Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ arham zrIyazovijayajainagranthamAlA [32] zrIbhAvadevamUrivinirmitaM pArzvanAthacaritram / zAstravizAradajainAcAryazrIvijayadharmamUri ___ pAdAmbhojacazcarIkAyamANAbhyAM zrAvakapaM0-haragovindadAsa-becaradAsAbhyAM saMzodhitam / tacca AgrAnagaravAstavya-zreSThivarya-lakSmIcandra-vaida ityeteSAM sAhAyyena vArANasyAM zreSThibhUrAbhAItanujaharSacandreNa nijadharmAbhyudayayantrAlaye mudritaM prakAzitaM ca /
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ YASHOVIJAYA JAINA GRANTHAMALA, 32 THE PARSHVANATH CHARITRA SHREE BHAVA DEVA SURI. 3000---- EDITED BY SHRAVAK PANDIT HARGOVINDDAS OF AND SHRAVAK PANDIT BECHARDAS, MOST DEVOTED SERVANTS OF HIS HOLINESS SHASTRA VISHARAD JAINACHARYA SHRI VIJAYA DHARMA SURI. -~:: WITH THE PECUNIARY HELP OF SHETH LAKSHMICHAND VAIAD, OF AGRA. 100000 PRINTED AND PUBLISHED BY HARSHCHAND BHURABHAI, Proprietor of Dharmabhyudaya Press. BENARES. *20:0:0 Veer-Era, 2438. 13:00
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA / asya bhAvAGkasya zrIpArzvanAthacaritanAno mahAkAvyasya kavitAraH kavitArakatArakapatayo'navadyatraividyavidyAvizAradAH kAlikAcAryasantAnIyAH zrIbhAvadevasUrayaH karhi kaM maNDalaM maNDayAMcakrivAMsaH ?, iti kathaMkathikAnAM kathaMkathikatA notthAtumakkAzavatI, yataH khayameva te sUrayaH khaM paricAyayanti, tathAhi "AsIt svAmisudharmasantatibhavo devendravandhakramaH - zrImAn kAlikasUriradbhutaguNaprAmAbhirAmaH purA / jIyAdeSa tadanvaye jinapatiprAsAdatujhAcala bhrAjiSNurmuniranagauravanidhiH khaNDillagacchAmbudhiH // 4 // tasmiMzcAndrakulodbhavaH kuvalayodbodhaikabandhuryazo- ... jyotsnApUritaviSTapo vidhuriva zrIbhAvadevo guruH / yasyA''khyAnasamAnameSa bahuzo vyAcakSyamANo'dhunA gaccho'gacchadatucchagUrjarabhuvi praSThAM pratiSThAmimAm // 5 // manasi ghanavivekasnehasaMseMkadIpto 1 yutimatanuta yasya jJAnarUpaH pradIpaH / . asamatamatamAMsi dhvaMsayannAsA'sau na khalu malinimAna kintu kutrA'pi cakre // 6 // .. zrImAMstato vijayasiMhagururmunIndra muktAvalIvimalanAyakatAM vitene / jyotiH sadujjvalataraM vikiran dharitryAM ___ citraM na yastaralatAM kalayAMcakAra // 7 // dAkSiNyaikanidhiya'dhAna sahaje dehe'pyaho ! vAnchitaM kAruNyAmRtavAridhirvinidadhe guptau svakIyaM manaH / zAntAtmA'nucaraM cirasya vinijagrAhendriyANAM gaNaM - 'yo vijJAtasamastavasturabhavat tulyazca hemA-'zmanoH // 8 // ' tadIyapaTTe'jani vIrasUriyanmAnase nirmldrpnnaa''bhe| . . nirUpayAmAsa sarasvatI sA traividyavidyAmayamAtmarUpam // 9 // : sadAbhyAsAvezaprathitapRthumanthAnamathanA
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 2 ) davAptaM tarkAdhervibudhapatisiddheza mahitam / thadIyaM vAgbrahmA'mRtamakRta darpajvarabharaprazAntiM niHzeSakSitivalayavAdIndramanasAm // 10 // tasmAdabhUt saMyamarAjyanetA munIzvaraH zrIjinadevasUriH / yo dharmamAropya guNe vizuddha dhyAneSuNA moharipuM bibheda // 11 // nAmakrameNaivaM prasarpati gurukrame / punaH zrIjinadevAsskhyA babhUvurvarasUrayaH // 12 // yeSAM pAdAravindAnaruNanakhazikhArAgabhUyo'bhirajyalakSmIlIlA nivAsAnvimalaguNabhRto bhejire rAjahaMsAH / AkRSTAnekalokabhramarakRtanamaskArajhaGkAraramyo . yeSAmadyApi loke sphurati parimalo'sau yazonAmadheyaH // 13 // teSAM vineyavinayI bahu bhAvadeva sUriH prasannajinedavaguruprasAdAt / zrIpattanAsskhyanagare ravivizva ( 1312 ) varSe pArzvaprabhozvaritaratnamidaM tatAna // 14 // ataH spaSTamevA'vasIyate yat, te kAlikAcAryakulatilakAH zrIbhAvadevasUrayastrayodaza- caturdazazatAbdImadhyakAlikA eveti / etaccaritAvale | kanenaiva caiteSAM vaiyAkaraNacaNabhUSaNatvam, kavikulagurutvam, laukikazAstrAvalokana rasikatvam, sAmudrikazAstrasiddhamudratvam, cikitsArahasyAbhijJAtRtvam zrIjinAgamapAragAmitvaM cAvagamyate sudhIbhiH / nirvarNitaM cAtra carite, saMsArAsArA''rambharambhAtarumUlonmUlane durvAravAraNatvamAbibhrataH, viSamA'kRzazamanAya mAnakodhakRzAnuzamane pracurapAnIyatAM samAdadhataH, durvahA'haGkArahuGkAra himAlaya himAnInikaradravaNe saMtaptasaptasaptitvamanusarataH, gahanA meyamAyAvaMzavaMzaghaTA vighaTane kharataradhArAdhara parazutvamAzrayataH duHkSobhalobhA'pArAvArapArapAnIyaprazoSaNe jvalajjvAlavaDavAnalatAmAkalayataH, svakIya sarvasahatvena sarvasahAM sarvasahAmapi jaDIkurvANasyaM, saMtrambhramya pravAsina iva vicitracitra caritrA "
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'gamadurgamanavabhavagahanagahanam , pramAmathya pItAmbasyeva nijapavitrajIvanajIvAsahitasadhyAnAmandamandarAcalena duravagAhAgAdhadazamabhavArNavam , tataH samprAptaM vimalakevalalakSmIlIlAvilAsitvaM lokottararaGgaraGgitottuGgacaGgaprAsAdAt samupabhuJjAnasya zrIpArzvanAthasvAmino gurugurogurvapi bhArarahitam , kumudinIkAntakAntamapi gatakalaGkapakam , pataGgavat pApapaGkazoSakamapi zItalam , taraGgiNIdayitavad gabhIramapi kSaritakSAratam , mudiraprakaravat tApApahArakamapi nA'sitam , saMcaJcUryamANasadguNagaNaM cArutaraM caritam / .. tatra tatra ca prastAvAt sadupadezapadaM prApitAni sarasAvabodhavidhAyakAni naikAni kathAnakAni, zrotRNAmupazrAvitaM ca cikitsArahasyam , darzitAni ca samudramunizAstrazarIrazubhA-'zubhAbhijJAnAni, samAvezitAni ca sarvANi sudhAsyandIni varNanAni, kimucyate'dhikam ?, samAsAditamidaM caritaM mahAkAvyagaNanAgaNyatAm / ____etaccaritamudraNAdisarvavyayadAtAro vadAnyavareNyAH zrIlazrIlakSmIcandrazreSThino dhanyavAdasthAnam / etasya zrIpArzvanAthacaritasya pustakatrayamAptamasmAbhistadartha te pustakadAtAro dhanyavAdapAtram , tatra pustakadvayaM gurUNAM zrIzAstravizAradajainAcAryazrIvijayadharmasUrINAM zuddham / ekaM ca paMnyAsapadabhUSitazrIvIravijayamunimahAzayAnAM zuddhataram / tasmAt pustakatrayAt saMzodhitamidaM sucaritaM zravaNapathaM prApayya pavitro bhavatu puruSagaNaH, svakarmotkaramutkarituM pArayatAt sAdhujanaH, tadanumodakaH stAca pravaretaranaragaNaH, utsAhayeccAsmAkamudyama grAhakamahodayaH, saMkSAlayet , prakaTayecca yadatra sthalaM sahaja-kRtrimadoSapaGkapakilamiti jnyaapytHhrgovind-becrdaasau|
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ vissyaanukrmH| 'onorm is sarge maGgalam , bhagavataH prathama-dvitIya-tRtIyajanmajAtavRttAntam / svAminazcaturtha-paJcamamavavyAvarNanam / ,, zrIpArzvaprabhoH SaSTha-saptamabhavAdhikAraH / zrIvAmeyajinasya aSTama-navamabhavavRttam / , tIrthezituzcyavana-janma-janmAbhiSeka-kaumAra-vijayayAtrAsaM varNanam / jinavivAha-dIkSA-kevalajJAna-samavasaraNa-dezanAdigdarzanam / jinagaNadharadezanA-zAsanadevavarNanam / bhagavato vihAra-nirvANarAmaNIyakam / prazastiH , zuddhipatraM ca / wr. V
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ arham / paramodArazreSThivarvalakSmIcandrasya vaMzavRkSaH, prazastizca / manasukhadAsa bhAryA amarude *haMsarAja bhAryA navalAde dhanasukhadAsa bhAryA navalIbAI pacandrapAla yAdarAma chogamallajI bhAryA cunnIbAI lakSmIcandajI bhAryA suguNavAI amaracanda mohanalAla phUlacanda zrIcanda recccccccodhanvIva mArgaNagaNAya vitIrNalakSaH kamro maruSvamarazAstriguNAn dadhad yaH / zrIosavAla iti nAma varaM dadhAno vaMzo'sti vaMza iva mauktikarAzizAlI // 1 // tatrAbhUd vyavahArimaulisumaNirdAso manaHsaukhyayuk sadyoSA'marudeyutastatamatiH zrIzIlalIlAlasan / yenA''ropi ca pArzvamandirazire / kumbhaH phalodhIpure + akaaraanto'pi| - - -
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrInAbheyagRhe mahebhyajagaDUvata sAdhusaMsevite // 2 // abhUtAM tatputrau sukhidhanasukho haMsanRpatiH priyAyuktAvetau divasukhasakhau dharmarasikau / tayoH puryA''grAyAM *kha-yuga-nidhi-some suzaradi nyadhatta zrIpAca jinamatarato haMsamahipaH // 3 // tayoH panyau krameNA''stAM navalI-navalAbhidhe / dharmakarmapravANe te bhartRbhaktipare vare // 4 // *haMsena haMsatA tena caityaM sImandharaprabhoH / + lokA-'kSi-rasa-bhUmyabde udadhAryargale pure // 5 // . mA tatsUnuzcandrapAlAho munimAnasahaMsati / putro dhanasukhasyAbhUcchogamallo vibhUtimAn // 6 // abhUt tasyoruvaMzasya bhAryA cunnIti saMjJayA / dayAM dadhAnA dIneSu saMghabhaktiM vitanvatI // 7 // tatputro vRddhazAkhAyAmupakezagaNe gunnii| vaidagotro lasacchrIko lakSmIcandro virAjate // 8 // kecid dAnavidhau baliprabhRtayo'bhUvan dakArApriyAH __kecit kSudratayA'bhavaMzca kapilAdAsyAdayo napriyAH / dharmA'dharmajakarmaNovidhividhau bhUtvA'pi dA-napriyo __ yaH kIrtimatulAmalabdha bhuvi yat tallakSmicandro'dbhutam // 9 // pAtAle martyaloke surapatibhavane sAgare bhUdhare'pi / yatkIrtyA vyApnuvatyA citi-jaDapaTalaM sarvamekIkRtaM yat / tasmAd vedAntavAdI bhramayutamatiko'nAptavastusvarUpaH sarva caikasvarUpIti nigadanaparaH satya evaiSa kinna ? // 10 // zrImAnakabbaradharApatireva jAta acyutvA'yamasti sadayo jinavAkyasevI / prApyA''gamad vijayadharmamunIndrarUpaM * vikramasaMvatsare, 1940 / / vikramavarSe, 1927 / .
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIhIrasaririti kovidatarkaNaiSA // 11 // dharmAkhyAnAt tadA''dAnAt prAgjanmasmaraNAdiva / sa evA'jani saMbandhastayormuni-dhanADhyayoH / / 12 // jinadharmarato munibhaktiyutaH zubhazAstragatistapadattamatiH / upadezamavApya guroH sumukhAt tvaritaH prathituM mahamAtmani yaH // 13 // yena zrIlakSmicandreNa paraduHkhApahAriNA / kAritaM pathikasthAnamauSadhI-pustakAlayam // 14 // siddhAcale ca satkSetre tIrthe sammetabhUdhare / khakIyaM karma dagdhuM yo devasadmAnyakArayat // 15 // sudustapaM tapastaptvA''rAdhayad yo yathAvidhi / ekAdazItithiM puNyo bhAvazuddhisamanvitaH // 16 // tenaiva dharmAnucareNa harSAt zrIpArzvavRttaM nijavittadAnAt / udyApanAyai tapaso nijasya prAkAzi dharmAkhyamunIndravAkyAt // 17 // tasyAsti vallabhA nAmnA suguNA suguNAlayam / dagdhaM kAmaM patiM jJAtvA''gamat kiM kAmavallabhA ? // 18 // yaH saMsanti tatputrAsteSvAdyo'maracandrakaH / madhyamo mohano dharmI pazcimaH phullacandrakaH // 19 // ete sarve mahApuNyA dharmakarmaparAyaNAH / mAtR-pitRmahAbhaktibhAjo bhAnti mahAzayAH // 20 // pautro'pyasyAsti zrIcandro madhyaputrAGgajaH zubhaH / nayanAnandako yo'sti bAlacandra ivAGginAm // 21 // kuTumbamevametasya jIvatAnnandatAdapi / AkalpaM dharmakarmANi kuryAd dharmaprabhAvataH // 22 // // iti vaMzaprazastiH // 3 -AsmArtham /
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ aham zrIvijayadharmasUrigutAyo namaH / zrIbhAvadevamUriviracilima zrIpArzvanAthacaritam < Cake -- nAbheyAya namastasmai yasya kramanakhAMzavaH / maulau dadhati namrANAM maGgalyAmakSatazriyam // 1 // stumaH zrIzAntinAthasya kramacchAyAdrumadvayam / yasminazrAntavizrAntairdvandvatApo na vedyate // 2 // manodRzi yadaMzAMzudivyAJjananiyojanam / kalyANanidhilAbhAya satAM nemi tamAzraye // 3 // bhaktimaho dvijihvo'pi praapocaiHpdsmpdH| yasminnasmi nato' bhaktyA taM zrIpArzvajinezvaram // 4 // taM namAmi jinaM vIraM yadutthA tripadI ndii| kSamAdharaguruM prApya vizvaM vyApA'stakalmaSA // 5 // samastebhyaH zubhajJAnavadAnyebhyo jagatraye / trikAlaviSayebhyo'pi jinendrebhyo namo'stu me // 6 // zrI-vidyAvAstu hastAbhyAM vAgdevI padma-pustakam / jIyAd dadhAnA daurgatsaduHkhocchedAya dehinAm // 7 // namo'stu gurucandrAya yatkaraspRSTamurddhani / Avirbhavati bhavye'zmanyapi vAkyasudhArasaH // 8 // jayantya'nye'pi ye santo bhavapaGke'pi padmavat / 1 kartari ktH| 2 zubhajJAnadAnazIlebhyaH / 3 candrapakSe azmani candrakAntA'zmani /
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIbhAvadevamUriviracitaMna lipyante sadAtmAnaM dadhAnA bhuvanottaram // 9 // itthametAnanujJApya bhAvollAsavazAdaham / mandadhIra'pi saMkSiptamatInAM hitakAmyayA // 10 // anantasukhasarvasvanidhAnAkhyAnabIjakam / duSTamohaviSadrohA'pohagAruDamuttamam // 11 // . samastavipaducchedasiddhamantramayantritam / iSTasampattivallInAM kandakandalanA'mbudam // 12 // saMsArodanvaduttArayAnapAtramakhaNDitam / jarA-maraNavidhvaMsasudhAkuNDaM yathAtatham // 13 // suhRdAM hRdaye divyamuktAhAraM mahAguNam / karNayugme sakarNAnAM sadratnakhaNekuNDalam // 14 // mano'timattamAtaGgabandhanA''lAnamazlatham / ajJAnanidrAvidrANasuprabhAtamidaM nRNAm // 15 // nibaddhamaSTabhiH sargaH saMbaddhaM dshbhirbhvaiH| caritaM kIrtayiSyAmi zrImatpArzvajinaprabhoH // 16 // (kulakam ) astyatra bharatakSetre pavitre pRthavItale / nAnA''rAmapuragrAmasaGkAzA''trAsamaNDitam // 17 // kRtaparvatasaMvAdadivyaprAsAdasundaram / videhavijayaspardhi vipaNizreNirAjitam // 18 // anekA'nekaipairazvaiH nararanairalaMkRtam / savAravalayA''kArapAkArajagatIkRtam // 19 // apatyamiva sazrIkaM jambudvIpasya vizrutam / .. nagaraM vipulA''kAradyotanaM potanAbhidham // 20 // (kalApakam ) 1 udanvAn samudraH / 2 anekapA hastinaH /
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritam / tatrA''sIt kozasaMpannaH patrAM''nyaH svaguNojjvalaH / yazaHparimalasphAtiprINitA'zeSaviSTapaH // 21 // priitaa'rthiprstutstotrbhrmrsvrbndhurH| saMsevyo rAjahaMsAnAM samastasumanoguruH // 22 // . aravindopamaH zrImAn aravindo narezvaraH / kintu nityazriyA jyeSThastathA kaNTakavarjitaH // 23 // (tribhirvizeSakam ) tasya sadguNamANikyamaNDanA gajagAminI / suvarNazAlinI nyAyadharmamArgapravartanI // 24 // parairaparibhUtAtmA nAthA'bhyudayakAriNI / priyA'sti dhAraNI nAma rAjyalakSmIrivA'parA // 25 // (yugmam ) kulakAdikrameNaivamUordhva stokavRttavAn / Arambho'yaM prabhorAdyabhavA''dhArAya meruvat // 26 // rAjye rAjJo'ravindasya vidhinA kRtazAntikaH / kulInaRmikaH spaSTabhASako viduSAM varaH // 27 // nRpadharmasamAcAravicAracaturaH sthiraH / brahmakarmaNi niSNAto vizvabhUtiH purohitaH // 28 // nirmalaM mAnasaM yasya tyktaa'khiljlaashyH| sarvajJopajJasaddharmarAjahaMsaH samAzrayat // 29 // sadharmacAraNI tasya nAmato'bhUdanuddharA / nijavaMze patAkeva yA rarAja guNojjvalA // 30 // kulAcAradhurAbhAradharaNodhurakandharau / kamaTho marubhUtizcA'bhUtAM sutakRSau tayoH // 31 // kamaThasya priyA jajJe varuNA hariNekSaNA / . marubhUtestu lAvaNyavasubhUmirvasundharA // 32 // 1 rAjapakSe patrANi vAhanAni, tairADhyaH / 2 atra Da-layorakyaM samAzreyam /
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 zrIbhAvadevasUriviracitaM zabda-rUpa-rasa- sparza - gandhAkhyaiH sumanoharaiH / viSayaiH paJcabhiH kAlaM ninyuste'nanyasannibhAH // 33 // atha yogyatayA gehabhAramAropya putrayoH / jinadharmasudhAsssvAdachinnatRSNArtisusthitaH // 34 // caTatprakarSavairAgyaraGgapreritamAnasaH / viviktasya guroH pArzve gRhItA'nazanaH sudhIH // 35 // parameSThinamaskAra mantramekamanAH smaran / vizvabhUtistanuM tyaktvA saudharme'bhUt surottamaH // 36 // ( vizeSakam ) patyurviyogavidhurA'nuddharA'pi mamA'dhunA / zreyo nA'nyadihetyugraM tapaH kRtvA vyapadyata // 37 // paretakArya kamaTha-marubhUtI tayoratha / kRtvA kuTumbacintAyAM jAtA''vAhitamAnasau // 38 // anyadA bahirudyAne tatra netrAmRtaM satAm / sacchAyaH sumanaHzAlI kSama''dhAro mahodayaH // 39 // prazamA'mRtasiktAtmA sadA'bhISTaphalapradaH / harizcandramuniH kalpazAkhIva samavA'sarat // 40 // ( yugmam ) tadIyaguNasaurabhyeNA'kRSTA bhramarA iva / AyayuH paritaH paurAH stutijhaGkArahAriNaH // 41 // pitrorviyogaduHkhArttI vizvabhUtisutAvapi / hRdi dharmavinodAya tadA tatra sameyatuH // 42 // praNipatya ca taM zuddhabhAvena bhavaniHspRham | dhanyaMmanyAstataH sarve yathAsthAnamupAvizan // 43 // muninA'pi dayollA simAnasakSIranIradheH / 1 preta- paryAyo'yam / 2 kSamA zAntiH pRthivI ca / 1
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritam / lolakallolasaddhIcI prArebhe dharmadezanA // 44 // . dharmaratnaM bhavapure caturgaticatuSpathe / varNahaTTa nRjanmA''pya sadvyaireva labhyate // 45 // tatprAyaH sulabhaM yena bhavanti vipulAH zriyaH / durlabhaM tatpunarbhAgyaM yena dharme matirbhavet // 46 // mAlAsvamekSaNamidaM suptAnAM mohanidrayA / dharmazUnyamadhItAdi tatrotsvamAyitaM punaH // 47 // aghATamapi kalyANaM sughaTAdapi kUTataH / yathA prazasyate tadvad mugdho'pi sukRtI nrH||48|| asA'vanakSaro lekho nirdevaM devamandiram / nirjalaM ca saro dharma vinA yanmAnuSo bhavaH // 49 // dhanaizvaryA'bhimAnena prmaadmdmohitaaH| durlabhaM prApya mAnuSyaM hArayadhvaM mudhaiva mA // 50 // chinnamulo yathA vRkSo gatazirSoM yathA bhaTaH / dharmahIno dhanI tadvat kiyatkAlaM laliSyati // 51 // dharA'ntaHsthaM tarormUlamucchrayeNA'numIyate / adRSTo'pi tathA prAcyadharmo lakSeta saMpadA // 52 // mUlabhUtamato dharma siktvA bhogaphalaM budhaaH| gRhNanti bahuzo mUDhAstamucchiyaikadA punaH // 53 // AstAM siddhigataM saukhyaM mano'bhISTaM yadaihikam / janAstadapi dharmAkhyavRkSasya kusumopamam // 54 // kulaM gatamalaM kAmA'nurUpaM rUpamavyatham / vizvabhogyaM ca saubhAgyaM zrIvilAso viksvrH|| 55 // anavadyA punarvidyA kIrtiH sphurtimatI satI / abhirAmo guNagrAmaH sarva dharmAdavApyate // 56 // - - .... (yugmam ) / kalyANaM kanakam / 2 'lala vilAse' bhauvAdikaH /
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIbhAvadevamUriviracitaMyadyapi jvaritasyA'rtijantorjanayate jalam / tathA'pyuSNIkRtaM tasya mukhyapathyaM tadeva hi / / 57 / / tathA prAkarmadoSaNa pIDyamAnasya yadyapi / dharmo na rataye, kAryo nIraso'pi tathA'pyasau / / 58 // ato dharma na muJcanti kathaJcana vicakSaNAH / vipadyapi gatA vADham , mucyate kimu saMpadi ? // 59 // pakSapAto'pi dharmasya jayAya lalitAGgavat / tatbhRtyasajjanasyeva kSayAya punaranyathA // 60 // tathAhi jambUdvIpe'tra kSetre bharatanAmani / asti vistAragaM zrIbhiH zrIvAsaM nAma pattanam // 61 // AsId dAsIkRtA'zeSabhUpatirbhUpatiH purA / tatra citraguNavAtavikhyAto nrvaahnH|| 62 // tadIyadayitA devI kamalA kamalAnanA / kamaleva hareH kiM tu na calA na calAkRtiH // 63 // tasyA vizvapanonetrA''nandano nandano'jani / lAlityA'tizayA''kluptalalitAGgAbhidhaH sudhIH // 64 // yathAsamayamabhyastazAstrazastrakalApaTuH / / uvAsa hRdi bAlo'pi viduSAM vidviSAM ca yH||65|| satpAtravihitA''dhAraH prcursnehpuuritH| vRttojjvalaguNazrIkaH sphurattejomayAtmakaH // 66 // nijamudyotayAmAsa pradIpa iva yaH kulam / paramuSNasvabhAvo na na ca kaSpaladRSitaH // 67 // prItirdeve gurau pitrobhaktiH svajanamAnanam / satyamArttaparitrANaM vAtsalyaM cA''zrite jane // 68 // laghorapi hi tasyaivaM svAbhAvikaguNodayaH / apakasyA'pi karpUrasyoccaiH parimalo yathA // 69 // (yugmam) 1 snehstailmpi|
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritam / evaM bhUriguNasyA'pi tasya dAtRguNo bhRzam / jajJe kutrApi kasyA'pi bobhavIti manoratiH // 70 // na tathA''zu kathAkAvyairna giitvnitaadibhiH| na cA'zvagajalIlAbhiH sukhaM dRSTe yathA'rthini // 71 // galiteva tithistasya citte mAsa ivA'dhikaH / tadinaM gaNanAM naiti yasminnArthisamAgamaH // 72 // sutalAbhAdabhISTasyA'rthyA''gamasyA'pi zaMsine / dAnavyasaninaH tasyA'deyaM kimapi nA'bhavat // 73 // athA''sIt sajjano nAmnA prakRtyA durjanaH punH| bhRtyaH kRtyeSu sarvatra kumArasyA'nivAritaH // 74 // vardhito'pi kumAreNa taM prati pratikUlakRt / jalaiH puSTo'pi kiM vAH sukhAya vaDavAnalaH? // 75 // sakalo'pi suvRtto'pi dRSyamANo'pyalaM janaiH / na muJcati kumArastaM kalaGkamiva candramAH // 76 // anarthahetuH tatsarva pUrvaduSkarmaceSTitam / vaidyo'pi yadapathyA''zI yad vidvAn nIcasaMgataH // 7 // AyuktaH prItido loke viyuktaH shrvnnpriyH| prayuktaH sarvavidveSI kevalaH strISu vallabhaH // 78 // itaH kazcit kalAdene vihito gurukAraNe / DhaukitaH bhUpateH so'gre punA rAjJo tataH param // 79 // anyadA tadguNaprItamAnasollAsato ddau|. alaGkAraM kumArasya mahAmUlyaM mahIpatiH // 8 // dAnamevA'stu kiM bhArakAribhiH bhUSaNAntaraiH ? / itIva sapadi tyAgaM cakre tasyA'pi rAjamaH // 81 // atha vijJapayAmAsa tasyAtityAgadUSaNam / tatsarva sajjano gatvA savizeSaM mahIbhuje // 82 / / 1 dRSTairyathA'rthibhiH, itypi| 2 suvarNakAreNa / 3 gRhIta iti zeSaH /
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIbhAvadevasUriviracitaM karNejapatayA tasya phutkRtyeva hutAzanaH / adIpiSTa bhRzaM rAjA, kiM tu putro'pi mitravat // 83 // draSTavyaH zaizavottAre nItivAkyamiti smaran / rahaH kumAramAkArya zikSayAmAsa komalam ||84|| ( yugmam ) tAta ! yadyapi sadvRttairvRddhatvaM jarasA vinA / jAtaM tadapi te kiJcid yogyatvAdupadizyate // 85 // vatsa ! no vetsi kiM rAjyaM bahukArya nirantaram ? / svArtheka karaNavyagra parivArasamAvRtam ||86|| sAvadhAnatayA cintyaM karaNDasthabhujaGgavat / niyantraNIyaM kapivad guNaiH zAkhAntaraM vrajat // 87 // phalitakSetravad nityaM rakSaNIyaM prayatnataH / navyA''rAma iva sthityA sevanIyaM muhurmuhuH ||88 // samUlamapi kozena dRDhaskandhaM mahIbhujA / tadapatyairmahAzAkhaM vistIrNa nRcatuSpadaiH // 89 // sphuradratnasuvarNAdipallavollAsasundaram / yazaHkusumasaMbhArairAkRSTA'rthimadhuvratam // 90 // nAnA''yAtakalAdakSapakSibhiH kRtasaMzrayam / sudhAdhavalitottuGgaprAsAdena mahocchrayam // 91 // anItijalakallolairlolamuccaiH kSaNAd bhuvi / vyasanAkhyo nadIpUraH pAtayed rAjyapAdapam ||12|| (kalApakam ) kiJcit kiJcidakurvANo'pyazRNvannacalannapi / pramAdazchalayatyevA'navadhAnaM pizAcavat // 93 // gamyaM tadasya dUreNa puruSeNa hitaiSiNA / vizvAso naiva karttavyastathA lakSmyAmiyaM yataH // 94 // 1 phutkAreNa iva / 2 jAta !, evamapi / 3 madhuvratA bhramarAH /
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH srgH| kSIranIranidherjanmalAbhAdiva satRSNatAm / karoti mattamAtaGgasaMgAdiva madAndhatAm // 95 // rajobahulatAM pAsabavAsAdivA'dhikAm / tanoti krUratAM tIkSNAsidhArAcaraNAdiva // 96 / / (tribhirvizeSakam ) naiva mUrkha na viduSi na zUre na ca kAtare / na kurUpe na sadrUpe na vRddhe taruNe na vA // 97 // prakAzya vividhAn bhAvAnasato'pi sato yathA / raJjayantI jagatsarva naiva zrIH kA'pi rajyate // 98 // paNyaM paNyAGganevA'sau kevalaM puNyamIkSate / narANAM tena tairnityamarjanIyaM tadeva hi // 19 // bhaved naikAntatastacca vyasanA''saktacetasAm / tadevaM bhaNyate jAta! bhavAnitthaM punaH punaH // 100 / / eSa yadyapi te dAnaguNaH sarvaguNottamaH / tathA'pi niyataM tatrA'pyatyA''saktina zobhanA // 101 // sarvathA sarvakAryeSu mAdhyasthyaM zasyate nRNAm / dantapAtaH kathaM na syAdatikapUrabhakSaNAt // 102 // tathA tarudAho'tizItena durbhikSamativarSaNAt / / atityAgAdanaucityama'tiH kutrA'pi neSyate // 103 // etadeva hi pANDitvaM yadA''yAdalpako vyayaH / atrodAharaNaM dRSTaM spaSTaM munikamaNDaluH // 104 // nityaM kRtavyayaH svairaM merurapyapacIyate / tejasIva gate vitte naro'GgArasamo bhavet // 105 // bandhurvandhuradhIstAvat. tAvad bhAryA mano'nugA / sarvaH kalakalaH tAvad yAvad dravyasamAgamaH // 106 / / tadabhAve punaH zAntadhvani tamanujIvinaH /
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 zrIpArzvanAthacarite muJcanti vihagAH sadyastaDAgamiva nirjalam // 107 // vizuddho'pi guNavAto vinA lakSmIM na zobhate / unmIlati yathA citraM na vinA kRSNatUlikAm / / 108 / / malarUpA'pi tenaiSA' sajjanairapi kAyate / ato nA'rthavyayaH kAryastvayA vatsa ! yadRcchayA // 109 // adya zvo vA tavaivA'yaM rAjyabhAro'vatiSThate / tannirvAkSamaM vidvan ! sAdhAraNaguNaM zraya // 110 // lalitAGgakumArastadupadezA'mRtaM pituH / karNAJjalitaM pItvA mudito hRdya'cintayat // 111 // dhanyo'haM yasya me tAtaH pratyakSamiti zaMsati / guruvat tatvamekAnte tadidaM svarNasaurabham // 112 // mAtApitrorgurUNAM ca zikSaNAdaparaM jane / amRtaM nAsti, nAstyeva tadupekSAsamaM viSam // 113 // pUjyAssdezaH pramANaM me ityAnanya guruM girA / bhaktyA kRtanamaskAraH kumAraH svagRhaM yayau // 114 // atha stokatamaM tasya yacchataH piturAjJayA / apavAdaH pravavRte yAcakAnAM mukhAditi // 195 // kumAra ! kimidaM vizvadAnezvaraziromaNe ! AkasmikamihA''rebhe vailomyAsscaraNaM tvayA ? // 116 // cintAmaNisamo bhUtvA deva ! dAnena bhUtale / pASANa iva saMvRttaH tadidAnIM kathaM bhavAn ? // 117 // kalAminduH karaM dAtA, dhArAM dhArAdharo yadi / saMkocayiSyate tarhi jIviSyati kathaM jagat ? // 118 // vyaJjanaM yadvadannasya yathA cA'Ggasya bhUSaNam / dAnasyA'nye guNAstadvat parIvArAya kevalam // dAnamekaM tataH zreSTham, maharddhirapi mAnavaH / 1 zyAmakUcikAm / 2 viparItatAcaraNam / 119 //
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH srgH| tena hIno vinA kSIraM sthUlA gauriva nArhati // 120 // dhairya-zauryAdikaM dvIpi'-kolAdiSvapi dRzyate / dAnaM tu mahatAmeva gajendrANAM pravartate // 121 // kITikAnAmanakSINAmapi saMgrahazIlatA / .. dAnaM punarna devAnAmapi nirnimiSekSiNAm // 122 // saMgrahaikaparaH prApa samudro'pi rasAtalam / dAtA tu jaladaH pazya bhuvanopari garjati // 123 // dhanAGgaparivArAcaM sarvameva vinazyati / dAnena janitA loke kIrtirekaiva tiSThati // 124 // adAtaiva varaM jAtamRtaputrAdaputravat / dAnena janayitvA''zAM na tu tasmAt cyutaH pumAn // 125 // prahitya sarvataH kIrti nimantrya bhRzamarthinaH / dvAraM pidadhato deva! kaste dhAtuviparyayaH ? // 126 // citraM dAtRkaro muktadraviNo'pi gururbhavet / arthinaH punaratyantalaghurdhanabhRto'pyasau // 127 // dAturnArthisamo bandhurbhAramAdAya yaH parAt / lakSmIrUpA''padi gataM nistArayati taM khalu // 128 // tasmin sadutsava ivA''gate tuSyati paNDitaH / mUrkhastu dUyate dIrgharogIva hi cikitsake // 129 // samudrAH sthitimujjhanti calanti kulprvtaaH| pralaye'pi na muJcanti mahAnto'GgIkRtaM vratam // 130 // pAlayitvA ciraM dAnaguNaM pAvanamunnatam / mA nAzaya niSedhena zikhAbandhena darbhavat // 131 // lalitAGgo nizamyaivaM hRdaye pIDito bhRzam / acintayadidaM hanta ! viSamaM samupasthitam // 132 // ekataH piturAjJA meM parivAdastathA'nyataH / 1 citraka-zUkarAdiSu / 2-marjitamityapi /
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritesaiSa vyAghrataTinyAyaH kiM karomi dvayAzrayaH // 133 // uccairArohatAM kiM vA mamA''jJAbhaGgadUSaNam / sarvataH prasaranepo'varNavAdastu dustaraH // 134 // iti kRtvA tathaivA'sau dAtuM pravavRte punaH / uSNIkRtamapi svIyaM zaityaM yAti yataH payaH // 135 // tad jJAtvA kupitaH kAmaM kumArasya narAdhipaH / dvAraM nivArayAmAsa sevAhevAkino'pi hi // 136 / / athA'sAva'pamAnena bADhamApUrito hRdi / nadIpura ivA''vattabaddharuddhagatirgataH / / 137 // aho ! me vyasanaM naiva tAvad dyUtAdi kizcana / naiva rAjyaspRhA naivA'vinayaH ko'pi nA'nayaH // 138 // jantuprItikaraM dAnaM yadevaM doSatAM gatam / tadatra yujyate naiva mama sthAtumataH param / / 139 / / vyAdhi-mAlinya-dAriyA-'pamAna-vyasanA''gamaiH / paradeza vinA nA'nyadiha zreyo manasvinAm // 140 // iti nizcitya nigUDhaM kumAro nizi nirjane / baraM turaGgamAruhya cacAlaikA dizaM prati // 141 // iGgitajJastu tad jJAtvA nijadaurjanyadoSataH / tatra sthAtumazaktaH san sajjano'pi tamanvagAt // 142 // Atmavat karmaNA tenA'nugataH zritavatsalaH / kumAraH prAha bho bhRtya ! vada kiMcid vinodakRt / / 143 // tenoce deva ! ki zreSThaM kathyatAM puNya-pApayoH / so'pyavAdIdare ! mUrkha ! kimidaM gaditaM tvayA // 144 // abalA-bAla-gopAla-hAlikAnAmapi sphuTam / idaM hi yad jayo dharmAdadharmeNa punaH kSayaH // 145 // deva ! satyamaI mUrkhaH paraM kathaya kIdRzau / dharmA'dhau, kumAreNa bhaNitaM zRNu sajana !? // 146 //
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH / vacaH satyaM gurau bhaktiH zaktyA dAnaM dayA'rdite / dharmo'yamiSTasaMyogakaro'niSTanivArakaH // 147 // adharmaH punaretasmAd viparIto'tha so'vadat / naivam, samaya evAtra kAraNaM saMpadApadoH // 148 // divA balakSaye sUro'pyastameti galadyutiH / nizAbalavazAt kSudrA api tArAH sphurantyamUH // 149 // samayasya bale nRNAmadharmo'pi sukhAvahaH / punastasya balAsbhAve na dharmo'pi sukhAvahaH // 150 // yadidAnIM tavAvasthA dharmiNo'pIdRzI tataH / adharmasamayo'yaM tad dhanaM cauryAdinA'rjaya // 151 // kumAro'pyAha re ! pApin ! na zrotavyamidaM vacaH / mA vAdIH sarvadA yena dharmAdeva jayo dhruvam / / 152 / / yastu ko'pyajayastatrA'ntarAyaM karma kAraNam / zarkarAmaznatAM dantavyathAyai kiM na karkaraH 1 // 153 // anyAyena tu yA lakSmIH sa udyotaH pradIpanAt / kSaNaM prakAzya vastUni nirvAha kevalaM rajaH // 154 // araNyaruditaiH kiM vA puro grAme jarannarAH ? | jayaM vakSyanti ced dharmAt tadA tvaM kiM kariSyasi 1 // 155 // tenoce bhRtyabhAvaM te kariSye jIvitAvadhi | 13 paNabandhaM kumAro'pi tameva pratipannavAn // 156 // tAvevaM kRtamaryAdau vegAd grAmaM gatau tataH / pariSatsthAnupAgatya bhRtyaH praNatipUrvakam / / 157 // vRddhAn prapaccha yadaho ! saMdehazciramAvayoH / jayo dharmAdadharmAd vA samyag nirNIya kathyatAm 1 // 158 // ( yugmam ) taistu daivAdasaMbhAvyanavInapraznavismitaiH / rabhasAdidamAcakhye yadadharmAd jayo'dhunA // 1 samAptau / 159 //
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pArzvanAthacarite tataH punaH puro yAntaM kumAraM sajjano'vadat / sopahAsaM yathA deva! satyaikadhanadhArmika ! // 160 // muJcemaM turagaM zIghraM bhRtyabhAvaM kuruSva me / tenoce vacanaM me syAt pralaye'pi kimanyathA / / 161 // gRhANa turagaM bhRtya ! pRSThacArI sadA'smi te / sarva yAtu mamAsAraM sAraM satyaM tu tiSThatu / / 162 // so'zvArUDho vrajan vegAt saharSamavalokate / kumAramanudhAvantaM zramasvedamalAvilam // 163 // raat tvayA dharmapakSapAtabhavaM phalam / kumAra ! dadRze sAkSAt tadathA'pi tadAgraham // 164 // muJca vaJcaya bhoH ! lokaM badhabandhAdike kRpAm / mA kArSIrjIvanopAyaH ko'pi nAnyastavA'dhunA // 165 // ( yugmam ) kumAro'vocadAH ! pApa ! vRthA te sajjanAbhidhA / madhurAkhyA viSasyeva tvatsamo yanna durjanaH // 166 // kiMcaivaM durmatiM yacchan vyAdhAdapyadhiko'bhavaH / atinindyo'hi pApasya kArakAdupadezakaH // 167 // yathA kospi vane vyAdha ! karNAntA'kRSTakArmukaH / ghAtAgragatayA mRgyA sadainyamidamarthitaH / / 168 // pratIkSasva kSaNaM vyAdhaH bAdhyamAnAni me avatiSThante'patyAni madIyAgamanA''zayA // 169 // stanyapAnamahaM tAni kArayitvA tavAntikam / kSudhA / yAvadAyAmi tenoce naiSi cet tava kiM tataH 1 / / 170 // brahmahatyA surApAnaM steyaM gurvaGganA''gamaH / mahAnti pAtakAnyAhustatsaMsargazca paJcamam // 171 // brahmahatyAdipaJcA'tipAtakAGgIkRtAvapi / 1 na epi Agacchasi / 14
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH srgH| 15 yadA na pratyayastasya tadA'bhANi punastayA // 172 // kudhiyaM pRcchato datte vizvastasya ca durmatim / tasya pApena gRhye'haM yadi nA''yAmi satvaram / / 173 // tena muktA tathA kRtvA punarAgatya tatra saa| papracha vada bho vyAdha ! tava bANaprahArataH // 174 // kathaM chuTye tatastena cintitaM hanta ! sarvathA / pazUnAmapi nirbhatsyA kathaM yacchAmi durmatim ? // 175 // kathitaM ceti bhadre! mAM dakSiNe na prayosi cet / tathaiva vacasA tasya sA jagAma jijIva ca // 176 // tadevaM kathyate te yanmA paapmtimaatthaaH| yenA'kSatrakRtAM bADhaM jIvitAd maraNaM varam // 177 // ekasya nijajIvasya kRte jiivaannekshH| duHkhe kSipanti ye mUDhAH teSAM kiM jIvitaM sthiram ? // 178 // vipadyapi gatAH santaH pApakarma na kurvate / . haMsaH kurkuTavat kITAnatti kiM kSudhito'pyalam ? // 179 // kizca kSetreSu jIvAnAmuptvA bIjaM vadhAdikam / samIhante hahA! mUrkhAH kathaM saukhyodayaM tataH ? // 180 // nirguNasya zarIrasya pratikSaNavinAzinaH / guNo'sti sumahAnekaH paropakaraNAbhidhaH // 181. // te'pyadhanyAH pazupAyAH parArthe ya udaaste| ... teSAM tvajananirbhUyAd ye paradrohakAriNaH // 182 // yadi grAmyairajAnadbhirdharmo na bhumaanitH| kimetena satAmiSTo na pramANaM bhavedasau ? // 183 // khAdusvAdA'nabhijJazced drAkSAsu karabho mukham / 1 mAM na prayAsi na prAmoSi, ityanvitiH / 2 'tanUyI vistAre' adyatanyAmApUrvakaM thAsi rUpam / 3 utpUrvakaH 'Asik upveshne|
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 zrIpArzvanAthacarite 185 / / vakrIkuryAt, tatastAsAM mAdhurya kA'pi kiM gatam // 184 // eka eva suhRd dharmastasmAcca vimukhIbhavan / na bhAvI bhAvibhadrANAM kadA'pyabhimukho bhavAn / / sajjanaH prAha bhadrANi dRzyante tvayi kovida ! | iyatA te kimayA'pi na pUryante manorathAH ? / / 186 // yathA kospi purA grAmyo jananyA'bhANi yattvayA / gRhIto'rtho na moktavyaH kulaputra ! kathaMcana / / 187 // anyadA vRSabhaM pucche sa jagrAha mahAbalam / tenA'sau hanyamAno'tha kRSyamANo visaMsthalam // 188 // muca muzceti lokena procyamAno'pi no jaDaH / pucchaM mumoca bhostadvadekagrAho bhavAnapi / / 189 // pRcchayate tarhi bhUyo'pi ko'pi kiM tu paNastava ? | idAnIM vidyate nAnyazcakSurutpATanaM vinA // 190 // amarSAcca kumAreNa tadapyaGgIkRtaM vacaH / tataH zAkhApure gatvA kA'pi pamacchire janAH // 191 // tairapi prAgivA''khyAtaM bhavitavyaniyogataH / atha taM prasthito mArge sajjanaH punarUcivAn // 192 // satyazauNDa ! kumArendra ! paropakRtikarmaTha ! | dharmakarmanidhe ! brUhi kimidAnIM kariSyasi ? // 193 // solluNThavacanaistasya zANaghRSTakRpANavat / bhRzamuttejitasvAnto gatvA'raNye baTAdadhaH // 194 // zRNvantu vanadevyo me lokapAlAca sAkSiNaH / eka eva jayI dharmaH, eSa UrdhvakRto bhujaH // 195 // na bhayAnna tamobhAvAnna ca dharmaparAjayAt / kevalaM vacanaM svIyaM kartuM satyaM karomyadaH // 196 // ityuditvA mudollAsiromAJcairaJcitAM tanum / tatsaccatuSTadevIbhiH puSpakozairivA'rcitAm // 197 //
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH / dadhAnaH sahasA sUryasyA'pi nirmitavismayaH / netre zastrIkayotpAvya sajjanAya samarpayat // 198 || (kulakam ) sarvazrI nAzapuSpasya dharmasvIkArazAkhinaH / 17 40 phalaM bhuGkSvedamityuktvA hayArUDho'nyato yayau // 199 // atha taMtra kumAro'pi kRtyA'ntarasamApanAt / dustarAsspanadIpUra kallolottAlamAnasaH // 200 // dadhyAvidamasaMbhAvya saMbhavAccetasi kSaNam / kimidaM n ! dharmai niratasya mamA'bhavat // 201 // tadIyavacanasyAspi prAmANyaM jAghaToti kim ? / AH ! jJAtamathavA siddhiH kaSTenAntaritA'khilA // 202 // yathA'GgakSAlakaH pUrva malA'panayanodyataH / tailacUrNAdikaM dehe niyojayati kiJcana / / 203 // tathA dharmo'pi jIvasya siddhizuddhividhitsayA / prAcyakarmamalocchiyai karoti kSaNamApadam // 204 // fara me mohatakAdidaM vailomyacintanam | dharma eva dhuvaM nA'nyo jayaheturjagatraye // 205 // tadekazaraNaH svAntamityA''ninye punaH pathi / daivAyate hi dehe tu satAmAsthA na vidyate // 206 // duHkhe patantaM mugdhatvAd manaH kAyamanuvrajat / anyo'yamiti saMbodhya dhIraH sthirayate' nijam // 207 // tadA tasya mahAduHkhaM sato'pyucchettumakSamaH / adraSTumitra sUryo'sta parvatA'ntarito'bhavat / / 208 // zabdAyamAnA vividhaM pakSiNo'pi tadA''padi / krandanta iva duHkhena nilInA nIDavezmasu // 209 // mukhAni kakubhAM sadyastamasA zyAmatAmaguH / kumArA''pattisaMjAtazokeneva prasarpavA / / 210 // 1 sthiraM karotItyarthaH /
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacarite aho ! kathama'sau bhAvI mahAtmetIva cintayA / / kSaNamekamajAyetAM rodasI api niHsvane // 211 // atrA'ntare vaTe tatraikatra sNmilitaastdaa| bhAraNDapakSiNaH svairaM saMlApamiti cakrire // 212 // kathyatAM yena yad dRSTaM zrutaM vA kA'pi kautukam / ekena vyAhRtaM teSu kathayAmi nizamyatAm // 213 // ito'sti kakubhi prAcyAM campA nAma mahApurI / tasyAM bhuvanavikhyAto jitazatrurmahIpatiH // 214 // putrI puSpAvatI tasya jIvitavyAdapi priyaa| sakalasyA'pi rAjyasya rahasyamiva mUrtimat / / 215 // yasyAH kramayugaM dhatte dAyAdatvaM saroruhAm / UruyugmaM punA rambhAstambhagarbha jigISati // 216 // madhyadezaH kRzodaryAstucchaH kRpaNacittavat / savistAramurastveSyadguNagrAmAdivA'dhikam // 217 // vAhU saha mRNAlaiH saspaddhauM mRdutarAvapi / adharo'pi haratyeva prasabhaM vidrumazriyam // 218 // udAracittavad nAsAvaMzo'tisaralonnataH / karNapAlI caladolAlIlAM dhatte manobhuvaH // 219 // kezapAzo brhibrhlkssmiilaabhaadivojjvlH| tadrUpamatha kiM vayaM nirvarNya zusadAmapi // 220 / kiM tu sarva vRthA jajJe daivaackssurbhaavtH| lakSAko'pya'pramANaM syAd yathA pAzcAtyabindunA // 221 // anyadA tAM sabhA''sInaH kanyAmaGkagatAM tathA / . nirUpya sahasA cintA''cAntasvAnto'bhavad nRpH||222|| aho ! pazya hatAzasya pratIpA''caritaM vidheH|| evaM nirmAya yadiyaM kathaM hanta ! viDambitA ? // 223 / / iha tAvanisargeNa cintAyai putrikA pituH| .
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH / 19 vizeSeNa punardoSadRSitA tat karomi kim ? // 224 // athavA'lamupAlambhairdattairdaivasya saMprati / iyaM prAptavarA tena ko'pyupAyo vidhIyate // 225 // iti nizcitya bhUpAlaH kArayAmAsa ghoSaNAm / . sarvatra paTahadhyAnapUrvakaM yadaho ! janAH ! // 226 // jitazatroH putrikAyA locane yaH kariSyati / tasmai rAjA nijaM rAjyasyA'dha kanyAM ca dAsyati // 227 / / bhramantaH santi te nityamityAdezakarA nraaH| ataH paramahaM tatra na jAne kiM bhaviSyati ? // 228 // tacchrutvA vismayAdeka: papraccha lghupksskH| tAta ! kazcidupAyo'pi bhavet tannetrasaMbhave / / 229 / / jAtya'ndhAyAH kathaM netre bhavato vatsa ! kintviha ? / maNimantramahauSadhyaH santyevA'cintyazaktayaH // 230 // kathyatAM tarhi tenoktaH sa Uce naiva kathyate / / tarorapi yato jAtu rajanyAM bhavataH zrutI // 231 / / nirbandhena tathA tena zizubhAvAdapRcchayata / divyajJAnI yathA satyaM bhAraNDa idamAkhyata // 232 / / vallI yA'sya taroH skandhe dezamAveSTya tiSThati / . tadIyarasasaMsekAt sadyo navyadRzorbhavaH // 233 / / tAta ! prAtaH ka gantAsi tatraiva puri putraka ? / nayeH sahaiva mAM tarhi yena me'styatikautukam // 234 // itthaM saMlapatAM teSAM pramIlA kSaNamAgamat / kumAro'pi vaTA'dhasthaH sarva zrutvetyacintayat // 235 // kintu satyamidaM kiMvA'satyamevA'tra ko bhramaH / dharma eva satAM nityaM jAgarti vipaducchide // 236 // karasparzAllatAM jJAtvA chittvA kSurikayA ca saH / 1 zravaNadvayam / 2 bhAgraheNa / 3 utpattiH / 4 nidrA / 5 caturthyantametat /
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacariteAttaikakhaNDasya rasenA'kSikUpA'vapUrayat // 237 // atha sadyo navodbhinnadivyanetro mahAmanAH / sarva nirUpayAmAsa vastu rAtrAvapi sphuTam // 238 // idaM puSpAvatI-rAjyalAbhAya mama daiva ! kim / sarvam , tadamunA sArdhaM yAmItyAruhya taM vaTam ? // 239 // nilIya pakSipakSAntastasthAvatha nizAtyaye / uDDIya tadyutaH pakSI campodyAnavanaM yayau // 24 // ( yugmam ) tataH kumAro nirgatya snAtvA sarasi nirmale / kRtasvAduphalA''hArazcalito namarI prati // 241 // paTahodghoSaNaM zRNvan pratolidvAramAgataH / tasyopariSTAllikhitaM zlokamevamalakiyat // 242 / / jitazatroriyaM vAcA matputrInetradAyine / rAjyasyA'dha ca kanyAM ca pradAsyAmIti nAnyathA // 243 // vAcayitvA ca taM rAtrIzrutasaMvAdadarzanAt / zubhasaMbhAvanotkarSAdatIva mumude hRdi // 244 // iGgitajJaizca tad jJAtvA niyukta rAjapUruSaiH / nRpAya tadanujJAtairiti sarva niveditam // 245 / / diSTyA vardhApyase deva ! jayena vijayena ca / prApto dvAre pumAnekastvanmanorathapUrakaH // 246 / / zrutvA tatkarNapIyUSaM saharSocchvasitA''tmani / aAdiva tanau teSAM sarvAGgAbharaNaM dadau // 247 // utkaNThitazca taM draSTuM sahasrAkSamamanyata / bAhuM sahasrabAhuM ca tasyA''zleSAya bhUpatiH // 248 // zIghramAkArya dRSTvA ca taM guNA'dhikarUpiNam / yatrA''kRtiguNAstatra nizcikAyeti bhASitam // 249 // 1-mekamalokata, itypi| 2 zatrantasya mA-dhAtornapUrvakaM prathamAntametat /
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH H / gADhamAliGgaya dUrvAbharomAJcairarcayanniva / aGkamAropya harSAzrusalilaiH strapayanniva / / 250 // prINayanamratAsssvAdasodaraistaM girAM rasaiH kumAramidamamAkSIt sasnehamadhuraM nRpaH / / 251 // kiM kulaM vatsa ! kA jAtiH ko dezo nijajanmanA / bhavatA pAvanIcakre brUhi yanme'tikautukam ? / / 252 // vyAjahAra kumAro'pi deva ! kiM saMbhramoditaiH ? | kRtyamAdizyatAM zIghraM tadevottaramatra me / / 253 // aho ! kRtyaikaniSThatvamasya no phalgu valgitam / te detenAnumIyeta kulAdyaM sarvamuttamam // 254 // vimRzyeti nRpastena samaM kanyAgRhaM yayau / zrutvA kRtyaM kumAro'pi kanyAntikamupeyivAn / / 255 / / citragrAhyo jano'yaM taccArupaTTAsane sthitaH / sugandhadravyamAnAyya vidhAya vidhimaNDalam / / 256 // pUjayitvA ca puSpAdyairjapitvA kiJcana kSaNam / dhyAnamApUrayAmAsa vismApitanarezvaram || 257 // kaTInyastaM latAkhaNDaM gRhItvA tadrasena ca / apUrayad dRzau tasyAH spaSTe jAte ca tatkSaNAt // 258 // rUpalAvaNya saundaryanirjitA'naGgavigraham / 21 bhAraya saubhAgyanikarSaM taM vIkSya puruSaM puraH // 259 // harSo-tsukya-trapA- jADyapramukhaM bhAvasaMkaram / dadhAnA kAmanAmenAM sA cakAra nRpAtmaje / / 260 // ( yugmam ) iyatkAlaM dRzorAndhyamajaniSTa yathA mama / AjanmA'pi tathA bhUyAt tvadanyapuruSekSaNe // 261 // tannizamya jagAdaivaM nRpaH pUrNamanorathaH / anena svaguNaireva tvamAttA kanakottame / // 262 //
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pArzvanAthacarite SS svayA'pi svayamevAsmai sphuTamAtmA samarpitaH / nA'haM nimittamAtro'pi ciraM jIva sabhartRkA // 263 // tato mauhUrttikazreSThaM sapadyA''jUhavad nRpaH / gaNayitvAsskhyadeSo'pyA''sannaM vaivAhikaM kSaNam / 264 / / cittavittAsnumAnena sarvasaMvAhapUrvakam / tayorakArayad rAjA pANigrahaNamahotsavam / / 265 // dadAvatha kumArAya mahAsaudhaM manoharam / dezakozA disaptAGgarAjyasArddha vibhajya ca / / 266 // puSpAvatyA samaM so'pi tatra kAvyakathArasaiH / dharmazAstravinodaizva dogundaka ivAmaraH / / 267 // puNyaprabhAvA''virbhUtiprabhUtaH sukhasampadA / sudhApana ivA'jasraM vAsarAnniravAhayat || 268 || ( yugmam ) kumArastAvadanyedyuH vAtAyanagataH puram / AlokayannakasmAt taM bhRtyAdhamamavaikSata / / 269 // galanetrAsssyavIbhatsaM zrastavyasta ziroruham | durnivArakSudhAvAdhAkarAlavadanodaram || 270 / / sarpAkAra sirAjAlaiH kaGkAlamiva bhISaNam / pApA'tirekAd udvRttaM narakAdiva nArakam // 271 / / vizIrNadaNDikhaNDaika paridhAnaM durIkSaNam / 22. malImasatanuM mUrtta pApmAnamiva jaGgamam / / 272 / / vraNapaTTairdaridreSu baddhapadyamivA''padA / ghRNAjanaka matyanta kaThoramanasAmapi // 273 // alAbhena ca bhikSAyAH paryaTantaM gRhe gRhe / aissttakarparaM dInaM praskhalantaM pade pade / / 274 // ( SaDbhiH kulakam ) 1 nADikAH / 2 asthipaJjaraH / 3 "virale'lpe kRze daNDI" iti haimo'nekArthasaMgrahaH /
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH / 279 // upalakSya punaH samyak karuNArdramanA bhRzam / - ahahA'sya varAkasya dazaiSA'jani kIdRzI / / 275 // ahamitthamayaM caivaM dhig daivamiti cintayan / tamAkArya punazreTaiH kumAra idamabhyadhAt / / 276 // aho ! jAnAsi mAM brUhi so'pi kampitavigrahaH / bhayena taralaM netrayugaM kurvannavocata / / 277 // deva ! pUrvA'calottuGgazRGgasaGgatamaNDalam / ko na vetti ravi ko vA gagane ghanamunnatam 1 // 278 // alaM saMbhramavAkyena satyamAkhyAhi tena saH / . ityuktaH punarapyAha tarhi deva ! na vedya'ham // lalitAGgo'bravId yasya cakSurutpATanena bhoH ! | upacakre tvayA taM mAM kathaM no vetsi sajjanaH 1 // 280 // tat zrutvA sahasA''zaGkAlajjAbhArA'tirekataH / vivikSuriva pAtAlamadhomukhamasau sthitaH / / 281 // atha tyAjita durveSaM kAritasnAnabhojanam / paridhApitasadvastraM kumArastamabhASata / / 282 // prabhUtenAspi kiM tenopArjitena dhanena bhoH ! / yenAsstmIya manuSyANAM saMvibhAgo na vidyate 1 / / 283 / / adya me saphalaM rAjyaM yatra duHkhasakho bhavAn / samAjagAma tatsaukhyaM bhuGkSva nizcintamAnasaH // 284 // savismayamanAH so'pi dadhyAviti hRdi kSaNam / aho ! kvA'raNyajAvasthA ke cAsAvasya dRzyate ? || 285 // citte'pi yadasambhAvyaM devAt tadapi jAyate / astu vA kiM vitarkeNa bhaNAmi samayocitam 1 // 286 // sato'pi layaMtAM doSAna'sato'pi pare guNAn / vadatAM vigatopAdhiH kA'pya'pUrvA sthitiH satAm // 287 // 1 SaSThIbahuvacanam, AcchAdayatAmityarthaH / .23
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritevyaJjayantya'dhamanyeSAM khalA galanavastravat / adhaH kSipanti santastu mahAdavadambhasAm // 288 // zrUyatAM ca tadA deva! tAdRzaM tvAM vaTAdadhaH / vimucya vitataM bhAgyamiva mArge calanaram // 289 // gRhItaM taskaraiH sarva dRDhamAhatya yaSTibhiH / duSkarmaphalabhogAya jIvan muktazca tairaham // 290 // nAtha ! sAkSAd mayA dRSTaM svasyedaM pApmanaH phalam / tvayA'pi sukRtasyaikadharmAdeva dhruvaM jayaH // 291 // tadadRzyamukhaM pApaM mAM dUreNa visarjaya / IksambhAvanAyogyo nA'hamasmi vicAraya // 292 // kumAraH prAha bho maivaM vikalpaM hRdaye kRthaaH| sAhAyyena tavaivedaM mama sarva vijRmbhate // 293 // kathamatrAgamo rAjya-kanyAlAbhAdhamanyathA ? | mama sattvasuvarNasya parIkSaNakaSopala! // 294 / / tadasminnadhunA rAjye madIye'khilakRtyakRt / pradhAnapadavImetya gatacintaM vidhehi mAm / / 295 / / nivRtte'tha tathA rAjJaH putryA prakRtidakSayA / viditvA tasya daurAtmyamabhANIti nRpAtmajaH // 296 // nopadezaH kulastrINAM puruSaM prati budhyate / / kintu deva ! tvadIyo'tiprasAdo me taducyate // 297 // prANeza! yadi te snehAt pratipanetayA'thavA / ArttatrANasvabhAvAd vA sajjano hRdi sammataH // 298 // tadasya dIyatAM dezo dravyaM vA kizcidadbhutam / anena saha kintvevaM saGgati va yujyate / / 299 // lAlitaH satkRtastrAdubhojito'tha ciraadpi| akRtvA sarpavad nIco vikAra nA'vatiSThate // 300 // 1 ambhasAmagham , iti yojanA / 2 pUrva jnyaattyaa| ..
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH / tejomayospi pUjyospi ghAtinA nIcadhAtunA | lohena saGgato vahniH sahate ghanatADanam / / 301 // vadane samatAM vibhrat pazcAcca viSamulvaNam / dUraM vRzcikavat tyAjyaH kSudrAtmA durjano janaH // 302 // stokamapyudgamaM prApya nyagrodhAGkuravat khalaH / prasaran pATayan sandhi prAsAdaM pAtayed nRpam ||303 || snehe nAzaM guNe dAhaM vitanotyamale malam / dIpajvAlopamA deva ! khale maitrI nRNAM khalu // 304 // zrUyate nItizAstreSu hadocAropakAriNaH / 3 haMsasya yadabhUd nIcakAka saMsargadoSataH // 305 // yathA ko'pi sarasyAsstispardhayA mUrkhavAyasaH / patito'ntarjalaM mInajighRkSurvyAmamaNDalAt // 306 // sa tarItumajAnAnaH salilaplutapakSatiH / sevAlairveSTito'tyantaM jAto mRtyubhayAsskulaH // 307 // taM dRSTvA kRpayA haMsI tIragA haMsamabravIt / priya ! pazya kathaM kAko varAko mriyate puraH 1 // 308 // vizvapakSigaNeSu tvamuttamo mIyase janaiH / tadasya dIyatAM jIvadAnamuttArya nIrataH // 309 // sAdhu sAdhviti bhASitvA haMso haMsI ca vAyasam / caJcatrAssdAya tRNaM tatra vilagnaM ninyaturbahiH // 310 // kSaNAdA''zvAsya kAko'tha vAtenodvAnapakSatiH / vilagya pAdayorvADhamiti haMsaM nyamantrayat / / 311 || kospi pratyupakAraste naiva niSpadyate mayA / tathA'pi kuru me toSaM samAgamyA'dya maddanam // 312 // haMsenAspi tadAsskarNya priyAyA vIkSitaM mukham / 1 davarake api / 3 pakSivizeSaH / 4 pakSamUlam / 4 25 2 kajjalamapi /
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritesA'pi jJAtatadAtA pracchannamidamabravIt // 313 // sarvasyopakRtirdeva nirvicAraM vidhIyate / stokA'pi na punaH kartuM yujyate nIcasaMgatiH // 314 // kAntayA vArito'pyevamatidAkSiNyato'tha saH / kSaNaM yAmIti tAmuktvA sahA'nena gato vanam // 315 // tatra nimbasya zAkhAyAmupaviSTAvubhAvapi / vAhyAlikrIDayA zrAntastadA'dhazvA''gato nRpaH // 316 // uDDIno vAyaso viSTAM kRtvA'tha nRpamastake / dRSTyA haMso naraikaina dhanurgulikayA hataH // 317 // patitaM bhuvi taM vIkSyA'vadad pricchdH| aho ! citraM yadIkSyeta haMsarUpeNa vAyasaH // 318 // haMsaH kaNThagatA''tmA'pi janAlApaM nizamya tam / khajAtidUSaNoddhArahetave nRpamabravIt // 319 // yataHnA'haM kAko mahArAja ! haMso'haM vimale jale / nIcasaMgaprasaGgena mRtyureva na saMzayaH // 320 // ityAdi gaditaM tasya zrutvA sdymaansH| nRpastaddinamArabhya nivRtto nIcasaMgataH // 321 // kurvato hi tamapyevamahitAya khalo bhavet / ataH priya ! tadA''saMgo vAryate te punaH punaH // 322 / / sajja nenApi kiM tena yaH shngkhsmlkssnnH| dhavalo bahiratyantamantastu kuTilasthitiH // 323 // strINAmapi vacaH kAle'nukUlaM manyate budhaiH / durgA vAmaravA kiM na zasyate mArgagAmibhiH // 324 // idaM hRdi kumArasya camaccakre tayoditam / 1 vidithNsaa'bhipraayaa| 2 tRtIyAntam / 3 pakSivizeSaH, yo vAma zabdAyamAnaH suzakunacihnam /
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH srgH| paramAryasvabhAvasya karttavyamiti na sthitam // 325 / / mahatAmapyaho ! daivAd durvArA nIcasaMgatiH / ... karpUrasya kathaM na syAdagAreNa samaM ratiH ? // 326 // svasvAsthityA tataH kAle kiyatyapi gte'nydaa| papraccha vasudhA'dhIzaH pracchannamiti sajjanam // 327 // kaH saMbandhaH kumArasya tvayyevaM yat tadAdaraH / kudravyajIvadoSeNa so'pi cintitavAnidam // 328 // smRtvA pUrvavikAraM me kumAro'narthahetave / .. kA'pi bhAvI, vipadyenaM tadAdAveva pAtaye // 329 // pApaH svapoSakasyA'pi saMpadA hRdi khidyate / haritAdrI bhuvaM pRSThe yathA dRSTvA kharazcaran // 330 // jagAda ca tvayA deva ! bhUyaH kathitasundaram / na pRSTavyamidaM rAjA sutarAmAdRtastataH // 331 // dadau zapathamUce'sA'vaho ! saMkaTamAgatam / niSedhAjJA kumArasya kathanAjJA mahIpateH // 332 // kumArasyA'pi pUjyasya durladhyA''jJA'thavA tava / tenaiSa kathayanasmi zRNu deva ! yathAtatham / / 333 // shriivaasngraadhiishnrvaahnnndnH| . ahaM deva ! mahIyasyakaurikasya sutastvayam // 334 // prakRtyA rUpavAnA''ptavidyAlAbhaH kuto'pi hi / khajAtilajjayA gehaM tyaktvA dezAntaraM bhraman // 335 // atrA''yAtastadUrva tu prAcyabhAgyavazAdabhUt / yat kiJcidiha tatsarvaM tavaiva viditaM vibho ! // 336 / / (yugmam ) pituH paribhavAdatrA''yAto'hamapi paryaTan / dRSTopalakSitastena marmajJa iti saMbhramAt // 337 // purastvaritamAkArya mA mAmudghATayeriti /
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacariteAjJAM dattvA vizeSeNa saMmAnya sthApito'ntike // 338 // nitAntamamunA karNaviSeNa vyAkulIkRtaH / nRpo dadhyau hahA ! kIdRk saMjAtamasamaJjasam // 339 // paNabaddhAmasau kanyAM bADhaM gRhNAtu, me'khilam / yatpunarmalinIcakre rAjyaM duHkhAkaroti tat // 340 // tadenaM nigrahISyAmi pApamityAttanizcayaH / AhvAsta sa raho bhRtyAn yat kRtyAdezakAriNaH // 341 / / Adizaca ya ekAkI nizi saudhaa'ntraa'dhvnaa| eti vadhyaH sa yuSmAbhirnirvicAramudAyudhaiH // 342 / / devA''dezaH pramANaM me iti vyAhRtya te narAH / tato gatvA'bhUvana rAjJo nidezakaraNodyatAH // 343 // atha varSasamaM nItvA dinaM rAjA mahAnizi / zikSayitvA naraM preSIt kumAra''hvAnahetave // 344 // so'pi gatvA'vadad deva ! nRdevastvAM didRkSate / kaayotsukyaat tato madhyamArgeNaiva sameyatAm // 345 // khaDgamAdAya palyaGkAdutthAya sahasA'calat / kumAraH priyayA'bhANi kare dhRtvA paTA'Jcalam / / 346 // deva ! mugdhasvabhAvo'si rAjanIti na vIkSase / iyatyAmavicAryeva yadevaM calito nizi // 347 / / etadeva kulInAnAM jIvitavyaM priye ! nRNAm / / nirvikalpaM parIkSyA''jJAM yadAdezo vidhIyate // 348 // vikalpena punastasmin bhaktivyAjAd viDambanA / iti ziSTe kumAreNa rAjaputrI punarjagau / 349 / / satyametat paraM kApi vikalpo'pyucitaH priya ! / / jainadarzanavannaiva siddhirekAntapakSataH // 350 // RjutA dhanva-guNayorastu vastusvarUpataH / 1 laiMg spardhAzabdayoH / 2 svAmityarthaH /
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH / kAryasiddhauM prazasyeta vakrataiva tayoH punaH || 351 // anyaccitte'nyathA vAci karttavyaM tvanyadeva hi / gaNikAkramavannAtha ! rAjadharmo'pyanekadhA / / 352 / / vizvAso'tra na karttavyastannareNa vijAnatA / nItau kiM na zrutaM rAjA mitraM kasyA'pi no bhavet 1 // 353 // akAraNaprasAdo'pi prastAvaM na vinA zubhaH / ariSTAya taroH puSpodbhedo'pyasamaye bhuvi || 354 // yathA dAhabhayAd deva ! dhiyate dAruhastakaH / phalakaM ghAtarakSArthaM prastAvArthe tathA'nugaH // 355 // Aste samasta kRtyeSu pradhAnastava sajjanaH / sa eva preSyatAM jJAtvA kAryaM kuryAd yathocitam // 356 // dayitAyAH sa tAdRkSamikSurambhAphalopamam | vacaH zrutvA paraM toSA''pUrito 'cintayat || 357 // kulavratadharA nArI narasya yadi jAyate / tadA saiva gururlakSmIH zAstraM mitraM matiH sakhA / / 358 / / aho ! keyaM matiprauDhirasyAH kIdRka vacaH kramaH / pakSapAtaH sarasvatyAH strIjAtitvAdiyaM dhruvam // 359 // prahitaH sajjanavAtha vrajan saudhA'ntarA'dhvanA / tatrasthapuruSaiH tIkSNakhaDgaghAtairdRDhaM hataH // 360 // 29 apatacca hatAzatvAda'sAvubhayathA'pyadhaH / satyamAbhANako jAtaH svasya syAccintitaM pare / / 361 // zrutvA kalakalaM tatra jJAtvA ca nRpaputrikA / pUritA zoka- harSAbhyAM jagAdeti sagagadam || 362 | hA ! nAtha ! saralakhacchamakRte ! kathitaM yadi / nAskariSyaH tadA'vasthA kA'bhaviSyanmamA'dhunA 1 / / 363 // Aryaputra ! tadadyApi muktvA gajanimIlikAm / bhUtvA svasainyasannaddho bahistiSTha purAdaram / / 364 //
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritetathaiva vihite tena viditvA tannRpo'pi hi / spaSTakopo balATopaM kRtvA sajjo yudhe'bhavat // 365 / / prasarattaralottuGgataraGgAbhaturaGgame / dRzyamAnamahAmAnamattamAtaGgaparvate // 366 // karAlamakarAkAravarUthirathasaMkule / sphuracArabhaTA'nekanakracaRbhayaGkare // 367 // DiNDIrapiNDasaMkAzacchatrazaGkhavirAjite / . mahAkalakalavAnapUritavyomamaNDale / / 368 // durvAtAbhitottAlapUrvAparasamudravat / prANikSayAya saJjAte saMgrAme sainyayordvayoH // 369 // mantribhizcintitaM hanta ! satsvapya'smAsu ydysau|' rAjJA saMhAra Arebhe tato jIvanmRtA vayam // 370 // (paJcabhiH kulakam ) puSpairapi na yoddhavyaM prabuddhena yathA tathA / ayaM hyavasaro'smAkaM tanivAraNakarmaNi // 371 // sarve samuditIbhUya pazcAtkRtya baladvayam / upA'sarpana nRpaM natvA teSveka idamUcivAn // 372 // kalAnAmiva zItAMzunaMdInAmiva saagrH| nidhistvameko vidyAnAM deva ! saMpati bhUtale // 373 / / yathA ca nRSu rAjA tvaM vivekazca guNeSvayam / avimarzo mahAneSa doSo doSeSvayaM tathA // 374 // zalya vahni-viSAdInAM sukaraiva pratikriyA / sahasAkRtakAryotthA'nutApasya tu nauSadham // 375 // gurutvaM ca laghutvaM zrIbhAvA'bhAvatI jaDAH / vadanti tatpunardakSAH sdvivekaavivektH|| 376 // nirvivekanaraM nArI prAyo'nyA'pi na kAsati / kiM punaH zrIriyaM devI puruSottamavallabhA ? // 377 //
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH / 31 nijapatyunirIkSyAM'zaM zrIriyaM zrayate nRpam / tamanenA'vivekena mA hAraya narottama ? // 378 // uktaM caavijJAtavizeSasya srvtejo'phaarinnH| svAmino nirvivekasya tamasazca kimantaram ? // 379 // kudRSTaM kuzrutaM cA'pi kujJAtaM kuparIkSitam / kRtvA kArya purA deva ! bahavaH prApurApadam // 380 // sahasAkAriNaM sadyo muzcanti sukhasaMpadaH / ityarthe zrUyatAM deva ! jayarAjo nidarzanam // 381 // tathAhiasti vindhyAcalAsannabhUmibhAge mahATavI / adhRSyA hari-bhallUka-zArdUla-sarabhAdibhiH // 382 / / abhigamyA ca hintAla-saralA'-Jjana candanaiH / Amra-jambU-priyAlAdyairvakulA-'zoka-campakaiH // 383 // tasyAmutsaGgavistIrNo naanaaliinvihnggmH| vaTavRkSo'sti tatraikaM yugmaM vasati kIrayoH // 384 // tayornitisAreNa sukhena samayaM sadA / sasnehaM nirgamayatoH zukApatyamajAyata // 385 // pitroH pakSA'nilasvedacUrNidAnAdinA kramAt / vardhamAno babhUvA'sau kizcidudbhinapakSatiH // 386 // anyadA bAlacApalyAduDDIya gmnotsukH| kiyad dUraM gato mArgA'ntarAle sahasA'patat // 387 // zrAnto vyAttamukho bibhyat salilAyA''gatena saH / dRSTvA tapasvinaikena gRhItaH kRpayA kare // 388 // vIjayitvA valkalena pAyayitvA kamaNDaloH / . jalamAzcAsya ninye'sau tApasena nijA''zramam // 389 // putravat poSitaH svaaduniivaarphlvaaribhiH| ....
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritesaMbhUya munibhizcakre zukarAja iti prathA // 390 // sallakSaNadharo jJAtvA''dezAt kulapateH zukaH / pAThitaH zikSitazcAsau tApasahaSTamAnasaiH // 391 / / pitarAvapi tanmohAd tatraivA''gatya tasthatuH / anyadA nijaziSyANAM puraH kulapati gau // 392 // dvIpo vArinidhemadhye harimelA'bhidho varaH / tiSThatIzAnakoNe'tya sahakAro mahAdrumaH // 393 // deva-dAnava-gandharva kinnara-vyomacAriNAm / mithunaiH sevitacchAyaH sudhAsiktaH sdaaphlH||394|| (yugmam ) devA'nubhAvAt tasyopajIvati svAdu yaH phalam / doSarogajarAmuktaH sphuTaM syAt sa punarnavaH // 395 / / zuko'pIdaM vacaH zrutvA dadhyau hRSTamanA bhRzam / dhruvaM madarthamevedaM vyAkhyAnaM vidadhe guruH // 396 / / dRSTibhraSTau jarAjIrNau yad mAtApitarau mama / tadAmraphaladAnena kiMcit syAma'nRNastayoH // 397 // kiM tena jAtu jAtena pRthivIbhArakAriNA / AstAma'nyasya pitrorapyAzAM pUrayate na yaH // 398 // sa putro yaH piturmAturbhUribhaktisudhArasaiH / nirvApayati saMtApaM zeSastatkRmikITakaH // 399 // uktaM ca kulapatinAmAtRpitrora'bharakaH kriyAmuddizya yAcakaH / mRtazayyApratigrAhI na bhUyaH puruSo bhavet // 400 // varaM vRkSo'pi sikto'sau yasya vizramyate tale / sacetano'pi no putro yaH pitroH klezakArakaH // 401 // 1 apoSakaH /
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH / ucyante duSpratIkArA yadyapyambA pitA guruH / naraistathA'pi yat zakyaM kRtyaM teSAM padA'rcanam ||402|| pUjyapUjanabIjotthaH sphuTaM bhAgyadrumo nRNAm / tadabhaktisalilaiH siktaH sadA saukhyaiH phalatyalam 403 iti dhyAtvA zukaH kIrAssvApRcchyoDDIya satvaram / art vArdhyantaradvIpaM tamevAsssraM dadarza ca // 404 // pratizcAru phalaM caJcupuTenA''dAya tasya saH / vyAvRtya gagane gacchan zukaH zrAnto'bhavad bhRzam ||405|| azaktaH svAM tanuM dhartuM papAta sahasA'mbudhau / nA'mucat caJcutastvAmraM cintAtattvaM sudhIriva ||406 || atrA'ntare sAgarAkhyasArthezena mahApurAt / yAnena gacchatA dRSTo vyAkulaH sa jale bruDan ||407 // are ! gRhNAtu gRhNAtu ko'pyenamiti saMbhramAt / udite sAgareNaikastArakaH svaM jale'kSipat // 408 // gatvA'ntike zukaM dhRtvA sAgarasya sa cA''rpayat / sAgarospi kare dhRtvA zukamAzvAsayacciram ||409 // zuko'pi labdhacaitanyaH sAgaraM pratyabhASata / upakAriziroratna ! sArthavAha ! ciraM jaya // 410 // na kevalaM tvayaiko'haM jIvitaH sArthanAyaka ! / mama pitro'rapi prANA dattA jIrNA'ndhayordhruvam // 411 // sUryAcandramasau vyomnnaH dvau narau bhUSaNaM bhuvaH / upakAre matiryasya yazca taM na vilumpati // 492 // uktaM ca , 33 parakAryAya paryAptaM varaM bhasma varaM tRNam / paropakRtimAdhAtumakSamo na punaH pumAn / / 413 // kimapi prArthaye tat tvAM prArthanAyogya ! sattama ! | yad yogyaM prArthayasveti sAgarokte zuko tuSat / / 414 // 5
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritevRttAntaM sarvamAkhyAya tatphalaM daatumudytH| sAgareNoditaH kIrastvatpitrohanta ! kA gatiH 1 // 415 // so'pyAha gatabhAratvAt tatra gatvA punaH phalam / pUrva bhuktvA svayaM pitroryogyaM neSyAmi nizcitam // 416 // tatastatmArthanAbhaGgaM sAgaraH kartumakSamaH / / jagrAhA''mraphalaM kIrAt so'pi tuSTaH khamudyayau // 417 // sAgaro'pi zukaM dhyAyan cUtaM yatnena dhArayan / kramAd jayapuraM prAptaH svasthityA'vAsayad bahiH // 418 // acintayacca yadaho ! pakSiNo'pIdRzI matiH / upakartuM tadA martya bhave kiM kRta'manyakat // 419 / / tat kiM kukSibharitvena mamaitatphalabhakSaNAt / tathA kurve yathA vizvavizvasyopakRtirbhavet ? // 420 // yataHtundasya bharaNe nIcAstuSTAH, svIyasya madhyamAH / uttamA bhuvanasyApi satAM svaparatA na hi // 421 // sa ca sarvopakAro'tra na hi vizvAdhipaM vinA / tadatra rAjJo dAsye'do hRdIdaM nizcikAya saH // 422 // nyasya muktAbhRtasthAloparicUtaphalaM kSaNe / tadupAyanamAdAya jagAma nRpadhAma saH // 423 // AsthAne nRpama'drAkSIt prtiihaarniveditH| muktAsthAlaM puro muktvA sASTAGgaM paNanAma ca // 424 // tasmin yathAsanAsIna cUtaM muktAphalopari / bhUpAlo vIkSya vismeramukhaH papraccha sAdaram // 425 / / sArtheza ! kimiyAnaH phalamAtrasya dRzyate / kathaM kadApi no dRSTaH sahakAratarustvayA // 426 // tatprabhAvAdikaM save kathayAmAsa saagrH| 1 anyat /
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH / atiprIto nRpastasya sanmAnaM bahvakArayat // 427 // AkAryAssrAmikaM svIyaM zikSayitvA'tiyatnataH / ropaNAdrAjA tadA''mraM saha yAmikaiH ||428|| sospi gatvA zubhasthAne vidhinA parikarmavit / siJcate ropayitvAssvraM sadA''tmAnamivA''tmavit / / 429 / / krameNAkuramuniM zrutvA nRpatirutsavam / S 35 sudA tatra suputrasya janmevA'kArayattarAm // 430 // bhaktavastrAdisatkAraistoSayAmAsa pUrjanAn / vizeSeNa tadekAgracittA''rAmikayAmikAn // 431 // svayaM yAti nRpo draSTuM pallave pallave'nizam / vardhamAne pravardhante rAjJo hRdi manorathAH || 432 | kandalaskandhazAkhAsu varNyamAnAsu bhUpatiH / tanna yannepsitaM datte zakraMmanyo mudA hRdi || 433 // evaM sarvAGgaramyasya saubhAgyasyeva maJjarI / prAdurbabhUva cUtasya tasya vizvadRzAM sudhA ||434 || phalaizvA'laGkRto bhUribhAgyasyA''rambhavat taruH / manyate sma janaM rAjA gatarogajarApadam / / 435 // athaikasya papAtA''mraphalasyopari puSkare / vrajat kuntikAttasya sarpasya garalaM mukhAt ||436 // sadyaH pakaM ca tat tena galitvA cA'patad bhuvi / tad nItvA''rAmikastuSyan rAjJo'dbhutamaDhaukayat // 437 // prasAdadAnaM kRtvA'sya nRpo nijapurodhase / AdyamiSTe'stviti dhyAtvA dadAvA sagauravam // 438 // sospi gatvA nijAvAse kRtvA devArcanaM mudA / tadAtraM bhakSayAmAsa sahasA ca vipannavAn ||439|| zokakolAhale tatra jAte jJAtvA narAdhipaH / 1 gagane /
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritekimetaditi saMbhrAntacittaH zyAmamukho'bhavat // 440 // dadhau ca hanta ! kenA'pi vairiNA vaNijaH karAt / sphuTaM viSaphalaM me'do dApitaM hA ! karomi kim ? // 441 // so'tha pazudharAn sarvAn Adideza krudhA jvalan / are ! chedyastathA''mro'yaM yathA nAmA'pi no bhvet||442|| taiH kuThArakaraiH zIghraM gatvA'sau tatra zatruvat / hArAvaparalokAnAM chinnaH saha manorathaiH // 443 // tad jJAtvA jIvitodvignaiH kuSTipaGgvandhalAdibhiH / gatvA'sya phalapatrAdyaM bhakSitaM sukhamRtyave / / 444 // kSaNena tatpabhAvAt te bhUtvA manmathasaMnibhAH / upatasthunRpaM tuSTAstavRttaM ca nyavedayan // 445 // vismito'tha nRpo dadhyA'vaho ! kimidamadbhutam ! / dhruvaM satyaM vacaH tasya sArthezasya mahAtmanaH // 446 // kenA'pi kAraNenA'bhUdidaM viSamayaM phalam / ityA''rAmikamAkAryAprAkSIt zapathamapUrvakam // 447 // vada bhoH ! yadihA''ninye tadAnaM kiM tvayA drumAt / jagRhe bhUmibhAgAd vA sa Uce deva ! bhUtalAt ? // 448 // acintayad nRpo nUnaM kuto'pyahiviSAdidam / tApena sahasA pakaM galitvA bhUtale'patat // 449 / / praiSIca puruSAn vegAdAmrazeSasya rakSitum / tairgatvA vIkSya cAgatya vijJaptaM zrUyatAM vibho ! // 450 // viSavRkSa iti zrutvA saMbhUya sa tathA janaiH / cUrNIkRto yathA tasya na sthAnama'pi lakSyate // 451 // tad nizamya nRpaH sAsraM vilalApa mahArtibhAk / hA! mayA mandabhAgyena vihitaM vizvavaizasam // 452 // viSavRkSo'pi saMvardhya svayaM chettuM na yujyate / 1 hAzabdaM kurvatAM lokAnAM pazyatAmityarthaH / 2 vizvahAniH /
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH / 37 pIyUSavRkSaH kiM tveSa dhig mamA'cintyakAritam ||453 || ityevaM jIvitaM yAvat pazcAttApA'nalena saH / mAno'nizaM tasthau rAjyasaukhyaparAGmukhaH // 454 // tadevaM tvamapi svAmin ! samyag hRdi vibhAvaya / vimRzya vihitaM kAryaM kadA'pyeti na vikriyAm ||455|| samastaguNasaMpUrNe lalitAGge'pi tat tvayA / aparIkSya samArebhe saMrambhaH kathamIdRzaH ? // 456 // tato yadyAssdized devaH kumArasyA'ntikaM tadA / gatvA jAnImahe samyak sarvaM tasya kulAdikam ||457|| amAtya ! sAdhu sAdhvetat kuruSveti nRpodite / tadamAkSIdupAgatya mantrivargo nRpAtmaje ||458 // kumAraH prAha mantrIza ! jAtyAdikathako mama / hato'sau sajjanaH svaM tat kathayAmi kathaM svayam ? // 459 // mantryUce sajjanenaiva pApinA jAtidoSajam / tavaivaM riSTamAninye tat tvaM tattvaM nivedaya ||460 // tannizamya kumAro'pi jJAtakAraNadhIradhIH / svakIyaM purapitrAdi yathAtathamacIkathat // 461 // zazaMsurmantriNo rAjJe tannizamya nRpo'bhavat / samaM harSa - viSAdAbhyAM saMkIrNahRdayaH kSaNam ||462 // prAhiNocca narAnAptAnA''zu gatvA'tha tatra te / zrIvAsa nagarezAya tatsvarUpaM nyavedayan // 463 // sahasA vacasA tena bhekavajjaladAmbhasA / sa pratyujjIvita ivA'bhUd nRpo naravAhanaH ||464 // harSeNa ca jagAdA'tha mamAsho ! ko'pi saMprati / jitazatrumo bandhurna paro bhuvanatraye ||465 || atityAgabhavAsssmAMkatiraskArA'pamAnitaH / 1 AsmAkaH asmadIyaH /
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 zrIpArzvanAthacaritehaMsaH sara iva sthAnaM muktvA dezAntaraM bhraman // 466 // yena jIvitasarvasvaM mama vizvajanasya ca / sthApito lalitAGgo'sau poSitazcAtmasanidhau // 467 // kizca bhoH puruSAH ! vAcyaH svasvAmI vacasA mama / snehasAraM yathA zIghra kumAraH preSyatAmiha // 468 // kalazo hyasmadvaMzasya tvadIyasukRtasya ca / caTatAditi saMbhASya sanmAnya ca mahAdarAt // 469 // svapradhAnanaraiH sArddha viziSTaprAbhRtAnvitaiH / visasarja pure gatvA sarva rAjJo nyavedayat // 470 // tat zrutvA jitazatruH svA'jJAnadoSArdito hRdi / acintayadidaM me dhig mahAmohavijRmbhitam // 471 // itthaM duSkIrti-pApAbhyAM jighAMsati bhavadvayam / yastamevA''ntaraM zatru moharAjaM vinirjaye // 472 // iti nizcitya dInA''syAmaGkamAropya putrikAm / galadazrujalA kSo jagAdeti sagadgadam // 473 // vatse ! yad jIvitavyAda'pyadhikAyAM mayA tvayi / acinti guruvaidhavyaduHkhamityasamaJjasam // 474 // vidhitsitaM samastaM tat kSantavyaM duSpiturmama / tvattejasA mukhodyoto babhUva kuladIpike ! // 475 // ciraM jIva samaM bharcA paripUrNamanorathA / sA'pyevaM vatsalaM tAtaM nanAma prahamAnasA // 476 // athA''hUya kumArendraM praNAmanatavigraham / U/kRtya nRpo dobhyA salajjavadano'vadat // 477 // kumAra ! mayakA putranirvizeSe'pi yat tvayi / durjanA'hivacastIvaviSavihvalacetasA // 478 // viruddhamidamArebhe tatpatIkArakarmaNi / tavaiva sukRtasphUrtirjAgarti paramauSadhI // 479 //
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH / yata tena pApinA'lIkaM tvaccitte manasazca me / mAlinyamAhitaM tattu tasyaiva phalitaM kSaNAt // 480 // agrAhyanAmadheyasya tasya bhRtyA'dhamasya tat / vicintya caritaM bhUyaH kusaMgaM vatsa ! mA kRthAH // 481 // kiM cA'rdhama'sya rAjyasya guNairevA'rjitaM tvayA / zeSa mardha ca te dattaM prAyazcitte mayA nije ||482|| iti saMbodhya taM gADhamanicchantamapi svayam / nijasiMhAsanAsssInaM vidhAya vidhipUrvakam // 483 // mantrapUtajalA''pUrNa svarNakumbhA'bhiSekataH / nRpaM kRtvA yayau rAjA tapasyAyai tapovanam ||484 // lalitAGgo'pi tad rAjyaM prApya kurvan vyavasthayA / jAtaH piteva lokAnAM sukhAya sukRtAya ca // 485 // atha tatra samAdizya mantriNaM suparIkSitam / pradhAnaparivAreNa samaM puSpAvatIyutaH || 486 // paurAnApRcchya sotkaNThastvaritA''kAraNAt pituH / sa prayANairavichinnaiH zrIvAsanagaraM yayau // 487 // adrAkSId nirvilambaM ca saudhamadhyasthitaM nRpam / putra vizleSasaptArcistApaglapitavigraham ||488|| galanetrajalaistApaM piturvidhyApayanniva / praNamya caraNau mUrdhnA lalATaghaTitAJjaliH ||489 // sasnehamadhuraM sAndraM sAnandaM vinayAnvitam / bhaktivyaktIkRtAtmIyakulInatvo vyajijJapat // 490 // ( yugmam ) kathyante tAta ! zAstreSu nandanAH kuladIpakAH / kuputreNa tu pUjyAnAM kRtaM duHkhatamo mayA // 491 // muktAmaNinibhA vaMze putrAH syuritare pitaH ! | 1 duHkhAndhakAraH / 39
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 zrI pArzvanAthacarite utkiraMstu pravizyA'ntara'haM ghuNa ivAbhavam ||492 // pitRpAdAn sudurlambhAn nirantaramapazyatA / hA ! mayA mandabhAgyena svArtha eva vinAzitaH // 493 // kiM vA'tha bahunA tAta ! bAlakAlAdavarttiSam / adya yAvadahaM pitroH klezakAryeva kevalam ||494 // tat sarvaM kSamayitvaitat DhaukanIye kRtaM mayA / kasyA'pyAdizyatAM campArAjyaM pUjyaiH prasadya me || 495|| itaH kulavadhUcaiSA pUjyapAdAn namasyati / yathocitasamAcAreSva'nujJAM cA'bhivAJchati ||496|| vadantamiti taM dorbhyAmAdAya pRthuvakSasA / dRDhamAliGgya bhUpAlo mukhenA''ghrAya mUrdhani || 497 // cireNa niHsaraduHkhapravizaddharSapUrataH / babhUva hRdi sAMkayyAt paryAkula iva kSaNam ||498 || ( yugmam ) atha putramukhaM vIkSya pUrNacandrasamaM nRpaH / ullasanmAnasA'mbhodhirvacovIcIrvitenivAn // 499 // tvaM maivaM vatsa ! bhASiSThAH suvarNe zyAmatA yadi / jAyate tat tavApi syAd guruSvavahumAnitA / / 500 // svapuNyasyeva mUrttasya dvAraM vArayatA tava / tadA mayaiva kalpadrau kukUlakSepaNaM kRtam // 501 // yadi me vRddhabhAvena parAvRttiM gatA matiH / tataH pitrekabhaktena kima'haM mumuce tvayA ? // 502 // tvadviyogArttilUnasya yAvasthA manaso mama / babhUva vatsa ! sA bhUyaH zatrUNAmapi mA sma bhUt // 503 // mahate rAjyalobhAya tava dezAntaro'pya'bhUt / tvadekajIvitavyasya durdazeyaM punarmama // 504 // 1 tuSAgnikSepaH /
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH srgH| kiM ca kRtrimaroSeNa tavaivA''yatimuttamAm / vidhitsatA mayA tAdRk kRtaM loke yaducyate // 505 / / pitRbhistADitaH putraH ziSyastu guruzikSitaH / ghanAhataM suvarNa ca jAyate janamaNDanam // 506 // athavA'lamupAlambhaiH zubhAyA'khilamapya'bhUt / IdRk svaputramAhAtmyaM pazyAmi kathamanyathA ? // 507 // lalitAGga ! tada'dyApi mama bhAgyAni jAgrati / anabhraSTivad dRSTo yadadya sahasA bhavAn // 508 / / idaM rAjyamidaM gehamayaM parijano janaH / sarvamaGgIkuruSvedaM yogyastvatto hi nA'paraH // 509 // asyAzca vadhvAstat tAdRk kulamevopadezakam / yat karttavyavidhau pANigRhItyastei vizeSataH // 510 // vidhisRSTA'nusAreNa satataM pAlaya prajAH / vatsa ! tvaM harivallakSmyA rAjapucyA yuto bhuvi // 511 / / ahaM tu pUrvajA''cIrNa vrataM sugurusaMnidhau / tvayyA''ropitabhAratvAd nizcintamatirAzraye // 512 // lalitAGgo vacaH zrutvA piturvirahasUcakam / sadainyamavadad deva ! kiM mayA duSkRtaM kRtam ? // 513 // yadetAvanti me tAta ! dinAni viphlaanyguH| . dureNa gurupAdAnAM tadadya yadi karmaNA // 514 // datte'ntare mayA tAto hRSTastat tena kiM punaH ? / varSAravirivA'bhreNa mamA'dRSTIkariSyati // 515 // puna va samAdezyama'zrotavyamidaM vibho / kasyA'pi divaso mA gAt sataH pUjyAnapazyataH // 516 // tAta ! kiM tena rAjyena jIvitena dinodaye / prasannaM neSyate yatra pitRpAdAmbujadvayam ? // 517 // 1 vadhvAH /
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 zrIpArzvanAthacaritepituH puro niSaNNasya yA zobhA jAyate bhuvi / uccaiH siMhAsanasthasya tacchatAMze'pi sA kutaH? // 518 // yaH ko'pi paramA''svAdo gurubhuktojjhite'bhavat / divyapAke'pi miSTA'nnarasavatyA na taM labhe // 519 // yA prItirlabhamAnasya gurorAdezamujjvalam / bhuvanatrayalAbhe'pi na sA bhavati nizcitam // 520 // devA''dezaya yat kRtyaM sevAhevAkino mama / cirAnnetrapathA''yAtaH saMpUraya manorathAn // 521 // iti putravaconIrasiktamohataruH kSaNam / bhUtvA kiMkRtyatAmUDho bhUyo'kSTabhya dhIratAm // 522 // jagAda nRpatirmaivaM pratibandhaM vidhehi me / kramA''yAtaM dvayaM vatsa ! tava rAjyaM vrataM mama // 523 // iti dhRtvA kare bADhaM vilakSavadanaM sutam / tatkAlamucchalatpaJcazabdanirghoSapUrvakam / / 524 // rAjye nivezayAmAsa zikSayAmAsa cedRzam / vartitavyaM tathA yena na smaranti prajA mama // 525 // mantrisAmantamukhyAMzcA''dideza yada'taH param / etadAjJAparairbhAvyaM yuSmAbhiriha sarvathA // // 526 // krodhodbodhena lobhena ciraM paricayena ca / zrIbhavonmAdavaikalyAd dodhuratayA mayA // 527 // yat kiMcidapacakre tat kSantavyamiti bhUpatiH / lokAnApRcchaya jagrAha sadgurorantike vratam // 528 // (yugmam ) sa parityaktarAjyazrIkalatrAdiparigrahaH / projjvalaH zuzubhe'tyantaM muktatoya ivA'mbudaH // 529 // mahAvratadharaH zAnto dAntaH samitiguptibhiH / sadAvizuddhasaddharmazraddhAnadhyAnatatparaH // 530 //
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH srgH| alpakAlena cA''bhyastasadAgamaparizramaH / guruNA guNagauravyo nyasto gurupadakrame / / 531 // janasyA'pyantaraGgArimathanAya kRtodyamaH / mahAmuniparIvArI vijahAra dharAtale // 532 // lalitAGgo nRpaH prApya prAjyasAmrAjyasampadam / .. vizvasyApi mude'tyantaM pUrNa sara ivA'bhavat // 533 / / zuddhapakSadvayeneva nyAgrarAjyadvayena saH / virAjan rAjahaMso'tha kasya novAsa mAnase ? // 534 // utkhanyA''ropayan bhUyaH kurvan kaNTakino bahiH / atyuccAn namayannuccaiH kurvannIcA'napi kramAt // 535 // mUlAni pAlayan nItyA cinvAnaH puSpitAn zanaiH / sa lokA''rAmavRddhyartha mAlAkAra ivA'bhavat // 536 // tathAhijananIva paritrANAt piteva dhanadAnataH / guruvad dharmakAritvAdAcArya iva zikSaNAt // 537 / / mitravaJca hitA''khyAnAd nyAyadharmaparAyaNaH / rAjA kimiva lokAnAM na karoti samIhitam ? // 538 // (yugmam ) tasyaivaM zAsato rAjyamanyedyumuditAnanaH / udyAnapAlako'bhyetya vihitAJjalirabravIt // 539 // diSTyA vApyase deva ! jayena vijayena ca / Ayayau bahirudyAne rAjarSinaravAhanaH / / 540 // tat zrutvA bhAvibhadrAzAjAtaharSollasanmanAH / zakunAyA'rthavat tasmai koTisaGkhyaM dhanaM dadau // 541 / / satvaraM ca guroH pAdavandanAya mahAdaraH / sAntaHpuraparIvAro lalitAGganRpo yayau // 542 // so'pazyat tatra taM netrA''nandanaM munimaNDanam / .
