizeSaparijJAnAya praznaM karoti-'tA egamegeNa'mityAdi, 1tA iti pUrvavat , ekaikena muhUrtena candraH kiyanti maNDalasya bhAgazatAni gacchati ?, bhagavAnAha-'tAjaM ja'mityAdi, yat yat maNDalamupasaGkramya candrazcAraM carati tasya tasya maNDalasya sambandhinaH parikSepasya-paridheH saptadaza zatAnyaSTaSaSTya|dhikAni bhAgAnAM gacchati, maNDala-maNDalaparikSepamekena zatasahasreNASTAnavatyA ca zataichittvA-vibhajya, iyamatra bhAvanA-11 iha prathamatazcandramaso maNDalakAlo nirUpaNIyaH tadanantaraM tadanusAreNa muhUrttagatiparimANaM paribhAvanIyaM, tatra maNDalakAla- // 245|| nirUpaNArthamidaM trairAzika-yadi saptadazabhiH zatairaSTaSaSTyadhikaiH sakalayugavartibhirarddhamaNDalairaSTAdaza zatAni triMzadadhikAni 6- - Bain Education International For Personal & Private Use Only Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A L CRO CCE5COM REALER rAtrindivAnAM labhyante tato dvAbhyAmarddhamaNDalAbhyAM-ekena maNDaleneti bhAvaH kati rAtrindivAni labhyante ?, rAzitraya-11 sthApanA-1768 / 1830 / 2 / atrAntyena rAzinA dvikalakSaNena madhyasya rAzerguNanaM, jAtAni patriMzatsahasrANi SaSTyasAdhikAni 36060, teSAmAyena rAzinA bhAgaharaNaM, labdhe dve rAtrindive, zepaM tiSThati caturviMzatyadhikaM zataM 124, tatraikaimakasmin rAtrindive triMzanmuhUrttA iti tasya triMzatA guNane jAtAni saptatriMzacchatAni viMzatyadhikAni 3720, teSAM saptadazabhiH zatairaSTaSaSTyadhikaH bhAge hRte labdhau dvau muhattauM, tataH zeSacchedyarAzicchedakarAzyoraTakenApavartanA jAtazchedyo / rAzistrayoviMzatiH chedakarAzi zate ekaviMzatyadhike, AgataM muhUrtasyaikaviMzatyadhikazatadvayabhAgAMstrayoviMzatiH, etAvatA| kAlena dve arddhamaNDale paripUrNe carati, kimuktaM bhavati ?-tAvatA kAlena paripUrNamekaM maNDalaM candrazcarati, tadevaM maNDalakAlaparijJAnaM kRtaM, sAmpratametadanusAreNa muhUrtagatiparimANaM cintyate-tatra ye dve rAtrindive te muhartakaraNArtha triMzatA| guNyete, jAtAH SaSTirmuhUrtAH 60, tata uparitanau dvau muhUttau prakSiptau jAtA dvASaSTiH 62, epA savarNanArthaM dvAbhyAM zatAbhyAmekaviMzatyadhikAbhyAM guNyate guNayitvA coparitanA trayoviMzatiH kSipyate jAtAni trayodaza sahasrANi sapta zatAni paJcaviMzatyadhikAni 13725, etat ekamaNDalakAlagatamuhUrtasatkai kaviMzatyadhikazatadvayabhAgAnAM parimANaM, tatastrairAzikakavisaro-yadi trayodazabhiH sahasraiH saptabhiH zataiH paJcaviMzatyadhikairekaviMzatyadhikazatadvayabhAgAnAM maNDalabhAgA ekA zatasahasramaSTAnavatiH zatAni labhyante tata ekena muhUrtena kiM labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA / 13725 / 109800 / / ihAdyo rAzirmuhUrtagataikaviMzatyadhikazatadvayabhAgarUpastataH savarNanArthamantyo rAzirekakalakSaNo dvAbhyAM zatAbhyAmekaviMza 2-- For Personal & Private Use Only Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa tyadhikAbhyAM guNyate, jAte dve zate ekaviMzatyadhika 221, tAbhyAM madhyo rAziguNyate, jAte dve koTyau dvicatvAriMzallakSAH 13prAbhRte ptivRttiH paJcaSaSTiH sahasrANyaSTau zatAni 24265800, teSAM trayodazabhiH sahasraH saptabhiH zataiH paJcaviMzatyadhikairbhAgo hiyate labdhAni candrAdInAM (mala.) saptadaza zatAni aSTrapazyadhikAni 1768, etAvato bhAgAn yatra tatra vA maNDale candro muhUrtena gacchati, 'tA egame- gatitArata4gaNe'tyAdi, tA iti pUrvavat, ekaikena muhUrtena sUryaH kiyanti bhAgazatAni gacchati ?, bhagavAnAha-'tAjaM ja'mityAdi, myaM sU83 // 246 // yat yat maNDalamupasaGghagya sUryazcAraM carati tasya tasya maNDalasambandhinaH parikSepasya-paridheraSTAdaza bhAgazatAni triMzada-3 |dhikAni gacchati, maNDalaM zatasahasreNASTAnavatyA ca zataizchittvA, kathametadavasIyate iti cet , ucyate, trairAzikabalAt, tathAhi-yadi SaSTyA muhUttarekaM zatasahasramaSTAnavatiH zatAni maNDalabhAgAnAM labhyante tata ekena muhUrtena kati bhAgAn labhAmahe !, rAzitrayasthApanA 60 / 109800 / 1 / atrAntyena rAzinA ekakalakSaNena madhyasya rAzerguNanaM jAtaH sa tAvAneva, 'ekena guNitaM tadeva bhavatIti vacanAt , tatastasyAyena rAzinA SaSTilakSaNena bhAgo hriyate, labdhAnyaSTAdaza 4 zatAni triMzadadhikAni 1830, etAvato bhAgAn maNDalasya sUrya ekaikena muhUrtena gacchati, 'tA egamegeNa mityAdi, &tA iti pUrvavat , ekaikena muhUrtena kiyato bhAgAn maNDalasya nakSatraM gacchati !, bhagavAnAha-tAjaM jamityAdi, yat yat AtmIyamAkAlapratiniyataM maNDalamupasaGkramya cAra carati tasya tasyAtmIyasya maNDalasya sambandhinaH parikSepasya-pari-18 246 // dheraSTAdaza bhAgazatAni paJcatriMzadadhikAni gacchati, maNDalaM zatasahasreNASTAnavatyA ca zataizchitvA, ihApi prathamato maNDalakAlo nirUpaNIyaH yatastadanusAreNaiva muhUrttagatiparimANabhAvanA, tatra maNDalakAlapramANacintAyAmidaM trairAzika 2225-2595%2525-25 Jain Education Internation For Personal & Private Use Only Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 956-OCOCC yadyaSTAdazabhiH zataiH paJcatriMzadadhikaH sakalayugabhAvibhirarddhamaNDalairaSTAdaza zatAni triMzadadhikAni rAtrindivAnAM labhyante | tato dvAbhyAmarddhamaNDalAbhyAM ekaikena paripUrNena maNDaleneti bhAvaH kiM labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA 1835 / 1830 / / 2 / atrAntyena rAzinA madhyarAzerguNanaM jAtAni patriMzacchatAni SaSTyadhikAni 3660 tata Ayena rAzinA 1835 bhAgaharaNaM labdhamekaM rAtrindivaM 1 zepANi tiSThantyaSTAdaza zatAni paJcaviMzatyadhikAni 1825, tato muhUrttAnayanArthametAni | triMzatA guNyante, jAtAni catuHpaJcAzatsahasrANi sapta zatAni paJcAzadadhikAni 54750, teSAmaSTAdazabhiH zataiH paJcatriMzadadhikairbhAge hRte labdhA ekonatriMzanmuhUrtAH 21, tataH zeSacchedyacchedakarAzyoH paJcakenApavarttanA jAta uparitano rAziH trINi zatAni saptottarANi 307 chedakarAzistrINi zatAni saptaSaSTyadhikAni 367, tata AgatamekaM rAtrindivamekasya ca rAtrindivasya ekonatriMzanmuhUrttA ekasya ca muhUrtasya saptaSaSTyadhikatrizatabhAgAnAM trINi zatAni saptottarANi 1 / 29 / 367 / idAnImetadanusAreNa muhUrtagatiparimANaM cintyate, tatra rAtrindiye triMzanmuhUrtAH 30 teSu uparitanA ekonatriMzanmuhUrtAH prakSipyante jAtA ekonaSaSTirmuhUrtAnAM, tataH sA savarNanArtha tribhiH zataiH saptaSazyadhikairguNyate, guNayitvA coparitanAni trINi zatAni saptottarANi prakSipyante, jAtAnyekaviMzatiH sahasrANi nava zatAni SaSTyadhikAni |21960, tatastrairAzika-yadi muhUrttagatasaptaSaSTyadhikatrizatabhAgAnAmekaviMzatyA sahAnaivabhiH zataiH SaSTyadhikairekaM zatasahasramaSTAnavatiH zatAni maNDalabhAgAnAM labhyate tata ekena muhUrtena kiM labhAmahe?, raashitrysthaapnaa|21960|109800| 1 / atrAyo rAzirmuhUrttagatasaptaSaSTyadhikatrizatabhAgarUpastato'ntyo'pi rAzistribhiH zataiH saptaSaSTyadhikaiguNyate jAtAni CCC5% For Personal & Private Use Only Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryajJativRttiH ( mala0 ) // 247 // trINyeva zatAni saptaSaSyadhikAni 367, tairmadhyo rAzirguNyate jAtAzcatasraH koTayo dve lakSe SaNNavatiH sahasrANi SaTU | zatAni 40296600 teSAmAdyena rAzinA ekaviMzatiH sahasrANi nava zatAni SaSTyadhikAnItyevaMrUpeNa bhAgo hiyate labdhAnyaSTAdaza zatAni paJcatriMzadadhikAni 1835 etAvato bhAgAnnakSatraM pratimuhUrtta gacchati / tadevaM yatazcandro yatra tatra vA maNDale ekaikena muhUrttena maNDala parikSepasya saptadaza zatAni aSTaSaSTyadhikAni bhAgAnAM gacchati sUryo'STAdaza zatAni triMzadadhikAni nakSatramaSTAdaza zatAni paJcatriMzadadhikAni tatazcandrebhyaH zIghragatayaH sUryAH sUryebhyaH zIghragatIni nakSatrANi, grahAstu vakrA| nuvakrAdigatibhAvato'niyatagatiprasthAnAstato na teSAmuktaprakAreNa gatipramANaprarUpaNA kRtA, uktaM ca- "caMdehiM sigghayarA sUrA sUrehiM hoti nakkhattA / aNiyayagaipatthANA havaMti sesA gahA sabe // 1 // aTThArasa paNatIse bhAgasae gacchaI : * muhuteNaM / nakkhattaM caMdo puNa sattarasa sae u aDasaThThe // 2 // aTThArasa bhAgasae tIse gacchai ravI muhutteNa / navakhattasImachedo so caiva ihaMpi nAyabo || 3 ||" idaM gAdhAtrayamapi sugamaM, navaraM nakSatrasImAchedaH sa eva atrApi jJAtavya iti kimuktaM bhavati ? - atrApi maNDalamekena zatasahasreNASTAnavatyA ca zataiH pravibhaktavyamiti // sampratyuktasvarUpameva candrasUryanakSatrANAM parasparaM maNDalabhAgaviSayaM vizeSaM nirddhArayati tA jayA NaM caMda gatisamAvaNNaM sUre gatisamAvaNNe bhavati, se NaM gatimAtAeM kevatiyaM viseseti ?, bAbadvibhAge viseseti, tA jayA NaM caMda gatisamAvaNNaM Nakkhatte gatisamAvaNNe bhavai se NaM gatimAtAeM kevatiyaM visesei ?, tA sattaTThi bhAge viseMseti, tA jatA NaM sUraM gatisamAvaNNaM Nakkhatte gatisamAvaNNe bhavati For Personal & Private Use Only 15 prAbhRte candrAdInAM gatitAratamyaM sU 84 // 247 // Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ se NaM gatimAtAeM kevatiyaM viseseti ?, tA paMca bhAge viseseti, tA jatA NaM caMda gatisamAvaNNaM abhIyINakkhatte NaM gatisamAvaNNe puracchimAte bhAgAte samAsAdeti, puracchimAte bhAgAte samAsAdittA Nava | muhutte sattAvIsaM ca sattaTTibhAge muhuttassa caMdreNa saddhiM joeti, joaM joettA joyaM aNupariyadRti, joaM 2 tA vippajahAti vigatajoI yAvi bhavati, tA jatA NaM caMda gatisamAvaNNaM savaNe Nakkhatte gatisamAvaNNe puracchimAti bhAgAde samAsAdeti, puracchimAte bhAgAte samAsAdettA tIsaM muhutte caMdreNa saddhiM joaM jo eti 2 joyaM aNupariyahati jo0 2 ttA vippajahati vigatajoI yAvi bhavai, evaM eeNaM abhilAveNaM Neta, paNNarasamuhuttAI tIsatimuhuttAI paNayAlI samuhuttAI bhANitavAI jAya uttarAsADhA / tA jatA NaM caMdaM gatisamAvaNNaM gahe gatisamAvaNNe puracchimAte bhAgAte samAsAdeti pura0 2 ttA caMdeNaM saddhiM jogaM juMjati 2 ttA jogaM aNuparipaddhati 2ttA viSvajahati vigatajoI yAvi bhavati / tA jayA NaM sUraM gatisamAvaNNaM abhIyINakkhatte gatisamAvaNNe puracchimAte bhAgAte samAsAdeti, pura0 2ttA cattAri ahoratte chacca muhutte sRreNaM saddhiM jogaM jo eti 2 joyaM aNupariyaiti 2ttA vijete vigatajogI yAvi bhavati, evaM ahorattA cha ekavIsaMmuhuttA ya terasa ahorattA bArasa muhuttA ya vIsaM ahorattA tiSNi muhuttA ya sabai bhaNitavA jAva jatA NaM sUraM gatisamAvaNaM uttarAsAdANakkhatte gatisamAvaNNe puracchimAte bhAgAte samAsAdeti, pu0 2ttA vIsa ahoratte tiSNi ya muhutte sUreNa saddhiM joyaM joeti jo0 2 tA joyaM aNupariyadRti jo0 2 For Personal & Private Use Only Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saryapraja- ttA vijeti vijahati vippajahati vigatajogI yAvi bhavati, tA jatA NaM sUraM gatisamAvaNaM Nakkhatte (gahe)PI.. ptivRttiH gatisamAvaNNe puracchimAte bhAgAte samAsAdeti, pu0 2 ttA sUreNa saddhiM joyaM jujati 2 ttA joyaM agupari- candrAdInAM (mala0) yati 2 tA jAba vijeti vigatajogI yAvi bhavati / (suutrN084)| gatitArataIN 'tA jayA NamityAdi, tA iti pUrvavat , yadA Namiti vAkyAlaGkAre candraM gatisamApannamapekSya sUryo gatisamApanno myaM sU 84 // 248 // mAvivakSito bhavati, kimuktaM bhavati ?-pratimuharta candragatimapekSya sUryagatizcintyate tadA sUryo gatimAtrayA-ekamahartagataligatiparimANena kiyato bhAgAn vizeSayati !, ekena muhUrtena candrAkramitebhyo bhAgebhyaH kiyato'dhikatarAn bhAgAn | sUrya AkrAmatIti bhAvaH, bhagavAnAha-dvApaSTibhAgAna vizeSayati, tathAhi-candra ekena muhatena saptadaza bhAgazatAnyaSTakApaTyadhikAni gacchati 1768 sUryo'STAdaza zatAni triMzadadhikAni 1830 tato bhavati dvApaSTibhAgakRtaH paraspara vizeSaH, 'tA jayA NamityAdi, tA iti prAgvat , yadA candraM gatisamApannamapekSya nakSatraM gatisamApannaM vivakSitaM bhavati tadA nakSatraM gatimAtrayA-ekamuhUrttagataparimANena kiyantaM vizeSayati !, candrAkramitebhyo bhAgebhyaH kiyato bhAgAnadhikAn, AkrAmatIti bhAvaH, bhagavAnAha-saptaSaSTibhAgAn , nakSatraM dhekena muhUrtenASTAdaza bhAgazatAni paJcatriMzadadhikAni gacchati candrastu saptadaza bhAgazatAni aSTapaTyAdhikAni tata upapadyate saptapaSTibhAgakRto vizeSaH, 'tA jayA NamityAdi praznasUtraM prAgvad bhAvanIyaM, bhagavAnAha-'tA paMce'tyAdi, paJca bhAgAn vizeSayati-sUryAkrAntabhAgebhyo nakSatrAkAntabhAgAnAM 248 // paJcabhiradhikatvAt , tathAhi-sUryaH ekena muhUrtenASTAdaza bhAgazatAni triMzadadhikAni gacchati nakSatramaSTAdaza bhAgazatAni RUCTEGORCOM Jain Education Internation For Personal & Private Use Only Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OMOMOMOMOMOMOMOM paJcatriMzadadhikAni tato bhavati parasparaM paJcabhAgakRto vizeSaH, 'tA jayA Na'mityAdi, tA iti pUrvavat , yadA Namiti | vAkyAlaGkAre candraM gatisamApannamapekSyAbhijinnakSatraM gatisamApannaM bhavati tadA paurastyAd bhAgAt prathamato'bhijinnakSatra candramasaM samAsAdayati etacca prAgeva bhAvitaM samAsAdya ca nava muhUrtAn dazamasya ca muhUrtasya saptavizati saptaSaSTibhAgAn candreNa sArddha yogaM yunakti-karoti, etadapi prAgeva bhAvitaM, evaMpramANaM kAlaM yogaM yuktvA paryantasamaye yogamanuparivarttayati, zravaNanakSatrasya yogaM samarpayatIti bhAvaH, yogaM ca parAvartya svena saha yoga vijahAti, kiM bahunA ?, vigatayogI cApi bhavati, 'tA jayA Na'mityAdi, tA iti prAgvat , yadA candraM gatisamApannamapekSya zravaNanakSatraM gatisamApannaM bhavati tadA tat zravaNanakSatraM prathamataH paurastyAd bhAgAt-pUrveNa bhAgena candramasaM samAsAdayati, &samAsAdya candreNa sAI triMzataM muhAna yAvat yogaM yunakti, evaMpramANaM ca kAlaM yAvat yogaM yuktvA paryantasamaye yogamanuparivartayati, dhaniSThAnakSatrasya yogaM samarpayitumArabhate ityarthaH, yogamanuparivartya ca |svena saha yogaM viprajahAti, kiM bahunA ?, vigatayogI cApi bhavati, 'eva'mityAdi evamuktena prakAreNa etenAnantaropadarzitenAbhilApena yAni paJcadaza muhartAni zatabhiSagaprabhRtIni nakSatrANi yAni triMzanmuhUttAni dhaniSThAprabhRtIni yAni ca paJcacatvAriMzanmuhartAni uttarabhadrapadAdIni tAni sarvANyapi krameNa tAvad bhaNitavyAni yAvaduttarApADhA, tatrAbhilApaH sugamatvAt svayaM bhAvanIyo granthagauravabhayAta nAkhyAyate iti / sampati grahamadhikRtya yogacintAM karoti-'tA jayA Na'mityAdi tA iti pUrvavat yadA Namiti vAkyAlaGkAre candraM gatisamApannamapekSya graho gati 6-26 For Personal & Private Use Only Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH | ( mala0 ) // 249 // samApanno bhavati tadA sa grahaH paurastyAd bhAgAta - pUrveNa bhAgena prathamatazcandramasaM samAsAdayati samAsAdya ca yathAsambhavaM yogaM yunakti, yathAsambhavaM yogaM yuktvA paryantasamaye yathAsambhavaM yogamanuparivarttayati, yathAsambhavamanyasya grahasya yogaM samarpayitumArabhate iti bhAvaH, yogamanuvartya ca svena saha yogaM viprajahAti, kiM bahunA ?, vigatayogI cApi bhavati / / adhunA sUryeNa saha nakSatrasya yogacintAM karoti - 'tA jayA NamityAdi, tA iti prAgvat yadA sUrye gatisamApannama| pekSyAbhijinnakSatraM gatisamApannaM bhavati tadA tadabhijinnakSatraM prathamataH paurastyAd bhAgAt sUrya samAsAdayati samAsAdya caturaH paripUrNAn ahorAtrAn paJcamasya cAhorAtrasya SaD muhUrttAn yAvat sUryeNa saha yogaM yunakti, evaMpramANaM ca kAlaM yAvat yogaM yuktvA paryantasamaye yogamanuparivarttayati, zravaNanakSatrasya yogaM samarpayitumArabhate iti bhAvaH, anuparivartya ca svena saha yogaM vijahAti viprajahAti, kiM bahunA ?, vigatayogI cApi bhavati, 'eva' mityAdi, evamuktena prakAreNa paJcadazamuhUrttAnAM zatabhiSakprabhRtInAM SaT ahorAtrAH saptamasya ahorAtrasya ekaviMzatirmuhUrttAH triMzanmuhUrttAnAM zravaNAdInAM trayodaza ahorAtrAzcaturdazasya ahorAtrasya dvAdaza muhUrttAH paJcacatvAriMzanmuhUrttAnAmuttarabhadrapadAdInAM viMzatirahorAtrA ekaviMzatitamasya cAhorAtrasya trayo muhUrttAH krameNa sarve tAvad bhaNitavyAH yAvaduttarApADhAnakSatraM, tatrottarASADhA nakSatragatamabhilApaM sAkSAddarzayati- 'tA jayA Na' mityAdi, sugamaM etadanusAreNa zeSA adhyAlApAH svayaM vaktavyAH, sugamatvAttu nopadarzyante / samprati sUryeNa saha grahasya yogacintAM karoti- 'tA jayA Na' mityAdi sugamaM // adhunA candrAdayo nakSatreNa mAsena kati maNDalAni carantItyetannirUpayitukAma Aha For Personal & Private Use Only 13 prAbhRte candrAdInAM gatitAratasU 84 // 249 // Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tANakkhatteNaM mAseNaM caMde kati maMDalAiM carati !, tA terasa maMDalAI carati, terasa ya sattadvibhAge maMDalassa, tA NakkhatteNaM mAseNaM sUre kati maMDalAiM carati ?, terasa maMDalAiM carati, cottAlIsaM ca sattahibhAgex |maMDalassa, tA NakkhatteNaM mAseNaM Nakkhatte kati maMDalAI carati ?, tA terasa maMDalAiM carati addhasItAlIsaM| ca sattahibhAge maMDalassa / tA caMdeNaM mAseNaM caMde kati maMDalAI carati, coisa caubhAgAiM maMDalAI carati egaM ca caucIsasataM bhAgaM maMDalassa,tA caMdeNaM mAseNaM sUre kati maMDalAI carati ?, tA paNNarasa| McaubhAgUNAI maMDalAiM carati, egaM ca cauvIsasayabhAga maMDalassa, tA caMdeNaM mAseNaM Nakkhatte kati maMDa lAiM carati ?, tA paNNarasa caubhAgUNAI maMDalAiM carati chacca cauvIsasatabhAge maMDalassa, tA uDuNA | mAseNaM caMde kati maMDalAI carati ?, tA coisa maMDalAI carati tIsaM ca egaTThibhAge maMDalassa, tA uDaNA mAseNaM sUre kati maMDalAiM carati !, tA paNNarasa maMDalAI carati, tA uDDuNA mAseNaM Nakkhatte kati maMDalAI carati ?, tA paNNarasa maMDalAiM carati paMca ya bAvIsasatabhAge maMDalassa, tA AdicceNaM mAseNaM caMde kati maMDalAI carati ?, tA coisa maMDalAI carati, ekkArasa bhAge maMDalassa, tA AdicceNaM mAseNaM sUre kati maMDa-18 lAI carati ?, tA paNNarasa caubhAgAhigAI maMDalAiM carati, tA AdicceNaM mAseNaM Nakkhatte kati maMDalAI carati ?, tApaNNarasa caubhAgAhigAI maMDalAI carati paMcatIsaM ca cauvIsasatabhAgamaMDalAI carati, tA abhivaDieNa mAseNaM caMde kati maMDalAiM carati ?, tA paNarasa maMDalAiM tesIti chalasIyasatabhAge maMDalassa, tA Necroen For Personal & Private Use Only Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa- vivRttiH (mala0) // 250 // abhivahiteNaM mAseNaM sUre kati maMDalAI carati ?, tA solasa maMDalAI carati tihiM bhAgehiM UNagAI dohiM aDayAlehiM saehiM maMDalaM chittA, abhivaTTiteNaM mAseNaM nakkhatte kati maMDalAI carati ?, tA solasa maMDalAiM nakSatrAdicarati sItAlIsaehiM bhAgehiM ahiyAI coddasahiM aTThAsIehiM maMDalaM chettA (sUtra 85) mAsaizcandrA dInAM cAraH | 'tA nakkhatte Na mityAdi, tA iti pUrvavat , nakSatreNa mAsena candraH kati maNDalAni carati, evaM gautamena prazne kRte bhagavA sU85 nAha-'terase'tyAdi, trayodaza maNDalAni caturdazasya maNDalasya trayodaza saptaSaSTibhAgAn , kathametadavasIyate iti cet , hai ucyate, trairAzikavalAt , tathAhi-yadi saptapaSTyA nakSatramAsairaSTau zatAni caturazItyadhikAni maNDalAnAM labhyante tata ekena nakSatramAsena kiM labhAmahe ?,raashitrysthaapnaa-67|884|1| atrAntyena rAzinA guNanaM jAtaH sa tAvAneva tasya saptaSazyA bhAgaharaNaM labdhAni trayodaza maNDalAni caturdazasya ca maNDalasya trayodaza saptapaSTibhAgAH 13||'taa nakkhatteNa'KAmityAdi sUryaviSayaM praznasUtraM sugama, bhagavAnAha-'tA terase'tyAdi, trayodaza maNDalAni caturdazasya ca maNDalasya / catuzcatvAriMzataM saptaSaSTibhAgAn , tathAhi-yadi saptaSaSTyA nAkSatrairmAsainava zatAni paJcadazottarANi maNDalAnAM sUryasya se labhyante tata ekena nAkSatreNa mAsena kati maNDalAni labhAmahe !, rAzitrayasthApanA 67 / 915 / 1 / atrAntyena // 25 // rAzinA madhyarAzerguNanaM tata Ayena rAzinA bhAgahAro labdhAni trayodaza maNDalAni caturdazasya ca maNDalasya catuzcatvAriMzat saptapaSTibhAgAH 13 / / 'tA nakkhatte'tyAdi nakSatraviSayaM praznasUtraM sugama, bhagavAnAha-'tA terase'tyAdi, trayodaza maNDalAni caturdazasya ca maNDalasya arddhasaptacatvAriMzata-sArddhapaTcatvAriMzataM saptapaSTibhAgAn carati, C% -CA Jain Education Intern a l For Personal & Private Use Only Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathAhi-yadi saptapaTyA nAkSatraimAsairaSTAdaza zatAni paJcatriMzadadhikAni arddhamaNDalAni nakSatrasya labhyante tata ekena nAkSatreNa mAsena kiM labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA-67 / 1835 / 1 / atrAntyena rAzinA madhyarAzerguNanaM, tata 1 Ayena rAzinA bhAgahAro labdhAni saptaviMzatirarddhamaNDalAni aSTAviMzatitamasya cArddhamaNDalasya SaviMzatiH saptapaSTi-14 bhAgAH 27 // 26 // tato dvAbhyAmarddhamaNDalAbhyAmekaM maNDalamityasya rAzerarddhakaraNe labdhAni trayodaza maNDalAni catuI zasya maNDalasya sArddhAH SaTcatvAriMzatsaptapaSTibhAgAH / 13 16 / samprati candramAsamadhikRtya candrAdInAM maNDalanirUpaNAM karoti-'tA caMdeNa'mityAdi, tA iti pUrvavat , cAndreNa mAsena prAgukta svarUpeNa candraH kati maNDalAni carati ?, bhagavAnAha-'tA codase'tyAdi, caturdaza sacaturbhAgamaNDalAni-caturbhAgasahitAni maNDalAni carati ekaM ca caturviMzazatabhAgaM maNDalasya, kimuktaM bhavati ?-paripUrNAni caturdaza maNDalAni paJcadazasya ca maNDalasya caturbhAga-caturviMzatyadhikaza-18 tasatkamekatriMzadbhAgapramANamekaM ca caturvizatyadhikazatasya bhAga-dvAtriMzataM paJcadazasya maNDalasya caturviMzatyadhikazatabhA| gAn carati, tathAhi-yadi caturvizatyadhikena parvazatenASTau zatAni caturazItyadhikAni maNDalAnAM labhyante tato MdvAbhyAM parvabhyAM kiM labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA-124 / 885 / 2 / atrAntyena rAzinA dvikalakSaNena madhyarAzerguNanaM jAtAni saptadaza zatAnyaSTaSaSTyadhikAni 1768, teSAM caturviMzatyadhikena zatena bhAgaharaNaM, labdhAni caturdaza maNDalAni paJcadazasya ca maNDalasya dvAtriMzat caturviMzatyadhikazatabhAgAH 14 / 324 / 'tA caMdeNa'mityAdi sUryaviSayaM praznasUtra sugama, 'tA pannarase'tyAdi, paJcadaza caturbhAganyUnAni maNDalAni carati ekaM ca caturviMzatyadhikazatabhAgaM maNDalasya, CCCCCC 5056-56-05-OM dain Education Internation ! For Personal & Private Use Only Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa-IIkimuktaM bhavati ?-caturdaza paripUrNAni maNDalAni paJcadazasya ca maNDalasya caturnavatiM caturvizatyadhikazatabhAgAn carati, 15 prAbhRte ptivRttiH / tathAhi-yadi caturvizatyadhikena parvazatena nava zatAni paJcadazottarANi maNDalAnAM labhyante tato dvAbhyAM kiM labhAmahe ?, nakSatrAdi(malAlarAzitrayasthApanA-124 / 915|2|atraantyen rAzinA madhyarAzerguNanaM jAtAnyaSTAdaza zatAni triMzadadhikAni 1830.maasshcndraa||25|| eteSAmAyena rAzinA caturvizatyadhikena zatena bhAgaharaNaM, labdhAni caturdaza maNDalAni paJcadazasya ca maNDalasya catuna-zadAnAcAraH sU 85 vatizcaturviMzatyadhikazatabhAgAH / 4 / 134 / iti, 'tA candeNa'mityAdi nakSatraviSayaM praznasUtraM sugama, bhgvaanaah-'taa| paNNarase'tyAdi, paJcadaza maNDalAni caturbhAganyUnAni carati SaT ca caturviMzatyadhikazatabhAgAna maNDalasya, kimuktaM bhavati ?