Book Title: Prachin Madhyakalin Sahitya Sangraha
Author(s): Jayant Kothari
Publisher: L D Indology Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/002640/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PRACINA MADHYAKALINA SAHITYASANGRAHA prAcIlamadhyakAlIna sAhityasaMgraha (mohanalAla dalIcaMda dezAI saMpAdita laghukRti saMgraha) L. D. Series : 127 General Editor Jitendra B. Shah Editor : Jayant Kothari bhAratIya L. D. INSTITUTE OF INDOLOGY AHMEDABAD - 380 009 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PRACINA MADHYAKALINA SAHITYASANGRAHA L. D. Series : 127 General Editor Jitendra B. Shah Editor : Jayant Kothari A yasaMga 14 dalapava ti vidhAna L. D. INSTITUTE OF INDOLOGY AHMEDABAD-9 . pavAbAda. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ L. D. Seires : 127 PRACINA MADHYAKALINA SAHITYASANGRAHA Editor : Jayant Kothari Publisher : Dr. Jitendra B. Shah Direktor L. D. INSTITUTE OF INDOLOGY AHMEDABAD (c) L. D. Institute of Indology First Edition : 2001 Page : 14+746 Copies : 500 ISBN 81-85857-09-1 Price : Rs. 650/ Typesetting and Printed by : Sharda Mudranalaya Opp. Jumma-Masjid, Gandhi Road, Ahmedabad-380 001 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha ( mohanalAla dalIcaMda dezAI saMpAdita laghukRti saMgraha) lA. da. graMthazreNI : 127 pradhAna saMpAdaka jitendra bI. zAha saMpAdaka jayaMta koThArI bhAratIya lapavamA lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmandira ahamadAbAda-9 lAlamA vidhAmaMti ahamadA zivATa. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lA. da. zreNI : 127 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha saMpAdaka jayaMta koThArI prakAzaka DaoN. jitendra bI. zAha niyAmaka lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmandira ahamadAbAda (c)lA. da. bhAratIya saMskati vidyAmandira prathama AvRtti : 2001 pRSThasaMkhyA : 14+746 pratiyA~ : 500 ISBN 81-85857-09-1 mUlya : ru. 650/ TAipaseTiMga - mudraka : zAradA mudraNAlaya jummA-masjida sAme, pAnakoranAkA, ahamadAbAda-380 001 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PREFACE We are very happy to publish the collection of brief articles written by late Shri Mohanlal Dalichand Desai. Shri Mohanlal Desai was an outstanding scholar of language, literature, and history. Abridged history of the Jaina literature (in Gujarati) prepared by him is considered to be one of the most authenti as reference book even today, indeed after 65 years of its first publication. Moreover, Jaina Gurjara poets in ten parts re-edited, enlarged and perspicuously revised by late Shri Jayantbhai Kothari, is a very useful basic work in the subject. It was, therefore, felt necessary to publish all his brief articles and notes published by him in various literary magazines. Shri Jayantbhai Kothari had arduously finished this great task of collecting those valuable articles. We are very gratetful to late Shri Kothari for this laudable work. Shri Jayantbhai, moreover, had commenced to prepare an index of this book, but sadly this work remained incomplete because of his sudden demise. Then after contacting scholars and concerned persons and discussing with them, they all expressed their opinion that the index prepared by Jayantbhai in whatever and at whichever stage it is, must be published. However it is sad that Shri Jayantbhai is no more with us at the time of this publication. We are deeply grateful to Dr. K. B. Shah for writing an Introduction to this work. Shri Rohitbhai has also contributed significantly to the publication of this book. We are indeed thankful to him. We hope this compilation will be found useful to the scholars and students. Ahmedabad Jitendra Shah 2001 Director DOO Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya zrI mohanalAla dalIcaMda dezAI saMpAdita laghukRtiono saMgraha prakAzita karatAM AnaMda anubhavIe chIe. paM. zrI mohanalAla dalIcaMda dezAI bhASA, sAhitya ane itihAsanA ArUDha vidvAna hatA. temaNe taiyAra karelo jaina sAhityano saMkSipta itihAsa Aje 65 varSeya saMdarbhagraMtha tarIke sarvamAnya ane eka mAtra pramANabhUta graMtha gaNAya che. te uparAMta teoe taiyAra karela ane zrI jayaMtabhAI koThArIe puna:saMpAdita, parivardhita karela jaina gurjara kavionA 10 bhAgo atyaMta upayogI ane khUba ja grAhya graMtho gaNAya che. temaNe samaye samaye saMpAdita karela ane judAM judAM sAmayikomA prakAzita thayela laghukRtio aneka dRSTie upayogI hoI tenuM saMpAdana atyaMta Avazyaka ane upayogI hatuM. te lekhone ekatrita karavAnuM mahAbhArata kArya zrI jayaMtabhAI koThArIe khUba ja mahenata laI pUrNa karela che. e mATe temano jeTalo AbhAra mAnIe teTalo ocho che. zrI jayaMtabhAIe A graMthanI zabdasUci taiyAra karavAno AraMbha karyo hato, paraMtu acAnaka ja avasAna thatAM te kArya adhUraM raghu ane tyArabAda muni bhagavanto tathA vidvAnono saMparka sAdhI A aMge carcA karatAM sahue jaNAvyu ke jeTalI ane je hAlatamAM zabdasUci taiyAra thaI che te ja hAlatamAM zabdasUci prakAzita karavI. AthI ahIM prakAzita karavAmAM Avela zabdasUci adhUrI rahevA pAmI che. Aje amane atyaMta du:kha che ke prA. zrI jayaMtabhAI koThArI A graMtha prakAzita thaI rahyo che tevA samaye ApaNI vacce nathI. __ A graMthanI prastAvanA lakhI ApavA mATe DaoN. ke. bI. zAhano khUba ja AbhAra mAnIe chIe. amane AzA che ke A graMtha jijJAsuone khUba ja upayogI thaze. - jitendra bI. zAha ahamadAbAda sane. 2001 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdita kRtiono saMzodhita saMpAdanagraMtha zrI jayaMta koThArI 'gujarAtI sAhityakoza khaMDa - 1nA mukhya saMpAdaka tarIkenI kAmagIrI saMbhALI rahyA hatA tyAre emane ane 'koza'nA sau sAthIdArAne e vAtanI pratIti thaI ke jaina kavionAM adhikaraNo taiyAra karavAmAM zrI mohanalAla da. dezAIno 'jaina gUrjara kavio' graMtha e keTalo mahattvano AdhArasrota che! 'jaina gUrjara kavio' uparAMta mohanabhAInA 'jaina sAhityano saMkSipta itihAsa'. jevA AkaragraMthathI mAMDI nAnAmoTA graMtho to prakAzita thayA che paNa e sivAyanuM emanuM aDhaLaka lakhANa sAmayikomAM pragaTa thayeluM yathAvat paDyuM che. mohanabhAIe I.sa.1912thI 1919 sudhI 'zrI jaina zvetAMbara kaoNnpharansa heralDa' nuM ane saM.1981thI 1986 (I.sa. 1925thI 1930) sudhI 'jaina yuga' nuM taMtrIpada saMbhALeluM. joke taMtrIpada saMbhALyA agAu paNa emaNe 'heralDa' mAM lekho prakAzita karavAno AraMbha to karyo ja hato. 'heralDa' ane 'jaina yuga' sAmayikonI sAmagrInI noMdha letAM jayaMtabhAInA dhyAna upara e vAta AvI ke mohanabhAIe A sAmayikonAM pAnAMnAM pAnAM pote ja lakhIne taMtrI tarIkenI potAnI niSThApUrNa javAbadArI nibhAvI hatI. A lekhasAmagrI vaividhyapUrNa hatI. emAM sAhityika, aitihAsika, caritrAtmaka lekho hatA to prAcIna sAhityanuM saMpAdana paNa hatuM. AmAMnuM ghaNuMkharUM sAhitya Aja sudhI agraMthastha ja rahyuM che. zrI mohanabhAIe mAtra 'heralDa' ane 'jaina yuga'mAM ja nahIM, paNa 'AtmAnaMda prakAza', 'jaina dharma prakAza', 'jaina', 'zrI jaina satya prakAza', 'jaina rivyU', 'jaina dharma vikAsa', 'jaina prakAza' jevAM ghaNAM sAmayikomA ane graMthomAM paNa lakhANo karyAM che. te jema jema najare caDhatAM gayAM te jayaMtabhAIne lAgyuM ke mohanabhAIno A vipula lekhana- khajAno jo graMtha svarUpe prakAzita thAya to emanI vidvatpratibhA vadhu yogya svarUpe bahAra Ave. paraMtu AdhI lekhasAmagrI to graMthastha thAya tyAre kharI, paNa jo emanA A badhA lekhonI sUci taiyAra karI hoya to abhyAsIone mArgadarzaka bane ane bhaviSyamAM graMthaprakAzananI dizAmAM AgaLa vadhI zakAya. jayaMtabhAInA manamAM UgelA A vicArabIje pachI to nirNayanuM svarUpa lIdhuM ane lekhasUcinA A kAmamAM emaNe mane paNa sakriyapaNe sAmela karyo. lekhasUcinuM A kAma dhAraNA karatAM ghaNuM jaTila nakaLaj. badhAM sAmayikonI phAilo eka ja sthaLe akhaMDarUpe jaLavAyelI nahotI, ghaNAM graMthAlayo phaMphosavAM paDe ema hatuM, chatAM jayaMtabhAIe A hAma bhIDI. A mATe amadAvAda uparAMta bhAvanagara, muMbaI jevAM sthaLoe jaIne, tyAM rokAIne 8 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalAMka graMthAlayonI ame mulAkAta lIdhI. A lekhasUci taiyAra karatAM eka bIjo nirNaya e paNa karyo ke A badhI sAmagrInI jherokSa nakala karAvI laI e sAmagrI sAcavI levI. A 'prItiparizrama' samI lekhasUcinuM kAma 1984-85thI zarU thayuM ane chevaTe 1992mAM zrI mahAvIra jaina vidyAlaya (muMbaI) dvArA prakAzita 'virala vidvatpratibhA ane manuSyapratibhA' pustakamAM zrI mohanabhAInuM jIvanacaritra ane lekhasUci pragaTa thayAM. A lekhasUcimAMnA lekhonI 720nI saMkhyA e mohanabhAInAM agraMthastha lakhANonI vipulatAnI nirdezaka che. e pustakamA lekhasUci viSayavAra vargIkRta karIne pragaTa karavAmAM AvI che. paNa lekhasUcinA prakAzana sAthe aMtima lakSya siddha thatuM nahotuM. jayaMtabhAIrnu lakSya hatuM A sAmagrIne graMthastha svarUpe kramaza: prakAzita karavAna. lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira jevI labdhapratiSTha saMsthA mohanabhAInAM lakhANonA AvA prathama graMthaprakAzana mATe saMmata thatAM, jayaMtabhAIe pahelu kAma hAtha upara lIdhaM te mohanabhAIe sAmayikomAM saMpAdita karela prAcIna madhyakAlIna kRtionA saMpAdanagraMthay. ___ tyAre to mArA jevAne ema lAgatuM hatuM ke mohanabhAI-saMpAdita tamAma kRtione kAM to viSayavAra kA svarUpavAra vargIkRta karI goThavaNInuM Ayojana karavA pUrato temaja najare paDatA mudraNadoSo dUra karavA pUrato jayaMtabhAIno saMpAdanazrama maryAdita raheze. paNa jayaMtabhAI jenuM nAma ! hAtha upara lIdhelA kAmano teo eTalI jhaDapathI pIcho choDe kadI ? saMpAdita kRtiomAM mudraNadoSo uparAMta jyAM jyAM emane bhraSTa pATha mAlUma paDyA, pAThanirNayo khoTA jaNAyA, kyAMka vaikalpika anya pATha hovAnI saMbhAvanA dekhAI tevAM sthAnonI pAThazuddhi ke pAThanirNaya arthe te-te kRtio anyatra mudrita thaI hoya to te joI javAno, zakya hoya tyAM enI hastaprata kaDhAvIne pATha meLavI levAno zrama laIne, mohanabhAInI samagra saMpAdita sAmagrIne emaNe saMzodhita karI ApI. ethI to ahIM ghaNaMkharUM pratyeka kRtinI sAthe eka mohanabhAInI ane bIjI jayaMtabhAInI ema babbe saMpAdakIya noMdho jovA maLaze. mohanabhAInI saMpAdakIya noMdha goLa kauMsamAM ane jayaMtabhAInI saMpAdakIya noMdha corasa kauMsamA ahIM apAI che. A uparAMta, kRtine cheDe mohanabhAI-saMpAdita kRti mULamAM jyAM pragaTa thaI hoya te sAmayika/graMthanAma, varSa ane pRSTha-kramAMka noMdhavAnI cIvaTa jayaMtabhAIe jALavI che. mohanabhAI khAsa karIne 'heralDa' ane 'jaina yuga'mAM prAcIna madhyakAlIna sAhityamAMthI viSaya ane svarUpanI dRSTie keTakeTalI vaividhyapUrNa sAmagrI saMpAdita karIne prakAzita karatA hatA te A graMthamA eka upalaka najara nAkhatAM paNa Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jovA maLaze. rAsA, phAgu, bAramAsA, saMvAda, gIto, stavano, sajjhAyo, caityaparipATI, gurvAvalI-paTTAvalI-therAvalI, gajhala, dastAveja, patro-vijJaptipatroAjJApatro, chatrIzI, pacIzI, hariyALIo, subhASito, duhA, ukhANAM, bAlAvabodho, pratimA-lekho ema nAnImoTI vividha prakAranI gadya-padya racanAono A graMthamA samAveza thayo che. beeka apabhraMza kRtio paNa ahIM saMpAdita thaI che. prastuta graMtha 'prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha'nuM prakAzana thatAM ekasAthe be prayojano siddha thayAM che. eka to, prAcIna madhyakAlIna jaina sAhityano mohanabhAIne hAthe sAmayikomA ekatra thayelo mUlyavAna khajAno graMtha svarUpe ekasAthe have sAhityarasikone upalabdha thAya che ane bIjeM, jayaMtabhAI jevA saMzodhakane hAthe kRtio saMzodhita thaIne vadhu vizuddha svarUpe prApta thAya che. tamAma kRtio kaMpojha thaI gaI hatI, ane enAM traNa prUpho paNa jovAI gayAM hatAM. te pachI jayaMtabhAIe A graMthanA zabdakoza- kAma hAtha upara lI, hatuM. e kAma mAMDa aDadhe pahoMce e pahelA jayaMtabhAInuM nidhana thayu. saMsthAnA DirekTara DaoN. jitendrabhAI bI. zAha sAthe vicAravimarza karatAM, zabdakozanuM kAma jayaMtabhAIne hAthe jeTaluM ne je svarUpe thayuM che teTaroM ne te svarUpe ja prakAzita karavAnuM iSTa gaNyuM che. A graMtha- 'prAstAvika' jayaMtabhAI ja lakhe, ene badale mAre lakhavAnuM thAya e ghaTanA mAre mATe eka vidhivakratA samI che. paNa jayaMtabhAInAM sAhitya, saMzodhana, saMpAdana, bhASA, koza ane sUcine lagatAM aneka kAmono jema huM sAkSI rahyo chu tema emanA A graMthasaMpAdana-prakriyAno paNa huM nikaTano sAkSI rahyo hovAthI A 'prAstAvika' lakhavAna sAhasa karI zakyo chu. lA. da. bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira saMsthAne Avo mUlyavAna graMtha prakAzita karavA badala aMta:karaNapUrvakanAM abhinaMdana ApuM chu. jayaMtabhAInA suputra bhAI rohita koThArIno mudraNakAryamAM umadA sahakAra sAMpaDyo che eno AnaMda pragaTa karuM chu. mohanabhAInA agraMthastha lekhonI je anya sAmagrI ekaThI thayelI che te paNa kramaza: graMtha svarUpe prakAzita thAya ane emanI vidvatpratibhAne gujarAtanI prajA vadhu sAcA svarUpe oLakhe e ja abhIpsA. 21-10-2001 kAntibhAI bI. zAha amadAvAda. 10 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA .... 34 1. dharmasamudrakRta zakuMtalA rAsa . . . . . . . . . . . . 2. tejavijayakRta kezariyAjIno rAsa . . . . . . . 3. vastigakRta vIza viharamAna jina rAsa . . . . . . . . . . 4. nityalAbhakRta mahAvIrasvAmInAM pAMca kalyANaka ...... 5. vIravijayakRta mahAvIrasvAmInA sattAvIza bhava . . . . . . . . 6. be naMdiSeNa sajhAya. . . . . . . . . . . 7. ajJAtakRta RddhigArava upara kathA . . .. 8. mANikyasuMdarasUrikRta nemIzvaracarita phAgabaMdha... 9. ratnamaMDanagaNikRta raMgasAgara nemi phAga 10. labdhivijayakRta neminAtha phAga stavana . . . . . . . . . 11. caMdravijayakRta sthUlibhadra-kozAnA bAramAsa . . . . . . 12. nemavijayakRta nemi bAramAsa . . . . . . . . . . 13. jJAnacaMdakRta rAjula bAramAsa . . . . . . . . . . 14. mahAnaMdamunikRta nemarAjula bAramAsA . . . . . . . . 15. cAra rAjimatI gIto . . . . . . ... ... . 16. prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana . . . . . . . . . . . . 107 17. nayasuMdarakRta prabhAvatI nATAraMbha gIta . . . . . . . . . . . 18. lAvaNyasamayakRta rAvaNamaMdodarI saMvAda. . . . . . . . . . . . ..... 161 19. merunaMdana upAdhyAyakRta ajita-zAnti stava . . . . . . . . 20. AtmaniMdApUrvaka vIrane vinatinAM stavano . . . . . . . . . . ........ 170 21. keTalAMka tIrthaMkara stavano . . . . . ...... 175 22. AnaMdaghana covIzI/bAvIzI ane chellAM be stavano ...... ....... 181 23. dhanavijayakRta be nAnI kRtio. . . . . . . . . . .......... 189 24. udayaratnakRta siddhAcalamaMDana RSabha stavana . . . . . . . . . . 25. ratnacaMdragaNikRta paDadharIprAsAdabiMbapravezAdhikAra stavana . . . . 26. ajJAtakRta zatrujaya caityaparipATI.... . . . . . . * . . . ................ 202 27. saM.1844mAM zatrujayanAM deharAM ane pratimAo . . . . . . . 28. khemarAjakRta maMDapAcala (mAMDavagaDha) caityaparipATI . . . . . . . . . . ...... 209 29. jagA-gaNikRta siddhapura caityaparipATI . . . . . . . . . . 30. sudhAnaMdanasUriziSya(?) kRta IDaragaDha caityaparipATI ........... 160 11 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nADA . .. ..................... 31. anaMtahaMsakRta IDara caityaparipATI ..... 32. jayahemaziSyakRta citoDa caityaparipATI . . . 33. Abu tIrtha .. .... 234 34. jJAnasAgarakRta AbUnI caityaparipATI ... . . . . . 236 31. ralAvajayakRta amadAvAda tAyamALA . . . . . . . . . . . . . . . . . ......... 240 36. zAMtikuzalakRta goDI pArthatIrthamALA . .. ........ 247 37. meghAkRta tIrthamALA .......... . . . . . . . . ... 250 38. khImAkRta caityapravADi stavana . . . . . . . . . . . 39. kavi depAlakRta samarA sAraMgano kaDakho . . . . . . . . . . . . . . . . 259 40. paMcatIrthI yAtrA stavana sta vana ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. 262 41. jJAnakIrtikRta somasuMdarasUri stuti.... ... 264 42. vivekaharSakRta hIravijayasUri (nirvANa) rAsa ......... 43. haMsarAjakRta hIravijayasUri caturmAsa lAbhapravahaNa sajjhAya . . . . . . . . 44. somakRta meghajI-hIrajI saMvAdanA savaiyA . . . . . . . . . 45. dharmadAsakRta hIravihAra stavana . . . . . . . . . 46. samayapramodakRta jinacaMdrasUri nirvANa kAvya ..... 47. jinacaMdrasUri saMbaMdhI traNa gIto .. ..... 305 48. jinavijayakRta kSamAvijaya guru sajhAya ........ ..... 307 49. haMsaratna ane udayaratna vize sajhAyo .......... ..... 310 50. dharmasAgara upAdhyAya rAsa . . . . . . . . . . . . ......... 313 51. jinavardhanagaNikRta padyAnukArI gadyamaya tapagaccha gurvAvalI ... 52. jJAnakIrtikRta tapagaccha gurvAvalI . . . . . . . . . .. 344 53. vinayasuMdarakRta tapAgaccha gurvAvalI svAdhyAya . . . ...... 347 54. tapagacchanI paTTAvalI..... . . . . . . 350 55. loMkAgacchIya paTTAvalI ...... . . . . . . . . . 405 56. be aitihAsika noMdha....... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57. khetAkRta agamavANI nisANI ... 412 58. dIpavijayakRta suratanI gajhala . . . . . . . . . . 414 59. eka ghareNAkhatano dastAveja . . . . . . . . . . . 60. mahamada pAtazAhanuM varNana . . . . . . . . . ....... 429 61. samayasuMdarakRta satyAziyA TukALanuM varNana . . . . ....... 431 62. mahAjananI 84 nyAtanAM kavita . . . . . . . . . 344 40 12 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63. udayacaMdrakRta dezadezanI nArIonuM varNana 64. UnA saMgha taraphathI vijayasiMhasUrine vijJaptipatra. 65. be patro.. 66. keTalAka AjJApatro ane mAphIpatro 67. keTalAMka vadhu AjJApatro. 68. vijayasenasUrinA daza bola 69. ajJAtakRta hIravijayasUri bAra bola sajhAya 70. sAdhumaryAdApaTTaka . 71. yazovijayagaNikRta 108/101 bola 72. lokAzAha ane loMkAmataviSayaka kAvyo 73. lAlavijayakRta reTiyAnI sajhAya... 74. dIpavijayakRta kavivacana vizenAM be kavita. 75. jaTamalakRta strIguNa savaiyA . 76. tejapAlakRta kugurupacIsI 77. jJAnamerukRta kuguruchatrIzI copAI. 78. jinaharSakRta sugurupacIsI .. 79. dharamasIkRta 14 guNasthAna stavana. 80. mAnavijayagaNikRta sAta nayano rAsa 81. allukRta bAra bhAvanA (karmasiMhakRta bAlAvabodha sAthe ) 82. guNAkarasUrikRta zrAvakavidhi rAsa.. 83. jJAnavairAgyanAM keTalAMka aprasiddha kAvyo. 84. devacaMdrajIkRta keTalAMka stavana- sajhAya 85. samayasuMdaranAM keTalAMka nAnAM kAvyo 86. keTalIka hariyAlIo 87. bhAvaprabhasUrikRta adhyAtmahariyAlI - svopajJa bAlAvabodha saha . 88. subhASita duhA paMcottarI.. 89. eka jUno subhASita saMgraha 90. chUTAM subhASita ( vividha hastapratomAMthI prApta) 91. jUnAM subhASito ( zrAvaka goDIdAsakRta 'navakAra rAsa 'mAMthI) 92. prAcIna gujarAtI subhASito (saMskRta graMthomAMthI) . 93. vividhaviSaya subhASito ( vIravijayanI kRtiomAMthI) 94. jaina subhASita saMgraha ... 13 442 447 450 452 455 461 463 465 470 486 504 506 507 508 511 514 517 520 535 557 562 572 577 585 591 596 602 607 615 619 625 630 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95. ukhANAM. 96. vikrama paMdaramA saikAnA keTalAka jaina kavionI kAvyaprasAdI ( narasiMhayuga pahelAMnA) .. 97. saM. 1535mAM lakhAyelAM prAcIna kAvyo 98. vinaya ( ? ) kRta neminAtha dvAtriMzikA 99. ajJAtakRta sImaMdhara svAmI stotra ( apabhraMzamAM ) 100. ajJAtakRta mahAvIra stotra. 101. ajJAtakRta tIrthamAlA stava 102. ajJAtakRta vikramAdityasya zatruMjayAditIrthayAtrA. 103. be pAdukA lekha.. 104. jaina dhAtupratimA lekhasaMgraha ( 9 ) 105. jaina dhAtupratimA lekhasaMgraha ( 2 ) 106. ajJAtakRta prAcIna therAvalI. 107. pArzvacaMdragaccha laghupaTTAvalI 108. cAhamAnanRpavaMzAvalI. 109. rAjavaMzAvalI . 110. saMstArakavidhi zabdArtha * 14 638 640 649 661 666 668 671 673 675 676 679 686 689 690 691 695 697 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasamudrakRta zakuMtalA rAsa (A rAsanA kartA dharmasamudra e eka jaina sAdhu che. te potAno je paricaya, potAnI anya kRtiomAM Ape che te eTalo ke pote jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMpradAyamAMnA kharataragacchanA jinaharSasUrinA paTTadhara jinacaMdrasUrinA ziSya vivekasiMha upAdhyAyanA ziSya hatA. temaNe saM.1567mAM jAloramAM 'sumitrakumAra rAsa', saM.1584mA 'kuladhvaja sasa' ane saMvata ApyA vagaranI anya kRtio nAme 'rAtribhojana rAsa' (athavA 'jayasena copAI'), 'avaMti sukumAla svAdhyAya' Adi racI che. juo mAruM pustaka nAme jaina gUrjara kavio, prathama bhAga, pR.116thI 119 A rAsa te pastaka chapAyaM tyAra pachI hastagata thayela cha ne tenI racanAno samaya saM.1570 lagabhaga mUkI zakAya. A varSa lagabhaga kavi bhAlaNa- avasAna thayuM haze ema rAmalAla cunIlAla [modI] jaNAve che. zakuMtalA para koI paNa prAcIna gujarAtI kavie AkhyAna ke padabaMdha racanA karI hoya evaM kyAMya hajI sudhI mAlUma paDyuM nathI. A upara racanA karavAnI pahela karanAra vikramanI soLamI sadInA uttarArdhamAM thayela A jaina kavi dharmasamudra che ema nirvivAde kahI zakAze. A kRti eka nAnI chatAM suMdara kRti che te samagra vAMcatAM joI zakAze ane tenI AkhI racanA jotAM tenA kartA eka jaina che evaM koIne bhAgye ja jaNAze. kaviziromaNi kAlidAsakRta zakuMtalA paratuM 'abhijJAnazAkuMtala' nAmanuM 'nATakonI rasarANI' rUpa nATaka suprasiddha che. tenuM mUla vastu mahAbhAratamA maLI Ave che. te sivAya saMskRtamAM anya koI kavie tenA para kaMI racanA karI hoya evaM jaNAyuM nathI. mahAbhAratanA vastumAM kavi kAlidAse rocaka, ucita, rasavidhAyaka pheraphAra karI potAnI sAcI kalAvidhAna ane pratibhAzakti temaja sUkSma rasavRtti batAvI che. mArA mitra aMbAlAla bulAkhIrAma jAnI premAnaMdakRta 'subhadrAharaNa'nI prastAvanA pR.166-167mAM jaNAve che ke : "kavi kAlidAse 'abhijJAnazAkuMtala'nI racanA mahAbhAratanA eka vRttAMtanA AdhAre racI che; paraMtu teNe tenA nAyaka bhAratanRpatiziromaNi duSyanta ane nAyikA zakuMtalA e bannenAM cAritryane saMsAra ane nItinA ucita AdarzabhUta nirUpavA be mahattvanAM navAM kathAMtaro yojyAM che. chatAM temanI mAnavaprakRtinI svAbhAvikatA, saMpUrNa kalAcAturI ane rasasaMvedanathI jALavI rAkhI che. teNe temane AdarzabhUta darzAvavA jatAM temanI mAnavatAno leza mAtra nAza karyo nathI, paNa tenI pAmaratA nivArI UlaTI bahalAvI che. (A vAta hAlanA sAhityako lakSamAM leze ke ?) mULa vRttAMtano duSyanta rAjA anekapatnIvALo, kAmI, atyanta mohavaza, niSThura ane asatyavAdI che; tyAre, 'abhijJAnazAkuntala'no nAyaka duSyanta rAjA vinayI, dhArmika, dayArdra aMta:karaNavALo, premazauryAnvita ane satyapriya che. kAlidAse durvAsA muninA zApano prasaMga yojIne Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha adbhuta kalAcAturIthI duSyantanI kAmAMdhatA, pApamayatA, nItibhIrUtA ane praNayahInatA nivArI tenA pratinI tiraskArabuddhi vAcakanA manamAM thatI aTakAvI UlaTI, UMDI mAnabuddhi ane pUjyabhAva utpanna karyo che. te ja pramANe mahAbhAratanI zakuntalA lolupa, mohavaza ane kaMIka dhRSTa paNa che, joke tenuM vartana prasaMgocita che khalaM paraMtu nATakanI zakuntalA vinItahRdayI, komala svabhAvavALI ane strIsahaja lajjAthI yukta chatAM AtmasaMmAnathI saMpUrNa anvita che. jema sarva rIte mULa itivRtta duSyanta ane zakuntalAnI svAbhAvika mAnuSI vRttione pratibiMba pADe che tema nATakamAM paNa temanI mAnuSI vRttionI svAbhAvikatA jALavavA uparAMta pAtrona pAtratva unnata ane AdarzabhUta thayeluM che. ane e ja enI khUbI che.'' A rAsamAM vastu ukta nATakamAMthI lIdhenuM spaSTa che. mAtra pote jaina sAdhu che tethI ahiMsAnA siddhAntane cIvaTathI vaLagI rahevAnA kAraNe yatratatra pheraphAra karyo che : jevo ke mAchalInA udaramAthI dhIvarane maLelI mudrikAne A rAsamAM tene saravarapALethI maLelI jaNAvI che; zakuMtalAne duSyanta bhUlI jatAM te 'A kayAM karme banyu' ema kahI vilApa kare che temAM jaina bhAvanA taravare che, vagerevagere. nAmamA je prAkRta pheraphAra che te e che ke kaNva RSine 'kaMTha', duSyantane 'dukkaMta', zakuMtalAne 'sakuMtalA', 'sikuMtalA' e nAma apAyAM che. 104 DhUMkanI A kRtimAM dezI DhALo ane chaMdo judAjudA mukAyA che ane e rIte lokapracalita dezIo - lokarAgono upayoga jaina kavioe teramA saikAthI te chevaTa sudhI karyo che e emanu samagra sAhitya jotAM jaNAze. A rAsa eka ati jUnI pratamAthI utAryo che. te pratamAM A rAsa temaja A kartAkRta 'avaMtisukumAla para paMca DhAlaka' (pAMca DhAlanI sajjhAya - svAdhyAya) temaja chevaTe hariyAlI che, ane vacamAM lakSmIratnaupAdhyAyaziSyakRta 'surapriya RSi svAdhyAya' che ke je kavi paNa vikrama soLamA zatakamAM thayA che. A pratamAM be bAjuvALA evA cAra patro che ne te khIcokhIca nAnA paNa suMdara akSaromAM lakhelA che. dareka patranI baMne bAju para 23 paMktio che. chevaTe 'paM. khemakuzala lakhitaM' ema jaNAvyuM che. A prati mArI pAse che ke je subhAgye eka sAhityarasika bhAI pAsethI prApta thaI che. tenA kAgaLa parathI te soLamI sadInA aMtamA yA sattaramInA prAraMbhamAM lakhAyelI lAge che. te prata parathI akSaraza: utAro karI A kRti atre makavAmAM Ave che. janI jaina pratamAM 'kha' ne badale 'Sa' lakhAya che tema atra paNa che paNa teno uccAra 'kha' ja thato ane tethI utArAmAM 'kha' mUkyo che ne rUpo jUnAM che te batAvavA mULa rUpo ja mUkavAmAM AvyAM che. A prAcIna kRtithI - bhAlaNanA samayanI kRtithI bhASAzAstrIne ghaNuM maLI raheze.) [kavi ane kRti mATe juo jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti bhA.1, pR.239-44. tathA 495-96 tathA gujarAtI sAhityakoza khaMDa 1, pR.195. 'jaina gUrjara kavio' mA hastaprata suratanA lakSmIdAsa sukhalAla pAsethI maLelI jaNAvavAmAM AvI che. - saMpA.] Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasamudrakRta zakuMtalA rAsa DhALa 1 1 sarasati sAmiNi karU pasAya, mAya, mati diyau ati bhalI e; satIya sakuMtalA jima kavuM rAsa, Asa pUrau valI etalI e. etalIya pUrau Asa, kavivayaNa viracau vAsa; jima thAi sarasa vilAsa, navi hoi paMDitahAsa. 2 navi hoI paMDitahAsa sArada, sAra dyau vara sAradA; manaraMgi nava nava bhAva bhAkhauM, tumha pasAi hUM sadA. sAketapura vara nayara nAmirhi, amaranayara harAvae; 4 duHkaMta rAjA rAja karatA, nyAyamAraga ThAvae. 3 ika dini naravara karIya ucchAha, bAhari vAhata vAhata vAhaNI e; paravaryau paragari vanagiri vegi raMgi ichA ramai mana taNI e. mana taNIya karatu keli, baisatu chAyA ke (ve) li; hasatA hayavara heli, bolatA baMdi pihili. 5 bolaI pahelI nai samasyA, baMdi bahu biradAvalI; tava dUri eka kuraMga dRSTi dekhi uThyau nRpa valI . rathi caDIya caDavaDa capala caMppA, vana[ pavana] pari haya uchalaI; asi kuMta tomara tUNa saMdhI, dhaNuha muhi tAkai balaI. 6 karaI kuraMga turaMga unamAda, vAda vadaMi gati aNusarI e; chaMDIya bhUmi va paMtha bahu jAMma, tAMma pAmyA [pa] vanahiM bharI e. haya bharyA pavanahi jAMma, mRga pUThi pahutA tAMma; vana eka ati abhirAma, nRpa dhanuSi pUrai vAMma. 8 nRpa dhanuSi pUrI vAma prANahi, bAMNa melhai tasu jimai; rahau rahau rAjana kAja nahI, e kahai tApasa tiNi samai. muhi tRNau ghAlai, nyAya cAlai, raMgi mAlai vani rahai; nitrAMNa haravA [haNavA] bAMNa tAMNai, bAMNa prANa kisuM vahai. 9 rAya anyAya taNau rakhavAla, pAla pRthvI taNau sahU kahai e; e niradhAra Upari hathIyAra-bhAra- sobhA kehI lahai e. e kisI lahIyaI soha, ma-ma karU rAjana droha; ika dharU dharamaha moha, chaMDIyai vayara - viroha. 11 7 10 3 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha chaMDIya vayara virodha naravara, jAU Azrami amha taNa; guru pAya lAgau, sumati mAgau, pApa je helaI haNai; amhe aratha iMdhaNa taNaI jAU, vacana Ima naravara suNI; hiMsA nivArI rAjadhArI sAmahiu Azrama bhaNI. 12 DhAla 2 ratha melhI nararAja lAja hIyA-suM aNusarI re; pahutu ThAmi pavitra mitra nivaDa saI hAthi [ sAthi ? ] dharI re. 13 joIai mana-uchAhi, mAhi anopama tarU bhalA re; mogara nai macakuMda, kaMda sevaMtrI pADalA re. 14 ketakI karaNI jAI, thAi ANaMda suparimalai re; moTA maMDapa drAkha, sAkha aMbulaDA ji sagalaI re. 15 lyai vIsAmau rAya, vAya malaigiri vAjatau re; sUtau maMDapa heThi, dreThi na melIya chai jAgatau re. 16 tiha aMtari hui nAri, vAri bharI tarU sIMcatI e; vAta karai Adi chaMdi nariMda adekhatI e. 17 dU bhaI nAri priyaMvadA, suNi priyaMkari ! vAta; kuMTha nAmi kulapati ihAM, sakuMtalAnau tAta. 18 yovanabhari putrI bharI, vara sodhavA nimitta; yau prabhAsa tIratha bhaNI, yAtrA misi kari citta. 19 pAchali Avyu prAhuNau, durvvAsA RSirAu; aNaulakhatI navi giNiu, beTI cUkI cAu. 20 tApasa kupyau sikuMtalA, zApai ima turaMta; nava-paraNI vIsArasyai, sahI jAMNe tujha kaMta. 21 isiuM kahI jAtau vahI, huM pagi lAgI tAsu; bholI e chai mujha sakhI, khami khami khimAnivAsa ! 22 paNamI pAya sakuMtalA, khAmai niya manadosa; kIDI syuM kaTakI kisI, svAmI saMhari rosa. 23 durvAsA valatuM bhaNai, zApa na kUDau jAMNI; paNi prIya valI saMbhArasyai, muMdraDI - ahinAMNi. 24 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasamudrakRta zakuMtalA rAsa e kautaga tu isuM sakhI Aja maI diTha; tatakhiNa kahai prIyaMkarI, tApasa moTau duTha. 25 I prIyaMkari prIyaMvadA, ramaI ti gUjha rasAla; AvI tisaI sakuMtalA, karavA tarU saMbhAla. 26 DhALa 3 : rAga jhAbaTA tarU aMtari dRSTaIM paDI, riSiputrI jAma; kAmabAMNi vedhyauM hIi, ciMtai nRpa tAma. 27 viSama viSayaviSa dohilaM, jiNi dhA[ghA]riu jIva; zuddhi-azuddhi lahai nahI, paravasya IM(drI) sadIva. viSama. AMcalI. raMbhA ramavA avatarI, kai kinnara-nArI; kamalA keli karaMtaDI, kai nAgakumAri. viSama0 28 rUpa-kalA eha ja taNI, te kehaI kAMmi; janama vihala pasunI paraiM, jau hui iNa ThAmi. viSama0 29 nAri taNuM paramANa syuM, jau nahIya. sunAha; paDi kuthAnaki tau pachai, navi bhAjai dAha. viSama0 30 jima kima e aMgIkarUM, Ima ciMtavI bhUpa; mitra jagAvI mokalyuM, pUchivA sarUpa. viSama0 31 e kuNa kehanI kanyakA, pUchAvai rAya; sakhIya bhaNai bhAi ! suNau AmUla upAya. viSama0 32 tapasI tapa tapatau kharau, je vizvAmitra; dIThau iMdraI ekadA, saMkAj (niya) citta. viSama0 33 tehavI ehanI sAdhanA, je harasyai rAja; caturapaNai kari cUkavai, te chai koi Aja. viSama0 34 ciMtAtura ima ciMtavai, surapati iNi resa; tava iMdrANI meNikA, vinavaIM visesi. viSama0 35 lAkha batrIsa vimAnanau, tuM prabhu kahavAi; tau svAmI ciMtA kisI, je ima dubhAya. viSama0 36 vAta kahI tApasa taNI, tava hasai puraMdhi; mekhana[i] mekhaiM cUka, paratinyA saMdhi. viSama0 37 Agai nAri niragAlI, nai prIya Adesa; ghRta-Ahuti aganaI mili, dhigadhigai vizeSa. viSama0 38 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha DhALa 4 : rAga sAmerI karIya sayala siMgAra UtarI, maMDai nATAraMbha; bhaNai menikA iMdra iMdrANI, nehavacana saMraMbha. 39 munIsara bhalai bhalaI bheTiu Avi; caDhiu rayaNa kari Avi, raSIsara bhalaI bhalaI bheTiu Avi. Ali karaI Alati AvatI, jAlavatI manabheda; karai tamAsA lyai nIsAsA, kUDau dharatI kheda. munI. 40 bhoga kAji prabhu yoga vahIjai, kIjaI kAyA-soSa; te ihalokaI puNyaprabhAvaIM, Avai tau kuNa doSa. munI. 41 vayaNaguNai kari zravaNa harai, tasa hRdaya vinodavilAsI; haryAM nayaNa nija rUpa dekhADI. pADI lIdhau pAsi. manI. Ima bholavyuM bhalI pari tApasa, pApa-savAratha maMDI; sIla-ciMtAmaNi nAMkhI dIdhuM, kIdhu khaMDokhaMDi. munI. 43 tiNi anyAni anyAya karInai kanyAgarabha vichoDi; dina pUre vani naMkhI pahutI, tApasa lAgI khoDi. munI. 44 gayau tapovani vali tapa tapavA, vizvAmitra ulaMTha; vani TalavalatuM bAlaka dekhI, bhAla karaI muni kuMTha. munI. 45 dayA bhaNI UcherI tarU pari, dUdha dahIM deaMta; sikuMtalA RSinai ati vAlhI, ima ehanau vRttaMta. munI. 46 DhALa 5 : rAsa saMbhali savi saMbaMdha, mitra pahutau nRpa pAsi; jovA pUThi sakuMtalA e Avai UllAsi. dIThauM narapatirUpa jema huo anurAga; nayaNa-vayaNa-manazuddhi prIti milavA thiu lAga. 47 sakhIya sAkhi saMkhepi vegi gaMdharvavIvAhi; paraNI kuMari sikuMtalA e bhUpati UmAhi. viraha na sahaNau sahIya jAi abhyaMtara ThAmi; sukhavilAsa vilasai tihAM e kadalI-ArAmi. 48 tApasanau bhaya aNusarI e mani saMkyu rAya; nija puri jAvA ucchahiu e, kahaI tarUNi vichAya. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasamudrakRta zakuMtalA rAsa svAmi ! rakhe iNi ThAmi, mujha melhau vIsArI; nAmAMkita dyai mUMdraDI e, asamAdhi nivArI. 49 pahutau rAjA puri jisai e, vani kulapati Avyau; pANigrahaNa vrataMta teha, sakhI pAiM jaNAvyu. mugadhapaNai harakhyo muNiMda, vara variMu prasiddha; jagi moTo dukkaMtarAya, manavaMchita siddha. 50 teha ja dina AdhAna vRddhi bharIi chaI mAsa; harakhI citta sakuMtalA e, pUrANI Asa. Azrami prasava azuddhi jANi, bolaI RSirAu; vachi padhArau sAsarai e, pUrau mani bhAu. 51 sAthai thavirA tApasI e, dIdhA doi sIsa; rAyabhavaNi pahucADavA e, detau AsIsa. kulapati vaulAvI valyu e, hitasIkha saMbhAri; cAlI havaI sakuMtalA e, du:kha ANai bhArI. 52 krami krami pura sAketa pAsi, pahutA ika saravari; jala pIvA mugaloyaNI e, tiha paisai parisari. hAtha pAya muha dhoyatAM e, muMdaraDI pADI; bholapaNai nirakhI nahIM e, hIyaDau UghADI. 53 nayari poli melhI tihAM e, thavirA nai suMdari; tApasa mAhe jaIya rAja jaMpai jayajaya kari. kahIya kaMTha-munia-siSA[muni-AsiSA] e, nRpa karaI praNAma; pUchai sukha tapa nirAbAdha, pUchai AzramaThAma. 54 muni jaMpai taI rAjIi, sukha tapa sAta samAdhi; paNi paraNI tApasasutA, tasa manavaMchita sAdhi. 55 kulapati kaMThai mokalI, baiThI nayara-duvAri; garbhAdhAra sakuMtalA, ANau rAja majhAri. 56 DhALa 6 : rAga soraThI nRpa suNIya saMbhrama bhAva upannau, saMpannau e kuNa dosa; kuNa kaMTha kavaNa sakuMtalA, e kavaNa kUDau sosa. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha ho tApasa ! asamaMjasa navi bhAkhIi, rahau rahau ma-ma dyau Ala, ho tApasa ! kuvacana kuNa dAkhIi, jIvadayA-pratipAla; ho tApasa ! asamaMjasa navi bhAkhIi. 57 kima mUla viNa tarU nIpajai, kima gAma pAkhaI sIma; saMbhalyuM nAma na tehanu, pariNaq tai hoi kIma. ho tApasa0 58 riSi bhaNai, rAjana ! syuM kahai, AvI amhAraI ThAmi; paraNI tijI gyau kanyakA, vIsaraI kavaNa virAma. ho tApasa0 59 tava bhUpa krodhAtura thaI, kahai saMbhalau vanarojha; e rAja melhi aneraDaI, karajyo jamAi sojha. ho tApasa. 60 valI bhRguTi bhISaNa dhaDahaDI, RSibAla bolai bola; re nArilaMpaTa bhUpa tuM, ma-ma maMDi kapaTa niTola. ho tApasa0 61 prabhu ! rakhe riSinai kopavau, prIchavai rAya pradhAna; bahu rAjakAjaI vIsarI, je paNi husyai nidAni. ho tApasa0 62 ika vAra dRSTiM nirakhII, parakhIi sAcI vAta; ima kahIya teDAvI tihAM, paNi devai dIdhau ghAta. ho tApasa0 63 jima dRSTi dIThI tima bhaNai, naranAha kopATopa; raipa(vA)DI ramatai vIsasyauM[vIsayaMu], kulavaTaha kIdhu lopa. ho tApasa. 64 pUchaMti muhatA suMdarI, ulakhai kiNi ahinANi; sA bhaNai bholo chai kisyuM, paraNIyuM vana-ahiThANa. ho tApasa. nRpa kahai abalA valava[la]tI, jau bolatAM nahI lAja; UvekhIi e navi satI, riSi bhaNai rAjana Aja. ho tApasa0 66 taujai[tajjai ?] sabhA savi rAyanai, prIchI vicArau vAca; / saMketa cetana jAgIi, jANII jiNi kari sAca. ho tApasa. 67 saMketa amha ko navi achai, jau huI tau kahau eha; vali maMtri pUchai riSisutA, jAgau kiNi pari neha. ho tApasa. 68 DhALa 7 : jayamAlA vInavai satI sukumAla, suNau suNau jI svAmi dayAla; dIdhI mudrA UtArI, vAlaMbha te kima vIsArI. 69 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasamudrakRta zakuMtalA rAsa jou jou re karmakalaMka, navi chUTaI rAya na raMka; dhig dhig re bhavapAtakapaMka, mani thAi satIya sasaMka. AMcalI. 70 citti camakai paraSada jANa, mAya, dAkhau te ahinANa; je thakI patIjai nAtha, tava sAmDaM joi hAtha. jou0 71 aMgulIya na dekhai mudrA, kudrAvai Avai taMdrA; mani paIThI moTI saMka, hUo savi pari vihi vaMka. jou0 72 navi jANai te kiha pADI, naravara tima mAgai tADI; syau uttara abalA Apai, tava kuDakapaTa sahU thApai. jou0 73 hiva hasi hasi jaMpai rAya, jou jou re e anyAya; kima dhavapaNai dhIra, kuNa sIla sulAja sarIra. jou. 74 savi tarjai sabhA sabhUpa, re tApasa pApasarUpa; asatI lei Azrami jAu, amha thakI adRSTaI thAuM. jou0 75 muni meiNi-pITha nihAlI, mani vAlI[valI] dosa saMbhAlI; vana bhaNIya bharai jima pAya, satI AvaI pUThi vichAya. jou0 76 Akrosai krodhaI DArI, RSipati viSaveli vadhArI; kula-sIla-kalaMka prakAsai, amha sAthi ma Avisa dAsii. jou. ima tarajI varajI bAla, tapasI puhatA tatakAla; sA suMdara pAchI Avai, tava bhUpati vegi varAvai[valAvai ?]. jou. 78 re nIlaji lAja UvekhI, ghaTa pApa bharAi dekhI; syuM Avai AghI dhAi, iNa vAtai kisIya sagAi. jou0 79 DhALa 8: sIMdhUA ima suNIya vayaNa jima vajraghAta, dhaDahaDIya drasakkaI dharaNipAta; valI thaI sacetana vAyajogi, niradhArI vilavai bahUya sogi. 80 re deva kisI pari eha kiddha, saghalA duha savi pari Aja diddha; syAM kIdhAM parabhaviyAM re pApa, je udayu iNi bhavi eha vyApa. 81 kai moDI tarUara taNIya DAla, kai phoDI saravara sajala pAli; kai dIdhI viNa aparAdha gAla, lIdhA phala komala kaI akAla. 82 vichohau kIdhau mAya-bAla, tapa khaMDyA maMDyA kUDa-jAla; saMtApyA tapasI kai dayAla, kaI karatAM bhojana hA~ thAla. 83 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha te Avyau iNi bhavi aMtarAya, karavau hivi kehavu mai upAya; tuM mAya dhariNI, diI mujjha ThAma, jai sAcu sIla taNu pramANa. 84 Ima satIya vacana kima kUDa thAi, dekhatA puhavI-vivari jAi; hA hA rava viracai lokavRMda, camakiu cittaI tatakhiNa nariMda. 85 mahi mAhi sIla taNai vinoda, nAgesari ANI ghari pramoda; dina ketA rAkhI bhuvanavAsi, mAnI tiNi bahini kari visAsi. Asanau prasavAvasara heva, pahucADai tApasa pAsi deva; sura bhaNai, nahIM mani kisuMya pApa, paNi RSi durvAsA taNu sApa. 87 kulapati te mAnai vayaNa nAga, sakhI e paNi bolyu zApa lAga; dina pUre janamyau tejavaMta, suta dekhI harakhyA riSi turaMta. 88 vastu jeNa avasari, jeNa avasari, saraha upakaMTha; mudrA pADI kara thakI, jhalahalaMti dhIvarahiM nirakhI, gyau javahari vecavA rAyanAma tiNi seThi parakhI; kara dIdhI talavara taNai, mAchI baMdhyau tAma; nRpa Agali vIMTI sahita, melhI karai praNAma. 89 DhALa 9: dharilI dekhIya mudraDI hivi naranAha, dAha hIyaDai ati avataryau e; saMbharI te savi pUrava vAta, pAtakapaMki hu kima bharyau e. 90 kima bhariu pAtakapaMka, e hUu mAharau vaMka; je satIya diddha kalaMka, ANI nisI navi saMka. 91 navi saMka ANI vAta jANI, pakhai nAri na mani dharI; syuM thayuM paravasi saMnipAtahi, dhAta mAharI e phirI. mada caDyai mai mati, vanahiM varaNI, kavaNa gharaNI avaguNI; kiNi paraiM lahIi kiNai kahIiM, jhaMka paiThI atighaNI. 92 dhIvara pUchyau mudrikA ThAma, tAma kahai saravari mai lahI e; pADI hoyasyaI pIyatAM nIra, tIra saravara taNai tiNi sahI e. 93 tiNi sahIya sarajala mAhi, lIdhI kahio naranAhi; paNi paDiu viraha avAhi, Talavalai nisidini nAhi. 94 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasamudrakRta zakuMtalA rAsa nisidivasi jala viNa jema jalacara tema rAjA Talavalai; navi bhUkha nIMdra na rAjakAja avani sUnI kari kalai. nivi maMtri tiNi vana mAhi ramavA rAya teDai Agrahai; vIsAravA dukha bhaNIya naravara keli uchva bahu vahai. 95 iNi khiNi saMbhalyu siMhanu sAda, nAda kari Azrami gUMjatau e; riSi taNo gokula rAkhavA rAya jAi pAsai jima balavatau e. 96 balavatau puhavIpAla, vani jAi jima tatakAla; tima eka dekhai bAla, deyatau hari prati phAla. 97 deu hari prati phAla bAlaka atulabala jhUjha valI; rAjA sakhAi thayau tiNi khiNi siMha naMkhya niradalI; te kuMara dekhI amIya pUrai rAyaloyaNa ullasai; nRpa bhai AliMgana samopI, vacha ! kahi tuM kihi vasai. 98 kahai kuMara dukkaMta mujha tAta, mAta riSidhuya sakuMtalA e; vAsa vanavAsi phalaphUla AhAra, pahiraNi tarUara valakalA e. 99 pahiraNai valakala eha, jAgavyo naravara neha, olakhI putra saneha, tuha mAya kihiM chai teha. 100 mujha mAya dAkhaM, sAthi Ayau, vegi muni Azrami jai; aparAdha khAmaI, bodha pAmai, satIya kAmai thira thai. riSi-sAkhi suMdari bhaNai sAmI, sApa durvAsA taNau; dUsaNa kisyuM tumhe amha dIjai, karama melau ApaNau . 101 gayavara guDIya suta mAhi [ sAhi ?] sakuMtalA ANIya naya mahotsavai e; balapaNa balavaMta te kuMara raMgi yuvarAjapadavI Thavai e. 102 padi Thaviu suta yuvarAja, saMgrahaI ariaNa rAja, nRpa karai vaMchita kAja, rAkhatau kulavaTalAja. 103 kulavaTalAja rAkhai vinaya dAkhai, satya bhAkhai je mukhaI; duSkaMtarAya zikuMtalA suta sadA jayavaMtau sukhai. e rAsa bhaNatAM raMgi suNatAM, pApa-kasamala pariharau; kavi kahi dharmmasamudra sUdhA sIla Upari khapa karau. 104 iti zrI sakuMtalA rAsa samApta: paM. khemakalaza lakhitaM. (mArI pAse ) [ lakSmIdAsa sukhalAla, surata ] - 11 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 sphuTa vivecana [ dezAIe A mathAlA nIce pracurapaNe zabdArtho kaDIvAra noMdhyA che, keTalIka vyutpattio ApI che, kyAMka vyAkaraNI noMdha karI che ane avAranavAra zabdonA samAMtara prayogo bhAlaNa, padmanAbha, premAnaMda, nayasuMdara, mohanavijaya, (saMskRtamAM) kAlidAsa vageremAMthI TAMkyA che, je emano A viSayano gADha abhyAsa darzAve che. apAyelA zabdorthomAMthI keTalAka Aje jarUrI nathI thoDA zabdArthonI zuddhi karavAnuM paNa prApta thAya che. Avazyaka zabdArtho A graMthamAM apAyelA zabdakozamAM, yogya zuddhivRddhipUrvaka samAvI lIdhA che, paraMtu thoDIka TippaNIo ahIM sAva levA jevI lAgI che. saMpA. ] be hAtha pahoLA karI te sAthe chAtIno upalo bhAga meLavatAM rAjA dhanuSyane vAmathI pUrato hato. [ dhanuSyamAM dhanuSyane kheMce che.] nRpa dhanuSi pUrai vAma bANa pheMkavA hAtha phailAvI 10. anyAya taNo rakhavAla eTale anyAya sAme rakSaNa ApanAra. 23. kaTakI - nAnuM kaTaka, lazkara kaDI para kaTaka zuM Akavata haju sudhI cAlI Ave che. sarakhAvo 'hAMjI zI kaTakI kIDI pare' (mohanavijayakRta narmadAsuMdarI rAsa, DhALa 18- 6), 'kaTakI zI kIDI upare' (e ja kavikRta mAnatuMga mAnavatI rAsa, khaMDa 1, DhALa 12-11). 8. vAma saM. vyAma, je laMbAI thAya te. vAma pUre che prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha 26. pachI. jhAbaTA - "jhAbaTTa doharAnI dhATIno layabaMdha che. 'paMdaramA zatakanA prAcIna gurjara kAvya 'nA pR. 122mAM je pada ( ' prabaMdhaciMtAmaNi' mAM) ApyuM che te ja jhAbaTTa che.' ke. ha. dhruva (e graMthanI prastAvanA pR. 38 ) 36. vimAna vaimAnika deva. 37. mekha mekhana [i] cUkavuM - mekhane mekhathI kADhuM (?) [kAMTAthI kAMTAne kADhavo ?] 41. he prabhu! je bhoga kAje yogasAdhanA karIe, kAyAne zoSavI daIe te A lokamAM puNyaprabhAve Ave to temAM tamane zuM doSa bAMdho ? tapezvara te bhogezvara rAjezvara eTale tapa karavAthI AvatA bhavamAM khUba bhoga maLe che e mAnyatA upara A kathana che. 48. sahaNau na jAi - sahyuM na jAya sarakhAvo 'rahaNaM na jAi' ( kAnaDade prabaMdha, 3,236 'pIyu viNa rahaM na jAi . ' ) viraha na sahaNau sahIya jAi sahana karatAya viraha sahyo jAya nahIM. 55. taI rAjIi - tuM rAja karate chate ( kartari saptamI ). 89 talavara - koTavAla, saM. talArakSa. e zabda saM. 1330nA eka zilAlekhamAM Avyo che. mANikyasuMdarasUrie saM. 1478mAM racela 'pRthvIcaMdracaritra' mAM rAjakIya adhikArIonI nAmAvalImAM 'talavara' ane 'talavarga' e nAma paNa che (prAcIna gurjara kAvyasaMgraha, pR. 97). koI koI zilAlekhomAM 'talavargika' paNa Ave che. [ 'talavara' dezya zabda che, 'talArakSa' enuM - Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasamudrakRta zakuMtalA rAsa saMskRtIkaraNa thayu jaNAya che.] A pachI DhALa Ave che te 'dhurilI' eTale kRtinA AraMbhamAM je DhALa che te. 103. saMgrahai - saMgraha kare, rakSaNa kare. sarakhAvo - 'tathA grAmazatAnAM ca kuryAd rASTrasya saMgrahaH' (manusmRti, 7-114) zatruothI rAjya- rakSaNa kare. [jaina sAhitya saMzodhaka, khaM.3 aM.2, saM.1984, pR. 195-215] Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 tejavijayakRta kezariyAjIno rAsa (kavi hIravijayasUri - temanA vivekavijaya ane zubhavijaya - temanA rUpavijaya - kRSNavijaya - raMgavijaya - bhImavijaya - hemavijayanA ziSya che. temaNe saM.1870mAM A rAsa mAravADImizrita gujarAtI bhASAmAM racyo che. muni saMpatavijaye ghaNAM varSa pahelA emanA ziSya pAse AnI nakala karAvI mokalI hatI teno upayoga ahIM karyo che. AnI anya pratonI mAhitI amArA 'jaina gUrjara kathAo' bhAga trIjAmAM Avaze. ____ A rAsa kAvyanI dRSTie upayogI nathI, paraMtu zrI kezariyAjI tIrtha saMbaMdhe keTalIka vAto atyAre bahAra AvI che te prasaMge A rAsanI upayogitA jaNAze.) [ahIM pATaNa hemacaMdrAcArya jaina jJAnamaMdiranI prata kra.11530 meLavI A kRtinA pAThanI zuddhivRddhi karavAmAM AvI che. emAM maLatI vadhArAnI paMktio corasa kauMsamAM mUkI che, enI madadathI (temaja svataMtra rIte paNa) keTalIka pAThazuddhi karI che ane banne pratanAM Avazyaka jaNAyAM te pAThAMtaro pAdaTIpamAM darzAvyAM che. (ka : desAI; kha : pATaNa) spaSTata: bhraSTa pATho darzAvyA nathI. A bIjI pratanA upayogathI keTalIka hakIkato cokhkhI bane cha : (1) zrI dezAIe je guruparaMparA ApI che temAM bhAvavijaya ane siddhivijaya e nAmo chUTI gayAM che, te uparAMta A bIjI prata 'viveka'ne badale 'vAcaka' pATha Ape che ne anyatra A guruparaMparA maLe che tyAM vivekavijaya nathI (juo jaina gurjara kavio, bIjI AvRtti, bhA.6 pR.41-44, 46). tethI kavinI kharI guruparaMparA Ama thAya che : hIravijayasUri - zUbhavijaya - bhAvavijaya - siddhivijaya - rUpavijaya - kRSNavijaya - raMgavijaya - bhImavijaya - hemavijaya - tejavijaya. jaina gUrjara kavio, bhA.6, pR.296 para A kartA - kRtinI noMdha che tyAM paNa guruparaMparA sudhAravAnI rahe. (2) upara zrI dezAIe kRtinI ra.saM.1870 kahela che. paraMtu 'jaina gUrjara kavio' (bhA.6, pR.296) tathA 'gujarAtI sAhityakoza' (khaM.1, pR.158)mA ra.saM.1877 darzAvAyela che. zrI desAIe Apela kRtinA pAThamAM 'satyotarA' zabda che te 1877 batAve. paraMtu enI pUrve chellI DhALamAM 'saMvata vasu caMdra sunya saila' ema Ave che tenuM arthaghaTana 1807, 1808, 1870, 1880 ema thaI zake, 1877 nahIM. have bIjI pratamAM 'sIterA' pATha maLe che tethI ra.saM.1870 nizcita thAya che. uparAMta, bIjI pratamAM bIjI DhALamAM vadhArAnI paMkti maLe che temAM kAvyagata ghaTanA 1863mAM banI hovAno nirdeza che. kRtinI racanA te pachI ja hoI zake. tejavijayanA vAcanArthe saM.1844mAM lakhAyelI pratanI (jaina gUrjara kavio, bhA.6, pR.572) ane tejavijaye saM.1873mAM lakhelI patranI (jaina gUrjara kavio, bhA.6, pR.133 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tejavijayakRta kezariyAjIno rAsa -34) mAhitI maLe che tethI tejavijayano jIvanakALa saM. 1844thI 1873nI AjubAju kelAMka varSa vistarelo gaNI zakAya. kavinI varNanachaTA ane kRtimAM prayojAyelA mAravADI lokagItonA dezIbaMdho dhyAna kheMce che. - saMpA. ] duhA sarasa vacana rasa varasati, haMsavAhanI haMsagatI, prathama ja praNamuM sarasati, mAguM avirala matI. 1 brahmasutA varadAyinI, dejyo bahUlI buddhi, jIma gurUpadapaMkaja bhaNI ArAhuM manazuddhi. 2 gurU gyAMni dhyAMni namuM, jJAnadAyaka gurUrAya, kIDIthI kuMjara hoveM te sahagUrU- pasAya 3 paDimA prathama jiNaMdarI rISTa rayaNa sama raMga, paratikha parato sAMbhalI muja mana huo umaMga. 4 te jIna-guNa thuNasyuM ihAM kesarIyArI vikhyAta, asura namAyo palakameM, teha kahuM avadAta. 5 DhAla 1 Aja seherameM jADo sIpaDo mArUjI jADA re jADA doi nArarA koI ' jANe seherameM jADo sIpaDo mArujI e dezI jaMbUdvIpa dakSiNa bharatameM, tArUjI, khaga deza nagara dhuleva jagarA tArU, kesarIyA jIna avadhArIiM, tArujI. e AMkaNI te mAMheM Apa murata avanItilo, tA0 prabala pratApI pragaTyo deva. jaga0 ke0 1 bhAva thakI re Aja bheTIyA, tA0 AdijiNaMda arihaMta. ja0 ke0 nAbhInaMdanakula-dinamaNI, tA. sunaMdA sumaMgalAro kaMta. ja0 ke0 2 bhomi ikhyA arihA avataryo, tA0 kalpatarU ajodhyA vAsa, ja0 ke0 vRSabha zupaneM rIsaha nAMmanAM, tA0 mAtA marUdevI mana ullAsa. ja0 ke0 3 vRSabha - laMchana pada rAjato, tA0 paMca sayAM dhanu tanumAMna, ja0 ke0 AyU corAsI pUrava lAkharo, tA0 vaMsa ikhyAgeM kaMcana-vAMna. ja0 ke0 4 vIsa lAkha pUrava kuMvarapade, tA0 lakSa tresaThi pUrava rAja. ja0 ke0 mAsa bAre saMvacharIdAMnameM, tA0 dhaNakaNakaMcaNa kAmaNi tAja. ja0 ke0 5 1. kha. kAMi. 2. kha. jANo. 15 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha saMjama lei kevala desanA, tA0 paDIbohyA naranArInA vRMda. ja0 ke0 puraba navAMNuM vAra samosaryA, tA0 siddhigIrIiM rUSabha jiNaMda ja0 ke0 6 aSTa ghana ghAtI karma kSaya karI, tA0 aSTApade varIyA sIvanAra. ja0 ke0 jyotimeM jyoti avInAsI thayA, tA0 ratnatrayameM anaMta apAra. ja0 ke0 7 yakSa gaumukha cakkesarI devI, tA0 jInasAsanane sukhadAtAra, ja0 ke0 hemavijaya kavirAyano, tA0 kahe tejavijaya jayakAra. ja0 ke08 dUhA paNayAlisa lakha joyaNAM pohalapaNe sIvadhAMma, jADyapaNeM madhya bhAgamAM aSTa joyaNAM akSaya ThAMma. sIddhasalA madhya bhAgyathI utarati jihAM cheha, makSikApAMkha samAna cheM phaTIka rayaNamaya teha. eka joyaNa re vIsa meM bhAge sIddhajIva vasaMta, Ayo aloka teha upareM eka joyaNa ucaMta. jyoti sarUpa sIddha jIva e ajara amara nIrAkAra, nIrAgI akalaMka e paramAtamapadadhAra. jJAMna darzana anaMtameM cArItra virya anaMta, caUda rAja tina lokanA manogata bhAva lahaMta. 3. kha. covIsameM 4. ka. hADArArI jAyAjI 5. ka. cAneM jhIlIjI 9 - 2 3 DhAla 2 vAgo banyo budhasaMgha keharo rAja, paMca mahorArI pAgha hADArAyAjI, thAne jhAlIjI* vacce che, naravara mata cAlo, rAja e dezI mArI araja suNIjeM piNa nija sevaka vinaveM, rAja, dura thakI reM arajI karUM, rAja, kRpA re suhaga - zubha - leharathI, rAja, [ saMvata aDhAra tesaThAmAM, rAja, sIddhasvarUpI sahajAnaMdameM rAja, magna raho cho mahArAja, dhulevArAyAjI, kesarIyA jInarAja e AMkaNI manavaMchita re nivAja. dhu0 mA0 1 piNa tuma dhyAMna re hajUra, dhu0 mA0 hoI kiMkara sanUra. dhu0 mA0 2 jora macyo jaMgapura, dhu0 mA0 Apa hI Apa asavAra hui, rAja, kio sujasa ne sanUra. dhu0 mA0 ] 4 5 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 tejavijayakRta kezariyAjIno rAsa azuraneM atIheM sajyA dei, rAja, rAkhI jugojuga vAta, dhu. mA. jhujhapaNArI kIrata suNI, rAja, teha kahuM avadAta. dhu. mA. 3 eka dIna sadAsIvarAMmajI, rAja, jasavaMta bhAu tAto jema, dhu. mA. lasakara lei AyA darIsaNe, rAja, kuDakapaTa dharI teMma. dhu. mA. 4 chala karavAne kAraNe, rAja, ke sadAsIva vAta, dhu. mA. pathara-muratameM re kAi hosi, rAja, syo devata sI karAmAta. dhu. mA. koTarI uTa karI dhAMmami, rAja, besAryo re karI deva, dhu. mA. bhUtakhAnA hiMdU pAkhaMDami, rAja, mAla ThagI leM nItameva. dhu. mA. 6 jasavaMta vadeM zuNI rAujI, rAja, rIddhi prabala che apAra, dhu. mA. karIiM locana ihAM dAva che, rAja, kuMNa karaseM chattakAra. dhu. mA. 7 na-mAkhIuM madhaleyaNa bhaNI, rAja, azura thayo re ujamAla, dhu0 mA0 piNa muDha manameM jANe nahI, rAja, je kiMpAka sama tAla. dhu. mA. 8 karIne prapaMca ima cihuM jaNe, rAja, AyA devala majhAra, dhu0 mA. darIsaNa karIne pAchA valyA, rAja, pakaDyo bhaMDArI tiNI vAra. dhu. mA. 9 ciMte re bhaMDArI nIja mana thakI, rAja, dAMna to bhaMDAre rahyo dUra, dhu. mA. piNa lehaNAthI dehaNo thayo, rAja, kAMi karase re azura. dhu0 mA0 10 mana re bhItara dhyAyo sIradhaNI, rAja, bhaMDArIiM jinarAja, dhu. mA. hemavijaya supasAyathI, rAja, teja kahe re sAro kAja. dhu. mA. 11 dUhA bhaMDArI samaraNa kare, suNo rUSabha rAjiMda, kAra lIo azure mIlI, karo asuranIkaMda. 1 meM jAMNyaM dAMma deyasyai, te kAi na karI vAta, ulaTI bAjI mAMDIne khelaNa lAgA ghAta. 2 te mATe kahuM sAhibA, rAkho thArI theM lAja, pauSa vAra jyuM kima kIjII, lAjeM viNasye kAja. 3 trAsa-pamADaNa kAraNe, dhAyA asura coka phera, asI nIkAsIne laveM, lIu bhaMDArI ghera. 4 6. ka. upadrava Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha be vATIkIo sAMkaDe bolAvI azurAMNa, aNagamatA nija vadanathI virUI jaMpe vANa. 5 DhAla 3 uTha reM rANI divaDIo ajuAla, paradezI kAgala AvIyAjI, mArA rAja, bAlyo bAlyo savAmaNa tela, paradezI kAgala na ukalyo, mArA rAja. [teDAvo morI naNaMdI kero vIra, paradezI kAgala vAMcasi jI, mA. lakhyo lakhyo dalIro deza, lakhI dakSaNarI cAkarI jI, mA. cAkarIe tArA vaDA vIrAne meliM, hajArI Dholo ghare bhalAjI, mA. vaDA vIrArI vaTakAlI che nAra, nita uThI kalaho karejI, mA0] - e dezI bolyo bolyo sIvarAMma tAma, bhaMDArI zuNo vAtaDIjI, mArA rAja, melyo melyo mAla anaMta, dhUtIne dinarAtaDIjI, mArA rAja. 1 Ala re amaneM e dhana Aja, choDIsa nahI tuma bhaNIjI, mA. sAMma sevakane vighana apAra, hosye re kahI mana taNIjI. mA. 2 pAhaNe deva na vAse re koi, nike mAMgo na eka nikejI, mA. te mATe tu mata karaje guja, ghaNuM suM kahIiM tunejI. mA. 3 kahe bhaMDArI, suNa sIvarAMma, kumatI kiMma dAkhavejI, mA0 kumati mAraganA re bhajanAra, thAsye re iMma bhAkhavejI. mA. 4 jo mAno to bhAluM eka vAta, vikhyAtarI nahI maNAjI, mA. rISabha jInarA eka sata putra, te mAMhe vRddha be jaNAMjI. mA. 5 vaDo bharata laghu bAhubala bhrAta, vaDAuA tu ama taNAjI, mA. Adima Adesara jInarAja, kArija sAre ghaNAMjI. mA. 6 dIiM apUtrIyAne pUtra, Apada sarave harejI. mA. roga jalaNa ne jala re kaMtAra, saMgrAmeM ari ghaNAjI. mA. 7 coradeg gayaMda ne visahara nAga, aSTa bhaya alagA karejI. mA. alakha nIraMjana trIbhuvana mAheM, ThakurAipaNo dharejI. mA. 8 kaMi bhAkho cho mujaneM yAMhiM, dhaNI re pAseM lIojI, mA. surapatI narapatI seve iNarA pAya, vidyAdharapada iMNeM dIojI. mA. 9 sahasa aDatAlIsa vidyA kerA pATha, iMdre prabhumukheM kahyAjI, mA. namI vinamI pAlaka puta, vaitADhye gIrIiM rahyAjI. mA. 10 2. kha. dAsI, 7. nepA. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tejavijayakRta kezariyAjIno rAsa ehavA guNadhAraka jInarAja, kesarIo kAre vaDojI, mA. AdajI kero lopeM kAra, te jaga mAhe jaDojI. mA0 11 hiMdu musalamAna baMdhava doya, ehamAM nahI jUdAgarIjI, mA. mula thakI meM bhAkhI sAcI vAta, jo mAno to e che kharIjI. mA0 12 huM to ehano hUkamI chu dAsa, e nAthajI che mAharojI, mA. jo karasyo the kAlA jInarI Ala, to kAla sakhAI tAharojI. mA0 13 vayaNa zuNIneM bhRguTI caDhAya, azura ANAM lopatojI, mA. bhaMDArIrA mukha upare dai thApa, krodhAtura kahe kopatojI. mA. 14 bhaMDArIiM dIo upadesa, jyuM sugrI kapIneM kahejI, mA. vInAsakAle viparIta buddha, sAna cihuM jaNarI gaijI. mA. 15 kara vAhara kesarIyA kRpAla, azura AvIne aDyojI, mA. hemavijaya kavirAyano sIsa, suteja prabhu dhyAne maMDyojI. mA. 16 dUhA kesarIyA, vAhara karo, bhaktIkArakanI bhIra, Avo maMtrI anubhave, azura taNI je pIra. 1 AvelA dukhanI ache,' varateM che mahArAya, kabaja kIyo duSTeM malI, o savI thahAre pasAya. 2 bhaMDArIpaNo AdarI A phala pAmyA Aja, saMgata thAharI meM karI, tyAreM rahI A lAja. 3 moha-TAlo karIne rahyA, jai pAhADAM vIca, iNI mati bahU thAyasyeM, kesararA iMhAM kIca. 4 rAva suMNI dharajo mayA, karajo rIyata nisaMka, asurapatI bhaMDArIne jaMpe vayaNa avaMka. 5 DhAla 4 karahA cAla utAvalo pagaDe, Ai gaNagorajI, budhasaMga hADAjIro karahalo - e dezI . pabhaNe kumeda sadAsIvarAMmajI, jasavaMta bhAu tAto temajI, jouM re huM nAthajI tAharo, hamaneM mAraseM kemajI. 1 8. kha. sukha AMtarI, 9 ka. rahI. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha 3 kesarIo thAro mAMneM kAMi kare. e AMkaNI sIra chedI lesyAMjI tAharo nAthajI kyuM ho vArejI, dhaNI ApuM jovA tAharUM AvIneM kema ugArejI. ke. muDhA loka sayala malI kare pAhANArA vakhAMNajI, lalI lalI vRMda pAe nameM, matahINA te ajANajI. ke0 arUNa nayaNa karIneM kaheM, locana karasyAM bhaMDArajI, tAharI hemAta dekhAvaje, bhulisa nAMhiM ligArajI. ke. ima kahI yodhA naravara lei, mugalla habasI ne paThAMNajI, dhUsa paDIjI nagArA taNI, dhauma macI ghamasAMNajI. ke. nIlI TopInA dhAraka ghaNA, ubhalA tAhi pharaMgIjI, ArabarI ArbhaTI hui, navala nejA pacaraMgIjI. ke. vasudhA upareM pharahare, ghure nIsAMNa apArajI, sainyaghaTA thATa bahu malI saraNAirA re TahakArajI. ke 0 uttara ghana jIma Unasyo tima hallakArI tihAM phojajI, sujasa-deyaNa cihUM jaNa kare, manazubo nija mojajI. ke. grAmaDIyA mAMheM bhIla thoDalA, sainya aghADI navi AvejI, jodhA nara ko dIseM nahI, je ApaNaneM haThAvejI. ke. nikevala beTho bhUtaDo, tasa pAseM nahIM zastrajI, naravANI e pASAMNameM nahI, tasa aMge suvastrajI. ka0 vAMni paNa nahIM cetanA, je uThIne sAMmo thAyajI, balavaMta nara ko dusaro, je ApaNane haThAyajI. ke0 IM dhArI cihUM jaNe dhAraNA, jasavaMta dIyo re AdazajI, kAIjI subhaTa the sAhamuM jUo, A deula A grAMmesajI, ke0 phoja caDhI re sanamukha thaI, kihAMhI duro jInarAjajI, hemavijaya supasAyathI teja kahe re sAro kAjajI. ke. dUhA dala vAdala sama upaDyo syAMma ghaTA ghanaghora, asura atIheM uchaka thayA, kekai kare jyuM jiMgora. 1 saMgrAma-vAjA saja thayA, raNasiNagA raNatura, raNabhaMbhA pUra vAjate, subhaTa huyA sasanUra. 2 W 4 5 br w 6 U 9 10 11 12 13 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tejavijayakRta kezariyAjIno rAsa jodhA nara cAle milI, DhIla nahI ghaDI " eka, sainya sakala murakhapati vacana kahe aviveka. 3 gherI lIo grAMmaneM jInamaMdira saMjUta, kude capala kuraMga jyUM, duSTa jIsyA yamadUta. dIgmUDha sahu nagarIjanA, A syo huo utapAta, Ayo huMto darIsaNa bhaNI, vINaThI dIseM vAta. 5 10. kha. jarA. 11. kha. badhI paMktine AraMbhe 'jinapati' zabda che.. 12. kha. sahasra, 13. kha. lachirA DhAla 5 phatamala pANIDA gaiti re talAva lasakara Ayo re hADArAya e dezI jInapati, pUrijana hAlakallola ghero huo re paracakrano, kesarIyA " mahArAja, pANI rAkho re nija nakarojI. 1 varaNa aDhAre japaMta, rUSabha jiNesara tuM dhaNIjI, sIghra vAhara kara bhIra, medanI vedanI sahe tuma taNIjI. tiNa velA samudra majhAra, Apa padhAryA re premeM karIjI, zrIpati nAmeM seTha, beTho rIsaha rUdaya dharIjI. 3 tihAM huo yAMna tophAna, ubhaDa pavana prajogathIjI, staNa lAgo re jahAja, nidi vice re bhAvI jogathIjI. tihAM nahI koiro AdhAra, rIva - rIvA sahu mukhathI karejI, nija nija gurU dharma ApApaNA re dIlamAM dharejI. 5 koi bhaje hari hara deva koi allA pIra koI becarIjI, kei vIra jAta samIra joganI sakti samAcarIjI. seTha jaMpe navakAramaMtra, amulaka mana dhareMjI, paMca prameSTI zubha dhyAMna trikaraNa - zuddha samaraNa karejI. 7 roka rUkama sehara pAMca, sera savA re kesara dIyAjI, mAne dhulevarAyane seTha, theTa nidhI re pAre thIyAjI. jasarA'3 abhIlASI jInarAja turata potA tihAM kiNa jaIjI, nAva uThAvaNa kAja kare suprAkrama Atura thaijI. 4 -- 2 4 6 te 9. 21 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha nAva uMcakI re satola samudrataTe re jAi ThavIjI, Apa lIi re vIsarAMma, tava tihAM vAta AvI navIjI. duSTa kIu re ihAM jora, asura alurAI bahu lahIjI, ihAM thakI re sura eka jai jInavaraneM Age kahIjI. sura rIdaye re na samAya vAta, keDeM thaI te bhaNejI, hemavijaya supasAya teja kahe re heje ghaNejI. 12 dUhA sura kahe re, svAmI suNo, paranA samAro kAja, zuddha na rAkho sapura taNI, te nija viNase kAja. 9 jalavaTa thalavaTa mArage, vIsamI jIhAM kAMtAra, volAvA karIneM tumo, lachI vadhArI apAra. te lachIleyaNa bhaNI lei prabala dalapura, vayaNa Udhata mukha ucare, Avyo eka asura. 3 lIdhI hase ke leyase, huM to Avyo chaM atra, jarUra padhAro nAthajI, vATa jove jana tatra. 4 bhaMDArI tuma upareM karI melyo che kAra, bIjI vAra tumace pade koi na caDhe niradhAra. 5 rudrANI viNAyaka vadanathI 2 DhAla 6 iNa sarovarIyArI pAla ubhI doya nAgarI, lalanAM, [ peharaNa dekhaNIrA cIra oDhaNI pIlI pAmarI, lalanA]- e dezI ima suNatAM jInarAjaneM sura saghalA malyA, lalanA, bAvana vIra jaMpe ema, asura thayA khalyA, lalanA, piNa nIja svAMmIno dAma levA kiMma dIjIiM, la0 kesarIyA jInarAjaro kAraja kIjIiM. la. 1 tihAM Ayo aMjanInaMdana duSTa karUM cakacUra, jyUM cosaTha joganI khapara asuro rUdra bhakhevA prathama nAMmocAra Avyo girI karamAM Adeza dyo grahI, la0 vahI, la0 lei ubhI rahI, la0 gahagahI. la0 2 malapato, la0 dAlo dukhabhaMjana jalapato, la0 10 11 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tejavijayakRta kezariyAjIno rAsa sajoDe sakti - zuM, la0 rAgI jinabhakti - zuM, la0 kahyA. la0 4 galI, la0 valI. la0 5 malI, la0 karoni zuM kAma, huM ubho chu kara joDa, jaTAdhArI sIvarAja vRSabha thai asavAra AvI bhaNeM, suNo deva, sarva zuM joi rahyA, la0 ajukta vayaNa asure bahu jinanI vedadhvanI ucaraMta brahmAjI caturmukha cihuM vedanA pustaka veda ucAre karI bhAkhu, e duSTa jAse vIlaMbataNo nahI kAma, supala jAe brahmANI jinabhaktidhAraka zakti jInazAsana bhaNI sAnadhakArI devadevI vItarAga mukha sAmuM jo nAthajI dIiM Adesa to sura harakhita hove, la06 karuNAsAyara jinarAja bhAkhe te ApehI ApaNe pApeM taje te jIvahatyA taNo dosa ApaNa kiMma nirguNavaM guNa dene jasa iMma nisuNI sura vAMNI vade iMNeM AcaraNeM samArasyo the moTA thaineM ajukta vayaNa kiMma vijaya kavi tejaneM caraNeM AgalI, la0 jove, la0 sarvaneM, la0 nija sAnidhakArI Agale, la0 rISabhajIrI bhAgale. la0 3 AvIyA, la0 lAvIyA, la0 garvaneM, la0 lIjIiM, la0 kIjII. la0 7 jinarAjane, la0 kAjaneM, la0 bhAsIiM, la0 nivAsIiM. la08 dUhA sura saghalA jaganAthaneM bhAkhe ema vacana, esI vAta kahI tumeM, na gamI amace mana. 1. kAra lopyo duSTeM malI, bhaMDArI mukha thApa, deineM dAMna leyavA sajja thayA che Aja. 2. sijyA viNa have tehaneM kimahI na vale lAja, te mATe kRpA karI tumeM dyo anumati mahArAja. 3 23 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha tava kI kAlo tihAM bhairava jaMpe ema, sakti jAta ama behuneM kAma samaya jema. 4 gaumukha yakSa bihune kAraja AjJA deta, samudrataTathI anameSameM AvyA sura sameta. 5 DhAla 7 mA0 ke0 mA0 ke0 4 mA0 ke0 natha lAjyo mArUrAja mukharo maMDana gorI re natha lAjo rAja e dezI nagara dhuMleva AyA vilokI sAjana surasainya lei karI rISabha rAjAna mArA svAmIjI, ho rAja, kesarIyAjIrI e surasenA rAja. e AMkaNI yakSa gaumukha jaMpe suNo vAta, bhairavA phoravo tumha tanarI re ghAta [dhAte ] mA0 ke0 1 nIsuNI bhairava tava kare huhuMkAra, ghamaghama ghugharIyAro ghamakAro, mA0 ke0 TaNaNa TaNaNa TokarIuM TaNaNaMta, utaryo aMbarathI ari camakaMta. mA0 ke0 2 Dama Damaka DAka Damake apAra, ghamma ghamma dharaNI huyA dhamakAra, mA0 ke0 kADhI khaDaga arI sAhamo dhAya, adbhuta [rUpa] taNI racanA banAya. mA0 ke0 3 thAgaDadItA thAgaDadItA thaithaikAra, phudaDI letA jAya, vAhe asIdhAra, eke ghAI dazavIsanA lei prANa, kAlA dholA bhairavarI e kRpANa mAra mAra zabda daho disa thAya, codhArI vajAvatAM dhigaDamalla dhAya. arIphoja mAMhe macI buMbArola, kAlo bherava tihAM kare che kalola vIrasIra chedI AgaleM tava jAya, sIra viNa dhaDa mAMhomAMhe jhuMjhAya, chIna chIna TukaDA huyA aMdhAra dhauma, asUrAMrI phoja viDaMbI sura dauma. mA0 ke0 6 sastra sAMdhe nahI vayaNa ucAra, dIgmUDha asura huA sabakAra", mA0 ke0 vIra dhasIyA dala ati bhIlla Aya, krodha karI duSTa upareM dhakAya. mA0 ke0 7 tIra varase khagajaDathI" adhIka, arIyaNa mAMheM paDe raNajhIka, mA0 ke0 sIra viNa dhaDa kei nAThA re jAya, cItra samAMna keI nara thIra thAya. mA0 ke08 duSTa senAnI gAMTha dIdhIjI vera, vana vana huyA asura kIyA jhera, mA0 ke0 kei azdha tajI vanakuMjamAM ujAya, kei duSTa paDyA mahIputrI te khAya. mA0 ke0 9 nija sainya nAsatA lAgo tasa hAtha, prANa tajyA jasavaMte tihAM anAtha, mA0 ke0 kei mukha taraNA deiniM kahesa, iMhAM ama vAMka nahI lavalesa. mA0 ke0 10 kei duSTa nISTyA gudAre nivAja, sAijI khudA the rAkhajo lAja; mA0 ke0 asura ciMte kei rIdaya majhAra, jamI asamAMna kyA huA ekAkAra. mA0 ke0 11 14. kha. saMbakAra, 15. kha. vagajaDathI. mA0 ke0 5 mA0 ke0 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tejavijayakRta kezariyAjIno rAsa kei nAgA bhAgA phATA vastracIra, kei kara joDI vahe netrathI nIra, mA. ke. eka asavAra vIkarAla'6 anUpa, ariphojamAM mojamAM phare bhUpa. mA0 ke0 12 bhAu tAto kAma AyA re tiNe ThANa, zuddhabuddha koirI na rahI olakhAMNa, mA0 ke0 rudrAMNI rudre nRpa tihu re pUra, sura sarva joIne hUyA sasanUra. mA0 ke0 13 dasavIsa azva sahIta sIradAra jAi, [sadA]sIvarAMma nATho kaMtAra, mA. ke. kosa cyAra jaineM lIo vIsarAMma, raNabhoma mAhe rahyo sarAjAMma sAra. mA. ke. 14 sIvarAMma kumeda ciMte manamAMhiM, chIna chIna senA hui raNabhumi tAMhi, mA0 ke0 hemavijaya kavirAyano sIsa, tejavijaya manameM nisadIsa. mA0 ke0 15 dUhA kosa cihuM upara jaI, dUSTa lIo tihAM sAsa; sIvarAmeM saraNo saMgrahyo, tuja caraNe muja vAsa. 1 yAro, dekhoneM kyA kIyA, bhutakhAMnera tophAMna; sArI saMpata raNavaTTa rahI, zubhaTa savI huyA jyAMna. 2 phIke mukha nAsI gayo, jAMNIne te duSTa, vIrakalA guNa pekhIneM, deva sakala saMtuSTa. 3 donuM vIre raNakhetameM, jodhA ghukhala kareha, gomukha yakSe vIrane, huMkAro pabhaNeha. 4 devadevI jasa svAmIneM, dei gayA nIja ThAma, asurapati kare sevanA, lachI gai vINa kAma. 5 DhAla 8 hojI lUbejhaMbe varasAlo meha, Aja dIhADo dhaNarI trIjaro ho lAla - e dezI hojI saMjIvana rahyA nara jeha, teha truTaka AvI malyA, ho lAla. hojI ke pAlA gaja turI rAja, khaMDa akhaMDa sainyamAM bhalyA, ho lAla. 1 hojI nIhAlI saMkara bhuja rAya, sIvarAMma tAma vAMNI vade, ho rAja. hojI hIduyAro deva mahArAja, kapaTa racyo atiheM hRde ho lAla. 2 hojI kehavo kIo iMNe kAma, ThAma rakSaNa karyo ApaNo, ho lAla. hojI kavaNa na huo re vicAra, hAthe kIo re saMtApaNo, ho lAla. 3 16.kha. asarAla, 17.kha. varasAlAro. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha hojI bhaMDArIe bhAkhyo hu~to bheda, toha na vasyo apane hRde, ho lAla, hojI aNasamajyArI gati eha, paratikSa phala Ayo ude, ho lAla. 4 hojI sAro hI gayo re dravya sAra, sahassa game the palI gai, ho lAla, hojI nahI ihAM muggalla paThANa, palaTaNuM bhIlA re avalI thai, ho lAla. 5 hojI nahI bhAu tAto hAthImalla, nahI vehala ratha dhorI gayA, ho lAla, hojI nahI nAlagolA kokabAMNa, hodA sahI na hastI rahyA, ho lAla. 6 hojI nahI balavaMta jasavaMta, joddhA paTTAuta te nahI, ho lAla, hojI nahI pAyakaro parIvAra, ArbhaTTIiM Araba gahamahI, ho lAla. 7 hojI nahI rANIjAyA rajapUta, nahI dakSaNI karatA chaTA, ho lAla, hojI kotala padAratha nAhi, kihAM habasIyArI syAMma ghaTA, ho lAla. 8 hojI nahI ghure ghora nisAMNa, phojArA lADA te na ko dIse,18 ho lAla, hojI nahI nagArArI sarAjAMma, vastra amulika gayA tise, ho lAla. 9 hojI nisuNI zaMkara jaMpe vayaNa, nayaNa ughADI nirakhyo nahI, ho lAla, hojI sadaivata e AdinAtha, Apa bale beThA rahe, ho lAla. 10 hojI locana karyA re kei deza, deva-derArA dAma the lahyA, ho lAla, hojI teha na jANe eha deva, punya prabala sajIvana rahyA, ho lAla. 11 hojI arka nIhAlI raNakheta,19 sujasa savAine dIo, ho lAla, hojI astaMgata tihAM thAya, nIsAiM sAyara salakIo, ho lAla. 12 hojI nidrAvase re asUrAMNa, madhya rayaNa gaI te same, ho lAla, hojI Apa rUpeM arIhaMta, AvI ubhA arIsainyameM, ho lAla. 13 hojI suto ke jAge sIvarAMma, bolAvyo tribhuvanadhaNI, ho lAla, hojI hiMdUyAro deva tuM nihAla, jaina zAsana mAMhiM suramaNI, ho lAla. 14 hojI jAgRta thaI asurAMNa, [supare Agala jove khaDo, ho lAla, hojI nahIM tasa zastravastracIra, nagna niraMjana bhUtaDo, ho lAla.] 15 hojI jUgAdI jaMpeM, suNa duSTa, nAma jANyo nahI mAMharo, ho lAla, hojI vijaya gupasAya, teja kaheM dAsa huM tAhAro, ho lAla. 16 Bu Hang Hang He He Li Qian Qian Qian Qian Qian 18. kha. hIMse. 19. kha. raNakela. 20. kha. savAinane. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tejavijayakRta kezariyAjIno rAsa dUhA re re sUNa tuM dUrAtamA, ajJAnI matihIna; kima kumati tuja upanI, thai rahyo haveM dIna. 1 kesarIyA kAneM kadI, navi lahyA te kema, to sukha tame21 anubhavo, kRta kamAI jema. 2 nIrvANI nirbhaya amo, pArIiM karI pAkhaMDa, lUTI mANIiM paralachIneM, pachADIiM jeha pracaMDa. 3 sADhA paNavIza dezameM, ANA phire akhaMDa, vastu amulaka je joiiM, maMgAvIiM te DaMDa. 4 mArUM maraDI tujaneM, gunaha karyA che apAra, kaMpyo asura kara joDIneM, bhAkheM vacana udAra. 5 krUra vayaNa zuNI jIna taNA, raNachaka huo asurAMNa, pAcho paDUttara na ucare, gaMgA trIyAM jaMpeM vAMNa. 6 DhAla 9 mArUjI nidralaDI neNa re vica ghula rahI, [ghula rahI neNAM seNAM vice, ho naNadIrA vIrA !] - e dezI jInajI, asuratrIyA kahe sAMbhalo, AdikaraNa AdinAtha ho, sAMijIrA rAyA. jInajI, kIyo kadAgraha jAMNIneM, aba AyA the mAre hAtha ho, sAMijIrA rAyA. jInajI, araja karUM re gunaho bagasIiM. e AMkaNI. 1 jInajI, karI Ala22 jAMNa-ajANameM, soi pAMsarI AI Aja, ho sAMijI. jInajI Apa sarUpe iNa vidha malyo, phalyo vaMchita3 saryo kAja, ho sA. jI. 2 jInajI, deva avara avanI sameM, bhupa re navi malyo tAsa ho. sA. jInajI, tAharI avajJA karI huo, te ubho thAhare pAsa ho. sA. jI. jInajI, rAulI ichA tehi ja karo, sakti tumArI anaMta ho, sA0 jInajI, paritikSa nayaNeM nirakhIo, atulIbala arIhaMta ho. sA. jI0 jInajI, vItA divasa nija punyathI, have to thArojI pasAya ho, sA. jInajI, pUnarapi jIvata the dIo, jagatanetA24 mArI mAya ho. sA. jI0 a m er 21. kha. seja, 22. ka. kIriyA, 23. kha. manavaMchita 24. kha. jagatajanetA Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha jInajI, aMtarajAMmI mAharA, alakha allA tUhI pIra ho, sA. jInajI, kAjI mullA sekha saida the, matavAlA theM phakIra ho. sA. jI. jInajI, bAlamukaMda mAdhava tuMhI, nArAyaNa kRta[SNa] isa ho, sA. jInajI, khUnakAraka vRddha avaguNI, thArI godamAM mAro sIsa ho. sA. jI. jInajI, tuma guNa kadIe na vIsare, jagajIvana mArA prAMNa ho, sA. jInajI, je khuna mAhare sIra the karo, te karasyo me pramANa ho. sA. jI0 jInajI jaMpe re suNa tuM asura-trIyA, mAMgII chaiI DaMDa eha ho, jInajI, pAMca sahasa rajata moharUM, Apo amane mAMnI teha ho. sA. jI. jInajI, nizuNI, asuratrIyA vinaveM, gaMgAbAI tasa nAma ho, sA0 jInajI, saptasata upara valI, desu tuma bhaNI dAMma ho. sA. jI. 10 jInajI, khera rakho muja prIyatanuM, kahuM chaM goda bichAya ho, sA. jInajI, azvIna mAsa suda ekama nIsA, grIhI che aTaka tuma pAya ho, sA. jI. 11 jInajI, AjathI nija tanuMthI savi, AbhuSaNa kIyA dUra ho, sA. jInajI, e baMdIo savi dina perase, jasa dina dAma hajUra ho. sA. jI. 12 jInajI, mAMnI rajata azura save, pohatA ApaNe geha ho, sA. jInajI, caitra zukala saptamI dine, dAma-deyaNa Ayo teha ho. sA. jI. 13 jInajI, jItaDaMkA jInavara karI, aza huA mAhArAya ho; sA. jInajI, khUna deineM asurapati, soi nIja thAnaka jAya ho. sA. jI. 14 jInajI, sAMmalIAjIrI sevanA, huM cAhuM nitameva ho, sA. jInajI, A bhava parabhava bhavobhave, dejo padAMbuja-seva ho. sA. jI. 15 [jInajI, kezarIyAjIrA guNa gAyA, nija buddhi re aNusAra ho, jInajI, bAlalIlA sama jANajyo, dAdAjIro AdhAra ho. jInajI, zuddha karajo the kavIyAM, tuma kare dAsarI lAja ho, sA. jInajI, ocho vadhu je meM bhAsIo, micchA dukkaDa tAsa ho. sA. jI0 jInajI, saMvata vasu caMdra sunya saila e, phalguna zukla vasaMta ho, sA. jInajI, jatIdharma tithI tharA seherameM, gAyo kesarIyA mahaMta ho. sA. jI. 17 jInajI, tapagacchapati hIravijayasurI, vAcaka5 zubhakjei sIsa ho, sA. jInajI, tehanA bhAvavijaya bhalA, siddhivijaya kavI-isa ho. sA. jI. 18 25. ka. viveka. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 tejavijayakRta kezariyAjIno rAsa jInajI, rUpavijaya paMDita bhalA, kRSNavijaya sISya tAsa ho, sA. jInajI, raMgavijaya kavikulatilo, bhImavijaya padmavAsa ho. sA. jI. 19 jInajI, tasa padamadhukara6 guNanilo, hemavijaya supasAya ho, sA. jInajI, tehataNo bAlaka vade, apatyalIlA jyUM samudAya ho. sA. jI. 20 jInajI, bhaNe guNe je bhavI sAMbhaleM, tasa ghara sukhanIvAsa ho; sA. jInajI, hemavijaya kaviseharo, suteja [vacanavilAsa ho. sA.jI.] 21 kalaza Adi jInavara sayala sukhakara saMthUNyo dhuleva-dhaNI, khagadeza[ze]zara je dUrIta varje, jInazAsanameM suramaNI; dusama kAleM Apa saMbhAleM sattegadhArI28 e kharA, pragaTa mahimA sabala niyamA AsapUraNa jInavarA. 22 asura namAyo, DaMDa pAyo, thAvara jaMgama jaga jayo, jaga jasa vadIto jaMga jItyo, kesarIo kAre jayo; saMvata aDhAre sIterA9 majhAre phAguNa dazamI suda valI, hemavijaya kavi teja pabhaNe sayala mana AsyA phalI. 23 -- iti dhuleva rUSabhadevajIno rAsa saMpUrNa. saM.1886nA vaizAkha sudi 5 zanivAre li...30 (muni saMpatavijaya pAse)31. [jainayuga, jyeSTha 1983, pR.481-85 tathA ASADa-zrAvaNa 1983, pR.563-66] 26.ka. padapaMkaja 27.kha. khagadezavara, 28. saMttegadhArI, 29.ka. satyotarA, 30. kha. sarvagAthA 162, itIzrI dhulevAjIno rAsa saMpUrNa. rAjavIjejI saMvegI vAcanArthaM ADIsara nagare. zrIyAMrAnAtha prasAdAt. zrI zrI zrI. 31. kha. pATaNa hemacaMdrAcArya jaina jJAnamaMdira prata ka. 11530. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 vastigakRta vIza viharamAna jina rAsa (racyA vikrama saMvat 1368 mAgha zuda 5 zukravAra.) [kavi loTAgaNa eTaleke loDhAgotranA ane ratnaprabhanA anuyAyI ziSya zrAvaka jaNAya che. juo jaina gUrjara kavio bhA.1, pR.18-20 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1, pR.396-97. 'gujarAtI sAhityakoze' emane jaina sAdhu kahyA che e bhUla che. lA. da. bhAratIya saMskRti vidyAmaMdiranI hastaprata kra.16757nA AdhAre A kRtinI pAThazuddhi karI che. - saMpA.] viharamAna titthayara pAyakamala nameviya, kevaladhara dunni koDi savi sAdhu namevia, jiNa cauvIsai pAya namesu, gurUyAM sahigurU bhatti karesu, samariya sAmiNi sArada devi, paDhisiuM jiNa vIsai saMkhevi. 1 saMvata tera aThasaThaI mAha masavADai, pAMcami hui zukravAriiM pahilaI pakhavADaI. tara AraMbhia abhinava rAso, jima hui jAmaNamaraNaviNAso, mujha murakha navi bolavA ThAu, puNa gurUyAM zrI saMgha pasAu. 2 majha mani Upanau bhAu, hauM ajJAna houM, sahigurU taNau pasAya e prabhAva hoI. Agama mAhi eha kahIu sAro, e nara karmabhUmi taNau vicAro, saMkhepiIM lava eka kahIjaIM, pasAu karI bhaviA nisuNIjai. 3 aDhai dIpa majhAri karmabhUmi bhaNIjai, joaNa lakha paMcatAlIsa vistAra jANIjai. teha vici jaMbUdIpa bhaNIjai, joaNa lAkha eka nisuNIjai, lavaNasamudra chai vilayAkAre, dunni lAkha joaNa vistAre. 4 pAkhali dhAtakIkhaMDa lakha cyAri jANIjai, kAlodadhi samudra lakha ATa bhaNIjai. pukhkhara vara dIva arddhau hoI, ATha lAkha joaNa hui soi. e joaNa devakAM bhaNIjaI, eka joaNa saIM cyAri jANIjaiM. 5 sADha bAvIsa lAkha pUrava disi bhAge, eNi pari thAkatau arddha pAchima disi lAge, te vici gurUu merU bhaNIjai, UMcau lAkha joaNa suNIjai, pUrava pazcima disi bei joe, dunni dunni merU pAkhali hoI. 6 merU merU triNi kSetra paMca bharata bhaNIjai, airAvata paMca paMca mahAvideha jANIjai. kSetri kSetri vijayA batrIsa, paMca kSetri viharaIM jina vIsa, sUsamakAla vizeSiiM joa, vijaya vijaya titthaMkara hoi. 7 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastigakRta vIza viharamAna jina rAsa 31 paMcakSetri sara sATha jinavara viharaMtA, dasai kSetri dasa hoi, sara satari milaMtA, yUsamatANaTa joa prabhAvo, nisuNai zrI saMgha karIya pasAu, huA nava koDi kevaladhara dinakara, navai sahasa koDi muni cAritadhara. 8 vastu avadhAri sAmia avadhAri sAmia zrI sImaMdhara svAmi, tumha darasaNi viNa hIDIuM, anaMtakAla bahu dukha pAmiya, bhava bhamaMtai ladhdhu mai gurU susAdhu jinavara susAmia, bharatakSetri-thau vInavauM, sAmia-suM avadhAri, bhava bhamaMtau Umanau, jAmaNa maraNa nivAri. 9 [ThavaNi 2] hiva puNa dUsama jANIie, evaDau aMtari nihAli, paMca mahAvidehi vIsa jiNa viharaiM saMpai kAli. 1 dunni koDi kevalaha dharaha, paMca kSetra viharaMti, dunni sahasa koDi muNirayaNa, nirmala cArita pAlaMti. 2 pahilai kSetri mahAvidehe, jaMbUdIpa majhAri, viharamAna titthaMkarahaM vaMdisu jinavara cyAri. 3 tribhuvanatilaka susAmIya e, zrIa sImaMdhara svAmi, zrI yugamaMdhara bAhu subAhu, jAiM pApa liI nAmi. 4 trihu jJAne siuM avayaria, iMdrihiM kiu uchAha, pUrava lAkha caurAsIyaha, AukhauM jaganAha. 5 sAmia rUpa suvannamai e, pAMcasaIM dhanuSa pramANi, deva racaiM samosaraNa, yojana vANi vakhANi. 6 bAraI parSadi baiMsaI tihAM, baisaI suravai iMdra, amia-vANi desaNa suNaI, e amUlaI bhavakaMda. 7 suranara pannaga bhuvanapate, joisI deva milaMti, asaMkhya koDi devaha taNIa sAmia-seva karaMti. 8 dhannu te nara dhannu te nara dhannu te nAri, je tumha pAyakamala namaI, sAmiya sabhAM jiNaMda, samosaraNa desaNa suNai, sura nara pannaga iMdra. 9 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 te nara sUdhaI dhanna bhAvai prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha salakhaNA je, tumha seva karaMti, je namaIM te saMsAra taraMti. 10 [ThavaNi 3] 2 3 dhAtakI khaMDa majhAri, ATha tIrthaMkara viharamAna, sAmia e saMsAra tAraMti, saiMprabhu RSabha hauM namauM. 1 jiNavarU e aNaMtavIra, dii sukha aNaMtA e, nimalU e karauM sarIra, dharau dhyAna sAmI taNUM e. lIjai e nAma uccAra sura devo vizAla jina, tArai e bhava-saMsAra, vijayadharo [ vajjadharo] caMdrAnanUM e. sAmiaU e karaI vihAra, deva kamala saMcAraI e, Upara e DhalaI [ cAlaiM] chatra, Agali camaraM DhalaMtiyA e. sarasIya e devaha koDi aMga- ulaga sAmIyaM karaI e, rAkhaU e bhava bhamaMData, valIya valIya te ima bhaNaI e. atisaya e hui cautrIsa, viharamAna titthaMkarahaM, tahi naru e dhanna te dIsa, pAyakamala sAmI namaI e. vastu 5 6 dhannu bhUmiya dhannu bhUmiya sAhu supavitta, dhana naravaI dhana desa tahiM, jiNaM jinavara viharaMti, samosaraNa desaNa suNaIM, nitu navA ucchava karaMti, viharamAna titthaMkarahaM, sAmiaM vIsa jiNaMda, tribhuvana tumha sevA karaiM, Avai causaThThi iMdra. 7 sevaka vInavaI tumha taNau, sAmi vInatI avadhAri, ATha jiNesara vi (ha) ramAna pukhkhara dIpa majhAri. 1 baMdau sAmIya caMdappaho, vaMdauM bhUaMgadeva, kasamala pApaha choDavauM e, karau saMsAraha cheha. 2 sAmIyaM isara praNamai e, sAmIyaM mugatidAtAra, samarauM sAmia nemiprabho, jima pAmauM bhavapAro. 3 tridhA zuddhi je namaI e, sAmia sugati - dAtAra, paMcama gatihiM te gamaI e, chaMDai eha saMsAra. 4 4 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 vastigakRta vIza viharamAna jina rAsa paMcama kSetri mahAvideha, naresUyAM, vaMdisu jinavara cyAri, vayarasena sAmia gAyasiuM e, nare0, sAmia tihuaNanAha. nare0 1 mahAprabho jinavara achai e, nare0, sAmia devAdhideva, devayazo sAmI namU e, nare0, haiDalai bhAu dharevi. 2 ajitavIra jiNa vaMdisiu, chaMDavi dukha saMsAra taNA, nare0, jiva zivanayarIyaM jo[jA]iM, saparivArA prabhu vAMdisiuM e, nare0, sAmia vIsa jiNiMda, diiM sukha siddhiI ghaNA, nare0, troDe so bhavakaMda. 3 mAna-pramANa siva hUM samAM, nare0, sarikhu chai samAcAra, saMsArasamudra-tAraNa taraMDo, nare, sAmia guNaha apAra. 4 siMhAsaNi sAmia samosaraNi, nare0, amIyaM-vANi varasaMta, bhavadaha-dAha ji alhavai e, nare0, zivapuri lei mUkaMti. 5 kAlauM-gahilauM vInavauM e, nare0, tumhacau sevaka hoi, mUrakhi paDhIyAM AzAtanA e, nare0, te sahU kSamA kareu. 6 loTA-gaNe vastiga bhaNai e, nare0, sAmia vInatI avadhAri, karma-naTAvaI nacAvIu e, nare0, caUdaha rajjaha majhAri. 7 te bhava-bIhatau vInavauM e, nare0, sAmia karau pasAyau, etalau mAgau lAjatau, nare0, diu amarApuri ThAu. 8 vIsa jiNesara gAyasiuM e, nare0, lesiuM nAmauccAra, cihUM gati mIDauM vAli e, nare0, chUTisu bhavasaMsAra. 9 tArAmaMDala jAM achaI e, nare0, anai sUrijacaMda, tema eu naMdau sUriguro, naresUyA, cauviha saMgha ANaMda. 10 - iti viMzati viharamAna rAsa samAptA. cha. (muni jazavijaya saMgraha, patra 2-13) [jainayuga, ASADha-zrAvaNa 1986, pR.438-40] Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 nityalAbhakRta mahAvIrasvAmInAM pAMca kalyANaka [kavi aMcalagacchanA sahajasuMdaranA ziSya che ane emanI kRtio saM.1776thI 1798nAM racanAvarSo darzAve che. juo jaina gUrjara kavio, bhA.5, pR.294-98 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1, pR.222. saM.1781mAM suratamAM racAyelI A kRti 'jaina prabodha pustaka' tathA 'jaina sajjhAyamAlA bhA.1' (bAlAbhAI)mAM chapAyela che. - saMpA.] dohA preme praNa, sarasati, mAguM avicaLa vANa, vIra taNA guNa gAyazuM, paMcakalyANaka jANa. 1 guNa gAtAM jinajI taNA, lahIe bhavano pAra, sukhasamAdhi hoya jIvane suNajo sahu naranAra. 2 ___ DhALa 1 : garbhakalyANaka cAlo garabe ramIe rUDA rAga zuM jo - e dezI jaMbUdvIpanA bharatamAM jo, rUI mAhANakuMDa che gAma jo; RSabhadatta mAhaNa tihAM vase jo, tasa nArI devAnaMdA nAma jo. 1 caritra suNo jinajI taNAM jo, jema samakita nirmaLa thAya jo, aSTa mahAsiddhi saMpaje jo, vaLI pAtaka dUra palAya jo. ca. 2 UjaLI chaTha ASADhanI jo, yoge uttarAphAlguNI sAra jo; puSpottara suvimAnathI jo, cavi kUkhe lIyo avatAra jo. ca. 3 devAnaMdA teNI rANIe jo, sUtAM supana lahyAM dasa cAra jo; phaLa pUche nija kaMtane jo, kahe RSabhadatta mana dhAra jo. ca. 4 bhoga aratha sukha pAmazuM jo, tame lahezo putraratanna jo; devAnaMdA te sAMbhaLI jo, kI, manamAM tahatti vacana jo. ca. 5 saMsArika sukha bhogave jo, suNo acarija huo tiNi vAra jo; sudharma iMdra tihAMkaNe jo, joI avadhi taNe anusAra jo. ca. carama jiNesara UpanyA jo, dekhI harakhyo iMdra mahArAja jo; sAta ATha paga sAmo jai jo, ema vaMdana kare zubha sAja jo. ca. 7 zakra stava vidhi-zuM karI jo, pharI beTho siMhAsana jAma jo; mana vimAsaNamAM paDyuM jo, cita ciMtave surapati tAma jo. ca. 8 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nityalAbhakRta mahAvIrasvAmInAM pAMca kalyANaka 9 jina cakrI hari rAmajI jo, aMta prAMta mAhaNakULe joya jo; AvyA nahIM, nahIM Avaze jo, e to ugra bhoga rAjakULe hoya jo. ca0 aMtima jiNesara AviyA jo, e to mAhaNakULamAM jeNa jo; e to accherAbhUta che jo, thayuM huMDAvasarpiNI teNa jo. ca0 10 kALa anaMta jAte thake jo, ehavAM dasa accherAM thAya jo; INa avasarpiNImAM thayAM jo, te kahIye je citta lAya jo ca0 11 garbhaharaNa upasargano jo, mULa rUpe AvyA ravi caMda jo; niSphaLa dezanA je thaI jo, gayo saudharme camareMdra jo. ca0 12 e zrI vIranI vAramAM jo, kRSNa amarakaMkA gayA jANa jo; neminAthane vAre sahI jo, strItIrtha mallI guNakhANa jo ca0 13 ekaso ATha sidhyA RRSabhane jo, vAre suvidhine asaMyatti jo; zitaLanAtha vAre thayuM jo, kULa harivaMzanI utpatti jo. ca0 14 ema vicAra kare, iMdalo jo, prabhu nica kULe avatAra jo; tehanuM kAraNa zuM ache jo, yama ciMtave hRdaya majhAra jo. caritra suNo jinajI taNAM jo. ca0 15 DhALa 2 : Aso mAse zarada punamanI rAta jo e dezI bhava mhoTA kahIe prabhunA sattAvIza jI, maricI tridaMDI te mAMhe trIje bhave re jo; tihAM bharata cakrIsara vaMde AvI joya jo, kULano mada karI nica gotra bAMdhyuM tehave re jo. 1 e to mANakULamAM AvyA jinavara deva jo, ati aNajugatuM eha thayuM thAze nahi re jo; je jinavara cakrI Ave nica kULamAMya jo, che AcAradharU uttama kULe sahI re jo. 2 ema ciMtI teDyo hariNagameSI deva jo, kahe mAhaNakuMDe jaine e kAraja karo re jo, che devAnaMdAnI kUkhe carama jiNaMda jo, harSa dharIne prabhune tihAMthI saMharo re jo. 3 nayara kSatrikuMDa rAya siddhAratha geha jo, trisalArANI tehanI che rUpe bhalI re jo; tasa kUkhe jai saMkamAvo prabhune Aja jo, trisalAno je garbha che te mAhaNakULe re jo. 4 je iMdre kahyuM tema kIdhuM tatakSaNa teNa jo, byAzI rAtane AMtare prabhune saMharyA re jo, mAhaNI supanAM jANe trisalA harine lIdha jo, trisalA dekhI cauda supana manamAM dharyA re jo. 5 gaja vRSabha ane siMha lakSmI phUlanI mALa jo, caMdo sUraja dhvaja kuMbha padmasarovarU re jo; sAgara ne devavimAna ne ratnanI rAzi jo, caudame supane dekhI agni manoharU re jo. 6 zubha suhaNAM dekhI harakhI trisalA nAra jo, parabhAte uThIne piyu AgaLa kahe re jo. te sAMbhaLI dilamAM rAya siddhAratha neha jo, supanapAThakane teDI pUche phaLa lahe re jo. 7 35 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha tuma hoze rAz2a aratha ne suta sukhabhoga jo, suNI trisalAdevI sukhe garbha poSaNa kare re jo, tava mAtA-hete prabhujI rahyA saMlIna jo, te jANIne trisalA du:kha dilamAM dhare re jo. 8 meM kIdhAM pApa ja ghora bhavobhava jeha jo, daiva aTAro doSI dekhI navi zake re jo; muja garbha ho je kima pAmu have teha jo, rAMka taNe ghara ratnaciMtAmaNi kima Take re jo. 9 prabhujIe jANI tatakSaNa du:khanI vAta jo, mohaviTaMbanajAli na jagamA je lahuM re jo; juo dIThA viNa paNa evaDo jAge moha jo, najare bAMdhyA premanuM kAraNa zuM kahuM re jo. 10 prabhu garbha thakI have abhigraha lIdho eha, jo, mAtapitA jIvatAM saMyama lezaM nahi re jo; ema karUNA ANI turata halAvyuM aMga jo, mAtAne mana upanyo harSa ghaNo sahI re jo. 11 ahobhAgya amArUM jAgyuM sahiyara Aja jo, garbha amAro hAlyo sahu ciMtA gai re jo, ema sukhabhara rahetAM pUrNa huvA nava mAsa jo, te upara vaLI sADI sAta rayaNI thai re jo. 12 tava caitra taNI zudi teraza uttarA joga jo, janamyA zrI jina vIra hui vadhAmaNI re jo, sahu dharaNI vikasI jagamAM thayo prakAza jo, sura-narapati ghara vRSTi kare sovana taNI re jo. 13 DhALa 3 : janmakalyANaka : mhArI sahI re samANI - e dezI janamasamaya zrI vIrano jANI, AvI chappana kumArI re, jagajIvana jinajI. janamamahotsava karI gIta ja gAye, prabhujIne jAu balihArI re. ja. 1 tatakSaNa iMdra-siMhAsana hAlyuM, ghoSa ghaMTA vajaDAvI re, ja. maLiyA koDI surAsura devA, merU parvate AvI re. ja. 2 iMdo paMca rUpe prabhujIne, suragiri upara lAve re, ja. yatna karI hiyaDAmA rAkhe, prabhune zIza namAve re. ja. 3 eka koDI sATha lAkha kaLazalA, nirmaLa nIre bhariyA re, ja. nhAno bALaka e kima sahase, iMdre saMzaya dhariyA re. ja. 4 atulabaLi jina avadhe joi, merU aMgUThe caMpyo re, . pRthvI hAlakallola thaI tava, dharaNIdhara tihAM kaMpyo re. ja. 5 jinanuM baLa dekhIne surapati, bhakti karIne khamAve re, ja. cAra vRSabhanAM rUpa dharIne jinavarane nhavarAve re. ja. 6 amRta aMgUThe thApIne, mAtA pAse mele re, ja. deva sahu naMdisara jAe, AvatAM pAtaka Thele re. ja. 7 have prabhAte siddhAratharAjA, ati ghaNA occhava maMDAve re, cakale cakale nAca karAve, jagatanAM dANa chaMDAve re. ja. 8 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 nityalAbhakRta mahAvIrasvAmInAM pAMca kalyANaka bArame divase sajjana saMtoSI, nAma dIdhuM varddhamAna re, ja. anukrame vadhatA ATha varasanA, huA zrI bhagavAna re. ja. 9 eka dina prabhujI ramavA cAlyA, tevatevaDA saMghAtI re, ja. iMdramukhe parazaMsA nisuNI, Avyo sura mithyAtI re. ja. 10 pannaga rUpe jhADe vaLagyo, prabhujIe nAMkhyo jhAlI re, ja. tADa samAna vaLI rUpa kIg, mUThIe nAMkhyo uchALI re. ja. 11 caraNe namIne khamave te sura, nAma dhare mahAvIra re, ja. jehavA tumane iMdre vakhANyA, tehavA cho prabhu dhIra re. ja. 12 mAtapitA nizALe bhaNavA, mUke bALaka jANI re, ja. iMdra AvI tihAM prazna ja pUche, prabhu kahe artha vakhANI re. ja. 13 jovanavaya jANI prabhu paraNyA, nArI jazodA nAme re, ja. aThThAvIze varase prabhunAM, mAtapitA svarga pAme re. ja0 14 bhAi taNo ati Agraha jANI, doya varasa gharavAsI re, ja. tehave lokAMtika sura bole, prabhu kaho dharma prakAzI re. ja. 15 DhALa 4 : dIkSA, jJAna, nirvANa kalyANaka thAre mAthe pacaraMgI pAgha, sonAro chogalo mArUjI - e dezI prabhu Ape varasIdAna, bhaluM ravi Ugate, jinavarajI ! eka koDI ne ATha lAkha, sonaiyA dina prate; ji. mAgasara vadi dazamI, uttarA-yoge mana dharI, ji0 bhAinI anumati mAgIne dikSA varI. ji. 1 teha divasa thakI prabhu caunANI thayA, ji. sAdhika eka varasa te cIvaradhArI rahyA; ji. pache dIdhuM baMbhaNane be vAra khaMDokhaMDe karI, ji. prabhu vihAra kare ekAkI abhigraha citta dharI. ji. 2 sADA bAra varSamAM ghora parisaha je sahyA, ji. zULapANi ne saMgama deva gozALAnA kahyA; ji. caMDakozI ne govALe khIra rAMdhI paga upare, ji. kAne khIlA khozyA te duSTa sahu prabhu uddhare. ji. 3 lei aDadanA bAkaLA caMdanabALA tAriyAM, ji. prabhu para-upagArI, sukha du:kha sama dhAriyA; ji. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha chamAsI be ne nava comAsI kahIe re, ji. aDhI mAsa trimAsa doDha mAsa e be be lahIe re. ji. 4 SaTa kIdhA be be mAsa prabhu sohAmaNA, ji. bAra mAsane pakha bhoMtera te raLiyAmaNA; ji. chaTha baseM ogaNatrIsa bAra aThThama vakhANIye, ji. bhadrAdika pratimA dina be caudaza jANIye. ji. 5 sADA bAra varaSe tapa kIdhA viNa pANIye, ji. pAraNAM traNaseM ogaNapacAsa te jANIe; ji. tava karma khapAvI dhyAna zukla mana dhyAvatA, ji. vaizAkha zudi dazamI uttarA joge sohAvatA. ji. 6 zALivRkSa taLe prabhu pAmyA kevaLanANa re, ji. lokAloka taNA parakAzI thayA prabhu jANa re; ji. iMdrabhUti pramukha pratibodhI gaNadhara kIdha re, ji. saMgha-thApanA karIne dharmanI dezanA dIdha re. ji. 7 cauda sahasa bhalA aNagAra prabhune zobhatA, ji. vaLI sAdhavI sahasa chatrIza kahI nirlobhatA; ji. ogaNasATha sahasa eka lAkha te zrAvaka saMpadA, ji. tina lAkha ne sahasa aDhAra te zrAvikA saMmudA. ji. 8 caudapUravadhArI traNazeM saMkhyA jANIye, ji. terazeM uhinANI sAtazeM kevaLI vakhANIye; ji. labdhidhArI sAtazeM vipulamati vaLI pAMcazeM, ji. vaLI cArazeM vAdI te prabhujI pAse vase. ji. 9 ziSya sAtazeM ne vaLI caudazeM sAdhavI siddha thayAM, ji. e prabhujIno parivAra kahetAM mana gahagahyAM; ji. prabhujIe vIsa varasa gharavAse bhogavyAM, ji. chadmasthapaNAmAM bAra varasa te jogavyAM. ji. 10 trIsa varasa kevaLa betAlIza varasa saMyamapaNuM, ji. saMpUraNa bahotera varasa Ayu zrI vIra taNuM, ji. divALI divase svAti nakSatra sohaMkarU, ji. madhyarAte mugati pahotyA prabhujI manoharU. ji0 11 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 nityalAbhakRta mahAvIrasvAmInAM pAMca kalyANaka e pAMca kalyANaka covIzamA jinavarajI taNAM, ji. te bhaNatAM gaNatAM harakha hoye manamA ghaNA; ji0 jinazAsananAyaka trisalAsuta cittaraMjaNo, ji. bhaviyaNane zivasukhakArI bhavabhayabhaMjaNo. ji. 12 kaLaza jaya vIra jinavara, saMghasukhakara, thuNyo ati utsuka dharI; saMvat sattara ekAzIye, sUrata comAsu karI, zrI sahajasuMdara taNo zevaka, bhakti-zu eNI pare kahe, prabhujI-zuM pUraNa prema pAmyo, nityalAbha vaMchita lahe. 13 iti [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, ogasTa-sapTembara 1914, pR.320-24] Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIravijayakRta mahAvIrasvAmInA sattAvIza bhava (ra.saM.1901 zrAvaNa pUrNimA.) [tapagacchanA zubhavijayazi. vIravijayanI rAsa, saMghayAtrA, stavanasajhAya vagere prakAranI saMkhyAbaMdha kRtio maLe che je saM.1857thI 1908nAM racanAvarSoM batAve che. juo jaina gUrjara kavio bhA.6, pR.222-56 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1, pR.421-23. A kRti saM.1901mAM racAyelI che. A kRti 'devavaMdanamALA ane navasmaraNa' 'jaina kAvyaprakAza bhA.1' 'jaina kAvyasaMgraha' vageremAM chapAyelI che. - saMpA.] dohA zrI zubhavijaya suguru namI, namI padmAvatI mAya; bhava sattAvIza varNavaM, suNatAM samakita thAya. 1 samakita pAme jIvane, bhava-gaNatIe gaNAya; jo vaLI saMsAre bhame, to paNa mugateM jAya. 2 vIra jinezvara sAhibo, bhamiyo kALa anaMta; paNa samakita pAmyA pachI, aMte thayA arihaMta. 3 DhALa 1 : 'kapUra hoya ati ujaLo re - e dezI pahele bhave eka gAmano re, rAya nAme nayasAra; kASTa levA aTavI gayo re, bhojanaveLA thAya re. prANI ! dhariye samakita-raMga, jima pAmiye sukha abhaMga re. prANI. 1 mana ciMte mahimAnIlo re, Ave tapasI koya, dAna dei bhojana karUM re, to vaMchita phaLa hoya re. prANI. 2 mArama dekhI munivarAM re, vaMde dei upayoga; pUche 'kema bhaTako ihAM re', muni kahe sAtha-vijoga re. prANI. 3 harakhabhare teDI gayo re, paDilAbhyA munirAja; bhojana karI kahe 'cAlIe re, sAtha bheLA karUM Aja' re. prANI. 4 pagavaTIye bheLA kar2yA re, kahe muni, dravya e mArga; saMsAre bhUlA bhamo re, bhAvamAraga apavarga re. prANI. 5 deva gurU oLakhAviyA re, dIdho vidhi navakAra; pazcima mahAvidehamAM re, pAmyo samakita sAra re. prANI0 6 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 vIravijayakRta mahAvIrasvAmInA sattAvIza bhava zubha dhyAne marI sura huo re, pahelA sarga majhAra; palyopama Ayu cavI re, bharata-ghare avatAra re, prANI. 7 nAme marIci jovane re, saMyama lIe prabhu pAsa; duSkara caraNa lahI thayo re tridaMDIka zubha vAsa re. prANI. 8 DhALa 2 : vivAhalAnI dezI navo veSa race teNI veLA, vicare Adisara bheLA; jaLa thoDe snAna vizeSa, paga pAvaDI bhagave veSa. 1 dhare tridaMDa lAkaDI mhoTI, zira mUMDaNa ne dhare coTI; vaLI chatra vilepana aMge, thUlathI vrata dharato raMge. 2 sonAnI janoi rAkhe, sahune munimAraga bhAkhe; samosaraNe pUche nareza, 'koI Age hoze jineza'. 3 jina jaMpe bharatane tAma, 'tuja putra marIcI nAma; vIra nAme thaze jina chelA. A bharate vAsudeva pahelA. 4 cakravarti videhe thAze, suNI AvyA bharata ullAse; marIcIne pradakSiNA detA, namI vaMdIne ema kahetA. 5 'tame punyAivaMta gaNAzo hari cakrI carama jina thAzo; navi vaMdu tridaMDika veSa, namuM bhaktiye vIra jineza'. 6 ema stavanA karI ghara jAve, maricI mana harSa na mAve; 'mhAre traNa padavInI chApa, dAdA jina cakrI bApa. 7 ame vAsudeva dhura thaizeM, kULa uttama mhArUM kahIroM; nAce kuLamadazuM bharANo, nica gotra tihAM baMdhANo. 8 eka dina tanu roge vyApe, koi sAdhu pANI na Ape; tyAre vaMche celo eka, tava maLiyo kapila aviveka. 9 dezanA suNI dikSA vAse, kahe maricI, 'lIyo prabhu pAse;' rAjaputra kahe, 'tuma pAse, lezaM ame dikSA ullAse. 10 tuma darazane dharamano vhema,' suNI ciMte maricI ema; muja yogya maLyo e celo, mULa kaDave kaDavo velo. 11 maricI kahe, dharma ubhayamAM, dikSA jovanavayamAM;' eNe vacane vadhyo saMsAra, e trIjo kahyo avatAra. 12 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha lAkha corAzI pUrava Aya, pALI paMcame sarga sadhAya; dasa sAgara jIvita tyAMhI, zubha vIra sadA sukhamAMhI. 13 DhALa 3 : copAinI dezI pAMcame bhava kollAga sanniveza, kauzika nAme brAhmaNa veSa; eMzI lAkha pUrava anusarI, tridaMDIyAne veSe marI. 1 kALa bahu bhamIyo saMsAra, thuNApurI chaThTho avatAra; bahotera lAkha pUravane Aya, vipra tridaMDIka veSa dharAya. 2 saudharme madhyasthitiye thayo, AThame caitya sanniveze gayo; agnidyota dvija tridaMDIyo, pUrva Ayu lakha sAThe mUo. 3 madhyasthitiye sura sarga izAna, dasame maMdira pura dvija ThANa; lAkha chappana pUravA purI, agnibhUti tridaMDIka marI. 4 tIje saraga madhyAyu dharI, bArame bhava zvetAMbIpurI; purava lAkha cummAlIza Aya, bhAradvAja tridaMDIka thAya. 5 terame cothe sarge ramI, kALa ghaNo saMsAre bhamI; caudame bhava rAjagRhI jAya, cotrIza lAkha pUravane Aya. 6 thAvara vipra tridaMDI thayo, pAMcame sarga marIne gayo; soLame bhava koDa varasa samAya, rAjakumara vizvabhUti thAya. 7 saMbhUtimuni pAse aNagAra, dukkara tapa karI varasa hajAra; mAsakhamaNa pAraNa dharI dayA, mathurAmAM gocarIe gayA. 8 gAye haNyA muni paDiyA dhazA, vizAkhanaMdI pitariyo hazA; gauzRMge muni garve karI, gayaNa uchALI dharatI dharI. 9 tapabaLathI hojyo baLadhaNI, karI niyA| muni aNasaNI, sattarame mahAzukre surA, zrI zubha vIra sattara sAgarA. 10 DhALa 4 : nadI yamunA ke tIra, uDe doya paMkhIyAM - e dezI aDhArame bhave sAta, sapane sUcita satI, potanapurIye prajApati, rANI mRgAvatI, tasa suta nAme tripRSTa, vAsudeva nipanyA, pApa ghaNuM karI sAtamI, narake upanyA. 1 vIzame bhava thaI siMha, cothI narake gayA, tihAMthI cavI saMsAre, bhava bahuLA thayA; bAvIzame narabhava lahI, puNyadazA varyA, trevIzame rAjyadhAnI, mUkAye saMcaryA. 2 rAya dhanaMjaya dhAraNI, rANIye janamiyA, lAkha corAzI pUrava, Ayu jiviyA; priyamitra nAme cakravartI, dikSA lahI, koDI varasa cAritradazA, pALI sahI. 3 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIravijayakRta mahAvIrasvAmInA sattAvIza bhava mahAzukra thai deva, iNe bharate cavI, chatrikA nagarIye, jitazatru rAjavI; bhadrA mAya lakha pacavIza, varasa sthiti dharI, naMdana nAme putre, dikSA AcarI. 4 agIyAra lAkhane eMzI, hajAra chasse vaLI, upara pIstAlIza, adhika paNa dina rULI; vIzasthAnaka mAsakhamaNe, jAvajjIva sAdhatA, tirthaMkara nAmakarma, tihAM nikAcatA. 5 lAkha varasa dikSA, paryAya te pALatA, chabbIzame bhava, prANatakalpe devatA, sAgara vIzanuM jIvita, sukhabhara bhogave, zrI zubha vIra jinezvara, bhava suNajo have. 6 DhALa 5 : gajarAmArujI cAlyA cAkarI re - e dezI nayara mAhaNakuMDamAM base re, mahARddhi RSabhadatta nAma; devAnaMdA dvija zrAvikA re, peTa lIdho prabhu visarAma re. 1 byAzI divasane aMtare re, sura hariNagameSI Aya; siddhAratharAjA-ghare re, trizalA-kUkhe chaTakAya re. trizalA. 2 nava mAsAMtare janamiyA re, deva devIye occhava kIdha; paraNI yazodA jovane re, nAme mahAvIra prasiddha re. nAme0 3 saMsAralIlA bhogavI re, trIza varSe dikSA lIdha; bAra varase huA kevaLI re, zivavahunuM tilaka zira dIdha re. ziva0 4 saMgha caturvidha thApIyo re, devAnaMdA RSabhadatta pyAra; saMyama dei ziva mokalyA re, bhagavatisUtre adhikAra re. bhagavati0 5 covisa atizaya zobhatA re, sAthe cauda sahasa aNagAra, chatrIza sahasa te sAdhavI re, bIjo deva devI parivAra re, bIjo0 6 trIsa varasa prabhu kevaLI re, gAma nagara te pAvana kIdha; bhoMtera varasanu AukhuM re, divALIye zivapada lIdha re. divA. 7 agUrU laghu avagAhane re, kIyo sAdi anaMta nivAsa; moharAyamalla mULa-zuM re, tana mana sukhano hoya nAza re. tana0 8 tuma sukha eka pradeza- re, navi mAve lokAkAza; to amane sukhIyA karo re, ame dharIye tumArI Aza re. ame0 9 akhaya khajAno nAthano re, meM dITho gurU-upadeza; lAlaca lAgI sAhebA re, navi bhajIye kumatino leza re. navi0 10 mhoTAno je Azaro re, tethI pAmIye lIlavilAsa; dravyabhAva zatru haNI re, zubhavIra sadA sukhavAsa re. zubha0 11 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha kaLaza ogaNIza eke, varasa cheke, pUrNimA zrAvaNa varo; meM thuNyo lAyaka, vizvanAyaka, varddhamAna jinezvarI. saMvega-raMga-taraMga jhIle, jasavijaya samatA dharo; zubhavijaya paMDita caraNa sevaka, vIravijayo jayakaro. 12 [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, ogasTa-sapTembara 1914, pR.316-20] Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be naMdiSeNa sajhAya 1. caturakRta [A kRti 'jaina gUrjara kavio' ke 'gujarAtI sAhityakoza'mAM noMdhAyelI nathI. kaviparicaya paNa prApta nathI. - saMpA.] munivara mahIala vicare ekalo, naMdiSeNa nirUpama rUpe ati bhalo. truTaka ati bhalo rUpeM jiso manamatha, mAnanImana mohae, tapa tapeM dukara chaTha aThama, catura cAritra sohae. eka vAra munivara AhAra levA nayara mAheM saMcare, tava vesyAmaMdira karama-vaseM jai dharmalAbha Ima ucare. 1 dekhI munivara ubho AMgaNe, valatuM vesA uttara ema bhaNe, ima bhaNe utara vezavanitA, aratha ama ghari cAhie, riSi varAseM tume AvyA, ima vimAso naI hIyeM, abhimAna ANI taraNa tANI, khaMDa kara java nAkhae, varasaMti sovana bAra koDi rayaNa rAzi asaMkha e. 2 valato vege tatakhINa cAlIu, pramadA premeM karayala jhAlIu. karakamala jhAlI rahI rAmA, nAha ! neha nIvAhIe, tameM bhamaranI pareM bhoga bhogavo, ramo raMgaI mAlIiM, tiNe veNa veddhoM rahoM rasabhara, bharma bhUlo bhAminI, bhogaphala karma udaya AvoM, kahi sAsanasAmani. 3 dasa dasa dinakA nita nara bujhaveM, desanAvANI naraneM rIjhaveM, rIjhaveM dezanAvANi mIThI rAga verAgIpaNe, naMdiSeNa nizcala niyama pAleM, veSa rAkheM thApaNe, eka vAra dasamoM nara na bUjheM, vAra lAgI ati ghaNI, tava vezavanitA vInave prabhu ! uTho ghara bhojana bhaNI. 4 jihAM lagI dasamo nara bUjhe nahI, tAM lagi jamavu nizcala e nahi, e nahI nizcala huM na jamuM, jAM na bujheM e valI, teha thAnaki tume dasamA, kahiM nArI AkulI. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha tihAM bAra varasI neha tuToM, karma khuTaiM bhoganA, vayarAga ANI isu jANI catura cAritra joganAM. 5 guNavaMta girUo uTho AdarI, mAraga cAlo citta cokhU karI, citta karI cokhaM catura cAlo samosaraNa pohatae, zrI vIra jInavara pAsa saMjama lai viSaya varatae, so naMdISeNa muNIMda munivara sukha saMpUraiM bhogave, suraloka apachara nArI sarisuM sukavi catura ima vInave. 6 2. rUpavijayakRta [kavi tapagacchanA vinayavijaya upAdhyAyanA ziSya che. emanI stavana-sajhAyAdi prakAranI keTalIka laghu kRtio maLe che. juo gujarAtI sAhityakoza khaMDa 1, pR.369-70. kavi saM.18mI sadImAM thayA hovAcaM anumAna thaI zake. kRti 'apragaTa sajhAya saMgraha' mAM chapAyelI che. - saMpA.] rAga sAraMga malhAra raho raho vAlahA, tame kAM jAu cho rUThI, lAla re, jehane tana dhana supIi tehane na dIje pUThi, lAla re. 1 raho. rAtadivasa je guNa jape, rAkhe neha apAra, lA. te mANasa kIma mehalIi, jo hoi sevaka hajAra, lA. 2 ra0 pAya pahuM prabhu ! vInavaM, hasatA ma dhAro rosa, lA. vADi gale jo cIbhaDA, to kehane dIje dosa, lA0 3 ra. paMcase nArI paraharI, jo kIdhI mujha sUbhAla, lA. dinadina prati dasa bujhaveM naMdiSeNa vANi rasAla, lA. 4 ra0 bAra varasa sukha bhogavI, lIdho saMyamabhAra, lA. vinayavijaya uvajhAyano rUpavijaya jayakAra, lA0 5 ra0 [jainayuga, mArgazIrSa 1982, pR.160] Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 ajJAtakRta RddhigArava upara kathA ( vikrama 15mA saikAnuM gadya.) [ 'jaina gUrjara kavio' mAM A noMdhAyela nathI. - saMpA. ] atra kathA - dazArNapura nagara dazArNabhadra rAjA mahArddhimadanau dhaNI. eka vAra zrI mahAvIra pAudhAryA sAMbhalI cItavaI, svAmI tisihaM ADaMbara jaI vAMdauM, jisi bIjau ko vAMdI na sakai. gajeMdra guDI turaMgama pAkharI sAtasai rANI sukhAsani baisArI mAhA maMDANa Avi. tisiddhaM saudharmeMdra tehatau mada utArivA bhaNI causaThi sahasra zveta hastI vikurvIA, ekekAnaI pAMcasaI cArottara mukha, mukhi mukhi ATha ATha [ daMtUsala ], daMtUsali ATha ATha vAvi, vAviiM ATha ATha kamala, kamali kamali lAkha lAkha pAMkhaDI, pAMkhuDII pAMkhuDIiM bIsa baddha nATaka devatA kara, karNikAI karNikAI tihAM siMhAsana ATha agra mahiSI sahita iMdra baiThauM te nATaka joai chaI. isii maMDANi iMdra AviuM dekhI, dazArNabhadra rAjA huI ApaNI Rddhi ucchI bhaNI vairAgya UpanaU. tatkAla dIkSA lI . iMdra AvI pagi lAgau. kahai, svAmI, havaI tiiM jItauM, jau cAritra lIdhauM prazaMsA karI vAMdI pAchau giu. havai tINaI bhAgyavaMtaI RddhigArava karInai pachai samAriuM, anera te vastu na huI te bhaNI RddhigArava na karavau. cha. zrI. Avazyaka bAlAvabodha patra saMkhyA 150 lakhyA saMvata 1455 varSe bhAdrava mAse zuklapakSe 12 guruvAsare likhitaM ThA. kAyastha (DaoN. bhAU dAjI kalekzana, royala e. so. muMbaI, naM. 202 ) [jainayuga, caitra 1984, pR.299 ] Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANikyasuMdarasUrikRta nemIzvaracarita phAgabaMdha (vikramanI paMdaramI sadInA uttarArdhamA vidhipakSa - aMcalagagacchanI 57mI pATe thayelA merutuMgasUrinA be zAkhAcArya nAme jayazekharasUri ane mANikyasuMdarasUri paikI bIjAe A kAvya racyaM che. jayazekharasUrie prabodhaciMtAmaNi, upadezaciMtAmaNi Adi graMtho racyA che (juo mAro jaina sAhityano saMkSipta itihAsa, phakaro 650), jyAre prastuta mANikyasuMdarasUrie catuHparvIcampU, zrIdharacaritra (saM.1463), dharmadattakathAnaka, zukarAjakathA, malayasundarIkathA (gujarAtanA zaMkharAjAnI sabhAmAM), saMvibhAgavatakathA, sattarabhedIpUjA, guNavarmAcaritra (saM.1483) vagere saMskRtamAM kathA-graMtho racyA che. taduparAMta kalpaniyukti para avacUri, AvazyakaniyuktidIpikA, piMDaniyuktidIpikA, oghaniyuktidIpikA, dazavaikAlikadIpikA, uttarAdhyayanadIpikA, AcArAMgadIpikA ane navatattvaviraNa e pramANe saMskRtamA TIkAo racI che. gujarAtI bhASAmAM gadyamAM 'pRthvIcaMdracaritra' ane padyamAM A kAvya racela che. (juo mAro ukta graMtha, phakarA 681-(82) uparyukta gujarAtI gadyamAM 'pRthvIcaMdracaritra'nA saMbaMdhe prasiddha sAkSaravarya kezavalAla harSadarAya dhruva potAnA 'prAcIna gurjara kAvya'nI prastAvanAmAM pR.38-39mAM jaNAve che ke "mANikyasuMdarasUrie jUnI gUjarAtImAM gadyAtmaka pRthvIcaMdracaritra saMvata 1578mAM racyaM che." A saMvata prAya: mudraNadoSane laIne khoTo che. kharI rIte 1478mAM' joIe, kAraNake te gAyakavADa oriyenTala sIrIjha naM.13nA 'prAcIna gUrjara kAvya saMgraha'nA pR.93thI 130mAM chapAyu che tyAM aMte 'saMvata 1478 varSe zrAvaNa sudi 5 ravau pRthvIcaMdracaritraM pavitraM puruSapattane nirmitaM samarthitam' ema spaSTa chapAyuM che ane temano jIvanakAla paNa te ja samayamAM che. (juo mAro graMtha jaina gurjara kavio, bhAga bIjo, pR.772) [bIjI AvRtti bhA.1, pR.45-46] te bolImAM che. akSaranA, rUpanA, mAtrAnA, layanA baMdhanathI mukta chatAM temAM levAtI chUTa bhogavatuM prAsayukta gadya te bolI. mANikyasuMdara bolIvALA prabaMdhane vAgvilAsa eTale bolIno vilAsa evaM nAma Ape che. A gadyacarita saMbaMdhI naDiyAdanI prathamanI pariSad mATe zrIyuta prahlAdajIe eka nibaMdha lakhyo hato te 'jainayuga' mAsikamAM prakaTa thaI gayo che... vikramanI paMdaramI sadInA uttarArdhanA gujarAtI gadyano namUno pUro pADanAra mANikyasuMdarasUrinu gujarAtI kAvya sadbhAgye maLI Avyu che, je te ja sadInA gujarAtI padyano avikala suMdara namUno pUro pADe che. mANikyasuMdarasUrinuM A kAvya manoraMjaka, hRdayasparzI ane maMjula padAvaliyukta cha; ane temAM judAjudA chaMdo che.. A kAvya, saMzodhana karavAmAM, maLelI traNa pratono upayoga karavAmAM Avyo che. pahelI Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 mANikyasuMdarasUrikRta nemIdharacarita phAgabaMdha prata muMbaInI royala eziyATika sosAyaTImAM Avela DAkTara bhAu dAjI (bI DI.)no saMgraha che, temAMnA naM.160-3nI prata ke je parathI tA. 30-8-30ne roja meM nakala karI lIdhI hatI. pachI pATaNanA phophaliyAvADAnA bhaMDAramAMnA dAbaDA naM.83, prata naM.156nI be pAnAMnI prata parathI tene tA.16-5-31ne roja sarakhAvI lIdhI ane pachI trIjI prata zrI mahAvIra jaina vidyAlayathI maLI te paNa joI gayo ane A lakhatI vakhate sAme ja rAkhI che. A pratanI puSpikAo A kAvyane aMte mUkelI che.) [kavinI anya gujarAtI kRtio mATe juo gujarAtI sAhityakoza khaMDa 1, pR.304-05. dezAIe pAdaTIpamAM pAThAMtaro noMdhelA temAMthI binaagatyanAM ane bhraSTa pAThAMtaro ahIM choDI dIdhAM che. kvacit pAThAMtara vadhu svIkArya lAgyuM tyAM kRtinI vAcanAmAM dAkhala karI dIdhuM che. - saMpA.] namo devAdhidevAya namo'stu paramAtmane, namaH zrIjainabhAratyai sadgurubhyo namo nama:. 1 alakSyaM dakSANAmapi na ca sahasrAkSanayanairnirIkSyaM yadvAcyaM na bhavati caturvaktravadanaiH, havirbhuktArendugrahapatirucAM jaitramanaghaM paraM kiMcijjyotirjayati yatiyogIndraviSayaM. 2 arvAcInairalakSyAya dakSAya duritacchide, cidAnandasvarUpAya paramabrahmaNe namaH. 3 atha rAsu namauM niraMjana vimala sabhAvihiM, bhAvihiM mahimanivAsa re; deva jIrApalli-valliya-navaghana, vighana harai prabhu pAsa re. 4 nAbhikamali kuMDalinI nivasati, sarasati sAcaM rUpa re; samarauM sAmiNi suji aparaMpara, parama brahmasvarUpa re. 5 atha advaiu parama brahmasvarUpa, japaI surAsura bhUpa, avigata avicalU e, nirupama niramalu e; ajara amara anaMta, bhavabhaMjana bhagavaMta, janamanaraMjana e, namauM niraMjana e. 6 zRMgArita girinAra, gAisu nemikumAra, mAraviDAraNa e, tribhuvanatAraNa e; yAdavakula kerau caMda, dIThaI paramANaMda, zivasukhakAraNa e, mohanivAraNa e. 7 atha phAga vArIu moha-mataMgaja, gajagati jagaavataMsa; jasu jaza tribhuvani dhavaliya, vimaliya yAdavavaMsa. 8 rAja rAjimatI pariharI, parihariu saMsAra, vannisu nemi jogesara, siravari giri girinAra. 9 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha atha zloka: giranAragirermolau natvA ye neminaM jinaM, pAtakaM kSAlayanti svaM dhanyAste dhRtasaMmadA:. 10 atha rAsu samudravijaya-sivAdevIyanaMdana, naMdana caMdanabhAsa re; atula mahAbala akala parama para, paramesara pUrai Asa re. 11 pUnima zazi jima sahaji manohara, harai moha-aMdhakAra re; nisuNau nirmala bhAvi bhavikajana, jinavara nava avatAra re. 12 atha advaiu prabhu pahilaI avatAri, dhana bhUpati avadhAri, dhana dhana dhanavatI e, tasu vAmaMgi satI e; bhavi bIjai saudharme, trIjai niramala karmi, citragati vidyAdharu e, ratanavatI-varu e. 13 cautthai sura mAhiMdi, paMcama bhavi harinaMdi, suta aparAjitu e, priyamati' saMgatu e; prabhu chai avatAra, AraNa suravara sAra, sAtamai daMpatI e, zaMkha yazomatI e. 14 bhavi AThamai vakhANi, aparAjiti suvimANi, navamai nava pari e, nagara sUrIpuri e; samudravijaya-sunariMda-kuli jAyau jiNacaMda, zivAdevi jananI e, utsava tribhuvani e. 15 atha phAgu tribhuvana mAhi mahotsava, avanIya ati AnaMda; yAdavavaMsi suhAvIu, bAvIsamau jiNiMda. 16 iNi avasari mathurAMpuri, avatariu deva murAri; jINaiM kaMsa vidhvaMsiya, kesiya kIdhau vAri.3 17 zloka: caritaM vaiSNavaM zrutvA jarAsiMdhe'tha kopane, gatA yAdavabhUpAlAH sarve saurASTramaNDalaM. 18 rAsu soraTha maMDali dvArikA thApiya, Apiya amara harAI re; rAja karai tihAM deva nArAyaNa, rAya namaI tasu pAya re. 19 jINaI helAM jItau bhUjabali, samaratha rAya jarAsiMdha re; sola sahasa ramai raMgihiM ramaNIa, ramaNIya rUpa subaMdha re. 20 1. prItimati, 2. jina pUre, 3. kIdho cAri. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANikyasuMdarasUrikRta nemIdharacarita phAgabaMdha . advaiu baMdhava nemikumAra, rUpa taNau bhaMDAra, bAlabrahmacArI e, na rUcai nArI e; sAraMga dhanuSa dharevi, svAmI zaMkhu pUrevi, pADiyA pAhari e, mani camakiu hari e. 21 hari uparodhiiM nemi, tasu bhuja vAliu khemi, suranara savi milI e, joi manaralI e; helo halAvI bAMhi, hari hIDolai nAha, mallAkhADai e, bala dekhADai e. 22 phAgu bala dekhIya yadIya devA, sura bhAsura khecara vRMda; jayajayakAra te UccaraiM, dharaI ti mani ANaMda. 23 daMDa meru mahIdhara dharaNI, karaI je siricchatra; te jItyo jiNai gadAdhara, pAdharasI kuNa citra ? 24 zloka: citrIyamANAste sarve siddhagandharvakhecarAH, harSAt puSpANi varSanto jagurnemibhujAbalaM. 25 bhujabala dekhIya mani ciMtAviya, Aviya nija AvAsi re; balabhadra teDIya bolai sAraMgadhara, 'ma rahisi nemi-vIsAsi re. 26 jaM ApaNapaiM jagu e vaMciuM, saMciuM rAja apAra re; kIDI tetara nyAya karesii, lesii nemikumAra re. 27 aDhaiu lesii nemikumAra, rAja ahmAruM sAra, mani AlocivauM e, hiva kima karevauM e'; vANI hui AkAsi, 'zrIpati ! ima ma vimAsi ! nemi jiNesarU e, parama yogesarU e.' 28 gayaNAMgaNi bolaI deva, 'jasu amhi sArauM seva, te sivAnaMdanu e, pApanikaMdanu e; sevaI surapati sAtha, jogesara jaganAtha, jItu moharAju e, nahI lesii rAju e.' 29 kAvyaM (zArdUla0) rAjyaM yo na samIhate gajaghaTAghaMTAravai rAjitaM, naivAkAMkSati cArucandravadanAM lIlAvatI yo'GganAM, yaH saMsAramahAsamudramathane bhAvI ca maMthAcala: so'yaM nemijinezvaro vijayatAM yogIndracUDAmaNI:. 30 4. 'timani' ne sthAne 'ati', 5. vijayate. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha rAsau iNi vacani harI ANaMdIalA, Rtu vasaMta avasara AiyalA, vAilA dakSiNa vAyu tu, jina jina, kusumi kusumi bhamarA raNajhaNIA, mayaNarAya hayavara haNahaNIA, bhUyaNi bhayu bhaDavAya tu, jina jina. drUpada. revayagiri milI ramala karaMto, mugatiramaNI hIi dharato, kheleM mAsa vasaMta tu, jina jina,6 rame raMge jAdava bhUpAlA, zazivayaNI sAtheM varavAlA, mAlA kusumacI hAthi tu, jina jina. pAdhi pAila kavaDAe e, kaNayara karaNI kavaDIe e, kadalI kare ANaMda tu, jina jina. phophalI phaNasa phalI bIjaurI, vanaspati dIse morI, morIyaDA mucakaMda tu, jina jina. 32 31 phAgu kuMda-kalI mahimahIA, gahagahIA sahakAra; karaI vRkSa nAraMganA, aMganA raMga apAra. 33 jAi jui vara kiMzuka, kiM zukavadana sudRkSa; tribhuvana-jana-AnaMdana, caMdana caMpaka vRkSa. 34 ___ kAvyaM (zArdUla0) vRkSAH pallavitA latA: kusumitA zRMgA: suraMgA vane, sAraM gAyati kokilA kalaravairvApIjalaM maMjulaM, evaM mitravasantadattasakalaprANo'pi sainyaiH svakaimene durjayameva manmathabhaTo yogIzvaraM neminaM. 35 rAsu nemi anai nArAyaNa puhutA, puhutA vara girinAri re; ramaI bhamaI beu ramaliM taraMgihiM, raMgihiM vanaha majhAri re. 36 bei navayauvana beu yAdavakula, bakula-vikAzana vIra re; bei nijarUpiiM jana-mana mohi, aMjanavAna zarIra re. 37 6. pATaNanI pratamAM A pahelAMnI ane A paMkti nathI, 7. sabakSa. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANikyasuMdarasUrikRta nemIzvaracarita phAgabaMdha advaiu aMjanavAna zarIra, bei girUA gaMbhIra, Iku nemIsarU e, bIjau sAraMgadharU e; hari hariNAkSI sAthi, svAmI siuM jaganAthi, khelaiM khaDokhalI e, jali paDaiM ukalI e. 38 jhIlaI sulalita aMga, nemi anai zrIraMga, sIMgI jali bharI e, ramaI aMteurI e; hari sanakArI gopI tehe milI lAja lopI, nemi pAkhali phirI e, jhamakaI neurI e. 39 zloka: nArInUpurajhaMkArairyasya cittaM na caMcalam, sa zrImAn nemiyogIndraH punAtu bhuvanatrayaM. 40 phAgu tribhuvanapati dharai zamarasa, ramatu nArI majhAri; te bolaI suviveka' 'tUM, eka vayaNu avadhAri. 41 prabhu ! pariNevauM mAni-na,' mAninImanaha vAlaMbha; tarUNIya janamana-jIvana, yauvana atihiM dulaMbha. 42 rAsu yauvana atihiM dulaMbha bhaNIjai, khIjai prabhu tumha mAi re' hasIya bhaNaiM te 'tUM bali Agalau, Agali amha kima jAi re ?' 43 bhaNai bhujAI 'bhaNi ahmi devara ! deva racaiM tumha seva re, kAma na nAma gamai navi nArI, sArI eha kuTeva re. 44 alaiu sArI eha kuTeva, TAli-na devara ! heva, mAni-na pariNaq e, valI valI vinavU e; hiva mAnevA ThAma, nihuraIM lAbhai gAma', pItaMbarU kahai e, 'tau avasara lahai e.' 45 vIMTI rahI savi nAri, vali vali kahai murAri, kumara save kahaIM e, pagi lAgI rahaIM e; mAMDa manAvIyu nAha, yAdava savihuM vIvAha, tribhuvana utsavu e, UlaTa abhinavu e. 46 phAgu abhinava aMgi UlaTa dhari, hari dvArikAM pahUta; mAgI rAyamai kanyA, dhanyA guNasaMjutta. 47 svAmi-nAmi UmAhIya sA hIyaDai ghaNa premi; nAcatI abhinaya sA sa[la?]vai, vali vali nemi.' 48 8. saviveka. 9 mAninI. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha AryA nemikumAraM bAlA priyamAgamanaM viciMtya saMtuSTA, nRtyati yathA mayUrI, jaladaM zazinaM cakorI va. 49 rAsu cakoralocanI milI, nija nija manaralI, valI valI alaMkaraiM nAha re, catura airAvaNi, prabhu caDI cAliu, Aliu bhUyaNi UcchAha re. 50 kAne kuMDala jhalakaIM, jima sasiravimaMDala maMDalavai savi jovaI re, urivari hArU, sirivari maNimukuTa, kaTaka kaMkaNa kari sohaiM re. 51 advaiu sohaI sirivari chatra, Agali nAcaI pAtra, be pAsaI cAmarU e, DhalaI manoharU e; bahina UtArai lUNa, svAmI sAcadeg salUNa, pUThiiM dhulahI e, gAI dhurala hI e. 52 Aviu amarahaM rAu, valiu nisANe ghAu, rAjA vAsugi e, Aviu Asugi e; graha tArA ravi caMda, AvaI apsaravRMda, ANaMdiuM manu e, miliuM tribhuvanu e. 53 phAgu tribhuvanapati cAlaiM pariNevA, pariNavA ucchava huti; sAthiI tarala" turaMgama, raMga mattaMgaja daMti. 54 prabhu prati AlavaiM tuMbarU, tuMbarU raMje citta;12 jiNi vaci kokila nArada, nArada gAiM gIta. 55 kAvyaM (zArdUla0) gItaM gAyati kiMnarI sumadhuraM vINAlayA bhAratI, gandharvAH zrutidhAriNa: surapate raMbhA narI nRtyati, bhaMbhAbherimRdaMgajhallariravo vyomAMgaNaM gAhate, nemiM vIkSya vadanti pauravanitA 'dhanyeti rAjImatI'. 56 rAsa rAjImati gukhi baiThIa vallabha, vallabha joi visAli re; vara AvaMtu caDIya avalokaiM, loka te mAli aTAli re. 57 10. sAva, 11. capala, 12. cIta. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANikyasuMdarasUrikRta nemIzvaracarita phAgabaMdha IMdra caMdra sura kiMnara Agali, Agali hara goviMda re; toraNi-bArI pahUtu nemi jina, janamani ati ANaMda re. 58 aDhaiu janamani ati ANaMda, pasUa-vADI AnaMda, hariNa hariNalI e, prabhuzravaNe zruti gilI e; saMbara sUara lAkha, rAva karai nija bhAkhi, pUcchiuM kAraNU e, kahai AdhoraNU e. 59 'pasumarisiiMprabhu ! Aja, garUu gaurava kAja, tiNi saviTalavalaie, bAMdhiyAM valavalai e'; ima saMbhalIya vicAra, ciMtai nemikumAra, duHkhabhaMDArU e, dhIgu saMsArU e. 60 AryA sAraM gAnaM zrutvA vilokya sAraMgalocanAM ca vazAM, sAraMgA: sAraMgA ivAptaraMgA narAH pazava:. 61 rAsuu pasUa-nADa java jiNavari dIThau, tau vIvAha hUu aniThau,13 baiThau mani vairAga tu, jina jina, 'mohajAli kima mAnava paDiyA ? dAnava deva kusumasari naDIyA, jaDIyA viSayaI sarAga tu, jina jina. rAgasAgari jaga sahU dhaMdholiya, hari hara brahma mayaNi raNi rolIya, rolIya jIva saMsAra tu, jina jina, rUlai jIva bhavi rIva karaMtAM, na[nAraya-tiriya-nara majjha pharaMtAM, viNa arihaMta vicAra tu, jina jina.14 nAri-pAsi paDiyA saMsArI, maNUa-janamaphala mUkaI hArI, hAri nArihiM rAcaMti tu, jina jina, eka na jAgaI sadguruvayaNe, jIva na pekhai aMtara-nayaNe, mayaNi mohi rAcaMti tu, jina jina. joga-jugati joi jogesara, parama brahmi lAgau alavesara,5 dhigu saMsAra asAra tu, jina jina, ima bhaNI pasubaMdhana savi TAlI, niya gaiMdu pahu vegiiM6 vAlI, valIu nemikumAra tu, jina jina. 63 13. UbIThau, 14. AgaLanI traNa ane A paMkti pATaNanI pratimAM nathI, 15. paramesara, 16. pahunemihiM, Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha phAga valiu nemikumAra tu, mAra- nivAraNa" jAma; rAjImatI ati AkulI, Dhaliya dharAtali tAma. 65 sakhI sIMcaI caMdanajali, kadalIdali karai vAu; valiuM cetana jANiu, valiu yAdavarAu. 66 AryA yAdavarAjaviyoge lUtAbhihateva mAlatImAlA, mlAnA madanakarAlA vilapati rAjImatI bAlA. 67 rAsu rAjImatI bAlA viviha pari vilapati, pativiyogeM apAra re; phoDai kaMkaNa virahakarAlI, rAlIya ura taNo hAra re. "dhAu dhAu jAi jIvana moraDA, moraDA ! vAsi ma vAsi re; prIya prIya ma karia re bApIyaDA !, prIyaDA mehanai pAsi re. aDhai prIDA mehana pAsi, vIjalaDI nIsAsi; sara bhariyAM AMsUyaDe, hiva haMsalaDA ! uDi e. siddhiramaNi priya rAci, kahIya na pAlai vAca, tUM tribhuvanapati e, kuNa dIjai mati e ? 70 ATha bhavaMtara neha, kAMi taI kIdhau cheha ? yAdavarAi, mai e, bolai rAimai e, sayari dharai saMtApa, vali vali karaiM vilApa, rAjala Talavalai re, jima mAcchalI thoDai jali e 71 phAga mAcchalI jima thoDai jali, Talavalai rAjala devi; valIu nemi pahU tau, pahutau ghari tiNi khevi. 72 AvyA deva lokAMtika, kAMti karaI ravibhraMti; kara joDI prabhu vInavai, navaI te kavita thuNaMti. 73 kAvyaM (zikhariNI) 17. mAra- viDAraNa, 18. vara. stuvanti krIDAyAM madanavivazAyAM nanu vazAM, sudhAbhi: sIcI hariharaviraMciprabhRtayaH, parabrahmajJAstAM viSamaviSalaharImiva vadhUM, vidhUya tvaM jAtastribhuvanapate ! pAtakahara: 74 68 69 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 mANikyasuMdarasUrikRta nemIdharacarita phAgabaMdha rAsu hara naTTAraMbhi nacAviu gaurI, gaurI locanabhaMgi re; mukuMda vRMdAvani nacAviu gopIi, lopIya lAja anaMgi re. 75 sAvitrI brahmA AkulIu, kaliu rohiNi caMdu re; nAri-AdhAri hiM mayaNi vadItA, jItA sura nara iMdu re. 76 . advaiu jItA sura nara iMda, paNi tUM nemi jiNiMda, mayaNi na chAhIu e, nAri na vAhIu e; deva bhaNai 'tUM deva !, dharma prakaTi prabhu ! heva, bhaviyaNa jiNi taraiM re, bhavavani navi phiraiM e. 77 prabhu ! tUM lIlavilAsa, kIrati jita kailAsa, sAcau zaMkarU e, siddhiramaNi varU e'; ima stavI deva pahUta, dhammabhAri prabhu jUta, dAna saMvatsarU e, dii gatamatsarU e. 78 phAgu gatamatsara hiva jinavara, navamai rasi saMlIna; revai saMjama Adarai, karai vihAra adIna. 79 divasi paMcAvani pAmIya, svAmIya kevalajJAna; viracai milIya devAsura, samosaraNa pradhAna. 80 zloka: pradhAnaM madanaM hatvA, moharAjaM vijitya ca, Aptachatratrayo nemirjIyAd vizvapradhAnadhI:. 81 rAsa pradhAna prAkAra trini suri raci nilai, rUcinilai jima ravi caMda re; cauviha dharma prakAsiu jinavari, hari-mani huu ANaMda re. 82 pIya dekhI rAjala mani gahigahI, gahigahI lai saMjamabhAra re; pAmiya sivasukha parihari rAjamai, rAjamai nemIkumAra re. 83 19. rUci nilaI. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha zloka: kumAre brahmacarye'pi, yayA me raMjita: pati:, sA vIkSyeti yayau siddhiM, pUrva rAjImatI satI. 84 advaiu rAjImatI nemikumAra, yAdavakula siNagAra, kAraNi avatariyAM e, tribhuvani vistariyAM e; dhanya ja te naranAri, jai caDaIM giri giranAri, kuMDi gayaMda mai e, nIraiM jina nhavai e. 85 pUjai manacai raMgi, AMgIya nava nava bhaMgi, svAmIguNa thuNai e, stuti iNi pari bhaNaI e; 'akala amala sarvajJa, namaiM niraMtara dhanya, jayajaya pAvanu e, sahaji sanAtanu e.' 86 kAvyaM (zikhariNI) sanAtanyaiH puNyaiH praNatacaraNa: zrIyadupatiH, samaM rAjImatyA zivapadamagATraivatagirI, sa ca zreyovallInavadhanasamo mayyapi jane, parabrahmAnandaM pradizatu ciraM nemijinapa:. 87 rAsau zrI jinapati bhAratIya prasAdihiM, aMtaraMga kari kesarinAdihiM, carita raciuM manaraMgi. lacchivilAsaha lIlakamalaM, galai moha sAMbhalatAM vimalaM, chedai kalimala bhaMgi. 8820 zrI yAdavakulabhUSaNa hIro, meha jema gAjai gaMbhIro, rUddha-kusumasara vIro. tUM amha svAmI sAmala dhIro, gaja jima sabalu sahaji saMDIro, surija sA bhAtu sarIro. 89 ripu aMtara helAM nirajaNIyA, viSama moha mada jiNi raNi haNiyA, nemIsara saMvAdi. yadukulamaNi sA rAjala rANI, mA tUM subhaTadharaNi jagi jANI, nizcala zivaprAsAdi. 90 'kya' akSara jima betihiM milIyA, 'suMdara' parama brahma siuM milIyA, duHkhavarjita vilasaMti. rasi ja neiijaNa_raya macchadihiM, kRtamati bhaNai muNai ANadihi, tasu maMgala nitu huti. 91 20. A pachI zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI pratamAM nIce mujaba paMkti cha : caraNakamali tuhma bhRga nemIsara, vInave AcArya mANikyasuMdara, sulalita guNabhaMDAra. e prata ahIM aTake cha, pachInU pArnu nathI. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANikyasuMdarasUrikRta nemIzvaracarita phAgabaMdha 59 iti zrI nemIzvara caritraM. phAgubaMdhena zrI mANikasuMdarasUrIzvareNa kRta cha, zuH. mahaM mAdhA likhitaM:. zubhaM kalyANamastu . cha. zrI vItarAgadevavAdIyaH. cha. (patra 6-11, bI. 7 naM. 160 - 3 ro. e. so. muMbaI.) iti zrI nemIzvara caritra phAgaH samAptamiti. cha. muninA matisAgareNa likhitamiti. zubhaM bhavatu. kalyANaM astu. cha. cha. (patra 2 paMkti 19, dAbaDo 83 naM. 156 phophaliyAvADAno bhaMDAra, pATaNa.) ( 4 patra pachInuM chellaM patra nathI, darekamA 20 paMkti che, naM. 871, zrI mahAvIra jaina vidyAlaya, muMbaI.) saMskRta TIkA (uparanA AkhA kAvyamAM prathamanA maMgalAcaraNanA zloka sivAya je saMskRta chaMdo mUkelA chetenA artha samajAvavA zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI pratamAM saMskRta TIkA che atra mUkavAmAM Ave che ke jethI artha samajavAmAM sahelAI thAya.) 2. tat kiMcijjyotirjayati tat kiM ? yadalakSyaM dakSANAmapi punastat kiM ? yat sahasrAkSanayanairna nirIkSyaM duzcyavana (?) nayanaiH (na) nirIkSaNIyaM punastat kiM ? yazcaturvaktravadanairvAcyaM na bhavati vedhaso vadanairyad vaktumazakyaM yadetAvata etAdRzAmapi . punastat kiM ? yad havirbhuktArendugrahapatirucAM jaitraM yadagnitArakacaMdramastaraNertejasAM jayanazIlaM. punastat kiM ? yadanaghaM niSpApaM punastat kiM ? yatparamutkRSTaM. punastat kiM ? yatiyogIMdraviSayaM yatiyogIMdrANAM gocaraM. eSu sthAnaM vA evaM vidhaM tat kiMcijjyotirjayati. 3. evaMvidhAya parabrahmaNe namaH kiM lakSaNAya ? arvAcInairalakSyAya adyatanaiH puruSairna lakSituM yogyAya. punaH kiM lakSaNAya ? dakSAya svabhAvavijJAya punaH kiM lakSaNAya ? duritacchide duritaM pApaM chindatIti duritacchid tasmai duritacchide punaH kiM lakSaNAya ? cidAnaMdasvarUpAya cid jJAnamAtmazubhraguNaH tasyAnaMdaM sukhaM tanmayaM svarUpaM yasya taccidAnaMdasvarUpaM tasmai. 10. te narA dhanyAste ke ? ye giranAragirermolau mastake neminaM jinaM natvA svaM svakIyaM pAtakaM kSAlayaMti kiM lakSaNAste ? narAH dhRtasammadAH dhRtaH sammado harSo yaiste dhRtasammadAH. 18. atheti athAnaMtaraM sarve yAdavabhUpAlA; saurASTramaMDale gatAH kasminsati ? caritraM vaiSNavaM zrutvA jarAsaMdhe kopane sati kuddhe sati. 25. te sarve siddhagaMdharvakhecarA nemibhujAbalaM jagurgAyaMti sma kiM kriyamANA ? citrIyamANA AzcaryaM prApnuvaMtaH punaH kiM kriyamANAH ? harSAt puSpANi varSantaH. 30. so'yaM nemijinezvaro vijayatAM so'yaM kaH ? yo rAjyaM na samIhate na vAMchati. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha kiM lakSaNaM rAjyaM ? gajaghaTAghaMTAravai rAjitaM zobhamAnaM. punaryaH aMganAM rAjImatI na kAMkSati necchati. kiM lakSaNAM ? cArucaMdravadanAM. punarlIlAvatI lIlAyuktAM. punarya: yogIMdracUDAmaNI: tIrthaMkarANAM ziromaNI:. 35. evaM mitravasaMtadattasakalaprANo'pi manmathabhaTo sainyaiH svakai: yogIzvaraM neminaM durjayameva mene manati sma. evamiti kiM ? vRkSA: pallavitA latA kusumitA ,gA: suraMgA vane sAraM gAyati kokilA kalaravairvApIjalaM maMjulaM evaM evaM prakAreNa mitravasaMtadattasakalaprANo'pi. 40. sa nemirbhuvanatrayaM punAtu pavitrIkarotu. sa nemiH kiM lakSaNa: ? zrImAn punarkiM ? yogIndraH. sa ka: ? yasya cittaM nArInUpurajhaMkAraizcaMcalaM na jAtaM. 56. pauravanitA nemiM vIkSya rAjImatI dhanyA iti vadanti. iti kiM ? yasyA rAjImatyA varastu nemiH vivAhe ca kiMnarI sumadhuraM yathAsyAttathA gItaM gAyati. bhAratI sarasvatI vINAlayA vINAyAM laya: atyAsaktatvaM yasyA: sA vINAlayA. gaMdharvA: zrutidhAriNa: svarapUrakA:. puna: surapate raMbhA apsaro narI nRtyate atizayena nRtyati. puna: bhaMbhA-bherI-mRdaMga-jhallArirava: zabdo vyomAgaNaM gAhate pUrayati. 61. ye narA: sAraM gAnaM zrutvA sAraMgalocanAM vazAM ca vilokya ye sAraMgA araMgeNa saha vartamAnA bhavaMti te dhanyA athavA AptaraMgA arhadeMgAste sAraMgAH, sArANi aMgAni yeSAM te sAraMgA athavA sAraM tadguNaM gacchaMti sAraMgA: evaMvidhA ucyate. punarye narA: sAraMgA iva AptaraMgAH prAptaraMgA bhavaMti te narAH pazava ucyate. 67. rAjImatI bAlA yAdavarAjaviyoge vilapati vilApAn karoti. kiM lakSaNA ? mlAnA nistejA. puna: kiM ? madanakarAlA madanavyAptA vA karAlA vikarAlA. kA iva vilapati ? lUtAbhihataiva mAlatImAlA iva. yathA mAlatImAlA lUtAbhihatA satyeva vilapati vigatakAMti vijJApayati. kiM lakSaNA ? mlAnA vichAyatAM prAptA. 74. nanu iti nizcitaM hariharaviraMciprabhRtayo yAM vazAM sudhAbhi: sadhrIcI sudhAbhissahacAriNIM kRtvA stuvaMti krIDAyAM. kiM lakSaNAyAM ? madanavivazAyAM kaMdarpaparavazAyAM ye parabrahmajJA bhavanti te tAvazAM prati viSamaviSalaharImiva kRtvA stuti ata: kAraNAt he tribhuvanapate ! tvaM vadhUM rAjImatIM vidhUyasatkA vizvapAtakaharo jAtastavAptaM. 81. puna: AptachatratrayaM AptaM prAptaM chatratrayo yena asau Aptachatratraya:. kiM kRtka [kRtvA] Aptachatratrayo jAta: ? pradhAnaM madanaM hatvA moharAjaM vijitya ca. 84. rAjImatI satI iti viciMtya nemeH pUrvaM siddhiM yayau. ititI kiM ? yayA Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANikyasuMdarasUrikRta nemIzvaracarita phAgabaMdha siddhivadhvA me pati: kumAre kumAratve ca punarbrahmacarye satyapi raMjitaH sA siddhivadhUrvIkSyA draSTuM yogyA yasyA IzI kalA sA kIdRzIti. 61 87. sa nemijinapaH ciraM cirakAlaM mayyapi jane mANikyasuMdarAcArye parabrahmAnaMdaM pradizatu kathayatu saH kaH ? yo rAjImatyAH samaM raivatagirau zivapadamagAt jagAma punaH saH kaH ? yaH sanAtanyaiH puNyaiH praNatacaraNaH sanAbhavAH sanAtanyAstai; sanAtanyaiH sarvvakAlInaiH puNyaiH pavitrairnarAmaraiH praNatacaraNaH punaH saH kaH ? ya: zrI yadupatiH yadUnAM pati: punaH saH kaH ? yaH zreyovallInavaghanasamaH. [AtmAnaMda janmazatAbdI smAraka graMtha, 1936, pR.41-65] Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnamaMDanagaNikRta raMgasAgara nemi phAga (devasuMdarasUrinA ziSya somasuMdarasUri hatA. teo vi. saM. paMdaramA zatakamAM thayA. temano janma 1430 mAdha vadi 14 zukra, dIkSA 1437, vAcakapada 1450, sUripada 1457, svargavAsa 1499. temaNe stotrAdi aneka graMtha lakhyA che ane keTalAka para bAlAvabodha karyA che. temano sarva itihAsa 'somasaubhAgya' kAvya ke je bhaSAMtara sahita prasiddha thayela che temAMthI maLI Ave che. A kRti paMdaramA saikAnI bhASAno suMdara namUno pUro pADe che. A kRtinI eka prati morabInA bhaMDAramAthI tyAMnA saMghavI kAnajIbhAI pAsethI maLI AvI che. te mATe temano upakAra mAnavAmAM Ave che ane te jema che tema atra mUkavAmAM AvI che. bIjI prationA abhAve AmAM je azuddhatA rahI hoya tenuM saMzodhana thaI zakyuM nathI; paraMtu koI sthaLe bIjI prato maLI Avaze to zuddha saMskaraNa thaI zakaze. atyAre to ATalAthI saMtoSa mAnavAno che. kartAe kyAMkakyAMka saMskRta-prAkRta padyA mUkela che. bhASAzAstrIne A racanA ati upayogI nIvaDaze. pratino lekhanakALa rA. manasukhalAla kiratacaMda mahetA vi.saM. 16mA zatakanI AsapAsa hovAnuM mAne che. pratanAM patra cAra che. tenI jUnI lipi vagere jotAM prAcIna prata lAge che.) [vastuta: A kRti ratnamaMDanagaNinI che. 'jaina gUrjara kavio'nI prathama AvRttimA pahelA (bhA.1 pR.32-33) A kRti somasuMdarasUrine nAme mUkI pachI (bhA.3 pR.439-41) ratnamaMDanagaNine nAme mUkI che. tyAM puSpikAmAM 'zrI kavIzvaraziroratna ratnamaMDanagaNinA kRtaH phAga: samApta:' evo spaSTa nirdeza maLe che. tyAM uddhRta thayela bIjA khaMDano aMtima zloka, jIjA khaMDano AraMbhano zloka tathA aMtano zloka 'zrI jaina zvetAmbara konpharansa heralDa' mAM chapAyelA pAThamAM nathI te navAI lAge che, kemake dezAIne hastaprata to eka ja morabI bhaMDAranI maLelI che. uparAMta, 'jaina gUrjara kavio'mAM bIjA khaMDanA aMtima zlokano kramAMka 41 ApavAmAM Avyo che, jyAre 'heralDa'nA pAThamAM prApta aMtima zlokano kramAMka 44 che, joke eno kramAMka 40mo gaNavo paDe evI sthiti che. e ja rIte, 'jaina gUrjara kavio' mAM trIjA khaMDanA aMtima zlokano kramAMka 34 che, jyAre 'heralDa' mAM prApta aMtima zlokano kramAMka (AraMbhamAM eka zloka umerAyA pachI paNa) 38 che. Ama kema banyuM che te kahevaM muzkela che. ahIM 'jaina gUrjara kavio' mAthI prApta thayelA vadhArAnA aMzo umerI lIdhA che. ratnamaMDanagaNinI guruparaMparA be prakAranI maLe che - somasuMdarasUri-sAdhurAja-naMdiratnaziSya (jaina gUrjara kavio) tathA ratnazekhara-naMdiratnaziSya (jaina sAhityano saMkSipta itihAsa, phakaro 752; jaina saMskRta sAhityano itihAsa, bhA.2, pR.172). uparAMta keTalIka kRtio paratve ratnamaMdira ane ratnamaMDana e be nAmono goTALo paNa Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnamaMDanagaNikRta raMgasAgara nemi phAga 63 thayA karyo che (juo jaina sAhityano saMkSipta itihAsa, phakaro 752, 761, 763 tathA jaina saMskRta sAhityano itihAsa bhA.2, pR.172, 227, 231). e banne gurubhAIo hovArnu paNa kahevAmAM AvyuM che. ratnamaMDana/ratnamaMdirane nAme noMdhAyela 'bhojaprabaMdha' saM.1517nI racanA che, ane 'sukRtasAgara' nI hastaprata le.saM.1510nI maLe che. tethI kavino kavanakALa saM.16mI sadIno hovAnuM nizcita thAya che. prastuta kRti ane 'nArInirAsa phAga' e be gujarAtI racanAo kAnAma ratnamaMDanagaNi ja dharAve che. kavi vize vizeSa mAhitI mATe juo jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti bhA.1, pR.76-78 tathA gujarAtI sAhityakoza khaMDa 1, pR.341-42. A kRti 'zamAmRtam' (saMpA. munizrI dharmavijaya)mAM paNa chapAyelI che. paNa tyAM e 'heralDa' mAthI levAmAM AvI che. saMpAdake pAThanI azuddhi dUra karavAnI koziza karI che, paraMtu svIkArya che ke haju azuddhi rahe che. emanA pAThamAM keTalIka zuddhi thaI che to keTalIka vadhArAnI azuddhi paNa pravezI gaI che. keTaleka sthAne mudraNadoSa paNa haze. ahIM pAThazuddhi mATe 'zamAmRtam'nA pAThanI paNa madada lIdhI che. - saMpA.] prathama khaMDa OMkArapraNidheyAya prANinAM trANakAriNe, tamAlazyAmalAMgAya zrInemisvAmine namaH. 1 kAvyaM smRtvA tAM kavimAtaraM dharati yA zrIpustakaM ballakIdaMDaM pAMDukamaMDalUjjvaladalAMmbhojaM caturbhiH karaiH, zrI neme: paramezvarasya yamakAlaMkArasAraM mana:smerIkArakaraMgasAgaramahAphAgaM kariSye navaM. 2 rAsaka samaravi sArada sakala visArada sAra-dayApara devI re, gAisu nemi jiNiMda niraMjana raMjana jagaha namevI re. 3 ravitali varataIM sorIa puravara avaranayarasiMgAra re, samudravijaya tihAM rAja karati pati ratipatinau avatAra re. 4 AMdola ratipatinau avatAra, avihaDa bhaDa-bhaMDAra, pratapaI jitaripu e, samudravijaya nRpU e, paTarANI puNi tAsa, garUA guNa-AvAsa, rUpiM ratiM navI e, sohai sivAdevI e. 5 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha aparAjita abhidhAna, pariharIya vara vimAna, kAtI vadi bArasiM e, ravi Ugama disiM e sivAdevI-Uari Upanna, cihu nANe saMpanna, bAvIsamau jiNavarU e, cauda supanadharU e. 6 . sapana lahaiM hIDolATaiM, khATaiM pauDhIya devi, gorI pIna payoharI, uharI mAhiM savevi. 7 pahilauM pekhaI e gayamara, amara gaiMda udAra, vRSabha kapUrarasAmala, sAmala siMga siMgAra. 8 caMdradhavala paMcAnana, kAnananAyaka eka, disigaja vihia sudhArasi, sAra siri abhiSeka. 9 dIhara Dhodara [ToDara] navasara, navasara madhukaravRMda, suMdara amIyarasAgara, sAgaranaMdana caMda. 10 diNayara tejiM dIpatau, jIpata[u] timira abhaMga, sovanadaMDi dharI dhaja, kIdhau malijasu gaMga. 11 maMgala kalasa amIbhariu, kaMThiM parIThIa mAla, padamasarovara nirmalu, jasu jali ramaI marAla. 12 motIa-maNi-rayaNAyara, sAyara khIra-nihANa, jhagamagatuM maNi-rayaNa, nayaNarnu ThAma vihANa. 13 bhAsura gayaNi garUaDau, rUDaau rayaNanau reDa, pAvaka dhUma navi dharatau, karatau ma nImeDu. 14 kAvyaM evaM varNitavAraNAdivividhasvapnAvalIsUcitasvarlokAvatArAspadIkRtazivAdevIpavitrodaraH, deva: zrAvaNapaMcamInizi nizAratnAMzunazyattama:stomAryaM janurAsasAda jagatAmAnaMdasaMpAdakaM. 15 rAsaka zrAvaNa zudi paMcamI dina janamIu, namIu surAsura TolaI re, vAjaI vAjitra huiM amara mAnava raMga, navaraMga nArI gAi dhaule re. 16 suratarUkusumasamUhaiM variSaiM amara anekaiM re, khIrasAgari-jali kanakakalasa bhari jina abhiSekaiM re. 17 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnamaMDanagaNikRta raMgasAgara nemi phAga AMdola jina abhiSekaI raMgi, sovanagira-zRMgi, sakala surAsurU e, bhAviiM bhAsurU e. samudravijaya AvAsa, mUMkaI jananI pAsi, jAiM save suravarU e, aMbari tarUvarU e. 18 mANika hIrai jaDiuM, sAra sovana ghaDiuM, pauDhaNi pAlaNauM e, tasu ralIAmaNau e. mANika-rAmekaDAM, Upari kanakakaDAM, hAMsarU AlIi e, talai talAi e. 19 phAga navala talAi pauDhaNi jAdara vI[cI?]ra, aMgi suMAlima-AgalaM AMgalaM navaraMga hIra. 20 DAvaI aMgi caDAvaI raMgi laDAvaI devi, vArai[vAraNai ?] nemiha vAra doSa nivAraI kevi. 21 kAvyaM prApte dvAdazame dine yadupatinA kAryacaryotsavaiH satkRtyAsanadAnapAnavidhinA teSAM samakSa nRpaH, rAjyA sArdhvamariSTanemiriti tannAmAbhirAmaM dade nemirlAlitapAlita: sukiyata: kAlAdyayau yauvanaM. . 22 kAyavarNanaM rAsaka nemikuMara-aMgi avatariuM yauvana sovana viNa siNagAra re, tava mani mohai suranararamaNI ramaNIya rUpabhaMDAra re. 23 brahmAraiM karatAM navauM e sAmalavana machavananu huM anaMga re, nIlakamaladala toli suMAlima kAlima-guNadhara aMga re. 24 AMdola kAlima-guNadhara aMga, pagatali alatA raMga, kelIthaMbha kUalI e sAthala jUMalI e, kaTi jisiu kesari-laMka, nAbhI gaMbhIra nikalaMka, uravari unnatU e zrIvaccha laMchitU e. 25 kusumakalI jima ati AMgulaDI dIsaMti, kaNayara-kAMbaDI e, lAMbI beha bAhaDI e, saMkha sarIkhau kaMTha pragaTiu guhira ukaMTha, khaMdha dhuraMdharU e, adhara be raMgadharU e. 26 phAga adhara kuMara kerA tuDiM rAtuDiM caDaiM pravAla, kaMpai DAlia jIbhaI, jIbhaI vijita pravAla. 27 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha sakala karI nija dAsikA nAsikAi zukacaMca, vadana caraNa kara jualAM kUalAM padama e paMca. 28 nemi taNau muhu bimaNima caMdra acchai nisidIsa, daMta nahI eha UjalI jhalahalaI kalA batrIsa. 29 locana vikasita kamala ki amalakiraNa aNIAla, he hara tujha sasimaMDala - khaMDa lahIuM eha bhAla. 30 kAvyaM ( zArdUla0) daMtA dADimanI kulI, adhara be jAcI pravAlI jisI, kIjai khaMjana paMkhi aMkhi sariSA dhArA jisI nAsikA, sArI sagiNi sAmalI bhamahi be vAMkI valI vINaDI, kAlI kiMbahunA kumAra kira e pIjAi lagalaga lahI. 31 yauvanavarNanaM rAsaka avatariA iNi avasari mathurAM purisarayaNa navaneha re, sukhalAlita lIlAM pariti atibala baladeva vAsudeveha re. 32 vasudeva rohiNI devakInaMdana, caMdana aMjanavAna re, vRMdAvani yamunAjali niramali ramali karaI gAI gAna re. 33 AMdola ramali karaMtA raMgi, caDai govarddhanazRMgi, gUjari govAlaNI e, gAI gopI siuM milI e. kAlI nAga jala - aMtarAli, komala kamalinInAli, nAkhiu nArAyaNi e, ramali-parAyaNI e. 34 kaMsa mAlAkhADai vIra, pahutA sAhasadhIra, behU vAI bAkarI e, balavaMtA bAhiM karI e, balabhadra baliA sAra, mAriu mauSTika mAla, kRSNi bala pUriu e, cANUra curiuM e. 35 phAga mauSTika cANUra yUriya, dekhIya UThiu kaMsa, navabalavaMta nArAyaNiM, tAsa kIdhau vidhvaMsa. 36 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnamaMDanagaNikRta raMgasAgara nemi phAga kAvyaM kaMsadhvaMsasametya durddharajarAsaMdhatrikhaMDAdhipe sadyaH krodhamupAgate yadumahIpAlAH samudrAdaya:, AdAya svaturaMgavAraNaparIvArAdi vArAMpaterAzAyAM kSitimaMDanaM sajaladhisaurASTradezaM gatAH. 37 iti raMgasAgaranAmni zrI nemiphAge janmotsavavarNanaM prathama khaMDaM. khaMDa bIjo vAsatave, zrInemipramukhaprauDhayadUnAM zakrAdiSTAM purIM cakre zrIda: saurASTramaMDale. rAsaka soraThamaMDali dhanadi iMdra- AisiM kAraNa naba[nava ?] bArI re; dvArikA nagarI sovana dhavalahare dhavalahare sAgari-habArI re. 1 uttuMga toraNa maNimaMDapa manohara haragiri - harAvaNahAra re; tI nagarI ati rUaDAM jinahara, haraI rayaNi-aMdhakAra re. 2 AMdolA haraiM rayaNi-aMdhakAra, jhalahalatAM maNisAra, hema dhavalaharU e, kanaka kalahema dharU e; kaDi AvA khaMbha, koraNI AdalA thaMbha, raMbha ki pUtalI e, maNibhamarI bhalI e, 3 dIse nagari yuvAna, suMdara sovanavAna, anaMga-saMjIvanI e, ghari ghari padaminI e; yAdava puravAsI, cahuMTAM caurAsI, sovana - pAvaDIe, jalabharI vAvaDI e. 4 phAga vAvihi raMbha samANIya pANIyahAri suraMga, gaukha jAlI matavAraNAM bAraNAM toraNa jaMga. 5 navaraMga caMdraA phAlIe mAlIe khelaI nAri, avara Upama devA TalaI, vATalaI hemapagAri. 6 rayaNa - kosIsAM-uli re poli re kanakakapATa, maNimaya toraNa Upari drU pari avicala ghATa. 7 khaTa ritu maMDita upavana pavana hIMDolita DAla, tarUari parimalavAsita nAsita ravikaravAla. 8 67 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha AryA nAnA vAsa vimAna-mAva[mAna] rAmA surAmarIva ramyA, amaranagarI samAnA dvAravatI nAma nagarIyaM. 9 dvArikAvarNana rAsaka tINI nagarIiM jarAsaMdha-vidhvaMsaka sakala yAdava-deviMda re, sayata ratanavaMta rAja karai hari harikula-kamala-diNiMda re. 10 AyudhazAlA gayuM ekadA goviMdanI iMdanIlavanna udAra re, khaDga-gadAdika Ayudha zaramati ramatiM nemikumAra re. 11 AMdola ramati nemikumAra re, zaramaiM harakha thAya re, zAraMga caDAvai e, zaMkha vajAvai e; dhanuSa taNe dhoMkAri, zaMkha taNe ukArI, DolaI DUMgarU e. 12 nAdi bhariu baMbhaMDa, khiNi thaMbhiu mAtaMDa, pRthavI tharaharI e, mani camakiu harI e; jayajayakAra karaMti, sura kusume varisaMti, nemi tihAM thiu e, kAhna kanhai gayu e. 13 phAga nemiM siMhAsaNi thApIya ApIya bAMha murAri, tava balagarava-karAlIya cAlIya nemikumAri. 14 harikula-kAnini rAcai e sAcai e nemi rasAla, bAMha-DAlaI pikano lai e Dolai e kaMsanau kAla. 15 nemi bhujAbala jANIya ANIya kesavi saMka, lesii e mAharU Aja e rAja ehu nikalaMka. 16 kAvyaM rAmo jaMpai nemi nibbharabhuAdaMDANa caMDaM balaM, jANeUNa visAlarajjaharaNA saMkAkulaM kesavaM, so rA[jjaM] narakaMta micchadi kahaM tAruNapuSpovijo, jogiMdo pariNedi nega taruNiM veraggaraMgAdaro. 16 phAga iNiM vacani amIsarikhaiM e harikhaiM e sIkhavai rAya, batrIsa sahasa aMteurI neurI nirUpama pAya. 17 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnamaMDanagaNikRta raMgasAgara nemi phAga kAminIjana-manamohaga sohagasuMdara deha, nemi manAviu ramaNIya, ramaNI pariNavau eha. 18 zloka yAvadAzAsitAdezA: zrInemiramaNecchayA, aMta:purye vineyAMti vasaMtastAvadAvagaman. 19 rAsaka avasari avatari rati madhumAdhavI mAdhavI-parimala-pUrI re, kusuma-Ayudha lei vanaspatI savi rahI, virahI Upari sUrI re. 20 madana raNaMgiNi sArathi, parimalabhari malayAnila vAI re, subhaTi ki madhukara karaI kolAhala, kAhala kokila vAiM re. 21 AMdola koila vikha[va]yaNI, madirArUNa-nayaNI, nAra ki marahaThI e, vani vani baiThI e. paMthIprANa pataMga, kAlauM kAjala bhRga, caMpaka dIpakU e, vanaghara-dIpakU e. 22 kusumita e karUNI, jANe kiri tarUNI, madhukarazreNI e, teha siri vINI e. jaMbIra bIjaurI, veila vaulasiri; pADala pAradhI e, madhurasa-vAridhI e. 23 phAga vADIya savihu kusumAyudha-Ayudha-zAlA havaMti, bhamara rahaiM tihAM pAharI, mAharI e manabhraMti. 24 sevaMtrI phUlaDai mahura ara[sara?], mahuara rA java dITha, mugadha bhaNaiM tava rAhUu, AhUu caMdrI baiTha. 25 kAvya AvI e madhumAdhavI rati bhalI phUlI save mAdhavI; pIlI caMpakanI kalI mayaNanI dIvI navI nIkalI, pAmI pADala kevaDI bhamaranI pUgI rUlI kevaDI; phUle dADimi rAtaDI virahiyAM dolhI hui rAtaDI. 26 phAga sulalita caraNaprahAriiM mAraiM kAminIloka, adhika vihasaMti abhAgIyA tahavi azoka. 27 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha sabhANI nAri, kucabhari karaI parIraMbha raMbhA vani vani kusuma romAMkura kurabaka dharaI apAri. 28 pUraI SaTpada UlaTa phUli [...]TayAM vanakhaMDa, tribhuvana madana-mahIpati dIpi ati pracaMDa 29 kAvya uDhI cAdara cIra suMdara kasI dIlI kaso kAMcalI, AMjI locana kAjale siri bharI sImaMta siMduranA, lei sAthiI nemikuMvara save goviMdanI suMdarI, vADIe girinAra DUMgara gai siMgAriNI khelivA. 30 rAsaka vasaMtakhelaNi leI sAthiI devara, devaramaNi sama gorI re, pahutalI girinAra giri aMbAvani bAvanicaMdani gorI re. 31 anaMga-jaMgama-nagarA bahuvidha pari pariNevA manAvaNahArI re, lalATaghaTita ghanapIyali kuMkuma kumara ramADe nArI re. 32 AMdolA kumara ramAi nAri, hIMDole hIMcaNahAri, ucchaMgi baisArI e, sayari siMgArI e, thAi maNi thora, dolai dIhara dora, kaMcaNa-cUDI e, raNakaI rUyaDI e. 33 deuramAra uravari hAra, vaulasirI sukumAra, nava nava bhaMgI e, kusumacI aMgI e, trIkama - tarUNI tuMga, viracai sucaMga, ati aNIyAlauM e, khUpa khUNAlau e. 34 phAga khUpa khUNAlau vici vicitra kusuma racai khemi, atihi alaMkRta kalIhari hariramaNI liI khemi. 35 kanaka caukIvaTa mAMDatI [...] hA [sya ] rasa pUri nemi ramADaI sogaThe, soga ThesaI savi dUrI. 36 aDhaIA malayAnila pADita jala-ukalI. ukalI catura duAri tu, dhanadhana teha jali vilasataI savi alavesari, vigalita kAjala kuMkuma kesari, ti sari sIhari nAri tu, dhana dhana0 37 vanakhaMDamaMDana akhaMDa khaDokhalI, Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 ratnamaMDanagaNikRta raMgasAgara nemi phAga jhagamaga jhagamaga jhAli jhabUkaI rimijhimi rimijhimi jhaMjhara jhaNakaiM, jhIlai jhAjhai nIri tu, dhana dhana0 surabhi salilabharI sovana sIMgI, kesava suMdari sakala suraMgI, sIMcaI nemisarIra tu. dhana dhana0 38 iNa pari vividha vilAse ramaNIya, nemikumara mani acila jANIya, pANIya ramali majhAri tu, dhana dhana0 vAni jisI hui caMpakanI kalI, rUpi karatI apachara nIkalI, nIkalI bAhiri nIsarI, sarIri karaiM siNagAra, pahiraiM cIra manohAra, ramaNi kusuma-sukumAra. [dhana dhana0 39] nemi pAga paDI ima bhaNai, amha bhaNI kari-na pasAu, sAva salUNa tuM mAni-na mAninI pariNau bhAu, nemi kadAgraha bhAgau lAgau maunanai raMgi, tava mani mAniuM jANIya rANIya UlaTaI aMgi. 44 [40] [ityAnaMdena suMdaryo medinImaMDanaM purI, Agatya satyabhAmAdyAH zrIkRSNAya nyavedayat. 41] iti raMgasAgaranAmni zrI nemijinaphAge vivAhAkAravarNanaM dvitIya khaMDaM. trIjo khaMDa [gaurI pInapayodharA zazimukhI baMdhUkaraktA dharA hIrAlIramaNIyadaMtakalitA varNollasallocanA, kanyA komalapANipAdakamalA mattebhalIlAgatigoviMdena mudograsenasavidhe rAjAmatI mArjitA. 1] gAjaMtI gajageligaMjanagati gorI guNe AgalI, sArI sAva salAvaNI sarasatI sA dIsatI suMdarI, mAgI nemivivAha kAraNi karI kanyA kulINI kalAvaMtI kuMari ugrasenakulanI goviMdi rAjImati. 2 rAsaka ugrasenabhUpati-saMbhava kanyA, dhanyA guNaha nidhAna re, goviMdi mAgI subhagimAguNabhAjana rAjImatI abhidhAna re. 3 sakala maMgalakara leiya alagana lagana lagana ucchAha re, alaMba paTaulAM bAMdhIiM mAMDavi mAMDavi mADa vivAha re. 4 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha AMdola mAMDava racaiM visAla, caMdUaDA causAla, maNimotI-bhariA e, dIsii siri dhariA e. ratanakhacitAci thaMbha, hemaghaTita siri kuMbha, mANika dIvaDA e, dIpaI rUaDAM e. 5 iMdradhanuSaAkAri, taliAtoraNa bAri, maNi-hIrAlI e, vana-khAlI e. saMgrahiAM ati aNIAla, suMdara dhavala visAla, nAgarakhaMDaDA e, pAna akhaMDaDAM e. 6 phAga saMgrahyAM raMga sanAgara nAgarakhaMDaDAM-pAna, paradhana madhukara-ghRte karI te karIiM pakavAna. 7 mAMDIiM maNimaya bhAjana, sAjana jimaI vivAhiM, mUkIiM pakavAna zAli re, dAli reliI ghRta mAhi. 8 kAvyaM [zArdUla0] mUkIiM pakavAna vAni dhavalAM desAurI sUkhaDI, pIlI dAli akhaMDa zAli surahuM ghI sAmaTAM sAlaNAM, TADhAM Dhepa dahIM aukhari caluM gaMgAjale ujvale, kAthe kevaDIe kapUra sarise taMboli pAnAulI. 9 rAsaka nemi aneka pari kAminia mugadha dugadhajaliM aMgholaI re, paMcazabada vividha dhavala diiM guhirA muhi rAtA taboliI re. 10 bAvani-caMdani UgaTi sAraiM, kAraiM savi siNagAra re, hIrAlaga[hIrAgala] aMgi kRSNAgurU bahikaI, lahakaI kuMDala-hAra re. 11 AMdolA lahakaI kuMDala kAni, samiravimaMDala mAni, mukuTa manoharU e, siri sobhAkarU e. nIlavaTi tilaka vizeSA, nayaNe kAjalarekhA, vadani taMbolU e, pagi kuMkU-rolU e. 12 uravari navasara hAra, nava jaladhara jima dhAra, maNirUci pIyalI e, vicivici vIjalI e. mudrakI-maMDita pANi, vIravalaya bhuja-ThANi, bAMhaDI bahirakhA e, jhalake bihu pakhA e. 13 zRMgAravarNana. ima siNagArIu sArI e nArIe nemikumAra, Agali maNi-ArIsai e dIsai e sohagasAra. 14 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnamaMDanagaNikRta raMgasAgara nemi phAga 73 bhASA bAvani-caMdani gUhalI re, Upari cauka naverA re, mANika motI kero re, mAMDiu sovana pATa suMdarU e, teha Upari harakhiM thApIi, mAMDI mani UmAho re, thAla maNimaya sAhI re motIaDe (va)dhAvaI kuMarU e. 15 bhadra jAtika dhavala mayagili sivAde-kuMarU e, sobhAgasuMdarU re, caDiu jisiu hui puraMdarU e, bahini bAlA pUThi baiThI, lIlA lUMNa UtArai re, dRSTidoSa nivArai re, upari dhariuM meghADaMbarU e. 16 phAga siri chatra meghADaMbara aMbarakhyApaka kaMti, bihu pakhi sIkiri cAmara dhavala DhalaMti. 17 dhaula gAiM dhuri dhulahIM, dhaula hIrAulI daMti, AMgaNi avasara so lahI, solahI nAca karaMti. 18 kAvyadvayaM je gaMgAnIla kAlA kiDAhA khurAsANI(A) sIMdhala sIMdhuA kalahathA kAsmIriyA kuMkaNA, DhUMkA kAniA nakacA ni pihalA pUrva pAga nIsalA. tehe yAdavakuarA taravaryA tejI tukhAre caDyA. 19 motImaMDita suMDidaMDa saralA dIsaMti daMtUsalA. hIrAlA jhalakaMta sovana kaDI, siMdUra bhAle bhalA, ghAlI ghugharIAla pAkhara khare hIre jaDI jehanI, aMge teha gajeMdra Upari caDyA cAlaMti rANA save. 20 rAsaka mRdaMga bhuMgala bheri buraMga gabhIra sara saraNAi nIsANa vAjaMti re, daDadaDI dadAmAM devaduMdubhi mahAravi raviratha-turIya trAsaMti re. 21 pAlakhI turIya ratha gayaMda ADaMbari, aMbari amara nihAlI re, chatra dhajA alaMba sIkiri cAmaradhara sadhara jAna hiva cAlI re. 22 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha AMdolA toraNa pahUtI jAna, mAgata dIjai dAna, vAjitra vAjaI e, aMbari gAjaiM e, baiThI rayaNa-gavAkSi, catura cakita hariNAkSi, rasi rAjImatI e, nemi nihAlatI e. 23 rahiu toraNa-bAri, suNIya pasUya-pokAri, pazUa melhAviA e, bhaya bharatAviA [abhaya varatAviA] e, mayagala vAlI nemi, pahutau nija gharI khemi, rAjali halavalI e, tava mahIyali DhalI e. 24 phAga vIjaNe karaI sakhIjana, vIjana rAla jayaMti [rAjalavaMti ?], upari tApanikaMdana, caMdanarasiM varisaMti. 25 cetana pAmIya rAjali, kAjali kaluSita dRSTi, vilapati viraha dekhADatI, pADatI AMsua vRSTi. 26 pIDaI kAI bApIyaDA, prIyaDA-viraha-viSAdi, prANa hare [chai moraDA?], moraDA madhura ninAdi. 27 raDaI paDaI loTaI e, moTai e kaMkaNa phAra, gamaiMya nahIM aMgi neura, keura kari uri hAra. 28 rAjali virahaI pUria, [...] avara kumAra, nemi niraMtara samarati, samarati patiguNa sAra. 29 dAna saMvatsara deiya, leiya saMyamabhAra, nemi karaiM paNi te savi desavidesa vihAra. 30 eSA gAthA Aso amAvasIe diNaMmi siri nemi jiNavarideNaM, patte kevalanANe kuNaMti devA samosaraNaM. 31 saMskRta rAsaka surapatayo vidadhati samavasaraNamazaraNazaraNamudAraM re, rajatakanakamaNisAlasaDaMbaramaMbaragatarucibhAraM re. 32 sakala-milita-vRMdAraka-dAnava-mAnava-nAyaka-lokA re, madhukara-nikara-aMba-makaraMda pAraNakAraNa vilasadazokaM re. 33 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnamaMDanagaNikRta raMgasAgara nemi phAga 75 AMdolA prathama azoka vizAla, phulapagara sukumAla, nAda manoharU e, caMcala cAmarU e. hemisiMhAsaNa kaMta, bhAmaMDala jhalakaMta, duMdubhi aMbari e, triNi chatra Upari e. 34 ima prAtihArija ATha, kasara jito na gupATha, racaiM puraMdarU e, bhUri bhagatidharU e, pAlIya jinavara pAsi, saMyama mana-ullAsiM, sivapuri puhUtI e, rAjamatI e satI e. 35 phAga dhavala AsADhanI AThami nAThamahA meva nArI, nemi jiNesara sivapura bapuri gayu girinAri. 36 zloka zrImAnnemijino dIkSAjJAnanirvANalakSaNaM, kalyANakatrayaM leme girinAra-girIzvare. 37 kAvyaM devo raivatamaulimaMDanamaNirdevIzivAnaMdana: svAmI yAdavavaMzavAridhihariH zaMkhAMkita: zyAmala:, zrInemirjagadekamaMgalakara: kaMdarpadapiho bhUyAdujjvalasomasuMdarayazAM zrIsaMghabhadraMkara:. 38 [zrInemiH zaraNAgatAMgivihitatrANa: zriyAM kAraNaM zaMkhAMka: sukhakArako marakatazyAmAbhirAmadyutiH, kaMdarpadvipakesarI harikula zrIsuMdarImaMDano bhUyAdujjvalasomasuMdarayazorAzi: sa vaH saMpade. 39] [- iti maMDanapadAMkamaMDite raMgasAgaranAmni zrI nemijinaphAge tRtIyaM khaMDaM samAptaM. zrI kavIdharaziroratnaratnamaMDanagaNinA kRta: samApta:.] - iti zrI neminAthasya navarasAvidhanaM bhavikajanaraMjanaM phAgaM samAptamiti. (patra 4, morabI bhaMDAra, hastalekhano kALa vi.saM.16muM zataka AsapAsa. A prata tA. 14-10-09mAM rAjakoTa sAhitya pariSadamA mokalAvelI mukAyelI hatI.] [zrI jaina zvetAMbara konpharansa heralDa, julAI 1917, pR.210-14 tathA ogasTa 1917, pR.237-44] Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 labdhivijayakRta neminAtha phAga stavana [gujarAtI sAhityakoza khaMDa 1, pR. 379 para A kRtinI saMbhavata: 'jainayuga' ne AdhAre ja noMdha levAI che, paraMtu kaviparicaya prApta nathI. vastutaH A tapagacchanA guNaharSazi. labdhivijaya (jaina gUrjara kavio, bhA. 3, pR. 281 - 87 tathA gujarAtI sAhitya koza, khaMDa 1, pR. 379) hovAnI saMbhAvanA che. 'jaina gUrjara kavio' mAM emanI traNa kRtionI eka hastaprata emanA ziSya AnaMdavijaye lakhelI noMdhAyelI che ne A neminAtha phAganI hastaprata paNa e AnaMdavijaye lakhelI che. guNaharSazi. labdhivijayanI 'dAna zIla tapa bhAvanA rAsa' vagere RRNa rAsakRtio saM. 1691thI 1701nAM racanAvarSo batAve che. saMpA. ] 90. paMDita pravara paMDita zrI zrI zrI zrI zrI labdhivijayagaNigurUbhyo namaH . rAga tribhaMgI mAnani mahiali, samarI maMgalakAraNe sAradamAya, nemi niraMjana chayalachabIlo, gAvata saba sukha thAya. 9 rAmati khelanAM ho, aho mere lalanAM, raMgilI jovanavaya jadurAya, milie manamohana melanAM [mere lalanAM] ho. AMcalI. cUA caMdana caMga camelI, tela phulela jabAdi, lAla gulAba abIra uDAvata, goviMdagori rameM unamAda. raMgI. 2 nArAyaNa ora naimi niraMjana, sola sahasa vrajanAri, khelata hiM khaMDokhali - nIreM, jhIlata yuM gaja revAvAri raMgI0 gori si bhori si thori si kAma si, aMkhu meMdAna calAveM, mAnuM do rUkhamani veNi banAya sira siMtho, samArI Apa, nayanabAna bhamuha caDhAi cApa. raMgI0 AgiM ThADhI Aya 6 mAnu mahI milaneM aba Ayo, maMgula hiMgula ArUNa kAya raMgI0 nehagalI sabeM sahelI, hari sanakArI nAra, lAja kahA, inasuM tumha khelo, nayananI kari manuhAri. raMgI0 caMga mRdaMga veNu zrImaMDala, kaMsAli, tavala tAla Dhola daDadaDI bheri napherI, bAjata gAvata gIta kastUrI kapUra kumakumA, kesarako bahu bhari bhari sovina suMdara siMgI chAMTata Apa rahI eka tIra. raMgI0 rasAla. raMgI0 nIra, 3 4 20 5 7 te Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ labdhivijayakRta neminAtha phAga stavana rUpamatI guli, jAMbavatI padamAvatI padamiNi, ghera liu bicameM nija deura, bhamarA bhameM yuM mohaNaveli. raMgI0 9 gorI gaMdhArI ora rAdhA, caMdakalA ati aM[caM]ga, deura - ura urasyuM prati bhIDI, pyAro prabhu lAgata hi mohi aMga. raMgI0 10 eka khaMDokhali mAhiM girAveM, eka sira nAmeM nIra, eka bhiMgAra bharI ura chAMTeM, eka uDAve anupa abIra raMgI0 11 sAThi lAkha eka koDi kalasa bhari navarAyo - jinarAja, Akula e amare navi kIno, kaisi tumha karogI aba Aja raMgI0 12 satyabhAmA sura bAni kAne suni, ora rAdhA rUkhamaNya, palava chori dio tumha inako, ehi kariNe aba kArUNya. raMgI0 13 kIo byAha sunI amha bayanAM, satyabhAmA kahe sAca, cakita thaI ThADho rahyo AgeM, mukhathI kachu na hI nikasI vAca. raMgI0 14 mAnyo mAnyo kaheM bahu mAnini, ora brajakI saba nAri, harakhita vadana bhae goviMdA, samudravijaya sivAde parivAra raMgI0 15 goda bichAhi kaheM satyabhAmA, goviMda syuM vArovAre, vegaM vivAha karo jinajIko phari phari leuM tumhakI balihArI. raMgI0 16 suragajagAminI bhAminI bhAmA, laghu bhaginI anurUpa, isI na kAu bhuvanamiM kanyA, uravasI sarasa rAjula maMjula nayana bayana hiM, ugrasena nRpa saba guNasAgara nAgari ehiM mAnuM madanakI e rati byAha manAi byAhanakuM cAle, nemi yAdava savi prANIvadha dekhI ratha vAlyo, paramapadabhajana ke varasIdAna dei samajhAi, mAtapitA dIkha lIiM ujalagiri ApeM, rAjula sAmi kareM neminAtha dhina dhina rAjulajI, savi satiAM dukkara dukkara kAraka doihiM, janamathI je bAla brahmacAra raMgI0 21 puNyakathA kahatAM jinajIkI, pAvana bhai merI jIha, sarUpa. raMgI0 kAje. raMgI0 19 manaraMgi, sukhasaMgi. raMgI0 20 siNagAra, labadhi kahe jina nAma tumhAro, jA dina suNieM teM dhina dIha. raMgI0 22 ANaMdavijaya likhitaM puNyArthe. (patra 1, suratanA DAhyAbhAI motIcaMdanA saMgrahamAMthI.) 77 17 dhUa, bhUya. raMgI0 18 sAje, [jainayuga, jeTha 1984, pR. 357-58 ] Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 caMdravijayakRta sthUlibhadra-kozAnA bAramAsa (kartA tapAgacchanA nityavijayanA ziSya che. emanA guru nityavijaye saM.1734mAM eka svAdhyAya racI che. juo jaina gUrjara kavio, bhAga 2, naM.373ka, pR.299 [bIjI AvRtti bhA.5, pR.103]. tethI kartAno samaya te gaNavAno che. jaina kaviokRta bAramAsAnuM sAhitya puSkaLa pramANamAM upalabdha che. keTaluka meM vaDodarAnA mArA mitra rA. maMjulAla majumadArane mokalelaM te temanI pAse che. teo eka pustaka rUpe prakaTa karavAno manoratha sevatA hatA, paNa haju te pAra paDyo nathI. ApaNI jaina graMthaprakAzaka saMsthAo AvA bhASAsAhitya para alakSa sevatI AvI che te hajuye te bhaNI dRSTi doDAvaze ?) [kRti vijayadevasUrinA rAjyakALamAM racAyelI che. eTale ene saM.1713 pahelA eTaleke saM.1700 AsapAsa racAyelI gaNavI joIe. A kRti 'prAcIna-madhyakAlIna bAramAsA saMgraha' (saMpA. zivalAla jesalapurA, 1974)mAM punarmudrita thaI che. tyAM kaviparicaya ApatAM pR.10 para A kavinI 'dhannA zAlibhadra copAI' nAme bIjI kRti hovAnu kahevAmAM AvyuM che, je kharUM nathI. e jIvavijayazi. caMdravijayanI kRti che. juo jaina gUrjara kavio, bhA.5, pR.71 tathA gujarAtI sAhityakoza khaMDa 1,pR.103. - saMpA.] 90. sakalavAcakacakracakravarti mahopAdhyAya zrI lAvaNyavijayagaNiziSya paMDita zrI nityavijayagaNigurubhyo namaH. 1 : dezI - dhanarA DholAnI Aso mAsa ja Aviu re, ghara ghara maMgala cyAra, dilarA mAnyA ! huM jAuM sAjana ! vATaDI re, UbhI nija gharabAra, dilarA mAnyA ! ghara Avo ho sujmaNa ! mo ghara Avo, morA jIvana prANAdhAra ! mo ghara Avo. ghara Avo. AMkaNI cAMdo Ugyo nirmalo re, zItala amIa jharaMta, dila. sAjana ! viraheM tAhare re, te paNa du:kha dIyaMta, dila. ghara0 2 raMgarasabhari ApaNe ramI[je] re, kIje krIDA apAra, dila. snehI [sneha] na chedIe re, jo hoi koDi prakAra, dila. ghara0 3 tujha virahe mujhaneM sahI re, mAsa varasa sama thAya, dila. prANa dharUM kima tujha vinA re ? te kahe mujhane upAya, dila. ghara0 4 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 caMdravijayakRta sthUlibhadra-kozAnA bAramAsa je jehane mana mAniyA re, te tehaneM mana deva, dila. caMdravijaya kahe sAMbhaLo re, snehanI ehavI Teva, dila. ghara0 5 2 : DhAla vichiAnI / kArtika mAsa manoharu, sakhI ! suMdara jehano vAna re, lAla, AMgaNe TahukI TADhaDI, nAricitta kaMtanuM dhyAna re. 6 vAlho sAjana koI kahe Avato, tasa ApuM sovanathATa re, lAla, valI deuM lAkha vadhAmaNI, tasa pAtharuM sakharA pATa re. vA. 7 AMkaNI suNa paradezI paMthIA ! mAharo nAha dITho kihAM e sAra re, lAla, mayagalanI pare mAcato, rUpe ratipati aNuhAra re. vAlho. 8 zUra sAhasikaziromaNi, e to suMdara rUpa apAra re, lAla, nehanipuNa guNa-Agaru, mAharo jIvana-prANAdhAra re, vAlho0 9 nArI te pUche dhari neha syuM re, paradezI paMthI aneka re, lola, caMdravijaya kahe nehathI, navi bolAe dharI Teka re. vAlho. 10 3 : dezI - sahi re samANInI mAgazara mAsa manohara Ayo, loka taNe mana bhAyo re, mAharo prItama nAvyo. vATa jouM mAharA vAlamanI, ulaTa dharIya savAyo re. mAharo0 11 sAMbhali sajana ! vinati mAharI, kAM mujha mUke nirAsa re ? tujha mujha aMtara na huto, svAmI !, tujha rahetAM mujha pAsa re. mAharo0 12 suMdara neha dharatA mujha syuM, kSaNa eka alago na thAto re, e sajana paradezI huo, tehano viraha na sahuM tilamAto re. mAharo. 13 tuM svAmI ! mujha aMtarayAmI, kSaNa eka alago na thAya re, tuM prANanAtha paramezvara mAro, tuma viNa kSaNa na suhAya re. mAharo0 14 vinati to kIje prabhu ! tehane, jehathI sIjhe kAja re, caMdravijaya kahe tehane na kijie, jehane mukha nahI lAja re. mAharo. 15 4 : DhAla - naNadalanI prItama ! e prItama ! poSa mAsa te Aviyo, je virahIne du:khakAra, vAlama ! rAta jAe kima posanI, nArIne viNa bharatAra ? vAlama ! 16 vege padhAro ho maMdire, sAro vaMchita kAja, vAlama ! nija snehI na mUkIe, sAhiba ! garibanivAja ! vA. AMkaNI. 17 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha jIvana ! e jIvana ! daive kAM virahI sarajIyAM ? je nahi puhace Asa, vA. virahaviyogI mANasAM, nizadina jhUrai nirAsa, vAlama ! vege. 18 sAhiba ! e sAhiba ! mahira ANI manamAM ghaNI, sAro ho saMge aMga, vA. neha dharI nija ghara AvI, karo aMge ucharaMga. vAlama ! vege. 19 prItama ! e prItama ! prArathIyAM pIDe nahi, je jageM uttama hoya, vA. caMdravijaya paNa ima kahe, te sama avara na koya. vAlama ! vege0 20 5 : DhAla - prIta pUravalI pAliiM - e dezI manohara mAha mAsa AvIyo, nAvyo mujha bharatAra, suguNa nara. AMbA moryA ati bhalA, koyala kare TahukAra. suguNa0 21 prIta pragaTapaNe pAliiM, pAliI uttama neha, suguNa. prArathIyAM pIDe nahI, jo jage dhariiM deha, suguNa. AMkaNI. 22 virahI ne gahilA taNI, sarakhI [jAti] jaga joI, suguNa. kAja akAja vicAraNA, tehane mane navi koi, suguNa. prIta. 23 hayaDAnI je vAratA, te avara Agala na kahevAya, suguNa. manadu:kha manamAMhi vIsame, jema kuvAnI chAMhi, suguNa. prIta. 24 moTo bola je boline, navi pAle dharI neha, suguNa. caMdravijaya kahe sAMbhalo, mANasa na kahiiM teha, suguNa. prIta. 25 6 : rAga - phAga Avyo ho phAguNa mAsa manohara, suMdara sukhakara jeha, loka rame raMge jeNe ThAme, suMdara citta dharI neha. 26 manohara phAguNa AvIo ho, jeha bhogI sukhakAra, manohara. AMkaNI dhapamapa dhapamapa mAdala vAje, tathatatha tAla kaMsAla, khelA ho khele navanava bhAMti, uchaLe abila gulAla. manohara. 27 avala kesarIA kasuMbA pahirI, hIra cIra paTakUla, kheleM khAMtiM navanava bhAteM, suMdara paherI dukUla. manohara. 28 ima ucharaMga dhare saba logA, krIDA karai udAra, paNa prItama viNa mujha na suhAve, kSati upara jema khAra. manohara. 29 prItama ! Avo ghara mAhare, pavitra karo mujha kAya, caMdravijaya paNa zIkha dei kahe, tumha mani mahira na thAya. manohara 30 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMdravijayakRta sthUlibhadra-kozAnA bAramAsa 7: DhAla caitre caMpo morIo, saphala phalyA sahakAra, koyala kare re TahukaDA, bhamara kare ho guMjAra. 31 sasanehI ! suNo vinati, moro ho prANa AdhAra ! virahaviyogI mANasAM, kAM kIdhAM kiratAra ? sasanehI !AM. 32 prANapAMhi je vAlahA, je viNa ghaDiya na jAya, teha taNe re viyogaDe, re daiva ! dekhADe kAM kAya ? sasanehI !0 33 jagamA paMDita ima bhaNe, sajana na karo ho koya, sAjanamA sukha jeTalAM, te pharIne du:kha hoya. sasanehI !0 34 vahilA Avo re maMdireM, kIje krIDA apAra, caMdravijaya kahe nArine, saMtoSe bharatAra. sasanehI !0 35 8 : DhAla - iDara AMbA AMbalI re - e dezI vaizAkha mAsa manoharu re, bhogI bhamara sukhakAra, nAri sAthe rame neha-syu re, Apa-ApaNA bharatAra. 36 suhaMkara ! Avo amha gharabAra, eha vAta che sukhakAra. suhaMkara0 e AMkaNI. tuM svAmI ! suNa vinati re, tumha mahira na thAya, uttama lakSaNa e nahI re, snehI kima mUkAya ? suhaMkara. 37 uttama sadguNa saMgrahe re, alago mUke DaMsa, nIra mUke khIra saMgrahe re, jema uttama rAjahaMsa. suhaMkara0 38 mujha-syuM tAhare svAmIjI re, na huto aMtara lagAra, have mUkI alago rahe re, te to adhama AcAra. suhaMkara0 39 vAravAra have syuM kahuM re ? tuM savi jANe, svAmi ! caMdravijaya kahe, sAMbhalI re, sAro nAracaM kAma. suhaMkara0 40 9 : DhAla - mArUjInI jeTha mAsa ja Ayo, prItama nAyo sAMi re, vAlamajI, vahilA have Avo, vAra ma lAvo kAMi re, vAlamajI ! tuM mAharo svAmI aMtarajAmI dIse re, tujha dIThe mAharAM tana mana yauvana hiMse re. 41 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha vAlamajI ! AMkaNI0 vAlamajI ! vAlamajI ! vAlamajI ! vAlamajI ! sasanehe sukha eka manamAM kUDA mohaDe ruDA bole re, teha sAraso neha kare te murkha tole re, tume to sasanehI DaMsa mukI have Avo re, te manohara kAMmakrIDA bahu sukha pAvo re, tuM mujha virahe karI bIhato svAmIsAra re, ati ganavetAM (?) alago karato hAra re, te mujha mUkI gayo sneha visArI kihAM re, have sneha dharIne vahilA Avo ihAM re, raMgarasabhara ramatAM je thai sukhanI vAta re, have saMbhAratAM [te] bAle sAte dhAta re, paradezI paMthe je cAlyA te AyA re, paNa mAharA jIvana- prANa- AdhAra ! tuM nAyA re, have vege padhAro, Atama ThAro mAharo re, darzana vAMchu, prabhu ! tujhane vAhalo tAharo re, have caMdravijaya paNa kahe sthUlabhadrane sAra re, vAlamajI ! kozA ima vinave, Ayo[Avo ] bhuvana majhAra re, vAlamajI ! 45 vAlamajI ! 42 vAlamajI ! vAlamajI ! vAlamajI ! vAlamajI ! 43 vAlamajI ! vAlamajI ! vAlamajI ! 10 : DhAla pyAro pyAro karatI e dezI AvyA he AsADha udArA, jihAM megha kare jaladhArA, jihAM mora kare kiMgArA, je sulalita janane pyArA. ho lAla. 46 mohana mana vasIo. AMkaNI0 vAlamajI ! 44 vAlamajI ! vAlamajI ! tava AyA thulibhadra aNagArA, kozA mana harakha apArA, je jANe ho jAnI udArA, vuThA dUdha sAkara jaladhArA ho lAla. mo0 47 kozAe ApI citrazAlA, tihAM rahyA comAsa rasAlA, have kozA ho vinave udArA, sAMbhala tuM vinati, pyArA! ho lAla. mo0 48 tuM bhogavi mujha-syuM bhogA, jema jAya save mujha rogA, jema harakha hove miTe zogA, sAbAsa dIi mujha logA. ho lAla. mo0 49. suNo jIvana- prANa- AdhArA !, bhogave [ vo ] bhoga udArA, e kutsita vastra utAro, caMdravijaya kahe, kozA tAro ho lAla. mo0 50 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMdravijayakRta sthUlibhadra - kozAnA bAramAsa 11 : DhAla zrAvaNa mAsa ja AvIo lAla, jhabajhaba jhabUke vIjalI ho lAla, bhogavo bhoga bhalA have ho lAla, mUkI kaThina yoga, jIvanaprANa ! mAno vinati nArInI ho lAla, TAlo kAma - kuroga. aMtarajAmI pAmIo ho lAla, bhogavi bhoga udAra, prArathIyAM pIDo nahI ho lAla, uttama e AcAra. A maMdira A mAliyAM ho lAla, eha suraMgI seja, jIvanaprANa ! A huM eha tuM prItama ho lAla, bhogavo bhoga dharI heja. jIvanaprANa ! bho0 54 have aMtara ANo kisyo re lAla, na kari tuM tANAkhaMca, jIvanaprANa ! caMdravijaya kahe, sAMbhaLo ho lAla, snehano eha saMca. jIvanaprANa ! bho0 55 lIlAvatInI dezI TabaTaba Tabake nIra, jIvanaprANa ! zItala sarasa samIra jIvanaprANa ! bho0 51 - 83 jIvanaprANa ! bho0 52 jIvanaprANa ! jIvanaprANa ! bho0 53 - 12 : uTha kalAraNI bhari ghaDo he e dezI mAsa bhAdaravo ati manoharu he, Avyo sajana ! sukhakAra, jaladhara varase neha-syuM he, bIjalI manamohana ! mAharA he, vinati mAne vela caDhI taruvara ghaNI he, janamana harakha nIlAi dharatI thaI he, UgyA harI aMkura, taTinI draha savi jala bharyA he, chAyA vAdala zazi sUra. manamohana0 58 phala pAMmyA sahu teha, karasaNI anna nipAvIyAM he, aphala manoratha mujha rahyo he, kAM ho viDaMbe nArIne he caMdravijaya kahe, teha- syuM he, tujha-myaM dharatAM neha. manamohana0 59 premavatI, bharatAra, virahaviyoga nivAra. manamohana0 60 upasaMhAra ima DhAla - tuMgiyAgira - zikhara sohe nAri kahyA pachI bole, dhUlibhadra zIla nija mane dhara tuM suMdarI ! e saMsAra ima kozA kAmini ! suNi tuM dezanA, saMdhyArAga tana dhana yovana athira jANI, dharma suM dhari sama e dezI * udAra, apAra. manamohana ! 57 kare jhabakAra. 56 aNagAra re, asAra re. 61 eha re, neha re. ima0 62 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha alagI rahe uTha hAtha mujhathI, jo vaMche kalyANa re, vaLI zIlavrata tuM dRDha pAle, eha karI mujha vANI re. ima0 63 iNi pare pratibodhi kozyA, dhana zrI thUlIbhadra svAmI re, caurAsI cauvIsI sudhI, rAkhyaM jeNe nAma re. ima0 64 zrI tapAgaccha takhata sohe, zrI vijayadevasUrIMda re, tasa sIsa mAMhe pradhAna suMdara, vAcaka savi sukhakaMda re. ima0 65 zrI lAvaNyavijaya uvajjhAya sevaka, zrI nityavijaya budha ziSya re, kahe caMdravijaya neha dharIne, sahu mana adhika jagIsa re. ima0 66 kalaza ima thuNyo svAmI zIza nAmI zrI thUlIbhadra gaNadharavaro, ati lAbha jANI sarasa vANI gAio savi sukhakaro, tapagacha rAjA zrI vijayasena(deva) sUri zrI lAvaNyavijaya uvajhAyavaro, zrI nityavijaya budha sevaka caMdravijaya jayajaya karo. 67 - iti zrI thUlIbhadra mAsa bAra saMpUrNa paThanArthaM guruNI jaDAvasarIjI. kalyANamastu. (patra 5-12, zrI muktikamala jaina mohanajJAnamaMdira, vaDodarA prata naM.2331. A prata kavinA samayanI lakhAyelI che e AdimAM potAnA gurune karelA namaskAra parathI samajAya che.) [prati kavinI svalikhita hovAnI zakyatA che. - saMpA.] [AtmAnaMda janmazatAbdI smAraka graMtha, saMpA. mohanalAla dalIcaMda dezAI, 1936] Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nemavijayakRta nemi bAramAsa ('zIlavatI rAsa' nA kartA prasiddha nemivijayanI A kRti che.) [nemavijaya tapagacchanA tilakavijayanA ziSya hatA. emanI rAsAdi ghaNI kRtio maLe che, je saM.1750thI 1787 sudhInAM racanAvarSoM batAve che. juo jaina gurjara kavio, bhA.5, pR.116-25 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM. 1, pR.226. A kRti 'prAcIna-madhyakAlIna bAramAsA saMgraha' (saMpA. zivalAla jesalapurA)mAM paNa prasiddha thayelI che. pAThazuddhimAM ahIM eno lAbha lIdho che. ___ ahIM A pachIthI chapAyelI mahAnaMdamunikRta 'nemarAjula bAramAsa' tattvata: nemavijayanI ja kRti che. juo e kRti vizenI noMdha. nemavijayanI kRtino pATha kyAMka-kyAMka mahAnaMdanI kRtinA pAThathI sudharyo che. - saMpA.] dUhA samarIi zArada nAma sAcuM, eha vinA jANIe sarva kAcu, jJAnavijJAna ne dhyAna Ape, mahiranI lahira ajJAna kApe. 1 caraNa namI gurU taNAM mAma gAuM, nemarAjulane citta dhyAuM, je prabhu satyasaMpattidAtA, e jinabhUSaNa sahI jagatrAtA. 2 nenanA heta-syuM neha jaNAve, mAsa bAre kahI prIu manAve, mAsa e mAgasira manna bhAve, rAjala, vayaNa syu nema suNAve. 3 DhAla : praNamuM re girajA re naMdana - e dezI mAgasira che hitakArI re, pyArI jove che re vATa, sahIyara nema na AvIyo, vAdhIyo viraha-ucATa. hAsya vinoda ne doharA, bhAve nahI mujha manna, citta mAMhe lAgI caTapaTI, aTapaTI boluM vacanna. 4 vanakhaMDe te virahanAM gopI gAve re gIta, nisadina samarUM re nAhalo, vahAlo more re citta. pIyu vinA dina e sakhI, nArIne jAve re nITha. sahaja saluNA re Aviye, boliye vayaNa sumITha. 5 hAya hAya sakhI ! zuM karUM, manmatha pIDe re jora, loka mAMhe ghaNuM lAjIe, kIjIe keho jhakora. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha prANa-prIu vinA kima rahe, A mujha dilanI re prIti, khaNa na vIsArUM khaMti karI, kaMte kIdhI kurIti. 6 dUhA phalyAM khetra ne khagA Ave, gopI binodanAM gIta gAve, teha suNi mohanAM moha vyApe, prIu vinA virahiNI kima dhrApe. 7 rosa kisyo iNa posameM, dosa vinA, jaganAha, viNa bolyAM kima dIjIe, vAlaMbha, dilano re dAha. avaguNaneM guNa lekhave, je hoya catura-sujANa, tapa japa mukIne vegalo, Avo-ne jIvana-prANa. 8 eka ghaDInI re prItaDI kima mUke uttama jeha, chayalachabIlA re rAjavI, chiTakI na dIje re cheha. uttama eha AcAraDo, janama lageM vahe neha, phATi paNa phITe nahI, jema paTole re reha. 9 phulyo te maghamagha mogaro, ullasyAM tanna kaThora, citaDe re cAlA mAMDiyAM, dilla ghUme ghamaghora. cIra pItAMbara cosarA, ura Thavyo motIno hAra, rakhe jANu prIu ! pahelaDI to, bhogave thaI bharatAra. 10 tUM upagAriyo tUMhi ja Iza, kahuM etalaM tujha nAmi sIsa, mahira karI mohanAM maMdira padhAro, nArinAM nehanAM nayana ThAro. 11 [DhAla] manoratha mAharA mana mohe rahyA re hajAra, sukhadukha mananI re vAratA, koNa suNe nirdhAra. jehane mana cha re nehalo, te bhame vikalazarIra, ketakI vinA jima bhamarane, bhAve na phulakarIra. 12 grahaNA utAryA re gahabarI, purUSa na rAkhuM re pAsa, bhola bholave bhAminI, madana taNI dharI Asa. sajanI, seja-talAine, huM sevU dIna ne re rAta, prIyu paradese sidhAviyA, rakhe hove kisI ghAta. 13 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 nemavijayakRta nemi bAramAsa tADhi re gADhA parAbhavyA, Ahi ja sunA AvAsa, thara thara kaMpe re dehaDI, mukyA jeha nirAsa. suMdara seja game nahI, sutAM re nIMda na Aya, tohI vinA prabhu mAharA, iNI pari dina kima jAya. 14 dUho ima na kIje suNI prANanAtha, pAlIiM prItaDI grahIya hAtha, mayaNano vAsa e mAsa phAga, sAmI, saMbhArIe eha lAga. 15 [DhAla] phAguNanA dina phUTarA, AkarA (lA)ge re mujjha, virahe tape tana komala, mana bhAve nahI tujha. kei khele lAla gulAla-suM, abIra aragajA pyAla, huM rahI eka dobhAgiNI, AvyA na nAha mayAla. 16 smara saMtApe, sAhelaDI, bhedI rahyo mujha deha, ApaNapuM kima rAkhasyuM, pohate yovana-veha. prIunA vinA iNa maMdira, manamatha kerA re cora, duHkha Ape dUNe dehaDI, uThyA tanane phora. 17 ke jina pUje re padaminI, bhAminI Apada dUri, ke nRtya nAce navanavo, pAya pakhAle kUra. ke prIu-saMge raMge, DhaMge khele bahu khyAla, sarikhA sarikhI joDI milI, khele phAga khUsyAla. 18 dUho premadA manamatha-jora pIleM, DasI nAgaNI jema Dole, have sahI rAja[la] citta thApeM, citramA nema e duHkha kApe. 19 [DhAla] cihuM dise taravara cItA~, [nItaryAM] caitre suvAsa, jAi jUi navamAlatI, mogarA marUA je khAsa. damaNo caMbelI re caMpake, SaTapada lAgA re citta, nema taNI huM vATaDI, iNI rIti jouM re nIta. 20 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha niThura hajI lAjeM nahi, je kare vanameM guMjAra, ramaNa vasaMta AvI milyo, bhUmi taNo bharatAra. parimala Ave re kusumanA, bIDuM huM nija nAka, prIu vinA sI sugaMdha tAM, madane mukI ghaNuM hAka. 21 maMdira sune re mahilA taNuM, mohana kima rahe manna, kokila kala kujita kare, tima dahe virahiNI- tanna. nayane re nIMda Ave nahI, ati tIkhI caMdanI rAta, [kha] rahI prIu prIu jIbhaDI, vAlhA vichohyAMnI vAta. 22 virahiNI virahanI sAMkalI, rAtaDI gamIe re kema, [nIra vinA jina mAchalI, nema vinA nisi ema. ] kema gamu ghaDI, sAhiba, khiNa varasAM so re thAya, praharanI sI vAtaDI, mAsa varasa kima jAya. 23 dU virahanI vedanA jagati moTI, prIta vinA nAri saMsAra khoTI, khiNi khiNi nemanI vATa jotI, sahIyaro utarI citta - hutI. 24 [ DhAla ] vaizAkhe re vana pAkIyAM, bhAviyA dADimI kAma, rAjAdanI ralIyAMmaNI, jAMbU kadalI suThAma. Avo hita dharI cita-sUM, prIsyuM kAtalI lAkha, aMba taNI je pAkI, bAkI sAkara-drAkha 25 chAkI manamatha mAnanI, phulI jima vanarAya, virahI suNI [bhI] mukhi bolaDA, unmatta tima unmAya. kehane dAkhu sAhelaDI, A mArA mananAM re dUkha, maMdara sunAM, e dehaDI, prIu pekhyAM hoI sukha. 26 nAha niThura, navi kIje re, ema visAsI re ghAta, ko na kare tima teM kayuM. saghale paMcAsye re khyAta. virahaNI tana navi olakhe, te syuM lakhe mana-vAta, AkalI prANa prIu vinA jAyeM che dinarAta 27 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nemavijayakRta nemi bAramAsa dU paNi jagi jANane syuM kahIje, mUrkhane veNamyaM sIkha dIje, to have neTha e jyeThe ja Ave, kalA kAminI keli suhAve. 28 [ DhAla ] jyeTha tape ati Akaro, sI karo evaDI dhIja, Avo to uSNa nivArIeM, sIta saMcArye patIja. paMthI paNi paMthI AkalA, nArine milaya aneka, pAe paDI, prabhu, vInavuM, ANA ne citta viveka. 29 agani taNI pari parajale, uttama eha AvAsa, bhUmi tape ati bhUMDI re, kima rahe tanameM re sAsa. khiNa maMdira khiNa bAhira, rayaNI kema vihAya, prItama - vihUMNI premadA, talapha talaphi khiNa thAya. 30 pazu - pukArathI cAlyo re, pAlyo na ekaNa bola, kAji te ApaNe rAgIyo, [tyAgIo] niguNa niTola. navabhavaneha nivArIyo, vArIyo navi rahyo nAha, navayauvana-vaya kAminI, yAminI lIdho na lAha. 31 dU bhari bhari jora nIsAsa mUke, nayaNathI AMsuDA khiNa na cuke, kAyA komala teja sIjhe, niradayI nAha tohe na rIjhe. 32 [ DhAla ] AkarI rIta re AsADhanI, virahanI vyApI che pIra, vAye ghaTA ghana meghanI, ati syAma varase re nIra. kAmakalArasa kelavI, kekI kare re kiMgAra, bApIyaDo pIu pIu kare, vIjalIyAM jhabakAra. 33 yauvana jAye sAhelaDI, jANe jalanA re pUra, kahene kahuM du:kha, bahenaDI, prItama rahe ghaNuM dUra. sAle khiNa khaNa suMdarI, divasa ne rajanInA bhoga, dhiratA nahI mana mAMninI, dUhalo nAha-viyoga 34 89 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha kAmI ciMte re kAminI, rAmane sIta syuMjyu] sIra, cAtukane mana mehalo, popaTIne mana kIra. cakora taNe mana caMda jyu, tarasyAM bhAve re nIra, tima virahI[ha] dharI iNi rati, jIva dhare nahI dhIra. 35 dUho meha aMdhArato nIra chAMTe, dekhatAM virahiNI hIya phATe, dina viyoganA zrAvaNe nITha nAkhe, valavale rAjula jagatanAtha pAkhe. 36 [DhAla] zrAvaNa zravaNe re meM suNyo, dukhiyAM dAjhave deha, saravaDAM varasI mayaNanAM, sayaNanAM dAkhe cheha. nayaNa dharIne re nehalo, vehalo Ave re nAha, prIta parama sukha pAvana yauvana lIje re lAha. 37 tApe manamatha mahilA re tanakatanaka dahe deha, kAdamI dIla valeM ghaNI, jima ghana bhUmino treha. gAje jima ghana ghoro re, jora kare anaMga, bhamara vInA sI bhAmanI, keho bIjA-syuM saMga. 38 prIti bhalI pArevAnI, vArU rAkhe re rIta, hIye heja hita ANI, TAle virahaku prIti. eka eka vinA hIse nahI, jo hove ati ghaNe dUra, tu muja prANa, vAlesara, Ave na kema hajUra. 39 daho prItanI rIti pAreva pAle, prIyasaMgathI ApadA sarva TAle, (bhAdrave sahIyaro nema padhAre), nAha vinA nArine kuNa saMbhAre. 40 [DhAla] bhAdravaDo bhara jAra-myuM, ghora vahe nadIpUra, sajala sarovara pUriyAM, cUriyA dAridra dUra. bahulAM sasya re upanAM, harakhyAM jagatanAM janna, subhikSa kisyo iMhAM prabhU vinA, moghAM udaka ne anna. 41 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nemavijayakRta nemi bAramAsa jima jima varase re mehalo, tima tima mayaNanAM bANa, pApI prema hare prati, khAMce aMtara- prANa. yauvanadina joga dohilo, sohilo nahI re ligAra, vAhalA -1 - vihUNI virahaNI, dhiga dhiga tasa avatAra. 