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 zrIpArzvanAthacarite vidhinA zuddhabhUbhAge kRtAsanaparigraham ||543 // tapaHprabhAvasampannajJAnA'tizayabhAsuram / sAdhuhaMsagaNai ramyaiH saMsetipadAmbujam ||544|| antaHzamasudhollA sivadanenduprabhAbharaiH / prINayantama'saGkhyAtAjyAtavandArunAgarAn ||545|| (tribhiH vizeSakam ) vizva pradakSiNIkRtya bhUtalanyastamastakaH / praNamya purato bhaktyA prAJjaliH samupAvizat ||546 // AziSaM gurusts mai dattvA kalyANakAriNIm / rahasyaM jinadharmasya saprasAdamudAharat / / 547 / / marusthalapathe yadvad duSprApaH kalpapAdapaH / tathA bhavetra jantUnAM mAnuSyamatidurlabham // 548 // Aryadezazca tatrA'pi sukulaM nirmalA matiH / viziSTagurusamparko bhUribhAyairavApyate // 549 || AsAdite punastasminna'kSayaM sukhamicchubhiH / dhAraNIyaM hRdi jJAtvA samyak samyaktvama'cyutam ||550 // yathA vinA pratiSThAnakASThaM poto na sidhyati / prAsAdo niSThuraM pIThavandhaM ca na vinA bhavet / / 551 / / gADhamUlaM vinA prauDhiM nA''sAdayati pAdapaH / samyaktvaM ca vinA tadvad dharmo naivAvatiSThate // 5523|| tad devagurudharmANAM tavanizcayalakSaNam / bhave bhavati bhavyAnAmabhavyAnAM kadApi na // 553 // | vizvaM vizvamapi vyAptaM rAgadveSAdibhirbhRzam / niHzeSA yasya te kSINA vItarAgaH sa devatA // 554 || zAntacittavacaskAye sarva satropakAriNi / vItarAge visaMvAdaH sahRdAM hRdaye kutaH ? || 555 // duHkhagarbha sukhaM rAge nirAgatve nirantaram /
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH / 45 tat punaH prApyate devavItarAgaprasAdataH // 556 // yAdRk saMsevyate svAmI lezyA bhavati tAdRzI / vItarAge hya'to nAthe nIrAgaM jAyate manaH // 557 / / svaparottAraNe kASThayAnatulyo bhavAmbudhau / saMvignaH syAd gururdhAraH sadA sadupadezakaH // 558 / / antaHparigraho rAgo bahistva'nucitopadhiH / sa dvidhA'pyujjhito yena sa mahAtmA gururguruH // 551 / / loke'pi vandyate tyaktavahirantaHparigrahaH / atra nistuSarAgANAmakSatAnAM nidarzanam / / 560 // azrIdo'pi guruH sevyazcittaklezopazAntaye / aphalo'pi tarustApaM harate mArgayAginAm // 561 // dharmatattvaM tvidaM jJeyaM bhuvanatrayasammatam / yad dayA sarvabhUteSu traseSu sthAvareSu ca / / 462 / / mUlamantraM vinA siddhirmAlAmantreNa no yathA / bhUyobhirapi no kRcchrestathA dharmo dayAM vinA // 563 / / tad dhyeyaM manasA taca vAcyaM vAcA manISibhiH / ceSTitavyaM tadaGgena yena ko'pi na pIDyate // 564 // yathA''tmanaH priyaM vAJchet tataH kurvIta tat pare / bubhukSuH zAlidhAnyaM yaH kSetre'pi vapate sa tat // 565 // ahiMsaiva paro dharmaH zeSastu vrtvistrH| asyaiva parirakSAyai, pAdapasya yathA vRti': // 566 // iti tattvatrayIrUpaM zamapramukhalakSaNaiH / lakSitaM paJcabhidharmasthairyAdhairbhUSitaM punaH // 567 // samyaktvaratnaM yatnena dhArya cittakaraNDake / rakSyaM zaGkAdicaurebhyaH sahagAmi bhavA'ntare // 568 // itaro'pIha no mantro nRNAM siddhyati zaGkayA / 1 vATI, i tyarthaH /
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritesamyaktvA''khyamahAmantraH kimu zAzvatasaukhyadaH // 569 // AsIt pure vasantAkhye gandhAraH zrAvako vrH| devapUjA dayA dAnaM dAkSyadAkSiNyasaMyutaH // 570 // sa yAti prAyazo dUramudyAnavanamadhyage / jinendrabhavane devapUjArtha sadupaskaraH / / 571 // caitye'sau yAvada'nyeyuH pravizya vidhinA jinam / snapayitvA sama'bhyarcya sugandhakusumAdibhiH // 572 // romAzcitavapuH stauti stavairbhAvamanoharaiH / vidyAdharo mahAjanaH tatraikastAvadAgataH / / 573 / / dRSTvA zrutvA ca ttsrvmkhrvaa''nndmedurH| sAJjasaM nikaTIbhUya gandhAramidama'bravIt / / 574 / / aho ! dhArmika ! vande tvA'madya meM netrakarNayoH / cirAt pAraNakaM jajJe tena kiMcid dadAmi te / / 575 / / adRzyIkaraNA''kRSTI rUpAntarakRtistathA / parakAyapravezAdyA vidyAH santIha bhUrizaH // 576 // AkAzagAminI vidyA durlabhA kiM tu bhUtale / gRhANa tadimAM sAdho ! yogyo'si kuru me priyam / / 577 // yataHyathA doSo'tra vidyAyAH kupAtranyAsato bhavet / tathA sthAnaniyogena mahAnA''sAdyate guNaH // 578 // gandhAraH prAha bho bhadra ! kiM mamA'paravidyayA / ekaiva dharmavidyA'stu yA duSpApA surairapi ? // 579 // kiM casarvamaupAdhikaM saukhyaM vipAke duHkhadAyakam / svabhAvAd jAyamAnaM tu dharmiNAM syAt caTatkramam // 580 // khecaro'pyAha jAnAmi saMtoSaM tava dhArmika ! / samAdhAnAya me kintu karaNIyamidaM tvayA // 581 //
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 prathamaH srgH| . jaDaikaprakRtinaM syAd mahAtmA tena tadvacaH / zreSThinA'GgIkRtaM so'pi mantraM vidhiyutaM dadau // 582 // svasvasthAnaM jagmatustau kRtakRtyAvubhAva'pi / paropakArI gandhAro gate kAle kiyatyapi // 583 // vRthaiSo'raNyajAtIva mA gAditi vicintya tam / mantramAtmIyamitrAya skandilAya pradattavAn // 584 // vidyA sAdhayituM so'pi sopaskarakaro nizi / yayau kRSNacaturdazyAM zmazAnA''sanakAnane // 585 // kRtvA balividhAnAdyaM viziSTaikataroradhaH / prajvalatkhAdirA'GgArapUritaM kuNDamAtanot // 586 // baddhaM tasyaiva zAkhAyAM drutamAruhya zikyakam / aSTottarazataM vArAn japitvA mantramakSatam // 587 // yAvat kSurikayA rajjupAdamekaM chinattya'sau / vIkSyA'GgArAnadhastAvaditi zaGkA manasya'bhUt // 588 / / chinne pAdacatuSke'pi zikyakasya krameNa me| atrA'ho ! siddhisandeho vahnipAtastu nizcitaH // 589 // hAryante kiM mudhA prANA jIvatAM bhavitA zubham / iti kRtvA samuttIrya tato bhUmAvupAgataH // 590 // bhAvinyevaMvidhA bhUyaH sAmagrI durlabhA khalu / kiM karomIti kartavyasaMkulo yAvadasti saH // 591 // AdAya nRpateH saudhAdalaGkArakaraNDakam / tAvat tatra bhayavyagrazcaura ekaH samAyayau // 592 // padA'nusArataH pRSThalagnAstaM rAjapuruSAH / jJAtvA tatrasthamA rAtriM veSTayitvA sthitA vanam // 593 // udyotadarzanAcauro'pyAgatya skandilA'ntike / kimetaditi pAcha so'pi sarva zazaMsivAn ? // 594 // 1 araNyasthamAlatIvat /
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 zrIpArzvanAthacaritecintitaM dasyunedaM yad gandhAro jinadhArmikaH / / tadAkhyAtamato'lIkaM yugAnte'pi na saMbhavet / / 595 / / uktaM cA''khyAhi me mantraM tvaM gRhANa karaNDakam / sAdhayitvA yathA sadyaH pratyayaM janayAmi te // 596 // skandilo'pi tadA tasmai kautukena bhayena ca / saMpUritamanA mantraM yathAtathamaJcIkathat // 597 // cauraH zikyakamAruhya mantramekamanAH smaran / ciccheda yugapat pAdAMzcaturo'pyasya sAhasAt // 598 // vidyA'dhiSThAyinI tuSTA vimAnaM devya'Dhaukayat / taskaro'pi tadA''ruhya yayau gaganamaNDalam / / 599 // atha prabhAtasamaye viSvag vyAhArakA nraaH| are ! gRhNIta banIta labdhazcauraH savastukaH // 600 // jalpanta iti te yAvat skandilaM prati DhaukitAH / cauravidyAdharastAvad vikurvya mahatIM zilAm // 601 // madguroH skandilasyA'sya viruddhaM yaH kariSyati / tasyopari zilAM mokSye gaganastho'bravIditi // 602 // (vizeSakam ) bhItAH sarve'tha tad gatvA zazaMsurbhUbhuje bhaTAH / nRpo'pi sambhramAt tatrA''gatya taM vinato'vadat // 603 // kathyatAM khecarAdhIza ! kathaM gurura'yaM tava ? / vRttAnte kathite tena gatAH sarve'pi vismayam / / 604 // anvaya vyatirekAbhyAM zaGkodAharaNaM budhaiH / itthaM vibhAvya samyaktvaM dhArya niHzaGkamAnasaiH // 605 / / cAritrayAne bhagne'pi guNamANikyapUrite / taratyeva bhavA'mbhodhiM samyaktvaphalakagrahAt // 606 // tamograstasya sAmastyAd jIvendoryadi jAyate / sacaitanyakalA kA'pi vyaktA muktistato dhruvam // 607 / /
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH srgH| . vRddhimAyoti saddharmaH stoko'pi vaTabIjavat / paraM kRpaNavat ko'pi na granthaphalamaznute // 608 // nisarmarucimukhyAzca kathyante dazadhA zrute / tAratamyavibhAgena sarve samyaktvadhAriNaH // 609 // tathAhidravyakSetrAdibhAvA ye jinaiH khyAtAstathaiva yaH / zraddhatte svayamevaitAn sa nisargaruciH smRtaH // 610 // yaH pareNopadiSTAMstu cchadmasthena jinena vA / tAneva manyate bhAvAnupadezaruciH sa vai // 611 / / rAgo dveSazca mohazca yasyA'jJAnaM kSayaM gatam / tasyAjJAyAM ruciM kurvanihAjJAruciriSyate // 612 // adhIyAnaH zrutaM tena samyaktvamavagAhate / aGgA'naGgapraviSTena yaH sa sUtraruciH smRtaH // 613 // sa bIjarucirAsAdya padamekamanekadhA / yo'dhyApayati samyaktve tailabindumivodake // 614 // zrIsarvajJAgamo yena dRSTaH spaSTArthato'khilaH / AgamajJairabhigamarucireSo'bhidhIyate // 515 // dravyANAM nikhilA bhAvAH pramANairakhilairnayaiH / upalambhaM gatA yasya sa vistArarucirmataH / / 516 // jJAnadarzanacAritratapaHsamitigutiSu / yaH kriyAsu rato nityaM sa vijJeyaH kriyaaruciH||617|| AjJApravacane jaine kudRSTAvanabhigrahaH / yaH syAd bhadrakabhAvena taM saMkSeparuciM viduH // 618 // yo dharma zrutacAritrA'stikAyaviSayaM khalu / zraddadhAti jinAkhyAtaM sa dharmaruciriSyate // 619 // ityevaM sarvabhedAnAM mAnasaM mUlakAraNam / 1 bandhanaM dhanaphalaM c|
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritetasmAt tadeva kartavyamekatAnaM manISiNA // 620 // tathA sarvajJacaityAdisaptakSetryAM niyojitam / cittaM vittaM ca samyaktvapuSTimiSTAM tanotyalam // 621 // yataHadhaH kSipanti kRpaNA vittaM tatra yiyAsavaH / santastu gurutIrthAdau samuccaiHpadakAziNaH // 622 // gurorvadananiryAtairityAdivacanAmRtaiH / siktasvAntatarUllAsipramodakizalojjvalaH // 623 // lalitAnRpo dezaviratyA saha spriyH| aGgIcakAra samyaktvaM cakAra saphalaM jarnuH // 624 // (yugmam ) praNipatya guruM bhUyo nijaM dhAmagato'nizam / kurvANo dharmakRtyAni zraddhAnAtizayAdasau // 625 / / kulInamiva gambhIradRDhamUlaM subhUmikam / puro vadAnyagRhavadardakastavamaNDitam // 626 // ghRtApaNamiva sphUrjatyAjyakumbhamanoharam / darzanIyakaNAlIkaM sugrAsaM ca subhikSavat // 627 // gajAzcanarapIThADhyaM pRthivIdhavasaudhavat / yogIndramiva sampUrNakumbhakaM kalasAnugam // 628 // AsanodvAhakanyoka iva pravaramazcikam / divyastrIrUpavacAru tArajAmanoharam // 629 // pracUrNilekhyakamiva sadvitIyArdhapAdakam / bhRzaM bharaNikAramyaM pRthulAbhebhyasArthavat // 630 // kapota-pAlikopetaM girikSanikuJjavata / 1 kizalAH pallavAH / 2 janma / 3 ardakA yAcakAH / 4 prAjyA bahavaH, bahutAzca / 5 kaNAlIkaM uccazilpamapi / 6 yogIndrapakSe kumbhakAkhyo yogaH / 7 yatra pakSiNo vizrAmyanti tatkASThaM kapotapAlikA kapotazreNI ca /
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH / vitatacchAdyakAkIrNa mAlAkAraniketavat // 631 // divyoruzikharaM prAptasanekhaM surazailavat / rAmasainyamiva vyaktaM sugrIvAmalasArakam // 632 // dhanadAgAravat sphAradravyATyakalazAzcitam / AyazAstramivA'bhivarNanIyagurudhvajam // 633 // akhaNDamaNDapacchAyaM suvizAlabalAnakam / pratibimbacalaccitraM jagatIpariveSTitam // 634 // suvarNabhittivicchittisadratnastambhazobhitam / sphuranmaNimayottAnapaTTasopAnatoraNam // 635 // vai rAjyakulasambhUtaM zuddhanAgarajAtikam / sarvAGgasundaraM vizvakarmaNeva svayaM kRtam // 636 // yazaH svamiva vistIrNa svamAnasamivonnatam / pratyakSIbhUtamAtmIyapuNyarAzimivojjvalam // 637 / / cazcaccUDAmaNIkalpaM zrIvAsanagarazriyaH / jinendrabhavanaM cAru kArayAmAsa bhUpatiH // 638 // (trayodazabhiH kulakam ) kandamAnandavallInAM bIjaM saddharmabhUruhaH / karpUrapiNDaM netrANAM muktApuNDraM zivazriyaH // 639 // hAratArakakundendukSIranIrarucAmiva / janitasAramAdAya vizvAnandAya vedhasA // 640 // tatrAtmAnamiva svacchasphaTikopalanirmitam / nAbheyavimbaM vidhinA pratiSThApya nyavIvizat // 641 // (tribhirvizeSakam ) kRtvA'sya vidhinA mAtraM kumbhairgandhAmbupUritaiH / ucchaladivyavAditranirghoSApUritAmbaram // 642 // 1 prakaTasugrIvanirmalabalamapi / 2 Ayabhavanastho gururyathA.varyate tadvat / 3 racanA / 4 mukuTadezyam /
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 zrIpArzvanAthacaritevilepanaM ca karpUramizrasaccandanadravaiH / trijagabhUSaNasyApi bhaktyAropya vibhUSaNam // 643 // pATalA-mallikA-jAtI-ketakI-campakAdibhiH / abhyarcya kusumaiH kRSNA'garudhUpamudakSipat // 644 // (vizeSakam ) bhUmiH snAtrajalairArdA dhUpadhRmAbhritaM namaH / vAdivaM garjitAbhAsaM bhUSaNazrIstaDinibhA // 645 // paJcavarNaprasUnazrIH suracApasamaprabhA / tadA zasyAya lokAnAM meghA''gama ivAbhavat // 646 // (yugmam ) tataH kRtvottarAsaGgaM zuddhadezasthitaH purH|| nyastajAnuyugo bhUmau triH praNamya kRtAJjaliH // 647 // ciraM nirvarNya sadrUpAtizayaM paramezituH / kRtadravyastavo bhAvastavamevaM pracakrame // 648 / / jaya tribhuvanAdhIza ! zrIyugAdijinezvara ! / namrAmaraziroratnadIpanIrAjitakrama ! // 649 // ajJAnatimiraM hatvA navabhAnuriva prbho|| prakAzitajagadvidyAvyavahAra ! namo'stu te // 650 // niSkaSAyatayA cetaHpaTe zubhraguNe tava / rAgo lagatu mA kiMtu tenA'raJji kathaM jagat ? // 651 // sadgandhazItalasvaccho natvA pAdau tava stavam / kRtvA zrutvA ca nAtha ! syAda'kSANAM yugapat sukham // 652 // trilokIsubhagaM vIkSya tvAM calAyA api prabho ! / stambhasvedAtAbhAvo jAyate kasya no dRzaH ? // 653 // zamAI ! sukRtA''rAma ! bhavabhrAntibhavaM mama / tvatpAdapAdapacchAyA tApaM nivApayet cirAt // 654 // 1 maGgalAya dhAnyAya ca /
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH / tacitraM yanirAlamba ciraM bhrAntaM bhavArNave / tvAM cAlambya mano me'dya zamanIre mamajja yat // 655 / / dharmakozAd dhanaM datte sevakebhyaH prabhurbhavAn / prasannaH samatAvastu kasmaicana punarnijam // 656 // iti stutvA jagannAthamutthAya pulakAzcitaH / AnandajalapUrNAkSo vijJaptiM kRtavAnimAm // 657 // tathA mama jagannAtha ! prasIda natavatsala ! / yathA kSaNamapi svAminnavottarasi cetasaH / / 658 // sarvo'pi vadati zrAddho yat tvaM me nAtha jIvitam / nAhaM tu jIvitaM yena calaM me tvaM tu nizcalaH // 659 // na kule na bale rUpe na ca na zrISu te vibhoH| yat kiMcid vItarAgatvaM tatra lInaM mano mama / / 660 / / nAnAnAmAni saMkalpya vivadantAM vicakSaNAH / mandamedhAstvahaM nAtha ! nIrAgatve tava sthitaH // 661 // vikalpakalpanAlolakallolairnAtha ! rakSa me / dhUyamAnaM manaHpotaM yat tarAmi bhavAmbudhim / / 662 / / vapuH zastaM prasannA dRg janturakSAkaraM vacaH / atastvayi kathaM nAtha ! satAM na ramate manaH // 663 / / bhramantuM bhAvAH prastAvAditare tArakA iva / sarvajJa ! tava tatvAdrau dhruvIyati manastu me // 664 // alaM parigrahai ramyairapi klezakaraiH prabho ! / sadAnandamayaM dehi bhAvadeva ! priyaM padam // 665 / / iti kRtyaparo nityaM nirvAhya bahuvAsarAn / vArdhakaM prApa tAruNyavanIdahanapAvakam // 666 / / pAlitasyAtiyatnena lAlitasya mahAsukhaiH / svadehasyApi vaiguNyaM bhRzaM vIkSya viSAditaH // 667 // vihAya tRNavad rAjyaM samastavirativratam /
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacarite gRhItvA pAlayitvA ca paryante'nazanakramAt // 668 / / dehamaudArikaM tyaktvA lalitAGgo divaM gataH / tatazcyutvA samutpadya videhe siddhimeSyati // 669 // (vizeSakam ) jJAtvA dharmajayAdevamaihikAmuSmikaM phalam / sarvaduHkhApanodAya dharme kAryaH sadodyamaH // 670 // munervAkyamiti zrutvA'budhyanta bahavo jnaaH| niyamA'bhigrahAdIni svaskhabhAgyA'numAnataH // 671 / / rohaNAdiva ratnAni tasmAdAdAya sadguroH / bhaktyA kRtanamaskArA yayuH sarve yathAspadam // 672 // ujjvale sadguNe svacche paTe raGga iva sthiraH / niviSTo mAnase dharmo marubhUtegurUditaH // 673 // prakRtyA laghukarmA'sau vishessennopdeshtH| viSayebhyo viraktAtmA dharmakRtyaparAyaNaH // 674 // dAkSya-dAkSiNya-saujanya-satya-zauca-dayAdibhiH / kaniSTho'pi guNairyeSTho marubhUtirabhUt tadA // 675 / / mithyAtvakaThinatvena jyeSTho'pi kamaThaH punaH / tathaivA'bhinnahRdayo mudgazaila iva sthitaH // 676 // vedhasA malinAtmA'sau kaSopala iva dhruvam / marubhUteguNasvarNarekhodyotAya nirmitaH // 677 // yathA ketakapatrANAmekatrotpannavAsinAm / varNagandhAdinA bhedo mahAnitthaM nRNAM guNaiH // 678 / / tathApradIpa-sarSapau zlAghyo laghU api guNojjvalau / mahAntAvapi na zreSThau pradIpana-vibhItakau // 679 / / vasundharA punarbhAvayatinA marubhUtinA / 1 vissvishessH|
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH srgH| svame'pyavIkSitA bADhaM jajJe madanavihvalA // 680 // atha daurAtmyadoSeNa durjeyatvAd manobhuvaH / kamaThasya bhRzaM tasyAM savikAraM mano'jani // 681 // tatastena kulAcAraviruddhavacanoktibhiH / anicchantI bahirvRttyA mAnasaikyAd vazIkRtA // 682 // niraGkuzatayA lokadvayadoSA'napekSayA / anAcAraparau jAtau kAmAndhau tau raho'nvaham // 683 // tajjJAtvA varuNA jAtavitateAruNekSaNA / gatvA nyevadayat sarva sahasA marubhUtaye // 684 // zrutvA tat tAdRzaM so'pi nAmAntaragamacchalAt / ApRcchaya kamaThaM gatvA kiyabhUmi nyavartata // 685 // zrAntaH kArpaTikIbhUyAgatyAsau kamaThaM mRdu / AzrayaM nizi vAsAya yayAce so'pyacintayat // 686 // atithiryasya bhagnAzo gRhAt pratinivartate / sa tasmai duSkRtaM dattvA puNyamAdAya gacchati // 687 // kiJcatRNAni bhUmirudakaM vAk catuthI ca mUnRtA / satAmetAni geheSu no chidyante kadAcana // 688 // dhyAtveti kamaThastasya gRhakoNamadarzayat / vyAjanidrAgatastatra marubhUtirapi sthitaH // 689 // kupitazca bhRzaM dRSTvA duzcaritraM tayoratha / jAyAparAbhavo yena tirazcAmapi dusshH||690|| bhavitavyaniyogena dIrghadRzvA'pi dIrghayA / anavekSyA''yatiM dRSTayA kathayAmAsa bhUbhuje // 691 // rAjJaH tatkathanAt tejonidheH prakupitaM manaH / pittaM pittAtmanaH sadyastailapakA'zanAdiva // 692 // sa rAjA dharmiNAM somo yamastvanyAyavartinAm /
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritevaruNaH karuNAdhInAmarthinAM dhanadaH sadA / / 693 // nRNAmanyAyalezo'pi kezo netra ivA'male / mArgaprakAzake tasmin na ratiM kurute bhRzam // 694 // daNDapAzikamAkArya kAryamanyadacintayan / Adideza vizAmIzo drutaM kamaThanigrahe // 695 // sa tasya bhavane gatvA yamadUta iva svayam / ruddhavA bar3hA ca kamaThaM haThAdAropya rAsabhe / / 696 // zikhAbhiH saptabhiH zvabhraMvarNikAbhirivAnvitam / upariSTAd vRtasthUlaikAtapatrAbhazUrpakam // 697 // mastake kalitaM sthUlabilvaiH pApaphalairiva / zarAvaiH kaNThavinyastavaramAlamivApadA // 698 / / purato vaadymaanocairddinnddimoddddaamrsvraiH| AhvayantamivAzeSamIkSakaM bAlakavrajam // 699 // bhramayitvA puri madhye darzayitvA viDambanAm / avadhyamiti jIvantaM niSkAzya mumuce bahiH / / 700 // (paJcabhiH kulakam ) puraskRto'pi tatrAsIt sa purskaarvrjitH| sadaiva kamaTho'pyevamabhUdakamaThastathA // 701 // sarvathA viparItAtmA saMvRttaH karmadoSataH / satyamAtmA'pi nA''tmIyaH pratikUle vidhau bhavet // 702 // svasvasthAnaM gate rAjapUruSapramukha jane / manyubhArabhareNeva nIcaiHkRtaziro'dharaH // 703 // duHkhAtipAtajAtA'zrupUrNAkSiyugalacchalAt / khajanasnehasaukhyAnAM yacchanniva jalAJjalim // 704 // bhAgyasUryAstavistIrNatamaHzyAmIkRtAnanaH / 1 narezvaraH / 2 zvabhraM narakam / 3 akaM duHkham , tasya maThaH sthAnam , akmtthH|
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH / bhavAntaramivAyAtaM dhanasvajanavarjitam // 705 // pazyannAtmAnamekAkI kamaThastatra kAnane / zaraNyarahito dIno manasyevamacintayat // 706 // (kalApakam ) aho ! sahodarAdevaM zatasaMkhyeSu bandhuSu / dAnAdyAvarjitA'bhISTasahAyeSu sahasrazaH // 707 // saMciteSu ciraM bhUrivittalakSeSu satsvapi / vairiNAmapi durdarzA dazA me'jani kIdRzI // 708 // . athavA mandabhAgyasya stokamAtramidaM mama / bhavatu prAptakAlInaM kurve tAvadihA'dhunA // 709 // . (vizeSakam ) bhRzaM roSeNa pUrNo'pi pratikartumapArayan / bhramannitastatastatra sa yayau tApasAzramam // 710 / / nivedya duHkhamAtmIyaM zivatApasasaMnidhau / gRhItvA tApasI dIkSAM tapyate sma girau tapaH // 711 // itazca marubhUtistaM kamaThasyAtidAruNam / vRttAntaM vIkSya kutrApi ratiM na labhatetarAm // 712 / / koTarAntaHpraviSTena pAvakeneva pAdapaH / dahyamAno'nizaM pazcAttApena manaso'ntare // 713 / / nindatyAtmAnamevaM ca dhigidaM yanmayedRzam / jyeSThe'pi bAndhave'niSTamasamIkSya kRtAkRtam // 714 // . (yugmam ) yathA svacchatayA vastu darpaNe pratibimbyate / zuddhavRtte tathAcitte paraduHkhaM mahAtmanaH // 715 // mahAtmA parapIDAM ced daivataH kurute tadA / prAyazcittasamena svaM pazcAttApena zodhayet // 716 // tataH pRSTvA mahInAthaM vAryamANo'pi tena saH /
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 zrI pArzvanAthacarite marubhUtiH kSamayituM jagAma kamaThaM vane / / 717 // patitvA pAdayostasya nIcaiH sa gadgadakharam | kSantavyaM duSkRtaM bhrAtarmamAjJasyetyabhASata / / 718 // praNAmA'nunayAt tasya kamaThastItramatsaraH / taptatailaM jalakSepAdivAntarjvalito bhRzam / / 719 // samutpATya zilAmekAM namatastasya mastake | mumuce sahasA kopAddaSToSThaH pATalekSaNaH / / 720 // punarAdAya dehasyopari kSiptvA ca tAM zilAm / nijena tapasA sArddhaM kamaThastamacUrNayat / / 721 // tatmahArArtajAtArtadhyAno mRtvA'bhavat karI / sa vindhyaparvate bhadrajAtijo yUthanAyakaH / / 722 // sthUlopalasadRkkumbho gambhIra mukhakandaraH / yukto janordhva saMcAradaNDakAkArazuNDayA || 723 // paGkilIkRta bhUbhAgaH proddAmamadanirjharaiH / tadgandhalubdhabhRGgAlIkIcakadhvanibandhuraH / / 724 // gaNDazailasamairviSvak kalabhaiH pariveSTitaH / gurupAdA'nvito'tyuccairvindhyAdririva jaGgamaH / / 725 // ( kalApakam ) kopAndhA varuNA sAspi kAladharmamupeyuSI / tasyaiva yUthanAthasya vallabhA'bhUt kareNukA // 726 || girinadyAdiSu khairaM tayA saha vizeSataH / akhaNDasukhasambhogazcikrIDa sa gajAgraNIH / / 727 // itazca potanapateraravindamahIbhujaH / bhuJjato'nupamaM saukhyaM zaratkAlaH pravRttavAn // 728 // uparistharavivyAjasuvarNakalazAnvitam / sitAbhrapaTalaM chatrAyate yatra nabhoGgaNe / / 729 // sarogRheSu sphaTikottAnapaTTA'malaprabhe /
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH / 59 salile padminIkhaNDaM dhatte siMhAsanazriyam // 730 // vikAsakAzapuSpANi dadhante cAmaropamAm / DhakkAninAdasaMvAdi mattagopanardditam / / 731 // ityevaM rAjyacihneryo gopastrIgItamaGgalaH / zasyasampAdanAlloke rAjevartuSu rAjate || 732 // tatrAnyedyuraravindanRpaH saudhoparisthitaH / ramamANaH parastrIbhiH sahAtirasanirbharam || 733 // apazyat sahasA vyomavyApinaM garjitorjitam / navodayaM vAridharaM zakracApataDidvaram || 734 // kvacit kajjalarolambatamAladalapezalam / kvApi sphaTikazaGkhenduhimAnIpiNDapANDuram || 735 / / kApi hiGgulaguJjArddhajapAvidrumapATalam / haridrAbhaGganAraGgaharitAlacchavi kacit / / 736 // kacicca zukapicchendranIlakA casamaprabham / nayanAkSepakaM paJcavarNa nirvarNyamunmukhaiH // 737 // ( kulakam ) aho ! ramyatvamasyeti pArthive vadati kSaNAt / abhAgyAd dhanavanmeghaH sa vAtAd vilayaM gataH // 738 / / taM dRSTA nijadehAdAvapi tena sadRkSatAm / vibhAvya hRdi saJjAtavairAgyAdityuvAca saH // 739 // aho ! citramaho ! citraM yat tAdRzamapi kSaNAt / ghanavRndaM vidadre tad vAtakSiptArkatUlavat // 740 // manye yathAbhrapaTalamidamagre vyazIryata / tathA'nyadapi saMsAre sarve kSaNavinazvaram // 741 // yataH - vidyududyotavad lakSmIriSTAnAM saGgamAH punaH / mArgasthataruvizrAntasArthasaMyogasannibhAH // 742 //
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ n zrIpArzvanAthacarite ramaNIyaM kiyatkAlaM tAruNyaM zakracApavat / priyANAmapi nirvAhe sneharaGgaH pataGgavat / / 743 // pracalajjalasaMkrAntacandravimbavadagrahe / nArI manasei kazcetaHpratibandhaH satAM bhaveta ? // 744 // ApAtamadhurAH sarve viSayAH prAntadAruNAH / bhave kiJcid na pazyAmi sAraM rambhAntare iva // 745 // kSaNadRSTavinaSTatvAt svapnaH sarvamidaM bhuvi / eko bhavati sutAnAM dvitIyo jAgratAM punaH // 746 // tathA coktam pratikSaNamayaM kAyaH kSIyamANo na lakSyate / Amakumbha ivAmbhaHstho vizIrNaH sa vibhAvyate // 747 // AsannataratAmeti mRtyurjantodine dine / AghAtanIyamAnasya vadhyasyeva pade pade / / 748 // AyurnAsAgrasaJcAriniHzvAsocchvAsakaitavAt / atyantagamanAyeva sadA'bhyAse kRtodyamam / / 749 // dUre'stu lopavat sarvApahArI mRtyuraGginAm / jaraivAdezavad rUpaM hatvA''dyaM kurute'nyathA / / 750 / / vidhatte vArddhakaM mRtyoragrasainyamivotkaTam / viDambya vividhaM jantUn jIvato'pi mRtAniva // 751 // saJjAtadantapAtatvAdiva tejazcyutaM vapuH / dRSTikarNavadhvaMsAdiva zUnyaM mano'bhavat // 752 // svarakSatirgaterbhaGgaH saGkocaH pANipAdayoH / kampazcAsannakInAzakAraNotyabhayAdiva / / 753 // vArddhakA'naladagdhasya sArayauvanavastunaH / dRzyate dehageheSu bhameva palitacchalAt // 754 // azaucespi ced dehe malinasyAtmano ratiH / mAtaGgasyeva mAtaGgasaGgatiH kiM na tuSTaye ? / / 755 / /
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH / ebhyo jAtazcirAt tAvat te gatAH svasamAna'pi / pazyan mRtyuhatAneSa citraM janturanAkula: / / 756 // sthitvApi suciraM bhogA gamiSyanti na saMzayaH / tasmAdete svayaM tyaktAH kuryuH zamasukhaM mahat / / 757 / / maha prApya sadehaM paNyagehaM naro'tra yaH / tallAlanaparaH svArtha nArjayet tasya kA gatiH ? / / 758 / / iti rAjA vivekakhyamantranIreNa mohaje / antaraGgadRzorbandhe dhvaste'pazyad yathAsthitam / / 759 / / itthaM taM viraktAtmAnaM nRpaM jJAtvA vratonmukham | saduHkhamityabhASiSTa rudannantaH purIjanaH || 760 // tatra rAjyaparityAgavArttayA'zanitulyayA / hRdayaM yAvadasmAkaM zatakhaNDaM na bhidyate // 761 // tAvatprasIda muJcemamAgrahaM jIvitezvara ! | ka tapaH karkazaM kedaM sukumAraM vapustava ? || 762 / / ( yugmam ) 61 kiM jAtikusume vahniH kSipyate kiM mahAkarI | mRNAle badhyate kiMvA rambhA krakacamarhati ? || 763 / / tyAgaH zauryamubhAvetAvananyasadRzau guNau / tvayi matrajite nAtha ! padaM kutra kariSyataH / 764 / / vijayazrIvara svAmiMstvayA pAlitapoSitAH / lapsyante'mUH kuto'nyasmAt pitRmAtRsukhaM prajAH || 765 // taddeva ! sarvathA'pya'smAd rakSa rakSa bhayaGkarAt / akAle kAlagrasanAt kuru rAjyaM ciraM priya ! || 766 // ityevaM prabalasnehanirbharA nijavallabhAH / saMbodhayitumArabdho dakSaH sapraNayaM nRpaH // 767 // he ! priyAH ! kasya nAbhISTaH priyayogo na kaH zriyam ? / Ihate kiMtu mattebhakarNalolaM hi jIvitam // 768 / / 1
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 zrIpArzvanAthacaritepIDayed na jarA yAvad vyAdhiryAvad na bAdhate / / mRtyurdhAvati no yAvad tAvat dharmo vidhIyate // 769 // analajvaladAvAsasaMkAzabhavavAsataH / niHsarantaM nijaM kAntaM kathaM rakSata vallabhAH ! // 770 // iti saMbodhanIreNa tAsAM mAnasakodravAn / uttArya madanaM zuddhIcakAra narapuGgavaH / / 771 // niSkaSAyAtmanaH zuddhapaTasyeva mahAtmanaH / tasya raktirabhUd rAgakAraNairna ghanairapi / / 772 // kiM cocyatedvAvimau bandhamokSArthau mameti na mameti ca / mameti mUlaM duHkhasya na mameti ca nisteH / / 773 // mArjArabhakSite duHkhaM yAdRzaM gRhakurkuTe / na tAdRg mamatAtyakte kalaviGke' ca mUSike / / 774 / / cintayante budhAH pUrva madhyamA doSadarzanAt / vikAradarzanenA'pi yenaivaM te narAdhamAH // 775 // palAzaM pAdapasyApi virAgaM jAyate kramAt / sacetano'pi yo naivaM sa kASThAdapi bAlizaH // 776 / / saMvegaragatastasya kssyopshmmiiytuH| jJAnAvaraNa-cAritramohanIye mahIbhujaH // 777 // sadyo jAtAvadheya'sya mahendraM svapade sutam / samantabhadrAcAryasya pArthe jagrAha sa vratam / / 778 // gurornujnyyaikaakivihaarprtimaadhrH| vijahArA'ravindarSirgantuM muktipurImiva / / 779 / / nirmamo nirahaGkAraH zAntAtmA tyaktagauravaH / samaH sarveSu bhUteSu tulyadhIH kAJcanAzmanoH // 780 // udvaise vasatau grAme pure cApi na kutracit / 1 caTake / 2 girjane /
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH / abhUd viharatastasya pratibandho mahAtmanaH // 781 / / tanumUSAMgataM cittazulvaM zamarasena saH / kalyANIya kSamauSadhyA tapastApAdamelayat // 782 // vividhAbhigrahI nityamacAlIdatha so'nyadA / sAgaradattasArthezasArthenASTApadaM prati / / 783 // muni sAgaradattastaM papraccha ka nu yAsyatha ? / sa Uce vandituM devAn yAsyAmo'STApadA'cale // 784 // sArthezaH punaramAkSItke devAstatra parvate ? / kAritAH kena kati te phalaM tadvandane ca kim ? // 785 / / AsannabhavyaM taM jJAtvA'ravindamunirAkhyata / arhanto bhadra ! satyAkhyA devA devaguNAnvitAH // 786'! ke'rhantaste vItarAgAH sarvajJAH zakrapUjitAH ? / dharmadezanayA vizvavizvasyottArakAzca ye / / 787 // RSabhastvAdimastveSAmikSvAkukulasambhavaH / AsIt tIrthakarastasya suto bharatacakrabhRt // 788 // AdinAthasya nirvANaM gatasyA'STApadAcale / cakrI ca divyamuttuGgaM tatra caityamakArayat // 789 // tasmiMzca vRSabhAdInAM caturviMzatimahatAm / pratimAH svaskhamAnenAsthApayad ratnanirmitAH // 790 // tadvandanAphalaM mukhyaM mokSo'nyaccA''nuSaGgikam / narendra svargasAmrAjyapadalAbhAdikaM punaH // 791 // pUjayanti ca tAn bhUribhAgyA eva narA bhuvi / yatastatpUjanAd na syurAdhidurgatidurdhiyaH // 792 // jinAnAM bimbamapyarkapratibimbamiva dhruvam / cittAdarza sthitaM svacche haratyantastamo nRNAm // 793 // .yA- anitye klezade nAsthA mahatAM bAhyabhUSaNe / 1 suvarNAvartanI pAtrI mUSA / 2 tAmram / 3 suvrnnaayaa'pi||
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritesaMgrAhyaM viduSA sAranepathyamidamAntaram // 794 // jinAjJAbhUSaNaM mUnoM lalATasyA'JjaliguroH / sacchrataM karNayoH satyaM jihvAyAH svacchatA hRdaH // 795 // pAdayugmasya sattIrtha prati caGkramaNakramaH / jinendrapUjanaM dAnaM nirvikalpaM karasya ca / / 796 // vikalpena punardevArcanaM dAnaM karoti yH| sa khaM hArayate puNyamatrodAharaNe zRNu ! / 797 / / tathAhi- vaNi nau kApi pure'maNDayatAmubhau / nandako bhadrakAkhyazca naikavyenA''paNadvayam // 798 // bhadrakaH prAtarutthAya nityaM yAti nijA''paNe / nandako devapUjArtha punaryAti jinAlaye // 719 // bhadrakazcintayatyevamaho ! dhanyo'tra nandakaH / tyaktA'nyakRtyo yaH prAtarjinendra nityamarcati // 800 // ahaM tu nirdhanaH pApI dhnopaarjnlaalsH| atrA''gatya mukhaM prekSe pAmarANAM dinodaye // 801 // dhira dhim me jIvitaM gotramiti dhyAnajalena sH| malaM kSAlayati svIyaM puNyabIjaM ca siJcati // 802 // cintayan nandakastvevaM mama devArcanakSaNe / bhadrako nissapano'yaM dhanaM baharjayiSyati / / 803 // abhigrahagRhIto'haM kiM karomyadhunA punaH / devArcAyAH phalaM dUre sadyo hAnirdhanasya tu // 804 // kuvikalpairimaireSa kRtaM hAritavAn nijam / ekatAnamanobhistat kArya devArcanaM budhaiH / / 805 // tathaikatra pure dhanyo vaNiputro nijApaNe / upaviSTo muni bhikSAmaTantaM vIkSya hRSTavAn / / 806 // AkArya ca ghRtaM dAtumudyatastasya bhAjane / - akhaNDadhArayA yacchannuccairgatimupArjayat // 807 //
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH srgH| pravardhamAnatatpuNyavighAtAzaGkayA muniH / yAvad na viratastAvad dAturevaM manasyabhUt // 808 // aho ! kimiyataikAkI ghRtenaiSa kariSyati / yannAdyApi viramatItyapatat pariNAmataH // 809 // tato yena krameNaiSa devalokAnupA'rjayat / tenaiva nipatastena jJAninA muninoditaH // 810 // iyadUrdhvamaho ! gatvA mA pata mugdha ! mA pata / sa Uce nanvihAsmyeSa kimasaMbaddhamucyate ? // 811 // atharSiH kathayAmAsa zraddhAdAnasya satphalam / . mahAdbhutakaraM sadyo vikalpasya ca dRSaNam // 812 // nirvikalpamato dAnaM deyaM sAvikamuttamaiH / loke'pi zakunaH svamo vikalpAducyate'phalaH // 813 // anena bhUSaNenAtmA subhagaMbhAvuko bhavan / spRhaNIyatamaH siddhivadhvA api bhaved dhruvam // 814 // ityAdivividhAM dharmazikSAM zRNvan nirantaram aravindasya rAjarSevedanAt sArthanAyakaH // 815 // manvAno gurusaMyogaM kalpadruprAptisaMnibham / mithyAtvaM sarvathA tyaktvA zrAvakatvaM prapannavAn // 816 // nityaM sAgaradatto'tha gacchan mArge krameNa tAm / aTavIM prApa yatrAste marubhUtiH karIzvaraH // 817 // kdliigrbhsNkaashmRdukllolbaahubhiH| suprasannatayA gantUnAliGgitumivodhatam // 818 // vaatndairdhembhRnggaa''raavhRyaambujaannaiH| AkArayadivAnamya pAnthAnAtithyahetave / / 819 // haMsa-sArasa-hArIta-cakra-kAdambakAdibhiH / zabdAyamAnai neva gIyamAnaguNotkaram // 820 // 1 pAnthAn /
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacariteatisnigdhatayA niryattuSArakaNikAmiSAt / arthitApahRtiprItyA muktaharSA(kairiva / / 821 // militonnatavistIrNaiH puSpapatraphalAnvitaiH / vicitravRkSaiH paritaH parItaM svajanairiva // 822 // parAgairiva kApUrairmuktAnAmiva cuurnnibhiH| dravyairiva himAnInAM sudhAMzoriva razmibhiH // 823 // munInAmiva cetobhirnirmitaM manyate janaiH / yadatyacchatnazaityena tatrAstyekaM mahAsaraH // 824 // (saptabhiH kulakam ) tasyAnte sujanasyeva vizvastaH sArtha Avasat / janaH pravakRte nIrendhanAnapacanAdiSu // 825 // tadA ca marubhUtIbhaH kariNIbhiH smaavRtH| etya tatra sarasyambhaH papI megha ivA'rNave / / 826 / / payaHpUrNakarotkSepaM kariNIbhiH samaM ciram / tatra ratvA sa niryAtaH pAlimadhyAruroha ca / / 827 // dizo'valokayaMstatrApazyat taM sArthamoSitam / kRtAnta iva cAdhAvat kopAt tAmramukhekSaNaH // 828 // kuNDalIkRtazuNDAko niSkampazravaNadvayaH / pUritAzaH sa garjAbhirnAzayAmAsa sArthikAn // 829 // naranAryo vAhanAni karabhAdIni cA'bhitaH / palAyAMcakrire jIvagrAhaM sarvo jijIviSuH // 830 // paryasyacchakaTaM truTyatpaTagehaM raTajanam / AraTatkarabhaM tatra tadAsIdatibhISaNam / / 831 // jJAtvA'vadherbodhikAlaM kariNaH tasya saMmukham / bhagavAnaravindo'pi kAyotsarga dadau sthiraH // 832 // dUrato dhAvitaH krodhAdibhaH pArzvagato'sya tu / 1 yuktam / 2 mahato himAnAm / 3 oSitaM sthitam /
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH prazAntamatsaro jajJe tattapaHzrIprabhAvataH // 833 // sadyazca jAtasaMvegA'nukampaH sthiradehabhRt / tasthau muneH purastasya sa zaikSa iva nUtanaH // 834 // munistasyopakArAya kAyotsargamapArayat / zAntagambhIrayA vAcA taM bodhayitumabravIt / / 835 / / bho bhoH ! smarAsi kiM na tvaM marubhUtibhavaM nijam / kiM na pratyabhijAnAsi mAmaravindabhUpatim // 836 // tadbhave pratipannaM kiM vyasmArSIrdharmamArhatam ? / smara sarva vimuJcamaM mohaM zvApadajAtijam / / 837 // giraM pIyUSadezIyAM munestasya mataGgajaH / papau nizcalavistArikarNaparNapuTena saH // 838 // athohApohato jAtismaraNaM prApya tatkSaNAt / atyantollAsiharSAzrusalilaplutalocanaH // 839 // bhUtvA'vanatakAyAgraH kareNa caraNau spRzan / zirasA taM namazcakre saMvinAtmA muniM gajaH // 840 // bhUyo'pi taM muniH smAha bhave'sminnATakopame / prANI naTa ivApnoti rUpAnyatvaM kSaNe kSaNe / / 841 / / tathAhi ka tadA dhImAMstattvajJaH zrAvako dvijaH / jAtisvabhAvamUDhAtmA kedAnIM tvamasi dvipaH ? / / 842 // kiMvA'tha bahunoktena kAryasAro bhava drutam / kaSAyaviSayAsaGgaM vimucya karipuMgavaH // 843 // nAsi sarvaviratyahastad dvAdazavratAtmakaH / bhUyaH zrAvakadharmo'stu prArajanmAGgIkRtastava // 844 // ityAdi gaditaM dharmarahasyaM muninAkhilam / zraddhAnasahitaH so'numene hastAgrasaMjJayA // 845 // varuNA kariNIbhUtA sApi tatraiva tasthuSI / 1. khedenetyapi /
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritetadaiva jAtismaraNamupalebhe gajendravat / / 846 // bhUyo'pyAkhyajinadharma tasyarSiH sthairya hetave / yayau ca zrAvakIbhUya muni natvA sa kuJjaraH // 847 // militaH sarvaloko'pi punastadbodhavismitaH / ko'pi dIkSAmupAdatte ko'pyabhut zrAvakastataH // 848 // tadA sAgaradatto'pi jinadharme dRDhAzayaH / viziSTazrAvako jajJe surairapyavikampitaH // 849 // aSTApadAdrau gatvA ca so'ravindamahAmuniH / avandatArhataH sarvAn viharaMzvAnyato yayau // 850 // kuJjarazrAvakaH so'pi bhUtvA bhAvayatiH svayam / IryAdinirato'cArIt kurvana SaSThAdikaM tapaH / / 851 / / sUryataptAmbhasaH pAtA zuSkapatrAdipAraNaH / sa karI kariNIkelivimukho'sthAd viraktadhIH // 852 // iti dadhyau ca dhanyAste martyatve pravrajanti ye / pAtradAnamivA'rthasya martyatvasya phalaM vratam // 853 // draviNaM taddhanene martyatvaM dhig mayA tadA / ahAryanAttadIkSeNa kiM karomyadhunA pazuH ? // 854 // tiryaktve'pi zarIrasya gurutvenAsya pApinA / abhavaM bahujIvAnAM kSayakArI bhayaGkaraH // 855 // yena tena vanAhAreNaiSa kukSiH prapUryate / tajjIva ! mamatAM dehe tyaktvA dharmaparo bhava // 856 // bhAvayan bhAvanAmevaM gurvAjJAsthiramAnasaH / sa kAlaM gamayannasthAt susthitaH sukha-duHkhayoH // 857 // itazca kamaTho zAnto marubhUtivadhAdapi / abhASyamANo guruNA garyamANo'nyatApasaiH / / 858 // vizeSeNArtadhyAnastho mRtvA'bhUt kurkuToragaH / 1 kRpaNeneva /
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH 69 aTavyAM darzanenA'pi sarvasattvabhayaMkaraH // 859 // daMSTrayA pakSavikSepainakhaizcaJcupuTena ca / jAtapakSo yama iva saMharan prANino'khilAn // 860 // sarasyuSNAMzusaMtaptaM sa piban prAsukaM payaH / dadRze marubhUtIbhastena bambhramatA'nyadA // 861 // paGke magnastadA daivAt tpHkssaamtnutvtH| nirgantumakSamaH kumbhe sa daSTaH kurkuTAhinA // 862 // tadviSaprasaraitviA'vasAnaM sa mtnggjH| cakre caturvidhAhArapratyAkhyAnaM samAhitaH // 863 // tatkSaNollAsivIryazca vimRzyan munibhASitam / sasmAraikamanAH paJcaparameSThinamaskRtim // 864 // vyabhAvayacca re ! jIva ! maraNe dhruvabhAvini / dharmadhyAnakSaNaH so'yaM mahAbhAgyena labhyate // 865 // paro nimittamAtraM syAt svakarmaivA'parAdhyati / pradveSaM mA sma tat kArSIrasmin kurkuTapannage // 866 // itthaM zamasudhAtRpto dharmadhyAnI vipadya saH / sahasrAre saptadazasAgarAyuH suro'bhavat // 867 // vimAne'ntarmuhUrtenotthAya dRSyayugAntarAt / AsInaM taruNanarAkAraM sarvAGgabhUSitam / / 868 // ratnakuNDalakoTIratArahArAdibhUSaNAH / sahasA surasundaryaH saharSamidamUcire / / 869 // : (yugmam) jaya,nanda, ciraM bhadra ! prINaya svazA'nugAn / adyAsmAkamanAthAnAM nAthatvaM yat tvamAsadaH // 870 // adya puNyAhamadyaiva maGgalaM prItiradya ca / adyaiva vasativargo nAtha ! yat tvamihAgamaH // 871 // . devAdezaya yat kRtyaM kiMkarA vayamAsmahe /
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 zrIpavanAthacariteiyaM ca zrIsta vAyattA yadvibhAti kuruSva tat // 872 // tataH sa vihitasnAnaH kalpapustakavAcanaH / siddhAlayasthapratimAH stutvA''sthAnImazizriyat // 873 // devadevIgaNairevaM vihite maGgalakrame / saMgItA'mRtamanAtmA divyabhogAnabhukta saH // 874 // varuNA kariNI sApi tapastepe sudustapam / tathA yathA vipadyAbhUd devI kalpe dvitIyake // 875 // sa ko'pi devo naivAbhUdIzAne yanmanastayA / na hyahAri manohArirUpalAvaNyasaMpadA // 876 // deve kApi manazcakre na manAgapi sA punaH / gajendrajIvadevasya saMgamadhyAnatatparA // 877 // gajendrajIvadevo'pi yasyAmatyanurAgavAn / raktAM tAM cAvAtvA sahasrAramupAnayat / / 878 // cakre sa devo devI tAmantaHpuraziromaNim / pUrvajanmAbhisaMvaddhaH sneho hi balavattaraH // 879 // nandIzvare zAzvatAhatpatimAnAM mahArcanaiH / saMgItena purastAsAM munInAM paryupAsanaiH // 880 // kdaacinnndnodyaandiirghikaajlkelibhiH| kadAcid giitvaaditrnityotsvmhaarsaiH|| 881 // khacchandakrIDayA tatra sukhaM vaiSayikaM param / bhuJjAno'gamayatkAlaM sa gajendrasuro divi // 882 // kAlena kiyatA so'pi kurkuTAhirvipannavAn / nArako'bhUt saptadazArNavAyuH pazcamAvanau / / 883 // pazcamAvaniyogyAzca vedanA vividhAH sadA / so'nvabhUt kamaThajIvo vizrAnti nApa jAtucit // 884 // dAnAdipAn nikhilajantuguruH pradhAna1 dAnAdayaH pAdA yasya saH /
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| 71 dhyAnadvayIdazanavAnurukIrtizuNDaH / pArthaH karI zamavanaikavihArabhAvo gIrdAnataH zamayatAjagatIrajAMsi // 885 // iti zrIkAlikAcAryasaMtAnIyazrIbhAvadevasUriviracite zrIpArzvanAthacaritre mahAkAvye'STasarge bhAvAke zrIpArzvanAthaprathama dvitIya tRtIyabhavavarNano nAma prathamaH sargaH / arham atha dvitIyaH srgH| atha pUrva videheSu sukacche vijaye girau / vaitADhye'sti dhanairADhyA tilakA nAmataH purI // 1 // uttuGgacaGgadhavalaprAsAdacchadmanA'nizam / purIprabhutayA yasyA yazorAzirivocchritaH // 2 // sarvadA'nekavidyAbhiryatra vidyAdharA nraaH| AzliSTA api mucyante naiva kSaNamapi zriyA // 3 // mukhaizcandramasaM, netraiH kamalaM, kokilaM svaraiH / gamanai rAjahaMsaM ca jigyuryatrA'balA api // 4 // tatra vidyudgati ma rAjA vidyaadhreshvrH| babhUva svayazodugdhakSAlitAzeSadigmukhaH // 5 // namrakhecarakoTIramANikyamakarI sadA / yasya pAdanakhazreNiprabhAjAlajale'vasat // 6 // nijAcAreNa lokAnAM mAnasAni haranapi / nyAyaniSTha iti khyAtimavApa khecareSu yaH // 7 // rUpalAvaNyasaubhAgyaiH tilakatvena yoSitAm /
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72. zrIpArzvanAthacariteabhUt sArthA'bhidhA tasya dayitA tilakAvalI / / 8 // bhuJjAnasya tayA sAdhaM tasya vaiSayikaM sukham / kiyAnapi yayau kAlo vidyudgatimahIpateH // 9 // itazca so'STamAt kalpAd gajajIvaH paricyutaH / devyAH zrItilakAvalyA udare samavAtarat / / 10 // sA kAle suSuve sUnumanUnanaralakSaNam / pitrA ca kiraNavega iti nAmA'sya nirmame // 11 // strIbhiAlyamAnaH san vyavardhiSTa krameNa sH| vidyAkalpanidhizcAbhUdAruroha ca yauvanam // 12 // sarvalakSaNasaMpUrNa dadhAno'pyaGgamujjvalam / yatrAsau hariNAkSIbhiranaGga iva dRzyate // 13 // vidyudgatiratho enaM mahAsAmantavaMzajAm / padmAvatIM rAjaputrIM mahA paryaNAyayat / / 14 // paratrahitasaddharmakriyAvasaramAtmanaH / jJAtvA dattvA ca putrasya rAjyaM rAjetyabhASata // 15 // bhoH ! pradhAnAH ! yataH svAmI cakSuzca bhavatAmayam / arpitaH kiraNavego draSTavyo'hamivAnizam // 16 // khapne'pyAjJA na lavayA'sya pratikUlakRto'pi hi / vikAraH kulavadhveva darzanIyo na jAtucit / / 17 // tvayApyeSa mahArAja ! rAjaloko mayeva bhoH / anuvaryo'parAdhe'pi bhAvyaM bAhyaruSaiva hi // 18 // hRdayAntaH punaH pitRzizunyAyena sundaram / cintanIyaM, na maryAdA laGganIyA samudravat // 19 // kAryo jJAnavayovRddhavidagdhaiH saha saGgamaH / dyUtAdivyasanaM vArya kRtyaH SaTzatrunigrahaH // 20 // ArAma iva loko'yaM pAlanIyaH prytntH| . yenAmoSi yazaHpuSpaM saukhyapuNyamayaM phalam // 21 //
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| tathAguNeSvanAdaraM vatsa ! bhUrizrIrapi mA kRthaaH| saMpUrNo'pi ghaTaH kUpe guNacchedAt patatyadhaH // 22 // khAmyamAtyazca rASTraM ca durgaH kozo balaM suhRt / rAjyaM saptAGgamapyetat sadguNaireva dhAryate // 23 // mA jAta ! saMpadAmagramArUDho'smIti vizvasIH / dUrArohaparibhraMzavinipAtaH suduHsahaH // 24 // kizvakulajasyApi te vatsa ! bhUyo bhUyaH pracakSyate / yenedaM yauvanaM navyaM dAvapAvakasaMnibham // 25 // dagdhvA guNavanaM taca visrasAtaH prazAmyati / dhanyAste tu zamA'mbhobhiH prAgeva zamayanti ye // 26 // niHsvAnAmapi tAruNyaM vikArAya bhavatyalam / vidyArUpabalaizvaryoddhatAnAM kiM nu kathyate ? // 27 // yauvanasyAvatAre hi bAlyenaiva saha vrajet / sneho gurujane, vAJchA vakSasA saha vardhate // 28 // vayaseva sahArohatyaho ! prItirnavA navA / baleneva saha sphIti mado yAti dine dine // 29 // doyena saha sthUlabhAvamApadyate matiH / madhyeneva sahAtyantakRzatAM bhajati zrutam // 30 // hRdayaM ca sahorubhyAM durnayairupacIyate / moho mAlinyahetuzcojjRmbhate zmazruNA saha // 31 // AkAramanuvartante vikArA api putraka ! / tadidaM yauvanAraNyaM ko'pi kSemeNa laGghayet // 32 // narakAntaM tadA rAjyaM yadi rAjA na dhArmikaH / dhArmike tu paraM tasmin saukhyamatra paratra ca // 33 // 1 sukulsyetypi| 2 vArdhakyAt / - -
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 zrIpArzvanAthacarite anuziSTiM vidhAyaivaM kSamayitvA'khilaM janam / zrutasAgaragurvante'grahIna vidyudgativratam // 34 // rAjAtha kiraNavegaH paitrikI rAjyasampadam / agRdhnuH pAlayAmAsa nItizAstrAnusArataH // 35 // anAsaktamanAH saukhyaM siSeve viSayodbhavam / ityarthakAmau tasyA''stAM dharmAyaiva mahAtmanaH // 36 // padmAvatIkukSibhavastasyApi tanayo'bhavat / nAmataH kiraNatejAstejasAmekamAspadam // 37 / / kramAcca kavacaharaH siddhavidyazca so'bhavat / mUrtiH kiraNavegasya dvitIyeva mahAmanAH // 38 // anyadA bahirudyAne tatraitya samavAsarat / muniH suragurunAma nAmnaiva dhvastakalmaSaH // 39 // gatvA kiraNavegastaM namazcakre'tibhaktitaH / purIlokazca sarvo'pi muni vanditumAgamat // 40 // tato rAjJo janasyA'pi yathAsthAnaM niSeduSaH / anugrahAya vidadhe sa sAdhurdharmadezanAm // 41 // AsAdyate bhavA'mbhodhau bhramadbhiryat kathazcana / mUdvaistat prApya mAnuSyaM hA ! ratnamiva hAryate // 42 // narANAM kITakAnAM ca daivadattA'zanAyuSAm / ArtadhyAnakRto'bhedo yadi dharma na kurvate // 43 // narake pAtanAyaiva viSayAH sevitAzciram / sevyo mokSaphalastasmAd dharmaH sarvajJabhASitaH // 44 // sa ca dvedhA bhavedatra gRhastha-yatibhedataH / aNuvratAni mukhyAni gRhiNAM pazca tad yathA // 45 // ahiMsA satyamasteyaM brahmacaryA'parigrahau / dharmaH khAkhyAyi sarvajJaireSa paJcavatAtmakaH // 46 // .
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| tatraahiMsA nAma yalloke khakhabhAvapravartinAm / jIvitavyaikasArANAM prANinAM prANarakSaNam // 47 // jIvitavyaM dadAnena dattaM tribhuvanaM ttH| haratA tattu sarvakhaM hRtaM zUnyIkRtaM jagat // 48 // granthAtare'pyuktamsarve vedA na tat kuryuH sarve yajJAzca bhArata ! / sarve tIrthAbhiSekAca, yat kuryAt prANinAM dayA. // 49 // kRmikITapataGgeSu tRNakSAdikeSvapi / dayAM sarvatra kurvIta yathAtmani tathA pare // 50 // svayaM rakSati yo jIvAn rakSayatyaparAnapi / ihApi so'dbhutAmRddhimeti bhImakumAravat // 51 // tathAhipuramastyatra kamalapuraM yad bhUmipalvele / zriyA nityakRtAvAsaM vikAzi kamalAyate // 52 // tatra prajApatiAyasraSTA''sId harivAhanaH / tatpriyA mAlatI nAma mAlatIva guNojjvalA // 53 / / sA'nyadA siMhamaGkasthaM svapne dRSTvA nyavedayat / rAjJaH, rAjApi sAnandaM nizamyAbhinananda tam // 54 // atha prabhAtakRtyAniH kRtvA''sthAnagato nRpaH / .. dvijamAkArayAmAsa svamazAstravizAradam // 55 // tatra dattAsanAsInaM taM papraccha nRpo nanu / pUrva kathaya me tAvat kasya svapnasya kiM phalam ? // 56 // dvijaH prAha zRNu svAmin ! dRssttcintitvrjitH| svacchadehaizca yo dRSTaH sa svapnaH phalado'khilaH // 57 // Aroho go-vRSe vRkSa-zaila-prAsAda-hastiSu / / / sarvadAnAni caiva hi, evamapi / 2 bhuumisrsi|
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 zrIpArzvanAthacarite rodanA'gamyagamane svapne mRtyuzca zasyate // 58 // vstraa-'n-phl-taambuul-pussp-diip-ddhi-dhvjaaH| sadrana-cAmara cchatra-mantrA labdhA dhanapradAH / / 59 // AsanaM zayanaM yAnaM zarIraM vAhanaM gRham / yo jvaladvIkSya jAgarti tasya lakSmIH samantataH // 6 // candragrAse'mbudheH pAne nijAntrairveSTite pure / rAjyalAbhaH saro-nadyostaraNe ca zubhodayaH // 61 // devasya darzanaM dhanyamarcanaM ca vizeSataH / AjyalAbhaH payaHpAnaM zriye cArkendudarzanam / / 62 / / tailakuGkumaliptaM svaM gItanRtyaparaM tathA / hasantaM vIkSya duHkhAya zvApadopadravo bhiye / / 63 // zayyA-dvArA-galAbhaGge bhAryAyA jAyate mRtiH / aGgacchede punadRSTe pitRmAtRsutavyayaH // 64 // raktakRSNAmbarabhRtA striyA zliSTasya rug mRtiH / zuklamAlyAMzukabhRtA punaH zrIH sarvatomukhI // 65 // nigaDe pAzabandhe ca pratiSThA syAt suto'thavA / gurudevapitRkSmApairAdiSTaM yat tathaiva tat // 66 // zastaM zuklaM zubhaM sarva nindyaM kRSNaM tvazobhanam / ityAdi bahudhA deva ! svamazAstre nigadyate / / 67 // punaH papraccha bhUpAlo rAjhyA svapne'dya vIkSitaH / prazAntaH siMha utsaGge kiM phalaM tasya bho dvija ! ? // 68 // so'vadad deva ! satputralAbhAya strIbhirIkSitAH / svame kalaza-sUrye-ndu-gaja-siMha-mahASAH // 69 // tato bhUpo'tisaMtuSTaH saMmAnya vyasRjad dvijam / AzaMsA'pi suputrasya kasya nollAsayed manaH ? // 70 // atha svasamaye rAjyAH prAjyatejAH suto'jani / pUrvakramAgataM bhIma iti nAmA'sya nirmame // 71 //
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH / tasya krameNa vardhiSNoH suto buddhilamantriNaH / abhUt tulyavayA mitraM mantrI ca matisAgaraH // 72 // anyadA snehato bhImaH prAtaryAto nRpAntikam / praNaman bhUbhujAliGgaya nijotsaGge nivezitaH // 73 // athocitAsanAsInaH svAGke padayugaM pituH / kRtvA saMvAhayaMstasya zAsanaM yAvadicchati // 74 // tAvadArAmikeNaitya vijJaptaM deva ! divyavAk / abhinandamunIndro'dya campakodyAnamAgataH // 75 // tat zrutvA harSaromAJcairasaMmAdiva bhUSaNam / svAGgAduttArya mukuTavarja tasmai dadau nRpaH // 76 // kumAra mantri - sAmantasahito vandituM nRpaH / gato gurvanti paJcavidhAbhigamapUrvakam // 77 // sacittAcittayostyAgAtyAgau taddarzane'JjaliH | cittaikyamuttarAsaGgo'bhigamaH paJcadhA guroH // 78 // tatrArkavattapastejodIsaM tApaharaM punaH / somavacchItalaM kintu vakratAmalavarjitam // 79 // jJAnAdiguNaratnADhyaM gambhIraM ca samudravat / na tu kSAratvadoSeNa jaDatvena ca dUSitam // 80 guruM dRSTvA bhRzaM tuSyannavandata narezvaraH / dharmalAbhAziSaM so'pi dadau duritahAriNIm // 81 // (vizeSakam ) nAsane nAtidUre ca niviSTo nRpatiH puraH / sUriNApi samAraMbhe vizuddhA dharmadezanA / / 82 / aho ! kospi yathA kUrmo vasannirgApalvale / vAtotsAritazevAlA'vakAzenendumaikSata // 83 // vAtenaiva punastatrA'vakAze nIlipUrite / 1 atalaspRzi sarasi / 77
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 zrIpArzvanAthacarite kUrmasyendurdurApo'bhUd manuSyatvaM tathAGginaH // 84 // prApyate hi prayatnAd yadanuttarasurairapi / tadidaM prApya mAnuSyaM yatitavyaM zivA'dhvani // 85 // sa ca dvedhAsti taka Rjurvakro'paraH punaH / RjumArgo yaterdharmastenAzu zivamApyate // 86 // rAgadveSAbhidhau tatra siMhavyAghrau tu tiSThataH / krodhanAmA mahAdAko mAno viSamaparvataH // 87 // mAyAgupilavaMzAlI lobho garto'tivistRtaH / viSayA viSavRkSAca dhUrtAH pAkhaNDikAdayaH // 88 // vetAlAca punarghorA dvAviMzatiH parISahAH / sAvadhAnairavizrAntairgantavyaM tatra sarvadA // 89 // tato yadyasti te zaktiretAJjetuM tadAzraya / RjumArga yataH zreSThaM yatidharmAt paraM na hi / / 90 // anyathA vakramArgo'sti gRhidharmAparAbhidhaH / cirAt tenApyate siddhiH kintveSa na hi durgamaH // 91 // tato bhAlatalanyastakarapaGkajakuDmalaH / natvA vijJapayAmAsa guruM gurumudA nRpaH / / 92 / nAdyApi yatidharme'haM samarthaH suprabho ! tataH / prasadya gRhidharmo me dIyatAM yadi yogyatA // 93 // guruNA gRhidharmo'tha bhUbhuje'NuvratAdikaH / dattaH samyaktvamUlastaM nRpaH samyak prapannavAn // 94 // jAtazraddhaH kumAro'pi taM prapitsurvizeSataH / prasAditaH sa yogyatvAd guruNaiva hitaiSiNA / / 95 / / pravRttyAkhya- nivRtyAkhyaniyamau yasya sukramau / satsaGgaH kaTirAstikyamudaraM hRdvivecanam ||16|| bhujau zamadamau pRSThaM pazcAttApo galaM kSamA / 1 vaMhitekSaNAt ityapi / >
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH / sAmyasaumye'kSiNI nAsA santoSo vinayo mukham // 17 // priya-satye zrutI bhAlaM samyaktvaM vAsanA ziraH / tadAjJA cArudhammilaH prabodhaH zmazru sundaram // 98 / / ityaGgaistriSu lokeSu dharmanAmA pratiSThitaH / yo'yaM rAjAsti tasyAntarAtmA jIvadayAbhidhaH // 99 // (kalApakam ) kumAra ! tadiya kAryA vizeSeNa tvayA'dhunA / tato hRSTaH samitro'pi bhImaH samyaktvamAzrayat // 100 // tathA niraparAdhAnAM jIvAnAM vadhakarmaNi / yAvajjIvaM nitiM ca mRgayAdau tu sarvathA // 101 // tato hRSTena guruNA bhImo navavayastvataH / pratipannavratasthairya kartu pratyupachaMhitaH // 102 / / aho ! dhanyatamaH ko'nyaH kumAra ! bhavatA samaH / nave vayasi yasyaivaM purANavayaso matiH // 103 / / yata ucyatepUrva manaH tataH kAyaM satAmAliGgate jarA / asatAM ca punaH kAyaM kAlenApi na mAnasam // 104 // ramyo drAkSetra ko'pyantarindravAraNavat prH| bahiH saMpUrNabhAgyastu dvidhApi sahakAravat / / 105 // gatAparAdhajIvAnAmapi hiMsAniSedhataH / kathyate hyuttamA lezyA tatrodAharaNaM zRNu // 106 // tathAhivairigrAmavighAtAya kepi Sad puruSAH purA / calitAH samudAyena teSveka idamabravIt // 107 // sarva hantavyamevAtra dvipadaM vA catuSpadam / anyaH prAha manuSyANAM vadho'stu pazubhiH kimu ? // 108 //
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacarite tRtIyaH prAha hantavyA narA eva na hi striyaH / turyeNA'bhANi hanyantAM puruSeSvapi sAyudhAH / / 109 // paJcamo'pyAha ye ghnanti te vadhyAH sAyudheSvapi / SaSThastvAha vinA zatrUn ghAtaH kAryoM na kasyacit // 110 // iti bhinnaM manasteSAmabhallezyAvizeSataH / tAH kRSNa-nIla-kApota-tejaH padma-sitAbhidhAH // 111 // tadevaM tAratamyena vizuddhapariNAmataH / yena sarve ripubhyo'nye rakSitAH so'pi sattamaH // 112 // kiJca, uttamA laghukarmANaH stokAdapyupadezataH / kupavRtternivartante naladharmo yathA nRpaH // 113 // ko'yaM kathamayaM buddho naladharmanRpaH prabho ! ? | iti pRSTe kumAreNa guruH prAha nizamyatAm / / 114 // vijayAkhye pure pUrva naladharmAbhidho'bhavat / rAjA rAjeva yaH pUrNakalayA priyayAnvitaH // 115 // tasyA''sIt tilako mantrI mantriNAM tilakopamaH / buddhyA lokasya rAjJazca raJjayAmAsa yo manaH // 116 // anyadA mRgayArtha so'zvArUDhaH prasthito nRpH| gato'raNyaM kramAt tatra prasRtaM sarvato balam // 117 // svayaM tu mantriNA sAdhaM yAvadagrataraM vrajet / / tAvadekaM mRgaM dIrghadRDhazRGgaM dadarza saH // 118 // cApamAropya bANena taM jighAMsu mRgo'bravIt / kSatrasya yujyate kiM te yanmAM bANena vidhyasi ? // 119 // no kSatrazabdasyA'rtha tvaM jAnAsi yadaho ! kSatAt / trAyante sakalaM lokaM kathyante ksstriyaasttH|| 120 // kuladvayavizuddhA ye kSatriyAH sattvazAlinaH / naiva te'pagatA'strasya praharanti riporapi // 121 //
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| punarniraparAdhAnAM pazUnAM tRNamaznatAm / praharanti gatAstrANAM ye teSAM kSatratA kutaH 1 // 122 // vairiNo'pi hi mucyante prANAnte tRNabhakSaNAt / tRNAhArAH sadaivate hanyante pazavaH katham ? // 123 // cukitAstava kiM koze'ntaHpure nagare'pi vA ? / dInAnazaraNAnevaM yadasmAn haMsi bhUpate ! // 124 // ata ucyatemIna-raGka-satAM nIra-tRNa-santoSavartinAm / dhIvarA lubdhakAH kSudrA hA ! niSkAraNavairiNaH / / 125 // iti zrutvA nRpo'mAtyamuvAca mahadadbhutam / martyavAcA prajalpanti nirbhayAH pazavo'pi yat // 126 / / mantriNA bhaNitaM deva ! devo'yaM dAnavo'thavA / kenApi hetunA kluptamRgaveSo'vatIrNavAn // 127 // tad gaccha tvaritaM muJca vAjinaM muktakaM karAt / prekSasva kiM karotyeSa tato bhUpastathA'karot / / 128 / / uccoccajhampayA yAti mRgo rAjA'pi pRSThataH / tAvad dUre vanasyAntaH prekSate munipuGgavam / / 129 / / pralambabhujamuttaptasvarNavarNa sudarzanam / dvidhApi jitakandarpa dehena manasApi ca // 130 // niruddhavacanaM muktaceSTamekAgramAnasam / nAsAgranyastadRSTiM ca dhyAyantaM brahma kiJcana // 131 // (tribhirvizeSakam ) tato'vocad mRgo bho bhoH ! namatemaM mhaamunim| , avandetAM ca taM vAhAduttIrya nRpa-mantriNau // 132 // niviSTau tatra to yAvat tAvat sainyamapi kSaNAt / . anvagAd munirapyAkhyad dhyAnAnte dharmadezanAm // 133 // 1 samAptA iti tatvam / 2 kSepyazastram / /
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 zrIpArzvanAthacaritemUrtyA vacaHparimalenApi campakapuSpavat / tasyAtizAyinA bhUpo vismitaH pRSTavAnidam // 134 // sarvottamaM kulaM nAtha ! jJAtaM mUtyaiva te mayA / IdRgvayasi vairAgyakAraNaM kintu kathyatAm // 135 // munirUce mahAbhAga ! caaturgtikduHkhdH| kAraNaM bhava evAtra vizeSastu nizamyatAm / / 136 // asti siddhapuraM nAma nagare tatra pArthivaH / bhuvanasAra ityAkhyastasyAmAtyo mahAmatiH 137 // anyadA dAkSiNAtyAnAM caGgasaMgItakAriNAm / / Ayayau samudAyo'dAt sa tasyAvasaraM nRpaH // 138 // samatAlamRdaGgAdyAtodyanAdamanoharam / tAlacchandAnugArabdhanartakInRtyabandhuram // 139 / / samazrutigataiH shuddhsvrairaalaapsundraiH| gItadhvanisudhAsAraiH pUritazrutikoTaram // 140 // ArabdhaM prekSaNIyaM tairnaariibhiraavRtH| AsthAnastho nRpo draSTuM layalInaH pravRttavAn // 141 // atho vyajJapayad vetrI prabho'STAGganimittavit / baTurastyAgato devaM dikSurmucyatAM na vA // 142 / / nRpatiH prAha mA muzca ko hyasyAvasaro'dhunA ? / / sati prekSAkSaNe'traivaM devAnAmapi durlabhe // 143 // mantryUce maivamAcakSva yat prekSAkautukaM vibho / sulabhaM durlabho'STAGganimittaH punaH pumAn // 144 // tato rAjJaH samAdezAd mukto'sau vetriNA baTuH / AgataH pustikAhastaH zvetavastraH sadAkRtiH // 145 // mantroccAraNapUrva ca narendrAya sitA'kSatAn / arpayitvA'pamRtyAsau yathAsthAnamupAvizat // 146 // gItasUrasamAptau ca sa rAjJA bhASito yathA /
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| kuzalaM bho nimittajJa ! baTurdInamathAbravIt // 147 // kuzalaM tAdRzaM deva ! yAdRg vaktuM na zakyate / kSubhitenoditaM rAjJA kimabhraM bhoH ! patiSyati // 148 // sa prAha satyamevedaM yat tvayA gaditaM vibho ! / . nimittena mayA jJAtaM mA kopaM kuru bhUpate ! // 149 / / sazaGkena tato rAjJA bhaNitaM punarAdarAt / niHzaGkaM brUhi yaj jJAtaM tvayA jJAnena sundara ! // 150 // so'pyAha deva ! kiM tenA'zivena kathitena yat / niroDhuM zakyate naiva tathApi tava kathyate // 151 / / muhUrtAnantaraM dhArAdharo'dya dhariNItale / musalAkAradhArAbhirvarSiSyati tathA, katham // 152 // yathA hyaphalitasthUlasthalapAsAdamandiram / / sarvamekArNavAkAraM purametad bhaviSyati // 153 // . (yugmam) bruvANasyaiva tasyaivaM bhraantvaa'bhuuduttro'nilH| kaccolamukhamAtraM ca megharakhaNDaM samunnatam / / 154 // baTuH paTuratha brUte prekSyatAmabhrakaM janAH / uttarasyAmidaM vyoma sarva pracchAdayiSyati / / 155 // vyoma gantumivA''sthAnalokaH sarvo'pyudaivata / * abhrakhaNDaM tu taM roDumiva prasRtamambare // 156 / / tasya stanitanAdena bhIteva kurute mahI / / pratizabdamiSAd bumbAravaM giriguhAmukhaiH // 157 // uddaNDAzca taDiddaNDAH sphuranti sma ghnaantre| jihvA kAlamukhasyeva cazcalA grasituM mahIm // 158 / / nRpaprabhRtilokAnAM pazyatAM bhItivismitam / ghano musaladhArAbhirArebhe varSituM tataH // 159 // 1. kaccolaM pAtravizeSaH / /
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritekSaNenaiva payaHpUre plAvanAyodyate bhuvaH / puraH kSobhojani, kSamApaH pralayaM tamamanyata // 160 // athA''gAd nIramAsthAnaM tataH saptamabhUtale / Aruroha nRpaH sArdha mantriNA baTunApi ca // 161 // tatra paurajanAkrandaM zRNvAno vividhaM nRpaH / yAvadasti jalaM prAptaM tAvat saptamabhUmikAm // 162 / / tad vIkSya nRpatiH prAha pazya mantrIza ! kIdRzam / AgAdakRtadharmANAmasmAkamatisaGkaTam // 163 // na kRtaM sukRtaM kSINamAyurvIkSyAdhunA''padam / tuGgazRGgapatAkeva hRdayaM mama vepate / / 164 // zrAvakaM kulamApyApi viSayAsaktacetasA / jinendradharmo no cakre hAritaM janma hA ! mayA / / 165 // snuhIkSeNa kalpaThThAvNA cintAmANiH punaH / vaiDUrya kAcakhaNDena mayA mUDhena hAritam / / 166 // kiM kurve ke smarAmyevaM saGkaTe patito'dhunA / itthaM pralapato nIraM rAjJo nikaTamAgatam / / 167 / / tato hRdi namaskAraM yAvacintayate nRpaH / tAvat saMmukhamAyAntaM potamekaM prapazyati / / 168 / / saptame bhUtale lagnaM taM dRSTA sacivo'bravIt / nAtheha ruhyatAM ko'pi suraste Dokayatyamum // 169 / / tatrAroDhuM nRpaH saudhAd yAvadutkSipati kramam / tAvanno vAri no megho na poto na ca garjitam // 170 // svacchAvasthaM tathaiva khaM pazyati svapure nRpH| sarva ca muditaM lokaM gItanRtyotsavAdibhiH // 171 / / aho ! kimidamAzcarya daivajJa ! vada bhUbhunA ? / . iti pRSTe baTuH prAha daivajJo na bhavAmyaham / / 172 / / indrajAlamidaM deva ! puraste darzitaM mayA /
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| tatastoSAdahu dravyaM dattvA rAjJA vyasarji saH // 173 // rAjJI mantrijanAnevaM virakto nRptirjgii| indrajAlamaho ! dRSTaM, tairUce tvatprasAdataH // 174 // nRpo'vocadidaM yAdRgindrajAlavijRmbhitam / tAdRzaM rUpatAruNyasnahAyurvibhavAdikam / / 175 // tathAhiye'naGgatulyarUpeNa kAminInayanotsavAH / kuSTharogadavapluSTAH zakyante te na vIkSitum // 176 / / kRtAstAruNyacaitreNa ye sphurannavapallavAH / zaTatpatradumAyante jarasA phAlgunena te // 177 // nakhamAMsasamA prItirjAtA yeSAM parasparam / te'pyekatrAnavasthAnA dRSTA dIpAndhakAravat // 178 // AyuH sacchidrakumbhasthajalavad galanAtmakam / zrIstu vAtasphuraddIpakalikeva calAcalA // 179 / / ityanitye jagavRtte nAtmA me rjyte'dhunaa| . mokSAya pUrvajAcIrNa cariSyAmi yativratam // 180 // ityuktvA svapade nyasya kumAraM harivikramam / / dattvA dharme dhanaM jAtaH zramaNaH so'hameva tu // 181 // svavRttaM yadyapi khena kathyamAnaM laghutvakRt / tathApi nRpate ! yuSmAdRzAM syAd guNakAraNam // 182 // iti zrutvA bahUnmIlanmanA nalanRpo'bravIt / / mahAsatva ! truTantyevaM bandhanAni bhavAdRzAm // 183 / / mAdRzAM tu mahAmohazRGkhalAbaddhacetasAm / kaSAyArAtiruddhAnAM mokSavArtA'pi durlabhA / / 184 // manye prAcyabhave puNyaM pApaM cA'laM mayA'rjitam / yatte pAdayugaM dRSTaM yana zaknomi sevitum // 185 // tadevaM yasya dharmasya yogyatA'sti mama prbho!|
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 zrIpArzvanAthacarile Adezo dIyatAM tatra tato munipatirjagau / / 186 // arhan devo guruH sAdhuH zraddhAnaM ca jinAgame / zaGkAdidoSanirmuktaM samyaktvamiti pAlaya / / 187 // tato'sau mantriNA sArdhaM tatprapadya punarmunim / papraccha bhagavan ! ko'yaM mRgo me zubhakAraNam / / 188 / / munirAkhyadayaM prAcyabhave vimo'bhavat tava / mitramajJAnatapasA mRtvA yakSa ihA'jani / / 189 // prApto bhadrakabhAvaM ca nityamAsmAkadarzanAt / tattvAM pUrvabhavamItyA mRgo bhUtvetyabodhayat / / 190 // pratyakSIbhUya yakSospi prahRSyannityabhASata / mayApi taba pAdAnte prabho ! samyaktvamAdRtam // 191 // zikSAmanyAmapi prApya munIndrAd dharmagocarAm / yakSo nijasthAnaM yayau nalanRpo'pi hi / / 192 // atha rAjA vidhApyAdvimbaM tasyArcanaM sadA / kurvan prabhAvanAM dharme sa mahAzrAvako'jani / / 193 // pratipadya parivrajyAM prAnte cAnazanakramAt / sarvArthamagamat tasmAdihaivAgatya setsyati / / 194 // iti zrutvA nalAkhyAnaM bhImasena ! tvayA svayam / pratipannatrate bhAvyaM dRDhenAnyo'pi bodhyatAm / / 195 / / bhImo'pyAha tavAdezaH pramANaM me munIzvara ! / dhanyo'haM yasya me pUjyairviziSTo'nugrahaH kRtaH // 196 // krodhavyAghre mAnazaile mAyAvaMzAlisaMkule | lobha bhavAraNye yekaH sArthapo guruH // 197 // atha natvA muniM parSad nijasthAnaM gatA'khilA / bhImospi kurute dharma devapUjAdinA sukhI / / 198 / / anyadA nijadhAmasthaM kumAraM mitrasaMyutam / 1 tvatpadopAnte, evamapi /
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 87 dvitIyaH srgH| ekaH kApAliko'bhyAgAt pratIhAraniveditaH / / 199 / / AzIrvAdavacaHpUrvamupavizya nRpAGgajam / / yAcitvaikAntamityAha pAkhaNDI praNayAnvitam // 20 // bhuvanakSobhinI nAma varavidyAsti bhIma ! me / sasyA dvAdaza varSANi pUrva sevA kRtA mayA // 201 // adhunottarasevAM tu gatvA pretavanAntare / eSyatkRSNacaturdazyAM cikIrSurahamasmi bhoH ! // 202 // atastvaM ced mahAsattva ! bhavasyuttarasAdhakaH / tadA sidhyati meM vidyA tat zrutvovAca rAjamUH // 203 // asAreNa zarIreNa yadyanena vinAzinA / guNaH kasyApi ko'pi syAttannu kiM nArjitaM mayA? // 204 / pratipadyeti bhImena visRSTaH so'bravIdidam / kumAra ! dazabhirghaurAyAsyati caturdazI / / 205 // tAvantyahAni te pArzve sthAsye'tha nRpajanmanA / anujJAtaH, sthitastatra sa kurvan bhojanaM saha // 206 // tato maMntrisuto'vAdIt pAkhaNDI kimiha prabho ! ? / kumAraH prAha kAryeNa punamantrisuto'bravIt / / 207 // kArya kimamunA''lApo'pyanena saha nocitH| kusaMsargeNa mA''tmIye satsamyaktve malaM kuru // 208 // kiMca durjanasaMsargo madhuro'pi mukhe sakhe ! / nirvAhe mArayatyeva kAlakUTa iva dhruvam // 209 // kumAraH prAha satyaM bhoH ! kintu dAkSiNyato mayA / pratipannamidaM tena zreyAn nirvAha eva me // 210 // athavAkiM karoti kusaMsargo nijadharmadRDhAtmanaH / sarpazIrSoSitaH kiM na harate'hiviSaM maNiH ? // 211 // punamantrisutaH prAha dRSTAnto'yaM na kiMcana /
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacariteyajjIvo bhAvukaM dravyaM maNiH punarabhAvukam // 212 // tenAtibhaNito'pyevaM bhIbho nAmuzcadAgraham / krameNa ca samAyAtA saiva kRSNacaturdazI / / 213 // tasyAM kapAlinA sAdha vIraveSadharo nizi / sakhaDgazcalito bhImaH zmazAnaM prati nirSayaH // 214 / / Alikhya maNDalaM tatrArcitvA kAmapi devatAm / kumArasya zikhAbandhaM pAkhaNDI kartumudyataH // 215 // tAvadbhImo jagau bhadra ! mA zaGkiSThA yato mama / satvameva zikhAbandhaH prakRtaM kriyatAM tvayA // 216 // AkRSTAsilalajihvAbhImo bhiimstdntike| pazcAnana ivAtyugraH sAhasaikarasaH sthitaH // 217 / / zikhAbandhacchalaM vyartha jAtamasya tataH ziraH / parAkrameNa me grAhyamiti nizcitya cetasi / / 218 / / kartanIbhRtkaro rUpaM kRtvA vyomasamaM nijam / kUpAkArazravazchidro vikaTaM garjati sma saH // 219 // tatazca pralayAmbhodagarjitAdiva dAruNaH / vizvakSobhaH kSaNaM jajJe saMbhrAntasuradAnavaH // 220 // bhImastacceSTitaM dRSTvA yamajihvAnibhaM kare / kRpANaM kampayAmAsa niSpakampaH krudhaM dadhat / / 221 / / prAha kApAliko re ! re ! bAla ! gRhAmi te ziraH / svayaM cedarpayasyetat syAstadanyabhave sukhI // 222 / / bhImenA'bhANi caNDAla ! re ! kupAkhaNDa ! mAyika ! / hatvA mRtyumivAdya tvAM karomi sukhinaM janam / / 223 // zastrIghAtastatastena muktastaM nRpnndnH| skhalayitvA'sinotplutya tatskandhamadhirUDhavAn // 224 // 1 bhavasyanya, etadapi /
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| taM gajendramivArUDho nakhatIkSNaH kRshodrH| karavAlalalajihvo bhImaH siMha ivA'zubhat / / 225 // dadhyau ca mArayAmyenaM kiMtveSa cchadmanApi me| . sevAM cakre tathA jIvan yadi dharme'pi rajyati // 226 dhyAyanniti kumArendraH kathazcidapi lAghavAt / dhRtvA caraNayoH kApAlikenocchAlito'mbare // 227 // sa patan yakSiNIdevyA daivayogAdavApyata / karayoH saMpuTIkRtya nItazca nijamandire // 228 // uttuGgacaGgavistIrNe puNyarAzAvivojjvale / tatra bhImaH svamaikSiSTa divyasiMhAsanasthitam // 229 // sArdhatribhaGgaghaTitamiva rUpaM dadhatyatha / pAJjaliH purato bhUtvA yakSiNI vadati sma sA // 230 // ayaM vindhyAcalo bhadra ! mamedaM vaikriyaM gRham / krIDArtha nivasAmyatra kamalAkSA'smi yakSiNI // 231 / / nijadevaparIvAratA khairamihAnizam / tiSThAmyadya punaH zailamaSTApadagahaM gatA // 232 // tato valantyA dRSTo'si prakSiptastvaM namo'GgaNe / kApAlikena tasmAcca patan yatnAto mayA / / 233 // adhunA mAradurvArazaraghAtanipIDitA / / zaraNaM tvAM prapannAsmi rakSa mAM puruSottama ! // 234 // parivAro madIyo'yaM sarvo'pi tava kingkrH| bhavitA tadvidhAyA'tra prasAda, saMgRhANa mAm // 235 // yakSiNyAstadvacaH zrutvA hasitveSad nRpAGganaH / bamANa yadaho ! kAcit parA kASThA manobhuvaH // 236 // dUre'stu mAdRzastAvadabudho bhUmigocaraH / itthaM vibudhaloko'pi madanena viDambyate // 237 // anenAbhidrutA jIvAH kRtyAkRtyaM hitAhitam / 12
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacarite na jAnanti na zRNvanti nekSante'payazomaSIm / / 238 // mohAndhAnAM sukhAyante viSayA duHkhadA api / lohaM dhattUritAnAM hi kathaM na kanakAyate ? // 239 // tadvibhAvyati kandarpadarpasarpaviSApaham / mahAgAruDamantrAbhaM jinameva hRdi smara // 240 // tuSTA'tha yakSiNI prAha citraM mantrAkSarAdiva / tvadvAkyAd mama tattAdRk gataM mohaviSaM kSaNAt // 241 // mamaiva kimidaM bhAgyaM kiMvA te siddhirIdRzI / bhAla-piNDa-vaco-hastasiddhayaH syuryataH satAm / / 242 / / tanmama tvatprasAdenAnyabhave'pi na durlabhaH / sarvaduHkhakSayo mokSo viSayA'pAstacetasaH // 243 // itthaM tattvopadezena pUjyastAvattvamatra me / yastu pUjyastavApyeSa jino me zaraNaM sadA // 244 // saMlApaM yAvadityevaM kamalAkSA karoti sA / bhImena zuzruve tAvat kuto'pi madhuradhvaniH // 245 // pRSTaM ca sundari ! dhvAnaH zrUyate kasya sA'bravIt / / santyatra munayo vindhye caturmAsImupoSitAH // 246 // te'dhunA kurvate dhanyA svAdhyAyaM kRtyatatparAH / tato bhImo'vadat so'yamanabhrA dRSTiradya me // 247 // yadevaMvidhasAdhUnAmacintyo'tra smaagmH| rAtrizeSaM tatastatra gatvA nirgamayAmyaham // 248 // ityuditvA sa yakSiNyA darzitAdhvA tato'gamat / kRtanAnAgamAbhyAsA yatra santi tapodhanAH // 249 // punaH saparivArA'haM munIneSyAmi vanditum / ityuktvA sA'pyagAddhAma smarantI bhImazAsanam // 250 // bhImasenakumAro'pi dharmadhyAnasamAhitAn / munIstatra guruM cA'pi dRSTvA hRSTAnacintayat // 251 //
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| aho ! bhUpAlasatkAra-bhogAbhAve'pyabandhanAt / .. sAdhUnAM sindhRrANAM ca vanavAse mahAsukham / / 252 // dhanyA dhrmdhnaishvrygrjitorjitvRttyH| ime yairda paiduSprekSA dhanino nAvalekitAH // 253 // yataH-bhakte dveSo jaDe prItiH pravRttigurulaGghane / mukhe kaTukatA nityaM dhaninAM jvariNAmiva // 254 // bhImo'numodanAmevaM kurvan gatvAntike gurum / avandata mahAbhaktyA zeSasAdhUnapi kramAt // 255 // labdhAzIryAvadastyeSa zRNvan dharma tadantike / gaganAt tAvadAyAntIM dadazaiMko mahAbhujAm // 256 // kAladaNDa ivAkasmAt ko'yamityAkulaM janaiH ? / vIkSitA sA kumArasya sannidhau sahasAtat / / 257 / / kiM kariSyatyasAvevaM dhyAyan bhImo'pi dhIradhIH / prekSate tAvadetasya khaDgamAdAya sA'calat // 258 / / dIrghA kRSNA ca kasyeyaM bhujA yAti ka ceti saH / kumAraH kautukaM draSTuM drAgutplutyAruroha tAm // 259 // utpatya gaganaM tasyAM vajantyAM sa nRpAtmajaH / rarAja kAliyavyAlapRSThArUDha ivAcyutaH / / 260 // tathA potapatibhinnapotaH phalakamAzritaH / dustaraM gaganAmbhodhiM titIrghariva so'rucat / / 261 // gacchaMzca nabhasA'nekanadI-kAnana-parvatAn / prekSamANo bhuvi prApa kAlikAbhavana kramAt / / 262 // nAnA'sthimayabhittisthanRmuNDakapizIrSakam / kaGkAlakalpitadvAraM dantidantorutoraNam // 263 // kezapAzapatAkADhyaM lambitA'sitacAmaram / vyAghrakRttikRtollocaM rudhirAruNabhUtalam // 264 // (Adi vizeSakam )
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritetasya madhye ca bhImena muNDamAlAstradhAriNI / krUrAkSI mahiSArUDhA kAlikAmUrtirIkSitA // 265 // purastasyAzca pAkhaNDI sa evaM dadRze zaThaH / vAmahastena kezeSu bibhrANaH sundaraM naram / / 266 // ArUDhastvAgato yasyAM bhujAyAM nRpanandanaH / kApAlikasya tasyaiva sApi vAmetarA bhujA // 267 // karAttapuruSasyAyaM pApAtmA kiM kariSyati ? / pracchannIbhUya tadvIkSe pazcAt kurve yathocitam // 268 // iti saMcintya tasyAsau bhujAduttIrya satvaram / tasyaiva pRSThadeze'sthAd nibhRtIbhUya rAjamUH // 269 // (yugmam ) bhImasya khar3amAdAya bhujA yAvat samAgatA / tataH kApAliko vAmakarAttaM naramabravIt // 270 // re ! varAka ! smarA'bhISTadevatAmAzu yattava / ziro'nenAsinA chittvA pUjayiSyAmi devatAm // 271 // sa prAha trijagajjIvabAndhavo jinapuMgavaH / sarvAvasthAsvapi dhyeyaH zaraNaM me'stu sampati // 272 / / tathA yastatpadAmbhojabhRGgaH svAmI kramAgataH / parArthavyasanI yazca yasyAhaM jIvitAdhikaH // 273 // kApAlikasya vizvasto yazca vArayato'pi me / gatastena samaM kApi yo mamAsti sadA hRdi // 274 // sa eva sugRhItAho harivAhananandanaH / bhImanAmA kumArendraH smRtaH kuru yathepsitam // 275 // .. (tribhirvizeSakam ) pAkhaNDI prAha re ! pUrvamayaM lakSaNavAniti / devIpUjArthamArabdhA mayA tasya zirazchidA // 276 //
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| atha naMSTrA gataH kApi matkarAt tadihAdhunA / tvamAnIto'si, tattena niHsattvena smRtena kim ? // 277 // kizca re ! sa tava svAmI devyA me kathitaH puraH / vindhyAcalaguhAsannazvetabhivantike sthitaH / / 278 / / tasya sallakSaNatvena khaDgo'pyeSa mayA hRtH| tataH kathamihAgatya sa hi tvAM mUrkha ! rakSitA ? // 279 // bhImaH zrutvA tadAlApaM duHkhA 'marSAtipUritaH / dadhyau me mantriNaM pApo viDambayati hA katham ? // 280 // hakitvA cAha re ! pApa ! so'haM sarveSu jantuSu / saumyo'pi bhIma evA'dya tvayi saMhArakAraNAt // 281 / / tato'sau mantriNaM muktvA valito bhImasammukham / bhImenApi lulitvA''zu padbhyAM dhRtvA sa paatitH||282|| dhRtvA kezeSu dattvA'hiM hRdi kRtvA kare tvasim / bhImo bhImo'bhavad yAvat tAvad devaa''kulaa'vdt|283| mA bho mA mAraya svainaM kumAra ! mama vatsalam / nRzIrSakamalairnityaM yaH karoti madIpsitam / / 284 / / anena zirasA yAvadaSTottaraziraHzate / pUrNe'sya kila setsyAmi pratyakSIbhUya samprati // 285 / / tAvat tvamAgato vatsa ! pauruSeNa tavA'munA / tuSTA'smi yadabhISTaM te prArthayasva tadadya mAm // 286 // yataH-- asthivarthAH sukhaM mAMse tvaci bhogAH striyo'kSiSu / gatau yAnaM svare cAjJA sarva sacce pratiSThitam // 287 // tato bhImo'vadad devi ! yadi tuSTA'si me priyam / datse taccitta-vAk-kAyairjIvahiMsAM parityaja // 288 // siddhiH kaSTamayI sarvA raudrahomAdikamabhiH / sadA sukhamayI siddhiH punardharmeNa, nAnyathA // 289 / /
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 zrIpArzvanAthacaritedharmasya ca dayA bIjaM yujyate tattavApyasau / 'tapaH-zIlavihInAyAH ko'nyadharmo bhavettava ? // 29 // ye kAryeNApi nighnanti jIvAnAM te'pi pApinaH / ye tu kArya vinA tvevaM teSAM pApaM kimucyate ? // 291 // kiM te kAvalikAhAravikalAyA mahAmiSaiH / vIbhatsaistajjinAdiSTaM dayAdharma sadA zraya ? // 292 // zuddhadharme ca lInAnAM sAMnidhyaM kuru sarvadA / sunaratvaM sudevatvaM prApya yenA''zu sidhyasi // 293 // tatastadvAkyasaMbuddhA dadhyau devI suljjitaa| asyAho ! mAnuSatve'pi matiH kIdRg mahAmateH // 294 // ayaprabhRti sarvo'pi jIvarAziH svajIvavat / rakSitavyo mayetyuktvA kAlikA'bhUdadarzanA / / 295 // atha labdhakSaNo bhImaM nanAma matisAgaraH / so'pyazrujalapUrNAkSo mitramAliGgaya pRSTavAn // 296 // anena pApinA tattvaM jAnannapi kathaM bhavAn / prApito dAruNAvasthAmimAM sajjanazekhara ! ? // 297 // mantrI pAha prabho ! rAtriprathamaprahare tava / vAsaukasi priyA yAtA tAvattvAM tatra naikSata // 298 // tataH saMbhrAntayA pRSTA yAmikAste'pi sarvataH / nirIkSya tvAmapazyanto gatvA rAjJe nyavedayan // 299 // kenA'pyapahato vatso niHsaMzayamiti bruvan / nRpaH siMhAsanAt sadyaH papAta gatacetanaH // 300 // mumUrcha mAtRvargo pi mAlatIpramukho'khilaH / zrIkhaNDarasasaMsiktaH kathamapyA''pa cetanAm // 301 // tato vilapituM lagnA rAjA rAzyazca mntrinnH| ekA madhyavayAstAvannAyikA sahasA''yayau // 302 / / tayA''diSTaM nRpottiSTha mama pUjAM kuru drutam /
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| AgatA tava putrAA yenAhaM kuladevatA // 303 // nItaH pAkhaNDinA khasyottarasAdhakakaitavAt / ziro grahItuM putraste yakSiNI taM tato'nayat // 304 // ityAdi kathayitvAnte sutaH katipayaidinaiH / tavaiSyati mahayeti nRpasyA''khyAya sA gatA // 305 // idaM ca vacanaM tasyAH saMvAdayitumutsukaH / anveSTuM zakunAna prAtaH purAd bahirahaM gataH // 306 // tittirItoraNe tAvat sahasA cakratuH svaram / vAme gatvA zunaH zIrSamaspAkSId dakSiNAhiNA // 307 // dakSiNAd vAmamAyAto vAyaso madhuraM rasan / cASeNa darzanaM dattaM mayUreNA'pyanRtyata // 308 // durgA'pi pArthivaM kRtvA vAme cilicilisvaram / tArAbhakSyamukhI bheje kSIradRzaM priyAnvitA // 309 // ityAdizakunAn bhAvasthAnaceSTAgatisvaraiH / prazAntAn vIkSya saMtuSTo yAvaJcalitumudyataH // 310 // tAvadetyA'mbarAdeSa utkSipya mAmihA''nayat / dRSTazca puNyayogena mayA tvamadhunA vibho ! // 311 / / tattvAdityapakAryeSa tatsaMpratyanugRhyatAm / dharmopadezadAnena tataH kApAliko'bravIta // 312 // kAlikAM pratyaho! mantrin ! svadharma dizatA'munA / mamopadiSTa evA'yaM zaraNaM tat sa me'dhunA // 313 // kizca, . . . mitra ! tvacaritaM vnde'pkaare'pyupkaarinnH| guNamANikyaratnAdreH kumArasya tu kiM stuve ? // 314 // yAvadevaM prajalpanti te tAvadudite rvau| . . mahAnekaH karI tatrA''gAt saptAGgapratiSThitaH // 315 // kumAraM sa kare kRtvA nijapRSTe samantriNam /
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritesaMsthApya kAlikAcaityAdutpapAta nabhastalam // 316 // kumAro vismito'vAdIdaho ! mitrA'tra bhuutle|| kimIg dRzyate hastiratnaM kiM cet samutpatet ? // 317 / / mantrI sarvajJavacanabhAvitAtmA tato'bravIt / saMvidhAnaM kupArendra ! tanna yanna bhave bhavet // 318 // kintu ko'pi bhavatpuNyaprerito'yaM suraH sphUTam / tad yAtu tatra yatrApi sarvataH sundaraM hi naH // 319 // kSaNena sa karI vyomno'vatIryaikatra pattane / udvase gopuradvAre to vimucya gataH kacit // 320 // kumAro mantriNaM muktvA bahirevAtha kautukAt / ekAkI nagarasyAntaH praviveza sunirbhayaH / // 321 // RddhipUrNAzca zUnyAMzca pazyan haTTagRhAnasau / tatraikaM siMhamadrAkSId mukhAttanarapuMgavam // 322 // tad dRSTrA sakRpo nUnaM daivataM kizcidityasau / dhyAtvA savinayaM prAha siMhemaM muJca pUruSam // 323 // unmIlya cakSuSI bhImaM dRSTvA siMho'pi taM naram / nijapAdAntare kSitvA jAtazaGka ivA'bravIt // 324 // aho ! satpuruSottaMsa ! mayA bhakSyamidaM cirAt / AsAditaM kSudhArtena muzcAmi tadidaM katham ? // 325 // kumAraH prAha nanvetad vaikriya rUpamudvahan / surastvaM ko'pi, devAzca kavalAhAriNo na hi // 326 // kizca, vibudhasyApi te hiMsAmabudhasyeva kurvataH / yadi nAma na zaGkA'bhUt tadA lajjApi kiM nahiM 1 // 327 // athavA te yadi khecchA mAnuSAmiSabhakSaNe / tadAhaM svAgato mAMsAnyarpaye tAni bhakSaya // 328 //
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| 97 siMho'pyAkhyadidaM satyaM kintu prAcyabhave mama / / tathA'nena kRtaM duHkhaM yathA vaktuM na pAryate // 319 // ato bhavazate'pyenaM nataH kopo na yAti me / kRtAzca vividhAH pIDA mArayiSyAmi saMprati // 330 / / kumAraH prAha cet kopo'pakAriNi tadA katham / kope eva na te kopaH sukhasarvasvahAriNi ? // 331 ato dInamimaM muzca kuru dharma dayAmayam / yena pApaM vinirdhaya mokSamanyabhave bjeH|| 332 / / ityAdiyuktibhirvAdaM bodhito'pi yadA hariH / na muzcati naraM tAvaJcintayAmAsa rAjamUH // 333 / / kopAviSTasya duSTasya ko'pi vAntvena no guNaH / jvaritasya jaleneva kevalaM tADanocitA // 334 // " tataH prerya balAt siMhaM naramAdAya sa svake / pRSThe cikSepa siMho'pi mukhaM vyAdAya dhAvitaH // 335 // bhImena sa khure dhRtvopari bhramayituM ydaa| vasyArebhe tadA sUkSmIbhUyA'peyAya tatkarAt / / 336 // adRzyo'sau sthitastatra kumaargunnrnyjitH| kare narasya bhImo'pi lagno rAjakule'vizat // 337 // mandurA-hastizAlA-ntaHpurANi karaNAni ca / zUnyAni paritaH pazyan vismayasphAritekSaNaH / / 338 / / vicitrarUpakolloce citrabhittivirAjite / Aruroha zanaimistale sodhasya saptame // 339 // (yugmam ) bhImasya svAgataM tatra stambhasthAH shaalbhnyjikaaH| yojayitvA karAvuccArayAmAsuma'dukharam // 340 // avatIryordhvatazcaitAH suvarNamayamAsanam / 1 apettaH / 2 sthAnAni / 3 mule, ityapi /
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 zrIpArzvanAthacaritedaduH sagauravaM bhImo niviSTastatra vismitH|| 341 // kSaNena snAnasAmagyamAmatAyAM nabhastalAt / abhANi dAruputrIbhimajjanaM kriyatAM vibho ! // 342 // bhImaH prAha vayasyo'sti bahirme mtisaagrH| AkArayata taM, tAbhiH so'pyAnItaH kSaNAdapi // 343 // samitraH kArito bhImaH snAnaM divyaM ca bhojanam / khApito varapalyaGke yAvadasti sa vismitaH // 344 // tAvadeva kuto'pyetya sphuratkAntiH suraH puraH / proce bhIma ! varaM brUhi tuSTo'smi tava sAhasAt // 335 // bhImaH provAca tuSTazcet tataH kathaya ko bhavAn / kimidaM pattanaM kiMca zUnyaM devastato'bravIt 1 // 346 // idaM hemapuraM nAma puraM hemaratho nRpH| purodhAstasya caNDAkhyo dviSTaH sarvajane punaH // 347 // eSo'pi nRpatiH krUraH prakRtyA krnndurblH| zaGkayA'pyaparAdhasya kurute daNDamulbaNam // 348 // atha kenApi caNDasya dvessytvaadshissnnunaa| alikaM kathitaM rAjJo yanmAtaGgyaiSa viplutaH // 349 // yAcannapi mahAdivyamavicAryaiva bhUbhujA / veSTayitvA saNaizcaNDo jvAlitastailasekimaiH // 350 // so'kAmanirjarAbhAvAd mRtvA sarvagilAbhidhaH / rAkSaso'bhUta , sa cAhaM tu smRtvA vairamihAgataH // 351 // tirohitaH samagro'pi puraloko mayA tathA / siMharUpaM vikuvryaiSa sa gRhIto narezvaraH // 352 // karuNA-pauruSa-prajJAprakarSodadhinA tvayA / imaM mocayatA cakre camatkAro mahAn mama // 353 // adRzyena tataH sarvo'pyupacAraH kRto mayA / , agnipAtAdinA zuddhipradarzanaM divyam / 2 mahAtmanA evamapi /
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| 99 bhaktyA ca divyazaktyA ca bhavato majjanAdikaH // 354 // tathA tavAnuvRttyaiSa lokaH prakaTito mayA / bhImenAlokitaM yAvat tAvad dRSTo'khilo janaH // 354 // atrAntare kumAreNa stUyamAnaH surA-'suraiH / Agacchan dadRze vyomnA zrIcAraNamunIzvaraH // 356 // sthitaH padmAsane devanirmite sa puro bahiH / bhIma Uce rAkSasendra ! mamAyaM gururaagtH|| 357 // asya pAdAmbujaM dRSTvA kariSye saphalaM bhavam / . khasyeti bhaNito rakSorAjaH piyamamanyata / / 358 // yata ucyatedevatApraNidhAnena gurUNAM vandanena ca / na tiSThati ciraM pApaM chidrahaste yathodakam / / 359 // tataH kumAro mantrI ca rakSo hemarathastathA / yayuH sarve'pi kalyANIbhaktayo munisanidhau // 360 // munistaiH praNatastoSAd bhUtalanyastamastakaiH / sudhAsiktairivAgatya sarvapaurajanairapi // 361 / / muninA'tha samArabdhA dezanA yadaho ! jnaaH!| kaSAyA iha catvArazcaturgatinibandhanam // 362 // teSu krodho vizeSeNa dAruNo yaH kRzAnuvat / / sarva dahati jIvAnAmagaNazca nitaram / / 663 // aho ! jaDatvaM jantUnAmanyasthAnasthito'pi yaH / saMtApaM kurute krodhAGgAraH, sa. hRdi pAryate // 664 // paraM prati vighAtAya sAhAyyamiva dehinH| kurvastameva hantyuccairaho ! kopasya kaitavam // 365 // ata ucyatesa eva sAtviko vidvAn sa tapasvI jitendriyaH / 1 agaNayan , ityarthaH /
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacariteyenAzu zAntikhaDgena krodhazatrurnipAtitaH / / 366 // raso lavaNatulyo na na vijJAnasamaH suhRt / dharmatulyo nidhirnAsti na krodhasadRzo ripuH // 367 // krodhadharmAbhibhUtasya kenApi saha saMhatiH / sukhAyate na jIvasya tajje yo'sau mahAgrahaH // 368 // ityAdimunivAkyena buddhaH sarvagilo'vadat / akRtyAcaraNAnnAtha ! nivRtto'dya prabhRtyaham // 369 // kumArasyAnubhAvena kopaH purajane mayA / nirjitastvatprabhAveNA'dhunA hemarathe punaH // 370 // munirAhoditaH krodhavipAkastvatkRte mayA / anyathA mohabhedeSu mithyAtvamati bhISaNam // 371 // evaMvAci munau garjastatrAyAto mahAgajaH / kSubhitA pariSat tasya darzane sahasA'bhavat / / 272 // bhImo dhArayituM tAM tu. sAntvayAmAsa taM gajam / so'pi zAntamanAH sAdhu vavande triHpradakSiNam // 373 // saMhatya hastirUpaM ca pratyakSo yakSa eva sH| calakuNDalabhUSADhyo babhUva kRtavismayaH // 374 / / so'bhANi muninA kiM bhoH ! prati putraM nijaM bhavAn / anusRtyAgato hemarathaM bhUtvA karIzvaraH // 375 // ayaM pUrvamihAnItaH khapautraM rakSituM tvyaa| bhImaH sAmpratametaM tu khaM puraM netumicchasi // 376 // yakSeNa bhaNitaM nAtha ! satyamevaM yato mm| eSa hemaratho naptA babhUvAn prAcyajanmani // 377 // kiJca, mayAGgIkRtya samyaktvaM kusaMsargeNa dRSitam / tenAhaM vyantaro jAtastadA''ropaya me punH|| 378 // narendrAdibhirapyevaM prArthite munipuNgvH| ..... .