-paripUrNAni caturdaza maNDalAni carati paJcadazasya ca maNDalasya navanavatiM caturviMzatyadhikazatabhAgAn , tathAhiyadi caturviMzatyadhikena parvazatenASTAdaza zatAni paJcatriMzadadhikAni arddhamaNDalAnAM labhyante tato dvAbhyAM parvabhyAM kiMga labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA-124 / 1835 / 2 / atrAntyena rAzinA dvikalakSaNena madhyarAzerguNanaM jAtAni patriM-11 zacchatAni saptatyadhikAni 3670, eteSAmAyena rAzinA caturvizatyadhikazatarUpeNa bhAgaharaNaM, labdhA ekonatriMzat / zeSA tiSThati catuHsaptatiH, idaM cArddhamaNDalagataM parimANaM, dvAbhyAM cArddhamaNDalAbhyAmekaM paripUrNa maNDalaM tato'sya rAze-151 dikena bhAgahAro labdhAni caturdaza maNDalAni paJcadazasya ca maNDalasya navanavatizcaturviMzatyadhikazatabhAgAH 14 / 124 sAmprataM RtumAsamadhikRtya candrAdInAM maNDalanirUpaNAM karoti-'tA uumAseNa caMde'ityAdi, RtumAsena-karmamAsena 251 // candraH kati maNDalAni carati 1, bhagavAnAha-tA cohase tyAdi caturdaza maNDalAni carati paJcadazasya maNDa-11 / dain Education Internati! For Personal & Private Use Only Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- SSSSSSSS - lasya triMzatamekaSaSTibhAgAn , tathAhi-yadi ekaSaTyA karmamAsairaSTau zatAni caturazItyadhikAni maNDalAnAM labhyante tata ekena karmamAsena kiM labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA / 61 / 884 / 1 / atrAntyena rAzinA ekakalakSaNena madhyarAzerguNanaM jAtaH sa tAvAneva tasya ekaSaTyA bhAgaharaNaM labdhAni paripUrNAni caturdaza maNDalAni paJcadazasya |ca maNDalasya triMzadekapaSTibhAgAH / 14 / 3 / 'tA uumAseNa'mityAdi sUryaviSayaM praznasUtraM sugama, bhagavAnAha-'tA| pannarase'tyAdi, pazcadaza paripUrNAni maNDalAni carati, tathAhi-yokaSaSTyA karmamAsainava zatAni paJcadazottarANi | sUryamaNDalAnAM labhyante tata ekena karmamAsena kiM labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA / 61 / 915 / 1 / atrAntyena rAzinA madhyarAziguNyate jAtaH sa tAvAneva tasya ekapaTyA bhAgaharaNaM labdhAni paripUrNAni paJcadaza maNDalAni 15,12 'tA uumAseNa'mityAdi nakSatraviSayaM praznasUtraM sugama, bhagavAnAha-'tA pannarase' tyAdi, paJcadaza maNDalAni carati, ra poDazasya ca maNDalasya paJca dvAviMzazatabhAgAn , tathAhi-yadi dvAviMzena karmamAsazatenApTAdaza zatAni paJcatriMzadadhikAni maNDalAnAM nakSatrasya labhyante tata ekena karmamAsena kiM labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA 122 / 1835 / 1 / / atrAntyena rAzinA madhyarAzerguNanaM jAtaH sa tAvAneva tasyAyena rAzinA dvAviMzatyadhikazatarUpeNa bhAgaharaNaM labdhAni paJcadaza maNDalAni SoDazasya ca paJca dvAviMzazatabhAgAH 15 / 5 / samprati sUryamAsamadhikRtya candrAdInAM maNDalAni nirUpayati-tA AicceNa'mityAdi, tA iti pUrvavat , Adityena mAsena candraH kati maNDalAni carati !, bhagavA-3 nAha-caturdaza maNDalAni carati paJcadazasya ca maNDalasya ekAdaza paJcabhAgAna, tathAhi-yadi SaTyA sUryamAsairaSTau ra 2-5---- dain Education Internation For Personal & Private Use Only Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH ( mala0 ) // 252 // Jain Education Internation sU 85 zatAni caturazItyadhikAni maNDalAnAM candrasya labhyante tata ekena sUryamAsena kiM labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA - 4 15 prAbhRte | 60 / 884 / 1 / atrAntyena rAzinA madhyarAzerguNanaM jAtaH sa tAvAneva tasya paSTyA bhAgaharaNaM labdhAni caturdaza nakSatrAdimaNDalAni zepAstiSThanti catuzcatvAriMzat 44 tataH chedyacchedakarAzyozcatuSkenApavarttanA jAta uparitano rAzirekAdaza- mAsaizcandrAdInAM cAraH rUpo'dhastanaH paJcadazarUpaH labdhAH paJcadazamaNDalasya ekAdazabhAgAH 14 / / 'tA AikSeNa' mityAdi sUryaviSayaM praznasUtraM sugamaM, bhagavAnAha - paJcadaza caturbhAgAdhikAni maNDalAni carati, tathAhi--yadi paSTyA sUryamAsairnava zatAni paJcadazottarANi maNDalAnAM sUryasya labhyante tata ekena mAsena kiM labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA 60 / 915 / 1 / atrAantyena rAzinA ekakalakSaNena madhyarAzerguNanaM jAtaH sa tAvAneva tasya paSTyA bhAgaharaNaM labdhAni paJcadaza maNDalAniM poDazasya ca paSTibhAgavibhaktasya paJcadazabhAgAtmakazcaturbhAgaH | 15 | hai / 'tA AiceNa' mityAdi nakSatraviSayaM praznasUtraM sugamam, bhagavAnAha - 'tA paNNarase'tyAdi, paJcadaza maNDalAni caturbhAgAdhikAni paJcatriMzataM viMzatyadhikazatabhAgAn maNDalasya carati, kimuktaM bhavati ? - poDazasya ca maNDalasya paJcatriMzataM viMzatyadhikazatanAgAn carati, tathAhi - yadi viM- 49 | zena sUryamAsazatenASTAdaza zatAni paJcatriMzadadhikAni maNDalAnAM nakSatrasya labhyante tata ekena sUryamAsena kiM labhyate ?, rAzitrayasthApanA - / 120 / 1835 / 1 / atrAntyena rAzinA madhyarAzirguNito jAtastAvAneva tasya viMzatyadhikena zatena bhAgaharaNaM labdhAni paJcadaza maNDalAni paJcatriMzacca viMzatyadhikazatabhAgAH SoDazasya 15 / 120 adhunA abhiva rddhitamAsamadhikRtya candrAdInAM maNDalAni nirUpayannAha - 'tA abhivaDhieNa' mityAdi, tA iti pUrvavat, abhivarddhi 35 For Personal & Private Use Only // 252 // Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -AA-KARNER tena mAsena candraH kati maNDalAni carati ?, bhagavAnAha-'tA paNNarase'tyAdi, paJcadaza maNDalAni carati poDazasya 4ca maNDalasya vyazItiH caturazItyadhikazatabhAgAn , tathAhi-atraivaM trairAzika-iha yuge'bhivarddhitamAsAH saptapaJcAzatra sapta cAhorAtrA ekAdaza muhUrtAstrayoviMzatizca dvApaSTibhAgA muhUrttasya, eSa ca rAziH sAMza iti na trairAzikakarmaviSayastataH paripUrNamAsapratipattyarthamayaM rAziH SaTpaJcAzadadhikena zatena guNyate, jAtAni paripUrNAni navAzItiH zatAni aSTaviMzatyadhikAni abhivarddhitamAsAnAM, kimuktaM bhavati ?-SaTpaJcAzadadhikazatasaGkhyeSu yugeSu etAvantaH paripUrNA abhibaddhitamAsAH labhyante, etacca dvAdazaprAbhRte sUtrakRtaiva sAkSAdabhihitaM, tatastrairAzikakarmAvatAra:-yadyaSTAviMzatyadhikairabhivarddhitamAsainavAzItizataiH paTpaJcAzadadhikazatasaGkhyayugabhAvibhizcandramaNDalAnAmekaM lakSaM saptatriMzatsahasrANi nava zatAni caturuttarANi labhyante tata ekenAbhivarddhitamAsena kiM labhAmahe !, rAzitrayasthApanA-8928 / 137904 // 1 // atrAntyena rAzinA ekakalakSaNena madhyarAzestADanAjjAtaH sa tAvAneva tasyAyena rAzinA 8928 bhAgaharaNaM labdhAni / paJcadaza maNDalAni 15 zeSamuddharati ekonacatvAriMzat zatAni caturazItyadhikAni 3984, tatazchedyacchedakarAzyoraSTA-14 catvAriMzatA'pavarttanA jAta uparitano rAzisyazItiradhastanaH SaDazItyadhikaM zataM AgataM SoDazamaNDalasya vyazItiH pddshiitydhikshtbhaagaaH| tA abhivaDieNa'mityAdi sUryaviSayaM praznasUtraM sugama, bhagavAnAha-solase'tyAdi, ssoddsh| maNDalAni tribhirbhAgainyUnAni carati, maNDalaM dvAbhyAmaSTAcatvAriMzadadhikAbhyAM zatAbhyAM chittvA, tathAhi-yadi SaTpa-| cAzadadhikazatasaGkhyayugabhAvibhiraSTAviMzatyadhikarabhivarddhitamAsainavAzItizataiH sUryamaNDalAnAmekaM lakSaM dvicatvAriMzatsa OMR +R For Personal & Private Use Only Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa // 25 // Tra hasrANi sapta zatAni catvAriMzadadhikAni labhyante tata ekenAbhivaddhitamAsena kiM labhAmahe / , rAzitrayasthApanA 8928 / / A 15 prAbhRte vivRttiH te 142740 / 1 / atrAntyena rAzinA ekakalakSaNena madhyarAziguNyate jAtaH sa tAvAneva tasyAyena rAzinA 8928 | nakSatrAdi(mala0) bhAgo hiyate labdhAni paJcadaza maNDalAni 15 zeSamuddharanti aSTAzItiH zatAni viMzatyadhikAni 8820 tatazchedya mAsaizcandrA|cchedakarAzyoH SaTviMzatA'pavarttanA jAta uparitano rAziH dve zate paJcacatvAriMzadadhike 245 adhastano dve zate aSTAca-IAdA dInAM cAraH sU 85 tvAriMzadadhike 248 AgataM SoDazaM maNDalaM vibhibhAgainyUnaM dvAbhyAmaSTAcatvAriMzadadhikAbhyAM zatAbhyAM pravibhaktaM 248 // tA abhivahieNa'mityAdi nakSatraviSayaM praznasUtraM sugama, bhagavAnAha-'tA solase'tyAdi, SoDaza maNDalAni saptacatvAriMzatA bhAgairadhikAni catuddazabhiH zatairaSTAzItyadhikairmaNDalaM chittvA, tathAhi-yadi SaTpazcAzadadhikazatasaGkhyayugabhAvibhirabhivatimAsainavAzotiza raSTAviMzatyadhikanakSatramaNDalAnAmekaM lakSaM tricatvAriMzat sahasrANi zatamekaM triMzada-4 dhikaM labhyate tataH ekenAbhivarddhitamAsena kiM labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA / 8928 / 143130 / 1 / atrAntyena rAzinA ekakalakSaNena madhyarAzerguNanaM jAtaH sa tAvAneva tasyAyena rAzinA 8928 bhAgo jhiyate labdhAni SoDaza maNDalAni zeSamuddharati dve zate vyazotyadhike 282 tatazchedyacchedakarAzyoH SaTvenApavartanA jAtA upari saptacatvAriMzat 147 adhastu caturdaza zatAnyaSTAzItyadhikAni 1488 AgatAH saptacatvAriMzat aSTAzItyadhikacaturdazazatabhAgAH / sampra- 253 // tyekaikenAhorAtreNa candrAdayaH pratyekaM kati maNDalAni carantItyetannirUpaNArthamAha tA egamegeNaM ahoratteNaM caMde kati maMDalAiM carati ?, tA egaM addhamaMDalaM carati ekatIsAe bhAgehiM UNaM ACCOR Jalt Education International For Personal & Private Use Only Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R | NavahiM paNNarasehiM addhamaMDalaM chettA, tA egamegeNaM ahoratteNaM sUrie kati maMDalAiM carati ?, tA egaM addhama-12 DalaM carati, tA egamegeNaM ahoratteNaM Nakkhatte kati maMDalAiM carati,tA egaM addhamaMDalaM carati dohiM bhAgehi adhiyaM sattahiM yattIsehiM saehiM addhamaMDalaM chettA / tA egamegaM maMDalaM caMde katihiM ahorattehiM carati ?, tA dohiM ahorattehiM carati ekatIsAe bhAgehiM adhitehiM cauhiM cotAlehiM satehiM rAidiehiM chettA, tA egamegaM| | maMDalaM sUre katihi ahorattehiM carati ?, tA dohiM ahorattehiM carati, tA egamegaM maMDalaM Nakhatte katihiM | ahorattehiM carati ?, tA dohiM ahorattehiM carati dohiM UNehiM tihiM sattasahehiM satehiM rAidiehiM| chettA / tA jugeNaM caMde kati maMDalAI carati ?, tA aTTha cullasIte maMDalasate carati, tA jugeNaM sUre kati maMDalAiM carati ?, tA NavapaNNaramaMDalasate carati, tA jugeNaM Nakkhatte kati maMDalAiM carati ?, tA aTThArasa paNatIse dubhAgamaMDalasate carati / iccesA muhattagatI rikkhAtimAsarAIdiyajagamaMDalapavibhattA sigghagatI vatthu Ahitetti bemi // (sUtraM0 86) pannarasamaM pAhuDaM samattaM // __ 'tA egamegega'mityAdi, tA iti pUrvavat , ekaikenAhorAtreNa candraH kati maNDalAni carati !, bhagavAnAha-'tA ega'mityAdi, ekamarddhamaNDalaM carati ekatriMzatA bhAgaiyU~naM navabhiH paJcadazottaraiH zatairarddhamaNDalaM chittvA, tathAhirAtrindivAnAmaSTAdazabhiH zataistriMzadadhikaiH saptadaza zatAni aSTaSaSTyadhikAni arddhamaNDalAnAM candrasya labhyante tata ekena rAtrindivena kiM labhyate ?, rAzitrayasthApanA 1830 / 1768 // 1 / atrAntyena rAzinA. ekakalakSaNena madhya-13/ -555535 dain Education International For Personal & Private Use Only Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa- tivRttiH (mala0) // 254 // rAzi Nyate jAtaH sa tAvAneva tasyAyena rAzinA 1830 bhAgaharaNaM, sa coparitanasya rAzeH stokatvAd bhArga na labhate 15 prAbhate tatazchedyacchedakarAzyordvikenApavartanA jAtaH uparitano rAziraSTau zatAni caturazItyadhikAni adhastano nava zatAni candrAdInA paJcadazottarANi / tata AgatamekatriMzatA bhAgainyU~namekamaddhamaNDalaM navabhiH paJcadazottaraiH pravibhaktamiti / 'tA egamahorAtramamegeNa mityAdi sUryaviSayaM praznasUtraM sugama, bhagavAnAha-'tA ega'mityAdi, ekamarddhamaNDalaM carati, etacca supratIta meva, PNDalayugaga'tA egamegeNa'mityAdi nakSatraviSayaM praznasUtraM sugama, bhagavAnAha-'tA egamegeNa'mityAdi, ekamarddhamaNDala dvAbhyAM tayaH sU86 bhAgAbhyAmadhikaM carati dvAtriMzadadhikaiH saptabhiH zatairarddhamaNDalaM chittvA, tathAhi-yadyahorAtrANAmaSTAdazabhiH zataistriMzadadhikairaSTAdaza zatAni paJcatriMzadadhikAni nakSatrANAmarddhamaNDalAni labhyante tata ekenAhorAtreNa kiM labhyate ?, rAzi trayasthApanA 1830 / 1835 / 1 / atrAntyena rAzinA ekakarUpeNa madhyarAzerguNanA jAtaH sa tAvAneva tasyAyena rAzinA 1830 bhAgaharaNaM labdhamekamarddhamaNDalaM zeSAstiSThanti paJca tatazchedyacchedakarAzyorarddhatRtIyairapavarttanA jAtAbupari / dvau adhastAt saptazatAni dvAtriMzadadhikAni, labdhau dvau dvAtriMzadadhikasaptazatabhAgau / adhunA ekai paripUrNa maNDalaM candrAdayaH pratyekaM katibhirahorAtraizcarantItyetannirUpaNArthamAha-'tA ega'mityAdi, tA iti pUrvavat , ekaikaM maNDalaM candraH katibhirahorAtraizcarati ?, bhagavAnAha-'tA dohiM'ityAdi dvAbhyAmahorAtrAbhyAM carati ekatriMzatA bhAgeradhi // 254 // kAbhyAM caturbhizcatvAriMzadadhikaiH zataiH rAtrindivaM chittvA, tathAhi-yAde candrasya maNDalAnAmaSTabhiH zataizcaturazItyadhikairahorAtrANAmaSTAdaza zatAni triMzadadhikAni labhyante tata ekena maNDalena kati rAtrindivAni labhAmahe ?, rAzitraya For Personal & Private Use Only Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * ___ tadevamuktaM SoDazaM prAbhRtaM samprati saptadazamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAraH-'cyavanopapAtau vaktavyA'viti tatasta-18 dviSayaM praznasUtramAhaRI tA kahaM te cayaNoSavAtA Ahiteti vadejA ?, tattha khalu imAo paNavIsaM paDivattIo paNNasAo, tatya ege evamAhaMsu tA aNusamayameva caMdimasUriyA aNNe cayaMti aNNe uvavajaMti ege evamAhaMsu 1, ege puNa evamAhaMsu tA aNumuhuttameva caMdimasUriyA aNNe cayaMti apaNe uvavajaMti 2 evaM jaheva heTThA taheva jAva, tA ege puNa evamAhaMsu tA aNuosappiNI ussappiNImeva caMdimasUriyA aNNe cayaMti aNNe uvavajaMti ege evamAhaMsu, vayaM puNa evaM vadAmo-tA caMdimasUriyANaM devA mahiDIA mahAjutIyA mahAbalA mahAjasA mahAsokkhA mahANubhAvA varavatthadharA varamalladharA varagandhadharA varAbharaNadharA abochittiNayaTTatAe kAle aNNe cayaMti aNNe uvavajaMti // sUtraM 88) sattarasamaM pAhuDaM samattaM // 4aa 'tA kahaM te'ityAdi, tA iti prAgvat , kathaM ?-kena prakAreNa bhagavan ! tvayA candrAdInAM cyavanopapAtau vyAkhyAtAviti vadet ?, sUtre ca dvitve'pi bahuvacanaM prAkRtatvAt , uktaM ca-"bahuvayaNeNa duvayaNa"miti prazne kRte bhagavAnetadvipaye yAvatyaH pratipattayaH santi tAvatIrupadarzayati-tatthe'tyAdi, tatra-cyavanopapAtaviSaye khalbimA-cakSyamANasvarUpAH paJcaviMzatiH pratipattayaH-paratIthikAbhyupagamarUpAH prajJaptAH, tadyathA-'tatthege'ityAdi, tatra-teSAM paJcaviMzataH paratIthikAnAM madhye eke-paratIthikA evamAhuH, tA iti teSAM prathama svaziSyaM pratyanekavaktavyatopakrame kramopadarzanArthaH, anusamya * * For Personal & Private Use Only Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17prAbhRte | cyavanopapAtAsU88 sUryaprajJa- meva candrasUryA anye pUrvotpannAzcayavante-cyavamAnAH anye'pUrvA utpadyante-utpadyamAnA AkhyAtA iti vadet , atropasaM- tivRttiHhAraH-eke evamAhuH, eke punarevamAhuH anumuhUrtameva candrasUryA anye pUrvotpannAzyavante-cyavamAnAH anye'pUrvA utpadyante (mala.) &utpadyamAnA AkhyAtA iti vadet , upasaMhAramAha-ege evamAhaMsu evaM jahA hiTThA taheva jAve'tyAdi, evaM uktena pra- // 257 // kAreNa yathA adhastAt SaSThe prAbhRte ojaHsaMsthitau cintyamAnAyAM paJcaviMzatiH pratipattaya uktAstathaivAtrApi vaktavyAH, yAvad 'aNuosappiNiussappiNimeve'tyAdi caramasUtraM, tAzcaivaM bhaNitavyAH-'ege puNa evamAhaMsu tA aNurAIdiyameva caMdimasUriyA anne cayaMti anne uvavajaMti AhiyAti vaejjA, ege evamAhaMsu 3, ege puNa ebamAIsutA eva aNupakkhameva caMdimasUzariyA anne cayaMti anne uvavajaMti Ahiyatti vaejjA ege evamAhaMsu 4 ege puNa evamAhaMsu tA aNumAsameva caMdimasUriyA anne cayaMti anne uvavajaMti Ahiyatti vaejjA ege evamAhaMsu 5 ege puNa evamAhaMsu tA aNuuumeva caMdimasUriyA anne| cayaMti anne uvavajaMti Ahiyatti vaejjA ege evamAhesu 6 evaM tA aNuayaNameva 7 tA aNusaMvaccharameva 8 tA aNujugameva 9 tA aNuvAsasayameva 10 tA aNuvAsasahassameva 11 tA aNuvAsasayasahassamegha 12 tA aNupuvameva 13 tA aNupuSasayameva 14 tA aNupubasahassameva 15 tA aNupuvasayasahassameva 16 tA aNupaliovamameva 17 tA aNupalioyamasayameva 18 tA aNupaliovamasahassameva 19 tA aNupaliovamasayasahassameva 20 tA aNusAgarovamameva 21 patA aNusAgarovamasayameva 22 tA aNusAgarovamasahassameva 23 tA aNusAgarovamasayasahassameva 24" paJcaviMzatitama pratipattisUtraM tu sAkSAdeva sUtrakRtA darzitaM, tadevamuktAH paratIdhikapratipattayaH, etAzca sarvA api mithyArUpAstata etAbhyaH // 257 // Jain Education Intemaran For Personal & Private Use Only Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthagbhUtaM svamataM bhagavAnupadarzayati- 'vayaM puNa' ityAdi, vayaM punarutpanna kevalajJAnA evaM vakSyamANena prakAreNa vadAmaH, tameva prakAramAha - 'tA caMdime' tyAdi, tA iti pUrvavat candrasUryA Namiti vAkyAlaGkAre devA 'maharddhikA' mahatI RddhirvimAnaparivArAdikA yeSAM te tathA, tathA mahatI dyutiH- zarIrAbharaNAzritA yeSAM te mahAdyutayaH, tathA mahat balaM - zArIraH prANo yeSAM te mahAbalAH, tathA mahat- vistIrNa sarvasminnapi jagati vistRtatvAt yazaH- zlAghA yeSAM te mahAyazasaH, tathA mahAn anubhAvo - vaikriyakaraNAdiviSayo'cintyaH zaktivizeSo yeSAM te mahAnubhAvAH, tathA mahat-bhavanapativyantarebhyo'tiprabhUtaM tadapekSayA teSAM prazAntatvAt saukhyaM yeSAM te mahAsaukhyAH, varavastradharA mAlyadharA varagandhadharA varAbharaNadharA avyavacchinnanayArthatayA - dravyAstikanayamatena kAle- vakSyamANapramANasvasvAyurvyavacchede anye pUrvotpannAzcyavantecyavamAnAH anye tathAjagatsvAbhAvyAtSaNmAsAdArato niyamataH utpadyante utpadyamAnA AkhyAtA iti vadet svshissyebhyH|| | iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM saptadazaM prAbhRtaM samAptam // tadevamuktaM saptadarza prAbhRtaM sAmpratamaSTAdazamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAraH yathA - 'candrasUryAdInAM bhUmerUrdhvamuccatvapramANaM vaktavyamiti tatastadviSayaM praznasUtramAha tA kahate uccatte Ahiteti vadejjA ?, tattha khalu imAo paNavIsaM paDivattIo, tatthege evamAhaMsu-tA egaM joyaNasahassaM sUre u ucca seNaM divahUM caMde ege evamAhaMsu 1 ege puNa evamAhaMsu tA do joyaNasahassAI sUre u uccateNaM aDDAtijAI caMde ege evamAhaMsu 2 ege puNa evamAhaMsu tA tinni joyaNasahassAI For Personal & Private Use Only Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sU89 sUryaprajJa- || sUre uDe uccatteNaM aDuTThAI caMde ege evamAhaMsu 3 ege puNa evamAhaMsu tA cattAri joyaNasahassAI sUre uha||18 prAbhUteM ptivRttiH uccatteNaM addhapaMcamAI caMde ege evamAhaMsu4ege puNa evamAsu tA paMca joyaNasahassAI sUre uDDe uccatteNaM aDa-| candrasUryA(mala chahAI caMde ege evamAhaMsu 5 ege puNa evamAhaMsu tA cha joyaNasahassAiM sUre uDe uccatteNaM aDasattamAI caMde // 258 // ege eSamAhaMsu 6 ege puNa evamAhaMsu tA satta joyaNasahassAiM sUre uDhe uccatseNaM aTThamAI caMde ege eva mAhaMsu 7 ege puNa evamAhaMsu tA aTTa joyaNasahassAI sUre uhuM uccatteNaM advanavamAiM caMde ege evamAhaMsu8 ege puNa evamAhaMsu tA nava joyaNasahassAI sUre uDDe uccatteNaM ahadasamAI caMde ege evamAsu 9 ege puNa evamAhaMsu tA dasa joyaNasahassAI sUre uDe uccatteNaM addhaekkArasa caMde ege evamAhaMsu 10 ege puNa evamAhaMsu ekkArasa joyaNasahassAiM sUre uhuM uccatteNaM addhabArasa caMde 11 eteNaM abhilAveNaM tavaM vArasa sUre addhaterasa caMde 12 terasa sUre addhacoddasa caMde 13 coddasa sUre addhapaNNarasa caMde 14 paNNarasa sUre addhasolasa caMde 15 solasa sUre addhasattarasa caMde 16 sattarasa sUre addhaaTThArasa caMde 17 aTThArasa sUre addhaekUNavIsaM caMde 18 ekoNavIsaM sUre addhavIsaM caMde 19 vIsaM sUre addhaekavIsaM caMde 20 ekavIsaM sUre addhabAvIsaM caMde 21 bAvIsaM sUre addhatevIsaM caMde 22 tevIsaM sUre aDacauvIsaM caMde 23 cauvIsaM sUre addhapaNavIsaM caMde 24 // 258 // ege evamAsu ege puNa evamAhaMsu paNavIsaM joyaNasahassAI sUre uDe uccatteNaM aDachacIsaM caMde ege evamAhaMsu 25 / vayaM puNa evaM vadAmo-tA imIse rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo satta R- 52.2- 1954- 5555 - Jain Education InternatioIKI For Personal & Private Use Only Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthApanA 884 / 1830 / 1 / atrAntyena rAzinA madhyarAzerguNanaM jAtaH sa tAvAneva tasyAyena rAzinA caturazItyadhikASTazatapramANena bhAgaharaNa labdhau dvAvahorAtrau zeSAstiSThati dvASaSTiH 62 tatazchedyacchedakarAzyokinApavartanA jAta | uparitano rAzirekatriMzadrUpo'dhastanazcatvAri zatAni dvAcatvAriMzadadhikAni 15 AgataM ekatriMzat dvictvaariNshddhikctuHshtbhaagaaH| 'tA egamega'mityAdi, tA iti pUrvavat , ekai maNDalaM sUryaH katibhirahorAtraizcarati !, bhagavAnAha-'tA dohiM'ityAdi, dvAbhyAmahorAtrAbhyAM carati, tathAhi-yadi sUryasya maNDalAnAM navabhiH zataiH paJcadazottarairaSTAdaza zatAni triMzadadhikAni ahorAtrANAM labhyante tata ekena maNDalena kati ahorAtrAn labhAmahe !, rAzitrayasthApanA-915 / 1830 / 1 / atrAntyena rAzinA madhyarAzerguNanaM jAtaH sa tAvAneva tasyAyena rAzinA 915 bhAgaharaNaM labdhau dvAvahorAtrAviti / 'tA egamega'mityAdi tA iti pUrvavat ekaikamAtmIyaM maNDalaM nakSatraM katibhirahorAtraizcarati?, bhaga-18 vAnAha-'tAdohi'ityAdi, dvAbhyAmahorAtrAbhyAM dvAbhyAM bhAgAbhyAM hInAbhyAM tribhiH saptapaSTaiH-saptapazyadhika zatai rAtrindivaM | chittvA, tathAhi-yadi nakSatrasya maNDalAnAmaSTAdazabhiH zataiH paJcatriMzadadhikaiH patriMzacchatAni pazyAdhikAni rAtrindivAnAM labhAmahe tata ekena maNDalena kiM labhAmahe?,rAzitrayasthApanA 1835 / 3660 / 1 / atrAntyena rAzinA madhyarAzestADanaM jAtaH sa tAvAneva tasyAyena rAzinA 1835 bhAgaharaNaM labdhamekaM rAtrindivaM zeSANi tiSThantyaSTAdaza zatAni paJcaviMzatyadhikAni 1825 tatazchedyacchedakarAzyokeinApavartanA jAta uparitano rAziH trINi zatAni paJcaSaSTyAdhikAni cheda| rAzistrINi zatAni saptaSaSTyadhikAni 367 / tata AgataM dvAbhyAM saptaSaSTyadhikatrizatabhAgAbhyAM hInaM dvitIyaM rAtrindi - - - For Personal & Private Use Only Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 sUryaprajJa i253%A5 %-5-5-25%25 % vamiti / samprati candrAdayaH pratyekaM kati maNDalAni yuge carantItyetannirUpaNArthamAha-'tA juge Na'mityAdi, tA iti | 15prAbhRte sivRttiH hapUrvavat , yugena kati maNDalAni carati ?, bhagavAnAha-tA aDhe'tyAdi, tA iti pUrvavat , aSTau maNDalazatAni catura- candrAdInA (mala0) zItyadhikAni carati, candraH ekena zatasahasreNASTAnavatyA zataiH pravibhaktasya maNDalasyATaSaSTyadhikasaptadazazatasaGkhyAna mahorAtramabhAgAn ekena muhUrtena gacchati, yuge ca muhUrtAH sarvasaGkhyayA catuHpaJcAzatsahasrANi nava zatAni, tataH saptadaza zatAni nnddlyugg||255|| aSTaSaSTyadhikAni catuHpaJcAzatA sahasraSabhizca zatairguNyante jAtA nava koTayaH saptatirlakSAstriSaSTiH sahasrANi dve zate tayaH sU86 |97063200 tato'sya rAzerekena zatasahasreNASTAnavatyA ca zataiH 109800 maNDalAnayanAya bhAgo hiyate, labdhAni aSTau zatAni caturazItyadhikAni maNDalAnAmiti, tAjugeNa mityAdi sUryaviSayaM praznasUtraM sugama, bhagavAnAha-'tAnavapaNNarase'satyAdi, tA iti pUrvavat , nava maNDalazatAni paJcadazAdhikAni carati, tathAhi-yadi dvAbhyAmahorAtrAbhyAmekaM sUrya-18 maNDalaM labhyate tataH sakalayugabhAvibhiraSTAdazabhirahorAtrazataistriMzadadhikaiH kati maNDalAni labhyante !, rAzitrayasthApanA / 2 / 1 / 1830 / atrAntyena rAzinA madhyarAzerguNanaM jAtAnyaSTAdaza zatAni triMzadadhikAni 1830 teSAmAyena rAzinA dvikarUpeNa bhAgaharaNaM labdhAni nava zatAni paJcadazottarANi 915 / 'tA jugeNa'mityAdi nakSatraviSayaM praznasUtraM sugama, bhagavAnAha-'tA aTThArase'tyAdi, aSTAdaza dvibhAgamaNDalazatAni-arddhamaNDalazatAni paJcatriMzAni-paJcatriMzadadhikAni carati, tathAhi-nakSatramekena zatasahasreNASTAnavatyA ca zataiH pravibhaktasya maNDalasya satkAn paJcatriMzadadhikASTAdazazatasaGkhyAna bhAgAn ekena muhUrtena gacchati, yuge ca muhUrtAH sarvasaGkhyayA catuHpaJcAzatsahasrANi nava zatAni, A 5% % 255 // %%%% For Personal & Private Use Only Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -%%%-5-2 tatastaizcatuHpaJcAzatA sahasrairnavabhiH zatairaSTAdaza zatAni paJcatriMzadadhikAni guNyante, jAtA daza koTayaH sapta lakSA ekacatvAriMzatsahasrANi paJca zatAni 10074 1500, arddhamaNDalAni ceha jJAtumiSTAni tata ekasya zatasahasrasyASTAnavatezca zatAnAmaddhe yAni catuHpaJcAzatsahasrANi naya zatAni tairbhAgo hiyate, labdhAni aSTAdaza zatAni paJcatriMzadadhikAni arddhamaNDalAnAmiti |smprti sakalaprAbhRtagatamupasaMhAramAha-'iccesA muhattagaI ityAdi,iti-evamuktena prakAreNa eSAanantaroditA muhUrtagatiH-pratimuhUrta candrasUryanakSatrANAM gatiparimANaM tathA RkSAdimAsAn-nakSatramAsaM candramAsaM sUryamAsamabhivaddhitamAsaM tathA rAtrindivaM tathA yugaM cAdhikRtya maNDalapavibhaktiH-maNDalapravibhAgo vaiviktyena maNDalasaGkhyAprarUpaNA | ityarthaH tathA zIghragatirUpaM vastu AkhyAtamityetad bravImi ahaM, idaM ca bhagavaddhacanamataH samyaktvena pUrvoktaM zraddheyaM // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM paJcadazaM prAbhRtaM samAptam // I tadeyamuktaM paJcadazaM prAbhRtaM, samprati SoDazamArabhyate, tasya cAyamAdhikAro yathA 'kathaM jyotsnAlakSaNamAkhyAta'miti / tata evaMrUpameva praznasUtramAhaII tA kahaM te dosiNAlakkhaNe Ahiteti vadejA ? tA caMdalesAdI ya dosiNAdI ya dosiNAI ya caMdale sAdI ya ke ahe kilakkhaNe ?, tA ekaTe egalakkhaNe, tA sUralessAdI ya Ayavei ya Atavetiya sUrale ssAdI ya ke ahe kilakkhaNe?, tA egaDhe egalakkhaNe, tA aMdhakAreti ya chAyAi ya chAyAti ya aMdhakAreti laya ke ahe kiMlakkhaNe , tA egaDhe egalakkhaNe // (sUtraM087) solasamaM pAhuDaM samattaM // For Personal & Private Use Only Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16prAbhUta jyotsnAyekArthalakSaNe 'tA kahaM te'ityAdi, tA iti pUrvavat kathaM ?-kena prakAreNa bhagavan ! te-tvayA jyotsnAlakSaNamAkhyAtaM iti vadet ?, evaM sAmAnyataH pRSTA vivakSitapraSTa vyArthaprakaTanAya vizeSapraznaM karoti,'tA caMdalesAI'ityAdi, tA iti pUrvavat , candraII(graMtha 8000) lezyA iti jyotsnA iti anayoH padayorathavA jyotsnA iti candralezyA ityanayoH padayoH, ihaakssraa||256|| NAmAnupUrvIbhedenArthabhedo dRSTaH, yathA vedo deva iti, padAnAmapi cAnupUrvIbhedadarzanAdarthabhedadarzanaM yathA-putrasya guruH guroH putra iti, tata ihApi kadAcidAnupUrvIbhedAdarthabhedo bhaviSyatItyAzaGkAvazAccandralezyA iti jyotsnA ityuktvA jyotsnA iti candralezyA ityuktaM, anayoH padayorAnupUrvyA anAnupUrvyA vA vyavasthitayoH ko'rthaH?, kiM parasparaM bhinna utA. bhinna iti ?, sa ca kiMlakSaNaH-kisvarUpo lakSyate-tadanyavyavacchedena jJAyate yena tallakSaNaM-asAdhAraNaM svarUpa kiM lakSaNaMasAdhAraNa svarUpaM yasya sa tathA, evaM prazne kRte bhagavAnAha-tA egaDhe egalakkhaNe' iti, tA iti pUrvavat, candralezyA iti jyotsnA ityanayoH padayorAnupUrdhyA anAnupUrvyA vA vyavasthitayoreka eva-abhinna evArthaH, ya eva ekasya padasya vAcyo'rthaH sa eva dvitIyasyApi padasyeti bhAvaH, 'egalakkhaNe' iti eka-abhinnamasAdhAraNasvarUpaM lakSaNaM yasya sa tathA, kimuktaM bhavati ?