________________
४१४
दीपविजयकृत सुरतनी गझल
('कविबहादुर' ए नामथी पोताने ओळखावता दीपविजय मुनि विक्रम १९मी सदीमा थई गया छे. तेनी गुजराती भाषामां अनेक कृतिओ नामे ‘सोहमकुल पट्टावली' आदि छे के जेनी वीगत हवे पछी छपानार अमारो ग्रंथ नामे ‘जैन गूर्जर कविओ, भाग त्रीजो' बहार पडशे तेमां आवशे.
आ कविना समय पहेला मुसलमान राज्य गुजरातमा घणी सदीओ थयां होवाथी पर्शियन शब्दो गुजराती भाषामां खूब प्रवेश पाम्या हता अने पर्शियन भाषाना खास जाणकार हिन्दुओमां पण मुनशीओ अने मुसद्दीओ तरीके कार्य करी गया हता. केटलाक हिन्दुओए पर्शियन भाषामां ग्रंथो पण - कृतिओ पण रचेल छे. कविना समयमा ईस्ट इंडिया कंपनी बहादुर- राज्य पण गुजरात पर शरू थयुं हतुं. आ कविए गुजराती भाषामा पर्शियन (उर्दू) शब्दोनी सेळभेळ करी एक विचित्र जातनी 'गझल' करी छ; अने ते एक सूरत पर नहीं पण बीजां शहेर नामे खंभात, जंबूसर, उदेपुर पर पण बनावी छे. प्रास लाववा गमे ते अक्षरो गमे तेम मेळवी दीधा छे.
आ सुरतनी गझलमा पहेलो दुहो छे ने वचमा त्रण दुहा छे अने छेल्लो छप्पय छे. ७८ कडी गझलमां छे. कुल ८३ गाथा छे. रच्या संवत् १८७७ मागशर शुद ५ छे. आ लखवानो हेतु कवि जणावे छे के सुरत शहेर सुंदर अने वेपार- मथक होवाथी हुँ जोवा आव्यो अने गच्छपति आचार्यश्रीने विज्ञप्तिलेख - चित्रलेख मोकलवामां आवे छे ते प्रमाणे चित्रलेख लखी मोकलवा माटे आ गझल में बनावी. आ कविना पोताना स्वहस्ताक्षरमां रच्या पछी चोथे दहाडे लखेली, १३ पंक्तिवाळु एक एम पांच पानानी प्रत के जे विजयधर्मसूरि पासे हती ते उपरथी आ उतारी छे.
विक्रम सं.१६(सो)मां सुरत नामनी गणिकाना नाम परथी तेना परनी पातसाहनी महेर थतां सूरत शहेर वस्यु. गोपीशा नामना साहुकारे गोपीपुर वसाव्युं अने गोपी नामनुं तळाव तेमज वाव पथ्थरबंध बंधाव्या. (ते) गोपीदासे सूरजमंडन श्री पार्श्वनाथनी स्थापना करी. पातशाहे तापी (नदी) पर मोटो किल्लो बंधाव्यो तेनो पायो ऊंडो करी अने सीसुं भरी मोटा बुरज कराव्या. कोटने फरती खाई करावी ते किल्लामां नालगोळा - तोपगोळानो साज राख्यो के जे एवा हता के तेने छोडतां जबरो अवाज थतो हतो. अहीं दिल्हीना पातशाहे ते किल्लो बनाव्यो ने त्यांथी मोटा सूबा - खान आवता. किल्लाने बार दरवाजा हता. ए नीका - सुंदर सुरत शहेर पर तापी मातानी महेर हती. तापी नदीमा बे वखत वेळ चढती हती, ने तेमां होडी - फतेमारी चालती हती. ते होडीओना प्रकारनां जुदांजुदां नाम आप्यां छे ते जाणवा जेवां छे. दरियामहेल हतो. लाखो रूपियानो माल सफरी जहाजमा आवतो. ७२ जातनां
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org