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH|| yakSa-rakSo-nRpAdInAM samyaktvaM vidhinA vyadhAt // 379 / / bhImena tu kupAkhaNDisaMsargAt shuddhirrthitaa| tasya sA muninA dattA tuSTAH sarve'pi te'bhavan // 380 // atha moharipuM natvA rAkSasendrAdibhiH saha / kumAro nRpaterhemarathasya bhavanaM yayau / / 381 // zrImAn hemaratho'pyenaM sAmantA-'mAtyasaMyutaH / praNipatya kumArendraM kRtajJAtmA vyajijJapat / / 382 // deva ! yajjIvyate yacca bhujyante raajysNpdH| : yadeSa puralokavA'zanapAnamanoharaH / / 383 // yacca durlabhasampacca rtnlaabho'ymdbhutH| kumAra ! jagatAMsAra ! mAhAtmyaM tattavA'khilam // 384 // tadeSa bhavadAdezakArI nityaM janastvayA / prayo yathocita kArye'nugRhIto yathA bhavet // 385 // kumAraH prAha bho rAjan ! kasya kena kRtaM bhavet ? / janma mRtyuH sukhaM duHkhaM sarva syAt svasvakarmataH / / 386 // vyApArastveSa yuSmAkaM sarveSAM kulajanmanAm / pramAdo naiva kartavyo jinadharme sudurlabhe // 387 / / sAdharmikeSu vAtsalyaM jinadharmaprabhAvanA / tathA niraparAdhAnAM jIvAnAM vadhavarjanam // 388 // anyeSvapi yathAzakyaM nivRttiH pApakarmasu / idaM kArya sadA yena naiva duHkhaM punarbhavet // 389 // tairabhANi kumArendra ! dinAnIha kiyantyapi / sthIyatAM jinadharme syAd yathA'smAkaM pravINatA // 390 // iti zrutvA punadatte kumAro yAvaduttaram / tAvaduDDAmaro vyomna jAto DamarakadhvaniH // 391 // saMbhrAntanRpa-lokAnAM pazyatAmeva ca kSaNAt / / munimityarthaH /
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 zrIpArzvanAthacaritesA viMzatibhujA prAptA kAlI kApAlikAnvitA // 392 // kumAramabhivandyAsAvupaviSTA tdntike| ....uvAca nRpa-lokAnAM tanvatAM bhaya-vismayam // 393 // aho ! bhIma ! tadA te'trA''nIyamAnasya hastinA / mayetyavadhinA jJAtaM kumAre yadasau hitaH / / 394 // atha tatra tathaivA'sthAmahaM sthAne'dhunA punaH / tava mAtA pitA pauralokazcAtIvaduHkhitaH // 395 // rudana nirantaraM saumya ! smAraM smAraM guNAMstava / kiJcitkAryavazAttatra gatayA bodhitA mayA // 396 // vihitA ca purasteSAM pratijJA yadiha dhruvam / bhImo dinadvayasyAntarAnetavyo mayA nanu // 397 // kathitaM ca yathA bhImakumAreNa bhurjnH| dharme'sthApi, tathA bhUyAn mAryamANo'pi rakSitaH // 398 // asti hemapure sArdha mtisaagrmntrinnaa| kumAraH kuzalI tanmA harSasthAne viSadyatAm // 399 // iti zrutvotsukIbhUya bhImo yAvat pratiSThate / / bherI-paTaha-bhambhAnAM tAvaducchalito ravaH // 400 // tato'nekavimAnAnAM vimAne madhyage sthitA / tArahArAJcitoraskA kuNDalollasitAnanA // 401 // gagane devatA dRSTA tejaHprasarabhAsurA / tataH kimidamityAkhyad rAkSasaH sahasotthitaH // 402 // yakSo'pi garjitaM kurvan kare dhRtvorumudgaram / uttasthau kAlikA'karSat karAlA kartarI kare // 403 // asaMbhrAntaM kumArastu yAvattiSThati saMmukhaH / jaya nandeti jalpantastAvad devAH samAyayuH // 404 // AkhyAnti ca kumArasya puraH sarabhasA iva / yakSiNyAH kamalAkhyAyAH samAgamanamuccakaiH // 405 //
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| 103 tato jhagiti sA muktvA vimAnaM hsitaannaa| bhImaM natvA nivizyAgre vijJA vijnyaapytydH||406|| samyaktvaM bhadra ! dattvA me vindhyAcalaguhAsadAm / munInAM tvaM tadA pArthe sthito'haM ca gatA prge|| 407 // tato yuSmatprasAdena mayA sprivaaryaa| vanditvA tAn munIn bhaktyA svajanma saphalIkRtam / / 408 // tatra yUyaM tu no dRSTAH pRSTAzca munayo na taiH / uttaraM dattamityArtyA prayukto mayakA'vadhiH // 409 // dRSTA yUyamiha snAnaM kAryamANAstadutsukAH / calitA'smi paraM kizcid bRhatkAryAd vilmbitaa||410|| suvimAnaM vikuAtha yakSendro bhImamabravIt / asminnAruhyatAM zIghraM gantavyaM yat pituH pure // 411 // athotthAya nRpaM hemarathaM saMbodhya rAjasaH / taM vimAnaM samAruhya pratasthe mantrisaMyutaH // 412 // devAstasya puro gItaM nRtyaM kuJjaragarjitam / hayaheSAM ca kurvanto valgantazca pratasthire // 413 // mahatA tUryanAdena pUryamANe nabho'GgaNe / kumAraH pApa kamalapurasyAsanakAnanam // 414 // tatrasthe jinacaitye'sau rakSo-yakSAdibhiH saha / vanditvA vidhinA devAnatha stotuM pracakrame // 415 // munIndrahRdayAnandakandakandalanAmbuda / / vikalpakalpanApetaM vItarAgatvameva me // 416 // puNyabhAjitayA''tmIye jina ! dhyAyanti ye hRdi / dhyAtAro'pi paraM dhyeyA bhuvanasyApi te matAH // 417 // taistairbhuvanavikhyAtaizcaritairindusundaraiH / jina ! dhvastatamastoma ! tvameva paramaM padam // 418 // satpathapratipandhitvAnyavadhIdeva ! yaH purA /
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritejJAnaikasampade rUpAtIta ! tasmai namo'stu te // 419 // nirvApayasi saMsAramarusthalapathasthitam / dRSTo'pyAkasmikAmbhodasodaraH paramezvara ! // 420 // dhyAto yena jineza ! tvaM vikAzikamalAnana ! / tasya vizvottamAnantasaukhyalakSmInidhe ! prabho ! // 421 // guNaireva tvayA deva ! zaraccandraprabhAsitaiH / antarvairigaNo vIradharmamarmavidA mudA // 422 // nayadvayabhujA pInagAtrakAGgA janaiH sugaa| saumya ! tvadAgamAkhyA'sau nizreNiH siddhidhAmani // 423 / / guptakarmakriyaM bhavya bhAvadeva munistuta ! / kSINakarmakriyaM nAtha ! dehi sarvajJa ! me padam // 424 // iti citraguNaM citrastotreNa jagatAM patim / stutvA kumAro devebhyaH samahastamadApayat / / 425 // bherI-zambUka-DhakkAbhimRdaGga-paTahAdibhiH / AtodyairvAdyamAnanirghoSa ucchalito bhRzam // 726 // tamAkarNya nijAsthAne sthito rAD harivAhanaH / papraccha mantriNaH ko'yAkasmiko'yaM mahAdhvaniH ? // 427 / / tad yAvaccintayed mantrijanastAvad narAdhipam / . kAnanAdhikRto'bhyetya naro vardhApayatyadaH // 428 / / deva ! devvnaahaanvnesurpricchdH| bhImaH samAgatastatrArabdhazcaityamahotsavaH // 429 // nRpastasyAGgasaMlagnaM dattvA''bharaNamuddhasan / pratIhAraM samAdizya purazobhAmakArayat // 430 // mahA sa svayaM dUrAdAgataM sutamabhyagAt / ullasan valitaM kRSNapakSAdindumivAmbudhiH // 431 // Agacchan bhUbhujaM dRSTrA pathi bhImo vimaantH| avatIrya piturmAtuzcaraNau praNamannataH // 432 / /
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| aucityamanyalokAnAmapi kRtvA piturgirA / bhImo gajendramArUDhaH pazcAdAropya mantriNam // 433 // samaM pitrA gataH saudhaM maGgalaiH sa parazzataiH / azeSamaGgalAvAso yato dharmaH zrito'munA // 434 // bhojanAntaraM pRSTo bhImasya matisAgaraH / caritraM yadyathAvRttamAcakhyau bhUbhujaH purH|| 435 // baDhI rAjasutAH putraH sa pitrA pariNAyitaH / nijarAjye'bhiSiktazca jinadIkSA''dade svayam // 436 // tato bhImanarendro'pi jinadharmaprabhAvakaH / prAnte prAptaparivrajyo jagAma paramaM padam // 437 // svayaM prANivadhAdevaM vinivRttaH parAnapi / nivartya paramAM siddhimApa lokadvaye'pi saH // 438 // vaco'pi hiMsAviSayaM mahAnarthavidhAyakam / atra mAtR-sutau candrA-sargAhAnau nidarzanam // 439 / / tathAhiastyatra bharatakSetre vardhanAgapuraM puram / sadaDo nAma ko'pyekastatrAsIt kulaputrakaH // 440 // tasya candrAbhidhA patnI sutaH sargastrayo'pyamI / abhAgyavazato'bhuvan dAridyakulamandiram // 441 / / vipanne savaDe candrA tundArtha paravezmasu / kurute karma, sargo'pi vanAdAnayatIndhanam // 442 // pUrNazreSThigRhe'nyedyurjAmAtari samAgate / jalamAnetumAhUtA candrA putre vanaM gate // 443 // so'pi putrArthamAropya bhojanaM zikyake'dbhutam / yayau kaTikayA dvAraM pidhAyebhyagRhaM mudA // 444 // citraM ke'pi prabhutve'pi pratibadhnanti no mnH| parapreSyatvamapyApya bADhaM hRSyanti kecana // 445 //
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacarite velAyAmAgataH sargo muktaM mudrendhanaM tataH / aprekSya jananIM kSuttRpIDayA kupito bhRzam // 446 // jalamAnIya candrA'pi vyagratvAdibhyamAnuSaiH / dInA na kenApyakRtasArA svagRhamAgatA || 447 // tvAM dRSTrA tvaM kathaM pApe ! zUlAyAM tatra ropitA / sthitA yadiyati velAM sarga ityAha niSThuram ? // 448 // tat zrutvA sA'pi tApena sahasovAca kiM karau / chinnau te zikkAdannamuttArya bubhuje na yat 1 / 449 // ityuktipratyayaM baddhamubhAbhyAM karma dAruNam / kAlena suguroryogAt zrAvakatvamavApi ca / / 450 // pravardhamAnasaMvegAd yativratamapi kramAt / gRhItvA vidhinA''rAdhya suralokaM gatAvubhau / / 451 // tatazcyutvA sargajIvastAmaliptyAM dhanezituH / jAtaH kumAradevasyAsruNadevAbhidhaH sutaH / / 452 // candrAjIvaH punazcyutvA samabhUt pATalApure / jasAdityamahebhyasya deviNI nAma putrikA / / 453 // sA dattAsruNadevasya kintvaniSpanna eva saH / vivAhe'gAd vaNijyAyai kaTAhe jalavartmanA || 454 // tato vyAvartamAnasya daivAd yAnamabhajyata / mahezvarAkhyamitreNa sa tIrtvAbdhitaTaM gataH // 455 // tato gacchan krameNAsau pATalApuramAgataH / IzvareNoditaM mitra ! zvazurasthAnamatra te / / 456 // tattatra gamyate, so'pi mAha naivaMvidhasya me / zvazurAnte'Iti gantumIzvaraH punaravIt / / 457 // tattiSTha bahireva tvaM purAntaryAmyahaM punaH / AnetuM bhojanaM tenAnujJAtaH sa tathA'karot / / 458 // aruNastu zramAttatra vizrAnto milite'kSiNI / 106
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| tadA cAruNa-deviNyoH karmodIrNa vacaskRtam // 459 // gatAyAH krIDanodyAnaM deviNyAH kaTakadvayam / gADhAviti karau chittvA dasyunA jagRhe rahaH // 460 // kUjitaM vanapAlinyA tatazcaurAnusArataH / dRSTvA palAyamAnaM taM dhAvitA dnnddpaashikaaH|| 461 // kSINazaktiratho pUrva dRSTaM jIrNasurAlayam / praviSTo yatra supto'styaruNadevaH sunirbharam // 462 // ayamevAdhunopAya iti dhyAtvA sa tskrH| tatpArce kaTako muktvA zastrIM ca zikhare'vizat // 463 // utthito'ruNadevo'tha nirIkSya kaTakadvayam / dattaM devyeti saMtoSAd gRhItvA'gopayat kaTau // 464 // churikAM punarAdAya kimetaditi cintayan / yAvadastyaruNastAvadAgatA daNDapAzikAH // 465 // saMkSubdhaH san sa tairukto re'dhunA kutra yAsyasi / ityuktvA tADayatsveSu papAta kaTakadvayI // 466 / / tato baddhvArpito rAjJo vRttAntazca niveditH| nRpAdezAcca zUlAyAM bhinno nItvA bahiH sa taiH // 467 // atrAntare bhojyapANistatrAgAdIzvaraH purAt / adRSTvA'ruNadevaM ca papracchArAmapAlakAn / 468 // aho! evaMvidhaH ko'pi dRSTo devkulaaditH| gacchan kutrApi yuSmAbhistairUce ko'pi nekSitaH ? // 469 // kintvekaH ko'pi cauro'tra dhRtvA vyApAdito'dhunA / gatazcet kautukAt tatra na jAnImastadA vayam // 470 // tato vyAkulito yAvad vadhyasthAnaM gato drutam / aruNaM dAruNAvasthaM zUlAyAM tAvadaivata // 471 // hA ! zreSThiputra ! hA! mitra ! kiM tavAsIditi bruvan / ArATiM bhISaNAM muktvA mUrchito nyapatat kSitau // 472 //
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pArzvanAthacarite sakautukodayaM tatrAzvAsya prekSArthakairjanaiH / Arya! zreSThitaH ko'yamiti pRSTaH skhalan jagau ? // 473 // kiM kathyate'dhunA hanta ! nyavartata kathAnakam / asau kumAradevasya tAmaliptInidheH sutaH / / 474 // etannagaravAstavyajasAditya sutApatiH / yAnabhaGgavazAditthamadyaivAtra samAgataH || 475 // ityAdyazeSavRttAntaM nivedyAtmAnamIzvaraH / zilayA hantumArabdho dhRtazca prekSakairjanaiH || 476 // imaM vyatikaraM zrutvA jasAdityo nijAGgajAm / AdAya deviNImAgAdaruNaM taM tathaikSata || 477 // tatastaM pratyabhijJAya dhik pApaM mAmiti bruvan / mUrcchitaH saha deviNyA''zvAsitazca sa bandhubhiH ||478 // zalikAntaH samAkarNyA'ruNadevaM sa pUrjanAt / kASThAnyayAcata zrutvA tad nRpo drutamAgataH || 479 // abravIcca jasAditya ! daivamatrAparAdhyati / 108 nAhaM tu yanmamA'pyevaM sahasAkAritA'bhavat / / 480 // tadAgrahamimaM muJca hRdi karmasthitiM smara / anyathA cintitaM kArya karmaNA kriyate'nyathA / / 481 // atrAntare caturjJAnI munirnAmnA'marezvaraH / jJAtvA tatrAyayau bodhopakAraM bahudehinAm || 482 // tatprabhAvAcca sarveSAM galitAH zokazaGkavaH / zAnto devo'rcya ityasmAjjAtA dharmazrutau matiH || 483 // devairgandhAmbusaMsiktabhUnyasta svarNapaGkaje / upavizya mahAtmA'sau dharmamAkhyAtumudyataH // 484 // muJcatAsho ! mohanidrAM jAgrata jJAnajAgaraiH / tyajata prANighAtAdyaM lAta kSAntyAdikAn guNAn ||485|| pramAdamujjhata dviSTaM pramAdAdalpato'pi yat /
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| badhyate dAruNaM karma devinya-ruNadevavat // 486 // nRpamukhyairatho pRSTaM ziSTaM ca muninA'khilam / taccaritraM, tataH parSad mahAsaMvegamAgamat / / 487 // devinya-ruNadevau tu jAtajAtismRtI munim / ayAcatAmanazanaM dharmadhyAnaikamAnasau // 488 // munirAha mahAbhAgAvidaM vAM yujyate'dhunA / tato nRpAdisAMmatyAt tAbhyAmanazanaM kRtam // 489 // vijJaptaM bhUbhujA nAtha ! duSkRtAdiyato'pi cet / / bhavedevaMvidhAvasthA mAdRzAM kA gatistataH ? // 490 // munirUce'munA bhUmnA tiryg-nrksNbhvH| ataH zatru-viSA-nibhyaH pramAdo hyadhikaH smRtaH // 491 // rAjAha ka upAyaH syAd duHkhasyAsya nivAraNe ? / munirAha pramAdasya rodhanaM saMyamena yat // 492 // rAjJA'bhANi kimetAbhyAM hyapramAdo na sevitaH ? / pracureNa pramAdena niyataM durgatirbhavet // 493 / / apramAdasyAtizayAt sarvaduHkhakSayo dhruvam / kizcAbhyAmapramAdena kSapitaM bhUri karma bhoH ! // 494 // zeSaH karmAza evA'yaM mukto dhanyAvimau tataH / iyAnevAnayoH klezaH zubhadhIH kathamanyathA ? // 495 // pratibuddhastato rAjA jshaadityeshvraanvitH| dIkSAM jagrAha cauro'pi tajjJAtvA'nutatApa saH // 496 // Agatya ca sanirvedaM nivedya nijaduSkRtam / ayAcata muneH pArthAt saMnyAsaM munirapyadAt // 497 // AttapaJcanamaskAro ninditvAtmAnamuccakaiH / taskaro'ruNadevazca deviNI ca divaM yyuH|| 499 // tadevaM vacanasyA'pi hiMsrasya phalamIdRzam / vijJAyA''krozadAnAcaM varjanIyaM prayatnataH // 499 //
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pArzvanAthacarite AstAM vacana kAyAbhyAM hiMsA jIvavyathAkarI | cintitA manasA'pyeSA nRNAM narakadAyinI // 500 // yathA ko'pi purA raGka udyAnavanayAtrayA / gate loke purAsannarvaibhAragirisannidhau // 501 || bhikSAmalabhamAnaH sannijaduSkarmadoSataH / hRdi cintitavAnevamajJAnA''hitadurmatiH / / 502 // aho ! ko'pi na me bhikSAM bhakSyabhojyeSu satsvapi / dadAti, tadimaM sarve hariSyAmIti kopataH / / 503 // raudradhyAnavazaM yAto drutamAruhya parvatam / 110 ekaM mahopalaM mUlAccAlayAmAsa nirdayam || 504 // tenAdhaH patatA lokaH samasto'pi pranaSTavAn / sa punazcUrNito mRtvA dramako narakaM gataH / / 595 // AkhyAtamityahiMsAyAM dvitIye'pi vrate'dhunA / AkhyAnaM vasurAjasya kathyamAnaM nizamyatAm // 560 // asti zuktimatI nAma nagarI nagarISu yA / zuktimatyAkhyayA nadyA muktAvalyeva rAjate / / 507 // abhUt tasyAM svatejobhirdhvastavairitamobharaH / cUDAmaNisamaH zrImAnabhicandro narezvaraH || 508 // ajAyata sutastasya vasunAmA mahAmatiH / bAlakAlAdapi prAyo yasya satyavrate ratiH / / 509 // puruSeSu nayaudAryavinayapramukhairguNaiH / vasutvaM dadhatA yena cakre sAtha vasundharA / 510 // tatra kSIrakadambAkhyaH sarvazAstravizAradaH / upAdhyAyossti tasyA'pi sutaH parvatakAbhidhaH // 511 // vasuH parvatazcaiva tathAnyo nAradastrayaH / pArzve kSIrakadambasya paThantyete divAnizam || 512 // dvirada saMkAze yauvane'narthakAriNi /
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| 111 puruSasyAdhirUDhasya na zAstrAdanyadakuzam // 513 // bhAsvatA svakaraudhena yadvadudghATite'mbuje / / nAsikApyAyako gandhaH prasaratyeva sarvataH // 514 // tathA zAstreNa guruNA nRNAmudbodhite hRdi / paramAnandajanakaM tattvamunmIlati svayam // 515 // 'buddhyeti tAnupAdhyAyo'pyadhyApayati sAdaram / gurormAta-pitRbhyAM ca ko'nyo'sti bhuvane hitaH // 516 // rajanyAmanyadA teSAM paThatAM saudhamUrdhani / jAgratyeva gurau nidrA kSaNaM zramavazAdabhUt // 517 // tadA ca gagane yAntau cAraNazramaNAvubhau / tAn nirUpya viditvaivaM parasvaramavocatAm // 518 // eSAmekatamaH svarga gamiSyatyaparau punaH / narakaM yAsyatastaccA'zrauSItkSIrakadambakaH // 519 / / tacchrutvA sahasA jAtaviSAdamlAnamAnasaH / acintayadupAdhyAyo duHzravaM dhigidaM vacaH // 520 // mayyapyadhyApake ziSyo narakaM yAsyato hahA ! / na cAlIkamidaM yena kenApi jJAninoditam // 521 // ebhyaH ko yAsyati svarga narakaM kau ca yAsyataH ? / jijJAsurityasau ziSyAMstrInapyA''kArayatsamam // 522 // yAvattUrNa samapyuSAmekaikaM piSTakurkuTam / sa Uce'mI tatra vadhyA yatra ko'pi na pazyati // 523 / / vasu-parvatako tatra gatvA zUnyapradezayoH / zubhAM gatimivAtmIyAM jannatuH piSTakurkuTau // 524 / / mahAtmA nAradAkhyastu vrajitvA nagarAd bahiH / sthitvA ca vijane deze dizaH prekSyetyavarNayat // 525 // gurupAdaridaM tAvadAdiSTaM vatsa ! yatvayA / vadhyo'yaM kurkuTastatra yatra ko'pi na pazyati // 526 //
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 zrIpArzvanAthacariteasau pazyatyahaM pazyAmyamI pazyanti khecraaH| lokapAlAzca pazyanti pazyanti jJAnino'pi ca // 525 // nAstyevaM sthAnamapi tadyatra ko'pi na pazyati / tAtparya tadgurugirAM na vadhyaH khalu kurkuTaH // 528 // gurupAdA dayAvantaH sadA hiMsAparAGmukhAH / asmatprajJAM parijJAtumetad niyatamAdizan // 529 // vimRzyaivamahatvaivaM kurkuTuM sa smaayyau| kurkuTA'hanane hetuM gurorvyajJapayaJca tam // 530 // svarga yAsyatyasau tAvaditi nizcitya sakhaje / guruNA nAradaH snehAt sAdhu sAdhviti bhASiNA // 531 // abhISTaH sukRtI yuktaM satAM dharmamayaM hi te / saMvibhAgamivAdAtuM tasya kurvanti gauravam // 532 // mahatAM kA'pi nApekSA parakIye svake'pi vaa| yatraiva guNamIkSante tattvatastatra te ratAH // 533 // vasu-parvatako pazcAdAgatyaivaM zazaMsatuH / / nihatau kurkuTau tatra yatra ko'pi na pazyati // 534 // apazyataM yuvAmAdAvapazyan khecarAdayaH / kathaM hatau kurkuTau re ! pApAvityazapad guruH ? // 535 // itthaM ca nirNayaM jJAtvA mahodvegAkulo hRdi / iti dadhyAvupAdhyAyo jJAtavyaM dhigidaM mama / / 536 // Adarzo darzito'ndhasya mantritaM badhirAgrataH / araNye ruditaM cakre ropitaM kamalaM sthale // 537 // varSitaM coSarakSetre etAvanti dinAni yat / anayoH pAThanAyAso mayA'kAri nirarthakaH // 538 // tacchUtaM yAtu pAtAlaM taccAturya vilIyatAm / te vizantu guNA vahnau yeSu satsvapyadhogatiH // 539 // tajjalaM yat tRSAM chinyAttadanaM yatkSudhApaham /
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| 113 bandhuryo dhIrayatyAta sa putro yatra nirvRtiH // 540 // tadadhItaM zrutaM yena naivAtmA narake patet / klezAyAsakaraM zeSaM sarvameva viDambanA // 541 // yadarthamayamArambhastayorevaMvidhA gatiH / tadadhruvakRte kRtyaM hArayAmi dhruvaM katham ? // 542 // gurUpadezo hi yathApAtraM pariNamediha / sthAnabhedena meghAmbho muktA-lavaNatAM brajet // 543 / / priyaH parvatakaH putraH putrAdapyadhiko vsuH| narakaM yAsyatastasmAd gRhavAsena kiM mama ? // 544 // nirvadAdityupAdhyAyaH pravrajyAmagrahIttadA / tatpadaM parvato'dhyAsta vyAkhyAkSaNavicakSaNaH // 545 // guruprasAdato bhUtvA srvshaastrvishaardH| nAradaH zAradAmbhodazuddhadhIH svAM bhuvaM yayau / / 546 // nRpacandro'bhicandro'pi jagrAha samaye vratam / tato vasurabhUd rAjA vAsudevasamaH zriyA // 547 // satyavAdIti sa pApa prasiddhiM pRthiviitle| . tAM prasiddhimapi trAtuM satyameva jagAda sH||544 // yaH prApa yAdRzIM khyAtimazubhAmathavA zubhAm / tadAzliSTa iva prAyastallezyaH sa bhavet sadA / / 549 / / athaikadA mRgayuNA mRgAya mRgayAjuSA / cikSipe vizikho vindhyanitambe so'ntarA'skhalat // 550 // bANaskhalanahetuM sa jJAtuM tatra yayau tataH / AkAzasphaTikazilAmajJAsIt pANinA spRzan // 551 // sa dadhyAviti manye'syAM saMkrAntaH paratazcaran / bhUmicchAyeva zItAMzau dadRze hariNo mayA // 552 // pANisparza vinA naiSA sarvathA'pyupalakSyate / avazyaM tadiyaM yogyA vasorvasumatIpateH / / 553 //
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 zrIpArzvanAthacarite raho vyajJapayadrAjJe gatvA tAM mRgayuH zilAm / hRo rAjA'pi jagrAha dadau cAsmai mahaddhanam / / 554 // sa tathA ghaTayAmAsa cchannaM svAsanavedikAm / tacchisino'ghAtayacca nAtmIyAH kasyacid nRpAH // 555 // tasyAM siMhAsanaM vedau narendrasya nivezitam / satyaprabhAvAdAkAzasthitamityabudhajjanaH / / 556 // satyAddhi tuSTAH sAnnidhyamasya kurvanti devatAH / evamUrjasvinI tasya prasiddhirvyAnaze diza: / / 557 // tayA prasiddhyA rAjAno bhItAstasya vazaM yayuH / satyA vA yadi vA mithyA prasiddhirjayinI nRNAm ||558 / / AgAcca nArado'nyedyustatazcakSiSTa parvatam / vyAkhyAnayantamRgvedaM ziSyANAM zemuSIjuSAm // 559 // ajairyaSTavyamityasmin meSairityupadezakam / bhASe nArado bhrAtarbhrAntyA kimidamucyate ? / / 560 / / trivArSikANi dhAnyAni na hi jAyanta ityajAH / vyAkhyAtA guruNA'smAkaM vyasmArSIH kena hetunA / // 561 // tataH parvatakosvAdIdidaM tAtena noditam / uditAH kintvA meSAstathaivoktA nighaNTuSu // 562 // jagAda nArado'pyevaM zabdAnAmartha kalpanA / mukhyA gauNI ca tatreha gauNIM gururacIkathat / / 563 // gururdharmopadeSThaiva zrutirdharmAtmakaiva ca / dvayamapyanyathA kurvan mitra ! mA pApamarjaya / / 564 // sAkSepaM parvato'jalpadajAn meSAn gururjagau / gurUpadiSTazabdArthollaGghanAd dharmamarjasi ? / / 556 // mithyAbhimAnavAco hi na syurdaNDabhayA nRNAm / svapakSasthApane tena jihvAcchedaH paNo'stu naH / / 666 // 1 vyAkhyAnaM kurvantam /
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH / 115 pramANamubhayoratra sahAdhyAyI vasunupaH / nAradaH pratipede tanna kSobhaH satyabhASiNAm // 567 // rahaH parvatamUce'mbA gRhakarmaratA'pyaham / ajAstrivArSikaM dhAnyamityazrauSaM bhavatpituH // 568 / / jihvAcchedaM paNe'kAryad darpAt tadasAMpratam / avimRzya vidhAtAro bhavanti vipadAM padam / / 569 // avadat parvato'pyevaM kRtaM tAvadidaM mayA / yathA tathAkRtasyA'sya karaNaM nahi vidyate // 570 / / jIvaH kaNTakamArUDhaH kRtyA'kRtyaM na cetayet / ata: prazastabhAve'sau sthApanIyaH sadA budhaiH / / 571 // sA'tha parvatakApAyapIDayA hRdi shlyitaa| vasurAjamupeyAya putrArthe kriyate na kim ? // 572 / / dRSTaH kSIrakadambo'dya yadamba ! bhavatIkSitA / kiM karomi prayacchAmi kizcetyabhidadhe vasuH ? // 573 // sA'vAdId dIyatAM putra ! bhikSA mahyaM mahIpate ! / dhanadhAnyaiH kimanyama vinA putreNa putraka ! // 574 / / vasurAha sma me mAtaH ! pAlyaH pUjyazca parvataH / guruvad guruputre'pi vartitavyamiti zruteH // 575 // kasyAdya patramutkSiptaM kAlenA'kAlaroSiNA / ko jighAMsuotaraM me brUhi mAtaH ! kimAturA ? // 576 // ajavyAkhyAnavRttAntaM vaputrasya paNaM ca tam / tvaM pramANIkRtazcAsIlyAkhyAyA'rthayate sma sA // 577 // kurvANo rakSaNaM bhrAturajAn messaanudiiryeH| prANairapyupakurvanti mahAntaH kiM punargirA ? // 578 / / avocata vasurmAtamithyA vacmi vacaH katham / prANAtyaye'pi zaMsanti nA'satyaM satyabhASiNaH // 579 // 1 zalyaM saMjAtaM yasyAM sA / 2 svIkSiteti rahasyam /
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pArzvanAthacarite anyadapyabhidhAtavyaM nA'satyaM pApabhIruNA / guruvAganyathAkAre kUTasAkSye ca kA kathA ? // 580 // bahu kuru guroH putraM yadvA satyavratAgraham / tathA saroSamityuktastadvaco'maMsta pArthivaH / / 581 // tataH pramuditA kSIrakadambagRhiNI yayau / Ajagmatuzca vidvAMsau tatra nArada - parvatau / / 582 // sabhAyAmamilan sabhyA mAdhyasthyaguNazAlinaH / vAdinoH sadasadvAdakSIranIrasitacchadAH / / 583 // AkAzasphaTikazilAvedisiMhAsanaM vasuH / sabhApatiralaMcakre nabhastalamivoDupaH || 584 // tato nijanijavyAkhyApakSaM nArada-parvatau / kathayAmAsatU rAjJi satyaM brUhIti bhASiNau / / 585 / / vipravRddhaiH sa Uce'tha vivAdastvayi tiSThate / pramANamanayoH sAkSI tvaM rodasyorivAryamA // 586 // ghaTaprabhRtidivyAni vartante deva ! satyataH / satyAdvarSati parjanyaH satyAttuSyanti devatAH || 586 // deva ! tvaM satyavAdIti vikhyAto bhuvanatraye / satyameva sthiraM loke sarvamanyad vinazvaram / / 588 / / tvayaiva satye loko'yaM sthApyate pRthivIpate ! / svAmihArthe ki brUmo brUhi satyatratocitam 1 ||589 // adRSTAH siddhagandharvA rAjyAdhiSThAtRdevatAH / lokapAlAzca zRNvanti vada satyaM narezvara ! | 590 // yadyudeti raviH pratyaG meruzcApi prakampate / tathA'pyasatyaM bhASante naiva satyadhanA narAH / / 591 // vaco'zrutvaiva tat satyaprasiddhiM svAM nirasya ca / ajAn meSAn gururvyAkhyaditi sAkSyaM vasurvyadhAt // 592 // asatyavacasA tasya kruddhAstatraiva devatAH / 116
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| dalayAmAsurAkAzasphaTikAsanavedikAm // 593 // vasurvasumatInAthastato vasumatItale / papAta sadyo narakapAtaM prastAvayanniva // 594 // kUTasAkSyapradAtuste zvapacasyeva ko mukham / pazyediti vasuM nindan nAradaH svAspadaM yayau ? // 595 // uccArUDhainarairAtmA rakSaNIyo'tiyatnataH / dUrArohaparibhraMzavinipAtaH suduHsahaH // 596 // devatAbhirasatyoktikupitAbhirnipAtitaH / jagAma narakaM ghoraM naranAtho vasustataH // 597 // yo yaH sUnurupAvikSad rAjye tasyA'parAdhinaH / prajaghnurdevatAstaM taM yAvadaSTau nipAtitAH // 598 // iti jJAtvA mahAghoramasatyavacasaH phalam / svame'pyuktasya kUTasya prAyazcittayati pradhIH // 599 // jalaM galanavastreNa vivekana guNavajaH / sadAnena gRhArambho vacaH satyena zudhyati / / 600 // asti bAhyeSu hemAdyamaGgopAGgeSu bhUSaNam / narANAmantaraGgAyA jihvAyAH satyameva ca // 601 // satyopayAcitatvena pUjyante devatA api / devateva manuSyo'pi dhruvaM satyena vIkSyate // 602 // dUre'stu kUTasAkSyAdi sadapyaparaghAtakam / phalgu vAkyaM parIvAdaM satyavAdI vivarjayet // 603 // tatsatyamapi no satyaM yatparasyopatApakam / / asatyamapi tatsatyaM yatparasyopakArakam // 604 // parasyAlIkamAropyaM hAsyenA'pi na paNDitaiH / harSeNa bhakSitaM kiM na mAraNAya viSaM bhavet ? // 605 // doSaM khAlamivAnyasya cAlayaMstena lipyate / tajjJAtvA caturastena mArge ruddhamukho vrajet // 606 //
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 zrIpArzvanAthacarite dharmA'satyaM vizeSeNa varjanIyaM vicakSaNaiH / sAmakaH kAyajo doSaH sarvago vAcikaH punaH // 60 // sAdhUnAM saddAnyAnAM satInAM satyavAdinAm / mahimAnamiva draSTuM ravirAyAti nityazaH // 608 // tRtIyA'NuvrataM jJeyaM cauryavarjanalakSaNam / pAlitaM zreyase yatsyAdatrA'mutrA'pi dehinAm // 609 // yasyA'rthe nijadeho'pi mahAkaSTe niyojyate / kSipyante saMzaye prANA janaiH priyatamA api // 610 / / tatparasya dhanaM yena nistriMzamatinA hRtam / mRterapyadhikA tasya tena jIvanmRtiH kRtA // 611 // AstAM parabhavetrApi cauryopaplutacetasaH / nityaM chalekSiNaH kApi zAkinyA iva no dhRtiH // 612 // parasyAdattaM nAdatte sudhIstRNamapi kacit / spRSTo'GgulyA'pi mAtaGgaH kiM na mAlinyakArakaH // 613 / / vair-vaishvaanr-vyaadhi-vaad-vysnlkssnnaaH| mahA'narthAya jAyante cakArAH paJca vardhitAH // 614 // tapasyapi kRte prAyaH pApaM cauryakRtaM nRNAm / abhuktaM kSIyate naiva dRSTAnto'tra mahAbalaH / / 615 // nagare zrIpurAbhikhye pArthivo maanmrdnH| yathArthanAmadheyo'bhUcchatrUNAM mAnamardanaH // 616 / / balI mahAbalo nAma tatraiva kulaputrakaH / pitRbhyAM pAThitaH kizciducchannakhajanaH kramAt / / 61 // niraGkuzatayA svairaM bhraman duSkarmadoSataH / dUtavyasanasaJjAtacauryavRttirato'bhavat // 618 // so'nyadA nizi cauryAya dattAkhyadhanino gRhe / gato jAlAntareNA'sau gRhamadhyamalokata // 619 / / smaanH|
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| sAvadvizopakaikasyA'melato lekhyake kalim / .. kurvantaM dattamadrAkSIt tanayena samaM bhRzam // 620 // sudakSatvAdasau cauro vyacArayadidaM hRdi / stokavyatikare svArthabhraMzakaM dhigimaM hahA ! // 621 // prabhUtArjitavittena vinItena sutena yH| evaM nizAbhare nidrAvimukhaH kurute kalim // 622 // tasya vittaM hariSye ced vidIrNahRdayastadA / sadyo vipatsyate tasmAdyAsyAmyanyatra kutracit // 623 // gatazca kAmasenAyA vezyAyA bhavanaM tataH / dasyurdadarza tAM rUpanirjitA'naGgavallabhAm // 624 // svayaM snAnAGgarAgAcaM kasyA'pyatyantakuSThinaH / nAnopacAraM paramaM daivatasyeva kurvatIm / / 625 // (yugmam ) acitanyacca naitasyA api me kalpyate dhanam / vIkSate dhanalobhena smaravat kuSThino'pi yA // 626 // paribhraman punarvipragRhe'thAgAd mahAbalaH / paryaGke zayitaM taM cAdrAkSIt svapriyayA'nvitam // 627 // itazvoparisaMsthena mUtrite tatkare khunA / svastIti kathayitvA'sau sa saMbhrAntaH samutthitaH // 628 // caureNa cintitaM lobhaH svapne'pyetasya vidyate / etAvAMstad mayA kArya caurya naivAtra nizcitam // 639 // kimanyairapi na kSudairmuSitaiH pAmarairjanaiH / sarvArthasAdhakaM rAjasaudhameva prayAmyataH // 630 // ityekamAnaso gatvA tatra khAtraM prapAtya ca / vAsavezmapraviSTo'sau tatra pArthivamaikSata // 631 // * palyaGkasthaM samaM rAjhyA zayAnaM sukhnidryaa| taM dRSTA mudito'tyantaM caurazcintitavAnidam // 632 // aho ! me bhAgyasaMpattiryadayaM srvkaamdH|
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAtha carite cintAmaNirivaikAnte caTito bhUpatiH kare / / 633 // jighRkSustatkaraM yAvadIkSate'sAvitastataH / tAvat kapATacchidreNa vizantaM sarpamaikSata // 634 // are'tra kimayaM kartA vismayAditi sa kSaNam / nilIya dIpacchAyAyAM tasthau sAhasikAgraNI H 1 // 635 || sarpo'pi vAsavezmAntargatvA zayyAvahiH sthitam / karaM rAjJyAH prasuptAyAH daSTvA vyAghuTya niryayau // 636 // taM dRSTrA kautukAkSepavismRtAtmA sa taskaraH / niHzaGkhaM dvAramudghATya sahasaiva tamanvagAt || 637 // saudhAdadhaH samuttIrya samabhUmiM gataH phaNI / sa rUpaM bibharAMcakre mahAkAyavRSasya tu / / 638 // nardazva sa vRSo vRddhaM pratolIdvArayAmikam / daNDamutpATya dhAvantamabhihatya nyapAtayat / / 639 // cauro'tha niviDaM pucche gRhItvA pRcchati sma tam / kastvaM bhoH ! kimihAyAtaH kimidAnIM kariSyasi / // 640 // martyavAcA'tha so'vocat kiMkaro'haM yamasya bhoH ! / rAjJI - prAhariko hantuM tasyAdezAdihA''gamam // 641 // zvastane tu dine navyarAjaprAsAdazRGgataH / sUtradhAravarastuGgAt patitvA mRtyumeSyati / / 642 // cauro'pyAha sma yadyetat tadA kathaya saMprati / bhaviSyati kathaM mRtyuH kuto vA mama sundara ! 1 // 643 // sa Uce bhadra ! mA prAkSIH pazcAttApakaraM vacaH / nirbandhena punaH pRSTo vRSo'vocadaho ! zRNu // 644 // puresa rAjamArgastho vaTavRkSo'sti yo mahAn / uddhaddhastasya zAkhAyAM mRtyumAsAdayiSyasi / 645 // tacchrutvA'tyantabhItena tena mukto vRSaH kSaNAt / tiro'bhUt sa punaH ko'pi tacatkarmerito suraH ||646 // 120
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| . 121 sa dvitIyadine sUtradhArasya maraNaM tathA / dRSTA'bhUd bhAvipazcatvabhayavyAkulito bhRzam // 647 // yata uktammastakasthAyinaM mRtyuM yadi pazyedayaM janaH / AhAro'pi na roceta kimutA'kRtyakAritA ? // 648 // dUraM yAsyAmyataH zAkhAmimAM pazyAmi no yathA / kariSye ca tapastInaM sarvAnarthanivArakam // 649 // iti nizcitya sa kApi grAme dUratare yayau / tadAsanavane dakSiAM jagRhe tApasAntike / / 650 // vipanne ca gurau devAyatane devapUjanam / kurvan maThasthitastotramajJAnaM kurute tapaH // 651 // itazca zrIpure rAjabhavanAd ratnapeTikAm / gRhItvA taskaraH ko'pi rAtrau dhRSTaH pranaSTavAn // 652 / / sa rAjapuruSaiH pRSThe preryamANo bhayadrutaH / vivezopavane tatra yatrA''ste dasyutApasaH // 653 / / muktvA tasyAntike peTAM cauro dUraM palAyitaH / tAM vIkSya tApasaH prAtarjajalpa muditAnanaH // 654 // aho ! devena me toSAd dattA ratnakaraNDikA / tapaHprabhAvAdathavA kiM na saMpadyate nRNAm ? // 655 // iMti yAvat kareNaitAM viSakanyAmiva spRzet / tAvat sa veSTito'tyuprairabhito rAjapUruSaiH / / 656 // are ! tApasaveSeNa muSitaM zrIpuraM purA / mumUrSaradhunA mUrkha ! Dhaukito rAjavastuni // 657 / / ityuktvA yaSTi-muSTyAdyairhatvA baddhvA ca te dRDham / puraH kRtvA ca taM tuSTAH zrIpuraM pratyacAlayan // 658 // tadvIkSya tApaso dadhyau yattena kathitaM tadA / tadetadupatasthe mAM vyaktamevaM papATha ca / / 659 // .16
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 zrIpArzvanAthacariterakSyate naiva bhUpAlaina devaina ca dAnavaiH / nIyate vaTazAkhAyAM karmaNA'sau mahAbalaH // 660 // are ! lapasi kintvevaM galAtta iva brkrH| ityuktaH sa talArakSaiH pApaThIti tadeva hi // 661 // tato nItvA'tha tai rAjJaH so'rpito vastunA samam / rAjA'pi saMzayApanamAnasastamabhASata // 662 // . aho ! saumyaM vapurveSaH prazasyo dRganuddhatA / krUraM ca cauryakarmedaM sarvamIkSe tavA'ghaTam // 663 / / Uce mahAbalaH svAminnaghaTaM sarvamAvayoH / daivasya tu vicitrasya na kiJcidiha durghaTam // 664 // rakSyate tapasA naiva na devairnaca dAnavaiH / nIyate vaTazAkhAyAM karmaNA'sau mahAbalaH // 665 / / aho ! ko'sau vaTastasya kA zAkhA ko mahAbalaH / rAjJetyuktaH sa bhUyo'pi paThati sma tadeva hi // 666 // sagarbha tadvaco jJAtvA mahAdakSo narezvaraH / unmocya bandhAdabhayaM dattvA papraccha taM punaH // 667 // unmIlajjIvitavyA''zaH sa bhUpAya yathAtatham / / khAtrapAtA'hidaMzAcaM vRttAntaM sarvamAkhyata // 668 // tacchrutvA sarpadaSTAtmadayitAsmRtijanmanA / ruSA'ruNadRzA''kAze lakSyaM baddhvA nRpo'vadat // 669 // are re daiva ! nistriMza ! bAlastrIddhaghAtaka ! / kRtyA'kRtyavizeSA'jJa ! cauravacchidravIkSaka! // 670 // ajAnatastadA me cedapajahe priyA tvayA / anayaiva tayA zauryavRttyA mA grvmudheH|| 671 // asmin mahAvale vAkyaM nijaM tadadhunA ydi| .. satyApayiSyase tarhi jJAsye tvAM subhaTaM varam // 672 // 1 aghttmaanm|
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| 123 ityuditvA mahIpAlo grAsavAsAdidAnataH / khaputramiva taM tuSTaH puSTaM cakre mahAbalam // 673 // tarjayAmAsa daivaM hi re hatAza ! vidhe ! tava / nidhAyaM mastake pAdaM kIDatyeSa mahAbalaH // 674 // dRSTayA'pi tayA so'tha hRdi shlyaaymaanyaa| zAkhayojito'tyantamiti rAjJo vyajijJapat / / 675 // yadi tuSTo'si me deva ! dUraM dezaM tadAdiza / yatra pazyAmi no zAkhAmimAM dRSTiviSoragIm // 676 // tvamevaM vatsa ! mA bhaiSIrdevo'pi tava kingkrH| madbhujApaJjarasthasya zAkhA'ptau kiM kariSyati ? // 677 / / niHzaGkamAnaso bhogAn bhukSva sarvottamAniti / dhIrayAmAsa taM rAjA manvAno nirjitaM vidhim // 678 // so'nyadA kRtazRGgAraH svarNazRGkhalakAdibhiH / azvAruDhaH samaM rAjJA rAjapATikayA jan / / 679 // priyayA kAryamuddizya vyAghuTyA''kArito gRhe / kSaNaM sthitvA'nu rAjAnaM pracacAla punarjavAt // 680 // gatastasya vaTasyAdhaH zaGkayA vegavattaram / yiyAsustADayAmAsa nideyaM kazayA hayam // 681 // sahasollalite tasmin mahAbalagale sthitam / svarNazRGkhalakaM pazcAdbhAge gatvA samucchalat / / 682 // tasyaiva vaTavRkSasya zAkhAyAstIkSNakaNTake / sthitaM bilagya vegAcA'vastAdazvo gato'grataH // 683 // a (yugmam ) mahAbalo gatabalaH smRtvA zlokaM tamAdimam / yAvatpaThatyasau tAvad mRtaH kaNThagrahArditaH // 684 // drutaM lokairadhastasyottAritasya kRto'khilaH / pratIkAro vRthA. jajJe upadezo yathA jaDe // 685 //
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacarite zrutvA tatAdRzaM tasyAvasAnaM karNazUlakRt / vyAvRtyAgatya taM dRSTvA vilalApa bhRzaM nRpaH // 686 // hA vatsa ! kimidaM jAtaM yadAmra iva puSpita: ? / - daivadAvAnale naivamakasmAjjvAlito bhavAn // 687 // kiM mayA vaTa evAyaM mUlAdunmUlito na hi / tasyaiva ccheditA zAkhA pUrvamevA'thavA na kim ? || 688 || kathayannapi kiM vA na sthApito'nyapure bhavAn ? / sarvathA mama daivena matibhraMzaH kRto dhruvam / / 689 // dIpikeva matistAvadyotate hRdayAGgaNe / nRNAM yAvanna duSkarmamayI vAtyA vijRmbhitA / / 690 // mayi satyapi rakSArtha nAthe sabalavAhane / 124 anAthasyeva kaSTaM ca dazA te'jani kIdRzI 1 // 691 // kizcedaM mama nAthatvaM kA vA rakSA mayA bhavet / mRtyoH paravaze loke kathaM mithyAbhimAnitA ! // 692 // Apad vyApAditA naiva jarA no jarjarIkRtA / na mRtyurnihato jIva ! garna kurvan na lajjase ? ||693 // ahaM kartA ca hartA'haM saguNo'hamahaM dhanI / ko'hamityeva tAvat tvaM jIva ! no vetsi tatvataH // 694 // na kevalaM kalatraM me putro vA'yaM tvayA hRtaH / manaM me mardayamevaMvidhe ! nAmA'pyapAhatam // / 695 / / vidhiH ko vA kiM daivaM kaH kRtAnto'thavA jane ? | jIvairnAmAntareNedaM nijaM karmaiva bhujyate / / 696 // tasmAttadeva re ! jIva ! zubhaM karma samAcareH / itthaM yenApamAnaste kadApi na punarbhavet / / 697 // saMbodhA'bhimukhaM nAthamitthaM jJAtvA'tha mantriNaH / mahAbalasya saMskAraM zrIkhaNDAdyairakArayan // // 698 // taddinAcca zucA kRtyacintayA cArdito nRpaH /
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| 125 jAtavIDaH kSatakrIDastasthau saudhAntareva hi // 699 // yataHghAtaH zuna ivA'jJasya vismareta kramAntare / siMhasyeva na vIrasya kadApyabhibhavodbhavaH // 700 // anyadA nandanodyAne munidvandvaM samAgatam / jJAtvA bodhAya mantrIzA nRpaM ninyustadantike // 701 // jJAnAdatIndriyAt so'pi jJAtvA bhAvaM mhiipteH| uvAca cittakAluSyagarvasarvakaSaM vacaH // 702 // iha jIvaH svabhAvena saMbaddhaH karmaNA samam / zubhAzubhena tenA'sau sukhaduHkhaM samaznute // 703 // ataH saukhyArthinA kAryazcayazca zubhakarmaNaH / sarvathA vigamastvasya zAzvataM sukhamicchatA // 704 // yoge svabhAvasiddhe'pi pArthakyaM jiiv-krmnnoH| upAyena bhavatyeva svarNa-pASANayoriva // 705 // sa cAtmA cetanArUpaH svsNvedngocrH|| viyojyaH karmaNo nityaM yojyaH klezeSu no budhaiH // 706 // paGkAdiva kRtI duHkhAlluThitvA nissared bahiH / antastu pravizan mUDhaH sutarAM tatra majjati // 707 // ajJAnAmiSTanAze syAd mohanidrA vishesstH| jAgarA tu satAmantaH karmanirmUlane bhRzam / / 700 / / na buddhi-guNa-vidyAbhina zrI-bala-kulakramaiH / bhaktyA yuktyA ca na trAtuM zakyate mRtyuto janaH // 709 // uktaM ca yadabhAvi na tadbhAvi bhAvi cena tadanyathA / iti cintAviSaghno'yamagadaH kiM na pIyate ? // 710 // anityatAkRtamatirlAnamAlyo na zocati / nityatAkRtabuddhizca bhagnabhANDo'pi zocati // 711 //
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 zrIpArzvanAthacaritena sa prakAraH ko'pyasti yena sA bhvitvytaa| chAyeva nijakAyasya ladhyate hanta ! jantubhiH / / 712 // dehapuSTiM manastuSTiM parAM vRddhiM yazaH shriyoH| kurvannapi karoSi tvaM na tad yena sukhI bhaveH // 713 // AstAmitaradoSeva mahAlajjA manasvinAm / punarjanmapunarmRtyumAlayA yaniyantraNam / / 714 / / tasmAdArtibadaryedaM rambhAstambhanibhaM manaH / ajJAnapavanaM jitvA dhRSyamANaM nivAraya // 715 // astu vastvakhilaM cittaprativandhastu duHkhdH| saMbaddhe'pi nakhe mAMsAlagne no vedanA truTau / / 716 // vRddhistu bIjAd rAgasya pare tu sahakAriNaH / manaso nayanasyeva gate rAge sukhaM bhavet / / 717 // pazcadinaprAghuNakAn prANAn vijJAya tatkRte / ko rAgaH kazca vidveSaH ko nijo vA'tha kaH paraH // 718 // araNyaruditaprAyairdaivopAlambhanaiH kimu / vikalpakalpanaiH kiM vAmbhodhigAhanasaMnibhaiH / // 719 // AtmatatvaM nirIkSava kiM tItA-''gAmizocanaiH / karabhArUDhavad dUraM pazyatAM jAyate bhramaH // 720 // ityasau. guruNA bhUpaH saMbodhya paTuvAcayA / 1. nItvA madhyasthamArgeNa prApitaH padamavyayam // 721 // iti zrutvA vibhAvyA'tha mahAbalakathAnakam / sadA bhAvyaM paradravyaparihAraparAyaNaiH // 722 // uktaM caAtmavat parabhUtAni paradravyANi loSThavat / mAtRvat paradArAMzca yaH pazyati sa pazyati / / 723 // turya brahmavataM nAma paramabrahmakAraNam / .. zaucAnAM paramaM zaucaM tapasAM paraM ca tapaH // 724 / /
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| 127 ekarAtramapi praayennaa'jihmbrhmcaarinnH| purANamatibhiH puNyamucyate vigatopamam / / 725 // brahmavrataratA ye ca viratA vaa'nyyossitH| mahAtejasvinaste syurvandyA diviSadAmapi / / 726 // parityaktAnyakAntAnAM narANAmatha yoSitAm / / vidhirapyanukUlAya dRSTAnto'tra nizamyatAm // 727 // aGgadezadharAkhyAtamAste dhArApuraM puram / tatrAsIt sundarAdvAnarAjA prakRtisundaraH // 728 // ekaiva dayitA tasya bhAgyasaubhAgyabhUrabhUt / satIjanaziroratnaM nAmnA madanavallabhA // 729 // tatkukSisarasIhaMsau vataMsau svakulazriyaH / kIrtipAla-mahIpAlAbhidhau jAtAvubhau sutau // 730 // nyAyadharmaikaniSThasya rAjJo hRdi vizeSataH / paranArISu sodaryavrataM dRDhamavasthitam // 731 // taca lokaM ca sattvaikanidheH pAlatayo bhRzam / susvAmilAbhaprItyeva kIrtirullalitA divi // 732 // anyadA vAsavezmasthaM tamabhyetya nizAbhare / viSaNNavadanA mandaM jagAda kuladevatA // 733 // aho ! rAjannavasthA te viSamA bhavitA'dhunA / tavA'zakyapratIkAro mayA'pi, kimu mAnavaiH // 724 // svaprabhAveNa kintvasyAstvadIyavacanAdaham / tava navyaM vayo yAvat kurve kAlavilambanam / / 735 // tacchrutvA tAM nRpo natvA hRdi vyAkulitaH kSaNam / khabhAvadhIratAdattAvaSTambha idamabravIt // 736 // arjitaM devi ! jIvena yatpurA karma duSkRtam / tadeva bhuJjatastasya kriyate'nyaH kimantarA ? 737 // paTabandhakavajjIvaH karma bannAtyanekadhA /
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 zrI pArzvanAthacarite kevalaM vAyako daivaH zAlApatirivAnugaH / / 738 // balAdevAtmajatvena sakAzAt piturAtmanaH / duSkarmAspi sukameva gRhNIte bhogamAyuSaH / / 739 / / vRddhabhAve'pi me devi ! durdazA bhAvinI yadi / adhunaiva tadeSA'stu sajjo'smi na vilambyatAm ||740|| ityuktvA devatA sthAnaM jagAma nijamunmanAH / / nRpo'pi sahasA saukhyapratibandhamapAkRta / / 741 // Apatti - mRtyu - zatrUNAmavazyaMbhAvinAM bhaTaiH / saMmukhaireva gantavyaM nazyatAM hInasattvatA / / 742 // satI memavatI bhAryA bhaktau mugdhamukhau sutau / kuTumbamidamAtmaiva tattena saha yAmyaham || 743 // nizcityedamamAtyAya kathayAmAsa yat tvayA / pravRttirmama no kAryA rAjyaM vAhyaM yathAvidhi // 744 // dezAntaramito yAsye kiyatkAlamahaM punaH / jJApitodantayA rAjJyA samaM putradvayena ca / / 745 / / bhAvyavasthocitaM veSamatha kRtvA narAdhipaH / vihAya tRNavat sarvamekacitto viniryayau // 746 // zambalArthaM ca saMgopyAGgulIyaM yat sahA''hRtam / hRtaM tadapi caureNa suptasyA'sya zramAt pathi // 747 // sa gacchan satataM mArge svayaM gADho'pi pauruSAt / kAtarAmabalAtvena devIM tu pratipAlayan // 748 // kSudhA tRSNAsamaklAntau bhakta-nIrAdiDhaukanAt / rudantau vArayan putrau bodhayaMzca pade pade / / 749 // ekayaiva dizA gurvImurvImullaGghaya sa kramAt / dinaiH katipayaiH prApa puraM pRthvIpurAbhidham // 750 // (vizeSakam )
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| 129 tatra vapravAhibhAge zrIsAgarazreSThivATake / zreSThinA kRpayA datte sthitimAtresad nRpaH // 751 // anabhijJaH khayaM karmakaraNe laghuko sutau / rAjJI tu strIsvabhAvena kuzalA gRhakarmaNi / / 752 // pAtivazmikageheSu gomayotsAraNAdikam / karma nirmAya sarveSAM nirvAhayati bhojanam / / 753 / / sAdhutvena suzIlena tayoH suvacanena ca / khalpe'pi vihite kArye janAH subahu kurvate // 754 / / sthAnabhraMzAd nIcasaGgAt khaNDanAd gharSaNAdapi / aparityaktasaurabhyaM vandyate candanaM janaiH // 755 / / cIvaraM jIrNamuttIrNa bhojanaM rukSazItalam / gauraveNa janAdAptaM babhUva prItaye tayoH // 756 // yataH-- kiM kRtaM vidhinA yAvat satAM zIlamakhaNDitam / gataM tattu yadA kAlaM saMpadyapi vipattayaH ? // 757 // dUradezAntarAyAtastatsthAnAd naatiduurtH| vANijyakariNAM sArtho mahAnAvAsito'nyadA // 758 // tasmin ghRta-kaNikAdi sulabhaM, durlabhAH punH| karmakArAH, tataH svIyaputrapuSTividhitsayA / / 759 // rAjJI karmakarIbhAvaM karoti vinyaanvitaa| prAjyabhojyAdinA cintAM te'pi tuSTAH prakurvate // 760 // anyeyuH somadevAkhyasArthezasya zoH pathi / patitA'ntarvikArAya nirvikArA'pyajAyata / / 761 // rUpe graste'pi dauHsthyena tasyA lAvaNyamujjvalam / spaSTaM bakulamAlAyAH zuSkAyA api saurabham // 762 // tataH sA tena zaithilyaM gADhaM ca nijamAnasaiH / khagRhasvAminIbhAve bhaNitA kupitA bhRzam // 763 / /
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritegatarAgA sarAge'pi maline'pyamalA'bhavat / . tasya citte sthitA'pyeSA satyAH zaktirmahAdbhutA // 764 // atha tasyAH svabhAvaM taM viditvA saarthnaaykH| ' duSTo'pyantarbahirvRttyA kSamayAmAsa sAdaram // 765 // sArthezakathanAt tasya strIbhirvizvAsitA'dhikam / / tatrAyAti sadA rAjJI karma kartuM yathAsthiti // 766 // atha prayANadivase madhyAhnasamaye punH| vizeSakAryamuddizya saMketitavadhUjanaiH // 767 // AkAryA'lIkakRtyena dinazeSaM vilambitam / tAM pragRhya skhasArthena pratasthe svapuropari // 768 // (yugmam) gacchatA vividhopAyaiH kSobhyamANA'pi tena sA / dhyAyantI svapatiM citte maunameva samAzrayat // 769 // dRzaiva krUrayA tasyAH sa paapaahitdurmtiH| na zazAka vyalIkAya tatraivaM yAnti vAsarAH // 770 // itazca, mayyAgatAyAmadyApi kimeSA madvirodhinI ? / atra sthitavatI tIvramatsarAd nRpavallabhAm // 771 // niSkAsya dUrataH svairaM vijRmbhitamavasthayA / gRhe rAjJo gRhaM yenAraNyAbhaM gRhiNIM vinA // 772 // (yugmam) avasthAsaMgamAdekamanyad rAjJIvinigamAt / puTapAkasamaM duHkhaM tadA jAtaM mahIpateH // 773 // sahiSye sarvamapyetatkaThorahRdayo'smyaham / rAjJI ca madviyogArtA bhaviSyati kathaM hahA ! 1 // 774 // etadapyastu re daiva ! pUryantAM te mnorthaaH| iti daivamupAlambhya saMbodhyAtmAnamAtmanA // 775 //
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ - dvitIyaH srgH| yAvat kiMkRtyatAmUDho niviSTo'sti nRpaH prge| . tAvattatra samAyAtaH zrIsAraH zreSThipuGgavaH // 776 // (vizeSakam ) khavATakamanuSyANAM taptiM kurvastamaikSata / / Uce cAya kathaM bhadra ! sacinta iva lakSyase ? // 777 / / lajjAzokabharAkrAntaH sa yAvannottaraM dadau / tAvaj jJAtvA yathAvRttamAkhyAyi prAtivezmikaiH // 778 // zreSThayuvAca mahAbhAga ! kartavyA nA'dhRtistvayA / bhojanAcchAdanAdyaM te kariSye'hamataH param // 779 // mayA'tra kArite caitye trikAlaM devamarcaya / putrau ca vATikApuSpANyavacityopaneSyataH / / 780 / / pratipadya tathA kartumArebhe sasuto nRpH| paTahaM vAdayed daivo yathA nRtyet tathA kRtI // 781 // anabhijJo'pyasau dakSastathA'bhUttatra karmaNi / zrIsArasya yathA bADhaM raJjayAmAsa mAnasam / / 782 // yathA lakSmyA vidagdhatvaM vibhramaM yauvanazriyA / preSyabhAvaM tathA jIvaH zikSyate duravasthayA // 783 // apareArgataH zreSThI yAvadvATI nirIkSitum / tAvattadekadezasthau baddhalakSyau ca pakSiSu / / 784 / / dhanuSkikAzaravyagrakarAvAkheTacApalam / kurvantau sahasA'drAkSIdubhAvapi kumArako / / 785 // (yugmam) pApakarmekSaNAjjAtakopATopAruNekSaNaH / tau bhRzaM tADayAmAsa babhaJja ca dhanuHzarAn // 786 // bahiH kRtvA ca gatvA ca babhASe tatpituH purH| kSaNamanyatra na stheyaM tvayA yaspezazau sutau // 787 // sAkSepamiti kRtvA'smin nija dhAma gate nRpH| / .
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pArzvanAthacarite " Agacchantau sutAvasukhAvaikSata duHkhitaH / 788 // nyavArayacca mA vatsau ! ruditaM kiM karomyaham | doSaH kasyApi nAnyasya svakarmaivA'parAdhyati // 789 // saMhRtya bahirAkAraM kRtaM tanayabodhanam / antastu duHkhasaMghaTTaH ko'pyavAcyastadA'bhavat / / 790 // kasyAgre kathyate hanta ! zreSThI tattAdRzo'pi yatu / sereveda putra me nirakAzayat / / 791 // pratikUle tridha kiMvA sudhA'pi hi viSAyate / rajjuH sabhavedAkhavilaM pAtAlatAM vrajet / / 792 // tamIyate prakAzo'pi goSpadaM sAgarAyate / satyaM kUTAyate mitraM zatrutvena nivartate / / 793 // yadbhAvi tadbhavatyeva vicintyaiSo'calattataH / puraskRtya sutau zUnyamukho'nyanagaraM prati / / 794 // (kalApakam ) kApi kandaphalAhAraiH kA'pi bhaikSyAnnabhojanaiH / bhikSAmapyalabhamAno nindyamAnazca kutracit // 795 / / prAyaH svaM zocayan siJcan yathAlabdhena nandanau / anavasthaM paribhrAmyan zayAno dezyavezmasu // 796 // iti kaSTena mahatA bahumullaGghaya so'vanIm / prApadekAmaraNyAnIM yamasyA'pi bhayaGkarAm // 797 // svairiNIva bahudhava matteva madanAdhikAM / for-ssanADhyA seneva laGketra sapalozakA // 798 // agaNyamattamAtaGgasaGgamA mlecchabhUriva / 132 9 tama iva Acarati / 2 bhavAH vRkSavizeSAH, svAminazca / 3 maMdanAH dhatUrAH kAmazca / 4 bANA-'sanau citraka-jIvakavRkSau, dhanUMSi ca / 5 palAzakAH rAkSasAH, palAzAzca / 6 mAtaGgA hastinazcANDAlAzca /
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133 dvitIyaH srgH| vairidhATIva durdazyA'nekaratAMkSabhISaNA / / 799 // kiMvA'tha bahunA bAlavidhavastrIva yA sadA / vividhazvApadAvAsastathA zabarasaMbhRtA // 800 // (tribhirvizeSakam ) kathazcittAmapi krAntvA yAvadagre bajatyasau / AjagAma nadI tAvad dustarA''padivAparA // 801 // asyAM naH syAtsamuttAraH kathamevaM vitarkayan / labdhopAyaH sutaM skandhaM kRtvottArya pare taTe // 802 // mumocaikaM dvitIyaM tvAnetuM bhUyo'vizad nadIm / antarAle gatastAvadatipUreNa pAtitaH // 803 // kurvannitastato bAhU prAptakASThakakhaNDakaH / paJcarAtreNa tattIramAsasAda viSAdabhAk // 804 // dadhyau ceti hatAzasya hI vipAkaH kathaM vidheH / ka tanme muditaM rAjyaM kaiSA'narthaparamparA ? // 805 // rAjyabhraMze'pi cedaiva ! kRtaM kAntAviyojanam / tataH kiM jIvitaH, kiMvA jJAtaM putrArtimIkSitum // 806 // dhruvaM duSkRtinAM daivo datte duHkhAya jIvitam / kRmirAgakRtAM deze mAnAmiva poSaNam // 807 // athavA, kasya vaktavyatA nAsti sopAyaM ko na jIvati / vyasanaM kena na prAptaM kasya saukhyaM nirantaram / / 808 // mRtyAvapi kRte'vazyaM nijapApaM vizeSataH / bhavAntare'pi bhoktavyaM tasmAdatraiva bhujyate / / 809 // kiJca, aprArthitAni duHkhAni yathaivAyAnti dehinAm / sukhAnyapi tathA manye dainyamatrAtiricyate // 810 // , raktAmA mahiSAH, lohitanetrA mlecchAzca /
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 zrI pArzvanAthacarite sa nirvApitasantApa iti sUktasudhArasaiH / svasaMvedyena yogIva khaM cakAra dRDhaM manaH // 811 // labdhvA parapado dIno hInatvaM naiva muJcati / zirazchede'pi dharistu vIratvaM naiva muJcati / / 812 // tathA, na tAni phalasaMpattau tuGgAni vigate phale / zikharANi mahAdUNAM manAMsi ca manakhinAm / / 813 / / tato gatvA tadAsannagrAme kasyApi vezmani / kauTumbikasya bhikSArthI praviSTastena vIkSitaH / / 814 // saMbhASita svaM bhoH ! kSatriyo'hamiti bruvan / gRhakarmakaratve'sau pRSTo bhUyaH kuTumbinA ? / / 815 // Ameti kathayaMstatra karmakRtye niyojitaH / sundaro bhaktavastrAdisArAkaraNapUrvakam // 816 // vinItatvena tasyA'tha ghRtabhaktAdilAbhataH / bahulopacayAt kAntiH pratyAvRttA tanau kramAt // 817 // kauTumbikayantaM vIkSya madanAturA | asatIjanayogyAni vacAMsi bahudhA'bhyadhAt // 818 // tacchrutvA cakito rAjA'cintayad dhruvamatra me / vidhiH susthAnamAnAdyaM zIlabhaGgAya nirmame // 819 // are daiva ! tvadAyattaM kAmaM vittAdi gacchatu / mamAyattaM punarvRttaM hartu kasyA'sti yogyatA 1 / / 820 // yatkiJciduttaraM dattvA jJAtvA tasyA mahAgraham / viruddhA bhUH parityajyeti kRtvA niryayau tataH / / 821 / / yataH, ye na skhalanti te dakSAH kRSNakezatamobhare / vArdhaketu sadodyotaH ziraH sthapalitendunA / / 822 // svajana svarNazAkAnAmApattApacchidAvapi /
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| 135 dadhatAmantaraujjvalyaM sakAro dhuri zobhate // 823 // gacchan svalpadinairevaM sundaraH zrIpurA'bhidham / puraM prApya tadAsannopavanAmrataroradhaH // 824 // khajanasyeva tasyaiva kRtAhAro'malaiH phlaiH| vizazrAma zramAyAtanidrAlabdhasukhaH kSaNam / / 825 // tadA tatra pure rAjJi vipanne putravarjite / hastyazvacAmaracchatrakumbhAkhyamadhivAsitam // 826 // paJcazabdaninAdena rAjalokapuraskRtam / bhramat tatrAyayau divyapaJcakaM yatra sundaraH // 827 // (yugmam ) zIlena sundaraM zIghramupaviSTaM vilokya tam / hayena heSitaM hastipatinA dvaMhitaM kRtam // 828 // duritakSAlanAyevA'patat kumbhAmbu mastake / upariSTAt sthitaM chatraM lulitaM cAmaradvayam // 829 // sa karIndramathA''ruhya divyaveSadharo nizi / mantryAdibhirnato nItyA praviSTaH puramutsavaiH // 830 // vidhinA kurvato rAjyaM tasya bhAgyaprabhAvataH / yayuH sarve'pi sAmantA anamrA api namratAm // 831 / / nipatya pAdayoH kintu pradhAnairbhaNito'pyasau / nijapriyatamAduHkhAd na mene dArasaMgraham / / 832 // varaM kArAgRhe kSipto varaM dezAntarabhramI / varaM narakasaMcArI na dvibhAryaH punaH pumAn // 833 // abhojano gRhAd yAti nAmotyambucchaTAmapi / akSAlitapadaH zete bhAryAyayuto naraH // 834 // athA'nyonyaM viyuktau tau kumArAvatyavasthayA / bahu bhrAntvA kramAttatrA''gatyA''rakSAntike sthitau // 835 //
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 zrIpArdhanAthacariteanyadA devabhogena somadevo'pi saarthpH| vaNijyArtha pure tasminnAgatyA''vAsito bahiH // 836 // gRhItvopAyanaM zreSThaM gatvA ca nRpasanidhau / yayAce nijasArthasya rakSArtha nizi yAmikAn / / 837 // rAjJAdiSTastalArakSaH preSayaMstAnathA'nyadA / tAvubhau bhrAtarau bhaiSIdekasyAM dizi rakSitum / / 838 // tayostatrasthayo rAtrivinodAya kanIyasA / jyeSThaH pRSTaH kayAM tena svamevA''khyAyi vRttakam / / 839 // tatra karmakarI madhyasthitA sArthe sahAgatA / prAyeNa jAgratI duHkhAt tattadAsanabhAvataH // 840 // zrutvA samUlaparyantaM rAjJI madanavallabhA / udbhidyatsnehazokAbhyAM vihalIbhUtamAnasA // 841 // cirAnme mandabhAgyAyA hA ! vatsau militau yuvAm / ityAgatya tayoH kaNThagrahaM kRtvA'rudattarAm // 842 // (tribhirvizeSakam ) taj jJAtvA kupitaH sArthapatizceTairhaThena tAm / daramutsArya tau dhRtvA bhUpateH prAtarArpayat // 843 // sopAlambhamavAdIca devA''rakSeNa sundrau| yAmiko prahitAvasmanmartyadhUrtatvakAriNau // 844 // nRpo'vocattalArasaM kAvimau so'pyacIkayat / / deva ! jAnAmi no samyak kiyatkAlAdihAgatau // 845 // nirIkSamANastau samyagupalakSya sutau nRpaH / duHkhAttrAtumivAtmAnaM romAcakavacaM dadhau / / 845 // tathApi gurugAmbhIryAd vidhAyAkAragopanam / avocaditi sAkSepaM yuvAbhyAM kimu re ! kRtam ? // 847 // ApraSTumiva tau duHkhabhayenA''liGgitau tataH / satyamAmANakaM jAtaM yato rakSastato bhayam // 848 //
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| 137 tayoryeSTho'vadad deva ! rAtrAvadya mayA laghoH / .. sodarasya puraH khyAtaM svacaritrakathAnakam // 847 // tacchrutvA kA'pi sArthastrI drutamAgatya sanidhau / yuvAM putrau mametyuktvA'smatkaNThalagitA'rudat / / 848 // sArtheza ! vada bhoH ! satyaM kaiSA kiM vA karoti te ? / pRSTe rAjJeti so'vAdId deva ! pRthvIpurAnmayA // 849 // AnItA satyamevaitad gRhe karma karoti me / kulaM tu vimalaM tasyAH satItvenA'numIyate // 850 / / (yugmam ) tataH praiSInarAneSA saMbodhyA''nIyatAmiha / / balAtkArastu no kAryaH zikSayitveti bhUpatiH // 851 // te'pi gatvA valitvA ca zazaMsurdeva ! naiti sA / kevalaM kA'pi naiSyAmItyuditvA'bhUdadhomukhI // 852 // atha sadyaH svayaM rAjA rAjapATImiSAd bahiH / gatvA vyAghuTya sArthAntaH sArthezAvAsamAgataH // 853 // bhadrAsanopaviSTasya tasya dRggocaraM gtaa| rAjJI tatraikadezasthA kucelA'tIvadurbalA // 854 // asaMskRtavapurdInA taddine tu vishesstH| apAstA'zeSakartavyA putragrahamahArtitaH // 855 // . (yugmam ) cirAt tattAdRzAvasthAM dRSTrA madanavallabhAm / lajjayA yadi nA''krandaM cakAra.dharaNIdhavaH // 856 // uvAca madane ! devi ! kiM mAM tvaM nopalakSase / ityuktA pratyabhijJAya vapatiM sahasaiva sA // 857 // hA~-tsukya-trapA-jADya-vitarkAdirasaibhRzam / saMkIrNamAnasA tasthau patyuH pAdArpitekSaNA // 858 / / nipatya pAdayoH somadevo'pyamalamAnasaH /
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 zrIpArzvanAthacarite kSamayAmAsa tAM bhIto garhayan nijaduSkRtam // 859 // 'yayAce cA'bhayaM devIM sA'pyanalpasvabhAvataH / tattasmai dApayAmAsa kupitAdapi bhUpateH // 860 / / atha rAjA vidhApyainAM cArunepathyabhUSitAm / puro nyasya kariskandhAruDhastUryamahAravaiH // 861 // rAjacihnAzcito navyapariNIta ivocckaiH| vIkSyamANaH purastrIbhiragAvalamandiram // 862 // (yugmam ) kIrtipAla-mahIpAlAvapyAkArya sutaavubhau| sasnehaM dRDhamAliGgaya cakAra viSayAMdhiSau // 863 // militAnAM cirAceSAmekatra svasthacetasAm / AtmIyA''tmIyavRttAntapraznAkhyAnavidhAyinAm // 864 // anubhUtamahAduHkhAdasaMkhyaM yadabhUt sukham / tatta eva sma jAnanti kevalI vA na cA'paraH // 865 // prAcInaduSkRtenaiva viyuktamakhilaM punaH / zIlasattvaprabhAveNa militaM ca kuTumbakam // 866 // itazcanyasya siMhAsane svAmipAduke tattadAjJayA / mantrI dhArApure rAjyaM tathaiva niravAhayat / / 867 / / jJAtvA'tha nAthavRttAntaM subuddhiH zrIpurAbhidhe / pure samaye vijJaptiM mAhiNod nijapUruSam // 868 // nirvilambamasau gatvA tatra vetriniveditH| nRpamAnamya vijJaptiM mumoca pAdayoH puraH / / 869 / / tAmudveSTaya nRpAdezAd nidezakaraNodyataH / prakAzaM vAcayAmAsa suvidvAnaGgalekhakaH // 870 // tadyathAkhastizrIzrIpurAbhikhye pure bhAgyaikavezmanaH /
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 139 dvitIyaH srgH| pratApA''krAntavikrAntapratyArthapRthivIbhujaH // 871 // dikkanyAzravaNottaMsIkRtakIrtisaroruhaH mahArAjadhirAjasya zrIsundaramahAprabhoH // 872 / / caraNAmbhoruhau dhArApurAdAdezakArakaH / subuddhiH sAdarotkaNThaM natvA vijJapayatyadaH // 873 // (vizeSakam ) khAmipAdadvayIreNukaNena mayakA'pi yat / yathAdezena niyUMDha prabhAvaH prAbhavo hi sH|| 874 // cakora iva candrasya rathAGga iva bhaakhtH| cAtako jaladasyeva vasantasyeva kokilHH|| 875 // utkaNThitaH samasto'pi jano devasya darzanam / vAJchatyatra prasaghetaH zIghraM pAdo'vadhAryatAm // 876 // (yugmam) ityAkarNya skhalokasya raktiM bhaktiM ca mantriNaH / cirAt smRtvA nRpaHprIto'kathayatsAdhu sAdhu bhoH // 877 // buddhiH siddhiH parA bhaktiryeSAmeSA gunntryii| ta eva sevakA rAjJaH, kalatramitare punaH / / 877 // atha jyeSThasutaM tatra sthApayitvA nije pade / rAjavarga samAdizya paurAnApRcchaya sAdaram // 879 // sakalatrasuto bhuuriprivaarsmnvitH| prayANairanavacchinnairyayau dhArApuraM nRpaH // 480 // pravezAdyutsavaM tatra mntrisaamntnaagraaH| kRtvA nivedya sarvaskhaM muditAsya sivire // 881 // anyedhurbahirudyAne jJAninaM munimAgatam / zrutvA gatvA ca natvA ca khaM prAcyaM karma pRSTavAn / / 882 // munijJAnAd viditvoce mahAbhAga ! purA bhave / ibhyo babhUva campAyAM zaGkhAkhyaH zrIzca ttpriyaa.||883 //
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 zrIpArzvanAthacaritetataH satataM cakre sa caityeSu jinArcanam / tAruNye tvAgate daivAddharme dhvastA-matibhRzam / / 884 // vipadyA'tha tayorjIvAvajAyetAM yuvAM kramAt / tenAdau rAjyamAsAdya pazcAjjAtau suduHkhitau // 885 // nijabuddhayA'pi yacchIlaM yuvAbhyAM pAlitaM ttH| bhUyo'pyAsAditaM rAjyaM saukhyamatraiva janmani // 886 // tataH saMvegaraGgena taraGgitamanA nRpH| dharmakRtyaM punaH zrutvA gRhItvA'NuvratAni ca // 887 // kArayAmAsa sarvajJabhavanAni jinezvarAn / sthApayisvArcayAmAsa vidhinA tatra bhaktitaH // 888 // (yugmam ) dayAdracittaH satyAtmA paravittaparAGmukhaH / zuddhazIlaH susaMtoSaH paropakRtikarmaThaH / / 889 // pAlayitvA samaM rAjhyA gRhivratamakhANDitam / avasAne zubhadhyAnaM kRtvA bhavyo divaM yayau // 890 // brahmavratasya mahAtmyamitthaM te varNitaM mayA / parigrahapramANotthasaMtoSasya prarUpyate // 891 // . astyatra bharate vizvavikhyAtA mathurA purI / sarasIva sadA yoccaiH rAjahaMsanivAsabhUH // 892 // tasyAM nivasati zreSTI dhanasAra iti shrutH| SadakSASTidravyakoTInAmAdhipatyaM prapAlayan // 893 // nikhAte vyavahAre ca dezAntarvaNijyayA / santi dvAviMzatistasya pratyekaM dhanakoTayaH / / 894 // atRptasya tathA'pyasya kA'pi naivopayujyate / vittalezo'pi dInAdau binduH kSArAmbudheriva // 895 // dRSTe'rthini dRzo rogaH ziro'rtigRhamAgate / yAcamAne punardAho hRdaye tasya jAyate // 896 //
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141 dvitIyaH srgH| dRSTvA tu stokamapyasmai dadAnaM gRhamAnuSam / / nimIlya sahasA netre mUcchitaH patati kSitau // 897 // sa prAtivezmikAdInAmapi dAnaM na vIkSate / - vArtayA'pi hi dAnasya dUrAdeva palAyate // 898 / / devAdidharmakAryeSu kenApi bhaNito bhRzam / sa dantazakaTaM badhvA nizceSTIbhUya tiSThati / / 899 // kiMvA'tha bahunA gehAnirgate tatra dIyate / api karmakRtAM vRttihamAMzca bhuJjate // 900 // mahAmUDho na vettIdaM mamAryevopakArakaH / ya ekaguNamAdAya datte'mutra sahasrazaH // 901 // pratikUlo vidhistAvatteSAM ye nirdhniikRtaaH| pratikUlamatastveSu sato'rthAn dadate na ye // 902 / / vidyayaiva mado yeSAM dAridyaM vibhve'pyho!| teSAM daivahatAnAM hi salilAdagnirutthitaH // 903 // dhane hyasati dAridrayadoSa eva hi kevlH| mahAn kArpaNyadoSastu sati yasminnayacchataH // 904 // dAnazabdAdudAreNa gRhIte prathamAkSare / / kRpaNaiH spardhayevA'sya na ityevA'kSaraM kRtam // 905 // kRpaNatvena tasyaivamapazabdastathA jane / prasasAra yathA ko'pi nAmA'pyuccarate'sya na // 906 // kiyatyapi gate kAle khanitvA bhuvamekadA / saMbhAlayatyasau yAvad nidhimekaM rahaH sthitaH // 907 // apazyattAvadaGgArAneva tatra na cA'param / zaGkito'tha nidhInanyAnapi sarvAnalokayat // 908 // (yugmam ) tatrApi matkoTakA-hi-vRzcikAdIni vIkSya sH| hRdayaM tADayitvoccairyAvadasti suduHkhitaH / / 909 //
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 zrIpArzvanAthacaritetAvattasyAmbunauyAnabhaGgAdi kathitaM nraiH| gale zokAmbumanasya zilAbandha ivA'bhavat // 910 // yata:adhaH khaM sAramAdhAya tucchA iva bhiHsthitaaH| samUlamevonmUlyante te bAlA bAlakA iva // 911 // jalasthalagataM naSTaM vaNiputraizca bhakSitam / dhanaM zrutvA muhuH smRtvA sarvazUnyo bhramatyasau // 912 // anyadAcintayadyAvadadyApyutpANiko jane / na bhavAmi gRhe'dyApi bhANDamUlyamavApyate // 913 // tAvajaladhimArgeNa vaNijyAyai bajAmyataH / lAbhazcetsundaraM bhAvi dezAntaragamo'nyathA // 914 / / mahAkRpaNa ityAkhyA purA'pyAsAditA myaa| adhunA nirdhanastvatra bhRzaM yAsyAmi hAsyatAm // 915 // tato'meyaparicchedya-gaNya-dhAryakrayANakam / saMgRhya dazalakSANAM potamAruhya satvaram / / 916 // bhRtvA kaNa-kaNikA-''jya-bhojya-nIrendhanaiH kSamaH / samaM sAMyAtrikarlokaH pratasthe madhyamambudheH // 917 // (yugmam ) kiyad daraM gate'kasmAd ghanena rurudhe namaH / yamAsyeneva bhImena kaTAkSasamavidyutA // 918 // tatra kSeptumivoddaNDavAtoddhRtormibAhubhiH / grAsapiNDamivo'mbhodhistaM potamudalAlayat / / 919 / / spardhayeva mitho'tyugrau garjataH sma ghanAmbudhI / dolate sma pravahaNaM tatsthalokahRdA samam // 920 // tato niryAmake muktadhairye bhUribhayAkulaH / zaraNyarahito lokaH kathaM ko'pi tadA'bhavat 1 // 921 //
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| 143 devatAH ko'pi sasmAra ko'pi svagRhamAnuSAn / ko'pi tasthau nipatyA'dhaH ko'pi jhampAmadAjjale // 922 // ko'pi mAM rakSa rakSeti pUtkRtya ciramUrdhvagaH / zvAsenA''pUrNahRdayo mukhaM vyAdAya tasthivAn // 923 // ityAzritajanasyArtikAraNAj jAtapAtakaH / sa nUnaM sahasA potaH zatakhaNDamabhajyata // 924 // dhanasArastu labdhaikaphalako vArdhivIcibhiH / bahiH kSipto gato'TavyAmiti dInamacintayat // 925 // aho ! mama ka tadehaM ka dhanaM ka paricchadaH / vidhinA kAhamAnItaH pavanenArkatUlavat ? // 926 // dhiG mAM yena dhanaM mohAt prabhUtamapi saMcitam / na dharme vyayitaM nAGge parasyopakRtau navA // 927 // ityAdi bhAvayaMstatrA'pazyadAmratarostale / munimekaM tadotpannakevalajJAnabhAsuram // 928 // tanmahimnA''gatairdevarnirmite varNapaGkaje / tamAsInaM mudA natvA dhanasAro'pyupAvizat / / 929 // zrutvA dharmamatho labdhA'vasaraH pRcchati sma saH / kRpaNo'haM kathaM nAtha ! naSTazca vibhavaH katham ? // 930 // kevalI prAha bho bhadra ! dhAtakIkhaNDabhArate / dhanADhyagRhasaMbhUtAvabhUtAM bhrAtarAvubhau // 931 // mRte'tha pitari jyeSTho gRhanetA'bhavat sa ca / gambhIraH saralo dAtA kaniSThaH kRpaNaH punaH // 932 // tato jyeSTho yadA dAnaM dInAdibhyaH prayacchati / tadA'tIva laghustatra pradveSaM vahate hRdi // 933 // vArayecca bhRzaM dAnAjjyeSThastu viramed nahi / pradviSTaH sutarAM tasmAd vibhinno laghukaH sthitaH // 934 // jyeSThasya dadato'pi zrIvardhate puNyasevanAt /
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 zrIpArzvanAthacariteitarastvadadAno'pi mucyate sutarAM tayA // 935 // ata uktamdIyamAnaM hi nApati bhUya evA'bhivardhate / / kUpA-''rAma-gavAdInAM dadatAmeva saMpadaH // 936 // susthAnanyAsahaSTeva dAtAraM zrIH punaH zrayet / nirgatA guptimIteva kupaNaM naiti sA punaH // 937 // matsareNA'tha so'lIkapaizUnyaM nRpateH puraH / prakAzya grAhayAmAsa sarvaskhaM jyaSThavAndhavAt // 938 // kSudrasyAho ! gatiH kaSTA marukUpAdapi dhruvam / adadAnaH khayaM yat svamitarAnapi rakSati // 939 / / sa vairAgyeNa tenA'tha susAdhucaraNAntike / parivrajyAM gRhItvA'bhUt saudharme pravaraH suraH // 940 // laghubhrAtApi lokena nindyamAno nirantaram / kRtvA bAlatapo mRtvA cAsureSUdapadyata // 941 // udvA'surayonibhyaH sa jAtastvamihA'dhunA / cyutvA saudharmato jyeSThastAmaliptyAmajAyata / / 942 / / mahebhyasya sutaH kAle pratipanna jinvrtH| .. utpannakevalajJAno viharatyahameva sH|| 943 // dAnapradveSatastasmAdantarAyaM yadarjitam / / karmaNo'sya vipAkena.kRpaNatvaM tavA'bhavat // 944 // RddhiH paizUnyato yattu jyeSThasya grAhitA tvyaa| . . tadvipAkAdidAnI te naSTamekapade dhanam // 945 // garhitvA duSkRtaM bhadra ! tadadyApi yathArjitam / dhanaM pAtre'bhiyoktavyaM mUrchAmatra vimucya bhoH // 946 // malapUrNe yathA dehe mRtiH spaSTA na jAyate / tathA dravyamalasyA'pyAvandhato na gatirbhavet // 947 //
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| 145 yad dadAti yadaznAti tadeva dhanino dhanam / zeSaM ko vetti kutrApi kasyA'pyupakariSyati // 948 // uktaM camRtyuH zarIragoptAraM rakSitAraM dhanaM dharA / duzvAriNIva hasati svapati putravatsalam // 949 // iha loko bhaved bhukte datte parabhavaH zubhaH / abhuktA'datte vitte nu vada ko'tra guNo nRNAm ? // 950 // dharmAdavApya ye lakSmI na dharmasyopakurvate / kRtaghnAnAM paraM teSAM gRhNIte nAma ko bhuvi? // 951 / / puSpANAM nizcite nAze yathA devArcanaM phalam / tathA jJAnadhanAdInAM paropakRtireva hi // 952 / / lakSmIzcapalanArIva kasyApi yadi vezmAna / bhUyovitaraNA'patyavandhanAd bhajati sthitim // 953 / / nAstItisatatAbhyAsAt bhavet sarva sadapyasat / zUnyena guNito yena lakSAko'pyeti zUnyatAm // 954 // bahArambho'pi dAnena svA'numAnena zudhyati / nyAyapUrva yathA tena bahudhApi krayANakam / / 955 // prAcInasukRtagrAsasaMbhavAyAH khalu shriyH|| guNo'yameva yadAnaM pAtrAyA'gaNyapuNyakRt // 956 / / AstAM pAtragataM dAnamasmAt sAdhAraNAdapi / tadbhave'pyadbhutaM bhAgyaM kuberasyeva jAyate // 957 // kaH kuberaH kathaM cAsIttasya bhAgyamihAdbhutam / iti pRSTo munistena kathayAmAsivAnidam / / 958 // zrIvizAlapure rAjA guNADhyo'tha vibhUtibhiH / kubera iva tatrAsIt kuberAkhyo dhanAdhipaH // 959 // zrIdevatA'nyadA divyarUpaveSavibhUSaNA / vAsaukasi tamabhyetya nizi suptamabhASata / / 960 //
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 zrIpArzvanAthacariteaho ! jAgarSi zeSe vA tacchRtvotthAya saMbhramAt / devi ! jAgarmi kA'si tvamityuktA tena sA'vadat / / 961 // zrIrahaM sapta paryAyAn yAvattava gRhe sthitaa| idAnIM gantukAmA tu tvAmApraSTumihAgatA // 962 // tannizamya mahAzokasaGkulaH so'vadat punaH / kathaM tyajasi mAM devi ! tvayaiva sakalaM jagat ? // 963 // zrIruvAca bhahAbhAga ! mamAva'sthAnakAraNam / bhAgyamekaM kSayaM tacca jagAma tatra yAmyataH // 964 // sahasotpannabuddhitvAdasau hRSTo'bhyadhAdatha / prasadya tarhi me devi ! tiSTha ghasracatuSTayam / / 965 / / Ameti pratipadyA'syAM prayAtAyAM yathAgatam / kubero drutamutthApya samastagRhamAnuSAn / / 966 // nikhAtaM prakaTaM dravyaM svarNa rUpyaM tathA'khilam / kAMsyadRSyAdi cAkRSyA'cIkarat sumahotkarAn // 967 / / prAtaruddhoSaNApUrva sarveSAmarthinAM dhanam / anAtha-duHstha-dInAnAM svajanAnAmapIcchatAm // 968 // sarvajJabhavanAdau ca dharmakRtye tathA'munA / caturbhirdivasaidattaM bhaktazeSo'bhavad yathA // 969 // caturthAhe mudA jAgracchayAnaM jIrNamazcake / nizi zrIdevatA''gatya vilakSA tamabhASata // 970 // aho ! jAgarSi zeSe vA yAvanaivottaraM dadau ? / tayA tAvadupAlabdhaH sa saMbhrAnta ivotthitaH // 971 // kSamyatAM devi ! na jJAtA dinAnAmiyatAM yataH / nizcintasya dhanAbhAvAtsukhanidrA'dya me'bhavat // 972 // kiM karomIti jalpantaM zrIrUce nanu saMprati / kiM kArya yena baddhA'haM gatvaryapi tvayA dRDham ? // 973 // kubero'pyabravId devi ! kurve kasyA'pi bandhanam / ..
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH / 147 nAnyasyA'pi vizeSAt te vraja sthAnaM yathepsitam / / 974 // devatA prAha bho bhadra ! svecchayA gamanaM kutaH 1 / puNyaiH paravazAyA me tAni tu tvayi saMprati / / 975 // tena tvameva me sthAnaM so'tha hRSTo'pyavajJayA / abravIdidamapyastu kintu tvaM kathameSyAsi ? // 976 // zrIravocadupAyena ko'sau bhadra ! nizamyatAm ? / zrIdevyA bhavanetrAvadhUtaveSeNa yo bhavet / / 977 // nimantrya bhojayitvA'sau madhyApavarake tvayA / spRSTavyo lakuTenAMhau bhavitA svarNapUruSaH // 978 // (yugmam ) tathaiva vidhinA tena devyAdeze kRte sati / suvarNapuruSo jAtaH khaNDito'pyakSayo hi yaH // 979 // tadA tatrAgataH pAdakSAlanAyakanApitaH / caladRSTitayA sarva vRttAntaM tamudaikSata // 980 // are'mISAM gRhe lakSmIritthameva prajAyate / tatkariSye'hamapyetaditi dhRtvA hRdi sthitaH // 981 // so'nyadA tAdRzaM vIkSya naraM devakulasthitam / / nimantrya bhojayitvAMho jaghAna lakuTena tam // 982 // prahAreNa patannuccaiH sa cakranda tathA nrH| yathA zrutvA talArakSAstatrA''jagmurudAyudhAH // 983 / / tad dRSTvA nApito baddhvA taiH sa rAjJo niveditaH / pRSTo rAjJA ca vRttAntaM sarvamAkhyAtadhAnasau // 984 // kuberasya gRhe deva ! yathA svarNanaro'jani / mayA'pi tAdRzaM cakre phalamanyAdRzaM tvabhUt / / 985 / / athA''kArya kuberastat pRSTo bhUpena kautukAt / so'pi sarvamidaM mUlAdAcacakSe vicakSaNaH / / 986 // tato rAjA'vadat toSAddhanyo'haM yasya me pure|
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 zrIpArzvanAthacariteIdRzAH santi dAtAraH puNyAkhyAH satyabhASiNaH // 987 // rAjJeti satkRto bADhaM mocayitvA ca caNDilam / kuberaH svagRhe gatvA dharmakRtyaparo'bhavat // 988 // jJAtvA sAdhAraNasyA'pi dAnasya mahimAmiti / ' bhAvyaM yathAlpasaMtuSTaiH pAtradAnaparairnaraiH // 989 // dhanasAra iti zrutvA saMvignaH smA''ha suprabho ! / yadyevaM tanmamA'pyetatparigrahaniyantraNam / / 990 / / vittaM yadarjayiSye'zaM caturtha tasya dhArayan / yAvajIvamahaM zeSaM pradAsya dharmakarmaNi // 991 // anAbhogAdivarja ca kathazcijjAnatA mayA / adyaprabhRti na grAhyo doSaH kasyA'pi sanasan // 992 // prapanastena cAnyo'pi gRhidharmo jinoditaH / janmAntarAparAdhaM ca kevalI kSAmito bhRzam // 993 // anyatra vihate tasmin so'pi zreSThI paribhraman / tAmaliptyAM gataH puryA vANijyaM kurute kRtI // 994 // bhASitAdadhikaM dharme byayan vittamupArjitam / jinapUjAdinA tatra kazcitkAlaM ninAya saH / / 995 / / anyadA gRhamastyekaM vyantareNAdvasIkRtam / tatra pratimayA tasthau dhanasAraH kathazcana // 996 // devo'tha kupito naanaaruupaistsyaatibhiissnnaiH| upasarga vyadhAt tAvad yAvat sUraH samudgataH // 997 // vikAzikamalacchAyaM zamazrIzobhitaM mukham / merudhIraM manacA'sya dRSTrA hRSTaH suro'vadat // 998 // dhanyo'si tvaM mahAbhAga ! dhanyA ca jananI tava / yasyaivaM gRhiNo'pyAsId vikAro'ntarbahirna hi // 999 // tuSTo'smi kizcidyAcakha punaH punaritIrite / . nApitam /
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| 149 sa yAvanottaraM datte tAvad bhUyaH suro jagau // 10.0 // yadyapi tvaM nirIho'si tathA'pi vacasA mama / mathurAM gaccha tatra tvaM prAgvadbhAvI mahardhikaH // 1001 // ityutvA kSamayitvA ca jagAmA'darzanaM surH| pratimAM pArayitvA ca zreSThI cintitavAnidam // 1002 // dhanena mama kiM tenA'thavA bhavatu yena tam ? / dAnataH svasya kArpaNyakalaGka mArjayAmyaham / / 1003 // iti kRtvA gataH puryA mathurAyAM nijaM gRham / yAvattatra nidhAneSu tatsarva dravyamIkSate // 1004 // dezAntaraM gataM cApi pratyAyAti dine dine / janena bhakSitaM yacca tadapyAsAdayet sukhAt / / 1005 // evaM ca militAstasya padakSaSTirapi koTayaH / sadyaH phalanti puNyAni zubhabhAvakRtAni yat // 1006 // naraM vyAttamukhaM dRSTrA lakSmI teva nazyati / tattyAgasubhage toSAt prauDhastrIvA'tirajyate // 1007 // tatra tuGgaM tatastena kAritaM jinamandiram / yatpatAkA'sya kAluSyaM hatvA gaGgeva rAjate // 1008 // jIrNoddhAre ca dattAni vittAni bahuzo mudA / sAmyaM yajAtapuNyasya nAmbhodhi-nabhasoriva // 1009 // saMghe vAtsalyaM yaccakre sarvadharmopamaM smRtam / dayAdAnaM ca dInAdau sarvatraucityazAlinA // 1010 // anyAya-nyAyabhedena caturbhaGgI dhane ttH| satAM sarvottamo bhaGgo nyAyArjitasya sadyayAt // 1011 // iti saMtoSato dAnAt kIrti-dharmI samarNya sH| sthApayitvA sutaM gehe paryante'nazanaM vyadhAt / / 1012 / / zuddhyA vipadya saudharme vimAne caa'runnprbhe| catuSpalyopamAyuSko babhUva surasattamaH // 1013 //
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 zrIpArzvanAthacarite tatazcyutvA videhAkhyakSetre sukulasampadam / prApya kAle tapaH kRtvA mokSasaukhyaM sameSyati // 1014 // phalaM parigrahasyaivaM grahe mokSe ca varNitam / doSarUpaM guNamayaM tad dvayaM hRdi dhAryatAm / / 1095 // AstAM bAhyagato'yaM yat klezahetuH parigrahaH / asyAtilaulyatAdhyAnAdapyanarthaH prajAyate / / 1016 // yathA kATikaH ko'pi bhikSAsaktubhRtaM ghaTam / vimucya nijapAdAnte zUnyadevakule'svapIt / / 1017 // tatra jAgradidaM dadhyAnimAn vikraya saknukAn | yanmUlyena grahISye'hamajAM sApatyayA tayA / / 1098 // dhenuM dhenvA ca mahiSIM tayA'pi varavAjinIm / tasyAH kizora kairdivyairvahu dravyaM bhaviSyati / / 1019 // tenAtha kArayiSyAmi saudhamucaM manoharam / sacitrazAlikAlindamattavAraNajAlakam / / 1020 il tatra zayyAsanAdyaM ca saMsthApya sadupaskaram / melayitvA parIvAraM nimantrya svajanaM janam / / 1021 / / sutAmuttamaviprasya pariNeSyAmi sundarIm / sarvalakSaNasaMpUrNastasyAzca bhavitA sutaH / / 1022 // bahudravyAgame jAte kRte vardhApanotsave / manorathazataiH sArdhaM vRddhiM yAsyati sa kramAt / / 1023 // anyadA bahirAyAtaH sutaM dRSTvA gRhAGgaNe / rudantaM kupito bhAryAmAhaniSye'hamaMtriNA / / 1024 // ityAvezagato dRSTvA sAkSAtpAdaprahArataH / ghaTaM bhagnaM gatAn saktUn zuzoca sa bhRzaM vaTuH / / 1025 // vivekibhiriti jJAtvA parigrahaniyantraNam / kArya yena laghurjIvastaratyeva bhavodadhim / / 1026 // evamuktAni paJcA'pyaNuvratAni nidarzanaiH /
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvatIyaH sargaH 151 rAjamArgasamAnyobhiH zanairyAti zivaM gRhI // 1027 // sthUlasUkSmavibhedena sarvathA pAlitAni tu / syuretAnyeva hi mahAvratAni yatinAmiha / / 1028 / / amIbhiH zIghramAsannamArgatulyairyativrajet / siddhiM tatra yathAzakti yatitavyaM tato budhaiH // 1029 // iti tasya mune co'budhyanta bahavo jnaaH| niyamAbhigrahaM dezaviratiM ca prapedire // 1030 // rAjA kiraNavegastu viraktAtmA susAtvikaH / dehAthai vimukhIbhUya paramArthamanA abhUt // 1031 // ajJAnapaTale dhvaste guruNA zAstrazastrataH / nijaM rAjyaM pradhAnena vyAptamAtmA prapazyati / / 1032 // tattaddharmakathA'rthAMzca hRdaye sa vibhAvayan / kSaNamekaM mahAnandAjjIvanmukta ivA'bhavat // 1033 // (yugmam ) maayaa-shok-bhy-krodh-lobh-moh-mdaa'nvitaaH| ye vAJchanti kathAmarthe tAmasAste narAdhamAH // 1034 / / ye rAgagrastamanaso vivekavikalA narAH / kathAmicchanti kAmasya rAjasAste vimadhyamAH // 1035 / / ye lokadvayasApekSAH kizcitsattvayutA nraaH| kathAmicchanti saMkIrNA jJeyAste vrmdhymaaH|| 1036 // mokSakAkatAnena cetasAbhilapanti ye / zuddhAM dharmakathAmekAM sAttvikAste narottamAH / / 1037 // tthaatmovshaadnaishvryaa'jnyaanaa'dhrmklikrudhH| rajovazAdavairAgyaM sattvAddharme matiH sthirA // 1038 // utthAya prAJjalizcaivamuvAca khacarAdhipaH / bADhaM tattvopadezenA'nugRhye'haM tvayA mune ! // 1039 //
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI parzvanAthacarite nimittamAtratAM yo'pi dharme sarvajJabhASite / pratipadyeta jIvasya so'pi dharmagururmataH / / 1040 // bhavAniva vizeSaNa hetUdAharaNairyutam / ka idaM tatvamAkhyAti tat svaM me zaraNaM mune ! 1 // 1041 // ityuktvA bhavane gatvA kRtyamAkhyAya mantriNAm | saMbodhya nandane rAjyabhAramAropayad nRpaH / / 1042 // svayaM suraguroH pArzve parivrajyAmupAdade / duSkarmazastramuddhartumayaskAntamaNiprabhAm // 1043 // jJAnAtmAviditotsargA'pavAdavidhirAgamAt / gItArthazca kramAjjajJe zrutaskandha ivAGgavAn / / 1044 // guroranujJayaikAkivihAraM pratipadya saH / AkAzagamanenAgAt puSkaradvIpamanyadA / / 1045 // zAzvatAnarhatastatra natvA vaitAdvyasannidhau / 152 pradeze himazailasya sa tasthau pratimAdharaH / / 1046 / / tapyamAnastapastIvraM sahamAnaH parISahAn / sAmyamagnamanAH kAlaM sa tatrAgamayanmuniH / / 1047 // so'pi jIvaH kurkuTAherutya narakAt tataH / hemAdrergahare tasya mahAhirudapadyata / / 1048 / dordaNDa iva kAlasya jantUn kavalayan bahUn | AhArArtha sa babhrAma vane tasminnaharnizam / / 1049 / / anyadA paryaTan so'hirnikuJjasthamudaikSata / dhyAnaikatAnaM kiraNavegarSi svambhavat sthitam ||1050 // sadyaH prAgjanmavaireNa so'tikopAruNekSaNaH / bhogenAveSTayat sAdhuM candanadrumivAtha tam / / 1051 // daMSTrAbhirviSa bhISmAbhirdandazUko dadaMza saH / muniM sthAneSu bhUyassu daMzeSu prakSaran viSam // 1052 // dadhyau ca sa munirvAdamayaM karmakSayAya me /
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| 153 suSThapakArI tenAhi pakArI manAgapi // 1053 // jIvitvA'pi ciraM karmakSayaH kAryo mayA khalu / so'dyaiva vihito'nena kRtakRtyo'smi sarvathA // 1054 // dhyAtvetyAlocanAM kRtvA kSamayitvA'khilaM jagat / namaskAraM smaran dharmadhyAnI so'nazanaM vyadhAt // 1055 / / meruvanniSpakampo'sthAt kAyena manasA'pi ca / acyutasthitiyogyAnAM zIlamacyutameva tat // 1056 // mRtvA sa dvAdaze kalpe dvAviMzatyarNavasthitiH / abhUjambUdrumAvarte vimAne pravaraH suraH // 1057 // sukhamanastadA tatra vilasan vividharddhibhiH / sevyamAnaH surairasthAtsa kAlamativAhayan // 1058 // hemAdrikaTake bhrAmyan so'pyahirdavavahninA / dagdho dhUmaprabhAM prApa saptadazArNavasthitiH // 1059 // khaNDyante tilazo yatra kuTyante vjrmudgraiH| pacyante kuNDakumbhISu chidyante nizitA'sibhiH // 1060 // karapatrairvidAryante bhakSyante kola-kurkuraiH / mahAyantreSu pIDyante pAyyante galitaM trapu // 1061 // ayoratheSu yojyante AsphAlyante zilAtale / kSipyante vahnikuNDeSu sthApyante taptadhUliSu // 1062 // kSetrasthabhAvajaM nityamanyo'nyAbhyAM kRtaM ca yat / vedayante mahAduHkhaM nArakA gaaddhmtsraaH|| 1063 // sAdvizatadhanvAGgastIvA nArakavedanAH / sa tatrAnubhavaMstasthau sukhAMzenA'pyacumbitaH // 1064 // vIjaM mokSatarostamaHprazamane ratnapradIpo jaganetrANAmamRtaprapA'tivitatazreyolatAmaNDapaH / pratyakSazca zivaikapUrNakalazazcitraM vyaye'pyakSayaH 20
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 zrIpArzvanAthacaritezreyaH pArthajinastanotu bhavatAM bhAvaikagamyo vibhuH // 1065 / / iti zrIkAlikAcAryasantAnIyazrIbhAvadevasUriviracite zrIpArzvanAthacaritre _mahAkAvye bhAvAGke'STa sarge zrIpArzvanAthacaturtha-paJcamabhavavarNano nAma dvitIyaH sargaH / arhana atha tRtIyaH sargaH / itazca jambUdvIpe'smin pratyavidehabhUSaNe / sugandhe vijaye'styuccaiH purI nAmnA zubhaMkarA // 1 // kalpadrumasamai tanarairyA devamandiraiH / apsarastulyanArIbhiH sumanobhirmanoramA // 2 // amRtaiH svacchamadhurairmaNibhiH sphuradaMzubhiH / nyAsIkRtamiva vasyAH puraH sAraM biDojasA // 3 // maNImayagRhollAsiprabhAjAlajalAzaye / yasyAM nizi virAjante kusudAnIva tArakAH // 4 // tatrAdbhutaguNo vajravIryanAmA nRpo'bhavat / raJjayAmAsa yo vizvaM kI. dhavalayamapi // 5 // pratApadahanajvAlAkalApaglapitA bhRzam / saumyatAM dadhire yasya vane vRkSA ivArayaH // 6 // tasya lakSmIvatI nAma priyA saubhAgyayogataH / samastayuvatImadhye yA zrIriva dhuri sthitA // 7 // lajjA-vinaya-mAdhuryapramukhairvividhairguNaiH / zuzubhe yA sadAmbhojaiH srsiivaa'mlaashyaa||8|| 1 indreNa /
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 155 tRtIyaH sargaH / jIvaH kiraNavegasya cyutvA pUrNAyuracyutAt / devyA avAtarat tasyAH kukSitIre marAlavat // 9 // sA'mRtasamaye putramuttamasvamasUcitam / dharaNIbhUSaNaM vizvadRkca korasudhAkaram // 10 // nivRtte sUtake jAte vardhApanamahotsave / vajranAbha iti spaSTaM tasya nAma pratiSThitam // 11 // Anandena samaM pitrorvardhiSNuH puNyapudgalaiH / varttamAnaH sa kaumArye grAhitaH sakalAH kalAH // 12 // kalAkalApasampannaH zazIva sa na kevalam / kulavyomojjvalaM cakre harSa kuvalaye'pyadhAt // 13 // sa kramAdudayannevaM prApattAruNyamujjvalam / prabalataruNInetra vizrAntibahulam || 14 || tadvazena ca vistIrNA tasya dRSTyA samaM matiH / vikrameNa samaM vakSaHsthalaM copacayaM yayau // 15 // kRzatvamudaraM prApa krodhalobhAdibhiH saha / sadAcAravicAreNa prasasAra bhujAbalam / / 16 / / zastra - zAstravinodena kalAkAvyarasena ca / atucchasvacchadhIH krIDan sa na kasya hRdi sthitaH ? ||17|| anyadA baGgadezendracandrakAnto nijAGgajAm / pradAtuM vajranAbhAya vajravIryamupArudhat // 18 // tAmathodavat kanyAM kumAro vijayAbhidhAm / rUpeNa jitakAmatvAd divyAstramiva mAnmatham // 19 // sadvitIyo'pyasAvevamadvitIyo'bhavad dhruvam / buddha dharmavidhau dAne mAne ca vinaye naye // 20 // anyadA svapiturdviSTastasya mAtulanandanaH / tatrAgatya kuberAkhyaH kumArasyAntike sthitaH // 21 // nAstivAdI sa ca prAyaH kumAraM dharmasAdaram /
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacarite vIkSyAvAdIho ! mugdha ! kimeSA kaSTakalpanA ? // 22 // kena tvaM vimalabdho'si yad dharmAt sugatirbhavet ? / tadeva hi sukhaM duHkhaM yat sAkSAdiha dRzyate // 23 // mano-vacana-kAyAnAM tatastvaM pUrayepsitam / guNadharmA'bAdhayetthaM labdhaM mA hArayeH sukham || 24 // ityAdi rAjasUH zrutvA dadhyau tUSNImahottaram / matibhraMzAya saMvAdaH kugrahagrahilaiH saha || 25 || asyAskalyANamitratvaM mandhorapi dhik katham ? | tadanaM vodhayiSyAmi kuto'pi jJAnino muneH || 26 // anyadA lokacandrAkhyaH sUrirbhUrimunizritaH / bahistatrAyayau jJAnatapaH zrIveNisaGgamaH || 27 // tamudyAnasthitaM zrutvA kumAraH saparicchadaH / kuverasahito'gacchadatucchAtmA'bhivanditum || 28 // vidhinA zuddhabhAvena vavande sa munIzvaram / kumArasyoparodhena kubero'pi nanAma tam // 29 // upaviSTe yathAsthAnaM kumArapramukhe jane / dharmodyAnasudhAkulyAM prArebhe dezanAM muniH // 30 // iha prakRtyA svaccho'pi jIvaH karmamalAtRtaH / labhate vividhaM duHkhaM bhrAmyan gaticatuSTaye // 31 // tacca karmA'STadhA jJAna darzanAvaraNe tathA / mohanIyaM vedyamAyurnAmagotrAntarAyakam // 32 // mati zrutA'vadhi manaHparyAyaM kevalAtmakam / jJAnaM paJcavidhaM tasyAvaraNaM cApi paJcadhA // 33 // acakSu vakSu-ravadhi kevalaM darzanAvRti / nidrA pazceti navadhA darzanAvaraNaM bhavet / / 34 / / kaSAyAH SoDazabhidAtrike mithyAtva - vedayoH / hAsyAdiSaTkaM mohaH syAda'STAviMzatinirmitaH || 35 // - 156
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 157 tRtIya : srgH| sukhe duHkhe dvidhA vedyamAyuH karma caturvidham / tiryag-nAraka-gIrvANa-manuSyagatibhedataH // 36 // apyanekavidhaM nAma zubhAzubhavibhedataH / dvividhaM gotramapyuccairnIcarbhedAd dvidhA bhavet // 37 // dAna-lAbhayorvIryasya tathA bhogo-pabhogayoH / pratyUhakaraNAt paJcavidhaM karmAntarAyakam // 38 // pratikUlatayA dveSAdantarAyAdapahnavAt / jJAna-darzanayorjIvo badhnAtyAvaraNadvayam // 39 // anukampA-vratodyoga-gurubhakti-kSamAdibhiH / suvedyaM badhyate karma duHkhavedyaM tathetaraiH // 40 // sarvajJa-gurusaGghAdau pratyanIkatayA bhRzam / / darzanamohanIyaM syAdanantabhavakArakam / / 41 // rAga-dveSa-mahAmohayutastIvakaSAyabhRt / deza-sarvacaritrAkhyamohanIyasya bandhakaH // 42 // mithyAdRSTiH kuzIlazca mahArambhaparigrahaH / pApaH krUraparINAmo nArakAyurnibandhakaH // 43 // unmArgadezako mArganAzako bhumaayikH| zaThavRttiH sazalyazca tiryagyonyAyurarjayet // 44 // prakRtyA'lpakaSAyo yaH zIla-saMyamavarjitaH / dAnazIlo manuSyAyurguNairvanAti madhyamaiH // 45 // akAmanirjarA-bAlatapo-'Nuvrata-suvrataiH / jIvo badhnAti devAyuH samyagdRSTizca yo bhavet // 46 // mano-vacana-kAyeSu vakro gauravalampaTaH / azubhaM nAma badhnAti zubhaM taditaraiH punH||47|| guNaiSI nirmado bhakto hyahaMdAdyAgamapriyaH / uccairgotraM nibadhnAti nIcaistu tadviparyayAt // 48 // hiMsAdyabhirato mokSa-jinapUjAdivighnakRt /
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 zrIpArzvanAthacaritearjayatyantarAyAkhyaM karmAbhISTArthavAdhakam // 49 // koTAkoTyaH sAgarANAM mohanIyasya saptatiH / caturNA tAH punastriMzad viMzatinAma-gotrayoH // 50 // AyuSastu trayastriMzat sAgarA eva kevlaaH| utkRSTA sthitirityevamaSTAnAmapi karmaNAm // 51 / / jaghanyA sA tu vedyasya muhUrtA dvAdaza smRtAH / nAmno gotrasya cASTAntarmuhUrta zeSakarmaNAm // 52 // yathApravRttikaraNAt karmANyAtmA'khilAnyapi / asyaikakoTAkovyantaH sthitIni kurute sadA // 53 // apUrvakaraNAt teSAM tadA granthiM bhintysau| prApyAnivRttikaraNaM samyaktvaM labhate tataH // 54 // tena prApyAmRteneva saJcaitanyaM sukhIbhavet / . labdhvAsvAda ivAdhatte jinadharme manaH zanaiH // 55 // grahastha-yatidharma ca pravRddhyA prApnuvannatha / dhautakarmamalastena labhate paramaM padam // 56 // . ato dhanyaH sa samyaktvaratnaM sphurati yadhRdi / sa tu dhanyatamo yastaduttarottaratAM nayet // 57 // : sa eva puruSaH sArthanAmA zeSAstu vibhrati / svAkhyAM Dittha-DavitthAdizabdA iva nirarthikAm // 58 // zrutvA kuberastaddapAt sphuradoSThapuTo jagau / AcArya ! sarvamapyetadasaMbaddhaM tavoditam // 59 // yatrAsau dharmakarmAdiguNaughaH sthApyate tvyaa| tAvat sa eva nAstyAtmA nirAdhArA hatA guNAH 60 // yatastadeva sadvastu yaH syaadindriygocrH| na cAyamindriyagrAhyo jIvastasmAnna vidyate // 61 // tathA coktam-- smstvstuvistaargraahibhishckssuraadibhiH|
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| yanna saMvedyate tanna vidyate viyadabjavat // 62 // cetanAvyavahArastu tathA dehAdisaMsthitiH / pRthvyAdibhUtasaGghAtapariNAmo hi kevalam // 63 // tasmAddhamakriyA vyarthamAbAdhAkAriNo guNAH / na ca teSAM phalaM sAkSAdIkSyate hyatra kiMcana // 64 // kizca kaSTAt tapasyAdeH kathaGkAraM sukhaM bhavet ? / kAraNaiH sadRzaM kArya phalaM bIjAnugaM ca yat / / 65 // zAntAtmA munirapyUce devAnAMpriya ! yattvayA / uktaM svoktiviruddhaM tad mAtA bandhyAdivAkyavat // 66 // yato yena pramANena jIvA'bhAvastvayocyate / tadasti nAsti vA tatrAstitvaM tAvattavA'ghaTam // 67 // jJAnarUpapramANaM hi na syaadindriygocrH| nAstipakSe tu tadakiJcitkaraM zazazRGgavat // 68 // kizca, santi rUpAdayo bhAvA yathAndha-badhirAdibhiH / anupalabdhA apyete tadanyairupalambhataH // 69 // tathAtmA carmadRSTInAmadRSTo'pyeSa vidyate / pratyakSatvAt trikAle'pi paramajJAnacakSuSAm // 70 // yata uktamanindriyaguNaM jIvamagrAhya mAMsacakSuSAm / siddhAH pazyanti sarvajJA jJAnasiddhAzca sAdhavaH // 71 // yacca pRthvyAdisaGghAtAccetanA gaditA tvayA / teSAM pratyekacaitanyAt samudAye'pi sA bhavet // 72 // vAlukAyAmasat tailaM vAlukAghANake'pi na / ata ekendriyA jIvAH siddhAH pRthvyAdayaH sphuTam // 73 // tasmAjjJAnAdidharmebhyo bhinnAbhinnavivRttimAn / yathoktakarmaNaH kartA bhoktA karmaphalasya ca // 74 //
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 zrIpArzvanAthacarite caitanyalakSaNo jIvo mantavyaH sarvathA budhaiH| sati tasmin guNAdhAre dharmakarmAdyasidhyata // 75 // gatyAdiceSTayA'pyeSa dehI dehe'numIyate / anvaya-vyatirekAbhyAM dhvajAkSobhena vAtavat / / 76 // yathA bhUmigataM bIjamaGkurAdanumIyate / sukha-duHkhAt tathA praacydhrmaa'-dhrmvinishcyH|| 77 // tathAhisaccitrazAlikAramye vicitramaNikuTTime / divyolloce vasantyeke saudhe sadgandhavAsite // 78 // anye bilarajAkIrNe latAjAlasamAkule / dRzyante duHsthitAH sraMsakaliJjagRhake sadA / / 79 // eke mRSTAnnapakkAnnadrAkSApAnAdibhojinaH / karpUramizratAmbUlamukhA bhuJjantyaho ! sukham // 80 // anye paramukhApekSA bubhukSAkSAmakukSayaH / akAle kaSTasaMmAptaM kadannaM kApi bhuJjate // 81 // eke'tyudArazRGgArAH sAramAlyavilepanAH / divyayAnaparIvArAH krIDanti smaramUrtayaH / / 82 // anye tu dInavadanA dhnsvjnvrjitaaH| durdazA maladurgandhA bhramanti kila nArakAH // 83 // sugItaistUlikAsvake viinnaanaadmnohraiH| labdhanidrAsukhAH prAtaH zaGkhanAdena jAgrati // 84 // zRNvanto jambUkolUkadhvanimanye kharAvanau / khapitvA gatanidrAH syuH kSudhAtazizukasvaraiH // 85 // dharmA'-dharmaphalaM vakSyi sAkSAditi zubhAzubham / kaSTasAdhyo'pi karttavyaH saddharmo'nantazarmaNe // 86 // 1 tatsatve tatsattvamanvayaH, tadabhAve tadabhAvo vyatirekaH / 2 kaliJjaH kttH|
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| yacca tvayoditaM kaSTAt saukhyaM na syAttadapyasat / kaTukAdauSadhAdatra kimArogyaM na jAyate ? // 87 / / kizca loke sphuratkIrtiH sadgatinyastacetasaH / dharmodyatasya jIvasya svargAdapyadhikaM sukham // 88 // tathAyena cAru kulaM rUpaM balaM jJAnaM dhanaM yshH| Aninye tasya dharmasyAnupakurvannaro'dhamaH / / 89 // uktaM canIyate yena dharmeNa lakSasampattiyogyatAm / naraH zara ivaitasmAd vimukhaH patati kSitau // 90 // ato dharmakuTumbasya dharmasthAnasya cAnizam / poSaNaM kurvatA bhAvyaM kRtajJena manISiNA // 91 // dayA mAtA'sya satkarmaviniyogaH punaH pitA / priyA zraddhA guNAH putrA dharmasyedaM kuTumbakam // 92 // saGghazcaturvidho bimbaM caityaM cApyAgamo'rhatAm / saptApyetAni dharmasya sthAnakAni vidurbudhAH // 93 // dharma eva hato hanti dharmo rakSati rakSitaH / ato dharmo na moktavyaH zrayaNIyA guNAH satAm // 94 // kizcasaMdigdhe'pi pare loke tyAjyamevAzubhaM budhaiH / yadi nAsti tataH kiM syAdasti cenAstiko htH||95|| itthaM saMdehapakSe'pi laukikairapi kathyate / pramANanizcite tvasmin kathaM dharmo niSidhyate ? // 96 // gurUNAM vinatairbhAvyaM kartavyA sAdhusaGgatiH / savivekaM mano dhArya na tyAjyaM sattvamuttamam // 97 // vinayazca vivekazca susaGgazca susattvatA / ... laukikA apyamI zlAghyA guNA lokottarAstvalam // 98 // 21
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 zrIpArzvanAthacarilebhUSaNAnIva bhUSAyai guNA bAdhAkarA api / kathyate tatphalaM sAkSAlloke'pi tava saGgate // 99 / / tathAhivinayAdeva saubhAgyaM bhAgyaM vidyArthasaMpadaH / lokadvayasukhasyA'pi bhAjanaM vinayAd naraH // 10 // dhruvaM namratayA loke gurutvaM labhate nrH| chandovarNa iva stabdhaH punarlaghuriti prathAm // 101 // yathA yathA prakRSTAnAM pAtraM bhavati saMpadAm / zAkhIva phalabhAreNa namraH sAdhustathA tathA // 102 // suvaMzasaMbhavaH koTilAbhayukto'pi kovidaH / kodaNDa iva namratvAdAtmanyAropayed guNaH // 103 // zrUyate vinaye yA'dya vikramasya kathA kila / lokAgravinayasyAGgamiti saiva nigadyate // 104 // tathAhibharate'vantideze'sti nAnAdezAntarAgataiH / narai ratnaizca rociSNuravantI nAmataH purI / / 105 // advaitavikramo'pyuccaitrivikramakalAM dadhat / tatrodAracaritro'bhUd vikramo nAma bhUpatiH // 106 // visRSTArtho'pi yaH zrImAn zaktiyukto'pi yaH kSamI / dadhAno'pi sadaunatyaM pUjyeSu vinato bhRzam // 107 // ojaH-prasAda-mAdhurya-saukumAryAdisadguNA / sukaveH kavitevAsya priyA''sIt kamalAvatI // 108 // anyadA'sau nijasthAnamindrasthAnasamaM nRpH| dRSTvA pramudito'tyantaM papracchedaM sabhAsadaH // 109 // aho ! brUta kalA-vidyA-vastuvijJAnamadbhutam / tat kimapyasti kutrApi yanme rAjye na vidyate // 110 // 1 saMmate, itypi| 2 viSNustrivikramaH /
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| .. 163 tataH prAha kalAvijJaH ko'pi dezAntarI nrH| harSotphullamukhAmbhojaH pApyAvasaramuccakaiH // 111 // bhrAnto'smi bahuratnAyAM pRthivyAM suciraM param / tvatsamo na mayA dRSTaH zrIvidyAveNisaGgamaH // 112 // pAtAle vAsukirdeva ! divi zakra ubhAvimau / adRSTAvapi manyete pRthivIndra ! tava zriyA // 113 // mahatAmavadhiH svAmin ! gaganaM kathyate budhaiH| tatrApyekaH kalAvAMste tvadrAjye tu sahasrazaH // 114 // avastveva hi tadvastu niSkalA sA kalA vibho / / ajJAnaM tacca vijJAnaM yanilInaM nahi tvayi // 115 // yazaHsaMbhArasurabhirvikramAkrAntabhUtalaH / OMkAra iva varNAnAM tvaM rAjJAM dhuri saMpati / / 116 / / vAcaspatimatirmantrI tavAjJAjIvitA jnaaH| saharSapraNatAH sarve pradhAnA mnnddleshvraaH|| 117 // sahante dviSatAM vIrA na gandhaM gandhahastivat / anaGgabharabhunAGgacaGgo'yaM kAminIjanaH // 118 asti kautukacitrendrajAlAdanyadapi prbho!| parakAyapravezAkhyA kintu vidyA na vidyate // 119 // sasaMbhramaM nRpaH prAha kutrAste'sau vadA''zu meM? / so'pyAha zrIgirau deva ! siddhezvaranarAntike // 12.0 // . visRjyAtha sabhA rAjA rAjyakArye svamantriNam / nyAropya nagarAd vidyAkautukI nizi niryayau // 121 // tAgrAjyasukhaM hitvA duHkhAnyagaNayan pathi / navArtharasikaH sattvasahAyo yAtyasau mudA // 122 // yataHnIcAH zarIrasaukhyArthamRddhivyApIya mdhymaaH| , kalAvAn somH| 2 vyApo vistAraH /
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 zrIpArthanAthacarite kasmaicidadbhutArthAya yatante punaruttamAH // 123 // evaM ca vrajato nityaM mAnasotsAharazmibhiH / AkRSTa itra yasyA''zu zrIgirinikaTo'bhavat / / 124 // siddhezvarAbhidhaM vidyAsiddhaM tatraikadezagam / prasannAsyaM nRpo dRSTvA tuSTo natvA tato'vadat // 125 // tvanmUrtidarzanenaiva kRtArtho'haM munIzvara! / ayacchanabruvANo'pi jagadAhAdayecchazI // 126 / / atastava padAmbhojadvayaM durlabhasaGgamam / saMseviSye'nujAnIhItyaniSiddhastathA'karot // 127 // tatraiko brAhmaNo'gre'pi vidyAyai tiSThate cirAt / tatkRto vinayo'pyasya duHkhAya muhurarthanAt // 128 // bIjamuptaM zubhakSetre svayameva yathodayet / yathA'nyadapi satkarma dainyaM klezAya kevalam // 129 // aasnnyaas-crnnkssaalnaadyairmno'nugaiH|| nRpasya vinayairyAccArahitairmumude guruH // 130 // ekAgramanasA dhyAtA devAH zailamayA api / acireNaiva tuSyanti kiM punazcetano janaH // 131 // abravIca mahAbhAga ! sadAcAreNa te mayA / jJAtaM ko'pi narottaMsastvaM dezAntarakautukI // 132 // vinayAt tava tuSTo'smi tat tvaM vidyAM gRhANa me / parakAyapravezAkhyAM yad bhakteH syAM yathA'nRNaH // 133 // tat zrutvA vikramaH svArthazithilo'gretanaM naram / cirakAlAgataM dInaM dRSTvA dadhyau lasahayaH // 134 // asmin purAsthite hanta ! nirAze guruvAndhave / labdhavidyaH kathaM yAmi tadetAmasya dApaye // 135 // babhASe ca prabho ! pUjya ! sevAhavAkinazcirAt / 1 manogatairityapi /
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| 165 aspa vidyApadAnena prasAdo me'stu tAvakaiH // 136 // saviSAdaM guruH mAha mA dugdhaM pAyayoragam / ayogyo'yamapAtre hi vidyA'narthakarI bhRzam // 137 // yathA ko'pi purA vidyAsiddhaH siMhAsthidarzanAt / siMhAGgaM sakalaM kRtvA sajIvaM kartumudyataH / / 138 / vArito bandhunA kintu sajIvamakaronmadAt / hato'sau tena siMhena tvamapyevaM vibhAvaya / / 139 // evamukto'pi siddhasya parArthavyasanI nRpaH / lagitvA pAdayo DhaM tasmai vidyAmadApayat // 140 // gurvAdezoparodhena jagRhe ca svayaM nRpH| vidhizca sAdhane tasyAH siddhena kathitaH sphuTam / / 141 / / avisRSTo'pi guruNA dvijo'bhUd gantumutsukaH / na tu rAjA visRSTo'pi guruvAtsalyabhAritaH // 142 // yataHkalAkalApasaMpannA upaphartuH parAmukhAH / na bhavanti mahAtmAnaH sarasaH zikhino yathA // 143 / / tvaM svakRtyaparo bhAvI dharmadhyAnaparA vayam / anicchantamapItyuktvA visasarja nRpaM guruH // 144 // svayaM vidhAya viprAcca vidhApya vidhisAdhanam / siddhavidyo nRpastanAnugataH svapuraM yayau // 145 // dvijAyAtmIyavRttAntaM sauhRdena nyavedayat / svacchatvena gabhIro'pi darzayatyudadhirmaNIn // 146 // guptavRttyA dinaM sthitvA bahirmuktvA dvijaM nizi / nijarAjyasthitiM dRSTumekAkI prAvizat puram // 147 // pUrvavad devaharyeSu saGgItotsavanATakaiH / suramyavyavahArAcaM sadharmAcAradhArmikam // 148 // 1 tvadIyaH /
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacarite kSuta- skhalita zaGkAdau ciraM jIvatu vikramaH / ityUcAnaM janaM hRSTo vIkSate sarvataH purIm // 149 // ( yugmam ); 166 tadA ca nRpasaudhAntaH paTTakuJjaramRtyunA / tallomAkulaM dRSTrA yayau rAjA dvijAntike // 150 // uvAca mitraM bho vidyAvilAsara siko gaje / pravizya caritaM kiJcid vIkSe prAsAdamadhyagam // 151 // ekAnte mama kAyasya tat tvaM prAhariko bhava / jJAtasvarUpaprakaTo bhaviSyAmi tvayA saha / / 152 // iti svaM tatra muktvA rAjA gajakalevaram / praviveza karIndro'pi pUrvavad vilasatyalam || 153 || na kevalaM gajo rAjJA sajIvo vihito nijaH / rAjavargo'pi tanmRtyumRtaH sarvo'pi jIvitaH // 154 // prAvartanta gajendrasya vividhA maGgalotsavAH / kAyAntaragatasyApi rAjJo bhogaprado vidhiH // 155 // itazca durjanAtmA'sau tanuprAhariko naraH / vizvAsaghAtako mitradrohI lobhAdacintayat // 156 // mahAdAridryadagdhena kimanenAGgakena me 1 / pravizya vikramasyA kurve rAjyaM nirAkulaH // 157 // tathA kRtvA sa saudhAntaH praviSTaH kRtrimo nRpaH / yogya bhUmimajAnAnazcakito'raNyajIvavat // 158 // sasaMbhramAgatAmAtyabAhulagnaH sadaH sthitam / siMhAsanamalaMcakre praNato rAjapuruSaiH / / 159 / / karIndro jIvito diSTyA narendro'pi samAgataH / grasat zarkarApAta ityUcAno'milajjanaH // 160 // teSAM yathocitAlApaprasAdamabhivAJchatAm / nAmakarmAdyajAnAno na karoti kimapyasau / / 161 //
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| 167 saharSamAgatA devyAH priyasakhyo'pi tAdRzam / lIlAvilAsalAlityarasaM nAsAdayantyataH // 162 // amAtyaH pAlitaprAjyarAjyaH saMbhASaNaM nahi / mAnaM pradhAnasAmantA labhante nApi naagraaH|| 163 // te tAdRzaM nRpaM dRSTvA cintayantyeSa kiM surH| daityo vA rAjarUpeNa zUnyarAjyamadhiSThitaH // 164 // naitacca ghaTate pAdau yenAsya lagataH kSitau / nimeSazca dRzostena cittacAlaH kuto'pyasau // 165 // cittaM virahasaMtaptaM kamalAvacanAmRtaiH / nirvApyaM cedityamAtyastaM ceTyA''nAyayat tataH // 166 // sa kRtrimanRpo dadhyAvaho ! me sumanA vidhiH / yenAnIta imAM bhUmiM manaso'pi sudurlabhAm // 167 // rAjJI saMbhrAntamutthAya maNDayatyAsanAdikam / dRSTvA ca taM punarbhUpaM mUrchiteva patatyadhaH // 168 // uktA ceTIbhirutthApya kimidaM devi ! kathyatAm / nRpo'pyAha kathaM devi ! mUrchAghAto madAgame ? // 169 // tadvacaHzravaNAd jAtamahArtiH sA'pyacintayat / eSa priya ivekSeta dAhaM datte tu vairivat // 170 // labdhopAyA'vadad devI deva ! yAtrAkSaNe mayA / zubhAgamAya vazcaNDyA upayAcitakaM kRtam / / 171 // yathA devi ! prapUjya tvAM vIkSe dRSTyA'pi vallabham / tadakRtvekSamANA tvAM caNDyA'haM pAtitA bhuvi // 172 // tatpUjAsamayaM deva ! kathayiSyAmyahaM khayam / iti dattottaro rAjhyA bhavanAd niryayau nRpaH // 173 // itazca taM gajaM mantrI rAjapATya vyabhUSayat / / sucirAdAgataM yena svAminaM vIkSate janaH / / 174 // yathA rAjA'pi nagaraM dRSTvA muditanAgaram /
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 zrIpArzvanAthacarite svasthIbhUtamanAH sarvamAlApayati pUrvavat // 175 // anyo'nyamatha jalpanti hstishRnggaarkaarkaaH| aho ! zUnya iva svAmI dezAntaragamAdabhUt // 176 // ityAkarNya sa dantIndro'tyAkulazcintayatyaho / kimidaM hA ! dvijo rAjye manmUl lalati dhruvam // 177 / / guruNA vAritenA'pi yadvidyA dApitA mayA / viprAdhamasya tasyedaM zIghramAsAditaM phalam / / 178 // avizvAsamayIM nItimabhyastA bAlyato'smi yat / vismArya tasya vizvastastat kizcid daivataM dhruvam // 179 // nIco'pyuccaibhaved daivAducco'pi hi laghurbhavet / saiva vidyA zriyaM tasya kurute harate mama // 180 // kalabhaparivArAcaM vastu kAyAnugaM bhuvi / kAye vrajati tatsarva parakIyaM mamA'bhavat // 181 // yathehAdhyakSato dRSTaM tathA'mutrApi dehinaH / karmaiva sahagaM tena sukRtaM kurvate budhAH // 182 // bhavatu prAptakAlInaM kurve tAvat palAyanam / mA mamA'stu tadArohe pApasyopari cUlikA / / 183 // saMpradhAu~damutkarNo vyAkuzcitakaraH karI / vegena gantumArabdho jajJe kalakalo mahAn // 184 // pAdacArA-'zvavArAcairdadhAve'nu shsrshH| adhikAdhikagatyA'sya nirviNNaistu nyavartata // 185 // dUrAraNye karI gatvA zrAnto dadhyau viSaNNadhIH / kva bhUsaMjJAbhavatkArya rAjyaM kvedaM palAyanam ? // 186 // kiMvA stokamidaM puMso durbuddheH khlsngginH| iti cintAdhikSut-tRSNA-tApairAcakrame nRpaH // 187 / / saMprApya vaTavRkSasya cchAyAM vidhurabandhuvat / . vasthIbhUtaH kSaNaM tatra naramekaM dadarza saH // 188 //
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| 169 caTapAdAntarasthaM taM dhanurgolikayA zukAn / nantaM vIkSya sa duSpUradurvahAoNna kheditaH // 189 / / dadhyau kimamunAGgena zreyAnRddhau hi vistaraH / tadvizAmi zukasyAGgamiti rAjA tathA'karot // 19 // (yugmam ) vyAdhamAha zuko bhadra ! bahukAravadhena kim ? / avantyAM naya mAM TaGkasahasraM lapsyase dhruvam // 19 // kintu me pratyayo janyastata zrutvA mudito naraH / abhayapratyayaM tasyotpAdya jagrAha taM kare // 192 // pAyayitvA jalaM cUrNi DhaukayitvA, sunitam / zukaM kRtvA gato'vantI vyAdho rAjapathe sthitaH // 193 // loko vadati kiM mUlyaM, sahasraM bhASate nrH| kIraM pRcchati yallokastattacchAstraM paThatyasau // 194 // yAcitAdadhika mUlyaM jano datte paraM naraH / nAdatte kIravAkyena mahAryo'bhUt tato'dhikam // 195 // ceTyo'tha kamalAvatyAH prAptAstanmarmakovidaH / kIrastadekayA pRSTaH papATha madhurAkSaraiH // 196 // tavAkSivizikhairviddhaH subhago'smIti jIvati / aviddho mriyate tanvi ! dhanurvidyeyamadbhutA / / 197 // kizcit tvamapi bhASasva yat paThAmyanu ziSyavat / tayoce gurureva tvaM kasya ziSyatvamarhasi // 198 // iti harSotsukA ceTI gatvA devyai nyavedayat / na dRSTo na zrutaH kIraH sukaviH svAminIdRzaH // 199 // tadIyavarNanA'tyarthatuSTA rAjJI vyacintayat / kAvyazAstravinodAya dadau me prAbhRtaM vidhiH // 20 // sotkaNThaM cAvadacceTI re ! yAhi tvaritaiH pdaiH| puMso yadyAcitaM dattvA zukarAjamihAnaya // 201 // ___ 22
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhIpArthanAthacaritecevyA tathAkRte vyAdhaH kRtArthaH svAspadaM yyau| . kIraM karAmbuje kRtvA nIto devyantike tayA / / 202 // dRSTvA saMmukhamAyAtI harSeNa kamalAvatIm / dakSiNaM bhujamutkSipya papATha madhuraM zukaH // 203 // devi ! vAmabhujasthatvadbhAroddhArAya vikramaH / pratimAnamiva kSoNI dhatte dakSiNabAhunA // 204 // sA hasitvA''ha kIra! tvamiyatedaM bravISi yat / dharaizvarya vinA nArIbhAraH kraSTuM na zakyate // 205 // sAdhu sAdhu tvayA moktA bhUribhArakarA vayam / satyavAkyena ko na syAt tuSTo yaH paNDito bhavet 206 / / lajjayeti zukopajJAM gopayitvAtmavarNanAm / sA svarNapaJjare cAruniSadhe tamadhArayat / / 207 // svayaM saMskurute sthAnaM parimArjana-dhUpanaiH / sajjambu-dADimIbIjA-''malakAni ca yacchati // 208 // anyAnyapi tadiSTAni peya-bhakSyANyaDhaukayat / tatsaMlApAmRtairnityamAtmAnaM prINayatyasau // 209 // paTha praznottaraM kizciditi rAjhyA niyojitaH / zuko vidyAvinodAya papATha sahasaiva saH // 210 // yogI kiM dhyAyati dhyAne gurave kriyate kimu / pratipannaM satAM kIhagAdau chAtrAH paThanti kim ? // 211 // iti pRSTe yadA rAjJI cintayantyapi sA ciram / na jAnAti tadA so'dAdoM namaH siddhamuttaram // 212 // na laged nAga-nArile nimba-tumbe punarlaget / lagetyukte lagecaiva mA metyukte bhRzaM laget / / 213 // tat kiM me kathyatAmevaM bhUyaH pRSTA zukena saa| kSaNaM vimRzya devyAha huM jJAtaM oSThasaMpuTam // 214 // / cAmanoharA niSacA AsanaM yasmiMstasmin /
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| 171vihitA nirviSA nAgA devAH zaktivivarjitAH / nizceSTAzca yathA siMhAH sA bAlairdhiyate kare // 215 // keyamityudite rAjyA drutaM jJAtvA zuko'bravIt / zRNu jJAtaM mayA devi ! sA citrakaralekhanI / / 216 // gajA yena hatAH siMhAH krAntA vyAkulitA bhaTAH / sa kolikagRhe vIro devi ! baddho mayekSitaH // 217 // zukoditamiti praznaM zrutvA smRtvA ca sA jagau / hasantI yadaho ! vIra ! IdRzo mazakaH sphuTam / / 218 // mRNAlAbhamahivyUhamaJjanaM kSIrasannibham / nabhaH karpUrasaMkAzaM rAjhyA gUDhacaturtha // 219 // iti pRSTe zukaH prAha karoti yazasA mahAn / doSo'pi guNatAM yAti viSamapyamRtAyate // 220 // ["mitrANi zatravo'pi syuH" iti zukena gUDhacaturthake pRSTe rAzI ___caturthapadaM mAha- anukUle vidhau nRNAm"] kRpaNo'pi nRpArghyaH syAdudArasyApi laulyatA / bhAvAbhAvana yasyAyamAkhyAto'pi na budhyate // 221 // [iti rAjhyA pRSTe zukaH prAha- AkAraH] sAkAraH kaSTakArI syAt savikAraH satAM mataH / sanikAro janAbhISTaH kevalastu nirarthakaH // 222 / / [iti zukena pRSTe rAzI pAha- dhikAraH] naktamAdau dinasyAnte pradoSAdaparo'sti yH|| mAnasAntargato'pyeSa lakSyate na kathaMcana / / 223 // __[iti rAjhyA pRSTe zukaH prAha- nakAraH] lakSmI-kheda-niSedhArtha-brahma-cakrAGga-zarmaNAm / .. , pAde, iti shessH|
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 zrIpArzvanAthacarite ke zabdA vAcakAH, khAntaM brUhi kiM NAntamicchasi 1 // 224 arthinAM kA sadA cite kA dagdhA kapinA purA 1 / ikSuyaSTeH kimicchanti kiMca haMsasya sundaram 1 / / 225 / / sukaMvInAM vacaH kIdRg ! zukena viSame kRte / iti prazne yadA rAjJI nA'vadad mUDhamAnasA || 226 // eka dvisarvavarNAnAM paripATIkrameNa saH / zuka evottaraM cakre IhAlaGkArasaGgatam / / 227 // hitopadezaparamaM kiJcit paTha subhASitam / iti rAjJyA'nyadA pRSTaH kIraH prAha nizamyatAm ||228|| suparIkSya kRtaM kArya suvimRzyoditaM vacaH / indriyANi sudAntAni vikurvanti kadApi na // 229 // cittamArjava saMpannaM vaco madhurimAzcitam / vapurvinayanamraM ca na bhavatya mahAtmanAm || 230 // musaH krodho yathAkAlAvadhi vratam / pratipannaM punaloMke mahatAM jIvitAvadhi / / 231 // svazlAghA paranindA ca matsaro mahatAM guNe / asaMbandhapralApitvamAtmAnaM pAtayantyadhaH / / / / 232 // aparadrohakaM vAkyaM prasannA vadanadyutiH / mAnasaM zrutagambhIraM naramUrdhva nayantyamI || 233 || yathA kospi purA bhUpaH kArayAmAsa paNDitaiH / dezAntararessnItatrikapAlIparIkSaNam // 234 // tatraikasyAsshitaM karNe sUtraM vaktreNa niryayau / tasya mUlye karpado'bhUd yenAsau yat zrutaM lapet // 235 // dvitIyasya punaH karNe kSiptaM karNena nirgatam / 1 kamalA nA'vadat tadA // eSo'pi pAThaH / 2 kramaza uttarANiI, hA, alam, kaH, AraH, sam, kavarge khasya antabhUto gakAraH Tavarge NasyA'mte IhA, laGkA, rasam, gatam, IhA -'laGkArasaM gatam / takAraH,
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sargaH / 173 tasya mUlye kRtaM lakSaM yenAsau zrutavismRtaH // 236 // ratIyasya tu nikSiptaM karNe'gAd galasaMmukham / / amUlyo'sau yatastasya tiSThati sma hRdi zrutam / / 237 // tadevaM paradoSeSu devi ! zrutvA nidarzanam / sakarNAH ke na jAyante gAmbhIryamayamAnasAH ? // 238 / / iti zukoktiraktAtmA pratijJA kamalA'karot / jIvitaM maraNaM kIra ! tvayA saha mama dhruvam / / 239 // sudhIretAM zuko'pyAha maivaM vada nRpapriye ! / kAhaM pazulavaH kAsi priyA vikramabhUpateH 1 // 24 // kizca devi ! priyaH snehAt kurute te gatAgatam / tvaM tu tasya kathaM snigdhaM nAlApamapi yacchasi // 241 // tat zrutvA kamalA dIrgha niHzvasyAha zukottama ! priyaM dezAntarA''yAtaM dRg brUte me manastu na / / 242 // tato'haM kSubhitA dattvottaraM bhUpaM visarjaye / tvaM tu priya iva prItiM kuruSe tadidaM bruve / / 243 // tato rAjazuko dadhyau mahAharSeNa pUritaH / parakAyapravezAkhyA vidyA me saphalA'bhavat // 244 // devyAzcittaparIkSA me'bhaviSyat kathamanyathA ? / kizcAnenAnubhAvena bhavitA'nyadapi priyam // 245 // punaH prAha zukaM devI tavAmRtakirA giraa| tuSTA'tIvAsmi tat kizcid dharmatattvaM vadAdhunA // 246 / / sa Uce zrUyatAM devi ! mayA gurumukhAt zrutam / paropakAraH puNyAya pApAya parapIDanam // 247 // nAstyahiMsAsamo dharmo na saMtoSasamaM vratam / na satyasadRzaM zaucaM zIlatulyaM na maNDanam / / 248 // uktaM casatyaM zaucaM tapaH zaucaM shaucmindriynigrhH| ..