-yadeva candralezyA ityanena padena vAcyasyAsAdhAraNaM svarUpaM pratIyate tadeva jyotsnA ityanenApi padena, yadeva ca jyotsnA ityanena padena tadeva candralezyA ityanenApi padeneti, evaM Atapa iti sUryalezyA iti yadivA sUryalezyA iti Atapa iti, tathA andhakAra iti chAyA iti athavA chAyA iti andhakAra iti, teSu 4 padeSu viSaye praznanirvacanasUtrANi bhAvanIyAni // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM poDazaM prAbhRtaM samAptam / / // 256 // in Education Internet For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uijoyaNasae uhuM uppatitA heTThille tArAvimANe cAraM carati aTThajoyaNasate uhuM uppatittA suravimANe cAraM carati aTThaasIe joyaNasae uGkaM uppaittA caMdavimANe cAraM carati Nava joyaNasatAI uhuM uppatittA uvariM tArAvimANe cAraM carati, heTThillAto tArAvimANAto dasajoyaNAI uhuM uppatittA sUravimANA cAraM caraMti nautiM joyaNAI uddhaM uppatittA caMdavimANA cAraM caraMti dasottaraM joyaNasataM uDuM upapatittA uvarille tArArUve cAraM carati, suravimANAto asItiM joyaNAI uhUM uppatittA caMdavimANe cAraM carati joyaNasataM uhuM upapatittA uvarille tArArUve cAraM carati, tA caMdavimANAto NaM vIsaM joyaNAI uhuM uppatittA uvarillate tArArUve cAraM carati, evAmeva sapudhAvareNaM dasuttarajoyaNasataM bAhalle tiriyamasaMkheje jotisa| visae jotisaM cAraM carati Ahiteti vadejjA / (sUtraM 89 ) tA asthi NaM caMdimasUriyANaM devANaM hidvaMpi tArArUvA aNupitullAvi samapi tArAkhvA aNupi tullAvi uppipi tArAkhvA aNupi tullA vi, tA asthi, tA kahaM te caMdimasUriyANaM devANaM hiTThapi tArArUvA aNupi tullAvi samapi tArArUvA aNuMpi tullAvi upipi tArArUvA apitullAvi ?, tA jahA jahA NaM tesi NaM devANaM tavaNiyamayaM bhacerAI ussitAI bhavati tahA tahA NaM tesiM devANaM evaM bhavati, taM0 - aNute vAtullatte vA, tA evaM khalu caMdimasuriyANaM devANaM hidvaMpi tArArUvA aNupitullAvi taheba jAva umpipi tArArUvA aNupi tullAvi (sUtraM 90) tA egamegassa NaM caMdssa | devassa kevatiyA gahA parivAro paM0 kevatiyA NakkhattA parivAro paNNatto kevatiyA tArA parivAro paNNatto, For Personal & Private Use Only Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa-18 SOCIC0- 5 | candrAderu . .... . ONLItvatAraka syANutAdi | parivAra abAdhA abhyantaracA TtA egamegassa NaM caMdassa devassa aTThAsItigahA parivAro paNNatto, aTThAvIsaM NakkhattA parivAro paNNatto, ptivRttiH (mala.) 'chAvadvisahassAI Nava ceva satAI paMcuttarAI (pNcsyraaii)| egasasIparivAro tArAgaNakoDikoDINaM // 1 // parivAro paM0 (sUtraM91) tA maMdarassaNaM pacatassa kevatiyaM abAdhAe (joise)cAraM carati?, tA ekkArasa ekkavIse // 259 // 4 joyaNasate abAdhAe joise cAraM carati, tAloaMtAtoNaM kevatiyaM abAdhAe jotise paM?,tA ekkArasa ekkAre joyaNasate ayAdhAe joise paM0 (sUtra92) tA jaMbuddIveNaM dIve katare Nakkhatte sababhaMtarillaM cAra carati katare maNakkhatte sababAhirilaM cAraM carati kayare Nakkhatte savvuvarillaM cAraM carati kayare Nakkhatte sabahihilaM cAraM carai ?, abhIyI Nakkhatte sabambhitarilaM cAraM carati, mUle Nakkhatte sababAhirillaM cAraM carati, sAtI Nakkhitte savvuvarillaM cAra carati, bharaNI Nakkhatte sabaheDillaM cAraM carati (sUtraM 93) | 'tA kahaM te' ityAdi, tA iti pUrvavat, kathaM ?-kena prakAreNa bhagavan ! tvayA bhUmerUddha candrAdInAmuccatvamAkhyAtamiti vadet ?, evaM prazne kRte bhagavAnetadviSaye yAvatyaH pratipattayaH tAvatIrupadarzayati-tatthetyAdi, tatra-uccatvaviSaye khalvimAH-vakSyamANasvarUpAH paJcaviMzatiH pratipattayaH-paratIthikAbhyupagamarUpAH prajJaptAH, tA eva 'tatthege' ityAdinA darzayati, tatra-teSAM paJcaviMzateH paratIthikAnAM madhye eke paratIrthikA evamAhaH, tA iti pUrvavat ekaM yojanasahasraM sUryo| bhUmerurdhvamuccatvena vyavasthito yarddha-sArddha yojanasahasraM bhUmerUdhaM candraH, kimuktaM bhavati ?-bhUmerUz2a yojanasahane gate atrAntare sUryo vyavasthitaH, sADhe ca yojanasahane gate candraH, sUtre ca yojanasaGkhyApadasya sUryAdipadasya ca tulyAdhikara 89-93 525-05-05-05-25% | // 259 // Jain Education Intern For Personal & Private Use Only w Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5-% % % Natvanirdezo'bhedopacArAt , yathA pATaliputrAt rAjagRhaM nava yojanAnItyAdau, evamuttareSvapi sUtreSu bhAvanIya, atropasaMhA-13 ramAha-'ege evamAhaMsu' 1, eke punarevamAhuH tA iti pUrvavat , dve yojanasahasre bhUmerUrva sUryo vyavasthitaH arddhatRtIyAni yojanasahasrANi candraH atropasaMhAraH 'ege evamAhaMsu' 2,evaM zeSANyapi sUtrANi bhAvanIyAni, eeNa'mityAdi, etena-anta| roditenAbhilApena zeSapratipattigatamapi sUtrajAtaM netanyaM, taccaivam-'tiNNI'tyAdi, ege puNa evamAhaMsu tiNNi joaNasahassAI sUre uDe uccatteNaM aduhAI caMde ege evamAsu 3, 'tA cattArI'tyAdi ege puNa evamAhaMsu tA cattAri joya-14 NasahassAI sUre uhUM uccatteNaM addhapaMcamAI caMde ege evamAhaMsu 4, 'tA paMce'tyAdi, ege puNa evamAhaMsu tA paMca jo|yaNasahassAI sUre uDe uccatteNaM addhachaTAI caMde ege evamAhaMsu 5 'evaM cha sUre addhasattamAI caMde' ege puNa eva-10 mAhaMsu tA cha joyaNasahassAI sUre uDe uccatteNaM addhasattamAI caMde ege evamAhaMsu 6 'satta sUre aDaTThamAI caMde' iti ege puNa evamAhaMsu tA satta joyaNasahassAI sUre uhuM uccatteNaM aTThamAI caMde ege evamAhaMsu 7 'aTTa sUre addhanavamAiM caMde', iti ege puNa evamAhaMsu tA aTTha joyaNAI sUre uDe uccatteNaM addhanavamAI caMde ege evamAhaMsu 8 'nava sUre addhadasamAI caMde' iti ege puNa evamAhaMsu tA nava joyaNasahassAI sUre uDDe uccatteNaM addhadasamAI caMde ege evamAhaMsu 94 'dasa sUre addhaekkArasAI caMde' iti, ege puNa evamAhaMsu tA dasa joyaNasahassAI sUre uhuM uccatteNaM addhae-12 kArasAI caMde ege evamAhaMsu 10 'ekkArasa sUre avArasa caMde' iti, ege puNa evamAhaMsu tA ikkAhai rasa joyaNasahassAI sUre u8 uccatteNaM addhavArasa caMde ege evamAhaMsu 11 'bArasa sUre addhaterasamAI % %%A5%-05-05 For Personal & Private Use Only Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lagatA 6vapaNacandAdaru. sUryaprajJa- tivRttiH (mala.) // 26 // AIMER 16, 'sattarasa ra mAsu 17, 'advArasa bAda ege evamAsu 18 caMde' iti ege puNa evamAsu tA vArasa joyaNasahassAI sUre uI uccatteNaM addhatarasamAI caMde ege puNa evamAsu |12, 'terasa sUre addhacauddasamAiM caMde' iti, ege puNa evamAIsu tA terasa joyaNasahassAI sUre uDDe uccatteNaM addhacohasamAI caMde ege evamAsu 13, 'coddasa sUre addhapaMcadasamAI caMde' iti ege puNa evamAhaMsa vA coisa joya- catvaM tAraka NasahassAI sUre urdu uccatteNaM addhapaMcadasamAI caMde ege evamAhaMsu 14, 'pannarasa sUre addhasolasamAI caMde' iti ege sthANutAdi puNa evamAhaMsu tA paNNarasa joyaNasahassAI sUre uDDe uccatteNaM addhasolasamAI caMde ege evamAhaMsu 15, 'solasa sUre parivAraH aDasattarasAI caMde' iti ege puNa evamAhaMsu tA solasa joyaNasahassAI sUre u8 uccatteNaM adbhasattarasamAI caMde ege / abAdhA a bhyantaracAevamAsu 16, 'sattarasa sUre addhadvArasamAI caMde' iti ege puNa evamAhaMsu tA sattarasa joyaNasahassAI sUre uhuM rAsU uccatteNaM addhadvArasamAI caMde ege evamAhaMsu 17, 'aTThArasa sUre addhaegUNavIsamAiM caMde' iti ege puNa evamAhaMsu4 89-93 tA aTThArasa joyaNasahassAI sUre uDDe uccatteNaM addhaegUNavIsamAI caMde ege evamAhesu 18 'egUNavIsaM sUre addhavIsamAI caMde' iti ege puNa evamAsu tA egUNavIsaM joyaNasahassAI sUre uDDe uccatteNaM addhavIsamAI caMde ege evamAhaMsu 19, 'vIsaM sUre addhaekavIsamAI caMde' iti ege puNa evamAhaMsu tA vIsaM joyaNasahassAI sUre uI uccatteNaM adbhaekavIsamAiM caMde ege evamAiMsu 20, 'ekavIsaM sUre addhabAvIsamAiM caMde' iti ege puNa evamAiMsu nA ikkavIsaM joya // 26 // NasahassAI sUre uDe uccatteNaM addhavAvIsamAI caMde ege evamAhaMsu 21, 'bAvIsaM sUre aDatevIsAI caMde' iti ege puNa evamAsu tA bAvIsaM joyaNasahassAI sUre uhuM uccatteNaM adbhatevIsamAI caMde ege evamAsu 22 'tevIsaM sUre caMde ege evamAhaMsu For Personal & Private Use Only Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 56-5 addhacaugrIsamAI caMdre' iti ege puNA evamAiMsu tA tevIsaM joyaNasahassAI sUre u8 uccatteNaM adbhacAbIsamAI caMde |ege evamAiMsu 23 'cavIsa sUre addhapaMcavIsamAI caMde' iti ege puNa evamAhaMsu cauvIsa joyaNasahassAI sUo uDe uccatteNaM addhapaMcavIsamAI caMde ege evamAsu 24, paJcaviMzatitamapratipattisUtraM tu sAkSAddarzayati-ege puNa evamAhaMsu-tA paNavIsa'mityAdi, etAni ca sUtrANi sugamatvAt svayaM bhAvanIyAni, tadevamuktAH paramatipatayaH sampati svamataM bhagavAnupadarzayati-'vayaM puNa evaM badAmoM' ityAdi, vayaM punarutpannakevalavedasaH evaM-vakSyamANena prakAreNa vadAmasvameva prakAramAha-tA imIseM' ityAdi, tA iti pUrvavat , asyA ratnaprabhAyAH pRthivyA bahusamaramaNIyAt bhUmibhA| gAdUrdhva sapta yojanazatAni navatAni-navatyadhikAni utplutya gatvA atrAntare adhastanaM tArAvimAnaM cAraM cAti-maNDalagatyA paribhramaNa pratipadyate, tathA asyA eva ratnaprabhAyAH pRthivyA bahusamaramaNIyAt bhUmibhAgAdUrdhvamaSTau yojanazatAnyuplutyAtrAntare sUryavimAnaM cAra carati, tathA asyAeva ratnaprabhAyAH pRthivyA bahusamaramaNIyAt bhUmibhAgAdUrva paripUrNAni nava yojanazatAnyutplutyAtrAntare sarvoparitanaM tArAvimAnaM cAraM carati / adhastanAcArAvimAnAdUrva daza yojanAnyutplutyAtrAntare sUryavimAnaM cAra carati, tata evAdhastanAtU tArAvimAnAnnavatiM yojanAnyUrdhvamutplutyAnAntare candravimAnaM | |cAraM carati, tata eva sarvAdhastanAt tArAvimAnAddazottaraM yojanazatamUrdhvamutplutyAtrAntare sarvoparitanaM vArAvimA cAra carati, 'tA sUravimANAoM' ityAdi, tA iti pUrvavat sUryavimAnAdUrdhvamazIti yojanAnyutplutyAtrAntare candravimAnaM cAraM carati, tasmAdeva sUryavimAnAdUrdhva yojanazatamutplutyAtrAntare sarvoparitanaM tArArUpaM jyotizcakaM cAraM carati, 'tA -5-45- 45 1 For Personal & Private Use Only Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJativRttiH ( mala0 ) // 261 // Jain Education Internationa |caMdadvimANAo' ityAdi tA iti pUrvavat candravimAnAdUrdhvaM viMzatiM yojanAni utplutyAtrAntare sarvoparitanaM tArArUpaM jyotizcakraM cAraM carati 'evamevetyAdi evameva-uktenaiva prakAreNa 'sapuvAvareNaM' ti saha pUrveNa varttante iti sapUrva sapUrva ca tat aparaM ca sapUrvAparaM tena pUrvAparamIlanenetyarthaH, dazottarayojanazatabAhalyena, tathAhi - sarvAdhastanAttArArUpAt jyo|tizcakrAdUrdhvaM dazabhiyojanaiH sUryavimAnaM tato'pyazItyA yojanaizcandravimAnaM tato viMzatyA sarvoparitanaM tArArUpaM jyotizcakramiti bhavati jyotizcakracAraviSayasya dazottaraM yojanazataM bAhalyaM, tasmin dazottarayojanazatabAhalye, punaH kathaMbhUte ityAha- tiryagasaGkhyeye-asaGkhyeyayojanakoTIkoTIpramANe jyotirviSaye manuSyakSetraviSayaM jyotizcakraM cAraM caraticAraM carat manuSyakSetrAdvahiH punaravasthitamAkhyAtaM iti vadet // 'tA asthi Na' mityAdi, tA iti pUrvavat, astyetat bhagavan ! yaduta candrasUryANAM devAnAM 'hiTThipi tti kSetrApekSayA adhastanA api tArArUpavimAnAdhiSThAtAro devA | dyutivibhavalezyAdikamapekSya kecidaNavo'pi - laghavo'pi bhavanti, hInA api bhavantItyarthaH kecittulyA api bhavanti, tathA samamapi - candravimAnaiH sUryavimAnaizca kSetrApekSayA samazreNyApi vyavasthitAstArArUpAH - tArAvimAnAdhiSThAtAro devAste'pi candrasUryANAM devAnAM dyutivibhavAdikamapekSya kecidaNavo'pi bhavanti kecittulyA api tathA candravimAnAnAM sUryavimAnAnAM coparyapi ye vyavasthitAstArArUpAH - tArArUpavimAnAdhiSThAtAro devAste'pi candrasUryANAM devAnAM dyutivi| bhavAdikamapekSya kecidaNavo'pi bhavanti kecittulyA api ?, evaM gautamena prazne kRte bhagavAnAha - 'tA asthi'tti yadetattvayA pRSTaM tatsarvaM tathaivAsti, evamukte punaH praznayati- 'tA kahaM te' ityAdi, sugamaM, bhagavAnAha - 'tA jaha jahe tyAdi, // 7 // For Personal & Private Use Only 28 prAbhUte candrAderu. catvaM tAraka syANutAdi parivAraH abAdhA a bhyantaracA rAH sU 89-93 // 261 // Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA iti pUrvavat yathA yathA Namiti vAkyAlaGkAre teSAM devAnAM - tArArUpavimAnAdhiSThAtRRNAM prAgbhave taponiyamabrahmaca|ryANi ucchritAni utkaTAni bhavanti tathA tathA teSAM devAnAM tasmin - tArArUpavimAnAdhiSThAtRbhave evaM bhavati yathA / aNutvaM vA tulyatvaM vA, kimuktaM bhavati ? - yaiH prAgbhave taponiyamabrahmacaryANi mandAni kRtAni te tArArUpavimAnAdhiSThA| tRdevabhavamanuprAptAzcandrasUryebhyo devebhyo dyutivibhavAdikamapekSya hInA bhavanti, yaistu bhavAntare taponiyamabrahmacaryANi | atyutkaTAnyAsevitAni te tArArUpavimAnAdhiSThAtRrUpadevatvamanuprAptA dyutivibhavAdikamapekSya candrasUryairdevaiH saha samAnA bhavanti, na caitadanupapannaM, dRzyante hi manuSyaloke'pi kecijjanmAntaropacitatathAvidhapuNyaprAgbhArA rAjatvamaprAptA api rAjJA saha tulyadyutivibhavA iti, 'tA evaM khalu' ityAdi nigamanavAkyaM sugamaM / 'tA egamegassa Na'mi|tyAdi, grahAdiparivAraviSayANi praznanirvacanasUtrANi sugamAni, 'tA maMdarassa Na'mityAdi, tA iti pUrvavat, mandarasya parvatasya jambUdvIpagatasya sakalatiryaglokamadhyavarttinaH kiyatkSetramavAdhayA sarvataH kRtvA cAraM carati 1, bhagavAnAha - 'tA ekkAra se' tyAdi, tA iti pUrvavat ekAdaza yojanazatAni ekaviMzAni - ekaviMzatyadhikAni avAdhayA kRtvA cAraM carati, | kimuktaM bhavati ? - meroH sarvata ekAdaza yojanazatAnyekaviMzatyadhikAni muktvA tadanantaraM cakravAlatayA jyotizcakraM cAraM carati, 'tA loyaMtAo Na'mityAdi, tA iti pUrvavat lokAntAdavaku Namiti vAkyAlaGkAre kiyat kSetramabAdhayA kRtvA - apAntarAlaM kRtvA jyotiSaM prajJaptam ?, bhagavAnAha - 'ekkAra se' tyAdi, ekAdaza yojanazatAnyekAdazAni - ekA For Personal & Private Use Only Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdivAhi sUryaprajJa dazAdhikAni abAdhayA kRtvA-apAntarAlaM vidhAya jyotiSaM prajJapta, 'tA jaMbuddIveNaM dIve kayare nakkhatte' ityAdi sugama | 18prAbhRte nivRttiH navaramabhijinnakSatraM sarvAbhyantaraM nakSatramaNDalikAmapekSya evaM mUlAdIni sarvabAhyAdIni veditvyaani| . candrAdeHsaM(malA tA caMdavimANeNaM kiMsaMThite paM01, tA aDakaviTThagasaMThANasaMThite savaphAliyAmae anbhuggayamUsitapahasite| sthaanmaayaa||22|| vividhamaNi rayaNabhatticitte jAva paDirUve evaM sUravimANe gahavimANe NakvattavimANe taaraavimaanne| tA nazca sU94 caMdavimANe NaM kevatiyaM AyAmavikkhaMbheNaM kevatiyaM parikkheveNaM kevatiyaM bAhalleNaM paM0?, tA chappaNNaM egahibhAge joyaNassa AyAmamikkhaMbheNaM taM tiguNaM savisesaM parirayeNaM aTThAvIsaM egaTThibhAge joyaNassa yAhalleNaM paNNatte, tikadI patA sUravimANe NaM kevatiya AyAmavikkhaMbheNaM pucchA, tA aDayAlIsaM egahibhAge joyaNassa AyAmavikkhaM sU 95 bheNaM taM tiguNaM savisesaM pariraeNaM cauccIsaM egahibhAge joyaNassa bAhalleNaM paM0, tA NakkhattavimANe NaM keva|tiyaM pucchA, tA kosaM AyAmavikkhaMbheNaM taM tiguNaM savisesaM pariraeNaM addhakosaM bAhalleNaM paM0, tA tArAvi mANe NaM kevatiyaM pucchA, tA addhakosaM AyAmavikkhaMbheNaM taM tiguNaM savisesaM pariraeNaM paMcadhaNusayAI bAha4AlleNaM pN0||taa caMdvimANaM NaM kati devasAhassIo parivahaMti?, solasa devasAhassIo parivahaMti, taM0-pura-18 |cchimeNaM sIharUvadhArINaM cattAri devasAhassIbho parivahaMti, dAhiNe NaM gayarUvadhArINaM cattAri devasAha-IX ssIo parivahaMti, paJcatthimeNaM vasabharUvadhArINaM cattAri devasAhassIo parivahaMti, uttareNaM turagasvadhArINaM cattAri devasAhassIo parivahaMti, evaM haravimANapi, tA gahavimANe gaM kati devamAhassIo parika in Educon Intera For Personal & Private Use Only Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *OM5 555-56-%25645% haMti ?, tA aTTa devasAhassIo parivahati, taM0-puracchimeNaM siMharUvadhArINaM devANaM do devasAhassIo parivahaMti, evaM jAva uttareNaM turagarUvadhArINaM, tA nakkhattavimANeNaM kati devasAhassIo parivahati?, tA cattAri devasAhassIo parivahaMti, taM0-puracchimeNaM sIharUvadhArINaM devANaM ekA devasAhassI parivahati evaM jAva uttareNaM turagarUvadhArINaM devANaM, tA tArAvimANe NaM kati devasAhassIo parivahaMti ?, tA do devasAhassIo parivahati taM0-puracchimeNaM sIharUvadhArINaM devANaM paMca devasatA parivahaMti, evaM jAvuttareNaM turagarUvadhArINaM (sUtraM 94) etesi NaM caMdimasUriyagahaNakkhattatArAkhvANaM kayarerahiMto sigghagatI vA maMdagatI vA?, tA caMdehito sUrA sigghagatI sUrehiMto gahA sigdhagatIgahehitoNakkhattA sigghagatINakkhattehiMtotArA sigdhagatI, savappagatI caMdA sabasigghagatI tArA / tA eesi NaM caMdimasUriyagahagaNaNakNattatArArUvANaM kayarezahito appiDiyA vA mahiDiyA vA?, tArAhiMto mahihiyA NakkhattA NakkhattehiMto gahA mahiDiyA gahehito sUrA mahiDiyA sUrehiMto caMdA mahiDDiyA sabappaDDiyA tArA sabamahiDDiyA caMdA (sUnnaM 95) 'tA caMdavimANe Na'mityAdi saMsthAnaviSayaM praznasUtraM sugama, bhagavAnAha-'tA addhakaviTThage'tyAdi, uttAnIkRtamarddhamAtraM kapitthaM tasyeva yat saMsthAnaM tena saMsthitamarddhakapitthasaMsthAnasaMsthitaM, Aha-yadi candravimAnamuttAnIkRtArddhamA kapitthaphalasaMsthAnasaMsthitaM tata udayakAle astamayakAle vA yadivA tiryak paribhramat paurNamAsyAM kasmAttadardhakapitthaphalAkAraM nopalabhyante, kAmaM zirasa upari vartamAnaM vartulamupalabhyate, arddhakapitthasya upari dUramavasthApitasya parabhAgAda Jain Education Internationa For Personal & Private Use Only Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa-IN *605 18 mAite candrAdesasthAnamAyAmAdivAhinazca sU 94 alpetaragatiRddhI % nato va latayA dRzyamAnatvAt , ucyate, ihArddhakapitthaphalAkAraM candra vimAnaM na sAmastyena pratipattavyaM kintu tasya ptivRttiH candravimAnasya pIThaM, tasya ca pIThasyopari candradevasya jyotizcakrarAjasya prAsAdaH, sa ca prAsAdastathA kathaMcanApi vyava-| (mala0) sthito yathA pIThena saha bhUyAn vartulAkAro bhavati, sa ca dUrabhAvAdekAntataH samavRttatayA janAnAM pratibhAsate, tato na kazciddoSaH, na caitatsvamanISikAyA vijRmbhitaM, yata etadeva jinabhadragaNikSamAzramaNena vizeSaNavatyAmAkSepapurassaraM 4 uktam-"addha kaviTThAgArA udayatthamaNami kaha na dIsaMti / sasisUrANa vimANA tiriyakkhettaThiyANaM ca // 1 // A0 & uttANaddhakaviThThAgAraM pIDhaM taduvariM ca pAsAo / vaTTAlekheNa tao samavaTTa dUrabhAvAo // 2 // " tathA sarva-niravazeSa |sphaTikamayaM-sphaTikavizeSamaNimayaM tathA abhyudgatA-Abhimukhyena sarvato vinirgatA utsRtA-prabalatayA sarvAsu dikSu prasRtA yA prabhA-dIptistayA sitaM-zuklaM abhyudgatotsRtaprabhAsitaM tathA vividhA-anekaprakArA maNayaH-candrakAntAdayo ratnAni-karketanAdIni teSAM bhaktayo-vicchittivizeSAstAbhizcitraM-anekarUpavat AzcaryavadvA vividhamaNiratnacitraM yAvatzabdAt 'vAuddhayavijayavejayaMtIpaDAgAchattAicchattakalie tuMge gagaNatalamaNulihaMtasihare jAlaMtararayaNa paMjasammIliyaba maNikaNagathUbhiyAge viyasiyasayavattapuMDarIyatilayarayaNaDDacaMdacitte aMto bahiM ca saNhe tavaNijjavAlugApatthaDe suhaphAse |sassirIyarUve pAsAIe darisaNijje" iti, tatra vAtodbhutA-vAyukampitA vijayaH-abhyudayastatsaMsUcikA vaijayantyabhidhAnA| yA patAkA athavA vijayA iti vaijayantInAM pArzvakarNikA ucyante tatpradhAnA vaijayantyo vijayavaijayantyaH patAkA:tA eva vijayavarjitA vaijayantyaH chatrAticchatrANi ca-uparyuparisthitAtapatrANi taiH kalitaM vAtoddhatavijayavaijayantIpatA % // 263 // %%% For Personal & Private Use Only Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAchatrAticchatrakalitaM tujhaM-uccamata eva 'gagaNatalamaNulihaMtasihare'tti gaganatalaM-ambaratalamanulikhat-abhilaGghanyat zikharaM yasya tat gaganatalAnulikhazikharaM, tathA jAlAni-jAlakAni tAni ca bhavanabhittiSu loke pratItAni tadantareSu viziSTazobhAnimittaM ratnAni yatra tat jAlAntararatnaM, sUtre cAtra prathamaikavacanalopo draSTavyaH, tathA paJjarAt unmIlitamiva-bahiSkRtamiva paJjaronmIlitaM, yathA hi kila kimapi vastu paJjarAt-vaMzAdimayapracchAdanavizeSAd bahiSkRtamatyantamavinaSTacchAyatvAt zobhate evaM tadapi vimAnamiti bhAvaH, tathA maNikanakAnAM sambandhinI stUpikAzikharaM yasya tat maNikanakastUpikAkaM, tathA vikasitAni yAni zatapatrANi puNDarIkANi ca dvArAdau pratikRtitvena sthitAni tilakAzca bhittyAdiSu puNDrANi ratnamayAzcArddhacandrA dvArAgrAdiSu taizcitraM vikasitazatapatrapuNDarIkatilakArddhacandracitraM, tathA antabihizca zlakSNaM masUNamityarthaH, tathA tapanIyaM-suvarNavizeSastanmayyAH vAlukAyA:-sikatAyAH prastaTaH-prataro yatra tattathA, tathA sukhasparza zubhasparza vA tathA sazrIkANi-sazobhAni rUpANi-narayugmAdIni yatra tat sazrIkarUpaM tathA prasAdIyaMmanaHprasAdahetuH ata eva darzanIyaM-draSTuM yogya, taddarzanena tRpterasambhavAt , tathA prativiziSTaM-asAdhAraNaM rUpaM yasya tattathA, 'evaM sUravimANevI'tyAdi, yathA candravimAnasvarUpamuktamevaM sUryavimAnaM tArAvimAnaM ca vaktavyaM, prAyaH sarve pAmapi jyotirvimAnAnAmekarUpatvAt , tathA coktaM samavAyAGge-"kevaiyA NaM bhaMte ! joisiyAvAsA paNNattA ?, goyamA ! PimIse rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo sattanauyAI joyaNasayAI uDe uppaittA dasuttarajoyaNa sayabAhale tiriyamasaMkheje joisavisae joisiyANaM devANaM asaMkhejA joisiyavimANAvAsA pannattA, te NaM joisiya-4 26 For Personal & Private Use Only Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryamajJa (mala) vimANAvAsA abbhuggayasamUsiyapahasiyA vivihamaNirayaNabhitticittA taM ceva jAva pAsAIyA darisaNijjA abhirUvA pa-18|18 prAbhRte ptivRttiH laDirUvA' iti, 'tA caMdavimANe Na'mityAdIni AyAmaviSkambhAdiviSayANi sarvANyapi praznanirvacanasUtrANi sugamAni. candrAdeHsaM navaraM sarvatrApi paridhiparimANaM 'vikkhaMbhavaggadahaguNakaraNI vaTTassa parirao hoi" [viSkambhavargadazaguNakaraNivattasya sthAnamAyAparirayo bhavati ] iti karaNavazAt svayameva netavyaM, tathA yattArAvimAnasyAyAmaviSkambhaparimANamuktamagavyUtamuccatva-2 maadivaahi||26|| nazca sU94 parimANaM krozacaturbhAgaH tadutkRSTasthitikasya tArAdevasya sambandhino vimAnasyAvaseyaM, yatpunarjaghanyasthitikasya tArA-14 alpetaragadevasya sambandhi vimAnaM tasyA''yAmaviSkambhaparimANaM paJcadhanuHzatAni uccatvaparimANamarddhatRtIyAni dhanu zatAni, tathA tiRddhI coktaM tatvArthabhASye-'aSTAcatvAriMzadyojanakaSaSTibhAgAH sUryamaNDalaviSkambhaH candramasaH SaTpaJcAzad grahANAmarddhayojanaM gavyUtaM nakSatrANAM sarvotkRSTAyAstArAyA arddhakozo jaghanyAyAH pazca dhanuHzatAni, viSkambhArddhabAhalyAzca bhavanti | sarve sUryAdayo'tra loka" iti, 'tA caMdavimANaM kaha devasAhassIo parivahaMti' ityAdInyapi vAhanaviSayANi praznanirvacanasUtrANi sugamAni, navaramiyamatra bhAvanA-iha candrAdInAM vimAnAni tathAjagatsvAbhAvyAnnirAlambAni vahantyavatiSThante, kevalaM ye AbhiyogikA devAste tathAvidhanAmakarmodayavazAt samAnajAtIyAnAM hInajAtIyAnAM vA devAnAM | nijasphAtivizeSadarzanArthamAtmAnaM bahu manyamAnAH prasAdabhRtaH satatavahanazIleSu vimAneSu adhaH sthitvA 2 kecita siMha-ga rUpANi kecid gajarUpANi kecit vRSabharUpANi kecitturagarUpANi kRtvA tAni vimAnAni vahanti, na caitadnupapanna, &| tathAhi-yatheha ko'pi tathAvidhAbhiyogyanAmakarmopabhogabhAgI dAso'nyeSAM samAnajAtIyAnAM hInajAtIyAnAM vA pUrva // 264 // Jain Education Internal For Personal & Private Use Only Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25- di, zAraNa bahui paricitAnAmevamahaM nAyakasyAsya suprasiddhasya sammata iti nijasphAtivizeSapradarzanArtha sarvamapi svocitaM karma nAyaka-11 samakSaM pramuditaH karoti, tathA''bhiyogikA api devAstathAvidhAbhiyogyanAmakarmopabhogabhAjaH samAnajAtIyAnAM hInajAtIyAnAM vA devAnAmanyeSAmevaM vayaM samRddhA yatsakalalokaprasiddhAnAM candrAdInAM vimAnAni vahAma ityevaM nijasphAtivizeSapradarzanArthamAtmAnaM bahu manyamAnA uktaprakAreNa candrAdivimAnAni vahantIti, teSAM ca candrAdivimAnavahanazIlAnAmAbhiyogikadevAnAmime saGkhyAsaGghAhike jambUdvIpaprajJaptisatke gAthe-"solasa devasahassA vahati caMdesu ceva sUresu / aheva sahassAI ekkekamI gahavimANe // 1 // cattAri sahassAI nakkhattami ya havaMti ekkeke / do ceva sahassAI tArArUvekkamekkami // 2 // " 'tA eesi 'mityAdi, zIghragativiSayaM praznasUtraM nirvacanasUtraM ca sugama, etacca pazcAdapyuktaM paraM bhUyo vimAnavahanaprastAvAduktamityadoSaH, anyadvA kAraNaM bahuzrutebhyo'vagantavyaM / / tA jaMbuddIve NaM dIve tArAruvassa ya 2 esa NaM kevatie abAdhAe aMtare paNNatte?, duvihe a |paM0, taM0-vAghAtime ya NivAghAtime ya, tattha NaM je se vAghAtime se NaM jahaNNeNaM doNNi bAvaDhe joyaNasate ukkoseNaM bArasa joyaNasahassAI doNNi bAtAle joyaNasate tArArUvassa 2 ya abAdhAe aMtare paNNatte, tattha je se nivAghAtime se jahaNeNaM paMca dhaNusatAI ukkoseNaM addhajoyaNaM tArArUvassa ya 2 abAdhAe aMtare paM0 (sUtraM 96) tA caMdassa NaM jotisiMdassa jotisaraNNo kati aggamahisIo paNNattAo?, tA cattAri aggamahisIbho paNNasAo,taM0-caMdappabhAdosiNAbhA acimAlIpabhaMkarA, tattha NaM egamegAe devIe cattAri abAdhA kAra- va dain Education International For Personal & Private Use Only Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | tArAntaraM ARC5 18 prAbhRte candrAdidevI sU 4 // 25 // sUryaprajJa-15/devIsAhassI pariyAro paNNatto, pabhU NaM tAto egamegA devI aNNAiM cattAri 2 devIsahassAI parivAra viuvittae ?, evAmeva sapuvAvareNaM solasa devIsahassA, settaM tuDie, tA pabhU NaM caMde jotisiMde jotisarAyA(mala.) caMdavaDiMsae vimANe sabhAe sudhammAe tuDieNaM sahiM divAI bhogabhogAiM bhuMjamANe viharittae?, No iNaDhe samaDhe, tA kahaM te No pabhU jotisiMde jotisarAyA caMdvaDisae vimANe sabhAe sudhammAe tuDieNaM saddhiM divAI bhogabhogAI bhuMjamANe viharittae ?, tA caMdassa NaM jotisiMdassa jotisaraNNo caMdavaDisae vimANe |sabhAe sudhammAe mANavaesu cetiyakhaMbhesu vairAmaesu golavadRsamuggaesu bahave jiNasakathA saMNikkhittA |ciTuMti, tAo NaM caMdassa jotisiMdassa joisaraNNo aNNesiM ca bahUrNa jotisiyANaM devANa ya devINa ya acaNijjAo vaMdaNijAo pUyaNijAo sakAraNijjAo sammANaNijjAo kallANaM maMgalaM devayaM cetiyaM paju vAsaNijjAo evaM khalu No pabhU caMde jotisiMde jotisarAyA caMdavaDisae vimANe sabhAe suhammAe tuDiepraNaM sahiM divAI bhogabhogAiM bhuMjamANe vihritte|pbhuu NaM caMde jotisiMde jotisarAyA caMdavaDiMsae vimANe sabhAe sudhammAe caMdaMsi sIhAsaNaMsi cAhiM sAmANiyasAhassIhiM cauhi aggamahisIhiM saparivArAhiM tihiM parisAhiM sattahiM aNiehiM sattahiM aNiyAhivatIhiM solasahiM AyarakkhadevasAhassIhiM aNNehi |ya bahUhiM jotisiehiM devehiM devIhi ya saddhiM saMparibuDe mahatAhataNagIyavAiyataMtItalatAlatuDiyaghaNamuIgapaDuppavAitaraveNaM divAI bhogabhogAI bhuMjamANe viharittae kevalaM pariyAraNiDDIe No cevaNaM mehunnvttiyaae| 5460525 // 265 // dan Education International For Personal & Private Use Only Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R O SES tA sUrassa NaM joisiMdassa jotisaraNNo kati aggamahisIo paM0 1, tA cattAri aggamahisIo paM0 M0-sUrappabhA AtavA acimAlA pabhaMkarA, sesaM jahA caMdassa, NavaraM sUravaDeMsae vimANe jAva No ceva NaM kAmehuNavattiyatAe (sUtraM 97 ) jotisiyANaM devANaM kevaiyaM kAlaM ThitI paNNatA?, jahaNeNaM aDabhAgapadalitovamaM ukkoseNaM palitovamaM vAsasatasahassamanbhahiyaM, tA jotisiNINaM devINaM kevatiyaM kAlaM ThitI| paM0?, tA jahanneNaM aTThabhAgapalitovama ukkoseNaM addhapaliovamaM pannAsAe vAsasahassehiM anbhahiyaM, caMda-13 vimANe NaM devANaM kevatiyaM kAlaM ThitI paNNatA?, jahanneNaM caunbhAgapalitovarma ukkoseNaM palitovamaM vAsasaya-| sahassamanbhahiyaM, tA caMdavimANe NaM devINaM kevatiyaM kAlaM ThitI paM01, jahaNNeNaM caunbhAgapalitovamaM ukko-| seNaM apalitovamaM paNNAsAe vAsasahassehiM abhahiyaM, sUravimANe NaM devANaM kevatiyaM kAlaM ThitI paNNattA?, jahaNNeNaM caubhAgapalitovamaM ukkoseNaM paliovamaM vAsasahassamabhahiyaM, tA sUravimANe gaM devANaM kevatiyaM kAlaM ThitI paM0?, jahaNNeNaM caunbhAgapalitovamaM ukkoseNaM addhapalitovamaM paMcahiM vAsasaehiM anbhahiyaM, tA gahavimANe NaM devANaM kevatiyaM kAlaM ThitI paM01, jahANeNaM caubhAgapalitovamaM ukkoseNaM| palitovama, tA gahavimANe NaM devINaM kevatiyaM kAlaM ThitI paM0 ?, jahaNNeNaM caubhAgapalitovama ukkoseNaM aDapalitovamaM, tA NakravattavimANe NaM devANaM kevatiyaM kAlaM ThitI paM0?, jahaNNeNaM caumbhAgapalitovamaM| ukoseNaM addhapaliovama, tA NakkhattavimANe NaM devANaM kevaiyaM kAlaM ThitI paM0 ?, jahaNNeNaM aTThabhAgapali -25-03-05-05 1505435*%%E5%95 For Personal & Private Use Only Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryamajJa- tovarmakAra. tovama ukkoseNaM caubhAgapalitovama, tA tArAvimANe NaM devANaM pucchA, jahaNNeNaM aTThabhAgapalitovama Panta tivattiHukkoseNaM caunbhAgapaliyovama, tA tArAvimANe NaM devINaM pucchA, tA jahaNNeNaM aTThabhAgapalitovama ukoseNaM jyotiSka (mala.) sAiregaaTThabhAgapaliovamaM (sUtraM 98) tA eesi NaM caMdmisUriyagahaNakkhattatArArUvANaM katare 2 hiMto sthitiH a. appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA?, tA caMdA ya sUrA ya ete NaM dovi tullA savatthovA NakkhattA zalpabahutvaM // 266 // saMkhijaguNA gahA saMkhijaguNA tArA saMkhijaguNA // (sUtraM 99) aTThArasaM pAhuDaM samattaM // sU 98-99 'tA jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve' ityAdi tArAvimAnAnsaraviSayaM praznasUtraM sugama, bhagavAnAha-tA duvihe'ityAdi, dvividhamantaraM prajJaptaM, tadyathA-vyAghAtimaM nirvyAghAtimaM ca, tatra vyAhananaM vyAghAtaH-parvatAdiskhalanaM tena nivRttaM vyAghAtimaM 'bhAvAdima' iti imapratyayaH, nirvyAghAtima-jyAghAtimAnnirgataM svAbhAvikamityarthaH, tatra yat vyAghAtima tat jaghanyato dve yojanazate SaTSazyadhike, etacca niSadhakUTAdikamapekSya veditavyaM, tathAhi-niSadhaparvataH svabhAvato'pyuccaizcatvAri yojanazatAni tasya copari paJca yojanazatoccAni kUTAni, tAni ca mUThe paJcayojanazatAnyAyAmaviSkabhAbhyAM madhye trINi yojanazatAni paJcasaptatyadhikAni upari arddhatRtIye dve yojanazate, teSAM coparitanabhAgasamazreNi-18 pradeze tathAjagatsvAbhAvyAdaSTAvaSTau yojanAnyubhayato'bAdhayA kRtvA tArAvimAnAni paribhramanti, tato jaghanyato vyAghA-15 timamantaraM dve yojanazate SaTSaSTyadhike bhavataH, utkarSato dvAdaza yojanasahasrANi dve yojanazate dvicatvAriMzadadhike, // 26 // etacca merumapekSya draSTavyaM, tathAhi-merau daza yojanasahasrANi merozcobhayato'vAdhayA ekAdaza yojanazatAnyekaviMzatya For Personal & Private Use Only Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |dhikAni, tataH sarvasaGkhyAmIlane bhavanti dvAdaza yojanasahasrANi dve ca yojanazate dvicatvAriMzadadhike / nirvyAghAti&AmAntaraviSayaM sUtraM sugama / 'tA caMdassa NamityAdi agramahiSIviSayaM sUtraM sugama, navaramekaikasyA devyAzcatvAri devIsaha mANi parivAra iti kimukkaM bhavati ?-ekaikA agramahiSI caturNA caturNA candrasatkadevIsahasrANAM paTTarAjJI, ekaikA ca sA itthaMbhUtA agramahiSI paricAraNAvasare tathAvidhAM jyotiSkarAjacandradevecchAmupalabhya prabhuranyAni AtmasamAnarUpANi catvAri catvAri devIsahasrANi vikurvituM, iha siddhAntaprasiddho vikurva iti dhAturasti, yasya vikurvaNA iti prayogaH, tato vikurvitumityuktaM, evameveti evameva-uktaprakAreNaiva 'saputvAvareNaM'ti saha pUrveNeti sapUrva sapUrvaM ca aparaM ca sapUrvAparaM | tena sapUrvApareNa-pUrvAparamIlanena svAbhAvikAni SoDaza devIsahasrANi candradevasya bhavanti, tathAhi-catasro'yamahiSyaH ekaikA cAtmanA saha catuzcaturdevIsahasraparivArA tataH sarvasaGkalanena bhavati SoDaza devIsahasrANi 'settaM tuDie' iti tadetAvat candradevastha tuTika-antaHpuraM, uktaM ca jIvAbhigamacUrNI-"tuTikamantaHpuramiti" 'pabhU NaM caMde'ityAdi, 4 praznasUtraM sugamaM, bhagaghAnAha-'no iNaDhe samaDhe'nAyamarthaH samarthaH-upapanno, na yukto'yamartha iti bhAvaH, yathA candrAvataM sake vimAne yA sudharmA sabhA tasyAmantaHpureNa sArddha dibyAn bhogabhogAn bhuJjAno viharatIti, 'tA kahaM te no pabhU' ityAdi praznasUtraM sugama, bhagavAnAha-'tA caMdassa Na'mityAdi, candrAvataMsake vimAne sudharmAyAM sabhAyAM mANavako nAma caityastambho'sti, tasmiMzca mANavake stambhe ye vajramayeSu sikkakeSu vajramayA golAkArA vRttAH samudgakAsteSu bahUni jina-18 | sakthIni nikSiptAni tiSThanti, 'tAoNa'mityAdi, tAni jinasakthIni, iha sUtre strItvanirdezaH prAkRtatvAt , candrasya For Personal & Private Use Only Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa - sivRttiH ( mala0 ) // 267 // jyotipendrasya jyotiSarAjasyAnyeSAM ca bahUnAM jyotiSkANAM devAnAM devInAM ca arcanIyAni puSpAdibhirvandanIyAni - stotavyAni viziSTaiH stotraiH pUjanIyAni vastrAdibhiH satkAraNIyAni AdarapratipattyA sanmAnanIyAni jinocitaprati. patyA kalyANaM- kalyANaheturmaGgalaM - duritopazamaheturdevataM - paramadevatA caityaM - iSTadevatApratimA ityevaM paryupAsanIyAni tata evaM anena kAraNena khalu nizcitaM na prabhurityAdi sugamaM, 'tA pabhU NaM caMde' ityAdi, kevalaM paricAraNa- paricA raNasamRddhyA, ete sarve'pi mama paricArakA ahaM tyeteSAM svAmItyevaM nijasphAtivizeSadarzanAbhiprAyeNeti bhAvaH, prabhuzcandro jyotiSendro jyotiSarAjazcandrAvataMsa ke vimAne sabhAyAM sudharmAyAM candrAbhidhAnasiMhAsane caturbhiH sAmAnikasahasraizcatasRbhiragramahiSIbhiH saparivArAbhistisRbhirabhyantaramadhyamabAhyarUpAbhiH parSadbhiH saptabhiranIkaiH saptabhiranIkAdhipatibhiH poDazabhirAtmarakSakadeva sahasrairanyaizca bahubhijyotiSkairdevairdevIbhizca sArddha samparivRto mahatA veNeti yogaH, 'Ahaya'tti AkhyAnaka pratibaddhAnIti vRddhAH athavA ahatAni - avyAhatAni nATyagItavAditrANi tathA tantrI - vINA talatAlA| hastatAlAH truTitAni-zeSatUryANi tathA ghano ghanAkAro dhvanisAdharmyAt yo mRdaGgo-mardalaH paTunA - dakSapuruSeNa pravAditastata eteSAM padAnAM dvandvasteSAM yo ravastena divyAn divi bhavAn atipradhAnAnityarthaH bhogA ye bhogAH - zabdAdayastAn bhuJjAno vihartuM prabhuriti yogaH, na punamaithunapratyayaM - maithunanimittaM sparzAdibhogaM bhuJjAno viharttI prabhuriti, 'evaM tA sUrassa Na'mityAdInyapi praznanirvacanasUtrANi bhAvanIyAni, 'tA joisiyANaM devANa mityAdi, sarva sugamaM yAvat prAbhRtaparisamAptiH, navaraM candravimAne candradeva utpadyate tatsAmAnikAtmarakSakAdayazca tatrAtmarakSakAdInAM yathoktA jagha For Personal & Private Use Only 18 prAbhRte jyotiSkA ntaH purAdi // 267 // Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyA sthitirutkRSTA tu candradevasya tatsAmAnikAdInAM ca, evaM sUryavimAnAdiSvapi bhAvanIyam // iti zrImalayagirivira citAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAmaSTAdazaM prAbhRtaM samAptam // tadevamuktamaSTAdazaM prAbhRtaM, samprati ekonaviMzatitamamArabhyate, tasya cAyamarthAdhikAraH, yathA 'kati candrasUryAH sarvaloke AkhyAtA' iti, tatastadviSayaM praznasUtramAha tA kati NaM caMdimasUriyA sabaloyaM obhAsaMti ujjoeMti taveMti pabhAseMti Ahiteti vadejjA ?, tattha khalu imAo duvAlasa paDivattIo paNNattAo, tatthege evamAhaMsu tA ege caMde ege sUre sabaloyaM obhAsati ujjoeti taveti pabhAsati, ege evamAhaMsu 1, ege puNa evamAhaMsu tA tiSNi caMdA tiNi surA saba loyaM obhArseti 4 ege evaM mAhaMsa 2, ege puNa evamAhaMsu tA AuhiM caMdA AuTTi sUrA savaloyaM obhAti ujjoveMti taveMti pagAsiMti ege evamAhaMsu 3 ege puNa evamAhaMsu eteNaM abhilAveNaM tavaM satta caMdA satta sUrA dasa caMdA dasa sUrA bArasa caMdA 2 bAAtAlIsa caMdA 2 bAvantariM caMdA 2 bAtAlIsaM caMdasataM 2 bAvantaraM caMdasayaM bAbattari sUrasayaM bAyAlIsaM caMdasahassaM bAtAlIsaM sUrasahassaM bAvantaraM candasahassaM bAbattaraM sUrasahassaM sabaloyaM obhAsaMti ujjovaiti taveMti pagAsaMti, ege evamAhaMsu, vayaM puNa evaM vadAmo-tA ayaNNaM jaMbuddIve 2 jAva parikkheveNaM, tA jaMbuddIve 2 kevatiyA caMdA pabhAsiMsu vA pabhAsiMti For Personal & Private Use Only Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa- vA pabhAsissaMti vA?, kevatiyA sUrA tarvisu vA taveti vAtavissaMti vA?, kevatiyANakkhattA jo joiMsu 19prAbhUta ptivRttiH |vAjoeMti vA joissaMti vA? kevatiyA gahA cAra carisuvA caraMti vA carissaMti vA? kevatiyA tArAgaNako-13 candrasUryo(mala0) DikoDIo sobhaM sobhesu vA sobhaMti vA sobhirasaMti vA?, tA jaMbuddIve 2 do caMdA pabhAseMsu vA 4 do sUriyA diparimANaM tavaiMsu vA 3, chappaNNaM NakkhattA joyaM joeMsu vA 3 bAvattari gahasataM cAra cariMsu vA 3 egaM sayasahassaM // 268 // tettIsaM ca sahassA Nava sayA paNNAsA tArAgaNakoDikoDINaM sobhaM sobhesu vA 3 / "do caMdA do sUrA NakkhattA khalu havaMti chappaNNA / yAvattaraM gahasataM jaMbuddIve vicArINaM // 1 // egaM ca sayasahassaM tittIsaM khalu bhave sahassAI / Nava ya satA paNNAsA tArAgaNa koDikoDINaM // 2 // " tA jaMbuddIvaM NaM dIvaM lavaNe nAmaM samudde vaTTe valayAkArasaMThANasaMThite savato samaMtA saMparikkhittANaM ciTThati, tA lavaNe NaM samudde kiM samacakvAlasaMThite visamayakavAlasaMThite ?, tA lavaNasamudde samacakkavAlasaMThite no visamacakavAlasaMThite, tA lavaNasamudde kevaiyaM cakkavAlavikkhaMbheNaM kevatiyaM parikkheveNaM Ahiteti vadejA?, tA do joyaNasatasahassAI cakkavAlavikkhaMbheNaM paNNarasa joyaNasatasahassAI ekkAsIyaM ca sahassAI sataM ca UtAlaM kiMcivisesUrNa parikneveNaM Ahiteti vadejA, tA lavaNasamudde kevatiyaM caMdA pabhAseMsu vA 31, evaM pucchA jAva keva | // 26 // tiyAu tArAgaNakoDikoDIo sobhiMsu vA 31, tA lavaNe NaM samudde cattAri caMdA pabhAseMsu vA 3 cattAri sUriyA tavaiMsu vA 3 bArasa NakkhattasataM joyaM joeMsu vA 3 tiNNi bAvaNNA mahaggahasatA cAraM cariMsu Jain Education Intemato For Personal & Private Use Only Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA 3 do satasahassA sattaddhiM ca sahassA Nava ya satA tArAgaNakoDINaM sobhiMsu vA 3 / paNNarasa satasahassA ekkAsItaM sataM ca UtAlaM / kiMciviseseNUNo lavaNodadhiNo parikkhevo // 1 // cattAri ceva caMdA cattAriya sUriyA lavaNatoye / bArasa NakkhattasayaM gahANa tiNNeva bAvaNNA // 1 // doceva satasahassA sattaddhiM khalu bhave sahassAI / Nava ya satA lavaNajale tArAgaNakoDikoDINaM // 2 // tA lavaNasamudaM dhAtaIsaMDe NAma dIve vaTTe valayAkArasaMThite taheva jAva No visamacaukvAlasaMThite, dhAtaIsaMDe NaM dIve kevatiyaM cakkavAlavikkhaMbheNaM kevatiyaM parikkheveNaM Ahiteti vadejA ?, tA cattAri joyaNasatasahassAI cakkavAlavikkhaMbheNaM ItAlIsaM joyaNasatasahassAI dasa ya sahassAI Nava ya ekaTe joyaNasate kiMcivisesUNe parikkheveNaM Ahiteti vadejjA, dhAtaIsaMDe dIve kevatiyA caMdA pabhAseMsu vA 3 pucchA taheva dhAtaIsaMDe gaM dIve pArasa caMdA pabhAseMsu vA 3 bArasa sUriyA taveMsu vA 3 tiNNi chattIsANakkhattasatAjoaMjoeMsu vA 3 egaM chappaNNaM mahaggahasahassaM cAraM carisuvA3-'adveva satasahassA tiNNi sahassAI sattaya syaaii| (egasasIparivAro) taaraagnnkoddikoddiio||1||sobhN sobhesu vA3-dhAtaIsaMDapariraoItAla dasuttarA stshssaa| Nava ya satA egaTThA kiMciviseseNa parihINA // 1 // caucIsaM sasiraviNo NakkhattasatA ya tiNi chattIsA / egaM ca gahasahassaM chappaNaM dhAtaIsaMDe // 2 // aTeva satasahassA tiNNi sahassAI satta ya staaii| dhAyaisaMDe dIve tArAgaNakoDikoDINaM // 3 // tA dhAyaIsaMDaM NaM dIvaM kAloyaNe NAmaM samudde vaTTe valayAkArasaMThANasaMThite jAva No visamacakkavAla SSSSSSSS Join Education Interational For Personal & Private Use Only www.iainelibrary.org Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19prAbhUte candrasUryAdiparimANaM sU100 sUryaprajJa saMThANasaMThite, tA kAloyaNe NaM samudde kevatiyaM cakkavAlavikkhaMbheNaM kevatiyaM parikkhevaNaM Ahiteti tivRttiH 8vadejA ?, tA kAloyaNe NaM samudde aTTa joyaNasatasahassAiM cakkavAlavikkhaMbheNaM pannatte ekANautijoyaNasayasaha(mala0) &ssAI sattariM ca sahassAI chacca paMcuttare joyaNasate kiMcivisesAdhie parikkheveNaM Ahiteti vadejA, tA kAloyaNe NaM samudde kevatiyA caMdA pabhAseMsu vA 3 pucchA, tA kAloyaNe samudde bAtAlIsaM caMdA pabhAseMsu // 269 // vA 3 bAyAlIsaM sUriyA taveMsu vA 3 ekkArasa bAvattarA NakkhattasatA joyaM joiMsu vA 3, tinni sahassA &chacca channauyA mahagahasayA cAraM cariMsu vA 3 aTThAvIsaM ca sahassAI bArasa sayasahassAI nava ya sayAI |paNNAsA tArAgaNakoDikoDIo sobhaM sobhesu vA sohaMti vA sobhissaMti vA "ekkANauI satarAI sahassAiM parirato tassa / ahiyAI chacca paMcuttarAI kAlodadhivarassa // 1 // bAtAlIsaM caMdA bAtAlIsa &ca diNakarA dittA / kAlodadhimi ete caraMti saMbaddhalesAgA ||2||nnkkhttshssN egameva chAvattaraM ca satamaNNaM / chacca sayA chaNNauyA mahaggahA tiNNi ya sahassA // 3 // aTThAvIsaM kAlodahimi bArasa ya sahassAI / Nava ya sayA paNNAsA tArAgaNakoDikoDINaM // 4 // " tA kAloyaM NaM samudaM pukkharavare NAmaM dIve & vahe valayAkArasaMThANasaMThite savato samaMtA saMparikkhittANaM ciTTati, tA pukkharavare NaM dIve kiM samacakka vAlasaMThie visamacakkavAlasaMThie ?, tA samacakkavAlasaMThie no visamacakavAlasaMThie, tA pukharavare 1NaM dIve kevaiyaM samacakkavAlavikkhaMbheNaM?, kevaiaM parikUkheveNaM ?, tA solasa joyaNasayasahassAI // 269 // dain Education Internal For Personal & Private Use Only Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Internatio cakkavAlavikakhaMbheNaM egA joyaNakoDI bANautiM ca satasahassAI auNAvannaM ca sahassAiM aTThacaraNaute joaNasate parikkheveNaM Ahiteti vadejjA, tA putrakharavare NaM dIve kevatiyA caMdA pabhAseMsu vA 3 pucchA tadheva tA cotAlacaMdasadaM pabhAseMsu vA 3 cottAlaM sUriyANaM sataM tavahaMsu vA 3 cattAri sahassAI battIsaM ca nakkhattA joaM joeMsu vAzvArasa sahassAI chacca bAvatarA mahaggahasatA cAraM cariMsu vA 3 chaNNautisayasahassAiM coyAlIsaM sahassAiM cattAriya sayAI tArAgaNakoDikoDINaM sobhaM sobhaiMsu vA 3 'koDI bANautI khalu auNANautiM bhave sahassAI / aTThasatA cauNautA ya parirao pokkharavarassa // 1 // cottAlaM | caMdasataM cattAlaM caiva sUriyANa sataM / pokkharavara dIvammica caraMti ete pabhAsaMtA // 2 // cattAri sahassAI chattIsaM ceva huMti NakkhattA / chacca satA bAvattara mahaggahA bAraha sahassA || 3 || chaNNauti sayasahassA cottAlIsaM khalu bhave sahassAI / cattAri ya satA khalu tArAgaNakoDikoDINaM // 4 // tA pukkharabarassa NaM dIvassa bahumajjhadesabhAe mANusuttare NAmaM pacae valayAkArasaMThANasaMThite jeNaM pukkharavaraM dIvaM dudhA vibhayamANe 2 ciTThati, taMjahA - abhitarapukkharaddhaM ca bAhirapukkharaddhaM ca tA abhitarapukkharaddhe NaM kiM samacakkavAlasaMThie visamacakavAlasaMThie ?, tA samacakkavAlasaMDhie No visamacakkavAlasaMThite, tA. abhitarapukkharaddhe NaM kevatiyaM cakkavAlavikkhaMbheNaM kevatiyaM parikkheveNaM Ahiteti vadevA ?, tA aTTha joyaNasatasahassAI cakka - vAlavikkhaMbheNaM ekkA joyaNakoDI bAyAlIsaM ca sayasahassAI tIsaM ca sahassAiM do auNApaNe joyaNasate For Personal & Private Use Only Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka1454 sUryaprajJa- parikkheveNaM Ahiteti vadejA, tA anbhitarapukkharaddhe NaM kevatiyA caMdA pabhAseMsu vA 3 kevatiyA sUrA 19 prAbhUte ptivRttiH tarvisu vA 3 pucchA, bAvataraM caMdA pabhAsiMsu vA 3 bAvataraM sUriyA tavaiMsu vA3 doNi solA Nakkhatta- candrasUryA(mala0) sahassA jobhaM joeMsu vAJcha mahaggahasahassA tinni ya battIsA cAraM careMsu vAIaDatAlIsasatasahassA bAvIsaM diparimANaM |ca sahassA doNNi ya satAtArAgaNa koDikoDINaM sobhaM sobhiMsu vA 3 / tA samayakkhette NaM kevatiyaM AyAma |sU 100 // 27 // AN vikrakhaMbheNa kevaiyaM parikkheveNaM Ahiteti vadejA,tA paNatAlIsaM joyaNasatasahassAI AyAmavikkhaMbheNaM ekA joyaNakoDI bAyAlIsaM ca satasahassAiMdoNi ya auNApaNNe joyaNasate parikkheveNaM Ahiteti vadejA, tA samayakkhetteNaM kevatiyA caMdA pabhAseMsuvApucchA tadheva, tA yattIsaM caMdasataM pabhAseMsu vAiyattIsaM sUriyANa sataM tavaiMsu vA 3 tiSiNa sahassA chacca chaNNautA NakkhattasatA joyaM joeMsu vA 3 ekArasa sahassA ucca solasa mahaggahasatA cAraM cariMsu vA 3 aTThAsIti satasahassAI cattAlIsaM ca sahassA satta ya sayA tArAgaNakoDIkoDINaM somaM sobhiMsu vA 3 / advaiva satasahassA ambhitarapukkharassa vikkhNbho| paNatAlasaya-18 sahassA mANusakhettassa vikkhaMbho // 1 // koDI yAtAlIsaM sahassa dusayA ya aunnpnnnnaasaa| mANusakhetaparirao emeva ya pukkharaddhassa // 2 // yAvattariM ca caMdA bAvattarimeva diNNakarA dittaa| pukkharavaradIva | // 27 // caraMti ete pabhAseMtA // 3 // tiNi satA chattIsA chacca sahassA mahaggahANaM tu / NakkhattANaM tu bhave solAI duve sahassAI // 4 // aDayAlasayasahassA bAvIsaM khalu bhave shssaaii| do ta saya pukkharahe tArAgaNakoDi For Personal & Private Use Only dan Education International Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koDINaM // 5 // battIsaM caMdasataM battIsaM caiva sUriyANa sataM / sayalaM mANusaloaM caraMti ete pabhAseMtA // 6 // ekkArasa ya sahassA chappiya solA mahaggahANaM tu / chacca satA chaNNauyA NakkhattA tiSNi ya sahassA // 7 // aTThAsI cattAI satasahassAI maNuyalogaMmi / satta ya satA aNUNA tArAgaNakoDikoDINaM // 8 // | eso tArApiMDo saGghasamAseNa maNuyaloyaMmi / bahitA puNa tArAo jiNehiM bhaNiyA asaMkhejjAo // 9 // evatiyaM tAraggaM jaM bhaNiyaM mANusaMmi logaMmi / cAraM kalaMbuyA pupphasaMThitaM jotisaM carati // 10 // ravisasigahaNakkhattA evatiyA AhitA maNuyaloe / jesiM NAmAgottaM na pAgatA paNNaverhati // 11 // chAvaTThi piDagAI caMdAdicANa maNuloyaMmi | do caMdA do sUrAya huMti ekkekae piDae // 12 // chAvaTThi piDagAI NakkhattANaM tu | maNuyaloyaMmi / chappaNNaM NakkhattA huMti ekkkae piDae // 13 // chAvaTThi piDagAI mahAgahANaM tu maNuyaloyaMmi / chAvattaraM gahasataM hoi ekkekkae piDae // 14 // cattAri ya paMtIo caMdAiccANa maNuyaloyammi / chAvahiM 2 ca hoi ekikkiyA pantI // 15 // chappannaM paMtIo NakkhattANaM tu maNuyaloyaMmi / chAvahiM 2 havaMti ekkekkiyA paMtI // 16 // chAvattaraM gahANaM paMtisayaM havati maNuyaloyaMmi / chAvaTThi 2 havai ya ekekkiyA paMtI // 17 // | te meruyaNucaraMtA padAhiNAvattamaMDalA sadhe / aNavadvipajogehiM caMdA sUrA gahagaNA ya // 18 // NakkhattatAragANaM avahitA maMDalA muNeyavA / te'viya padAhiNAvattameva meruM aNucaraMti // 19 // rayaNikaradiNakarANaM uddhaM ca ahe va saMkamo natthi / maMDala saMkamaNaM puNa sabhaMtaravAhiraM tirie // 20 // syaNikaraNikaraNaM Nakkha For Personal & Private Use Only Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUyamajJa nivRttiH (mala0) // 27 // ttANaM mahaggahANaM ca / cAraviseseNa bhave suhadukkhavidhI maNussANaM // 21 // tesiM pavisaMtANaM tAvakkhettaM tu 19prAbhRte vaDate NiyayaM / teNeva kameNa puNo parihAyati nikkhamaMtANaM // 22 // tesiM kalaMbuyApupphasaMThitA huMti tAva- candrasUryAkhettapahA / aMto ya saMkuDA bAhi vitthaDA caMdasUrANaM // 23 // diparimANaM 'tA kai Na'mityAdi, tA iti pUrvavat, kati-kiMpramANA Namiti vAkyAlaGkAre candrasUryAH sarvaloke'vabhAsante-ava sU 100 bhAsamAnA udyotayantaH tApayantaH-prakAzayantaH prabhAsayanta AkhyAtA iti vadet !, evamukte bhagavAnetadviSaye yAvatyaH pratipattayaH tAvatIrupadarzayati-tatthe'tyAdi, tatra-sarvalokaviSaya candrasUryAstitvaviSaye khalvimAH-vakSyamANavarUpA dvAdaza pratipattayaH-paratIrthikAbhyupagamarUpA prajJaptAH, tatra-teSAM dvAdazAnAM paratIthikAnAM madhye eke paratIrthikA eva&AmAhuH, tA iti-teSAM paratIthikAnAM prathama svaziSyaM pratyanekavaktavyatopakrame kramopadarzanArthaH, ekazcandraH ekaH sUryaH | sarvalokamavabhAsayati, avabhAsayan udyotayan tApayan prabhAsayan AkhyAta iti vadet , atraivopasaMhAramAha-'ege evamAhesu' 1, eke punarevamAhuH-trayazcandrAH trayaH sUryAH sarvalokamavabhAsayantaH AkhyAtA iti vadet , upasaMhAravAkyaM | &ege evamAsu' 2, eke punarevamAhurarddhacaturthAzcandrA arddhacaturthAH sUryAH sarvalokamavabhAsayanta AkhyAtA iti vadeta ,* atrApyupasaMhAraH 'ege evamAhaMsu' 3, 'eva'mityAdi evaM-uktena prakAreNa etenAnantaroditenAbhilApena tRtIyaprAbhRtaprAbhRtoktaprakAreNa dvAdazapratipattiviSayaM sakalamapi sUtra netavyaM, taccaivam-'satta caMdA satta sUrA' iti, ege puNa evamAhaMsu 1 // 27 // &tA satta caMdA satta sUrA sabaloyaM obhAsaMti 4 Ahiyatti vaejA, ege evamAhaMsu 4, ege puNa evamAhaMsu-tA dasa caMdA Jain Education Internation1 For Personal & Private Use Only Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OMLES dasa sUrA sabaloyaM obhAsaMti 4 Ahiyatti vaejA, ege evamAhaMsu 5, ege puNa evamAhaMsu tA vArasa caMdA bArasa sUrA sabaloyaM obhAsaMti 4 Ahiyatti vaejjA, ege evamAhaMsu 6, ege puNa evamAhaMsu tA bAyAlIsaM caMdA bAyAlIsaM