42 prIu vinA kisyAM bhojana, prIu vinA kisyAM heja, prIu vinA kisyAM bolaDAM, prIu vinA kisI seja. prIu vinA kisyAM bhUSaNa, prIu vinA kisi vAta, prIu vinA kisyAM maMdira, prIu vinA kisI rAti. 43 dU prIutaNA viyogathI mayaNa vyApe, khiNa khiNa dehaDI teha tApe, virahiNI virahanAM bANa lAgAM, AvatAM Asoi dukha bhAgAM. 44 [ DhAla ] AsoI Asa huMtI ghaNI, mana taNI Avasye nema, navanava bhUSaNa lei, dei dharase re prema. meM jAMNu prabhu sAMmalo, Amalo TAlasye dhera, pUrava karamane yogaDe, bAMdhyuM moTuM re vera. 45 mohana, eha dIvAlIye, bAlI manamatheM kAya, kAtha taNI pari dohilo, kima te mukhi kahivAya. bhUSaNa dUSaNa pari game, navi gameM sahIyara - sAtha, virahadAvAnala dAjhatAM, vAlibha, kIje sanAtha. 46 sAsare jAve re suMdarI, harakhe prItama heja, paraNI mahiyali padaminI, nitya rame nija seji. atara ne caMdana aragaje, paramala mahake re tanna, sudhe-suM bhari bahu suMdara, dekhatAM kima rahe manna. 47 dhIraja jIva dhare nahI dekhI parAyA re lADa, sAraNa sakhI, sayA ja( ) hI [ ? ], ugyAM dukhanAM re jhADa. kehane dAkhU sAhelaDI, mananAM aMtara jhi, maMdira sune bhamatI rahUM, kala na paDe kAMI sujha. 48 91 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha dUho nAhale nAvate Asa bhAMgI, viraha-dAvAnale deha jAgI[lAgI], vAsa manmatha yauvana jIpe, nena nakavesara mRga kIra dIpe. 49 [DhAla] kAtI mAtI re kAmini, dAminInI anuhAri, madamAtI prIu-saMgathI, rAtI aMga udAra. aMganA anaMga khelAvatI, bhelatI aMgoaMga, ramaNa kare ramaNI grahI, kAM tuM taje rasa caMga. 50 zazivayaNI mRganayaNI re, sovanavAna zarIra, sA karamAMNI dehaDI, jima mRga vAge re tIra. jima paMthIjana jala vinA, tApe suke re kaMTha, tima mujha vAlima tuma vinA, mayaNa saMtApe ulaMTha. 51 kAmaNagArI re kAminI, jo hove prItama saMga, mAce mananI moda-suM, khele aMga anaMga. zarIra sunuM sakhI, suMdara, maMdira nahI java nAtha, dohilAM dina huM nIgama, mohana nahI mujha hAthi. 52 - mAsa 12 ema na kIje re, nAhalA, vAhalA-syuM keho vAda, kAmaraseM rasa cAkho re, rAkho dUri viSAda. Avajo zivane re maMdira, suMdara milasyu re doya, ehavo saMdesaDo nemano, rAjule suNiyo re soya. 53 dUho vedanA virahanI sarva TAlI, prItaDI avicala teNa pAlI, thayAM saMjoga ne viyoga bhAgAM, prasara tihAM punyane [prasaratAM puNyanAM] grahaNa lAgAM. 54 [DhAla] dIkha dIdhI zIkha lIdhI re, pAmI te kevalajJAna, pIu pahelI zivamaMdira, pohatI niramala dhyAna. rAjImatI ne nemajI, pAmyAM te avicala vAsa, janamamaraNabhaya TAliyAM, pAlIyAM bola ullAsa. 55 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nemavijayakRta nemi bAramAsa jJAnadivAyara sAyara, nemI ne rAjula doya, aMtarajAmInAM nisidina, jApa jape sukha hoya. bAlabrahmacArI sadA nema, tema valI rAjula nAri, kAmita pUre mana taNA, nemavijaya jayakAra. 56 nema rAjula meM re gAiyAM, pAIyAM AnaMda Apa, paramesara-pada gAyatAM, jAI je virUAM pApa. tapagachavibudhaziromaNi tilakavijaya gurU jAsa, dIvabaMdira mAMhi viracIA, nemInA re bAre mAsa. 57 dUho veda pAMDavo ne manna ANo, naya caMda saMvata e vakhANo, udyota aSTami mAsa mAha, mArtaMDavAre pUraNa umAha. 58 - iti zrI rAjImatI nemIdhara dvAdaza mAsa saMvata 1806nA caitra suda 10 dIne paM. pramodakuzala lakhItaMga maMgalapUra madhe ubhe[abhaya]kuzala vaMsI bAi sonA amulaka talasInI strI paThanArathe. zrIrastu, (eka copaDI pR.37 - paMkti 18, nA. maM.) [jainayuga, poSa 1982, pR.189-91] Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnacaMdakRta rAjula bAramAsa [kavi vizeSacaMdranA ziSya che. jaina gRjara kAMva A (bIjI AvRtti bhA.1, pR.233)mAM kavine soLamI sadImAM mUkela che, paraMtu kRtinI bhASA jotAM kavi moDA samayanA saMbhave che. jaina gurjara kavio' bhA.4, pR.119mAM vizeSacaMdragaNizi. vIracaMdragaNizi. muni vAhalacaMdre saM.1762mAM lakhelI prata noMdhAyelI che, te vizeSacaMdranA A ziSya hoya to e 18mI sadImAM thayelA gaNAya. - saMpA.]] paMthiaDA re saMdesaDo - e dezI sarasatI cita samarI karI, praNamI jina-pAya, rAjula kaheM suNi cAMdalA, caMdA kahaje re jAya. 1 cAMdA, nemajIne jai kahajyo, navabhavano re neha, neha dekhADI nAhalA, kima dIje re cheha. 2 cAM0 AsADha mAsa re AvIu, gayaNe caDhIA meha, cAtaka to piu piu kare, nema nAvyo re neha. 3 cAM. nIlavaraNa huI bhUmikA, vana vana bole re mora, paMkhiDA pAvasa [paMkhi DAlIvasa ?] huA, nAvyo nema kaThora. 4 cAM. zrAvaNe varase saravaDAM, bhIMje mujha cIra, vATa jouM vAlhA taNI, nAvyo nema sudhIra. 5 cAM. bhAdravaDo bhare mAcIo, sarovara lahareM jAya, koya dIkhADe nemane, taru [tasa huM] dyu re pasAya. 6 cAM. Aso AzA ati ghaNI, kAminI kare re pokAra, navayauvana mukI gayo, kuNa karaze re sAra. 7 cAM. kAti karasaNa phulIAM, DuMgara nIra jharaMta, toraNathI pAcho vaLyo, nAvyo nemajI kaMta. 8 cAM. mAgazira mani mohi rahyo, phulI ketakI vAra, gokhe rahI nirakhaM sadA, nAvyo nema niradhAra. 9 cAM. poSe rosa na kIjIe, rAkhI[je] thira manna, nemi vinA INI rateM, navi bhAve re anna. 10 cAM0 mAhe mo[mA?] he jai rahyA, mani nAve re heja, Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnacaMdakRta rAjula bAramAsa TADha paDe ati AkarI, sunI dIse re seja. 11 cAM0 phAguNa khele khAMta-syuM, kAminI kare re Takola, iNi rateM Avo nemajI, kIjIe raMgarola. 12 cAM. caitre tarUara mhorIA, bhamara kare re guMjAra, neha dekhADI nAhalo, pahoto giranAri. 13 cAM. vaizAkheM sAkara jasI, aMbA lAgi re zAkha, yadupati vATa jouM khaDI, AvaNa kahe koI bhAkha. 14 cAM. jeTha ta ati sakhi ! ghaNo, caMdana lepo re aMga, nema vinA iNi rateM, dukha dIe re anaMga. 15 cAM. bAra mAsa sakhi ! vATaDI, joI iMNi vAri, zaraNa hojo prabhu tAharUM, dustara bhavanidhi tAri. 16 cAM. mohana muMkI suM gayo, caMdA ! kahajyo ema, avihaDa hojo prItaDI, avara paraNavA nema. 17 cAM0 yadupati nemajI gAIyo, dIThe ati ANaMda, vizeSacaMda kavirAjano, ziSya kahe jJAnacaMda. 18 cAM. (eka patra, eka copaDAmAM muni, jazavijaya saMgraha) [jainayuga, mahA-caitra 1986, pR.25] Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAnaMdamunikRta nemarAjula bAramAsA (mahAnaMda muni loMkAgacchamAM thayA che. teNe aneka stavana-svAdhyAya-pado racyAM che ane tenI racanAo saM.1809thI 1849 sudhInI maLe che. temAM prabhunI AratI Adi kRtio jotAM te je loMkAgacchanA hatA te gaccha mUrtipUjaka hato ema jaNAya che. e rUpa-jIvanI paraMparAmAM jagajIvana-bhImasena-moTA RSinA ziSya hatA.) [AratI ke kavi mUrtipUjaka hovAnuM darzAvatI koi kRti noMdhAyelI maLatI nathI. juo jaina gUrjara kavio, bhA.6, pR.26-35 ane gujarAtI sAhityakoza khaMDa 1, pR.298. kRtinA racanAsaMvatanuM arthaghaTana 1845 karavAnuM thAya che paNa nema=8 kevI rIte thAya te spaSTa thatuM nathI. nena ke netra = brahmAnetra = 8 thaI zake. kavi moTAnA ziSya che ane saM.1845mAM somacaMdajI gacchanI pATe che, pachI A kRtimAM tilaka munino guru tarIke ullekha kema thayo che eno khulAso maLato nathI. vastuta: A prazno UbhA thavAnuM kAraNa e che ke A kRti, svalpa zabdabhede ane svalpa ghaTADA-vadhArA sAthe, ahIM A pUrve chapAyela nemavijayakRta 'nemi bAramAsa' ja che. nemavijayanA gurunu nAma tilakavijaya ahIM rahI gayuM che ane e kRtinA racanAsaMvatanA zabdomAM ahIM garabaDa thaI che. nemavijayanI kRtine AdhAre ahIM bhraSTa pATho sudhAryA che, paNa bAkI badhuM emanu ema rAkhyuM che. - saMpA.] samarIe zAradA nAma sAcuM, eha vinA jAMNii sarva kAcuM; jJAna vijJAna ne dhyAna Ape, maheranI lahera ajJAna kA. 1 gurucaraNa nami mAsa bAre te gAuM, nema rAjUlane citta dhyAuM; je prabhu satya saMpattidAtA, eha jinabhUSaNa sahI jugavAtA[jagatrAtA]. 2 nenanA heta zuM neha jaNAve, mAsa bAre kahI prIu manAve; mAgazira mAse te mana bhAve, rAjUla nemane veNa suNAve. 3 DhAla - kRSNanA mAsanI mAgasira che hitakArI re, pyArI jove che re vATa; hajI lage nema na AvIyA, vAdhiyA viraha-ucATa. 4 hAsya vinodanA doharA, bhAve nahI mujha anna; cita mAMhi lAgI caTapaTI, aTapaTI bola vacana. 5 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAnaMdamunikRta nemarAjula bAramAsA bApahIu pITha pIu kare, gopI gAve re gIta; nizadina sAMbhare nAhalo, vAhalo mAhare re citta. 6 pIu vinA suNo nArIne, e dina jAve re nITha; / seja saluNA AvIye, bolIe vayaNa te mITha. 7 duhA khetra phalyA khaga AvI dhAyA, gopIe vinodanAM grIta gAyAM; teha suNI mohanA moha vyApeM, pIu vinA virahaNI dina kima kApe ? 8 DhAla rosa kiso eNa posamAM, dosa vinA jaganAha ! viNa bolyA kima dIjIIM, vAlhA ! dilano dAha ? 9 avaguNane guNa lekhaveM, je hove caturasujANa; tapa japa mUki vegalo, Avyo jIvanaprANa. 10 pArakhA mukhanI vAtaDI, rAtaDI jANineM jeha; / eka avaguNa citta rAkhe, bhAkhe na tehano cheha. 11 sAjana muMkI vegalA, ati bhalo avara-syuM neha; ima karatAM vAlesarU, dharIiM nahI guNageha. 12 duhA tuM upagArI taMhI ja isa, kahuM ketalo tujha visavAvisa; mahera karI mohanA maMdira padhAro, A nArinA nehanA nena ThAro. 13 DhAla mAhe manoratha mAharA, manamA rahyA re hajAra; to sukha mananI vAtaDI, koNa suNe niradhAra ? 14 jehane mana che nehalo, te bhame vikalazarIra; ketakI vina jima bhamarane, bhAve na phUla-karIra. 15 tADhe re gADhe parabhavyA, AhIM ja sUneM AvAsa; tharathara kaMpe re dehaDI, muMkyA re jeha nIrAsa. 16 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha suMdara sahaja[seja] game nahIM, sUtAM re niMda na Aya; tohi vinA prabhu ! mAhare, iNa pari dina kima jAya ? 17 duhA ema na kIjIiM, suNa prANanAtha, pAlIe prItaDI meM grahIe hAtha; mayaNano vAza(sa) teM mAsa phAga, sAMma ! saMbhArIiM eha ja lAga. 18 DhAla phAguNanA dina phuTarA, AkarA lAge re mujha; viraha tapeM tana mAharo, mana bhAve nahI tujha. 19 ke khele lAla gulAla sUM, abIra aragajA khyAla; huM rahI eka dubhAgaNI, AvyA ni(na) nema mayAla. 20 ke jina pUje re padamaNI, bhAMmanI Apada dUra; ke nRtya nAce re navanavA, pAya pakhAle jai kura. 21 ke prIu saMge re raMge re, DhaMge khele bahu khyAla; ke gopI gajagati jehavI, ThAre anaMga cosAla. 22 cihu diza taravara cItaryA, nItaryA caitra suvAsa; jAi jUI navamAlatI, mogarA maravo je khAsa. 23 damaNo caMbelI re caMpake, SaTapada lAgI re citta; nema taNI huM vATaDI, eNa rIte jouM re nita. 24 virahaNI-virahanI vAtaDI, rAtaDI gamIiM re kema ? nIra vinA jima mAchalI, nema vinA niza ema. 25 ke manameM ghaDI sAhibA ! khiNa varasAM so thAi; te poharanI sI vAtaDI, mAsa varasa kima jAya ? 26 maMdira sUneM mahilA taNuM, mohana ! kima rahe mana ? kokila kalakuMjita kareM, tima dahe virahiNI tana. 27 nayaNe re niMda Ave nahI, ati tIkhI caMdranI rAta; jhaMkhI rahI priu jIbhaDI, vAlhAvirahanI vAta. 28 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAnaMdamunikRta nemarAjula bAramAsA duhA prIyA prIta- zuM vAyavIjhe, ke darpaNa mukha dekhatAM ja rIjhe; have sakhI rAjUla citta thApe, caitramAM nema e duHkha kApe. 29 6 virahiNI-vedanA jaga mAMhi moTI, prIu vinA nArI saMsAra khoTI; khINa khINa nemanI vATa jotI, vaizAkhameM vIsaryu nAka- ka- motI. 30 DhAla vaizAkhe vana pAkIyA, bhAvIyA dADima kAMma; rAjAdana ralIyAmaNI, jAsuM [ jAMbU] kadalI zuM ThAMma. 31 jo Avo hita dharI citta- zaM. to priusu kAtalI lAkha; aMba taNI je pAkI yA kerI sAkara drAkha 32 nAraMgI navaraMgI cuMgI [caMgI], sopArI jaMbIra; karaNI bIjorI bIlakA, badarI rakta kiM sukha manameM rAmatAM, rAte beThAM hime [?] poDhoni sAhiba sAmalA ! kahiye tumha heja. 34 dvArIra. 33 seja; 7 duhA mUrakhaneM veNa zyuM sIkha dIje, piNa jaga jANane syuM kahIje; have niThura e jeTheM ja Ave, kalA kAMmanI kela suhAveM. 35 DhAla jeSTha tape ati Akaro, sI karI evaDI re dhIja ? Avo to uSNa nivArIe, sIta saMcAreM patija. 36 paMthI piNa paMthe Akaro, nArine mali re citta uttama jeha ? pAya paDi prabhu ! vinavuM, ANo ne eka ghaDInI prItaDI, kima muke chayalachabIlA ho rAjavI, chaTakI na dIje uttama eha AcAraDo, janma lage vahe neha; phATe paNa phITe nahI, jema ( pa ) Tole re reha. 39 cheha. 38 aneka; viveka. 37 99 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha pazua-pukArathI cAliyo, pAliyo eka na bola; kAje te ApaNo rAgIyo, tyAgIyo niguNa niTola. 40 navabhavaneha nivArIu, navI rahyo valI nAha; navajovanava[ya] kAMmanI, yAmanI lIdho na lAha. 41 duhA bhari bhari jora nizAsa muMke, tima nayaNathI jaladhAra na suke; kAyA komala teja sIjhe, niradayI nAhalo tohI na rIjhe. 42 DhAla AkarI rIta cha AsADhanI, virahiNI vyApI che pIra; thAye ghaTA ghana meghanI, ati syAMma varase nIra. 43 kAMmakalArasa kelavI, kekI kare re kiMgAra; cihuM diza vAdala cAliyA, vIjalIyAM jhabukAra. 44 arathI hoI re utAvalo, dekhI parjanyadhAra; kAMma vyApyo A kAminI, zItala sIta vikAra. 45 samaje re catura sAMnamAM, mAtA cihu dizi daMbha; dana vazI huM vilavilu, hAthe nahI mujha aMbha. 46 kAmI re citte kAmanI, rAmane sItA jUM sIra; cAtakane mani mehulo, popaTIne mana kIra. 47 cakora taNe mana caMda jUM, tirasyAM bhAvi ho nIra; tima viraha dhari iNe rateM, jIva dhare nahI dhIra. 48 duhA meha aMdhArato nIra ThADhe[chAMTe], dekhatAM virahaNI-hIya phATe; dina vijoganAM zrAvaNe nITha Akhe, vilavile rAjUla zrI jaganAtha pAkhe. 49 DhAla zrAvaNe zravaNe meM zuNyo, dukhIyAM dAjhe deha; / saravaDAM varasI mayaNanA, mayaNano dAkhe re cheha. 50 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAnaMdamunikRta nemarAjula bAramAsA nayaNe dharIne re nAhalo, vehalo Ave re nAha; prIta parama sukha pAvana, jovana lIje re lAha. 51 prIta bhalI pArevanI, vArU rAkhe re prIta; hIe heja heta ANiye, TAle virahakuM prIta. 52 eka eka vinA hase nahI, jo hove ati ghaNo dUra; mujha prANa vAlesarU, Avyo ni [na] kema hajUra ? 53 10 duhA prItanI rIta pAreva pAleM, priyAsaMgathI ApadA sarva TAleM; bhAdraveM sahIyA re ! nema padhAre, nAha viNa nArine koNa saMbhAre ? 54 DhAla dUra. 55 bhAdravaDo re bhara jora- zaM. ghora vahe nadIpUra; sajala sarovara pUrIyA, cUrIyA dAlidra deza ne nAgara lokamAM, nIpanA saheja [ sasya ] anaMta; subhakSa thayA prabhu AvatAM, bhAvatAM sukha te saMta. 56 prIu vinA kisA bhojana, prIu vinA kisA heta; prIu vinA kisA bolaDA, prIu vinA kesI sejha. 57 prI vinA kisAM bolavAM [ bhUSaNa], prIu vinA kisI vAta; prIu vinA kisyAM maMdira, prIu vinA kisI rAta. 58 99 duhA prIuvijogathI mayaNa vyApeM, khiNa khiNa dehaDI teha tApeM; virahiNI vedanA bAMNa bhAge, piNa mAnIe Asoi duHkha bhAge. 59 DhAla Asoe Asa huMtI ghaNI, manameM Avaze nema; navanavA bhUSaNa leI, deI dharase prema. 60 meM jANuM prabhu sAMmalo, AMmalo TAlaze dhera; pUrava karmane jogaDeM, bAMdhuM re moTuM re vera. 61 101 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha mohana, e dIvAlIe, bAlI manamathe kAya; kaMta taNI pari teha ja, e dukha kehavo na jAi. 62 bhUSaNa duSaNa para gameM, navi gameM sahIyara-sAtha; viraha-dAvAnala dAjhatAM, vAlama ! deje re hAtha. 63 sAsare jAve re suMdarI, harakheM prItama heja; gharaNI re mahiyala padamaNI, nita meM nija seja. 64 atara caMdana aragajeM, parimala maheke re tana; saMdha-5 bharI suMdarI, dekhatAM navi rahe mana. 65 duhA nAvatAM nAhale Asa bhAgI, virahaNI dAvAnala deha lAgI; vAsa manamatha jovana jIpeM, meMna nakavezare kIra dIpe. 66 12 DhAla kArtika mAti re kAmanI, dAMmanIne aNuhAra; madamAtI priu sAthI, rAti aMga udAra. 67 anaMga khelAvatI gIta ke, gAtI bhelatI aMga; eka kare keli sArakhi, kAM tuM taje re sucaMga ? 68 zazivayaNi mRgAnayaNI, sovana varaNa zarIra; sA karamAMNI dehaDI, jima mRga vAge re tIra. 69 jima paMthIjana jala vinA, tApe re sUke re kaMTha; tima mujha vAlima ! tujha vinA, mayaNa saMtAve ulaMTa. 70 ima na kije re vAlhA ! vAlhA zuM kizo vAda ? kAMmaraseM rasa cAkho re, rAkho dUri viSAda. 71 Avajyo zivaneM re maMdire, suMdara milasye re dora; ehavo saMdeso nemane, rAjUla zuNAyo re sora. 72 duhA virahanI vedanA saba TAlI, daMpati te avicala prIta pAlI; saMjoga thayA ne vijoga bhAgA, arIaNa ApathI pAya lAgA. 73 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAnaMdamunikRta nemarAjula bAramAsA 103 DhAla dIkha lInI sIkha dInI re, pAMmI kevalajJAna; pIu vinA pahilA zivamaMdire, pohatI niramala dhyAna. 74 rAjematI ne nemajI, pAmyA je avicala vAsa; janmamaraNa bhaya TAlIyA, pAlIyA bola ulhAsa. 75 gyAMna-divAyara sAyara, nema ne rAjUla doya; sAyara budhiko Agara, jApa jape sukha hoya. 76 bAlabrahmacArI sadA, nema ne rAjUla nAra; kAMmita pUre saMkaTa cUre, nema muni jayakAra. 77 nema rAjUla meM re gAiyA, pAiyA AnaMda Apa; paramesara pada gAyatAM, jAya je virUAM pApa. 78 loMkAgacha budhi ziromaNI, tilaka muni guru tAsa; dIva baMdarameM viracAyA, mahAnaMda mana ulAsa. 79 duhA veda[4] paMDava[5]ne mana ANo, nema[8 ?] caMda[1] saMvata eha vakhANo; udyota aSTamI mAsa mAha, mArtaMDa pUraNa umAha. 80 - iti zrI nemarAjUla bAra mAso saMpUrNa li0 R0 saMbhUrAMma saM.1852 zrAvaNa zu. 13 muMbAi madhye. (aneka stavanAdi saMgraha e nAma ApelI prata naM. 246mAMthI, zrI muktikamala zrI jaina mohana jJAnamaMdira, vaDodarA.) [AtmAnaMda janmazatAbdI smAraka graMtha, saMpA. mohanalAla dalIcaMda dezAI, 1936, pR.176-83] Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 104 cAra rAjimatI gIto [pahelA traNa kaviomAthI prItamavijaya 'jaina gUrjara kavio' ke 'gujarAtI sAhityakoza khaMDa 1'mAM noMdhAyA nathI. 'matsyodara rAsa' (ra.saM.1736) tathA 'stavana-covIzI' (ra.saM. 1761)nA kartA bhojavimalazi. ruciravimalanI mAhitI maLe che. ( jaina gUrjara kavio, bhA.5, pR.16-17 tathA gujarAtI sAhityakoza khaMDa 1, pR.367), e ahIMnA 'rAjimatI gIta'nA kartA hovAno saMbhava gaNAya, paNa ema khAtarIpUrvaka na kahI zakAya. hiMdImA 'caturviMzati stuti' (ra.saM.1835) ane 'meghavinoda'nA kartA megha muni maLe che. (jaina gUrjara kavio, bhA.6, pR.148) paNa e ahIMnA 'rAjimatI gIta'nA kartA hovAna kahevU ghaNuM muzkela che. lAvaNyasamaya mATe juo 'rAvaNa-maMdodarI saMvAda'nI noMdha - saMpA. ] 1. prItamavijayakRta bapIyaDA ! tuM catura sujANa, tAhari madhuri vANi, mAharo pIuDo guNakhANa, tehanaiM tuM manAvi ANa re. bapI0 1 tuM gaDha giranAre vasiu, nema zivaramaNino rasiu, mujha mukI rAu dhasamasIu re. tuM to paMtha taNA du:kha sahije, jAM thAka tihAM rehajai, jIvanane samAcAra kahijai, bolaDe bola tehanai dehajaI re. 3 tujha ghariNi rAjala nAri, rAga mAMDi kAM dhutAri, ehathI kuNa che sArI, vaNa vAMke mukI niradhAri re. 4 yauvanarasa laheri jAI, pIu vinA kima rahevAi, teNai dukhaDe ana na khAI, ema dukhIyAMnA dina jAi re. 5 dukha AMgikari deha gAlI, aMganI suzrUSA TAli, tujha pAkhi hui sA kAli, nAha neha-vAcA navi pAlI re. 6 darasaNa viNa sA kamalANi, jima meha vinA sarapANi, nAha saMga pakhe akalANi, jima khAdhi kodarA mANI re. 7 ni:snehA, neha-suM bAMdhi, kAM mukI padamanI lAdhi, tAhari mugatiramaNi mana bAMdhi, tuM to rAjalano aparAdhi re. 8 rAjala pIu pAe lAgi, bhavabhramaNa thakI sA bhAgi, lAdhi dikhA Adeza mAgI, prItamavijaya mugatino rAgI re. 9 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra rAjimatI gIto 105 2. ruciravimalakRta __ rAji mRgAnayaNIrI nAkarI phUlI, phulaDI kAnalasAraiM rAjau lyo bhamaranI jArAM mAraI mRgAnayaNArI nAkarI phUlI - e dezI mAta zivAdevI jAyA, rAji, suranaranArI guNa gAyA rAji, ghara Avo re. haThIlA haTha choDI, rAji, hUM to araja karUM kara joDI, rAji, ghara Avo re. 1 jIvadayA mana AMNI, rAji, kAM choDo rAjUla rANI. rAji0 theM to jAdavakularA hIrA, rAji, ratha phero re, naNadalanA vIrA. rAji. 2 dhaNa chAMDyAM jaga-hAso, rAji, ghara AvI karo gharavAso, cheha chayalna na dIjeM, rAji, dhaNajovana lAho lIjaiM. rAji0 3 theM to mA-sUM jI prIta utArI, rAji, thAne avara mIlI dhUtArI. rAji0 prIyA, mAM-tUM jI prIta-ThagorI, rAji, karI cittaDaM lIdhuM corI, rAji0 4 sakhI, kaTakI kIDI kAjaI, rAji, karatAM kima kaMta na lAjai. rAji0 sakhI, nayaNAM nIMda na AvaI, rAji, sAmalIyo sayaNa sohAvaIM. rAji0 5 pIyA, the cho jI kAmaNagArA, rAji, abalArAM prAMNa-AdhArA. rAji0 pIu, rUDA rIsa na AMNe, rAji, avaguNa te guNa karI jAMNe. rAji0 6 ima prIunaiM olaMbhA detI, rAji, prIu pAseM saMjama letI. rAji0 ruciravimala guNa gAyA, rAji, nemi rAjUla sava sukha pAyA. rAji, ghara Avo re, haThIlA, haTha choDI. 7 3. meghamunikRta kahe kara joDI rAjula nAri ke, suNanA sAmalA re lo, theM cho yAdavakularA caMda ke, nirUpama niramalA lo. 1 pAlo pUrava bhavanI prIta ke melo Amalo re lo, dekhI paMjaramAMya pazuvRMda ke, kIdhA mokalA re lo. 2 valIyA toraNathI tatakheva ke, thayA mana AkalA re lo, eha na ghaTe tumane vAta ke, nemajI nAhalA re lo. 3 meM chAM bhavabhava tumacA dAza ke, cAkara rAvalA re lo, Avyo ApaNA ghara mAhi ke, mADAvIyA cAkalA re lo. 4 beso sAMgAmAMcI mAhi ke, dhovU pAvalA re lo, kIje bhojananI bhalI bhAta ke, mIThA ati galyA re lo. 5 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha nemajI dIdhA varasIdAna ke, kharI mana-khaMta-zuM re lo, caDhIyA gaDha giranAra ke, rUDI rIta-zuM re lo. 6 ghAte kIdho saMjamano sAtha ke, pUraNa prIta-zuM re lo, sAthe sahasa parivAra ke, samatA citta-zyUM re lo. 7 eha, suNIne rAjula nAri ke, pUrava prIta-zuM re lo, cAlI pote pIune pAsa ke, gajagatigAMminI re lo. 8 lIdhA paMca mahAvrata bhAra ke, bhalI pare bhAminI re lo, kIdho zivapurano saMghAta ke, sAthe zyAmanI re lo. 9 nemajI rAkho avihaDa neha ke, rAjula nAri-zuM re lo, Apyo zIla-zaM raMgo [suraMgo] ghATa ke, vrata-AdhAra-zaM re lo. 10 pohatA mokSapurI mujhAra ke, sahu parivAra-zuM re lo, dhanadhana bAvIsamo jinarAya ke, zIyala saNagAra-zuM re lo. 11 prabhujI, potAno karI dAsa ke, pAra utArajyo re lo, dejo dolata dInadayAla ke, durajana vArajo re lo. 12 tAharA sevakanI aradAsa ke, cittamAM dhArajo re lo, mAMge megha muni, mAyabApa ke, mujhane tArajo re lo. 13 [kra.1thI 3 jainayuga, bhAdrapada 1985-kArataka 1986, pR. 101-102] 4. lAvaNyasamayakRta tuMha ji jIvana morai, ara na bhAmA, isyAM vayaNa bolai rAjali rAmA, raimAi[rAimai]. 1 nIThara na thaii, nemi nIThara na thaii, dUhavyA viNa deva dayA kari na jada. raimAi, nIThara. AMcalI. nava bhava moha mAyA, na mukuM huM pAyA, jagatrajIvana suNi yAdavarAyA, raimAi. 3 nIThara0 lAvaNyasamaya kahai, nIThara na nemi, rAjali puhacADI jou zivapura khemI, raimAi. 4 nIThara0 (patra 7-15, hA. bhaM. pATaNa, dA.82, naM.136, siddhAMta copai saathe)| [jainayuga, vaizAkha-jeTha 1986, pR.349] Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana ('suvarNamAlA'no navIna avatAra thayo ane tenA aMkonuM bAMdhelaM pustaka mArA mitra rA. caMdulAle vAMcavA ApyuM, temAM gujarAtI prAcIna kavionAM vasaMtavarNana e nAmano lekha caitra 1982nA aMkamAM chaganalAla vidyArAma rAvaLano zarU thayelo joyo ke jemAM narasiMha mahetAthI laI iMdrAvatI (praNAmI paMthano) ane tyAra pachInA aMkamAM kavi rAje bhaktathI laI sAkaralAla puruSottama zuklanAM vasaMtavarNana levAmAM AvyAM che. A parathI jaina prAcIna kavionAM vasaMtavarNana bane teTalAM ekatrita karI prakaTa karavA para vicAra thatAM teno amala A lekhamAM karavAmAM Avyo che. A varNanonA be bhAga paDI zake che. eka to vasaMtanAM chUTAM kAvyo ane bIjAM AkhAM lAMbAM kAvyomAMthI vasaMtanAM prasaMgocita varNano. have A sarva jotAM, jainonA bAvIsamA tIrthaMkara "naiSThika brahmacaryano anubhUta Adarza ApanAra yAdava tIrthaMkara neminAtha'' saMbaMdhI je kAvyo che temAM prAya: vasaMtanAM varNana ApelA jaNAya che. vasaMtanAM chUTAM kAvyo paNa mukhya bhAge ukta zrI neminAtha saMbaMdhInAM hoya che. jema jainetara sAhityamAM 'bAramAsa' nAmanI kRtio jovAmAM Ave che tema jaina sAhityamAM paNa 'bAramAsa' nAmanI aneka kRtio che ane te mukhya bhAge nemirAjula bAramAsa hoya che.. jyAre jainetara bhaktisaMpradAyanA rasAtmA, "karmayogano sakriya mArga upadezanArA vAsudeva zrIkaSNa'ne makhya nAyaka laI vasaMtanA utsavomAM paNa tene pradhAna pada jainetaroe ApyaM che, tyAre jainamA pradhAna pada lagna nimitte gayA chatAM paNa lagna na karatAM rAjimatI/rAjulano tyAga karI dharmadIkSA lenAra neminAthajIne ApavAmAM AvyuM che. Ama karI temaja jina-tIrthaMkaronAM stavano-stutio racI jaina kavioe bhakti-sAhitya paNa khIlavyuM che. neminAtha te kRSNanA kAkA samudravijayanA putra - pitarAI bhAI. neminAthanI kathA prasiddha che. temAM eka prasaMga khAsa vasaMta Rtune ucita che te e che ke - nemikumAre kRSNa vAsudevanI AyudhazALAmAM praveza karI teno pAMcajanya zaMkha pUrIne vagADyo ke je zaMkha vagADavA kRSNa sivAya koI samartha na hatuM. kRSNane khabara paDI ne te prasanna thayA. bhujabaLamAM nemie kRSNane namAvyA. kRSNe nemikumAra paraNe to sAruM ema vicAryu, paNa te pUrNa brahmacArI hatA tethI tene lagna pratye utsuka karavA potAnA aMta:puramA javAAvavAnI chUTa ApI temaja pachI vasaMtaRtumAM nagarajano ane yAdavonI sAthe potAnA aMta:pura sahita raivatAcaLanA - giranAranA udyAnamAM krIDA karavA kRSNa neminAthane laI gayA. A vakhatarnu vasaMtanuM varNana neminAthanAM caritra jyA-jyAM che tyAM-tyAM ApavAmAM AvyuM che. neminAthanuM mauna lagnecchA tarIke svIkArI temano vivAha rAjimatI sAthe nakkI thayo. jAna gaI tyAM rathamAM beThelA neminAthe prANIono karuNa svara sAMbhaLyo. tyAM jaI joyuM to Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha jaNAyuM ke cIsa pADatAM A prANIo AmiSAhArIne AhAra pUro pADavA mATe bAMdhelA che ne e 'pAhi pAhi' (rakSaNa karo, rakSaNa karo) ema bolatAM lAgyAM. dayArdra neminAthe ratha pheravyo. lagnano tyAga karyo. rAjimatI vilApa karavA lAgI. dIkSAno aDaga nizcaya karI Akhare pravrajyA zrAvaNa zuda 6ne dine girinAranA sahasrAmravanamAM lIdhI, rAjimatIe paNa tenI pAse dIkSA lIdhI. Akhare bane siddhi pAmyA. zrI mahAvIra prabhu pachI naMdarAjAnA samayamA sthUlibhadra thayA. teo yauvanavayamAM kozA nAmanI vezyAne tyAM rahela ane pachI temaNe dIkSA grahaNa karI. temanA caritrano eka bhAga e cha ke - ekadA eka cAturmAsa samaye judAjudA munio siMha, guphA Adika pAse rahI tapazcaryA karavA mATe guru mahArAjanI AjJA mAgI tyAM gayA. sthUlabhadre gurunI AjJA ema kahI mAgI ke "he bhagavAn, huM paNa kozA vezyAnI citrazALAmAM rahIne SaDrasa bhojana sahita cAturmAsa rahIza." guru mahArAje paNa jJAnopayogathI temane yogya jANI tema karavAnI AjJA ApI, ane tethI sthUlabhadre kozAne tyAM jaI zuddha cAritra pALyuM. te cAritra bIjA badhA ziSyo karatAM ati duSkara gurujIe jAhera karyu. A sthUlabhadra ane kozAno prasaMga laI keTalAka jaina kavioe zRMgAramaya varNana, temAM vasaMtavarNana mUkI, karela che. Akhare tyAgano bodha batAvyo che. keTalIka adhyAtma-vasaMto paNa gavAI che. vasaMta saMbaMdhI horIo racAI che temAMnI keTalIka adhyAtma-horIo paNa che. vasaMta saMbaMdhInAM jaina kavionAM kathano ane kAvyo keTalAM rasika che ane jainetara kavionAM kAvyo sAthe sarakhAvatAM kevAM mAlUma paDe che e kArya taTastha rasapipAsu vAcakajanone soMpavAmAM Ave che. jainetara gujarAtI kAvyomA prathama ja vasaMta saMbaMdhI varNana karanAra narasiMha mahetA maLI Ave che; jyAre temanI pahelAMnA jaina kavio vasaMtavarNana karanArA mAlUma paDe che. mahA zuda 5ne vasaMtapaMcamI lokamAM kahevAmAM Ave che ane te mAsamAM vasaMtanuM Agamana thAya che evo dhvani te parathI nIkaLe che; paraMtu kharu jotAM phAgaNa vada 1 (mAravADI caitra vada 1)thI eTale hoLIno dina phAgaNa zuda pUrNimA pachI turata ja bIjA divasathI vasaMta zarU thAya che; chatAM atra lokamAM mAha mAsI vasaMtaprAraMbhanI mAnyatAne mAna ApI mAha-phAgaNacaitra ema vaNa mAsane vasaMta RtunAM gaNIne tenAM varNana ApavAmAM AvyAM che.) vikrama caudamuM zataka 1. aMbadevasUrikRta 'samarA rAsu'mAthI [aMbadevasUri nivRttigacchanA pAsaDasUri(pArzvadattari)nA ziSya che. pATaNanA samarasiMhe Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana 109 kADhelI saMghayAtrAnuM varNana karatI A kRti saMghayAtrA saM.1371mAM pUrI thaI te arasAmAM racAyelI che. juo jaina gurjara kavio, bIjI AvRtti bhA.1, pR.21-22 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1, pR.17-18 - saMpA.] sahasArAmu manoharu e, mAlhaMtaDe, vihasiya savi vaNarAi, suNi suMdare, pUjiya darisaNa pAya. koila-sAdu suhAvaNau e, mA. nisuNiyai bhamarajhaMkAru. suNi. (dazamI bhASA) ritu avatariyau tahi ji vasaMto, surahikusumaparimala pUraMto, samaraha vAjiya vijayaDhakka. sAgu selu sallaI sacchAyA, kesUya kuDaya kayaMba nikAyA, saMghasenu giri mAhai vahae. bAlIya pUchaI taruvaranAma, vATai Avai navanava gAma, naya-nIjharaNa-ramAulaiM. 1 (prAcIna gurjara kAvyasaMgraha, bhA.1, pR.35) vikrama paMdaramuM zataka 2. mANikyasuMdarasUrikRta 'pRthvIcaMdracaritra'mAMthI ("jayazekharasUrinA nAnA gurubhAI merutaMgasUri, temanA ziSya mANikyasuMdarasUrie jUnI gujarAtImAM gadyAtmaka 'pRthvIcaMdra caritra' saMvat 1478mAM racyu che. te bolImAM che. akSaranA, rUpanA, mAtrAnA ane layanA baMdhanathI mukta chatAM temA levAtI chUTa bhogavatuM prAsayukta gadya te bolI. mANikyasuMdara, bolIvALA prabaMdhane vAgvilAsa eTale bolIno vilAsa evaM nAma Ape che.' [ke. ha. dhruva, paMdaramA zatakanAM prAcIna gurjara kAvya, prastA.] A gadyakAvya 'prAcIna gurjara kAvyasaMgraha bhA.1' (Baroda Oriental Series)mAM chapAyuM che temAM vasanta saMbaMdhI ullekha cha ne temAM eka duho paNa mUkavAmAM Avyo che.) [kavi aMcalagacchanA che. kavi ane emanI anya kRtio mATe juo jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti bhA.1, pR.45-46 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1, pR.304-05. - saMpA.] tisii Aviu vasaMta, hUu zIta taNuu aMta, dakSiNa disi taNau zItala vAu vAiM, vihasai vaNarAi. savve bhallA mAsaDA. paNa vaisAha na tulla, je davi dAdhA rUMkhaDA, tIha mAthai phulla. mauriyA sahakAra, caMpaka udAra, veula bakula, bhramara phula saMkula, kalarava karaiM Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha kokila taNAM kula, pravara priyaMgu pADala, nirmala jala, vikasita kamala, rAtA palAsa, kuMda mucakuMda mahamahaI, nAga punnAga gahagahaiM. sArasa taNI zreNi, disi vAsIiM kusumareNi, loka taNe hAthi vINA, vastrADaMbara jhINA, dhavala zaMgAra sAra, muktAphala taNA hAra; sarvAMga suMdara, mana mAhi ramai bhoga puraMdara. eki gIta gavAraI, vicitra vAditra vAjaI, ramali taNAM raMga chAjaiM. eki vAdiiM phula cUTaiM, vRkSa taNA pallava khUTaiM; hIDolaI hIMcaI, jhIlatAM vAdiiM jaliI sIMcaIM, keliharAM kautiga joaiM, prItamaMta hoyai. vanapAlaki avasara lahI vasaMta avatariyA taNI vArtA kahI. rAjA somadeva AvyA vana mAhi, teha ji sarovara dekhI kuMari sAMbhalI mana mAhi. tetalaI puruSi ekaI teha sarovara-hUMtuM eka kamala lei rAyarahai dIdhauM, rAjA hAthi lIdhara. tetalai teha ji kamalamadhya hUMtI nIsarI ratnamaMjarI kumarI, dIThI narezvari. du:kha taNAM vyApa cUriyAM, loka Azcarya pUriyA. nagara madhya vArtA jaNAvI, rAjJI kamalalocanA AvI. dIThI beTI, hui paramAnaMda taNI peTI, parivarI ceTI.. tihAM mAMDiyA vadhAmaNAM, mahotsavi karI suhAmaNAM, vicitra vAditra vAjivA lAgA. te kavaNa kavaNa ? vINA vipaMcI vallakI nakuloSTI jayA vicitrikA hastikA karavAdinI kubjikA ghoSavatI sAraMgI udaMbarI trisarI jhaMkharI AlaviNi chakanA rAvaNahatthA tAla kaMsAla ghaMTa jayaghaTa jhAlari uMgari kurakaci kamarau ghAgharI drAka DAka DhAka bUMsa nIsANa tAMbakI kaDuAli sellaka kAMsI pAThI pAu sAMkha sIMgI madana-kAhala bherI dhuMkAra taravarA. iNi pari mRdaMga paTupaDaha pramukha vAditra vAjyAM, du:kha dUri tAjyAM. ikavIsa mUrchanA iguNapaMcAsa tAna, isyAM huI gItagAna, yAcaka yogya pradhAna vastradAna. kisyAM te vastra ? sUthilA saMgrAmAM dADimAM meghavanAM pAMDurAM jAdarA kAlA pIyalAM pAlevIyAM tAkasInIyAM kapUrIyAM kastUrIyAM phudaDIyAM caukaDIyAM salavalIyAM lalavalIyAM haMsavaDi gajavaDi uDasAlA narmapITha aTANa katANa jhUnA jhAmaratalI bhairava suddhabhairava nalIbaddha pramukha vastra jANivAM. iNi pari mahotsavabhari sAthi kumari narezvara pahutA nagari. mana taNai ullAsi, AvyA AvAsi. 3. hIrANaMdasUrikRta 'nemarAjula bAramAsa'mAMthI [kavi pIpalagacchanA vIradevasUrinA ziSya che ane emanI anya kRtio saM.15mI sadI uttarArdhanI maLe che. juo jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti bhA.1, pR.52-55 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1, pR.496. tyAM A kRti noMdhAyelI nathI. - saMpA.] mAha mahIne ho ghaNuM ghaNuM tame, pAlo paDe re ThaMThAra, nemajI raMjaNe giranAre gayo, puThIi rAjala nAra, nemajI na jAjo giranAra pAdharA. 7 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana 111 phAgaNa mahIne ho ghaNuM phagaphage, uDe abIra gulAla, ghara ghara holI o nemajI khele, jaya tama chabutare suuNa. nema0 8 caita catura gIo camakI, lAgasI phulIvA vaNarAya, chaye ne rUtAMrA phula mahamahe, bhavara kare guMjAra. nema. 9 ___4. 'devaratnasUri phAga'mAMthI ___ (kavi vasaMtanuM manohara varNana ApI jaNAve che ke madanane jItI zuddha brahmacaryamAM yauvana gALI devaratnasUrie dIkSA lIdhI.) [kartA AgamagacchIya devaratnasUrinA ziSya jaNAya che. kRti saM.1499mAM racAyelI che ane 'jaina aitihAsika gUrjara kAvyasaMcaya' (saMpA. jinavijaya)mAM chapAyelI che. jaina gUrjara kavio, bhA.1, pR.65-66 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.383 para AnI noMdha che. - saMpA.] rAsau tatakSaNi mitra vasaMta hakAriu, komala vayaNe te taNi vAriu, tau gahagahiu apAra, kaNayara ketaka nai bIjaurI, pADalakesara karaNI maTharI, taraNI gAI tAra. 34 phAga phalabhari sahakAra lahakaiM, TahakaI koilavRMda, pAradhi pADala mahimahyA, gahigahiA mucakuMda. 35 caMdana nAraMga kadalIa, lavalIa karaI AnaMda, ramai bhamaI bahu bhaMgiiM. raMgiiM madhukarabuMda. 36 vani vani gAyana gAyaI, vAyai malayasamIra, hasimasi nAcaI ramaNIa, ramaNIya navanava cIra. 37 kiMzuka caMpaka phophali, phaliA tarUvara sAra, mayaNa mahIpati gAjaiM, rAjaI rasa zRMgAra. 38 kAvyaM cApaM puSpamayaM zarAnalimayAn kRtvA ca sainyaM striyo dUtaM dakSiNamArutaM madhumathaM mitraM vidhuM sainyapaM, Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha uccaiH kokilanAdavAdyanivahaH kAmo'yamAmohayan vizvaM vizvamado madoddhurataraH sajjo'bhavad digjaye. 39 rAsa ratipati abalA - bala sarisai, rIsai cAlau vIra re, mitra vasaMta pramukha nija parikari, parikariu yati [ ati ?] dhIra re. 40 Aviu munivara pAsai te javi, java tava hau uvasaMtApa re, sIyala-kavaca tasu dekhI ati ghaNa, dhaNa guNa ArAma cApa re. 41 5. ratnamaMDanagaNikRta 'raMgasAgara nemi phAga' mAMthI (vikrama paMdaramA saikAnA aMte somasuMdarasUrinA ziSya ratnamaMDanagaNie A anupama kAvya racyuM che.) [A kRti AkhI A graMthamAM chApavAmAM AvI che te juo. saMpA. ] rAsaka avasara avatari rati (Rtu) madhu mAdhavI, mAdhavI parimala pUrI re, kusuma- Ayudha leI vanaspatI savi, rahI virahI Upari sUri re. 21 madana raNaMgiNi sArathi parimalabhari malayAnila vAiM re, subhaTi ki madhukara karaI kolAhala, kAhala kokila vAiM re. 22 AMdola [a], madirArUNa nayaNI, nAra ki marahaThI e, vani vani baIThI e; paMthIprANa pataMga, kAlauM kAjala bhRMga, caMpaka dIpakU e, vanaghara - dIpakU e. 23 teha siri vINI e; kusumita e karUNI, jANe kiri tarUNI, madhukara zreNi e, jaMbIra bIjaurI, veila vaulasiri, pADala pAradhI e, madhurasa vAridhI e. 24 phAga vADIya savihu kusumAyudha - Ayudha zAla havaMti, bhamara rahaI tihAM pAharI, mAhari e manabhrAMti. 25 sevaMtrI phUlaDai mahura ara, mahuara rahya java dITha. mugadha bhaNaI tava rAhuu, Ahuu caMdrI baiTha 26 kAvyaM ( zArdUla) AvI e madhumAdhavI rati (Rtu) bhalI, phUlI save mAdhavI, pIlI caMpakanI kalI mayaNanI dIvI navI nIkalI; Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana pAmi pADala kevaDI bhamaranI, pUgI rUlI kevaDI, phUle dADima rAtaDI, virahiyAM dolhI huI rAtaDI, 27 phAga sulalita caraNaprahArii mAraiM kAminIloka. adhika vihasaMti abhAgIyA abhAgIyA tahavi azoka; 28 kucabhari karai parIraMbha raMbhA samANI nAri, vani vani kusuma romAMkura kurabaka dharaI apAri 29 pUraI SaTpada UlaTa phuli [...]TyAM vanakhaMDa, tribhuvana madana-mahIpati dIpati ati pracaMDa. 30 kAvyaM oDhI cAdara cIra suMdara kasI, dIlI kaso kAMcalI, AMjI locana kAjale siri bharI sImaMta siMduranI; lei sAthiI nemikuMvara save goviMdanI suMdarI, vADIe girinAra DuMgari gaI siMgAriNI khelivA. 31 rAsaka vasaMtakhelaNi sAthiI devara, devaramaNI sama gorI re; pahutalI girinAra giri aMbAvani. bAvanicaMdani gorI re. 32 anaMga - jaMgama - nagarA bahu pari, pariNevA manAvaNahArI re, lalATaghaTita ghanapIyali kuMkuma, kumara ramADai nArI re. 33 AMdola kumara ramAi nAri, hIMDole hIMcaNahAri, ucchaMgi baIsArI e sayari siMgArI e; thAi thumaNi thora, dolai dIhara dora, kaMcaNa-cUDI e, raNakaI rUyaDI e. 34 deura(mAra) uravari hAra, vaulasirI sukumAra, navanava bhaMgI e, kusumacI aMgI e; trIkama - tarUNI tuMga, viracai sucaMga, ati aNIyAlauM e, khUpa khUNAlau e. 35 phAga vici vicitra, kusuma racaI khemi, khUpa khUNA atihi alaMkRta kalIhari, hari - ramaNI liI khemi; 36 kanaka caukIvaTa mAMDatI, [...] hA [sya ?] rasa pUri, nemi ramADaI sogaThe, soga ThesaiM savi dUri. 37 113 * Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha aDhaiA vanakhaMDamaMDana akhaMDa khaDokhalI, malayAnIla pADita jala-ukalI, ukalI catura duAri tu. dhana dhana0 38 teha jali vilasataiM savi alavesari vigalita kAjala kuMkuma kesari; te sari sIhari nAri tu. dhana dhana. 39 jhagamaga jhagamaga jhAli jhabUkaI, rimijhimi rimijhimi jhaMjhara jhaNakaiM; __jhIlai jhAjhai nIri tu. dhana dhana0 40 surabhi salilabharI sovana sIMgI kesava-suMdari sakala suraMgI, sIMcaI nemi sarIra tu. dhana dhana0 41 INa pari vividha vilAse ramaNIya nemikumara mani acila jANIya, pANIya ramali majhAri tu. dhana dhana. 42 vAni jisI hui caMpakanI kalI, rUpi karati apachara nIkalI, nIkalI bAhirI nIsarI. dhana dhana0 43 sarIri karaiM siNagAra, pahiraiM cIra manohAra, ramaNI kusuma-sukumAra. dhana dhana0 44 nemipAya paDI Ima bhaNai, amha bhaNI kari na pasAu, sAva saluNa tuM mAni-na mAninI pariNau bhAu, nemi kadAgraha bhAgau, lAgau maunanaI raMgI, tava mani mAniuM jANIya, rANIya ulaTaI aMgi. 45 - iti raMgasAra nAmni zrI nemejina phAge vivAhAkAra varNana. vikrama soLamuM zataka 6. lAvaNyasamayakRta 'neminAtha hamacaDI'mAthI [kavi mATe juo 'rAvaNa maMdodarI saMvAda'nI noMdha, A kRti saM.1564mAM racAyelI che ane 'kavi lAvaNyasamayakRta ladhu kAvyakRtio' (zivalAla jesalapurA)mAM chapAyelI che. - saMpA.] kari vAlAkA vIjaNA re, valI vasaMtaIM vAsyA, phuladaDA kari phuTaDA re, pAna kapUraIM vAsyA re. hamacaDI. 30 kAnhuaDai tava kUDa kamAyUM, nemikumara teDAvyA, avasara Aja vasaMtanuM re, aMteurA bhalAvyA re. 31 ha. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana 115 vArU vana ralIAmaNAM re, AMbA rAiNi rUDAM, koili karai TahUkaDA re, rAtI cAMcai sUDA re. 32 ha. drAkha taNA chai mAMDavA re, navaraMgI nAriMgI, cihu pakhaiM tarU murIA re, caukhaMDI chai caMgI re. 33 ha. naravara [caDavaDa] caturbhuja AvIyA re, gopI savi sanakArI, nemikumari bhalAvIyA re, valIyA deva murArI re. 34 ha. gopI lopI lAjaDI re, lAchi vaDI paTarANI, Ali kari UchAMchalI re, bolaI vAMgaDa vANI re. 35 ha. khaDokhalI chai mokalI re, rANI rAula vAhI, harakhi hasaiM hAsAM kari re, deura siuM bhujAi. 36 ha. kamalanAla bhari bhari chAMTai, caMdrAulI rAkhai sAhI, rUpa dekhADai rUkimiNI re, kima jAsiu amha vAhI re. 37 ha. vikrama sattaramuM zataka 7. jayavaMtarikRta 'nemijina stavana'mAMthI (jayavaMtasUri vikrama sattaramA saikAnA prAraMbhamAM thayA. temaNe 'zRMgAramaMjarI' nAmarnu ati manohara kAvya karyu cha ne te uparAMta bIjAM kAvyo racyAM che. eka TraMku nemijina stavana racyu che temAMthI nIce- vasaMtavarNana ApyuM che.) [kavi vaDatapagacchanA vinayamaMDananA ziSya hatA ane saM.17mI sadI pUrvArdhamAM thayA che. juo jaina gUrjara kavio, bhA.2, pR.69-80 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.113-14. 'jaina gurjara kavio' mAM A kRti noMdhAyelI nathI. paNa 'zamAmRtam' (saMpA. dharmavijaya)mAM chapAyelI che. - saMpA.] samudravijaya sivAdevi suta, sohi nemi sarUpa, Rtu vasaMta iNi avasari, pasariu savi Rtu bhUpa. 3 phAga pasariu malaya mahAbala, mahAbali karatu vyApa, yuvatijana rata jalahara, lahari harai janatApa. 4 munimanamohana mAnini, mAnini rAsa karaMti, paMthijanamani yama sama, niyama samAdhi haraMta. 5 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha kAvyaM kokilA Tahu kari AMbalai, teha taNai sari viyogiAM balaI. sAbhimAnanA kaThora haiyA balai, tarUvari kuMpali AMbalai. 6 phAga virahIjana-mana-dAraNa, dArUNa karavatadhAra, vanivani vihasi kevaDI, kevaDI bhamara jhaMkAra. 7 nava nava caMpakanI kalI, nikalai parimalapUra, kihi caMdana ahi nava kula, bakula latA guNa bhUri; 8 kAvyaM vasaMta mAsi paMthIjana kAminI, vATa joi ubhI gajagAmanI, jAi yauvana jema saudAminI, varasanI pari jAi yAminI; 9 dahA ritu vasaMta ima vyApiu, nemi jina vanaha majhAri, kezava-kAminI parivaryA, khelai vividha prakAri. 10 rAga malhAra vRMdAvanamAM vana vana tarU talaI, sarovarajala suvicAra re, rAdhA rUkamiNi bhAmA bhAminI, krIDai nemikumAra re. 11 mAdhava-mAnini munimana-mohanI, khelai mAsa vasaMta re, mayaNa-mahAtarU-maMjari madamatI, mayagala jima malaMti re. 12 drupada ke karakamali chAMTi jalabharI, ke vara kesara-rola re, ke nemi chehaDai valagai AvatI, ketI karai Takola re. 13 nayana mIMcAMvai koeka pUMThithI, koi chapAvai bAla re, . koi karI mAlA navanava kusumanI, kaMThi Thavai suvizAla re. 14 vaMTha taNi pari tuM bhamai ekalo, mani dhari nAri-uchAha re, ima karI nAri nemi manAvIyA, rAjamati-vIvAha re. 15 8. jayavaMtasUrikRta 'nemanAtha bAramAsa'mAthI. ___ (A kRti aprakaTa che tenI saM.1697mAM lakhAyelI prata maLI che, temAMthI mAha, phAgaNa ne caitra mAsanAM varNana laIe.) Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana [A kRti 'prAcIna - madhyakAlIna bAramAsA saMgraha' (saMpA. zivalAla jesalapurA ) mAM chapAyelI che. ahIM pAThazuddhimAM eno lAbha lIdho che. saMpA. ] - dezI mAhii ati UmAhIA, rahii mana mAMhi jhUri re. vaidya je virahavedana taNau, te vAlhesara dUri re. mA0 UmAhIA mana mAMhI rahIi, jema paMkhI pAMjarai, desAurI so sajana merA, sAsa pahilA sAMbhare, sakhI, soi suMdara avara aMtara rayaNareDa nai kAkarA, sa pIAraDu pIu kahI milasi, hasata mukha guNa - AgarA. 35 dUhA jANuM so kaba vIsare, chUTai nehake baMdi, jihAM jouM tihAM sAmuho, vAlhA tuja mukhacaMda. 36 mujha mani nisidina tumhe vaso, tumha mana kalyuM na jAya, tumhA viNadIThai sukha nahIM, ghaDI jamavAro thAya 37 nisi moTI, nidrA nahIM, pAMgarI yauvanapAli, vAhAlo videsI, viraha re, jima cAle tima sAli. 38 dezI phAguNe kesU kuMpalyA, dAvAnala vIchaDyAi re, kesyU raMga vinA virahI kAM daive ghaDyAi re. phA0 kuMpalyA kesU lAla vesU, kapura kesara chAMTaNAM, gulAli rAtI chAMTi [ chIMTi] mAtI, upari AchAM oDhaNAM, e joDi madamati hasati khelati dekhatii dukha saMbhare, pIu vinA kahe - syuM vasaMta kheluM ? chAMTaNAM pacarakI bhare. 39 duhA phAguNa holI sahu kare, vIchaDyA hi bAra mAsa, sajana ! choDAvo virahathI, jo amha jIvita - Asa. 40 prIti prIti sahu ko kahe, amhe tu jANau vaira, dAjhI dAjhI te mare, cai aMgArA khaira. 41 lohi re ghaDyu re hIA, kai ghaDIo vayareNa, nehi dhIkyu phATo nahI, vAliMbha-viraha-ghaNeNa. 42 117 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha rAga sAmerI, kRSNa bAramAsanI DhAla koilaDI kahU kahU karI, koyala DIli lagAi, . madamasta mAnini pariharI, koi laDI iNi samaI jAi. 43 sakhi ! caitra mAse aMba moryA, ati madhura malaya suvAya, pIu vinA pIDe puSpaketana, ketakI karavata thAya re. 44 vAlaMbhajI ! iNi ratiIM, manamatha mAhalIi re madamatta yauvana pUra re, lAlanajI ! vInati karUM mana vAlIi re. ati ghaNuM na kIje jura re. vAlaMbha. sajjana, virahe tAhare, lAgI veDi sarIri, sAyara nIsAse saryA, bharyA te AMsunIri. 45 jANuM je uDI milaM, sUDA Api-na pAMkha, darasani mIThA sajana te, jehavI AMbA-zAkha. 46 jANuM valI valI mukha jouM, keDi na chaMDu rekha, amIi ghaDyA re sajjanA, jotA ma karisi tekha. 47 9. nayasuMdarakRta 'naLadamayaMtI rAsa'mAthI (saM.1665mAM racAyelI A kRtinA prastAva 9mAMthI. (A. kA. ma., 6, pR.295) A eka ja jaina kRti chaganalAla rAvaLe "gujarAtanA prAcIna kavionAM vasaMtavarNana' e lekhamAM lIdhI che. ane tenA saMbaMdhI lakhyuM che ke "naLadamayaMtI rAsa' mAthI vasaMta Rtune lagato ja bhAga ahIM lIdho che. bhASA ke. ha. dhruvanA 'gujarAta zALApatra'mAM prasiddha karelA 'vasaMtavilAsa' pachInI che. A rAsanI racanA bhAlaNa ane kavi premAnaMdanAM 'naLAkhyAna' karatAM jarA paNa UtaratI nathI, balake keTalIka jagonuM varNana to temanA karatAMye temaNe ghaNuM sAraM karyu che ema nyAyanI khAtara na kahI zakAya ?" ('suvarNamAlA'no vasaMta aMka, caitra 1982, pR.6-7)) [vaDatapagacchanA bhAnumeruzi. nayasuMdara mATe juo jaina gUrjara kavio, bhA.2, pR.93-111 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1, pR.204-05. - saMpA.] rati vasaMta ehave AvIo, catura lokanI mani bhAvIo, puSpita phalita havI vanarAji, rahe zazi [zizira] rati nija mana-syuM lAji. pasariyo malayAcala vanavAya, maMjuriyAM aMba sadala sachAya, svara paMcama kokilA Alavi, madhukara tAsa sarati pUravi. 95 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana abhinava keli kare daMpati, iNe same nala-damayaMtI satI, pramodabhari madhukhelana - kAmi, saparivAri Avyu ArAmi. 96 kusuma - keli jalakrIDA sAra, dolA-keli kare manohAri, keliharA racIyAM ati ramya, tihAM rAjA beThu abhigamya 97 vasantapUjA karI suviveka, dIyAM dAna gAyaka aneka, sandhyA samu havaM etaliM, vaitAlika bolyAM 10. bhAnucaMdrakRta RSabhadeva vasaMta gIta tetali. 98 [kRti 'jaina gurjara kavio' ke 'gujarAtI sAhityakoza khaM. 1 'mAM noMdhAyela nathI. kartAnI vizeSa paricaya paNa prApta nathI. saMpA. ] rAga dhamAla vasaMtasiri sAjana khele ho, khele ho bhuvanadayAla. vasaMta. khele ho RSabha bhUpAla. vasaMta . khele ho marUdevIbAla. vasaMta0 119 eka dina mAsa vasaMta - khelanakUM, nAbhi nariMdako naMda, bala jAuM, bharatAdika bahu nija parikara yuta, sAthe sura asura naravRMda. ba0 vasaMta0 1 tryAzI lAkha bhae he pUravake, tiNa same Ae udyAna, ba0 vihaMgAlApa bhamara guMjAraveM, madhu nRpa karata bahu mAna. ba0 vasaMta 0 2 gAvata gIta kokila paMcama svara, bAjana tAla bajAya, ba0 pavanaprerita pallava abhinayaseM, mAnuM nRtya karata vanarAya. ba0 vasaMta 0 3 kusumake bAgameM kusumadhanuSa ripu, kusumabhUSana saba deha, ba0 kusuma-giMduka nija hAtha lIyo he, beThe he kusumake geha. ba0 vasaMta0 4 [ do ] khela sukhanirbhara khele, suta sahasra parivAra, ba0 krIDArasameM magana saba dekhata, jina lahata he haraSa apAra ba0 vasaMta 0 5 iNa same araja karata lokAMtika, dIkSAavasara deva, ba0 chori vibhAva svabhAvameM khele, tIrathapati bhame svayameva ba0 vasaMta0 6 AtamabhAva- vasaMtameM khelata, pragaTe Rddhi rasAla, ba0 tribhuvana bhAnakI Ana dhari zira, dina dina huye maMgalamAla. ba0 11. lAbhodayakRta 'nema - rAjula bAramAsa' mAMthI vasaMta0 7 (kRti saM. 1689 Aso suda 15nA roja racAyelI che.) [kartA bhuvanakIrtinA ziSya che. emanI anya kRti saM. 1695nI maLe che. juo jaina Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha gUrjara kavio, bhA.3, pR.279 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.383. - saMpA.] sakhIrI, mAha mAsa kima kIje, nemajI tilamAtra na bhIje, bane raMgabhari seja ramIje, te jIvita saphala gaNIje, ho lAla, nemajI nemajI karatI. 8 sakhIrI, phAgaNa mAsa suhAve, naranArI caMga vajAve, tihAM abIra gulAla uDAve, sAhiba kyu ajIya na Ave, ho lAla. 9 sakhIrI caite na karUM siNagArA, navi pahirUM navasara hArA, bhojana lAge mujha khArA, prItama viNa kavaNa AdhArA, ho lAla. 10 12. bhAvavijayakRta 'neminAtha vasaMta'mAMthI (kartA vijayadevasUrinA ziSya che.) [kartA ke kRti 'jaina gUrjara kavio' ke 'gujarAtI sAhityakoza khaM.1'mAM noMdhAyela nathI. - saMpA.] rAga dhamAla Ayo jaba Rtu surabhimanohara, saba Rtuke saradAra, bala jAuM. . nemakumAra khelana cale ho, lIno hai jaduparivAra. ba. 1 mohana jina khele raMga bharI ho, aho mere lalanA, mohata saba naranAra. mohana0 AMkaNI. phUla amUlako ToDara peryo, baDo bahota sobhAga, bala. lAla gulAla abIra uDAvata, gAvata guNijana phAga. ba. mo0 2 sarasa kusumarasa kezara-mizrita, caMdana-carcita aMga, ba. kanaka-adhika chabi nirakhata jAke, janamana harakha suraMga. ba. mo. 3 sAra zRMgAra hAra motinako, paherI prabhupeM Aya, ba. khelata sakala gopAla-bAlikA, ghera lIyo yadurAya. ba. mo0 4 komala kamala vimala dala bharakeM, chirake nirmala nIra, ba. ati bahu hasata vadana dhari nIko, vyAkula vraja parivAra, ba. mo0 5 vacana rasAla bAla gopinake, bole bola banAya, ba. vasa Aye prabhu bahota dinoMke, choDeMgeM vyAha manAya. ba. mo. 6 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana vikrama aDhAramuM zataka 13. rAjaharSakRta nemi phAga (rAjaharSanI saM.1703 ane 1732nI kRtio maLI Ave che. juo naM.296, jaina gUrjara kavio, bhA.2.) [ukta kharataragacchanA lalitakIrtinA ziSya rAjaharSa ja A kRtinA kartA che ema anumAna karavAnuM rahe, kemake A kRtinA aMtabhAgamAM guruparaMparA nathI. kavi -ane kRti mATe juo jaina gUrjara kavio, bhA.4, pR.71-74 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.354. A kRti jaina satyaprakAza, mArca 1949mAM paNa chapAyelI che. - saMpA.] bhogI re mana bhAvIyo re, Ayo mAsa vasaMto re, naranArI bahu prema-suM, keli kare guNavaMto re. 1 phAga rame mili yAdavA, giridhara nemikumAro re, odhavajI mahasenajI, maliyA dase dasAro re. 2 phAga0 balabhadrajI bole tihAre, sAMbhala sAraMgapANI re, cAlo naMdanavana jAine, keli karAM manamAMnI re. 3 phAga0 moryA AMbA AMbalI re, morI dADima dAkho re, koilaDI TahukA kareM, beThI saralI sAkho re. 4 phAga. nIlerA nIMbu ghaNA re, nahI nAraMgI pAro re, pADali parimala mahamaheM, bhamara kare guMjAro re. 5 phAga. marUyo damaNo mAlatI re, jaMbu jehI jAyo re, eka na phUlI ketakI, sahu phulI vanarAyo re. 6 phAga. vArU vesa virAjatA re, sIsa suraMgI pAgo re, caMbelI phUlela-suM, sugaMdhe bhInA vAgA re. 7 phAga. pahira aragajA mahakatA re, kaMTha kusumarI mAlo re, phAga taNA vali phUTarA, gAve gIta rasAlo re. 8 phAga. chayalachabIlA rAjavI re, mAnItA macharAlo re, sAgara saMba prajuna-suM, khele bAla gopAlo re. 9 phAga. khAsa khavAsa tihAM ghaNA re, sira sonArA jhAbA re, pAkhatIyAM UbhA rahe, hAtha pAnArA DAbA re. 10 phAga. gehara virAje [vica jo] jAdavA re, tiNamA mAdhava mAjhI re, nema nagIno jANIyeM, jehanI kIrati jhAjhI re. 11 phAga. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha sola sahasra gopI milI re, manamohana madamAtI re, -ghUmara ghAleM cihuM diseM, nRtya kareM guNa gAtI re. 13 phAga. tAla sahita svara cAlaveM re, gAna kare guNamAlA re, mAdhavajI mana mohIyo, vAjeM veNu kaMsAlA re. 14 phAga. rAmagiri malayAgiri re, harisenA harisAlI re, gAve gIta suhAmaNA, de tAlI mukha bAlI re, 15 phAga. hari bolI hAso kare re, jayasenA tihAM vAre re, pUThi pUThi rahI puhapAvatI, nayaNAM kAjala sAro re. 16 phAga0 rUkamaNi kheleM rAdhikA re, hasitamukhI haraNAkhI re, jaMbuvatI bhAmA satI, raMga rame rasa rAkhI re. 17 phAga. bhole bhUlI bhAMminI re, balibhadrajI-su bole re. goTha dIyo gopI bhaNI, kaTipaTako tihAM khole re. 18 phAga. nAMkhe aragajA kumakumA re, nAMkhe gulAla abIro re, bhIje bhogIro colaNo, bhIMje gorIno cIro re. 19 phAga. kesara ghola kapUra-suM re, bhAminI bhari bhari loTA re, chayala purUSa chAMTe tihAM, hasi hasi ye tAloTA re. 20 phAga. chala dekhI rANI kahe re, sAMbhala kaMta murArI re. ghaNA divasa jAtA tumhe, Aja amhArI vArI re. 21 phAga. nAMkhe picarakA premakA re, abIra gulAla uDAve re rUkamaNi ne caMdrAvatI, harIne ghaNuMa hasAve re. 22 phAga. dekhI devara dUrathI re, hari-bhAmini tihAM Ave re, nemikumAra ubho tihAM, jaMbuvatI bolAve re, 23 phAga0 lAja marAM mhe lokameM re devara aje kumAro re, viNa paraNyAM hiva nemijI, nahi mukAM niradhAro re. 24 phAga. kUDakapaTa tihAM kelavI re, nemi vivAha manAyo re, rAjamatI paraNAvisAM, muralIdhara mana bhAyo re. 25 phAga. rAjavIe mili rAjavI re, kumareM kumara vasIlA re, bhAmini-su mili bhAminI, khele phAgu rasIlA re. 26 phAga. phAga ramI ghari AvIyA re, sukha vilase asamAno re, hoDi kare kuNa ehanI, sohe adhika saneho re. 27 phAga0 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana 123 jo re tore jAdavA re, jaladharavaraNI deho re, gopI vicameM vIjalI, sohe adhika saneho re. 28 phAga. rAja kare riNachoDajI re, saba janamana suhAyo re, kisI anUrati tehanI, jehane rAma sakhAI re. 29 phAga. samudravijaya suta nemajI re, jIva sakala pratipAlo re, rAjaharSa bahu bhAva-soM, gAI phAga rasAlo re. 30 phAga0 - iti phAga samApta. 14. siddhivilAsakRta nemarAjula gIta (ra.saM.1715. AnI prata saM.1763nA phAgaNa zuda 13nI kavinI svahastalikhita maLI che. temAM lakhyuM che ke : saMvata satare saTe phAlguna terasa jAMNa. ___paMDita siddhivilAsagaNi, eha lakhyo supramANa.) [A kharataragacchanA siddhivardhananA ziSya hovAnI saMbhAvanA che. juo jaina gUrjara kavio, bhA.5. pR.355 ane gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.462. A kRti 'jaina gUrjara kavio' mAM noMdhAyelI nathI, ane siddhivilAsanI 'covIsI' (ra.saM.1796)nI prata guNavilAsane nAme paNa noMdhAyelI che (juo jaina gUrjara kavio, bhA.5, pR.356) tethI siddhivilAsa ane guNavilAsa aparanAmo hovAnI zaMkA thAya. 'gujarAtI sAhityakoza' guNavilAsanI noMdha leto nathI. e siddhivilAsane nAme saM.1800no 'zIla rAsa' noMdhe che e jotAM kavino kavanakALa ghaNo dIrgha - saM.1715thI 1800 - Thare. joke kAvyamAM 'satare panara' zabdo je rIte AvelA che te rIte e racanA saMvatadarzaka hovA vize saMzaya rahe che. kadAca pATha bhraSTa hoya. - saMpA.] rAga dhamAla rAjula nArI ema payaMpe, suNa ho nemakumAra, lalanAM, phAguNa mAsa raMgIlo Ayo, karIye ho krIDA apAra, lalanAM, mana mohyo hamAro nemajI ho. aho mere prabhujI ! tuMhI mujha prANa AdhAra. mana0 AMkaNI. 1 eha rUti che ramavA kerI, Aya milo theM Aja, lalanA, bahuvidha rIjhAvaMgI tujhane, pUro mujha vaMchita kAja. mana0 2 naranArI mili phAguNa mAMhe, lAla gulAla abIra, lalanAM, marada mUMchAlA vAgA pahire, nArIne dakSiNa cIra. mana0 3 phAguNa mAsa raMgIlo sohe, moryA che sahakAra, lalanAM, koyalaDI nija prIti dharIne, bole te sAda zrIkAra. mana0 4 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 damaNo ne vali mAlatI moryA, nIMbUM ne nAlera, lalanAM, nAriMgI jAMbU mana mohe, phAguNane huve jera. mana0 5 bahuvidhanI vanarAI phUlI, Ave sakharI drAkha, lalanA, prANapIyArA suNa ho kaMtA ! vANa amINIya bhAkha. mana0 6 tatathei tatathei nAcata, pekho ho nema sujAMNa, lalanA, nATaka dekhatAM mana hIMse, satare panara vardhamANa. mana0 7 nava bhava kerI prIta jAMNIne, Ai milo abakI bera kyuM prIti utArI, chor3a cale yadurAya mana08 rAjula donUM tihAM milIyA, zivapura jihAM AvAsa, lalanA, te nArI hiva mokuM dejo, vInave siddhivilAsa. mana0 9 15. meruvijayakRta 'vastupAla tejapAla rAsa' mAMthI (ra.saM. 1721.) mahArAya, lalanAM, [ kavi tapagacchanA raMgavijayanA ziSya che. emanI anya rAsakRtio saM. 1722thI 1754nAM racanAvarSo batAve che. juo jaina gUrjara kavio, bhA.4, pR.307 - 10 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaMDa 1, pR. 327. 'vastupAla tejapAla rAsa' savAibhAi rAyacaMda dvArA prakAzita thayela che. saMpA. ] prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha - DhAla vasaMtanI vasaMta mAsa bhale AvIo re, phalI phUlI vanarAya, bhogI bhamarA raNajhaNe re, kAmI janamana thAya, vasaMta bhale Aviyo ho, khele sahu naranAri. 1 vasaMta 0 aMba liMba dADima phalyA re, phaliyA te sahakAra, kesu kadaMbaka kevaDo re, tihAM koyala kare TahukAra. 2 vasaMta 0 vRMdAvRMda rAya khelato re, karato raMgaviraMga, kesara gulAla tihAM chAMTato re, chAMTe nIra sucaMga. 3 vasaMta 0 tAla tamAla tihAM jAi jUi re, mogara lAlagulAla, caMpaka ketaka mAlatI re, damaNo marUo rasAla 4 vasaMta 0 chailachabIlA khelatA re, khele sarakhI joDi, tAla vRMdAla [mRdaMga?] caMga gAjato re, theI theI kare nara koDi. 5 vasaMta 0 bhariya khaMDokhalI jhIlatA re, caMdana karI ghanaghola, vasaMta khele tyAM rAjIyo re, vali Ave nagaranI pola. 6 vasaMta. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana 125 16. nayavijayakRta neminAtha vasaMta dhamAla [dezAIe A kRtine nayavijayazi. yazovijayanI mAnelI, paNa ema mAnavA mATe kazo AdhAra nathI. 'gujarAtI sAhityakoza khaMDa 1' Ane nayavijayane nAme ja mUke cha (pR.203). A kayA ane kyAre thayelA nayavijaya te nakkI thatuM nathI. - saMpA.] rAga vasaMta dhamAla mAsa vasaMta hasaMta suhAyo, Ayo sahaja sanUra, lalanA; meM tava pAyA nemajI ho, khele ANaMdapUra. 1 phAga khelata piyA nemajI ho, aho mere lalanA, gopAMke saMga suraMga. phAga0 e AMkaNI. phUla banyo saba seharo ho, zravaNameM sohe phUla, lalanA, bAga bane saba phUlakeM ho, phUlakI zobhA amUla. phAga0 2 caMga mRdaMga bajAvata gAvata, mAcata nAcata raMga, la. lAla gulAla UDAvatAM ho, pAvata ANaMda aMga. phAga. 3 bharIya khaMDokhalI kuMkume ho, khele nema murAri, la. harisaMketeM haripriyA ho, nemikuM chirakata nAri. la. phAga. 4 gheri rahI saba kAminI ho, madhukara jyuM sahakAra, la. rUkmiNI pramukha hasI kahe ho, devara varo eka nAri la0 phAga0 5 lAjathI jaba prabhu hasa rahe ho, taba saba pAyo haraSa, la. jAya kahe piyA kAnakU ho, mAnyo vyAha nemajIyeM sarasa. phAga0 6 vyAha manAye giradhara Aye, pAyo harSa apAra, la. nayavijaya prabhu gAvatAM ho, nitya nitya jayajayakAra. phAga. 7 17. vinayavijayakRta nemirAjimatI bAramAsa (ra.saM.1728, rAneramA. jaina kAvyaprakAza, pR.238) [ kavi tapagacchanA kIrtivijayanA ziSya che ane emano samaya saM.17mInA aMtathI 1738 sudhIno maLe che. kavi tathA emanI kRtio mATe juo jaina gUrjara kavio, bhA.4, pR.7-27 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.410. kRti 'prAcIna-madhyakAlIna bAramAsA saMgraha' (saMpA. zivalAla jesalapurA) tathA anyatra chapAyelI che. - saMpA.] nAra vinA mahA mAsanI, rayaNI na vihAya, zUnI sejeM talapatAM, [khaNa] varasAM so thAya. 6 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha praha uThI pIu nemazaM, jamI unhAM anna, ghara Avo to vAlahA, ghaNAM karUM re jatanna. 7 tela taMbola ne tUlikA, tarUNIne tanatApa, seja-sajjAi sajja karUM, na hoyeM zIta saMtApa. 8 phAguNanA dina phUTarA, jo hoya prItama saMga, kheluM lAla gulAla-zaM. caDhate UcharaMga. 9 bholI TolI sarava malI, holI khele khaMta, kaMta vichohyAM mANasAM, e dina sAlaMta. 10 caitare tarUara citA~, phUlI [savi] vanarAya, parimala mahake puSpanA, madhukara guNa gAya. 11 jo pIu eha vasaMtamA, gharamAM AvI vasaMta, to muja haiyaDu ullase, kuMpala [saM] vikasaMta. 12 18. mANikyavijayakRta 'rAjulanI bAramAsI mAMthI (ra.saM.1742. kavi pahelA prathama mAsa caitrathI vasaMtanuM varNana kare che, ane e rIte virahiNI rAjulanA bAramAsa gAI pUrA kare che.) [kavi tapagacchanA kSamAvijayanA ziSya che. kavi ane emanI kRtio mATe juo jaina gUrjara kavio, bhA.5, pR.41-43 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.304. kRti 'prAcIna-madhyakAlIna bAramAsA saMgraha' (saMpA. zivalAla jesalapurA)mAM chapAyelI che. - saMpA.] caitre catUrA re ciMtave, cittameM rAjUla nAri, na AvyA nemi jinesara, prANesara AdhAra, kaho re sakhI havi kima rahuM, niravahuM nAthanUM dUkha, kaMtavIyogeM kAmanI, jAmanI-divasa na sUkha. 3 citra bhalI citrasAlI re, AlI ! nihAlI na jAya, piu viNa rAMna samAMna e, thAvi [dhAve] nAveM dAya, mRgamada cUra kapUrano, bhUra karyo raMgarola, nAha pAkhi re game nahI, kesara-caMdana-ghola. 4 o pelI koyala bole re, DoleM AMbalADALa, zravaNeM sabada sUMNI suMNI, vAdhI virahanI jhAla, sahiyara, vAya na Dholo re, kholo upAya na anya, nAthaviyogeM e moraDI, goraDI dAjhiM tanna. 5 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana [DhAla] Talavali nAriM bharatAra pAkhiM, ura thakI hAra utAriM nAMkhiM, ati ghaNAM AMsUM pADiM behuM AMkhiM, kiNiM vidhiM jai maliM vigara pAMkhiM. 6 sarasatI mAta supasAya pAmI, nija gurU-pAuleM sIsa nAmI, mAsa paheleM bhalI sarasa vAtAM, bhaNiM mANikya teM upaje harSa gAtAM. 7 mAhe umAhi re mAharUM manaDUM malavA re kAji, lekha-saMdeza na mokale vAlama ANI pAjya [vAji], yauvanadahADA re dohilA, dohilo kAmasaMtApa, pIDa na jANe re nAhalo, kima karI rAkhaM Apa. 52 dIragha rayaNI na jAya re. TADhi dhuje re aMga, vayara vasAvyuM re nIdraDI, sohaNe na maliM saMga. hADeM re vehaniM pADato, hAliM himAlaya vAya, abalA re jhUre ekalI, virahi tana sosAya. 53 AzavilUdhA re mANasa, Akho dina avaTAya, jAya jamavAro jetalo, te aNalekhe thAya. bihina, vega sidhAo re, dhAo ma lAo vAra, ANo turata manAyaneM, jAneM baMdhu-murAra. 54 [DhAla] taraphaDe virahiNI viraha vAdhyo, manamathiM mohano bAMNa sAdhyo, dukha ghaNuM dohilUM tanna sAli, prAMNajIvana vinA kuMNa pAliM. 55 sarasatI mAta supasAya pAmI, nija gurU-pAuleM sIsa nAmI, mAsa agyArameM sarasa bAtAM, bhaNiM mANikya teM upajeM harSa gAtAM. 56 phAgUNa nAha nahI ghare, kuNa laDAvi lADa, AMsuDe jhaDa lAgI re, dukhanAM ugyAM jhADa, vana vana kesu re phUliyAM, phUlaDAM sohe re sAra, mArnu e virahAgani taNA, adhabalatAM aMgAra. 57 sAta-pAMca sAhelaDI, velar3I valagI bAla, pahiraNa pIlI paTolaDI, colI sohe lAla, Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha seraDIi malI TolI re, bolI holIno phAga, gAvi caMga mRdaMga-syU, raMga-syuM AlavI rAga. 58 dIna vacana karI dAkhIiM, rAkhIiM uttama rIta, piu, pAcho ratha vAlIi, pAlIiM pUrava prIta, dhaNineM mAMna ja dIjIiM, khIjIiM nahI viNa doSa, yovana lAho lIjIi, kIjII nahI tapa-sosa. 59 19 caturavijayakRta 'sthUlabhadranA bAra mahinA' mAthI (kozA sthUlibhadrane popaTa dvArA saMdeza kahAve che e rUpe 'sthUlabhadra bAramAsa' nAmarnu kAvya caturavijaya nAmanA kavie 18 kaDInuM racyuM che temAM bAramAsanI sthitinuM varNana phAgaNa mAsathI kare che. prata la.saM.1752 che.) _ [kavino vizeSa paricaya prApta nathI. 'jaina gUrjara kavio' mAM A kartA-kRti noMdhAyela nathI. 'gujarAtI sAhityakoza, khaM.1'mAM A saMdarbhane AdhAre ja noMdha levAyelI che (pR.99). - saMpA.] sUDA prate kosA bhaNe re, sUDA, tUM nara paraupagArI re, bAra varasano nehalo re, sUDA, melI gayo niradhArI re. 1 phAgaNa mAsa ja AvIo re, sUDA, ramIe te holI phAgo re, kesarabharI kacolaDI re sUDA, zrI thUlabhadra vinA nahi lAgo re. caItra mAse citta cale re suDA, jhADe te jobana Ave re, tarUNa mANasa kema rahe re sUDA, garaDhA maMgala gAve re. mahA mAsanI rAtaDI re, sUDA, zrI thUlabhadra vinA kema jAe re, jama jama bolI sIta paDe re, sUDAM, tema tema bahu dUkha thAya re. 20. jinaharSakRta 'zatrujaya tIrtha rAsa'mAMthI (ra.saM.1755. AnaMda kAvya mahaudadhi, mau.4, pR.385-86) [jinaharSa kharataragacchanA zAMtiharSanA ziSya hatA. emanI rAsAtmaka ane anya saMkhyAbaMdha kRtio maLe cha ne te saM.1704thI 1762nAM racanAvarSI batAve che. juo jaina gUrjara kavio, bhA.4 pR.82-142, bhA.5, pR.398 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.131-33.] vasaMtakrIDA vasaMta samaya Avyo anyadA, vikasyA pallava phalaphUla, pasarI bahu sugaMdhatA, zItala pavana amUla. 18 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana 129 ramavA cAlyo rAjavI, bahu mahilAparivAra, jAtAM dIThI mArage, kAMIka suMdara nAra. 20 pInonnata kuca jehanA, bhAre namatI jeha, mukha rAkApati sArikho, nAzA dIpakareha. 21 nayaNayugala paMkaja jisA, bhra bhramara upamAna, karapada kamala virAjatA, kAyA sovanavAna. 22 manmathabANe vIMdhIo, thayo visaMsthula rAya, te nArI dekhI karI, kare vikalpa upAya. 23 devI diva jIpI dharA syuM jIpaNa AvI eha, athavA puNya punyavaMtane, hari ANI che eha. 24 dhanya jehane ghare e husye, karase bhogavilAsa, chaThI chaThA khaMDanI, DhAli thaI e khAsa. 25 duhA ciMtavatAM ema rAyane, karatAM soca tivAra, bhAva jANI rAjA taNo, saciva kahe tiNi vAra. 1 svAmI cAlo utAvalA, have vilaMbo kema, krIDAkaraNa vasaMtanI, dharatAM manamAM prema. 2 bhinna [mitra ?] ukti ema ciMtavI, mana mUkI tiNI pAsa, vakra grIvAe jovato, tihAMthI cAlyo udAsa. 3 rati pAme nahi madhu viSe, vadhUloka rati nAhi. bakula kamala vikasita viSe, rati nahI vApI mAMhI. 4 nATika na game jovatAM, vanazrI lAge dIna, kyAMhI rati pAme nahiM. uchale jala jima mIna. 5 Agali pAchalI pAkhatI, zalyA kAnana geha, naSTeMdriya huA apara, jihAM tihAM dekhe teha. 6 21. jinaharSakRta 'nemirAjimatI bAramAsa(1) mAMthI (15 kaDI- kAvya.) [A kRti 'jinaharSa graMthAvalI' (saMpA. agaracaMda nAhaTA) pR.208-09 para mudrita che. - saMpA.] Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha mAhe dAhapaNe [dAha paDe] ghaNo, vAye zItala vAya, sIyAlAnI rAtaDI, vAlho Ave dAya. 11 khele phAga saMjogiNI, phAguNa sukhadAya, nema nagIno ghara nahI, khele morI balAya. 12 caturA caitra suhAmaNo, riti sarasa vasaMta, rAtI kuMpala rUMkhaDe, mulakaDI e hasaMta. 13 nayane AMsU nAMkhatAM, bolyA bAraha mAsa, niThura nAha na AvIyo, jIuM kehI Asa. 14 22. jinaharSakRta 'nemirAjimatI bAramAsa (2) mAMthI (13 kaDI, kAvya.) [A kRti 'jinaharSa graMthAvalI' pR.209-10 para mudrita che. - saMpA.] huM to kyu karI boluM [voluM] ekalI, dukhadAyaka Ayo mAha re, koya saiNa na dIse ehavo, mele manamohana nAha re, huM to mohI re sAhiba sAMvalA. 3 vAlesara ! sAMbhali vInati, jo phAguNameM nAvesa re, nema, cAcirake misi khelatI, to holI jhaMpAvesa re. huM. 4 caitra mahino AvIyo, jAdavarAya lIyo vairAga re, mRganeNI phAga rame sakhI, tujha priya viNa keho phAga re. huM. 5 vaizAkhe vanakhaMDa [aMbavana] morIyA, morI sagalI vanarAya re, virahAnala mujha kAyA tape, nema ! tujha viNa kyuM [ghaDI] na suhAya re. huM0 6 23 jasarAja/[jinaharSa kRta 'bAramAsa'mAMthI [A kRti 'jinaharSa graMthAvalI' (saMpA. agaracaMda nAhaTA) pR.128-29 para chapAyelI che. - saMpA.] mAha mahIne sIta paDe, iNa rUti cale balAi, uMcAM [UMDe] paDIne poDhiye, kAmaNa kaMTha lagAi. 3 phAguNa mAsa vasaMta rUti, suNa bhogI bharatAra, paradesArI cAkarI, jAve koNa givAra (gamAra). 4 catura mahIne caitare, huyo ja callaNahAra, taMga kasIyA turIyAM taNA, sAthIDA siradAra. 5 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana 24 jJAnavimalakRta 'caMdra kevalI rAsa' mAMthI (ra.saM. 1770, rAdhanapuramAM.) gUrjara kavio, bhA. 4, caMdra kevalIno rAsa ' saMpA. ] [tapagacchanA dhIravimalazi. nayavimala / jJAnavimalasUrino jIvanakALa saM. 1694thI 1782 che ane emanI vividha prakAranI ghaNI kRtio maLe che. juo jaina pR. 382 - 418 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM. 1, pR. 396 -400 bhImasiMha mANaka tathA kapUracaMda vAraiyA dvArA prakAzita thayela che. dohA ema sukhamAM vasatAM thakAM, Avyo mAsa vasaMta, saMyogI nara suratarU sarikho che atyaMta. saMta sahu hete karI, Ave upavana mAMhi, zItala pavana pravAhathI, saMcare tarUvara chAMhi. 26mI DhAla : rAga vasaMta 131 have eka dina zrI caMdra bhUmikaMta, guNacaMdra mitra saMyuta, mayamatta mahaMta milaMta saMta, kahe Ayo khelIje vasaMta 1 have guharI moharI vanarAi taMta, mAnuM Ayo RturAja vasaMta, tihAM tAla tamAla hiMtAla puMga, mAnuM dhvajapaTe ucaviyAM sucaMga. 2 nijharaNa jharaNa rata tAla taMta, paDachaMdA nIsANAM guDaMta, aMkurita savi upavana bhU karaMta, mAnuM pramadA pramudita saMga kaMta. 3 have. tilaka varUNa azoka khaMti, pramadApada - paDaghA abhilaSaMta, tarUyara-tarUNa- zuM AliMgaMta, latA - lalanA lalita hRdaya khaMta. 4 have0 gucchAdika ghaNa ghaNa sumanasa je hasaMti, manuM adhara te pallava cArU paMti, paMcavarNI phUdIcu dipaMti, tihAM viTapavadanane manuM cubaMti, 5 have. kusumapAtre eke pIyaMta, madhura madhukarI makaraMda vRM[vaM? ]ta, tihAM hariNa hariNI kapola aMta, zRMge-su kuMDane khaNaMta. 6 have. karI gaMDuza jala bharI dIyaMta, kariNIvadane nija karI mahaMta, cakavA cakavI kisalaya karI aMta, dekhata mukhamAM dharI premavaMta. 7 have. ema pramudita paMkhI jIvajaMta, nirakhIne kAmIjana dhasaMta, tihAM paMcabANa bANabala mahaMta, bhUmideze anivArita phuraMta. 8 have. unmAda mohana ne tApanaMta, zoSaNa ne mAraNa paMcamaMta, paMcamasvara kokila kalaravaMta, hove suNatAM saceta nara kAmavaMta. 9 have 0 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha rogI-viyogI duHkha dIyaMta, saMyogI amRtarasa pIyaMta, zItala malayAcala anilavaMta, sumagaMdha-zuM sikarane jharaMta. 10 have. virahiNI kahe e bhuyaMgaliMta, udgAra e tehanA kaNa jharaMta, kiMzuka kusuma manuM pala asaMta, tiNa hete palAza virahiNI bhaNaMta. 11 have. saMyogiNI pallava tasa lIyaMta, kare zekhara suMdara vezavaMta, dekhanakuM ati rUpavaMta, paraM nirguNa gaMdha na te dahaMta. 12 have. mAnInimAnane bheda bhrata, marnu Ayo vasaMta nRpa sAjavaMta, madana mataMgaja pare caDhaMta, tihAM vividha kusumasenA sajaMta. 13 have. zuka kokila mora menA zakuMta, kala kUjita keli kalA lavaMta, yogI paNa hRdaye tharaharaMta, zuM jANIe mana thira kema rahaMta. 14 have. bakula ne bolasirI vAsaMta, daza dizi parimala pasaraMta, zizira Rtuye je pAta jharaMta, manuM teha avasthAne hasaMta. 15 have. vINA Dapha mahuarI bahu bajaMta, avala gulAla abira uDaMta, bharI jholI gorI horI khelaMta, phAguNanA phAguA gIta gaMta. 16 have. picarakI kesarakI bharaMta, mAdala madhura mAlA gale ThavaMta, adhara-sudhArasane pIyaMta, premapyAle daMpatI , maliya paMta. 17 have. mAlati eka navi jo vikasayaMta, to zI uNima hoyagI vasaMta, velI jAi jui mahamahaMta, vice caMpakamAlA kusuma dharaMta. 18 have. eNI yugate lIlA harivaMta, birUda RturAja taNo dharaMta, choDI mAnane mAninI Aya kaMta, gale kaMdalI AliMgana dIyaMta 19 have. eNe samaye sUryavatI kumArI, leI sAthe socchava saparivAra, krIDe ema vividhe vanavihAra, dIye dAna avArita ju nirdhAra. 20 have. manuM bhUtala zacipati anukAra, saMgIta nATakanA dhoMkAra, sukhalIle nigame divasa sAra, jJAnavimala gurU zira ANAdhAra. 21 have. dohA eNI pare bahuvidha harSanA, pasaryA adhika ANaMda, zrI caMdra guNacaMdra behulyA, jima madhumAsa mAkaMda. 1 jJAnagoSThI rasaraMgamAM, jAto na jANe kAla, ehI ja uttama saMgano, phala sAkSAta vizAla. 2 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana 25. udayaratnakRta rAjimatI saMdeza _[rAjavijayagacchanA zivaratnazi. udayaratne rAsa vagere prakAranI aneka kRtio racela che ne te saM.1749thI 1779nAM racanAvarSo darzAve che. juo jaina gurjara kavio, bhA.5, pR.76-114, 411-13 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.31-32. tyAM A kRti noMdhAyelI nathI. - saMpA.] rAga kAphI jai kahejo ho jaI kahejo ho. mAharA nema nAvalIyAne jaIM kahejo, mahArA vArU vAlamIyAne jai kahejo, mahArA mIThaDA ho svAmI, eNI RteM ghareM vahelA Avajo?. jai kahejo. 1 hAM re vAlA, avara RteM viraho dame re, vasaMte re vasaMte ho re, vasaMte ehathI vizeSa, eNI. kesarIyA ho kesarIyA, mahArA mIThaDA0 hAM re vAlA, madhukara guMje madabharyo, aMba aMbe aMba aMbe ho, aMba aMbe pAkI dADima drAkha. eNI. 2 hAM re vAlA, vana vana bole kokilA, paga pageM paga pageM ho paga pageM phulyA bahu phula, eNI0 hAM re vAlA, surabhI pavana susto vase [vahe], sukhanAM sukhanA ho, sukhanAM pragaTyAM eha sUla. eNI. 3 hAM re vAlA, girivareM vanarAjI bhaje, sarovareM sarovareM ho, sarovareM phUlyA kamalanA choDa, eNI. hAM re vAlA, ghara ghare phAga khele ghaNA, kAminI kAminI ho, kAminI pahoMce mananA koDa. eNI. 4 hAM re vAlA abIra gulAla uDe bahu, raMgabhInI raMgabhInI ho, raMgabhInI na rahe ho nAra, eNI. hAM re vAlA jala-picakArI joramA, tihAM chaTake ho tihAM chaTake karI manohAra. eNI0 5 1. 'e rateM vahelerA Avajo' e Ane maLatI dezI kavi mULazaMkare eka nATakamAM eka rAsaDAmAM vAparI che. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha hAM re vAlA nAri tyajI giranAramAM, lIlA - zuM lIlA - zuM ho, lIlA zuM rahyo re lobhAya, eNI0 hAM re vAlA udaya vade rAjImatI, ema saMdeza ema saMdeza ho, ema saMdeze dIyo re paThAya. eNI0 6 26. karpUrazekharakRta 'rAjula bAramAsa 'mAMthI [kavi aMcalagacchanA ratnazekharanA ziSya hatA ane saM.18mI sadI uttarArdhamA thayA che. juo gujarAtI sAhityakoza, khaM. 1, pR. 47-48. 'jaina gUrjara kavio' mAM AnI noMdha nathI. kRti 'prAcIna-madhyakAlIna bAramAsA saMgraha' (saMpA. zivalAla jesalapurA ) mAM chapAyelI che. - saMpA. ] prabhu, mAno morI vAta re, huM tuja neha nahIM tilamAta re TADha paDe mAhA mAsamAM, vAlA, hima Thare parabhAta, sUrajateje besIye, vAlA, vikase suMdara gAta re, to araja karUM dinarAta re, meM jANI tumArI dhAta re. ghare Avo, nemIsara sAhebA. 15 mAchalaDI pANI vinA, vAlA, taDaphaDI jIvita deta, tima vichaDave huM tAhare, vAlA, mana ANo teha saMketa re, tuja sAthe phire muja citta re, pIyu, saMbhAlo nija kheta re, bhava ATha taNI je prIta re, kema tyAga karo cho, mitta re. ghare0 16 phAguNanA dina phuTarA, vAlA, vana kuMpala vikasaMta, kezara picakArI bharI, vAlA, khelata kAminI kaMta re, abIra gulAla ur3aMta re, madhure svare gAve vasaMta re, naranArI malI gAvaMta re, suNI upaje viraha anaMta re. ghare0 17 INI te pIyuDo [paradeza] vase, vAlA, kehazuM kheluM phAga, kAlajaDe korU bale, vAlA, lAgo premano dAgha re, virahAnala mohoTI Aga re, ehathI tApa tanu athAga re, sAheba zuM navalo rAga re, prItama have malavA lAga re. ghare0 18 caitre tarUvara morIyAM, vAlA, phUla vanarAya, parimala mahake phUlanA, vAlA, surabhI zItala vAya re, kokIlA paMcamasvara gAya re, guMjArava bhamaranA thAya re, mana mAlinI-zuM lalacAya re, bhamarA rahyA lapaTAya re. ghare0 19 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana 135 rIsANA rahIye nahIM, vAlA, rUSaNuM kIje dUra, halImalI khelo raMga-zuM, vAlA rAkho caraNa-hajUra re, jima vAdhe prema-aMkUra re, jovanIyuM jAye pUra re, prItama jo thAyo zUra re, du:khaDu kIje cakacUra re. ghare0 20 27. mohanavijayakRta 'narmadAsuMdarI rAsa'mAMthI (mohanavijaya e eka jabarA kavi aDhAramA zatakamAM thaI gayA che. temanI cAra kRtio paikI traNa kRtio mudrita thaI che ane 'harivAhanano rAsa' nAmanI kRti aprakaTa che. A vaNe mudrita kRtiomAM je vasaMtanAM varNano che te temaja nAnAM kAvyo maLI AvyAM che te atra mUkyAM che. te sarva parathI temanI varNanazakti ane suMdara zailI jaNAI Ave che. temanI kAvyakalA ane vyAkhyAna karavAnI chaTA eTalIbadhI rasabharI vedhaka hatI ke temanA samayamA temanu nAma 'mohanavijaya laTakALA' paDyuM hatuM. 'narmadAsuMdarI rAsa' saM.1754mAM samImAM racAyo che. narmadAsuMdarI sAdhvInI dIkSA levA taiyAra thAya che tyAre e vrata pALatAM chae RtumAM zU-zuM sahana karavU paDaze e tene DhAlamAM teno pitA samajAve che ane dIkSA letAM vAre che. jyAre te suMdarI teno duhAmAM javAba Ape che. A cha RtumA vasaMta RtunA saMbaMdhI nIce pramANe jaNAve che.) / [mohanavijaya tapagacchanA rUpavijayanA ziSya hatA ane emanI kRtio saM.1754thI 1783nAM racanAvarSo darzAve che. juo jaina gUrjara kavio, bhA.5, pR.137-57 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.329-30 'narmadAsuMdarI rAsa' bhImasiMha mANaka dvArA prakAzita thayela che. - saMpA.] valI temaja vasaMtaRtu Ave, tava kisalaya tema tarU bhAve, vAge caMga mRdaMga surAge, valI TolI gAve phAgeM. chAMTe kesara bharI pIcakArI, tema lAla gulAla naranArI, kare nATaka batrIzabaddha, te to muniveSaM navi kIdha. dohA tapa nava kisalaya tarU thayo, Avazyaka vAjItra, adhyayanAdika phAga gati, kesara kriyA vicitra. mArdava lAla gulAla bahu, parisaha nATaka kIdha, rUtu vasaMta mAMhe aho, munine e aniSiddha. 28. mohanavijayakRta 'mAnatuMga mAnavatI rAsa'mAMthI (ra.saM.1760.) [A kRti bhImasiMha mANaka ane savAIbhAI rAyacaMda dvArA prakAzita thayela che. - saMpA.] Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha vasaMtotsava rANI tasa guNamaMjarI, sakala kalAye pUra, ratanavatI tasa putrikA, agaNita guNe sanUra. hamaNAM te nRpaputrikA, Avaze ramaNa vasaMta, jo jovAno khapa karo, to raho ihAM ekaMta. pathike jANyuM jAyasuM, sAMjhe nagarI mAMhI, jIvyAM peM joyuM bhaluM, Ima dharI rahyo tarUchAMhi. DhAla 23 : sakhIrI Ayo vasaMta aTAraDo e dezI sakhIrI ehave AvI krIDavA, ratanavatI vana mAMhI - catura nara sAMbhalo. bAMhI. catura0 sa0 1 majhAra, ca0 vAra. ca0 sa0 2 khele saMga sAheliyAM, ghAlIne gala tAlI dei keika chIpe, velIsadana DhuMDhI kADhe tihAM thakI, ratanavati tiNi kei kadaMbanA guchameM, rahe laghugAtra chipAya, zramasIkara lei mukhe, mugatA rama rahyA nAkhe geMduka kusumanA, AmAsAMhamA chuTI kabarIye bAlikA, doDe malIne jANIye urvazI utarI, iMdrapurIthI bhura, zobhAyeM vana chAhIyo, rUtunRpa to rahyo dura. ca0 sa0 29. mohanavijayakRta 'ratnapAla rAsa 'mAMthI savei. ca0 sa0 5 Aya. ca0 sa0 3 kei, (ra.saM. 1760, pATaNamAM.) [ A kRti savAIbhAI rAyacaMda dvArA prakAzita thayela che. saMpA. ] (A rAsamA ratnapAlanI strI ratanavatI vINAdhArI rAula ( rAvala) nA rUpamA rahI che te, ratanapAla potAnA mAtapitAne zodhavA paradezamAM javA cAhe che tyAre tene kahe che ke "e tamAruM kAma nathI, e kAma to amArA jevA paMthanI gati jANanArA yogInuM che." cha RtumAM teNe zuM karavAnuM che te pachI jaNAve che.) SaTtu SaTapada pare bhamiye, raMga-zuM vanamAM ramiye, hima rUtuye nalinI paNa suke, virahiNI paNa AMsu muke. himathI pIDANI je rAtra, hima gale AMsu dala pAtra, te hima to amehi ja sahiye, tume to iNa maMdira rahiye. 4 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana ( A pachI mAha mAsanI thaMDI, ne vasaMta RtunI vAta nIce pramANe jaNAve che.) Agala mAha phAlguna rUtu AvI, bhogIjanane manamAM bhAvI, tumane paMthe zItala vAya, amane to kAMye navi thAya. jAme zItala kRza te nIra, navi koi rahe sarasa ja tIra, tihAM te ame beThA tApuM, ima karIne zizira rUtu kApuM. tume suo bhIDI oDhI, upara valI zIrakha oDhI, tume tiNa rUte paMtha na cAlo, beThA e maMdirameM mahAlo. Agala vasaMtarUtu Ave, ghara mukI koi navi jAve, gAve tei guNIjana phAga, tumane nahi jAvAno lAga. kahu kahu kahe parabhRta- tanayA, kahI kuhu te amAvasyAtanayA, te tamabhara tazkara-rANa, phare manmatha i bANa. nara bhogIne luMTe vATe, ama yogImAM te zuM khATe. ame tasa jItIne beThA, ame brahmacaryagaDhamAM peThA. have triguNa te maMda samIra, virahi na zake dharIne dhIra, e dina che bhogI kerA, ama sarikhA te anerA. ( ukta rAsamAM ja bIje sthaLe munizrI ratnapAlane pUrva bhavanI vAta kahI saMbhaLAve che, mAM dhanapAla karIne zreSThIno putra vasaMta AvatAM vanamAM vasaMta khelavA jAya che e vakhatanuM vasaMtavarNana karavAmAM AvyuM che.) khaMDa 4 DhAla 14 luhAraNa jAyo dIkaro luhArI he e dezI ema rahetAM tyAM anukrame, sobhAgI hai, Avyo mAsa vasaMta ke lAla sobhAgI hai. vana vihasyAM phuleM phaleM, sobhAgI hai, pavana mile mahakaMta ke lAla sobhAgI he. 1 maMjara paMjarane bhare, so0 bhUmiye malyA sahakAra ke lA0 bhAre rakhe dharaNI dhase, so0 teNe pIka kareya pukAra ke lA0 2 nIla bhramara guMje ghaNA, so0 jIhAM vikasyAM araviMda ke lA0 kuTIla nayana manuM vAravA, so0 kIdhA e kajhalabIMda ke lA0 3 caMpakavana priya yogathI, so0 kaMpe dhuNe aMga ke lA0 hai hai hai mujha upare, so0 nAvI bese bhRMga ke lA0 4 137 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha madhu druma jhare mada ApaNo, so. phala dekhI sahakAra ke lA. INa rIteM phala navi ApaNe, so. tiNa vame AMsudhAra ke lA. 5 phula phagada jala phala valI, so. vihaMga taNI mRdu vANI ke lA. te kautuka jovA bhaNI, so0 divasa vadhAre bhANa ke lA. 6 nIlo na hove jaladathI, so. kSudra javAso prasiddha ke lA. rUturAjeM animeSamAM, so. tava navapallava kIdha ke lA. 7 kAnanamA lase ketakI, so. mAno manmathano tuNIra ke lA. jANe mudgara kAmanA, so. sohe kokapaTIra ke lA. 8 chayala nara vanamA rame, so. paherI bhUSaNa aMga ke lA. khele peTa bhari bhari, so. lAla gulAla suraMga ke lA. vAje vINa madhura svare, so. gAje caMga mRdaMga ke lA. nATaka sUtrI nATakI, so. bAlI jINAM aMga ke lA. 10 purajana vanamAM paravaryA, so. utsava kare vizAla ke lA. janayAtrA dekhaNa bhaNI, so. mAtane kahe dhanapAla ke lA. jo anumati dyo ama bhaNI, so. to jouM vananA khyAla ke lA. kema jAiza bhUkhyA thako, so. vana to nahI kare nyAla ke lA. topaNa haTha lei karI, so. pahoto vanaha majhAra ke lA. sarvanI sAthe khelato, so. e laghuvaya vyavahAra ke lA. jalakrIDA kare sarovare, so. bAla vice dhanapAla ke lA. maMdira puThe gRhAvalI, so. jhalake jyuM jhAkajhamAla ke lA. caudamI cothA khaMDanI, so0 e kahI mohane DhAla ke lA. pUrvabhava gurUmukha thakI, so. zravaNe suNe ratnapAla ke lA. 30. mohanavijayakRta 'caMdarAjAno rAsa'mAMthI (ra.saM.1783.) [A rAsa bhImasiMha mANaka ane savAIbhAI rAyacaMda dvArA prakAzita thayela che. - saMpA.] vasaMta Rtu vasaMta prakaTI tiseM, saphaLa thayA sahakAra, kAmakaLA kokila kahe, janane vAraMvAra. 1 kesu ati kusumita thayA, raMga suraMgA lAla, khele phAga vasaMta-nRpa, tehano lAla gulAla. 2 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana 139 sumana thaI vana ghana prajA, madhu-nRpa Avyo jANi, phaLadaLa leI bheTaNo, stave vihaMgI vANi. 3 aNagaNitA caMpaka kusuma, mukulita vRkSa samIpa, jANuM RturAjA bhaNI, kIdhA maMgaLadIpa. 4 saparivAra AbhAnRpati, prajA sahita sohaMta, Avyo vanamAM kAmavaza, ramavA kAja vasaMta. 5 chAMTe kesarachAMTaNAM, lAla gulAla sohAta, sohe madhyAnhe gagana, jANe thayo prabhAta. 6 caMdakuMvara savayA sahita, kusuma thakI krIDaMta, vIramati te dekhIne, mana nisaneha dharaMta. 7 vasaMtotsava DhAla 4 : viThala vAlo re umiyAjIne lAguM pAya e vara Alo re - e dezI rAjA rANI raMgathI, khele anopama khela re, navalI dIThI nArIo, tihAM zazivadanI gajagela, suNo bhavi-prANI re ! caMdanariMda saMbaMdha atirasa ANI re. 1 kAcita suta keDe karI re, UbhI caMpakachAMya re AMbADALe jhUlaNAM bAMdhI, bALa hiMDoLe mAya. su. 2 kei kara dharI nija bALane reM, bhIDe hiyaDA sAtha re, kei zikhAve hIMDAvavaM, nija sutanA grahI hAtha. su. 3 rAmakaDAM bahu bhAtanAM re, sukhaDalI vaLI dei re, rotA rAkhe bALane, Ima tarU tarU nArI keI. su. 4 stanapayapAne poSatI re, suta suratarUno choDa re, yuvatI Ima vanamAM bahu, manaDAnA pahocADe koDa. su. 5 31. mohanavijayakRta 'rAjimatI vasaMta gIta' [kRti 'jaina gUrjara kavio' ke 'gujarAtI sAhityakoza, khaM.1 mAM noMdhAyelI nathI. - . saMpA.] ___ rAga horI malhAra mahArA pIyAjInI vAta re, huM kene pUrcha, mahArA. jene pUrcha te to dUra batAve, sabahIM re lAlA, sabahIM ghUtArA loka re. huM kene. 1 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha AMbo re moryo ne kezuDo phalyo, Avyo re lAlA, Avyo mAsa vasaMta re. hUM kene0 2 kaTako re kAgala lakhI lakhI melaM, koi sahasA re lAlA, sahasAvanamAM jAya re. huM kene0 3 nemajIne jaine eTalaM re kejo, rANI rAjula re rANI rAjula dhAna na khAya re. huM kene. 4 rUpa vibudhano mohana pabhaNe, janama re lAlA, janama janama tAro dAsa re. huM kene0 5 32. mohanavijayakRta siddhAcala vasaMta gIta [kRti 'jana gUrjara kavio' ke gujarAtI sAhityakAMza' khaM.1mAM nAMdhAyalA nathI. - saMpA.] rAga vasaMta cAlo sakhI! siddhAcala giri jaiyeM, raMgabhara khelIyeM horI. siMtho siMdUre ne veNI samArI, kuMkuma kezara gholI, karI ziNagAra ne hAra manohara, paheraNa caraNA colI. cAlo. 1 eka ekanA pAlava grahIne, aTakeM bole bAlI, eka eka-zaM kare re marakaDA, hasI hasI levata tAlI. cAlo. 2 eka nAce, eka caMga bajAve, eka bajAve kaMsAlI, eka zuddha vasaMta AlApe, jinaguNa gIta rasAlI. cAlo. 3 eka abIla gulAla UDAve, lAve bhara bhara jorI, cuvA caMdana ora aragajA, chAMTata kezara gholI. cAlo. 4 vasaMta Rtu zatrujagiri pasaryo, phulyo phAguNa mAsa, rUpa vibaMdhano mohana pabhaNe, janama janama tAro dAsa. cAlo. 5 33. mohanavijayakRta 'nemirAjimatI bAramAsA' mAthI dezAIe Amane rUpavijayazi. mohanavijaya mAnyA che paNa A vastuta: gulAla(vijaya)zi. mohana(vijaya) che. vizeSa mAhitI prApya nathI, paNa kavi saM.18mI sadI uttarArdhamA thayA hovAnuM anumAna thayuM che. kRti prAcIna-madhyakAlAna bAramAsA. saMgraha' (saMpA. zivalAla jesalapurA)mAM chapAyelI che ane ene AdhAre gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.330 para noMdha levAyelI che. tyAM kavine tapagacchanA kahevAmAM AvyA che. paNa kAvyamAM evo nirdeza nathI. 'jaina gurjara kavio' mAM A kartAkRti noMdhAyelA nathI. - saMpA. ] Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana Avyo mAgha ja mAsa, Asa na pohotI re, sakhI, hajIya na lIdhI sAra, rAjula jotI re, hoza rahI mana mAMhe, manaDA kerI re, sakhI, jora karI yadurAya, gayA ratha pherI re. 8 sAjanA phAguNa mAsa, malI sahu TolI re, gAve rAga vasaMta, khele holI re, iNI rateM rAkhI rIza, mehelI niradhArI reM, mahArA manaDAmAM na samAya, duHkha che bhArI re. 9 sakhI caitre tarU sahakAra, moryAM vanakuMje re, kokilA kare raMgarola, bhamarA guMje re, phUlI nava nava raMga, vanaspati bAdhI re, mAhArI caMpakavaraNI deha, duHqhaDe dAdhI re. 10 34. nemavijayakRta 'neminAtha bAramAsa' mAthI (nemavijaya te prasiddha 'zIlavatI rAsa'nA kartA. kRti jainayuga, poSa 1982, pR.189-91mAM prakAzita che.) [saM.1754mAM racAyelI A kRti A graMthamAM punarmudrita thaI che te juo. - saMpA.] tUM upagAriyo tUMhi ja iza, kahuM eTaluM tujha nAmi sIsa, mahira karI mohanA ! maMdira padhAro, nArinAM nehanAM nayana ThAro. 11 mAhe manoratha mAharA, manamA rahyA re hajAra, sukhadukha mananI re vAratA, koNa suNe nirdhAra. jehane mana che re nehalo, te bhame vikala zarIra, ketakI vinA jima bhamarane, bhAve na phUla-karIra. 12 grahaNAM utAryA re gahabharI, purUSa na rAkhuM re pAsa, bhola bholave bhAminI, madana taNI dharI Asa. sajanI ! seja talAine, huM se, dinane re rAta, prIyu paradese sidhAviyA, rakhe hove kisI ghAta. 13 tADhi re gADhA parAbhavyA, Ahi ja sUnA AvAsa, thara thara kaMpe re dehaDI, mukyA jeha nirAsa, suMdara seja game nahi, sutAM re nIMda na Aya, tohI vinA prabhu mAharA, iNi pari dina kima jAya. 14 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha ima na kIje suNi prANanAtha, pAlIiM prItaDI grahIya hAtha, mayaNano vAsa e mAsa phAga, sAmI, saMbhArIe eha lAga. 15 phAguNanA dina phuTarA, AkarA lAge re mujjha, virahe tape tana komala, mana bhAve nahI tujha. kei khele lAla gulAla-suM, abIra aragajA pyAla, huM rahI eka dobhAgiNI, AvyA na nAha mayAla. 16 smara saMtApe sAhelaDI, bhedI rahyo mujha deha, ApaNapuM kima rAkhasyuM, pohate yauvana-veha. prIunA vinA iNa maMdira, manamatha kerA re cora, du:kha Ape dUNo dehar3I, uThyA tanane phora. 17 ke jina pUje re padaminI, bhAminI Apada dUri, ke nRtya nAce navanavo, pApa pakhAle kUra. ke prIu-saMge [raMge] DhaMge, khele. bahu khyAla, sarikhA sarikhI joDI milI, khele phAga khusyAla. 18 premadA manamatha-jora pIleM, DasI nAgaNI jema Dole, have sahI rAja[la] citta thApeM, caitramA nema e du:kha kApe. 19 cihuM dise tarUvara cItA~, [nItaryAM] caitre suvAsa, jAi jUi navamAlatI, mogarA marUA je khAsa. damaNo caMbelI re caMpake, SaTpada lAgA re citta, nema taNI huM vATaDI, iNI rIti jouM re nita. 20 niThura hajI lAje nahi, je kare vanameM guMjAra, ramaNa vasaMta AvI milyo, bhUmi taNo bharatAra. parimala -Ave re kusumanA, bIDuM huM nija nAka, prIu vinA sI sugaMdha tAM, madane mukI ghaNuM hAka. 21 maMdira sune re mahilA taNuM, mohana, kima rahe manna, kokila kalakujita kare, tima dahe virahiNI-tanna. nayane re nIMda Ave nahI, ati tIkhI caMdanI rAta, ukhI [gukhI] rahI prIu prIu jIbhaDI, vAlhA vichohyAMnI vAta. 22 virahiNI virahanI sAMkalI, rAtaDI gamIe kema, nIra vinA jima mAchalI, nema vinA nisi ema.] Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana kema gamu ghaDI, sAhiba, khiNa varasAM so re thAya, praharanI sI vADI mAsa varasa kima 35. gaMgavijayakRta 'kusumazrI rAsa 'mAMthI jAya. 23 (ra.saM.1777. AnaMda kAvya mahaudadhi, mau. 1, pR. 84.) [ kavi tapagacchanA nityavijayanA ziSya hatA. kavi ane emanI kRtio mATe juo jaina gurjara kavio, bhA. 5. pR. 284-87 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM. 1, pR. 83. - saMpA. ] bhaNI guNI huM mhoTI hui, yauvanavaya java pAmI re, ve vasanta Rtu Avayo, malyAM ramavA bahu phAgI [kAmI ] re. kIdhAM karmma na chUTIi. ThAma ThAma occhava mAMDIyo, harSe gAI phAga re, chayalachabIlA khele khAMta-zuM kare navanavA rAga re. kIdhAM0 nagara paDaho vajaDAvIyo, rAjAe teNI vAra re, sahuko ramavA nisaro, kuNa nara ne kuNa nAra re. kIdhAM0 rAya rANA sahu manavineM, AvyA vanaha majhAro re, ehave acarija je thayuM, te sAMbhalo niradhAro re. kIdhAM0 36. devavijayakRta 'nemarAjula bAramAsa (1)'mAMthI (ra.saM. 1760.) [ kavi tapagacchanA vijayaratnasUrinA ziSya che. emanI A prakAranI thoDI kRtio maLe che te saM.1760thI 1795 nAM racanAvarSo dharAve che. juo jaina gurjara kavio, bhA. 5, pR.208thI 210 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM. 1, pR. 184. kRti jagadIzvara chApakhAnA dvArA prakAzita thayela che. saMpA. ] - 143 mAhA mAsanI rayaNI rUDI, Avo ramIyeM manane bhelI re, sAmalIyA. yauvanavaya lAho lIjeM, Ape prema-sudhArasa pIje re, sAmalIyA. 10 phAguNa te bhalI pare Avyo, e to abira gulAla chaMTAvyo re, sA0 kezara picakArI chUTe, muja tanamana virahA luMTe re. sA0 11 caitre te tarUvara phUle, kaho vAlima muja kema bhUle re, sA0 koyalaDI kaMTha sohAve, muja e dina kimahI na jAve re. sA0 12 37. devavijayakRta 'nemarAjula bAramAsa ( 2 ) ' mAMthI [ A kRti paNa jagadIzvara chApakhAnA dvArA prakAzita thayela che. saMpA. ] Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha madhukara mAdhavana kahejo - e dazI mAheM to mAyA bahu kIje, viSayika sukha-amRta pIjeM, tuma vinA e muja tanu chIje re. nema jinesarane kahejo. 14 phAguNanA dina nigamIyeM, abIra-gulAle te ramIyeM, ghara mukIne kema bhamIyeM re, nema0 15 rAjula pohotI pIyu pAse, pAmI te mananI AzeM, anubhavasukha e bihu~ bAse re. nema0 16 zrI vijayaratna sUrirAyA, vAcaka de guNa gAyA, . tuma nAmeM saMpatti pAyA re. nema0 17 38. devavijayakRta 'nemarAjula bAramAsa (3) mAthI (ra.saM.1795, porabaMdaramAM.) [A kRti jagadIzvara chApakhAnA dvArA tathA 'prAcIna-madhyakAlIna bAramAsA saMgraha' (saMpA. zivalAla jesalapurA)mAM chapAyela che. - saMpA.] caitre te caturA nAra, cittathI vimAse re, kaMtavihuNI rAta, kima karI jAze re. 1.1 virahavyathAnI pIDa, meM na khamAya re, tuma viNa muja prANanAtha, jIvaDo jAya re. 1.2 yauvanalahera athAga, rAkhI na raheze re, pachI pastAvo nAha, vAlo[ThAlo] kaheze re. 1.3 mAnavabhavaavatAra, lAho lIje re, saphala karo avatAra, karvA muja kIje re. 1.4 sarakho lahI saMyoga, kAMi vimAse re, vAcaka deva kahe ema, joI lyo tamAso re. 1.5 mAghe te mAyA thAya, kahuM guNagehA re, A navayauvana e deha, vilaso nehA re. 11.1 A cAra divasano raMga, caTako lIje re, lyo lAho tume, seNa, kahyo muja kIje re. 11.2 pharI pharI nahIM saMsAra, jobana jAze re, rAkhyaM na rahe tanna, sahuko bhAse re. 11.3 te kAraNa kahuM ema, vAlama mAhArA re, A AvI vaso ghara mAMhe, guNa bahu tArA re. 11.4 A dina dina adhiko prema, nehI, kIje re A vAcaka deva kahaMta, rasa e lIje re. 11.5 A phAguNa Avyo mAsa, nAha na Avyo re, abIra gulAla ja teha, sahumeM chaMTAyo re. 12.1 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .145 prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana A pIyu cAlyo giranAra, mujane choDI re, A zivaramaNI-zuM raMga, prIta eNe joDI re. 12.2 A khoTI jaga mAhe prIti, je nara karaze re, thira nahIM jaga mAhe koya, sukRta haraze re. 12.3 pAmI te mana vairAgya, saMyama lIdhu re, A rAjula satI guNa jANa, kAraNa kIdhuM re. 12.4 A saMvata sattara paMcAj, rahI comAse - re A porabaMdara zubha ThAma, manane ullAseM re. 12.5 zrI vijayaratnasUriMda, vAcaka deva bole re, vArI hu~ nema jiNaMda, nahIM tuma tole re. 14.5 39. RddhihaMsakRta 'nemarAjula bAramAsa'mAMthI (kartA rUpahaMsanA ziSya che.) [dezAIe kartAnAma Rddhivijaya gaNelaM, paNa te RddhihaMsa gaNavU joIe. RddhihaMsazi. muktihaMse saM.1790mAM lakhelI prata maLe che. (jaina gUrjara kavio bhA.5 pR.205) tethI kartA, saM.18mI sadI uttarArdhamAM thayelA gaNAya. kartA-kRti 'jaina gUrjara kavio'mAM noMdhAyela nathI, paraMtu gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.36 para noMdhAyela che ('Rddhi') ane kRti 'prAcInamadhyakAlIna bAramAsA saMgraha' (zivalAla jesalapurA)mAM chapAyela che. - saMpA.] sakhI, mAgha to vAgha samAna, mAsa meM dITho re, Ave jo pIu ghera, to muja mITho re; e to saravara nadImeM nIra, TADhe ThariyA re, dava jima dAdhAM vana, zIteM bhariyAM re. 8.1 huM ekalaDI nAra[nirAdhAra], TADheM kaMpuM re, pIu pIu mukhathI vANa, ahoniza jaMpuM re; sUtAM kima hI na jAya, veraNa rAtaDI re, rAjula kahe, mahArAya, suNo muja vAtaDI re. 8.2 phAguNa mAseM phAga, pIu-saMge gorI re, UDe abira gulAla, khele horI re; e to kezaranI picakArI, bharIne chAMTe re, tima tima virahiNI-deha, sUke uccATe re. 9.1 vAhAlA viNa koNa sAtha, holI ramIye re, sakhI, gahilA jima geha, serIye bhamIye re; Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha abalA bAlA nArI, suNone, behenI re, e to jhAlA haiyaDAM mAMhe, vyApI behenI re. 9.2 hAM re sakhI, caitre caturA nAra, caMpakavaraNI re, pIuDo gayo paradeza, mukI gharaNI re; A seja-talAi sAra, kaho zuM karIye re, pIu viNa sUno AvAsa, dekhI DarIye re. 10.1 e to mAlatI madhukarasaMga, suMdara phulI re, e to sAmI beTho bAla[DAla], bole amUlI re; . virahavyathA ati jora, mujane jAge re, rAjulanA rasiyA sAma, Ave bhAMge re. 10.2 vikrama ogaNIsamuM zataka 40. kaviyaNakRta 'nemarAjula bAramAsa'mAMthI (jaina kAvyaprakAza pR.236.) [kRtinI saM.1815mAM lakhAyelI prata maLe che. juo gujarAtI sAhityakoza, gvaM.1, pR.52. 'jaina gUrjara kavio'mAM A kRti noMdhAyelI nathI. kRti 'prAcIna-madhyakAlIna vAramAsAsaMgraha' (saMpA. zivalAla jesalapurA)mAM paNa chapAyelI che. - saMpA.] Avyo mAha ja mAsa, nema na AvyA re, koI dUtI lAgI keDa, teNeM bharamAvyA re; viraha aMgIThI-jAla, hIyaDu bAle re, kAMi tajavaM viNa-aparAdha, te muja sAle re. 7 phAgaNa mAseM phAga, rAga na jAge re, saMge hove jo nAha, to duHkha bhAMge re; / mAhArA haiyaDAnI jALa, kema olAya re, jo nayaNe dekhu nema, to sukha thAya re. 8 caitra ja mAseM aMba, moryA raMge[raMje] re, kokila kare re kallola, madhukara guMje re; phUlI nava nava raMga, sahu vanarAjI re, kaMta vinA na suhAya, viraheM dAjI re. 9 41. tilakazekharakRta 'nemarAjula bAramAsa'mAMthI (prata la.saM.1819) ['jaina gUrjara kavio' mAM AnI noMdha nathI. 'gujarAtI sAhityakoza khaM.1'mAM A saMdarbhane AdhAre noMdha thayelI che (pR.155). - saMpA.] DhAla garabAnI mAhanI rayaNI talaphatAM, nAve niMda lagAra, mhArA vAlhA. te niradhArAM mAnavI, kima kADhe jamavAra, mhArA vAlhA. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana phAguNa Ayo phUTaro, phalI saba vanarAya, mhArA vAlhA, piuDo nahI mujha maMdire, mujha kima khelaNo jAya, mhArA vAlhA. 11 caitre camake cittaDo, choDUM maMdira eha, mhArA vAlhA, nemi vinA kima rahi sakuM, dAdhI virahe deha, mhArA vAlhA. 12 42. padmavijayakRta 'neminAthano rAsa' mAMthI (ra.saM.1820, divALI, rAdhanapuramAM. khaMDa 4mAMthI) [kavi tapagacchanA uttamavijayanA ziSya hatA. jIvanakALa saM.1792-1862. emanI rAsAdi prakAranI aneka kRtio maLe che. juo jaina gUrjara kavio, bhA.6, pR.47-72 tathA gujarAtI sAhitya koza, khaM.1, pR.239-40 'neminAtha rAsa' 'jaina kathAratnakoza bhA.2' mAM prakAzita thayela che - saMpA.] ___bhAva zrAvakanA bhAkhIye - e dezI vADI vana ArAme e, valI krIDAparvata ThAme e, goThI-kAme e, sahakAra keli-kamalavane e. 11 ima sukhamAM suvilAsa e, Avyo vasaMta te mAsa e, ullAsa e, kAma nRpati pAme ghaNo e. 12 gopIne kahe hari Avo e, nemane vivAha manAvo e, ThAvo e, madanadhAmamAM ehane e. 13 "punnAga nAga caMpayaM, elA lavaMga maMDiyaM, khajUra keli nAliyaM, asogase alaMkiyaM. 1 vara nAgavalli suMdaraM, phala puSpha patta nipbharaM, ujhANa tattha sirikaraM, rehaMti damaNa manaharaM." 2 mAnuM jalape loka-zuM, sarasa zabda je thAve e, mAve e, harSa lokamanamAM nahIM e, 14 pallava vikasita miSa hase, vAta kaMpita mAnUM nAce e, sAce e, zAkhA pallava stava kare e. 15 sarasa kusumarasa cUve e, mAna eha te rove e, sove e, virahI sukhe nahIM te vatI e. 16 phalabhara namIyA te vatI, mAnuM praName pAya e, tihAM Aya e, priyajanane te harSathI e. 17 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha zAkhA calita mAnuM teDe e, lokane krIDA deve e, cete e, loka vasaMta te AvIyo e. 18 kAme unmatta loka e, krIDA kare thokAthoka e, zoka e, nahIM koI cittamAM tadA e. 19 nArI lei nija sAthe e, udyAne sahu Ave e, sohAve e, nava nava AbhUSaNa thakI e. 20 paNa zrI nemi jiNaMdane, madana khobhAvI navi zake e, dhakke e, mArI kADhyo mUlathI e. 21 kokila tihAM kUjita kare, vanapAlaka AvI bhAkhe re, vilAse e, kRSNajI vana phala phUlIyo e. 22 DiMDima devarAve tihAM, vanalakSmI jovA jAya e, rAya e, sahu jana Rddhi-zuM Avajo e. 23 te suNI sahu jana halaphalyo , tarUNaloka mana harakhe e, varakhe e, mayaNa te bANa saDasaDe e. 24 cothe khaMDe bIjI e, DhAla prathama adhikAre e, pyAre e, padmavijaya bhAkhI bhalI e. 25 DhAla 3 : tanamana kIdhuM tune bheTa, mahArA vAlhA - e dezI kAnajI jAve udyAna. e AMkaNI ramavA cAlo jAie vanamAM, paDahathI thAye vinnANa, mArA vAlhA, krIDA vasaMtanI karavA cAlyA, besI nija nija yAna, mArA vAlhA. kAnajI. 1 tihAM maMdAra - ne damaNo marUo, kuMdacaMdananAM thAna, mA. jAi jUi ne ketakI velI, valI rUdrAkSanAM rAna. mArA0 kA0 2 pArijAta ne dhAtakI sallakI, rAyaNa cUta amAna, mA. koriMTa ne maMdAra manohara, jove nema valI kAnha. mArA. kA. 3 rUkhanI jAti na jagamAM ehavI, na jaDe eha udyAna, mA0 sahu jAdava tihAM keli karatA, jyuM naMdana sura tAna. mArA. kA. 4 khAdya khAye hase khele raMge, kei kare madyapAna, mA0 kei kare vIjaNe valI vAyu, kei kadalI kere pAna, mArA. kA. 5 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana veNa vINA mRdaMga bajAve, kalakala rava jima gAja. mA. krIDA karI ema have dAmAdara, majjana kere kAja, mArA. kA. 6 puSkariNI mAMhe snAna karIne, Ave sarovara-pAja, mA. keika nATaka karatI ramaNI, madavaMtI mUkI lAja. mA. kA. 7 bahu vAjitra dhvani tihAM uThe, daza dize dIse bhrAja, mA. goviMda rUkimaNi ne satyabhAmA, kamalakrIDA kare sAja. mA. kA. 8 prItamanI priyA ANA pAmI, Ave nemanI pAja, mA. devara devara kahetI valage, Avo ramIye Aja. mA. kA. 9 nemajI to avikArathI karatA, krIDA teha samAja, mA. acyuta ANaMda aMtara pAme, dekhI zrI jinarAja. mA. kA. 10 aMteura parijananI sAthe, te rajanI tiMhA ThAya, mA. ima nita nita tasa krIDA karatA, vArU vasaMta vahI jAya. mA. kA. 11 43. padmavijayakRta 'samarAdityakevalI rAsa' mAthI (ra.saM.1842, visalanagaramAM.) [kRti bhImasiMha mANaka tathA bIjAo dvArA prakAzita thayela che. - saMpA.] (khaMDa 5 DhAla 2) rAga dhamAla; pAsajI ho, aho mere lalanAM - e dezI vasaMtasamaya eka dina have Avyo, rahetAM tihAM sukha mAMhi, lalanAM. avivekI jana AnaMdakArI, dinadina adhika ucchAha. 1 manamohana mere dila vasyo ho, mere lalanAM, dila vasyo mana vasyo mujha manamohana0 e AMkaNI. malaya vAyu tihAM vAyA manohara, phUlyAM vana-udyAna, lalanAM, loka thoka tihAM jovA cAlyA, kokilarava suNe kAna. mana. 2 mitre parivRtta huM paNa cAlyo, karI tanuzobhA vizeSa, la. anaMganaMdana udyAnamAM jAtAM, Avyo rAjapaMthane deza. mana0 3 nAma vilAsavatI nRpaputrI, gokhathI dITho mujha, la. koI bhavAMtarane abhyAse, rAgathI atizeM alUjha. mana. 4 bakulamAlA guMthI nija hAthe, nAkhI mujha zira teha, la. dIThI mujha vasubhUti mitre, thApI kaMThadeze meM eha. mana0 5 urdhva joyuM taba tihAM dITuM, vadanakamala adbhuta, la. harSa lahyo hu te paNa hui, toSa viSAda saMyuta. mana0 6 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha (khaMDa 9 DhAla 4) kaThaDArA AyA gurUjI prAhuNA - e dezI AI vasaMta Rtu anyadA, vanasirI ati vilasaMta, mArA sAjana vAlhA, cAlo vasaMta jovA jAiye, AMbe maMjarIo bhai, atimuktaka ullasaMta, mArA. 1 tilakAdika phulyAM ghaj, malayAcala vAyA vAya, mA0 bhramara guMjArava karI rahyA, kokila zabda suNAya. mA. 2 madana pIDe bAla vRddhane, vikasita kamaliNI thAya, mA0 kAnana seve bahujanA, viraha na daMpatI khamAya. mA0 3 nagara maharddhika AvIA, iNa same bhUpati pAsa, mA. vinave iNI pare rAyane, pUro amArI Aza. mA. 4 "nitya ucchava cha yadyapi, to paNa Aja vizeSa, mA. occhava upare hoyaze, occhava janane azeSa. mA. 5 pAudhAro tiNe rAjIyA," tava ciMte mahArAya, mA. mokaluM samarAdityane, dekhe vicitra samavAya. mA. 6 to samIhita ama nIpaje, upaje kAmavikAra, mA. ema vicArI tehane, bhAkhe sukhe parakAra. mA. 7 "occhava bahu dekhAvIA, huM lahyo paramANaMda, mA. have dekhAvo kumarane, tumaco eha narIda.'' mA. 8 kahe maharddhika-rAyane, "kIdho ama supasAya," mA. ima kahI te nija ghara gayA, teDAve kumarane rAya. mA. 9 "vatsa ! sthiti e ApaNI, madhuocchava thAye Aja, mA. jovA jAye narapati,' ema bhAkhe mahArAja. mA. 10 "e mAraga tume Acaro, meM joyuM bahu vAra, mA. harSa thaze prajA lokane, tima svajana parivAra.' mA. 11 44. labdhikRta 'nemi caMdrAvalA'mAMthI (ra.saM.1852. kartA labdhivijaya ke loMkAgaccha gaMgazi. kalyANa ?) [vastutaH kartA loMkAgacchanA gaMga-kalyANa-lavajIzi. labdhi che. juo jaina gUrjara kavio bhA.6, pR.195-96 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.380. 'nemIzvara bhagavAnanA baseM paMcANuM caMdrAvalA' (yuniyana presa, muMbaI, 1884) nAme kRti prakAzita thayela che. - saMpA.] Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana labdhi kahe mahA maMgalakArI, Avyo mAghano mAsa, naranArI mana mAhe harakheM, dharatI ghaNuM ullAsa, dharatI ghaNuM ullAsa te aMge, madavaMtI matavAlI raMge, mAMhomAMhe umaMga zuM bhArI, labdhi kehe mahA maMgalakArI. 115 vigateM zuM vanarAya vakhANuM, moryA aMba kadaMba, nAraMgI sopArI soTA, lohaNa lIMbu jaMbu, lohaNa lIMbu jaMbu te dIThAM, sItA rAma sadA phaLa mIThAM, phoga azoga bili ne rAyapuM, vigate zuM vanarAya vakhANuM. 116 kadalIphala zrIphala bIjorAM, phaNasa pera aMjIra, madhura svareM paMkhI vica rAje, kokIla ne valI kIra, kokIla ne valI kIra te rUDA, mayUra nIla cAsa ne sUDA, zohe dADima drAkha khajUrAM, kadalIphala zrIphala bIjorAM. 117 kaNeyara ketakI nevalI rUDI, bolasiri bephAra, kevaDI A kusumAkara RtumAM, phUlyAM kusuma apAra, phUlyAM kusuma apAra abuThyA, jema hari raMgI bUTyA [bUTA uThyA], camarabaMdha cAMpo kezuDI, kaNeyara ketakI nevalI rUDI. 118 lAla raMga gulAlA pharasI, tava te baMdI joDa, zoza nAraMgInA pharamAte, mIsala vAra che choDa, mIsala vAra che choDa te sArA, goTA dAudIzarNanA [dAudIunA] kyArA, beheke ghaNI gulAbanI sarasI, lAla raMga gulAlA pharasI. 119 ujjvala nimAlI sAhelI, jAi jUi muhela, sona juI pIlI caMbelI, navalI nAgaravela, navalI nAgaravela te nIlI, navapAMkhaDIye Dolara khIlI, vAsa suvAsa rahI che phelI, ujjvala nimAlI sAhelI. 120 ehave vasaMta ramavAne bAgeM, pAMcama karI niradhAra, rAjakumara nemIzvara sAthe, jAvU lai parivAra, jAvU lai parivArathI jehave, khabara thai rANIune tehave, teDI sajanI sAtha sohAgeM, ehave vasaMta ramavAne bAgeM. 121 AnaMde alabelI rAmA. uThI aMga ucchAha, cAre korathI caturA cAlI, caTapaTa ati citta cAha, Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha caTapaTa ati citta cAha zuM rANI, zohe sohAgaNIyo saparANI, nakhazikha zaNagArI sahu zyAmA, AnaMde alabelI rAmA. 122 sarala coTalA ne aMboDA, vAMkI veNI vyAla, zIzaphUla laI beTho jANe, mukhamaNI adhiza payAla, mukhamaNI adhiza payAla te mAthe, laTake larI nAgaNIgaNa sAthe, vasana voDhA mugdhA prauDhA, sarala coTalA ne aMboDA. 123 teleM tarala atara-sugaMdhe, guMthI nAnA bhAMta, seMthe sIMdure sArI te, arUNa-rUci suvikhyAta, arUNa-rUci suvikhyAta te jAlI, gophaNIyo rahI ghugharIAlI, bhamarIdAra caramarI gatI saMdhe, tela tarala atara sugaMdhe. 124 kalA cosaTha cothAI rAje, pUraNa mukha mayaMka, bhAla bhalA bhAmanIyo kerAM, jotAM te nikalaMka, jotAM te nikalaMkathI dIze, subhaga samArIyAM joi arIse, pIlIyA kuMkuma kezara tAje, kalA cosaTha cothAI rAje. 125 teha mAMhe che ADa hariraMgI, rAtI jarada prakAra, koi kapAleM cAMdalA kIdhA, biMdI jINI hAra, biMdI jINI hAra te kIdhI, ratnajaDita amulika lIdhI, kaika jaDela kuMdanane maMgI, teha mAMhe che ADa hariraMgI, 126 bhRkuTI bhamara kamAna te karSi, kema vakhANI jAya, deza deza praveza karI joi, to paNa mana visamAya, topaNa mana visamAya te mahArU, kIyA dezanI cittamAM dhArUM, jotAM saraganI apsarA sarakhI, bhRkuTI bhamara kamAna te karSi. 127 capala nayana gati mInanA sarakhI, kamala taNe AkAra, triguNI rekha virAje tehamAM, kIkI teja-aMbAra, kIkI teja-aMbAra salUNI, aMjanaracita kaTAkSabhara joNI, jotAM sura nRtya kare harakhI, capala nayana gati mInanA sarakhI. 128 kAne kuMDala jhAla jumAlI, jUmakhAM[NAM] jagamaga jyota, kAminI koikane kAne akoTA, bhUSaNa ghaNAM udyota, bhUSaNa ghaNAM udyota te jhalake, kuMdana kAnamAM cunIyo calake, laralalake mugatAzobhAlI, kAne kuMDala jhAla jumAlI. 129 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana nAke nakavesara zobhatA, kuMdana mugatA-saMga, mora kamAna vice ja amulika, nava grahanAM nava naMga, nava grahanAM nava naMga raMgAlAM, te rUpabhUpanAM che rakhavAlA, cauda bhuvana camake lobhatAM, nAke nakavesara zobhatAM. 130 (131thI 135 sudhI Ama suMdarIonAM varNana cAlu che.) sAja samAja teDAvI maMDI, mAnanIyo , moDAmoDa, puravAsI paTarANI saghalI, beThI joDAjoDa, beThI joDAjoDa dabAvI, valI te nemane vAta jaNAvI, ramavU lAja devaranI chaMDI, sAja samAja teDAvI maMDI. 136 have jAdava dhUma macAvatA caMge, AvyA bAga mojhAra, ghera malI pradyumnanI ne, bIjI nemakumAra, bIjI nemakumAranI sAthe, uDe gulAlanI jolIu mAthe, bharI picarakI chAMTatA raMge, have jAdava dhUma macAvatA aMge. 137 tihAM sahune zAna karI samajAve, dAsIyo jai te mAha, nemakumara sAthe ramavAne, rANIu Ave tyAMha, rANIu Ave tyAMha je TANe, tame khelajo sahu te paramANe, kAraNa che koI khelato dAve, tihAM sahune zAna karI samajAve. 138 tihAM AviyAM jUtha paTarANI kerAM, cAre dizathI cUMpa, rUkamaNI ne satyabhAmA AdeM, AThe tema anUpa. AThe tema anUpa te sAthe, cAra sahasa ekaeka saMghAte, maliyA saMge loka anerAM, tihAM AviyAM jUtha paTarANI kerAM. 139 daze dizAthI digapAlonI, devI jovA kAja, AvI aneka malI te mAhe, pAravatI ziratAja, pAravatI ziratAja bhavAnI, rUdrANI paNa Ave chAnI, beheke sugaMdha phUlamAlonI, daze dizAthI digapAlonI. 141 zravaNa suNI rAmata ati raMge, zrIdhara zaMkara zeSa, zakra surAsura ne aja Ave, jovA jUjUve veza, jovA jUjuve vezathI harakhe, sUraja caMdra cakita thai nirakhe, gaNapati ane pavanasuta saMge, zravaNa suNI rAmata ati raMge, 142 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha bAnika bAga, sAhelI. 144 eka vasaMta ane valI rAje, bIjI trIjuM ramaNIrUpa suraMge, cotho aMga sohAga, cotho aMga sohAga te mAMhe, pAMcamo khela rasika ucchAheM, e pAMce kAma sainya lai sAje, eka vasaMta ane valI rAje. 142 sAmAsAmI rahane sAhelI, sarakhAsarakho saMga, beDuM baliyA vica sohe, gholI kesara raMga, gholI kesara raMga te varaNI, capala gateM pharatI manaharaNI, mAce dhUma gulAlanI pehelI, sAmAsAmI rahIne phiratI picakArI rahI varasI, kumara kare vicAra, ApaNe have sarakIne kore, nIkalavu niradhAra, nIkalavuM niradhAra te AmAM, jUtha bhela pADI tevAmAM, rokI nemane ghera AkarSI, phiratI pIcakArI rahI varasI. 145 madhurI mahuara vINA vAge, Dholaka tAla mRdaMga, Dapha jhAlara jhaNake che jhAjhI, caraNeM vAjAM caMga, caraNeM vAjAM caMga copherI, zUra zaraNAI sora napherI, bhaNaNaNa bherI bhugalAM Age, madhurI mahuara vINA vAge. 146 zrImaMDala sAraMgI vAje, dokaDa ne karatAla, khaMjarI khaMjananayaNIne kara, ghora avAja rasAla, ghora avAja rasAlathI raNake, satAra ne taMburA jhaNake, vidhavidha vAje aMbara gAje, zrImaMDala sAraMgI vAje. 147 tele ne taMbole bhInI, tarUNI TolaTola, lAjanI pAja lopIne mukhathI, gAye phAguNa gola, gAye phAguNa gola dhumArI, thokethoka rahIne nArI, karatI AlI nemIsaranI, tele ne taMbole bhInI. 148 lAla gulAlanA pAne ne pukharAje picakArI grahI hAtha raDhiAlI, pahoMce pahoMcI jora javAlI, thAla bharIne, Ave sajanI-sAtha, jaDIala, picakArI grahI hAtha, chAMTe chala-zuM doTa karIne, lAla gulAlanA thAla bharIne. 149 tema tAtyuMno nAda, pAya - Thamakale kaTimekhala ghugharI khalake lai rahetA vAda, bole, mAdaliyA, Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana 155 te lai rahetA vAda hAlaMtA, raMgarola jukamAM mAlaMtA, camake cUDA vIjalI tole, pAya-Thamakale ghugharI bole. 150 rahyo vasaMta pAvasa para juMbI, avanI upara chAya, caDI galAla ghaTA aMbarathI, dinamaNi chabI na kalAya, dinamaNi chabI na kalAya te kheheM, picarakIyo varase jaDI meheM, rahI vAdalIu-ghera jalbI, rahyo vasaMta pAvasa para juMbI. 151 45. vIravijayakRta 'dhammilakumAra rAsa mAthI (ra.saM.1896. pR.87-90.) / [tapagacchanA zubhavijayazi. vIravijayanI rAsa tathA stavanAdi prakAranI ghaNI kRtio maLe che te saM.1857thI 1908nAM racanA varSo batAve che. juo jaina gUrjara kavio bhA.6 pR.222-56 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.421-23. 'dhammilakumAra rAsa' bhImasiMha mANaka tathA mohanalAla dalasukharAma dvArA prakAzita thayela che. - saMpA.] DhAla 8 : vanamAM visArI vAlhe vAMsalI - e dezI. ....madanamaMjarI mukha mohI rahyo. paNa tAtanI ANA zira vahe, doya rAjya pratApa tapaMta, madhu mAdhava surabhi kare, dizi dakSiNa vAyu vahaMta. 5 madana0 eNe avasara ravi dakSiNa jate, bhUmi-strI zItapIDA dekha, anaMga AkAzathI Utaryo, varatAve ANa vizeSa. 6 ma. madhumatta bhamarIyo raNajhaNe, jhaMkArava maMgalagIta, Rtu vasaMta-rAya Aviyo, vedhakajana vikasyAM citta. 7 ma0 caturAM jobanavaya jhagamage, patisaMge tema RturAya, dekhI avanItala jhagI, vanarAjI kisala patta chAMya, 8 ma0 jAi ketakI mAlatI bhogIyA, bhamarA vanaphUleM pharaMta, zuka zukI menAM vanatarU, karI mAlA jugala ramaMta, 9 ma. haMsa haMsI jugala jala jhIlatAM, kare krIDA sarovarapAla, madabhara koyala TahUkatI, mukha maMjarI AMbADAla. 10 ma0 phaNasa cAMpA nAraMgiyo, rAyaNa dahADima sahakAra, zeMha] [zohatuM ?] sItAphala jAMbuDI, na namI keli tarUphalabhAra. 11 ma. dhairajahara virahiNI nArIno, malayAnila surabhi vAya, mada upajAve juvAnaneM, vo occhava madhurAya. 12 ma0 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha nAgara jana-zuM nRpa parivaryA, jAya ramavAne udyAna, pavanaprerita tarUpallavA, mAnu nRpane karata AhvAna. 13 ma0 keI gAveM gIta vasaMtanAM, nArI kaMThe phUlanI mAla, madirApAna karI nAcatI, kei hAtha grahI kaMsatAla. 28 ma. naranArI karI ghara kelanAM, rame sogaThAMbAjI sAra, tarU upare kusumane vINatI, uMcA haste sparddhita tAra. 29 ma0 priyA beThI hIMcole nija pati, kei jugala jaleM kallola, kei hAtha priyA kaMTeM ThavI, lAla gulAlaseM raMgarola. 30 ma0 tihAM kuMvara kusumavana khelato, tarU bAMdhI hiMcolAkhATa, madanamaMjarI aMkeM dharI, juve navarasa nava nava nATa. 31 ma0 jaI sarovara jalakrIDA kare, jema kamalA-zaM morAri, saMdhyA same sahu ghara gayAM, nRpa sAtheM nagara-naranAri. 32 ma0 tava madanamaMjarI kahe kaMthane, Aja ramavA sarikhI rAta, parikara sahu ghara mokalo, ApaNa doya jazuM parabhAta. 33 ma. rahyo kuMvara visarjI parikarA, vanitA-zuM vanamAM teha, savitA samarI vallabhA, gayo pazcima dizeM nija geha. 33 ma0 dhammilakuMaranA rAsamAM, khaMDa bIje AThamI DhAla, vIra kahe vairAgiyA, suNo Agala vAta rasAla. 34 ma. 46. vIravijayakRta 'nemarAjula bAramAsa'mAMthI (jaina kAvyaprakAza, pR.234.) [prAcIna-madhyakAlIna bAramAsA saMgraha' (saMpA. zivalAla jesalapurA)mAM tathA anyatra paNa chapAyela che. - saMpA.] piyu mAhA mAseM jAo re, himAlo hAlaze, rayaNI eka varasa samAna, viyogI sAlaze. laMkAthI sItA khaTa mAseM, rAma ghara lAviyA, evA vahI gayA sAte mAsa, pritama ghera nAviyA. 9 halakAro hasaMta vasaMta, AkAzathI Utaryo, mArnu phAguNa sura-nararAya, malIne notaryo, holI khele gopI goviMda-suM, ghara AvatI, ali kesuAM jhaMpApAta, viyogeM mAlatI. 10 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana sakhi caitareM citta thakI, vichohI vAlame, AvA duHkhanA dAhADA kema jAya, uge ravi Athame. AMkha mIMcANe malI jAya re, UghADe vegalo, sAmalIo siddhasvarUpa, sapanamAM Agalo. 11 rame haMsayugala zuka mora, cakora sarovareM, nija nAtha sahIyarane sAtha, sukhe rame vanaghare, mukha maMjarI AMbADAleM, koyala TahukatI, sakhi vAtamAM vItyo vasaMta rUe rAjImatI. 12 47. vIravijayakRta 'neminAtha vasaMta stavana' mAMthI [ 'jaina gUrjara kavio' ke 'gujarAtI sAhityakoza khaM. 1 'mAM A kRti noMdhAyelI nathI. saMpA. ] 157 rAga dhamAla Ayo vasaMta hasaMta sahelI ! rAdhe madhu doya mAsa, lalanA, virahI DasaMto ne nAma vasaMto, saMtakuM sadA sukhavAsa. 1 mana-mAnasarovara haMsalo ho, aho mere lalanA. Ayo0- e AMkaNI. rAga vasaMta karata hai gopI, khelata horI mukuMda, lalanA, kahe rAjula suNa mRga - vAi ho, virahIkuM duHkha dIye caMda. mana0 2 mukha maMjarI valI koyala Tahuke, jaba phalIyo mAkaMda, la0 madhukara mAlatIparimala le ho, marAla - yugala araviMda mana0 3 tarUke paravAla palAsa bhai ho, ketakI abira gulAla, la0 raMbhA sI kheDa [sukheDa ?] sucaMpaka vikase, dADimaphala suvizAla. mana0 4 khaMDa samasta sumanasa sugaMdhako, mitra citra hitakAra, la0 eNe avasara calIyeM hama choDI, kaMtajI gaDha giranAra mana0 5 * jaga jasavAsa lahI behu beThA, valI zubhavijaya vizAla, la0 vIra kahe daMpatI dabAve ho, maMgala taNI lahe mAla. mana0 11 sAla vagaranAM kAvyo 48. AnaMdakRta aMtarIkSa pArzvanAtha vasaMta gIta [A kRti- karnA' jaina gurjara kavio' ke 'gujarAtI sAhityakoza khaM. 1 'mAM noMdhAyela saMpA. ] nathI. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 avasarakA lAhA rAga dhamAla lIjIyeM ho, prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha aho mere lalanAM, cala ho zivapura jAhiM. ava0 lahake malayasamIra, maMjarIrasalubdhaM kIra. a0 1 zItala sarovaranIra, guMjata madhukara dhIra. a0 2 mahake mAsa vasaMta ke tarUvara, aMba - aMba binu mora jage hai, vana-vana- kuMjana Tahakata kokila, ita uta lalita latAkuMjanameM, navala vasaMta navala vara nAgara, navala zRMgAra-sohAra, navala abIra gulAla- zuM saMdhI, navala aMtarikSa Age rA gAvata maMgala dhUmata caMga mRdaMga upaMge, naTuvA leM cAhe yA vasaMtasamaya manamohana, yA sUrijanako navala dhuMvAra a0 3 yA prabhu pAsa bheTa bhae theM, AnaMda bhai rasarela. a0 5 49. AnaMdakRta 'rAjula bAramAsa' mAMthI [ A kRti-kartA 'jaina gUrjara kavio' ke 'gujarAtI sAhityakoza khaM. 1 'mAM noMdhAyela nathI. saMpA] cAra, iMgAla. a0 4 khela, daiveM virahI sarajIyAM re, kAMi na sarajI pAMkha, manarA mAnyA, bihuM ToDeM nAraMgaDI re, mAhe morI drAkha, manarA mAnyA. 5 caMga mRdaMga Dapha tAla-zuM re, mukhaDe paMcama rAga, mana0 kezarIye saba sAja-zuM re, phAguNa ramIyeM phAga. mana0 6 kei phUlI kei pAlavI re, kei kuMpala vanarAya, mana0 AMgaNa AMbo moharIo re, valiyo caitra suvAya. mana0 7 50. raMgavallabhakRta 'nemi bAramAsa 'mAMthI [kRti-kartA 'jaina gUrjara kavio' mAM noMdhAyela nathI, 'gujarAtI sAhityakoza khaM. 1 'mAM A saMdarbhane AdhAre ja noMdhAyela che (pR. 348). anya mAhitI prApya nathI. saMpA. ] - DhAla sipAiDAnI mAgha sadA sukhadAya, are jAMnI, sukhIyAMne saMsArameM, sAhibIyA re, prANanAtha mujha nAhi, a0 lava lAi giranAra meM sA0 7 phAguNa sarasa suhAya, a0 abIra gulAla uDAiye, sA0 Dhola mRdaMga suhAya, a0 gIta dhamAla ja gAiye. sA08 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jaina kavionAM vasaMtavarNana 159 caita dharUM kima dhIra, a. virahavyathA tana upajI, sA. koi na eso seNa, a0 ANi milAve nemajI. sA. 9 51. labdhivardhanakRta 'nemanAtha bAramAsa savaiyA'mAMthI [jaina gUrjara kavio' mAM AnI noMdha nathI. 'gujarAtI sAhityakoza khaM.1'mAM A saMdarbhane AdhAre noMdha che (pR.379). - saMpA.] savaiyA baDhI ati rAti kiuMhI na vihAti, sujana saMghAti vinA, suNi mAi, parai paratakSa nusAra ke lakSa, pajArata vRkSa sukI vanarAi, suhAta na sIta nahI uhU mIta, kariM jima cIta gharaMgaNi Ai, rAjUla anUpa sUhAvati dhUpa, mose mani mAha mahA dukhadAi. 7 sabehU sakhI saMgi milI manaraMgi, vajAvati caMga paDhaMti dhamAro, Ayo rI vasaMta vinoda anaMta, rAjUmati kaMta mohi mata chAro, mAdala tAla vajAvati bAla, jhakhai ati Ala ho horI pajAro. (pA. jhakhaMti alI sabahAra pajAro,) (aho) phAguNameM phari prema baDhaI jU sakhI, jo mile yadi (nema) zivAdeko bAro. 8 kuhakai kokilA madhura dhvani-syu, suNi nAda vinoda hoM hiyaro, sahakAra udAra phUli vanamajhi, manohara vAyU vahi ziyaro, alinI ati Ali karaMti subhAli, vadana vizAla bhayo pIyaro, citta caitaka mAsi milai yadi nema, mahAsukha prema lahe jIyaro. 9 ___ [jainayuga, phAgaNa 1983, pR.306-19 tathA mahA-phAgaNa 1984, pR.201-12] Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 nayasuMdarakRta prabhAvatI nATAraMbha gIta [nayasuMdara vAcaka vaDatapagacchanA bhAnumerugaNinA ziSya hatA ane saM.16mI sadImAM e thayA che. emanI rAsAdi prakAranI aneka kRtio maLe che. juo jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti, bhA.2, pR.93-112 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.204-05. 'prabhAvatI nATAraMbha gIta' te emanA 'prabhAvatI rAsa' (ra.saM.1640)no aMza hovAno saMbhava che. - saMpA.] zrI rAga eka dina rANI mana-ullAsaI, AMgI jinatani racita vizeSa, satarabheda pUjAvidhi karatI, maMDati nATAraMbha azeSa. prabhAvatI nAcati prabhu Agali harilaMkI haripriyA samAna. 1 catura cArU kala dikhAvati, rAkhatI svara SaDjAdika mAna. dhUpadaM colI cIra kasI vara caraNI, sArI sAra sakala zRMgAra, pAe ghamaghama ghUghara ghamakAvati, jhaNajhaNa jhaNaNa jhaMjhara jhamakAra. 2 prabhAvatI0 caraNa cAlavatI cacapaTa chaMdai, sArIgamapadhani susvara abhirAma, tinanana tinanana teu Alavati, gAvati madhura vIra-guNagrAma. 3 prabhAvatI0 dhadhikaTa dhikaTTa dhikaTTa maddala, dama dama doM do tivila vicitra, taMtI tAla vaMza sirimaMDala vAjati cArU vividha vAjitra. 4 prabhAvatI0 sura nara cita mohati caMcala dRga, dii bhamarI tava amarIrUpa, sArIgama-gari gamari gagamari, vINAnAda vajAvati bhUpa. 5 prabhAvatI0 bodhibIja vimala tima anudina, prabhAvatI jinabhakti karevi, nayasuMdara saMtata guNa gAvati, pAvati puNyanicaya teNi khevi. 6 prabhAvatI0 - itizrI nATAraMbha prabaMdhabaddha gItam. [jaina zvetAMbara konpharansa heralDa, eprila-me-jUna 1918, pR.159-60] Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 lAvaNyasamayakRta rAvaNamaMdodarI saMvAda ('vimalaprabaMdha'nA racanAra prasiddha jaina kavi lAvaNyasamayanI A kRti saM.1562mAM racAyelI che. A racAyA pachI traNa ja varSe saM.1565mAM jainetara kavi zrIdhare jUnAgaDhamAM 'rAvaNamaMdodarI saMvAda' racelo ke je zrI phArbasa gujarAtI sabhA taraphathI gata varSamA prakaTa thayo che. kavitAmAM saMvAda racavAnI prathA hatI ane te pramANe lAvaNyasamaye ja 'karasaMvAda' ane anya jaina kavi sahajasuMdare te ja arasAmA 'yauvanajarA saMvAda' racela che. (juo mAro jaina gUrjara kavio, prathama bhAga, pR.79 ane 128) [bIjI AvRtti, bhA.1, pR.162 tathA pR.254] A kRtinI saM.1682mAM eka ja lekhakanI lakhelI be prato mArI pAse che. chatAM banemAM pAThAMtaro maLe che. te kauMsamAM ke TippaNImAM mUkela che. A sivAya anya eka paNa prata kyAMyathI upalabdha thaI nathI; bIjI jUnI prata maLe to keTalIka azuddhio TaLe. A DhUMkI kRti cha ane vikrama soLamA saikAnI che tethI te gujarAtI prAcIna sAhityanA abhyAsIne upayogI thaze ema samajI jevI prApta thaI che tevI utArI pAThAMtara sahita atra mUkelI che.) [kavi ane emanI kRtio mATe juo jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti, bhA.1 pR.162-86 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaMDa,1, pR.387-88. prApta prato R. rAghave lakhelI che ema puSpikAmAMthI spaSTa thatuM nathI. R. rAghava mATe e lakhAyelI paNa hoI zake. A kRti zivalAla jesalapurA saMpAdita 'kavi lAvaNyasamayanI laghu kAvyakRtio' (1969)mAM paNa prakAzita thayelI che. ahIM enA pAThono paNa lAbha levAmAM Avyo che. corasa kauMsamA che te enA pATho che. - saMpAdaka] rAga zrIrAga [maMdodarI:] sUtalo sIMha jagAvIu, naDIo vAsaga nAga re, sIta harI ti syuM karyu, rUThA rAmanA pAga re. 1 sAMbhali rAvaNa rAjIyA, jAse mahiyali mAma re, satI sItA taI kAM harI, virI vaMkaDo rAma re. sAMbhali. 2 [rAvaNaH] gihilI tUM gAmaTi goraDI, bAlA ! bola ma boli re, bAMhi taNU bala mAharUM, mera samovaDi toli re. sAMbhali. 3 suNi re maMdodarI mAnanI, bole rAvaNa rANa re, kavaNa kahIi majhathI vaDo, samaratha saparANa re. sAMbhali. 4 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha [maMdodarI: ] bala ne bAMha te tihAM lage, pote puNya jihAM pUra re, sUra meM caMdra behU sAkhIA, pApiM bhUdara bhUra re. sAMbhali0 5 [ rAvaNaH ] khAI to samudra sakhAiyo, mAhAre kanakamaya koTa re, loTa karUM lakha verI, mujha kuNa dIIM doTa re. sAMbhali0 6 [maMdodarI: ] daho dasi dIse dIpatu, bhalo dazaratha bhUpa re, teha taNA suta sAMbhalo, soI akala sarUpa re. sAMbhali0 7 [ rAvaNaH ] rAma ne lakhamaNa je kahyA, doI raDavaDe rAni re, suvarNamRga mAraNe gayA, soI mUrakha mAMni re. suNi re08 [maMdodarI : ] mUrakha te mahilA hare, kare kaThaNa anyAya re, rAMga ne lakhamaNa lakha pare, hose tribhovanarAya re. sAMbhali0 9 [ rAvaNaH ] nITara nAri tUM niragUNI, rAcI [ rAtI ] rAmanai raMgi re, aMgi vano nahI Asano, bhalI bhagati nahI bhaMgi re. suNi re0 10 [maMdodarI : ] pannaga jima paya pAiu, mehale viSa vikarALa re', kamInai koI hita kahi, thAi dUkha bhUpAla re. sAMbhali0 11 [ rAvaNaH ] kopi caDyo rAvaNa kahi, tUM to boli ma Ala re', kavaNa bhalo bhaDa mujha thakI, samaratha bhUpAla re. suNi re0 12 [maMdodarI: ] pihilUM tAM hanumaMta mokalyau, jou sItA - nomAha re, kaMtha, kahUM tamhe zyuM karyu, kIdhu laMkano dAha re. sAMbhali0 13 [ rAvaNa: ] kuMbhakaraNa bhAI bhalo, bhaMDAra akhUTa re, laMka lakhI mujha (mahArA) besaNe, nAmaIM durghaTa koTa re3. suNi re0 14 [maMdodarI: rAma ne lakhamaNa beu maLyA, valI vAMnarA koDi re, kaTaka- sajAi chaI ghaNI, [ rAvaNaH ] jama bheMso thaI jala vahe, sItA-saMkaTa choDi re. sAMbhali0 15 sAta samudranA vAra re, mAtara sAta RNi velAM, dIpa AratI utAri re. suNi re0 16 [maMdodarI: ] parabata pekhi upADIyA, tAhare haiyaDi nahIM sAja (sAna) [ lAja?] re, kaMtha valI eNi vAMnari, bAMdhI sAgarapAja re. sAMbhali0 17 [ rAvaNaH ] zeSa sadA siri chatra dhare, vizvakarmmA zRMgAra re, brahmA parohita ApaNe, dazamukha avatAra re. suNi0 18 1. viSayanI jhALa re. 2. hUM to tribhuvana sAla re. 3. durga trikUTa re. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 lAvaNyasamayakRta rAvaNamaMdodarI saMvAda [maMdodarI:] vAnaradala Avai ghaNA, khehi chAhIu sUra, / raNasajAi chi ghaNI, jama jalahara-pUra re. sAMbhali. 19 [rAvaNa:] rAkho te rAvaNa suNi mAnanI, jItyA iMdra nareMdra re, joM e satI bala mAhirU, jItyA sUra ne caMdra re. suNi. 20 [maMdodarI:] u Avai dala daDavaDyAM, vAji Dhola nIsAMNa re, rAmagharaNi taNi kAraNi, prIA (kaMthA) kAMya tajo prANa re. sAMbhali. 21 [rAvaNa:] mRtyu (maraNa) maI maraDI bAMdhIuM, pADyo zeSa pAtAli, khaTakai pAie khATane, grahe nave nIhAli re. suNi. 22 [maMdodarI:] prANa kasyuM kahi prIyaDA ! Ave rAma sajoDa re, koDi grahyA kAmIpaNe, tAharU maraDase moDa re. sAMbhali23 [rAvaNa:] kodravaDA vihI kAmanI (vaMkaDI), dale divasi naI rAti re, vAu (vAyu) buhAre te AMgaNUM, devI ! dekhi parabhAti re. suNi. 24 [maMdodarI:] rAma ne lakhamaNa doAMgamA, jasyA sUra nai caMdra re, iMdra nariMdra sakhAiyA, tAharo kADhase kaMda re. sAMbhali. 25 [rAvaNa:] cAmara DhAle cihuM dasai [pakhai], gaMgA jimanAM mAya re, chae rati pUre phUlaDAM, vINA sarasati vAya re. suNi. 26 [maMdodarI:]dhaDahaDa (drahadraha) dharaNI dhaDahaDe, de che vAnarA phAla re, sItA leI sAhamA malo, kaMthA ! kAMI karo kAla re. sAMbhali. 27 [rAvaNa:] gItagAMna tuMbara kare, iMdra Ale che mAla, nAce raMbhA tilotamA, nArada vAhi che tAla re. suNi. 28 [maMdodarI:] rAmane rosa chai ati ghaNo, taI to karyo vikarma re, rAja taNo rasa hArIu, hAriu taIM jasa dharma re'. sAMbhali029 [rAvaNa:] budha ArIso AThave, sukra maMtraNe (maMtrIsara) hoya re, khaNi khaNi caMdra amI jhare, ravi kare rasoi re. suNi. 30 [maMdodarI:] bhAloDe bhAthA bharyA, kare dhanuSaTaMkAra re, rAma nai lakhamaNa joDalI, bahu jagi jekAra re6. sAMbhali031 [rAvaNa:] maMgala te mihiSI dohi, gurU rahi ghaDIyAli re, gardabha (gorU) cAri gaNapatI, agani vastra pakhAli re. suNi. 32 4. koDa rahyA kAMmItaNA 5. rAjataNe rasi vAhIu, hari te jasa dharma re. 6. be pakhi jasAra re. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha [maMdodarI:] bhUdhara bhAlA jhalahali, ravi khalabhali teja re. sUMne haiyaDi sUM huuM [rahiu], hajI sItanaI heja re.deg sAMbhali0 33 [rAvaNa:] kAma kaTerU kari dhari, svAmi kari talArUM re, lAkha savA re beTA valI, asaM rAja ahmArUM re. suNi0 34 [maMdodarI:] sAMbhali megala-sArasI, kaMtA ! kaTakanu pUra re, __ hayavara sari pAkhara havI, raNakyA raNatUra re. sAMbhali. 35 [rAvaNa:] megha dII chaDAchAbaDA, mera mAhari mati [mUThi] re, toli navi uravazI joi mAharI gati re. suNi036 [maMdodarI:] Avo to [Aviu te] rAghava rAjIu, rUDA rUpanau reDa re, DhamaDhama Dhola drasUkIA, kaMthA ! kAMya kari jeDi re. sAMbhali. 37 [rAvaNaH] koDi tetrIsa devatA, ahma ulagi Aja re, rAma vikhANi te kasyuM, tujha na AvaI lAja re. suNi0 38 [maMdodarI:] lAja kasI re laMkApati, caDhyA kaTaka jo pAja re,0 sIta samuhutI soMpIi, rUDAM rAmanAM rAja re.11 sAMbhali. 39 [rAvaNa:] pAyaka (parikara) pAra na pAMmII, gaja majha ghari apAra re,12 hIsaiM haIMvara hAMsalA, rAkhasanau parivAra re. suNi. 40 [maMdodarI:] kAMrimUM kaTaka te tAhirU, sAcUM rAma-nUM rAja re, poDho pAthara jala tari, pekho pratakSi Aja re. sAMbhali. 41 [rAvaNa:] pura poDho te mAhari, kAMtA koDi bi cyAra re, gokula gorasa te ghaNA, kAMya haIyaDi tUM hAri re. suNi0 42 [maMdodarI:] mAna ghaNUM re mani tahmAraDi, kaMthA kAMya abUjha re, sAMna nahIM hIyaDi sahI, kasyuM rAma-jhU jhUjha re. sAMbhali. 43 [rAvaNaH] cyAra lakhya cahuTAM bhalAM, ratha chi traNa koDi re, aNya koDi meDA ThavyA, nava koDi ghara-joDi re. suNi0 44 [maMdodarI:] gaDha maDha maMdira mAlIAM, prIya ! hosai pIArA re, sUraji-vaMsI rAmanA, sena AvyAM savArAM re. sAMbhali0 45 7. 33nI bIjI paMktithI 36mI kaDI sudhI bIjI pratamAM nathI; mAtra 34nI 1 paMkti che. 8. [maraNa mAharI muTThi re.] 9. [Dhola caDiu caMdrAmukhI, paga dei zanipUThi re.] 10. caDayuM kaTaka jeha re. 11. sIta sAhamI leI soMpIi rUDA rAmanai teha re. 12. gaja majha darabAri re. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAvaNyasamayakRta rAvaNamaMdodarI saMvAda 165 [rAvaNa:] aMgiI iMdra surapati naDUM,13 vAhU viyarIDA-hAtha re, sAtha kasyo e rAMmano, koNa mujha-sUM dIi Atha re14 [maMdodarI:] prIya ! tuM prema kasyo kare, nahI sIta saneha re, eka pakhi alajo kasyo, deva ! kAMi dIu [dahau] deha re. sAMbhali0 47 [rAvaNa:] maMdodari ! suNi mAnanI, sArI sIkha sIkhADi re, devi ! e DAhApaNa tAhirUM, mAhArU rUpa dekhADi re. suNi. 48 [maMdodarI:] mera cali mahIyala Dhali, vahi kAlI[avalIya] gaMga re, sIta satI vAMchi nahIM, tohi tAhiro saMga re. sAMbhali. 49 [rAvaNa:] dasa mastaka chi mAhari, bhujAdaMDa chi vIsa re, locana vIsa lakhyAM valI, majha mAMni chi Isa re. suNi0 50 [maMdodarI:] pehiDo te samudra sakhAiu, pehiDo laMkAno loka re, : laMkadhaNI re laMpaTapaNi, tAhArUM teja thayuM phoka re. sAMbhali. 51 [rAvaNa:] cAra naI dasi te cokaDI, lakhyu copaTa rAja re. rAma te kuNa kuNa vAnarA, kasI bAMdhI chi pAja re. suNi. 52 [maMdodarI:] pahilU te aMgadha jhUjhIu, jhUjho rAya sugrIva re, mehalasi hanumaMta mokalo, kima rAkhaso jIva re. sAMbhali. 53 [rAvaNaH] rAkhasa rUkha jasA thayAdhisyA], kuMbhakaraNa kaThora re, lAkha savA re beTA valI, raNi jAI chaI jora re. suNi. 54 [maMdodarI:] khaDakhaDa khAMDA khaDakhaDe, bhaDa thayA chiM hINa re,5 rAma taNi raNi rolavaI, tAhArUM sena thau dIMNa re. sAMbhali0 55 [rAvaNa:] aThotara so budhaDI, mAhAri vasi kapAli re, hUM rAvaNa te laMkesarI, kAM rAma paDi jaMjAli re. suNi0 56 laMkA te vITI vAnare, pADi polya pagAra re, sAra na jAMNi sAthIyA, jhUjhi jhUjhaNahAra re. sAMbhali. 57 rosaI te rAvaNa dhaDahaDyo, uTho udhara[uddhata] vIra re, rAma taNi raNi Aphalyo, Dhalyo dharaNI sarIra re. suNi0 58 jayajayakAra jagatri hUuA, varatyAM raMganA [navaraMga] nAda re, saMvata paMnara bAsaThi, racyo rAsa saMvAda re. jaya jaya0 AMcalI. 59 13. aMgi aDu [naDu] narapati naDUM. 14. koNa majha sama nAtha re. 15. [bhaDa dhAi dhaDahINa re.] Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha rAji vibhISaNa thApIu, Apyo rAvaNapATa re, rAma naI lakhamaNa gahagahIyA, vAlyo nIya(ca)nuM ghATa re.16 jaya jaya0 60 laMka dahI rAvaNa haNI vAlI sIta zrI rAMmi re, munI lAvanasamai bhaNiI, AvyA ApaNi ThAmi re. jaya jaya0 61 sIlIIM jali pAthara tari, sIli nava Disi nAga re sIyali mati jasA [agni te] sIyalI, sIli sIta sobhAga re. jaya jaya0 62 rAMma ajodhAM AvIA, sohi sIta aradhAMgi re17 muni lAvanasami bhaNi, biThA rAyanaI saMgi re. jaya jaya0 63 iti zrI rAvaNa maMdodarI saMvAda samApta. saMvata 1682 varaSe bhAdravA vadi 8 liSataM R rAghava tathA gaM. vIradAsA paTanArthe subhaM bhavatu. cha. (mArI pAse be prata, banne R. rAghave lakhelI che.) [buddhiprakAza, okTobara 1931] 16. [ cAlIAM nyAyanI vATa re] 17. sohi sIta saNagAra re. 18. AvAgamana nIvAra re. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 merunaMdana upAdhyAyakRta ajita-zAnti stava (racyA saM.1432 AsapAsa.) (kharataragacchanA jinodayasUrinA ziSya merunaMdana upAdhyAyanI anya kRtio saM.1432nI maLe che. juo jaina gurjara kavio, bhA.1, pR.38-49 ane 434-35 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.326. A kRtimAM guruparaMparA nathI. A kRti 'ratnasamuccaya' tathA 'abhayaratnasAra'mAM chapAyelI che. - saMpA.] maMgala-kamalAkaMdu e sakhi sAgara pUnimacaMdu e, jagagurU ajiya jiNaMdu e, saMtIsara nayaNAnaMdu e. 1 be jiNavara paNamevi e, bihu guNa gAisu saMkhevI e, puNyabhaMDArU bharesu e, mAnavabhava saphala karesu e. 2 koDi hi lAkha paMcAsU e, sAgara jiNasAsaNi bhAsU e, risaha-jiNesara-vaMsU e, uvajjhAuri-saravara-haMsu e. 3 iNi avasari tiha rAjIyau e, rAjA jitazatru jagi gAjIu e, vijayA tasa ghari nAri e, be ramai tu pAsa sArI e. 4 kUkkhahi jiNa avatArU e, tiNi rAu manAviu hArU e, uvari vasiu dasa mAsu e, puNa pUrai jaNaNI Asu e. 5 bihu jaNa mani ANaMdiyau e, suta nAma ajiya jiNa tuha dIyau e, tihuyaNa sayala uchAhu e, krami krami vAdhai jaganAhU e. 6 haMsa dhavala sArasa taNI e, gati sulalita nija gati nirajaNI e, malapati cAlai gelI e, jaNanayaNa amIyarasa reli e. 7 avara na samau saMsArI e, bala nANa viveka vicAri e, guNa dekhI gaja gahagahai e, laMchaNa misi paga lAgI rahai e. 8 jovanavaya jaya AvIyau e, tava vara ramaNI paraNAvIyau e, priya sAdhaI savi kAju e, prabhu pAlai puhavihi rAju e. 9 haviM hatthiNAura ThAmi e, visaseNa naresara nAma e, rANIya ayarA devi e, maNahara sukha mANai bevi e. 10 cauda sumiNe paravariu e, ayarA-uyarihiM suta avatariu e, mAnavadevi vakhANIyai e, cakkIsara jiNavara jANIyai e. 11 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha desi nayara hue saMti e, tINa nAma kIyau siri saMti e, jiNaguNa kuNa jANai kahI e, tihuM bhavaNe tasa upama nahI e. 12 nayaNasalUNau hariNalau e, vani siMhiM bIhai ekalau e, nayara - samAdhi-nirodhU nAri-virodhU e. 13 loka kuraMga e, e. anai naya gItaha rAga suraMga e, puNa pabhaNai tau ulagaI sasaMkU e, tINaI pAmiuM nAma kalaMku e. 14 iNi pari mRga ati khalabhaliu e, bhayabhaMjaNa sAmI sAMbhaliu e, tu Adiu ni ApaNai e, pAya sevaI, misi laMchaNa taNai e. 15 lIlApati paraNai ghaNI e, navanavIya kuMyarI rAyaha taNI e, balachali arijaNa jogavaI e, prIya rAja bhalI pari bhogavai e. 16 kumara taNaI maMDali sama e, paMcAsa sahasa varasaha gama e, tau tejahi diNayara jisau e, Upannau cakkarayaNa isau e. 17 sAdhIya bharaha cha khaMDa e, varatAviya ANa akhaMDa e, caudaha rayaNa navanihi sahI e, vara [ vasu] sola sahassa jakakhe ahI e. 18 sahasa bahara puravaraha, battIsa mauDadhara naravaraha, pAyaka gAmaha koDi e, channavaiM namai kara joDi e. 19 haya gaya rahavara jUjUA e, lakha caurAsI maMdira hUA e, lakhatri vAji ghamaghamai e, batrIsa sahassa nATaka ramai e. 20 rUpi jisI surasuMdarI e, lakhaNa lAvana lIlA bharI e, jaMgama sohagga- dehurI e, avara ja riddhi prakAra tiNi kahivaI kuNa jANU e, vapu vapu re punnapramANU e. 22 ima cakkIsara paMcamau e, cauthaI varisa sahassa paMcavIsa e, savi pUrIya iNi pari bihuM titthaMkaraha, cira pAlIya rAja jANiuM avasara sArU e, bahuM bihu khama dama dhIrima dhari e, bihuM moha mayaNa mada pariharI e, vihu jiNa - jhANa samANU e, bihu pAmiuM kevalanANU e. 25 bihu devaha koDihiM mahiya, bihuM cautIsaI aisai sahIya, samausaraNa bihu ThANu e, bihuM jojana vANi vakhANu e. 26 dUsamasUsamau e, manahi jagIsa e. 23 viviha pariha saMjamabhArU e. 24 isI causaThi sahassa aMteurI e. 21 e, maNi kaMcaNa rayaNa bhaMDArU e, * Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ merunaMdana upAdhyAyakRta 169 nAcai raNakata neurI e, bihu Agali iMdra-aMteurI e, Tagamaga jovai jaga sahU e, raMgihi guNa gAvaiM sura bahu e. 27 bihu siri chatra camara vimala, bihu pagatali nava sovana kamala, bihu jiNa taNai vihAri e, navi roga na soga na mAri re. 28 bihu uvayAri bhavaNa bharI e, bihu siddhiramaNi-siuM vara varI e, bihu bhaMjiya bhavachaMdU e, bihu~ udayau paramANaMdU e. 29 ima bIjau anai solamau e, jiNa ciMtAmaNi suratarU samau e, thuNaiM saMjhi vihANi e, taha nava paribhava navi hANi e. 30 be uchava maMgala karaNa, bihu~ sayala saMgha duriyAM haraNa, biDaM vara kamala vayaNa nayaNa, beu zrIya jiNarAja bhuvaNarayaNa. 31 ima bhagatihiM bholama taNI e, siri ajaya saMti jiNa thui bhaNI e, saraNa bihu~ jiNa pAe, zrI merUnaMdaNa uvajjhAya e. 32 [jainayuga, bhAdrapada 1985-kArataka 1986, pR.52-53] Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 AtmaniMdApUrvaka vIrane vinatinAM stavano 1. RSabhakRta [dezAIe A stavanane RSabhadAsa zrAvakanuM mAnyuM che. paNa spaSTa AdhAra vinA ema kahevU tuzkela che. RSabha eTale RSabhavijaya, RSabhasAgara ema paNa hoI zake che. bhASAsvarUpa saMvata 18mI sadInI racanA hovAnuM batAve. - saMpA.] vIra jiNesara ! sAhiba merA, pAra na lahuM terA; mahera karI TAlo mahArAjajI! janamamaraNanA pherA. ho jinajI ! aba huM zaraNe Ayo. 1 garbhAvAsa taNAM du:kha mohoTA, uMdhe mastaka rahiyo, malamUtara mAMhe lapaTANo, ehavo du:kha meM sahiyo. ho jinajI !0 2 naraka nigodamAM upano ne caviyo, sUkSma bAdara thaiyo; veheMcANo suine agrabhAge, mAna tihAM kihAM rahiyo. ho jinajI !3 naraka taNI vedanA ati ullasI, sahI te jIve bahU; paramAdhAmIne vaza paDIyo, te jANo tame sahU. ho jinajI!0 4 tiryaMca taNA bhava kIdhA ghaNerA, viveka nahIMya lagAra; nizidinano vyavahAra na jANyo, kema utarAye pAra. ho jinajI!0 5 deva taNI mati [gati] puNye huM pAmyo, viSayA-rasamAM bhIno; vrata paccakhANa udaya navi AvyAM, tAnamAna mAMhe lIno. ho jinajI !0 6 manuSyajanama ne dharmasAmagrI, pAmyo chu bahu puNye; rAgadveSa mAMhe bhaliyo, na TalI mamatAbuddhi. ho jinajI!0 7 eka kaMcana ne kAminI, teha-zuM manaDuM bAdhuM; tenA bhoga levAne huM zUro, kema karI jinadharma sAdhuM. ho jinajI !0 8 mananI doDa kIdhI ati jhAjhI, huM chu koka jaDa jehavo; kali kalikalpameM janma gayo, punarapi punarapi tehavo. ho jinajI!0 9 gurU-upadezamAM huM nathI bhIno, nAvI sadRhaNA svAmI !; have vaDAI joie tamArI, khijamata mAMhi che khAmI. ho jinajI!0 10 cAra gati mAhe raDavaDiyo, toe na sIdhAM kAja; RSabha kahe tAro sevakane, bAMhe grahyAnI lAja. ho jinajI!0 11 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmaniMdApUrvaka vIrane vinatinAM stavano 171 2. vinayavijayakRta (ra.saM.1729, rAMdera.) [tapagacchanA kIrtivijayazi. vinayavijayano jIvanakALa saM.1660thI 1738 che. adhUro rahelo 'zrIpAla rAsa' ane bIjI stavanAdi prakAranI kRtio emaNe racelI che. juo jaina gUrjara kavio, bhA.4, pR.7-27 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaMDa 1, pR.410. prastuta stavana emanA 'puNyaprakAza (ArAdhanAnu) stavana' mAMthI che, je AkhaM 'jaina kAvyaprakAza' 'jinendra bhaktiprakAza' 'sajjana sanmitra' vageremA prakAzita thayela che. - saMpA.) _ namo bhavi bhAva-zuM e.- e dezI siddhAratharAyakulatilo e, trizalAmAtamalhAra to avanitale tume avatA e, karavA ama upakAra. jayo jina vIrajI e. 1 meM aparAdha karyA ghaNA e, kehetAM na lahuM pAra to; tuma caraNe AvyA bhaNI e, jo tAre to tAra. jayo. 2 Aza karIne AvIyo e, tuma caraNe mahArAja to; AvyAne uvekhazo e, to kima raheze lAja ? jayo0 3 karma alUjaNa AkarAM e, janamamaraNa jaMjAla to; hu~ chu ehathI ubhagyo e, choDAvo devadayAla. jayo0 4 Aja manoratha muja phalyA e, nAThAM du:khadaMdola to; tUTho jina covIzamo e, pragaTyo puNyakallola. jayo0 5 bhava bhava vinaya tumAraDo e, bhAva-bhagati tuma thAya to; deva dayA karI dIjIyeM e, bodhibIja supasAya. jayo. 6 3. rAmavijayakRta (kavi sumativijayanA ziSya che ane kRti mahisANanagaramAM racAyelI che.) [kavi tapagacchanA che ane saM.18mI sadI uttarArdhamAM thayA che. emanI kRtio mATe juo jaina gurjara kavio, bhA.5, pR.202-08 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.362, A stavana emanI 'covIsI' mAhernu che, je AkhI 'covIzIvIzI saMgraha' tathA '1151 stavanamaMjUSA'mAM prakAzita che. - saMpA.] garabI pUche re mahArA garIbaDA re - e dezI caraNa namI jinarAjanAM re, mAguM eka pasAya, ___ mahArA lAkheNA svAmI re ! tuMne vInaQ re, mahera karo mArA nAthajI re, dAsa dharo dilamAMha. mahArA. 1 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha patita ghaNA teM uddharyA re, birUda garIbanivAja; mahArA0 eka mujane vIsAratAM re, ze nAve prabhu ! lAja ? mahArA0 2 uttama jana ghana sArikhA re, navi jove ThAma-kuThAma; mahArA. prabhu sunajare karUNA thakI re, lahIe avicala dhAma. mahArA0 3 suta siddhAratha rAyano re, trizalAnaMdana vIra; mahArA. varasa bohoMtera AukhuM re, kaMcanavAna zarIra. mahArA0 4 mukha dekhI prabhu ! tAharUM re, pAmyo paramAnaMda; mahArA. hRdayakamalano haMsalo re, munijanakairavacaMda. mahArA0 5 tuM samaratha zira nAhalo re, to vAdhe jazapUra; mahArA0 jItanizAnanA nAdathI re, nAzA duzmana dUra. mahArA0 6 zrI sumati-sugurU-pada-sevanA re, kalpatarUnI chAMhe; mahArA0 rAma prabhu jina vIrajI re, che avalaMbana bAMhe. mahArA0 7 4. mohanavijayakRta [tapagacchanA rUpavijayazi. mohanavijayanI rAsa ane anya prakAranI ghaNI kRtio maLe che je saM.1754thI 1783nAM racanAvarSoM batAve che. juo jaina gUrjara kavio, bhA.5, pR.137-57 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.329-30. A stavana emanI 'covIzI' mAMhenuM che, je AkhI 'covIzIvIzI saMgraha' ane '1151 stavanamaMjUSA' mA prakAzita thayela che. - saMpA.] pachevaDAnI dezI durlabha bhava lahI dohilo re, kaho tariye keNa upAya ? . prabhujIne vInavu re. samakita sAcaM sAcavU re, te karaNI kima thAya ? prabhujIne vInavu re. 1 azubha moha jo meTiye re, kAMi zubha prabhu kane jAya re; prabhujIne. nIrAge prabhu dhyAIye re, kAMi to paNa rAge kahAya re, prabhujIne. 2 nAma dhyAtA jo dhyAiye re, kAMI prema vinA nahi tAna re; prabhujIne. mohavikAra jihAM tihAM re, kAMI kima tariye guNadhAma re ? prabhujIne. 3 mohabaMdha jaga baMdhiyo re, kAMi baMdha jihAM nahi zoSa re; prabhujIne. karmabaMdha na kIjIye re, karmabaMdhana gaye joza re. prabhujIne0 4 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmaniMdApUrvaka vIrane vinatinAM stavano 173 tehamAM zo pADa caDhAviye re, kAMi tume zrI mahArAja re; prabhujIne. viNa karaNI jo tArazo re, kAMi to sAcA jinarAja re. prabhujIne0 5 premamagananI bhAvanA re, kAMi bhAva tihAM bhavavA[pA]ra re; prabhujIne. bhAva tihAM bhagavaMta che re, kAMi ulase Atama sAra re. prabhujIne. 6 pUraNa ghaTa bhItara bharyo re, kAMI anubhava anuhAra re; prabhujIne. AtamadhyAne olakhI re, kAi tarazuM bhavano pAra re. prabhujIne0 7 varddhamAna ! muja vInati re, kAMI mAnejo nizadIsa reM; prabhujIne0 mohana kahe manamaMdire re, kAMi vasiyo tuM vizavAvIza re. prabhujIne. 8 5. samayasuMdarakRta [samayasuMdaranA paricaya mATe juo 'samayasuMdaranAM keTalAMka nAnAM kAvyo'. jaina gUrjara kaviA. bhA.2, pR.369 para A stavananA AraMbha-aMta noMdhAyelA che te 'samayasuMdara kRtikusumAMjalI' (pR.202-03)thI keTalAka pAThabheda batAve che. - saMpA.] vIra suNo morI vInatI vAta mananI ho kahuM joDI hAtha ke; bALakanI pareM vInavaM, morA svAmI ! ho, suNo tribhuvananAtha ke. vIra0 1 tuma darazana viNa huM bhamyo, muja svAmI, ho bhavasamudra majhAra ke; du:kha anaMtAM meM sahyAM, te kahetAM ho navi Ave pAra ke. vIra0 2 para-upagArI tume prabhu, du:kha bhAgo ho jaga dInadayALa ke; teNe tuma caraNe AvIyo, svAmI ! mujane ho nija nayaNa nihALa ke. vIra0 3 aparAdhI paNa uddharyo, kahuM ketA ho torA avadAta ke; sAra karo have mAharI, mana mAMhI ho ANI morI vAta ke. vIra. 4 avaguNI paNa uddharyA, te upara ho kari karUNA svAmI ke; parama bhagata hu~ tAharo, tene tAro ho nahI DhIlano kAma ke. vIra0 zULapANi pratibujhavyo, jeNe kIdho ho tujane upasarga ke; DaMkha diyo caMDakozIe, toye dIdho ho tasa AThamo svarga ke. vIra0 6 gozALe avaguNa ghaNAM, kIdhA torA ho bolyo avaraNavAda ke; te baLato teM rAkhIyo, zItalezyA ho mUkI suprasAda ke. vIra0 7 e koNa che iMdrajALIyo ema kaheto ho Ayo tuma tIra ke; te gautamane teM kIyo, potAno ho kAMI tana vajIra ke. vIra0 8 vayaNa utthApI tAharAM, je jaghaDyo ho tuja sAthe jamALi ke; tehane paNa paMdare bhave, zivagAmI ho kIdho teM kRpALa ke. vIra0 9 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha aimutto RSi je ramyo, jaLa mAMhI ho bAMdhI mATInI pALa ke; taratI melI pAtarI, teM tAryo ho tehane tatakALa ke. vIra. 10 bAra varasa vezyA ghare, rahyA mUkI ho kAMi saMyamabhAra ke; te naMdISeNa uddharyo, zivapadavI ho dIdhI tasa sAra ke. vIra0 11 paMca mahAvrata pariharI, gharavAse ho rahyo varSa covIza ke; te paNa ArdrakumArane, teM tAryo ho kAMi vIzavAviza ke. vIra0 12 rAya zreNika rANI celaNA, rUpa dekhI ho citta cukyA jeha ke; samavasaraNa sAdhu sAdhavI, teM kIdhA ho ArAdhika teha ke. vIra0 13 vrata nahI nahI AkhaDI, nahi poSadha ho vaLi nahI tasa dikhkha ke; te paNa zreNika rAyane, teM kIdho ho svAmI Apa sarIkha ke. vIra0 14 ema aneka teM uddharyA, kahuM ketA ho torA avadAta ke; sAra karo have mAharI, mana mAMhI ho ANI morI vAta ke. vIra. 15 saMyama zuddha paLe nahI, nahI tevU ho muja darzana jJAna ke; paNa AdhAra che eTalo, eka tAharo ho dharUM nizcaya dhyAna ke. vIra. 16 meha mahItaLe varasato, navi jove ho teha ThAmakuThAma ke; giruA sahaje guNa kare, svAmI! sAro ho muja vaMchita kAma ke. vIra. 17 tuma nAme sukhasaMpadA, tuma nAme ho jAve du:kha dUra ke; tuma nAme vaMchita phaLe, tuma nAme ho nitya ANaMdapUra ke. vIra0 18 kaLaza ima nagara jesalameramaMDana, vIra jina covIzamo; zAsananAyaka siMhalaMchana, sevatAM surataru samo. vIra0 19 jinacaMda trizalAmAtanaMdana, sakaLacaMda kaLAnilo; vAcanAcArya samayasuMdara, thuNyo tribhuvanaguNatilo. vIra0 20 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 keTalAMka tIrthaMkara stavano 1. yazovijayakRta RSabhajina stavana [tapagaccha nayavijayazi. upAdhyAya yazovijayajIno kavanakALa saM.18mI sadI pUrvArdha che. teo prathama paMktinA dArzanika hatA. aneka zAstrIya viSayonI, kathAtmaka tathA stavanasajhAyAdi prakAranI temanI asaMkhya kRtio saMskRta, prAkRta ane gujarAtImAM maLe che. juo jaina gUrjara kavio, bhA.4, pR.197-234, gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.332-34 tathA jaina sAhityano saMkSipta itihAsa. A ane pachI- stavana 'yazovijayagaNI viracita gUrjara sAhitya saMgraha bhA.1'mAM 'navanidhAna stavano' aMtargata chapAyAM che. ahIM ene AdhAre pAThazuddhi ane pUrti karela che. - saMpA.] RSabhadeva sukhakArI[hitakArI], jagatagurU RSabha. [prathama tIrthaMkara prathama naresara, prathama yati brahmacArI. ja. 1] varasIdAna deineM [tuma] jagameM, ilati iti nivArI, taise kAhI karata nahi karUNA, sAhiba bera hamArI. jagata. 2 mAMgata nahi hama hAthI ghore, dhana kana kaMcana nArI, diu nija caraNakamalakI sevA, iyAhI lageM mohe pyArI. jagata. 3 bhavalIlAvAsita sura DAre, to pari sabahI uvArI, maiM mero mana nizcala karike, tuma ANA sira dhArI. jagata. 4 deva nahi dUjo koi jagameM, yAsaM hoI diladArI, dila hI dalAla premakeM vIciM, tihAM haTha khAMci gamArI. jagata. 5 tumha ho sAhiba maiM huM baMdA, iyA mata de bIsArI, zrI nayavijaya vibudha sevaka ke, tumha ho parama upagArI. jagata. 6 2. yazovijayakRta ajitanAtha stavana ajitadeva mujha vAlaho, jiuM morA mehA, jiuM madhukara mani mAlatI, paMthI mani gehA. ajita. 1 mere mani tuhi rucyo, prabhu kaMcanadehA, hari hara baMbha puraMdarA, tujha Agai kehA. ajita. 2 tuMhI agocara ko nahI, sajjanaguna-rehA, cAhe tAkuM cAhiIM, dhari dharmasanehA. ajita. 3 jagatavacchala jagatArano, tuM birUda vadehA, vItarAga hui vAlahA, kiuM kari ho chehA. ajita. 4 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha je jinavara haI bharatameM, airavata videhA, jasa kahe tujha pada praNati thai, saba praName tehA. ajita0 5 (pATaNa bhaMDAra) [kra.1,2 : jainayuga, bhAdrapada 1984, pR.1] 3. rUpacaMdakRta RSabhadeva stavana [kavie zleSathI potAnuM nAma gUMthyaM che ema gaNAya. 'gujarAtI sAhityakoza khaM.1' (pR.368) 'nAtha niraMjana' zabdono upayoga karatA eka rUpacaMdane judA tArave che te A kadAca hoya. 'jaina gUrjara kavio'mAM A kRti noMdhAyelI nathI. - saMpA] rAga bhairava Aja to vadhAI rAjA nAbhikeM duvAra re, marUdevIneM beTA jAyA, jAyA RSabhakumAra re. Aja0 1 ajodhyAmeM ucchava huvo, mukha bole jayakAra re, ghanana ghanana ghaMTA vAje, pAtra kare theikAra re. Aja. 2 iMdrANI mili maMgala gAve, lAve motImAla re, caMdana caracI pAe lAge, prabhu jIvo cirakAla re. Aja. 3 nAbhirAjA dAMna deve, deveM akSata dhAra re, gAma nagara pura pATaNa deve, deve maNibhaMDAra re. Aja. 4 hAthI deve sAthI deve, deve ratha tokhAra re, hIra cIra sirabaMdha pitaMbara, deveM saba siNagAra re. Aja. 5 tIna lokameM dinakara pragaTIyA, ghara ghara maMgalamAla re, kevala kamalA rUpa niraMjana AdIsara dayAla re. Aja. 6 [jainayuga, vaizAkha-jeTha 1986, pR.388] 4. AnaMdakRta aMtarIkSa pArzvanAtha vinati pada [ jaina gUrjara kavio' ke 'gujarAtI sAhityakoza khaM.1'mAM A kRti noMdhAyelI nathI. kartAnI vizeSa oLakha prApya nathI. - saMpA.] mere itano cAhIyeM, nita darasaNa pAe~, caraNakamala-sevA karUM, caraNe cita lyAvaM. 1 mere0 zivamaMdira ke mahelameM, prabhu pAsa basAuM, nipaTa najIkeM hoya rahuM, mero jIva ramAbu. 2 mere. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 keTalAMka tIrthaMkara stavano prabhujI aMtarajAmI eka tuM, aMtarIka guNa gAuM, AnaMda ke prabhu pAsajI, maiM to avara na dhyAvaM. 3 mere. (muni jazavijayasaMgraha) [jainayuga, mahA-caitra 1986, pR.224] 5. mAnavijayakRta nemi stavana [taSagacchanA devavijayazi. mAnavijaya 'gujarAtI sAhityakoza khaM.1'mAM, A saMdarbhane AdhAre noMdhAyelA che. 'jaina gUrjara kavio' mAM A mAnavijaya kaMrtA tarIke noMdhAyelA nathI, paraMtu bhA.4, pR.276 para 'aMjanAsuMdarI svAdhyAya' ratnavijayazi. mAnavajiyane nAme noMdhAyela che te A vastuta: devavijayazi. mAnavijayanI kRti cha ema uddhRta aMtabhAgamA spaSTa che. - saMpA.] koi kaho re nemajIne vAtaDI re, ima bole rAjula nAri re, vayaNa suNA(ve) mRgaloyaNI re, ima jaMpe vayaNa udAra re. koi. 1 khabara karUM svAmi neminI re, jovA cAlI te tatakAla re, bhamata bhamatAM zuddhi lahI re, sakhI AvI vege cAli re. koi. 2 gaDha giranAra nemijI re puhatA jANI rAjula nAri re, kara joDI saMdezo pAThave re, svAmi! tuM muja hIyAno hAra re. koi. 3 rAta caMde karI ujalI re, vace bichAi sovanakhATa re, gokha savA lakhi poDhIe re, vege Avo jouM tumha vATa re. koi. 4 seja bhalI sovana taNI re, ApaNa ramasyuM raMga rasAla re, virahadAvAnala TAlasyuM re, navabhava-neha saMbhAli re. koi. 5 rAtadivasa tujhane japuM re, tumha viNa ghaDIya na jAya re, dina gamuM vAteM karI re, rAta valI dohalI thAya re. koi0 6 seja bichAi rAjImatI re, beThI jhure manahi apAra re, AMsuDeM bhIMje kaMcuo re, nemi ! abalAnI kara sAra re. koi07 nemi saMdezo lahI karI re, pratibodhI rAjula nAri re, hAtha valI mAthe ThavI re, rAjula thApI mugati majhAri re. koi0 8 tapagacha mAMhiM suMdarU re, zrI devavijaya uvajhAya re, mAnavijaya kahe iNI pare re, jima manavaMchita thAya re. koi. 9 6. bhAvavijayakRta nemi stavana (bhAvavijaya mATe juo jaina gUrjara kavio, prathama bhAga, pR.586, naM.276.) [tapagacchanA munivimalazi. bhAvavijayanI saM.1674thI 1735nAM racanAvarSoM batAvatI ghaNI Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha kRtio maLe che. juo jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti, bhA.3, pR.322-29 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.282-83. - saMpA.] rAga malhAra sarasati mAta pasAule re, thuNasyu nemijiNaMda, samudravijayakulacaMdalo re. jeNe jItyo goviMda, yAdavarAya jai rahyo, gaDha giranAre. nAri tajI jeNe suMdarU re, vAri pazuA-mAri. yAdava. 1 bAlabrahmacAri suhAmaNo re, zivAdevImAta-malhAra, zaMkhalaMchana svAmi zAmalo re, saurIpura avatAra. yAdava. 2 toraNathI java prabhu vaLyo re, mana ANI vairAga, tava raDatI rAjImatI re, ima bole dharI rAga. yAdava0 3 piyuDA kahe kuNa kAraNe re, teM ANi mana rIsa, viNa-aparAdhe kAminI re, kAMi chAMDo jagadIza. yAdava0 4 vallabha vegeM padhArIne, mujha ghara dhari ucchAha, jo jANI huM chAMDavI re, to kAMi mAnyo vivAha. yAdava0 5 eha corI eha mAMDavo re, eha maMdira eha veza, suNa tuja viNa nAhalA re, sukha na diye lavaleza. yAdava0 6 meM jANyA tujha bola re, mayagala-daMta pramANa, te sAjana tuMcAi kare re, kAchaba koTi samAna. yAdava0 7 tumathI pArevA bhaga: prema taNe adhikAra, gagana bhamaMtAM bhoMya paDe , java dekhe nija nAra. yAdava0 8 vAhalA dehalo 3 vere re, pahocADo mana raMga, vihidAganala prajale re, ThAro mArUM aMga. yAdava0 9 ehavA gajula bolaDe re, je na calyo vaDavIra, saMyama leI mugati gayo re, samaratha sAhasadhIra. yAdava. 1. kalaza ima mayaNabhaMjaNa mohagaMjaNa bhuvanajanamanaraMjaNo, zivAdevInaMdana du:khanikaMdana thuNyo sAhiba ApaNo, . naDulAI nayarI sabhIpa suMdara dharaNIghara-ziramaMDaNo, muiivamara vAcaka ziSya nita nita game bhAva dharI ghaNo. [kra.5,6 : jainayuga, asADa-zrAvaNa 19.6, .472] Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalAMka tIrthaMkara stavano 7. mAnavijayakRta mahAvIra stavana [A tapagacchanA zAMtivijayazi. mAnavajayanI 'covIzI' mAMhenuM stavana che. mAnavijayanI tattvavicArAtmaka ane stavanAdi prakAranI kRtio saM. 1725thI 1741nAM racanAvarSo batAve che. juo jaina gUrjara kavio, bhA.4, pR.359-65 ane bhA. 5, pR.308. covIzI 'covIzIvIzI saMgraha' tathA '1151 stavanamaMjUSA' mAM chapAyela che. saMpA. ] hemarAja ! jaga jaza jItyo - e dezI zAsananAyaka sAhiba sAco, atulIbala arahaMta; karama - arabaLa sabaLa nivArI, mAriya moha mahaMta. mahAvIra jagamAM jItyojI. jItyo jItyo Apa sahAya, hAMjI jItyo jItyo jJAna- pasAya, hAMjI jItyo jItyo jaga-sukhadAya. mahAvIra jagamAM jItyojI. 1 anaMtAnubaMdhI vaDayodhA, haNiyA pahelI coTa; maMtrI mithyAtva pachI tigarUpI, tava karI AgaLa doTa. mahA0 2 Hits AyuSa ti kerI, ika vigaleMdiya jAti; eha mevAsa bhAMjyo cirakALe, naraka yugala saMghAti. mahA0 3 sthAvara tiri duga jhAMsi kaTAvI, sAhAraNa haNI ghADI; thIddhi tiga madirA vayarI, Atapa udyota ukhADI. mahA0 4 apaccakhANA ane paccakhANA, haNIyA yoddhA ATha; veda napuMsaka strI senAnI, pratibiMbita gayA nATha. mahA0 5 hAsya rati arati zoka dugaMchA, bhaye moha khavAsa; haNIyA puruSaveda phojadArA, pache saMjalanA nAza. mahA0 6 nidrA doya moha paTarANI, ghara mAMhithI saMhArI; aMtarAya darazaNa jJAnAvaraNIya lar3atA mArI. mahA0 7 jaya jaya huo moha ja muAM, huo tuM jaganAtha; lokAloka prakAza thayo tava, mokSa calAve sAtha. mahA0 8 jItyo tima bhagatane jItAve, mUkAyo mUkAve; taraNa- tAraNa samaratha che tuMhI, mAnavijaya nitu dhyAve. 179 mahAvIra jagamAM jItyojI. mahA0 9 [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, okTo. - naveM. 1914, mukhapRSTha] Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha 8. udayaratnakRta bhAbhA pArasanAtha- stavana [kaviparicaya mATe juo 'siddhAcalamaMDana RSabha stavana.' A kRti saM.1779mAM racAyela che ane 'udaya-arcanA' (saMpA. kAMtibhAI bI. zAha vagere, 1988)mAM prakAzita thayela che. - saMpA.] tribhuvananAyaka trividhi-saM triNa kAla, rAja, bhAve ne bheTo re bhAbhA pAsane re, samahItapuraNa surata sama sAre, rAja, sevyo re Ape re zivapuravAsane re. 1 sovana kalasAM ne rUpAnAM kacolAM, rAja, nhAIne pahero re niramala dhotIyAM re, sUkaDa kesara phUlaDe raMgarola, rAja, preme ne pUjo re prabhunA panotIyAM re. 2 naranAri neha-suM nityameva, rAja, ekarasu viSayarasa visArIne re, tAharI ANa vahe tatakAla, rAja, tuma pada Ape re bhavajalatAraNe re. 3 koDa game sevakanAM sAryAM kAma, rAja, guNanidhi guNavaMta je gAjIyo, re, aNahallapUra pATaNa mAhe abhirAma, rAja, bhAbhAne pADe re bhAbho rAjIyo re. 4 satara ogaNyAsIiM udayaratana uvajhAya, rAja, bhAdravA suda punyama bhAve bhaNe re, pujajyo pujajyo pArasanAthanA pAya, rAja, amaranI lIlA re jIma vase AMgaNe re. 5 (mAMgaroLa bhaM.) [jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti, bhA.5. pR.112-13] Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 AnaMdaghana covIzI/bAvIzI ane chellAM be stavano (zrImad AnaMdaghanajInAM khuda potAnAM racelA pArzvanAtha ane mahAvIra prabhu paranAM stavano nahotAM maLatA. pahelA bAvIza tIrthaMkaro paranAM temanAM stavano para yazovijayajIe, jJAnavimalasUrie ane jJAnasArajIe bALAvabodha racyAM jaNAya che. paNa nIcenAM 23mA ane 24mA jina paranAM stavano Akhare sAMpaDyAM lAge che. ane A suratanA eka bhaMDAramAthI maLI AvelAM te zrIyuta dAmajI kezavajInI kRpAthI temanI pAsethI utArI atra mUkyAM che.) [AnaMdaghana prasiddha jaina adhyAtmavAdI sAdhu che. temanuM bIjuM nAma lAbhAnaMda hatuM ane teo saM.1700 AsapAsa thayA jaNAya che. vizeSa paricaya maLato nathI. emaNe bAvIzI, AdhyAtmika pado vagere racyAM che. juo jaina gUrjara kavio bhA.4 pR.1-7 tathA bhA.5 pR.396-97 ane gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.20. nIcenAM be stavano AnaMdaghananAM hovAnI zakyatA nathI. juo A pachInA khaMDanI noMdha. A be stavano 'AnaMdaghana covIzI' (motIcaMda kApaDiyA), 'AnaMdaghana covIzI ane adhyAtma paramAmRta' (anu. paMDita maMgalajI zAstrI) vageremAM chapAyela maLe che. - saMpA.] zrI pArzvanAtha bhagavAnanI stavanA praNamuM padapaMkaja pArzvanA jasa vAsanA agama anupa re, mohyo mana madhukara jehathI pAme nija zuddha svarUpa re. praNamuM0 1 paMkakalaMka-zaMkA nahIM, nahi khedAdika du:khadoSa re, trividha avaMcaka jogathI lahe adhyAtamasukha poSa re. praNamuM. 2 duradazA dUre TaLe, bhaje muditA maitrI bhAva re, varate nita citta madhyasthatA, karUNAmaya zuddha svabhAva re. praNamuM. 3 nija svabhAva sthira kara dhare, na kare pudgalanI kheMca re, sAkhI hui varate sadA, na kadA parabhAva-prapaMca re. praNamuM. 4 sahaja dazA nizcaya jage, uttama anupama rasaraMga re, rAce nahIM parabhAva-suM, nijabhAva-su raMga abhaMga re. praNumuM0 5 nijaguNa saba nijameM lakhe, na cakhe paraguNanI rekha re, khIra nIra vivaro kare, e anubhava haMsa-suM pekha re. praNamuM. 6 nirvikalpa dhyeya anubhave, anubhava anubhavanI prIta re, ora na kabahu lakhI zake AnaMdaghana prIta pratIta re. praNamuM. 7 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha zrI vIra bhagavAnanI stavanA vIra jinezvara paramezvara jayo jagatajIvana jina bhUpa. anubhavamitte re citte hita karI dAkhavyuM tAsa svarUpa. vIra. 1 jeha agocara mAnasa-vacanane teha atIMdriya rUpa, anubhavamitte re vyaktizakti-zuM, bhAkhyaM tAsa svarUpa. vIra0 2 nayanikSepe re jeha na jANiye, navi jihAM prasare pramANa, zuddha svarUpe re te brahma dAkhave kevaLa anubhavabhANa. vIra0 3 alakha agocara anupama arthano koNa kahI jANe re bheda. sahaja vizuddha re anubhavavayaNa je, zAstra te sayalA re kheda. vIra. 4 dizi dekhADI re zAstra savi rahe, na lahe agocara bAta, kAraja sAdhaka bAdhaka rahita je anubhava-mitta vikhyAta. vIra0 5 aho caturAI re anubhava-mittanI aho tasa prIta pratIta, aMtarajAmI svAmI samIpa te rAkhI mitra-suM rIta. vIra. 6 anubhava saMge re raMge prabhu malyA, saphala phalyA savi kAja, nijapada-saMpada je te anubhave AnaMdaghana mahArAja. vIra0 7 __[jainayuga, bhAdrapada-Azvina 1982, pR.66] (zrI yazovijaya upAdhyAyakRta pustakonI TIpa pATaNanA bhaMDAramA eka hastalikhita pAnA para maLI AvI hatI temAM temano AnaMdaghana bAvIsI para bAlAvabodha e paNa eka graMtha che. te haju prApta thayo nathI. vizeSamAM bIjA bAlAvabodha jJAnavimalasUrie ane jJAnasAra munie karyA che; paNa te banenA judAjudA bAlAvabodha chapAyA nathI. jJAnavimalasUrikRta bAlAvabodhanI eka hastalikhita prata muni vinayavijayajInA graMthasaMgrahamAM hA. rA. gokuLadAsa nAnajI gAMdhI rAjakoTamA joI, temAM zrI AnaMdaghanajI kRta bAvIsa jinanAM stavano para bAlAvabodha ApI pachI te sUrie jaNAveluM che ke - "lAbhAnaMdajI kRta tavana etalA 22 dise che. yadyapi hasye tohI Apame hAtheM nathI AvyA. hive jJAnavimalajIkRta 2 tavana lakhIiM chai.'' A pachI jJAnavimalasUrinAM svakRta be stavano mUkavAmAM AvyAM che. A parathI prAya: jaNAya che ke yazovijayajI ane jJAnavimalasUri ke je baMne AnaMdaghanajI urphe lAbhAnaMdajInA samayamA ane te samayanI AsapAsa anukrame thaI gayA temane 22 stavana ja hAtha lAgyAM hoya. mATe kharAM AnaMdaghanajInAM stavana pahelAthI 22mA jina sudhInAM praTa thayAM che te che. pachInAM be pArzva stavana 'dhruvapada rAmI ho svAmI mAharA' ane mahAvIrastavana 'vIrajIne caraNe lAguM, Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnaMdaghana covIzI/bAvIzI ane chellAM be stavano 183 vIrapaNuM te mAguM re' [je pracalita che] - enI chevaTe anukrame 'pUraNa rasiyo ho nijaguNa parasano, AnaMdaghana muja mAMhi' ane 'akSaya darzana jJAna virAge, AnaMdaghana prabhu jAge re' ema 'AnaMdaghana' nAma sahita Ave che te khuda AnaMdaghanajIkRta nathI ema lAge che. zrI AnaMdaghanajIkRta lAgatAM 23mA zrI pArzvajina ane 24mA zrI mahAvIrajina paranAM stavano ame A patranA gata bhAdrapadaAzvinanA 'zrI mahAvIra nirvANa dIpotsavI khAsa aMka'mAM pragaTa karyAM che. zrI yazovijayajIe te zAsanahitaarthe mUkI dIdhAM paNa hoya. have ApaNe jJAnavimalasUrie be stavana AnaMdaghanakRta stavano sAthe covIsa pUrA karavA joDyAM che te atra tenA potAnA bALAvabodha sahita mUkIzaM.) [jJAnavisalasUri tapagacchanA dhIravimalanA ziSya hatA. emano jIvanakALa saM.1694thI 1782 che. emaNe rAsa ane stavanasajhAyAdi prakAranI aneka kRtio racI che. juo jaina gUrjara kavio bhA.4 pR.382-418 ane bhA.5 pR.404 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.145-47. covIzI ane jJAnavimalasUrino stabaka kumArapALa desAI dvArA saMpAdita thaI prasiddha thayela che. ahIM enA pAThono lAbha lIdho che. - saMpA.] pArzva stavana DhAla : kehaNI karaNI tujha viNa sAco, koi na dekhyo jogI re. - e dezI pAsa prabhu praNamuM sira nAmI, Atama guNa abhirAmI re, paramAnaMda prabhutA pAmI, kAmItadAtA(dAya) akAmI re. 1 pA. covIsImAM the tevIsA, dura karyA tevIsA re, TAlyA jiNa gati thiti covIsA, Ayu catuSka paNavIsA re. 2 pA0 loha kudhAtu kare je kaMcana, te pArasa pASANo re, nirviveka piNa tumace nAme, e mahimA supramANo re. 3 pA0 bhAveM bhAvanikSepeM milatAM, bheda raheM kima jAMNo re, tAne tAna mileM syo aMtara, ehavo lokaukhANo re. 4 pA0 parama svarUpI pArasa rasa-suM, anubhavaprIta lagAi re, doSa Talye hoya dRSTi sunirmala, anupama eha bhalAi re. 5 pA. kumati upAdhi kudhAtuneM tajIyeM, nirUpAdhika guNa bhajiye re, sopAdhika sukhadu:kha paramAratha, te laheM navi rajiye, re. 6 pA. je pArasathI kaMcana thAvaM [jAcuM], teha kudhAtu na hove re, tima anubhavarasa bhAve re bhedyo, zuddha svarUpeM jove re. 7 pA0 vAmAnaMdana caMdanazItala, darzana jAsa vibhAse re, jJAnavimala prabhutA guNa vAdhe, paramAnaMda vilAse re. 8 pA0 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha hivai 24 pUrNa thAi te mATeM, tavana 2 pUrvIne lIkhyA che. zrI pArzvanAtha prabhuneM praNAma zira nAmIneM trikaraNa jogeM. zrI pArzvanAtha kehavA che ? AtmaguNe karI manohara che, abhirAmI che. paramAnaMda prabhutA pAmI che anaMtASTakamaya che. valI kehavA che ? kAmita - vAMchita dAtA cha, ane sva poteM akAmI che -- aprArthaka vartamAna covIsamAM tumeM trevIsamA che - dUra karyA cha trIvIsa 23 zabdAdika viSaya jaNe. covIsa mohanIya karmanI baMdhaudayasattA sthAnakathI upazama guNaThANe car3hateM caDhateM TAle tehano vicAra 6 karmagraMtha karmapayaDI(mAMthI) jANavo. vali covIsa gati thiti daMDakarUpa te TAlyA che jeNe. gati 24 daMDakarUpA - neraiyA 1 surAira, puDhavAi 5 vediyAdao 3 ceva gapbhaya tiriya 1 maNusA 1 mavyaMtara 1 joisiyA 1 vemANI 1. iti 24 daMDaka bhramaNarUpa TAlyA che, jehanu AukhuM paMcavisa cokuM che etale eka zata varSatuM che. 2 ___kudhAtu loha tehane kaMcana kare te pArasa pASANa che. yadyapi jaDa che tohi paNa tumhAMrUM nAma pArasa kahevAi che. e nAmano mahimA che kevala nAma nikSepano. 3 bhAvanikSepAneM bhAveM bhAva milatAM AtmabhAve ekapaNe milatAM bheda te kima raheM, abhedapaNai thAyeM. tAna tAMna mileM tihAM aMtara na rahe e lokano ukhANo nyAya. 4 parama svarUpI pArtha parama rasa-syuM [paramesara-syuM] parasa anubhavaprIti jivAre lAgeM, ekamaya thAye, tivAreM doSa - mithyAtvAdi saMsArIka doSa sarva TaleM ane dRSTi darzana khulaM - nirmala thAiM. anopama adbhUta pradhAna eha lAbhanI bhalAi. 5 te mATeM kumatirUpa upAdhirUpa kudhAtu - malina dhAtu vibhAva svarUpaneM tajIiM, nirUpAdhika pudgalikabhAvarahita te guNa jJAnAdikaneM bhajIyeM-sevIyeM, ane sopAdhika sukha puNya prakRtijanita sukha te paramArthe dukha ja jANavU. te pAmyAthI manamAM rAjIiM - rAcIiM nahI. 6 je pArasathI loha jAta kaMcana kare [jAtya kaMcana] teha pharI kudhAtu na thAIM. tima je paramAtmAdhyAna-pArasathI je anubhava-kaMcana thayuM te zuddha svarUpeM joveM - nirakheM tattvajJAneM karIneM. 7 he zrI vAmAnaMdana vAmA rANInA putra, caMdanazItala darzana. AkAra tathA darzana zuddhi[zuddha] samakita jehanuM vizeSe bhAseM che. tehathI jJAne karI vimalaguNanI prabhutA vAdhe; ane paramAnaMdavilAsalIlA pAmIjeM. 8. iti zrI pArzvajina stavana saMpUrNa. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnaMdaghana covIzI/bAvIzI ane chellAM be stavano 185 vIra stavana rAga mArUNI dhanyAsarI girimAM goro girUo merUgiri vaDo re giri - e dezI karUNA-kalpalatA zrI mahAvIranI re, tribhuvanamaMDapa mAhe pasarI re, misarI re pari mIThI abhaye karI re. 1 zrI jinaANA guNaThANe AropatAM re, virati taNe pariNAma-pavaneM re, avane re atihiM amAya sabhAvathI re. 2 sarva saMvaraphaleM phalatI milatI anubhaveM re, zuddha anekAMta pramANe bhalatI re, dalatI re saMzaya bhramanA tApane re. 3 trividha vIratA jiNe mahAvIre AdarI re, dAna 1 judhdha 2 tapa 3 rUpa abhinave re, bhavi bhaviM re dravya-bhAvathI bhAkhiyeM re. 4 hATaka koDa dei dAridra nasADiyo re, bhAve abhayanuM dAna dei re, kei re leineM sukhIyA thayA re. 5 rAgAdika ari mUla thakI ukheDiyA re, lahI saMjama raNaraMga ropI re, opI re jiNeM Apa-kalA nirAvaraNInI re. 6 nirAsaMsa valI zivasukhahetu re, tapa tapiyA jiNeM ema kSamAguNe Ape re, thApeM re vara paMDita vIrya vinodathI re, 7 darzana jJAna cAritra trividhanI vIratA re, mahApade zobhata bhAveM bhAseM re, vAse re tribhuvana-janamanabhAyaNAM re. 8 vIradhIrakoTIra kRpArasano nidhi re, paramAnaMda-payoda ApeM re nijasaMpada phalayogyatA re. 9 vyA re, Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha baMdha udaya sattAdika bhAvAbhAvathI re, trividha vIratA jAsa jAMNI re, ANI re trIpadI rUpeM gaNadhare re. 10 ThANaga jANaga guNaThANaka trihuM vidhe re, kADhyA jiNe tridoSa-poSa re, zoSo re roSa-toSa kIdhA tumeM re. 11 sahaja subhAva sudhArasasecanavRSTithI re, trividha tApano nAsa hove re, joveM re tribhuvana bhAva-suM bhAvathI re. 12 jJAnavimala guNagaNamaNi rohaNa bhUdharA re, jaya jaya tuM bhagavAna nAyaka re, dAyaka re akSaya anaMta sukhano sadA re. 13 zrI mahAvIrajInI karUNA paraduHkha TAlavA-rUpa je kalpalatA velaDI etaleM kalpavela te tribhuvana - svarga mRtyu pAtAla rUpa mAMDavAne pasarI kahatAM vistarI che. te kehavI che ? jima mIsarI ka. sAkara pramukha mIThA dravyathI paNi adhakI mIThI che, abhayadAnarase karIne. 1 te karUNA te amRtavela jima jinaAjJAMne guNaThANe zraddhAna guNaThANuM te samakitarUpa guNaThANe AropIiM. virati taNe pariNAma zubha pavaneM karI paraNamAvIyeM. te velaDI- avana kahetAM rAkhaq. zye karI thAi 1 amAya - nikapaTarUpa je sahaja bhAva thakI. 2 te velaDI sarva saMvararUpa phaleM karI phalatI che, anubhavaraseM milatI che. zuddha nirduSaNa anekAMta syAdvAda pratyakSa parokSa pramANAdikamAM bhilatI che. te valI kehavI che ? saMzayabhrama rUpa tApa tehaneM dalatI. 3 jiNeM bhagavaMte - zrI mahAvIreM trividha - triNya prakAranI vIratA AdarI che. te kehavI che ? dAnAdivIratA 1, yuddhavIratA 2, tapavIratA 3, bhavobhavathI abhinava navI, dravyathI ane bhAvathI te kahIeM che. 4 dravyathI dAnavIrapaNuM to hATaka kahatAM svarNanI koDi gameM 'varahavaro varahavaro' ima udghoSaNA karI jagatraneM virSe daridranuM nAma nasADyu e dravye dAnavIratA ane bhAvathI vIratA sarva jagajjIvane abhayadAna de sAdhupaNAne viSe ehavU dAna leineM kei aneka prANI sukhIyA thayA. 5 hiveM yuddha zUravIratA kaheM che. dravyathI parIsaha-sahanathI yA mUlathI kADhyAM, bhAvathI Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnaMdaghana covIzI/bAvIzI ane chellAM be stavano 187 rAgadveSAdika ari mUlathI ukheDI saMjamarUma raNaraMgabhUmikA AropIne vairI nikaMdana kIdhAM, je bhagavAne potAnI nirAvaraNInI kalA opI etale nirmala karI. 6 dravyathI covIhAra tapa, bhAvathI nirAsaMsa saMniranubaMdha, valI zivasukha - mokSanuM hetu kSamApradhAna guNe karI 'taveNaM vodAnaphaleM' ityAgamavacanAt. jima bhagavAne ehavA tapa tapyA te tapavIratAe vara - pradhAna paMDita vIryanA vinodathI vIratA sAdhI. vizeSapaNe rAjaI - zobhe te vIra, athavA 'vidArayati yatkarma tapasA ca virAjate tapavIryeNa yuktazca tasmAd vIra' iti smRta:. 7 valI darzana jJAna cAritranI valI trividha vIratA kahe che : mahApade karI zobhita mahAjJAna mahAdarzana mahAcAritra tehanI zobhA bhAvathI bhAse 3. mahAzabdeM pradhAna kahIiM. e trIyA tattvanI vAsanAIM karI bhavIjanamanarUpa je bhAjana teNaI vAsyA chai. 8 / vIramAM dhIra athavA karma vidAravAne vIra, valI lokAlokaprakAseM dhIra, dhRti - dhairya dhIra, tenAM koTIra mugaTa samAna. vali kRpArasano nidhAna paramA(naMda)rUpa je payoda ka# medha teNe karI vyApato pasarato karUNAvelI. sIcato che, valI AJ potAnI saMpadA etale svarUpeM eka cetana svabhAva mAMTaI - nimittaiM tadAvarNa TAlavA rUpaiM. 9 baMdha udaya sattA bhAve karI karmanA abhAva kIdhA chai. trividha prakAre ehavI vIratA pragaTapaNe jehanI jANI, ehavI ja gaNadhareM trIpadI rUpaM ANI che - hRdayamA jJAna darzana cAritra bhAve karI. 10 sthAnaka mithyAtvAdika jJApaka, sthAnaka aviratAdi guNasthAnaka guNaThANuM pramattAdi athavA avirati, pramatta kSINamohAdi trividha guNaThANe tridoSa kADhyo, athavA pramatta kSINamoha ayogI ityAdika sthAnakeM ajJAna asaMjama asiddha e tridoSano zoSa - nAza kIdho. valI roSatoSano zoSa jeNe kIdho pApa kaSTa [puSTi], punya kaSTa [tuSTi], ubhayanAza ityAdi trividhanI vIratA kahe che. 11 sahaja svabhAva parama maitrI parama karUNA rUpa sudhArasavRSTi amRtane varSaNa sIcaveM karIne, trividha lokano trividha tApano nAza thAiM. mithyAtvAvirati kaSAya tApa athavA janma jarA maraNa tApa - tehano nAza thAIM. valI dekheM tribhuvana - svarga mRtyu pAtAlanA ekeka bhAva - padArthaneM sahaja svabhAvathI utpAda, nAza, dhrauvyapaNe joiyeM. 12 / jJAnavimala guNanA gaNa - samudAya rUpa je maNI tehanA bhUdhara - parvata rohaNAcala che, ehavA bhagavAna zrI mahAvIra svAmi jaganAyaka jJAnavaMta jayavaMtA varato cho; valI dAyaka - deNahAra cho, akSaya kSAyaki bhAveM thayA je anaMta sukha sakala karmanA nAzathI tehanA sadA - niraMtara ApasvarUpeM bhoktA cho. 13 itizrI mahAvIra jina stavana saMpUrNa thayo. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha kalasa covIsa jinavara vizva dinakara [hitakara] gati covIsa nivAratA, covIsa deva nikAya vaMdita o saMprati kAleM varttatA, AnaMdaghana bAvisa mAMheM doya stavana saMpUrNa karI, zrI jJAnavimala jiNaMda gAtAM akhaya saMpada ati ghaNI. - itizrI AnaMdaghanajIkRta covIsI saMpUrNaM. paM.pravara munI kamalAnaMda likhataM. suzrAvaka punya prabhAvika devagurU bhaktikAraka mAIdAsajI vAcanArthaM. saMvat 1870 rA poSa mAse kRSNa pakSe paMcamyAM tithau ravivAsare. dolatarAyarA lasakara madhye likhataM. (57 pAnAM, muni vinayavijaya graMthasaMgraha, hA. go.nA.gAMdhI.) [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, okTo. 1913, pR.506-07, jainayuga, kArataka-mAgazara 1983, pR.146-49] Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 dhanavijayakRta be nAnI kRtio - [kavi tapagaccha kalyANavijayanA ziSya ane 'karmagraMtha bAlAvabodha' (ra.saM.1700)nA kartA che. juo jaina gUrjara kavio bhA.3 pR.342-43 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.191. A kRtio tyAM noMdhAyelI nathI. - saMpA.] 1. zatrujaya stavana sakalagaNigajeMdra gaNi zrI 5 zrI vinayavijayagaNigurubhyo nama:. sarasati mani maMdiri maI vAsI, nija siri gurUnA caraNa upAsI, punyajoga iNa avasara pAMmI, thuNasyuM zrI zejaya svAmi. 1 anaMta guNa mai kima kahIi ?, guNa dekhi muMgA kima rahii ? / eha sikha mana mAhi vahii, to tujha pada-paMkaja-sukha lahii. 2 DhAla merUgiri caraNa kari nara jathA kuNa caDhai ?, caUda pUrava suyaM para jathA kuNa paDhai ? jaladhijala sayala mavi bhujabalai kuNa tarai ?, vimalagiri-mahimAnA jathA kuNa karai ? 3 vimala0 AMkaNI. gagananA guNa (kaho) aMguli kuNa gaNai ?, pUrava disi vinA jhANa kaho kuNa jaNai ? kAmadhenU vinA merU-triNa kuNa carai ? vimalagiri0 4 sUra-kiraNe kari cIvaraM kuNa vaNai ?, mUki mukha cauda vidyA kaho kuNa bhaNai ? hAthIyAM sAthii dyADA kaho kuNa carai ? vimalagiri0 5 caMpapupphe jathA bhamara kuNa raNajhaNai ?, viMjha-giri-gajaghaTA sIha viNa kuNa haNai? karatalai sayala pRthvI tathA kuNa dharai ? vimalagiri0 6 tahavI sahakArataru-maMjarI-svAdathI, kokilo jima lavai tama guNa lAdathI, tujha taNA guNa bhaNUM buddhi lavalezathI, svAminAmai hoi siddha suvaseza[vizesa]thI. 7 rAga AsAurI zrI zatrujayadeva ! dayApara !, tAri tAri mujha tAra re, hu~ tujha caraNasaraNa karuNAkara ! janama-maraNa-bhaya vAra re. 8 zrI zatrujaya0 AMkaNI tujha dIThaI mujha mana bahU hiisai, jima nayanAnaMda (caMda) cakora re, dinakara-kiraNa kamala jima vikasai, jima zAma ghanAghana mora re. 9 zrI. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha beTa re. bheTa re. 10 zrI0 zrI bhavasamudramAM bhamatAM bhamatAM, siddhAcala- mastaka - maMDaNa tujha darasaNa vAghiNa guNavaMtI, potI caraNasaraNa rAyaNa paNa pAmI, jina-mahimA mera nAga- moranA vayara-nivAraNa, tAryA loka tujha saMgai raMgai syuM pAmyA, bhAvai bhavika huM tujha jAcaka tuM mujha dAtA, Api Api pada guNa-avaguNa na vicArai giruA, jima chorUpadai tuM mujha surataru tuM suradhenU, tuM suraveli kAmakuMbha ciMtAmaNi tuM mujha, tuM mujha subhara tujha dIThai mujha bhava bhaya bhAgo, jima jaladharathI dAna sIyala tapa bhAvai nAsai, jima bhavabhavano (nAM) tuM mujha bhrAtA tuM mujha trAtA, tuM hitadAyaka deva re, te avatArasAra kari mAnUM, mai pAmI tujha te nara dhanyA te nara dhanyA, je tujha nitanita jovai re, mana vacana kAyA kari saMcita, je nija pAtaka dhovai re. 17 zrI. tujha dhyAnai savi pAtika nAsai, guNa- gAnai guNa vAdhai re, pApa re. 15 zrI0 seva re. 16 zrI. joya re, hovai re. 20 zrI0 kAma re, tujha darzana darazana mujha dIpa, tujha pUjyai sukha sAdhai re. 18 zrI0 jina ! tujha rAyaNa-pAna sira dharatAM, roga-zoga-dukha jAya re, tujha jina-ANa jANa sira dharatAM, aSTa mAhAsiddhi vAdhe re. 19 zrI0 gaMgA sama mahimA mahimAi, zetruMjI jaga navaNa kari girivara-zRMgai, pAvana vana sama cakra kari cakesarI pUrai, kalpaveli jima kavaDa jakSa sevai Adisara, jima haNuu puMDarIka tihAM gaNadhara giruu, dhyAna dharai ekacita re, mAtA Agala mayagala baiThi, suta jovai jima cita re. 22 zrI0 sUro soraTha desa sanUro, jihAM zatruMjaya rAja re. AvaMtAM zevatAM bhAvai, sijhai vaMchita kAja re. 23 zrI0 tuM chai zivanagarIno rAjA, jihAM sidhavadhU ghara-nAra re, sidha pradhAna sava pAsai vasiyA, mujha mohamAra nivAra re. 24 zrI0 zrIrAma re. 21 zrI0 eka pAyu maI RSabhadeva jina amaravimAna re, samAna re. 11 zrI0 aneka re, aneka re. 12 zrI 0 Apa re, bApa re. 13 zrI0 samAna re, nidhAna re. 14 zrI 0 tApa re, Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanavijayakRta be nAnI kRtio 191 DhAla siddhAcala siMhAsanai, baiTho haTha karI deva ! bhAvabhagata bahulA dharai, sArai suranara seva, tuM jagaraMjana rAjIu. 25 deza dezanA saMghavI, sImADhA bhUpa, bheTa karai bhAvai karI, tuM chai akala sarUpa. 26 tuM0 chatra-traye sira sobhatAM, cAmara jugala DhalaMta, eka eka paiM dIpatAM, bArai sabhA malaMta. 27 tuM0 yAcaka tujha polai rahyA, pAmai lAkha pasAya, hayavara gayavara malapatA, maNI kanaka kabhAya. 28 tuM0 pApa-cora paisai nahI, bharai punya-bhaMDAra, vAjAM vAjai navanavAM, nita tujha darabAra. 29 tuM0 khimA-khaDaga karai jhalakatuM, paryo zIla-saMnAha, aDhAra hajAra ratha sArathI, saMyama-ramaNIno nAha. 30 tuM0 karama vayarI je vaMkaDA, te dUra palAya, jayalakSmI pAmI karI, arihaMta kahAya. 31 tuM0 jAi jUi nai ketakI, valI veli gulAla, kRSNAgarU bahu mahamahai, kezara aMgai lAla. 32 tuM. cUyA caMdana masamasai, mRgamada ghanasAra, gIta-gAna guNIjana kahai, Agala nATika sAra. 33 tuM0 moTo mugaTa mAthai dharai, bAjubaMdha udAra, bAMhai behu bairakhA, haii hAra udAra. 34 tuM0 sUraya-kuMDa sohAmaNo, padmadraha avatAra, bhavikA! zrI zatrujaya sevayo, ullAkhA jhola ati nIramali, rasakuMpi parii sAra, bhavikA ! zrI zatrujaya sevayo. 