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 zrIpArzvanAthacarite sarvabhUtadayA zaucaM jalazaucaM tu pazcamam // 249 // snAnaM manomalatyAgo dAnaM cAbhayadakSiNA | jJAnaM tasvArtha saMbodhaM dhyAnaM nirviSayaM manaH // 250 // gRhespi vasatAM nityamaznatAmapi zraddhayA / manaH zuddhyA bhaved dharmastapasA'pi na tAM vinA / / 251 // uktaM ca- mana eva manuSyANAM kAraNaM bandha-mokSayoH / bandhane viSayAsaGga muktau nirviSayaM punaH // 252 // tathAhi purA sUranRpaH puryA bahirudyAnamAgatam / muniM sodaramAkarNya tatrAgAt saparicchadaH // 253 // muniM praNamya bhAvena sphuTaromAJcabhUSaNaH / nizamya tanmukhAd dharmaM gataH svabhavanaM nRpaH // 254 // paTTarAzyapi sotkaNThA vandituM devaraM munim / ApRcchaya nRpatiM sAyaM jagrAhetthamabhigraham / / 255 // somAbhidhaM muniM prAtarmayA saparivArayAM / vanditvA pArayitvA ca bhoktavyamiti nAnyathA // 256 // athAntarAle nadyasti purasyopavanasya ca / nizIthe sAtha pUreNA''gatA'gAdhAM vahatyalam / / 257 / / tenAkulamanA rAjJI prabhAte nijavallabham / papraccha kathamadyA'sau pUryate me manorathaH ? / / 258 // uvAca nRpatirdevi ! mA kArSIH khedamIdRzam / yenedaM sukaraM susthA gaccha tvaM saparicchadA / / 259 / / arvAktIre nadIdevIM samAddAnapurassaram / yojayitvA karau zuddhamAnasedaM vadervacaH / / 260 || he devi ! nadi ! bharttA me devaravatavAsarAt / 1 agAdhA gabhIrA / t
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sargaH / 175 Arabhya brahmacArI ced mArga dehi tadA drutam // 261 // tat zrutvA vismitA rAzI dadhyau kimidamIdRzam / asambaddhaM nRpo brUte paJcamo lokapAlakaH // 262 // bhrAtRdinAdUrdhvamasya yat putrasantatiH / babhUva mayi tat sarvaM viditaM me pativratam // 263 // 1. athavA kiM vikalpena nikaTaH pratyayo'dhunA ? | anyacca nirvikalpAH syuH pativAkye pativratAH // 264 // yataH -- satI patyuH prabhoH pattirguroH ziSyaH pituH sutaH / Adeze saMzayaM kurvan khaNDayatyAtmano vratam // 265 // iti tuSTA gatA rAzI sopaskaraparicchadA / nadItIre milalloke saMkaTI bhUtabhUtale || 266 // tatrAhUya nadIM devIM kRtArcA zuddhamAnasA / sA bhartRkathitAM satyazrAvaNAmakRta sphuTam // 267 // nadI ca sahasA vAmadakSiNakSiptavAribhiH / stAghIbhUya dadau pAraM gatA rAjJI pare taTe / / 268 // praNamya vidhinA tatra dhanyaMmanyA muniM tataH / labdhAzIrmuninA pRSTA naguttAravidhiM satI / / 269 // sarvamAkhyAya vRttAntaM sA prapaccha munIzvaram / asaMbhAvyA kathaM bharturghaTate brahmacAritA 1 / / 270 // so'pyAha zrUyatAM bhadre ! yadA'haM jagRhe vratam / tadArabhya viraktAtmA vratAkAGkSI bhRzaM nRpaH // 271 // paraM tAdRg na ko'pyAsId rAjyadhUrdharaNakSamaH / tenAsau kurute rAjyaM vyavahAreNa no dhiyA / / 272 // uktaM ca parapuMsi ratA nArI bhartAramanuvartate / tathA tavarato yogI saMsAramanugacchati // 273 //
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 zrIpArzvanAthacaritetadevaM gRhavAse'pi paGke'bjasyeva tasthuSaH / nirlepamanaso rAjJo ghaTate brahmacAritA // 274 // muni natvA tato rAjI vahantI paramAM mudam / vanasyaikatame deze gatvA vAsitavatyasau // 275 // kArayitvA rasavatIM svaparicchadahetave / pArayitvA muni pUrNA'bhigrahA bubhuje svayam // 276 // ApraSTuM gatayA devyA punaH pRSTo muniH katham / nadyuttAryA mayedAnI munirAha prazAntavAk ? // 277 // nadI devI tvayA bhANyA yadyasau munirAtratAt / upoSitazcarennityaM tadA mArga prayaccha me // 278 // punAvismayamApanA rAjJI nadyAstaTaM gtaa| zrAvayitvA munervAkyaM nadI tIvo yayau gRhAn // 279 // rAjJo nivedya tat sarva papraccha ca kathaM muniH / upoSitaH syAd yaH khena pAraNaM kArito mayA ? // 280 // rAjAkhyad devi ! mugdhA'si dharmatattvaM na vindasi / samacitto mahAtmAjyamazane'nazane'pi vA // 281 // tathA akRtA'kAritaM zuddhamAhAraM dharmahetave / anato'pi munarnityopavAsaphalamucyate // 282 // mano mUlaM vacaH skandhaH kriyAH shaakhaadivistrH| dharmavRkSasya tanmUle dRDhe sarva prajAyate // 283 // khabharturdevarasyA'pi mAhAtmyaM vIkSya tAdRzam / anumodanayaivAtmA tayA rADyA pavitritaH // 284 // yadidaM gaditaM dharmatattvamAkhyAnasaMyutam / mayA kIreNa te devi ! jyotsnAdhavalanaM hi tat // 285 / / satInAM yat svabhAvena sajJAnaM mAnasaM bhavet / tena kUTe skhalatyeva prauDhapaNDitavad dhruvam // 286 //
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| 177 suvi vAraM sagarbha ca vacaH zrutvA zukAdidam / , rAjJI dadhyau na sAmAnyaH ko'pyasau jJAnavAnalam // 287 // maccittaskhalanAt kUTo nRpo'yamidamasya giiH| samAkhyAtIti hRSyantyA devyA nidrA samAgamat // 288 // atha tatrekSya nirjIvaM zukAtmA gRhagodhakam / viveza vIkSituM rAjyAH zIlavat pAlanaM giraH // 289 // tAvad devI svayaM buddhA zukendraM vIkSya niHsvanam / prabodhayitumArabdhA mRdubhizcATubhiH zataiH / / 290 // vada kiM nAdya me kIra ! sudhayA siMcasi zrutI / yo mAM bodhitavAMstaM tvAM pratyutAhaM vibodhaye // 291 // vihAya nidrAmuttiSTha paTha prAbhAtamaGgalam / lasajjJAnapradIpAnAM satAM nidrAtamaH kutaH ? // 292 // kiM nAdyApyuttaraM datse kathaM ruSTo mamopari / AtmarUpe tvayi svapne'pyalIkaM naiva cintaye // 293 // ityAdigaditairyAvad vodhito'pi na budhyate / saMbhrAntA tAvadutthAya sA kareNA'spRzacchukam / / 294 // tathApi na zvasityeSa devI mUrchA gatA tataH / kSaNena labdhacaitanyA ruroda pralalApa ca // 295 // hA ! tavAkasmikaM kIra ! daivakaM kimabhUdidam / durdaiva ! vada kiM dagdhastvayA'yaM candanopamaH ? // 296 // davo'pi ghananIreNa vidhyAyati bhavAn punaH / na nivRtto'si kIrasya vAkyAmRtazatairapi // 297 // hA ! hatA'haM vihaGgendra ! tvadvAkyAdhArajIvitA / hA ! mRSAvacanA'bhUvaM kSaNaM mRtyuvilambanAt / / 298 // iti mRtyukRtotsAhA zukAGge snAna-lepanam / kRtvA'nyadapi tatkAlocitaM sA kartumudyatA // 299 // taj jJAtvA kRtrimanRpazceTIbhyo'bhavadAkulaH / 23
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 zrIpArzvanAthacaritehAhA! niSkamalaM rAjyaM vRthA me bhavitA'khilam // 30 // tad gatvA bodhayAmyetAM nizcityaivaM tathA'karot / paraM sA budhyate naiva tataH sa punarabravIt // 301 // kiM jIvati zuke devi ! jIvasIti pratizrute ? / evamityudite bhUpo dadhyau siddhaM samIhitam // 302 // zukaM jIvayutaM kRtvA nItvA'nyatra vimucya ca / pratijJAM pUrayitvA'syAH pravikSyAmi nijAM tanum // 303 // ityekAnte tanuM muktvA kIramAvizya so'lalat / nRpo'pi gRhagodhAGgaM tyaktvA svatanumAvizat / / 304 // vikrAntAbhrapaTalImiva tejasvinI tanum / dadhAno vikramanRpo laghu devyantike yayau // 305 // darzanAt tasya kamalamAleva kamalAvatI / sadyo vikAzamApannA zriyA ca samalaGkRtA // 306 / / mUrtirjAyA ca satyeva rAiyo yA'nyanarAgame / niSkalA sakalA caiva sadyaH svapatisaGgame // 307 / / dRSTvA pUrvavadAlApaM gatiM veSaM nirIkSaNam / rudantI pAdayoH patyuH sahasotthAya sA'lagat // 308 // jagau ca jIvitaM svAminneka dezAntareNa te / babhUva duHkhamaparaM tava kUTaprapaJcataH // 309 // kayaM kathAntareNA'haM varAkI vipratAritA / dezAntarakalAlAbhaparIkSA mayi kIdRzI ? // 310 // yadevamapi niyUdaM mahilAmAtrayA mayA / prasAdastadayaM sarvastava pAdaprasAdajaH // 311 // adhunA me'khilaM tAvat svasvarUpaM nirUpyatAm / nRpaH mAha tava preyAn kIro'sau kathayiSyati // 312 // rAzyAha deva ! ko heturyadarthe mRtyurAhataH / sa dRSTo'pyadhunA bADhamaniSTo me'bhavacchuka: // 313 //
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| nRpaH kIraM kare kRtvA jagAda kimidaM dvija ! / so'pyAha yad guru-svAmi-mitradrohakRtAM bhavet // 314 // tvaM me svAmI naraizvaryAd gururvidyApadApanAt / mitraM vizvAsataH sarva talluptaM lopavad mayA // 315 // rAjA vadati bho vipra ! kiM hInamidamucyate / mayeva tava sAhAyyAt kRto vidyAparizramaH / / 316 // sa punaH prAha sAhAyyaM yAdRzaM vihitaM mayA / . tat sarva vetsi deva ! tvaM nyAyasImAmahodadhe ! // 317 // nijagehatanubhraSTaM mitr-svaami-gurudruhm| . . draSTuM spaSTuM ca mAM pApaM tava nAtha ! na yujyate // 318 / / satI na kamalAtulyA na tvayA sadRzo mahAn / mayA samo na pApAtmA tat tvaM rAjyaM ciraM kuru // 319 // mAM ca vAmAMhiNA spRSTvA muzca kApi yathA nijam / karma seve tvayaitena duSTazikSA kRtA bhavet // 320 / / tannizamyA'nukampArdramanA vismArya duSkRtam / nRpaH provAca yA vidyA mamA'styeSA tathApyaho ! // 321 // tat kathaM pAdasaMsparza tvamarhasi bajepsitam / paropakArI dharmiSThaH kApi dravyezvaro bhava // 322 // iti taM vikramo muktvA devyA kamalayA yutaH / rAjyaM cakre bhadrakAtmA dharmakarmaparAyaNaH // 323 / / ityevaM vinayAdAptA vidyA nirvAhasundarA / abhUt saivAvinItasya mahA'narthavidhAyinI // 324 // iyatA vinayaH prokto vivekaH kathyate'dhunA / yaM vinA zobhate na zrI rUpaM cakSurvinA yathA // 325 / / yathAdriSu gururmerugraheSu divasAdhipaH / cintAmaNizca ratveSu viveko'pi guNeSviti // 326 // bhojye vacasi dAnAdau sadvivekAnaraH parAm /
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 zrIpArzvanAthacaritepratiSThA labhate loke divyaghATAdivopalaH // 327 // vivekenA'vivekena dharmo-yairvihitaH purA / te'tra krameNa jAyante patayaH pattayaH zriyaH // 328 // vivekadIpakAlokasaprakAzIkRte'dhvani / caranto na skhalantyeva kalidhvAnte'pi kovidAH // 329 // viveko guruvat sarva kRtyAkRtyaM prakAzayet / sanmitravadakRtyAca vArayet sumatiyathA // 330 // tathAhi--- zrIsenaH zrIpure'sti sma rAjA rAjyamahAratham / yo nirvAhitavAn puSTanyAyadharmaSaH sukham / / 331 // purodhAstasya somAkhyaH sadguNakRmiko hitaH / kulodyotanadIpAbhaH putrAbhAvAt sa duHkhitaH // 332 / / anyadA taM nRpaH prAha tveymnptytaa| yathA mAM bAdhate bAdaM bhavantaM soma ! no tathA // 333 // niyuuNddho'ymiytkaalmaavyornvykrmH| ataH paraM matputrasya kaH purodhA bhaviSyati ? // 334 // avaMzapatite tasmin vizvAsaH kIdRzo bhavet ? / tadevamapi kasmAt tvaM nizcinta iva dRzyase // 335 / / sa prAha cintayA deva ! kiM parAyattavastuni ? / . . jIvitaM santatidravyaM daivAyattamiti trayam // 336 // uktaM caAtmAyatte guNAdhAne nairguNyaM vacanIyatA / daivAyatte punaH kArye puMsaH kA nAma vAcyatA ? // 337 // nRpo'jalpadupAyo'sti daivasyA'pyanukUlane / ArAdhaya nijAM kRtvA sAhasaM kuladevatAm / / 338 / / dharmAya pUjyate devo vighnazAntyai tu devatA / 1 nindniiytaa|
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| 181 tat tasyAstAmakurvatyAH kiM vRthA pUjanena bhoH ! ? // 339 // iti rAjJArpitopAyaH sa devyA bhavanaM gataH / zucirbhUtvA purastasyA darbhasrastarake sthitaH // 340 // putradAnaprasAdaM me yadA devi ! kariSyasi / tadAhaM bhojanaM kartAsmItyabhigrahamagrahIt / / 341 // tRtIyadivase devI kSubhitA tasya santatim / apazyantI gatA siddhayakSasyAntikamabravIt // 342 / / kiM kurve bhadra ! kaSTaM me vartate'dya yato dvijaH / putraM mAM yAcate nAsti sa tvasya nanu tAdRzaH // 343 // tato'sau maraNaM kartA syAdapUnA jane mama / iti zrutvA jagau yakSo mugdhe ! sukaramuttaram // 344 // taM brUhi yadaho vipra ! tava putro'sti kintvasau / paradAraratazcauro dyUtakArazca nizcitam / / 345 // eSAmekatamo doSo vizvA'vizvAsahetave / / doSatrayajuSA tveSa kiM sutena kariSyati ? // 346 / / sA prahRSTA gatA yakSoditamAkhyat purodhasaH / so'pi praSTuM gato rAjJo devyAdezaM zazaMsivAn / / 347 / / tadvimRzya mahAdakSo rAjoce soma ! yAcyatAm / devI yadIdRzo'pyastu putraH kintu vivekavAn // 348 // yataH-- ekasyaiva vivekasya tejasA nAzamaJjasA / yAnti doSA mahAnto'pi siMhasyeva mataGgajAH // 349 // zikSAmAdAya tAM vipro gatvA devImayAcata / tayA'pyanumataM so'tha svagRhaM gantumudyataH / / 350 // atha tasya dvitIyA'sti paNyanArI parigrahe / sA'pi tAvadinAnyasthAd bhUsvApA muktabhojanA / / 351 / / tatsvarUpaM nivedyA'sau cemyAnIto balAdapi /
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 zrIpArzvanAthacaritetadgRhe so'pi tatraiva snAtabhukto'vasad nizi // 352 / / prabhAte svagRhaM gacchan somo dadhyau viSaNNadhIH / dhiG mAM sukulajAM jAyAmupekSyA'sthito'tra yH||353|| devyAH prasAdamAsAdya yadatraivAvasaM nizi / tanme kukSetrajaH putro bhAvI bhAvyaM hi nA'nyathA / / 354 // dhiG bhamA'jAtaputrasya putrajanmanyapi sphuTam / notsavo bhavitA haSTalokaH svajJAtivIkSitaH / / 355 // jJAtvedaM mayi bhUpo'pi virAgaM yAsyati dhruvam / tathApyasya sunAthatvAt kathanIyaM yathAtatham // 356 // ityAgacchan nRpeNAsau tAdRzo vIkSya jalpitaH / harSasthAne kathaM soma ! viSaNNa iva dRzyase ? // 357 / / kiM vipratArito devyA kiM vyalIkaM tavA'thavA ? / devyAdezaM svadoSaM ca sa svaM nindana tamAkhyata // 358 // rAjoce kuru mA khedamIdRzyeva kule yataH / tAdRzA devatAdiSTA bhavanti tava kA kSatiH ? / / 359 / / paraM janmAditaH kRtvA prakAzyastAvadeSa na / doSadhvAntaharo yAvana vivekaraviH sphuTaH // 360 // iti rAjJo hitaadeshsudhaavidhyaatmaansH| gatvA svabhavane jAyAM suguptAM tAmakArayat // 361 // samaye'jani putro'sya nRpasyA''zu niveditaH / pracchannakRtasaMskAro vyavardhiSTa krameNa ca / / 362 / / athA'dhyayanayogyaM taM jJAtvA shaastrvickssnnH| ' adhyApayitumArebhe svayameva pitA sutam // 363 // tasya bhUmIgRhasthasyoparidruphalakAsanaH / chAtrANAM ca puro bAhye zAstramApayatyasau // 364 / / nijAGguSThe davarakaM baddhvA'rpayati mUnave / saMdehe sati cAlyo'yamiti saGketapUrvakam // 365 //
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 183 tRtIyaH srgH| mahAprAjJaH punaH putro bhinatti stokato bahu / anyadA nItizAstrasya zloka eko'yamAgataH // 366 // dAnaM bhogastathA nAzaH syAd dravyasya gatitrayam / yo na datte na bhute ca tRtIyA'sya gatirbhavet // 367 / / tasya vyAkhyAnamAkarNya sUtraM cAlayate sutaH / punaH spaSTamupAdhyAyo vyAkhyAna yati pUrvavat // 368 // bhUyo'pi cAlite sUtre purodhA roSato'khilAn / chAtrAn vimRjya putraM svamAkRSya bahiruktavAn // 369 / / re ! samudrasamaM zAstraM taritvA goSpadopame / zloke'tisugamArthe'sminnitthaM mUDhaH kathaM bhavAn ? // 370 // suto'pyAha natastAta ! bhaNyate hi gatitrayam / vittasya varNitaM tat tu vicAre me na pUryate // 371 // yata:-- AyAsazatalabdhasya prANebhyo'pi griiysH| gatirekaiva vittasya dAnamanyA vipattayaH // 372 // tacca sarvottamaM pAtre dayAdharmAya duHkhite / yAcake kIrtighoSAya snehapoSAya bandhuSu // 373 // bhUtAdau vighnanAzAya vairaghAtAya vairiSu / aucityena nRNAM dattaM dAnaM na kApi niSphalam // 374 // bhogena kevalaM saukhyamaihikaM kSaNikaM bhavet / lokadvayavinAzAya tasya nAzastu nizcitam // 375 // purodhAstad nizamyA'sya vicAracaturaM vcH| mudA hRdi na mAti sma gatvA cAkhyad mahibhuje // 376 // nRpo'pyAha ca bho bhadra ! vivekaH so'yamudgataH / pUrayiSyati yenAsau mama te ca manoratham // 377 // aho ! vicAryagAmbhIryamaho !, asyAdbhutA matiH /
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 zrIpArzvanAthacarite upAdhyAyaM ca zAstraM ca yA'tikramya pravartate // 378 / / yatkizcit khanyamAnasya yathA kUpasya kasyacit / nAlamudghaTate yena khanakaH plAvyate janaiH // 379 / / tathAcchAtrasya kasyApi zikSyamANasya kiMcana / unmIlati tathA jJAnaM yena vismApyate guruH // 380 // tat tvaM gajendramAropya satvaraM tvamihAnaya / tathA sumatirityasya nAmAstu svaguNArjitam // 381 // ityAdizya nRpaH praiSIt parivAraM sahastinam / somo'pi svagRhe gatvA nijabandhUnamela yat // 382 // atha kAritazRGgAraM kRtakautukamaGgalam / hastyArUDhaM mahA'sau sutaM ninye nRpaukasi // 383 // rAjA sammukhamabhyetya kRtvA satkAramujjvalam / paurohitye niyojyataM gRhaM prati vyasarjayat // 384 / / rAjamAnyatayaivaM sa yayau loke'pi pUjyatAm / pitrAdibandhuSu nato yAti rAjJo'ntike sadA // 385 // karoti sAdhusaMsarga zRNoti vividhaM zrutam / sArthanAmA kramAja jajJe sumatiH sukRtArjanAt // 386 // vivekamanyadA jJAtuM bahuzrutamimaM nRpaH / papraccha vada bhoH! kasmAd jIvAnAM vividhA sthitiH // 387 // sumatiH prAha rAjendra ! yat tvaM tattvaM vidannapi / mAM pRcchasi prasAdo'tra hetustat kiMciducyate // 388 // svasvakarmavazAd deva ! jIvA vaicitryabhAjinaH / abhineyavazAd nAnAveSaM kuryuryathA nttaaH|| 389 // puNya-pApamayaM karma tadvazena nRNAM bhavet / vivekazcA'vivekazca tAbhyAM sarva zubhA'zubham // 390 // 1 purohitakarmaNi /
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| 185 hiMsA-'lIka-para-dravya-nArI-drohamayaM tmH| praNazyati vivekArkAt tadaste tu vijRmbhate // 391 // zrUyate bharatazcakrI vivekena purA kSaNAt / rAjyapaGkanipragno'pi prApa pAraM bhavodadheH / / 392 // avivekAt punarmatsyastaNDulo'nyatimivalam / . grAsAA'ntarmuhUrtAyurnarakaM yAti saptamam // 393 / / ityAdigaditaistasya lAvaNyAdiguNena ca / tuSTena sumatI rAjJA sarvatrA'skhalitaH kRtaH // 394 // anyadA devtaadissttdossodyvshaadsau| dRSTvaikAnte bhUpahAraM calacittastamagrahIt // 395 // saMgopyaitaM hRtaM yAvat sazaGkastaralekSaNaH / prayAtumudyatastAvad vivekenAzritaH kSaNAt // 396 // acintayacca dhigaho ! yanmayA karavartini / rAjye sarAjake vizvaninditaM karma nirmame // 397 // aho ! cauryasamaM nAnyat pRthivyAmasti bhISaNam / yenAhaM rAjapUjyo'pi raGkAdapi sabhIH kRtaH // 398 // iti vyAhArakeNeva vivekena nivrtitH| hAraM muktvA yathAsthAne steyattimapAkRta // 399 // atha lAvaNyapuNyAGgo rAjJIbhiH saspRhaM sadA / . vIkSyamANo'nyadA rAjapanyA snehena bhASitaH // 400 // sumatiH kumatIbhUya tatra gantuM pravRttavAn / yAvat tAvad vivekena bandhuneva nibodhitaH // 401 / / ahahA ! me mahAmoho bhogasausthye'pi yadvibhoH / preyasyAM mAtRkalpAyAM savikAraM mano'jani // 402 / / parastrIsaGgino'mutra narako'tra zirazchidA / ayazazca yathA'halyAsaGginaH svaHpaterapi // 403 // 1 vivekArkA'bhAve / 2 timirmatsyaH / 3 indrasyA'pi /
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 zrIpArzvanAthacarite sa mahAtmA mahAvidvAn yaH sadA dUratazcaret / / etAbhyaH kuTilAgIbhyo bhujaGgIbhya iva trasan // 404 // dAkSiNyamapi naitAsu zreyase tadataH param / paranArIsahodarya pAlanIyaM mayA vratam // 405 // kadApi dyUtakArANAM sthAne'gAd dyUtakautukI / tatra kenApi nA'lopi pratyutotrAsitaH sa taiH // 406 // kiMca durvacanaM kSobhaM kaliM kraurya kudRzyatAm / aGgacchedAdikaM teSAM vIkSya bAdaM vyarajyata // 407 // dathyau ca yadaho dyUtaM vyasanAnAM dhurIkSyate / tat tyAjyamIdRzaM yasya pratyakSaM dRzyate phalam // 408 // yadvA kimucyate'mISAM dyUteneha nlaadyH| avasthAM prApitAstAntAmatra sthitvA'pyalaM tataH // 409 // itthaM vivekasAhAyyAt tathA'sau sadguNo'jani / yathA dhuri suzIlAnAM dRSTAnte kathyate janaiH // 410 // so'nyadA nRpamapAkSId vizvAso deva ! nocyate / nRpadharme kathaM tat te vizvAso'yaM mayIdRzaH ? // 411 // nRpaH provAca vatsa ! tvamasmavaMzapurodhasaH / varalabdhastataH kasmAd vizvAsastvayi no bhavet // 412 // nAtha ! tat kiM dhRto bAlye gupto'smIti tadIrite / nRpaH prAha vivekasyodbhedaM tvayi pratIkSitum // 413 // sadoSA api nirdoSAH kulinA duSkulA api / vivekenAtra jAyante dRzyate sa tvayi sphuttH||414|| uktaM ca-- kulAdapi varaM zIlaM varaM dAridyamAmayAt / rAjyAdapi varaM vidyA tapaso'pi varaM kSamA // 415 // yasya tasya prasUto'tra guNavAn pUjyate naraH / 1 mhaavrtmitypi| 2 khedadAyinIm /
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sargaH / 187 suvaMzo'pi dhanurdaNDo nirguNaH kiM kariSyati 1 ||416 // kiJca, rUpa- lakSmIvatAM zIlamenutsekaH kalAvatAm / prabhaviSNoH sahiSNutvamuSNakAle himAgatiH / / 417 / / ityAdi svasya vRttAntaM zlAghyaM ca nRpatermukhAt / sa zrutvA'dhomukhastasthau lajjayA bhArito bhRzam / / 418 / / ityevaM sadvivekena dhvastadoSaH satAM mataH / kramAt saddharmamAsAdya sumatiH sugatiM yayau / 419 // susaMsargasya mAhAtmyamadvaitaM kathyate'dhunA / prAyo jagati yena syAdapi daivakamanyathA // 420 // AstAmaupAdhiko doSaH sahajo'pi susaGgataH / apayAti yathA karma jIvasya jJAnasaGgamAt / / 421 / / pazya satsaGgamAhAtmyaM sparzapASANayogataH / lohaM svarNabhavet svarNayogAt kAco maNIyate // 422 || vikArAya bhavatyeva kulajo'pi kusaGgataH / jalajAtospi dAhAya zaGkho vahniniSevaNAt ||423 || AstAM sacetasAM saGgAt sadasat syAt tarorapi / azokaH zokanAzAya kalaye tu kalidrumaH // 424 // niHskho'pi saGgataH sAdhurvaramRddho'pi nAdhamaH / azvaH kRzo'pi zobhAyai puSTo'pi na punaH kharaH / / 425 / / ekamAtR-pitRtve'pi zrUyate zukayordvayoH / bhillAnAM ca munInAM ca saGgAd doSa-guNodayaH // 426 // susaGgasyopadezo'pi labhyate na yathA tathA / ityarthe lokavikhyAtA prabhAkarakathocyate // 427 // astyatra bharate vIrapure SaTkarmakarmaThaH / vipro divAkaro nAma tasya putraH prabhAkaraH // 428 // 1 garvarAhityam / 2 bivekI na, evamapi /
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 zrIpArzvanAthacarite sa dhAtuM dhamati, chUte ramate, kurute kalim / svairaM bhramati sarvatra niraGkuza iva dvipaH // 429 // pitA zikSayate vatsa ! kimAtmA vyasane'syate / AtmA'pi yadi nAtmIyastataH ko'nyo bhvissyti||430|| avagAhasva zAstrANi, piba kAvyarasAmRtam / zikSayasva kalAH, dharma kurUddhara nija kulam // 431 // yataH-- vastUyotayate dIpaH pratyakSaM nijatejasA / niSkalaGkaH punaH putraH parokSAnapi pUrvajAn / / 432 // kiJca, dhanAzA dhAtuvAdena jIvitAzA rasAyanaiH / gRhAzA paNyanArIbhirmatibhraMzatrayaM nRNAm // 433 // ityAdizikSayA spRSTo mAlinyAdiva mAnase / hasitvA''ha sutastAta ! kaH paThitvA divaM gataH ? // 434 // na zAstreNa kSudhA yAti na ca kAvyarasena tRT / ekamevArjanIyaM tu draviNaM, niSphalAH kalAH // 435 / / evamullaNThanaistasya vilakSo'sau vyacintayat / putrarUpeNa me jajJe kimidaM kulavaizasam / / 436 // akiJcanakaro'pi syAd nA'kulInaH kulodbhavaH / bhasmA'pi pAvakodbhUtaM pAvitryaM kurute jane / / 437 // ayaM ca matsuto bhUtvA babhUva yadi nirguNaH / / tataH kathaM kuzIlo'bhUt karmaNaH ko'thavA balI ? // 438 // paradoSacchido'pyeke svAGgajaM doSamakSamAH / hartumityatra sUrye-ndu-meghA eva nidarzanam // 439 // ityudAsInavRttyaiva janma nirvAhya sa dvijaH / paryante vatsalatvenA''kArya putramabhASata / / 440 // 1 kSipyate / 2 tRssaa| 3 vighnarUpam / 4 matputraH, ityapi / . ..
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| 189 ghatsa ! yadyapi te nAsthA mama vAkye tathApyamum / gRhANa zlokamekaM tvaM samAdhimRtaye mama // 441 // kRtajJasvAmisaMsargamuttamastrIparigraham / kurvan mitramalobhaM ca naro naivAvasIdati // 442 // omityuktvA gato yAvad dyUtasthAnaM prbhaakrH| mitreNa tAvadAgatya pitRmRtyurniveditH|| 443 // vipano me pitA tatra kSobho'tra tu samAgataH / kiM kartavyaM mayA so'pi dhyAtvaivaM mitramUcivAn // 444 // sakhe ! vidhAya yatkRtyaM tvameva pitaraM mama / AnayA'nena mArgeNa yathA pazyAmi taM dRzA // 445 // sakhyA tathAkRte pazcAt pitRkRtye nivartite / pitrAdiSTaM hRdi smRtvA zikSAzlokaM vyabhAvayat // 446 // pitrA yadidamAdiSTaM kurvato me tadanyathA / kimu syAditi nirNetuM paradezaM pratasthivAn // 447 // zrutvA mArge vrajana siMhAbhidhAnaM grAmaThakkuram / kRtaghnaM tucchaprakRtiM stabdhaM tuSTastamAzrayat // 448 // tasyaikA dAsikA tena vihitA gRhiNI gRhe / ajJAnabhAvato rUkSAtmikA sarvAdhamA ca yA // 449 // tathA tatraiva vAstavyo nirdAkSiNyaziromaNiH / arthaikalubdho mitratve lobhanandirvaNik kRtaH // 450 // AkArito'nyadA rAjJA siMhastena samaM yayau / prabhAkaro nRpaM vidvatpriyaM jJAtvedamUcivAn // 451 // mUrkhA mUkhaiH samaM saGgaM gAvo gobhidaMgA mRgaiH / . sudhIbhiH sudhiyo yAnti samazIle hi mitratA // 452 // dattaM tuSTena rAjJA'sya bahugrAmayutaM puram / so'pi dApitavAn siMhasvAmine jIvanaM nRpAt // 453 // grAmezo'pi kRtastena siMho. dezAdhipo drutam /
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pArzvanAthacarite anyAnyapyasya kAryANi duSkarANyapi so'karot ||454 // lobhananderapi svAmI tathA tenAnukUlitaH / yathA niHsvo'pyasau jajJe maharddhibharabhAsuraH // 455 / / atha siMhasya putrAdapyadhiko'sti mayUrakaH / utsaGgalAlito nityaM poSito bhUSitazca yaH // 456 // abhUt tasyAmiSe tasyA dAsyA garbhAnubhAvataH / dohadastena so'pUri tattulyA'nyamayUrataH / / 457 / Thakkurasya mayUrastu kApi yatnAdagopyata / evaM mahopakArANi tena sarvANiM cakrire / / 458 / / atha bhojanavelAyAM ThakkarastaM mayUrakam ! adRSTvA mAnuSAn preSya vIkSayAmAsa sarvataH / / 459 / / yAvana kApi labdho'sau tAvadAkulito bhRzam / sa uccaiH kArayAmAsa paTahAssghoSaNAmiti / / 460 // mayUraM svAmisiMhasya yaH ko'pi kathayiSyati / dinArASTrazataM labdhA so'bhayaM ca na saMzayaH // 461 // tat zrutvA cintitaM dAsyA'nena vaidezikena kim ? | gRhNAmi draviNaM, bhartA mamA'nyo'pi bhaviSyati // 462 || iti sA paTahaM spRSTvA gatvA siMhAntike'vadat / zRNu deva ! puro bhartuH kathanIyaM yathAtatham / / 463 // nizi me dohado jajJe mayUrAmiSabhakSaNe / 190 prabhAkareNa kutrApi sa tu nAsAdito'paraH // 464 // vArayantyAmapi mayi tataH snehA'tirekataH / varAkastvatyaM evAyaM zikhI hatvA mamArpitaH // 465 / / atyAsaGgavinaSTo'yamare ! kiM kRtavAniti ? | ruSTaH siMho bhaTAn praiSInigrahItuM prabhAkaram ||466 // so'pi mitra parIkSArthI lobhanandigRhaM gataH / 1 kAryANi, iti zeSaH / 2 tvadIyaH /
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sargaH / 191 uvAca kampamAnAGgo mitra ! bho rakSa rakSa yAm // 467 // lobhanandistamAkSIt kiM tvayA bhoH ! vinAzitam ? / sa uvAca kalatrArthe svAmibahIM hato mayA // 468 // tato mitrAdhamaH prAha svaamidrohvidhaayinH| . sthAnaM nAstyatra kaH pUlaM jvalantaM svagRhe kSipet // 469 // evaM vadantamapyenaM kSiptvA yAvat prabhAkaraH / praviveza gRhaM tAvat pUccakre lobhanandinA // 470 // AgatAzca bhaTAstaiH sa baddhvA nIto bahistataH / nigrahAyodyatAstena sadainyamiti bhASitAH // 471 // bAndhavAH ! na mayA ko'pyupakAro vaH kRtaH param / apriyaM yadi no cakre tadA mAM rakSataikadA // 472 // kiM vA nayata mAM tatra yathA vijJapaye prabhum / ityukte taiH sa siMhAnte nItaH sakaruNaM jagau // 473 // deva ! tvaM me pitA svAmI zaraNa tvaM ca sarvathA / kSamasvaikaM vyalIkaM yad guravo na gurukrudhaH // 474 / / tat zrutvA bhrakuTIbhaGgabhISaNaH siMha uktavAn / are'paya mayUraM vA smara vA'bhISTadevatAm // 475 // tadA tasyApadi prAyo jano'bhUdAkulo'khilaH / vinA mitra-kalatrAbhyAM, te hi darzitavikriye // 476 // sa Uce daivataprAyaM pitureva vacaH smRtam / / yadatikramaNe sadyo mamAbhUdIdRzaM phalam // 477 // iti zlokaM paThitvA'sau taM mayUraM yathAsthitam / samarpya siMhamApRcchaya prasannAsyastato'calat // 478 // savailakSyaM sa siMhena bodhito'pi na sa sthitaH / pratyakSadRSTadoSANAM karotyanunayaH kimu // 479 // gacchaMzca cintayAmAsa dhigeSAM duSTaceSTitam / kimpAkavRkSacchAyaiva durantA khlsnggtiH||480||
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 zrIpArzvanAthacarite bhasmAhunamivA'mISu tat tathopakRtaM mayA / sarvamekapade naSTaM bhavyaM vA jIvito'smi yat // 481 // nRNAM mRtyurapi zreyAn paNDitena saha dhruvam / na rAjyamapi mUrkheNa lokadvayavinAzinA // 482 // kiJca, zirasA sumanaHsaGgAd dhAryate tantavo'pi hi / te'pi pAdena mRdyante paTeSu malasaGgatAH // 483 // svAmi mitra-kalatrANAmadhamAnAM parIkSaNam / kRtaM tAvadidAnIM tu kariSyAmi piturvacaH / / 484 // iti gacchaMstataH prApa sundaraM nagaraM kramAt / tatra hemaratho rAjA tatputro guNasundaraH // 485 // tyaktakuvyasanAsaGgaH kRtajJaH kovidapiyaH / janAnurAgasubhago laghIyAnapi vizrutaH // 486 // bahiH khalUrikAyAM taM zastrAbhyAsarataM sadA / dRSTvA hRSTo'ntike gatvA copatasthe prabhAkaraH // 487 // kumAro'pi tamAlapya zramAnte svacchayA girA / bhojyAgame saha svena bhojayAmAsa gauravAt // 488 // yataHprasannA dRg manaH zuddhaM lalitA vAg nataM ziraH / sahasA'rthiSviyaM pUjA vinApi vibhavaM satAm / / 489 / / papraccha ca kumArastaM mitra ! kaste manorathaH / so'pyuvAca mahAbhAga ! tavA'vasthAtumantike / / 490 // tarhi svacchamanAstiSThetyukte nRptisuununaa| tasthau prabhAkarastatra hRSTo dadhyau svacetasi // 491 // asyAho ! vizadA mUrtirmitaM ca madhuraM vacaH / navyamaucityacAturya kaTare ! svacchatAtmanaH // 492 // 1 zramasthAnam / 2 adbhutArthamavyayametat /
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| 193 bAlye'pi madhurAH ke'pi drAkSAvat ke'pi cUtavat / vipAkena kadApIndravAruNIphalavat pare / / 493 / / AkRtau hi guNA nUnaM satyIbhUtamidaM vcH| amuSya darzanenA'pi saphalo me zramo'jani // 494 // tadasya saGgamAt prAcyamaghaM kusvAmisaGgajam / adhunA kSAlayiSyAmIti nizcitya tathA'karot / / 495 // uttamaprakRtiH sthairya-gAmbhIrya-vinayAnvitA / zrIrabhUt gRhiNI tasya kumArA'rpitavezmanaH // 496 / / mahebhyaH svajanAdhAraH paropakaraNe rataH / pauramukhyo vasantAkhyastasya mitramajAyata / / 497 // vipanne rAjJi kAle'tha rAjA'bhUd guNasundaraH / prabhAkaraH punamantrI sarvakAryeSu yat kRtI // 498 // anyadA zAsatastasya prajA nItyA prajApateH / DhokanIye kRtau heDAvitairjAtyaturaGgamau // 499 // sallakSaNadharau kintu vaiparItyena zikSitau / tatsvarUpamajAnAnastAvat paryANayad nRpaH // 500 // ekasmin svayamArUDho dvitIye'mAtyamAdizat / jagmatuH saparIvArau zanaikaistau purAd bahiH / / 501 // vAhayitvA kSaNaM vAhI vAhyAlyAM vegamIkSitum / kazAghAtaM nRpA-'mAtyau karkazaM cakratustayoH / / 502 // sahasotplutya tau tasmAdalidaSTau kapI iva / pravRttI vegato gantuM pramAtumiva medinIm // 503 // yAta yAta drutaM bhRtyAH ! zIghraM dhAvata saaNdinH!| divyenevaiSa kenA'pi hayena hriyate nRpH|| 504 // pUtkurvato janasyaivaM dhAvatAmapi sAdinAm / pApAd nidhirivA'dRSTaH sAmAtyo'bhUd nRpaH kssnnaat||505|| / sevayA, itypi| 2 shnairityrthH| 3 dhAvata, etadapi / 25
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 zrIpArzvanAthacarite yathA yathA nRpA-mAtyau valgAmAkarSato haThAt / tathA tathA caTadvegaM gacchatastau turaGgamau / / 506 // sNpraaptyormhaattvyaamaamlkyaastrordhH|| gacchataiva kareNAttaM mantriNA''malakatrayam // 507 / / atidUraM gatau yAvad vilakSIbhUya tau zramAt / valgAM mumucatustAvadazvau tatraiva saMsthitau // 508 // uttIrNau ca nRpA-mAtyau prANairmuktau ca vAjinau / kimatAbhyAM nijasvAmidrohakAbhyAmivAtha tau ? / / 509 // tayoH khedaM kSaNaM dhRtvA paraduHkhA'sukhI nRpH| kSut-tRSNApIDito bADhaM manasyevaM vyabhAvayat // 510 // pRthivyAM trINi ratnAni jalamannaM subhASitam / mUDhaH pASANakhaNDeSu ratnasaMjJA'bhidhIyate // 511 // dhruvaM satyamidaM vAkyaM yat paryANe tanau ca me / satsvapyeteSu ratneSu tRSNA zAmyati nAdhunA / / 512 // uvAca ca mahAmAtya ! tRSAM yAnti mamA'saMvaH / mantryuvAcA''kulo deva ! mA bhU rakSAmi te tRSAm // 513 // ekamAmalakaM mantrI dadau tribhyo mahAbhuje / nirvRttAtmA tadAhArAt tasthau svasthaH kSaNaM nRpaH // 514 // bhUyastApArditaH prAha mitra ! pRSTo'si sampati / tathA mAM bAdhate tRSNA yathA nUnaM na jIvyate // 515 // iti mUrchAgato bhUmau patan dhRtvA'zu mantriNA / dvitIyAmalakaM dattvA punaH sajjIkRto nRpH|| 516 // evaM tRtIyavelAyAmapyAmalakamarpitam / padAnulagnaM daivAcca pRSTe sainyamathA'gamat // 517 // agresarAzvavAraistau dRSTvA cakre jydhvniH| mantriNoce bhaTAstAvad nIramAnIyatAM drutam // 518 // 1 tRtIyAntam / 2 praannaaH|
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 195 tRtIyaH srgH| tato vyAghuTya taiH sainyaM vivAnIya tatra ca / jalA-'nnAhArasaMtuSTaH sadyazcakre mahIpatiH // 519 // rAjA'tha saparIvAro jagAma nagaraM nijam / punarjanmotsavaM rAjJazcakruH sAmanta-nAgarAH // 520 // atha rAjJaH sutaH paJcavarSIyo mantrimandiram / krIDArtha nityamAyAti bAlahAreNa saMyutaH / / 521 // susvAmyAdiparIkSArthamatha mantrI tamanyadA / ekAnte gopayAmAsa sAnapAnaM sayAmikam // 522 / / kumAro nekSyate kApi nizamyedaM vaco nRpaH / sarvatrAlokayAmAsA'tyAkulaH preSya pUruSAn // 523 / / yAvanna kApi labdho'sau tAvad ghurnnitmaansH| zokapaGkAvilo rAjAdhomukhIbhUya tasthivAn / / 524 // dadhyau ca kimidaM hanta ! kumAro mantrimandiram / gato na dRzyate kutrA'pyasaMbhAvyamado'khilam / / 525 // rAjalokaH samagro'pi duHkha kRSNamukho nRpam / AsanasthaM samabhyeti muktvA mantriprabhAkaram / / 526 / / atrAntare mantripanI patiM papraccha nAtha ! kim / nA'dya rAjakule yAtaH saduHkhamiva so'bravIt ? // 527 // priye ! darzayituM nAtmamukhaM zaknomi bhUpateH / yad mayA tAdRzo jaghne kumAro hatabuddhinA / / 528 / / saMbhrAntA sA jagau zAntaM pApametat kimucyate / pApaM zAntamazAntaM vA parametad mayA kRtam // 529 / / ityukte tena sA'vocat kathaMkAramidaM kRtam / so'pyUce yat tvayA'tItadine me kathitaM puraH // 530 / / garbhavairAnubhAvena kenApyeSa nRpAGgajaH / dRzordAhAya me cakre tvanmohAt tanmayedRzam // 531 / / tacchrutvA kiM vRthA kArye vinaSTe paridevanaiH /
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 zrIpArzvanAthacaritakaromi prAptakAlInaM dhyAtvaivaM dhIramAnasA // 532 / / gatvA'sau bhartRmitrasya vasantasya tadAkhyata / so'pi bhAvyamidaM nUnaM dhyAtvaivaM dhIramabravIt // 533 / / aye sundari ! mA bhaiSI vitena dhanena ca / vipadaM nijamitrasya rakSAmyeva na saMzayaH / / 534 // jAtIpuSpasamasyA'sya jIvitasya dhanasya ca / mitrArthe yadi nAzaH syAt kiM na prAptaM phalaM tdaa?||535|| ityuktvA sa yayau rAjakulaM natvA narezvaram / kRtAJjalirvasantAkhyaH sAvaSTambhaM vyajijJapat // 536 // vikalpaM deva ! mA kAstvitputranidhane khalu / ahaM heturato vittaM jIvitaM ca gRhANa me / / 537 / / nizamyedaM nRpo yAvadAste saMzayito hRdi / mantripatrI samAgatya tAvadevaM vyajijJapat // 538 // vasanto mitradArArthe deva ! vijJapayatyadaH / paraM madohadasyArthe tvatputrasya vadho'jani // 539 // iti kiMkRtyatAmUDho nRpaH zUnya ivAbhavat / tato mantrI samAgatya kampamAna ivAvadat // 540 // madIyapIDayA deva ! mitra-patnyAvime mama / . khaM nivedayato nUnamaparAdho'tra naitayoH // 541 // AsannavipadA kintu jAtadurmatinA mayA / kumAro nihato nAtha ! yogyaM daNDaM kuruSva me // 542 // agre'pi mantrizaGkA''sIt tatrArthe bhUbhujo hRdi / tanizamya punarbADhaM pratyayo'jani nizcalaH // 543 // tataH spaSTamukho vIkSya mantriNaM nRpatirjagau / yena me jIvitaM dattaM ko daNDastasya yujyate ? // 544 / / mitra ! tvaM yadi nAdAsyastadA dhAtrIphalAni me / 1 aamlkaani|
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| 197 tadA kAhaM ka rAjyaM ca ka sutaH ka paricchadaH ? // 545 / / mantryAha suprabho ! jajJe kRtajJatvaM taveyatA / kArya eva punardaNDaH putraratnApahasya me / / 546 / / ekamAmalakaM tarhi valitaM trayamadhyataH / ityukte bhUbhujA mantrI jagau prItisagadgadam / / 547 // deva ! sarvaguNAdhAra ! jagatImaulimaNDana ! / yadyevaM te kRtajJatvaM tadAstvAmalakatrayI // 548 // ciraM kuru kumAreNa sahito rAjyamakSatam / ityuktvA'nAyayat tatra putraM preSya nijAn narAn 549 // bhUSitAGgaM smitamukhaM lalamAnaM tathaiva tam / sutaM dRSTvA nRpo harSa vismayaM ca paraM yayau / / 550|| kimetaditi rAjJokte mantrI lokasamakSataH / vRttAntaM piturAdezAdArabhyA'khilamAkhyata // 551 / / tannizamya bhRzaM rAjA lajjitaH satsvabhAvataH / mantriNaM ca kare kRtvA sapraNayamivAbravIt / / 552 // amUlyAmalakaM yat te putratulyaM kRtaM mayA / / marSaNIyo'parAdho yat tvayA mitra ! mahAniti // 553 // ityasau labdhasusvAmi-sukalatra-sumitrajam / anvabhUt sukhamaikAtmyamApanno bhUbhujA saha / / 554 / / to bhUpa-sacivau rAjyaM bhuktvA satsaGgatatparau / sadgurodharmamAsAdya hitoyuktau babhUvatuH // 555 / / susaMsargasya mAhAtmyaM vyavahAreNa kIrtitam / sarvArthasiddhikRt sattvaviSayaM varNyate'dhunA // 556 / / satvameva nRNAM tattvaM sattvaM siddhyai bhavadvaye / . vinA sattvaM sajIvo'pi nirjIva iti kathyate // 557 // vizIrNo'pi yathA vRkSaH sati mUle prarohati / 1 putraratnamapahantIti putraratnApahastasya /
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 zrIpArzvanAthacariteprakSINo'pi tathA bhUyo naraH sattvAd vivardhate // 558 // yad dUraM yad dUsarAdhyaM durghaTaM durlabhaM ca yat / sarva sidhyati tat sattvAt tadvinA tu sadapyasat // 559 / / zrUyate hi purA loke zrImadikSvAkuvaMzabhUH / udAracaritaH sattve harizcandro mahAn nRpaH // 560 / / tathAhiastyatra bharate'yodhyA purI vaprAMzukojjvalA / prAsAdamaNDanA nAnyairabhibhUtA satIva yA // 561 / / sUryavaMzabhavakSmApavRttojjvalayazaHzriyA / jAtacchatrA mahaizvaryaM dadhAti nagarISu yA // 562 // natirevonnatiryeSAM dAnameva dhanArjanam / parArtha eva tu svArthaH kSamaiva hi samarthatA // 563 / / evaMvidhanarottaMsai vRkSarudyAnabhUriva / / yA sadAlaMkRtA harSa na keSAM kurutetarAm ? // 564 / / (yugmam ) ekanakSatramAlendustrINAM hAramukhendubhiH / pratibimbacchalAd vyoma yayA saudheSvadhaHkRtam / / 565 / / babhUva nRpatistasyAM harizcandro mahAbhujaH / dharmeNodvAhitA kIrtiryenate' karapIDanam / / 566 // tathA nItigavI tena poSitA sukRtAtmanA / vizvaprItyai yathA'dyApi yazo dugdhaM tadudbhavam / / 567 / / anyadA rAtriparyante palyaGkasthaH sa vandinA / paThyamAnamimaM zlokaM sattvottejanamAzRNot / / 568 // vipadyapi gataH sattvAd dhruvaM syAt saMpadAM padam / gato'pyastaM ravirmArgAdacyuto'bhyudayI punaH // 569 / / imaM zrutvA paThanneva samuttasthau mahIpatiH / 1 Rte vinaa|
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sargaH / 199 punaH punastadIyArtha mudA hRdi vibhAvayan / / 570 // kRtvA prAbhAtikaM rAjA yAvadAsthAnamAyayau / tAvat kospi naro'bhyetya saMbhrAnta idamUcivAn / 571 / / mahArAja ! harizcandra ! tvayi zAsati medanIm / na zrutAvapi lokAnAM bhayamityakSaradvayam ||572 / / kintvekaH : zUkaraH zakAvatAravanamadhyagAn / kuto'pyAgatya bhISmAGgo bhaJjannAste latAdrumAn // 573 // tApasAzcAbhavaMstatra sarve bhayavisaMsthulAH / tato dadhyau nRpo'mISAM kimabhUd hA ! tapasvinAm 1 // 574 // yathA lokaH karaM datte svadhanasyAvanipateH / munayo'pi tathA dharmaSaSThabhAgamiti zrutiH / / 575 / / tato rakSyA mayaivete dhyAtvetyutthAya saMbhramAt / abravIdahahA ! ko'yaM mayi satyapyupaplavaH / / 576 / / zrImannAbhe yadevasyArAmazatruM munidruham / tamadya zUkaraM hanmi pratijJAM cAkaroditi // 577 // atho yathAgataM kApi barAhAvedake gate / praticaivamitra proccai rAjA''rohat turaGgamam // 578 // sainyaM saMnahyadevA'sau vimucya svayameva tam / nigrahItumanAH krIDaM tvaritaM niryayau purAt // 579 // manovegena yAtyazve bhUpatiH prApa tatkSaNAt / vanaM zakrAvatArAkhyaM mudevA'bhimukhAgatam // 580 // / apazyat smerAbjamukhIM kalahaMsakamaNDitAm / mRduvIcIbhujAM tatra zarayUmudadhipriyAm / / 581 // rAjA papraccha pArzvasthau sa kapiJjala- kuntalau / aho ! kAssau varAhastAvUcaturnanvayaM puraH 1 // 582 / / varAhastadvacaH zrutvA ghughurA''ravamuccakaiH / 1 karNespi / 2 pratijJAmiva / 3 varAham / 3
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 zrIpArzvanAthacaritekurvANo'pi nRpaM krodhAd dadhAve vanagaharAt / / 583 // laghuhastastato rAjA jAnulambabhujo'pi hi / romAJcakavacaM bibhrad nirbhayo'pi bhRzaM tanau // 584 // kare cApamalaMkRtya pUrayaMstadvapuH zaraiH / varAhaM pAtayAmAsa pUrayAmAsa saMzrayam // 585 // (yugmam ) tataH kapiJjalaM prAha rAjA pazyAgrataH kiyat / lakSametaJcalaM bhinnaM so'pyupetya tathA'karot // 586 // khenaitya pazya mitreti proktastena nRpo drutam / dadarza rudhirAI taM maladdavamivAcalam / / 587 // uvAca ca yathAsyaivamatairizcIyamAkRtiH / tathA manye varAheNa bhAvyaM divyena kenacit // 588 // kapiJjalo'vadad deva ! dvIpI cA'yaM hataH purA / rAjA'ha punarayaM kiM vilokyAha kapiJjalaH // 589 / / idamajJAtamevA'stu rAjA prAha tathApi kim / kuntalo'pyAha kiM jJAtenA'munA deva ! calyatAm / / 590 // upasRtya svayaM rAjA luThadgarbhI mRgI hatAm / vIkSya prAha viSaNNaH sanakRtyAcaraNaM hahA ! // 591 // nyAyaH ko'yamazastro yad dadhAno vadane tRNam / itthaM niHzaraNo dIno hanyate subhaTaiH pazuH ? // 592 // dhira dhig mAM hariNIbhrUNaghAtakaM gurupAtakam / ghigimA me'khilakSoNIkarAtijanitAH zriyaH // 593 // vikalAkSatvakRt pazcendriyANAmapi yA nRNAm / kRtyAkRtyamatiM yA ca madireva vilumpati // 594 // kulaTeva na yaikatrA'vasthAnA tAmapi zriyam / icchavo mArgamujjhanti munibhiH zlAghitaM jaDAH // 595 // 1 pratijJAm / 2 ksstendriykaarinnii|
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 201 tRtIyaH srgH|| dhanyAste munayo hitvA mahAsaMsArakazmalam / niSpaGke saMvRtAtmAno mokSamArge caranti ye // 596 // tad gacchAmyAzramaM puNyaM yatra santi tapodhanAH / iyataH kalmaSAt zuddhiH kathaM me bhavitA'nyathA ? // 597 / / iti rAjyAd viraktAtmA pAdacAreNa bhuuptiH| ajitvA saha mitrAbhyAM viveza drutamAzramam // 598 // dRSTvA kulapati tatra nanAma mudito nRpaH / pRSThe pANiM nidhAyA'sya munirapyAziSaM dadau / / 599 // kSatAt trANena lokAnAM svasya kSatra iti prathAm / kurvANaH sArthikAM puNyaiH pravardhasva sadA nRpa ! // 600 // rAjA papraccha bhagavan ! jJAna-dhyAna-tapAMsi vH| nirvahantyahataM kacit kuzalaM mRga-bhUruhAm // 601 // munirUce mahArAja ! bharatAnvayabhUSaNa ! / / tvayi prazAsati kSoNI kuto'smAkamupadravaH ? // 602 // mahI rAjanvatI tejaH prabalaM vimalaM yshH| varNAzrama ! mahIrakSA dakSA vRttistavA'khilA // 603 // asminnavasare kA'pi jAtaH kolAhalo mahAn / kimetaditi saMbhrAntau muni-bhUpau babhUvatuH 1 // 604 // abrahmaNyamabrahmaNyamiti ca vyAkulaM vacaH / zrutvA kulapatiH ziSyaM taM jJAtuM prAhiNod drutam // 605 // punarArtasvaro jajJe strINAM zokaspRzAmiti / mAtazced meM mRgI martA kariSye'nazanaM tadA // 606 // mAtA'pi prAha ced vatse'nazanaM tvaM kariSyAsa / tadAhamapi kartAsmi vinA tvAM jIvitena kim ? // 607 // zrutvA kulapatizcaitad hRdayaM sphoTayad vacaH / kiM naH prANapriyA putrI vaJcanA'nazanIyati ? // 608 // 1 kRtvA, idamapi / 2 anazanamicchati / 26
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 zrIpArzvanAthacariteiyaM ca nikRtinuunmsmtsdhrmcaarinnii| vatsAmanusarantyetad brUte kimasamaJjasam 1 // 609 // tato'GgAramukhAdAzu sa tApasyAvajUhavat / / Ajagmaturatho tAraM te rudatyAvubhe api // 610 // uvAca vaJcanAM mAyI muniH kiM putri ! rodiSi ? / sA'ha jAnAti tAto yadasti krIDAmRgI mama // 611 / / so'pyAha yA tvayA bAlyAta poSitA svakarArpitaiH / nIvArakavalaistasyAstataH kimabhavat sute ! // 612 // ityukte vaJcanA tArasvaraM roditi kevalam / tataH pravizya saMbhrAntaH ziSyaH kulapatiM jagau // 613 // bhUrarojanvatI seyamabrahmaNyamaho ! mahat / mRgayAvyasanAt pApaH ko'pyahan garbhiNI mRgIm // 614 // sAsraM kulapatiH proce hahA ! kiM bhAvyataH param / yatastAM nighnatA tenA''nIto'smAkaM kulkssyH|| 615 // vinA mRgI kathaM jIved vatsA tajjIvitA ttH| na prANiti vinA putrImasmatpANapiyA khalu // 616 // vinA sadharmacAriNyA kuto me tapasAM vidhiH / tapovidhi vinA me syAd RSitvamanaghaM nahi // 617 // rAjanikSvAkurAjendra ! kautastyo'yaM tapasvinAm / itthamAkasmikaH zokazaGkustvayyapi bhUpatau ? // 618 // tataH kuto'pi taM jJAtvA sAdhubAdhAkaraM param / zvapAkaM zAMdhi yena tvaM lokapAlo'si pazcamaH // 619 // vaJcanA tvAha mAM tAta ! citAmArodumAdiza / kiM na vetsi mamaithyA hi maraNaM krakacAyate // 620 // saviSAdaM nRpaH proce mune ! kurve'hamatra kim / 1 nyAyinRparahitA / 2 shikssy|
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sargaH / 203 pareSAM daNDamAdhAtupalameSo'smi nAtmanaH 1 // 621 // sasaMrambhaM ca sautsukyaM muniH provAca nanvaho ! / iyatA syAt kimuktaM yad mayA vyApAditA mRgI ? // 622 // pazcAttApAt svamAtmAnaM praNindati mahIpatau / pidhAya valkalenAsyaM pUcakre'tha sa mAyikaH // 623 / / Uce ca kupito bhUpamAH ! pApa ! vahasi dhruvam / kodaNDa-zaradhI hantuM dhyAnalInAMstapasvinaH ? / / 624 // nipatya pAdayo rAjA vinayAd munimabravIt / tamekamaparAdhaM me kSamasva tvaM kSamAnidhe ! // 625 // muniH parAGmukho bhUtvA cukroza nRpamuccakaiH / bharatAnvayacandrAGka ! vraja braja mamAzramAt / / 626 // yuSmAdRzAM nighRNAnAM zrutA vAgapi pApmane / kiM punaH karmacaNDAla ! vAcAla ! saGgamastvayA // 627 / / rAjA savinayaM prAha mune ! brUhi karomi kim ? / vizAmyagniM tyajAmi kSmAM carAmi vratameva vA // 628 // sakopaM munirapyUce'dyApi zrAvayase giram / mAyAvin ! hariNIbhrUNaghAtapAtakapaGkilAm ? / / 629 / / tato'GgAramukho'vAdIt prasAdaM ! kuru mA ruSaH / tapastejonidhe ! nAyamapamAnaM nRpo'rhati // 630 // kintu duSkarmaNo'muSya pavitrIkArakAraNam / zAstrAnupAti yat kiJcit tadevA''zu samAdiza // 631 // munirUce'GgAramukha ! zuddhirasya tadA bhavet / sarvasvaM yadyasau datte dAnaM hyaghanivRttaye // 632 // socchrAsaM nRpatiH proce prasIda bhagavan ! mayi / . sarvasvaM me gRhANa tvaM vilayaM yAtvaghaM mama / / 633 // kiM na prAptaM mayA trAtaH ! zudhyAmi yad yatastataH / 1 pApAya /
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 zrIpArzvanAthacarite sagrAmA'zvebhakozA bhUrdattA te'mbudhimekhalA // 634 / / praNamya munimagAramukhaH prAha kRtAJjaliH / rAjA yadabhidhatte tad bhagavan ! pratipadyatAm // 635 / / athA'pasArya rAjAnamUcatuH suhRdau mRdu / akANDe ko'yamutpAto rAjan ! vimRza mA muhaH ? // 636 // rAjA'vajJAya tadvAcamUce saMprazrayaM munim / yaduktaM bhagavannastu gRhANa vasudhAmimAm // 637 // kSAmAkSaraM muniH prAha dattA'smabhyaM mahI tvayA / nAIsyataH paraM pRthvyA bhogamAmiti so'bravIt / / 638 // tadA tatrAgataM vArANasItaH ziSyamAtmanaH / muni kauTilyanAmAnamAhavat sa tApasaH / / 639 / / harizcandreNa me pRthvI dattA jaladhimekhalA / ityarthe khalu sAkSI tvamiti taM munirAdizat // 640 // kauTilyo'pyavadad rAjannatrArthe sAkSiNo vayam / omityukte nRpeNA'gAt sa svaM sthAnaM mudA nRpH||641|| atha vyajijJapat ko'pi ziSyo yAvadiyaM mRgii| tiSThet tAvad vipannA na pAThastat kriyatAM kimu ? // 642 // sakhedaM munirUce'syAH kArayA'nalasaMskRtim / vazcanA''ha mayA sAdhamasyAH syAdagnisaMskRtiH // 643 // rAjA tAM vinayAdUce mamaikaM durnayaM saha / ahaM tubhyaM pradAsyAmi svarNalakSamasaMzayam / / 644 // kaSTAdiva tayA'pyomityukte prAha munisttH| dIyatAM tarhi hemA'syai rAjA pAhaita matpure / / 645 // prAtaH sandhyAvidhi kRtvA pazyaite vayamAgatAH / ityAkarNya muni rAjA'vocat tayadhunA vayam / / 646 / / ikSvAkuvaMzabhUpAlaguruM zrInAbhisaMbhavam / 1 sAnandam / 2 eta Agacchata /
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 205 tRtIyaH srgH| devaM zakrAvatArasthamarcitvA yAma dhAmani // 647 // (yugmam ) evaM kRtvA ca pAzcAtyAgatasainyena saMyutaH / harizcandranapo'yodhyAM praviveza dinAtyaye // 648 // atha rAjyamahAstambhaH sarvanItivizAradaH / mantrI mitraM ca tasyAsId vasubhUtirmahIpateH // 649 / / kuntalAd jJAtavRttAntaH sa dadhyau hRdi hA! katham / aparyAlocayanto'rtha rAjAnaH svopaghAtakAH ? // 650 // dadatA vasudhAM tasmai tApasAya durAtmane / dezAd dezapravAso hi svIkRto bhUbhujA svayam // 651 // yadanyenA'dRSTacaro varAhaM ko'pyavedayat / bhUbhuje tad dhruvaM kiJcid divyametad vijRmbhitam // 652 // avimRSTAyatirbhUpaH kSIyate nyAyavAnapi / ata eva vimRSTAraH sannidheyAH sumantriNaH // 653 // kiM kurmo durdhiyaH kuryuryat kizcana mahIbhujaH / tattatpratikriyAvyagraiH klizyate sacivaiH punaH // 654 / / vimRzyaivaM tadAmAtyaH sazasya iva niHzvasan / vilAsamaNDape'hAya sacinto nRpatiM yayau // 655 // natvopaviSTe tasmiMzca mantriNi prAha bhUpatiH / varAhA''vedakasyAgre pratijJAtamakRSmahi // 656 // mantryAha deva ! tat sarva vRttAntaM jJAtavAnaham / rAjJoce sasmitaM tarhi kuntalastad nyavedayat / / 657 / / mantrI prAha vibho ! kasya prabhutvaM na mude bhuvi / anaucityamapi stauti yatraucityamivA'nugaH // 6581 // kintu vijJapayiSyAmi karNayoH kaTu kizcana / nAthA'yaM vasudhAtyAgo nahi me pratibhAsate / / 659 // rAjJoce satyaM kintvetat yuktaM no yuktameva vA /
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacarite prArambhAd yujyate pUrva nirvAho'GgIkRte punaH || 660 // kiJca yAntu zriyo nAzaM prayAtu nidhanaM kulam | pravAsI vAstu nirvAhaH pratijJAte bhaved yadi // 661 / / alaM tadetayA pUrvakRtamImAMsayA'dhunA / svarNalakSaM hi daukasva svenA'yAti muniryataH // 662 // tataH saziSyaH sa muniH kurvannAgAd nRpastutim / aho ! agocare vAcAM rAjJo'sya caritaM mahat / / 663 / / pUrobhUya nRpasyAsau sakopa iva mAyayA / ayAcaMta svaziSyeNa svarNalakSaM mahIpatim ||664 // nRpAssdezAdathAdizat sa mantrI kuntalaM tataH / so'pi svarNa samAdAya mumoca nRpateH puraH / / 665 / / rAjoktaH sacivastasmai tApasAya chupAnayat / so'pi vIkSya kimetad bhoH ! papraccheti nRpaM muniH ||666 // rAjJoce vaJcanAsvarNa, kuta etanmunirjagau / athAkhyad nRpatiH kozAt, bahirantaH sa vA kSiteH 1 // 667 // ityukte muninA rAjA prAha madhye kSitermuniH / brUte svAmI kSiteH ko'tra rAjAkhyat tvaM na cA'paraH / // 668 // munirUce tataH ko'yaM prakarSaH kauzalasya te / . yanmadIyena henA menRNI bhavitumicchasi ? || 669 // tadAstAM kAJcanaM yAmo dRSTaM satyaM taveyatA / ityuditvA munau yAti rAjA tasya puro'vadat || 670 // vilambadhvaM kSaNaM yAvadAnayAmyanyadanyataH / sakaSTamiva tasthau ca sa munirbhUbhujA'rthitaH / / 671 / / tato rAjA mantrikarNe kimapyAcaSTa mantryatha / kenacit puruSeNA''zva'jUhavad vaNijo'khilAn ||672|| muninA divyazaktyA te harizcandre dviSaH kRtAH / saMbhUya mantrayAmAsuH svAmI noDataH paraM muniH // 673 // 206
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| harizcandrasya dattena kiM dravyeNa vRthA'dhunA ? / yo hi svAmI purasyA'sya deyo'smAbhiH karo'sya tat 674 iti mantrayato mantrI tAnUce rahasi sthitaH / rAjA vo'rthayate svarNamadhamarNo muneH sa yat // 675 // pazyatastAn mitho vaktuM svarNadAne kRtottarAn / harizcandrastato'bhyatya svayamatharyate sma tAn / / 676 // he paurAH ! vo'Jjalibaddho datta svarNa kiyanmama / kutazcidapi yAcitvA dAsye vaH kAJcanaM punaH // 677 / / alpadravyA vayaM dAtuM svarNalakSaM na zaknumaH / ityUcivAMso vaNijo rAjJAdiSTA yayuhAn / / 678 // vilakSo'tha nRpo dadhyau kiM karomi kutaH punaH / samAnayAmi tat svarNa hA ! dhik kIdRgupasthitam ? 679 tataH kulapatiH kopakampamAnAdharo'vadat / vilambaH ko'yamadyA'pi rAjan ! visRja-mAM ttH||680|| vasubhUtirmuni prAha vizvadRzvA tvamasyatha / harizcandrasamaH kvApi dRSTaH kiM ko'pi sAvikaH? // 681 // sopahAsamuvAcA'thAGgAravaktro na mantryapi / dRSTo'bhUt tvAdRzo nA'pi harizcandrasamo nRpaH // 682 // nRpaM prati muniH proce mAyAvin ! kiM vRthoditaiH / haMsi madhyAhnasaMdhyAM naH sattvaM satyaM ca te hyadaH // 683 // Uce'GgAramukho rAjan ! vAJchasi tvaM kimAtmanaH / kulasya yazaso lokasyAkasmikamiha kSayam // 684 // praNamyoce nRpo bhItestvattaH kiM syAt kSayo'pi naH / upapUrvAcalaM naiva grahANAmastasambhavaH // 685 // nihanti pANinA bhUpaM munistaM natavAn nRpaH / kope kSAntau ca tAveva tadA'bhUtAM nidarzane // 686 // saroSamaGgAramukho bhUpaM prAha nRpAdhama / /
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 zrIpArzvanAthacariteviplAvayasi kiM nastvaM mRSAbhASAmahodadhe ! // 687 // AhAGgAramukhaM mantrI virodhaste mithaH katham / kedRk tapo ruSaH kaimAstanmA brahma kalaGkaya ? // 688 // pAhA'GgAramukhaH kopAdasthApitamahattara ! / kastvamapi mama brahmacintAyAM sacivAdhama ! ? // 689 // are ! rAjaMstvamenaM kimantarAlApina baTum / na nivArayase kiM me na prayacchasi kAJcanam ? // 690 // rAjJAce tvaM muniH svairaM brUhi sarvasaho'smi yat / sUryavaMzyA hi naiveyA bhajante yatiSu kacit / / 691 // Uce'GgAro yati haM kintveva brahmarAkSasaH / tato yadyasti te zaktistadA prahara sattvaram // 692 // nRpo dadhyau svapratijJAghAtinA kalahana kim ? / tApasena sahA'nena kriyate kRtyameva hi // 693 // karNe ca kathite bhUpenA''nIyAbharaNAnyapi / kuntalenArpitAnyeSa rAjJo'mUnItyapAkarot // 694 // kuntalo vasubhUtizcAhatuH kulapate ! nRpH| yAvad dadAti te svarNa tAvadAvAM gRhANa bhoH ! // 695 / / munirAha tvayA jUrNamArjAreNa karomi kim / alpena kuntalenApi kaH svarNa svamupekSate ? // 696 // AdikSat kuntalaM rAjA devIbhUSaNamAnaya / sa yayAce tato devI devyAhaiSyAmyahaM svayam / / 697 // tena darzitamArgA'sau rohitAzvena saMyutA / Ayayau sadasi kSiptaM sutArA sAvaguNThanA // 698 // praNamyaiSA muni proce gRhANAbharaNaM mama / munirAha piturbhaturvaitAnyeSA'bravIditi // 699 / / 1 svarNamihAnaya, ityapi / 2 samukhAcchAdanA /
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sargaH / AryaputreNa me yogyaM nepathyamidamarpitam / munirAha tataH keyaM dakSatA te pativrate !! / / 700 // Uce'GgAramukhaH kiM na jAnAsi tvamiyaM kila / mahAkUTanivAsasya harizcandrasya gehinI / / 701 // svayameva vastu yetyudite'munA / Avaddha bhrakuTIbhaGgaH kuntalo'tha ruSA'vadat / 702 // are ! tApasa ! no vetsi devImetAM mahAsatIm / tadeSa tvaM na bhavasItyuktvA so'pyavadad nRpam || 703 // vimRzA'dyApi mA muhyaH kiM yateH syAt parigrahaH / vAcamAH syurete hi munivyAjena rAkSasAH 1 / / 704 / / tataH kulapatiH krodhAdace karmakarAdhama ! | AsAditaparajJAnAnadhikSipasi tApasAn ? / / 705 / / yadi me'sti tapaHsatyaM tadA tvamadhunA drutam / zmazAnavAsI gomAyurbhavetyuktvA zazApa tam / / 706 / / kuntalo jambUko bhUtvA zabdaM kurvan yayau kacit / prasIda mA kupaH svAmin ! munimityAnamad nRpaH // 707 // pAdenAhatya parataH kSipati kSmApatiM munau / rohitAzvo rudannAha mA sma han pitaraM mama // 708 // kintu mAM hi gRhANa tvamiti zrutvA zizorvacaH / muniH sAdRzIbhUya proce'GgAramukhaM mRdu || 709 // bASparUddhagalo nA'smi zakto'haM dAtumuttaram / Uce'GgAramukho maitraM muzca svamadhunaiva hi / / 710 / / krUrIbhUya muniH prAha sutArAM zikSitastvayA / bAlo'yaM, sA''ha kRtyeSu nA'yaM zikSAmapekSate // 711 // yataH - vRddhopAsti vinA'pi syAd dakSaH sphUrtimayaH pumAn / maNiH kiM gAruDe'dhItI yadasau harate viSam ? / / 712 / / rAjA'tha sAsraM dadhyau ca yat sajIvamajIvakam / 27 209
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacariteced dattaM prAg bhuvA sArdha tataH svarNa dade kutaH ? // 713 // vilambya kAJcanaM kRtvA kathaJcid dAtumutsahe / ityAha dainyAt sa muni mAsamekaM sahasva me // 714 // munirUce kathaM pazcAd bhikSayitvA pradAsyasi ? / rAjAhaikSvAkavo bhikSAM dAtuM dakSA na yAcitum // 715|| kutastIti tenokte rAjoce munipuGgava / vikrIya svamapItyetad muniH zrutvA visiSmiye // 716 // cAcA tu kaThinaH prAha pRthvIM muzca mmaa'dhunaa| rAjJoce kutra yAmyAha saH, na yatropalakSyase ? // 717 // rAjJoktaM me bhuvaM muzca tvamitIdaM kiyad vacaH / hanta ! pUrayituM sandhAM tyajantIkSvAkavo hyaman // 718 // tato'pavArya te pocustApasA muditA mithaH / aho ! sattvamaho ! satyamaho ! sAtvikasUzca bhUH // 719 // devyAha kimidaM mantribariSTaM naH samApatat / so'pyAha kimidaM vebhi daivaM pRccha nRpapriye ! // 720 // vimRzyAha nRpo devIM gcchaantHpurmaatmnH| sutArA''ha sameSyAmi yuSmAbhiH sArdhamapyaho ! // 721 // sAsraM prAha nRpo devi ! sukumAraH zizuH sutH| panthAno viSamAstat tvaM tiSThA'traiva vrajAmyaham // 722 // sAvaSTambhaM sutArA''ha yad bhAvyaM tad bhavatviha / AgamiSyAmyahaM sAdhaM tvayA cchAyeva nizcitam // 723 // pativrate ! ka calitA'sItyukte muninA''ha saa| pravAse saha nAthena yena patyanugAH striyaH // 724 // mamAyacAM harizcandro neSyate, vidamadbhutam / ityukte muninA prAha vasubhUtiH krudhA jvalan // 725 / / are ! tApasa ! nAsi tvaM vijJo lokasthiteH khalu / 1 prakSisva / 2 pratijJAm /
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sargaH / 211 viddhIdAnIM striyo bhartRdevatA na parAtmikAH // 726 // yat prAha vyavahArajJastvanmantrI tatra te matam / ityukte tApasenAha rAjA'pi munipuGgavam / / 727 // mama straiNasya pauMsnasya deza - kozA-zva- hastinAm / kimanyad devyAH putrasya tvameva svAmyataH param // 728|| tattvaM cenmanyase devI tadAyAtu mayA saha / devyA visRja tvaM mAM mune ! sa prAha yAhi tat / / 729 || kintu muktvAssbharaNAni yAteti muninodite / mumoca nRpatiH sarve nepathyaM mukuTAdikam / / 730 / sutArA''ha punaH kiJcidastvavaidhavyalakSaNam / bhUSaNaM bhagavannevaM nizamya munirabravIt // 731|| tava bhadre ! harizcandra evA'vaidhavyalakSaNam / iti vAci munau sAsrA sutArA'pyabhavat tataH // 732 // mantrI prAha muniM kopAdarere ! brahmarAkSasa ! | nRpo vijJo dadat te kSmAM kiM vA gRhNannito bhavAn ? // 733 / krudhA proce munirnA'yaM kRtyeSu viduro nRpaH / nacA'hamapi vijJo'smi, vijJastvaM yo'ntarAyakRt // 734|| muniH kudhA'kSipad bhUmau gRhItvAmbhaH kamaNDaloH / Aha cAsti tapacenme tadA tvaM drAk zuko bhava / / 735 / / tatazca sacivaH kIro bhUtvA'gAd nabhasA kacit / rAjA tu sabhayaM natvA'vocadeSa gato'smyaham // 736 // nivArya rudato bhUpaH pUrlokAnanvayapriyAn / kSamayitvA svAparAdhAn pratasthe sapriyA-sutaH // 737 // anurAgAlluThadvASpamanuyAntaM purIjanam / kaSTAnnivartayAmAsa rAjA sneha girA mRduH // 738 // pracalan sAvikaH putra- kalatrAbhyAM samanvitaH / 1 strIsamUhasya / 2 naranikarasya /
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 zrIpArzvanAthacarite kathaM kathamapi prAntamadhvanaH prApa bhUpatiH // 739 // dUramArgaparizrAntA sutAsa nRpamabravIt / kiyadadyApi gantavyaM khinnAnyaGgAni nAtha ! me? // 740 // uvAca nRpatirdevi ! mA tAmyaH kiM na pazyasi / abhraMlihagRhAkIrNAmArAd vArANasI purIm ? // 741 / / atIva yadi khinnAsi vahantI putramAtmanA / anugaGgAtaTa rUDhaM tadA campakamAzraya // 742 / / devyA tathAkRte rAjA svenaiva samavAhayat / yathAsukhaM tadaGgAni tato devI vyacintayat // 743 // yadA hi saMpadaH puMsAM tadA sarvo'nugacchati / idAnImAryaputraM yanna ko'pyAgAdanuvrajan // 744 / / stutyaH stautIhate kAmyo'nugamyo'pyanugacchati / naraM yasyAM prasannAyAM ko hi necchati tAM zriyam ? // 745 // svapnadRzyA tato'bhUd naH sA saMpad yAM vinA'dhunA / padbhyAM yAnaM kSitau zayyA kadohAro manaHklamaH // 746 // ityUcAnA pidhAyA''syaM rurodoccairnRpapriyA / rohitAzvastato'rodId bhUtvA sAzrunUpo'vadat // 747 // mA rodIrbhava dhIrA tvaM sAtvikatvamurIkuru / mA mA zoka pizAco'smAn gRhNAtu parito bhraman // 748 // rohitAzvastato'vocadahaM tAta ! bubhukSitaH / rAjA''dikSadare ! zimaM dehi vatsAya modakam // 749 // na ko'pi yAvadAyAti vilakSo nRpatistataH / kimetaditi devyoktaH pUrvAbhyAso'bravIditi ? // 750 / / rohitAzvaH punaH prAha he ! mAtaH! kSudhito'smyaham / rudatI tAratAraM sA sutArA sutmbrviit| 751 // cakravartitvapratibhUlakSaNopetavarmaNaH / 1 khidyaH evamapi / 2 kutsitabhojanam / 3 varma zarIram /
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| 213 bharatAnvayajAtasyA'vasthA keyaM tavAgatA ? // 752 / / atha dadhyau nRpaH kIdRg rAjyasyaitAdRzaH phalam / rudato yat tanUjasya prAtarAze'pyazaktatA / / 753 // AstAM vinodayAmyenaM kautuka-prekSaNAdibhiH / pazyetaH putra ! gaGgAyAM mithaH krIDanti pakSiNaH / / 754 // haMso'yaM sAraso'yaM ca kokadvandvamidaM purH| kalApaM pUrayitvA ca nRtyatyeSa zikhI katham ? // 755|| tannAmoccArapUrva tu vIkSamANaH savismayam / rohitAzvaH punaH prAha tAtA'haM kSudhito bhRzam / / 756 / / savailakSyaM punarbhUpe bodhayatyevameva tam / AgAdakasmAt kApyekA vRddhA pAtheyamastakA // 757 / / pRcchantI nagarImArga bhUpaM sA''hedamadbhutam / cakriNo lakSaNAnyaGge'vasthA ca kathamIzI? / / 758 // kathA naH zrUyamANA'pi kAtarANAM bhayAvahA / tanmA pRccha puro gaccha rAjJetyukte cacAla sA // 759 / / modakaM dehi me tAta ! sutarAmitibhASiNi / rohitAzve tato vRddhA nivRtya tamaDhaukayat // 760 / / svayaM nirlapaTatvena sAttvikasya sutatvataH / bubhukSito'pi bAlo'pi rohitAzvo'grahInna tam // 761 // nAnukampApradAnaM te gRhNImo vymdhvge| pratyAkhyAteti rAjJA sA yayau kApi kSaNAdapi // 762 // devi ! ced gatakhedA'si tadottiSTha purIM prati yAma itthaM nRpeNokte sutArA''ha sagadgadam // 763 / / nijarAjyaparibhraMzalajjAsajamanAH katham / / pravekSyatyAryaputro'tra vairipuryA sthitadviSi ? // 764 // sAvaSTambhaM nRpaH prAha kA lajjA sattvazAlinAm / 1 praatrbhojne|
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pArzvanAthacarite pUrNAMka nijAM sandhAmApado yadi tanmahaH // 765 // sutArA''ha bhaved daivAt sA kA'pyApadatarkitA / yatra svasya parAbhUtirvairivargasya tUtsavaH // 766 // rAjA provAca devi ! tvaM na vicArya prabhASase / lakSmyA balena vA hIno yadi syAM tat parAbhavaH // 767|| idaM purAkRtaM karma prabhavat kena vAryate ? | 214 9 tatprabhAvAd dazA'smAkaM yadyeSA tad dviSAM kimu ? // 768 || tataH prati purIM rAjA pratasthe priyayA saha / tAmAha syAt kutaH svarNa yadAsanno'vadhirmuneH 1 || 769 // mAM vikrIyAssryaputrA'smai tad yaccheti tayodite / rAjJeoktaM vikrayazceta tat sarveSAM nahi kasyacit / / 770 / / rohitAzvo'bravIt sAkhaM mA vikreSTA'stu mAM pitaH ! | mAtavariya tAtaM mAM vikrINAnaM pure dhanaiH // 771 // sutArA roditi kSmApo vASpaM ruddhvA''ha vatsa ! kaH / vikreSyate tvAM so'pyAha tAta ! vikreSyate bhavAn ? // 772 // tvadantike'mba ! sthAsyAmi yAsyAmyanyagRhe na tu / varaM me modakaM mAdA ityUcAno ruroda saH / / 773 // rAjJoce devi ! naivAhaM putrasya karuNaM vacaH / zrotuM zaknomi tadimaM kathaJcidapi vAraya / / 774 // rudatyAha sutArA tvaM cakravartI bhaviSyasi / mA rodIstiSTha vatsa ! tvAM vikreSyati na kazcana // 775 // rohitAzvasya vAcA'tha manomarmAvidhA rudan / purIbhRtakatrayAM sa tasthau zreNyAM nRpastataH / / 776 // kiJcid vimRzya ca kSipraM tRNAnyAnIya bhUpatiH / nyasan mUrdhni sutAroktaH prAhaiSA bhRtakasthitiH // 777 // rohitAzvaM dhunAnaM svaM ziraH prAha tato nRpaH / vidhehi madvaco vatsa ! tubhyaM dAsyAmi hastinam // 778 //
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sargaH / dadhyau sutArA dhig daivaM bhave bhavazatAni yaH / dattaM yannaH ka sA lakSmIH kvaiSA vikrayavAcyatA ? ||779 // rAjA'pyacintayada dattA na tathA'kIrtaye mahI / yathA hyakIrtaye patnI-putrayoriha vikrayaH // 780 // visRjAmi sutArAM tat saputrAM pitRvezmani / yadabhAvyaM tadahaM soDhA dhyAtvetyUce ca tAM nRpaH / / 781 // devi ! yAhi pitRkulaM putramAdAya samprati / yathA tathA'pyahaM svarNa dAsyAmi munaye khalu / / 782 // sAkSepaM prAha devI tu kinnu syAt pralaye'pyadaH 1 | vimucyatvAmahaM yAntI satyaM jAtA'smi durjanA ||783 // sarasIva payaHpUrNe sarvamRddhau samaM bhavet / naiHsvye sva-parayorbhedaH zuSke'sminnucca - nIcavat ||784 // kizca-- 215 varaM mRtyurvaraM bhikSA varaM sevA'pi vairiNAm / devAda vipadi jAtAyAM svajanA'bhigamo na tu // 785 / / apica sA satI yA hiyA bhartuH saMmukhe divase'nugA / tanucchAyeva dhairyeNa pratIpe'smin puro bhavet / / 786 // * itazca brAhmaNaH ko'pi vIkSamANa itastataH / bhRtikAM kAJcidAyAsIdupabhUpaM sa unmukhaH // 787 // dRSTvA ca bhUpamApAdamastakaM cakrilakSaNam / Uce kastvaM kathaM dehaM zrIgehaM bhRtakIyasi ? // 788 // zucAssttamaunaM bhUpAlamAlapyA'gacchadagrataH / dRSTA sutArAM sAsro'bhUduccairdevaM nininda ca // 789 // raterapi ziroratnametAM nirmAya sundarIm / kathaM nayasi re ! daiva ! hanta ! dAsyaviDambanam // 790 // yataH - snigdhamaGgaM satIrUpaM suvarNa sAdhubhASitam /
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 zrIpArzvanAthacarite dhatte kimapi lAvaNyamasaMskRtamapItarat / / 791 // sutArAyAH puraH puNyaM rohitAzvaM sulakSaNam / darbhAGkazirasaM prekSya dhik zAstramiti so'bravIt // 792 // zAstreSu lakSaNAnIha kathyante yAni kAnicit / santi sarvANi tAnyeSAmavasthA punarIdRzI / / 793 // nRpaH svAnubhavaM prAha mA maivaM tvaM dvija ! bravIH / zAstraM nahi mRSAbhASi kintu me karmavaibhavam / / 794 / / pUrve janmani yazca dadatAmadatAM svayam / zreyazca kurvatAmantarAyaH sa iha bhujyate / / 795 / / tadvazAdIdRzI cet te'vasthaiSA tacchucA'tra kim | sarva viSamANo hi karmabhirmucyate janaH / / 796 // kimasyA mUlyamityukte brAhmaNena muhurmuhuH / kathaJcid ruddhavASpo'tha rAjA''khyaducitaM hi yat / / 797|| tataH svarNasahasrANi paJcAsyA mUlyamastu bhoH ! | vadatIti dvije rAjA lajjayA dhomukho'bhavat // 798 // aniSiddhamanujJAtamiti vipre nRpAJcale / svarNa badhnati rAjAkhyad mokSo'syA dviguNena bhoH ! || 799 // tat prapadya dvijaH prAha sutArAmagrato bhava / calitAyAM sutArAyAM rohitAzvo'Jcale'lagat // 800 // rudatIdaM sutAisse tiSTha tvaM piturantike / AnetuM modakaM tubhyaM vatsa ! yAntyasmi samprati // 801 // amuJcatyazcale tasmin muhurmAtrA'pi bodhite / bhRtike ! kiM vilambo'yamiti kruddho dvijo'vadat // 802 || sutArAM sabhayaM yAntIM yAvad muJcati nArthakaH / tAvat karatalenaitamAhatyA'pAtayad dvijaH / / 803 / / savASpaM punarutthAya mAturvastrAJcale'lagat / punardvijena bhUmau sa pAdenA''hatya pAtitaH // 804 //
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sargaH / rAjA sAsraM tato dadhyau dhigApadamimAM mama / indrasyA'pyaGkalAlyo'yaM pada vipreNa hanyate // 805 || tataH proce nRpo vipra ! na tiSThed mAtaraM vinA / zizuH kimapi te karma kartA krINIhyamuM tataH / / 806 // naitaM mudhA'pi gRhNAmItyUcAnaM dvijamabravIt / sutArAss ! gRhANainaM vidhAya mayyanugraham // 807 // viprospi kRpayA svarNasahasraM tasya vetane / 217 kRtvA dattvA ca rAjJe, tAvAdAya svagRhaM yayau // 808 // rAjA dadhyau na lapsye'haM pure vAsaM tato muniH / yatheti svarNametasmai dattvA syAmakutobhayaH / / 809 // tataH kulapatiH kurvannAjJAmitra samAyayau / kopAt parAGmukhIbhUya proce drAg dehi hema me / / 810 // gRhANa kiyadapyetadityukte bhUbhujA muniH / uvAca kupitastvaitad grahISye'lpaM na kAJcanam / / 811 // mAsopari gatAH paJca dinA yadi tadA'pi hi / kiyadeva bruvANastvamadRzyAsya ! na lajjase || 812 / / dadhyau rAjA'dhamarNa dhiguttamarNasya durgiraH / yaH sahannapi bhUyo'pi taM prINayati cAdubhiH // 813 // Uce ca bhagavannaiva kA'pi me cittaduSTatA / vikrIya dayitA-putrau yat prAptaM tat samarpaye / / 814 // Uce'GgAramukho mUrkha ! rAjAnaM prArthaya drutam / candrazekharamatratyaM kiM vikrItau priyA-sutau ? / / 815 / / arissara kimidaM brUSe'nucitaM sakhazAlinAm / zatazo hi parAbhUtAnnAhaM pratyarthino'rthaye // 816 // pratijJayA bhraSTa ! vAcATa ! puro naH svaM vikatthase / ityukte muninA prAha rAjA mA sma mune ! kupaH / / 817 // 1 pAdena / 28
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 zrIpArzvanAthacaritecaNDAlasyA'pi karmA'haM kRtvA duSkaramapyatha / dAsye svarNamiti kSamApokte'bhUd romAzcito muniH / / 818 // tataH kaupInavAsobhRllaghupiGgakacoccayaH / dRDhayaSTikaro vRddho niSAdaH ko'pi cA'gamat // 819 // rAjAnaM vakSyi sa proce re ! tvaM karmakaro'si kim ? kariSyasi ca me karma tat zrutvA'cintayad nRpaH // 820 // ravirastaGgato lokaH krAyako nAsti no muniH / kSamate taniSAdasyApi kurve karma sampati // 821 // kariSye karma te'vazyaM rAjJetyukte'tha so'vadat / kiM kiM kartA'si me karma rAjA''hA''dizasIha yt||822|| rakSitavyaM zmazAnaM ca lAtavyaM mRtakAmbaram / ardhadagdhAni kASThAni grAhyANi ca citicayAt // 823 // yat tatrotpadyate tasyAdha hi gRhNAti bhUpatiH / anyasyAsya bhAgau dvau mamaikasta tu dAsyate // 824 // rAjA''dizati yat kiJcit tacca kArya tvayA sdaa| gaGgAsannazmazAnezaH kAladaNDAbhidho'smyaham // 825 // iti zrutvA nRpaH smAha taM tvadAjJAkRdasmyaham / yadatra mAM prati syAt tad dAtavyaM munaye khalu // 826 // apavArya muniH proce namaste sattvazAline / namaste satyasandhAya namaste dhairyasadmane // 827 // kAladaNDo'pi tadvAcaM prapannaH sAkSiNaM munim / kRtvA saha nRpeNAsau zmazAnamagamad nijam / / 828 // itazca puryAmetasyAmakasmAdapi dehinAm / jIvitavyaM haran mRtyurupatasthe khalo yathA // 829 / / tatazca paritaH probadAkrandadhvanibhirjitaH / 1 bhAginyarthe dvitIyA /
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sargaH / 219 nilIyAssthAdiva kApi nagare maGgaladhvaniH // 830 // mRtyorbhItA janA rakSAM vidadhatyAtmano yathA / tathA preritavanmRtyustAn gRhNAti sahasrazaH / / 831 // zrutvA'tha duHsahalokAsskrandaM maraNajaM pure / AhRt satyavasuM bhUpo mantriNaM candrazekharaH ||832 // rAjAdezAt samAyAntaM mantriNaM ko'pi pUruSaH / antarA milito'naMsIt kIrapaJjarapANikaH || 833 // kalahaMsa ! tvayA kIro labdho'yaM keti mantriNA / pRSTe sa prAha campAyA bane devainamApnuvam 1 ||834|| candrazekhara bhUpAya sadApriyavipazcite / sarvazAstra nadISNatvAdihA''naiSaM zukottamam ||835 // iti tadvacanaM zRNvaMstenaiva saha mantrirAT / yayApanRpaM natvA yathAsthAnamupAvizat / / 836 // sakhedaM prAha bhUpAlo mantrin ! pazya purIjanaH / saMkocitAyurdaivena yAti vAtena dIpavat / / 837 / / na vayaM durnayA nA'pi zlathadharmaH purIjanaH / nRNAmakAlamRtyuzca tadanveSaya kAraNam || 838 || tatazca kuTTinI kAcit putramaraNavihvalA / urastADaM samAgatya sAkSepaM nRpamabravIt / / 839 // sadaivA'nyAyakArI tvaM sadA pIDayasi prajAH / sadA'pi pApaniSTho'si tenA'yaM mriyate janaH // 840 // matputrI nAmato'naGgasundarI smaramaJjarI / prakrIDya sukhazayyAyAM suptA'kasmAd mRtA'sti hA ! // 841 // aho ! karkazatA hyasyA aho ! nirlajjatA girAm / iti dhyAyannRpeNokte mantrI kiM kriyatAmiti 1 // 842 || mantryAha svAminnatrArthe pragalbhante hi mAntrikAH / rAjA mahA''gato'stI hojjayinyA mAntriko mahAn // 843 //
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacarite tata AkAryatAmeSa ityukto mantriNA nRpaH / AjUhavat tadaivainaM so'pyAgatya samAvizat / / 844 // rAjoce mAntrikaM kiM naH puryA mArivijRmbhitam ? | so'pyAha nATayan dhyAnaM rAkSasIlalitaM hRdaH // 845 // vRddhavezyA''ha sA''zvAsaM putrikA mama mAntrika ! | mRtAdhunaiva, sa prAha jIvayiSyAmi tAM khalu // 846 // sA vastrAJcalamAdAya bhramayitvA zirasyadhAt / madAziSaH prabhAvena ciraM tvaM jIva mAntrika ! // 847 // tato dAsI samAgatya kuTTinyai samacIkathat / mAtastvaM vardhase diSTyA yato jIvati me khasA // / 848 // tataH pratyayato rAjA sAdaraM prAha mAntrikam / AnetuM prabhavasyenAM rAkSasImatha so'bravIt ||849 // kimevaM kathyate deva ! mantreNA''kRSya vAsukim / pAtAlAd, vAsavaM svargAd, andherlaGkAmihAnaye / / 850 / / yadyasti kautukaM tattvaM sAmagrImupAkaya / mASa- sarSapa 220 -lavaNAnyutkhaGgAnaSTa pUruSAn / / 851 // kSaNAt tathAkRte rAjJA mAntriko maNDalaM vyadhAt / tadantarupavizyAtha kiJcid dhyAnamanATayat // 852 // dikpAlAddAnamarcAnAM mantrAnuccairathoccaran / mantriko rAkSasI mantrairAcakarSa vihAyasA // 853 // AyAntI sA'nugAn prAha re ! grAsaH kacidIkSyatAm / yenA'smi sucirAd vADhaM kSAmakukSirbubhukSayA || 854 // maNDale mantrazaktyAtha sanirghAtaM papAta sA / sarve'vibhayustasyA biDAlyA iva mUSikAH / / 855 / / savismayaM nRpaH prAha mantrotkarSAvadhistvayam | ya enAM rAkSasI mantrairAnaiSIt pazyatAM hi naH // 856 // mAntrikaH mAha kartavyamasmAbhiH kRtameva hi / .
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| 221 ucitaM yat kuru tvaM tannigrahe tvamasi prabhuH // 857 // sAkSepamAdizad rAjA mantrin ! zvapacamAhvaya / kalahaMsaM tamAhAtumAdikSat sacivastataH // 858 // kalahaMso'pi tatraiva vimucya zukapaJjaram / jagAmA'tha nRpo'vAdId mantrin ! kiM nvasti paJjare ? 859 // mantriNAMce mahArAja ! zukarAjo'sti sarvavit / upazlokaya rAjAnamityuktazca zuko'paThat // 860 // saddharma ! jaya kAzIndra ! yasyA''kRSTA guNaibhRzam / nayanti mArgaNA lakSmImeke'nye tvAnayanti tAm / / 861 // rAjJA kiM paThito'sIti pRSTo'sAvAkhyadAtmanaH / tarka-lakSaNa-sAhitya-gaNita-smRtikauzalam // 862 // mAntrikaH prAha bho rAjan ! rAkSasI vo'nyacetasAm / prabhaviSyati tat ko'yaM vilambo'syA vinigrahe ? // 863 // tatazcAgAt sacaNDAlo harizcandrasamanvitaH / harizcandraM zuko dRSTvA'bhUdutphullAkSamAnasaH // 864 // prAha ca svasti te nAtha ! bharatAnvayabhUpate ! / harizcandra ! namadbhUpapauliratnAGkitakrama ! // 865 / / saroSaM prAha rAjA'pi kimabaddhaM prabhASase / ka sAketapatiyaMtra kIra ! tvaM vihvalo'si kim ? // 866 / / athAha zvapacaM mantrI kurva'nAcchAdanAmimAm / / tenA'pi harirAdiSTastAM kRtvA'navaguNThanAm / / 867 / / pratyabhyajJAsIt kiM nAma sutArA devyasau hahA ! ? / kimetena hi daivena hantavyA vayameva hA !? // 868 // nAsmin karmaNi devyeSA karaNaM syAt kathaJcana / kintu me ko'pi duSkarmapreritaH kurute hyadaH // 869 / / pravizyA'gni tato devyA doSamutsArayAmyaham / athavA'risabhAyAM me nAtmA yogyaH prakAzitum / / 870 //
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 zrIpArzvanAthacaritemunibhyaH pRthivI dattA vikrItA sasutA priyA / yat kariSyati daivaM tad harizcandraH sahiSyate // 871 // dRSTvA tAM bAhAnepathyairadUSitavapulatAm / mantriNe pRthivInAthaH svavitarka nyavedayat / / 872 // candrakAntaM mukhaM yasyAH suvarNa vapureva hi / padmarAgau karAveva kimasyA maNDanAntaraiH ? // 873 // upalakSya zuko'thainAM nanAma natamastakaH / uzInarasute ! devi ! sutAre ! svasti te sati ! // 874 // rAjJoce kiM muhuH kIra ! pralapasyevamuccakaiH / ka sAtozInarasutA kiM tvaM kIro'si madyapaH 1 // 875 // sAvaSTambhaM zukaH prAha harizcandranRpo hyayam / / asya patnIyamityartho'nyathA syAt pralaye'pi na // 876 / / rAjJA pRSTo haribrUte harizcandro nRpo'smi na / kintvahaM zvapacasyA'sya dravyatrIto'smi karmakRt // 877 // rAjJA pRSTA'GganA prAha na sutArA'smi rAjyaham / kintu dvijanmano vajrahRdayAkhyasya dAsikA / / 878 // are ! viplAvayasyasmAnityukte bhUbhujA shukH| prAha kiM khaM harizcandraH prakAzayati te puraH? // 879 // yataHsato vA'pyasato vA'pi vAn svayaM kIrtayan guNAn / brahmApi hAsyatAM yAti kiM punaH prAkRto janaH 1 // 880 // hariM pratyAha rAjA bho mA bhaiSIH satyamucyatAm / nanu yadyapyahaM vairI trAtA''padi tathA'pi te // 881 // harizcandro'bravId deva ! vacasA pakSiNo'sya kim / punarAyasyate svaM, yad dAso'syA'smItyavocata ? // 882 // rUpa-lAvaNya-dhairyAdiguNavismitacetasA / rAjJA pRSTA punarnArI tadevottaramAkhyata // 883 //
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sargaH / 223 mantrI prAhA''kRtAvasyAM rAkSasI karma kiM bhavet / tato vicArya kartavyaM svAminA yadyathocitam // 884 / / pRSTazca zvapaco rAjJA prAhA'yaM mama karmakRt / iti nizcitya rAjA'muM rAsabhAnayane'bravIt / / 885 // tenA'pyukto harizcandrastatra rAsabhamAnayat / zakto'pISTo'pi kiM kuryAnaraH paravazaH khalu ? // 886 // vicArya kAryamAcaryamini mntri-shukaadibhiH| vAryamANo'pi tAM rAjA kharamAropayad drutam / / 887 // aho ! akSatramakSatramityAkrandan zuko'bravIt / rAjan ! vijJApanAmekAM zRNu nItyanuyAyinIm / / 888 // rAjJoce brUhi re ! svairaM kIraH provAca yadyasau / sutArA rAkSaptI syAt tad vizAmyagni purastava // 889 // sadainyaM prAha sarvo'pi samAlokaH zukasya giiH| astu pramANamAmeti rAjJA'pyUce'nurodhataH // 890 // sotsAhaM prAha kIro'pi mantrin ! kAraya taccitAm / tathA tena kRte kIraH snAtvA'gacchacitAM pratim / / 891 // tato dignAyakAnAha yadyeSA rAkSasAnvayA / bhaved nRpasutA tanmAM pradahatvAzu havyavAd // 892 // ityuktvA pazyavAmeva teSAM gatabhayaH shukH| jhampAmadAcca vidhyAto'gnizcAsthAdakSataH zukaH // 893 // AzcaryamidamAzcaryamityUcAnA janAH sphuTam / satIyaM rAkSasI na syAdityaduH zuddhitAlikAm // 894 // mantryUce nAtha ! manye'haM mAntrikasya vijRmbhitam tat kenA'pyapadezena mAntriko'yaM visRjyatAm / / 895 / / tathemAM rAsabhAdAzu samuttAraya sampati / ityukto mantriNA bhUpaH savismayamado'vadat // 896 // kiM kurmaH kimu jAnImaH kasyedaM kaitavaM mahat /
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 zrIpArzvanAthacaritesaMdigdhe'rthe kilaitasmin vicAraM kurmahe ca kim ? // 897 / / iti vikalpa-kopAbhyAM saMzliSTo nRpatiH svayam / vyasRjad mAntrikaM, kIraM paJjare'tha nyadhApayat / / 898 // udatArayadenAM ca rAsabhAd vanitAM tataH / iti sarva visRjyA'tha nRpaH palyaGkamAsadat // 899 // harizcandro'pi sUryAste caNDAlasya niyogataH / vrajan zmazAnaM dadhyau bhoH ! kITag durdaivanATakam // 900 // devyAH karmakarItvena sthitAyA viprasadmani / rAkSasIvacanaM kIro daivadattaM nyavartayat // 901 // daivameva tato manye balavannAparaH punaH yat tena vihitA hyApat tenaiva hi nivartyate // 902 // tamasyasUcIbhedye'pi pravizanirbhayo hriH| dadarza bhISaNAkAraM zmazAnaM nizi sarvataH // 903 / / kacit pheraNDaphetkAraM kacid rAkSasaDambaram / kacid vibhISikodyotaM kacit kauzikavAsitam / / 904 // kacit pretaparitrastazabasaMskArakRjjanam / kacicca DAkinImucyamAnotkilakilAravam // 905 / / kacit kApAlikaihyamANasatpuNyamastakam / sarvato'pi ca durgandhapUrapUritanAsikam // 906 // uparyupari paryastamuNDatuNDaskhaladgamam / itastataH zmazAnaM sa pazyan zuzrAva durdhvanim / / 907 // aho ! AtadhvaniH saiSA mRtapatyAH striyAH khalu / rudatI vArayAmyenAmityagAt tatpuro nRpaH // 908 // uvAca ca zubhe ! kiM te kAraNaM paridevane ? / sA''ha pazyAgrato gatvA nyagrodhe kAraNaM mama // 909 // 1 pheraNDAH zRgAlAH /
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| 225 harirgatvA tato'pazyat pumAMsa pUrNalakSaNam / UrdhvapAdamadhovaktraM vaTazAkhAniyantritam // 910 // soDhA'haM puruSaH kAnte ! tvaM punarbhAvinI katham ? / tatpalApamiti zrutvA dadhyau rAjA'sya sA priyA // 911 // asyopakAraM kurve yad dattA bhUrmunaye mayA / munikanyAdhanopAye vikrItau dayitA-sutau // 912 // jIvitasyA'sya nirviNNaH svayameva purA'smyaham / kRtvA parArtha ced yAmi tat kiM nAtaM phalaM mayA ? // 913 / / iti dhyAtvA hariH proce tamuddhaM naraM mRdu / aho ! kastvaM kathaM ceyamavasthA te suduHsahA? // 914 // jAnannasmIti yad vaktumudbaddhana na zakyate / paraM tvadAkRtiH puNyA prayuGkte praSTumatra mAm // 915 // tadAkhyAhi na zakto'smi draSTuM te dussahAM dazAm / iti tat praNayaM dRSTvA provAcoddhapUruSaH // 916 // nAhametAM dazAM dInAM kasyApi hi nivedaye / tacchrotA vetti kiM matto yat paritrANamIhate ? // 917 // parantvanyabhavasnehAnubandhAdathavottamAt / upakAraparatvAt te pRcchate kathayAmi bhoH ! // 918 / / mahAseno'smi kAzIndracandrazekharanandanaH / vidyAdharyAstra palyaGkAdAnItaH priyayA yutaH // 919 // kimarthamiti tenokte naraH prAhA'tra samprati / manmAMsena mahAhomaM sA kariSyati khecarI // 920 // ka gatA sAdhunA vidyAdharIti hariNodite / snAtuM gaGgAM nadIM vyomnA jagAmetyavadad naraH // 921 // tato dadhyau nRpo harSAd gtvraishcnmmaanggkaiH| vidyAdharyA bhavet siddhirjIvitaM cA'sya cAru tat // 922 // 1 caturthyantam / 29
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 zrIpArzvanAthacaritetamuvAca harizcandraH prArthaye tvAM kimapyaho ! / sa pAhaivaMvidhAvasthaM kiM tvaM prArthayase'tra mAm ? // 923 // rAjJoce yadalaM dAtuM prArthyase tvaM tadeva hi / sa prAha tarhi yAcasva yadabhISTaM narottama ! // 924 // hariH prAha prayAhi tvaM khaM rAjyaM svIkuru kSaNAt / yat kArya tat kariSyAmi vidyAdharyAH svavarmaNA // 925 // puruSaH prAha kiM brUSe nAtmanInamidaM khalu / adhamaH kaH svayaM svArthe paraprANAn vyayiSyate ? // 926 // kiJca khaM me yathAbhISTaM yathA me mRtyubhIrutA / yathaiSA dayitA me'sti tavA'pyevaM tathA'sti bhoH!||927|| tad yAhi tvamataH sthAnAdadhunaSyati khecarI / tenetyukte harizcandraH sadainyamiva taM jagau // 928 // mA mA me prArthanAM vyarthI kuruSva puruSottama ! / khenA'pyahaM mahAkaSTAnmartukAmo'smi tad yadi // 929 // tvAdRzasyopakRtyA'tha mriye syAM saphalastadA / upakAraH paro dharma ityAkhyAnti bahuzrutAH // 930 // na jAtau na janiSyete dvAvimau puruSau bhuvi / arthito yaH karotyeva yazca nArthayate param // 931 // ityevaM bahuzo'bhyarthya svayamunmocya bandhanAt / yAhIti preSitastena sa jagAma priyAyutaH // 932 // nUpurakANa-kalpadrupuSpasraksaurabhAdibhiH / jJAtvA vidyAdharI ArAdAyAntIM nRpatiH kSaNAt // 932 // baddhvA nyagrodhazAkhAyAM sa AtmAnamadhomukham / gatamRtyubhayaM tasthau romAJcakavacAJcitaH // 934 // tato vidyAdharI vyomno'vatatArA''rdracIvarA / agnikuNDatraye vahnimujjvalaM samAcaskarat // 935 // 1 Atmane hitamAtmanInam , tanna /
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 227 tRtIyaH srgH| sajjIkRtya ca pUjAdi vidyAryAha pArzvagAn / citrAGgada ! samIkSasva kiMlakSaNadharo naraH // 936 // citrAGgado'pyupAgatya harizcandrAGgalakSaNam / vIkSyoce devi ! modakha yenA'yaM cakrilakSaNaH // 937 // hutvA kuNDatraye mAMsamasya prAntAhutIkRte / zIrSe vizvavazIkAravidyA''vibhavitA svayam // 938 // ityUcAnA mudotthAyA''narca sarvAGgamapyamum / Uce ca smara kiJcit tvaM devaM yatrAsi bhaktimAn / / 939 // bhavezca sAttviko yena, vidyA sidhyati me'dhunA / yat tvanmAMsahutaiH sA syAt prItA ca varadA ca me // 940 // harizcandrastato'vAdId dhvastasaMsAravaizasam / smarAmi niSThitaklezaM devaM nAbhisamudbhavam // 941 // idAnIM mA vilambasva homaH syAd bahuvighnabhUH / svenaivotkRtya mAMsaM svaM yacchAmyeSa gRhANa tat // 942 // sA prAha siddhimantrasya jAtaivaM tvaM yaduttamaH / matto'pyutsAhavAnIdRk samavAyo hi puNyataH // 943 // tataH pravRttA kuNDeSu jvalajjvAlA''kuleSu saa| harizcandrArpitaM mAMsaM prakSeptuM mantrapUrvakam / / 944 // Uce ca paritaH khaDgahastAn vidyAdharottamAn / mA dattAtra pravezaM bhoH ! zvApadasya narasya vA // 945 / / kiyatyapi kRte home'bhUdAvirdevatAmukham / madhyakuNDAt tato jAto sotsAhau tAvubhau mudA // 946 / / atha gomAyuraTitaM kuNDAni parito'bhavat / viSAdAta tato vidyAdhaPSce'yaM nivartyatAm / / 947 // yadyasya ghoraphetkArairnidrAM tyakSyati tApasaH / homadhvaMsaM tadAgatya sa kariSyati nizcitam // 948 // 1 AkRSya, itypi|
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 zrIpArzvanAthacaritesarvaiH sa nAzyamAno'pi pratyutA''gAt samIpagaH / jajAgAra tatazcA''rAdAzrame tApasaH kSaNAt / / 949 / / kiJcit kizcit tato vidyAmukhaM nIcairmamajja ca / khecaryuvAcA'paryAptahomA hA ! hA ! hatAsmyaham // 950 // sAvaSTambhaM hariH prAha mA viSAda gRhANa me / chittvA ziro'pi paryantAhutihomaM samApaya // 951 // Uce vidyAdharI homaH kramAt syAnnanu nA'kramAt / kramaM ca kSamate naiSa tApasaH krodhamAvahan / / 952 / / are ! kimidamArabdhamasmadAzramabhUmiSu / ityAkrozan vivezocairuddhatastatra tApasaH // 953 // mamajja tanmukhaM devyA madhyekuNDAni satvaram / bhItA vidyAdharI sA'tha kA'pyagAt spricchdaa||954|| tataH krodhAt paribhrAmyan tApasastatra jagmivAn / yatrA''ste kRttasAGgaH zAkhAbaddho hariH zvasan // 955 // kSaNena tApasaH kiJcidupalakSyA''ha vismayAt / are ! bhavAn harizcandraH so'pyAkhyadomiti sphuTam / / 956 // tamAha tApasaH kruddhaH svarNa kulapataradAH ? / nRpaH prAha dinaiH kaizcit prabho ! pUrNIbhaviSyati // 957 / / upalakSayAsa tvaM me proktastena nRpo'vadat / kauTilyastvaM mahIdAne sAkSI kulapaterasi / / 958 // are ! kulapateH svarNamanApUryeti kiM tvayA / ArabdhamityUcAne'smin rAD hiyA'dhomukho'bhavat 959 // tato mA bhUnmuneH svarNahAnirasmin mRte tviti / auSadhyA vraNarohiNyA svenAlimpat sa tadvapuH // 960 // abhUca tatkSaNAdevA''rUDhavaNavapurnRpaH / yayau ca tApasaH sthAne khe dathyau harirapyatha // 961 // 1 AkozAn ddaavu-|
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 229 tRtIyaH srgH| nA'pUrNa me bhavat kiJcit sarvasvaM dadato muneH / vidyAdharyA na yat siddhiH saMjAtA tad dunoti mAm / / 962 // are ! ka tvaM gato'sIti prA''hUtaH zvapacena saH ? / upamRtyAha kartavyaM mama svAmin ! samAdiza // 963 // sa pAhaiSa mRtaH ko'pi samAyAti, tato bhavAn / vastraM gRhNAtu gatveti prerito'gAd nRpastataH // 964 // azRNocchabdamekasyAH karuNAta sutavyayAt / hA! putra ! ka gato'soti mUrcchantyAzcamuhuH striyaaH||965|| aho ! daivena nirmuktakaruNena kilA'Ggalam / vyApAdayatA nirbhAgyA'bhISTA'patyA tvasau hatA // 966 // aho ! asAraH saMsAro martyavAcAmagocaraH / yadiSTaM dehinAM tat tu grAhayatyeva yo yamAt // 967 / / kathaM cA'haM grahISyAmi bAlasyordhvAt kilAmbaram ? / iti mandapadaH proktaH zvapacenAzu gaccha re ! // 968 // sabhayaM paricakrAma harizcandraH sutaM smaran / na zudhyed yadi devI me tadA vatso mriyeta sH||969 // tataH zuzrAva karuNaM rudatI vanitAmiti / nirbhAgyazekharAyA me mRto vatso hatAsmi hA ! // 970 // vatso mRta imAM vAcaM pratighnan maGgaloktibhiH / / vAmAkSispandanenA'tha babhUvA''zaGkimAnasaH // 971 // sarvasvaM munaye dattaM vikrItau dayitA-sutau / caNDAlakarmakartA'haM kiM me vA bhAvyataH param ? // 972 // iti cintAturo yAvad mArge yAti nRpastataH / cANDAlapatinA prokto vyAghuTyeti vyajijJapat / / 973 // Agato'sti mRto bAla iti vastrA''hRtau trpaa| sa prAha kA pA'smAkamAcAro'yaM gRhANa tat // 974 // nivRtyA'tha harirdadhyau dhiga lobhaM yadazAjjanaH /
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 zrIpArzvanAthacaritevetti kRtyamakRtyaM vA naiva daivahato hahA ! // 975 // yadAdizati me svAmI tat kartavyaM mayA khalu / vicAro yujyate naiva svAmyAdiSTe'nujIvinAm // 976 // sa gacchanniti zuzrAva strIvilApaM tamuccakaiH / hA ! hA ! putra ! tvameko me tanme mRtyustvayA saha / / 977 // tvaM mamaivAsi kupito re ! daiva ! yat patirmama / babhUva karmakRnnIcagehe'hamapi tAdRzI / / 978 / / paramasya svaputrasya bhrtaanvyshaalinH|| Alambane na jIvantyA bhavitA kA'dya me gatiH ? // 979 // harizcandro'pi vijJAya sutArAM tvarito vajan / muzcannapUNyatho'vAdId nindannAtmAnamAtmanA / / 980 // nirbhAgyazekhare ! devi ! vajraghAtaH ka eSa nau ? / vanitA vIkSya bhartAraM tAraM tAraM ruroda sA / / 981 / / harizcandro'pyarodIcca dhairya kasya sutavyaye ? / rohitAzvaM harirmohAdAzliSyat kila pUrvavat // 982 // sutArAM prAha devi ! tvaM ki rodiSi tathA katham ? / vatso mAM bhASate naiva bhavatyA roSitaH kimu ? // 983 // kiM tvayA modako nAsmai dattaH, kiM paridhApitaH / nA'dya ratnAGkitaM hAraM kiM hastI nA'rpito mayA ? // 984 // kSamasva vatsalo hi tvaM svecchayA yat tu rocte| iti svaM sAntvayan putraM devyA'sau paridevitaH // 985 / / kiM na pazyasi mUDha ! tvaM gatAsuM tanayaM nijam / gatAsuzca kathaM pazyedAzliSyennigadedatha ? // 986 // kimArabdhaM tvayA sArdhaM nAryA kiM naiSi satvaram ? / ityuktaH zvapacenA'sau bhayAccaitanyamAsadat / / 987 // ajJAsIcca mRtaM putra ceSTayA'thAzrulocanaH / 1 AvayoH /
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ ... tRtIyaH srgH| 231 sutArAM putravRttAntamaprAkSIt sA'pyacIkathat / / 988 / adyA'yaM prAtarevA'gAH samit-puSpakRte vane / . vipreNa preSito mandabhAgyo daSTo'hinA priya ! // 989 // vinA''tmIyAnna ko'pyasya viSasyottAraNaM vyadhAt / vinA vandhuM jagacchUnyaM jIvo dharma vinA yathA // 990 // harizcandrastato dadhyau dhig mAM vyasanapAtinam / ekatra zvapacaH kruddho'nyatra putravyayaklamaH / / 991 // pravAsoripurIvAso nIcadAsyaM sutavyayam / harizcandro'khilaM soDhA devI tvekasutA hatA // 992 // kizca me vekSyato hastau putravastrAhRtau katham ? / svAmyAdezamakartuM ca naivaujasvi mano mama // 993 // athavA putramRtyau ko me vicAro yadasmyaham / zvapacAdhInadehastat sa yad brUte karomi tat // 994 // anyathA syAM pratijJAtabhraSTaH sattvakalaGkitaH / sattvaikatAnavRttInAM nA'patyAdyAnurAgitA // 995 // vyApannasya sutasyA'sya na gRhNAmyambaraM yadi / nirvAhayAmi no sandhAM lajjate taraNistadA // 996 // iti sattvAniloDUtA'patyabandhaH sa sAttvikaH / bhUtvA parAGmukho'zakto yAcituM sphuTayA girA / / 997 // arpayA''cchAdanamiti saMjJayA pratipAdayan / . hastaM prasArayAmAsa harizcandraH priyAM prati // 998 // sutArA'pi ca tadabhiprAyaM sphuttmjaantii| uccikSepa kare dAtuM rohitAzvaM muhurmuhuH // 999 // agRhNati harizcandre putraM sA''ha bravISi kim ? / na jAnAmi tavaitAM hi saMjJAM brUhi tataH sphuTam // 1000 // dhairyasaMdaMzakAkRSTavacanaH sAttviko'vadat / 1 AkarSaNasAdhanam /
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 zrIpArzvanAthacaritedevi ! tiSThatu vatso'yaM vatsA''cchAdanamarpaya // 1001 // yAvadevaM harizcandro vadatyAtmapriyAM prati / tAvat tasya zirasyAzu puSpavRSTirabhUd divaH // 1002 // aho ! sattvamaho ! dhairya harizcandramahIpateH / evamudghoSaNApUrva dundubhidhvaniratyabhUt // 1003 // rAjA'pyapazyadAtmAnamayodhyAyAM nijaukasi / alaGkRtamahAsiMhAsanaM svasadasi sthitam // 1004 // rohitAzvamapazyaca kroDe krIDantamAtmanaH / azrAntakAntiratnAGkahArasphArazriyaM mudA // 1005 // vasubhUti mahAmAtyaM kuntalAkhyaM ca sevakam / dvAvapyetau svasvarUpau puro'drAkSIt kRtAJjalI / / 1006 // yavanikAntare caiva draSTuM nATakamAgatAm / sutArAM bhASamANAM ca sakhyA zuzrAva bhuuptiH|| 1007 // . puratazca susaGgItarasanirmanacetasAm / nRpA-'mAtyaprabhRtInAmapazyat saMsadaM nijAm // 1008 // pratimandiramaikSiSTa kriyamANaM ca nAgaraiH / nRtyatpurandhrivizrANyamAnadAnamahotsavam // 1009 // pratIhAramukhaprAptAna vijijJapayiSUn janAn / darato namataH prekSya kimityetadacintayat / / 1010 // kiM nu svapno mayA dRSTaH kiM vA me manaso bhramaH / kiM vA kasyApi devasya citrametad vijRmbhitam / / 1011 // tatazca prakaTIbhUya candracUDa-maNiprabhau / puraH sthitvA surau rAjJaH saharSamidamUcatuH // 1012 // trizaGkhanandana ! zrImadikSvAkukulamaNDana ! / bharatAnvayabhUpAla ! harizcandra ! ciraM jaya // 1013 // dhanyaH sugrAhyanAmA tvaM yasya vAstoSpatiH svayam / / 1 sampadam , evamapi / 2 vijJapayitumicchUn / 3 indraH / .