sUrA sabaloyaM obhAsaMti 4 Ahiyatti vaejA ege evamAhaMsu 7, ege puNa evamAhaMsu-bAvattari caMdA bAvattari sUrA sabaloyaM obhAsaMti 4 Ahiyatti vaejjA ege evamAhaMsu 8, ege puNa evamAhaMsu-bAyAlIsaM caMdasayaM vAyAlIsaM sUrasayaM sabaloyaM obhAseMti 4 Ahiyatti vaejjA, ege evamAhaMsu 9,ege puNa evamAhaMsu tAbAvattaraM caMdasayaM bAvattaraM sUrasayaM sabaloyaM | | obhAseMti 4 Ahiyatti vaejA, ege evamAhaMsu 10, ege puNa evamAhaMsu tA vAyAlIsaM naMdasahassaM vAyAlIsaM sUrasahassaM sabaloyaM obhAsenti 4 Ahiyatti vaejA ege evamAhaMsu 11, ege puNa evamAsu tA bAvattaraM caMdasahassaM bAvattaraM sUrasahassaM sabaloyaM obhAseMti 4 Ahiyatti vaejjA, ege evamAhaMsu 12, etAzca sarvA api pratipattayo mithyArUpAH tathA ca bhagavAn svamatamatAbhyaH pRthagbhUtamAha-vayaM puNa'ityAdi, vayaM punarutpanna kevalajJAnA evaM-vakSyamANaprakAreNa lAvadAmaH, tameva prakAramAha-'tA ayaNNa'mityAdi, idaM jambUdvIpavAkyaM pUrvavat paripUrNa paThanIyaM vyAkhyAnIyaM ca, 'tA jaMbuddIve NaM dIve do caMdA ityAdi, jambUdvIpe dvau candrau prabhAsitavantau prabhAsete prabhAsiSyete dravyAstikanayamatena sakalakAlamevaMvidhAyA eva jagatsthiteH sadbhAvAt , tathA dvau sUryo tApitavantau tApayatastApayiSyataH, tathA ekaikasya / zazino'STAviMzatirnakSatrANi parivAro jambUdvIpe ca dvau zazinau tataH SaTpaJcAzannakSatrANi jambUdvIpe candrasUryAbhyAM saha yogaM yuktavanti yuJjanti yozyanti vA, tathA ekaikasya zazino'STAzItirgrahAH parivAraH tataH zazidvayasatkagrahamIlane | Jaln Education international RI For Personal & Private Use Only Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvasaGkhyayA paTsaptatyadhika grahazataM bhavati, tat jambUdvIpe cAraM caritavat carati cariSyati ca, tathA ekaikasya zazi 19prAbhUta tivRttiH|nastArAparivAraH koTIkoTInAM paTSaSTiH sahasrANi nava zatAni paJcasaptatyadhikAni jambUdvIpe ca dvau zazinau tatacandrasUryA(malAetattArApramANaM dvAbhyAM guNyate, tata ekaM zatasahasraM trayastriMzatsahasrANi nava zatAni paJcAzadadhikAni tArAgaNa-diparimANa koTikoTInAM bhavanti, etAvatpramANAstArA jambUdvIpe zobhitavatyaH zobhante zobhiSyante / samprati vineyajanAnugrahAya sU 100 // 272 // yathoktajambUdvIpagatacandrAdisaGgyAsaGghAhike dve gAthe Aha-do caMdA'ityAdi, ete ca dve api sugame, navaraM 'jaMbuddIve viyArI the' tatra Namiti vAkyAlaGkAre, tato viyArIti vibhaktipariNAmena candrAdibhiH saha sAmAnAdhikaraNyena yojanIyamiti / 'tA jaMbuddIce Na'mityAdi, tA iti pUrvavat, jambUdvIpaM dvIpaM NamitivAkyAlaGkAre lavaNo nAma samudro vRtto valayAkArasaMsthAnasaMsthitaH sarvataH samantAt-sarvAsu dikSu vidikSu cetyarthaH saMparikSipya-veSTayitvA tiSThati, evaM ukte| bhagavAn gautamaH praznayati-'tA lavaNe NaM samudde'ityAdi sugama, bhagavAnAha-'tA samacakavAle'tyAdi sugama, punaH praznayati-tA lavaNe Na'mityAdi sugarma, bhagavAnAha-'tA do joyaNe'tyAdi, dve yojanazatasahasra cakravAlaviSkambhena | paJcadaza yojanazatasahasrANi ekAzItiH sahasrANi zatamekonacatvAriMzadadhika kiJcidvizeSona parikSepeNa, tathAhi-lava // 272 // Nasamudre ekato'pi dve yojanazatasahane cakravAlaviSkambho'parato'pi dve yojanazatasahasra madhye ca jambUdvIpo yojanazatasahasramiti sarvasammIlane paJca lakSA bhavanti 500000 eteSAM varge jAtAH paJcaviMzatirdaza ca zUnyAni | 250000000000 dazabhirguNane jAtAnyekAdaza zUnyAni 2500000000000 etasya rAzervargamUlAnayane labdhAni | sarakAraka -80 Jain Education Internatione For Personal & Private Use Only Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcadaza lakSANi ekAzItiH sahasrANi zatamekamaSTAtriMzadadhikaM 1581138, zeSamuddharati SaviMzatirlakSAzcaturviMzatiH | sahasrANi nava zatAni SaTpaJcAzadadhikAni chedarAzirekatriMzallakSA dvASaSTiH sahasrANi dve zate SaTsaptatyadhike 696974 eta|dapekSayA yojanamekaM kiJcidUnaM labhyate, tata uktaM-"sayaM ca UyAlaM kiMcivisesUNa'miti, 'tA lavaNe NaM samudde ityAdi sugama, lavaNasamudre catvAraH zazina ityaSTAviMzatinakSatrANi caturbhirguNyante, tato dvAdazottaraM nakSatrANAM zataM || tatra bhavati, aSTAzItizca grahAzcaturbhirguNyante tatastrINi zatAni dvipaJcAzadadhikAni teSAM bhavanti, tArAkoTIkoTInAM | paTSaSTiH sahasrANi nava zatAni paJcasaptatyadhikAni caturbhirguNyante tato yathoktaM tArApramANaM bhavati, 'tA lavaNaM NaM samudda'mityAdi sakalamapi sugama, navaraM paridhigaNitaparibhAvanA evaM karttavyA-jambUdvIpasya viSkambhe yojanalakSaM lavaNa-14 &syobhayato dve dve yojanalakSe milite iti tAzcatasro lakSAH dhAtakIkhaNDasyobhayatazcatasro 2 lakSA militA aSTau sarvasaGkhyayA jAtAstrayodaza lakSANi 1300000 tato'sya rAzervoM jAta ekakaH pado navakaH zUnyAni ca daza 1690000000000 bhUyo dazabhirguNane jAtAnyekAdaza zUnyAni 16900000000000 eteSAM vargamUlAnayane labdhAni ekacatvAriMzacchatasahasrANi daza sahasrANi nava zatAni ekapazyadhikAni 4110961 nakSatrAdiparimANamapyapTAviMzatyAdisaGkhyAni nakSatrAdIni dvAdazabhirguNayitvA svayamAnetavyaM / 'tA dhAyaikhaMDaNNa'mityAdi, etadapi sakalaM | sugamaM, 'tA kAloe NaM samuddeityAdi, etadapi sugama, navaraM parikSepagaNitabhAvanA iyaM-kAlodasamudrasya ekato'pi cakravAlatayA viSkambho'STau yojanalakSA aparato'pIti SoDaza dhAtakIkhaNDasya ekato'pi catasro lakSA aparato'pI-| For Personal & Private Use Only Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19prAbhRte candrasUryAdiparimANaM sU 100 sUryaprajJa- tyaSTau lavaNasamudrasya ekato'pi dve lakSe aparato'pIti catasraH ekA lakSA jambUdvIpasyeti sarvasaGkhyayA ekonatriMzallakSAH tivRttiH 2900000 eteSAM vargo vidhIyate jAto'STakazcatuSka ekakaH zUnyAni daza 8410000000000 tato dazabhirguNane (mala0) jAtAnyekAdaza zunyAni 84100000000000 teSAM vargamUlAnayane labdhaM yathoktaM paridhiparimANaM 9170605, zeSa // 27 // triko navakastrikastriko navakaH saptakaH paJcakaH 3933975 iti yadavatiSThate tadapekSayA vizeSAdhikatvamuktaM, 'ekkANa- uI sayarAI sayasahassAIti ekanavatiH zatasahasrANi saptatAni-saptatisahasrAdhikAni, nakSatrAdiparimANaM ca aSTAviMzatyAdisaGkhyAni nakSatrAdIni dvAcatvAriMzatA guNayitvA bhAvanIyaM, 'tA kAloyaM NaM samudaM pukkharavareNa mityAdi sugama, gaNitabhAvanA tviyaM-puSkaravaradvIpasya pUrvataH SoDaza lakSA aparato'pIti dvAtriMzat lakSAH kAlodadheH pUrvato'STau aparato'pyaSTAviti SoDaza dhAtakIkhaNDasya ekato'pi catasro lakSA aparato'pi catana ityaSTau lavaNasamudre ekato'pi dvelakSe aparato'pi dve iti catamro jambUdvIpo lakSamiti sarvasaGkalanayA jAtA ekaSaSTilakSAH 6100000 etasya rAzervargo pravidhIyate jAtasvikaH saptako dvika ekakaH daza ca zUnyAni 37210000000000 tA dazabhirguNane jAtAni zUnyAnye kAdaza 372100000000000 eteSAM vargamUlAnayane labdhaM yathoktaM paridhiparimANaM, nakSatrAdiparimANaM cASTAviMzatyAdisaGkhyAni nakSatrAdIni catuzcatvAriMzena zatena guNayitvA svayaM paribhAvanIyaM / 'tA pukkharavarassa 'mityAdi, tA iti pUrvavat, puSkaravarasya dvIpasya bahumadhyadezabhAge mAnuSottaro nAma parvataH prajJaptaH, sa ca vRtto, vRttaM ca madhyapUrNamapi bhavati yathA kaumudIkSaNe zazAMkamaNDalaM tatastadrUpatAvyavacchedArthamAha-valayAkArasaMsthAnasaMsthito yaH puSkaravaradvIpaM dvidhA 59525A5%2525 // 27 // For Personal & Private Use Only Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvAsu dikSu vidikSu ca vibhajamAno vibhajamAnastiSThati, kenollekhena dvidhA vibhajamAnastiSThati ata Aha-tadyathA-abhyantarapuSkarArddha ca bAhyapuSkarAI ca, pazabdaH samuccaye, kimuktaM bhavati ?-mAnupottarAtparvatAdAk yat phukarArddhaM tadabhyantarapuSkarArddha yatpunastasmAnmAnuSottarAtparvatAtparataH puSkarArddhaM tadvAhyapuSkarA miti, 'tA abhitarapukkharaddhe Na'mityAdi sarvamapi suga, navaraM paridhigaNitabhAvanA prAgvatkarttavyA, nakSatrAdiparimANaM cASTAviMzatyAdisaGkhyAni nakSatrAdIni dvAsaptatyA guNayitvA paribhAvanIyaM // sampati manuSyakSetravaktavyatAmAha-'tA mANusakhette NaM kevaiya'mityAdi sugama, navaraM mAnuSakSetrasyAyAmaviSkambhaparimANaM paJcacatvAriMzallakSA evaM-ekA lakSAjambUdvIpe tato lavaNasamudre ekato'pi dve lakSe aparato'pi dve lakSe iti catasraH dhAtakIkhaNDe ekato'pi catamro lakSA aparato'pItyaSTau kAlodasamudre ekato'pi aSTAvaparato'pyaSTAviti SoDaza abhyantarapuSkarAddhe'pyekato'pyaSTI lakSA aparato'pIti SoDazeti sarvasaGkhyayA | paJcacatvAriMzallakSAH, paridhigaNitaparibhAvanA tu 'vikkhambhavaggadahaguNe'tyAdikaraNavazAt svayaM karttavyA, nakSatrAdipa-18 rimANaM tu aSTAviMzatyAdisaGkhyAni nakSatrAdInyekazaziparivArabhUtAni dvAtriMzena zatena guNayitvA svayamAnetavyaM, 'adveva sayasahassA ityAdi, atra gAthApUrvArddhanAbhyantarapuSkarArddhasya viSkambhaparimANamuktaM, uttarArddhana mAnuSakSetrasya / 'koTItyAdi, ekA yojanakoTI dvAcatvAriMzat-dvicatvAriMzacchatasahatrAdhikA triMzat sahasrANi dve zate ekonapaJcAzadadhike 24230249 etAvatpramANo mAnupakSetrasya parirayaH, eSa etAvatpramANa eva puSkarArddhasya-abhyantarapuSkarArddhasyApi paripArayaH, 'bAvattaraM ca caMdA' ityAdigAthAtrayamabhyantarapuSkarArddhagatacandrAdisaGkhyApratipAdaka sugama, yadapi ca 'battIsaM caMda- For Personal & Private Use Only Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJasivRttiH ( mala0) // 274 // Jain Education Internat saya' mityAdi gAthAtrayaM sakalamanuSyalokagatacandrAdisaGkhyApratipAdakaM tadapi sugamaM, 'aTTAsII cattA' iti aSTAzItiH zatasahasrANi catvAriMzAni catvAriMzatsahasrAdhikAni zeSaM gatArtha, samprati sakalamanuSya lokagatatArAgaNasyaivopasaMhAramAha - 'eso' ityAdi, eSaH - anantaragAthoktasaGkhyA kastArApiNDaH sarvasaGkhyayA manuSyaloke AkhyAta iti gamyate, bahiH punarmanuSyalokAt yAstArAstA jinaiH sarvajJaistIrthakRdbhirbhaNitA asaGkhyAtAH, dvIpasamudrANAmasaGkhyAtatvAt pratidvIpaM pratisamudraM ca yathAyogaM saGkhyeyAnAmasaGkhyeyAnAM ca tArANAM sadbhAvAt, 'evaiya' mityAdi, etAvat saGkhyAkaM tArAparimANaM yadanantaraM bhaNitaM mAnuSe loke tat jyotiSkaM jyotiSkadeva vimAnarUpaM 'kadambapuSpasaMsthitaM' kadambapuSpavat adhaH saGkucitaM upari vistIrNamuttAnIkRtArddha kapitthasaMsthAna saMsthitamityarthaH cAraM carati cAraM pratipadyate, tathAjagatsvAbhAvyAt, tArAgrahaNaM copalakSaNaM tena sUryAdayo'pi yathoktasaGkhyAkA manuSyaloke tathAjagatsvAbhAvyAccAraM pratipadyante iti draSTavyaM / | sampratyetadgatamevopasaMhAramAha - 'ravI' tyAdi, ravizazigrahanakSatrANi upalakSaNametat tArakANi ca etAvanti - etAvatsa - yAni AkhyAtAni sarvajJairmanuSyaloke yeSAM kimityAha-yeSAM sUryAdInAM yathoktasaGkhyAkAnAM sakalamanuSyalokabhAvinAM pratyekaM 'nAmagotrANi' ihAnvardhayuktaM nAma siddhAntaparibhASayA nAmagotramityucyate, tato'yamarthaH - nAmagotrANi - anvarthayuktAni nAmAni yadivA nAmAni ca gotrANi ca nAmagotrANi prAkRtA - anatizayinaH puruSA na kadAcanApi prajJApayiSyanti, kevalaM yadA tadA vA sarvajJA eva tata idamapi sUryAdisaGkhyAnaM prAkRtapuruSAprameyaM sarvajJopadiSTamiti samyak zraddheyamiti / 'chAvaTTI piDagAI' ityAdi, iha dvau candrau dvau sUryau caikaM piTakamucyate, itthambhUtAni ca candrAdityAnAM For Personal & Private Use Only 19 prAbhRte candrasUryAdiparimANaM sU 100 // 274 // Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piTakAni sarvasaGkhyayA manuSyaloke bhavanti SaTSaSTi:-paTSaSTisaGkhyAkAni / atha kiMpramANaM piTakamiti viTakapramANamAha - ekaikasminnapi piTake dvau candrau dvau sUryau bhavataH kimuktaM bhavati ? - dvau candrau dvau sUryAvityetAvatpramANamekaikaM candrAdityAnAM piTakamiti, evaMpramANaM ca piTakaM jambUdvIpe ekaM jambUdvIpe dvayoreva candramasordvayoreva ca sUryayorbhAvAt, | dve piTake lavaNasamudve tatra caturNAM candramasAM caturNAM ca sUryANAM bhAvAt evaM SaT piTakAni dhAtakIkhaNDe ekaviMzatiH kAlode patriMzadabhyantarapuSkarArddha iti bhavanti sarvamIlane candrAdityAnAM paTUpaSTiH piTakAni / 'chAvaTTI'tyAdi, sarva| sminnapi manuSyaloke sarvasaGkhyayA nakSatrANAM piTakAni bhavanti paTSaSTiH, nakSatrapiTakapramANaM ca zazidvayasambandhinakSatrasaGkhyAparimANaM, tathA cAha - ekaikasmin piTake nakSatrANi bhavanti SaTpaJcAzatsaGkhyAni, kimuktaM bhavati ? - paTpaJcAzannakSatrasaGkhyAkamekaikaM nakSatrapiTakaM, atrApi SaTSaSTisaGkhyAbhAvanA evaM ekaM nakSatrapiTakaM jambUdvIpe dve lavaNasamudre SaT dhAtakI| khaNDe ekaviMzatiH kAlode paTUtriMzadabhyantarapuSkarArddha iti / 'chAvaTThI' tyAdi, mahAgrahANAmapi sarvasmin manuSyaloke sarva| saGkhyayA piTakAni bhavanti paTpaSTiH, grahapiTaka pramANaM ca zazidvayasambandhigrahasaGkhyAparimANaM, tathA cAha ekaikasmin grahapiTake bhavati SaTsaptatyadhikaM grahazataM, saptatyadhikagrahazata parimANamekaikaM grahapiTakamiti bhAvaH, SaTSaSTisaGkhyA bhAvanA ca prAgvatkarttavyA / 'cattAri ya' ityAdi, iha manuSyaloke candrAdityAnAM patayazcatasro bhavanti, tadyathA - dve paGkI candrANAM dve sUryANAM ekaikA ca patirbhavati paTSaSTiH - SaTSaSTisUryAdisaGkhyA, tadbhAvanA caivaM ekaH kila sUryo jambUdvIpe merau dakSiNabhAge cAraM caran varttate eka uttarabhAge ekazcandramA meroH pUrvabhAge eko'parabhAge, tatra yo merordakSiNabhAge sUryazcAraM For Personal & Private Use Only Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryajJazivRttiH (0) // 275 // caran varttate tatsama zreNivyavasthitau dvau dakSiNabhAge sUryo lavaNasamudre SaT dhAtakIkhaNDe ekaviMzatiH kAlode SaTUtriMzat abhyantarapuSkarArddhaM ityasyAM sUryapaGka paTSaSTiH sUryAH, yo'pi ca meroruttarabhAge vyavasthitaH sUryazcAraM caran varttate asyApi mA vyavasthitau dvAvuttarabhAge sUryau lavaNasamudre ghAtakIkhaNDe paT ekaviMzatiH kAlode paTUtriMzadabhyantarapuSkarArddha | ityasyAmapi paGkau sarvasaGkhyayA paTSaSTiH sUryAH, tathA meroH kila pUrvabhAge cAraM caran varttate candramAH tatsamazreNivyavasthitau dvau pUrvabhAga eva candramasau lavaNasamudre SaT dhAtakIkhaNDe ekaviMzatiH kAlode SaTUtriMzadabhyantarapuSkarArddha ityasyAM candrapaGkau sarvasaGkhyayA paTSaSTizcandramasaH, evaM yo meroraparabhAge candramAstanmUlAyAmapi paGktau paTSaSTizcandramaso veditavyAH / 'chAvaTThI' ityAdi, nakSatrANAM manuSyaloke sarvasaGkhyayA paGkayo bhavanti SaTpaJcAzat ekaikA ca paGktirbhavati paTSaSTiHpaTSaSTinakSatrapramANA ityarthaH tathAhi-asmin kila jambUdvIpe dakSiNato'rddhabhAge ekasya zazinaH parivArabhUtAni abhi| jidAdInyaSTAviMzatirnakSatrANi krameNa vyavasthitAni cAraM caranti uttarato'rddhabhAge dvitIyasya zazinaH parivArabhUtAni | aSTAviMzatisaGkhyA kAnyabhijidAdInyeva nakSatrANi krameNa vyavasthitAni, tatra dakSiNato'rddhabhAge yadabhijinnakSatraM tatsa| mazreNivyavasthite dve abhijinnakSatre lavaNasamudre SaT dhAtakIkhaNDe ekaviMzatiH kAlode paTUtriMzadabhyantarapuSkarArddha iti | sarvasaGkhyayA paTSaSTirabhijinnakSatrANi paGktyA vyavasthitAni, evaM zravaNAdInyapi dakSiNato'rddhabhAge paGktyA vyavasthitAni / | papaSTasaGkhyAkAni bhAvanIyAni, uttarato'pyarddhabhAge yadabhijinnakSatraM tatsama zreNivyavasthite uttarabhAge evaM dve abhijinakSatre lavaNasamudre paTU dhAtakIkhaNDe ekaviMzatiH kAlode paTUtriMzat puSkarArddha, evaM zravaNAdipatayo'pi pratyekaM SaT " For Personal & Private Use Only 19 prAbhUte candrasUryAdiparimANaM sU 100 // 275 // Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - ARRE5 - - paSTisaGkhyAkA veditavyA iti bhavanti sarvasaGkhyayA SaTpaJcAzannakSatrANAM patayaH, ekaikA ca paGkiH SaTpaSTi saGkhyeti / / 'chAvaTThI'tyAdi, grahANAmaGgArakaprabhRtInAM sarvasaGkhyayA manuSyaloke SaTsaptatyadhika patizata ekaikA ca parbhivati SaTrapaSTiH-paTpaSTigrahasaGkhyA, atrApIyaM bhAvanA-iha jambUdvIpe dakSiNato'rddhabhAge ekasya zazinaH parivArabhUtA aGgArakaprabhRtayo'STAzItimrahAH, uttarato'rddhabhAge dvitIyasya zazinaH parivArabhUtA aGgArakaprabhRtaya evApTAzItiH, tatra dakSiNato'rddhabhAge yo'GgArakanAmA grahastatsamazreNivyavasthitau dakSiNabhAge eva dvAvaGgArako lavaNasamudre SaT dhAtakIkhaNDe ekaviMzatiH kAlode SaTtriMzadabhyantarapuSkarATTai iti SaTpaSTiH evaM zeSA api saptAzItimrahAH paGktyA vyavasthitAH pratyeka paTpaSTirveditavyAH, evamuttarato'pyarddhabhAge aGgArakaprabhRtInAmaSTAzItehANAM patayaH pratyekaM SaTpaSTisaGkhyAkA bhAvanIyA iti bhavati sarvasaGkhyayA grahANAM paTsaptataM patizatamekaikA ca patiH SaTSaSTisaGkhyAketi / 'te merumaNucaraMtI'tyAdi, temanuSyalokavartinaH sarve candrAH sarve sUryAH sarve ca grahagaNA anavasthitaiH yathAyogamanyairanyainakSatreNa saha yogairupalakSitAH payAhiNAvacamaMDalA' iti prakarSaNa-sarvAsu dikSu vidikSu ca paribhramatAM candrAdInAM dakSiNa eva merurbhavati yasminnAva-2 |ttane-maNDalaparibhramaNarUpe sa pradakSiNaH pradakSiNa Avarto yeSAM maNDalAnA tAni tathA pradakSiNAvartAni maNDalAni yeSAM| te tathA, merumanulakSIkRtya caranti, etenaitaduktaM bhavati-sUryAdayaH samastA api manuSyalokavartinaH pradakSiNAvarttamaNDalagatyA paribhramantIti, iha candrAdityagrahANAM maNDalAni anavasthitAni, yathAyogamanyasmin anyasmin maNDale teSAM saJcAritvAt , nakSatratArANAM tu maNDalAnyavasthitAnyeva, tathA cAha-nakkhatte'tyAdi, nakSatrANAM tArakANAM ca maNDalA - - - - 1- M - - Jain Education Internation For Personal & Private Use Only Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 sUryaprajJa- tivRttiH (mala0) sU100 // 276 // nyavasthitAni jJAtavyAni, kimuktaM bhavati ?-AkAlaM pratiniyatamekaikaM nakSatrANAM tArakANAM ca pratyekaM maNDalamiti, na 119 prAbhRte cetthamavasthitamaNDalatvoktAvevamAzaGkanIyaM yathaiteSAM gatireva na bhavatIti, yata Aha-te'viya'ityAdi, tAnyapi-nakSa- candrasUryAtrANi tArakANi ca, sUtre puratvanirdezaH prAkRtatvAt , pradakSiNAvarttameva, idai kriyAvizeSaNaM, merumanulakSIkRtya caranti, etacca diparimANa meruM lakSIkRtya pradakSiNAvarta teSAM caraNaM pratyakSata evopalakSyata iti sNvaadi| 'rayaNiyare'tyAdi, rajanikaradinakarANA- candrAdityAnAmUlamadhazca saGkamo na bhavati, tathAjagatsvAbhAvyAt , tiryak punarmaNDaleSu saGkramaNaM bhavati, kiMviziSTamityAha| sAbhyantara bAhya-abhyantaraM ca bAhyaM ca abhyantaravAhyaM sahAbhyantarabAhyena varttate iti sAbhyantarabAhyaM, etaduktaM bhavati| sarvAbhyantarAnmaNDalAtparataH tAvanmaNDaleSu saGkamaNaM yAvat sarvabAhyaM maNDalaM sarvabAhyAca maNDalAdAk tAvanmaNDaleSu saGka| maNaM yAvat srvaabhyntrmiti| 'rayaNiyare'tyAdi, rajanikaradinakarANAM-candrAdityAnAM nakSatrANAM ca mahAgrahANAM ca cAravizeSeNa-tena tena cAreNa sukhaduHkhavidhayo manuSyANAM bhavanti, tathAhi-dvividhAni santi sadA manuSyANAM kammANi, tadyathA-zubhavedyAni azubhavedyAni ca, karmaNAM ca sAmAnyato vipAkahetavaH paJca, tadyathA-dravyaM kSetraM kAlo bhAvo bhavazca, | uktaM ca-"udayakkhayakkhaovasamovasamA jaM ca kammuNo bhaNiyA / davaM ca khettaM kAlaM bhavaM ca bhAvaM ca saMpappa // 1 // " zubhakarmaNAM prAyaH zubhavedyAnAM ca karmaNAM zubhadravyakSetrAdisAmagrI vipAkaheturazubhavedyAnAmazubhadravyakSetrAdisAmagrI, // 276 // |tato yadA yeSAM janmanakSatrAdivirodhI candrasUryAdInAM cAro bhavati tadA teSAM prAyo yAnyazubhavedyAni karmANi tAni tAM tathAvirdhA vipAkasAmagrImavApya vipAkamAyAnti, vipAkamAgatAni ca zarIrarogotpAdanena dhanahAnikaraNato vA For Personal & Private Use Only Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % * -%A5 priyaviprayogajananena vA kalahasaMpAdanato vA duHkhamutpAdayanti, yadA ca yeSAM janmanakSatrAdyanukUlaH candrAdInAM cArastadA| | teSAM prAyo yAni zubhavedyAni karmANi tAni tAM tathAvidhAM vipAkasAmagrImadhigamya vipAka pratipadyante, prapannavipAkAni ca tAni zarIranIrogatAsampAdanato dhanavRddhikaraNena vA vairopazamanataH priyasamprayogasampAdanato vA yadivA prArabdhAbhISTaprayojananiSpattikaraNataH sukhamupajanayanti, ata eva mahIyAMsaH paramavivekino'lpamapi prayojanaM zubhatithinakSatrAdAvArabhante na tu yathAkathaMcana, ata eva jinAnAmapyAjJA prajAjanAdikamadhikRtyetthamavartiSTa yathA zubhakSetre zubhAM dizamabhimukhI-| kRtya zubhe tithinakSatramuhUrtAdau pravAjanavratAropaNAdi karttavyaM, nAnyathA, tathA coktaM paJcavastuke-"esA jiNANamANA khittAIyA ya kammuNo bhaNiyA / udayAikAraNaM jaM tamhA sabattha jaiyavaM // 1 // " asyA akSaragamanikAeSA jinAnAmAjJA zubhe kSetre zubhAM dizamabhimukhIkRtya zubhe tithinakSatramuhUrttAdau pravrAjanavratAropaNAdi karttavyaM, nAnyathA, apica-kSetrAdayo'pi karmaNAmudayAdikAraNaM bhagavadbhitAH, tato'zubhadravyakSetrAdisAmagrI prApya kadAcidazubhavedyAni karmANi vipAkaM gatvodayamAsAdayeyuH, tadudaye ca gRhItavratabhaGgAdidoSaprasaGgaH, zubhadravyakSetrAdisAmagyAM tu prAyo nAzubhakarmavipAkasambhava iti nirvighnaM sAmAyikaparipAlanAdi, tasmAdavazyaM chadmasthena sarvatra zubhakSetrAdau yatitavyaM / / ye tu bhagavanto'tizayinaste atizayavalAdeva savighnaM nirvighnaM vA samyagadhigacchanti te na zubhatithimuhUrttAdikamapekSante | iti na tanmArgAnusaraNaM chadmasthAnAM nyAyyaM, tena ye paramamuniparyupAsitapravacanaviDambakA aparimalitajinazAsanopanipadbhUtazAstrA guruparamparAyAtaniravadyavizadakAlocitasAmAcArIpratipandhinaH svamatikalpitasAmAcArIkA abhidadhati 2525- 54-2 zabhakammavipAste atizayavalAye paramamunidhanaH svamA - OM For Personal & Private Use Only Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4sU 100 sUryaprajJa- 18| yathA-na pravrAjanAdiSu zubhatithinakSatrAdinirIkSaNaM karttavyaM, na khalu bhagavAna jagatsvAmI pravrAjanAyopasthiteSu zubha- yathA-- prAbhate tivRttiH (mala0) ditithyAdinirIkSaNaM kRtavAniti te apAstA drssttvyaaH| 'tesimityAdi, teSAM-sUryacandramasAM sarvavAhyAt maNDalAdabhyantaraM candrasUryA pravizatAM tApakSetraM pratidivasa krameNa niyamAdAyAmato varddhate, yena ca krameNa parivarddhate tenaiva krameNa sarvAbhyatarAnma- diparimANaM // 277 // NDalAd vahiH niSkramatAM parihIyate, tathAhi-sarvabAhye maNDale cAraM caratAM sUryAcandramasAM pratyekaM jambUdvIpacakravA lasya dazadhApravibhaktasya dvau dvau bhAgau tApakSetra, tataH sUryasyAbhyantaraM pravizataH pratimaNDalaM SaSTyadhikaSatriMzacchatapravibhaktasya dvau dvau bhAgau tApakSetrasya varddhate, candramasastu maNDaleSu pratyekaM paurNamAsIsambhave krameNa pratimaNDalaM paDviMzatiH paDUviMzatirbhAgAH saptaviMzatitamasya ca ekaH saptabhAga iti varddhate, evaM ca krameNa pratimaNDalamabhivRddhau yadA sarvAbhyantare maNDale cAraM carataH tadA pratyekaM jambUdvIpacakravAlasya trayaH paripUrNA dazabhAgAstApakSetraM, tataH punarapi sarvAbhyantarA-14 maNDalAdahiniSkramaNe sUryasya pratimaNDalaM SaTyadhikaSaTtriMzacchatapravibhaktasya jambUdvIpacakravAlasya dvau dvau bhAgau pari|hIyete, candramasastu maNDaleSu pratyeka paurNamAsIsambhave krameNa pratimaNDalaM paiviMzatirbhAgAH saptaviMzatitamasya ca bhAga|sya ekaH saptabhAga iti / 'tesimityAdi, teSAM candrasUryAdInAM tApakSetrapathAH kalambukApuSpasaMsthitA-nAlikApuSpAkArA bhavanti, etadeva vyAcaSTe-antaH-merudizi saGkacitA, bahiH-lavaNadizi vistRtA, etacca prAgeva caturthe prAbhRte bhAvita-12 miti na bhUyo bhAvyate // samprati candramasamadhikRtya gautamaH praznayati X // 277 // keNaM vaddati caMdo ? parihANI keNa haMti cNdss|kaalo vA joNho vA keNa'NubhAveNa caMdassa? // 24 // 5-09190 5 Jain Education Internation For personal & Private Use Only Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiNhaM rAhavimANaM NicaM caMdeNa hoi avirahitaM / caturaMgulamasaMpattaM hicA caMdassa taM carati // 25 // bAvahira 2 divase 2 tu sukkapakkhassa / jaM parivaDDati caMdo khavei taM ceva kAleNaM // 26 // paNNarasaibhAgeNa ya caMdaM paNNarasameva taM varati / paNNarasatibhAgeNa ya puNovi taM ceva vakamati // 27 // evaM vaDDati caMdo parihANI eva hoi caMdassa / kAlo vA juNho vA eva'NubhAveNa caMdassa // 28 // aMto maNussakhette havaMti cArovagA tu uvavaNNA / paMcavihA jotisiyA caMdA sUrA gahagaNA y||29|| teNa paraMje sesA caMdAdicagahatAraNakkhattA / Natthi gatI Navi cAro avahitA te muNeyavA // 30 // evaM jaMbuddIve duguNA lavaNe caugguNA huNti| lAvaNagA ya tiguNitA sasisUrA dhAyaisaMDe // 31 // do caMdA iha dIve cattAri ya sAyare lvnntoe| dhAyaisaMDe dIve vArasa caMdA ya sUrA ya // 32 // dhAtaisaMDappabhitisu uddiTTA tiguNitA bhave caMdA / AdimallacaMdasahitA aNaMtarANaMtare khette // 33 // rikkhaggahatAraggaM dIvasamudde jahicchasI gAuM / tassasIhiM tagguNitaM rikkhaggahatAragaggaM tu // 34 // bahitA tu mANusanagarasa caMdasUrANa'vadvitA