35 celaNa nAma talAvaDI, amRtakuMDa samAna, bha0, siddhavaDa ati vistoM , jaMbuvRkSa samAna. bha0 36 ima sakalatIratharAja rAjA zrI zatrujai maI suNyo, vara zikhara zobhI RSabha mobhI lAbha-lobhai mai thuNyo. siri hIravijaya sUraMda sahagurU sIsa sobhAkAriko, zrIkalyANavijaya uvajhAya sevaka, dhana manavaMchIya-dAyako. 37 - iti zrI za-jayastavana saMpUrNam. muni vIravijayalikhitaM. mATa baMdire. (eka guTakAmAM, patra 24thI 27, suratanA vakIla rA. DAhyAbhAino saMgraha.) Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha 2. zatrujayamaMDaNa stuti zerjejai sAhiba Adi jinaMda, jasa mukha sohai pUnima-caMda, darisaNa paramANaMda, nAbhirAya-kuli-kamala-diNaMda, marUdevI mAtAno naMda, vaMdaI hIra sUraMda, sIrohI nayarI siNagAra, mohana mUrata jAsa udAra, sukha-saMpati-dAtAra, mahimaMDala mahimA-bhaMDAra, praNamuM bhAva dharI te sAra, sevakajana jayakAra. 1 zrI zejo nai giranAra, Abu pramukha je tIratha udAra, rAjagRhi vaibhAra, zrI hIravijayasUri gaNadhAra, thApyA je vali biMba apAra, sIrohI pramukha majhAri. aSTApada naMdIsara bei, je namatAM zivapada-sukha dei, tIratha vizeSa kahei, ima vaMdu valI avara ji kei, tihu(ya)Na mAhiM jinavara-cei, te save bhAva dharei. 2 aratha sayala je jinavara jANi, bhavika-jIva-hita manamAM ANi, bhAsai kevalanAMNi, gaNadhara guMthai teha vinANi, dvAdazAMgi teha kahANI, aratha-rayaNanI khANi. je sevyai lahIi ziva-rAMNi, zrI gurU hIra sUriMda vakhANI, bhAva bhaNaI bhavi prANI, pApapaMka dhovAnuM pANI, ata miThi jima sAkara vANi, te vaMduM jina-vANI. 3 Adideva-pada-paMkaja-sevA, karavA ahanisi jehanai hevA, samakita-dRSTi devA, sAvadhAna saMgha-vighana harevA, dharma taNuM vali sAji karevA, bodhabIja paNi devA. zrIgurU hIravijaya sUrIza, vijayasena gurU gacchAdhIsa, vijayadeva munIza, teha taNI pUravo jagIza, zrI kalyANavijaya gurU-sIsa, ima jaMpai nisadisa. 4 - iti zrI zejUMjaya maMDaNa stuti. (uparanA stavana lakhanAranA hastAkSaramAM, eka guTakAmAM, patra 27-28, suratanA vakIla rA. DAhyAbhAino saMgraha) [adhyAtmakalpadruma, prakA. jaina dharma prasAraka sabhA, bhAvanagara, pR.53-55] Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 udayaratnakRta siddhAcalamaMDana RSabha stavana (prasiddha kavizrI udayaratna muni potAnA guru jJAnaratna vagere sAta muninI sAthai suratanA pArekha premajI tathA bhaNazAlI kapUre saM. 1770 mAM zatruMjayano saMgha kADhyo hato temAM gayA hatA. ne te vakhate zatruMjayanI yAtrA karatAM A stavana temaNe banAvyuM che.) e dezI [ udayaratna tapagacchanI rAjavijayazAkhAnA siddhiratna- megharatna - amararatna - zivaratnanA ziSya hatA. siddhiratna - rAjaratna - lakSmIratnazi. jJAnaratna emanA kAkAguru thAya. saMkhyAbaMdha rAsAo ane anya kRtio racanAra udayaratnano kavanakALa saM. 1749thI 1802 che. juo jaina gUrjara kavio bhA. 5 pR.76 - 114 ane 411 - 13 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM. 1 pR.31-32. e bannemA A kRtino ullekha nathI. A kRti 'jinendra stavanAdi kAvyasaMdoha bhA. 2 tathA 'udaya- acanA' mAM chapAyela che. saMpA. ] DhAla 1 : mRganayaNIro bhamara sujAMNa, jehaDa mAharI mUlave. mAharA lAla surapati Age ima jaMpe zrI vIra jiNesarU, girirAja, e to sakala tIrathano sAra. zetruMjo sukhakarU, girirAja. 1 sidhyA jihAM sAdhu anaMta, anaMta kevaladharA, giri0 jinavara jihAM AvyA aneka, jANI pAvana dharA. giri0 2 rAyaNa taleM RSabha jiNaMda, guNAkari gelasyUM, giri0 jihAM pUrava navAMNuM vAra, padhAryA prema-syUM. giri0 3 vArU mugati-vadhu varavAnUM, e pITha vakhANIiM, giri0 tribhovanatAraka jaga mAMhi, e tIrtha jAMNIIM. giri0 4 dITho kareM duragati dUra, je dUSama kAlamAM, giri0 cAhIneM jAvA siddhakSetra, thai iMbhiMNI cAlamAM. giri0 5 DhAla 2 : sAhibo re mAharo jhala rahyo nAgora e dezI vinatA pIune vInave re, vAhalA, avasara malIo Aja, saMghatilaka dharI sobhato re, vAhalA, koDI sadhAraNa kAja, 1 sAhibA re mAharA, cAlo jaie siddhakSetra. AMkaNI grahiNuM te mUjhane game nahI re, vAhalA, na game navasara hAra, cita lAguM re vimalAcale re, vAhalA, na gameM gharavyApAra. sA0 2 saMyoga saghalA sohilA re, vahAlA, jAtrAno dohilo joga, te pAMmI je pAchAvalyA re, vahAlA, te to bhAre karmano bhoga. sA0 3 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha gharadhaMdho karatA ghaNo re, vAhalA, paga paga lAgAM pApa, chaTake-syUM te chUTIiM re, vAhalA, japatAM siddhAcala-jApa. sA. 4 DhAla 3 : taTa jamunAMno re, atI raLIAmaNo re - e dezI saMgha zejAno re atI ralIAmaNo re, mUlaka mUlakanAM loka. mananI modeM re, sahU AvI malyo re, pUnyano karavA e poSa. saMgha. 1 majaleM majale re mahA pUjA race re, navalA thAe nAca, bhAvanA bhAve re bhavIjana bhAva-syUM re, samakIta pAmI sAca. saMgha0 2 uttama prANI re pAchA na osare re, detA supAtre dAna, cha rirI dharatA re paMthe saMcare re, dharatA prabhunuM re dhyAna. saMgha. 3 mRdaMganinAde re manane moja-syUM re, dhavala maMgala gItagAna, madhure svare re kei mukha ucare re, kehI dhare tIhAM kAna. saMgha0 4 Dere Dere re jihAMtihAM pekhatAM re, paDikamaNAM pacakhAMNa, munimukha suNe re zrAvakamaMDalI re, vimalAcalanuM vakhAMNa. saMgha0 5 DhAla 4 : kAlI ne pIlI vAdalI re - e dezI. mAharA re bhAi suDalA, guNa mAnu, lAla, mane Apajyo thAharI pAMkha, thAro guNa mAnu, lAla. huM olaMghu ujADa, thAro guNa mA, lAla. mAMne zejejo dekhADa, thAro guNa mAnU, lAla. Adisara bheTuM uDIne, guNa mAnu, lAla. bhAMju mAharA mananI bhrAMta, thAro guNa mAnu, lAla. 1 vaizAkha jeThanI vAdalI ! guNa. mAharA saMgha upara kara chAMhi, thArA. pavana ! lAgu pAule, guNa0, tuM to saMgha upara kara chAMhi. thArA0 2 jaladharane jAu bhAMmaNe, gu. tuM to jhINI jhINI varasye buMda, thArA. mAlIDA lAvye phulaDAM, gu0, mAhiM mAlatI ne mucakaMda. thArA. 3 pArekha premajI saMghavI, gu0 bhaNasAlI kapUra, thArA. majalUM jo nAnI karo, gu0 to saMtApe nahi sUra. thArA0 4 zrI Adesara sAhibA, gu0 cittamAM dharajyo cUMpa, thArA. udayaratana ima ucare, gu0 mAneM darasaNa deje roja. thArA. 5 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 195 udayaratnakRta siddhAcalamaMDana RSabha stavana DhAla 5 : mArU thAroM kAnAMha do motI re ho - e dezI vArU e to punye pAmI velA re, ho, mohananA thayA melA, mohananA thayA melA. 1 zevaMjo bhaleM dITho, zevaMjo bhale dITho re, ho jotAM lAge mITho, lAge mUjhane mITho re ho. 2 ze0 vArU e to mugativadhuno TIko re, ho, lAge sahUne nIko, lAge. vArU e to motIaDe amUle re ho, vadhAvyo sovanaphule. va. 3 ze0 vArU e to zAsvatA jinavara sohe re ho, suranaranAM mana mohe, sura0 vArU e to dina dina vase sahere ho, dIpe soraTha deseM. dI. 4 ze. DhAla 6 : udayApurarI cAkarI re - e dezI nAbhinaresara-naMdanA re, marUdevImAta-malAra, darzana thAharo dekhatAM, mAro saphala thayo avatAra, ho pyArA gaDhapatI, ho gADhA. jinapati, ho suNi thAharA sevakanI aradAsa. AMkaNI. 1 kUDA e kalIkAlamAM re, sAco tUMhI ja svAmi, bhagatavachala bhale bheTIo, nIramala thai tUjha nAmi re. 2 pyArA0 bhamatAM bhavanI zerIe re, dIThA deva aneka, paNi mugatidAyaka meM pekhIo, aMtarajAmI tuM eka ho. 3 pyArA. siddhAcalanI sevanA re, surajakuMDanuM snAna, punya hoiM to pAMmIiM, geleM jinaguNanuM gyAMna ho. 4 pyArA. ___ DhAla 7 : kaMkaNanI - e dezI vATa viSama olaMghIne re, prabhujI ! lUnI leto lahera, mUjaro cha mAharo. zaraNe Avyo cAhIne re, prabhujI! mahArAja kIjeM mahera, mUjaro che mAharo. 1 Arati ne ujAgaro re pra0, Atapa sahyAM apAra, mU0 te gayA sarva vIsarI re, pra0, dekhatAM tUja dIdAra, mU. 2 pAe aNuMhANe paMthamAM re pra0, kaMTaka bhAgA koDi, mU0 karmanA kAMTA nIsaryA re pra0, khuTI gai sarva khoDi. mU. 3 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha DhAla 8 : morA Adijina deva rayaNamaya e dezI jaDIta rUDI AMgIyAM anUpa, kesara kusuma karI, rUDo banyo rUpa. dekhI Adi jina Adi rUpa tero mana mero magana bhayo. 1 mastaka mUgaTa banyo, haIeM banyo hAra, surata ghaNuM zobhatI ne zobhatA kAne soheM kuMDalAM neM jor3eM bAMhe bahU banyo baMdha zaNagAra. 2 dekhI 0 jaDAva, banAva. 3 dekhI 0 bhavI0 DhAla 9 : dITho dITho re vAMmAko naMdana dITho e dezI pUjo pUjo re bhavI Adesara prabhu pUjo, zetruMjAnA sAhiba sarIkho, deva na koI dUjo re. 1 bhavI0 bhagavaMta AgaleM bhAvanA bhAvatA, pUjatAM aSTa prakAre re, nRtya karatAM dUrita nasAyo, mAdalaneM dhauMkAre re. 2 sakala manoratha saphaLa phalyA sahI, vAjAM jItanAM vAjAM re, maMgalavela phalI Aja mAhare, to bhavadukha saghalAM bhAjyAM re. 3 bhavI0 surati biMdara sahirano vAsI pArekha premajI poteM. saMgha lei zetruMjaye Ayo, jaya pAyo giri joteM re. 4 bhavI0 bhaNasAlI kapUreM bhalI pareM, saMghanI sAMnidha kIdhI, kAThIlokane lAgo karaDo, zikhara zyAbAsI lIdhI re. 5 bhavI0 saMvata satara sIterA varSe vadi sAtama gurUvAreM, udaya vadeM Adipati bheTyo, saMgha caturvidha sAthe re 6 bhavI0 kalaza zrI hIraratnasUrIMda vaMze jJAMnaratna gaNa guNanIlo, tiNeM sAta ThANeM saMgha sAtheM bheTIo tribhuvanatIlo, je jina ArAdhe mana sAdhe, sAdhe te sukhasaMpadA, udayaratna bhAkhe aneka bhavanI, teha TAleM ApadA 1 ( bhAgyaratna muni pAseno copaDo, pa.saM. 173, li.saM. 1873) [jainayuga, jyeSTha 1984, pR.349-51] Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 ratnacaMdragaNikRta paDadharIprAsAdabiMbapravezAdhikAra stavana [kartA tapagacchanA zAMticaMdranA ziSya che. saM.1676thI 1679nA gALAnI emanI keTalIka saMskRta-gujarAtI kRtio maLe che, juo jaina gUrjara kavio, bhA.3, pR.195-96 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.340. e bannemAM A kRtino nirdeza nathI. - saMpA.] U~ nama: zrI AnaMdi Adijina, pramukha namauM cauvIsa; gaNadhara giruA caudaiM[caudaha saIM], bAvana nAmauM sIsa. 1 samariya sarasati bhagavatI, mAtA dIu mujha mAna; biMbapaIsArA-tavana e, suNayo sahu sAvadhAna. 2 Adi zAMti jiNavara taNA, kavaNa gAmi prAsAda; doI gAma utapati kahuM, suNo muMkI paramAda. 3 kuMNa gAmathI AviA, rAjA kavaNa pradhAna; jeNai prAsAda karAviA, tasa lesyauM abhidhAna. 4 zrI tapagachano rAjiu, vijayasena gaNadhAra; vAsa dharaI ziri tehano, zrAvaka atihiM udAra. 5 DhAla bhadresara nayarI bharatakhaMDi abhirAma, tihAM rAja karai rAjA rAula[rAuta] jAma, tehanai ghari maMtrI petho puNyaprakAza, rAjabhAra-dhuraMdhara ujjala kIrati jAsa; ujjala kIrati jAsa kahIjai eka dini supana majhAri, deva eka AvInaI bolai thApo deza halAra; saMvata panara channUA varaSe zrAvaNa zudi ravivAra, AThami tithi caDatai dini vAsyauM navauM nagara udAra. 6 jAma rAuta pATi vibhA jAma tejavaMta, 'teNai sahuM ANyA vayarInA jagi aMta, pethA ghari gharaNI premalAde satisAra, bIjI tasa rIDI dharai nija gharano bhAra; gharabhAra dharatI bahu guNavaMtI prImalAde nAri prasiddha, sutaratana teNiM doi janamyA jagi ajuAlau kIdha; 1. koI ANa na khaMDeI sahuI paya praNamaMta. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha yAdava naI jagamAla kahIjai, doi bhrAtA guNavaMta, vImA jAma taNai ghari maMtrI, sUrya pariM tejavaMta. 7 huA samakitadhArI zrAvaka guNabhaMDAra, ghara mAMhi na rAkhai kumatIno payasAra, paDadhari pura vAsyauM 'vAsyA zrAvaka loka, dAna puNya karai niti, dUri nivArai zoka; bhaNasAlI yAdava-ghari gharaNI ahivade satI samANI, laghubhrAtA jagamAla taNai ghari dADimade guNakhANI; zubha dina zubha lakSaNa guNavaMtA ahivade do suta jAyA, bhaNasAlI AnaMda naI abajI sadhava vadhUi gAyA. 8 rAjapaTTa paraMpara Ayu satto jAma, tehanai ghari maMtrI dIpai doi abhirAma, ANaMda nai abajI sAcA zrAvaka eha, vijayasena sUriMdanI AjJA mAnai jeha; paDadharIi prAsAda karAvA muhUrtta bhalauM jovarAvai, AnaMda abajI bhAva dharInaI jinaprAsAda maMDAvai; saMvata sola ekasaThThA varaSe mAgazira vadi budhavAra, bIja dine prAsAda maMDAvai, varatyo jayajayakAra. 9 DhAla tihAM moTo kIdho prAsAda, deva-syauM maMDai vAda, dIThai mani AhlAda, mAMDyA thaMbha anopama dIsai, koraNi dekhi bhavika mana hIMsai, pUtaliI cita vikasai; zikharabaddha prAsAda nipAyu, kavijani opamA merU kahAyo, ati uMDo chai pAyo, ANaMda suta jIvarAja megharAja, zrI jinadharma vadhArI lAja. 10 suvihita sAdhu tihAMkiNi Avai, maNi mugatAphala vegi vadhAvai, ANaMdamaMgala gAvai, tihAM ati moTA maMDapa kIdhA, saMdha sahunai utArA dIdhA, muhUrtta bhalI pariM lIdhAM; poDhA kelavAI pakavAna, bhojana karAvai dei bahumAna, Apai zrIphalapAna, vAjai Dhola nIMsANa napherI, zaMkhanAdiM saba nAsai vayarI, gAjai bhuMgala bherI. 11 kelithaMbha AropyA moTA, dUriM nAThA durjana khoTA, vAlI kaDi laMgoTA', haya gaya ratha siNagAryA vAru, ratha sAbailA na lahuM pAru, jUi loka hajAru; bhaNasAlI ANaMda ghari gharaNI, teha taNI chai anupama karaNI, sAcI kulauddharaNI, cAMpA nAmi anupama nAri, tasa nAmiM munisuvrata sAra, pratimA bharAvI udAra. 12 2. mithyAmata nagamaI dharmadhuraMdhara sAra. 3. zrAvakano tihAM vAsa. 4. aMgi dharai ullAsa. 5. suMdara lavaleza naI choTA, jasa phala jANe goTA. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnacaMdragaNikRta paDadharIprAsAdabiMbapravezAdhikAra stavana 199 dUhA veda(4) rasa(5) rUtu(6) caMdramA(1) e saMvatsara sAra; mAgha mAsa sita dazami dina brahmA yoga udAra. 13 rohiNI mina lagana bhalauM, prathama puhura zanivAra; biMba payasArU kIdhalo, varatyo jayajayakAra. 14 DhAla rathayAtrA kIdhI ghaNai maMDANi re, siNagAryA re ati moTA kekANa re; jana joi re kahai mukhi dhana avatAra re, ucchavarnu re kahatu na lahuM pAra re. 15 iMdrANI re Indra sahita tihAM suMdaru, siNagAryA re paratakhi rUpa puraMdaru; yAcakanai re dAna ghaNau tihAM dIjii, lakhamIno re lAhu eNi pari lIjii. 16 cihuM dizinau re saMgha sahU pahirAvii, akhyAMNAM re kAmini raMgiM lAvii; zrI zAMtijI re rAjavAhaNa mAMhi thApii, munisuvrata re sevakanai sukha Apii. 17 rAjavAhaNa re jANe Indra-vimAna re, pratimAno re adhikau vAdhai vAna re, dhana karaNI re bhaNasAlI ANaMda re, jehanai nAmi re pratimA zAMti jiNiMda re. 18 bhaNasAlI re abajI hUu vikhyAta re, jehanI gharaNI re navaraMgade sujAta re, tehanai nAmi re zrI munisuvrata jinavaru, paNai deharai re doI jinavara sohaI sukhakaru. 19 caMdavadanI mRgaloanI be, jinavara-bhavaniM jAvai be; jinaguNa bolai raMga lai be, adhika madhura dhuni gAvai be. caMdana agara kastUrIAM be, kesara kusuma suraMgA be; jina-tanu-aMgi suhAmanI be, caracai mana kari caMgA be. cUTaka madhura dhvani gAvaI bhAvana bhAvaI kokila kaMThi sAhelaDIAM, sahu pahiri paTolI nIlI colI kari dhari kanaka-kacolaDIAM; suMdarI gayagamaNI chabi sasivayaNi saguNa salUNI goraDIAM, jiNa-guNa-rAga-rasa-tAnI caMdavadani mRgaloaniAM. 20 yUTaka jaI kari mana caMgA atihiM suraMgA kuMkuma caMdana tilaka karai, caMpo ura jAi ketakI pADala kamala kuMda makaraMda karai; kari guMthiya mAlA yovani bAlA atihiM rasAlA kaMThi dharai, solamau jina vaMdI mani AnaMdI phiriphiri jinake pAu parai. 21 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha DhAla dhamAlinI zAMti munisuvrata bheTIi, haiDai dhari AnaMda, jinavara ! rUpa anopama suMdaru, mohanavellI-kaMda. 22 jinavara ! tuM mere mani niti vasaI. AMkaNI. prAsAda atihiM manoharu cihuM cokI cosAla, jinavara ! daMDa kalasa dhaja zobhatA, dIThai maMgalamAla. ji. 23 AMgI aMgi suhAmaNI, anupama doI jinarUpa; ji. paragaTa mahimA jina taNo, rAkhyo kIrati thUpa. ji. 24 ghana para prIti dharaI sadA, ju bapaIA mora; ji. tima samarUM guNa tuhma taNA, ju jagi caMda cakora. ji. 25 nikasa gaI saba ApadA, saMpada lahiI koDi; ji. sura nara kinnara mAnavI, sevA karai kara joDi. ji. 26 DhAla zAMti munisuvrata sAra, seviM harSa apAra, mukha. sohai caMdalo e, mohana-kaMdalo e, locana amiya-kacola, daMta hIrAnI oli, vadana kamala bhalaM e, sohai zrI jina taNuM e; bhamuha kamANi suraMga, adhara pravAlI-raMga, nAsA suMdarU e, kIra manoharu e, kAma-hIMDolA kAna, kaMTha sukaMbu samAna, balavaMta maI suNI e, bAMhaDI jina taNI e. 27 jaMghA kadalI-thaMbha, reSA cAmara kuMbha, AMgalI magaphalI e, dIsaI kuMDalI e, jinanai aMgi jagIsa, lakhyaNa chai batrIsa, mahimAsuMdaru e, rUpa puraMdaru e; solasamau jinarAja, mahimA mahiali Aja, jANyo jina taNo e, pratApa atihiM ghaNo e, aSTa mahAbhaya jeha, tujha nAmi nAsai teha, bhaviaNa-bhayaharu e, seve sukhakaru e. 28 putra kalatra parivAra, dukha navi pAmai lagAra, jinavara pUjIi e, jagi jasa lIjIi e; je pujyaI triNa kAla, tasa ghari maMgalamAla, duragati navi paDai e, haya-gaya-rathi caDai e; pUjaI nahIM nara jeha, naragiM paDiA teha, kAla anaMta bhamai e, sukRta sahu gamai e; biMbapaIsAro sAra, karatAM pAmai pAra, jinapada anusarai e, sura kIrati karai e. 29 dhanya deza dhana gAma, dhana e kahIe ThAma, prAsAda kIdhalau e, jagi jasa lIdhalau e; ANaMda abajI jeha, sAcA zrAvaka eha, rAgI dharamanA e, dharamiM ekamanA e; jIvarAja nai megharAja, dharama-dhorI zavarAja, dIpaka kula taNA e, atihiM sohAmaNA e; navaInagarI prAsAda, karyo dharI AhlAda, AdIsara taNo e dravya kharacyo ghaNo e. 30 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnacaMdragaNikRta paDadharIprAsAdabiMbapravezAdhikAra stavana kalaza tapagaNa-vibhUSaNa vigatadUSaNa vijayasena sUrIMda e, zrI akabara - sulatAna-raMjaka vAcaka zrI zAMticaMdra e, tasa sIsa sohai bhavika mohai ratanacaMda muNiMda e, sukavi bolaI namo bhaviA rUSabha zAMti jiNiMda e. 31 itizrI paDadharI- prAsAda-biMba-paisArAdhikArastavanaM saMpUrNam. navIna nagare indralIlo vijayabhUSaNa: prAsAdaH 42 gaja uMcI ekavIsa gaja puhulo pastAlIsa gaja lAMbo. [adhyAtmaka kalpadruma, prakA. jaina dharma prasAraka sabhA, bhAvanagara, pR. 56-58] - 201 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 ajJAtakRta zatrujaya caityaparipATI (A caityaparipATI mArA hastalikhita pustakonI zodhanA cAlu prayAsamAM hAtha lAgI te meM utArI lIdhI che. racanAre potAnA nAmano nirdeza karyo nathI tema racyAsaMvata paNa Apyo nathI. paNa kRti prAcIna che ane prAcIna bhASAnA namUnA tarIke mahattvanI che.) ['jaina gurjara kavio'mAM A kRti noMdhAyelI nathI. - saMpA.] samaravi sarasati haMsalAgAmiNi, sAmiNi tihUyaNAmaMDaNI e; zatrujaya caityaparivADi tu e bhaNauM, bhAvihi rA[sa]viNANaMdaNI e. 1 pahilaM paDhamau jiNesaro, lepamaya mUrati raMgabhare; pUnimacaMda jima loyaNANaMdaNo, pUjIso prabhu nava navIya pare. 2 tayaNu gabhArae sAmi risahesaro, sayalamaNavaMchiya kappataro; heli dei karI payakamala aNusarI, paNamiso gAiso trijagaguro. 3 DAvae jimaNae guru puMDarIka pUjIsuM, Adi jiNaMda Adi sIso; atihi utakaMThIyA kAusagi saMThiyA, bharaha bAhUbali nAma sIso. 4 pahilai maMDapi je kivi jiNavarA, bIjae maMDapi je jiNaMda; trIjae maMDapi maMDiyA biMba vaMdauM tihuaNANaMda caMda. 5 bhamisu saMkhesaraM pAsa jiNesaraM, vIra sAcora e mahimasAro; jimaNae siri sAmaliyavihAra karUM, muNisuvvaya jiNa juhAro. 6 vasta nayaNi nirakhIya nayaNi nirakhIya sayala jiNabiMba, dAhiNi disi deharIya jagati sohi jugati pasaMsIya, tihi koDAkoDi jiNa viharamANa jiNavara namaMsIya; jaNaNi dhareNi-syuM parivariya pUiya paMDava paMca, aThThAvaya jiNa paNamiyaI, deha dharIya romaMca. 7 bhASA siri sametahi vIsa jiNesara, vaMdau bhAvahi bhuvaNa-diNesara; pAya risahesara rAyaNi heThihi, pUjau pekhavi vikasita deThihiM. 8 kAjala-sAmalaM sohaga-suMdaro, nemi namuM bAvIsama jiNavaro; lepamae jiNa DAvai pAsihi, sayala thUNIjai dhara ullAsihi. 9 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajJAtakRta zatruMjaya caityaparipATI thAnaki thA ki tIratha uttama, tattha nivesiya biMba anopama; Avi vihAra praNamiya AdihiM, AvIya kharatara vara prAsAdihiM. 10 Adi gabhAraI Adila jiNavaro, pekhavi loyaNa amIyasarovaro; bahubhavasaMbhavapaMka pakhAlauM dUhadAvAnala dUramati TAlauM. 11 bIjIya vasahI rAjala - vallaha, nemi nihAlo nayaNa-suhAvaha; trIjIya pUjau vAmAnaMdanahaM, pAsa jiNesara durIya-vihaMDaNaM. 12 vastu sayala bhUmihi sayala bhUmihi bahUya vitapati, jiNa - maMDaLi pUtalIya ThAMmi ThAMmi ramaNIya sohai, tihinAM raMbha puNa bhUSaNa vIra [ cIra ] paMcaMga mohai; mAlA koDa nirakhIe e, nayaNa anethi na jAya, kharataravasahI jovatA, hIyaDai harakha na mAya. bhASA kallANauya merU pariThiya, cyAri corIya tIrai saMThiya; siri sattari saya sira naMdIsaro, jiNavara vaMdauM gurUya harasabharo. 14 jiNa sametihiM aThThAvaya sire, marUdevi sAmiNi gayavara upari; mUlamaMDapa jiNaratana muNIsaro, bahu parivArihiM paNamauM sivaMkaro. 15 bahuttari deharI bahU biMbAvalI, maDhaha duArihiM gurUya gurAvalI; maMDapa guNa goyama gaNaharo, vaMdauM bahUviha-labadhi-maNoharo. 26 vastu tayaNu bAvana tadanu bAvana biMba saMjutta, naMdIsara vaMdIyai e vara pradhAna vastigi karAvIya, siri iMdramaMDapihi biMba niya sira namAvIya; naiminAha avaloya giri, saMba pajUna kumAra, bhAvihiM paNamuM pAsa pahu, siri thaMbhaNa avatAra. 17 bhASA 203 namau nami vinami bevi sahiya risahesaro, saragArohaNaM raMgabhare; mhelAvasahIya kavaDilA jakkha, chIpakavasahIya vaMdi kare. 18 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha sAmi sImaMdharo navala prAsAdi hi, vaMdau abhinava Adi jiNa; saMtikaraNa siri saMti jiNesara, marUdevI sAmiNa thuNauM guNa. 19 ulakhA jholihiM deva dekhevi, saMti jiNa cela talAvalIe; INa pari vimalagiri sayala titthAvalI, paNamuM bhagatihiM ati bhalIe. 20 pAsiri sehara namu nemIsaraM, lalitasarovarapAli vIraM; pAlIyatANai pAsa jiNesaraM, paNamiya pAMmi so bhavaha tIraM. 21 dhanu saMvaccharo vigayamayamaccharo, dhanu mAso vi maMgalanivAso; / dhanu so pakkho u viviha bahU sukhau; divasau nimmalaguNanivAso. 22 ajja maI mANusAjammaphalu lIdhau, kIdhau ajja sukayattha kulo; ajja maha pUrava punnatarU phaliyAM, Taliyau ajja maha pAvamalo. 23 ajja maha kAmaghaTa kappatarU tuThThau, vuThThau aMgihiM amIyameho; sejeje je jiNaguNa abhinaMdiyA, vaMdiyA suMdarU rUvageha. 24 eya siri caitraparavADi vIvAhalo jo paDhaI jo muNaI je kahaMti; vijayavaMtA naranAri seja phala jAtraha nimmala te lahaMti. 25 - iti sejaya caitraparipATI vIvAhalo samApta. [jaina satyaprakAza, me 1940, pR.306-07] Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 saM.1844mAM zatrujayanAM deharAM ane pratimAo [hastapratalekhaka aMcalagacchIya hemasAgarane ja AnA kartA mAnavA joIe ema lAge che. kartA-kRti 'jaina gUrjara kavio' ne 'gujarAtI sAhityakoza khaM.1'mAM noMdhAyela nathI.] saMvata 1844 varSe vaisAkha sUda 4 zrI siddhAcala upare tathA pratimAsaMkhyA saghale thaine 3965 sagale thaine cha [te] lIkhIye haiM.. 52 zrI AdizvarajIneM mUla gaMbhArA madhye kAusagIyA sahita pra0 (pratimA) 80 bAhira raMgamaMDapeM marUdevI mAtA bharatacakrI sahita chai pra. 193 mulanAyaka deharA bAhira cophera deharI 45 te madhye pra. 43 raMgamaMDapanI bIjI bhUmi madhye pra. .16 mula devagRha pAche comUkhanI paMkti madhye pra0 80 comUkha choTA cophera sarva 20 tehanI pra. 19 saMghavI motI paTaNInA deharA madhye comUkha 1 AlIyA madhye. 22 sametasIkharajInA thApanAnA deharA madhye pra0, pAdukA 20 che. 21 kUsalabAInA deharA madhye comUkha 1 AlIyA madhye pra0 32 dakSiNa dase aMcalagachanA deharA madhye pra0 70 sA mUlAnA deharA madhye pra0, covIsavaTo 1 chai pra. 64 aSTApadanA deharA madhye pra0, e deharA pAseM pAMNI TAMko 3. 3 seTha sUracaMdanI deharI madhye pra. 3 sA kUrAM ghIyAnI deharI madhye pra. 8 sahasakUTa pAseM sametasIkhara pAseM gaurava[gokha] chai te madhye pra. 1028 sahasakUTanI deharI madhye A....madhye pra0 34 vastapAla tejapAlanA deharA ma(dhye) RSabhadeva....nA pagalA. 12 samosaraNanA deharA madhya pra. 10 sA bhAMNA lIMbaDIyAnI deharI madhye. 10 vastapAla tejapAlanA deharA pAse de...nI deharI madhye. 38 kharataragaLe paMcabhAyAnA deharA madhye. 13 ......zrAvakanA deharA madhye pra. ......rI 1 che te madhye pra. (patra phATI gayo che.) w Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha ....madhye pra. .....pra. baudha matInI chai. ....madhye uparAupara comUkha 2 pra0 .....RSabhadevanI pagalA te pAsenA gamo .....madhye AdIja[ji]na namIvIna. .....kAusagIyA che. .....thAMbhA madhye pra. 7 (samosara)Na sthApanAnA deharA madhye pra. 10 sA bhUkhaNadAsa jagajIvanadAsanA deharA (madhye). 5 sA vAchaDA maMgalajInA deharA madhye pra0 8 sUratavAsI sAkarabAInA deharA madhye pra0 15 sA vastapAla tejapAlanA deharA... comUkha sUdhAM. 13 e deharAthI ugamaNI pAseM deharI 2( ) te madhye pra. 2 valI e deharAne dakSiNa dase sA hemacaMdanI deharI madhye pra. 11 sA rAmajI gaMdhArIyAnA deharA madhye upare tathA heThe sarva pra. 43 e deharAne pAseM choTI deharI 7 tIhAM 1 deharI madhye tIrthaMkaranI mAtA sahita ___ covIsa-vaTo 1 che e sAte deharInI pra. 532 koTanI bhamatInI deharI 108 pra0, chuTaka 388, covIsavaTA tehanI pra0 144, e sarva pra. e mUlagaDhanA deharA pratI. saMkhyA. have hAthIpola bAhira deharA tathA pratimAsaMkhyA lakhI che. 5 sA mIThAcaMda lAdhAnA deharA madhye pra. 4 muhaNota jayamalanA deharA madhye pra0 10 dosI RSabha- velajInA deharA madhye pra0 7 sA rAjasInA deharA madhye pra. 2 hubaDanA deharA madhye pra0, raMgamaMDapa madhye snAtravedI chai. kavaDajakSanI deharI 1 cakrezvarInI deharI 2 vAghaNa pola bAhira deharI 1 hanUmAnanI che e pehelI TukanA deharA jANavA. have bIjI TukanA deharA tathA pratimAsaMkhyA lIkhI che. 1 adabUda svAmInA deharA madhye pra0 2 tIhA pArthajina kAusagIyA mUdrA che. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM.1844mAM zatrujayanAM deharAM ane pratimAo 207 94 modI premacaMda lavajInA deharA madhye pra0 15 modI hemacaMdanA deharA madhye pra. 6 deharI 6 che te madhye pra. 7 pAMca pAMDavanA deharA madhye 5 pAMDa....e sAte kAusagIyA. 5 chIpAnI karAiyA deharI 5 dhAbAlI te madhye pra. 2 ajIta zAMtinA deharA 2 joDAjoDa che temAM...pra. 1 nemanAthajInA deharo 1 te madhye pra. 1 3 moTo deharo 1 te madhye pra0 3 3 ....varo 1 te madhye pra. 3 (7 lITI phATI gai cha) 5 sImaMdharanA deharA madhye pra. 4 ajItanAthanA deharA madhye pra0 3 hAthI polinai behu pAse AlIyA madhye pra. 73 kumArapAlanA bAvana jInAlaya deharA madhye pra. 7 javehara dhanarAja jayarAyanI deharA madhye pra. 7 sA varddhamAnanA deharA madhye pra. 15 rAdhaNapUravAsI ravajI abhecaMdanA deharA madhye pra0 6 hIrabAinA deharA madhye pra. 9 vorA nimAnA deharA madhye pra. 7 gAMdhI DosAnA deharA madhye pra. 4 lADuA zrImAlI vIrajInA deharA madhye pra. 11 saMdhavI khacarA kIkAnA deharA madhye pra. 34 sA kUarajI lAdhAnA deharA madhye pra0 8 vimalavavasahI pAseM deharA 2 te madhye pra. 81 vimalavasahInI bhUlavaNI madhye deharA 4, moTo 1 bAvana jInAlaya che te madhye. 171 nemIzvarajInI cavarI pAse lokanAla samosaraNa cha teni (pratimA mokSabArIne upara uTa che.) 4 cokhaNA samosaraNa madhye pra0 20 samosaraNa pAche gaDhanI bhiMta pAseM deharI 8 gumaTanI te madhye pra. 5 ratnasIMha bhaMDArInA deharA madhye pra. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha e deharAne pazcima dase deharI 5 dhAbAlI che te mAhiM pratimA nathI. 21 e deharAne pAseM choTI 5 deharI te madhye pra. 5 sA premajI velajInA deharA madhye pra. 5 sA nathamala ANaMdajInA deharA madhye pra. 18 sA vadhU paTaNInA deharA madhye pra0 10 vo. lAdhA sUratinA deharA madhye pra. 13 chUTA comUkha 3 rAyaNatale pagalAnI deharI. 3 zAMtinAthanA deharA madhye pra0......bAvIsavaTA 2 che, pra. e deharAne ugamaNI dasAM deharI che te madhyai thAvacA sUka prabha sIlakA 2500 cAya pramUkha 2500 sAdhUnA pagalAnI thApanA chai. 6 dakSiNa daseM koTanI thaDamAM deharI 2 te madhye pra. 44 savA somajInA comukha deharA madhye pra.16, covIsavaTo 1 pra. 55 e deharA upareM comUkha 1, pra. 30 chUTaka covIsavaTo 1, sarva pra. 160 have bhamatI madhye pra. 136, covIsavaTo 1, sarva pra0 zrIpUjya-mUrti 14. 4 pUMDarIka polathI bAhira velabAi comUkha 1 pra. 10 saMprati rAjAnA deharA madhye pra. ___ marUdevI mAtAno deharo 1 te madhye marUdevI hastikhaMdhAdhI jaDha chai teha thakI Agai iMgArasA pIranI kabara chai. e kharatara vasIhInA deharA tA[tathA] pratimA saMkhyA jANavI. - zrI likhItaM manI hemasAgara AcalIyA ga. che. pAlItANA madhye. (eka TIpaNA jevA patramA muni jazavijaya saMgraha.) [jainayuga, vaizAkha-jeTha 1986, pR.365-67] Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 khemarAjakRta maMDapAcala (mAMDavagaDha) caityaparipATI (mAlavAmAM mAMDavagaDha e suprasiddha che. tyAM maMDanamaMtrI thaI gayA ne teNe aneka saMskRta graMtho racyA. jaina zrImaMto tyAM aDhaLaka saMpattivALA, ane sArI saMkhyAmA vasatA hatA. 'mAMDavagaDhano rAjIo, nAme deva supAsa' e RSabhadAsanA stavanamAM ApaNe bolIe chIe. tyAM je-je jaina caityo ane biMbo hatAM tenI paripATI karanAruM stavana somadhvajagaNinA ziSya khemarAjagaNie racelaM, tenI eka traNa pAnAMnI prata maLelI temAM AgaLapAchaLa TaMkAM stavano ne vacamAM A stavana pAnAM be ane traNa para che tenI nakala muni puNyavijaye karelI, te baMne zrI jinavijaya pAse pote karelA saMgrahamA hatI te amArI pAse AvI. te mULa sAthe puna: joI sudhArI atra mUkI che. temAM bAvIsa deharAMno - mUlanAyaka covIsa jinanI pratimAno ane temAM sarva maLI kula 562 jinabiMbono ullekha che. te uparAMta jAvaDe karAvela rUpAnAM, ratnamaya ane suvarNanAM biMbo bhaMDAramA mUkelA hatAM teno paNa ullekha che. A jAvaDa te koNa teno patto hajI lAgyo nathI. paNa te aitihAsika vyakti thayela jaNAya che. kAvya phAgabaMdhamAM racyu che. dUhA sivAya bIjA chaMdo rekhatAnI pere gAI zakAze.) [khemarAja/kSemarAja kharataragacchanA somadhvajagaNinA ziSya che. emaNe saM.1516mAM dIkSA lIdhelI tathA emanI 'zrAvakAcAra copAI' (saM.1546) ane anya kRtio noMdhAyelI che. juo jaina gUrjara kavio bhA.1, pR.190-92 ane 487 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1, pR.75. jAvaDa te tapa. sumatisAdhusUri (rAjyakALa saM.1545-1551)nA parama bhakta, zrImAlabhUpAla laghuzAlibhadra e birudavALA, mAlavezvara gyAsadInanA gaMjAdhikArI saMghapati jAvaDa (jaina sAhityano saMkSipta itihAsa, phakaro 775) haze ? - saMpA.] phAga-DhAla pAsajiNesara paya namiya, kAmiya-phala-dAtAro; phAgabaMdhi hauM saMthuNisu, jiNavara biMba apAro. 1 ahe mAlavadesa maDAri [majhAri]sAra maMDavagaDha sohai, jihiM jiNahara uttuMga vega [caMga] bhavIaNa mana mohaI; nirmala sItala vahaI nIra nIjharaNa apAro, phUlIya phalIya aDhAra bhAra vanasapatI sAro. 2 mUla bhavaNi zrI pAsanAha abhinavau vasaMto, cAraha[bAraha] mAsa suhAmaNau saMjamasiri-kaMto; suMdari kari siMgAra phAra jiNabhavaNi hi AvaIM, koila jima ati madhura kaMThi jinavaraguNa gAvaiM. 3 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha bhAsa risahesara siri saMtijiNA, aSTApada avatAro; ravi jima tejahiM jhirgAmagai, samavasaraNa-caubAro. 4 ahe ulihiM pAsa supAsa ajiya jiNa maMDiya dIsaIM, naMdIsarI bAvanna deva trithu(graha) bhavaNi salIsajaI [salahIjai]; raMgamaMDapi ralIyAmaNau jayaghaMTa-ninAdo, jANe kiri jiNabhavaNa karai saragaha siuM vAdo. 5 revayagiri siri puMDarika girivara ana(va)tAro, kalyANika jiNa vIra taNA aSTApada sAro; dasa bhava pAsakumAra nemijiNa jAna joijai, bhIti likhI citrAma dekhi jihiM mana mohIjai. 6 bhAsa erisa IMdravimANa samA, jiNabhavaNihiM jayavaMto; pAsajiNesara guNanilau, namisyuM harakhi hasaMto. 7 ahe kesara ghana ghanasAra sAra caMdana ghasi leso, ikasau caupana biMba sahiya prabhu pUja kariso; kusumamAla suci sola karI jinakaMThi Thaveso, nAmiya gAiya viviha baMdi[dhi] bhAvana bhAveso. 8 bhAsa bIjai jiNahari harikha bhari, vaMdi susAmi supAso; suratarU jima atisaya guNahiM, jagajana pUrai Aso. 9 ahe. dIsai murati sAmalI e sobhAgihi caMgI, jhabajhaba jhabakai ratanajaDita jasu aMgihiM aMgI; rAsa bhAsa ullAsa dharI nArI gAvaMtI, jasu bhavaNihiM prabhupUja kAji sohaI AvaMtI. 10 sAla padvIya satIya sIta mUrati jasu thApI, desavidesiMhi isIya sAmikIrati jagi vyApI; paMcANavai jiNiMda-biMba-parivAra manohara, kusamakaraMDa bharevi raMgi pUjisu paramesara. 11 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khemarAjakRta maMDapAcala (mAMDavagaDha) caityaparipATI 211 bhAsa saMtinAha tIjai bhavaNi, cauthai saMbhava sAmi; AdijiNesara paMcamaI, praNamau subha pariNAmi. 12 ahe chaThaI jiNahari zrI supAsa AsA mana kerI, pUraI cUrai dukhkharAsi vAjai jasabherI; khAnapuri hi jiNa mUlabiMba iNi pari johAralaM, dravya bhAva bihu~ bheTi pUja kari duriya nivArauM. 13 dharamadhuraMdhara dhAra mAMhiM sImaMdhara sAmI, sattama jiNahari kaNadhavana sevaiM nitu dhAmI; uri mugatAphala hAra sAra bihu~ kAnihiM kuMDala, siri vara chatra visAla bhAla sohai bhAmaMDala. 14 bhAsa aThama jiNahari saMtijiNa. navamaDa risaha jiNaMdoH bhAvika-cakoraha raMjavaI, jasu mukha pUnimacaMdo. 15 ahe dasamaI deuli maliya mANa marUdevAnaMdaNa, bahuya biMba-sauM namisu devajaNamaNaANaMdaNa; igyAramaI ramaI apAramati nemikumAro, yAdavakulasiMgArahAra rAjala-bharatAro. 16 bArama jiNahari harikhapUri ciMtAmaNi pAso, gAisu garUyaI raMgi aMgi ANI ullAso; sumati taNau dAtAra sumati teramai juhAralaM, aSTApadi cauvIsa deva sevA nitu sArau. 17 bhAsa caudasamaI jiNavara jayau, jirAvali prabhu pAso; panarasama jiNahari saMtijiNa, sevau mahimanivAso. 18 ahe solama jiNahari pAsanAha salahIyaI apAro, sAmalavanna pasanna jayau asaseNa-malhAro; saMtijiNesara sataramai e niya maNi samarevau, pUjIya ajiya aDhAramai e jIviya-phala levauM. 19 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha eguNavIsama devabhavaNi saMtIsara vaMdauM, risaha dilAvari vIsamai e aracIya vIra naMdauM; supari phatepuri saMtinAhi ikavIsama jiNahari, namiya husaMgAbAdi nemi gAisuM madhuraI sari. 20 jagi jayavaMta juhArIyaIM, mUlabiMba cauvIsa; bhAva bhagati pUjI karI, pUrisu manaha jagIsa. 21 ahe sayala biMba saya paMca anai bAsaThThi namIjai, bhaMDArihi je achaIM devasevA nitu kIjaI; rUppa rayaNa sovanna biMba zrI jAvaDakArIya, namisu anerI sayala tittha niya maNi saMbhArIya. 22 iNi pari caityapravADi racI maMDavagaDhi harisihiM, saMcIya sukRtabhaMDAra sugurU somadhajagaNi-sIsihi, phAgabaMdhi je punyavaMta nArI nara gAvaIM; khemarAjagaNi bhaNai tei yAtrAphala pAvaIM. 23 - itI zrI maNDapAcalacaityaparipATI sampUrNA.. [jainayuga, mahA-phAgaNa-caitra 1985, pR.332-33] Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 jagA-gaNikRta siddhapura caityaparipATI __ (siddharAja jayasiMhe potAnA nAmathI A siddhapura vasAvyuM ne te sarasvatInA kAMThe gujarAtanI rAjadhAnI pATaNa pAse. ahIM siddharAja jayasiMhe rudramALa nAmamuM prasiddha zivAlaya karyu tenA avazeSo hAla che, paNa teNe bIjAM karAvelAM dharmAlayo 'siddhavihAra' 'rAjavihAra' Adi jaina devAlayo vagereno nAza musalamAno AdithI thayo che. A siddhapuramAM hIravijayasUrinA samayamAM tenA ziSya kuzalavardhanagaNie je jaina caityo hatAM tenuM kaMIka varNana A stavana saM.1641nA bhAdrapada zudi 6ne dine racI ApyuM che. AnI jUnI lakhelI prata ane te parathI karelI muni puNyavijayanI nakala baMne zrI jinavijaya pAsethI maLatAM baMne puna: sarakhAvI nakalane saMzodhI-sudhArI atra mUkela che.) [kRti vastuta: kuzalavardhananI nahIM paNa kuzalavardhanaziSya jagA-gaNinI che ne kuzalavardhana paNa hIravijayasUrinA ziSya nahIM paNa udayavardhananA ziSya che. hIravijayasUrino ullekha gacchanAyaka tarIke che. jagA-gaNinI kRtio saM.1639thI 1659nAM racanAvarSoM batAve che. juo jaina gUrjara kavio bhA.2 pR.187-89 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.200-01. ___ahIM hemacaMdrAcArya jaina jJAnamaMdiranI hastaprata kramAMka 9271no pAThazuddhi ane pAThAMtaramAM lAbha lIdho che. - saMpA.] OM namaH sayala jiNesara namiya pAya sarasati samarIjai, zrI gurUcaraNa namI karI mani harakha dharIjai; doya kara joDI karisu heva vara ciya-parivADI, jima vAdhai jinadharama pavara tarUyara vanavADI. 1 jaMbUdIvihiM bharatakhetra majhima khaMDa jANuM, te mAhe chaIM nayara ghaNAM te pAra na jANuM; nayara anopama ativisAla vADI vanarAjI, kUpa sarovara vAvi taNI sobhA chaI tAjI. 2 rAjaI jihAM vara hATazreNi maDha maMdira dIpaI, nyAyavaMta ThAkura bhalu vairI saba jIpaI; vavahArI dhanavaMta vasaI dAniM kari sUrA, mAna muhuta pAMmaI ghaNAM bahu saMpati pUrA. 3 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha sIdhapura nayara vakhANIi avanItali caMga, zrAvaka zrAvI bahu vasaI jinadharami raMga; poSadhasAlA atibhalI behU tihAM sohaI, jiNahara paMca manoharU dIThai mana mohaI. 4 DhAla cauviha saMgha milI karI hiyaDai harakha ghaNu dharI; ati kharI jiNavarabhagati karaIM sadA e, sahi e, ati kharI jinavarabhagati karaiM sadA e. 5 pahilaI jiNahari sohai e, bhaviyaNanAM mana mohaI e; Arohai e samakita-tarUyara dIpatu e, sahi e. 6 nayara surIpura jANII, jAdavavaMsa vakhANIi; jANIi samudravijaya tihAM rAjiu e, sahi e0 7 tasa paTarAMNI sAMbhalI, nAmi sivArANI bhalI; niramalI sIlaguNe karI sobhatI e, sahi e. 8 tasa kUkhaiMjina avatariu, neminAtha bahu guNa bhariuM; jinavari anukrami sivaramaNI varI e, sahi e. 9 te zrI nemi jiNaMdU e, dIThaI ati ANaMdU e, vaMdu e bhAva dharI pahilu sadA e, sahi e. 10 avara biMba je chaI bahu, praha uThI praNamaIM sahU; te lahU manavaMchita sukhasaMpadA e, sahi e0 11 DhAla hiva bIjare, jinamaMdiri java jAii, tava dekhI re zrI supAsa sukha pAIMIM; jasa mUrati re sUrati dIpaI ati bhalI, manamohana re nIlarayaNa sama sAmalI. 12 sAmalI mUrati atihaM sohaI zrI supAsa jiNaMdanI; bhaviloka dekhI harakha pAIM sayala-vaMchiya-dAyinI. 13 vANArasI re nagarInA nAyaka suMdarU, prathavIpati re zrI supaiThTha naresarU; tasa gharaNI re prathavI nAma manoharU, tasa kUkhai re avatariu jagahitakarU. 14 hitakarU jiNavara namaIM suravara, pavara satthiya laMchaNo; bhavabhIDIbhaMjaNa __ mohagaMjaNa, pApatApavihaMDaNo. 15 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215 jagA-gaNikRta siddhapura caityaparipATI jagajIvana re zrI supAsajina nAyakU, tuma mUrati re bhaviyaNanaI sukhadAyakU; ciMtAmaNI re kAmakuMbha sama lekhII, tuma mUrati re dekhInaiM mani harakhIi. 16 harakhII tuma mukha dekhI, jinapati-pavarabhuSaNa cAhIi; tuma zrI supAsa jiNaMda vaMdana bhaviyamana UmAhII. 17 DhAla hiva trIcaM jiNamaMdira pe, bhuharA mAhi achaI savisekhuM; dekhaM jhAkajhamAla tu jaya jayu dekhaM jhAkajhamAla tu. 18 te mAhi chaIM pratimA cyAra, rUpa taNu navi lAbhu pAra; dIThaI harakha apAra tu jayu0 19 jANe sAsaya jiNa-avatAra, samacaurasa bhalu AkAra; vaMchitaphaladAtAra tu jayu. 20 desa-desanA bhaviyaNa AvaIM, pUja karI vara bhAvana bhAvaIM; ___ gAvaIM gIta rasAla tu jayu0 21 varadhamAna jinanAyaka kerI, pratimA tIna achaIM su-bhalerI; bherI bhuMgala nAda tu jayu. 22 cauthI neminAthanI jANuM, pItalamai zrI saMti vakhANuM; hiyai harakha ja ANu tu jayu. 23 bhAviM bhagati je tuma vaMdai, sayala pApa duha rAsi nikaMdaI; naMdaI te cirakAla tu jayu. 24 iNi pari bhuMharai biMba namIjaI, zrI supAsa valatAM praNamIjai; neminAtha sukha dIjaI tu jayu0 25 hiva cauthai jiNamaMdiri jAsyuM, zrI caMdraprabha jiNavara gAsyuM; thAsyuM sabala sanAtha tu jayu0 26 DhAla mAlaMtaDenI tihAMthI AghA valiyA e mAlaMtaDe, atimoTaiM maMDANi suNi suMdarI ati moTaI maMDANi re, bherI bhUgala vAjatai e mAlaMtaDe, Dhola napherI jANi, suNi suMdari0 27 kokila kaMTha manoharu e mAlaMtaDe, zrAvI diiM vara bhAsa, suNi gIta gAna gaMdhrava karaI e mAlaMtaDe, puhucai vaMchita Asa, suNi0 28 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha iNi pari uchva atighaNA e mAlaMtaDe, zrI jinazAsana rAja, suNi0 vidhi - syuM mAraga cAlatA e mAlaMtaDe, sIjhai vaMchita kAja, suNi0 29 khAsa bhavani hiva AvIA e mAlaMtaDe, mani ANI ucchAha, suNi0 triNi pradakhiNa dIjIi e mAlaMtaDe, lIjai bhavanu lAha, suNi0 30 mUlanAyaka prabhu pekhII e mAlaMtaDe, pAsajiNesara heva, suNi0 phiratI deharI melatAM e mAlaMtaDe, cauvIsa jiNavara deva, suNi0 31 caumukha pramukha avara bhalI e mAlaMtaDe, zrI jinapratimA sAra, suNi0 bhAva dharI je vAMdasi e mAlaMtaDe, te ghari jayakAra, suNi0 32 DhAla iNi pari cauviha saMgha milI tu bhamarUlI, karavI ciiparavADi, sA navaraMgI karavI ciIparavADi tu', bIja pAI ghaNA tu bhamarUlI, nAsaI kumati dhADi, sAhelaDI'. 33 paMcaya jiNahara manoharU tu bhamarulI, paMcaya merU samAna, sAhelaDI. paMcaya tIratha atibhalAM tu bhamarUlI, paMcamagati sukhathAna, sAhelaDI. 34 ciiparivADI je karaI tu bhamarUlI, praha ugamataI sUra, sA navaraMgi; te ghari uchva navanavA tu bhamarUlI, vAjaI navanava tUra, sAhelaDI. 35 tasa ghariM ciMtAmaNI phaliu tu bhamarUlI, tasa ghari mohaNaveli, sAhe. bhAva dharI je nita karaI tu bhamarUlI, ciI parivADI geli, sA navaraMgI. 36 Adhi vyAdhi nAvaIM kadA tu bhamarUlI, tihanA nAsaiM roga, sAhe0 dhaNa kaNa kaMcaNa mANika tu bhamarUlI, te pAmai vara bhoga, sAhe0 37 caMdra anairasa jANII tu bhamarUlI, veda valI sasi joI, sAhe0 te saMvachara nAma kahuM tu bhamarUlI, bhAdava sudi chaThi hoi, sAhe0 38 kalasa sIdhapura nayara majhAri kIdhI caitaparipATI bhalI, bhaviyaNa kahaI kaviyaNa tAsa ghari saMpada milI; tapagachamaMDana duriyakhaMDana zrI hIravijaya sUrIsarU, kavi kusalavarddhanasIsa pabhaNaI sakala saMgha maMgalakarU. 39 - iti sIdhapura jinacaityaparipATI stotraM sampUrNam. zubhaM bhavatu. [jainayuga, vaizAkha 1985, pR.363-65] 1. A paMkti pATaNa hema. jJAnamaMdiranI pratamAM 'karavI ciya parivADi tu bhamarulI' ema che. 2. A ane pachInI kaDIomAM 'sAhelaDI'ne sthAne 'tu bhamarulI. ' 3. ahIM ane 36mI kaDImAM 'sA navaraMgi'ne sthAne 'tu bhamarulI. ' Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 sudhAnaMdanasUriziSya(?) kRta IDaragaDha caityaparipATI (IDara (saM.ilAdurga)no gaDha prakhyAta che. 'IDarIo gaDha jItyA' e lokagIta - strIgIta gujarAtamAM jANItuM che. teno itihAsa DhUMkamAM amoe lakhelo te 'jainayuga'nA aMkamAM paNa prakAzita thaI gayo che. A IDaranI eka caityaparipATI tapAgacchanA prasiddha AcArya somasuMdarasUrinA ziSyaparaMparAnA sudhAnaMdanasUrinA ziSye saM.1533mAM lakSmIsAgarasUrie tyAM pratiSThA karI te pachI turatamA ja racelI jaNAya che. chevaTe (tapAgacchanA) lakSmIsAgarasUri, somadevasUri, sudhAnaMdanasUri, somajayasUri, sumatisuMdarasUrinAM nAma gaNAvI kartAe A stavana pUruM karyu che. kartA A sUrio paikI sudhAnaMdanasUrinA ziSya lAge che. A stavananI hastalikhita prata navIna che, te ane te parathI muni puNyavijaye karelI nakala zrI jinavijaya pAsethI maLelI te baMne sarakhAvI nakalamAM yathAyogya saMzodhana karI atra te prakaTa karIe chIe.) [kRti 'jaina gUrjara kavio' mAM nadhAyelI nathI. 'gujarAtI sAhityakoza khaM.1', (pR.417)mAM Ane AdhAre ja noMdha thayelI che. kartA sudhAnaMdanasUrinA ziSya hovAnuM anumAna kahevAya. lA.da.bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira, amadAvAdanI hastaprata kra.42747 tathA hemacaMdrAcArya jaina jJAnamaMdira, pATaNanI hastapratakramAMka 3833ne AdhAre ahIM kyAMka pAThazuddhi karavAmAM AvI che. paraMtu zrI dezAIe vAparelI prata te pATaNanI hovAno saMbhava dekhAya che. pATaNanI pratanA AraMbhe 'zrI sudhAnaMdanasUrigurubhyo nama:' evA zabdo che te e prata sudhAnaMdanasUrinA ziSyesaMbhavata: kartAe pote lakhelI hovAcaM darzAve che. e rIte e prata 'navIna' na kahevAya. kRtino racanAkALa saM.16mI sadI gaNAya. - saMpA.] sarasati sarasa te vayaNa diu, majha sAmiNi sAmiNi; ciMtia-pUraNa-kappaveli, varagaya-varagAmiNi. 1 gAisa tAisa Aisa lahIa tAsa, IDaragaDha kerI; ' cetrapravADi karau rasAla, ANaMdi na corI. 2 poli pagAra visAla sAla sohaI caupherI, kUA vAvi ArAma ThAma nIjharaNa ni pherI; vAjaiM gAjaI bAra mAsa jihAM meghADaMbara, mora kIMgArava karai nAva avaloI aMbara. 3 tasa talahaTI ativisAla, jANe kiri kAsI; dharama-dhanavaMta accha, jihAM loka nivAsI. 4 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha gaDha maDha maMdira vara tavAla[talAva] jala bArai mAsI; poli vipula ati hATa, oli cahuTAM caupAsI. 5 rAja karaI tihAM bhANarAya, bhUpati saparANau; ANa na khaMDai tasa taNI e, koi rAi na rANau. 6 vyavahArI bahulA vasaI e, vyApArI mahaMtA; varaNa aDhArai vividha jAti, dharamaI gahagahatAM. 7 talahaTTIiM zrI pAsanAha, prAsAda nihAlau; pUjIa paNamIa posamAsi, pAtaga savi TAlau. 8 khamaNa vasahIM pekhI harakhi girisirivari caDIA; Agali Adi jiNaMda, bhavaNa dIsaI pAvaDIA. 9 gaDha Upari giri samI suI prAsAda karAvI; kumara naresari AdinAha, paDimA saMThAvI. 10 jANa ajANa sahU koI... 'rAyavihAra' vihAra kaMti iNi kAraNi kahII. 11 caMpaka veli gulAla phUla, jAsUla anopama; jAI jUhI macakaMda kaMda, maMdAra manorama. 12 pADala parimala mahamahaMta, bahakaMtau vAlau; vAlau bevaDI kevaDI e kari leI nihAlau. 13 vaulasirI bisarIya mAla, marUu anaI damaNau; sevaMtrI sovanna jAI jeha parimala bimaNau. 14 phUla amUlika isiAM veli, AdIsara pUjaIM; manaha manoratha teha taNA savi saMpada pUjai. 15 vastu kumara naravarai kumara naravaraI, gurUa vihAra, giri Upari kAravIa, AdinAhajiNabiMba ThAvia; saMgha Avai daha dizi taNA, bhavia-loka bahu bhAvi bhAvia, niramala dhovi karI anai, pUjaI Adi jiNaMda, manaha manoratha tAhaM, phala pAmaiM paramAnaMda. 16 kumaranariMda vihAra pUThi pAsAya paiTia, ajia jiNesara vanavesu accabbhua triti]chia; Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhAnaMdanasUriziSya (?) kRta IDaragaDha caityaparipATI siri jiyazatru naresa vaMsa gayaNaMgaNa-bhAsaNa, bhANu samANa samANa loka mannia bahu sAsaNa; sovana kaMtiI jhalakaMtau, gayavara laMchana jAsa, so sAmI kAmI a-karaNa, niramAlaDI e niramala nANa-payAsa. 17 osa vaMsa varakamala vimala kalahaMsa samANa, mANa na ANaI niya citta jiNa mannai ANa; niyakulakairava-kamalakhaMDa - ullAsaNa rAja, dhanarAja; dhammakajji bahu buddhi zuddhi sonI sItU gharaNI tasa udayavaMtA; sIlAI sItAcAra, vinayaviveka vicArapaNai nira0 lacchi taNau avatAra. 18 tAsa uyari avatariA tinni kuMara guNavaMtA, dharamavaMta dhanavaMtapaNa dini dini goviMda goiMda pari karai e sonI Isara alavi udAra citta naI nararAja; kAja karai puNyaha taNAM mahutiM merU samANa, dANa mANa diI ati ghaNA e nira0 jANaIM jANa ajANa. 19 patarAja, vastu tiNi baMdhava tiNi baMdhava karaI zubha kAja, saMgha sahita tIratha taNI karai jAtra sanAtra anupama; kaliyuga kRtayuga pari karaI, vastupAla tejapAla nara sama; assnagari jiNa (RSa) bhanI, karAvaI paITha, vitta vecai Adara ghaNu, utsava karaIM gariTha. 20 jiNaprAsAda karAvivA tu bha0, sonI isara mani raMga; abhaMga ThAma avani achai tu bha0 iDaragaDha girizRMga. 21 tihAM prAsAda karAviuM tu bha0 kumaravihAraha pAsi; anupama rUpa nihAlatAM tu bha0 thAi mani ullAsa. 22 saMvata panara trIsottarai tu bha0 kIdhau jasa AraMbha; maMDapi janamana mohiuM tu bha0 koraNi toraNi thaMbha. 23 dhavalapaNai ati jhalahalai tu bha0 UMcapaNai kailAsa; jasa ramaNima citta [i] kIi tu bha0 surasuMdari ramai rAsa. 24 219 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha mammANI khANI taNI tu bha0 ANI eka phalahI sAra; ajitanAtha pratimA ghaDI tu bha0 dhavalapaNai duddhadhAra. 25 panara tetrIsai saMvatsari tu bha0 utsava karai apAra; cihu dizi AvaI saMgha ghaNA tu bha0 gaNatAM na lahaIM pAra. 26 iki vAhiNi vAhiNi caDiA tu bha0 ika ghoDe asavAra; ahammadAvAda thiA saMcaraI tu bha0 gAyaNa jayajayakAra. 27 lakSmIsAgarasUri suhaga re tu bha0 kIdhau biMbapaiTha; dhana locana tINai taNA tu bha0 jehe utsava dITha. 28 saMghabhagati pahirAmaNI tu bha0 maMDi sAvaTUa suraMga; maggaNa kaNaya kabAhi dIi tu bha0 IDara gaDhi bahu jaMga. 19 isa puNya iNa kuli AgaI tu bha0 kIdhA narasiMga sAhi; saghalAM ajUAliAM tu bha0 Isari adhika utsAhi. 30 ajitanAtha thira thApiA tu bha0 kAria gurua vihAri; iDaragaDha UparaM tu bha0 mahimahilA - uri hAra. 31 Adi jiNesara vInavaM e mA0 vInataDi avadhAri; karami vigoyau atighaNauM e mA0 sAmI tuM sAdhAri. 32 cihuM kaSAe ghaNauM rolaviu e mA0 lAkha caurAsI yoni; arahaTaghaTikA pari bhamI e mA0 pAmI mANasayoni 33 tuM ThAkura tihAM pAmIi mA0 kalpattara (rU) avatAra; manavaMchita phala pUravau e mA0 sevakanI karau sAra. 34 lakSmIsAgarasUri sahagarUe mA0 somadeva sUrirAya; sudhAnaMdanasUri gurUpavara mA0 naravara sevaI pAya. 35 siri somajayasUrIsarU e mA0 sumatisuMdara sUrIsa; je vadanaM nisidIsa. 36 koDi [ joDi] nilADi; kIdhI cetrapravADi 37 annai je nisuNaMti; vaMchita phala pAmaMti. 38 dhana dhana te naranAri vara mA0 pari bahu bhagatiM karI emA0 be kara IDaragaDha girivara taNI mA0 bhaI guNaI je saMbhalai e mA0 tIhaM ghari riddhi vRddhi saMpajai e mA0 - iti zrI caityaparipATI samApta:. [jainayuga, mahA- phAgaNa - caitra 1985, pR. 141-43] Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 anaMtahaMsakRta IDara caityaparipATI ('somasaubhAgya'mAM jaNAvelA raNamallajInA putra rAva puMjAjI che, tenA putra nAraNadAsa ane tenA rAva bhANa. juo 'rAsamAlA'.) [anaMtahaMsa tapagacchanA jinamANikyanA ziSya che. emane saM.1533mAM vAcakapada maLelu ane emaNe saMskRtamAM saM.1571mAM 'dazadRSTAMtacaritra' racela che. emanI keTalIka gujarAtI kRtio paNa maLe che. juo jaina gUrjara kavio bhA.1 pR.252-53 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.7. zrI dezAIe upayogamA lIdhelI prata ja hemacaMdrAcArya jaina jJAnamaMdira, pATaNamAMthI maLI che (kra.16047). ene AdhAre kvacit pATha sudhAravAno thayo che. - saMpA.] zrI sadgurUbhyo nama:. goama gaNahararAya, pAya praNamukara joDI, sarasati sAmiNi kari pasAya, jima nAvaI khoDI; mugati mahApuri puhacivA eu paravADI, iDara girivara sihara taNI karUM caitya pravADI. 1 puhavI-uri-siMgAra-hAra savi-desa-siMgAra, aDavaDIAM rAyAM sadhAra zrI IlaprAkAra; gaDha maDha maMdira poli parava poDhA prAsAda, suravara girivara sihara taNuM je maMDaI vAda. 2 suvicArI vivahArIA e asahajiMa suraMga, adhikArIa vyApArIA rAjakAji abhaMga; vinayavivekavicAravaMti mAhAlai malapaMtI, sasivayaNI mRgaloaNI cAlaI camakaMtI. 3 caupaTa cahuTA mAhi caMga poDhI posAla, sahigurU karaI vakhANa jANa zrAvaka suvisAla; pAsa jiNaMda vihAra sAra jANe kailAsa, khipanaka vasahI sikharabaddha AdIsara pAsa. 4 tINi nayari rAThauDa rAya nArAyaNadAsa, Asa pUrai jaNamaNataNI e bhogI lIlavilAsa; sUravIra vikkuMtakaMta nija bhUjabali bhIma, savi sImADA namaIM pAya navi lopaI sIma. 5 tasu naMdana iDaradhaNI e akala abIha, avara rAyatana teha taNI navi lopai lIha; dAni karaNa jisiu bhoja jANa sahU mAnai ANa, puNyamUrati prathivI pramANa rAyAMrAya bhANa. 6 vastu goama gaNahara goama gaNahara anai sarasatti, paNamevIa payakamala sugurU nAma hIaDaI saMbhAria, siri iDara giri taNI karisu caitraparavADi sAria; pahilaM paNamisu talahaTia trevIsamu jiNaMda, pAsanAha tribhuvanadhaNI pUjiM paramANaMda. 7 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha bhASA havaIM jaiiM girivaranI pAjaiM, niramala nIra nadI tihAM vAjaiM, gAjaI jima jaladhAra tu jayu jayu. gA. jimaNai pAsaiM turaMgamasAlA saviDaM pAse paravatamAlA, dIsai sarasa rasAla tu jayu. 8 Agali pahu pahilI polai, jaii sAmhA sihara achaI savi olai, jholi mana mohaMti tujayu; bInA pAlai chaI DhAkalI a. gaMiNi maghanI chaiMtihAM phalIa, valIavinoda karaMni tujaya. 9 UMcI trIjI poli naverI, teha Upari vAjaia napherI, seri savi dIsaMti tu jayu; naMdIvRkSa taNuM tihAM ThAma, DAvai laMbodara abhirAma, loka ja liMi vizrAma tu jayu. 10 gaDha pAsaI pANInI vApI, mahimaMDalI je rahI chaI vyApI, thApI zrI nararAya tu jayu; sAMmalIAI sihara tu moTau, Upari pATa taNu chai oTau, khoTau nahI e ThAma tu jayu. 11 dAhiNa pAsi sihari somAI, loka caDai jovA tihAM dhAi, mAI ima japaMti tu jayu; mAragi moTau khetalavIra, tela sIdUri bhariuMa sarIra, kaNavIre sohaMti tu jayu. 12 nAnAvidha dIsaI ArAma, kokila madhura taNA vizrAma, ThAma save abhirAma tu jayu; pAjai geli karaMtA caDII, harakhi karI navi lAgai ghaDIi, paDii naragi na tAma tu jayu. 13 mora taNA kiMgArava rAjai, dahadisi nIjharaNAM ghaNa vAjaiM, gAjai gayaNa suramma tu jayu. 14 anukrami cauthI poli paIThA, jiNaha bhUaNa nia nayaNe dIThA, mIThA hUA narajanma tujayu. 15 girihi caDIi girihiM caDII gurUa gajageli, poli-oli savi dIpatI dharaNi vAra prAkAra rAjaI, laMbodara naMditarU khittavAla nIjharaNa rAjai; savi tarUara bahu phali phalyA kokila taNA ninAda, poli parava java joIAM tava dIThA prAsAda. 16 bhASA purisA vAvi pahU abhirAma jAma tAma te atihiM UMDI; tasu tali paMDara vara tu saMmi khelAvaI suMDI, hATa-oli mAhi rAjapoli ghaDiAluM maMDia, kaMcaNa-kalasiM lahakaMti Agali caukhaMDia, maMdira mAhi khaDokhalIa vApI kUpArAma, dhavalagRha dIsai isyAM e niramAlaDI e jisyAM huI suraThAma. 17 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMtahaMsakRta IDara caityaparipATI 223 aMbA jaMbU aMbilIa karaNIya nAriMgI, bejurI nAliari pUra ketakIa suraMgI, rAjakuMari krIDA karaMti nayaNaDe kuraMgI, navayovani navanavIa raMgi oDhaNi nIraMgI, rAjabhavana rUlIAmaNAM pekhI puhatA jAma, jinamaMdiri hiviIM jAiI e niramAlaDI e hIaDalaM harakhiuM tAma. 18 savihuM pAse siha zreNi jinadeharI kerI, prahi uThI jiNanamaNa kAji jaNa Avai serI; ATha puhura suNIi susAda daDadaDIa napherI. kalasadaMDa ghaMTA ninAda vAjai jasa-bherI, dhajapatAka e Ima bhaNaI e sAMbhalijyo sahu loka, jehiM yugAdi na bheTIu e niramAlaDI e tehanuM jIviuM phoka. 19 dhana dhana te nara puNyavaMta kia avicala ThAma, suprabhAti jihvA pavitra karUM lei tasu nAma, vaccharAja pahilu uddhAra, bIjau kuMarapAla, trIjau sAha goviMdarAji caupaTa causAla, caMpaka sAhi karAviu e cothau jIraNa-uddhAra, UlaTa hiaDu ullasiu e niramAlaDI e dekhI sIha-dUAra. 20 pahilu prathamAraMbha polI pAvaDIe caDII, paNamia paDhama jiNaMdacaMda Apada daDavaDIi, raMgamaMDapa raMganu ThAma gurUI guMhalIa, thaMbhi thaMbhi dIsaIM suraMga poDhI pUtalIa, vINA vaMza vajAvatI karatI nATAraMbha, nayaNe hariNa harAvatI e niramAlaDI e jisIa tilottama raMbha. 21 vastu vAvi suMdara vAvi suMdara kUpa ArAma, rAjabhavana ati rUaDAM rAjapoli prAkAra sohaI, saraNAi sasura sari madanabheri riva jagatra mohaI; khipanika vasahI nemijiNa nirakhI puhatA bAri, raMgamaMDapa raMgiM karI rAsa ramaI naranAri. 22 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha bhASA havaI pUjA AraMbhII tu bhamArUlI, Adi jiNesara deva tu, ciMhuM disi ghaMTA raNajhaNai tu, dIpa niraMtarameva tu; pahilaM jaIa aMgholII tu bha0 aMgholII sarIri tu, kSIrodakanAM dhotIyAM tu bha. oDhaNi dakSiNa cIra tu. 22 nava cukIi nihAlIi tu bha0 orasIAnI oli tu, caMdana ghana ghanasAra ghasI tu bha. kesara meli ma toli tu; pItalamaya samosaraNa tu bha0 triNi pradakSiNa devi tu, karmasiMhi kArAvIu tu bha0 te bahu vita vecevi tu. 23 toraNi dIsaI koraNI tu bha. ArAsaNa pASANa tu, tihAM nirakhI bhamarI bhalI tu bha. loka karaIM vakhANa tu; mUla gabhArA mAhi gayA tu bha. pekhiu prathama jiNaMda tu, mUrati ati rUlIAmaNI tu bha0 bhaviaNa-nayaNANaMda tu. 24 sovanamaya pagi pAlaThI tu bha. hAthi sovana bIjapUra tu, bihuM bAhe be bahirakhA tu bha. bahikai aMga kapUra tu; hAra hIi be bahibahI tu bha. zrIvaccha tejanuM pUra tu, kAMne kuMDala jhalahalai tu bha. kesa-sihara kesUra tu. 25 detaI sAhi karAvIu tu bha0 amUlika tilaka nilADi tu, mastika mukuTa nihAlatAM tu bha. pUjai manaha rUhADi tu; nhavaNa karInai lUhII tu bha0 aMgalUhaNaI prabhu-aMga tu, caMdana kesari kapUriM tu bha. aMgIa racI suaMgi tu. 26 lAla gulAla guMthAvIi tu bha. jAtIphUla jAsUla tu, sevaMtrInI mAlaDI tu bha0 pADalaphUla amUla tu; daha disi parimala vAsatI tu bha. vAsaMtI suramAla tu, vAlau veula vaulasirI tu bha. caMpaka kerI mAla tu. 27 AkhI nirakhI kevaDI tu bha. bevaDI phUlaha mAla tu, bisarA trisarAM causarAM tu bha. ToDara guNihiM rasAla tu; damaNa bimaNau parimalaI tu bha. marUa nai macakuMda tu, caMgerI phUle bharI tu bha0 pUjiu prathama jiNaMda tu. 28 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 anaMtahaMsakRta IDara caityaparipATI Agali bhoga UkhevII tu bha. kRSNAgara kapUra tu, mRgamada mahimA mahimahaI tu bha0 vAjaI maMgala tUra tu; havaI vigatiM jina vAMdII tu bha. poDhI pratimA cyAri tu; pItalamaya vIra pAsa jiNa tu bha0 Adi saMti bhava tAri tu. 29. nAnhAM moTAM biMba sarva tu bha. pujI puhatA bAri tu, kAusagI e cauvIsa jiNu tu bha. vIra supAsa juhAri tu; hastamukha biMbaha taNI tu bha. oli ghaNI udAra tu, biMba save maIM pUjIAM tu bha0 pItalamaya navi pAra tu. 30 bhadra bhalA be bAraNai tu bha. cihuM diseM causAla tu, rAjakAja dhuraMdhara tu bha. zrI sAyara zrIpAla tu; sahajapAla sahajiM suguNa tu bha0 dhana veciu suThAma tu. kuMthu sumati thApI karI tu bha. caMdra lihAviu nAma tu. 31 snAtra mahAdhaja AratI tu bha. maMgaladIpa karaMti tu, cihuM disi AvaI saMgha ghaNA tu bha. puNyabhaMDAra bharaMti tu; vAjaIM traMbaka daDadaDI tu bha0 vAjaIM Dhola nIsANa tu, maddala bhuMgala bhera ravi tu bha0 raMjiu rAu zrI bhANa tu. 32 vastu risaha jiNavara risaha jiNavara karia mahApUja, vAlu veula mAlatI marUa kuMda macakuMda sAria, pitalamaya vIra jiNa pAsa sAmi pAsaIM juhAria; deI mahAdhaja AratI maMgaladIpa karevi, hiva jugati jina vaMdIi hIaDai harakha dharevi. 33 bhASA hiva jugatiM jina vaMdIie mAlhaMtaDe bAvana deharI paMti, suNi suMdarU, bhadra bhalu madarAjanu e mA. pahilaM pUjisu saMti, su0 sAha sahasA varajAMganu e mA. bIjai Adi jiNaMda, su0 dosI hemA ratanA taNI e mA0 deharI dharma jiNaMda. su. 34 deharI deharI vaMdatA e mA. UpajAM atihiM ANaMda, su0 AhammadAvAdI nararayaNa mA0 sA isara haricaMda, su0 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha tiNi aSTApada saMThavI e mA0 thApIA ajia jiNaMda, su0 samosaraNa cauvIsa jiNa mA0 pUjiIM paramAnaMda. su0 35 cihuM disi jAlI joiI mA0 koraNI kamalanI veli, su0 toraNa thaMbhA pUtalI e mA0 dIsaI karatI geli, su0 Agali AvI deharI e mA0 sAha sAdha teNI jANi, su0 mora nAga prabhupAdukA e mA0 rAiNi rUkha vakhANi su0 36 tihAM thikA pUjatA puhacIi e mA0 trIjaI bhadra prasAdi, su0 saMghAhiva parabata Thaviu e mA0 pItalamaya jiNa vaMdi, su0 huMbaDa sAha dharmA taNu e mA0 cuthau bhadra vihAra, su0 nAnhAM moTA biMba save mA0 tehanaIM karUMa juhAra su0 37 nAli - maMDapa joi karI e mA0 valI bheTIA prabhupAya, su0 sIsa nAmInai vInavuM e mA0 vayaNa suNau jiNarAya, su0 janama lagai prabhu maIM karI e mA0 karmma taNI je koDi, su0 te saMbhArIa risaha jiNa mA0 vInavuM be kara joDi. su0 38 kUDakapaTa kIdhAM ghaNAM e mA0 pApiM posiu piMDa, su0 mUDhapaNai pAlI nahI e mA0 jinavara ANa akhaMDa, sU0 kugurU kudeva kusaMgati e mA0 mai kIdhAM mithyAtva, su0 samakita-ciMtAmaNi caDiuM e mA0 nIgamiuM vizvavikhyAta. su0 39 atiM lobhaIM lakhimI taNai e mA0 mIThA bolyA bola, su0 adhika lei ochAM dIyAM e mA0 kUDAM kIdhAM tola, su0 paranArI paravazapaNai e mA0 zIla- siuM saMga na kIdha, su0 avasara pAmI ApaNu e mA0 suhagurU dAna na dIdha. su0 40 caUda rAja mAMhi jIvayoni mA0 te pharisI savi vAra, su0 sahasa jIbha mukhi hUi e mA0 toI na lAbhaI pAra, su0 iNi pari maIM kIAM bhavabhramaNa mA0 cAturgatika saMsAri, su0 tuM havaI sAmI pAmIu e mA0 AvAgamana nivAra su0 41 mAya tAya ThAkura dhaNI e, naresUAM, tuM sevaka-sAdhAra, tuM tribhuvananu rAjIu e nare0 tuM setuMja- siMgAra. dayA - mayA para pAmIu e na0 kalpatarU tuM deva, IDara girivara saIM dhaNI e na0 suranara sAraI seva. 42 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMtahaMsakRta IDara caityaparipATI 227 hu~ navi mAguM bhoga yoga na0 maNi mANika bhaMDAra, eka ji mAguM risaha jiNa na0 sAsaya zivasukha sAra. prahi UThI je nara bhaNai e, na0 caitra pravADi rasAla, te tIrathayAtrA taNuM e phala pAmai suvizAla. 43 (kalaza) tavagaccha diNayara lacchisAyara sumatisAdhu sUrIsaro, zrI hemavimala muNiMdu jinamANika guNamaNi-sAyaro; saMthaviu zrI gurU anaMtahaMsahiM sIsalesi jiNavaro, zrI saMgha cauviha sukhkha bahuviha rUddhi vRddhi suhaMkaro. - iti zrI iladurgamaMDana zrI AdinAtha prAsAda caityaparipATI likhitA. vya. rUpA bhAryA zrA. rAjalade putrI zrA. jIbAi pAThanArthaM. zubhaM bhavatu. [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, phebruArI 1917, pR.65 tathA jAnyuArI 1919, pR.1-6] Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 jayahemaziSyakRta citoDa caityaparipATI ( citoDa yA citrakUTa e mevADamAM prasiddha prAcIna zahera che. tenA gaDha saMbaMdhI 'gaDha to citoDagaDha aura saba gaDhaiyA' haju paNa mevADamAM bolAya che. akabara bAdazAhane e gaDha sara karavAmAM keTalI muzkelI paDI hatI e itihAsamAM mazahUra vAta che. te eka vakhata bahu jAhojalAlIvAluM suMdara ane vizAla nagara hatuM ane tyAM jainoe aneka bhavya maMdiro ane kIrtisthaMbha baMdhAvela che. e sarvano temaja mevADanAM keTalAMka gAmonAM maMdirono TUka ullekha AkRtimAM maLI Ave che. A kRtinI eka suMdara hastalikhita prata gUrjara kavionI kRtionI khoLa mATe suratanA jaina graMthabhaMDAro jovA ame A okTobara mAsamAM gayA tyAre tyAMnA zrI sImaMdhara svAmInA maMdiranA graMthabhaMDAramAM maLI AvI te akSaraza: utArI lIdhI te atra mUkavAmAM Ave che. A kRtinA racanAra, tapagacchanA eka paTTadhara hemavimalasUri ( AcAryapada saM. 1548, sva01568, juo naM.65, pR. 68, jaina gUrjara kavio, bhAga. 1) nA ziSya labdhimUrtinA ziSya jayahemanA ziSya che. kartAe potAnuM nAma ApyaM nathI. kRti vikrama soLamI sadInA aMtamAM thayelI nirvivAda rIte gaNI zakAya racanA sArI che.) bIjI AvRtti bhA. 1, pR. 365-66 tathA gujarAtI saMpA. ] [juo jaina gUrjara kavio, sAhityakoza khaM. 1 pR. 117-18. goama gaNahararAya pAyapaMkaya paNamevI, haMsagamaNi mRgalocaNI e sarasati samarevI, pAe lAgInaI vInavuM e diu majha mati mADI, citrakoTa nayaraha taNI e racauM cetrapavADI. 1 mAlava gUjara mArU ADi dakSiNa nai lADa, desa save mAhe mUlagu e maMDaNa mevADa, eka locana pRthivI taNuM e citrakoTa bhaNIjaI, avara na bIjuM jagaha mAhi ima vayaNa suNIjai. 2 gaDha maDha maMdira mAliA e uMcA ati sohaI, sAta poli oleiM bhalI e dekhI mana mohaI, caupaTa cihuM disi cyAri poli dIsaIM aticaMga, utsava raMga vRddhAMmaNAM e nitu vAjaI mRdaMga. 3 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 jayahemaziSyakRta citoDa caityaparipATI drAkhapAnanA maMDavA e selaDI vADI vana, vApI kUpa khaDokalI, e dIsaiM rAjabhavana, kalasa sovanamaya jhagamagaI e kosIsAM-oli, koraNimaMDita thaMbhazreNi ghaDIAlA poli. 4 nayarasiromaNi citrakUTa uMcau suvizAla, dhaNa kaNa kaMcaNa bharia bhUri cauTAM causAla, ziva jina zAsana deharA e munivara-posAla, zrAvaka zrAvI puNya karaI mana raMgi rasAla. 5 tiNi nayari sIsodiAM e kulamaMDaNa jANa, gaDhapati gajapati chatrapati sahu mAnai ANa, baMdI jaya jaya ucaraI e vAjaI nIsANa, rAja karai rAyamalla rANa tejiM jisiu bhANa. 6 vastu goyama gaNahara goyama gaNahara samari sarasatti, sugurU pasAya lahI karI racisu cetrapravADi sArIa, citrakoTa nayaraha taNA guNa thuNaiM bahu naraha nArIya, gaDha maDha maMdira jhagamagaI vAjaI Dhola nIsANa, rAja karaI rAyamalla rANa tejiM dIpai bhANa. 7 bhASA svargapurI laMkA avatAra, vyavahAriA taNA nahI pAra, sArasiMgAra karaMti tu jayu jayu, rAjaiM rAjakulI chatrIsa, vAsi vasaIM varNa chatrIsa, batrIsa jiNa pUjaMti. 8 cAlau cetrapravADi karIjaI, mANasajanma taNauM phala lIjai, kIjai niramala kAya, raMgi sahia samANI Avu, cAula akSita cuka pUrAvu, gAvu zrI jinarAu. 9 pahilaM zrI zreyaMsa namIjaI, triNi kAla jiNabhagati karIjai, asI biMba pUjaMti tu jayu jayu, Agali soma ciMtAmaNi pAsa, sumati sahita triNi saI paMcAsa, Asa pUrai ekaMti. 10 thaMbhaNi thApyA vIra jiNaMda, paya sevaI naranArIvRMda, daMda save TAlaMti tu, caupanna biMba-siuM Adi jiNesara, harakhiiM thApyA saMghapati isari, kesari pUja karaMti tu. 11 mugati-bhagatidAyaka baIThA prabhu, ekasau trIsa-siuM caMdraprabha, caumukha bhuvaNa majhAri, nAbhirAya-kula-kamala-diNaMda, dasa mUrati-siuM Adi jiNiMda, vaMdaI bahu naranAri. 12 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha saMkaTa pAsa jiNesara cUrai, Aku-sAmI pratyA pUrai, paMtrIsA subiMba, bhavaNa dekhI UpannI sumati, tera biMba-syuM bhe[vaM]dyA sumati, kumati harai avilaMba. 13 vastu saMgha cauviha malI manaraMgi, caitra-pravADi cAliA Adi deva vaMdauM zreyAMsa, caMdraprabha Adila jANIi, ciMtAmaNi pUravai Asa, pAsa jiNesara jAgatu, AkA-bhuvaNa majhAri, sumatinAtha pUjI karI, rAsa ramaI naranAri. 14 bhASA vIra-vihAra puhutta jAma pAvaDiAM sAThi, caDatAM karama viSama taNIa tihAM chUTaI gAMThi, kosIsAM koraNia bAri mUlai nahI mAThi, dIThe mAgauM sAmi pAsi sevAnI pAThi, bAlaI sAhiM Udhariu e vijayamaMdira prAsAda, uMcapaNai dIsai siu e niramAlaDI e ravi-siMuM maMDai vAda; maNora hIe. 15 paharIya pIta paTUlaDIa khIrodaka sAra, kastUrI caMdana ghasIa kesara ghanasAra, caMdana marUu mAlatIya bahu mUla apAra, dhAmI dhAmiNi bhAva-siuMa pUjai savicAra, usavaMsa-kula-maMDaNau e bAlAgara suvicAra; trisalAnaMdana thApiu e, nira0 bharaI sukRtabhaMDAra. ma. 16 triNi saI aThThAvIsa biMba, te TAlaiM zoka, toraNa zikharaha daMDakalasa koraNi ati roka, dhaja-patAka e ima kahai, saMbhalajyo loka, vIra jiNaMda na bheTasiI, teha jIviuM phoka, jimaNai pAsai pokhiA e, sAmI pAsa supAsa; ratanAgari raMgiM thApIA e, ni. pUravai mananI Asa. ma0 17 khelAmaMDapi pUtalIa nAcaMtI sohaiM, raMbhA apsara sArakhIa kAmImana mohaI, Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayamaziSyakRta citoDa caityaparipATI huMbaDa pUnA taNI kIratithaMbha karAvi sAta bhuMhi sohAmaNIi biMba pekhI pAsa caMdraprabha dhUa tiNi e mati maMDIa, jAta mAharI sUkhaDIa, sahasa doi dekhi, pAchA saMcariA e ni0 vaMdI vIra vizeSa. ma0 18 jiniMda digaMbaraI tihAM nava sa biMba, cyAlIsa - siuMa pUjaiM avalaMba, arbuda-sAmia. panara maladhAraI biMba - syuM zrI nAbhirAya su caMdraprabha pUra mana kAmI, panara biMba pUjI karI e surANaIM sama caMda; satara biMba sohAmaNai ni0 sAmI sumati jiNiMda. ma0 19 varahaDIi deva uguNapaMcAsa, saMghavI pUrI mani Asa, saMti, ekasau khaMti, pA[rA]ya, zrI dhanarAje cautrIsa jiNadatta khIyA lolA- bhavaNi aThAvanna mUrati bhalI jeha biMba - siuM sAhi pUrI pUjIjai niya 231 e saMti jiNesara e, ni0 sevaM anudina pAya. ma0 20 vastu vIra bhavaNi vIra bhavaNi karI mahApUji, sahasakoTi pekhI karI digaMbarai bahu biMba pAmIya, caMdraprabha doi ati bhalA, Adideva arbudasAmIa, sUrANai pUjA karI samariA sumati jiNaMda, pArevu jiNi rAkhiu, zaraNai zAMti jiNiMda. 21 bhASA hiva nAgorai deharai tu, bhamairUlI zrI munisuvrata sAmi tu, ekasau paMcavIsa pUjIjai tu, bha0 navanidhi lIdhaI nAmi tu. 22 zItala-sAmI aMcalII tu, bha0 triNi saI biMba aThThatIsa tu, nANAvAlai aThThatIsa tu bha0 munisuvrata jagadIsa tu. 23 cauvIsa biMba pallIvAlai bha0 sImaMdhara jayavaMta tu, citrAvAlaI cyAlIsai tu, bha0 pAsa jiNaMda dayavaMta tu. 24 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha kumatiharaNa zrI sumati jiNa tu, bha. pUnamIi bAvIsa tu, kharatara vasahI zAMti jiNa tu, bha0 mUrati paMcatAlIsa tu. 25 pAsa jiNesara sAmala tu, bha. sattarisA doi sAra tu, paMca sai panarottara biMba tu, bha. zattuMjaya giranAra tu. 26 Adi jiNaMda ArAhII tu, bha. mAlavII prAsAda tuM, deharI dIsaiM dIpatI tu, bha. ghaMTA paDaha ninAdi tu. 27 caumukha cyAri mUrati bhalI tu, aSTApada avatAra tu, ATha saIM satahuttari biMba tu, bha. pUjIjai savicAra tu. 28 munisuvrata mahimA ghaNau bha0 sukosala guphA majhAri tu, kIratidhara vAghiNi sahIi tu, bha. girUA iNi saMsAri tu. 29 Agali gomukha vAghamukha tu, bha. vAri jharai anivAra tu, kuMbhaI kuMbhigi thApII tu, bha. kIratithaMbha udAra tu. 30 nava bhuiM caDIi nihAlIi tu, bha. sarovara vana abhirAma tu, keli khajUrI niMbUi tu, bha. caMpaka ketaki nAma tu. 31 vastu Adi jiNavara Adi jiNavara munisuvrata, zItala sImaMdhara sumati zAMti deva solamu anudina, kAmita tIratha dIpatu, pAsa sAmi vAmAnaMdana, munisuvrata mahimA ghaNau, sukkosala ati sAra, vADI vana pekhI karI, hIyaDai harakha apAra. 32 bhASA hiva tihAthI pAchA valyA e mAlhaMtaDe, kuMbhesara tava dITha, suNi suMdare, kuMbhe0 caupaTa cauhaTai cAhatAM e mA0 nayaNaDe ami paiTha. suNi. 33 kharatara sAha velA taNu e mA. caumukha bhavaNa vaMdesa, su0 / poDhI pratimA pekhIi mA. caMdani pUja racesu. su. 34 zAMti jiNesara zItalu e mA0 caumukha bhavaNa vaMdesa, su. sapataphaNA maNi pAsa jiNa mA. biMba doi sai paNavIsa. su. 35 sAhaNaiM sAhiM thApiA e, mA. ajita jiNesara rAya, su0 paMcai saI paMcAsI0 e mA0 sevaI suranara pAya. su0 36 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayahemaziSyakRta citoDa caityaparipATI 233 DuMgari thApyA zAMti jiNa mA. sattari su paNi paMca. su0 nava saiM nauAnaI namu e mA. vAravAra viNa paM[khaM]ca. su. 37 vasahI biMba pAMtrIsa su e mA0 saMbhava samaratha sAra, su0 je nara vaMdaI te lahaiM e mA. sAsaya sukhabhaMDAra. su. 38 batrIsaI jiNahara thuNiA e mA. ATha sahasa satitAla, su. doI saI saMkha maI karI e mA0 te vaMdauM triNi kAla. su. 39 praha UThI je bhAva-siuM e naresUA, karasiuM caitra-paripATi, tehanu janma saphala sahI e naresUA, mugati pradhAna[....]. 41 caitra-paravADi paDhaI guNaiM e naresUA, anaI je nisuNaMti, te doi tIsa tIratha taNuM e na0 nizcaI phala pAmiMti. 42 siri tavagachanAyaka sivasukhadAyaka hemavimala sUriMdavarA, tasu sIsa sukhAkara guNamaNiAgara labadhimUrati paMDita pravarA, jayahema paMDitavara vidyA suragurU, sevIjai anudina caraNa, sevakajana bolaI amiaha tolai, harakhiiM harakha suhaMkaraNa. 43 -- iti zrI citrauDa caitya paripATI stavanaM samAptaM mahopAdhyAya zrI AgamamaMDanagaNiziSyeNa likhitaM. zrA0 kapUrade paThanArtham. zrI. (pa.saM.3-12, dA.24, sIMmadhara svAmI bhaMDAra, surata) [jainayuga, bhAdrapada-Azvina 1983, pR.54-57] Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 Abu tIrtha (apUrNa kRti.) ['jaina gUrjara kavio'mAM AvI koI kRti noMdhAyelI jaNAtI nathI. - saMpA.] sarasati samarUM be kara joDI, vaMdu varakANe giranAra goDI; jaiMya zejejeM saMkhesara doDI, kavitA, kuzala kalyANa koDI. 1 marUdhara mAheM tIratha jhAjhA, AbU navihiM koTero rAjA; gAma gaDhane deula daravAjA, comukha neM, pAu pareM jAjhA. 2 azali AcAraya dharmaghoSasUrI, jAtrA kIdhI paNa jANe adhUrI; deula viNa DuMgara dise na nUrI, dhyAne beThA tihAM padmAsana pUrI. 3 supanA mAheM kaheM cakkeMsarI mAtA, DhIla mati kIjyo tihAM kaNeM jAtAM, poravADa pATaNa vimala vikhyAtA, hosyeM chatrapati sabbala dAtA. 4 aNahalleM pATaNa AcAraja AveM, zrAvaka sonAneM phUleM vadhAve; guMhalI deineM guNa gIta gAveM, gurUjI vimalane vegeM teDAveM. 5 nAnhaDIo bAlaka bIhato Ayo, zrIpUjye zrAvaka Age bolAyo; jANe sAdUlo sIhaNe jAyo, vimalane valato vAteM lagAyo. 6 trIcaM tIratha AbU suNAIM, jinAlA(laya) viNa kuNa jAtrA jAIM, poravADa pAkheM kehaneM kahavAI, bIjeM kula ThAma deula na thAiM. 7 paisA pAmuM to prAsAda karAvaM, sonArUpAnA biMba bharAvaM; kAgala tAlaga likhIne dIdho, valato zrIpUjya vihAra kIdho. 8 vimalaneM pUche kara joDI mAtA, ApaNA gurUne che sukhasAtA; sAdhe mujhanI reM lIkhIyo karI lIdho. deula karAvaM meM bola dIdho. 9 matuM karIne mAta vicAreM, pRthvIno patti paradhAna sAreM, rahe to rAjA vimalane mAre, iMma jAMNIneM gaNiyA IgyAraiM. 10 bharIyo ghara muMkI bhAyA[bhAgA] re jAiM, majUrI karatAM manameM saMkAIM; pahireM oDhIne peTa bharAIM, vimala mAmAne ghari moTo ima thAIM. 11 jiNa sameM zeTha pATaNano jANaI, beTI paraNAvI joi jehaNiM TANe, pUche paragAmeM ThAkaThakANe, ehavo suMdara vara kihAMthI ANe. 12 sabalA saharanA zeThanI jAi, batrIsa lakhyaNI buddhivaMta bAI; sabalo vara joije karavA sagAI, paMDitaneM pUche pItA meM bhAi. 13 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Abu tIrtha 235 hAthanI rekhA dekhI anusAreM, ehano vara bAMdhe pAtisAhe bAreM; ehavo veDhAlo vANIA mAheM; kuNa ANe bAreM pAtasAhi sAhe. 14 vimala mAmAne milavA gayo cAlI, o bAMdhe pATa syA Aja khAli; seThaneM beTI sabala vAhalI, e joi je kanyA vimalane AlI. 15 bAino bhAi kAko ne mAmo, sAtheM sagAI karavAne sAmo; vimalane pohatA cyAre hI bhAyA, mA jANe mAhare lahiNAyata AyA. 16 khatameM tAlaga mAharo jo hosI, vimala dezI teM dUdhe paga dhosI; be kara joDI bolIo josI, pATaNathI AyA pUraNa dosI. 17 khata patranI vAta na kAMi, vimala lyAvo jo vAMTAM vadhAi; kAko mAmo meM kanyAno bhAi, meto AvyA chAM karavA sagAi. 18 kimahI kahatAM kimahI kahavAIM, mAhare pAne theM cUno na devAiM, puNya AMkura Agali jaNAi, Akhara abaLAthI sabalo Ima thAiM. 19 kheve vAvo. vimalaneM mAtA, prAhuNA DhIla na kareM tihAMkaNa jAtAM; mAmA-suM malIA pUche sukhasAtA, vimala-hAtheM sukha mAo vidhAtA. 20 mAmA sAda kareM bhANejAbhAi, Abu iNi samavaDa IMDu caDhAiM; sAtheM sAlo meM sayaNa vicAreM, vimala bAMdhese pAtisAhi vAre. 21 pageM lAgIne nAlera dIdhuM. rUpio dehateM tilaka kIg; sagA jImADI sobhAga lIdho, pATaNa sudhI paNa pohacADyo sIdho. 22 (jUnI pratamAMthI) [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, eprila-jUna 1918, pR.191-92] Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 jJAnasAgarakRta AbUnI caityaparipATI (ra.saM.1720 AsapAsa. jJAnasAgare ghaNI kRtio saM.1701thI 1730mAM racI che. te mATe juo amAro jaina gUrjara kavio, bhAga bIjo, pR.57-80.) [jJAnasAgara aMcalagacchanA mANikasAgaranA ziSya hatA. juo jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti bhA.4, pR.37-65 ane bhA.5, pR.397-98 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1, pR.148. - saMpA.] ___ tribhuvanatilaka sohAmaNo re - e dezI arabuda gaDha ralIAmaNo re, bAra joyaNa vistAra re, e DUMgara vArU zikhara ghaNe karI sobhato, ho lAla, jihAM naMdanavana sArikhA re, vanano nahI koya pAra re. e DUMgara 1 vArU0 Aja apUrava dina bhalo, ho lAla, caMpaka jUhI kevaDI re, vaulasirI kaNavIra re. e DUMgara. 2 Aja. karamadaDI karaNI ghaNI re, rUDI drAkhanI veli re, e DUMgara. mahikai mogara mAlatI, ho lAla, uMbara choDa badAmanA re, khelaI mora naI Dheli re. e DUMgara. 3 Aja. bahu dinanI mujhane hutI re, mananI eha umeda re, e DUMgara. AbU gaDhi jai karUM, ho lAla, bheTa bhalI bhagavaMtanI re, bhAvapUjAnaI bheda re. e DUMgara. 4 Aja. DhAla : thArA mahulA mAthaI meha jharUMkhaI vIjalI, ho lAla, jharUMkhaI vIjalI -- e dezI Aja saphala avatAra, thayo prabhu mAharo, ho lAla, thayo prabhu mAharo0 nirakhiu nAbhimalhAra, meM darasaNa tAharo, ho lAla, meM darasaNa tAharo. 5 AbU zikhara uttaMga, anopama deharo, ho lAla, ano. vimala muhatArau caMga, tIratha-siraseharo, ho lAla, tIra0 6 hu~ balihArI tAsa, karI jiNi koraNI, ho lAla, karI. pUtalaDI ArAsa taNI, cita coraNI, ho lAla, taNI. 7 koryAM kamala aneka, bhalI bhalI bhAMtinA ho lAla, bhalI. koryA valIya viveka, nATaka bahu bhAMtinAM, ho lAla, nATaka0 8 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAgarakRta AbUnI caityaparipATI toraNa koryAM tyAMhi, thaMbha koryA valI, ho lAla, thaMbha0 paMcAlI tiNi mAMhi, hela dila [ dii] lalI-lalI, ho lAla, hela0 9 navasaI navyAsI biMba, neha bhari nirakhIyAM, ho lAla, neha0 pAmi prIti acaMbha, hIuM mani harakhIuM, ho lAla, hIuM0 10 tInaseM cyAlIsa thaMbha, ArAsamaya ati bhalA, ho lAla, ArA0 sohi sovanamaya kuMbha, daMDadhaja guNanilo, ho lAla, daMDa0 11 deharI paMcAvana deva, juhArI ullasiu, ho - lAla, juhA0 tribhuvanapati jinadeva, RSabha mujha mani vasiu, ho lAla, R0 12 DhAla : nIlaDI vayaraNi hoI rahI e dezI - 237 luMgavasahI havaI, bhalaI bheTiu ho prabhu nemi jiNaMda ki, sarasa salUNau sAhibau, brahmacArI-cUDAmaNi, nikalaMkI ho yAdavakulacaMda ki, sarasa salUNau sAhibau. 13 brahmacArI-cUDAmaNi, amRtarasa ho AMkhaDIe Aja ki, paiThau pUraNa phala lahiu maI to juhAriu ho yugati mahArAja ki, sarasa salUNau sAhibau. 14 nirakhI nirUpama koraNI, mana morUM ho tiNi siuM layalIna ki, dhanya kamAI tehanI, jiNaharanI ho racanA jiNa kIdha ki, sarasa0 15 nirakhyA navalakhi AlIA, gajazAlAI ho caumukhi ati caMga ki, nirUpama caupana deharI, tihAM juhArI ho pratimA puna raMga ki, sarasa0 16 pAMcasaI ne trahipana bhalI, jiNapratimA ho eNeM prAsAda ki, thaMbha biseM pAMtrIsa tihAM, bhalAM koryAM ho lIi gagana siuM vAda ki, sarasa0 17 bhImasAha gujara taNai, havai bheTai ho deharai bhagavaMta ki, pItalamai zrI RSabhajI, jagajIvana ho jina karUNAvaMta ki, sarasa0 18 pratimA savi malI ekasau, iNi deharai ho juhArI ullAsa ki, kharataravasahIIM valI, meM to vaMdyAM ho tihAM navaphaNa pAsa ki, sarasa0 19 saMghavI maMDalIkaIM bhalau, tarabhuMii ho caumukha kIu eha ki, ekaso niM cautrIsa tihAM, jinapratimA ho nirakhI dharI neha ki, sarasa0 20 ekasau cyAlIsa AgalA, chai khamaNA ho vasahInA biMba ki. chUTaka traNi deharI taNAM, biMba sattara ho vAMdyA avilaMba ki, sarasa0 21 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha rAga sAriMga malhAra; dhaNa samaratha prIu nAnhaDo - e dezI acalagaDha bheTayA havai, pItalamaya caumukha jinarAja, vAlhesara suNo vInatI mayA karI mujarau lIu, RSabhajI moro garIbanivAja, vAlhesara suNo vInatI. 22 rIrImeM behu bhalA kAusagIA tihAM kaMcaNakaMti, vA. pratimA pisatAlIsa tihAM phiratImAM baiThI chai paMti, vA0 23 sahasA sulatAne kIu, e caumukha sakharau prAsAda, vA. pItala maNa saIM caudanI, pratimA bAra bhalI AhalAda, vA. 24 pAMcasaIM laghu prAsAda chai, pratimA pAMca manohara jeha, vA. vAMdIne tihAMthI valiu, Aviu kuMthunAtha jinageha, vA. 25 sAha khetaI modaI kIu, e prAsAda manohara sAra, vA. mUlanAyaka zrI kuMthujI, pItalamaya pratimA zrIkAra, vA. 26 biMba biseM tripana bhalA, bheTIne bhAMjIteM bhavabhrAMti, vA. kumaravihAreM tihAM thakI, gayo jinavaMdana mani ekAMti, vA. 27 pAMsaThi pratimA-siuM tihAM, solasamA zrI zAMti jiNaMda, vA. bheTI jina saphalau kIu, vAriu dukha dohaga savi daMda, vA0 28 huMsi hatI je mAharI, pUraNa teha caDhI paramANi, vA0 / yAtra karI jinavara taNI, Aja thakI thayo saphala vihANa, vA. 29 DhAla jhUbakhaDAnI trIjeM mAse janamathI, pAmiu tilaka paDUra, kumara puNyesarU, dosI uttamacaMdajI, le caliu saMdha sanUra, kumara puNyesarU. 30 sukhazAtA-siu tehanA, saMgha mAMhe suvicAra, ku0 caitara vadi dazamI dine, yAtra karI suvicAra, ku. 31 caDatAM DUMgara Upari, pragaTI vAdala chAMhi, ku0 saMgha sayala sukhIu thayau, AdIsara grahI bAMhi, ku. 32 jagajIvana jagabaMdhu tuM, tuM mujha mAya tuM tAya, zrI RSabha jiNesarU, ciMtAmaNi suratarU thakI adhika tame sukhadAya, zrI RSabha jiNesarU, 33 mahira karau mahArAjajI, mujha dustarani tAri, zrI. ajU amarapada Apayo, AvAgamaNa nivAri, zrI. 34 navanidhi tujha darisaNa lahiu, pAmiu aSTa mahAsiddhi, zrI. daulati hUi dIpatI, AvI avicala Rddhi, zrI. 35 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasAgarakRta AbUnI caityaparipATI 239 kalaza ima saMstavyA arabuda-acalamaMDaNa sayala jiNahara jiNavarA, trijaganAyaka saukhyadAyaka, durita dohaga dukhaharA, aMcalagacha budha lalitasAgara, sIsa mANikasAgarU, tasa vinayI sevaka nyAnasAgara, bhaNai bhAvabhagatibharU. 36 - iti zrI arbudAcala caitya parapATI saMpUrNam. zreyam. . [jainayuga, vaizAkha-jeTha 1986, pR.351-52] Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 ratnavijayakRta amadAvAda tIrthamALA (ra.saM.1912.) [kavi tapagacchanA zAMtivijayanA ziSya che. kartA-kRti 'jaina gurjara kavio' ane 'gujarAtI sAhityakoza khaM.1'mAM noMdhAyela nathI. lA.da. bhAratIya saMskRti vidyAmaMdiranI hastaprata kra.7168nI madadathI ahIM thoDI pAThazuddhi thaI cha. - saMpA.] vacana sudhArasa varasati, sarasati samarI mAya; gurU gIrUA guNa-AgalA, tehanA praNa, pAya. 1 gujjara dharameM gAjato, rAjanagara zubha thAna; moTA maMdira jina taNAM, sunIye sata anumAna. 2 kiNa kiNa poleM deharAM, tIrthaMkara abhidhAna, rasanA zuci karavA bhaNI e bhaNuM tasa ahIMThAMNa. 3 DhAla 1 : prabhu pAsaveM mukhaDo jovA, bhavabhavanAM dukhaDAM khovA - e dezI juharIvA. jinavaradhAma, mAnu zivamAraga-visarAma; pahelA dharmajiNaMda jUhAro, manamohana saMbhava sAro. 1 supArasanAtha nihAlI, Aja ANaMda adhika divAlI; zodAgara polameM sAra, zAMtijina jagadAdhAra. 2 jaharI pola meM leharIyA nAma, be vIra jinesara dhAma; vAsupUjya diThAM ANaMda, be zAMtinAtha jiNaMda. 3 jagavallabha jagatano svAmi, nisApolameM aMtarajAmI; sahasraphaNA zrI pArasanAtha, dharma zAMti zivapurasAtha. 4 ciMtAmaNa pArasadeva, sura iMda kareM sahu seva; pADe zekhane cyAra vihAra, vAsupUjya zItala jayakAra. 5 zAMtinAtha meM ajita jiNaMda, mukha jotAM karama-nikaMda; devasAne pADeM nyAsya, ciMtAmaNI sAvalA pAsa. 6 dharmanAtha jagatano sUra, zAMtinAtha diThAM sukhapUra; tilakasAnI pola suthAna, zAMtijina tilaka samAna. 7 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 241 ratnavijayakRta amadAvAda tIrthamALA pola pAMjare cyAra prAsAda, bheTi zAMti meTo vikhavAda; vAsapUjya zItala jina sAra, prabhu pujI karo bhavapAra. 8 muDevAnI khaDakI eka, tihAM deharAM doya viveka; muDevA pArasa pAMmi, dharmanAtha namuM zira nAmI. 9 zAMtinAtha haraNa bhavatApa, mahAjananeM pAMjare Apa; eka caitya kAlupUra dITho, jina zAMti sudhArasamITho. 10 dhanAsuthAranI pola prakAsa, traNa deharAM diThAM ullAsa; zrI AdIzvara dInadayAla, dIThA pArasa pApa-pakhAla. 11 kuMthunAtha vaMdo naranAra, kAlu saMghavInI pola majAra; be deharAM amaravimAna, ciMtAmaNI ajIta nidAna. 12 jAMpaDA pola jUhAraNa koDa, zAMtinAtha namuM kara joDa; rAjA metAnI pola udAra, doya deharAM sukhadAtAra. 13 kuMthunAtha AdIzvara tAra, bIjo tAraka nahI saMsAra; caMga polameM nema suraMga, mukhadekhaNa amaneM umaMga. 14 golavADanI pola samAja, jinarAja mahAvIra mahArAja; pura sAraMga taliyA jANa, prabhu pArasa abhinava bhANa. 15 kAmezvara pola nihAla, jina saMbhavanAtha saMbhAli; vAgezvarI pola vikhyAta, AdIzvara tribhuvanatAta. 16 cADAceDyAnI pola pradhAna, nAtha saMbhava caMdra samAna; pola nAmeM sAvalA pAsa, vIra zAMti namo ullAsa. 17 jinavaMdana lAbha apAra, bole gaNadhara sUtra majhAra; jina vaMde thai ujamAla, bhava trIjeM vare zivamAla. 18 dohA caMdrakiraNa sama zobhato, caMdraprabhu jasa nAma; dhana piMpalI poleM sadA, ati uttama jinadhAma. 1 DhAlanI poleM vaMdanA, munisuvrata mahArAya; tuma padavaMdana bhavi laheM, tIrthaMkarapada prAya. 2 jamAlapuranA pAsajI, kIje para-upagAra; goDi joDi tuma taNI, suNi nahi saMsAra. 3 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha DhAla 2 : eka divase re zeTha suvrata poso kare - e dezI pola mAMDavIjI te mAMhe polAM ghaNI, kAkA baliyAnI suvidhi taNI pratimA suNI; hari kisanAjI pola seThanI ati bhalI, para-upagArIjI zAMti nirakho raMgarali. raMgarali jina pAsa pekho, sahasra nAtha phaNAvali, pola trIjI sametazikhare, jotAM jina kamalAmali [kamalAvali], suradAsa susAra zreSThI pola tehanA nAmanI, Adi jinane nirakha sajanI kAMti ghanameM dAmanI. 1 jina vimala re lAlabhAInI polameM, nAga bhudhara re zAMti jina raMgarolameM; coka mANaka re mahurta pola vizAla che, jina zItala re tribhuvananAtha dayAla che. dayAla dITho ajita jinavara pola lUhAra taNI suNI, rUpa suracaMda pola pratimA, vAsupUjya sohAmaNI; tIrthasvAmi vimala nAmi dAinI khaDakI sadA, pola ghAMcI nAtha saMbhava sAtha dAyaka ziva mudA. 2 jina saMbhava re kSetrapAlanA vAsameM, gati chedI re nAtha malyA sukha-rAsameM; bheTI sumati re muko manano Amalo, cyAra deharA re pola phatAsAnI sAMbhalo. sAMbhalI bhAve sujANa cetana vAsapUjya virAjatA, zreyAMsa jinavara jagata Izvara sajala jaladhara gAjatA; vIra moTo dhIra mahImeM caitya cotho mana dharo, sumati-ramaNI svAda levA bhavika sevA nita karo. 3 nemi jinavara re brahmacArIziraseharo, pola TIbala re dITho abhinava deharo; pola hAje re chAje nava zAsanapati, pola mAMhi re zAMtinAthanI zubha mati, Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnavijayakRta amadAvAda tIrthamALA zubha mati sevo caMdra zAMti je bhaNI graMthe vidhi, nAMma polanuM rAma maMdira mahAvIra mahimAnidhi; eha poleM bhavika nirakho zrI supArasa dinamaNI, pIparaDInI pola mAMhi sumati jina zobhA ghaNI. 4 pAsAnI re poleM RSabha divAkarU, dujA jinavara re dharma anaMta guNAkarU; kUve khAre re pole saMbhava jina tapeM, lAMbezvara re be jina yogIzvara japeM. jape yogI sahasraphaNanA sAvalA suhAmaNA, nAma samaro bhavika bhAve pAsa prabhu raliyAmaNA; dosIvADeM doya deharAM nAtha sakala guNAkarA, pArzva bhAvA jagata cAvA svAmi zrI sImaMdharA. 5 vADe kusame re zAMti jina pratapeM ati, mAravADi re khaDakI mAMhe jinapati, deva dujA re nita samare suranarapati, pola sArI re koThArInI zubha mati, zubha mati suNajyo teha mAhiM pola vAghaNa paragaDI, jagatavallabhanAtha samarUM kema visarUM Ika ghaDI; teha pADe caitya sArAM SaTa taNI saMkhyA suNo, AdIzvara ne ajita svAmi doya zAMti jina bhaNo. 6 ciMtAmaNI re pArasa AsA purato, cUrato; vIra vaMdo re saMkaTa saMghanAM pola caumukha re kalikuMDa nAme pAsa che, vali zAMti re dinakara jema prakAza che. prakAza prabhuno pola nagInA Adi jinavarano suNyo, sAhapura meM nAtha saMbhava bhaktibhAveM saMthuNyo; paMcabhAInI pola rUDI caitya be jina rAjatA, Adi zAMtideva dekhI deva dujA lAjatA. 7 duhA Isala pArasanAthanA, guNagaNamaNI gaMbhIra; pUjI kIkA polameM, bhavajala taravA dhIra. 1 243 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha bhAveM nirakhaM harakhameM, saMbhava prabhu dIdAra; se vADe nita namuM, nAtha hIyAno hAra. 2 daravAjeM dilli taNeM, vADI zeThaneM nAma; kadhI tiratha thApanA, zivamAraga-vizarAma. 3 divAkara prabhu dIpatA, dharmanAtha abhidhAna; ora na araja hajUramAM, mujaro lIjyo mAna. 4 DhAla 3 : hIve avasara jANI kare saMlekhaNa sAra e dezI sahu caitya namIneM vaMdo gurU guNavaMta, sadbuddhi sAtheM anubhavasukha vilasaMta; parisahane sahavA daMtI jima raNadhIra, zrutarayaNe bharIyA dariyA jima gaMbhIra. 1 durguNane TAle, pAle zuddhAcAra, jala upazama jhIli vimala kare avatAra; mahA jaMgI jItyo kAma - subhaTa niradhAra, navakalpI karatA uttama Apa vihAra. 2 sahu AgamajJAyaka nyAya taNo bhaMDAra, vyAkaraNa praphullita karatA zabdavicAra; koza nATaka vaktA sAhitya ne vali chaMda, rAyasabhAmAM jaine kare kutIrthInikaMda. 3 TIkA avacUrI niryuktinA jANa, cUrNI bhASyAzayadyotaka abhinava bhANa; SaT zAstrane jANe, tANe nahI lavaleza, vIsa varasa pramANe vihare sagale deza. 4 sahu dezanA saMghane upajAve paratIta, rUci padane dharavA rahe Apa atIta; zuddha cAritra dharatA vItyA varasa duvIsa, prAya tehane Ape AcArija gaNa - Isa. 5 paDirUvAdika sahu upadezamAlA vyakta, SatrizaMta guNagaNa sUripadanA yuktaH pada dharavAe vidhi vizeSAvazyaka vIja, yadi zivasukha-arthI gurU ehavAneM dhIja. 6 sAdhu ne zrAvaka paMDita jehanAM nAma, vali gachanA svAmi lije tasa pariNAma; dezakAla saMbhAli zuddha kare upadeza, laukika lokottara bAdhaka nahI lavaleza. 7 tasa AMNA dhIro je kahe te ThIka, upadezapadAdika SoDaza sameta hatIka; gItAratha Ape pIjyo viSa te Apa, amRte Ape agItAratha chApa. tasa amRta chaMDo nIrNIta eka asAra, gacchAcAra - payanne jovo e adhikAra; paDikkamaNA avasara athavA bIjI vAra, aDhAijjo su kIje sutroccAra . 9 ete do ciu de [ di]zanA aNagAra, sadagurUne abhAve vaMdana eha prakAra; mUDha matsaradhArI akSaro navi bodha, jagajodhA thaine kare paraMpara zodha. 10 kAyaklezane karatA dharatA melo veza, manamAnyuM bole kara Agama-uddeza; jinazAsana Dole boLe jaladhi majhAra, trikayoge karajyo ehavAno parihAra. 11 te Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnavijayakRta amadAvAda tIrthamALA 245 anuSThAna karaMtA karavA para apamAna, mAMjAra taNI pari kriyAno tophAMna; krodhI ne kapaTI laMpaTI rasanA jeha, chala hera kahINA kugurU kahAve teha. 12 je sAdhu thaine kare kuzIlAcAra, pada tehane karatAM vidhi vaMdanavyavahAra; jiNa-ANA virAdhe kare anaMta saMsAra, mahAvIra payaMpe mahAnizItha majhAra. 13 doSa uttara dekhI rAkho samapariNAma, zuddha dharma suNAve ehi ja uttama kAja; mala mAMhi motI levAno nahi doSa, upadeza suNIne dharajyo mana saMtoSa. 14 dohA kAmabhoga melA ache, Arta raudranAM bIja; dhanya jana ehathI osaryA, pragaTyA jasa bodhabIja. 1 rUpavijaya vidyAnidhi, vimala udyota su saMta; vIravijaya vacanAvali, thayA thavIra guNavaMta; 2 zeTha haThisiMgha sAMbhare, jehanA guNa abhirAma; visAryA navi vIsare, sajjana jananA nAma. 3 kAma-kalaNa bujhA[DA] nahi, tina samaya aNagAra; zrAvaka ne vali zrAvikA, vaMdo vAra hajAra. 4 DhAla 4 : have zrIpAlakumAra - e dezI tapagacchano sulatAna siMha sUrIzvara jaga jayojI; satyavijaya abhidhAna, ziSya vibhUSaNa tasa thayojI. 1 kIdho dharma-uddhAra, saMvegI-nabha-dinamaNIjI; kapUravijaya paTTadhAra, ujjvala kamalA tasa taNIjI. 2 padakaja-madhukararUpa, kSamAvijaya guNa-AgalAjI; jinavijaya jinarUpa, pATe tehanI niramalAjI. 3 vRddhivijaya paMnyAsa, haMsavijaya gurU guNanidhijI; mohanavijaya pAsa, ArAdhananI bahu vidhijI. 4 tehanA ziSya pradhAna, amRtavijaya sohAmaNAjI; zItala caMdra samAna, atizaya guNagaNanA maNAjI. 5 pAlIpurane pAsa, hAtha pratiSThA sAMbhalIjI; jhAjho prabhuno ujAsa, jina jotAM mati ati bhalIjI. 6 kAjala kezara jAta, nayaNe jaine nihAlajojI; ehavA tasa avadAta, guNa gIrUA saMbhAlajojI. 7 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha bahulA jaina prAsAda, tasa upadeze nIpanAjI; dIThAM adhika AlhAda, iMdraloke gurU upanAjI. 8 taraNItulya prakAza, gaNadhara goyama jehavAjI; tasa pada adhika ullAsa, tejavijaya guNI tehavAjI. 9 tapagaNa havaNAM adhipa, devendrasUri pekhajojI; kijo avaguNa tyAga, kevala guNane dekhajojI. 10 amadAvAda acaMbha, zeTha hemAbhAi mahAguNIjI; suNII zAsanathaMbha, zeTha hIye karUNA ghaNIjI. 11 sAdhu samatAvaMta, guNavaMtI gurUNI ghaNIjI; naranArI dhanavaMta, khAMNa ratananI ihAM suNIjI. 12 ogaNIseM ne bAra sAra comAso seharamAMjI; muja siddhacakra ArAdha, pAra utAre laheramAMjI. 13 zukalAzvina majhAra, navapada olI ujalIjI, AThama dina guruvAra, vANI gurU gaMgAjalIjI. 14 zitala jina guNamAla, caMdrakalA gagane TalIjI; e bhaNI cyAre DhAla, mananI AzA ama phalIjI. 15 tejavijaya jayakAra, zAMtivijaya samatA ghaNIjI; upagArI avatAra, balihArI tasa pada taNIjI. 16 tasa padakiMkara mAna, ratnavijaya muni ziva bhaNIjI; tIrathamAlA nAma, kIdhI racanA jina taNIjI. 17 alIkoccAraNa pApa, micchAmi dukkaDa mo bhaNIjI; kIjo avaguNa mApha, lIjo sajjana guNamaNIjI. 18 [jainayuga, bhAdrapada 1985-kArataka 1986, pR.78-81] Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 zAMtikuzalakRta goDI pArzvatIrthamALA ('goDI pArzva tIrthamAlA' mArA hastalikhita pustakonI zodhanA cAlu prayAsamAM hAtha lAgI te utArI lIdhI che. A kRtimAM goDI pArzvanAthanAM maMdiro kayA-kayA gAmamAM Avela che teno nAmollekha cha, tenI racanA saM.1667nI che. tenA kartA zAMtikuzala che. temanI anya racanAo saMbaMdhe juo mAro jaina gUrjara kavio, bhAga 1, naM 219 pR.471 ane bhAga 3 ke je thoDA samayamA prakaTa thanAra che tenuM pR.944. temanA gurunu nAma vinayakuzala che. pote tapAgacchanA che ne A kRti tapAgacchanA vijayasenasUrinA rAjyamA racelI che. temanA hastAkSaramAM temanI saM.1667nA mahA zuda 2ne dine jAloramAM AraMbhela ane jasolAmA pUrNa karela 'aMjanA satIno rAsa'nI saM.1668 vaizAkha zudi 10 gurune dine lakhela prata amadAvAdanA vIravijayajInA upAzrayamA che.) [zAMtikuzalanI anya eka kRti saM.1677nI maLe che. juo jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti bhA.3 pR.134-35 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.432-33. A tIrthamALA 'prAcIna tIrthamALA saMgraha' mAM pR.198-200 para chapAyelI che. - saMpA.] zAradanAma sohAmaNo, mani ANi ho avihaDa raMga, pAsa taNo mahimA kahuM, jasa kIrati ho jima gAje gaMga. 1 goDI parato pUrave. ciMtAmaNi ho tuM lIlavilAsa; aMtarIka moreM maneM, varakANe ho tuM sohe pAsa. 2 __ goDI parato pUrave. (e AMkaNI) alavari rAvaNa rAjio, jIrAvala ho tuM jAge deva; kalijuga pAsa saMkhesaro, balAjaIM ho torI kIje seva. 3 goDI. coravADa magasI jayo, deva pATaNa ho DokarIo pAsa; dAdo navakhaMDa jANIe, pAsa phalavardhI ho rAyarANo dAsa. 4 goDI. paMcAsara mahimaMDale, bhali bhAbho nAriMgo nAma; navapallava koko kahyo, ajhAraiM ho tuM beTho ThAma. 5 goDI. loDaNa tavarI jANIiM, Utha[kha]maNo ho mahimAbhaMDAra; sirohIiM trevIsamo, kukaDesara ho sevaka-AdhAra. 6 goDI. thaMbhaNa pAsa traMbAvatI, nAkoDeM ho tuM ghRtakallola; sahasaphaNo ne sAMmalo, pAsa paragaTa ho tuM kuMkamarola. 7 goDI. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha vAsa. 9 goDI. hoI. 10 goDI. cArUpeM ArAsaNeM, gaMgANI (ghaMghANI) ho baMdu nisadIsa; bhInamAla UjeNIiM, nIvAjaI ho jAMNyo jagadIsa 8 goDI 0 salakhaNapura svAmI jayo, tuM muMjapara ho jhoTiMgo pAsa; mahamadAvAda manoharU, kaMboII ho taI kIdho bhIDabhaMjaNa bhalaI sAMbhalyo, karaheDaIM ho nAgendre joI; jesalamere tuM jayo, amIjhara ho maMDovara sAdaDIIM mAdo vasyo, kalikuDeM ho sojhita pariNAma; pAlavihAraiM Agare, cANasameM ho behaDa kApaDavANija koraTaI, hamIrapura ho chAche [che cha] lIi kAcholIi, maiMsANe ho kaDI AhADe AbUi, setuMje ho vijhaivai rAdhanapurI, vaDAlI tuM bharUaci tuM IDare, tuM delavADeM vaDodareM, vIsalanagare vAlaho, abhirAma. 11 goDI 0 piMpADe pAsa; meDataI nivAsa. 12 goDI 0 vaMdu gIranAri; sAMDere sAra. 13 goDI 0 bUADeM ho tUMhi ja guNakhAMNi; DuMgarapura ho gaMdhAri bhoI ho beThA vakhAMNi 14 goDI 0 jinarAji; vADaja celaNa pAsa ji, velAula ho baDalI siratAja. 15 goDI 0 mana jAI. 16 goDI. pIrojAbAda; daI sAda. 17 goDI 0 mahura pAse ce [ve ] II valI ahIchatre ho aNAdho rAya [ANI dhurAya ]; nAgapuraI bIbIpuraI, naDulAI ho DhIlI gADarIyo mAMDavagaDhaI, tUM jAvara ho kuMbhalameraI gAjIo, rANakapura ho samaryo tUM nADole mAMDIyo, siddhapuraI ho tUM dIva majhArI; citrakuTa caMdrAvatI, asAula ho vAMsavAlai pAsa 18 goDI0 marahaTTa mathurA jAMNiI, vAMNArasI ho tUM pAsa jiNaMda; tUM samIANeM sAMbhalyo, ajAraI ho tuM seve IMda. 19 goDI 0 ekaso AThe AgalA, nAmeM karI ho thuNIyA jinarAja; Arata TalI Amaya gayo, AsyA phalI ho mArA mananI Aja 20 goDI0 pAsa prabhAve paragaDo, mahimAnidhi ho tuM devadayAla; ekamanAM je olage te, pAmaI ho lacchI visAla. 21 goDI 0 tUM maIvAsI ujalo, tiM mAMDi bhavanA bhAjaI AmalA, tUjha Agala moTI ho nAceM 248 jAtra; pAtra. 22 goDI0 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtikuzalakRta goDI pArzvatIrthamALA 249 ochasa[uvasa] vAseM tUM vasyo, vANArasI ho rANI vAmA mAta; azvasenakulacaMdalo, mUjha vAlo ho trijagati khyAta. 23 goDI0 chatra dharaI cAMmara Dhalai, ThakurAi ho trIgaDaiM jinabhANa; bhAmaMDala tejaI tapaI, tujha darisaNa ho vAMchai dIvANa. 24 goDI. bhairava ditya divAlIyA[devAlIyA], jAraka jogaNi ho DAyaNi vikarAla; bhUta na mAge bhairavo, tUM samaratha ho goDi rakhavAla. 25 goDI. tUM marUdharano pAtasyA, ekalamalla ho tUM dhImaDadhIMga: bAri na rAkhaI bAraNA, tujha sAmA ho koI na karaI siMga. 26 goDI0 thala thala ThAvo ThAkuro, ceDA-ceTaka ho tUM kADhaI sAri[Di?]; roga haNaiM rogI taNAM, tuM beTo ho vanavADijhADi. 27 goDI. tarakasa bhIDI gAtaDI, kara jhAlI ho teM lAla kabAMNa; nIlaDe ghoDeM tuM caDhaI, phojaphojAM ho phereM kekANa. 28 goDI. navanava rUpaI tuM rame, aDavaDiyAM ho tuhi ja de hAtha; saMgha taNI sAnidhi karaI, volAvaI ho tuM meleM sAtha. 29 goDI. alakha niraMjana tUM lakhaI, atulIbala hoiM tuM bhUtala bhANa; zAMtikuzala iMma vInavaI, tuM ThAkura ho sAhiba sulatANa. 30 goDI. tapagacha-tilaka taDovaDe, pAya praNamI ho vijayasenasUrIsa; saMvata sola satasaThe. vInavIyo ho goDi jagadIsa. 31 goDI0 kalaza trevIsamo jinarAja jANI hiiM ANI vAsanA, nara amara nArI sevA sArI gAIiM guNa pAsanAM; vinayakuzalagurU-caraNasevaka goDI nAmaI gahagahyo, kalikAla mAMhi pAsa paragaTTa seva karatAM sukha lahyo. -- iti zrI goDI pArzvanAtha tIrthamAlA samApta. [jaina satyaprakAza, jUna 1940, pR.366-68] Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 meghAkRta tIrthamALA (saMvata paMdaramuM zataka.) [meghA/mehAkRta 'navasArI stavana' tathA 'rANapura stavana' (ra.saM.1499) maLe che, te kavinI ja A racanA jaNAya che. kavi vize vizeSa mAhitI prApya nathI. juo jaina gUrjara kavio bhA.1, pR.64-65 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1, pR.323. kRti 'prAcIna tIrthamALA saMgraha bhA.1'mAM chapAyelI che. ahIM pAThazuddhi temaja pAThAMtaranI noMdhamAM eno lAbha lIdho che. - saMpA.] zeja-sAmI risaha jiNaMda, pApa taNI ummUle kaMda; pUjyA zivasukha saMpati dIi, tUThaiM Apa kanhe prabhu lIi. 1 jaga-ciMtAmaNi tribhuvana-dhaNI, pUja karisu risahesara taNI; nAmi tumhAre mana-ulaTe, pApapaDala sahu pagiDA baTe. 2 soraThadesamaMDaNa girinAra, tasu siri sAmI nemikumAra; tajI rAja, rAjamatI nAri, neminAtha bAlaka brahmacAri. 3 tIratha aSThApada maMDANa, kaMcaNa maNi vara biMba vakhANi; nAmi pramANi cauvIsa jiNaMda, tIratha thApiuM bharaha nariMda. 4 bharUacha nayara bhalaM maMDANa, munisuvrata pUjeM mana-rUlI; jAtIsamari kuMarI rAya taNI, samalI thakIi khATakIi haNI. 5 munivara sumati suNo navakAra, tatakhiNi pAmiu mokhadUAra; rAjasiddhi sukha lAdhA ghaNAM, e phala suNo navakAraha taNAM. 6 sopAre zrI jIvatasAmi, saMkaTa bhAje tehane nAmi; kokaNa kalahattha nai malabAra, sopAre zrI nAbhimalhAra. 7 thaMbhanayara hiva tIratha bhaNu, sakala sAmi . zrI che thaMbhaNu; dhanadatta taNAM pravahaNa je hatAM, samudra mAhi rAkhiyAM buDatAM. 8 dhanadatta sAha sapanaMtara lahe, sAsaNa taNI deva Ima kahe; trevIsamo deva mani ghare, kusalakhemi puhatAM pravahaNa ghare. 9 maMgalora hutAM sAMcariyAM, khaMbhanayari sopAre phariyAM, .. pUjyA sakala sAmi thAMbhaNAM, ajI manoratha che ghaNAM. 10 jANuM soraTha desa jAie, ghoghe pAsadeva vadhAie; caMdraprabha pATaNi devake, karo sAra sAmI sevake. 11 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 meghAkRta tIrthamALA vIramagAma nayara pATarI, jhAlAvADi ja pUjA karI; dhaMdhule dhavalaka majhAri, harakhi pUja mAMDe naranAri. 12 narasamudra pATaNa vara namuM, nagara mAhi savahuM mUlagu; paMcAsaro pAsa tihAM valI bhalo, AsaseNa-rAyAM-kulatilo. 13 karo prasAda sAmaNi sarasati, nagara mAhi dhuri karaNAvatI; vinaya viveka desi daMDAhi, karisu pUja mahisANA mAhi. 14 vIsalanayara dharma ahiThANa, pAsa-bhuvaNi nitu kare praNAma; vItarAga-calaNe lAgIe, sAmi kanhe mugati mAgIe. 15 vaDuM nagara zejeja talahaTI, kAli bhAve parvata gayA ghaTI; RSabhadeva sAmIno ThANa, vaDuM nayara ANaMdapura mANi. 16 sidhapura vaDalI vaDagAma, ANaMde jiNa karUM praNAma; hAthIdare gAma mahigAla[gAmi higAli], jiNa huM pUja maMDaM triNi kAla. 17 Adi nagara pAlhaNapura valI, pAsa jiNaMda mana-rUlI; pAlhaNa roga aMgi saMkramA, pArasanAtha helAM nIgamAM. 18 caurAsI sIkari dhari sAha, pAsabhavaNi nitu kare ucchAha, solA kosIsAM sonA taNAM, bIjAM jiNaha bhuvaNa ati ghaNAM. 19 sItApura ane surata[naya]re, mAlavaNa mAhi pUjA kare; dhANadhAra mAhi tIratha aneka, karisu pUja natu navI viveka. 20 iDaragaDhi risahesara bhalo, nAbhirAya marUdevI taNau; AsI pUrava lakSa kIdhu rAja, saMjama lei prabhu kio kAja. 21 tAraNagaDhi ajia jiNaMda, harakhyaI thApyA kumara nariMda; caudase cauMAla bhuvaNi, avari rAya jAmali tu kavaNa. 22 posIne che pAMca prasAda, suragiri-su te mAMDe bAda; caMdana kusuma dhUpa dhuri dharo, jiNavara pUja nitu karo. 23 tIratha ArAsaNa maMDANa, tihAM rUpAM sonAnI khANa; sAta dhAtu kahI jUjUi, tAMbA tarUAnI tuI [chai kui]. 24 Adi nemi loDaNa tihAM dhaNI, saMti vIra pUnuM natu bhAvi; sarala tarala vanasapati ghaNI, vighana sarve TAle aMbAvi. 25 nagara caDAuli guNa ghaNA, bhuvaNa aDhAra che jiNa taNAM; caurAsI cahuTe hiva phirau, ThAmi ThAmi dIse bhuharUM. 26 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha mUlanAyaka zrI nAbhimalhAra, jiNa dIThe mani harakha apAra; kare pUja zrAvaka mani hasI, nagara caDAuli laMkA jasI. 27 Auli taDitolI prAsAda, e bihuM thAnaki deva yugAdi, trisalAdevi-kuari dhari dhIra, mUMDathale pUje mahAvIra. 28 uMbaraNI laga bANArasI, tehanI vAta kahuM hiva kasI; UMbaraNI arabuda talahaTI, prAsAda karAvio saMghe haThI. 29 gharadevale biMba , ghaNAM, liUM nAma savihaM teha taNAM; kArUlI zrI saMti jiNaMda, AMbathale AdIsara vaMdI. 30 kAsadhe arabada talahaTI, Adi nemi pUjauM pAya laTI; uNa delANAM be che gAma, caMdraprabha sAmi lauM nAma. 31 DIDalodri saMtIsara namuM, trIselI jiNa trevIsamo; bhArIje zrI deva yugAdi, toDaMgI mahAvIra prAsAda. 32 bhImANe zrI suvrata namuM, tIrthaMkara mAhe vIsamo; arabada tIratha yAtrA taNuM, UmAho che hIyaDe ghaNo. 33 prathama tIthaMkara zrI yugAdi / calaNe sara nAmIa; tumha sAthe amha mugati Api, sevaka kahaIM sAmIya. nAbhirAyakuli maMDaNo e, arabadagiri-avatAra; vimala maMtrIsara thApio, niramAlaDI e, dIThe harikha apAra. 34 sUto jAgio vimalazAha nisi huuM vihANuM, pahutA sahagura pAsi sAmi sapanu eka jANuM; meM deula dIdhI dhajA, kuMjara sAho kAna, gurU Agala saparnu kahuM, niramA. dITho vimala pradhAna. 35 teM daMDI , sara[savi] gAma desa bhUpati bhUpAla, teM dUhaviyAM tiryaMca Dhora astrI ne bAla, AloaNa ApuM kisI, na lahu saMkha [na] pAra. siri arabudagiri upari, nira0 thApi-na jaina vihAra. 36 gurU upadeze vimalazAha mani kare vicAro; abhaMga tIratha arabada bhalau vecisU bhaMDAro; RSabhadeva mana mAMhi dhare mani samare aMbAvi; zrAvakane dravya saMpaje, niramA. vecai sayala sahAvi[sarala bhAvi]. 37 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meghAkRta tIrthamALA daMDanAyaka vimalazAha, tIratha thira thApiya, bharaDA kanhe aMbAi AvI kahuM, thAnaki zrI mAtA taNe, niramA0 mAMDe i bhUmi garatha ghaNo ApIa; aDaka [aDappa] apAra; thApi na jaina vihAra. 38 pUraNI. 40 mahurata lo, ma lAo vAra; badare-suM karajo vimala nakhAvyA ANI vimalazAha e gADhI rUpA taNA, ghaNA; haThI. 41 pahilA teDAvyA sUtradhAra, rAMga khaNAvo deula ke sonA ke sutradhAra joI kasavaTI, tilaka vadhAvo vimalaha zAha, jiNasAsaNi jiNi kiu uchAha; tIrathanI kIdhI thApanA, nAThA subhaTa saveM pApanA. 42 ThavaNi digavijaya karI zrI vimala ghari AvIo, gurU taNe vacane prAsAda maMDAviyo; mokalyA jaNa ghaNA khANi ArAsaNi, rUpamaya thaMbha tumhe kADhijyo tihAM khaNI. 43 pATa thAMbhA sirAM ghATa deula taNAM, khAMNi tIreM rahI ghaDijyo ati ghaNAM; [ joriyA rahakala vRSabha kUliri carai, devi aMbAi vinai sadA nevaja karai. 44 vATa rahakala tINI gAma vAsiyAM ghaNAM, ] pUravi cItaviuM sAra savahaM taNAM; nayara caMdrAvatI ghATa Avi ghaDiu, pAja ArAsaNa taNI vegi Upari caDiu. 45 pUriyAM bhiDabhalAM [ bhiDalAM] pITha bAMdhAM ghaNAM, nIpano gabhAro vimalavasahI taNo. 46 ThavaNi zrI taNI, 253 kSetrapAla mani kasamasa kare, mUM Agali kuNa deula kare, ghaNAM dIha dAkhi na sAMsahiMuM, aMbAi Agali jaI kahiuM. 47 aMbAI kahe khetAvIra, jeNi jItA che rAya hamIra, devi aMbAvi vase eha khave, eha-siuM prANa ma mAMDe bhave. 48 bAMbhaNIo rAya arabuda lIuM, roma nayara pUrava disi lIu, iNi jItA che bAra suratANa, koi na mAMDe eha-suM prANa. 49 e vara Ape devi aMbAvi, e bali bAkula desiI bhAvi, vinaya karIne nevaja mAgi, eha vaNiga che ehavA lAgi. 50 khetala vIra ma hui AkalA. tumha divarAvasu bAkulA, talapaTa tela raMdhAvyA caNA, khetalane divarAviyA ghaNA. 51 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha TAlo bhUtapretano lAga, vimala manAvio vAlI nAga, dIha bicyAre iMDuM ghaDiuM, tatikhiNa deula Upari caDiuM. 52 mana mAhi harakho vimala apAra, dAdo pragaTa hUo maDha mAMhi, aMbAi AvI ima kahiuM, biMba hatuM te thAnaka kariuM. 53 mana mAhi harakho vimala apAra, tatakhiNi teDAvyA sUtradhAra, ghaDo ghATa hiva deula taNo, muhi mAgiu garatha lo ghaNo 54 ghaDo ghATa, maMDo koraNI, eka eka pAhi ati ghaNI, hasatamukha thAMbhe pUtalI, kutiga kare rUpa te valI. 55 arabuda tIratha giri kavilAsa, jiNi thAnaki jiNa pUjo Asa, guphA mAhi dAdo pariThavio [ dhuri Thavio], vimala maMtri, sapani Aviu 56 karo prAsAda, TAlo savi alI, vimala maMtrisara pUgI rUlI, nemibhuvani jasu rUlIAMmaNuM, vastupAla vita vece ghaNuM. 57 ArAsaNa ANa pASANa, nemibhuvana jisiuM iMdravimAna, pItala ura siri risaha jiNaMda, jiNi dIThe mani huI ANaMda. 58 jAI veli sevaMtrI leyAM, pUjyAM huyAM pApa save gayAM, jimaNi pAse che deharAM, te maMDAvyAM khamaNA taNAM, tiNaI biMba bisAriyAM ghaNAM, te kahIe savi khamaNA taNAM. 59 vastu tiratha thApia tIratha thApi, aMbha gaiNe ThAmi, siri arabuda giri upare, vimala maMtri AghATa ropiya, bAra pAja vahatI karI, Avai saMgha apAra, aMbAI sAnidhi kare, Avio gaDha giranAra 60 ghaNI vAta- arabadanI bhalI, hiva jAsiu amhi jIrAulI, pragaTa pAsa kharo ati bhalo, sakala sAmi zrI jIrAulo. 61 sadA saMgha AveM ati ghaNA, pratyA pUre savahuM taNA, bhAMje bhIDa, roga savi game, jIrAule pAsa iNeM same. 62 maDADI sAThiM vaDagAma, sAcoro zrI vIra praNAma, kAkara tharAudra jiNa vIsa, ratanapUri pUjauM nisidIsa. 63 jAuM bhaTANe vIjU, prAsAde pUjauM jUjue, sIrohaDI sakala zrI pAsa, manaha taNI pUre je Asa. 64 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meghAkRta tIrthamALA 255 siri [ri]diri velAMgarIya vicAra, surahADe [khurahADa] pUjauMtriNi kAla, arabuda goDi Adi aMhacare[ahicare], karima paja jiNavara Tokare. 65 zrI jAlora nayara bhInamAla, eka vipra vihuM naMdi vicAli, niu sahasa vANiganAM ghaNAM, paMcatAlIsa sahasa vipraha taNAM. 66 sAlAM tAlAM ne deharAM, prAsAde jiNa pUjA karAM, munivara sahasa eka posAla, Adinagara ehaveM bhInamAla. 67 uDu lAsa ane koraTuM, rANiga gAma mAhi talahaTalaM, kAladharI gAma gohalI, sAmI mugati daI sohalI. 68 AdinAtha avadAta aneka, sIroharI natu navI viveka, loTANa nANe nAMdII, nItoDe jiNavara vAMdIe. 69 koDIdare saMti lauM nAma, ajAharI gaDhi vIrapura gAma, jhADAlI zrI saMti jiNaMda, pApa taNAM ummUlai kaMda. 70 pIDaravADe siri varddhamAna, praha UThIne karUM praNAma, sakala sAmi zrI baMbhaNavADi, ekalamala kahane nahI pADi. 71 vAgaDa[vagaDA] mAhi thako lii bhoga, khaNa vacana TAle savi roga, vIravADe ika dharmavicAra, nANe trisalAdevi-malhAra. 72 jAi sIbere sIMdhale, mAlhaNasu mAhi pUjA bhale, jAI vela caMpaka rUaDI, pAdrADe pUjeM mauDI. 73 sakala sAmi sAnidhya kare, AvyA loka saraNa Ugare, vIsalapura vAlhI uMdiri, bAlIsA mAhi pUjA karI. 74 tIratha taNo na jANuM pAra, jAkhore jiNa karUM juhAra, baheDuM hAthaMDI gAma, siNavADe jiNa karUM praNAma. 75 muMDADe mAdaDI sanAtha, varakANe zrI pArzvanAtha, jAuM hiva desa sAtase, nADolAI mana ullase. 76 jiNaha pUja tihAM nitu savihANa, AsalakoTi mAMhi maMDANa, tIratha saMkhyA karUM mevADi, te puNa nahI amhAri pADi. 77 delavADuM nAgadraha citroDa, AhaDa karaheDu vadhaNora, jAuMra majAudra sAdaDI, jiNavara nAma na mukuM ghaDI. 78 hajI tIratha ghaNAM che bhalAM, meM dIThAM kahiyAM tetalAM, kaIlavADe karaheDe pAsa, manaha taNI je pUre Asa. 79 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha kuMbhamera risahesara deva, arabuda thakA AvyA heva, arabuda thakA hiva UtarI, valAzRMgi rahiyA ghara karI. 80 kuMbhakarNa sapanaMtara diuM, tu viMdhyAcala giri Aviu, durga koTa rAya dIuM nAma, kuMbhamera giri visamuM ThAma. 81 varNa chatrIsa nahI kA[ko] maNA, AvyA loka cihu disi taNA, kare bhagati risahesara taNI, vighana save jAiM tihAM ThalI. 82 vyavahArIyA taNI gajaghaTA, sAta sahasa kIdhA ekaTA, ghaNA bola bolyA guNavaMta, nAgorU ANo hanumaMta. 83 sojita thiko viNAyaga lio, kaIlavADI polii mAMDIo, nAgorU ANio hanumaMta, rANapura pole mAMDIo. 84 sojhati sAmI ane phalavRddhi, pAsa jiNesara Ape buddhi, mAya tAya ThAkura tihAM dhaNI, pAlA valA rANagapura bhaNI. 85 nagara rANapura sAta prAsAda, ekaeka-siuM mAMDe vAda, dhajAdaMDa dIse girivale, isiuM tIratha nahI sUrija tale. 86 pAyo purisa sAta teha taNo, thaDAbaMdhi dravya lAgo ghaNo, bArasAkha toraNa pUtalI, ghaNo dravya lAgo tihAM valI. 87 dhana jIvio dharaNiga tumha taNo, dhana veciuM caumukhi ApaNuM, valAzRMgi ropAvIA ghATa, puNya taNI vahatI kIdhI vATa, 88 pAMca tIrtha tihAM pAMca prAkAra, pAvApura ane vaibhAra, caMpA mathurA rAjagRhI, te thAnaka je dIse sahI. 89 ekaso vIsotara tIratha nAma, iNe bhaNe huI savihaM praNAma, zrAvaka mugati thakA alajyA, eha tavana bhaNajyo ho bhayA. 90 mehau kahe mugatirnu ThAma, sadA liuM tIrthaMkaranAma, tIrathamAlA bhaNo sAMbhalo, jAI pApa, ghaTa huI niramalo. 91 -- iti zrI tIrthamAlA samAptA. (pa.saM.4-13, jUnI prata, mo.seM.lA. muMbaI.) [jainayuga, kArataka-mAgazara 1983, pR.152-56] Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 khImAkRta caityapravADi stavana [A 'zatrujaya caityapravADI' ane 'jayaNA gIta' (saM.1535)nA kartA khImA (jaina gUrjara kavio bhA.1 pR.158-59) hoI zake. jaina gurjara kavio' mAM A kRti noMdhAyelI nathI, paNa 'gujarAtI sAhityakoza khaM.1'mAM noMdhAyelI che (pR.76). - saMpA.] pahilA praNamuM prathama nAtha, zrI Adi jiNesaraI, bIjA ajiya jiNaMda deva, vAMdu paramesarai. 1 e zrI saMbhava bhavasamudra, tihuNano utAraNaI, abhinaMdaNa naI sumatinAtha, duha-duragata-vAraNaM. 2 padamaprabhasiri supAsajiNaM, siri caMdappabha sAmi, pahi uThinai paNamasuM, jima huvai navaI nidhAna. vidhi-su vaMduM suvidhinAtha, sItala sukhadAyakaI, zrIAMsa nai vAsupUji, jIvana jagi dAyakai. 4 vaM, vimala anaMta dharama, e aciMta ciMtAmaNi, zAMtikaraNa zrI zAMti kuMthu, ara malli mugaTamaNi. 5 zrI manasuvrata vaMdasAM e, zrI nami nemakumAra, pAsa vIra nita praNamiya, jima huya harakha apAra. 6 tribhuvana mAMhiM je jaina prasAda, sAsatAM usAsatAM. te savi vaMdaM varatamAna, huM atIta aNAgatai. 7 zrI sImaMdhara viharamAna, tihAM vIsa tIthaMkaraI, aDhiAM dIpAM mAhi sAdhu, je mahA manIsara. 8 te savi vaMdu bhagati care[bhare], zrI jiNasAsaNa sAra, ahanasi je ArAhasiM, te tarasaI saMsAra. 9 zrI setrujaI siharasvAmi, vaMdu Ujalagire, aSTApada sametasikhiri, vaMdu nI(sa)dIsa re, ghoghe navakhaMDa kula pAsa, je jiNa jaga tAraI, jIvatasAmi jyugAdadeva vaMdu sopArai. 10 bharUaci vaMdu maNasuvae, thaMbhaNa para[vara] zrI pAsa, pATaNa zrI paMcAsarau, te pUrai prabhu Asa. 11 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha dahiudarau zrI saMtinAtha, duha-duriya-vihaMDaNau, navapallava juhArUM vIra, sAccauro-maMDaNau. 12 gauDI jIrAula pAsa, vaMdu varakANaI, phalavidhi rAvaNanau pratApa, sahUko jagi jANaI. 13 rAjagari vIbhAragire, vaMduM vIra jiNaMda, muhara pAsa svAmI namuM, pAmuM parimANaMda. 14 nalaNI vimAna samAna, rANapara vaMdu caumakhe, navapalava naI citrakoTa je jana divaM sikhya. 15 maMDava vaMdu zrI supAsa, magasI navasArI, vijAnagara iDara juSAri, vaDanagara juhAri. 16 ArAsaNi arabadasire, vaMdu vimalavihAri, nANai nai valI nAMdiya, jIvatasAmi juhAra. 17 zrI setruja samAni dala, deva dIThA loTANai, vaMdu baMbhaNavADa vIra, jiNavara je dyANai. 18 avara ja ke chaI ThAmi ThAmi, je savihuM jaNAle. sIrohI zrI Adi pramukha, vaMdu trihuM kAle. 19 Ima tIratha khImau bhaNaI, je vaMde ekacitti, te ajarAmara pada lahaI, prAmai sukha anaMta. 20 ji kiMya nAma titthaM sagge payAle mANase loe, jAiM jiNabiMbAi, tAi savvAiM vaMdAmi. 21 - iti zrI caityapravADi tavana stotraM. (eka hastalikhita pAnA parathI) [jainayuga, mahA-phAgaNa-caitra 1985, pR.252] Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 kavi depAlakRta samarA sAraMgano kaDakho (kavi depAle mAMgaroLanA sarovaranI pALe cAraNo pAse je jUnAM kaDakho - kavita sAMbhaLyAM te ahIM noMla che. te kavita karanArA ekanuM nAma zaMkaradAsa che. sAraMge mAMgaNa, cAraNa Adine puSkaLa bheTasogAta ApI jaNAya che. samaro ane sAraMga bane bhAIo hatA. moTo saMgha laI saM. 1371mAM siddhagiri tathA giranAranI jAtrA karI hatI. A kavi depAla vikrama soLamA saikAnI zarUAtamAM thayela che. juo amAro graMtha nAme jaina gUrjara kavio bhA. 1 pR.37thI 41. samarA sAraMga desalaharA hatA ane temanA vaMzajo desalaharA kahevAtA hatA. te vaMzajono Azrita te hato, nahIM ke samarA sAraMgano, kAraNake samarA sAraMga saM. 1371mAM thayA, jyAre depAla saM. 1501thI 1534 sudhImAM hayAta hato. bane vace lagabhaga so upara varSonuM aMtara che. A nAnI kRti ukta amArA graMthamAM noMdhAI nathI, kAraNake hamaNAM ja muni jazavijaya pAthI te prApta thaI. te aitihAsika hoI utArI atra mUkI che ane tema karavAmAM ukta munizrIno upakAra che. samarA sAraMga mATe vAMco paM. lAlacaMdano samarasiMha para lekha, jainayuga, varSa 1 pR. 102, 183, 255,403.) [ kavinA vizeSa paricaya mATe juo jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti bhA. 1, pR.130-47 tathA 476, temaja gujarAtI sAhityakoza khaM. 1, pR. 178-79 samarasiMha mATe juo jaina sAhityano saMkSipta itihAsa . ] atha samarA sAraMgano rAsa likhyate. duhA praNamI pAsa jiNaMdanA caraNakamala sukhakAra, sakala jaMtunA sukhakaraNa, jaina dharma jayakAra. 1 pAtasAhA mumuda jake dilIpata sulatAna, tAsa to vajIra ye khAna mulaka mahemAna. 2. pAtasAha potA thakI haya gaya ratha asavAra, vahala sUkhAsana pAlakhI chatra cAMmara le sAra 3 mahA suddha sAtama dine zubha murata le sAra, saMvata tera ikotare maliyo saMgha zrIkAra. 4 samarA sAraMga bhAva do sakala saMgha atipUra, cAlyA tIratha siddhagiri zubha bhAve bharapUra. 5 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha DhAla kaDakho samarA sAraMga zejeja bhaNI saMcarA, bharata anusAra tihAM dekhI bhUle, Apa asavAra aDhArase opate, sata saNaghArA gaja aTha hi jhUle. 1 pAkharA pavaMga potA taNA pAMcase, sahasana tAma sejavAla chAje. paMca lakha saMgha nara nArI pAlA pale, traNase vividha vAjiva vAje. 2 saMgha mukAma kare ekahI pAramAM, pAMcaseM munivara AhAra pAme, sahasa eka jaina jaka joDe jame, saMgha suThATha cale dharma pAme. 3 traNase yati gurUrAja tapagacha taNA, citta eka cIMtatAM raMga dIse, caturvidha saMgha kAja nIta dIjIye, vADa suta buddha vidyA dIsodIse. 4 maMda dalIpata dItA seja yAja, paMtha dana-rAta navakAra bole, mora sonA taNI thAla te ta suNI, sAthe paMca sera modaka tole. 5 ApahI Avato thIra karI thApato, vIzvamA vyApato dharmadhorI, baMdhI nava lAkha soraTha taNA lAvato, sAMmo malo sulatAMna gorI. 6 karI hakamata pharamAya chatrapatI taNA, Apa choDAvato sarva (ba)dhi, soha nIravAha samarA sAraMga kare, kADhIyA lIyA jama jagata vaMdI. 7 paMDIyA rAya choDAya nija rAja dIyo, soi senuMja girirAya pAMmI, dAMna nava lAkha lekheM kIyA luchaNA, dIThalA jAMma Adala sAmI. 8 duhA sAraMga @ sonaiyeNa sara uTho seTheja bhaNI, baMdIjaNa bApeNa pIu pIu kahetAM pAmIyo. 9 sAraMga tuM sAraMgadhara te bala caMpo paAla, ke dAlIdara dura kara, ke bala rAjA dekhADa. 10 sAraMga ke sulatAna, trIjo tu tole nahI, ke AdinAthanI AMNa, jo mukha jUlUM bolavA. 11 sAraMgasAha (pAtasAha), bIjA meM pAvalIyA / nadI to gaMgapravAha, bIjA se vAvalIyA. 12 DhAla kaDakho devagRha sikharabaddha dasa posAla heava, vAva kuMDhAsa khAsata moTA, bahola dharamasAla satrukAra visarAmaghara, sAtase sAha mIlyAM nAme moTA. 1 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavi pAlakRta samarA sAraMgano kaDakho toraNa cyAra eka eka savA koDanuM, rayaNajaDIta dhvajA sughaTa ghATe, soi seja giranAra Abu Ajane to, mokalA moTAM kA tIrtha mATe. 2 saMvata tera ekotare..... Aya setruje uddhAra kIno, koDa agiAra dhana kharacI zubha saMgha kiyo, lachavaMte lacha- lAho lIdho. 3 varasamAM traNa saMgha - pUjA race, sAMmIbhagata vAvara jame saMgha nItI, saMkaradAsa kahe sAraMga samarA taNI, kIrata kAMmanI vizva gAtI. 4 (DhAla) ame uddhAyA vAyAM ati ghaNuM uvAyAM, sAkhA sarakhI bheda na hui tyAM lage leMge lAhyAM. ama0 1 dUdha te dholo, chAsa paNa dholI, amAMNu mana kAcu, pItalIyA bota bolAyA, sAcale kIdhu sAcu. ama0 2 putrI amArI jhAmakajhuMmaka, asure lIdhI ulAlI, rAja kare samarAnA jAya, pratape koDa dIvAlI. ama0 3 desalaharA bharatesara bhaNIye, sejAharo savAu, mAlavI Ai bIchaha TAlavA, desa mAMne bhaleM Ayo. ama0 4 corAsI cAraNo AsIsa dIe, mAMgarola saranI pAje, teha taNA kathana sAMbhalAM, kahIyAM kavi depAleM. ama0 5 rAga sAmerI dhana dhanya jinazAsana sujasatA, mahimA merU samAMna, sAraMga sA aNamAMgyaM Ape, karakamalA caDa dAna, dhana0 1 iNe aMguThaDe labadhI jhAjhI vIra goyamaneM jema, sAraMga sA aMguThaDe hAtha sohAve tema. dhana0 2 eNa aMguThe parasarasI, vidhi gurUe goTha, sAraMga sA aMguThaDe dene dAlIdara kaMTha dhana0 3 jAtrA karI ghera AvIyA, varato jejekAra, kara joDI depAla bhaNe tu osavaMsa saNagAra. dhana0 4 * iti samarA sAraMgano kaDakho samAprata lakhItaMga bhojaka phUlA harakhA. je vAMce tehane - hamArI janAya (jinAya namaH. ( patra 2, paM. 13, muni jazavijayasaMgraha) 261 [jainayuga, vaizAkha - jeTha 1986 ] Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 paMcatIrthI yAtrA stavana [kRti adhUrI hovAthI enA kartA vize kaMI kahI zakAtuM nathI. 'jaina gUrjara kavio' mAM kRti noMdhAyelI nathI jaNAtI. - saMpA.] zrI jinAya nama. duhA zrI zaMkhezvara pAsajI, namI padamAvatI mAya, nija gurUcaraNa meM sarasvati, preme praNamuM pAya. 1 paMca tIratha bheTaNa bhaNI, muja mana harakha apAra, ugaNIsa bAvIsa posa vada, mera terasa manuhAra. 2 ___ DhAla : sAMmaliyAni dezI pATaNamAM paMcAsaro bheTi re, sIkha lIdhI sajjana guNapeTI re. saMgha paMca tIratha jAye re, naranArI malI guNa gAye re. 1 jinarAya re, paMcamI gati zivasukhadAya re. jinarAya re0 AMkaNI. sakhi, saMghavI te vajesaMghabhAI re, sakhi, saMghavaNa bhAgavAnabAi re. sakhi, bahena bhANejI te jhAjhA re, eka ekanI dharatAM mAjhA re. 2 jina. ityAdika lei parivAra re, saMgha cAlyo te harakha apAra re. zrAddha[sAdha?] sAdhavIje guNabharIyAre, zrAvaka sAcI AMNA sira dhariyAre. 3 jina. sakhi, sAhAmIvachala thAya re, sakhi gorI maMgala gAya re, sakhi, vidhi-syuM jinavara pUje re, sakhi, kumati taNA mana bUjhe re, 4 jina. sakhi, saMghanI je zobhA sArI re, sakhi, jAMNe sahu naranArI re, sakhi, saMgha taNo parivAra re, sakhi, jAMNe motala kerI mAla re. 5 jina. metarANe manohara malIyA re, AdinAtha dIThA punya balIyA re, siddhapura mahAvIra jiNaMda re, prabhu dIThe parama ANaMda re. 6 jina. kumArIe kaMta te miliyA re, rAjula nArI nemesara balIyA re, Adi vIra ne pAsa te jANuM re, jina deharA paMca pramANuM re. 7 jina. golAmAM te vIra jiNaMda re, mukha sohe te punyamacaMda re, pAlaviyA pAlaNapura dIThA re, sAMti saMbhava Ade lAgyA mIThA re. 8 jina. sakhi, AbUnI umedavArI re, mahA vada trIje kIdhI tayArI re, sakhi, majale majale cAle re, sakhi, bhartR nRpati pare mAhAle re. 9 jina. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 263 paMcatIrthI yAtrA stavana AbU dekhIne prema ulasIyo re, dAMnadayAno mana tihAM vasIo re, avacalagaDha comukha vaMdo re, dUkha dohaga dUre kaMdo re. 10 jina0 DhAla cAlo cAlone bhAvikA jIke, paMca tIratha jAiye; bheTi tIratha bhAvikA jIke, paMcamI gati pAiye re. AMkaNI AMbU Adisara jIke, avicalagaDha calio,, comukha bheTIne jIke, mohAdika chalIo. cAlo. 1 sIroImAM sAheba jIke, Adesara dIThA, jinaghara te caude jIke, lAgyA mUjha mIThA. cAlo. 2 ItyAdika vATe jIke, jinavara bahu dIThA, rAMNakapura rasIyo jIke, comukhajI mIThA. cAlo. 3 ghANere jinaghara jIke, nava nirUpama joyA, Adi vIrane vAMdi jIke, pApamela dhoiyA. cAlo. 4 nADola nADalAI jIke, jAdavA tihAM sohe, padma prabhu bheTI jIke, varakAMNe mana mohe. cAlo. 5 vAmAno jAyo jIke, varakAMNe joyA, mukha punamacaMdo jIke, dekhI sura mohyA. cAlo. 6 pAlImAM preme jIke, mujha mana lalacAyo, navalakhA dekhI jIke, manaDuM tihAM ThAyo. cAlo. 7 caitrI bIjethI jIke, sI...... (apUrNa, eka pA, muni jazavijaya saMgraha) [jainayuga, vaizAkha-jeTha 1986, pR.404-05] Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 jJAnakIrtikRta somasuMdarasUri stuti (kaviparicaya mATe juo 'tapagaccha gurvAvalI'. A kRti chellI kaDI sivAya dohAmAM che; chellI kaDI indravajrAmAM che.) [ 'jaina gUrjara kavio' mAM A kRti noMdhAyelI nathI. 'gujarAtI sAhityakoza khaM. 1' mAM pR. 142 para noMdhAyela che. kRti somasuMdarasUrinA AcAryakALa (saM. 1457thI 1499)mAM racAyelI che. e 'paTTAvalIsamuccaya bhA. 2 'mAM chapAyelI che. saMpA. ] siri somasuMdarasUri gurU, bhAvihiM bhagatiiM vInavauM, siri devasuMdara-paTTadhara, bhavasAyara buDuM jaNa, Agami jANIya tattva nava, jIvAjIvavicAra, bAlappaNi pAmia caraNa, sikkhia savvAcAra. 3 uvasami sAmia koha-dava, maddava ajjava tajjiya mAyabhara, vara duddm-piNciNdiy-dm| maddia mANa, saMtoSa nihANa. 4 rAga-dosa- parihAra, dujjaya nijjiya mAra. 5 nava baMbhaguttihiM gutta taNu, tasa - thAvara- rakkhaNa-nirata, paMcamahavvaya-dhAra, gAmAgari paTTaNa nayari, nava kappi vihiya vihAra. 6 desaNa raMjiya sayala jaNa, payaDiya dhammAdhamma, je tumha vaMdaIM bhavvajaNa, tAMha saphalau narajamma 7 jaNa-maNa-vaMchiya kappatarU, jagabaMdhava jaganAha, jaI suciraM nimmala caraNa, daMsaNa - nANa-saNAha evaM guNe jaMpaI so gurUNaM, caMdujjale bhattibhareNa bhavvo, saMsAra- kArAgihavAsadukkhaM, muttUNa so jAI kameNa mukkhaM. 9 iti zrI somasundarasUri stuti:. paM. jJAnakIrtigaNimiH kRtAH zubhaM bhavatu zrI zramaNa saMghasya. cha. zrIH. ( eka patranI prati, kula paMkti 28, dareka paMktimA 54 akSaro, mArI pAse.) [jaina satyaprakAza, me 1942, pR.465-66 ] gurUguNarayaNabhaMDAra, jiNasAsaNa - siMgAra. 1 sAhuNi-sAhu-saNAha, hatthAlaMbaNa hu. 2 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 265 vivekaharSakRta hIravijayasari (nirvANa) rAsa (A kRti 'pAMDava nayana' (52) eTale saM.1652mAM hIravijayasUrinA svargavAsanA varSamA ja tapagacchIya vivekaharSe vIjApuramAM racI che ane tyAM ja AnI prata lakhAI che. juo jaina gUrjara kavio, bhAga 1lo, naM.178 pR.311. [bIjI AvRtti bhA.2, pR.279-80] teo pote harSANaMdanA ziSya hatA. ane hIravijayasUrinI ziSyaparaMparAmAM thayelA ane temanA paTTadhara vijayasenasUrinI AjJAmA rahelA. vivekaharSa pratApI hatA. temaNe kacchanA rAjA rAva bhAramallane (bhAramalla pahelA, saM.1642thI 1688, AtmArAmakRta kacchano itihAsa) pratibodhyo hato. tenA saMbaMdhInI kacchanI hakIkata kacchanI moTI khAkharanA zatraMjayavihAra nAmanA jaina maMdiranI aMdarano eka moTo zilAlekha che temAM ApelI che. (te zilAlekha paMnyAsazrI haMsavijayajIkRta praznottara puSpamAlA nAmanA pustakanA pR.155mAM ane jinavijaya 2, naM.446mAM chapAyo che.) A lekhano sAra zrI jinavijaya Ape che ke: saM.1656mA tapAgacchanA AcArya vijayasenasUrinI AjJAthI paM. vivekaharSagaNie kaccha dezamA vihAra karyo ane eka cAturmAsa bhuja zaheramA ane bIjaM rAyapura baMdaramA karyu te daramiyAna temaNe tatkAlIna kacchanA rAjA bhAramallajIne potAnI vidvattAthI raMjita karIne tenI pAsethI keTalAka vizeSa divasomAM jIvahiMsA baMdha karAvAno amAri paDaha vajaDAvyo; tathA rAva bhAramallajIe bhuja nagaramA 'rAyavihAra' nAme eka suMdara jaina maMdira paNa baMdhAvyu. bhujathI vihAra karI paM. vivekaharSagaNi kacchanA jesalA nAme maMDaLa(prAMta)mAM gayA. tyAM khAkhara gAmanA seMkaDo osavAlone dharmopadeza ApI zuddha zrAvakanA AcAra vagere zikhaDAvI pUrNa zraddhAvAna karyA. te vakhate tyAM sA. vayarasIe tapAgacchanA yatione rahevA mATe eka navIna upAzraya karAvyo, tathA gujarAtamAMthI salATone bolAvI keTalIka jinapratimAo taiyAra karAvI. saM.1657nA mAgha sudi 10 somavAranA divase paM. vivekaharSagaNinA hAthe temanI pratiSThA karAvI. A lekha parathI spaSTa jaNAya che ke vivekaharSa upAdhyAye AThathI so sudhI avadhAna karIne mahArASTra koMkaNanA rAjA bunizAhi, mahArAjazrI rAmarAjA khAnakhAnA tathA navaraMgakhAna Adi aneka rAjAo pAsethI lIdhelA jIvo mATenA amAri paTaha tathA ghaNA kedIonA chuTakArA Adi sukRtyo karyAM che. malakApuramA mulA nAmanA munine vAdamAM jItyA, pratiSThAna(peThaNa)puramAM yavanone moDhe jaina dharmanI stuti karAvI tathA brAhmaNa bhaTTone yukti vaDe jItyA, ane boridapuramA devajI nAmanA vAdIne jItyo. vaLI jaina nyAyathI dakSiNanA jAlaNA nagaramA digaMbarAcAryane harAvI kADhI mukAvyA, rAmarAjAnI sabhAmAM AtmArAma nAmanA vAdIne jItyo. A upAdhyAye kaccha dezamA saM.1656 ne 57mAM tyAMnA rAjA bhAramallane pratibodhyo ne tenA pariNAme teNe lekha karI ApI potAnA dezamA jIvahiMsAno niSedha karyo ke "hamezAM Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha gAyanI bilakula hiMsA thAya nahIM, RSipaMcamI sahita paryuSaNanA ATha maLI nave divasomAM, zrAddhapakSamAM, sarva ekAdazIo, ravivAro, amAvAsyAonA dinomAM tathA mahArAjanA janmadivasa ane rAjyadine sarva jIvonI hiMsA na thAya." vaLI te rAjAe bhujanagaramAM rAjavihAra nAmarnu RSabhanAthanuM jaina maMdira karAvyu saM.1658, ne tapAgacchanA saMghane svAdhIna karyu ke je hAla mojUda che. A munie kacchanA khAkhara gAmamA ozavAlone pratibodhI zrAvaka kriyAo samajAvIne tyAM saM.1657mAM traNa moTI pratimAnI aMjanazalAkA karI saM.1659mAM tyAM zatrujayAvatAra nAmanA taiyAra thayelA caityanI pratiSThA karI. (ji.2.naM.446) temaNe (potAnA gurubhAI) paramAnaMda, mahAnaMda, (potAnA ziSya) udayaharSa sAthe jahAMgIra bAdazAhane vinaMtI, karI ke "jo samagra rakSaNa karelA rAjyamA amArA pavitra bAra divaso - bhAdaravA pajasaNanA divasomAM hiMsA karavAnI jagyAomAM koI paNa jAtanA jIvonI hiMsA karavAmAM nahIM Ave to amane mAna maLavAnuM kAraNa thaze, ane ghaNA jIvo ApanA UMcA ane pavitra hukamathI bacI jaze. tema teno sAro badalo ApanA pavitra, zreSTha ane mubAraka rAjyane maLaze.' AthI bAdazAhe pharamAna Apyu ke majakUra bAra divasomAM dara varSe rAjyanI aMdara hiMsA karavAnI jagyAomAM tamAma rakSaNa karelA prANIone mAravAmAM Ave nahIM. (juo sUrIzvara ane samrATa, pariziSTa ga) vaLI temaNe 'parabrahmaprakAza' nAmano graMtha bhASAmAM padyamaya banAvyo che. A vivekaharSano saM.1667no pratimAlekha nIce pramANe upalabdha cha : "saM.1667 va. u. jJA. jaDiyA go. saM. holA putra saM. pUraNamalla putra saM. bhUpatinA zrI vimalanAthabiMbaM mahopAdhyAya zrI vivekaharSagaNyupadezAt kA.pra. tapAgacchedra bha. zrI vijayasenasUribhiH.' (nA.1, naM.120) kAMnA guru harSANaMda te ANaMdavimalasUrinA ziSya RSi zrIpatinA ziSya hatA ane kartAnI ziSyaparaMparAmAM tenA jayAnaMdagaNi, tenA gajAnaMdagaNi, tenA rUpAnaMdagaNi ne tenA premAnaMdagaNi thayA kAraNake kalpasUtra paranA bALAvabodhanI eka prata kheDAmAM joI hatI temA lekhakaprazasti e che ke : "ANaMdavimalasUri-RSi zrIpati-harSAnaMdagaNi-mahAupAdhyAya vivekaharSa-jayAnaMdagaNigajAnaMdagaNi-rUpAnaMdagaNi-premAnaMdagaNi vAcanArtha." [kartA-kRti gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.416 para noMdhAyela che ane kRti 'hIrasvAdhyAya bhA.1' (saMpA. muni mahAbodhivijaya, saM.2053)mAM chapAyela che.... 'hIrasvAdhyAya' mAM pahelI 52 kaDI vadhArAnI maLe che. paNa bAkInI dezAInA pATha mujaba ja che ane puSpikA paNa e ja che. dekhItI rIte ja dezAInA pAThamAM kRti vaccethI zarU thAya che. eTaleke e AraMbhe apUrNa che. muni mahAbodhivijayane saMpUrNa kRtivALI bIjI koI prata maLelI hovI joIe paNa A vize emaNe kazI ja mAhitI ApI nathI. ahIM 'hIrasvAdhyAya'nI AraMbhanI 48 kaDI Ameja karI levAmAM AvI che. ___paMDita zrI 5 amaravijayagurUbhyo namaH' evI paMktithI laIne AvatI kRti aradhethI zarU thAya ema kema banyuM haze e samajAya evaM nathI. 'jaina gUrjara kavio'mAM paNa kRtino Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekaharSakRta hIravijayasUri (nirvANa) rAsa 267 AraMbha A rIte ja noMdhAyo che. lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdiramA bheTa sUcikramAMka 2470nI vivekaharSakRta 'hIravijayasUri rAsa'nI prata maLI che. paNa AzcaryanI vAta e che ke samAna AraMbhaaMta dharAvatI (paNa ahIMnI puSpikA nahIM, prata moDA samayanI jaNAya che) e kRti AkhI lagabhaga judI ja che. zuM thayuM haze tenuM anumAna karavU muzkela che. - saMpA.] __paMDitazrI 5 zrI amaravijayagaNi gurUbhyo nama:. duhA sarasati barasati bacanarasa, karao rasanA pari bAsa, jinapadapaMkaja siri dhari, karuM suguru-guNa-rAsa. 1 dhANadhAra dhuri desa siri pAlhaNapura pragaTTa, sA kuMrA-kuli caMdramA, zrI osavaMza sugaTTa. zrI tapagacchapati jagatraguru hIravijaya sUrirAja; sAhi akabbara mAnio, sakalasUri-siritAja. saMvata pannara A(tryA)sIi mAgasira naumi vizuddha, mAtA nAthI janamio hIrajI jagatra-prasiddha. 4 saMvata pannara channui vadi kArtiga bIja susAthi, hIrakumara dIkSA grahai zrI vijayadAnasUri hAthi. saMvata sola aThotarai dekhI guNanI koDi, zrI vijayadAnasUri thApiA pada paMDita-vAcaka joDi. saMvata sola dasotaraI sIrohI nayara majhAra, zrI vijayadAnasUrIsarai kIdhA nija paTadhAra. ciraMjIva guru hIrajI jinazAsana-zRMgAra, zAhi akabbara pratibodhikaI jiNi raci[ravi]tali racI amAri. te vyatikara guNa varNavA bhagati bhaMbherai mohi, zakti nivAraunAM suNuM su-sarasati terI sohi. 9 rAga dezAkha / jagatrapati rAjai re akabara zAha suragyA[trA]na Alamapati rAjai re, jAke jIAmaI base hIravijayasUri vijayasena zazi bhAna jalAladIna re. 10 ANa akhaMDa cihuM khaMDa bhUmaMDali jasu AkhaMDalamAna, nija bhujadaMDi pracaMDa narAdhipa khaMDi gAMDa gumAna. jagatra. 11 nAra. 8 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha cauda sahasa gayavara jasa maMdiri garjati gayaNa gahmaMDa pracaMDa re, garjao paMca lAkha heSArava phorati pAMca brahmaMDa. jaga0 12 gaDhapati gajapati narapati chatrapati kai sevai jasu rAu, pAhaDapati kai0 vIsa tIsa cyAlIsa hajArI kai kai jasu uMbarAu, jaga0 13 avala navala nIsANa dhasUke dhrusati dharaNidhararAu, grassss dhrusa 0 prabala sabala dala kaMpita caMpita bhuvana bhaDakI bhaDavAu. jagatra0 14 kai sulatAna gumAna girAe, kai druga more mAna jagatramai, kai0 ravitali ko na sirabbari saba siriM ekahIM terI Ana. jagatra0 15 zAha salIma sulatAna zekhujI suMdara zAha murAda zAhajAde, suMdara. dANiAra dIyati dalapati cihu khaMDi jasa jasavAda jagatra0 16 duhA zekha sabala abadalaphajila, jasa jagamagai vajIra, cyAra buddhidhara catura nara, jasa dIla mAne hIra. 17 taraNimaMtra jasa jAgatau, japai prathama jihAM paDura, cyAra khaMDa sAdhyAM vatI, jasa cihu khaMDI muhura. 18 ima aneka navanava madala, sakala mahItala rAja, saphala karai akabara nRpati, jaba bheTe hIra gururAja. 19 maMtra taMtra yaMtrAdi bala nahIM vidyA paracaMDa, zAha akabara Agali phurai, jini dUri kie pAkhaMDa. 20 kavitvaM [taM] maMDai nahIM paracaMDa, tuMDa jihiM AgaI maMDalaM, chaMDi gae saba vIra, pIra paigaMbara zekha rekha nahIM raMga, bhaMga saba bhae maMdara kalaMdara phaMda, bhUta preta jhoTIMga jhaDa mulA masIta na jo gaNai, jhuMDala, sanyAsI, chaMda kI banavAsI, ika dhanya dhanya guru hIrajI jasa so akabara suvacana suNai 21 DhAla : rAga malhAra manamohana hIrajI rAjIu e jiNi mohyau akabarazAhi re hIrajI, tuM tau suvihita- sAdhu - ziromaNI re tujha darisana mohanagAra re, sAra re jeha nirakhio jagatrapati harakhiu e. 22 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekaharSakRta hIravijayasUri (nirvANa) rAsa sakala deza majhAri, bhuvanamohana vayaNa nisuNI SaT mAsa tAI varasamAsuM palAvai jIva- amAri, vayaNa tujha surarayaNa tolai varaNavyAM kima jAI, je suNI akabara samajhio kahaI, ko na mAraI jagi gAya re, tAya re, manamo0 23 gAya kere caraNa dhoi dUdha pI rAya, ToDaramalla sarikhe chaDAvI nahIM gAya, sakala deza videzamAhiM hava gau-amAra, to dhanya dhanya zrI jinavaMza vIravaMzi ugyA, hIravijaya gaNadhAra re tAri re. manamo0 24 rAya kavitvaM [taM] jiNi toryA cItaura ura gaI [Dha] kai purANA, raNathaMbhara thirathaMbha daMbha moDyA samIANA, kAbala su kuMbhalamera koTa kahiu suparANA, kAsamIra kAlikoTa loTa kIne rAyarANA, kari kahira zahara tora muluka jUnAgaDha paNi jera kia, ha ha haThI hamAusuta dhanya hIrajI tasu dharma di. 25 jiNi kIno bahuta sikAra jIva kai koDi biDAre, kAbila jihAM ajamera kosa prati kie manAre, paMcasayAM mRgasIMga joDi pratyeka sa mAre, nija sikAra sahinANa loga agalekuM dikhAre, so akabara hIra- bacana suNi susu kIne subiveka, jiNi kumArapAla narapati pramukha vIsAre su aneka. 26 269 DhAla zekha abadala mahula tAI sAmuhau nararAja, Avai te pAlau parama bhagatiM bheTavA gururAja, pesakasI prathamma kInI pustaka prabala bhaMDAra, jaba na lyai hIrajI taba kahai nRpa karau mujha nistAra, suMdara hIrajI manamo0 27 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha dUhA zrI vimalaharSa vAcaka pragaTa zAMticaMdra uvajhAya, zrI somavijaya vAcaka vibudha sahajasAgara mana bhAi. 28 sIhavimala ura kanakavijaya zrI dhanavijaya muNiMda, paDhai suguNavijayAdi budha vivekaharSa ANaMda. 29 cAla hIra tere vayaNa thaikai lakhya chyore baMdha, gunahagAra hajAra chUTe tujha caraNa saMbaMdhi, pasua paMkhI cItarAdika chUTe dyai AsIsa, zAhi akabara hIrajI guru jIvau koDi varIsa. suMda. 30 IsA yu kahirI mahiri sucaraNa tere bheTi, zAhi kahai gurujI suNu maiM jANatAM hu~ neTi, isA bhI dina kabahI yuM Avai jiu na mArai koi, sauMgaMdhi itanI bahuta rAkhuM so caraNa tere sohi. suMdara0 31 sAhi kahai taba zekha-suM, ai nirIha gururAja, maI tIna bera phiri phiri kahyA, su kacchyu phuramAvu kAja. 32 inakuM kachyu hAjita nahIM, jIvadayA behisAba, jagataguru gurUkuM kahau, mai dInA kharA khatAba. 33 [cAla] jagatrake -upagAra kAraNi kiA bahuta AzAna, jIjiA jagamaI chyuDAyA chyuDAyA saba dANa, sAhi akabara tohi bagasyA zrI zatruja girinAri, jihAM hua avicala kiA mugatA ai sukRta saMsAra. suMdara0 34 zAMticaMda aru bhANacaMda dou bhale sadaguru-sIsa, sAhike darabAri jiNi badhAi dharma-jagIsa, zrI hIravijaya sUriMda, sadaguru vijayasenasUrIza, cira jayu jihAM jagi sasi divAkara dyai vivekaharSa AsIsa. suMdara0 35 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekaharSakRta hIravijayasUri (nirvANa) rAsa 271 ika dina zAha daragAha[darabAra]maI pUchai zrI bhAjcaMda, hIra-paTodhara kauNa hai, kaise tasa guNavRMda. 36 bhANa bhaNai bhUpati suNau, zrI vijayasena sUrirAja, ika rasanA kyuM varNavU, guNa anaMta mahArAja. 37 DhAla : rAga gauDI hIra-paTodhara vijayasena sUrIsara rAjai, sakala-sUri-siratAja rAja chatrAdhipa chAjai, gaDagaDaMta paMDita pracaMDa jasa sIsa davAjai, kumata-mithyAmata-vRMda-phaMda saba dUri bhAjai. 38 haima savAlakhya mahAbhASya prakriyA pramukha, jANaI sahu vyAkaraNabheda sarasatI vasai mukkhi, jANaiM sahU sAhitya vRtti chaMdAdika jANai, naiSadha pramukha je kAvyagraMtha va[vA]NivRtti vakhANai. 39 jANai piMgala bharatabheda saMgIta suraMga, vaMsa nATaka vividha graMtha jANai navaraMga, SaT darisananA vividha graMtha ciMtAmaNi caMga, bolai pragaTa pramANa jAma jANe jaladhitaraMga. 40 sakala kurANa purANa veda smRti bhArata jANai, eka zlokanA sahasabaddha karI artha vakhANai, khaMDita paMDita-mAna piMDakhaMDana sahU bUjhai, ravitali ehavo nahIM bhaTTa jeha-syuM koi jhUjhai. 41 dvAdaza-aMgI cha lAkha graMtha jihvAgre vakhANai, eka divasi zatabaddha zloka mukhapAThiM ANai, jyotiSa gaNita nimittabheda nija manamA rAkhai, paMDita mUDha ajANa jANa sahUnaiM samajhAvai. 42 svasamaya parasamayAdi gyAna ityAdi dharatA, khaDI-uchAlai kAvyagraMtha zatasahasa karaMtA. 43 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha vastu zAhi bhejai zAhi bhejai tabahI phuramAna, hIravijaya sUrirAjakuM kAja kAma pharamAhu, nisidina vijayasenasUri caMdake hama cakora cAhai yu darisana, lAbha bahuta lAhurakuM bhejahu nija paTadhAri, zatrujaya girinArikI gahu bagasIsa udAra. 44 vastu paTTa dinakara paTTa dinakara taba hI samajhAi, gacchabhalAmaNa dei siri Thavi hAtha lAhuri calAe, bhaTTAraka pATaNa nayari catura citta caumAsi Ae, hIravijayasUri AvataI nagari maMDAyA jaMga, kalpadruma pATaNi phalgu lAho lyai sahu saMgha. 45 eNi avasari eNi avasari divasi keteka, lAhurathI vaddhAmaNIlekha lei bahu loka Ae, jagaguru tumha ye paTTadhAra pAtisAha mana khare bhAe, je jinazAsana-kAma kia zrI vijayasena gaNadhAri, sAvadhAna sahU saMbhalo sakala saMgha jayakAra. 46 rAga goDI jaba dekhyA be zAhi akabbari zrI vijayasenasUriMdA, baDe tapasI be kahia bulAe, dila sukhI bhaye nariMdA, dila khusI bhaye nariMda tabahI bayaNa suNe jaba nIkA, dhanya dhanya akala hIrakI jini tuhi dInA tapagaccha-TIkA, jaba paramAtmasarUpa nirUpyau bhaTTa bhaye taba phIkA, jagi jayakAra karyau jinazAsani, dhanya paTadhara hIrajIkA. 47 dikhalAyA be naMdivijaya budha suMdara aSTavadhAnAM, zAhi Apai be bayata likhAe paDhata yU bhaye harAnAM, eka bera paDhi pheri suNAvata zAha ziphati karai bhArI, dyai khitAba khusaphahimanusIkA jinazAsana-hitakArI, kuguru kudeva kudharma uthApe bAda vijaya jaya pAyA, zAha hajUra zrI vijayasenasUri dhanya dhanya tapagacha-rAyA. 48 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekaharSakRta hIravijayasUri (nirvANa) rAsa 273 dUhA ima nija paTadhara kiddha, suNi jinazAsana jayakAra, kevalI viNa kuNa varNavai, hIrajI harSa apAra. 49 zrImakhi kahai guru hIrajI, dhanya vijayasena gaNadhAra, jiNi amha dekhati thApiu, jinazAsana jayakAra. 50 jinagurucaraNaprasAdathI zAsana-bAsana-kAma, havAM tathA valI hoi chai, hosyai valI abhirAma. 51 zrI zatrujaya tIrthanI yAtrA karIjai heva, zrI yugAdijina vaMdi karI, kIjai tIrathaseva. 52 rAga sAmerI Ima ciMtI manaha majhAri e, pATaNathI karaI vihAra e, ___ gaNadhAra e, rAjanagari padhArIA e. 53 zAhajAdauM zAha murAda e, hIranaI vaMdai AvI AlhAda e, prasAda e, mAgaIM hIrajInI duA ghaNI e. 54 bagasIsa karaI saMbhAraNI e, sahU sahira saDI na mAraNI (e), jagatAraNI re, juu hIrajInI dezanA e. 55 zrI zatrujayagirivATa e, hIrajI ati gahagATa e, ghATa e, mugatA kIdhA gachadhaNI e. 56 anukramaI pAlItANaI e, puhatA gachapati maMDANa e, sujANa e, yAtra karaIM tIratha taNI e. 57 tihAM puhatA hIrajI sAMbhalI, ThAmi ThAminA saMgha AvaIM valI, ___manaralI, thAvara jaMgama bheTavA e. 58 Ika zatrujaya mugato havo, valI tiratha triNa saMgama navo, caiti [pUnamo] dina punyaIM milaIM e. 59 saMgha pATaNanauM sAmaTau, amadAvAdI ati UlaTyau, dhaMsaTyau dhIMga khaMbhAyatano valI e. 60 mAlavanau saMgha AvaIM e, manamohana motI vadhAvaIM e, racAvai e, aMgapUja AbharaNa-syuM e. 61 lAhura saMgha suhAmaNau, marUmaMDalanau paNi ati ghaNau, dIva taNau, saMgha atIhi ralIAMmaNau e. 62 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha sUrati bharuaca saMgha e, vIjApuranau karaI raMga e, jaMga e, kAMnhava dakhyaNanau karaI e. 63 tihAM kharaca taNA nahI pAra e, saMghavIe karavyau udhAra e, apAra e, loka lekhai nahI e. 64 duhA saMgha sabala khaMbhAitanauM, karaI vInatI heva, pUjya caumAsi padhAriIM, juhArau thaMbhaNa deva. 65 pUjya kahai vairAgiu, AtamasAdhana heva, pAlItANAI rahI karI, karasuM tIrathaseva. 66 dIva taNau saMgha haTha karaIM, nitya prabhu gujarAti, prabhu duprApa amhe lahiu marUdhara amRtavelI. 67 kRpA karo amha upari, ati Agraha avadhAri, unA nayara samosaryA, comAsuM gaNadhAri. 68 DhAla : rAga malhAra dIva uM puNya pAdharuM, AnaMde Avyau re tapagacharAya, vUThau vUThau re amRta-meha, tuM manamohana hIrajI, zrAvaka - mora ati gahagahyA, ati nAcaI re mada mAcaI re, dharIe saneha, tuM manamohana hIrajI. AMcalI. 69 gAjaIM vAjitra niraghosa suM, tihAM vAgAM re (2) navalAM nIsANa, tuM0 dhavala-sudhArama-mahalaDaM, hIra jIvA re ( 2 ) AvaI rANorANi ke, tuM0 70 havaI upadesa - sudhArasiM, varasaIM re (2) amogha dhAra, tuM0 bhavadukhatApa samAvIA, pratibodhyA re (2) varaNa aDhAra, tuM0 71 rayaNAyara - vyApAriA, ati moTA re (2) zrAvaka joDiM, tuM0 sAta khetriM vita vAvaraiM, bahU vAvara re (2), drava[ vya]nI koDi, tuM0 72 hIra AvaIM AnaMda havA, ghaNUM vUTho re (2) mahiali meha, tuM0 pravahaNa AvyAM pAdharAM, jehanA huMtA re ( 2 ) ghaNA saMdeha, tuM0 73 tihAM pArekha megha zrAvaka vaDau, ati moTau re (2) mera samANi ke, tuM0 pravahaNapati vyavahAriu, jasa gharaNi re (2) lADakI jAMNI bahu guNanI khAMNi, tuM.0 74 pragaTa pratiSThA jina taNI, maMDAvaI re (2) sabala maMDANi, tuMo saMgha malai tihAM sAMmaTA, jaMga jovA re (2) AvaI rANorAMNi, tuM0 75 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekaharSakRta hIravijayasUri (nirvANa) rAsa 275 karaiM pratiSThA hIrajI, megha kharacaIM re (2) dravya lAkha, tuM. apara zrAvaka je kharacIA, dravya kahivA re (2) kima saki mujha bhAkha, tuM076 makA iMtu phari Aviu, ArahiDiu re (2) AjamakhAMna, tuM0 / prathama namaIM hIra-pAule, Avyau re (2) uMnA gAma, tuM077 khAMna bhaNaIM gurUjI! suNau, aba maIM jANiu re (2) akabarasAhi, tuM0 vIra jJAnI vaDa vIra tuM, jiNiM pichANyo re (2) duniAMmaIM tuM baDA phakIra, tuM0 78 pesakasI gurU AgaliM, khAMna DhovaI re (2) mahura ke hajAra, tuM0 sugurU kahaiM ahma mani kAMkarA, baMda choDyo re (2) iNi dravya apAra, tuM0 79 bhaNasAlI abajI bhalo, gurU vaMdai re (2) jAma rAjA joDI, tuM0 mahura aDhArasaIM aMganI, karaIM pUjA re (2) kharacaIM dravya koDi, tuM0 80 hiMsaka mlecha mahAhaThI, ati moTaIM re (2) muMhumadakhAMna ke, tuM0 te pratibodhyau hIrajI, khAMna mAnaI re (2) lADakI bahina samAMni, tuM0 81 duho gurU darzananaIM alajyo, gujaradharano saMgha, vinatI valIvalI mokaIM prabhu, pUro ahma mani raMga. 82 rAga mAla. prabhu! gujaradhara nIkI ciMta karI, Ayo Ayo ni laTaka laTaka pharI. prabhu ! tama-suM jo dila kaThina karaI, tau nija sevaka manu kiyuja taraiM, balihAri jAuM balihAri re. 83 tumha dekhanakuM mana mohI rahe, jiuM aMtaratApa na jAiM kiTe, Tuka dekhuM naIM yuM jala thai vichurI, rahI kyuM basa kaIM thalamaIM michurI. bali0 84 tasabI tamha lAbha bahu lahaIM, teNaIM tahma 'jagagurU' birUda kahaIM, aba kyA to tamha uMhAM moha rahe, tumhakuM nahIM rahaNA eku grahaI. bali0 85 parapIDanake bhaMjana hIrajI ho, suNI bInatI kahA isaI cyupa raho, niguNe phani balata cyAriyuM, nija dAsa Tuka bhI cItAriIyu. bali0 86 hamase prabhu mUDha sadAmuM nahIM, to bhI pyAra dharau sAhiba tumahI, aba Au-na Adi nihorU karU, Tuka mAnahu bInatI pAuM parUM. bali0 87 Itanu kahA jora garIba pariM, teri bATa dekhata haI loga khare, aba gujaradeza padhAriIyu, muni vivekaharSa baMdhAriIMyu. bali0 88 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 itanI bInatI citamAM rAkhaIM zrIkaka dave prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha dharInaI, java cAlaI nAcalI, kahI pratiSThA gurUrAja, kAja. bali0 89 DhAla : rAga sAmerI manamohana hIrajIu e, jeNi mohyo akabara pAhi re, tuM tau suvihita-sAdhU - siromaNi re, tujha darisana mohanagAra re, hIrajI jeha nirakhiM, jagatrapati harakhiu e. jagatra0 90 kiddha, hIra taIM vaizAkha sudimAM, valI pratiSThA uMnA nayara maMDANa moTA, havA jagatra prasiddha, caitra sudi AThami thakI, tujha havI calana- asakti, tauhi paNi tujha tIrthayAtrA, vimalagiri variM bhakti. suM0 jaga0 91 saMgha vInatI karadaM prabhu, kima AvasyaIM ima khaMdha, pAlakhI pAvana karo, pAvana karau ahma khaMdha, sugurU pabhaNaI pUrva munii, ma na kIdhauM mAhaMti, tau e paraMparA kima kIjaI, navI rIti na bhaMti. suM0 92 caumAsi valI unaI rahyA, bAdhA taNaI ja vizeSi, lAhura bhaNI mANasa calAvyA deI nijakara - lekha, Ava tumi dRSTa kAgala pUchI akabarasAha, zrI vijayasena sUriMda tujhe milavA atihi ucchAha. suM0 93 lekha dekhata hIrajInA, vijayasena sUriMda, sAhi akabbarakuM kahaIM ahme deuM bidA nariMda, hIravijaya sUriMdakuM kabahu haI darada Tuka gUDha, suNi zAhi hai kyA khudA kahaIM, bhae ati digamUDha. suM0 94 zAhi - jaMpaIM sugurUkuM, sukha heti ghu khairAti, ika mAsakI amAri phuni, pharamAuM sakala bibhAti, tuma bhI bidAkI sUkhaDI, cAhu su deuM samAdhi, sugurU jaMpaIM sAhi bagasauM, jamaI AdhoAdhi. suM0 95 dANa sabahI chyuDAi pramukha, karI jagatra AzAna, khaTa vigaIM abhIgraha grahI, AvaIM chaIM hIrapaTabhAsana, zrI hIravijayasUrIMda-caraNe, AvyA tehavA lekha, saMtoSa pAmyA, jagagurU savizeSa. suM0 96 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 277 vivekaharSakRta hIravijayasUri (nirvANa) rAsa rAtidivasa cItavaIM, hIravijaya jagatrayatAta, kyAriM zrI AcAraja milasaiM, tima kahuM manani vAta, gaccha vizeSaIM bhalAvI, kIjaIM aNasaNa sAra, paNi duri paMthi kihAM kihAMthI AvaIM, jo na sarajUM kiratAra. saM. 97 anukramaIM AvyAM pajUsaNAM, jAMNA samaya vizeSa, saMlekhanA upavAsa aTThamaTThamaIM karaIM vizeSa, mokalaI kAgala rAjanagaraIM, teDabuM acadhAri, uvajjhAya zrI kalyANavijayanaIM, zAsani (ni)ja saMbhAri. suM0 98 rAga mArUNI; duhA iNi avasari dazamI diniM, bhAdrava sudi dazamI diniM, java Avi mAjhima rAti, jagavaIM tava sahu sAdhanaIM. 99 bolAvaIM gurU hIra, vaDavairAgI hIra, sUrahayo [sUNayo?] re munivarA, hIrajI jagatravikhyAta. 100 vimalaharSa vAcaka tathA vAcaka somavijaya su-vajIra, Adi dei sahU sAdhanaIM, ahme aNasaNa leuM chu heva. 101 bhava carimuM pacakhI karI cyAre AhAra, pacakhI karI tihAM, sAkhI jinavara deva. 102 vajraghAta sama suNi vacana, vilapaMto somavijaya tihAM sIsa, Isu vacana iNi janami kAM, saMbhalAvyuM jagadIza. 103 DhAla koI vAro re (2) hIrajInaIM aNasaNa karatAM vAro, koi dhyAu re bhavasamudra-jihAja, aNasaNa karatAM vAro re. 104 hIravijaya, tujha viNa kauNa chaIM, ahma mani prANAdhAro re, ___ kAMI jinazAsanauM AdhAro re, zIla saMyama vAnagI, ahma kuNa dekhADaNahAro re, tujha viNa kuNa dekhADaNahAro re. koI0 105 tapa saMjama guNa garIbanaIM, kuNa tujha viNa tAraNahAro re, tuhma caraNe valagA ahmo, tasa kuNa samajhAvaNahAro re. koI0 106 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha saMgha caturavidha nayaNaDAM, kima TharasaIM viNa prabhucaMdo re, tujha viNa kuNa pratibodhasaIM, sAha akabara sarIkho nariMdo re. koI. 107 jIvadayA-guNavelaDI, tasu kuNa jagiM sIcaNahAro re, jijiA pramukha choDAvavA, jaganI tujha viNa kuNa karaIM sAro re. koI0 105 dANa mahIali mAMDavI, tujha viNa kuNa uThADaIM re, tujha viNa kuNa nRpa bUjhavI, baMdA(dI) lAkhanaIM baMdhathI kuNa kADhaIM re. koI0 109 kalikAliM mugalAIMmAM kuNa, tujha viNa govadha vAraIM re, zejaya girinArinA deva, viNa kari jagatra jUhAraIM re, ehavaM kahaIM kuNa sUrInaIM vAraIM re. koI0 110 akabbara zAhaIM je Thavyau, nAma 'jagatragurU' mAharo tumhAro] re, te kahI kahainaiM bolAviIM re, tujha viNa jagadAdhAro re. koI. 111 Aja jinazAsana jagiM jagamagaIM, tahmathI te savi sAro re, janama lagI cAkarI alaM, te kAi Aja saMbhAro re. koI0 112 ahma garIbanaIM vilavilaIM, jau mani mahira ma-na AMNo re, tau zrI vijayasena sUriMdajI, java nAvaIM tihAM lagaI tAMNo re. kAi tehanaIM mana mAMhiM ANo re. 113 rAga A(zA)urI sidhUu; duhA zrI gurU jaMpai munivarA re, kAM dharau mani vikhavAda, sAhasanau A samaya chaIM, tuhma zrutajaladhi agAdha. 114 je ahme samarAsaka guNarayaNAyara mU[sU?]khakaMda, maI tuhma thApI ApIA, zrI vijayasena sUriMda. 115 jiNi jinazAsana mujha chataIM, bhAsyuM jima diNaMda, tehathI mujha ciMtA nahIM, tuhmanai pari ANaMda, gacchanaIM paNi jinazAsana AnaMda. 116 paNi te mujhanaIM navi milyA, havaI tujhe dhAuM sUra, kAli joyo je syuM hasaIM, mujha aNasaNa thAIM asUra. 117 dhanya dhanya jagaguru hIrajI, jiNi jANiuM nija nirvANa, paMcama Arai kevalI, hIrajI tribhuvanabhANa, karaIM aNasaNa hIrajI jANa. 118 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekaharSakRta hIravijayasUri (nirvANa) rAsa 279 DhAla suprabhAti sahU saMgha milyA, suNi rAtinI vAta naI. jANini nirNaya valI nirvANanau e, ika acaraja bIjuM dukhi bharyA, ati gahabaryA hiaDai, hiaDai naIM suNi aNasaNa cauvihAranau e. 119 zrI gurU saMdha prati bhaNaI, suNo mAnavI ANanaIM, ANanaIM zAsanapati jina vIranI re, mujha ANAM jasa vAlahI, tiNi pAlavI ANanaIM, ANanaIM zrI AcArayanI sahI e. 120 aMgapUja sahU saMgha karaIM, suprabhAtithI mAMDInaIM, mAMDInaIM rUpa kanaka mudrA ghaNI e, aDhI puhura jihAM dina caDhaI e, koi bhAvika vaddhAvaIMnaIM, vaddhAvaIMnaIM muktAphali karI gachadhaNI e. 121 sukhasamAdhi nirvRti ghaNI, sovana taNI kAMtinaIM, kAMtinaIM jhalakaI aMga suhAmaNuM e, maMDANA sabala maMDANa e, tihAM AvaIM rANorANi e, rAyarANA e nirakhaIM mukha hIra taNuM e. 122 jima zrI vIra jineM, dezanA chaIM divasanI dIdhI naIM, dIdhI naIM jinazAsani hitamati bhaNI e, tima saMdhyA- paDikamaNuM sahU sAMbhalaIM saMghanaIM, saMghanaIM karAvaIM svayaM tapagachadhaNI e. 123 jUu tapateja gurU hIra, kAMI caDhata laI vAMna jI, dhyAnaIM jI baiMThA paDikamaNuM karI re, gaNaIM nuMkAra te paDavaDA padamAsana pUrInaIM, __ pUrInaI dhyAna zrImaMdhira anusarI re. 124 bhAdrava sudi agyArasiM zubha gurUvAra yogiM jI, siddhiyogi jI zravaNa nakhyatra sohAmaNaIM jI, rAti ghaDI cyAra pAMca jAtaiM, naukAravAlI pAMcamI, pAMcamI mAMDatAM jagagurU IMma bhaNaiMjI. 125 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha vastu hIra jaMpaI hIra jaMpaI aMtya upadeza, re gachavAsI munivarA ! suNau aMtya hitazIkha morI, aAIM parabhaviM paMthI havA, tujhe huyo havi dharmadhorI, jinazAsana dI(pA)vayo re, sAdhayo iha paraloka, ima kahI nokAravAlI pAMcamIIM, hIra pohotA suraloka. 126 jaganaIM vAhAlo re hIrajI, huMu jIvatAM jainanauM chatra re, __phala te dekhADIuM jagatra re. jaga. 127 hIrajI-nirvANa jAMNI karI, AvyAM devavimAna re, mahocchava karaIM re nirvANanA, kalimA acerA samAna re. jaga0 128 vimAna te najariM dIThaDauM, sIMgalesaravAsI bhaTTa re, suta paNi dekhaIM paragaTTa re, vAMNi re havI AkAsamAM, te paNi suNi udabhaTTa re. jaga. 129 rAtriM valI aMga ja pUjIuM, lyAharI aDhIa hajAra re, mAMDavI DhoIM udAra re, karI kathIpA pramukha-syuM, tihAM baIThI lyAharI eka hajAra re. jaga. 130 mAMDavI nIpajI java rahI, tava rahI rAti ghaDI cyAra re, tava re ghaMTAnAda vAjIu, jehavo iMdranau sAra re, suNiu te varNa aDhAra re, pachaIM vAgAM sAta udAra re. jaga. 131 java citAmAMhiM poDhADhiA, jiMhAM lagaIM dIrcha kAMI aMga re, tihAM lagaIM pUjIA pUjyajI, rUpAnAMNaIM manaraMga re. jaga. 132 pannara maNa sUkaDi bhalI, agara te triNi maNa jANi re, kapUra te trINa zera tihAM miliuM, cUuM sera pAMca pramANa re, kasturI bi sera AMNi re, kesara triNa sera vakhANi re. jaga. 133 iNi pari hIra aMga saMskariuM, jamali lyAharI sAta hajAra re, tiNi vADI je jharalAiA, teha ja moryA sahakAra re, __ adbhUta e apAra re. jaga. 134 pArakha meghaIM karAviu, thUbha tihAM abhirAma re, tihAM rAtriM AvIIM chaIM devatA, karaIM hIranA guNagrAma re, Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 vivekaharSakRta hIravijayasUri (nirvANa) rAsa nATika hoI chaIM tAma re, vAjina vAjaIM tiNi ThAmi re, prasiddha haIM Akhi gAMma re. jaga0 135 tihAM khetra je vAso vasaIM, vANiu nAgara jAti re, tiNi tihAM jaInaI joIDaM, udyota vanamAM na mAta re, kAni suNaIM gItagAMna re, vAjiva devatA vAta re. jaga. 136 iNi pari hiirjii-nirvaannn| AvyA pATaNa lekha re, te zrI AcArayaiM sAMbhalI, dukha kIdhauM savizeSa re, te virahanI vAta alekhi re, dhruji caDhaIM teha dayAla hIra pekhI re. jaga. 137 rAga pApAravI hIrajI gurU kahanaiM kahIiM, vijayasena sUriMda bolaiM, kahuM devadayAla re, hIrajI gurU kahanaI kahIIM. hI0 138 dUra desa vihAra kIdho, kAM jagatraya-tAta re, vIranI pariM hIra jAtaiM, karI saghalI vAta re, - mujha kiuM gautama bhAMti re. hI. 139 siddharasa-rasakuMpikA, kArakA rUdaMtI rasa pArasA, dhAtu rUpanaI kanaka sAdhaI, nahIa tu dhAtu kanakarasA. hI0 140 guDhamati ati muDhamati jA, jeha nipaTa ajAna re, ayogya paNi te yogya kIdhA, guNaIM Apa samAna re, sakhI hIra adhikaIM vAni re. hI. 141 dura dezathI darizanarasaiM, kAM kRpAla kRpA na kIdhI, eka vAra darisanaIM. hI. 142 sIkhA hita mati kauNa desaIM, tujha vinA nija zAsanaI, jagatragurU hIrajI tujha viNa, kahu kuNa sUrIsanaIM. hI. 143 rAga mevADo dhanyAsI / zrI hIrajI gurU kimahiM na vIsaraIM, jehano parama upakAro jI, jiNiM jinazAsani jagatra jagavIuM, ima kahaIM hIra paTodharU jI. zrI. 144 akabara sAhanA re dharmasaMdesauM, kahauM havi kiMhanaIM kahesyuM jI, hita-AsIsa ne kRpAnajariM milI, tujha viNa kuNathI lahesyuM jI. zrI. 145 nirvANa-uchavi AyA devatA, jima tIrthaMkara vIro jI, gautama jima mujha viraha dekhADiuM, tima kIdhuM gurU hIro jI zrI. 146 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha aMtya samaya jihAM mujha saMbhAriu, dhanya hIrajI gurUrAjo jI, paNi maIM caraNa te navi bheTI zakyAM, e kAMI mujha aMtarAyo jI. zrI. 147 saMgha sahU mili gurUnaIM vInavaIM, ma karo hIrano vikhavAdo jI, jiNi tuhma ahmanaIM re thApIA, hIrano mahAprasAdo jI. zrI. 148 zoka nivAro re sAsana-rAjIA, pratipAlo sahU saMgho jI, ati Agraha avadhAri gachadhaNI, karaI jinazAsanaI raMgo jI. vivekaharSa jaga jaMgo jI. zrI hI0 149 DhAla : rAga dhanyAsI jayau jayau jagagurUpaTadharo, zrI (hIra)vijaya gaNadhAra jI, sAha akabara daragAha(bAra)mAM, jiNiM pAmyo jayajayakAra jI. jayau0 150 jihAM lagi merU mahIdharo, jiMhAM lagi giravaranI rAjI re, cirara pratapauM gurU gacchadhaNI, zrI vijayasena sUrIsa jI re. jaya. 151 hIra paTodhara ugiu, pragaTa pratApI sU(ra) jI re, kumatitimira dUraIM karaIM, bhaviaNa sukha bharapUra jI re. jayau0 152 vIjApura vara nayaramAM pAMDava nayana varIsa jI re, harSaANaMda vibudha taNo, sIsa dIIM AsIsa, vivekaharSa kahaIM sIsajI re. jaya. 153 - iti zrI hIravijayasUri jagagurU saMpUrNama. paMDitottama paMDita zrI paM. zrI amaravijayagaNi ziSya muni guNavijaya lipikRtaM zrI vidyApure puropakArAya. (pa.saM.6-15, mArI pAse.) [jainayuga, aSADa-zrAvaNa 1986, pR.460-67] Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 283 haMsarAjakRta hIravijayasUri caturmAsa lAbhapravahaNa sajjhAya (AmAM keTaleka sthaLe suMdara kAvyatva che. hIravijayasUri khaMbhAtamAM cAturmAsa kare che te vakhatanuM varNana che temAM khaMbhAtanAM parAM, maMdiro, moTA AgevAna zrAvako vagere, paNa vRttAMta joI zakAya che. te vakhate sUri sAthe 40 ThANAM - ziSyaziSyAo hatA. temaNe zItalanAthanI pratiSThA karavA sAthe 215 jinabiMbonI aMjanazalAkA karI hatI. sUri vahANarUpa che ne tethI zu-zaM lAbha thAya che te batAvI A kRtinuM nAma lAbhapravahaNa ApeluM che, ane temAM vahANa sAthe saMbaMdha dharAvatAM nAmo (nautical terms) ApyAM che te gujarAtanA vahANavaTAnA abhyAsIne khAsa jANavA jevAM che. A kRti racanAra haMsarAje 'mahAvIra stavana' suMdara padyamAM racela che ne te AcAryanA samakAlIna che. A sajhAyanuM nAma 'pravahaNa sajhAya' che eTale pravahaNa eTale vahANarUpI guru hIravijayasUri che ke je dvArA saMsArarUpI samudra tarI zakAya che. kartAe prathama sarasvatI ane pachI 24 vartamAna jinanI stuti karI che ane traMbAvatInA thaMbhaNa pArzvano paNa ullekha karI batAvyu che ke hIravijayasUri vahANa rUpe traMbAvatI eTale khaMbhAta vasaMtamAsamAM padhAryA tyAre tyAMnAM maMdiro jevAM ke sImaMdhara, kaMsArI pArtha, sakarapuranuM ciMtAmaNi (pArtha) ane mahamadapura tathA sulatAnapuranAM maMdiromAM jaI darzana karU. A mAsa- suMdara varNana AmAM karyu che. pUjyazrI sAgoTAnA upAsare birAjatA hatA. temaNe zItalanAthanI pratiSThA karI ne te sivAya 215 biMbonI aMjanazalAkA karI. A samaya saMvat 1638nA mAha zu.13 hovo ghaTe. juo nAhara 1. naM.605, nA.2 naM.1215, bu.ra, naM.255, 1100, 1123 ke je paikI 1100mAM khaMbhAtavAsI osavaMzIya so. vacchAnuM nAma Ave che. kRtimA dosI vacchA kahela che to do so. ukta lekhamAM bhUlathI vaMcAyuM hoya; ane lekha naM.1123mAM khaMbhAtavAsI osavaMzIya sA. udayakarNanuM nAma Ave che. pachI saMghavI udayakaraNa ane bhAkarAje pUjyajIne vinati karI ke comAsu khaMbhAtamAM karavAnI kRpA karo ne tethI teo lAbha jANI tyAM comAsu rahyA. have ASADha mAsanuM varNana ApI kuMrAnA kumAra - hIravijayane vahANa- rUpaka ApI AkhaM rUpaka kavi kAvyamA utAre che. ASADhanuM e rIte vistArathI pUruM varNana karI zrAvaNa-bhAdrapadamAM pajusaNa parva AvyuM tyAre saMghavI udayakarNe samosaraNa racyu. Aso ne kArtika DhUMkamAM patAvI temanA comAsAthI thayela lAbha jaNAvI ziSyaparivAramAthI nAma Ape che. A pramANe comAsAnI sajhAya kavi haMsarAja pUrI kare che.) [kavi mATe juo jaina gUrjara kavio bhA.2 pR.277-78 tathA gujarAtI sAhityakoza khaMDa 1, pR.491. 'mahAvIra stavana'nI saM.1652nI prata maLe che eTale e kRti te pUrve racAyelI Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha hovAnuM nakkI thAya che. A sajjhAya hIravijayasUrinA khaMbhAtanA cAturmAsa daramyAna racAI che e spaSTa che. e cAturmAsa akabarapratibodha pUrvenuM che e paNa spaSTa che kemake kAvyamA emano e rItano ullekha kaze nathI. cAturmAsa saM.1637nuM ke 1638nu hoI zake. A sajjhAya 'hIrasvAdhyAya bhA.1' (saMpA. muni mahAbodhivijaya, saM.2053)mAM A pramANe ja chapAyela che. - saMpA.] dUhA prathama jiNesara mani dharUM, samarUM sarasatI mAya, guNa gAuM tapagachapatI, jasa nAmiM sukha thAi. 1 sukhasAgara zrI jinavarU, nAbhirAya kuli caMda, marUdevikuMara jagatragurU, praNamuM RSabha jinaMda. 2 RSabha ajita saMbhava prabhu abhinaMdana jinadeva, sumati padamaprabha supAsa jina caMdraprabha karUM seva. 3 suvidha sItala zreyAMsa jina vAsupUjya arihaMta, vimala anaMta dharma jina, zAMtinAtha bhagavaMta. 4 jeNai janami maMgala bahU, zAMti huI jagamAhi, kamalAnidhi lIlApatI, solasamo jinarAya. 5 zAMti kuMthu aranAtha e, cakravarti anai arihaMta, chai rAjA pratibodhIA, mallinAtha guNavaMta. 6 munisuvrata nami nemi jina, yAdavakuli siNagAra, brahmacArI-ziromaNi sahI rAjImatI bharatAra. 7 kamaTha-haThI-mada gAlIuM, pannaga kIu dharaNiMda, yAdavadala jIvADIu, jaya jaya pAsa jiNaMda. 8 thaMbhaNa pAsa traMbAvatI, sukha saMpati dAtAra, zAsanapati cauvIsamu, vIra jina karUM juhAra. 9 atIta anAgata vartamAna, bihuttari jinavara bhANa, e cihu tIratha avaravara, te savi jiNa vahUM ANa. 10 rAga dezAkha malhAra Aviu (2) re Avyau mAsa vasaMta sahI, vanasapatI re muharI, rai savi saMpada lahI; Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 285 haMsarAjakRta hIravijayasUri caturmAsa lAbhapravahaNa sajjhAya mohiA mAlatI re, bhamarA guMjArava karai, milIAcala taNau re, pavana cihuM dizi vistarai. 11 vistarai parImala sugaMdha kusumaha, kuMkuma caMdana chAMTaNAM, eka karai krIDA nAri prIyaDA, khaMDokhalIe jhIlaNAM; madhu mAsa gAi veNi vAi, kusumaghari sadya bharaI, tihAM mayaNa rAjA rati aMteurIsena-syuM lIlA karaI. 12 iNi avasari re, Aviu tapagacharAjIu, traMbAvatI re tribhuvana mahimA gAjIuM; thaMbhaNa pAsajI re, Agai madhu mAdhava ramyA, ti tuM mani dharyA re, zrIpUjya prabhucaraNe namyA. 13 prabhu namyA caraNe dhuNyA vayaNe, amRtanayaNe nirakhatAM, sImaMdhara arihaMta bhagavaMta vaMdai hIrajI harakhatAM; kaMsArI zrI pAsa jinavara, sakarapura ciMtAmaNi, mahimuMdapuri sulatAnapuri jinaAlImAhiM tribhuvanadhaNI. 14 jUU amha gurU re vasaMta ramaI ralIyAmaNauM, naMdanavana re pravacana parimala tihAM ghaNau; upazamarasa re manohara bharIa khaMDokhalI, jhIlaI hIrajI re, saMyamazrI-syuM mani ralI. 15 mani ralIa jhIlai durita Thelai, caMdana gurUguNa chAMTaNAM; kokilAkaMThi kAminI tihA, gIta gAi gurU taNAM; dhyanna manna morA sahI cakorA, madhukara pari sugurU-calaNa-kamali ramai, gurUdhyAna-sarovara lahiri zItala pApatApa te nIMgamai. 16 muni-bhUpatijI, rUpiM mayaNamada gAlIu, dIkhyA-rANI re, rati taNau garava TAlIu; suvAsanA re, AcAra uttama dIpIi, helA mAhi re, karma taNAM dala jIpIi. 17 jIpIi vairI karma kerA, saMtoSa-sejiiM sukha lahai, kusumaparimala kIrtimAlA, sugaMdhayaza bahu mahamahai; desanA-vAjitranAda suNe bhAvi, jinapUjA-nATika karai, jUu vasaMtakrIDA mAharA pUjya kerI, mugatisuMdarI mani dharai. 18 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraH DhAla : rAga sAmerI jagajIvana paraupagArI, Aviu pUjya mahAvratadhArI, dekhI saMghanai harSa na mAvai, maMDANi gurU padharAvai. 19 moTA zrAvaka sAha sAraMga, saMghavI jayavaMtanai mani raMga, sAha jAvaDa sonI sahasadhIra, saMghavI udayakaraNa gaMbhIra. 20 sAha jayavaMta nai sAha rAja, karaI dharma taNA bahU kAja, jUu udayakaraNa bhaMDArI, karai bhagati sahiguranI sArI. 21 dosI vachA jhIlA bhAkarAja sAha patIA parikha kIkarAja, vuharA jayarAja sAha mahipAla, ehavA zrAvaka bahuta dayAla. 22 jima maMdira gurU padharAvai, bharI mANika motI vadhAvai, sohAgiNi maMgala gAvai, ima khaMbhAyati rUyaDuM bhAvai. 23 sAgoTai upAsarai sohai, zrIpUjya baiThA bhavi paDibohai, niti uchava gharighari dIsaI, gurU dekhI hIyaDuM hIsaI. 24 dUhA biMbapratiSThA jina taNI, jinazAsani maMDANa, sItala jinavara thApIA, vAjai Dhola nIMsANa. 25 biMba bisaI panara avara, suranara joiM munivRMda, vAsakhepa aMjana Thave, zrI hIravijaya sUrIMda. 26 DhAla eha ja suNI vAMNI zrI munirAja, dhyana te nara karaI ehavAM kAja, saMghavI udayakaraNa bhAkarAja, bhAviM vaMdi zrI RSirAja. 27 jai vInatI karI pUjya pAsai, lAbha jAMNi rahI caumAsai, jeThoDI parUhaNa bharIyA, rUDai vAya suvAiM tarIyAM; gayA cora kaThora hInorA, te tu caraNaprasAda gurU torA. 28 rAga bhIma-malhAra anopama mAsa aSADha ke, AsA sahU lahI re, kai Asa sahU lahI re, gagani dhaDUkyA meha ki, vIja jhabUkai sahI re (2). 29 morA karai kaMgAra ke, bApI pIu karaI re (2), teNai samai pIu paradezi kai, kAmanI mani dharai re (2). 30 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 287 haMsarAjakRta hIravijayasUri caturmAsa lAbhapravahaNa sajjhAya eha, jANI pUjya pekhatAM, bhagatajana-mana Tharai re (2), meha varasai akhaMDa dhAra, nadI pUrai sara bharai re (2). 31 punyakSetra sIMcai nIri, vANI RSirAjanI re (2), mukhi mIThA pUjya velA dhyana AjanI re (2). 32 rAga dhavala dhanyAsI A bhavasamudra subhara bharyo e, jinadharma avihaDa vAhaNa jiNaMda nIpAiuM e, tArai tArai kuMarAjI-kuMaranuM vAhaNa, ___ bhalI parii e tArai (2) kuM0 AMkaNI. 33 jagatranA lokanaI tAravA e, ghaDiuM vizvakarmA eha, sayala dukha vAravA e, tArai0 34 sukrita-kriyANAM subhara bhariyA e, lei Aviu sAdhu kRpAla, sagAla thayA puNya taNA e. tArai. 35 tribhovana-loka sukhI thayA e, ihaloka nai paraloka, bhalai gurU AvIA e. tArai0 36 samakita dRDha saDha dIpato e, satyavacana tehAM nema, __ AjJArthaMbha ropIu e. tArai. 37 kIratidhaja jasa lahakatI e, sadvahaNA nAMgaradora, ___mAlima tihAM munivarU e. tArai. 38 anukaMpA suMdara chatraDI e, phumatuM atihiM udAra, khimA jhUli ati bhalI e. tArai. 39 mithyAtva-DUMgaraDA jAlavai e, kumatI-cora pracaMDa, helAmAM jIpIA e. tArai. 40 puNyakaraNI guNa DAbaDA e, AulAM vrata-pacakhANa, dayAdAna nora bhalo e. tArai0 41 saMtoSa paMtAsa rUDi rAkhIi e, saMvegarasa jala sAra, balavaMta muni khalAsIA e. tArai. 42 vAjivanAda sajhAyanA e, sAMbhalai zrIya munIMdra, ___ mAlima vara nAkhUu e. 43 dhanadatta zeTha parivAra-zuM e, salAmata Aviu khaMbhAti, kriyANAM sabhara bharI e. 44 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha dAna zIla tapa bhAvanA e, nyAna darisana cAritra, vadhArai vastu bhalI pariiM e. 45 zrAvaka vuharati AvIyA e, vijaya karI mAgai vastu, uttama gurU amha dIu e. 46 rAga soraThI kriyANAM re pekha mAharAM pUjyanAM, nyAna darisana cAritra re, amulika rayaNa e sIala-syuM jAcA hIrAmANika navatattva re. 47 Asa puhatI re mAhArA mana taNI, pekhatAM pUjya-dIdAra re, sukRta-kriyANAM bharI AvIuM, phaliyA phaliyA dharma vyApAra re. Asa puhatI re0 AMkaNI. 48 hIrajIguNa dANA[ghaNA] motI niramalAM, pAvi te bhAvanA bAra re, amulika ratna mahAvrata dharai, upadeza javahira AcAra re. Asa. 49 pota sarAsara jAMNIi, mAsakhamaNa doi vIsa re, makabala sataranA pada bisaiM, samosaraNa thayA su-trIsa re. Asa. 50 pAkhakhamaNa peTI hIranI, apUrava doi siiM sAta re, saMsAratAraNa vIsa thAnika, aDhIsaIM e sUpha zakalAta re. Asa0 51 aTThAi te cyArasaIM colIyAM, upadhAna drAkha bharapUra re, AkhADa badAma posA sAmAyaka, navapada khArika-khajUra re. Asa. 52 kalapa aTThama upavAsa raMgiIM, AMbAli-nIvI bIjA tapa sAra re, namajAM pastAM zrIphala pUgIphala, eha vuharatAM lAbha apAra re. Asa. 53 sarasa asADha saphaliM phalyauM, bharI Aviu pUjya vaDUM vAhaNa re, sAnidhya karai zAsanadevatA, rakhavAla vAhaNanI jANa re. Asa. 54 kusumamAlA- sugaMdha bhAvanA, parimala sukha valI lAbha re, jinaguNagIta gAi tihAM, desAuranA AvyA ghari lAbha re, Asa. 55 rAga dhanyAsI zrAvaNa mAsa te saravaDe, varasai bhAdravaDe bhara meha, zrIpUjya-vAMNI eNI pari varasai, vAdhyA dharma saneha re. 56 bhavIAM ! praNamu paraupagArI, gurU hIrajI mahAvratadhArI, hUu bAlapaNai brahmacArI, jAni moTo e vyApI jeNe tAriyAM bahu naranArI re bhavIAM0 AMkaNI 57 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haMsarAjakRta hIravijayasUri caturmAsa lAbhapravahaNa sajjhAya jagatra sukhI thayu pUjya padhArai, utsava niti maMDANa; samosaraNa racai saMghavI udayakaraNa praNamai gachapatibhAMNa re. bhavIAM0 58 parava pajUsaNa raMgi kIjai, phalIA dharmavyApAra, vastu apUrava bahumUla Avai, khAmaNaDA karai sAra re. bhavIAM0 59 haramajI vAhaNa bakhAi AvyAM, huA lAbha anaMta, Asa phalI Age masavADai, puNya sagAla havA saMta re. bhavIAM0 60 zrIpUjya - vAMNI saphalaI phalI, nyAna darisaNa caritra, kArttika mAsa te karasaNa pAkAM, desavRtti sarvavRtti re. bhavIAM0 61 desadesanA saMgha padhArai, kAgala gurU taNA lyAvai, uchava mahotsava karaI vadhAvA, prabhAvanA saMgha karAvai re. bhavIAM0 62 upadhAna mAlAropaNa mahAvrata, cauthAM vrata valI bAra, biMbapratiSThA ane anazana, bahuta hUA lAbha apAra re. bhavIAM0 63 zrI gurU hIravijaya sUrIsara, sakalacaMda uvajhAya, paMDita zrI jayavimala munIsara, gaNi vidyAdhara namuM pAya re. bhavIAM0 64 gaNi khaDA gaNi kRSNavijaya gaNi, lakSmIvijaya gurU saMgi, dharmavijaya gaNi meghavijaya gaNi, munivijaya RSi sAraMga re. bhavIAM0 65 padmavijaya RSi sUravijaya RSi, jayavijaya RSi nyAnaharSa, bhAvavijaya RSi devavijaya RSi, sevaMtA hui sukha re. bhavIAM0 66 gaNi kuladhara RSi moTo tapazI, gaNi jinakuzala vairAgI, karai vayAvaca munivara kerAM, saMyama- syuM laya lAgI re. bhavIAM0 67 cAhu RSi khemakusala riSi, nAgajI vivekavimala kRpAcaMda, bhAvakuzala riSi bhIma, labdhivijaya nAMnaDIu ratnacaMda bhavIAM0 68 sAdhvI prabhuzrI lAlazrI sAhibazrI, mANikasumati ratanna, cAritrasumati zrI vinayazrI, nyAnasumati e dhanya re. bhavIAM0 69 caMpazrI kanakazrI lAbhasumati e, vairAgazrI gurU pAsai, cyAlIsa ThANai zrI khaMbhanagaramAM, hIrajI rahiyA re caumAsai. bhavIAM0 70 khaMbhanagaranuM saMgha vairAgara, paMcavidha dAna dAtAra, 289 kanaka cIra sonaharI gaMThoDA, varasai jima jaladhAra re. bhavIAM0 71 jihAM jihAM gurUnI AjJA varatai, tihAM tihAM utsava thAvai, dina dina caDhataI raMga sohAvai, haMsarAja guNa gAvai re. bhavIAM0 72 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha - iti zrI hIravijayasUrIzvara caturmAsaka saMbaMdhI lAbhapravahaNaM saMpUrNamiti zreyaH. likSmi. zubhaM bhavatu. maMgala lekhakAnAM ca pAThakAnAM ca maMgalaM, maMgalaM sarva jainAnAM sAdhusAdhvIti maMgalaM, 1. saMvat 1685 varSe mArgazIrSa zu. 10 budhau tadA likhitamiMda devapattane. zubhaM bhavatu. cha. zrIrastu. cha. (mArI pAse.) [jainayuga, aSADa-zrAvaNa 1986, pR.485-88] Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 291 somakRta meghajI-hIrajI saMvAdanA savaiyA [A kRti 'jaina gUrjara kavio' ke 'gujarAtI sAhityakoza khaM.1'mAM noMdhAyelI nathI. soma te hIravijaya Adi 24 savaiyAnA kartA ne hIravijayasUrinA ziSya somavijaya (juo gujarAtI sAhityakoza khaM.1, pR.475) hoI zake. A savaiyA paNa e 24 savaiyA aMtargata hoI zake. - saMpA.] luMkAgachanAyaka megha kahaiM, guru hIra ! tapagacha lIjiyajI, taM pada meM hi AcArya ko, hIra ! dei dikhyA ziSya kIjayajI, naMdIpratyamA jinabhavanamaiM hIra! razanA-DaMDa dIjIyeMjI, sakhAI saziSya kareM vinatI, soma hIrajI nAu na kIjIyeMjI. 1 hIra kahai, sUMnIyai meghajI ! tumha yesai tapagacha kaiseM sahoge, dI0 dIkhyA phirake gurake, karyamayoga kharo khaTa vahoge, uhyAM hiM tuhmAre AcArajyako pada, IyAM ziSya ke ziSya hoye rahoge, soma kahaiM naMdane jinakuM va[u]nyakuM RSajI tuma tAraka hoge. 2 luka karo juM kari meghajI RSa o apano gacchanAyaka tAthai, siddhAMtamaiM megha kahiM pratimA, taba hoteM gitAratha paMDita sAthai, zatAvIsa ziSya ane meghajI RSya lei dikhyA phera hIrake hAthai, Ayo AcAraya megha na pAmai, taba salya parI soma luMkAne mAtheM. 3 kahA kahaM kuMmati mata ki, jinakI pratimA mahA mUDha na mAneM, Thora hI Thora likhi pratimA, homa kirga peri siddhAMtake pArne, ki... haiM bhAva bhavi pratimA, nanyahe pratimA caMda sUra na mAneM, lope gurUdeva taji pratimA, gaccha dura bhaye soma daivake rAne. 4 jinamaMdirakuM ja AraMbha kaho, vo upAsariM patthara kAhaiM dharo re, sAmi jimAu samahiI karo, ura kAhekuM desameM vyA[byA]ra pharo re, eka pAMNIkai biMda asaMkha jIA, taba o nadIAM tuma kyAMi taro re, pokAro dayA dayA soma kahaiM, tuhma pothIke viMgaNa kAhaiM karo re. 5 [jainayuga, aSADa-zrAvaNa 1986, pR.482] Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 dharmadAsakRta hIravihAra stavana [kRti saM.1676 jeTha suda 15nA roja racAyelI che. kartA vijayadevasUrinA bhakta koI zrAvaka hoya evaM jaNAya che. A kRti 'jaina gurjara kavio' mAM noMdhAyelI nathI. paNa dezAinA A saMpAdana pUrve munizrI vidyAvijaye saMpAdita karelI 'hIravihArastava'ne nAme jaina satyaprakAza, ogasTa tathA okTobara, 1936mAM chapAyelI che. ahIM pAThazuddhimA eno kyAMka lAbha laI zakAyo che. tAjetaramAM 'hIrasvAdhyAya bhA.1' (saMpA. muni mahAbodhivijaya, saM.2053)mAM dezAinI vAcanA ja punarmudrita thaI che. kRtimAM vastuta: je jinamaMdiromAM hIravijayasUrinI mUrti ke pAdukAo sthApita thaI che tenuM varNana che. - saMpA.] mahopAdhyAya zrI 5 nemisAgaramaNi gurUbhyo nama:. sarasatI bhagavatI bhAratI e, samarI sArada mAya, racasiuM hIravihAra stavana. vara diu mujha mAya. 1 zeceMjamaMDaNa RSabhadeva, aSTApadi svAmI, AbU hIravihAra sAra; praNamuM zira nAmI. 2 nAbhi-narezara-kulatilo e, marudevI-malhAra, yugalAdharmanivAraNo e, tribhuvanajana-hitakAra. 3 prathama rAya aNagAra prathama, bhikSAcara kevala, prathama tIrthaMkara prathama dharmaprakAzaka nirmala. 4 samosaryA zejejagiri, aSTApadi siddha, AbU hIravihAre mUrati, mahimA supasiddha. 5 dhyAuM zrI navakarAmaMtra, zetrujagiri yAtra, deva ArAho vItarAga, nirmala karo gAtra. 6 mahimAvaMta e triNi tIrtha, cautho hIravihAra, hIravijaya sUrIsarU e, vayara sama avatAra. 7 vastu vimalagirivara vimalagirivara risaha jiNadeva, samavasaraNa devahiM milI, raciuM vAra pUrava navANuM, Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 293 dharmadAsakRta hIravihAra stavana aSTApada siddhA valI, nAmamaMtra nizidivasa Aj, AbU hIravihAra prati, mUrati suMdara sAra, sarasatI mAta pasAule, thuNasiuM hIravihAra. 8 ThavaNI hIravihAra tIrtha bhalu e, pATaNa nayara majhAri to, rAjanagari valI pAdukA e, khaMbha nayari suvizAla to. 9 surati nayara sohAmaNuM e, jihAM saMgha che suvicAra to, jina-gurU-ANa zire dhare e, samakita-rayaNa-bhaMDAra to. 10 zIle thulabhadra jANIe e, buddhie abhayakumAra to, labdhieM gautama avataryo e, rUpeM devakumAra to. 11 vAcaka nemisAgara varu e, teha taNe upadeza to, hIravihAra maMDAvIo e, saMgha mani harSa vizeSa to. 12 nijAmapure pUrava dizeM e, dinakara jihAM UgaMta to, vitta vAve vyavahArIA e, ANI harSa mahaMta to. 13 saMvata sola tryahotare e (1673), posa mAsa suvicAra to, vadi paMcamI dina nirmalo e, zubha velA gurUvAra to. 14 paMDita lAbhasAgara varu e, abhinavo dhano aNagAra to, karIa pratiSThA nAma dIe e, suMdara hIravihAra to. 15 ThavaNI hIravihAra manohara dIse, pekhata suranaranAM mana hIsai, amarabhavana sama jANIe e. 16 caturapaNe valI cauka nIpAi, dekhI bhavijana harSa ja thAi, rANapuranI mAMDaNI e. 17 kArIgara tihAM kAma calAve, cauraMsieM vedikA suhAve, pAdupIThikA jina taNI e. 18 guNavaMta gajadha(ra) baiThA nizadini, koraNI-kAma nIpAi ekamani, thaMbha sAga sIsama taNA e. 19 jAlI ati sukumAlI sohe, suMdara madala pekhata mana mohe, gomaTi kalaza kanaka taNA e. 20 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha zikhareM daMDa dhvajA ati laheke, suMdara kusumagaMdha ati baheke, citrAmaNa sohAmaNAM e. 21 nava gomaTa navanidhi sukhakAra, nalanIgulma sama hIravihAra, tIrthamahimA ati ghaNo e. 22 DhAla phAganI pArikhI lAlAsuta bhalo, goviMda pArikha sujANa, vitta vAve harSe karI, jinavaranI vahe ANa. 23 sAha somajIno suta bhalo, zubha nAmeM vastupAla, hIra jesiMganI pAdukA, thApanA hui suvizAla. 24 saMvata sola paMcotare (1675), vaizAkha mAsa suvicAra, aSTamI dina Ujala bhalo, zubha velA ravivAra. 25 vAMcaka mAMhi ziromaNi, ratnacaMdra uvajhAya, karia pratiSThA ati bhalI, saMgha-mani ANaMda thAya. 26 sA nAhro vita vAvare, ulaTa ANI aMge, pAdakA triNi vAcaka taNI, thApanA huI manaraMge. 27 saMvata sola chahuttare (1676), posa mAsa suprasiddha, pUnima dina raliAmaNo, huIi pratiSThAsiddhi. 28 dosI bhIma harSe karI, dhana kharace manaraMge, doI mUrati eka pAdukA, thApanA hUii sucaMga. 29 saMvata sola chahuttare (1676), jayeSTha sudi cothe guruvAra, karIa pratiSThA harSa-syuM, mUrati triNi udAra. 30 hIravihAreM harSa-syuM, ulaTa ANI aMge, dhana te zrAvakazrAvikA, vita vAve manaraMge. 31 suvihita tapagacchanAyaka, dAyakA zivapada sAra, e tIrthamahimA ghaNo, nitu vaMde naranAri. 32 tIrthaniMdA je kare, kumatiziromaNi jANa, hIravihAra uthApasye, bhamasye cyAre khANi. 33 DhAla mAlhaMtaDenI trINi cauvIsI praNamasyuM e, mAlaMtaDe bihuttara jinavaradeva, vIra paTodhara gAyasyuM e, mA. suranara kare tasa seva, ___ suNo suMdari suranara kare tasa seva. 34 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 295 dharmadAsakRta hIravihAra stavana sAgara nAmeM jina huA e, mA. atIta cauvIsI jANi, suNo. vartamAna kAleM huA e, mA. zrI gurU catura sujANi, suNo. 35 tapacchanAyaka guNanilo e, mA. lakSmIsAgara sUrIMda, suNo0 jasa mahimA ati dIpato e, mA. seva kare amariMda, suNo. 36 sAyara pareM gaMbhIra che e, mA. saumya vadana jima caMda, suNo. tapa tejeM dinakara samo e, mA. kanakavarNa sukhakaMda, suNo0 37 tasa paTi zubhamati Agalo e, mA. sumatisAdhu sUrIza, suNo. tAsa sIsa matieM nirmalo e, mA. hemavimala gurUIza, suNo. 38 tAsa paTeM jaga uddharyo e, mA. ANaMdavimala sUrirAya, suNo0 Upaje ANaMda nAmathI e, mA. manavaMchita sukha thAya, suNo. 39 zithilAcAra nivArIyo e, mA. Adaryo zuddha AcAra, suNo0 jinazAsana dIpAvIu e, mA. dhana dhana e aNagAra, suNo. 40 tAsa paTTodhara suratarU e, mA. goyama sama avatAra, suNo. zrI vijayadAna sUrIsarU e, mA. jinazAsana zaNagAra, suNo. 41 tAsa sIsa jaga-sukhakarU e, mA. hIravijaya sUrirAya, suNo0 dIllipati pratibodhIo e, mA. seva kare surarAya, suNo. 42 pesakasI pustaka taNI e, mA0 SaTamAsIa amAri, suNo0 jIjIo jagaha muMkAvIo e, mA. kIdhA para-upagAra, (pAThAMtara) zeja mugato sAra. suNo0 43 hIrasIsa sohAkarU e, mA. zrI vijayasena sUrIza, suNo. birUda 'savAi' sAhe dIuM e, mA. pure sayala jagIza, suNo. 44 tAsa paTodhara guNanilo e, mA. zrI vijayadeva sUrIMda, suNo. zIla-sattva-guNe Agalo e, mA. UgIo abhinava caMda, suNo. 45 sAgara gAje tujjhathI e, mA. dharmakallolanI veli, suNo0 samakita-rayaNa sudhuM dIe e, mA0 dina dina huI raMgareli, suNo0 46 tuM guNasAgara gAjato e, mA. mahiali mAMhi prasiddha, suNo. suvihita-zira-mukuTamaNI e, mA. Ape nirmala buddhi, suNo0 47 vANI amRtarasa varasato e, mA. dezanA die jima vIra, suNo. sakalakalAguNa-Agalo e, mA. sAyara pareM gaMbhIra, suNo0 48 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha DhAla : praNamuM tuMma simaMdharajI - e dezI mUrati RSabha jiNaMdanI re, sohe hIravihAri, hIra jesiMganI pAdukA re, bhavijananeM hitakAra, bhajo bhavi ! bhAve hIravihAra. 