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| 233 sattvaM stavIti mUrdhAnaM dhunAno dyusadAM puraH // 1014 // yAdRzaH kathito rAjannacAlyo gusadAmapi / zakreNa, tAgavA'si sAttvikeSu ziromaNiH // 1015 // mAhAtmyena tavaivedaM punA rAjyaM tathaiva hi / aDhaukata nijasphItyA nirjitA'mara-dAnavam / / 1016 // vasubhUtiH sa evA'yaM mantrI mitraM ca te nRpa / zukarUpaH pravizyAjanau yo devyAH zuddhimAtanot // 1017 // kuntalazcaiSa te sevAM karoti rcitaanyjliH| jambUkIbhUya te homasaGkaTe yastadAraTat / / 1018 // zUkarodantamArabhya yAvadadya narendra ! yat / anubhUtaM tvayA viddhi tadasmatkUTanATakam // 1019 // etat sarve bhavatsattvaparIkSArasikaiH khalu / asmAbhirvihitaM tat te kSantavyaM mahatAM guro ! // 1020 // citraM paropakArAya martyatve'pi bhavAdRzAm / avatAraH parottaptyai svarge'pyasmAdRzAM punaH / / 1021 // kiM vA ko'pi guNo'smAkamapi te sattvadIpanAt / suvarNasya kathaM rekhA kaSapI vinA bhavet ? // 1022 // tava sattvena satyena harizcandra ! mahAnRpa / jalado varSati sphItazasyA bhUmudito janaH // 1023 // svasyaiva sukRtenedaM rAjyamApi punastvayA / asmattaH parituSTebhyaH kiJcid yAcastra sAmpratam // 1024 // lajjitastridazopajJavarNanAkarNanAd nRpaH / uvAca na kadA'pyasmi zikSito yAcituM param // 1025 // kizca sattvaM na muktaM khaM sUryavaMzo na lajjitaH / satyavAcaH kRtazcendraH kimataH paramarthaye // 1026 // punarapyUcaturdevo nRpa ! tanvan yazaH sitam / 1 devAnAm / 2 udanto vRttAntaH / 3 prAptam /
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 zrIpArzvanAthacarite divyazaktiH zriyAM pAtraM sadA''nandamayo bhava // 1027 // . prabhAvamiti to tatra nyasya svAspadamIyatuH / indro'pi paramAM prItimavApa sasurAsuraH // 1028 // rAjA'tha zrIharizcandrastatprabhRti vizeSataH / dayAlurjagadAnandastyaktavyasanakautukaH // 1029 // zakrAvatAratIrthasya sarvajJasya kRpAnidheH / zrIkRSadhvajadevasya paryupAstiparAyaNaH // 1030 // divyazaktiprabhAveNa gaganakrIDanAdikam / maharddhi darzayan loke pAlayAmAsa kAzyapIm // 1031 // (tribhirvizeSakam ) vinayAdiguNA loke'pyevamadbhutasiddhaye / lokottare nu te dharme na kathaM mokSasiddhaye ? // 1032 // jinadharmarathArUDhairato mukti yiyAsubhiH / vinayAdiguNA yojyAzcatvAro'pi hayA iva // 1033 // guruNA laukikairevaM kRto dharmaguNAstikaH / kuberaH zraddhayA natvA'pRcchallokottarAn guNAn // 1034 // gururapyAha bho bhadra ! ta eva vinayAdayaH / syuH sarvajJoktamArgeNa nItA lokottarA gunnaaH||1035 // tathAhi-. vinayaH suvratAcAre gurau saddharmadezake / zuzruSA praNatizcAjJAmAnanaM mRdubhASaNam // 1036 // viveko devapUjAdau mano-vAk-kAyazodhanam / susaGgastveSa yo dhamitreNa saha saGgamaH // 1037 // susattvaM ca jinAkhyAtatattvazraddhAnanizcayaH / lokottaraguNairevaM bhavellokottaraM sukham // 1038 // 1 yAtumicchubhiH /
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| 235 kuberaH punaramAkSIllokazAstronmukhaH kiyat / mata vo niyamAd dharmaH sa ca zAstreNa yoginAm // 1039 // tathA caatyAhArastathAyAsaH prajalpo niyamagrahaH / lokasaGgazca dainyaM ca SaDbhiryogI vivarjitaH // 1040 // munirapyAkhyadastIdaM kiM tu bAla ivA'Ggulim / dhRtvA''dau niyamaM jIvo'nAlambo'pi kramAJcaret // 1041 // kizca granthAntare'pyucyate-- bhUSito'pi cared dharma yatra tatrAzrame rtH| samaH sarveSu bhUteSu na liGgaM tatra kAraNam // 1042 // kriyayaiva bhaved yogI na yogoccAramAtrataH / katakasyAhayenaiva na hi vAri prasIdati // 1043 // hRSTaH prAha kuro'pi prabho ! suvratadhAraNAt / itthaM dharmopadezAca gurustAvat tvameva me // 1044 / / dharmamitraM kumAro'yaM kathyatAM kintu me'dhunA / ko devaH kA'sya pUjA ca kiM tattvaM kiM ca tatphalam ? 1045 guruH prAha jino devo rAgadveSavivarjitaH / hatamohamahAmallaH kevalajJAna-darzanaH // 1046 // surAsurendrasaMpUjyaH sadbhUtArthaprakAzakaH / kRtsnakarmakSayaM kRtvA saMprAptaH paramaM padam // 1047 // sa samyag hRdaye dhAryo vazyamantraH shivshriyH| pUjA ca vividhA tasya dravya-bhAvavibhedataH // 1048 // dravyapUjA jinendrasya gandha-puSpA-'kSatAdibhiH / tathA tabimbacaityAdau zuddhadravyaniyojanam // 1049 / / bhAvapUjA tu sarvajJairRtarUpA prkiirtitaa| deza-sarvaviratyAkhyA bhedatastat punardidhA // 1050 // 1 jalazuddhikRccUrNam /
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 zrIpArzvanAthacaritesatra dezavrataM jIvahiMsAdInAM prdeshtH| niSedhena sarvathA tu syAt sarvavirativratam // 1051 // jinapUjA dvidhA'pItthaM tadAjJArAdhanAt satAm / phaladA syAd nijotkarSa-paradoSaparityajAm // 1052 / / jIvA'jIvau tathA puNyaM pApamAzrara-saMvarau / bandho vinirjarA-mokSau nava tattvAni tanmate // 1053 // tatra jIvaH karmakartA bhoktA karmaphalasya ca / caitanyalakSaNastasmAdajIvo vaiparItyabhAk // 1054 // satkarmapudgalAH puNyaM, pApaM tvetadviparyayaH / Azravazcitta vAk-kAyavyApArA bandhahetavaH // 1055 // saMvarastanirodhastu tathA jIvasya karmaNA / yaH saMbandhastayoraikyakRt sa bandhaH prakIrtitaH // 1056 // baddhasya karmaNaH zATo yastu sA nirjarA mtaa| Atyantiko viyogastu dehAdermokSa ucyate // 1057 // etAni nava tattvAni yaH zraddhatte sthirAzayaH / samyaktvajJAnayogena tasya cAritrayogyatA // 1058 // tathA bhavyatvapAkena yasyaitat tritayaM bhavet / samyagjJAna-kriyAyogAjAyate mokSabhAjanam / / 1059 // phalaM ca mokSastrailokyoparyavasthAnalakSaNaH / yatra jIvasya na jarA na mRtyunaM punazcyavaH // 1060 // mano-vacana-kAyAnAmabhAvAnnA''dhisaMbhavaH / na vivAdo na ca vyAdhirna cA''vAdhA parasparam // 1061 // gatapata yathA tumbaM jale yAtyupari svayam / kSINakarmamalo jIvastathA yAti zivAlayam // 1062 // tatrA'sau paramAnandarUpaM naSTA'khilakriyaH / svasvarUpagataM zuddhaM zAzvataM sukhamaznute / / 1063 // 1 vizaraNam / 2 nAzaH /
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 237 tRtIyaH srgH| jIvasya rAjApuruSairiva ruddhasya karmabhiH / tasthuSo bhavasaukhye'pi vinA muktiM kutaH sukham // 1064 // ityArAdhya vItarAgaM bhavyA ArAdhakA mtaaH| ArAdhanA tu tasyA''jJA tatphalaM tvapunarbhavaH // 1065 // cintyaM na caivaM yannaiva vItarAgaH prasIdati / prasAdAbhAvatazcA'smAt kathaM prApyaM phalaM budhaiH ? // 1066 // IdRg mAhAtmyamevA'sya yenA''rAdhakasiddhaye / acetano'pi kiM nAtra datte cintAmaNiH phalam ? 1067 iti tattvopadezAkhyAd bhinnajADyaH sadauSadhAt / labdhA'ntaraGgacaitanyaH pronmIlitahRdIkSaNaH // 1068 // gRhidharma guruzraddhaH kubero gurusannidhau / gataroga ivotpannakSudhayA''hAramagrahIt // 1069 // (yugmam ) atha natvA muni dhAma sakuberaH kumArarAT / yayau guruguNagrAmahaMsakalisaromanAH // 1070 // yogyaM jJAtvA'nyadA tasmai vajravIryanarAdhipaH / rAjyaM dattvA svayaM palyA saha vratamupAdade // 1071 // nRpaH zrI vajranAbho'pi mahIM nyAyena pAlayan / digbhyaH zriyaH samAnIya tAH kIrtyA paryapUrayat / / 1072 // abhUcca tanayastasya vijayAkukSisaMbhavaH / guNairaJcitabhUpAlacakrazcakrAyudhAbhidhaH // 1073 / / anyadA susthite rAjJaH payasIvA'male hRdi / unmimIla vicAraH prAg yaH zruto bhvgocrH|| 1074 // dadhyau ca sa taTe sthitvA dhiyA bhvmhoddheH| aho ! bhavasamudrasya vIcibhiH kSipyate na kaH ? // 1075 / / utpadyante vipadyante sarvavastUni vIcivat / tatra kiM gRhyate kiM ca mucyate kiM ca gaNyate ? // 1076 //
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 zrI pArzvanAthacarite ataH svabhAvenaivA'sminnuccaiH kalakalAyitam | kurvANe yadi ko'pi svaM bahiH karSatyasau kRtI // 1077 // tacca cAritrayAnasya vinA''dhAraM na jAyate / zrayaNIyaM tadevA'taH kiM samudrAvagAhane ? || 1078 / / iti prabodhavairAgyAjjighRkSurnRpatirvratam / putraM mitramitrAsskArya svAbhiprAyamacIkathat // 1079 / / cakrAyudho'bravIt tAta ! kiM bhAgyamiyadeva me / tvatpadaikAzrayaM yad mAM maivaM parijihIrSasi ? / / 1080 // kaH prastAvo'dhunA, yuktaM vrataM vayasi pazcime / * yujyate tvadhunA lokapAlanaM lAlanaM mama / / 1081 // tataH prAha nRpo vatsa ! maivaM vada sadAzaya ! | prathamaM pazcimaM vA'pi vayaH ko vetti bAlaka ! / / 1082 // kiJca, nAgavallIle pakke raso raGgazca carvite / yAdRzastAdRzo dharmaH puMso'tijaraso vrate || 1083 // sAdhitA bhUH kRtaM rAjyaM dattaM dAnaM yazo'rjitam / kiM kRtaihikakRtyasya punazcarvitacarvaNaiH 1 || 1084 // suvarNanigaDaprAyAdato me rAjyabandhanAt / niryAtI mokSasaukhyAya tvaM mA bhUrantarAyakRt / / 1085 / / tyaktvA kathaMcanopAdhiM svabhAvabhuvamIyuSaH / mA mano markaTasyAsya punaH padyAM pradarzaya / / 1086 // pUrvakramAgataM rAjyabhAraM ghehi dhurAkSama ! | yathA'haM tava sAhAyyAd bhaveyaM svArthasAdhakaH || 1087 // iti zrutvA maunaparaM rAjye nyasya sutaM nRpaH / upAdatta parivrajyAM kSemaGkarajinAntike / / 1088 / / bahiraGgAd vidherantaraGgaH sabala ityasau / 1 vArdhakye | 2 jarAmatikrAntasya / 3 SaSThyantam /
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sargaH / 239 cAhya rAjyaM parityajyA'ntaraGgaM dharmamAdade // 1089 // yatrA'sti viratirbhAryA viveko mantripuGgavaH / priyaH kumAraH saMvegaH pratIhArazca saMvaraH // 1090 // / ArjavaM paTTahastI ca vinayastu turaGgamaH / rathaH zIlAGganAmA'tra bhRtyAH zama-damAdayaH // 1091 // samyaktvaM saudhaM saddharma-zukladhyAne sucAmare / siMhAsanaM ca saMtoSo yazazchatraM tu vistRtam // 1092 / / (kalApakam ) dvAdazAGgayAmathA'dhItI tpHksspitvigrhH| sa gurvanujJayaikAkivihArapratimAM dadhau // 1093 / / tpstejobhvvyomyaanlbdhrvshaadsau| viharananyato'nyeAH sukacchavijayaM yayau // 1094 // ahijIvo'pi narakAdudvRtyA'bhUd bhavaM bhraman / jvalanAdrau sukacchasthe bhillo nAmnA kuraGgakaH // 1095 // pApapiNDa ivA'dhyakSaH karAlAkSo maSInibhaH / AstAM hastena dRSTyA'pi saMharan vartate'GginaH // 1096 // vajranAbhamunIndro'pi tasminneva vidheH vazAt / jvalanAdrau gato rAtrau kAyotsargeNa tasthivAn // 1097 // dhvAntena malinenaikAkAre jagati nirmite / sarvataH prasRtaM tasya spardhayeva nizAcaraiH // 1098 // phetkArairdIpinAM ghUkaghUtkAraizca shivaarvaiH| yakSa-rakSo'TTahAsaizca tadA''sIdati bhISaNam // 1099 // sutarAM hRdi dediipymaandhyaanprdiipkH| dharmajAgaraNAt tasthau sa muninirbhayaH sthiram // 1100 // punaH prAtastato'cAlIt sa yAvat tAvadagrataH / kuraGgakeNa pAparddhivyagreNa dadRze muniH // 1101 // prAcyaSavazasphUrjatkopaH pApaH zareNa tam /
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 zrIpArzvanAthacarite aniSTo'yamiti dhyAtvA hatvA bhillo nyapAtayat // 1102 // gADhapahAreNA''rto'pi nArtadhyAnI manAgapi / dadhyau sahava re ! jIva ! tavaivedaM purAkRtam // 1103 / / yataHupekSya loSTakSeptAraM loSTaM dazati maNDalaH / siMhastu zaramaprekSya zarakSeptAramIkSate / / 1104 // kiJca, smRtvA paJcanamaskAraM siddhAnAM purataH sphuTam / samyagAlocanAM kRtvA vihitA'nazanaH khayam / / 1105|| madhyapraiveyake mRtvA lalitAGgA'bhidhaH surH| babhUva nirmalAnandasAgare manamAnasaH // 1106 // (yugmam ) hRSTo dhanurdharaMmanyaH kAlena kiyatA'pyasau / kuraGgakaH kuraGgAtmA mRtvA'gAt saptamAvanau // 1107 / / vizvazrIziraso vibhUSaNavidhau divyendranIlaprabhaH / zazvat zasyaparamparAprasaraNe nirmoghameghopamaH // 1108 // saMsArAdhvani khinnabhavyamanasAM vizrAmasAndradrumaH / pArtho bhAva sukhaM tanotu bhagavAMstApApahArI jinH||1109|| iti zrIkAlikAcAryasantAnIya-zrIbhAvadevasUriviracite zrIpArzvanAtha- . caritre mahAkAvye'STasarge bhAvAGke zrIpArzvanAthaSaSTha-saptamabhavavyA varNano nAma tRtIyaH sargaH // 3 // 1 shvaa|
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha caturthaH srgH| athA'sti jambUdvIpe'smin prAgvidehasya bhUSaNam / puraM surapuraM nAma yena vargAyate mahI // 1 // yasmin kumaNiSu trAsastApaH svarNe, graho guNe / chatreSu daNDaH prAyeNa, vAstavye na punarjane // 2 // yatra sphaTikaharyeSu pratibimbacchalAnizi / ramyatvAdiva lIyante yAnto vidyAdharA divi // 3 // nirdayAH pApasaMhAre, nirdAkSiNyAH khajIvite / / lubdhA yazasi, doSebhyo bhIravo yatra pUruSAH // 4 // maNigehAGgaNodbhUtaprabhAjAlajale sthitaaH| yatrAbjinya ivA''bhAnti striyaH smeramukhAmbujAH // 5 // ttrojjvlyshshcndrdhvliikRtdigmukhH| bhUbhRddadalanavajAbho vajrabAhumahIpatiH // 6 // akalako dRDhaH zuddhaparivAro guNAnvitaH / yaH sadRkSaH khakhaDgena baddhamuSTiH punarnahi // 7 // audArya-dhairya-gAmbhIrya-sthairyaprabhRtayo gunnaaH| yasyA'nyo'nyamabhUSyantopavanasyeva pAdapAH // 8 // rUpa-lAvaNya-mAdhurya-lajjA-vinayazAlinI / nAmato rUpato'pyAsIt tasya patnI sudarzanA // 9 // citraM yadasya mahiSI sA'bhavannRpateH priyaa| tadArabhya mumocaiSa vizeSAt khalasaMgraham // 10 // anyo'nyAbAdhayA tasya purussaarthtryiijussH| .
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ .' 242 zrIpArzvanAthacaritacaturtho'pi pumartho'bhUnnRpateH saGgamotsukaH // 11 // atha veyakAt kAle vajranAbhA'marazcyutaH / sudarzanA kukSizuktau sa muktevA'vatIrNavAn // 12 // tato dadarza sA rAjJI nizAnte zayanasthitA / caturdaza mahAsvamAMzcakrabhRjanmasUcakAn // 13 // rAjJA vicAritaiH svanaiH sA hRSTA'gamayad dinAn / divAkaramiva prAcI samaye'sUta cAtmajam // 14 // kRtvA janmotsavaM bhUyo'pyutsavena mahIyasA / suvarNabAhurityAkhyAM tasya cakre narAdhipaH // 15 // akaadksmaaropaadnggsnggmlaalsaaH| sarve rAjAna evA'sya babhUvurbAladhArakAH // 16 // samIna-makarAyake sphurnnkhmnniprbhe| aGgulIvetravallIke pATalAdharavidrume // 17 // lAvaNyajalasaMpUrNe gambhIre svayameva hi / samudrasadRze tasmin kalA nadya ivA'vizan // 18 // ... (yugmam ) bAlyamullaGghaya sa procairArUDho yauvanaM nmH|cetHsrsi no kasya bhAnuvat pratibimbitaH 1 // 19 // bhavodvignaH 'kSamAdhIzaH kSamaM jJAtvA ca taM sutam / / uparudhya nyadhAd rAjye pravajyAM jagRhe svayam // 20 // zeSopaskaranirmuktA kSamAkhaNDa-zamAjyayuk / dhanyairevA''hatI dIkSA :reyI projjvalA''pyate // 21 // svIkRtAzAvadhUkarNapUrIkRtayazo'mbujaH / suvaNebAhurudAhuH zazAsa kSmAM sukhaikabhUH // 22 // anyadA prAmRtA''yAtamazvamekaM dadarza sH| . tucchaMzravasamapyuccaiHzravolakSaNalakSitam // 23 // karNapUraM kuNDalam / 2 AjAnubAhuH / 3 tucchakarNam /
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH srgH| 243 tamAruhya vRto bhUpaiH krIDayA niryayau purAt / jadhAna kazayA cAcaM vegajJAnAya bhUpatiH // 24 // tatastathA pluto vegAd yathA''kRSTo'pi valgayA / so'zvaH pratIpazikSatvAdadhAviSTA'dhikAdhikam // 25 // cakrArUDhamivA'masta tadA bhUvalayaM nRpH| . mahIruhAnapi jabAdAyA~ta iva saMmukhAn // 26 // samagraparivArasyA'dRzyIkRtya kSaNAd nRpH| ... ninye tenA'TavIM jIvaH karmaNeva bhavAntaram // 27 // tatra dRSTvA saraH svaccha jalaM tRSNArtizAntaye / lasthAvazvaH sa yogIva muzcannApUritAnilam // 28 // uttIrya rAjJA'myuttArya payArNa snAnapUrvakam / azvo'mbhaH pAyitaH santo duHkhe'pyAzritavatsalAH // 29 // snAtvA pItvA svayaM cA''paH kSaNaM vizramya pArthivaH / valitaH purato'pazyad ramyamekaM tapovanam // 30 // zRGgakaNDUyanaM pRSThe kurvdbhirjrbhRgaiH| -- bAlaizcAGkagataidRSTvA munIstatrA'tuSad nRpaH // 31 // sphuritaM dakSiNaM. cakSustadiSTA''zasi cintayan / / atIvamudito rAjA praviveza tapovanam / / 32 // gacchaMzca purato'pazyad dakSiNena sakhIyutAm / ...' latAsekaM payaskumbhaiH kurvatI munikanyakAm // 33 / / tasyA vizvAtigaM rUpaM dRSTvA dadhyau nRpo nanu / keyaM jitvA dvidhA rambhAM saukumArya vijRmbhate ? // 34 // nAga-vidyAdharA-'maryastrIbhramaM yat karotyasau / / tanmanye vidhinA tAsAM kRto'yaM sArasaMgrahaH // 35 / / tatazca vRkSAntarito yAvadevaM vyacintayat / : mAdhavImaNDapaM tAvat saha. sakhyA viveza sA // 36 // 1 dvitiiyaabhuvcnm| 2 kadalI devAGganAM ca /
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 zrIpArzvanAthacaritedRDhabaddhaM zlathIkRtya valkalaM tatra baalikaa| . bakulaM sektumArebhe bakulAmodabhRnmukhI // 37 // bhUyo'pyacintayad rAjA'muSyAH kamalacakSuSaH / kedaM rUpaM ka karmedaM prAkRtastrIjanocitam ? // 38 // na ca tApasakanyeyaM yadasyAM rAgi me manaH / kA'pi bhUpAlaputrIyaM kuto'pyatrAgatA dhruvam // 39 // atrAntare mukhe tasyAH padmabhrAntyA madhuvrataH / papAta janayaMtrAsaM dhunvatyAH pANipallavau / / 40 // kathaJcinnA'payAtyasmin sakhImuddizya sA'vadat / vairiNo bhramarAdasmAd rakSa rakSa sahAyini ! // 41 // sakhyUce rakSituM ko'nyaH kSamastvAM svarNavAhutaH / lIlayA'vati yaH pRthvIM tamevA'nusara prabhum // 42 // ko nAma tvAmupadrotA pautyuvIM vajrabAhuje / iti bruvastadA dakSaH prakaTo'bhUt tayornRpaH // 43 // purastaM vIkSya sahasA saMbhrAnte te babhUvatuH / nocitaM cakratuH kizcinna ca kizcid jajalpatuH // 44 // bhIte iva nRpo jAnaMste bhUyo'pi hyabhASata / niSpratyUhaM tapo bhadre ! kacinirvahatIha vaoNm // 45 // dhairyamAlambya sakhyUce svarNavAhI mahIpatau / tApasAnAM tapovighnamatra kaH kartumIzvaraH 1 // 46 / / adhunA kintviyaM vAlA padmabhrAntyA mukhelinA / dazyamAnA kAtarAkSI rakSa rakSetyabhASata // 47 // tarumUle tayA dattAsane rAjA nivezya ca / ApRcchayata svacchadhiyA girA pIyUSakalpayA // 48 // lakSyase tvamasAmAnyo mUo'pi niravadyayA / tathA'pyAkhyAhi kosi tvaM devo vidyaadhro'thvaa?||49|| 1 bhrmrH| 2 saptamyantam / 3 yuvayoH /
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH sargaH / AtmAnamAtmanA khyAtumakSamaH kSmApatirjagau / ahamasmi mahIbhartuH svarNavAhoH parigrahe / / 50 / tadAdezAdihAgacchamAzrame vighnakAriNAm / nivAraNakRte yena rAjarakSaM tapovanam / / 51 / ayaM sa eva rAjeti dhyAyantIM tAM sakhIM nRpaH / uvAca kimiyaM bAlA klizyate karmaNA'dhunA 1 // 52 // atha niHzvasya sAvocat iyaM ratnapurezituH / khecarendrasya padmAsskhyA kanyA ratnAvalIsutA // 53 // pitA'syAM jAtamAtrAyAM vipede tatpadArthinaH / sutA yuyudhire'nyo'nyaM tatrA'bhRd rAjaviraH || 54 // ratnAvalI gRhItvemAM bAlAM svabhrAturAzrame / gAlavasya kulapaterniketanamupAgamat / / 55 / / anyadA sAdhurekosa divyajJAnI samAgataH / padmAyAH kaH patirbhAvatyipRcchad gAlavazca tam ? // 56 // munirapyAkhyadazvApahRto'trAgatavAnimAm / cakravartI svarNabAhubalikAM pariNeSyati / / 57 / / dadhyau rAjA'pyakasmAnme'zvApahAro babhUva yat / tadetayA saMghaTanopAyaM khalu vidhirvyadhAt / / 58 / / papraccha cA'dhunA kutra bhadre ! kulapatirvada / tadarzanena kurve'dya cittamAnandameduram // 59 // sA'pyAcakhyau vihartuM tamanyataH prasthitaM munim / anugantuM gato'styadya taM namaskRtya vaiSyati // 60 // padmAmAnaya he ! nande ! kulapatyAgamakSaNaH / vartate'sAviti tadA kApyAkhyad vRddhatApasI // 61 // rAjA'pyazvakhuraravajJAtasainyAgamo'vadat / yAtaM yuvAmahaM sainyamAzramAdanyato naye / / 62 / 1 rAjyaklezaH / 245
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 zrIpArzvanAthacaritepadmA'tha nandayA ninye tataH sthAnAt kathaJcana / / pazyantI valitagrIvaM svarNabAhuM mahIpatim // 63 // nandayA kathite svarNavAhurAjA''game mudA / Uce kulapati namunerjJAnaM mahAdbhutam // 64 // mamA'tithirayaM tAvad varNAzramagurustathA / . padmAyAzca varo bhAvI tat pUjyaH sarvathA nRpaH // 65 // tato ratnAvalI-padmA nandAbhiH sahito yayau / gAlavo bhUbhujaH pAH rAjJA cotthAya satkRtaH // 66 // babhASe cA'hamevaiSyaM kiM yUyaM svayamAgatA ? | sa prAha kiM na naH pUjyo. varNAzramagururbhavAn ? // 67 / / majjAmeyI ca padmA'sau patnI te jnyaaninoditaa| asyAH puNyaistvamAyAsIstadimAmudvahA'dhunA // 68 // ityukto muninA tena panAM padmAmivA'parAm / gAndharveNa vivAhena pariNinye sa bhUpatiH // 69 / / tadA padmottaro bhrAtA padmAyAH prmaatRjH| . samAbhRtaH khecarezo vimAnazchAdayanabhaH // 7 // taM pradezamupeyAya ratnAvalyA niveditaH / svarNabAhuM namaskRtya jagAdaivaM kRtAJjaliH // 71 // (yugmam ) tvavRttAntamimaM jJAtvA deva ! tvAmeva sevitum / ihA'gacchaM narAdhIza ! tadAdezaM prayaccha me / / 72 // vaitADhyAdau pratApADhya ! samAgaccha ca me pure / tatra vidyAdharaizvaryalakSmIrutkaNThitA'sti te / / 73 / / / rAjA'pi tadvacastasyoparAdhAdanvamanyata / / sa me'stu viSame'pyarthe santaH praNayivatsalAH // 74 / apRcchad gAlavaM ratnAvalI ca vinato nRpH| ... padmottaropanItaM ca vimAnamadhirUDhavAn // 75 / / 1 iMNk gatau /
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH sargaH / 247 padmA'pi jananI natvA baasspruddhglekssnnaa| bhaviSyattadviyogAtirduHkhitedamabhASata / / 76 // patyA saha gamiSyAmi mAta taH paraM mama / sthAnamanyatra tad brUhi drakSyAmi tvAM punaH kadA ? // 77 // bhrAtRtulyAnimAn vRkSAn mRgIH priyasakhIsamAH / munikanyAzca svasRvadahaM tyakSyAmi hI ! katham ? // 78 // asau garjati parjanye SaDjasvaramanojJavAk / kalApI tANDavakalAM kasyAgre darzayiSyati ? // 79 // bakulA-'zoka-mAkandAn kaH pAtA mAM vinA payaH ? / zizUnivAhAnaparAMzcalapallavapANibhiH / / 80 // ratnAvalyapyuvAcaiva vatse ! tvaM cakravartinaH / palya'bhUvismara tato dhig vRttiM vanavAsajAm // 81 // khecarendrasute ! bhartA'nugamyo'sau tvayA'dhunA / tvaM bhaviSyasi devyasya kiM viSAdo mudaH kSaNe ? // 82 // ityuktvA mUrdhni cumbitvA samAliGgayA'tha nirbharam / aGkamAropya muktAsrA'nvAd ratnAvalIti tAm // 83 / / gatA patigRhaM vatse ! gurUNAM vinatA bhveH| kuryAstvaM bhojanaM bhukte, svApaM supte ca bhartari // 84 // saroSe kathamapyasmin prAJjalA''syA vizeSataH / patibhakta saharSA ca. ruSTeva patividviSi // 85 // pikIva madhuraM brUyAH strINAM vatse ! patiSvidam / mUlamantrAdi pApena muktaM kArmaNamuttamam // 86 // nIraGgIchannavadanA nityaM niicairvilocnaa| vatse ! kumudinIva tvamasUryapazyatAM zraye // 87 // cakripatni ! sapatnISu sApatnyaM dadhatISvapi / tvayA pAJjalayA bhAvyaM mahattvasyocitaM ydH||88|| zAsak anushissttau|
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 zrIpArzvanAthacaritesApanAnyapyapatyAni svAGgajAniva lAlayeH / kadApi mA kRthA garva cakripatnItvasambhavam / / 89 // sandhaye saguNA zUcI vakrA cchedAya kartarI / ato vimucya vakratvaM guNAneva samAzrayaH // 90 // iyaM tvadekacittA ca dattA nandottarA sakhI / sarvakAryeSu te sajjA dhArya duHkhaM na tanvapi // 91 // iti zikSA pragRhyA'mbAM kulapatipramukhAnapi / natvA''pRcchaya ca padmA'pyArUDhA yAnaM patizritam // 92 // svarNabAhurapi prApya bhRtyaM padmottaraM kSaNAt / vetADhyAdrau gataH zreNIdvayaM cakre vazaMvadam // 93 // khecaraiH khecaraizvarye'bhiSikto'nekakanyakAH / khecarANAmupAyaMsta kiyat tasthau ca tatra saH // 94 // guNaiH sthAnacyutasyApi jAyate mahimA mahAn / api bhraSTaM taroH puSpaM na kaiH zirasi dhAryate ? // 95 // atha padmAdipatnIbhiH samastAbhiH smnvitH| yayau bahuparIvAraH svarNabAhurnijaM puram // 96 // tatra tasyA'tikrisya vidhinA zAsato mahIm / caturdaza mahAratnAnyabhUvan kramazo yathA // 97 // cakra-carma-cchatra-daNDAH kRpANaH kaakinnirmnniH| gajA-'zva-gRha-senAnI-purodhaH-sthapati-striyaH // 98 // mahA vihite rAjJA tadaSTAhamahotsave / cakramAyudhazAlAtaH pUrvasyAM prasthitaM dizi // 19 // tad nRpo'nuvrajannabdhau tIrthamAsAdya mAgadham / kRtASTamo rathastho'nutIrthezaM bANamakSipat // 10 // mAgadhezaH sabhAsInastaM dRSTvA patitaM purH| are ! kasya yamaH kruddho bruvanniti ruSAgrahIt // 10 // 1zakramatikrAntasya /
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH srgH|' 249 cakrinAma tato vIkSya zAntakopaH sa cakriNam / etya natvopadApANi tyaste'smItyasAntvayat // 102 // nRpaH satkArapUrva taM vimRjya kRtapAraNaH / tasyA'STAhamahaM cakre naucityAd bhrazyati prabhuH // 103 // sarvatrA'pyadhidevAnAmAvarjana-visarjane / eSo'STamatapomukhyo vidhiH syAcakravartinaH // 104 // varadAma-prabhAsau ca dakSiNA-'paradiksurau / itthameva vazIcakre tathA sindhuM nRpaH kramAt // 105 // vaitAvyametya tatrastho jitvA vaitAvya daivatam / senAnyaM preSya sindhoH sa parakhaNDamasAdhayat // 106 // kRtapAlamatho jitvA sa tamisrAguhAdhipam / daNDaratnena senAnyA taddvAramudaghATayat // 107 // kumbhe nyasya maNiM kumbhyArUDhazcakrI viveza tat / likhannubhayato bhittyoH kAkiNyA maNDalAvalIm // 108 // taduddyotAt sasainyo'sau calan vardhakikluptayA / padyayA nimagnonmagne nadyAvudatarat sukham // 109 // paJcAzayojanamitAM guhAmullaGghya tAM gireH| svayamudghATitodIcyadvAreNa niragAnnRpaH // 110 // tatrApAtAhayAn mlecchabhUpAnirjitya lIlayA / sAdhyAmAsa senAnyA sindhoH so'paraniSkuTam / / 111 // kSudrahimavatkumAraM jitvA'likhya nijAbhidhAm / kAkiNyarSabhakUTe'sau punarvaitAbyamAgamat // 112 // tatra jitvA yudhA zreNIdvayavidyAdharAn nRpaH / sAdhayAmAsa senAnyA gaGgAyAH khaNDamuttaram // 113 // gaGgAdevIM vazIcakre nATyamAlaM ca daivatam / jitvA khaNDaguhAyAstAM sa prAgvadudaghATayat // 114 // 1 tRtIyAntam / 32
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pArzvanAthacarite nirgatya ca senAnyA dvitIyaM gAGganiSkuTam / jigAya jagRhe gaGgAmukhasthAMzca nidhInnava / / 115 // . jitvaivaM svarNabAhustadakhaNDaM kSoNimaNDalam / nItyA cakrAnugacI vyAvRtyAgAnijaM puram // 116 // cakre'sya muditairbhUpa- surairutsavanirbharam / tIrthAmbhobhirmahArAjyAbhiSeko dvAdazAbdikaH // 117 // catuHSaSTisahasrANi rAjJyo'tiratayo'bhavan / dvAtriMzacca sahasrANi rAjAnastasya sevakAH // 118 // lakSAcaturazItizca hastino vAjino rathAH grAmAH SaNNavatiH kovyaH pUH sahasradvisaptatiH / / 119 / / itthaM zritaH samagrAbhicakravartivibhUtibhiH / sa ciraM pAlayAmAsa vijayI vijayAvanim / / 120 // nijabhAgya ivottu prAsAde sa sthito'nyadA / yAtAyAtakRto devAn vismito'pazyadambare // 121 // azrauSIcca jagannAthaM tIrthaGkaramupAgatam / zvetapakSA''game'mbhodhirivollAsaM bhRzaM dadhau // 122 // sa dezaH sajanaH zlAghyo vAsaraH sa ca sa kSaNaH / satRSAM yatra naH svAmI sudhAkumbha ivAyayau // 123 // adRzyadarzanodbhUtaM malaM me'dya dRzorjinam / dRSTvA yAsyati tasyAGgalAvaNyajalanirbharaiH / / 124 // tathA'STAGgapraNAmena sarvAGgA''rambhasaMbhavam / jinendracaraNaspRSTabhuvaH sparzena nekSyati // 125 // azravyazravaNAjjAtaM doSaM zravaNayormama / tadantaH pravizajjainavAkpUraH lAvaviSyati / / 126 // iti dhyAyannarAdhIzo jinendraM vandituM yayau / ziraH puNyamivAssdhAtuM nIcaizcakre jinekSaNAt // 127 // 1 ratimatikrAntavatyaH / 2 malamiti zeSaH / 250
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 caturthaH sargaH / upAnat-khaDga-mukuTa-cchatra cAmaralakSaNam / pazcakaM rAjacihnAnAM dUre muktvA nanAma tam / / 128 // niSadya ca yathAsthAnaM sa cAtaka ivocckaiH| . papau jinaghanodbhUtadezanAjalamujjvalam // 129 // saMbodhya bhUyazo bhavyAn bhagavAnanyato yayau / . varNabAhunRpo'pi svaM dhAma dhRtvA jinaM hRdi // 130 // tIrthakaddezanA''yAtAn smAraM smAraM surAnnRpaH / kaite dRSTA mayetyUhApohAjjAtismRti yayau ? // 131 // dadhyau ca prAgbhavAn pazyan pratimartya bhavaM mama / / api prayatamAnasya bhavAnto nAdhunA'pi hi // 132 // devatvamApa yastAdRk sa martyatve'pi tuSyati / dhvastacetanacaitanyaM mahAmohavijRmbhitam // 133 / / bhavacakrAdhirUDhasya bhramato'pi nirantaram / . sthitistatraiva, mokSAya tad yatiSye vizeSataH // 134 // nizcityaivaM nije nyasya svarNabAhuH pade sutam / tadAyAtajagannAthatIrthanAthA'ntike yayau // 135 // tatyAjopAdhikI bhUSAM muktaye guNabhUSaNaH / prauDhA muktirvadharyana rajyate bAhyabhUSaNaiH // // 136 / / jagannAthamathA'bhyarcya pravrajyAM jagRhe nRpaH / tapyamAnastapazcograM gItArthaH sa kramAdabhUt // 137 / / hRdisthajinapUrNendullasacchamasudhArasaH / . sa candramaNivat keSAM na tApaM niravApayat ? // 138 / kizca, asavya-savyacakrAbhe sdstkrmckrke| bhraMmati sthirakluptAtmasaMsthAno'tijane'pi san // 139 // dharmadhyAneSuNA yantraputrIbrahmakalAM parAm / 1 saptamyantam / . . .
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 zrIpArzvanAthacaritebhittvA nirdRtikanyAM yaH prodvavet sa naro varaH // 14 // - (yugmam) kiyadbhiH sevitaiH sthAnaH sthAnaviMzatimadhyataH / zanairupArjayAmAsa tIrthakRnnAma karma saH // 141 // arhat-siddha-pravacana-guru-sthavira-suzrute / tapasviSu ca vAtsalyaM jJAnAbhyasana maSTamam // 142 // darzane vinaye cA''vazyake zIlavate tathA / zuddhiH kSaNalavadhyAnaM tapas-tyAgau ca sarvadA // 143 // vaiyAvRttyaM samAdhizvA'pUrvajJAnasya sNgrhH| tIrthonnatiH zrute bhaktirityuktA sthAnaviMzatiH // 144 // viharanekadA prApya sa kSIragirisannidhau / mahATavIM kSIravaNAM tasthau pratimayA muniH // 145 // kuraGgako'pi narakAdudvRttya tatra parvate / siMho babhUva bhrAmyaMzca daivAt tatra samAyayau // 146 // atItavAsare'pyeSa bhakSyA'lAbhe'tisakSudhaH / dUrAdapi maharSi tamadrAkSId yamabhISaNaH // 147 / / kSudro jAtyA hariH prAcyavairAdAsyaM prasArya saH / abhyadhAvat saTAMdhunvan pucchenA''cchoTayan mahIm // 148 // tadA tatkRtapUtkArapratizabdamiSAd giriH| kaThorAtmA'pi pUtkAramivA''A vidadhe muneH // 149 // raudradhyAno mRgendrastaM dharmadhyAnasthitaM munim / pratIpamiva manvAna utphAlo'han capeTayA // 150 // tato munirvizeSeNa dhyAnamApUrayan zubham / kaSTe hi mahatAM sattvaM sahAyaM yat subhRtyavat // 151 // dadhyau ca hRdi dhanyo'dya divaso yatra me'jani / AsannamRtyorAjanmanivyUDhavatanizcayaH // 152 / / sa cA'yaM kRta ekhena tato me'smin manAgapi /
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH sargaH / 253 na viruddhaM harau kartuM mAnasaM yujyate'dhunA // 153 // duSkarmakSapitA'yaM me'syAshaM pApapradaH punaH / iti siMhe kRpAM cakre sa mahAtmA vizeSataH / / 154 // sa kRtvAsslocanAM samyak kSAmaNAM cA'khilA'GgiSu / cakre caturvidhAhAramatyAkhyAnaM samAhitaH / / 155 / / ikSo rasaM yathAssdAya kUrcakastyajyate janaiH / dharmasAraM tathAssdAya dehaM tyajati paNDitaH // 156 // vidIrNo hariNA mRtvA sa muniH prANate divi / mahAprabhavimAne'bhUd viMzatyadhisthitiH suraH // 157 // pakSaikaramyaM mandAnAM bhAgyaM mAyUrapicchavat / pakSadvaye tu viduSAM sundaraM cASapakSavat / / 158 / / mRtvA siMho'pi pApAtmA caturthe narakaM gataH / dazArNavasthitistIvra vedanAH sahati sma saH / / 159 // tasmAduddhRtya vividhatiryagyoniSu cA'bhramat / sarvatrAsAdayan duHkhaM duHzravaM zravasorapi / / 160 / / yaH sarvairapi sevyate sukRtibhirthyAyanti yaM yogino / yenAstAri bhavodadhirbudhajanA yasmai namaskurvate / / 161 // yasmAd jJAnadhanAgamastribhuvane yasyA'styanantaM sukhaM / lInaM yatra satAM manaH sa dizatAd vaH puNyabhAvaM jinaH 162 iti zrIkAlikAcArya santAnIya zrIbhAvadevasUriviracite zrIpArzvanAthacaritre mahAkAvye'STasarge bhAvAGke zrIpArzvanAthA'STamanavamabhavavarNano nAma caturthaH sargaH // 4 //
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ arham atha paJcamaH sargaH / siMhajIvo'tha duHkhAni tiryagyonibhavAni sH| sahan kApi sanniveze roradvijasuto'bhavat // 1 // jAtasyaiva mRtAstasya pitR maatraa-''dibaandhvaaH| tato'sau jIvito lokai raGko'yamiti saddayaiH // 2 // kaTha ityAhitA''hvAnaH krameNa praaptyauvnH| bhojanaM kathamapyApa sa bhraman pratimandiram // 3 // atiduHsthatayA caiSa dunirIkSyo nRNAmabhUt / grasto dAridyabhUtena kasya na syAd bhayAspadam ? // 4 // so'nyecurIzvarAn ratnasvarNAlaGkArabhUSitAn / dRSTvA sadyaH samutpannAd vairAgyAdityacintayat // 5 // dRzyante'mI sahasrANAmudaraMbharayo'tra yat / devavad divyanepathyAstat prAcyatapasaH phalam // 6 // ahaM strodarapUre'pi bhaikSaNApyakSamastu yat / tannUnaM na tapo'kArSa tapasyAmyadhunA'pi tat // 7 // iti dhyAtvA kaThaH khedAjjagRhe tApasavratam / . tapastepe ca paJcAgnyAdikaM kandaphalAzanaH / / 8 // itazca jambUdvIpe'smin kSetre'smin bharatA'bhidhe / upakaNThasthagaGgaughahArA vArANasI purI / / 9 / / parikhAjalamadhyasthaprAkArakapizIrSakaiH / dalairiva virAjantI caityakiJjalkazAlinI // 10 // ikSvAkukulabhUpAlapratAparavitejasA / yA vikAzavatI dhatte paminIva zriyaM sadA // 11 // (yugmam )
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH srgH| 255 yatra sphaTikahANi prsRtaa'gurudhRbhyyaa|| kailAsA iva rAjante taTasaJcArivAridAH // 12 // yatrojjvalaSA bADhamabhISTadhanadAH sadA / IzvarAH sArthanAmAnaH kAmavigrahadhAriNaH // 13 // ' yatrA'nyasampadA hRSTAH santo'pyupacikIrSavaH / syuguNe ca pareNAtte guNAnyA apyadhomukhAH // 14 // lAvaNyasajalAH smeramukhAbjAH kalahaMsakaiH / ramyakramataTA yatra bhAnti nadya iva striyaH // 15 // svargakhaNDazriyaM vIkSya yasyAM padmasarazchalAt / satArakanabhAkhaNDAnIva sakhyAdavAtaran // 16 // nilInA'nekasaMmattapakSikUjitagarjitaH / sphuratpallavavidyutvAn mayUrA''rAvabandhuraH // 17 // tuSArakaNikAM varSan ghanachAyAndhakArataH / karoti kasya na tuSTiM yatrArAmaghanAgamaH // 18 // (yugmam ) tasyAmikSvAkuvaMzyo'bhUd bhuvanatrayavizrutaH / azvasenAtaraGgAbdhirazvaseno narezvaraH // 19 // .. preyasyA'pyanuyAtA nAmutra kIA tadAdijAH / tathApi sA satI kIrtiste paraM subhagAH zrutAH // 20 // tyAga-zauryaguNo'neko'nekadhAruhya saGgaram / sa mArgaNagaNaM vIro lakSalAbhe nyayojayat // 21 // bhUcApotthaiH parastrINAM tIkSNaiH karNAntagAmibhiH / kaTAkSavizikhaibhinnaM na tasya hRdayaM kalau // 22 // gRhe zrI ratI vaktre bhUrbhuje hRdi dharmadhIH / sthitetIva ruSA tasya kIrtirataraM gatA // 23 // pratApaH pIta uSNazca yazaH zubhraM ca zItalam / 1 na eko'dvitIyo yasmAt /
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 zrIpArzvanAthacarite tathA'pi zuddhamevAtra yazo'bhUt tatpratApajam // 24 // sUro yudhi nate somo duSTe vakro budhaH zrute / gururvAci kavi tau manda mandazca so'bhavat // 25 // tasyA'bhUnmahiSI vAmA vAmAjanaziromaNiH / pApakarmaripauvAmA vAmAdevyabhidhAnataH // 26 // pavitreNa caritreNa babhau gaGgeca sA'parA / kintu sA viduSI bADhamaparA tu jaDAtmikA // 27 // yadyapi svaguNairjajJe rAjJaH sA'tyantavallabhA / tathApi na madaM cakre revA kApi kimucchalet 1 // 28 // itazca prANate kalpe bhuktvA devarddhimuttamAm / suvarNabAhujIvaH skhaM divyamAyurapUrayat // 29 // caitrakRSNacaturthyAM sa vizAkhAyAM tatazcyutaH / nizIthe'vAtarad vAmAkukSau bhAgyairbhuvo'dbhutaiH // 30 // vAmAdevyA tadA dRSTA pravizanta ime mukhe / catudarza mahAsvapnAstIrthakRjjanmasUcakAH // 31 // gajendro vRSabhaH siMho lakSmIrmAlyaM zazI raviH / dhvajaH kumbhaH saro vArdhirvimAnaM vasavo'nalaH // 32 // athendrAstuSTuvurdevIM tatraitya calitAsanAH / hRSTAzca kathayAmAsuritthaM svamavicAraNAm // 33 // gajena vizvazauNDIro dharmadhuryo vRSeNa tu / / siMhena nirbhayaH zUraH zriyA vizvazriyA'zcitaH // 34 // srajA mUrbopari satAM zazinA nayanAmRtam / mUryeNa tamasAM hartA kulottaMso dhvajena tu // 35 // kumbhena guNasaMpUrNaH sarasA vizvatApahRt / vArdhinA gurugambhIro vimAnenA'marAzrayaH // 36 // - 1 strii| 2 ratnAni /
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH srgH| 257 mahAyo ratnapuJjena dIpto nidhuumvhninaa| . imaH svarjinaH putro bhAvI te svAminIdRzaH // 37 // tathaiva kathite prAtaH patyA tajjJaizca sA'dhikam / hRSTA garbha dadhau kalpadrumaM nandanabhUriva / / 38 / / pravardhamAnagarbhA'nubhAvAd dAkSyAdayo gunnaaH| devyA vavRdhire chano ghanAntarapi kiM raviH ? // 39 // kSemayogavatI jajJe rAjJaH zrIrvyayato'pi yat / na kSINA dhanadAdiSTasuraizca parivardhitA // 40 // AzayA bhAvibhadrANAM kiMkarya iva devatAH / pUrayanti sma sarva zrIvAmAdevyAH samIhitam // 41 // itthaM garbhasukhenaiva devI sthitavatI kramAt / pauSakRSNadazamyAM sA vizAkhAyAM zubhe kSaNe / / 42 // vizvatrayodyotakaraM nizArdhe sarpalAJchanam / nIlAbhaM suSuve putraM ratnaM vaiDUryabhUriva // 43 // (yugmam ) dundubhirdivi dadhvAna prasannAsyA dizo'bhavan / tadA sukhAsikA jajJe nArakANAmapi kSaNam // 44 // socchvAsA bhUH payaH svacchaM dakSiNArcirabhUcchikhI / vAti sma triguNo vAtaH puSpADhyAstaravo'bhavan // 45 // tadevaM muditAH sarve mAdyA ekendriyA api / jinapUjopayogitvAd bhAvibhadrAzayA kila / / 46 // prabhohi caraNasparzeH snAtrA-rAtrika-cAmaraiH / puSpaudhaizca prayuktaiste bhaviSyantyupayoginaH // 47 // api tribhuvanaM jajJe prazAntaDamaraM tadA / svAmI zivanidhidarzayatIva zivavarNikAm // 48 // sahasA dikkumArINAM calitAnyAsanAnyatha / tA jainajanAkatyAyotthApayantIva satvaram // 49 //
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacarite jJAtvA cA'vadhinA jainaM janma tA nanRturmudA / svasvasthAnAdathA''jagmustAH sUtibhavanaM kramAt // 50 // bhogaMkarA bhogavatI subhogA bhogamAlinI / suvatsA vatsamitrA ca puSpamAlAtvaninditA // 51 // etA merucakAsdholokasthA dikkumArikAH / AgatyA'STau jinaM natvA jinAmbAM caivamUcire // 52 // namastubhyaM jaganmAtarjagadIpapradAyike ! 1 258 aSTau vayamadholokavAsinyo dikkumArikAH / / 53 // jinajanmotsavaM kartumAgatAH smo vayaM hi tat / mA bhaiSIrityuditvA vyakurvan saMvartamArutam // 54 // tena zuddhiM bhuvaH kRtvA yojanaM parito gRham / jinAsannaniSaNNAstAstaM gAyantyo'vatasthire / / 55 / / merA meghavatI sumeghA meghamAlinI / toyadhArA vicitrA ca vAriSeNA balAhikA // 56 // ityUrdhva loka vAsinyo'pyetyA'STau dikkumArikAH / meghaM vikRtya siktvova puSpavRSTiM vitenire // 57 // jinasya jinamAtuzca natiH kRtyanivedanam / guNagAnaM svadisthAnaM dikkanyAnAmayaM vidhiH // 58 // tathA'STau kanyakAH pUrvarucakAdristhitA api / etya kRtvA vidhiM tasthuH prAkpakSe darpaNAnvitAH // 59 // -tAva nando - tarAnande AnandA nandivardhane / vijayA vaijayantI ca jayantI cAparAjitA // 60 // samAhArAdayo'STaitya dakSiNAd rucakAdatha bhRGgArapANayaH kanyA dakSiNena jinaM sthitAH // 61 // samAhArA supradattA sumabuddhA yazodharA / lakSmIvatI zeSavatI citraguptA vasundharA / / 62 // pratyagurucakato'bhyeyuH kumAryo'STAvilAdayaH /
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH srgH| 259 tAlavRntakarAstasthuH svadipakSe yathAvidhi // 63 // ilAdevI surAdevI pRthivI padmavatyapi / ekanAsA navamiAka sItA bhadreti nAmataH // 64 // athottarAd rucakato'pyetyA'STau kanyakA jinam / jinAmbAM ca praNamyA'sthuruttareNa sacAmarAH / / 65 / / alaMbusA mizrakezI puNDarIkA ca vAruNI / hAsA sarvaprabhA caiva zrI rityAhvayAzca tAH // 66 // eyurvidigurucakAdrezcatasro'mUH sadIpikAH / citrA citrakanakA zaterA saudAminI tathA / / 67 / / rucakadvIpatto'pyeyuzcatasro dikkumArikAH / rUpA rUpAsikA cA'pi surUpA rUpakAvatI // 68 // caturaGgulabarja tA nAbhinAlaM jinezituH / chittvA khanitvA vivaraM tatra tacca nicikSipuH // 69 / / vivaraM pUrayitvA''zu ratnanANikyamauktikaiH / dUrvAyAH pIThikAvandhaM tasyopari ca cakrire // 70 // atha sUtigRhAt pUrvadakSiNottaradikSu tAH / trIn madhyasthacatuHzAlAn vicakruH kadalIgRhAn / / 71 / / atho jinaM jinAmbAM ca tA nItvA dakSiNaukasi / catuHzAlasthite ratnamaye siMhAsane nyadhuH / / 72 / / tailairabhyajya tau divyairudvodvartanaizca tAH / nItvA pUrvacatuHzAle maNipIThe nyavezayan / / 73 / / jalaizca snapayitvA'cchairdivyanepathyamaNDanau / kRtvA nItvottare catuHzAle ratnAsane nyadhuH / / 74 / / tayoH kSudrahimAdrestA drAgAnAyyA'bhiyogikaiH / gozIrSacandanaM dagdhvA rakSApoTTalikAM vyadhuH // 75 / / parvatAyubhavetyuccairuktvA karNAntike vibhoH / tAH samAsphAlayAmAsurmithaH pASANagolako / / 76 //
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 zrIpArzvanAthacarite sUtikAbhavane bhUyo vAmAdevIM vibhuM ca taaH| zayyAgatau vidhAyA'sthurgAyantyo maGgalAnyatha / / 77 // tadA'bhUnityaghaNTAnAM svargeSu yugapad dhvaniH / surendrANAM ca nRtyantIvAsanAni cakampire / / 78|| jJAtvA'thA'vadhinA zakro jinajanmojjhitAsanaH / kiyacca jinamabhyetya praNamya vidhinA'stavIt / / 79 // naigameSiNamAdizya sughoSAghaNTayA ttH| jJApayAmAsa zakro'rhajjanmakRtyaM ca nAkinaH / / 8 / / sa sadyo militA'zeSasaudharmasurazobhitaH / kSaNAt tatrA''radA''ruhya vimAnaM pAlakAbhidham / / 81 // mudA pradakSiNIkRtya vibhorjanmagRhaM ttH| muktvA vimAnamaizAnyAM vAmAM natveti cA'stavIt / / 82 // kukSI ratnadhara ! devi ! jaganmAtaH ! sulakSaNe ! / namastubhyaM tvamevAsi strINAM gurumahattvabhRt / / 83 / / yayA tribhuvanasyA'pi dharmamArgaprakAzakaH / divyaratnapradIpo'yaM suSuve bhagavAn jinaH / / 84 // jinajanmotsavaM kartumAgAM zakro'smi tanna bhIH / kAryetyuktvA haridevyA avasvApanikAM dadau // 8 // pratirUpaM prabhoryasya tatrA'sau pazcarUpabhRt / bhUtvaikenA'Jjalau rUpeNA'nujJApyA''dada jinam // 86 // ubhAbhyAM cAmare chatraM dadhe'nyena prabhUpari / ekenollAlayan vajraM valgan zakraH puro'bhavat // 87 / / jayadhvanimukhairdevaiH sarvato'pi vRto hariH / utpatya gaganenA'gAt kSaNAnmerumahIdharam / / 88 // tatrA'ntaHpANDukavanaM cUlikAdakSiNena tu / atipANDukambalAyAM zilAyAM zItagutviSi // 89 / / siMhAsane jinasnAtra yogye'GkasthApinaprabhuH /
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH srgH| 261 nyaSIdad vAsavaH pUrvAbhimukho harSanirbharaH // 9 // prayuktA'vadhayo'nye'pi triSaSTistatra vAsavAH / mahA drutamAjagmuzcatuHSaSTirabhUditi // 91 // daza vaimAnikA indrA viMzatirbhavanAdhipAH / jyotiSko dvau ca somAkauM dvAtriMzad vyantarezvarAH // 92 // athA'bhiyogikA indrAdezAt sindhuhUdAditaH / AnIya jalapuSpAdyaM sarva vegAdaDhokayan / / 93 // haimai raupyairatho ratnamayaH kaanycn-raajtaiH| . svrnn-rtnmy| svarNa-raupya-ratnamayairapi // 94 / / raupya-ratnamayaiaumairaSTabhedairiti kramAt / kumbhaiH pratyekamaSTAgrasahasreNA'mbupUritaiH // 95 // acyutAdisurAdhIzA vidhinA'snapayan jinam / pArijAtakapuSpAbairAnacustuSTuvuzca te // 96 / / ... (vizeSakam) tadA ke'pi surA hRSTA nanRtustAlasundaram / nAnArUpairabhinayaM ke'pyAkSepakaraM vyadhuH / / 97 // samazrutigataM rAgasvaragrAmamanoramam / zuddhasarodbhavaM gItaM gAyanti smA'pare surAH // 98 // tatena vitatenA'pi ghanena zuSireNa ca / caturvidhena vAdhena kautukaM ke'pyapUrayan // 99 // vavalgurullalanti sma kepi ke'pi cukUdire / kecid ghanavRSA'zvebhAsiMhanAdAna vitenire // 10 // atha nyasya prabhuM zakra IzAnA'Gke caturdRSIm / vikurvya tadviSANotthaiH snapayAmAsa vAribhiH // 101 // unmRjya gandhakASAyyA divyayA'Gga harivibhoH / vilipya candanairdivyaiH puSpAyaistamapUjayat // 102 // darpaNo vardhamAnazca kalazo mInayoryugam /
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pArzvanAthacarite zrIvatsaH svastiko nandyAvartta bhadrAsane iti // 103 // zakraH svAmipuro ra paTTe rajatataNDulaiH / Alikhya maGgalAnyaSTAviti stotuM pracakrame // 104 // jaya zreyonidhe ! svAminnazvasenanRpAGgaja ! | namrAmarazirobhRGgasaGgacaGgapadAmbuja ! // 105 // tattvaprakAzinI cittalocane bhuvanazriyaH | sAraH kanInikAkAnta ! zrIvAmeya ! tvameva hi / / 106 / / bahubhrAntibhavaglAnidhyAmalAyA manodRzaH / tamAladalanIlAGga ! tvayi dRSTe paTiSThatA / / 107 // pAtAla-vidhu-vAnAM sudhAsAraM pragRhyate / 1 vapuzcakre vidhirnUnaM trilokyA tena sevyate / / 108 // ghanacchavitanUkAntinIravarSeNa tanvatA / 262 zasyAni trijagad deva ! tvayA'bhUd devamAtRkam / / 109 / / karakalpadrumaM pAdanakha cintAmaNIvaram / deva ! divyagavIdhAma ! vapurdevapuraM tava / / 110 // pAtAlaM majjanAmbhobhiryoH pUjA'gurudhUmyayA / zarIrakAntibhiH pRthvIM punAsIti jagattrayam // 111 // tatra stavana-nidhyAna-dhyAnairajani nirmalam / cakSurmano me'dya bhAvAnnAtha ! namo'stu te / / 112 // stutvetyarhantamAdAya nItvA vAmA'ntike'mucat / javasvApinIM tasyAstaccAtpratirUpakam / / 113 / prabhoSTavinodAyopari zrIdAmagaNDakam / indro'muJcattayocchIrSe divyarUpe sa kuNDale / / 114 // indrAdezAdvibhorbhogayogyavastUnyanekazaH / saudhe zrIdo nyadhAcchAntirudghuSTA cA''bhiyogikaiH // 115 // saMkramayyA'mRtaM stanyA'rthAyA'GguSTha hariH prabhoH / 1 devadUSye ityapi /
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH srgH| 263 dhAtrIrapsarasaH pazcA''dizya nandIzvaraM yayau / / 116 // merAstatraiyuranye tu vAsavAH zAzvatA'rhatAm / te sarve'STAhikAM kRtvA hRSTAH svasvA''spadaM yayuH // 117 // vAmA'pi svAminI buddhA vibuddhavadanA'mbujA / divyAGgarAganepathyaM vIkSya putramamodata // 118 // devyAH paricchadaH putrajanmodantAnnRpaM tdaa| vardhayitvA'tha dikkanyAgamA''yaM sarvamAkhyata // 119 / / nRpastuSTo bhRzaM dattvA sa tasmai pAritoSikam / mokSahatusutaprItyA kArAmokSamakArayat // 120 // uchtiA yugamanthAdyAH saudhadvAre sahasrazaH / uccai?So'bhavat sUtamAtRkAyAH samantataH // 121 // nRtyadivyAGganAgItaistUryanAdairjayA''ravaiH / ulUluzaGkhadhvanibhiH suzabdakyaM tadA'bhavat / / 122 gacchantyA dAnasanmAnairAyAntyA vardhanaiH zriyAH / tadvyUDhamapi saMkIrNa tadA'bhUd rAjamandiram // 123 // kulAcAre kRte kRtsne nivRtte sUtake nRpaH / / AraMbhe vizvasatkArapUrva nAmakSaNaM prabhoH // 124 // tasmin garbhasthite vAmA nizi dhvAnte'pi pArthataH / sarpa sarpantamadrAkSIt patyuH sadyaH zazaMsa ca // 125 / / smRtvA tadeSa garbhasya prabhAva iti nirNayan / pAca ityabhidhAM sUnorazvasenanRpo'karot // 126 // ratnAdrivat suratnena bAlArkeNodayAdrivat / / meruvat kalpavRkSeNa reje'Gkasthena tena rAT // 127 // lAlyamAnaH sa dhAtrIbhirindrAdiSTAbhirAdarAt / kSudhodaye nijA'GguSThAd rasaM zakrA''hitaM papau // 128 // svAminaM ramayAmAsuH prItyA surkumaarkaaH| haMsa keki-zukA bhUtvA kalabhA vRSabhAstathA // 129 //
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 zrIpArthanAthacarite samaM vizvatrayaprItyA vardhamAnaH zanaiH prbhuH| susaMhananasaMsthAno'pi bAlyamudalaGghayat // 130 // gambhIra unnataH sUkSmaH saralaH pRthulositaH / adIrghastriSu triSyevaM dvizubhro navapATalaH // 131 // nAbhau satve svare'gAdhastuGgoM'za-pada-mUrddhasu / sUkSmaH keze nakhe dante saralo'hau bhuje'Ggulau // 132 / / pRthurnAbhimukhorassu tArA-vRnta-kace'sitaH / kaNThe pRSThe ca puMzciddhe tucchaH zubhro radA'kSiSu // 133 / / pANI pAde gude tAlu-jihvayoradharoSThayoH / nakhaSu danta-mAMsa va tAmro navasu zasyate // 134 // dvAtriMzallakSaNAnyevaM dRzyante'sma tanAviti / matvaivaM subhagaM vatrustaM khayaM sakalAH kalAH // 135 // svAmyatho'nupamASTAgrasahasranaralakSaNaH / navahastatanurbhUtvA''ruroha navayauvanam // 136 // sadgandhamamalakhedamadamAMsA'mRgujjvalam / adRzyAhAranIhAravikRtatvaM vapuH prabhoH // 137 // sahajAtizayairevaM janmaivA''rabhya sundaram / vizeSataruNimnA tu zaradevA'mbu mAnasam // 138 / / (yugmam ) pAdayoH kamalaiH kaNThe shngkhphairindrgopkaiH| nakheSu, bhramaraiH kezeSvatha bhekaiH pikairgajaiH // 139 / / tunde svare gate zrIH svA kramAdekendriyAdibhiH / vibhordatteva sarvairyat vAmyasau sarvajantuSu // 140 // (yugmam ) vibhuH kUopamau pAdau madhyaM siMhasahodaram / mukhaM candranibhaM bibhrat tadA tribhuvanAyitaH // 141 //
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH srgH| .. 265 tasyA'tizAyirUpasya maulAvuSNISakaitavAt / svakIyasukRtasyevA''ropayat kalasaM vidhiH // 142 // lAvaNyajalasaMpUrNe tasyAGgasarasi sthite / sannatrapatre vaktrAbje strIharabhRGgA na ke'patan ? // 143 / / navyo raviriva zrImAnArohan yauvanaM namaH / katamAnAM padminInAM vitatAna mudaM na saH ? // 144 // anyadA nRpamAsthAnasthitaM vetriniveditH|| kazcidetya naro nattvA nivizyaivaM vyajijJapat // 145 / / deva ! jitvA zriyA'nekapurANIvArjitadhvajam / satprAsAdapatAkADhyaM puramasti kuzasthalam // 146 // tatrA''sInaravAkhyo nRpatiH sukRtaikadhIH / AzramANAM guruH satyaH so'bhUd dharmaprarvatanAt // 147 // tejasA bhUbhRtaH krAntvA janAnAM mastake sthitaH / sa madhyAhnA'vajajJe vizvasAdhAraNaH kRtI // 148 // ' jinadharmarato nityaM sAdhuzuzrUSaNodyataH / nItyA cakre ciraM rAjyaM parivrajyonmukhaH param // 149 // saMvegA'tizayAdanyadine'sau reNuvacchriyam / tyaktvA vratamupAdatta susAdhugurusannidhau // 150 // ityardhakathite tena rAjA dhaarmikvtslH| ziro dhunvannuvAcaivaM sadasyAnapi modayan // 151 / / aho ! sattvAdhikaH kIdRG naravarmA yadaya'te / svIkRtya narakaM rAjyaM tatyAja tadasau kSaNAt // 152 // bhavodAmapravAheNa vAhyante srvjntvH| prati sroto gamI ko'pi kRSNacitrakamUlavat // 153 // kiM vA vivekasAhAyyAd duSkaraM kiM manasvinAm ? / sAdhu kRtyaM kRtaM rAjJA tadUrva bhadra ! kathyatAm ? // 154 // 1 kAmazAstroktastrIvizeSANAm / 2 rAjJaH pakSe parvatAn / 3 sarvajanasamadRSTiH /
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 zrIpArzvanAthacariteso'pi bhUyaH pumAnUce raajye'bhuunnrvrmnnH| mUnuH prasenajinnAma kAmadhenusamo'rthinAm // 155 // tasya prabhAvatI nAma saMpati prAptayauvanA / kanyA'sti surakanyeva divaH zApAdihAgatA // 156 // tadvAkya-mukha-rUpA'-kSijitA iva yayudhruvam / sudhA pAtAla induH khe divi rambhA jale'mbujam // 157 / / pAda-pANi-mukhA'-kSINi yasyAH smerAra'vindavat / vIkSya lakSmIstadIyAGgaM padmAkaramivA''zrayat // 158 // tAmevaM vIkSya cintAvAnanurUpaM varaM bhuvi / sa nRpo'nveSayAmAsa kintu tAdRG na ko'pyabhUt // 159 // sakhIbhiH sahitA'nyeArgatodyAnaM prabhAvatI / kinarIbhirgIyamAnaM padyagItamado'zRNot // 160 // jayI vArANasIbharturazvasenasya nandanaH / zrIpArzvanAtho'naupamyA ydruupgunnsmpdH||16|| rAmA'pi jayinI sA'tra yAmasau pariNeSyati / kintvetAvanti bhAgyAni kasyAH santi jagattraye // 162 // itthaM zrIpArzvanAthasya zRNvatI guNakIrtanam / tadrAgavivazA jajJe tanmayIva prabhAvatI // 163 // tyaktvA'tha krIDAM brIDAM ca tadgItaM hariNIva sA / tallInA zRNvatI pArcaraktA'lakSi sakhIjanaiH // 164 // yathA yathA'sau tadgItAmRtaM karNapuTaiH papau / tasyAstathA tathA tRSNA tallAvaNyAdavardhata // 165 / / vyaktasAttvikabhAvA'pi hatA puSpamayaiH zaraiH / kAmena gatacitteva nizceSTA sA'bhavacadA // 166 / / kinno'tha samutpetuH sA tUtpazyA ciraM sthitA / prabhAvatI smarAvezAcchUnyIbhUtamanA bhRzam / / 167 // tvaM sutA rAjahaMsasya kumAraH kmlaakrH|
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH sargaH / atha sthAne'nurAgaste saMmato'yaM vidherapi // 168 // kintu dhairya prapadyakheti saMbodhya sakhIjanaH / ninye vezmani tAM pArzva dhyAyantIM sarvadiggatam // 169 // ( yugmam ) earsal for svAmI ke sAmAnyA'smi mAnavI ? / durlabho'yaM patirnUnamityArtyA sA''naze'bhitaH / / 170 // vAmakAmavazAttasyA jagannirvApakAdapi / pArzvAttApajvaraH so'bhUdyatpurazcandanaM zikhI / / 171 // tatsvarUpamatho sakhyastasyAH pitrorvyajijJapan / jAtaharSau ca tau putryAzvAsanAyetyavocatAm / / 172 // sAdhu pArzvakumAro'yaM jagattrayaziromaNiH / AtmAnurUpaH putryA me varo vatre sacetasA / / 173 // manorathospi no mandabhAgyAnAM jAyate mahAn / / pikyA eva na vAyasyA vAJchApyAmradrume bhavet // 174 // pArzvenaiva tadudvAhaH kAryaH putryA dhruvaM mayA / vidyA kanyA ca satpAtre niyojyA dIrghadarzibhiH // 175 // itthaM pitRvacaH zrutvA sakhIbhyaH sA'tuSattarAm / AzAyaSTyAsnayA cittamavASTabhnAcca kiJcana // 176 // tathApi tasthau sA muktAhArabhUSA sakhISvapi / nirmamA mauninI kizcid dhyAyantI yoginIva hi // 177 // evaM tAM vidhurAM vIkSya nizcikye'daH prasenajit / preSayiSyAmyamuM putrImadhipArzva svayaMvarAm // 178 // taccAjJAsIt kaliGgAdidezendro yavanAbhidhaH / uddhataH pariSadyevaM jagau ca bhrakuTImukhaH // 179 // mayi satyatra kaH pArzvaH sa yo voDhA prabhAvatIm / tAvatpresanajit ko'yaM yo'nyasmai tAM pradAsyati 1 // 180 // kiM vA'stveSa grahISye tAM svena vA'haM yataH param / 267.
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 zrIpArzvanAthacarite yAcakA eva yAcante vIrANAM khaM jagattrayam // 181 // svayamAcchidya gRhNAno mRgendro vizruto hriH| . anyadattaM tu gauricchan varAkaH pazurucyate // 182 / / ityuktvA bhUribhiH sainyairnnysmvikrmH| kuzasthalapuraM vegAdetyA'rautsIdanekadhA // 183 / / janasya pavanasyeva niruddhA''gamanirgamam / tatpuraM kumbhakApUrNa yogIndrapurabaddhabhau // 184 // ahaM na preSito rAjJA nizIthe niragAM purAt / puruSottamanAmA'smi mantrisAgaradattamaH // 185 // imaM vRttAntamAkhyAtumihAgamamataH param / .. devaH karotu yat kRtyaM svajane'rijane'pi vA // 186 // ityAkarNya ruSA sphUrjannazvasenanRpo'bravIt / ko'yaM varAko yavanaH kA bhIrvo mayi satyapi ? // 187 / / eSo'hamAgatastrAtuM sajjasainyaH kuzasthalam / kAryo'satAM satAM vA'pi pakSapAto mayA'dhunA // 188 / / ityuktvA'vAdayadbhambhAM militaM cA'khilaM balam / tajjJAtvA'gAd drutaM krIDAgRhAt pArtho nRpAntike // 189 / / jagau ca tAta ! saMrambha eSa kasyopari kSaNAt / samaM vA'pyadhikaM vApi na te pazyAmi kaJcana // 190 // azvasenanRpo'GgulyA darzayan puruSottamam / taduktaM sarvamAcakhyau punaH pArtho'bhyadhAdidam // 191 // tiSTet suro'suro vA'pi na tAtasya puro yudhi / .. nRmAtraM javanastveSa siMhasyeva mRgaH kiyAn / / 192 // yAtrAya ko'yamAyAsaH piturvamAme sute / pUjyAstiSThantrihaivA'haM kariSye tasya zikSaNam // 193 // ... kumbhakena prANAyAmavizeSeNa ApUrNa tattathoktam / 2 zarIravat / 3 kavacakSame kAryasamarthe satIti yAvat /
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH sargaH / bhaktizaktikSamaM vAkyamiti zrutvA'zvasenarAT / hRSTaH stutvA kulaM praiSIt pArzva taMdolaM vidan // 194 // . zrIpArzvo'tha dvipArUDhaH puruSottamasaMyutaH / pratasthe 'neka bhUpAlairutsavena zubhe kSaNe / / 195 // purataH svAminazcelurgajAzca lanagA iva / nadIrayA iva hayA rathAH krIDAgRhA iva / / 196 // pattayaH kapivalgu valganti sma samantataH / aisa prAsthitaivaM prabhuryavanakhelane // 197 // tadA calavaloddhRta rajazchanne nabhasyabhUt / balAkAbhapatAkADhyaM durdinaM kintu tatpare / / 198 // vandighoSaizca zaGkhAdizabdairnivAnanikhanaiH / utsarpadbhirabhUt sArthA zabde'mbaraguNaprathA / 199 // Adya eva prayANe'tha mAtaliH sarathaH prabhum / upetya natvA provAca nAthA'haM zakrasArathiH // 200 // zakro jAnAti te zaktimatulAM kintu sevakaiH / bhaktiH kAryeti sarathaM sa praiSInmAM tvadantike // 201 // mAnyA bhaktimato bhaktiriti kRtvA rathaM prabhuH / Aruroha harirmeghamiva divyAstrabhAsuram || 202 // khaicaraiH stUyamAno'gAdrathasthaH khe'rkavadvibhuH / anviyAya ca bhUmiSThamutpazyaM tadbalaM punaH / / 203 // kiyadbhiH sa dinaiH prApa kuzasthalamathA'vasat / udyAnAntaH surakRte prAsAde saptabhUmike // 204 // kSatriyANAM sthitiM pAtuM dayayA ca prabhuH puraH / preSahUtaM mahAdakSaM suzikSya yavanA'ntike / 205 // sa gatvA yavanaM smA''ha svAmibhaktyA sasauSThavam / 1 pArzvabhujabalam / 2 pArzvazatrau / 3 AkAzasya guNaH zabda iti prasiddhiH 4 prathamam / 269
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 zrIpArzvanAthacarite zrImatpArzvakumArastvAM manmukhenAdizatyadaH || 206 // ayaM prasenajidrAjA tAtaM zaraNamAzritaH / tato rodhAdvirodhAca mocyo'yaM sarvathA tvayA // 207 // svayaM pracalitaM tAtaM nivAryAhamihA''gamam / drutaM gaccha nijaM sthAnaM nA'parAdhastaveyatA / / 208 // lalATe ca bhruvaM kRtvA yavano'vadadudbhaTam / are ! dUta ! kathaM no mAM vetsi yat pralapasyadaH 1 // 209 // ? ko'yaM pArzvo'zvaseno vA yo'bhiSeNayatIti mAm aho ! nAtmajJatA kiM vA ka jJAnaM bAlavRddhayoH 1 // 210 // niSThuraM bhASamANo'pi dUtatvAnnA'si dharSitaH / gatvA svasvAminaH sarve vadeti sa yathA drutam || 211 // dUto'pyAha sma bhoH ! muhyannanAtmajJastvameva hi / manuSyamAtrastvaM yo'vajAnISe jagatAM patim / / 212 // prabhustvAM bodhayatyevaM kRpayA nAzaktitaH / budhyasvAdyApi mA pArzvatejo'gnau zalabho bhava / / 213 // bruvantamiti taM dUtaM yavanasya bhaTA ruSA / utthAyodAyudhA evaM jajalpuH prajihIrSavaH || 214 / / are ! svasvAminA sArddhaM vairaM kimapi te'sti yat 1 | taddrohAya vadasyevamityuktvA hantumudyatAH / / 215 / / vRddhAmAtyo'tha tAnevaM sAkSepamidamRcivAn / bho mUrkhAH ! ko'yamArebhe rAjyasyAkasmikaH kSayaH 1 // 216 // nA'yaM svasvAmino vairI yUyameva hi vairiNaH / kSipathA'narthakAntAre ye nAthaM duSTavAhavat // 217 // sendrA devA natA sevAM yasya kurvanti tasya bhoH ! / taM zrIpArzvanAthasya tAM vo inta ! kA gatiH 1 // 298 // iti zrutvA bhayabhrAntAH sarve zAnti yayurbhaTAH / taM ca dUtaM kare kRtvA mantrI sAmanetyavocata / / 219 //
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH srgH| 271 ajJAnAdevamuktaM yacchastramAtropajIvibhiH / soDhavyaM tat tvayA vidvan ! sevako'si kSamAnidheH // 220 // zrIpArtha nantumeSyAmastavA'nupadameva hi / iti saMbodhya satkRtya taM dUtaM visasarja saH // 221 // svamIzaM cA'vadannAtha ! tvayA''sIt kimidaM kRtam ? / adhunA'pyAzraya kSipraM zrIpArzva vizvavatsalam // 222 // yasya janmamahaM cakruH sendrAH kila surA'surAH / dadhante patibhAvazca kastena saha te kaliH ? // 223 // garjantaM meghamudvIkSya procchalan zarabho yathA / vinazyati tathA mA bhUstvaM pArthe darpamudvahan // 224 / / sUrya-khadyotayoH siNh-shshyostaayNkaakyoH| hastikunthyorivA'tyantaM bhedaH pArzvabhavAdRzoH // 225 // kizcedaM me caraiH ziSTaM pArzvasyArohaNAya yat / indraH praiSIdrayaM sAstraM samAtalimabhUspRzam // 226 // kaNThe tadadhunA nyasya kuThAraM pArthamAzraya / AjJAM manyasva yena syA abhIriha paratra ca // 227 // vimRzya yavanaH proce sAdhvahaM bodhitastvayA / anAjaDadhIrasmAdrakSito'ndha ivA'vaTAt / / 228 // ityuktvA srvsaamntmnnddleshvrsNyutH| kaNThe parazvadhaM badhvA yavanaH pArzvamabhyagAt // 229 // nivAsodyAnamAsAdya prabhoH sainyaM samudravat / nirIkSya mRgavat trasyan prAsAdadvAri so'gamat // 230 // vetriNA vijJapayyAtha sabhAyAM sa prveshitH| prabhuNA mocitaskandhaparazustaM dUrato'namat // 231 // UrdhvasthaH prAJjalizcaivamuvAca jagatAM patim / 1 kathitam / 2 kriyApadametat / 3 kUpAdgAdvA /
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 zrIpArzvanAthacarite yasyA''jJAkAriNo devA nRkITaH ko'smi tasya te ? // 232 prahitya kRpayA dUtaH zikSito'haM tvayA prabho ! / kimutphAlaH kadApi syAn mRgendro mRgazAvake ? // 233 // guNAyA'vinayo'pyAsInmama tvadarzanAdvibho ! / mayA tu prasabhaM tasya mUlocchedaH kRtA'dhunA // 234 // kRtaghnatvAditi vyaktamAlinyo'pyabhavaM shuciH| prabho'dya tvatpadodyotasattIrthajalamajjanAt // 235 // sarvadaiva prasanno'si svayaM zrIgrahaNakSamaH / / indraiH saMsenyamAno'si svayamevA'bhayapradaH // 236 / / tadevaM sati kiM vacmi tathA'pyo'nugaiH prabhuH / prasIdA''datsva me lakSmI sevakaste'smi rakSa mAm // 237 // zrIpArtho'pi jagau bhadra ! bhadraM te'stu mato bhavAn / svAM zriyaM bhuGakSva mA bhaiSIrnedRk kArya punastvayA // 238 // tatheti pratipedAnaH satkRtaH prabhuNA'pi saH / puramudveSTayAmAsa yavano drAk kuzasthalam // 249 // jJAtvA prasenajit sarvaM tanmAntripuruSottamAt / mudA parigrahonmuktacandrAbhaM puramapyabhUt // 240 // atha prasenajit tUrNamupAdAya prabhAvatIm / gatvA natvA ca vAmeyaM hRSTaH proce kRtAJjaliH // 241 // dRSTahaSTA'dya me dRSTirabhUnnAtha ! tvadIkSaNAt / tvadAgamanahetutvAt sajjano yanano'pyabhUt / / 242 // bhAnuneva tvayA yadvat saprakAzaH kRto janaH / tathodvAhAdimAM kanyAM sazrIkAM kuru padminIm // 243 / / prabhAvatI tadA dadhyau kinnarIbhyaH zrutaH purA / yAdRzastAhagevA'yaM saMvadantyakSarANyaho ! // 244 // khabhAgyA'pratyayAcittaM zaGkate tu mamaiSa yat. . trilokIdurlabhastAtoparodhaM manyate na vA // 245 //
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH srgH| 273 atha pArtho'vadad rAjastAtAjJA me tavA'vane / na kanyodvahane tasmAnmA kArSIrAgrahaM vRthA // 246 // tacca prabhAvatI zrutvA dadhyau dInA viSAdataH / adhunA'haM bhaviSyAmi mandabhAgyA hahA ! katham ? // 247 // sarvatra sadayo'pyeSa kuto'bhUnmayi nighRNaH / matkRte prArthanA vyarthI mattAtasyApi hA'bhavat // 248 // dadhyau prasenajiccaivaM svayaM sarvatra nispRhaH / azvasenoparodhAt tu kartA'sau manmanoratham // 249 / / sutAmapyevamAzvAsya sa jagAda vibhuM vibho / sahaiSyAmi tvayA kAziM draSTavyo hyazvasenarAT // 250 // evamastviti bhASitvA sa prasenajitA saha / sauhArda kArayitvA ca vyasRjad yavanaM vibhuH / / 251 // svayaM ca kRtakAryatvAt sa kuzasthalabhUbhunA / sakanyenA'nvIyamAno yayau vArANasI purIm / / 252 / / kAzIndrastasya pArzvasya mahA nRsuraa'suraiH| stUyamAnasya saMtuSTaH pravezotsavamAtanot / / 253 // mohadhvAntahRtipradIpakalikA''virbhAvatulyAH sudhAkulyA dharmataroH zivoccabhavane niHzreNidaNDopamAH / zreyaHkalpalatAGkurA bhavamahAmbhorAzisetuzriyaH zrIpArzvasya padadvayInakhamaNizreNiprabhAH pAntu vaH // 25 // iti zrIkAlikAcAryasantAnIya-zrIbhAvadevasUriviracite zrIpArzvanAtha carite mahAkAvye'STasarge bhAvAke zrIpArzvanAthacyavana-janma___janmAbhiSeka-kaumAravijayayAtrAdivarNano nAma paJcamaH sargaH // 5 // 1 rkssnne| 35
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ aham / atha SaSThaH srgH| athA'zvasenabhUpAlastejovijayazAlinam / pArtha pArzvagataM dRSTvA harSAGkacchatratAmagAt // 1 // khasaudhaM ca gate pArce prabhAvatyA sahAgatam / puro namantamutthApya prasenajitamabravIt // 2 // kacit kuzasthalAdhIza ! sarvatra kuzalaM tava / hetozcAtrAgamaH kasmAt so'pyevamavadat tadA 1 // 3 // kuzalaM me sadA yasya trAtAsi guruvikramaH / hetuzcAgamane tAvaddarzanecchA tavA'nagha ! // 4 // anyacca mama putrIyaM bhRzaM pArthAnurAgiNI / prasadya tad gRhANemA kumArArthe prabhAvatIm // 5 // azvaseno'vadad bhadra ! sAdhUce'smAkamapyasau / manorathaH sadaivA'sti kumArodvAhagocaraH // 6 // viraktaH kintu saMsArAdapi rAjyazriyaM cirAt / mumukSureSotrArthe tanna jAne kiM kariSyati ? // 7 // paraM tvaduparodhenA'dhunA pArtha balAdapi / udvAhaM kArayiSyAmi tanmA tvamadhRtiM kRthAH // 8 // ityuktvA saha tenaiva yayau pAAntika nRpaH / imAM prasenajitputrImudbaheti jagAda ca // 9 // zrIpArtho'pyavadat tAto mayIdaM vakti vatsalAt / vastunaH kintu nityasya mamecchA kSaNikasya na // 10 // parigraheNAnyenApi bhavAbdhiH khalu dustaraH / parigraheNa tu strINAmiyaM vArtA'pi dUrataH // 11 // unmUlayitumicchAmi bhavakSasya tasya tat /
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 275 SaSThaH sargaH ropayAmi kathaM mUlaM strIparigrahalakSaNam // 12 // 1 ghanavadbhArito jIvo nIcairyAti malImasaH / yAtyUrdhvaM projjvalaH so'pi muktatoyaparigrahaH // 13 // azvasenanRpo'pyUce vatsedRgmanasA tvayA / . zIrNa eva bhavaH kintu pUrayA'smanmanoratham // 14 // bhUtvA kalatriNaH prAk kiM jinAH siddhA na tadbhave 1 / udRDhastat tvamapyevaM samaye svArthamAcareH / / 15 / / matvA tAtamanullaGghyaM bhogakarmAtmanazca tat / vaco mene vibhuryena prabhavo na jaDagrahAH // 16 // dvAbhyAmapyatha bhUSAbhyAM cakre vardhApanaM mahat / pUrvAparapayodAbhyAmivAgArja jaganmude // 17 // dAnaM ca ghoSaNApUrva dApitaM sarvatomukham / nirNItaM gaNaikairlagnaM sarvagrahamanoharam // 18 // lasaccandrodayaM muktAtAraM stambhordhvadiggajam / svarNa raupyaprabhAvidyud dhUpadhUmyA'bhraDambaram // 19 // vyomeva vipulaM harSAnnijAvAsabhuvo'GgaNe / vivAhamaNDapaM sadyaH prasenajidakArayat // 20 // ( yugmam ) vivAhadivase prApte sumuhUrte prabhAvatI / raGgAvalI catuSkAntasindhAM divyavAsasi / / 21 // nyavezi pUrvAbhimukhI maNipaTTA hitakramA | kAritaM nakhakarmA'syAH pratrakSaNapurassaram || 22 || ( yugmam ) raktAMzukaparIdhAnA vikakharamukhAmbujA / prAcI digiva sAsrAjadAsannArkasamAgamA // 23 // candanAkSatadUrvAdyahastAbhirmaGgalAravaiH / 1 bhAravAn / 2 vivAhitaH / 3. jyotirvidbhiH / 4 AsandI Asanam /
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 zrIpArzvanAthacaritevidadhe tatkulastrIbhirvarNakodvarNakakramaH // 24 // snapayitvA svarNakumbhaiH phalapuSpapayobhRtaiH / gurudattA'kSatAM mUrdhanyatha tAstAmamaNDayan // 25 // tasyA dehA-kSi-pAdeSu kungkumaa-'nyjn-yaavkaaH| kastUrikA kapole ca pratyutApuH parAM zriyam // 26 // nUpure pAdayormadhye mekhalAGgulighUmikAH / sarikA bAhuyugme ca tArahArastu vakSasi // 27 // muktAnAM kaNThikAH kaNThe karNayo ratnacakrike / bhAle ratnamayI candralekhA muni ziromaNiH // 28 // susthAnalAbhasaMtoSAdivA'syA divyavAsasaH / lagnAnItyullasanti sma bhUSaNAni tanau bhRzam // 29 // (vizeSakam ) itthaM zrIpArzvanAtho'pi dakSastrIbhiH prasAdhitaH / rAjJo mauhUrtikaileMgnapratyAsattiniveditA // 30 // tato rAjasamAdiSTaH parivArabhRto'bhitaH / dhavaladiradArUDhaH kumAraH kRtamaGgalaH // 31 // scaamrgjaaruuddhvaarraamopshobhitH| .... vasantazrIzarallakSmIyutaH kAma ivAGgavAn // 32 // vicitrvaahnaaruuddhaivessttito'nekpaarthivaiH| tUryanAde khamutsarpatyAkhyAtuM tridazAniva // 33 // vIkSyamANaH purastrIbhiH sAbhilASaM sakautukam / , sacchAyo lIlayA gacchan prApadudrAhamaNDapam / / 34 // (caturbhiH kalApakam ) tatra cA''camanaM dattvA'vatIrNasya karIzvarAt / dattaH zvazrUjanenA? dadhi-dUrvA-kSatAdibhiH // 35 // muzalenA'like spRSTaH kRtmnthyugkrmH| 1 *'syA varastrIbhiH, evamapi / 2 kaTau / 3 mudrikA : 4. bhUSitaH /
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 277 SaSThaH sargaH padAkrAntapuTazcaiSa ninye mAtRgRhe varaH // 36 // - yatrAste sitadukUlapacchAditamukhI vdhuuH| channenduH zaradabhreNa paurNamAsIva zarvarI // 37 // nIraGgIspheTanAyA'syAH sakhIbhiH prArthito vrH| dadAvA''cArikaM smitvA tAbhirudghATitaM mukham // 38 // dRSTA cA'nena sA kizcidvikasvaramukhAmbujA / saharSasAdhvasA cetobhuvo'pi svAntahAriNI // 39 // maGgalAcArapUrva ca jajJe pANigrahastayoH / baddhAzcalau ca tau tasmAd gatau caturikA'ntare // 40 // tatra muktAvacUlADhye pravarastambhatoraNe / sUryavat sadinazrIkaH kumAraH zuzubhetarAm // 41 // athopacAraH prAraMbhe svajanAnAM samantataH / zrIkhaNDapuSpatAmbUlairnepathyAzvagajAdibhiH // 42 // tatastatrAjyalAjAdyaivipreNoddIpite'nale / bhramituM vidhinA''rebhe maGgalAni vadhUvaram // 43 / / prathame maGgale rAjJA svarNabhArAH sahasrazaH / dattAH, kuNDalahArAcaM dvitIye sArabhUSaNam / / 44 // tRtIye sthAla-sipAyaM caturthe divyacIvaram / anyAnyapi hi kRtyAni kRtAni nikhilAnyapi // 45 // bahiraGgavivAhenA'pyevaM prINitaviSTapaH / AjagAma kumArendraH svagRhaM maGgalotsavaiH // 46 // azvasenanRpeNA'pi bahu satkArito janaH / anarNyamaNimuktAbhirvadhvAzcAbharaNaM dadau // 47 // jAtodvAha iti svAmI nIlaratnanibhastayA / gaurAGgayA zuzubhe'tyantaM vidyuteva navAmbudaH // 48 / / prabhuH krIDAcalodyAnAdiSu krIDaMstayAnvitaH / 1 sAnandA sabhayA ca / 2. maNDalAni, ityapi /
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 zrIpArzvanAthacastijanAnAM janayan prItiM vAsarAnatyavAhayat // 49 / / saudhe'nyadA gavAkSasthaH prabhuH kAzI vilokayan / sapUjopaskarAn paurAnapazyad gacchato bahiH // 50 // jagAda ca nijAn ko'yamadyAho ! bahirutsavaH / yenetyeSa jano yAti purIto harSasatvaram / / 51 // ko'pyUce deva ! pazcAgnitapaH kurvan ktthaahvyH| Agato'sti tapasvyeko jano yAti tamarcitum / / 52 / / taM draSTuM kautukAt tatra sAnugaH prabhurapyagAt / apazyacca kaTaM tIvra pazcAgnitapAsa sthitam // 53 // jJAnatrayadharaH svAmI dahyamAnaM mahoragam / apazyad vahnikuNDAntaH kSiptakASThAntarasthitam // 54 // taM dRSTvA sahasA'vocat kRpAmbhodhiridaM. vibhuH / aho ! ajJAnamajJAnAM yat tapasyapi no dayA // 55 // bAlagopAlakAdInAmapyevaM sarvataH sadA / prasiddhaM yad dayAhIno dharmo na syAt kathaJcana // 56 // yathA nAthaM vinA sainyaM yathAtmAnaM vinA vapuH / zeSakaSTakriyA zUnyA dayAdharma vinA tathA // 57 // vasya cet kaSTamArebhe tadanyeSAM karoSi kim ? / jIvaghAtAt kathaM puNyaM na viSAdamRtodbhavaH // 58 // iti zrutvA kaThaH proce hastyazvAyeva kevalam / rAjaputrA vijAnanti dharma tu munipuGgavAH // 59 // tatastatpratyayArtha svairnarairAkRSya kuNDataH tat kASThaM sphoTayAmAsa yatnena jagatAM patiH 60 // sahasA niragAt tasmAdahirdAhAkulaH sphuran / tasya cAzu namaskAraM nRbhiH prabhuradApayat // 61 // vibhogavAkyapIyUSaiH so'statApaH samAdhinA / namaskArAmRtaM pItvA mRtvA nAgAdhipo'bhavat // 62 //
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| . 279 maharddhirdharaNo nAma reje nAgasureSu saH / jayI vizve namaskAraH syAd mRto'pyamaro yataH // 63 // aho ! mrartiH kaTa ! jJAnaM dayA kA'pyasya sAdhuvAk / stUyamAno janairevaM yayau svabhavanaM vibhuH // 64 // atha kaSTataraM bAlastapastepe kaTho haThAt / / kaSTaM hi sukaraM puMsAM viveko'tisudurlabhaH // 65 // viveko jJAnarUpastat tatpabhAvAcchubhaM kRtam / tanvapi prAjyapuNyAya taM vinA natu bahvapi / / 66 // labhate'lpaM dhanaM sthUlagrAvoddhAre'pi karmakRt / tad bahu svalpabhAreNA'pyarjayed ratnakovidaH // 67 // mRtvA meghakumAreSu kaTho bhavanavAsiSu / asuro meghamAlIti nAmataH samajAyata // 68 // zrIpArtho bhogasaukhyAni bhuJjAno'nyeArAgate / madhau janoparAdhena yayAvudyAnamIkSitum // 69 // sa tatrodyAnapAlena darzamAnalatAdrumaH / / nidhyAyan puSpAvacayajalakrIDAdikRjanam // 70 // krameNodyAnamadhyasthaM prAsAdaM prAvizad vibhuH| tadbhittau nemicaritacitraM caikSata nIlaruk // 71 // rAjya-rAjImatItyAgaM vidhAyAzritasaMyamam / dRSTvA nemi virakto'sau sutarAmityacintayat / / 72 // vivekaH ko'pyaho ! zrImannemeranupamaH khalu / nave vayasi niHsaGgo ya evaM vratamagrahIt // 73 // sarvathA tyAjya evA'yaM saMsAra iti cintayan / babhUva bhagavAn bhuktabhogakarmA vratonmukhaH // 74 // tadA ca taM sapadyeva surAH sArakhatAdayaH / lokAntikA brahmalokAdetya natvA vyajijJapan // 75 // 1 pazyanU /
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacarite jagadrohakamohasya tvameva zamane kSamaH / tat trailokyopakArAya prabho ! tIrthaM pravartaya // 76 // A garbhavAsAt trijJAnaH svayaM vizvapate ! vayam | idaM brUmosdhikAritvAdityuktvA te yayurdivam // 77 4/ tataH sAyaM gataH sauMdhaM visRjya suhRdaH prabhuH / palyaGkastho nizAM ninye bhAvayanniti bhAvanAm // 78 // kiM na bhuktaM ca muktaM ca bhave saukhyaM zarIriNAm / tadapUrvasya kasyArthe bhUyo'pyAyAsametyasau // 79 // kiM kasyApi kRte kiJcid bhuvane vastu vidyate 1 / aayad kAle svayameva vipadyate // 80 // tadevaM sati ko moho dehinAM yadidaM mama / gate ca tatra kaH khedo yadidaM me gataM mRtam ? // 81 // mamatAmAlayA caddhaH ko'raghaTTaghaTIva na ? | karoti bhavakUpe'sminehireyAhirAM kriyAm // 82 // hA ! muktvA dhruvamajJAnAdadhruve'pyalagajjanaH / tadAtmAnaM sthirajJAnaM kRtvA lokaM prabodhaye // 83 // ityAdi dhyAyato moha iva paryagalannizA / prabodha iva cAdityo vizvodyotArthamudgataH // 84 // kRtvA prabhAtakRtyAni gatvA pitrova sannidhau / tau saMbodhya svadIkSAyai dAnamArabhata prabhuH / / 85 / yathecchaM gRhyatAmityAghoSyA''varSaM prayacchataH / dAnaM vibhora bhUdindrAdiSTaH zrIdaH svepUrakaH // 86 // svarNa pArzva vittAmbu varSati / vRddhA kItyapigA viSvak pUrNAnyarthisarAMsi ca // 87 // dAridryamayadAvAgniH zazAma jagato'khilaH / paramAnandakandAzca sadyaH kandalitA bhuvi // // 88 // 1 ehi re ! yAhi re ! yasyAM kriyAyAM sA ehireyAhirA, tAm / 2 dhanapUrakaH / 280
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ paSThaH srgH| 281 saro'lpadaM pradhirdurgo'peyo'mbhodhirnadIvarI / ghanastu ghanadastena vizvopari jinastathA // 89 // tadAnenArthinaH puSTA raNadbhiH svarNabhUSaNaiH / kurvantIva gRhe dausthyanirvAsapaTahadhvanim // 90 // ekA koTI hiraNyasya lakSANyaSTau ca sa prabhuH / dadau pratidinaM sUryodayAdAbhojanakSaNam // 91 // trINi koTizatAnyaSTAzItizca svrnnkottyH| aSTAzItizca varSeNa sarvadAne vibhorabhUt / / 92 // atheyurvAsavAH sarve jJAtadIkSAkSaNA vibhoH| te cA'zvasenazeSAzca pArthivA ekato'milan // 93 // sarve'nujJApya te dIkSAbhiSekAya natA vibhum / tIrthAmbhaHsaMbhRtaiH kumbhairutsavAt tamasiSNapan // 94 // haricandanakarpUraliptAGgo divyacIrabhRt / pArijAtAdipuSpaughasphAradhammilabandhuraH // 95 // hAra-kuNDala-koTIra-kaGkaNA-'GgadabhUSaNaiH / zakreNa bhUSito bhaktyA reje kalpadruvad vibhuH // 96 // (yugmam ) athA''rohanarA-'matryairudvAhyAM zakrasUtritAm / ... vizAlAM zibikAM svAmI cittavRtti satAmiva // 97 // tatrAsanamalaMcakre sa pUrvAdimivAryamA / abhAtAM cAmare tasya pakSayoryazasI iva / / 98 // reje tasyopari cchavaM suvRttojjvalamullasat / khasvarUpamiva brahmadvAropari parisphurat // 99 / / vAdyamAneSu vAdyeSu paThatsu paTu bandiSu / jayArave pra#mare saGgIte vividha sati // 100 / / kAzimadhyena sotkaNThaM vIkSyamANaH puriijnaiH| 1 kUpaH / 2 itvarI gamanazIlA / 3 prasaraNazIle /
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 zrIpArzvanAthacaritenamyamAno'JjalipraDaM stUyamAnaH sahAziSA // 101 // tadbhaktiM zrIvaraH svAmI pratIcchan sanarA'maraH / mudA'gAdAzramapadamuddoDhuM saMyamazriyam // 102 // (vizeSakam ) yatra svAmyAgamAt tuSTA ivA'zokA-''mra-jambavaH / elA-lavaGga-kakkola-pUgAdyA vilasantyagAH // 103 // kadalI-lavalI-drAkSA-nAgavallI-priyaGgavaH / vAsantyAdyA latAH kampairnRtyantIvAprapallavaiH // 104 / / maaltii-yuuthikaa-mllii-ketkii-shtptrikaaH| campakAdyA hasantIva vikAzikusumacchalAt / / 105 // zivikAtaH samuttIrya tatrA'zokatarostale / svAmyamuzcat kSamaizvarya-svarNa-ratnaparigraham // 106 // kSamA sahiSNutAmeva suvarNa samatAM punH| jJAnAdInyeva ratnAnyantaraGgatvena so'grahIt // 107 // triMzadvarSaH prabhuH khAMze dRSyaM zakrAhitaM dadhat / pauSasya kRSNaikAdazyAM vizAkhAbhe kRtASTamaH // 108 // kezAnunmUlya siddhAMzca natvA cAritramagrahIt / drAga manaHparyayajJAnaM cApad dIkSAsahodbhavam // 109 // (yugmam ) paJcamuSTayuddhRtAn kezAn vibhorindraH svavAsasA / pratISya gatvA cikSepAkSepeNa kSIrasAgare // 110 // tadA ca rAjaputrANAM prabhormevyamupeyuSAm / zataistribhirupAdatta saMvegAtizayAd vratam // 111 // iti zrIpArzvanAthasya zubhabhAvakRtastavAH / svasvasthAnaM yayuH sarve surA-'sura-narezvarAH / / 112 // tadA tatraiva bhgvaalleNmbmaanbhujdvyH| kAyotsargeNa karmA'mbhobhraMzanAyeva tasthivAn // 113 //
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH sargaH / dvitIye'hni gataH kopakaTAkhye sannivezane / pAraNAyAvizannAtho dhanasya gRhiNI gRhe / / 114 // tadA sArthAbhirdhamanyo dhanyo gehAGgaNasthitam / kalpadrumitra taM vIkSya sahasA'bhUnmadotsukaH // 115 // sadyo jAtavivekazca taM natvA pAyasena saH / zuddhena zuddhadharnAthaM kArayAmAsa pAraNam // 116 // aho ! dAnamaho ! dAnamityuddhopaparairdivi / tADito dundubhirdevaiH svarNavRSTiH kRtA tataH / / 117 // nAnApuSpaiH prakIrNA bhUH siktA gandhAmbudRSTibhiH / celotkSepazca taizcakre dhanyasyA'ho ! sudhanyatA // 118 // dhanyaH puNyena gehaM ca suvarNena jano mudA / gaganaM dundubhidhvAnaiH pUrNa nAthasya pAraNe / / 119 // dhanyo bahumato rAjJA lokaire tyA'bhinanditaH / sa prabhoH pAraNasthAne pAdapIThaM mudA vyadhAt // 120 // vicacAra tataH svAmI grAmA-kara- purAdiSu / mohenaiva savairatvAd maunI naikatra ca sthitaH // 121 // sarvasaho dharitrI zAradA'mbha ivAmalaH / vahnivat tejasA dIpro'pratibaddhazca vAyuvat // 122 // AkAzavannirAlambaH pRthvyAdyairapi paJcabhiH / dattAtmaguNasAratvAdiva so'bhUjjaganmataH / / 123 // medinIM pAvayannAtho dvidhA'pi caraNakramAt / nirlepaH padmavat kasya hRdi vAsaM na sa vyadhAt 1 // 124 // aTavyAmanyadA kAdamba kaligireradhaH / kuNDAkhyasarasastIre sthitaH pratimayA vibhuH / / 125 // tasmin mahIdharo nAma jalapAnA''gataH karI / IhApannaH prabhuM dRSTvA jAtismaraNamAsadat // 126 // sadadhyau ca yathA prAcyabhave'haM hemalAbhidhaH / 283
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 zrIpArzvanAthacaritevAmanAGgo jane hAsyabhUrAsaM kulaputrakaH // 127 / / pituH paribhave'nyeAhAnirgatya bambhramat / supratiSThAkhyamitreNa nIto'haM gurusannidhau // 128 // guruNA ca yatitvasyA'yogyatvAt zrAvakavatam / grAhito'haM paraM lokaihosyamAnotikhinnavAn / / 129 // tallaghu svAM tanuM nindannabhinandan mahAtanum / mRtvA''rtadhyAnato'bhUkmeSa zailopamaH karI // 130 // tadidAnI pazuH kurve kiM kiM vA''rAdhayAmyaham / athavA kiM vitarkeNA'mumeva prabhumarcaye ? // 131 // iti dhyAtvA pravizyAntaHsaraH snAtvA ca dantirAT / AdAya cAru panAni pArye pArthaprabhAryayau // 132 // sa triHpradakSiNIkRtya prabhuM padmaH padadvayam / / pUjayitvA ca natvA ca yathAsthAnaM gataH karI // 133 // athAgatya yathAsannA devAH sadgandhavastubhiH / pUjayitvA vibhuM nATyavidhi vidadhire mudA / / 134 // sarva gatvA ca campAyAM tatpradezavanecarAH / karakaNDunarendrasya tat svarUpaM nyavedayan // 135 // vismitazca narendro'sau sadyaH sabalavAhanaH / vandituM prabhumabhyAgAt prabhustvagre'nyato yayau // 136 // tatra ca pratimA bharturnavahastA vinirmitA / surairdivyA, mahAbhaktyA sA narendreNa pUjitA // 137 / / kArayitvA ca tatroru caityaM tasminnivezitA / sA'dhiSThAyakabhAvena saprabhAvA'bhavad bhRzam / / 138 / / dUradezAntarAdAgAjanastAM mUrtimarcitum / sA'pi datte mano'bhISTamaniSTaM harate nRNAm // 139 // kaleH kuNDasya cAsannabhAvitvAdagamajane / kalikuNDa iti khyAtaM tat tIrtha vizvapAvanam // 140 //
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| 285 so'pi kAle karI mRtvA tIrthe tatraiva bhaktimAn / maharddhiya'ntaro jAtaH prAtihAryakaraH paraH // 141 // prabhuH zrIpArzvanAtho'pi zivApuryA yayau kramAt / kauzAmbAkhye vane tatra kAyotsargeNa tasthivAn // 142 // smRtvA pUrvopakAraM ca tadAgAd dharaNoragaH / mahaddhA svAminaM natvA puro nATyavidhi vyadhAt // 143 // hahA'syArkakarasparzo mayi satyapi sevake / dhyAtveti sa vyahaM bhartuH zIrSe chatramahirdadhau // 144 // tato'nyatra gate nAthe svasthAnaM dharaNo'pyagAt / tadArabhya jane sA pUrahicchatreti kathyate // 145 // atha rAjapure svAmI gatvA pratimayA sthitaH / IzvarAkhyo nRpastatra rAjapATyAM viniryayau // 146 // vratasthaM deva ! pazyainamazvasenanRpAGgajam / ityukto bandinA hRSTo nRpaH pArthAntikaM yayau // 147 // nRpo dRSTvA vibhuM kApi dRSTo'yamiti cintayan / mUrchito labdhasaMjJazca jAtajAtismRti gau // 148 / / aho ! citraM yadasmAri nijaprAcyabhavo mama / mantryUce sa vibho ! kIdRg nRpaH prAha nizamyatAm ? // 149 // zrIvasantapure jajJe dattanAmA dvijaH purA / nimittodvAhalagnAdikathanAjanasammataH // 15 // athA'bhUt kuSTharogo'sya vinssttvpuritysau| kuTumbenA'pyavajJAto gaGgAyAM mRtyave gataH // 151 // tajjale nipatanneSa dRSTo vidyAdhararSiNA / uditazca mahAbhAga ! bruDasyevaM jale katham ? // 152 // mahArasAyanaM jaina sarvarogaharaM kuru / zAkhAcchedena kiM karmamUlaM chinddhi vipattaroH // ? 153 // kiM tad rasAyanaM teneti pRSTo munirAkhyata ? /
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacarite paJcavratI sasamyaktvAM kaSAyA 'kSajayaM tathA / / 154 // tato'sau zuddhabhAvena gRhidharma prapannavAn / acittAhAra-pazceSTanamaskAraparo'bhavat / / 155 // : anyadA'sau gatacaitye jinaM nanvA tathA munim| . upaviSTastato'pRcchat puSkalizrAvako munim // 156 // svAminnevaMvidhavyAdhizIrNAGgasya jinaukasi / Agatya yujyate devavandanaM kimu vA na hi ? // 157 // yatyUce vandane devAvagrahAzAtanojjhanAt / ko doSo yad malaklinadehAH syuryatayo'pi hi ? // 158 // ka gatAveSa ganteti tenoktaH sa punarjagau / baddhAyubhAvyasau rAjapure tiryakSu kukkuTaH // 159 sa kuSThI bhAvi duHkhaM tat zrutvA svasyA'rudattarAm / saMbodhitazca muninA yad mA khidyasva kovida ! 160 // pracaNDapavanoddhRtataraGgasyA'mbudherapi / prasaraH zakyate roDuM na tu prAkkRtakarmaNaH / / 161 / / buddhvA datto'vadannAtha ! lapsye bodhiM punaH kadA ? / munirAkhyaditastAvat kukkuTastvaM bhaviSyasi // 162 / / tato rAjapure dRSTrA muni jAtismRtiM gataH / vihitAnazano mRtvA nRpastatraiva bhAvyasi // 163 // rAjapATyAM gatastatra dRSTvA pArzvajinaM bhavAn / labdhA bodhimiti zrutvA dattaH pramudito'bhavat // 164 // smRtvA'sau kukkuTo bhUtvA tato'bhUdIzvaro nRpaH / sa caiSo'haM prabhuM natvA mantrin ! jAtismRtiM gataH // 165 / / tato natvA prabhoH kAyotsargasthAne vidhApya rAT / : caityaM tatra vibhorbimbamutsavena nyavIvizat // 166 // : kukkuTezvara ityAkhyA tasya caityasya vistRtA / / 1 muniH /
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 287 SaSThaH srgH| kukkuTezvarasaMjJaM tatsaMbandhAt puramapyabhUt // 167 // sukha duHkhe bhave mokSe zatrau mitre ca tatsamaH / jJAna-darzana-cAritraiH kSAntyAdibhiranuttaraH / / 168 // viharanekadA nAtho nagarAsanavartinam / tApasAzramamAgAca yayau cA'stamaharpatiH // 169 // (yugmam ) mohadasyoH padamiva draSTuM bhUmi vilokayan / prabhuzvarati tenArkadIpA'ste na puro'calat // 170 // tatropakupaM nyagrodhamUle pratimayA vibhuH| tasthivAnizi niSkampaH kAyena manaseva sH||171|| itazca meghamAlI prAgbhavavyatikaraM nijam / vivedA'vadhinA pArzva pUrvavairaM ca so'smarat / / 172 // tataH krudhA jvalannuccairdaveneva mahIdharaH / zrIvAmeyamupadrotumupAgAdasurAdhamaH // 173 // sa vicakre puro vyAghrAn daMSTrAkrakacabhISaNAn / sutIkSNanakhakuddAlAnagnidIpradRzo bahUn / / 174 // pAtAla iva te kSeptuM puccharAchoTayan mahIm / cakruH putkArazabdaM cA''hvAtuM mRtyumivoccakaiH / / 175 // tathA'pi prabhumakSobhyaM viditvA kApi te yyuH| sphuraddhyAnapradIpena svAminA bhISitA iva / / 176 // garjanto'tha gajAstena vikRtA vikRtAtmanA / dUrAdetya prabhau petuste zailA iva jaGgamAH // 177 // bhISmastairapi nA'kSobhi prabhustat te'pyadRzyatAm / vRthA sthUlatvamasmAkamiti hItA ivA'gaman // 178 // tenA'tha vikRtA nAthopasargAya kramAdime / bhallUkAzcitrakA dRSTiviSasAzca vRzcikAH // 179 // 1 lajitAH /
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 zrIpArzvanAthacaritetairapyakSobhi na tilatuSamAtramapi prabhuH / bahIbhirapi vAtyAbhiH kathaM calati mandaraH 1 // 180 // tathAkASThamaGgAratAM yAti bhasmatAM gomayAdikam / vahnau kIrNa suvarNa tu suvarNotkarSatAM vrajet // 181 // jAtAmarSastato bADhaM bhave svamiva taM prabhum / nIre majjayituM pApo vicakre ghanamambare // 182 // kAlarAtrinibhaH klaptatarjitairiva grjitaiH| so'pUrayaddizaH kAlajihvAmA vidyudAtat // 183 // niruddhacakSuHprasaramasaJcAraM tmobhraiH| tadA'bhUdAkulaM vizvaM garbhavAsa iva sthitam // 184 // muzalAkAradhArAbhiH pravRtte varSituM ghane / rodasyekajalA jajJe plAvitA jantavo jalaiH // 185 // krandantIva dizo garjinAdairdhArAzrubhinabhaH / roditIva bhuvo'pyAsyaM nIraizvIrivAvRtam // 186 // keSAM duHkhaM na pArzvasyopasarge'bhUnizA'pi yat / cakre'bhracchannanakSatravyAjAnnetranimIlanam // 187 // prabhorjAnukaTIkaNThadanaM nIraM bhavat kramAt / nAsAgramAyayau netre'syA'zobhetAM tadA'bjavat // 188 / / nAsAgranyastagayugmaH sadA'yaM tat tadeva hi / pazyAmIti dhiyevA'mbhaH prabhornAsAgramAyayau // 189 // tathA'pi sa nijAnnAthaH sthAnAd dhyAnAcca nA'calat / bhavAmbhodhipatadvizvAdhArastambha iva sthitaH // 19 // atho viveda dharaNoragendro'vadhinA vibhoH / kaThopasarga sadyazca svadevIbhiH sahAyayau // 191 // prabhuM natvA'tha so'mbhoja nyadhAt tatpAdayoradhaH / khabhogena punaH pRSThaM pAzvauM ca pidadhe vibhoH // 192 / /
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| 289 cakre'sya zirasi cchatraM dharaNaH saptabhiH phnnaiH| adhastAt tiryagUz2a ca svayazaH khyApayanniva // 193 // tadA ca bhagavAnambhomAnanAle'mbuje sthitaH / samAdhisukhalInAtmA rAjahaMsa ivAbabhau // 194 // varSAntodbhUtabhogIndraziroratnAGkuraiH prabhuH / / dIpotsavamivAtanvan na kasyA''sIt shivNkrH||195|| cakrurdharaNadevyo'tha saGgItaM bhaktinirbharAH / veNu-vINA-mRdaGgAdivAdyapUrva puraH prabhoH / / 196 // dharaNo bhaktimAnevaM kamaThazcopasargakRt / dvayorapi tayostulyamanovRttirabhUd vibhuH // 197 / / yena vyApriyamANena sukhaM duHkhaM ca vedyate / dharmadhyAnalaye lInaM tanmano hi dRDhaM vibhoH // 198 // evaM satyapyamarSeNa varSantaM meghamAlinam / nirIkSya dharaNaH kopAt sAkSepamidamabravIt // 199 // are ! kimetadArebhe svasyA'narthAya durmate ! / sahiSNorapi bhRtyo'haM sahiSye'taH paraM nahi // 200 // kASThAntadahyamAnAhiM pradazya prabhuNA'si cet / niSiddho'nena pApAt tat ko'parAdhaH kRtastava ? // 201 / / lavaNAyoSarAvanyAM meghavAri yathA bhavet / tathA sadupadezo'pi vairAyA'jAyata tvayi // 202 // niSkAraNAristvaM nAthe'sminniSkAraNabAndhave / re ! yadevamapAkAstidadya na bhaviSyasi // 203 // nimajjyate jalai 'yaM trijagattAraNakSamaH / tvaM tvagAdhe bhavAmbhodhau pApAd nUnaM bruDiSyasi // 204 // nizamyedaM vaco meghamAlI dRzamadho nyadhAt / tathAsthitamapazyacca pArtha nAgendrasevitam // 205 // dadhyau caivaM sa bhItaH san mama zaktiriyatyapi /
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 zrIpArzvanAthacaritevRthA'trA'bhUt pinaSTyeSa muSTinA hi girInapi // 206 // mUDhena hA ! mayA''tmaiva pAtito bhavasAgare / kSiptaH kalpadrume vahniryadeSa svAmyupadrutaH / / 207 // dayAlunaiSa me hantA dharaNendrAt tathA'pi bhIH / ananyazaraNaH pArtha tad vizvazaraNaM zraye // 208 // iti dhyAtvA''zu saMhRtya ghanaM skhamiva kazmalam / upetya natvA zrIpArzva sadainyaM sa vyajijJapat / / 209 // kopo yadyapi nAstyevA'pakAriNyapi te prabho ! / tathA'pi nijaduSkarmadoSAdasti mahAbhayam // 210 // rakSa rakSa jagannAtha ! tato mAM pApazaGkitam / rakSAkSamaH kRpAluzca yat trilokyAM tvameva hi // 211 // ityuktvA kSamayitvA ca prabhu bhaktyA praNamya ca / pazcAttApaparaH sthAnaM meghamAlI nijaM yayau // 212 // upasargaharasyA'pi nivAryopadravaM vibhoH| stutvA natvA ca caraNau khaM dhAma dharaNo'pyagAt // 213 // atha rAtriH prabhorduHkhenaiva sArdhaM yayau kSayam / mukhodghATaH kRtazcaindrayA mudevodyadravicchalAt / / 214 // kaThena saha karmArNomuktaH svAmI tataH punaH / kAziM gatvA''zramapadodyAne'sthAd dhAtakI tale // 215 // apUrvavIryollAsAca ghAtikarmatarUMstadA / AdhabhedadvayIdhArazukladhyAnAsinA'cchidat // 216 // dineSu caturazItau gateSu vratavAsarAt / caitrakRSNacaturthyati vizAkhAsthe nizAkare // 217 // tatrASTamatapassthasya zrIpArzvasya jgtpteH| pUrvAhne kevalajJAnamutpede'nantavaibhavam // 218 // tadAlokamalokaM ca jJAnAdvaitamayaH prabhuH /
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH sargaH / 291 trikAlaviSayaM sarvaM jAnIte sma dadarza ca // 219 // tato viSvak surendrANAmAsanAni cakampire / jJAtvA'vadheca te jJAnaM vibhostatraiyuraJjasA / / 220 // puNyaM kvA'viratAnAM naH syAdetaM satkSaNaM vinA / iti hRSTAH surAH sarve svasvakRtyAni cakrire || 221 // vAyukumArAH samavasRtikSmAmekayojanAm / amArjana meghadevAvAsiJcan gandhAmbudRSTibhiH || 222 // vyantarAH svarNaratnaistad vabandhurbhUtalaM punaH / tasmin vicitra puSpANyadhovRntAnyakiraMzca te // 223 // caturdizaM vicaste ratnamANikyakAJcanaiH / toraNAni ca tadbhUmizobhAyai kaNThikA iva // 224 // tasmin maNI ratna- hemakapizIrSakazobhitAm / trivamIM ratna-re-rUpyairantarmadhye bahiH kramAt / / 225 // vaimAnikA jyotiSikA bhavanezA vyadhuH surAH / UrdhvAdhastrijagat trAtuM pravRttasya vibhoH kRte // 226 // ( yugmam) prativamaM caturdvAre sanIlamaNitoraNe / dhUpaghavyazcite vApyaH svarNAbjA vyantaraiH kRtAH // 227 // prAkArasya dvitIyasyAntarA cottarapUrvataH / devacchanda vicaste svAmivizrAmahetave // 228 // madhye samavasaraNaM caityadbhurvyantaraiH kRtaH / saptaviMzatidhanvoccaH svAmyAgamamivekSitum // 229 // tasyAdho vividhai ratnaiH pIThaM vidadhire ca te / tasyoparicchandakaM cAmeticchandaM maNImayam // 230 // tanmadhye pUrvadigbhAge ratnasiMhAsanaM vyadhuH / chatratrayaM mUrdhni dadheH yakSAbhyAM cAmaradvayI / / 231 // 1rAH suvarNam / 2 anupamam /
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 zrIpArzvanAthacaritedharmacakraM puro dvAre cakruH svarNAmbujasthitam / .. tatrA'nyadapi yat kRtyaM tat sarva vyantarA vyadhuH // 232 / / surasaJcAritasvarNapadmanyastapadaH kramAt / prabhuH samavasaraNaM surakoTIto yayau / / 233 // tatra pravizya caityadroH prabhuzcakre pradakSiNAm / tIrtha natvA prAGmukho'tha siMhAsanamazizriyat // 234 // drAk prabhoH pratirUpANi divanyAsu tisRSvapi / vyantarAstAdRzAnyeva cakruH svAmiprabhAvataH / / 235 // pazcAd bhAmaNDalaM reje puro ratnamayadhvajaH / prabhojaladagambhIro divi dadhvAna dundubhiH // 236 // sAdhu-vaimAnikI-sAdhvyaH syurAgneyyAM vibhoH kramAt / naiRtyAM bhuvanapati-jyoti ya'ntarayoSitaH / / 237 / / vAyavyAM dizi bhavana jyoti ya'ntaranAkinaH / vaimAnikA narA nAryaH syuraizAnyAmanukramAt // 238 // parSattrayacatuSkasya dvAraiH prAcyAdibhiH kramAt / pravezo natipUrva ca tatra sthAnaM yathAsthiti // 239 // vaprasyAntardvitIyasya tirynycstyktvigrhaaH| bAhyasya vAhanAnyeSA syAt samavasRtisthitiH // 240 // tadAdau tatra sAdhvInAmabhAvAdevameva hi / asthAt tat sthAnakaM zeSaM sarvamAsId yathocitam // 241 // tiryag-narA-'marA rItyA svasvasthAnanivezinaH / prabhuprabhAvAd mAnti smA'nAbAdhaM tatra koTizaH / / 242 // vaibhavaM pArzvanAthasya tat zrutvodyAnapAlakAt / sadyo'zvaseno romAJcaijJe'ddhIkSitanIpavat / / 243 // zakunAyA'rthavat tasmai dattveSTaM pAritoSikam / vAmAdevyai nivedyaitat prabhAvatyai ca toSataH // 244 // 1 meghasiktakadambavat /
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| 293 hastyazvarathasaMvAhaM kArayitvA'tha bhUpatiH / / devyAdisahitaH pArtha mahA vandituM yayau // 245 // jJAnakajaladhau nadya ivA'maranarazriyaH / zrIpArzvanAthe kA naiyuH spardhayeva mitho'bhitaH ? // 246 // nRpaH pravizya samavasaraNaM tripradakSiNam / kRtvA natvA ca vidhinA prabhuM bhaktyaivamastavIt // 247 // ekaH puruSasiMhastvaM mohamattebhanigrahAt / itIva vidadhe nAtha ! siMhAsanamidaM suraiH|| 248 // rAga-dveSamahAzatrujayotthayazasI iva / cakAstazcAmare zubhre pakSayorubhayostava / / 249 // jJAna-darzana cAritrarAjyaM tvayyekatAM gatam / atasteSAmivaiSA te mUrdhni cchatratrayI sthitA // 250 / / caturdhA dizato dharma caturmukha ! taba dhvaniH / divyazcaturdizaM yAti kaSAyAniva dharSitum / / 251 / / mandarAdIni puSpANi paJcadhA dezanAbhuvi / kiranti tava paJcAkSajayatoSAdivAmarAH // 252 // zAkhAzikharamUlaiH SaDdiggataiH zaMsatIva te / SaNNAM jIvanikAyAnAM rakSAM kikillirullasan // 253 // dagdhasaptabhayadhastvAt saptAciHsamamapyadaH / dhatte bhAmaNDalaM nAtha ! tvatsaGgAdiva zaityatAm // 254 // bhUtvA dundubhirapyuccai nannaSTAsu divasau / aSTakamaripuvAtavijayaM zaMsatIva te // 255 / / prAtihAryazriyaM mUrtAmantaraGgAM guNazriyam / itthaM dRSTA mano nAtha! kasya na syAt tvayi sthiram ? // 256 // iti stutvA jagannAthaM pArzvanAthamudAradhIH / azvaseno yathAsthAnaM niviSTaH saparicchadaH // 257 // 1 edhastvAt kASThatvAt /
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29.4 zrIpArzvanAthacariteatha dantaprabhonmizrasvatanUkAntibhiH prabhuH / gaGgA-yamunayozcaGgasaGgamazriyamudvahan / 258 // girA yojanagAminyA sarvamASAguNaspRzA / trilokyAlAdimAdhuryajuSainAM dezanAM vyadhAt / / 259 // (yugmam ) aho ! bhavyAH ! zrayitvA'ntarmukhIbhAvaM mnodshaa| nirIkSyA'sAramujjhitvA kurudhvaM sArasaMgraham / / 260 // yataHkrodhavADavadurdarza mAnaparvatadurgame / mAyAprapaJcanakAnye lobhAvartabhayaGkare // 261 // janma-mRtyu-jarA-roga-zoka-duHkhajalaibhRte / indriyecchAmahAvAtodbhUtacintormisaGkale // 262 // asminnapAre saMsArapArAvAre zarIriNAm / mahAratnamivA'nayaM mAnuSyamatidurlabham / / 263 / / tatrA'pi vijayAnAM syAt zataM SaSTayA'dhikaM tathA / bharatairavatakSetradazakaM sarvasaGkhyayA // 264 // ityevaM karmakSetrANAM syAt saptatyadhikaM zatam / pratikSetraM ca tatrA'pyanAryANAM khaNDapaJcakam / / 265 // SaSThaM khaNDaM bhavatyArya prAyo mlecchAdyadhiSThitam / tatrA'pyanAryakA dezA dharmasAmagyabhAvataH // 266 // tadevaM sukulotpattirdIrghamAyurarogitA / dharmecchA suguroryogaH sAmagrIyaM sudurlabhA / / 267 // prmaadpnyck-stmbh-moh-shokaadikaarnnaiH| labdhvA'pyadhanyA mAnuSyaM na labhante hitaM zrutam // 268 // hitaM zrutvA'pi kasyA'pi matidharme prajAyate / nahi zuktiSu sarvAsu meghAmbho mauktikIbhavet // 269 // dharmaH zarmalatAkartA hartA bhavanavA''padAm /
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| manorathasarobhartA dhartA'mbudavadaGginAm // 270 // bhogIndrasthitimUlAnyaH sAmrAjyaskandhabandhuraH / devarddhiviTapo dhatte dharmavRkSaH zivaM phalam // 271 // ato dharmaH sadA sevyo heturUpaH phalArthibhiH / dAna-zIla-tapo-bhAvabhedAt tveSa caturvidhaH // 272 / / tatra tAvat tridhA tajjJairdAnadharmaH prakIrtitaH / jJAnadAnA-'bhayadAna-dharmopaSTambhadAnataH // 273 // yathA ladhvapi saccakSujane gauravabhAjanam / tathA'lpamapi saMjJAnaM tadAnaM zreSThameSu tat // 274 // samyag jJAnena vettyAtmA puNya-pApe tatastayoH / pravRttiM ca nivRttiM ca kRtvA mokSasukhaM vrajet / / 275 // vinAzaH zeSadAnAnAM kuto'pi kApi dRzyate / jJAnadAnaM punarvRddhisidhyai svasya parasya ca // 276 // dattAni vizvasaukhyAni tasmai tenaa'khilaanypi| yo datte durlabhaM yasmai jJAnaM sarvajJabhASitam // 277 / / yAti rAgagaNo jJAnAdarkAt tama iva dhruvam / tenA'nyo nopakAro'sti jJAnadAnasamo bhuvi / / 278 / / kiM vA'tha bahunA jJAnadAnAt trailokyapUjitaH ? / sarvajJo bhavatItyatra dhanamitro nidarzanam // 289 // tathAhiastyatra magadhA'bhikhye deze rAjapuraM puram / tatrAsIt trAsarahito jayanto nAma pArthivaH // 280 // tatputrau kamalAvatyAH satyAH kukSibhavAvubhau / vijayazcandrasenazva kumAraguNazAlinau / / 281 // kintu prAkarmadoSeNa kRtA'marSoM parasparam / asahiSNU paraM tejastau nirgamayato dinAn // 282 // nRpamanyezurAsthAnasthitaM vetrI vyajijJapat /
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296 zrIpArzvanAthacastei ubhau dvAre narau deva ! tiSThato darzanotsukau / / 283 // AdezAdetya tau tatra lekhaM mumucatuH puraH / vayaM rAjA tamudveSTya vAcayAmAsa tadyathA // 284 // svasti mAgadhabhUmIndraM zrIjayantaM mahAnRpam / gaGgopAntabhuvaH svAmye niyuktaH sannidezakRt // 285 / / kurudevaH sapaJcAGgaM natvA vijJapayatyadaH / devapAdAmbujadvandaM smRtvA naH kuzalaM sadA // 286 // kintu sImAlabhUpAlaH sevAlo dezaviplavam / karotyupahatagrAmaH pramANaM deva eva tat // 287 // vAcayitveti bhUpAlaH sphuratkopAruNekSaNaH / uvAca bhaTasAmantAH ! sannaddhA bhavata drutam / / 288 // are ! pazyata suptasya ziraHkaNDUyanaM hreH| sevAlo bAlavad mUDhaH kathaM kartumupasthitaH ? // 289 // vijJapto'tha kumArAbhyAM nRpo yadeva ! kIdRzaH / saMrambho rAjahaMsasya tava sevAlamAtrake // 290 // AdezaM dehi tadarpamanalpamapi tatkSaNAt / yathA hanmaH prayAso hi sevake sati kaH prabhoH ? // 291 // tannizamya dRzaM rAjA'mAtye cikSepa so'vadat / sAdhUktaM rAjaputrAbhyAM ko'nyo vettIti jalpitam // 292 // tato jyeSThasuto rAjJA''diSTaH pratyarthinigrahe | amarSAcandrasenastu sabhAto gantumudyataH // 293 / / saJjAte'tha sabhAkSobhe nRpeNa kathamapyasau / nivartya bhaNito vatsa ! kimevaM kupito bhavAn ? // 294 // jyeSThe sati kaniSThasyotthApanaM naiva yujyate / sanmAnamapi necchanti vigatakramamuttamAH / / 295 // kiyadetat pitustulyarUpe jyeSThasahodare / sati rAjyamapIcchanti dIyamAnaM na vaMzajAH // 296 //
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH sargaH . 297 itthaM prajJApito rAjJA yadA'sau nopazAmyati / mantribhirbhaNitazcandrasenaH sAmagirA tadA // 297 / / kiM rAjaputra ! dakSo'pi manyase na piturvacaH ? / maivaM durvinayItyuktipaGkilaM kuru jIvitam // 298 // ityAdivacanairmArga candrasenaH prapannavAn / vijayo'pyabhisevAlaM pratasthe sainyadurdharaH // 299 // sImAsandhiM svadezasya gatvA taddezavartinaH / sa sAmantAn samAhUya dUtAt sevAlamuktavAn / / 300 // ayathAvalamArambho nidAnaM kSayasampadaH / paribhAvya tadAtmAnaM yad yuktaM tat kuruSva bhoH ! // 301 // . sevAlo'pyavadad yuddhabhIravo nItimAzritAH / mattebhakumbhanirbhede hareH ko darzayenayam ? / / 302 / / yuddhasajjo bhava kSipraM yathA balavinirNayam / vakSyato meM bhujAveva kiM vAcAM phalguvaligataiH ? / / 303 // ityamarSavazAt sainyadvaye'pi milite tayoH / saGgrAmo'jani niHsvAnadhvAnAhUtasurAsuraH // 304 // bhavitavyavazAd bhagnaM kumArasyAkhilaM balam / kathazcinmantribhiyuddhAt kumAro'pi nivartitaH // 305|| tat zrutvA vijayaM rAjA''nAyya gantumanAH svayam / vijJaptazcandrasenena tAta ! mAM preSayA'dhunA // 306 // mantribhiH kathitaM deva ! prAgapyeSa mahAhaThAt / pratiSiddhastataH sampratyatrAdezaH khalUcitaH / / 307 // tat prapadya nRpeNA'sau sa vizeSabalAnvitaH / prahitazcandraseno'pi yayau nityaprayANakaiH // 308 // sthitvA sevAlabhUpasya sImabhUmi kumArarAT / sAmAgrupAyaiH saMsevya yuddhaM kRtvA tamagrahIt / / 309 // sevAlaM saha saptAGgazriyA''dAya nRpaanggjH| .