jonnhaa| caMdA abhIyIjuttA sUrA puNa hu~ti pussehiM // 35 // caMdAto sUrassa ya sUrA caMdassa aMtaraM hoi / paNNAsasahassAI tu joyaNANaM aNUNAI // 36 // sUrassa ya 2 sasiNo 2 ya aMtaraM hoi / bAhiM tu mANusanagassa joyaNANaM satasahassaM // 37 // sUraMtariyA caMdA caMdaMtariyA ya diyarA dittA / cittaMtaralesAgA suhalesA maMdalesA ya // 38 // aTTAsItiM ca gahA aTThAvIsaM ca huMti nakkhattA / egasasIparivAro etto tArANa vocchAmi // 39 // For Personal &Private Use Only Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19prAbhRte candravRkhyA |di candrAdInAmUce | pannatva di chAvahisahassAiM Nava ceva satAI paMcasatarAI / egasasIparivAro tArAgaNakoDikoDINaM // 40 // aMto ptivRttiH / maNussakhette je caMdimasUriyA gahagaNaNakkhattatArAkhvA te NaM devA. kiM uhovavagA kappovavaNNagA (mala0) vimANovavaNNagA cArovavaNNagA cAradvitIyA gatiratiyA gatisamAvaNNagA?, tA te NaM devA No uDDovava paNagA no kappocavaNNagA vimANovavaNNagA cArovavaNNagA no cAraThitIyA gairaiyA gatisamAvaNNagA // 278 // uhAmuhakalaMcuapupphasaMThANasaMThitehiM joaNasAhassiehi tAvakkhettehiM sAhassiehiM bAhirAhi ya veunviyAhiM parisAhiM mahatAhataNaTTagIyavAiyataMtItalatAlatuDiyaghaNamuiMgapaDuppavAiyaraveNaM mahatA ukkaTisIhaNAdakalakalaraveNaM acchaM pavatarAyaM padAhiNAvattamaMDalacAraM mere aNupariyaTTati, tA tesi NaM devANaM jAdhe iMde cayati se kathamidANiM pakareMti ?, tA cattAri paMca sAmANiyadevA taM ThANaM uvasaMpajittANaM viharaMti jAva | aNNe ittha iMde uvavaNNe bhavati, tA iMdaThANe NaM kevaieNaM kAleNaM virahiyaM pannattaM ?, tA jahapaNeNa ikkaM samayaM ukkoseNaM chammAse, tA bahitA NaM mANussakhettassa je caMdimasUriyagaha jAva tArArUvA te NaM devA kiM uDDovavaNNagA kappovavaNNagA vimANovavaNNagA cAradvitIyA gatiratIyA gatisamAvaNNagA?, tA te gaM No uDDovavaNNagA no kappocavaNNagA vimANocavaNNagA No cArovavaNNagA cAraThitIyA no gairaiyA No gatisamAvaNNagA pakkigasaMThANasaMThitehiM joyaNasayasAhassiehiM tAvakkhettehiM sayasAhassiyAhiM bAhirAhiM veuviyAhiM parisAhiM mahatAhatanadRgIyavAiyajAvaraveNaM divAI bhogabhogAI bhuMjamANe viharati, // 278 // Jain Education Internatio For Personal & Private Use Only Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suhalesA maMdalesA maMdAyavalesA cittaMtaralesA aNNoNNasamogADhAhiM lesAhiM kUDA iva ThANaThitA te padese sabato samaMtA obhAsaMti ujjoti taveMti pabhAseMti, tA tesiNaM devANaM jAhe iMde cayati se kahamidANiM pakareMti ?, tA jAva cattAri paMca sAmANiyadevA taM ThANaM taheva jAva chammAse (sUtraM 100) // | 'keNa'mityAdi, kena kAraNena zuklapakSe candro varddhate ?, kena vA kAraNena candrasya kRSNapakSe parihAnirbhavati, kena vA anubhAvena-prabhAvena candrasya ekaH pakSaH kRSNo bhavati eko jyotsnaH-zukla iti?, evamukta bhagavAnAha-'kiNha'mityAdi, iha dvividho rAhustadyathA-parvarAhuH nityarAhuzca, tatra parvarAhuH sa ucyate yaH kadAcidakasmAtsamAgatya nijavimAnena candravimAnaM sUryavimAnaM ca antaritaM karoti, antarite ca kRte loke grahaNamiti prasiddhiH, sa iha na gRhyate, yastu nityarAhustasya vimAnaM kRSNaM, tacca tathAjagatsvAbhAvyAt candreNa saha nityaM-sarvakAlamavirahitaM tathA caturaGgalena-caturbhiraGgalairaprAptaM sat candravimAnasyAdhastAccarati, taccaivaM carat zuklapakSe zanaiH zanaiH prakaTIkaroti candramasaM kRSNapakSe ca zanaiH zanairAvRNoti, tathA cAha-'bAvaTTi'mityAdi, iha dvApaSTibhAgIkRtasya candravimAnasya dvau bhAgAvuparitanAvapAkRtya zeSasya paJcadazabhirbhAge hRte ye catvAro bhAgA labhyante te dvASaSTizabdenocyante, 'avayave samudAyopacArAt', etacca vyAkhyAnaM jIvAbhigamacUrNAdidarzanataH kRtaM, na punaH svamanISikayA, tathA cAsyA eva gAthAyA vyAkhyAne jIvA|bhigamacUrNiH-"candravimAna dvApaSTibhAgIkriyate, tataH paJcadazabhirbhAgo hiyate, tatra catvAro bhAgA dvApaSTibhAgAnAM paJcadazabhAgena labhyante, zeSau dvau bhAgau, etAvad dine dine zuklapakSasya rAhaNA mucyate"ityAdi, evaM ca sati yat samavA Join Education International For Personal & Private Use Only Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUyamajJativRttiH 0 // 279 // 19prAbhRte candravRddhyA di candrAdInAmUvoM tpannatvAdi sU 100 52-5-25555 yAGgasUtraM-'sukkapakkhassa divase 2 caMdo bAvaDiM bhAge parivaDDaItti tadapyevameva vyAkhyeyaM, sampradAyavazAddhi sUtraM vyAkhyeyaM, na svamanISikayA, sampradAyazca yathoktasvarUpa iti, tatra zuklapakSasya divase yat-yasmAtkAraNAt candro dvApaSTiM 2 bhAgAn-dvApaSTibhAgasatkAn caturazcaturo bhAgAn yAvatparivarddhate, 'kAlena' kRSNapakSena punardivase divase tAneva dvApaSTibhAgasatkAn caturazcaturo bhAgAn kSapayati-parihApayati / etadeva vyAcaSTe-panarasa'ityAdi, kRSNapakSe pratidivasaM rAhuvimAnaM svakIyena paJcadazena bhAgena candravimAnaM paJcadazameva bhAgaM vRNoti-AcchAdayati, zuklapakSe tu punastameva pratidivasaM paJcadazabhAgaM AtmIyena paJcadazabhAgena vyatikrAmati-muJcati, kimuktaM bhavati ?-kRSNapakSe pratipada ArabhyAtmIyena paJcadazena bhAgena pratidivasamekaikaM paJcadazabhAgamuparitanabhAgAdArabhyAvRNoti, zuklapakSe tu pratipada Arabhya tenaiva krameNa pratidivasamekaika paJcadazabhAgaM prakaTIkaroti, tena jagati candramaNDalavRddhihAnI pratibhAsete, svarUpataH punazcandramaNDalamavasthitameva / tathA cAha-evaM vaDaI'ityAdi, evaM-rAhuvimAnena pratidivasaM krameNAnAvaraNakaraNato varddhate-barddhamAnaH pratibhAsate candraH, evaM-rAhuvimAnena pratidivasaM krameNAvaraNakaraNataH pratihAniH-pratihAnipratibhAso bhavati candrasya viSaye, etenaivAnubhAvena-kAraNena ekaH pakSaH kAla:-kRSNo bhavati, yatra candrasya parihAniH pratibhAsate, ekastu jyotsnaH-zuklo yatra candraviSayo vRddhiprtibhaasH| 'aMto'ityAdi, antaH-madhye manuSyakSetre-manuSyasya kSetrasya paJcavidhA jyotiSkAH, tadyathA-candrAH sUryA grahagaNAzcazabdAnnakSatrANi tArakAzca bhavanti, cAropagAH-cArayuktAH, 'teNa para mityAdi, teneti prAkRtatvAt paJcamyarthe tRtIyA, tato-manuSyakSetrAt paraM yAni zeSANi candrAdityagra // 279 // Jain Education Internation For Personal & Private Use Only Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3%%%% 5450 hatArAnakSatrANi-candrAdityagrahatArAnakSatravimAnAni, sUtre puMstvanirdezaH prAkRtatvAt , teSAM nAsti gatiH-na svasmAt sthAnAccalanaM nApi cAro-maNDalagatyA paribhramaNaM kintvavasthitAnyeva tAni jJAtavyAni / 'evaM jaMbuddIve ityAdi, evaM sati ekaiko candrasUyauM jambUdvIpe dviguNau bhavataH, kimuktaM bhavati ?-dvau candramasau dvau sUryo jambUdvIpe, lavaNasamudre 4 tAveko sUryAcandramasau caturguNau bhavataH, catvArazcandrAzcatvArazca sUryA lavaNasamudre bhavantIti bhAvaH, lAvaNikA-lava|NasamudrabhavA zazisUrAstriguNitA dhAtakIkhaNDe bhavanti, dvAdaza candrA dvAdaza sUryA dhAtakIkhaNDe bhavantItyarthaH / 'do| caMdA ityAdi sugama, / 'dhAyaisaMDe'ityAdi, dhAtakIkhaNDaH prabhRtiH-AdiryeSAM te dhAtakIkhaNDaprabhRtayasteSu dhAtakIkhaNDaprabhRtiSu dvIpeSu samudreSu ca ya uddiSTAzcandrA dvAdazAdaya upalakSaNametat sUryA vA te triguNitA:-triguNIkRtAH santaH 'AillacaMdasahiya'tti uddiSTacandrayuktAt dvIpAt samudrAdvA prAk jambUdvIpamAdiM kRtvA ye prAktanAzcandrAste Adima-13 candrAstairAdimacandrarupalakSaNametadAdimasUryaizca sahitA yAvanto bhavanti etAvatpramANA anantare-kAlodAdau bhavanti, tatra dhAtakIkhaNDe dvIpe uddiSTAzcandrA dvAdaza te triguNAH kriyante jAtAH SaTtriMzat , AdimacandrAH SaT, tadyathA-dvau | candrau jambUdvIpe catvAro lavaNasamudre, etairAdimaizcandraiH sahitA dvAcatvAriMzad bhavanti, etAvantaH kAlode samudre candrAH eSa eva karaNavidhiH sUryANAmapi, tena sUryA api tatraitAvanto veditavyAH, tathA kAlodasamudre dvicatvAriMzaccandramasaX uddiSTAste triguNAH kriyante, jAtaM SaDviMzaM zataM, AdimacandrA aSTAdaza, tadyathA-dvI jambUdvIpe catvAro lavaNasamudre | dvAdaza dhAtakIkhaNDe etairAdimacandraH sahitaM SaDviMzaM zataM jAtaM catuzcatvAriMzaM zataM, etAvantaH puSkaravaradvIpe candrA 252062 % dain Education Internation For Personal & Private Use Only Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa- etAvanta eva sUryAH, evaM sarveSvapi dvIpasamudreSu etatkaraNavazAccandrasaGkhyA pratipattavyA / samprati pratidvIpaM pratisamudra |19prAbhRte vivRttiH eca grahanakSatratArAparimANaparijJAnopAyamAha-'rikkhaggahatAragga'mityAdi, atrApazabdaH pariNAmavAcI yatra dvIpe samude candraghRkhyA (mala0) vA nakSatraparimANaM grahaparimANaM tArAparimANaM vA jJAtumicchasi tasya dvIpasya samudrasya vA sambandhibhiH zazibhirekasya za di candrAzinaH parivArabhUtaM nakSatraparimANaM grahaparimANaM tArAparimANaM ca guNitaM sat yAvad bhavati tAvatpramANaM tatra dvIpe samudre vA| dInAmUryo A280 // tpannatvAdri nakSatraparimANaM grahaparimANaM tArAparimANamiti, yathA-lavaNasamudre kila nakSatrAdiparimANaM jJAtumiSTaM lavaNasamudre ca zazinazcatvArastata ekasya zazinaH parivArabhUtAni yAnyaSTAviMzatinakSatrANi tAni caturbhirguNyante jAtaM dvAdazottaraM zataM etAvanti lavaNasamudre nakSatrANi, tathA aSTAzItimrahA ekasya zazinaH parivArabhUtAste caturbhirguNyante jAtAni trINi zatAni dvipaJcAzadadhikAni 352 etAvanto lavaNasamudre grahAH, tathA ekasya zazinaH parivArabhUtAni tArAgaNakoTIkoTInAM SaTSaSTiH sahasrANi nava zatAni paJcasaptatyadhikAni tAni caturbhirguNyante jAtAni koTikoTInAM dve lakSe saptaSaSTiH sahasrANi nava zatAni 26790000000000000000 etAvatyo lavaNasamudre tArAgaNakoTIkoTayaH, evaMrUpA ca nakSatrAdInAM saGkhyA prAgevoktA, evaM sarveSvapi dvIpasamudreSu nakSatrAdisaGkhyAparimANaM paribhAvanIyaM / 'bahiyA'ityAdi, mAnuSanagasya-mAnuSottarasya parvatasya bahizcandrasUryANAM tejAMsi avasthitAni bhavanti, kimuktaM bhavati ?-sUryAH sadaivAnatyuSNatejaso natu jAtucidapi manuSyaloke grISmakAla ivAtyuSNatejasaH, candramaso'pi sarvadaivAnatizItalezyAkA natu kadAcanApyantarmanuSyakSetrasya zizirakAla ivAtizItatejasaH, tathA manuSyakSetrAbahiH sarve'pi candrAH sarvadevAbhijitA For Personal & Private Use Only Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nakSatreNa yuktAH sUryAH punarbhavanti puSyairyuktA iti / 'caMdAo'ityAdi, manuSyakSetrAhizcandrAt sUryasya sUryAcca candrasyAntaraM bhavati anyUnAni-paripUrNAni yojanAnAM paJcAzatsahasrANi / tadevaM sUryasya candrasya ca parasparamantaramukta, samprati candrasya candrasya sUryasya sUryasya ca parasparamantaramAha-'sUrassa ya sUrassa ya'ityAdi, mAnuSanagasya-mAnuSottaraparvatasya bahiH sUryasyara parasparaM candrasya 2 ca parasparamantaraM bhavati yojanAnAM zatasahasra-lakSaM, tathAhi-candrAntaritAH sUryAH sUryAntari-| tAzcandrAH vyavasthitAH candrasUryANAM ca parasparamantaraM paJcAzat yojanasahasrANi 50000, tatazcandrasya sUryasya ca paraspa-12 ramantaraM yojanAnAM lakSaM bhavatIti / samprati bahizcandrasUryANAM paGkAvavasthAnamAha-sUratariyA'ityAdi, nRlokAdahiH pakyA sthitAH sUryAntaritAzcandrAzcandrAntaritA dinakarA dIptA-dIpyante sma dIptA bhAska(sva)rA ityarthaH, kathaMbhUtAste candrasUryA ityAha-citrAntaralezyAkAH' citramantaraM lezyA ca-prakAzarUpA yeSAM te tathA, tatra citramantaraM candrANAM sUryAntaritatvAt sUryANAM ca candrAntaritatvAt , citralezyA candramasAM zItarazmitvAt sUryANAmuSNazmitvAt / lezyAvizeSapradarzanArthamevAha-'suhalesA maMdalesA ya' sukhalezyAzcandramaso na zItakAle manuSyaloka ivAtyantazItarazmaya ityarthaH, manda. lezyAH sUryAH na tu manuSyaloke nidAghasamaye iva ekAntoSNarazmaya ityarthaH, Aha ca tattvArthaTIkAkAro haribhadrasUriH "nAtyantazItAzcandramaso nApyatyantoSNAH sUryAH, kintu sAdhAraNA dvayorapI"ti / ihedamuktaM yatra dvIpe samudre vA nakSatrAdiparimANaM jJAtumiSyate tatra ekazaziparivArabhUtaM nakSatrAdiparimANaM tAvadbhiH zazibhirguNayitavyamiti, tata ekazaziparivArabhUtAnAM grahAdInAM saGkhyAmAha-'aTThAsII gahA ityAdi, gAthAdvayaM nigadasiddhaM / 'aMto mANusakhette'i For Personal & Private Use Only Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa- ptivRttiH (mala0) kha // 28 // OMOMOMOMOMOMOMOMOMOM tyAdi, antarmanuSyakSetrasya ye candrasUryagrahagaNanakSatratArArUpA devAste kiM UopapannAH-saudharmAdibhyo dvAdazabhyaH kalpebhya 19prAbhRte UrdhvamupapannA UopapannAH kalpeSu-saudharmAdiSu upapannAH kalpopapannAH vimAneSu-sAmAnyeSUpapannA vimAnopapannAH cAro- candravRddhyA maNDalagatyA paribhramaNaM tamupapannA-AzritAzcAropapannAH cArasya-yathoktarUpasya sthitiH-abhAvo yeSAM te cArasthitikA dicandrA apagatacArA ityarthaH, gatau ratiH-AsaktiH prItiryeSAM te gatiratikAH, etena gatau ratimAtramukta, sampati sAkSAd gatiM dInAmULa praznayati-gatisamApannA' gatiyuktAH, evaM prazne kRte bhagavAnAha-'tA te NaM devA' ityAdi, tA iti pUrvavat te candrA tpannatvAdi sU100 dayo devA noopapannAH nApi kalpopapannAH kintu vimAnopapannAH cAropapannAH-cArasahitA no cArasthitikAH, tathA svabhAvato'pi gatiratikAH sAkSAd gatiyuktAzca, UrdhvamukhIkRtakalambukApuSpasaMsthAnasaMsthitairyojanasAhanikaiH-anekayojanasahana pramANaistApakSetraiH sAhanikAbhiH-anekasahasrasaGgyAbhirvAhyAbhiH parSadbhiH, atra bahuvacanaM vyaktyapekSayA, vaikurvikAbhiHvikurvitanAnArUpadhAriNIbhiH, mahatA raveNeti yogaH ahatAni-akSatAni anaghAnItyarthaH yAni nATyAni gItAni vAdi-12 trANi ca yAzca tanyo-vINA ye ca talatAlA-hastatAlA yAni ca truTitAni-zeSANi tUryANi ye ca ghanA-ghanAkArA dhvanisAdhAt paTupravAditA-nipuNapuruSapravAditA mRdaGgAsteSAM rakheNa tathA svabhAvato gatiratikairvAhyaparSadantargatairdevaivegena gacchatsu vimAneSu utkRSTitaH-utkarSavazena ye mucyante siMhanAdA yazca kriyate volo, bolo nAma mukhe hastaM dattvA282 mahatA zabdena pUkaraNaM, yazca kalakalo-vyAkulaH zabdasamUhastadraveNa, merumiti yogaH, kiMviziSTamityAha-acchaM-atIva svacchamatinirmalajAmbUnadaratnabahulatvAt parvatarAja-parvatendra pradakSiNAvarttamaNDalacAraM yathA bhavati tathA merumanulakSI 484+ For Personal & Private Use Only Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRtya pariyati-paryaTanti / punaH praznayati-tA tesi Na'mityAdi, tA iti pUrvavat, teSAM-jyotiSkANAM devAnAM yadA indrazcayavate tadA te devA idAnIM-indravirahakAle kathaM prakurvanti ?, bhagavAnAha-'tA'ityAdi, tA iti pUrvavat, catvAraH paJca vA sAmAnikA devAH samuditIbhUya tat zUnyamindrasthAnamupasampadya viharanti-tadindrasthAnaM paripAlayanti, saJjAtau zuklasthAnAdikaM paJcakulavat , kiyantaM kAlaM yAvattadindrasthAnaM paripAlayantIti cedata Aha-yAvadanyastatrendra upapanno bhavati, 'tA iMdaThANe Na'mityAdi, tA iti pUrvavat indrasthAna kiyatkAlamupapAtena virahitaM prajJaptaM ?, bhagavA-4 nAha-'tA'ityAdi, jaghanyena ekaM samayaM yAvat utkarSeNa SaNmAsAn / 'tA bahiyA NamityAdi praznasUtramidaM prAgvat vyAkhyeyaM, bhagavAnAha-'tA te Na'mityAdi, tA iti pUrvavat te manuSyakSetrAhivarttinazcandrAdayo devA noopapannA nApi kalpopapannAH kintu vimAnopapannAstathA no cAropapannAH-cArayuktAH kintu cArasthitikAH, ata eva no gatiratayo nApi gatisamApanakAH, pakkeSTakAsaMsthAnasaMsthitairyojanazatasAhanikairAtapakSetraH, yathA pakkA iSTakA AyAmato dIrghA bhavati vistaratastu stokA caturasrA ca tathA teSAmapi manuSyakSetrAdvahirvyavasthitAnAM candrasUryANAmAtapakSetrANyAyAmato anekayojanazatasahasrapramANAni vistarata ekayojanazatasahasrANi caturasrANi ceti, tairitthaMbhUtairAtapakSetraiH sAhanikAbhiH-anekasahasrasaGkhyAbhirvAhyAbhiH parSadbhiH, atrApi bahuvacanaM vyaktyapekSayA, 'mahaye'tyAdi pUrvavat , divi bhavAn divyAn bhogabhogAn-bhogArhAn zabdAdIn bhogAn bhuJjAnA viharanti, kathaMbhUtA ityAha-zubhalezyAH, etacca vizeSaNaM candramasaH prati, tena nAtizItatejasaH kintu sukhotpAdahetuparamalezyAkA ityarthaH, mandalezyAH, etacca vizeSaNaM sUryAn prati, tathA ca eta For Personal & Private Use Only Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa- ptivRttiH (mala0) // 282 // deva vyAcaSTe-'mandAtapalezyAH' mandA-anatyuSNasvabhAvA AtaparUpA lezyA-razmisaGghAto yeSAM te tathA, punaH kathaMbhUtA-4|19 prAbhRte candrAdityA ityAha-citrAntaralezyAH citramantaraM-antarAlaM lezyA ca yeSAM te tathA, bhAvArthazcAsya padasya prAgevopada- puSkarodAda rzitaH, te itthaMbhUtAzcandrAdityAH parasparamavagADhAbhilezyAbhiH, tathAhi-candramasAM sUryANAM ca pratyekaM lezyA yojanazata-IAH sU101 sahasrapramANavistArAzcandrasUryANAM ca sUcIpatayA vyavasthitAnAM parasparamantaraM paJcAzat yojanasahasrANi tatazcandraprabhAsammizrAH sUryaprabhAH sUryaprabhAsammizrAzcandraprabhAH, itthaM parasparamavagADhAbhirlezyAbhiH kUTAnIva-parvatoparivyavasthitazikharANIva sthAnasthitAH-sadaiva ekatra sthAne sthitAH tAn pradezAn-svasvapratyAsannAna udyotayanti avabhAsayanti tApa-IPT yanti prakAzayanti, 'tA tesi NaM devANaM jAhe iMde cayaItyAdi prAgvad vyAkhyeyaM / tA pukkharavaraM NaM dIvaM pukkharode NAmaM samudde vaTTe valayAkArasaMThANasaMThite sabajAva ciTThati, tA pukkharode NaM samudde ki samacakkavAlasaMThite jAva No visamacakvAlasaMThite, tA pukkharode NaM samudde kevatiyaM cakavAlavikkhaMbheNaM kevaiyaM parikkheveNaM Ahiteti vadejA?, tA saMkhejjAI joyaNasahassAI AyAmavikkhaMbheNaM saMkhejAI joyaNasahassAI parikkheveNaM Ahiteti vadejA, tA pukkharavarode NaM samudde kevatiyA caMdA pabhAseMsu vA 3 pucchA taheba, taheva tA pukkharode NaM samudde saMkhejA caMdA pabhAseMsu vA 3 jAva saMkhejAo tArAgaNa-IPIRam koDAkoDIo sobha sobhesu vA 3 / eteNaM abhilAveNaM varuNavare dIve varuNode samudde 4 khIravare dIve khIravare samudde 5 ghatavare dIve ghatode samudde 6 khotavare dIve khotode samudde 7 NaMdissaravare dIve gaMdissavare 4 95-45-495% dain Education Internation For Personal & Private Use Only Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samudde 8 aruNode dIve aruNode samudde 9 aruNavare dIve aruNavare samudde 10 aruNavarobhAse dIve aruNavarobhAse samudde 11 kuMDale dIve kuMDalode samudde 12 kuMDalavare dIve kuMDalavarode samudde 13 kuMDalavarobhAse dIve kuMDalavarobhAse samudde 14 sabesi vikkhaMbhaparikkhevo jotisAI pukkhrodsaagrsrisaaii| tA kuMDalavarobhAsaNNaM samudaM rupae dIve va valayAkArasaMThANasaMThie 2 sabato jAva ciTThati, tA ruyae NaM dIve kiM samacakkavAlajAvaNovisamacakkavAlasaMThite, tAruyae NaMdIve kevaiyaM samacakkavAlavikkhaMbheNaM kevatiyaM parikkheveNaM Ahiteti vadejA ?, tA asaMkhejAI joyaNasahassAI cakkabAlavikkhaMbheNa asaMkhajAI joyaNasahassAI parikkheveNaM Ahiteti vadejA,tA ruyage NaM dIve kevatiyA caMdA pabhAseMsu vA 3 pucchA, tAruyageNaM dIve asaMkhejA caMdA pabhAseMsu vA 3 jAva asaMkhejAo tArAgaNakoDikoDIo sobhaM sobhesu vA 3, evaM ruyage samudde ruyagavare dIve ruyagavarode samudde ruyagavarobhAse dIve ruyagavarobhAse samudde, evaM tipaDoyArA NatavA jAva | sUre dIve sUrode samudde sUravare dIve sUravare samudde sUravarobhAse dIve sUravarobhAse samudde, savesi vikkhaMbhaparikkhevajotisAI ruyagavaradIvasarisAI, tA sUravarobhAsodaNNaM samudaM deve NAma dIve baTTe valayAkArasaMThANa-| saMThite savato samaMtA saMparikkhittANaM ciTThati jAva No visamacakavAlasaMThite, tA deve NaM dIve kevatiyaM cakkavAlavikkhaMbheNaM kevatiyaM parikkheveNaM Ahitati vadejA ?. asaMkhejAI joyaNasahassAI cakkavAlavikkhaMbheNaM, asaMkhejAI joyaNasahassAI parikkheveNaM Ahiteti vadejA, tA deve NaM dIve kevatiyA caMdA pabhAseMsu vA 31 JainEduc . . For Personal & Private Use Only Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRtti. (mala.) // 283 // RC %2 0 % 3 pucchA tadheva, tA deve NaM dIve asaMkhejA caMdA pabhAseMsu vA 3 jAva asaMkhejAo tArAgaNakoDikoDIo 19prAbhRte sobhesu vA 3 evaM devode samudde NAge dIve NAgode samudde jakkhe dIve jakkhode samudde bhUte dIve bhUtode / puSkarodAsamudde sayaMbhuramaNe dIve sayaMbhuramaNe samudde sake devadIvasarisA (sU103) // ekUNavIsatimaM pAhuDaM samattaM dhAHsUra / 'tA pukkharavaraNNa'mityAdi, tA iti pUrvavat puSkaravaraM Namiti vAkyAlaGkAre dvIpaM puSkarodo nAma samudro vRtto hai valayAkArasaMsthitaH sarvataH samantAt saMparikSipya tiSThati, puSkarode ca samudre jalamatisvacchaM pathyaM jAtyaM tathyapariNAma sphaTikavarNAbhaM prakRtyA udakarasaM, dvau ca tatra devAvAdhipatyaM paripAlayatastadyathA-zrIdharaH zrIprabhazca, tatra zrIdharaH pUrvA| dhipatiH zrIprabho'parArddhAdhipatiH, viSkambhAdiparimANaM ca sugamaM / 'eeNa'mityAdi, etenAnantaroditenAbhilApena varuNavaro dvIpo vaktavyaH, tadanantaraM varuNodaH samudraH tataH kSIravaro dvIpaH kSIrodaH samudra ityAdi, sUtrapAThazcaivam-tA pukkharodaNNaM samudaM varuNavare dIve vaTTe valayAkArasaMThANasaMThie sabao samaMtA saMparikkhittANaM ciDhaI'ityAdi, varuNadvIpe ca varuNavaruNaprabhau dvau devI svAminI navaramAdyaH pUrvAddhodhipatiraparo'parAodhipatirevaM sarvatra bhAvanIyaM, varuNode samudre | | paramasujAtamRdvIkArasaniSpannarasAdapISTatarAsvAdaM toyaM vAruNiraprabhau ca dvau tatra devI, kSIravare dvIpe paNDarasupradantau | devau, kSIrode samudre jAtyapuNDrekSucAriNInAM gavAM yat kSIraM tadanyAbhyo gobhyo dIyate tAsAmapi kSIramanyAbhyastAsAmapya // 28 // nyAbhyaH evaM caturthasthAnaparyavasitasya kSIrasya prayatnato mandAgninA kvathitasya jAtyena khaNDena matsyaNDikayA sammizrasya yAdRzo rasastato'pISTatarAsvAdaM [tatkAlavikasitakarNikArapuSpavarNAbhaM] toyaM vimalavimalaprabhau ca tatra devau, ghRtavare dvIpe %%% OM25955-5-%2525 % %%%% Jain Education Intemarang * For Personal & Private Use Only Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50055%-545-05 kanakakanakaprabhA devI, ghRtode samudre sadyo visyanditagoghRtAsvAdaM tatkAlapavikasitakarNikArapuSpavarNAbhaM toyaM kAnta-1 sukAntau tatra devI, ikSuvare dvIpe suprabhamahAprabho devI, ikSuvare samudre jAtyavarapuNDrANAmikSUNAmapanItAloparitribhAgAnAM| 4 viziSTagandhadravyaparivAsitAnAM yo rasaH zlakSNavastraparipUtastasmAdapISTatarAsvAdaM toyaM pUrNapUrNaprabhau ca tatra devI, nandI-2 zvare dvIpe kailAzahastivAhanau devI, nandIzvare samudre ikSurasAsvAdaM toyaM sumanaHsaumanasau devI, ete aSTAvapi ca dvIpA aSTAvapi samudrA ekapratyavatArAH, ekaikarUpA ityarthaH, ata UrdU tu dvIpAH samudrAzca tripratyavatArAstadyathA-aruNaH |aruNavaro'ruNavarAvabhAsaH kuNDalaH kuNDalavaraH kuNDalavarAvabhAsa ityAdi, tatrAruNe dvIpe azokavItazokau devI, aruNode samudre subhadramanobhadrau, aruNavare dvIpe aruNavarabhadraaruNavaramahAbhadrau, aruNavare samudre aruNavarabhadrAruNavaramahAbhadrau aruNavarAvabhAse dvIpe aruNavarAvabhAsabhadraaruNavarAvabhAsamahAbhadrau aruNavarAvabhAse samudre aruNavarAvabhAsavarAruNavarAvabhAsamahAvarau, kuNDale dvIpe kuNDalakuNDabhadrau devau kuNDalasamudre cakSuHzubhacakSuHkAntau kuNDalavare dvope kuNDalavarabhadrakuNDalavaramahAbhadrau kuNDavare samudre kuNDalavarakuNDalamahAvarau kuNDalavarAvabhAse dvIpe kuNDalavarAvabhAsabhadrakuNDalavarAvabhAsamahAbhadrau kuNDalavarAvabhAse samudre kuNDalavarAvabhAsavarakuNDalavarAvabhAsamahAvarau, ete sUtropAttA dvIpasamudrAH, ata Udai | tu sUtrAnupAttA dayante, kuNDalavarAvabhAsasamudrAnantaraM rucako dvIpaH rucakaH samudraH, tato rucakavaro dvIpo rucakavaraH samudraH tadanantaraM rucakavarAvabhAso dvIpo rucakavarAvabhAsaH samudraH, tatra rucake dvIpe sarvArthamanoramau devau rucakasamudre sumanaHsaumanasau rucakavare dvIpe rucakavarabhadrarucakavaramahAbhadrau rucakavare samudre rucakavararucakamahAvarau rucakavarAva For Personal & Private Use Only Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadyAsU103 5A5 % sUryaprajJa- bhAse dvIpe rucakavarAvabhAsabhadrarucakavarAvabhAsamahAbhadrau rucakavarAvabhAse samudre rucakavarAvabhAsavararucakavarAvabhAsa- |19prAbhUta ThivRttiH18|mahAvarau, kiyanto nAma nAmagraha dvIpasamudrA vaktuM zakyante ? tato yAni kAnicidAbharaNanAmAni-hArArddhahArakanakA- puSkarodA(malA valiratnAvaliprabhRtIni yAni ca vastranAmAni yAni ca gandhanAmAni koSThapuTAdIni yAni cotpalanAmAni-jalaruhacandro dyotapramukhANi yAni ca tilakaprabhRtIni vRkSanAmAni yAni ca padmanAmAni zatapatrasahaMmrapatraprabhRtIni yAni ca pRthivInAmAni-pRthivIzarkarAvAluketyAdIni yAni ca navAnAM nidhInAM catuIzAnAM cakravartiralAnAM kSullahimavadAdInAM varSa dharaparvatAnAM padmAdInAM idAnAM gaGgAsindhuprabhRtInAM nadInAM kacchAdInAM vijayAnA mAlyavadAdInAM vakSaskAraparvatAnAM saudhaWIrmAdInAM kalpAnAM zakrAdInAmindrANAM devakurUttaramandarANAmAvAsAnAM zakrAdisambandhinA