49 nAmamaMtra nizAdine japo re, hoe jayajayakAra. AMkaNI. bhajo0 50 vIra taNI pareM tapa tapyo re, zIle jaMbukumAra, vairAgye gurU rAjato re, dhana dhana e aNagAra. bhajo0 51 vAcakacakracUDAmaNi re, vidyAsAgara uvajjhAya, teha taNI tihAM pAdukA re, praName sura-nara-rAya, bhajo0 52 tAsa sIsa guNe gAjato re, dharmasAgara uvajjhAya, vAdi-gajaghaTA-kezarI re, ANa vahe jinarAya, bhajo0 53 tAsa sIsa sohAkarU re, labdhisAgara uvajjhAya, teha taNI tihAM pAdukA re, bhavi mani ANaMda thAya. bhajo0 54 tAsa sIsa guNe Agalo re, nemisAgara uvajjhAya, teha taNI che pAdukA re, darzana zivasukha thAya. bhajo0 55 suhagurU-ANa zire dharI re, rAkhI tapagaccha nAma, jinazAsana dIpAvIuM re, sAryu AtamakAma. bhajo0 56 mUrati sAte sohAmaNI re, zrI tapagaccha-sUrIza, vAcaka kerI pAdukA re, cyAra namo nizidIza. bhajo0 57 e parivAra anukrame re, je samaje naranAri, lakSmi rame nitu te ghareM re, hoI jayajayakAra. bhajo0 58 zrI saMgha tihAM utsava kare re, kalyANaka dina sAra, nATika pUjA bhAva-syuM re, ANI harSa apAra. bhajo0 59 hIravihAra ja nIpano re, jehabuM amaravimAna, sAha amarasIno udyama ghaNo re, dhana jIvyaM paramANa. bhajo0 60 saMvata sola chahotare (1676) re, jyeTha zudi pUnima sAra, jihAM lageM zazi ravi tapeM re, stavana tapo cirakAla. bhajo0 61 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadAsakRta hIravihAra stavana 297 kalaza zrI RSabha jinavara bhavika sukhakara, hIravihAra suhAkarU, zrI sUra(ti)maMDaNa duritakhaMDaNa, namo pAsa jiNesarU, vijaya rAjayeM vijayavaMto, vijayadeva sUrIsarU, tAsa pasAeM stavana raciuM, dharmadAsa suhaMkarU. bhajo re bhavi! bhaveM hIravihAra. 62 - itizrI jinarAja stavana saMpUrNam.. [sUryapura rAsamALA, saMpA. kezarIcaMda hIrAcaMda jhaverI, 1940, pR.93-98] Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 samayapramodakRta jinacaMdrasUri nirvANa kAvya (samayapramoda e jinacaMdrasUrinA samakAlIna hatA ane te temanA ziSya jJAnavilAsa(?)nA ziSya thAya ema samayapramodakRta 17 kaDI- varakANA pArzvanAtha stavana maLI Avyu che tenI chellI nIcenI kaDI parathI anumAna thAya che : ima thuNIyau zrI pAsajiNaMda, varakANai jiNacaMda re, jJAnavilAsa nipuNa niradaMdA jaMpai samayapramodA re, 17 paNa A kAvyanI prathama kaDImAM 'guNanidhAna gurU pAya namI' e zabdo parathI temanA gurunu nAma guNanidhAna hoya ema paNa anumAnAya che. jinacaMdrasUrino keTaloka vRttAMta vistArathI 'karmacaMdramaMtrI-vaMza-prabaMdha' nAmano gujarAtI padyaprabaMdha temanA ziSya jayasomanA ziSya guNavinaye saM.1655mAM racyo temAMthI maLI Ave che. (juo zrI jinavijayasaMpAdita 'jaina aitihAsika gUrjara kAvyasaMcaya' pR.106-134 ane te prabaMdhano meM lakhelo sAra pR.42-74.) kharataragaccha paTTAvalImA 61mAM jinacaMdrasUri chaThA te A suri che. te saMbaMdhamAM tyAM je kahevAmAM AvyuM che te mATe juo jaina gurjara kavio bhAga 2jo pR.683-84. [bIjI AvRtti bhA.9, pR.25] A kAvya mATe be prata suratamAM mArA jJAnapravAsa daramiyAna maLI teno upayoga karyo che. tyAMnA jinadattasUri bhaMDAramAthI eka prata sAla vagaranI maLI te ghaNI azuddha hatI te parathI pahelA utArI lIdhuM pachI vaDAcauTAnA upAzrayamAMthI eka sArI prata maLI te sAthe tene meLavI lIdhuM.) [kavinA gurunu nAma jJAnavilAsa anyatra maLe che. 'guNanidhAna' e vizeSaNa gaNavU joIe. kavi mATe juo jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti bhA.2, pR.272-74 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1, pR.447-48. kRti agaracaMda nAhaTA saMpAdita 'aitihAsika jaina kAvyasaMgraha'mAM paNa mudrita thayela che. ene AdhAre ahIM thoDI pAThazuddhi karavAmAM AvI che temaja enAM mahattvanAM pAThAMtara paNa noMdhyAM che. - saMpA.] rAga AsAurI, dUhA guNanidhAna gurUpAya namI, vAgavAMNi AdhAri, yugapradhAna niravANanI, mahimA kahisi vicAra. 1 yugapradhAna jaMgama jati, girUA guNe gaMbhIra, zrI jinacaMda suriMdavara, dhuri dhorI dharmadhIra. 2 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 299 samayapramodakRta jinacaMdrasUri nirvANa kAvya saMvata paMnara pacAnUye rIhaDa kula avatAra, zrIvaMta siriyAde dharyo, suta suratANakuMmAra. 3 saMvata sola caDottare, zrI jinamANikya sUra, saiM-hatha saMyama Adaryo, moTe mahaMta paDUra. 4 mahipati jesalamerUmeM, thApyA rAula mAla, saMvata sola bArottare, zatru taNe sira sAla. 5 DhAla : jayatasirI 1 kara joDI Agali rahI - ehanI Aja vadhAvo siMghameM dina dina vadhate vAne re, pUjyapratApa vAdhe ghaNo, dusamana kIdhA kAMnai re. A. 6 suvihita pada ujavAlIyau, pUjya pariharai parigraha mAyA re, ugra vihAra viharatA pUjya, gUjjara khaMDa AyA re, A. 7 RSimatiyAM-saM tihAM thayo, ati jaThI pothI vAdo re, pUjya vakhatabala kumatIyAM paragaTa gAlyA nAdo re. A. 8 pUjya taNI mahimA suNI sanmAnyA akabara sAhiM re. 'yugapradhAna' pada ApIyo, sahera lAhora uchAMhiM re. A. 11 koDI savA dhana kharacIyo, maMtrI karmacaMda bhUpAle re, AcArijapada tihAM thayo, saMvata sola aDatAle re. A. 11 saMvata sola bAvane pUjya paMcanadI sAdhI re, jitakAsI jaya pAmIyo karI gautama jyu siddhi vAdhI re. A. 11 rAjA rANAM maMDalIka, Ai nameM nija bhAve re, zrI jinacaMdasUrIzvarU, pUjya susabda nita pAve re. A. 12 saiM-hatha kari je dIkhiyA, pUjya sIsa taNA parivAro re, Agamani arthe bharyA, moTI padavIdhara suvicAro re. A. 13 dosI soma sivA samA, pUjya kIdhA saMghavI sAcA re. avadAta sugurU taNA, jANe hIrA mANeka jAcA re. A. 14 dUhA soraThA mahAmunIsara-mugaTamaNi, darasaNIyAM-dIvAMNa, coryAsI gacha seharo, sAsaNano suratANa. 15 atizaya Agara Adi lagi, jUTha kahuM to nema, jima akabara sanamAnIyo, tima valI zAhi salema. 16 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha DhAla patisAha salema saTopa, kIyo darasaNIyAM soM kopa, e kAmaNagArA kAmI, darabArathI dUri harAmI. 17 ekanakuM pAga baMdhAvo, 'ekanakuM nAsa aNAvo, ekanakuM desavaTo jaMgala dIje, ekanakuM pakhAli kIje. 18 e sAhi hukama sAMbhalIyA, tasu kopa thakI khalabhalIyA, jajamAna milI saMjatanA, darahAla kare gurU jatanA. 19 ke nAsi hIMdU pUThi paDiyA, kei maivAsai jai caDhIyA, kei jaMgala jAi beThA, kei doDI guphA jAi paIThA. 20 kei nAsata javane jhAlyA, te ANi bhAkhasI ghAlyA, pANI ne anna ja pA(rA)lyA, vayarIDA vayara-suM sAlyA. 21 ima sAMbhalI sAsanahIlA, jinacaMdasUrIsa susIlA, gujjarAti dharAthI padhAre, jinasAsana vAna vadhAre. 22 ati Asati vali bhAlI, asurAM bhaya dUre pAlI, ugrasenapura pAvadhAre, pUjya sAhi taNe darabAre. 23 pUjya dekhi dIdAre milIyA, patisAha taNA kopa galIyA, gujjarAti dharA kyuM Ae, patisAhi gurU batalAe, 24 patisAhikuM daiNa AsIsa, hama Ae sAhi jagIsa, kAhe pAyA du:kha sarIra, jAo jaukha karo gurU pIra. 25 ika sAhi hukama jau pAvAM, baMdIyaDAM baMdi choDAvAM, patisAhI khayarAti karIje, darasaNIyAM dUo dIje. 26 patisAha hUtau je jUTho, pUjya-bhAgyabale ati tUTho, jAo vicaro desa hamAre, tumha phiratAM koi na vAre. 27 dhana dhana kharataragacha-rAyA, darasaNIyAM baMdi chUDAyA, pUjya sujasa karI jagi chAyA, phiri sahU meDate AyA. 28 dhanyAsirI dUhA zrAvaka zrAvikA bahU pariiM bhagati kare suvizeSa, ANa vahe gurUrAMjanI, gotama samavaDi dekhi. 29 1. ekanaku desavaTI dilAvau, ekanaku pakhAlI kIjai, ekanakuM baMdikhAne dIjai. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayapramodakRta jinacaMdrasUri nirvANa kAvya 301 dharamAcArija dharmagurU dharma taNo AdhAra, hiva comAso jihAM kare, te nisuNo suvicAra. 30 dhavala dhanyAsirI, DhAla - ciMtAmaNi pAsa pUjiye desa maMDovari dIpato, tihAM bilADA nAmo re, nagara vase vivahAriyA, sukhasaMpada abhirAmo re. desa0 31 dhorI dhavala jihAM rahe, kharatara saMgha pradhAno re, kuladIpaka kaTArIyA, jihAM ghari bahu dhanadhAno re. desa0 32 paMca milI AlociyA, ihAM pUjya kare comAso re, janama jIvita saphalo huve, sayaNAM pUjai Aso re. desa0 33 ima mili saMgha tihAM thakI, Ave pUjya dIdAre re, mahimA vadhAre meDateM, pUjya vaMdI janama samAre re. desa0 34 jugavara gurU pAudhArIye, saMgha kare aradAso re, nayara bilADe raMga-suM, pUjyajI karo comAso re. desa0 35 ima suNI pUjya padhArIyA, bIlADe raMgarola re, saMgha mahotsava mAMDIyo, dIje turata taMbola re. desa0 36 dUhA pUjya comAso AvIyA, zrI saMgha harakha uchAMha, vividha kare parabhAvanA, lye lakhamIno lAha. desa. 37 pUjya dIye nita desanA, zrI saMgha suNe vakhANa, pAkhI posahitA jime, dhana jIvIta supramANa. desa0 38 vidhi-su tapa siddhAMtanA, sAdhu vahe upadhAna, pUjya pajUsaNa paDikame, jaMgama yugapradhAna. desa0 39 saMvata sole sittare AsU mAsa udAra, surasaMpada suhagurU lahI, te kahisu adhikAra. 40 DhAla bhAvanarI nANai nai nihAle ho pUjyajI Aukho re, teDI saMgha pradhAna, jugavara Ape ho rUDI sIkhaDI re, suNajyo puNya pradhAna. nANa. 41 gurUkulavAse ho vasijyo celaDAM re mata lopo gurU kAra, sAra anaiM vali saMyama pAlajyo re sUdho sAdhu-AcAra. nANa. 42 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha saMgha sahUrne dharmalAma kAgale re likhijyo desa-videsa, gacchadhurA jinasaMgha niravAhisye re, karajyo tasu Adesa. 43 sAdhu bhaNI ima sIkha veM pUjyajI re, arihaMta siddha susAkhi, seM-mukha aNasaNa pUjyajI Ucare re, AsU pahile pAkhI. 44 jIva caurAsI lakha khamAvine re, kaMcaNa tRNa sama niMda, mamatA ne vali mAyA moso pariharI re, ima nija pApa-nikaMda. 45 vayarakumAra jima aNaaNa lIyo re, pAli pahura cyAra. sukhaneM samAdhe re dharmane re, pahuce saraga majhAra. 46 iMdra taNI tihAM apachara ulage re, sevA kare suravRMda, sAdhu taNu dharma sUdho pAliyo re, tiNa phaliyA te ANaMda. 47 goDI rAgai dUhA gaMgodaka pAvana jale pUjya pakhAlI aMga, covA caMdana aragajA saMgha lagAve raMga. 48 vAjA vAje jana mile, pAra vihUNA pAtra, suranara Ave dekhavA, pUjya taNo subha gAtra. 49 vesa vaNAvI sAdhuno, dhUpi sayala sarIra, besArI pAlakhIye, Upari bahuta abIra. 50 rAga goDI; zreNika mana acarija thayo - e dezI hAhAkAra jagata huo, moTo purUSa asamAMNo re, vaDavakhati vizrAmIyo, dIvo jyu bujhANo re. 51 pUjya pUjya mukhe ucare, nayaNe nIra navi mAye re, suhagurU sAle sAMbhare, hIyaDu tila tila thAye re. pUjya0 52 saMgha sAdhu sahu vilavile, hA kharatagaccha-caMdo re, hA jiNasAsaNa-sAmIyA, hA paratApa-diNiMdo re. pUjya. 53 hA marajAda-mahodadhi, hA saraNAgata-pAla re, hA dharaNIdhara dhIrimA, ho narapati sama bhAla re. 54 bahuM vana sohe bhUmikA, bANagaMgAnai tIra re, ArogI kisaNAgaraI, vAjai surabhI samIra re. 55 2. ujalo. 3. samAdhe dhyAne dharmane. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 samayapramodakRta jinacaMdrasUri nirvANa kAvya bAvannA caMdana ThavI, surahA telanI dhAra; ghRta vaizvAnara tarapinai, kIdhau tanusaMskAra. 56 vezvAnara kehanau sago, piNa atisau-saMyogo re, navI dAdhI pUjya muhapatI, dekhe sagalA lauko re. 57 purUSaratana-virahe karI, sAthi na maravo thAve re, sAMtinAtha samaraNa karI, siMgha sahu ghari Ave re. 58 rAga dhanyAsarI suvicArI ho pUjyajI tumha viNa ghaDI re cha mAsa, darasaNa dikhADo ApaNo ho, sevaka pUjai Asa. 59 ekarasau pAva dhArIye ho, dIje darasaNa rasAla, siMgha umAho ati ghaNo, vaMdaNa caraNa trikAla. 60 vAlhesara ralIyAmaNA ho, je jagi sAcA mitta, tiNathI pAMgaro' pUjyajI re, mo mana e paratIta. 61 iNa bhavi bhave bhavAMtare ho, tuM sAhiba siratAja, mAta pitA tuM devatA ho, tuM girUo gacharAja. 62 tuM pUjya-caraNa nita caracatAM ho, vaMdata vaMchita joIM, aliya-vidhana alagA Talai ho, paga paga saMpada hoya. 63 sAMtinAtha supasAulai ho, zrI jinadatta suriMda, tima jugavara gurUsAMnidhai ho, siMgha sayala ANaMda. 64 gachapati tuM siratAja. mIThA guNa zrI pUjyanA ho, jehavI sAkara-drAkha, raMcaka kUDa ihAM nahI ho, caMdra sUrija jima sAkha. 65 tAsa pATa mihimA-girUo ho, sohaga-suratarU-kaMda, sUra jema caDhati kalA ho, zrI jinasiMha suriMda. 66 yugavara nAma japeM jayajayakAra, vaMsa vadhAre copaDA ho, dina dina adhiko vAna, pATodhara pRthvItilo ho, cira naMdo zrImAn. 67 4. padhAro. 5. vadhAve. Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha sukhakArI ho yugavara nAme jayajayakAra, yugapradhAna-guNa gAvatAM ho,nava nava raMgavinoda, ehanu AsA phale ho, jaMpe samayapramoda. 68 zrI jinacaMdrasUri nirvANa adhikAra samAptaM. saM.1853 rA. li. rAjabhadrasya hetave zrI surata baMdara madhye. (patra 4-13, po. naM.19, vaDA cauTA upAzraya, surata) (patra 3-16, po.naM.9, jinadattasari bhaM. surata) [jainayuga, Aso 1984] Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 305 jinacaMdrasUri saMbaMdhI traNa gIto (pahelA be samayasuMdaranAM racelA che. te samayasuMdara jinacaMdra sAthe akabara bAdazAha pAse gayelA hatA. trIjA kAvyanA racanAra kezavadAsa muni paNa samakAlIna che.) _ [akabara bAdazAha pAsethI 'yugapradhAna'- pada meLavanAra jinacaMdrasUri (saM.1599-1670) jinamANikyasUrinI pATe AvelA, kharataragacchanA prabhAvaka AcArya che. emane vize ghaNuM sAhitya racAyelaM che. samayasuMdara jinacaMdrazi. sakalacaMdranA ziSya hatA. aneka rAsAo, saMkhyAbaMdha gIto ane anya kRtio racanAra e madhyakALanA agraNI jaina kavi che. emano jIvanakALa saM.17mI sadI pUrvArdhathI saM.1702 sudhI vistare che. (juo jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti bhA.2, pR.306-81 tathA bhA.3 pR.369-71 ane gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.348-50) jinacaMdrasUrinA samakAlIna muni kezavadAsa kyA te nakkI thai zakatuM nathI. samayasuMdaranAM baMne gIto 'aitihAsika jaina kAvyasaMgraha' (saMpA. agaracaMda nAhaTA)mAM pR.107 tathA 'samayasuMdara kRti-kusumAMjalI' (saMpA. agaracaMda nAhaTA)mAM. pR.371-72 para chapAyelA maLe che. kezavadAsanI kRti anyatra kyAMya noMdhAyelI nathI. - saMpA.] 1. samayasuMdarakRta rAga AsAurI bhalaI rI mAi zrI jinacaMdasUri Ae, zrI jinadharama marama bUjhaNakuM akabarasAhi bUlAe. 1 bha. sadagurU-vANi suNI sAhi akabara, paramANaMda mani pAe, haphataha roja amAri pAlaNakuM, likhi phUrUmANa paThAe. 2 bha. zrI kharatara-gacha Unati kInI, durijana dUri pulAe, samayasuMdara kahai zrI jinacaMdasUri, saba janake mani bhAe. 3 bha0 2. samayasuMdarakRta rAga AsAurI sugurU cira pratape tuM koDi varIsa, khaMbhAyata baMdira mAchalaDI, saba mili deta AsIsa. 1 su0 dhana dhana zrI kharataragacha-nAyaka, amRta-vANi-varIsa, sAhi akabare hamakuM rAkhaNakuM, jAsu karI bagasIsa. 2 su0 likhi phurUmANa paThAvata sabahI, dhana kramacaMda maMtrIsa, samayasuMdara prabhu parama kRpA kari, pUrau manahIM jagIsa. 3 su0 - iti zrI jinacaMdrasUri gurU gItadvayaM samAptaM. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha 3. kezavadAsakRta savaiyA jinacaMdakI vANi suNIsu akabbara-vaMsa-udyotakarA, jasu pAya namai narabhUpa anUpa sarUpa mahodaya bhAgyadharA, muni kezavadAsa ulAsa kahai pratapau gurU jAM sUra bhUmidharA, jinasAsanamai jinacaMda bhaTTAraka aura bhaTAraka peTabharA. 1 jinacaMda muNiMda mahAmuni rAja jayau jasa vANi piyUSaghaTA, kumatI-madamatta-mataMgaja-kuMbha-vidAraNa (jaisI) siMhaghaTA, muni kezavadAsa namai gurUkuM jiNa jItau kAma mahAsubhaTA, jinasAsanamai jinacaMda bhaTTAraka aura karaI savi peTa-naTA. 2 akabbarasAhi kahai patisAhi bhalau jiNacaMda suriMda jatI, kharataragacchapatI jasa vANi suNI savi dUri gae kumatI, tasu nAma mahAnidhi siddhi karai, jasu pAya namai sUra bhUmipatI, muni kezavadAsa kahai jinacaMda jayau jinasAsana-chatrapatI. 3 darasaNa sukhakara vikaTasaMkaTahara, darabhara tApa pApa nAsI gayau dUrako, kaMcaNavaraNa kAya sava nara sevai pAya, taha bahU sukha thAya subha bharapUrako, sakala kalAnidhAna, jaMgama jugapradhAna, nIkau vaDau bhAga bhaiyo jinacaMdasUrako, kahata kezavadAsa mujha mati pUrau Asa, jinacaMda vaMdavArU vaMdana, sanUrako. 4 (munizrI jazavijayanA saMgrahamAM) [jainayuga, vaizAkha-jeTha 1986, pR.396] Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 307 jinavijayakRta kSamAvijaya guru sajhAya [kSamAvijaya sva. saM.1786. kRti saM.1771mAM racAyelI che. jinavijaya jIvanakALa saM.1752thI saM.1799. emaNe 'karpUravijayagaNi rAsa' 'kSamAvijaya nirvANa rAsa' vagere aneka kRtio racI che. juo jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti bhA.5, pR.304-09 tathA gujarAtI sAhityakoza khaMDa 1, pR.129, kRtinI hastapratano ahIM nirdeza nathI. 'jaina gUrjara kavio' mA ANaMdajI kalyANajI bhaMDAranI sajhAyasaMgrahanI pratamAM A kRti noMdhAyelI che (pR.308-09).] dUhA samarUM bhagavatI bhAratI, vAhana jAsa marAla; zrI gurUnA guNa gAyavA, yo mujha buddhi vizAla. 1 sura-ciMtAmaNi suragavI ItyAdika ke koDi; manavaMchita jo pUrave, kima Ave gurU-joDi. 2 gurU dinayara gurU dIpa sama, gurU vana ghora aMdhAra; bhavasAyaramAM bUDatAM dIyai zrI gurU bAtha. 4 tiNa kAraNa bhavi sajja thaI, suNajo tAsa caritra; suNatAM zravaNa sukha huve, bhaNatAM jIha pavitra. dezI naNadInI vIra jiNesara paya namI, gAsyuM gurUguNarAsa, mohana; sarasatI mAta mayA karI, kIje mujha mukha vAsa. mo. 1 zrI gurU guNanidhi gAiMyai AMNI ulaTa aMga; dukhadohaga saba vInigameM, lahIyaI sukha abhaMga, 2 bharatakSetramAMhi. sobhato, desa mArU abhirAma; tasu sira tilaka samovaDi, gAma poyaMdrA nAma. 3 vaDavakhatI vyavahArIo, kaluo sAha tasu nAma; tasu gharaNI karaNI satI, bAi vanAM guNadhAma. mo. zrI. 4 hejeM daMpati tihAM vasai, bhogave bhogavilAsa; anukrame suta eka janamIyo, sadaguNano AvAsa. 5 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha nAma Thavyo kuMvara taNo, ANI adhika jagIsa; khemacaMda khemeM raho, bhUA ye AsIsa. 6 caMpaka tarUvara taNI pari, vAdhaIM suta guNavaMta; sayaNa harakheM ati ghaj, pekhI mahA punyavaMta. 7 yovanavaya java AvIu, AvyA sahisa[ra ?]mAM teha; premApura preme rahe padmAsAhane geha. 8 eka dina zrI gurU vAMdIyA, zrI kapUravije kavirAja; / samatArase jhIlatAM, sAre AtamakAja. 9 dIye zrI gurU dezanA, vANI amIya samANI; eha saMsAra che kAramo, jima pipalanu pANa. 10 saMdhyA sama paMkhI milai, tarUaraDAla aneka; tima kuTuMba AvI milyo, aMte prANI eka. 11 daza dRSTAMte dohilo, uttama narabhava lAdha; zrAvaka kula pAmI karI, Apa-savAratha sAdha. 12 dUhA zrI gurUdezana sAMbhalI, jAgyo citta kumAra; kara joDI paMkaja namI kahe, bhavadukhathI tAri. 1 janamamaraNa dukha mai sahyA, jANyA tuma pasAya; abahu tehathI ubhagyo, tiNa muja dikSa suhAya. 2 DhAla : kapUra hovai ati ujaLu re - e dezI vRddhivijaya kavi kara grahyAM re, pAMca mahAvrata dhAra; chAra chAMDI tume saMgrA re ratana-ciMtAmaNi sAra. 1 munisara dhanadhana tuma avatAra. kSamAvaMta jANI Thavyu re, kSamAvijaya abhidhAna; saMvata sattara cauAlamAM re jeTha zukla pakSa jANi. 2 dIkSA leI supIyAM re, kapUravijaya kavi pAya. kapUra pari jasa niramalo re, jasa gAjaI jaga mAhe. 3 vrata lIdhAM tehanAM kharAM re, pAle niraticAra; pAMca sumati nita sAcave re, saMyama satara prakAra. 4 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinavijayakRta kSamAvijaya guru sajhAya 309 ItyAdika guNa sobhatA re, sola kalA jima caMda; ehavA muni nita vaMdIye re, dUri Tale dukhadaMda. 5 gAma nayara pura vicaratA re, karatAM jana-upakAra; sAdhu saMghAte parivaryAM re, AvyA sahara majhAra. 6 saMgha sakala sahu harakhIyo re, zrI gurU vaMdana jAya; dezanA amRta velaDI re, sahune Ave dAya. 7 saMvata satara iMkotere re, pATaNa rahI comAsa; kArtika vadi pAMcama dine re, gAyo gurU ullAsa. 8 jo dina zrI gurU bheTasuM re, ti dina dhana avadhAra; sevaka jina jugateM kahe re, ANi bhagati apAra. 9 [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, eprila-me-jUna, 1918] Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 haMsaratna ane udayaratna vize sajhAyo (chellI kRti adhUrI rahI che. pachI- pArnu durbhAgye nathI. nahIM-to A sajjhAya pUrI maLatAM temAthI udayaratnajInAM mAtApitA tathA svargavAsa vagere saMbaMdhI hakIkata jarUra maLI zakata. haju paNa kheDAnA rasulapuranA bhaMDAramA je truTaka pAnAM paDyAM che temAM zodha karatAM kadAca A pArnu jaDI Ave tevo saMbhava che. haMsaratnajI temanA samakAlIna hatA. teo saM.1798mAM mIyAgAmamAM svargastha thayA ne tenI derI paNa tyAM thaI che te koI mIyAMgAmano rahIza zodhI te bAbatano lekha vagere hoya te lakhI mokalaze to AbhAra thaze. haMsaratnanA suMdara akSare lakhelAM pustako meM kheDA bhaMDAramA joyAM che.) __ [haMsaratnanI gujarAtI temaja saMskRta kRtio saM.1755 thI saM.1786nAM racanAvarSoM batAve che (juo jaina gUrjara kavio, bhA.5, pR.157-58 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaMDa 1, pR.491) ane emarnu svargavAsa-varSa saM.1798 ahIM emanA paranI sajjhAyomAM che. saMkhyAbaMdha rAsAo ane anya kRtio racanAra udayaratnano sarjanakALa saM.1749thI 1803 sudhI vistare che (juo jaina gUrjara kavio, bhA.5, pR.76-104 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaMDa 1, pR.31-32). dezAInI uparanI noMdha ema sUcave che ke pahelI sajjhAyamAMnA 'sodara' zabda tarapha emanuM dhyAna gayuM nathI. paraMtu 'jaina gUrjara kavio' (bhA.5.pR.157)mAM e spaSTa rIte noMdhe che ke udayaratna haMsaratnanA sahodara ane kAkA-gurubhAi hatA. udayaratna rAjavijayagacchamAM siddhiratnamegharatna-amararatna-zivaratnanA ziSya hatA ane haMsaratna siddhiratna-rAjaratna-lakSmIratna-jJAnaratnanA ziSya hatA. jJAnaratna udayaratnanA Ama kAkA-guru thAya. - saMpA.] 1. ajJAtakRta haMsaratna sajjhAya gurU gIrUo guNasAgarU, para-upagAra-pradhAna, parama dayAla parasottama, paradukhabhaMjana puraNa. 1 te - gurU haMsane vaMdIe, lIje dharamanuM vAho, paMnyAsa-padane pharasavA, caturavidha saMghane cAho. 2 dharama-dhureM dhorI pare, niramala niravahe nita, dhIra-guNa merU dhInidhi, vAseM daso yaza[daza ?] kIrata. 3 caMdravadana cAhatA ghaj, catura nara nayaNa-cakora, vAMNI jaladhara varasatI, suNatAM bhavIyaNa-mora. 4 zAstrasaMdeha nivAratA, jANe suragurU budha, / bhagata bhagavatanA bhAva-suM, bhajatA [caraNa] sadA zuddha. 5 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haMsaratna ane udayaratna vize sajhAyo 311 parama jaina para phenaneM, uDADI vAyu para ena, jotI-sarUpA jalahale, vakhAMNyo na jAye veNa. 6 mAMnabAi mAtA uare, pragaTyo putraratna, sA varadhamAMna-vaMsa vadhArIne, dharamanAM kIdhAM jatana. 7 vAcaka zrI jJAnaratanano, ziSya ziromaNI saMta, zrI udaya vAcakano sodarU, haMsaratana nAma sohaMta. 8 satarasyeM aThAMNuMnA, caitara suda dazamI dina, zanIvAra sohAvIyo, jANe saraga bhovana. 9 manohara mIyAMgAMmamAM, pure je pragaTa AyAsa, trividhaM trikAle sevIe, gurUnA caraNane khAsa. 10 nAMme navanidhi saMpaje, saMkaTa bhAje sarava, mahIpatI mAMna dIye mudA, gurU jAtAM tajIe garava. 11 bhuta preta vyaMtara sAkanI, nAMmathI nAse jora, tApa saMtApa trAseM sadA, pApa parAM jAya ghora. 12 mAMDavIIM mana mohIuM, dhuMbhe thIra thobha, saMsAra saMgha te sobhIyo, e jaina dharmano mobha. 13 kIhAM kIhAM guMNa kahI zakeM, kavIjana mAnava mAtra, sakala kahyAcaM sAra e che, gurU uttama pAtra. 14 - iti paMnyAsa zrI haMsaratnajInI sajjhAya lakhI che. 2. udayaratnakRta haMsaratna sajjhAya (puna:) kIhAM marUdhara kIhAM mevADa, pAMcavaTuM, kIhAM poravADa ho, avasara-jora bhajyo saMyamalobhI, e to pravacana mAtAno mobhI ho. avasara0 1 varadhAsuta mAMnabAi jAyA, hemarAja kahI hUlarAyA ho, avasara0 kIhAM rAjavIjaasUrI gacha, haMsaratana thayA ja haMsa-vacha ho. avasara0 2 kIhAM gujara kIhAM kAMnama dharatI, cophera pharasI jeNeM pharatI ho, avasara saghaLA mehalI sahavAsa, mIyAmA puryo jeNeM vAsa ho. avasara0 3 kAMnamameM gItAratha kIdho, mIyAM mAMhe mAhA jasa lIdho ho, avasara0 vAMcaM jIhAM bhagavatI sutra, saghaleM zatake sasUtra. avasara0 4 sataraseM aThANuA varaSaM, caitara suda zukara haraSe ho, avasara0 navamIe thayuM nIravANa, dasamIe jANyuM kalyANa ho. avasara0 5 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha vAdovAda ho, avasara 0 na Alakhu amUla ho, avasara 0 ho. avasara0 7 navakAra AMbela - tapa AdeM, ApyAM bahu vana dUra mAMnaparane pekhuM, lakhuM sonA rUpA ne phUleM, vadhAveM bahU paisAno na lahUM pAra, jANeM vuTho jaladhAra mAMDavIiM manaDuM mohUM, saghaLAM karaje ghaNuM sohA thubhanI racanA thIra thApI, suMkuneM jaNa suMbha ApI sanAtra vAdheM raMgarola, vAgAM jIhAM jAMgI Dhola ho, avasara0 udayaratana vAcaka ima boleM, nA Ave koi haMsane toleM ho. avasara0 9 * zrI udayaratnanI sajjhAya lakhI che. ho, avasara 0 ho. avasara0 8 ho. avasara0 6 3. ajJAtakRta udayaratna sajjhAya sakala vAdI sIraseharo, zrI udayaratna uvajjhAya, dhyA guru dhyAnamAM ekamaneM ekAsaneM sevIe gurU nIkalaMka. dhyAuMo sadA dIvo gurU che saMsAramAM sAra, dhyAuMo gurU sUraja gurU caMdramA ajJAnatimira haranAra. dhyAuMo prathama te......... [jainayuga, vaizAkha jeTha 1986, pR.403-04] Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 313 dharmasAgara upAdhyAya rAsa (A rAsanI aMtanI kaDIo na prApta thavAthI kAna nAma, racanAsaMvat ane racanAsthAna saMbaMdhI kahI zakAya tema nathI. chatAM anumAna e karI zakAya tema che ke kRti dharmasAgara upAdhyAyanA koI ziSyanI haze ane tenI racanA temanA svargavAsa pachI khaMbhAtamA ja thai haze. pahelA eka phATela pArnu 7nA AMkavALu muni jazavijayane maLeluM hatuM, pachI temaNe jaNAvyu ke tenI prata pUjyapAda pravartaka zrImAn kAntivijaya pAse che eTale temane vijJapti karatAM cha pAnAMnI prata potAnI pAsenI hatI te sArA sAtha joga bIjI prato sAthe mokalAvI ApI. te jotAM te adhUrI nIkaLI ne tenuM anusaMdhAna jazavijaya munizrIveM uparatuM sAtamuM pArnu nIkaLyu. have te pachI- nathI maLatuM to tenI zodhamA kALano vilaMba na karatA je che te utArI atra mUkela che. pratamAM jemajema AgaLa vadhatA jaIe tematema azuddhi ghaNI maLe che ne tethI praznArthaka cihna mUkavAM paDyAM che. utAravAmAM zabdabheda - vyavaccheda para khUba kALajI rAkhI che. A je nAyakano rAsa che te mahAsamartha vidvAna hatAH paraMta castatA-kaTTaratA eTalIbadhI hatI ke tene upazAMta karavAmAM Ave to pachI lAga Avye puna: bhabhUkI nIkaLatI. AnA chAMTA eka gaccha ane bIjA gaccha vacce ja nahIM parantu tapAgacchanA eka ja AcAryanI ziSyaparaMparAmAM paNa virodha rUpe ghaNA UDyA ke jenA lisoTA te gacchanA zarIra para haju ujharaDA rUpe jovAmAM Ave che. te nAyakanuM nAma dharmasAgara upAdhyAya che. tenA saMbaMdhI AmAM mukhya aitihAsika binA che. gadyamA prAyaH dharmasAgaranA ziSye ja noMdhela vRttAMtanI 8-9 truTita pAnAMnI 'kharatara tapA carcA' AvA mathALAnI apUrNa prata munivara (hAla AcArya) zrI vijayavallabha pAse che. te paikInAM cAra pAnAMnI hakIkata upayogI dhArI zrI jinavijaye 'AtmAnaMda prakAza'nA vIra saMvata 2444 kArtikanA - pu.14 aMka 4mAM prakaTa karI che. temAMnI hakIkato A rAsamAM je hakIkata che tene vizeSa puSTa ane vistRta kare che to te tyAMthI joI javI.) ['jaina gurjara kavio' mAM A kRti noMdhAyelI nathI. kartA labdhisAgaranA ziSya hovArnu paNa saMbhavita che. chellI paMktimAMno pATaNano nirdeza paNa racanAsthaLa tarIke haze ? - saMpA.] dUhA sarasa vacana dyu sarasatI, varasati vacanavilAsa; haMsavAhana gajagAminI, sAminI pUrai Asa. 1 sakala sakalajanamanaharU, RSabhAdika cauvIsa; tasa paya-paMkaja praNamatA, pUgai manaha jagIsa. 2 vaDavAcaka vayarAgarU, vidyAI vayarakumAra; suddha sIlaI karI sAvalo[Agalo], thUlibhadra avatAra. 3 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha upazamarasako sAgarU, dharmasAgara gurUrAja; tAsa taNA guNa gAyatA, sIjhaI saghalAM kAja. 4 rAga goDI jaMbUdvIpa majhAri khetra bharatamAMhi, gUjaradeza vakhANIya e. 5 tihAM nayarI nitaraMga nAmaI lADoli, dhanadapurI dhanaiM jANI e. 6 gaDha maDha poli sucaMga moTAM maMdira suMdara, tejai dIpatAM e. 7 iMdra-vimAna samAna jinavara-prAsAda, kanakAcalanai jIpatA e. 8 tihAM caurAsI cauTAM caupaTa cihuM disiiM, catura lokanAM cita haraI e. 9 vADI nai vanakhaMDa vAvi sarovara, suravara tihAM krIDA karai e. 10 vyavahArI dhanavaMta saMta sohaI, sadA dharmavaMta dhuraMdharA e. 11 rUpaIM rUaDI rAmA sIlai camakaMti, nija patinaiM suhaMkarA e. 12 usavaMza-siNagAra vyavahArI vaDo, sAha rAMko tihAM vasai e. 13 tasa gharaNI arakhAiM sIlaI sItA e, rUpaI raMbhAnaI hasai e. 14 sukhabharI sUtI sejii saghana sohAmaNuM, mayagala moTo malapato e. 15 sapana lahI tatakAla AvaI piu pAsaI, kahai gaja dITho dIpato e. 16 pramadaiM karI pramadAsyuM paragaTa piu bolai, suta hosyai tuma kulatilo e. 17 zubha laganaI zubha yogiI pUraI mAsiM e, suta janamau tihAM guNanilo e. 18 dUhA saMvata panara ugaNAsIIM, mAha mAsa ravivAra; zukala pakhi chaThI dinaI, huu te harSa apAra. 19 janamamahochava ati bhalo, kharacaI kanakanI koDi; yAcakajana sahu harakhiyA, guNa bolai kara joDi. 20 anukaramaIM suta vAdhato, bIja taNo jima caMda; sakalakalAguNapUrIu, mohaNavallIkaMda. 21 rAga dhanyAsI anukaramaI kuMara vAdhai, sakala manoratha sAdhaI; mAya-mani harakha na mAi, guNIjana guNagaNa gAi. 22 sutanuM dIdhuM e nAma, dhina dhanajI abhirAma; kuMara pAMcamai varasai, bhaNavA muMkai ullAsaI. 23 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasAgara upAdhyAya rAsa sakala vidyA dina thoDaI, bhaNia kuMara koDaIM; dina dina yovana sohaI, ramaNInAM mana mohai. 24 muMsAla mahIsANA gAmaI, dAdo varasiMga nAmaI; kuMaranaI tihAM teDAvaI, dhanajI vanajI te Avai . 25 miliA mAjana loka, dAma lIu tume roka; ama ghari kanyA chai sArI, vivAha karo vyavahArI. 26 (dUhA) ii avasara AvaI tihAM, zrI paMDita jIvarAja; goyama gaNahara samavaDi, sakala-saMgha-hita kAja. (DhAla cAlu) zrIpUjya AdezakArI, sakalajIva-upagArI; caumAsa mahIsANai rahiA, zrI saMta hIyaDai gahagahIA. 28 teha taNo upadezasAra, jANe amRtadhAra; saMsArasarUpa jANI, verAgi manamAMhi ANI. 29 zrI gurUcaraNi cAritra, lei kIjai janama pavitra; (i) dI zrI gurUpAya, haiyaDai harakha na mAya. 30 duhA nija jananInai vinavaI, vInataDI avadhAri; saMyama-rAmA raMgi varasyuM, vegi vicAri. 31 nija jananI nisuNI karI, nayaNi nIra jharaMti; sAha godhAnaIM jai kahai, haiDai duHkha dharaMti. 32 sAha godho valatuM bhaNai, kIjai eka upAya; jima sahUi kuTuMbanai, haiDai harakha ja thAya 33 rAga siMdhu asAurI prema dharI mAya ima bolai, manamohana, rAkho gharanuM sUtra, mana0 tuM chai kuMara lahuaDo, mana0 ima kAM vicAraIM putra, mana0 34 tujha viNa kima dina lIjIi, mana0 tuM chai ama AdhAra, mana0 cAritra vacha ! chai dohilaM, mana0 jehavI khAMDAdhAra, mana0 35 315 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha valatuM kuMara ima bhaNai, suNi mADali ! e chai athira saMsAra, morI mADali. dhaNa kaNa kaMcaNa motIAM, suNi. e chaI sahua asAra, morI0 36 ehavaM jANI cetIi, morI0 lIjai saMyamabhAra, morI0 dhanajI vacana nisuNI karI, [suNI.] vanajI vicAraI sAra, morI0 37 bihuM baMdhava samajhI karI, suNI. lesyuM aho[mo] doi sAthi, morI. amhe doi saMyama lIjaI, suNI. paMDita jIvarAja hAthi, morI0 38 valatuM mADI ima bhaNaI, manamohana, tuma viNa ama kuNa kAja, mana. sahui saMyama lIjIi, mana0 kIjIi avicala rAja, mana0 39 duhA iNa avasari tihAM AviA, visalanayara majhAri, upazamarasa bharapUrIu, karavA jana-upagAra. 40 jiNavara-ANa haie dharai, vairAgI vaDavIra, jAsa nAma hiaDai dharai, te pAmai bhavatIra. 41 jasa darisana dekhI karI, bUjhai bhaviaNa-vRMda, vAcaka vidyAsAgarU, dhina dhina eha muNiMda. 42 zrI gurU vidyAsAgarU, mUrata lIi vizeSa, zrI saMgha raMgiM mokalaI, saghalai nayari lekha. 43 saMvata panara paMcANui, mAha mAsa lasaMti, sukala pakhi dazamI dinaI, saMyama lIi mana-khaMti. 44 rAga asAurI sakala saMdha tihAM Avai harakhiiM, dIkhyA-mahochava kAja, mohana murati dekhI bolai, dhina dhina dhana vanarAja. 45 sAmivacchala sArAM kIjai, dIjai phophala-pAna. iNI parI saMyama [sakala ?] saMgha saMtoSI, yAcakanai dai dAna. 46 varaghoDi vara ghoDai caDhIA, vAjai Dhola-nisANa, sohAsiNa AsIsa tihAM, cira jIvo jihAM bhANa. 47 bhuMgala bherI napherI vAjA, paMcazabada tihAM vAjai, taMtI nivila tAla bhalI parI, dhapa dhapa maddala rAjai, 48 saraNai-sara suMdara sAdhvA(?), nisuNI jaladhara lAjai, damadama Dhola daddAmA nAdai, ... aMbara gAjai, 49 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasAgara upAdhyAya rAsa sAha vidyAi hiaDai vINA zaMkha manohara dIpai, jhallarI nAdaI chAjai, nAnAvidha vAjAM tihAM nisuNI, kumatInA mada bhAjai. 50 ii malAi dIkhyA levA, AvaI zrI gurU pAsa, sAta jaNA- syuM dIkhyA letAM, pohacai mananI Asa. 51 vinaya vizeSa karai gurU kero, bhaNaI bhalI pari zAstra, zrI paMDita jIvarAjanai ehavAM, miliAM moTAM pAtra. 52 nAma dII tihAM zrI gurU suMdara, dharmasAgara guNadhAma, vimalasAgara bijA baMdhavanuM, nAma Thavai abhirAma. 53 vijayadAnasUri kahanai, paMDita zrI jIvarAja, dharmasAgara nija sIsanai, bahulI buddhi dekhI karI, zrI dharmasAgaranai sadA zAstra bhaNAvai sAra. 55 jaina zAstra thoDaiM dinai, bhaNIA do nija sIsa, haraharSa dharmasAgarU, pohatI manaha jagIsa. 56 yogya jANI doi sIsanai, mokalai tapagacharAya, devagirI bhaNavA haiDai harSa na mAya. 57 muMkai bhaNavA kAja. 54 vijayadAna gaNadhAra, rAga dezAkha tihAMthI re cAlai gurUnai vAMdI, zakuna bhalere mani ANaMdI, AvatA jANI sAha cAMdasiMha, tasa gharaNa (NI) jasamAi abIha. 58 bihuM jaNanai ANaMda ja thAya, ApaNanai huu gurUnuM pasAya, dina thoDaI devagiri majhAri, pohatA zubha laganai zubha vAra. 59 dUhA cAMdasI karI bhaNI, haya DI karI, melyA bhaTTa Agalo, vidha jagi ima kahai, liU, muhaDai mAgo te jAgato, jasamAde jasa divasa prati eka huna tihAM, doya jaNa tihAM zAstra abhyAsa karai bihuM varasai vara virIA, zAstra zIlavatI cAMdasIMha bhaNavo mAhi aneka, eka. 60 pradhAna, 317 jANa. 61 lIha, Apai sAha ta (bha) lA pari[ dhari ], ulAsa, so ANaMda cAMdasIMha. 62 bharIA. 63 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha dasaka bhaTTa mAhi ja mahi(mA) vAdhyu, devagiri mAhiM jayavAda sAdhyu, (AMtarIka pAsanAtha juhArI, caturapaNai cAlai zrutadhArI. 64 zrI gurucaraNa AvItai vAMde, sakala saMghanA cita ANaMde, (nA)iDalAi (na)yarI parasIddha, paMDitapada tihAMthI thApana kIdha. 65 zrI vijayadAnasUri gaNadhArI, mokalai meDatA nayara majjhAri, zAstra ciMtavajyo hiaDai ANI, caumAsu muMkai hita jANI. 66 caumAsuM karI vAMdavA Avai, zrI gurUnai te ati bhAvai, mani Thavai RSi be moTA muni kahii, zrI gurU jaMkhai kAusagi rahii. 67 kAusagi RSibAlo ehavaM nirakhai, zrI vijayadAna sUrIsara harakhai, tiNa moTAM pAtra amUla, teha taNai tire mUMkyA phUla. 68 hIraharSa mAthi doya phUla, munivara dekhai ati bahumUla, dharmasAgara rAjavimala kahiI, teha taNai zira eka ja lahii. 69 sapana vicArai karai bhagavanna, uvajhAya-pada yogya echai tiNa zrutAvAsa (zrutApanna), zubhavAsara zubhavelA jANa, uvajAya-pada tiNa thApai nANa. 70 AdIsara deharA majhAri, triNa jaNAM pada dIdhAM sAra, saMgha sahu naDulAi kero, ucchava mahocchava karai adhikero. 71 zrIpUja kero Adeza pAmai, vicarai zrI gurU gAmogAmai, zrAvakanA samakita ujuAlaI, kumataI pouto lokanaI vArai. 72 duhA zivapurI Avai vicaratA, sakalasUri-ziratAja, AcAryapada thApavA, hIraharSa munirAja. 73 teDAvai tapagachadhaNI, dharmasAgara uvajhAya, pramukha sAdhu tihAM milai, AcArayapada thAya. 74 rAga sAmerI AcArayapada tihA dIrcha, saMgha cauvihanai sukha kIrcha, karai saMgha mahAmaMDANa, dhina jIvaM e paramANa. 75 zrI hIravijayasUri nAma, dIdhuM ehavaM abhirAma, cira jIvo e bhagavaMta, bolai girUA guNavaMta. 76 zrI hIravijayasUri rAya, zrI dharmasAgara uvajhAya, zrIpUjyaiM vAcanA dIdhi, pATaNa nayari parisidhi. 77 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasAgara upAdhyAya rAsa 319 duhA sakalavAdi-zira to kharU[zekharu], mahIali mahimAvaMta, jAsa nAma zravaNe suNI, vAdI vAda tyajaMta. 78 jayavAdi jagi Agalo, dharmasAgara uvajhAya, jANa vAkonira (vIkAnera) tihAM, mokalai tapagacharAya. 79 (DhAla cAlu) sahu Agala(ma) vAcanA lei, nija gurUnai paradakhyiNa dei, cAlai gurUjI gahagahatA, zuvAkAMrIra (vIkAnera) pohatA. 80 maMtrIsara devo mehato, nItAnItanu vAda karato, sahasAraNa kumata-nidhAna, tasa nyAna taNe zrutimAna. 81 tehanai samajhAvA vAlai, nItAnitya saMzaya TAlai, moMTo rAya kalyANa kahiDa, tasa rAjasatA jasa lahiDa. 2 pratiSThA citroDa nayariM, kIdhI gurUjI bhalI pariM, paravAdiM sAthi vAda, kari tasa utAryA deva nAda. 83 jayavAda varatyo jAlorai, kharatara iNI parai, vyavahArInaI dei dIkyA, sIkhavai zrI gurU zikhyA. 84 pratiSThA tihAM vali jANo, sahu saMgha huuM saparANo, nAu(Da)lAI pratiSThA moTI, zrAvaka kharacai dhana koTi. 85 pUNyayogai pUjya padhAryA, kumataiM paDatA jana vAryA, bahu lokanA saMzaya TAlyA, vIjAmatI tihAMkaNi cAlyA. 86 anukaramai gUjara dezaI, Avai gurUnaI upadezai, pATaNanayarai parasiddha, kharatara-syuM jayavAda siddha. 87 vyavahArI bahu dhanavaMta, kIdhAM kAma ghaNAM mahaMta, dIkhyA lIi akhyA gaNIA, zrI sahagurU pAsai bhaNiA. 88 ahimannaga(2) caumAsaI, Avai gurUjI ulAsai, tihAM dIkhyA leI dhanavaMta, vairAgI vidyAvaMta. 89 zrIa hIravijayasUrIsa, jasa nAmai su na(ma)i sIsa, teha taNo Adeza pAmai, pohacai jesalamera gAmai. 90 hararAja rAvala tihAM rAjai, moTA vairI taNA mada bhAjai, tehanI sabhA mAhiM dIpai, dharmasAgara vAdinaiMjIpai. 91 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha sIrohI jIrAulA pAsa, thI poha(ta)vA ya Asa,(?) sUrati nayarai caumA(sa), saMgha Agali dharmaprakAsa. 92 jayavAda varatyo tihAM, rAya kalyANa sanAsanA' sabhA jIhAM, cauthai pajusaNa karavU, hiaDai sahui e dharaQ. 93 duhA vinaya karI vidyA bhaNyA, zrI gurU pAsaI jeha, teha taNAM nAma hu~ kahuM, jima hIma nirmala deha. 94 rAga dezAkha vimalasAgara budha buddhinidhAna, jJAnavimala paMDita paradhAna, vijayakuzala paMDita mAhiM sohaI, vibudha vivekavimala mana mohai. 95 vinayavaMta vinayasAgara kahIi, tehanI buddhino pAra na lahIi, udayavaMta dayArUci paMDita, sAdhu taNai guNaiM maMDita. 96 padmasAgara paMDita parasiddha, labdhisAgara bahulabdhi-samRddha, guNasAgara gAjai jima dariu, budha . darisana(sA)gara guNa-bhariu. jJAnasAgara jJAna vakhArpu, zrutasAgara gAjai jama dabusAtto trANuM, (?) vibudha vivekasAgara verAgI, meghasAgara paMDita sobhAgI. 98 mANikyasAgara mahimAvaMta, paMDita e girUu guNavaMta, ityAdika paMDita nI(pA)yA, kavijana kahai maI harakhaI gAyA. 99 jaMbUdvIpa pannatti sUtra, tehanI vRtti karI pavitra, kiraNAvalI kalpasUtramA jANau, prava(ca)naparIkSA hiaDai ANau. 100 tattvataraMgiNI graMtha . pramukha, je vAMcai pAmIjai sukha, ehavA graMtha karyA aneka, hiaDai ANI vArU viveka. 101 anukaramai vihAra karaMtA, ThAmi ThAmi bhaviaNa bohaMtA, amadAvAda AvyA gaNadhArI, jagagurU moTo jagi jayakArI. 102 sAha murAda tihAM balavaMta, vairI taNo jo AiNA (je ANe) aMta, tihAM teDAvIa zrI sUrIsa, dharma(ma)rma pUchaI a(ha)nIsa. 103 tagabana [bhagavana] bhalI pairaI parakAsai jIvadayAiM tasa cita vAsai, zrI gurU dharmasAgara tihAM Ai vaMdai, bihu jaNanAM mana ANaMdai. 104 1. 'sanAsanA' zabda vadhArAno lAge che. Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasAgara upAdhyAya rAsa valatuM bhagavana dharmasAgara ima prakAsyuM, vimala vAta rAyA-syuM,(?) bolai vANI, trikAla vaMdanA hojo nAMNI. 105 dUhA mahiali moTo sukhakarU, hIravijaya sUrida, zetruMje yAtrA bhaNI, cAlaI paramAnaMda. 106 jagagurU jagamAhiM jANaI, sAdhvI saMghavI eka, jeNaI karAvI yAtarA, nirmala kIdhI deha. 107 zrI gurU vAMdI cAliA, caturapaNaI cita jAMNa, vaTapadranayara padhAriA dharmasAgara gurU bhANa. 108 rAga mArUNi zrI gurU zrI dharmasAgara, praNamai suranara nAgara, Agara nAnAviha guNa e. 109 hIravijayasUri tapAgachapati, vaMdai suranara-yati, taktira (?) patisAhi akabbara chAttiu (?). 110 teha taNai AdezaIM, cAlai kuMkuNa dezaI, hozyai e surati nayara AnaMda ghaNA e 111 trijaga tAM mana mohaI, hIravijayasUri sohai, paDibohe bhavijananA mana raMga- syuM e 112 zrI ( u ) nA nayara manoharU, caumAsuM rahyA gaNadharU, sukhakarU jima sAyaranaI caMdalo e. 113 zrI gurU aMtasamaya jANI karI, e vAta citamAM dharI, ati kharI eha samaya aNasaNa taNo e 114 bhAdrava sudi ekAdasI, deva koDi tihAM ulasI, as hoi[sa] ema adhipati vimAnano e. 115 bhagavanajI svargapurI, padhAriA eha vAta suNI karI, zrI dharmasAgara bolai dukha dharI, AMsubharI he he deva kisyuM kartuM e. 116 ama bihuM kerI joDalI, devai kidhI khoDalI, ko vali ehavo nahi milai jagagurU e. 117 321 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha vijayasenasUrI vaMdIjai, AtamasAdhana kIjaI, lIjIi mugati taNuM sukha DhukaDaM e. 118 hIravijayasUri paTadharU, vijayasenasUri saneha, jina zAsanaku rAjIo, sakala sUri mAMhi lIha. 119 sAhi satA jiNe jasa lAu, huu te jayajayavAda, nAsai vAdi-gaja-ghaTA, jima kesarIkai nAda. 120 sAhi akabbara Agali, jItyA vAdi aneka, kIrtithaMbha Aropio, jayavAdiM jagi eka. 121 vijayasena gurU gachapati, jehano jagi jasavAda, jinazAsana thApI karI, vAdi utAryo nAda. 122 paragaTa hIra-paTodharU, puNyayogiM puNyavaMta, khaMbhanayarai padhAriA, dhina dhina e bhagavaMta. 123 vijayasenasUri gaNadharU, buddhiiM jItyo suragurU, suratarU Avai khaMbhanayara ta[bha ?]NI e. 124 nyAnA gurU teDAvai, mevaDo mokalai bhAvaIM, Avai dharmasAgara ulaTa dharI e. 125 vijaya(sena)sUri vaMdaI e, dekhI mani AnaMda e, caMda jima dekhe cakoraDAM e. 126 vAta pUchai lAhora taNI, zrI gurUne dharmasAgara ghaNI, gachadhaNI kahaI ... e. [?] 127 vacana gurU-syuM bolae, ko nahi tumanai tolae, khAlai[bolai] devataNI vANI tihA e. 129 hIragoranai devavANI, SahUMi hatA [hUi teha] ahmai jANI, e jayavimala tuma paTadharU e ANI, e udayavaMta hosyai bhalo e. 130 vAmi(?)jyanuM lahavU, ehavAnu suM kahavaM, nita rahaq tuma pAsaIM, devatAtaNuM e. 131 zrIpUjya amadAvAda bhaNI, calata kahai muni ama taNI, trikAla vaMdanA jANajyo e. 132 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 323 dharmasAgara upAdhyAya rAsa tava kahai tapagachagurU, e zyuM kardA munivarU, zrutadharU vali vAMdasyo vegi-syuM e. 133 zrI vAcaka valatuM kahyu, devasapana Agai ladyu, tethauM chatrachAyAiM tuma taNI e. 134 dUhA chatrachAyAiM tuma taNI, baisavaM mujha eka vAra, teharbu tapagachadhaNI havai, kihAM bIjI vAra. 136 gurU jAi caumAsu ApI[vI]A, khaMbhanayara tihAM thApIA, vyApIA nirmala jasamahimA ghaNA e. 137 raMgai rahai caumAsi, khapa bheTai ciMtAmaNi pAsai, Asa e pUrai zrI saMghanI ghaNI e. 138 vakhANa karai manaraMgiiM, nava nava dezanA bhaMgai, caMgiiM e zrI saMghanA cita ThAravA e. 139 . (duhA) eka dina zAsanadevatA, AvA sapana majhAra, jinazAsana hitakAraNaiM, kahai kaba vana (kathana ?) suvicAra. 140 rAga parjio jAgi munivara sura vaMdai, ima mAnakaya vani jali re,(?) supana pana eka ja tihAM dIrcha, dIvai nadI dAveli re. (?) jAgi0 142 paMDita zrI gurU labdhisAgara, teDI vadai munirAja re, kAja karasyuM ApaNuM havai, sAro hamArAM kAja re. jAgi0 143 paMDita jJAnavimala pramukha yatI, teDAvai ulAsi re, saMghavI udayakaraNa zrImala sahu, saMgha Avai gurU pAsi re. jAgi0 144 kArtiga mAsaIM zukala cauthaIM, ArAdhana karai sAra re; nAMdi mAMDI biMba Agali, mahAvrata uccAra re. jAgi0 145 sAdhasAdhavi nAma lei, khamAvai munirAya re, saMgha cauviha sakala jIva rAzi-syuM, lahI niramoha mAya re. jAgi0 146 tiNai avasara gura gurUjI bhAkhai, ciu anasanA agrAja re ? ehanu na vilaMba kIjai, pAmIi zii[ghra ?] zivapura-rAja re. jAgi0 147 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha dUhA jAsa jAmali ghaNau, bolaI bAlagopAla, dharmasAgara uvajhAyanaiM, vaMdana karUM trikAla. 248 rAga siMdhuo bhavi anumodo re munivara ehavA, jehavA dhano aNagAro jI; hIrajI dharmasAgara kaDI joDalA, huMtA avanI mAhiM sAro jI. bhavi0 149 pAMcami dina re zrI saMgha vInavai, 'bola diu munirAjo jI; deva thayAM re pacchai Avaq, sAMnidhi devAnaiM kAjo jI'. bhavi0 150 valatuM re bhagavanajI ima bhaNai, 'je tribhuvani vikhyAto jI; sAhi akabbarA jeNaI bujhavyo, hIravijaya jagatAto jI. bhavi0 151 vAhalu hatuM re jinazAsana ghaj, jagagurUnai dinarAto jI; te to re hIrajI ihAM navi AvIA, kuMna hamArI vAto jI. bhavi0 152 pAMcamai Arai re zrI saMgha sAMbhalo, vIravacana saMbhAro jI; deva thai re ko Avai nahIM, havaNAM e avadhAro jI'; bhavi0 153 chaTTi dinaI re zrI saMgha pUchIuM, 'vAMchA sI tuma sAro jI,' 'zuddhapaNaI re jinadharma bhASAi [bhAsai], hojyo tihAM avatAro jI.' bhavi0 154 munijana sahU re gurUnaiM vAnavadaI (vInavai), 'tuma chai deha-samAdhyo jI'; 'kevalI sarakhI mujha kAyA achai, nahIM rAgadveSa na vyAdhyo jI.' bhavi0 155 sAtami dina re madhyarAti gurU bhaNai, 'aNasaNa | sujha[mujha] sAro jI; parabhava jAtAM re jIvanaiM saMbalaM, saphala karU avatAro jI.' bhavi0 156 valatuM re zrI paMDita ima bhaNaI, 'zakuna jovA pastAto jI; joyAM pachI re anazana deisyuM, e mujha manamAhi vAto jI.' bhavi. 157 __ - zrI gaNeza:: (patra 6-13, pra. kAMtivijayajI pAsenI) (Ama adhUrI prata rahI che paNa subhAgye A pachInuM anusaMdhAna, eka phATetuM pArnu muni jazavijayane maLelu ke je bIjI pratanuM che, temAMthI maLI Ave che. te nIce pramANe che.) ... re gurUjI ima bhASIuM, zakuna jovA nahIM lAgo jI; svayaM mukhai re anazana ucarai, hojyo puNyanau bhAgo jI. bhavi0 158 navamA divasai re sahu tihAM gavya (?) jAgIuM, khaNa navi kIjai vilaMbojI; nAMdi mAMDInai re anazana AdarU, kAja sArU avilaMbo jI. bhavi0 159 Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasAgara upAdhyAya rAsa 325 navakAra gaNatAM re navamI madhyarAtrai, pAmyA amaravimAno re; jayajaya naMdA suraramaNI karai, deva karai gItagAno jI. bhavi0 160 labdhisAgara gurU bolai iNI pari, bhagavana jaga jANo jI; kAMi re vichoDI amhanai tuM gayu, tuM hutu amhanai trANo jI. labdhi. 161 saMzaya pUrcha re kehanai tujha vinA, saMzaya TAlaNahAro jI; sahunA saMzarA TAlyA taI ghaNA, kahI(A) zAstravicAro jI. labdhi. 162 hayI(?) ApI daivai suM karUM, kuNa karasyai mAharI sAro jI; ehavA purUSanai tuM lei gau, hutu amhanai AdhAro jI. labdhi. 163 bAlapaNAthI re huM tai pAlIu, hivai kAI dIdhau cheho jI; nisnehI tuM amhe jANIu, jANatA adhika saneho jI. labdhi. 164 aMtasamaya taI kaI navi citte dharUM, rAkhuM nirmala dhyAno jI; bhagavana bhagavana hu~ kehanai kahuM, tuM guNaha nidhAnojI. labdhi. 165 ahanisa thoDI thoDI [ghaDI ghaDI] nAma.japuM, bhagavaMta bhalI pari jANo jI; thoDI ghaNI je(ha) sevA thaI, te tu cittamAhi ANo jI. labdhi. 166 ghaj ghaNuM bhagavana tujhanai suM kahuM, tuM chai dInadayAlo jI; (eka) vAra darisaNa dekhADavU, ANI raMga rasAlo jI. labdhi. 167 rAmagirI dhana dhana dharmasAgara uvajhAya [jehanai] nAmai navanidhi thAi, kaviyaNa kahai guNa ketA kahuM, jehanA guNa- pAra navi [lahuM]. 168 ............... vairakumAra, thUlabhadra dhannu aNagAra, goyama gaNahara sevau sahu, sahuM. 169 dhana dhana nayarI traMbAvatI, jANai iMdapurI sohatI; tihAM vasai vavahArI koDi,..... joDi. 170 caturapaNai caumAsuM rahyA, gurUdarisaNa dekhI gahagahyA, zrI ... ati ghaNA, kharacai raMgaI dravya ApaNA. 171 avasara AvI aNasaNa karI, [mani] nirmala dhyAna ji dharI, pUrva riSinA carIa aNusarI, zrI gurU puhutA devanI purI. 172 mAMDa(vI) ....khaMDanI jANa, zrAvaka karaI tihAM mahAmaMDANa, navaI aMga prabhu pUjA karaI, avasara jANI (vitta) vAvarai. 173 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha pannara maNa sUkaDi mAjanai, sArU agara maNa 2 (be) ima bhaNai, cUA kapUra , kastUrI sahI, tasa parimala cihuM disi mahamahI. 174 eka kutika tiNa ThAmai havauM, dahana detI velAiM navaM, camarI jevI gAi abhirAma, dei pradi(kSa)NA rahI tINa ThAma. gAi duhI dUdhai sIMcI caya, je Avai te tihanai duhai, duhIM ligAu i gAi taNu, nirmala thAi (ji)ma deha ApaNuM. 175 loka lakhi dekhI Ima kahai, kAmadhenu AvI saddahai, thAriAmAhi (?) taraNU navi hoi, gAi jAtI navi ho(i), dekhai koi pUrva puNya prema AvI, gA dekhI saMga bolai niramAi, hoi sarva ehanai siSyanI vRddhi, ehanA ziSya[nai] hosaI saMdhi[siddhi ?]. 176 zrI dharmasAgara vAcakavarU, vAdIvAraNa sIho jI, je guNa gAi guNa tAharA, nirmala hoi tasa jIho jI. dhana jananI [je] jinamIu, jeha, jagi jasa jAso jI, jasa mukha vimala kamala sadA, bhagavatI bhAratI vAso jI. 177 pATaNa nayara nAmai.... parti A rAsamAM keTalIka vyaktio, graMtho vagereno ullekha karelo che te paikI jenA saMbaMdhamAM kaMIka vizeSa mAhitI prApta thaI che te nIce rajU karavAmAM Ave che : lADolI - dharmasAgaranuM mosALa mahesANA che te jotAM, emarnu A janmasthaLa te mAravADarnu lADola nahIM paNa vIjApura pAsernu lADola hoQ joIe e vIramagAmanA vakIla choTAlAla trikamalAla pArekhanI vAta barAbara che. e rIte dharmasAgara gujarAtI Thare cha jIvarAja - te jIvA RSi. te lakSmIbhadragaNinA ziSya AnaMdamANikyagaNinA ziSya zrutasamudragaNinA eka ziSya hatA. A zrutasamudragaNine saM.1559mAM samavAyAMganI prata lakhAvI bheTa thaI hatI. (hAlA bhaM. dA.7) bhAvavijaya upAdhyAya kRta 'SaDtriMzatjalpavicAra' e nAmanA carcAgraMthamAM jaNAvyuM che ke "tapAgacche zrI vijayadAnasUrirAjye paM. jIvarSigaNi vineyA: zrI vijayadAnasUripAThitA bahuzrutA iti lokai: bahumAnavacanA: zrI dharmasAgaropAdhyAyA Asan.'' ('vijayatilakasUri rAsa'nI prastAvanA) cAMdasiMha - devagirinA vaNika zrAvaka- nAma 'hIrasaubhAgya' devasI (devasiMha) Ape che (sarga 6, zloka 39-40) te kharUM lAge che. atra lahiyAnI bhUla lAge che. 'hIrasaubhAgya'mAM vaNikanI patnInuM nAma jasamAdevI ApyuM che te ahIM jasamAI che. nADalAimAM paMDitapada - enuM varSa saM.1607 che. Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasAgara upAdhyAya rAsa 327 upAdhyAyapada - tenuM varSa saM.1608 mAgha suda 5 che. (juo hIrasaubhAgya, sarga 6 zloka 76) zivapurI - eTale sirohI. tyAM hIravijayasUrine AcAryapada saM.1610. ahimanagara - mAravADa- nAgora. vidyAsAgara - nAmanA eka muni prAya: vijayadAnasUrinA ziSya hatA. e vidyAsAgaranA ziSya devacaMdre bAvana kaDInI 'sukosala muni sajhAya' saM.1602nA Aso mAsamAM racI. saMvata sota doya Aso masavADai, thuNIyA doya munipuMgavA e. 51 zrI vijayadAnasUrIMda zrI vidyAsAgara, sevaka devacaMda ima bhaNai e. 52 paraMta ArAsamAM ullekhita vidyAsAgara to jIvarAja paMDitanA garubhAI jajaNAya che. te vidyAsAgara zrutasamudragaNinA eka ziSya hatA ane tenI ziSyaparaMparA nIcenI lekhakaprazasti pATaNanA hAlAbhAI bhaMDAramA dAbaDA 71mA 'saptati'nA TabAnI prati che temAMthI maLe che. "saM.1733 varSe mArgazIrSa mAse zuklapakSe pratipadA caMdravAsare likhitaM avaMtI samIpe abadAlapurA madhye tapAgacche paMDitazrI zrutasamudragaNiziSya vAcakAvataMsaziromaNi mahopAdhyAyazrI vidyAsAgaragaNiziSya paMDita zrI sahajasAgaragaNiziSya zrI hemasAgaragaNiziSya paMDita zrI kIrtisAgaragaNiziSya paM. zrI harSasAgarazi. zrI dhIrasAgara ga. vineyANu paMDita suvihita sAdhuziromaNi paMDita zrI mAnasAgara ga. puNyasAgareNa lipIkRtA muni udayasAgara paThanArthaM.'' Ama sAgarAMta nAmonI hAra anukrame cAlI AvI che. AmAMnA sahajasAgaranA ziSya hAthI gaNinA ziSya premasAgaragaNie saM.1654nA jeTha vada 1 zukravAre jJAtAdharmakathAMga sUtrano Tabo chajAka madhye pUrNa karyo. tenI prata jaina eso. iMDiyA pAse 17 pAnAMnI che. tattvataraMgiNI - A graMthanI vRttinI prata vADI pArzvanAthanA bhaMDAramA 15mA dAbaDAmAM 24 pAnAMnI che. tenI aMte A pramANe lakheluM che ke: "zrI pattane bhAMDAgAra prati:. asya granthasya kartA zrI aNAhillapatane zrI karmasuMdarasUri zrI sthiracaMdrasUri zrI harSavinayasUri zrI kalyANaratnasUri zrI siddhasUri zrI padmAnaMdasUri zrI udayaratnasUri zrI vimlacaMdrasUri zrI vidyAprabhasUri zrI saMyamasAgarasUri zrI mahIsAgarasUri zrI vinayatilakasUripramRtibhiH sarvagacchamunibhiH zrI jinazAsanAbahiSkRta: utsUtraprarUpakatvAt dharmasAgara iti. saMvat 1617 varSe kArtika sudI saptamIdine zukravAre zrI pattanamadhye.'' eTale A graMtha saM.1617 pahelA racAyo hato ane teno bahiSkAra sarve sUrioe maLI ko hato. te paikI udayaratnasUri te piMpalagacchanA hatA ke jeno dhAtupratimA lekha saM.1617no bu.1mAM labdha che. nemisAgara ane bhaktisAgara - A baMnee dharmasAgaranA svargavAsa pachI dharmasAgaranA maMtavyo mATe pUrI jhuMbeza upADI hatI ane sAgarapakSanAM mamatvane lIdhe tapAgacchanA munimaMDalamAM bhAre Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha 328 khaLabhaLATa thayo hato. A be munine mATe saM. 1671mAM tapAgacchanAyaka vijayasenasUrine gaccha bahArano nIce pramANe paTo kADhavo paDyo hato : "cha. svasti zrI zrI hIravijayasUri gurubhyo namaH zrI vijayasenasUribhirlikhyate. samasta sAdhu sAdhavI. zrAvaka zrAvikA yogyaM aparaM upAdhyAyapada zrI labdhisAgaragaNiziSya upAdhyAya zrI nemisAgaragaNinauM upAdhyAyapada pArchu lIdhauM chai. anaI ebhirA saMghAtiIM gachano saMbaMdha TAlyau chai. tathA paM. bhaktisAgaragaNi saMghAti paNi gachasaMbaMdha TAlyau chai. e samAcAra sahU jANayo anai sarvatra jaNAvayo. saM. 1671 varSe iti bhadraM. cha. " pravacanaparIkSA - savRtti (bhAM. 3, pR.144 - 155). A eka moTo graMtha che. temAM jaina saMpradAyamA cAlatA keTalAka judAjudA gacchonI paraMparA ane mAnyatAnA saMbaMdhamAM khUba khaMDanamaMDanAtmaka vivecana kareluM che. e ja graMthane laIne pATaNamAM abhayadevasUri kharataragacchamAM thayA ke nahIM e saMbaMdhI vAda-vivAda saM. 1617mAM macyo hato. A graMthanA pratyuttara rUpe kharataragaccha taraphathI paNa evI ja koTinAM lakhANo lakhAyAM hatAM. e badhAM lakhANo moTe bhAge saMskRtamAM che. dAkhalA tarIke guNavinaye 'utsUtrodghATanakulaka' navAnagaramAM racyuM A graMthane tenA kartAnA svargavAsa pachI tenA ziSyo vizeSa mamatvathI svIkArI tenI prarUpaNA karatA hatA, tethI vijayasenasUrine eka paTo lakhI nIce pramANe jaNAvavuM paDyaM hatuM : "saMvata 1671 varSe poSa zudi 13 some ahammadapure zrI vijayasenasUribhirlikhyate. samasta tapAgacha - samavAya yogyaM. amhArI AjJApUrvaka madhyastha pAMca gItArtha baisI pravacanaparIkSA graMtha sodhAi tivAra pachI vAMcavau. anyathA na vAMcavau. te prIchayo. iti bhadram." A graMthanI prata bhAMDArakara insTiTyUTamAM che tenuM mUlanAma kartAe 'kupakSakauzikasahasrakiraNa' ApyuM hatuM. paNa te jaNAve che ke 'pravacanaparIkSA' e bIjuM nAma hIravijayasUrie ApyuM hatuM. padmasAgara - dharmasAgaragaNinA sahodara bhAI vimalasAgaragaNinA ziSya hatA. temaNe svopajJa TIkA sahita 'nayaprakAzASTaka' (pI. 4, 102, pra. he. graM. pATaNa), saM. 1634mAM 'zIlaprakAza' (sthUlibhadracaritra), saM. 1645mAM 'dharmaparIkSA' verAvaLamAM (pra. de. lA.), saM. 1646mAM saurASTra rASTrasthiti maMgalapura mAMgaroLamAM rahIne hIravijayasUrinA vRttAMta rUpe 233 zlokamAM 'jagadgurukAvya' (pra. ya. graM. naM. 14) ane saM. 1657mAM uttarAdhyayana sUtranI bRhadvRttimAMnI prAkRta kathAone saMskRtamAM mUkI pIpADa gAmamAM 'uttarAdhyayanakathAsaMgraha' (ve. naM. 1703, kheDA bhaM.)nI racanA karI. temAM chevaTe jaNAvyuM che ke : "bhaTTA0 zrI vijayasenasUri AcAryazrI 6 vijayadevasUri rAjye saM. 1657 pIpAr3a grAme paM0 vimalasAgaragaNizi0 padmasAgaragaNinAM gaNi premasAgara vAkyena kathAH kRtAH paMDita padmasAgaraiH svaziSya vAkyapraNayena saMskRtAH, pIpADi puryAM jina pArzvanAthakaprasAdataH sat kuzalAya saMtvimAH. 1" Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasAgara upAdhyAya rAsa 329 temanA bIjA graMtho 'yuktiprakAza' ane te para TIkA, 'pramANaprakAza' ane te para vRtti, 'tilakamaMjarI-vRtti', 'yazodharacarita' Adi che. te jabarA vAdI hatA. teNe narasiMha bhaTTane jItyo hato. vAdavivAda zirohInA nRpa pAse thayo te vakhate yajJadharmanI utthApanA karI ane brAhmaNone harAvyA. pratimA-utthApaka karamasI bhaMDArInA savAlano javAba ApI niruttara karyo ne zirohIno rAjA khuza thayo. digaMbara zramaNa vAdIne kevalI-AhAra ane strImaktinA vAdamAM jItyo. (jao RSabhadAsano hIravijayasari rAsa, pR.298-99.) ___ IDaramAM vijayadevasUri gayA te vakhate rAjA kalyANamalla hato, teNe potAnA Azrita bhaTTonI sAthe AcArya mahArAjane tarkavAda karAvyo. te vakhate zrI sUrinA puNyodayathI temanI pAse rahelA ane vAdInA darparUpa sarpane saMhAra karanAra garuDa samAna paMDita zrI padmasAgaragaNie potAnI tIvra tarkazaktithI te bhaTTa paMDitono parAjaya karyo tethI teo badhAe lajjita thaI "aho ! gurumahArAjanI apUrva gurutA che' evI rIte stuti karatAM, rAjAnI sAthe ja sUrIzvaranA caraNakamaLamAM potAnuM mastaka mUkyu. (guNavijaye gaMdhAranagaramAM zrAvaka zA mAlajInI tuSTi arthe vijayadevasUri saMbaMdhe lakhelo prabaMdha, teno sAra zrI jinavijaye purAtattva, pu.2, pR.461-63 para Apyo che te juo.) kalpakiraNAvalI - e 1448 zlokapramANa saM.1628mAM divALIne divase rAdhanapuramA racI pUrI karI te kalpasUtra paranI saMskRta TIkA che ne bhAvanagaranI jaina AtmAnaMda sabhAe naM.71mAM chapAvI prakaTa karI che. temAM potAne hIravijayasUrinA ziSya jaNAve che ane tenA saMbaMdhamAM prAya: temanA ziSyakRta prazastimA jaNAvyuM che ke "kalikAlamAM paNa teNe tIrthaMkara samAna mahimA prakaTa karyo che te tenA adbhuta mAhAtmyanA darzanathI badhAthI gavAya che" ane dharmasAgarajInA saMbaMdhamAM kartuM che ke: teSAM vijayini rAjye rAjante sakalavAcakottaMsAH, zrIdharmasAgarAhyA nikhilAgamakanaka-kaSapaTTA:. 11 kumatimataMgaja-kuMbhasthalapATanapATavena siMhasamA:, durdama-vAdi-vivAdAdapi satataM labdhajayavAdA:. 12 "te (hIrasUri)nA vijayI rAjyamAM sakala vAcakonA AbharaNarUpa, sarva AgamarUpI sonAnI kasoTI jevA, kumatirUpI hAthInAM kuMbhasthalane toDavAnI caturAI vaDe siMha samA, durdama vAdIonA vivAdamAMthI paNa satat jayavAda prApta karanArA zrI dharmasAgara nAmanA (vAcaka) zobhe che.'' A 'kiraNAvalI'nI seMkaDo prata lakhAvanAra kuMvarajI zeThano paricaya temA Apyo che ke "amadAvAdavAsI saMghanAyaka sahajapAla nAmanA hatA, temane maMgA nAmanI strIthI kuMvarajI nAmano putra thayo ke je bAlapaNAthI puNyAtmA ne dharmakarmaparAyaNa hato ane sAte kSetramA dhana vAparI jeNe janma saphala karyo hato. jemake, zrI vijayadAnasUri pAse samahotsava ghaNI pratiSThA teNe Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha karAvI, saMghapati thaIne siddhagirinI yAtrA karI, zatrujaya mahAtIrthamAM padyAbaMdhapurassara (pagathiyAM baMdhAvIne) caitya karAvyu. tAladhvaja (taLAjA), ujjayanI[ujjayaMta]giri (girinAra) e prasiddha tIrthono jIrNoddhAra ko. te saMghapatie jJAnAvaraNakarmano nAza karavA gurunA upadezathI potAnI padamAi nAmanI strI ane putra vimaladAsa sahita A vRttinI pote zataza: pratio lakhAvI." jaMbUdvIpa-prajJapti-vRtti - A prakaTa thaI nathI. AnI eka prata royala eziyATika sosAyaTI muMbaImA bhAu dAjI saMgraha naM.309mA 455 patrasaMkhyAnI che. tenI prazasti pro. velaNakare taiyAra karela keTeloga naM.1459mAM ApavAmAM AvI che. temAM ema jaNAvyuM che ke te hIravijayasUrie saM.1639mAM divALIne dine racI ane temA 'kalpakiraNAvalI' pramukha bahu zAstranA racanAra siddhAMtatarkakAvyAdi vAGmayarUpI samudramAM merurUpa, paravAdInA garvarUpI parvatane chedanAra evA dharmasAgara nAmanA vAcake temaja vAnara RSi(vijayavimala)e sahAya ApI temaja tenuM saMzodhana pATaNamAM ta. vijayasenasUri, kalyANavijayagaNi, kalyANakuzala ane labdhisAgare karyu hatuM ane tenI prazasti hemavijaye racI. A parathI kalpanA thAya che ke sUrinA nAme dharmasAgara vAcake mULamAM vRtti racI paNa te dharmasAgarajI khaMDanazailIvALA hovAthI rakhe ne temAM bIjArnu khaMDana hoya tethI tenuM saMzodhana ukta vidvAno pAse karAvyu hoya. racyA miti saM.1639 divALI dina ApI che. jyAre hIravijaya akabara pAse hatA. ne A prazastimA jaNAvyaM che ke akabare temane bolAvyA. tenA vacanathI akabara nRpa kRpAvALo thayo ne teNe - vadhyA na dehina iheti vadan vacAMsi datte sma DAmarasara: zami-sindurANAm. "prANIo vadhya nathI evAM vacana vadatA havA, zamavaMtomAM AgevAna (evA hIrasUri)ne DAmara sarovara Apyu - arpaNa karyu.'' dharmasAgarajInA bIjA graMtho - gurvAvalI-paTTAvalI savRtti, paryuSaNAzataka savRtti (ve. naM.1847, 36 patranI prata ro. e. so. muMbaI pAse che) sarvajJazataka savRtti (ke je graMthe paNa moTo kolAhala upajAvyo hato), varddhamAna-dvAtriMzikA (navarasArUsAja varSe (?) 1669mAM ? pravartaka kAMtivijayajI vaDodarA bhaMDAra), SoDazazlokI-gurutattvapradIpadIpikA savivaraNa (buha. naM.399) vagere che. A paikI 'gurvAvalI'mAM tapAgacchanA AcAryonI hIravijayasUri sudhInI paraMparA ApI che. tenI eka pratanI aMte jaNAveluM che ke hIravijayasUrinI AjJAthI te vimalaharSa, kalyANavijaya, somavijaya ane labdhisAgaragaNioe munisuMdarakRta gurvAvalI, jIrNa paTTAvalI, duHSamA saMghastotra yaMtra vagere sAthe sarakhAvI. A saM.1648nA varSamA amadAvAdamAM tapAsI hatI. labdhisAgara te dharmasAgaranA ziSya hatA. munisuMdarasUrikRta 'upadezaratnAkara savRtti'nI 'saMvat 1672 varSe sAgAnagare mahetyAdhyAya zrI labdhisAgaragaNi vAcana kRte' ema lekhaka prazastivALI prata kheDAnA saMghanA bhaMDAramA 196 patranI che. hIravijayasUrino svargavAsa - saM.1652. vijayasenasUri khaMbhAtamAM - saM.1652. Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasAgara upAdhyAya rAsa 331 vijayasenasUri khaMbhAtamA 3 vakhata AvyA. (1) saM.1644mAM (caitrI mAravADI saM.1645) hIravijayasUrinI AjJAthI sIrohIthI khaMbhAtamA AvI zrImAlI jJAtinA gaMdhAravAsI parIkha jasiyA ane jasamAdenA putra vajiyA ane rAjiyAe khaMbhAtamAM baMdhAvelA ciMtAmaNi pArzva caityamAM zrI ciMtAmaNipArzvanAtha ane mahAvIranI pratimAnI pratiSThA jeTha zuda 12ne somavAre karI (juo te saMbaMdhano 62 zlokano zilAlekha, bu.ra naM.529; vijayaprazasti-kAvya, sarga 11, zlo.17thI 70; kSemakuzalakRta ciMtAmaNi pArzvanAtha stavana ke je apragaTa che, ane RSabhadAsakRta hIravijayasUri rAsa, pR.152-54) (2) saM.1652mAM hIravijayasUri bhAdravA zuda 11ne dine unAmA svargastha thayA tyAre vijayasenasUri pATaNamA hatA ne tyAMthI khaMbhAta jaI cAturmAsa karyu. saM.1653ne tyAMthI vihAra karI amadAvAda AvyA. (3) saM.1656mAM AvI vidyAvijayane AcAryapada ApI vijayadevasUri nAma ApyuM ne te vakhate zrImalle te sarva utsava karI ghaj dravya khacyu. A paikI saM.1653mA pote cAturmAsa karyu te vakhate temaNe dharmasAgara upAdhyAyane bolAvyA hatA ne varSa puruM thatAM saM.1654nA kArtika zuda 9ne dine upAdhyAye svargavAsa karyo. udayakaraNa - te saMghavI kahevAyo. khaMbhAtano osavALa agragaNya AgevAna hato. teNe hIravijayasUri pAse pratimApratiSThA karAvI hatI (RSabhadAsakRta hIravijayasUri rAsa, pR.221) tenI miti saM.1638 mAgha vadI 13 soma. (bu. 2, naM.1123), teNe aneka jinabiMbo, jinaprAsAdo temaja upAzrayo karAvyAM ane biMbapratiSThA paNa ghaNI karAvI hatI. ghaNI vAra saMgha laI yAtrAo karI saMghavInU biruda sArthaka karyu hatuM. te mahAzrImaMta hato. te mATe saM.1679nA mAgazara vada me kavi darzanavijaye vijayatilakasUrinA rAsano pahelo adhikAra racyo temAM jaNAvyuM che ke : havai nisuNo saMyamanI vAta, khaMbhAyati nagarI vikhyAta; vivahArI koTIdhaja ghaNA, lakhesirI taNI nahI maNA, sahasagharA lahIe lakhya gaNA, pAra nahI vivahArI taNA. 93 saMghavI udayakaraNa guNa ghaNA, biMba bharAvyAM bahu jinataNAM; jinaprAsAda karAvyA bhalA, bhalA upAzraya valI ketalA. 94 biMbapratiSThA karAvI bhalI, ema kAhAvati kahII ketalI, 'saMghavI' tilaka havaM kaI vAra, saMghe paharAvyA kahI kaivAra. 95 lAja ghaNI vahai sahu koi, udayakaraNa moTo jagi soI, jeha taNI lakhimIno pAra, na jANo kuNiM eka lagAra. 96 RSabhadAsa saM.1685mAM 'mallinAtha rAsa'nI prazastimAM khaMbhAtanA zrAvako gaNAvatAM kahe cha ke somakaraNa saMghavI udayakaraNa, adhalakhya rUpaka te puNyakaraNa, usa vaMsi rAjA zrImala, adhalakhya rUpaki kharacai bhala. 284 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha vaLI te ja varSamAM racela te kavinA 'hIravijayasUri rAsa'mAM to ThekaThekANe udayakaraNano ullekha Ave che. (juo pR.275) A udayakaraNe hIravijayasUrinA svargavAsa (1652 bhAdra. zu.11)nA pachI vijayasenasUrinA hAthe mahopAdhyAya kalyANavijaya ane dhanavijayanI sAthe hIravijayasUrinI pAdukAnI zatrujaya para sthApanA karI hatI. temAM saMvata 1652 mAgazara vada 2 che te saMvat prakaTa thavAmAM ke ukelavAmAM bhUla lAge che; kAraNake vijayasenasUri 1652mAM nahIM paNa 1656mAM zatrujaya gayA hatA. (ji. 2, nN.13)| zrImalla - saM.1646-47 mAM hIravijayasUri khaMbhAtamA hatA tyAre zrImallane tyAM gayA hatA ne teNe jayavijayAdine paMnyAsapada ApatAM ghaNuM kharca karyu hatuM. (RSabhadAsakRta hIravijaya rAsa, pR.170, 276; vijayatilakasUri rAsa, pR.26) vijayasenasUri zatrujayanI yAtrA karI khaMbhAta padhAryA (saM.1656) te vakhate zrImalle vijayadevasUrine AcAryapada apAvyaM ne tenA mahotsava- badhuM kharca ApyuM hatuM tenuM varNana vijayaprazastinA sarga 17nA zloka 7thI 58 tathA 11mAM ApyuM che. [AtmAnaMda prakAza, Aso vIra saM.2457, kArataka, poSa, phAgaNa, caitra vIra saM.2458, anukrame pR.54-60, 92-97, 147-51, 195-99, 214-17]] Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 333 jinavardhanagaNikRta padyAnukArI gadyamaya tapagaccha gurvAvalI (vikramanA paMdaramA saikAnA uttarArddhamAM - saMvat 1478mAM - jaina zvetAMbara saMpradAyanA aMcalagacchAnuyAyI AcArya mANikyasuMdarasUrie 'pRthvIcaMdracaritra' nAmanI gujarAtI bhASAmAM gadya rUpe eka racanA karI cha jenuM bIjuM nAma kartAe 'vAgvilAsa' evaM paNa Apyu che. e racanA gujarAtI bhASAnA gadyanA eka uttama namUnA rUpe hoI ghaNI suMdara ane manoraMjaka che. sva. sAkSararatna zrI kezavalAla harSadarAya dhruve svasaMpAdita 'prAcIna gUrjara kAvya'nI prastAvanAmAM lakhyuM che ke: "mANikyasuMdarasUrie jUnI gUjarAtImAM gadyAtmaka 'pRthvIcaMdracaritra' saM.1478mAM racyuM che te bolImA che. akSaranA, rUpanA, mAtrAnA ane layanA baMdhanathI mukta chatAM levAtI chUTa bhogavatuM prAsayukta gadya te bolI. mANikyasuMdara bolIvALA prabaMdhane vAgvilAsa eTale bolIno vilAsa evaM nAma Ape che.' evA vAgvilAsanA vargamAM, ukta graMthanA racanAsaMvatthI cAra varSa pachI, eTale saM01482mAM akSayatRtIyA dine, jaina zvetAMbara tapAgacchanA yati jinavarddhanagaNie racelI, potAnA gacchanI gurvAvalI, te ja varSamAM suMdara hastAkSare lakhAyelI traNa patranI hastaprata, sadbhAgye bIkAneranA sAhityarasika baMdhu zrI agaracaMda nAhaTA pAsethI vigata okTobara mAsamAM je mane sAMpaDelI tenI akSaraza: nakala, kALajIpUrvaka padanyAsa karIne atra ApavAmAM Ave che. tenI phoTo nakala paNa vaDodarAnA orienTala insTiTyUTamAthI meM karAvI rAkhI che. A kRti parathI vikrama paMdaramI zatAbdInA uttarArdhamAM - IsavI 15mA zatakanA prAraMbhamAM gujarAtI bhASAmA vidvAnono kevo vAgvilAsa hato, temA joDaNI kema lakhAtI, vibhaktinAM pratyayo, kriyApadanAM rUpo vagere kayA svarUpamA lekhabaddha thatAM eno sAro khyAla Avaze; ane e parathI jUnI gujarAtImAMthI vartamAna gujarAtI utkrAnta thaI te daramiyAna je-je parivartana thayAM ne uttarottara kramabaddha pariNatine bhASA pAmatI gaI tenA thoDA zRMkhalAbaddha aMkoDA bhASAzAstrIne maLI raheze. viSaya aitihAsika che. zve. jaina dharmamAM thayelA aneka 'gaccho' (samUho)mAMnA hAla vidyamAna mukhya traNa nAme kharatara, tapA, ane aMcala gaccho paikI tapAgacchamAM jainonA chellA 24mA tIrthaMkara zrI mahAvIra svAmIthI mAMDI temanI paTTaparaMparA rUpe je AcAryo, anukrame kartAnA samayamA saM01482mAM vidyamAna 50mA paTTadhara AcArya somasuMdarasUri sudhInA thayA temanI DhUMkI noMdha che. A paTTaparaMparA zve. jaina dharmAnuyAyIomAM suprasiddha che eTale temane mana AmAMthI khAsa mahattvanuM bahu orcha maLaze. atra A kRti prakAzita karavAmAM, mAre mana, aitihAsika karatAM bhASAviSayaka dRSTi prAdhAnya dharAve che.) [kartA somasuMdarasUrinA ziSya hovAnI saMbhAvanA che. prApta pratane prathamAdarza prata lekhIe Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha to kRti saM.1484mAM racAyelI mAnI zakAya. juo jaina gUrjara kavio bhA.1 pR.51-52 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.128. - saMpA.] 90 zrI varddhamAnasvAmine namaH vitaratu maMgalamAlA: samastasaMghasya varddhamAnajina:, yatpadasevA saMprati kalpalatAbhISTaphaladAne. 1 vimalakevalajJAnadivAkara, sakalatrailokyalokazivazaMkara, pAdapIThaluThaMta causaTThi AkhaMDala, mohAMdhakArasaMhAramArtaMDamaMDala, devAdhideva, tribhuvanakRtaseva, manovAMchitadAyaka, trailokyanAyaka, prativodhita-aneka-bhavyajIvasamAja, apazcima tIrthAdhirAja, zrI varddhamAnasvAmi zrIsaMgharahai maMgalIkamAlA karau. ___ jasanAmamaMtasamaraNi bhavvA pAvaMti sayalasiddhIo, bahuvihaladvisamiddho so goyamagaNaharo jayau. 2 aneka guNataNau Agara, sakala labdhitaNau sAgara, rUpasaubhAgyataNI khANi, amRta samAna vANi, vAMchitaphaladAyaka, muktivadhUnAyaka, sakalajIvalokapApatApanirvApaNa jalahara, zrI vIra paDhama gaNahara, zrI gautamasvAmi zrIsaMgha pratiiM Rddhi vRddhi kalyANa nipajAvau. jiNasAsaNasohakaro varadaMsaNanANacaraNaguNakalio, suvihiyagacchasiromaNisiritavagaccho ciraM jayau. 3 jima devamAhi iMdra, jima jyotizcakramAhi caMdra, jima vRkSamAhi kalpadruma, jima rakta vastumAhi vidruma, jima nareMdramAhi rAma, jima rUpavaMtamAhi kAma, jima strImAhi raMbhA, jima vAditramAhi bhaMbhA, jima satImAhi sItA, jima smRtimAhi gItA, jima sAhasIkamAhi vikramaditya, jima grahagaNamAhi Aditya, jima ratanamAhi ciMtAmaNi, jima AbharaNamAhi cUDAmaNi, jima parvatamAhi meru bhUdhara, jima gajeMndramAhi airAvaNa siMdhura, jima rasamAhi ghRta, jima madhura vastumAhi amRta, tima sAMprati kAli, sakala gaccha aMtarAli, jJAni vijJAni tapi japi zami dami saMyami karI atuccha, e zrI tapogaccha, AcaMdrArka jayavaMtau vartai. je zrI tapogaccha, mAnasa sarovara taNI pari svaccha, Agama-lakSaNa-tarka-sAhitya-chaMdaalaMkAra-pramukha sakalavidyA taNau nidhAnu, zrI saMyamasAdhana sAvadhAnu, duSkara kriyAkalApapradhAnu, mugatimArgasAdhaka, sarvadoSabAdhaka, guNanau bhaMDAra, cAritralakSmIzRMgAra, mahimahimAvizAla, bhavatApa-tApita bhavyajIvavizrAma rasAla, sakalakumatakhaMDana, zrI jinazAsanamaMDana pravartai chai. anai mukhi tau jIbha eka, tehanA kima bolauM guNa aneka, jima saMpajai navanavI saMpatti, dUri palAi sakala vipatti, mani Upajai manohara bhatti, teha kAraNa tau hiva sAMbhalau, zrI tapogaccha taNI utpatti. zrI varddhamAnasvAmi taNau pAMcamau gaNaghara, cauda pUrvaghara, zrI sudharmasvAmi, pApa nAsaI Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinavardhanagaNikRta padyAnukArI gadyamaya tapagaccha gurvAvalI 335 jehanaI nAmi, teha taNai saMtAni, koTika isiI nAmidaM gaNi, zrI vayarasvAmi taNI zAkhAM atuli, vipula zrI caMdrakuli e zrI vaDagaccha Upanau, kima, sAMbhalau, sAvadhAna thaI karI. INaaM zrI varddhamAnasvAmi taNai pATi pahilau, aneka guNamaNibhUdhara, zrI sudharmasvAmi gaNaghara, jANivau. teha taNai pATi 2 zrI jaMbUsvAmi hIAmAhi ANivau. jINaI zrI jaMbUsvAmiiM ativinIta, navapariNIta, ATha nArI, 99 koDi suvarNi karI sArI, lIlAmAtra pariharI, anai zrI saMyamalakSmI varI. ehaM bihuM AcArya pratiI UpanauM vimala kevalajJAnu, jagamAhi pratapiA jima bhAnu. teha taNai pATi 3 zrI prabhavasvAmi gaNadhara jINaMiM pAMcasaI cora taNau parivAra chAMDI, anai saMvega lagai cAritrakaMnyA mAMDI. teha taNai pATi 4 zrI sayyaMbhavasUri, jeha pratiiM ajJAna nAThauM dUri, jINaM karAvatAM yajJa, munivacana sAMbhalauM dhanyu, khaDgu kADhI pUchiu tattvavicAru, tau dekhADai yAnI jinapratimA sAru, mani Upanau saMvega apAra, tau lIdhau saMyamabhAru, jehe kIdhau siddhAMta sAru, graMtha dazavaikAlika cAru, sAdhiuM maNaga celAnauM kAju, je ajI varttai chai lagai Aju. teha taNai pATi 5 zrI yazobhadra, jehatau pAmIiM bhadra. hata pATi 6 bi ziSya, kRtamohamallavijaya zrI saMbhUtivijaya, anai zrI bhadrabAhusvAmi je zrI bhadrabAhu guru, buddhi karI jANe chai devanau guru, jINaaM aneka navI niyukti kIdhI, tau pachai sukhinaM siddhAMta bhaNI arthasaMgati sIdhI. anai saMbhUtivijaya taNai pATi 7 zrI sthUlabhadra, jehanaI nAmidaM nIpajai sarvatobhadra, jINaM pheDiu mayaNa bhaDavAu, tau Upanau jagi jasavAu, jeha taNauM bolAsii caritra, caurAsI cauvIsI lagai pavitra pachai gaNadhara nIpanA 14 pUrvadhara. teha taNa pATi 8, ziSya 2 huA; pahilau zrI jinakalpatulanAkaraNahAra, zrI mahAgiri gaNahAra, jehanA saMtAnavibhUSaNa, aneka AcArya nIpanA adUSaNa. anai bIjau ziSya, zrI suhastisUri dakSa. teha taNa pATi 9 zrI susthita- supratibaddha, jagamAhi nIpanA prasiddha, jIhaM thikau kauTika gaNa pravartti. kauTika kisiuM kahIi, sAMbhalau - jetalauM vastu sarvajJa dekhai, tehanau koDimau bhAga sUrimaMtranau dhyANahAra pekhai, teha kAraNa koTyaMza maMtra bolAi, teha maMtranaI saMbaMdha gaNa bolAi. teha taNai pATi 11 zrI dinnasUri. teha tai pATi 12 guNamaNirohaNagiri, sUri zrI siMhagiri teha taNai pATi 13 dazapUrvaghara, zrI vayarasvAmi gaNaghara, jINaM bAli kAli rodananaI baliriM mAtA manAvI, zrI guru samIpi AvI, pAlanai sUtaI, dharmanai dhuri jUtaI, 11 aMga Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha sIkhI, trini varasa paDakhI, kIdhau rAjasabhA camatkAra, pachai haU dIkSA aMgIkAra, jehanI ghaNI vAra deve parIkSA kIdhI, tau AkAzagAminI zakti dIdhI, kramaI pachaDa gaNaghara padavI sIdhI. anai jINaMI mahAvikarAli, durbhikSanai kAli, paTavidyAM saMgha uddharI, jinazAsani prabhAvanA karI, jeha lagai cyAri jJAna anai koTyaMza maMtra Aviu, kAlavizeSiiM Aghau na cAliu. teha taNai pATi 14 zrI vayarasena, tINaM bhAgI mohanI-sena, jINaM nyAya-nIti taNai Agari, sopArai nagari, nAgeMdra caMdra nivRtti vidyAdhara, guNamaNi taNA sAgara, IzvarI zrAvikAnA 4 putra, dIkSA deInai kIdhA pavitra, tehaM thikau 4 zAkhA pravartI. AdhI nivRtti zAkhA na pravartI. anai zrI caMdra AcArya thikau e caMdrakula, pravartiuM zrI caMdranI pari nirmala. teha taNai pATi 16 devadevIne devakuli kasaNahAra, bhIma upasarganau sahaNAra, pUrvagatazrutadhAraka, araNyavAsakAraka, sUri zrI sAmaMtabhadra, jinazAsani haUu unidra. teha taNai pATi 17 vaDau zrI devasUri. teha taNai pATi 18 zrI pradyotanasUri. teha taNai pATi 19 zrI mAnavadevasUri, puNyalakSmItaNai mUli, jehe rahe hUMte naDuli, nagari sayaMbhari mokaliu zAMtistava, tINaiM vilaya giyAM saMghamAhi azava. teha taNai pATi 20 mahimAuttaMga, sUri zrI mAnatuMga, jehe suprabhAva 44 mahAkAvya bhaktAmarastava joDI, dhANInI pari baDabaDATa karatI 44 mahAaThIla phoDI. teha taNai pATi 21 atiArya, zrI vIrAcArya. teha taNai pATi 22 bhavyajIvakRtaseva, sUri zrI jayadeva. teha taNai pATi 23 sadA paramAnaMda, sUri zrI devAnaMda. teha taNai pATi 24 jitamohaparAkrama, sUri zrI vikrama. teha taNai pATi 25 bodhitahiMsakayakSa: zrI narasiMhasUri dakSaH. teha taNai pATi 26 guNasamudra, sUri zrI guNasamudra, jehe jIpI digaMbara, nAgadruha tIrtha kIdhauM zvetAMbara. teha taNai pATi 27 zrI mAnadevasUri, aMbikAdattasUrimaMtrakarI giyAM kazmala dUri, jeha siuM 1444 prakaraNamu karaNahAra, vaudhadarzananirdhATanahAra, yAkinIsUna, mahimA anUna, haribhadrasUri, maitrI nIpajAvai bhUri. teha taNai pATi 28 zrI vibudhaprabhasUri. teha taNai pATi 29 zrI jayAnaMdasUri. teha taNai pATi 30 zrI riva(ravi) prabhasUri gariSTa, jehe naDDulapuri zrI nemi kIdha pratiSTha. teha taNai pATi 31 zrI yazodevasUri. teha taNai pATi 32 zrI pradyumnasUri, jeharaI taponiyamopadhAna taNI ghaNI siddhi, tau upadhAni AisI huI prasiddhi. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinavardhanagaNikRta padyAnukArI gadyamaya tapagaccha gurvAvalI 337 teha taNai pATi 33 zrI mAnadevasUri. teha taNai pATi 34 bhavyakairavacaMdra, sUri zrI vimalacaMdra. teha taNai pATi 35 jinazAsana-udyotana, sUri zrI pradyotana. je 994 vikrama saMvatsari, pahutA zrI arbuda parisari, arbudanI pAjanai ThAmi, prasiddha TelIgrAmi, vaTavRkSa heThi, muhUrtarahiM dIdhI TreThi. 8 sUripada sthApanA kIdhI, tivAra pUThiI vaDagaccha prasiddhi sIdhI. teha taNai pATi 36 zrI sarvadevasUri. teha taNai pATi 37 zrI devasUri, jeharaI zrI arbudAcalanai bhUpAli, rUpazrI isiuM nAma dIdhauM INaM kalikAli. teha taNai pATi 38 zrI sarvadevasUri. teha taNai pATi 39 zrI yazodevasUri. teha taNai pATi 40 zrI municaMdrasUri, anai zrI mAnadevasUri, je zrI municaMdrasUrirahiM 'AchaNIyA' isiuM nAma, cha vigaiparihArapariNAma. teha bihuM taNai pATai 41 zrI ajitadevasUri. zrI vAdIzrI devasUri pramukha nahI kehanai ghATi. anai zrI ajitadevasUritaNai pATi 42 zrI vijayasiMhasUri. teha taNai pATi 43 zrI maNiratnasari. teha taNai pATi 44 zrI jagaccaMdrasUri, jeharaI pramAda nAThau dUri. niya guru-payatali bAla jima bhaNatAM Aima aMga, tatakhaNi jasa maNi ullasiu bahuta saMyamaraMga. 1 kalimalakaddami aikaliuM jiNi uddhariuM carittu, tiNi kAraNi jiNi vIrajiNasAsaNa kIuM pavittu. 2 jiNi kIdhauM AMbila taNauM jAvajIva pacakhANa, tiNi guNi mahIyali UpanauM gacchaha tavAbhihANa. 3 jiNasAsaNa-vara-kumuavaNa-bohaNa pUnimacaMda, jAM ravi caMdA tAM jayau jagacaMda muNiMda. 4 jehe zrI gure vAcatAM zrI AcArAMga, adhyayana zastraparijJA caMga, jANiu cha jIva taNau vicAra, mani Upanau saMvega apAra, pAMcai iMdrIya saMkalaI, tau guru mokalAvI nIkalai, citrAvAla gaccha, zrI devabhadragaNi svaccha, tihAM cAritra upasaMpada prAmI, tau pacchai haUu suvihita svAmI, jeharaiM mokSamArgi atula zaMbala, jAvajjIva paccakkhANa AMbila, eha vaDagaccharahaI teha kAraNa, tapagaccha huuM nAma pApavAraNa. jo caMdamaMDala-kaMti-nimmala sUri guNamaNi-sAyaro, tava-niyama-saMyama-khaMti-maddava-caraNa-karaNa-guNAyaro, Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha chajjIvarakkhaNa ai vicakkhaNa loyabohaNa sAyaro, jagacaMda gaNahara vANi jalahara jayau jAma divAyaro. 1 teha taNai pATi 45 zrI deveMdrasUri, jeharaiM ajJAna giuM dUri, jehe gure zrI dinakRtyasUtravRtti, pAMca karmagraMtha-sUtra-vRtti, siddhapaMcAsikAsUtra vRtti, zrI dharmaratnavRtti, sudarzanAcaritra, trini bhASya pramukha aneka graMtha kIdhA, je zrI guru khaMbhAiti nagari kumAravihAra prAsAdi, megha jima gaMbhIra nAdi, dharmadezanAM 4 veda vakhANatA, brAhmaNAdika aneka sabhya AvatA, tihAM 18 zata muhapatI taNau vyApAra, jehe kIjai SaDavidha Avazyaka vicAra. ___ teha taNA ziSya 46 zrI vidyAnaMdasUri zrI dharmaghoSasUri, hUyA bi vAMdhava atizaya taNai pUri, je zrI vidyAnaMdasUri rahaiM saMvat 1302 varI [karI] kanyA taNau parihAra, cAritrakanyA taNau aMgIkAra. sukha saMpadA taNai sAgari, pAlhaNapuri nagari, pAlhaNavihAra prAsAdi, aneka tUrya ninAdi, 1323 AcAryapada, saMghanaI mani ANaMda saMpada, prAsAda maMDapi kuMkumavRSTi, loke te vAta dIThI nija dRSTi, manamAhi vismaya apAra, tau pAtri aMbikA avatAra, loka haU sAvadhAna, tINaM isiuM vacana boliuM pradhAna, e uttama puruSa padaThavaNi, deve ucchava kiu iNi bhavaNi, e vaDa mahimA dekhi, tau saMgha nAcai harSavizeSi, aneki sIkiridhara vyavahArIyA taNau saMyoga, tiNi prAsAdi 500 vIsalapurIya bhoga. tathA - zrI dharmaghoSasUri suvicAra, jerahi [ha]uM 1327 padaThavaNa AcAra, jehe gure atizaya lagai yogya avadhAriu, sA. pethaDa parigrahaparimANa saMkSepatau nivAriu; jeNaMiM pethaDasAhi 84 uttuMga toraNa prAsAda karAvyA, 7 jJAnabhaMDAra bharAvyA, anai 21 dhaDI suvarNa, zrI zatrujaya mUlaprAsAda kIdhau varNi suvarNi; jeha taNau putra, sA. jhAjhaNade pavitra, jINaiM bihu tIrtha ekUja dhvaja, deIanai AtmA kIdhau araja. anai je gururahai devakaI pATaNi, sumudriiM dikhADiuM ciMtAmaNi, anai tihAM gomukha yakSa, kA[u]sagaprabhAvi haUu pratyakSa, upadeza deI bUjhaviu, mithyAtva karatau te pApa sUjhaviu. ___ tathA - vidyApuri grAmi, jANI vaDAM mUkAviyAM jUAM, te saMdhyAnai samai pASANa hUAM. tathA - ekadA prabhAti detAM upadeza, kuNaI eki galai vikurviyA keza, zrAvikA jANI duSTa, tau AsaNi vilAiu paTTa, jAtI dekhI loke hasI, pAchI AvInai khUNai khusI, guru kanhai e svarUpa pUchI, tau zrAvake te atighaNauM dochI, pachai UThI pAye paDai, tau pATalau jUu aDavaDai. ___ tathA - ujjayinI nagari, eka vasai yogI paNi pratyanIka, te mAhAtmAnaiM dikhADai bIka, teha kAraNa mAhatamA tihAM na jAiM, tima tima yogI hiyAmAhi na mAI. ekadA guru tihAM AvyA, tau yogIiM bolAvyA, rahiyo dhIra thAI iNa gAmi, guri bhaNiuM rahiyA chauM iNa ThAmi, paTi AchAdI kuMbha, guri kIdhara dhyAna adaMbha, yogI gADha AraDa karaMta, tara namiTa gurupaya aNamagna. Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinavardhanagaNikRta padyAnukArI gadyamaya tapagaccha gurvAvalI 339 ekadA rAtri majhAri, AvI zAkiNI cyAri, gurunI pATi upADI te nIkalI, gure jANI maMtra zakti saMkalI, tau gADhI TalavalI, vacani dIdhai kIdhI mokalI. ekadA sarpanai DaMsi vikarAli, prabhAtanai kAli, kASTavAhaka bhArA aMtarAli, livArI viSApahAriNI veli, tiNi lAMkhiuM viSa saghalauM Theli sthAnaki sthAnaki jeha guru taNA aneka prabhAva, te save kima hUM bolauM mUrkhasvabhAva. ekadA eka mahutaI, ati vicakSaNa hUtaI, ATha yamakanauM kAvya bhaNI, isiuM boliuM guru bhaNI, havaDAM e (ha) vahUM kAvya, kuNahaI kimahai na huI zrAvya, gure kahiuM nAthi, mahAnubhAga aNAthi, pachas eka rAtri majjhAri, ATha ATha yamaka vicAri, stavI deva cauvIsa, stuti kIdhI aThThAvIsa, amRta pAhaI ati mIThI, prabhAti te thuI mahuMtaI dIThI, Upana camatkAra gADhau, hiyai mahuMtau haUu TADhau anai jehe zrI gure zrI saMghAcArabhASyavRtti, zrI zatruMjayakalpa, kAyasthitibhavasthiti-stavana, ati yamaka zleSamaya aneka stuti stotra kIdhAM, te adyApi varttaI chaI prasIdhAM. teha taNai pATi 47 zrI somapramasUri, jehanaI 11 Aga (ma)nAM sUtrArtha AvatAM jima gaMgAnai pUri, jehanAM kIdhAM savistara jItakalpa, yamakamaya aneka stuti varttaI chaiM. teha taNai pATi 48 teha taNA 4 ziSya zrI vimalaprabhasUri ( 1 ), zrI paramAnaMdasUri 2, mahAjayaNApara zrI padmatilakasUri 3, mahAbhAgyasaubhAgya pratApiiM karI bhUri, zrI somatilakasUri 4. je zrI guru bhaviyaNa-maNa-micchatta-jaNa [ jaDa] - ummUlaNa gayarAya, paMDiyajaNamaNaraMjaNau somatilaya bhaDavAu. 2 gururAya. 1 sayali mahItala jhagamagai ajjavi jasu jasavAu, jehe bhaggau atulabala moharAya jehe khetasamAsa mukha kIdhA graMtha bahUta, gaccha gacchaMtari vApara te ajjavi sabbhUta. 3 rayaNAyari rayaNahaM taNau no labbhai jima pAra, jassa [sasa ] harujjala roga guNa na gaNAI tima sAra. 4 desa-vadesiiM jANIi jasu guru taNauM [ a ]bhihANa, somatilaya guru so jayau suvihiya sUripahANa. 5 jeha gurunA aneka camatkAra, kima, sAMbhalau mAlava maMDala majhAri, saMdhyAM zakuna vicAri, navasthAnaki kIdhauM saMstArakasaMga, pUrvilai sthAnaki zilApAti huuu mAtraka - bhaMga. tathA - savihuM desi pahANi, dezi gurjarAtra [trA ] bhihANi, kuNai ekaM saMnivezi, upAzraya taNai pravezi, pASANa Upari mUkiu pAu [ya], tatkAla jANiu apAya, zilA UpADI dIdhI - Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha dreThi, duSTa kSudra nIkalIuM tau heThi. tathA - kuNahaM ekaM vyaMtari avatAri, isiuM boliuM vacana suvicAri, tumhArauM guru teja amhe sahI na sakauM e vAta sahI.. tathA - rAtriiM paDikamaNAnai kAli, jeha taNA oghA vicAli, dIsatau tejanau vikAza, jINaMI thAtau kAMI eka prakAza, jehanA IsyA aneka prabhAva te savve kima bolai ajANasvabhAva. je zrI gururahaI 1355 janma, 1367 dIkSA, 1373 zrI sUripada, 1424 svargasaMpada. yathA - jo chaMda lakkhaNa takka Agama pamuha graMtha sujANao, jo bhavva-mANasa-kamala-kANaNa-bohaNe nava-bhANuo. so saMghaloyaNa amiyaaMjaNa sarisa mUrati naMdao, siri somatilao sUritilao jAma tihuyaNi caMdao. 1 zrI somatilakasUrinA 3 ziSya, atihiM dakSa. aneka stuti stotra sUtraNa sUtradhAra, niraMtara vidyAnA satrUgAra, pratibodhita aneka anArya, zrI caMdrazekhara AcArya. anai sakalavidyA-kaMThakaMdalahAra, sthUlabhadracaritra prarUpaNahAra; naMdapadri vara nagari, aneka dezAMtarAgata aneka vidvAMsasabhA abhyaMtari, vacanakalA nirmita sa[ka]la sabhA ANaMda, sUri zrI jayANaMda, jeharaiM sAjaNa bhAI dIkSA aMtarAya kara[ta]u, devatAM capeTAM AhaNI kIdhau mAnatau. ___anai trIjA ziSya zrI mahAvIrathikau 49 pATa-dhuraMdhara, zrImat zrI devasuMdarasUri gurupuraMdara. je zrI devasuMdarasUri guru mahAbhAgyavaMta, guhira gaMbhIra, nirjitakaMdarpavIra, aneka guNamaNitaNI khANi, amRta samAna vANi, zrIsaMghalokamAnasahaMsa, suvihitasUrimastakaavataMsa, nissaMgacUDAmaNi, sakalajANa-zaromaNi, sarvavidyA taNau AgAra, navakalpavihAra, baitAlIsadoSavarjita AhAra, zrI jinazAsanazRMgAra, yugapradhAnAvatAra, sAyara jima gaMbhIra guru tapatejihiM navabhANu, gaMgAjala jima nimmalau guruaDi meru samANa. 1 apamattau bhAraMDa jima guttiMdiya jima kumma, paMkaya jima nilleva bahu lakkhaNa vaMjaNa ramma. 2 sirijiNasAsaNanahayaladiNayarasarisaM thuNemi muNirAyaM, siridevasuMdaraguruM bhArahakhitte jugapahANaM. 3 jiNi lIlamittiiM mayaNa jItau sayala tihuaNa-sallau, jo sayala suvihiyasUrimastakarayaNasehara tullau. sobhAgasuMdara guru puraMdara vayaNi jaNamaNa mohae, siri devasuMdarasUri gaNaghara vIrasAsaNi sohae. 4 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinavardhanagaNikRta padyAnukArI gadyamaya tapagaccha gurvAvalI 341 kasamIra marahaTha cINa kuMkuNa aMga vaMga tilaMgae, soraThTha savAlakha deza gurjara gauDa cauDa kaliMgae, koraMTa kosala deza kozika mUlathANa kanUjae, jasu kIrti jhalakati sUri naMdau devasuMdara so jae. 5 hamIra harmuja siMdhu jalapatha oDiyANa khurasANae, paMvAla jaMgala medapATa karahATa lATa karNATae, nepAla maMDala magadha mAlava pamuha desavidesae, jasu kIrti jhalakati sUri naMdau devasuMdara so jae. 6 jogI udAyI pAi pATaNi gUgaDIya sarovare, bahu loya pekhati jassa paNamiya pAyapauma maNoharo, tau loa pUcchati jogi jaMpati esa purisa juguttamo, girinAri kaNayarI siddhi kahiu teNa kAraNi huM namo. 7 nahayalihiM diNayara jAma jAma rohaNi ciMtAmaNi, surapati mastaki jAma teji dIpai cUDAmaNi, surataru sohai jAma meru naMdaNa vaNakANaNi, jiNavara bhAsiya dhamma jAma nivasai sajjaNa-maNi, tAmeva guNavana vara pATadharaNa vIrasAsaNi gaNahara bhayau, siri saMgha gaccha parivAra sahita devasuMdara muNivara jayau. 8 anai zrI girinAra parvati zrI kulamaMDanasUri pratiiM huI aMbikA Adeza siddhi, je zrI devasuMdarasUrinaiM kahI cauthai bhavAMtari siddhi, je zrI guru pratiiM 1397 varSe janma, 1404 dIkSA, saMvat 14020 (1420) varSe dIuM AcAryapada, saMvat 14068 (1468) varSe svargasaMpada. jima jaMbUdvIpamAhi pAMca meru suNIiM, tima teha gurunai pAMca AcAryaziSya bhaNIiM. kuNa kuNa, sAMbhalau - nirmala vairAgya taNau Agara, sakala siddhAMtanau sAgara, sUri zrI jJAnasAgara. 1. tathA - sarvamatavitaMDAkhaMDana, zrI jinazAsanamaMDana, sUri zrI kulamaMDana 2. buddhiiM suru (suraguru) samAna, kriyAratnasamuccaya graMthakAraka, sakalapramAdanivAraka, caturdazavidyAkRtaniraMtarayatna, sUri zrI guNaratna 3.amIyasamAna dezanA, bUjhavai loka aneka dezanA, upazamarasasAgara, guNamaNiAgara, bhAgyasaubhAgya-suMdara, sajjanajana-puraMdara, sUri zrI somasuMdara 4. sarvagacchakAryadhurINa, sakalavidyApArINa, vimalakalAkalApavizAla, jinazAsana-mAnasa-marAla, zrIsaMyamamArgabahuyatana, sUri zrI sAdhuratna 5. teha mAhi kAla taNai anubhAvi prathama 3 AcArya anai zrI sAdhuratnasUri guru, anubhavaI Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha devabhavani sukha pUru. anai zrI mahAvIra thikau 50 pATa dhuraMdhara, sakalasUripuraMdara zrI zrI zrI somasuMdarasUri gurupuraMdara havaDAM je nija pratApiiM jayavaMtA varttaiM. je zrI somasuMdarasUri guru uttama bhAgyanidhAna, sakala yugapradhAna, cAritralakSmI-kaMTha-kaMdalahAra, nirupama jJAnabhaMDAra, sakalasUriziromaNi, zrI tapogacchanabhomaNi, kuvAdimataMgajasIha, nirmala kriyAvaMtamAhi lIha, cauda-vidyA-Agara, gaMbhIrimatarjita-sAgara, ajJAnatimira-nirAkaraNa sUra, kaSAyadAvAnala vAripUra, nijadazanAvibodhitAnekadezajana, nijaguNalakSmIprINitasajjana, navakalpavihAra, baitAlIsa doSavarjita AhAra, zrIjinazAsana-zRMgAra, yugapradhAnAvatAra. jehe gure saMsthApyA 4 AcArya, cAritrabhAradharaNa dhurya. kuNa kuNa, sAMbhalau - bhavikajanapuraMdara, sUri zrI munisuMdara, jehe cIThThaDauM karI aThottara sau hAthapramANu, paravAdI taNauM UtAriuM mANa. bhavikakumudavikAzana vitaMdracaMdra, sUri zrI jayacaMdra, jehe vRhaspati jItau guNaviveki, samasyAstava, kalApakasUtranibaddhazrIzatrujayastotravRtti pramukha kIdhAM zAstra aneki. buddhiiM jitadevaguru, zrI bhuvanasuMdarasUri guru. nijadhairyanirjitamaMdara, sUri zrI jinasuMdara. je karaiM karAvaI svAdhyAya, isyA varttaI zrI jinakIrttigaNi upAdhyAya pramukha 4 anekaguNamaNimaMDita, varttai chaiM paMDita. muni mahAsatI na lAmai pAra, jeha gurunau evaDau parivAra. bhaviyaNakumuyavibohaNasasikarasAriccha tihuyaNANaMdo, siri somasuMdaraguru cirakAlaM jayau jugapavaro. 1 Asoa punnima vimalamaMDala caMdrakaMtihiM sohaNA, jasu kittikAmiNi bhamai ahanizi tijayajaNamaNamohaNA, siri somasuMdara gurupuraMdara jaNiyajaNamaNatosao, so jayau suhuguru tijayaloyaha sayalanAsiyasaMsao. 2 tavagaccha nimmala vipula nahayala bhAsaNeha nabhomaNI, jo sayalasuvihiasUricUlAmaNDaNikkasiromaNI, siri somasuMdara0 so jayau suhuguru. 3 sirivIrasAsaNapavarajalanihivuDDi-caMdasamANao, ___dahacaturavijjAvahUya-vayaNodArakuNDalasaMniho, siri somasuMdara0 so jayau suhuguru0 4 jo sayalamaviyaNapavarasivapuranayaNavipulasusaMdaNo, saMvegacaMgo vigayasaMgo mayaNamANavihaNDaNo siri somasuMdara. so jayau suhuguru0 5 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinavardhanagaNikRta padyAnukArI gadyamaya tapagaccha gurvAvalI 343 gujjara mAlava medapATa marahaTTa kaliMgihiM, siMdhu jalapathi kanyakubji karNATi subhoTihiM; haramuja kosala pamuha desi jasu kittia gajjai; jAM diNayara vara caMda meru puhavItali chajjai; tAM vIranAha jiNavara thikau paMcAsama vara pATadhara, sirigacchasaMgha parivArisahita somasuMdara guru jayau ciru. 6 - iti zrI zrI zrI tapogaccha gurvAvalI samAptA. vibudhavara paM. jinavarddhanagaNibhiH viracitA. saM014082 (1482) varSe vaizAkha zudi 3 dine alekhi. [patra saM.3, abhaya. naM.1677] [bhAratIya vidyA, mArca 1940, pR.133-46] Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 jJAnakIrtikRta tapagaccha gurvAvalI (A kRti somasuMdarasUrinA samayamA paMDita jJAnakIrtigaNie racelI che, te jJAnakIrtigaNi somasuMdarasUrinA ziSya hatA ane teno ullekha saM.1524nA 'somasaubhAgya-kAvya'nA sarga 10nA zloka 57mAM A rIte cha : zrI. zrutazekharAhvavibudhAH zrIvIrabhRcchekharA: zrIsomAdimazekharAzca vidurA: zrI jJAnakIAhvayAH, catvAraH zrutavizrutAzcaturatAsaMzobhitA: saMzayAn janti smAsumatAM tamAMsi taraNerdIptA: karaughA iva. "zrImAn zrutazekharagaNi, zrI vIrazekharagaNi, zrI somazekharagaNi, zrI jJAnakIrti nAmanA gaNi e cAra zAstravikhyAta vibudho - gaNio cAturyathI zobhatA hatA, ane prANIonA saMzayono, sUryanA pradIpta kiraNono samUha aMdhakArano nAza kare tema, nAza karatA hatA.' A kRti soraThAmA che. bhASA prAcIna zAstrIya gujarAtI che.) [kavi mATe juo gujarAtI sAhityakoza, khaM.1 pR.142. kRti tyAM noMdhAyelI nathI. 'jaina gUrjara kavio' mAM kavi noMdhAyelA nathI. ___ hastapratamAM A kRti pachI 'somasuMdarasUri stuti' lakhAyelI che. banne kRtiomAM kartAnAma nathI. paNa aMte 'paM. jJAnakIrtigaNibhiH kRtA:' ema zabdo maLe che tethI banne kRtio jJAnakIrtigaNinI racelI che ema samajAya che. paNa A kRtimAM 'bhuvanasuMdarasUri ne guru tarIke ullekhyA che tethI 'paTTAvalI samuccaya bhA.2' Ane bhuvanasuMdarasUriziSyanI kRti gaNe che. jJAnakIrti bhuvanasuMdarasUrinA ziSya paNa hoI zake. - saMpA.] vIrajINesarasIsa, goamasAmiya-paya namia, paMcama sohamasAmi, jaMbU pabhavAnukaMmi hua. 1 sighbhavu suasAru, siri jasabhadu subhaddakaro, jayau sAmi saMbhUa-vijaya bhaddabAha suguro. 2 thUlabhadda muNirAo, rAutu abhinavu sIhasari, jiNi lIdhau jasavAo, mohanaresara jAi ghari. 3 ajja mahAgiri sUri, jiNi jiNakappaha tulaNa kia, ajja suhatthi susUri, saMpai nivu jiNa bUjhavia. 4 kali karAli dukAli, jo gayaNaMgaNi nijja bali, levi saMgha subha desi, pUri maNohara phUli phali. 5 Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnakIrtikRta tapagaccha gurvAvalI devahaM kiu ANaMda, bAlakAli gurujaNa vasi, siri saMghaha jayakAra, hou susAmiu vaira risi. vayaraseNa tasa sIsu, amiavANi guNarAsi guru, vijjAira nAgidaM, nivvui caMda cau sIsa karu. 7 tirhi nAmihiM supasiddha, caura sAkhu anukaMmi huA, caMdagaccha gaNahAra, bhuvaNacaMdasUri saMghathua. te tiNi kama siri ujjhAya, devabhaddagaNi guNanilau, tassa sIsa tavArAu, siri jagacaMda gaNesu huu. tau guNamaNibhaMDAru, siri deviMda muNiMdavaru, jo Agama bahulINa, sAra sutta vara vitti karu. 10 tasa paya (pa) uma subhiMga, vijjANaMda gaNesu vasu(ru), dhammadhuraMdhara jAo, dhammaghosasUri jugapavaru. 11 tasa paya somasariccha, somappabhasUri avayariu, taM vaMdia maNa-Isa, pUrau jo guNagaNabhariu. 12 vimalacaritti sulINa, vimalappabhasUri sAtisau, siri paramANaMdasUri, paumatilayasUri maNinisau. 13 somatilayasarirAu, jiNa dUsami sUsamu kiyau rUvihiM dhama[mo]vaesi, jANe goama avayariu. 14 caMda jima jhalakaMtu, caMdasiharasUri amiaghaDu, jayakara siri jayAnaMda, sUri suhArasavANi phuDu. 15 siri devasuMdarasUri, dIThaI maNu ANaMda diae, muNiadhamu tasu pAsi, rAgarosa nikkaMdiae. 16 tasa paTagayaNadiNidu, siri nANasAgarasUrivara, amiavANi guNakhANi, siri siddhaMtuvaesayaru. 17 siri kulamaMDaNasuri, puvvamuNIsara guNanilau, lakkhaNi chaMdi pamANi, kavikulamaMDaNu kulatilau. 18 bhaviaNa-bhavadahadAha, vAhiviNAsaNa amiaghaDu, siri guyarayaNasUri, dUri paNAsia moha-bhaDu. 19 saMpai dUsamakAli, siri somasuMdara jugapavaro, amiyarasovamavANi, sayalajaNaha jo sukkhakaro. 20 6 9 345 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha saMghasumuddasucaMda, sAhurayaNasUrippavaro, lakkhaNa akva kka] aNega. sAhiccAgamagaMthadharo. 21 jagavissua parabhAgu, vijjAsAyara sUrivaro, nimmalanANapahANu, niraiAra guru caraNagharo. 22 siri muNisuMdarasUri, bhUri vibuha jaNa pattajau, nANa-gabhbha-veraggi, bAli kAli jogahiavau. 23 siri jayacaMda susUri, dUrIkau jaNaduhanivaho, siddhaMtaha uvaesi, payaDiyabhaviaNamukhapaho. 24 bhuvaNasuMdarasUri gururAya, nAyasavvagaMthatthabharo, niadaMsaNamitteNa, bahujaNa paramappIikaro. 25 vAyaga paMDia sAhu, mahatara pavayaNi sAhuNi a, nAmagahaNi jayakAri, cauviha siri saMghihiM thuNi a. 26 ia guruguNanAmaM, thuNai pagAmaM jo naru bahubhattihiM bhariu, jaga-jagaDaNa kAmaM, dosArAmaM dalai susiri muttI variu. 27 - iti zrI tapAgaccha zrI guruvAvalI samAptA. (eka patranI prati, kula paMkti 28, dareka paMktimA 54 akSaro, somasundarasUri stuti sAthe, mArI pAse) [jaina satyaprakAza, me 1942, pR.463-65] Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 347 vinayasuMdarakRta tapAgaccha gurvAvalI svAdhyAya (26mI kaDI ahIM kauMsamAM mUkI che te 25mI kaDI pAse x nizAnI karI chevaTe umerI che. hIravijayasUri ane temanA paTTadhara ziSya vijayasenasUri vidyamAna hatA tyAre ja A sajhAya racAyelI. che e spaSTa samajAya ebuM che. hIravijayasUri saM.1652mAM svargastha thayA te pahelAM A svAdhyAya racAyela che. A sajhAya vidyApuramA kavie pote ja lakhela che. vidyApura te vIjApura. prApta thayelI prata ema ne ema utArI che.) [A vinayasuMdara te saM.1644mAM 'surasuMdarI copAi' racanAra vinayasuMdara hovA saMbhava che. e tapagacchanA ja hoya. juo jaina gUrjara kavio bhA.2 pR.230 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.411. 'jaina gUrjara kavio' mAM A kRti noMdhAyelI nathI. A kRti 'paTTAvalI samuccaya bhA.2' mAM chapAyelI che. - saMpA.] sakala-surAsura-sevita-pAya, praNamI vIra jiNesara rAya; tasa zAsana gurUpadapaTadharU, jagatiI thuNasyuM sohAkarU. 1 pahilaM praNamau gautamasvAmi 1, sarva sidhi huiM jasa lIdhai nAmi; sudharmasvAmi 2 paMcama gaNadhAra, jaMbUsvAmi 3 nAmi jayakAra. 2 prabhavasvAmi 4 tasa paTadhara namau, zayyaMbhava 5 paTadhara pAMcamau; yazobhadra 6 bhadrabAhu 7 muNiMda, thulabhadra 8 namatA ANaMda. 3 tehanA ziSya doi paTadhAra, sUrIzvara guNamaNibhaMDAra; Arya mahAgiri Arya suhasti 9, saMpratirAya gurU bhaNI prazasti. 4 zrI kauTika kAkaMdaka sUri 10, iMdadinna 11 dinnasUri 12 guNabhUri; tasa paTi siMhagiri 13 zrI vayarasvAmi 14, vajrasena guru 15 namauM sira nAmi. 5 nAgeMdrAdika kula huAM cyAri, paNi huo caMdragaccha vistAri; caMdrasUri 16 caMdra jima niramalu, sAmaMtabhadrasUri 17 guNanilau. 6 devasUri 18 abhinava devasUri, pradyotanasUri 19 zamasukhapUri; zAMtistavakara sUri mAnadeva 20, mAnatuMgasUri 21 kRtasuraseva. 7 vIrAcAryasUri 22 jayadeva 23, devAnaMdasUri 24 praNamauM heva; vikramasUri 25 sUri narasiMha 26, samudrasUri 27 ThmANakulasiMha. 8 haribhadrasUri mitra mAnadeva 28, vibudhaprabhasUri 29 sArauM seva; jayAnaMdasUri 30 raviprabha 31 valI, yazodevasUri 32 namauM mana-ralI. 9 M0 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha bhAgA pApanA. 11 vimalacaMdrasUri 33 sovanasiddhi, pradyotanasUri 34 bahuta prasiddhi; sarvadevasUri 35 gurU tasa pATi, jJAnAdika guNanai nahIM ghATi. 10 arbuda parisari TelI gAmi, zubha muharati vaDa vaDatarU - ThAmi; ATha paTodhara gurU thApanA, karatAM bhaya vaDa- gacha nAma huuM te bhaNI, Aja lagai tasa mahimA ghaNI; rUpa zrI gurU zrI devasUri 36, sarvadevasUri 37 namauM guNabhUri. 12 yazobhadrasUri 38 zrI nemicaMdra 39, tasa paTi paNamauM zrI municaMdra 40; ajitadevasUri 41 garimAvaMta, vAdI devasUri 42 ati balavaMta. 13 vijayasiMhasUri 43 karauM praNAma, somaprabhasUri 44 nauM liuM nAma; tAsa pATi gurU zrI maNiratna, sUri 45 sugurUmaMDali siraratna. 14 vaDatapagacha jalanidhi caMdramA, jagacaMdrasUri 46 vimala AtamA; saMvata bAra paMcyAsI varasi, tiNi tapa-gacha thApiu manaharasi. 15 tasa paTi sUri zrI deveMdra 47, vidyAnaMdasUri 48 sadA ataMdra; suvihita yati gurU zrI dharmaghoSa, dharmakIrti gurU 49 kRta guNapoSa. 16 mAlavamaMDali maMDapa durgi, pRthvIdhara sAha gurusaMsargi; aThahattara jiNahara uddhari, nija saMpada sukRtAratha karI. 17 somaprabhari 50 tasa paTi bhalauM, somatilaka sUri 51 guNagaNanila ; zrI devasuMdarasUri 52 munirAya, jJAnasAgarasUri 53 praNamauM pAya. 18 zrI somasuMdarasUri 54 tasa paTadhaNI, aSTavidha gaNisaMpada jasa ghaNI; munisuMdarasUri 55 ati guNavaMta, ratnazekharasUri 56 mahimAvaMta. 19 zrI lakSmIsAgara sUriMda 57, zrI sumatisAdhusUri 58 namauM muNiMda; hemavaraNa jima niramala kAya, zrI hemavimalasUri 59 namauM munirAya. 20 tasa paTi gurU- munijana-avataMsa, yugapradhAna sama jAsa prazaMsa; AnaMdavimalasUri 60 AnaMdakAra, dUri kariu jiNi sithilAcAra. 21 bhavya jIva pratibodhyA ghaNA, gItAratha muninI nahi maNA; udayavaMta jinazAsana thayauM, kalIkasamala saba dUraiM gayuM. 22 vijayadAna dAyaka saparANa, zrI vijayadAnasUri 61 zAsanabhANa; vijayavaMta jinazAsana karI, vaDalIpura pAmiuM surapurI. 23 saMprati vijayamAna gurUrAja, tasa paTi hU jina avicala rAja; zrI hIravijayasUri 62 sugurU muNiMda, tAM pratapau jAM merUgiriMda. 24 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayasuMdarakRta tapAgaccha gurvAvalI svAdhyAya zrI AcArija- padavI-dhAra, zrI vijayasenasUri 63 gaNadhAra; tasa paTi vara maNi tilaka samAna, udayavaMta hu yugaha pradhAna. 25 ( dharamasAgara uvajhAya pradhAna, vimalahara niramala abhidhAna; kalyANavijaya gurU karai kalyANa, triNi uvajhAya gachi merU samANa. 26) zrI vijayahaMsa paMDita dhuri lIha, ima aneka paMDita munisIMha; suvihita sAdhu sAdhavI jeha. dini dini udayavaMta hu teha. 26 tapagaccha gurunI guravAvalI, bhagati bhaNata puhatI mana- ralI; anukrama anukrami leI nAma, vinayasuMdara karai tAsa praNAma. 27 - iti zrI tapAgaccha gurvAvalI svAdhyAya saMpUrNa. likhita paM0 vinayasuMdaragaNibhirvidyApure. [jaina dharma prakAza, vaizAkha 1980, pR. 57-59] 349 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 tapagacchanI paTTAvalI (A adhUrI paTTAvalI amone jaina esosiyezana opha iMDiyA pAsenA hastalekhomAMthI maLI AvI hatI ane te je pramANe lakhAyelI hatI te pramANe vizeSa pheraphAra karyA vagara ame utArI laI atra mUkI che tethI mULa prati pramANe saMskRta zlokomA azuddhi ema ne ema rahI che. vaLI A jaina prAcIna gadya sAhityano uttama namUno pUro pADe che. te adhUrI prata hovAthI tenI sAla mAlUma paDI nathI e khedanI vAta che chatAM beeka saikA upara A prata lakhAyelI jaNAya che.) [zrI dezAIne maLelI prata AraMbha ane aMta banne sthAne khaMDita che. A ja paTTAvalInI akhaMDa prata maLI AvatAM muni jinavijaye 'jaina sAhitya saMzodhaka' khaM.1 aM.3mAM tathA 'vividhagacchIya paTTAvalI saMgraha'mAM 'vIra vaMzAvali athavA tapAgaccha vRddha paTTAvalI' e nAme prakAzita karela che. e jotAM jaNAya che ke zrI dezAIe mULa paTTAvalInu bhASArUpa sudhArI kaMIka arvAcIna karyu che. ne zabdArtho paNa karyA che. ema paNa dekhAya che ke zrI dezAIne maLelI hastapratamAM paTTAvalIno lagabhaga trIjo bhAga nathI. ___ ahIM jinavijayajI saMpAdita paTTAvalIno pAThazuddhi karavAmAM tathA pATAMtara darzAvavAmAM lAbha lIdho che. paNa AraMbhaaMtanA khUTatA bhAgo umeryA nathI. kRti akhaMDa rUpe prakAzita thaI gaI hovA chatAM dezAI-saMpAdita vAcanA ahIM sAcavI levAnuM yogya eTalA mATe gaNyuM che ke keTaleka sthAne A vAcanA paNa jinavijayajIsaMpAdita vAcanAnA pAThane sudhAre che ne emAM chUTI gayelI vIgatone paNa koi vAra sAcave che. A paTTAvalInA kartRtva, racanAkALa ane enA svarUpa vize jinavijayajI A pramANe noMdha kare che : "A paTTAvalIno kartA koNa che te kAi Adi-aMtamAM lakhyu nathI. paTTAvalInI pUrNAhuti saMvat 1806mAM thayelA vijayaRddhisUrinA svargavAsa sAthe thAya che tethI ema anumAna karI zakAya ke e ja samaya daramyAna enI saMkalanA thaI hovI joIe. paTTAvalIno kartA ANaMdasUragacchAnuyAyI koI yati hovo joIe, kAraNake emAM vijayasenasUri pachInI je paraMparA AvI che te te ja pakSanI che ane vijayadevasUri jevA prasiddha AcArya ane temanA samudAyamAthI kriyAuddhAra karI saMvega pakSa sthApanAra satyavijaya paMnyAsa Adino emAM jarAye ullekha nathI. paTTAvalI-kartA kharekhara bahu saMgrAhaka rucivALo che emAM saMdeha nathI. teNe potAnI e paTTAvalImA maLI AvatI dareka aitihAsika hakIkatane noMdhavAnI kALajI lIdhI che. ATalA vistAra sAthe lakhAyelI bIjI koI paTTAvalI amArI jANamAM AvI nathI. emAM vaLI saMvata sudhdhAMno ullekha karelo che. je anyatra maLavo bahu durlabha che. joke ghaNAka ThekANe saMvatanA AMkaDAomAM moTI bhUlo paNa karelI che.' - saMpA.] 1. sudharmAnI utpatti : jaMbudvipamA dakSiNArdha bharatamA kullAga saMniveza nAme nagare Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagacchanI paTTAvalI 351 ke je 21 kosa lAMbu, 21 kosa pahoLu, ane jemAM 4 varNa 6 darzana 36 pAkhaMDa vasI rahyA che, jyAM vedavyAsa thilla [dhammila] vipra tenI strI bhaddilA (hAridrAyaNa gotrathI upajelI) teno putra uttarAphAlguna nakSatre janma pAmyo. nAma sudharmA rAkhyu. anukrame yauvanAvasthAmAM vakSasagotranI eka kanyA paraNAvI tethI sAMsArika sukha bhogavatAM eka putrI thaI. have sudharmA 4 veda sAMgopAMgano pAThI che. tenI pAse 500 vidyArthI vADavasuta vidyAbhyAsa kare che paNa te sudharmAnA cittamAM eka mahAsaMdeha che ane te saMdeha zrI vIravacanathI ni:saMdeha thayo tyAre 500 chAtra yukta 50 varSa gRhasthapaNuM bhogavI saMzayachedaka zrI vIrahaste dIkSA lIdhI. 42 varSa ziSyapaNe zrI vIra-vinaya kIdho. [etalA varSa bANu chadmasthapada bhogavI, puna: varSa ATha kevalIpada bhogavI, evaM sarva Ayu varSa sono saMpUrNa. mAsa eka cauvihAra aNasaNa. pAMcame Are pazcima dizi zrI vIrane mukti huA pachI vIse varSe zrI giranAraparvatopari zrI sudharmA nAme zrI vIranA pahelA paTodharane mukti hui. zrI vIrazAsanotpatte: cauda varSe jamAlI prathama ninhava, sole varSe tiSyagupta dvitIya ninhava. prathama nAma nigraMthI zrI vIrane prathama pATe sudharmAsvAmI jANavA.] 2. jaMbusvAmi utpatti : pUrva dizAmAM magadhadeza vatsa bhUmi rAjagRhi nagarI kAzyapa gotre zreSThI RSabhadatta ane tenI strI dhAraNIthI 5mA brahma devalokathI cyavIne putrapaNe dhAraNInA garbhamAM utpanna thayo. dhAraNIne svapnaM lAdhyaM ke jaMbavakSa phaLayo-phalyo che. A eMdhANathI jaMbukumAra nAma Apyu. anukrame 16 varSa thayAM tyAre sudharmA svAmI kevalI vicaratA AvyA tenA mukhe dharmopadeza sAMbhaLI laghukarmI jIva jaMbukumAre co) vrata Adaryu. sudharmA kevalIe vihAra karyo. putrane bhogasamartha jANI vAraMvAra saMsAramA paDavA mAtapitA kahe paNa jaMbu pANigrahaNa vAMche nahi. mAtapitAno harSa pUrNa karavA ghaNA AgrahathI uttama vyavahAriyAnI putrI sAthe paraNAvyo paNa te sAthe snehadRSTi mAMDe nahi. saMsArika mRduvacana bole nahi. hAvo mukhavikAra: syAt bhAvo cittasamudbhavaH, vilAso netrajo jJeyo vibhramo bhrUsamudbhavaH. AvI AvI kAmaceSTAthI aMga dekhADe paNa jaMbu dRSTi joDe nahi. evAmAM ghaNA manuSyanA mukhathI jaMbu ghera 99 kroDa suvarNadravya AvyA sAMbhaLI prabhava nAmano cora pallivI 499 cora laI rAtre jaMbu ghera dravya levA peTho. gharanA chuTaka cokamAM dravyano Dhaga karelo joI avasvApinI vidyAthI sakala gharanA manuSyane nidrAmAM nAkhyA. pachI tAlodghATinI vidyAthI tAluM ughADI gRhAdhIzanI peThe abIha thakA dravyanI gAMThaDI bAMdhI mAthe mukI 499 cora saharSa cittathI svasthAne javA udyukta thayA. eTalAmAM jaMbunA zIladharmanA mahimAthI zAsanadevIe staMbhanI peThe temane nizcala karI dIdhA ane jaMbu tadbhavamokSapAmI che tethI Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha avasvApinI nidrA na AvI eTale prabhava meDIe caDyo ane joyuM to raMgazAlAmA jaMbu navoDhA strIone upadezarUpa dRSTAMta kahI samajAve che, ane pratibodhe che. A jaMbuvacana sAMbhaLI strI paNa pratyuttara rUpe dRSTAMta kahe che. paNa saMsAravirakta thakA dravyanA Dhaga cora le che te sAmu jotA nathI. A moTuM acaraja joi laghukarmI jIva prabhava jaMbukathaka dRSTAMta sAMbhaLI manamAM vicAre che ke dhanya A jaMbukumArane ke 99 koDi kanaka ane navoDhA nava kanyAthI vegaLo che. dhika mujane ke huM rAjaputra kahevAuM chu, bhilla saMge rahI ghaNA jIvane dRDha baMdhana tathA dRDha prahAra karI trAse mahA du:kha ApuM chu to mArI zI gati thaze ? Aq vicArI pratibodha pAmI 499 parikara sahita prabhava AvI jaMbune namyo eTale zAsanadevIe te sakaLano vrata levAno Azaya jANI baMdhana thakI mukta karyA. jaMbue paNa nava strIone pratibodhI prabhAte sva mAtapitA 9 priyA ane tenA mAtapitA ema 527 manuSya yukta, puna: 99 koDi suvarNa para mUrchA tajI nirlobhatAe tyAgIpaNuM lIdhuM. 99 kroDa dravya A pramANe : 64 kroDa sAsariye dAyace dIdhA. 8 kroDa mosALe pANigrahaNane avasare tilaka tilake] didhA. 27 kroDa gharaceM mULa dravya. te tajI 16 varSa gRhasthapaNe rahI zrI sudharmA-haste dIkSA lIdhI. [varSa vIsa zrI sudharmAno vinaya ziSyapaNe kIdho. varSa caumAlIsa yugapradhAnapade kevalIpada bhogavI, chehalA kevalI biruda dharAvI.] zrI vIre svamukhe zreNikane kA ke pahelA devaloka thakI AvI A suryAbhadeve nATaka kIdhuM te devano jIva chello jaMbu nAme kevalI thaze. e vacanane anusAre jANavU. [saghalo Aukho varSa esIno bhogavI, saMpUrNa, prabhavAne svapATi thApi zrI vIramukti huA pachI varSa cosaThe zrI jaMbu mokSa huA. tatra -] bAra varasahi goyamo sidho vIrAo vIsahi suhamo, ___causaThIe jaMbu vucchI tatva dasa ThANA. daza bola viccheda thayA. maNa paramohi [pulAe Ahari khavaga upasame kappe, saMjamatitra kevala sijjhaNA ya jaMbUmmi vucchiNNA.] jaMbu-upamA : lokottaraM hI saubhAgyaM jaMbusvAmimahAmuneH adyApi yaM patiM prApya zivazrI nAnyamicchati. cittaM na nItaM vanitAvikArairvittaM na nItaM caturaizca core:, yaddehagehAd dvitIye nizIthe jaMbUkumArAya namo'stu tasmai. iti jaMbu saMbaMdha, dvitIya pATa. Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagacchanI paTTAvalI 353 3. prabhava : viMdhyAcala parvatanI taleTIe jayapura nagaramAM kAtyAyanagotrI jayasena rAjA hato. tene be putra 1. prabhava 2. vinayadhara. temAM pitAe guNathI zreSTha [jeSTha] jANI nAnAne rAjya dIdhuM eTale prabhava krodhita thai ghara bahAra nIkaLI bhIlanI pallimAM pallipati thai rahyo. tene rAjaputra jANI Adara dai 500 corano svAmI karyo. te duSTAtmA 499 cora lai ati krurapaNe ghaNA manuSyane upadrava kare paNa tene koi vAravA samartha na thAya. evAmAM jaMbune ghera dravyanA samuha AvyA cha ema janamukhe jANI prabhava potAnA samudAyane lai rAtre jaMbune ghera corI karavA peTho. bIjA saghaLA coro dravya levAmAM vaLagyA eTale prabhave meDIe[mAlIye] caDhI joyuM to jaMbu-hAthe navapariNita kaMkaNa bAMdhyu che ane saMsAramA sarva anityapaNuM che ema strIone samajAve che. A upadeza sAMbhaLI jaMbu sAthe prabhave 30 varSa saMsArI rahI sudharmA kevalI haste dIkSA lIdhI. 44 varSa jaMbunI sevA ziSyapaNe karI 11 [varSa] yugapradhAna [padavI] bhogavI. ___ ekadA zrI prabhave potAnI pATayogya [svasaMghane viSe] koine na dekhI tyAre zAsanaupayoga devAthI pUrva dezamA magadha deza rAjagRhI nagarImAM vakSasagotrI yajurvedI yajJAraMbha karato ziyyaMbhava vADava vedakuMbha dITho. tyAM svakha[svaziSya] mokalI yajJakuMDanI khIMTI heThe zrI zAMtibiMba darzana karI pratIbodha pAmI zrI prabhava pAse dIkSA lIdhI. [have prabhavasvAmI sarvAyu varSa paMcAsIna saMpUrNa pAlI] svargavAsa vIrAt 75 varSe pAmyA. evAmAM zrI pArzvanAthanA prathama gaNadhara zrI zubha, tasya ziSyAcArya zrI haridatta tasya ziSyAcArya zrI samudrasvAmi, tasya ziSya zrI kezIvIrane vAre tasya ziSyAcArya zrI svayaMprabhasUri tasya ziSyAcAryazrI ratnaprabhasUri pragaTa thayA. tene AcAryapada vIrAt 52 varSe apAyu. vIrAt 75 varSe uisA nagara cAmuMDA pratibodhI ghaNA jIvane abhayadAna dai sAllaci nAma dIdhuM. puna: te ja nagaranA svAmi paramAra zrI upaladeva prati dharmopadeza daI 1 lAkha 99 hajAra gotra sahita pratibodhyo. teNe zrI pArzvanAthano prAsAda sthApyo ane e sUrie pratiSThA karI. tyAMthI upakeza jJAti kahevANI. zrI ratnaprabhasUrine upakeza gacchI loke kahyA. [tihAM pohakaraNa bhojaga huA. iti cotho pATa.] 4. sayyaMbhavasUrI : vakSasa gotra. yajJAraMbhe sagarbhA strIne tyAgI dIkSA lIdhI. [yajJa karatA ziyyaMbhavane prabhavasvAmIe saMvAda karI yajJastaMbhathI zrI zAntinAthanI pratimA dekhADIne pratibodhI dIkSA dIdhI.] strIne manaka nAme putra thayo. te beTe paNa laghu vaye pitA pAse dIkSA lIdhI. putrasnehathI sAdhuAcAra zIkhavavAnA upakAranA hetue zrI dazavaikAlika nAmanu sUtra daza adhyayanavALu racyu. [te bAlasAdhunI cha mAsanI Ayusthiti thAkate sUtra nIpajAvyo.] te bALaka sAdhupaNe 6 mAse e 10 adhyayana bhaNyo. anukrame Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha te bAlaka sAdhu maraNa pAmyo. tyAre anya sAdhue potAno putra jANI gurUne netre azrupAta thato jANI sAdhu vairAgyavacana kahI samajAvyA. nirmohI dazAmAM cetanA ANI samatAvAna thayA. have zrI sayyaMbhava svAmIe varSa 28 gRhasthapada bhogavyu. ane varSa 11 zrI prabhavanI sevA ziSyapaNe karI. puna: varSa 23 sudhI yugapradhAnapada bhogavI sarvAyu varSa 62 saMpUrNa zrI vIrAt 98 varSe svarga gayA. yataH / kRtaM vikAlavelAyAM dazaadhyayanagarmitaM, dazavaikAlikamiti nAmnA zAstraM vamUva tat. 1 ataH paraM bhaviSyaMti prANino svalpamedhasa; kRtArthAste manakavada bhavaMta tatprasAdata:. 2 zrutAMbhojasya kiMjalkamidaM saMghoparodhataH, mahAphalasamAyAtau na saMvadre mahAtmabhiH. 3 5. tatpaTTe zrI yazobhadrasvAmI : tuMgIkAyana gotra. teNe saMsArIpaNuM 22 varSa bhogavI zrI sayyaMbhava gurUhaste dIkSA lIdhI ane varSa 14 tenI sevA ziSyapaNe karI puna: varSa 50 yugapradhAnapada bhogavI sarvAyu varSa 86 saMpUrNa vIrAt 146e zrutakevalI yazobhadra svarge gayA. [iti paMcama pATe.] 6. tatpaTTe saMbhUtivijayasUri 1 ane zrI bhadrabAhu 2: A baMne gurUbhAi jANavA temAM zrI saMbhUtivijayasUri te paTTadhara jANavA. ane bhadrabAhusvAmi te gacchanI sArasaMbhALanA karaNahAra jANavA. temAM te mATe baMneno nAma joDI lakhyo che. temAM prathama vaDA gurUbhAi zrI saMbhUtivijaya svAmI teno mADhara gotra che ane bIjA laghu gurubhAi bhadrabAhu svAmI teno prAcIna gotra che. have saMbhU0 varSa 42 gRhasthAzrama bhogavI zrI gurU yazobhadra svAmI pAse dIkSA lIdhI ane 40 temanA ziSyapaNe karyA. puna: 8 varSa yugapradhAnapada bhogavI sarvAyu 90 varSa saMpUrNa karI vIrAt 156 varSe zrI saMbhU.[zrI vIramukti huA pachI 156 vIte] svarge gayA. ____ have bIjA laghu gurUbhAI bhadrabAhu : tenuM kaMIka svarUpa kahe che. dakSiNa dezamAM pratiSThAnapura nagare prAcInagotrI varAhamihara ane laghu baMdhava bhadrabAhu nAme vADava rahe che. teNe yazobhadra svAmI gurUnI vANI sAMbhaLI gurUhaste dIkSA lIdhI. te baMne baMdhava ghaNe dine vidyAbhyAsa karatAM SaT darzananA zAstranA jANakAra thayA. ekadA zrI yazobhadra citane viSe ciMtavyaM ke A vaDo bhAI yogya che paNa ahaMkArI che, tethI padayogya nahi ane nAno bhAi bhadrabAhu tene samatAyukta zrutasamudra jANI sUri kIdho. eTale varAhamIhara vaDobhAi gurU ane bhadra0 upara ghaNo krodhe yativeza lopI punarapi saMsArI thayo. AjIvikA hetuthIM Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagacchanI paTTAvalI 355 potAnA nAmanuM vArAhIsaMhitA nAme jyotiSa- zAstra nipajAvI manuSyane nimitta prazna kaheto hato. ekadA rAjasabhAmAM AvI varAhamihare bhUmi para kuMDALu karI kahyu ke Aja thakI pAMcame dine pUrva dizAthI bIjA praharane aMte A kuzAvarta [kuDalAvarta] madhye abhramArgathI daivayoge bAvana pAna[pala]mAM matsya paDaze. te sAMbhaLI rAjAe zrI bhadrabAhune kaDaM, 'A kevI rIte ?' jyAre bhadra0 kA, 'je meha pUrva dizathI kahyo te meha izAna koNathI Avaze. thAkatA dina ghaDI cha pAchaLa raheze tyAre paNa chaTho dina pAMcamAmAM bhaLatAMnI mukhya ghaDIe te macha kuMDALAnI bahAra kinAre paDaze. sADhA ekAvana palano tolamAna thaze', ane te tema ja thayu. rAjAe bhadra0ne prazaMsyA ane varAha. ni_cchyo. rAjA kahe, 'he mUDha ! AnuM zuM kAraNa ?' tyAMthI AvatA pavananA jorathI te macha zoSANo tenI mAlIma rahI nahi. eTalI buddhi nyuna ehanI jANavI. punaH keTaleka dine rAjAsadane rANIe putra jamyo. eTale varA0 kA, 'AnuM AyuSya 100 varSa che' eTale rAjAe bhadra0ne pUchyuM tyAre teNe kA, 'AjathI sAtame dine bilADInA mukhathI nizcaya maraNa cha.' A sAMbhaLI rAjAe nagarathI sarva mAMjArI kaDhAvI sAtame dine dAsI te bAlakane oziMga lei narakhe che. evAmAM bhAvIne vaze akasmAt mAMjAranA mukhanA AkAre bhogala kheTIethI paDI. mastakaghAta thayo ne maraNa pAmyo. zrI bhanno vacana sAco jANI ghaNI Adara kIrti thaI. rAjAe varAhanuM vacana asatya jANI deza bahAra ko. te paNa anAdarathI krodha-maraNathI vyaMtara thayo. pahelAM bhavano vera saMbhArI gurUnA saMghane mArIno upadrava karyo. tyAre [gurUe] zruta-upayoga dIdho. varAhano jIva jANI upasargahara-stotra nipajAvyo. teNe jala maMtrI chAMTaNathI te vyaMtara nATho. zrI saMghane samAdhi thai. [zrI bhadrabAhu svAmIe navamA pUrva hUMtI kalpasUtra udharIne racanA kIdhI.] te bhadrabAhu varSa 45 saMsArapada bhogavyu. pachI zrI yazobhadrasUrihaste dIkSA lIdhI. varSa 17 ziSyapaNe, varSa 14 yugapradhAnapada bhogavI zrI sthUlabhadrane atiyogya vidyAdhika jANI potAne pATe sthApI sarva Ayu varSa 76 saMpUrNa karI bIrAt 117 (170) [bhadabAhu]-saMhitAkAraka, 1 Avazyaka-niyukti, 2 pacakhANa-niyukti, 3 oghaniyukti, 4 piMDa-niyukti, 5, utarAdhyayana-niyukti, 6 AcArAMganiyukti, 7 suyagaDAMga-niyukti, 8 dazavaikAlikaniyukti 9 vyavahAra-niyukti 10 dazAkalpaka-[niyukti] e daza niyuktikAra, ane upasargaharastotre mahAmArinivAraka, paMca zrutakevalI birUdadhAraka zrI bhadrabAhu svarge gayA. 7. sthUlabhadra : teno svarUpa kaMika lakhIe chIe. pUrvadeza pADalipura nagare navamo naMda rAjA rAjya kare che. teno nAgara jJAti gotama gotrI zakaDAla nAme maMtrI che. tene Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha lakSmI nAme strI che. tene sthULabhadra ane sirIo (zrIyaka)nAme be putra che. te uparAMta 7 putrI che. tenA nAma gAthA : 1. jakhA, 2 jakhadInA, 3 bhuyA taceva 4 bhuyadinnA ya 5 seNA 6 veNA 7 rayaNA bhayaNIyo thUlabhadrasya. have te sthUlabhadra vaDo bhAI posAla nizAla bhaNI vezyA ghera sAMsArikanA sukha viSayAsanna zIkhavAne nAyakA ghera mUkyo. pUrvakarmAnuyogya teha-zyu saMga thayo. bhogI bhramara thako tyAM ja rahyo. pitA sukhaprazna kahAve, lakha savA dravya mokale. ema vilAsa karatAM bAra kroDa svarNa svAdhyA. evAmAM vararUci nAme brAhmaNa paMDita Avyo ane rAjAnI kIrti kIdhI. dravya devarAvyA. tene zakaDAle dravya [na] dIdho. pachI paMDite prapaMca karI rAjA pokAryo. tethI akasmAta laghu bhAi sirIo tenA hAthe pitAnu maraNa jANI pratyakSapaNe saMsAranuM svarUpa asAra dekhI varSa 30 gRhasthapaNe rahI vairAgyavAsIta cittathI zrI saMbhUtivijaya svAmI haste dIkSA lIdhI. rAjA kahe 'e zuM kIdhuM ?' tyAre sthu. rAjAne kahe : haste mudrA mukhe mudrA syAt pAdayoH dvayo, tatpazcAt gRhe mudrA vyApAraM paMcamudrikaM. puna: zrI sthUlibhadrasvAmI cauda pUrva sUtre bhaNyA ane daza pUrva arthe bhaNyA, zrI saMbhUtivijayanI sevA varSa 24 karI, ane 45 varSa yugapradhAnapada bhogavI sarva AyuvarSa 99 saMpUrNe vIrAta 215 varSe kozA nAme nAyakA pratibodhaka, gurU zrI saMbhUtivijaya duSkara duSkara kathaka tvaMkSa tvaMkSa idaM vaDaM vratarakSaka birUdadhAraka zrI sthUlibhadra svarge gayA. [te saMghAtaM paheluM vajraRSabhanArAca saMghayaNa 1 ane paheluM samacauraMsa nAme saMsthAna 2 puna: pUrvanuyoga 3 e cihuM vastu viccheda hUi.] evAmAM zrI vIrAt 214 varSe avyakta nAme trIjo ninhava pragaTa thayo. uktaM - - kevalI caramo jaMbUsvAmyatha prabhavaH prabhuH, zayyaMbhavo yazobhadraH saMbhUtivijayastathA. 1 bhadrabAhuH sthUlibhadraH zrutakevalino hi SaT, e cha zruta kevalI jANavA. sthUlabhadravarNana : vezyA rAgavatI sadA tadanugA SaDbhI rasairbhojanaM [zanaM dhAma manohara vapuraho navyo vaya: saMgame, kAlo'yaM jaladAvilastadapi yaH kAmaM jigIyAdarAt taM vaMde yuvatIprabodhakuzalaM zrIsthUlibhadraM munim 1] Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 357 tapagacchanI paTTAvalI zrI zAMtinAthAdaparo na dAnI, dazArNabhadrAdaparo na mAnI; zrI zAlibhadrAdaparo na bhogI, zrI sthUlibhadrAdaparo na yogI. 2 vIrAt 220 varSe bauddha mata pragaTa thayo. 8. tatpaTTe Arya mahAgirisUri : tenuM elApatya gotra, ane bIjA laghu gurUbhAi zrI Arya suhastisUri e beu gurUbhAi jANavA. tenuM vAziSTa gotra che. temAM prathama zrI Arya mahAgirisUri te padhara jANavA, ane Arya suhasti te gacchanI sArasaMbhALanA karaNahAra jANavA. te mATe baMneno nAma bhego joDyo che. temAM prathama vaDA gurUbhAI zrI Arya mahAgiri varSa 30 sAMsArikapada bhogavI zrI sthUlibhadra svAmi pAse dIkSA lIdhI ane varSa 40 ziSyapaNe rahI 30 varSa yugapradhAna, sarva Ayu 100 varSa saMpUrNe laghu gurUbhAI zrI Arya suhastine gaccha bhaLAvI jinakalpanI tulanA karI vIrAt 288[245] varSe svarge gayA. vIrAt 220 varSe sAmucchedika nAmA cotho ninhava pragaTa thayo. vIrAt 228 varSe gaMga nAme pAMcamo ninhava pragaTa thayo. evAmAM Arya suhastIsUri bhavya jIvane paramopakArI thakA vicaratAM zrI mAlava deze ujjeNI nagarImAM bhadrA nAme sArthavAhI pAse vAhanazAlA yAcI comAsu rahyA che tyAM nitya sajhAya dhyAna kare che. ekadA zrI gurU pratikramaNa karI prathama porasI nalinIgulma vimAna adhyayananI sajhAya kare che eTalAmA sAta bhUmie bhadrA putra avaMtisukumAla nAme 32 strI sAthe sukha sAthe sukhavilAsa karatA thakA gurU-kathaka adhyayana madhura sAde sAMbhaLI eka citta thakI jAtisamaraNa pAmI nalinIgulma vimAnano devasukha dITho. rAtrIno vilAsa mukI utAvaLo meDI thakI utarI gurUne namIne kaDaM, 'sAdhujI ! tame kaheluM nalinIgulma vimAnanI devasukhasAhibInI vAta ahIM rahyA tame kema jANo cho ?' AcArye kA, 'zrI jinavacanAnusAre'. zreSThIputre kaDaM, 'pUjya ! e sukha bhogavI ahIM huM upajyo chu to have huM e sukha punarapi kema pAmu ?' gurUe kahyu, 'vrata lyo to te sukha laho' tyAre teNe bhadrA mAtAnI AjJA lai batrIza kanyA koTi dravya tajI zrI gurUhaste dIkSA lIdhI. gurUne kahyu, 'A kaThIna dIkSAmAM ghaNA divasa jAya te sahevAya nahi, mATe aNazaNa karUM.' A sAMbhaLI gurue kahyu, 'tamArA jIvane jema sukhano hetu hoya tema karo.' guruvacana tahatti kahI jyAM zmazAna hatuM tyAM kaMtherIvanamAM kAusaga rahI aNasaNa kIdhuM. mArge jatAM komalapaNAthI baMne page kAMTA kaMtheranA lAgavAthI lohInAM TapakAM paDyA che tethI tenI gaMdhathI rAtrIne viSe navaprasUtA ziyAlaNI potAnA parivAra sahita jyAM avaMtisukumAla sAdhu dehanI mUrchA tajI kAusagga rahyA che tyAM AvI baMne pagathI mAMDI saghaLA zarIranA bhakSaNarUpa mahA upasarga karyo. paNa te muni dRDha cittathI dhyAnamA rahI Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha Ayu saMpUrNa thatA udArika deha tajI saudharma rAjyadhAnIe nalInIgulma vimAna devanI sAhabI sAthe upanyo eTale mAtAe putra Ayu pUrNa thaye kSaNabhaMgura deha jANI eka sagarbhA vahune ghera mUkI 31 vahu yukta bhadrA dIkSA ArAdhi devaloke gayA. ghera sagarbhA strIe putra jaNyo. teNe pitAdagdha sthAnake prasAda nipajAvI zrI avaMtI nAme pArzvanAthano biMba sthApyo te sadgatino bhajanAra thayo. have ziyAlaNIno saMbaMdha kahe cha : avaMtisukumAla pahelA trIje bhave mAchInA avatAra hatA. tyA be strI hatI. te mAchIe sAdhuno upadeza sAMbhaLI zrAddha dharma ArAdhI maraNa pAmyo. nalinIgulma vimAne devapaNe upanyo. tyAMthI cyavI koTidhvaja vyavahAriAne ghera avaMtIsukumAla nAme putrapaNe upanyAM. ane vaDI strI bIje bhave vaNikaputrI thaI. puna: nhAnI strI marI, apamAnI hatI te vADavI thaI. tyAMthI maraNa pAmI ziyAlaNI thaI. te vaire bhakSaNarUpa mahA upasarga karyA. te pArthabiMba Aja dina sudhI saprabhAva ujeNI nagarIe che. iti avaMtisukumAla saMbaMdha. dazapUrvadhAraka zrI Arya sahastIsUri puna: jehano dIkSita bhikSuka jIva tehanI upagArIpaNe thayAM. zrI vIrAt base ane paMcyAsI varSe saMprati evo nAmano rAjA thayo. teno saMbaMdha kahe che. saMprati rAjA : ekadA zrI Arya suhastIsUri vihAra karatAM kozaMbI nagarI vanavATikAe rahyA. ziSya gurUAjJA laI nagaramA AhAra mATe gayA che. tyAM durbhikSayoge annane abhAve ghaNA bhikSuka thayA hatA. paNa sAdhune ghaNA AdarathI sarasa AhAra ApatA dekhI eka raMka bhikSaka te sAdha saMghAte gayo. AhAra lai sAdhu vATikAe AvyA. gurU AgaLa AhAra Alove che eTale raMka paNa dvAri AvI ubho ane sAdhune kahevA lAgyo, 'mujane AhAra Apo.' gurUe kahyu, 'sAdhuno AhAra sAdhune ja kalpe. bIjA gRhasthane na kalpe.' A sAMbhaLIne kaDaM, 'mujane e AhAra Apo, mujane ziSya karo, paNa AhAra Apo. hu ghaNo kSudhArta chu.' tyAre gurU daza pUrvanA jANa che, teNe zubha upayoga dIdho. zAsana-udyotakAraka jANI dIkSA ApI AhAra paNa dIdho. ghaNA dinathI te sarasa anna jANI AhAra vizeSa lIdho. nirbala zarIrathI te raMkane vizacikA thaI. ghaNI asAtA udarapIDAthI vedI. pahelA je gRhastha paNa bhikSukapaNe je AhAra na detAM ghaNA tiraskAra karatA te gRhastha nagarazreSThI jevA AvI navadIkSitane sAdhuveza udaya Avyo jANI bahumUlya auSadhAdike vizeSa bhakti vaiyAvRtta sAcave te dekhI raMka sAdhu manamAM ciMtave ke dhanya A cAritra, dhanya A veza jenA mahimAthI A koTidhvaja lakSesarI vyavahArIA bahumAne karI muja bhakti sAcave chai. evA zubha cAritranI anumodanAe kAla pAmI ujeNa nagare zreNIkanI AThamI pATe Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagacchanI paTTAvalI 359 kuNAla rAjA, te varSa 13me cakSuhiNa thayo che oramAna mAtAnA kapaTathI, tene ghera beTApaNe upanyo. keTaleka dine teno janma thayo, eTalAmA akasmAta peTamA zularoga pIDA thakI pitAno nAza thayo. turata bAlaka lAvi pATa-takhata besADyo. te mATe tenuM nAma saMprati rAjA kahevAyuM. anukrame jobana avasthA pAmyo. evAmAM keTaleka dine zrI Arya suhastisUri ujeNa comAsuM AvyA. tyAM divAlIe juhAra bhaTArA dine zrI gautama kevalotsava mahimAe zrI vIracaityathe rathajAtrAe samasta saMghayute mahAmahi rAjapaMthe jatAM gavAkSe vAtAyani beThAM thakAM saMpratie zrI gurUne dekhI jAtismaraNano pUrvabhava dITho. manamAM ciMtavyu, e gurU pahelAM raMkane bhave mane mahAupakAra dIkSA dai kIdho che, AvA vicArathI gaukhathI utarI gurU vAMdI bolyo, 'mujane tame oLakho cho ?' gurUe kahyu, 'mAlavAdhIza prabaLa punyane jagate oLakhyo che.' te sAMbhaLI saMpratie kahyu. 'A ja nagarano kukSItrI raMka navadIkSita celo tamAro; te mATe tame kRpA karI mane dharmopadeza kaho,' tyAre saMpratine gurUe upadeza kahyo : dinedine maMgala maMjulAlI susaMpade saukhyaparaMparA ca, iSTArthasiddhiH bahulA ca vRddhiH sarvatra siddhiH sRjatAM sudharma. ata: kAraNAt sarvatra caMdrabala-tArAbala-grahabala, dRgbala-bAhubalAdibhyo balavattaraM dharmabalaM vilokyate. bIjenaiva bhaved, bIjaM, pradIpena pradIpakam, dravyeNaiva bhaved dravyaM bhavenaiva bhavAMtaraM. Avo upadeza gurumukhano sAMbhaLI saMpratie kA, he taponidhi ! uttama gati jANanAra ! rUDA jIva tenA kayA AcAra hoya ?' gurU - saMprati ! mahAmatinA svAmi, tuM sAMbhaLa, uttama prANInA A AcAra hoya : adhaH kSipaMti kRpaNA vittaM tannayiyAsava, saMtastu sugurucaityAdau taduccaiH padakAMkSiNa:. AvAM vacana upakArI gurunA mukhathI sAMbhaLI samakita lahI sukRta karato hato. saMprati nRpa jinaprAsAdamaMDita pRthvI zobhAvato hato. tenI saMkhyA savA lAkha nUtana prAsAda nipajAvyA. tene bAraNe be hajAra dharmazALA maMDAvI. sAtase dAnazALA, savA kroDa jinabiMba kIdhA. temAM paMcANuM hajAra dhAtubiMba, zeSabiMba upalanA rAtA pIlA zveta jANavA. agyAra hajAra vApi tathA kuMDa. koIka tera hajAra paNa kahe che. chatrIza hajAra jirNoddhAra temAM dinaprati eka prAsAda jIrNoddhAra thayo evI vadhAmaNI Ave tyAre saMprati daMtadhAvana kare. puna: kyAre ke teja dine bIjI vAranI vadhAmaNI Ave to dvArapAlaka bIje dine kahe. Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha eTale saMpratino Ayu 100 varSano jANavo ane so varSa sarve dina chatrIza sahasra thayA e pramANe jirNoddhAra jANavA. temAM mukhya jIrNoddhAra samalikAvihArano karyo. have zakunikAvihAranI utpatti kahe che. zakunikA vihAranI utpatti : zrI narmadA upakaMThe bhRgukSetre koraMTaka vane Amali vRkSe eka samalI potAnA bAlaka sahita rahetI hatI te niraMtara potAnA bAlakane poSatI. eTale khATakI vicAra kare ke A samalI cAMcathI saghaLu mAMsa bagADe che. eTale samaLI AvI caMcapuTa mAsakhaMDa laI vaDavRkSazAkhAe beThI teTalAmAM khATakIe bANe karI vIMdhI. mAraga vacamAM bhUmie paDI evAmAM koIka jaina gRhasthe namaskAra saMbhaLAvyo te samalIe sAMbhaLyo eTale potAnA bALaka upara moha na ANyo ane navakAra saddahyo. te pachI [tenA mahimA thakI] maraNa pAmI siMhaladvipanA rAjA zrI caMdra ghera beTI upanI. te vRddhivaMtI thaI. ekadA pitAnI sAthe te kAjArthI bhRgukacche AvI; evAmAM bajAramA hATe RSabhadatta vyavahArInA mukhathI navakAra sAMbhaLyo eTale jAtismaraNa thayu. pAchalo samalIno bhava dITho. te pAsethI nokAra zikhyo. jainadharmI zrAvaka thayo[zraddhAvaMta hUi]. je ThekANe bANe baMdhANI te ja ThekANe vidyamAna zAsana zrI vIsamA tIrthaMkara- jANI bAvana devakulikA sahita prasAda nipajAvI zrI munisuvratta svAmI, biMba tyAM sthApyu. te prasAda mAMhe vaDavRkSa samalInu svarUpa kIdhuM. te bAlikA zIladharma ArAdhI tIvra tapa tapI maraNa pAmI izAna devaloke bIjo devatApaNe upanI. yata: harivaMzabhUSaNamaNiH bhRgukacche narmadAsare tIre; zrI zakunikAvihAre, munisuvratajinapatirjayati. saMpratie uttara dizAmAM marUdharamAM ghaMghANi nagare zrI padmaprabha svAmino prAsAda biMba upajAvyo. pAvakAcale zrI saMbhavaprAsAda biMba nipajAvyo. [vIjAgIrI pAsano prAsAda nipajAvyo. brahmANI nagarIzrI] hamIragaDhamAM zrI pArthaprAsAda biMba nipajAvyo. iloragiri zikhara zrI nemibiMba-sthApyo. e dakSiNa dizAmAM jANavo. pUrva dizAmAM rohIsanagare[gire] zrI supArzvano prAsAdabiMba nipajAvyo; devapattanamA pazcime, puna: iDaragaDhe zrI zAMtinAthano prAsAdabiMba nipajAvyo. puna: saMprati svaparAkrame trIkhaMDAdhiza thayo. maMgala zreNine nimitte sadaiva sUryodaye aThotari, ekavIsabhedI, sattarabhedI, aSTabhedI, navapadAdi pavitra mane zrI jinabhakti cAsavei. puna: zrI siddhigiri, rivaMtagiri 3, zrI zaMkhezvara 4, naMdiya 5, brAhmaNavATaka 6, rathajAtrAdi pramukha mahAtIrtha jANI varSamAM cAra vAra saMghapati thAya. yAtrAno lAbha kamAve. pracura vitta sapta kSetre vAvato thayo. mAra zabda mukhe na kahe. kAne paNa mAra zabda sAMbhaLe nahi. nyAyaghaMTA vAje. evI rIte saMprati nyAya-dharme rAja kare che. Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagacchanI paTTAvalI - evAmAM eka sAdhu mAsakSapaNano covihAra tapa saMpUrNa kAusagga pArI giriguphAmAMthI nIkaLI ujeNa nagare pAraNAne dine AhAra arthe Avyo. tyAM durbhikSane yoge bhikSuko ghaNA. [koI tehane anna na Ape.] sAdhune tapasvI jANI gRhasthe kamADa ughADI gharamAM lIdhAM. sAdhue pAraNuM karI, punaH aThai pacakhI, AvI guphAe nizcala kAusaggamA rahyo. eTalAmA saghalai bhIkhArIe maLI citavyuM, 'e jati turata AhAra lai gayo te, hajI AhAra jaryo nathI.' evaM vicArIne jyAM yati kAusagge rahyo che tyAM bhIkhArIe AvI te tapasvIno udara vidArI temAMnuM anna khAI. nagare vAta prasiddha thai. saMpratie yatighAta jANyo. zrI kevalI tIrthaMkara vacanAnusAre bhasmagrahane yoge dine dine hAnino samaya jANI saMpratie samagra dezamAM zrI Arya suhastisUri pramukha sAdhusamudAyane ghaNA Agrahe mahA mahotsave svAmIne [sukRta] dharmazAlAmAM padharAvyA. kapATa-TuA che nahi. puna: e saMprati rAjAe potAnA dAsa tathA gharanI dAsI teone [sAdhu] sAdhvIno veSa ApI anArya dezamA vihAra karAvyA. ghaNA gADha mithyAtvIne samakita pamADI Arya jaina karyA. ityAdi uttama sukRte karI yahibhava parabhava AtmakalyANano hetu jANI nipajAvI koravakula mauryavaMza zobhAvI saMpratinRpa so varSa Ayu saMpUrNe sadgatino bhajanAra thayo. gAthA - kosaMbIe jeNaM damago pavvAvio, tao jAo, ujeNIe saMpai rAyA so naMdau suhasthI. iti saMprati nRpa saMbaMdha. .. e zrI Arya suhastisUri laghu gurUbhAi te gacchanI paTTa para thayA ane vaDA gurUbhAi zrI Arya mahAgirisUri teNe jinakalpanI tulaNA karI. dakSiNyapaNe rAjyapiMDa lIdho te mATe baMne gurUbhAIne mAMDale AhArapANino vyavahAra jUdo thayo. zrI mahAgirisUrie sammitazikharanI yAtrAne hetue pUrva dizAmAM vihAra ko. tenI peDhI cArane AMtare zrI devarddhi kSamAzramaNa thayA. have zrI Arya suhastisUrie varSa 30 saMsArIpada bhogavI pachI zrI sthUlibhadrasvAmIne haste dIkSA lIdhI. ane varSa 24 ziSyapaNe gurU zrI sthUlibhadra svAmInI sevA kIdhI. puna: varSa 42 yugapradhAnapadavI bhogavI sarvAyu varSa zata saMpUrNa zrI vIrAt baseM ekANu 291 varSa zrI Arya suhastisUri svarge gayA. tatpaTTe - 9 susthitasvAmI, laghu gurUbhAI zrI supratibaddhasvAmi : e beu gurUbhAIno eka vyAghrApatya gotra. temAM zrI susthita svAmI te paTTaghara jANavA. ane laghu gurUbhAi zrI supratibaddhasvAmI te gacchanI ciMtAnA karaNahAra thayA. te mATe e beu gurUbhAinA nAma joDe lakhyA che. punaH e beu gurUbhAIe AlIyakhaMDe kAkaMdI nagarIe maharSi zrI gautama kathaka je sUrimaMtra tehano koDI vAra smaraNa kIdho. tyAre navamA pATa thakI koTikagaccha Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha ebuM bIjuM nAma pragaTa thayu. te pahelAM zrI sudharmAsvAmIthI mAMDI 8 pATa sudhI nigraMthagaccha evo nAma kahevAto. tene sarvAyu saMpUrNa zrI vIrAt 372 vItye zrI susthitasvAmI svarge gayA. puna: vIrAt 379 varSe zrI bhRgukaccha nagare zrI Arya khapuTAcArya pragaTa thayA. tatpaTTe - 10. iMdradinnasUri ane laghu gurUbhAi bIjA zrI priyagraMthasUri : tyAM vRddha gurUbhAI zrI iMdradinnasUri tehano kauzika gotra che. ane laghu gurUbhAi zrI priyagraMthasUri gotra kAzyapa che. zrI iMdradinnasUri vihAra karatAM muDhDherI nagarIe pahoMcyA, evAmAM zrI mahAvIra mukti pahoMcyA pachI 470 varSa gayA pachI mAlava dezamA ujjeNI nagaramAM paramAra vaMze rAjA zrI vikramAditya pragaTa thayo. teno [varSamuM] mAna kahe che. zrI viraciraM (?) pAlaka rAjya varSa 60, nava naMda rAjya varSa 155, maurya rAjya varSa 108, puSpamitra rAjya varSa 30, balamitra-bhAnumitra e be kAlikAcAryanA bhANeja teno rAjya varSa 60, naravAhana rAjya varSa 40, gardabhilla rAjya varSa 13, zakanA rAjya varSa 4. zrI vIra mukti gayA pachI 470 varSe dakSiNa dizAmAM zrI godAvarI nadIne kAMThe paiThANe bhujaMgAdhipa sAMnidha thakI zrI zAlivAhanano zaka pragaTa thayo. evaM 470 varSe. zra vIraprabhu mokSa gayA pachI traNase ane vIsa varSa gayA pachI maurya rAjAne rAjye zrI Arya suhastine saMghADe pahelA kAlikAcArya pragaTa thayA. teNe saudharma iMdra AgaLa nigodano vicAra kahyo. puna: panavaNA upAMgasUtranA kAraka e cothA yugapradhAna jANavA. puna: bIjA kAlikAcArya vIrAt 453 varSe balamitra ane bhAnumitra rAjAnA samaye dakSiNa dizAmAM godAvarI nadIne taTe paiThANe rAjA zrI zAlivAhananA AgrahathI [ekatAlIsa] jainAcAryanI sAkSIe zrI parva AvyA hote yakSotsave mahA upadrave zrI parvano aMtarAya jANI bhAdravA zudi 5thI 4nA paryuSaNa karyA. ehanA vistArathI kAlikAcAryanI kathAthI jANavo. zrI vIrAt 441[421] varSa iMdradinnasUri svarge gayA. haveM laghu bhAIzrI priyagraMthasurI vIrazAsane prabhAvika thayA. teno saMbaMdha kahe che. priyagraMthasUri : ajamera gaDhanI taleTImAM harSapura nagara vase che. ekadA tyAM vihAra karatAM zrI priyagraMthasUri AvyA. evAmAM chAgane homavAne sakala maMtrazAstranA jANa yajJa karavA udyamI thayA. eTalAmAM jainI gRhasthe gurU mahArAjane yAganI vArtA kahI tyAre zrI gurU mahArAje sUrimaMtrathI vAza maMtrI zrAvakane daI kahyu, 'je vAsa e. che te tame bokaDAnA mAthe nAMkhajo jethI ene abhayadAna thaze ane zrI jinazAsananI unnati thaze'. zrAvake gurU mahArAje kaDaM tema karyu eTale bokaDo devAdhiSThita thayo, AkAze jai ubho rahyo. yAgakRta vADava prati manuSyabhASAe bolyo, 'he vipro ! tame sAMbhaLo. jeTalA pazunA dehanI Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagacchanI paTTAvalI 363 roma hoya teTalA hajAra varSa sudhI pazunA ghAta karanArano jIva narake rahyo vedanA vedaze. yataH mahatAmapi dAnAnAM kAlena kSIyate phalaM, bhItAbhayapradAnasya kSaya eva na vidyate.' te chAganAM evAM vacana sAMbhaLI sakala manuSyanA vRMda te chAgane pUche ke, 'tuM koNa cha ?' tyAre chAge kahyu, huM yAcaka devatA chu. e aja mArUM vAhana che. te mATe tame dharmane vAMcho to A sarva mithyA che. sAcA dharmanI parIkSA karo to zrI priyagraMthasUrine pUcho.' te vADave gurUne dharma pUchyo tyAre zrI sUrie dhammo maMgalamukkIThaM, ahiMsA saMjamo tavo; devA vi taM namassaMti, jasa dhamme sayA maNo. 1 e gAthA kahI. te sAMbhaLI sarva vADavo pratibodha pAmI dayAdharma prati ArAdhatA thayA. zrI gurU bokaDAne abhayadAnanA deNahAra jANI tenI kIrtI thaI. eTale e priyagraMtha sthavira te zrI vIrazAsane prabhAvaka sarIkhA thayA. iti zrI priyagraMthasUri saMbaMdha. eve avasare prathama tIrthaMkara zrI RSabha putra nami, 2 vinami, tenI zAkhAe vidyAghara vaMze zrI vRddhavAdisUri tenA ziSya zrI siddhasenasUri zrI kalyANamaMdirastotranA karanAra pragaTa thayA. tyAM prathama zrI vRddhavAdisUrino saMbaMdha : ekadA vidyAghara zAkhAe Arya zrI skaMdillasUri vihAra karatA gauDa deze kozalapura nagare AvyA. tyAM mukuMda nAme vADave vRddhapaNe gurUvANI sAMbhaLI bUjhyo. citta sAthe ciMtavyu, je zAstrane viSa paMDita purUSe kahyu cha : yathA caturbhiH kanakaM parIkSyate, nigharSaNacchedana tApa tADanaiH, tathA'pi dharma viduSA parIkSyate zrutena zIlena tapodayAguNaiH. zivadharmane viSe e cAre AtmazuddhinA bhedamAMthI eke zuddha nathI. [eka jaina vinA. tathA abhiniveza mithyAtvInA zAstra 1 zIla 2 tapa 3 dayA pariNAma 4 e cAra vAnA zuddha na kahie.] ema jaina darzanathI sAcI vastu jANavI. zrI skaMdalAcArya pAse mukuMde dIkSA lIdhI. vRddhAvasthAe paNa rAtre moTe svare vidyAno udyama kare. tethI gurUe kahyu, 'bho ! mahAnubhAva ! rAtrIe moTe zabde na bhaNIe. anArya manuSya jAge, khaMDaNa pIsaNa AraMbhamA pravarte.' [tehave eka vRddhA strI te sAdhu rAtre bhaNatAM ghoSa pATha karatA te * DosI kahe, 're sAdhu ! tu gharaDapaNe bhaNIne syUM mUsala phUlAvIsa? amane nIdrA karavA deto nathI.' te hetuthI gADhe zabde ahetu thAI.] bhagavatImAM kartuM che ke, jAgariyA dhammINaM ahammANaM tu suttayA sei, vachAhiva bhaggeNIe[bhagoNIe], akahisu jiNo jayaMti [jayaM tiya]. Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha AdhuM gurUnuM vacana sAMbhaLI rAtrIe bhaNavAna mUkI divase ghoSapAThaka rahe. tyAre gRhastho tathA laghu ziSyAdi hAsya karI hase. te kahe ke 'tame vRddhapaNe moTA zabdo bhaNIne zuM muzala phUlAzo ?' tevU sAMbhaLI kAzmIra deze pahoMcyo. zAradA maMdiramA upavAsa karI beTho. nizcale sarasvati prasanna thaI kAM, 'vara mAga. huM tArA para trUThI chu.' teNe kahyu, 'vRddhapaNe buddhi vANUM.' te sAMbhaLI vAgdevI kahe, 'jA tuM vidyApAtra ho.' te zrutadevyA datta vara lai AvI gurU vAMdI bAjArane viSe ghaNA manuSya samakSe [te DosI samakSa] zAradAdatta varanA mahimA thakI muzala sukuM hatuM te navapallava kuMpale karI zobhAvyu, phulAvyu. kAvya prAha - mudro[mudge ?] zRMgaM zakraM yaSTipramANaM zIto vahniH mArUto ni:prakaMpa: yo yad brUte sarvathA tanna kiMcid vRddho vAdiH kaH kiM mahimnavAdI. gurUe vidyApAtra yogya jANI AcAryapada dei zrI vRddha vAdIsUri nAma Apyu. iti vRddhavAdIsUri saMbaMdha. puna: have zrI kalyANamaMdira stotranI utpatti : zrI vRddhavAdIsUri vihAra karatA bhRgukacche AvyA. evAmAM mAlavamaMDale ujjeNI nagarIe kauzikagotrI devaRSi nAme vADava rahe che. tene devasIkA nAme strI che. teno putra kumudacaMdra nAme mahA SaT aMgano jANa che. tene anya paMDitanA mukha thakI vAgdevI jene prasanna cha tevA vRddhavAdIno ghaNo mahimA sAMbhaLI atyaMta garva karI je mane vidyAvAdamAM jItaze teno hu~ ziSya thaIza ehavI pratijJA dhArI. jyAM bharUce zrI vRddhavAdI che tyAM Avyo. evAmAM vRddhavAdI dehaciMtAe nagara bahAra AvyA che, tyAM baMne ekaThA maLyA. vana viSe govAlIA tathA piMDAra go cAre che. kumudacaMdre vidyAvAdano Azaya jaNAvyo. teha piMDArane zAkhiyA karI vidyAvAda prAraMbhyo. tyAM prathama kumudacaMdre saMskRta vANI kahI, piMDAra [na] samaje ne kahe, 'e vidyA kAMi nahi. brAhmaNa, tuM phogaTa AraDe che, mUrkha che.' tyAre vRddhavAdisUri avasaranA jANa hoI kalpaka rajaharaNa kaTie bAMdhI DaMDa uMco hAthe rAkhI pradakSiNArUpI gheraNIe nAcatA huA mukhe ema bhaNe je, atha - cAlie [navi corie] navi mArie, paradArAgamaNa na kIjIe, thoDA zyuM thoDu dIjIe, tau Tagimagi saggi jAie. 1 gAya bhiMsa jima nIluM carai, timatima dUdhiM dUNAM bharai, timatima govAlA mani Tharai, chAsi deyaMtAM tehU tarai. 2 Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagacchanI paTTAvalI 3 gulasyuM cAvaI tila tAMdulI, deDe [veDa ] vajhavi vAMsalI, pahiraNiM uDhaNiM hui dhAbalI, govAlA mani pugi ralI. moTA moTA milyA paMDAra, mAMhomAMhe karaya vicAra, mahilI dUjhaNi sarajI bhalI, dIi dAbeTA [ dAboTA] pUgI ralI. vanamAMhi govAlA rAjA, IMdra taNi ghari te nahi Aja, bhagara bhiMsa dUjhai valI sola, sukhi samAdhiM huI raMgarola. vATauM bharIuM dahIMne ghola, jImaNo kara lei ghaisiM bola, iNi pare muha melAvara karai, svargataNi vAta ja visarai. haDahaDATa navI kIjai ghaNuM, marmma na bolIjaI kaihataNuM, kuDa zAkhi ma jyo Ala, e tumha dharma kahuM govAla. 7 gara isa vicchu navI mArIi, mArItau piNa ugArIi, kUDakapaTathI mana vArIi, iNiM pari Apa kArija sArII. govAlIA uThyA gahagahi, harSIta thakA tAlI detA sahi, bhalau bhalau ehi ja Dokarau, nahai bhaNIu e hi ja chokarau. bhaTa je bolyA bhUtapralApa, phoDyA kAMna vigoiu Apa, tyo e hAryo tuM hallA, pAya lAgI kahaI e gurU bhallA. 10 govAlIyAnA vacana sAMbhaLI kumudacaMdra zrI vRddhavAdIne kahe ke huM pratijJA saMpUrNa vidyAvAde hAryo te mATe mujane ziSya karo. kizyA thakI? tume samayanA jANa ane huM samayano jANa nahi eTalI mArI buddhi kAcI.' gurUe dIkSA deI kumudacaMdra sAdhu nAma dIdhuM. keTale dine gurUsaMga thakI zrutadhara thayA. ati vidyAgarvita thakI ekadA zrI gurUne kahe, 'gaNaghara - guMthIta je prAktana [ prAkRta ] siddhAMta che te saghaLAM saMskRta karUM.' ema kahI mahA uddAma vidyApaNe namo arihaMtANaM, e sakala paMca pada prAktana [ prAkRta ] che te te saMskRta nipajAvI gurUne saMbhaLAvyaM. 'namo'rhasiddhAcAryopAdhyAyasarvasAdhubhyaH' A sAMbhaLI guru kahe 'sakalaguNasadma zrI devAdhideva sarvAkSarasaMnipAtalabdhinA dhaNI gaNadharAdi thayA, punaH tehanA zAsana dharma mAMhi keTalAeka caudapUrvI thayA. ane zrutakevalI paNa Age thayA paNa je zrI vIramukhe gaNadhare tripadI pAmIne mugdha prANIne upakAranA hetue prAktana [ prAkRta ] bhASAe racanA karI tehanuM vacana anyathA kare te anaMta saMsArI thAya, te mATe 'namo'rhat siddhA' e vacanathI tamane moTI AloyaNA AvI.' te vRddhavAdI gurUnuM vacana sAMbhaLI kumudacaMdra celo gurU pAse vRddhanuM vacana anyathA karyAnI AloyaNA mAgI, tyAre gurU kahe, 'gADhA mithyAtvIne pratibodhI samakIta pamADI jainapaNuM AdarAcI gatIrtha 4 5 6 te 365 9 Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha pAcho vALe to zrI saMghe gacchamAMDalai Avai.' evaM gurU saMghay vacana pramANa karI ekAkI vihAra karatA avadhUta veze bArame varSe mAlavadeze ujjeNi nagare paramAra zrI vikramArka rAjye siprAtaTe zrI mahAkAlezvarane prAsAde zivaliMga upara mastaka dei sUtA. bIje dine prAtasamaye arcaka ziva pUjavA Avyo eTale prauDha zarIra, laMba bhUjA, vizALa avayava, ni:spRha, abIha dekhI arcaka kahe, 'tuM uTha uTha, e ziva bholo bhasmabhogI[yogI] tehane dUhavI kizyuM maraNa mAge che ?' ema gADhe svare arcaka vAravAra kahe teTale manuSya ekaThA thayA. kahe, 'uTho uTho', paNa keme na uThe, tyAre bharaDake vikrama pokAryo. vikrama kahe, 'tANI ghasaraDI prAsAda bAhira kADhI nAMkho.' te bharaDaka rAjAnA anucara lei manuSyanA samudAya milyo uThADavA lAgyA, paNa vajratulya. zivanI AzAtanA jANI puna: arcaka vikramane pokAre. vikrame zivamaryAdA lopI jANI vAjaNA dIdhI. te vAjaNA rANine prahAra hoya. rANI AnaMde. te sAMbhaLI vikrama cittamAM ciMtave je e mahA koika siddha purUSa che. eha-zyuM parAkrama nahi. vikrama AvI hAtha joDI namI kahe, he taponidhi ! muja aparAdha khamI tumhe prasanna pratyakSa jAo.' te sAMbhaLI kumudacaMdra tatkALa uThI kahyu, 'aho vikrama, A nagare tumha rAjya kayA nyAye karo cho. [rAjye kisI anyAya vArtA chai.' vikrama kahe, te anyAya vArtA kaho' tyAre zrI kumudacaMdre, dhura thakI avaMtisukumAlano saMbaMdha saMbhalAvyo. vikramane saMdeha huo. kahe, te paramezvara zrI pAsa avaMtinI tumhe kIrti kaho' tivAre kumudacaMdra zrI pArzvanAtha 23mA tIrthaMkaranI stuti rUpe zrI kalyANamaMdirastotra kahyo. 11mA kAvye zrI pArtha paramezvare pahelAthI kAmarAga jItyo che te stave che 'yasmin harapra.' ke zivaliMgamAMthI dhumrajvAlA pragaTI. punaH kumudacaMdra 12mA kAvyamA adbhUta rase karI zrI pArzvadevano mahimA varNave che. 'svAminnalpagi.' - kahetAM zivaliMganuM teja hINa thayu. puna: 13mAmAM vIrarase karI pArzvadeva- dharmavIrapaNuM varNave che. 'krodhastvayA' e kahetAM zivaliMga sphoTa thayo. piDIi viraha huo. temA tatkAla zrI dharaNeMdra ane zrI padmAvati sevita puna: pArthajakSa verATyA devIe yukta zrI avaMti pAsano biMba pragaTa thayo. te dekhI vikrama vismaya pAmI sakaLa manuSyayukta zrI pAsa praNamI beTho. kumudacaMdra kahe, 'he vikrama ! kiMhA e haraliMga ane kyA rAgadveSavivarjita e paramezvara !' yata: pApadAvAgnijalada: sureMdragaNasevita:, samastadoSarahito nissaMga kalaSApahaH. 1 asya pUjAnamaskAraprabhAvabhavinAM bhave, bhavaMti saMpado vazyA muktizcApi gRhAMguNe. 2 Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagacchanI paTTAvalI 367 satataduccaritaM yena jina ityakSaraM dvayaM, badadhaH parikarastena mokSAya gamanaM prati. 3. evI kumudacaMdrakathaka stuti sAMbhaLI mithyAtvazalya TALI samakita dharme niHzalya thayo. mahA mahotsavethI zrI avaMti pAsa thApyA. gurUvacane saMghapati zrI siddhAcalano thayo. puna: mahogra dAne karI sva saMvatsara prakaTAvato havo. nISkaMTaka ekachatra rAjya bhogavI pAtrApAtranI parIkSA karI ekaso ne bAvIsa nutana prasAda nipajAvI sapta zata jIrNoddhAra karAvI paradukha TALavA agresarI thayo. mahAparamopakArI thako paramAra vaMza ziromaNi vikramAditya sukRtano saMcaya karI sadgatino bhajanAra [bhAjana] thayo. zrI kumudacaMdre A rIte gayuM tIrtha pArcha vALyu. ghADhA mithyAtvIne gADho samakItI kIdho. AvA bAra varSe zrI vRddhavAdI gurUne vAMdI ANAdharma lopyAnI AloyaNa lai mithyA duSkRta deI saMghanI sAkhe svagacchamaMDale lIdhA. zrI vRddhavAdI gurUe potAne pATe sthApI zrI siddhasUrI nAma dIdhuM. saMmatigraMthakartA anukrame vihAra karatAM dakSiNa deze pratiSThAnapure dina 11 aNazaNa karI zrI vIrAt 470 varSa puna: vikrama 18 varSe siddhasenasUri svarge gayA. savve pabhAva jAteya jiNasAsaNa saMsakAriNAM jeu, bhavaMtareNa ciNau e e bhaNiyA jiNamayaMmi. iti AcArya zrI siddhasenasUri saMbaMdha 10. 11. dinnasUri : gautama gotra. teNe karNATaka dezamA vihAra kaoN. nitya ekabhukti vigayarahita jANavA. e sUri 14 upagaraNanA dharanAra thayA. atra upakaraNano vivaro kahe che. evA avasare caMderI nagarI sAdhuzabane dagdha sthiti thai. te pahelA sAdhunI deha janAvarane upagAre kAma Ave evaM jANI jalathalane viSe sAdhu ekaThA thaI pariThavatA. teha vArtA vRddhaparaMparAe gurUmukha thakI jANajo. 12. siMhagirisUri : kozIka gotra. evAmAM 1. zrI zAMtisUri, 2. sudharmasUri, 3. Arya naMdisUri, 4. zAMDilyasUri, 5. zrI himavaMtasUri, 6. zrI lohitasUri, 7. ratnAkarasUri e 7 yugapradhAna pragaTa thayA. puna: zrI Arya mahAgirinA ziSya sthavira zrI Arya rakSitasUri tenA saMghADe labdhisaMpanna zrI durbalikApuSpamitrasUri pragaTa thayA. tene bhaNavAne ghoSapATha udyame karI sUryodaye zera 10 ghRta jaTharAgnie jatuM. puna: 1. zrI nAgArjunasUri, 2. zrI skaMdilasUri, 3. pAdaliptasUri, auSadhipAdalepa karI AkAzamArge uDI zrI siddhAcala. girinAra, samitagiri 3, naMdIya, brAhmaNavATaka e pAMca tIrthanI yAtrA karI pAkSika tapanuM pAraNuM karatA hatA. zrI vIrAt 525 varSa zeThejaya ucheda huo. vIrAt 544 varSe chaThTho ninhava rohagupta nAme pragaTa thayo. vIrAt 547 - puna: vikrama 264 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha varSe zrI siMhagirisUri svarge thayo. 13. vajrasvAmI : jaMbudvipe dakSiNa-arddha bharate avaMti deze tuMbavana grAme gautama gotre zrI dhanagiri rahe che. teNe sagarbhA sunaMdA strIne ghera mUkI Arya samita sAlA sahita vairAgye zrI siMhagirisUrino upadeza sAMbhaLI dikSA lai gurU sAthe vihAra karyo. keTaleka dine ghera sunaMdAne beTo thayo. sunaMdAnI sahiyara strI te bAlakane ramADatAM kahe ke tAre pitAe dIkSA lIdhI na hota to janmano utsava karata. evAM vacana strInA te bALake kAne sAMbhaLI jAtismaraNe pUrvabhava dITho. citte ciMtave ke hu~ paNa cAritra lauM. evaM vicArI ekamano thai ghaNuM rUdana kare. tethI sunaMdA ghaNI AkuLa thai mane ciMtave ke Ano pitA Ave to tene ApuM. ema karatAM cha mAsano thayo. evA avasare zrI siMhagirisUri zAlAe rahyA tyAM dhanagiri, ane Arya samita e baMne sAdhu gurUnI AjJA lai taMbavana grAme AhAranI gaveSaNAe jAya che eTale jJAnopayoge zakuna vicArI gurU kahe, 'he ziSya, tamane Aja gocarie jatAM sacita-acita je maLe te lai lejo.' gurU-vacana aMgikAra karI te baMne muni saMsArika baMdA vinA [vaMdAvivA] sunaMdA ghera pahoMcyA. nagara manuSyo ghara strIo oLakhI. rUdana karato bALaka teNe pIDAtI evI je strI kahe, 'A suta tamAro tame lyo.' ema kahI beTo dhanagirine dIdho. eTale turata roto rahyo. teNe kathaka gurU-vacana sAMbharI te bALaka jhoLIe lai dhanagiri gurU pAse AvyA, ghaNe bhAre bAha namatI dekhI vajra samAna bhAra jANI gurUe vajrakumAra nAma dIdhuM. sAdhvInA upAzraye ziyyAtarI zrAddhe suzrUSA sAcavI pAlaNe poDhADI rAtrIne viSe sAdhavI 11 aMganI sajjhAya kare te pAlaNe sutAM bALakane aMga 11 mukhe AvaDyAM sAMbhaLatAM thakA. ___ ema karatAM te vajra bALaka traNa varasano thayo eTale tejavaMta putra sunaMdA gurU pAse mAge, 'mane mAharo beTo sAdhujI Apo.' gurU - dharmalAbhe viharAvyau, amo pAcho na daIe. ema karatAM rAjA samakSa vivAda thayo. rAjA kahe, 'bolAvyo jenI pAse jAya bAlaka tehano e bAlakaH evaM rAjAnuM vacana sAMbhaLI sunaMdAe bhAtabhAtanI sukhaDI mukI, gurUe rajoharaNa mUkyo eTale vajrakumAra [rAjasabhA samakSa] rajoharaNa mastaka lei nAcyau, sukhaDI ane mAtA sAmuM na joyu, tyAre te dekhI sunaMdA vicAre je 1 bhAIe 2 svAmIe, ane 3 beTAe paNa dIkSA lIdhI. AvA saMsAre rahyA mane koNa AdhAra cha ? evaM jANIne zrI siMhagiri pAse sunaMdAe dIkSA lIdhI. vayarakumAre 8 varSanI dIkSA leI daza pUrva bhaNyA. ekadA zrI siMhagiri pAse bahibhUmi gayA hatAM tyAM anya sAdhu nagaramAMhi AhArane arthe gayA che. evAmAM zAlAe yaMtrakapATe bAlalIlAe sAdhunI upadhi ekaThI karI vidyArthInI peThe 11 aMganI vAcanA dIe che. eTale gurU zAlAne dvAre vivara thakI guptapaNe Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagacchanI paTTAvalI 369 rahyA te saghaLo vyatikara dekhI yogya jANI zrI siMhagirisUrie daza pUrvadhara zrI vajrane potAnI pATe thApyA. zrI siMhagirisUrinI AjJA laI 500 muni sAthe pUrva dizA thakI viharatAM uttara dizAmAM AvyA. zrI vajra tyAM durbhikSayoge saMgha sidAto jANI pUrvabhavamitra jUMbhikadevArpita AkAzagAminI vidyAe zrI saMghane bAra yojana kalpakano vistAra 64[68] koTe nipajAvI subhikSe mahAnasIpure mukyo.. ____ puna: zrI vajrasUri uttara dizAthI viharatA dakSiNa paMthe tuMgIyA nagare comAsu rahyA. tyAM rasavikAranA yogathI zleSNa thayo. ziSya prati zrI vajrasUrie kahyu 'jyAre Aja tume AhAra arthe gRhasthane ghera jAo tyAre suMTha khaMDa yAcI lAvajo.' te ziSye temaja zuMTha lAvI gurUhaste ApI. gurUe karNane viSe zaMTha sthApI ciMtavyu je AhAra karI khaMDa vAvarIzaM. AhAranA karyA pachI zuMThakhaMDa vAvaravI visarI gayA. sAMjanI paDIlehaNa karatAM mukhavastrikA paDilehatAM karNathI zaMThakhaMDa pRthvI para paDyo. te dekhI potAno pramAda tathA potAnuM visarapaNuM jANI vicAre je huM dazapUrvano dhAraka tehane e kima visare ? upayoga dIdhAthI potAnuM Ayu thoDaM jANI potAnA ziSya zrI vajrasena potAnI pATe sthApIne kaDaM, 'tume sopAraka pattane vicaro tyAM bAra varSane aMte durbhikSine yoge lakSa dravye eka hAMDI khIranI viSamizrati thakI maraNe zre jinadatta bhAryA izvarI putra cAra uttama pAtra che tene abhayadAna dyo. ema kahejo ke prabhAte bAra hajAra yugaMdharInA bharyA jahAja samudre Avaze paradvipa thakI. e upakAra tyAM jaI karo.' AvI zrI gurUnI AjJA laI zrI vajrasenasUrie vihAra karyo. evAmAM vajrasenane yugapradhAnapadavI thaI, te samaye bIjo udaya thayo, zrI vIrAt 616 varSe. ___ have vIrAt 495 varSe vajrasUrino janma, 8 varSa gRhasthapaNe rahyA; ane 44 varSa ziSyapaNe zrI siMhagiri gurUnI sevA kIdhI. varSa 36 yugapradhAnapadavI bhogavI saghaLu Ayu 58 varSa saMpUrNa vIrAt 584 varSe gayA huMte dakSiNa dizAmAM mAgiyA nAma parvatane viSe zilA upare aNazaNa karI zrI vajrasvAmi svarga huo. e zrI vajrasvAmine nAme vajra zAkhA kahevANI. puna: e ja varSe goSTAmAhilla nAme 7mo ninhava thayo. jema zrI jaMbu sAthe daza bolano viccheda thayo, tema zrI vajra sAthe [cothu] 1 ardha nArAcasaMhanana, ane 2 daza pUrva ema be uttama bolano viccheda thayo hato. mahAgiriH sUhasti 2 ca sUriH zrI guNasuMdara: 3 zyAmAcAryaH 4 skadilAcArya 5 revAtimitrasUrirAT 6 zrI dharmaH 7 bhadragupta 8 zca zrIgupto 9 vajrasUrirAT 10, yugapradhAnapravarAH dazaite dazapUrviNa:. 2 caMdrakulasamutpattipitAmahaM mahAvibhuM, dazapUrvanidhiM vaMde vajrasvAmimunIzvaraM. 3 Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha atra zrI vajravarNana uktaM ca - kiM rUpaM kimupAMgasUtrapaThanaM ziSyeSu kiM vAcanA kiM prajJA kimu nispRhRtvamatha kiM saubhAgyabhaMgyAdikaM, kiM vA saMghamamunnati: suranatiH kiM tasya kiM varNyate[varNanaM] vajrasvAmivibhau prabhAvajalagherekaikamapyadbhutaM. ? iti zrI vajrasvAmI saMbaMdha. Ano anya cAritre vistAra che tethI vadhu nathI jaNAvyuM. 14. vajrasenasUri : tenuM bhAradvAja gotra. zrI gurU vajrasvAmine vacane vihAra karatA samudrataTe sopArakapatana nagare zAlAe rahyA. madhyAnhe sallahaDa gotre zre. jinadatta tehanI putrI [strI] IzvarI tene 4 beTA, nAgiMdra 1. caMdra 2, nivRtti 3 ane vidyAdhara 4 e nAme che. tene ghera zrI vajra-gurUnA vacanAnusAre bhikSArthe pahoMcyA. eTale strI-bhartAra viSamizrita AhAra dekhI sAmAsAmI dRSTisaMjJAe kahe, 'zrI gurU, tumhAre yogya nirdoSa AhAra nahi che,' te sAMbhaLI zrI vajrasena kahe, "e AhAra bhumikAnAM zaraNa karo.' gRhastha kahe, 'viSama samaye maryAdavaMta gRhastha[nI] maryAdA kima rahe ?' zrI vajra kahe, 'prabhAtane samaye khADIe jahAja yugaMdharI dhAnye bharyA avazya Avaze.' te sAMbhaLI vivahArI [viSahAMDI] bhUzaraNe karI ane vyavahArIo jinadatta, strI izvarI, putra 4 yuta hAtha joDI zrI vajrasenane kahe, 'tame mahAmunI nispRha cho. jo tamArUM vacana satya thaze to ame tuma pAse vrata laIzaM.' e pratijJA laI mahA zraddhAvaMta thayA. zrI sUri zAlAe AvyA. eTale [smaraNa karatAM] bahAra[bAra] pahore saMpUrNa thayA ke samudre jahAja, yugaMdharIe bharyA AvyA. samudre samAcAra thayA, ghaNo subhikSa thayo. dekhI zrI gurU abhayadAMnanA dAtAra jANI jinadatta, strI izvarI, nAgendra, caMdra, nivRtti, vidyAdhara e cAra beTAyukta zrI vajrasenasUri pAse dIkSA lIdhI. anukrame te cAra keTaleke uNA daza pUrvadhara thayA, tyAre gurU zrI vajrasene te [cihuMne] AcAryapadavI ApI. tyAMthI nAgeMdra, caMdra, nivRtti ane 4 vidyAghara e 4 zAkhA pragaTa thaI. te cAree paNa 21-21 AcArya karyA eTale 214484 AcArya kIdhA. tethI tenAM nAme 84 gaccha kahevANA. eTale zrI vIrAt 585 varSa gaye hute e 4 zAkhA pragaTa thaI. iti 4 zAkhAnI utpati. tyAMthI vajrasenasUri keTalAka divase vicaratAM zrI zoraTha dezamA madhumati nagare kapardi nAme vaNakara vasato hato tene ADi ane kuhADI nAme be strI hatI. paNa te kapardi abhakSya apeya karI ghaNo azakta hato. ekadA baMne strI kapardIne abhakSya apeya e baMnethI anAcArI jANI prahArathI zikSA detI hatI. evAmAM zrI vajrasenasUrie te vaNakarane Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagacchanI paTTAvalI 371 dukhIo dekhI bahibhUmi jAtA thakAM zrI gurUe komala vacanothI karvA ke, 'he kapardI, tuM amArI pAse Ava.' te kapardI paNa AvI hAtha joDI ubho rahyo. evAmAM zrI gurUe AgamajJAne dRSTi dIdhI to te sulabhabodhi jaNAyo. vaLI tenuM Ayu be ghaDInuM jANI gurU zrI vajrasene kahyu, 'aho kaulika ! tane mahAkaSTa dekhI chai. tuM dharma karI pacakhANano pramANa kara, kaSTa jema maTe.' gurUnuM vacana sAMbhaLI vinayavaMta kapardIe kahyu, 'zrI gurU ! paccakhANanI mArA para kRpA karo.' tyAre gurUe 'namo arihaMtANaM' ityAdika namaskAra mukha thakI ucaryA. pachI kaTe-keDe dorAnI gAMTha choDI eka ThekANe besI bhojana ane jala lIdhuM. pachI tema ja keDe dorAnI gAMTha bAMdhI. te gurUnuM vacana aMgikAra karI te vrata uccaryu. evAmAM te ja dine sarpagaralavyApta AmiSakhaMDanuM tenuM bhojana thayo tethI te kapardI maraNa pAmyo. pacakhANa aMgikAra karyAthI te mahimAe ANapaMnnI-paNapaMnnI madhye upajyo. avadhijJAne potAno pAchalo bhava jANyo. namaskAra sahita paccakhANa- mahAtmya moTuM dise che. have gurUe pacakhANa zikhavyaM, pahele bhojane turata maraNa pAmyo - e vAta jANI baMne strI maLI ane rAjA Age pukAratI gaI ke 'A mahAtmAe kAMI zIkhavI mArI nAMkhyo.' rAjAe zrI vajrasena gurUne rAvale (cokImAM) besADyA ane kahyu ke, 'tame sAdhu thaI kema strIno svAmI mAryo ?' evAmAM kapardI potAnA jJAnathI joyuM ke potAnA upakArIne kaSTa thayuM che. tethI teNe gAmapramANe devazaktithI [pathara] zilA vikurvI AkAze rahyo thako sakala lokane kahevA lAgyo ke, 'e mArA gurUnA prati khamAvo, praNamo, nahi to A zilA gAma upara pAIM chaM. A gurU mArA mahA upakArI che.' AthI rAjAe maraNanA bhayathI zrI vajrasenane praNamI zAlAe padharAvyA. eTale kapardIe zilA saMharI prasanna thaI rAjAdiloka samakSa gAthA kahI. maMsAsI majjharao ikeNa ceva gaMThi saddIeNa, sohaMtu taMtuvAo susAhu-vAo suro jAo. Ama kahI zrI gurUne vaMdI kahevA lAgyo, 'zrI bhagavana, meM kevAM karma kIdhA che. tame kRpAvaMta karUNAsamudra hitakArI kaMi kaho !' A sAMbhaLI gurUe kaDaM, teM pUrvabhave prauDha pApa kIdhAM che, paNa tenI pavitratAnA hetuthI sakalakarmakSAlaNa evA zrI siddhakSetragirie zrI saMghanA sahAyakAraka thAo. zrI RSabha paramezvaranI bhaktimAM raho.' zrI vajra[sena] sUrinAM vacana sAMbhaLI kapardIyakSa harSa pAmyo ane kahevA lAgyo, 'mAro janma kRtArtha thAo, [je e mahAtIrthanI bhakti mujane AvI.' e tIrtha kisyo che ?] Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha [yatra bahukoTisaMkhyA:] siddhimaguH puMDarikapramukhajinA, tIrthanAmAdipadaH sa jayati zatruMjayagirIzaH. AvA bahumAne stuti karato te vyaMtara zrI siddhAcale kapardI nAme yakSa zrI saMghane kuzalakAraka thayo. eTale virati mAsa eka sudhI kIje to 29 upavAsa kIdhAno lAbha thAya. yaH pUrvaM taMtuvAyaH kRtasukRtalavairdUritaH pUrito'dye, pratyAkhyAnaprabhAvAdamaramRgadRzAmAtitheyaM prapede, sevA - hevAkazAli: prathamajinapadAMbhojayostIrtharakSAdakSaH zrIyakSarAjaH sa bhavatu bhavatAM vighnamardI kapardI. A kapardI yakSano saMbaMdha pUro thayo . have zrI vajrasenasUrie nava varSa gRhasthapaNuM bhogavyuM, sarva varSa 116 zrI vajrasvAmi gurUnI sevA ziSyapaNe kIdhI, ane RNa varSa yugapradhAnapada bhogavyuM. sarva Ayu varSa 128 zrI vIrAt 620 varSe [ punaH zrI vikramAditya thakI 108 varSe ] zrI vajrasenasUri svarga pAmyA. evAmAM zrI vIrAt 570 varSe eTale vi.saM. 108 varSe zrI siddhakSetre zA jAvaDe teramo uddhAra karyo. zrI vIrAt zrI vajrasenasUri ciraM rAjye varSa 609 puna: vi.saM. [139] varSe dakSiNa dezamAM karNATaka deze digaMbara nAme sarva visaMvAdI sAtase bolanI prarUpaNA sthApI AThamo ninhava pragaTa thayo. girinAre zA jAvaDe uddhAra karyo. puna: zrI vIrAt 620 varSe zrI 15. caMdrasUri : sallahaDa gotra zrI vajrasena caMdra zAkhAno udaya jANI cAra gurUbhAimAM zrI caMdrasUrinI paTasthApanA kIdhI. anya tRka [tRNa] gurUbhAI zAlAmA rahyA ghaNA gotra pratibodhyA: zrI caMdrasUrithI caMdragaccha evaM trIjuM nAma paDyaM. te caMdragacchamAM keTalAka gaccha ane aneka AcArya paNa thayA che. vi.saM.477mAM nivRtti kulamAM rAja caitragacchIya zrI dhanezvara [ sUri] savA lAkha graMtha zrI siddhAcala mahAtIrthanA mahAtmya e graMthanA kartA hatA tyAre vallabhInagare zrI zilAditya rAjA alpAyu ane ataH vikalpI te pUrva graMtha savA lakSa hato temAMthI sAra-sAra-saMbaMdha daza hajAranI saMkhyAe uddharI zrI siddhAcala mahAtmya tyAM nadataTi kahyA. brahmadvIpikA zAkhAnI utpatti : AhIra dezamAM acalapuranA parisare kRSNA ane benA e nAmanI be nadInA vacamAM brahma nAme dvipa hato tyAM 499 tApasanA parivAra sAthe devazarmA Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagacchanI paTTAvalI 373 nAme kulapati raheto hato. te mukhya devazarmA potAno mahimA vadhAravA sarva tApasane be pagamAM oSadhIno lepa karI saMkrAMtinA parvanA pAraNAne dine benA nadInA jala upara cAlato acalapuramAM Avyo. A camatkAra dekhI mithyAtvI gRhastha bhojana dai prazaMsA karatA ke A tapasvI mahA tapazaktithI camatkArI che ane jainanI niMdA karI zrAddhone kahetA ke 'tamArA jainamAM koI evA prabhAvaka nathI.' evAmAM tyAM vihAra karatA zrI vajrasvAmInA mAmA zrI Arya samiti [samita] sUri AvyA tyAre jaina gRhasthe tApasano saMbaMdha kahyo. A gRhastha vacana sAMbhaLI gurUe vicAryu ke koI auSadhInA upayogathI kapaTa che, tapazakti nathI. gurUe zrAvakane teDI kaDaM, 'e tApasane sArI rIte be paga dhoi jamADajo.' gRhasthe tema ja karyu. 'amAro harSa che' ema kahI balAtkAre devazarmA tApase nA nA kahI be paga [ghaNe] parAkrame dhoyA. bhojana dai volAvyA. lokavRMda bhego thayo. pAda[lepa]nI auSadhI dhovAthI nadImAM adhavaca buDavA lAgyo tyAre loke kapaTa kahI nibhraMcchyo . mukha jhAMkhuM thayuM. tevAmAM tene pratibodhavA zrI Arya samiti [samita] gurU tyAM naditaTe AvI sakala lokavRMda dekhatAM capaTI deI gurUe kahyu, 'he bene,] amAre pelI pAra javA vAMchA che' eTale nadInA beu kula ekaThA maLyA. sakala lokanA manamA vismaya thayu. tyAre [zrI Arya samitasUri] AkhA manuSyavRMda [sAthe] tApasa sthAnake jai dharmopadeza dai te 500 tApasa pratibodhI dIkSA ApI ane saghaLAne ziSya karyA. badhA zAlAe AvyA. jinazAsanonnati thai, tyAMthI brahmANI gacchanI vIrAt 611 varSe te tApasa sAdhuthI zrI brahmadvIpIkA kahevANI. 15 pATa sudhI [thirAvalI sUtre karI]sthavIra kahevANA. have tenA ziSya [AcArya kahe chai.] 16. sAmaMtabhadrasUri : zrI sUri vairAgyanidhi hatA. koI vakhata teo vADIne viSe rahetA hatA, koI vakhata yakSanA deharAmAM vAso karatA hatA, koI vAre vanamA vAso rahetA hatA. ema yAvajjIva amAyI nispRhapaNe sakala chatrIsa guNe saMpUrNa sUrine dekhI loke vanavAsI evaM birUda Apyu. tyAMthI cothaM nAma vanavAsI gaccha kahevANuM. vIrAt 886 varSe caityavAsI thayA. vi.saM.428 varSe anaMgasena taMarathI dIllI nagaranI sthApanA thaI. 17 vRddhadevasUri : vi.saM.592mAM zrI sAcorApura nagaramAM uisA nagarathI AvI cahuANa zrI nAhaDe zrI vIrabiMba aDhAra bhAra suvarNamayI saprasAda sthApyu, ane vRddhadevasUrie pratiSThA karI. 18. pradyotanasUri : evAmAM vi.saM.595mAM ajayamera nagare zrI RSabhabiMba pratiSThApita thayu. puna: suvarNagirie doza dhanapatithI dvilakSa dravya sukRti [karI] Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha yakSavasahI nAme zrI vIrabiMbi prAsAda sahita pratiSThA thai ane [e ja sUrie] pratiSThA karI. 19 mAnadevasUri : mUripadanA mahimA thakI SaTavigayatyAgI. zrI sUrine bhaktivaMta gRhastha bhakti karI AhAra Ape to AhAra na levo evI pratijJA hatI. SaT vigayanA tyAgI. tapanA mahimAthI 1 padmA 2 jayA 3 vijayA ane 4 aparAjitA e cAra devI zrI gurUnI bhakti sAcavatI. amAri palAvatI. zrI sUrie nADola nagare laghu zAMti nipajAvI tene saMbhaLAvI tathA tene jala maMtrI chAMTavAthI caturvidhi saMghathI mahAmArI kADhI. saMgha upadravarahita thayo. zrI sUri saMghanA kuzalakArI thayA. zrI gurUno vRddha siMdha dezamA vihAra thayo. uca gAjIkhAna derAula pramukha nagare ghaNA soDhA rAjakumAra pratibodhI upakeza karyA. Ano vistAra saMbaMdha prabhAvakacaritramA che, te joI vAMcavo. 20. mAnatuMgasUri : aSTanayagarbhita bhayaharastotra kahyo. 'namiuNa' e nAmarnu stotra zrI pArzvanAthanI stavanArUpI zrI padmAvatinI kRpA thakI racyu. te mAhi 'vilasaMte bhoga bhIsaNa' e AThamI gAthA kahetA jeNe nAgarAjAne vaza karyo. zrI sUrie zrI cakrezvarInI sahAyathI vRddha bhojarAjanI sabhAne viSe zrI bhaktAmara e nAma stotra pragaTa karyu. bhaktAmarastotranI utpatti : mAlavadezamAM ujjeNI nagaramAM rAjA zrI vRddha bhoja rAjya karatA hatA. tyAM mayUra ane bANa e nAme baMne vADava mahAvidyApAtra rahetA hatA. ekadA te baMne vidyAvivAda rAjasabhAmAM karatA, mAMhomAMhe ahaMkAra dharatA hatA. eka kahe, 'huM vadhAre bhaNela chu, tyAre bIjo kahe ke, 'huM adhika pAtra chu.' Ama mAMhomAMhe matsara dharatA dekhI vRddha bhoje kaDaM, 'dakSo ! tame baMne kAzmira dezamA jAo. tyAM zAradA jene vidyAvaMta kahe te moTo paMDita.' baMne rAjAnu vacana sAMbhaLI kAzmIra deza javA nIkaLyA. anukrame ghaNo mArga ullaMghI zAradAmaMdira pratye pAmI bhojana karI saMdhyAe te baMne sUtA che eTalAmAM sarasvatie parIkSA arthe mayUrane ardha jAgatAM samasyApada pUchyu ke 'zatacaMdra nabhasthalaM'. A sAMbhaLI mayUre kA, dAmodarakarAghAtavihvalItanacetasA, dRSTaM cANuramallena zatacaMdra nabhasthalaM. AvI rIte mayUre samazyA pUrI. A sAMbhaLI puna: bANanI parIkSA karavA zAradAe te samazyAnuM pada pUchyuM. tyAre bANe ardha jAgatA kahyu: yasyAmuttaMgasaudhAgre vilolavadanAMbuje, virarAja vibhAvaryAM zatacaMdra nabhasthalaM. AvI rIte samasyA bANe pUrI. A banenI vANI sAMbhaLI kumArikAe kA ke Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagacchanI paTTAvalI 375 'baMne mahA prajJa cho.' AIM birUda lai keTaleka divase ghera AvyA. baMne paMDita kahevANA. topaNa mayUrane vRddha jANI bhoja ghaNo Adara Ape eTale bANa dveSa dharI svahaste cauraMgo thaI caMDikAnA prAsAde beTho. caMDikAnA kAvya 61 karI stavanA karI eTale caMDI pratyakSa thai kahevA lAgI, 'vara mAMga, huM prasanna thai chu.' te bANe kaDaM, 'lokanA AzcaryapaNAthI hastapAda navapallava Apo.' devIe kaDaM, 'thaze'. eTale rAjakacerImA hastapAda navA lai nagara madhya thai darabAramA bANa Avyo. rAjAe tene mahA AmnAyavaMta jANI Adara Apyo. Avo camatkAra joi rAjA zrI vRddha bhoja sabhA samakSa sakala paMDitamaMDaLIne kahyu ke 'zivadarzana vinA AvA camatkAra-AmnAya anya darzanamAM na hoya'. Aq sAMbhaLI rAjAno kAmadAra jainI hato teNe kaDaM, 'A ja nagaramAM jainAcArya zrI mAnatuMgasUri mahAmnAyanA dhAraka mahAvidyApAtra vase [nigavI] che.' te sAMbhaLI vRddha bhoje zrI mAnatuMgasUrine kacerImA teDI lAvIne [vAMdI] kA, 'he darzanI ! tame mahA purUSa cho te mATe tame zAsanano mahimA karo.' tyAre zrI mAnatuMge vRddha bhojane kahyu, 'pagathI kaMTha sudhI AThIlla aDatAlIsa tALA sahita gADhI mArA dehane karo,' rAjAe sahu kacerInA manuSyanA dekhatAM tema ja kIdhuM. pachI tyAMthI upADI turAmAM ghAlI bAraNe tALAM dai rakSaka mUkyA. kaDaM, 'sajjapaNe rahejo.' zrI gurU oraDAmAM beTA. zrI RSabhastuti tadrUpa zrI bhaktAmara stotra kahetAM zrI RSabhadevanI kiMkarI zrI cakrezvarI zakti AvI. eka-eka kAvye eka nigaDa eka tAluM ughADe. Ama kahetAM thakAM 'ApAdakaMThamuruzRMkhalaveSThitAMga' e 42muM kAvya kahetA thakAM sarva AThIlla bhAgI turAnA kapATa khUlyA. zrI sUri rakSakanI pAse AvI ubhA. sevake jaI vRddha bhojane vinavyA. zrI gurU kacerI AvyA joI rAjA namyo ane Azcarya pAmI kahevA lAgyo, dhanya e dharma, dhanya darzana jaina, ke jyAM AvA prabhAvaka mahAmnAyanA jANa zrI mAnatuMga jevA ratnatrayInA ArAdhaka che.' sUrine mahAnispRhI nirlobhI jANI paramAra vRddha bhoje kA, 'tame kenuM smaraNa karyu hatuM ?' tyAre gurUe kahyu, 'bhaktAmara stotra rUpe zrI RSabhadevanI stutinuM smaraNa karyu hatuM.' vRddha bhoje kaDaM, 'te kaho. te stotrane viSe AThIlla truTyA evA maMtrAmnAya che ?' tyAre zrI sUrie svara pada akSara maMtra yukta sabhA samakSa pragaTapaNe zrI bhaktAmarastotra kahyo. A sAMbhaLI vRddha bhoje sUrine namI mahAmahotsave zAlAe padharAvyA. te divasathI bhaktAmarastotrano mahimA bhUmaMDale lokane viSe vistaryo che, zrI jinazAsananI kIrti thaI che. [iti bhaktAmara stotranI utpatti jANavI.] 21. vIrasUriH zrI sUrIne dakSiNa dizAe nAgapura nagaramAM neminAthanA biMbanI pratiSThA Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 karI. prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha evA samAmAM zrI vIra nirvANAt 845 varSe eTale saM. 427 [421] varSamAM pazcima dizAe vallabhI nagarano bhaMga thayo. 22. abhayadevasUri [jayadevasUri ] : A sUrie raNatabhamara [raNataMbhora ] ne girizRMge saM. 572mAM zrI padmaprabha biMbanI pratiSThA karI. ane zrI padmAvatInI mUrti sthApI. zrI gurUe thalecI marUghare vihAra karyo. tyAM bhaTTI kSatriyanA pratibodhaka thayA. 23. devAnaMdasUri : pazcima dizAe devakIpattane saM. 585mAM zrI pArzvanAthanuM biMba sthApyaM. saM. 571mAM kaccha dezamAM sutharI gAme ziva ane jainano vAda thayo. 24. vikramasUri : zrI gurUne zAradA prasanna thaI. zrI gurjara dezamAM sarasvati nadIne taTe kharasaDI grAme bemAsI covihAra tapa karyo. te tapanA mahimAthI zAradAe gurUne namI pipalIno vRkSa suko hato te navapallava karyo. zrI gurUnI kIrti thai. punaH zrI gurUe dhAnyadhAra dezamAM golA nagaramAM ghaNA paramAra kSatrI pratibodhI upakeza kIdhA. 25. narasiMhasUri : zrI sUrie umaragaDhamAM puhakaranA taLAvane kAMThe bhAdA pramukha nagaramAM navarAtrIe aSTamIne dine mahiSavadhano vyaMtarayakSa bhoga leto tene dharmopadeza dai mahiSano vadha mUkAvyo. 26. samudrasUri : mevADa dezamAM kuMbhalamere khomANa kSatrI jAti saMsAra asAra jANI gurU zrI narasiMha pAse dIkSA lIdhI tathA [ zrI gurUe yogya jANI gacchanAyakapada dIdhuM . ] aNahillapattane (?) zrI sUri bAhaDamera koTaDA pramukha nagaramAM cAmuMDA - pratibodhaka thayA. punaH digaMbara jItI verATa nagaramAM tathA aNahillapattanamAM jaya varyo. uktaM khomANarAjakulajo'pi samudrasUrigacche zazAMkakalpapravaNaH pramANI, jitvA tadA kSapaNakAn svayaMzaM vitene, nAgahRde bhujaganAthanamasya tIrthe. evAmAM saM. 525mAM zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNa dhyAnazatakanA kartA thayA. evAmAM cha yugapradhAna thayA. tenAM nAma 1 nAgahastisUri 2 revatimitrasUri, 3 brahmadvipasUri 4 nAgArjunasUri 5 bhUtadinnasUri, 6 bhAvaDahAra zrI kAlikasUri . [ evaM SaT yugapradhAna jANivA .] AmAM kAlikAcArya vIrAt 999 [ 993] varSe, keTalAka AcArya kahe che te pramANe 980 varSe eTale vi.saM. 523 varSe thayA. 94 kAlanuM vivaraNa kaM. A trIjA kAlikAcArya prabhAvika jANo. vIrAt 1021 varSa [eka hajAra varSa mAhi 21 ochai, punaH] saMvata 585 varSe yAkinI - mahattarAsuta zrI haribhadrasUri pragaTa thayA. haribhadrasUrinI utpatti : magadhapradezamAM kumArIyA gAmamAM hAridrAyaNa gotramAM Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagacchanI paTTAvalI 377 haribhadra nAme brAhmaNa vyAkaraNapramukha SaT zAstranA vettA rahetA hatA. ghaNI brahmakriyAe karI kuzala hatA. paNa pratijJA hatI ke 'je koI mane prazna puche teno artha na upaje - na karI zakuM to huM teno ziSya thAuM.' Ama ciMtavI tIrthayAtrAe nikaLyA. bhRgukSetra AvyA tyAM ekadA saMdhyAe nagaramAM bajAre jatAM dharmazAlAe sAdhavI pratikramaNa saMpUrNa thatAM Avazyaka sUtranI gAthA gaNe che te gAthA A hatI ke : cakkI dugaM haripaNagaM paNagaM cakkINa kesavo cakkI, kesava cakkI kesava ducakkI kesavo cakkI ya. 1 ubhA rahI A gAthA haribhadre sAMbhaLI. zALAe AvI kahyu, "bho ! sAdhavIjI, tame kevo A cigacigAyamAna zabda kahyo ?' A sAMbhaLI sAdhvIe kahyu, 'navU zAstra lakhIe tyAre ciga ciga zabda thAya.' AvaM sAdhvIkathana[kathaka vacana] sAMbhaLI haribhadre ciMtavyu, 'mArI vidyAno prayAsa niSphaLa thayo. A gAthA sAdhvIe kahI ane teno artha mArAthI na thaI zakyo.' tethI sAdhvIne teno artha pUchyo. sAdhvIe kahyu, 'A nagara bahAra vADInA sthAnake amArA gurU rahe che te artha kaheze.' tyAre haribhadre vADImAM jaI gurUne vAMdI gAthAno artha pUchyo. teno artha sAMbhaLI pratijJA saMpUrNa karavA ziSya thayo. yogya gItArtha jANI zrI gurUe AcAryapada daI zrI haribhadra nAma Apyu. ... zrI sUrie tyAMthI vihAra ko. zrI haribhadra bhRgukSetre mAsakalpe rahyA. tyAM rahetAM zrI haribhadrasUrine haMsa ane paramahaMsa e nAme be ziSyaziromaNi zAstranA pAThI che teNe gurUne vinavyA ke 'ame bauddha matanI vidyA zikhavA [vidyAno udyama karavA] bauddha dezamA jazaM.' gurUe nA kahI. topaNa kapaTathI baMne bauddha matanI vidyArnu rahasya levA bauddha deze gayA. bauddhAcArya pAse baMne ziSya vidyA bhaNatA hatA. ekadA pustakamAM zAstranA akSara viSe bauddhAcArye khaTIkA dIdhI dIThI. teNe citamA vicAryu ke koIka jaina che. te baMnenI parIkSA karavA nisaraNInA pAvaDIe jinapratimAna svarUpa khaDInA khaMDathI AlekhI gurU chAtrane bhaNAvavA meDIe beThA eTale bauddhanA vidyArthI svarUpa upara paga mUkIne bhaNavA lAgyA. tenI pachI haMsa paramahaMsa AvyA. jinabiMba dekhI khaDInA khaMDa thakI pratimAhRdaye janoino AkAra karI te upara paga thApI AvI AcArya pAse bhaNavA beThA. ____ AcArye jANyu ke 'A jaina che' ane baMne ziSye paNa jANyu ke AcArye ApaNane jaina jANyA che. maraNabhayathI pustikA lai nabhamArge vidyAbalathI potAnA deza javA nikaLyA. AcArye jANyuM ane bauddha rAjAne kaDaM, 'e jaina mAlUma thayA che. ApaNA matanI vidyAnA rahasyanI pustikA laI jAya che.' A sAMbhaLI rAjAe sainya caDhAvyuM. vidyAyuddha karatAM prathama haMsane haNyo. bIjA paramahaMsa sAthe vidyAyuddha [vidyAvAda] karatAM Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha paramahaMsa laDathaDyo ane Avato Avato zrI bhRgukacche zakunikA vihAramAM teNe bauddha pustikA nAMkhI. pachI te bIjA paramahaMsane paNa haNIne bauddha sainya prAta:kALa thayo jANI potAnA deze pArchu vaLyuM. have prabhAte gRhastha zrI munisuvratanA darzane AvyA. devapradakSiNA karatAM gRhasthane rajoharaNa ane copaDI ema be lAdhyAM - te zrI haribhadrane ApyA. gurUe rajaharaNa oLakhyuM. bauddha pustikAmAMthI [pustikAnI cupaDI mAhi] ghaMTAkarNano maMtra vAMcyo . zrI haribhadre ciMtavyuM 'mArA bane ziSya bauddha dezamAM vidyA bhaNavA gayA hatA tene bauddhe koI rIte [kei karI] vidyAnuM rahasya lai jatA jANI haNyA dIse che.' gurUne krodha thayo. zAlAne yaMtrakapATa karI tela pUrIne lohanI kaDAI agni para caDhAvI gurUdatta pUrvAmnAya smarI je vakhate kaDAimAM kAMkarI nAMkhe te vakhate bauddha tapasvI caudaseM cumAlIsa 1444 maMtrakArSita zakunikA rUpe kaDAine pradakSiNA devA lAgyA. tevAmAM yAkinI nAme sAdhvI ke jenA mukhamAMthI gAthA pUrva sAMbhaLI hatI ane teno artha tenA gurU pAsethI jANI [vADImAM jAi gurUmukhathakI gAthArtha sAMbhaLI saMpUrNa pratijJAe haribhadre] vrata lIdhuM hatuM ane jenAthI ne upakAra thayo hato [eTale ihAM yAkinI nAmanI sAdhavI te zrI haribhadrasUrine upakAriNI thai] ane te mATe yAkinIsUnu zrI haribhadrasUri e birUda kahevAyuM teNIe [ zrI haribhadrasUrinI gurUbahena yAkinI sAdhavIe] uMcuM joyuM ke zakunikA rUpe bauddha AkarSyA [ bauddhAcArya AvatA] dIThA... sAdhvI jANya ke krodhanAM phaLa kaDavAM che. ghaNA jIvane asaMtoSa upaje che. Ama jANI AcAryanA krodhanI zAMti karavAnA hetuthI sijhAtarI zrAvikA sAthe lai zAlAdvAre AvI ubhA rahI gurU prati eka paMceMdraya jIvanI ghAta ajANapaNe thAya tenI AlocaNA zuM ?' ema puchyuM tyAre zAlAe rahyA thakA gurue kahyaM, 'paMca kalyANaka tapa te daza upavAsa ne daza covihAra kahyA che. eTale be upavAse eka kalyANaka tapa jANavo. AthI paMca kalyANakanI AloyaNA tamane AvI.' A sAMbhaLI sAdhvIe kahyuM, 'ajANapaNAnI AvaDI AloyaNa kaho cho tyAre jANapaNAthI ghaNA paMceMdriya jIvanA vadhanI AloyaNa kevI thAya?' A sAMbhaLI gurUno krodha zAMta thayo. AkarSelA badhA bauddha choDI dIdhA. A asAra saMsAramAM koNa gurU koNa ziSya ema ciMtavI svacittatha kRta pApazuddhinA hetue AkarSita bauddhanI saMkhyA 1444 prakaraNa pUjA paMcAzaka pramukha eka eka paMcAzakanI pacAza pacAza gAthA thAya evA 50 paMcAzaka trIsa aSTaka sola SoDazaka punaH Avazyaka vRddha vRttinA karanAra thayA. vi.saM. 565 varSa haribhadrasUri svarge gayA. vaLI haribhadrasUrinA bhANeja zrI siddhArSi upamitabhivaprapaMca, zrI caMdrakevalIcaritra, Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagacchanI paTTAvalI 379 3 zrI vijayacaMdrakevalIcaritranA kartA svargavAsa pAmyA. 