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 zrIpArzvanAthacariteyayau svanagaraM, rAjJA mahA ca pravezitaH // 310 // sanmAnya taM ripuM pUrvasthitAvasthApayannRpaH / santo gRhAgataM dInaM zatrumapyanugRhNate // 311 // candrasenaM guNajyeSThaM matvA buddhiparAkramaH / yuvarAjapade rAjA prasannaH san nyayojayat // 312 / / ato'tyantaparAbhUtilajjito vinayo nizi / nirgatya calito dezAntaraM krAntvA bahuM mahIm / / 313 // athaikatra puraM zUnyaM saMprApya taddhahirnizi / zramAt suSvApa zUnyAtmA prAtastanmadhyamaikSata // 314 // jIrNadevakulaM zrastamandiraM zIrNapAdapam / dRSTrA svamiva niHzrIkaM tadviSaNNastato'calat // 315 // AstAmanyena nistejAH khenA'pi paribhUyate / durdarzastu mahAtejAH pratibimbe'pi mUryavat // 316 // uDDiyANabhuvaM prAptaH kumAro vijayaH kramAt / muni kIrtidharaM tatrA'nabhravRSTimivaikSata // 317 // / taM dRSTvollasitAnandakandalaH sahasA hRdi / sa dadhyau yadaho ! niSThA kA'pyasya bhuvanAtigA // 318 // kizcasantaH santo'pi saMsAre na muJcanti nijAM sthitim / spaSTa eva samudro'pi mahIrAvaNavAhakaH // 319 // tadenaM praNipatyA''tmazuddhiM kurve yataH pumAn / vArivad gurupAdAnAM sparzanA'pi zucirbhavet // 320 // iti zuddhadhiyA sAdhu kumAraH praNanAma tam / dharmalAbhAziSaM dattvA muninA'pyeSa toSitaH // 321 // yataH-- devasya darzanAt tuSTirAzIrvAdAd guroH punaH / prabhozca dAnasanmAnAt kasyA'pi kimapISyate // 322 //
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ / SaSThaH sargaH : tasmin yathAsanAsssIne muniH saddharmamAdizat / pUrva bhASyaM hi sAdhUnAmidameva janaM prati || 323 // sarvAvasthAsvapi naraiH sarvathA hitamicchubhiH / jIvarakSAmayaH kAryo dharmaH sarvajJabhASitaH // 324 // 299 yataH dharmo mohamahArAtrivyAkulAnAM dinodayaH / zuSyataH saukhyavRkSasya dharma eva ghanAghanaH // 325 // dharma eva paro bandhurdharma evottamaH prabhuH / sahAyo dharma evaiko bhavAraNye zarIriNAm 326 kizcAnyat kSaNikaM kaSTasAdhyaM pApakaraM param / SaTkarma yat kiJcit zubhaM tad dharma eva hi / / 327 // tathAhi bhavyairArAdhitA samyagAkRSTiM sukhasampadAm / uccATaM vipadAM stambhaM durgatau patadaGginAm || 328 // mohanaM moharAjasya vidviSaM punarenasom / vazyatAM kurute mukterdhruvaM saddharmadevatA // 329 // ( yugmam ) aho ! nAmA'pi dharmasya siddhamantra ivAnaghaH / samyak punarasau jJAtvA sevitaH kasya neSTakRt 1 ||330 // samyag dharmastu sarvajJAdiSTo jIvadayAmayaH / gRhastha-yatibhedena yathAzakti tamAzrayeH || 331 // sakRd dRSTo'pi saukhyAya dharmaH kalimalAvRtaH / channo'bhrapaTaleneva sUryaH sUryavratasya hi / / 332 // ityAdidezanAmantrairdhvasta mohamahAviSaH / saddharmacetanAM prApya vijayo vratamagrahIt / / 333 // dattvA dIkSAM gururdharmazikSAmevaM pradattavAn / 1 meghaH / 2 pApAnAm /
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacarite aho ! vijayarAjarSe ! hitamekamanAH zRNu // 334 // sarvatraucityavartitvamupekSA paradUSaNe / pareNAtte guNe doSe kSamAyAM dharmasaMgrahaH || 335 || aucityAcakSuSi nyastaM zriye kajjalamapyaho ! | anaucityena pAdasthaM na kuNDalamapISyate / / 336 // vimRzyAya-vyayaM dharmakAryaM kuryAt tathA budhaH nizcaya vyavahArAbhyAM yathA bahuguNaM bhavet / / 337 // kevalaM vyavahAro'ntaM naiti nadyoghagAmivat / sadotsargo'pyagacchedAd RjugAmIva no mataH // 338 // yathaivA'chindatA vRkSaM gRhyate tasya tat phalam / . vyavahAramanullaGghaya dhyAtavyo nizcayastathA / / 339 / / nizcayastasAro'pi vyavahAreNa nirvahet / 300 sakalasyA'pi devasya rakSA prAharikairbhavet // 340 // nimnonnatAdivaiSamyaM viditvA sarvavastuSu / madhyAGkavyavahAreNa sUtradhAraH pravartate / / 341 // AtmotkarSa - paradveSapare prAyaH kalau jane / prApya tattvAmRtaM dhIraH kaliM kRtvA na hArayet || 342 || jinena nigRhItA ye rAgadveSAdayo haThAt / tAn ye puSNantyasau teSAM kathaM nAthaH prasIdati ? || 343 // ! ajJAnAd dRSTivandhena padabandhena gehinaH / rudhyante te punaH zocyA ye ruddhA bandhanaM vinA || 344 || dUre'stu paradoSasyA''dAnaM svaparatApakam / dhatte tatsparzamAtre'pi hRd vAg mAlinyamulbaNam || 345 || santo guNapriyAstena paraNAtte guNe bhRzam / hRSTAH, nIcAstu dUyante yena te doSavatsalAH / / 346 // kRtapratikRtA vRddhiH syAt sambandha - virodhayoH / paroktaM tena no dhatte yogI lAbhanakopamam || 347 //
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH sargaH mahatAM dUSaNoddhArAdupakArI khalaH khalu / mudhA nidAyakaM sasyakSetre ko nAbhinandati 1 // 348 // arthamicchanti santo'pi kintvanaupAdhikatvataH / svaguNakhyApanAnpadhyAH nIcAstu paradUSaNAt || 349 // AstAM svAttA''tapatrAbhaM svaguNoccAraNaM svayam / anyenA'pi guNe hyAtte sAdhurnamro hiyA bhavet || 350 // dUSayitvA'nyavastUni guNAropaM svavastunaH / vaNigdharme'pi zaucAtmA na kuryAt kiM punaryatiH 1 // 351 // uddhartu naiva zakyante sarvato bhuvi kaNTakAH / svayaM tu zakyate moktuM pAdo niSkaNTakakSitau // 352 // raktA deha yazo dharme patra - puSpa phalaprabhe / 1 301. tadA tvaciranityasthe svalpadhI - madhyamottamAH // 353 // cakSuH zravaNavaikalyAt pApAnAM mohanidrayA / divA'pi rajanI, sA'pi dharmiNAM divasAyate / / 354 // kalikAlakuvA vAti yasya vinazyati / na sasyaM, zasyate loke sa eva pRthubhAgyabhUH / / 355 / / rajaHkrIDApare loke dhUliparvasame kalau / tadvAkyatilakaM matvA rakSatyAtmAnamAtmavit // 356 // suSamatvAt sukhottArAstatA api kRtAdayaH / dustaro viSamAvartaH svalpo'pi hi kaliH punaH || 357 // puruSArthadviSaM jJAtvA prakRtiM svArthatatparAm / dhUrta maitryA tataH svArtha yaH karoti sa cetanaH / / 358 / / ajIrNa tapasaH krodho jJAnAjIrNamahaMkRtiH / parataptiH kriyAjINaM jitvA trIn nirvRto bhava // 359 // sadyaH prItikaraM loke vaco vAcyaM hitaM matam | mUrkhaH svamukhalAlAbhireva lUteva badhyate / / 360 || 1 ucchedakam / 2 kRtayugAdayaH /
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAyacaritesAmakaH kAyiko doSaH prAyo'tyarthastu vAcikaH / yataH pazcAdavasthAyi vyApakaM ca vaco jane // 361 // parArtha vyApayan jIvo vaM kAndavikAyate / natu sthUlopayogo'pi yasya kaH syAt tato'dhamaH 1 // 362 / / tucchA dehasya saundaryAd rajyante madhyamA girAm / cittasya tUttamA jIve sudurlabhaM punastrayam / / 363 // vIkSya bAhyAnnasaharSAt kheditavyaM janArjane / rajyet tvantarmukhIbhUya lakSyaM bhitvAtmapArthivaH // 364 // zamasarvaskhamAdAya jito mohamahAriNA / dhatte yastajaye'marSa sa yogyo muktisampadaH / / 365 // yadi zatrujaye vAJchA tadAtmAnaM vinirjaya / ayamAtmA yato yena tena sarve dviSo jitAH // 366 // bahirmukto'pyamukto'ntarbaddhapakSIva valgitaH / nistuSo'pi tilastApakaro'ntaHsnehadhAraNAt / / 367 // ekatra vasatAM yasya vAk-kAya-manasAM bhavet / parasparaM pRthagbhAvaH kutaH tasyA''tmanaH zivam ? // 368 // ekAnte mukharodhena nilampaTamateH sataH / / kSaNAd mohajvare kSINe bhogo bhUritaro bhavet // 369 / / yadAriSTakulAdanyaM khaM viditvA tadujjhati / tadA vyaktaguNo jIvaH zlAghyaH syAt parapuSTavat // 370 // madhyechAdyagRhaM baddhabhUmikasyA'tibhIryathA / pradIpena tathA lokamadhye sAdhorapi sphuTam // 371 // sadoSaH pAdadhAnIva pramAdIvA'GgarakSakaH / dharme'zasyamuni DhaM na grAhyastena taM tyajet // 372 // yatitvaM yaH samAdAya viruddhaM ceSTate kudhIH / AmapAtramiva nyAyadhvastaM kastaM na nindati ? // 373 / / paNDitena mano lakSye zikSaNIyaM muhurmuhuH /
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| 303 zaikSavad vazcayitvainaM bhavakrIDArasaM bajat // 374 // ghaTI niravadhAnasya gaNakasyeva majjati / . yuGgyAt tena mano lakSye dhanvIvA'bhyAsataH zaram // 375 // dhIraH sacetano maunI yo mArge yAtyasaGgataH / baliSTharapi mohAdyaiH sa zivaM yAtyagarjitaH / / 376 // ajJAnAjAyate duHkhaM sajJAnAcca sukhaM punaH / abhyasyaM tat tathA tena svAtmA jJAnamayo bhavet // 377 // alpajJAnena no zAnti yAti dRptAtmanAM manaH / stokadRSTyA yatastaptabhUmirUSmAyatetarAm / / 378 / / bahvAsaGgena jIvasyA'tyAsannA api pApinaH / jJAtAstena svayaM yAnti doSA hItA iva dhruvam // 379 / / vijJAtabhavatattvasya duHkhaM zoke'pi no bhavet / tAnaM svarNa viditvA yo gRhNIte tasya kaH klamaH ? // 380 // paGgurUpaM nRNAM bhAgyaM vyvsaayo'ndhsnimH| yathA siddhistayoryoge tathA jnyaan-critryoH|| 381 // maitrI-pramoda-kAruNya-mAdhyasthyAkhyA mahAguNAH / yuktastairlabhate muktiM jIvo'nantacatuSTayam // 382 // maitrI parahite cintA parArticchedadhIH kRpA / muditA sadguNe tuSTimAdhyasthaM pApyupekSaNam // 383 // kSipto'pi laghukarmAdhaH syAduccaistumbavajale / azmavad gurukarmA tu nIto'pyUrdhvamadho vrajet 384 // nirmAya svabhavaM caityaM AdimadhyAntasundaram / nirvAhakalazaM ko'pyAropya kIrtidhvanAM nayet // 385 // iti tattvopadezAkhyaM mayA'naM pariveSitam / tava dIkSAmaye pAtre tad bhuktvA tvaM sukhI bhava // 386 / / kizcaitad bhavato bhadra ! sanmahAvratapaJcakam / 1 abhiitH|
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacarite 1 tathA tanyaM yathA tene rohiNyA trIhipaJcakam || 387 // atha tatvAmRtAsvAdanirvRte vijayo jagau / prabho ! kA rohiNI nAma gururapyevamabravIt ? / / 388 // zreSThI dattAbhidhaH svIyacatuSputravadhUH purA / gRhakarmaniyAM gAya samArebhe parIkSitum || 389 / / pitRvarga vadhUnAM sa saMmIlya svajanAnapi / kRtvA bhaktAdisatkAraM yathaucityaM nyavIvizat / / 390 // tatsamakSaM samAkArya jyeSThAnukramato vadhUH / 304 sa trIhipaJcakaM dattvA pratyekamidamAdizat / / 391 // tathA'mI vrIhayo dhAryA yathA me yacchataH punaH / he ! vadhvo'rpayatetyuktvA visasarjA'khilaM janam ||392| jyeSThayA cintitaM vadhvA vRddho'yaM grahilo'bhavat / itthaM dravyavyayaM kRtvA yazcakAra viDambanAm || 393 // te tayeti bahistyaktAH, zeSa matvA dvitIyayA / bhakSitAH, gopitAste tu prayatnena tRtIyayA / / 394 // caturthyA tu svabandhUnAM samarpya vrIhipaJcakam | prativarSa vApayitvA ninye tacca dhiyA tatim || 395 / / athebhyaH paJcame varSe saMmIlya svajanAn punaH / tAneva zapathaM dattvA vadhUhInayAcata / / 396 // vadhvo'pi kathayAmAsuH kulInatvAd yathAsthitam / ibhyenAbhANi yuSmAbhI roSyaM bhoH ! svajanA na hi / / 397 // tadetAsAmabhUdevaM buddhiH karmAnusAriNI / ityuktvA tA yathaucityaM gRhakArye niyojitAH // 398 // jhikA bhasma-puJjAdau rasavatyAM ca bhakSikA / bhANDAgAre rakSitA tu gRhasvAmye ca rohiNI / / 399 // 1 nirmAlyadAnam / 2 tyAginI /
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ paSThaH sargaH tato yathA kaniSThA'pi vadhUrgujJiyA kaNAn / vRddhimAropya sarvAsu sumahattvaM samA yat // 400 // tvayA'pi hi mahAbhAga ! tathaiva vratapaJcakam / samyag nItvA parAM vRddhimAtmA kAryo mhodyH||401|| tatheti pratipadyaitad vijayo guruNA samam / viharatyudyato dharme zrutA'dhyayanatatparaH // 402 // kAlena yogyatAM jJAtvA nyasya taM svapade guruH / bamANa vatsa ! sarveSu padeSvagramidaM padam / / 403 // tat sadaivA'pramattena ziSyANAM vaacnaadinaa| RNamokSastvayA kAryo vRddhizca jinazAsane // 404 // iti taM zikSayitvA'sau cintAbhAracyuto drutam / / sammetagirimAruhya nirvANamagamad guruH / / 405 // vijayo'pyatha ziSyANAM vAcanA-'dhyApanAdinA / udyukto viharannuccairmahatI mahimAmagAt // 406 // bahukAle gate zAstrazrameNa vividhottaraiH / pare ca sa tathA bhagno yathA vaktumapi sthitaH // 407 // citte ca cintayatyevaM mumayo'mI varaM jaDAH / ye paramaznazAstrAtivimukhAH sukhamAsate / / 408 // sthaviraiH prerito brUte kaNThazoSeNa kiM nu bhoH ! 1 / tapasyevAdaraH kAryoM yaH kriyAvAn sa paNDitaH / / 409 // vinavA'dhyayanaM siddhilebhe mApa-tuSAdibhiH / bruvannityAdidRSTAntaM sthaviraiH sa upekSitaH // 410 // hatAviva payo vidyA kiM karoti nirAkRtau ? / naro nA'timRdurnA'titIkSNo'nnamiva zasyate // 411 // parabodhakSameNA'pi kenA'pi skhaM na bodhyate / dhavalIkRtavizvo'pi candraH svAIna zubhrayet // 412 // 1 munivizeSaiH /
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 zrIpArzvanAthacaritesa kAlenA'pratikrAnto mRtvA saudharmamAsadat / tatazcyutvA padmapure dhanazreSThisuto'bhavat 413 // dhanazarmA'bhidhaH so'thA''rebhe'dhyApayituM kSaNe / kimapi prAkRtajJAnAvajJAdoSeNa naiti tu // 414 // evaM paJcazatIsaGkhayopAdhyAyairvIkSitaH param / naikamapyakSaraM hRdyAdhAtuM zeke'sya vajravat // 415 // tato bahudhanastasya tadekatanayaH pitA / dadhyau viSAdAd hA ! kaSTaM kimu kArya myaa'dhunaa?||416|| yata ucyateajAta-mRta-mUrkhebhyo mRtA-'jAtau sutau varam / yatastau svalpaduHkhAya yAvajjIvaM jaDo bhavet / / 417 // devAnAM bhASate pUjAM karoti vividhauSadhAn / mAntrikAnAhvayatyArto nimittajJAMzca pRcchati / / 418 // vyarthIbhUteSu sarveSvapyupAyeSu dhno'nydaa| bahiH zrutvA''gataM sAdhuM tatra putrayuto yayau // 419 // nIcairnatvA muneH pAdau papraccha kathaya prabho ! / prAk karma kiM kRtaM yena matputraH prastaro'jani // 420 // muniH pUrvakRtajJAnAvajJAvyatikaraM jagau / tannizamyA'bhavajAtismaraNaM dhanazarmaNaH // 421 // muni natvA'vadacaivaM prabho ! satyaM tavoditam / bhIto'haM saMprati jJAnAvaraNaM galitA katham // 422 // munirAha mahAbhAga ! jJAnAvaraNakarmaNaH / nAzaH syAj jJAnadAnena tat sAkSAd ghaTate na te // 423 // taj jJAna-jJAninAM bADhaM bahumAnaM kuruSva bhoH ! / zrutaM ca paThatAM bhakta-pustakAdyairupagraham // 424 / / tanizamya mahAtmA'sau pazcAttApaM paraM dadhat / 1 zaklRT zaktau / 2 pASANaH, jaDa iti yAvat /
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. SaSThaH srgH|... 307 sa jJAnopanahe. sarvaprayatnena pravRttavAn // 425 // paripUrNamanuSyAyuH sa saudharme suro'bhavat / / taccyutaH sukule jAto dhanamitrA'bhidho naraH // 426 // tatrApi sAvazeSatvAj jnyaanaavrnnkrmnnH| paThato'pi bhRzaM kizcinaiti tasya kathaJcana // 427 // IhApohaM sa vairAgyAt kurvANo jAtimasmarat / tataH prAgvat zrutajJAnopaSTambhaM kartumudyataH // 428 / / duSkRtaM garhatastasya saMvegAdatidustaram / jJAnAvaraNamucchinnaM pravrajyAM ca prapannavAn // 429 / / sAGgopAGge zrute'dhItI smAraM smAraM purA kRtam / jJAnadAne sadomuktaH kevalajJAnamAsadat // 430 // tatrAsannasuraizcakre dundubhidhvAnapUrvakam / varNapadmaM tadA''sInaH kevalI dharmamAdizat // 431 // iha sarvaH sukhasyArthI sukhaM saccaraNAd bhavet / sadAcAraH punajJAnAj jJAnaM jJAnapradAnataH // 432 // jJAnadAnaM ca sacchAstravyAkhyA-'dhyApana-vAcanaiH / adhIyAneSu sAhAyyAja jJAnopakaraNArpaNaiH / / 433 // tadatra prayatairbhAvyaM na kAryA jnyaanhiilnaa| . jJAnAvajJAnato duHkhaM mayA'pyAsAdita purA // 434 // tat zrutvA taM namaskartumAgatairdeva-mAnavaiH / sa pRSTo nijavRttAntamAcacakSe pramAdajam // 435 // itthaM tasyopadezena bahavo bhavyajantavaH / prabuddhA jJAnamArAdhya kramAdApuH paraM padam // 436 // ityasau jJAnadAnena svamuddadhe parAnapi / pazcAdapi cirasthAyi taj jyeSThaM tena kathyate // 437 // jJAnaM tu tadupAdeyaM yat syAt svasya parasya ca / nirvyAghAtaprakAzArthamabhradIpAlayopamam // 438 //
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pArzvanAthacarite jJAnadAnasya mAhAtmyamitthaM sva- parayorhitam / varNitaM sAmprataM jIvA'bhayadAnaM prapaJcyate // 439 // sarve jIvitumicchanti jIvAstadabhayaM tataH / dhruvaM tribhuvanaizvaryadAnAdavyatiricyate // 440 // granthAntare'pyucyate nAto bhUyastaro dharmaH pRthivyAmasti kazcana / prANinAM bhayabhItAnAmabhayaM yat pradIyate / / 441 // ekataH kratavaH sarve samAptavaradakSiNAH / ekato bhayabhItasya prANinaH prANarakSaNam || 442 // jIvitavyAbhayaM prApya hInadIno'pi sampadAt / manyate svaM trilokIzaM dRSTAnto'tra vasantakaH // 443 // tathAhi 308 SERD zrIvasantapure bhUmimaNDalAkhaNDalaH purA / mo'bhUnnRpatistejovajrakSapitabhUmibhRt // 444 // tasya priyaGkarA nAma rAjJI paJcazatAgraNIH / dayitA nijarUpeNa nirjitAmarasundarI || 445 // tena rAjJA bhuvaM nItyA rakSatA sukhitAtmanAm / divo vArtA'pi lokAnAM visasmAra kuto'rthitA ? || 446 // anyadA tatra yAminyAM ko'pi cauraH salokaH / dRSTo baddhastalArakSairninye ca nRpateH puraH || 447 // taM nirIkSya sabhAsIno nRpaH krauryaspRzA dRzA / punaH prasannayA kiJcit tadaGge caGgimekSaNAt // 448 // vidhApya zithilaM bandhaM proce vismitamAnasaH / vada re ! tava ko deza kA jAtiH kimu nAma ca 1 // 449 // vayasyevaMvidhe navye vaipurAkAralakSaNam / viruddhamidamArebhe caurakarma ca kiM tvayA ? / / 450 // 1 cauryadhanasahitaH / 2 zarIrAkRtikalaGkam /
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH sargaH 309 bhayabhrAntekSaNaH kiJcit kizcidAzvastamAnasaH / pade pade skhaladvAkyaH sa jagAda tdaaditH||451 // deva ! vindhyapure vindhyabhUpateH prItisamanaH / zreSThino vasudattasya vasantAkhyo'hamaGgajaH // 452 // lAlitaH pAlito'tyantaM pAThitaH pariNAyitaH / tanna yanna sukhaM prApamahaM tAtaprasAdataH // 453 // durdaivavazataH kintu dyUtavyasanavAnaham / abhavaM tena duHkhAtapitRbhiH svajanairjanaiH // 454 // nitAntaM zikSyamANo'pi pratyAsannatayA''padaH / na dyUtamamucaM nIre mimajiSurivopalam / / 455 // sarvadoSanivAsena sarvA'narthavidhAyinA / tena sarvavirodhena vyasanena prnnoditH|| 456 // vaJcayitvA dRzaM gehAn bahirdravyaM zanaiH zanaiH / netumArabdhavAnasmi prasthAnakamivAtmanaH // 457 / / tato rAjakule gatvA kRSNAkSaravidhikramAt / tat tAdRg vallabho'pyeSa pitrA niSkAsito gRhAt / / 458 // tejasevA'tha tenA'haM pitrA mukto gatadyutiH / niraGkuzatayA khairaM bhramAmi jagatItale / / 459 // bhikSAM pratigRhaM yAce zUnyadevakule zaye / pApakRtyAca no zaGke chUtena ca punA rame // 460 // evaM hatamatiryAvannagare'tra samAgamam / dRSTrA ca muditaM lokaM mamApIcchA sukhe'bhavat / / 461 // tacca dravyaM vinA na syAnnaSTopAyAntaro nizi / tat pravRttotra cauryAya dhRtazca tava pUruSaiH // 462 // itthamAtmIyavRttAnto yathAvat kathito mayA / tvamevA'taH paraM daivaM kuru nAtha ! yathocitam // 463 // ISadAmanaskopi tatsvarUpanirUpaNAt /
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pArzvanAthacarite paraM cauro na moktavya ityabhigrahato nRpaH // 464 // Adideza talArakSaM zUlAropAya tasya saH / yAvacca sahasA tena cAlitastAvadantare / / 465 // vAmapakSAsanAsInA paTTarAjJI priyaGkarA / zaraNyarahitaM vIkSya taM dInavacanAnanam / / 466 // hA ! nirAzo varAko'staM mA gAditi dayAvazAt / nRpaM vijJapayAmAsa devA'dyAyaM mamAyatAm ||467 || yenA'sya tanayasyeva saMsArasukhakautukam / divaikaM darzayitvA'sya pUrayAmi manoratham / / 468 // athA'nullaGghyavAkyatvAdanujJAtA nRpeNa sA / vandhamucchiya taM ninye nijAvAse vasantakam // 469 // tadAdiSTAH parIvArajanAH snAnAdihetave / tatra taM zatapAkAdyaistailairabhyajya sAdaram || 470 || aGgaM sugandhacUrNenodvartya lAlityakovidAH / snAnapIThe ca vinyasya suvarNakalazA''hitaiH || 471 // uSNaiH kaduSNaiH puSpADhyaiH svacchaizva salilaiH kramAt / snapayAmAsurudbhUtazaGkhanirghoSapUrvakam // 472 / / a kASAyavastreNa rUkSayitvA'cchavAsasI / kadalIgarbhazaGkAze paridhApya saveNike || 473 // asitA gurudhUmena dhUpayitvA ziroruhAn / dhammilaM vidadhumala puSpaprAgbhArabhAsuram 474 saccandanarasenAGgaM vilipyAbharaNotkaram / divyaM nivezayAmAsuryathAsthAnamanAkulAH || 475 / / svarNazRGkhalake muktAsarike pANi pAdayoH / vAhvoH savIravalaye keyUre'GgulipUrmikAH || 476 // sanakaNThakaM kaNThe hAratrisarakAdi ca / karNayoH kuNDalaM mUrdhni mukuTaM cA'like ghaTIm // 477 // 310
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH sargaH / ityAdyazeSaM nirmAyopavezya vizadAsane / svarNadhArasthasusthAlakaccolAdyamamaNDayat // 478 // zuSkAphalabhakSyANi pakAnnaM bahuvarNakam / zAli-sUpAdyamAdhuryaghRtapUrAdikaM kramAt / / 479 // dadhyodanaM cetyakhilaM pariveSya sagauravam / svayaM pArzvasthitA rAjJI bhojanaM tamakArayat / / 480 || svacchazItalasadgandhairAcamya madhurairjalaiH / piSTikA - hastacIrAbhyAM rUkSIkRtya karadvayam // 481 // puSpadrava ra sasvaccha zrIkhaNDenopalipya ca / karpUra mizratAmbUlasamAnanapurassaram || 482 / / niSaNNasyAssya palyaGke ceTIjanaparAvRte / purazcitrakathAkAvyavinodAn devyacIkarat // 483 // (vizeSakam ) 311 athA'parAhnasamaye rAjyAdezena kiGkaraiH / varaM turaGgamAropya svarNaparyANabhUSaNam // 484 // paTTasUtramayIM valgAM dadhAnaH karapallave / upariSTAd dhRtollAsimAyUrAtapavAraNaH || 485 || viSvak parivRto yatnAt zatasaGkhyAmitairbhaTaiH / puraH prArabdhasaGgItaH kutUhalakarairnaraiH / / 486 // sapaJcazabdanirghoSaH paThanmaGgalapAThakaH / utphullanayanairlokairvIkSyamANaH sakautukam // 487 // vipaNizreNimArgeNa mandaM mandaM ca sazcaran / darzitAnekadraSTavyaH sa nItvA rAjamandiram // 488 // uccairvAtAyanasthAya nRpAya vihitAnatiH / AsannaM bahirAvAsamAninye divasAtyaye / / 489 // ( SaDbhiH kulakam ) tatra mAtaGgagItena dAsa-dAsIkutUhalaiH /
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacarite nirmApitavahuprItiH zarvarIM samavAhayat / / 490 // prAtarutsAritopAdhiH kAritaH prAcyaveSabhRt / indraketuriva bhraSTa nItvA rAjJaH samarpitaH / / 491 // taM daNDapAzikasyAya yAvadarpayate nRpaH / tAvad dvitIyayA rAjJyA tathaivA'yaM prayAcitaH // / 492 // anyAbhirapi rAjJIbhirekaikadivasaM kramAt / nRpaM vijJapya yAcitvA taM prasAde mahAgrahAt / / 493 // sApatnyabhAvasaMjAtaspardhAvardhiSNusaMmadAt / kRtabhUritaradravyavyayabhAvA'dhikAdhikaiH // 494 // dogundurAsurAbhAsaM vidhApya vividhotsavaiH / pUritaM kautukaM svasya manasastasya no puna: / / 495 // atha tasya nRpasyA'sti rAjJI paJcazatA'ntimA / patnI zIlamatI nAma pAlayantI kulavratam / / 496 // sA'lpasthitiparIvArA nijAvAsaM gatA sadA / svasyaiva karmaNo doSaM manyate na tu bhUpateH / / 497 // 312 AstAmanyadalaGkAra-vasanAdyaM prasAdajam | vivAhAnantaraM rAjJA dRSTA dRSTyA'pi naiva sA / / 498 // na hi me mandabhAgyAyAH kA'pi spardhAstra vidyate / anyAbhiH saha rAjJIbhiH kintu paGkikramAgatam // 499 // yadyetadapi nAssdhAsye na lapsye gaNanAmapi / hRdaye saMpradhAryaivaM sA'pi bhUpaM vyajijJapat // 500 // ( yugmam ) deva ! nA''bodhitaH svAmI kApi kArye purA mayA / caurasya punarasyArthe kartavyaM kathayAmi yat / / 501 // tadAkarNyA'tha tAM smRtvA taj jJAtvA guNagauravam / udbhinnapulakaH prItyA mene sarva dharAdhavaH / / 502 //
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH sargaH sA'pi taM svagRhe nItvA saMkSepAta snAna- bhojanam / kArayitvA'lpavastrANi paridhApyA'bhayaM dadau // 503 // sa tu tribhuvanaizvaryalAbhAdapyadhikaM tadA / jIvitavyA'bhayaM prApya na mAti sma mudA hRdi // 504 // gate tasminnahorAtre prAtaH zIlamatI svayam / taM dharmatanayaM kRtvA puro rAjakulaM yayau / / 505 // so'pi tatra puro rAjJo mRgendrAsanavartinaH / samagre'pi samAloke kautukodacitAnane / / 506 // eSA yAciSyate'smatto'pyadhikaM kimitIyayA / 313 sthAnaM niviSTAsu rAjJISu nikhilAstrapi / / 507 // valganolalane nRttaM siMhanAdamathoccakaiH / harSeNa kuvan no keSAmAcikSepa mano-dRzaH 1 // 508 / / ? anyAdRzamivA'thainaM vIkSya rAjA'pi vismitaH / papraccha vada re ! satyaM kiM kAraNamidaM yataH // 509 // etAvadivasAn yAvad maNDito'pi maharddhibhiH / viSaNNavadanacchAyo maSIlipta ivA'bhavaH ? / / 510 / / adya tu svalpaveSo'pi pAdacAryapi harSitaH / kurvANo vividhAM ceSTAmunmatta ivekSyase || 511 // so'pyAha zrUyatAM deva ! zUlAropAkSaraistava / karNapraviSTairviSavat sarve zUnyaM mamA'bhavat // 512 // tato'haM bhrAntacittatvAnmene'yaM kSotrasaMnnibham / jalaM ca viSasaMvAdi sauMdhaM yamagRhopamam / / 513 // palyaGkaM zalyasaGkAzaM candanaM cUrNasodaram / turaGgaM rAsabhAkAraM zrI jIrNasUryavat // 514 // zRGkhalA nigaDapAyaM pANipAda vibhUSaNam / hAraM zarAvamAlAbhaM mukuTaM bilvavandhanam / / 515 // 1 kSetrakSepyo malaH / 2 sukhAsanavizeSaH / 40
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 zrIpArzvanAthacariteDimbhakalpa parIvAraM talArakSasamAna bhaTAn / paJcazabdaninAdaM ca viSamAnakadAruNam / / 516 // anyAyaghoSaNAkAri tulyaM bandijanaM punaH / bhramayitvA vadhasthAnanayanAbhamihAgatam // 517 // bhaviSyanmaraNAzaGkAzaGkukIlitacetasaH / ekAM me dhyAyataH zUlAM tat sarva tanmayAyitam // 518 // adya deva ! punarvizvapAvanyA mUrtigaGgayA / dharmamAtrA mama strISu sugRhItAbhidhAnayA // 519 // zrIzIlamatyA durdeyaM jIvitavyA'bhayaM dade / tena sarva jagat pUrNa pazyAmyadhivasAmi ca // 520 // tat zrutvA bhUbhujA caikSi tasyA vadanapaGkajam / sA'pyUce zrImukhenA'smai dIyatAmabhayaM vibho ! // 521 // devi ! pradattamevedaM kimapyanyannivedyatAm / sA'vocat tvatprasAdena nyUnaM kimapi no mama // 522 // aho ! gAmbhIryametasyA aho ! nirlobhatAguNaH / aho ! satyAH paraM dAkSyamaho ! jIvadayAlutA // 523 // aho ! vacanamAdhuryamaho ! kA'pi prasannatA / dhruvamasyAH prabhAvena mama rAjyaM pravardhate // 524 // iti toSAnivezyAtmavAmAGge tAM trapAlasAm / paTTarAjJIpade sadyaH sthApayAmAsa bhUpatiH // 525 // pazcimadvAragAminyo nadyaH sarvA nadIpateH / pravezaM labhate pUrvadvAri gaGgA zuciH punaH // 526 // patyuH prasAdamAsAdya saccaritrajalena saa| kazmalaM kSAlayAmAsa sapatnImanasAmapi // 527 // evaM vikhyAtavRttAntA vizvasyA'pi mahAya'tAm / gatA sugatisaukhyaM ca jiivrkssaaprbhaavtH|| 528 // 1 tanmayamivAcaritam /
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| 315. vasantako'pi vikhyAto devyA dhrmsuttvtH| rAjaprasAdasaMjAtaH samRddhibharabhAsuraH // 529 / / vividhAM ca vicintyaivaM sukha-duHkhaviDambanAm / sadAcArarato nityaM vAsarAnatyavAhayat // 530 // (yugmam ) anyadA suguroH pArthe zrutvA pUrvabhave kRtam / vratasya grahaNaM bhaGgaM saMdhAnaM ca tathAtmani // 531 // jAtazuddhaparINAmo gRhidharma yathAvidhi / prapannANuvrataH samyak pAlayitvA divaM yayau // 532 // anno-paashry-bhaissjy-vstr-paatraadidaantH| upaSTambho'nekadhAtra cA'nnadAnaM viziSyate // 533 // annadAturavastIrthakaro'pi kurute karam / tacca dAnaM bhavet pAtre dattaM bahuphalaM nRNAm / / 534 / / yata: pAtraM kSetraM daidiptA dhanaM bIjaM zamo jalam / vAkyaM vAto yazaH puSpaM phalaM puNyaM sukhaM rasAH / / 535 / / khalo'pi gavi dugdhaM syAd dugdhamapyurage viSam / pAtrA'pAtravizeSeNa vat pAtre dAnamuttamam / / 536 / / pAtraM ca trividhaM tatra samatAzrIvibhUSitAH / jJAna-darzana-cAritrarUparatnatrayAnvitAH / / 537 // prazAntatanu vAk-cittA bhaikSyamAtropajIvinaH / ratAH parahite nityaM yatayaH pAtramuttamam // 538 // samyag darzanavantastu dezacAritrayoginaH / yatidharmecchavaH pAtraM madhyamaM gRhamedhinaH // 539 // samyaktvamAtrasaMtuSTA vratazIleSu niHspRhAH / tIrthaprabhAvanodyuktAstRtIyaM pAtramucyate // 540 // 1 daataa|
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 zrIpArzvanAthacariteiyaM mokSaphale dAne pAtrA'pAtravicAraNA / dayAdAnaM ca sarvajJaiH kutrA'pi na niSidhyate // 541 // yataHvarSan kSArANave'pyando muktAtmA kApi jAyate / satataM dadato dAtuH pAtrayogo'pi saMbhavet / / 542 // tacca nyAyArjitaM kSetrakAlabhAvairadUSitam / deyaM dharmArthinA dAnaM vinA kIrtyAdikAraNam / / 543 // granthAntare'pyuktamdAtavyamiti yahAnaM dIyate'nupakAriNe / kSetre kAle ca bhAve ca tadAnaM sAttvikaM smRtam // 544 // yattu pratyupakArAya phalamuddizya vA punaH / dIyate hi parikliSTaM tad dAnaM rAjasaM smRtam // 545 // adezakAle yadAnamapAtrebhyazca dIyate / asatkRtamavajJAtaM tad dAnaM tAmasaM smRtam / / 546 // mugdhatvenA'pi siddhyai syAd dAnaM dattaM mahAtmane / ityarthe candrabhAnvAdyAH sundarazca nidarzanam // 547 // tathAhipure jayapurahAne rAjye jayanarozituH / mahebhyatanayAH santi catvAro mitratAM gatAH // 548 // AdyazcandrastathA bhAnurbhImaH kRSNazca te mithaH / ekIbhUtA iva snehAt pUrvA vilasantyalam // 549 / / anyadA'cintayaJcandro vayaM na khalu sattamAH / bAlye hi yujyate bhoktuM mAtuH stanyaM piturdhanam // 550 // nItyA yaH svabhujopAttaM vittaM bhuGkte dadAti ca / udAraH sa hi vikhyAto'dhamo mUlaharaH punaH // 551 // , mauktiksvruupH|
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH sargaH . 317 tad dhanopArjanopAyaH kArya evAdhunA yataH / AyA'bhAve vyayaM kurvan merurapyapIyate // 552 / / uktaM caanAyaH vyayakartA ca anAthaH kalahapriyaH / AturaH sarvabhakSI ca naraH zIghraM vinazyati // 553 // ityAdi cintayitvA'sau saMkalpaM suhRdAM nijam / / Acakhyau tacca sarveSAmabhavat sammataM vacaH / / 554 // nirNItaM ca yathA'mbhodhisutA zrIstena vAridheH / vinA sevAmiyaM na syAdataH sevyaH sa eva hi // 555 / / iti taiH svasvapitRNAM kathitaM pitRbhizca te / pratiSiddhA yathA vatsAH ! na mAti vibhavo gRhe // 556 // yUyaM mugdhA jano dhRtaH saMdigdhaH kuzalAgamaH / viSamAH paradezAzvAbdhivANijyaM vizeSataH // 557 // ityAdiyuktibhirvAhaM vAritA api te sutAH / sarve saMvoDhumArabdhAH samudragamanotsukAH // 558 // bhRtaM pravahaNaM bhANDaiH prayANadinamAgatam / athA'pazakunazreNI prAvartiSTa samantataH // 559 / / adRSTavyAni pazyanti zRNvantyaparavAn bahUn / uddaNDo marudutazchAditaM rajasA nabhaH // 560 // tataH samuditIbhUya svjnairvaarito'khilaiH| candrastAnAha kiM yUyaM kurutetthamadhIratAm ? // 561 // sakAzAd yasya yad yena prAptavyaM jAyate ydaa| prApyate khalu tat tena zakunA'zakunaH kimu ? // 562 // ityekAgramanAzcandraH samitraH prasthito'mbudhau / mArge'sya gacchato'nyezurutpAtAH sahasA'bhavan // 563 // chAditaM gaganaM medhairgadbhiH saha vaardhinaa| mithazvAsphAlya durvAtAzcakruryAnAni khnnddshH|| 564 //
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 zrIpArzvanAthacarite chinnasUtrasya hArasya muktA iva dizodizam / yayuH sarve'pi te lokAH ke'pi tatraiva saMsthitAH // 565 / / candrastu phalakAdhArAdAsAdya jaladhestaTam / cintayAmAsa hA ! kaSTe kSiptaH sarvo jano mayA // 566 / / pitRsvajanalokanAM tadA vArayatAM haThAt / yadidaM kAryamArebhe dRSTaM sapadi tatphalam / / 567 // sphuratsaMtApapApenA'dhunA me jIvitena kim ? / dhyAtveti vastrapAzena baddhAtmA lambitastarau // 568 / / atha ko'pi dvijaH pAzaM chitvA kSurikayA'bravIt / AtmaghAtastvayA''rebhe kimaho ! zAstradRSitaH 1 / / 569 / / martavyameva kiMvA cet tdaasngiraavih| kAmukaM vidyate tIrtha tatra gatvojjha jIvitam // 570 // tacca kRtvA tatazcandro yAvadullambate girau / mA sAhasamiti proce tAvat ko'pi sphuTAkSaram 571 / / tatazcandro dizAlokaM kRtvA'pazyanna kizcana / punarullambituM lagnaH purastadazRNod vacaH // 572 // evaM tRtIyavelAyAM niSiddhena prayatnataH / dRSTo nirIkSamANena pAdapAntarito muniH / / 573 // natvA pRSTazca kiM nAtha ! mandabhAgyasya me'dhunaa| naiva saMpadyate mRtyurapi sAdhurathA'bravIt // 574 // anItimRtyunA tena strIjanasyocitena kim ? / jIvannevekSate bhadraM dRSTAntotrAhameva bhoH ! // 575 / / tathAhizrImaGgalapure rAjJazcandrasenasya nIticit / bhAnunAmA'bhavad mantrI tadbhAryA ca sarasvatI // 576 / / rathAGgayoriva tayostathA prItirmiyo'bhavat / 1 tyj| -
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| 319 yathA niSkRtrimasnehavidhau jajJe nidarzanam // 577 // palyaGkAdutthitA'nyeyU rudatI bhartRbhAnunA / pRSTA priye ! kimetat sA'vadannAtha ! na kizcana ? // 578 // AgraheNa punaH pRSTA''cakhyau svame'dya yad mayA / priya ! dRSTo'si saMbhASa kurvANo'nyastriyA saha // 579 // tat zrutvA sacivo dadhyau sapatnI vIkSya yA'jani / itthaM svapre'pi sA sAkSAd dRSTA kIdRg bhaviSyati // 580 // patnI tadiyamekaiva yAvajjIvaM na me'parA / tayoH snehaprakarSo'yaM prasiddhimagamattarAm // 581 // anyadA sacive rAjyabhAramAropya bhUpatiH / dUraM kaTakayAtrAyAM gatastatrA'sti susthitaH // 582 // dampatIviSaye vArtA prastAve yaavdekdaa|| ko'pi rAjJaH puro'zaMsat svarUpaM bhAnumantriNaH // 583 // parakSiArtha tato rAjJA kAryamuddizya mantriNam / AkArya svAntike praiSInaraM jayapure drutam // 584 // tena tatra nRpAdezAdalIkA bhAnumantriNaH / vipattiviSayA vArtA saduHkheneva nirmitA // 585 // vajraghAtasamaM vAkyaM tanizamya sarakhatI / saJjAtahRdayasphoTA sahasA pazcatAM gatA 586 // tad naraH kaTake gatvA narendrAya nyavedayat / nRpo'pyatyAkulazcitte dadhyau dhik kiM kRtaM mayA ? // 587 // strIghAtapAtakAdasmAd mokSye kathamahaM hahA ! 1 / hAsyenA'pi na kartavyamakArya hitamicchatA / / 588 // anyacca sacivastasyA mRti yAvat zRNoti na / tatprANAn rakSituM tAvadupAyaH ko'pi cintyate // 589 // iti rAjA gato'mAtyapArve'mAtyo'pi saMbhramAt / uvAca kimayaM deva ! bhRtyAnte khayamAgamaH // 590 //
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 zrIpArzvanAthacaritenRpo'vocadahaM kiJcid yAcituM tvAmihAgamam / mantrI prAha kimatrA'rthe kathyaM yat kRtyamAdiza / / 591 // tatazcaraNayorbhAnolagitvA nRpati gau / vRttAntenAmunA'mAtya ! vipannA sA tava priyA / / 592 // tadabhyarthanayA'smAkaM na kAryA'numRtistvayA / hA ! kimetaditi kSubdhacittenA'bhANi mantriNA // 593 // tvaduktaM siddhamevedaM sattvahInasya me vibhoH / duHzravyamapyadaH zrutvA hRdayaM na dvidhA'bhavat // 594 / / kintu devena no kizcid vAcyaM dAraparigrahe / anyacca karavai tasyAstatra gatvIyadehikam / / 595 / / iti mukto nRpeNA'sau gatvA svanagaraM gRhe / svajanaiH saMgRhItAni priyAsthoni sadArcati // 596 // smAraM smAraM guNAMstasyA roditi pralapatyati / nRpavAkyanibaddhatvAd mumUSurapi jIvati 597 anyadAcintayad yAvajjIvana smi vidhavaMzAt / tAvad gatvaitadaGgAni kA'pi tIrthe kSipAmyaham / / 598 // ityanAkhyAya bhUpasya mantrI gaGgAtaTaM gtH| tatra dattvArthinAM dAnamiti pralapati sma saH / / 599 / / priyAsthibhirapIdAnIM bhAvyaho ! viraho mama / virAdhita iva stokamapi no sukhad vidhiH // 600 // atha krIDAgatA vaaraannsiishvrnRpaanggjaa| nAmnA sarasvatI tatra pralapantaM tamAzRNot // 601 // pRSTazca sa tayA duHkhakAraNaM sarvamAkhyata / tat zrutvA prAgbhavaM smRtvA mUrchitA sA'patad bhuvi // 602 // tato bhItAbhirArabdhAH sakhIbhirvividhAH kriyaaH| . jJAtvA rAjA'pi saMbhrAntastatrAgAt saparicchadaH // 603 //
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ ... SaSThaH sargaH / 321 papraccha labdhacaitanyAM kanyAM kiM putri ! te'bhavat / kathitaM ca tayA me'ptau bhartA''sIt pUrvajanmani // 603 // ityAdibahubhistasyAH pratyayaiH sahitAM giram / zrutvA toSaM gato mantrI rAjJA kanyAM vivAhitaH // 604 // labdhA''vAsasthitistatra sa bhAnusacivaH sukham / bhuJjAno'gama yat kAlaM narendrasutayA saha // 605 // sA'pyaho ! matkRte soDhaM kiyad duHkhaM mahAtmanA / iti buddhyA paraM tatra pratibandhaparA'bhavat // 606 // : anyadA nRpatirbhAnau rAjyaM nyasya viraagtH| . pravrajyAM jagRhe bhAnU rAjA pAlayati prajAm / / 607 // atha dAhajvarastIvo devyA Akasmiko'jani / cikitsA vividhA''rebhe paraM vyarthA'khilA'bhavat // 608 // muktabANeSu vaidyeSu dadhyau vidhyaatdhiinRpH| yAvaSA vipadyeta tAvat prANAMstyajAmyaham // 609 // mA bhUd viDambanA prAgvaditi nizcitya saptamam / prAsAdatalamAruhya skhamullambitumudyataH // 610 // tadA vyomni vajan dRSTA taM cAraNamuni gau / kiM karoSi mahAbhAga ! svavadhaM bAlizocitam 1 // 611 // mRtasyA'vidhinA duHkhaM puro'dhikataraM bhavet / duSkarmANyeva vadhyAni vRthA dehavadhena kim ? // 612 / / Uce bhAnunRpaH svAmin ! kiM kartavyaM mayA'dhunA ? / munirAha paraM dharma sarvaduHkhApahaM kuru // 613 / / jinaM devaM prapadyasva mahAvratadharaM gurum / sarvajJA'bhihitaM tatvaM samyaktvamidamAzraya // 614 // kalpavRkSastathA kAmadhenuzcintAmaNistathA / tripadIyaM samasyA hi pUrNA syAjinadharmataH // 615 // virama prANighAtAdipApAdityAdidezanAm /
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322 zrIpArzvanAthacaritenizamya svIkRto dharmo dhanyamanyena bhAnunA // 616 // nItazca sa munirdevyAH pArthe sA'pi tamArjavAt / vanditvA dezanAM zrutvA gRhidharma samAzrayat // 617 // gatapApA ca sajjA ca sA jajJe munidarzanAt / maNi-mantra-mahauSadhyo yathA turyastathA muniH| // 618 // ciraM rAjyasukhaM bhuktvA vayaHpariNatAvubhau / rAjye nijAGgajaM nyasya pArthe prAvajatAM guroH // 619 // sarasvatI sthitA sAdhvI samIpe vizadavratA / bhAnustu viharatyekaH sa cA'haM nanvihAgataH // 620!! ato yadi tadA svasyA'kariSyaM hananaM tataH / aihikA''muSmikazreyo'bhaviSyaditi me kutaH ? // 621 // satyametad vaco jajJe jIvan bhadrANi pazyati / tad bhadra ! kuru saddharma viramA'jJAnamRtyutaH // 622 // tannizamyA'vadacandraH satyametad mune ! param / vitta-mitraviyogAA bADhamasmyanavasthitaH // 623 // prasIda tat tathA nAtha ! yathA syAM svacchamAnasaH / pazcAcca bhavadAdiSTe yatiSye dharmakarmaNi // 624 // prAha bhAnumunistarhi zikSayakha tadekadhIH / parameSThinamaskAraM yaH sadyaH sarvakAmadaH // 625 // laghiSTho'pi yathA hanti drutaM pazcAnano gajAn / tathA paJcanamaskAro iskho'pi duritApahaH / / 626 // prApya pazcanamaskAraM cintAmaNisamaM jaDAH / upalAvajJayA pazyantyanye dhyAyanti yatnataH // 627 // tathAhidezakAlAnumAnena vartanaM kalivarjanam / / yathAlabdhe ca santoSo mahAsukhamidaM nRNAm // 628 // atilaulyAt punarlabdhamapyartha hArayet kudhIH /
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH sargaH / 323 mayUragrAhako yad yathA ca kila vAnaraH / / 629 // tathAhikenAspyArAdhito yakSo bhaktito dhanavAnchayA / anirviNNatayA tasmai surastuSTo dadau varam || 630 // aho ! yo nRtyati svarNamayUraH purato mama / tasyaikaM galitaM picchaM tvayA grAhyaM dine dine / / 631 / / iti yakSasamAdiSTaM kurvan dadhyau naro'nyadA / kimu kAlavilambenA'khilaM gRhNAmi barhiNam / / 632 / / iti dhyAtvA gRhItvA ca taM yAvad vIkSate kudhIH / tAvadanyazikhiprakhyaM dRSTvA so'pyAkulo'bhavat // 633 // mAgatAnyapi gatvA'sau gRhe sAmAnyapicchavat / picchAni vIkSya vakSaH svaM tADayan bahvazocata // 634 // tathaikatra vane prItyA yugmaM vAnarayorabhUt / prapAtAkhyaM yayau tIrthamanyadA tat paribhramat // 635 // tacca tIrthatarau tatrA''rohaccApalyatastataH / papAta sadyo jajJe ca martyayugmaM manoharam || 636 // tAdRk tIrthasya mAhAtmyaM dRSTrA taativismitam / sukhamAste'tilubdhatvAdatho strIM puruSo'vadat || 637 // vAnaratvaM priye ! tAvat tyaktvA'vAnaratAM gatau / patAvaH punarapyatrAruhya devatvahetave / / 638 // atho jagAda sA dakSA'tilobho na zubhaH priya ! | vArito'pItyamarSeNa vRkSamAruhya so'patat / / 639 / / bhUyo'pi vAnaraH so'bhUd duHkhitazcAraTad bhRzam | tatrAyAtena sA'pi khI khecareNa samaM yayau / 640 // iti jJAtvA susaMtoSaM hRdi dhAraya taM vinA / AruhyoccairapIcchA yat tathaivAkAzavad nRNAm // 641 // athA'sau taM muniM natvA prItaH puSpapuraM yayau /
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 zrIpArzvanAthacaritevANijyaM kizcidArebhe tatra jAto maharddhikaH // 642 // candraH pshcnmskaarshuddhpkssaanubhaavtH| vardhamAnakalo jajJe suvRttakalitaH kramAt / / 643 / / atho vidhivazAt tasya trayo'pi suhRdo'cirAt / bhaanubhomshc kRSNazca tatrA''jagmuH pRthak pRthak // 644 // candrasya militAH sarve svakhodantaM nyavedayan / candro'pi nijavRttAntaM purasteSAM zazaMsivAn / / 645 // namaskArasya mAhAtmyaM zrutvA te taM zizikSire / tataste'pi zanairjAtA maharddhibharabhAsurAH / / 646 / / candra-bhAnU svabhAvena prAJjalau sarvavatsalau / kizcid mAyAvinau vanyau bhedaH sAmye'pi dRzyate // 647 // catvAro'pyanyadaikatra nivishyaalocyntydH| RddhirjAtA bahuH kintu kiM tayA svjnairvinaa?|| 648 // saiva lakSmIH prazasyeta camatkAraM karoti yA / sajjanairbhujyate'pyAzAmAzaGkAM ca pratanvatI / / 649 // ataH skhaM nagaraM yAma iti nizcitya te tataH / kSemeNA'mbhodhimulladdhya prasthitAH padavartmanA // 650 // RddhisaMbhArasaMpUrNasteSAM sArthaH pathi vajan / ekatrA''vAsito grAme pArebhe bhojanasthitim // 651 // tadA'dhonyastadRk sAdhureko netraprabhA'mRtaiH / siJcanniva bhuvaM tatrA''yayau mAsopavAsikaH // 652 // sa munistapasA zuSkAGgo'pi candanadAruvat / ujjvalaH zItalazvAsIt kasya nAhlAdako jane ? // 653 / / teSAM bhadrakabhAvatvAt sa dRSTo vimale hRdi / . muniH saMkrAntabimbo'bhUjAtAsta tena tanmayAH // 654 // svayaM bhoktuM niviSTatvAt tasmai candrAdibhiH samam / AdiSTo bhaktadAnAya sundaro nAma karmakRt / / 655 / /
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ - SaSThaH srgH| 325 / sa tuSTo hRdaye dadhyAvaho ! me sukRtodyH|| kA'haM kA'yaM muniH kaitadeyaM kaite ca dApakAH ? // 656 // yadi vastu nijaM na syAt taditthamapi ycchtH| pAtrAya syAnmahAlAbho nRtya nRtya tato manaH ! 657 / / iti harSollasaJcittaH sundaro bhaavisundrH| adatta munaye dAnaM nidAnaM mokSasaMpadaH / / 658 // dvicatvAriMzatA doSairaduSTaM munirapyadaH / pratijagrAha bhaktAdyaM prANAdhArAya dhArmikaH // 659 // caturbhirapi tairbhogaphalaM karmArjitaM tataH / sundareNA'dhikaM tattu pariNAmavizeSataH // 660 // kramAnjayapuraM prAptaM militA bandhavo'khilAH / caturNAmapi gehe'bhUn mahAn vardhApanotsavaH // 661 // ciramRddhisukhaM bhuktvA prAnte sundrsNyutaaH| jAtA jyotiSkumAreSu te catvAro'pi devatAH // 662 / / candra-bhAnU tatazcyutvA mahebhyatanayAvubhau / abhUtAM vizrutau nAmnA zrIvardhana-manoramau // 663 // bhIma-kRSNau punazcyutvA putrItvena dhanezituH / sundarI rukmiNI nAmnA babhUvaturanukramAt / / 664 // pariNIte ca te tAbhyAmubhAbhyAmapi kanyake / mithaH prAcyabhavA'bhyAsAt pratibandho mahAnabhUt // 665 // cyutvA sundarajIvastu jajJe vizvapure nRpH| vizvasenA'bhidhaH zrIbhiH svayamAgatya yo vRtaH // 666 // pure tatrAnyadA''yAtau zrIvardhana-manoramau / vANijyArthamatho tatra rAjAnamupatasthatuH // 667 / / tau dRSTvA mudito rAjA dAnamuktimakArayat / prAcyasnehAcca tatraivA'sthApayat sakuTumbakau // 668 // anyadA sahitastAbhyAM bahirudyAnamAgatam /
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 zrIpArzvanAthacariteyayau rAjA muni nantuM dhyAnasthaM ca tamaikSata // 669 // nRpastadarzanodbhUtaprabhUnAnandakandalaH / dhyAnakaragitAtmAnaM bhaktyA natvedamabravIt / / 670 // nistandrAM yogamudrAM te dRSTvA me muditaM manaH / tatastasyA vidhi zrotumicchAmi zivadaM mune ! // 671 / / atha tasyoparodhena yogyaM jJAtvA ca taM muniH / pArayitvA kSaNaM dhyAnaM madhuradhvanirAkhyata // 672 / / sAdhu pRSTaM mahAbhAga ! zrUyatAM kizciducyate / nRNAM yena zrutenA'pi niSpakampaM mano bhavet // 673 // yamo niyamA''sane ca prANAyAmazcaturthakaH / pratyAhAro dhAraNA ca dhyAnaM samAdhiraSTamaH // 674 // ahiMsA satyamasteyaM brahmA'kizcanatA ymaaH| niyamAH zauca-santoSau svAdhyAya-tapasI api / / 675 // devatArAdhanaM caiva karaNaM punarAsanam / prANAyAmo gaticchedaH zvAsa-prazvAsayormataH // 676 // pratyAhArastvindriyANAM viSayebhyaH samAhRtiH / dhAraNA tu kacid dhyeye cittasya sthirabandhanam // 697 // dhyAnaM ca viSaye tasminnekapatyayasantatiH / samAdhistu tadevaikamAtrA'bhyasanarUpakaH // // 678 / / aSTAGgo yoga ityevaM tajjJairAkhyAyi yaH sadA / aSTakarmabalaM jetuM jAgarti hRdi yoginAm // 679 // padma-vajrAsanAdInAmabhyAsenA''sanaM jayet / recakAdikrameNA'tha karaNIyo marujayaH // 680 // tajaye syAd vapuHsausthyaM dehasaukhyaM manaH sthiram / manaHsthairye laged dhyAnaM dhyAne ca samatAsukham / / 681 // tat saukhyamapi duHkhAya rAgadveSAcca yad bhavet / tad bho vihAya tanmadhyaM samatAkhyaM samAzraya // 682 //
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| .. 327 rAgaH zItasamo dveSo grISmatulyastadantare / sthitazcaitra ivAnandotsavaM kasya karoti na ? // 683 // mUkSmamArge hi dharmasya samatAkhye zivopari / eka eva tato mA gA vikalpagahanaM vanam // 684 // zarma dharmazca tata te syAnirvikalpaM mano yadi / vikalpo yAti sAmyena tadabhyAsaM tataH kuru // 685 // bhave paryaTato jantoH ko nijaH ko'thavA'paraH / grAmasyArvAk pradezo yaH sa eva banataH paraH // 686 // vikalpairabdhikallolA'vagAhanasamaiH kimu / sAmyaM phalakamAdAya tIraM zraya bhavAmbudheH // 687 // vidyayA tapasA tIrthayAtrayA vA na nitiH / vinA tad marmasAmyena sAmyAt sausthye'pi sA bhvet||688|| uktaM cahUyate na tapyate na dIyate vA na kizcana / aho ! amUlyakrItIyaM sAmyamAtreNa nirvRtiH // 689 // kanyA kila yathA vidyA-tIrtha-kaSTakatAmapi / nAsIdAsIt sthitasyA'pi tnmrmaahaardaayinH|| 690 // tathAhizrIpure candana zreSThiputrI nandA guNaikabhUH / pradIpakalikevA'sIt bAlA'pi kulamaNDanam // 691 // pANigrahaNayogyAyA grAmAntaragataiH samam / tasyAH pitrAdibhizcake saMpadAnaM pRthak pRthak // 692 // pitraikatra pure dattA mahebhyatanujanmane / pitRvyeNa punarmitraputrasyA'nyatra pattane // 693 // svapitRnagare mAtrA'bhISTasakhyAH sutasya tu / dade bhrAtrA pure'nyatra mahAguNavate tu sA // 694 // sarve'pi vapuraM prAptAH kanyAdAnaM nijaM nijam /
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pArzvanAthacarite nirmitaM kathayAmAsuranyo'nyaM harSanirbharAH / / 695 // visaMvAde'tha sarveSAM spardhAvindho mahAnabhUt / yadasmAbhiH kRtaM kArya pralaye'pi kimanyathA ? // 696 // yathAvRtavarANAM ca lagnamekaM prahitya taiH / saMvAhaH kartumArebhe vivAhAya savistaram || 697 // atha lagnadine prApte catvAro'pi varAH samam / tatrA''gatya bahistasthurmahAyAnaparigrahAH / / 698 / pariNetuM ca tAM sarve samamAjagmuruddhatAH / vivadamAnA yuddhAya sannaddhAzca ruSA'bhavan / / 699 / / sA teSAM yuddhasaMrambhaM puruSakSayakAraNam / pitrAdInAM virodhaM ca vakSyi nandA vyacintayat // 700 // dhiga mAM yasyAH kRte'mISAM mahA'nartho'yamutthitaH / mRtAyAM mayi sarveSAM zreyo bhavati nAnyathA / / 701 // nizcityaivaM citAM bAhye racayitvaikamAnasA | sAhiM sAdhayAmAsa saduHkhaM vIkSitA janaiH // 702 // teSAmeko varo vahniM praviveza tayA saha | dvitIyastu virAgeNa dUradezAntaraM yayau / / 703 // tRtIyo'pi tadaGgAnyAdAya tIrtha pratasthivAn / turyastu tasyAH zeSAGgopari sthaNDilakaM vyadhAt || 704 // yAcitvA ca pure bhikSAM muktvA tatrA'nnapiNDakam / svayaM bhuGkte priyAmohAt tatrAste ca divAnizam / / 705 / / kiyatyapi gate kAle dezAntaragato varaH / kAspi saMjIvanIM vidyAM prApya tatrApyayau mudA // 706 / / AkRSya sthaNDilAccheSA'sthIni vidyA'nubhAvataH / - cakre punarnavAM kanyAM navyaH sahamRto'pyabhUt / / 707 / / tIrthAntaragato'pyAgAt tadAnIM tatra daivataH / kanyArthaM vivadante sma catvAro'pi tathaiva te / / 708 // 328
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| 329 militAH svajanAH sarve sapaurA raajpurussaaH| kanyAvivAdaH kintveSAM na kenApi nivartitaH // 709 // athaikaH pravayA jJAtatatsvarUpo mhaamtiH| teSAM vacanamAdAya sphuTaM nirNItavAnidam / / 710 // tIrthe'sthinyAsakaH putraH punarjanmapradaH pitA / sahotpannaH punAtA sa bho yastu bhaktadaH // 711 tadasyaiva priyA'stveSA yaH sadA bhojanaM dadau / loke'pi zrUyate bhartA bhAryAbharaNapoSaNAt / / 712 / / ityukte muktavairAste sarve vasvAspadaM yayuH / pariNItA tu sA turyavareNa janasammatam / / 713 / / yathAsau nAbhavad vidyA-tIrtha-kaSTakRtAmapi / . bhaktadAnaM vinA tadvad vinA sAmyaM na nivRtiH // 714 / / tattvajJAnaM vinA vidyA tapasyA zamavarjitA / tIrthayAtrA manaHsthairyavandhyA vandhyeva kAminI / / 715 // ato'tyAyAsamukto'pi tallIno nivRternaraH / yaH sAmyabhojanaM datte poSaNaM sa bhaved varaH / / 716 // tattvajJAnaM zamaH sthairya sAmye hi yugapat trayam / vidyAdInAM phalaM sAkSAd dRzyate tena.tat kuru // 717 / / yadAhumahAtmAnaHpraNihanti kSaNArdhana sAmyamAlambya karma tat / yanna hanyAnarastIvratapasA janmakoTibhiH // 718 / / vItarAgaM idi dhyAyan vItarAgo yathA bhavet / .. muktvA'khilamapadhyAnaM bhrAmaraM dhyAnamAzraya / / 719 // sthAne yAne jane'raNye sukhe duHkhe tathA manaH / abhyasya vItarAgatve layalInaM yathA bhavet // 720 // baddhamAbAdhyate muktamagrahaM syAt tato budhaiH| . . 1 vRddhaH / 2 abhyAsaM kuru / 27. . .
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritevAraNIyaM dhRtonmuktaM rajjubaddhokSavad manaH // 721 // abhyAsamanayA yuktyA kurvato yoginaH kramAt / aGgulyagrasthito daNDa iva sthairya manaH zrayet // 722 // ghanAt stoke mano yogI sthUlAt sUkSme niyojayet / paramANau tato dadhyAd daMze mAntrikavad viSam // 723 / / sthairyasthe sati citte ca vArIvAtmA svamIkSate / cinmayaH syAt tato nAlodbhedAt kUpa ivA'mmayaH // 724 // drutiH puSpe ghRtaM dugdhe tejaH kASThe yathA sthitam / jJAnaM jIve tathA kintu vyaktIsyAt parikarmaNA // 725 // iti sAropadezaM taM samyag dhyAtvA nRpo hRdi / jJAnAtizayasaMpannaM papracchedaM punarmunim // 726 / / anayorupari khAmin ! mama brUhi kuto'bhavat / bhinnajAtikramasthAnasyApi sneho'yamIdRzaH ? // 727 // tatazcandrAdimitrANi sundarazvA'pi karmakRt / yathA''sIt tat tathA sarva kathayAmAsa kevalI // 728 / / tat zrutvA nRpatirjAtajAtismRtiratIva saH / munidAnaprabhAvena pratanUkRtakarmakaH / / 729 // pravardhamAnasaMvegAt saMsthApya svapade sutam / paryavrAjIt sabhAyauM ca zrIvardhana-manoramau // 730 // (yugmam) snehAnte zAlivaddIkSAmavApya zamagorasam / cAruvairAgyakarpUraivAsaM bhuJjIta bhAgyavAn // 731 // niravayaM tapaH kRtvA yayuH sarve surAlayam / punamAdisAmagrImApya setsyanti te'cirAt // 732 // trividhasyA'pi dAnasya mAhAtmyamiti varNitam / zIlanAmno dvitIyasya dharmAGgasya pracakSyate // 733 // 1 jalamayaH / 2 avyaktaM vyaktaM syAt / 3 mArjanena /
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| 331 zaucAnAM paramaM zaucaM guNAnAM paramo guNaH / prabhAvamahimAdhAma zIlamekaM jagattraye / / 734 // tathAhidAkSyaM bhUSaNamaizvarye zaurye vAkyasya saMyamaH / jJAnasyopazamaH sphItaH zrutasya vinayaH punaH / / 735 // akrodhastapaso bhUSA sAmarthyasya sahiSNutA / pAtravyayazca vittasya dAnasya priyabhASaNam // 736 // nirvyAjatA ca dharmasya sarveSAM punarujjvalam / bhUSyabhUSaNabhAvAnAM zIlaM paramabhUSaNam / / 737 // tacca cAritrarUpaM ca brahmarUpaM ca kathyate / cAritraM ca dvidhA sarva-dezacAritrabhedataH // 738 // yatidharmo dazavidhaH sarvacAritramucyate / yaH samyak sevitaH zIghraM bhaved muktipadapadaH / / 749 // saMyamaH sUnRtaM zaucaM brahmAkiJcanatA tapaH / zAntirdivamRjutA muktizca dazadhA sa tu / / 740 // tatrapaJcAzravaparIhAraH kaSAyendriyanigrahaH / tridaNDaviratiH sanadazadhA saMyamo bhavet // 741 // sUnRtaM ca bhaya-krodha-lobha-hAsyairmaSojjhanam / zaucaM zuddhirbahizvAntarayuktopadhivarjanAt / / 742 // divyaudArika-kAmAnAM niSedho brahma kathyate / AkiJcanyaM tvamUrchA yA satsvathA'satsu vastuSu // 743 // tapo dvAdazadhA jJeyaM bAhyA-'bhyantarabhedataH / svazarIragataM bAhyamanyad yogakriyAgatam // 744 // tathAcaanazanamaunodarya vRttisaMkSepaNaM tthaa| rasatyAgastanuklezo lInateti bahistapaH / / 745 //
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332 zrIpArzvanAthacarite prAyazcittaM vaiyAkRtyaM svAdhyAyo vinayo'pi ca / vyutsargo'tha zubhadhyAnaM-choTetyAbhyantaraM tapaH / / 746 // kSAntiH sahiSNutArUpA mArdavaM mAnavarjanam / ArjavaM prAJjalatvaM yad muktirnirlobhatA punaH // 747 // ityevaM yatidharmasya spaSTaM bhedA dazA'pyamI / vivRtAH, sarvacAritramiyatA parikIrtitam // // 748 // tat punardezacAritraM yo dvAdazavatAtmakaH / gRhidharmaH kramAt tveSa siddhisaukhyavidhAyakaH // 749 // ahiMsA-sUnRtA-'steya-brahmacaryA-'parigrahAn / sthUlatvAt pAlitAn paJcA'NuvratAni jagurjinAH // 750 // divirativrataM bhaugopabhogaparimANakam / anarthadaNDaviratizcaitad guNavatatrayam // 751 // sAmAyikaM ca dezAvakAzikaM pauSadhaM tathA / atithisaMvibhAgAkhyaM zikSAbatacatuSTayI / / 752 // nAmataH kIrtitAnyevaM vratAni dvAdazApi hi / atho vivaraNaM teSAM krameNaiva pracakSyate // 753 // trasAn jIvAn prayatnena prAyeNa sthAvarAnapi / Atmavad rakSati gRhI yatrAhiMsAvataM hi tat // 754 // sarvalokaviruddhaM yat kUTasAkSyAdivarjanam / vimRzya procyate tathyaM tad bhavet sUnRtavatam // 755 // AhitaM sthApitaM naSTaM patitaM vismRtaM sthitam / agRhNataH paradravyaM tRtIyANuvrataM bhavet // 756 / / vizvaprazasyaM sudhiyAM parabrahmaikakAraNam / / parakAntAnabhigamazcaturthavratamucyate // 757 // kSetrasya vAstunaH kupyA'kupyayordhana-dhAnyayoH / catuSpada-dvipadayoryA saGkhyA so'parigrahaH / / 758 // jIvopamardanAbhItaiH kRtA dikSu dazasvapi /
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH sargaH / 333 sImA na laGghyate yatra prathamaM tad guNavratam / / 759 // niSiddhA'nantakAyAdyaiH kriyate yAsu karmabhiH / bhogopabhogayoH saGkhyA tad dvitIyaM guNavratam // 760 // pApopadezo'padhyAnaM hiMsropakaraNArpaNam / pramAdAcaraNaM cA'pi tyajyate'ntyaguNatrate / 761 / / mano-vAk-kAyasAvadyavarjitairyo vidhIyate / muhUrtta samatAbhAvastat syAt sAmAyikavratam ||762| digvate yA kRtA mArgasaGkhyA sA sarvadA punaH / dine rAtrau ca saMkSepyA vrate dezAvakAzike // 763 // caturthAdyaM catuSpavrvyAmasnAnaM brahmacAritA / kuvyApAra niSedhazca yatra tat pauSadhatratam // 764 // bhAvAccaturvidhAhAro vastraM pAtramupAzrayaH / atithibhyo dIyate yata turye zikSAvrataM hi tat // 765 // evaM vratasthaH sadbhaktyA saptakSetryAM dhanaM vapan / dInAdau ca dayApUrva mahAzrAvakatAM vrajet || 766 / / imairniraticAraiH satsamyaktvAlaGkRtaivrataiH / gRhidharmo'pi mokSAya bhavedantarbhavASTakam || 767 // itthaM dvidhA'pi cAritrarUpaM zIlamudAhRtam / adhunA lokavikhyAtaM brahmarUpaM nigadyate / 768 / / nArINAM ca narANAM cA'nyakAntAsaktivarjanam / gRhiNAM zIlamAkhyAtaM devAnAmapi durlabham // 769 / / viSayavyAkulaiH zIlaM khaNDitaM manasA'pi yaiH / te yAnti narakaM ghoraM yathA maNiratho nRpaH / / 770 / / satI madanarekheva pAlayatyamalaM tu tat / yaH sa dhanyeSu rekhApto bhavet sugatibhAjanam // 771 // etayozcaritaM cAru cAritrapratipattaye / jJAnavaicitryataH kiJcid bhaviSyadapi kathyate // 772 //
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 zrIpArzvanAthacariteastyatra bharate'vantyAM puraM nAmnA sudarzanam / rAjA maNirathastatra nivAsaH satataM zriyaH / / 773 / / tAtA yuvarAjastu yugabAhumahAmanAH / priyA madanarekhAhA tasya sadguNazAlinI / / 774 // yasyA rUpazriyaM dRSTA samudbhUtasmarAminA / dagdhaH kAmo'pi tenA'sau pApa nUnamanaGgatAm / / 775 / / satI rUpavatI sA'pi jainadharme ratA'bhavat / tatsuvarNasya saurabhyaM saubhAgyopari maJjarI / / 776 / / atha tAM kA'pi vizrabdhAM pazyan maNiratho hRdi / Iya'yeva hato bANairmadanenetyacintayat // 787 // dhruvaM grAhyA mayA tAvadeSA tasmAt pralobhaye / yallobhAntaritaH kRtyAkRtyaM na gaNayejjanaH / / 778 // tato'sau puSpa-tAmbUla-vastrA-laGkaraNAdikam / pahiNoti na tasyAstu ko'pi duSTAzayo hRdi // 779 // jyeSThasyA'yaM prasAdo me saMkalpyetyAdadAti tat / anyadA prahitA rAjJA dUtI tAmityavocata / / 780 // bhadre ! tava guNagrAme rakto rAjA vdtydH| mAM pratipadya bhartAraM rAjyasya svAminI bhava / / 781 // jJAtAkUtA tato rAjJI jagAdaivaM satAM manaH / anyAsvapi parastrISu naiti dUre vadhUjanaH // 782 // zIlamAdyaguNaH strINAM yadi so'pi na me bhavet / tataH ke'nye guNA yeSu rajyate narapuGgavaH ? // 783 // svAmitvaM yat tu rAjyasya tat tvadIyAnujanmanaH / gRhiNItvaM dadhatyA me yuvarAjasya ko haret ? // 784 // kizca satpuruSA mRtyumapyaGgIkurvatetarAm / lokadvayaviruddhaM tu nAcaranti kathazcana // 785 // .
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ . SaSThaH srgH| 335 yataHjIvaghAtAdalIkoktAt paradravyApahArataH / parastrIkAmanenApi vrajanti narakaM narAH // 786 / / tad mahArAja ! saMtoSaM kuru muzca kadAgraham / bhogatRSNA hi bhogAd na yAti pratyuta vardhate // 787 // ityAdi gaditaM tasyA dUtI rAje nyavedayat / anivRttastathApyeSa vizeSopapluto'bhavat / / 788 // nopadezajalaiH zAmyatyagnitailakRzAnuvat / vivekakAlikenaiva zAmyati smarapAvakaH // 789 // sa dadhyau nissapo naiSA yugabAhau hi jIvati / anyamicchati tad hatvA taM gRhNAmi balAdimAm // 790 // iti nizcitya sa bhrAturlaghozchidrANi vIkSate / vivekabandhumuktAnAM kAmamohaviDambanA // 791 // anyadA candramAH svame dRSTo madanarekhayA / bharne ziSTazca so'pyAkhyacandrAbhasutasambhavam / / 792 // tasyA garbhAnubhAvena tRtIye mAsi dohadaH / jajJe yadi jinendrANAM karomi vividhArcanam // 793 // arhatAM ca kathAM nityaM zRNAmIti yathepsitam / saMpUrNadohadA garbha sukhenaivodvahatyasau // 794 // atha mallIradazcUtamaJjarIkesaro vane / palAzapuSpanakharo vasantaharirAgataH // 795 // puSpyanti taruNIzliSTA yasmin kuruvakadrumAH / vikAzaM yAntyazokAstu vadhUpAdaprahArataH // 796 // mRgAkSIsIdhugaNDUSaiH puSyAnta bakulA api / campakAstu praphullanti sugandhajaladohadaiH / / 797 // subhrUkaTAkSitAH sadyastilakA vikasantyalam / zrutvA ca pazcamodgAraM puSyanti virahadrumAH // 798 / /
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 zrIpArzvanAthacaritesparzAdiviSayairevaM kramAdekendriyA api / kriyante tatra kA vArtA pazcendriyavimohane ? // 799 // varNojjvale'pyagandhatvAt karNikAre na remire / bhRGgA rUpeNa kiM chekA rajyante hyAntarairguNaiH ? // 800 // bhRzaM kusumitA yatra punnAgamiva mAllikA / pATalA-kAJcanArAzca mucakundo'pi nArhati // 801 // elA-lavaGga-kakola-drAkSA-khajUrikAdayaH / kadalI-lavalImukhyA vRkSA yatrAdhikazriyaH // 802 // yazca svayamapi smerasmaronmatta iva dhruvam / hasatIvojjvalaiH puSpaiH kUjatIva pikasvaraiH // 803 // gAyatIvA'lijhaGkArairnRtyatIvA'grapallavaiH / namatIva druzAkhAbhiH paThatIva zukAravaiH / / 804 // tasmin vasante satyevaM yugabAhuH priyAyutaH / yayau krIDArthamudyAnaM pazyan nAgaracarcarIH // 805 // jalakrIDAndolanAdyaiH khAdyapAnA'zanAdibhiH / vyagrasya yuvarAjasya dinaM kSaNa ivA'bhavat // 806 // rAtrau tatraiva kadalIgRhe suSvApa nirvRtaH / parivArastu kutrApi ko'pyagAt pratanuH sthitaH // 807 // atho mANiratho dadhyau yadiSTasya kssnno'dhunaa| yugabAhuryataH svalpaparivAro vanaM nizA / / 808 // tataH khaDgakaro gatvA vanaM papraccha yAmikAn / kutrAste yugabAhurbhoH ! tairuktaM kadalIgRhe ? // 809 // vane madbhAtaraM ko'pi zatruH paribhaviSyati / ityadhRtyA'hamAyAta ityUcAno'tra so'vizat // 810 // sasaMbhramaM samuttasthau yugabAhuH kRtaantiH| rAjJA'bhANi puraM yAma ehi vAso'tra nocitaH // 811 // / carcarI hrsskriiddaa|
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| tataH prasthAtumArebhe yugabAhuH, pitA guruH / jyeSTho bhrAtA prabhuzcAnulladdhyAjJA iti cintayan // 812 // tataH pApadhiyA rAjJA'vagaNayyA'yazobhayam / hataH skandhe'sinA bhrAtA mUrchan bhuvi papAta ca // 813 // aho ! akSatramakSatramitthaM madanarekhayA / kUjitaM dhAvitAzcAzu khaDgoyatakarA narAH / / 814 // kimetaditi jalpantaH proktA maNirathena bhoH ! / mA bibhIta pramAdena karAt khaDgo mamA'patat // 815 // tato yathAsthitaM jJAtvA narairmaNiratho balAt / puraM nIto drutaM candrayazasastaniveditam / / 816 / / so'pi hAhAravaM kurvan vaidyAnAdAya jammivAn / udyAnaM svapituryatnAd vraNakarmAdyakArayat // 817 // kSaNenA'sya sthitA vAcA netrayugmaM nimIlitam / aGgaM babhUva nizceSTaM pANDuraM raktanirgamAt // 818 // jJAtvA madanarekhA'tha bhartuH prANAntikAM dazAm / tasya karNAntike sthitvA jagAdeti mRdusvaram / / 819 / / aho ! mahAnubhAva ! tvamadhunA'vahito bhava / iyaM sA dhIra ! velA te subhaTatvasya sampati // 820 // khedaM manasi mA kArminAgapi tavaiva yat / nijakarmaparINAmo'parAdhyati na cA'paraH / / 821 // . yata ucyateyad yena vihitaM karma bhave'nyasminihA'pi vaa| veditavyaM hi tattena nimittaM hi paro bhavet // 822 // ato'dhisaha tat samyag yadi dekSyadhunA param / athA'pi tasya no kizcit paralokastu hAryate // 823 // gRhANa dharmapAtheyaM kAyena manasA giraa| yat kRtaM duSkRtaM kizcit tat sarvaM gaI samprati 824 //
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacarite yazva mitramamitro vA svajano'rijano'pi vA / 1 taM kSamasva tasmai ca kSamasva tvamapi sphuTam || 825 // tiryaktve sati tiryaJco nArakatve ca nArakAH / amarA amaratve ca mAnuSatve ca mAnuSAH / / / 826 // ye tvayA sthApitA duHkhe sarvAstAn kSamayA'dhunA / : kSAmyasva tvamapi teSAM maitrIbhAvamupAgataH / / 827 // jIvitaM yauvanaM lakSmI rUpaM priyasamAgamaH / calaM sarvamidaM vAtyAnartitA'ndhitaraGgavat / / 828 // vyAdhi- janma-jarA-mRtyugrastAnAM prANinAmiha / vinA jinoditaM dharma zaraNaM ko'pi nA'paraH / / 829 / / sarve'pi jIvAH svajanA jAtAH parajanAzca te / vidadhIta pratibandhaM teSu ko hi manAgapi 1 // 830 // eka utpadyate jantureka eva vipadyate / sukhAnyanubhavatyeko duHkhAnyapi sa eva hi / / 831 // anyad vapuridaM yAvadanyad dhAnya-dhanAdikam / vandhavo'nye ca jIvo'nyo vRthA muhyati bAlizaH ||832 // vasA rudhira-mAMsA-sthi-yakRd - viNmUtrapUrite / puSyazucinilaye mUrchA kurvIta kaH sudhIH 1 / / 833 // avakrayAssttavezmeva moktavyamacirAdapi / 338 ' lAlitaM pAlitaM vA'pi vinazvaramidaM vapuH || 834 // dhIreNa kAtareNA'pi martavyaM khalu dehinA / tan mriyeta tathA dhImAnna mriyeta yathA punaH // 835 // arhataH zaraNaM siddhAn zaraNaM zaraNaM munIn / udIritaM kevalibhirdharmaM zaraNamAzraya || 836 / / jinadharmo mama mAtA gurustato'tha sodarAH / sAdhavaH sAdharmikAzca bandhavastviti cintaya // 837 // 1 bhATakagRhItagRhavat /
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| .. 339 jIvaghAtA-'nRtA-'datta-maithunA-rambhavanam / trividhaM trividhenA'pi pratipadyasva bhAvataH // 838 // aSTAdazAnAM tvaM pApasthAnakAnAM pratikramam / / kuruSvA'nusara svAnte parameSThinamaskriyAm / / 839 // RSabhAdIstIrthakarAnnamasya nikhilAnapi / bharatai-rAvata-videhAhato'pi namaskuru / / 840 // tIrthakRdbhayo namaskAro dehabhAjAM bhavacchide / bhavati kriyamANaH san bodhilAbhAya coccakaiH // 841 // siddhebhyazca namatkAro bhagavadbhayo vidhIyatAm / karkaMdho'dAhi yaiAnAgninA bhavasahasrajam / / 842 // AcAryebhyaH paJcavidhAcArebhyazca namaskuru / yairdhAryate pravacanaM bhavacchedasadodyataiH / / 843 // zrutaM bibhrati ye sarva ziSyebhyo vyAharanti ca / tebhyo nama mahAtmabhya upAdhyAyebhya uccakaiH 844 zIlavratasanAthebhyaH sAdhubhyazva namaskuru / kSamAmaNDalagAH siddhividyAM saMsAdhayanti ye // 845 // itthaM pazcanamaskArasamaM yajjIvitaM vrajet / na yAti yadyasau mokSa dhruvaM vaimAniko bhavet // 846 // sAvadhaM yogamupadhi bAhyaM cA'bhyantaraM tathA / yAvajjIvaM trividhena trividha vyutsUjA'dhunA / / 847 // caturvidhAhAramapi yAvajjIvaM parityaja / ucchAse carame dehamaMpi vyutsRja sattama ! / / 848 / / dhana-svajana-gehAdau mamatvaM muzca kovida ! / sarva vighaTate prAnte dharma ekastu nishclH|| 849 // duSkarmagarhaNAM jantukSAmaNAM bhAvanAmatha / . catuHzaraNaM ca namaskArazcA'nazanaM tathA // 850 // 1. citte / 2 prnnm| 3 kSamA zAntireva maNDalaM tdgcchntiiti|
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacariteitthamArAdhanAM SoDhA vidhApya dayitaM nijam / punarmadanarekhaivaM dhIrayAmAsa dhIradhIH // 851 // vibhAvyaitad mahAbhAga ! vicintya narakavyathAm / sarvatrA'pratibaddhaH sannetad duHkhaM saha kSaNam // 852 // naratvaM jinadharmAdisAmagrI durlabhA punH| samacittaiH kSaNaM bhUtvA tadasyA gRhyatAM phalam / / 853 // iti vAkyAmRtastasyA vidhyAtaH krodhapAvakaH / hRSTo baddhvAJjaliM zIrSe sa sarva pratipannavAn / / 854 // zubhadhyAno vipadyA'tha brahmaloke suro'bhavat / tataH kranditumArebhe duHkhI candrayazA bhRzam // 855 / / dadhyau madanarekhApi mandabhAgyA hatA'smi hA ! / IdRkpuruSaratnasyA'narthamUlaM babhUva yA // 856 // dhi me rUpamidaM dIpakalikeva parantapam / yatra yAnti pataGgatvaM gurUNAmapi dRSTayaH / / 857 // mannimittaM hato yena nijabhrAtA sa pApakRt / grahISyatyeva mAM tasmAt sthAtumatra na yujyate // 858 // tad gatvA kacidanyatra pAravyaM kAryamAzraye / anyathA putramapyeSa mama pApo haniSyati // 859 / / mantrayitveti sA putra zokArne niragAt tataH / nizIye dizi pUrvasyAM gacchantyApa mahATavIm / / 860 // gatA rAtrirdvitIye'hni prApya madhyandine srH| cakre vanaphalaistatra prANattiM jalaM papau // 861 // pratyAkhyAyA'tha sAkAraM bhktmdhvshrmaaditaa| khedacchedArthamekasmin suSvApa kadalIgRhe / / 862 // AgatA rajanI tasyAM vyAghra siMha-zivAravaiH / uttastA sA namaskAraM bhUyo bhUyo'pyacintayat / / 863 // 1 pAralaukikam /
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ paSThaH srgH| 341 ardharAtre'tha ttraivaa'tiivjaatodrvythaa| kRcchreNa suSuve putraM sarvalakSaNasaMyutam // 864 // prAtaH kambalaratnena veSTayitvA zizuM kre| zrIyugabAhunAmA'GkAM tasya prakSipya mudrikAm // 865 // yayau sarasi cIrANi prakSAlya snaatumgrtH| praviSTA''dAya sA nIrahastinollAlitA'mbare // 866 // (yugmam ) atha nandIzvaradvIpaprasthitaH khecaro yuvA / patantImambarAd rAjI jagRhe rUpamohitaH // 867 // rudatI karuNaM nItA vaitADhyaM tena sA'vadat / bho mahAsattva ! yAminyAM prasUtA'haM sutaM vane // 868 // taM kadalIgRhe muktvA praviSTA'haM sarovare / tatrotkSiptA jalebhene patantI jagRhe tvayA // 869 // tato bAlaH sa kenA'pi zvApadena haniSyate / AhArarahitaH kiM vA svayameva vipatsyate // 870 // tad mamApatyadAnena prasAdaM kuru saddaya ! / sa ihA''nIyatAM kiM vA tatra mAM naya satvaram // 871 // prAha vidyAdharo bhadre ! bhartAraM pratipadyase / yadi mAM tat sadAdezakArI tava bhavAmyaham // 872 // anyaccavaitAnyakhecarazreNisvAmI ratnAvahe pure / maNicUDA'bhidho rAjA tatputro'haM maNiprabhaH // 873 // nirviNNaH kAmabhogAnAM rAjye saMsthApya matpitA / maNicUDo'grahIda dIkSAM cAraNazramaNAntike // 874 // krameNa viharanAgAt tatrA'sau gtvaasre| gatazca sAmprataM nandIzvare caityAni vanditum // 875 // tamadya vIkSituM bhadre ! bajatA tvaM mayekSitA / 1 jlhstinaa|
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 zrIpArzvanAthacarite tad bhava svAminI sarvakhecarINAM prapadya mAm // 876 // anyacca sa tanUjaste turaGgApahRtena hi / mithilApatinA padmarathena dadRze vane // 877 // : AdAya puSpamAlAyAH svapriyAyAH samarpitaH / pAlyamAnaH sutatvena tathA tiSThatyasau sukhI 878 // prajJaptividyayA jJAtaM mayaitanA'nyathA bhavet / tat prasannamanA bhUtvA mama rAjyamalaGkuru / / 879 // tacchrutvA cintitaM rAjhyA mamA'ho ! karma kIdRzam / anyA'nyavyasanazreNI yad mamaiSA puraH sthitA // 880 // tAvacchIlasya rakSArthamiyad dUraM samAgamam / tasya bhaGgastathaivA'yamihA'pi samupasthitaH / / 881 / / tanmayA niyataM tAvad rakSitavyaM satIvratam / ayaM ca prasUtAnaGgamaSIlipsAkSarakramaH // 882 // tato na gaNayet pApaM na cA'pi vacanIyatAm / na lajjA na kulAvadhaM vicAravikalo naraH / / 883 / / vyAkSepaH ko'pi tad yukto nopAyo'styaparaH punH| azubhasyocyate kAlaharaNa kovidairyataH / / 884 // iti saMkalpya sA'jalpadaho ! nandIzvare jinAn / tAvad darzaya me pazcAt kariSye khalu te priyam / / 885 / / tatastuSTena tenA'sau nItA nandIzvare kSaNAt / tatra zAzvatacaityAni santi teSAM tviyaM sthitiH / / 886 // catvAro'JjanazaileSu dadhimukhyeSu SoDaza / dvAtriMzaca ratikarA'bhidhAneSu jinAlayAH // 887 // yojanAnAM zataM dIrghAH pazcAzad vistRtAzca te / dvisaptatyucchritAH sarve dvipazcAzad bhavantyamI / / 888 // vimAnAdavatIryA'tha tatra tAbhyAM yathAvidhi / . nindanIyatAm /
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH sargaH / 343 prapUjya vanditA bhaktyA pratimAH zAzvatAItAm // 889 // RSabhacandrAnanazca vAriSeNAbhidhastathA / vardhamAnazca catvAraH zAzvatA jinapuGgavAH / / 890 // tadvandanAvasAne ca maNicUDaM munIzvaram / namaskRtya yathaucityamubhAvapi niSIdataH / / 891 // jJAtvA madanarekhAyA jJAnI vyatikaraM muniH / saddharmadezanApUrva maNiprabhamabodhayat / / 892 / / kSamayitvA tato rAjJI bhaNitA khecareNa me / adyaprabhRti yAmistvamadhunA kiM karomi te 1 // 893 // rAiyA'bhANi kRtaM sarvaM tvayaitattIrthadarzanAt / pRSTa sa muniH putrapravRttimiti zaMsati / / 894 // mAgAstAM rAjaputrau dvau devau rAjasutau surau / tayorekaH padmaratho dvitIyaste suto'bhavat / / 895 / / tena padmarathenA'zvApahRtena tavAtmajaH / gRhItvA puSpamAlAyAH svapriyAyAH samarpitaH / / 896 // tuSTaH pUrvabhavasnehAd mithilAyAM mahotsavam / rAjA padmaratho'kArSIt putrastatrA'sti te sukhI / / 897 / / aivaMvAci munau vyoni jitasUra - zaziprabham / nau nirmitaM muktAdAmazobhilasadhvajam // / 898 // kiGkiNIdhvAnamukharamucchalattUryaniHsvanam / vimAnamAyayAvekaM devaiH kRtajayAravam / / 899 / / ( yugmam ) " tato viniryayau devastejaHprasarabhAsuraH / gIyamAnaguNo devakhIbhiH pravarabhUSaNaH // 900 // dattvA madanarekhAyAH sa ca tisraH pradakSiNAH / nipatya pAdayoH pazcAd muniM natvA niSaNNavAn // 909 // 1 bhaginI / 2 evamitthaM vAyU vANI yasya tasmin /
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 zrIpArzvanAthacarite asaMbaddhamidaM dRSTvA tamuvAca maNiprabhaH / devAnAmapi yadyeSA nItistad brUmahe'tra kim 1 // 902 // caturmAnadharaM cArucAritraM munipuGgavam / hitvA tvayA praNAmaH prAk strImAtrasya kathaM kRtaH 1 // 903 atha yAvat suraH kizcid vakti tAvad muni gau / mA maivaM brUhi naivA'yamupAlambhaM suro'rhati // 904 // yato maNiratho rAjA yugavAhuM sahodaram / lubdho madanarekhAyAstatpriyAyA jaghAna tam // 905 / / mRtyukAle tato bhartA vAkyairnipuNakomalaiH / tathA'nuziSTo jainendraM dharma ca grAhitastayA // 906 // yathA'bhUt paJcame kalpe indrasAmAnikaH suraH / sa cAyamAgataH pUrva vavande pramadAmimAm / / 907 // dharmAcAryA dhruvaM dharmadAnAdiyamamuSya hi / praNAmaiH koTizo'pyasyAstat syAdeSo'nRNaH katham // 908 // yo yena sthApyate dharme yatinA gRhiNA'pi vA / sa eva tasya saddhamaidAnAd dharmagurubhavet / / 909 // kizcasamyaktvaM dadatA dattaM zivasaukhyaM sanAtanam / etadAnopakArasyopakAraH ko'pi no samaH // 910 // ityAdau muninA''khyAte jinadharmasya bhAvayan / sAmarthyamadbhutaM vidyAdharaH kSamayate'maram // 911 // rAjJI prAha suro bhadre ! kiM taveSTaM karomyaham / sA'pyAha tatvato yUyaM neSTaM kartuM mama kSamAH // 912 // yato janma-jarA-mRtyu-roga-zokAdivarjitam / nirupAdhi dhruvaM mokSasaukhyameva mama priyam // 913 / / tathApi naya mAM zIghraM mithilAyAM surottama ! / tatra putramukhaM vIkSya yatiSye dharmakarmaNi // 914 //
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| 345 tataH sA tat kSaNAd ninye sureNa mithilApurim / yatrA'bhUd mallinAthasya janma dIkSA ca kevalam // 915 / / ataH sacIrthabujhyA'rhacaityeSu prathamaM gatau / dRSTvA sAdhvIrathAsannopAzraye to praNematuH // 916 / / tAbhizca kathito dharmo yallabdhvA mAnuSaM bhavam / dharmA-'dharmaphalaM jJAtvA dharme kAryaH sadodyamaH 917 // ityAdidezanAprAnte suraH provAca sundari ! / ehi rAjakulaM yAmo darzaye tanayaM tava 918 sA'bravIdadhunA'laM me snehena bhavahetunA ? / saMsAre bhramatAM jAtaH ko nu bandhuH paro'pi vA ? / / 919 // etAsAmeva sAdhvInAM caraNAH zaraNaM mama / ityukte tridazaH sAdhvIstAM ca natvA gato divam / / 920 // dIkSAM madanarekhApi sAdhvInAmantike grahIt / saMjAtasuvratAhAnA kurute duSkaraM tapaH // 921 // prabhAvAt tasya bAlasya natAH sarve'pi pArthivAH / rAjA padmarathastena naminAmA'sya nirmame // 922 // dhAtrINAM lAlanAd vRddhiM gato'sau samaye kalAm / gRhvAno yauvanastho'bhUt zvetapakSazazAGkavat / / 923 / / pitrA sukulajAtAnAM rUpeNA'tisurIzriyAm / aSTottarasahasrasya kanyAnAM grAhitaH karam // 924 // atho padmaratho yogyaM jJAtvA rAjye nami nRpH| nyasya skhaM zamasAmrAjye kSINakarmA gataH zivam / / 925 // namirnamitabhUpAlamaulimolAyitakramaH / unnati sa tathA pApa yathA zakrasamo'bhavat // 926 / / itazca yasyAM sodairya rAtrau maNiratho'vadhIt / 1 surIzriyaM devIzobhAmatikrAntavatInAm / 2 mAlAyitau maalevaacritau| 3 bhrAtaram /
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 zrIpArzvanAthacaritetasyAmevA'hinA daSTo mRtvA turyAvanau gataH // 927 // sthApito mantrisAmantaiyugabAhusutastataH / rAjye candrayazAzcandrayazAH pAlayate mahIm // 928 / / name rAjJo'nyadA rAjyapradhAno dhavalaH krii| AlAnastambhamunmUlyAJcAlId vindhyATavImabhi / / 929 // sudarzanapurasyA'sau samIpe ca vrjnimH| mAnuSaizcandrayazaso dRSTA rAjJo niveditaH // 930 // rAjA'pyairAvatAbhaM tamAnayat svapuraM balAt / taj jJAtvA cArapuruSaiH kathitaM namibhUbhujaH // 931 / / naminA prahito dUtaH sa gatvovAca yad namiH / yAcate hastinaM svIyamatha candrayazA jagau // 932 // yadevaM yAcate dUta ! tava svAmI nijaM gajam / tat kathaM nA'zRNonItiM yat tasyAmidamucyate // 933 / / na zrIH kulakramAyAtA zAsane likhitA'pi vA / khagenA''kramya bhuJjIta vIrabhogyA vasundharA // 934 // ityAdyuktvA nRpo dUtamapamAnya vyasarjayat / so'pi gatvA nameH sarva savizeSa vyajijJapat / / 935 / / kupito'tha namiH sarvabalena calito drutam / bherIbhAGkAranAdena sudarzanapuropari / / 936 // sotsAhaM taM nRpazcandrayazA apyabhiSeNayan / zakunairvAritaH kintu vijJapta iti mantribhiH // 937 // gopurANi pidhAyA'tra pure tiSTha yathocitam / pazcAja jJAtvA kariSyAmaH so'pi rAjA tathA'karot // 938 // namiretya tato viSvag nagaraM tadaveSTayat / / eSa vyatikaro jJAtaH kathazcit suvratAryayA // 939 // cintitaM cA'parijJAtaparamArthAvubhAvimau / 1 senayA abhikrAman /
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| 347 vidhAya janasamma mA prayAtAmadhogatim // 940 // iti sA''pRcchaya gaNanIM susaadhviiprivaaritaa| sudarzanapure'gacchadAryA naminRpAntike // 941 / / abhyutthAnaM vidhAyA'tha nivezya paramAsane / . bhaktyA madanarekhAryA vanditA namibhUbhujA // 942 // rAjJi bhUmau niviSTe'sminnazeSasukhakAriNIm / vidhAya dezanAM sAdhvI rahasyamidamabravIt / / 943 // rAjannasArA rAjyazrI|gA nirvAhadAruNAH / jIvaghAtena duHkhAnye nivAso narake dhruvam // 944 / / tadevaM sati saGgrAmAnivartasva dUraM tataH / anyacca kIdRzo jyeSThabhrAtrA hi saha vigrahaH ? // 945 // vismayAnnamirAjena pRSTaM kathamasau mama / jyeSThabhrAtA tataH sAdhvyAkhyAtaM sarvaM yathAsthitam ? // 946 // pratyayArthaM ca kathite te mudrA-ratnakambale / darzite ca namaste tu pRSTayA puSpamAlayA // 947 / / tathA'pi viramennaiSa yadA mAnena sA tadA / gatA candrayazaHpAHbhijJAtA tena satvaram // 948 // abhyutthAyA''sanaM dattvA natvA ca sa niviSTavAn / antaHpuraparIvArajano'pyetya nanAma tAm / / 949 / / Arye ! kimetadityugraM vrataM te iti bhUbhujA / pRSTA'sau nijavRttAntaM yathAvasthitamAkhyata ? // 950 // rAjJA'bhANi punaH kutra so'dhunA me sahodaraH / AryayA gaditaM bAhye yena tvaM rodhito nRpaH ! // 951 // tato harSAkulazcandrayazA dAga nirgato bhiH| hRSTo namirapi jJAtvA tasya saMmukhamAyayau // 952 // pataMzca pAdayojyeSThabandhunotthApya sakhaje / 1 prinnaambhyaavhaaH|
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 zrIpArzvanAthacaritetathA yathaikyaM saudaryavyaJjanAya tayorabhUt // 953 // yato lakSaNazAstre'pi rUpe ruupprveshtH| ekazeSaH sarUpANAM bhavatyekatvasiddhaye // 954 // mahotsavena nagaraM pravezya nmimgrjH|| ullasannirmalasnehAdazrupUrNekSaNo'vadat // 955 / / piturevaM mRtiM dRSTvA vatsa ! rAjye ratirna me / paraM rAjdhadharAbhAvAdiyakAlamahaM sthitaH / / 956 // nijabandhu vinA'bhISTasiddhirbhavati no bhuvi / ityAdivAkyaiH saMbodhya nami rAjye'bhyaSizcata // 957 / / candravat paralokasyodyotAya prAtrajat svayam / pratApAkrAntabhUbhRt tu namiH sUrya ivoditaH // 958 // tasya rAjyadvayaM zatrau zaktyA bhaktyA gurau jane / dvidhAdharmapravINasyA'vataH kAlo bahuryayau // 959 // pANmAsiko'nyadA jajJe mahAdAho namestanau / tasyopazAntaye rAjyaH vayaM gharSanti candanam // 960 // tadbAhuvalayazreNijaNatkAraravairnameH / karNAghAtena jAyeta dAhArtasyAratibhRzam // 961 // tadAdezAt tato rAjyaH kaGkaNAnyudatArayan / krameNa yAvadekaikaM maGgalAya kare dadhuH // 962 // athA'pRcchan nRpo devyaH kiM na gharSanti candanam / yannaiSa zrUyate zabdastato mantrijano'bravIt // 963 // devyaH sarvA api svAmin ! gharSantyaH santi candanam / kare tvekaikavalayatvena na jJAyate dhvaniH // 964 // tat zrutvA jAtasaMbodhazchinnamoho nRpo hRdi / dadhyau sarve'pyaho ! bhUrisaMyogA duHkhadAyakAH // 965 // kaGkaNaibhUribhirduHkhaM svalpaiH svalpataraiH sukham / 1 rksst|
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ - SaSThaH srgH| 349 yAvadasyaiva dRSTAntAdekAkitve mahAsukham // 966 // ucyate cayathA yathA mahat tantraM vistarazca yathA yathA / tathA tathA mahad duHkhaM sukhaM tu na tathA tathA / / 967 / / klezAya vistarAH sarve saMkSepAstu sukhAvahAH / parArtha vistarAH sarve tyAgamAtmahitaM viduH / / 968 // tato'sau yadi me dAhaH prazAmyati kathazcana / sarvasaGgaM parityajya tadekAkI bhavAmyaham / / 969 // cintayanniti supto'sau nizAnne mandaropari / svame zvetagajArUDhaM pazyatyAtmAnamuccakaiH / / 970 // zaGkhatUryaraveNA'tha pratibuddho niraamyH| . hRSTo dadhyAvaho ! svamaH pradhAno dadRze mayA // 971 // yataHgoSe parvatAgre ca prAsAde saphaladrume / ArohaNaM gajendre ca svamazAstre prazasyate // 972 // kiznaprathame vArSikaM yAme dvitIye mAsikaM phalam / tRtIye vAsaraisturye sadya eva phalaM bhavet // 973 / / tathAdRSTaH pUrvo mayA kA'pi shailraajo'ymiidRshH| iti cintayatastasya svajAtismRtirapyabhUt // 974 // pUrvamartya bhave kRtvA zrAmaNyaM prANate surH| AsaM tatrAIjjanmAdAvAgato dRSTakAnimam / / 975 // tato buddhaH svayaM putraM nyasya rAjye namipaH / devatAdattaliGgaH san pravrajyAM pratipannavAn // 976 // puryA niryAntamAlokya taccaritreNa raJjitaH / vipraveSadharastatrA''yayau zakraH parIkSitum / / 977 / /
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 zrIpArzvanAthacarite vadatyevaM ca bho rAjastAvajjIvadayAvratam / tvadvatagrahaNe caiSA krandane duHkhitA purI / / 978 // tadayuktamidaM pUrvA'parabAdhAkaraM vratam / tato brUte munirduHkhakAraNaM no mama vratam // 979 // kintu loke svasvakAryahAnirduHkhasya kAraNam / tato'hamapi kArya skhaM kurve kiM me'nyacintayA ? // 980 // prajvalantyupadA'tha gRhANyantaHpurANi ca / / harirAha kimetat tvaM dahyamAnamupekSase ? // 981 / / namirAha sukhenA'smi mama yannAsti kizcana / kizcid me dahyamAnAyAM mithilAyAM na dahyate // 982 // punarAha hariH puryA prAkAramatidurgamam / nAnAyantrayutaM rAjan ! kArayitvA parivraja // 983 // rAjarSiH prAha bho bhadra ! saMyamo nagaraM mama / zamAkhyo vihitastatra prAkAro nayayantravAn // 984 / / indro'vocad nivAsAya lokAnAM sumanoharAn / prAsAdAn kArayitvA bhoH ! kSatriya ! pravrajestataH // 985 // muniH proce kudhIreva kuryAt pathikavad gRham / nizcalaM yatra saMsthAnaM yuktaM tatraiva mandiram // 986 // hariH prAha nigRhyA''dau caurAn susthaM kuru prbho!| vratyAha caurA rAgAdyA nigRhItAzca te mayA // 987 // vAsavaH prAha ye ke'pi namanti na tvoddhtaaH| pArthivAstAn vinirjitya pravrajyAM kuru sattama ! // 988 // vratyAha lakSasaGkhyAn yaH saGgrAme subhaTAn jayet / yazcAtmAnaM jayedekameSa me paramo jayaH // 989 // hariH prAha gRhAvAsaparo dharmo'sti naa'prH| yatra dedIyate dInA-'nAyebhyo dAnamanvaham // 990 // namiH prAha gRhI dharma na kuryAjjIvaghAtakRt /
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| 351 naiSa sarpapatulyo'pi yatidharmamahAgireH // 991 / / hariH prAha kuru svarNamaNimuktAdisaMcayam / mA tvamAgAmibhogAnAM hetorhastagatAMstyaja // 992 // vratyAha svarNazailairapyasantuSTasya no dhRtiH / kAmAzca viSazalyAhitulyAstaiH zaMsa kiM sukham ? // 993 // na bhogA''zaMsayA bhogAstyaktA hastagatA mayA / ajIrNasaMbhave doSe ghRtaM pibati kaH sudhIH 1 // 994 // ityAdibhaNito'pyeSa yadA na calati vratAt / sAkSAd bhUtvA tataH zakro nami natvedamabravIt // 995 // tavaiva zlAghyate gotraM sattvaM yasyA'samaM mune ! / yazca tvaM mohapaGkena nAkAzamiva lipyase // 996 // ityevaM taM hariH stutvA vanditvA triH pradakSiNam / utpapAta nabho dedIpyamAnamaNikuNDalaH // 997 // aruSTatuSTo nirvAhya vrataM siddhiM gato namiH / sAdhvI madanarekhA'pi zuddhA zuddhagatiM gatA / / 998 // jantucittaM sthirIkartuM zIlasyaivaM guNA-'guNAH / pAlanA-'pAlanAduktA adhunA tapa ucyate / / 999 // tapa eva paraM tejaH sarveSAmapi tejasAm / prakAzayati yaj jJAnAt sahasaiva jagattrayam // 1000 / / tapastejo'rkasaMparkAjjIvasUryopale'male / tejastajjAyate yena kama~dho bhasmatAM vrajet / / 1001 // bAhyA'bhyantarabhedAkhyadhArAdvitayazAlinA / tapaHkhaGgena ye mohaM nanti te subhaTA bhuvi // 1002 // anantakAlanicitaM nikAcitamapi kSaNAt / dahyate tapasA karma dArugranthirivA'gninA // 1003 // AtmA sitapaTaH sUkSmastapastApa-zamodakaiH / kSINakarmamalo'tyantaM muktizrImuktibhAga bhavet // 1004 //
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacarite anapekSatayA nyasya nirAbAdhatayA''tmanaH / mokSaikatAnamanasA kartavyaM sAttvikaM tapaH / / 1005 // 352 granthAntare'pyuktam tapazca trividhaM jJeyamaphalAkAGkSibhirnaraiH / zraddhayA parayA taptaM sAtvikaM tapa ucyate / 1006 // satkAra - mAna-pUjArthaM tapo dambhena caiva yat / kriyate tadiha proktaM rAjasaM calamadhruvam / / 1007 // mUDhagraheNAtmano yat pIDayA kriyate tapaH / parasyocchedanArthaM ca tat tAmasamudAhRtam / / 1008 // mandA bhavanti vicchAyA tapasastejasA jitAH / sAttvikAstUjjvalA bADhamagnizaucamivA'nalAt / / 1009 // prAjyaM rAjyaM parityajya kurvataH sAttvikaM tapaH / jAtAH sanatkumArasya labdhayaH pazya kIdRzaH / / 1010 / / tathAhi astyatra bharatakSetre viSaye kurujAGgale / maharddhibhara saMpUrNa hastinAgapuraM puram / / 1011 // kuruvaMzAbdhipUrNendurazvaseno narAdhipaH / tatrA''sId vikramAkrAntAzeSavikrAntabhUpatiH / / 1012 // sahadevI priyA tasya kAminI yAminISu yA / pUrNazIlendunA reje pUrNimeva sadojjvalA // / 1013 // caturdazamahAsvamasUcito'bhUt tayoH sutaH / zrImAn sanatkumArAkhyaH sarvalakSaNasaMyutaH || 1014 // sUrarAjasutastasya kAlindIkukSisambhavaH / abhUd mahendrasiMhAkhyaH sa pAMzukrIDitaH sakhA // 1015 // samaM tenA'rpito rAjJA kalAcAryasya nandanaH / tenA'pyeSa dinaiH stokaigrahitaH sakalAH kalAH / / 1016 / / kumAraH sahitastena sakhyA ziSTajanocitAn /
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 353 SaSThaH srgH| vinodAn vividhAn kurvan kasya na priitye'jniH||1017|| athA'sya yauvanArambhastanau jngutsvH| pAvartata vasantazca vane tau tu zriyA samau // 1018 // yathA hi yauvanArambho na vasantasamaH katham / yatra tasya mukhaM jajJe smeracampakasannibham // 1019 // kezA bhramaravad rejurnavaM dalamivA'dharaH / dIrghikAvad dRzau kau~ dolAvat krIDituM shriyH||1020|| tayoH sadRzayoryogamiva kartuM kumArarAT / / mahA makarandAkhyamudyAnaM mudito yayau // 1021 // mitreNa sahito'nekainaranAthaizca nAgaraiH / nAnAvasantakrIDAbhizciraM cikrIDa tatra sH|| 1022 // athA'zvapatinA vAhI yathArha bhUbhujAM puraH / DhaukitAstAna samAruhya te'pi vegAdavAhayan // 1023 // kumAro'pyabdhikalolAbhidhaM varaturaGgamam / Aruhya mumuce'zvo'pi dhAvannudapatad nabhaH // 1024 // kSaNenAdarzanIbhUte tasmin jJAtvA'zvasenarAd / vyAkulaH saparIvAraH pRSThato gantumudyataH / / 1025 // atrAntare mahendreNa vijJapto nRpatiH prabho ! / svAmI tiSThatu labdhvA tu kumAramahamAgamam / / 1026 // iti bhUpaM nivA'sau kiyadalasamanvitaH / varSamekaM mahATavyAM gato babhrAma sarvataH // 1027 // athaikadivase bhrAmyanISIt sArasadhvanim / AghrAsIt padmagandhaM ca tatastatsaMmukhaM yayau // 1028 // dRSTA sarovaraM tatra zRNvan gItakaladhvanim / harSotphullamukho yAvat puro gantuM pravRttavAn / / 1029 // tAvad yuvatimadhyasthaM kumAraM pazyati sma saH / 1 azvAH .45
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 zrIpArzvanAthacaritetasthau ca kimasaMbhAvyamidamityativismitaH // 1030 // kuruvaMzaikamANikyA'zvasenanRpanandana ! / zrImatsanatkumAra ! tvaM jaya trailokyavizruta ! // 1031 / / paThyamAnamiti zrutvA mahendro bandinA'tha saH / saMjAtanizcayaH kiJcidapUrva toSamAsadat // 1032 // tato dRSTipathAyAtaH kumAreNopalakSya saH / abhyuttasthe praNipatannAliliGge ca sAdaram // 1033 / / tAvubhAvapi harSAzrupUrNanetrau savismayau / niviSTau khecarIdattaviSTarau snehanirbharau // 1034 // vidyAdharendraloko'pi savitarka tadantike / sarvopazAntagItAdinAdo mRdu niviSTavAn // 1035 // parimRjya tato netre kumAro mitramUcivAn / kathamatrA''gato'si tvamihasthaM mAM kuto'vidaH // 1036 // madviyogAt kathaM mAtApitarau prANadhAraNam / kurutastvaM kimekAkI prahito bhadra ! kathyatAm / / 1037 / / iti pRSTe yathAvRttaM mahendraH sarvamAkhyata / tato'sau kAritaH snAna-bhojanAdi vadhUjanaiH // 1038 // yadi deva ! prasanno'si mamopari tadA nijam / / azvApahArAdArabhyA'dyayAvad vRttamucyatAm // 1039 // iti pRSTaH punastena kumAro'cintayad ythaa| uttamAnAM nijaM vRttaM nAkhyAtuM yujyate svayam // 1040 // anullaGghayo mahendrazca tadidaM dayitAmukhAt / kathayAmIti bakulamatI vidyAdharI jagau // 1041 // priye ! vidyAbalAja jJAtasadbhAvacaritaM mama / mitrasya purataH khyAhi nidrA mAM bAdhate'dhunA // 1042 // ityuditvA kumArendraH zayyAdhAma viveza saH / bharturAdezatuSTA sA cakhyau bakulamatyapi // 1043 //
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| 355 tadA mahendra ! vastAvat pazyatAmeva vaajinaa| apahRtya kumArendro mahATavyAM pravezitaH // 1044 // dvitIye'pi dine'zvasya tathaiva banato javAt / madhyAhnasamayo jajJe pAnthAnAmatidAruNaH // 1045 / / kSut-tRzramA'tirekeNa jihvAM kRSTvA mukhAd bahiH / tasthAvUrdhvastha evA'yaM zvAsApUrNagalAkulaH // 1046 / / sAdinottIrya paryANaM yAvaduttAritaM hayAt / ghUrNitvA patitastAvadasau pANaizca tatyaje // 1047 // tataH kumAro nIrArtha pribhraamynnitsttH| . kA'pi nA''pa jalaM tApAdathA'bhUdAkulo bhRzam / / 1048 // dUre saptacchadaM dRSTvA hRSTastamabhidhAvitaH / kathaJcit prApya tasyA'dhaH papAta bhramitekSaNaH // 1049 / / atha yakSeNa tatpuNyAnubhAvAt tnnivaasinaa| AnIya salilaM siktaH sarvAGgeSu nRpAGgajaH / / 1050 // labdhvA'sau cetanAM pItvA jalaM papraccha ko bhavAn ? / kuto vedamihA''ninye jalaM yakSo'pyathA'bravIt / / 1051 // yakSo'haM nivasAmyatra mAnasAkhyasarovarAt / tvanimittaM mahAbhAga ! samAninye jalaM mayA // 1052 // kumAraH prAha tasyaiva saraso manjanena cet / ... . prayAti mama sarvAGgasantApo yakSapuGgaca ! // 1053 // pUrayAmi tavA'bhISTamadhuneti prjlptaa| yakSeNaiSo'Jjalau kRtvA ninye sapadi mAnasam // 1054 // kRtasnAnazca tatrA'sau kumAraH pUrvavairiNA / dRSTo'sitAkhyayakSeNa yuddhaM ca samabhUt tayoH // 1055 / / atrAntare mahendrastAM papraccha vada khecari ! / kiM tena saha yakSeNa svAmino vairakAraNam ? // 1056 //
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritesA'pyUce zrUyatAmasti zrIkAJcanapura puram / tatrAsId vikramayazonAmA narapatiH purA // 1057 / / tasya paJcazatAnyantaHpurINAM sutanuzriyAm / tatrebhyo nAgadatto'bhUd viSNuzrIstasya vallabhA / / 1058 // rUpa-lAvaNya-saubhAgyaiH surastrIbhyo'pi sA'dhikA / kathaJcid dadRze rAjJA kSiptA cA'ntaHpure drutam // 1059 / / prAyaH paradhana-strIpu mUDhAnAM hi ratirbhavet / yadapathyaM zarIrasya taddhi mandAya rocate / / 1060 // tAM vinA nAgadatto'pi hA ! priye ! kamalAnane ! / mRNAlakomalabhuje ! rambhoru ! mRgalocane ! // 1061 // ka gatA'si kathazcAtmadarzanaM na dadAsi me / pralapannevamunmattIbhUto babhrAma sarvataH ? // 1062 // tadekAsaktacittastu nRpaH kRtyaparAGmukhaH / nayatyagaNitA'zloko dhanyaMmanyaH sa vAsarAn // 1063 // yataHvivekadIpakastAvannRNAM sphurati mAnase / tADyate caTulAkSINAM na yAvallocanAJcalaiH // 1064 // IrSyAparibhavArtAbhiH zeSarAjIbhiranyadA / saMbhUya kArmaNaM kRtvA viSNuzrIrvinipAtitA // 1065 // tatastadavasAnenA'tyantazokAturo nRpaH / azrupUrNAkSirunmatto nAgadatta ivA'bhavat / / 1066 / / tadaGgaM rAjJi saMskartumadadAne'tha mantrIbhiH / Alocya vaJcayitvainaM nItvA'raNye samujjhitam // 1067 // apazyannatha tad rAjA tyaktapAnA'zanAdikaH / tasthau yogIva nizceSTaH zUnyaM dhyAyan dinatrayam // 1068 // 1 ashloko'yshH|
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH sargaH / adRSTe mriyate nUnamiti nizcitya mantribhiH / nIto'raNye nRpo'drAkSId vIbhatsaM tatkalevaram // 1069 || calatkumi galatpUti vAyasAkRSTalocanam / durgandhamuparibhrAmyadgRdhaughaM khaNDitaM khagaiH / / 1070 / / ( yugmam ) 357 tad dRSTrA'sau ninindaivaM lajjA zIlaM kulaM yazaH / tyaktAni yatkRte jIva ! dhig dazA tasya kIdRzI ? 1071 itthaM vairAgyamApannaH sarvasvaM tRNavat kSaNAt / nRpastyaktvA pravavrAja sudharmAcArya sannidhau / 1072H / / santo'nte'pi nivartante yat tadAlambya pApataH / manAstatraiva nazyanti mUDhA matkoTavat punaH // 1073 // zuddhacAritradugdhena prakSAlyAtmapaTe maSIm / pAparUpAM vipadyante tRtIyaM kalpamApa saH // 1074 // tatazcyutvA ratnapure jinadharmAbhidho'bhavat / ibhyaputro jinAkhyAtadvAdazavatadhArakaH / / 1075 / / itazca nAgadatto'pi priyAvirahaduHkhitaH / mahArtadhyAnato mRtvA bhrAntvA tiryakSvanekazaH / / 1076 // pure siMhapure so'bhUdanizarmA'bhidho dvijaH / kiyatyapi gate kAle tridaNDivratamagrahIt // 1077 // . tapyamAnastapastIvraM dvimAkSapaNAdi saH / AgAd ratnapuraM tatra nRpo'sti naravAhanaH // 1078 / / tena tridaNDibhaktatvAj jJAtvA tIvratapA iti / zraddhayAssmantrya ninye'sau svagRhaM pAraNAdine / / 1079 // jinadharmo'pi tatrA''gAt tadAnIM daivayogataH / taM dRSTrA sa muniH prAcyavairAt tAmrekSaNo'jani // 1080 // abravIcca nRpaM rAjan ! pRSThe'sya zreSTho yadi / nyasya pAtrIM dadAsyuSNapAyasaM pAraye tataH / / 1081 //
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 zrIpArzvanAthacarite nRpaH prAha mahAtmA'yaM mAnyoM meM ko'pi tanmune / aparo'stu, muniH prAha nAnyathA pArayAmyaham // 1082 / / tataH tasyAnurAgeNa pratipannaM nRpeNa tat / / so'pi tuSTamanA bhoktuM tathaivA''rabdhavAn muniH||1083|| zrAddho'pi pUrvaduSkarmaphalametadupasthitam / manvAna iti pRSThasthapAtrIdAhaM sahatyalam / / 1084 // bhuktordhva pRSThataH pAtrI tvaga-mAMsa-rudhiraiH samam / utpapATa tataH zreSThI dhIraH san svagRhaM yayau / / 1085 / / sanmAnya kSamayitvA ca sarvasvajana-pUjanAn / pUjAM vidhAya caityeSu mahAtmA niryayau purAt / / 1086 // tuGgAdrizikhare gatvA vihitAnazanaH kramAt / kAyotsargeNa tasthau sa pakSaM pakSaM caturdizam // 1087 / / pIDAM samyak sahan pRSThe khAdyamAnaH khagAdibhiH / namaskAraparo mRtvA saudharmendro babhUva saH // 1088 // tridaNDyapi vipannastenA''bhiyogikakarmaNA / tasyaiva vAhanaM jajJe gaja airAvaNA'bhidhaH // 1089 // tata airAvatazcyutvA bhrAntavA tiryakSu nRSvapi / ajJAnatapaso yakSo'sitAkSo'jani tatra saH // 1090 // cyutaH zakro'pi saudharmAd istinAgapure'bhavat / / cakrI sanatkumAro'yamiti vairasya kAraNam / / 1091 // tatrAsitAkSayakSeNa cAlayanacalopalAn / unmUlitamahAvRkSaH prathamaM mumuce'nilaH // 1092 / / tato bahuladhUlIbhirandhakAritamambaram / muktA muktATTahAsAzca pizAcA jvalitAnanAH // 1093 // yAvat tathaiva na kSubdhaH kumAraH so'munA ttH| .. muktajvAlAsphuliGgAnAgapAzairabadhyata // 1094 / / jIrNarajjuvadetena troTitAste'pyasau punaH / ..
