Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૨૭ નવીન સૂર્યમંડલ સરખું, અતીવ તીક્ષ્ણ અગ્રવારવાળું, અતિઘોર, શત્રુ સૈન્યસમૂહનો ક્ષય કરનાર, હજારો યક્ષ દેવોથી અધિષ્ઠ ચક્ર પંચાલ રાજાના પુત્ર બ્રહ્મદત્તના હસ્તકમલમાં આરૂઢ થયું અને તેજ ક્ષણે તે ચક્ર બ્રહ્મદત્તે દીર્ઘરાજા ઉપર ફેંક્યું કે, તરત જ દીર્ઘરાજાનું મસ્તક છેદાઈ ગયું. ગંધર્વો, સિદ્ધપુરુષો, ખેચરો અને મનુષ્યોએ તેના ઉપર પુષ્પવૃષ્ટિઓ કરી અને કહ્યું કે, “આ બારમા ચક્રવર્તી અત્યારે ઉત્પન્ન થયા.” ચૌદ રત્નો અને નવ નિધાનના સ્વામી એવા તે બ્રહ્મદત્ત ચક્રવર્તી ભોગો ભોગવતા હતા. ત્યારે દેશોમાં હિડન કરતાં કરતાં કોઈક સમયે એક બ્રાહ્મણને જોયો.તે બ્રાહ્મણ કેટલાક સ્થાનકે મુસાફરીમાં વિવિધ પ્રકારની સહાય કરતો હતો.અત્યંત ભક્તિવાળો હોવાથી સ્નેહનું સ્થાન બની ગયો. ચક્રવર્તીનો રાજ્યાભિષેક બાર વરસ સુધી ચાલ્યો, જેથી તેના દ્વારમાં આ બ્રાહ્મણને પ્રવેશ મળતો નથી. એમ છેવટે દ્વારપાળ સેવકની સેવા કરી.તેની કૃપાથી બારમે વર્ષે રાજાનાં દર્શન થયાં. કોઈક એમ કહે છે કે, “ચક્રવર્તીના દર્શન ન મળ્યાં એટલે જુનાં પગરખાં એકઠાં કરી લાંબા વાંસ ઉપર બાંધી ચક્રવર્તીના બહાર જવાના સમયે રાજમાર્ગમાં ઉભો રહ્યો, એટલે ચકવર્તીએ તેના તરફ નજર કરી. વળી પૂછયું કે, “આવી જુનાં પગરખાંની ધ્વજા કેમ બનાવી ?” “આ તમારી સેવાનો કાલ-માપદંડ છે. આપનાં દર્શન કરવા માટે આટલાં પગરખાં ઘસાયાં, ત્યારે આપનાં દર્શન પામ્યો છું.” કૃતજ્ઞહોવાથી પૂર્વે કરેલ ઉપકારનું સ્મરણ કરી તુષ્ટ થયેલા મનવાળા ચક્રવર્તીએ કહ્યું કે, “હે ભદ્ર ! એક વરદાન માંગ !” ત્યારે બ્રાહ્મણે કહ્યું કે, “હું મારી પત્નીને પૂછીને તેને જ પ્રિય હશે, તે માંગીશ.” એમ કહીને પોતાના ઘરે ગયો. પત્નીને પૂછયું. “ઘણે ભાગે સ્ત્રીઓ ઘણી નિપુણ બુદ્ધિવાળી હોય છે. પત્નીએ વિચાર્યું કે, “બહ વૈભવવાળો પરાધીન બની જાય છે. માટે તેણે કહ્યું કે, “દરરોજ એક એક નવા ઘરે અમોને ભોજનની પ્રાપ્તિ અને દક્ષિણામાં એક સોનામહોર મળે તો - આટલાથી જ સંતોષ.”
આ પ્રમાણે પત્નીવડે કહેવાયેલા તે બ્રાહ્મણે રાજાને વિનંતિ કરી કે, “દરરોજ નવા નવા એકએક ઘરે ભોજનની અને સોનામહોરની પ્રાપ્તિ થાય-એટલું જ બસ.” રાજાએ કહ્યું કે, “આવું તુચ્છ અલ્પદાન કેમ માગ્યું ? હું જેના ઉપર તુષ્ટથાઉં, તેણે ચલાયમાન ધોળા ચામરના આડંબરવાળું રાજ્ય માગવું જોઈએ.” એટલે બ્રાહ્મણે કહ્યું કે, “બ્રાહ્મણો રાજય મેળવીને શું કરવાના?” ત્યાર પછી બ્રાહ્મણને પ્રથમ દિવસે રાજાએ પોતાને ત્યાં સોનામહોરઆપવા સહિત ભોજન કરાવ્યું અને ત્યાર પછી પોતાના અંતઃપુરની રાણીઓને ત્યાં, પછી બત્રીસ હજાર રાજાઓને ત્યાં, દરેક રાજાના ક્રોડો કુટુંબીઓને ત્યાં અને તે તે નગરોમાં જે લોકો નિવાસ કરતા હતા, તેઓના સર્વેના ઘરે. એમ કરતાં છ— ક્રોડ ગામો અને તેમાં રહેલ સેંકડો-હજારો કુટુંબીઓના ઘરે આમ ભરતક્ષેત્રની અંદર તેને બિચારાનેજમવાના દિવસોનો છેડો કેવી રીતે આવે? તે સમયે મનુષ્યનું આયુષ્ય વધારેમાં વધારે એક હજાર વર્ષનું સંભળાતું હતું. આટલા કાળ સુધી જીવનારને માત્ર નગરનો જ છેડો કેવી રીતે આવે ? તો પછી ફરી ચક્રવર્તીને ત્યાં ભોજનની પ્રાપ્તિ જેમ દુર્લભ છે, તેમ સંસારચક્રમાં જીવોને મનુષ્યપણાની દુર્લભતા સમજવી. (૫૦૫ ગાથા) ૧ એકાન્ત થનાર કેવલ સુખ જ. ૨. અત્યન્ત - કદાપિ નાશ ન પામનાર.