27. vibudhaprabhasUri : evAmAM vIrAt 1014 eTale saM.671 [601] varSe mAlava dezamAM dhAra nagare zrI sammati graMthanA kartA zrI mallavAdIsUri thayA. te avasare zrI bappabhaTTisUri pragaTa thayA. bappabhaTTisUri : jUDAhaDa[jumAhaDa] deze gopAcalanI taleTIe gopanagara (gvAlIara) vaseluM che tyAM cahuANa zrI omarAjA rAjya karatA hatA. evAmAM zrI bhAradvAja vaMze praznavAhanakulamAM harSapUrIya gacche zrI bappabhaTTIsUri vihAra karatA AvyA. zrI gurU upakArIpaNe dharmakathA kahetA hatA tyAre rAjA zrI Ama [saMgha] sahita gurU pratye vinati karI ke 'tame mahA sAdhu cho. bhavyajIvane pavitra karavA jaMgamatIrtha cho. te mATe A gopanagaramAM comAsu avazya raho !' tyAre gurUe kahyu, 'jyAM lagI tamArI sudRSTi haze tyAM lagI rahIzaM !' ema kahI zrI gurU comAsu rahyA. Ama pramukha saMgha zrI gurUnI bahuvidhi bhakti sAcavI niraMtara gurU vAMdI gurUmukhe dharmavyAkhyAna sAMbhaLI gurUvANithI raMjita thakA parama jaina rAjA thayo. ekadA punya tIthine dine Ama rAjAnI strI nIlAM vastrano zaNagAra paherI gurUmukha AgaLa gurUstuti sAthe [gRhalIe] svastika kare che tyAM pagalepagale vAraMvAra mukhe marakalaDA kare. tyAre Ama rAjAe gurUne pUchyuM : bAlA camakkaMtIe e e kuNaha thakI samuhabhaMgI, tyAre gurUe kahyu : nUnaM ramaNI paese mahaliyA chavai muhabhaMge. A vacana sAMbhaLI rAjA mlAna mukhavALo thayo, eTale zrI gurUne muktAphale vadhAvatAM nIla vastra dekhI vRddhAvasthAmAM cakSunA tejanI hINatAnA yoge nIlA vastra upara zrI sUrinI tyAM dRSTi sthIra rahI. tyAM AmanI paNa dRSTi thaI. cittamAM saMdeha thayo ke sAdhunI dRSTi nIla zaNagAra upara rahI. vyAkhyAna sAMbhaLI ghera AvI rAjAe gurUnI parIkSA karavA arthe potAnA gharanI vaDI dAsIne nIlo zaNagAra paherAvI rAtrIno savA prahara gayA pachI zAlAmAM gurU pAse mokalI. jevAmAM rAtrIe zrI bappabhaTTIsUri saMthArAporasI kahI saMthArAmAM saMthAryA che, tyAM ja teNIe AvI AcAryanA caraNano sparza karyo. komala hAtha jANI gurUe kA, "e strI koNa ?' tyAre teNe kartuM ke 'rAjAnI rANInI mukhya dAsI rAjAnI AjJAthI ahIM tumhArI bhakti mATe AvI chu.' gurUe nirAdare nibhraMchA karI kADhI. te dAsI mlAnamukhI thaI. Ama pAse AvI sarva svarUpa kaDaM. have zrI gurUe upayoga detAM thakA dharmakathAe nIlA vastrano upayoga thayo ane AmanA manamAM saMdeha thayo e jANI sudRSTinI pratijJA Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha pUrNa thaI ema samajI prabhAtanA pratikramaNanI kriyA sAcavI gaMtukamana thayA. vihAra karatA pahelAM khaDInA khaMDathI zAlAnA bAraNe gAthA lakhI : do tuMbaDAi hatthe vayaNe dhamma akhkharAi cattAri, viulaM ca bharahavAsaM ko amma pahuttaNaM harai. pachI Ama sAthe je anya rAjAne mAhomAMhi virodha hato tenA nagaramAM AvyA. tyAM Ama rAjAnA gurU AvyA jANI ghaNo Adara daI be hAtha joDI kaDaM, 'he pUjya, jyAre Ama atra Apane teDavA Ave tyAre AmanA nagara jAvaM. nahi to nahi.' ehavI pratijJA karI tihAM rahyA. [have gvAlera nagare gRhastha prAtakAle devadarzana karI zAlAe AvyA. gurU nahIM.] Ama nagaramA vArtA thaI eTale Ama rAjA paNa AvyA. zAlAmAM jotAM bAraNe e likhita gAthA dekhI ane te vAMcI dAsI mokalyAnI vAta sAMbharI. manathI pazcAtApa karato ke khare mArAthI avajJA thai gaI. keTaleka dine gurU pratye vinati kahAvI, tyAre gurUe dharmasneha jANI kahevarAvyu ke tame veSa parAvartI [parivarte] Avajo. tyAre kautakI rUpamA Ama rAjAe kApaDI(kapardika)no veSa, dhusara malIna thaI mastake Amra [Amla] patrano chogo dharI baMne kAna upara tuarIpatra sthApI, vaLI be hAthamAM bIjorAMnA phala grahI zatrunA nagaramAM jyAM gurU potAnA virodhI rAjA sahita saMgha samakSa vyAkhyAna kahetA hatA tyAM utAvaLe AvI ubho rahyo. AcArye Amane oLakhyA. sAmu joI Adara daI kA, 'Ama ! Avo, Ama ! Avo.' A sAMbhaLI sakaLa sabhA mahA mahA dhuMsara rUpa dekhI. AmanA zatru rAjAe te zrI gurUne pUchyuM, 'A purUSanA mastake zuM che ?' tyAre gurUe kahyu, ['e Amla'. te sAMbhaLI virodhI rAjA puna: puche, "e puruSane mastake zuM ?' tyAre gurU kahe,] 'tu arI.' te sAMbhaLI virodhI rAjAe gurUne pUchyuM, 'A puruSanA be hAthamAM zuM che ?' gurUe kaDaM, 'e bIjorAM'. Aq kahI pachI gurUe samasyAmAM Amane 'viharati' ema kardA eTale gurUkathana sAMbhaLI zAlA bahAra nIkaLI Ame bAraNe khaDInA khaMDathI e zloka lakhyo : guro ! [girau] gopapure ramye pramo ! tatra padhAryatAM, sabhAmadhye samAgatya pratijJA pUritA mayA. 'he gurU ! prabhu ! ramya gopapuramAM padhArajo, meM sabhAmAM AvIne ApanI pratijJA pUrI karI che.' A zloka sakala lokanAM dekhatAM lakhI Ama potAnA nagare Avyo. bIje divase saMgha tathA rAjA pAse gurUe AjJA mAMgI ke, 'ame gopanagara jaIzaM.' tyAre Amano zatru rAjAe kahyu, 'jyAre tamane teDavA Ama ahIM Ave tyAre javu evaM tamArUM vacana che.' Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagacchanI paTTAvalI 381 A sAMbhaLI gurU kahyuM, 'te to kAle vyAkhyAnamAM AvIne gayA.' tyAre virodhI rAjAe kayuM, 'tame kema mane kahyuM nahi ?' gurUe kahyaM, 'saMgha samakSa ame kahyuM ke Ama ! Avo, Ama, Avo ! punaH ame kahyuM ke tUarI. punaH tame kahyuM ke enA hAthamAM zuM ? tyAre ame kahyuM ke e bIjorAM, eTale Amane nAme Ama rAjA jANavo. punaH tu ari kahItAM tamAro e zatru; bI jorA kahetAM tame paNa rAjA ane e paNa rAjA, vaLI e rAjA paNa e jAtano zloka pUrNa pratijJAno bAraNe sakala loka dekhatAM lakhyo che. A sAMbhaLI Amazatrue vicArya ke zatru sAMkaDamAM Avyo harto paNa tenA punyathI te kuzaLa gayo. pratijJA saMpUrNa thaye saMghanI AjJA lai gurU gvAle (gvAlIara) nagare AvyA. Ama rAjA zAlAmAM mahotsavathI padharAvyA. mahA harSa pAmI zrI bappabhaTTI sUrI mukhathI rAjAe bAra vrata ucaryA. ekadA gurUne Ame kahyuM, 'tame zrI gurU mArA upara kRpA karI kaI A jIva upara sukRta thAya tema kaho !' tyAre gurUe kahyuM, 'A asAra saMsAra tehamAM aDhAra doSa rahita zrI jinezvara, tenI bhakti e ja sAra, je thakI prANIne sadgati thAya. kahyuM che ke, kArayati jinAnAM ye tRNAvAsamapi sphuTaM, akhaMDitavimAnAni te labhaMte'tra viSTape. te gurU-upadeza sAMbhaLI gvAlera nagaramAM ekaso ne ATha gajanA [ uMco] prasAda nipajAvI temAM zrI vIrabiMba saM. 756mAM bhUmigRhe [ thApyo] ane zrI bappabhaTTIe pratiSThA karI. LI Ama rAjA zrI siddhagirie RNa lakSa manuSyano saMghAdhipati thaI yAtrA karI. 12 1/2 koDI suvarNanI sukRti karI zrI jaina dharma ArAdhI Ama cahUANa saM. 760mAM svargavAsa pAmyo. punaH zrI sUrine bAlyAvasthAmAM 700 gAthA sUryodaye mukhapAThe caDhatI nA ghoSanA zoSathI sAta zera ghRta AhAramAM jaratuM. zrI vIrAt 1335 eTale saM. 761mAM zrI gopAcalAdhIza rAjA zrI Amapratibodhaka zrI bappabhaTTisUri svarge gayA. yaH tiSThati varavezmani sArddhadvAdazasvarNakoTinirmApite AmarAjJA gopagiro jayati jinavIraH // 28. mAnadevasUri : potAnA dehanI asamAdhithI cittathI zrI sUrImaMtra visarI gayA. keTale dIne zrI sUrine samAdhi thaI tyAre zrI sUrI girinAra parvate AvI bemAsI covihAra tapa karyo. aMbikAe AvI kahyuM, 'A zA mATe?" tyAre sUrie kahyuM, 'mArA dehe asamAdhi thaI thI sUrimaMtra cittathI visarI gayo chu' devIe sUrImaMtra saMbhArI vIjayA devIne pUchI Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha zrI sUrIne sUrimaMtra kahyo. vidyAsamRdra-haribhadramunIMdramitraH sUrirbabhUva punareva hi mAnadevaH, mAMdyAnprayAtamapi yo'naghasUrimaMtraM lebhe'mbikAmukhagirA tapasojjayaMte.. 29, jayAnaMdasUri : zrI sUrinA upadezathI saM.821mAM zrI hamIragaDhe, vijjAnagare, brahmANI, naMdIya brAhmaNavATaka muhuri zrI pAsa ItyAdi zrI saMpratikAraka navazata prAsAdano jIrNoddhAra prAgvATa maMtrI sAmaMte kIdho. puna: vi.saM.841thI mAMDI 845 sudhI paMca dukAlI thaI. te avasare ghaNA sAdhumaryAdAthI zithila thayA tyAre [u.] zrI goviMda,[u0] zrI saMbhati. zrI duSyagaNi kSamAzramaNa, ugra tapasvI zrI kSemarSi, maladhArIgaccha zrI hapatilaka, zrI sthUlibhadravaMze zrI harSapurIgacche zrI kRSNarSi pramukha gItArtha maLI zrI sUrinA vacanathI samaya viSama jANI mahAnagare zubhasthAnake siddhAMtanA bhaMDAra thayA; jJAnayatna kIdho. punaH saM.861mAM zrI karaheDA nagare zrI pArzvanAthano prAsAda thayo. upakeza bhUta gotre koThArI khimasiMghe karAvyo. evA aneka sukRta zrI sUrinA upadezathI thayA.. 30. tatpaTTe zrI raviprabhasUri : vi.saM.929 varSe dillI cahUANa thayA. tuarane dillIthI kADhyA. saM.952mAM zrI nADaula nagare zrI nemibiMbanI sUrie pratiSThA karI. e avasare daMDanAyaka zrI vimala pragaTa thayo. vimala saMbaMdha: zrI gurjara dezamA vaDhIAra khaMDe paMcAsarA gAmathI AvIne vanarAja cAvaDo saM.795mA vaNoda nagara vasAvI rahyo, paNa cAre dizAmAM bhayaMkara vana dekhI udAsI thayo tyAre zrI vIranirvANa pachI 1272 varSamA eTale saM. 802mAM aNahilavADa pATaNa vasAvyuM. tyAre vimalanA vRddha pitAne gAma gAMbhUthI teDI lAvI zrI vanarAje pATaNa madhyamamAM vasAvyA. tenA vaMzamAM prA.do. vIro tenI bhAryA vIrI kukhe saM.945mAM vimalano janma thayo. ane 8 varSathI 11 varasa sudhI hATamA vepAra ko. 13mAM varSe zrI dharmaghopasUrino upadeza sAMbhaLyo saM. 9...mAM zrI pattanAdhIza zrI bhIma rAjAe bANaparAkrama jANI pradhAnapada Apyu. 4 varSa sudhI deza sAdhyo.[varSa....4 deza sAdhyo.] saM.9....varSamAM dvAdaza mleccha chatroddAlika sakalabhUpacUDAmaNi birUdadhAraka caMdrAulI, ArAsaNa nagara sthApaka, puna: vi.saM.988mAM zrI dharmaghoSasUri nAgiMdra, caMdra, nivRtti, vidyAdhara pramukha sakala AcArya maLI zrI arbuda upara navIna prAsAdakAraka, temAM zrI vAlInAha [bAlAnAha] kSetrapAle Apela zrI RSabhabiMba sthApaka, puna: ArAsaNe zrI nemibiMba sthApaka, anya ekAdaza zata mahAprAsAdakAraka, aDhI hajAra jIrNoddhArakAraka. evA saM.961 varSamAM zrI girinArAsanna zrI jIrNadurgAdhipati rAkheMgArano janma thayo. saM.989mAM porU vaNika pratye dravya daI vimale dvAdaza gotra prati prAgvATa kIdhA. saM.991mAM somapurA vADavane vimale dravya daI zilAvaTa kIdhA. saM.993mAM Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagacchanI paTTAvalI 383 zra rAyakheMgAra svarge gayA. evAmAM suttate karI saM.999mAM [993 varSe] daMDanAyaka birUdadhAraka zrI vimala svarge gayA. yata: nAgeMdracaMdranivRttividyAdharapramukhasaMghena, arbudakRttapratiSTho yugAdijinapuMgavo jayati. 1 te ja veLAe e sakalAcArya maLI pAkhI codazI dine thApI. iti vimalotpati. 31. zrI yazodevasUri : gUrjara dezamA vAlima nagare nAgara vADava kauzika gotre saM.995mAM janma thayo. eva 997 varSamAM zrI umAsvAti vAcaka thayA. puna: evAmAM vi. saM.947mAM [941mAM] zrI yazobhadrasUri pragaTa thayA. yazobhadrasUri saMbaMdha : zrI sAMDeragacchamAM zrI izvarasUrie potAnI pATe pada devAne badarIdevI smarI te AvIne kahe, 'arbuda Asanna rohAhikhaMDe palAsI gAme prAgvATa nAraNagotre zApunI bhAryA guNI teno putra sudharma varSa pAMcano che. te hamaNAM pozAle nizALe bhaNe che. tyAM pUrvakarmAnuyoge koika vADava putra khaDIo-pATI ekAMta sthAnake mUkI ghera jamavA gayA eTale sudharme teno khaDIo lIdho. pAcho mUkatAM aphaLANo eTale bhAgyo ane be khaMDa [khaMDakhaMDa] thayA eTale vADavaputra Avyo. bAlake kA, 'tArA khaDIAnA sudharme be kaTakA karyA.' tyAre vADavaputre kA, 'te ja khaDIo lauM' manuSyoe ghaNo ja vAryo paNa rahyo nahi. 'tArA mastakanI tuMbaDI temAM zAlInA taMdulano karabao khAuM to huM vADava.' sudharma kahe, 'huM marUM ne tane mArUM to vaNika.' baMnee evI pratijJA kIdhI che. te sudharma tArA gacchanI pATano udaya karanAra che.' Aq kahI badarIdevI alopa thaI. te devInI vANI sAMbhaLI zrI IzvarasUri rohAhikhaMDe palAsI grAmamAM AvyA tyAM devInI preraNAthI sudharme gurUnI vANI sAMbhaLI dIkSA lIdhI. tyAMthI zrI sUri muDAhaDanagara AvyA. puna: badarIdevI ArAdhI. devIe kaDaM, 'ahIM e sudharmane padavI Ape. huM tene sAhAyakArI chu.' gurU devInA vacanathI muDAhaDanagaramAM te ja ghaDIe pada ApI zrI yazobhadrasUri nAma Apyu. te ja ghaDIe nitya ATha kavala AhAranA abhigrahadhAra zrI AcArya thayA. badarIdevI bhakti sAcave. tyAMthI vihAra karatA gurU zrI izvarasUri ane zrI yazobhadrasUri e baMne pAlI nagara comAsu rahyA. tyAM niraMtara AcArya uttara dizAe sUryadevano prAsAda che te ja dizAmAM dehaciMtAe jAya. tene mahAtapasvI jANI zrI divAkara (sUrya) prasanna thayA. AcAryane kA, 'kaMika Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha vara mAMgo', tyAre AcArya zrI yazobhadre kahyuM, 'sakala vAMchita [ de].' sUryadeve kahyuM, 'astu'. gurUziSya tyAM nirvighne rahyA che evAmAM gurU zrI IzvarasUrie svargavAsa karyo. comAsu purUM thatAM vihAra karyo. ema karatAM zrI yazobhadrasUri balibhadra gurUbhAI sahita sAMDeranagara AvyA. tyAM zrI sUrinA upadezathI thosira [ ghoSira ] gotranA dosI dhanarAje saM. 969mAM prAsAda nipajAvI zrI pAsabiMba sthApyaM. punaH Aja varSamAM muMDAhuDanagare zrI sUrinA upadezathI kinhaDIprasAda thayo. tyAM svAmivAtsalye sAMDeranagaramAM ghI thaI rahyo dosI dhanarAje gurUne vinati karI je 'ghRta nahi', zrI sUrie vIravidyAnA parAkrame karI pAlIthI ghI maMgAvI ANI, sAmIvAtsalamA zrI gurUnI kIrti thaI. pachI trIje divase sAMDerathI do0 dhanarAja ghIno dravya laI pAlInagara AvyA. zA hukamojI tenI vakhAre jaI kahe, 'ghRtano dravya lyo. ' tyAre zA hukamojI kahe, 'ghRta zuM kAmamAM AvyuM ?" tyAre dosI dhanarAje kayuM, 'zrI jinaprAsAda-utsave sAhamIvAtsale kAma Avyo.' tenA gumAstA [te gRhastha ] vakhAra ughaDAvI ghRtanAM ThAma joyAM eTale te ThAlI dIThAM te zA hukamojI kahe, 'e dravya amArA kAma nathI. tame sukRta karo !" tethI dhanarAje pAlImAM sukRta kIdhuM. zrI navalakhA pArzvanAthajI prAsAda karAvyo. tyAMthI sUrie AhaDa, khamaNUra, karaheka, kavilANa, bhesara pramukha nagaramAM ghaNA mithyAtvI pratibodhI zrI nADola nagaramAM comAse AvyA eTale tyAM pUrvakalahakArI pratijJAdhArI pahelAno bAlamitra dukAle annanA abhAvathI kAnaphUTA yogIno ziSya thayo. malina vidyA zIkhyo. keTaleka dahADe pAcho ghera palAsI gAmamAM Avyo. vaNikaputranI zodha karatAM jyAM nADalAI nagaramA zAlAe gurU vyAkhyAna Ape che tyAM AvI mastakanI jaTA utArI sarpa kIdhA. vyAkhyAnanA loka bIhatA thayA. eTale gurue mukhakArI [ mukhAkArI] pUrva [ pUrvalo ] bAlamitra virodhI oLakhyo eTale zrI sUrie badarIdevI smarI. muhapatti phADI tenA khaMGakhaMDe nakula prakaTa karyA. tethI pannaga nAThA. yogI mlAna vadane nATho. punaH prAsAdano vAda thayo. gurU kAMtinagarIthI [ tathA vallIpura thakI] bAvanavIranA prAkrame prAsAda lAvyA. [ yogIi zaMbhU prAsAda ANyo. beu prAsAda thaMbhyA . ] te dekhI jaTIle krodhane vaze maMtrayoge karI pratimAnA mukha vAMkA karyA. saMghe vinati gurUne karI je devadarzane koI manuSya nathI AvatAM tyAre gurUe aThyotara jalakuMbha maMtrI biMbane pakhAla karyo. biMba mUla rUpe thai gayA. punaH prAsAdamAM thaMbhyA tathA pATa DagamagatA jANI gurUdatta AmnAyathI patharane pATe yaMtra lakhI sakala prAsAda sthira karyo. zrI jainazAsanano Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagacchanI paTTAvalI 385 jayajayakAra thayo. zrI gurUnI kIrti vadhI. Ama jaTIlane aneka vAde jItyo. jaTIla deza nagaramAM pharyo. ekadA zrI gurUe saMghane kahyu, 'Aja thakI cha mAsa saMpUrNa thaye mArUM Ayu purUM thaze, te mATe mArA mastakamAM zrI maNi che te tame maraNa thayA pachI mastaka moDI kADhI [urahI] lejo, te pachI mArA dehano agnisaMskAra karajo.' AthI ziSya tathA saMghe kahyu, 'bahu sArUM.' keTaleka dIne [yogIe] gurUnuM maraNa jANI pUrva saMkete AvI dudhapAtra bharI vegaLo guptapaNe rahyo. gurUkathanathI kalpakano cAre kora [cahi upari] caMdaravo kIdho. badarIdevI citAnI pUchavADe pradakSiNA de che eTale te yogIe varSAvAyunI utpatti karI, evaM jANIne ke hu~ maNI laI [mastakanI khoparI] lauM. AthI badarIdevIe vAyunA jore[yoge] potAnI zaktithI yogIne upADI emAM [cahi mAhi] gurUnI sAthe nAMkhyo te maraNa pAmI zrI sAMDerA gacchano rakhavAla yakSa thayo. devI gurU[citAne namI svasthAnake muDAhaDa nagaramA AvI. zrI gurUnI pratijJA badarI devInA sahAyathI saMpUrNa thaI. A rIte saM.971 varSamAM zrI yazobhadrasUri hatA ema thayu. bahuA kinna RSi khIma RSi cothA zrI yazobhadrasUri. e bihu kAle praNamatAM dUrIya paNAzaya dUrI. 1 iti zrI sAMDerAgacche zrI yazobhadrasUri saMbaMdha. 32. zrI pradyumnasUri : zrI sUrinA upadezathI pUrva dizAmAM sattara prAsAda thayA. 11 jJAnanA bhaMDAra lakhAvyA. 7 yAtrA zrI sammitagirinI zrI sUrIe karI. 33. zrI mAnadevasUri : zrI sUrie zrAvakazrAvikAnA hetue upadhAna vahevAnI vidhi pragaTa karI. A banenuM alpa Ayu jANavU. 34. vimalacaMdrasUrI : jene zrI padmAvatinI sAhAyathI citraphUTa parvate suvarNasiddhinI prApti thaI. 35. zrI udyotanasUri : zrI sUriye pUrva dizAe zrI sammetagiri pAMca yAtrA karI. paNa e tIrtha keyU~ cha ? viMzatyAstIrthakarairajitAdibhiryatra zivapadaM prAptaM, devakRtastupagaNaH sa jayati sammetagirirAjA. puna: eTale sAMbhaLyu je arbudAcala upara vimala daMDanAyake zrI RSabhabiMba sthApana karela che ane tIrtha pragaTa karyo che. A jANIne zrI sUrie manamAM ciMtavyu ke - aSTaSaSTiSu tIrtheSu yatpuNyaM kila yAtrayA, AdinAthasya devasya darzanano'pi tadabhaveta. Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha te mATe Abu naMdIya baMbhaNavADa dahiyANaka pramukha tIrtha A netre nIhALavAM. AvA harSa sahita thI gurU tyAMthI vihAra karatA thakA AbunI taleTIe TelI nAme gAma che tenI sImamAM moTA ghaNI zAkhe yukta evA vaDavRkSano vistAra dekhI uSNa kAle zitala chAyAe zrI sUrie tyAM vizrAma karyo. eTale zrI sarvAnubhUti yakSa pragaTa thayo. prasannapaNe zrI sUrIne kA, 'A zubha ghaTikA che te mATe tame tamArA ziSyane AcAryapada dyo [to A vRkSanI pere akhaMDa zAkhAe karI vistAra udaya hui.]' tyAre zrI sUrie devakathakathI zrI vIranirvANa pachI 1464mAM eTale saM.994mAM zrI sarvadevasUri pramukha 8 AcArya svapATe sthApyA. tyAre tethI vaDane ahinANe pAMcamo vaDagaccha evaM nAma prasiddha thayu; paNa te saghaLA gurUbhAI zAlAe rahyA. __tyAMthI mahImAvaMta tIrthanI yAtrA karI ajhAhari nagare AvyA tyAM saMprati-nirmApita zrI vIraprAsAde DokarA zISyane yogya jANI sUripada deI zrI vardhamAna tIrthaMkaranA prasAdane ahinANe zrI vardhamAnasUri nAma dIdhuM. gurUkRpA jANI zrI zAradAe bAlikA rUpe guMhalIthI svastika karyo. tuSTamAna thaI prA. sA rAMke upadeza[padotsava kIdho. zrI gurUe tene gurjara vihAranI AjJA karI. zrI sUri nitya eka bhukta karatA. zrI udyotanasUrino medapATamAM dhavala[dhAMvala]nagare svargavAsa thayo. 36. sarvadevasUri : zrI sUri vicaratAM bharUacha nagare AvyA tyAM kAnhaDIo yogI zrI gurUne gRhasthano bahumAna dekhI krodha karI 84 sApano karaMDIo lAvI zAlAe vAda karavA AvI beTho. tyAre zrI sUrie te dekhatAM jamaNA hAthanI kaniSTha aMguliethI potAne cAre pAsa bhUmaMDale valaNa karI traNa rekhA karI. eTale 84 sarpa karaMDIAthI kADhI gurU shAme mUkyA te traNa rekhA sudhI Ave paNa AgaLa na cAle. pAchA karaMDIAmAM beThA. pachI te jaTIle krodha karI vaMzanalikAthI kADhI siMdurIo sarpa mahAviSAkula gurU sAmo mUkyo. te traNa rekhA sudhI jaI pAcho Avyo. evAmAM cosaTha yogINI mAMhIlI kurUkullA nAmanI devI ke je te dharmazAlAnI bahAra piMpalI vRkSe rahetI hatI teNe gurUne ugra tapasvI jANI tyAM AvI siMdura sApanI dADhA baMdha karI. yogI gurUne namI potAne sthAnake gayo. zrI sUrinI kIrtI phelAi. punaH zrI gurUnA upadezathI saM.1002mAM sattAvIsa prAsAda thayA. 37. zrI devasUri : zrI sUrine hullAra dezanA svAmIzrI karNasiMhe 'rUpazrI' biruda Apyu. punaH tenA upadezathI [o.] kurkaTa gotrIya saM.gope nava prAsAda kIdhA. cauda zata eka (1401) zrI jinabiMba dhAtupaTTikAe bharAvyA. dakSiNamA nAzika nagare zrI caMdraprabhaprAsAde jIrNoddhAra thayo. vaLI saM.1004mAM zrI rAmasenya nagare zrI RSabhaprAsAda thayo. puna: zrI sUrie mAlava dezamA ghaNA porU gRhasthane pratibodhI jaina prAgvATa jJAti Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagacchanI paTTAvalI kIdhA. saM.1007mAM zAlAnI sthiti thaI. 38. ajItasiMhasUri : zrI sUrinA upadezathI mevADa dezamAM prAgvATa dozI rUganAthe 7 prAsAda karAvyA. saM. 1010 varSe zrI rAmasenya nagare zrI RSabha caitye zrI caMdraprabha svAmInI biMbapratiSThA thaI. cAritrazuddhividhivajjinAgamAdvidhAya bhavyAnabhitaH prabodhayan, cakAra jainezvarazAsanonnatiM yaH ziSyalabdhyAbhi manavo tu gautama. 1 nRpAddazAgre zaradAM sahasre yo rAmasenyAhvapure cakAra, nAbheyacaitye'STamatIrtharAjabiMbapratiSThAM vidhivatsadarcyaH. 2 caMdrAvatIbhUpatinetrakalpaM zrIkuMkuNamaMtriNamuccaRddhiM, nirmApito tuMgavizAlacaityaM yo'dIkSayat zuddhagirA prabodhya. 3 vAmAM saM. 1028 varSamAM AcArAMgasUtra, sUyagaDAMgasUtra tenI TIkAnA karaNahAra zrI zIlAcArya pragaTa thayA. punaH te ja varSe nivRttigacche aneka graMthakAraka zrI droNAcArya pragaTa thayA. puna: mAlava dezamAM ujjayanimAM zrI laghu bhojarAjano rAjya thayo. tenA beTA vIranArAyaNe saM. 1077mAM sivANo gaDha vasAvyo. evAmAM vi.saM. 1094mAM zrI vaDagacche zrI laghu bhojadatta vAdIvetAla birUdadhArake thirAdriya cahuANa kSatrI pratibodhaka zrI zAMtisUri pragaTa thayA. zrI sUrie cakrezvarI, padmAvatInA sahAyathI chavaDhaNa [ chavaThaNa] pATaNe saM.1097[1091]mAM sAtaseM zrImAlI gotrane dhulikoTa paDato ko eTale zrI saMgharakSaka, zrI uttarAdhyayananI vRddha TIkA aDhAra hajAranA kAraka, punaH jIvavicAraprakaraNanA kAraka kAMnohaDI nagare saM.1111mAM zrI zAMtisUri svarge gayA. saM. 1117mAM vaDagacche zrI cakrezvarIsUrie 415 rAjakumAra pratibodhyA. punaH dhanapAla paMDite zrI RSabha paMcAzikA, dezInAmamAlA karI. 387 39. zrI yazobhadrasUri, laghu gurubhAI zrI nemicaMdrasUri : evAmAM DokarA AcArya gurU zrI udyotanasUrinI AjJA laI zrI ajhAharI nagarathI vihAra karatA zrI gurjara aNahillapATaNe AvI zrI vardhamAnasUri svarge gayA. tenA ziSya zrI jinezvarasUri pATaNamAM rAjA zrI durlabhanI sabhAmAM kurccapuragacchIya caityavAsI sAthe kAMsyapAtranI carcA kIdhI. tyAM zrI dazavaikAlikanI gAthA kahIne caityavAsIne jItyA. tyAre rAjA zrI durlabhe kaM, 'A AcArya zAstrAnusAre kharUM bolyA.' tethI saM. 1080mAM zrI jinezvarasUrie 'kharatara ' birUda lIdho. tenA zrI jinacaMdra, ane laghu gurUbhAI zrI abhayadevasUri, tatpaTTe zrI jinavallabhasUri thayA. teNe citrakUTa parvate AvI zrI mahAvIranA chaThanuM kalyANaka prarUpyaM. punaH doDhaso chayAsIyA graMtha nipajAvyo. 134 bole karI kharataragacchanI samAcArI sthApI. Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 tenA ziSya zrI jinadattasUri thayA teno saMbaMdha kahe che. jinadattasUri :. saM. 1132mAM janma evAmAM zrI jayasiMhadeva rAjAno janma thayo. saM. 1141mAM dIkSA lIdhI. tyAM 1170mAM sUripada lIdhuM, zrI sUrine tapasvI jANI 64 yogiNI 52 vIra, puna: 5 pIra e sadaiva zrI gurunI bhakti bahumAna karatA hatA. [ ekadA zrI guru vihAra karatA zrI gurjara deze vaDanagare AvyA. tyAM saMgha ghaNI bhakti sAcave . ] zrI saMpratinirmApita mahAvIraprasAde ghaNA snAtro, aSTaprakArI pUjA, aSTottarI, paMcazabde sadaiva hoya. tyAre mithyAtvI vADave jainamahimA jANI koIka trivADI vADavane ghera DokarI gAya, keraDI [kareraDI ] ( vAcharaDI) jaNIne mRtyu pAmI. dveSathI te vADave gAyanuM zaba rAtre ekaThA maLI upADI lai guptapaNe jinagRha-maMdiramAM mUkI. suprabhAte ziSya jinadarzane AvyA. pradakSiNA karatAM gAyanuM zaba dIThu. turata AvI gurUne kahyaM. gurue upayoga daI joyuM to jaNAyuM ke A karanAra mithyAtvI vyaMtara nahi, paNa mithyAtvI vADava che. zrI gurUe devagRha - maMdIranI moTI AzAtanA jANI bAvana vIramAMno pUrNabhadra vIra bolAvyo. teNe hAtha joDI kahyuM, 'zuM kArya che ?' gurUe kahyuM, 'zAsanonnati karo. A prAsAdamAMthI cha mAsanI avadhie e zaba sajIvana karI pragaTapaNe kADho ke je rIte tenI vAcharaDIne prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha - vatsIne abhayadAna hoya.' A gurUvacane deva go-kalevaramA peTho eTale devagRhathI pragaTapaNe sakala vADava tathA anya manuSyonA dekhatAM te gAya ziMgaDuM dhuNAvatI jyAM trivADI vADavano ghara hatuM tyAM zighra devazaktivaze Ave [devazakti vatsInai hete karI milI . ] stanamAM dUdhapAna te zaktithI ApyaM. [ stane dUdhapAna te vatsIe kIdho. ] A joI sakala vaDanagara vADava harSita thayA. mAMhomAMhe kahevA lAgyA, 'amuka phalANAM [ anAmukA] trivADI ! A zuM ?' tyAre trivADI bolyo, 'e mahA koi devazakti che.' Ama vArtA nagaramA thai ke jainAcArya mahAmnAyanA dhAraka punaH ahIM gAya ane vAcharaDI e bane jIvane abhayadAnanA dAtAra, kRpAvaMta, dayAvaMta jANI sakala midhyAtvI zrI gurUne namyA. zrI jinazAsanonnati thaI... eTale nAma to zrI jinadattasUri hatuM paNa gAya ane vAcharaDIne abhayadAna devAthI upagArI thayA tethI sakala manuSyo vaDanagaramAM maLI zrI jIvadattasUri [ upagArIsUri] e bIjuM nAma ApyuM. puna: zrI aNahillapattana pArzve zrI vAyaDanagari zrI gurUe vAyaDa jJAtiya ghaNA gRhasthane pratibodhI jinadharmavAsita karyA. punaH zrI sUrie vRddha siMdhu dezamAM UMca nagare paMcanadInA madhya bhAge saiyada malecchane vAdamAM jItyo. ghaNA jADecA kSatrI pratibodhI aDhAra gotra upakeza jJAtimA karyA. te parama jainadharmavAsita thayA. zrI jinazAsane zobhanika e sUri kahevANA. A gurUnA nAmasmaraNathI dukhArti vilaya thAya. anukrame zrI kumArapAla Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagacchanI paTTAvalI rAjye saM. 1211mAM sUri svarge gayA. marU dezamAM zrI phalavarddhi tIrthanI utpatti : nANAvAla gacche zrI mAnadevasUri vihAra karatA zrI phalavarddhipuramAM comAsuM rahyA. tyAM [o0 ] gurUhaDa gotranA zreSTha pArasa nAme gRhastha raheto hato. te bhadrika pariNAme niraMtara zrI sUrine vAMdato. ekadA te pArasa zreSTha gAma bahAra kAryArthe jatAM boraDInI jAla vRkSa madhye kAMIka lIlA ane koIka kA mlAna phUla pUjita evo pASANano Dhigala dekhI gurU zrI mAnadevane AvI pUchyuM ke 'A dRSad - sadaiva pUjita dekhUM chaM. te mATe atrasthAnake koIka Azcarya vase che. ' tyAre zrI sUrie pArasane kahyuM, 'A dRSad pihulA karo.' tethI pArase gurUAjJAthI te dRSada judA judA [vegalA bhinnabhinna ] karyA. teTalAmAM zrI pArzvabiMba dIThaM tevAmAM pArasane adhiSThAyaka deve pragaTa manuSyanA zabde kahyaM, 'prAsAda karAvI pUjA karaje' tyAre pArase kahyuM, 'dravya nathI'. adhiSThAyake kayuM, zrI pArasanA mukhAgre suprabhAve [samu prabhAti ] suvarNanA akSatano Dhagalo niraMtara vyaya pramANe thaze. te dravyathI prAsAda nipajAvaje. paNa A vArtA koI AgaLa na kahevI . ' te pArasa zreSThie aMgikAra karI ghera AvI zrI gurUne biMba pragaTa thayAnI vAta kahI tyAre zrI sUrie te adhiSThAyaka devane ArAdhyo. tyAre te deve AvI zrI gurUne kahyuM, 'pahelAM A puramAM A ja ThekANe saMpratinRpakAra pArzvanAthano prAsAda hato. te kAlAnuyoge jarjara thaye kSaya thayo. te biMba A zrI pAsano pragaTa thayo. zreSThI pArasane darzana dIdho.' bIje dIne devakathaka pramANe suvarNa akSatano Dhaga thayo te pratyakSa sAco dekhI zreSThI pArase prAsAdano prAraMbha karyo. mUlamaMDapa, raMgamaMDapa, nRtyamaMDapa, sarva nipajAvyA. dvAra koTa nipajAvyo. tevAmAM eka dine svaputre pUchyuM, 'A dravya tame kyAMthI lAvo cho?" Ama vAraMvAra pUchatAM pArasa zreSTI svaputrane bhadrakapaNe yathAsthita kahyuM tyAre adhiSThAya dravyana vArtA pragaTa karI jANI suvarNa akSata dravya ApavuM baMdha karI dIdhuM tyAre prAsAda eTalo ja rahyo. AthI zrI mAnadevasUrie zreSThI pArasanA AgrahathI saM. 1118mAM zrI phalavarddhi nagare mahAmahotsavathI zrI pArzvabiMba sthApyuM. uktam zrImatpAjanAdhIzaM phalavarddhipurasthitaM, praNamya parayA bhaktyA sarvAbhISTArthasAdhakaM. 389 40. zrI municaMdrasUri : zrI sUrinA upadezanA vi. saM. 1115mAM zrI dadhipadre vAyaTa - jJAtIya do. aMbarAje zrI zAMtinAthanuM biMba sthApyuM punaH zrI sUrinA upadezathI zrI zrI nagare vi.saM.1117 varSamAM vijjApAnasa gotrI cahuANa zrI sahassamalle amAri pravartAvI. Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha punaH evAmAM vi.saM.1151mAM siMbharAdhIza cahuANa zrI pRthvIrAja thayo . zrI sUrie pAkhIsUtra nipajAvyo. eve vi.saM. 1118 varSamAM zrI abhayadevasUri pragaTa thayA. tenI utpatti kahe che. abhayadevasUri : medapATa dezamAM vaDasalla gAmamAM tuara siMha [ sago] nAme rAjaputra rahe che tyAM koTikagacche kharatarabirUdadhAraka zrI jinezvarasUri vihAra karatA AvyA. zrI sUrine dekhI sIdho [sIho ? ] namyo. zrI gurUe bhavyAtmA jANI upadeza Apyo. te sAMbhaLI bujhyo, tatkAla dIkSA dIdhI. yogya bhaNI AcAryapada daI zrI abhayadevasUri nAma ApyaM. atyugra SaT vigayanA tyAgathI purva kurmAnusAre dehe kuSTha thayo. zrI sUri pUrvopArjita karma ahiyAsatA thakA gUjarAta dezamAM bhANapura gAme AvyA. vaDavRkSa heThaLa rAtrIe sutAM svapnamAM tapalabdhithI ardhanizAe zAsanadevIe AvI kayuM, 'RSIzvara ! jAgRta cho ?' te devInI vANI sAMbhaLI sUrie kahyuM, 'rogagrastane nidrA kyAMthI hoya ?' AvI AcAryanI vANi sAMbhaLI zAsanadevIe bAlikAnuM svarUpa dharI AvI te AcAryanA jamaNA hAthe sUtranA nava kokaDA daI mukhathI kaM, 'zrI sUri ! tame A nava kokaDA ukeLajo, eTale vistArajo.' tyAre AcArye kayuM, 'mane dehe samAdhi tha ukheLIza [ubelIza].' A sAMbhaLI zrI sarasvatie kahyuM, 'seDhI nadIne kAMThe palAsa vRkSa heThe cIkaNI bhUmikA che te ahinANe pahelo zrI nAgArjuna yogIe vidyAsiddhithI bhU -bhaMDArita biMba zrI thaMbhaNa pAsano samahima che tyAM tame jajo, zrI thaMbhaNa pAsanI stuti karajo. kIrtanA karatAM te biMba sadya pragaTa thaze. tenA stotrane jaLe sakaLa roga A deha thakI jaze, paNa kokaDA nava tame ukelajo [ ubelajo] . ' Ama kahI devI zrI zAradA svasthAnake gayA. tenA vacanane anusAre godUdhe cIkaNI bhUmine ahinANe khAkhara vRkSa heThe lai jaI zrI abhayadevAcArya ubhA rahI zrI thaMbhaNapAsanI kIrtine tadrUpa jayatihuyaNa batrIsIe 'phaNiphaNaphAra phuraMta rayaNakara' (17) e kAvya sattaramuM kahetAM zrI pAsabiMba bhUmikA tatkAla pragaTa thayuM. zrI saMghe [ snAtra ] utsave zrI pAsanA abhiSekano jala zucipAtramAM bharI gRhasthe zrI AcAryanI dehane chAMTavAthI gurU- aMgathI sakala roga-upadrava zamyA. deha tapta suvarNopama thayo. mahotsava maMgala jayazabda thayo. te ja ThekANe seDhI nadIne ta thaMbhaNapura nAme gAma thApyo prasAda nipajAvI vi. saM. 1119 varSamAM zrI abhayadevasUri thaMbhaNapura prAsAde zrI pAsane sthApyA. tyAMthI vihAra karatAM zrI aNahilla pATaNa zrI zrI paMcAvara pAsane jUhArI comAsuM rahyA. te rahetAM thakAM ekadA gurUne zAsanadevIe Apela navasUtranA kokaDAno upayoga AvyA. tyAre zrI sUrie vi. saM. 1120mAM bhagavatI pramukha nava aMga sUtranA je siddhAMta Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 391 tapagacchanI paTTAvalI tenI TIkA racI. evAmAM zrI thaMbhaNa pAsa pragaTakAraka vi.saM.1145mA zrI gopanagare zrI abhayadevasUri svarge gayA. tyAra pachI keTalAka varSe gUrjara deze yavana rAjya thayo tyAre zrI sakala saMghe malI saprabhAva biMba jANI vi.saM.1362 varSamA zrI khaMbhAyata nagare sArA ThekANe ghaNe yatne zra thaMbhaNa pAsa sthApyA. nIluppala sama nIlavarNa dehadhAraka sakala kSudropadravavAraka te biMba Aja lagI saprabhAva che. kaDuM che ke - jayatyasau staMbhanapArzvanAtha: prabhAvapUraiH pUrita: sanAthaH, [vighnasadhanvaMtaraNaiva yena kuSThopatApo'bhayadevasUrI,] sphUTIcakArAbhayadevasUriyo bhUmimadhyasthitamUrtisiddhaM. A rIte zrI abhayadevasUri thaI gayA. iti. zrI abhayadeva sUri saMbaMdha. siddharAja jayasiMha : puna evAmAM vi.saM.1152mAM zrI jayasiMhadeve zrI siddhapura nagara vAsyuM. agyAra mAle karI zrI rUdrAlaya thApyo. puna: zrI suvidhinAtha navamA tIrthaMkarano prAsAda nipajAvyo. svadarzana avaradarzana poSI ghaNuM sukRtai dravya kIdho. vi.saM.1154 varSa vRddha taTAka 17 karAvyA. 41 jalanI dIrgha vApikA nipajAvI; kuMDa baMdhAvyA, 67 laghutaTAka; darbhAvatI, sAhelI[sahelI], jhaMjhUvADA, pramukha nagaramA 8 gaDha baMdhAvyA. ladhuvApika 1021, virAma[vizrAma sthAna 1068, devadevIyakSa-prAsAda eka lakSa nipajAvyA. evAmAM gUjare aNahilapattanAdhIza zrI jayasiMhadeva rAjye zrI koTika gacche caMdrakule vajrazAkhAmAM zrI devacaMdrasUri tehanA ziSya zrI hemacaMdrasUri pragaTa thayA. hemAcAryanI utpatti: gUrjaradezamA dhaMdhukAnagaramAM moDha jJAti gotramA sA sAco rahe che tenI strI caMgI nAme, teno putra caMgadeva nAme che. tyAM vihAra karatAM zrI devacaMdrasUri AvyA. zrI sUrino dharmopadeza sAMbhaLI teNe caMgadeva nAme vaNikaputra paramazrAvaka thayo. tehano vi.saM.1145varSamAM janma thayo. anukrame teNe gurUsaMyoge pAMcamA varSe vi.saM.1150mAM dIkSA lIdhI. somadeva RSi nAma kIg, zrI gurUe mahAkRpAe. anukrame gurU zrI devacaMdrasUri ane ziSya RSi somadeva e baMne kaliMjara nAme parvatamAM koIka auSadhIne zodhavA gayA tyAM mArgamAM zrI malayagirisUri maLyA. tyAMthI kuMbhArIyA gAme jatA thakAM taTAke dhobI vastra dhoto dITho. padmanIcIra dekhI puchyuM tyAre te vastrakSAlake gurUne kA, 'A gAmano zreSThI tehanI strI che. tenAM (cIra) pakhAlUM chu.' A gAmamA comAsuM rahyA. keTalAka dine te gRhastha zrImAlI ne padmanInA mukha AgaLa vidyAsAdhana- rahasya kaDaM. te zrImAlIe aMgikAra karyu.. zrI jinazAsananI bhaktino hetue zubhadine zrI RSabhadeva prAsAde bhUmigRhe zrI Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha devacaMdrasUri, zrI malayagirisUri, ane somadeva e traNe sAdhu digaMbara banI kAusagge rahyA. te sanmukha nagna padminI strI ubhI rahI. teno svAmI grAmazreSThI te nagna khaDga hAthamA jhAlI zrI gurUnI pAse AvI sAhasa dhairya dharI ubho rahyo. gurUe gRhasthane kA "dhyAna thakI cUkIe to tenA mastake khaDga tatkAla devI. vilaMbha na karavo.' Ama [vidhi] vidyA sAdhatAM sAhasika dhairyapaNuM joi te deva agyArame dine AvI kahyu, 'truThyo chu. vara mAgo'. tyAre gurU zrI devacaMdrasUrie 52 vIra vaza thAya tevo vara mAgyo, zrI malayagirisUrie trihuM saudhai siddhAMtanI TIkA karavAno vara mAgyo ane RSi somadeve rAjA pratibodhavAnI zakti mAMgI. traNe sAdhune te deva vara ApI alopa thayo. gRhasthane koTi dravyanI prApti thaI. tyAMthI devadatta vara lai zrI malagirisUrie mAlava dezamA vihAra karyo ane gurU zrI devacaMdrasUri ane ziSya RSi somadeva e baMne gurUziSya zrI giranAramA zrI nemizvaranI yAtrAe darzana karavA gayA. tyAM mAragamAM koI gAmamA eka vaNika daridrI raheto hato. pelA tenA mAtapitA zrImaMta hatA, e bhrAMtithI te vaNike gharanI pRthivI khaNIne tyAMthI dravya pragaTa karyo. vyaMtarAdhiSThita sevaMtrA pragaTa thayA. tethI gharane madhya bhAge Dhagalo kIdho. pratyakSa lIhAlAno samUha dekhAya. te samaye bapore madhyAnhe zrI gurU ane ziSya tene ghera AhAra arthe gayA. teNe sukSmaravvA (?) dAna dIdhuM. te AhAra dekhI somadeva ziSya vAraMvAra gurU sAmI dRSTi karI rahyA. saMjJAe samajAvyuM. paNa gurU saMjJAe na samajyA. eTale vaNika samajyo, je e RSi mahAbhAgyanA svAmi jANI utAvaLo AvI tatkAla te somadeva RSine be hAthe upADI [sevaMtrAnA DhagalA upari besADyo. eTale te gRhasthanA punyane yoge te] sevaMtrA samUhanA DhagalAthI RSi somadevanI dRSTinA prabhAvathI te vyaMtara nATho. eTale te vaNike sAkSAt pragaTapaNe suvarNano Dhagalo dITho. tyAre gRhasthe ghaNA Agrahe guNaniSanna zrI gurUne vinati karI. vi.saM.1166 varSamA zrI somadevane zrI gurUe AcAryapada dai zrI hemacaMdrasUri nAma dIdhuM. vi.saM.1167 varSamAM gurU zrI devacaMdrasUri svarge gayA. evAmAM aneka graMthanA kAraka zrI malayagirisUri svarge gayA. zrI municaMdrasUri jAvajjIva lagI cha vigayanA niyamadhAra sUrie soraThadezamA prAsAda, biMbapratiSThA, sumatAdi caritre samartha. saMvignamauli: vikRtIzca sastityAja dehe'pyamamaH sadA yaH, vidvadvineyAlivRta: prabhAvaprabhAguNodhaiH kila gautamAma:. 1 aSTahayeza 1178 mite'bde vikramakAlAddivaM gato, bhagavAn zrImunicaMdramunIMdro dadAtu bhadrANi saMghAya. 41. tatpaTTe zrI ajitadeva sUri 1 ne laghu gurUbhAI sakalavAdImukuTa birUdadhAraka zrI vAdidevasUri : A baMne bhAI, temAM vaDA gurUbhAI te paTTadhara ane laghu gurUbhAI te Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagacchanI paTTAvalI 393 gaccha maryAdAnA sArasaMbhALanA karaNahAra jANavA. vi.saM.1168 varSamA nivRtti kulamAM zrI mahiMdrasUrinA upadezathI ghoghA baMdare zrImAlI jJAtIya nANAvaTI zA hIrUe zrI navakhaMDA pArzvanAthano biMba bharAvyo. vi.saM. 1177 varSamAM zrI nAgurI zAkhA kahevANI. zrI ajitadeva gurU pratye gurUvANIthI raMjita thaI aNahilapattanAdhIza zrI jayasiMhadeva niraMtara traNa pradakSiNA daI vAMdatA. zrI sUrie pazcima dizAe devakIpattane zrI jinazAsanane zobhAkAraka thayA ane laghu gurUbhAI zrI vAdidevasUri tenA ziSya paM. zrI rAmacaMdrasUri teNe snAtra vidhi pragaTa karI. tevAmAM zrI marUdezamA jIrAulI tIrthanI utpatti thaI. jIrAullI tIrthanI utpatti : AbUnI pAse jIrAullI gAme dhosira [ghosira] gotre zreSThI dhAMdhala raheto hato. tenI gAya sehalI nadIne kAMThe boraDInI jAlamAM sImADe caravA jatI. tyAM dUdha jharatI. saMdhyA samaye gAya vaNika ghera dUdha ApatI nahi. tyAre te dhAMdhala gRhastha jANe ke koI sIme dohIne dUdha laI le che evI bhrAMtithI te gAya saMghAte putrane mokalyo. jyAM gAya care tyAM pRthvInA ThekANe dUdha jharI gayu. te dekhI putre ghera AvI pitAne dUdhajharaNanI vAta kahI. AthI dhAMdhale Azcarya samajI te dUdhajharaNanI bhUmikA khaNI eTale ghaNA kALanI zrI pArdhamUrti pragaTa thaI. eTale adhiSThAyake svapna Apyu ke mane jIrAvallI nagaramA sthApajo. tyAre dhAMdhale prAsAda nipajAvI mahotsava karI vi.saM.1191 varSamAM zrI pAsane prAsAde sthApyA. zrI ajitadevasUrie pratiSThA karI. ghaNA dina sudhI zrI pArzvanAthanI bhakti sAcavato zreSThI dhAMdhala sadagatino bhajanAra thayo. tethI pArtha paramezvara jIrApallI nagaramA rahyA. ane te sakala bhakti karanAra lokanI vAMchApUraka mAriupadravavAraka saprabhAva tIrtha thayu. kA che ke : prabale'pi kalikAle smRtamapi yannAma harati duritAni, kAmitaphalAni kurute sa jayati jIrAulipArzva:. . A rIte zrI jIrAulI zrI pAsatIrtha pragaTa thayuM. puna: vi.saM.1191 varSamAM dilhI nagare vilhAti paThANa AvyA. cahuANane kADhyA. mleccha yavana thayA. zrI loDaNa pAsatIrthanI utpatti : gurjara dezamA serIsA nagaramA nAgeMdragacchanA zrI deveMdrasUri ziSya sahita vihAra karatA AvyA. gurU ziSyathI vIrAkarSaNavidyAnI pustikA guptapaNe rAkhe. ekadA gurU rAtre nidrAvaza thayA, eTale eka ziSye te pustikA caMdramAne udyote vAMcI eTale bAvana vIra AvyA ane kA, 'zuM kAma che?' te ziSye kA, 'A puramAM jinaprAsAda nathI, te mATe pazcima dizAnA jaina kAMtinagarathI zrI jinadarzananuM agaNita puNya jANI tamArI zaktithI ahIM eka prAsAda lAvo.' tyAre te ziSyavacana Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha pratye vIre kahyuM, 'amArUM parAkrama prabhAte kurkaTazabda thAya tyAre na thAya. to tyAM sudhI amArUM cAlaze teTalaM karIzuM.' Ama ziSyanI AjJA laI bAvana vIra jaina kAMtinagarathI rAtrIe prAsAda leI serIsA nagare AvyA. evAmAM uMghathI gurU jAgyA tyAre AkAzano kolAhalathI bAvana vIrano ANela zrI pAsano prAsAda dekhI citamAM citavyaM A zuM ? pustakano upayoga Avyo lAge che. eTale tyAM pustikA joI paNa dekhAI nahi. zrI gurUe ziSyanuM e kAma jANI zrI cakrezvarIdevone smarIne kAM, 'A ziSyane mAlama na paDe tema rAtrI paNa ghaNI che te mATe tame kAramA kurkaTa bolAvo.' gurU AjJAthI te devIe tema ja kIdhuM. eTale prabhAta thayo jANI vIra svasthAnake pahoMcyA. tethI vi. saM. 11 .. varSamAM serIsA nagare zrI loDaNa pAsanI sthApanA thaI. zrI devacaMdrasUri tyAMthI vihAratA aNahilapattane zrI paMcAsarane praNamyA. 42. tatpaTTe zrI vijayasiMhasUri : zrI sUri cAritracUDAmaNi birUda dharatA vicaratA hatA. tevAmAM solaMkI zrI kumArapAla pragaTa thayo. kumArapAlanI utpatti : gurjara dezamAM aNahillavADa pATaNa pAse devathalI nagaramAM zrI tribhuvanapAla bhAryA vAghelI kAzmarI. putra pAMca temAM kaniSTha kumArapAla nAme teno janma vi. saM. 1177. zrI khaMbhAtamAM zrIsUrimukhe dharmopadeza saM. 1187 [1197 ] mAM lIdho. vi.saM.1199mAM TIko (rAjA) thayo. eTale gurUne ghaNA utsave zAlAe paMdharAvyA. sadaiva gurUmukhe vyAkhyAna sAMbhaLe. ekadA gurU zrI hemacaMdrasUrine rAjA zrI kumArapAle kahyuM, 'mArA prati kRpA karI kaI sAra sutattva [ sukRta] kaho tyAre sUrie ka. dIrghamAyuH paraM rUpamArogyaM zlAghanIyatA, ahiMsAyAH phalaM sarvaM kimanyat kAmadevasA [ kAmayedeva? ]. AvAM vacana zrI gurUnAM sAMbhaLI comAsAmAM jIvAkula bhUmikA jANI gurUmukhe kumArapAle niyama lIdho ke comAsAmAM sainya caDhAI yuddha na karavuM. A vArtA keTaka dine dIllI nagare mlecche sAMbhaLI tyAMthI sainya lAvI aNahillavADe utaryo sahira pAkhali gaDha nahi tyAre kumArapAle gurUne vinavyA ke 'sainya ane yuddhanA tamArA mukhathI mAre niyama che.' sUrie kahyuM ke 'dharmathI kuzala thaze'. zrI sUrie kaMTezvarI pAdaradevI smarI kaM, 'jinazAsanamA A rAjA niyamadhAraka che tethI paracakrano upadrava nivAro.' te gurUnI AjJA laI devIe rAtrIe nidrAmAM sUtela mlecchane upADI kumArapAlanA mahelamAM lAvI mUkyo prabhAte jAgI uThyo. svasainya, anucara nahi eTale caDhate dine rAjarSinA anucare daMtadhAvana nimitte pAvana jala saMpUrNa pAtra aMcalo lAvI mUkyo. te dekhI mugala kahe, 'e kayuM sthAna che ? tuM koNa ?" tyAre anucare kahyuM, 'A rAjA kumArapAlanuM maMdira, huM tena Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagacchanI paTTAvalI 395 sevaka.' A sevakanAM vacana sAMbhaLI mugale manamA vicAryu, huM enuM rAjya levA Avyo chu. sAMkaDe paNa huM ANyo ANe. ane e mahAbhAgyano svAmI mArAthI maitrI vAMche che. enA pIra paNa sAcA che. to e rAjAno hu~ mitra.' tyAre mugala ane kumArapAla baMne mitra thaI mAMhamAMhe bheTyA. pIrANa pattanatuM nAma ApI kumArapAlane svadharmamAM dRDhatApaNuM ane upagArIpaNuM joI prazaMsA karato dIllinagare mugala pahoMcyo. zrI jinazAsanano mahimA thayo. gurUkIrti thaI. eTale vi. saM.1207 varSamA kumArapAle aDhAra dezamA amAri paLAvI. have te aDhAra dezanAM nAma kahe che : kapaTa garne loTa saurASTra kaccha-siMdhave uccAyAM cebaM bhaMbhe- mArave mAlavestathA, koMkaNe ca tathA rASTre kIra jAlaMdhare puna: paMko lakSame dI kAzItaTe puna:. mAri zabda evaM mukhe kahevAI jAya to covihAra upavAsa eka kare. sakala pANI chANyo pANI pIve. puna: 1209 varSamAM lADa vaNikane gADhA mithyAtvI jANI deza bahAra kIdhA. saM.1213[1209] varSamA haimI vyAkaraNa zrI hemAcArye pragaTa karyo. saM.1211 varSamAM sapta lakSa manuSye zrI siddhAcala saMghapati thayo. saM.1212 varSamA leuA gAthApatine dayApAtra jANI sAMDeriyA birUda dII. saM.1213mAM zrImAlI maMtrI bAhaDadee zrI siddhAcalano 14mo uddhAra nipajAvyo. saM.1216mAM baMberAgaDhathI zrI zAMti pUjIne nUtana vastrArthe zAlavInA 7000 ghara pATaNamAM lAvI vasAvyA. saM.1218mAM zrI hemAcArye amAvAsyAnI pUrNimA dekhADI. saM.1221mAM tAraNagirie zrI ajitabiMba sthApyA. te ja varSamA sAtaseM lekhakane dravya ApI ekavIsa jJAnakoza lakhAvyA. nyAya ghaMTA sadaiva vAjatA. zrI gurU-upadeze 1444 corAsI maMDapa sahita prAsAda nipajAvyA. puna: 2100 jIrNoddhAra karyA. ekadA bAhaDade zrI gurUne vinavatAM gurUe kahyu ke - nUtane zrIjinAgAravidhAne yatphalaM bhavet, tasmAdaSTaguNaM puNyaM jIrNoddhAre vivekinAM. evaM vacana sAMbhaLI maMtrIe 1500 jIrNoddhAra nipajAvyA. temAM prathama jIrNoddhAra saM.1220mAM zrI bhRgukacche zrI zakunikAvihAre karyo, zrI gurUnI sahAyathI. vaLI A ja varSamAM Agimagaccha thayo.. ekadA kumArapAlane rAtre sUtAM pUrve bAlAvasthAe abhakSa bhakSaNa thayuM, pachI teNe gurU pAse 12 vrata ucaryA, te mAMsano svAda dADhamAM upajyo. jAgI ciMtavyu. abhakSabhakSane Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha sAMbharavAthI mAro vrata khaMDita thayo. prabhAte gurUne vAMdI pUchyuM tyAre gurUe kahyu, 'enI AloyaNa tame batrIsa lakSaNA purUSa cho tethI batrIsa gharo prAsAda bAvana devakulikA sahita nipajAvo. e vratabhaMga huvAnI AloyaNa tamane dIdhI.' te gurUvANI aMgikAra karI svapitA tribhuvanapAlane nAme tribhuvanavihAra bahotara devakulikA sahita nipajAvyo. temAM 24 biMba ratna, 24 biMba suvarNa pitalamaya, biMba 24 rUpyamaya, puna: mukhya prAsAde 125 aMgula pramANa ariSTha ratnamaya mUlanAyaka zrI RSabhadevabiMba sthApitaM. sakala devakulikA suvarNa kalazathI yukta jANavI. niraMtara sattarabhedI puna: SaTparvI aSTottarI jinabhakti karI baMne TaMka pratikramaNa, traNa TaMka devavaMdana sAcavyu. sUryodaye svagRhe zrI zAMtinAthanI pUjA kare, vItarAganA ekaso ATha nAma smarI pachI aDhAraseM koTidhvaja gRhastha yukta tribhuvanapAlavihAre zrI RSabha darzana karI gurU vAMdI upadeza sAMbhaLI ghera AvI sadaiva sAtaseM sAdhArmika jamADI pachI eka bhukta kare. mAse mAse lakSa sAdharmika poSe prativarSe sAta yAtrA savA savA lakSa manuSye karavI. ane dravyasaMkhyA - koThAra cAra aghaTita suvarNa bharela, koThAra cAra adhaTita rUpya bharela, koThAra eka muktaphale bharelo, koThAra be[eka] nAnAvidha ratne bharela, pArzvapASANanA khaMDa cAra, koThAra eka vidrumanA khaMDathI bharela, 15 lakSa koThAra pavitra dhAnye karI bharelA. atha sainya dvipada saMkhyA - 72 sAmaMta, 400 pradhAna, 700 koTapAla, 18 lakSa pAyaka, 1 lAkha dUta, 17 hajAra sUara, 12 hajAra aMgamardaka, 15 dAsa ane dAsI, 2 strI. atha caupada saMkhyA - 11 hajAra gaja, 11 lakSa [haya], 11 hajAra pAlakhI, 50 hajAra ratha, 24 hajAra karabha, 17 hajAra vesara, 22 hajAra mahiSI, doDha lAkha vRSabha, 1 lakSa gADAM, 15 so cakaDola kotukI. A rIte [pUrvabhavapUnye bhogave.] ___ pUrva bhave koI vyavahArIAne ghera kumArapAlano jIva cAkara hato. tyAM nirmala zraddhAthI nava kapardikAnAM aDhAra phUla AvyAM te laI [siddhagirie] zrI paramezvarane caDAvyA. te punyathI 18-dezanI sAhabI bhogavato zrI gurUvacane sukRti karato jinazAsana zobhAvato thako dina nirgamato. evAmA vi.saM.1229 varSamA sArdhatrikoTi graMthakAraka kAlikAlasarvajJa birUdadhAraka aSTAdaza dezAdhipati bodhaka zrI tAraNagiritIrthasthApaka zra hemacaMdrasUri svarge gayA. uktaM ca - so jayau 1 vuDDavAI 2 siddhaseno jayau khalu 3 haribhaddo, siri 4 bappabhaTTasUri 5 pAlito 6 abhayadevo ya. 1 siri 7 malayagirisUri sUri zrI 8 yasabhaddo ya 9 hemasUri ya, eyaMmi pavaratherA jayaMtu yugapavarasUrivarA. 2 Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagacchanI paTTAvalI 397 puna: vi. saM.1230 varSe kalikAlarAjarSi birUda dhAraka zrI kumArapAla svarge gayA. uktaM dayAdharma-suvelaDI, ropI Rsaha jiNaMda, zrAvakakulamaMDapa caDhI, siMcI kumara nariMda. iti zrI kumArapAla saMbaMdha. aMcalagacchanI utpatti : vaDagacchabirUdadhArakazrI udyotanasUri, tenI pATe zrI sarvadevasUri tehanA laghu gurUbhAIzrI pdmdevsuu| tenA ziSya zrI udayaprabhasUri 2 dharmacaMdrasUri 3 vinayacaMdrasUri 4 guNasAgarasUri 5 vijayaprabhasUri 6 tenA zrI naracaMdrasUri 7 tehanA zra vIracaMdrasUri 8 tehanA ziSya zrI jayasiMhasUri, 9 te AbunI taleTIe dattANinagare zAlAe rahyA che ehave tihAM u0[o0] vRddha droNa nAme zeTha rahe che tene nADhI[nATI] nAme strI che. tene godau nAme beTo che. teno vikrama saM.1136 varSe janma thayo. puna: teNe punyane yoge vikrama saMvata 1142 varSe zrI jayasiMhasUrihaste dIkSA lIdhI tyAM prathama sAdhuno AcAra oLakhavAne hete zrI dazavaikAlika sUtra gurU tene bhaNAvatA hatA. bhaNatAM thakAM adhyayana sAtamAnI gAthA chaThI bhaNavA mAMDI. atha te gAthA A che : sAudagaM na sevijjA zAlAbuddhaM [zilAvuThaM] himANiya usiNodagaM tattha phAsuyaM paDigAhijja saMjai. e gAthAno artha gurUe bhaNAvyo. te artha gode cittamA vicAryo. pozAlamAMhi TADhA sacita pANInA bhAMDa bharyA dekhI gurUne pUche, 'zrI gurUjI ! annahA bA[hA]i annahA kiriyA kaI ?' gura kahe, 'suziSya ! e kriyA A samaye na cAle'. tyAre te ziSye kaDaM, "e kriyA kare tene lAbha kiMvA troTo ?' tyAre gurU kahe, 'lAbha, paNa tene troTo nahi.' evaM gurUvacana sAMbhaLI te ziSye saghaLI kriyA siddhAMtane bhaNave karI oLakhI. tehane gurUe yogya kriyAthI tapasvI jANI upAdhyAyapada deI zrI vijayacaMdra nAma dIdhuM. teNe tyAMthI gurU vAMdI AjJA lai cAra sAdhu sAthe vihAra karyo. keTalAka divase pAvA parvate AvyA. tyAM saMprati nRpe karAvela prAsAdamA zrI saMbhavadevane namaskAra karI cauvihAra mAsakhamaNe upAdhyAya kAusaggamA rahyA. mAsa saMpUrNa thaye jiteMdriya ane tapasvI jANI mahAkAlI devIe vAMdIne kaDaM, 'huM tamArA para prasanna chu. tuhmo saMghane kalyANakArI chu. mane saMbhAratAM upadrava dUra karIza. paNa Aja kRSNASTamI che te mATe mane aSTamIe dIne upavAse tame saMbhArajo.' te devIe Apela varathI upAdhyAya zrI vijayacaMdra pAvA giri pIThathI utarI bhAlija nagaramAM AvI mAsakhamaNane pAraNe yazodhana bhaNazAlIne ghera AhAra lIdho. eTale devInA varathI mukhya gRhastha yazodhana dhanAzAlI thayo. Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha eTale pAMcamA ArAne yoge kevalInA abhAve ApaApaNI svaicchAthI navanavI kriyA navanavI samAcArI AdarI. eTale potAnA gurUnI mUla sAmAcArI lopIne vikrama saM.1169 varSe zrI jayasiMhadeva rAjye ekasone siMtera bolanI prarUpaNAe zrI vidhipakSagaccha nAma dIdhuM. tyAMthI keTalAka divase zrI vijayacaMdra upAdhyAya vihAra karatAM beNapa nagaramAM AvyA. tyAM zrImAlI koDi nAme vyavahArIAne pratibodhI svagacchamAM lIdho. tyAMthI vihAra karatA [ghaNA] gRhasthane pratibodhI dIkSA dIdhI. puna: zrAddha pramukhane zrI dIkSA detA thakAM pazcima dezamA maMdAura nagaramAM AvyA. tyAM vikrama saM.1202 varSe [u0] zrI vijayacaMdrane sUripada maLyuM. zrI AryarakSitasUri nAma dIdhuM. keTalAMka comAsAM pazcima dezamAM kIdhAM. tyAMthI vihAra karatAM zrI vidhipakSa [gaccha] birUdadhAraka zrI AryarakSitasUri gujarAtamA aNahilapatananA paMcAzvarane namavA AvyA. tyAM zAlavI gRhasthane taMi jIvanI utpatti dekhADI svagacchamAM lIdhA. tyAM comAsu rahyA. evAmAM beNapa nagarathI koDi vyavahArio koIka kArya arthe pATaNa Avyo. tyAM devadarzana karI sabhA samakSa je zAlAmAM zrI kumArapAla zrI hemacaMdranA mukhathI upadeza sAMbhaLe che tyAM AvI sabhA samakSa zrI hemacaMdrane vastrAMcale vAMdyA. te dekhI rAjA kumArapAle kaDaM, 'e koNa gRhastha ke je vagara vAMdaNe ema vAMde ?' te sAMbhaLI zrI hemacaMdre kaDaM, 'e vidhipakSika che.' tyAre kumArapAle kahyu, 'e vastrAcale gurUne vAMde che tethI ey nAma AMcalika kaho.' eTale vikrama 1221 varSamAM bIjuM nAma 'aMcalagaccha' kahevANo. tyAMthI zrI AryarakSitasUri vihAra karatAM zrI baiNapa nagare AvyA. so varSa Ayu saMpUrNa karI vikrama saM.1236 varSe zrI AryarakSitasUri svarge gayA. evAmAM vikrama saM.1236 varSe sAI pUrNimA mata pragaTa thayo. A aMcalagacchanI utpatti che. jagaDUzA : je vakhate gujarAtamA solaMkI zrI kumArapAlanu rAjya hatuM te samaye soraTha dezanA hallara khaMDamAM bhadrezvara nagaramA zrImAlI zA solhA, bhAryA revaMti, tenA putra zA jagaDU te daridrapaNe nagaramAM manuSyanA kArya karato mAtA sahita kaThiNa rIte udara pUrNa kare che. ekadA tyAM vidyAdhara zAkhAe zrI dharmamaheMdra sUri AvI comAsu rahyA. ekadA ekAdazIne divase sakala gRhastha pratikramaNa karI pote potAne ghera gayA, paNa zA jagaDU zAlAnA khUNAmAM ekAMte aMdhakAramA sUto che. tevAmAM ardha rAtrie gurUe tArAmaMDaLanA nava grahanA tArA jue che. tyAM AkAzamAthI eka tArAnu utpatana thayuM eTale ziSye pUchyuM, 'zrI gurU ! A zuM ?' tyAre gurUe kahyu, 'pAMca varSa lAgaTa durbhikSa thaze. tethI ghaNA jIvano saMhAra mAlUma paDaze.' A sAMbhaLI ziSye kayaM, 'te samaye koI abhayadAnano Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagacchanI paTTAvalI 399 denAra thaze kiMvA nahi ?' tyAre gurUe kahyu, 'A nagaramAM zA jagaDU zrImAli rahe che. hamaNAM te daridrI che paNa tenA vRddha pitA zrImaMta hatA te potAnA gharanI bhUmi khaNI dravya kADhI vyApAra caDhAvI dravyano vadhAro karIne ghaNA jIvano rakSaka thaI jinaprAsAda nipajAvI zrI siddhAcale yAtrA karI zrI jinazAsanamAM AcaMdrArka vikhyAta thaze. A gurUvacana sAMbhaLI te jagaDUe te mujaba karyu. samudrano vyApAra te jema pUrI[turI]nI vuharati karI dravya vadhArI dezedeza dravya mokalI anna udaka ghRta guDa khAMDa sAkara tela pramukhano saMgraha karAvyo. te vikrama saM.1211 varSathI vikrama 1215 sudhI ema pAMca varSa zA jagaDU ghaNA jIvane abhayadAna ApanAra thayo. zrI siddhazaile, 2 zrI giranAre, 3 zrI velAkule 4 zrI narmadAtaTe 5 zrI ajayAmerUe ityAdie mahAdAnazAlA karI. [dUho -] nokaravAlA maNi aDA, (puna: kavita) aTha sahassa muMDa. evo jagaDUno ati udAra upakArI guNa jANI dUrbhikSa vRddha vADava(brAhmaNa)nA rUpamA jagaDUnI parIkSA karI vAcA dIdhI ke 'tArUM mArUM maLavU thayuM, mitrAi thaI, tethI pannara varSa have pachInA jaze temAM durbhikSa nahi thAya.' ema kahI durbhikSa potAnA sthAnake gayo. zrImAlI zA jagaDU paNa devagurUnI bhakti sAcavI ghaNAM sukRta karI sadgatino bhajanAra thayo. kaDuM che ke - dAnAmRtaM yasma karAraviMde vAkyAmRtaM yasya mukhAraviMde, tapAmRtaM yasya mano'raviMde sa vallabha: kasya narasya na syAt. deyaM deyaM sadA deyaM annadAnaM vicakSaNaiH, __ annadAturyazo nityaM jagaDUkasya yathAdbhutam. iti zrImAlI zA jagaDUnI utpatti. 43. somaprabhasUri ane tenA laghu gurUbhAI maNiratna : baMne gurUbhAI hatA. zrI sUri uttama prANIne dharmopadezanA ApI upakAra karatA vicaratA hatA evAmAM prAgvATa maMtrI vastupAla ane tenA laghu bhAI tejapAla thayA. vastupAla ane tejapAlano saMbaMdha : gujarAta dezamA dhulakA nagaramAM ubaraDa gotramA prAgvATa jJAtimAM zA AsarAja rahetA hatA. te pATaNamAM vastravyApAra arthe AvyA. tyAM hATa mAMDI rahyo. mAlasuda gAmamA vyApAra kare che. ekadA paMcAsarA pAsanI yAtrA karI dharmazAlAmAM citravAlagacchanA zrI bhuvanacaMdrasUrine vAMdI beTho. evAmAM tyAM zrImAlI jJAtino vaNahara gotrano zA AMbo tenI strI lakSmI ane tenI putrI bAlavidhavA kuMvara nAmanI Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha te zrI gurUne vAMde che, eTalAmAM gurUne vAMdatAM thakAM zrI sUrie vAmakukSIe talavraNa dekhI mastaka dhuNAvyuM tyAre pAse beThelA ziSye kA, 'zrI gurU ! AnuM kAraNa zuM ?' gurUe kahyu, 'AvI kukSImAM yugmaputra vastupAla tejapAla nAme ghaNA punyakaraNInA kAraka thaze ane tenAM nAma AcaMdrArka raheze !' te gurUkathaka vacana zA AsarAje sAMbhaLyAM. keTalAka divase pUrva karmasaMcayanA yogathI te baMneno saMga thayo eTale tyAMthI te baMne palAyana thayA. mAMDali nagare jaI rahyA. anukrame vikrama saM.1260 varSe vastupAlano janma thayo. puna: ekaso ane pacAza palane aMtare tejapAlano janma thayo. te AsarAje pahelAM gurUe je nAma kahyAM hatA te ja nAma ApyAM. evAmAM mAlava dezamAM nalavara nagaramA zAlikumara pragaTa thayo. tene manuSya 'Dholo' nAma kahe che. rAjA vIradhavalanA rAjyamA puna: vikrama saM.1241 varSamA lAkho phulANI thayo. eTale vastupAla tejapAla mAMDali nagaramAM varSa pAMcanAM thayA tyAre tyAM manuSye jJAta pUchI eTale tyAMthI AsarAja pazcima dizAe thaI devakIpattana rahyo. tyAM manuSyoe bAlakane moTA tejavaMta joI gAma ThikANuM pUchyuM eTale tyAMthI dhoDiAla [ghoDiAla] gAmamAM potAne deza AvI rahyA. tyAM varSa AThanA be bAlaka thayA tyAre ghI-kUpikAno vyApAra ko. evAmA tyAM zrI bhuvanacaMdrasUri vihAra karatA AvyA. A AsarAja ne kuMvara strIne oLakhyA. gurUe baMne bAlaka punyavaMta jANyA tyAre zrI gurUe vikrama saM.1269 varSamA vastapAlane jinazAsanamAM kIrtikAraka uttama yogya jANI aMbikA ane kavaDa yakSano vara dIdho. ___gurUe vihAra karatAM tAraNagirie zrI ajitanAthanI yAtrAe gayA. keTaleka divase sA AsarAja tyAMthI kuMvarane laIne baMne baMdhava sAthe dhavalaka nagaramA AvI rahyA. tyAMthI gurUe Apela varanA mahimAthI dine dine vyApArathI udayavaMta thayA. evAmAM vikrama saM.1274 varSamA vastupAlane lalitAde sAthe pANigrahaNa thayu. puna: tejapAlane anopade sAthe pANigrahaNa thayu. evAmAM mAtA kuMvarano svargavAsa thayo. agyAra divasane aMtare pitA zA AsarAjano svargavAsa thayo. AvI rIte 18 varSa vyApAramA thayA. te ja varSe aMbikA ane kavaDa yakSanI kRpAthI rAja zrI vIradhavale vastupAlane ghaNA Agrahe maMtripada ApyuM. [tejapAlane bhaMDArIpada dIdhuM. aNahilapATaNe AgAra nipajAvI tyAM rahyA.] teTalAmAM tyAM bhaMDArIpada tathA maMtrIpadanA tilaka karavAnA avasare maMtrI vastupAla jJAti trIsa pATaNa pAkhale [mAhali] pokhato hato. evAmAM pATaNamAM nagarazreSThIne ghera bhaviSyatAnA yoge notarUM vIsayuM. ajANapaNe te zeThano putra varSa 13no te sAmAnyapaNuM Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapagacchanI paTTAvalI 401 thavAthI ghI tela haLadara hIMga vecI bapore (be prahare) ghera Avyo eTale potAnI mAtAne rUdana karatI dIThI. A dekhI putre kAM, 'A kema ?' tyAre mAtAe kahyu, 'ApaNA pATaNa nagaranA mukhya zreSThI tArA pitAnuM maraNa tArA bAlapaNAthI thayuM che. dravya paNa nahi. tethI ApaNe ghera notarUM na AvyuM ane rAjamaMtri bhAgyavaMta thayo paNa chidra sahita che.' ata: vayovRddhAstapovRddhA ye ca vRddhA: vahuzrutAH, __ sarve'pi dhanavRddhasya dvAre tiSThati kiMkarAH. Ama vicArI teNI[vRddhA]e badhI beTA AgaLa AsarAja prAgvATa, kuMvara bAlavidhavA e zrImAlI maMtrIne moTo chidra e che - A vAta putrane saghaLI kahI. A sAMbhaLI beTAne harSa thayo. eTalAM jyAM samagra sAjano bhojana kare che, mukhya gRhastha harSamAM beThA vArtA kare che tyAM teNe AvI corAsI sAjanAnI AjJA karI be hAtha joDI mAtAe je viparIta vAta kahI hatI te badhI vAta sakala sAjanane karI, tyAre tene sAjanoe kA, 're tuM koNa ghara ? A patanamAM mukhya thaIne A kevI vAta kahI ? lAjato nathI ?' eTale teNe maMtrInI utpatti saghaLI vRddha gRhastho pAse prakAzI. A sAMbhaLI sakaLa lajjAvaMta thayA. cittamAM saMdeha peTho. sakala sAjane tenI vRddha mAtAne pUchyuM. teNIe kayuM, 'mukhya ghera notarUM nahi ane tene ghera tame dravya khAtara gayA, paNa tame sakala sAjano jaI barUDI gAmamAM tenI utpattinA kAraka zrI bhuvanacaMdra gurU sapta[satya]gotrIAne pUcho'. tethI sAjanAe badhuM gurUne pUchyuM tyAre zrI gurUe yathArtha vAta kahI dIdhI. eTale te pATaNe AvyA. maMtrInI vAta mAhomAMhI kahevAtAM nagaramAM ane anya gAmamAM vistarI. eTale tyAMthI vikrama saMvata 1275 varSamAM maMtrI vastupAla ane tejapAlathI prAgvATa laghuzAkhA pragaTa thaI. eTale svajJAtinA parajJAtinA durbala gRhasthane bhojanamA teDI kavale kavale suvarNamahora dai svajJAti vadhArI nAma rAkhyu. sakaLa jJAti [jamyA te] laghuzAkhA thaI. eTale zrI bhuvanacaMdrasUri vihAra karatAM pATaNa AvyA. mahAmahotsave zAlAe padharAvyA. tyAM comAsuM rahyA. maMtrI vastupAla gurUvacanathI paMcAzvara pAsa prAsAde varSamA cAra prauDha rathayAtrA nipajAvI karI. cAra vAra prauDha sAdharmikane saMtoSyA. puna: kumArapAla vinirmita zrI tihuyaNapAla vihAramA ekAdazI caturdazIe aThyottarI pujAe svajJAti sAdharmika poSI nitya sattarabhedI pUjA svanirmApita zrI vAsupUjya prAsAde karatA. ekadA zrI bhuvanacaMdrasUri maMtrI pratye upadeza kahe cha : jIyaM jalabiMdUsamaM saMpattio taraMgalolAo, sumiNaM ya samaM pimmaM jaM jANijja karijja su. Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhitya saMgraha evo upadeza gurUmukhathI sAMbhaLI maMtrI vastupAle vi.saM. 1280mAM zrI arbudagiri upara prAsAdAraMbha [prasAdathaMbha] thApyo punaH vi. saM. 1282mAM prAsAde kalaza dhvajadaMDa caDAvyo. zrI nemizvara sthApyA. tyAM zrI bhuvanacaMdrasUrie svaziSya zrI jagaccaMdrane tathA paMDita deveMdrane sUripade kIdhA. te ja prAsAdamAM bane bhrAtanI strIoe navanava lakSa dravya vAparIne svasva nAmanA be ALIA nipajAvI nAma rAkhyaM te ja varSamAM zrI gIrInAra para maMtrI vastupAle uddhAra karyo. eTale zrI Abu, siddhAcala, girinAra e traNa tIrthe aDhI lakSa manuSyo zrI devabhadra, zrI jagaccaMdra, zrI deveMdra pramukha zvetAMbara agyAra AcArya punaH ekavIsa digaMbara AcArya yukta yAtrA karI sakala saMgha sahita maMtrI vastupAla pATaNamAM AvyA. 402 keTalAka divase gurUzrI bhuvanacaMdrasUri svarge gayA, tyAre maMtrIe ghaNA AgrahathI zrI devabhadra, ane jagaccaMdra ane zrI deveMdra ene vinati karI pATaNamAM comAsuM rAkhyA. comAsuM utaratAM maMtrInI AjJA laI traNee vihAra karyo. bhIlaDI nagaramAM zrI pArzva darzane AvyA. evAmAM tyAM hidUANI dezathI zrI somaprabhasUri paNa vihAra karatAM bhIlaDI nagaramA saharSa pArzvadarzane AvyA, tyAre zrI devabhadra, ane zrI jagaccaMdra ane zrI deveMdra, traNe zrI somaprabhasUrine vAMdaNAthI vAMdyA. tyAre zrI somaprabhasUrie kharatara, stavapakSa, AgimayApakSa, bevaMdaNika, upakeza, jIrApalI, nANAvAla, niMbajIya, ityAdi AcAryanI sAkSI vikrama saM. 1283 varSamAM zrI somaprabhasUri, zrI maNiratnasUrie jAvajIva AMbila tapanA dhAraka punaH samatA Adi [ guNa] mAM AgaLa jANI svagacche laI zrI jagaccaMdrasUrine potAnI pATe sthApyA. zrI vijApura nagare zrI devabhadra, zrI jagaccaMdra ane zrI deveMdra e traNee comAsuM karyaM ane zrI somaprabhasUri ane zrI maNiratnasUri vaDAlI nagaramAM comAsuM rahyA. eTale punaH maMtrI vastupAla bIjI vAra saMghapati thayA. zrI somaprabhasUri zrI maNiratnasUri ane zrI jagacvaMdasUri, zrI deveMdrasUri sahita zrI siddhAcala yAtrAe jatAM mArgamAM zrI vaDhavANa nagaramAM saMgha utaryo. tyAM zrImALI jJAti zA ratne dakSiNAvarta zaMkhanA mahimA vaDe sAta dina tAMI nAnAvidha sukhAsikA ne bhojana tathA sahavastra AbhUSaNa paherAmaNI sakala saMghane dIdhI. tyAMthI maMtrI moravI pramukha nagare svajJAti sAdharmika prati nagare nagare gAme gAma pakavAna AbhUSaNa vastrathI saMtoSavA gayA, zrI siddhAcala zrI giranAranI yAtrA karI devakI pATaNamAM saMgha Avyo tyAM maMtrIe nUtana prasAda nipajAvI zrI caMdraprabhasvAmino biMba sthApyo zrI somaprabhasUri zrI jagaccaMdrasUrie pratiSThA karI. tyAM maMtrIe svajJAtine ghaNI saMtoSI. sAdharmikane saMtoSyA. aNahillapATaNamAM saMghayukta zrI sUri ane maMtrI AvyA. Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 403 tapagacchanI paTTAvalI zrI devabhadra, zrI jagaccaMdra, ane zrI deveMdra zrI somaprabhasUrinI AjJA lai pAlhaNapuramA comAsu rahyA. zrI somaprabhasUri aMkevAlIe comAsu rahyA. zrI maNiratnasUrie hiMdUANi dezamA vihAra karI zrI satyapuramA comAsu rahyA. zrIvaMta maMtrIe saMghayAtrAnA dareka manuSyane pATaNamAM suvarNa mahora dIdhI. comAsu utaratAM pAlhaNapurathI zrI devabhadrasUri, zrI jagaccaMdrasUri, ane zrI deveMdrasUri vihAra karatA karatA Abu, dahiANaka, naMdIya, brAhmaNavATaka ityAdI tIrtha pharasI ajArI nagaramAM zrI vIraprAsAde zrI sUrie aThama tapa karI zrI zAradAnuM smaraNa karyu. brahmANi prasanna thai bolyAM, 'tArI kIrti jAmaze.' A zAradAno Apelo vara lai zrI sUrie mevADa dezamA vihAra karyo. evAmAM zrI somaprabhasUri ke je eka zabdano zata arthanA kartA hatA ane zrI siMduraprakara graMthanA kartA hatA te zrImAla nagaramAM svarge gayA. ane laghu gurUbhAI zrI maNiratnasUri navatattvaprakaraNanA kartA te be mAsane aMtare zrI thirAdra nagaramA svargavAsa pAmyA. have maMtrI vastupAlane aNahilapattanamAM, AzApallI, khaMbhAta, pramukha nagaramAM chappana koDi dravya bhUmadhye joI joI zAMti (?) te upara deva saMbaMdhI [sanidhio] bherI zabda thayo. te samaye dravya sukRti kIdho te kahe che - aDhAra koDi dravya tIrthayAtrAmA ujamaNI vyaya karyo, Abu, pATaNa, vaDanagara, khaMbhAyata, devakIpATaNa, bhRgukaccha, guMjA[gujja], ghuDiyAla [thuDiyAlA] gaMcherA [sAMDerA], pramukha nagaramAM pAMca hajAra prAsAda nipajAvyA. savA lAkha jinabiMba nipajAvyA temAM ekatAlIsa hajAra suvarNa pitala dhAtumayI jANavA. zrI tAraNagirimAM, zrI bhIlaDI nagare, zrI iDaragaDhe, zrI vIjAnagare, zrI zaMkhezvare, zrI vijApura ciMtAmaNi pArthaprAsAde, purahAtija padmaprabha prAsAdamAM ityAdi 2300 jIrNoddhAra nipajAvyA. 984 dharmazAlA nipajAvI. 500 samosaraNa nipajAvyA. panaH devakIpATaNamA 11 jJAnakoza lakhAvyA zodhAvyA. 32000 zveta caMdananI ThavaNI, 19000 rahilla (?) nipajAvI, 42000 sAMpuDI kavalI (?) nipajAvI. puna: smaraNI, zveta caMdana, motI, pravAlI sUtra pramukhanI nipajAvI nagare nagare gAme gAme deza dezAMtare puNyArthe dIdhI. have dravya saMkhyA kahe che : 8 koDI ane 93 lAkha TakA yAtrA snAtra prAsAda biMba sthApanA e zrI puMDarika girie AtmahetunA kAraNa mATe sukRtii vAvA. vaLI aDhAra koDI ane 83 lakSa TakA zrI revatAcale sukRtie kIdhA. punaH 12 koDI ane 53 lakSa adhika zrI arbudAcale sukRtie kIdhA. eTale ogaNIsa saya koDI ane AsI koDI aisI lAkha hajAra vIsa hajAra navaseM ane navANuM [tANuM] TakA te nava cokaDIe uNA eTalo dravya maMtrI zrI vastupAle trihUM tIrthe sukRtie kIdhA. puna: Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha kavita - pAMca araba ne kharaba kIdhe jeNiM jimaNa-vAraha, sAta araba ni kharava dIdha dubbala parivAraha, dravya paMcyAsiya koDi kIdha bhojaka varaviDa] bhaTTAM saptANuMe koDI phUla taMbolI haTTAM. caMdana cIra kapUra maai [makhi] koDI bahuttari kApaDe, poravADa vaMza zravaNe zruNyA zrI vastupAla mahimaMDale. ityAdi anya aneka sukRttikAraka zrI bhuvanacaMdrasUri upadezAt zrI aMbikA kavaDa yakSa sAMnidhakAraka prAgvATa laghuzAkhA birUdadhAraka eva varSa 18 sukRta kIg. sarvAyu varSa 36 saMpUrNa tehano vi.saM.1298 varSa aMkevAliyA gAme maMtrI zrI vastupAlano svargavAsa thayo. puna: vikrama saM.1302 varSe laghubhAI maMtrI tejapAla caMdrANA gAme svargavAsa pAmyA. iti maMtrI vastupAla bhAI maMtrI tejapAla saMbaMdha samApta. 44. tatpaTTe zrI jagaccaMdrasUri : zrI gurU jAvajIva AMbila tapa abhigrahanA dhAraka thakA mevADa bhUmaMDale viharatA zrI AhADa nagarI AvyA. evAmAM gacchanA sAdhusamudAya prati kriyA AcAre zithilapaNuM jANI pahelAM dIdho je zrI zAradAno vara tenA tapa thakI ane zrI devabhadranu sAyujya pAmI ugra kriyAno AraMbha zrI AhADa nagare kIdho. tyAM zrI sUri varSAkAle comAsu rahyA eTale jAvajIva AMbila tapa karatAM varSa bAra thayA tyAre citroDapati rAula zrI jayatasiMha ghaNA manuSya mukhe cha vigayanA tyAgakArI sacitta parihArI AMbila tapanAkAraka sAM[bhalI zAlAe AvI dehI kuzala kahe.] (apUrNa) [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, julAI-okTo.1915, pR.328-73] Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 405 loMkAgacchIya paTTAvalI (loMkAgacchanA eka sAdhue lakhelI che.) [A kRti 'jaina gUrjara kavio' ne gujarAtI sAhityakoza khaM.1'mAM noMdhAyela nathI. - saMpA.] __atha paTTAvalI likhyate. atha hi vai bhagavaMta zrI mahAvIrajInau sarvAyu bahottara varSa pUro thako kAMi eka uNau etalai eka aMtarmuhUrttanau seSa Ayu AvI rahyo che te samAnai viSai sakeMdra prazna karai chai - zrI bhagavaMtajI Agali kahai chai ke he bhagavaMtajI, tamAre nAmai bhasmagraha dvitiya sahastra varSano azubha graha vasai che teNai karInai zrI jaina sAsana DohalAI jAsyai, zrI dayAdharma DohalAsyai ane loka kahisyai, zrI mahAvIra zrI cauvIsamA tIrthaMkaranau sAsana DohalAI chai ima loka kahasyai te vAstai AuSo eka aMtarmuhUrttano vadhArau. tivArai bhagavaMta kahai, he sakkA, he sakeMdra, bIjA sarva vAta ghaTADI ghaTai ane vadhArI vadhai piNa Aukhau-karma ghaTADyo ghaTai nahIM, vadhAryo vadhai nahIM tathA bhasmagraha sudhI tau dayAdharma DohalAsyai anai pachai rUpA jIvA nAma AyariyA bhavissaI teha zrI dayAdharma pravarttAvasyai. eha prazna pUro thayau thakai bhagavaMta zrI mahAvIrajI mokSa gayai thakai ajara amara niraMjana bhagavaMta thayA. hivai anukramai pATa zrI gaNadharAdi AcAryarA anukramai pATa likhyate. hivai zrI mahAvIrajInai pATe sudharmAsvAmIjI te bhagavaMtathI 20 varSa mokSa puMhatA. 1 __ sudharmA svAmIne pATai jaMbusvAmI te vIrAt cauMsaThimeM varSe mokSa puMhatA. 2 jaMbusvAmIne pATai prabhava svAmI te vIrAt ...devaloka puMhatA. 3 prabhavA-svAmIne pATai sijjhaMbhava 75 varSe divaMgata puMhatA. 4 sijhaMbhava-svAmInai pATai yasobhaMdra 148 varSe devaMgata pahuMtA. 5 yaso. saMbUtavijai 159 varSe devaM. 6. jiha pATai bhadrabAhu-svAmIne vIrAt 170 varSe devaM 7 bhadrabAhu pATai sthUlabhadra te vIrAt 215 varSe devaM. 8 sthUlabhadra pATai Arya mahAgiri te vIrAt 245 varSe devaM. 9 Arya mahAgiri pATai balasiMhAcArya te vIrAt 280 varSe devaM. 10 balasiMha paTTe zAMta AcArya vIrAt 332 varSe devaM. 11 zAMta paTTe syAmAcArya 373 varSe devaM. 12 syAmAcArya paTTe sAMDillAcArya 406 varSe devaM. 13 sAMDillAcArya paTTe jitadharma AcArya vIrAt 454 varSe devaM. 14 jitadharma paTTe Arya samudra vIrAt 508 varSe devaM. 15 Arya samudra paTTe naMdilAcArya te vIrAt 591 varSe devaM. 16 naMdila paTTe nAgahastI vIrAt 644 varSe devaM. 17 nAgahastI paTTe revatI AcArya te vIrAt 718 varSe devaM. 18 revatI paTTe khaMdila AcArya te vIrAt 780 varSe devaM. 19 khaMdila paTTe siMhagaNi vIrAt 814 varSe devaM. 20 siMhagaNi paTTe samitAcArya te vIrAt 848 varSe devaM. 21 samitA paTTe nAgArjuna te vIrAt 875 varSe devaM. 22 nAgArjuna paTTe goviMda AcArya vIrAt 877 varSe devaM. 23 goviMda paTTe bhUtadinna vIrAt 942 varSe devaM. 24 bhUtadinna paTTe lohitAkhya vIrAt 948 varSe devaM. 25 lohitAkhya paTTe dUSagaNI te vIrAt Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha 975 varSe devaM. 26 dUSagaNI paTTe devaDhi gaNI te vIrAt 980 varSe devaM. 27 tihAM 32 sUtra likhANA iti zrI mahAvIrathI sattAvIsa pATa kahyA. atha devaDhigaNIneM vArai pustaka likhANA te kima te kahe che : tathA IhAM sUdhI to zrI sUtrasiddhAMta muMhaDe AvatA hatA ane devaDhigaNiya vicAryo je paMcama kAlane viSai buddha vidyA thoDI hosyai, ane zAstra mukhai nAvasyai ane sUtra vigara dharma kima dIpAvisyai, kima uddesisyai, dayAdharma kima cAlasyai ehavo vicArInai tADapatre sUtra likhyA. hivai devaDhigaNInai pATai vIrabhadra 28, tehane pATai saMkarabhadra 29, tehanai pATai jasabhadraseNa 30, tehane pATai vIrabhadraseNa 31 tehanai pATai variyAmaseNa 32, tehanai pATai jasaseNa 33, tehanai pATai harSaseNa 34, tehanai pATai jayaseNa 35, te. jagamAla 36, te. devaRSi 37, te. bhIma RSi 38, te. karmasI 39, te. rAjaRSi 40, te. devaseNa 41, te. saMkaraseNa 42, te. lakSmIlAbha 43, te. rAmaRSi 44, padmasUri 45, te. harisamA 46, te. kuzalaprabhu 47, te. upraNa RSi 48, te. jayaRSi 49, te. vAjaRSi 50, devaRSi 51, te. sUraseNa 52, te. mahAsUraseNa 53, te. mahaseNa 54, te. jayarAja RSi 55, te. gayaseNa 56, devaDhigaNIziSyameM huvA. saMvat 143. gayaseNa, paTTe mittaseNa thayA 57, te. vijaisiMha RSi 58, te. sivarAja RSi 59, te. lAlajI RSi jAtanA vAphaNA 60, te. jJAnajI RSi 61 jAta sUrANI. __ atha luke-gaccharI utpatta kahai chai. saMvat panaraisai aThyAvIsA varSe (I.sa.1471) zrI ahallapura pATaNa madhye muMhatA lukkA subuddhiyai zrI sUtrasiddhAMta likhatAM thakAM sUtrArtha vicArInai manamaiM vicAratau sAdhu zrAvaka bAra vrata dhArInai pUjavI pratimA na kahI, prAsAdano adhikAra nahIM ane bIjA yatI AcAryanA ghaNAika to pausAla pratimAdhArI thayA. sudha dayAdharmarI prarUpaNA karaneM gaccha kADhyau. anya darzaniyai lakvAmatI nAma kahinai bolAvyA tihAM thakI luMkA-gaccharI sthApaNA thai. zubha velAI zubha dine zubha pakSe zubha vAre zubha nakSatre zubha yoge Avye thake lUMkA-gacharI sthApanA thaI. prathama bhANA RSajIeM zrI ahamadAvAda madhye saMvat 1531 varSe jAta poravADa arahaTavADAnA vAsI svayameva dIkSA lIdhI. moTe vairAgai saMsAra asAra jANIne 1 lAkha rUpaiyA mUMkIne dIkSA lIdhI, 62. te. RSi bhIdAjI thayA. mahAtmA sAdhu thayA; jAta usavAla sirohInA vAsI potAnA kuTuMbI manuSya 45 saMghAteM sarva jaNai saMsAra anitya jANInai saMyama lIdho,' 64. te. RSi bhImAjI pAlInA vAsI jAti usavAla gotra loDhA alakSa dravya mUMkI. nUnAjI pArTI dIkSA lIdhI, saM.1550 sai thayA, 66. taihanai saravojI thayA. pAtasA akabaranau bajIra dIvAna hatA. 25 lAkha rUpaiyA mUkInai dIkSA lIdhI, saM.1554nau dIkSA lIdhI. bhImAjI pAsaiM dIkSA lIdhI, 67. __ atha hivai pAhuDa 2 graMthane viSai puna: zakeMdra Agali bhagavaMte kahyA chai. rUpA jIvA 1. ahIM nUnAjInI vAta chUTI gaI che. - saMpA. Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ loMkAgachIya paTTAvalI 407 nAma AyariyA bhavissaI tehavai RSi zrI sarvAjInai pATai AcArya rUpa RSijI te baida gotra pATaNa saharavAsI lAkha dravya mUkI ghara hATa hatA te dharmasthAnaka nimittai mailyA, ghaNo kuTuMba choDI dIkSA lIdhI, saM. divAlI dine 1566, zuddha kevalI praNIta zrI dayAdharma prarUpyau. navasai ghararI sAmagrI zrI pATaNa madhye luMkAgacchanA thayA. AcArya rUpa RSijI 19 varSanI dIkSA pAlI saM.158(5) divaMgata. tihAM thakI laMkAgaccharau AcAryapada thayo. 68. teha. jIvo sAha te surata nagaranA vAsI tejapAla sAharA suta mAtA kapUrAMbAI rUpa RSijInI vANI suNI pratibodha pAmyo. 32 lAkha mahamUMdI tathA gharahATa dharmasthAnakai nimitta kIdhI, saMsAra asAra jANInaiM dIkSA lIdhI, surata madhye nabasai ghara laMkAgacchanA thayA. AcArya jIva RSijI thayA, 69, jIva RSi pachai nAgaura madhye nAgaurI laMkAgaccha thApyau te jIva RSijIne pATai varasiMhajI thayA. (bAbu puraNacaMdajI nahArano bhaMDAra) [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, eprila-jUna 1918, pR.169-71] 54 Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ayo. 408 be aitihAsika noMdha 1 ( judAMjudAM zahera vasavAnI tithi temaja bIjI hakIkata.) saM. 1115 nAgora koTa maMDANo vaizAkha suda 3 ( ) The vAsidAhimau. saM.1212 rAvala [jesale ] jesalamera vasAyo. zrAvaNa zuda 12. saM. 1181 phalodI pArsanAtha devalarI thApanA huI. saM. 1202 ajaiyAsAra ajamera vasAyo sahI. saM. 703 dilI tuvara vasAI anaMgapAla tuara. saM. 1313 alAvadI pAtasAha jAlaura saM. 1500 rANo udaisaMdha udepura vasAyo. saM. 1215 sehasamala devaDe sIroI vasAI. thA laDIyo [ pAlaTIyo ? ]. vIramade kAMma saM. 1515 jodhapura vasAyo jodhairAva jeTha suda 11. saM. 1545 vIkAMnera vasAyo rAva vIke jodhAre beTe. saM. 1545 phalodIro koTa karAyo hamIra narAvata. saM. 1645 navo koTa vIkAnera karAyo, rAjA rAyasaMghajI, kAMmadAra karamacaMda bachAvata karAyo. saM.1616 akabara pAtasAha akabarAbAda koTa karAyo, AgarI jamunA nadIre uparai to. saM.1624 citoDagaDha pAlaTIyo, pAtasAMhI akabara pAlaTIyA. jaimala isara meDIyo kAMma Ayo. saM. 1100 nAmahaDarAva maMDovara basAyo. saM. 1471 ahamada pAtasyAha ahimadAvAda vasAI. saM. 1644 patisAha akabara ahamadAbAda lIdho. saM. 1669 kisanasaMgha rAjA kisanagaDha basAyo. saM.1240 rAjA kumArapAla huo, jaina dharama rAkhIvo. saM.1193 vimala maMtrIsara huA, Abu deharA karAyA. saM.1293 vastapAla tejapAla huA. Abu jAtrA karanai Abu upara deharA karAyA. vIradhavala vAghelArA kAmadAra huA. pagepage nidhAMna huA. varasa 36no Aukho huA. Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 409 be aitihAsika noMdha saM.1599 dudaijI meDato vasAyo. Agai mAnadhAtAro hutau saM.155[1655 ?] jAMma navonagara vasAyo halAramai. saM.1735 oragAMvAda vasAyo auraMgasA pAtasyAha. saM.1783 savAI jesaMgha jaipura vasAyo. saM.707 rAjU vIra nArAyaNa sivAMnogaDha karAyo. saM.609 citrAMga dasorIyo citroDa vasAI. - iti zrI gAvoTarI vIgata saMpuraNaM. saM.1822 gAMva dIyAvaDa nAgorarI paTI kupAvata rAja zrI ThAkura sIvakaraNajI luNakaraNota luNakaraNa kesarasaMghota kesarasaMgha saba bhae mota sabalasaMgha dalapatasaMghotarI sIvakaraNajI daikavara[kuvara ?] cainasaMghajI kuMvAra kanajI kuvAra serasaMgha kuvAra prathIrAja. saM.880 deharA pratimA dharmanai khAtai karAyA saMpratirAjA. saM.609 digaMbara thayA. prathama bhagavaMta pachI huA kIta. prathama gaccha nahi koi sahU koI sAdha kahaMtA, pArzvanAtha gaNadhAra tIke pUjAyAM maMtA; zra mAhAvIra saMtAna sAdhu kiriyA atisArI, rAjA duralabhanI sabhA majhi ati caracA bhArI. hAryA tike kavalA kahyA, jIta kharatara jANIyA, gacha doya tiNa kAlame sahU saMdhe vakhANIyA. 1 saMvata bAra covIsa ( saM.1224 ) nagara pATaNa aNahalapUra. hUvo vAda suvihita caityavAsIsuM bahu pari; duralabha rAjA sanamukha jiNa helai jIto. caityavAsa uthApa desa gujjarahi vadito, suvihita gacha kharatara vIrUda duralabha rAjA tihAM diyo; zra varddhamAna pATai tilaka sUri jiNesara gahagahyo. 2 tAsa paraMpara puna: hUvA girUA guNe gaMbhIra, paraupakArI parama gurU abhayadeva guNadhIra. 1 saM.700 mAnatuMgAcArya bhaktAmarakartA. saM.1008 poSadhasAlA 84 gacchai bAdhInai bedA tIvAre pachI jai vIralA sAdhu vanakhaMDavAsI rahyA. sAdhu zrAvakanI pUjA nahI tivAre. Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha saM.1204 kharatarA vanavAsI devatA sAMnidhye aNahilapUra pADaNe AvyA. nagaranai loke mahAkaSTadhArI dekhInaiM vAMdyA. tivAre poSadhasAlA nAmathenAMnai koI na mAna. tare poSadhasAliyAM kharatara vanavAsIyAsuM vivAda vigraha ghaNo karaNo mAMDyau. poSadhasAlIyA durlabha rAjAnai pUkAryA, rAjAyai sagalA bhegA karI nyAya karIyo. poSadhasAlIyAnai hAryA dekhI kavalA nAma dIdho ne vanavAsIyAMnai kharA matI jAMNI kharatara virUda thApyau. tihAMthI kharataragacha matI thayA. saM.1159 pUrNamAgaccha.. saM.1612 bhAvariSIyA kharatara nIkaLyA. saM.1205 rudrolIyA kharatara nIkalyA. saM.1215 valI mahUkarA kharatara nIkalyA. saM.1224 AMcalIyAgacha nIkalyA. saM.1285 vaDa posAlIyA mAhAtamai tapasyA kInI, vastapAla tejapAlasuM pratibogha pAyo, tada pachai tapagacha nIkalyau. ghANorArI posAlathI nIkaLyA. jagacaMdrasUrI thayA. saM.1285 pUnamIyA nIkalyA. saM.1331 choTa kharatara nIkalyA. saM.1333 AgamIyAM nIkalyA. saM.1422 vaDagacchA kharatarA nIkalyA. saM.1433 khema kIrti sAkhA khemadhADa kahAMNA. saM.1461 pIpalIyA kharatarA nIkalyA. saM.1560 zrI zAMtisAgarato vaddha AcArajIyA kharatara nIkalyA. saM.1612 bhAvariSiyA kharatara nIkalyA saM.1667 laghu AcArjIyA kharatara nIkalyA. saM.1336 AyamIyaA gacha nIkalyA. pAThAMtare 1080 varase durlabha rAjA tamapatInuM jIvyA kharatara virUda prApta theTameM caMdragacchA vI.saM.15 Asare varSa vIrAt 2000 lagI sAdhu sAdhavI zrAvaka zrAvikA pUjA pratikAra nahIM pAmai te varasa 2000 pUrA thayA tai have ratanapAla lakhamasI pramukha zrAvaka thayA tathA zrI. R. ratanA havA. pATaNamAhai ghaNacaMda havA. pachai patisAha mudAphara vaDarA chApA AMNyA, deharA parAyA bhUtapharausIna karAvI, pachai koIka kahai paramesara na mAne, pachai kAjI sAheba dIdhuM, sIkha dIdhI, jinamata kahyu, caMdramA turakanA deva sUrya hiMdunA deva ima ja mAMgeM chu, pachai pAtisAha chApA kari dIdhA, pachai ahimadAvAda madhye sidhaMtanuM DhagalaM karAvI kuMvArI kanyAtIrA eka parata Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be aitihAsika noMdha 411 kaDhAvI. teNe bAlikAyai DhigalA mAhisaM dazavaikAlikanI kADhInai vai parati paMDate vaMcI, dayAdharmamUla thApyu, deharA pratimA khoTA jANyA. saM.1508 varSe R0 nAnA 1 gujarAtimAMhi hUvA. tivAra pachi R0 dharmasI, R0 ratanA, R0 udA, R0 vIjA, R0 caMdA, R0 lAlajI pramukha hUvA. tihAMthI sAdha sAdhavI zrAvaka zrAvikAnI pUjA satakAra pAMmatA hUvA. sUgaDAMganai 27 adhyene abhivaMdiyAe e pATha chai. (kalakattAvAlA bAbu pUraNacaMda nahAra bhaMDAra) [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, eprila-jUna, 1918, pR.163-64] Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 khetAkRta agamavANI nisANI [jaina gUrjara kavio' mAM kRti noMdhAyelI nathI. kRti rAjasthAnI-hiMdImAM racAyelI che ane aitihAsika bhAvikathana kare che. pAbUe sapanAmAM kahelA A zabdo che ethI kRti khetAkRta gaNAya. - saMpA.] AkhAtIja aThANavai, Agama paMve(ce) dIha, pAbUrA phuramANa sauM ehavI bolI jIha. supanAmai suNIyA sabada, mujha vIcakIyo mana, jANUM ghara UjaDa hUvai, vasatI huvai ju vana, anaciga thyo dIsai IlA, sulasI kAi saDasI, vigrahI isaDo UThasI, vaDalI vigaDasI. paDasI IsaDoM pITaNo, mAhe mugalANAM, Usarai haDo UThasI, juDasI jumalANAM. khUTisi dala khUrasAMNarA, khUTisi turakANAM, sAhijAdA AvaTasI, AMkA vAcANAM. pAtisAhI jAtAM pagAM vaDasI nibalANA, marasI mleccha miragIyAM, gurUlAM mahANAM. gupa tIsai gaibI marda UThisI uNi ThANAM, cakatA sau nirabANa buDhi, juDasI jumalANAM. kA paiMtIse samai jai koi jANai, paDisI isaDo pITaNo, jAlima jodhANai. marasI khatrI maMDovarau, thira kAbila thAMNai, patisAhI pAlaTasI sAkA dIvANai. hekaraso huisI isI halacala hIdavANai, caDhi pAtasAha calAvasI, rAjA koi rANai. koika gaibI UThasI, osara uNi ThANe, uttarakhaMDa sau AvasI, jodhANa sivANai. jAlima koika jAgasI, rAThauDa gharANe, avatArI huI UThasI, nara koIka jANai. Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 413 khetAkRta agamavANI nisANI karasI isI maMDovarau, dADima dIvANai, jetI dharatI tuarA jI cahuvANai. etI ANa varatasI rAThoDa gharANe, ke bhaNiyAM ke jotiSI ke Agama jANe. AkA Uthalapathala Ai DhUkA TANe, au vAtAM aulI nahI pale phUramANai. kheta se pAbU kahai bola ThikANai, hivai hosI ho ThAkarA di hiMdavANai. - iti agamarUpa vANI nIsANI. (satyAziyA dukALanA varNananI pratane aMte) [jaina yuga, bhAdrapada 1985-kArtika 1986, pR.355] Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 dIpavijayakRta suratanI gajhala ('kavibahAdura' e nAmathI potAne oLakhAvatA dIpavijaya muni vikrama 19mI sadImA thaI gayA che. tenI gujarAtI bhASAmAM aneka kRtio nAme 'sohamakula paTTAvalI' Adi che ke jenI vIgata have pachI chapAnAra amAro graMtha nAme 'jaina gUrjara kavio, bhAga trIjo' bahAra paDaze temAM Avaze. A kavinA samaya pahelA musalamAna rAjya gujarAtamA ghaNI sadIo thayAM hovAthI parziyana zabdo gujarAtI bhASAmAM khUba praveza pAmyA hatA ane parziyana bhASAnA khAsa jANakAra hinduomAM paNa munazIo ane musaddIo tarIke kArya karI gayA hatA. keTalAka hinduoe parziyana bhASAmAM graMtho paNa - kRtio paNa racela che. kavinA samayamA IsTa iMDiyA kaMpanI bahAdura- rAjya paNa gujarAta para zarU thayuM hatuM. A kavie gujarAtI bhASAmA parziyana (urdU) zabdonI seLabheLa karI eka vicitra jAtanI 'gajhala' karI cha; ane te eka sUrata para nahIM paNa bIjAM zahera nAme khaMbhAta, jaMbUsara, udepura para paNa banAvI che. prAsa lAvavA game te akSaro game tema meLavI dIdhA che. A suratanI gajhalamA pahelo duho che ne vacamA traNa duhA che ane chello chappaya che. 78 kaDI gajhalamAM che. kula 83 gAthA che. racyA saMvat 1877 mAgazara zuda 5 che. A lakhavAno hetu kavi jaNAve che ke surata zahera suMdara ane vepAra- mathaka hovAthI hu~ jovA Avyo ane gacchapati AcAryazrIne vijJaptilekha - citralekha mokalavAmAM Ave che te pramANe citralekha lakhI mokalavA mATe A gajhala meM banAvI. A kavinA potAnA svahastAkSaramAM racyA pachI cothe dahADe lakhelI, 13 paMktivALu eka ema pAMca pAnAnI prata ke je vijayadharmasUri pAse hatI te uparathI A utArI che. vikrama saM.16(so)mAM surata nAmanI gaNikAnA nAma parathI tenA paranI pAtasAhanI mahera thatAM sUrata zahera vasyu. gopIzA nAmanA sAhukAre gopIpura vasAvyuM ane gopI nAmanuM taLAva temaja vAva paththarabaMdha baMdhAvyA. (te) gopIdAse sUrajamaMDana zrI pArzvanAthanI sthApanA karI. pAtazAhe tApI (nadI) para moTo killo baMdhAvyo teno pAyo UMDo karI ane sIsuM bharI moTA buraja karAvyA. koTane pharatI khAI karAvI te killAmAM nAlagoLA - topagoLAno sAja rAkhyo ke je evA hatA ke tene choDatAM jabaro avAja thato hato. ahIM dilhInA pAtazAhe te killo banAvyo ne tyAMthI moTA sUbA - khAna AvatA. killAne bAra daravAjA hatA. e nIkA - suMdara surata zahera para tApI mAtAnI mahera hatI. tApI nadImA be vakhata veLa caDhatI hatI, ne temAM hoDI - phatemArI cAlatI hatI. te hoDIonA prakAranAM judAMjudAM nAma ApyAM che te jANavA jevAM che. dariyAmahela hato. lAkho rUpiyAno mAla sapharI jahAjamA Avato. 72 jAtanAM Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIpavijayakRta suratanI gajhala 415 kariyANAMno vepAra vepArIo karatA hatA. phurajAmAM mAla Avato te para dANa levAmAM AvatuM. A vakhate navAba nasirUddIna khAna hato ane te potAnI savArI kADhato tyAre sArA gajarAja jhUlatA ane kAbUlI kanojI kacchanA ghoDAo temAM cAlatA hatA. vaLI bakSI tarIke bahAratega ane kAjI tarIke mamadahasana hatA. ane teo kaMpanI bahAduranA hukamathI hAkamI calAvatA hatA. te bahAdura kaMpanIno saradAra mistara vAna sAheba hato ane surata paragaNAnA adhikAravALo killedAra mAlesana (nAmano sAheba) hato. nagarazeTha lakhamIdAsa nAmano hato ke jenI prabhA zaheramAM paDatI hatI; ImAnI mirajyAM, kAyado jANatA pirojazAha, buddhizAlI saNavI nAme nAjarazAha ane mahetA vallabha ane giradharalAla baMne puNyazAlI hatA. zAstrI tarIke ANaMdarAma, moTA makAnavALA bAbA dUmaro nAmanA hatA. have zaheranA zAhukAromA agaNita lakSmIvALA taravArI nAmanI aTakanA AtamArAma bhUkhaNa nAmanA bhaNazAlI hatA ke jemanuM puNya ghaNuM hatuM, nava lAkha lakSmI hatI. bIjA nAme lAlIbiraha cunIlAla lakSmIvAna hatA, kalAzAha, zrIpatta e nAmanA zrImaMto uparAMta kSatrI jAtanA dUlAcaMda, moTaramalla, joyatAdAsa ane mAdhodAsa hatA. mAravADI zAhukAro suvilAsI ane moTI peDhIo rAkhI lAkhonI huMDI lakhanArA ane guMDI pAghaDI bAMdhanArA - evA ghaNA zAhukAra hatA. tethI keTalAMnAM varNana karUM? ___gujarImA je cIja malatI hatI tenuM varNana karuM chu. gujarI killA pAsenA medAnamA bharAtI. tyAM mazarU, himarU, kinakhAba, jarabAba dozI vecatA hatA. chAyala, chiMTa rokaDa laI apAtA, kApaDa baMgAlI sarattA, bilAtI, cIna, madharAjI, nagarI, soraThI, navanava jAtanAM paTakUla vecAtAM. dalAla kajiyA maTAvatA. dhotI kiramajI korA, dupaTA kasabavALA, mazarU, misa jharaDo (?), raMgIna vastra zobhatA. pAghaDI bAMdhI vecatA, sADI, sAladuzAlA laherIlAlAo kharIdatA... ghaNI jAtanA coka hatA. eka pAsa mugalIsarA ke jyAM mugalI loko rahetA, bIjI bAju cinAi mAlanI dukAno, paTavA - rezama vecanAranAM makAno hatAM. ghaNAM hajavAi (?) besI suMdara mAla batAvatA. navanavI cIjo maLatI temAM keTalI joIe ? pharIne nANAvaTamAM AvyA pachI kelA pIThamAM javAnuM mana thAya ke jyAM bhAtabhAtanA mevA lAlAloka letA. kamarakha, kamarakhAM, khiranI, kisamasa svAda Ape tevA hatA. sItA nAmanAM phaLa - sItAphaLa, jAMbu, phannasa, nAraMgI, dADama, phAlasA, annAsanI suMdara madhurI vAsa AvatI hatI. zeraDI, AMbA [kerI] ema aneka bhAtanuM zI rIte varaNAya ? ghaNA taMbolI pAnanI coLI laI besatA, attaradAra saraiyA thokabaMdha rahetA. ghaNA kaMdoIo sAro mAla - bahu jAtanAM pakavAna karI besatA. sUrata zaheranI e 'sogAta' (sArI cIja) judI judI jAtanI baraphI hatI. ajhokha pATyA (?) cakalAmAM gopIpurAmAM mahelo - moTAM makAna hatAM ke jyAM, bujaraga - vRddha loko kahe che ke, gopIzAha raheto hato. tenA nAmarnu Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha bajAra hatuM ne tyAM AkhI duniyAno vepAra cAlato, saM.1679mAM senasUri (vijayasena sUri)nA (hastathI) gopIdAse surajamaMDana pArzvanAtha sthApyA. jhaverI loka moja karatA ane bIjI kaMI paNa zodha-vAtamA na paDatAM hIrA, naMga, pAMce jAtanAM motI parakhatA hatA. pannA pIrojA lAla laIne dalAla pharatA. sarve potapotAno dharma pALI potAnAM SaTkarma sAdhatA. koI vedapAThI. ThAThavALI bhASAnA racanAra, jotISI, nimittiyA, chaMda paDhanAra, vAda karanAra vAdI, phUla laI pharatA mAlI, phUla mUla daI lenArA bhogIo, bhAMga bUMTanAra bhaMgI, amala lenArA raMgI amalIo (aphINanA amalavALA), kaMsArA, ghATa ghaDanAra sonIo, guMDA marajI pramANe sIvanArA darajI, naMgane jaDanArA jaDiyA, cUDA karanArA daMtArA, cUDIo paheranArI strIo ema corAsI bajAramA jadAjadA vepAra vANiyAo karatA hatA. vaLI bahu pArasI loka hatA te rokaDA damaDA laI vepAra karatA. . Ama sarva loka sukhiyA hatA. koI vAtanuM du:kha nahIM hatuM. aMgrejI rAjyamA zaheranA lokane sarva sukhanI sAmagrI hatI. zaheramA ghaNAM kamaThANa(?) che, AkAzanI cAMdanI jyAM relAya che evI UMcI havelIo che ne enA gokhamAM naranArIo bese che. devAlayomAM aMbA bahucarA mAtAjInAM sthAno hatAM ke jene loko sanmAnatA, viSNu ne zivanA prAsAdo hatA ke jyAM gherA nAdo thatA, jainonA suMdara prAsAdo hatA ke je jotAM AlAda thato. jainonAM daherAmA suratamaMDana pArzvanAthanuM khAsa devala, zaMkhezvara (pAca)- ubaravADImAM, goDI pArtha, zAMlinAthanu, AdinAthay, mahAvIranu, ciMtAmaNi pArzvanAtha ema 42 devala hatAM. vijayadeva(sUri)na Alaya (upAzraya) uMcA gokha ne mALavALu hatuM. vijayAnaMda(sUri)nuM Alaya uparAMta sAgaragacchano, kharataragacchano, aMcalagacchano, pAsacaMda, kamalazAkhA, kalazazAkhA, kata(purA)zAkhA, Agamagaccha, pUnamiyAgaccha, luMkAgaccha ema sahusahu gacchanAM sthAna hatAM. corAsIgacchanA potapotAnA gacchavAsI hatA. saMvegI sAdhuo nirupAdhikapaNe Agama vAMcatA, ne tAttvika graMtho paDhatA. digaMbaronAM sAta devala hatA. Ama jaina (dharma) vikhyAta hato. ___have purAo varNavU chu. gopIpurA, sAhapura, haripurA, rUganAthapurA, mahidharapurA, mahejhara(!)purA, rAmapurA, maMcharapurA, begamapurA, salAtapurA, sagarAmapurA, rUstamapurA, sulatAnapurA, rUdarapurA, nAMnapurA, navApurA, saIyadapurA, idarapurA, ema aDhAra purA che. bAga, vana, ArAmamAM mojI vizrAma letA. phUlathI mahamahatA. hariyALI bhUmi hatI. bAgamA pharatA. kAraMja (?) UMcA UThatA, khyAlIo zetaraMja khelatA. phiraMgI lokanA kamaThAnamAM rAgatAna thatAM. zaheramA aDhAre varNa hatA. surata suMdara zahera hatuM ne tenA para prabhunI mahera hatI. navalAkha (!) gharo hatAM ne rAja kuMpanInuM hatuM. jema dekhyu tema varNana karyu che. he tapagacchabhAnu (AcArya) ! ahI kRpA karI zaherane potAnu jANI Avo. saMgha potAno mAnI ahIM pUjyajI ! comAsuM karavA Avo. saM.1877 mAgazara mAsanI (zuda) bIjane dine dIpa Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 417 dIpavijayakRta suratanI gajhala kavirAje zaheramA samrATa evA sUratanuM varNana karyu che. jevU dekhyuM tevU lakhI citralekha dIpavijaye gacchapatine mokalyo.) [dIpavijaya kavirAja ne emanI kRtionI vizeSa mAhitI mATe juo jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti bhA.6, pR.186-195 tathA gujarAtI sAhityakoza khaMDa 1, pR.174-75. - saMpA.] zrI gurU premapratApatheM ugati upAI avalla, varanuM sUrata seherakI abhinava khuba gajjala. 1 atha gajjala sArada carana citalAIk buddhi deta mahamAIk, gajjala khUba anusaratuk sUrata seherakuM baranuk. 1 sUrata sehera suthAnAk baMdira dIpatA dAnAk, bhAluM AdiseM utapatta, suNiI gunijanA ikacitta. 2 saMjhA sola vikramarAja, sUrata nAma gaNika sAja, tA para pAtasAhakI mehera, tAneM vasyo sUrata sehera. 3 phiraka gopisA sahakAra, gopIpurA vAsyA sAra, gopI nAma saravara vAva, paththara kelabaMdhI sAva. 4 sUrajamaMDanA zrI pAsa, thApana kiyA gopIdAsa, tApi chapharAMsI patasAha, killA kIna vaDa ucchAMha. 5 killA khUba he uMcAk, sIsAgAraseM siMcAk, gADA vaTTaseM coDAk, ucA buraja he prauDhAk. 6 alakA bhUma itha Aik, phirateM koTaseM khAIk, . kille nAla-golA sAja, sakhare hota he avvAja. 7 burajeM tAlakI pAMtAMka, nirakhaNa hota he khAtAk, nava gaja bAra gajake mAna, mAnu jogaNIko dhyAna. 8 ghaNaNaM bAjatI ghaMTAk, mAnu meghako gaDDAk, kille phirata khAi khUba, bhari he nIraseM mahamuba. 9 tApi chapharAMsI patasAha, killA diyA dillIsAha, killA pAtasAhI mAna, pharake vAvaTA asamAna. 10 jyA para pAtasAhakA mAna, Ate bar3e sUbe khAMna, sUrata sehera he nIkAk, mAnuM dharanikA TIkAk. 11 Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha nIke bAra daravAjek, alakA nayarake lAjek, nIkA nAma sUrata sehera, tApI mAtakI he mahera. 12 bhaTaNI mAna tApI sAra, cahatI vela dona vAra, caDhate pAMNiyAMke pUra, hoDI Ata he sasanura. 13 beDI beDa vegaDa doNa, khAdara bakharA phirakeM sauNa, / gadabada phera phatamArIka, jyAkI pavana gata cArIk. 14 pInasa kathatha panasoik, vajrApaTala hAhoik, batelA pallavArA nAma, khelaNa paunagata abhirAma. 15 IMse bahota nAvAM nAma, jyAkA thaMbha haiM asamAna, saDhace dora he khAsAk, kheDuta deta halesAk. 16 aTave uMbareseM hoya, Ave jihAja sabahI koMya, golA nAlaseM choDIk, baMdira Ata he hoDIk. 17 mullAM-bAri ni caumAja, chuTe nAlagolA vAja, dariyA-mehela nicau Aya, pharake vAvaTA samudAya. 18 lAkhau mAla cala Avek, saphari jihAja bhara lAvek, bahotara kriyANAke thoka, leve sAhukArAM loka. 19 phUrajeM Ata haiM jaba mAla, sabakA leta he saMbhAla, dANi karata tI para chApa, jeMso DAla teMsA mApa. 20 baranuM seherako rAjAna, nekI rAja he gunakhAMna, nasiruddina he navvApa, jyAko desadesoM mApa. 21 acche jhUlate gajarAja, mAnu megha jaso gAja, nava nava jAta ghoDe vyAha, soheM savArike mAMha. 22 kAbila kanojI kachIk, jinakI jAla he achIk, bahAratega bakhasIjIk, mamadahasana hai kAjIk. 23 kuMpanI hukamaseM AyAk, hAkama hAkamI lyAyAk, hAkamaseM hara hukamIdAra, bahAdara kUpanI saradAra. 24 mistara vAna sAheba nAma, samajaNa bahota hoI tamAMma, mAlesana he killedAra, surata paragaNe adhikAra. 25 marazeTha lakhamIdAsa, jyAko serameM ujjAsa, mirajyAM imAMnI baDanUra, mAMnu bhAgako sasanUra. 26 Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIpavijayakRta suratanI gajhala pirojasAhajI punavaMta, jyAko kAyado mahamaMta, saNavI nAma nAjarasAha, jyAkI pragala buddhi thAha. 27 heMtA vallabha giradharalAla, donuM punya theM vaDabhAla, sAstri nAma ANaMdarAma, bAbA dUmaro baDadhAMma. 28 baranuM seheMrake sAhukAra, jyAkuM lacchiko adhikAra, agaNita lachamI bhArIk, jyAkI aTaka taravArIk. 29 AtamArAMma bhUSaNa nAMma, peMseM bahota koI tamAma, bhaNasAlIk, paragaTa punya paranAlIk. 30 sabahI bAtaseM darakhAk, lachi- teja lachamIvAsa navalakhAk, lAlI - raha lachi- teja theM cunIlAla, zrIpatta, kalAsAha heM jyAkau lachi paraghala vita, ujjAsa jarabAba. 36 khatarI jAta dUlacaMda, jomadA mAdhaudAsa marUdhara sAhu suvilAsIk, peDhyAM baDI heM khAsIk. 33 likhate lakhau kI huMDIk, paghaDI bAMdhate guMDIk, iMe bahota sAhUkAra, baranuM nAMma kitane sAra. 34 gujarI cIja jyoM milatI, tAkuM baranavuM tahatIk, killA pAsa heM meMdAna, gujarI bharata heM bahomAna. 35 misarU becate kei lAla, kajiyA meTate dallAla, himarU vecate kinakhAba, dosI becate chAyala chiTake letek, rokaDa dAMmakuM kApaDa baMgAlI sarattA, dosI loka he marattAk. 37 bilAti cIna madharAjhak, nagarI soraThI tAjhak, navanava jAtake paTakUla, addala karata tAko mUla. 38 kapaDe becate paDade, rokaDa leta heM khuDadek, jaMde aData heM alamasta, apane hAla soM madamasta 39 dhotI kiramajha korAMk, dupaTeM kasabakI leherAMka, misarU misa jharaDau hau dhAkU, raMgata vastra sau hau dhAkU. 40 pAghauM dori e vikatek, adala mUlahI karatek, sADI sAla dosAlAk, kharidAM karata hai lAlAkU. 41 detek, vaDabhAla. 31 moTaramalla kulapeM caMda. 32 lachi- tejako 419 Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha bahovidha cokkI heM rIja, barana jAta heM tajavIja, mugalIsarA he eka pAsa, mugalI lokake AvAsa. 42 cinAi mAlakI dukAna, paTave resamI makkAna, beThe bahota hajavAika, ke mAla batalAIk. 43 milatI navanavI cIjAMka, dekhana hota he rIjhIk, nANAvaTTameM phira Aya, kelApIThameM mana bhAya 44 bhAMtaubhAMtake meMveka, lAlA loka bahole ceka, kamarakha kamarakhAM khiranIk, kisamasa svAdaseM baranIk. 45 sItA nAmake phala caMga, jAMbU phannase nAraMga, dADama phAlase annAsa, jyAkI meMhera madhurI vAsa. 46 IkSU khaMDa arU aMbAkU, bharake beMThate laMbAkU, iMsI bahota bhAMto jAta, baranuM kauna vidhaseM bhAMta. 47 beThe bahota taMbolI, lekara pAnakI colIk, attaradAra sariyA loka, baiThe ola thokAthoka 48 beThe bahota kaMdoI, ache mAla vahAM hoik, bahovidha bhAMtake pakavAna, milate bahota thAnothAna. 49 sUrata seMherakI sogAta, baraphI hota navanava jAta, ajhaukha pATyA cakalAk, gopIpurAkA mehelAk. 50 gopI sAha jihAM reheMtek, bujarUka loka so keheMtek unakA nAmakA bAjAra, karate khalaka vahAM vepAra. 51 saMvata sola aganyAsIka kAlA mAsa gunarAsIk, se gopIdAsa, thApe sUrajamaMDana pAsa. 52 jhaverI loka karate moja, nAMhI karata kinakI khoja, hIrA parakhate heM naMga, motIpanne pAMco raMga. 53 pannA pirojA arU lAla, lekara phirata heM dallAla, sabahI mAMnate nija dharma, apane sAdhate khaTakarma. 54 chelI marddabI ketek, dAMnI dAMnakuM dete, kitane vedake pAThIka, bhASA racata ke ThAThIkU. 55 jotaSa jotaSI jotek, kete nimitiye hote, kete chaMdakuM paDhatek, vAdI vAdaseM bhIDatek. 56 Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 421 dIpavijayakRta suratanI gajhala mAlI phirata he le phUla, bhogI leta he de mUla, bhAMgAM ghUTate bhaMgIk, amalI amalake raMgIk. 57 beThe sIkha kaMsArAk, ghATI ghaData sonArAk, guMDe bahota he darajIk. sIveM ApakI marajIk. 58 jaDiye jaData he baho naMga, motI panA pAMcau raMga, cUr3e cIrate daMtAra, cUDiyAM peMheMratI baho nAra. 59 eMse corAsI bAjAra, baNiye karata he vyApAra, phira pArasI baho loka, vaNajAM karata damaDe roka. 60 yauM saba loka he sukhiyek, nahi koI bAtaseM dukhiyek, seherameM aMgarejI rAja, pAvata loka saba sukhasAja. 61 purameM bahota he kamaThAMna, cAMdanI pohocatI asamAna, uMcI havelyAM bhArIka, baiThe gokha naranArIk. 62 AM beheMcarAke thAna, Alama karata he sanamAna, viSu sivAMkA parasAda, vAmeM gAje guhirA nAda. 63 ke jainake prAsAda, dekhata hota he AlhAda, sUratamaMDanA zrI pAsa, phirake dharma devala pAsa. 64 saMkhesarA zrI jinarAja, ubaravADi zrI maharAja, goDe pAsa jinavaradeva, sAreM bhaktajana prabhu seva. 65 sAMtInAthakA deharAk, mArnu sivapurIseMrAk, AdInAtha jinavara vIra, tAre bhavAM-sAgaratIra. 66 ciMgI pArasanAtha, meleM sivapurAMko sAtha, devala baDeM beheMtAlIsa, vaMde suranarAMkA Isa. 67 vijayAdevakA AlAk, uMcA gokha he mAlAk, Alaya phera vijayAnaMda, sAracha kharatara vRMda. 68 loDhI vaDI he posAla, paragaTa dharamakI paranAla, aMcalagacha pAsacaMdasUra, kammala katA kata prabhasUra, 69 Aja pune lakka saba saba gachake sakakek, ise gacha corAsIk, apane gacha-mata-vAsIk. 70 phirake saMvegIke sAdha, Agama vAMcate nirUpAdha, sAdhu sAdhate sivapaMtha, paDhate tattvake bahu graMtha. 71 Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha devala digaMbarAke sAta, yA vidha jainako vikhyAta, baranuM purA* ahiThAna, jyAmeM sahasa lAkho thAMna. 72 purA yuhi keheMvata hoya, vasti sehera sarasi soya, cyAro tarapha milakeM sAra, vasti purAMkI aDhAra. 73 doharA gopIpurA phira sAhapura, haripurA rUghanAtha, mera meMbara rApura, maMcha begama sAtha. 1-74 salatapurA sagarAmapurA, rUstApura sulatAna, rUdarapurA arU nAnapura, navApurA baDa thAMna. 2-75 saga IdarapurA, pure aThAra bakhAMna, baDe baDe thAnaka sarasa, bhUma sAta ArAMma. 3-76 puna: gajjala baranuM bAga vana ArAma, mojI karata he visarAMma dAkhata phUlaseM phUlek, nIke rasabhare jhUlek. 77 phirate bAga baho dUjek, mAnuM surasake kuMjek nIlI bhUma hariyAlIk, nirakhata dRSTibhara bhAlIk. 78 uMce UThate kAraMja, khyAlI khelate setaraMja, phiraMgi lokake kamaThAna, hote rAga chattisa tAMna. 79 purameM aThArauM hI barana, sabake jUjUe Acarana, sUrata nayara cAvA sehera, jyA para devatAkI mehera. 80 nava lakha gharAM vastimAna, jyAko kuMpanI rAjAna, kIno -seheMra baranana eha, apanI dRSTi dekhyo jeha. 81 karake kRpA tapagachabhAna, AMnA seMheMra apanI jAna, jAMNI saMgha apano khAsa, AnA pUjyajI comAsa. 82 satotara saMvatAM aThAra, magasira mAsa dvitiyAM sAra, baranye . dIpazrI kavirAja surata seherako sAmrAja. 83 kalasa : chappaya ri surata seMsera, tA baranana iha kIno, saba seherAM siratAja, surata seMheMra nagIno; Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIpavijayakRta suratanI gajhala dekhanakI jasa hauMsa, zrI gachapati mahArAjakuM dIpavijaya kavirAjane iha nIko sUrata seMhera, lakha kosAM laga cAvo, so dekhanapeM Avo, citralekha likhane lIu, surata seMheMra baranana kiu. 1-84 iti zrI paM. dIpavijaya kavirAja bahAdareNa viracitAyA sUratakI gajjala. sUratakI gajjala 83 gAthAkI 1, khaMbhAtakI 103 gAthAkI 2, 'jaMbUsarakI gajjala 85 gAthAkI gajjala 4, udepurakI gajjala 127 gAthAkI gajjala pa, e pAMca gajjala banAI hai. saM. 1877 zAke 1742 pravarttamAne mAgasira sudi 5 ravivAre li. paM. dIpavijaya kavirAja bahAdareNa. (kavinA hastAkSaramAM vijayadharmasUri pAsenI prata, patra 5 - 13 ) [jainayuga, kArataka - mAgazara, 1985, pR. 141-46] - 1. ahIM vaDodarAnI gajhala 60 gAthAnI rahI gaI jaNAya che. saMpA. 423 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 eka ghareNAkhatano dastAveja (A lekha lUgaDA - kApaDa para lakhAyelo che ane te amane jaina gUrjara kavio saMbaMdhInI hastalekhita pratAnI zodhamA pahelAMprathama amadAvAda jatAM amArA mitra mi. choTAlAla vADIlAla pAsethI maLelo. te atyAra sudhI sAcavelo ne te parathI AbAda nakala karI atra ApavAmAM Ave che. A lekha saM.1771no che eTale auraMgajeba bAdazAhanA pachInA samayano, tenA maraNa pachInA sAtameAThame varSano che. te vakhate dilhImA pharokazIra bAdazAha hato. vajIra navAba abdullAkhAna hato ane amadAvAdamAM sattA jodhapuranA ajayasiMha rAjAnA nAyaba (dIvAna) vijayarAjanI pravartatI hatI paNa amaladAro badhA musalamAna hatA. pAtazAhI dIvAna mohotaramakhAMna, bakSI mIA maheraalIkhAMna, kAjI abdula kherallAkhAna, muphatI mullAM nUrallA ane koTavAla mIA abUtAlyaba nAmanA hatA. e badhAno ullekha A lekhamA che ane A lekha devanAgarI lipimA lakhAyela che ne te vakhate kevI jAtanA dastAveja lakhAtA hatA teno namUno ApaNane AthI maLe che. saMskRta zabdo paNa atratatra vaparAtA hatA ne vizeSe gujarAtI bhASA vaparAtI. musalamAnI vakhatamA lakhAtA dastAvejo paikI benA namUnA zrI jinavijaye 'purAtattva' trimAsikamAM bahAra pADyA che ane te para potA- vivecana paNa karyu che. temAM A lekhathI eka vadhu namUnAno umero thayo che. AmAM dastAveja karI ApanAra ane karAvI ApanAra moDha gobhUjA vaNika che ane te paikI ekano vakIla (mukhatyAra) brAhmaNa che. gharanI catu:sImAmAM jainomAM prasiddha nagarazeTha zAMtidAsanA kuTuMbanA pharatakhAnAno ullekha che. AthI ghaNI bAbato para paDatA prakAzathI purAtattvanA zokhInone Ananda thaze.) __ zrI gaNezAya namaH. svasta zrImannRpa vikramA'rka samayAtita saMvat 1771 varSe zAke 1637 pravarttamAMne asADa vadi 11 bhragUvAsare lISItamIdaM. graha 1 tasya aDANaka paraspara khatapatramamI lISyaMte. samasta rAjAvalI samalaMkRta vairI vIrUthInI gajaghaTTA kuMbhasthalavIdAraNaikaeva paMcAnanA nyAyena vRkSonmUlana teja prauDha pratApamArtaMDa rIpUvanadahana dAvAnala mAhArAjAdhIrAja sUratrANa pAtazAhA zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI 7 pAtazAhA phUrUkazAhA bAhAdhUrAgAjI zrI dhallAmadhye vijayarAjyaM krIyate. tatra vajIrAM vajIra zrI 5 nabAba abdullAkhAna. tatra zrI eMheMmmadAvAda madhye sobe sAheba mAhArAjAjI zrI 5 mAhArAjA ajItazaMghajI zrI jyoddhapuramadhye virAjeM chi tenA sakalakArghyakartA nAyaba zrI 5 bhaMDArI vIjayarAjajI dharmAyAM pravartateta. tatra pAtazAhI dIvAMna zrI 5 mIrjI mohotaramakhAna, tatra bakazI zrI 5 mIrjI meMheMraalIkhAna, tatra kAjI zrI 5 zekha abdulakherallAMkhAna, tatra muphatI zrI 5 mUllAM nUrallA, tatra koTavAla zrI 5 mIrjA abUtAlyaba. tatra cotarAno amala dastura maMDapIkA mApha chi. tatra havAladAra kAMhAnUMgo Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka ghareNAkhatano dastAveja 425 zreSTha tathA dharme dIpaka samasta mAhAjana saMjJake evaM paMcakulAnvaye, tatra zrI zrI havelyAM cyakale DhIkUA ne jhaverI pADAnI polya madhye devazI sAhAnA pADAnI polya madhye, tatra sthAMne vAstavya lenAra vaNIka moDha gobhUjAjJAtIya laghu zAkhAyAM sAhA lakSmIcaMda bIna harIdAsa bIna dvArakAdAsa e sAhA lakSmIcaMda pArasyAt, ApanAra vaNIka moDha gobhUjAjJAtIya svajJAtIya sAhA jasavaMta bIna kalyANajI bIna mahaMkAla te sAhA jasavaMta zrI ujyeNa madhye virAje chi, tenA vakIla potAnA gorabhaTa gaNeza bina izvara bIna lakSmIdhara te bhaTa gaNeza hastAkSyarAMNI dattA. yat ghara 1 pazcamAbhImUkhanUM chi. e ghara madhye oraDo 2 pazcamAbhImUkhanA be DAgalA jaDI atra chi. agre paTazAlyo 2 be pazcImAbhImUkhanI DAgalA jaDItra chi. agre coka agAso chi. oraDI 1 dakSaNAbhImUkhanI che. te oraDInI joDe pANIhArU 1 dakSaNAbhImUkhanUM chi. te madhye ghaDuM 1 udaka bharavAnUM chi. te e ghara kese(De) chi tathA bhAga 2 be bIjA anAmata chi te ghara 2 benA chi. e gharanA DhAla 2 be chi. e gharanA khUTa 4, pUrva dIze e gharanAM pachItya pAchalA paDAlanAM neva gojhAryanAM neva mohotIeM chi tathA gharamAM neva kInArIeM chi. pazcama dIze e gharanaM dvAra cAlai neva chi tathA gokha chajAnI bArI 1 chi. coka sAthya chi. dakSiNa dIze e gharanA ghareNAnA ApanAranUM ghara chi. te sAhA hIracaMda bIna rahIA pAse ADaghareNe chi. karo tathA phaDetAla sAthya chi. tathA e gojhArInU dvAra cAla neva cokamAM par3e chi te gojhArya tathA e oraDI eka karyAM chi. uttara dIze e gojhAryano karo chi. te morAM mugalAMNI bIbInI chIDI chi. tathA oraDIne kare e sAhA seTha sAMtIdAsa sAhAnA parIvAranA pharatakhAMnA madhye paDe chi. ehave makhA pachItya neva upara lyakhyAM chi te magalAMNI bIbInI bIjI chIMDI madhye paDe chi. ehavI vIdhyanUM ghara 1 bhaTa gaNeze e sAhA lakSmIcaMda haste ghareNe ApyUM te sAhA lakSmIcaMde lIbUM tasya dravyamAMna nAMNAvaTa phaDI aTacala nyAyena navI 2 nAM mAsA 11 nA amadAvAdI TaMkasAlanA bAkarakhAMnI yat rUpaiA 401) aMke rUpaiA cyAra seMhe ne eka pUrA sAhA lakSmIcaMde bhaTa gaNeza haste eka mUSTvA dattA. bhaTa gaNeza tenA grahItA egUrUtha rUpaiA 401 aMke rUpaiA cyAra seMhe ne eka pUrA sAhA lakSmIcaMda pAsethI leIne e ghara ghareNe ApyUM te sAhA lakSmIcaMde lIbUM te ghara bhADuM nahI, dravya vyAja nahI, nevAM rahenAra saMcarAve, khoTa nalIyAMnI dhaNIne mAthe, valatIyUM varSa 1 pratye dokaDA 25 chUTA trAMbAnA vale sahI, e ghara paDyUM AkhaDyUM dhaNI samarAve. dhaNI hAjara na hoya to paMcane dekhADI kharace. mUla dravya sAtheM varti ApeM. have e ghara madhye sAhA lakSmIcaMda tathA lakSmIcaMdanA putra parIvAra vase vasAve bhADe ADaghareNe mUke tyAre e gharanA dhaNI kazI vAtanI kanavAra na kare. e ghara madhye sAhA lakSmIcaMda tyAra lagaNa rahe, jhAra lagaNa bhaTa gaNeza dravya Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha nApe. jhAre bhaTa gaNeza tathA bhaTa gaNezanA putra parIvAra dravya rUpaiA 401 aMke rUpaiA cyAra seMheM ne eka pUrA Ape tyAre e ghara ghareNethI chUTe, khAlI karI Ape, ghaDI 1 no ajara na kare, e gharanUM ko vArasa hIsAdAra saphAdAra karjadAra je koi AvI pragaTa thA tene bhaTa gaNeza tayA gaNezanA putra parIvAra jyavAba kare, samajhAve sahI. e gharano khAla pranAla neva nIchAro vADo khArA pAMNI nIkaiI e sarva pUrva rItye saMmaMdha sahItaM ehavAM khata sAhAMmasAMhAMmAM lyakhI lIdhAM chi. rUpaiA 275 aMke rUpaiA byaseMheM neM paMcyotera pUrA bA rAjakuMartha sAhA mAMNyaka paMjInIM dIkyarIne apAvyA, samasta paMca hajUra apAvyA chi, tathA rUpaiA 126 aMke rUpaiA ekaso ne chavIsa pUrA e ghara upara kharcyA chi, jamalle rUpaiA 401 aMke rUpaiA cyAra sehe ne eka pUrA mATe e ghara ghareNe ApyUM chi. evAM khata sAMmasAMmAM chi. 1 atra matum 1 sAhA jasvaMta kalANajInA vakIla dave gaNesa isavarajI matu upara lakhA pamaNe khata rU. 401nuM karI Apu che. 9 atra sAkSarANI 1 sA. raNachoDadAsA dAvArakAdAsa sAkha, dhANA [ dhaNI] bI hAjarI 1 sA. rAmAdAsa kAsIdAsa sAkhA lA khAtA bharavI jo.... 1 sA. nAtA vAchArAja sAkhA dhANa [ dhaNI ] bI hAjarI 9 sA. haramAM daratrarI [sA] khA dhAna ba haraja [dhaNI be hAjarI ] 9 sA. nAnacaMda lAla sAkha 1 parI. tArAcaMda ThakarasI maMtu upara lakhu ta sahI 1 somacaMda nAnajI sAkha dhaNI 2 hajura karI che 1 nAtha amarasI sAkha dhaNa [NI] ba[ be] hajura kara cha 1 AmArasI nALakajInA sakhA dhaNa i[dhaNI bai] hajura (khata pAchaLa jamaNI bAju A pramANe bIjA bAra jaNanI sAkha lIdhI che ne te badhAe boDIA akSaramAM sAkha karI che.) Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka ghareNAkhatano dastAveja 427 (vaLI khata pAchaLa DAbI bAjue paNa ukta gaNezanA hastAkSaramAM lakhyaM che. ke:-) 4 // jame e ghara upara kharaca thau 4||) rU. 4||no gata 2) rU. corasAM ceThaNA pachate 2) majurI kaDIA o // sukhaDI la. gaNeza isavara saM. 1774 zrAvaNa zuda 10 noMdha uparanA saMbaMdhI sAkSarazrI dIvAnabahAdura kRSNalAla mohanalAla jhaverI (M.A., LL.B.) muMbai smolakojha korTanA mAjI cIpha jaja) eka patra dvArA jaNAve che ke : _ "amadAvAdano bAdazAhI samayano gIro dastAveja joyo. hAlamA huM gujarAtano phArasImAM lakhAyelo te samayano itihAsa 'mirAte ahamadI' nAmano vAcuM chu. tenuM gujarAtImAM bhASAMtara karavU zarU kayuM che. e lekhamAM te samayanA amadAvAdanA je-je amaladAronAM nAma ApyAM che te ekeekanuM nAma lagabhaga e ja ordermAM e tavArIkhanA pustakamAM maLI Ave che. eTale enA kharApaNA vize zaMkA hoya ja nahIM. ApanAra-lenAra mArI nyAtanA eTale moDha gaubhUjA vaNika che. emA keTaloka bhAga asala jotAM vadhAre samajAya. dAkhalA tarIke, (1) "cotarAno amala dastura maMDapIkA mApha che.' (2) "sAMtIdAsa (sAhAnA parivAra)nA pharatakhAMnA" e barAbara samajAtuM nathI. emAM je bAkarakhAMnI sikkA lakhyA che teno paNa itihAsa che. e sikkA amadAvAdanI TaMkazALamAM ochA vajananA paDatA hovAthI cUvotaro kALa paDyA bAda tene sudhArI pUrA vajananA banAvavAmAM AvelA. 'amadAvAda madhye so be sAheba' che tyAM kharI rIte 'sobe sAheba' (sUbA sAheba) joIe. 'hIsAdAra saphAdAra' che tyAM 'saphIladAra' (One who claims a right of preemption) joIe. matalaba ke AjathI 215 varasa para paNa gujarAtamA saphIladArano haka recognise thayelo hato. musalamAna amaladArone paNa hiMdu banAvI tenA nAma Agala zrI 5 lakhavAnuM mAna temane ApavAmAM Avyu. 'ajara' che te phArasI zabda 'ujhara' (an excuse) che. havAladAra kAMhAMnUMgo, eTale havAladAra kAnanU go (kAnUgo). DhIkavA cakalo : Aje tyAM DhIkavAnI polIsageTa che. vakIla eTale agent, represntative. suratrANa= sulatAna." (annan go (kAnago kIla eTale agen Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha ___maMDapIkA eTale to mAMDavI ke jyAM dANa levAmAM Ave che te, paNa 'cotarAno mApha che' te amane samajAtuM nathI. pharatakhAMnAno artha pharavArnu sthAna (place for strolling ke privy haravApharavAna ke jhADe pharavAnuM sthAna) haze. [phA. pharta eTale adhikatA, bAhulya evo artha che. tethI pharatakhAnuM eTale koThAra evo artha hoI zake. - saMpA.] [jainayuga, mAgazara-poSa tathA mahA-caitra 1986, pR.184-87 tathA 255] Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 429 - mahamada pAtazAhanuM varNana (A varNanamAM jJAti vagerenA judAjudA prakAra aitihAsika dRSTie dhyAna kheMce che.) gajaisturaMgaizca padAtivRdaiH SaT-triMzatA rAjakulaizca sevyaH, pAtA prajAnAM vijayI vibhAti bhUSaH suratrANa-mahammadAhvaH. 1 AsamudrAMta pRthvI taNu svAmI, maryAdA mayarahara, zaraNAMgata-vajrapaMjara, paranArIsahodara, rada rAvaNa, satyapratijJA harizcaMdra, nyAya zrI rAma, dAnI zrI vikramAditya, kalikAla karNa, dhanurvedi droNAcArya, prakaTa pratApa, zrI mahammada pAtazAha. bhadrajAtI, mRgajAtI, mizra jAtI, madakala gajeMdraghaTA, anaI jAtya ghoDA, harIDA, nIlaDA, goraDA, kAlUA, kIsoDA, rAtaDA, serAhA, khurAsANI, sIMdhavA, pArisA, kaMbojA, kAjUjA, kAchelA, tejI tukhAra evamAdi turaMgama. anai khAna, khojA, mIra, malika, malA, malAlima, khatIba, sidakAdI, hAbasI, balokhI, baMgAlI, dakSiNI, tilaMgA, kAhnaDA, anai, pradhAna potadAra, parivariu. anai sUryavaMza, somavaMza, yAdava, kadaMba, ikSvAku, cahuANa, solaMkI, moria, selAra, chiMdaka[biMdaka], cAuDA, paDihAra, lubdhakAra, rAThauDa, zAka, karakaTha, guhila, dhAnyapAla, rAjapAla, kAlubaka, dilla, DAbhI, vAgaDI, dharkaTa, vaMza rAjakulI. anai anerAI vAghelA, jhAlA, devaDA, boDA, jADe, cAcUDA, samA, soDhArA, rAThI, kAThI jehanI sadA nIpajAvaI sevA, anai je zrI mahammada pAtasAha taNI chatrachAyAI, vivekanArAyaNa gUjaradezAbharaNi zrI aNahilavADai pATaNi, ahammadAvAdi nagari, anai khaMbhAiti zrI dharma taNai Agari, anerai gAmi nagari pATaNie caurAsI jJAti mahAjana taNI sAMbhali pratipannapAlI zrI zrImAlI, prakaTa pratApa porUADa, araDakamalla osavAla, bhalA dIsaI DIsAvAla, DIDU, harasurA, vagheravAlA, bhAbhUkhaMDA, aDameDattavAla, dAhiNa sUrANA, khaMDeravAla, katharUTiA, koraMTAvAla, jodhasona, jAillavAla, nAgara, nANAvAla, khaDAyatA, pallIvAla, jAlaharA, vAyaDA, citravAla, chAMcA, kapola, puSkaravAla, jaMbUsarA, nAgadrahA, suhaDavAla, muDherA, karahiA, ugravAla, bAMbhaNa, acchittavAla. zrIguDa, gUjara, zrImAla, proDha, aDAlijA, mAMDaliA, gAMbhUA, moDha, lADUA, zrImAlIyA, lADa, jAgaDa, soraThiA, porUADa, nayasarUstakI, narasiMghaurA, hAlara, paMcama, kAthaurA, vAlmIka, kaMbo, tisurA, teluuTA, aSTavagrI, baghappurA, sirikhaMDerA, mevADA, loDiADA, kATajiNaDA, jeharANA, sohariA, dhAkaDA, muhavarayA, bhaDiA, mUMgaDiA, huMbaDa, nImA, majahaDA, brAhmaNA, vAgaDU, cItrauDA, vIghU, mAghasunAurA, padmAvatI, kAkalA, ANaMdurA, maMDora, sAcurA, golAvAla, rAjaurA, lADIsakhA, AusakhA, causakhA, evamAdi sADhI bAra Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha 430 jJAti zAkhA prazAkhA. anai valI jeha zrI mahammada pAtasAha taNI somya draSTi chai darzana, ApaNA ApaNA dharmazAstra vAMcai, zrI devagurUtattva rAkhaI, vidyAbali mAcaI. kisio kahII te chaI darzana, sAMbhali, jima sarovara mAhi mAnasasara, jima dAtAra mAMhi jaladhara, jima samudra mAMhi svayaMbhUramaNa, jima dhanamAhi vaizramaNa, jima tejavaMtamAhi sUra, jima vAjitra mAhi tUra, jima sarva darzana mAhi dharma vidyA mahimA karI pradhAna zrI jaina darzana jANivaM, jihAM niratIcAra - cAritrapAtra, malamalina gAtra, tapodhana tapodhana, zrI vayarasvAmitaNI zAkhAI chaI, jIvanikAya rAkhaI, dayAmUla dharma bhAkharaM, sarva AraMbha pAkhaI mokSamArga dAkhaiM, jihAM zrAvaka zrAvikA zrI vItarAgadeva pUjanaM, tihAM havaDA, gaMgAjalanirmala, jJAnakriyAnidhAna sarvagacchapradhAna, atuccha zrI tapAgaccha viseSiIM dIpai. anerAi cahadasiA, pUnimiA, vaDagaccha, kharatara, maladhAra, AMcaliA, AgamiA, AguriA, pIpalIA, maDADA, deharAtI, brAhmaNA, vidyAdhara, thirAdrA, nAyalA, nANAvAla, citrAvAla, koraMTAvAla, osavAla, evamAdika ghaNA gaccha mithyAtva uthApaiM, zrI jinadharma thApai. tathA bIjaI darzani, naiAyaka, kapAlI, ghaMTAlA, pAhU, kedAraputra, cyAparia, gaDavI, patI ANA evamAdi. trIjai darzani, sAMkhya, bharaDA, bhagavaMta, tridaMDiA, mUnI, kavi, kUDA, evamAdi bheda. cauthai darzani bauddha, sAtaghaDiA, dagaDA, DAMgurA, bhAMDa, pAvayA, garoDA, vAsabeDiA evamAdi bheda, pAMcamaI darzani vaizeSika, brAhmaNa, AvastiA, AgnihotraA, dIkSita, jAnI, duve, trivADI, vyAsa, josI, paMDita, baDUA evamAdi bheda. chaThaI darzani nAstika, yogI, haramekhaliA, iMdrajAliA, nAgamatiA, totalamatiA, dhanaMtariA, norasiA dhAturvAdiA evamAdi bhedaprabheda bahula chai darzana kahiIM. anai valI, zrI mahammada pAtasAha taNai rAji, cAri varNa, nava nArU, pAca kArU e aDhAra prakRti sadA sukhita, madamudita vasaI. tisiu rAjAdhirAja, sarvavayarI jIpatu, sUryanI pariiM tejiiM dIpatu, turaSkakulamaMDana, somataNI pari somyadarzana, prajApIhara, sevaka-sadAphala, suratrANa, zrI mahammada pAtasAha, taNu punna tUra vIrAdhivIra, zrI mahammada pAtasAha varNavItu zobhai. ( eka jUnI prata ) [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, jAnyuArI 1916, pR.26] Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasuMdarakRta satyAziyA dukALajeM varNana. (saM.1687mAM gujarAtamAM paDelA mahAdukALanu A varNana che. A varNana saM.1688muM varSa sukhakArIbharyu nIvaDyA pachI kavie karyu jaNAya che. A uparAMta kavie potAnI eka kRtimAM A dukALanuM varNana gujarAtImAM karyu che te mATe juo A kavi parano mAro nibaMdha (AnaMdakAvya mahaudadhi mau.muM). kavie saMskRtamAM paNa A dukALajeM varNana karyu che. (juo mAro jaina sAhityano saMkSipta itihAsa) ) [zrI dezAIe sauprathama eka pAnAnI eka prata jenuM bIjaM pAna maLyuM nahotuM tene AdhAre 16 kavita chApelAM. (ka prata) pachI agaracaMda nAhaTA pAsethI maLelI 24 kavitavALI be pAnAMnI pratane AdhAre keTalIka pAThazuddhi noMdhI ane vadhArAnAM kavita - ahIMnA kramAMka 4,8,10thI 12, 16thI 18, 20, 20thI 25 - ApyAM. (kha prata) agaracaMda nAhaTA saMpAdita 'samayasuMdara-kRti-kusamAMjalI'mA 36 kavitanI pUrI kRti chapAI che (ga prata) ane pAThAMtaro paNa noMdhavAmAM AvyAM che. (gha) ahIMnAM chellAM ATha kavita emAthI che. upara nirdiSTa karelA saMketothI ahIM pAThAMtara paNa darzAvavAmAM AvyAM che. kRti anyatra akhaMDa chapAI hovA chatAM dezAInuM saMpAdana enA keTalAka pAThane kAraNe sAcavI levA jevU gaNDe che. samayasuMdaranA paricaya mATe juo 'jinacaMdrasUri saMbaMdhI traNa gIto.' kRti 'jaina gurjara kavio' tathA 'gujarAtI sAhityakoza khaMDa 1'mAM noMdhAyelI che. kRti saM.1688mAM racAyelI che te aMtabhAgamA spaSTa che. eTale 'jaina gUrjara kavio' mA ra.saM.1687 darzAvavAmAM AvI che te bhUla che. - saMpA.] rUDI' zrI gujarAti deza, sagalAmAM dAkhI, dharma karma suvivekara, mukhai loka mIThaM bhAkhI, sukhI rahi zarIra, zAka to sakharA bhAvaI, uMcA karai AvAsa, lAkha koDi dravya lagAvi, gehInI-deha gahaNe bharai, hosi loka taNo hIo, samayasuMdara kahi satyAsIo, asai paDyo abhAgIo. 1 joyo TIpaNo jANa, sATha saMvaccharI sAthi, gurAcAra zanicAra, hutA te lIdhA hAthi, kapUracakra paNi kADhi, jANa jotakIe' joo, ArAdhaka thayA aMdha, khijamati phala saghalo khoyo, 1. ga. garUi, 2. ga. paradhAna 3. ga. loka mukha mIThu bhAkhI, 4.ga. isaDaha, 5. kha.ga. jyotiSIe. Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha nipaTa kiNai jANyo nahI, kharo zAstra khoTo kIo, samayasuMdara kahi satyAsIo, paDyo ajANyo pApIo. 2 mahiala na huA meha, huA tihAM thoDA huA, khaDyA paDyA rahyA kheta, kalaMbI jotarIyA kuA, kadAcit nipano ketha, kolI te lIdho kApI, ghaTA karI ghanaghora, paNi vUTho nahI pApI, khalaka loka sahu khalabhalyA, jIvaI kima jala bAhirA, samayasuMdara kahi satyAsIo, te karatUta sahu tAharA. 3 gaddhaha gAi nai bhaisi, UMTa chAlInai evaDa, amhanaI e AdhAra, tiyA dhaNiyAM nai trevaDa, carivA mUMkyA cyAri nijIka nija nagaranI sImaI, khaDa triNA paNi khAI, kadAcita jIvai kImai, tehavai dhADi kolI taNI, sagalA le gayA sAmaThA, samayasuMdara kahai satyAsIyA, tUM to paDyo jaThAtaThA. 4 lAgI luTAlUTa, bhayai karI mAraga bhAgA, lato na mUMki laMTha, nAri narani karaiM nAgA, baIrani" jhAliM baMdi, mATIni muha kaDA mAraI, baMdikhAni baMdha', ubhI thai sau para jhAraI, duhilo daMDa mAthaiM karI, bhIkha magAviM bhIlaDA, samayasuMdara kahi satyAsIo, thAro kAlo muha paga nIlaDA. 5 bhalA hutA bhUpAla, pitA jima pRthavi pAliM, nagaraloka naranAri, nehasyuM najara nihAliM, hAkamani / huo lobha, dhAna lei potiM dhAraiM, mahA mogo karaI mola, dekhI vecaiM darabAriM, masakIna loka pAmaI nahI, letA dhana lAgaI dhakA, samayasuMdara kahi satyAsIo, taI kumati dIdhI takA. 6 suMThi rUpaiyaI sera, mUMga aDhIsera mAThA, sAkara ghI traNya sera, ma~Do gola mAhi bhAThA; 6. gha. aciMtyo, 7. ga. baiyara, 8. kha. baMdi., 9. kha. unhAthI sau para. ga. UnhIM ghisI upari. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 433 samayasuMdarakRta satyAziyA dukAnuM varNana cokhA gohUM cyAri sera, tUMyara paNi na mali tehI, bahulA bAjarI pADa, adhika uchAhuIM ehI, sAli dAli ghRta ghola-syuM, je nara jimatA sAmaTau, samayasuMdara kahi satyAsIo, taI khavarAvyo bAvaTo. 7 adha-pA na lahai anna, bhalA nara thayA bhikhArI, mUMkI dIdhau mAna, peTa piNa dUbhara bhArI, pamADIyAnA pAna, keI bagarau nai / kAMTI, khAvai khejaDa choDa, sAli-tusa sabalAM vAMTI, annakaNa cuNe ke aiThimeM, pIyai aiThi pusalI bharI, samayasuMdara kahai satyAsIyA, eha avasthA teM karI. 8 mATI muMkI bayari, mUkyA baire paNi mATI, beTe mukyA bApa, catura je detA cATI, bhAi mUki bhaiNa, bhayaNa paNi mukyA bhAi, adhiko vAlho anna, gai sahu kuTuMba-sagAi, gharabAra mUkI mANasa ghaNA, paradezaIM gayA pAdharA, samayasuMdara kahi satyAsIo, tai nava rAkhyA AdharA. 9 ApaNA vAlhA AMtra, paDyA je ApaNAM peTAM, nANyo neha ligAra, bApai piNa vecyA beTA, lAdhau jatiye lAga, mUMDinai mAhe lIdhA, hutI jetarI huMsa, tIe titarA hija kIdhA, kUkyA" ghaNuM zrAvaka kitA, tadi dIkhyA-lAbha dekhADiyA, samayasuMdara kahai satyAsIyA, teM. kuTuMba-vichohA pADiyA. 10 khAtAM khUTA garatha, pachai ghara vecyA paragaTa, vali grahaNA dIyA veca, kimahI rahaI gharanI kulavaTa, paNi pasaryo durbhakSa, kahau kehI para kIjai, Apai na ko udhAri, satta nahI sagai-saNejai, lAjate bhIkha lIdhI nahI, muMDhaI paga sUjI mUyA, samayasuMdara kahai satyAsIyA, teha cAla tAharA hUyA. 11 10. ga. bharai na, 11. kha. cUkyA, Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha taiM hIMdU kIyA turaka, vipra to mUla viTAlyA, vaNike gai vigatti, rAMka kari laMgari rAlyA, darasaNI dukhiyA kiddha, jatI yogI sanyAsI, jaTAdhAra jaladhAra, pragaTa je pavana abhyAsI, anna mAtrai e apAmate, bhAgA2 sUMsa bhUkhAlU e samayasuMdara kahai satyAsiyA, te tujha pApa trikAlUM e. 12 ghare teDi ghaNI vAra, bhagavananA pAtrA bharatA, bhAgA te sahu bhAva, nipaTa viharaNa thayA niratA, jimatAM juDe kamADa, kahai savAra chi kei, dyai pherA dasa pAMca, yatI neTi jAi lei. ApaiM dukhai aNachUTatA, te dUSaNa sahu tujha taNA, samayasuMdara kahi satyAsIo, e viharaNA nahI vigovaNA.13 13 paDikamaNo pozAla, karaNa ko zrAvaka nAviM, deharAM saghalAM dITha, gIta gAMdharva na gAviM, ziSya bhaNai nahI zAstra, mukha bhUkhai macakoDiM, gurU-vAMdaNa gai rIti, chatI prIti mANasa choDiM. vakhANa khANa" mAThA paDyA, gacha corAsI eha gati, samayasuMdara kahi satyAsIo, kAM dIdhi tiM e kumati. 14 dUkhIyA thayA darasaNI, kSudhA AghI na khamAyaiM, zrAvaka na karaIM sAra, thira dhIraja kima thAe, cele kIdhI cAla, pUjya parigraha paraho chAMDau, pustaka pAnA veciM jima tima ahmaniM jIvADau,16 vastra pAtra pustaka7 veciM kari, keto kAla kATIyao,18 samayasuMdara kahi satyAsIo, tIe tUnai niraghATIo. 15 pATaNa ahamadAvAda, pUro9 sUrati khaMbhAita, lAyaka lakhapati loka, vaNika piNa huMtA vilAIta, 12. ga.AgAM, 13. ga. vigucaNau. 14. kha. mANa. 15. ga. AdhI. 16. kha. udyata karau vihAra, mAMDa kai bIjI mAMDau. 17. ga. 'pustaka' nathI. 18. ketauka to kAla kADhIyau. 19 ga. kharo. Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasuMdarakRta satyAziyA dukALanu varNana 435 jagaDUsAhanI joDi na0, uThyo ko nAma ugArai, sabalo satkAra, mAMDi mahiyala sAdhAraI, keteka divasi dIdhauM kie, paNi thira thobha na ko thayo, samayasuMdara kahe satyAsiyA, tetai tUM vyApI gayo. 16 mRyA ghaNA manuSya, rAMka galiye raDavaDIyA, sojo valyau zarIra, pachai pADA' mAMhi paDIyA, kAlai22 kavaNa balAi, kuNa upADai kihAM kAThI, tANI nAMkhyA teha, mAMDa thaI sagalI mAThI, duragaMdhi disodisi UchalI, maDA paDyA dIsai muyA, samayasuMdara kahe satyAsiyA, kiNi ghari na paDyA kUkuyA. 17 zrI lalitaprabhusUri, pATaNa punamiyo sadagurU, prabhu lahuDI posAla, pUjya pIpaliyA be kharatara, gujarAtI gurU beu, vaDau jasavaMta nai kesava, zAlivADIyo sUri, kahuM kitaka purau tehavaI,23 siradAra ghaNerA saMharyA, gItAratha gaNatI nahI, samayasuMdara kahai satyAsIyA, tUM hatiyAro sAcau, sahI. 18 pachi Ayo mo pAsi, tuM Avato mai dITho, durabala kIdhI deha, ma kari kahiu bhojana mITho, dUdha dahI ghRta ghola, nipaTa jImivA na dIdhA, zarIra gamADI zakti, keI laMghaNa paNi kIdhA. dharamadhyAna adhikA. dharyA, gurU datta guNaNo piNa guNyo, samayasuMdara kahi satyAsIo, tuMni hAka mArini miM haNyo. 19 pATaNa thakI pAMgurI, ihAM ahammadAvAdaI Ayo, dekhI mAharI deha, macca bala gaMdha24 gamAyo, garaDho gItAratha, gaccha caurAsI cAvo, zrAvaka na karI sAra, piNa rahisyai pachAtavau, zrAvakadoSa na ko sahI, ma-Na (mata) jANauM vAMka mAharo, samayasuMdara kahai satyAsIA, te dUSaNa sahU tAharo. 20 20 ga. jagaDu bhImo zAha. 21. ga. pAja. 22. kha. bAlaka. 23. ga. hi saba. 24. ga. mAccha galabaMdha. Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha sAbAsi zAMtidAsa, paragala ApaNA gurU poSyA, pAtrAM bhari bharapUra, sAdhani ghaNuM saMtoSyA, usApANi ANi, vastra paNi bhalA viharAvyA, sakhara kIyA laghu ziSya, gaccha paNi garUaDi pAyA, sAgara jike sAhamI kIyA,25 sahu jihaniM26 saMtoSIyA, samayasuMdara kahi satyAsIo, taiM sAgarAMniM na saMtApiA. 21 kuyarajI karamasI ratana, vacharAja udo vichiyAyata, jIvo sukhIyo jANa, valI vIrajI vikhyAita, manajI keso meli, sAha sUrajI savAyau, paMcaparabI kIyau punya, mAsa cyAra pAMca calAvau, jinasAgara samavAya jasa, hAthI sAha udyama hUyo, samayasuMdara kahai satyAsIyA, tAM sIma sAhamI na ko hUyo. 22 nAgorI nAma jAda sAha laTUko sUNIyaI, vasyau te ahammadAvAdi, bhalau pratApasI bhaNiyaI, vaDau putra varddhamAna, bhalau tilokasI bhAi, kIjai . puNya kratUta, iNi ghara eha vaDAi, sAMbhale vAta satyAsiyA tUM, ma kare kehanai AkulA, pratApasI sAharI prolimaI, dIjai roTI bAkulA. 23 pATaNa mAMhi prasiddha, moTo sAmaladAsa mArU, jayatAraNIyo jANa, vitta tiNa vAvaryo vArU, tapA jatInai teDi, anna be TaMka viharAvyo, sau-savAsau sAdhu, sahUko sAtA sukha pAvyo, dohilA- dukhiyA dUbalAM, satkAra dIyo sadA, samayasuMdara kahai satyAsIyA, tAharau bala na cAlyau tadA. 24 zrImAlI zrAvaka, gaccha kaDuvAmatI garUyo, pUjA kareM pradhAna, cADhai cAMpo nai marUyo, dAna-buddhi dAtAra, paDyau te durabhikSa pekhI, kholA dhAna-vakhAri, anna dyai avasara dekhI, 25. ga. hUyA. 26. ga. tehanai. Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 437 samayasuMdarakRta satyAziyA dukALanu varNana darasaNI sahunai anna dyai, thirAdare thobhI lIyA, samayasuMdara kahai satyAsIyA, tihAM tujhanai dhakA dIyA. 25 satyAsIiM saMhAra, kIyo naranAri kero, ANadANa varatAvi, DhuMDha DhaMDhero pherau, mahAvIrathI mAMDi, paDyA traNya velA pApI, bAravarasI dukAla, loka lIdhA saMtApI, paNi ekali eka taIM te, kIo bAravarasI bApaDA, samayasuMdara kahi satyAsIo, thAri lokiM na lahyA lAkaDA. 26 isaI prastAvi IMdrasabhA sudharamA baiTho, dITho avadhi dUkAla, pApI bharatami paITho, girUI zrI gujarAti, nipaTa dukhI kari nAMkhI, sIdANA sahu28 sAdha, sahI huM na zakuM sAMkhI, turata aThyAsIu teDiniM, e huMkama IMdraI kIo, samayasuMdara kahi aThyAsIA, tuM mAri kADhi satyAsIyA. 27 IMdrano * leI Adeza, Ayo aThyAsiu IhAM, ahammadAvAdi Avi, pUcho kAsamapUro kihAM, mahi varasAvyA meha, dhAna dharatI nIpajAyo, ANI nadI atAga,29 prajA loka dhIraja pAyo, gula khAMDa cAvala gohu~ taNA, poTha ANi paragaTa30 kIyA, samayasuMdara kahi satyAsIA, tuM paraho jA hiva pApIA. 28 AvyA poThI UMTa, dhAna cUMnA gADA, bhar2yA khaMbhAita bhAra, AMNyA ihAM paraThI bhADA, sabala thayau saMgrAma, bhiDatau raNa mAhe. bhAgau21, satyAsIyau satta choDi, lAlaca kari caraNe lAgau, ghI tela mUMga thAisa ghaNA, dyai mujhanai etau dUyau, samayasuMdara kahai satyAsIyA, kahai paDi rahisa adhamUyau. 29 aThyAsIyai ihAM32 veDhi, sajI satyAsIyai setI, satyAsIyA suNi vAta, kahi hika [hiya] jAisa ketI, 27. ga. vAra. 28. gha. ghaj. 29. ga. athAga. 30. gha. paraghali. 31. gha. ti riNa mAhe vali bhAgau. 32. gha. hiva. Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha iMdra taNau e kSetra, bharata dakSiNa e bhaNIyai, niraparAdha naranAri, hA hA pApI kima haNIya, niMdA karai gurunI nipaTa, dayA dAna mukI diyA, pApIyA pApa pacyA pachI, mai kratUta mAharA kiyA. 30 satyAsIyau sAhasI, UThi vali sAmau23 thAvai, paDyau na rahai pApIyau, dhAMna muhagau kari dhAvai, aThyAsIyau anna ANi, karai vali suMhagA kAMI, lAgI latthApatthi, kisyuM thAsyai ho sAMi, annapuNyataNau saMcau adhika, loka jike karasyai lahI, samayasuMdara sAcau kahai, sukhI tiko thAsyai sahI. 31 sagalai huvau sugAla, anna, cihuM disithI Ayau, ApaApaNai vyApArI, sa[hU]ko adhikArai lAyau, bAjarI cauMlA mauTha, ke ke dhAna suMhagA kIdhA, suMhagA-muMhagA sarva, loka te ANI lIdhA, nara-nArI nUra vAdhyau nagari, cahala-balAI cahuTai thaI, samayasuMdara kahai aThyAsIyA, hiva citanI ciMtA gaI. 32 maragI nai maMdavADi, gayA gujarAtathI nIsari, gayau soga saMtApa, ghaNo harakha huyau gharighari, gorI gAvai gIta, valI vivAha maMDANA, lADU khAjA loka, khAyai thAlIbhara bhAMNA, zAli dAli ghRta ghola-suM, bhalA peTa kAThA bharyA, samayasuMdara kahai aThyAsIyA, sAdha tau ajaina sAMbharyA. 33 zrAvaka kahai sugAla, sahu dhAna thayA suMhagA, darasaNI kahai dukAla, amhe jANAM chAM muMhagA, Adara-suM ko anna, ajI Apai nahI amhanai, zrAvaka pitA samAna, tiNa kahI chai tumhanai, dayA mayA dila dharma dharI, zrAvaka sAra sahu karai, samayasuMdara kahai aThyAsIyA, dhIraja tau sahU ko gharai. 34 33. gha. ubhau. 34. gha. lachApachi. 35. kha. dhAna. Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 439 samayasuMdarakRta satyAziyA dukALanuM varNana aThyAsI kahai ema, ma karo tumha ciMtA, munivara, karau kriyA anuSThAna, tapa japa saMjama tatpara, vAMco sUtra-siddhAMta, bhalau dharamamAraga bhAkhau, mahAvIrano veza, rIti rUDI pari rAkhau, vakhANa khANa thAsyai valI, zrAvaka sAra sahu karai, samayasuMdara kahai satyAsIyA, dhIraja tau sahu ko dharai. 35 durabhikSa mahAdukAla, varasa satyAsIyau - bUro, dIThA ghaNA dukAla, paNi ehavau ko na hUvo, satyAsIyA-sarUpa, dIThau mai tehavo dAkhyau, gayA mUA gaiMda, rahyau bhagavaMta tau rAkhyau, rAgadveSa nahI ko mAharai, mai khyAla-vinodai e kIyau, samayasuMdara kahai sahu sukhI, kavi kallola zrANaMda karau. 36 [jaina yuga, bhAdrapada 1985thI kArtika 1986, pR.68-69 tathA vaizAkha-jeTha 1986, pR.353-55] Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 mahAjananI 84 nyAtanAM kavita [kartA saMghatilakasUri haze? ke saMghatilakasUrinA koI ziSya-anuyAyI? - saMpA.] zrI zrImAla zrImAla baDA ausavAla vadIjai, poravADa parasiddha DIDUbAla sujasa dakhijai; poDhA pohakaravAla manu meDatavAla muNijai, vale harasorAvAla thira dIsAvAla thuNijai, pallIvAla kahIiM pragaTa bhaMbhUvAla bhaNela, khaMDoaDavAla ima akhIIM dohilavAla diNela. 1 khaMkheravAla kharavaTTa sAhasa kharA sUrAMNA, gUjaravAla gajamoja ke suhaduvAla kahAMNA; agaravAla upama jAyalavAla . riddha jehA, nAMNAvAla sunidhi dharakaTakAla[vAla ?] suthehA, citrAvAla koraMTavAla cavi sonIvAla sucita, sojhitavAla dAnI sarasa nAgaravAla sunita. 2 moDhavAla mativaMta jAlaharavAla sujANuM, lADavAla kAlakhadeNa(?) kapolavAla sukitAj; caMDAita dharatI cavita vAyaDA jAMbUsarAjadevA, bAcavAla balabudhi nAga-hA subhanevA, karahIyAM bhaTerA kahAM mevADA moTai manai, nRsiMghapurA dIpai nidhai katharoTIA chAjai kanai. 3 saMkhyA 40 hameravAla kahi heta sirakhAMDA suvicArI, vAyasIyA vaDavidha sastakIA AcArI; kaMbovAla bhArI karaga jhIjhaTIA bhalavArI, bhemaDIA dAkhAM bhalA bAMbhaNIA riMdhubArI, zrI gurU achitavAla-suM kATahaDA makavAMNarA, nisorA porUA nipaTa lADIrasaMkhA sAMNarA. 4 vadhanerIA kahi vidha rAjezvarIA vaDarAjA, vadherIA nemA vade hUMbaDa padamAvatIA hAjA; Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 441 mahAjananI 84 nyAtanAM kavita sorahavAla jeha rANA dhADakIA mAghaverA, golAvAla gaNi cIlorA mahUvarIA maheDerA, kAMkalIA miDIyA kahAM aNadosAMrA nAbarA, bhala sAcorA bhaMgaDA jagi maDAhADA jAvarA. 5 brahmAMNa sAvaMgeDhA maMDovarA macharAlA, jAMgaDA bhUaDA jora causaravAla cosAlA; dosaravAla dubAha aSTavargI adhikerA, soraThA peIvADA sujasa nyAta corAsI naverA; zrI saMghatilaka udayo sarisa ausavAla dhura AMNIA, na...Da mAhai nita navA vaDA prithImeM vAMNIA. - iti 84 nyAta mahAjanarA kavita saMpUrNa. . (eka patra, muni jazavijaya saMgraha.) [jainayuga, vaizAkha-jeTha 1986, pR.368] Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 udayacaMdakRta dezadezanI nArIonuM varNana (saM.1714nI udayacaMdakRta 'mANikakumara copAI'mAMthI A utArekheM che. mAlavA, gujarAta, lATa-bharUca prAMta, IDara, vaDanagara, bokaDa (mAravADa-gujarAta vacceno ?), soraTha, kaccha, siMdha, mAravADa, dakSiNadeza, malayAgiri - malabAra, baMgALa, siMhaladvIpa - laMkA, kAmarU - gauDa vagerenI nArIonuM varNana che. pachI gujarAta dezanuM TraMkuM varNana che.) [kavi acalagacchanA vijayacaMdranA ziSya hatA. kartA tathA A kRti jaina gUrjara kavio, bhA.4, pR.265-66 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.30 para noMdhAyela che. - saMpA.] dezanI vAta kaho varaNI re, nArI taNAM je karaNI; vesa-AcAra vakhANo re, je jihAMnAM jANau. 47 duho jANa eka bolyo tisye, sAMbhali seTha mahaMta; mi dIThA desa moTikA, te kahuM huM ekAMti. 48 cAli eka mAlavAtaNI je nArI re, rUpa kalA guNa sArI; nisanehI te jAti re, phAraphera nahI iNi vAti. 49 kAvyaM rAmA mAlavadezajAticaturA puSpaiH sugaMdhapriyA, tanvI tejasarojakokilaravA nAzA zukAnuttarA / kaMbUgrIvavarA ca bhAlatilakA veNIbhujaMgA parA, nityaM haMti sa kAmavaMtapuruSaM bhrUkArmukairdRkzaraiH // 50 cAli gujjaraDI guNavaMta re, phalaphUlabhoga mahaMta; manamAnyai Ape prAMNa re, dhUra ti hIi vakhANya. 51 kAvyaM kuvalayadalavarNA cAruvistIrNakarNA, cakitaharitanetrA puSparAjIvavaktrA / laghujIvanaraktA ....... sulalitagatireSA gUrjarI cAruveSA // 52 Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 443 udayacaMdakRta dezadezanI nArIonuM varNana cAli lakhalakhatI lADa desI re, mithyAtaNi abhinivesI; bhaluM dekhI muha macakoDe re, jU mAre ne lIkha phoDai. 53 duho lADa desI labADa, muhachuTI mATuM lave; jamatAM jaDe kamADa, lADa taNI ramaNI tikA, 54 cAli IDara desa naI dAMte re, khala khaMce na ko khAMte; 'rAjya' 'rAjya' kahI mukhi bole re, rAtidivasa DIMga Daphole. 55 duho moTI nAri nara nAnhaDA, jugatI na ko joDa; vaDanagari nArI nAgarI, prIu na puhace koDa. 56 cAli 'Abhasyo' 'Abhasyo' UcaratI re, dinarAti rahe phiratI; tAti pIArI mIThI re, nilaja nAri e miM dIThI. 57 duho bokaDa desa baMbhaNa ghaNA, na lahe pIArI pIDa; rAmA masta ne nara rAMkaDA, lIdha na muke cIDa. 58 cAli prItI bhalI paripAle re, caturAIe guNa ajUAle; priu-syuM Ape prAMNa re, soraThaDI suMdari sujANa. 59 duho soraThaDI siradAri, dUhe-syuM dila bhelave; locana-laTakA bAri, bIjI ko Ave nahI. 60 cAli kacha desI jyADejI nAri re, bhoga-tripati nahIM lagAra; prIu vAdi bole re, viNa avasara avaguNa khollai. 61 Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha duho khole jhole mokalI, gaMbhIra nahI lavalesa; sakAra na ko suMdarI, kuchita kAsI vesa. 62 _ cAli siddhI siMdhunI khollI re, subha-asubha na vei bholI; bole baMdha nahI bIjo re, sAcI vAti mata khIjo. 63 daho khIjo mata khaLaM bolatAM, siMdhU na ko sakAra; punya pApa prIche nahI, vatri na ko vikAra. 64 cAli navakoTa mArU desi re, suvanIta sIli suvasesi; sudha zIla suMdara AcAra re, ayukta na bolai kivAri. 65 duho vAriM vadane nArI taNe, vAsa kIu vinANi; prathak prathak puhace nahI, tiNi nIra na ko nihvANi. 66 cAli raMge vesa dhare vizeSe re, mukha caraNa nara na dekhe; dAtA bhuktAne upagArI re, ehavI marUdesanI nArI. 67 duho gAhA gUDhA gIta rasa, sughaDa ne sukalINa; guNa rAce virace nahI, vayaNa na bhAkhe dINa. 68 cAli dakSaNI dAkhiNavihuNI re, saghaLI dIse uMNI; haladrane raMge rAce re, mAna mUke drAbIi kAce. 69 duho kAcaha kAbalI kari dhare, selA pahiraNi cIra; pAMnaphUle pUrI rahe, surahAM taila sarIri. 70. Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 445 udayacaMdakRta dezadezanI nArIonuM varNana cAli kara caraNa UghADAM sIsa re, gaDabaDa gAi nizadIsa; ghI copaDe ne tela khAi re, tihAM kaho kuNa jAI ? 71 duho jAti na ko pragaTa tihAM, kAMdI sahuI khAi; bhAjI bhAkharI bhojane, patrAle prIsAi. 72 cAli viSayavAMchA nA nivAre re, suMdara deha samAre; paMca bharatArI panotI re, malayAgiri mAna-vadItI. 73 zlokaH baMgadeze hi pramadA, citriNI dehakomalA, miSTAnnabhojanI jJAtA, mRduvANI prIbhASiNI. 74 cAli madanapUtalI sama dIse re, padamiNi dekhI mana hIse; bhamarA keDi na mUMke re, muninAM mana na cUke. 75 zlokaH jale zukti: sthale hIrA, vane mattA ca daMtinaH, gRhe padmiNI nArI, dhanyadezo hi siMhala:. 76 .. cAli kAmarU desi kuhADi re, prIune bAMdhe jhADi; nara nA lekhe ANai re, baIla karI nAthi tAMNai. 77 zloka: goDadezeSu yA rAmA, caMcalA haMsagAminI; gItanAdaratA nityaM, binayAvanatakaMdharA. 78 cAli bhoTa moTa karaNATaka kalIA re, aMga tilaMga aTakalIA; bhalI bhalI dharatI dIThI re, savArathi sahUi mIThI. 79 Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha (80thI 84 lakhela nathI.) desa sakalano siNagAra re, gujjara maMDala manohAra; AMbA rAiNa rUkha jihAM jhAjhA re, bhogI bhamara nara base tAjA. 85 sahu suhAtuM bole re, kadahI avaguNa na khole; kadAci kuvacana bolAI re, phiri pAchI pastAi 86 Apa kA nA viNasADai re, te nayaNe saraga dekhADa ; vidhi vivahAra (na) cUkaI re, haThi bharANI UDADai phUki. 87 varaNavatAM lAgai vAra re, graMtha taNau vAdhai vistAra; seThajI, je cita jANau re, te desanI bahu ghari AuM88 [jainAcArya zrI AtmAnaMdajI janmazatAbdI smAraka graMtha, 1936, gujarAtI vibhAga pR. 192 - 96 ] Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 447 UnA saMgha taraphathI vijayasiMhasUrine vijJaptipatra (saM.1705. cAre bAju lAla, vAdaLI, kALA ema traNa raMgamAM velaDIo - bhAta mUkI pachI lAla pILA raMganI lITI dorelI che evA be phUTa lAMbA ne daza IMca pahoLA kAgaLamAM bALabodha - devAnAgarI lipimA saLaMga lakhANarUpI A vijJaptilekha UnAnA saMdha taraphathI pATaNa birAjelA, tapagacchIya bhaTTAraka zrI vijayasenasUri ke je hIravijayasUrinA paTTadhara thAya temanA ziSya vijayadevasUri ane temanA ziSya vijayasiMhasUri (sva.saM.1709) prara mokalela che. prathama bhAga nIkaLI gayo che. temAM evI vinaMtI karI che ke UnA padhAravU, soraThamAM zatrujaya girinAra ajAharA pArzvanAthanI jAtrA karavA padhAra. paryuSaNamA je-je banyu te jaNAvyuM che. A vakhate harakhavijaya be ThANAM UnAmAM virAjatA hatA, saMvatsarInAM pAraNAM dIvanA prasiddha zrAvaka kIkA hIrajIe karAvyAM ne upara zrIphaLanI lahANI karI hatI. UnA pAse ajAharA pArzvanAtha che ane A UnAmAM hIravijayasUrie saM.1652mAM kALa karyo ne tyAM te vakhate banAvelI thUbha te vakhate hatI ne haju hayAta che.) ___...sa akSara brAhmI lipinai viSai, virAjamAna satatAlIsa sahazra joyaNa jhAjherA thakI sUrya mAhi: lii AvaI tehanA prakAzaka, aDatAlIsa sahazra vara pATaNanA dhaNI cakravattinA vaMdanIka chau, ugaNapaMcAsa dihADA satta sattIyA bhikSupaDimAnA upadezaka, nava brahmacaryanA ekAvana uddezaNa kAlanA prakAzaka ityAdi bahubhijJAyaka zrI pUjyajI jAyasaMpanne kulasaMpanne balasaMpanne rUpasaMpanne vinayasaMpanne nANasaMpanne daMsaNasaMpanne cAritasaMpanne uyaMsI teyaMsI vaccaMsI jassaMsI jIyakohe jIyamANe jIyamAe jIyalohe jIyaparIsahe jIyaIMdIya jIviyAsA maraNabhaya vippumukke tavappahANe guNappahANe evaM caraNakaraNa niggaha nicchaha khaMttIya ajjava maddava guttI muttI vidyAmaMta baMbhacera nayaniyama sacca soya nANa daMsaNa caritte urAle ghora tavassI ghora baMbhaceravAsI acchaDha sarIre ityAdi guNe karI alaMkRta.] asitagiri-samasyA-kajjalaM siMdhupAtre, suratarUvarazAkhAlekhinI patramurtI, likhati yadi gRhItvA zAradA sarvakAle, tadapi tava guNAnAmIza pAraM na yAti. 1 dUhA gayaNaMgaNa kAgala karUM, lekhaNa karUM saba vaNarAya, mahiya karUM masibhAjaNUM, tuhi guNa lakhyA na jAya. 2 amha hiyaDuM dADimakulI bhariuM tumha guNeNa, / avaguNa eka na saMbharai, vIsArIjjai jeNa. 3 Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha hiyaDA te kima vIsarai, je suhugurU suvicAri, dina dina prati te sAMbharai, jima koila sahakAra. 4 cittaM tuha pAsaThThI, tuha guNa suNi eNa zravaNa saMtoso, jIhA nAmaggahaNe, egA diThThI taDDaphaDae. 5 yathA smaraMti go vatsaM, cakravAkI divAkaraH, satI samaraMti bhariM, tathAhaM tava darzanaM. 6 nityaM brahma yathA smaraMti munayo haMso yathA mAnasaM, sAraMgA sphuTazallakIvanayutAM dhyAyati revAM gajA, yuSmad darzanalAlasA pratidinaM yuSmansmarAmo vayaM, dhanya: ko'pi sa vAsaro'tra bhavitA yatrAvayo saMgama:. 7 so dezo jattha tumaM, te dIhA jehi dIsase niccaM, naiNAM te sukyattho, je tumha muhie loyaMti. 8 yathA kekI smaraMti mehA, caMdra khIrapayonidhe, mAnasaM rAjahaMsAzca tathAhaM tava darzana. 9 vIsAryo na vIsarai, samaryo citta na samAhi, te sAjana kima visarai, je viNu ghaDIya na jAi. 10 bhUmau kalApI gagane ca megho lakSyAMtare bhAnu: jaleSu paJa, dhaulakSyasome kamalaM pradaMte yo yasya citte na kadApi dUre. 11 aho te nijjio koho, aho mANo parAjio, aho te nikkiyA mAyA, aho loho vasI kao. 12 tvaM nAma nAmamaMtro'yaM tasya jagati vizrutaH krodhAdiviSasaMkIrNaM kiM syAdetajjagatrayaM. 13 ityAdi sarbopamAyogya AcAryapuraMdara AcArya zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI (ema 21 vAra zrI) vijayasiMha sUrIzvaraNAM UnAnagarAt sadA AdezakArI caraNasevaka do. kAvA kuMyarajI do. tejapAla harajI do0 amIpAla devacaMda do. vIra nAna va. rUpA hIrajI do. rAmajI devajI do. goviMda vIrapAla do. mAdhava padamasI do. maMgalajI dharamasI do. kamalasI bhUdhara do. dhanajI kezava va. zrIpAlajI pUrajI va. kAnhajI bhAyA va. somajI bhAyA do. sivacaMda udayakaraNa do. vijayakaraNa sivasI do. makakU dhanajI do. rAma kuMyarajI do. zrImalla sivajI do. premA devajI do. kesava harajI do0 vizrAma jAyAsALa vimala rAyacaMda saM. kezavajI do0 vacharAja rAmajIkena Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UnA saMgha taraphathI vijayasiMhasUrine vijJaptipatra 449 pramukha samasta zrI saMghanI trikAla vaMdanA avidhAravI. yata: zrI pUjyajInA caraNakamalaprasAdathI sukhasAtA-syuM dharama dhyAna niravahaI chai. zrI pUjyajInA zarIranA sukhasamAdhanA lekhaprasAda karivA jima saMghanai saMtoSa Upajai aparaM zrI parjUSaNA parva mahA mahochava setI ArAdhyA chai tathA satarabheda pUjA 7 thai chai. pUjA saMkSepai 5 dehare 50, 50 eka, eka samasta deharaI thainai basaI anai 50 thai chai aparaM cetya parivADa sarava deharaIM thUbhaIM mahA mahochava pUravaka huyA chai tathA pAkhInA pAraNA samasta cAle chai. tathA saMvatsarInA pAraNA sA. kIkA hIrajI dIvanA zrAvakaI karAvyA chaI tathA pAraNA karAvI Upari zrIphala ApyA chai, zatazata nai mAjanai zrAvaka zrAvikAnaI samastanai ApyA chai. tathA zrI (pU)jyajIne AdesaI gaNeza zrI harakhavijaya ThANuM 2 sAthe padhAryA tiNaIM samasta saMghane saMtoSa UpanA tathA gaNesa ghaNuM vairAgI saMvegI, je jehavA zrI pUjyajInA ziSya joiyaMI tehavA chai te avidhAravA. tathA samasta UnAnA saMgha zrI ajjhAharA pArzvanAthanI yAtrA karai chai 10 dazamai tihAM zrI pUjyajInai saMbhArai chai. tathA dinapratii parama bhaTTAraka zrI zrI zrI hIravijayasUrinuM thubha vAMdai chai tihAM zrI pUjyajInai saMbhArai chaI te avidhAravaM. zrI pUjyajInA caraNakamala bheTavAnI utkaMThA chai che te mATai zrI pUjyajIyai zrI soraTha deza pAThana karivA, zrI zejejau zrI girinAri zrI ajAhara pArzvanAtha juhArivA padhArivU jima zoraTha dezanA saMghanai parama saMtoSa Upajai te avidhAravU. tathA zrI pUjyajInA samasta parivAranai UnAnA saMghanI trikAla vaMdanA prasAda karavI. saMvat 1705 varSe AsU vadi 7 dine. [jainayuga, vaizAkha-jeTha 1986, pR.400-01] Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 be patro ___(pahelo patra khaMbhAtathI bhUpativijaye vaDodarA vijayalakSmIsUrine saM.1825mAM lakhela che. bIjo DhUMko patra vijayalakSmIsUrie chANI mukAme premavijayane lakhelo che.) [vijayalakSmIsUri tapagacchamAM vijayasaubhAgyasUrine pATe AvelA. emano jIvanakALa saM.1797thI 1858 che. emaNe gujarAtImAM stavana-pUjAdi kRtio racelI che. saMskRtamA 'upadezaprAsAda' emanI prasiddha racanA che. juo jaina gUrjara kavio, bhA.6, pR.122-25 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.402 / / bhUpativijayano koI paricaya prApta nathI. premavijaya te vijayasaubhAgyanA ziSya ane saM.1833mAM 'vAsupUjya stavana' nA racanAra (juo gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.259) hovA saMbhava che. A bIjo patra kyAthI ane kayA varSamA lakhAyo che tenI mAhitI nathI. - saMpA.] 1. bhUpativijayano vijayalakSmIsUri para patra zrI svasta zrI Adijina praNamya zrI vaDodarA nagara mahAzubhasthAne pujyArAdhye mahimAmeyaMsamastaguNagaNAlaMkRtagAtracAritracUDAmaNi sakalazAstrasiddhAMtanA pAriNa vara chatrIsa guNeM karI vIrAjamAMna dinakara zamAMna tejazvI zaradaRtu pUrNacaMdramaMDalAnana pAMca sumati triNa gupti pAlaka mithyAtvanA TAlaka vidvajjana mugaTAmaNi sakalakalAkuzala ityAdi aneka upamA virAjamAna pUjya ziromaNi bha. zrI vijayalakSmI sUrIsvara varanAMNacaraNakamalAn. pra sthaMbhatIrthathI AzAvaMta paM. bhupativijayaga. lakhItaM vaMdanA 108 vAra'vadhArajyo yataH'tra sukhasyAtA che. tuhmArI sukhasyAtAnA patra prasAda karyA te vAMcI ghaNuM ja saMtoSa upanA. bIju lakhyA kAraNa e , je tuhmo patra gAMdhI upareM lakhyo upadhAMna ASTI[AzrI?] saMvegI pAseM peMsavAnI rajA ApI te. to syArU kayeM. paNa tuhmo to moTA cho. tujhe je lakhyu te ame mahA aMtarAya karyo, paNa amAreM ehamA je hAMsala khAvAne vAstI atha lAMca levA vAstI e karma bAMdhyuM che te ahme pAtakI thayA te tuhmaneM malIsyuM tIvAreM AloyaNa tathA tapa karavo ghaTasye te tuhma pAseM karI aMtarAya choDIsyuM. paNa gacchamAM tuhmArI tathA sA(mA)nI AjJA rajA aDakAva chaI tIvAreM mAMgIvI, paNa aDakAva na hota to tumaneM tathA amaneM koi zrAvaka rajA magAvata nahI. tumaneM na kahaje tujho kihAM vaso cho aneM bIju gachathI bIjA gachanA jatInI karIyA sudhI karIne gachanA jatInI tathA gachanAyakanI karIyA nathI karatA te mATeM osavAlane e vAtano mamatva ghaNo che je e Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be patro 451 apAsare e gachavAsIo kaneM upadhAMna mAla nahIM karIeM. ehavA kadAgraha kareM te ahme to na khamAya mATeM gAMdhInai Agala kari mAraga gacha nA bhAge te mATe aDakAva ka[?] che ane tuhmane e vAta gamatI hoya to amAre kAiM kAma nathI. sukheM gacha(no) cheda jAo paNa tuhmArA sArA vAstI amo paNa eTalA zrAvakaneM alakhAmaNA thaiiM ne tuhmo Ima kahuM lakhyuM to sukheM peMsavA desyu. pachI khaMbhAti zrAvaka che. haveM mAraga mokalo thayo, haveM sarva zrAvaka saMvegInI karIyA kara(sye). gachamAM jatInI karIyA nahIM kare. tIvAreM sArUM gachanI sobhA sIrI[sI] rahesyeM ....che', apAsareM Ave che koi te paNa nahIM AvaI mATe tujho zrI khaMbhAyata a.....gAMdhIne upadhAMna vahebarAvI mAla paheMrAvI ochava karI tuhmo vIhAra karavo ghaTeM to sukheM karajyo. te vAtanI ciMtA na karavI. ApaNe gachanI unnata dIseM, tuhmArI sobhA jasa thAI te vAteM rAjI chIiM. osavAlIe tapIyAne mohe agaDaM karI je tuhma pAse oNa upadhAMna vahIsye te vAtane paNa varSa 1 // thayuM peMsAyu nathI te aDakAva mATeM tuhmo padhArasyo te haveM tuma pAseM varasya iti tattvaM. bAkI rajA ApuM to AkhA gachanA zrAvaka zrAvikA sarva tehu pAseM jasya tyAreM tuhmAre pAMtIiM kAMI raheMsthe te nathI mATeM tuhmo jarUra eka vAra padhArajyo. pache to tuhmo DAhyA cho. tuhmaneM to jhAjhu lakhavU te kAramuM che. na Avo to ameM sarvanaiM rajA ApIsyu. jyAreM aDakAva ko chaI tIvAreM tuhma upareM rAga teDAvyAno karo che mATeM jehavaM hoI tehabuM lakhI jaNAvajyo. jo (bhA)vo to samAcAra pharI lakhajyo je AjJA ApIIM. saMvata 1825 mAgasara sudi 10 ravau. e gunaho paDyo te mApha karajyo. eka ja (sa)me cUkA chu. paNa haveM nahIM (cUkuM). 2. vijayalakSmIsUrino premavijayagaNi para patra zrI. OM natvA bha. zrI vijayalakSmIsUrabhilikhyate paM. zrI premavijaya ga. varANAM. atrathI anunati amAri tathA paM. nara paM. hita paM. nyAna pramukhanI vaMdanA jANayo. tatra paM. mohanajIneM keMhayo tathA prati kevaladAzanI parikhajhIneM ApI cha. bijI prati 2 kevaladAsanI ApaNe ihAM che te mokalIsuM. ApaNI prati 2 sIraprazna [hIraprazna?] 1, sIttausA ThANuM 2 e kevaladAsa pAseM che te Ape to leyoM. bi. suratimA gaNezajI kAlaM prApta che te upara paM. puruSottamajI ThANu 2 tihAM gayAM che. maNibhadra yAtrAnI ichA che piNa tathAvidha sAmagrI sarva milasyaM toM lakhIsyuM. sarva zrAvaka zrAvikAneM dharmalAbha keMzyo. mArgazira vadi 10 dine pratyuSe, paraM zrI premavijaya ga. varANAM zrI chAMNIpure. [jainayuga, bhAdrapada-Azvina 1983, pR.25-26] Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 keTalAka AjJApatro ane mAphIpatro [ ahIMnA lekhamAMthI pahelA traNa vijayadAnasUrinAM AjJApatro che. kra. 4 hIravijayasUri vagere sAthe maLI kADheluM AjJApatra che. kra. 5 dharmasAgara upAdhyAyanuM mAphIpatra che ane kra.6 zivAnuM mAphIpatra che. A zAsanapatronA saMdarbha mATe juo 'keTalAka vadhu AjJApatro'nI saMpAdakIya noMdha . vijayadAnasUri tapagacchanI 57mI pATe thayelA AcArya che. emano samaya saM. 1553thI 1622 che. dharmasAgara upAdhyAyano samaya saM. 1579thI 1653 ane akabara pratibodhaka hIravijayasUrino samaya saM. 1583thI 1652 che. zivA vize vizeSa mAhitI prApya nathI. A AjJApatro ne mAphIpatro 'jaina gUrjara kavio' ke 'gujarAtI sAhityakoza khaM. 1 ' noMdhAyela nathI paNa hIravijayasUri jaina gUrjara kavio, bhA. 2 pR. 239-40 para tathA gujarAtI sAhityakoza khaM. 1 pR.495 para noMdhAyela che. dharmasAgara upAdhyAya gujarAtI sAhityakoza khaM. 1, pR. 196 para noMdhAyela che. saMpA. ] 1 saMvat 1619 varSa mArgazISeM azita pakSe 1 dine zrI vijayadAnasUribhirlikhati. Aja pachI paraMparAgata sAmAcArI keNaI AghI pAchI karavI nahI. navu vicAra gacha virUddha ke prakAzava nahI. koI navo vicAra gachavirUddha prakAzaI tehanaI gachanau Thabakau. sahI sahI sahI. atra AcAryazrI hIravijayasUri mataM. u. sakalacaMdragaNi mataM. u. zrI dharmmasAgaragaNi mataM. u. zrI rAjavimalagaNi mataM. paM. kuzalaharSagaNi mataM. paM. zrI zrIkaraNagaNi mataM. paM. vimaladAnagaNi mataM. paM. sUracaMdragaNi mataM. paM. saMyamaharSagaNi mataM. paM. kulaharSagaNi mataM. cha. 2 saMvat 1621 varSe rAyadhanapure zrI vijayadAnasUribhirlikhataM. Aja pachI kiNai sAta adhika hniva na kahaivA, jiko kahai tehanai gachanau Thabako pratimA AzrI jima Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalAka AjJApatro ane mAphIpatro 453 cAliu Avai chai te tima ja calavavauM. atra zrI hIravijayasUri mataM. upAdhyAya zrI sakalacaMdragaNi mataM. u zrI dharmasAgaragaNi mataM. paM. vijayahaMsagaNi mataM. paM. rUpaRSigaNi mataM. zrI kuzalavarddhanagaNi mataM. paM. zrIkarNagaNi mataM. paM. vAnaragaNimataM. paM. sUracaMdragaNi mataM. paM. dI(hA)pAgaNi mataM. mahaM galA yogaM. e lekha cihuM jaNe malInai mahaM galAnai mokalyo chai. zrI vijayadAnasUribhilikhitaM - 1. digaMbaranAM caitya yatI zrAvakanaI vAMdavA yogya nahI. 2. ekalA zrAvaka gRhasthanAM pratiSTAM(STyAM) caitya vAMdavA yogya nahI. 3. abhiniveza mithyAtvInU dharmakarttavya anumodavA yogya nahI. 4. utkaTa utsUtrabhASI- dharmakarttavya anumodavA yogya nahI. 5. dravyaliMgInA dravyaIM prAsAda-pratimA nIpanA huI te vaMdanIka nahI. 6. svapaMkhInA gharanaIM viSaIM avaMdanIka pratimA huIM te sAdhunai vAsakSepai vaMdanIka 7. sAdhunI pratiSTA zAstraIM chaIM. svasti zrI AdijinaM praNamya, rAdhinapurata ) hIravijayasUri, u. sakalacaMdragaNi, u. dharmasAgaragaNi, paM. vAnaragaNibhirlikhataM zrImati ahammadAvAde mahaM galA yogyaM. dharmalAbha jANayo. aparaM sAta adhikA nihnava zAstrai nathI tujhe tima saddahaiyo. pratimA AzrI pUrvaIM jima cAliu Avai chai tima saddahayo iti maMgalaM. svasti zrI zAMtijinaM praNamya, tiravADA nagarata: paramagurU zrI vijayadAnasUri sevI u. zrI dharmasAgaragaNi likhati samasta nagare sAAdhusAdhavI zrAvaka zrAvikA yogyaM. Aja Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha pachI amhe pAMca nihnava na kahauM. pAMca nihnava kahyA hui te michAmi dukkaDaM. utsUtrakaMdakuddAla graMtha na saddahauM, pUrvai saddahyau hui te michAmi dukkaDaM. SaTparavI catu:paravI AzrI jima zrI pUjya Asi dyai chaI te pramANa. cha. sAta bola jima bhagavan Asi dyaI chaI te pramANa. caturvidha saMghanI AzAtanA kIdhI hui te michAmi dukkaDaM. caitya pAMcanAM uthApyAM hUI te michAmi dukkaDaM. Aja pachI pAMcanA caitya vAMdavAM. tiravADA mAhi zrI pUjya paramagurU zrI vijayadAnasUri naIM michAmi dukkaDaM dIdhauM chai saMgha samakSa. e bola AzrI jiNai khoTauM saddahyauM huI te michAmi dukkaDaM dejyo. cha. 6 svasti zrI vIrajinaM praNamya, zrI DIsA sthAne paramagurU gachanAyaka zrI 6 zrI vijayadAnasUri caraNAn caraNasevaka zivA likhataM, zrI patana nagare samasta sAdha sAdhavI zrAvaka zrAvikA yogyaM tathA parapakSI samasta. zivaIM je asyo Aja pachI pAMca nihnava kahyA hatA tehanauM michAmi dukkaDaM. cha. utsUtra kaMdakuddAla graMthanI saddahaNA pUrviiM hatI saddahaitA te michAmi dukkaDaM. khoTI prarUpI te bhaNI zrIpUjya AzAtanA te bhaNI aNAstA tima bolyA jima zrIpUjya Asi dhai te tima pramANa. caturvidha saMghanI AzAtanA zivaI kIdhI te michAmi dukkaDaM. caitya pAMcanAM uthApyAM hui te michAmi dukkaDaM. cha. Aja pachI pAMcainAM caitya vAMdauM. DIsA mAhi zrI pUjya paramagurU zrI vijayadAnasUrinai michAmi dukkaDaM dIdhAM. saMghasamakSya etalA AzrI je khoTAM saddayAM hui tehano michAmi dukkaDaM. (munizrI jazavijaya saMgraha) [jainayuga, asADa-zrAvaNa 1986, pR.483-84] Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 455 kelAMka vadhu AjJApatro ( kra. 1 no prAcIna lekha amane eka sahRdaya mitra taraphathI prakAzanArtha maLyo che je prasaMge A AjJApatra lakhAyuM che eTaleke saM. 1646 (sane 1590) mAM, te prasaMge kharataragaccha ane tapagaccha bacce bahu sakhta vikhavAda cAlato hato. banne pakSa taraphathI khaMDanamaMDananA puSkaLa graMtho racAyA hatA ane beu pakSo ekabIjA para aNachAjatA humalA karatA hatA. e dhAMdhala vadhI paDyA pachI samAdhAnArthe tapAgacchanA e vakhatanA nAyaka zrImad vijayadAnasUrie dharmasAgara upAdhyAya racita 'utsUtrakaMdakuddAla' [kumatimatakuddAla] nAmanA khaMDanAtmaka graMthane utsUtra tarIke jaNAvI amAnya TharAvyo ane jalazAyI karyo. dharmasAgaranI sahI sAdhenuM AjJApatra zrImad vijayadAnasUrinI saMmati laI hIravijayasUrie lakhI jagyAjagyAe pheravyuM. A samAdhAnakAraka saMta mahAtmA puruSane keTalobadho dhanyavAda ghaTe che ! uparokta 'kaMdakuddAla' [ke 'kumatimatakuddAla' ] nA racanAra dharmasAgara upAdhyAye pote te graMthane jalazAyI karavAmAM saMmati ApI che e temanI amamatvabuddhi, aikya pratye bhAvanA ane sujJatA sUcave che. te samartha vidvAna puruSa hatA te niHsaMzaya che. temaNe dareka matamatAMtaramAM jaI tenuM khaMDana karavA mATe puruSArtha sAro sevyo hoya ema jaNAya che. kAraNake saM. 1617mAM 'auSTrikamatotsUtradIpikA' ane tyAra pachI 'kupakSa - kauzika - sahasrakiraNa' nAmano vizAla graMtha racela che. hIravijayasUri : tapAgacchanI 58mI pATe. janma saM. 1583 mArgazIrSa sudi 9 prahlAdanapura [ pAlanapura ] mAM. dIkSA pATaNa saM. 1596, sUripada saM. 1610, svargagamana saM. 1652 bhAdrapada sudi 11 umnA(unA)mAM. kalyANavijayagaNi: janma saM. 1601, dIkSA saM. 1616 hIravijayasUrinA hastathI, upAdhyAyapada saM. 1624 pATaNamAM. prakhyAta yazovijaya upAdhyAyanA pragurunA guru. savistara caritra mATe juo jaina aitihAsika rAsamALA, puSpa 1laM. vijayasenasUri : tapAgacchanI 59mI pATe thayA. janma saM. 1604 nAradIpurImAM, dIkSA saM. 1613, bAdazAha akabare 'kAli-sarasvatI' e biruda ApyuM. svargagamana saM. 1671 jayeSTha di 11 staMbhatIrtha [ khaMbhAta ] mAM.) [ prathama AjJApatra hIravijayasUrie vijayadAnasUrinI saMmatithI taiyAra kartuM che, je emanA bAra bola tarIke jANItuM che ne 'jaina gUrjara kavio' tathA 'gujarAtI sAhityakoza khaM. 1 'mAM noMdhAyeluM che. bIjAM traNa vijayasenasUrinAM AjJApatra noMdhAyela nathI. chellaM AjJApatra konA taraphathI che te batAvAyuM nathI ne emAM vijayasenasUrinuM nAma bevaDAya che temAM koI bhUla rahelI che. juo 'keTalAMka AjJApatro ane mAphIpatro'nI saMpAdakIya noMdha. dezAInI noMdhamAM utsUtrakaMdakuddAlane jalazaraNa karAvanAra tarIke vijayadAnasUrine sthAne vijayasenasUrinuM nAma hatuM te ahIM sudhArI lIdhuM che. saMpA. ] Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha zrI vijayadAnasUrigurUbhyo nama:. saMvata 1646 varSe poSa zuda 14 zukre zrI pattana nagare zrI hIravijayasUribhirlikhyate, samasta sAdhu sAdhvI zrAvaka zrAvikA yogya zrI vijayadAnasUriprAsAdAt sAta 7 bolanA'rtha AzrI visaMvAda TAlavAnai kAjaI teha ja sAta bolano artha vivarInaiM likhiiM chaiM. bIjA paNi keTalAeka bola vivarInaiM likhIiM chaiM, parapakSIniM kuNai kisyo kaThina vacana na kahivaM. 1 tathA parapakSIkRta dharmakArya sarvathA anumodavA yogya nahIM ima kuNai na kahi, je mATai dAna, zucipaNuM, svabhAvai vinItapaNau, alpakaSAyIpaNuM, paropakArIpaNuM, dAkhiNAlUpaNUM, priyabhASipaNuM, ityAdi je je mArgAnusArI dharmakarttavya te nija zAsanathI anerAiM samasta jIvasaMbaMdhiyA zAstranai anusArai anumodavA yogya jaNAiM chaiM to jaina parapakSI saMbaMdhI mArgAnusArI dharmakartavya anumodavA yogyA hoiM te vAtanuM syuM kahavaM. 2 gachanAyakanai pUchyA vinA zAstra saMbaMdhinI kisI navI parUpaNA na karavI. 3 digaMbara-saMbaMdhiyAM caitya 1, kevala zrAddhapratiSThita caitya 2, dravyaliMgIniM dravyaniSpana caitya 3 e triNi caitya vinA bIjAM caitya vAMdavA pUjavA yogya hoiM e vAtanI zaMkA na karavI. 4 ___ tathA svapakSInA gharanai viSai pUrvokta triNinI avaMdanika pratimA hoi te sAdhunai vAsakSepai vAMdavA pUjavA yogya hoi. 5 tathA sAdhunI pratiSTA zAstrai chai. 6 sAdharmika vAtsalya karatAM svajanAdika saMbaMdha bhaNI parapakSIniM jamavA teDai to sAhamIvatsala phoka na thAiM. 7 tathA zAstrokta deza visaMvAdi nihnava sAta sarva visaMvAdI nihnava 1, e TAlI bIjA koiniM nihnaka na kahavA. 8 parapakSI saMghAtaI carcAnI udIraNA kuNai na karavI, parapakSI koi carcAnI udIraNA karai to zAstranai anusArai uttara devo. paNi kleza vAdhai tima na karavU. 9 tathA zrI vijayadAnasUraI bahu jana samakSa jalazaraNa kIdho te utsUtra kaMda kuMddAdala graMtha te mAhilo artha bIjAI koi zAstramAhiM ANyo hoi te artha tihAM apra(mANa jANavo. 10 svapakSIya sArthanai anuyogyaIM parapakSIya sAthaI yAtrA karyA mATai yAtrA phoka na thAi.11 Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalAMka vadhu AjJApatro 457 tathA pUrvAcAryanaiM vAre je stuti stotrAdika kahavAtAM kuNai nA na kahavI. 12 e bolathI anyathA parUpaI tehanai gachano tathA saMdhano Thabako sahI. atra zrI vijayasena sUri mataM. upAdhyAya zrI dharmasAgara mataM. u. zrI kalyANavijaya ga. mataM. u. vimalaharSa ga. mataM. u. somavijaya ga. mataM. paM. zrI sahajasAgara ga. mataM. paM. zrI kAnharSi mataM. zrI hIravijayasUriparamagurUbhyo namaH. saMvata 1658 varSe phAlguna sita dasamI ravau ahavamadAvAda nagare zrI vijayasenasUribhirlikhyate. samasta [sAdhu] sAdhvI zrAvaka zrAvikA yogya. 1. sAdhvIiM vakhANa velAe Avaq ane AThima pAkhiye Akho dahADo Ave to nA nahi. 2. tathA zrAvikAe piNa vakhANani velAeM Avaq ane vakhAMNa uThyA pachI zrAvikA vAMdavA Ave to vAMdine pAchi vale paNa besabuM nahi tathA ubhA rahevU nahi tathA sAMjhe divAnuM kAma hoya tihAreM zrAvikAe upAzarA bAhira besI sAMjhI devI tathA upadhAnanI krIyA karaNahAri zrAvikA sarva ekaThI miline upAzrayeM Avaq ane tarata kriyA karIne jaQ paNa besI na rahevaM. 3. tathA gItArthe mAsa madhye AThama caudasI paMcamI e cha divasane viSe ja AloaNa devI kAraNa vinA. 4. tathA pacAsa varSa madhyavarti panyAvikAne (?) AloyaNa devI nahi. 5. tathA uttarAdhyayana pramukha kAlika siddhAMta saMbhaLAvyu joie to sAMjhanI paDilehaNa karyA pachI AThama pAkhine dihADe saMbhalAvaq, kAraNa vinA. 6. tathA zrI vijayadAnasUrIne vAre tathA zrI hIravijayasUrIne vAre je graMthanI thApanA che te graMtha gachanAyakanI AjJApUrvaka gItArthe sodhyo hoya to te pravartAvavA tathA likhAvavA, anyathA nahi. 7. tathA yati samaste AdrA pahelo Adeza hoya teNe kSetre pohocavU. muhurtAdikanuM kAraNa hoya to kSetrane dasa kosimAhe jai raheQ, chate yoge. Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha 8. tathA jeNe gItArthe AloyaNanuM AmnAya jANyuM hoya ane gachanAyakane saMbhAvyo hoya teNe zrAvikAne AloyaNa devI. 3 zrI hIravijayasUriparamagurUbhyo namaH . zrI vijayasenasUrIbhirlikhyate. saMvata 1670 varSe dvitIya jyeSTha vadi trayodasI dine apara. comAsAnA Adeza sArU desAMtare vihAra karatA vastrapAtrAdika koNe bAMdhi jAvu nahi ane je koi bAMdhine mukI gayA che teNe Avine kharacavaM vastrapAtrAdika, anyathA tehane dizAno Adeza prastAvane mele thAsye. 1 tathA ekadeza madhye vihAra karatAM kadAcit kAraNa mATe vastra mukI jAya to pothIne AkAre bAMdhi mukavuM nahi. e rIta vinA je koi vastrAdika mukI jAse tehanuM vastrAdika kharacAsye paNi tehane nahi apAya. 2 tathA jenIzrAye jJAnadravya pAchila hoya teNeM potAni nIzrArthe TAlavaM ane pustakanI sAmagrI nA mile to jeNeM gAMmeM bhaMDAra hoya te gAmanA saMghanI sAkhe bhaMDAreM muMkavuM anyathA tene dizAno Adeza prastAveM thAsye aneM vaizAkha pachI jeha nIzrAmAM jJAnadravya saMbhalAsyeM tehaneM moTo Thabako lakhAsye. 3 tathA jeNe ghare koi mATi na hoya ane ekalI ja zrAvikA hoya teNe ghare koNe vastrapustakAdika bAMdhI mukavuM nahi. 4 tathA jeNe yatiyeM dikSAno bhAva upAyo hoya teNe yatiye mulage mArge bhavya pAse likhAvi levuM nahi ane kadAcit likhAvi lIye to te gAMmanA vaDA 4 zrAvakanI sAkSipUrvaka likhAvi levuM ane bhavyano bhAMva kadAcita palaTAya to varSa 2 pachI tehano saMbaMdha nahi. teM bhavyano jihA bhAva hoya tihAM dikSA letAM kuNe aMtarAya na karavo. aMtarAya karasye tehane Thabako Avasye sahi. 6 4 zrI vijayasenasUribhirlikhyate samasta sAdhusamudAya yogyaM aparaM. jJAnadravya kuNe yati gRhastha kale mAgavuM nahi ane gRhastha Ale to nizrAIM rAkhavo hi. kadAcit sidhi parati gRhastha Ale to teha ihataDAM (?) levI nahiM tathA mAsakalpani maryAdA kuNe bhAMjavI nahi; zeSa kAle piNa yathAyogye phirate kSetre vihAra karavI tathA vastrapAtrAdika upakaraNa gRhastha pAse kuNe upaDAvavuM nahi, saMkakaTAdike ghAlavu nahi tathA DAbaDA pAThAM nimita bharata bhariyA tathA bijAI ludhaDA rUmAla levAM nahi, tathA deva juhAravA, gocarI sthaMDila pramukha kArye sAdhu sAdhvI kuNe ekalA jAvuM nAhi ane Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalAMka vadhu AjJApatro 459 je ekalA jAya tehane pATIyAnA dhaNIiM yatine, vaDi sAdhvIye sAdhvIne AMbila karAva, ane AMbila karAvyaM na kare to te sAthe maMDalIno saMbaMdha kuNe karavo nahi. tathA puMgIphalanA khaMDa, teha- cUrNa ane Aipatra tathA zuSkapatra e 2 nuM curNa e vastu sarvathA viharavU nahi. e sarva maryAdA rUDi pereM pAlavI. je e maryAdA bhAMjase tehane maMDali-bahiSkaraNa pramukha Akaro Thabako Avasye te prIchajyo. itizrI sAdhumaryAdApaTTaka. zAsanabhaTTAraka zrI hIravijayasUrIzvara-paTTAlaMkAra bhaTTAraka zrI vijayasenasUrIzvaragurUbhyo namaH. saMvata 1672 varSe asAda zuddha dvitIyA vAsare zrI pattananagare zrI vijayasenasUribhilikhate samasta sAdhu sAdhvI zrAvaka zrAvikA caturvidhi saMgha samudAya yogyaM. 1. aparaM bhaTTAraka zrI hIravIjayasUrizvareM je bAra bola prasAda karyA tathA bhaTTAraka zrI vIjayasenasUrIzvare prasAda karyA je sAta bola tathA bhaTTAraka zrI hIravIjayasUrIzvare tathA bhaTTAraka zrI vijayasenasUrIzvare bIjAye je bola prasAda karyA te timahi ja kahevA paNI koNe viparitapaNe na kahevA. je viparitapaNe kehesthe tehane Akaro Thabako devarAse. 2. tathA mAsakalpani maryAdA samasta yatIiM sudhi pAlavI ane phIrate kSetre vihAra karavo. 3. tathA gRhasthAdikane ghare jaine pustakAdikane bAMdhavU nahi ane ghare mukavU te potAnA gurUne pUcchIne mukabu. gRhasthe paNa tehenA gurUne pUchIne ja rAkhavU. sarvathA pUchyA vinA na rAkhag. 4. tathA mArge dehareM gocarIi sthaMDila pramukha kArye jAtAM vAta na karavI ane kadAcit bolavU paDe to eka jaNa pAse ubhA rahine bolaq. 5. tathA dIvAna madhye gachanAyakanI AjJA vinA sarvathA na jAvU ane kadAcit sarvathA jAvaM paDe to vaDerA gRhastane saMmata karI jAvU paNa tihAM jai navo kisyo upAdhi na karavo. 6. tathA cha ghaDi madhye sarvathA upAzraya bAhira na jAvaM, kadAcit jAvU paDe to gurUne puchIne. 7. tathA SaTaparvIiM sarvathA vikrati vi[]haravI nahi. 8. tathA caumAsAne pAraNe gItArthe dasa kosIIM tathA panara kosIi phAguNa comAsA lage phirate kSetre vihAra karavo, kAraNa vinA. 9. tathA varSAkAla vinA sAdhvIiM vastrakSAlana kAraNa vinA na karavAM. ane sAbue to Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha sarvathA vastrAdikanuM kSAlana na karavaM. ane gRhastha pAse jJAnadravya na mAMgavo, mAge tene gRhasthe piNa nApavo. sAdhvIne tathA sAvikAne rAsabhAsa gItAdIka bhaNavavAM nahi. ekalA sAdhusAdhvIye kismeM kArye sarvathA upAzraya bAhira na jAeM. ityAdika bhaTTAraka zrI vIjayasenasurIzvare tathA bhaTTAraka zrI vIjayasenasUrIzvare prAsAda karI je sakala maryAdA te sAdhusAdhvIiM rUDi pare pAlavI.. [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, julAi-okTobara 1915, pR.466-71] Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 461 vijayasenasUrinA daza bola (dharmasAgara upAdhyAye je aneka prarUpaNAo karI AkhA zvetAmbara saMpradAyamAM kolAhala upajAvyo hato te saMbaMdhI vijayasenasUrie daza bola jAhera karyA hatA te eka prAcIna hastapatra parathI utArI atre mUkyA che.) - [A bola vijayasenasUri vatI bIjA koIe jAhera karyA hoya evo paNa saMbhava che. "sarvajJazataka' upAdhyAya dharmasAgarano graMtha che. A bola vijayasenasUri (sUripada saM.1656) sAgaramatane mAnyatA ApatA hatA te saMdarbhamA jAhera thayA jaNAya che. juo 'bIjAM keTalAMka AjJApatro'nI saMpAdakIya noMdha. - saMpA.] zrI hIravijayasUri pramukha pUrvAcArya ima kahai chai je kharatara pramukha mokSanaI arthi jIva muMkAvai, sIla pAlai, tapa karai, zrI vItarAgadevanI pUjA karai ityAdika mArgAnusArI dharmakarttavya anumodavAnI nA nathI, anaiM sAgara tu ima kahai je anumodIi nahIM. e prathama bola. 1 tathA zrI hIravijaya pramukha ima kahai chai je zrI bhagavatIsUtra tathA zrI mahAvIracaritra pramukha zAstranai anusAri jamAlinaiM panara bhava jaNAi chai, ani upadezamAlAnI siddharSi TIkAnaiM anusAri jamAlinai anaMtA bhava jaNAi chaI, pachai kevalI kahai te pramANa, anaiM sAgara tu ima thApai chai je jamAlinaIM anaMtA ja bhava kahIi, anaiM panara bhava kahai chaI te anaMtA tIrthaMkaranI AzAtanA karai chai eha, potAnA kIdhA graMthamAhi paNi lakhyaM chai sAgaraiM. e bIjuM bola. 2 tathA zrI hIravijayasUri pramukha ima kahai chai je kharatara pramukhanaiM ninhava na kahIi, anaiM sAgara tu ima kahai chai je ninhava kahIi. e trIjuM bola. 3 tathA hIravijayasUri pramukha ima kahai chai je kharatara pramukhanai deharai deva juhArai deva pUjai tehanaiM lAbha hui, anaiM sAgara tu ima kahai chai je kharatara pramukhanAM caitya holInA rAjA sarikhAM. ehavaM graMtha madhye paNi sAgariM lakhyu chai. e pAMcamu bola. 5 tathA zrI hIravijayasUri pramukha ima kahai chai je utsUtrabhASI AloyA paDikamyA vinA marai tehanai saMkhyAto asaMkhyAto utkRSTo anaMto paNi saMsAra hui, anaIM sAgara tu ima kahai chaI je utsUtrabhASI AloyA paDikamyA vinA marai tehanai niyamaI anaMtu saMsAra hui. e cuthu bola. 4 tathA zrI hIravijayasUri kahai chai je kharatara pramukha jaina tathA mithyAtvI nukAra gaNai tehanaIM lAbha hui; anai sAgara tu ima kahai chai je kharatara pramukha nukAra gaNatu anaMtu saMsAra vadhArai. ehavU potAnA zAstramAMhi paNi ANyuM chai. e chaThu bola. 6 Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha tathA zrI hIravijayasUri pramukha ima kahai chai je kevalInA zarIrathI avazyabhAvI paNa kadAcit trasa thAvaranA jIvanI virAdhanA thAi tu nahIM; anaiM sAgara tu ima kahai chai je kevalInA jIvathI virAdhanA mAnai te utsUtrabhASI. ehavU potAnA zAstramAMhi paNi sAgare ANyu chai e sAtamuM bola. 7 tathA zrI hIravijayasUri pramukha ima kahai chai je anAdi sUkSma nigodIyA jIvanaiM avyavahArIyA kahIi bIjA sarva jIvanaiM vyavahArIyA kahIi; anaiM sAgara tu ima kahai chai je sUkSma nigoda 1, bAdara nigoda 2, sUkSma pRthvIkAya 3, sUkSma apakAya 4, sUkSma tejakAya 5, sUkSma vAukAya 6, e cha prakAranA jIvanaIM avyavahArIA kahIi, je koi ekalA sUkSma nigodanA jIvanaiM avyavahArIA kahai chai te saghalA ajJAnI jANavA. ehaq potAnA zAstramAMhi paNi sAgari lakhyu chai. e AThamuM bola. 8 tathA zrI hIravijayasUri pramukha kahai chai je marIciM kapila Agali 'dupbhAsieNa ikkeNa sirII dukhasAgaraM patto' e vacana kahiu te utsUtra kahIi; anaI sAgara tu ima kahai chaI je e vacana utsUtra na kahIi, durbhASita kahIi. e numu bola. 9. tathA zrI vijayasenasUraI khoTA jANI sarvajJazataka graMtha apramANa karyu chaI, anai sAgara tu ima kahai chai je e graMtha ahmo pramANa karasiuM. ityAdika ghaNA bolanI sAgaranI viparIta prarupaNA chai te prIchyo anaiM ehavA upari zrI vijayadevasUri sAgaranuM pAsuM karai chaiM anai vAratA nathI te mATai dharmanA arthA hui teNe vicAravaM. e dasamu bola. 10 (jaina esosiezana opha iMDiyAnI eka patranI prata naM.1182.) [jainayuga, Azvina 1981, pR.59-60] Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 463 ajJAtakRta hIravijayasUri bAra bola sajhAya [A kRti vijayadevasUrinA rAjyakALa (saM.1671-1713)mAM racAyelI jaNAya che. kRti 'jaina gUrjara kavio' ke 'gujarAtI sAhityakoza khaM.1'mAM noMdhAyela nathI. - saMpA.] rAga goDI sarasati mAta mayA karo, bhavi prANI re, niramala mati dyo sAra, bhAva mani ANI re; zrI hIravijaya gurU vayaNaDA, bhavi0 pabhaNuM te suvicAra. bhAva. 1 bAra bola gurU hIranAM, bhavi0 suNayo amiya rasAla, bhAva. (1) kaThina vacana navi bolIi, bha. kahinaiM na dIjeM gAli. bhA0 2 (2) bola bIjeM gurU hIra bhaNe, bha0, bhAveM suNo nara nAri, bhA0 jaina vinA je prANiyA, bha., dharama kariM udAra. bhA0 3 alpa kaSAya vinaya vaheM, bha0, valI kareM upagAra, bhA0 te anumodaQ jo kahyu, bha0, zAstra taNe anusAra. bhA0 4 to parapakSI jainanA, bha0, mArgAnusArI jeha, bhA. anumodavU valI kima nahI, bha0, puNya kAja savi teha. bhA0 5 (3) zAstra saMbaMdhI prarUpaNA, bha0, navI na karavI koI, bhA. gachapatineM pUchyA vinA, bha0, bola trIjo e hoIM. bhA. (4) kevala zrAvaka thApIo, bha., bIju digaMbara caitya, bhA0 trIcaM nIpay je hoi, bha0, dravyaliMgIne vitya. bhA. eha vinA bIjI jIke, bha0, bolavo thaI je caitya, bhA. namatA meM valI pUjatAM, bha0, zaMkA na karavI citi. bhA0 8 (5) avaMdanIka valI triNI kahI, bha0, pUraveM pratimA jeha, bhA. sAdhutaNeM vAseM karI, bha0, paMcaneM vAMdavI teha. bhA. 9 bola chaThe kahI sAdhuneM bha0, pratiSThA zAstra majhAri, bhA. (7) svajanAdika koi kAraNe, bha0, sAtamo bola udAra. bhA. 10 parapakSe sAmivacchaleM, bha0, teDeM jimavA kAjeM, bhA. puNya phoka na huI te valI, bha., Ima kaheM gurUrAja. bhA. 11 (8) AThameM ninhava navi kahyA, bha0, avara na kahIiM koI, bhA. (9) nomeM carcA-udIraNA, bha0, ma karo parapakSI-syuM soI. bhA. 12 Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha (10) zrI vijayadAna sUrIzvareM bha0, visalanayara majhAriM, kumati - kuddAla graMtha boLIo, bha0, pekhaMtA naranAri. bhA0 13 vacana aratha te graMthanA, bha0, jiNi graMthe ANyAM hoI, bhA0 dasameM boleM kahyuM bha0, apramANa tihAM soi. bhA0 14 (11) parapakSI sAtheM valI, bha0, je koi yAtrA jAi, bhA0 iramo bola kahiM hIragurU, bha0, yAtrA phoka na thAI. bhA0 15 (12) parapakSI je joDiyAM, bha0, stuti stavanAdi jeha, bhA0 pUravAcArye AdaryA, bha0, mAMDIne kahevA teha. bhA0 16 pAleM palAvaM e bAra bola, bha0, zrI vijayadeva sUrIMda, bhA0 tasa padapaMkaja sevatAM bha0, sakala saMgha ANaMda bhA0 17 [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, eprila-jUna 1918, pR.161] Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 465 sAdhumaryAdApaTTaka (prAta:smaraNIya pUjyapAda mahopAdhyAya zrImad yazovijayajI vikramanI 17mI sadInA aMte ane 18mI sadInA pUrvArddhamAM eka mahAn vibhUti thayela che. te daramiyAna AcAryazrI hIravijayasUrinI paTTaparaMparAmAM vijayadevasUrinA svargavAsa pachI ane temanA pahelAM yuvarAja AcAryazrI vijayasiMhasUrino svargavAsa thaI gayela hovAthI vijayaprabha nAmanA AcArya gacchanAyaka tarIke hatA. teo bahuzruta ke vidvAn nahotA. temanI sAthe matabheda raheto. sAdhusamudAyanI sthiti chinnabhinna thaI hatI. vijayadevasUrinA samayamAM ja bIjA AcArya vijayatilakasUri sthapAyA ne temanA vijayANaMdasUri saM.1711 sudhI hayAta hatA ane devasUrigaccha ne ANaMdasUrigaccha ema be gacchabheda thayA hatA. bIjI aneka ghaTanA banI hatI. tevA samayamA zrImAn yazovijayajI ane anya saMvegI sAdhuoe maLIne sAdhusamudAya mATe maryAdApaTTaka ko hato te mane vIjApuranA zrI buddhisAgarasUristhApita jaina jJAnamaMdiramAMthI hamaNAM prApta thavAthI ane te atyAra sudhI aprakaTa rahela hovAthI atra prasiddha karavAmAM Ave che. ) . [dezAIe ahIM tathA jaina gUrjara kavio, bhA.4 pR.234 para A lekhane yazovijayajInI kRti tarIke rajU karela che. paraMtu A lekha keTalAka sAdhuoe sAthe maLIne taiyAra karyo che ane emAM paheluM nAma paNa yazovijayajI- nahIM, jayasomagaNituM che. - saMpA.] _____90. zrI vItarAgAya namaH. saMvegI sAdhusamudAyayogyaM vyavahAra maryAdAnA bola likhiye chII. yathA - . 1. padastha AcArya, upAdhyAya vinA nANe aMgapUjA na karavI. 2. padastha vinA sonerI rUperI sAjanAM jharamara caMduA baMdhAvavA nahi. 3. jeNe pratibodhyo hoya teNe ziSya tehane devo, padasthane pUchIne. 4. koI ziSya guruthI dumaNo thaI para saMghADA mAMhe jAya tivAre tehanA gurunI AjJA vinA teNe na saMgrahavo ane vaDe-lahuDe vyavahAriM vAMdavo paNa nahi ane gurunA avarNavAdI pratyanIkatA karIne jAya tivAre veSa leine kADhI muMkavo. 5. AcAriyA yoga vinA vyavahArI gItArthe AhArapANI ANyo na levo, rogAdi kAraNe jayaNA. 6. sAmAnya yatie adhika vastunuM muThIyuM na rAkhavU, padasthe paNa yathAyogyapaNe kAraNa jANi 4 mAsa uparAMte na rAkhavaM, parvadine dRSTi paDilehaNa karavI. 7. mAsakalpa pAlaTavo te jihAM gocarI vasati sthaMDila bhUmikA palaTAi tima pAlaTavo, rogAdika kAraNe jayaNA.. 8. hAjA paTelanI pole navA phatAnI pola madhye kAraNa vinA comAsuM na rahe, bIje Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha sthAnaka paNa trasa jIvAdi vizeSa hoya tihAM na rahevU. 9. tathA eka sAmAcArIeM eka mAMDalInA eka pariNa[NA]tine ghere uparAuparI na javaM. 10. tathA sAmAnya yatie striyAdikane ghare jaI bhaNAvaq nahI, AlApasaMlApa na karavo, jo akSarAdika pUche to upAzraya madhye kahevo. 11. tathA sAmAnya yatie 1000 zlokathI adhika lakhAva_ nahI, te piNa lekhakane ghare jAvU Avaq nahI, pustaka vecAtA levA AzrI paNa krayavikraya gRhastha hAthe karavI karAvavo paNa svayaM saMyateM na karavo. 12. tathA vayo varSa 60 dIkSAparyAya varSa 20 tathA 12 vaya vinA ekale jAvU Avarbu, striyAdikane bhaNAvaQ niSedha, rogAdi kAraNe jayaNA. upAzraya madhye AvyAne bolAvavAnI jayaNA. 13. tathA thApanA ghara kalpIta hoya tihAM nitye AhAra arthe na jAvaM. 14. tathA pariNAtIno saMghavI thai sacittaparihAri pramukha cha-rI pAlato na hoya te sAthe yAtrAe na jAvaM, kAraNe jayaNA.. 15. sthalabhaMDAranuM pustaka paragAmeM lei na jAvaM, kAraNe lei jAya to 4 gRhasthane pUchIne lei jAvU, varSa 2 madhe pohacADavU. 16. sAmAnya yatie strIne AloyaNa na devI. 17. tathA vaDalahuDAi vyAvarana vidhi sAcavavo ane jo kadAcit vyAnAdika 26no vaDerAne karyAnI jayaNA. 18. paraNAtimAM samagra ghara thayA vinA sAdhAraNAdi na levaM, para-samavAyI guNAnurAge Ave to te samavAyanI sthitimaryAdA dAnAdika chaMDAvaIM nahiM. 19. tathA je AvIne kriyAvyavahAramA bhalAI tehane ni:parigrahIpaNuM ane yogAdi kriyA sakala vidhi moTA maryAdApaTTaka pramANa sAcavato jANIe to eka mAMDaleM AhArAdi vidhi sAcavavo, anyathA tehane AhArAdi devo paNa te pAse aNAvavo nahi. 20. jivAra lageM gachanAyakano digbaMdhAdi karIe teNe saMbaMdha TALyo na hoya tivAra lageM te gacchanAyaka mIlye saMjAya mAMDalI ane zayyA ane pAkhi khAmaNAdika vyavahAra sAcavavo ane kSetrAdi zayaNasya vyavahAra gocarI pramukha ArdrAnakSatra pahelAM javAi ityAdi vyavahAra sAtheM Adeza sAcavavo ane gacchanAyaka gAma madhye chateM prabhAte vyAkhyAna na mAMDavU, kAraNe pAchale prahare mAMDe to nA nahi. 21. ane gacchanAyake gachasaMbaMdha TAlyA pachI mAMDalI vyavahAra nahi milye phedAvaMdAMna vyavahAra karavo, lokasamakSa avarNavAda na kahevo, pUche tehane kahevU je amhone Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhumaryAdApaTTaka 467 bhinna karyA che te mATe alagA rahIe che. 22. tathA pAtre beThA AhArAdikArye tathA akudipaNe thaMDilAdikArye tathA agADha kAraNe ekalAM jAvaM paNa anyathA ekalAM jAvu nahi. 23. tathA sAmAnya yatie vATeM volAvavo na levo, vizeSa kAraNe jayaNA. gRhasthAdika sAthai AvIne lIe to nA nathI. 