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| 359 karAbhyAM praharan bAhuprahAreNa prapAtitaH // 1095 // tato rAkSasarUpeNa tena jAtorumatsarAt / kumAraH karkazaM lohamudgareNa hato hRdi // 1096 // tenA'pyekaM mahAvRkSamunmUlyA''cchoTito'suraH / vRddhimUrdhvaM dadhat chinnadrumavat patitaH kSitau / / 1097 // rakSasotpATya tasyA'tho parikSipto girirmahAn / pIDitAGgo dRDhaM tena so'pi nizcetano'jani / / 1098 // labdhasaMjJaH kSaNAd bhUyaH kumAro yakSarADapi / pravRttau bAhuyuddhena yoddhamAbaddhamatsarau // 1099 / / nardantau mattavRSavat siMhanAdaM ca muJcataH / vetAlavacca kuruto mahAkilakilAravam // 1100 // cakravacca paribhrAmyollalatastau plavaGgavat / kukuTAviva vegenA'pasRtya milataH punaH // 1101 // kumAreNa tato labdhalakSeNA''hatya mussttinaa| zatakhaNDIkRto yakSo'maratvAn na mRtaH punaH // 1102 // naSTe tasminnathArATIM muktvA ttkautukaa''gtaiH|| deva-vidyAdharaiyomni kRto jayajayAravaH // 1103 // aho ! yakSaH kumAreNa jito'yamitivAdibhiH / vihitA puSpavRSTizca kumAropari harSitaiH // 1104 // Aryaputrastato yAvadaparAhne sarovarAt / . . pratasthe tAvadAyAsIdagrato nandanaM vanam // 1105 // tatrA'STau bhAnuvegasya vidyAdharapateH sutAH / apazyad divyarUpeNa dikkumaariirivaa'dbhutaaH||1106|| snigdhadRSTyA sa tAbhizca vIkSyamANo'tivismayAt / gatvA tadantike kanyAmekAmuddizya pRSTavAn // 1107 // kA yUyaM kiM nimittaM ca zUnyAraNyamalakRtam / bhavatIbhiridaM tA apyUcurmadhurayA girA ? // 1108 //
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360 zrIpArzvanAthacaritemahAbhAga ! ito nAtire'sti piyasaGgamA / nAmnA'smAkaM purI tatra tAvad vizramyatA tvayA // 1109 // kiGkarairdarzitAdhvA'sau tato gantuM pravRttavAn / sAyaM prAptaH purI tAbhI rAjasaudhaM ca nAyitaiH // 1110 // dRSTvA'thA'bhyutthito bhAnuvegarAjena saMbhramAt / kRtyaM tatrocitaM kRtvA kumAro'bhANi sAJjasam // 1111 // bhadra ! kanyA imA me'STAvetAsAM ca varaH purA / tvameva muninA''khyAto'sitAkSajayakArakaH // 1112 / / tataH pariNayavemA iti bhUpAlabhASitam / . tatheti pratipadyAryaputro'sau kriyayA'karot // 1113 // vivAhA'nantaraM baddhakaGkaNo vAsamandire / zayitvA varapalyaGke sukhaM yAvadajAgarIt // 1114 // khaM tAvadIkSate bhUmau kaGkaNaM ca kare punaH / kimetaditi saMcintya dhIracittastato'calat // 1115 // tato'raNye gireH zRGge mANistambhapratiSThitam / divyaM bhavanamadrAkSIdindrajAlabhramaM dadhat // 1116 // tadAsanne gato nAryA rudatyAH karuNakharam / zrutvA gatabhayaH saudhaM kumAraH praviveza tat // 1117 // tatra saptamabhUmisthA dRSTaikA divyknykaa| rudatI karuNaM bhUyo bhaNantIti ca komalam // 1118 // kuruvaMzanabhazcandra ! bhUyA bhartA tvameva me / zrIman ! sanatkumArezA'parasmintrIpa janmani // 1119 // bhaNitvedaM tayA bhUyo rudatyA'pyAsane'rpite / upavizyA'munA pRSTA vismitA''hAditena sA // 1120 // padbhyAM , madhyena, vaktreNa padma siMhaM sudhAkaram / jitvA trijagataH sAraM yA tvamuccauraha sthitA // 1121 // 1 prApitaH / 2 kriyApadametat /
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| 361 nkh-kesh-tnuukaanti-dRsstti-dnt-svraadibhiH| : viziSTalakSaNairevaM lakSitA yA ca lakSyase // 1122 / / sA tvaM kathamimAM dInAM dazAM prAptAsi sundari ! / kizva sanatkumAraH syAt tava yaM zaraNIyasi ? // 1123 // sA'vocad bhadra ! me bhartA sa mnorthmaatrtH| pitrA dattA'smi yat tasmai duHkhahetumatho zRNu / / 1124 // zrIsAketapure rAjA surabhizcandanA priyA / / duhitA'haM tayorjAtA pANebhyo'pyativallabhA // 1125 // rUpaM sanatkumArasya likhitvA phlke'nydaa|| AgAd dUto'zvasenasya pitrA tad darzitaM mama / / 1126 / / jAtA zUnyA'smi tad vIkSya yan me cittApahArataH / tat sajIvamabhUcitraM nirjIvatvaM punarmama // 1127 / / tataH pitrA viditvA'haM saMpradAnavidhAnataH / dacA sanatkumArAya vivAho'yApi nA'bhavat / / 1128 // eko vidyAdharastAvat kuTTimAd mAmihA'nayat / vidyAvikurvite saudhe muktvA cA'smin kuto'pyagAt 1129 evaM vadati sA yAvat tAvad vidyAdharA'dhamaH / saMhasA sa samAgatya kumAraM gaganekSipat // 1130 // tato hAhAravaM raudraM kurvANA sA'pi bAlikA / mUcha paravazIbhUtA papAta dharaNItale // 1131 // tAvanmuSTiprahAreNa hatvA taM duSTakhecaram / Aryaputro'ntike tasyA akSatAGgaH samAyayau // 1132 // tAM samAzvAsya cA''khyAtavavRttAnto vyavAhayat / sA ca strIratnametasya sunandAkhyA bhaviSyati // 1133 // tamastomasamaM duSTakhecaraM vinihatya tam / sA bAlA padminI yenA''nanditA sUra eva saH // 1134 // 1 zaraNamicchasi /
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pArzvanAthacarite tasyA'tha vajravegasya nAmnA sandhyAvalI svasA / AgatA bhrAtaraM tatra hRtaM dRSTvA'kupattarAm / / 1135 / / vajrahanturiyaM bhAryA bhaviteti munervacaH / punaH smRtvA vivAhArthaM sA kumAramupasthitA / / 1136 // gandharvavidhinA sA'pi kumAreNa vivAhitA / 362 sukhena tasthuSo'syaivaM yajjAtaM tannizamyatAm / / 1137 // candravega - bhAnuvegakhecarAbhyAM sutau tathA / preSitau ratha- saMnAhau tAbhyAM cA'bhANi rAjasUH || 1138 / / putrasya mRtyuvRttAntaM jJAtvA deva ! tavopari | Agacchatyazanivego vidyAdharabalaiH samam / / 1139 // tadAvAM preSitau candra- haricandrA'bhidhau sutau / yuSpaccaraNasevArthamutsukAH pitaro'pi naH / / 1140 // athAgatau candravega bhAnuvegau sahAyake / sandhyAvalyA'pi dattA'sya vidyA prajJaptisaMjJikA / / 1141 / / athAssgAdazanivegavalaM kalakalAkulam | pralayAyeva lokAnAM muktasImAmbudhairjalam // 1142 // tadA sainyadvaye vIrasannAhotsAhakAriNA / bherIbhAGkAranAdena sahasA'pUrvatA'mbaram // 1143 // kumArasya purazcandra- bhAnuvegabalaM tataH / sainyenA'zanivegasya saha yoddhuM pracakrame / / 1144 // hastI nAgaM, hayo vAhaM, pattiH patti, ratho ratham / sakhyArthamiva sakhyAyA'nyo'nyaM samatayA'milat 1945 sainyameghe zarAsAraM nabhaH pracchAdya varSati / ziraHkamalasaMkIrNA raktanadyastadA'vahan / / 1146 // tayo raNamahotsAhavazAn militayoH kramAt / prAvartata mahAyuddhamabaddhabalayordvidhA // / 1147 // 1 saGgrAmAya / -
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| 363 vAditAtodyanisvAnasvAnokarNapurandaram / darA'petabhaTAkIrNa kIrNamuNDakalevaram // 1148 // varArthadevIsaGghAtaM ghAtA'lakSyanijA'param / parasparodgIrNagotraM gotrAkArapatadgajam / / 1149 // (tribhirvizeSakam ) baladvaye'pi bhagne'tha dvayoreva parasparam / aGgAGgi samabhUd yuddhaM kumArA-'zanivegayoH // 1150 // mahoregAstraM mumuce'zanivegena bhISaNam / kumAro garuDAstreNa satvaraM tan nyapAtayat // 1151 / / AgneyaM vAruNAstreNa vAyavyaM zailanAmanA / cikSepa ripumuktAstraM pratyastreNa kumArarAT // 1152 / / tato gANDIvamAdAya nArAcA'psAramulbaNam / vimuJcannutthito roSAruNo'zanirivA'zaniH 1153 / / saguNo'pi suvaMzo'pi hiMsako'yamitIva saH / cakre tamapi nirjIvamardhacandrapAGgajaH // 1154 // zatakhaNDIkaromyenamadhuneti ruSA ripuH / kozataH khaDgamAkRSya dantapeSaM pradhAvitaH // 1155 // koze satyapyasau bAdaM gADhamuSTirmalImasaH / itIvAsiH kumAreNa tasya chinnabhujaH kRtaH / / 1156 // tatazca bAhuyuddhena pravRtte khecarAdhipe / kumArasya sphuradrazmicakraM cakraM kare'caTat // 1157 / / guNaireko'pyasau tena drutaM dazaguNo'bhavat / karasthena purasthena bindunA'Gko yathaikakaH // 1158 // cakre cakreNa tenAriM kumArazchinnamastakam / zrIrapyazirasaM dRSTvA mumoca sahasaiva tam // 1159 // sarvA'pyazanivegasya rAjyazrIH saha khacaraiH / 1 bhayarahitaH / 2 gotro giriH| 3 baannvishessaiH|
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364 zrIpArzvanAthacaritesaMcakrAma kumArendre sthirIcakre ca so'pi tAm // 1160 // eSa sanatkumArAkhyo jIyAd bharatabhUtale / caturthazcakravartIti cakre devairjayadhvaniH // 1161 // tato labdhajayAH sarve gatA vaitAnyaparvatam / maGgalAtodyavAdyena svasvadhAmAni cAvizan // 1162 // tatra sanatkumArasya sNbhuuyaa'khilkhecraiH| vidyAdharamahArAjye'bhiSeko vidadhe mudA // 1163 // evaM mahAsukhaM tiSThan cakrI vijJapito'nyadA / candravegena yadyavaM purA me munirAkhyata / / 1164 // tava putrIzataM bhAnuvegasyA'STau ca knykaaH| cakrI sanatkumArAkhyaH pariNeSyatyaho ! iti / / 1165 // tadetAsAM vivAhena prasAdaH kriyatAM vibho ! / ityabhyarthanayA tA apyAryaputro vyavAhayat // 1166 // vaitADhyaM sAdhayAmAsa kArayAmAsa cAhatAm / caityeSvaSTAhikApUjAM saGgItotsavapUrvakam // 1167 // atho vividhalIlAbhiH khecarIbhiH sahA'nizam / krIDannatrA''yayau bhartA tAvat tvaM mIlito'dhunA / / 1168 // yAvad bakulamatyevaM mahendrasya nyavedayat / tAvaccakrI samuttasthau nidrAnte vAsamandirAt / / 1169 / / parispandena mahatA vaitADhyaM ca gatastataH / vijJapto'vasaraM prApya mahendrasuhRdA nRpaH // 1170 / / pitarau tava duHkhena kAlaM gamayataH prabho ! / atastadarzanAt kAryaH prasAdo'smAdRzAmapi // 1171 // zrutvA sanatkumArastadatIvA'bhavadutsukaH / yannAmA'pi sudhAtulyaM gurUMstAn spRhayena kH?||1172|| atha vyomgtaa'shvebhvimaanaaruuddhkhecraiH| divyaveSadharaizcakrI hastinAgapuraM yayau / / . 1173 // .
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| 365 paramAnanditau mAtApitarau nAgarA api / mahAratnAni jAtAni cakrAdyAni caturdaza // 1174 // . (yugmam ) sAdhitaM bharataM sarvamutpannA nidhayo nava / jAto vikhyAtatejAzca cakravartI mahAniti / / 1175 / / bhogAnudArAMstasyaivaM bhuJjAnasyA'nyadA divi / saudharmendraH sabhAsInaH prekSamANo'sti nATakam // 1176 / / atrA'ntare saGgamAkhya iishaansurloktH| eko devaH samAyAtaH saudharmendrasya sanidhau // 1177 / / tadehaprabhayA tatra sarve devAH samAsthitAH / abhUvaniSpabhAH sUryodaye candragrahA iva // 1178 / / pRSTo'tha vismitairdevairdevendro yadayaM kutaH / kAraNAd dvAdazAdityAdhikatejAH suraH prabho ! 1 // 1179 / / tata indro'vadad devAH ! kRtaM prAcyabhave'munA / AcAmla-vardhamAnAkhyaM tapastenedRzo'jani / / 1180 // tathAtmA'nena hemeva tapastApena zodhitaH / tadAdhAro'sya deho'pi yenA'yaM dIvyatetarAm / / 1181 // tataH pRSTaM punardevairyathA'nyo'pi jagatraye / asti ko'pi na vedRkSastejorUparddhisaMyutaH ? // 1182 // indreNa bhaNitaM bADhaM hastinAgapure pure / cakrI sanatkumAro'sti kuruvaMzavibhUSaNam // 1183 // yasya tejazca rUpaM ca devebhyo'pyatiricyate / / tan nizamya surAH prApurvismayAdativismayam / / 1184 // vijayo vaijayantazca surau tadvacanaM punaH / azraddhAya jaradviSarUpeNa bhuvamAgatau // 1185 // .. narendrabhavane vetrimuktadvArau pravizya tau| gatvA rAjJo'ntikaM tasya niravarNayatAM tanum / / 1186 //
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritedRSTastAbhyAM tadA kurvan tailAbhyaGgavidhi nRpaH / vismitau cA'dhikAM dRSTvA zakroktAd rUpasaMpadam // 1187 / / pRSTau ca cakriNA kiM bho ihA''gamanakAraNam ? | kevalaM tau dhunItaH sma zironyuJchanakaM kila // 1188 // uktaM tAbhyAM yathArUpaM varNitaM te jagattraye / tad draSTuM kautukenA''vAM cakravartinnihA''gatau // 1189 / / aho ! dhanyo'hamevaiko yadrUpaM varNyate suraiH| ityalaMgavitenoktau tau bhUyo'pi mahIbhunA // 1190 // aho ! vipro ! madIyaM kiM rUpaM lokena varNyate / yuvAbhyAM dadRze kiMvA stokavelA pratIkSyatAm // 1191 / / vidhAya majjanaM yAvat punarmaNDanabhUSaNaiH / zarIrasaMsthitiM kRtvA'laGkaromi sabhAmaham // 1192 // tadA siMhAsanasthasya yuvAM me rUpa-tejasoH / prekSethAM zriyamityuktau tau dvijau nirgatau tataH // 1193 / / jIyate mattamAtaGgaghaTA'pi subhaTaiH kalau / garvaH sarvakaSastveSa mahatAmapi durjayaH // 1194 / / atha zIghraM nRpaH snAtvA kRtvA'Gge maNDanAdikam / . madhyerAjasamaM siMhAsanastho'jUhavad dvijau // 1195 // tAbhyAM cA''gatya dRSTvA tadehazobhAmanIdRzIm / samutpannaviSAdAbhyAM bhaNito bhUpatiryathA // 1196 // manuSyANAmaho ! rUpa-tejo-yauvanasaMpadaH / anityAH kSaNamAtreNa yadetA nAzamAgatAH // 1197 // cakravartI tato'pRcchat saMbhrAntau bho dvijau ! katham ? / saviSAdAviva brUthastAvapyabhaNatAM punaH // 1198 / / bho mahArAja ! devAnAM ruup-tejo-bl-shriyH| ArabhyotpattitaH zeSaSaNmAsAn yAvadAsate // 1199 // tataH paraM tu hIyante, manuSyANAmimAH punaH /
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH sargaH / 367 Arabhya janmato yAvad vardhante madhyajIvitam || 1200 // tataH paraM hIyamAnA yAnti, yAvadasuvyayaH / dRSTamasmAbhirAzvaryaM tatra rUpazriyaH punaH / / 1201 // yeyaM durjanamaitrIva sandhyAzrIriva samprati / parivRtya kSaNenaiva yayau vicchAyatAmiti / / 1202 // cakrI prAha kathaM tvetad yUyaM jAnIta tAvapi / prakaTIbhUya bhUpAya paramArtha zazasatuH || 1203 // AvAmazradadhAnau te rUpamindreNa varNitam / Agatau tadyathAyuktaM kuryA uktaveti tau gatau / / 1204 // nRpo'tha vismito divyakaTakAGgadabhUSitam / samyagAlokayan bAhuyugmaM vicchAyamaikSata / / 1205 // api vakSasthalaM hArArddhahArAdyairvibhUSitam / niHzrIkamitra so'pazyad rajazchannA kavimbavat / / 1206 // tato dadhyAvaho ! loke kA'pi jAgartyanityatA / rUpayauvana jAMsi yat kSaNAdeva me'nazan // 1207 // saMpannarataye ramyA'pyanityatvapradUSitA / neSTA rasavatI svAdurapi yad viSamizritA / / 1208 // ata eva mahAtmAnaH sadasyasadivA'khilam | hRdi matvA parivrajya prAgeva vanamAzritAH // 1209 // dhyAtveti sahasA rAjapaTTaM baddhvAtmajanmanaH / vinayandharagurvante niHsaGgaH prAtrajan nRpaH || 1210 // tataH zrIratnamukhyAni ratnAnyaparayoSitaH / AbhiyogikadevAzca narendrA nidhayastathA / / 1211 // kiM vA'tha bahunA sarve skandhAvArajanA api / tasya mArgAnu lagnAH SaNmAsAn yAvadavambhraman / / 1212 // ( yugmam ) siMhAvalokitenA'pi na ca te tena vIkSitAH /
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 zrIpArzvanAthacariteagandhanakule nAgA vAntamicchanti kiM punaH ? // 1213 // naivaM taiH pratibaddhuM sa zeke dInai tairapi / ghanairapi ghanai roDhuM zakyate kiM vijan ? // 1214 // athA'sau SaSThabhaktA'nte bhraman gocaracaryayA / cInakUramajAtakrasahitaM labdhavAn muniH // 1215 // tacca bhuktvA punaH SaSThopavAsaM vidadhe mahAn / Arabhya tadinAt tena doSeNa vyAdhayo'bhavan // 1216 / / zuSkakaccavaraH kAsaH zvAsazcAnnA'rucistathA / akSiduHkhaM tundaduHkhaM saptaite'tyantadAruNAH / / 1217 // saptavarSazatAnItthaM samyak tasyA'dhisahya tAn / dIptogrataptaghorAdibhedena caratastapaH / / 1218 / / kapha-vipruNa-malA-marza sauMSadhimaharddhayaH / saMbhinnazrotolabdhizca saptaivaM labdhayo'bhavan // 1219 / - (yugmam ) tathApyaGgapratIkAraM na cakre sa mhaamuniH| satAmArabdhanirvAhasArA eva pravRttayaH // 1220 // atha bhUyo'pi saudharmasabhAyAmRSivarNanam / kurvan sanatkumArasya prazaMsAmakaroddhariH // 1221 // aho ! sanatkumArasya parISahasahiSNutA / kASThA ca paramA kA'pi tapaso'sya mahAmuneH // 1222 / / nizamya tatparIkSAyai tAveva tridazau punaH / kRtvA zabaravaidyasya rUpaM munimupAgatau // 1223 // avocatAM ca bhagavannanujAnIhi yena te / dharmavaidyAvimAvAvAM kurbo vyAdhipratikriyAm // 1224 / / nirapekSo'si kintu syAn na dharmo'pi tanuM vinA / kRtamaune munAvevaM bhaNaMtastau punaH punaH // 1225 //
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ paSThaH srgH| 369 tato'sau zleSmaNA liptvA svarNavarNA nijA'Ggulim / / vidhAya darzayAmAsa tayoriti babhANa ca / / 1226 // aho ! yadi yuvAM vaidyau satyau tadiha satvaram / saMsAranAmakaM bhAvavyAdhi spheTayataM mama // 1227 // Ucatustau punaH svAmin ! saMsAravyAdhirulvaNaH / nAvAbhyAM spheTyate, zakto guruvaidyastvameva hi // 1228 // iti prazaMsAparamau khaM svarUpaM prakAzya tau|| kSamayitvA muni bhUyo jagmatuH svAspadaM surau // 1229 // zrImAn sanatkumAro'pi paripUryAyuruttamam / kalpaM sanatkumArAkhyaM saukhyadhAma jagAma saH // 1230 / / jJAtveti gurumAhAtmyaM sevitaM ca mahAtmabhiH / tapaH kArya yathAzakti karmanirmUlanodyataiH // 1231 // uktAnyaGgAni dAnAdInyevaM dharmanarezituH / tasya teSvadhunA jIvo bhAvanAmA pratanyate // 1232 / / bhAvo dharmasya hanmitraM bhAvaH karmendhanA'nalaH / satkRtyA'ne ghRtaM bhAvo bhAvo vetrI zivazriyaH // 1233 // gharSe sukAvyanATyAdAvapi bhAvaH prazasyate / nAGgasya taM vinA bhuktaM ghRtAnamapi puSTaye / / 1234 // mAvasyaikAGgavIrasya sAMnidhyAd bahavaH zivam / yayuko'pi dAnAdyairbhAvahInairghanairapi // 1235 / / cirAdekena dAnAdiklezaiH puNyaM yadarjitam / tasyA'numodanAbhAvAt kSaNAdanyastadarjayet // 1236 // bhAvAt sukRtalezo'pi nRNAM sarvArthasiddhidaH / bhraSTAnAM tu tato nUnaM sarvato bhraSTatA bhavet // 1237 // tathAhi jambUdvIpe'tra kSetre videhanAmani / vijaye puSkalAvatyAM purI zrIpuNDarIkiNI // 1238 / / mahApadmAbhidho rAjA tatra pAtraM nayazriyaH /
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370 zrIpArzvanAthacaritebhUSitairbhUSaNaM yasya guNarAsIna dRSitaiH // 1239 // kulaM zIlena, rUpeNa zIlaM, rUpaM ca vidyyaa| vidyA zauryeNa, zaurya ca dAnenA'sya vibhUSitam // 1240 // priyA padmAvatI tasya strISu rekhopamA priyA / lIlA-vinaya-lajjAbhirnamratvAd gurutAM dadhau // 1241 // sanayau tanayau tasya zastra-zAstravizAradau / babhUvatuH puNDarIka-kaNDarIkAbhidhAvubhau // 1242 / / anyadA bahirudyAne nliniivnnaamni| Ayayau suvratAcAryoM bahusAdhurbahuzrutaH // 1243 // mahApadmanRpo jJAtvA gatastatra guruM mudA / natvopaviSTo bhUyAge gururdharmamathA''dizat // 1244 // dharmo niSkRtrimasnehabandhurA jananI nRNAm / dharmazcAtulyavAtsalyasaMpUrNahRdayaH pitA // 1245 // dharma evAbhinnacitto bhrAtA yAmirhitaiSiNI / dharmo'khilasukhAdhArA'nuraktA saguNA priyA // 1246 // dharmaH kuladhurAdhuryo dRk-cittAlAdakaH sutH| dharmaH suzIlasaundaryA kulonnatikarI sutA / / 1247 // dharmaH kalAvAn vizvAsasthAnamekarasaH sakhA / kiM vA'tha bahunA sarva yat zubhaM dharma eva saH // 1248 // deza-sarvaviratyAkhyaH sa ca dharmo dvidhA bhavet / gRhastha-yatibhedena yadiSTa tat samAcara // 1249 / / atIvasamayopAttaM puNyaM bhuJjanti ye'khilam / na bIjamapi rakSanti kutasteSAM punaH sukham // 1250 // ityAdidezanAM zrutvA jAtazraddho mahIpatiH / yogyaM jJAtvA zriyaM nyasya puNDarIke'grahId vratam // 1251 // gatasnehaparityaktA'khilasaGgamalakSaNAt / snAnAdiva vratAt tasmAt sa rAjA zuzubhetarAm // 1252 //
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| sa caturdazapUrvANi samadhItya samAhitaH / ciraM tapobhirvividhaiH zrAmaNyaM paryapAlayat // 1253 // mAsaM saMlekhanAM kRtvA prAnte hitvA kalevaram / sarvaduHkhaparikSINo nirvANapadamAsadat // 1254 / / atha kAlena tatreyusta eva sthavirAH punaH / puNDarIko gato nantuM sAnujaH saparicchadaH // 1255 // vavande ca guruM bhaktyA guruNA'pi savistaram / caturgatiprabandhAtyA vihitA dharmadezanA // 1256 // puNDarIko'pi tat sarvaM hRdi samyag vibhAvayan / laghukarmatayA jAtasaMvegaH prAvizat purIm // 1257 // AkArya ca nijAmAtyapradhAnAn sa mahAmanAH / kaNDarIkaM puraskRtya saharSamidamabravIt // 1258 // vatsa ! bhuktA mayA bhogAH pAlitaM rAjyamakSatam / vazIkRtAzca rAjAnaH sAdhitaM kSoNimaNDalam // 1259 // digantarebhya AnItA bahuvyayasahAH shriyH| pUjitA devaguravo gRhidharmo niSevitaH // 1260 // satkRtAH svajanAH sarve'pyarthinaH saphalIkRtAH / janA'nurAgataH kundasundaraM ca yazo'rjitam // 1261 // tAruNyamadhunA yAti zanakaiDhauMkate jraa| mRtyurAsannatAmeti kSIyate. balamaindriyam // 1262 // bhAvito jinadharmojtazciraM jJAtA bhvsthitiH| pranaSTA bhavasaukhyecchA siddhAvutkaNThate manaH // 1263 // punarjanma punarmRtyuH punarghasraH punarnizA / evaMviDambanApAyAt punazcarvitacarvaNAt // 1264 / / virakto'smyahamagre'pi zrutaM guruvaco'dhunA / tad gantumutsukasyedaM zakunapreraNopamam // 1265 // gRhANa tadidaM rAjyaM sannItyA pAlaya prajAH /
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ 372 zrIpArzvanAthacaritegRhNAmi sugurorante gatvA dIkSAmahaM yathA // 1266 // kaNDarIko jagau bhrAtaH ! kiM mAM pAtayase bhavam / caturgatibhavaM duHkhaM myA'pi gurutaH zrutam // 1267 // pravajyAM tad grahISye'hamapi nAvaM bhavodadhau / yadabhISTaM hi tad deva ! dIyate laghuvandhave // 1268 // athAha nRpatirvansa ! vratameva mahApiyAm / martyatve cAru kintvetan nave vayasi duSkaram // 1269 // ahiMsA sarvabhUteSu pAlyA samatayA yataH / bhASitavyaM hitaM satyaM nityA'vahitacetasA / / 1270 // pareNa tRNamAtrasyA'pyadattasya vivarjanam / dhArya brahmavrataM bhogin ! yAvajjIvaM suduSkaram // 1271 / / dhanAdau preSyavarge ca sarvathA'pyaparigrahaH / rAtrau caturvidhasyA'pi sadA''hArasya varjanam // 1272 / / saMnidheH saJcayastyAjyo na kAryo gRhisaMstavaH / itIdamucyate khaDgadhArAcamaNopamam // 1273 / / kizcaindriyANi calAnIha duSTA raagaadyo'ryH| pramAdabahulo jIvo yauvanaM ca vikArabhUH // 1274 // anavasthaM manaH soDhuM na zakyAzca priisshaaH| tato vatsa ! vrataM vArddhibhujAtaraNasaMnibham // 1275 / / ajJAtaparamArtho'si tad viditvA jinAgamam / kRtvA''tmatulanAM bhuktvA rAjyaM zritagRhivrataH // 1276 / / nirvatitAnyakartavyaH samatikrAntayauvanaH / padyArohakrameNaiva parivrajyAM tvamAzrayeH // 1277 / / (yugmam ) ukto'pi yuktibhirbhUyo bhUya evaM nRpeNa sH| amuzcannAgrahaM prAha rAjan ! yuktaM tvayoditam // 1278 //
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| 373 kintu hRdyuSitaM deva ! jalpitaM puratazca te / parivrajyAvidhAnaM tat kRtyameva mayA dhruvam // 1279 // kizcA'zaktimataH puMso bilamapyarNavAyate / sAhasodyatacittasya sAgaro'pi hi goSpadam // 1280 / / athA'sau vAryamANo'pi pradhAnairRtamagrahIt / / rAjJApi kArito bhrAturmahAn niSkramaNotsavaH // 1281 // yAvad rAjyadharaH ko'pi syAt tAvat sthIyatAM vibho ! / ityukto mantribhistasthau rAjA bhAvayatitvabhRt // 1282 / / kaNDarIko'pi satsAmAcArI tAM pAlayan bhRzam / jajJe bahumataH sarvasAdhUnAmapi mAnase // 1283 / / tasyA'pi tasthuSo bhAvAt svAdhyAya-niyamAdiSu / sukhaM jajJe'dhikaM svargAdevaM kAlo bahuryayau // 1284 / / anyadA mdhuraaraavbhRnggaalimnninuupuraiH| alaGkRtamRdusvacchapATalAMhimanoharA // 1285 // pratyagralasitA'zokapravAlakarapallavA / smerAmbujamukhI phullamallikAdazanojjvalA // 1286 // cArucampakapuSpAGgI kokilAravabandhurA / tilakAlaGkRtA zvetaketakIpatrazAlinI // 1287 / / sphItayA'tIva subhagambhaviSNubakulazriyA / dakSiNA'nilasadgandhamukhazvAsaikajIvitA // 1288 // suvarNamaJjarIramyai raajitoprivrtibhiH| sAndrasacchAyamAkandamAyUrAtapavAraNaiH // 1289 // praphullakiMzukavyUhakausumbhA'mbaradhAriNI / pAvartata vasantazrImUrteva vanadevatA // 1290 // .. (SabhiH kulakam ) shriikhnnddpusspdhvlaastaambuulaalktkdrvaiH| jAtasindUrarekhADhyA kastUrIstabakAGkitA // 1291 //
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 zrIpArzvanAthacaritenara-nArIgaNA yatra snggiitkmnohraaH| rAjanti jaGgamAH krIDAsaudhA iva madhuzriyaH / / 1292 // (yugmam ) ciraM sthitvA jalA-''ndola-puSpAvacayakelibhiH / niSIdanti vane lokA mAdhavImaNDapAdiSu // 1293 // prasUtA carcarI dikSu cakSurAkSepakAraNam / munerapi kimanyeSAM kautukAkulacetasAm ? // 1294 // vasante vilasatyevaM pApakarmodayAnmanaH / calitaM smRtarAjyasya kaNDarIkasya saMyamAt // 1295 // karmavaicicyato'nAdibhavAbhyAsakzena ca / tAruNyasya vikAritvAt kAmyatvAt kAnanasya ca 1296 tAdRgvaMzodbhavasyA'pi tasya vratavighAtakRt / . cAritrAvaraNIyAkhyamudIrNa karma karkazam // 1297 // ata ucyatenaivA'sti nA'pyasau bhAvI vitate'pi jagattraye / yo yauvanamanuprApto nirvikAraH sadA bhavet / / 1298 / / sA zraddhA sA ca gurvAjJA tat pratijJAtamuccakaiH / sakulasyA'pi mAnazca sarvamekapade gatam // 1299 // alaM pravrajyayA duHkhadAyinyA rAjyameva tat / zrayAmIti dhiyA so'bhUd bAhyakRtye'pyanAdaraH 1300 // yataH sadravyalAbhalobhena yathA klezo na duHsahaH / tathA dharmAzayAniSTaceSTA kaSTaM punarbhRzam // 1301 // ucyate cadevalokasamAno hi paryAyo yatinAM vrate / ratAnAmaratAnAM ca mahAnarakasanimaH // 1302 // dharme bhagne guNe bhraSTe sa labdhA'vasaraistataH /
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 375 SaSThaH srgH| rAgAdiripubhiryAptazchalaikSibhirivA'bhitaH // 1303 // parISahairapi jitaH sahasA sa kssudhaadibhiH|| kairAkramyeta niHsanco na mandAgnirivA''mayaiH 1 // 1304 // bhAvabhraSTamiti jJAtvA tatyajuH sAdhavo'pi tam / vAtANDamiva bhAruNDA guruNA cA'pyupekSitaH // 1305 // sa ca tuSTastadA bAdhAmukto'pathyakSaNecchayA / vaidya-zuzrUSakA'bhAve yathA rogI mumUrSakaH // 1306 // .. anyadA'vasare dravyaliGgopakaraNAnvitaH / gatvA vanagarI tasthau bahirudyAnasImani // 1307 // pAlambya taruzAkhAyAM pAtrakaM haritA'vanau / nivizyA''kArayamAsa bhUpamudyAnapAlakAn // 1308 // kaNDarIka ihAyAtaH kimekAkIti cintayan / vRtaH katipayaistatra pradhAnairbhUpatiryayau // 1309 // dRSTvA bhagnaparINAmaM vanditvA taM nRpo'bravIt / kuzalaM te so'pi prAha yAdRgasti tvamIkSase // 1310 // saMbhrAntaH punarapyAha bhUpaH kUpasame bhave / / saMyamaM merumAruhya kimAtmAnaM prapAtayaH ? // 1311 / / kulasyA'tikalaGko'yaM dIkSAM sandhAM ca yetra bhoH / AdAya samiterbhagnA valanti sukhalampaTAH // 1312 // sulabhaM sumahad rAjyaM sulabhA guNasampadaH / sulabhaM sarvamapyanyajinadharmastu durlabhaH // 1313 // kaNDarIko'tha taM prAha yadiSTaM tat prayaccha me / kiM vacobhiH kSudhArtasya jalapAnasamairimaiH // 1314 / / auSadhaM jIvanirmukte zuSkamUle jalokSaNam / bhAvabhraSTe hitAkhyAnaM kiM karotIti cintayan // 1315 // nRpaH prAha gRhANedaM rAjyaM yenA'sya rakSakaH / cirAn me vAJchito'bhyAgAd hitAyaitattu bhASaNam 1316
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 zrIpArzvanAthacariteamAtyA bho narendrAzca pUrvameva nissidhytH| mamA'yaM jagRhe dIkSAM rAjyaM gRhNAtu samprati // 1317 // bruvANasyaivamAdAya rAjacihnAni bhUpateH / nijAni sAdhuliGgAni kaNDarIkaH samarpayat // 1318 // amRtena viSaM hyeko jagRhe'nyaH sudhAM viSAt / vratarAjyaviparyAsAccitraM citrA manogatiH // 1319 // kaNDarIko'tha kRSNAsyaiH paurAmAtyAdibhiH saha / purIM pravizya saudhAntargatvA sa tamupAvizat // 1320 // dhik siMha iva niSkramya jAto'sau jambuko'dhunA / iti sAmantamukhyAste nAdriyante hasanti ca // 1321 // indraketumiva dhvastaM vidhyAtamiva pAvakam / dharmabhraSTaM zriyA'petaM ko na hIlayate naram ? // 1322 // tataH kopAn nRpo dadhyau tAvat kurve'tra bhojanam / pazcAdeSAM kariSyAmi duSTAnAM suSThu nigraham // 1323 // kSudhAtaH sa cirAt pAkaM sarvA'nAnAmakArayat / prekSaNIyasya dRSTAntaM cintayAmAsa cetyasau // 1324 // raGge syAdupaviSTeSu grAmyeSu mahatAM sthitiH / tathA kadane bhukte prAguttamAnaM hi rocate // 1325 / / krameNA'nena sarvAnnairbhojanaM sa tathA'karot / kathazcid bhujayodhRtvA zayyAnIto yathetaraiH // 1326 // jajJe visUcikA zUlaM pravRttaM prastA'ratiH / babhUvA''pUrNamudaraM ruddhaH pavananirgamaH // 1327 // tIvravedanayA so'tha pralApaM kartumudyataH / bhraSTa ityasya no cakre rAjavagyaH pratikriyA // 1328 // yadi rAtrirvibhAtyeSA kathaJcana tato dhruvam / madupekSAkarAn mantrivaidyAdIn saMharAmyaham // 1329 // iti sphuurjnmhaaraudrdhyaantnmymaansH|
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ paSThaH sargaH / / mRtvA so'zaraNo jajJe nArakaH saptamAvanau // 1330 // (yugmam ) aho ! moho, mahAratnaM mukyA kAcamaNIcchayA / yadeSa sahasA dhAvannandhakUpe'ntarA'patat // 1331 // rAjarSiH puNDarIkastu dhanyo'haM yena durlabhaH / prApto'yaM sAdhudharmastat kurve taM gurusAkSiNam // 1332 // cintayanniti zuddhAtmA pratasthe gurusannidhau / kSut tRT-tApAdiduHkhe'pi bhAvAdacalamAnasaH // 1333 // (yugmam ) mArgAtigamanAdeSa galadraktapadaH zramAt / vAsAya grAma ekasminnupazrayamayAcata // 1334 // tRNastarake tatra zasyalezyo nivizya saH / dharmadhyAnamidaM sAdhurbhAvayAmAsa cetasi // 1335 // kadA'haM sugurorante parivrajyAM yathoditAm / kariSyAmi gatAzeSakarmanirmUlanakSamAm // 1336 // mastake cA'JjaliM nyasya babhANa vizadAkSaram / namo'rhadbhayo bhagavadbhyo namo me dharmasUraye // 1337 // adhunA'pi tatpAdAnte pratyAkhyAmi samantataH / hiMsAmalIkaM cA'dattaM maithunaM ca parigraham / / 1338 // nizAbhaktaM krudhaM mAnaM mAyAM lobhaM sarAgatAm / dveSaM kalahA-'bhyAkhyAne paizunyaM paranindanam // 1339 // mAyAmRSA tathA mithyAdarzanaM zalyanAmakam / tyajAmyaSTAdazemAni pApasthAnAni sarvathA / / 1340 // yadapISTaM priyaM kAntaM cirakAlaM ca lAlitam / zarIramantimocchAse tadapi vyutsRjAmyaham / / 1341 // iti bhAvAmbunA dhautakalmaSAtmA-vipadya saH / gatvA sarvArthasiddhAkhye vimAne'bhUt surottamaH // 1322 // --48.
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pArzvanAthacarite itthaM bhAvasya mAhAtmyaM viditvA viduSA sadA / bhAvyaM bhAvapradhAnena dharmakRtyeSu sarvataH / / 1343 / / api bhAvaikapAd dharmo jAtyazva iva sadgRham / kalau naraM nayatyeva bahirbhavaraNAGgaNAt / / 1344 // dAnAdicaturImadhye caturjJAneTakopari / kevalajyotirAzritya muktistrImudvahed varaH / / 1345 / / ityAdidezanAM zrutvA prabhorvadanapaGkajAt / bahavaH sarvasAvadyaviratiM jagRhurjanAH / / 1346 / / kespi bhavyAH punardezaviratiM pratipedire / prapannAH ke'pi samyaktvaM ke'pi bhadrakatAM yayuH || 1347 || prApyA'pi jinaratnAdriM nijabhAgyAnumAnataH / kiJcicati kasyApi dharmaratnaM nRNAM kare / / 1348 // azvasenanRpasyAspi dharmaH zrIpArzvabhASitaH / zarkarAdugdhasaMyoga ivAtIva sma rocate / / 1349 // rAjyaM datvA ca tatraiva hastisenAya sUnave / bhavA'mbudhitarIM dIkSAM mumukSurjagRhe nRpaH // 1350 // vAmAdevI prabhAvatyAvapi mAvrajatAM tadA / yad vizvasyA'pi sAmAnyA jinarddhiH kimu bandhuSu 11351 Aryadatta AryaghoSo vaziSTho brahmanAmakaH / 378 somava zrIdharo vAriseno bhadrayazA jayaH / / 1352 / / vijayazceti gaNabhRnnAmakarmabhRto daza / babhUvurvratinastatra prajJA-rUpa- kulojjvalAH / / 1353 // ( yugmam ) teSAmutpAdavigama-dhauvyarUpAM padatrayIm / svAmyAkhyat, te tayA sadyo dvAdazAGgImasUtrayan // 1354 // athotthAya vibhusteSAM svayaM zakropaDhaukitAn | 1 pANigrahaNamaNDapaH ' corI ' iti bhASAyAm /
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH srgH| 379 / ratnasthAlasthitAna divyavAsAn mauliSunyakSipat // 1355 / / sadvya-guNa-paryAyairanuyogaM tathA gaNam / anvajAnAt tathetyuktvA pratISuste'pi taM narAH // 1356 // (yugmam ) dundubhidhvAnapUrvaM tu teSAmupari cikssipuH| vAsAn surAdayo'pyevaM tIrthamAsIcaturvidham // 1357 // upavizya punasteSAmanuziSTiM vibhurvyadhAt / pUrNaprathamapauruSyAM dezanAM visasarja ca // 1358 // athotthAyottaradvArAnnirgatyezAnadisthite / devacchande vibhurgatvA vizrAmasukhamanvabhUt // 1359 // karmAbhrajAlavigamAd bhavinAM sudRzyo dRSTiprasAdajanane vitataprabhAvaH / dantAMzumAMsalarucA'statamA mudaM vaH pAcaprabhoH prathayatAM mukhazAradenduH // 1360 // iti zrIkAlikAcAryasantAnIya-zrIbhAvadevasUriviracite zrIpArzvanAthacarite mahAkAvye'STasarge bhAvAGke bhagavadvivAha-dIkSA-kevala. jJAna-samavasaraNa-dezanAvarNano nAma SaSThaH sargaH // 6 // aham / atha saptamaH srgH| atha pArthaprabhoH pAdapIThastho gaNabhRd nRNAm / Aryadatto jine bhaktisthairyArtha dezanAM vyadhAt // 1 // iha sarvottamastAvad yatidharmo manISiNAm / tatrA'zaktAH punarbhavyA gRhidhamaM prakurvate / / 2 //
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380 zrIpArzvanAthacarite tatrA'pi kRtinaH pUjAM vidhAya vidhinA'rhatAm / kurvate saphalaM sadyo gRhamedhibhavadrumam // 3 // sA ca puSpA-'kSata-stotrarUpA saamaanytstridhaa| zrute proktA prabhoraGgapaTTasadbhAvagocarA // 4 // AsAmekatamA'pyAsId viziSTaphalahetave / / yathA kila tathA samyag dRSTAntaH zrUyatAM kramAt // 5 // lavo'pi jinadharmasya sudhAbinduriva dhruvam / karotyevA'parIbhAvaM samyagAsevito nRNAm // 6 // tatrAdau puSpapUjAyAM kathyate tAvadadbhutam / varasena kumArasya caritramiha tadyathA / / 7 // astyatra bharate khyAtamRSabhAkhyaM puraM varam / IzvarA'vasthiternityaM yasyA'bhUd nAma sA'nvayam // 8 // tasyA'dhIzaH kuzo rAjA nAma yasya dRDhaM gunnaiH| baddho'pi maNDale prItimavApa paramAM janaH // 9 // tatrA'bhayaGkaraH zreSThI zreSThAcAra-vicAravAn / priyA kuzalamatyAkhyA tasya sArthA'ndhayA'bhavat // 10 // bhadrakaprakRtI tasyA'bhUtAM karmakarAvubhau / gRhakarma karotyekazcAsyatyaparastu gAH // 11 // anyadA to mitho vArtA cakrAte vijanasthitau / dhanya eko hi naH svAmI yasya zuddhA bhavatrayI // 12 // prAcInasukRtAt tAvadidAnIM puNyabhogabhUH / babhUva, bhavitA bhAvibhave sugatisaukhyabhAk // 13 // AvAM tu hatako sarvapuruSArthavAhiSkRtau / bhavaM nirgamayAvaH svamaphalaM snuhivRkSavat // 14 // cintayantAviti jJAtvA dharmayogyAvimAvatha / cAturmAsadine zreSThI saha ninye jinaukasi / / 15 / / cArukAritazRGgArau jagAda yadaho ! sutau / /
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 381 saptamaH srgH| yuvAM puSpANi gRhNItaM pUjanAya jinezituH // 16 // Ucatustau ca puSpANi yasya tasya phalaM bhavet / asmAkaM ceSTirevA'tra gRhNIvastadimAni na // 17 // amanyamAnau sutarAM zreSThinA bodhitAvapi / nItau gurvantike bhAvaM jJAtvA ca guruNoditau // 18 // bhadrau ! bhAvena devArcA puSpeNA'pi mahAphalA / tadaho ! yuvayoH svalpamapi kiM nAsti vetanam ? // 19 // tayorjagAda gopAlo viMzatirma kapardakAH / santi pazca ca kintvetadasti stokaM munIzvara ! // 20 // anigRhannAtmazaktiM tapo-dAnAdi tanvapi / kurvANaH zuddhabhAvena labhate vipulaM phalam // 21 // muninetyudito hRSTaH krItvA puSpANyapUjayat / jinaM zreSThiyuto yAvad dvitIyastAvadunmanAH // 22 // etAvanmAtramapyAsIdasya kiJcit punarna me / / cintayanidamadrAkSIt pratyAkhyAnakaraM naram // 23 // papraccha ca guroH pArthe kimetena kRtaM vibho ! / gururapyAha bho bhadra ! kRtamadyA'munA tapaH // 24 // ayaM ca tasyA'GgIkAre vidhiH, puNyaM ca puSkalam / syAdityAkarNya bhavyatvAdupavAsaM cakAra saH // 25 // tato bhojanavelAyAM sahAryeNa gato gRham / pariveSayya bhaktaM ca nidadhyau dvAri saMsthitaH // 26 // yadi ko'pyeti matpuNyairmunIndrastad dadAmyadaH / bhaktaM zreSThigRhe yena karma kRtvA mayA'rjitam // 27 // atha glAnAdikAryeNa yenA'bhaktaM kRtaM nahi / sa munidaivayogena tatra bhikSArthamAyayau // 28 // taM dRSTvA karmakRd dadhyau kuto'haM raGkamAtrakaH / IdRzA munayaH kutra kedaM dravyaM mayArjitam ? // 29 //
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ 382 zrIpArzvanAthacaritetannUnaM kA'pi saMpattirmamA'pi bhvitaa'dbhutaa| bhave bhAvini sAmagrI syAdevaM kathamanyathA ? // 30 // iti toSAdasau sarvaM tad bhojyaM munaye dadau / tad vIkSya muditaH zreSThI tasyA'nyat paryaveSayat // 31 // tacca karmakaronicchannUce'dyA'hamupoSitaH / / zrAddho'pyuvAca yadyevaM gRhItaM kiM tvayA purA ? // 32 // so'bravIt tAta ! ke hetuM tyajAmi nijabhojanam ? / tatastuSTo'dhikaM zreSThI vAtsalyaM kurute tayoH // 33 // itazca sUrasenA''khyaH kaliGgAdhipatinRpaH / dAyAdahatarAjyazrIH kurudezaM gataH kramAt // 34 // nRpaM gajapurAdhIzaM tatrAvalagatA tataH / samRddhibandhurA grAmAzcatvArastena lebhire // 35 // tatrA'sya sukarAbhikhye grAme nivasataH sukham / priyA'sti vijayAdevI tasyAH kukSAvAtarat // 36 // pUrva dAnakRto jIvo mRtvA pazcAjinA'rcakaH / jyAyAnamarasenAkhyo varasenAbhidho'nujaH ||37||(yugmm ) prAcyapuNyAnubhAvena rUpa-vidyAdikastayoH / guNaughaH saha dehena vadhe stokavAsaraiH // 38 // kalA-tejonidhI vizvapUritAzau navodayau / tau rAjahaMsau no keSAmanurAgaM vitenatuH 1 // 39 // gRharkAyadhurAmAradhuryo sutavRSAvimau / manorathazataM pitroH pramANabhuvi ninyatuH // 40 // itastatazca tau dRSTvA vilasantau mahardibhiH / sApalyajananI dveSaM jayAkhyA vahate hRdi // 41 // anyAH sA gate rAjJo'valagAyAM svabhartari / Agate ca mRSA kopaM kRtvA kopagRhe'vizat // 42 // 1 sevamAnane /
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH srgH| 383 rAjJo'tiklabhatvena sA'tha pRSTA punaH punaH / kopasya kAraNaM kaSTAdivA''cakhyau sabASpadRk // 43 // yUyaM yadivasAd deva ! gatA grAmAntaraM tadA / Arabhya tava putrAbhyAmahaM saMkSobhitA bhRzam // 44 // patibhaktyA ca zaktyA ca kintu zIlaM mayA dadhe / vicAryA'taH paraM nAtha ! kriyatAM yat kulocitam // 45 // alIkavacaedhobhiriti saMdhukSitastathA / kopavahistayo rAjJo yathA'ntarvalito bhRzam // 46 // caNDamAkArya mAtaGgamAdidezA'tha bhUpatiH / are ! grAmAd bahirvAhakrIDayA staH kumArako // 47 / / tatrAtmaparivAreNa saha gatvA tayordutam / zIrSe chittvA samAnIya darzayermama karmaTha ! // 48 // acintayacca mAtaGgaH kimidaM hanta ! vaizasam ? / yadevaMguNinobhaktizAlinoH kupitaH pitA // 49 // astu sarva bhaviSye'syA'dhunA kAlocitaM bruve / deva ! pramANamAdeza ityuktvA'gAt tadantike // 50 // rudaMzca kathayAmAsa tatsvarUpaM kumArayoH / tAbhyAM cA'bhANi bhoH ! zIghraM kuru tAtasamIhitam // 51 // garIyAn kazcidAvAbhyAmaparAdhaH kRto dhruvam / anyathA kathamatyugramidaM bhaNati naH pitA ? // 52 // tato bhUyo niSAdena prArthitau tau sagadgadam / prasadya mayi vegena yAtaM dezAntaraM yuvAm // 53 // kumArAvUcatustvaM bhoH ! sakuTumbo haniSyase / asmatkRte narendreNa na kurmastadidaM vayam // 54 // khaM rakSiSyAmyupAyena vilambethAM tu mA yuvAm / tenetyuktau ca tau pAdacAreNaikAM dizaM gatau // 55 // 1 adanto'yaM bhaviSyatkAlavAcakaH /
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 zrIpArzvanAthacariteAdAyA'zvau niSAdo'pi zIrSe kArApya mRNmaye / citreNa jAtatadrUpe sAyaM sajJaH puro gataH // 56 // samarpya turagau dvAre darzayitvA ca mastake / sa jagAda nRpAdezaH kRto'yamavadhAryatAm // 57 / / nRpo'pyAha bahiyAmAdime gartA''hite kuru / Adeza iti vijJapya mAtaGgo gatavAMstataH // 58 // tuSTA rAjJI ca sA duSTA, hRSTAH kaNTakino ytH| paratApena jAyante grISmeNeva yavAsakAH // 59 // rAjaputrau ca to yAntAvavicchinnaprayANakaiH / krameNa tatra saMprAptau yatraikA'sti mahATavI // 60 // vividhaprollasatsAndradrumacchAyA'ndhakArite / yatra kSipati zUro'pi bhiyeva na karaM vane // 61 / / ekataH zAla-hintAla-priyAla-saralA-'rjunAH / / anyato nAga-punnAga-lavaGgA-guru-candanAH // 62 // kaciccizcA-''mra-jambIra-kapitthA-'zvattha-jambavaH / kacid bakula-kaGkola-pATalA-'zoka-campakAH // 63 // . kacid nygrodh-mndaar-picumnd-hriitkaaH| krnnikaar-kaashcnaar-kRtmaal-dhvaa-'nyjnaaH||64|| kacita taal-nktmaal-tmaal-mdnaashnaaH| lakucA-'GkallabilvAdyA vicitrA yatra zAkhinaH // 65 / / kartuM puSpaphalA''tithyaM yatra vAteritA drumaaH| .. pathikAnAhayantIva sutAmrakarapallavaiH // 66 // zAkhA''karSaNabhaGgAdyaM janAd duHkhaM shissnnvH| : vyaJjayanti kulInatvaM yatra sarvasahAruhA~H // 67 // yatrebha-mahiSa vyAghra-citrakAdibhayAjjanAn / rakSantIva mahAvRkSAH zAkhorvIkRtabAhubhiH // 68 // 1 vRkSavizeSa / 2 bhAnurvIrazca / 3 vRkSAH /
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH srgH| 385 atha tau svajanasyeva smgrgunnshaalinH| vizazramaturAmrasya tale saMtApahAriNi // 69 // satphalaiH shkaarsyaa'mlaigirindiijlaiH| pitRmAtRsukhaM tAbhyAM prApi tatrApi dharmataH // 70 // tayostatrasthayorbhAnurastamApa galadyutiH / dinAnte kA kathA'nyasya zUrasyA'pIdRzI dazA ? // 71 // mandatejA bajanIcaiH krdnnddoplkssitH| vRddhatvena dhruvaM sUryo'pyAsantrAsto viDambyate // 72 // sandhyA'pi pakSiNAM rAvaiH RnditvenA'tyaye kSaNAt / raktA'mbaravatI sadyo mamajjevA'parA'mbudhau // 73 // kRtA padmApaNazreNiranuddhATA sarovaraiH / mitranAze yato duHkhaM jAyate vimalAtmanAm // 74 // chidrekSibhirivA''krAntamakasmAt tArakairnabhaH / yena doSodaye kSudrAH prakaTAH syuH kuto'pi hi // 75 // gate tamoripAvastamabhitaH prasarat tamaH / sarvameva samIcakre nirviveka iva prabhuH // 76 // AkAzaphalake dhvAntamaSIlepinyuDucchalAt / / kAlo bAla ivA'dyApi likhatyakSaramAlikAm // 77 // athaitat samaye'pRcchad varasenaH sahodaram / kiM kizcij jJAyate bhrAtaH ! tAtaroSasya kAraNam ? // 78 // jyeSTho'vAdInna jAnAmi vatsa ! kizcit tathAvidham / iGgitaiH kintvidaM manye'paramAtuvijRmbhitam // 79 // laghurbabhANa tAto'pi pratyeti kimalIkake ? / so'pyUce vatsa ! mugdhastvaM mahilA kUTamandiram // 8 // alIkamapi jalpanti tathaiva kthmpymuuH| manyante satyameveti yathA rAgAndhabudayaH // 81 // 1 inaH sUryaH / 2 rajanyudaye'pi /
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ 386 zrIpArzvanAthacaritegaGgAyA vAlukAM vArjalaM mAnaM mhaagireH| / matimanto vijAnanti mahilAyA manastu na // 82 // athavA kimanenaiSA jaataa'tiivopkaarinnii| . tayaiva darzitA'smAkaM sakaleyaM mahI ytH|| 83 // dhanyA guNArthino yeSAM doSe'pi hi gunngrhH| pazyanti tu sadAbhyAsAd duSTA doSaM guNeSvapi // 84 // tattadvArtAH prakurvANo'maraseno'tha nidryaa| duHkhito'yaM mahAtmeti sukhaM kartumivA''zritaH // 85 // varasenaH punaH kurvan vAma-dakSiNavIkSaNam / nAstyeva jAgrato bhItimatvetyavahitaH sthitaH // 86 // atrAntare kIra ekastatrAmraviTape sthitH| kRpayA''manAH spaSTaM bhaNati sma nijAM priyAm // 87 // aye ! yogyAvimau kaucit svAgatasya narAvubhau / kintu no vidyate kiJcidanayorupayogi yat // 88 // kAntayA bhaNitaM nAtha ! maivaM vada sadAzaya ! / sukUTaparvate yasmAdatigUDaikagahare // 89 // ropitau nijavidyA'bhiSiktabIjI nbhshcraiH| sahakArAvadhA'smAkaM zRNvatAM kathitaM ca taiH // 90 // tayormAhAtmyamanyo'nyaM yathaikasya taroH phalam / yo bhakSayati tasyeha rAjyaM syAt saptame dine // 91 // . dvitIyasya phalaM yasyodare tiSThati tanmukhAt / prAtaH patati gaNDUSa dInArazatapaJcakam // 92 // bhaNyamAnaM ca tat kAnta ! tvayA'pyAkarNitaM ttH| - AnIya phalamekaikaM tadIyaM dIyate'nayoH // 93 // dhanyastvaM jIvitaM zlAghyaM tava yasyedRzI spRhA / parasyopakRti kartuM durlabho'vasaro yataH // 94 // 1 sAvadhAnaH /
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH sargaH / : 1 ta eva divasAH zlAdhyA yatropakriyate pare / zeSAstu dayita ! jJeyA dhruvaM dyUtena hAritAH / / 95 / / natirevonnatilake dAnameva mahAdhanam / parArtha eva hi svArtho mahatAM yena kathyate // 96 // AdityAya namaH sRSTaM, meghAya grISmazoSaNam / mArgazramastu vRkSAya, duHkhinastUpakAriNe // 97 // anyathA kathameteSAM jJAyate mahimA mahAn / aaat bhavato bhAgyAdAyAtau mA vilambyatAm // 98 // kIro'pyAha priye ! yuktaM smAritaM me tvayA'dhunA / ityuditvA jhagityeva sukUTAdriM gatAvimau // 99 // varasenastadazrauSIt sarvaM yAvat kSaNArdhataH / sahakAraphale bhUmAvIkSite patite puraH / / 100 // jJAtvA tadvacanAd bhedaM gRhItvA te nyadhAt kaTau / dadhyau ca kimidaM satyamAsannapratyayo'thaSA / / 101 / / atha jyeSTho jAgaritvA bandhumaharake sthitaH / varasenaH kSaNaM tatra nidrAyAH sukhamanvabhUt / / 102 // sUrodadhe tataH sthAnAt purataH prasthitAvubhau / AsAdyaikaM sarastatra dehazaucAdi cakratuH // 103 // tattvaM cA'kathayannAmraphalaM, rAjyakaraM dadau / jyeSThabhrAtuH, svayaM prAza varaseno'paraM punaH / / 104 // pracchannIbhUya gaNDUSaM yAvat tatra karotyasau / patati sma purastAvad dInArazatapaJcakam / / 105 // vastra- bhojana tAmbUlAdinA pratipuraM tataH / kumAro vilasatyuccaiH saha jyeSThena bandhunA // 106 // tenA'yamanyadA pRSTaH kuto dravyaM taveti saH / Uce kauTumbikairdAnyAsuvarNa me pravezitam // bhANDAgAre tadadyApi nA''sIdarpitamityadaH / 107 // 387 3
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 388 zrIpArzvanAthacaritekramAca saptamadine tau kAzcanapuraM gatau // 108 // tatraikasya tarormUle sudhvApa bahiragrajaH / zrAntAnAmalasAnAM ca nidrA hi sulabhAgamA // 109 // purAntarbhojanAdyartha varasenaH punaryayau / tamizca samaye tatra pure rAjA mRto'sutaH // 110 // tato hastya-'zva-kalaza-cchatra-cAmaralakSaNam / bambhramIti pure devA'dhiSThitaM vastupaJcakam // 111 // naraM rAjyadharaM kazcit tenA'nveSayatA bhiH| gatvA so'marasenAkhyaH kumAraH sahasA''zritaH / / 112 // ArUDho'tha gajaskandhaM divyaveSadharo nRpH| praNamya mantri-sAmanta-nAgarairabhinanditaH // 113 // upariSTAd dhRtacchatraH shvetcaamrviijitH| puraH kautukibhirlokaiH kRtasaGgItamaGgalaH // 114 // zRNvan jayajayArAvaM janAdIkSitumAgatAt / pure pravizya zobhATye nItyA rAjyaM karoti saH // 115 / / (vizeSakam ) varaseno'pi tAM zuddhi labdhvA mAnadhano'dhikam / dadhyau kiM yAmyahaM tatra sakAze bhrAturAtmanaH 1 // 116 // athavA dhigidaM cittaM yadeSo'bhUd nRpo navaH / gatvA'hamapi kiM tatra tad vakSye dInamIdRzam // 117 // tavA'haM sodarastena dezagrAmAdi kizcana / mamApi dIyatAmitthaM yugAnte'pi na vacmyaham // 118 // divaso rajanI vApi kSayaM yAtAvubhAvimau / vyavasAyaM parityajya parIsyaM yatra vIkSyate // 119 // pauruSAkRtiyuktasya nIcavRttau kuto ratiH / mattebhakumbhanirbhedI kesarI tRNamatti kim ? // 120 // 1 paramukham /
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH srgH| 389 yatante hi dhane nIcA nijadehe tu mdhymaaH| uttamAstejasi nyAyye bhuvanavyApini dhruve // 121 // dInamuktvA paraM natvA lallI kRtvA yadaya'te / / jIvyate nanu kiM tena yugAni daza paJca vA ? // 122 // yaccApakarSaNe vAmabAhuM nijamapIkSate / sahAyaM dakSiNo bAhurvIrastenApi lajjate / / 123 // yatkarau yojayellokAMstadvaraM zalikAtRNam / naro'pi na sa yo'nyasya purataH kurute'Jjalim // 124 // ye praNAmAJjaliM nIcaiH kurvanti kRpaNAH prbhoH| te zriyaH priyapadmAyAH darzayante'mbujaM dhruvam // 125 // cintayitveti tatraiva dhanena vilstysau| gRhe ca vasati prauDhamagadhAkhyapaNazriyaH // 126 // bhRzameSa nRpeNA'tha nagare'nveSitaH param / naiva dRSTastato rAjA vyagro'bhUd rAjyacintayA // 127 // navyarddhisaGgame sadyastanmayIbhUtacetasaH / sarva hi pUrvasambandhi yAti prAyeNa vismRtim // 128 // / khecchayA varaseno'pi tyAga-bhogaparAyaNaH / gIta-chUte-TagoSThyAdivinodaina'yate dinAn / / 129 // anyadA kuTTinI proce magadhAM putri ! te priyaH / mahAdAnezvaro bhogI nA'nyaH ko'pi bhuvIdRzaH // 130 // rAjasevAdikaM kizcinna karoti kadA'pyasau / bhUyAnarthavyayazcaiSa pRcchayatAM kAraNaM tataH // 131 // magadhA'pyAha he ! mAtaH ! praznenA'nena kiM vRthA / tad bhUri pUrayatyeSa vittaM kArya hi yena vaH // 132 / / atyAgraheNa cA~'kAyAH preritA magadhA'nyadA / papraccha varasenaM te kuto deva ! dhanAgamaH ? // 133 // 1 cATUni / 2 paNazrIrvezyA / 3 akkA mAtA /
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritesahakAraphalasyA'syai prabhAvaM so'pyacIkathat / / prAyaH prAJjalacittAnAmakathyaM nAsti kiJcana // 134 // taj jJAtvA kuTTinI cUtaphalasyA''zu jighRkSayA / saMyojitasurAdAnAd vamanaM tamakArayat / / 135 / / dhRtvA tad bhAjane madhyAd gRhItvA''mraphalaM tayA / . bhakSitaM lubdhayA kintu vRthA'bhUta tanmukhe gatam // 136 // devIpUjAM kariSyAmo devA'dya tad bahistvayA / stheyamityadhanatvAt sa miSeNa preSito gRhAta / / 137 / / satkRtA bahudhA'pyatra sakriyante yadApi na / tadA'pi vikriyAM yAnti khala-deha-paNazriyaH // 138 // parAbhUta iva svAnte vIkSya tAsAmanAdaram / dadhyAviti kimetAbhiH sarva dravyeNa me jagat ? // 139 // sa dvitIyadine yAvad gaNDUSaM kurute mukhAt / tAvaniSThIvanaM muktvA nA'nyat patati kizcana // 140 // tato'tyAkulitazcitte cintayAmAsa rAjasUH / asmAdazAmiti stokaM rAgAndhaladhiyAmidam / / 141 // evameva dinaM nItvA vilakSavadano bhraman / sandhyAyAM zUnyabhAvena nirgato nagarAd bahiH / / 142 // pratolI pihitA tAvat tatastatraiva zarvarIm / sannidhAne zmazAnasya zUnyadevakule'vasat / / 143 // yatra kurvanti ghUtkAraM ghUkAH phetkurvate zivAH / bhramanti zvApadA viSvak krandanti mRgadhUrtakAH // 144 // rAkSasAstanvate kSobhaM pretAH kilakilAyitam / aTTahAsaM tu vetAlA raudrodyotaM vibhISikAH // 145 // yadevaMvidharUpeNa yamasyA'pi bhayaGkaram / tatrApi nirbhayaH so'sthAt kiM vajaM bhidyate dhanaiH 1 // 1 andhalo'ndhaH /
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH srgH| 39.1 atho nizIthasamaye caurAzcatvAra AgatAH / suSTuvastukRte te'pi vivadante parasparam // 147 // kumAreNa kRtAM caurasaMjJAM vijJAya tskraiH| cauro'yamityathA''hUya purastAdupavezitaH // 148 // kumAraH smA''ha bho yUyaM kathaM yudhyata bAndhavAH ! ? | dasyubhiH kathitaM mitra ! vivAde kAraNaM zRNu // 149 // pAduke lakuTaH kanthA moSavastutrayaM, vayam / catvArastena no kartuM vibhAgo'muSya zakyate // 150 // kumAro'pyAha ko vAdaH kRte'syA'sAravastunaH / tairUce mugdha ! no vetsi mahimAmasya tttvtH|| 151 // kathyatAM yadi kathyaM syAt kumAreNeti bhASite / ekIbhUya sma te prAhuryayevaM tannizamyatAm / / 152 // atra pretavane siddhenaikenA''rAdhya toSitA / SabhirmAsaimahAvidyA vastUnyetAni sA dadau // 153 // herayitvA ca SaNmAsAn siddhaM vyApAdya saMprati / vastUnyAdAya saMprAptA atra devakule vayam // 154 // asyAH prasphovyamAnAyAH kanthAyA divsodye| zatAni paJca ratnAnAM patanti prativAsaram / / 155 // zastraM tu lakuTenocairdhAmyamANena no laget / pAduke pAdayoya'sya gamyate cintitA''spadam // 156 // tat zrutvA hRdaye tuSTaH kumAraH smA''ha, naa'dhRtiH| kAryA nirdhArayiSyAmi vivAdamadhunaiva vaH // 157 // catasRSu kSaNaM dikSu gatvA dUre'vatiSThata / vicAryA''kArayiSye'hamAgaccheta tadA drutam // 158 // taistathA vihite kanyAM sa skandhe lakuTaM kre| pAduke pAdayonya'syotpatyA'ntanagaraM yayau / / 159 // vilakSavadanAcaurA yayurnijanijA''spadam /
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacarite punarbhAgyavatAM saMpad, vipadAyAti pApinAm // 160 // varaseno'tha mitrasyaikasya vizvAsasadmanaH / gRhe saMgopya vastUni svayaM bhramati lIlayA || 161 / / kanthAmasphoTanodbhUtaratnAnAM paJcabhiH zataiH / divya vastrAdisAmagrIM kRtvA ceTaiH samanvitaH / / 162 / / gItasUktAdilInAtmA prazasye devamandire | upaviSTaH sukhenAsste dogunduga ivAmaraH / / 163 // ( yugmam ) atha tat tAdRzaM tasya svarUpaM ceTikAmukhAt / nizamya dhanamAdAtumutsukA'tIva kuTTinI / / 164 // kArayitvA sitaM veSaM veNIbandhaM ca putrikAm / magadhAkhyAM kumArasyA'ntikaM gatvedamabravIt // 165 // ( yugmam ) atyAsaGgavazAd vatsa ! tadA tvaM prahito bahiH tatraivA'vasthitaH kasmAd nAgato nijamandiram // 166 // taddinAnmagadhA ruSTA na mayA saha jalpati / jIvatyapi mahAkaSTaM zvetaveSAdyavasthayA / / 167 // tvadekajIvitA saivaM tvamevaMvidhalIlayA / 392 " vartase kathitaM kathyaM mayA, kuru kulocitam // 168 // iti mAyAvacastasyAH zrutvA dadhyau nRSAGgajaH / raNDayA maNDitaM kUTamidaM bhUyo mamopari / / 169 // kintvidAnIM bhaliSye'hamapi natvA tato'vadat / mAtaryuktamidaM sarvaM ghaTate duhitustava / / 170 / kiM karomyadhunA zIghraM niropaM dehi sA jagau / gRhamAgamyatAM so'pi tathaivA'syA gRhe sthitaH / / 171 / / punarvittAgamane preritA magadhA'bhyadhAt / atilubdhAsi he ! pApe ! pRccha tvaM svayameva tam // 172 //
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH srgH| 393 vRddhayA'tha svayaM pRSTo vyAjahAra nRpAGgajaH / / aprakAzyamidaM kintu kathyate'mba ! tavAgrataH // 173 // vidyayA'dhiSThitaM divyamasti me pAdukAdvayam / tadArUDhaH khamutpatya vAJchitArtha samAnaye // 174 // pApA zrutveti sA dadhyau tAvanA'dyApi kizcana / yAvaccaTati no haste mamedaM pAdukAdvayam // 175 // anyeArmAyayA mandIbhUya sA jIrNamaJcake / patitA kurute zUlapIDitevA'tikUjitam // 176 // pRSTA vRddhA kumAreNa mAnyahetumuvAca sA / tava kiM kathyate vatsa ! nijAGgenaiva sahyate // 177 // mayA hi kathite duHkhe svacchaprakRtivat tathA / tavA'pi pratibimbyeta maunameva tato varam // 178 // nirbandhena punaH pRSTA'nicchantIva jagAda sA / zrUyatAM tarhi he ! vatsa ! paraduHkhena duHkhitA // 179 // tadA tvayi gate duHkhAdaupayAcitakaM mayA / vidadhe kAmadevasya vArdhimadhyagataukasaH // 180 // duSkaraM tacca tenAdau tavAgre na prakAzitam / / kSipAmi jaladhau pApAmiti saMcintya so'vadat // 181 // nAhi me duSkaraM zIghraM calyatAmiti tadgirA / sadyaH sajjatarIbhUtA sAdhu sAdhviti bhASiNI // 182 // skandhamAropya tAM hRSTaH pAdayoH kSiptapAdukaH / utpatya sahasA'mbhodhimadhyadevakule'patat // 183 // athoce kuTTinI vatsa ! tvamAdau kAmamarcaya / ityasau pAduke muktvA bahirmadhye praviSTavAn // 184 // gRhItvA tat tu sA zIghraM svasthAnaM kuTTinI yayau / varaseno'pi taj jJAtvA duHkhitto hRyacintayat // 185 // dhRrto'pi vazcito'smyeSa karomi kimu samprati /
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ 394 zrIpArzvanAthacariteanyathA cintitaM kArya daivato jAyate'nyathA // 186 // bhramantamiti taM gacchannuparyeko nabhazvaraH / vilokya nikaTIbhUya sadayaH pRSTavAnidam // 187 // kastvaM bhoH ! kathamatrA''gAH kumAro'pi yathAtatham ? / Acakhyau khacaro'pyenaM dhIrayAmAsa duHkhitam // 188 / / yAvadAyAmi gatvA'gre mAsAdhU tAvadatra bhoH ! / sthAtavyaM te tataH sthAnaM neSyAmi tvAM samIhitam // 189 // devatAM pUjayerasyAyatanasya ca pRSThataH / asti sarvartukodyAnaM krIDArtha nirmitaM suraiH // 190 // tatra gacchevinodAthai kintu caityapurastarU / tiSThato yau tadAsannamapi gamyaM tvayA nahi // 191 // pratipannaM kumAreNa modakAdi ca zambalam / dattvA vidyAdharo'pyasmai jagAmAkAzamaNDalIm / / 192 / / arcan kAmaM kumArastu kautukAd draSTumanyadA / tadudyAnaM gatastAvat tatraikatra pravartate // 193 // vasantasamayazcUtamaJjarIpuJjapiJjaraH / kokilAkaNThaniryAtapaJcamodgArabandhuraH // 194 // praphullamallikAmodameduraH smitcmpkH| udbhidyamAnakisalo vikasanavamAlikaH // 195 // (vizeSakam) ekato jayati grISmaH paattlaa-bkulaashcitH| janitA'mbho'vagAhecchadIrghikAsubhagIkRtaH 196 // ekataH kekikekATyo vikasajjAtiyUthikaH / kadambaketakodbhedasundaraH prADAgamaH // 197 // ekataH kamalollAsI svsthiikRtsrovrH| ramyahaMsaravaH saptacchadonmeSI zaratkSaNaH // 198 / / hemanta Rturekatra yatra patre'pi saurabham /
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH srgH| 395 dhatte marubakaH kunda-macakundAdi cA'rhati // 199 // ekataH ziziro yatra krnnii-shtptrikaaH| zravyabhramarajhaGkArAH saubhAgyaM dadhate'dbhutam // 200 // tatrA'sau kusumaamodairdaadhikaa'mbho'vgaahnaiH| satphalaprAzanaiH prIto gamayAmAsa vAsarAn // 201 // prAyo vAritavAmatvAjanasya divase'nyadA / puSpaM niSiddhavRkSasya jighrati sma sa rAjasaH / / 202 // athaiSa sahasAdeva garIyAn rAsabho'jani / bhUtkurvannIkSitaH pakSAyAtena khacareNa ca // 203 // bahu nirbhaya' so'nyasyA''ghrApitaH kusumaM taroH / bhUyo martyatvamAsAdya kSamayAmAsa khecaram // 204 // atIva mahadAzcarya kimetaditi zaMsa me| kRtyaM cAdiza teneti preritaH khecaro'bravIt // 205 // vidyayA kharamAnabyA''vAsitau kAraNAdimau / mayA vRkSau punazcAtra bhavatA paJca vAsarAn // 206 // sthAtavyamiti saMbhASya khecaraH punarapyagAt / barasenastu tavRkSapuSpe dve api so'grahIt // 207 // paJcame ca dine'bhyetya nIto vidyAdhareNa sH| kAzcanAkhyaM puraM tatra tathaiva vilasatyalam // 208 // akkA ca taM punarvIkSya vismitA cakitA bhRzam / jAnu-kUparayoH paTTAna baddhvA tasyA'ntikaM yayau // 209 // sa gADhA'marSayukto'pi vihitAkArasaMvaraH / jagAda kimidaM mAtaH ! sA rudatIdamabravIt // 210 // tvaM jJAsyasi kathaM vatsa ! tvanimittamidaM mayA / sarvamAsAditaM kiM vA sarva bhavyaM tavA''gamAt ? // 21 // svarUpaM kathyate kintu kAmasya bhavane yadA / pUjAM kartuM praviSTo'si tadA vidyAdharo bahiH // 212 //
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ 396 zrI pArzvanAthacarite kospi duSTaH samAgatya gRhItvA tatra pAduke / prasthito'haM ca tasyAzu vilagnA niviDagraham // 213|| daivAdatrA''gatenA'haM tenollAlya prapAtitA / aGgopAGgAni bhagnAni pazya kasyeha kathyate / / 214 // ityuktvA gRhamAnItaH sa gRhItvA tayA bhuje / pRSTazca te kuto vittaM kathaM cAtra samAgamaH ? / / 215 / / tatrAssrAddho mayA kAmastena toSAd dhanaM bahu | dattvA''nIto'hamatreti tenokte sA punarjagau // 216 // tenAsnyadapi te dattaM viziSTaM vastu kiJcana / sa Uce dattamAzcaryakArakaM divyamauSadham / / 217 // yenA''ghAtena sadyaH syAt sudRddhasyA'pi yauvanam | athotsukamanAH sA'bhUt vArtayA'pi tayA bhRzam // 218 // Akhyacca vatsa ! yadyevaM tannavaM kuru me vapuH / yataste kimu ko'pyasti gauravyo bhuvi mAM vinA 1 // 219 // kumAro'bhidadhe sarva kariSye sundaraM yataH / yuSmanimittamevedaM mayA''nItamihauSadham // 220 // AnIya lakuTaM kanyAmathAsau kusumaM dadhau / tasyA nAsAgrataH sA ca rAsabhI sahasA'bhavat / / 221 / / kanyAmAropya tatpRSThe caTito lakuTaM kare / dhRtvA tAM kuTTayaMstena puramadhyena niryayau // 222 // sundaraM kRtametena yadasyA atilobhajam / darzita phalamityuktvA magadhA svagRhe sthitA / / 223 // zeSastu gaNikAvargaH pUtkurvan nRpamandire / gatvA nyavedayannAtha ! viplavo vartate mahAn // 224 // yadadya dhUrtenaikena kuto'pyauSadhayogataH / asmatkuTumbavRddhA strI sahasA rAsabhI kRtA / / 225 // rAjJA'pi hasitaM pUrva vezyA kasya na hAsyabhU: ? /
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH srgH| 397 tataH zIghraM talArakSaH preSito'gAta tadantike // 226 // are'smAkaM pure kartuM labhyate nA'samaJjasam / tenetyukto kumAro'pi kupito gADhamabravIt // 227 / / re ! yasya balamatrA'sti gatvA tasyAzu kathyatAm / tato ruSTastalArakSaH prajahAra zarAdibhiH // 228 / / bhallI-vAvallazalyAnAM varasenaH zatAnapi / lakuTenaiva cikSepa yogI dhyAnena doSavat // 229 // sa bhUpapahitAnekabhaTakSiptazarabaje / paritasthe babhau kAmaM pariveSa ivAryamA // 230 // yo yastIvratarATopo yuddhAya tamupasthitaH / apavAda ivotsarga taM tameSa niSiddhavAn / / 231 / / anye'pi mantri-sAmantA nAkAmaMstaM kathaJcana / daNDena bhrAmyatA jAtacakrabhramabhayAdiva / / 232 // kautukAdatha bhUpAlastatrAgAt saparicchadaH / pravezo'sti tilasyA'pi na yatra prekSakairjanaH // 233 // nRpaM dRSTvA vizeSeNa lakuTaM bhramayaMstathA / sa kharI tADayAmAsa rAraTIti sma sA yathA / / 234 // tadA loko'bravIdevaM aho ! sAmyaM baladvaye / rAjaikatrebhamArUDhaH kharImeko naro'nyataH / / 235 / / saMmukhaM ca calaneSa paarthivenoplkssitH| gajAcca sahasottIryA''liGgitaH snehanirbharam / / 236 // kumAreNoditaM bhrAtaH ! pratIkSasva kSaNaM yathA / kautukaM pUraye bAhvoH kharImAhatya karkazam // 237 // babhASa bhUpatirvatsa ! kimetaditi so'pi tam / vRttAntaM kathayitvA tAM pathi sthANAvabandhayat // 238 // svayaM ca dviradArUDhaH samaM rAjJA'vizat puram / . 1 mnnddle| 2 kiilke|
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ 398 zrIpArzvanAthacariteatha lokastathA dRSTvA kuTTinI pApaThItyadaH // 239 // atilobho na kartavyo lobhaM naiva parityajet / atilobhAbhibhUtAtmA kuTTinI rAsabhI bhavet // 240 // nirbandhAca nRpasyA'nyat puSpamAghrApya tAM punaH / kumAro mAnuSIM kRtvA'muzcadAdAya pAduke // 241 // yauvarAjye'bhiSikto'tha varaseno mahIbhujA / tena yukto nRpaH zabdo'rtheneva zuzubhetarAm // 242 // tau mahaujaHzriyA rAja-yuvarAjau virejatuH / avartINau bhuvaM svargAdindro-pendrAviva svayam // 243 / / athA''nAyya nijaM tatra bhaktyA jnkmuuctuH| bhukSva rAjyamidaM tAta ! kRtyaM cA'smAkamAdiza // 244 // tvatprasAdAdidaM rAjyaM mAtarasmAbhirarjitam / ityuktvA'paramAtA'pi tyAjitA cittakazmalam // 245 // sa mAtaGgo'pi sarvatra skhajAtAvadhipaH kRtaH / bhrazyanti kathamaucityAnmahAtmAnaH kadApi hi ? // 246 // anyadA to gavAkSasthau vIkSamANau purazriyam / bhramantaM bhikSayA mArge munimekamapazyatAm / / 247 / / yugamAtrAntare dattadRSTimavyagramAnasam / / zanaiHkRtapadanyAsaM bhUmibhArabhayAdiva // 248 // (yugmam) snehena niyataM kApi purA'pi muniriidRshH| dRSTo'smAkaM dRzau tena saharSamiva dhAvataH // 249 / / dhyAyantAviti tau sadyo jAtajAtasmRtI munim / yathAsthAnagataM bhUrivibhUtyA vandituM gatau // 250 // atha papraccha taM natvA nRpo vada munIzvara ! / tvayi dRSTe mano'smAkamatIva mumude katham ? // 251 //
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH sargaH / munIndro'pi viziSTenA'vadhinA prAgbhavaM tayoH / jJAtvA tathaiva cAkhyAya vizeSAdidamabravIt // 252 // ropito yastvayA rAjan ! sAdhudAnamahAtaruH / tasya puSpamidaM rAjyaM bhavitA'taH paraM phalam // 253 // varasenaH kapardAnAM paJcakaiH paJcabhiH punaH / krItvA puSpANi yat pUjAM jinasya kRtavAn purA / / 254 // tatprabhAvena saMpannA labdhiH paJcazatAdikA | bhogAzca vipulA divyarUpAdiguNazAlinaH // 255 // nirvAhe punaratyantA'nantasaukhyavidhAyinI / nizcitA bhavitA siddhiryuvayorubhayorapi / / 256 // devatva - manujatvena subhogAn bhavapaJcakam / yAvad bhuktvA bhave SaSThe videhe pUrvadisthite / / 257 // utpadya prAjyasAmrAjya sukhaM nirvAhya nistuSam / tapaH kRtvA ca paryante yuvAM siddhiM sameSyathaH // 258 // iti zrutvA munervAkyaM bahulokaH prabuddhavAn | pRSTvA bhUyo'pi tau jainadharme svaM cakraturmudA / / 259 // tato vAcaMyamaM natvA gatvA ca nijamandire / saddharmarathadhaureyAvabhUtAM bhrAtarAvubhau / / 260 / / kArayitvA mahIM navyajinamandiramaNDitAm / rathayAtrotsavaM devapUjAM navanavarddhibhiH / / 261 // sAdhUnAM praNatiM teSu pratikUlanivAraNam / pratigrAmapuraM dAnazAlAM dInAdihetave / / 262 / / dhArmikANAM ca vAtsalyaM lokaM dharmapravartitam / nityaM vidadhatorevaM nirvyUDhaM jIvitaM tayoH / / 263 // paryante vratamAdAya brahmalokaM gatau tataH / pUrvAkhyAtakramAt siddhau videhe tAvubhAvapi / / 264 // AkhyAtaM varasenasya puSpArcAviSayaM gatam / 399
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacariteadhunA'kSatapUjAyAM zukarAjasya kathyate // 265 // astyatra bharatakSetre vilasatpuruSottamam / nAnArAmAbhirAmaM ca nagaraM zrIpurA'bhidham // 266 // tatrA'sti bahirudyAne nandanodyAnasaMnibhe / devarAjavimAnAbhaM yugAdijinamandiram / / 267 // sarvasaukhyanidhAneSu sthAnadAnAya yat sadA / caladdhvajAJcalavyAjAjanamAhvayati dhruvam // 268 // dRDhaM daNDamivA''lambya yaM dUre durgamAmapi / dharmaddhAH sukhenaiva gacchanti paramAM gatim // 269 // eko'yameva sarvajJaH svAmI saMsAratArakaH / yenA''khyAtumitIvorcAGgulizcakre dhvajacchalAt // 270 // sphaTikAGgaNasaMkrAntapratibimbana tArakAH / yasmai tArakarAjatvAt praNAmamiva kurvate // 271 // antarjinajuSo yasmAd dhvajAsitapaTocchritAt / yAnapAtrasamA jIvAstaranti bhavasAgaram // 272 // yasyojjvalaprabhAjAlacchalena nizi lakSyate / jinendorbandhubuddhyeva milanAyA''gataH zazI / / 273 // sthitA uccastare yasmin manyante bhuvi dhArmikAH / karagrAhyamivA'martya bhavanaM saMzayaM vinA / / 274 // puratastasya caityasya sahakAramahAdrume / snehAnuviddhamanyo'nyaM yugmaM vasati kIrayoH / / 275 // anyadA bhaNito bhartA kIryA yanme'sti dohadaH / kSetrAdAnIyatAM nAtha ! tvayaikaM zAlizIrSakam // 276 / / sA tena bhaNitA kAnte ! kSetraM zrIkAntabhUpateH / atra gRhNAti yaH zIrSa tasya zIrSa dhruvaM vrajet / / 277 // tayoce priya ! ko'pyanyastvattulyo naiva kaatrH| yaH priyAM prANalobhena mriyamANAmupekSase // 278 //
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH srgH| zrutveni lajjito bADhaM bhUtvA jIvitanispRhaH / zAlikSetre ca gatvA'yamAninye zAlizIrSakam // 279 // evaM pratidinaM rAjanarANAM rakSatAmapi / maJjarIrAnayatyeSa bhAryAdezena sodhamaH // 280 // anyadA nRpatistatra zAlikSetre smaagtH| vidhvastaM prekSate tasyaikadezaM pakSibhibhRzam // 281 // pRSTo'tha bhUbhujA zAlirakSako vada kena bhoH / vinAzitamidaM kSetraM so'pyuvAca sasaMbhramam ? // 282 // svAminnekazuko nityaM gRhItvA zAlimaJjarIm / prayAti rakSyamANo'pi naSTA jhagiti cauravat // 283 / / are ! dhRtvAzu pAzena tamAnaya mamAntikam / nigRhNAmi yathA cauramivetyuktvA gato nRpaH / / 284 // athA'nyadivase tena puruSeNa nRpAntikam / nIyate pAzabaddho'sau pazyantyAM kIrayoSiti // 285 // pRSThalagnA tato dhAvatyazrupUrNA'mbakA zukI / dayitena samaM prAptA suduHkhA nRpamandiram / / 286 // vijJaptaH zAlipAlena tatrA''sthAnasthito nRpaH / deva ! saiSa zuko baddhvA''ninye shaalimlimlucH||287|| taM dRSTrA kupito rAjA hanti yAvanijAsinA / sahasaiva zukI tAvat patitA patyurantare // 288 // abravIca mamaivA'dya dehe prahara satvaram / muJcemaM dayitaM deva ! mama jIvitadAyinam / / 289 // yena me dohado jajJe zAlizIrSopari prabho ! / so'nena pUrito matvA tRNatulyaM skhajIvitam / / 290 // hasitvA''ha nRpaH kIra ! pANDityaM lokavizrutam / kathaM te, yaH striyaH kArye tyajasyevaM svajIvitam ? // 29 // 1 ambakaM netram / 1 cauraH /
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ 402 zrIpArzvanAthacarite zukI jagAda dUre'stu pitR-mAtR-dhanAdikam / deva ! kAntAnurAgeNa naraH prANAnapi tyajet / / 292 // svaM zrIdevyAH kRte tyaktaM jIvitavyaM yathA tvayA / tathA'nyo'pi tyajatyatra doSaH kIrasya kaH prabho ! 1 // 293 // sagarbhavacanenAsyA vismito roDacintayat / jAnAti kathameSA me vRttAntaM hanta ! pakSiNI ! // 294 // amAkSIca nRpo bhadre ! dRSTAnto'smi kathaM tvayA / kRtaH, kathaya tat sarve yena me gurukautukam ? / / 295 // zukI provAca dRSTAnto jJAto yenA'si tacchRNu / purA parivrAjikaikA rAjye deva ! babhUva te / / 296 // mahAmAyAvinI kSudraprayoganipuNA'tha sA / upacarya ciraM proktA zrIdevyA tava bhAryayA / / 297 // amba ! patnI nRpasyAshaM bahubhAryo mama priyaH / jAtA karmavazenA'haM sarvAsAmapi durbhagA / / 298 // tat prasIda tathA yena bhavAmi pativallabhA / mayi jIvati jIvantyAM mRtAyAM mriyate ca saH // 299 // sA tayA bhaNitA vatse ! strINAM rAjAvarodhataH / anyannAstIdRzaM duHkhaM yaduktaM paNDitairidam // 300 // sapatnInAM zate vAsaH putrasyA'pi na darzanam / kArye nyAyye'pi na svecchA dhig janma nRpayoSitAm // 309 // prANisvecchAcchidaH krUrAH kArAgAraniyoginaH / mRtvA satpAtradAnena jAyante nRpayoSitaH // 302 // gRhANa tadimAM sadyaHpratyayAmauSadhIM sute ! | pAne dadyAca yenAzu tava bhartA vazIbhavet // 303 // pravezo'pi gRhe tasya nAsti me, darzanaM kRtaH 1 / pAne ca bhagavatyasya yacchAmi kathamauSadhIm ? // 304 // 1 nRpaH /
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ 403 saptamaH srgH| yadyevaM tarhi bhadre ! tvaM gRhItvA'dya madantikAt / sAdhayaikamanA mantraM saubhAgyajananaM param // 305 // ityuditvA tapasvinyA datto mantraH zubhakSaNe / pUjAM vidhAya rAjyA'pi gRhIto vidhipUrvakam / / 306 // yAvad dhyAyati sA devI satataM mantramAdarAt / . tAvat tatra pratIhArI nRpeNa prahitA'vadat // 307 // AjJApayati devi ! tvAM devo yad vAsamandire / AgantavyaM vimucyAM'ya kuvikalpaM tvayA dhruvam // 308 // adyA'sau kRtazRGgArA rAjalokasamanvitA / kariNIskandhamAruhya nRpadhAma samAyayau // 309 // rAjJA ca kRtasanmAnA daurbhAgyaM zeSayoSitAm / dattvA saubhAgyamAdAya mahAdevI babhUva sA // 310 / / rAjye yat kRttikAsaukhyaM bhuJjAnA sA manomatam / tuSTA'bhISTapadaM datte ruSTA mUlaM nikRntati / / 311 // nArI svayaMprabhA patyuH prasAdAt syAnnaro na tu / rAtririndu vinA'pi syAd divaso na raviM vinA // 312 // athA'nyadivase devI parivAjikayA tayA / pRcchayate sma yathA vatse ! saMpUrNAste manorathAH // 313 / / svAmini ! tvatprasAdena tanna yanna bhavediha / tathA'jyadyA'pi hRdayaM mama dolAyatetarAm / / 314 // yadi jIvati jIvantyAM mRtAyAM mriyate mayi / jJAyate nibiDasnehastadA rAjA mamopari / / 315 // yadyevaM tarhi gRhNISva nasyaM mUlikayA'nayA / yena tvaM gatajIveva jIvantyapi hi lakSyase // 316 / / - dvitIyamUlikAyAstu nasyaM dattvA vapustava / punarnavaM kariSyAmi mA bhaiSIma'ntike sthitA // 317 // mAtarevaM kariSyAmItyuktavatyA nRpstriyaa|
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 zrIpArzvanAthacarite samarpya mUlikAM divyAM sA jagAma yathA''spadam // 318 // athA'sau mUlikAnasyamAdAya zayitA'ntike / nizceSTA dadRze rAjJI gatajIveva bhUbhujA // 319 // tato devI mRtetyuccaiH sahasA nRpamandire / atyAkrandaravo rAjalokavaktrAdudacchalat // 320 / / nRpAdezena militA bahavo vaidy-maantrikaaH| tyaktA mRteti sA tairapyabhavya iva sAdhubhiH // 321 // yukto'syA vahnisaMskAro deveti sacivodite / rAjJA'bhANi mamA'pyeSa kriyatAmanayA saha // 322 // lagitvA pAdayorlokaH zokazyAmamukho'bravIt / vizvAdhArasya te deva ! na yuktaM kartupIdRzam / / 323 // saduHkhaM pArthivo'pyAha na snehasya dvayI gatiH / tanmA vilambyatAM yanme kSaNo'pyabdasamo'dhunA // 324 // drutaM candanakASThAni kRSyantAM racyatAM citaa| bhaNitveti samaM rAjhyA niryayau sa svamandirAt // 325 // dIptatUryaraveNoccai rudan nArInaravajaiH / pUrayannambarA''bhogaM prAptaH pretavanaM nRpaH // 326 // Arohati citAM yAvadasau priytmaayutH| vajantI dUratastAvat tatrA''yAtA tapasvinI // 327 // abhANi ca tayA deva ! mA sAhasamidaM kuru / rAjJA'pi gaditaM pUjye ! jIvitaM me sahA'nayA // 328 // yadyevaM tad vilambasva kSaNaM bhUrmA sma kaatrH| jIvayAmi yathA lokasamakSaM khalu te priyAm // 329 // nizamya tadvacaH kAmaM nRpasyocchUsitaM manaH / jIvitAdadhikaM kAntAlAbhasambhAvanaM dadhat // 330 // prasIda bhagavatyadyA'moghaM bhUyAt tavoditam / dayitAnIvadAnena jIvito'hamapi tvayA // 331 //
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ - saptamaH srgH| rAjJeti kathite saMjIvanInasyastayA dde| jIvitA tatpabhAvena devI saha nRpAzayA // 332 // tannirIkSya jano harSajalaplAvitalocanaH / narInarti bhujAmU/kRtya tuurymhaarvaiH|| 333 // sarvAGgAbharaNaiH pAdau pUjayitvA nRpo'vadat / tAM paritrAjikAmAyeM ! dadAmyadya yadIhase // 334 // tayA'bhANi mahAbhAga ! kArya kenA'pi nAsti me / saMtuSTA tvatpure bhikSAgrahaNenaiva kevalam // 335 // tataH karivaraskandhamAruhya saha kAntayA / gataH svabhavanaM rAjA harSotsavamakArayat // 336 // kAzcanastambhasopAnAM sphaTikopalanirmitAm / AryAyai maThikAM rAjA kArayAmAsa toSataH // 337 / / sA parivrAjikA deva ! mRtvaartdhyaandosstH|| zukI jAtA punaH sA'haM samAyAtA tavA'ntike / / 338 // tava tvadIyarAjyAzca darzanena mamA'dhunA / jAtismRtirabhUt tena caritaM te mayoditam // 339 / / nizamya vacanaM tasyA rudatI rAjyavocata / pUjye ! tat tAdRzI mRtlA kathaM jAtA'si pkssinnii?||340|| mA kRzodari ! khidyasva duHkhArtA mama janmanaH / yataH karmavazAjantostannAsti yanna saMbhavet // 341 // tvaM nArIviSaye rAjan ! tenodAharaNaM kRtaH / tadAkaye hRdi prIto vyAjahAra zukIM nRpaH / / 342 // satya eva tvayA bhadre ! dRSTAnto'hamihoditaH / atastuSTo'smi yAcasva yadiSTaM tad dadAmi te // 343 // zukI prAha narAdhIza ! mamA'bhISTo nijapriyaH / tadasmai jIvitaM dehi kArya nA'nyena kenacit // 344 // 1 laghumaTham /
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritehasitvA''ha mahAdevI deva ! kI pradIyatAm / bhartA bhojanadAnaM ca kriyatAM nityametayoH // 345 // nRpeNa bhaNitaM bhadre ! yathAsthAnaM zuki ! baja / tvadvacojAtasaMtoSAnmukta eSa patistava // 346 // AdiSTaH zAlipAlazca tadaho ! kSetrabhUtale / puJjIkRtyA'nayornityaM dAtavyAH zAlitandulAH // 347 / / prasAdo'yaM kRto jyAyAnasmAkamupari prabho ! / kIrayugmaM gaditveti jhagityuDDInamambare / / 348 // cUtazAkhini pUrvokte gatvA saMpUrNadohadA / nijanIDe zukI ramyaM prasUte smA'NDakadvayam // 349 // tasmiMzca samaye tasyAH sapatnI tatra zAkhini / pRthagnIDasthitA yA'sti sA prasUtaikamaNDakam // 350 // cUNihetogatA kA'pi drumaM muktvA'tha saa'nydaa| matsareNa tadIyA'NDaM ninye prathamayA tataH // 351 // aparA'pyAgatA yAvanijANDaM tatra nekSate / / zapharIva tato duHkhataptA sma luThati kSitau // 352 / / vilapantI ca tAM dRSTvA pazcAttApena noditaa| tadaNDaM prathamA nItvA tatraiva mumuce punaH // 353 // luThitvA bhUtale yAvat kirI sA''rohati drumam / khanIDe'NDaM nijaM tAvat sudhAsikteva pazyati // 354 // AdyakIryA tannimittaM karmabaddhaM sudAruNam / pazcAttApahataM tasthau yogyamekabhavasya tu / / 355 // zukI zukazca saMjAtaM tatrA'NDayugale dvayam / pitRbhyAM saMyutaM krIDAM karoti vanagahare // 356 // zAlikSetre nRpAdezaracitAt taNDulotkarAt / caJcvA''dAya kaNAn nityaM tat kIramithunaM vrajet // 357 / / Agato jJAnavAMstatra cAraNazramaNo'nyadA /
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH sargaH / 407 jinendrabhavane devaM vanditvaivaM tamastavIt // 358 // devaH sa vaH zivamasau tanutAM yugAyo yasyAMsapIThaluThitAsitikuntalAlI / dostambhayorupari manmatha-mohadarpa jaitraprazastiphalakAzrayamAzrayetAm // 359 / / AdiprabhoranizamaMsataTIniSaNNakezacchalena parito vadanAravinde / kiM nAlikAdalamidaM tadupeyuSI vA sadgandhalubdhamadhupAvalirAvibhAti // 360 // niSkAsitA'viratiyoSiti bAhudambha stambhoparisthakizalopamakezakAntiH / zrInAbhijasya hRdayAvasathe vizantyA dIkSAzriyaH sphurati vandanamAlikeva // 361 // eSA yadAdimajinasya ziroruhazrI__ rudbhUtadhUmalaharIva vibhorvibhAti / sadbrahmarUpamanumeyamandhaneddha mantaHsphurat tadiha nUnamanUnamarciH // 362 // zaGke puraH sphurati komalakuntalazrI dambhAdamuSya vRSabhasya vibhorabhIkSNam / skandhAdhirUDhadRDhasaMyamabhUribhAra vyaktIbhavakiNagaNolvaNakAlikeyam // 363 // saiSa prabhuH kanakabhaGganibhA'GgayaSTi lokmpRnno na kathamastu yadaMsadeze / merorupAnavilasadvanarAjagarva sarvakaSA sphurati pezalakezalakSmIH // 364 // manye vizodhya vidhiraindavameva bimba 1 dvivacanam / 2 kiNo gharSaNacihnam /
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ 408 zrIpArzvanAthacarite- zrInAbhipArthivabhuvo mukhamuccakAra / tasya dhruvaM tadiyamaMsanivezakeza___ cchAyAcchalAdapatadaGkakalaGkalekhA // 365 // aMsasthalI cikurakaJcukitA yugAdi devasya vigrahagRhe vihitAzrayAyAH / krIDAkRte marakatopalabaddhabhUmi zobhAM dadhAti gurusaMyamarAjalakSmyAH // 366 // ityudArastavaM kRtvA vanditvA ca jinaM muniH / niviSTaH zuddhabhUbhAge vandArujanaveSTitaH // 367 // pUjayitvA narendro'tha tatra puSpAkSatairjinam / phalamakSatapUjAyA muni papraccha so'bravIt // 368 / / dhruvaM ratnatrayopAstimano-vAk-kAyazodhanam / trizalyonmUlane heturyajanmatrayapAvanam // 369 // akhaNDasphuTitaizcokSA'kSataiH puJjatrayaM narAH / puro jinasya kurvANAH prApnuvantyakSataM sukham // 370 // (yugmam ) itthaM guruvacaH zrutvA'kSatapUjAsamudyatam / dRSTA lokaM zukI kAntaM nijamevamavoMcata // 371 // akSatAnAM jinaM puJjatrayeNAvAmapi priya ! / pUjayAvocireNaiva yathA siddhisukhaM bhavet // 372 / / evamityudite caJcupuTenA''dAya tandulAn / jinasya puratastAbhyAM puJjatrayamaracyata // 373 // apatyayugalaM cAbhyAM zikSitaM yajjinezituH / muzcatAgre'kSatAn saukhyaM yenA''sAdayatA'kSayam // 374 // iti pratidinaM kRtvA jinasyA'kSatapUjanam / gatAnyAyuHkSaye tAni catvAryapi surAlayam // 375 // 1 shriirgRhe| 2 vandanazIlAH /
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH srgH| bhuktvA svargasukhaM cyutvA kIrajIvastato'jani / rAjA hemaprabho nAma pure hemapurAbhidhe // 376 / / zukIjIvaH punazcyutvA devalokAdajAyata / tasyaiva bhUbhujo bhAryA nAmnA ca jayasundarI // 377 // dvitIyA'pi zukI bhrAntvA saMsAramudapadyata / rAjJo hemaprabhasyaiva ratisaMjJA'parA priyA / / 378 / / rAjyo babhUvurasyA'nyA api pazcazatImitAH / prasAdasadanaM kintu prathame dve api priye // 379 // athA'nyadA mahAdAhajvarArto'bhUt tathA nRpaH / candanaiH sicyamAno'pi yathA bhuvi luThatyalam // 380 // aGgabhaGgibhramiH sphoTiH zophaH zvAsaH zirovyathA / dAhazca jvaravaktrANi saptA'pi sphuTatAmaguH / / 381 // AyayurvividhA vaidyA aayurvedvishaardaaH| ityahAJcakrire'nyo'nyaM nRpaceSTAM vilokya te // 382 // atyambupAnato ghasrazayanAnizi jAgarAt / viNa-mUtrAdinirodhAca viSamAsanatastathA // 383 // zoka-krodhAdicintAbhyo vanitA'tyantasaGgataH / ajIrNAca bhaved rogo dhAtutulyAzanena ca / / 384 // tatra jvarA daza dvau ca malAjIrNatridoSajAH / khedajo raktakAlottho dRSTyeko dvivyahAntarAH // 385 // tathAjvarasya prathamotthAne bheSajardinatrayam / na deyaM kathitaM toyaM bheSajaM ca na rogiNAm // 386 // pravAtaM nAtinirvAtaM na pathyaM naiva lavanam / kriyA sAdhAraNA kAryA mAnuSe jvarasaMsthite // 387 // bhUta-tApa-zramA-'naGga-zoka-zaGkAdisambhave / jvare pittAdhike cA'pi na laGghanavidhirmataH // 388 // 52
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ 410 zrIpArzvanAthacarite anyaH prAhavAta-pitta-kaphodbhUto rogaH zAmyati bheSajaiH / mAnaso jJAna-vijJAna-smRti-dhairya-samAdhibhiH // 389 // pittaM rAjA zaratkAle vaizAkha-jyeSThayorapi / caitra-phAlgunayoH zleSmA zeSeSu pavanaH punaH // 390 // kahA-''mla-lavaNairvAyuH, kssaay-svaadu-tiktkaiH| pittameti zarma, tikta-kaSAya-kaTubhiH kaphaH // 391 // aparastvAhaajIrNaprabhavA rogAstaccA'jIrNa caturvidham / AmaM vidagdhaM viSTabdhaM rasazeSaM tathA'param // 392 // Ame sadRzagandhaH syAd vidagdhe dhUmagandhatA / gAtrabhaGgazca viSTabdhe rasazeSe ca jADyatA // 393 // Ame ca vamanaM proktaM vidagdhe tUSNamApivet / viSTabdhe svedanaM kuryAd rasazeSe punaH svapet / / 394 // iti saMlapya tairyaH ko'pyupacAraH kRtotra saH / alakSyabhedAnmogho'bhUd dhAnuSkasyeva sAyakaH // 395 // evamannavihIno'sthAnarendraH sapta vAsarAn / mantra-yantra-kalAdakSAH sarve jAtAH parAGmukhAH // 396 // zAntiruddhoSyate dAnaM vividhaM ca pradIyate / devasthAne punaH pUjA-'bhigrahAdi vidhIyate // 397 // atha kelIkilaH ko'pi prakaTIbhUya rAkSasaH / uvAca nizi bhUpAlaM kiM te'lIkakRtairimaiH ? / / 398 // adyA'vatAraNIkRtya yadyAtmAnaM tava priyA / nRpa ! kSipatyAgnikuNDe taj jIvasyanyathA nahi // 399 // bhaNitveti gataM rakSo dadhyau rAjA ca vismitaH / indrajAlamidaM kintu vamo vA rakSa eva vA ? // 400 // vikalpasahitasyaivaM vyatItA bhUpatenizA /
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH srgH| 411 udayAcalacUlAyAmAyayau savitA punaH // 401 // rAjJA rajanivRttAntaH kathito mantriNaH purH| tenoktaM jIvitasyA'rthe devetyapi vidhIyate // 402 // paramANairnijaprANarakSAM kurvanti nottamAH / tanme bhavatu yad bhAvyaM rAjJA mantrIti jlpitH||403|| AkArya nRpaterbhAryAH samastA api mantriNA / tatpuraH kathitaH sarvo vRttAnto rAkSasoditaH // 404 // tat zrutvA pANalobhana sarvo'pyantaHpurIjanaH / tasthAvadhomukhIbhUya dadhau prativaco na ca // 405 / / vikAzavadanotthAya ratirAjI vdtydH| majjIvitena cenjIveta priyo lobhena kiM myaa?||406|| zrutveti sacivaH saudhaM gvaaksssyaa'vnaavdhH| vidhApya kuNDamagarudArubhiH paryapUrayat // 407 // atha sA kRtazRGgArA natvA vakti nijapriyam / jIva me jIvitena tvaM nAtha ! kuNDe patAmyasau // 408 // saduHkhaM bhASate rAjA matkRte jIvitaM priye ! / mA tyAkSIryanmayA karma vedanIyaM purA kRtam // 409 // vilagya pAdayoH sAha mA svAminnIdRzaM vada / yad yAti tava kArye tat saphalaM jIvitaM mama // 410 // rAjJo'vatAraNIkRtyAtmAnaM rAjJI balAdapi / sthitvA vAtAyane tasmAt kuNDe dIpAnale'kSipat // 411 // athA'sau rAkSasastasyAstuSTaH satvena tatkSaNAt / aprAptAmeva tAM kuNDaM do- dUramudakSipat // 412 // abravIca ratiM devi ! tuSTaH sattvena te'dhunA / mano'bhISTaM varaM brUhi dadAmyeSa na saMzayaH // 413 // kimanena pitRbhyAM me datta eSa varaH puraa| bhadre ! tathApi yAcasva na moghaM devadarzanam // 414 / /
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ 412 zrIpArzvanAthacariteyadyevaM tarhi me bhartA prasAdAt tava jIvatu / cirakAlamayaM vyAdhivaidhuryarahitaH sadA // 415 // evamastviti tAmuktvA divyA'laGkArabhUSitAm / kRtvA svarNAmbuje nyasya yayau rakSo yathA''spadam // 416 // jIvetyAha janastasyAH zIrSe puSpA-'kSatAn kSipan / nijajIvitadAnena jIvito dayito yayA // 417 // tuSTo'haM tava sattvena priye'bhISTaM varaM vRnnu| . rAjJeti bhaNitA sA''ha varo'bhISTastvameva me // 418 // ahaM jIvitapuNyena tvayA devi ! vshiikRtH|| tat kizcidanyad yAcasva sA hasitvA tato'vadat // 419 // yadyevaM tarhi te cittanidhau tiSThatvayaM vrH| prastAve prArthayiSye'haM punarenaM tavAntikAt // 420 // anyadA prArthitA ratyA putrA'rthe kuladevatA / sutena jayasundaryA baliM dAsye'stu me sutaH // 421 // bhavitavyaniyogena dvayorapi tayoH sutau / bahulakSaNasaMpUrNau vizvahRdyAvajAyatAm // 422 // ratizcintayate tuSTA datto devyaiSa me sutH| putreNa jayasundaryA dAsye tvasyai kathaM balim ? // 423 // cintayantyA tayopAyo labdhaH patyuvareNa yat / rAjyaM kRtvA vaze sarva kariSyAmi samIhitam // 424 // iti nizcitya bhUpAlaH prastAve bhaNitastayA / nAtha ! prAk pratipanno yastaM varaM dehi me'dhunA // 425 // yadiSTaM devi ! yAcakha dade jIvitamapyaham / yadyevaM dIyatAM tarhi rAjyaM me paJca vAsarAn // 426 // evamastu mayA rAjyaM dattaM tubhyamitIrite / mahAprasAda ityuktvA tat tayA pratyapadyata // 427 // pAlayantIti sA rAjyaM atho yAme'ntime nizi /