merupratyAsannAnAM gajadantAnAM kUTAdInAM kSullahimavadAdisambandhinAM nakSatrANAM-kRttikAdInAM candrANAM sUryANAM ca nAmAni tAni sarvANyapi dvIpasamudrANAM tripratyavatArANi vaktavyAni, tadyathA-hAro dvIpo hAraH samudro hAravaro dvIpo hAravaraH samudro hAravarAvabhAso dvIpo hAravarAvabhAsaH samudra ityAdi, eteSu samastadvIpasamudreSu saGkhyeyayojamazatasahasrapramANo viSkambhaH saGkhyeyayojanazatasahasrapramANaH parikSepaH saGkhyeyAzca candrAdayastAva vaktavyAH yAvadanyaH kuNDalavarAvabhAsaH samudraH, tathA cAha-savesimityAdi, sarveSAmuktasvarUpANAM dvIpasamudrANAmanyakuNDalavarAvabhAsasamudraparyantAnAM viSkambhaparikSepajyotiSANi puSkarodasAgarasaha // 284 // zAni vaktavyAni-saGgyeyayojanapramANo viSkambhaH saGkhyeyayojanapramANaH parikSepaH sASeyAMzcandrAdayo vaktavyA ityarthaH,11 tatastadanantaraM yo'nyo rucakanAmA dvIpastatprabhRtiSu rucakasamudrarucakavaradvIparucakavarasamudrarucakavarAvabhAsadvIparucaka OMOMOMOMOMOMOMOMOM 8 -% % Jain Education Internat For Personal & Private Use Only Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 varAvabhAsasamudrAdiSvapi saGkhyeyayojanapramANo viSkambho'saGkhyeyayojanapramANaH parikSepo'saGkhyeyAzcandrAdayo vaktavyAH, tathA cAha-tA kuMDalavarAvabhAsaNaM'ityAdi, 'evaM ruyage samudde'ityAdi, 'evaM tipaDoyArA'ityAdi, evamuktena prakAreNa rucakavarAvabhAsAtsamudrAtparato dvIpasamudrAzca tripratyavatArAstAvat jJAtavyA yAvat sUryo dvIpaH sUryaH samudraH sUryavaro dvIpaH sUryavaraH samudraH sUryavarAvabhAso dvIpaH sUryavarAvabhAsaH samudraH, uktaM ca jIvAbhigamacUrNI-"aruNAI dIvasamuddA tipaDoyArA yAvatsUryavarAvabhAsaH samudraH"iti, 'savesimityAdi, sarveSAM rucakasamudrAdInAM sUryavarAvabhAsasamudraparyantAnAM viSkambhaparikSepajyotipANi rucakadvIpasadRzAni vaktavyAni asaGkhyeyayojanapramANo viSkambho'saGkhyeyayojanapramANaH parikSepo'saGkhyeyAH pratyekaM candrasUryagrahanakSatratArakA vaktavyA iti bhAvaH, 'sUravarAvabhAsodaNNaM samudaM' ityAdi sugama, navaramete paJca devAdayo dvIpAH paJca devAdayaH samudrAH pratyekamekarUpA na punareSAM tripratyavatAraH, uktaM ca jIvAbhigamacUrNI-"aMte paMca dvIpA paMca samuddo ekaprakArA" iti, jIvAbhigamasUtre'pyuktam- "deve nAge jakkhe bhUye hai 4ya sayaMbhuramaNe ya / ekkeke ceva bhANiyave, tipaDoyAraM nasthi"tti, tatra deve dvIpe dvau devI devabhadradevamahAbhadrau deve samudre devavaradevamahAvarau nAge dvIpe nAgabhadranAgamahAbhadrau nAge samudre nAgavaranAgamahAvarau yakSe dvIpe yakSabhadrayakSamahAbhadrau yakSe | samudre yakSavarayakSamahAvarau bhUte dvIpe bhUtabhadrabhUtamahAbhadrau bhUte samudre bhUtavarabhUtamahAvarau svayaMbhUramaNe dvIpe svayambhUbhadrasvayambhUmahAbhadrau svambhUramaNe samudre svambhUvarasvayambhUmahAvarI, iha nandIzvarAdayaH sarve samudrA bhUtasamudraparyavasAnA ikSurasodasamudrasadRzodakAH pratipattavyAH, svayambhUramaNasamudrasya tUdakaM puSkarodasamudrodakasadRzaM, tathA jambUdvIpa iti nAmnA For Personal &Private Use Only Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa (malA " asaGkhyeyA dvIpA lavaNa iti nAmnA asaGkhyeyAH samudrAH evaM tAvat vAcyaM yAvatsUryavarAvabhAsa iti nAmnA asaGkhyeyAH||20prAbhate samudrAH, ye tu pazca devAdayo dvIpAH paJca devAdayaH samudrAste ekaikA eva pratipattavyAH, naiteSAM nAmabhiranye dvIpasamudrAH, candrAdInA uktaM ca jIvAbhigame-kevaiyANaM bhaMte ! jaMbuddIvA dIvA pannattA ?, goyamA! asaMkhejA pannattA, kevaiyA Na bhaMte ! deva-14 manubhAvaH 4dIvA pannattA ?, goyamA ! ege devadIve paNNatte, dasavi egAgArA" iti // // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJa ptiTIkAyAmekonaviMzatitamaM prAbhRtaM samAptam // sU104 // 285 // tadevamuktamekonaviMzatitamaM prAbhRtaM, samprati viMzatitamamArabhyate-tasya cAyamarthAdhikAro yathA 'kIdRzazcandrAdInAmanubhAva' iti tatastadviSayaM praznasUtramAha| tA kahaM te aNubhAve Ahiteti vadejA ?, tattha khalu imAo do paDivattIo paNNattAo,tatthege evamAkasutA caMdimasUriyA NaM No jIvA ajIvA No ghaNA jhusirA No bAdaraboMdidharA kalevarA nathi NaM tesiM uhANeti vA kammeti vA baleti vA virieti vA purisakAraparakkameti vAteNo vija lavaMti No asaNi lavaMti No thaNitaM lavaMti, ahe ya NaM bAdare vAukAe saMmucchati ahe ya NaM bAdare vAukAe samucchittA vijupi / lavaMti asaNipi lavaMti thaNitaMpi lavaMti ege evamAhaMsu, ege puNa evamAhaMsu, tA caMdimasUriyANaM jIvA nno| ajIvA ghaNA No jhusirA bAdaradidharA no kalevarA atthi NaM tesiM uTThANeti vA te vikhaMpi lavaMti 3 // // 285 // Jain Education Interna l For Personal & Private Use Only Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ege evamAhaMsa, vayaM puNa evaM vadAmo-tA caMdimasUriyA NaM devA NaM mahiDDiyA jAva mahANubhAgA varavatthadharA varamalladharA varAbharaNadhArI avocchittiNayaTThatAe anne cayaMti aNNe uvavajaMti (sUtraM 104) // tA kahate'ityAdi, tA iti pUrvavat, kathaM ?-kena prakAreNa candrAdInAmanubhAvaH-svarUpavizeSa AkhyAta iti 4Avadet ?, evamukte bhagavAnetadviSaye ye dve pratipattI te upadarzayati-tattha khalu'ityAdi, tatra-candrAdInAmanubhAvaviSaye khalvime dve pratipattI-paratIthikAbhyupagamarUpe prajJapte, tadyathA-'tatdhege'ityAdi, tatra-teSAM dvayAnAM paratIthikAnAM madhye eka paratIrthikA evamAhuH, 'tA'iti teSAM paratIthikAnAM prathama svaziSyaM pratyanekavaktavyatopakrame kramopadarzanArthaH, candrasUryA Namiti vAkyAlaGkAre no jIvA-jIvarUpAH kintvajIvAH, tathA no ghanA-niviDapradezopacayAH kintu zuSirAH, tathA na varabondidharAH-pradhAnasajIvasuvyaktAvayavazarIropetAH kintu kalevarA:-kalevaramAtrAH tathA nAsti Namiti vAkyAlaGkAre teSAM candrAdonAmutthAna-UvIbhavanamitirupadarzane vAzabdo vikalpe samuccaye vA karma-utkSepaNAvakSepaNAdi balaMzArIraH prANo vIrya-AntarotsAhaH 'purisakAraparakkame'iti puruSakAraH-pauruSAbhimAnaH parAkramaH sa eva sAdhitAbhimataprayojanaH puruSakArazca parAkramazca puruSakAraparAkramamiti vAzabdaH sarvatrApi pUrvavat, tathA te candrAdityAH 'no vijuyaM| lavaMti'tti no vidyutaM pravarttayanti nApyazani-vidyudvizeSarUpaM nApi garjitaM-meghadhvani kintu 'aho NamityAdi candrAdityAnAmadho Namiti pUrvavat vAdaro vAyukAyikaH sammUrchati adhazca bAdaro vAyukAyikaH sammUccharya 'vijDaMpi lavaI'iti vidyutamapi pravarttayati, azanimapi pravarttayati, vidyudAdirUpeNa pariNamate iti bhAvaH, atropasaMhAramAha Jain Education Internation For Personal &Private Use Only Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 prAbhRte candrAdInA manubhAva: vi sU104 sUryaprajJa- ege evamAhaMsu' 1, eke punarevamAhuH, tA iti prAgvat , candrasUryA Namiti vAkyAlaGkAre jIvA-jIvarUpA na punara- nivRttiH jIvAH yathA''huH pUrvAparatIrthikAH tathA ghanA-na zupirA tathA varabondidharA na kalevaramAtrA tathA asti teSAM uThANe (mala0) iti vA ityAdi pUrvavat vyAkhyeyaM, 'te vi pi lavaMti'tti vidyutamapi pravarttayanti azanimapi pravarttayanti garjitamapi, kimuktaM bhavati ?- vidyudAdikaM sarva candrAdityapravartitamiti, atropasaMhAramAha-ege evamAhaMsu' 2, evaM prtiirthik||286|| pratipattidvayamupadarya samprati bhagavAn svamataM kathayati-'vayaM puNa'ityAdi, vayaM punarevaM vadAmaH, kathaM vadatha ityAhatA iti pUrvavat candrasUryAH Namiti vAkyAlaGkAre devA-devasvarUpA na sAmAnyato jIvamAtrAH, kathaMbhUtAH te devA ityAha'maharddhikAH' mahatI RddhirvimAnaparivArAdikA yeSAM te tathA 'jAva mahANubhAvA' iti yAvatkaraNAt 'mahajuiyA mahabalA mahAjasA mahesakkhA' iti draSTavyaM, tatra mahatI dyutiH zarIrAbharaNaviSayA yeSAM te mahAdyutayaH, tathA mahat balaMzArIraHprANo yeSAM te mahAbalAH, tathA mahad yazaH-khyAtiryeSAM te mahAyazasaH, tathA maheza iti mahAn Iza:-Izvara ityAkhyA yeSAM te mahezAkhyAH, kvacit mahAsokkhA iti pAThaH, tatra mahat saukhyaM yeSAM te mahAsaukhyAH, tathA mahAnanubhAvo-viziSTavaikriyakaraNAdiviSayA acintyA zaktiryeSAM te mahAnubhAvAH varavastradharA varamAlyadharA varAbharaNadhAriNaH, avyucchittinayArthatayA-dravyAstikanayamatena anye pUrvotpannAH svAyuHkSaye cyavante anye utpadyante / II tA kahaM te rAhukamme Ahiteti badejjA ?, tattha khalu imAo do paDivattIo paNNattAo, tatthege eva mAhaMsu, atthi Na se rAhU deve je NaM caMdaM vA sUraM vA giNhati, ege evamAhaMsu, ege puNa evamAhaMsu natyi gaM 4 // 286 // OM - sain Education Interation For Personal & Private Use Only - Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25-56-5-25 4 se rAhU deve jeNaM caMdaM vA sUraM vA giNhai, tattha je te evamAhaMsu tA asthi NaM se rAhU deve jeNaM caMdaM vA sUra vA giNhati se evamAhaMsu-tA rAhaNaM deve caMdaM vA sUraM vA geNhamANe buddhateNaM giNhittA buddhateNaM muyati buddhaMteNaM giNhittA muddhateNaM muyai muddhateNaM giNhittA muddhateNaM muyati, vAmabhuyanteNaM giNhittA vAmabhuyaMteNaM muyati vAmabhuyaMteNaM giNhittA dAhiNabhuyaMteNaM muyati dAhiNabhuyaMteNaM giNhittA vAmabhuyaMteNaM muyati5 dAhiNabhuyaMteNaM giNhittA dAhiNabhuyaMteNaM muyati, tattha je te evamAhaMsutA natthi NaM se rAhU deve jeNaM caMdaM vA sUraM vA geNhati te evamAhaMsu-tattha ime paNNarasakasiNapoggalA paM0 ta0-siMghANae jaDilae kharae khatae aMjaNe khaMjaNe sItale himasIyale kelAse aruNAbhe parijae NabhasUrae kavilie piMgalae rAha, tAjayA NaM ete paNNarasa kasiNA 2 poggalA sadA caMdassa vA sUrassa vA lesANubaddhacAriNo bhavati tatA NaM mANusaloyaMsi mANusA evaM vadaMti-evaM khalu rAhU caMdaM vA sUraM vA geNhati, evaM0 2, tA jatA NaM ete paNNarasa kasiNA 2 poggalA No sadA caMdassa vA sUrassa vA lesANubaddhacAriNo khalu tadA mANusaloyammi maNussA evaM vadaMti-evaM khalu rAhU caMdaM sUraM vA meNhati, ete evamAhaMsu, vayaM puNa evaM vadAmo-tA rAhU NaM deve mahiDDIe mahANubhAve varavatthadhare barAbharaNadhArI, rAhussa NaM devassa Nava NAmadhejA paM0,0-siMghADae jaDilae kharae khettae Dhahare magare macche kacchabhe kaNNasappe, tA rAhussa NaM devassa vimANA paMcavaNNA paM0 taM0-kiNhA nIlA lohitA hAliddA sukillA, atthi kAlae rAhuvimANe khaMjaNavaNNAbhe atthi nIlae rAhuvimANe Jain Education Internal For Personal & Private Use Only Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUyaMprajJazivRttiH ( mala0) // 287 // Jain Education Internation lAuyavaNNAbhe paNNatte, asthi lohie rAhuvimANe maMjiTThAvaNNAbhe paNNatte, asthi hAlidae rAhuvimANe haliddAvaNNAbhe paM0, asthi sukillae rAhuvimANe bhAsarAsivaNNAbhe paM0, tA jayA NaM rAhudeve AgacchamANe vA gacchamANe vA viuchemANe vA pariyAremANe vA caMdassa vA sUrassa vA lessaM puracchimeNaM AvaritA paJcasthimeNaM vItIvatati, tayA NaM puracchimeNaM caMde sUre vA uvadaMseti paJcatthimeNaM rAhU, jadA NaM rAhudeve AgacchamANe vA gacchamANe vA viudyamANe vA pariyAremANe vA caMdassa vA sUrassa vA lesaM dAhiNeNaM Ava rittA uttareNaM bItIvatati, tadA NaM dAhiNeNaM caMde vA sUre vA uvadaMseti uttareNaM rAhU, eteNaM abhilAveNaM paJccatthimeNaM AvaritA puracchimeNaM vItIvatati uttareNaM AvarittA dAhiNeNaM vItivatati, jayA NaM rAhU deve AgacchamANe vA gacchamANe vA vizvamANe vA pariyAremANe vA caMdassa vA sUrassa vA lesaM dAhiNapuracchi| meNaM AvarittA uttarapaJcatthimeNaM vIIvayai tathA NaM dAhiNapuracchimeNaM caMde vA sUre vA uvadaMsei uttarapacatthimeNaM rAhU, jayA NaM rAhU deve AgacchamANe vA gacchamANe vA viudyamANe vA pariyAremANe vA caMdassa vA sUrassa vA lesaM dAhiNapaJcatthimeNaM AvarittA uttara puracchimeNaM vItIvatati tadA NaM dAhiNapaccatthimeNaM caMde vA sUre vA uvadaMseti uttarapuracchimeNaM rAhU, eteNaM abhilAveNaM uttarapaJccatthimeNaM AvarettA dAhiNapuracchimeNaM vItIvatati, uttarapuracchimeNaM AvarettA dAhiNapaJcatthimeNaM bItI vayai, tA jatA NaM rAhU deve AgacchamANe vA0 caMdassa vA sUrassa vA lesaM AvarettA vItIva0 tadA NaM maNussaloe maNussA vadaMti - rAhuNA caMde sUre vA gahite, For Personal & Private Use Only 20 prAbhRte rAhukriyA sU 105 1122011 Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Internation tA jayA NaM rAhU deve AgacchamANe vA0 caMdassa vA sUrassa vA lesaM AvarettA pAseNaM vItIvatati tatA NaM maNussaloaMmi maNussA vadaMti-caMdreNa vA sUreNa vA rAhussa kucchI bhiNNA, tA jatA NaM rAhU deve AgacchamANe vA caMdassa vA sUrassa vA lesaM AvarettA paccosakati tatA NaM maNussaloe maNussA evaM vadati - rAhuNA caMde vA sUre vA vaMte rAhuNA0 2, tA jatA NaM rAhU deve AgacchamANe vA0 caMdassa vA sUrassa vA lesaM AvarettA | majjhaM majjheNaM vItivatati tatA NaM maNussaloyaMsi maNussA vadaMti-rAhuNA caMde vA sUre vA vizyarie rAhuNA0 2, tA jatA NaM rAhU deve AgacchamANe0 caMdassa vA sUrassa vA lesaM AvarettA NaM adhe sapavikhaM sapaDidisiM | ciTThati tatA NaM maNussaloaMsi maNussA vaMdaMti - rAhuNA caMde vA0 ghatthe rAhuNA0 2 || katividhe NaM rAhU paM0?, duvihe paM0 taM0-tA dhuvarAhU ya pavarAhU ya, tattha NaM je se dhruvarAhna se NaM bahulapakkhassa pADivara paNNarasaibhAgeNaM bhAgaM caMdassa lesaM AvaremANe0 ciTThati, taM0- paDhamAe paDhamaM bhAgaM jAva pannarasamaM bhAgaM, carame samae caMde ratte bhavati avasese samae caMde raste ya viratte ya bhavai, tameva sukapakkhe uvadaMsemANe 2 ciTThati, saM0-paDha mAe paDhamaM bhAgaM jAva caMde viratte ya bhavai, avasese samae caMde ratte viratte ya bhavati, tattha NaM je te pacarAhU se jahaNNeNaM chaNhaM mAsANaM, ukkoseNaM bAyAlIsAe mAsANaM caMdassa aDatAlIsAe saMvaccharANaM sUrassa | ( sUtraM 105 ) // 'tA kahaM te' ityAdi, tA iti pUrvavat kathaM kena prakAreNa bhagavAn ! tvayA rAhukarmma- rAhukriyA AkhyAtamiti For Personal & Private Use Only Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH ( mala0 ) // 288 // Jain Education Internation 69649 vadet ?, evamukte bhagavAnetadviSaye ye dve paratIrthikapratipattI te upadarzayati - 'tatthe'tyAdi, tatra - rAhukarmmaviSaye khalvime dve pratipattI prajJapte, 'tatthege' ityAdi, tatra teSAM dvayAnAM paratIrthikAnAM madhye eke paratIrthikA evamAhuH - tA iti pUrva vat asti Namiti vAkyAlaGkAre sa rAhunAmA devo yazcandraM sUrya vA gRhNAti, atropasaMhAramAha - ege evamAhaMsu, 'eke puNa evamAhaMsu' eke punarevamAhuH, tA iti pUrvavat, nAsti sa rAhunAmA devo yazcandraM sUrya vA gRhNAti, tadevaM pratipattidvayamupadarzya sampratyetadbhAvanArthamAha - ' tatthe' tyAdi, tatra ye te vAdinaH evamAhuH - asti sa rAhunAmA devo | yazcandraM sUrye vA gRhNAtIti ta evamAhuH-ta evaM svamatabhAvanikAM kurvanti, 'tA rAhU Na'mityAdi, tA iti pUrvavat rAhudeMvazcandraM sUrya vA gRhNan kadAcit bubhAntenaiva gRhItvA bubhAntenaiva muJcati, adhobhAge gRhItvA adhobhAgenaiva muJcatIti bhAvaH, kadAcit yubhAntena gRhItvA mUrddhAntena muJcati, adhobhAgena gRhItvA uparitanena bhAgena muJcatItyarthaH, athavA kadAcit mUrddhAntena gRhItvA bubhrAntena muJcati, yadivA mUrddhAntena gRhItvA mUrddhAntenaiva muvati, bhAvArthaH prAgvad bhAvanIyaH, athavA kadAcit vAmabhujAntena gRhItvA vAmabhujAntena muJcati, kimuktaM bhavati ? - vAmapArzvena gRhItvA vAmapArzvenaiva muJcati, yadivA vAmabhujAntena gRhItvA dakSiNabhujAntena muJcati, athavA kadAcit dakSiNabhujAntena gRhItvA vAmabhujAntena muJcati, yadvA dakSiNabhujAntena gRhItvA dakSiNabhujAntenaiva muJcati, bhAvArtha: sugamaH, 'tattha je te' ityAdi, tatrateSAM dvayAnAM paratIrthikAnAM madhye ye te evamAhuH yathA nAsti sa rAhurdevo yazcandraM sUryaM vA gRhNAtIti te evamAhuH, 'tattha Na' mityAdi, tatra jagati Namiti vAkyAlaGkAre ime vakSyamANasvarUpAH paJcadazabhedAH kRSNAH pudgalAH prajJaptAH, For Personal & Private Use Only 20 prAbhRte | rAhukriyA sU 105 ra88|| Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %95- 'tadyathe'tyAdinA tAneva darzayati,-ete yathAsampradAya vaiviktyena pratipattavyAH, 'tA jayA NamityAdi, tato yadA Namiti vAkyAlaGkAre ete anantaroditAH paJcadazabhedAH kRSNAH pudgalAH kRtsnAH-samastAH 'satA'iti sadA sAtatyenetyarthaH candrasya vA sUryasya vA lezyAnubandhacAriNaH-candrasUryabimbagataprabhAnucAriNo bhavanti tadA manuSyaloke manuSyA evaM vadanti, yathA evaM khalu rAhuzcandra sUrya vA gRhNAtIti, 'tA jayA 'mityAdi, tA iti pUrvavat, yadA Namiti punararthe nipAtasyAnekArthatvAt yadA punarete paJcadaza kRSNAH pudgalAH samastAH no sadA-na sAtatyena candrasya sUryasya vA lezyAnubandhacAriNo bhavanti, na khalu tadA manuSyaloke manuSyA evaM vadanti-yathA evaM khalu rAhuzcandraM sUrya vA gRhNAtIti, teSAmevopasaMhAravAkyamAha-'evaM khalu'ityAdi, evamuktena prakAreNa rAhuzcandra sUrya vA gRhNAtIti laukika 4 vAkyaM pratipattavyaM, na punaH prAguktaparatIrthikAbhiprAyeNa, bhagavAnAha-'ete'ityAdi, ete paratIrthikA evamAhuH, 'vayaM puNa'ityAdi, vayaM punarutpannakevalA: kevalavidopalabhya evaM vadAmo, yathA-rAhUNa'mityAdi, tA iti pUrvavat , rAhuHNamiti vAkyAlaGkAre, na devo na paraparikalpitapudgalamAtraM sa ca devo maharddhiko mahAdyutiH mahAbalo mahAyazA mahAsaukhyo mahAnubhAvaH, eteSAM padAnAmarthaH prAgvad bhAvanIyaH, varavastradharo varamAlyadharo varAbharaNadhArI, rAhussa Na'mityAdi, tasya |ca rAhordevasya nava nAmadheyAni prajJaptAni, tadyathA-'siMghADae'ityAdi sugama, 'tA rAhussa NamityAdi, tA iti pUrvavat, rAhordevasya vimAnAni paJcavarNAni prajJaptAni, kimuktaM bhavati ?-paJca vimAnAni pRthagekaikavarNayuktAni prajJaptAni, tadyathA-'kiNhe nIle'ityAdi, sugama, navaraM khaJjana-dIpamallikAmalaH 'lAuyavaNNAbhe'iti ArdratumbavarNAbhaM, 'tA %C 4 %a in Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -5% dhikAra % % % sUryaprajJa-18|jayA Na'mityAdi, tA iti-tatra yadA rAhurdaiva Agacchan kutazcitsthAnAt gacchan vA kvApi sthAne vikurvan vA-sveccha-18 20 prAbhRte yA tAM tAM vikriyAM kurvan vA paricaraNabuddhyA itastato gacchan vA candrasya vA sUryasya vA lezyA-vimAnagatadhavali- rAhukriyA(mala.) mAnaM 'puracchimeNaM'ti paurastyenAvRttyAgrabhAgenAvRttyetyarthaH, pAzcAtyabhAgena vyativrajati-vyatikrAmati tadA Namiti || sU104 // 289 // prAgvat paurastyena candraH sUryo vA''tmAnaM darzayati pazcimabhAgena rAhuH, kimuktaM bhavati ?-tadA mokSakAle candraH sUryo lAvA pUrvadigbhAge prakaTaM upalabhyate adhastAcca pazcimabhAge rAhuriti, 'evaM jayA NaM rAhU' ityAdyapi dakSiNottaraviSayaM hai sUtraM bhAvanIyaM, 'eeNa'mityAdi, etenAnantaroditenAbhilApena 'paJcasthimeNaM AvarettA puracchimeNaM vIivayai uttareNaM AvarittA dAhiNeNaM vIIvayaI'ityetadviSaye api dve sUtre vaktavye, te caivam-'tA jayA NaM rAhU deve AgacchamANe0 viubamANe vA0 caMdassa vA sUrassa vA lesaM paJcatthimeNaM AvaritA puracchimeNaM vIivayai tayA NaM paJcatthimeNaM caMde sUre vA uvadaMsei puracchimeNaM rAhU, evaM dvitIyasUtre'pi vaktavyaM, evaM jayA Na'mityAdIni dakSiNapUrvottarapazcimadakSiNapazcimo|ttarapUrvottarapazcimadakSiNapUrvottarapUrvadakSiNapazcimaviSayANyapi catvAri sUtrANi bhAvanIyAni, 'tA jayA NamityAdi, sugama, navaramayaM bhAvArthaH-yadA candrasya sUryasya vA lezyAmAvRtya sthito bhavati rAhustadA loke evamuktiryathA rAhuNA candraH sUryo vA gRhIta iti, yadA tu rAhurlezyAmAvRtya pArzvana vyatikrAmati tadaivaM manuSyANAmuktiH yathA candreNa sUryeNa // 289 // 4vA rAhoH kukSirbhinnA, rAhoH kukSi bhittvA candraH sUryo vA nirgata iti bhAvaH, yadA ca rAhuzcandrasya sUryasya vA lezyA-3 & mAvRtya pratyavaSvaSkate-pazcAdavasarpati tadaivaM manuSyaloke manuSyAH pravadanti, yathA-rAhuNA candraH sUryo vA vAnta iti, | CALCASSES % % % % For Personal & Private Use Only % Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yadA ca rAhuzcandrasya sUryasya vA madhyabhAgena lezyAmAvRNvan vyativrajati-gacchati tadaivaM manuSyaloke pravAdo, ythaa-cndrH| haisUryo vA rAhuNA vyaticarita iti, kimuktaM bhavati ?-madhyabhAgena vibhinna iti, yadA ca rAhuzcandrasya sUryasya vA 'sapa kkhi'miti saha pakSairiti sapakSaM sarveSu pAryeSu pUrvAparadakSiNottararUpedhvityarthaH, saha pratidigbhiH sapratidik, sarvAsvapi vidikSu ityarthaH, lezyAmAvRtyAdhastiSThati tadaivaM manuSyalokoktiryathA rAhuNA candraH sUryo vA sarvAtmanA gRhIta iti / AhacandravimAnasya paJcaikaSaSTibhAganyUnayojanapramANatvAt rAhuvimAnasya ca grahavimAnatvenArddhayojanapramANatvAt kathaM rAhuvimAnasya sarvAtmanA candravimAnAvaraNasambhavaH ?, ucyate, yadidaM grahavimAnAnAmarddhayojanamiti pramANaM tatprAyikamavaseyaM, tato rAhohasyoktAdhikapramANamapi vimAnaM sambhAvyate iti na kadA(kA)cidanupapattiH, anye punarevamAhuH-rAhuvi|mAnasya mahAn vahalasti mizrarazmisamUhastato laghIyasA'pi rAhuvimAnena mahatA vahalena tamizrarazmijAlena prasaramadhirohatA sakalamapi candramaNDalamAtriyate tato na kazciddoSaH / atha rAhorbhedaM jijJAsiSuH praznayati-tA kaivihe Na-14 mityAdi, sugama, bhagavAnAha-'duvihe' ityAdi, dvividho rAhuH prajJaptaH, tadyathA-dhruvarAhuH parvarAhuzca, tatra yaH sadaiva candravimAnasyAdhastAt saJcarati sa dhruvarAhuH, yastu parvaNi-paurNamAsyAM amAvAsyAyAM vA yathAkramaM candrasya sUryasya vA uparAgaM karoti sa parvarAhuH, tatra yo'sau dhruvarAhuH sa bahulapakSasya kRSNapakSasya-sambandhinyAH pratipada Arabhya pratitithi AtmIthena paJcadazena bhAgena paJcadazabhAga 2 candrasya lezyAmAvRNvan tiSThati, tadyathA-prathamAyAM-pratipallakSaNAyAM tithau prathamaM paJcadazabhAgaM dvitIyasyAM dvitIyaM tRtIyasyAM tRtIyaM yAvatpaJcadazyAM paJcadarza, tataH paJcadazyAM tithau carama **-**-5550%A5 % Jain Education Internation For Personal & Private Use Only Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa- samaye rakto bhavati-rAhavimAnenoparakto bhavati, sarvAtmanA rAhuvimAnenAcchAdito bhavatItyarthaH, avazeSe samaye prati-II sama tivRttiHpadvitIyAtRtIyAdikAle candro raktazca bhavati viraktazca bhavati, dezena rAhuvimAnenAcchAdito bhavati dezatazcAnAcchA- priyA (mala.) |dita ityarthaH, zuklapakSasya pratipada Arabhya punastameva paJcadazaM 2 bhAgaM pratitithi upadarzayan-prakaTIkurvan tiSThati, |dhikAraH tadyathA-prathamAyAM pratipallakSaNAyAM tithau prathama paJcadazabhAgaM prakaTIkaroti dvitIyAyAM- dvitIyaM evaM yAvat paJcadazyAM sU 104 // 29 // paurNamAsyAM paJcadazaM paJcadazabhAga, caramasamaye-paurNamAsIcaramasamaye candraH sarvAtmanA virakto bhavati, sarvAtmanA prakaTIbhavatItyarthaH, lezato'pi rAhuvimAnenAnAcchAditatvAt , Aha-zuklapakSe kRSNapakSe vA katipayAn divasAn yAvat rAhavimAnaM vRttamupalabhyate, yathA grahaNakAle parvarAhuH, katipayAMzca divasAna yAvanna tathA, tataH kimatra kAraNamiti ?, ucyate, iha yeSu divasepyatizayena tamasA'bhibhUyate zazI teSu tadvimAnaM vRttamAbhAti, candraprabhAyA bAhulyena prasarA-18 bhAvato rAhuvimAnasya yathAvasthitatayopalambhAt , yeSu punazcandro bhUyAn prakaTo bhavati teSu na candraprabhA rAhuvimAnenA bhibhUyate, kintvatibahulatayA candraprabhayaiva stokaM 2 rAhuvimAnaprabhAyA abhibhavastato na vRttatopalambhaH, parvarAhuvimAnaM 4ca dhruvarAhavimAnAdatIva tamobahulaM tatastasya stokasyApi na candrasya prabhayA'bhibhavasambhava iti tasya stokarUpasyApi vRttatvenopalabdhiH, tathA cAha vizeSaNavatyAM jinabhadragaNikSamAzramaNa:-"vadRccheo kaivayadivase dhuvarAhuNo // 29 // vimANassa / dIsai paraM na dIsai jaha gahaNe pavarAhussa // 1 // " AcArya Aha-accatthaM nahi tamasA'bhibhUyate jaM sasI vimuccaMto / teNaM vadRccheo gahaNe u tamo tamobahulo // 2 // " 'tattha NaM je se'ityAdi, tatra yo'sau parvarAhuH sa jaghanyena AGROCEROSCOCCC Jain Education Interation For Personal & Private Use Only Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CAR SaNNAM mAsAnAmupari candrasya sUryasya coparAgaM karoti, utkarSato dvAcatvAriMzato mAsAnAmupari candrasya aSTAcatvAriMzataH saMvatsarANAmupari sUryasya / samprati candrasya loke zazIti yadabhidhAnaM prasiddha tasyAnvarthatAvagamanimitta praznaM karoti tA kahaM te caMde sasI Ahiteti vadejA ?, tA caMdassa NaM jotisiMdassa jotisaraNNo miyaMke vimANe kaMtA devA kaMtAo devIo kaMtAI AsaNasayaNakhabhabhaMDamattovagaraNAI appaNAviNaM caMde deve joti-18 siMde jotisarAyA some kate subhe piyardasaNe surUve tA evaM khalu caMde sasI caMde sasI Ahiteti vdejaa| tA kahaM te sUrie Adicce sUre 2 Ahiteti vadejjA?, tA sUrAdIyA samayAti vA AvaliyAti vA ANApA-2 gRti vA thoveti vA jAva ussappiNiosappiNIti vA, evaM khalu sUre Adice 2Ahiteti vdejaa|(suu0105) tA caMdassa NaM jotisiMdassa jotisaraNo kati aggamahisIo paNNattAo?, tA caMda0cattAri aggamahisIo paNNattAo,-caMdappabhA dosiNAbhA accimAlI pabhaMkarA, jahA hehA taM ceva jAva No ceva NaM mehuNa vattiyaM, evaM sUrassavi NetavaM, tA caMdimasUriyANaM jotisiMdANaM jotisarAyANo kerisagA kAmabhoge paJcaMNubhavamANA viharaMti?,tA se jahANAmate keI purise paDhamajovaNuTThANavalasamatthe paDhamajovaNuDhANavalasamatthAe bhAriyAe saddhiM aciravattavIvAhe atthatthI atthagavasaNatAe solasavAsavippavasite se NaM tato laddhaDe katakaje aNahasamagge puNaravi NiyagagharaM havamAgate pahAte katabalikamme kayakouyamaMgalapAyacchitte suddhapAvesAI maMgalAI vatthAI pavara parihite appamahagyAbharaNAlaMkiyasarIre maNupaNaM thAlIpAkasuddhaM aTThArasa dain Education International For Personal & Private Use Only Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJavRttiH ( mala0 ) // 291 // Jain Education Internationa +++ vaMjaNAulaM bhoyaNaM bhutte samANe taMsi tArisagaMsi vAsagharaMsi aMto sacittakamme bAhirato dUmitaghaTTama vicittaullo acilliyatale bahusamasuvibhattabhUmibhAe maNirayaNapaNAsitaMdhayAre kAlAgurupavara kuMdurukka turukka - dhUvamaghama ghetagaMdhuddhayAbhirAme sugaMdhavaragaMdhie gaMdhavaTTibhUte taMsi tArisagaMsi sayaNijjaMsi duhato uSNate majjheNatagaMbhIre sAliMgaNa vaTTie paNNattagaMDavibodhaNe suramme gaMgApulinavAluyA uddAlasAlisae suviraiyarayattANe oyaviyakhomiya khomadugUlapaTTapaDicchAyaNe rattaMsuyasaMvuDe suramme AINagarUta bUraNavaNIta tUlaphAse sugaMdha varakusumacuNNasayaNovayArakalite tAe tArisAe bhAriyAe saddhiM siMgArAkAra cAruvesAe saMgatahasitabhaNitaciTThitasaMlAvavilAsa NiuNajuttovayArakusalAe aNurattAvirattAe maNANukUlAe egaMtaratipatte aNNattha kacchai maNaM akucamANe iTThe saddapharisarasarUvagaMdhe paMcavidhe mANussara kAmabhoge pacaNubhavamANe viharijjA, tA se NaM purise viusamaNakAlasamayaMsi kerisae sAtAsokkhaM paJcaNubbhavamANe viharati ?, urAlaM samaNAuso !, tA tassa NaM purisassa kAmabhogehiMto etto anaMtaguNavisiddhatarAe ceva vANamaMtarANaM devANaM kAmabhogA, vANamaMtarANaM devANaM kAmabhogehiMto anaMtaguNavisiddhatarAe ceva asuriMdavajjiyANaM bhavaNavAsINaM devANaM kAmabhogA, asuriMdavajjiyANaM devANaM kAmabhogehiMto etto anaMtaguNavisiddhatarA caiva asurakumArANaM | iMdabhUyANaM devANaM kAmabhogA, asurakumArANaM devANaM kAmabhogehiMto0 gahaNakkhattatArUvANaM kAmabhogA, gahagaNakkhattatArArUvANaM kAmabhogehiMto anaMtaguNavisitarA ceva caMdimasUriyANaM devANaM kAmabhogA, For Personal & Private Use Only 20 prAbhRte candrAdi| tyAnvartheH sU 105 kAmabhogAH sU 106 // 299 // Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4tA erasie NaM caMdimasUriyA joisiMdA joisarAyANo kAmabhoge paJcaNubhavamANA viharati ( sUtraM 106) // | 'tA kahaM te ityAdi, tA iti pUrvavat , kathaM-kena prakAreNa kenAnvartheneti bhAvaH candraH zazItyAkhyAta iti vadeta ? bhagavAnAha-'tA caMdassa Na'mityAdi, tA iti pUrvavat , candrasya jyotiSendrasya jyotiSarAjasya mRgAGke-mRgacihne vimAne adhikaraNabhUte kAntAH-kamanIyarUpA devAH kAntA devyaH kAntAni ca AsanazayanastambhabhANDamAtropakaraNAni AtmanA'pi candro devo jyotipendro jyotiparAjaH saumyaH-araudrAkAraH kAntaH-kAntimAn subhagaH saubhAgyayuktatvAt vallabho janasya priyaM-premakAri darzanaM yasya sa priyadarzanaH zobhanamatizAyi rUpaM-aGgapratyaGgAvayavasannivezavizeSo yasya sa surUpaH,tA-tataHevaM khalu anena kAraNena candraH zazI candraH zazItyAkhyAta iti vadet , kimuktaM bhavati?