24. tathA saMvaccharI paDIkamyoI saMvacharI-dAMne svasamavAyI parasamavAyI TALavo nahI ane tIrthaMkaranI bhaktinI svagacchI paragacchI na jovo, guNAnurAgabaMdhanaI aMgIkAra karavo. 25. tathA devadravya, jJAnadravya, sAdhAraNadravyanI vizuddhatA jANIe tehay sAMhamIvacchala levU kArAvavU. jJAti vivAhAdika to jinadharmanI zobhA dise tima vartavaM. gRhasthane e rIte paNa tihAM sAdhue jANI aMdhala-sAmala karI pakSapAta na karavo. 26. ane koi yatie gRhasthane chaMde pravartIne gacha gachanAyakathI viparItapaNe karI potAnA pakSapAte na karavA ane guNAnurAge rAgI yathA gRhastha te paNa potAno dharma rahe te tehane jaNAvaq paNa tehanI vRtti bhAje ema vyudgrAhita na karavA. 27. tathA rAtre dharmajAgarikAnI thAtI hoya tihAM yatie na raheg, gRhAMtare zrAvakadharma jAge to sAMbhale, UderI jAvu nahi ane divase zrAvikA gItagAnAdi kare to sAMbhale ane rAtre zrAvaka dharmajAgarikA kare to sAMbhale ane mAsakalpAdi gRhe pAlaTateM padasthAdikane paNa avikAra dharmajAgarikA gRhAMtare kare paNa eka vasatimAM na kare ane koi vizeSa kArye lAbhAlAbha dekhIne to nA nahi. 28. sAmAcArI guruparaMparAgata zrAvakane upaghAna vahyA vinA mAMDalImadhye Adeza vizeSa parve na devo, sAhamIvachalAdi vizeSa yoge nA nahI. 29. sAdhvI na karavI, kadAcita svayaMbaMdhinI hoya to 40 varSa pachI devAnI jayaNA ane paragacchI Ave to vaDerAne pUchIne rAkhavI. 30. gItArtha vinA vyAkhyAna na karavaM. jaghanyathI samavAyAMga sUtra gamA melavI jANe, saMskRtabhASAnipuNa, zraddhAvaMta, zuddha prarUpaka, bhASA kuzIla nahi, suzIla gacchanAyakano digbaMdhI te gItArtha vyAkhyAna karavAno adhikArI. ekalI zrAvikAnI parSadA Agale vyAkhyAna na karavU, rogAdika kAraNe jayaNA. 31. vizeSa kAraNa vinA pahelI 6 ghaDI dina pAchalI 4 ghaDI madhye AhAra na karavo. vasati bAhira na nIkaLavU, kAraNavizeSe vaDAne pUchIne jAvAnI jayaNA. 32. mAMDalI vinA vigayAdi sarasa AhAra na karavo, pAraNAdikane kAme zItala Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha lh bhaktAdikanI jayaNA. 33. SaTparvIe vigaya na levI, vizeSa tapAdikanI jayaNA. 34. vasati potAnI nizrAe na karavI ane bIjAne utaravAno eka samAcArInAne bAdha na karavo. pAtrAdi dharmopakaraNa navadIkSita manorathe vecAtAM lIe paNa potAnI nizrAe na levAM. 35. ziSyAdika letAM dhanAdikanI sahAya karavI te dIkSA lIdhA pachI te guNavaMta thayo jANI tehanA saMbaMdho zrAvakane zAsanazobhA mATe dharmaruci prANI te sahAya kare paNa yatie tehanI udIraNA na karavI ane pahelAM sAhAya dravyanuM karAvIne dIkSA na devI; navadIkSita ziSyaneM gRhastha gRhasthiNI sAthe AlApasaMlApa na karavo, gRhastha gRhe bhaNavA-bhaNAvavAdikeM jAvAno prasaMga na karavA devo. vastrapAtrAdikano khapa hoya tivAre je pravartaka hoya tehane kahevU, vaDalahuDAI vastra karAvavI kalpaka 1, kAMbalI 1, colapaTa 1, saMthArIyuM uttarapaTTo 1, luMchaNo 1, muhapatti 2 ane pAtrAMnAM upagaraNa pAtrA sAmAnya yatine DhAkaNA sahita 5 tathA 7 paTTa(pada)sthane, vizeSa kAmeM adhikanI jayaNA. pAtrAM paNa kAlAM rogAna vinA rAkhavA. padasthane AhAranuM tathA pANI pIvAno cetano sapheda varNe rAkhavo. 37. tathA navadIkSita ziSyane vizeSa jJAna tapa veyAvacAdi kalA guNa nIpanA vinA saMsArIyA madhye vihAra na karavo. 38. tathA avadhAdika dravya ekanA gRhathI lei svanizrAe gRhAMtare na mukavo. 39. tathA kuNe svasamAcArInA gItArtha tathA svapariNati samudAya mukIne aparamata gacchanA yati pAse bhaNavA na jAvaM. 40. sAta kSetramAne nAme dvavya je zrAvake karyA hoya tihAMthI laI apara zrAvaka potAno melApI hoya tihAMne ghera yatie udIraNA karI mukAvavo nahi, gRhastha malI mUke te vAru; tIrthAdikane ThAme vizeSa kAraNe jayaNA. 41. tathA vidyamAna gacchanAyake saMbaMdha TAlyo hoya tohe paNa aparagacchanAyakane na AzrayA hoya tihAM lage gaccha tathA gItArthanI nizrA na mukavI, digbaMdha tehano rAkhavo ane jo aparagacchanAyaka kare te paNa potAnA guravAdikanA anuyoga hoya te paraMparAno gacchanAyaka paMca saMmata sUrimaMtranA pITha saMsthApanayukta karIne teha nizrA paNa varjavI. 42. tathA eka sAmAcArInA gItArtha eka vasati madhye hoya to vaDalahuDAie paTIuM Apaq paNa gRhasthane pakSapAteM kleza udIravo nahI, tehanI AjJAthI vyAkhyAnAdikano . Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhumaryAdApaTTaka 469 vyavahAra sAcavavo. ityAdika maryAdApaTTaka sarvasaMvegI samudAyeM pAlavA-palAvavA vizeSa bola zrI jagacaMdrasUrikRta moTA paTTAthI jANavA, taddanusAra zrI ANaMdavimalasUriprasAdikRta 57 bola, bha. zrIhIravijayasUriprasAdIkRta 36 bola, bha. zrI vijayadAnasUriprasAdIkRta 35 bola evaM bhalI rIte maryAdA pAlavI. atra paM. jayasomagaNImataM, paM. jasavijayagaNI ga0, satyavijaya ga. Rddhivimala R0, maNIcaMdra R0, vIravijaya. (vIjApura jaina jJAnamaMdira) [jainAcArya zrI AtmAnaMda janmazatAbdI smAraka graMtha, gujarAtI vibhAga, pR.221-24] Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 yazovijayagaNikRta 108/101 bola (A bola dharmasAgarakRta 'sarvajJazataka' nAmanA graMthamAM je apramANa athavA aspaSTa zrImad yazovijayajIne lAgyuM te spaSTapaNe darzAvavA lakhyA che evaM jaNAya che. AnI hastalikhita prata eka grejyueTa taraphathI maLI hatI tethI teno upakAra mAnIe chIe.) [A ja pratane AdhAre yazodevasUrie karelu saMpAdana 108 bolasaMgraha Adi paMcagranthI' (1980)mAM chapAyeluM che, paNa emane pratanuM paheluM pArnu maLyu nathI eTale kRtino AraMbha khaMDita che. yazodevasUrino pATha zrI dezAInI keTalIka saratacUko sudhAravAmAM kAma Avyo che, joke sAme yazodevasUrinA pAThamAM paNa koIka saratacUka najare caDI che. kAMnI svalikhita pratane AdhAre muni zIlacaMdravijaye kareluM saMpAdana 'anusaMdhAna 7' (1996)mAM chapAyela che. eno lAbha ahIM zuddhivRddhimA lIdho che, joke svalikhita pratanA koIka pATha paNa bhraSTa ke zaMkAspada hoya evaM jaNAya che. koIka chApabhUla paNa haze. spaSTapaNe bhraSTa pATha (ke chApabhUla) lAgyA tenI noMdha lIdhI nathI, paNa vikalpAtmaka sthiti lAgI tyAM pAThAMtara rUpe noMdha lIdhI che. kRtine aMte 108 bola hovAnuM darzAvavAmAM AvyuM che, paNa vastuta: 101 bola che. e spaSTa che ke dezAIe arvAcIna bhASArUpa karI nAkhyuM che - 'ghaTai'ne sthAne 'ghaTe' vagere. javalle ja arvAcIna paryAyazabda paNa mUkela che. AvA svalpa pheraphAro pachI paNa bhASA madhyakAlIna ja rahe che. ta. nayavijayazi. prasiddha nyAyAcArya upAdhyAya yazovijaya saM.17mI sadI uttarArdha - saM.18mI sadI pUrvArdhamAM thaI gayA. emanI saMkhyAbaMdha kRtio saMskRta, prAkRta, gujarAtImAM maLe che. juo jaina gUrjara kavio bhA.4, pR.193-234 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1, pR.332-33. A kRti e bannemAM noMdhAyelI nathI. - saMpA.] sarvajJazatakAdika grantha mAMhenA viruddha bola je dharmaparIkSA grantha mAMhe dekhADyA che te mAMhenA keTalAka matabheda jANavAne arthe lakhIe chIe. _ 'utsUtrabhASIne ananto ja saMsAra hoya' evaM lakhyu che te na ghaTe; je mATe mahAnizIthAdika granthane viSe adhyavasAyavizeSanI apekSAe tIrthaMkaranI mahA azAtanAnA karanArane saMkhyAtAdika traNa bhede saMsAra kahyo che; tathA marIci pramukha utsUtrabhASIne asaMkhyAtAdika saMsAra paNa zAstre che. 1 'nihnava tIrthocchedanI buddhithI utsUtra bhAkhe te mATe tene anaMto ja saMsAra hoya; yathAcchaMda te rIte utsUtra na bhAkhe te mATe tehane ananta saMsArano niyama na hoya' evaM Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yazovijayagaNikRta 108/101 bola 471 lakhyu che, te na ghaTe; je mATe yathAcchaMdane paNa sUtrocchedano pariNAma hoya; ane tIrthocchedanI pare sUtroccheda paNa yogavIsI pramukha granthamAM bhAre kahyo che. 2 'niyata utsUtra bhAkhe te nihnava, aniyata utsUtra bole te yathAcchaMda' ebuM lakhyu che tihAM utsUtrakaMdakuddAla vinA bIjI kAMi sAkSI nathI. 3 'yathAcchaMdane utstra bolyAno nirdhAra nathI' evaM lakhyuM che te na male, je mATe AvazyakavyavahArabhASyAdika graMthamAM yathAcchaMda utsUtracArIne utsUtrabhASI ja kahyo che. 4 ___'niyata utsUtrathI aniyata utsUtra halavU ja hoya' evaM kaheM che te na ghaTe, je mATe eka jAtine pApe hiMsAdika AzravanI pare niyatAniyatabhede phera kahyo nathI. 5 kIdhA pAparnu prAyazcita te ja bhave Ave paNa bhavAntare na Ave' evaM lakhyuM che te na ghaTe, je mATe paMcasUtracatu:zaraNAdi graMthane anusAre bhavAntaranA pAparnu paNa prAyazcitta jaNAya che. 6 ___ 'abhavyane anAbhogarUpa eka ja avyaktamithyAtva hoya [guNaThANuM na kahIe]' evaM vyAkhyAnavidhizatakamAM lakhyaM che te ayukta cha, je mATe guNasthAnakramArohAdika granthe abhavyane vyaktAvyakta be prakAre mithyAtva kahyo che. 7 vaLI tyAM evaM lakhyu cha je 'eka pudgaLa parAvarta saMsAra zeSa jene hoya tene ja vyaktamithyAtva kahIe' te sarvathA na ghaTe, je mATe tethI adhika saMsArI paNa pAkhaMDI vyaktamithyAtvI ja kahyA che. [ane vyaktamithyAtva te guNaThANuM che.] 8 'anAbhogamithyAtve vartatA jIvane, na mArgagAmI vA unmArgagAmI kahIe' evI kalpanA karI che te koI graMthamAM nathI, ane ema kahetAM saghaLe traNa rAzi kalpAya. 9 'abhavya avyavahArIA' kahyA che te upadezapadAdika graMtha sAthe tathA lokavyavahAra sAthe paNa na maLe. 10 _ 'vyavahArIA jIva sarva AvalikAnA asaMkhyeyabhAgasamayapramANa pudgalaparAvarta pachI avazya mokSe jAya' evaM lakhyu che tyAM koi graMthanI sAkSI nathI, sAmu bhuvanabhAnukevaLicaritra, yogabiMdu pramukha graMthanI meLe vyavahArIA thayA pachI anaMta pudgalaparAvartta paNa dIse che. 11 'sUkSma pRthivyAdika 4 tathA nigoda 2, e cha bheda avyavahArIA kahIe' evaM lakhyuM che te na ghaTe, je mATe upamitibhavaprapaMcA naya[sanaya/samaya]sArasUtravRtti, bhavabhAvanAvRtti, zrAvakadinakRtyavRtti, puSpamALAvRtti, dharmaratnaprakaraNavRtti, saMskRtanavatatvasUtrAdika graMthanI meLe pragaTa ja bAdaranigodAdika vyavahArIA jaNAya che, eka sUkSma nigoda ja avyavahArIA kahyA che. 12 Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha ____ e upamitibhavaprapaMcAdikanAM vacana, panavanA sAthe viruddha anAbhogapUrvaka (che?)' evaM lakhyu che te pUrvAcAryonI AzAtanAnuM vacana, jinazAsananI prakriyA jANe te kema bole ? 13 'abhavya vyavahArIAthI tathA avyavahArIAthI bAhya che' evaM paNa vyAkhyAnavidhizatakamAM lakhyu che te paNa kalpanA mAtra ja. [je mATai avyavahAra nigodamAM abhavyanI vivakSA nathI, ApAtamAtrai saMbhava ho to ho, paNi bahuthI bAhya kalpanA nathI.] 14 ___ 'anAbhigrahika mithyAtva Abhigrahika sarakhaM AkarUM' evaM tatra je lakhyaM che te paNa na ghaTe, je mATe yogabiMdu pramukha graMthamAM anAbhigrahika Adi dharmabhUmikA [guNa] rUpa dIse che. 15 'mithyAtvIne devArAdhana adhyavasAya jIvahiMsAdika adhyavasAyathI paNa ghaNuM duSTa' evaM sarvajJazatakamAM lakhyu che, e ekAMta grahavo te khoTo, je mATe Adi dhArmikane sAdhAraNadevabhakti, yogabiMdu pramukha graMthamA saMsArataraNano hetu kahI che. 16 'mithyAtvInA guNa te sarvathA ja guNamAM na gaNAya' evaM kahe che te paNa na ghaTe; je mATe mithyAdRSTinA guNa Avye ja suMdhuM paheluM guNaThANuM hoya, evaM yogadRSTisamuccaya graMthamAM kaDaM che. 17 ___ 'parasamayamAM na kahI, ne svasamayamAM kahI evI kriyA, supAtradAna, jinanI pujA, sAmAyika, pramukha mArgAnusArIpaNAnuM kAraNa' evaM kartuM che te paNa ekAMta na ghaTe, je mATe ubhayasaMmata dayAdAnAdika kriyAe paNa mArgAnusAripaNuM yogabiMdu pramukha graMthamAM kaDaM che. 18 'utkarSathI apArdhapudgalaparAvartta zeSa saMsAra hoya, te ja mArgAnusArI' evaM lakhyu che te paNa vicAravaM, je mATe upadezapadamAM vacanauSadhaprayogakALa, carama pudgalaparAvartta ja kahyo che tathA yogabiMdu, vIsavIsI pramukha graMthAnusAre paNa eka carama pudgalaparAvarta mArgAnusArIno kAla jaNAya che. 19 _ 'samyaktvathI ghaNo DhukaDo ja mArgAnusArI hoya te saMgama-nayasArAdika sarakho ja, paNa bIjo na kahIe' evaM kahe che te na ghaTe, je mATe apunarbaMdhaka 1, samyakdRSTi 2, cAritrI 3, e traNa zAstre dharmAdhikArI kahyA che te to ApaApaNe lakSaNe jANIe paNa eka ekathI DhukaDApaNAno taMta nathI te mATe jema samyagdRSTi caritrathI vegaLo paNa pAmIe, tema mArgAnusArI samyaktvathI vegalo paNa hoya te vAtanI nA nahIM. 20 'mithyAtvInI dayA vyAdhAdikanA manuSapaNAne sarakhI' evaM lakhyuM che te mahAdveSanuM Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yazovijayagaNikRta 108/101 bola 473 vacana; je mATe apunarbaMdhakanA dayAdika guNa upadezapadAdika graMthamAM vItarAga devanI sAmAnya dezanAnA viSaya kahyA che. 21 ___ 'jananI kriyAe apunarbaMdhaka hoya paNa anyadarzananI kriyAe na hoya ja' evaM je kAM che te na mAnavaM; je mATe samyagdRSTI svazAstranI ja kriyAe hoya ane apunarbaMdhaka aneka bauddhAdika zAstranI kriyAe aneka prakArano hoya evaM yogabiMdu pramukha graMthamAM kaDaM che. 22 _ 'asadgrahaparityAgenaiva tattvapratipattiArgAnusAritA' evaM vaMdAravRttimAM kartuM che te mATe 'jainazAsananA tatva jANyA vinA mArgAnusArI na hoya ja' evo ekAnta paNa na ghaTe, je mATe e taMta grahatAM meghakumAra hastijIvane paNa mArgAnusAripaNuM na Ave, yogyatA laie to koi doSa nathI. 23 ___bhagavatIsUtramA jJAnarahIta kriyAvaMta dezArAdhaka kahyo che te bhAMgAno svAmI khArIne TIkAmAM bAlatapasvI vakhANyo che te mArgAnusArI ja mithyAtvI hoya e artha uvekhIne e bhAMgAno svAmI dravyakriyAvaMta abhavya je kahe che Apa-chaMde te na ghaTe, je mATe abhavyAdikane dezathI ArAdhakapaNuM nathI. 'vyavahAre arAdhakapaNuM tehane che' te paNa na ghaTe, je mATe e mugdha vyavahAra lekhAmAM nahi. liMgavyavahAranI pari kriyAvyavahAra paNa apunabaMdhakAdi pariNAma vinA paMcAzakAdika graMthe nirarthaka kahyo che. 24 'nihnave kriyAjJA nathI bhAMgI ane satkAjJA [samyaktvAjJA] bhAMgI che te mATe dezArAdhaka tathA dezavirAdhaka kahiye' evaM lakhyuM che te sarva virUddha, je mATe te sarvayA AjJAbAhya ja kahyA che. 25 _ 'jene jJAna chate pAmyA cAritrano bhaMga hoya athavA cAritranI aprApti hoya te dezavirAdhaka' evaM bhagavatIsUtranI vRttimA lakhyuM che temAM 'cAritranI aprApti dezavirAdhaka na ghaTe' evaM lakhyuM che te pragaTa pUrvAcAryanI AzAtanAnuM vacana, je mATe paribhASA letAM koI doSa nathI. 26 'savvapyavAyamUlaM duvAlasaMgaM jao jiNakkhAyaM, rayaNAgaratullaM khalu to savvaM suMdaraM tami.' e upadezapada gAthAmA anya darzanamA paNa jIvadayAdika suMdara vacana che te dRSTivAdanA, te mATe tenI AzAtanAe dRSTivAdanI AzAtanA thAya evo artha che te uthApyo che. 27 tenI vRttimAM 'udadhAvivetyAdi kAvyanI sAkSI lakhI che te ayukta' evaM kA che. 28 Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha te kAvyano artha pheravyo che. 29 'mithyAtvInI kriyA AMbAnA phaLanA arthIne vaTavRkSa sarakhI; cAritra rahita jJAna posa mAse AMbA sarakhaM' evaM lakhyuM che, tyAM e ochu je apunarbadhAdika kriyA AMbAnA bIjAMkura Adi sarakhI gaNI nathI. zrI haribhadrasUrinA ghaNA graMthamA e artha pragaTa che. 30 _ 'laukika mithyAtvathI lokottara mithyAtva bhAre' evaM lakhyuM che te paNa ekAMta nathI, je mATe baMdhanI apekSAe laukika paNa bhAre dIse che. yogabiMdumAM bhinnagraMthI- mithyAtva halavaM kartuM che, abhinnagraMthI- bhAre kA che. 31 'anumodanA tathA prazaMsA e be bhinna kahIe' evaM lakhyuM che te na ghaTe, je mATe paMcAzakavRtti pramukha graMthamA pramodaprazaMsAdikalakSaNa anumodanA kahI che. 32 'mithyAdRSTinA dayAdika guNa paNa na anumodavA' e kahe che te na ghaTe, je mATe parasaMbaMdhiyA paNa dAnarucipaNA pramukha sAmAnya dharamanA guNa anumodavA yogya ArAdhanApatAkAdika granthamAM kahyA che. tathA sAdhAraNaguNaprazaMsA e dharmabindusUtramA paNa loka lokottara sAdhAraNa guNanI prazaMsA karavI kahI che. 33 ___ 'mithyAtvInA dayAdika guNa prazaMsIe paNa anumodIe nahIM' evaM kahe che te mAyAnuM vacana, je mATe kharI prazaMsAe anumodanA ja Ave ane khoTI prazaMsAno to vidhi na hoya. 34 ___"samyagdRSTi ja kriyAvALI hoya' evaM kahe che te na ghaTe, je mATe eka pudgalaparAvartta zeSa saMsAra kriyAruci kriyAvAdI dazacUrNi pramukha graMthe kahyo che. 35 _ 'mithyAtvIne dayAdika guNe karI paNa sakAma nirjarA na hoya' e, lakhyaM che te na ghaTe. je mATe medhakumArano jIva hasti pramukhane dayAdika guNe saMsAra pAtalo thayo te sUtre ja kA che te sakAma nirjarA vinA kema ghaTe? tathA mokSane arthe nirjarA te sakAma nirjarA kahI che. 36 _ 'kavilA itthaMpi ihayaMpi' e vacana marIcinI apekSAe utsUtra nahiM ane kapilanI apekSAe utsUtra, te mATe 'utsUtramizra kahIe' evaM lakhyuM che te na ghaTe, je mATe ema kahetA siddhAMta vacana paNa samyagdRSTi mithyAdRSTinI apekSAe utsUtramizra thaI jAya, tathA zruti bhAvabhASAmizra hoya ja nahi evaM dazavaikAlikanI niyuktimAM kA che. 37 'marIcinuM vacana durbhASita kahIe, paNa utsUtra na kahIe' eyU~ kahe che te na mile, je mATe paMcAzakavRttimA 'durbhASita' padano artha 'utsUtra' karyo che. 38 _ 'utsUtraleza marIcinuM vacana kahyu che te mATe 'utsUtramizra kahIe' evaM kahe che te na ghaTe, je mATe dravyastavamAM bhAvaleza paMcAzakAdika granthe kahyo che te paNa bhAvamizra Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yazovijayagaNikRta 108/101 bola 475 hoi jAya. 39 'iyamayuktatarAd duraMtAnaMtasaMsArakAraNaM' evaM zrAddhapratikramaNacUrNimAM kartuM che tehano artha e, e viparIta prarUpaNA, 'ghaNuM ayukta duraMtAnaMta saMsAra- kAraNa ihAM' evaM lakhyu che, te duraMtAnaMta zabdano artha na mile. duraMta to jeno du:khe anta Ave, anaMta te jeno aMta na Ave te, e pUrvAcAryanA graMtha khaMDiyAnI khoTI kalpanA, je mATe duraMtAnaMta kahetAM mahAnaMta kahIe. 'kAlamaNaMtaduraMtaM' e uttarAdhyayana vacanananI sAkhe IhAM koI doSa nathI. 40 jinavacanano dUSanAra jamAlinI pare nAza pAme, araghaTTaghaTIyaMtranyAye saMsAracakravAla bhame evaM sUyagaDAMganiyuktivRttimAM kartuM che te mATe jamAlIne anaMto ja saMsAra' evI kalpanA kare che te na ghaTe, je mATe dRSTAMtamAtre sAdhyasiddhi na hoya; nahiM to utsUtraprarUpaNA anaMtasaMsArahetu kahI che tyAM zrAddhapratikramaNacUrNi, zrAddhavidhi Adi graMthamAM marIci dRSTAMta kahyo che te bhaNI marIci paNa anaMtasaMsArI hoI jAya; tathA sUtravirAdhanAe anaMtA jIva caturaMta saMsAra jamAlinI pare bhamyA evaM naMdivRttimAM kartuM che te bhaNI jamAlIne cAre gati hoi joIe. 41 _ 'jamAlI NaM bhaMte ! deve tAo devalogAo kahiM gacchihiti kahiM uvavajjihiti, goyamA ! cattAripaMca tirikkhajANiya-maNua devabhavaggahaNAiM saMsAraM aNupariaTTittA tao pacchA sijjhihiti' e bhagavatIsUtramA 'cattAri paMca' kahetAM nava bheda tiryaMcanA lei ema anaMtA bhava jamAlIne thAya' evaM lakhyuM che te na male, je mATe evo viSama artha pUrvi kaNi vivarIo nathI tathA nava bheda tiryaMcamAM paNa niyame anaMtA bhava Ave nahi. 42 koIka 'tiryaMcanI kAyasthiti lei jamAlIne anaMtA bhava' kahe che te paNa kalpanA mAtra, je mATe sUtramA bhavagrahaNa ja kahyA che. 43 cyutvA tata: paMcakRtvo bhrAntvA tiryagnRnAkiSu, avAptavodhinirvANaM jamAliH samavApsyati. e haimavIracaritra zlokamAM evaM kartuM che je jamAli tyAMthI cavI pAMca vAra tiryaMca manuSya devatAmA bhamI mokSa jaze, ethI anaMta bhava nathI jaNAtA; tihAM koI kahe che je 'pAMca vAra tiryaMcamAM bhamatAM anaMta bhava thAya' te na mile, je mATe bhavagrahaNe bhamatAM anaMta bhava na ghaTe. 44 ___'devakibbisiyA NaM maMte ! tAo devalogoo AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiikkhaeNaM aNaMtaraM cayaM caittA kahiM gacchiMti kahiM uvavajjiMti, goyamA ! jAva cattAri paMca NeraiatirikkhajoNiyA-maNussadevabhavaggahaNAiM saMsAraM aNupariaTTittA tao pacchA sijhaMti Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha bujhaMti jAva aMtaM karaMti' e sAmAnya sUtre sAmAnyathI devakilviSiyAne 'cattAri paMca' zabdathI athavA 'jAva' zabdathI jema anaMto saMsAra lIje tema jamAlina sUtre paNa 'jAva' zabda 'tAva' zabda bAhirathI leI anaMto saMsAra kahevo' evaM lakhyuM che te tANyu pratibhAse che tathA e sAmAnya sUtra ja evaM paNa saMbhavatuM nathI, je mATe atthegaiAaNAdIyaM aNavadaggaM dIhamaddhaM cAuraMtasaMsArakaMtAraM aNupariaTTati' e sUtra anaMta saMsAra AgaLa karvA che te bhaNI paheluM sUtra jamAli sarikhA devakilbiSiyAnuM ja saMbhave. 45 'atthe gaiA' e sUtra abhavya vizeSanI apekSAe, je mATe emAM cheDe nirvANa nathI kAM' evaM lakhyaM che te paNa na ghaTe, je mATe 'asaMvuDanaI' sUtre paNa cheDe nirvANa kahyo nathI; tathA bhavyaviSaya paNa evAM sUtra ghaNAM che. 46 tiryag-manuSyadeveSu bhrAntvA sa katicidbhavAn, bhUtvA mahAvideheSu dUrAnnirvRtimeSyati. e upadezamAlAnI karNikA zlokamAM tiryaMca-manuSya-devatAmA keTalAka bhava karI jamAlI mokSa jaze evaM kartuM che teNe karI anaMtA bhava na Ave. tihAM koIka kahe che je 'A bhava lokaniMdita keTalAka lIdhA, bIjA sUkSma ekendriyAdikamAM anaMtA jANavA' e paNa ghaNuM ja tANDe jaNAya che, je mATe nAma leI vyaktiM bhava kahyA te sthUla kema kahIe ? ane thAkatA anaMtA bhava paNa zAthI jANyA ? 47 __ 'karNikAmAM dUre mokSa jaze evaM kartuM te mATe keTalAka bhava kahyA to paNa thAkatA anaMtA levA' evaM lakhyuM che te paNa potAnI ja icchAe, je mATe tiryakSu kAnapi bhavAnativAhya kAMzciddeveSu copacitasaMcitakarmavazyaH / labdhvA tata: sukRta janma gRhe videhe janmAyameSyati sukhaikakhanirvimuktim / / e sarvAnaMdasUri viracita upadezamAlAvRttimA 'dUra' pada vinA paNa keTalAka bhava kahyA che. 48 siddharSinI heyopAdeya upadezamAlAvRttinI keTalIka pratomAM anaMtA bhava dIse che mATe te pratanI apekSA tema kahevI paNa bIjA granthanI apekSAe parimita bhava ja jamAline kahevA ehavaM paramagurU vacana uvekhI anyathA ekAMta anaMtA bhava jamAline kahe che te nava ghaTe. 49 tiryagyonika' zabda ja siddhAntazailIe anaMta bhavano vAcaka che' evaM lakhyu che tihAM 'tiryagyonInAM ca' e tattvArthasUtranI sAkSI dIdhI che te na ghaTe, je mATe tattvArthasUtramA kAyasthitine adhikAre tiryaMcane anaMtakAla sthiti lakhI che paNa tiryagyonika' zabdazailIe anaMtA bhava Ave evaM kihAMI kahyu nathI. 50 Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yazovijayagaNikRta 108101 bola 899 'azakyaparihAra jIvavirAdhanAe kevalIne jIvadayAno kAyayatna ni:phala thAya' evaM lakhyuM che te na ghaTe, je mATe dezanA detAM abhavyAdikane viSe jema kevalIno vacanayatna niHphala na hoya tema vihArAdika karatAM kAyayatna paNa jANavo. 51 tassa asaMveyao saMveyao a jAI sattAI, jogaM pappa viNassaMti, Natthi hiMsAphalaM tassa. oghaniyukti gAthAno evo bhAva cha je jJAnI karmakSayane arthe ujamAla thAya tene yatanA karatAM paNa jIvane aNajANave tathA jANatAM paNa yatna karatAM na rAkhI zakAya teNe karI tenA yoga pAmI je jIva viNase che tenuM hiMsAphala sAMparAyika karmabandharUpa nathI, kevala IryApratyayakarma baMdhAya; IhAM jJAnI 11 guNasthAnano ja je le che to na mile, je mATe sAmAnyathI ja jJAnI ihAM kahyo che ane azakyaparihAra to yogadvArAe kevalIne paNa saMbhave. 52 'jIvarakSopAyanA anAbhogathI ja yatine jIvaghAta hoya teTalo to kevalIne na hoya' evaM je kahe che te na ghaTe, je mATe e rIte sahaja ja kevalIne jIvarakSA hoya to pannavaNAmAM 36mA pade jIvAkula bhUmi dekhI kevalIne ullaMghana pralaMghana kriyA kahI che te na mile. te AlAvAno e pATha - kAyajogaM juMgamANe Agacchejja vA gacchejja vA ciTeja NisIejja vA tuaTTiejja vA ullaMghejja vA palaMghejja vA pADihAriyaM pIThaphalagasejjAsaMthAraM paccappiNijja tti. 53 varjanA-abhiprAya chate anAbhoge jIvaghAta tathA tatkRtakarmabaMdhAbhAva yatine hoya ane varjanAbhiprAya to potAne durgatihetu karmabaMdha thAto jANI hoya te bhaya kevalIne nathI te mATe varjanAbhiprAya nathI, tathA anAbhoge jIvaghAta nathI e kalpanA khoTI, je mATe azuddha AhAranI pere jIvahiMsAe paNa kevalIne svarUpe varjanA-abhiprAya hoya tathA avazyabhAvi jIvaghAta paNa saMbhave, jema nadI utaratA yatine. 54 / vItarAga garhaNIya pApahiMsAdika kazuM na kare evaM upadezapadamAM kartuM che te mATe dravyahiMsA kevaLIne na hoya, je mATe te lokadekhItI garhaNIya che' e vAta kahI che te na mile, je mATe pratijJAbhaMge ja gardA hoya paNa lokagarhAe taMta nathI ane akaraNaniyamamA upadezapadanuM vacana che te bhaNI bhAvahiMsAno akaraNaniyama ja kevalIne dekhADyo che. 55 'upazAMtamohane mohanIya karma che te mATe garhaNIya hiMsAno pratisevA hoya topaNa mohanIyanA udaya vinA utsUtra pravRtti na hoya evaM lakhyuM che' te na maLe, je mATe pratisevIne utsUtra pravRtti ja hoya tathA avazyabhAvi dravyahiMsAne doSa na kahIe to ja agIyAra Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha guNaThANe apratisevIpaNuM tathA sUtracArIpaNuM ghaTe. 56 'garhaNIya pApa mohanIyamULa; te upazAntamohane ja hoya ane agahaNIya pApa anAbhoga mULa AzravachAyArUpa kSINamohane paNa hoya' evaM lakhyaM che te koi graMthathI maLe nahIM. AzravachAyA kahetAM Azrava ja Ave te to agarhaNIya tumAre mate bhAvapApa che tenI sattA kSINamohane kahetAM ghaNuM ja viruddha dIse. 57 ___'mohanIya karmanA udayathI bhAvAzrava pariNAma hoya tenI sattAthI dravyAzrava pariNAma hoya' evaM kahe che te na ghaTe, je mATe ema kahetAM dravyaparigraha paNa dharmopakaraNarUpa kevaLIne na joIe. 58 eNe ja karI udita cAritramohanIya asaMyatine bhAvAzravakAraNa pramattasaMyatane paNa sattAvarti cAritramohanIya dravyAzravanuM kAraNa temAM ayatanA sahita rAgadveSa ja pramAda gaNIe tethI pramattasaMyata lage dravyAzrava hoya ane apramattane mohanIya anAbhogathI te hoya' ItyAdika kalpanA paNa niSedhI jANavI, je mATe apramattane dravyaparigrahane ThAme e yukti na male tathA cAritramohanIya sarvane udayathI bhAvAzrava kahIe to 4 guNaThANAdika na ghaTe. keTalAkano udaya lIje to te yatine paNa che. traNa kaSAyanI udayasattAnI mele bhAvAzrava, dravyAzravano pariNAma kahIe to tene kSaye chadmasthane paNa dravyAzrava na hovo joIe tathA pramAde bhAvAzrava kahyo che ityAdika na ghaTe. 59. 'ayatanayA caran pramAdAnAbhogAmyAM prANibhUtAni hinasti' evaM dazavaikAlikasUtranI vRttimA kayuM che te mATe pramAda-anAbhoga vinA kevalIne dravyahiMsA na hoya' evI mULa yukti kahe che teha ja khoTI, je mATe avazyabhAvI hiMsAnA e kAraNa na kahyA, kevaLa ayatanAne uddeze e kAraNa kahyAM, saghaLe e hetu lIje to AkuTTikAdika bheda na mile. 60 ___ 'kevaLIne dravyahiMsA hoya te sarva prakAra jANatAM hiMsAnubaMdhI raudra dhyAna hoya' evaM kahe che te khoTuM, je mATe ema kahetAM dravyaparigraha cha tehanA sarva prakAra jANatAM saMrakSaNAnubaMdhI raudradhyAna paNa na vAyuM jAya. 61 pramattasaMyata zubhayoganI apekSAe anAraMbhI, azubhayoganI apekSAe AraMbhI, bhagavattIsUtramA kahyA che, tyAM 'zubhayoga te upayoge kriyA, azubhayoga te anupayoge' evaM vRttimA kayuM che te uvekhI azubhayoga apavAde kahe che te pragaTa viruddha, je mATe jANI mRSAvAda mAyAvaTTi[tti]yA kriyA bhaNI apramattane paNa prakaTa jaNAya che tathA apavAde paNa zAstrarItie bRhatkalpAdike zuddhatA ja kahI che to azubhayoga kema kahIe ? 62 _ 'AraMbhikI kriyA 6 guNaThANe sadA hoya' evaM lakhyuM che te na ghaTe, je mATe anyatara Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yazovijayagaNikRta 108/101 bola pramattane kAyaduH prayogabhAve ja AraMbhikI kriyA pannavaNAsUtravRttimAM kahI che. 63 'kevaLIne apavAda na hoya ja' evaM kahyuM che te na ghaTe, je mATe nizAhiMDana zrutavyavahAra pramANa rAkhavA nimitta aneSaNIya AhAragrahaNAdika apavAda kevaLIne paNa kahyA che. 64 'te aneSaNIya AhAragrahaNa kevaLIne sAvadya nathI te mATe tehathI apavAda na hoya ane jo chadmastha aneSaNIya jANe to kevaLI bhojana na kare; kevaLInI apekSAe vyavahArazuddhi ema na hoya, te bhaNI ata eva revatI azuddha jANe che te bhaNI tehanoM karyo kohalApAka mahAvIre na lIdho' evI kalpanA kare che paNa nirarthaka, je mATe nizAhiMDanAdika chadmastha duSTa jANe che to paNa bhagavaMte apavAde Adaryo che tathA niSiddha vastulAbha jANI uttama puruSe AdarI te aduSTa kahI, apavAda na kahIe to apavAda kyAMye paNa na hoya. 65 "jANIne jIva ghAta kare te ja AraMbhaka kahyo' evaM kahe che te na mile, je mATe ema kahetAM aikendriyAdika sUtre AraMbhI kahyA che te na ghaTe. 66 'Abhoge jIvahiMsA avazyabhAvIpaNe paNa yatIne hoya ja. nadI utaratAM jaLa jIvavirAdhanA hoya che te paNa sacittatA nizcaya nathI te bhaNI anAbhogajanyaazakyaparihAre' evaM kahe che te na ghaTe, je mATe vyavahAra sacittatA na Adae to saghaLe zaMkA na miTe tathA nadImAM anaMtakAya nizcaye sacittapaNe che, AgamathI nizcaya ye paNa dekhyA vinA anAbhoga kahIe to vizvAsI puruSe kahyA je vastrAdike aMtarita sajIva tenI virAdhanA paNa anAbhoga thAya 67 'yatine anAbhogamUla ja hiMsA hoya temAM sthAvara, sUkSma, trasano anAbhoga kevalajJAna vinA na TaLe ane kuMthu pramukha sthUla trasano anAbhoga ghaNI yatanAe TaLe; ata eva nadI utaratAM jalasaMyama durArAdhana ko paNa kuMthunI utpatti thai kahIA te mATe nadI utaratAM jaLajIvane anAbhoge saMyama na bhAje' evI kalpanA kare che te khoTI, je mATe sanI pare sthAvarano Abhoga paNa yatine karavo kahyo che, ata eva 8 sUkSmAdika jIvanI yatanA dazavaikAlAdika graMthe prasiddha che. 68 479 'ejanAdikriyAyuktasyAraMbhAdyavazyaMbhAvAdyadAgamaH / ' 'jAvaNaM esa jIve eyai veyai calai phaMdai ItyAdi yadAraMme vaTTai' ityAdi evaM pravacanaparIkSAe luMpakAdhikAre ka chene sarvajJazatake kevalIne avazyaMbhAvIpaNe AraMbha niSedhyo che e paraspara viruddha. 69 'vinApavAda jANI jIvaghAta kare te asaMyata hoya' evaM kahe che te khoTuM, je Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha mATe apavAde Abhoge, hiMsAe paNa jema AzayazuddhatAthI doSa nahIM tema apavAda vinA azakyaparihAra jIvavirAdhanAe paNa AzayazuddhatAe ja doSa na hoya, nahIM to vihArAdika kriyA sarva duSTa thAya. siddhAMtathI virAdhanAno nizcaya thaye potAne adarzanamAtre jo vihArAdika kriyAmA je virAdhanA che te anAbhoge ja kahIe to niraMtara jIvAkula bhUmi nirdhArI, tihAM rAtrivihAra karatAM virAdhanAno anAbhoga ja kahevAya. 70 'nadI utaratAM Abhoge jaLajIvavirAdhanA yatine hoya to jaLajIvaghAte virati pariNAma khaMDita hoya te bhaNI dezavirati thAya jANIne ekavratabhaMge sarvavirati rahe to samyagdRSTi sarvane cAritra letAM bAdhaka na hoya' evaM kahe che te na ghaTe, je mATe nadI utaratAM dravyahiMsAe AjJAzuddhapaNe ja doSa nathI. tathA samyagdRSTiyogyatA jANIne ja cAritra Adare, jema vyApArI vyApAra prate. pache thoDI khoTI hoya ane saMbhALI le to bAdhA nahIM, paNa pahelAM khoTI jANI koI sabalo vyApAra Adare nahIM te prIchavaM. 71. __'apavAde jinano upadeza hoya paNa vidhimukhe Adeza na hoya' evaM kahe che te khoTuM, je mATe chedagraMthe apavAde ghaNAM vidhivacana dIse che. 72 'vastre gaLyuM ja pANI pIq - ihAM pIvAno sAvadhapaNA mATe vidhi nahIM paNa gaLavAno ja vidhi' evaM kahe che te na mile, je mATe gALyuM pANI paNa zAstre kartuM che. yataH ussiMcaNagAlaNadhoaNe ya avagaraNakosabhaMDe ya, vAyara AukkAe, eyaM tu samAsao satthaM. iti AcArAMgasUtrasyaniryuktau 73 'dravyahiMsAe dravyathI hiMsAnu paccakhANa bhAMge' evaM kahe che te na ghaTe, je mATe dharmopakaraNa rAkhatAM dravyathI parigrahanu paccakhANa bhAMge evaM digaMbare kartuM che tihAM vizeSAvazyake dravyakSetrakALathI bhAvanu ja paccakhANa hoya paNa kevaLa dravyathI bhaMga na hoya e rIte samAdhAna karyu che. 74. 'zrAvakapratikramaNasUtravRttimAM hiMsAnI cobhaMgImAM 'dravyathI tathA bhAvathI na hiMsA, manovAkkAyazuddha sAdhune' e bhAMgo kahyo che teno svAmI 13mA guNaThANAno dhaNI ja, je phalAve che ane 14mA guNaThANAno dhaNI niSedhe che. manavacanakAyayoga vinA tethI zuddha na kahevAya, jema vastra vinA vastre zuddha na kahIe te bhaNI' te khoTuM, jema jaLasnAne jaLay saMsarga TaLyA pachI paNa jaLe zuddha kahIe tema ayogIne yoga gayA pachI paNa yoge zuddha kahIe, te mATe sAdhu sarvane je vAre dravyahiMsA guptidvArAe na hoya te vAre 4tho bhAMgo ghaTe. 75 'dravyahiMsA paNa hiMsAdoSasvarUpa' evaM kahe che te na ghaTe. je mATe Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yazovijayagaNikRta 108/101 bola 481 'samitasyeryAsamitAvupayuktasya yAhatya kadAcidapi hiMsA bhavetsA dravyato hiMsA, iyaM ca pramAdayogAbhAvAttatvato'hiMseva maMtavyA pramattayogAt prANavyaparopaNaM hiMsA' ' ( tattvArtha) iti vacanAt ' e bRhatakalpanI vRttivacane apramattane dravyathI hiMsA te ahiMsA ja jagAya che. 76 bRhatakalpanI bhASyavRttimAM vastrachedanAdi vyApAra karatAM jIvahiMsA hoya, je mATe 'jyAM sudhI jIva cAle hAle tyAM sudhI AraMbha hoya' evaM bhagavatIsUtramAM kahyuM che evaM prerake kahyuM te upara samAdhAna karatAM AcArye e bhagavatIsUtranA AlAvAno artha bhinna na kahyo; kevaLa ema ja kahyuM je AjJAzuddhane dravyathI hiMsA te hiMsAmAM ja na gaNI . yataH 'yadevaM 'yogavantaM' chedanAdivyApAravantaM jIvaM hisakaM tvaM bhASase tannizcIyate samyak siddhAntamajAnata evaM pralApaH siddhAnte yogamAtrapratyayAdeva na hiMsopavarNyate, apramattasaMyatAdInAM sayogikevaliparyantAnAM yogavatAmapi tadabhAvAt' ityAdi tathA 'AdyabhaMge hiMsAyAM vyApriyamANakAyayojo'pi bhAvata upayuktatayA bhagavadbhirahiMsaka evokta' ityAdi. ekarI je ema kahe che kevalInA yogathI dravyahiMsA na hoya tenA mate apramattanA yogI ja dravyahiMsA na hovI joIe, je mATe pahele cothe bhAMge karI apramattAdika sayogI kevalI tAMI sarakhAja jANyA che. tathA apramatane ja dravyahiMsA kahI teNe karI pramattasaMyamane paNa je dravyahiMsA kare che te siddhAMta viruddha; ityAdika ghaNuM vicArayuM. (77) 'jAvaM ca NaM esa jIve sayA samieyai veyai [ calai phaMdai] jAva taM taM bhAvaM pariNamai tAvaM ca NaM esa jIve AraMbhai sAraMbhai samAraMbhai' ityAdika bhagavatI maMDiyaputranA AlAvAmAM 'iha jIvagrahaNe'pi sayoga evAsau grAhyo'yogasya janAderasaMbhavAt' e vRttivacana ullaMghIne 'sayogIjIva kevali vyatirikta levo' evaM lakhyuM che te prakaTa ha jaNAya che. 78 " jyAM sudhI ejanAdi kriyA tyAM sudhI AraMbhAdika 3no niyama na ghaTe, te mATe AraMbhAdika zabde yoga ja kahIe. yoga hoya tyAM sudhI aMtakriyA na hoya evo e sUtrano abhiprAya' evaM kahe che te apUrva ja paMDita, je mATe e artha vRttimAM nathI tathA AraMbhAdi anyatara niyamane abhiprAye sutre virodha paNa nathI, e rItInAM sUtra bIjAMe dIse che. tathAhiM 'jAva NaM esa jIve sayA samiyaM eyai jAva taM taM bhAvaM pariNamai tAva NaM aTThaviha baMdha vA sattAviha vaMdhae vA chavviha baMdhae vA egaviha baMdhae vA no NaM abandhae' Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha ityAdika tathA AraMbhAdika traNa zabde eka yogano artha e paNa saMbhave ityAdi vicAravaM. 79 'tasmAt . [tatsAkSAjjIvaghAtalakSaNa AraMbho nAMtakriyApratibandhakastadabhAve'ntakriyAyA abhaNanAt pratyutA'nnikAputrAcAryagajasukumAlAdi-dRSTAnte na satyAmapi jIvavirAdhanAyAM kevalajJAnAntakriyayorjAyamAnatvAt kutastatpratibaMdhakatvazaMkApi' evaM sarvajJazatakamAM lakhyaM che te pragaTa svamataviruddha. 80 zailezyavasthAyAM mazakAdInAM kAyasaMsparzena prANatyAge'pi paJcadhopAdAnakAraNa yogAbhAvAnnAsti bandha: upazAntakSINamohasayoginAM sthitinimitta kaSAyAbhAvAtsAmayika' ityAdi AcArAMga sUtranI vRttimAM kartuM che ke 'selesi paDivannassa je sattA pharisaM pappa uddAyaMti masagAdI, tattha kammabaMdho Natthi sajogissa kammabaMdho do samayA' evaM AcArAMga sUtranI cUrNimAM kaDaM che tihAM caudame guNaThANe yoga nathI, te mATe tihAM kevalikartRka mazakAdivadha na hoya. paNa mazakAdikartRka ja hoya, tadgatopAdAna karmabaMdhakAryakAraNabhAvaprapaMcane arthe e graMtha che' evI kalpanA kahe che te khoTI, je mATe sAmAnyathI sAdhune avazyabhAvi jIvaghAtane adhikAre ja e graMtha cAlyo che tathA caudame guNaThANe mazakAdikartRka ja mazakAdighAta kahIe, to pahelA paNa tevo ja te hoya, yukti sarakhI che. te mATe mohanIya karma hoya tihAM sudhI jIvaghAtakartA kahIe e vacana paNa prAmANika nahIM, je mATe pramAdi ja prANAtipAtakartA kahyo che, ityAdika ihAM ghaNuM vicAravaM. 81 'prAye asaMbhavI, kadAcit saMbhave te 2 avazyabhAvi kahIe evo dravyavadha [jIvaghAta] anAbhoge chadmastha saMyatane hoya paNa kevaLIne na hoya' eyU~ kahe che te na ghaTe, je mATe anabhimatapaNe paNa avarjanIya te avazyabhAvI kahIe tevo dravyavadha anAbhoga vinA paNa saMbhave, jema yatine nadI utaratAM. 82 'kevaLInA yoga ja jIvarakSAnuM kAraNa' evaM kahe che tenA mate caudame guNaThANe jIvarakSA kAraNayoga gayA, te mATe hInapaNuM thayuM joie. 83 'kevaLIne bAdara vAyukAya lAge te vAre tathA nadI utaratAM avazyabhAvinI jIvavirAdhanA thAya tihAM je evaM kalpe che, 'bAdaravAyukAya acitta ja kevaLIne lAge tathA nadI utaratAM kevaLIne jaLa acittapaNe ja pariName' tihAM koI pramANa nathI, kevaLIyogano ja evo atizaya kahIe to ullaMghana, pralaMghana, pratilekhanAdi vyApAranuM nirarthakapaNuM thAya. 84 eNe ja karI e kalpanA niSedhI je kevaLI gamanAdipariNata hoya te vAre Ape Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yazovijayagaNikRta 105/101 bola 483 ja kIDI pramukha jIva osare athavA osaryA ja hoya paNa kevaLInI kriyAe prerI kriyA na kare, je mATe ema kahetAM jIvAkuLa bhUmi dekhI kevaLIne ullaMghanAdi vyApAra pannavanAsUtramA kahyo che te na mile tathA vastrapratilekhanA paNa na mile. 85 ___ 'abhayadayANaM' e sUtranI meLe bhagavaMtanA zarIrathI jIvane sarvathA bhaya na upaje' evaM kahe che te na mile, je mATe bhagavaMta vastrAdikathI jIva alagA mUke tene bhaya vinA apasaraNa na saMbhave tathA 'abhayadayANaM' e vacane kevaLInA zarIrathI koine bhaya na upaje evaM kalpIe to 'mantA matimaM abhayaM vidittA' ityAdika sUtranI meLe yatimAtranA zarIrathI jIvane bhaya upajavo na ghaTe. 86 zrI vardhamAnane dekhI hAlI nATho tyAM koi ema kalpanA kare che je 'tihAM hAlInA yoga kAraNa paNa bhagavaMtanA yoga kAraNa nahIM' te ati khoTuM, je mATe 'bhagavataM dadruNa dhamadhamei' evaM vyavahAracUrNimAM kartuM che tene anusAre bhagavaMtanA yoga ja tihAM kAraNa jaNAya che tathA anyakartRka bhaya 13me guNaThANe hoya to 14mA guNaThANAnI pare anyakartRka hiMsA paNa hovI joIe te to svamataviruddha. 87 ___'savvajIyANamahiMsaM' ityAdika sUtranI meLe je kevaLIne avazyabhAvinI hiMsA uthApe che tene mate 'hiMsAi dosasunnA' ityAdika sUtranI meLe sAmAnya sAdhune paNa te uthApI joIe. 88 - 'jaLacAraNAdika labdhimaMta yatine jaLAdikamAM cAlatAM jalAdika jIvano ghAta jo na hoya to sarva labdhisaMpanna kevaLIne te kema hoya' evaM kahe che te na ghaTe, je mATe labdhiphaLa sarva kevaLIne che, to paNa labdhiprayoga nathI. 89 / __'ghAti karmakSayathI upanI jIvarakSAhetu labdhi prayuMjyA vinA ja kevaLIne hoya' evaM mAne che tene mate 14me guNaThANe mazakAdikartRka mazakAdivadha mAnyA che te paNa na mile, nahIM to 13me guNaThANe paNa tevo te mAnyo joie. 90 'dravyahiMsAe kevalIne 18 doSarahitapaNuM na ghaTe' evaM kahe che tehane mate dravyaparigraha chatAM [ichatAM] paNa 18 doSarahitapaNuM na mile. 91 _ 'prANAtipAta mRSAvAdAdika chadmasthaliMga mohanIya anAbhogamA eke vinA na hoya te mATe 12me guNaThANe mRSAbhASA karmagraMthAdikamAM kahI che te saMbhAvanArUDha jANavI' evaM kahe che tene pUchavaM, je dravyabhAva vinA saMbhAvanArUDha trIjo kihAM kahyo che ? kALazUkarikane kalpita hiMsAnI pere ai saMbhAvanArUDha mRSAvAda levo evaM lakhyuM che tene anusAre to aMtaraMga bhAvamRSAvAda ja 12me guNaThANe Ave. 92 'pratilekhanA pramArjanAdika kriyA kSudrajaMtubhayotpAdakapaNe apavAdakalpa kahIe te Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha chadmasthay liMga kevaLIne na hoya' eyU~ kahe che te na ghaTe, je mATe utsargaapavAda TALI trIjo apavAdakalpa kIhAe kahyo nathI. icchAe traNa bheda kalpIe, utsarga-kalpanAmAM cotho bheda kalpatAM paNa koNa nA kahe? tathA kevalIvyavahAra-anusAra pratilekhanAdika kriyA paNa kevaLIne che te prIchavaM. (93) ___'bilavAsI manuSya paNa jAtismaraNAdika mAMsabhakSaNa atiniMdita jANI parihare che te mATe mAMsabhakSaNathI samyaktvano nAza ja hoya' evaM lakhyu che te na ghaTe, je mATe mAMsabhakSaNanI pare paradAragamana paNa mahAniMdita che tethI satyakI vidyAdhara pramukhane jo samyaktva na gayuM to mAMsabhakSaNathI kRSNAdikane samyaktva na jAya tihAM bAdhaka nathI. (94) 'mAMsAhAra narakAyubaMdhasthAnaka che te mATe tenI anivRttie samyaktva na hoya' evaM lakhyuM che te na ghaTe, je mATe mahAraMbha, mahAparigrahAdika paNa narakAyubaMdha sthAnaka che, tenI anivRttie paNa jema kRSNAdikane samyaktva cha tema mAMsabhakSaNanI anivRttie paNa samyaktva hoya temAM bAdhaka nathI. (95) 'tae NaM se duvae rAyA kaMpillapuraM NagaraM aNuppavisai, aNuppavisittA viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM uvakkhaDAvei uvakkhaDAvittA koDubiya purise saddAvei saddAvittA evaM vayAsI gacchaha NaM tu () devANuppiyA ! viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM suraM majjaM maMsaM pasannaM ca subahupuSphaphalavatthagandhamallAlaMkAraM vAsudevappAmokkhANaM rAyasahassANaM AvAsesu sAharaha te vi sAharaMti tae NaM te vAsudevappAmokkhA viulaM asaNaM jAva pasannaM asAemANaM viharaMti' e SaSTAMgasUtra varNana mAtra lakhyuM che ema saddahatAM nAstikapaNuM thAya, je mATe svargAdi sUtra paNa varNanamAtra kahetAM koNa nA kahe ? (96) e sUtramA 'vAsudevane mAMsaparibhoga te AjJAdvArAe jANavo. AjJA paNa te te adhikArInI dvArAe, paNa sAkSAta nahIM' evI kalpanA karI che te na ghaTe, je mATe AsvAdanakriyAno andhaya vAsudeva pramukhane kahyo che temAMthI vAsudevane AjJAdvArAe AsvAdanakriyAno anvaya kahIe to vAkyabheda thAya evI kalpanA zAstrajJa na kare. (97) ___vidhi pratiSThita ja pratimA juhAravI te tapAgacchanI ja paNa gacchAntaranI nahIM' evaM kahe che te na ghaTe, je mATe pratiSThAdikano sarva vidhi jotAM havaDA pratimAvaMdanadurlabhapaNuM hoya tathA zrAddhavidhimAM AkAramAtre sarva pratimA vAMdavAnA akSara paNa che; avidhi caitya vAMdatA paNa vidhibahumAnAdika hoya to avidhidoSa niranubaMdha hoya ityAdika zra haribhadrasUrinA graMthane anusAre jANavU. 98 'gacchAntarano veSadhArI jema vAMdavA yogya nahIM tema gacchAntaranI pratimA vAMdavA Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 485 yazovijayagaNikRta 10/101 bola yogya nahIM' evaM kahe che te na ghaTe, je mATe liMgamA guNadoSavicAraNA kahI che paNa pratimA sarva zuddharUpa ja kahI. yata: - jaiviya paDimAu jaha, muNiguNasaMkappakAraNaM liMga, ubhayamavi atthi liMge, Na ya paDimAsUbhayaM Atthi. 1 vandanakaniyuktau. 99 'jA jayamANassa bhave, virAhaNA suttavihisamaggassa, sA hoi NijjaraphalA, ajjhatthavisohijuttassa.' e gAthAmAM apavAdapadapratyaya virAdhanA nirjarAhetu hoya e, piMDaniyukti vRttimAM vivaryu che te uvekhI te je ema kalpe che je 'ihAM virAdhanA [nirjarA]pratibaMdhaka nathI, jIvaghAtapariNAmajanyapaNAne abhAve varjanAbhiprAyopAdhinI apekSAe durbala che te vatI' te khoTuM, je mATe e kalpanAe kadAcita anAbhogahiMsA aduSTa Ave paNa apavAdanI hiMsA aduSTa nA Ave, ti vAre malayagiri AcAryanA vacana sAthe virodha thAya te vicAravaM. 100 _ 'duSTa maMDaLane vize je sAdhu dIse che tapAgacchanA, te TALI bIje kSetre sAdhu nathI' evaM kahe che te na mile, je mATe mahAnizItha du:SamA-stotrAdikane anusAre kSetrAMtare sAdhusattA saMbhave evaM paramaguru- vacana che. 101 ___ ityAdika ghaNA bola vicAravAnA che te suvihita gItArthanA vacanathI nirdhArIne samyaktvanI dRDhatA karavI. - iti zrI 108 bola upAdhyAya zrI jasavijayagaNikRta saMpUrNa. saMvata 1744 varSe caitra vadi 10 vAra ravidine lakhIta zrI rAjanagara madhye maMgalamastu. gaNizrI Rddhivimala tatziSya muni kIrtivimala lakhApitam. bhadraM saMghane. _ [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, juna tathA jUlAI 1914, eprila 1915, anu. pR.177-80, 228-32 ane 123-29] Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 lokAzAha ane loMkAmataviSayaka kAvyo ( amArA para eka lekhake hiMdImAM 'lokAzAha kaba hue ?" e nAmano lekha sana 1927nA DiseMbaramAM mokalI Apyo hato temAM lokAzAha nAmanI koI aitihAsika vyakti thavAno zaka batAvyo hato. A zaka khoTo che evaM itihAsa kahe che e amoe jANavA chatAM aitihAsika pramANo ApyA vagara lekhaka ke enA vicAranA bIjAne saMtoSa na thAya tethI jyAM sudhI cokkasa pramANo AkhAM ekatrita karI na zakAya tyAM sudhI e lekhane dAbI rAkhyo hato. te pramANo loMkAzAhanA samasamayI yA temanA samayanI najadIkamAM thayelAnAM hoya te vadhu aitihAsika ane vizvasanIya gaNAya ema te zaMkAzIla lekhakanA lekhamAM ja che. tethI prasiddha kavi ane 'vimalaprabaMdha' ne gujarAtI kAvyamAM mUkanAra tapAgacchanA muni lAvaNyasamaye saM. 1543nA kArttika zuda8 ne ravine roja racI pUrNa karela 'siddhAMta copaI' AkhI, tathA te samayamAM ja thayela kharataragacchanA kamalasaMyama upAdhyAye racela gadya pustaka nAme 'siddhAMta sAroddhAra - samyaktvollAsa Tippanaka'nI AdimAM 13 kaDI gujarAtI kAvyamAM racI che te ahIM mUkI che bane sAmA pakSanA - mUrtipUjaka hovAthI mUrtiniSedhaka loMkAzA saMbaMdhI aMgata kaMIka vadhu paDatuM jo temaNe kaheluM lAge to te te samayanA sahaja abhinivezane pariNAme khaMDanAtmaka lakhavAnuM banatAM tema banyuM gAya. amArA vize jaNAvIe chIe ke jyAre mUla utpattino savAla zaMkAvALo koIne gaNAya, tyAre tenI sAme aitihAsika binAvALu sAhitya zodhI tene mULa AkAramAM ApavAnI ucitatAne laIne saLaMga ApyA sivAya amAre chUTako nahIM, e hetuthI ja te ApavAmAM Avela che. AmAM amAro hetu koIne paNa lezamAtra dUbhavavAno nathI ane na ja hoI zake. vaLI ame kahIzuM ke loMkAzAnA anuyAyIoe potAne tyAMnI sarva aitihAsika hakIkato jUnAmAM jUnAM pramANathI bahAra pADavI ghaTe che. temano mata bahu cAlyo ne anuyAyInI saMkhyA lagabhaga zvetAMbara mUrtipUjaka jeTalI ja thaI gaI, chatAM te sthApatAM mULa maMtavyo zuM hatAM, pote dIkSA kema na lIdhI tathA temanA nAma parathI paDelA loMkAgaccha nAmanA gacchamAM mUrtipUjA che, jyAre anyamA nathI ja, vagere aneka hakIkata prakAzamAM lAvavAnI che. mULa maMtavyo para lAvaNyasamaya ane kamalasaMyamanAM vaktavya khAsa prakAza pADe che emAM kaMI zaka nathI. A bane amane ghaNI mahenatathI prApta thalA hoI pATaNa bhaMDAranA vahIvaTadArano upakAra mAnIe chIe. uparyukta be prAcIna graMtha parathI sarvane dIvA jevuM jaNAze ke loMkAzA e aitihAsika vyakti che ja, ane te vikrama soLamI sadInA prAraMbhamAM ja. uparAMta e paNa jaNAze ke loMkAzAha ane lakhamazI guruziSya hatA ane bane judIjudI aitihAsika vyakti che.) 1. lAvaNyasamayakRta siddhAMta copaI (racyA saMvata 1543 kA zu8 ravi.) [ kaviparicaya mATe juo 'rAvaNa- maMdodarI saMvAda' A kRtinA pAThazuddhimA lA. da. Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 487 lokAzAha ane loMkAmataviSayaka kAvyo bhAratIya saMskRti vidyAmaMdiranI hastaprata kramAMka 15427 (le.saM.1665)nI madada maLI che. -- saMpA] dUhA sakala jiNaMdaha paya namuM, hiyaDaI harikha apAra, akSara joI bolasiuM, sAcau samayavicAra. 1 sevia sarasati sAmiNI, pAmia sugurU pasAu, suNi bhaviyaNajiNa vIra jiNa, pAmIu zivapuri ThAu. saIM ugaNIsa varisa thayAM, paNayAlIsa prasiddha, tyAra pachI laMku hUu, asamaMjasa tiNai kiddha. luMkA nAmiiM muhaMtalu, huu ekaI gAmi, AvI khoTi bihu~ [bahu?] pari, bhAgu karama virAmi. ralai khapai khIjai ghaj, hAthi na lAgai kAma, tiNi AdariuM pheravI, karama lIhAnuM tAma. 5 Agama aratha ajANatu, maMDaI anaratha mUli, jinavaravANI avagaNI, Apa kariuM jaga dhUli. rUThau deva kisiuM karai, vadani capeTa na deI, kisI kubuddhi tisI dIi, jiNi bahu kAla rUlei. deza avaMtImaI suNiu, tihA maMDapagaDha joi, tihAM vachIAtI AviA, milyA lakhamasI soI. luMkai dravya apAvi kari, lobhiIM kIdhau aMdha, laMkAmata levA bhaNI, pArakhi oDiuM khaMdha. pArakhi huu kupArikhI, joi raciu kudharma, pArakhi kiMpi na parikhiuM, rayaNarUpa jinadharma. 10 cupai luMkaI vAta prakAsI isi, tehanuM sIsa huu lakhamasI, tINaiM bola uthApyA ghaNA, te saghalA jinazAsana taNA. 11 dhana dhana jinazAsana siNagAra, jinabhASita siddhAMta-vicAra, jAsa pratApiiM lahII mAMna, kumatI koI na kADhaI kAMna. 12 AMcalI. mati thoDI naI thoDuM jJAna, mahIyali vaDUM na mAne dAMna, posaha paDikamaNuM paccakhANa, navi mAne e isyA ajANa. 13 Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha jinapUjA karivA mati TalI, aSTApada bahu tIratha valI, navi mAne pratimAprAsAda, te kumatI siuM kehu vAda. 14 kumati sarisuM karatAM vAta, nava nizche lAgeM mithyAta, jinazAsane maMDiu saMtApa, UvekhiiM adhikerUM pApa. 15 jinamati valI na mAne jea, Avo uttara ApUM tea, cihuM dizi cupaTa maMDio vAda, UtArisu kumatino nAda. 16 dhuri navi mAnau de, dAna, iNa vAteM lahisiu apamAna, AcArAMga mAhiM mati ANi, saMvatsarIdAna tUM jANi. 17 porasi mAhi jinavara vIra, varisaI sovana sAhasadhIra, eka koDi aDa lakha etalUM, varasi divasi huI ketalUM, 18 triNi saIM tima aThyAsI koDi, lAkha asI tihAM sarisA joDi, chaThe aMge malli jina valI, iNa pari dAna diuM mani ralI. 19 paradesI rAu satkAra, rAyapaseNI mAhi vicAra, citrasArathi che tAsa pradhAna, cihu parvI posaha RSi dAMna. 20 punarapi suNajyo bhagavaI aMgi, tuMgIyA nayarI zrAvaka raMgi, nitu deM dAna supari te tisI, eka jIbha pari bolU kisI. 21 jima avirala jalahara jaladhAra, vahe avArI tima anivAra, manavaMchita jAcaka die anna, tribhuvani te zrAvaka dhana dhanna. 22 kalpasUtra suNatAM ANaMda, RSabha nemi jaya pAsa jiNaMda, vIra taNI pari saMvatsarI, dIdhA mayagala malapata turI. 23 dhaNa kaNi maNi muktAphala bahU, Aja lage te jANe sahU, sAte kSetre devU dAna, . bhattapayannA mAMhi pradhAna. 24 re kumI tujha mani saMdeha, maIM nava nizceM prIchio teha, dAniIM tu vAdhe saMsAra, kima pAmIje mokSadUAra. 25 jANa jIva kumatIne naTe, hAhA e sahU sAcuM ghaTe, tu kahu je tithaMkara bhayA, dei dAna zivapuri kima gayA. 26 ThAlu ghaDu ghaNuM jhalahalai[jhalajhalai], dravyahINa itara jhalaphale, potai pahiraNi nahi potIuM, vaMchai paTTakUla dhotIuM. 27 tima navi jANe Agama marma, jANe kharU prakAsauM dharma, e etalI na jANe vAta, dAniIM karma taNau upaghAta. 28 Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 459 lokAzAha ane loMkAmataviSayaka kAvyo dAniIM ju ghaTa pApi bharAi, tu tumhe bhikSA mAgu kAMi, vacana taNo haTha che ati ghaNo, paramAratha prIchiu tumha taNo. 29 chedagraMthamAhi saMgrahiu, kalpasUtra savizeSaha kahiu, dIvAlI dini utsava sAra, lii posaha tava rAya aDhAra. 30 bhagavai aMge amAvasa taNA, AThami caUdisi pUnimi ghaNA, tuMgIyA nayarI zrAvaka teu, posaha letA bhAva dharei. 31 naMdi sUtra joyo utsAhi, valI vizeSAvazyaka mAhiM, dvAra ache anuyogaha ThAma, caUviha saMgha taNAM tihAM nAma. 32 tihAM thApanA ThaNahArI bhaNI, cha Avazyaka karivA bhaNI, ubhaya kAla paDikamaNuM sahI, boliuM che zubha dhyAniiM rahI. 33 pAMca samiti tava hiaDaI dhare, triNi gupati sarisI Adare, ima cha Avazyaka uccAra, kari bhaviaNa, bhUli gamAra. 34 bhagavai aMga ane ThANAMga, tihAM meM dIThA akSara caMga, Avazyaki bolyAM pacakhANa, dase prakAre jANe jANa. 35 kumati bole kuDo marma, jinapUjA karatAM nahIM dharma, pUjA karatAM hiMsA havaI, ehavI vAta anAhata lavai. 36 zrI Avazyaka ati abhirAma, jihAM cauvisatthAnUM ThAma, zrAvaka pUjAne adhikAri, te gAthA tuM hIi vicAri. 37 pUjA karatAM huI vyApAra, Tale pApa jima kUpa prakAra, kUpa khaNaMtAM kAdava thAI, kacare (kajjarai) lAge zira kharaDAI. 38 dhana. nirmala nIri bhariu te jisiiM, vimala deha trasa bhAjai tisiiM, ghaNA jIva pAme saMtoSa, triSA-rUpa nAse mani roSa. 39 kUpa taNe dRSTAMte kahI, dravyapUjA zrAvakaneM sahI, yati zrAvaka mAraga nahI eka, aMga upAsaka mAMhi viveka. 40 bi mAraga Avazyaka ThAmi, dhuri suzrAmaNa (suvihita) suzrAvaka nAmi, saMvignapAkSika trIjA joI, munivara pUjA bhAva ji hoI. 41 paMca mahAvrata AdiiM jANi, dazavidha yatinu dharma vakhANi, bhAva dravya pUjA vrata bAra, dhuri samakita zrAvayakuli sAra. 42 rAya pradesI kesI pAsi, jinamata jANiuM manaullAsi, puhutaI Ayu divaMgata bhayu, sUriAbha nAmiiM sura thayu. 43 Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 490 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha satarabhedi jinapUjA karI, Aviu vIra pAsi saMcarI, cauda sahasa munivara mani dharUM, deva kahu tu nATaka karUM. 44 dhana. vIra na bole, anumati huI, tu tiNi pari maMDI jUjUi, pahiriyA sura sarikhA siNagAra, paya ghama ghama ghughara ghamakAra. 45 duMdubhi gayaNaMgaNi gaDagaDI, saramaMDala bhUgala daDadaDI, dhapa mapa dho dho maddala sAda, Alaviu tiNaiM anupama nAda. 46 navala chaMdi navi cUku tAla, raMjyA iMdracaMdra bhUpAla, tava jina vIra mauna pariharaI, sAte pade prazaMsA karai. 47 dravyapUjAnI jANe sahI, RSineM anumati devI kahI, e akSara bolyA che kihAM, joyo rAyapaseNI jihAM. 48 kusumAdika lei manaraMgi, satare bhede chaThai aMgi, dovai sayaMvaramaMDapa ThANi, jina pUjyA moTe maMDANi. 49 jIvAbhigama mAMhi che tathA, vijaya devapUjAnI kathA, jinapUjA UthApI jihAM, re kumati te akSara kihAM. 50 tIratha aSTApada giranAra, naMdIsara zatrujaya sAra, bhagavai aMgi kahyA che valI, kaI munivara kaI jina kevalI. 51 e ekaIM vaMdyA viNa sahI, asura pratiiM UMcI gati nahI, tAM gati jAM sohammu lahaI, tIratha nahIM tu ima kA kahai. 52 jaMghA cAraNa vidyA hoI, suragiri naMdIzvare tUM joi, aSTApadi jai Avai ihAM, vaMdaI caitya valI hui jihAM. 53 bhagavaI aMgi jisi vIsasai, e akSara numai uddisai, zrI Avazyaki valI vizeSi, hRdayakamali tasa ANI dekha. 54 riSabha taNI vANI mani dharI, thApI bharati bhalI pari karI, jiNahara jiNapratimA cauvIsa, aSTApadi praNamUM nisidIsa. 55 jivi ghaNe ihAM sivapada lahilaM, siddhikSetra tiNi kAraNi kahilaM, ika su thUbha karAvyAM joi, jima bhU calaNi na caMpai koi. 56 eka bola e kADhiu mathI, pratimA bharAvivI kahI nathI, ghaDatAM lAgai pAtaka ghaNUM, pAtharamAMhiM kisiuM jinapaNUM. 57 IsyAM vacana dUriiM pariharU, ehanuM uttara chaI pAdharU, Aja lagaI jou bahu ThAmi, caMpAnagarI jIvatasAmi. 58 Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokAzAha ane loMkAmataviSayaka kAvyo 491 sopArai paTTaNe chaI jea, AdinAthanI pratimA tea, vistara kahitAM lAgaI vAra, tiNi kAraNi kahUM bola bicyAra. 59 rAu udAyana jagi jayavaMta, prabhAvatI rANInU kaMta, vIbhaI pATaNi vilasaI rAja, lAvU khoDa, sariAM savi kAja. 60 vijjuamAli taNI mokalI, gosIraSa caMdanI bhalI, jIvata pratimA vIraha taNI, pragaTI pekhi namai naradhaNI. 61 jehanaI mani saMdeha lagAra, jojyo dasamaI aMgi vicAra, .. valI apUrava bolUM vAta, celA maNaga taNau je tAta. 62 pratimA dekhi hui pratibuddha, tiNi lIdhuM cAritra vizuddha, dazavaikAlikanuM karaNahAra, sijjaMbhava girUu gaNadhAra. 63 aMga upAsaka mAMhe pekhi, samakitanuM AlAvau dekhi, nava zrAvaka sarisu ANaMda, liI samakita, dii vIra jiNaMda. 64 paratIrathi jinapratimA grahI, Aja pachI te vaMdU nahIM, iNi akSari jANaI jinamatI, jinapratimA sahI AgaI hatI. 65 chedagraMtha ati rUaDau hoI, kalapasUtra savizeSu joI, tihAM bahu sukha bolyAM sohilAM, paNi dasa jiNa darzana dohilAM. 66 dhuri tIrthaMkara jANe sahI, chehaDai jinavarapratimA kahI, ATha vacana je vicilAM achai, bhaviaNa pUchI lejyo pachaI. 67 e dasanu paramAratha suNau, dIThaI lAbha hui ati ghaNau, pratimA pekhi ArdrakumAra, krami krami pAmiu mokha-duAra. 68 likhI pUtalI dekhI bhIti, rAga vasaI rAgInaI cIti, jima jinapratimA-paya mana vasaI, tima samakita adhikU ullasaI. 69 chedasUtra akSara abhinavA, jinaprAsAda karAvaI navA, te suraloka jihAM bAramu, huI surapati kaI surapati samu. 70 mUlasUtra Avazyaka sAra, aMga upAsakamAMhi vicAra, ThAmi ThAmi akSara chai ghaNA, jinaprAsAda karAvA taNA. 71 chai gaNivijja payannU jihAM, jinapUjAnAM mahurata tihAM, Agai ima bolyA jinarAja, te kumatI navi mAnaI Aja. 72 jaMbUdIva-panatti jANi, deviMdatthu payanna vakhANi, trIjai aMgi valI avaloi, jIvAbhigama bhalI pari joi. 73 Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 492 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha devaloki bAre suvicAri, parvatakUTa taNai adhikAri, zAzvata janasaMkhyA suNi jANa, bolyA jinaprAsAda pramANa. 74 moTAM kAja pratiSThA taNA, tIratha jinayAtrAdika ghaNAM, DAhu muni ju teDi ujAI, ghaNau lAbha lAbhai tiNi ThAra. yAtrA taNI ghaNI chaI sAkhi, navi kIjai te akSara dAkhi, rathayAtrA rAu saMprati taNI, bIjI avara huI ati ghaNI 76 muninaI caitya- bhagati evaDI, bolI chai suNajyo jevaDI. gAmi nagari pahutu kiNi ThAya, dIThUM caitya na vaulI jAI. paiThau jinaprAsAda majhAri, dekhai AzAtanA apAri, bhamarI maMdira jhAjhAM jAla, paDaqoliA taNAM causAla. te UvekhI jAI kivAri, prAyazcita gurU lAgaI cyAri, jau pheDai tu lahuAM jANi, caitya-bhagati karatAM sI kAMNi. jinatIratha rathayAtrA kahI, caitya- bhagati munivaranaIM sahI, chedagraMthi e akSara IsyA, te majha hiaDaI gADhA vasyA. riSinaIM pUjAnuM upadesa, detAM doSa nahIM lavalesa, bhadrabAhu je zrutakevalI, tiNi Avazyaki boliuM valI. vaIrasAmi pari kIdhI kisI, jojyo hRdaya vimAsI tisI, nagarI mAhezvarI majhAri, saMgha bhaNaI sahigurU avadhAri AviuM parava pajUsaNa Aja, bauddhamatI rAjAnuM rAja, tiNi rAkhI mAlInI koDi, zvetAMbaranaI lAgai khoDi. jANI phUla na mUkiuM eka, vairasAmi mani dharai viveka, yA padamadrahi harakhyA hIi, lakSmIdevi kamala kari dIIM. 84 paMthi hutAzana vana abhirAma, Apai yakSa kusuma bahu tAma, kusuma kamala ApyAM saMghanaI, jiNahari jiNa pUjyA ika manaI. 85 snAtra mahotsava kerA jaMga, karatAM hiaDai dharijyo raMga, jinavara - janama - samaya java hoI, acyuta IMdra taNI pari joI. 86 zikhara jina lei jAI, causaThi iMdra milai tiNi ThAi, 75 77 78 79 to 8 1 82 83 AI kamala sahasa - pAMkhaDI, jotAM sukha pAmai AMkhaDI. 87 bhariA kalasalA nirmala nIra, nhavIu jinavara sAhasadhIra, jaMbUdIva panattI jihAM, e AlAvau vigatiIM tihAM. 88 Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokAzAha ane loMkAmataviSayaka kAvyo 94 hUA je tIthaMkara husii, janamasamaya pari eha ji tisiha, iNi uThai jinavaranAM snAtra, karijyo jima nirmala huI gAtra. 89 jihAM jina bolaI tihAM siuM vAda, dhuri utsarga anaiM apavAda, eka ji jIvadayA yati taNaI, e utsarga sahUko bhaNai. dravya kSetra naI kAla ji bhAva, te Upari tumhe dharijyo bhAva, je pada chaI apavAdaha taNUM, lAbha chehAnUM kAraNa ghaNUM. RSinaI virAdhanA jala taNI, tima bIjI varajI chai ghaNI, kalpasUtramaIM mana ullAsi, suNiu sulalita sahigurU pAsi. 92 vIra taNu tihiM vacanavilAsa, suNi ekaI UNA paMcAsa, AlAvA bolyA jinarAja, riSinaIM sAmAcArI kAji. tihiM viharivA taNai adhikAri, te AlAvau hIi vicAri, kahI kuNAlA nAmiIM kisI, iMdra taNai nahIM nagarI isI . airAvatI nadI tasu tIri, gAU aMDhai vahai nitu nIri, isi upahaTa ullaMghI vegi, Agai muni jAtA saMvegi. eka paya jali bhItara thali eka, iNi pari jai AvatA aneka, doSarahita bhikSAnaI kAji, na gaNI virAdhanA riSirAji. ima apavAda taNAM pada joi, nizcaIM bhaMgi bhalAM phala hoi, kevali vAta prakAsaI isI, te mAnatAM vimAsaNa kisI. triNi UkAlA valiA pakhaI, phAsu nIra kahaI te jhakhaI, cAla - dhoaNanUM jala jeu, bi ghaDI pUMThi phAsU teu. glAna mahAriSi sahigurUtaNI, upadhi vidhiIM siuM dhovI [ghevo] bhaNI, e triNi tihiM bolI ukti, jojyo piMDataNI niyukti. yatinaI rogi cikitsA kahI caumAsI paDikamaNuM sahI, sUtikarma tIthaMkara taNA, aThAi dini utsava ghaNA. 100 thAnaka vIsa kahyAM chaI sahI, jeha viNa tIthaMkara pada nahIM, chaTha anaiM aThama tapa jeu, valI vizeSata jANe teu. 101 zatruMjaya tIratha giranAra, siddhakhetra thApanA vicAra, chaThai aMgi anai AThamai, e cha bola kahyA majha gamaI. 102 gahilA gAmaTa mUDha gamAra, pabhaNai zrI siddhAMtavicAra, yoga anai upadhAMna vihIna, jAte dini te thAsiI dIna. 103 90 669 91 93 95 96 97 98 99 493 Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 494 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha bhAva hui ju dIkSA taNau, chajjIvaNI lagaI tu bhaNau, yoga vahyA viNa Aghau sahI, zrI siddhAMta bhaNAi nahIM. 104 sIkI paDilehaNa ati kharI, levA kAla avadhi pariharI, trihuttiri bola bhalA mani vasaI, tu samakita sU* ullasai. 105 jasu ghari jhAjhA mANasa jimaI, te uddezika ma kahu kimaI, harikesI riSi liI AhAra, navi lAgaI tasu doSa lagAra. 106 harikesI nAmii mAtaMga, pAmI doSa hUu muni caMga, ika dini viharaMtu saMcarai, yakSa taNai deuli utarai. 107 tihiM AsanUM nayara suvizAla, kosala nAmi bhalu bhUpAla, tasu beTI chai bhadrA nAmi, yakSa pratiIM nitu jAi praNAmi. 108 tiNi diNi yakSabhavani gaI jAma, riSi rahIuM tu kAusagi tAma, pekhI dUbala mala-AdhAra, kuMarI kIdhau dhUdhUkAra. 109 kupiui yakSa tava kuMari chalI, dhUjaMtI dhara-maMDali DhalI, mAta tAta miliu parivAra, navi lAgai USadha upacAra. 110 bhUta preta vari vyaMtara koi, bhaNaI bhUpa, kuNa valagu hoi, pragaTa thaI te kAraNa kahu, jima manavaMchita bimaNAM lahu. 111 jima ghRta vaizvAnari dhaDahaDiu, bhaNai yakSa tima kopiIM caDiu, suNajyo bola amhArU kahiu, amha deuli riSi AvI rahiu. 112 kSamAvaMta te mahAmuni taNI, kIdhI kuMvari avanyA ghaNI, hAsaIM bolyA bola kubola, muni mUMkiu avagaNI niTola. 113 nahIM sAMkhU ehanu anyAu, siuM karisii rIsAviu rAya, tu mUMkU ju riSinaI varaI, nahIMtari kuMarI nizcaIM marai. 114 isiuM vacana rAjA saMbhalai, kuMarI dUkhi ghaNuM Talavalai, vedana TAli bhaNai naranAha, karisiuM riSi sarisu vIhvAha. 115 tatakhiNi ANiu savi samudAya, kuMarI ceta valiuM tiNi ThAya, yakSa mahAriSi siri avatarI, tiNi velAM te kuMari varI. 116 riSi prabhAti cAliu saja thaI, kuMarI pitA taNaI ghari gai, bhUpati bhaNai amhArai rAji, riSiramaNI navi Avai kAji. 117 yajJa-jANa brAhmaNa chai jihAM, riSiramaNI te ApI tihAM, kete dini aMtari lahI lAga, brAhmaNa maMDai moTau yAga. 118 Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokAzAha ane loMkAmataviSayaka kAvyo 495 brAhmaNavarga miliu tihiM bahU, hui kiMpi te suNajyo sahU, rAjakuMari paraNItI jeNi, te riSi Aviu bhikSA leNi. 119 siri mailu paNi mati UjalI, hAthiIM daMDa kaMdhi kAMbalI, yajJa-pATi jai Ubhau rahai, dharmalAbha harikesI kahai. 120 tava baiThA baMbhaNa khalabhalai, ke trAsai ke alagA TalaI, ke UtAvali UMcA caDaI, e varatIu rakhe AbhaDaI. 121 yAgamAMhi je baMbhaNa vaDA, te bolai rahiA ika taDA, dhAMna amhArai achaI aboTa, jA nahIMtari kaI pAmisi coTa. 122 UTyA luMTha kevi aticaMDa, melhaI sATa sarIsA daMDa, ke hAsaI tarUNA chokarA, lahakaI siuM lAMkhai kAMkarA. 123 rAjakuMari te riSi olakhaI, ciMtai loka kisiuM e jhakhai, hAsU chAjai jeha siuM lADa, e riSi hasatAM bhAMjai hADa. 124 kuMarI bolaI sahuko suNau, e munivara- mahimA ghaNau, jai e riSinai Udekhisiu, tu phiratAM deula dekhisiu. 125 ehanUM hAMsUM amhanaI phaliuM, rAjariddhi sukha saghalUM TaliuM, jima jima kuMari nivAraI phirai, tima upasarga ghaNerA karai. 126 riSinaIM vedana jANI ghaNI, Aviu yakSa sakhAyata bhaNI, isiuM pekhi kopiIM dhamadhamaI, paDIA vipra, mukhi lohI vamaI. 127 kuMari bhaNaI hiva kima UThisiu, saMkaSTathA dohilA chUTisiuM, e UkhANu sAcau hoI, viNa bhATakA na mAnaI koI. 128 tumhe maMDiu giri nakhi bhedivA, tarU maMDiu mUliIM chedivA, tumhanaI rIsa karUM hiva kisI, savi kubuddhi tumha hiaDai vasI. 129 tumi jANiuM iNi siuM thAisii, e kUTiu vAI jAisii, ehanA caraNazaraNa hiva lIu, e pAdharasI nahIM varatIu. 130 tava baMbhaNa bolai kara joDi, deva, dayA kari amhanai choDi, chorU hoI kuchorU kadA, mAyabApi sAMsahi sadA. 131 e uttamanA gharanI rIti, kuvacana kisiu na cuhaTai cIti, guNamaNi-rayaNAyara chau tumhe, eka varAMsu lahiNau amhe. 132 vinayavacani mani raMjiu yakSa, tava mUkyAM mANasanA lakSa, gayu yakSa jai baiThau ThAmi, UThyA vipra save sira nAmi. 133 Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 496 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha bhai vipra, horiSi, dhana dhanna, kRpA karU liu khapatUM anna, yajJa bhaNI jhAjhA parahUNA, amha maMdira AvyA chaI ghaNA. 134 mAsakhamaNa keraI pAraNai, gayA vipranaIM ghara-bAraNai, sarasa gavila viharAvai pAka, kUra dAli ghRta jhAjhAM zAka. 135 viharai munivara khapatI khIra, ghola ghaNUM naI phAsU nIra, bhAva sahita Ima bhikSA dei, vaMdai baMbhaNa bhAva dharei. 136 dAna puNya mahimA vistarai, kusumavRSTi tihiM suravara karai, tatakhiNi vipra taNaI aMgaNai, sovanavRSTi hui sahU bhaNai. 137 vArakarI muni baiThau jisi, brAmhaNa vaMdaNi AvyA tisii, dharma taNai upadeziiM karI, pratibodhyA baMbhaNa kUMarI 138 harikesI riSi vihariuM ima, Uddezika navi lAgu nIMma, zrI uttarAdhyayana chai sAra, e saghalu tihiM kari hiu vicAra. 139 vIra sAmi atizaya paravariyA, te nAvai baisI UtariyA, mAragi gaMgA nadIpravAhi e akSara AvazyakamAMhi. 140 zrI InakApUtra sUriMda, baiThA beDI mani ANaMda, loka taNau milIu bahU varga, vayarI deva karai upasarga. 141 jihAM baisaI sahigurUrAya, tihAM tihAM beDI nIcI jAi, gaMgA nadI mahAjali bharI, loke gurU lAMkhyA kari dharI. 142 tiNi avasara te sura pratikUla, paDatAM heThali dharai trizUla, sira vIMdhANai zoNita jhiraI, sahigurU hIi vimAsaNa karaI. 143 majha siri lohI khArUM husiI, jalanA jIva maraNa pAmisiI, savikahai Upari samatA dharai, zubha dhyAMni kevalasiri varai. 144 baiThA beDI - IsyA sumedha, kima thAI tehanu niSedha, jamalI sAkhi samayanI dekhi, saMthAraga payannaM pekhi. 145 zrImukhi aratha kahai arihaMta, racai sUtra gaNadhara guNavaMta, pratekabuddha naI zrutakevalI, dasa pUravadhara bolyA valI. 146 ehanu bhAkhiu Agama hoi, jinazAsani jayavaMtu soi, tAsu pakSa maI aMgI kIdha, re kumatI tumha uttara dIdha. 147 je pUchavUM hui te kahu, kAMI ma aNabolyA thaI rahu, sugurU- pasAI tribhuvani sAra, jANUM Agama- arathavicAra. 148 Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokAzAha ane loMkAmataviSayaka kAvyo tejapuMja jAM sohai bhANa, tAM khajuAnUM kisiu parANa, jAM huI ciMtAmaNinuM dyApa tAM kAkaranuM kisiu pratApa. 149 jAM suragiritAM sarisava kisiu, mRgapati Agali jaMbuka jisi, tima Agami ju ehavUM kahiu, tu bolavUM tumhArUM rahiuM. 150 jinavari bhAkhiuM jinamata jANi, luMkaTa mata phokaTa ma vakhANi, jinamata e mata aMtara ghaNau, sAvadhAna thaI sahU ko suNau . 151 dUhA madi jhiratu mayagala kihAM, kihAM AraDatUM UMTa, punyavaMta mAnava kihAM, kihAM adhamAdhama khUMTa, 152 rAjahaMsa vAyasa kihAM, bhUpati kihAM dAsa, sapta bhUmi maMdira kihAM, kihAM uDavale vAsa. 153 madhurA modaka kihAM lavaNa, kihAM sonUM kihAM loha, kihAM suratarU kihAM kayaraDuM, kihAM upazama kihAM koha. 154 kihAM TaMkAuli hAra vara, kihAM kaNayaranI mAla, zItala vimala kamala kihAM, kihAM dAvAnala- jhAla. 155 bhogI bhikSAcara kihAM, kihAM lahivUM kihAM hANi, jinamata luMkaTa mata pratiIM, evaDa aMtara jANi. 156 AvaI iNi dUsama samai, jinamata mAnaI Aja, te nara purUSottama husiI, lahisii sivapura-rAja. 157 atha cupai kaTa matanuM kisiu vicAra, je puNa na karai zaucAcAra, zaucavihUNau zrI siddhAMta, paDhatAM guNatAM doSa anaMta. 158 phagara dekhI uMdira DaraI, nIsAsA DacakA jima karai, rAtridivasa ehana pari eha, paraniMdA navi lAbhai cheha. 159 pAtaka- bhaya dekhADaI ghaNau, bahu AraMbha karai ghara taNu, kUTa kapaTa mAyAnA dhaNI, jAte dini thAsiu revaNI. 160 gurU navi mAnue ati bhalUM, tu tumhi kima jANiuM etalUM, zAstra paDhAvI kIdhI mayA, teha ji gurUnaIM sAmhA thayA. 161 je luMkaTa -mati gADhA grahiyA, te ketA bhikSAcara thayA, navA veSa tasunavalI rIti, navi baisai bhaviaNanaIM cIMti. 162 497 Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 498 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha icchAM hIDai icchAM jimai, narabhava lAdhau muhiAM gamai, muha macakoDai maMDaI vAta, alaviiM bolai riSinI ghAta. 163 zrI siddhAMta raciu caupai, bAlAbodha taNI pari jUI, viNa vyAkaraNiIM gADhA ralaI, sUtra aratha sUdhAM navi milaI. 164 je jinavacana UthApaI kIma, te nava nizcaIM ninhava-sIma, ninhava-saMgati je nara karai, pApaIM piMDa sadA te bharai. 165 mAtApitA sahodara koI, jai e matanaI milIu hoi, re bhaviaNa, majha vAriuM kare, tasu saMgati dUriIM parihare. 166 kumati kerA suNIi bola, tu jAi jinadharma niTola, te sonAnaI kehUM mAMna, jINaiM sonaI trUTaI kAna. 167 kahu kethau kIjai te pUtra, jINai bhAjai gharanUM sUtra, laMkaTa-matanUM kisiuM pramANa, jihAM lopAI jinavara-ANa. 168 je maI thApiuM sabhA majhAri, te puNa AgamanaiM AdhAri, Agama sUtra kahyAM chaIM sAra, te savihuM dhuri aMga agyAra. 169 bAra upAMga payannA dasaI, cheda graMtha cha majha mani vasaIM, mUla sUtra bolyAM chai cyAra, naMdisUtra anuyoga dvAra. 170 e akekAM ati suvisAla, Agama sUtra kahyAM paNayAla, tihAM bhAkhiuM tumha citti suhAi, tu e bola na mAnu kAMi. 171 suNajyo bhaviaNa kerI koDi, luMkaTamatanaiM lAgI khoDI, maMDiu vAda, thayA tA dhIra, paNa tribhuvani UtariuM nIra. 172 sAcau dharma tihAM jaya hoi, eha vAta jANai sahU koi, hAriuM lake gayu sakAra, jinazAsani varataI jayakAra. 173 krodha nathI poSiu maI ratI, vAta kahI chai saghaLI chatI, boliu zrI siddhAMta vicAra, tihAM niMdAnu siu adhikAra. 174 jIva save majha baMdhava samA, paDiI varAMsai dharijyo kSamA, je jima jANaI te tima karU, paNi jinadharma kharU AdarU. 175 dhana dhana jinazAsana0 amha gurU zrI somasuMdarasUri, jAsu pasAI duriAM dUri, tapagachanAyaka suguNanidhAna, lakSmIsAgarasUri pradhAna. 176 Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokAzAha ane loMkAmataviSayaka kAvyo 499 zrI somajaya sUriMda sujANa, jasu mahimA jagi merU samANa, ahanisa harakhai praNamu pAya, sumatisAdhusUri tapagacharAya. 177 guNamaMDita paMDita jayavaMta, samayaratna girUA guNavaMta, tasu payakamali bhamara jima ramUM, INiM pari bhagatiiM dina nIMgamUM. 178 jasu mahiali rUaDau jasavAu, te sahigurUnU lahI pasAu, e caupaI racI abhirAma, luMkaTa-vadana-capeTA nAma. 179 saMvacchara daha paMca vizAla, tritAlA varaSe causAla, kAtI zudi AThami zubha vAra, racI caupai bahuta vicAra. 180 naranArI ekamanAM thai, bhaNaI guNai je e caupai, muni lAvaNyasamaya ima kahai, te manavaMchita lIlA lahai. 181 - iti zrI siddhAMta catuHSpadI. luMkaTavadanacapeTAbhidhAnA. likhitA paropakArAya. zubhaM bhavatu. lekhaka pAThakayoH. zrI. (patra 7-15, hA. bha. pATaNa dA.82 naM.136) 2. 'kamalasaMyama upAdhyAyakRta siddhAMta sAroddhAra - samyaktvollAsa Tippanaka'mAMthI (kamalasaMyama upAdhyAya kharataragacchanA jinaharSasUrinA ziSya hatA, temaNe saM.1544mAM 'uttarAdhyayanavRtti' racI ane saM.1549mAM 'karmastavaprakaraNa' racyu. e parathI temano samaya nizcita che. A graMtha 18 patrano pATaNanA hAlAbhAI bhaMDAramA DA. 83 naM.127no apUrNa che ne temA patra 18me pahelo devatattva sthApanAdhikAra pUro thayo che. temAM jaNAvyu cha ke 'iti zrI bRhatkharataragacche zrI jinaharSasUri ziSya zrI kamalasaMyamopAdhyAya viracite siddhAMtasAroddhAre samyaktvollAsaTippanake devatattvasthApanAdhikAraH'. pachI jinapratimA saMbaMdhInA avarNavAda mATenA uttara ApavAnuM zarU karyu che. AgaLa zuM adhikAra che te AkhaM pustaka maLye jaNAya tema che.) [juo jaina gUrjara kavio, bhA.1, pR.269-70 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1, pR.45. - saMpA.] 90. OM nama: zrI arhaccaityebhya. vIra jiNesara paNamiya pAya, samariya goyama gaNahara-rAya, kumatanivAraNa kahauM saMkhevi, ekamanA thaInai suNau hevi. 1 saMvata panara aThotarau jANi, laka lehau mUli nikhANi, sAdhuniMdA ahanisi karai, dharma dhaDAbaMdha DhIlau dharaI. 2 tehanai ziSya milii lakhamasI, tehanI buddhi hIAthI khisI, Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha TAlaI jinapratimAnai mAna, dayA dayA kari TAlaI dAna. 3 TAlai vinaya-vivekavicAra, TAlai sAmAyika uccAra, paDikamaNAnauM TAlai nAma, bhAmai paDiyA ghaNA tiNi gAma. 4 saMvat panaranuM trIsai kAli, pragaTyA veSadhAra samakAli, dayA dayA pokArai dharma, pratimA niMdI bAMdhai karma. ehavaI hUu pIrojikhAna, tehanai pAtasAha dii mAna, pADai deharA nai posAla, jinamata pIDaI dukhamA kAla. 6 lukAnai te miliu saMyoga, tAva mAhi jima sIsaka roga, Dagamagi paDIu saghalau loka, posAlai Avai paNi phoka. 7 jou hIA saMghAtiiM kAI, bUDau loko kumatI thAi, eka akSara UthApai jeu, cheha na AvaI dukhanaI teu. hiMsA dharma dayAi dharma, kumatI pUchai na lahaI marma, zrAvaka sahUi pANI galai, dharma bhaNI kima hiMsA Talai. 9 nadI UtaravI jiNavari kahI, kahau tumhi hiMsA tihAM kima nahI, karii karAvii sarIkhauM pApa, bolai vItarAga jagabApa. 10 ghoDe hAthI baiThA jAI, jiNavara vaMdaNi dhasamasa thAi, kahau tehanai kima na hui dharma, kAMi UthApI bAMdhau karma. 11 evaMkArai kauM ketalauM, jANau bhAiu tumhi etalau, jinazAsananau eha ji marma, vItarAganI AjJA dharma. 12 eNi upadesi dUhavAi jeu, pAga lAgI khamAvauM teu, jIva savihu-syu maitrIkAra, jinazAsananauM eha ji sAra. 13 - iti caupaI samApta. [kra.1,2 : jainayuga, vaizAkha-jeTha 1986, pR.339-49] 3. vIkAkRta asUtranirAkaraNa batrIzI / ['jaina gUrjara kavio'mAM A kartA-kRti noMdhAyela nathI. 'gujarAtI sAhityakoza khaM.1'mAM A saMdarbhane AdhAre ja noMdhAyela cha (pR.420), paNa tyAM kartAne loMkAgacchanA jaina sAdhu kahevAmAM AvyA che te bhUla che. kRti loMkAmatanA khaMDananI che ane kartA zrAvaka paNa hoI zake. - saMpA. ] vIra jiNesara mugati hiM gayA, saI ogaNIsa varasa java thayAM Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokAzAha ane loMkAmataviSayaka kAvyo 501 paNayAlIsa adhika mAjanai, prAgavATa pahilaI sAjanaI. 1 lUMka lIhAnI utapatti, sIkhyA bola dasa vIsanI chitti, mati ApaNI kariu vicAra, mUli kaSAyavadhAraNahAra. 2 tasa anuvai [anuvAi] haUo lAkhaNasIha, jinavara taNI tIhAM lopI lIha, cauppadI kIdhau siddhAMta, kariu satAM saMsAra anaMta. 3 viNa vyAkaraNi hiM bAlAbodha, sUtra vAta be ara(tha vividha)[?]; karI caupaDA jaNa jaNa dayA, loka taNA tINaM bhAva ji gayA. gharakhUNai te karaIM vakhAMNa, chAMDai paDikamaNUM pacakhANa, chAMDI pUjA, chAMDiuM dAna, jinapaDimA dIdhauM apamAna. 5 pAMcami AThami pAkhI nathI, mA chAMDInaIM mADDI IcchI, vinayaviveka tijiu AcAra, cAritrIyAMnaiM kahai ( )khAdhAra. mugdhasvAbhAvI je guNavaMta, te bholavIyA eNaM anaMta, nAlaka nAlaki trasa bahU kahai, tINaM vAta bhaviyaNa lahi bahai. 7 svAmI to navi bolai Ima, ApaNa pUjA kIjaI kIma, acita pradezi sacita kima caDaI, INaM boliI sahU saMzaya paDai. 8 jJAtAdharma kathA je aMga, tehay ehe kIdhau bhaMga, dovaI saivaramaMDapa-ThANi, jina pUjyA jiNahara-saMThANi. 9 upapAtikanaiM rAjaprazreNi, jIvAbhigama sutta majjheNa, aSTapagArI pUjA kharI, sUrIyAbha deviI tihAM karI. 10 zrI Avazyaki boliuM sahI, nAma ThavaNa dravya bhAva ji kahI, cihu bhede bolyA jinarAja, kutsita matI na mAnaIM Aja. 11 aSTApada kuNi dIThau kahaIM, naMdIsara vara navi sAMsahaiM, merU-cUlAM, je vani prAsAda, te uthApaIM karaIM kuvAda. 12 bhuvanAdhipa vyaMtara mAhi jeu, devalokiM yotiSa bihu leu, jiNahara-paDimA sAsai bahu, te matavAle lopiuM sahu. 13 samavasaraNa je samai prasiddha, teha taNau e karaI naSiddha, pUjA dravya bhAva bihuM taNA, ThAmi ThAmi akSara chai ghaNA. 14 eka vacana tIthaMkara taNUM, jammAliiM kuthApiuM ghaNUM, tINaM kIdhaI bahU kAla ji raliu, ehU mata tehanaIM jai miliu. 15 artha prarUpaI zrI arihaMta, sUtra racaIM gaNadhara guNavaMta, Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 502 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha caUda anaiM daza pUravadhAra, sUtra racaIM binhai suvicAra. 16 pratyekabuddha viracaI te sahI, eha vAta jinaAgami kahI, sUtra na mAnaiM te kuhu kisyA, ArAdhakanaIM mani kima trasyA[vasyA ?]. 17 bi mAraga zrI jinavari kahiyA, bhavya jIva tehe te grahiyA, dhuri suzramaNa suzrAvaka pachaI, saMviga-pAkhika trIjA achaiM. 18 mahAvrata aNuvrata chAMDI beu, tIhaM Talatu tapa bolaI jeu, beDI chatAM silAM te caDaIM, bhavasAgari te nizciIM paDaIM. 19 suMdara buddhi vimAsaI ghaNUM, rUDauM vicArilaM tu huI ApaNuM, jinavANI je bahU avagaNaIM, tehanaiM pAtra mUrakha valI bhaNaIM. 20 SaDAvazyaka je jinavari bhaNyA, ehe te saghaLAM avagaNyAM, aNuvrata sAmAika uccAra, poSadha pratimA nahI vivahAra. 21 thApaiM jIvadayAmai dharma, sUkSama bAdara na lahaiM marma, sanni asannI je AtamA, ekaMdrI paMceMdrI samA. 22 bhavya abhavya jehavai, vItarAga dalavA DaMsavai, khAMDai pIsaIM chedaIM sadA, prAzuka vidhi navi mAnaI kadA. 23 pUjA TAlaI hiMsA bhaNI, savariM bhIte hu[?] dhaNI, sarvAdari mAMDaIM vyavasAya, dhana melaI bahU karI upAya. 24 khatra-akhatra thakI navi vamaI, managamatU bhojana nita jimai, te mani mAnei teha ji sahI, dharmadhyAnathI vAta ji rahI. 25 nIsAsA DacakA diI ghaNA, paraniMdAnI nahI kAMI maNA, rAga dosa be mahuvaDi kariyA, krodhAdiki madi chaiM parivariyA. 26 TITahuMDI UMcau paga karaI, Abha paDatAM ThADhaNa [DhAhaNa?] dharai, tima jANaIM amhe tAraka archa, pAtrapaNuM saghalai amha parcha. 27 navA veSa navalA AcAra, bhaNaiM guNaIM viNa zaucAcAra, jJAna virAdhai mUrakhapaNaIM, jANa-ziromaNi tehanaIM bhaNaiM. 28 lAbha chehA navi jANaIM bheu, utsarga apavAda na mAnaiM beu, nizcaya naIM vyavahAra ji kisiu, svAmIbola na bo... ...u 29 dravya kSetranaI kAla ji bhAva, teha UpariM chaI kharau abhAva, mUlotara guNa je chaIM ghaNA, te lopyA jinasAsana taNA. 30 ninhavi Agai bolyA bola, A to savihuM mAhi niTola, Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokAzAha ane loMkAmataviSayaka kAvyo 503 ninhava - saMgati je nara karai, kAla anaMta saMsAri ji phiranaM. 31 ima jANI saMgati ma na karau, ApaNapUM ApihiM sama dharau, e bIsI lUMkA taNI. ziromaNi vIkaiM bhaNI. 32 * iti asUtranirAkaraNa batrIsI. samAptA. cha. zrI. - ( patra 1 paM. 15, gokuLabhAi nAnajIno saMgraha, rAjakoTa.) [ jainayuga, bhAdrapada 1985 - kArataka 1986 pR. 99-100] Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 504 lAlavijayakRta reTiyAnI sajhAya (A lAlavijaya te zubhavijayanA ziSya thAya. juo jaina gUrjara kavio, prathama bhAga, naM.230, pR.487. ratanabAInI reMTiyAnI sajhAya prasiddha thaI gaI che temAM eka reMTiyAthI keTaluM badhuM thaI zake che te jaNAvyuM che. A sajhAya eka vadhAro che. kartA lAlavijaya eka sAdhu - muni che ane temaNe batAvI ApyuM che ke sadhavAvidhavAno khAsa tAraNahAra A reTiyo che.) [kAvyamA guruparaMparA nathI. kavine tapagacchanA zubhavijayanA ziSya mAnIe to emanI stavana-sajhAyAdi prakAranI keTalIka kRtio maLe che je saM.1662thI 1673nAM racanAvarSo dharAve che. juo jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti bhA.3, pR.18-22 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.386. A kRti 'jaina gUrjara kavio' mAM noMdhAyelI nathI. kRtimAM reMTiyAne ratanasIne nAme oLakhAvAyela che ane ethI kRti 'ratanazI sajhAya' eve nAme paNa noMdhAyelI che. - saMpA.] prathama namuM marUdevI-malhAra, je jina UtAri bhavapAra, kali-kAli bhAvo bhAvanA, lAbha ghaNA hoi tehanA. 1 zrAvakani ghari hoI saMtAna, kai beTo ki beTi jANi, sarikhi dharama vaMza vivAha, kari dharI nija mana uchAha. 2 mAbApiM vara jou bhalo, sahU sama, sakhi ! paraNu nAhalu, jANyutuM sukha saraju hasi, paraNi mUu, panoto tasi. 3 jiNi jimaNo dIdho hAtha, tiNi bharatAri mehalyu sAtha, tava Adaryo suguNa ratanasI, teha-suM prIti ja gADhI vasI. 4 kahIiM te navi alago rahi, gharano bhAra sahU niravahi, hAthi hAtha na meli kadA, nita nAci, vAta kari sadA. 5 ratanasIno rUDo sAtha, gharasUta[sa]rUM ehani hAthi, kahiiM pAsu mehali nahI, kahuM karai sukalINo sahI. 6 e bhaIA sama avara na koi, peTAphaTIuM ehathI hoI, vidhavA sadhavA sahU Adari, kaliyuga peTa bharAi kari. 7 pAMca sAta mali gAuM gAna, ratanasIni karo kalyANa, kuvacana kalaMka taNo bhaya dharo, to e ratanasI Adaro. 8 Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 505 lAlavijayakRta reTiyAnI sajhAya e rahiTIu maha karayo koi, hIA Agali rAkho soI, dhaNIANI suzruSA kari, ratanasI rakhe vIsarai. 9 prathama dukha je strI avatAra, bIjau dUkha je muu bharatAra, trIjuM dukha je nahIM suta-ratana, cothu dukha je nahiM ghara dhana. 10 pAMcamuM dukha je kara, pApa, chaThe dukha je nahi mAyabApa, garabha dharo to vahivo bhAra, bahulAM dukha taNo bhaMDAra. 11 ima jANI cAritra Adaro, nahiMtari sUdho saMvara karI, jima chUTo strIvedaha thakI, kADho jaDa saghalI pApakI. 12 dukha ghaNAM sukha thoDAM hoi, jinavara vacana vicArI joi, e saMsAra ehavo jANayo, lAlavijaya dukha mAMNayo. 13 - iti zrI araTIyA sajhAya. [jainayuga, aSADa-zrAvaNa 1986, pR.423-24] Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 506 dIpavijayakRta kavivacana vizenAM be kavita [kaviparicaya mATe juo 'suratanI gajhala'. - saMpA.] ghorekuM ghorA gadhekuM gadhA keheMsI, kAyarakuM kAyara arU sUranakuM sUra haiM, sapUtakuM sapUta kapUtakuM kapUta keheMsI, nyAyakuM nyAI arU anyAIkuM dUra haiM, sAhanakuM sAha coranuM cora kesI, mUrakhakuM mUrakha arU paMDitakuM pUra he, kahata kavirAja dIpa sunio sujAMna loka, kavi to dekhatI teMsI kaheMsI jarUra haiM. 1 puna:jatIkuM jatI arU satIkuM satI keheMsI, kapaTIkuM kapaTI arU dhyAMnIkuM dhyAnI he, muMjIkuM muMjI arU dhIranakuM dhIra keheMsI, dAsIkuM dAsI arU rAMnIkuM rAMnI he, gaMDiekuM gaMDie arU maradakuM marada kesI, suMbanakuM sUMba arU dAMnIkuM dAMnI he, kahate kavirAja dIpa sunio sujAna loka, kavi to dekhasI teMsI keheMsI pramAMnI he. 2 (kavinA hastAkSaramAM vijayadharmasUri pAsenI prata, suratanI gajhala sAthe, patra 5-13) [jainayuga, kArataka-mAgazara 1985, pR.46] Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 507 jamalakRta strIguNa savaiyA [jaTamala dharmasI nAhara e hiMdI kavinI rAsa, gajhala vagere prakAranI kRtio saM. 1683thI 1693nAM racanA varSo batAvatI kRtio maLe che. juo jaina gUrjara kavio bhA. 3, pR. 271-74. - saMpA. ] chUTa chUTa kaMThane paryo he hAra TUTa TUTa, phUTa phUTa bhuvana bhae hai dhUra chArasI, phUlana sI se chAri carani pasAra DAra, parI he behAla bala kATa bhrama DArasI, kaile he na cAlai hai na khele hai na khAsai hai, na bai gayo ciTho ga sarI caka dhArasI, meraTha kahyau jau mAnoM toM tumha jAi dekhoM, kahA kau gahi kerai kaMkanaku ArasI. 1 kuraMga se nayana kaTi ke harataMi ati kRza kuMbala sasA sI gati gajakI vizeSi hai, kokila se kaMTha kIra nAka so kapota grIva, calata marAla cAla suMdara su dekhi hai, kusuma anAra se kapola deha ketakI sI, kavala se kara nAbha kesUphala rekhi hai, adhara araNa biMba dADhauM danti DhauMDI ambi, jaTamala kuca zrIphala strIya hasi dekhi hai. 2 [jaina gurjara kavio, bIjI AvRtti bhA. 3, pR. 274] Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 508 tejapAlakRta kugurupacIsI [kartA tapagacchanA ANaMdavimalanA ziSya che. tethI emano samaya saM. 16 mI sadI uttarArdha gAya. vizeSa mAhitI prApya nathI. A kavi ne kRti 'jaina gUrjara kavio' mAM noMdhAyela nathI, 'gujarAtI sAhityakoza khaM. 1 'mAM noMdhAyela che (pR. 158). kRti 'jaina sajjhAyamAlA, bhA.1' ( bAlAbhAI) tathA 'jaina sajjhAyasaMgraha' (jaina jJAnaprasAraka maMDaLa) mAM chapAI che. 'jaina sajhAyamAlA bhA. 1' ghaNA pAThabhedo batAve che. koI pATha sudhArAyelo hoya evo paNa lAge che. A kRtinI lIMbaDI bhaMDAranI prata kra. 3179 paNa maLe che. enAM paNa ahIMnI 20-21 kaDIne sthAne bIjI kaDIo che. hastaprata tathA mudritanA mahattvanA pAThono ahIM pAThazuddhi tathA pAThAMtara mATe lAbha lIdho che. - saMpA. ] duhA zrI jinavara praNamI sadA, leI sadagurU - AdhAra, kugurU taNA lakSaNa kahuM, suMNayo sahu naranAra. 1 DhAla copAi manazuddhi suMNayo naranAra, hRdaya na dharajo rIsa lagAra, paMcapramAda je navi chAMDasiM, te gurU kema tarasiM tArasiM. 1 kaMTha lageM nitya bhojana kare, je paraloka thakI navi Dare, samI sAMjhI saMthArasiM. te gurU0 dina ugyA viNa dAtaNa kare, manamAM [ ni] sugapaNuM Adare, na kare kadi e navakArasi te gurU0 2 paTiyAM pADe samAre keza, nityanitya navA banAve veza, mukha dhoveM jo [va] i Arasi te gurU0 3 sAkara dudha pIyeM parabhAta, cAvaladAla jameM nitya bhAta; 2 sakhara sAka viNa navi sArasi te gurU. 5 strI suM vAta kare je ghaNI, manimeM zaMkA kare [dhare] ko taNI; je khaTa kAya na ugArasi. te gurU0 6 unuM nIra navi pIye kadA, [sa]jala kuMbha bhari muMke sadA; jharajharIe pAMNI ThArasi te gurU0 te muni rAte dIvo kare, paDado bAMdhi khuMNe utare; bhakSya abhakSa navi jAMNasi [ na vicArasi ]. te gurU0 7 8 Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tejapAlakRta kugurupacIsI 509 seveM maithuna, rAkheM dAMma, nAma dharAveM gautamasAMma; viSaya-kaSAya je navi vArasi. te gurU. 9 divasa sAre je bhamatA bhameM, rAta paDeM sAre pAse rameM; eka [jaNa] jIteM eka hArasiM. te gurU. 10 dhama dhama mAraga cAlyo jAya, iryA samiti navi jovAI, ___ manamAM jayaNA navi dhArasi. te gurU. 11 jaDI buTi ne janmotarI, haluo hAtha kareM hitaM dharI, sApa vichu je utArasi. te gurU. 12 gADA bharyAM calAveM [gADai bhArya lAki] valI, vaNaja vyApAra kareM manaralI, sAvadha karaNI [kArIja] saMbhArasI. te gurU. 13 pAMce Azrava seveM sahi, su) mAraga cAleM nahiM, hAtheM karI phUlaphUla vIdArasi. te gurU. 14 [je ochA ne adhika kATalAM, sAthai je rAkhai pATalA] ___ mAnavabhava ema [Alai] hArasi. te gurU. 15 kuDaprapaMca kareM je ghaNA, manamAM kAMI na rAkheM maNA, pote piMDa pApeM bhArasi. te gurU. 16 guNavaMtanA avaguNa dAkhaveM, Apa taNA avaguNa olave, __ je AdhAkaramI AhArasi. te gurU. 17 sUraja ugeM kareM snAna, dhUpa ukheveM, beseM dhyAna, mithyA surA deva mana [sura manameM] dhArasiM. te gurU0 18 ekaNa ghara khamAsaNa die, azanAdika Ape te lie, bIjeM dina te ghara vhorasiM [bIjA ghara tiNa dina vArasi]. te gurU. 19 bhADe baladha kareM je paMtha, nAma dharAve che nirgrantha, vATeM baladha pote cArasi. te gurU. 20 vecAtA lehI celA kareM, vinaveM rAgeM, cAritra AcareM, bhavijana bodhabIja kema ThArasi. te gurU. 21 mAtapitAnAM bAlaka jeha, tehane viyoga paDAve teha, teha thakI duragati pAmasi. te gurU. 22 pAMce parabI vohare vigeM, jamaNavAra dekhIne rageM, bhAve kadA deva na juhArasiM. te gurU0 23 Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 510 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha kugurU taNA lakSaNa che anaMta, kahetAM kimahi na Ave aMta, kugurU taNI saMgata sArasiM [chADasi]. te gurU0 24 zrI ANaMdavimalasUri gurUrAja, paMcama Are dIThoM Aja; teha taNo lahI supasAya, bhaNeM tejapAla sukhadAya. 25 - iti kugurU pacIsi samApta. likhitaM paTela kalyANa lakSamIcanadA. zrI zubhaM bhavatu. (A pachI mahAnizIthamAMthI gAthAo mUkI che. muni jazavijaya saMgraha) [jainayuga, mAgazara-poSa 1986, pR.181-82] Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 511 jJAnamerukRta kuguruchatrIzI copAI [kharataragacchanA mahimasuMdarazi. jJAnamerunI kathAtmaka kRtio saM.1665thI 1676nAM racanAvarSo batAve che. juo jaina gUrjara kavio, bhA.3, pR.94-96 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM.1 pR.145. A kRtimAM guruparaMparA nathI temaja jJAnamerune 'gaNi' kahevAmAM AvyA che, anyatra 'muni' che tethI A kRtinA kartA e jJAnamerune ja gaNaka vize saMzaya rahe che. - saMpA.] praNamuM jinavara gurUnA pAya, praNamuM je sUdhA gurUrAya; bhavika sadA ima vicArasI, kima tarasI gurU kima tArasI ? 1 pRthivI pANI agni ne vAya, vanaspatI chaThI trasakAya; trividhi jIva je saMhArasI. kima0 2 sAdhu thaine bole kUDa, tiNi vAMdyAM jAe draha buDa; prapaMca karI bole pArasI. kima. 3 aNadIdhe lIdhe Ika taNe, jinavara cora sarIkho gaNe; bhaje sadA gata sonAra sI. kima. 4 na rahe sAdhu jihAM huve nAri, jAge nArI dekhi vikAraI, kare strIsaMga cArita chArasI. kima. 5 sacita acita parigraha doi bheda, sAdha na rAkhe dU veda; parigraha rAkhe karama bhArisI. kima06 doSaNa rAtI bhojana jike, kevalanANI jANe tike; ____doSa lagAve jihvA-rasI. kima. 7 krodha karIne bole gAla, devAnupriya vacana rasAla; vANI ati bole khAra sI. kima. 8 karata rahe AThe abhimAna, bhaNyo guNyo tehano apramANa; gAdaha jima nitu hUMkArasI. kima. 9 kUDa kapaTa bole aNagAra, sAdhu taNo sAco vivahAra; mani dhAre je maMjAra sI. kima. 10 jaina paravano je upavAsa. karato vIsa kare vekhAsa; kare soma Adita IgyArasI. kima0 11 Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha cavadasi re dina cava vAra, khUNe besI kare AhAra; kare cothi noratA bArasI. kima0 12 mahA mAI khetala aMbAI, japati rahe jinadharma vihAI; te mithyAtva kime vArasI. kima0 13 oSadha maMtra taMtra ne yaMtra, sAdhu prayuMje nahI kutaMta; kahe jotiSa nija vrata DArisI. kima0 14 kare pIThI lagAve tela, dinamAMhi nAhave do vela, lAi phUlela dekhe ArasI. kima. 15 kesara caMdananI karAve khola, pahire jhINA vastra amola; __ Ima dehI je saMgArasI. kima0 16 ghari pahiraNa na hUMtA trApaDA, pache vaNAve sakhara kApaDA; phUlaDI jAla tihAM kArisI. kima. 17 hIyaDAmAhi nahI jinadharma, de upadeza, vadhAve[2] karma; mAto kare nirbhaya sArasI. kima. 18 sAdhuvacanano eha vivega, suNi suNi mana jAge saMvega; kahe dohA virahI saMhArasI. kima0 19 rAsa dhamAla viraha caupai, kahe vakhANa viSe mati daI; suNi suNi rIjhe nAra sI. kima0 20 Age nArI pu(The) nArI, mUsaka hase manameM savikAra; tihAMthI dRSTi na je DArasI. kima0 21 liMgini vidhavA saMge doSa, samakita-nAza kahyo niraghoSa; teha-suM ramI janama hArisI. kima0 22 jehavo-vaMta ane uccAra, tehavo AdhA karma AhAra; - svAda arathe je muni AhArasI. kima0 23 sAdhu sarasa AhAra na lee, zIlaratna-rAkhaNa mati dee; sarvathI bhajane vArisI. kima0 24 krodha lobha mAyA ne mAna, kare sadA na kare dharmadhyAna; karma-agini te syuM tArisI. kima0 25 virati nahI ko nahI pacakhANa, kUDo laMpaTI nipaTa ajANa; te gurU narake saMcArasI. kima0 26 Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnamerukRta kuguruchatrIzI copAI na kare kriyA sUddha sajjhAya, mAdaha jima chUTe mukha khAya; ahinizi sijyA saMthArizI kima0 27 kare pustaka celArUM kAma, zrAvaka pAse rAkhe dAma; ( muni jazavijaya saMgraha) 513 ima bholA jana saMbhArasI. kima0 28 arthavihUNI sobha na hoi, ehavI vAta jANe sahu koi; kahAve pAThaka vANArasI. kima0 29 bhalo kugurUthI kAlo sApa, Age koI na kare saMtApa; kugurU anaMta bhava lagi mArisI. kima0 30 kugurU gAve samakita nagga, kAlo muha tasu nIlA paga; jAtAM kugati na AdhArasI. kima0 31 Apa na cAle sUdhe mAga, sudhA sAdhAM suM kare lAga; nyAyamati kade na dhArisI. kima0 32 pIve rAbaDIyA ne dUdha, jANe mugati jAIsi sUdha, tiNi na kare navakArisI. kima0 33 iha parabhava-suM jAsa na kAja, dhIThA na kare kiNanI lAja; tehane jina kyuM sikkArasI. kima0 34 sIkha kahe jJAname muni IsI, bhavikA lAge amRta jisI; je manamAMhi na saMbhArisI. kima0 35 [jainayuga, mAgazara - poSa 1986, pR. 180 - 81] Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 514 jinaharSakRta sugurupacIsI - [kharataragacchanA zAMtiharSazi. jinaharSe rAsa ane stavanasajhAyAdi prakAranI saMkhyAbaMdha kRtio racI che, je saM.1704thI 1762nAM racanAvarSo batAve che. juo jaina gUrjara kavio bhA.4 pR.82-142 tathA bhA.5. pR.398-400 ane gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.131-33. A kRti 'jinaharSa graMthAvalI' (saMpA. agaracaMda nAhaTA) tathA anyatra chapAyelI che. ahIM 'jinaharSa graMthAvalI' (pR.463-65)no pAThazuddhi ne pAThAMtaramA upayoga karyo che ne enA pATho [ ]mAM mUkyA che agara 'kha' saMjJAthI darzAvyA che. - saMpA.] DhAla : Adara jIva kSamAguNa Adara - e dezI sugurU pichANo iNi AcaraNe, samakita jehano zuddhajI, kaheNI karaNI eka sarIkhI, ahanizi dharama viluddhajI. 1 su0 niraticAra mahAvrata pAle, TAle saghalA doSajI, cAritra-suM layalINa rahe nita, cittamAM sadA saMtoSajI. 2 su. jIva sahunA je che pIyara, pIDe nahIM SaTkAyajI, Apa vedana paravedana sarikhI, na haNe na kare ghAyajI. 3 su0 moha karmane je vaza na paDiyA, nIrAgI nirmAyajI, jayaNA karatAM haLave cAle, puMjI mUke pAyajI. 4 su0 arahoparaho dRSTi na jove dekhai], na kare cAlatAM vAtajI, dUSaNarahita sujhato AhAre, te lye pANI bhAtajI. 5 su0 bhUkha tRSA pIDyAM dukha pIDe[bhIDyA], chuTe jo nija prANajI, toya piNa azudhAhAra na vAMche, jiNavara-ANa pramANajI. 6 su0 arasa nIrasa AhAra gaveSe, sarasa taNI nahIM cAhajI, Ima karatAM jo sarasa mile to, harakhe nahI mana mAMhajI. 7 su0 zItakAle zIte tanu dhUje, unAle ravitApajI, vikaTa pariSaha ghaTa ahiyAse, nANe mana saMtApajI. 8 su0 mAre kUTe kare upadrava, koI kalaMka de sIsajI, karama taNAM phala jANI udIre', piNa nANe manamAM rIsajI. 9 su0 1. kha. nija kRta karma taNA phala jANe. Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinaharSakRta sugurupacIsI 515 manavacana kAyAne je daMDe, chaMDe paMtapramAdajI, paMca pramAda saMsAra vadhAre, jAMNe te nisavAdajI. 10 su0 sarala svabhAva bhAva mana rUr3o, na kare vAdavivAdajI, cAre kaSAya karamanA[kugatinA] kAraNa, varje mada-unmAdajI. 11 su0 pApa taNAM sthAnaka aDhAre, na kare tAsa prasaMgajI, vikathA mukhathI cyAre nivAre, sumati gupti suraMgajI. 12 su0 aMga upAMga siddhAMta vakhANe, de sUdho upadezajI, sUdhe mAraga cale calAve, paMcAcAra vizeSajI. 13 su. dazavidha yatidharma jina bhAkhyo, tehanA dhAraNahArajI, dharma thakI je kimahi na cUke, jo hove kroDa [lAkha] prakArajI. 14 su0 jIva taNI hiMsA je na kare, na vade mRSA adharmajI, tRNa mAtra aNadIdhuM na lIye, seve nahi abrahmajI. 15 su0 nava vidhi parigraha mUla na rAkhere, nizibhojana parihArejI, krodha mAna mAyA ne mamatA, na kare lobha lagArejI. 16 su0 jotiSa Agama nimitta na bhAkhe, na karAve AraMbhajI, oSadha na kare, nADi na jove, sadA rahe nirAraMbhajI. 17 su. DAkaNI sAkaNI bhUta na kADhe, na kare halavo hAthajI, maMtra jaMtra rAkhaDI karIne nApeM, vicAre paramArathajI. 18 su0 vicarai gAma nagara pura saghalei, na kare[rahe] ekaNa ThAmajI, caumAsA upari caumAso, na kare ekaNa gAmajI. 19 su0 cAkara naphara na rAkhe pAse, na karAve koI kAjajI, nAhaNa dhovaNa veza banAvaNa, na kare deha-ilAjajI. 20 su0 vyAjavaTAno nAma na jANe, na kare viNaja vyApArajI,. dharmahATa maMDIne beThA, viNaje para-upagArajI. 21 su0 sugurU tare avarane tAre, sAyara jema jihAjajI, kASTha-prasaMge loha tare jima, tarU saMgatie pAjajI. 22 su. sugurU prakAzaka loyaNa sarakhA, jJAna taNA dAtArajI, sugurU dIpa ghaTa aMtara kerA, dUra kare aMdhakArajI. 23 su0 2. kha. dravyAdika parigraha navi rAkhe. 3. kha. rAkhaDI na bAMdhai. 4. kha, na kare golI kAMthajI. 5. ka. zarIranI sArajI. 6. kha. vyAjavaTAva kare nahI kaiyaiM. 7. kha. guru. 8. kha. gamai aMdhArajI. Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 516 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha sugurU amRta sarikhA zIlA, die amaragati vAsajI, sugurU taNI sevA nitya karatAM, karama vichUTe pAzajI. 24 su0 sugurU pacIzI zravaNe suNIne, karajyo sugurU prasaMgajI, ___ kahe jinaharSa sugurU pasAye zAMtiharSa ucharaMgajI. 25 su. (muni jazavijaya saMgraha) [jainayuga, mAgazara-poSa 1986, pR.183] Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 517 dharamasIkRta 14 guNasthAna stavana [dharamasI/dharmasiMha/dharmavardhana kharataragacchanA vijayaharSanA ziSya che. emanI gujarAtI, rAjasthAnI, hiMdI bhASAnI rAsa, stavana-sajhAya vagere prakAranI ghaNI kRtio maLe che, je saM.1719thI 1781nAM racanAvarSo batAve che. juo jaina gUrjara kavio, bhA.4, pR.286-98, bhA.5, pR.402-03 ane bhA.6, pR.477 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.196-97. A kRti saM.1729mAM bAhaDameramAM racAyelI che ane 'dharmavardhana graMthAvalI' 'ratnasamuccaya' 'jaina prabodha pustaka' vageremA chapAyelI che. - saMpA.] sumati jiNaMda sumati-dAtAra, vaMdu mana-zuddha vArovAra, ANI bhAva apAra, caude guNa-thAnaka suvicAra; kahizuM sUtra aratha mana dhAra, pAme jima bhavapAra. 1 prathama mithyAtva kahyA guNaThANo, bIjo sAsvAdana mana ANo, trIjI mizra vakhANo, cotho avirata nAma kahANo, dezavirati paMcama parimANo, chaTho pramatta pichANo. 2 apramatta sattama lahIje, aThama apUrvakaraNa kahIje. anivRtti nAma navamma, sUkSmalobha dazama suvicAra; upazAMta-moha nAma agyArama, kSINa-moha bAramma, 3 terama sayogI guNadhAma, caudama thayo ayogI nAma, varaNuM prathama vicAra, kugurU kudeva kudharma vakhANaH teha lakSaNa mithyAtva guNaThANe tehanA pAMca prakAra, 4 DhAla : saphala saMsAranI jeha ekAMta naya-pakSa thApI rahe, prathama ekAMta mithyAmati te kahe, graMtha uthApI thApe kumata ApaNI, kahe viparIta midhyAmati te bhaNI, 5 jaina ziva deva saha name sArikhA, tRtIya vinaya mithyAmati pArikhA, sUtra navi saddahe, rahe vikala kSaNe, saMzayI nAma mithyAtva cotho bhaSo. 6 samajha nahi kAMDa nija dhaMdha rAto rahe, eha ajJAna mithyAtva paMcama kahe, eha anAdi anaMta abhavyane, kahIya anAdi sthiti aMta-suM bhavyane. 7 jema nara khIra ghRta khaMDa jamIne bame, sarasa rasa pAI vaki svAda kevo game, cotha paMcama chaThe chApA car3hate paDhe, kimAhI kaSAya kara[basi] Aya pahile ahe. 8 Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 518 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha rahe vace eka samayAdi SaTa Avali, sahIya svAsAdinI thiti isI sAMbhalI, have ihAM mizra guNaThANa trIjo kahe, jeha utkRSTa aMtarmuhUrta rahe. 9 DhAla : be kara joDI pahilA cAra kaSAya sama kara samakitI keto sAdi mithyAmati e, baihi ja lahe mizra satya asatya jihAM saddahaNA bihuM chatI e. 10 mitha guNAlaya mAhe maraNa lahe nahi, Ayu baMdhana paDe na vee, keto lahi mithyAta ke samakita lahI mati sarikhI gati parabhave e. 11 cAra apratyAkhyAna udaya karI lahe vrata viNa zudha samakitapaNo e, te avirati guNaThANa tetrIsa sAgara sAdhika thiti ehanI bhaNo e. 12 dayA upazama saMvega nirveda AsthA samakita-guNa pAMce dhare e, sahu jinavacana pramANa, jinazAsana taNI adhika adhika unnati kare e. 13 kaMika samakita pAi, pudgala aradhanA utkRSTA bhavamA rahe e, kaMika bhedI graMthI aMtara-muhurate caDhate guNa zivapada lahe e. 14 cAra kaSAya prathama traNa valI mohanI mithyA mizra samyaktvanI e, sAte parikRta[parakRti] jAsa parahI upazameM te upazama samakita dhaNI e. 15 jiNa sAte kSaya kIdha te nara kSAyakI, tiNahi ja bhava ziva anusare e, AgaLa bAMdhyo Aya to te tihAM thakI tIje cothe bhava tare e. 16 DhAla : iNa pari kaMbala paMcame deza virati guNa ThANa, pragaTe caukaDI pratyAkhyAna, jiNe taje bAvIsa abhakSa, pAmyo zrAvakapaNuM pratyakSa. 17 guNa ekaviMzati paNa dhAre, sAcA bAre vrata saMbhAre, pUjAdika SaTa kArija sAdhe, agyAra pratimA ArAdhe. 18 Arta-raudra dhyAna hoya maMda, Avyo madhya dharma ANaMda, ATha varasa uNI pUrava koDi, paMcama guNaThANe thiti joDI. 19 have Age sAte 'guNasthAna, eka eka aMtara-muhurata mAna, paMca pramAda vase jiNa ThAma, teha pramatta chaTho guNadhAma. 20 sthavira-kalpa jina-kalpa AcAra, sAdhe SaTa Avazyaka sAra, udyata cothA cAra kaSAya, teNa pramatta guNaThANa kahAya. 21 sudhI rAkhI cittasamAdhi, dharmadhyAna ekAMta ArAdhI, jyAM pramAda kriyAvidhi nAse, apramatta sattama guNa bhAse. 22 Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 519 dharamasIkRta 14 guNasthAna stavana DhAla : zrI saMkhesara pAsa jiNesara pahele aMze AThama guNaThANA taNe, AraMbhe doya zreNI saMkSepe te bhaNe, upazamazreNi caDhe je nara upazamI, kSapaka zreNI kSAyaka prakRti dazakSaya gamI. 23 jyAM caDhatA pariNAma pUrava guNa lahe, aThama nAma apUrvakaraNa tiNe kahe, zukla dhyAnano pahelo pAyo Adare, nirmala mana pariNAma aDaga dhyAne dhare. 24 have anivRttikaraNa navamo guNa jANiye, jyAM bhAva sthira rUpa nivRtti nA ANiye, krodha mAna ne mAyA saMjvalanaraheNe, udaya nahi jihAM veda avedapaNe tiNe. 25 jihAM rahe sUkSma lobha kAMIka ziva abhilakhe, te sUkSma saMparAya dazama paMDita dakhai, zAMta-moha iNa nAma igyArama guNa kahe, moha-prakRti jiNa ThAma sahU upazama lahe. 26 zreNi caDhyo jo kAla kare kiNahI pare, to thAye ahamiMdra avara gati Adare[nAdare], cAra vAra samazreNi lahe saMsAramAM, eka bhave koi vAra adhika na huve kime. 27 caDhI agyAramI sIma zamI pahelI paDe, moha upara utkRSTa aradha pudgala rahe. kSapakazreNI agyArama guNaThANo nahi, dazama thakI bArama caDhe dhyAne rahI. 28 ___ DhAla : eka dina koI Ayo magadha puraMdhara pAsa ehanI kSINamoha nAme guNaThANo bArama jANa, moha khapAyo neDo Ayo kevaLanANa, pragaTapaNe jyAM cAritra amala yathAkhyAta, have Age terama guNasthAna taNI kahe gata. 29 ghAtIya cokaDI kSaya gai rahIya aghAtI tema, prakRti paMcAzI jehanI jUnA kappaDa jema, darzana jJAna vIrya sakha cArita pAMca anaMta, kevalajJAna pragaTa thayo vicare zrI bhagavaMta. 30 dekhe loka alokanI chAnI paragaTa vAta, mahimAvaMta aDhAra dUSaNarahita vikhyAta, AThe varase uNI kahI eka pUrava koDi, utkRSTI terama guNaThANe e thiti joDI. 31 karI zailezI karaNI nirUMdhyA mana vaca kAya, teNe ayogI aMta same saha prakRti khapAya, paMcai laghu akSara ucaratAM jehano mAna, paMcamagati pAme sukha sau caudama guNasthAna. 32 tIje bArame terame mAMhi na mare koi, pahelo bIjo cotho parabhava sAthe hoi, nAraka devanI gatimAM lAbhe pahilA cAra, dhurilA pAMca tiriyameM maNue sarava vicAra. 33 kalaza ema nagara bAhaDameramaMDaNa sumati jina supasAule, guNaThANa cauda vicAra vo bheda Agamane bhale, saMvata satara ogaNatrIse zrAvaNa vadi ekAdazI, vAcaka vijayaharSa sAMnidha kahe ema dharamasI. [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, jUna 1917, pR.173-75] Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 520 mAnavijayagaNikRta sAta nayano rAsa [kavi tapagacchanA zAMtivijayanA ziSya che. emanI kRtio saM.1725thI 1741nAM racanAvarSo darzAve che. juo jaina gUrjara kavio bhA.4, pR.359-65 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1, pR.308. A kRti para Tabo paNa noMdhAyelo che - saMbhavata: kartAno svopajJa. _ 'herelDa'nA pAThamAM kaDI 174 pachI 190 che. vacceno bhAga khaMDita che. paNa navAInI vAta che ke 'jaina gUrjara kavio' (bhA.4, pR.360-61)mA e bhAganI keTalIka kaDIo uddhRta thaI che. ahIM e samAvI lIdhI che. uparAMta lA.da. bhAratIya saMskRti vidyAmaMdiranI hastaprata kra.8213 (le.saM.1832)mAthI bAkInI khUTatI kaDIo umerI lIdhI che tathA pAThazuddhi ane pAThAMtaramAM paNa eno lAbha lIdho che. joke e prata paNa keTaleka sthAnoe azuddha hovAnuM dekhAya che. - saMpA.] zrI gurUcaraNakamala anusarI, zrI zrutadevI rIdaya dharI, tattvarUcInai bodhana kAji, karUM nayavivaraNa gurU sAhAji. 1 sUtra-artha savinaya saMmati, saMdarabhita chai zrI jinamati, Avazyaka niyukti azyu, dekhI kahivA mana ullasyu. 2 nayeM karIne sayala payattha, vicAravA bolyA che tattha, nayavicAra karavo te mATi, jima pAmo samakitanI vATi. 3 jo eNeM na vicAre artha, to tasa sUtra bhaNyAM savi vyartha, yugatAyugati bhAse viparIta, mahAbhASya mAMhIM kahI rIti. 4 sUtre kahyaM SaDavidha vyAkhyAna, tehamAM ehavI padAdika bhAna, graMtha vizeSAvazyake azyuM, te paMDitajanarIdaye vasyu. 5 zrutajJAMnai ti ehane adhIna, ehathI hui nija mati pIna, .. e cautho anuyoga-duAra, ehano che bahulo vistAra. 6 caraNa karaNa je dharato sadA, svasamaya saMbhAleM navi kadA, nijapara samaya vivecana karI, Atmatatva na nihALeM phirI. 7 caraNa karaNa tasa jAi vadyaM, saMmati graMthamAMhiM ima kA, nayavicArathI te to hoya, te mATi abhyAso soya. 8 bhAvanajJAneM ehathI mileM, suddha mAragi duramatamati Tale, visaMvAda varajIta hui buddhi, sakala tattvanI pAme zuddhi. 9 ta Gm Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavijayagaNikRta sAta nayano rAsa 521 naya-lakhyaNa dRSTAMta svarUpa, jANI mAhomAMhiM virUpa, anekAMtapaNe Adaro, mithyAmata dUre pariharo. 10 mahAbhASya tatvArthabhASya, saMmati pramukhanI lei sAkhiM, zrI gurUvacana thakI paNi lahI, nayaparamArtha kahuM mahagahI. 11 DhAla : rAga AzAvarI; namo namo zrI zeaja girivara - e dezI prastuta vastu taNo aMzagrAhI, anirAkRta pratipakhya re, adhyavasAyavizeSa je ehavo, te naya kahIi lakhya re. 12 zrI jinapravacana-zuM raMga kIje, jima mithyAmata bIje re, rAgadveSano nAza karIje, kevalagyAna lahIje re. zrI jina. AMcalI. 13 je pratipakhya taNo pratikhepI[pekhI], tehane duranaya jANo re, ima naya duranaya jANI paTaMtara, jinamata kIje pramANo re. zrI. 14 naya prApaka, sAdhaka, niravarataka, nirabhAsaka iti bhASa re, upalaMbhaka, vyaMjaka, eka arthe, iti tatvArthabhASya re. zrI. 15 dravyArthika paryAyArthika iti, mUla bheda tasa doya re, dravya ja aratha viSaya che jehane, te dravyArthika hoya re. zrI. 16 e paramArthe dravya ja vaMche, pajjhayanaya upacAri re, sAmAnya rUpeM anavasthAneM, nahIM arathAMtara kyAri re. zrI. 17 AvirbhAva tirobhAva mAtre, pariNAme dravya ja nAnya re, utaphaNa kuMDalitAdi avasthA nahI ahidravyathI anya re. zrI. 18 jo dravyathI paryAya bhinna to, hui avayaya nijamAtra re, tathA bhinna vezai paNa lahIe, iyate kalpita mAtra re. zrI. 19 bIjo pajjhaya viSayI mAne, layaparakAzani vRtti re, tadabhAve dravya upacArI, guNasaMtAneM nitti re. zrI20 pajjhayathI nahIM dravya anero, taha uvalaMbha abhAve re, jIvAdikanA jJAnAdika guNa tailadhAra pari thAve re. zrI. 21 kalpitamAtre SaSTI saMbhava, rAhunA zira pari vede re, kAraNa kArye nityAnitya, saMtatiguNaneM bhede re. zrI. 22 koi kaheM davva pajjhaya nayane, saMmata dovi payattha re, paNi Adima ekAMta abhede, bhedeM aMtima tattha re. zrI. 23 Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 522 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha teha mRSA guNa guNi doya hove, paryAya mAtra abhede re, bhedeM aMtyanaye dravya grahe te, dravyArthika kuNa vede re. zrI0 24 eha vizeSAvazyaka graMthiM bhAkhyo [lakhyo] sAra vicAra re, yathAsUtra saddahaNA dharatA, lahIe mAna udAra[bhavajalapAra] re. zrI. 25 -- iti dravyArthika paryAyArthika nayasvarUpaM. atha uttarabheda kathanaM. cAla : rAga sAmerI cAli dravyArthikanA cau bheya, zrI jinabhadrAdi kaheya, naigama, saMgraha, vyavahAra, RjusUtra cotho mani dhAri. 26 eka dravyAvazyaka bhAkhI, RjusUtra sUtre iti sAkhI, RjusUtra vinA naya tIna, siddhasena mate dravyalIna. 27 e sadAvazyaka paryAyeM, dravyapada upacAra kahAyeM. zabda samabhirUDha evaMbhUta paryAyArthikaM anusyUta. 28 siddhasena mate naya cyAra, paryAyArthikanA prakAra, e uttara bheda che sAta, tattvArtha pamuhathI gyAta. 29 ekatveM aMtima naya tIna, zabda nAme aMtaralIna, AdezaMtari tava paMca, ehano cha bahula prapaMca. 30 bhedAbheda taNI vivakhyAI, pratyeke naya sata thAi, sapta bhaMgI jo abhyAse, to samakita-vAsanA vAse. 31 mukhyavRtti dravyArthika, guNaguNine abhede kathaka, anyonye je tasa bheda re, upacAra vale te veda. 32 paryAyArthika mukhya vRttiM, bheda mAne tehano nittiM, upacAreM tAsa abheda, mani dhAro dharI umeda. 33 grahe mukhya amukhya prakAra, naya je doya dharmapracAra, kalpIje te anusAra re, tasa vRtti ane upacAra. 34 bhinna viSaya na bhAse jeha, naya-gnAnamAM sarvathA teha, paranaya-nirapekhI mATi, jAve mithyAmata-vATi. 35 eha cha mahAbhASye vicAra, saMmati saMmati paNi dhAra, syAdvAda mateM anusare, jima zivavadhulIlA vare. 36 - iti mUlanaya jAtibheda kathanaM. Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavijayagaNikRta sAta nayano rAsa atha sapta naya dRSTAMta kathanaM. DhAla 4 : rAga mArUNI, rAyapada maratha e dezI e naya saptaka huI vizuddha yathAkrame re prasthakavasati pradeza; dRSTAM karI bhAvo nija anubhava karI re nisuNI zAstrano leza. 37 bhavijana sAMbhaLojI nayasamudAya, AyatI samudayano kArako re. AMcalI vanagama dArU chedana cholana korave re, mRdu kAraNe [karai] udabheda; eha sthale naigama vyavahAraha naya taNo re, suddha yarthottara bheda bha0 38 saMgrahacita mita[nicca] dhAnyAdika bhRtaneM kahe re, nahIM nyUnAdhika ratti; mAnya[na] meyo bhayane RjusUtra kahe nahI re, eke mAno [va] patti bha0 39 prasthaka bhAve pariNata Atama prasthako re, zabdAdika mata eha; prasthaka jJAyaka prasthaka karatRka jJAnathI re, nahI atirikta ko teha. bha0 40 loka prabhRti gRha koNa lageM nivasana kahe re, nayanegama-vyavahAra; saMgraha saMthArA vRta khetra pradeze re, anya sakala upacAra. bha0 41 je AkAzapradeze svayaM avagADha che re, RjusUtra mAne tihAMya; teha paNa vartamAna sAmAyikI jANavI re, pratikhyaNa thiratA kihAMya. bha0 42 AtamabhAve Atamavasati na paradravye re, ima zabdAdika bhAva; viNa saMbaMdhe nahi anyano anya sthale re, AdhArAdheya bhAva. bha0 43 paMcAstikAyane deza e chano pradeza che re, ima naigama kahaNAra; deza vinA paMcano huI kahe saMgrahanaye re, paNaviha iti vyavahAra. bha0 44 pratyekeM paNavidhanI hui prasaMjano re, iti RjusUtra kaheya; te mATe paMcano bhajanAiM bhAkhavo re, have zabda vadeya. bha0 45 tehane viSe tathA teha ja tehano pradezako re, anyathA na hui nirdeza; samabhirUDha vade hui saptamI bhedikA re, teha ja tehano pradeza. bha0 46 evaMbhUta mate savi dravya akhaMDakA re, nahi dezAdi prakAra; - ima dRSTAMta ghaTAdika dravye bhAvatA re, hui sumativistAra. bha0 47 iti sapta naya dRSTAMta darzanaM. 523 Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 524 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha atha naigama svarUpa kathanaM. DhAla 5 : rAga sAriMga malhAra; iDara AMbA AMbalI re - e dezI have naigamAdika naya taNAM re, lakSaNa vivarI kahIza, viNa lakSaNa kima jANIe re, vastusvarUpa vizeSa. 48 catura nara nisuNo zrI jinavANI, e to savi nayarayaNanI khANI. catura0 AMcalI nigama nAma saMkalpako re, tad-viSayI abhiprAya, te naigama nAma bhAkhIe re, krama vizuddha bahu thAya. catura. 49 sAmAnya ne vizeSane jI, mAne yukti tasa eha, nitya akhaMDa anekaMga re, hui sAmAnyaha teha. catura0 50 ekAkAra pratyaya taNo re, hetu dravyAdika vRtti, nahi to bhinna vilakSaNe re, kima sana [sata] iti anuvRtti. catura0 51 iti[ma] gotvAdika mAnavAM re paNa sAmAnya-vizeSa, svajAtIya vijAtIe re, vRtti vyAvRtti vizeSa. catura0 52 tulya saMsthAnAdika chate re, hui vyAvRtti buddhi, kasa kAraNa paramANuM e re, varatI vizeSanI zuddhi. catura0 53 have siddhAMtI vade yadA re, sAmAnya buddhina heta, sAmAnya gotvAdike re, taha vizeSe laheta. catura0 54 jo jeNe vizeSIe re, buddhivacana te vizeSa, to para-apara sAmAnyane re, mAnyo joie vizeSa. catura0 55 te mATi je vastuno re, hui samAna pariNAma, te sAmAnya je visadRze re, teha vizeSatuM nAma. catura056 anuvRtti vyAvRtti buddhino re, hetu teha ja paryAya, iti arthAntara vastuthI re, kima ekAMte kahAya. catura0 57 eha vizeSAvazyake re, che saghalo vistAra, naigama nikSepA taNA re, mAne cAra prakAra. catura0 58 ghaTa iti nAma te ghaTa ja che re, vAcya vAcakane abhedi, hui niyata pada zaktino re, ekAMta bhedi uccheda. catura. 59 tulya pariNAmapaNA thakI re, ghaTAkAra ghaTa eva, mRta piMDAdika dravya ghaDo re, te paNi ghaTa ja kaheva. catura0 60 Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavijayagaNikRta sAta nayano rAsa 525 pariNAma-pariNAmI bhAvanI re, anyathA na hui upapatti, bhAva ghaTeM ghaTapada taNI re, asaMdigdhapaNe vRtti. catura0 61 bhAvanikSepo mAnate paNa, nahi dravyArthika hANi, parataMtre pajjhaya gahe e, zrI bhadrabAhunI vANi. catura0 62 pratyekeM nAmAdikA re, sAmAnyagrAhI eka, vaMche vizeSagrAhI tathA re bhinna vigati aneka. catura0 63 - iti naigamanaya lakSaNa svarUpa kathanaM atha nAmAdi nikSepA svarUpa kathanaM. DhAla 6 : rAga parajIo; sItA harI rAvaNa java Avyo - e dezI ihAM prasaMge vivarI kahIi, nikSepAno vicAra re, jehano anuyogadvAre bolyo, savi vastuI adhikAra re. 64 suNo prANI re jinavANI guNanI khANI re. AMkaNI nAma je vastu taNuM abhidhAnaka, thApanA tasa AkAra re, bhUtabhAvIbhAva- je kAraNa, teha dravya mani dhAri re. su. 65 kAryApanna te bhAva kahIje, e cau vastunA dharma re, vAcyavAcaka bhAve saMbaMdha, nAma taNo e marma re. su. 66 thApanA samapariNAmapaNe karI, pariNAmitAe dravya re, ema vizeSa paraspari bhAvI, kIje nija mati bhavya re. su. 67 nAmane vaMche zabdanayavAdI, vastusvarUpa prazasta re, tat pratyaya hetu mATe dharama pari nAmarahita nahIM vastu re. su. 68 lakSya lakSaNa vyavahAra zabdathI, kriyA savi tadadhIna re, zabdanaya ema nija mati thApye, thApanA naya vade pIna re. su. 69 zabda vasu kriyA phala saMjJA, matyAdika savi bhAva re, che AkAra rUpa jagamAhI, nirAkAra abhAva re. su. 70 vadati dravya naya svapariNAmathI, koNa anero AkAra re, utaphaNa viphaNa kuMDalitAkRtiyuta, ahi pari te avikAra re. su. 71 udabhavalayane kAryopacAreM, kalpita hetutA eMhane re, naTa pari nitya iti hetu ja mAno, kArya nahIM triNya bhuvaneM re. su. 72 aha bhAvanaya bole kSaNavAdI, bhAva vinA nahi dravya re, pratikSaNa bhAva ja upaje viNase, hetu vinA jage bhavya re. su. 73 Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 526 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha pratisamayeM aparApara rUpeM, thAvAthI savi vasta re, [kAryarUpa che nahI ko kAraNa ima cyAre vade vyasta re.] su0 74 tava savi nayamaya jiNamaya bole, mUko nija mata kUpa re; zabda artha buddhi pariNati bhAve, savi ca[u] pajjhaya rUpa re. su. 75 eha vilakSaNa nija AzrayaneM[naya], bheda abhedanA kAra re; pratyeke dravyAdi vikalpe, Azrayabheda apAra re. su. 76 java eke vastue caunI vivakSA hoe, abhedaka tyAre re, ema naya-samudayathI savi lahIe, zAstra-artha suvicAre re. su. 77 - iti nikSepA svarUpa. atha saMgrahanaya svarUpa kathanaM. DhAla 7 : rAga kedAro goDI; kapUra hoe ati ujalU re - e dezI naigamAdika aMgIkaryA re, artha sakala vistAra, sAmAnya rUpe saMgrahe re, te saMgrahanaya sAra re. 78 bhavijana dhAro gurU-upadeza, ehathI nAze kumata-kaleza re. bha. AMcalI kevala sattA mAtrane re, aMgIkare naya eha, sakala vizeSa sattA rUpe re, aMtaralInA leha re. bha. 79 vRkSAdikanI pratItikA re, hoi vanaspatijanya, jeNe jeha patIjIe re, tehathI te nahIM anya re. bha0 80 aMgulyAdika hastathI re, jima kAMi bhinna na hoya, vanaspati sAmAnyathI re, tima vRkSAdika joya re. bha. 81 ima dRSTAMteM bhAvIe re, zata zabdaM savi bhAna, taha dravyatvAdika rUpe re, savi dravyAdika gyAna re. bha. 82 e paNi nikSepA cau re, mAne pratyeke eka, koi kahe e thApanA re, vaMche nahI suviveka re. bha0 83 nAmasaMketa vizeSa che re, te thApanAe saMta, te mATe nAmanikSepa re, thApanA saMgraha huMta re. bha0 84 teha mRSA pitrAdike re, vihita saMketa vizeSa, zabdapudgalarUpa nAma che re, thApanA AkRtivizeSa re. bha. 85 Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavijayagaNikRta sAta nayano rAsa 527 te mATi nAmAdike re, bahu saMkhyAe jeha, nija nija jAti ekatA. re, grahIe saMgraha teha. re. bha0 86 - iti saMgrahanaya. atha vyavahAranaya. DhAla 8 : rAmagrI; chAno ne chapIne kaMtA - e dezI je anuyAyI lokavyavahArane re, adhyavasAya vizeSa; te vyavahAra kahyo nayasUtramA re, mAne eha vizeSa. 87 zrI jinavANI prANI Adaro re, harakhI parakhI re citti; naya-aMtara nirapekhI dekhI uvekhIe re, savi mithyAmata nitti. zrI jina0 AMcalI. 88 ghaTapaTa pramukha vizeSathI anyano re, nahIM lokeM vyavahAra; vArtA mAtra prasiddha sAmAnya che re, khakusuma pari te asAra. 89 zrI. jalaAhAraNAdika upayogiyA re, ghaTapaTa Adi vizeSa; arthakriyA animitta sAmAnyane re, mAnyatAno zyo kileza. 90 zrI. je saMgraha dRSTAMte vanaspati dAkhIo re, te paNi mujha anukUla; kuNa vRkSAdi vizeSathI anya che re, vanaspatirnu re mUla. 91 zrI. saMgraha saMgRhIta artha vibhAjako re, jima sat dravya paryAya, jIva ajIva duvidha dravya bhAvIe re, ema pajjhaya paNi thAya. 92 zrI. sahabhAvI kramabhAvI iti duvidhA kahyA re, rUpAdika sahabhAvI; navIna purANAdika krama bhAvIyA re, ima bahuvidha mani bhAvi. 93 zrI. pajjhayathI guNavigati bhinna na dAkhavyo re, saMmati graMthe re joi; jo guNa trIjo padArtha pAmIe re, to trIjo naya[guNa] hoi. 94 zrI. nizcayathI paMca varNe bhamare kAlimA re, aMgIkare savi loka; tima eha naya paNi aMgIkare mudA re, iti laukika sama roka. 95 zrI. kuMDIzrave vATa jAI ityAdikeM tathA re, prAyeM che upacAra; e naya iti tattvArthabhASyamAM re, mAne nikSepAcAra. 96 zrI. - iti vyavahAranayastRtIyaH. Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 528 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha atha RjusUtra. DhAla 9 : rAga sAriMga; pUravabhava haveM sAMbhalo jAtismaraNa yoge re - e dezI nija anukUla artha jike, vartamAnakAlIna re / tadagrAhI abhiprAyako, te RjusUtra adIna re. 97 savi naya savi naya dhArIe, vArIe svAbhiniveza re. savi. AMcalI e naya mAne nahIM kadA, atIta anAmata vasta re; upalaMbhA bhAve karI, gaganakusuma pari asta re. savi. 98 parakIya vastune paNi nahI, mAne prayojana bhAve re; paradhana pariM kuNa kAmarnu, nijathI nija phala pAve re, savi. 99 vyavahAravAdIneM vade, jo vyavahAre bhAve re; saMgraha saMmata paNi tajyu, sAmAnya nija bhAve resavi0 100 atIta anAgata pArakuM, to kima mAneM vastu re; vyavahArAbhAva kalpatA, niSphalatA paNa justu re. savi0 101 tAdRza arthano vAcako, kima mAne abhidhAna re; tathA tathAvidha arthana, viSayIpaNi kima jJAna re, savi0 102 paramAratha e nayataNo nija saMpratikAlIna re; nAmAdika cau nikSepA, pratyekeM ekalIna re, savi0 103 taha paryAya anekano artha abhinna ja mUla re; sUkSma kSaNika pajjhaya kahyo, manuSyAdika sthUla re. savi0 104 - iti RjusUtrazcaturthaH. atha zabdanayaH. dAla 10 : rAga - suNo bahenI pIuDo paradezI - e vezI je viziSita RjusUtra saMmata, arthagrAhI abhiprAya re, te naya zabda kahyo eha mAne, bhAva rUpa parayAya re. zrI jinamata dhArI ekAMte, jihAM savi naya anekAMte re. zrI0 AMcalI 105 nAmAdika ghaTa trayane mAne, tata kArya apAkarave re; paTa pari iti pratyakSa virodhe, taha liMgane apAdharave re, zrI 106 kahe RjusUtrane atIta anAgata, jo ghaTatuM navi mAne re; tulya prayojanA bhAveM hute, nAmAdi kima vAne[kAne] re. zrI. 107 Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavijayagaNikRta sAta nayano rAsa 529 bahu paryAyeM artha eka vaMche, paNi liMga vayaNane bhede re; bhinna artha mAne iti RjuthI, zabda vizeSita vede re. zrI. 108 sapta bhaMga bhAkhyA jinazAsane, temAMhi le koi bhaMge re; suvizeSita ghaTa saMmata ehane, avizeSita Rju aMge re. zrI. 109 saptabhaMgI ihAM kahIe vivarI, prathame chato ghaTa dekho re; urdhvagrIvAdika nija paryAyeM, sadbhAve savizeSa re. zrI. 110 paraparyAyeM asadbhAveM karI, vizeSita nahIM kuMbha re; svaparobhaya paryAyeM sattA, asattAeM kuMbha re. zrI. 111 yugapada vizeSita hoi avAcyo, ekadA ekAdeza re; asaMketika doya artha kahe nahIM, e traNa sakalAdeza re. zrI. 112 taha ekadeze nija paryAyeM, sadrUpe savizeSa re; apare parabhAveM asatve, asti nAsti iti rekhyo re. zrI. 113 ekadeze nijabhAveM satyeM, vizeSyo anya deze re; yugapada grahate ghaTa taba huveM, asti avAcya Adeza re. zrI. 114 parabhAveM ekadeze sattve, apareM yugapada kahave re; arpita nAsti avAcya kahIje, saghale syAta pada vahave re. zrI. 115 sadbhAve ekadezeM svabhAve, eke paraparyAye re asatveM anyadezeM yugapada, vizeSita kahavAi re, zrI. 116 ghaTa asti avAcya AdezeM, e saptabhaMgI pUrI re; syAdvAda-matalInA mAne, zabdAdika adhUrI re, zrI. 117 eha vizeSa kahyo mahAbhASye, saptabhaMgIna bIja re; te abhyAsI paramArtha sAdhI, bhIjADI nija mIja re, zrI. 118 - iti zabdanayaH paMcamaH. atha samabhirUDhaH DhAla 11 : rAga sAmerI paryAya bahuno artha re ekatve iMche vyartha re, artha re pratyeke savi zabbanI re. 119 ehavI adhyavasAya re, te samabhirUDha kahAya re, thAya re pUrabI paNi sUkSmo re. 120 Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 530 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha kahe zabdavAdI vede re, liMga ne vayaNane bhede re, bheda re mAne jo tuM arthano re. 121 saMjJAMtare to kema re, mAne nahI bheda ema re, tema re ihAM paNi dhvanibhinnatA re. 122 te mATe saMjJAbhede re, arthano mAno bheda re, uccheda re anyathA hui niyatano re. 123 ghaTa kuMbha kuTa ityAdi re, thaMbhAdi pareM anyavAdi re, nAdi re bhinna, pravRtinimittathI re. 124 ghaTa kahIe ceSTA-yogire, kuTa zabda kauTilyayogi re, logi re kuMbha kusthiti pUrave re. 125 ghaTakArathI abhinna re ghaTakaraNakriyA-vinna re, bhinna re hoye te ghaTakarmathI re. 126 paryAyasaMkara-doSa re, anyathA hui iti roSa re, koSa re vastu nijanija dharmano re. 127 ita kartRkriyAkarami re, saMkrame nahi tyajI bharama re, marama re, e ghaTa kuMbhAdike re. 128 eha yuktino vistAra re, vizeSAvazyake sAra re, pyAra re ehaneM paNi bhAva-zuM re. 129 - iti samabhirUDha: SaTa:. atha evaMbhUta nayaH. DhAla 12 : rAga goDI; iNI pari rAja karaMta re - e dezI adhyavasAya vizeSe re vyaMjana arthano, jeha vizeSa gaveSato e. 130 evaMbhUta naya teha re sUtre dAkhIo, kriyApariNati mAnato e. 131 dIpanakriyA zUnya re, jima dIpaka nahI, dIpa zabda vAcaka nahIM e. 132 zabdavazeM abhidheya re, abhidheyavaze zabda ima ubhayathI vizeSIe e. 133 strImastake ArUDha jalaAharaNAdi kriyAyutane ghaTa kahIe e. 134 gRhakoNAdike thApyo re teha ghaDo nahI ceSTA viNa e naya-mateM e. 135 samabhirUDhanaya bhAkhe re ghaTapada vyutpatti achate jo kuTapada taNo e. 136 mAne artha tu bhinna re to ceSTA viNa kAleM ghaTa paNa kima ghaDo e. 137 vyutapatti artha abhAva re be ThAmeM tulya sUkSma dRSTi ima kIjIe e. 138 Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavijayagaNikRta sAta nayano rAsa 531 ima saMsArI jIva re prANadharaNa mATi siddha jIva nahIM e mate e. 139 e mahAbhASye bhAkha re e anusArathI kahaM zvetAMbara prakriyA e. 140 jIva nojIva ajIva re, tehano ajIva kIdhe ema AkAraNe e. 141 jIva pratye paNa bhAva re grAhI naigama pamuha jIva paNa gati vaMche e. 142 nojIva iti AhavAne re, ajIva ke jIvanA dezapradeza pratye vade e. 143 AkArita ajIveM pudagala dravyAdI tehano ajIva AkAriteM e. 144 jIvadravya patIje re keto ajIvanA dezapradeza have e nayo e. 145 jIva prati Udayika bhAva grAhaka eha jIva vadeM saMsArIne e. 146 nojIva iti ajIva re ke siddhaha prataMI ajIva iti AkAriteM e. 147 pudgalAdike siddhe re noajIva iti AkAraNa kIdhe hu~te e. 148 grahe saMsArI jIva re dezapradezanI kalpana to ehanai nahI e. 149 evaMbhUtAbhiprAye re, siddha ja jIva che bhAva prANane dhArave e. 150 iti koikane mithyA re, jIva prate eha turiya bhAvagrAhaka kahyo e. 151 Ayu karmodayarUpa re, jIvana arthano che sadbhAva saMsArIe e. 152 siddhaneM jIvatva dAkhyu re, malayagiri mukhe te to naigamAdika mateM e. 153 eha nayAbhiprAye re, pannavaNAdike jIva na pajjhayayutapaNe e. 154 jIva azAzvato dAkhyo re, ima savi graMthane saMmata artha vibhAvIe e. 155 e nayamateM paNi siddha re, sattvene Atama e vyapadeza lahe sahI e. 156 e nayanaiM paNi iSTa re bhAvanikSepaka, iti naya saptaka dAkhIyA e. 157 ItyevaMbhUtanaya: saptamaH. DhAla 13 : rAga malhAra; vIramAtA prItikAraNI - e dezI mUla naya jAtibhedeM kahyAM, naigamAdi svarUpa; sUkSma bheda ehanA hue, pratyeke satrUpa. 158 zrI jinavara mata nirmaluM, jihAM savi naya bhAseM. artha naya Adima cau yadA, triNye zabda naya eka; mUla naya paMcanA paMcase, AdezAMtari cheka. 159 saMgrahanaya vyavahArathI naigama kihAM eka bhinna; eha kAraNi paribhASikA, sUtre sAtanI thinna. 160 bheda asaMkhya paNi saMbhave, iti bhASyamAM bhAkhyu; te savi samudita je dhare, teNe samakita cAkhyu. 161 Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 532 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha ekeka aMza grahI aMdhakA, kahe jima gaja pUro; tima ahaMkAra nayavAdIne, jANe aMza adhUro. 162 cakSudarzI jima hAthIo, jima pUraNa dekhe; samakitI tima naya sakalasyuM pUraNa vastu vizeSe. 163 yauga vaizeSika vicariyA, naigama anusAre; saMgraharaMgI vedAMtIyA, kAMpIla vyavahAre. 164 bauddha RjusUtra sukha[mukha]naya thakI, mImAMsaka naya bhele; pUraNa vastu jainA vade, SaTa darzana mele. 165 chUTaka ratana mAlA iti vyapadeza na pAme; ekAdore teha saMkulyAM, mAlA saMpaje nAme. 166 tima save darzana sAcalAM, ekekAM na kahAya; sAra syAdvAda sUtre karI, gUMthyA samakita thAya. 167 nitya anitya pakSapAtIyA, mAMhomAMhe te dUSeH jima behU kuMjara jhUjhatA, kara daMta ne mUkhe. 168 sAdhaka syAdvAdaka tihAM, lakSe bhinna svarUpa; doya naya samavaDi lekhave, na hAre nijarUpa. 169 DhAla 14 : rAga dhanyAzrI; kahaNI karaNI to viNa sAcI - e dezI sura nara tirajaga jo name, naraka nigoda bhamaMta; mahA mohakI nIMda soM soe,' ima virodha paraspare dekhI savi nayane nija rUpe re; je saMdeha dhare mani buDe te mithyAmata kUpe re. 170 zrI jinavANI amRta samANI, pIje lIje svAda re; jinamata jANI thiratA ANI, tyajIe AgrahavAda re. 171 zrI. saMdehe hui samaya-AsAyaNa, iti mahAbhASye bhAkhyaM re; teha kAraNe samudita abhyAso, jo vAMcho zruta rAkhyaM re. 172 zrI. zrutaparizIlana e viNa na hui, e zruta jalanidhi-potajI; eha thakI ghaTi paragaTa hoi, nirmala jJAnaudyotajI. 173 zrI. bhinna bhinna viSayaka nayalayathI, hove muni zrutajJAnIjI; bRhatkalpa bhASye te bhAkhyaM kevalI sama zubha dhyAnIjI. 174 zrI. 1. ahIM sudhInI doDha paMkti anya hastapratamAM nathI ne e asaMgata paNa lAge che. - saMpA.] Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavijayagaNikRta sAta nayano rAsa 533 eha anopama ciMtAmaNI sama, zAstra piTakathI leijI; prAkRtabhASA-dore gUMthyo, [bhavijana kaMTha ThaveijI. 175 zrI. samyagdRSTinI ruci vAdhe, eha vicAra suNaMtAjI; jeha nahI chalachalIA guNabharI, tasa anumati eha bhaNaMtAjI. 176 zrI. nayarahasya jo laghune dIje, to hui arathanI hANIjI; yogadRSTisamuccaya mAMhi ehavI rIti vakhANIjI. 177 zrI. zrotAmati paramANika havo, nayavizArada sUrijI; Avazyakaniyukti bhAkhyuM, nahI budhajanamane dUri jI. 178 zrI. ehathI mithyAmati savi bhAje, hoya vastuprakAzajI; AratidhyAna nivArI ulase cidAnaMdavilAsajI. 179 zrI. eha vicitra nayavAda vicArI, kIje upazamabhAvajI; sUtre paNi phala ehanuM phala dAkhyu, rAgadveSa abhAvajI. 180 zrI. te mATe upazamanA arathI, sAdhu mahAvairAgIjI, te dharayo karayo mujha upare kRpAdRSTi vaDabhAgIjI. 181 zrI.] rAga dhanyAsI, guNataNI velaDI - e dezI zrI tapAgachanaMdanavaniM suratarU, jANIiM te jagi yugapradhAno, jagatagurU birUdadhArI mahimAnidhI, zrI gurU hIravijayAbhidhAno. 182 zrI. zrI jinazAsana jagi jayajayakarU. tAsa pATiM havo suragurU abhinavo, zrI vijayasenasUrI prasiddho, sAhi vara paraSade vAda jItI karI, gurU savAi jiNiM birUda lIdho. 183 zrI. zrI vijayatilakasUrIsarU tasa pATi, udayagiri ugIo vara diNaMdo, kumatimatitimirahara sumati-udyotakara, vihita bhavijana-cakavaya ANaMdo. 184 zrI. tAsa pATiM janAnaMdakArI gurU, zrI vijayANaMdasUri siMho, jJAnasamatAdika guNarayaNa rohaNagirI, pravara vairAgyaraMjita nirIho. 185 zrI. [tAsa pATi sadA guNagaNa rAjato, zrI vijayarAjasUrI sUrIso, dezanA sarasa bhavimana rIjhato, jehanI caDhatI dinadina jagIso.] 186 zrI. tAsa gurUbhAI budha zAMtivijaya gurU, zamadamAdika guNavaMta saMta, jAsa supasAyeM suramaNi sama mi lahiuM, zrI jinavaramata ati lasaMta. 187 zrI. tasa vinayI nayI mAnavijayAbhidho, vadati nija zakati zrutabhagati ANI, tattvarUci bhavikajana bhaNata suNatAM, huyo subhaphaladAyinI eha vANI. 188 zrI. Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 534 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha [jeha mati maMda] bhAve karI ehamAM, zAstra viparIta kahevAyuM hoya; tehanu mujhanai micchAmi dukkaDa hoyo, sodhayo aMta gItArtha soya. 189 zrI. bhaNatAM suNatAM hoi samakita niramalaM, eha suramaNi samo nayavicAra, satata abhyAsatA hoi samatA guNo, eha anaMta kalyANakAra. 190 zrI. - iti zrI mAnavijayagaNikRta nayavicArano rAsa saMpUrNaH. graMthAgra 240. cha. [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, me 1917, pR.151-61 tathA jaina gUrjara kavio bhA.4, pR.360-61] 2. A kaDI zrI dezAInA pAThamAM kra. 75 para che. Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ allukRta bAra bhAvanA (karmasiMhakRta bAlAvabodha sAthe) (1. allu nAmanA kavie anityatva Adi bAra bhAvanA para hiMdI bhASAmAM dohA ane chaMda maLIne 38 pada - kaDIo racela che. te kavi koNa hato ane kyAre thayo te jANavAne kaMI sAdhana upalabdha thayu nathI. bhASA jUnI hiMdI che tethI te banArasIdAsanA samayamAM thayela hoya to nA nahIM. tenA para bALAvabodha thayela che tethI te kRti khAsa samajavA jevI rahasyavALI hovI ghaTe ema anumAna thAya che. racanAramA AdhyAtmika bhAva khIlelo hoI UMDA udgAra bahAra AvelA che evaM te kRtino abhyAsa karatAM jaNAya che. 2. A hiMdI kRti para karmasiMha nAmanA munie gujarAtImAM bALAvabodha lakhela che. tenI AdimAM pArzvacaMdrane sadguru tarIke namaskAra karyo che. te pArdhacaMdra te saM.1586thI 1600mAM thayela ane nAgorI tapAgacchanI zAkhA pAyacaMdagacchanA sthApaka hatA. (juo jaina gurjara kavio, prathama bhAga, naM.108 pR.139). AthI bALAvabodhakAra te pArzvacaMdranA ziSya yA tenI ziSyaparaMparAmAM thayela eka muni che. bALAvabodhamAM mAtra padano artha na ApatAM vistAravALU paNa muddAsara vivecana kareluM che ane 'nokaSAya' e digaMbara saMpradAyamAM maLato zabda vAparela che te parathI digaMbara AmnAyanA graMthothI te paricita hovA joIe. tenI bhASA potAnA samayanI zuddha saMskArI che tethI cAlu pracalita bhASAmAM mUkavAmAM thoDoghaNo jUnAM rUpo vagere badalavA jeTalo pheraphAra karavAmAM Avyo che. mULa kaDIonI aMkasaMkhyA je bhAvanAnA saMbaMdhamAM te che te bhAvanAnA AMkaDA pramANe che ne bALAvabodhamAM paNa te pramANe che. meM tenA AMkaDA kauMsamAM mUkI tenI sAthe saLaMga saMkhyA paNa batAvI che. 3. A bALAvabodha sahitanI eka prata AcArya zrI vijayamohanasUrinA sthApita vaDodarAnA zrI muktikamala jaina mohana jJAnamaMdiramAthI temanI kRpAthI prApta thayela che. ane te upayogI dhArI meM utArI lIdhela che. te sApha ane savAcya akSaromAM saM.1800mAM nava pAnAmAM lakhAyelI che. e lakhyA sAla karatAM bALAvabodha ane kRti prAcIna che e spaSTa che. 4. AdhyAtmika vikArAkramamAM bhAvanA ati agatyano bhAga bhajave che. dharmanA cAra prakAra nAme dAna, zIla, tapa ane bhAvanA. emAM bhAvanA joke challI mUkI che chatAM dAna, zIla ane tapa e darekamAM bhAvanAnuM ja mahattva che. 'yAdRzI bhAvanA tAdRzI siddhiH - jevI bhAvanA tevI siddhi - e sUtra sAmAnya vyavahAramA prasiddha che. zrI bhagavadgItAnuM vAkya 'mana eva manuSyANAM kAraNaM baMdhamokSayoH' arthAt baMdha ane mokSa- kAraNa manuSyane mana: ja che - e paNa suvidita che. ema aneka dRSTithI vicAratAM bhAvanAnuM gaurava jabaruM che. 5. prAcIna AcAryoe prAkRta ane saMskRtamAM anityAdi bAra bhAvanAnuM svarUpa judIjudI Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 536 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha te AlekhyaM che, te sarvano saMgraha eka lekha ke pustakanA AkAramAM prasiddha karavo yogya che. gujarAtI kAvyamAM sattaramI sadImAM tapAgacchanA sakalacaMde 'bAra bhAvanA sajhAya' ane kharataragacchanA jayasome 'bhAvanAsaMdhi' saM. 1676mAM (jaina gUrjara kavio, prathama bhAga, pR. 280 ane 493), aDhAramI sadImAM tapAgacchanA jayasome 'bAra bhAvanAnI sajjhAya' saM. 1703mAM (jaina gUrjara kavio, bIjo bhAga, pR. 126) racela che ane vIsamI sadImAM zrI rAyacaMda kavie gujarAtI gadyamAM bhAvanAbodha nAmanI kRti racI temAM te bAra bhAvanAnuM suMdara svarUpa ALekhyuM che.) [ne kartA- kRti 'jaina gurjara kavio' ane 'gujarAtI sAhityakoza khaM. 1 'mAM noMdhAyela nathI. bAlAvabodhanA kartA pArzvacandragacchanA dharmasiMhanA ziSya karmasiMha (jaina gUrjara kavio, bhA. 5 pR. 221 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM. 1 pR. 48) hovAno tarka karI zakAya kemake e potAne 'muni' tarIke ullekhe che ane emanI saM. 1762mAM racAyelI ne svalikhita 'mohacaritragarbhita aDhAra nAtrAM copAI' maLe che. joke khAtarIpUrvaka A hakIkata sthApI na zakAya. saMpA. ] - 90. atha avadhukIrati likhyate. 1. anityabhAvanA duhA dhruva vastu nizcita sadA, adhruva bhAva parajAva, zuddha rUpa jo dekhIe, pudgala taNo vibhAva. 1 chaMda jIva sulakSaNA ho, po pratibhAsiuM Aja, parigraha para taNA ho, tAsoM ko nahI kAja; koI kAja nAMhI, parahuM setI sadA eso jAnIiM, caitanyarUpa anUpa nija dhana tAsa so sukha mAnIiM; pi putta baMdhava sayala pariyaNa pathika saMgI pekhaNA, samaNANa daMsaNa so caritaha rahaiM jIva sulakSaNA. ( 1 ) 2 2. azaraNa bhAvanA duhA azaraNa vastu ju pariNavaNa, saraNa sahAya na koi, apanI apanI zakti ke, sabe vilAsI joiM. (2) 3 Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ allakRta bAra bhAvanA 537 chaMda maraNAM jAMNaiM Ayu kAyara soi hoiM, mohaiM vyApaiM tAsa saraNa visoi joi; navi saraNa jovahiM appa so vahiM satya vaina ju bhAsahI, pahicAni kRtakarmabheda nyAro zuddha bhAnu prakAzahI; jima dhAIM bAlaka annabhedI bAhari mAraga sama dharaI, jIvatavyatA soM deha poSI maraNa setI ko DaraI. (2) 4 3. saMsArabhAvanA duhA saMsArarUpa koI vastu nAhI, e bhedabhAva agyAna, jJAnadraSTi dhari dekhi jIare sabaI siddha samAna. (3) 5 chaMda e saMsArahi bhAva parasoM kIjaIM prIti, jihAM sukhadukha mAnIA ho dekhI puggalakI rIti; pudgaladravyakI rIti dekhI, sukhadukhA saba mAnIAM, cihuM gati caurAsI lakSa yoni, ApanAM pada jAMnIAM; yaha Apano pada suddha cetana, mAMhi draSTi juM dIjIyeM, anAdi nATaka naTata puggala, tAsa prIta na kIjIyeM. (3) 6 4. ekatvabhAvanA duhA eka dazA nija dekhikeM appA lehuM pichAni, nAnA rUpa vikalpanA, so tuM parakI jAni. 7 bolata Dolata sovataiM, thira maune jAgaMta, Apa-sabhAvaiM eka muNi, jiti-titi anayana bhaMta. (4) 8 chaMda haMsa vicakSaNA ho, vicArahuM eka tAsa, janma kiNaI dharyo ho, maraNAM ko nahIM pAsi; maraNa kisa kiNa janma dhariA, svarga naragaiM ko gayo, anaMta sukha bala vIrya jAkeM, duHkha kaho kiNa bhogavyo; Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 538 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha nija sahajAnaMda subhAva apano, thira sadA cida-guNa dhaNA, dhari dhyAna joyA nahi rUpa doyA, jAMni haMsa vicakSaNA. (4) 9 5. anyatva bhAvanA duhA anna anna sattA dharaI, anna anna paradeza, anna anna thiti maMDiA, anna anna paradeza. (5) 10 chaMda haMsa sayAnaDA ho, AppA anna hI joI, dravya sahAve ho, milIu kisahi na koI; navi koi miliu kisahI, setI eka kSetra avagAhiA, paradeza paraceM kare nAhI, niyata lakSaNa vAhiA; sobhAvi rAjita sarve bhUSita eka samai ayAnaDA, ko nAhi sAhiba ura sevaka, jAne haMsa sayAnaDA. (5) 11 6. azucitva bhAvanA duhA nirmala gati jiya appa, jo ho jAni ayAsa, AyA saba jaDa jAMNI tuM, ceaNa appa-payAsa. (6) 12 chaMda haMsA nimmalA ho, jANi huM appa sarIra, saMga na vyApaiM ho, dukha na dAridra pIra; prIra na vyApaiM duHkha dArida roga nikaTa (na) AvahIM, gyAna daMsaNaseM caritahaM zuddha appAbhAvahI; malamUta-dhAri ati vidhArI, jAni puggala bhiMbhalA, nija deha terI sukhaha kerI, jAni haMsA nimmalA. (6) 13 7. Asrava bhAvanA duhA Asrava-baMdha appA nahI, appA kevalanANa, jo iNa bhAvaI aNusaraI, to nimmala hoya vihAMNa. 14 Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 539 allakRta bAra bhAvanA kevala malaparivajjIo, jiha so ThAiM aNAI, tisa ura saba rasa saMcareM, pAreM na koI jAIM. (7) 15 chaMda Asrava ehu jjiyA, puggala taNo pajjAva, sahajeM hoiM jiyA, tAkI zakti svabhAva; svabhAvazakti saba tAsa kerI dekhI mUDho mANae, yaha sakala racanA maiM ju kInI nAMhi koi Ana e; tisa bharmabuddhi soM Apa AlUjhyo, eka kheta hI vAsao, anAdikAla vibhAva aiso, jANi jiyaDe Asravo. (7) 16 8. saMvara bhAvanA duhA iha jiya saMvara appaNo, appA appa muNeI, so saMvara puggala taNo, kammanirodha havei. 17 sattArUpa ju draSTi haiM, jAMNi guNa parajAI, so jiya saMvara jAMNi tUM, apaNo padeM subhAi. (8) 18 chaMda saMvara ehuM jiyA apane padahuM vicAra, jo paradavva jiyA, tAko nAMhI saMcAra; saMcAra nAMhI paradavva kero, padahi appa vicAraI, paMDitaguNa so bhayo paracoM, muDha doSa nivAraiM; sahaja paraNati bhai paragaTa, kima huI kamma kadaMbaro, anAdi vastu subhAva praNaveM jAMNi jiyaDe saMvaro. (8) 19 9 nirjarA bhAvanA duhA (u)payogI apaneM (u)payogasoM, nyAreM jAnata joga, Ape dekha na zakti haiM, vAko dhAraNa yoga. 20 yaha yogIkI rIti haiM, mili mili karai saMyoga, tAse nirjarA kahata hai, vichura hota viyoga. (9) 21 Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 540 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha chaMda nirjarA tAsa kI ho kammaha taNA saMyoga, thiti pUrI bhaI ho tAko hota viyoga; hota viyoga tikAM na rAkhai gavana daha disi dhAvahI, pichalo nivAro hoiM aiso Age ora na AvahI; yaha zakti pudgala dravya kerI milana vichurana AsakI, gyAnadraSTi dhari dekhi cetana hota nirjarA tAsakI. (9) 22 10. loka bhAvanA duhA sakala dravya trilokameM munike padatara dIna, joga-jugati kari thappiA, nizcayabhAva dharIna. (10) 23 chaMda je bAhyAMtara paramA tInyoM loka eho, parama kuTI sukhavAsa munijjogeMdI aiho. zuddha niraMjana bhAsa tinhako sahaja lIlA kIjIe, tisa kuTI mAMhI bhAvadhArA bAhari paira na dIjIiM; kisa gurU nAhIMna koI celA rahaiM sadA udAsa o, A loka madhye kuTI racanA tIna kAla sukhavAsa o. (10) 24 11. dharma bhAvanA duhA dharma karAveM dharma karaiM, kiriyA dharma na hoI, dharma ju jANaNa vastu vaheM, gyAnadRSTi dhari joI. 25 karana karAvana gyAna nahIM, paDhana artha nahIM ora, gyAnadiSTi nahIM upajeM, mohAM taNaI jhakora. (11) 26 soraThI dharma na paDhIyA hoi, dharama na kAya tapa tapeM, dharama na dIiM dAna, dharama na pUjA japa japaiM. (11) 27 Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ allukRta bAra bhAvanA 541 duhA dAna karo pUjA karo, japa tapa karo dina rAti, ika jANaNa vastu ju vIsarI, INa karaNI madamAtI. 28 dharma ju vastu-suhAva hai, jo pahicAneM koI, tAhi avara kyoM pUchIe, sahajeM upajeM soI. (11) 29 chaMda dharma ju nirmalA ho, jANahu vastusuhAva, appaI dhammiyA ho, dharma hI appasabhAva; apaNe sabhAveMdha jAMNo, jANi dharmI appahuM, saMkalpa vikalpa dUri kari keM, yahaI nija kari thappahuM, viveka vrata nita hita dhari, kaMtiha sahita sobhita saba kalA, anAdi vastu suhAeM so, jAni ju nirmalA. (11) 30 12. durlabhatva bhAvanA soraThI durlabha parako bhAva, tAkI prApati dullahI, jo appa-subhAva, so kyuM durlabha jAniyeM. (12) 31 chaMda daMzana durlabhA ho, mukti-sarovara-nIra, iMdrI rahita jIyA ho, pIvahuM nirmala nIra; nirmala nIra pIvaIM tirasa bhAjaIM, viraha vyAkula so nahIM, sugama paMthahi pathika cAleM, sapta bhayameM ko nahiM; Atma sarovara jJAna sukhajala mugati padavI sullabho, sukheta sukAla susamaya gaMmano nahIM joni durlabho. (12) 32 duhA so suNa bAraha bhAvanA, aMtaraMgati ullAsa ramattha, soti sapaMDita jANi tuM, ora sabeM akayattha. (2) 33 sudravya sukSetra sukAla susubhAva samalINa, sahaja zakti paragaTa bhai, Ana na bhAsai dIna. (3) 34 Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 542 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha guNasattAke jAnateM, sAMta bhai cihuM ora, vina jAneM aisI huMtI, jiti titi lAgata sora. (4) 35 sora gayo cihuM orakoM, vItI tisA ayANa, nija sattAke jANiveM, nirmala dRSTi vihAMna. (5) 36 karama subhAsubha udaya gati, sameM sameM rasalINa, sAkhIbhUta thityA thakAM, dekhaI gyAnapravIna. (6) 37 akatha kahAnI gyAnakI, kahana sunana kI nAhi, Apahi ApeM pAie, jaba deI ghaTa mAMhi. (7) 38 - iti zrI allakRta 12 bhAvanA samAptA. saMvata 1800 varSe zAke 1665 pravarttamAne posa zudi 11 dine sakalapaMDita ziromaNi paMDita zrI vinItavijayagaNi taccaraNasevaka devavijayena lipIcakre zrI sUryapuramahAbaMdire zrI suratamaMDaNa pArthajinaprasAdAt. muni karmasiMhakRta bAlAvabodha 90. zrI paramagurave namaH. namaH zrIvardhamAnAya pArzvacaMdraM ca sadgurUn, allukRtabhAvanAyAM TabArtho likhyate mayA. 1 yadyapi sugamasudezIbhASAmarthaM ca lamyate pragaTa stadapi hi maMdamati syAt matsadRzaH ko'pitasyArthe. 2 zrI vItarAga devane namaskAra karIne atha kahetAM have avadhu kahIe AtmA, tehanI kIrti kahetAM guNa- kahevU, eTale AtmAnA guNa, avadAta, vRttAMta, bhAvanAsaMbaMdha lakhIe chIe. bhAvanA vinA AtmavRttAMta saMbaMdha guNaprabaMdha na pAmIe, ane bhAvanA vicAratattva ciMtavanAdhyavasAya, zubha lezyA pariNAma zuddhopayogeM jIvAjIvAstava saMvara nirjarA baMdha mokSAdi tattvapadArtha tathA dravya guNa paryAya svapara samayAdi aneka bheda pAmIe; te mATe 12 bhede bhAvanA lakhIe chIe e saMbaMdha. tatra pahelI anitya bhAvanA bhAve che. anitya bhAvanAe nityAnityapaNuM jANIe. nityAnityapaNuM jANatAM Sadravyane viSe dravya ane paryAya e be naya jANIe. tihAM dravya viSe nityapaNuM, paryAya viSe anityapaNuM - e be upayoga thayA. dhruva kahetAM zAzvata nityapaNuM, vastu kahIe padArtha - bahu dravya viSe, nizcala - acala - nijanijarUpeM acyutapaNuM che; sadA kahetAM atIta, anAgata ane vartamAna viSe, adhruva kahetA padArtha tehanAM parajAva kahIe paryAya. eTale dravyArtha paryAyArthika Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ allukRta bAra bhAvanA naye vastuvicAra jANavo. saMsAramAMhi skaMdhAdikanAM je rUpa dekhIe chIe te sarva pudgaladravyanA vibhAgaparyAya jANavA ane eha ja pudgalaparyAya audArika, vaikriya, AhAraka, manovAkkAyAdi vargaNArUpa skaMdha te Atmapradeze ekakSetrAvagAhanayoge vAzyA AtmapaNe mAnI svapradeze pariNamAvyA e azuddhacetanA. te cetanAnA vibhAvaparyAya. valI teha ja nityAnityapaNuM dravyaparyAya Adi bhede kahe che. 1 aho jIva ! zuddhasattAvaMta, svabhAvasulakSaNavaMta, ratnatraya anaMtacatuSTaya Adi svalakSaNavaMta ! 'tuM Aja mujhaneM pratibhAsio' eTale meM Aja samaya labdhiyogeM samyaktvanI utpatti samaye jANyuM; ane A iMdriyayogapratyakSa je parapariNati paryAyarUpa parigraha, te aho jIva ! paradravya paryAya jANaje. te audArika Adi deha pudgalarUpa paradravya paryAyanI mAMhe koi satya bole te zuM jANIne ? te kahe che. 'pahicAnI' kahetAM oLakhI - jANI - dekhIne. zuM dekhI? kRtakarmapariNatino bheda; AtmA-syuM AtmAthI nyAro zuddhAtmadravyopayogarUpa vedanajJAnasUryano prakAza udaya kare che. valI te aMtarAtmA saMsAra mAMhi rahe che. te kema rahe che ? te dRSTAMta dekhADe che. jema dhAi - mAtA sva- para saMtAna pALe che sva- para saMtAnaMnI bhedabuddhi che ane bAhya vRtti sarakhuM jalpana lAlIpAlI suzrUSA - snAna - vilepanAdi kare che, paraM aMtaragati heta ApAra buddhima adhyavasAya viSe sAmAnya - vizeSa snigdha- rUkSa pariNAma paryAya viSe saMkhyAta asaMkhyAta hA vRddhi jANavI, tadvat jIvatavyane saMbaMdhe deha poSI, paNa bhinnapaNAnI buddhi mATe, maraNano bhaya tehane te apara bALakano nathI, tyama samyaktvI jIva a (e) ka saMbaMdhe zarIra pAle. paraM aMtara bhinna. 2 - - - 543 - have nitya azaraNa e be upayoga thayA tyAre dravyakarmaphalacetanA, bhAvakarmaphalacetanA rUpe dravyasaMsAra, bhAvasaMsAra e jANyA tyAre saMsArabhAvanA upajI te mATe trIjI saMsArabhAvanA bhAve che : saMsArarUpa koI vastu padArtha nathI. e 'bhedabhAva' kahetAM nara-nArakAdika, svAmIsevaka, janmamaraNa, sukhaduHkhAdi sarva bhedo ajJAna mAMhi che. paraM aho jIva ! samyagjJAnadraSTi 'dekhI' joya - vicAra zuddhanayArtha draSTie jotAM sarve jIva caturdaza bhede caturdaza rajjcAtmavartI siddhA. siddha - sarva siddha samAna che. 3 chaMda : ziSya saMdeha TALavAne saMsArasvarUpanI mUlotpatti kahe che. saMsArabhAve saMsArotpatti jANavI. te saMsArabhAva zuM ? te kahe che. e saMsArabhAva nizcaye-zuM te kahIe, je bAhyAbhyaMtara dravyakarma, bhAvakarma, nokarmAdi parapariNati kArya prayojana nahIM Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 544 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha ema samyaktvI jIva ciMtave. koI kArya nahIM, sarvathA prakAra paravastu paraparyAyasaMghAte nizcayathI sadA - sarvadA trikAla viSe samyagdraSTie ema jANavaM. caitanyAtmAcaM je anupa rUpa teja nija dhana nidhAna - nidhirUpa akSaya bhaMDAra, te oLakhI - jANI tehathI sahajotpanna AtmIya advitIya rUpa sukha mAnIye. have parasaMyoga bAhyarUSa dekhADe che. pitA putra bhAi sakala samasta 'pariyaNa' kahetAM parijana - parivAra - sarva saMbaMdhIsagAM e sarve kevA che ? paMkhInA meLA samAna che. vaLI kevA che ? pekhaNA samA. sA rUpa pekhaj che, athavA pathika saMgIrUpa pekhaNA kahetAM dekhaNA jANavA. sama kahetAM samyagjJAna-darzana-cAritrAdika je AtmaguNa anAdi sahabhUta saMghAtI je je guNa te sahita rahe che jIva sulakSaNavaMta. e pahelI anityabhAvanA kahI. te anitya bhAvanAe paryAyogapayoga thayo. paryAyopayoga thAtAM tatpUrvaka dravya te jANyu. e be jANatAM nityAnityapaNuM jANyuM. nityapaNuM jANatAM azaraNapaNuM jANyu. te mATe bIjI bhAvanAe azaraNapaNuM bhAve che. azaraNa vastu zuddhAtmavastu zuddhAtmadravya zuddhanizcaya mayA ukta. tihAM svabhAva pariNati zakti pAmI zuddha sattA svarUpe pariNamana samaye apara dravya koi zaraNa - sahAya nathI eTale paradravya paraguNa paraparyAyAvalaMbana e sarva vyavahAranaye che. nizcayanaya apekSAe ApaApaNI zaktinA SaTaSaTe (cha-chae) dravya 'sarvavilAsI' - bhogI che. te zakti koNa dravyatva guNatva paryAyAdi tehanA vilAsI joI - dekhI, eTale paradravya-syuM kAryakAraNa vizeSa te upacarita vyavahAranaya che, teno nizcaya. je bahirAtmA dehAdi viNAsye ApaNo viNAsa - maraNa jANe che te mUDha jIva dehAdi viyogathI kAyara thAe che. te mUDha moheM vyApe che ane te moha vyApI che; eTale mohe te, te tene mohe - ema paraspara vyApakapaNuM che. zaraNapaNe te ja soce che, paNa je aMtarAtmapaNe pariNamyA che te zaraNa koIno nathI jotA ane te samyakatvI dravyabhAvanidrAe alpa sUe che, ane vacana paNa 'kIje prIta' - snehamamatvAdika. vaLI saMsArabhAva zuM te kahIe. ahaM sukhI-du:khI, dhanI-nirdhana, paMDita-mUrkha, rAjA-raMka ityAdi AtmAne mAnIe te saMsArabhAva kahIe. e sarva zubhodayavazAt manojJa pudgaladravyanI rIti dekhIne potApaNuM mAnyu e saMsArabhAva; eTale dravyakarmajanita vyavahAra zubhAzubha kriyA e ja bhAvakarmanA kAraNa, ane vibhAvajanita aneka vikalpa - adhyavasAya te ja dravyakarmanA kAraNa - ima mAhomAMhi kAryakAraNanI saMkalanA jANavI. ima iSTAniSTa saMyoga-viyogAdi pudgaladravyanI rIti dekhI eha ja bhAvakarmotpatti kAraNa pAmI sukha-du:khAdi vyavasthA Apa viSe mAnI. vaLI saMsArabhAva e kahI, je cAra gati corAzI lAkha jIvAyonimAhi Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 545 allukRta bAra bhAvanA je je rUpa dharyAM te te rUpa dekhI vibhAvapariNatirUpa bhAvakarma upanyu, tethI te te rUpa sarva potAnAM karI jANyAM. teNe je je kriyA nATa nAcyo te dravyakarma baMdharUpa pariName. teNe anAdino saMsArI saMsAramAMhi rahyo ane jo e saMsArabhAva miTe to saMsAra koi vastu nathI. have saMsArabhAva maTe te zuddha bhAva kahe che. samakitI jIva AtmAne ema samajAve, je aho AtmA ! ApaNo pada te zuddha cetanadravya, te zuddhapaNAne vicAravo. teha ja tatpragaTana bIja ane saMsArAvasthA nAzano upAya, paNa te jo aMtaraMga cittavRtti mAMhI dRSTi dIje to Atmapada pAmIe. paNa bAhya dRSTi jotAM kemeya na pAmIe. te mATe parvatobhinna nija pada jANI te mAMhi dhyAnadRSTimagna rahIe; ane bAhya A zaM anAdi saMbaMdhI pudgaladravya nATaka kare che, skaMdhAdi rUpe te nATaka AtmAthI anya saMsArarUpa jANI udAsa bhAve vIe. te pudgalanA audArikAdi skaMdharUpa svAMga - bheSa pAmI, tene viSe prIta na karIe. ApaNe zuddha rUpe prIta kIje to e bhAvanA saMsAra maTe. (3) dUhA : have karmacetanA karmaphalacetanA e be jJAnacetanAe jANI te mATe trIjA jJAne ramanA (?) teNeM jJAnacetanAe te saMsArabhAvanA uparI saMsAra bhAvanAbale dravyasaMsAra, bhAvasaMsArathakI AtmA rahita jANIe. tenuM kAraNa ekeka bhAvanArUpa zuddhopayoga zuddha jJAnaguNAMzotpattirUpa ekatvabhAvanAmAM jJAnaMparyAya upajyo. ahIM ekeka bhAvanA 'mukhya' samaye ekeka mAhithI aneka bhAvanopayoga upaje che. jema dravyane viSe aneka guNaparyAyAMzanI sattA che tema eka paryAyAMza vizeSapaNe dravyaguNAdikAMza sattA che; vaLI paryAya viSe pratIpaparyAyAMza sattA che. yathoktaM uttarAdhyayane : rAgo doso bia kammabIaM kammaM ca mohappa tavaM vayaMti, kammaM ca jAI maraNassa mUlaM du:khaM ca jAiM maraNaM vayaMti. 1 ema dravye paryAyasattA paryAyeM dravyasattA paryAyeM sattA - e rIte paraMparAbhAva jANavo. have ekatvabhAvanA samakitI jIva ema bhAve che je aho jIva ! AtmA anya dravyapudgalAdi tadotpatti tasya guNaparyAyAdi saMsAravikalpa tethI rahita tUM evI tAharI eka dazA dekhIne ekatvabhAvanAe karI appA - AtmAne jANI le, zuddha nizcayanaye. eTale vikalpa te anekapaNuM azuddha paryAya te vyavahAranaya, ane nirvikalpa te ekatvapaNuM te nizcayanaya. tethI zuddha ekatvapaNuM vicAra ane 'nAnA' kahetAM aneka bheda nayAMza - paryAyavikalpana - svapana. dravyAdikanI bhedabhAvavicAraNA te zuM ? - je A nara, A nArakI, A deva, A tiryaMca, A ekeMdriya, A beMdriya, ema mArgaNA tathA guNathANAdi bheda e sarva vikalpanA kahIe. te tuM paranI jANaje, eTale AtmAnA je bheda kahevAya te je upacAre parasaMyogotpanna te mATe paravikalpa jANI e dazA ciMtavIe. 4 H Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha - 'bolata' kahetAM bolatAM thakAM, tathA 'Dolata' kahetAM gamanAgamana karatA, zayanarUpa kriyA karatAM thakAM dhIratA rUpe ceSTAe maunapaNArUpa kriyAe, jAgratapaNArUpa ceSTA karatoM - ityAdika vipAkodayajanita anekapaNuM dekhI tujha veSeM anekatvapaNuM na mAnIza. to mAnIe zuM ? te kahe che. vikalpa mAMhi nirvikalpapaNuM jANI nirvikalpopayogabhAvanAe AtmAmAM ApaNe svabhAve eka jANIe. 'jitititi' kahetAM jyAMtyAM saMyo[ go]ttha tathA savikalpanAeM dravya viSe anekatvapaNAnI bhrAMti na karIza. 4 chaMda : te ja ekatvapaNuM. aho jJAnasarovaranA haMsa ! aho vicakSaNa ! 'vicAro ekapaNeM tAsa' kahetAM AtmA prati vali tUM vicAra, je e janma koNe dharyo eTale koNa janmyo ane maraNa te kenI pAse che keno svabhAva che ? to tUM vicAra, je mUo koNa, janmyo koNa ? utpatti vinAza e to pudgalaparyAyanAM lakSaNadharma che. ane valI jo svarge koNa gayo, narake koNa gayo ? svarga naraka e to karmacetanAphala che. klI tuM vicAra, jene anaMta sukha, anaMta balaparAkrama, tene duHkha kevuM ? to kahe je duHkha koNe bhogavyaM ? iMdriyagamya sukhaduHkha te to puNyapApanuM phala; te puNyapApa to pudgalakarmaparyAya che, ane nija - pote AtmA teno svabhAva to sahejeM AnaMdarUpa che, thira rUpeM traNa kAla viSe jJAnarUpa guNa ghaNA che ehavaM tujhapaNuM jo enaM dhyAna dharI jo. tAhare be rUpa nathI. tuM advitIya che. he vicakSaNa haMsa ! ehavaM tuM hakIkata karI jANa. ema ekatvabhAvanA bhAvatAM ekaeka anekaeka, ekaaneka, aneka anekAdi bhaMgyAMza vicAratAM sarva dravya, sarva dravyanA guNaparyAyAdi vizeSa jANyAM jAya. te jANatAM dravyAdravya viSe anyatvapaNuM jANyuM, te jANatAM dravyanA guNaparyAyAdi sarva saMyoga - bhinnatva- anyatvAdi bheda vicAropayoga upajyo, mATe pAMcamI anyatva - bhAvanA te bhAve che. 4 zAzvata 546 chaMda : aho haMsa ! AtmA zANo - DAhyo - catura - vicakSaNa - sujANa, prIchaka ityAdika saMbodhane karIne Apa Apa syuM kahaNa, suNaNa, Aloca kahe che. tuM AtmA ane AtmAthI je anya padArtha te jo dekhe, athavA AtmA sarva dravyathI anya nyAro jue; aho cetana ! sarva dravyasvabhAve koi dravya koi dravya- syuM maLeluM nathI. koi koi - syuM dravyArthika naye maLeluM nathI, ane sarva ekakSetra avagAhIne rahyA che. paraM- paryAyArthika naye parapradeza paricaya paraspareM nathI karatA eTale pradezArthika naye paNa bhinnatvapaNuM che, te zA mATe ? je nizcayanayanA dharme, je mATe 'nicca davvA nicca paesA nicca guNA niccAnicca pajjavA sarva padArtha nityatvadharmI che. ApaNo svabhAva lakSaNadharma nityapaNeM' che. ApaApaNI zobhA virAjamAna sarva dravya bhUSita - alaMkRta che. (4) have pAMcamI anyatva bhAvanA bhAvatAM anya je pudgala dravya, tenA - - - 1 Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ allakRta bAra bhAvanA 547 dravyaguNaparyAyAMzabhAvanA vicAreM zubhaazubha zuddha-azuddha paryAyAMza vicAra upaje che, tyAM azubhazuddha vibhAvaparyAya svarUpa vicAratAM pudgaladravya thakI nIpajelo udArika vargaNAsamUha - udArikadeharUpaskaMdha paryAyAdika tehathI upajelo vitarka svarUpa kurUpAdivargaNA gaMdharasasparzAdi vicAratAM azuci bhAvanA upaje, mATe azuci bhAvanA kahI te bhAvIe chIe. ekasameM paraspareM ApAparapaNAMne 'ayAnaDA' ajANa che. valI mAhomAMhi koi dravya koI dravyano svAmI nahI ane sevaka paNa nahIM. 'savve davvA ahamiMdA' evaM jANI aho haMsa sayAMNA - DAhyA. 5 ___ duhA : nirmala gati che. jIva ApaNI potAnI muktAvasthArUpa kAlalabdhiyogeM upajelI zuddha cetanA-AvirbhAva che tyAre cetanA cetanane kahe che. e zuddha cetanAMza kahIe, paNa jo hoi jANo to, vA hoivA cAho to khapa karo, vA 'AyAsa' AtmA tethI; vA joI ho jANIne - parizrama karIne, valI aho AtmA ! tuja vinA bIjA sarva dravya jaDarUpa jANaje. tuM cetana - AtmA eka, tuM Apa Apapara sarva prakAzaka che. 6 chaMda : ati nirmala svarUpa jANa. ApaNo AtmasattArUpa zarIra te tuM jANa - olakha - tahakIka kara; paNa te kevo che Atma-zarIra ? je zarIre roga na vyApe, du:kha na vyApe, dAridra pIDA na vyApe evo. che. zuddha sattA zarIre pIDA na vyApe, duHkha dAridrAdi na vyApe, roga - dravyarogAdika nAve jene; valI kevo AtmazarIra ? jJAna, darzana ane cAritra te sahita che. sarvamA chaTThI anyatvabhAvanAe SaT dravyarnu anyatvapaNuM ciMtavatAM dravyaguNAtmakapaNuM jANyuM tyAM pariNAmI-apariNAmI, sakSetrI-akSetrI, rUpIarUpI, eka-aneka, kartA-akartA ityAdi guNAtmaka naya viSe aneka bheda, tyAM pariNAmalakSaNa guNa be dravya viSe joIe - eka pudgaladravya, bIjo cetana. e be pariNAmI, te rIte banenAM pariNAma zuddhAzuddha be rUpe thAya, te madhye pudgalanu to zuddha pariNAma te je sUkSmapaNuM paramANurUpa pariNamavaM ane azuddha te je skaMdhAdirUpe pariNamavu tathA Atamacetana- zuddha pariNAma je te kevalajJAna kevaladarzananA upayoge siddhatvAvasthAeM pariNamaeM ane azuddha pariNAma te je parapudgalAdi skaMdha sparza pAmI AtmatvapaNe mAnI para viSe pariNamavU te. dravya-bhAvabhede be Azrava kahIe - teha- citavaq te AzravabhAvanA sAtamI. ehavU zuddhAtmarUpa zarIranuM bhAvI - ciMtavI vicArazo. malamUtranI dharaNahArI atyaMta be dhArAe cAlatA ehavA audArika dehane jANI pudgala bhiMbhalA - melA - DohaLAno zuddharUpa paryAya nija potAno je deha te to aMtasukhamAM tAharo deha evaM jANI tuM ho haMsa ! nirmala rUpanA dharaNahAra. 6 Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 548 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha doharA te kahIe chIe. Asrava ane baMdha te AtmA nahI; kevalajJAnamaya te AtmA. 'jo iNa bhAvaI' kahetAM e adhyavasAyeM - e dhyAne - vicAreM - anucitavane 'aNusaraI' kahetAM cAle - saMmukha thAya - gurU-Adikane pUchIne zoce, to nirmala kevala sUryodayaveLA - prabhAtaveLA thAya - eTale pUrvavicArasamaye parokSAnubhava hoya teha ja pratyakSAnubhava thAya.7 kevala - ni:kevala sarvamalavarjita - rahita evA je zuddha sattAsthAnaka, te anAdi siddhasthAnaka kevalajJAna-darzanarUpapaNe tehavo che je, temAMhiM sarva saMcare che - eTale kevalajJAna mAMhi sarva jJeya samAya che; paraMtu tene atikramIne koi padArtha jAto nathI -- eTale sarva dravyanI maryAdAno sthAnaka che. chaMda : ho jIva ! Asrava te e, je A sAMprata kahIe chIe te, je pudgaladravya paramANu ghaNA maLI skaMdharUpa paryAyapaNe pariName. aho jIva ! te sahajeM ja hoya che - eTale e pudgala dravyanI zakti svabhAveM che, eTale e pudgala-padArthanA vibhAvaparyAya te vibhAvapariNamanazakti te ja svabhAvaguNa oghazakti svabhAvasahaja zakti che. pUraNa galaNarUpa te pudgalanI; te dekhIne mUDha - ajJAnI ema mAnI le che je pUraNa milita dravyakarmavargaNA tadodaya-kAraNotpatti kriyA na [ne ?] kriyAnita pUrva skaMdhaparyAya viva[gha?]Tana-nautana saMvaraNa ityAdi e sarva pudgalaracanA dekhI mUDha - tattvanA ajANa ema mAnI le che je e sarvasva nAmeM karI, ehano kartA bIjo koi anya nahIM, teha ja bharmabuddhi-syuM Apa - AtmA pudgalaskaMdha baMdhasamayeM 'Alujhyo' eTale Apa baMdhANo. eka kSetraviSaye vAso che jIvapudgala beTho anAdikAlano evo vibhAvapariNAma te tuM jANa, jIva, Asrava.7 dohA : sAtamI AsravabhAvanAeM dravyakarmavargaNAne Atmapradeze Azrava dIdho te dravya te dravyAsrava ane vimoha, vibhrama, saMzayAdi rUpeM pariNamI je A zuddha cetanA, tehaneM ajJAnacetanapaNe kahIe - vibhAvacetanA kahIe - dvaitacetanA kahIe - samalacetanA (kahIe) ityAdi aneka nAma che evo bhAvakarmacetanArUpa je pariNAmI tehaneM je Azrava de te bhAvAsrava kahIe, jema je dravyanA guNaparyAya te svasva dravyane AzrayI rahe che tema paNa baMdhasaMbaMdha. 'iha' kahetAM e, jIvasaMvara ApaNo, te koNa Ape ? ApaNuM jANIe eTale ApaNo ja svasaMvedanopayoga, teNeM ApaNuM svarUpa jANIne te Atmika saMvara kahIe ane te pudgalano kahIe - jANe. dravyakarma, pudgalavarga jANa, tuM saMvara e ApaNo Atma-pradeza svabhAve ja che, athavA Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ allakRta bAra bhAvanA 549 te saMvara Atmapa(da) viSe bhAvI ciMtavI(e). 8 ___ chaMda : valI teha ja bhAvasaMvara vakhANe che. he jIva ! saMvara te e ja ke je ApaNA Atmapadano vicAra vicAravo, paNa te kevo cha ? AtmapadavicAra jihAM aho jIva ! je pudgalAdi sarva paradravya, teno nathI saMcAra. Atmapradeza saMghAte saMcara, saMcaraNa praveza nathI. sarvathA paradravyanoM je zuddha sattA viSe pariNAmarUpa pariNAma-upayoga te bhAvasaMvara, zuddha nizcayanayocita ane zuddha vyavahAranayocita te zuddha saddharmAcAropayoga ane zubha saMvara sarAga saMyamopayoga, saMyamAsaMyamapayoga, zrutadharmAcAropayoga e sarva zubha saMvara - e viparIta te Asrava. jyAM kevaLa Atmapadano ja vicAra che, vaLI tyAM 'paMDitaguNa' te aMtarAtmapaNuM - sAdhakapaNuM - svavedanapaNuM, tehathI thayo che paricaya - oLakhANa, teNe svAnubhava paMDitapaNe karIne mUDha kahIe te bahirAtmapaNAno doSa nivAre che, tyAM aMtarAtmApaNArUpa sahajAtmapariNati thaI che pragaTa - mithyAtvAvRta tirobhAve hatAM je svasaMvedakatAzakti te sahajapariNati AvirbhAve thaI che tyAM karmakardama kema thAya ? apitu na thAya. anAdisaMsiddha je vastusvabhAva zuddha rUpane paNa pariNamavU jANe je jIva te nizcaya saMvara. 8 duhA : '(u)payogI' kahetAM AtmA, je ApaNA upayogathI nyArA jANe che - mana, vacana, kAyAnA yoga prateM, e AtmA kanhe dekhavA-jANavAnI zaktibaddha te ja prati ane yogaviSaye te Atmazakti dharavApaNAnI zakti che. jema sUryakiraNa pRthvIne viSe, tema jJAna jJeya viSe yoga sahita je AtmA te yogI kahIe, tehanI e rIti che. je sarve saMvarabhAvanA kahI te jJAnasUryodaya veLA prabhAta samAna che, ane valatu jema jema jJAnasUryanAM kiraNa vistAra pAme, tema tema mohAMdhakAra nAse, karmakardama sUkAya. jema jema je pudgala pANI sUkAya, vikharI jAya tema tema vibhAvapariNatirUpa pANI sUkAtAM karmapudgala dravya-syuM maLI maLI saMyoga kare che tehane nirjarA kahe che. tIrthakarAdi tattvanA jANa tehane eTale kene nirjarA kahe che ? jyAM pudgala dravyaskaMdha paryAyarUpa vibhAvapariNati pariNamyo ane jIva dravyapaNe vibhrama, vimoha Adi vibhAvaparyAya - pariNati pariNamyo - ema beune dravyanI vibhAvapariNati e kSetre eka samaye paraspareM kAryakAraNarUpa thaI prakRti, sthiti, rasa, pradeza, baMdharUpa saMbaMdhe maLI te jIvapudgalasaMbaMdhana vichaDavU - beunI vibhAgasattAno anAdi saMyoga tehano je viyoga tene tIrthaMkara gaNadharAdika tattvavedI nirjarA kahe che. 9 chaMda : aho cetana! nirjarA te tene kahIe - tene eTale kene ? - je karma pudgalAtmaka saMyoga Atmapradeza sAtheno, tenI saMbaMdhasthiti pUrI thaI jyAM baMdha tyAM puraNarUpa Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 550 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha pudgala vibhAvapariNati ane jyAM nirjarA tyAM galaNarUpa vibhAvapariNati - ema beu ThAme pUraNa galaNarUpa pudgala vibhAvadharma thayo. atra vitarka : "svAmI ! pUraNa galaNa sahAvo' e zabdArthathI pUraNa galaNa svabhAve che, ema bolatAM to temAM vibhAva kema rahyo ?' gurU kahe che - "aho ziSya ! atra svabhAvathI bolAyuM te sAmAnyapaNe pariNamanazaktinI apekSAe kahyu. pudgalaparamANu viSe skaMdharUpa pariNamanazakti svabhAve che to pariName che, nahi to ema anya dravya kAM nathI pariNamatI ? e enI ja zakti che, mATe svabhAva kahyo; tathA pudgalanI pUraNa galaNarUpa azuddha sattA vibhAva pariNati, tema cetananI azuddha sattA vibhAvacetanA jJAnAtmaka pariNamI te saMyoga-sthiti pUrNa thatAM te vibhAvotpanna je anAdikAlIna saMbaMdha pudgalajIvadravye dezata: teno thAya che viyoga, dravyabhAva bhede jyAM, te nirjarA kahIe. thai cha pudgala ane jIvane azuddha pariNati - teno viyoga temane ApaApaNI zuddha pariNati pariNamatAM saMyoga-paraviyoga-rUpa svabhAvakArya karatAM koNa rAkhe, koNa roke ? jema vibhAvapariNati kAraNa pAmI vibhAva rUpeM nija zakti pariNamelI hatI tema svabhAvapariNati kAraNopadAnayoga pAmI svabhAvazakti pariName, tyAM anya dravyano sAro (AdhAra ?) nahI, tyAre te paramANu tathA jIvapradezaskaMdhabaMdha chUTe. te pudgala paramANu daze dizAe vikharatA jAya ane caitanyapradezapaNe nirAvaraNapaNe potAnI zuddha sattA darzana jJAna cetanArUpa te sarvatra vistAre. have je jJAnacetanAe zuddhapaNuM potAnuM jANyu, jANIne te zuddhopayoga cetanA zuddha rUpe pariNamI, tyAre parapariNatine koNa saMgrahe ? eTalA kAla lagI pudgala dravya saMbaMdhI je paraparyAya tene cetana vibhAva parapariNati te saMgrahatI hatI. vibhAvapariNati jAtAM thakAM pichalo nivAro' kahetAM chello viyoga caitanyapudgalane thayo, paNa e caitanya-pudgalApekSAe paraM-pudgalane nahI, je mATe pudgalano vibhAva te pudgalavibhAve anAdianaMtarUpa che, ane jIva viSe paNa je abhavya durbhavya tene paNa anAdianaMta sthiti vibhAva che, te mATe chellI makAma nirjarA te bhavyApekSAe je mATe bhavyano vibhAva te tirobhAve che te AvirbhAvApekSAe sAdi anaMta, sattApekSAe anAdianaMta - ema aneka bhAMgA jANavA. have chellI nirjarA kevI cha ? - te kahe che. 'Age' koi kAla viSe te parapariNati Atmapradeza saMghAte saMbaMdha saMbaMdhe ekatvapaNe nahi pariNameM. yadyapi jIva lokAgrakSetre rahe che tyAM siddhapaNe pudgaladravyanA skaMdha, dezapradeza, paramANu sarva bheda cha, tathA pUrve saMsArAvasthAe jema cetanapradeza te rUpe pariNamatAM te pariNamanasattA gai te mATe punabaMdha na thAya, ane 'yaha' kahetAM e zakti pudgaladravyanI che eTale zuM ? - te kahe che. Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ allukRta bAra bhAvanA 551 'milana' milavArUpa 'viThurana' kahetAM vIchaDavArUpa - eTale paramANu maLIne skaMdha thAya, vaLI te ja paramANu skaMdhapaNuM chAMDI paramANu thAya - ane pudgala dravyane 'AsakI' - lagnaprItisvabhAva anAdianaMtarUpa pariNati che. aho cetana ! tuM jJAnadraSTi dharIne dekhI jo. evI rIte je pUrve baMdha prabaMdha racanA kaheze thai cha nirjarA tenI. koNa te, je e bheda svapariNitanA jANa, te jANIne svabhAvAbhyAsArthe parabhAvatyAgodyamI thAya te. 9 dohA : navamI nirjarAbhAvanA bhAvatAM AvaraNane jhuDIne trADIne vegalaM karIne anaMta jJAnazakti nirAvaraNapaNuM jema jema pAmyuM tema tema lokamAMhi draSTi ke lIpaNa je parokSa lokabhAva rahyA te jANavAnI icchA - vicAraNA - citavana te lokabhAvanA dazamI kahIe chIe. 'sakaladravya' - samasta SaTadravya te traNe loka madhye che, paNa te SaTadravya munI kamunI kahIe. munIzvara tene dhyAnane patari dIdhA che - eTale munione dhyAna pariNAmasthAna pana geya [paNa jJeya?] che, athavA muni kahIe jJAna, tene jANavA heteM 'dIni' kahetAM dIdhA che eTale sthApyA che. jJAna guNacetanAne jANavAne jJeyakSetra karI ane je e AtmAne saMsArapaNuM thApyuM te sarva dravyanA saMyogapaNAnI yukti karI. zrI uttarAdhyayanasUtra mokSamArgAdhyayanamAM ema kartuM che ke dhammo ahamme. ema vyavahAranayeM sarva dravyasaMyoge saMsAraloka ema nAmasthApanA, ane nizcayanaye zuddha dravyArthika vicAre; na saMyoga, na saMsAra, na loka - ApaApaNe rUpe sarva pRthak pRthak che. 10 chaMda : aho AtmA ! e traNa loka Sadravya rahevAne parama - moTI kuTI che, athavA traNa loka - adha, upara, tirachA rUpe - ehane viSe parama kuTI je mokSa te sukhano vArA che, athavA traNe loka je bAhya abhyaMtara paramAtmArUpa te madhye paramAtmArUpa jIvabheda tene viSe sukha cha, athavA traNe loka 'aho' kahetAM jJAna-darzana-cAritradhAmapaNuM - sakalAtmaka bhAva te trilokIpaNuM - te madhye sukhavAsa te ekatvapaNuM. tridhApaNuM ekatra - rUpe pariName te ja sukhavAsa. te jJAnakriyArUpa je 'muniyoga' te sukhavAsa pratye de che. athavA to muni jJAnopayoga detA hovAthI te sukhavAsa sthAnavartI cetanadravya kevA che ? - zuddha niraMjanarUpa bhAsa che - dekhavU jenu evA siddha bhagavAna zuddha niraMjana bhAsa - vilokanazakti che jenI svapara jJeya vastu viSe, sahaja - AtmasukhanI lIlA kare che, jyAM anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta sukha, ane anaMta vIrya e anaMta catuSTayarUpa svabhAvalaharI lIlA kare che. sadA trikALa viSe niraMtarapaNe jyAM muktisattA - kuTImAM zuddha sattA pariNAmIka paNarUpa je pAriNAmika bhAvadhArA, te 'bAhira' kahetAM paradravya viSe khaMDatA nathI, paradravya te dhArAne viSe pratibiMba rahyA che. jema jalanI svacchatA viSe samIpavartI caitya sthubhavAli[sthubhAvali ?] pagathIAM, vRkSanI zAkhA, prazAkhA, patra, puSpa, Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 552 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha phalAdi sarvataH samIpavartI naranArI pazupakSI jotIScakrAkAzAdi aneka vastu pratibiMbita thAya che, jala jalanI sattA che; jema muktAphala maNi kAMti prabhAdi jyotivaMta padArtha viSe ApaApaNe dravya pramANe sarvanI sarva varSe jema rahe tema jIva viSe, ane te parama kuTI -- mukti viSe gurUziSyAdi vyavahAra nathI. valI bIjo artha je : saMsArAvasthA chatAM loka kuTImA rahetAM samyaktvotpatisamaye utpanna thayelI bhAvadhArAnI laharI paryAya te dhArA paryAya yAvat varte tAvat te dhArAno svAmI ema vicAre che - koi koIno gurUziSya nathI. e vyavahAranayakathanano zuddha nizcayeM ane valI te paramakuTI - mukti tehanA vAsI je siddha te rahe che 'sadA udAsI' kahetAM nyArA - sarva sarvathI sarvapaNe ane aMtarAtmApaNe ekadezI zraddhAdRSTi udAsI rahe che. parasaMyoga bATaka [nATaka?] thakI, traNe lokakuTIracanAthI rahe che udAsa sadA. ane te mukti jIvano A loka dekhavo te madhye traNa loka kuTanI racanA pratibhAse che, ane te samakitIno A loka dekhavo samyaga jJAnadarzane karI kuTI lokarUpI tehanI racanA nyAro thai nirakhe ne tethI sukharUpa pariName che, athavA A loka dekhavAmAM kuTI kahetAM kuDI bhAsa che. loka SaTdravya tenI paryAyaracanA siddhane sarvathI aMtarAtmane deza, dezIka, deza, anekavidhi. tethI traNa lokano A loka dekhavo temAM SaTdravya nATakane dekhave traNa kAla viSe sukhI che te parama kuTI - muktivAsI jIva ane je aMtarAtmApaNe varte che samakitI jIva te traNa loka madhye rahetAM thakA ja aMtaradRSTi sarva para jJeyathI bhinna bhAve nijAtmA prati, tethI saMsAra duHkha vyApato nathI te mATe aMtarAtmApaNe traNa kAla viSe traNe loka sukharUpa che. (10) duhA : dazamI lokabhAvanA viSe loka Sadravya racanA cauda rAjalokane viSe samakitIe jinavacane jANI tihAM SaTdravyaracanA svabhAva, vibhAva, lakSaNa, dharma jANyAM, te madhye nija svabhAva lakSaNadharma upAdeya jANI bhAve che. bahirAtmA - jIva parapudgaladharmane Atmika dharma jANe che te nirNaya karI nyAro dekhADe che. yadyapi upacarita vyavahAranaye e kriyArUpa pudgala dharmasAdhanarUpa che, tathApi zuddha nizcayanayApekSAe heya. agyAramI dharmabhAvanA kahe che. vyavahAradharmI jIva vyavahArakriyAdharma upadezavidhi karAve che ane ApaNa - potAnI meLe kare che, paNa zuddha jJAnopayogarahita ekala kriyA e dharma na hoya, zruta cAritrarUpa dharma te vyavahAradharma che ane trIjo 'vatthusahAvo dhammo' e uttarAdhyayane ukta vastusvabhAvadharma te nizcayadharma jANavA yogya upAdeya te he AtmA ! nizcaya svabhAva je Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ allukRta bAra bhAvanA zuddha naye tAharo te jinadharma jANI, jJAnadRSTi dharI, joI, dekhI ane vaLI jJAna te karaNakarAvaNarUpa nathI, e to sarva zubhAzubha karmajanita karmaphalacetanA jJeyarUpa che, ane dravyazAstra te graMthanu bhaNaQ sUtra tathA artha te paNa jJAna ja. jJAna vastu te 'ora' - bIju nathI. te sAcaM je samyagjJAna te na upaje tyAM sudhI, jyAM sudhI mohananA 'jhakora' kahetAM mohanIya prakRti kaSAya nokaSAya mithyAtvAdika teno udaya che jyAM lagI. 11 soraThIyA-jAti : dharma te dravyagraMtha bhaNyo na hoya, te zA mATe ? jo paDheluM dharma hoya to abhavya jIva sADI nava pUrva paryaMta bhaNe ane mukti na jAya mATe zAstramA munidharma nahI, puNya che ane bhAvazruta sahita hoya to dravyazruta paNa dharma che ane kAyAe tapa tapIe te paNa dharma nahIM. zA mATe ? je ekAMte tapa-japa dharma hoya to pUrva koDi tapanA dhaNI mukti vinA bIje na jAya ane te saMsAramA roLAtA dise che. dAna dIdhe paNa niyamAdharma na kahevAya, je mATe dAnIpaNe saMsAramA rULe. pUjA, japa viSe paNa ekAMte dharma nahiM je mATe 'AkarNito'pi mAhito'pi nirIkSito'pi' (juo kalyANamaMdira stotra) ityAdi draSTAMteM. 11. duhAH to koI kaheze je evAmAM dharma ja nahiM to na karIe, te upara kahe che ke karo zyuM ? dAna karo, jinapUjA karo, paMcaparameSTi japa karo, dvAdaza bheda tapa karo, zIlasaMyamAdi kriyA rAtridina saMbaMdhI te sarva karo paNa eka jANavAnI vastu je zrI jinAjJAnurUpa nizcayavyavahArokta svaparasamayAdi bheda jJAnopayoga te jo vIsarAya vA na jaNAya to te rahita je tapajapAdi karaNIno mada ahaMkAra te 'mAna' eTale nirarthaka athavA e karaNIe mada-puNya temAM to thAya, athavA e karaNI te dhaNI mukti vinA bIje na jAya ane saMsAramA roLAtAM dIse che, upayoga vinA madamAtA - matavAlAnA siMha che.... to ziSya pUche che 'svAmi ! dharma te zuM ?' tatrottare kahe che 'he ziSya ! dharma te vastuno svabhAva che. tene sAdhavo te dharmasAdhana. jo koi 'pahicAne' kahetA oLakhe - jANe to. eTale vastusvabhAva dharma jo koI jANe to tene apara vidhinuM zuM kAma ? eTale te upayogadharmane anya upAyanI niyamA nathI.(11) chaMda : te ja svabhAva-dharma draDhAve che. paradravya sarva heyarUpa che, paraMtu upAdeya nahI. je dravya viSe upAdAnapaNuM nahIM tenA guNaparyAya viSe paNa upAdAnapaNuM na hoya, teM mATe e kriyA te pudgaladravyano paryAya che. te uMcI dazAnA dhaNI munIzvara yadyapi kare che, tathApi vItarAgabhAva thakAM, paraM(tu) sarAgapaNe nahIM, je bhaNI sarAga saMyamI devagati pAme paNa mukti nahIM. mukti te vItarAgabhAve, e vicAra bhagavatIthI jANajyo. te mATe Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 554 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha sarvatobhinna vItarAgabhAvopayoga te Atmika dharma kahIe; paNa te kevo che Atmadharma ? aho AtmA ! te dharma nirmala paramotkRSTa che; te svabhAvadharma svabhAve ja kAlalabdhiyogeM upaje che; te nirmala dharma che te tuM jANa. nizcayazuddha sattArUpa svabhAvadharma te prati eTale vItarAgabhAva te nizcayAtmaka dharmasiddhAMte paMdare bhede siddha kahyA te vItarAgabhAve. ahIM kriyAno madAra disato nathI. te svabhAvadharmano dhAraka svAmI je AtmA te dharma kahIe, te mATe te svabhAvadharma jANe, Adare, pAle te dharmI AtmA ane je ApaNo svabhAva te ja AtmAno dharma, te mATe ApaNe vItarAgabhAvarUpa zuddhopayoga svabhAva teNeM ja jANo nizcayadharma, ane dharmIpaNe AtmA ja jANo eTale zuddha cetanArUpa Atmadharma te anya dravyane viSe na pAmIe te mATe samasta vikalpa kriyopayogAdi sarAgapariNAmI te dUra karIne eTale kriyA jema paraparyAya che tema kriyopayoga te paNa para che. parasaMyogotpanna mATe vibhAvarUpa AtmaparyAya e paNa heya che, te kema? je zubhAzubha karmajanita zubhAzubha kriyA te para kahIe. tajjanita audayika bhAvarUpa kriyopayoga te kriyAdravyakarma. ane upayoga te bhAvakarma, te dravyabhAva beu karmazuddhopayoga, nirvikalparUpa nizcayAtmaka dharmApekSAe heyarUpa che. ahIM koi kaheze je tIrthaMkare kriyA upAdeya kahI. vidhivAdopadeza viSe te heya kahetAM ninhavapaNuM thAya che. tatra tarata gurU kahe, sAcuM, e vyavahAranaye upAdeya che, para na ke nizcaye ityartha; mATe kriyA kare paNa zuddhopayoga sahita ane zuddha-azubhazubha vikalpa TALIne e ja zuddhopayoga zuddhacetanA - AtmapariNatI te nijadharma - Atmadharma karI hRdaya viSe sthApo. mukti nahi mATe nizcayadharma nahIM, te mATe muktivAMchaka purUSa bhedajJAni kriyA kare, paNa bhinnabuddhi paraMpara sAdhana jANIe ane pratyakSa sAdhana te svasaMvedanopayoga jANI teno khapa kare. je garaja so dhIraja kelave, paNa surata dravya viSe tema.(11) soraThIA : IgyAramI dharmabhAvanA kahI te dharma AtmasattA svarUpa bodhajJAna kahIe. te paMca kAraNanA yoga vinA pAmabuM durlabha dise che mATe bAramI bodhidurlabha bhAvanA kahe che. aho AtmA ! durlabha che 'parabhAva' kahetAM dravyacAritrAdi kriyA e bhAvakarmajanita mATe tenI prApti vicArI - ciMtavI -- hovI. durlabhakriyA vyavahArarUpa dharma te sarva udaya varte, mATe citavyaM Ave paNa na ye Ave, paNa - paraMtu je Atmika svabhAvadharma te to svAdhIna che te durlabha zA mATe jANIe ? dehAdi sakhAyAtAM - mitratAbuddhi tajI svasaMvedana svazakti zuddha sattAdharma susAdhya jANavo. 12 chaMda : aho mukti sarovaranAM haMsa ! AtmA ! nathI durlabha tujane evaM muktisarovaranIra - pANI, atIMdriya sukharUpa; he jIva ! tuM iMdriyarahita jevo che tevo iMdriyarati Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ allukRta bAra bhAvanA thai pIo. nirmala kevalajJAna-darzanarUpa nirmaLa nIra vaDe zuddha cetanopayoge karIne te zuddha cetanopayoga mukhe nirmala kevalajJAnanIra pIdhAthI anAdikAlIna vibhAvarUpa azuddha cetanA tethI je upajelI iMdriyasukhAbhilASA atRpta tRSNAne bhAMge. paNa te zuddhopayoMgeM pIdhuM je kevala nIra te pItAM je upajela tRpti - saMtoSa - anaMta sukharUpa te tRpti kevI che ? jeno viraha nathI, jene viSe vyAkulatA nathI te zuddhAtmapariNati - pariNamavArUpa je paMtha - mArga te sugama paMtha che. te paramotkRSTa pariNAmarUpa mArge cAlyA je paMthI temane sapta bhayamAMthI koI eka paNa bhaya nathI. AtmarUpa sarovara jJAnarUpa sukhajala che jyAM ane AtmAnI ja potAnI muktirUpa padavI te sarva sulabha che. ahIM parasahAyageM koI kAma - prayojana nathI. sukSetra zuddhasattArUpa tene viSe vartavU; svasamaya svadravyapaNuM tene viSe je 'gamana' kahetAM pariNamana - te lakSa lakSaNa viSe ekIbhAva te na jANe to atidurlabha, aho jIva ! 'svAyattaM svapadaM' eva iti vacanAt. 12 duhA : 'so' kahetAM te eka ja je aMtarjJAnalocanarUpa dvAdaza bhAvanA te suNIjANI - saddahIne je jIva aMtargata citta mAhi ullAsa pAme, rocaka bhAve vAraMvAra smare, dharme pariNamavU evo dravyabhAva zuddhopayogI zuddhAtmA kAryakartA te paMDita jANe tuM, ora sarva kartavya akartavya akRtArtharUpa jANavA. 2 ___ pote A siddhatvAvasthArUpa te dravya zuddhasattAvagAhanasukSetra te sattAe pariNamavu e svakAla kahIe, ane potAnI zuddha sattAe pariNamanazaktirUpa je pariNAma te svasvabhAva tyAM je lIna - tatpara - sAvadhAna, te mATe pragaTa thaI che sahaja zakti, tyAM nathI bhAsatuM anyapaNuM ne nathI bhAsatuM dInapaNuM. 3 potAnA guNa potAnI sattA tene jANavAthI zAMta thaI che cAre dizA eTale sarva upAdhi upadravya TalyA che ane te potAnA guNasattAne vinA jANe evI huMtI je jyAM tyAM 'sora' - dhvaMdha lAgato hato. 4 ___'sora' - vAdavivAda saMzayAdi dhvaMdha gayo cAra dizAno ane ajJAna dazArUpa tRSA te vItI gai, nijaguNasattAne jANavAthI nirmala draSTi svasaMvedana jJAnAnubhava 'vihANu' - prabhAta thayo che. 5 te prabhAtodayathI nirmala prakAze zubhAzubha karmanI udaya gati pratisamayesamaye potAne rase lIna - tatparathakI ane udayagatine sAkSIbhUta kahetAM tamAsagIra thakAM dekhe che. karmanATaka prati jJAnapravINa jIva jJAnanI kahANI - kathA te akatha eTale kahI na jAya. jANavArUpa che, kahevA-suNavAnI nathI. te Apa-syuM ApaNe ja pAmIe, jyAre dekhe ghaTa mAMhI draSTi daine. 6-7 Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 556 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha - iti zrI allukRta 12 bhAvanA samApta. saMvat 1800 varSe zAke 1665 pravarttamAne posa zudi 12 dine iti zreya: allukRta bhAvanAyA bAlAbodho yathAmati karmasiMhena muninA paropakRtye kRtaH. (patra 9 prata naM.634 zrI muktikamaLa mohana jaina jJAnamaMdira, vaDodarA) __ [AtmAnaMda prakAza, vaizAkha, jeTha, asADa, bhAdaravo, Aso vIra saM.2460 (pu.31 aM.10-11-12, pu.32 aM.1-2) pu.236-39, 289-95, 318-21, 44-49, 68-71] Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 557 guNAkarasUrikRta zrAvakavidhi rAsa (racanA saMvat 1371. A rAsa, kavirAja dhanapAle prAkRtamA 'zrAvakavidhi' racela che teno anuvAda che.) [kartA padmAnaMdasUrinA ziSya che. vizeSa mAhitI prApya nathI. juo jaina gUrjara kavio bhA.1 pR.20-21 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.91. lA. da. bhAratIya saMskRti vidyAmaMdiranI khaMDita, kaDI 37thI zarU thatI prata ka.5808no ahIM pAThazuddhimA lAbha lIdho che. kRtinI bhASA apabhraMzanI chAyAvALI prAcIna gujarAtI che. - saMpA.] zrI jinAya namaH. atha zrAvakavidhi rAsa. pAya-pauma paNamevi, cauvIsavi titthaMkaraha; zrAvakavidhi saMkhevi, bhaNai guNAkarasUri guro. 1 jihiM jiNamaMdira sAra, anai tapodhana pAmiyae; zrAvakajana suvicAra, dhaNuM tRNuM iMdhana jala praghalo. 2 nyAyavaMtu jahiM rAu, jaNa dha[gha ?]Na dhanna ramAulau e; sUdhI pari vavasAu, sUdhaI thAnaki tihiM vasau e. 3 dhammihiM hui paraloi, ghara-kammihiM ihaloya puNa; tihiM nara Aha na oha, jihiM sUtA ravi UgamaiM e. 4 tau dhammevi UThevi, nisi caughaDiyai pAchilI e; jiNa navakAra paDhevI, pahilauM maMgala maMgalAMha. 5 takkhaNi melhavi pATa, kavaNa deva amha kavaNa guro; amha kavaNa kulavATa, kavaNa dhamma ima ciMtavaI e. 6 kai ghari kai posAla, lei sAmAyaka paDikkamau e; / paccakhANa praha-kAli, jaM sakkai taM pacakhau e, 7 vastu arari saMbhali arari, saMbhali datta sacitta, vigaa taha vANahIya, vattha kusuma taMbola vAhaNa; sayaNa sarIravilevaNaha, baMbhacera disi nhANa bhoyaNa; e jo jANai cauda paya, nitu nitu karai pramANa, so nara nizcai pAmisyai, devaha taNau vimANa ! 8 Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 558 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha bhAsa sayaraha e soca karevi. dhoati paharavi niramalIya; pUjai e bhAva dharevi, ghari devAlai deva jiNa. gaMdhihi e dhUvihi, sAra arakahiM phullihiM dIva ima; nevaja e phala jala sAra, aTTapayArI pUja ima. 10 devaha e taNau je deva, pUjau jAivi jiNabhavaNi; nimmala e akala ameya, ajara amara arihaMta paho. 11 ekahi e mokha turaMta, rAga dosa be jo jiNaI e, yahi e tihi sohaMta, nANihiM daMsaNihiM cAritihiM. 12 melavi e cyAri kasAya, paMca- mahavvaya-bhAra-dharo; chavviha e jIva-nikAya. sadaya abhaya jo nitu cavaI e. 13 aThahiM e madihiM vimukta, baMbhagutti nava sAcavaI e; Ala ie khaNavina Dhukka, dasaviha dhammasamuddharaNa. 14 jAIvi e posaha - sAla, erisa suhaguru vaMdiyAM e; mANasa e nikara siyAla, jAha na dhamma na deva guru. 15 arakaI e suhaguru dhamma, sAvadhAna dhAMmI suNau e; dhammaha e mUla maramma, jIvadayA jaM pAlIyaI e. 16 jhUThaha e navi bolehu, Ala dIyaMtau alasU e; dekha ie mAnu lehu, paradhana tRNa jima manniyaI e. 17 niya tIya kari saMtosa, paratI mannaha mA bahani; pariharau e kUDau sosa, kari parimANa pariggaha e. 18 jANavI e dhammaha bheda, dAna- sIyala-tapa-bhAvanAhiM; deNA e ema suvi, vaMdavi guru jo ghari gayau e. 19 dhovatI e milavi ThAi, tau vavasAya samAcaraI e; pariharau e pApa-vyApAra, nyAyahi dhaNa kaNa melavaI e. 20 vastu kahauM panarasa kahauM panarasa kamma-AdANa; iMgAlI vaNa sagaDa bhADa phoDa jIvaya vivajjahu, daMta lakkha rasa kesa visa vaNija kajji na kayAvi saMcahu; 9 Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkarasUrikRta zrAvakavidhi rAsa jaMtapIDa nillaMchaNaha asai - posa davadANa, saraha sosa so kima karai, hoi ju mANasa jAMNa. 21 DhAla 559 lohakAra sonAra DhaMDhAra, bhADabhuMja anai kuMbhAra; aru pIru Aju nara vIkaMte, te raMgAlI [ iMgAlI ] kamma karaMti. 22 kaMda kaTha tRNa vaNaphalaphullai, vikkai patta ji labmai mullaI, khaMDaNa pIsaNa dalaNa ju kIjai, vaNa-jIviyA kamma su kahIjai. 23 ghaDai sagaDa jo vAhai vIkai tIjai kammAdANi su Dhakkai; khara vesara mahi suDDu baladda, bhADai bhAra ma vAhisi bhadda. 24 kUva sarovara vAvi khaNaMte, annuvi uDDaha kamma karate; silAkuTTa - kamma halakheDaNa, phoDi kamma ji bhUmihiM phoDaNa. 25 daMta kesa naha romai cammai, kha kavaDDaya posaya summai; kastUrI agaru jivi sAhai, so nara sAvaya- dhamma virAhai. 26 lAkha gulI dhADI mahuA, TaMkaNa maNasIla vaNija; pUrI vajja levasA kUDA, hariyAlA navi rUDA. 27 sura visa Amisa mahu anubhASaNa, rasavijaNa kiya karai vicakSaNa; duppai caupai vaNija ju laggai, kesa vaNija niya mana su bhaggai. 28 visa kaMkasIyA hala hathIyArA, gaMdhaka loha ji jIva hamArA; Ukhala arahaTa gharaTa vaNijjai, ima visa vANija karai aNajjai. 29 ghANI kohlU arahaTa vAhai, annu dali dAjiko karAvai; iNi pari kahiyai kammAdANa, je [jI] vapIDA pariharai sujANa. 30 jo ghaNu nigghaNa aMka diyAvai, viMdhai nAka, mukku chedAvai; gAI kanna galakaMvala kappara, so nillaMchaNa dIsihiM lippai. 31 kukkaDa kukkura mora bilADai, posaMtaha navi hoi bhalAi; sUA sArahi anai pArevAM, dhamma dhuraMdhara nahIya dharevA. 32 dava deviNa ghaNa jIva ma mArahU, saravara draha jala sosu nivAra; panarasa kammAdANa vicArU, jANavi sUdhau kariva [u] vavahArU. 33 dhAtu dhamai rasa aMjaNa joai, jaya ( jua) ramai ima daviNa na hoi; kuvisana eka visavau na gamIjai. niya Agati cihuM bhAgihi kIjai 34 Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 560 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha pahilau bhAga nidhihi saMcArau, bIjau paNi vavasAya vadhArau; tIjau dhammabhoga niga dosa. cauthai caupai posa. 35 vastu nisuNi dhammiya nisuNi dhammiya kUDa tula mANa, kai kUDA vaya harau kuDa leha taha sAkhi kUDI; dutthiya dINa suhAsaNiya mitradroha nahu vAta rUDI, deva daviNu jo guru daviNa bhakkhaya bhamai aNaMta; viNa saMmattaha so bhamai, bhavasaMsAra aNaMta. 36 DhAla jiya AhAraha taNIya suddhi muNi cArita lINau, tima vavahAraha taNIya suddhi zrAvaka sukalINau; hATaha huMtau ghari pahuta jai bhojana vAra, pUjA bIjI vAra karai bhAvihiM suvicAra. 37 dINa gilANau pAhuNau e saMbhAla karAvai, sai-hatthihiM sUdhau AhAra muNivara viharAvai; osaha vasaha bhatta pANa vasahI sayaNAsaNa, avara vi jaM ihaMti sAhu taM dei su vAsaNa. 38 jau tiNi ThAra na huMti sAhu, tau disia valAvai[disi Aloyai hoyai], mani bhAvai Avai supAtra tau bhallau. hovai; kavaNa kIyau paccakhANa Aja maiM ima saMbhAlai, vaiThau ThAmi sacitta ThAi AhAra AhArai. 39 kari bhoyaNa nidrAvihINa piNa ika vIsamai, to pAcchillai pahari puNavi posAlai gammai; [paDhai guNai vAcai suNevi pUchei paDhAvai,] aha ji viyAlU karaNahAra so niya ghari Avai. 40 divasa aThama bhAgi sesi jImei sujANa, pAcchila dui ghaDIyAha divasa carimaM pacakhANa; sAMjai tIjI pUja karavi sAmAika lIjai; tau devasIya paDikamevi sajjhAya karIjai. 41 Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAkarasUrikRta zrAvakavidhi rAsa 561 rayaNihi vItai paDhama pahari navakAra bhaNeviNa, arihaMta siddha susAdha dhamma saraNai paiseviNa; pacakhANa sAgAra karavi savi jIva khameviNa, sAvaya sovai puvva tihAM baMbhai bhAvaI maNu. 42 vastu ata niddihiM ata niddihiM citti ciMtei, satujji ujjau caDavi jiNai pUya kaiyai karAvisu; sAhammiya gaurava karisu kaiya kaiya putthaya bharAvisu, chaMDavi dhaMdhau iya gharaha kaiyai saMjama lesu; samarasi laggavi kaiya huM pheDisu kammakilesu. 43 bhAsa nitu nitu sahaguru-pAya vaMdijjae, saMbhalau sAviyA sIkha tumha dijjae; galaha uhnAlae tinni vArA jalaM, leviNa galaNa e tumha ai nIsalaM. 44 sesa kAle vi be vAra jala gA(la)u, mITha-jala khAra-jala jIva mA melaho; rAkhau sUkhatau tumhi saMkhArau, vatthaha dhovaNa galiya jali kArau. 45 duddha dahi tela ghRta takka DhaMkavi dharau, mAkhIya pamuha tihi jIva mA paDi marau; / sodhavi dhanna raMdhana pIsau dalau pauMji be vAra e cuhali ghara Ukhalau. 46 jANavi jIva jo iMdhaNa jAlaMe, aDDamI caudasI pamuha tihi pAlae; jIvadayaM sAra jiNavayaNa jo saMbharai, jayaNa pAlati naranAri te bhava tarai. 47 pakkhi caumAsi saMvaccharI khAmaNA, suguru pAsaMmi uccariya AloyaNA; karai jo Au pajjaMta ArAhaNA, tAsu paraloya gai hoi ai sohaNA. 48 ema jo pAlae e vara sAvaya-vihI, aTTha bhava mAhi sivasukha so pAvihi; rAsa padamANaMdasUri sIsahi kIyau, tera igahattai eha laliyaMgau. 49 jo paDhai jo suNai jo ramai jiNahare, sAsaNadevi tAsu sAnidhi karai; jAma sasi sUra aru merugiri naMdaNaM, tAM jayau tihuyaNe eha jiNasAsaNaM. 50 - iti zrI zrAvakavidhi saMpUrNa li. purohita lakSmI (nA)rAyaNa (saM.1984) (patra 3-16 navIna prata, prAcIna prata parathI nakala naM.2329 zrI muktikamala jaina mohana jJAnamaMdira, vaDodarA) [jainAcArya zrI AtmArAmajI janma zatAbdI graMtha, 1936, hiMdI vibhAga, pR.75-80] Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 562 jJAnavairAgyanAM keTalAMka aprasiddha kAvyo 1. bhojakRta mahAvIra jina stavana (hamaNAM zodha karatAM zrI mahAvIra jina stavana AnaMdaghanajInA nAmarnu bIcaM paNa maLI AvyuM che. A kadAca bhojakavikRta hoya topaNa nA nahIM.) [ema lAge che ke A stavana bhojakRta ja mAnavU joIe. kRti anyatra noMdhAyelI nathI ne kaviparicaya aprApta che. - saMpA.] dezI - kaDakhAnI aho vIra jagavIra vyavahAra nizce naye, sugama karI paMtha zivapaMtha dIno; eka rUci-arUci jima aguNa bhojana kare, parihare anusare dharmabhIno. aho !01 paMca darzana dhare, eka pakha Adare, kima vare Apa nidhi dUravarti; kathanarUpI huA eha mata jUjUA, vyomanA phUla jima che amUrti. aho !0 2 samaya nija tAhare ubhaya pakha je dhare, jJAnakiriyA karI zuddha parakhe; cetanArUpa nija-rUpa-saMpati sadA, anaMta catuSTaya sahI jIva nirakhe. aho !0 3 jema pASANamAM hema, ghRta dUdhamAM, tela jyama tala viSeSa rahyo vyApI; kASTamAM Aga nizce lakhe loka savi, pragaTa pratyakSa vyavahAra thApI. aho !0 4 zuddha nirAkAra avikAra nija rUpa zyo, dharata guNa ATha zivarUpa dehe; karmapariNati khare jJAna udayo dhare, tAma kiriyA kare pAmi gehe. aho !0 5 dravya ne karmano karmavirahita bhayo, nizcayAkAra cetana virAje; eka upadeza ghara veza tiNa avasare, avara jagajAla-saMgati na chAje. aho !06 pragaTa e vAta dinarAta Agama vahe, ubhaya cAritra vina ziva na sAdhe; ApI anaMtara paraMparA tiNa vidhi, ekatA thApIe kima virAdhe ? aho !07 kalpanA karmaguNa Apa cetana aguNa, saraNa thiti baMdha guNa vividha gAve; eha viparIta nija darasa rakte sahaja, bhoja AnaMdaghana rUpa pAve. aho !0 8 2. jJAnasArakRta jagatkartRtva viSayaka pada [adhyAtmI kavi jJAnasAra kharataragacchanA ratnarAjanA ziSya che ane emano kavanakALa saM.19mI sadI uttarArdha che. bahudhA hiMdImA emaNe pado ne stavano uparAMta anya jJAnAtmaka, aitihAsika ane piMgalazAstrIya kRtio racelI che. juo jaina gUrjara kavio, bhA.6, pR.199-212. ahIMnAM traNe pada 'jJAnasAragraMthAvalI' (saMpA. agaracaMda nAhaTA)mAM pR.54-55, 58-59 tathA 75 para chapAyela che. - saMpA.] Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnavairAgyanAM keTalAMka aprasiddha kAvyo 563 AzA avadhu ! e jagakA AkArA, koi kasyA na karaNahArA. pRthvI pAnI pavana AkAzA, dekhata hota acaMbA, ityAdika Adheyai paragaTa, dIsata koi na thaMbhA. avadhu !0 1 yA bharamai bhUle jagavAsI, karatA kAraNa gAve, karamarahita jagakartA kAraka, kayase kara saMbhAve ? avadhu !0 2 kartu akartu anyathA karaNe, samaratha sAheba mAyA, ghaTapaTa ghaTanAyai puna paTavI, yA rasa jaga nirmAyA. avadhu !0 3 kasyo na koI karai na karasI, eha anAdi subhAve, binasyo kabahI na binase ye jaga. jina-Agama jina gAve. avadhu !0 4 aganazilA paMkaja nahi pragaTai, zazaka uThe nahi sIMgA, AkAza na huve phulavArI. kayaso mAyA aMgA ? avadhu !0 5 kRta binAza akRta avinAzI, zabdapramANa pramANe, ye lakSaNa tumarI lachanAe, saMkara dUSaNa Ate. avadhu !0 6 aMta Adi bina loka na kahIsyo, ghaNa ahIraNa saMDAsI, prathama pache ghaTanA nahi saMbhava, samakAle hi ghaDAsI. avadhu !07 prathama pache puraSA nahi nArI, taise IMDAM paMkhI, bIja vRkSa nahi pIche pahele, hai samakAla apekhI. avadhu ! 8 loka anAdi anaMta bhaMgathI, hai khaTa dravya baserA, yAke aMte jJAnasAra pada, saba siddhokA DerA. avadhu !0 9 3. jJAnasArakRta jinamata viSayaka pada sAraMga avadhu ! jinamata jagaupakArI, yA hama nizce dhArI. avadhu !0 1 sarabameM sarvAMge mAne, sattA bhinna svabhAve, bhinna bhinna SaDa mata gama bhAkhe, mata mamata haTha nAve. avadhu !0 2 nayavAdI apano mata thApe, ora sahu utthApe, ehane thApa utthApaka buddhi, eka eka deza vyApe. avadhu !0 3 je je siddhAMtomAM bhAkhyA, khaTa mata aMga batAve, jinamatane sarvAMgI dAkhe, paNa na virodha jaNAve. avadhu !0 4 Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 564 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha matamata vAtAM na udIre, tadagata zuddha svabhAve, vaMde nahi niMde nahi sabakuM, yathAyogya para cAle. avadhu !05 ehavo ni:krodhI nirmAnI, amamAyI [amAyI] amamattI, teNe jinamatarahasya pichANyo, anya te matamamattI. avadhu !0 6 aise zuddha jinAgama vedI, je nija Atama vede, jJAnasArathI zuddha supariNita, pAve siddhi akhede avadhu !07 4. jJAnasArakRta vezaviDaMbaka viSayaka pada mAlakoza vezadhara yuMhI janma gamAyo, saMjasa - karaNI supanana- karaNI, sAdhu nAma dharAyo. veza0 mukhamunikaraNI peTa kataraNI, ayaso joga kamAyo, dekhI gRhadhAra kamIThInI para, iMdriya gopa batAyo. veza0 muMDa muMDAya gADIrInI para, jinamata jagata lajAyo, bhekha kamAyo, bheda na pAyo, mana-turaMga vaza nAyo. veza0 mana sAdhe bina saMjamakaraNI, mAnuM tusa phaTakAyo, jJAnasAra te nAma dharAyo, jJAnako marma na pAyo. veza0 5. jJAnavimalakRta suvihita guru varNana ( ' azoka rohiNI rAsa 'mAMthI.) [jJAnavimalasUri mATe juo 'AnaMdaghana covIsI/bAvIzI ane chellAM be stavano. ' 'azokacaMdra rohiNI rAsa' saM. 1774mAM racAyela che. saMpA. ] tene suvihita birUda na kahiye, suvihita sudhuM bhAkhe, yathAlAbha nija zakti na gope, guNijana zyaM hita rAkhe re, niMdA vikathA vadane na bole, jinabhaktie citta khole, para upakAra na kIdho Tole, varate abudha jana Tole re. koika 'digapaTa' koi 'malina', koika 'sitapaTe' varate, suvihita bhAva na tehane kahiye, je daMbhikriyA karate re. samaya pramANe samAcArI, dhArI kare je kiriyA, gurUkulavAsI nahi para - AzI, teha ja guNanA dariyA re. Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnavairAgyanA keTalAMka aprasiddha kAvyo 565 vIra taNuM zAsana jayavaMtuM, varasa sahasra ekavIza, maryAdAe che malapatuM, suvihita sUri che iza re. Apa-vakhANe mithyAmadathI, jage jazavAda na vAdhe, jima vAyasa nija nAma pokAre, paNa haMsa kIrti nava sAdhe re. nizcaya-dRSTyA zAstra nihALe, kriyA zuddha vyavahAre, nija guNamAM hI| karI bhAkhe, rahe guNijana-AdhAre re. paraguNa dekhI mana saMtoSe, jinavANIne hiMse, caDhate guNaThANe guNapoSe, pApapaDalane zoSe re. stuti-niMdA suNI toSe na roSe, rahe nijAnaMdamAM joze, mithyAbhAva karI janma navi moghe, bhare pUnyano koza re. ahaniza zruta-sajjhAya-prasaMgI, anopama upazama-liMgI, guNarAgI saMyamarasaraMgI, te sUdhA saMvegI re. tehi ja suvihita sAdhu kahAvai, avara te nAma dharAve, guNa viNa DAkaDamAla calAve, tehi ja kAma na Ave re. guNa viNa dIkSA paMcavastumAM, kahI holInRpa sarakhI, teha bhaNI suvihitapaNuM prANI, jo-jo pari-vari parakhI re. suvihita gItArathane vacane, viSa halAhala pIje, agItAratha vacana viSa pari tajiye, mithyAcAre kahIje re. bhinna zaMkhane jaMtu jima dAdhe, te pharI kAma na Ave, tima guNaviNa liMga ubhaya loke hiNu, Ima upadezamAla bhAve re. ema jANIne sAdhu saddahaNA, du:Sama samaye paNa dharajo, taratama-yoga vicArI jotAM, nAstikabhAva na karajo re. teha jANI suvihita vANI-syuM, neha dharI kiriyA karajo, dAna zIla tapa bhAvanA bhede, zakti ati Adarajo re. zaTha haTha choDI gurUvacane rahetAM, lahatA AnaMda anaMtA re, jJAnavimala guNa aMge dharatAM, zubha karaNI Ima karatAM re. [kra.1thI 5 : jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, okTo.1913, pR.505-10] Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 566 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha 6. lAvaNyasamayakRta vairAgya svAdhyAya (vikrama soLamuM zataka.) [kaviparicaya mATe juo 'rAvaNa maMdodarI saMvAda'. A kRti 'gujarAtI sAhityakoza khaM.1'mAM noMdhAyelI nathI. e 'sajjhAyamAlA (bhImasiMha mANeka)mAM pR.314 para chapAyela che. - saMpA.] caupai to sukha jo mati[ni] Avai saMtosa, to sukha jo mana nAvai rosa, to sukha jo mamatA huI dUra, haMsa rame samatA bharapUra. 1 Tuka ika TalI kalaha vArIyeM, Tuka ika rosa maneM mArIyeM, Tuka ika namIyeM durjana loka, saMpada vipada harakha na zoka. 2 jaba laga jarA dUra dehathI, jaba lagi roga soga bhaya nathI, jaba lagi iMdrI taNI nahi hAMNI, tUM tapa karato ma karisa kANa. 3 gahilA ! garba na kIjeM kimeM, gAMThe garatha hui jiNa same, visame mAge teha ja bhIkha, haricaMda rAjA dekhI zIkha. 4 DAho nara na kare anyAya, DAho marama na bole dhAya, DAho na dIe kehaneM kalaMka, DAho mANasa hoe nikalaMka. 5 udaya parAyo navi sAMsahe, phiri phiri AghI pAchI kahe, janama lageM pizuna pApIyo, nizceM ujaDa tehano hIyo. 6 navi kIjeM niMdyA pArakI, niMdaka hoe nizceM nArakI, jehane hoi niMdyAno DhAla, te kahIyeM cotho caMDAla. 7 vidyA vinaya karI mAgIyeM, vairI-vAsa vasatAM jAgIiM, mada Ade je nara parihare, tehano mahimA jaga vistare. 8 lAvaNyasame kara joDI kahai, sAcA vacana prANI saddahe, jinavara-bhagati bhalI pari karai, mugativadhu te nizce vare. 9 [jainayuga, mAgha 1982, pR.240] 7. lAvaNyasamayakRta vairAgya gIta [A ane pachInI kRti 'jaina gUrjara kavio' ane 'gujarAtI sAhityakoza khaM.1mAM noMdhAyelI nathI. - saMpA.] eha saMsAra save mohajAlA, je kucha dIsaI AlapaMpAlA, puNya karevA pApa harevA, jaI loDai mAnavaphala levA, Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnavairAgyanAM keTalAMka aprasiddha kAvyo 567 bhalA karevA burA harevA, jai loDai kiratAra milevA. 1 AMcalI. uratikuM birUi nidara na deNI, vorI[corI] piArI vastu na leNI. 2 puNya karevA. pUtra kalatra lAI maMdira mAyA, locana mIMce sahU re pirAyA. 3 puNya. phUla maraigA rahigA vAsA, koi na jIvaI tIna paMcAsA. 4 puNya. muni lAvaNyasamaya kahai lAi, mihura sarIsI karU re sagAi. 5 puNya. (patra 7-15, hA.bhaM. pATaNa, dA.82 naM.136, siddhAMta copaI sAthe) __[jainayuga, vaizAkha-jeTha 1986, pR.348] 8. lAvaNyasamayakRta pAkSika cAturmAsaka sAMvatsarika gIta rAga dhanyAsI samakita sarikhAM rayaNA na rAkhyAM, satyavacana navi bhAkhyAM, paranArI-siuM raMgiiM ramIA, pasUa parANiIM damIA re, khamAvara re khamAvau heva, cita cokhaI rahIe, varasa divasanAM pAtaka dhoI, naravara niramala thaIe re. 1 khamA0 jIva-yatana sUdhAM navi kIdhAM, Ala ayugatAM dIdhAM, gurU-gurUNInA vinaya na karIA, deva taNAM dravya harIA re. 2 khamA0 aNajANatAM abolA kIdhA, paradhana corI lIdhAM, bAra vratanA niyama virAdhyA, sadgurU vacana na sAdhyAM re. 3 khamA0 IMdrI paMca alIDhAM(DhIlAM) mehalyAM, dAna puNya je ThelyA, lAkha curAsI yoni prasiddhI, tehanI dahUvaNa kIdhI re. 4 khamA0 kuMbhakAra-ghari celaI kuMbha ji kAkari kANAM karIAM, kSaNi kSaNi michA dukkaDa detAM bihunA kAja na sarIAM re. 5 khamA. caMdanabAla anaI maraghAviI, tINaI jema khamAviuM, kUDakapaTa ju manathI TAliM, tu kevala kari AviuM re. 6 khamA. khamA khamAvI upazama ANau, ju jinazAsana jANu, muni lAvaNyasamayacI vANI, kSamA mugati-paTarANI re. 7 khamA. (muni jazavijaya saMgraha, eka patra) / asADa-zrAvaNa 1986, pR.494] 9 zrIsArakRta syAdvAda sajhAya [zrIsAra kharataragaccha kSema zAkhAnA ratnaharSanA ziSya che. emanI rAsAdi prakAranI ghaNI kRtio maLe che je saM.1678thI 1702nAM racanAvarSo batAve che. juo jaina gUrjara kavio, Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 568 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha bhA.3 pR.213-22 ane 379 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM. 1 pR. 443. A kRti 'jaina gUrjara kavio' mAM noMdhAyelI nathI. ahIM paNa 'zrI sAgara' hatuM te 'zrIsAra' karavAnuM thayuM che. AkRti 'sajjhAyamAlA bhA. 1' (bhImasiMha mANeka ) pR. 401 - 03 para chapAyelI che. - saMpA. ] syAdavAda mata zrI jinavarano tehaneM kima kahIe ekAMta, mati ekAMta kahe te mithyAtvI, sAkhI saghaLA suNa ho siddhAMta. triyArUpa tihAM na rahe munivara solameM uttarAdhyayana vicAra, sAdhu sAdhavI vase ekaThA, zrI ThANAMge paMca prakAra. jIva asaMkhya kAjala - Tapake pannavaNA sutre zrI jinarAya, kalpasUtramAM nita nadIne laMghe munivara vahiraNa kAja. zrI ThANAMge cothe ThANe mAMsa-AhArI narake jAya, madya mAMsa madhu piNa AcaraNA AcArAMga kahyo jinarAja. pAMcame aMge na kare zrAvaka, niSedhe panare karamAdAna, 1 syA0 2 syA0 3 syA0 4 syA0 6 syA0 nirvAha taNo paNa dIseM, saptama aMgeM kio parimANa. hiMsA na kare trividha trividha muni, pAMcameM aMge juvo hIra, jinavara tejolezyA upara zItolezyA mukI vIra. mahAvedanA hAtha lagAyAM vanaspatineM thAeM aMga, paDato munivara tehi ja pakaDeM, eha artha che AcAraMga. uttarAdhyayaneM bhAkhyo munivara, samaya mAtra na kare pramAda, dazavaikAlika trIjI porasI, niMda taNI kIdhI marajAda. aMdha bhaNI piNa na kahe aMdhaka, dazavaikAlika e vidhivAda, jJAtA aMge jatIyeM bhAkhyA nAgazrInA avarNavAda. sUtre deva avirati bolyA, have pAMcameM ThANe manaraMga, brahmacarya tapa ati utkRSTo, deva bhaNI bhAkhyo ThANAMga. 10 syA0 sUtra navi ghaTeM, prakaraNa navi ghaTe, prazna puchIje tiNanuM eha, RSabha bAhubala zivapura puhutA, ekaNa dina bhAjyo saMdeha. 11 syA0 sAta jaNA su malli dIkSA, sAtameM ThANeM zrI ThANAMga, chaThe aMga sAta sahyA-suM, kuNa khoTo kuNa sAco aMga. 12 syA0 nArI sahasa batIse jJAtA, aMtagaDe (sugaDAMge ?) sola hajAra, kezava taNI aMteurI bhAkhI, kima melIje eha prakAra 13 syA0 5 syA0 7 syA0 8 syA0 9 syA0 Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnavairAgyanAM keTalAMka aprasiddha kAvyo 569 kulagara panare jaMbu pannatI samavAyAMge kulagara sAta, harI bAramo jina AThame aMge teramo cothe aMga kahAta. 14 syA0 sUtra TIkA niyukti vakhANI cUrNI bhASA e melo paMcAMga, e paMce kahe te mAno sAcuM, eNa arthe ma karo khala khaMca. 15 syA. jIvAbhigama asaMghayaNI bhAkhyA, nArakI zrI bhagavaMta, ugaNIsameM zrI uttarAdhyayane mAMsapiMDa bolyA siddhAMta. 16 syA0 cAritra virAdhyu paMcame aMge bhuvanapatimAM sura thAya, sukumAlikA chaThe aMge, kima dujeM devaloka jAya. 17 syA. viNa vyAkaraNe artha je bhAkhe, artha nahI te anaratha jANa, bhAgI nAva nadI kima tarIIM, dasameM aMge kahe jagabhANa. 18 syA. zrI jinapratimAno veyAvaca karmanirjarA kAja, dazame aMge sAdhu bhaNI e, artha vicAra kahyo jinarAja. 19 syA. heya jJeya upAdeya vakhANyo ima utsarga ane apavAda, vidhi cAritAnuvAda nayasaMsthita nizraya ne vyavahAra mAda. 20 syA. anekAMtanayavAdI jinavara siddhAMtamAMhi kahyA dasa bola, kahe zrIsAra parikSA parikho, zrI siddhAMtaratna bahumola. 21 syA. [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, eprila-me-jUna 1918, pR.135-36] 10. mAnavijayakRta adhyAtma RSabha namaskAra stuti (vikrama 1.muM zataka.) ['jaina gUrjara kavio' mAM A kRti noMdhAyelI nathI. gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.309 para e noMdhAyela che, paNa kavinI vizeSa oLakha nathI. A kRti 'jaina kAvyaprakAza' (bhImasiMha mANaka) pR.86 para chapAyela che. - saMpA.] alakha agocara akalarUpa avinAzI anAdi, eka aneka anaMta saMta avicala aviSAdI; siddha buddha avirUddha ajarAmara abhaya, avyAbAdha amUratIka nirUpAdhi nirAmaya; paramapuruSa paramesarU e prathama nAtha pradhAna, bhavabhayabhAvaThabhaMjaNo bhajIi zrI bhagavAna. 1 rasanA tujha guNa saMstaveM, dRSTi tuja darzana, nava aMge pUjA sameM kAyA tujha sparzana; Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 570 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha tuja guNazravaNeM do zravaNa mastaka praNipAte, zuddha nimitta save hUyA, zubha pariNati thAte; vividha nimitta vilAsa savI e vilase prabhu ekAMta, avatarIo abhyaMtare nizcala dhyeya mahaMta. 2 bhAvadRSTimAM bhAvate - vyApaka savi ThAme, udAsInatA avara-suM lIno tujha nAme; dIThA viNu paNa dekhIe, sUtAM paNa jagave, apara viSayathI chAMDaveM iMdriya buddhi tyajave; parAdhInatA miTa gai e, bhedabuddhi gai dUra, adhyAtama prabhu praNamio cidAnaMda bharapUra. 3 pUjaka-pUjya-abhedathI kuNa pUjArUpa, dravyastava rahio dravyarUpa eha zuddha svarUpa; Atama paramAtama bhayo, anubhavarasa sagateM, dvaitabhAva-mala nIkalyo bhagavaMtanI bhagateM; AtamachaMde vilasatAM e pragaTyo vacanAtIta, mahAnaMda rasa mokalo, sakala upAdhi vyatIta. 4 jyoti zuM jyoti malI gai, para raheM nija avadhe, aMtaraMga sukha anubhavaM prabhu Atamalabadhe; niravikalpa upayogarUpa pUjA paramAratha, kAraka grAhaka eha prabhu cetana samaratha; vItarAga ima pUjatAM e, lahIe avihaDa sukha, mAnavijaya uvajhAyanA, nAThAM sayala du:kha. 5 li0 rAjanagare. (1-11 prata) [jainayuga, ASADha zrAvaNa 1983, pR.502] 11. AnaMdaghananu eka aprasiddha pada / [AnaMdaghananA paricaya mATe juo 'AnaMdaghana covIzI/bAvIzI ane chellAM be stavano,' - saMpA.] soraTha kaMta catura dila jyAMnI ho mere, jyoM hama cInI so tuma kInI, prIta cora doya cugala mahilamai, vAta kachU nahI chAMnI. ho mere. 2 Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnavairAgyanAM keTalAMka aprasiddha kAvyo 571 pAMca rU tIna triyA maMdirame, rAja karai rAjadhAnI, ho, eka triyA saba jaga vasa kInau, jJAnakhaDaga vasa AnI. ho mere0 3 cyAra purUSa maMdirameM bhUkhai, kabahuM tripata na AMnI, ho, dasa asIla Ika asalI bUjhai, bUjhyau brahmajJAnI. ho mere. 4 cyArUM gatimaiM rUlatAM bIte, karmakI kinahuM na jAnI, AnaMdaghana isa padakuM bUjhai, bUjhyau bhavikajana prANI. ho mere0 5 [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa eprila-me-jUna 1918, pR.160] Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 572 devacaMdrajIkRta keTalAMka stavana-sajhAya (vi. aDhAramI sadIne aMte.) [kharatara dIpacaMdazi. devacaMdrajI adhyAtmI ane tattvavicAraka kavi che. emano jIvanakALa saM.1746thI 1812 che. emanI kRtio mATe juo jaina gUrjara kavio, bhA.5, pR.232-57 tathA gujarAtI sAhityakoza, khaM.1, pR.181-82. ka.3 ane 5 'zrImada devacaMdra bhA.2' (buddhisAgara)mAM chapAyela che. - saMpA.] 1. aSTApada stavana zrI aSTApada girivara upara, jinavara caitya juhAro, bharatabhUpakRta comukha suMdara, zivasukhakAraNa dhAro. 1 bheTo zivasukhakAraNa kAji, bhavijana e tIrathane, meTo moha anAdi bhava bhavanA saMkaTane. bheTo. 2 bahu bhavasaMtati karma sahi, piNa je bheTe e ThAma, kSetra nimitte zuci pariNAmeM, pAmeM nijaguNadhAma. 3 RSabha jinesara parama mahodaya, pAmyA iMNa girizRMgeM, cidAnaMdaghana saMpatti pUraNa, sIdhA bahu muni saMge. 4 bharata munisara AtamasattA, sakala prakaTa iMhAM kIdha, iMNa pari pATeM asaMkhya saMyamI, sarva saMvarapada lIdha.. 5 je jinasattA tattvasarUpeM, dhyAna ekalaya dhyAveM, anekAMta guNadharma anaMtA, thAyeM nirmala bhAveM. 6 teharnu kAraNa AtmaguNa traya, tasa kAraNa jinarAja, tasa bahumAna bhAna hetuthI, tiNa e bhavodadhi pAja. 7 mithyAmoha viSayarati dhIThI, nAseM tIratha dIThe, tattvaramaNa pragaTeM guNazreNiM, sakala karmadala nITa. 8 ThavaNA bhAva nikSepa guNIno, sama AlaMbana jANI, ThavaNA aSTApada tIrathavara, sevo sAdhaka prANI. 9 bhavajalapArautAraNa kAraNa, dukhavAraNa e zRMga, mugatiramaNIno dAyaka lAyaka, nita vaMdo manaraMga. 10 Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 573 devacaMdrajIkRta keTalAMka stavana-sajhAya tIrathasevana zucipadakAraNa, dharI Agama-sAkheM, zraddhA ANI je tIratha pUje te zivasukhane cAkhe. 11 sAdhya dRSTi sAdhananI rIteM, syAdvAda guNavRMda, devacaMda seveM te pAmeM, akSaya paramANaMda. 12 2. sametazikhara stavana DhAla : beDale bhAra ghaNo che rAja, vAtAM kima karo cho - e dezI jaMbUdvIpa dakSaNa vara bharataiM, pUravadeza majhAra, zrI sametazikhara atisuMdara, tIrathameM saradAra. 1 bheTyA bhAva dhari meM Aja, e tIratha guNagirUyo. bheTyA. vIsa jiNesara zivapada pAMmyA, iMNa paravatarne zRMga, nAma saMbhArI puruSottamanA, guNa gAvo manaraMga. 2 iMma uttara diza airavata khetre, zrI supratiSTha nageMdra, zrI sucaMdra Adika jinanAyaka, pAmyA paramANaMda, Ima dasa khetre vIse jinavara, ika Ika girivara siddhA, titthugAli payaMnA mAhe, e akSara parasiddhA. 4 e tIratha vaMdi savi vaMdyA, jinavara zivapada ThAma, vIse TuMka namo subha bhAveM, saMbhArI prabhunAma. tarIye jehanA saMga bhavodadhi, tIna ratana jihAM lahIyeM, je tAreM nija avalaMbanathI, tehaneM tIratha kahIyeM. 6 zuddha pratita bhagatathI e gira, bheTyAM nirmala thaiyeM, jinatati pharasabhUmi darasaNathI, nija darasaNa thira karIyeM. 7 sUtra-arthadhArI piNa munivara, vicareM dezavihArI, jinakalyANakathAMnaka dekhI, pachI thAyeM padadhArI. zrI supratiSTha sametazikharanI, ThavaNA karI je seveM, zrI sukarAja pareM tIrathaphala, IhAM beThAM paNi leveM. tasu AkAra abhiprAya tehane, te budhe tasa karaNI, karatAM ThavaNA zivaphala ApeM, Ima AgamameM varaNI. 10 jiNa te tIratha vidhi-syuM bheTyo, te to jaga-(ja)sa lahIjeM, te ThavaNA bheTata ame piNa, narabhava lAho lIjeM. 11 Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 574 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha daza khetre Ika ika covIsI, vIsa jinezvara (sIjheM), siddhakSetra bahu jinanA dekhI, mAharo manaDo rIjhe. 12 dIpacaMdra pAThakano vinayI, devacaMdra Ima bhAseM, je jinabhagateM lINa bhavijana, tehane zivasukha pAseM. 13 . [kra.1,2 : jainayuga, kArataka-mAgazara 1983, pR.145-46] 3. sahasrakUTa stavana sahasrakaTa jinapratimA vaMdiye, mana dharI adhika jagIsa, vivekI, suMdara surata ati sohAmaNI, eka sahasa cauvIsa, vivekI. sa. 1 atIta anAgata ne varatamAnanI, tIna covIsI ho sAra, vivekI, bahuttara jinavara eka kSetramA praNamIje vArovAra, vivekI. sa. 2 pAMca bharata vaLI airavata pAMcame, sarakhI rIte samAja, vivekI, daza kSetre kari thAye sAtaseM, vIsa adhika jinarAja, vivekI. sa. 3 paMca videhe jinavara sAThaso, utkRSTI ehi ja Teva, vivekI, jinasamAja jinapratimA oLakhI, bhakte kIje ho seva, vivekI. sa. 4 paMca kalyANaka jina covIsanA vIsA so tehi ja thAya, vivekI, kalyANa ne vidha-zyuM sAcavyA, lAbha anaMta kahAya, vivekI. sa. 5 paMca videhe hamaNAM viharatA, vIsa ache arihaMta, vivekI, zAzvata prabhu RSabhAnana Adide, cAra anAdi anaMta, vivekI. sa. 6 eka sahasa covIsa jinezanI, pratimA ekaNa ThAma, vivekI, pUjA karatAM janma saphaLa huve, sIjhe vaMchita kAma, vivekI. sa. 7 tIna kAla aDhAi dvIpamA, kevalajJAna vahANa, vivekI, kalyANakArI prabhu ihAM sAmaTA, lAbhe guNamaNi khANa. vivekI. sa. 8 sahasrakUTa siddhAcala upare, timahi ja dharaNavihAra, vivekI, tiNathI adbhuta e che thApanA, pATaNa nagara majhAra, vivekI. sa. 9 tIrtha sakala vaLI tIrthaMkara sahu, iNa pUjyAM teha pUjAya, vivekI, eka jIhathI mahimA ehanI, kiNa bhAte kahevAya, vivekI. sa. 10 zrImAlI kuladIpaka jetasI, zeTha suguNabhaMDAra, vivekI, tasu suta zeTha ziromaNi tejasI, pATaNa mAMhe dAtAra, vivekI. sa. 11 tiNe biMba bharAvyAM bhAva-zaM, sahasa adhika cauvIsa, vivekI, kIdha pratiSThA pUnamagacchadharU, zrI bhAvaprabha sUrIza, vivekI. sa. 12 Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devacaMdrajIkRta keTalAMka stavana-sajhAya 575 sahasa jiNesara vidhi-zyuM pUjaze, dravya bhAva zUci hoI, vivekI, ihabhava parabhava parama sukhI hoze, lahaze nava nidhi soI, vivekI. sa. 13 jinavarabhakti kare mane raMga-zyuM, bhavijananI e che nIta, vivekI, dIpacaMda sama zrI jinarAjathI, devacaMdanI prIta, vivekI. sa. 14 [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, julAI-okTobara 1915, pR.440-41] 4. zrI siddha mahAvIra stavana (thoDA pheraphAra sahita. vAghesarImAM suMdara rIte gavAze.) prabhu tuM anaMta mahaMta prazAnta, prabhu tuM badhA karmanAze kRtAnta; prabhu pUrNa AnaMda AsvAdavanta, prabhu tuM thayo siddhilakSmi-sukAMta. 1 rahita varNa-gaMdha-sparzana-rUpa, prabhu tuM thayo rasasaMsthAnahIna, amohi akartA abhogI ayogI, avedI akhedI guNAnaMda-pIna. 2 jANe tuM jJAne chatI sarva vastu, ane dekhato sarva sAmAnya bhAva, rame AtmaguNe, ghume rasa-anubhava, ane pUrNa leto zuddhAtmabhAva. 3 vasyo dAnalAbhe anaMtatAtmaguNe, thayo bhoga-upabhoga nija dharmalIna, vasyA sarva guNa kArya sahakAra vIrya, capala vIrya jAtAM thayo sthira adIna. 4 kSamI tuM damI tuM mArdavamaya tuM, RjutA ne mukti samatA anaMta, asaMgI abhaMgI anaMgI prabhu tuM, sarva pradeze tuM guNazaktivaMta. 5 pramANI prameya ameya agehI, akaMpAtma dezI alezI aveza, svayaM dhyAna mukta sadA dhyeyarUpa, munimAnase jehano vAsa deza. 6 5. sAdhaka svAdhyAya sAdhaka sAdhajyo re nija sattA ika citta; nija guNa pragaTapaNe je pariName re, ehi ja Atamavitta. 1 sA. paryAya anaMtA nija kAraNapaNe re, varate te guNazuddha; paryAya guNa pariNAme kartRtA re, to nija dharma prasiddhi. 2 sA. parabhAvAnugata vIrya cetanA re, teha vakratA cAla; karttA bhoktAdika savi zaktimA re, vyApyo ulaTo khyAla. 3 sA0 kSayopazamika RjutAne upane re, tehi ja zakti aneka; nija svabhAva anugatatA anusare re, Arjava bhAva viveka. 4 sA. Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 576 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha apavAde paravaMcakatAdikA re, e mAyA pariNAma; utsarga nija guNanI vaMcanA re, parabhAve vizrAma. 5 sA. te varjI apavAde ArjavI re, na kare kapaTa kaSAya; AtamaguNa nija nija gati phorave re, utsarga amAya. 6 sA0 sattArodha bhramaNa gati cArame re, para-AdhIne vRtti; vakra cAlathI Atama dukha lahe re, jima nRpanIti viratta. 7 sA. te mATe muni RjutAye rame re, vame anAdi upAdhi; samatAraMgI saMgI tattvanA re, sAdhe AtmasamAdhi. 8 sA. mAyakSayeM ArjavanI pUrNatA re, savi RjutAvaMta; pUrva prayoge parasaMgIpaNo re, nahi tasu kartavaMta. 9 sA0 sAdhanabhAva prathamathI nIpaje re, tehi ja dhyAye siddha; dravyata sAdhana vighana nivAraNAme, nimittaka suprasiddha. 10 sA. bhAve sAdhana je Ika cittathI re, bhavasAdhana nijabhAva; bhAvasAmagrI hetutA rame, nissaMgI muni bhAva. 11 sA. heya-tyAgathI grahaNa svadharmano re, kare bhogave sAdhya; svasvabhAva rasiyAne anubhave re, nija zuddha avyAbAdha. 12 sA. nispRha nirbhaya nirmama nirmalA re, karatA nija saMmrAja; devacaMdra ANAye vicaratA re, namiye te munirAja. 13 sA. [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, eprila-me-jUna 1918, pR.175] Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 577 samayasuMdaranAM keTalAMka nAnAM kAvyo [kharataragacchanA sakalacaMdrazi. samayasuMdaranI rAsa ane stavana-sajhAyAdi prakAranI saMkhyAbaMdha kRtio maLe che, je saM.1641thI 1700nAM racanAvarSoM batAve che. juo jaina gUrjara kavio bhA.2 pR.306-81 ane bhA.3 pR.369-71 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.448-50. kra.5 ane 10thI 16 'jaina gUrjara kavio' mAM noMdhAyela che. . kra.1thI 10 ane 12thI 16 'samayasuMdara-kRti-kusumAMjalI' (saMpA.agaracaMda nAhaTA)mAM anukrame pR.311-12, 3, 433, 7, 290-91, 1, 285-86, 200, 96-97, 76-77, 176, 161-62, 169, 170, 168-69 para chapAyela che. enA pAThono lAbha ahIM levAmAM Avyo che. ('kha' saMjJA) kra.1mAM tyAM be kaDI vadhAre che. kra.2 tathA 4 covIsImAMnAM stavana che. kra.5mAM paMktionI vadhaghaTa che, dezAInA pAThanI paMktiono krama badalavAno thayo che ane pAThAMtara to mahattvanA ja noMdhI zakAyA che. e noMdhapAtra che ke 'jaina gUrjara kavio'mAM A kRtinA AraMbha-aMtanI je paMktio noMdhAyelI che te paNa ahIMnA pAThathI judI paDe che. kra.17ne dezAIe samayasuMdaranI kRti kaI dRSTie gaNI che te samajAtuM nathI. emAM nAmachApa to 'kaviyaNa' eTalI ja che ne dezAIe samayasuMdara (kaviyaNa) eka judA noMdhela che (jaina gUrjara kavio bhA.2 pR.124-26) jeno 'sthUlibhadra rAsa' saM.1622no maLe che. A kRti enI hoI zake ? 'samayasuMdara-kRti-kusumAMjali'mAM paNa A kRti prApta nathI. - saMpA.] 1. sthUlibhadra gIta rAga sAraMga prItaDiA na kIjai ho nAri, paradesIyA re, kSaNe kSaNe dAjhe deha. vIchaDiyA vahAlesara malavo duhilojI, sAle sAle adhika sneha. prItaDiyA na kIje nArI, paradesIA re. kAla AvyA ne Aja uDI cAlase re, bhamara bhamato joI, sAjaNiyA vaLAvIne pAchA vaLatAMjI, dharati bhAraNi hoi. prIta. mananA manoratha savi manamA rahyAjI, kahIe kehani sAthi, kAgalIo lakhatAM bhIno AMsuejI, caDiyo ho durjana-hAtha. prIta. thUlabhadra kosA bujhavIjI, pAli ho pUrava prema, sIla-suraMgI peharo cunaDijI, samayasuMdara kahe ema. prIta. Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 578 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha 2. RSabhadeva gIta rAga mArUNI rISabhadeva merA ho, punyasaMyogeM pAMmIyA, meM darasaNa terA ho. rISabhadeva merA ho. 1 lakha corAsi huM bhanyo, svAmI, bhavakA pherA ho, dukha anaMtA meM sahyAM, sAmI, tIhAM bahoterA ho. 2 caraNa tumArAM meM grahyAM, sAmI abakI velAM ho, samayasuMdara kahe tumhathI, sAMmI koNa bhalerA ho. 3 3. AratinivAraNa gIta rAga gujarI merA jIva Arati kAhA dhare, jesA vakhatameM lakhita vidhAtA, tinameM ghaTe na baDhe[kachu na Tare]. merA. 1 cakravarti zira chatra dharAvata, ke kaNa maMgata phare, eka sukhIyA aka dukhIyA dIse, e saba karama kare. merA0 2 Arati aba chora de jIuDA, rote na rAja caDe[care], samayasuMdara kahe jo sukha vAMche, kara dharama cita khare. merA0 3 [kra.1,2,3: jainayuga, vaizAkha 1985, pR.353] 4. suvidhinAtha gIta rAga kedAro guNa anaMta apAra prabhu, torA guNa anaMta apAra. sahasa rasanAM karata suragurU, tauhI na pAvai pAra. 1 prabhu0 kauMna aMbara giNe tArA, merU girako bhAra, caramasAgara lahiramAlA, karata kauMna vicAra. 2 prabhu0 bhakti guNa lavalesa bhAkhai, suvidha janasukhakAra, samayasuMdara kahata hamakuM, svAsa tumha AdhAra. 3 prabhu. (muni jazavijaya saMgraha) [jainayuga, mahA-caitra 1986, pR.224] Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasuMdaranAM keTalAMka nAnAM kAvyo 579 5. bhavadeva-nAgalA sajhAya bhavadatta bhAi-ghare AviyA re pratibodhavA munirAya re, ardha maMDita [nArI] nAgalA re, khaTake morA hayaDalA mAMhi re, sAle morA hayaDalA mAMhi re. nava-paraNita gorI nAgalA re, navayauvana gorI nAgalA re. 1 hAthe dei ghIno pAtaro re, vIrA, mune Adhero volAvi re, ima kari gurUjI pAsi AviyA re, gurUjI puche dIkSAno bhAva re. ardha. 2 lAje nAkAro nava kIyo re, dIkSA lIdhI bhAI-bahumAni' re, bAra varasa iNa pari ugiyA' re, haiye dharatA nAgalAno dhyAna re. ardha. 3 hA hA murakha meM suM karo re, kAi paDiu kaSTa majhAri2 re, caMdravadanI mRgaloyaNI re, valavalatI te mukI gharanI nAra re, bhavadatta bhAie mujhane bholavyo re, have karasuM kisyA vicAra re. ardha. 4 bhavadeva bhAgela citte Aviu re, aNaoLakhyA pUche vATa' re, kaho kiNi dIThI gorI nAgalA re, ama vrata choDavAne mATa' re. ardha05 nAri kahe suNo sAdhujI re, vamyo koI navi lIye AhAra re, hasti caDI khara ko nava caDe re, tima vrata choDInai nAri re. ardha06 nAgalAe nAha samajhAvIo re, valI lIdho saMjama-bhAra re, bhavadeva devaloka pAmIo re, samayasuMdara sukhakAra re. ardha. 7 6. covIsa jina stavana rAga lalita jIva japi jIva japi jinavara aMtarajAmI, RSabha ajita saMbhava abhinaMdana, sumati padmaprabhu zivagatigAmI. 1 jina0 supAsa caMdraprabhU suvidha zItala zreyAMsa vAsupUjya vimala anaMta hitakAmI, dharma zAMti kuMthu ari malli munisuvrata namI nemi pArzvanAtha mahAvIrasvAmI. 2 jina. covIsa tIrthaMkara tribhuvana-dinakara, nAma-grahaNa jAke navanidhi pAmI, manavAMchita pUraNa suratarU sama praNamata samayasuMdara zira nAmI. 3 jina. 1. ka. bhAIne pAsa. 2. kha. vrata mAMhi rahyau. 3. kha. jaMjAla. 4. kha. vAta. 5. kha. kihAM vasai kehI chai dhAta. 6. ka. ceto ceto catura sujANa. Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 580 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha 7. dhanAnI sajhAya vIra jiNaMda samosaryAjI, rAjagrahI udyAna, samosaraNa suravara racejI, beThA tribhuvanabhANa, jagi jIvana vIrajI kavaNi tamAro zISa, Apa tare ora tArave, ugra tapa dhare nizadisa. jagi. 1 prabhu Agamana suNI karIjI, zreNika harakha apAra, prabhupAyavaMdana AvIyojI, haya gaya ratha parivAra. jagi0 2 zreNika prabhu dezanA suNIjI, prazna kare suvicAra, cauda sahasa aNagAramAMjI, kavaNa adhika aNagAra. jagi. 3 kAkaMdI nagarI vasejI, bhadrAmAta-malhAra, saMyamaramaNI AdarIjI, jANI athira saMsAra. jagi. 4 chaTha tapa AMbale pAraNejI, ucita lIe AhAra, mAyA mamatA paraharIjI, dehe dIe AdhAra. jagi0 5 zIkha duvidha pAle bhalIjI, zamadamasaMyama sAra, tapa japa pramukha guNe karIjI, adhika dhano aNagAra. jagi06 dhano nAma suNI karIjI, parakhyo zreNika. rAya, traNa pradakSaNA dei karIjI, vAMde munivara pAya. jagi0 7 navame aMge e achejI dhanAno adhikAra, sohamasvAmI upadezIyuMjI, jaMbUne hitakAra. jagi0 8 ehavA munivara vAMdIe, caraNakamala citta lAya, samayasuMdara bhagate bhaNejI, nirUpama zivasukha thAya. jagi. 9 [kra.5,6,7 : jainayuga, Aso 1984, pR.50-51] 8. jinapratimA stavana zrI jinapratimA ho jina sArakhI kahI, e dIThAM ANaMda, samakita bigaDe ho zaMkA kIjatAM jima amRta viSabiMda. zrI. 1 Aja nahi koi tIrthaMkara ihAM, nahI koi atizayavaMta, zrI jinapratimAno eka AdhAra che, Ape mugati ekAMta. zrI. 2 sUtra siddhAMte ho tarka vyAkaraNa bhaNyA, paMDita paNa kahe loka, jinapratimAne ho mAne nahI, tehano sagalo phoka. zrI. 3 Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasuMdaranAM keTalAMka nAnAM kAvyo 581 jina-arha-pratimA ho Age namotthuNaM kahe pUjA satara prakAra, phala piNa bolyA ho hitasukha mokSanA dUpadIne adhikAra. zrI. 4 rAyaparoNI ho jJAtA bhagavatI, jIvAbhigama mAMhi, e sUtra mAne ho, pratimA mAne nahIM, 'mAharI mA ne vAMjhi'. zrI5 sAdhune bolyA ho bhAvastava bhalA, zrAvakone dravyabhAva, e vihuM karaNI ho karatA nistA , jinapratimA-prabhAva. zrI. 6 pArasanAtha ho tujha parasAdathI, saddahanA mujha eha, bhavabhava hojyo ho samayasuMdara kahe, zrI jinapratimA-suM neha. zrI. 7 [jainayuga, azvina 1981, pR.62] 9 zItalanAtha stavana rAga sAraMga mukha nIko zItalanAthako UTha prabhAta jike mukha nirakhata, saphala janama tAhIko. mu. 1 nayaNakamala nIkI madhu tArA, upama tAhi alI ko, sUMdara vadana manohara mUrati, bhAla upara bhalo TIko. mu. 2 zItalanAtha sadA sukhadAika, nAyaka sakala dunIko, samayasuMdara kahe janama janama laga, huM sevaka jinajIko. mu. 3 10. vimalAcalamaMDana RSabhadeva gIta rAga toDI riSabhakI mere mana bhagati vasIrI, mAlatI megha mRgAMka manohara, madhukara mora cakora jisIrI. 1 riSabha. prathama naresara prathama bhikSAcara, prathama naresara prathama RSIrI, prathama tIrthaMkara prathama bhuvanagurU, nAbhirAyAM-kula-kumuda-zazIrI. 2 riSabha. aMza upara alikAvalI opata, kaMcana kasavaTa rekha kasIrI, zrI vimalAcalamaMDana svAmI, samayasuMdara praNamata ulasIrI. 3 riSabha. [jainayuga, mAgazara-poSa 1986, pR.200] 11. samayasuMdarakRta AbUtIratha bhAsa AbU parabata rUyaDau, AdIsara, uMcau gAu sAta re, AdIsara deva, pAjaI caDatAM dohilauM, A. paNi puNyanI ghaNI vAta re. AdIsara deva. 1 Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 582 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha AbUnI yAtrA karI A. saphala kIyau avatAra re, A. AbUnI yAtrA karI. AdI. AMkaNI pahilA AdIsara pUjiyA, A. vimala vasahI sujagIsa re, AdI. deva juhAryA deharI, A. asa(zva) caDyA vimala maMtrIsa re. AdI. 2 zrI nemIsara nirakhIyA, A. sAmasUrati sukamAla re, A. kuNa maMDapanI koraNI, A. dhana vasatapAla tejapAla re. AdI. 3 bhIma lUNaga vasahI bhalI, A. kharatara vasahI jiNaMda re, A. sagalA biMba juhAriyA, A. dUri gayau dukhadaMda re. AdI. 4 acalagaDhaI pachai AvIyA, A. caumukha pratimA cyAra re, A. zrI sAMtinAtha kuMthanAthanI, A. pratimA pUjI apAra re. AdI0 5 AbUnI jAtrA karI, A. AvyA sIrohI ulAsa re, A. deva anaI gurU vAMdyAM tihAM, A. sahunI pUgI Asa re. AdI. 6 jAtrA karI aThyotaraI, AdI. zrI saMgha pUjA sanAtra re, A. samayasuMdara kahai sAsatI, AdI. bhAsa bhaNyA huyai jAtra re. AdI. 7 - itizrI AbUtIratha bhAsa. [jainayuga, asADa-zrAvaNa 1986, pR.484] 12. maMgaloramaMDana navapallava pArzvanAtha bhAsa navapallava prabhu nayaNe nirakhyau, pragaTau puNya nai hIyaDaiu harakhyau. nava. 1 valabhIbhaMgai mUrati ANI, mAragi be aMgulI vilaMbANI. 2 valIya navi ANI [AvI] te jANau, navapallava te nAma kahANau. 3 maMgaloragaDha mUrati sohai, bhaviyaNa loga taNAM mana mohai. 4 jApa karI zrI saMgha saMghAti, samayasuMdara praNamai parabhAti. 5. (juo kra.16ne cheDe.) 13. khaMbhAyatamaMDana bhIDabhaMjana pArzvanAtha bhAsa bhIDabhaMjaNa re dukhagaMjaNa re, rUDI mUrati jamanamanaraMjaNa re, nirakhIjai pAsa niraMjaNa re. 1 darasaNai manavaMchita-dAtA re, paNamIjai uThi prabhAtA re, kaMsArI nAma kahAtA re, khaMbhAyata mAMhi vikhyAtA re. 2 bhIDa. ciMtA Arati savi cUrai re, prabhu sahunA paratA pUrai re, dukhadohiga TAlaI dUri re, samayasuMdara puNya paDUrai re. 3 bhIDa. (juo kra.16ne cheDe.) Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasuMdaranAM keTalAMka nAnAM kAvyo 583 14. serIsAmaMDana pArzvanAtha bhAsa sakala [sakalApa] mUrati serIsai, posa dasami pArasanAtha bheTyou, dehanAmI [devanImI] deharau dIsai. 1 pratimA loDati jAi pAtAlai, dharaNi AuM dhirai [AdhIrai] sIsai, bhAva-bhagati bhagavaMtanI karatAM, harakha ghaNai hiyaDau hIsaI. 2 paTaNI pArikha sUrajI saMgha-suM, jAtra karI bhalI [lAbha] suz2agIsai, samayasuMdara kahai sAcau mai jANyau, vItarAga [deva] vIsavIsai. 3 (juo kra.16ne cheDe.) 15. pArthavIra bhAsa rAga dhanyAzrI padamAvati sira upari, pArasanAtha pratima sohai re, nagara nalolai nirakhatAM, naranArInAM mana mohai re. 1 padamA. bhuMharA mAhi ati bhalI, mahAvIranI pratimA mAMDI re, bhagati karau bhagavaMtanI, mokSamAraganI e dAMDI re. 2 padamA0 loka jAyai jAtrA ghaNA, padamAvatI paratA pUrai re, samayasuMdara karai jina beU te, Arati ciMtA cUrai re. 3 padamA. (juo kra.16ne cheDe) 16. asAulI bhAbhA pArzvanAtha bhAsa bhAbhau pArasanAtha mai bheTyo, AsAuli mAhi Aja re, dukhadohaga dUri gayA sagalA, sIdhA vaMchita kAja re. 1 zrAvaka pUjA sanAtra karai [sahu] sapUrava tAla pakhAja re, [bhagavaMta Agala bhAvana bhAvai, bhaya saMkaTa jAvaI Aja re, 2 azvasena rAjAkau aMgaja, tevIsamau jinarAja re,] samayasuMdara kahai hu~ sevaka torau, tuM mere siratAja re. 3 - saM.1700 varSe ASADha vadi 1 dine zrI amadAvAda nagare hAjA paTela poli madhyavarti vRddhopAzraye...paMDita zrI samayasuMdaropAdhyAya likhitA...harSanaMdanagaNi sahita. (pa.saM.11-13, ro.e.so.bI.DI. 26 naM.1906 'tIrtha bhAsa chatrIzI'-aMtargata) 17. AdIsara vinati AdIsara ho sovanakAya, tejaI ravi jima dIpato, Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 584 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha sura kiMnara ho sevai pAya, moha mahAbhaDa jIpato. 1 je ahanizi ho praName sAmi, tyAM ghara sadA vadhAmaNA, caugai-dukha ho TAlaNahAra, jinavara nAma suhAmaNo. 2 vInataDI ho ika avadhAri, kara joDI kaviyaNa kahe, tuM samaratha ho ghaNa saMsAri, tujha kIrati jagi mahamahe. 3 (apUrNa, mArI pAse.) [kra.12thI 17 : jaina gurjara kavio, bIjI AvRtti bhA.2, pR.365-66, 367-68, 374] Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 585 keTalIka hariyAlIo 1. sudhanaharSakRta (sudhanaharSa e tapagaccha prasiddha, hIravijayasUrinA ziSya dharmavijayanA ziSya hatA. temaNe saM.1677mAM 'jaMbudvIpavicAra stavana' tathA bIjI kRtio nAme 'deva-kurUkSetra stavana' ane 'maMdodarI rAvaNa saMvAda' racela che. hariyALI eTale samasyA. koI zabda ke artha gUDha rAkhI te pachI te gUDha zabda ke artha zodhI kADhavAno. A hariyAlI zabda rUDha jaNAya che ne tenuM mUla saMskRta zuM te koI jaNAvaze to upakAra thaze. A zabda nIcenA sthale vaparAyo cha : * guNAvalI kahe "prabhu ? avadhArI, eka hariAlI kaho suvicArI" "moTAM pAMca dhyeyanAM nAma, ArAdhai savi sIjhai kAma; traNa akSyara mAMhi te jANi, Iha parabhavi sukhIA mana AMNi." 88 * muja harIAlI kavaNa vicAra. te kahejo prabhu aratha udAra. 93 (premalAlacchI rAsa, A kA.ma., mau,1 pR.443) * kAvya siloka anaiM harIAlI re, gAhA pahelI kahe rasAlI re. (pR.406) [kavi ane emanI kRtio mATe juo jaina gUrjara kavio bhA.3 pR.205-09 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.191. A kRti 'jaina gUrjara kavio' mAM noMdhAyela nathI. - saMpA.] puruSi eka napusaMka jAyo, tANI Agali kIdho re; jAvajIva te Ubho rahavai, jagamA teha prasiddho re. 1 pu0 tehageM maMdira chaI ati UMcaM, mavatAM pAra na Avai re; sahuI mANasa tehanA gharathI, je joiM te pAvai re. 2 pu0 jehanai Apali te hui Ubho, tehanai te nahi dekhai. reH prAhiM moTA kAraNa pAkhaI, tehanaiM ko na uvekhe re. 3 pu. cAMda sUraya pAsiM tasa vAso, niramala nara-syuM rAcai re; mastaki merU tANaiM te rahavaI, e maI bolyuM sAcaiM re. 4 pu0 aMbaratAi te chaiM UMco, ko navi DhAMkaiM tehanaiM re; dhanaharSa paMDita iNi pari bolaI, ethI rUDu sahunaiM re. 5 pu0 Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 586 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha (2) (havethI joDaNI vartamAna rUpamA mUkavAmAM AvI che.) beu napuMsaka ekaThA re, kariyA eka ja ThAmi; mAhomAMhe meLavyA, te trIjeM nara nAmi re; paMDita sAMbhalo. aratha kahe mujha eha re, paMDita sAMbhalo. AMcalI te traNe nArI-syuM milyA, putrI hui tAma; DagaluM eka na cAtareM, jo hoye zata kAma re. 2. paM0 cokhA muktAphala taNo, jeNe paheryo hAra; mANika ThaviuM hAramAM, je che guNano bhaMDAra re. 3 paM0 raMga dhare sahu teha-syuM, te paNa raMga dharaMti; be raMgIlAM jo mile, to pUgeM mana khaMti re. 4 paM0 te sahu mukha Agala rahe, na hoya kehane duHkha; hIMdu sahune vallahI, je dIThe hoya sukha re. 5 paM0 guNa moTA che jehamAM, kare to maMgalamAla; dhanaharSa paMDita ehano, jANe aratha vizAla re. 6 paM0 (3) rAga AsAvarI kAna che paNa suNe na kAMi, dAMta nahIM paNa cAve re; tehane AbhaDacheTa na hove, sahunuM pIrasyuM khAve re. 1 kA. pUrava pazcima dakSiNa uttara, kAma hoya to hIDe re; hIDatAM je haDieM Ave, teha taNuM phala pheDe re. 2 kA. tehanA peTa thakI je jAyo, te nAnhaDio vArU re; paraupagArI teha bhaNije, prANa taNo AdhArU re. 3 kA. arddha teha- bhUmiM dIseM, arddha te girine zRMge re; kAna mAMhiM jo kAmini pese, to to Ave raMge re. 4 kA. meM joyA paNa pAya na dIse, kara dIse vali tehane re; pAMva taNuM te kaDaM kareve, to hoya UMdhI gati tehane re. 5 kA. mAsa becAra vimAsI jo-jo, te zuM nara ke nArI re; dhanaharSa paMDita iNi pari pUche, kahejyo aratha vicArI re. 6 kA0 Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalIka hariyAlIo (4) 1 DuM0 DuMgaraDe raliyAmaNe, eka nArI cAle; sAthe eka purUSa bhalo, vali pAchI vAle. ekalaDI bahu-syuM bhaDe, paNa tohe na hAre; je nara e-syuM bala kare, tasa mUlathI vAre. 2 DuM0 vadana caraNa tehane nahIM, navi kAMi khAve; dAMte chorU prasavatI, tasa tRpti na Ave. 3 DuM0 te nArI ghari ghari ache, paNa sAdhu na rAkhe; dhanaharSa paMDita ima kahe, jinavara Ima bhAkhe. 4 DuM0 (5) sAta nArI zira upare, eka nara upADe; Apa guNe karI lokane, ghaNo harakha pamADe. jenara bahu chorU jaNe, be nara saMyoge; te chorU saghalAM bhalAM, Ave sahune bhoge. sAta kAna tehane che, cAMpatAM rove; sabhA mAhiM nAgo rahe, tehane sahu jove. eka udara che teha ne, mala mUtra na rAkhe; aradho keDe kaMdoraDo, paMDita ima bhAkhe. dhanaharSa paMDita Ima bhaNe, jo tumha samartha; garatha na kAMi mAgiye, kaho ehano artha. (6) eka nagara uMcuM ache, poli nIcI joe; eka varNa tehamAM ache, navi bIjo koe. 1 eka0 sAhamA pAMca jaNA gayA, tasa Avata jANI; teNe Adara bahulo karI, ghari ANyo tANI. 2 eka0 pAcho jai te navi zake, tiNi nagara pradhAne; bIjo tihAM AvI rahe, tehane abhidhAne. 3 eka0 Avyo teNe prAhuNe, bahu vAdhyo neha; sarva kuTuMba khuzI thayuM, bhale Avyo eha. 4 eka0 dhanaharSa paMDita ima bhaNe, te kavaNa kahIje; jasa sevA mahimA thakI, bahu buddhi lahIje. 5 eka0 (7) dhavala zeTha nija nagarathI jasa maMdira Ave; te tehane rahevA bhaNI, ghara eka karAve. 1 dhavala 0 catura te cAra dize thakI, Ave ghara mAMhi; zravaNe ghUghara ghamakatA, sAMbhalatAM prAhiM. 2 dhavala 0 tehane ahIM AvyA pachI, bahu saMtati hove; te tihAM hato ekalo, paNa kuNa jai jove. 3 dhavala0 587 1 sA0 2 sA0 3 sA0 4 sA0 5 sA0 Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 588 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha nija varNe dUre karyo, tasa cotho pario; kaho paMDita te zyA bhaNI, je balano dariyo. 4 dhavala. cothe parieM tehane, ghaNuM vAdhyaM mUla; je sevaMtAM sarvane, bala hoya asUla. 5 dhavala. dhanaharSa paMDita Ima bhaNe, kaho teharnu nAma; prAhiM sarva manuSyane, je sAthe kAma. 6 dhavala. (5) rAga AsAvarI bolAvI eka bola na bole, koIka kAminI kAlI re; moTI thaI paNa lAja na ANe, navi te pahere phAlI re. 1 agni na cole, nIra na bole, navi te vAye hAle re; kaDaM kare te nija mAtAnuM, mAtane pAseM cAle re. 2 bo0 anna na khAve nIra na pIve, bhUta na grahave tAsa re; paMDita aratha vicArI juo, tumha pAse tasa vAsa re. 3 bo. navi te rAtI navi te mAtI, navi kahe te mAMDI re; sAdhu taNe paNa pAse raheve, na sake ko tasa chAMDI re. 4 bo. e to kuNa thakI navi bIe, viSama ThAme paNa pese re; te chokaraDI mAne khoLe, besArI navi bese re. 5 bo. hAtha paga mAthu tasa dIse, cAMpI du:kha na pAve re; mA beTIne neha nahIM paNa, mAne pAse thAve re. 6 bo0 kAma na jAge, zastra na vAge, bhAra na lAge koya re; sudhanaharSa kahe aratha kahejo, eha taNo je hoya re. 7 bo. rAga AsAvarI maMgalakArI aMtyAkSara viNa sahuye jaga jasa kahave re; nizAle Avi prathamAkSara, harSa dharI dharI grahave re. 1 madhyAkSara viNa te uttamane, hoya na kahIMe pyArI re; akSara traNa karI te pUraNa, rAjakule ghaNI sArI re. 2 maM0 Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalIka hariyAlIo 589 pahelA akSarane che kAno, bIjo kevala jANo re; trIje akSare jima nirakhI, vahelo artha pichANo re. 3 maM. Ave eka na kAMi kAme, be to kAme Ave re; dhanaharSa paMDita iNa pari pUche, te zyuM nAma kahAve re. 4 maM. (10) DALe dIThI sUDalI, tasa pAMkha na Ave; cuNa karavAne kAraNe, tohe na paNa jAve. 1 DALe. deha varNa nIlo nahIM, tasa cAMca ja nIlI; cAMce iMDAM muMkatI, sAgaramAM jhIlI. 2 DALe. te iMDAM cApyAM ghaNAM, tohe (ye) navi phuTe; iMDAnI bhagati kare ghaNI, tasa pAtaka khUTe. 3 DALe. dhanaharSapaMDita ima bhaNe, kaho te kuNa sUDI; aratha vicArI je kahe, tehanI mati rUDI. 4 DALe. (11) kAminI koi kope caDI, nija nAthane mAre; mAratAM dekhe ghaNA paNa koI na vAre. 1 kA. nATho nAtha jANI karI, pUThe UjANI; mAthe mArI ANio, gharamAhiM tANI. 2 kA. parapurUSa hAthe grahI, tava mAne sukha; uMdhamukhI dhaNI AgaLe, hiye nAthane du:kha. 3 kA. dhanaharSa paMDita ima kahe, suNajo guNavaMta; nAma kaho te nArInu, jo hoM buddhivaMta. 4 kA. - iti hariAlI 11 saMvat 1715 varSe Aso zudi 13 dine likhitaM sA. ratana paThanArthaM. zrI zAMtinAthAya namaH. (eka copaDI, nA. bhaM., yati nAnacaMdajInA ziSya mohanalAla pAsethI) [jainayuga, jyeSTha 1982, pR.461-62] 2. dharmasamudrakRta (saM.16muM zataka) [kaviparicaya mATe juo 'zakuMtalA rAsa'nI noMdha. A kRti 'jaina gUrjara kavio' mAM noMdhAyelI nathI. - saMpA.] caMpakavannI caturapaNai, ika dIThI rUpi rasAlI, desavidesaprasiddhI bAlI, mUDha mUrikha sA TAlIjI. bAla-kUArI nArI, sohaI kAjala sArI, tisarI siri vari dori anopama dIsaI sA siNagArIjI. bAla0 drUpada triNi caraNa dUNI tasa nAsA, paNi bhIMtari ati maIlI, toI vicakSaNa sevaiM vahilI, rAjavaragi valI pahilIjI. bAla0 2 Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 590 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha acarija eka anopama moTauM, kahatAM mani na samAiM, strI strI-syuM bhoga karaMtAM, joo jAmArau jAIjI. bAla0 3 saghalI varaNa jAti utapatinuM, thAnaka teha ja lahII, tehanuM bholau kiNaiM na sahII, valI kuMDalaNI kahIIjI. bAla0 4 vAcaka dharamasamudra payaMpaI, harakhita eha hIyAlI, dAhiNa pAsi ramaI ralIyAlI, bhalI yaMgI laTakAlIjI. bAla. 5 [jainayuga, kArataka-mAgazara 1983, pR.117] Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 591 bhAvaprabhasUrikRta adhyAtmahariyAlI - svopajJa bAlAvabodha saha (AnA kartA bhAvaprabhasUri vikrama aDhAramA saikAmAM thayA che. teo mukhyatve karI pATaNamAM DhaMDheravADAnA apAsarAmA rahetA hatA. temaNe yazovijayakRta 'pratimAzataka' para saMskRta TIkA saM.1793mAM racI che. temanI gujarAtI kRtio saM.1797mAM 'subhadrA satI rAsa', saM.1799mAM 'buddhila vimalA satI rAsa', saM.1800mAM 'aMbaDa rAsa' ane bIjI nAnI stuti AdirUpa kRtio che. vizeSa mATe juo mAro nibaMdha nAme 'AdhyAtmarasika paMDita devacaMdrajI' ke je 'zrImad devacaMdrajI jIvanacaritra' e nAmanA pustakamAM prastAvanA rUpe adhyAtma jJAnaprasAraka maMDaLa taraphathI bahAra paDela che temAM pR.4 ane tenI TippaNI tathA have pachI prakaTa thanAra jaina gUrjara kavio, bIjo bhAga. A kRtino Tabo je svarUpamA maLyo che te svarUpamA virAmAdi cihno mUkIne atra meM utArI mUkyo che. A kRtine koI adhyAtma-kathalo, koI adhyAtma thui - stuti ane koI adhyAtmakathalAstuti paNa kahe che.) [bhAvaprabhasUri pUrNimAgacchanA mahimAprabhasUrinA ziSya hatA. juo jaina gUrjara kavio bhA.5 pR.165-79 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.282-83. kRti (mULa mAtra) 'caityavaMdana stuti stavanAdi saMgraha' bhA.1 tathA bhA.3mAM chapAyela che. - saMpA.] uThi savera sAmAyika kIy, paNa bAra| navI dibUMjI, kAlo kutaro ghara mAMhiM peTho, ghI saghaluM taiNeM pIpu~jI. uTho vahUyara Alasa muko, e ghara Apa saMbhAlojI, nija patineM kahevIrajina pUjI, samakItane ujuAlojI. 1 bAlAvabodha zrI aihI. zrI mahimAprabhasUrI sadgurU caraNAMbUja namInaiM zrI zrutadevatAne manamAMheM dhyAIne adhyAtmopa(yo)gInI stutino artha karUM chu. ____saMsArI jIva be prakAranA che - eka bhavabAlyakAla, bIjo dharmayauvanakAla. te mAMhi dharmayauvanakAla prANine arddhapudgala kAlanI sthiti utkRSThI chaiM teNeM sadAgama gurUnI dezanA pAmI tivAre zubha vicAraNA jAgI. te zubhavicAraNArUpa sAsu, meM sumati nAmA (rUpa) vahune zikhAmaNa ghe chaI. (e saMbaMdha iti) he vahuara, savera - prabhAteM athavA svavelAI - avasare uThIne sAmAyikavrata lIdhuM piNa saMvararUpa kamADa deine AzravadvAra rUpa bAra[ dIdhuM nahI eTale rUMdhyaM nahIM, tivAre mithvAtvarUpa kAlo kutaro manarUpa gharamAM peTho che. Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 592 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha kuMNa jANe te kivAre peTho - anAdi kAlaveM mithyAtva jIvane lolIbhUta che. eTalA mATe te zvAneM jJAnadarzanarUpa cAritrarUpa ghRta saghaLu pidhuM te sebhAvaI rUdhyaM (pA. tirobhAveM rAkhyaM). jIvane jJAnAdika udaye (pA.triNa) che teha ja teja-bala che teNeM ghRta upamAna yukta chaI. (iti tattva.) he vahu ! he kumarI ! tume uTho zakti sArU AtmavIrya phoravo. anupayogarUpa Alasa muko, e manamaMdira ApaNuM che ane te dharmasaMskArarUpa saMbhAlanA(vA) vinA ghara dipeM nahIM ane valI samakita vinA sAmAyikAdika sarva vrata-AkhaDI phoka che, dravyakriyAna kAMI phala nathI. ulaTuM maMDuka curNa pare dukhadAI chaI. etalA mATe he vahu ! tume AtmArUpa nija pati kahetAM dhaNIne kaho ke zrI vIra (paramAtmA) jinanI pUjA karI e samakItane ujuAlo. vi# vizeSa aSTakarmanaiM Irayati - vinAzayati te sArthaka nAma 'vIra' kahIyeM tehaneM vaMdananamanAdika dravyabhAvabhede pUjA karaveM samakita zuddha thAyeM. (ityArthaH). aDhAra doSa rahita (zrI arihaMta) te deva, arhatpraNita dharma (valI) jaina sAdhu - ehanI sadvahaNA samakItalakSaNa che. ityarthaH. prathama stuti artha:. 1 baleM bilADeM jhaDapa jhaMpAvi, utrevaDa savi phoDijI, caMcala chaiyAM vAryAM na rahe, trAka bhAMgI, mAla troDIjI. te viNa arahaMTIo navi cAleM, mauna bhaluM kona (kuMnaiM)kahIyejI, RSabhAdika cauvisa tIrthaMkara, japiiM to sukha lahIijI. 2 lokavArtAI mahAdeve kAmane bAlyo te kAraNe dagdha kaMdarpa(rUpa) baleM bilADe phAlarUpa - jhaDapa-AkSepaNArUpa jhaMpAvI nAMkhi zIlanI navavADarUpa utrevaDa sarva bhAMgI nAMkhI che, athavA e kAmeM harIharAdika utrevaDa sarva bhAMgI che, athavA saMsArarUpa baleM bIlADe vibhAvarUpa (jhaDapa ghAlI) jhaMpAvI dharmakaraNIrUpa utreDa bhAMgI che. Alipta pralIpta (saMsAraH) ityAdi vacanAt. paMca iMdriyarUpa caMcala, athavA caMcala cittaM - aMtakaraNaM sutAni - putrANI paMceMdriyANi evaM iMdriya noiMdriya DiMbharUpANI - te vAryAM rahetAM nathI, kadAcita haThayoge varAya, piNa tehanI tRSNA TalatI (TalI) nathI. te caMcala chorUyeM (chokareM) suddhopajogarUpa trAka bhAMgyo, ne vali krIyArUpa mAla troDI, upayoga vinA jJAna jJAnapaNe kriyA, kriyApaNe pariNati thAti nathIM - anupayuktaM dravyaM. te jJAnakriyA vinA dharmarUpa raheMTIyo (araTIo) cAlato nathI paNa (paNi) kima karIyeM. iMdriya naudriyaneM vasya paDyA 'asamartho bhavet sAdhuH' iti nyAyAt. mauna (maunapaNuM) bhaluM - aNabolyA rahiye te bhaluM. kene (kehane) kahIyeM ? paranu upAdAna AtmAne lAge nahIM, AtmAnuM upAdAna je, te AtmAne lAgeM Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvaprabhasUrikRta adhyAtmahariyAlI svopajJa bAlAvabodha saha 593 athavA mauna kahetAM munIpaNuM te bhaluM che. te dina kivAreka Avase je sarva vIratIpaM bhajIsuM. Ityartham. vali RSabhAdika cauvIsa tIrthaMkarane japatAM sukhasaMpadA pAmIriM, upalakSaNAthI bIjA jina paNa japiye, eka mahAvidehe batrisa vijaya ehaveM pAMca mahAvidehe ekaso sATha vijayeM utkRSTeM kAleM 160 tIrthaMkara : paMca bharata 5, pAMca airavata pU, e daza samayakSetra kahIyeM. tehanA daza tIrthaMkara etale 5 bharata 5 airavata pAMca mahAvidehaM e panara karmabhUmi kahI. saravAle 170 jina japIyeM thApanAdIkapaNe namIiM siddha. ityartha:. (e bIjI stutino artha:.) 02 ghara vAsiduM karone vahuyara, TAloneM ojIsAlujI, coraTo eka kare che herA, oraDe dhone tAluMjI. - lakyA prAhuNA cyA Ave che, te ubhA navi rAkhojI, zivapada sukha anaMtA lahIye, jau jina vANi cAkhojI. 3 - iti zrI adhyAtmopayogIni stuti paripUrNAjAtAH -la0 muM0 deviMdra, 3 yaM (jaM) busurAdri sthitau. he sumatI ! he kumarI ! tume manamaMdira mAheM aticAra - AlocanAdirUpa vAsiduM karo. AhaTa (A) duSTa raudra dhyAMna, kRSNa nIla kApota lezyArUpa ojIsAluM manamaMdirathI TAlo. ihAM yadyapi vratane viSeM aticAra - AloyaNa cheM tathApi manamaMdira vratamaMdira abhedapaNeM IhA jANiyeM je kAraNe dravya - AloyaNa na thAyeM. iti rahasyaM. he sumati vahu ! mohAdika vibhAvarUpa eka coraTo herA kare che tAkI rahe che, jANe chaI, avasara pAmuM to dharmarUpa dhana corI jAuM e kAraNeM tumeM svabhAvarUpa oraDe zubha dhyAnarUpa tAluM dyo. athavA prabhAte uThI zarIrAtmArUpa oraDe namaskArAdika pratyAkhyAnarUpa tAluM sAcavo (dyo, je kAraNeM) aviratinAM phala mAThAM che, ane viratinAM phala te surasukha, tethI zivasukha che. he sumati vahu ! cyAra kaSAyarUpa cyAra prAhuNA labakyA Ave cheM. anAdi kAlanA hAlyA Ave che paNa dhaNi-dhaNIyANIne aMdhere kSamAdika rasavati sarva khAi gayA, cArItra - dharmarAjAnA prANane ghumAve che. tehaneM yathArtha nAMma 'prAhuNA' kahIye. haveM he sumati bahu ! tukSAMtyAdika AtmazaktirUpa karaDI nijara dekhADo, jima te ubhA na rahe. he sumati ! tvayA kiM bahunA, stokasyamiti bahavai jJAtavyaM. he sumati ! rAgadveSa jItyA che jeNeM ehavA je jina tIrthaMkara tehanI vAMNi AgamapATharasa karNapuTeM cAkhyo piyo, karNapuTe sAMbhalyo ghaNe AdareM karI, to zivapada muktinAM -- Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 594 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha sukha anaMtAM lahIiM - pAmIiM, je sukhanI saMsArameM koI upamA nathI, je sukhanI Adi che piNa aMta nathI ehavAM sukha che. ityarthaM dvitIyA stutIrastu. 3 gharaneM khuNe kola khaNe che, vahu, tume manamA lAvojI, poDhe paliMgeM prItama poDhyA, prema dharIne jagAvojI, bhAvaprabhasUrI kaheM e kathalo, AdhyAtama upayogIjI, siddhAyikA devI sAnidhye, thaIyeM siddhapada bhogIjI. 4 - (1) itizrI adhyAtmopayoginI stuti paripUrNA jAtA. la. muM. deviMdra. yaM(ja)busurAdri sthitau: - (2) itizrI kathalA bhAsA adhyAtmopayoginI stuti li. paM. nayavijayagaNi sA dIpacaMda kAnajI paThanArthe saM.1881 varSe zrI mAgha mAse zukalapakSe dvitIye gurau. - he sumati ! yamarUpa kola - prauDharUpa uMdara te kAyArUpano AyurUpa khuNo kSaNa kSaNameM avici maraNaneM khaNe che. - hINa kare che. dravyaprANaneM dhAre tehaneM saMsArI jIva kahIye, tehanA AyuneM ghaTADe che, te tume manamA lAvo - jANo. he sumati ! tume catura cho. ghara- maMDANa te kulastrI che. nija ghara viNasatuM dekhIne uvekhI muMke nahIM. he sumati. eTalA mATe tumAro AtamArUpa prItama vAlho je dhaNI, te to pramAdarUpa moTaiM palaMke suI rahyo che, jANato nathI je Ayu ghaTe che, tehaneM tumeM jagAvo - pratibUjhavo, amRta-anuSThAna karAvo, meM anaMta sukhano bhajanAro karo. cetanAnI 4 dazA che : eka to bahuzayana te mithyAtvIne 1, bIjI zayana te samakitadRSTIne 2, trIjI jAgaraNa te munizvarane, cothI atijAgaraNa te kevalI bhagavAnane terameM 14me guNaThANe che 4. yadyapi samakitadRSTi jANe , piNa zayanadazA te aviratino udaya che teNeM karI cArItra lei zakato nathI. ityartha. zrI purNImAgachanA svAmI zrI mahimAprabhasUri ziSya bhaTAraka zrI bhAvaprabhasUri kahe che - e lokIka kathalo - lokavacana lApanikA nathI, kiMtu adhyAtmopayoga che, ye (je) tuM (ete) AtmAzrita che. zrI siddhAyikA devInI sAMnidhye nirvighnapaNe eha artha sAdhase te siddhapada je muktinAM sukhano bhoktA thAsyeMjI; athavA bIjo artha likheM che. bhAvaprabha pudgala vinA sahaja Atmika jyoti che, te datta chaI jehaneM, ehavA bhAvaprabha je tIrthaMkara tehanA sUri paMDita gaNadharAdika gItArtha te kahe che je adhyAtmopayogi che. (te je kathalo) te ekaH sthala advitIya: svabhAva rUpasthala ehavo che. vibhAvameM kahIyeM payesato nathI. te zubha vicAraNArUpa siddhAyikA devI sAMnidhye kahetAM sAhAyyaiH sAhya deInaiM siddhapada bhogI thAye che. ityarthaH. vedA (cothI) stutirastu ityarthobhavati. evA e kathalA bhAsAyAM paraM AdhyAtmopayoginI stuti: ya: saMpUrNam. catuskA bAlAvabodha: Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvaprabhasUrikRta adhyAtmahariyAlI - svopajJa bAlAvabodha saha samApta:. - (1) lakhitaM munI devIMdravijaya ga. zrI jaMbusara nagare zrI. vAsupujya prasAdAt zreyam. zrI. (patra be, yati nAnacaMdajInA ziSya mohanalAlajI pAsenA pustakasaMgrahamAMthI) - (2) saM.1881nA varSe: zrI pauSa mAse kRSNapakSe amavAsyA buddhavAsare li. pAdarA nagara zra peTalAdavAsI zA. dIpacaMda kAnajI paThanArthe. [jainayuga, kArataka-mAgazara 1983, pR.149-52] Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 596 subhASita duhA paMcottarI (prasiddha sAkSara kavizrI meghANIe lokasAhityane prakAzI gUrjara sAhityanI kiMmatI sevA karI che. temanA zabdomAM kahIe to "prItinA komala bhAvo, lokagamya sarala rUpakomA duhAoe saMgharelA cha : ane emAM pahADI kavitAno saMskAra maheke che. e kavitA abhaNone paNa aMtare UtarI jAya che, kemake enAM rUpako, upamAo vagere badhAM jIvananI rojiMdI duniyAmAMthI ja ghaDelAM che. ekaMdara duhAsAhityano jhoka gAmaDiyA jIvataranA marmone lakSyavedhI vAkyothI AMTavAno che.'' ahIM eka prAcIna lekhake ekatrita karelA subhASita rUpe 75 duhAono saMgraha karelo te mUkela che. AvA subhASita duhAo jaina gUrjara sAhityamA ghaNA vizAla pramANamA upalabdha che ane teno saMgraha jyAre prakAzita thaze tyAre tethI gUrjara sAhityamA eka sArI vRddhi thaze.) [kra.8 ane 9mAM svalpa pAThabhede subhASita bevaDAyela che. - saMpA.] zrI vItarAgAya namaH. gyAna padAratha pAyake, jahAM tahAM gAMTha ma khola; nahi pATaNa nahi pArakhU, nahi grAhaka nahi mola. 1 nIcI dRSTi cAlatAM, triNa guNa gADhA thAya; kAMTo Tale, dayA pale, paga piNa navi kharaDAya. 2 Daga DAgalA taNIya, Aukho Adama taNo; ghaTa trevaDe ghaNIya, jasA namAve jagatameM. 3 duHkha AyeM mata du:kha dhare, sukha Aye mata phUla; daI dai kyA karata hai, daI dai sukabUla. 4 sAyara bApa kubApa tuM, kiM kajjai bappeNa ? eko rayaNa na appIyo, laMchaNa phiTTai jeNa. 5 caMdA, putta kuputta tUM, kiM kijjai putteNa ? ikko biMdu na appIyo, khAra ja phiTTe jeNa. 6 caMda saMdesA mokale, sAyara bappa juhAra; caDhyA kalaMka na utare, mo laMchaNa to khAra. 7 kumatIrAM jala le calyo, tuma para zikhara karaMta; khArAthI mITho karUM, tiNa guNa bharIyo gAjaMta. 8 kumatIrAM jala le calyo, tuma para zikhara karaMta; khArAthI mITho karUM, tiNa guNa bharIyo gAjaMta. 9 Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 597 subhASita duhA paMcottarI jihi utuMga caDha phira patana, so uttuMga nahI kUpa; jiha sukhameM phira du:kha vase, so sukha hI duHkharUpa. 10 narakI arU nala-nIrakI, gati eka hi kara joya; jetau nIMco huya calai, to uMco hoya. 11 nadI nariMdAM riSikulAM, kAMmaNi naiM kamalAMha; etAM aMta na lIjIyai, jo cAhai kusalAha. 12 jyuM vararSe varaSA samai, megha akhaMDita dhAra; tyuM sadguru vANI khirai, jagatajIva-hitakAra. 13 jetI lahira samaMdakI, tetI manakI mauja; kabahuMka mana huya ekalA, kabahuM dorata phoja. 14 jyuM jyuM adhika saneha, tyuM tyuM duHkha caugguNau; Inako oSadha eha, mUla saneha na kijjiya. 15 re dAridda vicakkhaNA, vattA ikka suNijja; hama desaMtara calliyA, tuma ghara bhallA hujja. 16 paDivannau garUAM taNau, pAlijjai suvihAMNa; tuma desaMtara calliyA, hamahI AgaivANa. 17 ulaTa kamala soraMbha ati, agaNita ali lapaTAta; sulaTa kamala soraMbha vina, saMgI kamala lajAta. 18 seu saMpatiko viDau, sIMcata hI kamalAya, jaDa kATyAM phala nIpajai, phala kATyAM jaDa jAya. 19 kAMsA lUTai je dhanavaMtI, bola vicAre paMDayau; dIkariyAMnau sapparivAro, teha. deve daMDyo. 20 patthara upara varasayau, sArI rAta ja meha; dharatI tau gadabada bhaI, patthara tehanA teha. 21 kara kaMpAvai sira dhuNe, vuDDI kahA kaheI; hakkAratAM yama bhaDAM, naMnaMkAra kareI. 22 sajjana ! tumha hau catura nara, dhyAna dharuM nisadIsa; tumha hamapaiM likha bhejiyau, ulaTe akSara bIsa. 23 hIyo hovai hAtha, kussaMgI ketA milai; caMda bhuyaMgAM sAtha, kAlau na huvai, kisanIyA ! 24 Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 598 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha AMbo amRta sAra, dUhavIyo doSai nahI; moTA na giNe mAra, kairI Apai, kisanIyA ! 25 mIThai kI hada jIbha hai, khaivaikI hada garma; suMdhai kI jasa vAsanA, bhUkhanakI hada sarma. 26 eka gharI AdhI gharI, tAhI kau phuna Adha; sAdhAM setI goThaDI, jIvyAMko phala lAdha. 27 kAlha karatau Aja kara, Aja karatau abba; eka dina AvaigI nIMdaDI, paDyA rahaigA sabba. 28 vidyA vanitA vela nRpa, nahi jAMne kula jAti; jAhIkai saMgai rahai, tAhIsai lapaTAti. 29 jalameM vasai kamodinI, caMdo vasai AkAsa; jo jAhUke mana vasai, so tAhUke pAsa. 30 mIThai bolyai bahuta guNa, jo koI jAMNai bola; viNa dAmAMhI bAhiro, mANasa lIje moli. 31 ahimukha pau~ su viSa bhayau, kadalI kaMda kapUra; sIpa paryo motI bhayau, saMgatike phala sUra. 32 ochI saMgati zvAnakI, do, vAte du:kha; rUTho kATai pAvakuM, tUThau cATai mukha. 33 saMgati kIjai sAdhukI, harai orakI vyAdhi; ochI saMgati nIcakI, Alu pahara upAdhi. 34 saMgati bhaI to kayA bhayA, hiradA bhayA kaThora; nava nejAM pAMNI cahai, tou na bhIjai kora. 35 pAta paDatau dekhaka, vikasI kuMpaliyAMha; hama vIte tumha vItasyai, dhIrI bappaDiyAMha. 36 pAta paMDato yuM kahai, 'suNa taruvara vanarAya; abake vichure kaba mileM, dUra paDeMge jAya.' 37 tabahI taruvara yu kahai, 'sunahu pAta ! mujha bAta; Ina ghara AhI rIta hai, ika Avata ika jAta.' 38 bhajana kahyau tArauM bhajyau, bhajyo na eko vAra; dUra bhajana jAteM kahyo, so teM bhajyau gamAra. 39 Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 599 subhASita duhA paMcottarI caraNa dharata ciMtA karata, nahI suhAvata sora; suvaraNakuM DhuMDhata phirai, kavi vyabhicArI cora. 40 eka nano sau du:kha harai, cupako harai hajAra; aNabolyau lAkha ja lahai, kou na pAMme pAra. 41 kaMta pavajjaNa calliyo, e mujha matthaya sUla; bhASAsamiti na jAMnahIM, jinazAsananau mUla. 42 taja na sakai manako vibhau, chatI tajI kaDe jAta; tulachI, dhana ve mAnavI, chatI deta chaTakAta. 43 kaMcana tajavI sahala hai, aura triyAko neha; paraniMdA ne IraSA, tajavo duralabha eha. 44 rAjA jogI agani jala, yAcaka varaNa jetA; sulaTA. sau sahukau huvai, UlaTA huvai etA. 45 ujjala paMkha garIba gati, nirakha dharata paga dhyAna; hama jAnyau tuma sAdhu ho, nipaTa kapaTakI khAMna. 46 paDhaNau guNanau cAturI, e to vAta sahilla; kAmadahana mana vasa karana, gaganacaDhaNa musakilla. 47 kAgA kisakA dhana harai, koIla kisakuM deya; jIhA taNe hilolaDai, jaga appaNo kareya. 48 vezyA kisakI bhArajyA, maMgana kisako mIta; deya deya jaba nAM diyai, tabahI chaMDe prIti. 49 dila aMdara dariyAva, khaMdhI lagyo cho phirai; DubbI mAra maMjhAva, maMjhAi mANika lahai. 50 visai pasai savesa, mokeM thAya dhutAiyo; meM jANyo daravesa, te tau bAjaniyA ibhuccharau. 51 hAM nehi niyAM poya, ina vese AuM na visAM; tAteM jeDA hoya, kAtIjeM je hatthameM. 52 mana maMjUsa guNa rayaNa hai, cupa kara dInA tAla; grAhaka huya tau kholiyai, kuMcI vacana rasAla. 53 jIhA kara kacchoTaDI, jo tInuM vasa huMta; sajjana ! hIDo malapatA, dujjana kahA karaMta ? 54 Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 600 EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha tuM eka bhakhanakau saMga karai, so to panako bhakhya; pata na rahai vA purasakI, jatana karo koi lakhya. 55 bharIyA te chalakai nahI, chalakai te AdhA; mANasa ehI pArakhyA, bolyAM ne lAdhA. 56 paNaghaTa jAtAM paNa ghaTai, paNaghaTa vAko nAma; jo koi paNaghaTa jAta hai, rahai na tAkI mAMma. 57 pAgha bhAga sUrati prakRti, vANI cAla viveka; akSara likhai na ekasA, dekho desa aneka. 58 chala bala kala vidyA suguNa, udhama sAhasa dhIra; jAmeM yaha hai ATha guNa, tAko ghaTata na nIra. 59 oTa gahIjai isakI, olaMkI kayA oTa; jiNa oTeM nara uccara, lagai na jamakI coTa. 60 kahai kisIkai kachu nahIM, jo apanI mana suddha; pragaTa hoigau ApahI, iha pAMNI iha dUdha. 61 nivahai nAMhI nIcakau, bahuta kAla lagi neha: thira huikai Thahirai nahI, rAja usako teha. 62 e kaThina gati karmakI, kinahI lakhI na jAya; rAya hota hai raMka, raMka hoya phira rAya. 63 ika kaMcana ika kAminI, do jagameM phaMdA; inaseM jo nyArA rahai, tiNakA maiM baMdA. 64 ika kaMcana Ika kAminI, do laMbI taravAra; jAteM the prabhu milanakI, bica hI rakhye mAra. 65 paMDitaseM jhagaDA bhalA, bhalA na mUrakha mela; nijara dekhyA ghI bhalA, khAdhA bhalA na tela. 66 paMDitakI lAtAM bhalI, bhalI na mUrakha bAta; . UNa lAte sukha upajai, UNa bAte ghara jAta. 67 vAte hAthI pAIyai, vAteM hAthi-pAI; vAte lAgAM lAIyai, vAtai lAgai lAya. 68 jo appaNA su appaNA, para appaNA na jAMNa; tusa huMtA so uDa gayA, kaNa rahiyA niravAMNa. 69 Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita duhA paMcottarI dhana tau tana sukiyArathA, dhaNa viNa tana tRNa mAta; dhana Adara pAmeM jasA, dhana jaga moTI vAta. 70 gajja taDakka bhaDakka kara, vayaNa kiyau misavanna; bAiyo jaladhara bhaNai, dhiga lIyau tava dinna 71 durjana tajai na kuTilatA, sajjana tajai na heta; kajjala tajai na zyAmatA, muktA tajai na zveta. 72 haradI jaradI nAM tajai, ghaTa rasa tajai na AMma; sIlavaMta gujakuM [guNakuM nA] tajai, avaguNa tajai alAma [na gulAma ?]. 73 jalakI sobhA kamala hai, dalakI sobhA phIla; dhanakI sobhA dharma he, tanakI sobhA sIla. 74 rAga na kIjai kanhaDau, bAla na kIjai mitta; khiNa tattA khiNa sIyalA, khiNa vairI khiNa mitta. 75 iti subhASita dohA pacahattarI samAptA. ( patra 35thI 39, copaDo, prata naM. 2472 mukti. vaDodarA ) 601 [jainAcArya zrI AtmAnaMda janmazatAbdI smAraka graMtha 1936, gujarAtI vibhAga, pR. 197-202] Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 602 eka jUno subhASita saMgraha (eka jUnI prata 4 pAnAMnI maLI che temA prathama, eka pArnu che nahIM tethI prathamanAM 22 subhASita maLatAM nathI. kula 89 che ne te chellu 89muM subhASita che temAM 'mANika bhaNaIM' ema jaNAvyuM che tethI mANeka nAmanA kavie te subhASita banAveluM che e cokkasa che. paNa te uparanAM badhAM teNe banAvelA che evaM koI gaNe to te barAbara nathI kAraNake keTalAMka bIje sthale jovAmAM Ave che - dA.ta.28muM zrI hemacaMdranA apabhraMza dohAmA che - tethI mANeke kadAca Ano saMgraha karyo hoya.) .... .... ..... .... .... .... te navi buDaMti saMsAre. 22 sAjaNa vasaI videsaDaDa. joyaNa lAkhaha cheha, vIsAratAM na vIsarai, jAM navi dAjhai deha. 23 sAjaNa khaTakai te ghaNUM, jima cita bhItara sAla, nIkAlata na nIkalaI, kahu sakhI, kuMNa havAla. 24 calA lakSmI calA prANA, calaM jIvitayauvanaM, calAcale hi saMsAre, eko dharmo hi nizcala:. 25 jhAlara je jima vAjaNA, kAja na sIjhaI teNi, avasara je he bolaNA, kAja na sIjhai teNi. 26 pANI paha[hA]Na navi marai, paNa jhAMkherU thAi, dukhiiM mANasa navi marai, paNa jhUrI pAMjara thAI. 27 beTe jIe kavaNa guNa, avaguNa kavaNa mUeNa, jaM bappIkI bhUyaDI caMpijjai avareNa. 28 ghara AvInaI maMDai vAta, bAhira jainaIM bolai ghAta, varilIjai bAula-siuM bAtha, timahaiM na lIjai tehanu sAtha. 29 suguNa subheda sumANasAM, nizcita avaguNa huMti, kai nirdhana kai virahaNI, kai saMtati navi huMti. 30 visahara-DaMkiM navi marai, jaI gAraDIu phuti, nArI-DaMki DaMkIyA, viralA ke jIvaMti. 31 kiM kijjai tiNa sajjaNe, bhIDi na tajjai jeNa, chAlI kaMThi payoharA, dUdha na pANI[pAmI] teNa. 32 mittapaNU tima pAlIi, jima vRddhahana nIra, AvaTaNUM ApaNi sahai, toi nava trai khIra. 33 Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka jUno subhASita saMgraha 603 koili sarakhI satra[sata] nahIM, jasa mati ghaNuM viveka, aMbavihUNI avarasuM, bola na bolai eka. 34 sajjaNa sahaji dUbalA, loka jANai sIdAi, jasa hIyaDai sAraNi vahai, te kima mAtA thAi. 35 nIThara sarisu nehaDu, ma karasi, hIyA gamAra, rAsabhanAMkhI gUNi jima, koi na pUchai sAra. 36 devapUjA gurUpAsti: svAdhyAyaH saMyamastapo, / dAnaM ceti gRhasthAnAM SaTkarmANi dine dine. 37 ApaNI te jANIi, je je saralaM hoi, aMkhi pharUkai mani hasai, e doI lakSaNa hoi. 38 pApI paradhana ulavai, kimai na ANai khaMca, caMcadroha karavA bhaNI, maMDii adhika prapaMca, 39 bhamarU jANai rasa virasa, je sevai vaNarAya, ghaNa na jANai bApaDu, sUkuM lAkaDa khAi. 40 je sajaNa tuhma jaDa jaDI, rehI teha apAra, te jaDA kimai na UjaDai, jo milai lAkha lohAra. 41 gai bhAgI, gUDA rahiyA, loyaNa dIdhau dAha, kAne mAMDiuM rUsaNUM, gaIM ti jovana rAya. 42 haMsA kerai baisaNai, bagalAM baiThAM vIsa, je kiratAri vaDAM kIyA, te siuM kehI rIsa ? 43 karavataDI kiratAra, jai siri dIjata tAharai, tu tuM jANata sAra, vedana vichohyA taNI. 44 bahU dukhaha UlIcaNUM, jai nIsAsa na huMti, haiDauM ratana talAva jima phuTTavi dasa disi jaMti. 45 pavana, suNai eka vAtaDI, hUM hava hoisi chAra, tiNa disi tUM UDADaye, jeNaI disi hui bharatAra. 46 sAsarai tu sukha TalIyAM, pIhari TalIu mAna, pIuvirahiNI padaminI, jAi jihAM tihAM rAna. 47 na karai nayaNa-melAvau, vayaNa na pUchai vAta, jANIjaI sAjaNa sahI, kAraNa kAMi vAta. 48 YEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 604 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha sulaho visANa-vAso, egachattA vi meyaNI sulahA, dulahA puNa jIvANaM, jiNaMda-vara-sAsaNe bohI. 49 rAtu diNayara UgamaI, rAtu dADima phUla, rAtai rAtuM ju milai, kavaNa karesi mUla. 50 vIsAratAM na vIsarai, saMbhAraMtA na mAi, te mANasa kima vIsarai, bhItari ghaNa jima khAi. 51 mana jANai mana vattaDI, kuNa Agali na kahAi, saMbhAraMtAM bolaDA, haiDauM gahibara thAi. 52 hIyaDA, huM naI tuMha ji, avara na dUju koi, Athi dui tu vahiMcIi, dUkha na vahicai koi. 53 haya gai mai gai, gayA ti locana kanna, ekai jAtai jovanaI, gayAM ti paMcaratana. 54 AcAraH kulamAkhyAti, dezamAkhyAti bhASitaM, saMbhramaH snehamAkhyAti, vapurAkhyAti bhojanaM. 55 agara taNaI aNasAri, chedItAM parimala karaI, te sAjaNa saMsAri, joyA paNa dIThAM nahIM. 56 uttamAH svaguNaiH khyAtA madhyamA: pitaraistathA, adhamA: mAtulaiH khyAtA susarai(zvasuraiH) khyAtA'dhamAdhamA:. 57 sAhiba kabI na ApaNA, suNau re gahilI dAsi, kabahI pAsi bolAvIi, kabI bhejai vanavAsi. 58 dhammeNa kulappasUI, dhammeNa ya davvarUvasaMpattI, dhammeNa ghaNasamiddhi dhammeNa vicchaDA kittI. 59 kumadu- ThAkara karaMga ghaNa, muhi SavaNA turaMga, e triNiM tima mUMkIi, jima visabhariyA bhUyaMga. 60 nArI naravai taMti rasa, ura kekANa vakhANa, e paMcai chai paMgalAM, pheravaNahAra sujANa. 61 jeha taNai mani je vasai, tehaM taNai mani teha, sAyara bahu jala pUrIu, cAtuka samarai meha. 62 chAsi chamaku chAMhaThI, chaMdAbolI nAri, e cyAraI tu pAmIi, ju potai puNya apAra. 63 Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka jUno subhASita saMgraha 605 aNarasa sarasI Ali, ma kAra vIjaliuM bhaNaI, jhAbaki desi gAli, jhATaki pANI Utari. 64 sohaga Upari maMjarI, chajai tuMha, sahikAra, avara ja tarUyara bApaDA, tuDi karai gamAra. 65 pANi taNaI viyogi, kAdava phATai jima hIu, tima ju mANasa huMti, sAcA neha tu jANIi. 66 guNa viNa dhaNahI lAkaDI, guNa viNa nAri kunAri, guNa viNa sIMgiNi navi namai, guNa giruyA saMsAri. 67 dharmaH satyaM ca saMtoSaM tritayo pitarastava, mama pArthe sAmAsInA kathayAmi tavAMtike. 68 svAmI suNIi atulabala, bala jANIsii heva, haiDA bhItari maI grahiu, sakalaIM nIMkali deva. 69 dyUtaM ca mAMsaM ca surA ca vezyA, pAparddhi: corI paradArasevA, etAni sapta vyasanAni loke, ghorAtiMghoraM narakaM nayaMti. 70 yAti kAlo galatyAyuH, kSIyaMte ca manorathAH, nadyApi [na yAti] sukRtaM kiMcit, satAM saMsmaraNocitaM. 71 mANasauM e peTa, pUThi lAgU pApITha, navi thAhara navi theTa, bhAvai tihAM bhIkhA vasi. 72 bhUkha bharADI taM bhaNai, sAco vAi mAi, nAri kADhi bAhirI, mANasa ANAM ThAmi[i]. 74 tanu bhAgI na tu bhAjasi, bhAgI sAjI thAi, ekalaDI jaNa jaNa taNaI, pisI paMjara mAMhi. 75 mIThauM bhoyaNa khalavayaNa, sasanehA samitta, e traNi na vIsaraI, khaNa khaNa lAgA ciMti. 76 sIyala bhoyaNa, dhUya ghaMNa, gehiNi viNa gharavAsa, mANasa manA savI yai, bola kehI Asa. 77 sUnA pATaNa sadhi vasai, avahA kUpa vahaMti, vihiNA taiM taM na kIya, jiNi mUyAM jIvaMta. 78 tarUNA varUNa taNeNa, dIhA kevi gamata, DokaraDau jhAbaki marai, jai copaDa na lahaMta. 79 Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 606 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha sajaNa gayA vadesa, tAlU deI kuMcI ThavI, UghADau kuMNa resi, sarakhaM ko dekheM nahI. 80 kali khoTI ghUhaDa bhaNai, guNaha na jANai koya, jasa kIdhau ThavayAraDau, soya jI vairI hoya. 81 dAnaha velAM Ujalau, viralu ko jagi hoi, jalahara jala devA samai, mana malu [nimmalu ?] navi hoi. 82 je dIjai paMcaMguliM, te paNi Agali thAi, marai tasA halAhala, moTaka baMdhi na jAi. 83 prIya pUThiM joi nahIM, navi mAnai morI zIkha, jasa ghari jUyA na khelII, tasa ghari pausi bhIkha. 84 guNavaMtA tuM jANIi, jau guNavaMta milaMti, niguNa pAsi vasaMtaDAM, suguNA guNaha galaMti. 85 jiNa dIThai mana raMjIi, aNadITha; aNarAu, te bheTevA jAii, joyaNa lAkha savAu. 86 vArU sarasI vAra, lAgaI tu lAgI bhalI, guNa Upaji apAra, avaguNa eka na Upaji. 87 sajaNa sarasI goThaDI, majha mani kharI suhAi, Ali-syUM bolAvIi, mANika ApI jAi. 88 uttama kuli je UpajI, anaIM adhame rAcaMti, mANika bhaNaI te bApaDAM, pothAM kAMiM vAcaMti. 89 - iti subhASita. cha. [jainayuga, asADa-zrAvaNa 1984, pR.413-15] Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 607 chUTAM subhASita (vividha hastapratomAthI prApta) ubhe lAkaDa veha paDe, paNi kahu kAMi, utAvalA ubarA supari pAve nahIM. kIyA utAvala lAja, kAja paNi viNase ThAvo, eka hAso valI hANa, paNi pache pachatAvo, utAvalA so bAvalA, ghIrA lacha nizcala thAI, sAsatA kAja sIjhe sayala, vade pema harakhIta hIiM. 1 bAraMtI[vAhAraMtI] bAlA nicu narakhe, sAravaNI sevAla, jasI maMkoDA kIDi, pIDA dekhI bhoya na buhAri ghaNu ghasI, jAto zANo kadhI na mAraI, gata kare bharatAra taNI, ehavI ghari gharaNI je nara pAmA, te sarajA kailAsadhaNI. 2 suMdara mAna na kIje, mAna na racai mana, kaM kIjai teNai AbharaNe, kaNaasa toDe kaMna. 3 kaMtha kadhI na chaDasI, je kara valagI hoi, kaNa saka na vaNAsII, paNi kaNaya na nakhai koya. 4 suMdara teto mAna kara, jeto kaMtha suhAya, jo lAkhINI vANahI, to pirevI pAya. 5 saMdara te sAco vavo, jaTha na ja poloya, jeNI kukhaI nara upajai, te vAhaNI kama hoI. 6 jo duho to cAraNA, cAraNa duhA ThAma, jiuM kesara vanarakhaNo, tuu kesara vanavasarAya[ma]. 7 peTa karAvai veTha, peTa cAkarI karAvai, peTa karAvai dheTha, peTa sira nIra vahAvai, peTa karAvai pAkhaMDa, peTa guNa mAna galAvai, peTa karAvai pApa, peTa paradeza bhamAvaI. 8 Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 608 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha abhimAna gAle ghaNo, peTa kAja surA marai, ANaMda sidha sAdhaka jiko, peTa kAja gharighara pharai.' 9 jithI dIpe kAmavikAra, isyA vacana bole avicAra, bhaDa taNI pari ceSTA kari, loka hasADi vrata aticari. mukhathI bole AlapaMpAla, loka mAhi bhaNAyai vAcAla. 10 (patra 1, khaMDita prata, mArI pAse) 2 lekha saMdeso na mokalau, etA divasa majhAri, te dukha mujhanai aii, jima karavatanI dhAra. 1 sajana ! kAM taIM TAliu, saMdezAvivahAra, vAMka kasiu amhAraDo, mAyA tajI apAra. 2 tumha gAmi kAgalU nathI, kaI masi nathI trIloka, kaI amhAro khapa nathI, lekha na lakhIu eka. 3 jou tumhani Alasa thau, amhani likhatAM lekha, to ko hAthi saMdesaDo, siM na kAhAviu eka. 4 harakhai kAgala hUM likhu, vaciM vaciM karUM salAma, tumha amha vIchuDe te dInathI nIda harAma. 5 jau aMgula cIvaDI, mokalatA dharI neha, to te vAlata caugaNI, pADa rAkhata eha. 6 bhamarU samarai mAlatI, hAthI samarai vijjha, marUthalI samaraI karahaDo, tima samarUM tujjha. 7 TalavatAM nisi nIgamau, pApI divasa na jAi, dina jhUratAM jau garbhU, tu vihANuM na vihAi. 8 bolaMtI mUkhi amI jharI, hasaMtAM phUla kharaMti, tuM guNavatI goraDI, kima vIsArI jaMti. nayaNe vIdhuM hIyaDalau, vayaNe sAMdhai neha, tuM gorI kima vIsarai, jAM na malai eha deha. 10 sajana tAhari viyogaDaI, je mujjhai chaI dukha, te dukha jagadIsara lahai, mII na kAhAi mukhi. 11 1. AnI sAthe Avo zAmaLadAsano chappo che te sarakhAvo. Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 609 chUTAM subhASita mujjha Upari mAyA nathI, jANatuM chauM tumha vAta, hUM tujjha upari AvaTuM, te jANi jaganAtha. 12 kahitAM dIsai kArimau, saMbhArUM sadIva, thoDe akSare jANijo, tumha pAsai chai jIva. 13 mana bhItari ko bali, bAhari dhuma na hoi, vAlesara eka tuM vinA, kuNa ulAvai soi. 14 nayaNe dIsai navanavI, rUpavaMtI ghaNI nAri, paNa tujjha siuM mujjha nehalau, ajara nahI supanna mujjhAri. 15 aMbari gAjai jetalai, talIthI nAcai mora, je jehani mani vasai, te tehanai nahI duri. 16 sarovara saghali kamala chai, nIramala nIra apAra, viNa mAna sarovara haMsanu, na Tharai mana lagAra. 17 morA DuMgaraDe lavai, upari gAjai meha, duri gayAM na vIsarai, sajana taNA saneha. 18 sajana, tuM jeNai desaDai, tihAM jANi mujjha prANa, kAyA sunI raDavaDi, kasI na dIsai sAna. 19 sajana, ma jANi sineha gau, ghaNe dIhADai duri, varasa chehaDaI meha milaI, nAcai harakhi mayura. 20 sajana, tujjha viNa mujjha nahI, je dukha chaI nisidIna, kai mana jANi mAharUM, kai jANe jagadIsa. 21 eka nArI ati sAmalI, pANImA... (patra 1, khaMDita prata mArI pAse) dUhA jiNa dIThaI krodha upasamaI, vAdhe adhika saneha, pUravabhavasaMbaMdha tau, tiNa setI hoI teha. 1 jiNa dIThaI prema upasame, jAgaI krodha kaSAi, vayarabhAva koya pAchalau, tiNa setI kehivAya. 2 Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 610 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha sItala anna, janama putrInau, karasaNa haNau kuvAyajI, vayara virodha sagA-su cyAre, svAdahIna kahivAyajI. 1 luMNa ghaNa kumANasAM, IM trilo eka sabhAva, jihAM jihAM mAMDi vAsa ho, tihAM tihAM pheDe ThAyo. 1 UNakhAMNa kumitraguNa, kIo so gata gAyo, nIca na jANe naMmmayo, balahaTa copaDIyo. 1 (patra 1, khaMDita prata, mArI pAse) samudra tu mahodadhi, moTA-su vavahAra, eka padAra(tha) becakara, kAe na utAre khAra. 4 sakala chatrapati basa kIe, Apa nahI bala bAla, murkha loka sabalane abalA kataja mAla. 5 sIdhuDA sara bITalI, hAthe lAla kamANa, murakha murakha chuDake, mArA catura sujANa. 6 nara saTa dera jagAvatI, udIka paDato kaMtha, sAga dhamaka kusahA ara gaja hathIkA daMta. 7 surA caDe saMgrAmakuM, desa pA valI na joe, maravAko bhe dura kara, karatA kare so hoya. 8 khaNa khADo khaNa vATalo, khaNa khApaNa khaNa lIha, cAMdA sA mana sarajIyA, sahu sarakhA (na) dIha. 9 ApaNa AdarIyA, udAu bajIe nahI, jayahara dhaturA varUe varavaI nahI. 10 ciMtA kIdhi kavaNa guNa, jeNe tana kAlo hoya, sata Adara saMto(Sa) kara, lakho na mITai koya. 11 kaDe kaTArI asato, yorU hathIArI ne jAe, jeAge kasa khovatI, so lAja sarUhe mAya. 12 jekA bAi jhaDapaDe, ubhI rahe kIroDa, je Age kasa kholasu, uvaTI bAhU maroDa. 13 Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chUTAM subhASita 611 (patra 1, khaMDita prata, mArI pAse) [kra.1thI 4 : jainayuga, bhAdrapada saM.1985thI kArataka 1986, pR.58-60] prAstAvika dUhA caMdana rUe rosabhara, mAharo sago na koya, jyAkuM rAkhU peTameM, so phirakara verI hoya. 1dava jaleM tarUara baleM, paMkhI beThe DAla, hama jale so paMkhi bina, tuma jalo so kayAha. 2 uttara pAna vagAreM phala cugeM, beThI torI DAla, hama uDa jAvege tuma jaloge, jIveMge keto kAla. 3 sagurU verI vallahA, hIyaDe khaTakeM tIna, vIsAryAM navi vIsareM, vasatAM umara sIna. 4 jo nara eraNakI corI kare, de suiko dAna, uMcA caDa kara dekhateM, mujakU nahi Avata he vimAna. 5 re prAMNI, suMNi bApaDA, jima nArInuM dhyAna, tima kara paramezvara taNuM, lAbhe svargavimAna. 6 samatArasa che sIyalo, TAleM . bhavano tApa, sudha dharma kahyo te sevajyo, jima TaleM savI saMtApa. 7 ciMtA-theM caturAi ghaTe, ghaTeM gIta guNa gAha, rUpa raMga vidyA ghaTeM, ciMtA samudra athAha. 8 kabIrA, jaga aMdhA bhayA, jesI aMdhI gAya, bachaDA thA so mara gayA, ubhI carma caDhAya. 9 kabIrA kalla karatA so aja kare, aja karatA so aba, jaba AveMgI nIMdraDI, taba paDa rahegA saba. 10 he mana, tUM eto bhameM, jeto nabhameM paMkha, manako rAkhyo mana raheM, varajI na raheM aMkha. 11 iMNa mAMheM parImala nahIM, madhukara dekhi ma bhUla, jhUThI lAlaca kyA kare, e kiMzuke phUla. 12 Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 612 ( patra 1) (jainayuga, aSADha 1982, pR. 496 ] 1. atyAre pracalita duho Ama che: daLa phare, vAdaLa phare, phare nadInAM pUra, zUrA bolyA nA phare, pazcima Uge sUra. saMpA. prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha saha - desa, vasuMdharA. 15 bhamareNa, gaye. 16 kacca, sacca. 17 AyupramAMNa, kaDuo bhalo je lIMbaDo, ApaNaDeM drAkheM chAhyA mAMDavA, syuM kIjeM paradesa. 13 bala pAMhiM buddhi AgalI, je upajeM tatkAla, vAnara vAgha bIgoiyA, ekalaDeM sIyAla. 14 pade pade nidhAnAni jojane rasakUpikA, bhAgyahInA na pAvaMtI, bahuratnA haMsAne sarovara ghaNA, kusuma ghaNA sajananeM sumANasa ghaNAM, dezavideza bhAMgAM traNa na saMdhIe, mana motI neM kAMne suNyaM na mAnIe, najare dITho hI bhamaro rUe raNajhaNeM, mukha mu nisAsa, re kaMTAlI kevaDI, tAro so vizvAsa. 18 mAMnavI yeto mAMna kareM, jeto laMkapatI alaMkita bhaI, tanakeM gayo prANa. 19 uttamasya kSaNaM kopaM, madhyamasya praharadvayaM, adhamasya ahorAtraM, durjanasya aharnizam. 20 pakSINAM kAka cAMDAla, pazu cAMDAla gardabhA, munInAM kopa cAMDAla, sarva cAMDAla niMdaka. 21 bhaNyA gaNyA bahotera kalA, te paNa thayA gamAra, je nArI- pAzeM paDyA, te nara rUlyA saMsAra. 22 dava vAdala pIchA phareM, phire nadInAM pUra, uttama bolyA navi phare, jyuM Athamate sUra. ' 23 aMbara ke bAulAM[bAdalAM], ochAM taNA saneha, vahetAM vaheM utAvalAM, jhaTaka dekhAveM cheha. 24 akatha kahAnI premakI, kahI na koI jAya, guMgAkuM supano bhayo, samajha samajha pichatAya. 25 - Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chUTAM subhASita 613 6 mro haMsAnai sarovara ghaNA, phUla ghaNA bhamarAi, saguNAnai sajjana ghaNA, desa-videsi gayAi. 1 sahija salUNI saguNANI, hasatI ramatI hIi caDI, vAliMbha lIsiuM vATai milyA, tu khukhArAnI khAdhi paDI. 2 hUMtI moTI Asa, sAyara jhIlevA taNI, haMsA huA nirAsa, parI dIThI pANI taNI. 3 diTheNa vi hoi suhaM, jai vi na pAvaMti aMgasaMgAi, dUra Thievi caMdo, AsAsai sayala kusumAi. 4 haMsaM taraMtu parakhIi, pANI nadI vahaMta, sonUM ki[ka] sI parIkhIi, mANasa vAta karata. 5 kAga karaMki hi haMsa jali, baga challari khara chAri, guNIo guNIA siuM milai, mUrakha milai gamAra. 6 bahUA nara dIsaMti, nArI-naI bUDI mUA, viralA kevi taraMti, tArUnaI tArU huA. 7 joi lIjai jAti, vari varasA su valaMbIi, jima paTole bhAti, phATaI paNa phITai nahIM. chehe dIThe cheha, hiA ma dAkhasi ApaNo, kari bahutero neha, uMchAM teu mITasai. 9 (neho kahavi na kijjai, ai kijjai ratnakaMbala sarikkho, aNavaraya dhAvamANo, sahAva-raMgaM na chaMDei.) nAmeNa jAi divaso, daMsaNa-mitteNa pakhauM jAi, saMbhASaNeNa mAsaM, varisaM AliMgane jAi. 10 mitrapaNau tima pAlIi, jima pAliuM hareNa, jai khaMDo jai vaMkaDo, tau sasi thiu sireNa. 11 haMsA raccaMti sare, bhamarA raccaMti ketakI kusame, caMdaNavane bhuyaMgA, sarisA sarisehi raccaMti. 12 Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 614 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha dharmaprabhAva zazi sUrya cAlai, dharmaprabhAveM phala vRkSa AleM, dharmaprabhAveM jala megha mukeM, samudramaryAda thiko na cUke. 1 havi vAyA, mehanA dIha bharAyA, pavana AyA, nagara giri mAravA mAra dhAyA, gaNi jalada gAjai, mAharU mAna bhAjiM, kali hiviM kima chAje, kaMtaDA siu na lAjeM. 2 vihasati hasatI hasatI hiyaDuM harai, gajagati camakaMtI saMcarai, mukhe mayaMka manohara sAdhareM, manaha te ramaNI kima utarai. 3 varSAkAle ciNA mIThA, uSNakAle ca gUgharI, sItakAle tilA mIThA, sadA mIThI ca bAjarI. 4 kali kUDo, kaviaNa bhaNai, kahyuM na jANaI koya, jasa kIjai uvayAraDo, so phira vayarI hoya. 5 (AMbo 1 bheMsa 2 poThI 3 puruSa strI zIla maMtra bhasmasAt kRta: . ) sukha gayAM savi sAsarai, pIhari TalIyAM mAna, kAMtaviNI kAminI, jihAM jAI tihAM rAMna. 6 re sIhA, ma ma gavva kari, caDhi Ayo sulatAna, kiM bala dAkhavi appaNo, kiM avagAho rAMna. 7 vADAM vAjo jaNa milyo, malo te rAMNorANa, jau mujha dIThaI Daga bhari, to jananI apramANa 8 [jainayuga, mAgazara- poSa 1986, pR.200] 7 parathala pIdhoDa jeha, pAvAsarare pAvaTe, nAnakaDeM nADeha, jIvana DhUke, jejuDA 1 pAvAsara peseha, raMjo ke hiryo nahI, buga pAsai beseha, gayo jamAre, jeThuA. 2 ghaTa galaha lIyo jAya, paMjara paga mAMDe nahI, khaTake kAlajA mAMha, koIka bhalako bhImauta 3 bhaMbhalIyA nayaNAMha, nIsarate vAhyA nipaTa, ati hIaNiyA lAha, khaTakaNa lAgA kAlajai. 4 je huA bahu jANa, ajANato meMi nahI, pAchA dIyo ja pANa, jAvA na ghuM, jeThuA. 5 (eka patra, mahAjananAM covIsa nAtanAM kavita sAthe, muni jazavijaya saMgraha) [jainayuga vaizAkha - jeTha 1986, pR. 368 ] Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 615 jUnAM subhASito (zrAvaka goDIdAsakRta 'navakAra rAsa mAMthI) (ra.saM.1755.) [kavi ane temanI kRti mATe juo jaina gUrjara kavio bhA.5 pR.158-61 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.93. A kRtinI lA.da.bhAratIya saMskRti vidyAmaMdiranI be hastaprato - kra.4345 (le.saM.1766) tathA kra.5707 (le saM.1785)ne AdhAre ahIM thoDI pAThazuddhi karavAmAM AvI che. e noMdhapAtra che ke banne prato subhASitonI yojanAmA kyAMka-kyAMka pharaka batAve che ane e banne pratomAM maLatAM nathI tevAM koIkoI subhASita ahIM che. - saMpA.] e dou Avata eka magga, pUta mUta kaheM naMda; pUta sapUtI nAM kareM to pUta mUta thaI maMda. kulamAM dIvo hoya, jagadIvA diseM ghaNA; tAre te jana hoya, cAMda vihUNA cAMdUyA[cAMcUA]. namanA namanA saba kaheM, namanAmeM viMganAMna; kapaTI mANasa iuM nameM, cItA cora kamANa. jo koi name so ApakuM, parakuM name na koya; thAli tarAjU tolIyeM, nameM soM bhArI hoya. dAda dUnIAM bAvarI, DarIe loka balAya; bina dekhI bina sAMbhalI, kahata banAya banAya. sarikheM sarikhA jo mileM re, to kIjeM guNagoThi; mUrakha-syuM mIlIyaI nahI re, vAta na Ave hoTha re. je nara rUpeM rUaDA, te nara niguNa na hoya; sonA kareM pAMjare, kAga na ghAleM koya. jANapaNuM jagadohilaM, dhana kAlAhi[kAlAnai] hoya; jala jala [jala viNa] kamala na nIpajeM, khara kekANa na hoya. lAkheM eka lakhesarI, sahasseM eka sujANa; jetA bAMdhe pAghaDI, tetA puruSa na jANa. Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 616 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha dharmavatI beTI bhalI, kAha adhammI pUta; chAli ke gali doya thaNAM, tAmaiM dUdha na mUta. AsaNa kerUM gUbar3e khiNa khiNa khaTakeM dharmakathAmA vAta karai, tehaLU vAhalUM jeha; teha. tejI na khameM tAjaNo, khiti na sahai khagadhAra; surA maraNa ja AgamaiM, paNa na sahai tuMkAra. rUpeM rUDA mora, prIteM pArevAM bhalA; dhAna viNAsaNa Dhora, pAghaDiyAlA pAlauta. vAMjhi na jANe vedanA, pUtra prasavatAM; prIta na jANe pAlIyAM, jUgatiM jAlavatAM. yA to ghara he premakA khalAMkA[khAlAkA] ghara nAMhi; sIsa saTosaTi sATavaI, tava peseM gharamAMhiM. tarUvara kabahu na phala bhakhaiM, nadI na pIvaiM nIra; paramArathake kAraNai, sajjana dharyA sarIra. viralA jANaMti guNA, viralA pAlaMti niddhaNA nehA; viralA parakajja-karA, paradukhie dukhiA viralA. dhana upagArI mANasAM, paranI pIDa haraMta; sAMi tehani rAkhas, hAthe chAMha karaMta. kavita lajjAvaMta dayAvaMta prazAMta pratItavaMta, paradoSake DhakaiyA paraUpagArI he; somadRSTI gunagrAhI gariSTa sabako ISTa ziSTapakSI miSTavAdi[dIraghavicArI] he; vizeSagya rasagya kRtagya dharmagya na dIna na abhimAnI madhyamadhArI [madhyavivahArI] he, sahaja vinIta pApakriyAso atIta, eso zrAvaka punIta ikaIsa gunadhArI he. dhana yovana ThakurAiyAM, sadA kAla na hoya, jyuM rUMkhA tyuM mAnavI, chAha phiraMtI joya. Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jUnAM subhASito kabahuMka mANasa lAkha lahai, kabahu~ka lAkha savAya; kabahuMka kauDi mula lahaIM, jaba vAi vAya- kuvAya. kavita Apa raheM madamasta nIraMtara, pApa kareM na ThareM kachU prAnI, nipaTTa kaMpaTTakI bAta banAyakeM, lokameM Aya kaheM hama gyAMnI; kahe kachu ora kareM kachU ora peM cittameM jAnata yuMhI agyAnI, sAhiba AgeM to hoyago nyAya su dUdhako dUdha arU pAnIko pAnI. * je ko bADa birANI tANeM, so apanI kyuM rAkheM, boheM bIja dhatUrA kerA, amRtaphala kyuM cAkheM. * satIAM sata na choDIiM, sata choDiM pata satikI bAMdhI lacchamI, bahota milegI seu satake ciNeM bhale, kahA asatakI jo paMcanameM pati rahI, tau mAnau pAe jAya, Aya. drAkha, lAkha. kavita eka ahIranI calI payabecana, pAnI milAya bhai saparANI. lobhakeM lacchana pApa kare jIuM jAnata heM eka AtamagyAnI; jAya bajAri mai beci diuM, tava dUna bhae manamAM harakhANI, vAnaranyAya kIuM ati uttama dUdhako dUdha arU pAnIko pAnI. * je jehavI karaNI karI te tehavAM phala leha, kuDe kAma kamAya kari, sAMi dosa ma deha. * sono caMdana sappurisa, ApaNa pIDa sahaMta, kula kasavaleM jANIIM, karaMta. paraupagAra * kAgA kisakA dhana hare ? koyala kisakuM deya ? jIbha taNeM TahukaDaI, jaga appaNI kareha. * 617 Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 618 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha bAla bolAvaNa besaNuM, bIDuM be kara joDi, je ghari paMca babA nahIM, te ghara dUri choDI. nayana padAratha nayana dhana[rasa], nayane nayana milaMta, aNajANyA-syuM prItaDI, pahilA nayana karaMta. nayanAMkI gati akala[alakha] he, matakoM lakhI na jAya, lAkha lokameM bhedakeM, sasanehI. peM jAya. kaDavo lAge lIMbaDo, mIThI lAgeM chAMha, baMdhava hoya kabolaNA[abolaNA], toheM potAnI bAMha. sahadesI sajjana bhalA, dIThe mana vikasaMta; paradesIsuM prItaDI, dUra rahyAM hI jhUrata. DuMgara dava balIyAMha, rUkhe hI rata pAlaTI; vAMne navI valiyAMha, sajjana vichoyAM mAnavI. kaTakA kAdavarA, te valI phATA nira vaNa; re kALaja kulA tuM, sAjaNa vaNa sAjo rahyo. * pANI pApiNa heTha, AvyAnuM acarija kizaM; sAco ,jANata neha, lohI Avata loyaNe. - la.saM.1793 kA.zu.5 , [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, jAnyu.-phebru, 1919, pR.55-58] Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 619 prAcIna gujarAtI subhASito (saMskRta graMthomAMthI) (vizAlarAjasUrizi. sudhAbhUSaNanA ziSya jinasUre karelI 'primaMkaranRpakathA' mAM dezI duhA vagere ullekha karI sUkto ApavAmAM AvyA che. 'rUpacaMda kathA' vizAlarAjasUrizi. jina(rAja)sUrie saMskRtamAM racela che.) [jinasUra tapagacchanA che ne 'priyaMkaranRpakathA' mukhyatve saMskRta gadyamAM racAyela che. 'rUpacaMdakathA' te vastuta: 'rUpasenakathA' che ne A jinasUranI ja saMskRta kRti che. jinasUrano samaya saM.16mI sadI AraMbhano che. juo jaina gurjara kavio bhA.1 pR.93 ane bhA.6 pR.429 tathA jaina saMskRta sAhityano itihAsa, pR.234. ___'priyaMkaranRpakathA' tathA 'rUpasenacaritra' prakAzita thayela che. A subhASitonI meLavaNI 'priyaMkaranRpakathA'nA prakAzita pustaka tathA 'rUpasenacaritra'nI lA.da. bhAratIya saMskRti vidyAmaMdiranI hastaprata sAthe karI keTalIka zuddhi karavAmAM AvI che. ___ tapagacchanA rAmavijayazi. devavijayakRta 'pAMDavacaritra' saM.1660mAM racAyela saMskRta gadyakRti che. emanI bIjI saMskRta gadyakRti 'rAmacaritra' saM.1652mAM racAyela che. juo jaina sAhityano saMkSipta itihAsa, pR.591, phakaro 869. RddhicaMdrakRta saMskRta 'mRgAMkacarita' 'jaina sAhityanA saMkSipta itihAsa'mAM noMdhAyela nathI. A banne kRtio chapAyela che. - saMpA.] 1. jinasUrakRta 'priyaMkaranRpakathA' mAthI tAI telI teramo, taMbolI talAra, paMca takArA pariharo, pache karo vivahAra. (bIjI rIte) tAI telI teramo, taraka tIDa sonAra, Thaga Thakura ahi dujjaNaha, je visasi te gamAra. paDivannuM giruA taNuM, niralehabuM [niravahavaM?] niravANa, tume dezAntara calliyA, amheM paNi AgevAna. 40 jiNi diNeM vitta na appaNe, tiNi dina mitta na koi, kamalaha sUrija mitta puNa, jala viNa vayarI soi. 41 nakhaiM nAri turaMgamaha, muttAhala khaggaha, pANI jAha na aggalo, gayuM giruattaNa tAMha. 45 (kartA pote 'AkAzavANI Ama thaI' ema karI kahe che :) Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 620 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha e bAlaka cira jIvaseM, hoseM dhananI koDi, sevA karaseM rAyasua, sevaka pari kara joDi. 54 gaurava kIje alavaDI, navi ko kIyAM na rAma, garatha vihUNA mANasA, gAdhaha bUcA[cUcA] nAma. 62 addhA khaMDA tapa kIA, chateM [na] kIdhAM dAna, te kima pAme jIvaDA, parabhavi dhana bahumAna. 64 re mana ! appA khaMca kari, ciMtAjAla ma pADa, phala tetuM ja pAmIIM, jetuM likhyaM nilADa. yata: mana tetalaM ma mAgi, jetuM dekha para taNe, lihIAM lekhai lAgi, aNalikhyu lAbhe nahIM. 66 yata: avasara jALI ucia karI, avasara lahIma bhulli, vAra vAra tuM jANaje, avasari lahisi na mulli. 68 yata: chehe dIThe cheha hIA, ma dAkhisa ApaNuM, kari bahutero neha, ochA te umaTaseM. 81 yata: dIhA jaMti valaMti nahu, jima giri nijjharaNAI, lahua lageM jIva dhamma kari, sui niciMto kAMi ? 100 yata: avaraM savvaM duhaM jaNANa, kAlaMtareNa vIsarai, vallaha-vioga-dukkhaM, maraNeNa viNA na vIsarai. 105 yata: ke kapaDa pagi pagi lahe, ke kaMcananI rAzi, rAyamAna ketA lahe, ke na lahe sAbAsi. 118 yata: viralA jANaMti guNA, viralA pAlanti niddhaNe nehaM, viralA parakajjakarA, paradukkhe dukkhiyA viralA. 142 yata: hAthI hAleM heka, lakha kUtara lagIe laveM, vaDapaNa taNe viveka, kadi na khIje, kisanIyA ! 170 yata: bajjhai vAri samuddaha, bajjhai paMjari sIMha, jaI baddhA kuNe kahiuM [baddhIjai kuNe nahIM], dujaNa kerI jIha 192 Agali jAtAM koTa, jehiM na nAmI devaguru, mAthe vahese moTa, bhojanano sAMso paDe. 198 vA-vANA jaNa-bullaNA, nAha na kIje rosa, nIke kApaDa khAyaNuM, cAMge mANasa dosa. 200 HEE FIFFEREDEEP Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jiNavara-deva jI saviI, rahII THeman prAcIna gujarAtI subhASito 621 vAra vahaMtAM yAcatu, letu paradhana Dhora, e tinni vimAsaNa kare, vesA cAraNa cora. 202 muMhatA viNu rAja ja kisyuM, rakhavAla viNu poli, pati pAkheM nArI kisI, pahiraNu viNa kisI moli. 217 jIbhe sAcuM bolije, rAga rosa kari dUri, uttama suM saMgati kari, lAbhe jima sukha bhUri. 255 jiNavara-deva ArAhia, namIya sahaguru bhatti, sUdho dhamma ja seviIM, rahIIM nirmala citta. 256 2. jinasUrakRta 'rUpasenakathA'mAthI jIbhaIM sAIM bolIIM, rAga rosa kari dUri, uttama siuM saMgati kari, lAbhai jima sukha bhUri. 7 jihAM bAlaka tihAM pekhaNauM, jihAM gorasa tihAM bhoga, mIThAbolAM ThAkurAM gAmi vasai bahu loka. 36 namaNI khamaNI suguNI, bihu pakhi vaMzi vizuddha, puNya viNA kima pAmIIM, kari dhaNuhI ghari bhajja. 39 ika AMbA naiM AkaDA, bihu~ sarikhAM phala hoi, nava guNa eka karIranaIM, hAtha na vAhai koI. bajjhai vAri samuddaha, bajjhaI paMjari sIMha, je bajjhIi kuNahai nahI, dujjaNa kerI jIha.. kara kaMpai, loiNa galai, bahu ranna vallI bhatti, juvvaNa gayA je dIhaDA, valI na caDasi hatthi. 78 jihAM sahAIM buddhibala, hui na tihAM viNAsa, sUra save sevA karaIM, rahai Agali jima dAsa. 98 gorakha jaMpai, suNi-naIM bAbU, ma gaNa Apa-parAyA, jIvadayA eka avicala pAlu, avara dharma savi mAyA. 102 putra mitra hui anerA, nai rahaI nAri anerI, mohai moha-mUDhA, jaMpaIM mamu]hIyAM merI.. 103 atihiM gahanA ati apArA, saMsAra sAyara khArA, bUjhai bUjhai gorakha bolai, sArA dharma vicArA. 104 Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 622 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha kavaNaha kerA turaMgama hAthI, kavaNaha kerI nArI, naragi jAtA koI na rAkhaI, joo hIi vicArI. 105 dharmmavihUna sukha viANii, paraghari pANI iMdhaNa ANa, khaMDai dalai karai kari loDaNa, tahavi na pAvai kiMcivi bhoaNa. 111 dammA eva sulakhaNA, maNavaMchia pUraMti, achai pachIA[paThIA] paMDIA, kacapaca [ galaphala] karI maraMti. 114 ho kahavi na kijjai, aha kijjai rayaNakaMbala sArikho, aNavarai dhovamANo, sahAva-raMga na chaMDei. 126 neha mAMhi khaTukkaDu, mujha mani kharu suhAIM, mirIca mukkA [makkA ] bAhirI, khAMDa na khANI jAI. 127 dava - daddhA khaDa pallavai, jima vuTTheNa ghaNeNa, viraha - pattiha mANasaha, tima diTTheNa bahuta kharA na bolIi, tAlU sUkai eka ja akSara bolIi, bAMdhyuM chUTai kheDa ma khUMTA TAli, khUMTA viNa daiva taNai kapAli, sAhasa keruM sIha na joi caMdabala, navi joi ekallu bahu AbhaDai, jAhA sAhasa je gali galai uaraM, ahavA na galai galittaM nayaNAIM, aha visamA kajjagai, ahiNa chachaMdarI gahAya. 179 maraNaha keru kavaNa bhaya, jeNi vaTTai jaga khIMkha hala vahai. 173 dhana [ghaNa] raddhi. tAM siddhi. 174 jAi, DolAIM. 194 leu, kareha. 195 pieNa. 149 jeNi, jeNi. 165 nahIM, mana mailU, na saMbalU, hayaDUM teNa jihAM - bipuraha- maggaDau, tihAM jIva saMbala jihAM caurAsI bhavabhamaNa, tihAM vilaMba uparavADai hAtha, jhAbaka dI yama taNu, navi saMbala navi sAtha, ghaDI mAMhiM gAmaMtaru. 196 sukRta saMci kari je marai, te tiNi vAri nizaMka, maraNaha bI bApaDA, dharma ja mUMkyA raMka. 197 sU AM khaDahaDiu, talai khAdhu ghaNa, tuhai koili sara karai, te Agali guNeNa 200 Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna gujarAtI subhASito 623 dina jAi paNi vattaDI, rattaDI na jAi. eka rAgI nI rogIyA, sahasi sarIrA[sahaji sarIkhAM] mAIM. 201 sahaji kaDUu lIbaDu, gaNe karIni miTha, te mANasa kima vIsarai, jeha taNA guNa dITha. 202 ochA tapa kai mai kIyA. kai sara phoDI pAli, devaIM ghara UdAlIuM, pahilai yauvanakAli. 218 caMdu caMdana kelivana, kuMkU kajjala nIra, ikkai kaMtaha bAharAM, etA dahi sarIra. 219 sajjana citti na Utarai, gayA camukkau lAi, mala navi cuhuTaIM kaMcaNaha, jai varasA sau jAi. 219 neha viNaThThai, gayagamaNi, kisi ji tAMNotANi, bhAguM motI jo jaDai, to mana * Avai ThANi. 250 mANasa pAhi mAchAM bhalAM, sAcA neha sujANa, jau kIjai jala-jUjUAM, tau tatakSaNa chaMDaI prANa. 252 vAiM hAlaI pAna, taruara puNa hAlai nahIM, giruA eha pramANa, eka bolai, bIjA sahai. 259 nahI na bhaNIi loi, dIjai thoDA thoDilUM, TIpai TIpaI joi, sarovara bharIo samudra jama. 271 viralA jANaMti guNA, viralA pAlaMti niddhaNA nehA, viralA parakajjakarA, paradukhe dukhIA viralA. 284 graha avalA, vihi vaMkaDI, dujjaNa pUrau Asa, Avi duhelA khaMdhi caDi, jima sau tima paMcAsa. 299 (kra.1,2: jaina gurjara kavio, bIjI AvRtti bhA.10, pR.181-85] 3. RddhicaMdrakRta 'mRgAMkacaritra'mAMthI paya pAnI upara mile, aMtara milo na hIra, kiMu marAla nIraha tajI, kIu gahI pII sukhIra. 32 vAti kIIM kavaNa guNa, jihAM navi maliu manna, mannavihuNo premarasa, jANe aluNo anna. 48 manu tolo tanu tAjavI, he sakhI ! neha ketA maNa hoya, lAgate lekhaM nahIM, TUTaI TAMka na hoya. 49 Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 624 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha dIsaI viviha cariaM, jANijjaI sajjaNa-dujjaNa viseso, appANaM ca kalijjaI, hiMDijjaI teNa puhavIe. 66 sukha gayAM savi sAsaraI, pIhara TalIuM mAna, kaMtavihUNI goraDI, jihAM jAI tihA rAna. 86 hiyaDA ! jhUra ma muSTikara, jhUrata nayaNe hANi, kavaNa suNesyaI rAnamAM, royuM kaMTha parANa. 87 daiveM kIdhAM dUri, dohilaM ketuM ANII, hIyaDA kari saMtosa, karama likhyuM phala pAiI. 88 gorI teto mAna kari, jeto aMga samAya, jo lAkhyaNI pAnahI, to paharIjjaI pAya. 247 gharaaMgaNami masANaM, jattha na dIsaMti dhUlidhUMsaracchAyaM, aDaMti paDaMti raDaMtaDAI, do-tinna DiMbhAiM na dIsaMti. 255 4. devavijayakRta 'pAMDavacaritra'mAMthI bhAvaNa bhAvaI hariNalo, nayaNe nIra jharaMta, muni vaharAvata kari karI, jai huM mANasa huMta. (pR.494) kara ghaTTA naha paMDurA, sajjaNa dujjaNa hUa. sUnA deula sevII, tujjha pasAI jUa (pR.135) sIala bhoaNa dhUa ghaNa, raMga vihUNuM gharavAsa, mANasanaIM mAyAviuM, e cihuM kerI Asa. (pR.16) - [kra.3,4 : jainayuga, kArataka-mAgazara 1985, pR.131] Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 625 vividhaviSaya subhASito (vIravijayanI kRtiomAMthI) (jUnAjUnA jaina rAsAomAM gujarAtI subhASito aneka maLI Ave che. te rasika ane upayogI che tethI teno saMgraha thoDo ahIM ApavAmAM Ave che.) _ [vIravijaya tapagacchanA zubhavijayanA ziSya che. emanI rAsAtmaka, aitihAsika ane stavanAdika prakAranI kRtio saM.1857thI 1908 sudhInI maLe che, jemAMnI ghaNI prakAzita che. juo jaina gUrjara kavio, bhA.6 pR.222-56 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.421-23. subhASita dezAIe prakAzita pustakomAMthI tAravelAM jaNAya che. - saMpA.] (vAMjhIyApaNuM) paNa eka suta viNa ghara zobhe nahi, jo bahu sajjana dAsa, salUNA, raDatAM vaDhatAM paDatAM rajabhA~, mAyane khole re bALa, salUNA, hRdaya mukhe kaMThe vaLagyA rahe, janaka jue ujamAla, salUNA. bhojana veLA bheLAM rasavatI, jamatAM ramatAM te jAya, salUNA. occhava nAtajamaNa jana zaMsatAM, puNya panotI re mAya. salUNA. (prema) eka dIpakathI gehamAM, sarva pragaTa nidhi hoya, neha chupAyo nahi chupe, jyAM dRga dIpaka doya. (kharAba saMgata) zeTha kahe suNa suMdarI, teM sAcI kahI vAta, paNa saMgati vyasanI taNI, guNIjanane guNaghAta. mAMsa-prasaMge dayA nahi, madirAe yazanAza, kulakSaya vezyA-saMgate, hiMsA dharmavinAza. maraNa lahe corI thakI, sarvanAza paradAra, jugaTIAnI sobate, gharadhanano apahAra. nala damayaMti hArIAM, rAjyakAja sukhavAsa, pAMDava hAryA draupadI, vaLI vasiyA vanavAsa. nIca jugaTIyA jAtanI, saMgati na ghaTe nAra, uMca prasaMge pAmiye sukhasaMpada saMsAra. Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 626 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha mRganayanI ! mana sahacarI ! saMsAre re nIcasaMgati TAla ke, uMca nIca saMgati taNAM, phala upara re dRSTAMta nihAla ke. uMca-prasaMgI sukha lahe. vAyasasaMgI haMsane nRpa mArI re kahe ujvala kAka ke, haMsa kahe huM haMsalo, muja pragaTyA re nIcasaMga vipAka ke. uMca. bhIlanI palline parisare, nRpa ubho re zItala tarUchAMya ke, uMca tarU eka pAMjarUM, zuka bhaNIyo re raheto te mAMya ke. uMca. ubho raNamA ekalo, bhUSaNayuta nRpa pakaDo eNI veLA ke, dhAI AvA sabaro maLI, zuka bole re thAo lakSmI bheLA ke. uMca0 sAMbhaLI nATho narapati, bhaya citte re raNa mAMhe teha ke, Azrama tApasanAM lahI, jai peTho re kulapatine geha ke. uMca0 tyAM paNa popaTa pAMjare, kahe, uTho re tApasaziradAra ! ke, ApaNe puNye Aviyo, nRpa ekalo re kulapatine dvAra ke. uMca0 A avasara bhakti karo, diyo Asana re paMkhA jalapAna ke, maraNa karI pharI avatare, gayo avasara ke nAve nidAna ke. uMca0 sAMbhaLI sanmukha munivarA, AvI teDI re lAvyA bahumAna ke, bhakti kare jala-phala taNI, tApasiNI re gAve gItagAna ke. uMca0 sainya puMThe AvI maLyuM, nRpa pUche re kulapatine ema ke, sabarakule zuka pekhIyo, A zukamAM re vacanAMtara kema ke. uMca. tava paMjara zuka boliyo, rAya ! suNiye re eka vanatarU joya ke, kIra yugala mAle vase, tasa. aMgaja re ame bAMdhava koya ke. uMca. mAtapitA-zuM beu jaNA, ame ramatAM re tarU sarovarapALa ke. (vIralA) viralA parakArajakarA, viralA pAle neha; viralA guNa kIdho grahe, paraduHkhe duHkhiyA jeha. A bhava duHkha na pAmiyo, paraduHkhaharaNa na dhAta; duHkha dekhI duHkha navi dhare, te AgaLa zI vAta ? (vidhinI vicitratA) ratna kalaMkita kIdha, jaba vidhi sRSTi kiyo rI, kamale kaMTaka kIdha, caMdra kalaMka diyo rI, Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividhaviSaya subhASito 627 sama[rAma ?]saMjoge vijoga, durbhaga rUpe dharyo rI, nirdhana paMDita vipra, jalanidhi khAra ko rI, dhanapati kRpaNa svabhAva, lakSmI mleccha dhare rI, dharmIsuta dhanahIna, nArI nIca vare rI. (vyasanI) mAtApitA kulalAja, nahi marajAda kazI rI, vyasane vaMThyo jeha, te kulakuca-mazI rI. (avinIta putrathI mAtapitAne du:kha) / dhanapati sutane kAja, devane mAnI liye rI, avinIta pragaTe putra, sukhavana dAha diye rI. suta jananI hularAya, mhoTA jAma huve rI, zatruthI adhikA thAya, tAtanuM nAma khuve rI. madhura azana taje mAya, suta nA roga bhaye rI, kuvacana jIvita-zUla, thAye moTA thaye rI. mUDha prANI gamAra, kUDAM kapaTa karI rI, vaMcI loka aneka, tasa dhana leta harI rI. khAya piye nAhi peTa, deza videza phare rI, dAna dharama karI dUra, maMdira mAla kare rI. bhogave dhana gharaputra, mA malamUtra dhuve rI, vahu paraNI mukha joi, cheDo vAlI rUve rI. parijana seve pAya, jaba lage suta na ghare rI, janame naMdana jAma, sajjana jAya dhare rI. narathI sukhI pazujAta, sukhabhara vanamAM rame rI, nahi suta ciMtA kAMi, bAlakavaya nigame rI. cAkarI dAsa karata, vAhane suta vicare rI, vRddha hove mAbApa, ciMte kima na mare rI ? azanamAtra guNajANa, cAMpo paNa na care rI, gaMDala maMDala jAta, rayaNI cokI bhare rI. bAlaka vyAlaka tulya, pragaTyo putra tizyo rI, mAtapitA duHkhadAya, koNikarAya jisyo rI. Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 628 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha rAjyavighana puraghAta, eka dina jIva hare rI, maNie vibhUSita nAga, kuNa jana rAkhe ghare rI ? (putra vinAnuM ghara) cosaTha dIvA jo bale, bAre ravi ugaMta, aMdhArUM che tasa ghare, jasa ghara putra na huMta. paNa e jUThI vAratA, jasa ghara vaMThila putra, mAtapitA gharamAM rUe, vaMThyuM tasa gharasUtra. (pANI Utaryu eTale tha\) prANI pANI ApaNuM, rAkhI zake to rAkha, ratibhara pANI utaryu, na caDhe kharace lAkha. nRpa apamAne, lokamAM, na kare koi salAma, rAMkane rahevA jhupaDAM, paNa nahi ehane ThAma. (samAnazIla vyasaneSu sakhyam) sarikhe sarikhI ho ke jagamA joDI bhaLe, mUrakhe mUrakha ho ke cature catura maLe. gardabha yke ho ke maMDala tAma rUe, khara mukha cATe ho ke vaTalyo kuNa jue ? (mAtapitA gurU) krama nakha kAMti pitR taNI, jANI tIrtha samANI re, uttama nara pUjana kare, paMDita zAstre vANI re. kaTuka girA gurU mAtanI, Agala hitakara jANe re, kaphahaMtA bheSaja pare, nirUjA vaidya vakhANe re. gurU tADatAM hita kare, unmAragathI vAre re, maNikAraka ghasatAM maNi, ratnanuM teja vadhAre re. pitara nibhraMche doSane, paNa navi putrane tADe re, jema navi tADe pAtrane, maMtrika bhUta pachADe re. jagata guNe gaurava lahe, zuM kare para potAne re, nija aMgaja mala parihare, vanaja kusuma zira mAne re. mAtapitA-gurUkula vaze, hoya jagata bahumAne re, kaMcanagiri valagAM rahyAM, tRNatarU kanaka samAno re. Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividhaviSaya subhASito (tRSNA) lAbhe lobha vadhe ghaNo, iMdhaNathI jema Agya; tRSNAdAha samAvavA, jala sama jJAna vairAgya. (duHkha denArA pAMca vavvA) vyAdhi vyasana vivAda ne re, vaizvAnara ne vaira re, catura nara, pAMca vavvA vadhyA duHkha dIe, dAlidra nAma manuSyane re, Ayu vinA mRtI jhera re, catura nara, roga vinA rogIpaNuM. (rAta ne vahAlI ?) kauzika cora ne bhUtaDAM re, nara paradArAdhyAna re, catura nara, rAtri vallabha cArane ho. (vizvAsa na karavA lAyaka koNa ?) ciMte kuMvara navi visaso re, Thaga Thakkara sonAra re, catura nara, sarpa ripu ne vANiyA. hathiyArabaMdha ne vAMdarAM re, paradArA maMjAra re, catura nara. 629 [ jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, navembara 1913, pR.544-46 tathA Disembara 1913, pR. 565 - 67] Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 630 jaina subhASita saMgraha [AmAM keTalAka jaina viSayo paNa che. vividha graMthomAMthI dezAIe ekaThAM karelA jaNAtAM A subhASitonI bhASA bahudhA arvAcIna che. saMpA. ] (RSabhadevastuti) (sarasvatIstuti) (guruvarNana) - RSabha jiNaMda pAdAMbuje, manamadhukara karI lIna; AgamaguNa-saurabhya vara, ati AdarathI kIna. yAna - pAtra sama jinavarU, tAraNa bhavanidhitoya; Apa taryA tAre avara, tehane praNipati hoya. bhAve praNamuM bhAratI, varadAtA suvilAsa; bAvana akSarathI bharyo, akSaya khajAno jAsa. zukra karyA keI zani thakI, ehavI jenI zakti; kema mukAye tehanA, padanI kovida bhakti. guruguNa agaNita kuNa gaNe ? tAraka kavaNa gaNaMta ? kuNa tarjanI aMguli zire, dharaNI adhara dharaMta. advitIya dIpaka sugurU, karatA jJAnaprakAza; paNa haratA ajJAna-tama, sevuM tasa thai dAsa. jina Agama varadA sugurU, tehanA praNamuM pAya; dharma taNA adhikArathI, Rddhi vRddhi nita thAya. (strInI sattA ) jo prItama vaza kIjIe, to paraNyaM paramANa; nahi to jema karI kukase, bharavuM peTa ajANa. guNavaMtIne AgaLe, zuM bala dAkhe nAtha ? tema vaLe jema vALIe, vRSabha taNI jema nAtha. subhagA nAri caritrano, koI na pAmyo pAra; koTi kATi yuga paca rahe, pote sarajaNahAra. (kevAM vacana bolavAM ) moTA bola na boliye, nAnA mukhathI ema; boliye evaM vare paDe, kahe aNaghaTatuM kema ? Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina subhASita saMgraha kuvacana hoye saune aLakhAmaNuM, suvacana saune suhAya. kahiye ne [jo] mAno nahi, to kahevuM te Ali; kacarAmAM nAkhe kavaNa. mUrakha kaMcana - jALI ? ( puruSanI strI para sattA che) nArIno nara AgaLe, zyo Asaro kahevAya ? koDi TaMkAnI mojaDI, to paNa paheravI pAya. kRSNAgaru ghaNo rUaDo, paNa pAvakamA ghalAya, taTinI ghaNI viSamI hue, paNa sAgaramA samAya. viSadhara hue ghaNo vAMkaDo, bilamAM sIdhI hoya, ema ukhANAM che ghaNAM, pAra na pAme koya. piyu kema jAye chetaryo, ame to abalA bAla, dIThe mAraga saMcarU, pIje pAya pakhAla. kaMthano gAyo gAyazuM, amaco kAmaNa eha; ke vaLI vAte rIjhavuM, ke karI navalo neha. ke bhojana yukte karI, ke vaLI sajI zaNagAra; ke vaLI gItagAne karI, karazuM mudita bharathAra. cAliye kema prANezathI, thai uparAMThA cheka ? kapaTe ramIe tehathI, to duhavIe prabhu eka. pAlava bAMdhyo jehathI, tehathI kema hue kUDa; garUDa AgaLa laghu carakalI, kihAM lagI jAe uDa ? (strIcaritra) (daivano vAMka) nArIo kAmaNagArIo, nara bApaDA kuNa mAtra ? nArI kaMIne chetaryA, zuM tame navI suNI vAta ? umayA iza nacAvIo, vaLI ahalyAe sUreza; apsarAe RSi bhoLavyo, gopie vaLI gopeza. yuvati jorAvara jo huve, vAlama thai rahe dAsa; piyune vaza nArI thai, janma alekhe tAsa. dIdhI khoDa ekekI ratanamAM, deve thai niHzaMka; khAro payodhi karyo Akaro, zazine dIdha kalaMka. jo jo lakhita lekha na miTe kadA, kare jo koDI upAya. 631 Page #647 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 632 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha (zrAvakadharma) te tariyA bhAI te tariyA - e dezI jIvadayAguNa dharma amAro, duhavaM nahi ame koine re, majjana pramukhe jala vAvariye, bhUtala jaMtu joine re. jIvadayA. maMtra navakAra japI je ahaniza, bhAve draDha mana rAkhI re, ehathI kaMI nara saMpada pAmyA, zAstra ache kai sAkhI re. jIvadayA. taraNatAraNa jima paMcama jJAnI, kariye tasa padasevA re, karma subhaTane dura karevA zivapadanA sukha levA re. jIvadayA. jIta krodha jIta mAna mahA muni, tehanA mukhanI vANI re, dAnAdika adhikAre bhAvI, te suNiye hita ANI re. jIvadayA. zAstra jinAlaya jinanI mUrti, saMgha caturvidha bhavya re, e sAte kSetre vAvariye, zakti yathocita dravya re. jIvadayA. vrata pacakhANa posaha paDikamaNuM, vidhipUrvakathI karIe re, e saMsAra asAra nihALI, vinayAbhyAsa anusarIe re. jIvadayA. pRthivyAdino je AraMbha, thoDo bhAra te lIje re, puro AraMbha nivArI na zakIye, to paNa thoDaM kIje re. jIvadayA. jehavo jIva potAno tehavo, parano paNa jANIje re, dvAdazavratadhAraka kahevAUM, paraniMdA navi kIje re. jIvadayA. mithyAmatine to navi mAnU, gogAdika nava puju re, koi jIvane vadha baMdhana karatAM, dekhIne ame dhUnuM re. jIvadayA. bheda gahana jina dharma taNA je, jJAna viNa kuMNa jANe re, tatvajJAna viNa nija nija matane, ajJAne mata tANe re. jIvadayA. aMdha purUSa jima gajane pekhe, avayava gajane pramANe re, draSTivaMta gaja pUraNa dekhe, tima nayabheda vakhANe re. jIvadayA. (saMgata) giravI grahiye jo bAMya, to savi vAto rUDI thai rahejI, Azare nAgaraveli, patra palAzano nRpakara jaI caDhejI, nIca sarIsI goTha, kihAM lagI kIdhI sthira rahejI, jima unmata khara nAda, uMco uMco keTaloka nihavejI. Page #648 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina subhASita saMgraha (prathama grAse makSikApAta ) (yogI) AjathI mAMDyo AgaLa kema nivahAya ? prathama ja kavale makSikA, te bhojana kema khavAya ? hama kinahike rAkhe na rahe. koNa peTa hamArA bharahe re; hama paMchina kinahike snehi, manameM mahera nahI kehI. yogI bhogI kehI sagAI, hamaseM kyoM prita lagAi; hama paradezI prAhuNa logA, sAdhe phire yogikA yogA. yogI kinake na suNe mittA, yogI nispRhI aNabhittA; avadhu yogI kI AsyA kIje, paNa yogIkA aMta na lIje. yogI bhalA joI rahe nitya ramatA, dhare yogI na kina-zuM mamatA; mAta pitA ko diyA jo chehA, to tujha-zuM kyA kare nehA. nahi paravAha kisIkI hamako, phira bahota kahuM kyA tumako ? (guNavaMta) je guNIjana guNIne vaza paDiyAM, te to naMga jema hIre jaDIyAM; rasanI rIjha ne suguNanI vAto, amIya samANI te vikhyAto . guNavaMtane sahu Adara Ape, guNathI kupaka ghaTajala thApe; guNiyalane seve nara amarA, jima guNalInA paMkaja bhamarA. eka guNe avaguNa bahu DhaMke, jema phaNipati maNi pahoto DaMke; je guNiyalano guNa navi jANe, to tehanuM jIvita apramANe. (avaguNa upara guNa karanAra) cAkara cUke cAkarI, paNa svAmI na cUke vAca, avaguNa upara guNa kare, te maNi, bIjA kAca. kRSNAgara bALyo thako, shAmuM dIye suvAsa, kosa jo nAkhiye nIramAM, to paNa jala dIye tAsa. kesarane ghasatAM thakI, bamaNo dAkhe raMga, sonAne parajALIe, atihI dipAve aMga. ikSu pile jo yaMtramAM, to paNa rasa deaMta, tema nihejA upare, kadIhI na kope kaMta. 633 Page #649 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 634 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha (paradezI sAthe prIta) paradezIthI prItaDI re, karavI tehi ja kuDa, neha nivAhI navi zake re, jAe vihaMga pare uDa. (kAmane dhikkAra che.) dhika dhika hojojI kAma-viTaMbanA, kAmathI na rahejI mAma, kAmathI kAmi kAminI AgaLe, nara dhutAye che Ama. (saMyogasukha) vallabha je vichaDyA huve, tasa pharI meLo hoya, te sukha jANe kevaLI, ke jANe dila doya. (zokyano saMtApa) virUI zokya sagAi, jotI rahe chidra sadAi; zokya zuLathI mUMDI, zokya khaTake bhArI uMDI. te narane dukha bhArI, hoye jasa maMdira be nArI; daMtakalahe dina jAe, eka ekathI vaDhavA dhAe. bhuMDAM bole ne vikhoDe, sAmesAmA kaTakA moDe; nArI kahe dIna hoine, prabhu ! zokya ma dejo koine. nAme bahena kahIje, paNa veraNa thaine chIje. (puruSa pratye strI) hu~ chu paganI mojaDI, tame cho ziranA moDa; huM kAMTALI bAvaLI, tame cho suratarU-choDa. hu~ chu rAtri jehavI, tame cho dIpaka sApha; - je avinaya kIdho have, te karajo piyu mApha. (sAragrahaNa) rayaNa paDyuM viTamAM [vATamAM ] paNa, lei samAravU; bAlavacana paNa hitanU, cittamAM dhAravU. caMDAla pAsathI uttama, vidyA zIkhavI; nArI ratana paNa levI, du:kulasaMbhavI. lavaNasutA hari kezave, gharalakSmI karI; kAlI gaurI parvatajA rudre varI. Page #650 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina subhASita saMgraha (rAganAM phala) tapa japa subha dure vame re, rAga nadI ghana pUra re, paDiyA naDiyA navi jaDe re, pUrve bhAnudatta sura re. dezatyAga agni sahe re, ghaNa kuTTaNa du:kha diThTha re, rAga taNo guNa eha che re, joyalI rAtI majITha re. (eka bAju jonAra) eka AMkhe je dekhatA, eka bhuja karatA kAja; - eka page nara cAlatAM, pAme jagamAM lAja. (dukhamAM vizrAmasthAna) saMsAra- du:kha-dava - jAlamAM re, chAyA zItala saMsAramAM re, putra kalatra munirA [ja] re, duHkhamAM visAmA e kharA re. ( priya vastu) piMDI adhiko dAma, dAma thakI vahAlI priyA, tehathI adhiko pUtra, puTheM[putrathI] adhika dharamakriyA. (zuM kAmanuM ?) putrI je jAi, te aMte parAi re, ehathI zI vaDAi gharavastI taNI re ! badAmanuM nANaM re, gheMsa chAzanuM khANuM re, kAMsA - phUTa bhANuM, lahI dhanamada kare re. tamarAnuM gANuM re, chAlInuM dujhANuM re, paradhananuM gharANuM, paherI sukha gaNe re; tripaMDInaM TANuM re, caNoThInuM gharANaM re, borakUTa athANuM, bhojanamAM nahi re. vAdaLanI chAyA re, kapaTI nara mAyA re, tRSNAjala dhAyA, jala navi pAmatA re; paradezInI prIti, baLI bhUmie khetI re, paroNe ghara vastI. ketI mAnIe re ? (tene zuM ?) je somala khAve re, vachanAga je cAve re, na bIe phala dhaMtuMra cAve te dhaNI re, je giri olaMghe re, jalanidhi laMghe re, chillarajala TekarI kAMkarI kema gaNe re ? jeNe sApa khelAyA re, vAghavRMda ramAyA re, viMchu DarAyA te nara kema Dare re ? jehane jeha- zuM prema re, rahe te vinA kema re ? mUDha loka ajANyo vahema mane dhare re. (zAradAstavana ) jaya jaya tuM jagadIzvarI, jagadaMbA jagamAya; jinavaramukhakaja-vAsinI, viduSA mAta kahAya. tuM tripadI tripurA tathA, tuM trirUpamaya devI; zaktisvarUpe khelatI, navanava rUpa dharevI. 635 Page #651 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 636 (dharma) (vidyA) prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha je tribhuvanamAM trihuM pade, te savi tuma AkAra; nitya anitya ane valI, nityAnitya vicAra. Adi zakti tuM abhinavI, trika kAle sthira bhAva; te sarasvatI praNamI namI, muja gurU prabala prabhAva. (gRhiNI) gharaNI vinA ghara kizyuM, gharaNI vinA nahi sAra; gharaNI vinA jaga jIvyuM kizyuM, gharaNI vinA nahi sukha saMsAra. ( umara vize) cetana caturI cetanA re, pAmI A saMsAra; daza draSTAMte dohilo re, mAnavano avatAra. catura nara ceto citta majhAra, dharma parama AdhAra. dharma vinA pazu prANiyA re, pApe peTa bharata, raurava te narake paDe re, pAme duHkha anaMta catura0 sugurUvacana upadezathI re, je dharaze vrataraMga, bhavaaTavI olaMghIne re, lahe zivavahu sukha saMga. catura0 daze DahApaNa nAviuM, zole kaLA na hoya; vIze udAra na pAmIuM, pachI bhalapaNa vAdhe na joya. (putra pratye vartana ) vidyAdhenu jAsa ghara, sadA saluNI hoya; kSaNa dujhe kSaNa dujhaze, muAM vasuke soya. vidyAvaMta jaga pUjIe, vidyAdhana chAnuM hoya; rAja cora lai navi zake, vidyA navi sIdAve koya. vidyA nagara paradezaDe, vidyA mAne nareza; vidyAthI jaza vAdhato, vidyA bhaNo vizeSa. nRpathI vidyA moTakI, nRpa nija deza pujAya; ThAma ThAma vidyA pujIe, mAne rANA rAya. paMca varasa putra pAlIe, daza varase bhaNAMve soya. sola varasa suta jaba huo, putra mitra sama joya. Page #652 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina subhASita saMgraha (kRtajJa ) jIvitadAna dIdhuM tehane kIdho paraupakAra; guNa keDe avaguNa kare, ehavA nara ghaNA saMsAra. avaguNa kare te bApo, tehane guNa karI dije zIkha, ehavA nara thoDA lahuM, je jANe paranuM duHkha. 637 [ jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, Disembara 1915, pR.613-19] Page #653 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 638 ukhANAM (eka pAnAnI hastalikhita prata maLI che temAM ukhANAM jevAM vAkyo mUkyAM che. prAraMbhamAM 'paMDita zrI ratnabhUSaNagaNi caraNakamalebhyo nama:' e pramANe mUkyuM che. te parathI jaNAya che ke A pratanA lekhaka te gaNinA ziSya hovA ghaTe. chelle 'arkanuM pATa' eTaluM lakhI prata adhUrI mukAI lAge che. A ukhANAM joDakaNAM jevAM lAge che. ame aMgrejI bhaNatA tyAre AvAM aMgrejI ukhANAM bolatA - jevAM ke No knowledge without college (koleja vagara jJAna nahIM), No life without wife (strI vihU[ jIvana nahIM) vagere.) kadalI dalitAM kAMTu nahIM, hAthI- paga rATu nahIM, jeThI sarikhu jhoTu nahI, ATA pAkhaI roTu nahIM, aa vI[?] sarikhu khoTu nahIM, rAjA sarikhu moTu nahIM. sAMkaDI serI DhAlu nahIM, saMnyAsI UcAlu nahI, gAdaha koTi gAlu nahIM, paraNyA pAkhai sAlu nahIM, suMnai kSetriM mAlu nahIM, habasI sarikhu kAlu nahIM, AginaI tu Alu nahIM. jIva pAkhai zAMna nahIM, jiNyA pAkhai thAMna nahIM, mAthA pAkhaI kAna nahIM, vara vihUNI jAna nahIM, vAla vihuNu vAna nahIM, vUThA pAkhai dhAMna nahIM. AMbA pAkhaI sAkha nahIM, pIpala pAkhai lAkha nahIM, Agi vihUNI rAkha nahIM, vAvyA pAkhai drAkha nahIM, dIThA pAkhai dhAMkha nahIM, kAlAM mANasa bhAkha nahIM. bhuDAM mANasa ThAma nahIM, kIdhA pAkhai kAma nahIM. gAma pAkhai sIma nahIM, TADhi pAkhai hIma nahIM. lakhimI pAkhai mAna(ma) nahIM, bhagavaMta sarikhaM nAma nahIM. uMcai TIbai nIra nahIM, uMTanA dUdhanI khIra nahIM, keLavyA pAkhai hIra nahIM, sAlavI pAkhai cIra nahIM. pAyA pAkhaI ghara nahIM, dhorI pAkhai dhara nahIM, gura pAkhai maMtra nahIM, jANyA pAkhai yaMtra nahIM. prIti pAkhai mitra nahIM, vayara pAkhai zatru nahIM. kAMtyA vihU[ sUtra nahIM, peTa vihUNu pUtra nahIM. nAgaraveliM bIja nahIM, vAdala pAkhai vIja nahIM. Page #654 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukhANAM 639 mAtA pAkhai heja nahIM, hodA pAkhai teja nahIM. aMgahINanaI rAja nahI, vezAnaiM tu lAja nahIM. bhaNyA pAkhai ukti nahIM, vivekI pAkhai yukti nahIM, jimyA pAkhai zakati nahIM, turaka mAhiM vigati nahIM, astrI pAkhai bhakati nahIM, jinadharma pAkhai mugati nahIM. navakula pAkhaI nAga nahIM, tArA pAkhai tAga nahIM, bhANeja mATI bhAga nahIM, kaMTha vihUNu rAga nahIM, parvata pAkhaI sAga nahIM, vimalAgiri upari kAga nahIM. bhogI pAkhai bhoga nahIM, vratI vihUNu yoga nahI. vaDalAnuM tu phula nahIM, ciMtAmaNi- mUla nahIM. javaharanuM tu tola nahIM, caUdai sonai chola nahIM, maDhiyA vihUNu Dhola nahIM, laMpaTa mANasa bola nahIM. gajadhara pAkhai khATa nahIM, kuMbhAra pAkhai mATa nahIM, kaMsArA pAkhai trATa nahIM, sonI pAkhaI ghATa nahIM, garatha pAkhaI hATa nahIM, gurU pAkhaI dharmanI vATa nahIM. vaDapaNarnu jAyu, DhIMkuAnuM pAyuM, pAMgalAnuM dhAyu, TuMTAnuM vAyuM. mira hAlUnuM vaDhiuM, holInu paDhiuM, jalakosanuM maDhiuM, uMTarnu kaDhiu. nirdhana- jaMga, vayarIna raMga, pAvainu saMga, gAdahii lIDAMgeM bhaMga. mAtAnI vADi, javAsAnI vADi, sainI dhADi. sirADI- dAtaNa, rAba- sIrAmaNa, uTanuM jAmaNa, hAthInu dAmaNa. vahInuM paDIgaj, sUpaDAnuM uThIMgaj, AkaDAnuM UTIpaNuM, pAvainuM mATIpaNuM. khajUAtuM teja, maMtreinuM heja, khaDasalAnI seja, TIMbAnuM bheja. kAraTAna lAga, jamAinuM bhAga, rannAdenu jAga, sukaTha mAhi sAga, AMdhalAnI Asa, gAdahiDAnI lAsa, vayarAlA mAhiM vAsa, vezAnu dAsa. AbhA taNI chAMha, kuparisa taNI bAMha. AkataNuM tUra, nadI taNuM pUra. rAbarnu dhru, bhuMDanu bhu, bAlakanuM huM, kAlAnu kahu. dAsInu saneha, pAvainuM veha, koDhInuM deha, pANInu avaleha. khamaNAnuM dekhaj, bAlakanuM pekhaj, mUrakhanuM lakhaj, TITArnu bhakhaj. nIsANInuM nANuM, dhANInuM khANuM, bhAgu bhAj, gahilInuM gANuM. valahaTIAnuM hATa, bobaDu bhATa, vagaDAnI vATa, arkanu pATa. [jainayuga, kArataka-mAgazara 1983, pR.87-88] Page #655 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 640 vikrama paMdaramA saikAnA keTalAka jaina kavionI kAvyaprasAdI (narasiMhayuga pahelAMnA) (A lekhamAM atyAra sudhI gujarAtI kAvyasAhityamA Adikavi manAtA narasiMha mahetAnA purogAmI jaina kavio paikI keTalAkanAM kAvyanA namUnA mUkyA che, badhA kavionI kRtio lekha lakhatI vakhata hastagata hoya nahIM te samajAya tema che. kAraNake koI kRti mudrita thaI nathI. A lekha lakhavAno prasaMga kema Avyo te jaNAvIe chIe : madhyakAlIna gujarAtI sAhitya mATe judIjudI bhUmikAo lakhavAnA gujarAta saMsadanA prayatnamAM jaina sAhitya saMbaMdhI bhUmikA lakhavAnuM amone soMpavAmAM AvekhaM hatuM. temAM je-je viSayanAM prakaraNo mUkavA pote yogya dhAryu te-te viSayonI yAdI saMsade pUrI pADI, te parathI zrI mahAvIranA samayathI AraMbhI jaina dharma, tenI ane tenA sAhityanI asara, tenA anuyAyIo vagere sarva para prakAza TaMkamAM pADavAnaM amAre mAthe AvyaM: ane te para lakSa rAkhI jaino ane temanaM sAhitya, e mathALAno nibaMdha zarU karyo te atizaya saMkSipta rUpe karavA jatAM paNa, ane mULa 35 pachI 40, pachI 50 ema pRSTho amAre mATe saMsadanA pramukha kanaiyAlAla munazIe vadhArI ApavA chatAM paNa madhyakAlIna sAhitya (15mA zatakathI te saM.1908 sudhInA)no vAro Ave te pahelAMnAM prakaraNonAM pRSTho 56 thaI gayA. AthI jagyAno ati saMkoca paDyo. madhyakAlIna sAhitya mATe pradhAnata: lakhavAnuM hatuM te ati gauNa karI AkhA madhyakAlIna sAhitya mATe jaina kavio ane tenI kRtiono mAtra nAmanirdeza vagere ApI te bhAga DhUMkAvavo paDyo. A vikrama paMdaramA ane soLamA saikAnA keTalAka jaina kavionAM kAvyonA namUnAo te madhyakAlIna sAhitya mATe ja taiyAra karelA te ukta nibaMdhamAMthI bAda karavA paDyA. atra temAMthI pahelAne vadhAre umero karI sthAna ApavAmAM Ave che. A saikAnA kavionA namUnAone prakaraNa 114 ka tarIke ukta nibaMdhamAM mUkI zakAze. ane A nibaMdha nAme 'jaino ane temanuM sAhitya' 15 prakaraNamA che ane te gujarAta [sAhitya] saMsada taraphathI prakaTa thaI gayela cha ['madhyakALano sAhityapravAha (gujarAtI- sAhitya khaMDa 5)' e nAme]. vikrama paMdaramA saikAmAM thayelA jayazikharasUrinI 'tribhuvanadIpaka' - 'parama haMsaprabaMdha' nAmanI gujarAtI kRtimAthI namUnA ukta nibaMdhanA prakaraNa 11mAM ApavAmAM Avela che tethI atra mUkyA nathI.) [ahIM 'tribhuvanadIpaka prabaMdha'no namUno upara nirdiSTa sthAnethI laI umerI lIdho che. - saMpA.] 1. vastigakRta 'cihaMgai copaI'mAMthI (hamaNAM saM.1444mAM AbhIra dezamAM lakhAyelI A kRtinI prata maLI che temAMthI saMsAranI avasthAo saMbaMdhI namUno.) __[kaviparicaya mATe juo 'vIza viharamAna jina rAsa'nI saMpAdakIya noMdha. A kRti Page #656 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikrama paMdaramA saikAnA keTalAka jaina kavionI kAvyaprasAdI 641 'gurjara rAsAvalI' (saMpA ba. ka. ThAkora vagere) mAM chapAyelI che. ahIM ene AdhAre keTalIka pAThazuddhi karI che. saMpA. ] saMsAra desa mAhi arUha abAha [ asukha apAra], rAja karaI chaI tihAM moharAu; cora caraDa phiratAM chaiM cyAri, lUsaiM chaI te puNa naranAri. 51 rUlIrUlI Avai mANasa mAhi, eki divasa bAlApaNi jAI; yovanabhari ju pahutau kimai, viSai-pAsi bAMdhiu chai timai. 52 ghara-gharaNI pahutI ghara mAhi [ gharabAri], cIMtai paDiu sUMthala thai; IMdhaNa tauNi taNIa saMpatti, teha kAraNi bhamai dIharAti. 53 beTA kAraNi mAnai jAga, kaMdalu kari te lii ghara Aga; beTA pAkhai ghaNa dukha dharai, beTai hUMtai viDhi - viDhI marai. 54 gharadhaMdhai paDIu sahU koI, kuTuMba melAvau khAvA hoI; khatra akhatra kIdhAM savi vAra, DokaranI koi na karaI sAra. 55 jarA bhAIM, hiva maIM tUM sAti, pahiliuM dAMta karaI ji palAti, triSNA mADI rahInaI hasI, hiva DokarU mAMgai lApasI. 56 dhauluM mAthuM, deha jAjarI, vAMkau vAMsau, jhuMbaIM lAlarI, ghara hUMtau te kihAMi na jAi, saghalA kuTaMba ubIThau thAi 57 vaDika kSudhA pIDiu chaI soi, DAkaranI sudhi na karaI koi; Avau vahuDI, bhaNiuM karU mAi, (mu) hu macakoDI pAchI jAI. 58 rIsAviu te melhai jhAla, sira dhUNai, muhi paDaI lAla, khUNau baiThau khUM-khUM karai, ajiya sa Dokara kahIiM maraI. 59 cihuM gatinuM eha ji vicAra, dUkha taNA navi lAbhaI pAra, sukhaha taNI jo vAMchA karaI, paMcama gati Upari sAMcaraI 60 2. somasuMdara ziSyakRta 'sthUlabhadra kavita' mAMthI (saM.1481mAM prasiddha somasuMdarasUrie kozyAmukhe sthUlabhadranuM varNana eka TUMkA paNa ati manohara kAvyamA karyu che. temAM kozyA nAmanI pUrva prItipAtra vaizyA game teTalo hAvabhAva kare che paNa vairAgI sthUlibhadra mAnatA nathI eTalI vAtano kAvyanamUno atra levAmAM Ave che.) [somasuMdarasUri tapagacchanA devasuMdarasUrinA ziSya hatA. paNa 'supasAi siri somasuMdarasUri ' vI paMkti kAraNe kRti kharekhara somasuMdarasUrinA ajJAtanAmA ziSyanI gaNavI joIe. juo jaina gUrjara kavio bhA. 1 pR. 50 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM. 1 pR. 401. kRti svAdhyAya, ogasTa 1975mAM prakAzita thayelI che. ahIM pAThazuddhi-pAThAMtaramAM eno lAbha lIdho che... - saMpA. ] Page #657 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 642 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha ajia sa potai punya amhAraI, amha ghari valI prIa Aviu; devavimANa jisI citrazAlI, tihAM cumAsi rahAviu. 12 kUra dAli ghIa diuM bhojana, nita amI mahArasa tolai; bAlapaNAnaM neha gamiu sakhi, majha siuM hasai na bolaI. 13 aMgi na UgaTi surabhi na caMdana, parimala phUla taMbola; bhogavilAsa navi kathArasa, kaMta na karaI Takola; 14 ghATa paTolI caraNA colI, nAga nigodara hAra; kariali kaMkaNacUDi jhabukaI, paya neura jhamakAra. 15 caMdaNa siuM caraciuM maI aMga ja, parimala bahula kapUra; pUgI pAna kastUrI kAjala, sisi suraMga siMdUra. 16 nitu navanavA karUM siNagAra ja, maNi motI paravAlA; ghaDi[dhaDi] khIMTalI tilaka jhagamagatAM, TIlI jhAlijhamAla. 17 gItanAda nava nava rasi pari[nava pari ucarasi], nATaka nRtya apAra; / paMcama rAga vasaMta vINArasi, bhrami na sakiu bharatAra. 18 vinayaviveki valI bolAvU, vAlaMbha ma kari aNAha, huM Agai bharami tAM bhUlI, tuM ati nIThara nAha. 19 3. hIrANaMdakRta 'vidyAvilAsa rAsa'mAthI (saM.1485mAM hIrANaMde 'vidyAvilAsa rAsa' racyo che temAMthI be-traNa namUnA laIe. pahelAmAM rAjakanyA- varNana che.) [kartA pIpalagacchanA vIraprabhasUrinA ziSya hatA. emanI kRtio saM.1484thI 1495nAM racanAvarSo batAve che. juo jaina gUrjara kavio bhA.1 pR.52-55 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.496. kRti 'gurjara rAsAvalI' mA prakAzita thayelI che. - saMpA.] tiNi nayari surasuMdara rAjA, tasu ghari kamalA rANI, sohagasuMdari tAsa taNI dhUa, rUpiM raMbha samANI; sola kalA suMdari sasivayaNI, caMpakavannI bAla, kajjala-sAmala lahakaI veNI, caMcala nayaNa visAla. 16 adhara suraMga jisyA paravAlI, sarasa[sarala] su-komala bAhu, pINa payohara atihiM maNohara, jANe amia-pravAha; UrUyugala kari kadalIthaMbhA, caraNakamala sukumAla, mayagala jima mAlhaMtI cAlaI, bolai vayaNa rasAla. 17 Page #658 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikrama paMdaramA saikAnA keTalAka jaina kavionI kAvyaprasAdI 643 rAjakuMari te tiNi nesAlaI, paMDita pAsi bhaNaMti, lakSaNa chaMda pramANa kalAgama, nATaka savi jANaMti; ghaNauM vakhANa kisiuM hiva kIjai, abhinava zAradadevi; teha taNau je kautiga vItauM, te nisuNau saMkhevi. 18 (A rAjakanyA ane pradhAnaputrane sAthe bhaNatAM prIti jAme che te have kahe che.) maMtrIsaranaMdana manamohana, nAmi lachinivAsa, tehU tIhaiM bhaNai mani-khaMti, lahUu lIlavilAsa; rAjakuMarinaI mani vasIu, dekhIa sarasa sujANa, eka divasi e akSara likhIA, bola e karU pramANa. 19 "mai tarUNI paraNInaI, sAmI, sAcalaM kari niya nAma, lacchinivAsa kahAvai majha viNa, e tujha kUDauM kAma'; e akSara vAMcInai hasiu, muhatAnaMdana cIti, madhurI vANI bolai, "sAmiNi, e siuM uttama rIti.' 20 hiva dUhA; rAga sAmerI "sAmiNi, sevaka UparihiM, nIca manoratha kAMI ? eha vAta yugatI nahI, AthI [AdhI] varai na thAi. 21 kihAM sAyara kihAM chillarUha, kihAM kesari sIyAla; kihAM kAyara kihAM vara suhaDa, kihAM kaira[vaNa] kihAM surasAla. 22 kihAM sirasava kihAM merUgiri, kihAM khara kihAM kekANa; kihAM jAdara kihAM khAsarUM, kihAM mUrakha kihAM jANa. 23 kihAM kastUrI kihAM lasaNa, kihAM mAnava kihAM deva; kihAM kAMjI kihAM amIrasa, kihAM rANima kihAM seva. 24 kihAM rIrI kihAM vara kaNaya, kihAM dIvau kihAM bhANa; sAmiNi tujha majha aMtarU, e evaDauM pramANa." 25 (A pachI baMne paraNe che, ane tyAra pachI te suMdarIne piyuno viyoga thayo tethI virahiNI vilApa kare che.) rAga siMdhuo nisi-bhareM sohagasuMdarI re, joi vAlaMbha-vATa; nidrA na AvaI nayaNale re, haiaDai kharau ucATa. "suNi, sAmIa lIlavilAsa, vali vAlaMbha vidyAvilAsa; Page #659 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 644 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha mujha tumha viNa ghaDIa cha mAsa, prabhu pUri-na [manakI] Asa." ima virahiNa priya viNa bolai. AMkaNI. "sIhIa samANI sejaDI re, caMdana jehavI jhAla; dAvAnala jima dIvaDau re, kamala jisyAM karavAla. 116 suNi sA. majha na suhAI cAMdalau re, jANe viSa varasaMti; sItala vAu suhAmaNau re, priya viNa dAha karaMti. 117 suNi sA. dAkhI DAhima ApaNI re, raMjia majha mana-mora; chailapaNai chAnau rahiu re, hIaDauM karI kaThora. 118 suNi sA0 etA dIha na jANiu re, niguNa jANI kaMta; hiva kSaNa jAtai varasa sau re, jAi majha vilavaMta. 119 suNi sA. jai karavata sira tAharai re, dIjata sirajaNahAra; virahavichohyAM sAjaNAM re, tu tuM jANata sAra re. 120 suNi sA. ulaMbhA kahii kuNaha rahiM re, kuNanai dIjai dosa; hIrANaMda hiva bUjhavai re, kIjai mani saMtosa. 121 suNi sA0 4. ratnamaMDanagaNikRta 'raMgasAgara nemi phAga'mAMthI (somasuMdarasUrie racelo kahevAto paNa kharI rIte temanA ziSya ratnamaMDanagaNie racelo 'raMgasAgara nemi phAga' traNa khaMDamAM che temAM pahelAM neminAthano janmotsava, bIjAmAM vivAha ane trIjAmAM mokSagamanano adhikAra che. viSaya rasika che ne kRti paNa rasamaya che. paMdaramA zatakanI bhASAno suMdara namUno pUro pADe che. AmAM pahelA kAvya (zArdUla) pachI rAsaka, ne pachI AMdola ne tyAra pachI phAga anukrame ema chaMdamaya racanA che. AmAMthI namUno laIe.) [A kRti A graMthamA AkhI mudrita thaI che, tethI ahIM eno namUno choDI devAmAM Avyo che. - saMpA. 5. ratnamaMDanagaNikRta 'nArInirAsa phAga'mAthI __(A ja ratnamaMDanagaNie 'nArInirAsa' nAmano phAga (zAMtarasapayorAzi rAsaka) bAvana kaDIno racyo che te paNa ghaNo lalita, arthagaMbhIra ane kAvyamaya che. temAMnI eka kaDI nIce pramANe che.) [A kRti jaina satyaprakAza, phebru-mArca 1947 tathA 'prAcIna phAgu saMgraha' (saMpA. sAMDesarA ane pArekha)mAM chapAyelI che. -- saMpA.] rati pahutI madhu mAdhavI sAdhavI zamarasapUri, jima mahamahai mahItala sItala svajasa[sajasa] kapUri. 2 Page #660 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikrama paMdaramA saikAnA keTalAka jaina kavionI kAvyaprasAdI 645 6. mAMDaNakRta 'zrIpAla rAsa'mAMthI (mAMDaNa zreSThIe saM.1498mAM racelA 'zrIpAla rAsa'nI jUnI prata parathI eka namUno ApIe chIe. zrIpAla rAjA ghoDesvAra thaI pharavA jatAM koI tene rAjAnA jamAI tarIke oLakhAve che te sAMbhaLI potAne du:kha thatAM sasarAtuM sukha choDI svabhujAe sukha prApta karavA videze javAno nizcaya kare che.) [juo jaina gUrjara kavio bhA.1 pR.63-64 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.314-15. 'gujarAtI sAhityakoza'mAM mAMDaNane kaDavAgacchanA zrAvaka kahyA che, paNa e saMbhavita nathI kemake kaDavAgaccha pachIthI utpanna thayo che. - saMpA.] ekadA e zrIpAla rAu, caDyA turaMgami sAMcaraI e; gAmaDAnu abujha koI eka, cahUTau Ubhu te vAta karai e. 75 pUchai ekaNahU eka pAsi, alavi kUara e kahi taNu e; te kahai e rAya-jAmAta, kumAri suNI tihAM mani ghaNyu e. 76 sAMbhalI e vacana kumAri, radaya dukha gADhU dharai e; turaMgama e vAlIya jAi, avAsa bhItari pauDhI rahai e. 77 pUchIu e AvIya mAi, kahi vacha tUM kuNiIM dUhaviu e; kai tUya e dUhavIu nAri, kai tUya rAi na mAnIu e. 78 nAri to e satIya susIla, rAya tUM dIThaIM ANaMdIi e; so bhaNai, e ma pUchisiu mAi, nAma ThAma kula hAraviuM e. 79 mA kahai, e vAli-na rAja, vacha, lei sena susarA taNAM e, so bhaNai, e teNaI nahIM kAja; jAM nahIM bala majha bhuja taNAM e. 80 jAitUM e vadesi hUM, mAI, dhana UprAjI rAja vAlitUM e; tava kahai e kamalaprabhAya, vacha, amhi sarasAM AvitUM e. 81 kumara bhaNai, e ju tumhai sAthi, tu amha paga mokalA nahIya; suMdarI e jaMpai e ima, prabha, tamha pAkhai AhAM rahUM nahIMya. 82 kumara tihAM e jaMpai jAma, suMdari, sAsU-sevA karU e; tava kahai e suMdarI tyAMha, prabha, tamha navapada radaya dhariu e. 83 7. ajJAtakRta 'naladamayaMtI rAsa' (te ja mAMDaNa kavinA racelA jaNAtA 'naladamayaMtI rAsa'mAMthI eka namUno laIe. nala rAjA kUbaDo thayo che tyAM damayaMtInA pitA bhIma rAjAno mokalelo vipra Ave che ane nalane jotAM te hovAno saMdeha thatAM amuka 'zalokA' bole che.) Page #661 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 646 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha ['gujarAtI sAhityakoza' (khaM.1 pR.315) ema noMdhe che ke A kRti mAMDaNakRta nathI. eka ja hastapratamA 'zrIpAla rAsa' ane A kRti banne sAthe hovAthI Ane paNa mAMDaNakRta mAnI levAnI bhUla thaI che. - saMpA.] bhImi vipra kusalaM kahai e, jAu tamhi teha pAsi; dvija Ayasi rAjA taNaI e, gayu kUbaDa AvAsi. 201 suNa bhalA jAtA hUA e, harakhiu tuM mana mAhi; tu dekhI rUpa kUbaja taNUM, haii paDI ati dAhi. 202 kusala vipra ima cItavai e, nala kimi na hoi; mani saMdeha bhAMjivA e, kahai salokA doi. 203 vastU nala ji nIlaja, nala ji nIlaja, nala ji nIsatta, nala viNa koi na pADUu, nala kaThora nala adhama dijjai[kahijjai ?], melI davadaMtI satIya, teha taNUM syUM nAma lIjai. valI valI Ima Ucarai, vipra salokA doi; jharai nayaNa dukha sAMbharI, nIbUM joI teI. 204 ThavaNi royatu e kUbaDu dekhi, kAraNa kusalaM kahai kisiuM e; jo bhaNI e satIya Uvekhi, gayu naladu:kha te mani vasiuM e. ___ [kra.1thI7 : jainayuga, kArataka-mAgazara 1983, pR.169-73] 8. jayazekharasUrikRta 'tribhuvanadIpaka prabaMdha'mAMthI (jayazekharasUrie saMskRtamA 'prabodhaciMtAmaNi' eka rUpaka (allegory) tarIke saM.1462mAM racelo, se ja viSayano paNa svataMtra kRti tarIke temaNe A graMtha racelo che. AmAM aneka chaMdo jevA ke duhA, dhUpada, ekatAlI copaI, vastu, sarasvatI dhaula, chapaya, gujarI vageremAM prAsaMgika vyavahAraprabodha sAthe paramahaMsa athavA AtmarAjanuM caritra prakaTa karyu che.) [jayazekharasUri aMcalagacchanA mahendraprabhasUrinA ziSya che. emaNe saMskRta-prAkRtamAM keTalIka ane gujarAtImAM A tathA phAgu-stavana prakAranI keTalIka kRtio racI che je saM.1436thI 1462nAM racanAvarSo batAve che. juo jaina gUrjara kavio bhA.1 pR.46-50 ane 438-39 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.115. A kRti 'paMdaramA zatakanAM prAcIna gurjara kAvya' (saMpA. ke ha. dhruva) ane 'mahAkavi zrI jayazekharasUri bhA.2' (sAdhvI mokSaprabhA)mA tathA svataMtra rIte paMDita lAlacaMda bhagavAnadAsa dvArA saMpAdita prakAzita thayela che. - saMpA.] Page #662 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 647 vikrama paMdaramA saikAnA keTalAka jaina kavionI kAvyaprasAdI (zokya para kavi kahe che :) sauki samANa surUpiM sApu, valagI marmi karaI saMtApu, vaMjala chAyAM sApu na phiraI, mUla maMtra saukihaM navi phurai. 42 aThThottara saya adhikI vyAdhi, sauki kahauM tau hoi samAdhi, kADhaI roga na niyaDau thAI, kADhau kahatAM sauki na jAi. 43 sauki-Agi bhaTake prajvalai, viNasaIM vaMsa, na dhuM nIkalaI, Agi olhAhaI ekaM vAri, sauki saMtApaI sAte vAri. 44 (snAna tarpaNa zrAddhAdi kriyA para kahe che ke:) mAhi kahaI naI bAhari nhAI, nai nAlA bhaNi dhasamasa dhAiM, jala UlAiM loka pravAhi, kima dhosi te kalamasa mAhi ? 115 karmavasiM jIva cihu gati phiraI, pitara taNau tihAM tarpaNa karaI, gaMgA-taDi jala Ure vIiM, gUjarAta tihAM AMbA pIiM. 116 (vivekakumAra sAthe saMyamazrIno utsavapUrvaka vivAha dhaulamA varNave che :) pahilaM thiruvana thira hUAM e, jaNa jaNa dIjaiM bIDAM jUjUA e, leI lagana vadhAviuM e, viNa teDA sahUI AviuM e. 329 pravacana-puriya vadhAmaNAM e, savi bhAjaiM juMnAM rUsaNA e, baIThI tevaDatevaDI e, diM pApaDa sAlevaDa vaDI e. 330 gelihiM gAvai goraDI e, pakavAne bhariiM oraDI e, ghari ghari phUlake phiraiM e, varavayaNi amirasa nitu jharaiM e. 331 kIjaI maMDapa mokalA e, melIyaI cAuri cAkalA e, guravi sajana jimADiiM e, puri sAda amArI pADiiM e. 332 vara zRMgAriu rathi caDai e, vAjiva ravi aMbara dhaDahaDaI e, lADaNa jovA jaga milaI e, siri chatra amara pAsaiM DhalaiM e. 333 saMyama sirI jaga dUlahI e, priya pekhI guNanidhi gahagahI e, puhatau maMDapi sAsaraI e, vara baIThau pravacana-mAharaI e. 334 kara-melAvau bihauM karai e, gura-josI samau sa uccaraI e, pAvaka pratimA pAkhalI e, di beu pradakhiNa manarUlI e. 335 lADaNa lADI lahUyaDAM e, be nirUpama rUpiM rUaDAM e, divasa ghaNA umAhiyA e, ANaMdihiM vihasiyAM bihauM hiyAM e. 336 Page #663 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 648 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha mAvItre ucchava kiyA e, jaNa joI kautiga ghari gayA e, Iha vichoha ma dekhisauM e, manaraMgi bolaI sahU isiuM e. 337 [kra.8 : gujarAtI sAhitya khaM.5 (madhyakALano sAhityapravAha), saMpA. ka.mA. munazI, 1926, pR.130-31] | Page #664 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 649 saM.1535mAM lakhAyelAM prAcIna kAvyo [A kAvyonI hemacaMdrAcArya jJAna maMdira, pATaNanI hastaprata kramAMka 16108 prApta thaI che, je dezAIe upayogamA lIdhelI ja prata che. ene AdhAre ahIM kvacit pAThazuddhi karavAnI thaI che. te uparAMta, koIkoI kAvyanI anya hastaprata paNa prApta thaI che, jeno yathocita lAbha levAmAM Avyo che. enI mAhitI je-te kAvyanA AraMbhe mUkavAmAM AvI che. - saMpA.] 1. sIhAkRta jaMbUsvAmI vela [A kavi ane tenI be kRtio jaina gurjara kavio bhA.1 pR.154 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.154 para A saMdarbhane AdhAre ja noMdhAyela che. nIcenI kRti 'apragaTa gujarAtI kRtio' (saMpA. kumArapALa desAI)mAM paNa mudrita maLe che('kha' saMjJA). ene AdhAre temaja svataMtra rIte paNa keTalAka pATha ahIM sudhAravAnA thayA che, keTalAMka pAThAMtaro paNa noMdhavAnAM thayAM che. dIkSA levA taiyAra thayelA jaMbUsvAmIne vAravA mATe emanI rANIo kathAo kahe che ane jaMbUsvAmI potAnA vairAgyabhAvanA samarthanamAM kathAo kahe che te A kRtimA atyaMta lAghavathI nirdezAI che. kaDI 1: koIne ghare goLa mAMDA (gaLyA khAjAM) khAIne AvelA baga nAmanA kheDUte ghauM ane zeraDI vAvavA mATe pUrA nahIM pAkelA kodarA ne kAMgavA ukheDI nAkhyAM paNa ghauM ane zeraDI to vAvI zakAyAM nahIM ne ema banne gumAvyAM. kaDI 3: marelA hAthInA zarIramA pazuoe pholI khAdhela gudAdvArathI pravezelo kAgaDo lobhamAM ne lobhamAM zarIra madhye pahoMcI gayo ne unALAmAM zarIra saMkocAtAM gudAdvAra baMdha thaI jatAM aMdara purAI gayo. varSARtumA zarIra pArcha phUlyuM, paNa taNAIne samudramA pahoMcI gayuM eTale bahAra nIkaLelA kAgaDAne mATe kinAro Agho thaI gayo. aMte e hAthInA zarIra sAthe DUbI gayo. kaDI 5: jhADa para rahetAM vAMdarovAMdarI koI taruvizeSa para jatAM naranArI banI gayAM. vAMdarAne lobha lAgyo ne deva-avatAra meLavavA mATe pharI e taruvizeSa para gayo paNa te deva banavAne badale pAcho vAMdaro banI gayo. kaDI 6: jaMgalamA lAkaDAM bALI kolasA banAvanAra potAnuM badhuM pANI pI gayo topaNa tarasa chIpI nahIM. jhADa nIce sUtAM svapnamAM paNa nadI, sarovara, sAgaranuM pANI khAlI karavA lAgyo, paNa khArA pANIthI enI tarasa chIpI nahIM. kaDI 7 : rAjAnI rANI vilAsI puruSa (mahAvata)mAM lubdha thaI. ene choDIne eka corane gaI. pahelAM bhAre kapaDAMghareNAM sAme kAMThe mUkI AQ ema kahI rANIne nirvastra karI cora nAsI gayo. e vakhate A strIne pATha bhaNAvavA mATe, corane badale hatyA pAmelo ne devayonimAM gayelo mahAvata ziyALay rUpa laI potAnA moMno mAMsano TukaDo choDI nadImAMnI mAchalIne pakaDavA gayo, je daramiyAna samaDI mAMsano TukaDo upADI gaI. mAchalI to ene maLI nahIM. Ama vadhu levA jatAM hAthamAM hoya te paNa gumAvavAnuM thAya ema e batAve che. kaDI 8: be vidyAdharo vidyA sAdhavA mATe cAMDAlakanyAne paraNIne rahe che. Page #665 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 650 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha paNa vidyA sAdhavA mATe emaNe brahmacarya pALavArnu hoya che. eka e karI zake che ne vidyA sAdhI pAcho jAya che. bIjo (vidyunmAlI) potAno saMsAra Ubho karI tyAM ja rahe che, vidyA sAdhI zakato nathI. kaDI 9 : eka kaNabIe khetaramAM paMkhIone uDADavA zaMkha vagADatAM, coro bhayathI pote corI lAvelAM pazuo choDIne cAlyA gayA ne e pazudhana pelA kaNabIne maLyu. enAthI lalacAIne e vArevAre zaMkha vagADavA lAgyo, eTale coro samajI gayA ke A to paMkhIne uDADavA zaMkha phUMke che. emaNe bhaya choDI kaNabIne ja lUTa lIdho. kaDI 10: be vAMdarA laDI paDyA. eka ghAyala thaIne bhAgyo. tarasano mAryo kAdava cATavA gayo paNa emAM ja phasAI gayo. kaDI 11: siddhi ane buddhi nAmanI be strIo lAbha meLavavA yakSane pUje che. siddhine je Apyu hoya te mane bamaNaM Apo ema baddhi kahetI hoya che. eTale siddhi eka vakhate potAne eka AMkhe kANI karI devAnuM mAge che. buddhi beya AMkhe AMdhaLI thaI jAya che. kaDI 12: pote jItelI eka suMdara ghoDI rAjA maMtrIne saMbhALa rAkhavA soMpe che. maMtrI ghoDIne roja jinamaMdira vagere niyata sthAne ja javAAvavAnI Teva pADe che. eTale ene tyAM ghoDIne corI javA eka mANasa Ave che teno prayatna niSphaLa jAya che, kemake ghoDI ADamArge jatI ja nathI. kaDI 13 : nabApA chokarAne mA kaMI kAma karavA zikhAmaNa Ape che, tyAre e mUrkha chokaro raste jatA gadheDAne pUMchaDe vaLage cha ne potAnA dAMta pADe che. kaDI 14: koTavALe potAnI priya ghoDInI saMbhALa rAkhavA solo nAmanA mANasane rAkhyo. ghoDIne je sArUMsAruM khAvAnu maLatuM temAMthI ghaNuM e khAI jato. ghoDI marIne vezyA tarIke janmI. solo e gAmamAM brAhmaNa tarIke janmyo. kAmAsakta thaI e vezyAne dvAre paDyo rahevA lAgyo, enA nokara tarIke badhAM kAma karavA lAgyo ane enAM apamAna paNa sahana karye gayo. kaDI 15: paMkhI 'sAhasa na karavU' ema bolatuM jAya kAmAMnA vAghanA dAMte coMTelA mAMsanA kaNo letuM jAya ane laIne jhADa para pArcha jatuM rahe. ema vArevAre karyA kare, lobha na choDe. aMte vAgha eno koLiyo karI gayo. kaDI 16: pradhAnane traNa mitro - eka nityamitra, eka parvamitra, eka juhAramitra. rAjA taraphathI saMkaTa AvyuM tyAre nityamitra ne parvamitra kAma na AvyA, juhAramitre ja madada karI. (deha te nityamitra, sagAMsaMbaMdhI te parvamitra ane dharma te juhAramitra ema tAtparya che.) kaDI 17: roja navInavI kathA sAMbhaLavAnA rasiyA rAjA pAse javAno vAro eka brAhmaNano Ave che. enI jIbha totaDAtI hatI tethI ene badale enI putrI jAya che. e potAnA jIvananI eka banAvI kADhelI vArtA kahe che. rAjA pUche che ke teM A kathA kahI te sAcI ke jUThI ? tyAre te brAhmaNa-kanyA kahe che ke jevI tame roja kathA sAMbhaLo cho tevI A. eTaleke jUThI. badhI kathAo AvI ja hoya. kaDI 18: lalitAMgakumArane rANIe bhoga bhogavavA bolAvyo paNa rAjA AvI caDatAM UMcakIne pheMkI dIdho ne te kacarAnA kUvAmAM paDyo. ene eTuMjUTuM khAvAnuM nAkhavAmAM AvatuM. varSARtumAM khADAmAM pANI bharAtAM taNAtAM te killA bahAranI khAImAM Avyo. UgarIne e pAcho potAnA pUrva rUpamAM Avyo, paNa have bhogavilAsa mATernu rANInuM AmaMtraNa eNe na svIkArya. - saMpA.] Page #666 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM.1535mAM lakhAyelA prAcIna kAvyo 651 samudrazrI priya pati bhaNai, hauM jala tuM ritusAli', baga kisANa jima' kaMguvana phaliyA ma na unamUli, guDamaMDa kaisa gadhare bihu cUkisi, kAmabhoga sukhamUli. nAha na bhUlIyaI. 1 navaparaNIya vara nAri, heli na melhiyai, yugatAyugata vicAri, dayAdharama pAliyai, kadali-kamalavana melhi, kanaka na rAciyai, caMdanU pAya ma Theli, aMgi vilepii.- AMcalI. 2 hatthikalevaru trIyatanu, nau hauM vAyasa, nAri, viSayalubadhu so tahi rahiu, mahAsamudra majjhAri, dasa disi pekhai, pAru na pAmaI, tima na paDisu saMsAri. nAri na bhUliyai. 3 rayaNa amUlaku melhi, kAci na rAcIiM, mUMki phaliu sahakAra, kaiMbi na jhUjhiyai, bharilaM sarovara melhi, kAdami (na) khUciyai, bhUlI muMdhi gamAri, viraha[virUu ?] na bolIyai. AMcalI. 4 padamasenA bhaNai nAha suNi, prANanAtha avadhAri, iku vAnara ika vAnarI, taruvizeSi nara-nAri, lobha lagaI nara vAnara hUu, tima tau beu ma hAri. nAha na bhUliyai. 5 jaMbu bhaNai padamasenA suNi, iku nara dahai aMgAra, trisituM soSaI sara nadI, sutau supana majhAri, tripati nahI tiNi khAra biMdujale tima eU viSaya saMsAri. nAri na bhUliyai. 6 padmazrI bhaNai jaMbu suNi, nariMda-nAri avadhAri, rAya melhi bhuyaMgi lagI, bhuyaMgu melhi rata cori. macha lobhi sIyAla AmiSa jima, tima dharma cUkisi sAra. nAha na bhUliyai. 7 vijjAhari mAtaMgadhuya, paraNI vijjA resi, iku vidyA sAdhavi gayau, iku rahiyau paradesi, hauM vijjamAla taNI pari na karisu, vasisu nahIM gihavAsa. nAri na bhUliyai. 8 kanakasenA bhaNai, ma kari priya dramakata pari, gaha saMkha pUrita teNi bau gamya, tima tauM ma hAri, viSayabhoga bhogavi, sukha pahilau, pachai mukati vara nAri. nAha na bhUliyai. 9 1. ka. ratu sArali. 2. ka. karisu gaja. 3. kha. karasa ghRta. 4. kha. A kaDI nathI. 5. ka. melhi. 6. kha. gayau. Page #667 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 652 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha jaMbu bhaNai tuM nAri suNi, vAnara vanahaM majhAri, tihaM pratimala iku AvIyau, bhiDiyA beu tiNi vAri, bhAgau trikhA silArasi khUtau tima na paDisu saMsAri. nAri na bhUlIyai. 10 nabhasenA bhaNai nAha suNi, sidhi budhi kharIya salobha; dhana kAraNi jaksu pUjiyau, samA samA vara lAdha, ekaI eka nayaNa jau aMdhau, bIjI huiya niraMdha. nAha na bhUlIyai. 11 jaMbukumaru kathA kahai, suMdari, suNi dharI bhAu, jAtIya suMdarU turiya iku, mahatA samapaya rAu, dharama taNai bali corU niphalu bhayau tima tumhi vilakha ma thAhu. nAri na bhUlIyai. 12 kanakavatI bhaNai, ma kari priya, jima tiNi kIu gamAri, vilagau rAsabha-pUMchaDaiM, paDiyA daMta bi-cAri, abala bAla amha saMggahu kari priya, ma-na mUki niradhAru. nAha na bhUlIyai. 13 jaMbukumaru kathA kahai, solau kuNaMbA luddha, ghoDI marI vezyA hui, u hUu ghara-rakhavAla, sahai apamAna tasu nAri taNA nitu, tima na karisi huM bAla. nAri na bhUlIyai. 14 kanakazrI bhaNai suNi-na priya, iku paMkhiyA vicAra, vAghA taNai mukhi maMsu te leyai, avaru kahai vavahAru, mAsAhasa taNI pari ma karisi, lAjisi tUM bharatAru. nAha na bhUlIyai. 15 jaMbukumarU bhaNai, nAri suNi, tinimitta avadhAri, eku dAni natu poSii, eka parva tithi vAri, eka juhAra mitu jai sarisau, abala na sabala saMsAri nAri na bhUlIyai. 16 jaitizrI bhaNai. joDivi karu ma bhaNisi vAraivAra, brAhmaNa-dhUa kalpita kathA, kAiM kahei bharatAra, taiM satapuraSi dakSiNa hAthu dIdhau, parigrahu kariya iku pAra". nAri na bhUlIyai. 17 jaMbukumara bhaNai tuM nAri suNi, tara lalataMgakumAru, saMcarai viSayalabadhu, ghAliu naraka majhAri, paMca prakAri viSayu viratu, viSa na12 bhakhisu haMuM nAri. nAri na bhulIyai. 18 7. kha. sadA nitu. 8. kha. hui. 9. kha. avara te sayalu saMsAra 10. ka. koI kahai karaika vAru. 11. ka. A paMkti nathI. 12. ka. 'na' nathI. Page #668 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM.1535mAM lakhAyelA prAcIna kAvyo 653 navANavai koDi kanaka tajI jaMbukumarU ATha nAri, vIrajiNaMda mudrA laI, viratau iNi saMsAri, anudinu caturvidha sayala saMgha muni aNudina sIhA svAmi. 19 - iti zrI jaMbusvAmi veli samApta:. cha. 2. sIhAkRta rahanemi vela priya-vaMdaNa parabati caDI, varisai gahira gaMbhIra, bhInau kaMbala kaMcUu, mukha gomaTuM sarIra, dekhI gajagAmini gayavara gahigahiu, jima kamaliNi madhukAra. veli parAlI. neminAtha kerI ANa, calaNa na pAmIi, sIala sabala rakhivAla, vana ati rUaDu, madamata jai gaja hoiM, suMDi saMbhAlIi, rahanemi bhUli ma bhUli, nayaNaDe cAhIi. AMcalI bahuta divasa dukkara karI, rANI, tamha lagai resa, tINa phali hUu melAvaDu, Utara ava ma desi. 2 veli parA0 ise vacani tapasaMjama dahesa RSi, naragi pIANauM desi, veli re karahA mana Ali kari, saMjamabhAra vahesi, dekhI pIArAM rAma vana mana pasaraMta ma melhi. (melhisi) 3 veli. dhari toSa mani paMca iMdriya vasi kari, avaghaDa mAragi ma cAli, sarasava tullI huM ji, muni, tuM giri meru samAna, gajArUDha kAMi khari caDai, gaMjaM appANa. 4 veli. ma paDi ma paDi ma-na dugaya-gamana kari, cAritarayaNa mata hAri, parastrI dekhi virAga mukha, te varalA saMsAri; ghaNA vigU(tA) sAMbhalyA, je rattA paranAri. 5 veli. IA dekhI kura khai gai, bhImasena jhUjhAri, rUpa saridhiyuM dekhi kari, kIcaka mani abhilASa, pavananaMda tasa mAra kari, jagatri rahAvI rekha. 6 veli. zata baMdhavi siuM agani prajAlI nalai strIkAraNi ma-na bhUli, suMdra sakhAI laMka gaDha, rAvaNa dhaNI nisaMka, parastrI kAraNi gaMjiu, tribhuvana mAhi ja vaMka. 7 veli. Page #669 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 654 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha satI sItA dekI rAmi ramAyaNa, jagi jANIi vidIta. kanakameru giri jau calai, agani ki sItala hoi, diNayaNa[ra] pachima Ugamai, sIla na lopuM toi. bhaNati rAjali, rahanemi suNi-na RSi, balabaMDa deha na hoi. 8 veli. Adi loki parakAsiu, e vyavahAra solla, amha tamha sarisu tima karu, kari pasAu mukhi bolli. ma bhaNi ma bhaNi ma-na dugaya-gamana kari, mithyAta vacana ma bolli. 9veli. rahanemi kharu ayANa] tua, kUDI sATa karesi, ratanarAsi motI tajai, guMjAhala kima lesi. 10 veli0 je tuM re paThita mUrakha ayANa RNi(Si), balabaMDa strI na hoi, aSTa bhavaMtara huM phirI, tujjha baMdhava siuM nAri, te pratipanna na pAlauM, huM pariharI saMsArI. 11 veli. tINaM haThiiM ja saMjama bhatAra varisa RSi, vasisu tamhAraDai bAri, rAgI prati vayarAgiNI, majha siuM kisI rUhADi, dhari saMtoSa mani ApaNai, jima ruThai ika nAri. 12 veli. sukiamhAraDI avara puruSi rAcai, mugati-ramaNi vara nAri, khedana khedI mani rahiu, satI kimai na panA Ai. tava hIDai saMtApIu, dhAi laggu pAya. 13 veli0 hUM aniga anai bahula pApa RSi, khami-na khami-na morI mAi. sIla-suva[ca]na suNi rAyamaya, laggI muNivara-pAya. amha sAmI tumha vIra haya, tasa pAya jaI avaloi. 14 veli. dukRta sukRta karivA samaratha, tumhi gurUA karai sa hoi, calaNi lAgI muni gahibariu, sAmI kiu aparAdha, hUMa ji tumharai kima kahauM, tamhi jANau jaganAha. 15 veli. vairi tamhArai saMgrAmi gotra bhaDa rAkhi jAdavakulanAtha, saMghadAsa sIhu bhaNai, bhavi bhavi nami-pAya cala, rahanemi-rAjali-carita suNi, pApa paNAsai dUri. 16 veli. prasana caturvidha saMgha, sayala muni anudina sIhAcA sAmi. veli. - iti zrI rahanemi veli samApta. cha. Page #670 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM.1535mAM lakhAyelAM prAcIna kAvyo 655 3. DuMgarakRta neminAtha phAga (bAramAsa) [A kartA-kRti A saMdarbhane AdhAre ja jaina gUrjara kavio, bIjI AvRtti bhA.1 pR.154 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.152 para noMdhAyela che. kRti 'prAcIna phAgu saMgraha' (saMpA. bhogIlAla sAMDesarA, somAbhAI pArekha)mA ajJAtane nAme mudrita thayela che ne 'jaina maru-gurjara kaviyoM aura unakI kRtiyAM' (saMpA. agaracaMda nAhaTA)mAM enA AraMbha-aMta noMdhAyelA che. ahIM pAThazuddhi tathA pAThAMtaromAM eno lAbha lIdho che. dezAI, sAMDesarA tathA nAhaTAnA pAThane anukrame ka,kha,ga tarIke oLakhAvyA che. 'kha'mAM kaDI 10, 21 ane 26 nathI. - saMpA.] ahe toraNi vAlaMbha Aviu, yAdavakula kerau caMda, ahe pasua dekhi ratha vAliu, dihi disi hUu vichaMda'. 1 ahe nizi aMdhArI ekalI, madhura ma vAsisi mora, viraha saMtAvai pApio, vAlaMbha hiI kaThora. 2 ahe dhuri AsADhaha Unaiu, gorIne guNaneha, gADhai gAji ma pApiu, chAnau varisi-na meha. 3 ahe zrAvaNa varisai saravaDe, meha na khaMDai dhAra, manamathi morUM mana vyApiuM, prIyaDau karai na sAra. 4 ahe bhAdravaDo bhari UlaTai, sarovara laharaDe jAi, kAyAsarovara amha taNauM, sAmIya viNa sIdAi. 5 ahe rAjahaMsa parabati caDI', kimaI na Avai heThi, mAnasarovara pariharI, chIlari upari deThi. 6 ahe Aso AsA-baMdhaDI, hU melhI INa kaMti, madhukari mAlati pariharI, pAridhi pUThi bhamaMti. 7 ahe jima jima sahIyara sAsarai jAtI dekhU mAi, tima tima moraM mana AvaTaiM, kimai na thAharai ThAi. 8 ahe kAtI mAsi melAvaDau, nemi na kIdhau Aja, chapanakoDi jAdavadhaNI, huM mUkI kuNa kAji. 9 ahe vilavaMtI melhI gayau, garUyA gaNai ta[na ?]jojha, jIvadayAlU jaI kimai mANasa rUpii rojha. 10 1. kha. tihi vasi hU ucchaMda. ga.mAM A pachI vadhArAnI paMktio : nayaNA nehu bhare gayau sunemikumAru, revaiyA girivara sari caDI u lIdha saMjama bhAru. 2. kha. rUaDu. 3. kha. lUghaDI. Page #671 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 656 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha ahe mAgasara majha melavai, ea salUNau nAha, jANe jima tINii pAlaviu, balatA dava keru dAha. 11 ahe haMsa bhaNI mai helavau, sura' bagalAnuM kIdha, aMba bhaNI mai seviu, phala lIMbolI dIdha. 12 ahe posa mAsi jau priya milai, tau manavaMchita hoi, bhaNai rANI rAimai, nemi na melai koi. 13 ahe karaMDI kIdhau maI vahiu, vArU visahara jANi, draSTi vaMcI majha Dasi gayau, dekhiti rANorANi. 14 ahe mAhi mahAraTha' TADhaDI, gADhI lAgai bhUkha, neha sAlai hIyaDalai, nemi na jANai dUkha. 15 ahe haraNA hejiiM paribhamai, pAkhalithI savi vAra, haraNau hIi kaThoraDau, varate Aka-madAra. 16 ahe phAguNi phAga ma mUM gamaI, damai te maiNa sarIri, kAmaNagAro kaMtaDau, gamai ti sAmala dhIra. 17 ahe karahu sahiji kubudhIu, muha vAhaiM karIri, galI0 drAkha pariharI, kaMTaka lAi sarIri. 18 ahe caitri na cetai kaMtaDau, savi phalI e vaNarAya, pADala parimala bahikatAM, mUrikha melhI jAi. 19 ahe kahIi Isara kUDio, gaMgA vahai siri kIdha, tihi pAhi tUM Agalau, dAha adhikeraDau dIdha. 20 ahe vaizAkhe lUa vAisii, parabata Upari nAha, AgaI dukkhi dina nIgamaI, ea adhikerau nAha[dAha]. 21 ahe bAraha mAsaha mAhilau'', jeTha vaDeru hoI,12 / pabhaNaI rANI rAImai, nemi na melai koI. 22 ahe kriSNa bhaNaI suNi rAimaI, milisIi torau sAmi. aSTa bhavaMtara prItaDI, siddhihi UpaThAmi, 23 ahe jANuM yAdava kUDIu, huM Agai manamAhi, sola sahasa gopIdhaNI, mai vAtaDIya'3 ma vAhi. 24 4. kha. sajana. 5. kha. sara. 6. kha. dhaMtUrA. 7. ka. vasiiM. 8. kha. mAsi vAi. 9. ka. carate. 10.ka.phalI. 11.kha. mAhi mUlagu. 12. ka. jeTha vaDe vara hoi, 13. kha. mUrakha teDI. Page #672 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM.1535mAM lakhAyelA prAcIna kAvyo 657 ahe tapa japa saMjama AdarI, kIdhI niramala kAya, nemi pahelI rAimai, ima beThI14 zivapuri jAi. 25 ahe rAjamati(?) siuM rAimai, puhUtI siddhi-zalAya. DUMgara svAmI gAitAM, aphalyAM phalai tAha.15 26 - iti zrI neminAtha phAga samApta:. cha. 4. somasuMdaraziSyakRta navakAra mahAmaMtra gIta [dezAIe 'udayavaMta'ne kRtinA kartA gaNelA paraMtu 'udayavaMta' e navakAra mahAmaMtravizeSaNa hoya ane kartA tapagacchanA somasuMdarasUrinA ziSya hoya evo saMbhava che. eTale emano samaya saM.15mI sadI uttarArdha gaNAya. kartA-kRti A saMdarbhane AdhAre jaina gUrjara kavio bhA.1 pR.155 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR. 476 para noMdhAyela che. - saMpA.] akSara sapata japata padi pahilai, bIjai bIjaka paMca, trIjai sAta, sAta cauthaI, drava nava paMcamai prapaMca. 1 suguNI guNIi navakAro, caudaha pUrava sAro, nava pada saMpada ATha AThasaThi akSara akSara kAro. AMcalI. chaThaI siuM sAtamai AThamai, padi akSara AThATha, naumai nava vidha evaMkArai, aThasaThi akSara pATha. 2 suguNI. aThadala kamala hRdaya japa japIi, khapIi AThai karama, dhurilai padi vidyAdhara vidyA, nANI jANai marama. 3 suguNI. samalI-asamali Avi hAra, bharUacchi sahu koi jANai, naukAra lagai nAga nAgapati, nAgaloki sukha mAiI. 4 suguNI. paliMda paliMdI naukAra guNatAM, kuNatAM vani muniseva, rAja bhogavI rAjasiMgha naiM, ratanavatI thyAM deva. 5 suguNI. mArIte azokazekhari, e samariu maMtra pavitra, taM nisuNI raNi vIrasena tIhaM, zitra phIThI thyau mitra. 6 suguNI. thAvara jaMgama viSama mahA viSa, garaDa sa garuDa samANu. 7 suguNI0 mahesarI-ghari paraNI turaNI, zrAvaka kulanI bAlA; naukAra vaDai ghaDai thiku thyau, sarapa pupphamAlA. 8 suguNI. seThi taNA beTAnaiM bheTiu, ThagavA eka pAkhaMDI, naukAri karI so sonAnu, purasau bhayau tridaMDI. 9 suguNI. 14. ka. rAkhe. 15. ga. pahelI kaDI pachInI vadhArAnI kaDI ahIM paNa che. Page #673 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha je phala tAvaDi kAvaDi lIdhe, aThasaThi tIratha kIdhe, tehatu ATha gaNauM eha AThasaThi varaNe karaNe pIdhe. 10 suguNI0 bhagati-saMtra[saMga] e maMtrarAja je, vidhipUrava ArAdhai, lAkha jApa-te pApa pakhAlI, tIthaMkara-riddhi sAdhaI. 11 suguNI. nava aMge navapada navakAra, navagraha-vigraha vArai, abhinava vayara-paMjara sara-rakSA, navabhavamAhi ziva kAraiM. 12 suguNI. e naukAra akhara apUrava, AlamAla jhaNI jANau, pUravadhara gaNadhara e dhyAiM, sakala maMtrakau rANau. 13 suguNI. paramabrahma pAMcaI paramiTTI samariiM camaraI pAva, kiM bahuNA surataru ciMtAmaNi, navanidhi adhika prabhAva. 14 suguNI0 tapAgacchanAyaka guruA, somasuMdara gurUrAyA, tAsa pasAiM uda(ya)vaMta e, parama maMta amhi pAyA, 15 suguNI. - iti zrI naukAra mahAmaMtra gItaM. cha. 5. karamasIkRta vairAgyakula [kartA-kRti A saMdarbhane AdhAre jaina gUrjara kavio bhA.1 pR.155 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.46 para noMdhAyela che. - saMpA.] jIva taNI gati joI e, hiyalai kAMia na thAI re, karamabaMdhani jIva avatarai, karmanibaMdhau jAi re. 1 ajIa na cetai kAMI, jIvaDA, evaDA bhramaNa na jaI...re, suguruvacana kAne sAMbhalAM, sAMbhalA kAI ima hAri re. 2 AMcalI. are jIva, tAharau koi nathI, taM kahinau nathI jANi re, ghaDIiM varasA sau puhacisiiM, huisii hANivihANi re. 3 ajIa0 caurAsI lAkha jAti jIva taNI, anaMtagaNI vAra joI re, bhamata-bhamata bhava pAmIu, hava na karaI kasadhoi re. 4 ajIa. pudagalaparAvarta taiM kariyAM, bhariyAM rAja asaMkhyAtI vAra re, tahua na tujha dharma sAMbharai, AvAgamaNa dukha sAra re. 5 ajIa. mAsa dasa garbhavAsa taNA, te dukha kAiM na saMbhAraI re, naraga sAtaIM jihAM ekaThA, te dIThA lakha vAra re. 6 ajIa. garbhavAsa-tau vachUTau paNi etalauM karauM, valI na Avau tima samAcarauM re, pApa-pavana siri pravesa hUu, tetalaI tujha kAMIM vIsArau re. 7 ajIa0 Page #674 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM.1535mAM lakhAyelAM prAcIna kAvyo mAharau tAharau hI[ya]Dai chai, khatra-akhatra kAMi na jAi re, marIanai jAsii ekalau, ApaNapauM kAM vigoai re. 8 ajIa. pAMcai iMdrI vasi karaje, cyAri kaSAya kima damesi re, jau tuM saMjama na palaiM, tau gurupAe aNusare. 9ajIa. pANI jANI rAkhije, rAkhe bahu guNAyai re, jau tuM melisi mokalauM, avaguNa aMgia na mAiM re. 10 ajIa. manasA dRSTi bi bahanaDI, ekaI eka ji jANi re, vAcA teha ghari dAsaDI, e rAkhe niravANi re. 11 ajIa. saMsArasAgara mAhi mohagiri, kAma krodha lobha kaSAya re, abhaMga jinadharama beDalI, suguru-surati suvAya re. 12 ajIa0 kUDa kapaTa dUha vaMcapaNauM, teha taNA phala dekhi re, kuSTI kubaja naI pAMgalA, aMdha valI vasekhi re. 13 ajIa. dhana jovana sukha tAM lagaiM, jAM hui potai puNya re, tehaya puNya vihUNaDA, ketA dIsaI vikrama re. 14 ajIa0 jotAM sarva anaMta dIsai, dIsaiM jinadharma sAra re, karamasI bhaNai are jIvaDA, dudhara chAMDevau bhavabhAra re. 15 ajIa. - iti vairAgyakulaM. cha. 6. zAMtisUrikRta zatrujaya bhAsa [kartA-kRti jaina gUrjara kavio bhA.1 pR.155 tathA gujarAtI sAhityakoza khaM.1 pR.428 para noMdhAyela che. lA.da. bhAratIya saMskRti vidyAmaMdiranI hastaprata kra. (bheTa) 8285/ 15ne AdhAre ahIM pAThazuddhi karI che. ene 'kha' tarIke oLakhAvavAmAM Avela che. - saMpA.] kari kavi-jaNaNi pasAu, e, hamai sarasati sarasa ti daI mUM vayaNalAM e, gAyasu tIratharAu, hamai ja setuja setuja bhavasAyara taNauM e. 1 nAbhi nariMda malhAra, hamai nisi[di]ni nisidi]ni ghaDIya na vIsarai e; UmAhaDau apAra, hamai alajau alajau egi na Utarai e. 2 jANUM UDI jAuM, hamai girivari girivari sihiri sohAmaNai e; risahesara guNa gAuM, hamai ahanisi ahanisi' eha ja mU ralI e. 3 AMbalaDA-rasa koi, hamai koili koili-mana lAgI rahUM e; je pANi lahaiM na soi', haMmai toiM na toi na joi na sAmahUM e. 4 1. kha. ulaTa ulaTa, 2. kha. jaI puNa rasoi. Page #675 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 660 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha mAnasarovara mAhi, haMmai je jali je jali niramala nAhIi e; avara bhaleraDai ThAmi, hamai te kima te kima haMsa ramali karai e. 5 ketaki parimala keti, haMmai joi na joi na vanaphala phUlaDAM e; e rasa natthI anetthi, hamai bhUli ma bhUli ma bholA bhamaralA e. 6 jalahara taNau sajANa, hamai pANIya pANIya cAtaki cAkhiuM e; saravara nadI nivANi, haMmai cAMca na cAMca na vAhai ApaNI e. 7 je setuMja giri jAiM, hamai jagaguru jagaguru risaha juhArivA e; kahi kima tIha suhAI, haMmai tIratha tIratha ciMti aneraDaM e. 8 Adila avalI rIti, hamai sagapaNa sagapaNa kerI tAharaI e; Apa vasai majha ciMti', haMmai mU paNa mU paNa thAhara navi dIi e. 9 tuha muha-darasaNa resi, haMmai hUM hiva hUM hiva haUa UtAvalau e; kahIMi pasAu karesi, haMmai darasaNa darasaNa dAkhi-na ApaNauM e. 10 dUri thikau nahI dUri, hamai jai kima jai kima Ujama Upajai e; ima bolai zAMtisUri, haMmai setuja setuja hai ghari AMgaNai e. 11 - itizrI setujaya bhAsa: samAptA:. cha. saMvata 1535 varSe turaoda mahAnagare, abhayaprabhagaNinA likhitaM ekAhArI bhUmisaMstA(ra)kArI, padbhyAM cArI zuddhasamyaktvadhArI, ___ yAtrAkAle sarvasacittaparihArI, puNyAtmA syAt sakriyo brahmacArI. 