-sarvAtmanA kamanIyatvalakSaNamanvarthamA&Azritya candraH zazIti vyapadizyate, kayA vyutpattyeti, ucyate, iha 'zaza kAntA'viti dhAturadantazcaurAdiko'sti, curAdayo hi dhAtavo'parimitA na teSAmiyattA'sti, kevalaM yathAlakSyamanusarttavyAH, ata eva candragomI curAdigaNasyAparimitatayA paramArthato yathAlakSyamanusaraNamavagamya dvivAneva curAdidhAtUna paThitavAn na bhUyasaH, tato Nigantasya zazanaM zaza iti ghaJpratyaye zaza iti bhavati, zazo'syAstIti zazI, svavimAnavAstavyadevadevIzayanAsanAdibhiH saha kamanIyakAntikalita iti bhAvaH, anye tu vyAcakSate-zazIti saha zriyA vartate iti sazrIH prAkRtatvAcca zazItirUpaM, 'tA kahaM te'ityAdi, tA iti pUrvavat , kadhI-kena prakAreNa kenAnvartheneti bhAvaH sUra AdityaH 2 ityAkhyAyate iti vadet ?, bhagavAnAha-'tA sUrAiyA'ityAdi, sUra AdiH-prathamo yeSAM te sUrAdikAH, ke ityAha-'samayAiti vA' samayA-ahorAtrAdikAlasya sain Education Internation ! For Personal & Private Use Only Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJavivRttiH ( mala0 ) // 292 // Jain Education Internationa nirvibhAgA bhAgAH, te sUrAdikAH - sUrakAraNAH, tathAhi - sUryodayamavadhiM kRtvA ahorAtrArambhakaH samayo gaNyate, nAnyathA, evamAvalikAdayo'pi sUrAdikA bhAvanIyAH, navaramasaGkhyeyasamayasamudAyAtmikA AvalikA asaGkhyA AvalikA eka AnaprANaH, dvipaJcAzadadhikatricatvAriMzacchatasaGkhyAvalikApramANa eka AnaprANa iti vRddhasampradAyaH, tathA coktam- "ego | ANApANU teyAlIsaM sayA u bAvannA / AvaliyapamANeNaM anaMtanANIhiM nieiso // 1 // " saptAnaprANapramANaH stokaH, yAvacchandAnmuhUrttAdayo draSTavyAH, te ca sugamatvAt svayaM bhAvanIyAH,' evaM khalu' ityAdi, evamanena kAraNena khalu nizcitaH / sUra AdityaH 2 ityAkhyAta iti vadet, Adau bhava Adityo bahulavacanAt tyapratyaya iti vyutptteH| ' tA caMdassa Na' mityAdi | sUtramagramahipIviSayaM pUrvavadveditavyaM prastAvAnurodhAcca bhUya uktamityadoSaH / 'tA caMdime' tyAdi, tA iti pUrvavat, caMdrasUryA Namiti vAkyAlaGkAre jyotipendrA jyotiparAjAH kIdRzAn kAmabhogAn pratyanubhavanto viharanti - avatiSThante, bhagavAnAha - 'tA se jahe' tyAdi, tA iti pUrvavat se ityanirdiSTasvarUpo nAma yathA ko'pi puruSaH prathamayauvanodgame yadvalaM - zArIraH prANastena samarthaH, prathamayauvanotthAnavalasamarthayA bhAryayA saha aciravRttavIvAhaH san atha arthAthIM arthagaveSaNayA-arthagaveSaNanimittaM poDaza varSANi yAvat viproSito - dezAntare pravAsaM kRtavAn tataH poDazavarSAnantaraM sa puruSo labdhArtha:| prabhUtaviDhapitArthaH ( kRtakArya:- niSThitAkhilaprayojanaH ) ' aNahasamaggati anaghaM - akSataM na punarapAntarAle kenApi caurAdinA viluptaM samagra-dravyabhANDopakaraNAdi yasya sa tathA, sa ca punarapi nijakaM gRhaM zIghramAgataH, tataH snAtaH kRtabalikarmmA kRtakautukamaGgalaprAyazcittaH zuddhAtmA veSyANi-veSocitAni pravarANi vastrANi parihito - nivasitaH, 'appa -- For Personal & Private Use Only 20 prAbhRte candrAdityAnvarthaH 4 sU 105 kAmabhogAH sU. 106 // 292 // Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OMOM mahagghAbharaNAlaMkiyasarIre'iti alpaiH-stokairmahAghaiH-mahAmUlyairAbharaNairalaGkRtazarIro manojhaM kalamaudanAdi sthAlI-piTharI| tasyAM pAko yasya tattathA, anyatra hi pakkaM na supakvaM bhavati tata idaM vizeSaNa, zuddha-bhaktadoSavivarjitaM, sthAlIpAkaM ca tat zuddhaM ca sthAlIpAkazuddhaM, 'aTThArasavaMjaNAula'miti aSTAdazabhirlokapratItairvyaJjanaiH-zAlanakatakrAdibhirAkulaM aSTAdazavyaJjanAkulaM,athavA aSTAdazabhedaM ca tat vyaJjanAkulaM ca aSTAdazavyaJjanAkulaM, zAkapArthivAdidarzanAbhedazabdalopaH, aSTAdaza bhedA ime-"sUo 1 yaNo 2 javaNaM 3 tiNNi ya maMsAi 6 goraso 7 jUso 8 / bhakkhA 9gulalAvaNiyA 10 mUlaphalA hariyagaM 12 DAgo 13 // 1 // hoi rasAlU ya tahA 14 pANaM 15 pANIya 16 pANagaM ceva 17 / aTThArasamo sAgo 18 niruvahao loio piNddo||2||" idaM gAthAdvayamapi sugama, navaraM mAMsatrayaM jalajAdisatkaM yUSo-mudgataNDulajIrakakaDubhANDAdirasaH bhakSyANi-khaNDakhAdyAni guDalAvaNikA lokaprasiddhA guDapapeTikA guDadhAnA vA mUlaphalAnItyekameva padaM dvandvasamAsarUpaM haritaka-jIrakAdi zAko-vastulAdibharjikA rasAlU-majikA tallakSaNamidam-"do ghayapalA mahupalaM dahissa addhADhayaM miriya vIsA / dasa khaMDagula palAI esa rasAlU nivaijoggo // 1 // " iti, pAna-surAdi pAnIyaM-jalaM pAnaka-1 drAkSApAnakAdi zAkaH-takrasiddhaH, evaMbhUtaM bhojanaM bhuktaH san tasmin tAdRze vAsagRhe, kiMviziSTe ityAha-antaH sacitrakarmaNi 'vahI dUmiyaghaTTamaDhe'tti dUmie-sudhApadhavalite ghRSTe pASANAdinA upari gharSite tato mRSTe-masRNIkRte, tathA vicitreNa-vividhacitrayuktenollocena-candrodayena 'cilliya'ti dIpyamAnaM gRhamadhyabhAge uparitanaM talaM yasya | | tattathA tasmin , tathA bahusamaH-prabhUtasamaH suvibhaktaH-suvicchittiko bhUmibhAgo yatra tasmin , tathA maNiratnapraNAzitA Jain Education Internation For Personal & Private Use Only Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa- ptivRttiH (mala0) 20 mAite candrAdityAnvarthaH sU 105 kAmabhogA: sU 106 // 293 // ndhakAre tathA kAlAgurupravarakundurukkaturuSkadhUpasya yo gandho maghamaghAyamAnaH udbhUtaH-itastato viprasRtastenAbhirAma- ramaNIyaM tasmin , tatra kuMdurukkaM-silhakaM, tathA zobhano gandhaH tena kRtvA (graM0 9000 ) varagandhika-varo gandho vara- gandhaH so'syAstIti varagandhikaM, 'ato'nekasvarA'ditIkapratyayaH, tasmin , ata eva gandhavartibhUte tasmin , tAdRze zayanIye 'ubhayataH' ubhayoH pArzvayorunnate madhyena ca-madhyabhAgena gambhIre 'sAliMgaNavaTTie'tti sahAliGganavA-zarIrapramANenopadhAnena varttate yattattathA, tathA 'ubhayo vibboyaNe'iti ubhayoH pradezayoH-ziro'ntapAdAntalakSaNayorviboyaNe-upadhAnake yatra tattathA, tatra kvacit 'paNNattagaMDavibboyaNetti pAThaH tatraivaM vyutpattiH-prajJayA-viziSTakarmaviSayabuddhyA Apte-prApte atIva suSThu parikammite iti bhAvaH gaNDopadhAnake yatra tattathA tatra, oyaviyakhomiyadugullapaTTapaDicchAyaNe' oyaviyaM-suparikammitaM kSaumikaM dukUlaM-kAparNAsikamatasImayaM vA vastraM tasya yugalarUpo yaH paTTazATakaH sa | praticchAdanaM-AcchAdanaM yasya tattathA tatra, 'rattaMsuyasaMvuDe' raktAMzukena-mazakagRhAbhidhAnena vastravizeSeNa saMvRte-samantata AvRte 'AINagarUyabUranavaNIyatUlaphAse' Ajinaka-carmamayo vastravizeSaH sa ca svabhAvAdatikomalo bhavati rUtaM ca-kArpAsapakSma bUro-vanaspativizeSaH navanItaM ca-cakSaNaM tUlazca-arkatUla iti dvandvaH ata eteSAmiva sparzo yasya tattathA tasmin , 'sugandhavarakusumacuNNasayaNovayArakalie' sugandhIni yAni varakusumAni ye ca sugandhayazcarNAHpaTavAsAdayo ye ca etadvyatiriktAstathAvidhAH zayanopacArAstaiH kalite, tathA tAdRzayA vaktumazakyasvarUpatayA puNyavatAM yogyayA 'siMgArAgAracAruvesAe'tti zRGgAraH-zRGgArarasapoSakaH AkAraH-sannivezavizeSo yasya sa zRGgArAkAraH itthaM // 293 // dain Education Internator For Personal & Private Use Only Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - %95%-50 5-% 2 - bhUtazcAraH-zobhano veSo yasyAH sA tathAbhUtA tayA 'saMgatahasiyabhaNiyaciTTiyasaMlAvavilAsaniuNajuttovayArakusalAe' saMgataM-maitrIgataM gamanaM savilAsaMcaGkamaNamityarthaH hasitaM-sapramodaM kapolasUcitaM hasanaM bhaNitaM-manmathohIpikA vicitrA bhaNitizceSTitaM-sakAmamaGgapratyagAvayavapradarzanapurassaraM priyasya purato'vasthAna sallApaH-priyeNa saha sapramodaM sakAmaM parasparaM saGkathA eteSu vilAsena-zubhalIlayA yo nipuNaH-sUkSmabuddhigamyo'tyantakAmaviSayaparamanaipuNyopeta ityarthaH yukto-dezakAlopapanna upacArastatkuzalayA anuraktayA kadAcidapyaviraktayA mano'nukUlayA bhAryayA sArddhamekAntena ratiprasakto-ramaNa. prasakto'nyatra kutrApi mano'kurvan, anyatra manaHkaraNe hi na yathAvasthitamiSTabhAryAgataM kAmasukhamanubhavati, iSTAn zabdasparzarasarUpagandharUpAn paJcavidhAn mAnuSAna-manuSyabhavasambandhinaH kAmabhogAn pratyanubhavan-pratizabda Abhimukhye | saMvedayamAno vihared-avatiSThet , 'tA se Na'mityAdi, tAvacchandaH kramArthaH, AstAmanyadagretanaM vaktavyamidaM tAvatkathyatAM, sa puruSaH tasmin 'kAlasamaye' kAlena tathAvidhenopalakSitaH samayaH-avasaraH kAlasamayastasmin , kIdRzaM sAta rUpaM-AlhAdarUpaM saukhyaM pratyanubhavan viharati ?, evamukte gautama Aha-'orAlaM samaNAuso!' he bhagavan ! zramaNa! 4AyuSman ! udAraM-atyadbhutaM sAtasaukhyaM pratyanubhavan viharati, bhagavAnAha-'tassa NamityAdi, 'etto' etebhyastasya puruSasya sambandhibhyaH kAmabhogebhya 'aNaMtaguNavisiTTatarA cevatti anantaguNA-anantaguNatayA viziSTatarA eva vyantaradevAnAM kAmabhogAH, vyantaradevakAmabhogebhyo'pyasurendravarjAnAM devAnAM kAmabhogA anantaguNaviziSTatarAH, tebhyo'nantaguNaviziSTatarA indrabhUtAnAM asurakumArANAM devAnAM kAmabhogAH, tebhyo'pyanantaguNaviziSTatarA grahanakSatra 5 5 -5-25-% % % Jain Education Internation For Personal & Private Use Only Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJaptivRttiH (mala0) 5-25 // 294 // %- tArArUpANAM devAnAM kAmabhogAH, tebhyo'pyanantaguNaviziSTatarAH kAmabhogAH candrasUryANAM, etAdRzAn candra sUryA jyoti- 18|20 prAbhRte pendrA jyotiSarAjAH kAmabhogAn pratyanubhavanto viharanti / samprati pUrvamaSTAzItisaGkhyAgrahA uktAstAn nAmagrAhamupa- aSTrAzItididarzayiSurAha guhAH sU107 tattha khalu ime aTTAsItI mahaggahA paM0, taM0-iMgAlae viyAlae lohitake saNicchare AhuNie pAhuNie / kaNo kaNae kaNakaNae kaNavitANae 10kaNagasaMtANe some sahite assAsaNo kajovae kabarae ayakarae dudubhae saMkhe saMkhaNAbhe 20 saMkhavaNNAbhe kase kaMsaNAbhe kaMsavaNNAbhe NIle NIlobhAse ruppe ruppobhAse bhAse |bhAsarAsI 30 tile tilapupphavaNNe dage dagavaNNe kAye baMdhe iMdaggI dhUmaketU harI piMgalae 40 budhe sukke bahassatI rAha agatthI mANavae kAmaphAse dhure pamuhe viyaDe50visaMdhikappellae paille jaDiyAlae aruNe aggille| kAle mahAkAle sothie sovasthie vaDamANage 60 palaMbe NiccAloe Nicujote sayaMpabhe obhAse seyaMkare khemaMkare AbhaMkare pabhaMkare arae 70 virae asoge vItasoge ya vimale vivatte vivatthe visAla sAle subate aNiyaTTI egajaDI80dujaDI kara karie rAya'ggale pupphaketR bhAva ketU , saMgahaNI-iMgAlae viyAlae lohitake saNicchare ceva / AhuNie pAhuNie kaNakasaNAmAvi paMceva // 1 // some sahite assAsaNe ya kajovae ya kbre| // 294 // ayakarae duMdubhae saMkhasaNAmAvi tiNNeva // 2 // tinneva kaMsaNAmA NIle ruppIya huMti cttaari| bhAsa tila pupphavaNNe dagavaNNe kAla baMdhe ya // 3 // iMdaggI dhUmaketU hari piMgalae budhe ya sukke ya / bahasati rAhu agatthI OMOMOMOMOMOM 256 - 06-0 C M in Education Internal For Personal & Private Use Only Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANavae kAmaphAse ya // 4 // dhurae pamuhe viyaDe visaMdhikappe tahA payalle ya / jaDiyAlae ya aruNe a. ggila kAle mahAkAle // 5 // sotthiya sovatthiya vaddhamANage tadhA palaMbe ya / NicAloe Nicujoe sayaMpabhe hai ceva obhAse // 6 // seyaMkara khemaMkara AbhaMkara pabhaMkare ya boddhave / arae virae ya tahA asoga taha vItasoge y||7|| vimale vitata vivatthe visAla taha sAla suvvate ceva / aNiyaTTI egajaDI ya hoi vijaDI ya boho 4 // 8 // kara karie rAya'ggala boddhave puppha bhAva ketU y| aTThAsIti gahA khalu NeyatvA aannupubiie||9||(suutr 107) iti esa pAhuDatthA abhavajaNahiyayadullahA iNamo / ukkittitA bhagavatA jotisarAyassa paNNattI // 1 // esa gahitAvi saMtA thaddhe gAraviyamANipaDiNIe / abahussue Na deyA tacivarIte bhave deyA // 2 // saddhAdhitiuTTANucchAhakammabalaviriyapurisakArahiM / jo sikkhioghi saMto abhAyaNe parikahe jAhi // 3 // so pavayaNakulagaNasaMdhavAhiro NANaviNayaparihINo / arahaMtatheragaNaharameraM kira hoti voliinno||4|| tamhA vidhitiuThANucchAhakammabalaviriyasikkhiNANaM / dhAreyavaM NiyamA Na ya aviNaesu dAyatvaM // 5 // vIrava rassa bhagavato jaramaraNakilesadosarahiyassa / vaMdAmi viNayapaNato lokappAe sayA pAe ||3||(suutrN108) sUryaprajJaptisUtraM sampUrNa // granthA 2200 5-4551- 51SRAE dain Education Internation For Personal & Private Use Only Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM sUryaprajJa-18] 'tattha khalu' ityAdi, tatra-teSu candrasUryanakSatratArArUpeSu madhye ye pUrvamaSTAzItisaGkhyA grahAH prajJaptAH te ime, tadyathA- 20 prAbhRte ptivRttiH18'iMgAlae'ityAdi sugama, eteSAmeva nAmnAM sukhapratipattyartha saGgrahaNigAthASaTUmAha-"iMgAlae viyAlae lohiyaMke saNi- aSTrAzIti( mala0) cchare ceva / AhuNie pAhuNie kaNagasanAmAvi paMceva // 1 // some sahie assAsaNe ya kajjovae ya kavarae / ayakara guhAH pAduMdubhae vi ya saMkhasanAmAvi tinneva // 2 // tinneva kaMsanAmA nIle ruppI ya hu~ti cattAri / bhAsatilapuSphavanne dagavanne | kAya vaMdhe ya // 3 // iMdaggi dhUmakeU hari piMgalae budhe ya sukke ya / vahasai rAhu agacchI mANavage kAmaphAse ya // 4 // dhurae pamuhe viyaDe visaMdhikappe tahA paile ya / jaDiyAlae ya aruNe aggila kAle mahAkAle // 5 // sotthiya sova-II sAthiyae vaddhamANaga tahA palaMve ya / niccAloe nicujjoe sayaMpabhe ceva obhAse // 6 // seyaMkara khemaMkara AbhaMkara parbha-12 kare ya boddhave / arae virae ya tahA asoga taha vIyasoge ya // 7 // vimale vitata vivatthe visAla taha sAla subae ceva / aniyaTTI egajaDI ya hoi viyaDI ya boddhaye // 8||kr karie rAya'ggala boddhace puSpha bhAva keU ya / aTThAsIi / gahA khalu nAyavA ANupubIe // 9 // " AsAM vyAkhyA-aGgArakaH 1 vikAlakaH 2 lohityakaH 3 zanaizcaraH 4 AdhunikaH 5 prAdhunikaH 6 'kaNagasanAmAvi paMcevatti kanakena saha ekadezena samAnaM nAma yeSAM te kanakasamAnanAmA naste paJcaiva prAguktakrameNa draSTavyAH, tadyathA-kaNaH 7 kaNakaH 8 kaNakaNakaH 9 kaNavitAnakaH 10 kaNasantAnakaH 11 kA'some tyAdi somaH 12 sahitaH 13 AzvAsanaH 14 kAryopagaH 15 karvaTakaH 16 ajakarakaH 17 dundubhakaH 18 zaMkha samAnanAmastrayastadyathA-zaGkhaH 19 zaGkhanAbhaH 20 zaGkhavarNAbhaH 21 / 'tinneve'tyAdi trayaH kaMsanAmAnaH, tadyathA-kaMsaH OMOMOMOMOM%A5-4-5-06 // 295 // For Personal & Private Use Only Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Internation 22 kaMsanAbhaH 23 kaMsavarNAbhaH 24 'nIle ruppI ya havaMti cattAri'tti nIle ruppe ca zabde viSayabhUte dvidvinAmasambhavAt sarvasaGkhyayA catvAraH, tadyathA - nIlaH 25 nIlAvabhAsaH 26 rUppI 27 rUpyavabhAsaH 28 bhAseti nAmadvayopalakSaNaM tadyathA - bhasma 29 bhasmarAziH 30 tilaH 31 tilapuSpavarNakaH 32 dakaH 33 dakavarNaH 34 kAyaH 35 vandhya 36 indrAgniH 37 dhUmaketuH 38 hariH 39 piGgalaH 40 budhaH 41 zukraH 42 bRhaspatiH 43 rAhuH 44 agastiH 45 mANavakaH 46 kAmasparzaH 47 ghuraH 48 pramukhaH 49 vikaTaH 50 visaMdhikalpaH 51 prakalpaH 52 jaTAlaH 53 aruNaH 54 agniH 55 kAlaH 56 mahAkAlaH 57 svastikaH 58 sauvastikaH 59 varddhamAnakaH 60 pralambaH 61 nityAlokaH 62 nityodyotaH 63 svayaMprabhaH 64 avabhAsaH 65 zreyaskaraH 66 khemaMkaraH 67 AbhaMkaraH 68 prabhaGkaraH 69 arajA 70 virajA 71 azokaH 72 vItazokaH 73 vivarttaH 74 vivastraH 75 vizAlaH 76 zAlaH 77 suvrataH 78 anivRttiH 79 ekajaTI 80 dvijaTI 81 karaH 82 karikaH 83 rAjaH 84 argalaH 85 puSpaH 86 bhAvaH 87 ketuH 88 / samprati sakalazAstro| pasaMhAramAha - " iya esa pAgaDatthA abhavajaNa hiyayadullabhA iNamo / ukkittiyA bhagavaI joisarAyassa pannattI // 1 // " iti, evaM uktena prakAreNa anantaramuddiSTasvarUpA prakaTArthA - jinavacana tattvavedinAmuttAnArthA, iyaM cetthaM prakaTArthApi satI abhavyajanAnAM hRdayena - pAramArthikAbhiprAyeNa durlabhA, bhAvArthamadhikRtyA bhavyajanAnAM durlabhetyarthaH, abhavyatvAdeva teSAM samyagjinavacanapariNaterabhAvAt, utkIrttitA-kathitA bhagavatI-jJAnaizvaryA devatA jyotiSarAjasya - sUryasya prajJaptiH / eSA ca svayaMgRhItA satI yasmai na dAtavyA tatpratipAdanArthamAha - 'esA gahiyAvi' ityAdi gAthAdvayaM, eSA - sUryaprajJaptiH For Personal & Private Use Only Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa vivRttiH ( mala0 ) // 296 // svayaM samyakUkaraNena gRhItApi satI "vyatyayo'pyAsA" miti vacanAccaturthyarthe saptamI, tato'yamarthaH dhaddhe iti stabdhAya svabhAvata eva mAnaprakRtyA vinayabhraMzakAriNe, 'gAraviya'tti, RddhyAdi gauravaM saJjAtamasyeti gauravitastasmai RddhirasasAtAnAmanyatamena gauraveNa gurutarAyeti bhAvaH, RddhyAdimadopeto hyacintyacintAmaNikalpamapIdaM sUryaprajJaptiprakIrNakamAcAryAdikaM ca tadvettAramavajJayA pazyati, sA cAvajJA durantanarakAdiprapAtaheturatastadupakArAyaiva tasmai dAnapratiSedhaH, iyaM ca bhAvanA stabdhamAnyAdiSvapi bhAvanIyA, tathA mAnine - jAtyAdimadopetAya pratyanIkAya - dUrabhavyatayA abhavya, tayA vA siddhAntavacananikuTTanaparAya, tathA alpazrutAya - avagADhastokazAstrAya, sa hi jinavacaneSu ( a ) samyambhAvitatvAt zabdArthaparyAlocanAyAmakSuNNatvAcca yathAvatkathyamAnamapi na samyagabhirocayate iti na deyA, kintu tadviparItAya dAtavyA bhavet bhavediti kriyApadasya sAmarthya labdhAvapyupAdAnaM dAtavyatvAvadhAraNArthe, tadviparItAya dAtavyaiva nAdAtavyA, adAne zAstravyavacchedaprasaktyA tIrthavyavacchedaprasakteH, etadeva vyaktIkurvannAha - ' saddhe tyAdi, zraddhA - zravaNaM prati vAJchA dhRtiH- vivakSitaM jinavacanaM satyameva nAnyatheti manaso'vaSTambhaH utthAnaM - zravaNAya guruM pratyabhimukhagamanaM utsAhaHzravaNaviSaye manasaH utkalikA vizeSaH yadvazAdidAnImeva yadi me puNyavazAt sAmagrI sampadyate zRNomi ca tataH zobhanaM bhavatIti pariNAma upajAyate karmma-vandanAdilakSaNaM balaM - zArIro vAcanAdiviSayaH prANaH vIrya - anuprekSAyAM sUkSmasUkSmArthohanazakti: purupakAraH - tadeva vIrya sAdhitAbhimataprayojanaM, etaiH kAraNaiH yaH svayaM zikSito'pi - gRhItasUryaprajJaptisUtrArthobhayo'pi san yo dAkSiNyAdinA antevAsini abhAjane - ayogye pratikSipet -- sUtrato For Personal & Private Use Only 20 prAbhRte dAne yogyA yogyau sU 108 // 296 // Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryaprajJa - | tAkazcakravatryAdiH, bhAvavIro dvidhA, tadyathA-- Agama to noAgamatazca tatrAgamato jJAtopayuktazca vIrapadArthe, noAgamato vRittiH 4 durjaya samastAntararipuvidAraNasamarthaH, tasyaikAntikavIratvasadbhAvAt, anenaiva ca noAgamato bhAvavIreNAdhikAraH tasyaiva ( mala0 ) varttamAnatIrthAdhipatitvAt atastatpratipattyarthaM varagrahaNaM, vIreSu varaH - pradhAno vIravaro - varddhamAnasvAmI tasya bhagavataH - anupamaizvaryAdiyuktasya, varagrahaNalabdhameva bhAvavIratvaM spaSTayati- 'jare' tyAdi, jarA - vayohAnilakSaNA maraNaM - prANatyAgarUpaM | kezAH - zArIryo mAnasyazcAbAdhAH dopA rogAdayaH tai rahitasya pAdAn saukhyotpAdakAn vinayapraNato vande-namaskaromi // // iti zrImalayagiriviracitAyAM sUryaprajJaptiTIkAyAM viMzatitamaM prAbhRtaM samAptam // // 297 // Jain Education Intermodal vande yathAsthitAzeSapadArthapratibhAsakam / nityoditaM tamo'spRzyaM, jaina siddhAntabhAskaram // 1 // vijayantAM guNaguravo guravo jinatIrtha bhAsanaikaparAH / yadvacanaguNAdahamapi jAto lezena paTubuddhiH // 2 // sUryaprajJaSTimimAmatigambhIrAM vivRNvattA kuzalam / yadavApi malayagiriNA sAdhujanastena bhavatu kRtI // 3 // iti zrImalayagiriviracitA sUryaprajJasiTIkAyuktA sUryaprajJaptiH samAptA // laphala phala phala phala phalaka brary.org Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'rthata ubhayato vA nyaset 'so payavaNe'tyAdi sa pravacanakulagaNasaGghabAhyo jJAnavinayaparihINo-jJAnAcAraparihINo| bhagavadarhatsthaviragaNadharamaryAdAM-bhagavadahuMdAdikRtAM vyavasthAM bhavati kila vyatikrAntaH, kiletyAptavAdasUcakaM, itthamApta vacanaM vyavasthitaM yathA sa nUnaM bhagavadarhadAdivyavasthAmatikrAnta iti, tadatikrame ca dIrghasaMsAritA / 'tamhe'tyAdi, 4 tasmAd dhRtyutthAnotsAhakarmavalavIyairyat jJAna-sUryaprajJaptyAdi svayaM mumukSuNA satA zikSitaM tanniyamAdAtmanyeva dhartavyaM, 4 haina tu jAtucidapyavinIteSu dAtavyaM, uktaprakAreNa taddAne AtmaparadIrghasaMsAritvaprasakteH, tadevamuktaH pradAnavidhiH / iyaM ca sUryaprajJaptirarthato mithilAyAM nagaryo bhagavatA vIravarddhamAnasvAminA sAkSAduktA, bhagavAMzcAsya vartamAnasya tIrthasyAdhi4 patistato'rthapraNetRtvAd vartamAnatIrthAdhipatitvAcca maGgalArtha zAstraparyante tannamaskAramAha-'vIravarasse'tyAdi, 'sUra-3 vIra vikrAntI' vIrayati sma vIraH, sa ca nAmAdibhedAccaturddhA bhidyamAno-nAmavIraH sthApanAvIro dravyavIro bhAvavIrazca, tatra yasya jIvasya ajIvasya vA anvartharahitaM vIra iti nAma kriyate sa nAmnA vIro nAmanAmavatorabhedAt nAma cAsau vIrazca nAmavIraH, sthApanAvIro vIrasya-subhaTasya sthApanA vIravarddhamAnasvAmisthApanAt, dravyavIro dvidhA-Agamato noAgamatazca, tatra Agamato jJAtA tatra cAnupayuktaH, 'anupayogo dravya miti vacanAt , noAgamatastridhA-tadyathA zarIradravyavIro bhavyazarIradravyavIrastadvyatiriktazca, tatra vIra iti padArthajJasya yat zarIraM jIvaviprayuktaM siddhazilA4 talAdisthitaM tat bhUte dravyavIraH, yatpunarvAlakasya zarIraM vIra iti padArthamadyApi nAvabudhyate atha cAvazyamAyatyAM bhotsyate / sa tathAvidhabhAvibhAvatvAt bhavyazarIradravyavIraH, tadvyatiriktaH svazatruvidAraNasamartho'nekazaH saGgrAmazirasi labdhajayapa AGRICROCOCCAGACC4848000 Jain Educe No For Personal & Private Use Only anbrary.org