1 SaT rI zlokaH. zrI saMghasya zubhaM bhavatu. cha. [jainayuga, aSADa-zrAvaNa 1986, pR.473-77] 3. kha. mugati. 4. kha. jai kila jai kila. Page #676 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 661 vinaya(?)kRta neminAtha dvAtriMzikA (eka apabhraMza kAvya.) [kAvyAnte kadAca zleSathI 'vinaya' kartAnAma sUcavAyuM che. A vinaya koNa che te nakkI thaI zakatuM nathI. - saMpA.] sayala jaga laliya lAvanna sobhAvahaM, namavi siri nemijiNa-pAyapaMkayamahaM; thuNavi tasu cariya bahu bhattibhara pUriu, maNa vayaNa kAya ANaMdi aMkUriu. 1. nANa vinnANa ghaNa jhANa saNa guNA, karaNa dama caraNa paricaraNa dhI dhAraNA; sayala phalavaMta kira hoI bhaviyaNa jaNe; tAta, tuha thuNaNa-rasa-rasiya bhaviyaNa bhaNe. 2 aya[pa?]ra tetIsa avarAjie surabhavo, kariya soriyapure samudavijayAhivo; tattha sivadevi-kukkhasi uvavannuu, tihuyaNANaMda sohagga-saMpunnau. 3 mAsi sAvaNa sie paMcamI vAsare, nAha, tuha jamma jagi miliya sacarAcare; dasa kumariya suIkama karai romaMciyA, __ suraseli IMdAi ANaMdiyA. 4 pUnimAcaMda jima nayaNa-ANaMdiNo, saMkha-laMchaNa-caNo jaNiya jagi raMjiNo; rUva-lAvanna-bali kuNai nahu nAmiu, ramai rAmeNa goviMda siMuM sAmiu. 5 mayaNa bhaDa bhUri bhaDavAya bhara bhaMjaNo, saMkha saddiNa jarAsiMdhubala gaMjaNo; vAma bhuyadaMDa hari heli hiMDolaNo, dhariya dhIrima dharA merU giritolaNo. 6 nha Page #677 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 662 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha bhoga bhaMgI bhujaMgI purI vajjaNo, sAmitaNu vimalataNu siri sivAnaMdaNo; laliya gaya lalIya maI laliya saMvara dharo. tinni saI varisa dhari rahiu nemisaro. 7 miliya jadavaMsa naranAri raMjaNakae, rAsayavicchaDDi vIvAha vari callae; pasUya ghaNa pikhi karUNAparo valiyau, surabhi keNAvi ki baMdhaNe kaliyau. 8 samaya jANevi logaMtIyA AgayA, namavi siri nemi jiNa vinavai devayA; dhamma vara tittha jaginAha tumhi payaDIu, sUri jima moha-aMdhArau phoDau. 9 taNu jiNa varisa diNa dANa dei karI, mAyapiya rANu pahu aNumayaM aNusarI; parama saMvegarasa-rasiya sAhasapuro, bAraI majjhi majheNa jiNesaro. 10 miliya sura asura nara koDikoDI guNA, jayajayakAra bhari karai jiNavaraguNA; mAsa sAvaNi sIe chaThi diNi sAmIu, caDiya revaMtagiri nemi zivagAmIu. 11 rAmayaI rAmayai rahiyau, sahasa sahakAra vaNa sahasa jaNa sahiyau; leI saMjama siri nemi jiNesaro, chaThi tapi kinnarA sAmi paramesaro. 12 niya mani kasAya saMsAra sivasama-maNo, bIya diNi vahiya varadatta ghari pAraNo; dasa disAgata bahu jaMta rakkhaNakae, nemi jiNa dhaNuha dasa mANa kari sohae. 13 mAsa Asoya amAvasI suhadiNe, divasa caupanna haNiya cUri bhavariugaNe, Page #678 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinaya (?)kRta neminAtha dvAtriMzikA parama trinni uvavAsa kari dikkhANaM Thiu; saMvega kevalasiriM variyauM. 14 sayala suravara sayala suravara miliya bahu bhatti, ANaMdiya ulhasiya maNi samavasaraNa nimmavaI bahu pari; siMhAsaNi siMha jima neminAha uvavasaIM tihi giri, jayajayakAra samuhasiyau vadaMsIya jiNadhamma; so jana vANiya amiya jima sAmiya mahimAraMbha. 15 dhammadesaNa su muNIya bhavajaM bhayaM, kevi cArita maha kevi sAvayavayaM; kevi sammata giNhavi uttamatamaM, nemi jiNa pAsi gurUbhAvi vAsihi samaM. 16 sahasa aDhAra sahahattha muNi dikkhiyA, sahasa sevAparA; cyAlIsa sAhu sayaM nammiyA; guNa sahasa * lakkha Igu sahasa chattIsa saya lakkha tini nami saM sura asura nArI narA, vinnavaI nAha tuha pAya ulhasi bhattibhara bhariya maNa-maNoraha bhaNauM nAha cira deva bhavArigaNa jeu tumha teha hauM jitru chau nAha tuha kariya sevaka dayA pasuya jima hAva romaMciyA, baMdhAu sAvayA, sAvIyA. 17 saMciyA. 18 jittau, bhattau; sAmiu, gosAmIu. 19 kamma anaMta puggala phiriya cauda raja gocare, jIva caurAsI lakkha ThANaMtare; tiriya gaI maNuya gaI naraya gai sura gai, tumha daMsaNa viNA dukkha maI aNuhaI. 20 nemi jiNavara nemi jiNavara moha- mAhappauM, hINau dINamaNu cau kasAya viSayaha vigaMjiya; mitthatta gahagaNa kaliu koDi rUva pAkhaMDa raMjiya, 663 Page #679 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 664 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha kugurU kudeva kutittha kula, koDAkoDi bhamaMtu, tuha saraNaI hoI kari, hiva hUu nizciMtu. 21 nayaNa maNi vayaNa taNu amIyarasa-rasIyau, devatarU dheNu maNi kuMbha kari vasIyau; jamma maha divasa maha puNyatarU phaliyau, ajja revaMtagiri tumha jau miliyau. 22 vayagahaNa nANa sivaThANa Iha pAmiu, tattha giri caDavi maI tumha siri nAmiu; dhariya garUaDi dhaNI sAra hiva kijjae, egadunna vi save mama vae dijjae. 23 kamaladala bhamara jima lINa chauM tumha pae, ega saMvAsi hiva vAsa diI siva-pae; riddhi bahu mANa dANeNa sAmI sayaM, karai gurU Ajau niya samaM sevayaM. 24 gayaNa Thiya karai ravi kamala paDibohaNaM, dUra Thiya tujjha jjhANeNa tima sohaNaM; gurUya revaMtagiri sovi sivadAyago, bheTiu kaTari mahapunna naranAyago. 25 dhanna vAsara dhanna vAsara ajja maha nAha, mii revayagiri caDiya neminAha nayaNehiM diThau, ai phaliu punatarU amiya meha maha dehi vUThau; tuha gaI tuha maI tuha ji gurU, tuha sAmiya tuha deva, tima kari hiva jima hoi mama bhavi bhavi tumha payaseva. 26 mayaNa jiNa jitta jagajaMtu jagadaMtare, sovi moheNa saMhaNiya helA bhare; eha mAhappa tuha sayala jagi gajjae, jagaha dujjaNa jae kavaNa naha chajjae. 27 vaya prAhaNa jiNabhuvaNa biMba bahu suMdaro, saMba pajjuna avaloya siharovaro, gaIMdamaya kuMDa kaMcaNabalANAjuu, aMbikA pamuha bahu ThANa kaMcaNamau. 28 Page #680 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinaya(?)kRta neminAtha dvAtriMzikA 665 ehu revaMtagiri sukaya jaNa sallaho, tittha tiyaloyagurU nemi jagivallaho, namiya maNaraMgi guNaraMgi tasu thuNiyau, varasa e mAsa diNa dhanna kari muNIyau. 29 nAha laddhau nAha laddhau maNua-bhava eha, kula nimmala sugurU gurU vItarAga jiNadhamma saMjama, tuha daMsaNa pUyaNa nhavaNa guNaha gAna giranAra uttama, ittiya caDiu Ikka hiva hatthAlaMbaNa dehi, jima helAI hauM caDauM, ai gurUai sivagehi. 30 puhavi pUriya puhavi pUriya sayala varisAu, siri revayagiri caDiya nANa ThANa mAsopavAsihi, AsADha aThami rayaNi dhavala pakhi muNigaNa vibhAsiya, paMca sayA chattIsa sauM ummUliya bhavakaMda, sohagasuMdara siddhipuri, pattau nemi jiNaMda. 31 iya nemijiNavara bhavaNadiNayara vAsudeva namaMsiu, gomedha aMbika jakkha jakkhiNi vihiya sAsaNi saMsiu, igavIsa ThANi suddha jhANihiM vinaya bhattihiM saMthuu, jagi jaNIya rIjaM bodhibIjaM dehi vaMchiya pUrau. 32 - iti zrI neminAtha dvAtriMzaMkA stavana. [jainayuga, vaizAkha 1985, pR.375-76] Page #681 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 666 ajJAtakRta sImaMdhara svAmI stotra ( apabhraMzamAM.) nami nami sura asura nara vaMdi vaMdI payaM, rayaNikara-karanikara-kittibharapUriyaM, paMca sai dhaNuha parimANa parimaMDiyaM, thuNaha bhattIi sImaMdharasAmIyaM. merUgirisihara dhayabaMdhaNaM jo kuNai, gayaNi tArA gaNai, veluAkaNa muNaI, caramasAyarajale laharimAlA muNai, so vi tuha sAmi na hu savvahA guNa thuNaI. 2 tahavi jiNanAha niya jamma saphalIkae, vimala suha jhANa siddhANa saMsiddhae, asuhadala kammamalapaDala ninnAsaNaM, tAta, kari vANi tuha saMthavaM bahuguNaM. 3 mohabhara bahala jalapUri saMpUriye, viSaya ghaNa kamma vaNarAja saMrAjIye, bhavajalahi majha nivaDaMtu jaMtUkae, sAmi sImaMdharo poya jima sohae. 4 teya-bhara-bhariya disi-vidisa gayaNaMgaNo, pabala micchatta-tama- timara vidhvaMsaNo, bhaviyajaNa kamalavaNasaMDa bohaMkaro, sAmI sImaMdharo dippae diNayaro. sujaNa-maNa-nayaNa ANaMda saMpUrikaM, duritaharatA - ratA rUkamaNInAyakaM, sayala jagajaMtu bhavapApatApApahaM, namajaM sImaMdharaM caMda-sobhAvahaM. surabhuvaNi gaNi pAyAli bhUmaMDale, nayari puri nIri nihi merUpavvayakule, devadevIgaNA nAri nara kiMnarA, tumha jasa nAha gAyaMti sAdara - purA. 7 nANaguNa jjhANaguNa caraNaguNa mohiyA, sAra- uvayAra-saMbhAra... sohiyA, rayaNi diNahari si vasi sutta jAgara maNA, tAta, tuha nAma jhAyaMti tihuyaNa-jaNA. siddhi kara buddhi kari riddhi kari saMkarA, viSayaviSa amIya bhari sAmi sImaMdharA, puvvabhAvavihiya vara punnacaya pAmiyA, rAkhi hiva bhUri bhavabhamaNa sAmIyA. 9 kaMmma-bhara- bhAra saMsAra ai bhaggau, ghaNauM phiriUNa jiNa, pAya tuha laggau, majjha hINassa dINassa siva gAmIyA, karavi karUNAra saMsArU kari sAmIyA. 10 kaThina haTha ghAya tiriya taNe tAjIo, naraya gai karUNa vilavaMta nahu lAjIyao, mayaNa gayahINa pari kammavasi paDiyao, lAgi tuha caraNa ANaMda hiva caDiyao. 11 kevi tuha daMsaNe devi siva sAhigA, kevi vANI suNI caraNa bhavamohigA, bharahakhittaMmi hauM jjhANi chauM laggao, dehi AlaMbaNaM nAha, jai jaggao. 12 dhanna te nayara jihi sAmi sImaMdharo, viharae bhaviyajaNa - savva-saMsayaharo, kAmaghaTa devamaNi devatarU phalIyao, tIha ghari jIharai sAmi tuha milIyao. 13 9 5 6 te Page #682 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajJAtakRta sImaMdhara svAmI stotra 667 karajuyala joDi kari vayaNa tuM nisuNiso, bAla jima hela de pAya tumha paNamiso, mahura sari tumha guNagAhaNa hauM gAiso, niya niyaNa rUva romaMciyaM joIso. 14 tumha pAse Thio caraNa paripAliso, haNIya kammANa kevalasiri pAmiso, tumha jiNa niyaI karU sirasi saMThavisau, so vi kaIyA vi mU hoisaI divasau. 15 bharahakhittaMmi siri kuMthu-arU aMtare, jamma puMDaragiNI vijaya pukhala vare, muNisuvvai titthi nami aMtaraM ahijuyA, rajja siri paraharavi gahiya saMjama tayA. 16 haNiya kammANi lahu laddha kevalasirI, dehi me daMsaNaM nAha ! karUNA karI, bhAvie udaya jiNa sattame siva gae bahuya kAleNa siddhiM gae sAmIe. 17 moha(bha)ra mAnabhara lobhabhara bhariyau, daMbhabhara rAgabhara kAmabhara pUriu, eha pari bharahakhittaMmi mUM sAmIyA, sAra kari sAra kari tAri go-sAmIyA. 18 bhogapada rAjapada nANapada saMpadaM, cakkapada IMdapada jAva paramaM padaM, tujjha bhattIyaM savvaMpi saMpajjae, eha mAhappu tuha sayala jagi gajjae. 19 tuhi ja gati tuhi ja mati tuhi ja mama jIvanaM, tAta tUM parama gurU kammamala-pAvanaM, kamma kari viNaya vara joDi kari vIna, dehi me dasaNaM alajayA abhinavaM. 20 Iya bhuvaNabhUSaNa daliyadUSaNa savva-lakkhaNa-maMDaNo, madamAnagaMjaNa mohabhaMjaNa vAmakAmavihaMDaNo, surarAyaraMjaNa nANadaMsaNacaraNaguNajayanAyago, jiNanAha bhavi bhavi tAta ! bhava me bodhibIjaha dAyago. 21 - iti zrI sImaMdhara svAmi stotraM samAptam. (mArI pAse.) [jainayuga, bhAdrapada 1985thI kArtika 1986, pR.56-57] Page #683 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 668 ajJAtakRta mahAvIra stotra (apabhraMzamAM eka atiprAcIna kAvya.) dhari siddhaha jAu jiNu, cauvIsa vaMuju [vaMdau] vIru, so paNamatahaM bhaviyajaNa (bhaviyANa), sIyali hoi sarIru. 1 jasu kAraNi saMgama surau, paDiyau bhavasaMsAri, paNamau vIru marai karahu, mUDhA gharavAvAri. 2 avainnau pupphuttaraha, sAmiu carima jiNiMdu, mAhaNakuli kammaha vasiNa, ciMtai eva suriMdu. 3 ANasiM seNAhivaI, kuMDaggAmi jAevi, taha gabbhaha avahariu jiNu, tisalaha uri bhillevi. 4 sAmiya tuha accherAI, mahiyali huvAM viyAri, puvva kkiya kammaha vasiNa, Navi chuTTai saMsAri. 5 sahi pahilaM gabbhaharaNu, -puNa uvasagga sayAI, vIraha paDhama samosaraNi, na paDibuddhau koi. 6 caMda-sUrassa vimANa tahiM, sahuM sapariyaNi avaiNa, aisaivaMtaha jiNavaraha, paNamei pAya suriMdu. 7 Nava mAsihi aThThaha diNihiM, jAyau tihuyaNiNAha, pasaviya siddhathyaha gharaNi, bhavaNi mahucchau jAu. 8 hariNagavesi laiu jiNu, tisalai soyaNi devi, saki ucchaMgi Nivesiyau, merusihari jAevi. 9 pikhivi bAlau lahuyataNu, ciMtai eva suriMdu, keMva sahisai jala-Nivahu, ekkakAu NivaDaMtu. 10 calaNAMgulaI meru puNui?]Nu, jANiu sakkaha bhAu, bAlattaNi saMcAliyaU, ciMtai Niya maNi rAU. 11 pekhivi bAlu aNaMtabalu, AsaMkiu suriMda, duTu duThu mai ciMtiyau, puNu puNu Namai suriMdu. 12 jiNaha karAvito majjaNauM, puNu jaNaNihiM pariNevi, surasAIM parituThiNa, vIra NauM tasu devI. 13 Page #684 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 669 ajJAtakRta mahAvIra stotra tIsa saMvachara deva tai, rAyalA parimutta, paDibohiu dikkhA samai, logaMtiya saMpatta. 14 eku jasoyA vallahiya, anu piyadaMsaNa dhUya, Niggau millivi rAyasiri, vIra dikkha laiya. 15 surarAiM viNattu jiNu, tuhuM tava caraNu caresi, aidAruNa uvasaggu tahiM, bAraha varisa sahesi. 16 hauM acchaU tuha pAyatali, tuhu paricatu nisaMgu, saMgama kahai ivaM tAha, jiMha UbhaMjau maggu. 17 to bolei tiyaloyaguru, iMda, Na hosai eva, anna nisAi nAiM jiu, kammu khavesai eu. 18 sahasanayaNu sohammi gau, jiNu viharevai laggu, sAmiu tahiM pavisaNu karai, jahiM dekhai uvassaggu. 19 aNa vAra paramesarai, pAihi raddhI khIri, goyAliMA ruTeNa, sA ahiyAseya vIri. 20 paramajhANu jhAyaMtAha, tahiM AIu AhIru, balada bhalAviya jiNavaraha, te navi joyau vIru. 21 appaNu cAriM te gayA, puNu Aiu AhIru, puchai balada kahiM gayA, uttara deha Na vIru. 22 sA AruThThau niya maNiNa, leviNu khayara-salakkha, kaMnne khoTTeya jiNavaraha, AhIriM nibhicca. 23 kaMnne khillA khoTTaNihi, veyaNa jAi mahaMta, so ahiyAsai vIra jiNu, maNu Na calai nahamata. 24 bhAraM sahassa cakka silA, saMgamakaI pabhitta, sarisavamittu Na maNu caliu, jaMtu jANu mahi khuttu. 25 jiNu rayaNI ekai samai, vIru sahai uvasagga, te ahiyAsiya vIra jiNi, chinnivi caugai-maggu. 26 pApakamma khoDevi jiNu, puNu uppADiu nANu, joyAloya payAsiyau, * caudaha rajju pramANu. 27 bAraha joyaNa vahavi gau, magahA gobara gAmi, devihi raiu samosaraNu, tahiM uvaviThThau sAmi. 28 Page #685 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 670 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha egAraha gaNahara jiNaha, aNai cAri sahassa, cauhi saehi samaggalA, vIri dikkhi kaya sIsa. 29 pUra maNoraha jiNavaraha, laddhaU goyamu sIsu, bohivi meiNi bhavajalahi, sAsaya suha saMpattu. 30 - zrI mahAvIrastotraM samApta. zubhaM bhavatu. [jainayuga, caitra 1984, pR.295] Page #686 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 671 ajJAtakRta tIrthamAlA stava sadbhaktyA devaloke ravizazibhuvane vyaMtarANAM nikAye, nakSatrANAM nivAse grahagaNapaTale tArakANAM vimAne; pAtAle pannageMdrasphaTamaNikiraNadhvastasAMdrAMdhakAre, zrImattIrthaMkarANAM pratidivasamahaM tatra caityAni vaMde. vaitADhye meruzRMge rucakagirivare kuMDale hastidaMte, vakSAre kUTanaMdIzvarakanakagirau naiSadhe nIlavaMte; citre zaile vicitre yamakagirivare cakravAle himAdrau, zrImat0 zrIzaile viMdhyazRMge vimalagirivare arbude pAvake vA, saMmete tArake kulagirizikhare'STApade svarNazaile; zayyAdrau cojjayaMte vimalagirivare gUjjara rohaNAdrau, zrImat0 ASADhe medapATe kSititaTamukuTe citrakUTe trikUTe, lATe nATe ca ghATe viTapavanataTe devakUTe virATe; karNATe hemakUTe vikaTatarakaTe cakrakUTe ca bhoTe, zrImat0 zrImAle mAlave vA malayatinikhale bhekhale picchale vA, nepAle nAhale vA kuvalayatilake siMhale mekhale vA; DAhAle kausale vA vigalitasalile jaMgale vA tamAle, zrImat. aMge vaMge kaliMge sakalajanapade satprayAge tilaMge, goDe coDe suraMdhre varataradraviDe udrayANe puraMdre; Adre sudre pulaMdre draviDakuvalaye kanyakubje surASTra, zrImat. caMpAyAM caMdramukhyAM gajapuramadhurApattane cojjayinyAM, kauzAmbyAM kozalAyAM kanakapuravare devagiryAM ca kAzyAM; nAzikye rAjagehe dazapuranagare bhadile tAmraliptyAM, zrImat. svarge ma] tarikSe girizikharanade svarnadInIratIre, zIlAMke nAgaloke jalanidhipuline bhUruhANAM nikuMje; grAme'raNye vane vA sthalajalaviSame durgamadhye trisadhyaM, zrImat0 itthaM zrI jainacaityastutimatimanasA bhaktibhAvaM prapadya, prodyatkalyANahetu kalimalaharaNAM ye paThaMtIti ziSTAH; Page #687 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 672 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha teSAM zrI tIrthayAtrAphalamidamatulaM jAyate mAnavAnAM kAryaM siddhyaMti sadyo bhavati hi satataM cittamAnaMdakAri, zrImattIrthaMkarANAM pratidivasamahaM tatra caityAni vaMde. - zrI tIrthamAlAstava: saM.1974 varSe mAha vadi 7 dine zrI khImela nagare paM. kuzalaruciNA lipIkRtaM. [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, eprila-jUna 1918, pR.166-67] Page #688 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 673 ajJAtakRta vikramAdityasya zatruMjayAditIrthayAtrA zrI siddhasenadivAkarapratibodhitasya vikramAdityasya zrIzatruMjayAditIrthayAtrAvistarIyaM - zrIsaMghe 14 nRpA mukuTavarddhanAH, 70 lakSA zrAddhakuTuMbAnAM zrIsiddhasenagaNadharAdayaH, 5000 sUrINAM 169 sauvarNa devAlayAH, 1 koTi : 10 lakSAH 9 sahasramitAni zakaTAnAM, 18 lakSAsturaMgamAnAM, 76 zatAni gajAnAM evaM karabhavRSabhAdimAnaM jJeyaM. 1 thirApadre saMghapati AbhUH zrI zrImAlajJAtIya: pazcimamaMDalIkabirudaM vahan babhUva . yasya yAtrAyAM 700 zata devAlaye, dvAdaza 12 koTisvarNavyayaH prathama yAtrAyAM kRtaH, 3 koTiTaMkkaiH sarasvatIbhAMDAgAre varttamAnasarvAgamapratirekA sauvarNAkSarA dvitIyA sarvavarttamAnagraMthapratirmasyakSaramayI, 360 AtmasadRzAH sAdharmmikAH kRtAH, saMghe 700 mahiSAH pAnIyAnayanAya, 700 AcAryapadAni kAritAni sUneta- mAdrakrUragrAmayoH prAsAdau sAru Ara ghATamayau kAritau saMstAraka - dIkSAvasare sapta koTI dravyavyayaH kRtaH saptakSetreSu. 2 maMDapadurge saMghapati pethaDena prathamayAtrAyAM 11 lakSAH TaMkA rupamayAnAM vyayazcakre, saMghe 70 manuSyANAM devAlayAH, 52 maMDapagaDhe jinaprAsAdazataM tatra copari svarNamayAH kalazA: kAritAH, zrIdharmaghoSasUrINAM mahotsave 72 sahasra dravyavyayaH kRtaH bhRgukacche yo bhAMDAgAramalI likhat. 84 prAsAdAH kAritAH, zrI girinAra mahAtIrthe samakAlameva vetAMbara digaMbara zrIsaMghaH prApta: zvetAMbara digaMbarANAM parasparaM tIrthavivAdo jAtaH, saMghapati dvayasyApi madhye ya iMdramAlAM paridhAsyati tasya tIrthamidamiti vRddhabahujanoktau pethaDa saMghapatinA suvarNasyaiva 56 ghaTIpramANasyeMdramAlAparidhApanaM cakre tIrthaM ca svakIyaM kRtaM yena zrIdharmaghoSasUrINAM pArzve parigrahapramANaM pUrvaM gRhItaM TakkazatadvayapramANAbhigrahe sati puruSabhAgyani:sImatvamiti zrIguruvacanena lakSatrayapramANa dravyAbhigraho gRhItaH tatopyadhikadravyaprAptau devaguruyogyamiti nAma dattaM dravye : 3 tasya suto jhAMjhaNadevaH samajani, tena zrIzatruMjaya zrIgirinAra mahAtIrthayorekaiva dhvajA dattA, tena rAjAdhirAjA sAraMgadevasya karpUrArpaNasamaye rAjA prasRtividhAnaM kArita: 4 saMpratibhUpena sapAdakoTipramitA jinapratimAH kAritAH, sapAdalakSamitA jaina prAsAdA: kAritAH, siMdhudezamadhye maroTagrAme 95 sahasra pratimAH pittalamayA adyApi saMti, 700 saptazatAni dAnazAlAyAM yena svakIya vaMThAH sAdhusamAcArI zikSayitvA sAdhuveSeNa sarvadezamadhye prathamaM preSitAH, pazcAt satyasAdhavaH, 36 sahasra prAsAdA navInAH anye Page #689 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 674 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha jIrNoddhArazca bahavaH kAritA:, bahuvistarapUrvaM rathayAtrAzca. 5 zrIpattane zrIkumArapAlena pitustribhuvanapAlaprAsAda: kArita: 72 devakulikAyuta:, 24 ratnamayA: 24 pittalamayA 24 rupyamayA 14/14 bhAramayA mukhya prAsAde 125 aMgulapramANAriSTaratnamayI pratimA kAritAH, tatra dravyavyaya: 96 lakSapramANa sarvatra svarNamayakalazA: prAsAde. 6 AMbaDamaMtriNA maMgaladIpAvasare 32 lakSAdInarANAM yAcakAnAM dAnaM dattaM. tathA zrIvastupAlena svarNamaya lakSaTaMkAM ArAtrikAdyavasare yAcakAnAM dattA. khIjAvasare somezvareNoktamidaM kAvyaM - icchAsiddhisamunnate suragaNaiH kalpadrumaiH sthIyate, pAtAle pavamAnabhojanajane kaSTaM pranaSTo bali:. nIrAgAnagamanmunIn suragavI cintAmaNiH kApyagAt, tasmAdarthikadarthanAM viSahRtAM zrIvastupAla: kSitI. kAvyaM zrutvA lakSaM dadau. cakravarti zrI hariSeNa sarvatra sarvatra jinaprAsAdamaMDitA pRthvI kAritA. nAgapure sA delhAsuta sA pUnaDa zrImaujadInasuratrANabIbIpratipannabaMdhuH azvapatigajapatinarapatimAnyo'sti tenAdyA yAtrA 1273 varSe dvitIyA yAtrA suratrANadezAt 1286 varSe nAgapurAtkartumArabdhA. 18000 zakaTAni, bahavo mahIdharA: mAMDalika grAmAsanno yAvadAyAtastAvatsaMmukhamAgatya teja:pAlena dhavalakamAnIta: zrIsaMgha: zrI vastupAlasaMmukhamagAt. saMghadhUlIpavanAnukUlyatAyAM dizi yAti tatra tatra gacchati saMghajanairabhANi, ito raja ito raja ita: pAdovadhAryatAM maMtrI idaM raja: puNyaiH spaSTuM labhyate. asmin sve pRSTe pAparajo dure nazyati yata: - zrItIrthapAMtharajasA virajIbhavaMti, tIrtheSu baMbhramaNato nabhave bhramaMti, dravyavyayAdihatarA: sthirasaMpada: supUjyA: bhavaMti jagadIzamathArcayaMta:. 1 [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, eprila 1918, pR.164-66] Page #690 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 675 be pAdukAlekha 1. vijayatilakasUri pAdukAlekha - aha~ nama:. e 90. saMvat.1676 varSe phAguNa sudi 2 dine mahArAjazrI suratANajI suta mahArAjAzrI rAjasiMha yuvarAjazrI aSayarAjajI vijaya rAjye zrI sIrohI vAstavyaM prAgvATajJAtIya vRddhazAkhIya sakalamaMtriziromaNi sA tejapAla vastupAla varddhamAna saMghavI jayamalla saM. mehAjala saM. vIdA nAnA pramukha samasta saMgheNa zrI tapAgaccha nAyaka zrI dillIsuratrANa pratibodhaka bhaTTAraka zrI hIravijayasUrIpaTTa prabhAvaka zrI dillI suratrANa sabhAsamakSaM vijitAnekavAdivRMda bhaTTAraka zrI 5 vijayasenasUripaTTodayagiridinamaNi zuddha prarUpaka suvihitasAdhuziromaNi bhaTTAraka zrI vijayatilakasUrINAM pAdukA kAritA, pratiSThitA ca. bhaTTAraka zrI vijayANaMdasUribhiH zrI tapAgaccha saMgha vaMdyamAnA ciraM naMdatAt. zriyaistu. 2. vijayANaMdasUripAdukAlekha saMvat 1713 varSe mArgazIrSa zudi 3 ravau mahArAja zrI rAjasiMhajI suta mahArAjA zrI aSayarAjajI yuvarAja zrI udayabhANajI vijayarAjye zrI sIrohI vAstavya prAgvATajJAtIya vRddha-zAkhIya sakalamaMtriziromaNI maM. dharmadAsa maM. dhanarAja pramukha vijayapakSIya sakala saMghena tapAgacchanAyaka bha. zrI hIravijayasUripaTTaM prabhAvaka bha. zrI vijayasenasUripaTTodyotaka zuddhaprarUpaka bhaTTAraka zrI 5 zrI vijayatilakasUripaTTodayagiridinamaNi sakala suvihita sAdhuziromaNi bhaTTAraka zrI vijayANaMda sUrIzvarANAM pAdukA kAritA pratiSThAtA ca tat paTTadharairbhaTTAraka zrI vijayarAja- sUribhiH zra tapAgaccha saMdhai vaMdyamAnA. ciraM naMdatAt. zriyaistu. [jainayuga, bhAdaravo 1985-kArataka 1986, pR.58] Page #691 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 676 jaina dhAtupratimA lekhasaMgraha (1) __ (1. DiseMbara 1929nA nAtAlamAM vasaIroDa pAse agAzImAM javAnuM thatAM tyAMnA jaina maMdiramAMthI, 2. tA. 26-1-30ne dine junnera jatAM vacamAM taLegAMva thoDA kalAka UtaravArnu thatAM tyAMnA maMdiramAMthI, 3. tA.4-3-30ne dine damaNa thoDA kalAka rahevAnuM thatAM tyAMnA jaina maMdiramAMthI ame dhAtupratimAnA lekho khAsa utArI lIdhA te saMvatvAra nIce ApIe chIe.) 1. agAzImAM dhAtupratimA paranA lekho 1. saMvat.1515 varSe za. pra. ravau. zrI zrImAla jJAtIya zre. paMcAyaNa bhA. rAjU su. vama bhA. bAi nAmnyA Ama(tma)zreyase zrI neminAtha biMbaM pipalagacche zrI dharmasAgarasUribhiH pratiSThitaM navadhenA [vidhinA] kAkaragrAmo. 2. saM.1518 varSe mAgha sudi 10 budhe zrImAla jJAtIya Dra sA U (?) gotre saM. laSamaNa bhAryA laSamAde tatputra saM. jhAMjhaNena bhAryA malhAi yutena kAritaM zrI AdinAthabiMba pra. kharataragacche zrI jinatilakasUrivaraiH. zubhastu. 3. saM.1531 varSe mAha vadi 8 some zrI zrImAla jJAtIya bhaNa. vAdhA bhAryA hardo suta bha. vairasI vikA vaijA bha. vairasI bhAryA jhAMjhU suta laTakaNa ma. zrI harSu zreyorthe zrI zreyAMsanAtha biMbaM kArApitaM zrI pUrNimApakSe zrI munisiMghasUriNAmupadezena pratihitaM. zrIsaMghe...la. 4. saM.1533 varSe vaizAkha 3 prAgvATa jJAtIya vRddhazAkhA ma. DUgara bhA. bhAThU putraratna ma. vIramadevena bhAryA AsU putra pAsavIra devadAsa hi kuTuMba yutena nijazreyArthe zrI zaMbhavanAtha caturviMzati paTTaH kArita: pratiSThita: zrI tapAgacche zrI somasuMdarasUrisaMtAne zrI lakSmIgarasUribhi: ghoghA vAstavya. 5. saM.1536 varSe vaizAkhe vadi 7 some zrI zrImAla jJAtIya Tha. samarA bhA. tejU pAtU suta narapAlena bhrAtR hIrA sUmaNa hIrA sA. sAdhu yutena pitRmAtR svazreyase zrI dharmanAtha mukhya 8 tIrthI kAritA pra. pUrNimApakSIya zrI sAdhusuMdarasUrINAmupadezena zrI saMghena talAkA. 6. saM.1536 varSe vai. vadi 11 zukre tAludhvaja vAstavya usavAla jJAtIya sA. pUnA bhA. laSamAde tasya putra sA. mAMku sA. rAju taya bhaginI bAi pUtali nAmnyA Atmazre. zrI kuMthanAtha biM. kA. pra. vRddha tapApakSe zrI udayasAgarasUribhiH. 7. saM.1612 varSe jeSTha sudi 9 ravau bAI sonAI zrI AdinAtha biMbaM kArApitaM pratiSThitaM. 8. zrI pArzvanAthabiMbaM saM. 1802 varSe. Page #692 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhAtupratimA lekhasaMgraha (1) 677 9. saM...(saMvat vagere maLatuM nathI) nArada jogA pacAyaNayutena pitRmAtR zre. zrI vimalanAthabiMbaM kA. pra. zrI vijayasiMhasUribhiH Ugharaja vAstavya. (eka nAnI pASANanI pratimA para vijayadeveMdrasUrinuM nAma che.) 2. taLegAMvamAM dhAtupratimA paranA lekho 1. saM.1428 vaizAkha vadi 2 zrImAla pitR pUmA mAtR mANika bhrAtR lUNArAma zreyase suta lAkhA bhUNAbhyAM zrI zAMtinAtha paMcatIrtha kAritA pra. mahakara zrI guNaprabhasUribhiH. 2. saM.1521 varSe vai. su. 10 some prAgvATa jJAtIya zre. pAlhA bhAryA jhalU suta zre. rAjAkena bhAryA rAjalade suta zrI pUnA jAsala DAhAdi kuTuMba yutena zrI sumatinAtha biMba kAritaM pra. zrI vRddha tapA zrI udayavallabhasUribhiH. 3. saM.1523 varSe phAguNa vadi 4 some zrI zrImAla jJA. zre. mAMDaNa suta zre. jhAMTA bhA. jasamAdevyA suta varasiMga ajA yutayA svabhartRzreyase zrI dharmanAthabiMbaM zrI Agamagacheza zrI devaratnasUri gurUpadezena kAritaM pratiSThitaM pAnasINA vAstavya. zubhaM bhavatu. 4. saM.1527 varSe kArtika vadi 2 zanau zrI upakeza jJAtI sAha saravaNa bhA. rAtra su. sA. vIrAkena svabhrAtRpitRvya pUrvaja na(ni)mittaM svaAtmazreyase zrI caMdraprabhasvAmibiMbaM kAritaM pra. zrI caitragache dhAraNapadrIya bha. zrI jJAnanadevasUribhiH lolIyANA vAstavya kAchalIyAsakhA. 5. saMvata 1536 varSe....prAgvATa jJAtiya sA. zrI dhanarAja bhA. dhammaNi tasa pu. sA sahA sA. zrIpati bhA. zrI..... 6. saM.1547 varSe vaizASa sudi 3 some zrI zrImAlI jJAtIya do. pahirAja bhA. rAmati su. do. nAvaDa bhAryayA tathA Tha. sahisA bhA. demati sutayAbAi nAmnyA svazreyase zrI zItalanAtha biMba kAritaM pra. zrI pUrNimApakSe zrI puNyaratnasUribhi: borasidi grAme. 7. saM.1558 varSe phAguNa sudi 12 zukre uzavAla jJAtIya sA. meghA bhA. pAbU pu. sA. Da(iMgareNa bhA. dhanAde pitRpuNyArthaM zrI anaMtanAthabiMba kArApitaM pratiSThitaM zrI dharmaghoSagacche bha. zrI puNyavarddhanasUribhiH. 3. damaNanA derAsaranA dhAtapratimAlekho 1. saM.1505 varSe mAgha zudi 5 ravI zrI zrImAla jJAtIya zre. vijesI bhA. varjA bhrAtRvya hIrAkena pitRvyazreyase zrI ajitanAthabiMba pUrNimApakSe zrI guNasamudrasUrINAmupadezena kAritaM pratiSThitaM ca vidhinA. Page #693 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 678. prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha 2. saM.1515 varSe mAgha zudi 7 dine prAgvATa jJAtiya gaMdhAravAsi saM. vayarasI bhA. jaitta suta saM. narapAlena bhA. naramAde suta varddhamAna bhA. sivarAja bhA. kamadisuta vastupAlAdi yutena bhAryAzreyo) zrI AdinAthabiMbaM kA. pra. tapA zrI ratnazekharasUribhirgacchanAyakavaraiH. 3. saM.1522 varSe kArtika vadi 1 zrImAlI jJAtIya zre. nArada bhA. galU putra zre. jAgAkena bhA. jAsI bhrA. ilA bhA. ajI pra. kuTuMbayutena svazreyorthaM zrI dharmanAtha caturviMzatipaTTaH kA. pra. tapA zrI somasuMdarasUrisaMtAne zrI lakSmIsAgarasUribhiH. suratrANapura vAstavyena. zrI zrI zrI:. 4. saM.1530 varSe caitra vadi 5 gurU Sayaraja gotre huMbaDa jJAtIya ko. khetA bhA. sarasaI su. ko. kuMpAkena bhA. pUNI bhrAtriko lUpAyUtima svazreyase zrI dharmanAthabiMbaM vRddha tapAgacche bha. jJAnasAgarasUribhiH. 5. saM.1535 poSa vadi 13 budhe hUM. zre. khImA bhA. varaju suta depA bhA. dUdU suta jiNadatta jAvaDa pitRmAtRzreyase zrI zAMtinAthabiMbaM kArApitaM pra. u. zrI naracaMdreNa rudrapallIya gacche. 6. saM.1587 varSe vaizAkha zudi 11 dine dIvamaM(ba)dira vAstavya usavAla jJAti sA. pUraNa putra sA. vajapAla bhA. kasturAi nAmnyA zrI zreyAMsanAthabiMbaM kAritaM pratiSThitaM tapAgacche zrI sUrIMdra zrI saubhAgyaharSasUribhiH. zrI zrI. 7. saM.1628 varSe vaizASa zudi 11 budhau zrI zrImAla jJAtIya mahaM jAvaDa bhAryA jIvAde suta ratanajI bhA. koDamadekena zrI sumatinAthabiMba kArApitaM zrI tapA ga. nA. zrI hIravijayasUribhiH pratiSThitaM. 8. saM.1667 vaizASa vada ... zrI zAMtinAthabiMbaM zrI hemasomasUribhiH. 9-10. saM.1822 varSe sAdhAraNa zrAvikA zrI pArzvanAthabiMba kArApitaM. (eka bIjI saM.1822nI che temAM koI vizeSa nathI.) 11-14. (1) saM.1833mAM zrI saMghena. (2) saM.1833 ... sudI 5. (temaja bIjI be saM.1833nI che paNa temAM vizeSa kAMI maLatuM nathI.) 15. saM.1845 varSe zrImAlI jJAti va bAi jIvi biMbaM kArApitaM. 16. saM.1877 mAgha vadi 2 vAra caMdra rAjakora damaNanA zrI tapAgacchAdhIrAjyaM zItalanAtha svAmi karApitaM zrI ANaMdasomasUrI pratiSThitaM damaNa madhye. . 17. saM.1881 pra.vai. zu. 6 zrI aMcala... [jainayuga, vaizAqha-jeTha 1986, pR.375-78] Page #694 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 679 jaina dhAtupratimA lekhasaMgraha (2) (mArca 1930mAM pATaNamAM vaDodarA rAjya pAMcamI pustakAlaya pariSadmA bhAga levA temaja tyAM sAgaragacchanA upAzraye virAjatA pUjya pra. zrIman kAntivijaya ane munizrI jazavijaya ke jemanI pAse gurjara sAhityanA hastalekhonI pratio puSkaLa che temano lAbha levA gayo hato tyAre maNiyAtI pADAmAM ja zeTha khUbacaMda hIrAcaMdane tyAM Utaryo hato. te pADAmAMnA maMdiramAM (1) tathA nagarazeThanA gRhaderAsaramAM (3) pUjA karavA jatAM te-te maMdiranI pratimAonA lekho khAsa mahenata karI avakAza laI utArI lIdhA hatA. nagarazeThanA maMdiramAM sahasrakUTa pittalamaya pratimAnA lekha levAmAM mArA mitra paMDita lAlacaMda bhagavAnadAsa gAMdhIe madada karI hatI. vaLI sAkSara munizrI puNyavijaya mane tathA paMDitajIne paMcAsarA pArzvanAtha maMdiramA (2) vanarAjanI mUrti nIceno lekha puna: ukelavA laI gayA hatA tyAre te maMdiramAMnA bIjA keTalAka lekha meM utArI lIdhA te atra Apela che. vanarAjanI mUrti nIceno lekha jeTalo saunI mahenatathI ukelAyo te meM saMskRta 'caMdraprabhacarita'nI mArI prastAvanAmAM Apyo che eTale atra mUkyo nathI. pATaNamAMnA keTalAka lekho sva. buddhisAgarasUri prayojita 'jaina pratimAlekha saMgraha bhAga 1'mAM pR.39thI 66mAM apAyA che, paNa te sivAyanA eTalAbadhA - puSkaLa lekho aprakaTa rahyA che ke teno saMgraha karavAnI ati AvazyakatA che. zrI ANaMdajI kalyANajInI peDhI munizrIo yA vidvAno dvArA A badhI sAmagrI ekatrita karAvI prakaTa karavAnA prayatna seve to iSTa thaze. (4) kAThiyAvADamA kAThInA jetapuranAM (5) thAna - lakhatara tAbenAM [(6) saraghAranAM] (7) goMDalanAM derAsaromAMnA lekho tyAM tyAM javAna thatAM utArI lIdhA te atra mUkyA che. kra.2, 3nA lekho tA. 19-3-1930nA roja, kra.4nA tA. 19-4-1930nA roja, kra.5nA tA. 11-5-1930nA roja, kra.6nA tA. 13-5-1930nA roja tathA kra.7nA tA. 25-5-1930nA roja utArela che.) 1. pATaNa maNiyAtI pADAnA deharAsaramAM 1. saM.1469 varSe Ukeza jJAtIya saM. AlhaNasI bhA. (zaMgArade putra abhayasiMha bhAryayA zre. tikuNA dharapaphuyA lalitAdevyA svapatizreyortha zrI munisuvrata caturviMzatipaTTaka: kArita: pratiddhinazca(SThitazca) zrI guNaratnasUribhiH. 2. 1483 varSe phA. zu. moDha jJAtIya zre. vIrapAla bhA. suhagala sutA zrA. ratanU nAmnyA svazreyase svapati zre. hIrA zreyase ca zrI kuMthunAthabiMba kAritaM pra. zrI sUribhiH zrI jJAnakalasasUri. 3. saM.1491 A. va. 7 zrI zrImAla vaMze vaDalI vAstavya sa. sAMDA bhA. kAmalade suta saM. DAhyAkena bhA. mAkU suta mAMiA bhUcara pramukha kuTuMba sahitena zrI dharmanAthabiMba Page #695 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 680 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha kAritaM pratiSThitaM zrI somasuMdarasUribhiH. 4. saM.1507 varSe phAlgu zu.4 maMjiga puravAsi zrImAla jJAti ma. jesA bhA. jAsalade putra maM. parvata bhA. bhalI suta ratnAkena bhA. jAsU putra mAMkA laghu bhrAtR ghUsAdi kuTuMbayutena svapitAmahazreyase zrI kuMthunAthamUlanAyakAlaMkRtazcaturviMzatipaTTaH kArita: pratiSThita: zrIsUribhiH. 5. saM.1518 varSe vaizAkha sudi 3 vAra zanau zrI pattana vAstavya zrI zrImAla jJAtIya sA. ka. ratnA bhAryA mUMjI suta sA. vastA bhA. phadakU suta rIDA yutena sUbhAryA phadakU zreyase zrI zItalanAthabiMbaM kArita prati. zrI maladhArigacche zrI guNasuMdarasUribhiH. zrI. . 6. saMvat 1531 varSe vaizAkha zudi zre. ThAkurasI bhA. TabU putra hIrAkena bhA. mANikade laghu bhrAtR dhIrA bhA. lakhI putra lAlAdi yutena zrI zAMtinAthabiMbaM kAritaM pratiSThitaM tapA zrI lakSmIsAgarasUribhiH mahIja grAme. 7. saMvat 1544 varSe vaizAkha zudi 3 some zrI uesa vaMze vya. devA bhAryA sakhI putra sonI ANaMda suzrAvakeNa bhA. amarAde bhrAtR AnA arjana bhrAtRvya vastA jagapAla sahitena mAtu: puNyArthaM pIpalagacche zrI ratnAsAgarasUribhiH zrI vAsupUjya biMbaM pratiSThitaM. 8. saM.1555 varSe phAguNa zudi 2 some prAgvATa jJAtIya saM. ha[ra] rAja bhA. jIviNi pu. saM. karapAlena bhA. kapUrAi putra zrIraMga zrIvacha zrIpati pramukha kuTuMba yutena zreyo) zra naminAthabiMba kAritaM pratiSThitaM vRddha tapApakSe bhaTTA. zrI udayasAgarasUribhiH. 9. saM.1579 varSe mAgazara zu. 10 zukre zrImAla jJAtIya vidyApurIya gAMdhika saM. hodA bhA. lADiki putryA sA. sahasakiraNa bhAryayA mAku nAmnyAspuNyArthezrI zrI zItalanAthabiMba kAritaM pra. zrI pUrNimApakSe bhImapallIya bha. zrI municaMdrasUriNAmupadezena pAva vAstavya. 10. saMvat 1600 varSe vaizA. vadi 10 zukre zrI zrImAla jJAtIya dosI kujhA bhAryA TahiphU suta dosI dhanA bhAryA aparAde suta zavA lakSmIdAsa maMgA karmadAsa dosI lakSmIdAsa bhAryA jIbAi svaAtma kuTuMba zreyorthaM zrI saMbhavanAthAdi caturviMzatipaTTaH kArApita: zrI pUrNimApakSe pradhAnazAkhAyAM zrI kamalaprabhasUri paTTe zrI puNyaprabhasUripratiSThitaM vidhinA pattana vAstavya maNahaTI pATako zre. . 2. pATaNa paMcAsarA pArzvanAthanA maMdiramAM pASANamUrtio 1. saM.1662 varSe vaizAkha zuda 15 some pattana vAstavya vRddha zAkhIya prAgvATajJAtIya do. zaMkara bhA. vAhalI nAmnyA suta do. kuarajI bhrAtRvya do. zrIvaMta Page #696 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhAtupratimA lekhasaMgraha (2) 681 bhA. ajAi suta do. lAlajI putra ratanajI pramukha yutayA svazreyortham bRhattapAgaccheza zIlAdiguNadhAraka bha. hemavimalasUripaTTabhUSaNa bha. zrI ANaMdavimalasUripaTTe prabhAvaka zrI vijayadAnasUripaTTAlaMkArANAM svadavIraMjita zrI akabbara pAtisAhavihita sarva jIvAbhayadAnapravartana zrI zatrujayAdikaramocanAdi viditayazasAM laMpAkamateza R# meghajI nAmnA dattadIkSANAM bhaTTArakA zrI hIravijayasUrINAM mUrti: kA. pra. ca tatpaTTAlaMkArakAribhiH pAtisAha zrI akabbarasabhAlabdhajayavAdamanohAribhiH govRSabhamahiSImahiSavadha-mRtadhanAdAnabaMdagrahaNanivArakaphuramAnadhAribhiH bhaTTAraka zrI 6 zrI vijayasenasUribhi: mahopAdhyAyazrI somavijayagaNiparivRttaiH pattanAdi mahaM abajI sakala saMghena vaMdyamAnA ca naMdatAt. 2. 90 saMvat 1664 varSe phAlguna zuda 8 zanau pattana vAstavya vRddha zAkhIya prAgvATa jJAtIya dosI zaMkara bhA. vAhalI nAmnyA bhrAtRvya do. zrIvaMta bhA. ajAi suta lAlajI su. ratanajI pramukha kuTuMba yutayA svazreyorthaM tapAgacchAdhirAja zrI hIravijayasUrIzvarapaTTaprabhAvaka bhaTTAraka zrI zrI zrI vijayasenasUripaTTapUrvAMcalasahasrakarAnukAri zIlAdiguNagaNAlaMkRtagAtra bhaTTArakapuraMdara saMprati vijayamAna yuvarAjapadadhArakAcArya zrI 5 zrI vijayadevasUrIzvarANAM mUrtiH kAritA pratiSThApitA ca gItAthaiH. maM. abajI pramukha saMgha bhaTTArakeNa vaMdyamAna ciraMjIyAditi bhadraM. (eTale A ja varSamA sAthesAthe hIravijayasUri, vijayasenasUri, vijayadevasUrinI mUrti eka ja jaNe karAvelI atre virAjamAna che.) 3. pATaNa nagarazeThay ghara deharAsara maNiyAtI pADo / 1. saM.1507 varSe jayeSTha su. 10 some pattana vAstavya zrI usavAla jJAtIya surai. zivA bhA. siMgArade suta sA. jayasiMha bhAtR sA. DAhA bhA. maragadi nAmnyA pitR sAha lIMbA bhAryA mAnU sutayA nijabhartR sA. DAhA zreyase zreyAMsanAtha caturviMzatipaTTaH kArita: pratiSThita: zrI pallIvAlagacche zrI yazodevasUribhiH. 2. saMvat 1515 varSe phA. va. 2 some zrI zrImAla jJAtIya 50 sIvA bhA. ardhU su. pAsAkena bhA. sAhAsiNi su. devAdi kuTuMba yutena svamAtR [zreyase] jIvitasvAmi zrI saMbhavanAthabiMbaM zrI pUrNimApakSe sadgurUNAmupadezena pra. vidhinA zrI pattane. 3. saMvat 1532 varSe caitra vadi 2 gurU usivAla jJAtau tAtahaDa gotre sA. sAjaNa bhA. lachiputra sA. savA bhA. raiyAhI pu. sA. zrIvaMtena sA. gajara sA. karmA bhrAtRyutena zrI zAMtinAthabiMbaM kAritaM pratiSThitaM zrI upakezagaccha kukudAcAryasaMtAna zrI devaguptasUribhiH zrI:. 4. saMvata 1624 varSe phAgaNa zudi ravau zrI zrImAla jJAtIya zreSTi godhA bhAryA Page #697 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 682 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha bAhIrAi putra zreSTi ratanA bhAryA khAdakI bAi putra zreSTi rAyamala bhAryA bA. magAi zreSThi rAyamalakena pitrya zreyorya zrI zreyAMsanAthabiMbaM kAritaM tapAgacha zrI hIravijayasUribhiH pratiSThitaH pattana vAstavya. (sahasrakuTa pratimAo jenA para rahe che tenI nIce lekha cha ke) 5. saMvat 1774 varSe jayeSTha sudi 8 some pattana madhye zrI zrImAlI jJAtIya vRddhi sAkhAyAM do. zrI vIrA suta dosI zrI zivajIsuta do. zrI meghajI bhAryAM sahitavahU suta do. zrI jayatasI bhAryA rAmavahU suta dosI zrI tejasI bhAryA devabAi sutA pUjI suta gulAba dvi. bhAryA rAdhAvahU sutA la harSI malukacaMda pramukha saparivAra yuta: do. zrI tejasIkena sukhazreyortha zrI pArzvanAthAdibiMba sahasra pittalamaya koSTa: kArita: pUrNimApakSe. bha. zrI bhAvaprabhasUribhiH pratiSThita: zrI mahimAprabhasUris tatpaTTe bha. zrI bhAvaprabhasUrINAmupadezAt kRtamahotsavena pratiSThapitaM zrI DhaMDherapATaka saMbaMdhinA. (nIceno lekha kinArI parano che:) 5 ka. saM. 1774 jaye. su. 8 do. zrI tejasI bhAryA devavahU sutA pUjI suta gulAba dvi. bhAryA rAdhA sutA la. hIrakI suta malUka pramukha saparivArayutena zrI tejasIkena sukhazreyorthaM zrI pArzvanAthAdi biMbaM sahasra pittalamaya koSTa: kArita: zrI pUrNimApakSe bha. zrI mahimAprabhasUrisa tatpaTTe bha. bhAvaprabhasUriNAmupadezAt kRtamahotsavena pratiSThApitaM zrI DhaMDherapATaka saMbaMdhinA. 6. saM.1774 jyeTha. su.8 do. ANaMdajI bhAryA ratanavahU kArita zrI vAsUpUjyabiMbaM pra. 4. jetapura(kAThInU - kAThiyAvADa)nA deharAsaramAM 1. saM.1516 varSe vaizAkha vadi 11 zukre zrI zrImAla jJAtIya zre. kehalA su. harIyA bhA. ratna su. zre. sAligena bhA. Asu yutena mAtRpitRzreyase zrI kuMthunAthabiMba kAritaM vra(brAhmANagacche pratiSThitaM zrI vimalasUribhiH. zrI:. jyatapure. 2. saMvat 1533 mAgha vadi 10 gurau zrI koraMTagacche zrI nannAcAryasaMtAne zrI usavaMze vRddha zAkhIya zreSTi narIA bhA. nAmalade putra bhIlA bhAryA vanI putra sAha mUMdhA pasavIrAbhyAM bhrAtR vIrapAla nimitta zrI sumatinAthabiMba kAritaM zrI kakkasUripaTTe zrI sAvadevasUribhiH pratiSThitaM ahamadAvAda nagare. zrI. 3. saMvata 16(1 varaSe zAMtinAtha vijayasena pratiSThita. 5. saradhAranA derAsaramAM 1. saMvata 1632 varSe dvitIya jyeSTha zudi caturthyAM tithau gurUvAre mavAnapure zre. rANA bhAryA ramAde suta zre. rAjapAlena e kuTuMbayutena zrI suta(ma)tinAthabiMba pratiSThApitaM Page #698 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 683 jaina dhAtupratimA lekhasaMgraha (2) pratiSThitaM ca zrI tapAgacche. zrI hIravijayasUribhiH. zubhaM bhavatu. 2. saM.1826 varSe vaisASa vadi 2 zukre usavAla jJAtIya zA zrI 5 mAdhu tat bhAryA bAi lAsu 2 siddhacakraM kArApitaM zrI vijayadharmasUribhI pratiSThIta zrI tapAgacche. 3. 90. saMvata 1921nA varaSe zAke 1786 pravarttamAne mAga. mAse zukalapakSe saptamI tithau zrI gurUvAzare zrI aMcalagacche pUjya bhaTAraka zrI ratnasAgarasUrIzvarANAmupadezAt zrI kachadeza zrI zAdhAMNanagara vAstavya usavaMze laghu zAkhIya zra loDAdrayA gotre sA tejasI hIrajI tadbhAryA sArabAi tatpUtra sA mAMDaNa tannAmanA jinabiMba zrI munisuvrata svAmIjI (kArA)pItaM. (traNa pASANa pratimA che. mULanAyakanI para nIceno lekha che.) / 4. zrI 1922 mA. zuda 7 gurUvAre zrI saradhAranA saMgha samasata zrI AdinAthabiMba bharApitaM zrI siddhakhetre. 5. zrI 1921 za. 1786 pra. mAgha zuda 7 gurUvAzare zA thI ANaMdajI kalyANajI zrI siddhakSetre zrI zAMtijInabiMba sarva sUri prati. (pra. pravarttamAne) (bIjAmAM e ja pramANe.) (ArasanI bhItamAM takhatI) 6. A zrI RSabhadeva svAmInuM jinAlaya tathA tenI pAsenI dharmazALA zrI jainadharmI mUrtipUjaka zrAvakonA upayoga vAste, zrI jAmanagaranA vatanI jJAte vIzA osavALa zrAvako zA. lIlAdhara kalyANajI tathA vorA ajarAmara harajI eoe rAjakoTa jIllAnA gAma zrI saradhAra madhye pratiSThA muhUrta saMvata 1937nA phAgaNa zuda 7 somavAre karyu che. 6. thAna(lakhatara tAbe)nA deharAsaramAM 1. e~. svasti saMvat 1343 varSe vaizASa sudi 15 muhaMtIyANa jJAtIya sA. manA bhAryA ba. dhAMi suta sA ratnasIhena bhA. sau. vAMUM yutena svapuNyArthaM zrI pArzvanAthamUrtizcaturviMzatipaTTaH kArita: zrI jinavarddhanasUrINAmupadezena. zrI:. 2. saMva. 1505 kAtti. va. 5 prA. jJA. vya. chADA su(ta) dharaNA bhA. deU su. do. hIrAkena bhA. TANU gA(gaurI pu. sivadAsa hemA khuzAlabhI bhrAtR maM. velA bhrA. dAMUMe zreyase zrI zAMtinAthabiMba kAritaM pratiSTitaM zrI sAdhu. zrI puNyacaMdrasUribhiH gurUpadai: ahammadAvAda vA. 3. saM.1533 va. posa su. 15 so. siddhapure usavAla jJA. sA. mA... suta jiNadAsakena svazreyase zrI dharmanAthabiMbaM kA. pratiSThitaM zrI vRddha tapApakSe zrI jJAnasAgarasUripaTTe zrI udayasAgarasUribhiH. zrI:. (cha pASANanI pratimA che, ane temAMnI koI para lekha nathI.) Page #699 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 684 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha 7. goMDalanA deharAsaramAM 1. saM.1109 AsADha sudi 10... (pArzvanAtha parikara tUTelo.) . 2. saM.1442 varSe vai. su. 15 zanau upakeza jJAtIya vya. pApara bhA. jAlhaNa devi su. gUgaDena pitro zreyase zrI kuMthanAtha biM. kA. pra. kharatara pakSe zrI jinarAjasUribhiH. 3. saMvat 1519 varSe vaizAkha vadi 11 zukre uzavAla jJAtIya khaDavaDa gotre varddhamAna zAkhIya sA. vastA pu. sA. kAnhaDa bhA. lakhamAi pu. sA. sahadevena bhA. baI sobhAde pu. sA. gorA zreyase zrI zrI anaMtanAthabiMba kAritaM zrI dharmaghoSagache bhaTTAraka zra vijayacaMdrasUri paTTe pratiSThitaM zrI sAdhuratnasUriH. 4. saMvat 1528 varSe pauSa vadi 5 zukre zrI zrImAlI jJAtIya Thakka. lADA suta Ta. mAMDaNa bhAryA rUpA suta Thakka. devAkena bhAryA lADiki suta AMbA yutena zra zAMtinAthabiMba kArApitaM pratiSThita zrI pUrNimApakSe bhaTTA. zrI sAdhusuMdara sUribhiH mAMgalyapura vAstavya. zrI zrIrastu. (caturviMzatipaTTa) 5. saMvat 1531 varSe AsADha sudi 5 budhe usavAla jJAtIya nAhara gotre sA. nuDA bhAryA nAlhI pu. ratnA bhAryA ratnAde AtmapunyArthe zrI caMdraprabhabiMbaM kArApitaM pratiSThitaM zrI dharmadhoSagache bha. zrI pAsamUrtisUri. zubhaM. (dhAtunA siddhacakra) 1. saMvat 1831 varSe mAha vadi 5 somavAsare zrI guDala nagare bha. zrI zrI vijayadharma sUrIzvarajI pratiSThitaH. 2. saMvat 1878 varSe vaizAkha mAse zukalapakSe 15 tithau gurUvAsare poravADa jJAtiya vorA talakasI rAghavajI suta mohanajIkena zrI siddhacakrajI bharApitaM bha. zrI zrI vijayajineMdra suribhiH pratiSThitaM zrImattapAgacche. zrIrastu :. 3. 90. biMbaM saM.1911 mAgha zudi 10 kA. rAjA dhanapatisiMha bAdurena prasiddha siri baMgadese. (maMdiranA pattharanA thAMbhalAmAM takhatI) svasti zrI saMvat 1844 varSe zAke 1710 pravarttamAMne mAzotama mAse vaizASa mAse kRSNapakSe SaSTI tithau somavAsare zrImattapAgacche bha. zrI vijayajineMdrasuri zrI guMDala nagara madhe rAjA kuMbhAjI rAjye aNIhallapura pattanAdI saMghena navIna jinaprAsAda kArApItaM prAsAda madhe purANa jinapaDimA purva suri pratISThitaM caMdraprabhajinabiMba sthApItaM. caNanAra kaDIyo Page #700 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhAtupratimA lekhasaMgraha (2) 685 bhImajI. (pASANapratimA, mUlanAyaka caMdraprabha para lekha nathI.) ___4. saM.1921 zA. 1786 prA. zu. cha dina gurU aMcalagache kacha de. koThArAnA vA. uzavA ladhu zAkhAyA gAdhdhe (?) mohotA gotre sAM zrI nAyaka maNasI bhA. hIrabAi putra zrI kezavajI zrI pAdaliptana. siddhakSetre zrI mallinAtha jinabiMba bha. gachanAyaka bha. zrI ratnasAgarasUrIjI-pratiSThIta: (bIjI be pratimA naminAtha ne pArzvanAthanI paNa 1921nI sAlanI che. saM.1545nI nAnI pASANa pratimA che paNa te aMdhArAmAM che ne mahenata karatAM ukelAtI nathI.) [jainayuga, aSADa-zrAvaNa 1986, pR.467-71] Page #701 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 686 ajJAtakRta prAcIna therAvalI (himavaMtanI sthavirAvalI prApta thaI che ema jaNAvI te parathI pote kaliMga cakravartI khAravelanu keTaluka vRttAMta paMDita hIrAlAla haMsarAje gujarAtImAM aMcalagacchanI moTI paTTAvalInA pustakamAM ApyuM che ane te sarva mUla sthavIrAvalI parathI niSpanna thatuM hoya to ghaNo aitihAsika prakAza pADI zakAya tema che; paraMtu durbhAgye potAnI hamezanI rIti mujaba paMDitajIe mUla himavaMtanI sthavIrAvalI ApI nathI. ne paMDitajI svargastha thaI gayA che. A therAvalI kacchanA eka bhaMDAramAthI prApta thaI hatI tethI tyAMthI maLI zakaze evaM jaNAvavAmAM AvatAM te mATe prayAsa sAkSara munizrI kalyANavijayajI ane paMDita sukhalAlajI karI rahela che. te maLaze ke nahIM e moTo savAla che, paNa mULa parathI hIrAlAla paMDite lakheluM che ema svIkArI munizrI kalyANavijayajIe moTA hiMdI lekha lakhI 'nAgarI pracAriNI patrikA' mAM pragaTa karela che. himavaMtanuM nAma ahIM ApelI therAvalImAM gAthA 14 ane 15mAM Ave che; te ja himavaMta paMDita hIrAlAla je himavaMtanI sthavirAvalI jaNAve che te hoya ke na hoya teno nizcaya te prApta thAya to thAya. A prAcIna therAvalI temAM kaMIka prakAza nAkhI zakaze ema dhArI A joke saMpUrNa zuddha svarUpamA nathI chatAM bane teTalI zuddha karI atra ApI che.) / 90. suhammaM agivesANaM jaMbUnAmaM ca kAsavaM, pabhavaM kiccAyaNaM vaMde vacchaM sijjaMbhavaM tahA. 1 jasabhadaM tuMgiyaM vaMde saMbhUyaM ceva mADharaM, bhaddabAhuM ca pAinnaM thUlamadaM ca goyamaM. 2 elAvacchassa guttaM vaMdAmi mahAgiriM suhathiM ca, tatto kosiyaM guttaM bahulassa sarivayaM vaMde. 3 hAriyaguttaM sAiM ca vaMde mohA[ha?]riyaM ca sAmannaM, vaMde kosiyaguttaM saMDilaM ajiya jIyadharaM. 4 tisamudda khAya kittiM dIvasamudde sugahiya pAyAlaM, vaMde ajja samudaM akhubhiya samuddagaMbhIraM. 5 bhaNagaM karu[ra ?]gaM uragaMe [pa]bhAvagaM nANadaMsaNadharANaM, vaMdAmi ajja maggaM suyasAgarapAragaMbhIraM. 6 vaMdAmi ajja dhammaM vaMde tatto ya bhaddaguttaM ca, tattoya ajja vayaraM navaniyamaguNehi vayarasama. 7 Page #702 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 687 ajJAtakRta prAcIna therAvalI vaMdAmi ajja rakhiya khaNe rakhiyacarittasavvaso, rayaNakaraMDagabhUu aNuyogo rakhiu jehi. nANaMmi saNaMmi ya tavaviNaya niccakAlamujjaMtaM, ajja naMdila khamaNaM sarisA vaMde pasannamaNaM. 9 vaDhDho vAyagavaMso jasa vaMso aja(jja) nAgahatthINaM, vAgaraNa karaNabhaMgiya kammapayaDI pahANANaM. 10 jacca jaNadhAu-samappahANaM mudIyakuvalayanihANaM, vaDDo vAyagavaMso revai nikhaMta nAmAe. 11 ayalapurAnikhaMte kAlIyasuaNoge dhIre, baMbhadIvaga sahie vAyagapayamuttamaM patte. 12 je same aNuge payare ajjAvi aDha bharahaMmi, bahuyara niggayA jassa taM vaMde khaMdilArIe. 13 tatto hemavaMtamahaMtavikkame dhIyaparikamme maNaMte, sajjhAyamaNaMtadhare hemavaMte vaMdimo sarisA. 14 kAlIsuaNu[o]gassa dhAre dhAre puvvANaM, himavaMta khamAsamaNe vaMde nAgajiNArIe. 15 mIu maddavasaMpanne aNupuvviM vAyaguttaNaM[maM ?] patte, aho sUyasamAyare nAge jiNavAiyaM vaMde. 16 goviMdANaM paya namo aNuge viula dhAraNaM dANaM, nava khaMti dayANaM parovaNe dulabhiMdANaM. 17 tatto ya bhuyadinnaM niccaM tava-saMjame annavihannaM, paDIjaNasAmannaM vadAmi saMjamavahannaM. 18 vakkhaNaga-taviyacaMpaga vimalavarakamala gabhasuravanne, bhaviyajaNahIyadae dayAguNa visArae dhIre. 19 aDha bharahapANe bahuvI sajjhAyasamayappahANe, aNoge varavasabhe nAilakulavaMsanaMdikare. 20 bhUya appagabhe vaMde haM bhUIdinna-ArIe, bhavabhaya-vochedake sIse nAgajiNArisINaM. 21 samaNi niccAniccaM samaNI satthatthadhAre aniccaM, vaMde haM lohacvaM sabhAvabhAvaNAni ca. 22 Page #703 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 688 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha attha maharavANaM susamaNavaSANa kahANa nivvANaM, pIe moharavANiM pau paNamAmi dUsagaNa. 23 tava-niyamasaccasaMjama-viNaya-ajjavakhaMti suMddavarayANaM, sIlaguNagaMdIyANaM aNuge jagapahANANaM. 24. sukamAlakomalatale tesiM paNamAmi lakhapasathe, pAvaya pAvaNeNaM pAMDatthaga sae paNavIe. 24 je anne bhagavaMte kAlIyasUaaNoge dhIre, te paNamIuNa sarasA nANassa parUvaNaM vutthaM. 26 - iti thirAvalIyA samataM. (muni jazavijayasaMgraha, 2 patrAMka prati) [jainayuga, asADa-zrAvaNa 1986, pR.489-90] Page #704 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke vAste. 689 pArzvacaMdragaccha laghupaTTAvalI atha laghupaTTAvalI likhyate. mAlinI chaMda: viditasakalazAstrAn pArzvacaMdrAn kavIMdrAn bhajata samaracaMdrAn bhavyarAjIvasUryAn, namata vizadamUrttIn rAjacaMdrAn munIMdrAn vimala vimalacaMdrAn sarvasUrIMdramukhyAn. 1 zArdUlaH tatpade jayacaMdrasUrimunipA jItA jagatvizrutAH tatpaTTodayabhAskarA gaNivarAH zrI padmacaMdrA vibhuH, tatpaTTe municaMdrasUrigaNino naMdaMtu bhaTTArakAstatpaTTAbjavibhAkarA gaNivarA: zrI nemicaMdrAhvAyAH 2 tatpaTTe kanakeMdusUri gaNipA jAtA jagatyujvalAH tatpaTTe zivacaMdrasUri munipA vikhyAtakIrtivrajA:, tatpaTTe vimalaprabodhasahitA zrI bhAnucaMdrAbhidhAH tatpaTTe ca vivekacaMdrayatipA jAtA jagatpUjitA: 3 vasaMtatilakA tatpaTTamAnasasarovararAjahaMsA zrI labdhicaMdramunipAH prababhUvurevaM, tatpaTTabhAskaranibhA vilasat guNaughA: zrI harSacaMdramunivRMdavarA ajaiSuH 4 maMdAkrAMtA tasminpaTTe prajayatitarAM hemacaMdomunIMdra : suzlokaughairviditamahimo gAMgamaMbho ca loke, jainairdharmaizcaritatapasaH zrAvakairgItakIrtirmAnyo dhImAn vimalakavitAkomalodgIrNavANiH. - saMvat 1933 miti jeTha sudI 12 zanivAsare zrI makasUdAvAda ajImagaMjameM munnIlAla (zrIyuta puraNacaMda nahAranA bhaMDAramAthI prApta) [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, eprila-jUna, 1918, pR.168 ] Page #705 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 690 cAhamAnanRpavaMzAvalI (prati saMghavI kAnajIbhAI pAsethI prApta thayelI.) sapAdalakSIya cAhamAna nRpavaMzo likhyate. saM.608 rAjA vAsudeva: 1, sAmaMtarAja: 2, naradeva: 3, ajarAjaH, ajayamerUdurgakArApaka: 4, vigraharAja 5, vijayarAja 6, caMdrarAja 7, goviMdarAja suratrANa-sAvegavarisa nAmno jetA 8, durlabharAja: 9, vatsarAja 10, siMharAjaH suratrANasya hejhavadInanAmno jeThANAkajetA 11, duryojano niradInasuratrANajetA 12, vijayarAja 13, bappairAja 14, zAkaMbha- revatAprasAdAd devamAdikhAni saMpatta: 14, durlabharAja: 15, gaMDU mahamadasuratrANa-jetA 16, bApaladeva: 17, vijayarAja: 18, cAmuMDarAja suratrAbhuktA 19, dusaladeva: 20 tena gUrjarA-dharitrIpati badhdhAnIta:. ajayamerU madhye takravikraya kArApita:. vIsaladeva: 21, saca strIlaMpaTa: mahAsatyAM brAhmaNyAM vilagno balAt tacchApA duSTa vraNasaMkrame mRta:. bRhat pRthvIrAja: 22 vagulIsAhasuratrANabhujamardI, AlhaNadeva: 23 sAhAbadIna-suratrANa-jitaH, analadeva: 24, jagaddeva: 25, vIsaladeva: turaSkajita: 26, amaragAMgeya: 27, pAMthaDadeva: 28, somezvaradeva: 29, pRthvIrAja: 30, saMvat 1236 rAjyaM vIrata: (?) 1248 mRta:, harirAjadeva: 31, rAjadeva: 32, bAlaNadeva: 33 bAbarIA labiradaMtasya vIranArAyaNa: 34 samasadIna yuddhe mRta:, bAhaDadevo mAlavajetA 35, jaitrasiMhadeva: 36, zrI hammIradevaH 37 saM.1342 varSe rAjyaM saM.1358 yudhdhe mRta: hastI 4 hastinI 4 azva sahasra 30, durga 10 evaM prabhuH sattvavAn. itizrI hammIradevavaMze nRpAH pUrvajAH. (ratnazekharasUrinA 'prabaMdhakoSa' mAMnA eka ane chellA prabaMdha 'vastupAla tejapAla prabaMdha'nI pratine aMte morabI bhaMDAramAM.) [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, julAI 1917, pR.223] Page #706 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 691 rAjavaMzAvalI saMvat 821 varSe vaizAkha zudi 2 some rohaNI nakSatre cAvaDA vaMze zrI vanarAja: zrI aNahallapura sthApanA kRtA. gUrjarANAmidaM rAjyaM vanarAjAt prabhRtibhiH sthApitaM jainamaMtreNa ata dveSI nAtra naMdati. tatra varSa 60 rAjya bhuktvA . saMvat 889 yogarAja. saMvat 891 zrI ratnAditya. saMvat 894 vairasiMha. saMvat 905 kSemarAja. saMvat 944 cAMmaMDarAja. saM. 971 ghAghaDa. saMvat 1006, aDDayalarAja. evaM cAuDA vaMze e 196 varSa rAjyaM kRtaM. tadanaMtara saM. 1017 zolakA [solaMkI] vaMzopaviSTa. saMvat 1033 tat dauhitra zrI mUlarAja. saMvat 1052 vallabharAja. saMvat 1066 bhrAtR durlabharAja. saM.1078 bhrAtR nAgilasuta bhImadeva. tadA mAlavadeze dhArAyAM zrI bhoja:. bhImadeva mAlavake kaTakIkRta. bhagnau calita:. kUpakaMThe supta: tadA vAraNakena dRSTa:. idaM bhaNitaM. kUyA kaMThai sattharau ri.... raTha rUThai dhArahadhaNI, rAyAM e avattha. 1 pRSThe bhojarAjena lekhaM preSitaM. helA nidyalI gayaMdakuMbha piMDI... siMhajhjhamayeNa sama navi graho naiva saMdhANaM. 2 tadA bhImena lekhaM preSitaM aMdhai sUyANa kAlo, bhImo pahabAya nammiu vihaNA, jeNa sayaMpi na gaNIyaM kAgaNiNA ttajha e cassa. 3 rAjA bhoja samIpe AMbaDa dvija preSita. bhojanasnAnakRte Adrasire AMbaDena praNAmakRta lekha pravAcita. rAjA pRSTaM. bhIma anApita kiM karoti ? AMbaDenoktaM, rAccha sa jIyate. rAjJa sira bhadraM kRtaM bhavatAM sireSu bhadraM karoti. rAjA kupitena pRSThaM. yuSmAdhipa Page #707 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 692 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha saMdhivigrahapade dUta kaMpato dvijA tvA drasyA bahavopi mAlavapate te saMti tatra tridhA. prekSate adhamamadhyamottama tayA saMprekSa rAjJAgaNaM, tenAMtargatamuttaraM ca dadhate dhArA-dharo raMjita: 4 bhojarAja gujaradezopari kaTaka karoti. nATakovasari pradhAnenoktaMbhojarAja mama svAmI yadi karNATabhUpate, kathA kaSTaM na pazyAmi kathaM maMja sira kare. 5 atha muMjakathA : suvihANaM tihi maMtIya jahaM je buDi ja golA mAhi. maMjama diThau vihatIuM riddhi na diTha khalAi. sagaDhI kari maMtraNUM mahAra dAi vat viNa, bhIkha magAvI jima maMkaDa tima muMja. mogolaNi gaccha kari dekhavi paTTu rUyAya caUda sayattha. re re saMkaDa mA rodIya dihaM khaMDi to'nayA, rAma rAvaNa laMka dyo ghenarU khaMDito striyAM. ayaM kaTI mattagajeMdragAminI, vicitra siMhAsana saMsthitA sadA, anekarAmAjaghareNa lAlitA, vidhivazAda vanakarpaTIkRtA. 10 tadA bhojane karNATa deze kaTaka kRtA sa narjayatvA sa nagare sameta rAtrau naSTacaryAM khipa na kvacanaM zrutaM. tIkkhA turIya na mANayA, bhaDasiri khagga na bhaggaM, jaMvArU naggavi gayau 11 bhojarAje khipanaka paraNAvita. gUjaradeze kaTakai kRta. pattanaM bhUsayitvA calita. tadA mAlikAcArya pRSThe milita. kaMDori kurara kSatri arijananA kari UDIyA, mAtrINI trIjine trisaDa saDasaDai bhAgA poli pagAra munizvara paNi bhaje punahI, bhImaDa joi vicAra. khamaNau bhalau ke sevaDau. 13 pazcAta bhImarAjena mAlavopari kaTakaM kRta. bhoja bhagnaH dhAra dhadholi tat sadA cAraNenoktaM 7 z -- 9 vAri, bhojarAja bhImeNa siuMpyaM jima vAro ghoDA khara rajiaNIya bhari dhaMdholi siji dhAra. 14 sevaDau. 12 Page #708 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavaMzAvalI 693 iti bhoja bhIma saMbaMdha: saMvat 1120 vRddha karNa. saMvata 1150 zrI siddharAya cakravarti jayasiMhade yoginI harapAla sAkarIeNa jitA. varSa 49 rAjyaM kRtaM. tata: varSa 3 pAdukA rAjyaM saM.1199 kArtika zudi 3 dinaM bhImasuta premarAja. devarAja tribhuvanapAla zrI kumArapAla praviSTa. varSa 30 mAsa 1 dina 7 rAjyaM bhuktaM. saMva01229 bhrAtR mahipAlasuta ajayapAla praviSTa. pazcAt saM01232 laghu mUlarAja varSa 3 mAsa 2. saM.1234 laghu bhImadeva tadAya ca nana gUjararAja lIta. bhImadeva pATi saM.1281 vIradhavala. vastapAla tejapAla maMtrI babhuva:. saparopakArI babhUva. vastapAla vAkyaM - - pAtAlAnna nR mocito bata bali: nIto na mRtyuH kSaye nonmRSTaM zazilAMchanaM ca malinaM nonmUlatA vyAdhaya:, zeSasyApi dhuraM vidhRtakRte bhArAvatAra kSaNaM veta satpurUSAbhirAmapadavIM na tvaM vahallajjasi. 1 mRtyu samaye vastupAlena vidhisyAgre kathitaM - arthebhyaH kanakasya dIpaka pisAH vizrANitA: koTizaH, vAdesu prativAdinAM prati vatA saMskA... tasyAtapratiropite nRpatibhiH sArIravat krIDitaM, kartavyaM kRtamarddhinAya divi dheH tatrApi sajjAvayaM. saM.1305 tata vIsaladeva, saM.1318 arjanadeva, saM.1331 sAraMgadeva, saM.1353 gRthala karNa. dviSaSThi 1362 saMvatsara jeSTha kRSNa trayodazI 13 vAsara madhya bhAge alpopi kalpAMta kara:. prajAnAM videzaliMgaM nita khAMnakhAMna:. 1 saMvata 1362 yavanA mAdhava nAgara vipreNAnItA. tato DhIlyAM yavana rAjya. __ saMvata 1045 pAtazAha mahamada, saM.1100 pA. saMjara, saM.1027 pA. mojadIna, saM.1246 pA. vRddha kutabadIna, saM.1264 pA. sahAbadIna, saM.1290 pA0 rUkamadIna, saM.1291 strI rajUyA rAjya kRtaM. saM.1294 pA. mojadIna, saM.1295 vahirAja, saM.1298 pA. vRddha alAvadIna, saM.1301 pA. vRddha nasIradIna, saM.1332 pA. vRddha gyAsadIna, saM.1344 pA. mojadIna, saM.1346 pA. samasadIna, saM.1347 pA. jalAladIna, saM.1354 pA0 alAvadIna, saM.1373 pA0 ladhu kutabudIna, saM.1377 pA. khasarUkhAMna, saM.1378 laghu gyAsadIna, saM.1382 pA. mahamada, saM.1407 pA. peroja, Page #709 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 694 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha saM.1445 pA. bUbaka, saM.1446 tigulaka, saM.1447 pA. mahImada, etata DhIlI rAjya navayaM. pazcAt deze deze rAjyaM jAtaM. evaM gujarAta deze saM.1461 dapharakhAna, saM.1461 pA0 tAtArakhAna mAsa 3, saM.1461 madaphara suratANa, saM.1467 pA0 ahamada, saM.1490 pA0 mahimada, saM.1507 pA0 kutabadIna. vIrazrI kuttaveMdra sAha nRpateH prauDha pratApyAM varaH kanyAkave na mAlavakSitipati sAmrAjya lakSmIriyaM, asyAM eSa karagrahasya samayestat kuMbhasaMsthApane kSipraM maMDapabaMdhane vijayate maMtra pratiSThA mama. 1 saM.1515 pA. dAudakhAna dina 9 rAjyaM kRtaM. saM.1515 pAtasAha mahamuda rAjyaM karoti. (A pachI pIra nAma para 10 kaDInI kavitA che.) - yugavarNana rAjavaMzAvali. (jai. e. I., patra 4 paMkti 13, 1515nI AsapAsanI prati jaNAya che.) [jainayuga, Azvina 1981, pR.57-58] Page #710 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 695 saMstAraka vidhi nisIhI nisIhI nisIhI namo khamAsamaNANaM, goImAINaM, mahAmuNINaM, namo arihaMtANaM karemi bhaMte sAmAIaM. ajAha jiThidyA anujANaha paramagurU, gurU guNarayaNeMhi maMDiasarIrA, bahupaDipunnA porisi, rAia saMthArae ThAmi . 9 aNujANaha saMthAraM, bAhu vahaNeNaM vAma pAseNaM, kukkuDi pAya pasAreNa, aMtaraM tu pamadya [ jya? ] e bhU. 2 saMkoIa saMDAsA, uvahaM teakAya paDilehA, davvAi uvaogaM, usAsa niruMbhaNA loe. 3 jai me hujja pamAo, imassa dehassa imAi rayaNIe, AhAra muvahi dehaM savvaM tiviheNa vosiriaM. 4 cattAri maMgalaM arihaMtA maMgalaM, siddhA maMgalaM, sAhU maMgalaM, kevala pannato dhammo maMgalaM. 5 cattAri loguttamA, arihaMtA loguttamA, siddhA loguttamA, sAhU loguttamA. 6 cattAri saraNaM pavvajjAmi, arihaMte saraNaM pavajjAmi, siddhe saraNaM pavvajjAmi, sAhU saraNaM pavvajjAmi, kevalipannataM dhammaM saraNaM pavvajjAmi . 7 pANAivAya maliaM, corI kaM me huNaM daviNamucchaM, kohaM mANaM mAyaM lobhaM pijja tahA dosa. 8 kalahaM abbhakhANaM, pesunnaM raI araI samAuttaM, paraparivAyaM mAyA, mosaM micchatasallaM ca 9 vosire suimAi, mukha magga saMsagga vigghabhUyAI, duggai nibaMdhaNAI aThArasa pAvaThANAI. 10 ego haM natthi me koI, nAhaM mannassa kassaI, evaM adINamaNaso, appANa maNu sAsae. 11 ego me sAsao appA, nANadaMsaNasaMjUo, so sA me bAhirA bhAvA, savve saMjogalakhaNA. 12 Page #711 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 696 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha saMjogamUlA jIveNa, pattA dukhaparaMparA, tamhA saMjogasaMbaMdha, savvaM tiviheNa vosiri. 13 arihaMto maha devo, jAvajjIvaM susAhuNo gurUNo, jiNapannataM tattaM ia sammattaM mae gahiaM. 14 (A. ka. bhaMDAra, pAlItANA) [jaina zvetAmbara konpharansa heralDa, eprila-jUna 1918, pR.176] Page #712 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 697 zabdArtha [vaccenA kramAMkamAM pahelo kramAMka pRSThasaMkhyA temaja dazAMzacihna pachIno kramAMka te pRSTha parano paMktikramAMka sUcave che. pustakanA saMpAdaka jayaMta koThArInuM avasAna thatAM, temaNe taiyAra karela zabdakoza (je adhUro che) ja ahIM prasiddha karyo che. saM. jayaMta koThArIe zabdakozamAM lIdhelA zabdomAMthI keTalAkanA artha anirNIta jaNAvAthI artha noMdhavAnuM bAkI rAkhekheM. evA zabdone ahIM artha vinA ja samAvyA che. keTalAka zabdonA artho emaNe praznArtha sAthe noMdhelA. tevA zabdonA artha ahIM praznArthacihna sAthe ApyA che.] ai 270.16 ati, khUba accherAbhUta 35.3 AzcaryabhUta, vismayakAraka aisai 168.29 atizaya, camatkArika acyuta 14910 viSNu, (ahIM) kRSNa (saM.) prabhAvaka lakSaNa achai 8.25 che (saM. AkSeti) aukhari 72.14 ajiya 210.4 tIrthaMkara ajitanAtha akAmI 183.17 kAmanA vagaranA (saM.) ajI 250.25 hajI (saM. adyApi) akoTA 152.28 kAnamA paheravAnuM eka | ajIya 120.6 hajI (saM. adyApi) AbhUSaNa (saM. arkapatra) ajukta 23.6 ajugatuM, ayogya (saM. ayukta) akSaya-ThAMma 16.9 jeno nAza nathI evaM muktidhAma ajU 238.28 adya, hamaNAM ? akSita 229.23 akSata, akhaMDa ajja 204.9 Aja (saM. adya) akhaya 43.26 akSaya, akhUTa 188.5 nAza na | ajjava 264.15 Arjava, RjutA, saralatA pAme evaM aTaka 28.12 akhyAMNAM 199.11 maMgaLa prasaMge bharavAmAM AvatuM | aTaka 140.16 AkuMtemu, manaphAvatuM ? akhaMDa anAja- pAtra (saM. akSatavAyana) aTapa-96.29 agItAratha 244.23 dharmatattvane nahIM jANanAra, aTANa 110.20 saMbhavata: jhINA vastrano eka avidvAna (sAdhu) prakAra agUru-laghu 43.22 je bhAre nathI ne halakuM paNa | aTAraDo 135.8 aTakacALo, tophAnI nathI tevU aTAro 36.1 aTakacALo, vAMko agra mahiSI 47.12 paTarANI (saM.) aTAli 54.26 aTArI aghADI 20.16 agADI, AgaLa, pAse aTThamaTThama 277.6 aTThama ane aTThama (traNa acila 71.5 acala saLaMga upavAsanuM tapa) acaMbha 237.4 AzcaryakAraka (saM. atyadbhuta) | aTThAvaya 202.24 aSTApada (parvata) acerA 280.11 AzcaryakAraka aThama 211.13 AThamuM (saM. aSTama) accabbhua 218.30 atyaMta vismayakAraka (saM. | aThotara 267.18 (amuka uparAMta) ATha atyadbhuta) aThotara so 165.21 so upara ATha, ekaso Page #713 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 698 ATha aDaka, aDappa 253.3 aDavaDiyAM, aDavaDIAM 211.18, 24913 / paDatAM-AkhaDatAM (mANasa) aDhAijjo 244.25 aDhI (saM. ardhatRtIya) aNagAra 38.13 sAdhu (saM. anAgAra) aNasaNI 42.22 anazana karanAra, upavAsI aNAgata 257.19 anAgata, bhAvimA thanArA aNusara-3.18; 4.6 anusaravU, anupAlana karavU, dhAraNa karavU 6.29 anumAna, kalpavU, dhAravU aNuhANA 195.26 pagarakhAM vinAnA, ughADA (paga) (saM. an + upAnaha) aNuhAra 799 anusarato, samAna ata 192.13 ati, khUba atibala 66.15 zaktizALI, vIrapuruSa atimuktaka 150.5 vRkSavizeSa atisaya 32.13 prabhAvaka camatkArika lakSaNa atIta 244.16 para thayelo, alipta (saM.) atIheM 20.28 atizaya atulabala 11.9 atulita - asAmAnya baLavALo athira 83.28 asthira adhikAra 178.10 prakaraNa, viSaya (saM.) anameSa 24.4 palakavAramA (saM. unmeSa) anaMtAnubaMdhI 179.14 anaMtakALa sudhI AtmAne saMsAramA bhramaNa karAvanAra (cAra kaSAya) (saM.) anaMtASTakamaya 184.3 aniThau 55.12 aniSTa, aNagamatuM anUpa 25.2 anupama . anUrati 123.4 ochapa, nyUnatA (aNa + saM.pUrti) anuhAra 173.5 samAna, sarakhaM (saM.) anethi 203.11 anyatra aneraDai 8.9 bIje anerI 212.10 bIjI (saM. anyatara+I) anyAna 6.14 ajJAna prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha anyAya 6.14; 162.9 anyAyI - khoTe kArya, duSkarma apaccakhANA 17920 apachara 46.7 apsarA apavarga 40.27 mokSa abIra 77.6 abIla, sugaMdhIdAra sapheda cUrNa (a.) abIha 221.22 nirbhaya (saM. a+bhI) abuThyA 151.15 abhigamya 1194 jaIne (saM.) abhigraha 276.29 pratijJA, dhArmika niyama abhyAsa 149.27 janmAMtaraprApta saMskAra (saM.) amaranayara 3.8 devonI nagarI, amarAvatI amaravimAna 241.10 devaloka amANu 261.12 amAruM ? amAna 148.23 amApa (saM.) amAya 185.9 niSkapaTa, sahaja amAvAsyAtanayA 137.10 amia 31.24 amRta, amI amINIya 124.4 amIya 11.11 amRta, amI amulika 26.12 amUlya amUla-31.24 nirmULa karavU, nikaMdana kADhavU ara 106.19 bIjUM (saM. apara) aragajA 87.11 eka sugaMdhI dravya arati 179.22 asukha, becenI, du:kha (saM.) arathI 100.14 icchuka, abhilASI (saM. arthin) aradAsa 106.15 arajI, vinaMtI arabuda 254.9 Abu (saM. arbuda) arahaTa 220.18 raheMTa (saM. araghaTTa) ariaNa 11.25 arijana, duzmano arihA 15.24 pUjanIya, jinadeva (saM. arhat) aru 270.25 ane (hiM.) alagana 71.28 alaja-256.22 utkaMThita thaq Page #714 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha 699 alajo 165.4 utkaMThA, AturatA alavesara 55.24 alabelo, suMdara, rasIlo / alaMkara-54.4 alaMkRta karavU alaMba 71.29, 73.28 alinI 15919 bhramarI (saM.) alI 254.11 aniSTa (saM. alIka) alIka 246.21 asatya, khoTuM (saM.) alurAI 22.3 aLavItarAI, parezAna karavU te (prA. ullUra) alUjaNa 171.15 alUjha 14927 aloka 16.13 jIva-pudgala Adi rahita | AkAza (saM.) alhava-33.12 olavaq avagAhana 43.22 AdhArabhUta AkAzakSetra avaguNa-10.23 avagaNavU, tiraskAraQ avaTA-127.14 du:khI thaq avataMsa 49.26 bhUSaNa avadAta 15.15 vRttAMta, hakIkata avadhAra-31.5 dhyAnathI sAMbhaLo avadhe 36.20 avadhijJAna - dizA ane kALanI cokkasa sImA sudhI joI zakavAnI zakti - avArita 132.22 aNaaTakAvyu, satata, niraMtara (saM.) avAhi 10.28 abAdha, niraMtarAya, khUba ja avigata 4921 avyakta avirala 15.7 analpa, ghaj avihaDa 63.29 akhaMDa, naSTa na thAya evaM azuddhi 7.9 ayogyatA; juo zuddhi azurAMNa 18.1 asuro, duSTo azoga 151.8 azokavRkSa asamaMjasa 8.1 ayogya, anucita (saM.) asamAna 122.29 asAdhAraNa, moTuM asaseNa 211.27 azvasena asahajiMa 221.15 asAdhAraNapaNe ? asaMkha 45.16 asaMkhya asaMta 132.4 sattvarahita, nirjIva (prA., saM. asatva) asaMyatti 35.9 asi, asI 3.17 17.28 talavAra (saM.) asI 229.24 eMzI (saM. azIti) asaM 164.4 evaM (saM.idRza) asUra 278.26 moDu ahanasi 257.23 rAtridivasa, hamezAM (saM. ahoniza) ahiThANa 8.20 sthAna (saM. adhiSThAna) ahinANa 4.30 eMdhANa, nizAnI (saM. abhijJAna) ahI 168.14 svAmI, mAlika (saM. adhipa) aMkhu 76.21 AMkha aMgadha 165.15 aMgada vAnara aMgalUhaNauM 224.20 aMgalUchaNuM, zarIra lUchavAnuM vastra (saM. aMga + lUSa) aMgI 210.23 AMgI, jinapratimAnI aMgazobhA aMgIkara-5.16 svIkAra, prApta kara. aMguThau, aMguThaDau 261.25, 261.24 vIMTI, veDha ? (saM. aMguSTha parathI) aMghola-224.4 nAhavU (saM. aMgaloha) thI avana 185.9 rakSaNa, saMgopana (saM.) avanItilo 15.21 avanImAM tilaka samAna avayara-31.19 avataravU, janma levo avaraNavAda 173.25 niMdAvacana bolavAM te te (saM. avarNavAda) avala 80.24 uttama (a. avvala) avaloI, avaloya 203.24, 217.29 avalokIne, joIne avasarpiNI 35.4 jemAM guNonI kramaza: hAni thAya evo kALavizeSa avaMka 19.24 sIdhaM, spaSTa avaMcaka 181.19 Page #715 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 700 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha aMghola-72.17 navaDAva, AdhoraNa 55.5 hAthIno mahAvata (saM.) aMjanavAna 52.28 kAjaLanA varNanA, kALA Ana 268.8 ANa, sattA aMjanInaMdana 22.25 aMjanIno putra, hanumAna ApaNapaI 51.17 ApaNe, pote aMta 131.24 131.26 bhAga, cheDo (saM.) ApaNa' 87.14 ApaNApaNuM, potApaNuM (saM. aMtari 4.14 aMtare, dUre __ Atman + tva) aMtari 5.6 vacce ApApaNA 21.19 potapotAnA aMteurI 53.4 aMta:puranI rANI Amaya 248.26 roga (saM.) aMbarakhyApaka 73.11 AmalA 248.30 vaLa ? gAMTha ? aMbAvana 70.12 AMbAnuM vana (saM. Amravana) Amalo 91.15 rIsa aMbAvi 251.28 aMbAdevI AmAsAMhamA 136.17 AmanesAmane, sAmasAme aMbilI 223.1 AMbalI- jhADa AmUla 5.19 mULathI, pahelethI (saM.) aMbha 254.19 vAdaLa (saM.) Arau 278.28 jaina kALavibhAga aMbha 100.17 pANI (saM.) AraNa 50.13 eka devaloka Aisa 67.11 Adeza, AjJA Arata 248.26 pIDA (saM. Arti) AukhauM 31.20 AyuSa, Ayar2yA Arati 195.24 duHkha, pIDA (saM. Arti) AkA-bhuvaNa 230.7 ArahiDiu 275.3 Akula-57.4 vyAkuLa tharbu ArAdhika 173.8 ArAdhaka, mokSano sAdhaka AkulI 45.29 56.2 akaLAyelI, vyAkuLa | ArAma 112.7 Aku sAmI 230.1 ArAma juo kadalI-ArAma AkhaMDalamAna 267.29 samagra bhUmaMDalanA mApe, ArAsa 236.26 Arasano paththara samagra bhUmaMDala sudhI ArAha-257.23 bhakti karavI (saM. ArAdha) AghATa 254.20 cAre sImA nakkI karIne (saM.) ArAha 15.9 ArAdha, sevA karavI, bhakti AdhI 9.22 AgaLa, pAse (saM. agra) Ajane 261.2 ArUNa 76.24 aruNa, lAla (saM.) AThava-163.23 dharavU, mUkavU, goThavaq (saM. | ArbhaTI 20.11 AsthAvay) AbhaTTI 26.8 ADa 152.15 kapALamAM karavAmAM AvatI rekhA | Ala 19.6, 27.20 aTakacALu, anucita ANaMdaNI 202.8 AnaMda ApanAra ceSTA - vartana Atha 165.2 zastra (saM. astra, prA. attha) Ala 8.1 ALa, mithyA Aropa, tahomata Adala 260.17 AdinAtha, RSabhadeva 162.15 mithyA vacana (de.) AdalA 67.17 Alati 6.6 AlApa ? (saM. Alapti) Adila 230.5 AdinAtha, RSabhadeva Alava-54.17 AlApa karavo, gAvaM (saM. A + Adi dei 277.15 vagere lap) AdhAna 7.7 garbhadhAraNa AlaviNi 110.14 eka prakAranI vINA (saM. AdhoAdhi 276.26 AlApinI) karavI Page #716 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha Ali 6. 6 majAka, mastI AlIA 237.16 AlIi 65.5 AlIyA 205.12 Avazyaka 135.25 jaina Avazyaka kriyA pratikramaNa Adi AvA 67.17 AvAgamana 238.28 Ava-jA, pherA janma maraNanA AzAtanA 33.14 viparIta vartana, anAdara AzAna 276.27 AzAna 270.21 Asanau 10.7 pAse, najIka (saM. Asanna Asane 162.12 rahelI (saM. Asanna ) Asugi 54.12 AhUu 6920 AMkura 235.12 aMkura, phaNago AMgikara - 104.21 aMgIkAra karavo, svIkAra karavo AMgI 2007 jinapratimAnI aMgazobhA AMgIyAM 196. 1 jaina pratimAno zaNagAra (saM. aMga parathI) ika 7.15 eka ikhyA 15.24 ikhyAga 15.27 ikSvAku kuLa igyAraI gaNa- 234.23 agiyArA gaNavA, nAsI javaM iNa 5.13 A iNi resa 5.24 A mATe iNikhiNi 11.5 e ghaDIe, eTalAmAM ita 158.7 ahIM (hi.) iti 175.12 khetIne nukasAna karanAra ativRSTi Adi upadrava (saM. iti) ighADA 189.18 iyA 175.20 e iyAhI 175.15 e ja (hi.) ilati 175.12 isa 28. 3 mahAdeva, zaMkara bhagavAna (saM. Iza) isara 32.25 Izvara svAmI isiuM, 4.25 evaM isuM 5.1 evaM ihaloka 6.9 A loka, pRthvIloka (saM.) iMgAla 158.11 baLatarA, pIDA (saM. aMgAra) iMdanIlavanna 68.8 nIlamanA varNanuM (saM. indranIlavarNa) iMdalo 35.11 indra iMdo 36.16 indra iMdrajAlIyo 173.27 jAdugara (saM. iMdrajAlika) iMdradhanuSa 72.4 meghadhanuSa (saM.) iMdravimAna 254.13 iMdranuM nivAsasthAna iMbhiNI 193.22 hAthaNa (poLa) (zatruMjaya paranI) (saM. ibhinI) (saM. ibhI) u 204.8 paNa, sudhdhAM (saM.tu) ukalI 53.3 okaLI, taraMga, taraMganI bhAta (saM. utkalikA) ukaMTha 65.26 utkaMTha, utsuka ukAra 68.12 ukhANI 184.17 kahevata, dRSTAMtarUpa ukti uguNapaMcAsa 231.11 ogaNapacAsa (saM. 701 ekonapaMcAzat ugra 34.30 agra, sarvAdhika, zreSTha ucava- 131.16 UMcaM kara ucchava 32.18 utsava ucchaha-6.30 utsAhita thavuM, utsuka thavuM (saM. ut + sah) ucchaMga 70.16 khoLo (saM. utsaMga) ucchAha 3.10 utsAha, umaMga ucchI 47.13 ochI uchaka 20.28 utsuka, Atura ucharaMga 80.4 umaMga Page #717 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 702 uchva 11.4 utsava uchAha 4.8 utsAha, umaMga uchAha 31.19 utsAha, umaMga, (ahIM) umaMgabharyo avasara, utsava ujamAla 17.11 udyamavaMta, prayatnazIla, tatpara ujA 24.25 doDI javuM (saM. ud + yA) ujADa 194.17 verAna jagyA uTa 207.27 uTa 17.7 ADaza uTha 84.1 sADA traNa (saM. ardhacatuSTha) uDasAlA 110.20 eka vastraprakAra uNima 132.17 UNapa, khAmI uta 158.7 tyAM (hi.) uttara 245.5 pachInuM, avAntara udabhaTTa 280.14 udaMbarI 110.14 vAdyavizeSa (saM. udumbarI ?) udAra 80.26 adbhuta, suMdara (saM.) udgAra 132. 3 mukhanI bahAra kADhavaM te, vamana (saM.) uddhAyA 261.10 uddhAyA unmA- 88.22 unmAda karavo, pAgalanI jema vartavuM unmAda 131.29 koyalanA paMcamasvarano eka guNa upakaMTha 10.12 kAMThe, pAse (saM.) upagArI 37.27 upakArI upannau 7.28 utpanna thayo upayoga 40.22 uparodha 51.4 anurodha (saM.) upasarga 35.5 tapazcaryAmAM AvatAM vighna upaMga 158. 11 eka vAdya (saM.) upAdhi 183.26 upAya 5. 19 utpatti (saM. utpAda, prA. uppAya ) ubhaga- 171.16 aruci anubhavavI, kaMTALavaM (saM. ud + bhaMj) ubhaDa 21.16 uddhata, umedavArI 262.28 hoMza hovI te prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha ummUla 250.6 ukheDI nAkhavuM (saM. unmUl) uyara 167.29 udara, peTa ura 26912 ane (hiM. aura) ura 199.28 ane (hi. aura; saM. avara) ulakha - 4.22 oLakhavaM ulaga 32.11 sevAcAkarI (de. olaggA, kannaDa ULiga) ulaMTha 6.16 uddhata, avinIta, ghamaMDI (saM. ullaMTha) ulAla - 261.14 chInavI levuM, upADI javuM uli 67.25 hAra, zreNI (saM. Avali) ullasa 170.13 pragaTavuM (saM.) uvajjhAura 167.13 ayodhyApura uvajjhAya 84.7 upAdhyAya, jaina sAdhunuM eka pada uvayAra 1695 upakAra uvara 167.17 udara, peTa uvasa 249,1 ujjaDa, vasatIrahita (saM. udvasa) uvasama 264.14 upazama, krodhano abhAva, kSamA uvasaMtApa 112.6 saMtApa (saM. upasaMtApa) uvAyAM 261.10 usAsatAM 257.18 azAzvata, anitya uharI 64.5 uhinANI 38.18 avadhijJAnI uMgari 110.15 vAdyavizeSa uMbarAu 268.4 umarAva Uara 64.2 udara UgaTi 72.19 sugaMdhI padArthono lepa, aMgarAga (saM. udvartana) Unaha-20.14 UMce caDI AvavuM Upana-30.14 utpanna thavuM Umanau 31.9 udvigna (saM. unmana) UmAha 6.26 umaMga (de. ummAha) UmAha - 53.26 utsAhita thavuM Uvekha- 9.21 uvekhavaM, uDADI mUkavuM, pheMkI devaM (saM. utkSepa) Page #718 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha 703 Rta 133.12 Rtu kadalI 52.11 keLa (saM.) RddhigArava 47.15 samRddhinuM gaurava-garva kadalI-ArAma 6.28 keLay upavana, kadalIgRha RSi rAu 4.21 RSi rAja kana 175.14 kaNa, anAjanA dANA (hi.) ekaNa 89.13 eka ja kapATa 67.25 (daravAjAnAM) kamADa ekaMti 229.25 saMpUrNapaNe kapUrIyAM 110.19 koIka vastraprakAra ekAMti 238.13 nizcayapUrvaka, ekAgra ? / kappa 264.19 AcAradharma eguNavIsama 212.1 ogaNIsamuM (saM. kappataro 202.11 kalpataru, icchita ApanAra ekonaviMzatitama) vRkSa erisa 210.13 AvaM, evaM (saM. etAdRza) kabarI 136.18 coTalo (saM.) airAvaNa 54.5 hAthI (saM.) kabAhi 220.10 jarIno jAmo, vAgho (phA. opa 185.21 nirmala thae~, ujjvaLa tha, (de. kabAha) oppa) kabhAya 191.10 aMgarakhaM, kasabI vAgho (phA. opamA 198.18 upamA kabAha) ola 222.4 Avali, hAra kamarauM 110.15 vAdyavizeSa olaga 248.28 sevA karavI kamalA-104.23 karamArbu (saM. kalAma) olaMbhA 105.16 upAlaMbha, Thapako kamalA 5.11 lakSmI (saM.) osara-194.8 pAchA haThavu (saM. ava+sa) kamA-114.27 karavaM (saM. karma parathI) kautaga 5.1 kautuka, navAIbharI vastu / kamANi 200.16 kamAna kautiga 110.6 kautuka, gammata, vinoda kameNa 264.25 krame karIne kacchyu 270.17 koI (hiM kachu) kayaMba 109.9 kadaMba- vRkSa kajja 219.8 kArya karaNI 52.10 karuNI, eka puSpachoDa kajhalabIMda 137.28 kAjaLanuM TapakuM (saM. | karaNI 4.10 kareNanu phUlajhADa (saM. karNikAra) kajjalabiMdu) karamadaDI 236.14 karamadAna jhADa kaTaka 54.8 hAthamA paheravA, kaDu (saM.) karayala 45.17 hAtha (saM. karatala) kaTakI 4.28 nAnu kaTaka - lazkara karavAdinI 110.13 vAdyavizeSa kaTerU 164.3 kaTAra (saM. kartAraka) karavAla 67.28 talavAra (saM.) kaDa 198.24 keDa, kamara (saM. kaTi) karasaNa 94.24 khetarano Ubho mola (saM. karSaNa) kaDuAli 110.16 ghaMTaDI (de. kaDuAla) karasaNI 83.19 kheDUta (saM. karSaNa + I) kaNadyavana 211.9 karahA 19.26 UMTA (saM. karabha) kaNayara 52.10 karNikAra, kareNa / karaMDa 210.29 karaMDiyo (saM.) kaNayara-kAMbaDI 65.25 kareNanI soTI karAmAta 17.6 camatkAra (a.) kaNavIra 222.11 kareNa (saM. karavIra) karAlI 56.10 pIDita (saM. karAlita) katANa 110.20 eka vastraprakAra, kaMtAna kari 8.24 -ne lIdhe kathIpA 280.17 eka vastraprakAra, makhamala (a. | kari kahira 269.16 katIphA) karIra 86.25 keraDo (saM.) Page #719 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 704 karUNI 69.14 eka phUlajhADa karNikA 47.11 kamaLano bIjakoza (saM.) karSa 152.19 kheMcavuM, tANavuM (saM.) kala 160.11 kalA kala 88.6 madhura kala - 57.4 DUba, garakAva thavuM, magna thavuM (saM.) kala - 11.2 kaLavu, jANavuM kalahathA 73.17 ghoDAnI eka jAta kalahaMsa 219.5 eka haMsajAti (saM.) kalahema 67.16 kalaMdara 268.24 kali 170.24 jhaghaDo, kleza ? pApavRddhi ? kalikalpa 170.24 kaLikALa kalIhari 70.22 kalyANaka 34.9 jina bhagavAnanA maMgala avasara kallANauya 203.14 kallola 171.18 moju, choLa (saM.) kavaNa 7.29 koNa (saM. kaH punaH) kavaNa 8.7 kayA, zA kavaNa 10.23 kema, zA mATe kavitA 234.5 kavayitA, kavi kavilAsa 254.9 kailAsa parvata kasamala 11.29 malinatA, mela (saM. kazmala) kasamasa 253.20 kasavaTI 253.8 kasoTI, parIkSA (saM. kasapaTTikA) kasI 164.13 kevI (saM. kihaza) kasuMbA 80.24 kasuMbAnA raMganA lAla raMganA (vastra) kasyo 165.2 kevo, zo, zI visAtano 165.3 zo, zA arthano, zA mATe kastUrIyAM 110.19 koIka vastraprakAra kaha 255.14 koI kaha 278.11 koNa kahe 117.23 koNa prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha kaMcuo 177.23 kamakho ( saM . kaMcukaH) kaMta 4.24 kaMtha, pati (saM. kAnta) kaMdalI 132.20 kapALa ? (de. kaMdala) kaMtAra 18.23 vana kaMti 73.12 kAMti kaMda 4.9 mogaro (saM. kuMda) kaMda 163.14 mULa (saM.) kaMdalo 200.14 mULa, mULiyuM (saM. kaMda parathI) kaMsAla 76.27 kAMsIjoDanA prakAranaM eka vAdya (saM.) jaina dhyAna kAu 77.18 koI kAusagIyA 206.30 kAusagga - kriyAmAM beThelA (saM. kAyotsarga) kAcita 13916 keTalIka (saM. kAcit) kAchaba koTi 178.19 kAcabA kAtha 91.18 kAdamI 90.14 kAdavayukta sthiti (saM. kardama) kAma- 11.18 icchavuM, vAMchavaM, cAhanA karavI kAma 190.23 kAmanA, icchA kAmaghaTa 204.11 icchA pUrI karanAra ghaDo kAmaNa 130.25 kAminI, strI kAmaNi 15.29 kAminI, strI kAmiya 209.22 kAmita, icchita kAra 19.1, 19.2, 22.16, 23.26, 29.13 mahimA ? kAra 17.22 Abaru, zAkha kAra- 72.19 karAva kArAgiha 264.25 kArAgRha, baMdIkhAnuM kArija 18.21 kArya kArimUM 164.17 kRtrima, khoTuM, vyartha, mithyA (de. kArima) kAya 212.9 karAveluM (saM. kArita) kAla 163.18 vAra, vilaMba kAlima 65.21 kALAza kAlo bhairava 24.1 kALabhairava . Page #720 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha 705 kAsmIriyA 73.17 kAzmIra dezanA, ghoDAnI eka | (saM.) jAta kudrAva 9.5 kAhala 6910 Dhola ke bherInA prakAracaM eka | kubjikA 110.14 vAdyavizeSa (saM.) vAdya kumeda 19.29, 25.7 kAMmanI 163.11 kAminI, strI kurakaci 110.15 vAdyavizeSa kAMsI 110.16 kAMsIjoDa, jhAMjha (saM. kAMsya) kurabaka 70.2 eka vRkSa, kAMTA-zeriyo (saM.) kiNa 8.19 kaDe kuraMga 3.15 haraNa (saM.) kinnara 5.10 eka devakalpa yoni kulavaTa 8.17 kula-AbarU, khAnadAnI kima 6.4 kema, kevI rIte (saM. kim) kulINI 71.23 kulIna, khAnadAna kiyuja 275.17 kusalakhema 250.23 kSemakuzaLa, sahIsalAmata kira 66.11 kharekhara (saM. kila) kusumareNi 110.2 puSparaja kiri 69.14 kharekhara (saM. kila) kusumasara 55.14 kusumarUpI bANa dharAvanAra, kivi 202.15 keTalAka, (saM. ke'pi) kAmadeva kisala 155.22 kuMpaLa (saM. kisalaya) kuMkaNA 73.17 ghoDAnI eka jAta kisIya 3.28 kevI kuMTha 4.18 kaNva RSi kisuM 3.24 kema, zA mATe ? kuMDa 131.24 kisuM 10.8 kazeM, koI kuMDalI 200.18 vartuLAkAre vaLelI ? kisyuM 8.20 zuM kuMDhAsa 260.28 kiha 9.7 kyAM kuMta 3.17 bhAlo (saM.) kihADA 73.16 ghoDAnI eka jAta kuMda 52.15 mogaro (saM.) kihAMhI 20.24 kyAya kuMbhiga 232.12 kihi 11.12 kyA kuMlI 66.8 kaLI (saM. kalikA) kiMgAra 82.20 kekArava kUalI 65.23 kUmaLI kiMpAka 17.12 jherakocaluM, eka phaLa je kUDa 9.29 kapaTa 10.3 khoTuM, mithyA dekhAvamA ane khAvAmAM sarasa paNa prANahara hoya kUDau 4.29 khoTuM, mithyA (saM. kUTa) kUDau 6.7 khoTuM, banAvaTI kiMzuka 52.17 kesUDo (saM.) kUra 87.18 kIma 8.5 kema, kevI rIte (saM. kim) kUliri 253.14 ghIgoLa sAthe coLelo bAjarIno kukkha 167.16 kUkha (saM. kukSi) loTa, kulera (de. kullurI) kucabhara 70.1 stananI puSTatA, puSTa stana (saM.) | kUkU-rolU 72.23 kaMkuno lepa kuDaya 109.9 eka vRkSa (saM. kuTaja) kRtamati 58.26 kuNa 7.28 kayo, zo (saM.ka: puna:) kRpANa 24.15 taravAra (saM.) 7.29 koNa kRSNAgurU 72.20 kALu agaru kutiga 254.8 manoraMjana ke 87.17 keTalAka (saM.) kutIrtha 244.13 khoTA matavALA, mithyAdarzanI kei 24.28 keTalAka (saM. ke'pi) Page #721 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 706 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha keura 74.15 hAthamAM paheravAnU kaDu (saM. keyUra) | kodravaDA 163.11 kodarA-eka halakuM dhAnya kekai 20.28 mora (saM. kekI) (saM. kodrava) kekANa 199.7 (kyakAna pradezano) ghoDo | kopava-8.12 kopAva, gusso karAvavo ketA 10.6 keTalAka kopATopa 8.16 krodhADambara, krodhAveza (saM.) ketaka 272.13 keTalAka koyala 118.2 koyalA, kolasA, aMgAra kelava-89.23 banAvaq, taiyAra karavU (de. / koraNI 67.17 kotaraNI| kelAya) koriTa 148.24 vRkSavizeSa (saM. koraMTa) kelavA-198.22 taiyAra tharbu korU 134.23 keli' 3.12 vinoda (saM.) kosIsAM 67.25 kAMgarAM (saM. kapizIrSaka) keli3.12 keLa (saM. kadalI) koha-dava 264.14 krodharUpI dava keli 5.11 krIDA (saM.) kSati 80.27 ghA (saM.) kelihara 110.5 keLano maMDapa (saM. kadalIgRha) kSIrodaka 224.5 eka jAtanuM dhoDhuM rezamI vastra kelIthaMbha 65.23 keLanu thaDa (saM. kadalIstaMbha) (saM.) kevaDI 72.15 khaira 117.28 kheranuM lAkaDu (saM. khadira) kevaladhara 30.8 kevaLajJAna - sarva padArthonuM jJAna khairAti 276.23 - dharAvanAra khagajaDa (vagajaDa) 24.23 kevaLa 38.25 kevaLajJAnanI sthiti khaTa 67.27 cha (saM. SaT) kevaLanANa 38.9 kevaLajJAna - sarva padArthonU khaDaga 24.13 talavAra (saM. khaDga) jJAna khaDI-uchAlai 271.28 kevaLI 38.18 kevaLajJAnI khaDokalI 229.2 hoja kevi 65.10 koI paNa (saM. ke'pi) khaDokhalI 53.3 krIDA mATenI nAnI vAva, kuMDa, kesuya 109.9 kesUDo (saM. kiMzuka) hoja kesUra 224.17 kesara ? khaNa-253.13 khodavu (saM. khan) kehai kAmi 5.12 kayA kAme, kayA kAmanI / khaNa 163.24 kSaNa kehI 3.27 kevI khaNavacana 255.15 keho 85.29 kevo khatAba 270.19 khitAba, ilkAba kairava 172.8 (sapheda) kamaLa (saM.) khapa 136.5 icchA koila 69.12 koyala (saM. kokila) khapa 11.30 prayatna, udyama, khaMta kokapaTIra 138.8 khapAva-38.7 kSaya karavu (saM. kSap) kokabANa 26.6 khama 168.25 kSamA koTIra 185.28 mugaTa (saM.) khama-4.26 kSamA karavI koDa 185.16 koTi, karoDa khamava-37.5 kSamA mAgavI koDi 30.8 karoDa (saM. koTi) khamAva-36.22 kSamA mAgavI koDi 162.21 karoDa, asaMkhya (saM. koTi) | khalyA 22.22 kotala 26.10 savArI mATeno khAsa ghoDo khavau 253.23 khabho (de. khavaya) Page #722 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha 707 kSepa) khavAsa 121.27 sevaka, hajUriyA (phA.) | khUnakAraka 28.4 julamagAra, krUra karma karanAra khaMca 233.2 khacakATa khUpa 70.19 mAthA para phUlano eka zaNagAra, khaMDokhali 76.20 krIDA mATenI nAnI vAva, hoja | zeharo (de. khuMpA) khaMDokhaMDi 6.13 TukaDeTukaDA, cUrecUrA | khecara 51.8 AkAzagAmI deva ke devakalpa yoni khaMti 86.2 hoMza, icchA abhilASA (saM. kSAnti) | (saM.) khaMdha 276.8, 276.9 khAMdha, khabho (saM. skaMdha) | kheta 134.16 kSetra, pradeza khaMdha 65.26 skaMdha, khabho khemi 51.4 sukhethI, saraLatAthI khaMbha 67.17 staMbha, thAbhalA (saM. skaMbha) khera 28.11 kuzaLa (a. khaira) khAma-4.27 kSamA mAgavI khelA 80.23 khela karanAra, naTa khAsa 121.27 viziSTa, cunaMdA (phA.) khelAmaMpa 230.28 krIDAmaMDapa khAsata 260.28 kheva 160.21 tarata ja (saM. kSipra) khAMca-91.2 kheMcarbu (prA. khaMca) 175.19 kheMcIne kheva-235.13 nAkhavU, pheMkabU, mokalavu (saM. rAkhaq khAMDA 165.19 talavAra (saM. khaDga) kheva 56.20 jaladI (saM. kSipra) khAMti 80.25 hoMza, utsAha (saM. kSAnti) kheha 163.1 dhULa khijamata 170.26 khidamata, sevAcAkarI khoDi, khoDI 615 khoDa, doSa, kalaMka khiNa 89.12 kSINa, kRza 221.12 khAmI, khoTa 195.23 kSati, hAni, khiNa juo iNi khiNi vipatti khittavAla 222.19 kSetrapALa khobhAva-148.7 kSubdha karavU (saM. kSobhaya) khimA 4.26 kSamA khyAta 88.26 kIrti, parAkramagAthA khIja-53.15 du:khI tharbu, kheda pAmavo (saM. | khyAla 138.15 krIDA, raMgarAga khidya) khyAla 87.19 gammata, krIDA khIra 81.20 dUdha (saM. kSIra) gaiNa 254.19 gagana, AkAza khIra-nihANa 64.16 dUdhano bhaMDAra (saM. kSIra- / gaiMda 55.26 gajendra hAthI nidhAna) gaurava 55.6 varanuM saMmAna karavA kanyApakSa khIrasAgara 64.29 kSIrasAgara, e nAmano sAgara taraphathI apAtuM bhojana khIrodaka 230.16 sapheda raMganuM eka jAta, gajagela 139.14 gajagati, gajagAminI rezamI vastra (saM. kSIrodaka) gajavaDi 110.20 hAthInI nAnI nAnI bhAtavADhU khuna 28.6, 28.18 vastra (saM. gajapaTI) khurAsANIA 73.16 khurAsAnanA, ghoDAnI eka | gaDagaDaMta 271.9 gAjatuM, prasiddha jAta gaNa-38.28 punarAvartana karavU (saM. guNa) khusaphahimanusIkA 272.28 gaNa 196.23 gaNi, jaina sAdhunuM eka pada khUNAlau 70.19 khUNAvALo, vAMko ? (saM. | gaNagora 19.26 koNa) gaNatI 40.12 gaNanA, gaNatarI khUTa-110.5 kheMcI kADhavaM, toDadhaM (de. khuTTa) gaNahara 203.19 gaNadhara, jinadevanA prathama ziSya Page #723 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 708 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha gati 242.20 jIvayoni (saM. garbhAgAra) gadAdhara 51.10 vAsudeva kRSNa gAta 134.10 gAtra gabhAra 202.11 gae devAlayano aMdarano / gAmaTi 161.26 gAmaDiyaNa, abudha bhAga (saM. garbhAgAra) gAmAgara 264.19 gama 26.3 mArga 180.11 rIta, prakAra gArava juo RddhigArava gama-88.9 nirgamavaM, pasAra karavU giNa-4.22 gaNanAmAM levaM, Adara karavo gama-32.28 jadUM girAva-77.5 pADavU (hiM.) gayaNa 42.21 gagana, AkAza girivala 256.14 gayamara 64.6 hAthI (saM. gajavara) girUA 53.2 gauravavaMtA gayavara 11.21 hAthI (saM. gajavara) gila 55.4 gaLavU, TapakavU, aMdara UtaravU gayaMda 18.24 gajendra, hAthI gihilI 161.26 ghelI garaDhA 128.19 gharaDA giMduka 11921 daDo (saM. kaMduka) gariTha 219.22 moTuM (saM. gariSTha) gItAratha 244.23 dharmatattva jANanAra, jJAnI, garUu 55.6 moTuM (saM. guruka) vidvAna (sAdhu garbhAdhAra 7.26 garbha dhAraNa karI rahelI, garbhavatI gukha-88.8 gokhag gala 136.11 gaLu gukha 54.25 gokha (saM. gavAkSa) gavAkSa 74.3 gokha (saM.) guccha 131.21 eka vRkSajAti gavAra-110.4 gavaDAvaq guja 18.15 chAnuM (sa. guhya) gaha-272.6 graha, svIkAravU gujjara 240.10 gurjara deza gahagaha-22.28 AnaMdita tharbu 25.15 | gujha 5.3 guhya - khAnagI vAta praphullita thavU, phAlabuMphUlavU guDa-131.17 gaDagaDATa karavo, gAjavU gahagATa 273.17 AnaMda guDa-11.21 (hAthIne) kavaca vagerethI sajja gahabara-279.4 gabharA, karavo (saM. guDDa) gahabara-86.26 gabharAvU, vyAkuLa tharbu guNa-29.5 punarAvartana karavU (saM.) gahilauM 33.13 ghelo guNageli 77.1 gahelI 76.25 ghelI gaNaThANa 185.7 gaNasthAnaka. AtmAnI gamaMDa 267.30 ghamaMDa? 268.1 AdhyAtmika unnatinI uttarottara avasthA gaMgAnIla 73.16 ghoDAnI eka jAta, guNanilo 29.3 guNanA nivAsa samAna (saM. gaMjaNa 178.27 mardana karanAra, parAjita karanAra guNanilaya) (saM. gaMjana) gutta 264.17 rakSita (saM. gupta) gaMjana 71.21 gAMjanAra, harAvanAra gudAra-24.28 gaMDuza 131.25 pANIno kogaLo (saM. gaMDUSa) | gumaTa 207.29 ghUmaTa / gaMta 132.14 gAya che gulAlA 151.17 lAla phUlano choDa (phA. gule gaMdhrava 215.29 gAMdharva lAla) gaMbhArA 205.6 garbhagRha, devAlayano aMdarano bhAga | guharI 131.15 gherI, gADha (saM. gabhIra) Page #724 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha guhira 65. 26 gaMbhIra, gADha guMjAra 81.3 guMjArava gUjari 66.20 gurjara jAtinI strI ? govAlaNI ? jhi 91.27 khAnagI vAta, rahasya (saM. guhya) jhalI, gUMhalI 73.2 223.21 maMgaLa prasaMge karavAmAM AvatI ghauM AdinI AkRtio (saM. godhUma parathI) gela 195.20 AnaMda, moja ( saM . keli) geli 222.17 gamana, gati geli 71.21 gati gelI 167.22 gati geha 28.15 ghara (saM.) gehara 121.29 ghero, maMDaLI, samudAya geMduka 136.16 daDo (saM. kaMduka) goama 221.12 gautama, mahAvIrasvAmInA gaNadhara goiMda 21913 govALa ? gokula 11.6 gAyonuM dhaNa goTha 261.25 goTha 122.12 goThI- kAma 147.13 AnaMdapramoda ? goda bichAha - 77.15 khoLo pAtharavo, AjIjI karavI gophaNIyo 152.9 aMboDe laTakAvavAmAM AvatuM eka AbhUSaNa (saM. guMphana parathI) goraDI 161.26 gorI, strI gorU 163.28 gAyo gola 154.22 grahaNA 86.26 ghareNAM (saM.) grahiNuM 193.25 ghareNuM, AbhUSaNa grAma 160.15 samUha (saM.) ghaTikA 220.18 nAno ghaDo (saM.) ghaDIyAla 163.27 samaya darzAvavA vagADavAmAM AvatI jhAlara, sapATa ghaMTa ghaNa 131.21 ghaNuM ghana 16.3 bhAre 709 ghanasAra 191.19 kapUra (saM.) gharaNI 10.23 gRhiNI, strI ghAu 54.12 ghA (saM. ghAta) ghADI 17918 gADha ? ghAta 106. 3 moko, lAga (rA.) utAvaLa ? ghAta 8.15 ghA, phaTako (saM.) ghAtI 16.3 AtmAnA guNono nAza karanAra (karmoM) ghAra - 5.8 ghena caDavu, mUrcchita thavaM ghAgharI 110.15 ghUgharI (saM. ghargharikA) ghukhala 25.16 ghura - 20.12 ghamaghame, jorathI vAge ghula- 27.15 ghUmavuM ghUmaraghAla- 122.2 ghumaraDI, phudaraDI pharavI ghera 155.6 ghero ghera 153.10 ghero, TokuM ghore 175.14 ghoDA (hi.) ghoSavatI 110.14 vINA ke veNuno eka prakAra (saM.) cai 117.28 citA caita 216.24 caitya, jinamaMdira cauka 73.2 sAthiyo (saM. catuSka) caukaDIyAM 110.19 cokaDInI bhAtavALu vastra caukI 200.5 coka (saM. catuSka + I) caukIvaTa 70.23 bAjoTha, besavAno pATalo (saM. catuSkapaTTa) caukhaMDI 115.4 cAra bAjuvALI devaDI prakAranI racanA (saM. catuSkhaMDI) cautthauM 50.12 cothuM caudasama 211.24 caudamuM (saM. caturdazama) caudaha 1978 cauda (saM. caturdaza) caunANI 37.18 cAra prakAranA jJAnavALA caupaTa 221.18 vistRta, moTuM caupaTa 228.28 moTuM, vizALa caupAsI 218. 2 copAsa, cAre bAju Page #725 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 710 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha caupherI 217.26 cophera, cAre tarapha | caMga 76.27 DaphanA prakAracaM eka vAdya (phA.) caubAro 210.3 mathALA paranI cAre bAju khullI | caMga 77.3 suMdara (saM.) sthApatyaracanA (saM. catura) : caMgerI 224.29 TopalI (de.) / caumukha 216.7 comukha, cAre bAju mukha hoya tevU | caMdappaho 32.23 caMdraprabha svAmI (saM. caturmukha) caMdujjala 264.24 caMdra jevU ujjvaLa cauviha 57.26 caturvidha, cAra prakArano caMdUA 67.23 caMdaravA (saM. caMdrodaya) cauvihAra 279.5 covihAra, cAra prakAranA | caMpa-36.20 cAMpavU, dabAva, AhArano tyAga (saM. caturvyAhAra) cAu 4.22 causarAM 224.27 cAra seravALAM cAula 22923 cAvala, cokhA (de.) causAla 72.2 vizALa, vistRta (saM. catuHzAlA) | cAcira 130.16 coka, cogAna (saM. catvara) cauMAla 251.22 cumAlIza cAtuka 90.1 cAtaka pakSI cakacUra 22.26 cUrecUrA cApa 76.22 dhanuSyanI paNacha (saM. cApa) cakkarayaNa 168.12 cakravartI rAjAnuM mukhya | cArita 31.3 cAritra, saMyamadharma Ayudha (saM. cakraratna) cAmarakuMbha 200.18 cakkIsara 167.30 cakrIzvara, cakravartI cAya 208.10 cakrI 34.30 cakravartI rAjA cArottara 47.9 -nA upara cAra cakrIsara 35.16 cakravartI rAjA (saM. cakrezvara) | cAha-232.23 joq (de.) cakha-181.26 cAkhavU ? cAvA 243.12 cAha, anurAga caDa 261.22 tarata ? cAha 151.30 icchA, abhilASa caDavaDa 3.16 caTapaTIthI, AturatAthI, jhaDapathI | cii 216.11 caitya, jinamaMdira (de. caDapaDa) ciu 244.26 cAra camarI 152.10 citra 51.10 AzcaryabhUta, cakita caraNa 154.14 citrazAlA 82.23 jyAM citra goThavyAM hoya te caraNa 41.4 cAritra, saMyamadharma, dIkSA dIvAnakhAnuM (saM.) cari{ 277.16 aMtima, chellu (saM. carama) citrAma 210.11 citarAmaNa cariya 58.26 caritra ciya 213.20 caitya, jinamaMdira cala-178.24 calita thaQ (saM. cihuM 17.13 cAreya (saM. catu: + khalu) calaNa 251.8 caraNa, paga ciMtia 217.23 ciMtita, vicArelu caluM 72.14 jamyA pachI hatheLImAM pANI laI moM cItarau 270.9 citto (saM. citraka:) cokhkhaM karavaM te (saM. culuka) cItAra-275.24 cittamAM lebu, smaraNamAM lebuM cava-34.19 cyuta thavU, devamAthI manuSya ke tiryaMca / cIvara 37.19 vastra avasthAmA jaq. 171.11 anya avatAramA cuka 229.23 coka, sAthiyAnI AkRti (saM. catuSka) cavarI 207.26 lagnamaMDapa (de. caurI) cUA 76.17 vividha gaMdhadravyonA mizraNathI cahuMTAM 67.19 cauTAM banAveluM eka gaMdhadravya javu Page #726 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha 711 cUuM 280.24 vividha gaMdhadravyonA mizraNathI | chattakAra 17.10 chatra dharavU te ? rakSaNa ? banelaM eka gaMdhadravya chadmasthapaNuM 38.24 sAvaraNa jJAnadazA, cUkava-5.23 bhraMza karAvavo, (sAdhanAmAM) bhaMga kevaLajJAna pUrvenI dazA paDAvavo channavaI 168.16 channa (saM. SaNnavati) cUkava-juo mekhanai mekhai cUkava(b) chabutarau 111.2 cabUtaro cUta 148.23 AMbo (saM.) chayala 122.16 chela, rasika, catura cUyA 191.19 vividha gaMdhadravyothI mizrati eka charirI 194.9 gaMdhadravya chala 168.10 cUra-66.25 cUro karavo, vinAza karavo chala-263.7 parAsta karavU cUMpa 153.18 jhaDapa, capaLatA 194.27 chyora-270.7 choDavU, mukta karavU cAnaka, utsAha chaMDa-3.19 choDavU, choDavU cei 192.9 caitya, maMdira chaMDAva-36.27 choDAvargA, dUra karAvaq ceTI 110.11 dAsI (saM.) chaMda 4.15 lahera, manamoja ceDA-ceTaka 249.9 jAdu, melI vidyA chAbaDA juo chaDASThAbaDA cetana 8.24 cetanA, bhAna, smRti chAra-15912 choDavU, choDavU cetra 217.25 caitya, jinamaMdira chAha-57.8 -nA upara phelAvU, vyApaq 163.1 caitra 204.13 caitya, maMdira chAvaM, DhAMka cokaDI 165.13 loka, bhuvana (tucchakAramA) chAMhi 80.15 chAMya, paDachAyo cothAI 152.11 cotho bhAga chiraka-120.24 chAMTaq (hiM.) codhArI 24.16 chIja-144.2 kSINa tharbu (saM. chidyate parathI hi.) copaTa 165.13 cAre taraphathI, pUrepUrUM chIna 24.19 chinna, bhagna colaNo 122.14 jhambho (hiM. colanA) chIpa-136.12 chupAeM covIsavaTo 205.16 covIsa jinapratimAono | cheha 16.10 cheDo, aMta (saM. cheda) paTa ? jaka 260.7 cosarA 86.16 cAra serano (hAra) jakkha 168.14 yakSa cosAla 200.5 vizALa, vistRta (saM. catu:- jagatra 165.27 traNe jagata zAlA) jaganAha 31.20 jagatanA nAtha - adhipati cyAriyu 275.24 jagIza, jagIsa 84.8, 192.17 icchA, chakanA 110.14 vAdyavizeSa abhilASA (saM. jigISA) chaTaka 194.2 jhaDapa, tvarA jagIsa 200.19 chaTaka-43.11 chaMTakAvaq ? nAkhavU ? jaDAva 196.7 chaTaka-134.27 chAMTavU jaDha 208.17 chaTA 26.9 jaNAle 258.15 jinAlaya, jinamaMdira chaDAchAbaDA 164.7 chaMTakAva ane thApA jathA 18912, 13 yathA, jema ? yathA rUpe, chataI 278.22 hotAM barAbara rIte, sAcesAca ? Page #727 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 712 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha jabAdi 76.17 eka sugaMdhI dravya jAdara 65.7 eka prakAranuM rezamI kApaDa jama 163.2 jema jAdarA 110.19 sapheda rezamI vastrano prakAra (de. jamai 276.26 jema ? jaddara) jamavAro 117.14 janmAro (saM. janmavAraka) jAnI 82.22 prANapriya (phA.) jamma 204.9 janma, avatAra jAmaNa 30.12 janma (saM. janman) jayA 110.13 eka vAdya (saM.) jAmali 251.22 joDamAM, samAna, jevU (saM. jarada 152.15 pILu (phA. jarda) yamala) jalaNa 18.23 agni jAya 261.15 putra (saM. jAta) jalapa-22.30 bolavU jAraka 249.5 jalavaTa 22.10 jalamArga (saM. jalavama) jAla, jALa 147.18, 147.20 jvAlA, jhALa jalahara 163.2 jaladhara, vAdaLa jAli 36.3 java 55.12 jyAre jAlI 152.9 mAthA para paheravAnU ghareNuM (saM. javahari 10.14 jhaverI jAlika) javAlI 154.27 vegavaMtI jAvajjIva 43.4 jIvatAM sudhI jasavAsa 157.24 yazovAda, yaza bolAvo te jAsa 197.18 jenuM (saM. yasya) jaMga 272.11 samAraMbha, AnaMdotsava (phA.) jAsUla 218.15 jAsUda - eka phUlachoDa jaMga 67.22 jAMnI 158.27 priya (phA. jAnI) jaMga 220.10 utsava (phA.) jAMma 3.19 jyAre jaMgI 244.11 moTuM jAMmanI 126.23 rAtri (saM. yAminI) jaMjAla 165.22 upAdhi jiNa 30.9 jina bhagavAna jaMpa-7.23 bolavU, kahe, jiNa 8.24 je jaMbIra 69.15 lIMbu jevU eka phaLa (saM.) jiNaMda 15.22 jinendra jaMbu 151.6 jAMbuna vRkSa jinahara 67.14 jinagRha, jinAlaya jaMbUdIva 213.22 jaMbUdvIpa jima 8.16 jyAre jAi 234.28 putrI (saM. jAta+ I) jimai 3.22 jyAre jAgava-11.14 jagAva, utpanna karavaM jima kima 5.16 game tema karIne jAcI 66.8 jenI - jimaNau 202.13 jamaNo jAcuM 187.28 uttama (saM. jAtya) jimanA 163.15 yamunA, jamanA nadI jANa 190.18 jJAna jiyazatru 219.1 jitazatru (rAjA) jANa 9.3 jJAnI, paMDita, jANakAra jivAre 184.18 jyAre (saM. yadvAre) jANaga 186.4 jJApaka, samajAvanAra jisai 7.3 jevAmAM, jyAre | jAta, jAtya 184.25 uttama (saM. jAtya) jisiiM 46.6 je bar3e jAtIsamara 250.15 pUrvajanmanu smaraNa (saM. | jiMgora 20.28 / jAtismaraNa) jIta 172.10 paraMparAgata AcAra, sAdhu AcAra jAtra 248.29 tamAso jIpa-64.12 jItaq (saM. jita, prA. jippa) Page #728 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha 713 jIpaNa 129.9 jItavaM te jIyaro 159.20 jIvaDo, jIva jIha 77.27 jIbha juka 155.1 medanI, samudAya (phA. jhUka) juta 57.13 yukta, joDAyelu (saM. yuta) jumAlI 152.27 joDIdAra, joDarUpa (saM. yugma parathI) jura 118.7 jora juSAri 258.10 juharIvADa 240.15 jhaverIvADa muMba-155.3 aLaMbavaM. mAthe toLA, jUgAdI 26.25 yugAdideva, AdinAtha, RSabhadeva jUdAgIrI 19.3 judAgIrI, judAI --alI 65.23 joDavALI, bevaDI (saM. yugala + jUmaNAM 152.27 kAnamA paheravAnuM eka jhUlatuM ghareNuM jUhI 236.13 jUI (saM. yUthikA) jeDi 164.10 vilaMba jeNa 10.12 je jera 124.2 kamajora, nirbaLa (phA.) jehaDa 193.12 jo 204.13 je (saM. ya:/yo) joisI 31.25 sUrya, candra vagere jyotiSka deva joganI 21.21 yoginI, joginI jogava-168.10 joNI 152.25 jovU te, dRSTi jodhA 21.1 yoddhA joyaNa 16.8 jojana, tera kilomITara jeTalaM aMtara jolIu 153.12 jyugAdadeva, 257.27 yugAdideva, RSabhadeva jhakora 85.27 AnaMda, moja jhaDa 268.25 jhoDa, pizAca jhaDa 127.24 jhaDI, joradAra dhArA jharalAiA 280.27 jhala-193.23 prakAzavU, jhaLakavu (saM. jvala) jhaMka 10.24 saMtApa (de. jhaMkha) jhaMkharI 110.14 vAdyavizeSa jhANa 189.15 dhyAna ? jhANa 168.27 dhyAna jhAbA 121.27 paheraNa, jhabbo (phA. jAma:) jhAmakajhumaka 261.14 jhAmaratalI 110.20 koIka vastraprakAra jhAla 152.27 kAnamA paheravAnaM eka AbhUSaNa jhAlA 147.2 jvAlA, jhALa jhAMsi 179.18 jhIla-53.4 nAhavaM jhujhapaNuM 17.2 yoddhApaNuM, zUravIratA jhuMDala 268.22 jhUjha 164.22 yuddha jhUnA 110.20 bArIka kApaDa, malamala jhaMjhA-24.18 laDavU (saM. yuddha parathI) jhera 24.25 parAjita, tAbe (phA. jera) jhoTIMga 268.25 jhola 204.3 khINa jhola 222.4 khINa ? jJAyaka 244.12 jJAnI, jANakAra Takola 95.2 ToLa, vinoda Tabaka 83.2 Tapaka, TabaTaba 83.2 TapaTapa TahakAra 10.13 TahukAra, avAja Tuka 275.24 jarAka, thoDuka ToDara 64.10 Damaro ToDe 158.18 ToDale ThagorI 105.11 jAdu, mohinI, kAmaNaTUmaNa (hiM.) Thava-11.22 sthApaq 22.1 mUkavU 164.24 sthApavU, UbhuM karavU, racaq ThaMThAra 110.27 ThaMDI Page #729 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 714 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha ThA-14911 raheg (saM.sthA) tadanu 203.21 te pachI (saM.) ThAu 30.13 sthAna tana 173.28 ThAkaThakANe 234.27 ThekaThekANe tana 221.22 putra (saM. tanaya) ThADhu 76.23, 77.12 U/ tanakatanaka 90.13 jarA-jarA (hi. tanika) ThANa 25.3 sthAna tamabhara 137.11 aMdhakArano jaththo (saM. tamasa ThANaga 186.3 sthAnaka + bhara) ThAva-3.9 sthApavU tayaNu 202.11 te pachI (saM. tadanu) ThAvo 2499 sthApita hovU te taraja-918 dhamakAvaq DaMDa 27.9 daMDa - zikSA karIne taraNimaMtra 268.14 sUryamaMtra (saM.) DaMsa 81.19 doSa (saM. daMza) 82.4 manano DaMkha, | taraNI 111.17 taruNI khaTako tara i 237.24 traNa mALa-majalo (saM. DAka 24.12 DAkalaM tri+bhUmi) DAbA 121.28 DabbA tarala 152.7 tarabatara ? DAyaNI 2495 DAkaNa (saM. DAkinI) taravara 87.25 taruvara, vRkSa DAvau 202.13 DAbo (de.) taravarA 110.16 vAdyavizeSa Disa-166.5 iMsa, daMza devo (saM. daz) taravaryA 73.19 taravariyA, sphUrtivALA Dhakka 109.8 Dhola (saM. DhakkA ) taraMDo 33.10 nAva DhAka 110.15 Dhola (saM. Dhakka) tarUvarU 65.3 zIghra, jaladI, jhaDapathI (saM. tvarA) DhAla-163.15 DhoLavU, vIMjhaq tarja-911 upahAsa karavo, Thapako Apavo (saM. DhIkalIa 222.5 paththara pheMkavAnuM yaMtra ? ta Dhepa 72.14 DhebarAM talapaTa 253.29 Dholo 18.8 priyatama (rA.) talapha-147.28 taDaphavU, becena banavU Dhova-275.7, 280.16 arpaNa karavU, bheTamA talavara 10.15 koTavALa, nagararakSaka (de.) dhara, talahaTI, talahaTTI 217.30, 218.7 taLeTI (de. tau 30.12 tyAre (saM. tataH) talahaTTiyA) takhata 84.5 pATa, gAdI talArUM 164.3 koTavALapaNuM, nagararakSaNa tajja-264.15 tiraskRta karavU (saM. ta talAvalI 204.3 taLAvaDI tajja-8.23 tiraskAra karavo, Thapako Apavo taliyAtoraNa 72.4 bAraNe laTakAvavAnAM pAMdaDAM, (saM. tarja) phUla, kasabI tAra vagerethI gUMthavAmAM AvelAM taTinI 83.18 nadI (saM.) toraNa taDovaDa 249.21 sarakhApaNuM, samAnatA tava 8.8 tyAre (saM. tata:) tatakhiNa 5.2 tatkSaNa, tarata ja tavana 184.1 stavana tattha 203.1 tyAM (saM. tatra) tasa 264.18 halanacalanavALAM ekendriya tathA 189.20 tevI rIte? te rUpe, vAstavika sivAyanAM (jIvo) rIte ? tasa 7.24 tenuM (saM. tasya) Page #730 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha 715 tasabI 275.21 japamALA tiNi samai 3.22 te samaye tasu 3.22 tene - tenI tarapha titthayara 30.8 tIrthaMkara (saM. tIrthakara) tahatti 34.23 'tema thAo'no udgAra titthaMkara 31.16 tIrthaMkara tahavi, tahavI 69.28, 18921 topaNa (saM. titthAyaNI 204.4 tIrthAvalI, tIrthazreNI tathApi) tima 8.16 tevAmA, tyAre tahi 32.14 te tiri 17918 traNa (saM. tri) taMga 130.29 tiriya 55.18 tiryaMca, pazapaMkhI ane jIvajaMtano taMta 131.15, 131.17 kharekhara ? varga taMtI 160.17 vINA (saM. taMtrI) tilaka 131.19 eka vRkSa, ratAvalA (saM.) taMdrA 95 klAnti ? tilamAto 79.21 jarA paNa (saM. tilamAtra) tAisa 217.24 tevU (saM. tAdRza) tilo 29.2 tilaka tAI 2692, 269.25 -thI, -thI mAMDIne, -maaNthii| tilottama 223.24 tilottamA, svarganI eka tAkasInIyAM 110.19 apsarA tAja 15.29 tyAga tivAreM 184.18 tyAre (saM. tadvAre) tAje 152.14 tivila 160.16 vAdyavizeSa, saMbhavata: Dholaka tADa-9.7 trADavU, moTethI bolavU (a. tabla) tADha 87.1 TADha tisai 5.4 tevAmAM, tyAre tAto 17.3 tejIlo, tIkho, roSAviSTa tisiI 47.6 tevA vaDe tAtyu 154.29 taMtuvAdya ? tiha 4.14 tyAM tApana 131.29 koyalanA paMcamasvarano guNa tihAMkaNe 34.25 tyAM tAMma 3.19 tyAre tihuaNanAha 33.2 tribhuvananA nAtha - svAmI tAra 111.17 uttama, manohara tihuNa 257.8 tribhuvana, traNa loka tAra 241.13 tAro, tAranAra tihuyaNa 167.20 tribhuvana, RNa loka tArU 15.19 tAranAra tIkhI 88.7 tIkSNa, marmavedhaka tAla 162.20 kAMsIjoDu, karatAla tIra 173.27 pAse tAla 17.12 tukhAra 73.19 ghoDo tAlaga 234.19235.7 tuTTha-204.11 tuSTa tharbu, prasanna thaq tAlA 255.5 tuDiM 65.28 tulanAmA tAsa 63.30 tenI (saM. tasya) tuNIra 138.7 tIra rAkhavAnu bhAthu (saM. tUNIra) tAsu 4.25 tene turaMga 3.18 ghoDo (saM.) tAMbakI 110.15 vAdyavizeSa (de. taMbakka) turaMgama 54.16 ghoDo tiga 179.15 traNa (saM. trika) turI 25.24 ghoDo tija-8.7 tajavU (saM. tyaj) tulla 109.27 tulya, samAna tiTTia 218.30 sthita, rahelA (saM. tiSThita) | tuha 11.16 tAruM tiNi khiNi 11.10 te kSaNe, tyAre tuMbara 54.17 e nAmano gaMdharva Page #731 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 716 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha tevaM dvAra) tUNa 3.17 bANa rAkhavArnu bhAthu, (saM.) thApa 23.26 thapATa, paMjAno prahAra tUlikA 126.3 taLAI, rUthI bhareluM bichAnuM (saM.) | thApa-9.8 sthApita karavU, nizcita kara, teu 160.15 te thArI 17.25 tArI (rA.) tekha 118.14 roSa, krodha thAvara 264.18 sthAvara, jene halanacalana nathI tevatevaDA 37.1 sarakhesarakhA tomara 3.17 bhAlA jevU eka zastra (saM.) thAvara 29.12 sthAvara, halIcalI na zake tevaM tora 269.16 179.18 ekendriya jIva tora-269.12 toDa, thAvara 42.16 sthAvara toraNa-bAra 74.4 bahArano daravAjo (saM. toraNa- | thAharI 19.19 tArI (rA.) thAMne 105.10 tane (rA.) traTakI 24.1 taDAka daIne, ekadama thAMbhA 206.7 staMbha trika yoge 244.29 traNa - mana, vacana ne kAyA | thiA 220.6 thaIne, dvArA - e karIne thiti 183.19 sthiti trikamaNazuddhi 21.23 mana, vacana, kAyA e traNa thira 11.18 sthira karaNanI zuddhi (saM.) thINaddhi 179.19 divase ciMtavelu kAma rAtre thaI tridaMDI 34.15 saMnyAsI jAya evI nidrA (saM. satyAnagRddhi) triNa 200.23 traNa (saM. triNi) thuNa-15.14 stuti karavI (saM. stu.) triNa 189.16 tRNa, ghAsa thumaNi 70.17 trini 57.25 traNa thUpa 200.8 smRtistaMbha (saM. stupa) trisarAM 224.27 traNa seravALAM thUbha 280.29 smaraNastaMbha (saM. stUpa) trisarI 110.14 eka taMtuvAdya (saM.) thUla 41.9 trIgaDa 2493 the 24.28 tame trIyA 27.13 strI theTa 21.25 cheka (rA.) treha 90.14 bheja, bhInAza theM 17.25 teM, tAre (rA.) thakIi 250.15 hoIne (de. thakka) thora 70.17 (saM. sthaura) thaDamAM 208.11 pAse thori 76.21 thoDI thaDAbaMdhi 256.15 thokabaMdha, ghaj daulati 238.30 dolata, saMpatti tharahara-68.13 tharatharavU, kaMpaq daDadaDI 73.26 eka prakAraceM Dholaka thalavaTa 22.10 jamInamArga (saM. sthalavana) daDavaDa-223.20 doDI javu, nAsavU (de.) thavirA 7.11 vRddhA (saM. sthavirA) daDavaDa-163.5 doDavU thaMbha 67.17 thAMbhalA (saM. staMbha) dadAmA 73.26 nagArAM (phA. damAma:) thaMbhanagara 250.20 khaMbhAta (saM. staMbhanagara) dana 260.10 dina, divasa thAkatau 30.23 bAkI rahekheM dama 168.25 nigraha, saMyama thATe 20.13, 79.6 samudAya, ThaTha, rAzi, Dhagalo darazana 190.16 dRSTi thAna 240.10 sthAna darIsaNa 17.4 darzana Page #732 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha 717 dala 56.4 pAMdaDu dikhkha 173.9 dIkSA dala 163.5 sainya (saM.) diNayara 64.12 dinakara, sUrya dalIpata 260.10 dilhIpati diNiMda 68.7 sUrya (saM. dinendra) davAja-271.9 zobhaq diNesara 202.26 sUrya (saM. dinezvara) dazAra 121.12 eka kuLanAma, yAdavakuLa (saM. ditya 249.5 daitya dazAha) dilIpata 259.22 dilhIpati dasa 162.5 dizA diva 129.9 AkAza (saM.) dasotara 267.20 (amuka uparAMta) daza divaM 258.8 de, Ape daha-132.6 dhAraNa karavU (saM. dadha-) divAyara 93.1 prakAza karanAra, sUrya (saM. daha-166.3 bALag (saM.) divAkara) dahADima 155.27 dADama divAlIyA 249.5 dahodisa 24.16 daze dizA dItA 260.10 daLa 139.2 pAMdaDAM (saM. dala) dIpa 30.17 dvIpa daMDAhi 251.6 dIpakareha 129.4 dIvAnI zaga, zikhA (saM. daMti 54.16 daMtUzaLavALo dIpakarekhA) daMdola 171.17 upadrava, utpAta dIva 20.21 dvIpa daMbha 269.13 garva ? ADaMbara ? dIha 254.1 divasa daMbha 100.16 ADaMbara, ghaTATopa dIha 77.28 divasa daMsaNa 264.23 darzana, satyadharmamAM zraddhA dIhara 64.10. dIrgha dAudIu/dAudIzarNa 151.19 duAri 70.27 dAkha 121.13 drAkSa dukara 45.9 duSkara, kaThina dAkha-8.2 batAvaq, pragaTa karavU dukUla 80.25 rezamI bArIka vastra (saM.) dAgha 134.23 dAha, baLatarA (saM.) dukkara 77.26 duSkara, kaThina dAjhava-90.9 dajhAvaq, bALaq (saM. dahyate parathI) dukkaMta 7.6 duSyaMta dADimAM 110.18 eka vastraprakAra - saMbhavata: duga 179.18 be dADamanI bhAtarnu dugaMchA 179.22 ghRNA, jugupsA (de. duguMchA) dANa 36.27, 21916 kara, rAjabhAga, dAna dujjaya 264.17 durjaya, muzkelIe jItI zakAya dANiAra 268.10 evaM dAdhA 109.28 baLelA (saM. dagdha) duTha 5.2 duSTa dAya 126.25 lAga, upAya | duddha 220.2 dUdha dAraNa 116.4 bhAMgI nAkhanAra, vidhvaMsaka (saM.) | duddama 264.16 durdama, jenuM muzkelIe damana thaI dAlIdara 261.26 daridratA (saM. dAridrya) zake tevaM dAva 17.10 taka, moko, lAga dunni 30.8 banne dAha 130.1 ThAra ? duprApa 274.11 durlabha (saM. duSprApya) dAhiNa 202.21 dakSiNa durIya 203.6 durita, aniSTa Page #733 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 718 duriyAM 1699 durita, aniSTa durlabha 53.13 durlabha duvAra 7.25 dvAra duvIsa 244.17 bAvIsa ( saM . dvAviMzat ) duSyaMta 11.29 duSyaMta dusama 29.10 du:khamaya duha 926 du:kha dusamasusama 168.21 jemAM pahelAM duHkha ane pachI sukha che evo kALavibhAga dustara 238. 27 tarayuM jene mATe muzkela che evo (saM.) du:kaMta 3.9 duSyaMta rAjA dUNa- 87.16 dUbhavavuM, saMtApa karavo dUha 203.4 duHkha dUhalo 8928 kaparo, muzkela, duHkhabharyo (saM. du:kha parathI) dUhava- 106.22 dUbhavavuM, duHkha Apa deura 70.18 devara, diyara deula 20.23 devaLa (saM. devakula) deya-, dea-11.8, 11.9 devuM deva 198. 16 AkAza (prA.) deva 8.15 daiva, bhAgya devata 17.6 devapaNuM, daivata deviMda 68.6 devendra desaNa 31.24 dezanA, upadeza desanA 16.1 upadeza desAurI 72.12 dekhAurI 117.7 dezAvaramAM, paradezamAM dehurI 168.20 derI, maMdira (saM. devagRha) doAMgamA 163.13 durgama, sAmano karavo muzkela evA doI 162.7 banne dokaDa 154.17 eka vAdya doTa 162.4 prahAra, coTa (rA.) dobhAgiNI 87.12 durbhAginI, badanasIba prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha dolhI 69.25 dohilI, muzkela, kaSTabharI (saM. du:kha parI) doSI 36.1 dveSI, vairI (prA.) dosa 264.16 dveSa dohilaM 5.8 dohyalaM duHkha ApanAeM, kaparuM dauma 24.19 dyANai 258.14 drasakka - 925 dhasakI paDavuM, phasaDAI paDavuM drasUka- 164.10 dhasUkavuM, moTo avAja karavo graha 83.18 taLAva, sarovara (saM. hRda) hadraha 163.17 drahadraha - dhaDadhaDa avAja karIne drAka 110.15 vAdyavizeSa duga 268.7 durga, gaDha drU 67.26 dhruvano tAro dreThi 4.13, dRSTi, AMkha 202.27 dRSTi najara (SIT.) droha 3.28 aparAdha, koInuM akalyANa karavuM te (saM.) dvArIra 9913 dhakA - 24.21 athaDAvaM ? humalo karavo ? dhases- 8.10 dhaDadhaDavu, dhaDadhaDa avAja karavo (de. dhaDahaDiya) dhases 163.17 dhaDadhaDa avAja karIne dhaDahaDa-163.17 dhaDadhaDavuM, dhaNadhaNavuM, 58.1 garjI UThavuM dhaDahaDIya 9.28 dhaDadhaDa karatI, josamAM, ekadama dhaNa 105.8 strI (saM. dhanyA) dhaNa 105. 9 dhana, saMpatti dhaNakaNakaMcaNa 15.29 dhana, dhAnya ane suvarNa dharI trIja 25.22 dhaNIpuM 20.3 dhaNIpaNuM, svAmitva dhaNuha 3.17 dhanuSya dhanna 31.27 dhanya dhamAra 15911 phAga - vasaMtanuM gIta (hi.) * dhamAla 158.30 phAga - vasaMtanuM gIta (hi.) Page #734 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha 719 dhamma 219.8 dharma dhara 240.10 dharA, dharatI dharaNipAta 9.24 dharaNI para paDaq te dharaNIdhara 36.21 parvata dhareNi 202.23 kuMtA ? dharma-jagIsa 270.26 dharmanI cAhanA - abhilASA, dharmavRtti dhava 9.10 dhaNI, pati dhavalahara 67.12 havelI, mahela (saM. dhavalagRha) dhaMdhola-55.16 kSubhita - vyagra karavU dhADi 216.12 dhADa, AkramaNa dhAta 10.22 svarUpa, mULa svabhAva (saM. dhAtu) 82.11 zarIranAM lohI mAMsa vagere dravyo dhAbAlI 207.5 chatavALI ? dhAmiNI 230.19 dhArmika strI dhAmI 230.19 dhArmika puruSa dhAva-126.25 doDa, dhigaDamalla 24.16 jorAvara puruSa dhigadhiga-5.31 dhagadhagavU, bhabhUkavU dhIgu 55.7 dhik, tiraskArapAtra dhIja 244.19 dhyAna karavA yogya (saM. dhyeya, prA. dhijja) dhIja 894 (agnimAM hAtha nAkhavo vagere prakAranI) AkarI kasoTI (saM. didhya) dhIra 90.4 dhairya dhIrima 168.25 dhairya dhIvara 10.13 mAchImAra dhIMgaDadhIMga 249.7 jorAvara, zUravIra dhuula 54.11 dhoLa, eka gItaprakAra dhutAra-104.17 dhUtavaM, chetaravu (saM. dhUrtakAra) dhuni 199.18 dhvani, svara dhumArI 154.23 dhuya 11.13 putrI (saM. duhitA) dhura 41.20 pahelA dhuri 251.5 AgaLa, mukhya dhurilI 10.16 AraMbhanI dhulahI 54.11 dhoLa gAnArI strI dhuMkAra 110.16 vAdyavizeSa dhuMvAra 158.9 dhumADo dhUa 77.19 putrI (saM. duhitA) dhUsa 20.9 dhUMsa 110.15 vAdyavizeSa dhera 91.15 mULamAthI dhairaja 155.29 dhairya, dhIraja dhoya-7.17 dhoeM dhorI 26.5 baLada dhoMkAra 68.12 dho-dhoM avAja dhauma 20.9, 24.19 bhAre ? dhrApa-86.5 dharAvaM, saMtoSa thavo (saM. dhrA-) dhuMsaTa-273.26 dhakI AvayU~ ? naI 45.14 nahIM naukAravAlI/nokAravAlI 279.28 280.6 navakAramaMtranI mALA nakacA 73.18 ghoDAnI eka jAta nakaro 21.11 nakavesara 92.2 nAkanI vALI nakuloSTI 110.13 eka taMtuvAdya (saM. nakuloSThI) nagIno 121.30 (vIMTI vageremA jaDavAmAM AvataM naMga) (phA. nagInA) naTAvau 33.16 nacAvanAra naTuvA 158.11 naTa, khela karanAra naTTAraMbha 57.2 naDa-165.1 vyAkuLa karavU, pajava, napherI 76.28 zaraNAInA prakAra- eka mukhavAdya (phA. naphIrI) namaMsa-202.22 namavU, namaskAra karavA (saM. namasya) naya 10912 nadI (saM. nada) nayanikSepa 182.7 naya-tarkayukti yojavI te (saM.) Page #735 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 720 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha tara) nayara 3.8 nagara nAva 217.29 naraga 200.24 naraka nAza-172.10 nAsavU, bhAgI jaq (saM. nazyati naranAha 8.16 naranAtha, rAjA parathI) naravaI 32.17 narapati, rAjA nAha 54.4 nAtha, svAmI, mAlika naravANI 20.19 nakkI niu 255.4 nevU (saM. navali) nariMda 4.15 narendra, rAjA nikaa-77.12 nIkaLavU, 200.11 dUra tharbu narma 110.20 narama kapAsamAMthI banatuM vastra ? | (saM. nir + kas) nalaNI vimAna 258.7 nikAca-43.4 dRDhapaNe bAMdhaq, nimaMtrita karavU, nalIbaddha 110.21 vastraprakAra arjita karavU navakalpI 244.11 AcAra ? anuSThAna ? nikAya 109.9 samUha (saM.) navaNa 190.22 nAvaNa, snAna. nike 18.14 navapada olI 246.13 jainonuM AyaMbila-oLInU nikyala 20.18 nava divasa- eka vrata niguNa 89.14 nirguNa navalakhi 237.16 nigoda 170.11 sAdhAraNa vanaspatikAya nAmanI navi 3.6 na, nahIM (saM. na+api) jIvarAzi naverA 73.2 navalA, navA prakAranA (saM. nava+ | nicaya 160.21 samUha nijjiya 264.17 jItela, parAbhUta karela (saM. naverI 222.6 navatara, adbhuta) nirjita) naMkha-6.15 nAkhavU niTola 89.14 naThora (rA.) ? saMpUrNapaNe, sAva naMdi 255.3 __ (saM. nistuSya, de. Nittuliya) ? naMdIvRkSa 222.7 niTola 8.11 nirlajja naMdIsara 210.5 naMdIzvara dvIpa niThura 88.1 niSThura, dayAhIna nAgarakhaMDa 72.5 nitrAMNa 3.25 rakSaNa vagaranuM (saM. nistrANa) nAcalI 276.2 gAmanAma ? nidAni 8.13 nakkI, cokkasa nATa 156.10 nRtyAdi khela (saM.) nidi 21.17 samudra ? nATAraMbha 160.9 nRtya nidhI 21.25 samudra nATAraMbha 6.2 nRtyano upakrama nipaTa 176.29 ghaNaM, atyaMta (de. nippaTa) nATika 191.20 nRtya nipA-198.18 nipajAva, (saM. niSpad) nADa 55.12 doraDAnuM baMdhana ? nipAva-83.19 nipajAva, nANa 64.2 jJAna nipherI 217.27 nArada 54.18 nimAlI 151.21 navamAlikA nAraya 55.18 narakanA jIva (saM. nAraka) nimittabheda 271.25 zakunazAstra ? nAlagolA 26.6 topagoLA nimmala 204.8 nirmala nAli-maMDapa 226.11 latAmaMDapa ? niya 4.27 nija, potAna nAlera 124.1 nALiyera (saM. nAlikera) niyAj 42.22 mRtyu pahelAM tapanu icchita phaLa Page #736 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha mAgavuM niragAlI 5.30 niraMkuza, mukta, svacchaMdI (saM. niH+argalA niraghoSa 274.19 moTo avAja (saM. nighoSa) nirajaNa - 58.23 parAsta karavuM, jItavuM (saM. nirjita, prA. nijjiNa) nirata 264.18 magna, tallIna (saM.) niradala-11.10 daLI nAkhavu, nAza karavo, mArI nAkhavu (saM. nir + dala) niradhAra 3.27 nirAdhAra, asahAya niradhArI 9.25 AdhAra vinAnI, asahAya nirAbAdha 7.22 aMtarAya ke muzkelI vinAnuM nirAvaraNI 185.21 nirAsa 185.22 AkAMkSArahita (saM.) nirIha 270.17 niHspRha (saM.) nirUpAdhika 183.26 nirdhAra 86.23 nakkI (saM.) nilai 57.25 sthAna nilo juo guNanilo niva 11.3 nRpa, rAjA nivaDa 4.7 gADha (saM. nibiDa) nivAja 16.24 dAtAra (phA. navAja) nivAja 24 28 kRpA, dayA nivAraunAM 267.25 nivesa - 203.1 mUkavuM, sthApita karavuM (saM. nivezay) nizAna 172.10 nobata, DaMko (saM. niHsvAna) nIsa 93.7 jenA (saM. yasya) nisaneha 139.10 aprIti nisidini 10.28 nizadina, rAta-divasa nisI 10.20 nizce, cokkasa nisuNa - 26.13 sAMbhaLavaM (saM. nizruNeti parathI) nistAra 269.28 uddhAra nihuraI 53.21 kAlAvAlA ? nihorU 275.26 kAlAvAlA 721 nIkaMda 17.22 nikaMdana, nAza nIkAsa- 17.28 bahAra kADhavu nIjharaNa 109.12 nirjhara, jharo (saM. nirjharaNa) nITha 85.26, 97.3 muzkelIe nITha 90.7 nakkI (saM. niSTyA) nIra 162.11 niSThura, dayAhIna, naThora nItameva 17.8 haMmezAM (saM. nityameva ) nItI 261.5 nitya, hamezAM nImeDu 64.19 nAza (hiM. nibeDanA) nIraMgI 223.4 nIrAga 172.25 rAgavihInatA ananurAga (saM.) nIrAgI 16.15 rAga vagaranuM, vItarAgI nIrvANI 27.6 nakkI, cokkasa nIla cAsa 151.11 kuMjaDuM (saM. cASa) nIlaja 9.21 nirlajja, bezarama nIlavaTa 72.23 lalATa (prA. niDala + vaTTa) nIlAI 83.17 lIlIchama nIlo 138.5 lIlo, tAjo, praphullita nIvAha - 45.18 nibhAvavuM (saM. nirvAhya) nISTyA 24.28 nakkI, cokkasa nIsalA 73.18 nIsAMNa 20.12 nobata nIMbu 121.17 lIMbu (saM. nimba) nusAra 159.8 nuMkAra 279.24 navakAramaMtra nUrI 234.9 dyutimAna, kAMtimAn neurI 53.5 jhAMjhara (saM. nupUra ) nejA 20. 11 vAvaTo, dhajA neTha 89.2 nakkI nevaja 253.14 naivedya, iSTadevane dharAvAto bhoga nevalI 151.13 vRkSa neha 6. 3 sneha nehI 144.26 snehI nomAha 162.17 jovA AvanAra, bhALa levA AvanAra (phA. numA) Page #737 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 722 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha nyAsya 240.26 nyAsa, sthApanA par3ala 250.9 samUha (saM. paTala) paAla 260.21 pAtALa paDavaDA 279.24 paiTThia 218.29 pratiSThita, sthApita paDiboha-16.1 bodha Apavo paI 191.8 -nA karatAM (saM. prati) paDimA 15.12 pratimA, mUrti paIsAra 197.10 praveza karAvavo te (saM. pravezay paDilAbha-40.24 vahorAvaq, dhana Apaq (saM. parathI) pratilAbha) pakkho 204.8 pakSa, pakhavADiyu paDuttara 27.13 pratyuttara, sAmo javAba pakhai 10.21 vinA, sivAya paDUra 238.19 pracura, khUba pakhavADauM 30.11 pakhavADiyu paDhamau 202.9 prathama, pahelA pakhA 72.25 bAju (saM. pakSa) paNama-4.27 praNamavaM, namana karavU pakhAla-163.28 dhovU (saM. prakSAla-) paNayAlisa 16.8 pistAlIsa pakhe 104.24 vinA, sivAya (saM. pakSe) paNavIsa 183.19 pacIsa paga 133.17 pagalaM pataMga 69.13 pataMgiyu (saM.) pagaDe 1926 page patIja 89.5 pratIti, bharoso (saM. pratyaya) pagara 75.2 samUha, guccha (saM. prakara) patIja-9.4 pratIti thavI, khAtarI thavI pagavaTI 40.26 pagavATa, pagarasto panarasama 211.25 paMdaramuM (saM. paMcadazama, prA. pagAra 67.24 koTa, gaDha (saM. prAkAra) paNNarasama) pagiDA vaTa-250.9 paga karI javu, nAsI jaq | panarottara 232.4 (amuka) uparAMta paMdara pacakha-277.16 tyAganI pratijJA karavI (saM. panotIyAM 180.7 panotA paga ? pratyAkhyA) pannaga 31.25 nAga (saM.) pacarakI 117.23 picakArI pabhaNa-4.17 bolavU, kahe, paccakhANA 179.20 payaDiya 264.20 prakaTita, pragaTa karavAmAM pajAra-1598 bALaq (hi.; saM. prajvAla) Avela paTaulA 71.29 rezamI vastra - kApaDa / payasAra 198.3 praveza karAvavo - thavo te, pesAro paTakUla 80.24 paToLu, rezamI vastra (sN.)| __(saM. pravezay parathI) paTako 122.12 kamarabaMda, kamarapaTo, kamare | payaMpa-123.21 bolavU, kahevU (saM. prajalpa-) bAMdhelaM vastra payAla 152.4 pAtALa paTupaDaha 110.17 moTA avAjavALu Dhola, paDo payAsa 219.4 prakAza, udyota payoda 185.29 vAdaLa, megha (saM.) paTUlaDI 230.16 paToLI, rezamI vastra payoharI 64.5 payodhara - stanavALI paTodhara 271.3 paTTadhara, mukhya ziSya para 189.12 paraMtu, sudhAM ? parama, uttama ? paTTAuta 26.7 para-199.30 paDavU (hi.) paThA-134.4 pAThava, kahevaDAvaq paraI 5.13 pere, prakAre, peThe paDaghA 131.19 ghA, prahAra (saM. pratighAta) parakAra 150.17 prakAra ? paDachaMdA 131.17 paDaghA (saM. praticchaMdasa) parakha-8.14 pArakhavaM. parIkSA karavI Page #738 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha 723 paragaDa-243.17 pragaTa tha, parivara-110.11 vITaLAvU (saM. pari+vR) paragaDo 248.27 prakaTa, prasiddha parivADi 202.8 paripATI, zreNI paragara 3.11 parijana, sAthIgaNa (saM. parikara) | parisara 7.16 AsapAsanI jagyA (saM.) paraghala 72.8 puSkaLa parisaha 37.22 karmakSaya mATe zramaNoe sahavAnAM paracakra 21.10 anyanuM zAsana (saM.) kaSTo paratakha 199.9 pratyakSa parihara-11.29 paraharavaM, tyAga, (saM. pariha) paratikSa 26.2 pratyakSa pari 200.9 prati, upara paratikha 15.13 pratyakSa parIraMbha 70.1 AliMgana (saM. pariraMbha) paratIta 244.16 pratIti, zraddhA pare 162.10 prakAre, rIte paratityA 5.29 pratijJA parohita 162.28 purohita parato 15.13 paraco paryAya 43.5 avasthAntara parabhaviyAM 927 parabhavanAM parSadi 31.23 pariSada, sabhA, maMDaLI, samudAya paramala 91.23 parimala, sugaMdha pala-260.5 paLavU, javu (saM. palAya) paramANa 5.14 caritArthatA, sArthakatA pala 132.4 mAMsa (saM.) paramAdhAmI 170.4 narakavAsIone zikSA karanAra palava 77.10 pAlava, cheDo devayoni (saM. parama + adhArmika) palyopama 41.2 eka kALagaNanA parava 221.15, 222.21 pavara 213.21 pravara, zreSTha, pradhAna paravara-3.11 vITaLAvaM pavaMga 260.4 ghoDA (saM. plavaMgama) paravADi, paravADI 204.13, 221.13 zreNI, | pasAu 30.13 prasAda, kRpA rIti, praNAlI (saM. paripATI) pasAya 3.2 prasAda, kRpA paraSada 93 pariSada, sabhA pasAi 3.7 prasAdathI, kRpAthI parasarasI 261.25 paha 257.11 savAra (saM. prabhAta) paraM 132.6 paraMtu (saM.) pahira 121.23 pari 8.26 prakAre, rIte pahiraNa 11.14 paridhAna, paheraveza parikara 164.15 parijana, sevakagaNa, sAthIgaNa | pahu 55.26 prabhu (saM.) pahu / pahU 222.8, 222.23 prabhu ? parITha-64.14 mUkavU, rAkhag (saM. paristhita pahuta-3.20 pahoMcaq parathI) pahelI 3.14 samasyA, koyaDo (saM. prahelikA) pariThava-254.10 sthApanA karavI (saM. prasthApa) pahocADa-13923 pUruM karavU, pAra pADavU pariNa-8.5 paraNa, (saM. pari+nI) paMkaya 228.18 kamaLa (saM. paMkaja). pariNAma 244.20 paMcatAlIsa 255.4 pistALIsa (saM. pariti 66.15 prati, sAmenu, pratispardhI ? paMca+catvAriMzat) paritikSa 27.25 pratyakSa paMcatAlIsa 30.17 pistALIsa paribhava 169.8 saMtApa ? parAjaya ? paMcamagati 32.28 pAMcamI jIvagati, mokSa parimANaMda 258.6 parama AnaMda paMcaya 216.13 pAMca (saM. paMcaka) Page #739 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 724 paMcavarNI 131.22 paMcazabada 72.18 pAMca vAdyono maMgalasUcaka dhvani - paMcaMga 203.10 zarIranAM pAMca aMga be hAtha, be goThaNa ane mastaka (ne lagatuM) (saM. paMcAMga) paMcANavai 210.28 paMcANuM (saM. paMcanavati) paMcAnana 64.8 siMha (saM.) paMcAlI 237.2 pUtaLI (saM. pAMcAlikA) paMjara 137.25 khAlI mALakhuM, (jhADanaM) khokhaM (saM.) paMDara 222.24 paMDIyA 260.17 paMDita paMta 132.16 paMti 131. 21 paMkti, hAra paMtrIsA 230.1 pAMtrIsa ( saM . paMcacatvAriMzat) pA- 214.25 meLavavuM (saM. prAp) pAi 163.8 pAyo (saM. pAda) pAI 7.4 pAse, pAsethI pAu 110.16 vAdyavizeSa pAu 199.30 paga (saM. pAda) pAudhAra- 47. 6 padhArayuM, Agamana karavaM pAulau 275.4 paga pAulau 127.21 paga (saM. pAda) pAkhai 8.4 vinA, sivAya (saM. pakSe ) pAkhatIyA 121.28 AjubAju rahelA (saM. pakSa parathI) pAkhara 164.6 hAthIghoDAno sAja, palANa (saM. upaskara) pAkhara - 47.7 (ghoDAne) bakhtara, jInathI sajja karavo pAkharA 260.4 pAkharyA, jIna, bakhtara AdithI sajja karelA (saM. upaskara) pAkhali 30.28 AjubAju (saM. pakSa parathI) pAkhe 90.7 sivAya, vinA (saM. pakSa) pAga 121.21 pAgha, pheMTo prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha pAga 73.18 paga (saM. pAdAgra) pAchima 30.23 pazcima pAcheM 205.10 pAchaLa pAja 154.22, 261.18 pALa pAja 149.3, 1497 pagadaMDI, rasto ? pAja 162.26 setu (saM. padyA); 222.13 pagathiyAM, sIDI pAjya 127.7 pagadaMDI, setu, sIDI ? pATaNa 176.18 nagara (saM. pattana) pAThi 230.13 praNAlI, rIti ? (saM. pATI) pAThI 110.16 vAdyavizeSa pADala 52.10 pATalapuSpa pADalA 4.9 pATala nAmanuM phUlajhADa pANIyahAri 67. 21 panihArI, pANI bharI lAvatI strI pAta 132.12 pAMdaDAM (saM. patra) pAtaga 218.8 pAtaka, pAMpa pAtarI 174.2 pAMdaDAM vALelo phUlano bIDo ? pAtra 54.10 nartakI pAthara 164.18 paththara (saM. prastara) pAdharasI 51.10 bhalobhoLo, sarala pAna 154.26 pAnAulI 72.15 pAnano samUha (saM. parNAvalI) pApa-sarUpa 911 pApasvarUpa, pApI pAmarI 22.20 khesa ke dupaTTA tarIke vaparAtuM vastra pAyaka 26.8 pagapALA sainika (saM. pAdAtika) pAra 260.6 pArakhA 97.14 pArakA pAradhi 52.10 eka puSpachoDa pAlau 26926 pagapALo pAlaTI 224.14 palAMThI (saM. paryastikA) pAlava - 158.21 pallavita thavaM pAlavIyAM 110.19 pAMdaDAMnI bhAtavALu vastra ? pAlA 260.5 page cAlanAra, pagapALA Page #740 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha pAli 117.15 pAlo 110.27 hima, karo, barapha (saM. prAleyam) pAva - 82.5 pAmavuM, meLavavuM (saM. prAp) pAva 204.10 pApa pAvaDI 67.19 pagathiyAM pAvaDIyA 218.10 pagathiyAM (saM. pAda parathI) pAvalA 105.285 paga pAvalIyA 260.25 pASaNameM 20.19 pASANamaya pAsa 6.11 pAza, baMdhana, phAMso pAsa 206. 13 bAju (saM. pArzva) pAsa 210.4 tIrthaMkara pArzvanAtha pAsAya 218.29 prAsAda, jinamaMdira pAsiri sehara 204.5 pAhari 51.3 paheradAra, cokIdAra (saM. prAharika) pAhi 254.7 -nA karatAM pAMDurA 110.19 sapheda vastra ? pAhaNa 18.14 paththara (saM. pASANa) pAMhi 81.6 - nA karatAM pikano 68.19 pitariyo 42.20 pitarAI pihili 3.13 pahelI, samasyA, koyaDo (saM. prahelikA) pihulA 73.18 ghoDAnI eka jAta piMciMdiya 264.16 pAMca indriya piMDakhaMDana 271.21 pIAraDu 117.9 pyAro pIArA 164.25 pArakA pIka 137.26 koyala (saM.) pIjAi 66.11 pITha 110.22 saMbhavata: laTakAvavAnuM vastra pITha juo meiNi- pITha pIta lIyA 261.11 pIyaro 15919 pILo (hi.) pITha pAchaLa pIra 1915 pIDA pukharAja 154.26 pILA raMganuM eka ratna (saM. puSkararAja) pukhkhara 30. 21 puSkara, eka dvIpa puNa 31.11 vaLI, paNa puNi 63.30 vaLI (saM. puna:) pudgala 181.22 rUpAdiviziSTa dravya, mUrta dravya (saM.) 725 punna 168.22 puNya punnAga 110.2 UMDI, eka vRkSa raktakesara (saM. puMnAga) puppha 18919 puSpa puraMdhi 5.28 sammAnita, vaDIla strI (saM. purandhrI) purijana 21.10 nagaranA loko (saM. purajana) purisa 66.14 puruSa purisa 257.15 puruSa (jeTaluM mApa) purisA vAva 222.23 puhavi, puhavI 10.3, 167.26 pRthvI puhavIpAla 11.7 pRthvIpALa, pRthvInaM rakSaNa karanAra, rAjA puhura 279.12 pahora puMDarika 210.8 zatruMjaya parvata pUiya 202.23 pUjIne pUga- 69.24 pahoMcavuM paripUrNa thavaM, saMtoSAvaM pUga-254.11 paripUrNa thavaM, saMtoSAvuM (saM. pUrya-) pUja - 218.22 purAvuM, pUrNa thavuM, pAra paDavuM (saM. pUrya-) pUThi 9.14 pUMThe, pAchaLa pUra 162.1 pUruM pUra- 192.17 pUrNa karavuM pUrava 18912 e nAmanA sUtragraMtha (saM. pUrva) pUrava 15.27 corAsI lAkhane corAsI lAkha sAthe guNavAthI thatI saMkhyAnAM varSa pUrva - 184.1 pUravavuM pUrti karavI pekha - 55.22 jovuM (saM. prekSa-) Page #741 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 726 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha pera 151.9 vRkSa ? pravAla 65.28 paravALAM (saM.) pesakasI 269.27 najarANuM, bheTa pravAla 65.29 kuMpaLa (saM.) pehiDa-165.11 dUra haTavU, dhokho devo (rA. | praha 214.19 prabhAta, savAra pahiDaNau) prAkAra 57.25 gaDha, koTa -- 120.22 pAse prANa 253.23 baLa, jora poDhA 198.22 uttama, pragalbha, puSTa ? prANa 3.21, 3.25 baLa, jora 1699 parANe poDho 164.18 moTo (saM. prauDha) jorathI pota 162.1 bhaMDAra, silaka (saM.) prAtihArija 75.4 devakRta pUjAvizeSa (saM. pota-21.26 pahoMcavU prAtihArya) pola 191.9 daravAjo (saM. pratoli) prAma-258.18 pAma, prApta karavu (saM. prAp) pola 240.12 zerI prArathIyAM 80.5 vinaMtI karanAra, yAcanA karanAra poli 7.19 daravAjo (saM. pratoli) prAhuNau 4.21 paroNo, atithi (saM. prAghUrNaka) polya 165.23 daravAjo (saM. pratoli) prAMta 34.30 nIcuM, UtaratuM poSa 181.19 poSaNa, puSTi priusa-99.10 pIrasa, (saM. pariviS) posAla 221.18 pauSadhazALA, upAzraya prIchava-8.12 jaNAvaq pohata-87.14 pahoMcarcA prIsa-88.19 pIrasa, (saM. pariviS) pohara 98.24 pahora phagada 138.3 pohalapaNe 16.8 vistAramA (saM. pRthula-) phagaphaga-111.1 pauSa vAra 17.26 phaTIka 16.11 sphaTika ratna pyAla 87.11 phani 275.24 nAga (saM. phaNin) prajuna 121.26 pradyumna pharamAte 151.18 prajoga 21.16 prabaLa yoga pharasI 151.17 vRkSa ? pratakSa 164.18 pratyakSa pharahara-20.12 pharapharavU pratipAla 8.2 pALanAra (saM.) pharaMgI 20.10 pratibUjhava-173.23 pratibodha Apavo phalahI 220.1 phalaka, pATa (saM. phalahikA) pratibodha-38.11 upadeza Apavo phalgu 272.12 phAga ramavo te pratimA 38.4 vrata - phAguA 132.14 phAganA - vasaMtotsavanA pratyA 230.1 paraco, pratIti (saM. pratyaya) phAla 163.17 phALa, phalAMga pratyA 254.25 pasyo ? vizvAsa ? (saM. pratyaya) phAlI 67.23 sADI pradakhiNa 216.4 pradakSiNA phiratI 238.5 maMdira pharato bhAga, bhamatI prabha sIlakA 208.9 phuTarA 98.8 phUTaDA, suMdara pramANa 31.21 mApa (saM.) phudaDIyAM 110.19 phUdaDInI bhAtavALu vastra prameSTI 21.23 parameSThI. paramezvarano samadAya phuni 276.24 vaLI, pharIne pravahaNa 250.21 vahANa (saM.) phura-268.19 sphuravU, pragaTa thaq pravADi 217.25 paripATI, krama phura-131.28 sphura, pragaTavU Page #742 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha 727 phulela 76.17 sugaMdhIdAra tela (saM. phUla tailya) | baMdIo 28.14 baMdIjana, cAkara phUdIcu 131.22 baMdhI 260.13 baMdIvAna, kedI phera 17.27 pharatA, AjubAju, tarapha baMbhagutti 264.17 brahmacaryanA rakSaNa mATenA phoga 151.8 vRkSa ? niyamo, zIlanI vADa (saM. brahma+gapti) phophalI 52.12 sopArInaM jhADa (saM. pagaphalI) | baMbhaNa 37.20 brAhmaNa phora 87.16 phollA ? baMbhaMDa 68.13 brahmAMDa, vizva phora-268.2 niraMtara pravartavU ? bAkarIvA-66.24 caDase caDavU, vera bAMdhavU phorava-24.9 pragaTa karaQ (saM. sphura parathI) bAkula, bAkulA 253.26,28 bAkaLA, bakula-vikAzana 52.27 bAphelAM kaThoLa, melAM devadevIone dharAvAtaM bagasa-270.23 Apaq, bheTa dhara, naivedya bagasIsa 272.6 273.14 bheTa bAdara 170.11 sthUla, AMkheM dekhAya tevA jIva batrIsa baddha 47.11 batrIsa pAtrothI nibaddha bAdha-170.21 baddha thaq (nATaka) bAdhA 276.15 (zArIrika) takalIpha badarA 253.6 eka prakAracaM sonAnA| bAnika 154.1 badarI 99.13 bora (saM.) bApIyaDA 56.12 bapaiyo badhAra-baMdhAra 275.28 bAra 159.16 bAla, saMtAna (hi.) badhdhA-270.26 vadhAravaM bArI 67.11 dvAra, daravAjA bayata 272.26 bAlappaNa 264.13 bALapaNa (saM. bAlatvana) bayana 77.11 vacana (hiM) bAlIya 10911 bAlA, strI bala 260.21 bali rAjA bAvanAcaMdana 70.12 eka UMcI jAta, caMdana baliyA 154.6 baloyAM, baMgaDI bAvIsavaTA 208.8 bAvIsa jinapratimAno paTTa ? balihArI jA-36.13 vArI jaq bAsana 273.6 basa 275.21 vAsa bAha 224.15 bAhu, hAtha bahattari 168.15 boMtera bAMha 162.1 bAhu bahini 10.6 bahena (saM. bhaginI) bAMhaDI 65.25 bAhu, hAtha bahibaha-224.16 bahekavU, sugaMdha prasAravI bAMhi 51.5 hAtha (saM. bAhu) bahirakhA 72.25 berakhAM (saM. bAhurakSakA:) biDAra 269.18 vidAravU, hatyA karavI 224.15 kAMDAnA ghareNAM bidA 276.25 vidAya (hi.) bahuttari 203.18 boMtera (saM.) bibhAti 276.24 bahUlI 15.8 bahoLI, khUba bimaNima 66.3 bamaNuM bahUviha 203.19 bahuvidha, anekavidha biradAvalI 3.14 stuti, prazaMsA bahola 260.29 ghaNuM (saM. bahula) ? bisarA 224.27 be-seravALA baMdi, baMdI 3.13, 229.11 prazasti gAnArA, bihu 24.3 banne (saM. dvi+khalu) bhATacAraNa (saM.) bIchaha 261.18 viyoga, judAI baMdI 151.17 bIjapura 224.14 bijoruM, lIMbunA varga- eka Page #743 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 728 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha phaLa (saM. bIjapUraka) bhaNI 6.18 khAtara, -ne laIne bIlakA 99.13 bhatti 30.9 bhakti bujha-45.28 samajavU, bodha pAmavo (saM. budhya) bhadra 225.9, 225.24 uttama hAthInI eka jAta bUjhava-45.22 samajAva, bodha Apavo (saM. budhya (saM.) parathI) bhadra 38.4 eka vrata buddha 260.9 buddhi, jJAna (maNi) bhamarI 67.17 bhamatI ? budha 84.7 jJAnI, paMDita (saM.) bhamarI 160.18 phudaraDI budhaDI 165.21 buddhi bhamarIdAra 152.10 phudaraDI pharatuM buraMga 73.25 bhamahi 66.10 bhavAM buhAra-163.12 sApha karavU, saMjavArI vALavI | bhara juo yovanabhara (de. bohArI) bharaDA 253.2 zivano pUjArI, brAhmaNa bubArola 24.17 kolAhala bharatabheda 271.15 nATya-nRtya-saMgIta AdinA be 272.19 prakAro (saM.) bejurI 223.2 bijorAnuM vRkSa (saM. bIjapUraka) bharaha 168.13 bharatakhaMDa bephAra 151.13 bharma 45.20 bhrama, bhrAnti bera 270.18 vAra (AvRttidarzaka) bhavakaMda 31.24 saMsAra- mULiyu (saM.) bera 124.8 vAra, vakhata, samaya (hi.) bhavachaMda 160.6 saMsAranI abhilASA-vAsanA (saM.) bevi 167.28 banne (saM. dve'pi) bhavaNa 7.12 bhavana, mahela behulyA 132.27 banne bhavara 111.5 bhramara bota 261.13 khUba (hiM. bahota) bhavaMtara 56.16 anya bhavo (saM. bhavAntara) bodhibIja 160.20 zuddha dharmaprakAzanuM bIja | bhaviA 30.16 bhavika. zIghra mokSagAmI jIva tattva, samyaktva bhavvajaNa 264.21 bhavyajana, zIghra muktigAmI byAha 73.11 vivAha (hiM.) jIva byAhana 77.21 paraNAvaq te (hiM.) bhaMgi 162.12 prakAra, rIta, DhaMga bhairava 110.21 eka vastraprakAra bhaMja-169.6 bhAMgavU (saM.) bhajana 77.22 Azraya levo te (saM.) bhaMjaNa 40.2 bhAMganAra, naSTa karanAra (saM. bhaMjana) bhajanAra 18.17 Azraya lenAra bhaMti 276.14 zobhe che (saM. bhAti) bhaTTa 271.22 yoddho bhaMbhera-267.24 bhaTTa 272.23 brAhmaNa paMDita bhA-122.26 vicAravaM bhaDa 63.29 (ahIM) zaurya (saM. bhaTa) bhAu 7.10 bhAva, mananI icchA bhaDavAu 268.6 parAkramI, vIra puruSo (saM. | bhAkha 275.2 bhASA, vANI bhaTavAda parathI) bhAkha-8.1 kaheQ (saM. bhASa) bhaDavAya 52.5 parAkramanI khyAti (saM. bhaTavAda) bhAga-173.17 bhAMga, bhaNa-4.29 kahevU, bolavU bhAgale 23.2 bhAgoLa ? pAdara ? bhaNI 21.6 -ne mATe bhAja-5.15 bhAgavU, naSTa thaq Page #744 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha 729 bhANa 182.7 bhAnu, sUrya bhAna 267.28 bhAnu, sUrya bhAmaNauM 194.23 ovAraj bhAmaMDala 211.11 tejavartuLa (saM.) bhAmA 106.19 bhAminI 87.17 strI (saM.) bhAyaNa 185.27 bhAjana, pAtra bhAra 3.27 rAzi, bhAro, samudAya 209.27 (vanaspatino) varga, samUha bhArata 271.19 mahAbhArata graMtha bhAva 259.28 bhAI (saM. bhrAtR) bhAvana 210.18 stuti, gItagAna (saM.) bhAvanikSepa 183.22 bhAvanA-ciMtana yojaq te (saM.) bhAvabhagata 191.3 bhAvabhakti, bhAvapUrNa bhakti bhAsa 167.12 prakAza, dIpti (saM.) bhAsa 215.28 eka gItaprakAra (saM. bhASA) . bhAsa-22.20 kahevU (saM. bhAS) bhAsaNa 219.1 prakAzita karanAra (saM. bhAsana) bhAsura 51.7 tejasvI, prakAzamAna (saM.) bhAMti 80.23 prakAra bhiDalAM / bhiDabhalA 253.18 bhiMgAra 77.6 jhArI (saM. ,gAra) bhIDI 137.6 bhIDI 214.29 bhIDa, saMkaTa bhIma 221.21 bhayaMkara, bhaya upajAvanAra bhIra 19.14 bhuyaMgaliMta 132.3 sarpa lAvela, sarpa karela (saM. bhujaMga+prA. liMta) bhuvanapati 31.25 bhavanapati, eka devajAti bhuharA 215.6 bhoyaruM (saM. bhUmigRha) a~hi 231.3 bhUmi, mALa bhUaNa 222.15 maMdira, prAsAda (saM. bhavana) bhUtakhAnA 17.8 mUrtigRha, maMdira (phA. butakhAna:) bhUtaDo 20.18 mUrti (a. buta) bhUdara 162.2 bhUdhara, bhagavAna bhUmi 205.9 mALa, majalo (saM.) bhUmikaMta 131.13 bhUmino kAMta, rAjA bhUyaNa 52.5 bhuvana, jagata bhUra 162.2 bhUra 136.19 khUba, ghaNuM (saM. bhUri) bhUlavaNI 207.25 bhRguTi 8.10 bhRkuTi, bhavAM bheTa 190.2 bheTo, milana bheri 76.28 zaraNAInA prakAraceM eka mukhavAdya (saM.) bhela 154.11 bhaMgANa bhela-143.22 bheLavaq, meLavaq, bheguM karavU bhomi 15.24 bhUmi, pRthvI bhori 76.21 bhoLI bholama 169.11 bhoLapaNa, saraLatA bhraMta 132.7 bharato, karato ? (saM. bhR parathI ?) bhraMti 56.21 bhrAMti bhrAja 149.5 zobhA bhrAMti 238.12 bhramaNa ? maIvAsI 248.29 mauDadhara 168.15 mukuTadhArI, sAmaMta maura-111.16 mhoravaM, khIlaq (saM. mukura parathI) maggaNa 220.10 mAgaNa (saM. mArgaNa) macakuMda 4.9 mucukuMda nAmanuM puSpavRkSa macchara 204.7 IrSyA, dveSa, krodha (saM. matsara) macharAla 121.25 garvIlA (saM. matsara) machavana 65.20 majAra 241.9 madhye, -mAM majha 164.15 mAruM, 165.10 mane majhAri 7.26 madhye, -mAM, aMdara majhi 15918 madhye, mAM majhima 213.22 madhyama maDha 164.25 makAna, nivAsasthAna maNa 202.11 mana Page #745 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 730 maNasuvaa 257.28 munisuvrata svAmI maNahara 167.28 manohara maNA 245.26 maNua 55.20 manuSya (saM. manuja) maNora 230.15 manoratha, abhilASA maNohara 203.19 manohara matavAraNAM 67.22 jharUkhA, aTArI (saM. mattavAraNa) mataMgaja 4926 hAthI ( saM .) matsara 57.14 dveSa madanabheri 223.28 eka jAtanuM mukhavAdya madala 268.16 madda - 264.14 mardana karavuM, cUrI nAkhavaM maddava 264.14 mArdava, namratA, vinaya madhu 138.1 mahuDAnuM vRkSa (saM.) azokavRkSa madhu 155.16 caitra mAsa (saM.) madhu 11917 vasaMta (saM.) madhukara - ghRta 72.8 mana - 21914 mAne ? vicAre ? mana- 132.4 mAnavuM (saM. man) manaralI 51 4 mananA AnaMda ( pUrvaka) manasuvrata 257.16 munisuvrata svAmI manAre 26919 minArA manIsara 257.21 munIzvara manuhAri 76.26 AdarasatkAra manohAra 133.27 manAvavuM te, khuzAmada, Agraha ma- ma 3.28 mA mA, nahIM-nahIM maya 204.7 mada mayaNarAya 52.4 madanarAja, kAmadeva mayamatta 131.14 madamatta mayaMka 152.11 caMdra (saM. mRgAMka) mayA 1923 dayA, kRpA mayAla 87.12 mAyAlu, premALa, kRpALu marakaDA 140.17 marakalaDA, smita marahaThI 6912 mahArASTrI prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha marAla 64.15 haMsa (saM.) mala-211.15 mardana karayuM, masaLavuM (de.) malijasa 64.13 mallAkhADa 51.5 mallono akhADo, vyAyAmazALA (saM. malla + akSavATa) malhAra 178.8 AnaMda karAvanAra (de. malha parathI) mava- 18913 mApavuM (saM. mA) masamasa- 191.19 masavADau 30.11 mahino masIta 268.25 masjida maha 204.10 mAruM (prA.) mahamaha - 52.15 maghamaghavaM mahavvaya 264.18 mahAvrata mahAdhaja 225.13 bhAre moTuM, bhavya mahArddhi 47.5 ghaNI riddhi - saMpatti (saM.) mahimAnIlo 40.20 mahimAnA nivAsasthAna rUpa, mahimAvaMta mahiya 168.28 pUjita (saM. mahita) mahira 80.29 mahera, dayA, kRpA mahIala 45.5 pRthvIpaTa (saM. mahItala) mahIdhara 51.9 parvata (saM.) mahIputrI 24.25 mATI mahIyala 161.24 mahItala, pRthvIpaTa mahuara 6919 madhukara, bhamaro mahuarI 132.13 vAMsaLI mata 21915 mahattva, gaurava, moTAI mahula 26925 mahela mahulA 236.20 mahela mahura 6919 madhura mahemAna 25923 mahiman ? maMgala 76.24 pApayukta, aniSTa, asuMdara (saM.) maMjara 137.25 maMjarI maMjura - 118. 28 maMjarI besavI maMDaNI 2027 maMDanarUpa, zobhArUpa Page #746 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha 731 pharavaM maMDalavaiM54.7 maMDalapati, prAdezika adhipati, | mAla 66.25 malla khaMDiyA rAjA mAlaM-3.24 mahAlavaM, AnaMda karavo, AnaMdathI maMDANa 47.8 47.12 ThAThamATha maMDiya 210.4 maMDita, zobhita mAlaDI 224.23 mALA maMtrIsara 163.23 maMtrIzvara mAlA koDau 203.11 maMda 260.10 mAliyA 228.26 mALa, meDI maMdara 268.24 maMdira mAlIAM 164.25 mALavALAM makAna maMdara 88.24 AvAsa (saM. maMdira) mAlIiM 45.19 meDIe mA-235.14 samAvaq ? pUruM pADavU ? mAva-43.24 mArbu, samAvaM mAkaMda 132.27 AmravRkSa (saM.) mAsakhamaNa 42.19 eka mahinAnA upavAsa (saM. mAca-154.8 tharbu, phelAvaM (hi.) mAsakSapaNa) mAca-79.9 garva dharavo, matta thaq mA-sUM, mAM-sUM 105.10 mArA pratye (rA.) mAjhA 262.15 maryAdA ? AmanyA ? mAhaNa 34.15 brAhmaNa (saM. mAhana) mAjhI 121.29 madhye, vacce 'mAhaNI 35.24 brAhmaNI mAThi 230.12 mAhida 50.12 mahendra nAmanuM devaloka mANa 251.10 pramANa ? mAnavU ? mAMDavI 280.16 (jaina sAdhunA mRtadehane besADavA mANa 211.15 mAna, abhimAna mATenI) nAnA maMDapa jevI racanA mANusa 204.8 mANasa (saM. mAnuSa) mAMDavI 278.5 (dANa ugharAvavA mATenU) mAtara 162.24 mAtAo maMDapasthAna (saM. maMDapikA) mAtaMDa 68.13 sUrya (saM. mArtaMDa) mAMne 20.1 mane mAdala 132.17 mitta 134.16 mitra mAdala 80.22 mRdaMga, eka vAdya (saM. mardala) / mithyAtI 37.2 mithyAtvI, satya tattva para mAdaliyA 154.30 eka AbhUSaNa ? azraddhAvAna mAdhava 155.16 vaizAkha mAsa (saM.) mila-31.1 bheguM thaq mAdhavI 69.22 eka latA misa 130.16 bahAnuM (saM. miSa) mAna 164.21 abhimAna misarI 185.6 khAMDa, sAkara (a. mistrI) mAMna 15.26 pramANa, mApa misi 4.20 bahAne (saM. miSa) mAnanI 161.28 mAninI, strI mihiSI 163.27 bhaMsa (saM. mahiSI) mAni 72.22 -nA mApe, samAna mIDauM vAla-33.20 mI9 vALavU, naSTa kara, mAma 161.24 gaurava, pratiSThA mIsala 151.18 mAya 3.2 mAtA mukkha 264.25 mokSa mAyabhara 264.15 mAyAno bhAra - jaththo mugatA 136.15 motI (saM. mauktika) mAraNa 131.29 mugadha 7.5 bhoLo (saM. mugdha) mAraviDAraNa 49.23 kAmadevane naSTa karanAra | mucakaMda 52.13 mucakuMda - eka puSpavRkSa (saM. mAri 178.7 mAravaM te, vadha (saM.) | mucukuMda) Page #747 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 732 muNa- 204.13 jANavuM, samajavuM (de.) muNiMda 7.5 munIndra, munivara muttuNa 264.25 mudgara 138. 8 gadAnA jevuM eka zastra, hathoDo (saM.) mudrakI 72.25 vIMTI mudraDI 10.17 vIMTI mudrA 8.29 vIMTI munisuvvaya 202.18 munisuvrata svAmI munIsara 6.4 munIzvara muha 3.17 mukha, moDhuM muhatA 8.19 mahetA, maMtrI, pradhAna muhuta 213.29 mahattva, moTAI, gaurava muhura 268.15 madhura, mITuM muhela 151.21 muMdaraDI 7.17 mudrA, vIMTI muMdraDI 4.30 mudrA, vIMTI mUMdraDI 7.2 mudrA, vIMTI mUrata 192.4 mUrti mUrchanA 110.17 gAyanano eka aMza, svarono Aroha-avaroha (saM.) mUlagu 251.3 mULarUpa, paheluM, mukhya (saM. mUlagata) mRgaloaNI, mRgaloyaNI 7.16, 199.17 mRgalocanI, haraNanI AMkha jevI AMkhavALI mRga-vAi 157.17 meiNi- pITha 913 bhoM, jamIna (saM. medinI pRSTha) mekhanai mekhai cUkava - 5.29 khIlAthI khIlo kADhavo, kAMTAthI kAMTo kADhavo megala 164.5 hAthI (saM. madakala) meghavanAM 110.18 meghavarNanaM vAdaLI vastra meghaDaMbara 73.9 eka UMcI jAtanuM chatra (saM.) meTa - 172.24 miTAvavuM, naSTa kara meNikA 5.25 menakA - medanI 21.13 pRthvI (saM. medinI) menakA 6.3 menakA prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha mela - 4.13 bhegaM karavu, (ahIM) mIMca mera 161.27 meru parvata mera terasa 262.9 mela- 130.13 meLavI ApavuM, milana karAvayuM mevAsa 179.17 dhADupADuovALo bhayagrasta pradeza meha 25.21 varasAda (saM. megha) mehalauM 274.20 megha, vAdaLa mehalo 90.2 megha, varasAda moka- 275.14 mokalabuM mokalA 261.2 vistRta ? karamukta ? mokalA 105.23 mukta, baMdhanarahita, chUTA mokha 250.16 mokSa mogara 4.9 mogarI moDa 163.10 maraDa, maraDATa, garva moDAmoDa 153.6 aMga lacakAvAM te motala 262.21 motI moda 92.14 AnaMda (saM.) mora - 268.7 moDavuM, macakoDavuM, bhAMgI nAkhaM mora 260.11 mahora, eka sonAnANuM mora kamAna 153.2 moraDA 56.11 (1) mArA (2) mora mohaga 69.1 mohaka moha - TAlo 19.20 mukha chupAvavuM te mohana 131.29 mohi 267.24 mane mohe 175.15 mane (hi.) yatna 36.17 jatana, saMbhALa yadIya 51.7 jenuM yama 35.12 ema yAja 260.10 yAMna 21.16 vahANa yugata 132.19 yukta, yogya yugAdi 223.12 AdinAtha, RSabhadeva yovanabhara 4.19 yauvananI pUrNatA raivADI 8.17 rAjasavArI (saM. rAjapATika) Page #748 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha rakkhaNa 264.18 rakSaNa raja - 183.27 rAjI thavuM (saM. raMj) rajja 33.16 rAja, loka raNakheta 25.16 raNakSetra raNachaka 27.12 raNajhIka 24.23 raNatura 20.29 raNaziMgu raNabhaMbhA 20.30 eka yuddhavAdya raNaraMga 185.20 raNaraMgabhUmi, yuddhamedAna raNasiNagA 20.29 raNaziMgA raNaMgiNi 69.9 raNAMgaNamAM, yuddhakSetramAM rata 94.29 Rtu rati 69.7 Rtu ratnatraya 16.4 samyak darzana, samyak jJAna, samyak cAritra se traNano samudAya rama - 5.3 AnaMda karavo, mazagula hovu ramaNima 219.30 ramaNIyatA ramabhi 52.26 ramata, krIDA ramAula 109,12 suMdara, samRddha (saM. ramA + Akula) rayaNa 6.5 ratna rayaNa 26.19 rajanI, rAtri rayaNareDa 117.8 ratnarAzi rayaNAyara 64.16 ratnono bhaMDAra ratna+Akara) rayaNI 36.8 rajanI, rAtri raSIsara 6.5 RSIzvara raha- 3.23 thobhavaM, aTakavuM - rahaI 110.8 - ne rahakala 253.15, 253.16 rahavara 168.17 uttama ratha (saM. rathavara) raMga 3.7 AnaMda, umaMga (saM. raMgarali 242.5 AnaMdollAsa raMgarola 95.3 AnaMdamastI, AnaMdachoLa raMgaviraMga 124.21 raMgaberaMga, jAtajAtanA raMga - AnaMdapramoda raMjaNa 39.1 raMjana karanAra raMbha 203.10 raMbha 67.17, 67.21 raMbhA, eka apsarA raMbha 223.24 raMbhA, svarganI eka apsarA raMbhA 157.21 keLa (saM.) rAimai 106.20 rAjimatI rAu juo RSirAu rAulI 27.24 rAjAnI (saM. rAjakula) rAkApati 1294 caMdra (saM.) rAkhasa 164.16 rAkSasa rAga 83.27 lAla raMga (saM.) rAja- 184.23 rAjI thavaM (saM. raMj) rAjAdanI 88.18 rAyaNa (saM.) rAjIi 7.23 rAjya karato hoya tyAre rAjIyA 161.24 rAjA rAjiMda 17.21 rAjendra rANa 161.27 rANo, rAjA rANorANi 274.20 rAjasamUha rAtuDi 65.28 ratAza rAdhe 157.13 vaizAkha mAsa (saM. rAdha) rAmakaDAM 139.20 ramakaDAM rAmajI 34.30 balarAma rAmekaDA 65.5 ramakaDAM rAla - 56.10 pheMkI devaM rAvalA 105.26 rAjAnA rAsa 242.20 rAzi, Dhagalo rAMga 253.6 pAyo ? 733 ritu 67.27 Rtu riva 223.28 pokAra, moTo avAja riSi 5.6 RSi risasaro 202.11 RSabhadeva (saM. RSabhezvara) yata 19.23 taraphadArI, rakSA (a. riAyata) rIrI 238.4 pittaLa (saM.) rIva 55.18 cIsa, AkraMda Page #749 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 734 rIva - rIvA 21.18 cIsocIsa rISTa 15.22 eka ratnajAti (saM. riSTa) rIsa 112.4 roSa, kopa rukama 21.24 sonAnA sikkA (saM. rukma) ruci 72.23 teja, prakAza (saM.) rucinilai 57.25 tejadhAma, tejavaMta, kAMtimAn (saM. rucinilaya) rulI 251.11 AnaMda rUkha 165.17 rUtAM 111.5 Rtuo rUti 123.25 Rtu rUppa 212.9 rUpuM (saM. rUpya) rUla - 43.3 bhamavu, bhramaNa karavaM rUlI 69.24 AnaMda (de. ralI) rUva 204.12 rUpa rUhADi 224.19 abhilASA, icchA (rA., de. ruharuhaya) saMkhaDA 10928 vRkSa rekha 181.16 rekhAmAtra, lezamAtra, thoDuM reDa 64.18 jaththo, samUha ? reDa 164.9 dhanapravAha, atizayatA, pracuratA, rAzi revai 57.18 revatagiri para giranAra para revagiri 52.6 revaMtagiri, giranAra reSA 200.18 resa juo iNi resa reha 86.13 rekhA, bhAta roka 230.23 roka 21.24 rokaDA rola 116.21 ghaTTa pravAhI, ragaDo rolava- 165.20 roLavu, naSTa karavuM lakha- 181.26 lakSita karavuM, oLakhavaM, jovuM, (saM. lakSaya) lakha 162.4 lAkha, asaMkhya lakha - 165.10 pAmavuM (saM. lakS) prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha lakhyaNa 200.19 lakSaNa lagana 71.28 (1) muhUrta, (2) lagna, vivAha lacha 261.4 lakSmI, dhana lachavaMta 261.4 lakSmIvaMta, dhanavaMta lachI 22.12 lakSmI, dhana laTa- 252.7 leTavuM, lAMbA thaI (page) paDavuM ladhu 31.7 meLavyaM (saM. labdha) labdhi 38.19 yogathI prApta thatI viziSTa zakti siddhi laralalaka 152.30 laLakavuM, jhUlavuM (saM. lal parathI) lala- 20.5 laLavu, jhUkavuM lalavalIyAM 110.20 lava 158.28 laganI, abhilASA lava- 17.28 bolavu lava eka 30.16 jarAeka lavalIa 111.21 lavalI eka puSpalatA laha - 3.27 dhAraNa karavuM (saM. labh) laha - 5.9 jANavuM, samajavuM (saM. labh) laMkesarI 165.22 laMkezvara, laMkApati laMchita 65.24 lAMchana- cihnavALu lAga 87.7 moko, avasara -- lAda 189.21 prasannatA, AnaMda (saM. hlAda) lAbha- 215.8 meLavavuM, pAmavuM (saM. labh) lAvana 168.19 lAvaNya lAha- 261.11 lAbha pAmyA lAha 89.16 lhAvo (saM. lAbha) lAho 105.9 lahAvo (saM. lAbha) lihAva 225.12 lakhAvavuM (saM. likhApay) lIha lopa- 221.22 maryAdA lopavI, AmanyA oLaMgavI luchaNA 260.17 ovAraNAM (saM. nyucchana) leNa 261.11 levuM te leyaNa 17.11 levuM te lokAkAza 43.24 dravyonA AdhArabhUta Page #750 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha 735 AkAzakSetra, jagata vayarasena 33.2 vajrasena svAmI lokAloka 38.10 paripUrNa AkAzakSetra, saMpUrNa vara 3.6 varadAna; 3.8 uttama jagata varakha-148.14 varasaq (saM. varSa) lokAMtika 37.12 eka devajAti varagaya 217.23 uttama hAthI (saM. vara + gaja) locana 17.10, 19.6, 26.15 laI levU te, / varaNI 154.7 strI (rA.; saM. varNinI) lUMTI levU te varaNI 10.23 varaNa karAyelI, paraNelI loTa 162.4 loTapoTa, lothapotha, ALoTabuM te varata-46.5 vaLe, pAchA vaLe ? loyaNa 11.11 locana, AMkha varasAlo 25.21 varSAkALano loyaNI juo mRgaloyaNI varasIdAna 37.15 dIkSAnA pUrvenA eka varSa sudhI lohaNa 151.6 vRkSa ? apAtuM dAna lyAharI 280.15 eka nANuM varAseM 45.14 -nA bhramathI, -nA rUpe vaisAha 109.27 vaizAkha mAsa varuNa 131.19 vRkSavizeSa (saM.) vaulasiri 69.15 borasallI valatuM 4.29 pArcha, uttara rUpe vaulAva- 7.13 vaLAvaq, vidAya ApavI vallakI 110.13 eka prakAranI vINA (saM.) vakhANa- 271.20 vistAra, vivaraNa karavu (saM. vavahArI 213.28 vyavahArI, vepArI vyAkhyA-) vasana 152.6 vastra (saM.) vakhANa- 37.6, 37.8 varNava, vivaraNa karavU, vasahI 203.5 sthAna, nivAsa (saM. vasati) vistAra karavo vasIhI 208.19 vasahi, sthAna (saM. vasati) vacha 11.12 vatsa, dIkaro vaha-4.25 cAlavU vachi 7.10 dIkarI (saM. vatsI) vaha-3.25 calAva, vajjadharo 32.9 vajradhara svAmI vaha-6.8, 11.4 Adara, kara, vaTakAlI 18.9 vaTake evI, risALa vahala 259.25 vahela, uparathI DhAMkelaM, vaDAuA 18.20 vaDIla, dAdA zaNagArelaM gAIM vaNarAi 109.4 vanarAji vaMka 10.19 vAMka, doSa vaNarAya 111.4 vanarAji vaMka 9.6 vAMkuM, AIM, muzkelI karanAlaM vadIto 2913 prasiddha (saM. vidita) vaMkaDI 163.11 garvilI (saM. vakra) vanarojha 8.8 vagaDAnA rojha, (enA jevA) jaMgalI, vaMkaDo 161.25 baMkaDo, vIra puruSa, garvilo jaDabharata vaMTha 116.25 vAMDho, ni:sneha (de.) vanasirI 150.3 vanazrI, vanazobhA vana-khAlI 72.4 vano 162.12 vinaya vasa 271.16 vanna-49.29 varNavaq vA- 163.16 vagADavU, avAja kADhavo (saM. vannava-218.30 varNavaq vAda) vayaNa 3.4 vacana, vANI vAu 56.4 vAyu vayara 117.29 vajra vAghiNa 189.3 vAghaNa vayara 3.29 vera (saM. vaira) vAgo 16.19 vAgho, Dagalo, aMgarakhaM Page #751 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 736 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha vAcaka 84.6 jaina sAdhunuM eka pada (saM.) vAsi 56.11 pazupaMkhIo- bolavU vAja-4.12 vAvaM, vahe, vAsugi 54.12 vAsukinAga vAja-163.5 vAgavaM, avAja karavo (saM. vAd) / vAsudeva 41.13 ardha cakravartI, traNa khaMDanA vAji 127.7 adhipati vATalaI 67.24 vAha-24.14 calAva; 57.8 kheMcavU, AkarSita vATIkIo 18.1 karavU, tANI javU; 165.1 kheMcavU, laI javu, vADa suta 260.9 parAsta karavaM. vANa 124.4 vANI vAha-163.20 vagADavU, bajAva, vAditra 110.12 vAjiMtra (saM.) vAhaNI 3.10 ratha (saM. vAhinI) vAdI 38.20 vAda karanAra vAhara 1911 vAra, sahAya vAna 199.13 gaurava, pratiSThA (rA.; saM. varNa) vAMgaDa 115.8 vakra, tochaDu vAya 4.12 vAyu vAMTa- 235.9 vaheMcarbu, vitaraNa karavU rA; hi. vAya-jogi 9.25 vAyunA yogathI, pavana bAMTa (saM. vaMTa) nAkhavAthI vAMni 20.20 vAyAM 261.10 vAMma pUra- 3.21 (bANa choDavA) vAma bharavo, hAtha vAra 222.18 phelAvavA (saM. vyAma) vAra 65.10 vi 204.7 paNa, sudhdhAM (saM. api) vAra 162.23 vAri, vANI vikkuMtakaMta 221.21 vAraNauM 65.10 ovAra| vikarma 163.21 duSkarma vArtA 110.6 samAcAra (saM.) vikalpa 129.8 vicAra (saM.) vAlahA 46.14 vAhalA, priyatama (saM. vallabha) vikurva-47.9 divya sAmarthyathI utpanna karavU (saM.) vAlaMbha 8.29 priyatama vikhavayaNI 69.12 madhura vacanavALI ? (saM. vAlibha 91.20 vallabha, priya viSavacanI, 'viSa' viruddhArthe 'madhura' ?) vAlima 92.12 vAlama, priya vikhavAda 278.18 duHkha, aphasosa (rA.) vAlesara 90.20 priyatama (saM. vallabhezvara) vikhavAda 241.1 du:kha, aphasosa (rA.) vAvara 261.5 vigai 276.28 ghI vagaire vikArAtmaka khAdya vAvalIyA 260.26 - _padArtha (saM. vikRti) vAvoDa 235.13 vigatiM 225.3 vIgate, juduM pADIne (saM. vyakti) vAsa-185.27 vAsita karavaM vigaya 204.7 vigata, naSTa vAsa 197.15 sugaMdhita dravyavizeSa vigaleMdiya 179.16 ochI indriyavALA, vAsa-197.22 vasAvag (saM. vAsay) ekendriyathI caturindriya sudhInA jIvo (saM. vAsa-110.2 sugaMdhita karavu (saM.) vikalendriya) vAsa-56.11 avAja karavo vigoyau 220.16 vyAkuLa - duHkhI karAyelo vAsaga 161.22 vAsuki nAga (saM. vigopay) vAsanA 181.16 sugaMdhitatA (saM.) vicAli 255.3 vacALe, vacce Page #752 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha 737 vicitrikA 110.13 vAdyavizeSa vilavila-100.17 valavalavaM vice 21.17 vacce viladhA 127.14 vilabdha lobhAyelA vichA-28.11 bichAva, pAtharavU vivaro 181.27 bheda, juduM pADavU te vichAya 6.30 nisteja, jhAMkhaM (saM. vicchAya) viviha 168.23 vividha vichoDa-6.14 choDavU, tajavU visama-152.20 vismaya pAmavaM vichohau 929 viyoga visahara 18.24 viSadhara, viSayukta vichohyAM ra. virahI (saM. vikSobhita. de. | visavAvisa 97.19 vIsa vasA, nizcitapaNe, vicchoha) nakkI vijaya 30.27 mahAvideha kSetranA prAntarUpa pradeza visaMsthula 129.7 vihvaLa (saM.) viTaMbana 36.3 tiraskAra karanAra, upahAsa | visAsi 10.6 vizvAsI, vizvasta karanAra vihala 5.13 viphala, niSphaLa viDaMba-24.19 vihasa 69.28 vikasag viDaMba-83.21 upahAsa karavo, tiraskAra karavo / vihaMDaNa 203.6 nAza karanAra (saM. vikhaMDana) (saM.) vihA-89.11 vIta, pUruM thaQ (saM. vighAta) viNa 8.4 vinA vihANa 238.17 viNasa 17.26 vaNasavU, naSTa tharbu vihiya 264.19 vihita vitapati 203.8 kalAkauzala (saM. vyutpatti) | vihANa 169.8 savAra, vahANuM (saM. vibhAna) vidhi 261.25 vihANa 64.17 nirmANa (saM. vidhAna) vinANa 192.11 jJAna, samaja (saM. vijJAna) / vihi 9.6 vidhi, vidhAtA vinoda 10.5 vihia 64.9 vihita, karelu vinnANa 148.19 jJAna, jANa (saM. vijJAna) vihI 163.11 vidhi, vidhAtrI vipaMcI 110.13 vINAno eka prakAra (saM.) viMjhagiri 189.19 viMdhyagiri vibudha 93.7 paMDita, jJAnI (saM.) vIchaDyA 117.18 virahI vimAna 5.26 svargabhavana, devabhavana (ahIM) vIja 244.19 vidyA ? vaimAnika deva vIjana 74.8 pavana nAkhavA te (saM. vyajana) viyarIDA 165.1 vairI vINaTha-21.6 vaNasa, bagaDI jarbu (saM. vinaSTa viraca-10.4 kara parathI) virAdha-245.4 bhaMga karavo (saM.) vINaDI 66.10 coTalo (saM. veNI) virAma 8.7 kaSTa ? vINI 69.14 coTalo (saM. veNI) virI 161.25 vairI vIravalaya 72.25 vIratvasUcaka kaDAM virUAM 93.6 varavAM, kharAba (saM. virUpa) vIzasthAnaka 43.4 virUI 18.1 varavI, naThArI, aniSTa (saM. virUpa) vIsAsa 51.16 vizvAsa viroha 3.29 virodhI bhAva, dveSa, vera vIsotara 256.21 (amuka) uparAMta vIsa vilayAkAra 30.19 valayAkAra, vartuLAkAra vuTTha-204.11 varasaq (saM. varSa) vilava-9.25 vilApa karavo, raDavU vuTha-82.22 varSa, (saM. vRSTa parathI) Page #753 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 738 vRttaMta 6.19 vRttAnta, hakIkata vRMta 131.23 vRMdAla 124.26 veila 69.15 eka latA, (saM. vicakila, prA. veilla) vela 109.29 vicakila latA veca- 219.22 vyaya karavo, vAparavuM, kharcavuM (prA. vecca) veDi 118.9 veDhAlo 235.2 yuddhapriya, veda 179.21 mohanIya karmano eka prakAra jenAthI maithunanI icchA thAya che (saM.) vedanI 21.13 vedanA veddhoM 45.20 vIMdhAyelo (saM. viddha) vedha - 5.7 vIMdhavaM, vIMdhAdhuM vedhaka 155.20 rasikacatura (saM. vidagdha) velAMgarIya 255.1 veza 45.13 vezyA vesA 45.12 vezyA veha 87.15 AkarSaNarasa ? jakhama ? (saM. vedha) veha 127.12 vedha, chidra vehala 26.5 vahela, zaNagAreluM gADuM veheMca - 170.12 vibhakta thakuM voDhA 152.6 vahevuM, dhAraNa karavuM, oDhavuM (saM. UDha, prA. poDha) vola - 130.12 pasAra karavuM vyatIta karavuM volAvuM 22.11 musApharImAM sAdhe rahI rakSaNa karavuM vyAha 120.27 vivAha (hiM.) vrataMta 7.4 vRttAMta zakra 34.28 saudharma devalokano indra zacipati 132.23 indra (saM.) zamarasa 53.10 saMyamarasa, vairAgyarasa zarama - 68. 9 zastrano vyAyAma karavo, abhyAsa karavo, vApara prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha zAma 189.28 zyAma, kALu zAraMga 68.11 kRSNanuM dhanuSya (saM. sAraMga) zAli 72. 9 cokhA (saM.) ziphati 272.27 ziphata ziyaro 15918 zItala zItalezyA 173.26 zIrakha 137. 6 rajAI, godaDI (saM. zItarakSikA) zuddha 22.9 khabara (saM. zuddhi) zuddhi 177.13 samAcAra, khabara ( saM .) zuddhi - azuddhi 5.9 sArApaNuM kharAbapaNuM, yogyatAayogyatA zekhara 132.5 zirobhUSaNa (saM.) zetruMja 250.6 zatruMjaya zoza 151.18 zoSaNa 131.29 zravaNa 55. 4 kAna (saM.) zrAvI 214.2 zrAvikA zrIkAra 259.27 utkRSTa, uttama, zreSTha (saM.) zrIkAra 123.30 utkRSTa, suMdara (saM.) zrImaMDala 76.27 eka taMtuvAdya (saM.) zrImukhi 273.4 potAne mukhe zrIvaccha 65.24 (jinadeva vageremAM jovA maLatuM) chAtI paranuM eka zubha cihna (saM. zrIvatsa) zruti 55.4 avAja, dhvani (saM.) SaTpada 70.3 bhamarA (saM.) saI 30.12 so saI 4.7 potAnuM (saM. svayam) saI 197. 8 so (saM. zata) saprabhu 32.5 svayaMprabha svAmI sau 31.1 so (saM. zata) saugaMdhi 270.14 sogaMda sakharA 79.7 sarasa, suMdara sakhAI 11.10 sahAyaka, sAthIdAra sakhAiyo 162.3 sAthI sagalai 4.11 saghaLe Page #754 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha sacchAyA 109.9 sarasa chAyA (saM.) sachAya 118.28 chAyAvALu sajAI 162.22 taiyArI sajoDa 163.9 joDamAM, sAthe sajyA 17.1 sajA saDI 273.15 saNadhArA 260.3 zaNagArelA saNAha 264.10 satara 31.1 sittera satahuttara 232.8 (amuka) uparAMta sattara satitAla 233.5 suDatAlIsa sattama 211.9 sAtamuM (saM. saptama) sattarisA 232.3 sattegadhArI (saMtteDAdhArI) 29.10 satthiya 214.28 svastika, sAthiyo sadala 118.28 pAMdaDAMvALu sadAmuM 275.25 sadIva 5.9 sadaiva, haMmezAM sadaivata 26.14 saddahaNA 170.25 zraddhA sadhara 73.28 sadhdhara sadhava 198.8 sadhavA, saubhAgyavatI (strI) (saM.) sudhAra 211.14 sahAya, AdhAra, Azraya sadhAraNa 193.25 pAra pADanAra, siddha karanAra sAna karavI, izAro - saMketa sanakAra - 53.5 karavo sanAgara 72.7 sanAtra 219.19 sanUra 16.25 umaMgabharyu sanUra 238.20 umaMgabharyu, utsAhapUrNa sanniveza 42.4 gAma (saM.) sapanaMtara 250.22 svapnamAM (saM. svapna + aMtar) saparANau 218. 3 baLavAna (saM. sa+prANa) saparANa 161.29 baLavAna (saM. sa+prANa) saparANI 152.1 sabaLa, jabaruM (saM. saprANa) sapura 22.9 svapura, potAnuM nagara sabakAra 24.20 badhA ? samai juo tiNisamai samausaraNa 168.30 samavasaraNa, tIrthaMkaranI dezanA mATenuM sabhAsthAna samacaurasa 215.10 samacorasa, (saM. sama+caturasra) samapariNAma 245.5 samabuddhi ? 739 samaya 271.27 zAstra samarAsaka 278.20 samalI 250.15 samaDI samahIta 180.6 icchita (saM. samIhita) samAcAra - 21.21 samAcAra 33.9 samyak AcAra samANa 219.2 (1) samAna, jevuM, (2) mAnayukta, gauravayukta samANI 36.11 samAna, samovaDI, sarakhI umaranI samAdhi 276.25 samAdhi 7.23 cittanI svasthatA, cena samAra-47.15, 76.21 sudhArayuM, sarakhaM karavuM, sIdhuM kara samIra 21.21 vAyudeva samuhutI 164.14 gauravavaMtI, gauravabhera (saM. samahattva) samopa - 11.12 samosara - 274.13 padhAravuM samosara - 162.2 samarpayuM, ApavuM devaM Agamana thayuM, padhArayuM (saM. samavasR-) samosaraNa 31.22 tIrthaMkaranA Agamana prasaMge racavAmAM AvatuM sabhAsthaLa sayaNa 105.13 pathArI (saM. zayana) sayata ratanavaMta 68.7 sayara 56.17 zarIra sayala 6.2, sakala, saghaLo, 20.4 badhA sayA 91.26 seMkaDo (saM. zata) Page #755 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 740 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha sayAM 15.26 so (saM. zata) sara 69.19 svara, dhvani sarati 118.29 zruti, saMgIta-dhvani sarasIya 32.11 sAthe sarasa 137.4 taLAva (saM. saras) sarAjAMma 25.6 26.12 sAdhanasAmagrI (phA. saraMjAma) sari 164.6 zire, mAthe, upara sarise 72.15 sAthe sarUpa 5.17 svarUpa, vastusthiti, hakIkata sarga 41.1 svarga, devaloka salaka-26.18 saLavaLavU salakhaNA 32.1 sulakSaNA, sArAM lakSaNavALA salavalIyAM 110.20 salaha-210.5 prazaMsarbu (saM. zlAgh) salAvaNI 71.22 saloNI, suMdara (saM. salAvaNya) salUNa 54.11 saluNo, suMdara (saM. sa+lAvaNya) sallaI 1099 eka vRkSa - sallakI, sAleDI savayA 139.9 samAna vayanA (saM. samayas) savahaM 251.3 sarvathI savAi / savAina 26.17 savAu 261.16 savAyo, caDiyAto savArAM 164.26 zIghra, satvare, vahelA savi 6.21 sarve, badhuM saviNa 202.8 sarve, badhA savisekhaM 215.6 ghaNuM viziSTa (saM. savizeSa) savihANa 255.25 vidhipUrvaka (saM. sa+vidhAna) savihu 53.23 badhA ja (saM. sarva+khalu) savevi 64.5 badhA ja (saM. sarve'pi) savve 109.27 sarve, badhA sasanUra 20.30, 25.4 umaMgabharyA ? sasaneha 82.1 suMdara sneha (saM. su+sneha) sasanehI 81.4 uttama snehI (saM.su+snehI) sasaMka 168.6 zazAMka, candra sasaMka 9.2 bhayabhIta sasura 223.28 susvara, madhura sasya 90.27 dhAnya, anAja (saM. zasya) sahakAra 81.2 AMbo (saM.) sahaguru 15.11 sadaguru (saM. zabhaguru) sahasana tAma 260.4 sahasArAma 109.4 hajAra AMbAnuM vana (saM. sahasra+ArAma) sahassa 26.3 sahasra, hajAra sahAva 252.30 svabhAva sahia 229.23 sakhI sahiguru 30.9 sadguru (saM. zubhaguru) sahinANa 26921 nizAnI, cihna (saM. sAbhijJAna) sahI 4.24 kharekhara sahI 36.11 sakhI saMka 10.20 zaMkA, saMzaya, acakATa ? saMka-6.29 bhaya pAma, saMka 9.6 bhayabhItatA saMkamAva-35.22 praveza karAvavo saMkA 5.21 bhayabhIta tharbu saMkula 109.29 vyApta saMketa 8.24 cihna, nizAnI saMkhepa 6.25 saMkSepa, TraeNkANa saMkheva 30.10 saMkSepa saMgAmAMcI 105.28 aDhelIne besAya tevI mAMcI saMgraha-81.19 levaM, svIkAravU saMgraha-11.25 rakSaNa kare ? laI le ? saMgraha-25.11 grahaNa kara, levU saMgrAmAM 110.18 vastravizeSa saMghAta 106.8 sAtha (saM.) saMghAtI 37.1 saMgAthI, sAthI saMghAhiva 226.8 saMghapati (saM. saMghAdhipa) saMca 83.11 upAya saMcAra-32.10 pAtharavU saMja 169.8 sAMja (saM. saMdhyA) saMjamabhAra 57.27 saMyamadharma - dIkSita jIvanano Page #756 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha 741 bhAra saMvega 44.4 vairAgya saMjuta 21.3 saMyukta, sAthenuM saMskara-280.26 agnisaMskAra karavo saMTha-203.14 sthApavU, rAkhavU (saM.saM+sthA) saMhara-35.20 laI le saMThAva-218.12 sthApaq (saM. saMsthApaya) saMhara-4.28 sameTag, pArcha vALI levU, (saM. saM+ha) saMThiyA 202.12 rahelA (saM. saMsthita) sA 8.20 te (strI) (saM.) saMtata 160.21 niraMtara, hamezAM (saM.) sAketapura 3.8 ayodhyA saMtApaNo 25.27 saMtApa thavo te sAkhA 261.11 saMti 168.1 zAMti sAkhI 277.17 sAkSI saMthava-227.8 stuti karavI (saM. saMstav) sAkhI 181.23 sAkSI saMthuNa-29.8 stuti karavI (saM. saMstu-) sAkhIA 162.2 sAkSI saMdha-152.10 sAMdhavU, yojaq sAgara 42.2 eka kALaparimANa saMdha-5.29 sAMdhavU, joDI levU, svIkArI levU sAgari-habArI 67.12 saMdha-3.17 sAMdhavU, joDavU, mAMDavU sAja 165.25 saMnAha 191.13 bakhtara (saM.) sAja-154.4 sajja karavU saMpai 31.12 hAlamA, vartamAnakALe (saM. saMprati) | sAja-77.21 sajja thaq saMpaja-252.30 prApta tharbu (saM. saMpadya-) sAji 192.15 sAdhana (saM. sajya) saMpaja-34.17 saMpanna thavaM, prApta thavU, siddha tharbu sAThi 254.27 saMpannau 7.28 thayo sADa-249.9 vidAravU, naSTa karavU (saM. zATya) saMpUrai 46.6 saMpUrNapaNe sADhA paNavIza 27.8 sADA pacIza sabara 55.4 sAbara (saM. zaMbara) sAta 7.23 sukha, AnaMda, kuzaLatA (saM. sAtA) saMbaMdha 6.21 kathAprakaraNa, vRttAnta (saM.) sAdulo 234.15 zArdUla, siMha saMbhara-10.18 sAMbharavU, yAda Avaq sAdha 277.11 sAdhu saMbhala-6.21 sAMbhaLavU sAdha-168.13 jIta, (saM.) (tasaMmi 222.24 sAdhAra-220.16 sahAya karavI saMyamapaNuM 38.25 dIkSAvasthA sAdhika 37.19 savizeSa, vaLI (saM.) saMraMbha 6.3 Aveza(pUrvaka) sAnadhakArI 23.12 sahAyakArI saMlekhaNa 244.7 anazanavratanuM anuSThAna (saM. sAnidhakArI 23.1 sahAya karanAra saMlekhanA) sAnidhi 254.22 sahAya (saM. sAnnidhya) saMlekhanA 277.6 anazanavratanuM anuSThAna / sAbailA 198.25 zaNagArAyelA chokarA ? saMlIna 35.30 indriya vazamAM hoya tevU, sAma-264.14 zamAva, zAnta karavU indriyavyApAra vinAnuM sAma 147.10 zyAma, (ahIM) neminAtha saMvacchara 204.7 saMvatsara, varSa sAmaTA 72.13 khUba saMvacharIdAna 15.29 tIrthaMkara dIkSA le te pahelAM sAmaha-4.4 (javA) taiyAra tharbu eka varSa sudhI apAtuM dAna sAmalIAjI 28.19 RSabhadeva saMvara 185.10 navA karmabaMdhana thavA te (saM.) | sAmia 31.5 svAmI, adhiSThAtA Page #757 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 742 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha sAmiNa 204.2 svAminI khAnapAna-vastrAdikanuM dAna sAmiNi 3.2 svAminI, adhiSThAtrI sAMsaha-253.21 sahana karavaM, sAMkha, dhairya sAmuhau 269.25 sAmo rAkha, sAmuho 117.12 sAme (saM. saMmukha-) siuM 31.19 sAthe sAra 94.23 sArasaMbhALa, sahAya sikara 132.2 pANInAM jhINAM phorAM, jharamara (saM. sAra 3.6 uttama zIkara) sAra-72.19 siddha karavU, karavU sikhya 258.8 zikSA, bodha, zikhAmaNa sAraNa 91.26 vIMdha-bhedabuM te, hRdayabhedaka pIDA | siNagAra 192.4 zaNagAra (saM. zRMgAra) sArasI 164.5 matta hAthInI cIsa, garjanA siddhigIrI 16.2 siddhAcala, zatrujaya parvata sAraso 82.3 sAthe sidha-193.15 siddhadazAne pAmarrA sAraMga 51.3 viSNu (kRSNa)nuM dhanuSa (saM. zAGga) sidha 190.30 siddhi sAla 217.26 zALA, dharmazALA sidhavadhu 190.29 siddha avasthArUpI vahu sAlaNAM 72.13 athANAM sirabaMdha 176.19 mAthAbaMdhaj, pheMTo, sApho sAla padvIya 210.26 sirabbari 268.8 zira upara ? sAvaTUa 220.9 rezamI jariyAna vastra siricchatra 51.9 zirachatra, mAthA paranuM chatra sAvalA 243.9 zAmaLA, kALA siri diri 255.1 sAsa 89.10 zvAsa sihara 224.17 mathALu, uparano bhAga (saM. sAsatAM 257.18 zAzvata, nitya zikhara) sAsanasAmani 45.21 dharmazAsana - dharmasaMpradAyanI sihara 221.13 zikhara svAminI, adhiSThAtrI siharasvAmi 257.24 sAhasa 278.19 hiMmata (saM.) siMga 64.7 ziMgaDu (saM. zRMga) sAhAmIvachala 262.18 potAnA dharmanA lokone | siMgAra 6.2, 64.7 zRMgAra, sauMdaryasajjA zaNagAra, khAnapAna-vastrAdikanuM dAna zobhA sAhAraNa 179.18 jemAM anaMta jIva hoya che te siMgAra-70.16 zaNagAra karavo kanda Adi vanaspati (saM. sAdhAraNa) siMgAriNI 70.9 zRMgAra sajelI sAhu 32.16, 264.10 sAdhu siMtho 76.23 seMtho sAhuNi 264.10 sAdhvI sIkara 136.15 jalabiMdu, TIpAM sAhelI 151.21 vRkSa ? sIkiri 73.12 dhajAvALu chatra sAMkaDe 18.1 najIka ? sIkha 262.11 vidAya (saM. zikSA) sAMkha 110.16 zaMkha sIkheDa (sukheDa) 157.21 vRkSa ? sAMcara-250.24 saMcara, jaq sIjha-79.24 siddha thavU, pAra paDavU sAMnidha 196.18 sahAya (saM. sAnnidhya) sIjha-89.19 baLavU, dAjhavu (saM. sidhyate parathI) sAMbhala-110.7 sAMbhara, yAda karavU sIta 210.26 sAMmIbhagata 261.5 sAdharmika bhakti, potAnA | sIddhasalA 16.10 siddha-mukta jIvo jyAM vAsa dharmanA loko pratye anurAga, sevAbhAva, kare che te zilA Page #758 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha 743 sImADhA 191.4 sImADAnA rAjA, mAMDalika suparANA 269.14 majabUta ? sIyala 165.6 ziyaLa, zIla, cAritrya supari, supare 26.23, 12.3 supere, sArI rIte sIyala 165.6 zItala (saM. su+prakAra) sIva 16.4 parama kalyANa, mokSa supasAya 17.19 satkRpA (saM. suprasAda) sIsa 7.11 ziSya supAsa 210.4 tIrthaMkara supArzvanAtha sIsalesa 227.7 kSudra ziSya suprAkrama 21.27 suMdara parAkrama sIha-dUAra 223.18 mukhya dvAra (saM. siMhadvAra) | subiveka 269.22 vivekapUrvaka, vicArapUrvaka sIhara 70.29 subhara 189.8 sArI rIte bharela, paripUrNa sIMgI 53.4 picakArI (saM. zRMgikA) subhikSa 90.28 sukALa (saM.) sIgiNi 66.10 dhanuSya (saM. zRMgiNI) suma 132.2 phUla sIMca-110.5 chAMTaQ ? sumana 139.1 (1) sArA manavALI, (2) puSpasIdhala 73.17 ghoDAnI eka jAta yukta sIMdhuA 73.17 siMdhu dezanA, ghoDAnI eka jAta sumanasa 131.21 phUla (saM. sumanas) su 244.25 so (saM. zata) sumITha 85.27 khUba mIThu (saM. su+miSTa) sui 171.12 soI (saM. sUci) sumiNa 167.29 svapna suI 218.11 zuci ? suyaM 189.12 sUtragraMtha suuNa 111.3 pakSI (saM. zakuna) suragiri 36.16 meru parvata sukyattha 204.9 sukRtArtha, saphaLa surapati 5.24 indra sukaMbu 200.17 suMdara zaMkha (saM. su+kaMbu) suramaNI 26.22 ciMtAmaNi ratna sukumAla 8.29 sukumAra suramAla 224.24 khUba ramaNIya (saM. sukhagehI 82.1 sukhanivAsI (saM.) su+ramA Akula) sukhAsana 259.25 ArAmabharyu Asana, e jemAM che suramma 222.14 suramya, suMdara tevU pAlakhI jevU vAhana (saM.) surarayaNa 269.3 ciMtAmaNi ratna sukhAsana 47.7 pAlakhI suravai 31.23 surapati, indra sugaTTa 267.11 sughaTa, suMdara surahi 109.7 sugaMdha (saM.surabhi) sughaTa 261.1 sughaDa, suMdara surahuM 72.13 sugaMdhI (saM. surabhi) suci sola 210.17 surIpura 214.11 zaurIpura suja 4919 sUjha, jJAna, buddhi suvanna 31.21 suvarNa, sonuM sujasatA 261.21 yazasvIpaNuM suvihita 198.20 suMdara AcAravALA (sAdhuo) sutIgimA 71.27 (saM.) sutradhAra 253.8 zilpI, salATa (saM. sUtradhAra) susAmi 210.20 su-svAmI, adhiSThAtA suthAna 240.28 sarasa sthAna susAra 242.9 uttama, zreSTha (saM. su+sAra) sudRkSa 52.17 samAna (saM. sadRkSa) susu 269.22 sunAha 5.14 sAro pati (saM. su+nAtha) susvAmia 31.7 sArA svAmI, adhiSThAtA supaiTTha 214.26 supratiSTha - eka rAjA susto 133.18 sukhapUrNa (saM. sustha) Page #759 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 744 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha suhaga 220.7 subhaga, saubhAgyazAlI gulAba suhaNAM 35.27 svapna seha 21.24 so suhaMkara 81.15 zubha karanAra seharo 242.27 mugaTa (saM. zekhara) suhA-79.23 sukhadAyaka hovU saiNa 130.13 svajana suhAmanI 199.20 sohAmaNI soi 162.6 te ja suhAva-50.18 zobhAva, socchava 132.21 utsavapUrvaka suhAvaNau 1095 sukha ApanAro, saMdara sojha 8.9 zodha suhAvaha 203.5 sukha ApanAra soTA 151.6 eka choDa suMAlima-AgaluM 65.8 suMvALapamA AgaLa - sopAdhika 183.27 caDiyAtuM solasamau 200.20 soLamo (saM. SoDazama) suMDidaMDa 73.20 sUMDha (saM. zuMDa+daMDa) solahI 73.14 suMDI 222.24 sovana 36.10 suvarNa suMdho 91.24 eka sugaMdhI padArtha sovana 64.13 sonA- (saM. sauvarNa) sUkaDa 67.17 sukhaDa sovanagira 65.2 meru parvata sUthiMlA 110.18 vastravizeSa sosa 7.29 aphasosa, kheda sUdhA 11.30 zuddha soha 3.28 zobhA sUbhAla 46.20 sArI saMbhALa sohaga 72.28 saubhAgya sUra 278.25 jaladI ? sohagga 168.20 saubhAgya sUra 163.1 sUrya (saM.) sohaNa 127.11 svapna sUrati 214.23 rUpa (a. sUrata) sohalI 255.8 saraLatAbharI, sahelI (saM. sukha sUraMda 191.28 sUrIndra, sUrivara, AcAryavara parathI) sUrI 698 zUrI, jorAvara sohAra 158.8 zobhAkara ? sUla 133.19 caTakA ? sohilo 91.3 sohyalo, sahelo (saM. sukha parathI) sUsamakAla 30.28 jemAM sukha vadhAre evo sohaMkara 38.27 zobhA karanAra kALavibhAga sohAva-38.8 zobhAvaq secana 186.7 siMcana, chaMTakAva (saM.) saudAminI 116.9 vIjaLI (saM.) sejavAla 260.4 paradAvALI pAlakhI snAtra 225.13 sejAharo 261.16 snAtravedI 206.25 seNa 144.21 sajana (saM. svajana) smara 87.13 kAmadeva (saM.) seNAM 27.15 svAmi 163.3 kArtikaya sena 165.20 sainya syuM 4.28 pratye, upara selu 109.9 eka vRkSa (saM. zailu) syuM 77.15 pratye 79.12 sAthe sellaka 110.16 vAdyavizeSa syuM 8.6 zuM seva 28.20 sevA haiMvara 164.16 uttama ghoDA (saM. hayavara) sevaMtrI 4.9 e nAmanu phUlajhADa, sevaMtI, sapheda | hakamata 260.14 hikamata, yukti Page #760 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha hakAra - 111.14 bolAvayuM nimaMtradhuM (saM./de. hakkAra) haThI 275.10 hatthAlaMbaNa 264.11 hAthane Teko denAra (saM. hastAlaMbana) hatthiNAura 167.27 hastinApura haya 3.13 ghoDA (saM.) haragiri 67.13 kailAsa parvata (saM.) harasa 203.15 harSa harAI 50.25 hAravaM te, parAjaya harAna 272.26 Azcaryacakita (a. hairAna) hari 11.8 siMha (saM.) hari 151.15 lIluM (saM. harit) hari 34.30 vAsudeva, ardhacakravartI haripriyA 160.10 lakSmI (saM.) harilaMkI 160.10 siMhanA jevI (pAtaLI) kamaravALI harivaMta 132.19 harisa 212.11 harSa harI 83.17 lIlAchama (saM. harita) halaphala- 148.13 utsuka thayuM, utAvaLA thavuM hallakAra - 20.14 haMkArayuM dhapAvavaM havaMti 69.17 hoya che, che hasimasi 111.24 jusso, joza hastamukha 225.7 hasatA prasanna mukhamudrAvAluM hastikA 110.13 vAdyavizeSa hastikhaMdhA 208.17 haMsavaDi 110.20 haMsanI chUTI bhAtavALu vastra (saM. haMsapaTI) hAjita 270.18 hAjata, jarUriyAta hATaka 185.16 sonuM (saM.) hAthImalla 26.5 hAlakallola 21.10 hAlakallola 36.21 hAlakaDolaka hAMsarU 65.5 hAMsalA 164.16 ghoDAnI eka jAta hiisa - 189.27, harSa pAmavo hita 88.19 heta, prema hiro 159.17 haiyuM (hi.) hiva 9.9 have hivi 10.1 have hiMgula 76.24 hiMgaLo hiMtAla 131.16 eka vRkSa, jaMgalI khajUranI eka jAta (saM.) hiMsa - 81.29 harSa pAmavo hI 5.7 haiyAmAM hIya 90.7 haiyuM (saM. hRdaya) hIyau 4.6 hRdaya, haiyuM 745 hIyaDau 7.18 haiDuM, haiyuM (saM. hRdaya parathI ) hIrAulI 73.13 rAnI zreNI (saM. hIraka + AvalI) hIrAgala 72.20 rezamI vastra hIrAlaga 72.20 hIrAjaDita AbhUSaNa hIrAlI 72.4 hIrAyukta - 3.13 (ghoDA) haNahaNavaM DolATa 64.4 hiMDoLo huMDAvasarpiNI 35.2 vartamAna hIna samaya huMtI 88. 13- mAMthI huMsi 238.16 hoMza, umeda (a. havasa) hUkamI 195 ava 260.28 heja 22.6 heta heDa 179.16 paganI beDI heti 276.23 hetuthI, mATe mAta 20.7 hiMmata hera kahINA 245.2 hela 237.2 lai 4 . 2 helAmAM, kSaNavAramA, sahajamAM lAM 50.27 ramatamAtramAM, sahelAIthI heli 202.12 Page #761 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 746 prAcIna madhyakAlIna sAhityasaMgraha heli 3.13 gammatamAM, sahajapaNe heva 213.20 have heva 10.7 have hoDi 122.30 hoDa, spardhA hodA 26.6 aMbADI (saM. havadaja) horI 140.13 hoLI, vasaMtano utsava hUI 47.13 -ne (karmavibhakti) Page #762 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Our latest Publications (2000-2001) Tattvartha Sutra - (Translated into English by Dr. K. K. Dixit) (2000) Kavyanusasanam (With Critical Introduction & Guj. Translation) Ed. Dr. T. S. Nandi (2000) Tarka-Tarangini - Ed. Dr. Vasant G. Parikh (2001). Madhu-vidya - Collected papers of Prof. Madukar Anant Mehendale (2001) Dravyalankar with Auto Commentary - Ed. Muni Shri Jambuvijayaji (2001) Temple of Mahavira : Osiaji - Monograph by R. J. Vasavada (2001) Abhidha - Dr. T. S. Nandi (2002) The Temples in Kumbhariya - M. A. Dhaky and U. S. Moorti 300-00 480-00 270-00 560-00 290-00 360-00 60-00 1200-00 SAMBODHI The Journal of the L. D. Institute of Indology: (Back Vol. 1-21) Per Vol. Current Vol. 22 (1999), Vol. 23 (2000), Vol. 24 (2001) per vol. 100-00 150-00 Our Forthcoming Publications Sastravarta Samuccaya with Hindi Translation, Notes & Introduction - Dr. K. K. Dixit Sivaditya's Saptapadarthi - with a commentary by Jinavardhana - Ed. Dr. J. S. Jetly ORDE & Fare wwwjanaryong