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH srgH| 413 rudatyA jayasundaryAH putramAnAyayad balAt // 428 / / snapayitvA carcayitvA zrIkhaNDa-kusumA-'kSataiH / paTalyAM nyasya taM bAlaM dAsImUrdhanyatiSThipat / / 421 // ucchalattUryanAdena nRtyanArIjanena ca / parivArayutA'gacchadudyAne devatAgRham / / 430 // atha kAzcanapUHsvAmI mUro vidyAdharA'dhipaH / vajannAkAzamArgeNa taM dArakamavakSata / / 431 // viyaduddyotayannAtmatejasA bhAnumAniva / gRhItastena so'lakSaM muktvA'nyaM mRtabAlakam // 432 // vimAnAntaHzayAnAyA nijAyA hrinniidRshH| sthApayitvA'ntike bAlaM babhASe sa mRdusvaram / / 433 // kRzodari ! laghUttiSTha pazya jAtaM vadArakam / jAgaritvA ca sA sadyaH sakhedamidamabravIt // 434 // kiM tvaM hasasi devena hasitA'haM durAtmanA / kiM kadApi sutaM vandhyA prasUte jIvitezvara ! // 435 // so'pyAha hasitA''syo me zraddhAnaM vAci no yadi / tataH khaM svayamIkSakha ratnarAzisamaM sutam // 436 // iti vibhrAntacittAyAstasyAH satyamacIkathat / vaputrarahitAyAste putra eSa sulocane ! // 437 // pratipadyeti nIto'sau svapuraM prativAsaram / kalAbhirvardhate candraH zvetapakSagato yathA // 438 // rAjJI ratirapi prItacittA taM mRtabAlakam / devyAH zIrSopari paribhramayyAsphAlayat puraH // 439 / / tato gatvA vasatyeSA gRhe puurnnmnorthaa| vajanti jayasundaryAH suduHkhena punardinAH // 440 // rAjyekA pUrNimA toSAdamAvAsyA'parA zucA / tAbhyAM rAjA tadA prApa poSa-zoSaviDambanAm // 441 / /
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ 414 zrIpArzvanAthacaritemadanAGkura ityAkhyAM kumArasyA'pi khecaraiH / vidhAya vividhA vidyAH zikSitaH zikSaNe paTuH // 442 // anyadA'sau vajan vyomni saudhavAtAyanasthitAm / apazyajananI putrazokajAzrujalaplutAm / / 443 / / arthatA darzanotpannasnehapAzaskhaladgatiH / utkSipyA''ropayAmAsa vimAnaM madanAGkuraH // 444 // 'sA'pi dRSTvA kumAraM taM harSajAtAzruvAriNA / siJcantI vIkSate bhUyo bhUyaH snehalayA dRzA // 445 // UrdhvabAhuH purImadhye jano vyAharate'khilaH / eSaiSA hiyate rAjJo gRhiNIti mahAsvaram // 446 // nRpaH sUro'pi bhUsthatvAnnA'tra kiJcitkaro'bhavat / kubjaH karoti kiM dRSTvA tarUccazikhare phalam ? // 447 // dadhyau hemaprabho rAjA kSArakSepaH kSate kRtaH / sutasya maraNe bhAryAharaNaM yanmamA'jani // 448 // evamasti mahAduHkhapUritaH svapure nRpaH / gRhiNIharaNAd duHkhaM kasya na syAjagatraye ? // 449 // idaM cA'vadhinA'jJAsIt tadA'patyazukI divi / harate gRhiNIbuddhyA mama bhrAtA svamAtaram // 450 // gatvA'tha vapurAsannasarastIre kumArarAT / jananyA sahito yAvadAste cUtatarostale / / 451 // tAvad vAnara-vAnoM rUpaM devI vidhAya saa| atiSThaccUtazAkhAyAM tatredaM vAnaro'vadat // 452 // priye'daH kAmukaM tIrtha tiryazcaH patitA iha / labhante khalu mAnuSyaM mAM devatvamuttamam // 453 // prekSasva dvAvimau matyauM divyarUpau surAviva / AvAM manasikRtyaitAvasmin tIrthe patAva tat // 454 // yathA tvamIdRzI strI syAnnaro'haM punarIdRzaH /
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH srgH| 415 vAnaryA bhaNitaM kAnta ! nAmA'pyasya na gRhyate // 455 / / ya imAM jananIM svIyAM harate gRhiNIdhiyA / ahaM tasyA'pi pApasya rUpamicchAmi kiM priya ! ? // 456 // vAnaryA vacanaM zrutvA vismitau tAvubhAvapi / kumAro'cintayad hanta ! jananyeSA kathaM mama ? // 457 // snehenA'pahRtA mAtRbuddhiM me janayatyalam / rAjJI sA'pIdRzaM dadhyau kathameSa suto mama ? // 458 / / dRSTamAtre'pi caitasmin nijA'Ggaja ivA'dhikam / ullasatputravAtsalyamidaM dhAvati me manaH // 459 // kumAro vAnarI zaGkA''kulaH papraccha sAdaram / kiM nu satyamidaM bhadre ! yat tvayA bhASitaM vacaH ? // 460 // tayoce satyamevedaM saMdeho'dyApi te yadi / tato vananikuJje'smin pRccha jJAnadharaM munim // 461 // uktvetyadarzanIbhUtaM tad vAnarayugaM kSaNAt / suvismitaH kumAro'pi gatvA papraccha taM munim // 462 // bhagavaMstat kathaM satyaM vAnaryA yadabhANi me / munirapyAha bho bhadra ! satyameveti nA'nyathA // 463 // sthito'smi satataM dhyAne karmaNAM kssykaarnne| tat te hemapure vyaktaM sarva vakSyati kevalI / / 464 // tato natvA muni mAtRsahitaH sa gato gRham / pitRbhyAmatihRSTAbhyAM dadRze vimanA bhRzam // 465 // tena vidyAdharImAtA lagitvA pAdayo rahaH / pRSTA brUhi sphuTaM mAtaH! kA me mAtA pitA ca kaH 1 // 466 // pRcchatyevaM kimeSo'dya savitarketi sA'vadat / . vatsa ! no vetsi kiM mAtA tavA'haM janakastvayam // 467 // astyevaM kintu pRcchAmi pitarau janmadAyakau / paramArtha pitA tarhi tava jJAsyati putraka ! // 468 //
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ 416 zrIpArzvanAthacarite pitrA'pi parituSTena pttliiprmukho'khilH| ukto vyatikarastasya na punarjanakAdikaH // 469 // kumAraH prAha yaiSA'dyA''ninye nArI mayA pitaH ! / vAnaryA bahirAkhyAtA sA janmajananI mama // 470 // pRSTena muninA'pyevamAkhyAyA'bhAgi yat tava / savizeSamidaM hemapure khyAsyati kevalI // 471 // bhagavantaM tato gatvA pRcchAmastAta ! tatra tam / yathA truTati saMdeho jIrNatanturiva kSaNAt / / 472 / / ityuktvA jananI-tAtasahitaH prasthitastataH / asau hemapure pAdamUle kevalino yayau // 473 // . natvA tasya muneH pAdau mUro vidyaadhreshvrH| niviSTaH saparIvAraH kumArazvA'vanItale // 474 // nArIsahasramadhyasthA rAjJI ca jayasundarI / sahitA nijaputreNa zRNoti gurubhASitam // 475 // tathA hemapurAdhIzo rAjA hemaprabho'pi hi / tatra paurajanaiH sArdhamupaviSTo guroH puraH // 476 // labdhvA'vasaramaprAkSId natvA kevalinaM nRpH| mama bhAryA vibho ! kenA'pahRtA jayasundarI ? // 477 // kevalI prAha rAjendra ! nijaputreNa sA hRtA / rAjA'pi vismitaH smA''ha prabho ! tasyAH kutaH sutH?|| ya AsIt tanayastasyA bAla eva sa pApinA / daivena kavalIcakre dvitIyo nAsti tatsutaH // 479 // tavA'lIkaM vaco naiva nAsti tasyAH punaH sutaH / saMzayo mAmayaM zatruriva santApayatyalam // 480 // munirvadati satye'smin vAkye mA saMzayaM kRthaaH| nRpo'vAdId mune ! tarhi paramArtho nivedyatAm // 481 // kuladevyAdivRttAntaH sarvo'pi muninoditaH /
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH sargaH / 417 sa vaitADhyapurAd yAvat tatrodyAne samAgataH / / 482 / / rAjA visphAritAkSo'tha yAvadudyAnamIkSate / tAvad vidhvastasaMdehaH kumArastAtamAnamat // 483 // sutamAliGgaya santApanirvApaNasudhAkaram / rudannatIva duHkhena guruNA bodhito nRpaH || 484 // vilagya pAdayoH patyurmumoca jayasundarI / azrupUraM tathA yenA'khilo'bhUdAkulo janaH / / 485 / / papraccha ca muniM nAtha ! mama kenaiSa karmaNA / duHsahaH sutavizleSo jajJe varSANi SoDaza 1 / / 486 // munirAha muhUrtAni SoDaza sthApitA tvayA / yat sapatnI zukI duHkhe hRtvA'NDaM tatphalaM hRdaH ||487|| sukhaM duHkhaM ca yo yasya tilAlpamapi yacchati / sukSetre bIjavad bhUri labhate'mutra tatphalam // 488 // itthaM guruvacaH zrutvA pazcAttApA''kulAtmanA / prAcIna duSkRtaM rAjJI tayA''zu kSamitA ratiH / / 489 / / ratyApyutthAya bhaNitA praNamya jayasundarI | kSamasva janitaM yat te sutaduHkhaM mayA sati ! / / 490 // guruste ityupAd yuvAbhyAM matsareNa yat / baddhaM gurutaraM karma dhvastaM kSamaNayA'dya tat // 491 / / yathA hi malinaiH spRSTo jalasparzena zuddhyati / duSkRtairmalino'pyAtmA kSamaNAt syAt tathA zuciH // 492 // tAvad dhanyatamAste'tra duSkRtaM ye na kurvate / dhanyAstebhyo'pi te ye svaM kSipanti kSAmaNAdayam ||493 // nRpaH papraccha kiM nAtha ! prAk kRtaM sukRtaM yataH / rAjyaM me jayasundaryAH kumArasyA'pyajAyata / / 494 // yathA zukrabhave kSiptvA jinasya purato'kSatAn / 1 lA kho'pi kRtvA'pi pApaM yo'smAnnivartate ityapi / 53
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 zrIpArzvanAthacaritedevatvamapi rAjyaM ca tat sarvaM munirAkhyata // 495 // yaccakre jinabimbasyAkSatapuJjatrayaM purH| tat tRtIyabhave rAjannakSayaM sthAnameSyati // 496 // athA'sau ratiputrasya rAjyaM datvA'grahId vratam / sahito jayasundaryA kumAreNa ca bhUpatiH // 497 // pAlayitvA parivrajyAmantaM kRtvA ca so'bhavat / samaM putra-kalatrAbhyAM zukrakalpe surAdhipaH // 498 // tatazcyutvA manuSyatvaM prApya sarvajanottamam / jagAma karma nirmUlya sa rAjA mokSamakSayam // 499 // evaM rAjJI kumArazca sthitA devI ca yA divi / catvAryapi yayurmokSamakSatA prabhAvataH // 500 // puSpA-'kSatagatA dravyapUjetthaM kathitA'dhunA / bhAvarUpastathA'rcAyAM vanarAjakathocyate // 501 // astyatra bharatakSetre narendraiH supratiSThitam / kSitipratiSThitaM nAma puraM surapuropamam / / .502 // nara-nArIjanA yatra surasArUpyadhAriNaH / lakSyante'kSinimeSeNa pAdasparzena ca kSitau // 503 // tatra caNDabhujAdaNDakSapitA'rAtigoSaH / rakSitA lokasasyAnAM susthito nAma paarthivH|| 504 // athocchinnakulastatra dhana-khajanavarjitaH / ArtadhyAnaparo nityameko'sti kulaputrakaH // 505 // pAtrapANiH sa bhakSyArtha pratigehaM paribhraman / samAkhyAtIva lokAnAmadAtuH phalamIdRzam // 506 // prAyeNa tad gRhaM nAsti yatra laulyAd gato nahi / paraM dausthyatamazchannamiva taM ko'pi nekSate // 507 // vittAduttAnatAmeti niHsvAnnIcamukho bhavet / araghaTTaghaTItyarthe spaSTameva nidarzanam // 508 //
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH sargaH / mAtaGgAdapi dAridrya saMbhavaM bhuvi nizcitam / mAlinyamadhikaM yena spRzati svajano'pi na // 509 // na rAtrirna dinaM noMcaM na nIcaM kho na nA'paraH / dAridryatamasA tasya sarvameva samIkRtam // 510 // ato datte svayaM dhImAnanyaM ca na nivArayet / mahAdausthyamayaM jJAtvA dAnadveSataH phalam / / 511 // niSidhyamAno lokena cintayatyeSa hanta ! bhoH ! | kAkospi labhate piNDI nA'haM siktthamapi kacit // 512 // jIvannevaM mahAkaSTAdanyadA sa purAd bahiH / bhavitavyaniyogena bhramannupavanaM yayau / / 513 // tatra zAntimayaM kAntaM vizvasyA'pi hitaiSiNam / asau dharmamivA'dhyakSaM munimekamalokata / / 514 // upatasthe ca taM pazyannAnandojjvalayA dRzA / saMsAraduHkhanirviNNaH pathi khinna iva drumam / / 515 / / namayitvA zirastasmai dattadRSTirmukhe muneH / upaviSTaH puro bhAge taddhyAnA''hitamAnasaH / 516 // munIndro'pi taruH zuSyan secanIyo vizeSataH / ityArdramAnasastasmai dharmatattvaM samAdizat / / 517 // parasyAsspadi jAyante sAdhavo'tIva vatsalAH / mahAvRkSA vizeSeNa grISmakAle hi zADvalAH 518 / / aho ! jIvAH samRddhe'pi bhramanti bhuvanatraye / dharmA'bhijJAnahInAstu labhante naiva kiJcana / / 519 // dharmakarmakSamaM na syAd dhanaM dehava yadyapi / aucityena tathA'pyeSa kArya eva vipazcitA // 520 // bIjamuptaM vinA na syAd yathA sasyA''gamo nRNAm / cireNA'pi tathA dharmaM vinA naiveSTasaMpadaH / / 521 // na zaknomIti nAstIti jalpatAmiha dehinAm / 419
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ 420 zrIpArzvanAthacaritevidhAya karuNAM daivaH kathaM dAsyati kiJcana ? // 522 // tasmAd bAlye'pi duHkhe'pi nirdhanatve'pi saddhiyA / devadarzanamAtro'pi dharmaH kAryo nirantaram // 523 // iti zrutvA lasaddharSaprakarSeNa sagadgadam / yojayitvA karI sAsramuvAca kulaputrakaH / / 524 // anAtho bandhurahitastathA shrnnvrjitH| etAvanti dinAnyeSa bhrAnto'haM nAtha ! bhUtale // 525 // nAtho bandhuH zaraNyaM ca srvmekpde'dhunaa| munIzvara ! mayA'vApi tvayi dRSTe kRpAnidhau // 526 / / adya yAvanna kenA'pi sudhAmadhurayA girA / tvayevA''lApitaH svaaminnhmaakroshduHkhitH|| 527 // mayA duHkhArNavAsyAntaritazcetazca gAhanAt / nirAdhAreNa labdho'dya yAnapAtrasamo bhavAn / / 528 / / tad vidhAya prasAdaM me ko devaH kimu vA mune!| darzane tasya bhaNyeta kathyatAM pramitAkSaraiH ? // 529 // itthamudghATayAmAsa duHkhameSa muneH puraH / duHkhadagdho yathA dagdhopalastApaM jlaagrtH|| 530 // munirapyAha bho bhadra ! strI-zastropAdhivarjitaH / devaH padmAsanA''sInaH zAntamUrtirjinezvaraH // 531 // gatvA'sya bhavane kRtvA bhUtalanyastamastakam / praNAmAJjaliM baddhvA ca puraH sthitvedamucyate / / 532 / / jitasaMmoha ! sarvajJa ! yathA'vasthitadezaka ! / trailokyamahita ! svAmin ! vItarAga! namo'stu te // 533 // tatheti pratipadyA'sau gatvA tatraiva saMsthite / arhaccaitye jinaM dRSTvA namaskAraM paThatyamum // 534 // tatrA'nyatrApi sarvajJabhavane tasya naityakam / kurvANasyeti taddhyAnacittasyArtiH kSayaM gatA / / 535 / /
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH srgH| 421 saMtoSazca yathAlabdhe labdhizca prAyazo janAt / jajJe kintvasya niHsattvAt kSaNamevaM manasyabhUt // 536 // kiM namaskAramAtreNa bhavitA'nena me phalam / athavA dhigidaM dhyAtaM sarvasiddhirato dhruvam // 537 / / caladityantarA cittaM tasya sthira yato bhRzam / AyurnirvAhya kAlena paryantasamayo'bhavat // 538 / / yA pUrva raGkamAtrasya dRSTA susthitabhUpatim / icchA babhUva rAjyasya sA tadA hRdaye'vasat / / 539 // evaM ca cintayAmAsa kimuttamakulaineraiH / kule nIce'pi jAtasya bhAgyamekaM prazasyate // 540 // iti dhyAnaparaH smRtvA bhaNitvA ca muhurmuhuH / vItarAgastutizlokaM kAlaM kRtvA samAhitaH / / 541 // tatraiva nagare somanAmno rAjapurodhasaH / gRhakarmakarIkukSau putratvenodapadyata // 542 // (yugmam ) tasya janma drutaM gatvA puruSeNa niveditam / sabhA''sInanRpA''sanopaviSTasya purodhasaH / / 543 // lagnaM tatra kSaNe svAmiyutamuccA'khilagraham / zubhayogabalopetaM muhUrtamapi sundaram // 544 // vicArya hRdaye jAtacamatkAraH purohitaH / vismitAsyaH ziro dhunvan sa nakhAcchoTanaM dadau // 545 // tad dRSTvA taM nRpo'pRcchat kimetaditi sAdaram ? / purodhAH smA''ha nigUDhaM tattvaM deva ! nizamyatAm / / 546 // madgRhe ceTikAyA yastanayo'jani samprati / sumuhUrtapramANena tava paTTe nivekSyate // 547 // tat zrutvA sahasA vyoma-tamAla-yamunAjalaiH / samAnamAnanaM jajJe rAjJaH sAzaGkacetasaH // 548 //
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ 422 zrIpArzvanAthacaritevisRjyA'tha sabhAlokaM drutamutthAya cA''sanAt / / pravizya cintayA saudhaM hRdi cintitavAnidam // 549 // AH ! kimetadasaMbhAvyaM yadeSa vRSalIsutaH / / mayi tiSThati satputre mama rAjyaM grahISyati // 550 // athavA kimasaMbhAvyaM daivasyA'ghaTakAriNaH / bhavatu cchidyate vyAdhiryAvadasti sukomalaH // 551 // iti nizcitya caNDA''khyaM bhRtyamAkArya satvaram / Adideza nRpo yat tvamaho ! me kAryakarmaThaH // 552 / / tatpurodhogRhAsanne ceTyA jAto'sti yaH sutaH / guptavRttyA gRhItvA'sau bahirnItvA nigRhyatAm // 553 / / sa AdezaH pramANaM me ityuditvA gatastataH / caNDazcaNDaH prakRtyaiva vizeSAt tanniyogataH / / 554 // kRtAnteneva tenA'tha bhramatA'syA gRhAntikam / prastAvaM vIkSamANena sandhyAyAH samaye'nyadA // 555 // nivRtte sUtake dAsyAM gatAyAmanyato gRhe / ekAkI bAlako dRSTo gRhItazca sapotakaH // 556 // tataH zIghraM bahirgatvA ngraannaa'tiduurtH| jIrNazuSkamahA''rAmamadhye kUpasya sannidhau // 557 // AmravRkSAdadhaH sthitvA yAvadutsArya cIvaram / bAlamAlokate tAvat tanmukhenduprabhAbharaiH // 558 // tamastomaM tiraskRtya sahasoyotitaM vanam / caNDo'pi muditazcitte vismayaM ca paraM gataH 559 // acintayacca dhigidaM pAravazyaM nRNAmiha / yadevaMvidhavAlAnAM kriyate karma nighRNam // 560 // eSa bhAgyAdhikaH ko'pi rAjA''dezazca daarunnH| tathApi na haniSyAmi bAlamenaM suropamam // 561 // saumyasya darzane nUnamAH syAt kaThino'pi hi /
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH srgH| 423 candrA''lokena kiM na syAt pASANasya jaladravaH ? // 562 // asya kurvantu sAnidhyamadhunA vndevtaaH| ityuktvA mumuce bAlaM sa tasyaiva tarostale // 563 // calitazca tataH sthAnAccaNDabhRtyaH puraM prati / tadIyapratibandhena bandheneva skhaladgatiH // 564 // pazcAcca valitagrIvaM vIkSamANo muhurmuhuH / kAntirazmibhiratasyA''kuJcyamAna ivAdhikam // 565 // . (yugmam ) gatvA nyavedayad rAjJo yathA''dezaH kRtaH prbho!| tacchrutvA sutarAmasmai nRpaH prAsAdikaM dadau / 566 // athA''sannA''gate sUre padmabandhau bhayAdiva / naSTA zrastatama kezI padmazrIhAriNI nizA // 567 // mukhena dinasiMhasya bhinndhvaantebhkumbhtH| . muktA iva galanti sma dikSu sarvAsu tArakAH // 568 // raviradyA'pi dUreNA'ruNenaiva hRtaM tamaH / khAminaH supratApena samarthAH paGgavo'pi hi // 569 // nilInamandhalaimUkaicUMkaigiriguhAdiSu / svayameva vilIyante kAle kila bhayaGkarAH // 570 // dikSu sarvAsu pUrvA''zA sAndhyarAgavatI bbhau| . satkuGkumAGgarAgava divA bhartuH samAgame // 571 // amilacakrayugmogho ruvannAkhyannivAGginAm // dine pratIkSate bhUyo bhavatyeveSTasaGgamaH // 572 // athaivaM samaye tasminnArAme mAliko gataH / sahasA vanamadrAkSIt patra-puSpa-phalA''kulam // 573 // prAyazchAyA'pi duSpApA yatra ptraavbhaavtH| sa ArAmo'bhirAmo'bhUdandhakUpo'pi sodakaH // 574 // kimetdshrutaa'dRssttpuurvmitytivismitH|
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ 424 zrIpArzvanAthacaritesa yAvadagrato yAti tAvad bAlaM tarostale // 475 // apazyad vikasanetrapatraM satkaNThakandalam / visphuratkAntikiJjalkaM dhArayantaM mukhAmbujam // 576 / / (vizeSakam ) taM dRSTvA mAliko dadhyau nUnamasya prabhAvataH / acintitamivA'kasmAd babhUva saphalaM vanam // 577 // aputrasya yataH putraM sarvalakSaNasaMyutam / adAd madIyabhAgyena tuSTA me vanadevatA / / 578 // arpaye nijagehinyA iti nizcitya taM hRdi / doAmAdAya gatvA'sau svagRhe harSanirbharaH // 579 // datto devatayA toSAt putro'yaM gRhyatAM priye ! / ityuktvA prItitanmayyAH svapriyAyAH samarpayat // 580 / / mAlinyA gUDhagarbhAyAH putro jAta iti zrutim / / bahirvistArayAmAsa pracchannIkRtya tAmasau / / 581 // atho vicitrapuSpANi prakIrya svagRhAGgaNe / ghRtenodumbaraM siktvA dvAre sampUrya toraNam // 582 // AgacchadakSatAmatraM saMmilatsvajanavajam / vidhIyamAnasanmAnaM mAnitA'zeSadaivatam // 583 // vAdyamAnamahAtUrya bhavaddhavalamaGgalam / satkArotthamudA nRtyatsajAtIyA'GganAjanam // 584 // bAlaprabhAvasaMpannaM vyayitvA draviNaM bahu / akArayadayaM putrajanmavardhApanotsavam // 585 // .. (kalApakam) kulajajJAtisambandhi bhaktasatkArapUrvakam / / sudine nAma bAlasya vanarAja iti vyadhAt // 586 // yatnAdArAmikeNaiSa pAlyamAno nirantaram / navacampakavad vAlaH prApa vRddhi manoharAm / / 587 //
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH sargaH / lInanetrAlisadgandhamukhapuSpaH sa bAlakaH / doHzAkhAgrasphuratpANipallavaH kiM na campakaH 1 || 588 || pAMzukrIDArasenA'sau devAnAmapi durlabham / 4.25 bhuJjAno bAlyajaM saukhyaM saMjAtaH paJcavArSikaH / / 589 / / vasantasamaye'nyedyurvicitrakusumaiH kRtam / puSpAbharaNamAdAya mAlAkArasya gehinI // / 590 // sabhAsssInasya bhUpasyAtvalagAyAM gatA'ntikam / kutUhalena bAlo'pi yayau tatra tayA saha / / 591 / tathaivA'tha nRpAsannopaviSTena purodhasA / taM dRSTvA dhRtiM zIrSa nakhAcchoTana pUrvakam / / 592 // kimetaditi saMbhrAntamAnasena mahIbhujA / pRSTo'sau mandamAcakhyau nimittajJAnakovidaH / / 593 // ya eva bAlako deva ! dRzyate purataH sthitaH / satvadIyamidaM siMhAsanamAkramitA dhruvam / / 594 // sAzaGkaM punarapyUce nRpo vetsi kathaM tvidam ? | zarIralakSaNairdeva ! kAni tAni nizamyatAm 1 / / 595 / / uktaM sAmudrike zAstre narANAM yacchubhAzubham / lakSaNaM tat samAsena nakha - kezAgramucyate / / 596 // asvedau pATalau zliSTA'GgulI kUrmonnatI mRdu / uSNa tAmranakhau gUDhagulphau pAdau nRNAM zubhau / / 597 // sUrpAkArAstathA bhugnA vakrAH zItAH zirAyutAH / sasvedAH pANDurA rUkSAvaraNAstvatininditAH / / 598 / / rAjyAya pAdayo rekhA dhvaja-vajrA 'GkuzopamAH / aGgulyo'pi samA dIrghAH saMhitA samunnatAH / / 599 // aGguSThairvipulairduHkhaM sadA'dhvagamanaM nRNAm / vRttaistAmranakhaiH snigdhairhasitaistu sukhaM bhavet / / 600 // hrasvA klezAya bhogAyAGguSThAd dIrghA pradezinI / 54
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ 456 zrIpArzvanAthacaritesamA tu madhyamA zreSThA dhiye dIrghA kaniSThikA / / 601 // asaMhitAbhiIsvAbhiraGgulibhistu mAnavaH / dAso vA dAsakarmA vA samudravacanaM yathA // 602 // haMse-bha-vRSabha-krauJca-sArasAnAM gatiH zubhA / kharo STra-mahiSa-zvAnagatayastu mahAdhamAH / / 603 // duHkhinaH kAkajaGghAH syurdIrghajaGghA mhaa'dhvgaaH| bandhanaM cA'zvajavAnAM mRgajavastu pArthivaH / / 604 // jAnunI mAMsale snigdhe UrU vistIrNavartule / iSTakA''bhA kaTI zasyA madhyaM tu kulizopamam // 605 // mRga-vyAghrodaro bhogI zva-zRgAlodaro'dhamaH / maNDUkasadRzaM yasyodaraM sa syAnmahIpatiH // 606 // vartulA garbhagambhIrA nAbhiH zasyA na tUtratA / gambhIre bhUpatiH kukSAvuttAne strImukhekSakaH // 607 // Izvaro vyAghrapRSThaH syAt kUrmapRSThastu pArthivaH / samopacitavistIrNahRdayena subhogabhAk // 608 // pralambabAhuH svAmI syAd isvabAhustu kiGkaraH / svacchAruNanakhau dIrghAkhalI raktau karau zriye // 609 // zakti-tomara-daNDA-'si-dhanuzcakrA-'GgadopamA / yasya haste bhaved rekhA rAjAnaM taM vinirdizet // 610 // dhvaja-vajrA-'Gkuza-cchatra-zaGkha-padmAdayastale / pANipAdeSu dRzyante yasyA'sau zrIpatiH pumAn // 611 / / svastike janasaubhAgyaM mIne sarvatra pUjyatA / zrIvatse vAJchitA lakSmIrgavAdyaM dAmakena tu // 612 // putradA karabhe rekhA kaniSThA'dhaH kalatrakRt / aGguSThamUlarekhA tu bhrAtR-bhANDAni zaMsati // 613 // aGguSTheSu yavaibhAgyaM, vidyA cA'GguSThamUlajaiH / UrdhvA''kArA punaH pANitale rekhA mahAzriye // 614 //
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH sargaH / yAntyAM kaniSThikAmUlAd rekhAyAM tarjanIM prati / vRddhiH syAdativRddhAyAM hInAyAM hAnirAyuSaH / / 615 / / sthUlarekhA daridrAH syuH sUkSmarekhA mahAdhanAH / khaNDita - sphuTitAbhiH syAdAyuSaH kSaya eva hi // 616 // zaGkhagrIvAH prazasyante zuSko -STragrIva kau na tu / saMpUrNavadanaM phullakapolaphalakaM zubham || 617 // kundadanto bhaved bhogI vidyAvAn danturaH punaH / duHkhito vikRte rUkSairdantairmUSakasannibhaiH / / 618 // dvAtriMzaddazano rAjA bhogI syAdekahInakaH / triMzaddantAstu sukhina etaddhInAstu duHkhitAH ||619 || padmapatrasamA jihvA raktA sUkSmA suzobhanA / haMsa - kauzcakharo dhanyaH kSINa-bhinnasvaro'dhamaH // 620 // pArthivaH zukanAsaH syAt hrasvanAsastu dhArmikaH / zUlAgrA vikRtA nAsA yeSAM te pAtakapriyAH ||621|| zvAnatulyekSaNAcaurAH piGgAkSAH krUrakarmaThAH / gavAkSAH subhagA nimna ke kerAkSA durAzayAH / / 622 / / AvartakarNA dhaninaH snigdhakarNA mahAsukhAH / bhrUyugme milite kUpAvarta galle kuzIlatA / / 623 / / lalATe cArdhacandrAme rAjA dharmiSTha unnate / vidyAbhAgI vizAle syAd viSame naiHsvyaduHkhitaH ||624 || rekhAH paJca lalATasthAH samAH karNAntagocarAH / bhaNitaM yasya gambhIraM taM vidyAt sakalAyuSam ||625|| chatrAkAraM narendrANAM ziro dIrghaM tu duHkhinAm / adhamAnAM ghaTAkAraM pApinAM sthapuTaM punaH || 626 // mRdubhiH zyAmala snigdhaiH sUkSmairbhavati bhUpatiH / sphuTitaiH kapilai sthUlaiH rUkSaiH kezaiH suduHkhitaH // 627 // 1 kekarAkSo vakranetraH / 2 viSamam / 427
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacarite S kSuH snehena saubhAgyaM dantasnehe subhojanam / tvacaH snehena saukhyaM syAd nakhasne mahAdhanam ||628 // lakSaNAnAM tadeteSAM yat kizcidatizobhanam / tadasmin dRzyate deva ! bAlake nAtra zaMsayaH ||629|| vizeSaH punarekosa bhruvormadhye yadIkSyate / UrNAsssyaM roma tenAssya rAjyaM naiva visaMvadet ||630 // iti vAkyatamogrAsaglapitA''nanacandramAH / visRjyA''zu janaM rAjA caNDamAhUya pRSTavAn // 631 // abhIste brUhi satyaM bhoH ! tvayA vAlo hato na vA ? | tenApi kathite satyesa kiMkRtyA''kulo'bhavat / / 632|| tataH sAyaM samAhUya bhImasenA''khyasevakam | Adideza nRpo bAlavadhArthamatha so'pyagAt / / 633 // azvamAruhya godhUlivelAyAM mAlikaukasi ? | jagRhe ca balAd bAlaM ramamANaM gRhAd bahiH ||634 // gacchan purAd bahirbhImastAta ! mAM kutra neSyasi / iti bAlavacaH snigdhaM zrutvA'bhUnmRdumAnasaH 1 // 635 // ? dRSTrA ca karajairaSitspRzantaM zmazrutaH kacAn / romAJcitavapurjAtasutaprItiravocata ||636 // putra ! neSyAmi tatra tvAM bhavitA yatra sundaram | iti saMtoSya taM bhImo yayau kharatarA'TavIm // 637|| tatrA'tibhISaNe'nekavanecara-nizAcaraiH / AzvAsabhavanaM yakSabhavanaM divyamaikSata ||638 // so'zvAduttIrya tasyA'ntaH praviveza sabAlakaH / 428 7 : yakSasya sundarA''khyasya pratimAM vIkSya cAvadat // 639 // tvadIyazaraNe bAlo mukto'yaM paramezvara ! | nyasyeti taM tadutsaGge vyAvRtya svagRhaM gataH / 640 // modakaM dehi me tAta ! kSudhito'hamiti mRdu /
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH srgH| 429 vadan bAlaH karAgreNa yakSatundaM parAmRzat / / 641 // yakSaH pASANarUpo'pi bhinnastadvacasA bhRzam / cintitA''hRtametasmai dadau pravaramodakam // 642 / / atha tatra kRtA''vAsaH sArthezaH kezavAbhidhaH / tadA vRSeSu naSTeSu jAgrat supto'sti cintayA // 643 // tasyA''dezaM dadau yakSo mA kArSIdadhRtiM bhavAn / svayameva sameSyanti balIvAstava prage / / 644 // anyazca vanarAjA''khyo madutsaGgagataH sutH| grahItavyastvayA yenA'putratvenAsi duHkhitaH / / 645 // iti zrutvA sa sArthezaH smRtadeva-gurukramaH / jajAgAra mahAharSaprakarSavazamAnasaH // 646 // nizA'nte ca balIvo''gamaM zrutvA paricchadAt / samAdAya mahApUjAM yakSasya bhavanaM yayau // 647 // kRtvA pUjAM stutiM cA'pi hasitA''syaM tadaGkataH / AdAya bAlakaM tuSTaH svapriyAyai samarpayat // 648 // tataH krameNa sArthezaH khaM suzarmapuraM yayau / vibhUtyA tatra putrAptivardhApanamakArayat // 649 / / kAritaH sadupAdhyAyasannidhau paThanakramam / sadabhyastakalAzAstro jajJe SoDazavArSikaH // 650 // athA'sau vanarAjena samaM sArthapatiH pure / kSitipratiSThite sArthasaMvAhena gataH kramAt // 651 // sAthai nivezya susthAne putreNa sahitaH svayam / gRhItvopAyanaM cAru pratasthe susthitaM nRpam / / 652 // Asane dApite rAjJA niviSTe sArthanAyake / vanarAjo nRpaM pazyannUrva eva sma tiSThati // 653 / / " purodhA vIkSya taM bhUyaH kumAramamarAkRtim / vibhAvya ca hRdi spaSTaM tathaivA''cchoTayanakham // 654 //
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacarite papraccha kAraNaM bhUpo nakhA''cchoTe purodhasam / / so'pyAcakhyau catuSkarNa deva ! kiM tava kathyate ? // 655 // AkRtiya puraHsthasya kumArasyA'sya dRzyate / dhruvamasyAH prabhAveNa tava rAjyaM grahISyati // 656 // bhUpo'pi hRdi sAkUtaM cintayAmAsa vismitaH / are ! pApaH sa evA'yaM yaH pUrva kathito'munA // 657 // kimasAvasuraH ko'pi vyantaraH khecaro'pi vaa| yo mayA''jJAparAd bhRtyAd ghAtito'pi hi jIvati // 658 // vikalpakalpanaiH kiM vA ko'pyupAyo vidhIyate / tRtIyoDDayane yena mayUro'pi hi gRhyate // 659 // iti papraccha sArthezaM nanu ko'yaM kumArakaH / / dRzyate tava pAzcAtyaH so'pyUce deva ! me sutaH // 660 // nRpo'pyuvAca yadyevaM kiyato'pi dinAMstadA / astu pArvaM mamaivA'yaM yena mekSigato bhRzam // 661 // hasatAM rudatAM vApi rAjA''dezaH kRtaH zriye / matveti kezavo'pyUce kriyatAM deva ! yad varam // 662 // tataH prIto nRpaH sarvavastuno dAnamocanam / kRtvA vastrAdisanmAnaM svahastenA'sya nirmame // 663 // atha sAsrekSaNo bADhaM nirjIva iva kezavaH / avyaktavacanaH putraM bAhau dhRtvedamUcivAn // 664 // anulladdhyavacA vatsa ! rAjA tat kiM karomyaham / kiyantyapi dinAnyatra sthAtavyaM te nRpAntike // 665 // adhRti, piturmA bhUditi smitamukhA'mbujaH / evaM tAta ! kariSyAmItyabhASata kumArakaH / / 666 // tato rAjAnamApRcchaya sutamAliGgaya kezavaH / yayau svasthAnamaGgena, hRdA tatraiva tu sthitaH // 667 / / bahiSpramuditA''kAraH kare kRtvA kumArakam /
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaH sargaH / 431 nRpo'vocat tvayA vatsa ! kartavyA kA'pi nA'dhRtiH 668 samastajagatIlokazaraNyasya tatrA'ntike / sthitasya mama kiM duHkhamiti so'pi nRpaM jagau // 669 // kiyantyapi dinAnyevaM sthApayitvA'ntike nRpaH / samarpya nijapAdAtIn cakre dezaikanAyakam / / 670 / / tatra deze gataH so'pi svAmyaM prApyotkaTaM kramAt / nijaM cakre parIvAraM prAhiNonnRpasevakAn // 671 // sArthezaH kezavo'pyasmai bahu preSayate dhanam / tena tuSTo vizeSeNa babhUva sa kumArarAT || 672 // prage'tha prahito rAjJA narasiMho nijAGgajaH / sAmantamekamucchettuM dezopadravakAriNam || 673 // gato'pi mahatA sainyasaMnivezena rAjasUH / nigrahItuM na zaknoti taM durga- baladurdharam / / 674 // atastatra nRsiMhasya saGgrAmAgrAya bhUbhujA / vanarAjo nijA''dezaM prasthApya prahitastadA / / 675 / / atha tatra gate tasmin takaM phena ivA''hite / sahasA bahalIbhUtaM nRsiMhabalamullasat / / 676 / / sainyaM samuditIbhUya dvayorapi kumArayoH / veSTayitvA'bhito durga tasthau kalakalAsskulam // 677 // are ! niryAhi niryAhi mRgadhUrto damitra / kathaM durga pravizyAssi sthito bilamivonduraH // 678 // dezavidhvaMsapApasya phalametadare'dhama ! | bruvANamiti tat sainyaM samantAd DhaukitaM yudhe // 679 // kohalAtumulaiDhakAnAdairnivAnanikhanaiH / tadA bumbAravaizvA'pi sphuTatIva nabho'GgaNam // 680 // bahirmaNDitayantrottha sthUlapASANagolakaiH / 1 zRgAlaH / 2 zRGgAkAraM vAdyam /
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pArzvanAthacarite gophaNImukta gozva vajrasaMpAtadAruNaiH / / 681 // tIrI tomara - nArAca - zalya - vAvalla - yaSTibhiH / utpatya nipatatIvragRdhra saMpAtasannibhaiH / / 682 // vadhiro'ndho'bhavalloko durgamadhyagataH kSaNAt / prAkAraM khaNDayitvAntarvyAnaze sa bahirbhaTaiH // 683 || vanarAjena baddhA'tha sasAmantaH samarpitaH / narasiMhasya sUrANAmAkRteH kimu duSkaram // 684 // 1 aho ! dhairyamaho ! dhairyamiti khyAtirjagatyapi / vanarAjasya vistIrNA, jAgarti prAk kRtaM zubham // 685 // jagatsarasi no keSA mullalAsa mukhAmbujam / tejasA tasya sUrasya muktvA taM kumudaM nRpam 1 // 686 // taM tatrA'pyakSayaM zrutvA vizeSacakito nRpaH / janApavAdabhIrutvAt svayameva rahaH sthitaH / / 687 // vanarAjasya dAtavyaM viSamityakSarAGkitam / prAhiNonnarasiMhasya likhitvA lekhamauSTrikAn ||688|| ( yugmam ) 432 nirvilambaM ca te yAntastatra prayayurauSTrikAH / yatra sundara yakSeNAdhiSThitA'sti mahATavI / / 689 // zrAntAzca nizi tatraiva yakSadevakule'khapan / prayuktAvadhirajJAsIt taM lekhaM yakSarADapi / / 690 // are ! madIyaputrasya vadhArtho'yamupakramaH / tat kariSye tathedAnIM bhavitA sundaraM yathA // 691 // utsArya svaprabhAveNa viSadAnA'kSarAvalIm / kamalA vanarAjasya dAtavyeti lilekha saH // 692 // auSTrikAH prAtarutthAya kumArakaTakaM gatAH / lekhaM samarpayAmAsustaM nRsiMho'pyavAcayat / / 693 //
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH sargaH // dadhyau vijJAya lekhArthaM bhrAtRsnehena me'ntike / AyAtA'sti svasA sA'smai toSAt tAtena dApitA || 694 || nirvikalpaH kumAro'pi vanarAjasya sannidhau / gatvA''khyAya svarUpaM tad vivAhavidhimAtanot / 695 / / nijAssvAsapuraH sAndracandanokSitabhUtalam / puSpaprakarasaMbhArasurabhIkRtadiGmukham / / 696 // baddhA'garughaTIbhAsvaduttambhastambhazobhitam dukUlamayamullocapadmakollAsimauktikam / / 697 / vicitramaNimAkandadalADhyadvAratoraNam / / 433 vedikA sundaraM sadyaH sa maNDapamakArayat / / 698 / / ( vizeSakam ) ucchalattUryanAdena mahAdhavalamaGgalaiH / maharddhibhAsurastatra vanarAjaH samAyayau / / 699 // mahArghyaH so'tha labdhA'rghaH prazasyavanitAjanAt / maNDapadvAramullaGghya vivezA'ntaryathAsthiti / / 700 // atha pravaranepathyAM kRtakautukamaGgalAm / kamalAM pariNinye'sau vedikAntaH zubhakSaNe / / 701 / / satayA zuzubhe'tyantaM mUrtayeva jayazriyA / kalayeva dvitIyendurvidyuteva navAmbudaH // 702 // jayavantau tatastau svaM puraM vyAvRtya jagmatuH / puro nyasyAhRtaM vastu rAjAnaM ca praNematuH // 703 // vipakSanigrahaM kanyApANigrahamahotsavam / vanarAjasya mAhAtmyaM narasiMho vyajijJapat / / 704 // sAmantaM vijitaM zrutvA na tathA mumude nRpaH / vivAhaM vanarAjasya jJAtvA'bhUd duHkhito yathA / / 705 / / are ! daiva ! tvamevAtra pratidvandvI mamA'bhavaH / evaM vinAzyamAno'pi yadeSa bhRzamedhate / / 706 // 55
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacarite athavA kiM sudhA daivopAlambhena yathA tathA ? / pratikUlamatIkAre yatitavyaM manakhinA // 707 // iti dhyAtvA bhaNitvA ca kumArau ! sAdhu sAdhu bhoH ! | mAyayeti nijAssvAse nRpeNa mahitAvubhau || 708 // punastasya vadhadhyAnAllabghopAyaH sa bhUpatiH / AkArya nijamAtaGgau zikSayAmAsa nirjane // 709 // are ! yaH ko'pi yAminyAmarcituM dvAravAsinIm / adya sopaskaro yAti sa vadhyo nizitAsibhiH // 710 // iti mahitya vau tatra saMdhyAyAH samaye nRpaH / vanarAjaM samAkArya pracchannamidamabravIt / / 711 // jetuM gatasya sAmantaM tava kSemA''gamena nu / kathitaM dvAravAsinyA devyA vatsa ! mayA'rccanam // 712 // tacca kRtyaM tvayA rAtrau pUjopaskarapANinA / vrajitvaikAkinA tatra yathA syAM satyasaGgaraH // 713 // kRtamevedamityuktvA dviyAmasamaye nizi / paTalIM bali-dIpADhyAM kare kRtvA'tha so'calat // 714 // tadA ca sa nijAssvAsavAtAyananivezinA / dadRze narasiMhena dIpodyotAcca lakSitaH // 715 // uttIrya sahasA tasyA'ntikaM gatvA nRpAGgajaH / papraccha kimidaM deva ! so'pi tatramacIkathat / / 716 // narasiMhastatastasmAdAdAya paTalIM karAt / tatrA'hameva yAsyAmItyuktvA taM prAhiNod gRham // 717 // svayaM tu dvAravAsinyA bhavanaM prati nirbhayaH / ekAgramAnaso yAvad gacchati tvaritakramaH / / 718 // tatrA''sannagatastAvadakasmAdetya pArzvataH | nRpA''diSTaniSAdAbhyAM sa hato nizitA'sibhiH // 719 // 1 satyapratijJaH / 434
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH srgH| 435 jAte kalakale lokastatrA''gatya nirIkSya tam / rAje nivedayAmAsa so'pi tuSTo bhRzaM hRdi // 720 // kimidaM kimidaM hantetyAkulatvAdiva bruvan / gatvA tatrekSate yAvat tAvadagre nijAGgajaH // 721 // taM parAsuM sutaM dRSTA susthito'tIva duHsthitaH / ceSTAM cakre na kAM zokazaGkubhinnamanA bhRzam ? // 722 // vilalApa ca hA ! vatsa ! saccandanarasocite. / tavAGge kimu durdaivAt patitA nizitA'sayaH // 723 // tava rAjyakRte putra ! yanmayA cintitaM pare / tvayyeva tat papAtedaM kiM vA mayyeva no tantra // 724 // tvadviyogArtisaMtApavidhuraM drutamekadA / nirvApaya piturbhakta ! nijavAkyAmRtena mAm // 725 // ityAdi ciramAraTya vahnisaMskAramaGgalam / vidhAya nijaputrasya vanarAjamathA'bravIt // 726 // vatsa ! vajropamaM bhAgyaM jayatyekaM tava kSitau / mayA ghanasamAnena yanna bhinaM kathaJcana // 727 // mahAjJAnanidheH kiM vA vacastasya purodhasaH / / devena dAnavenApi kathamapyanyathA bhavet // 728 // atibhAgyA'dhikatvena laghiSTho'pi gurubhavAn / kSantavyastadasau sarvo'pyaparAdho mama tvayA / / 729 / / gRhANa rAjyametacca tava bhAgyaiH samarpitam / ahaM tu duSkRtocchityai kariSye vratamujjvalam / / 730 // ityuditvottamatvenAnicchantamapi taM nRpH| svIyasiMhAsane nyasya rAjyaM dattvA vanaM yayau // 73 // vanarAjo'tha bhUpAlo bhAkhAniva dveSaM caran / AcakrAma pratApena nikhilAnapi bhUbhRtaH // 732 / / .-mRtam / 2 dharma vRparAziM ca /
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ 436 zrIpArzvanAthacarite satIdhvantaHpure gopaputrISvapi sahasrazaH / kamaleva harestasya kamalA paTTamAsadat // 833 // anyadA nandanodyAne nandanAkhyo mhaamuniH| Ayayau munihaMsAlisevyamAnapadAmbujaH // 734 // tadvandanAya gacchantaM lokaM dRSTvA nRpo'pi hi / svanarAja jJAtavRttAntastatra dharmecchayA yayau // 735 / / vanditvA'tha muni nIcairupavizyAMcitAsane / zrutvA tadupadezaM ca papraccha samaye nRpaH // 736 // kiM mayA vihitaM nAtha ! sukRtaM pUrvajanmani / yenaitadadbhutaM rAjyamAsAditamidaM vada ? / / 737 // jJAnA'tizayasaMpannastasya prAcyabhavaM muniH / kathayAmAsa gambhIramadhuradhvanikokilaH // 738 // kulaputrabhave bhUpa ! stutipUjA jinasya yat / zraddhayA vidadhe tena rAjyamAsAditaM tvayA // 739 // yat tu cintitametena stutimAtreNa kiM phalam ? / bhavitA, tena te saukhyaM madhye'bhUt kizcidantaram // 740 // antakAle tu yazcitte'bhUdidaM sukulena kim ? / prazasyaM bhAgyamevaikaM tena te kulamIdRzam / / 741 // iti zrutvA samutpanajAtismaraNato nRpaH / smRtvA pUrvabhavaM zuddhazraddhAsaddhyAnamAnasaH // 742 // aGgIkRtya munikhyAtaM jinadharma tadAditaH / kArayAmAsa saccaitya-jinabimbAnyanekazaH // 743 // vidadhe vividhAM pUjAM stutipUjAM vizeSataH / svayaM navanavacchandobaddhakAvyaimanoharaiH // 744 // vItarAgacaritrANi zRNvAno lekhayaMzca saH / tattattvaM bhAvayannantaranyeSAM ca prakAzayan // 745 // bhAvapUjAmayImevaM stutipUjAM jinezituH /
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH srgH| nirvAhya tanmanA bhUpaH krameNA''pa paraM padam // 746 // evaM bhavyA na ke jagmuH pUjyatAM jinapUjayA ? / tadaho ! sarvathA dhanyAH prayatante jinArcane // 747 // nirAkAGkSatayA sA tu kartavyA, kAGkSayA yataH / bhakticchalena devasya pratyutA''zAtanA bhavet // 748 // tathAATavyAmekatra girigahvaramadhyage / zivasya pratimA caitye vyantareNA'styadhiSThitA // 749 // sakaleyamiti jJAtvA mugdhako nAma dhArmikaH / dUrAdAgatya tAM mUrti nityamarcati sAdaram / / 750 // snapayitvA jalaiH svacchairvilipya ghanacandanaiH / prapUjya puSpaiH sadgandhaiaukayitvA baliM puraH // 751 // pradhAnAgarumukSipya stavaM kRtvA manoharam / natamUrdhAJjaliM baddhA bhASate nityamityasau // 752 // (yugmam ) tvayi tuSTe mama svAmin ! saMpatsyante'khilAH zriyaH / tvadekazaraNo'smyeSa prasIda paramezvara ! / / 753 / / iti vijJaptitastasya sacinto jAyate suraH / vRkSo'pyapake pIDyeta cchidyamAne phale dhruvam // 754 // anyadA dhArmikaH pUjAmapanItAM nirIkSya sH| pUjayitvA punaH pUjAhRtiM jJAtuM rahaH sthitaH // 755 / / ekaH pulindrako yAvad vAmahaste dhanuHzarAn / dhRtvA puSpAdyamanyasmin jalApUrNamukho drutam / / 756 / / tatrAgatya zivasyAdyapUjAmutsArya cAghriNA / gaNDUSAcchoTanaM kRtvA kSiptvA puSpaughamAnamat // 757 // surastena samaM toSAdAlApaM krtumudytH| tadekAntagato dRSTvA dhArmiko hRyadUyata // 758 // pulindre ca gate kopAdupAlebhe suro'munA /
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacariteaho ! yAdRk pulindro'sau tAdRk tvaM kaTapUtanaH // 759 // evaM viDambanArUpaM puujito'shucimuurtinaa|| yenA'tyantA'dhamena tvaM taM sAkSAdeva jalpasi // 760 // yenaivaM tu mayA cokSavastradehabhRtA ciram / vidhinA pUjitastasya svapne'pi svaM na darzayaH / / 761 // suraH provAca mA kopaM kArmuigdha ! yadantaram / svasya tasya ca kalye tvaM jJAsyasi svayameva hi // 762 / / dvitIyadivase yAvadAyayo dhArmikaH zivam / ekAkSivikalaM tAvad dadazaiM zuzoca saH / / 763 // hahA ! kenA'pi pApena svAmino netramuddhRtam / nIcAnAM saMgatiH kiM vA devAnAmapi dAruNA // 764 // ityasmin vilapatyAgAt pulindrastAdRzaM zivam / vIkSya sadyo'mbakaM tasmai bhallyoddhatya nijaM dadau // 765 / / aho ! sAttvika ! yAcasva kimapISTamidaM sure| vadatyeva nirIhatvAt pulindro'gAd yathAgatam / / 766 // suro'tha dhArmikaM brUte mugdha ! dRSTaM tvayA'ntaram ? / evaM sAttvikabhaktyA'haM tuSye no bAhyapUjayA / / 767 // ityudAharaNaM jJAtvA pUjyo dharmadhiyaiva hi / jino yena taruH siktaH svayameva phaliSyati // 768 // tathA kenA'pyasaMbaddhaprArthanAvazataH sphuTam / akiJcanakara tIrthamapi loke vidhIyate // 769 // tathA devapure somanAmAsIt kulaputrakaH / rUpavAMzcaturo dAtA guNarAgI priyaMvadaH // 770 // patnI ca tasya rudrAkhyA stabdhA karkazabhASiNI / kurUpA nirguNA kintu priye premavatI bhRzam // 771 // bhartA tu darzanenA'pi sa tasyA dUyatetarAm / , raaksssH|
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH srgH| 439 vajAhata ivAsIca tadvacaHzravaNAt punaH // 772 / / itthaM viDambanApAyaM gRhasthatvaM tayorabhUt / ekakarNasthatAGkamukhadarzanasannibham / / 773 / / bhUyobhirapi sA yAvat prakAraistADitA satI / na yAti snehabaddhatvAt tAvadeSa vyacintayat / / 774 // kapikacchUrbhuvaM me'sau jIvato nA'payAsyati / tathA kurve yathA janmAntare'pyeSA na me bhavet / / 775 // anyadA kAmukaM tIrtha zrutvA pUrNAbhidhe girau / jagAma tatra sarvasvaM vihAya maraNonmukhaH // 776 // mamA'ho ! janmani kApi rudrA mA bhUt punaH priyA / ityasau kAmanAM kRtvA khaM mumoca zilAtalAt // 777 // tadekadhyAnA rudrApi tad viditvA kuto'pi hi / drutaM jagAma tatraiva vilamba sodumakSamA / / 778 / / bhavAntare'pi me bhartA somo bhavatu sarvadA / ityuditvA'patat sA'pi vipannau tAvubhAvapi // 779 // tasya tIrthAdhidevasya saMdehe patitaM manaH / tadayAcanayA devaH sevitaH syAnmahAphalaH / / 780 // vizeSeNa jinendrasya dharma-mokSArthibhineraiH / pUjAM kRtvA na kartavyA''zaMsA sA'lpaphalA yataH // 781 // ityAdisukRtaiH puMsAM gRhidharmo'pi muktaye / kramAt syAt kintu tatrApi ko'pyalaM karmalAghavAt // 782 // yatitvaM gRhadharmitvaM tAvadAstAmidaM dvayam / dharmazraddhAnadhanyatvamapi puMsAM sudurlabham // 783 // prApyA'pi zasyamAnuSyaratnadvIpaM bhavodadhau / mUDhavad dhArayantyeke mUladravyamapi sphuTam // 784 // 1 karNabhUSaNam / 2 samarthaH /
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ 440 zrIpArzvanAthacaritetathAhizrIvasantapure'bhUvan catvAraH saarthvaahjaaH| cAruyogyo hitajJazca mUDhazcetyabhidhAnataH // 785 // anyo'nyasuhRdaH sarve te vaNijyArthamanyadA / ullaGghaya jaladhiM ratnadvIpaM ratnAkaraM yayuH // 786 // tatra cAruH svabhAvena kautuka-vyasanojjhitaH / lokasyAvarjako ratnaparIkSAkuzalaH sthiraH / / 787 // vajre-ndranIla-vaiDUrya-padmarAgA-'JjanAdikam / paJcavarNa mahAnayaM sa ratnaughamupArjayat / / 788 // .: yogyo'pi kurute kizcid vANijyaM cAruzikSayA / . jAnIte so'pi ratnAnAM guNa-doSavicAraNAm // 789 // kintvArAmasaraHkrIDAkautukI bhramate bahu / tathApi militAnyasya mANikyAni kiyantyapi // 790 // zRNoti ca vacazvAromanyate ca karotyapi / vartate'sau tathA cArau yathA tasya hRdi sthitaH // 791 // hitajJazca na jAnAti svayaM ratnaparIkSaNam / tato'sau yasya kasyA'pi kathitaM manyate'khilam // 792 // zRNoti cAruzikSAM ca tuSTaH kintvasya no hRdi / kizcit tiSThati mugdhatvAnnATyAdau ca bahubhramAt // 793 // ataH paramukhaprekSI sa dhuuterviprtaaritH| kAcA-'zmagavalAdIni ratnabhrAntyA samagrahIt // 794 // mUDhastu na svayaM vetti na cArumapi pRcchati / na zRNotyuditaM tasya na cA'pi bahu manyate // 795 / / dakSaMmanyatayA mUrkhaH zaGkha-zukti-kapadakAn / kevalaM mIlayAmAsa kRtvA bhUri dhanavyayam / / 796 / / kusaGgatiparaidhUtairvaJcyamAnaH sa nityazaH / avizvastazca mitrANAM mohAd gamayate dinAn // 797 //
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH srgH| 441 atha saMpUrya bohitthaM ratnaiH stokadinairapi / cAruH kRtArthaH svasthAnaM prati gantumanA abhUt / / 798 // he ! vayasyAH ! kRtArthAzcet svasthAnaM gamyate tdaa| iti trInapi yogyAdIn cArurAkArayat saha // 799 / / tat teSu cAruratnAni vIkSya tAdRgupArjanaiH / jAtazraddhodhikaM yogyaH sadainyamidamUcivAn / / 800 // ratnadvIpamapi prApya jAnatA'pi mayA sakhe ! / tathAvidhAni ratnAni nArjitAni pramAdataH // 8.1 // tato mitra ! pratIkSasva yathA'hamapi samprati / sAraratnAni saMgRhya kRtArthastvAM vrajAmyanu // 802 // hitajJo'pi nijaM kAca-gavalAdikamarjitam / adarzayad Rjutvena cAroH so'tha tamabravIt // 803 / / na syuretAni ratnAni dhuutestvN mugdha ! vazcitaH / tyaktvaitAni tadadyA'pi yatnaM ratnArjane kuru / / 804 // tato'sau cArumamyarcya guNa-doSaparIkSaNam / zikSayitvA kramAjjajJe samyag ratnaparIkSakaH // 805 // kAnanA''lokacitrAcaM tyaktvA dhRtaizca saGgatim / zanai ratnAni saMgRhya hitajJo'pi tamanvagAt / / 806 // mUDhastu cAruNA prokto duSTottaramivA'vadat / na zambalamapi bhrAtarAsti me karavai kimu ? / / 807 // cAruNA'bhANi te nIvImarpayiSye, kusaGgatim / vihAya kuru vANijyaM neSyAmastvAM prapAlya bhoH ! // 808 // sarvo'pi kRtrimasnehaM dhatte svIyo'tra ko'pi na / tasmAdavighaTaM sthAnaM svIyameva hi gamyate // 809 // mUDhaH smA''ha mahAbhAga ! yatraiva manaso ratiH / tadeva sthAnakaM svIyaM naivA'nyaditi me matiH / / 810 // 1 pravahaNam / 2 mUladhanam /
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ 442 zrIpArzvanAthacaritetadaho ! vividhA''rAma-rAmA-nATyAdikautukaiH / ramaNIyamidaM sthAnaM muktvA nA'nyatra me manaH // 811 // iti taM bodhavimukhaM jJAtvA muktvA ca te kramAt / gatAH khasthAnamAnandaM cA''puzcAvadiyaH param // 812 // mUDhastu vyasanA'saktastatraiva svjnojjhitH| parikSINadhano dhRtarmahAduHkhena saMsthitaH // 813 // dRSTAnto'yaM mayA''khyAto'dhunopanaya ucyate / yad vasantapuraM rAzireSa sAMvyavahArikaH // 814 // ye vayasyAzca catvAraste yati-zrAddha-bhadrakAH / mithyAdRSTizca, yo ratnadvIpo martya bhavo hi saH // 815 // samudralaGghanaM yat tad jIvayonyavagAhanam / yAnena dvIpaprAptiryA tanmaya'tvaM sukarmaNA // 816 // cAroH paJcavidhai ratnairyacca bohitthapUraNam / vratAnAM nyasanaM brahmapaJcamAnAM tadAtmani // 817 / / yogyasya kAnanecchA yA khalparatnArjanaM ca yat / gRhiNo viSayAsevApUrva so'NuvratodyamaH // 818 // yad hitajJasya mugdhatvAt kAcakhaNDAdisaMgrahaH / bhadrakatvena jIvasya sA sarvatrA'pi dhrmdhiiH|| 819 // mUDhasya yacca zuktyAdigrahaNaM dhUrtavacanAt / sa kudharmagraho mithyAdRzo vaidharmikA''jJayA // 820 // yat svA''spadaM gamI yogya-hitajJau cArurUcivAn / yaterAsanamokSasya taj jJeyaM bhavyabodhanam // 821 // yacca tau cArumabhyarcya ratnAnyArjayatAM punH| zrAddha-bhadrakayoH sAdhudharmAGgIkaraNaM hi tat // 822 // ziSTo'pi cAruNA mUDhaH svasthAnaM nA'gamad yathA / gurvAdeze'pyabhavyasya tathA muktaavnaadrH|| 823 // 1 brahma brahmacarya paJcamaM yeSu teSAm /
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamaH srgH| 443 cArvAdyA iva yatyAdyA muktisvasthAnamiyati / bhavA'bdhau mUDhavad duHkhI mithyAdRSTistu tiSThati / / 824 // antaraGgamimaM sAropadezaM hRdi vibhratA / pazcAdapi hi mokSAya yatitavyaM manISiNA / / 825 // ityAdidezanAM kRtvA virate gaNabhRdvare / praNamya sarve zrIpArtha sthAnaM nijanijaM yayuH // 826 // tattIrthasaMbhavaH pArthanAmA zyAmazcaturbhujaH / yakSaH phaNiphaNacchatro gajA''syaH kUrmavAhanaH // 827 // nakulA-'hI vAmadobhA bIjapUro-ragau punaH / dakSiNAbhyAM dadhad dobhyoM bhaktaH pArtho'bhavad vibhoH||828 tadA padmAvatI nAmnA devI tattIrthabhUrabhUt / svarNavarNA prabhAvA''nyA kurkuTo-ragavAhanA / / 829 / / dakSiNAbhyAM padma-pAzau vAmAbhyAM ca phalA-'Gkuze / karAbhyAM dadhatI svAmipArthe zAsanadevatA // 830 / / atha yoti puro dharmacakre siMhAsane ca khe / dundubhau dhvanati cchatra-cAmarairupazobhitaH // 831 // vijahAra tato'nyatra varNAmbhojeSu saJcaran / avasthitakaca-zmazru-nakhaH saGghAnvito vibhuH // 832 // . (yugmam ) . gacchato'syA'bhavan namrA drumA nyubjAzca knnttkaaH| Rtvi-ndriyArtha-maruto'nukUlAH zakunA api // 833 // prabhuprabhAvato nezurAyojanazataM gdaaH| tadvihArA'vanau cAsanneti-vairAgrupaplavAH // 834 // sarvAtizayavAnevaM koTisaGkhyaiH sadA suraiH| sevyamAnapadAmbhojaH sa vyahArSId vibhurbhuvam // 835 // yasyocaiH kamaThAmbudojjhitajalairudbhUtabhogIzvaro1 gacchanti / 2 saptamyantam / 3 adhomukhAH /
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pArzvanAtha carite tsarpadbhogalatAvitAnamamalaM bheje tathA mUrdhani / yenAsyA'pi tadAzritaM jagadapi prItiM parAmaznute so'vyAd vaH zubhabhAvadevavinataH zrIpArzvanAthaH prabhuH // 836 // iti zrIkAlikAcArya saMtAnIya zrIbhAvadevasUriviracite zrIpArzvanAthacarite mahAkAvye'STasarge bhAvAGke bhagavadgaNadhara dezanA zAsanadevatAvarNano nAma saptamaH sargaH // 7 // 444 arham / athASTamaH sargaH / zazvad vizvatrayasvAmI vizvAnugrahahetave / viharannanyadA puNDadeze tatsukRtairagAt || 1 || itazca pUrvadeze'bhUt tAmraliptyAM tadA puri / sudhIH sAgaradattA''khyaH sArthavAhasuto yuvA // 2 // sa tu prAcyabhave vipraH patnyA'nyA''saktayA viSam / daravAjJo vahiH kSipto gokulinyA ca jIvitaH // 3 // parivAd bhUtvA mRtvA ca tatra zreSThisuto'bhavat / jAtajAtismRtizcaiSa viraktaH strISu sarvathA // 4 // lokadharmaratA mRtvA mokulinyapya'bhUt sutA / tatraivebhyasya rUpADhyA sa tAM snigdhadRzekSate // 5 // taj jJAtvA sAg2arArthe sA vRtA labdhA ca bandhubhiH / tasyAmapi punastasya ratA dRSTirmanastu na / / 6 / / sa strIH zastrIrivA'maMsta bhiyA hi prAgbhavaM smaran / sA'tha patre likhitvemaM zlokaM maiSIdakhinnadhIH // 7 // kulInAmanuraktAM ca kiM strIM tyajasi koviMda ! 1 / 1 mUrchitaH / 2 saMnyAsI |
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH sargaH / 445 kaumudyA hi zazI bhAti vidyutA'bdo gRhI striyA // 8 // sAgaro vAcayitvainaM likhitvA ca dRDhAzayaH / prajighAya prati zlokaM sA'pi caivamavAcayat // 9 // strI nadIvat svabhAvena capalA nIcagAminI / udvRttA ca jaDAtmA'sau pakSadvayavinAzinI // 10 // dadhyau ca yat smaratyeSa strIdoSaM prAcyajanmajam / tataH preSIt punaH zlokaM so'pyevamavAcayat // 11 // ekasyA dUSaNe sarvA tajjAtirnaiva duSyati / amAvAsyeva rAtritvAt tyAjyendoH pUrNimA'pi kim 112 // iti tasyAH prabodhena vaidagdhyena ca raJjitaH / vivAhaM sAgaracakre bhogAMva bubhuje mudA // 13 // ibhyaH sAgaradatto'tha vyavahartuM jalAdhvanA / pracakrame saptavArAn yAnaM cA'bhajyatA'mbudhau // 14 // AgataH sanna'puNyo'yamiti laukaiH sa hasyate / dadhyau ca dhik kathaM daivaM viruddhaM mayi zatruvat 1 / / 15 / / iti kiMkRtyatAmUDho'nizaM bhrAmyannitastataH / so'nyadA kUpikAto'mbhaH karSantaM kazcidaikSata // 16 // saptavArAn jalaM nA''gAdAgAd vAre'STame punaH / tad dRSTvA so'smarad mUlamanirvedaH zriyo dhruvam // 17 // yataH daivo'pi zaGkate tebhyaH kRtvA vighnAMzca khidyate / viraskhalitotsAhAH prArabdhaM na tyajanti ye // 18 // dhyAtvaivaM zakunaM matvA sa cacAlA'dhisiMhalam / potena ranadvIpaM ca prApa vAtavazAdasau // 19 // tatra ratnAni saMgRhya pratasthe svapurIM prati / ranalubdhaizca niyamaiH sa kSipto nizi vAridhau // 20 // daivAcca phalakaM pApya taTe'gAt pATalApatham /
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ 446 zrIpArzvanAthacaritepuraM tatraikSi vANijyA''gatena zvazureNa saH // 21 // tena nIto gRhaM snAtabhukto'sau sarvamAkhyata / sthApitaH zvazureNA'sthAt kiyat tatraiva sAgaraH // 22 // tad yAnamapi tatrA''gAniryAmA rodhitA nRpAt / ratnAnyAdAya ca punarmocitAH sAgareNa te // 23 // vizeSAdarjitazrIkaH sa tatrAyAtabandhuSu / satkArAdarthidAnAcca cakAra saphalaM dhanam // 24 // ratnabimbacikIH so'tha dharmArthI dharmatIthikAn / ko devo muktidAyItyapRcchat te'nyo'nyamUcire 1 // 25 // tato'syA''khyata ko'pyAptaH sadanamadhivAsya bhoH / / kRtA'STamo dhyAya devIM tvadiSTaM kA'pi vakSyati // 26 // tathaiva sAgarazcakre devataikA tato'rhataH / suvarNavarNA pratimA puro mukvetyabhASata // 27 // devo'yaM tAttviko bhadra ! svarUpaM tvasya sAdhavaH / vadantIti gaditvA'sau devatA'gAd yathAgatam // 28 // so'pi sAdhvantike gatvA pradarya pratimAmimAm / ko'yaM devaH pratiSThA syAt kathaM cA'syeti pRSTavAn // 29 // sAdhavo'pi jinA''khyAtaM dharmamuktvedamUcire / pArzvanAthapabhuH puNDradeze'sti nanu pRccha tam // 30 // zrAvakatvaM prapadya zrIpArtha cA'bhyetya saagrH| praNamya ca tadapAkSIt svAmyapya<
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH srgH| 447 zivaH sundara-somau ca jyshcetybhidhaantH|| 34 // cirA''cIrNavratA bhUrizrutAH kintu priisshai| jitAH santo jinendraM te praNamyedaM vyajijJapan // 35 // siddhirasmin bhave'smAkaM bhavitA bhagavan ! na vaa| prabhurjagAda caramadehAH setsyatha sampati // 36 // tatastaizcintitaM tAvad yatitve kaSTamanvaham / gRhiNo'pyAdhi-bAdhAbhiH sadaivA'tIvaduHkhitAH // 37 // huM jJAtaM bauddhatIrthe'sti dhruvaM saukhyaM manISitam / yato buddho jinaH svIyayatInAmidamAdizat // 38 // manojhaM bhojanaM bhuktvA mnojnyshynaa-''snH| manojJe bhavane tiSThan manojJaM dhyAyati vratI // 39 // tathAmRdvI zayyA prage peyA bhaktaM madhye pare'hani / pAnakaM zarkarA drAkSA naktamante punaH zivam // 40 // tatastatraiva gatvA'tivAhayAmaH sukhaM dinAn / avazyaMbhAvini zive kiM vRthA kaSTakalpanA // 41 // iti nirNIya te tasthurgatvA sugatadarzane / teSAM kAlena cA''sannamokSatvAdityabhUnmanaH // 42 // aho ! vizvatrayA''dhAraM pArzvanAthaM guruM gurum / prApyA'pi bhraMzito'smAbhirdhigAtmA zithilairiti // 43 // saccAritrajale'smAbhiH snAtvA mAtaGgavat katham / kusaMsargarajasyAtmA loThito hanta ! sampati // 44 // pramAdanidrAvaivazyAjinadharmasudhAghaTam / asmAkaM kSipatAM pAdaiH kA gatirbhavitA hahA ! 1 // 45 // ananyazaraNAnAM naH sarvathA zaraNaM bhavAn / prasadyA''lambanaM dehi pArzvanAthapabho'dhunA // 46 // 1 mano'bhilaSitam /
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ 448 zrIpArzvanAthacariteitidhyAnabhavA'pUrvavIryollAsitayA''tmanaH / / kSayakazreNiniHzreNimAruruhuH kSaNena te // 47 // prApyA'tha kevalajJAnaM zailezIkaraNAd drutam / te'pi siddhipadaM prApuH prasAdaH kaTare ! prabho ! // 48 // itazcA''sInAgapuryA puryA dhanapatirdhanI / tatsUnuzvArutAruNyo bandhudattA'bhidhaH sudhIH / / -49 // vasunandasutAM candralekhAM sa prinnaayitH| pitrA, kaGkaNahastaiva sAhidaSTA mRtA nizi // 50 // tasyaivaM SaNmRtA bhAryA UDhamAtrA vidhervazAt / viSahasto'yamityanyAM kanyAM lebhe punaH sa na // 51 // kSIyamANaM ca taM kRSNapakSacandramivA'nvaham / janako vIkSya taccittavyAsaMGgAya pracakrame / / 52 / / sutaM dhanapatiH praiSId yAnaM saMvAhya siMhalAn / so'pi pitrAjJayA tatra gatvA bhUri svamArjayat // 53 / / bahulAbhena tuSTo'sau pratasthe svapurI prati / gacchatazcA'sya durvAtAd vA| yAnamabhajyata // 54 // prApyA'tha kASThaphalakaM sa ratnadvIpamAsadata / nIcairuccaizca puMsAM hi cakranemikramAd dazA // 55 // pAdacArI phalAhArI ratnAdriM sa yayau kramAt / tatrA''rUDho dadazaiMkaM caityaM ratnamayaM mahat / / 56 // pravizya ca sa tasyAntaH zrInemevimbamAnamat / yaM zrito'GkacchalAccho vRttaujjvalyayuto dhruvam / / 57 // tatsthAn sAdhUMzca vanditvA khodantaM sarvamAkhyata / tatrA''dyamuninA'grAhi jinadharma prabodhya saH // 58 // tatra citrAGgado nAma khecaro jinadhArmikaH / sAdharmikatayA prIto'bhyarthya taM svagRhe'nayat // 59 // 1 vyAsaGgazcaikakAryasthairyam /
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH srgH| satkRtvA bandhudattasya snAna-bhojyAdigauravam / Uce khagAminI vidyAM kiM kanyAM vA dadAmi te // 60 // tvadvidyA madazetyuktvA tUSNImibhyasute sthite / dadhyau citrAGgadaH kanyAM khalveSa iyatecchati // 61 // sA kanyA'smai pradAtavyA surUpA''yuSmatI ca yA / tat kA'ho! bharate'stIhak ityapRcchat sa khecarAn ? // 6 // tato mRgAGkalekhA tadbhAtraGgadasutA'vadat / astIdRk tAta ! kauzAmbyAM sakhI me priyadarzanA // 63 // tatpiturjinadattasya gRhaM prAg gatayA mayA / munito'zrAvi yat saikaM sutaM sUtvA vratIyitA // 64 // tatazcitrAGgado bandhudattena saha khecarAn / praiSIdamitagatyAyAH kauzAmbyAM te'pyaguH kSaNAt / / 65 // AvAtsurbahirudyAne tatra zrIpArzvamandiram / te pravizyA'naman pArtha bandhudatto'stavIdatha // 66 // jaya tribhuvanottaMsa ! pArzvanAtha jinezvara ! / surA'suranata ! svAmitrameyamahimAnidhe ! / / 67 // tava nidhyAnasaddhyAnasiddhayogajuSAM jina ! / vyAdhirAdhirivA''sattimiyati na kadAcana // // 68 // tava zAntavapuHkAntinIrapUraplutAtmanAm / duSTo'pi dahano'niSTaM dveSo vA kartumakSamaH // 69 // AstAmanya jalollaGghavArtA dhIradhiyaH prabho ! / tvAmavApya sadAdhAraM taranti bhavasAgaram // 70 // dhyAtatvannAmamantrANAM kathamAzIviSA bhiye / neSTe dRSTiviSo'pyeSAM nAtha ! mithyAtvapannagaH // 71 // yAntya bhISTaM sadhanvA-'sitvatpAdazaraNAH padam / caurairakSarivA'dhvastAH krAntvA bhavamivASTavIm // 72 // , vratamabhilaSiSyati / 2 na zaknoti / . 57 ..----
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ 450 zrIpArzvanAthacariteprabhoH phaNimaNijyotiHpluSTA'ntarvairibhUruhAm / tatpallavanibhAH puMsAM anye santyeva nA'rayaH / / 73 // sanAthAnAM tvayA nAtha ! zvApadA viSade kutaH / teSAM karmASTapAd mohazarabhaH karabhAyate / / 74 // atrA'mutrA'pi no teSAM doSa-daurgatyajA vipat / bhavantaM ye sadAnandazreyonidhimadhizritAH // 75 / / rogA'nala-jala-vyAla-caurA-ri-zvApadA-''padaH / bahirantarapi svAminna bhiye tvayi vIkSite // 76 // tava stavanavajrAGgIkRtarakSAH sadA prbho!| yAnti durgamapi zreyo bhAvadevamunistuta ! // 77 // iti stutipare tasmin jinadatto'rcituM jinam / tatrAgAt khecarAn bandhuM tathA dRSTvA ca tuSTavAn // 78 / / sAdharmikatvavAtsalyaM kartumabhyarthya te nijam / tenA''nItA gRhaM teSAM svAgataM ca kRtaM bahu // 79 // pRSTAzcA''gamane hetuM khecarAH kAryamaihikam / kiJcit kUTaM vinA na syAditi dhyAtvedamUcire // 8 // vayaM ratnAcalAnemi nantuM raivatakAcale / gatAstatrA'milad bandhudatto'yaM snigdhabandhuvat // 81 // cakre sAdharmikatvaM ca dhArmiko'yaM tato vayam / prItyA'nena yutAH zrImatpArtha nantumihA''gatAH // 82 // jinadattastato bandhudattaM taddharmaraJjitaH / khecarairuparodhyainaM svapucyA paryaNAyayat // 83 // svasthAnaM khecarA jagmubandhudattazca sapriyaH / tatraivA'sthAccaturvarSI dharmakRtyaparaH sukham / / 84 // atha guA guNairguLa priyadarzanayA'nvitaH / ApRcchaya zvazuraM bandhudattaH svAM prasthitaH purIm // 85 // 1 karmANyevASTau pAdA yasya / 2 garbhiNyA /
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH srgH| 451 gacchannatucchasArtho'sau bhISmAM padmATavIM yayau / jyaheNollaGghaya caikasya sarasastIramAvasat // 86 // caNDasenA'bhidhasyA'tha sArthe tasminnacintitAH / pallIzasya yamasyeva bhillAH zalyA ivA'patan // 87 // te tatsarvasvamAdAya priyadarzanayA saha / pallizAyA'rpayan so'pi tAM dInAM vIkSya duHkhitaH / / 88 // keyaM kasyetyapRcchacca tacceTI sA'pyacIkathat / kauzAmbyAM jinadattasya putrIyaM priyadarzanA // 89 // tat zrutvA sahasA'mUchellabdhasaMjJazca pallirAd / natvoce bhaginI me tvamupakArisutA'si yat / / 90 // zRNu prAgasmi kauzAmbyAM gatazcaurairvRto bahiH / sAyaM mayaM pistatra nirIkSyA''rakSakaidhRtaH // 11 // vadhArtha nIyamAno'haM pauSadhAnte nijaM gRham / tvapitrA gacchatA dRSTvA nRpaM vijJapya mocitaH // 92 // tat te'haM kiM karomyadya tenetyuktAM'tha sA'bravIt / patiM darzaya me bandhudattaM dhAvyA viyojitam // 93 / / kRtamevedamityuktvA pallIzastAM surImiva / pazyan bhaktyA gRhe muktvA tatpatiM vIkSituM yayau // 14 // bhrAntvA bandhumasaMprApya punaH svagRhamAgataH / sa bandhudattabhAryAyAH sAkSyaM pratyazRNoditi // 15 // SaNmAsAnte bandhudattaM nA''nayAmi samIkSya cet / jvalajjvAlAkule nUnaM tadA vahnau vizAmyaham / / 96 // bhaiSIca sarvato bhillAn bhrAntAste'pi ciraM param / bandhuM nA''purvilakSA''syaH pallIzo'thetyacintayat / / 97 // dhArayannakSamaH prANAn priyAvizleSaduHkhitaH / bhRgupAtAdinA kA'pi bandhudatto to dhruvam // 98 // gatAH sandhA'vadhermAsAzcatvAraH sAmprataM punaH /
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ 452 zrIpArzvanAthacariteprasUtAyAM bandhupatnyAM kauzAmbyAM tatsutAM naye // 99 // tato vahni pravekSyAmi dhyAyanniti jhagityasau / avadhi ceTyA yat putraM prasUtA priyadarzanA // 10 // toSadAnaM ca dattvA'syAH pallIzaH kuladevatAm / caNDasenA'bhidhAmevamupAyAcata bhaktitaH // 101 // mAsaM yadi saputrA'sau vasA kuzalinI mama / bhaviSyati tadA dAsye baliM te dazabhirnaraiH // 102 // kSemeNa ca vyatItAyAM dinAnAM paJcaviMzatau / AnetuM baliyogyAn nRn sa praiSIt sarvato narAn // 103 / / itazca bandhudatto'pi priyAvirahato bhraman / hintAlavanamAsAdyA'pazyat saptacchadadrumam // 104 // mAM vinA kSaNamapyekaM na jIvet priyadarzanA / tanniye'hamapIha skhaM tarAvuddhya samprati // 105 // dhyAtveti taM drumaM yAvat so'bhyagAta taavdgrtH| sarastIre dadazaikaM haMsaM haMsIviyoginam // 106 / / duHkhitaM taM saduHkhe'smin pazyatyeva kSaNAdapi / rAjahaMso'milad haMsyA pAcchAyAnilInayA / / 107 // tad dRSTvebhyasuto dadhyau saMyogo jIvatAM punaH / syAdeva tat purIM yAmi svAM nisvo yAmi vA katham?108 kauzAmbyAmapi no yuktaM gamanaM priyayA vinA / tadupaimi vizAlAyAM dhanadattaM svamAtulam // 109 // tasmAd dravyaM gRhItvA'haM dattvA ca zabarezituH / mocayAmi priyAM pazcAd dAsye'rtha svapurI gataH // 11 // dhyAtveti yon dvitIye'hni prApya sthAnaM giristhalam / vizrAnto yakSagehe'sau tatraikazcA''gato'dhvagaH // 111 / / pRSTrA jJAtvA vizAlAyA bandhudattastamAgatam / . 1 gacchan /
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- aSTamaH srgH| 453 mAtulasya punaH kSemaM dhanadattasya pRSTavAn // 112 // pAnthaH smA''ha dhane grAmaM gate tasyA''dimaH sutaH / krIDan patnyA samaM nA'jIgaNad yAntaM puronRpam // 113 // kruddho'tastaM nRpo guptau sakuTumbamapi nyadhAt / Agato dhanadattazca dattvA daNDamamocayan // 114 / / daNDAvazeSakoTyarthe dhanadattaH svasuH sutam / nAgapuryA bandhudattamuddizya hyo'calad gRhAt / / 115 // tat zrutvA'cintayad bandhuraho ! kaSTA vidhergtiH| yatrA''zA'jani me so'pi mAtulo hA'bhavat katham ? 116 bhagnA''za iyatA dvedhA'pyahaM daiva ! hato'bhavam / adhunA matsamo duHkhI manye nAnyo'sti bhUtale / / 117 // athavA dinamekaM zazI pUrNaH kSINastu bahuvAsarAn / sukhAd duHkhaM surANAmapyadhikaM kA kathA nRNAm ? // 118 // tiSThAmyatraiva tat tAvanmAtulasya milAmyaham / nAgapuryA yato'dhvA'yaM dhyAtvaivaM tatra sa sthitaH // 119 / / athA''gAt paJcabhirghaurdhanastatra kiyatsakhaH / tasmiMzca vyazramaccaitye bandhudatto'tha cA'bravIt // 120 // yUyametAH kuto gamyaM kutra vA'tha dhano'bravIt / vizAlAyA ihA''yAtA yAmo nAgapurI purIm / / 121 // bandhurUce'hamapyasmIta etA kintu tatra vaH / ko'sti so'pi jagau bandhudatto me'sti svasuH sutaH ? 122 jJAtvA'pyevaM mAtulaM taM bandhuH svaM tvaprakAzayan / bandhurme mitramityuktvA taM tatrA'sthApayad dinam // 123 // prAtaH zaucArthamekAkI bandhudatto gato nadIm / kadambagahvare'pazyad ratnacchAyA'ruNAM bhuvam / / 124 // 1 etA AgatAH /
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ 454 zrIpArzvanAthacaritetAM khanan ratnAlaGkArapUrNa tAmrakaraNDakam / sa lebhe channamAdAya dhanadattamupeyivAn // 125 / / khaM prakAzya sa natvA''khyad mayA pAnthAt tvaa'khilaa| labdhA pravRttistvatpuNyaiH karaNDo'yaM ca gRhyatAm / / 126 / / dravyeNA'nena mocyantAM mAnuSANi nRpagRhAt / saMbhramAd dhanadatto'vaka hA ! kathaM te dazedRzI? // 127 / / svavRtte bandhunA''khyAte dhanadatto'bhyadhAt punaH / vatsa ! prAga mocayiSyAmi bhillebhyaH priyadarzanAm / / 128 // atrA'ntare bhaTA rAjJo'kasmAdeyurudAyudhAH / / pAnthAMstatrASitAn sarvAn dadhruste caurazaGkayA // 129 // dhanadatta-bandhudattau bhayAd yakSA''layA'ntike / dravyaM kSipantau taidRSTau pRSTau ca kimidaM nviti ? // 130 // Ucatustau nijaM vittaM sthagantau sto bhayena vaH / savittau tAvupAmAtyaM bhaTaiH pAnthAzca ninyire // 131 // pAnthAn nirIkSya muktvA ca mantrI jAmeya-mAtulau / uvAca kau yuvAM kasya vittamasti karaNDake ? // 132 // tAbhyAmUce vizAlAyAmAvAmibhyasutAvubhau / prasthitI lATadezAya vittaM naH pUrvajArjitam // 133 / / kiM kimastIti me brUtaM mantriNetyuditau punH| abhijJAnA'nabhijJAnAccakratuaunemava tau / / 134 // mantrI svayamathodvATya karaNDaM yAvadaivata / / dadarza nRpanAmAkaM tAvad ratnavibhUSaNam // 135 // mantrI dadhyAvidaM nUnaM madhyAt prAggatavastunaH / AjahaturimAvanyadapi taj jJAsyato'khilam / / 136 // tADayitvA'tha tau pRSTau vastvanyadapi kathyatAm / tAvabrUtAM vayaM naiva vidmaH kiJcidataH param // 137 // mantryatho narakA''kArakArAyAM tAvubhau nyadhAt /
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH sargaH 1 455 zeSAdapi hi karmAzAcchuyyate na kathaJcana / / 138 // SaNmAsAnte punaH ko'pi liGgiveSo viTo nizi / sadhanaH prApi baddhA cAssrakSakairmantriNo'rpitaH || 139|| vega vittaM parivrAjAM cauro'yamiti mantriNA / nirNaya dvAssdiSTA bhaTAstaM ninyire bahiH // 140 // sa jAtAnuzayo dadhyau yad vAkyaM nAnyathA muneH / mRta evAsmi tallokaM sukhIkurve hRtArpaNAt // 141 // abravIcca sa ArakSAn cause'haM muSitaM puram / mayaiva, vidyateloM sarva girivanAdiSu / / 142 / / tadarpayataM yad yasya nigRhNIta tatazca mAm / iti zrutvA samastospi jano'bhUt hRSTavismitaH // 143 // ArakSA mantriNe cAsskhyan mantrI cauroktabhUmiSu / sarva dadarza tad dravyaM vinaikaM taM karaNDakam // 144 // mantryUce taM parivrAjaM nirbhayo brUhi kiM tava ? | bhadredaM ceSTitaM veSaviruddhaM so'pyabhASata / / 145 // zrUyatAM nagare puNDravardhane'haM dvijAGgajaH / zrIdharAkhyo'nyadA'pazyaM caurabuddhyA dhRtAn narAn // 146 // mahAduSTA vihanyantAmamI ityavadaM tataH / ahA ! kaSTamajJAnamityeko munirUcivAn // 147 // mayA natvA kimajJAnamiti pRSTo munirjagau ? / yat parasyA'tipIDAkRdasaddoSAdhiropaNam // 148 // ete mAkarmaNA kliSTAH kathaM duSTAstvayoditAH 1 / prAkkarmaphalazeSaM hi lapsyase tvamapi dhruvam / / 149 // prAkkarmaphalazeSaM ca mayA pRSTo munirjagau / astyatra bharate kSetre nagaraM garjanAbhidham // 150 // tatra tvaM candradevAkhyo dvijanmA'bhUH zrutaikabhUH / yogAtmA nAma vikhyAtastapasnyekazca naiSThikaH // 151 //
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ 456 zrIpArzvanAthacarite athaikA vIramatyAkhyA tatratyazreSThinaH sutaa| vidhavA siMhalA''khyena mAlikena sahA'gamat // 152 // daivAt tadina evA'gAd yogAtmA'pyanyataH kacit / gatA vIramatI kA'pItyabhUd vArtA'khile pure // 153 // tvayoce sA yayau yogAtmanA sAdha na saMzayaH / tacchrutvA'bhUja no yogAtmani dharme'pyanAdaraH // 154 // itthaM nikAcitaM karma kRtvA mRtvA kramAdabhUH / eDako jambuko vezyAsutasturye bhave punaH // 155 // mukharogAnmRtaH sarvabhaveSvAsId dvijo'dhunA / ataste karmaNastasya zeSamadyA'pi tiSThati // 156 // tannizamya samutpannabhiyA sugurusannidhau / mayatajjagRhe bhadra ! parivrAjakadarzanam // 157 // bhaktatvAnme guruH prAnte dadau vidyAM khagAminIm / tAlodghATanikAM cApi yatnAnmAM cetyazikSayat // 158 // ime vidye tvayA dharma-deharakSAM vinA'nyataH / na prayojye mRSAvAkyaM varjanIyaM ca sarvathA // 159 // pramAdAccenmRSoktaM syAnAbhidaghne tadA'mbhasi / pravizyorzvabhujo'STAgrasahasraM vidyayorjapeH // 160 // samyag dattveti me zikSA paralokaM gato guruH / pApo'haM vyasanAsaktastat sarva cakarA'nyathA // 161 // vo dine ca vane strIbhiH pRSTo vairAgyakAraNam / patnImRtyumabhASiSaM prAyazcittaM ca na vyadhAm // 162 // kRtvA'dya caurikAM rAtrau vrajannArakSakairaham / dhRtaH khagAminIvidyA nAsphurat tat kurUcitam // 163 / / mantryUce kiM na samprApta eko ranakaraNDakaH / sa smA'ha daivato jJAtvA pathikaH ko'pyapAharat // 164 //
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH sargaH / tat zrutvA taM parivrAjaM mahAtmA sacivo'mucat / kaNDakarau tau cAsshAsta jAmeya-mAtulau // 165 // pRSTau tenA'bhayaM daccA yathAvasthaM zazaMsatuH / atha satyAvimau matvA nItijJo mantrayamuJcata / / 166 // tatastau calitau svasya manyamAnau navaM januH / prAptau ca pathi pallIzana rairbalina rekSibhiH // 167 // dhRtvA padmATavIdevyAzcaNDAyA bhavane ca tau / kSiptau bandinRNAM madhye, dhRtAnAM vadhahetave // 168 // caNDaseno'tha tatrA''gAt saputrAM priyadarzanAm / AnAyya bAlamAdAya devyai prANamayat svayam // 169 // devIM raudraM ca karmedaM draSTuM neyaM kSameti saH / pallIzobandhubhAryAyA nayane vAsasA'pyadhAt // 170 // samaya devIpUjArthametasyA raktacandanam / bhillairAnAyayaccaikaM devyA vRndanaraM puraH / / 171 // taizva daivavazAd bandhudatta evopaDhaukitaH / kozAnnikhiMzamAkarSannistriMzo'tha sa pallirAda / / 172 / / bandhupatnI tato dadhyau hA ! kaSTaM zrAvake kule / jatAyA api me kArye hanyante iti pUruSAH // 173 // bandhurapyAgatAM svasya mRtiM jJAtvA sudhIradhIH / parameSThinamaskAroccAramArabhata drutam // 174 // nizamya taddhvaniM bhartRzaGkayA priyadarzanA / dRzA vudghATayAmAsa dadarza ca patiM puraH // 175 // pallIzaM ca jagau bhrAtaH ! satyasandho bhavAnabhUt / mA zaMsethAH sa evAgre yatte'yaM bhaginIpatiH // 176 // tato hRSTaviSaNNo'sau pallIzo bandhupAdayoH / patitvA''khyad mamAjJAnA'parAdhaH kSamyatAM vibho ! / / 177 / / 1 AcchAdayAmAsa / 58 457
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pArzvanAthacarite bandhudattaH priyAM vIkSya muditastamabhASata / ko'parAdhastavA'yaM yaH priyayA mAmamelayat 1 // 178 // idaM tu kiM svayAssrebhe vRttAntaM so'pyacIkathat / upayAcitaparyantaM bandhudattastato'bravIt // 179 // puSpAdyaireva pUjyante devA jIvavadhairna tu / kravyAdA evaM kravyAdA devA devyastu nedRzAH || 180 // hiMsAmasatyamanyasvaM parastrImatilobhatAm / varjayeriti bandhUktaM sa sarva pratyapadyata / / 181 // bandhudattAjJayA'muJcat pallIzaH sarvavRndagAn / devyUce pAtragA cArdhyA puSpAdyairasmyataH param // 182 // tat zrutvA bahavo bhillA babhUvurbhadrakAstadA / priyadarzanayA putro bandhudattasya cA'rpitaH // 183 // Arpayad bandhudatto'pi dhanadattAya taM sutam / mamAyaM mAtula iti nijapatnyai zazaMsa ca // 184 // kRtanIraGgikA sA'pi zvazuraM dUrato'namat / dattAzIH so'pyuvAcaivaM sUnornAmA'dya yujyate // 185 // bAndhavAnAmasau jIvadAnAdAnandako hi yat / bAndhavAnanda ityAkhyAM pitarau cakratustayoH // 186 // sakuTumbaM gRhe nItvA nItyA bandhumabhojayat / bhillezastasya loptraM ca dantimuktAdi cArpayat // 187 // bandhuryathepsitaM davA preSya svaukasi mAtulam / sasArthacaNDa senenAnvito nAgapurImagAt // 188 // tatrA'bhyetya nRpeNA'sau gajArUDhaH pravezitaH / pRSTazca nRpabandhUnAM svodantaM sarvamAkhyata // 189 // tathA ca jinadharmAnubhAvA'dvaitaM tadA'vadat / yathAbhUt saGgato vADhamapi syAdvAdavAdinAm // 190 // 5 rAkSasAH / 2 mAMsAzinaH / 458
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH srgH| 459 bandhoH svAnubhavA''khyAnAjinadharme bhurjnH| rakto'bhUdatha pallIzaM satkRtyA'sau visRSTavAn / / 191 // sukhena tasthuSastatra bandhudattasya dharmiNaH / dvAdazAbdI vyatikrAntA zaratkAlo'nyadA'bhavat // 192 // yatra sanmArgagA nadyo nirmalAzvA'bhavan punaH / kSINe vitte yathA prAyaH puMsAM cittapravRttayaH // 193 // saro hRdyAmbujaM jajJe gaganaM spaSTatArakam / . svacchabhAvena sAdhUnAM yathA cittaM lasadguNam // 194 // AsendurbhAnujaM tApaM viveka iva mAnajam / susaGgatirivA'bhUd bhUH prazasyaphalazAlinI / / 195 // mayUrA maunino'bhUvan jJAtatattvA ivarSayaH / haMsAzca spaSTatAM bhejurghanAnte dhArmikA iva // 195 // sarasAM nIramarkAzuzoSyamANaM zanaistaTam / tatyAja gRhiNA dvandvadagdhaM cittaM mamatvavat // 196 // zrIpArthaH samavAsArSInAgapuryA tadA bhiH| tallokaM sukRtA'stokaM sa vyadhAduttamottamam // 197 // mahA bandhudatto'pi tatra spriydrshnH| gatvA natvA prabhu zrutvA dezanAmiti pRSTavAn // 198 // kena me karmaNA svAminnUDhamAtrA api priyAH SaNmRtA virahavAsId banditA ca kathaM mama // 199 // svAmyAkhyadatra vindhyAdrau hiMsrAtmA shbreshvrH| nAnA zikharaseno'bhUt zrImatyAkhyA ca tatpriyA // 20 // mArgabhraSTo'nyadA sAdhugacchastatrA''gataH sa tam / dRSTdaitya kRpayA'pRcchad yUyaM bhramata kiM nviha ? // 201 // mArge bhraSTA vayamiti tairukte patimabravIt / zrImatI bhojayitvaitAn phalAyailaMgayA'dhvani // 202 // 1 cikSepa /
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritetairUce varNagandhAdirahitaM naH phalAdikam / cirakAlagRhItaM vA kalpate netarat punaH // 203 / / tato'sau tAdRzaiH kandAdibhistAn pratyalAbhayat / ninye cAvanyatho dharma namaskAraM ca te'dizan // 204 // pakSAntArdana ekasmin tvayA sAvadyamujjhatA / namaskAro'yamekAnte smartavya iti cAdizan // 205 // anyacca yadi te ko'pi tadA druhyet tathApi hi / mA kArSIH kopamevaM te svargazrIH khalu hastagA // 206 // tatheti pratipadyaitat kurvatastasya caanydaa|| siMhastatra kuto'pyAgAd bhItA ca zrImatI bhRzam // 207 // mA bhaiSIriti jalpaMzca dvAra bhillezo'grahId dhanuH / . zrImatyA smAritazcAsau niyamaM gurubhASitam // 208 // sahasA nizcalaH so'bhUt zrImatI cAtha bhakSitau / / ubhau siMhena saudharme'bhUtAM palyAyuSau surau // 209 // cyutvA bhillo videheSu cakrapuryA mhiibhujH| . sutaH kurumRgAGkasyAbhUcchabaro mRgAGkakaH / / 210 // kurumRgAGkazyAlasyA'bhUt subhUSaNabhUpateH / ... sutA vasantasenA''khyA zrImatyapi divazcyutA // 211 // yauvane'tha tayo rAgaM mitho rUpa-guNazruteH / jAtaM jJAtvA pitRbhyAM tAvanyonyaM pariNAyitau // 212 // kRtakRtyo'tha zabaramRgAGkasya pitA bane / tApaso'bhUt kSamAdhAraH kumArastu svayaM nRpaH // 213 // lInAtmA so'bhavat panIrUpe sadguNazAlini / sadratnakhacitasvarNAlaGkAra iva hAriNi // 214 // tiryaviyojanaM tasya karma bhillabhavodbhavam / tadAnImudagAt tena yajjAtaM tanizamyatAm // 215 // tatrA''sId vardhano nAma rAjA jayapure blii| ...
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH srgH| 461 nirhetukruddhaH zabaramRgAkaM so'vadad naraiH // 216 // vasantasenAM me yaccha manyasvA''jJAM mmeytaa| bhujhva rAjyasukhaM no vA yuddhAya praguNo bhava // 217 // zrutvaivaM so'tyamarSeNa sasainyo niragAd yudhi / tadA ca vardhano rAjA jito naMSTrA yayau kacit // 218 / / taptasaMjJena rAjJA'tha yodhayitvA nizumbhitaH / raudradhyAnavazAt SaSThaM mRgAGko narakaM yayau // 219 / / agniM vasantasenA'pi pravizya sahasA mRtaa| tatraivotpadya narake patimArgA'nugA'bhavat // 220 / uddhRtya puSkaradvIpe bharate raurgehyoH| putra-putryAvajAyatAM pariNItau ca to mithaH // 22 // tAbhyAM ca svagRhasthAbhyAM sAdhvyo dadRzire'nyadA / .. utthAya bhaktyA'nnapAnaH pratyalAbhanta cA''darAt // 222 // pRSTA ca bAlacandrAyA gaNinyAstau pratizraye / aparAhne gatau dharma zRNutaH sma ca tanmukhAt // 223 // .. gRhidharma prapadyA'nte brahmalokaM gatAvubhau / tatazcyutAvimau jAtau yuvAmibhyasutAviha // 224 // : tato bhillabhave tiryaviyogo yaH kRtastvayA / anvamodyanayA cAsIt tatpAkAd duHkhamIdRzam // 225 / / ... bandhudattastataH mAha nA'nyo dhanyo'sti matsamaH / yenApto'si vibho ! janmakoTidurlabhadarzanaH // 226 // .. . tava prabhAvataH svaaminnevmaatmaanmucckaiH| . zlAghamAno'pi no doSaM pratyutA'haM guNaM labhe // 227 // . . tamottasya me svAminadhe vyaktIkRte tvyaa| dIpenevorage jAtaM yAtaM cA'dyA'khilaM bhayam // 228 // : . idAnImiha me nAtha ! yat kartavyaM tdaadish| 1 maaritH| 2 upAzraye /
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ 462 zrIpArzvanAthacariteteneti zraddhayA natvA vijJaptaH prabhurAdizat / / 229 // aihikA-'muSmikaM saukhyamicchatA bhavinA sadA / kartavyaH sAdhusaMsargaH parihAryA kusaGgatiH // 230 // na laDanIyamaucityaM mAnyaH sevyazca sadguruH / pravartitavyaM dAnAdau cintanIyA tathA''yatiH // 231 // vikSepaH parihartavyaH prakramyaM yogasiddhaye / nityamantarmukhairbhAvyaM bhAvyA vairAgyabhAvanA / / 232 // kAryo maGgalajApazca garhaNIyaM svaduSkRtam / catuHzaraNamArAdhyaM kArya puNyAnumodanam // 233 // yatitavyaM pare jJAne vicintyaM sannidarzanam / zrotavyaM dharmazAstraM ca bhAvanIyaM prayatnataH // 234 // yataH saddharmazAstrasya padamAtramapi zrutam / mahArasAyanaM jantoH zrIgupto'tra nidarzanam // 235 // tathAhiastyatra bharate nAmnA vaijayantI purI varA / tatra rAjA nalo nyAyavallIvistAramaNDapaH // 236 // tasya prasAdavitto'sti sArthavAho mhiidhrH| azeSavyasanA''saktaH zrIgupto nAma tatsutaH // 237 // putrIyA'narthasantaptaH sArthavAho'nyadA yayau / AgAmidoSarodhArtha dvAHsthamukto nRpAntikam // 238 // sagauravaM sa bhUpenA''lApya pRSTaH prayojanam / adhovIkSya saniHzvAsaM jagAda bhayadInavAk // 239 // utpannaM duHkhamanyasmAt sukhenA''khyAyate vibho / zakyate svasamutthaM tu nA''khyAtuM naiva gopitum / / 240 // rAhakAnte tato datte vizrabdhaM sa vyajijJapat / svAmin ! kulakalaGko'sti zrIgupto nAma me sutaH // 241 // , dvAHstho dvaarpaalH|
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ - aSTamaH srgH| dyUtAdivyasanaistena mamA'rthaH pUrvasazcitaH / kSapito vArito'pyuccaiH kusaGgAna nivartate // 242 // yataH prabhurapi cchettuM khAGgajaM doSamakSamaH / na megho vidyutaM vidhyAyapatyau na cA'mbudhiH // 243 // kizcaguNo duSpakRtene syAdanvayAt saGgato'pi vA / daheccandanajo'pyagnirgandhA''dhyA lazune vRthA // 242 / / dyUtakAragRhAt sa khaM mocayitvA kathaJcana / somaveSThigRhe khAtraM datvA sarvasvamagrahIt // 145 // tadiSTadAsikAvaktrAdidaM jJAtvA bhayAdaham / atrAyAtastataH sarva gRhyatA me parAdhinaH 246 // yataHcaurazcaurApako mantrI bhedajJaH kaannkkryaa| annadaH sthAnadazcaiva cauraH saptavidhaH smRtaH // 247 // vizrabdho bhava sArtheza ! madA''yattaM dhanaM tava / dhIrayitveti bhUpena sanmAnya ca vyasarji saH 248 // anyAya iti pUtkurvan athA''gAt tatra pUrjanaH / nRpeNA''kArya pRSTo'sau cauryodantaM vyajijJapat // 249 // punaH pRSTaM nRpeNA'ho ! kiyatsaGkhyaM gataM dhanam / pauraiH svarNasahastrANAM kathitA paJcaviMzatiH // 250 // pradApya tannRpaH kozAd visasarja pujinam / kSaNaM nirbhaya' cA''rakSamatha zrIguptamAhayat // 251 // tamadhikSipya rAjJoktaM re ! hRtaM svarNamarpaya / sa Uce kiM vibho ! rAjA prAha yanmuSitaM nizi // 252 // tenoktaM kiM kule'smAkaM kadApyevaM vidhIyate / rAjA'pi kupitaH prAha tarhi divyaM kuruSva bhoH ! // 253 // 1 piityuuthikaa|
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ 464 zrI pArzvanAthacarite sa uvAca bhavatvevaM sthAtA zirasi kaH punaH ? 1 sthAsye'hamiti jalpitvA''dizata kIraNikAn nRpaH ||25 vidhinA'tha militvA te tatkare phAlamakSipan / siddhamantraM purA labdhaM divyastambhAya so'smarat / / 255 || tasyA'nubhAvataH svalpamapi spRSTo na vahninA / patitAH zuddhatAlAca nRpaH kRSNamukho'jani / / 256 // dadhyau ca divyakRcchuddhau ziraHstho daNDyate nRpaiH / ziraHpratijJAM tat kRtvA'dhunA kiM jIvitena me ? || 257|| iti martumanA bhUpaH sarvAnAkArya mantriNaH / Adizad yadaho ! zuddhaH zrIgupto divyataH sphuTam || 258 ahaM tu zirasi sthitvA jAto'lIkastadAtmani / cauradaNDaM kariSye'ya rAjye kArya yathocitam // 259 // azrotavyamidaM nAtha ! kiM vayaM zrAvitA iti / uktvA tairyuktibhirvA bodhito'pi na budhyate // 260 // tat zrutvA sArthavAho'pi jhagityAgatya pArthivam / uvAca kimidaM svAminnArabdhaM vizvavaizasam // 261 // vikalpaH kopi yathAste tanmamaivedamAdiza / heturyadahamevAsminnarthe daNDo'stu me tataH / / 262 // rAjJAMce bhadra ! mA khedaM kArSIH punaridaM vada / yanmamAgre tvayA'khyAyi tat satyamatha saMzayaH 1 // 263 // mahIdharo'vadannAtha ! kimalIkaM purastava / kathyate satyamevedaM pralaye'pyanyathA nahi ? || 264 // tat zrutvA mantriNaH prAhuryadyevaM tarhi sa dhruvam / mantreNA'stambhayad vahniM divyA divyasya vA gatiH // 265 // tadadya kuzalI nAmA'styAgato divyamAntrikaH / taM pArzvIkRtya zrIgupto'gnidivyaM kAryatAM punaH // 266 // 1 divyaparIkSakAn / 1
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH srgH| 465 rAjJA tathAkRte tasya hatazakteH karadvayam / / adahyata nRpasyocairjayadhvanirudacchalat // 267 // vividhAH sarvatastatra pravRttA maGgalotsavAH / zrIgupto'pi tadA pRSTaH sarvamAkhyad yathAtatham // 268 // lajjayA sArthavAhasya jIvana muktaH sa bhUbhujA / dezAniSkAsito bhrAmyan yayau gajapuraM kramAt // 269 // bhavitavyavazAt tatra dRSTvA kuzalamAntrikam / kruddho dadhyAvare ! so'yamakAraNaripurmama // 270 // tataH khaGgena kuzalaM hatvA kurvan palAyanam / sa dhRtvA''rakSakaistatrArpitaH kAraNikezituH // 271 // tenA''diSTo vadhAyA'sau nItvA''rakSanarairbahiH / zrIguptaH kampamAnAGgaH zAkhAyAM lambitastaroH // 272 // svasthAnaM te narA jagmuH kaNThapAzAditaH sa tu / bhramite rodasI pazyan kAmapyApa kSaNaM dazAm // 273 // bhAreNa truTite pAze zrIguptaH patito bhuvi / zItavAtena caitanyaM prApya bhItyA palAyitaH // 274 / / gacchan vananikuJje'sau praviSTo madhuradhvanim / zRNvaMstatra dadazaiMkaM muni svAdhyAyatatparam // 275 // taM paThantaM bhiyA vRkSA'ntaritIbhUya so'zRNot / tadA cetyapaThat sAdhurjagadvRttaM vibhAvayan // 276 // AstAmanyajano hanta ! svIyaH svAtmA'pi no bhavet / eSa duHkhAvahaM pApaM karoti kathamanyathA ? // 277 / / kiMvAsatyazaucaparA dhIrAH saddeva-gurumAninaH / pUrNakAmA guNai:jyAH puNyaiH puNyAnubandhibhiH // 278 // kUpasya khanako yad dhUlIbhirmalinIkRtam / kSAlayet tajjalenAGga tathaiva puruSo yadA // 279 //
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacaritedharmasthAnavidhAnAyA''rambhaja malamAtmanaH / chindyAt tadutthapuNyena pApaM puNyAnubandhi tat // 280 // vidyA-rUpa-balaizvaryA'bhimAnaH sukhinAH punaH / anyAyaniratAH khairAH syuH puNyaiH pAtakottaraiH // 281 // jantughAtakarAH krUrA dossaiknidhyo'dhmaaH| jAyante duHkhitA nityaM pApaiH pApottarairnarAH // 282 // puNya-pApacaturbhaGgImiti jJAtvA vipazcitaH / Adhabhedadvaye saktA viratiM kurvate pare // 283 // yadi mokSaphalaM kAle bhavitA dhrmshaakhinH| siktastathApi saMsArasaukhyacchAyAM karotyasau // 284 // ataH siJcanti taM puNyakriyAnIreNa pnndditaaH| anAcArakuThAreNa punazchindanti vAlizAH // 285 // paThyamAnamidaM zrutvA zrIgupto hRdyacintayat / aho ! supaThitaM sAdhoramumevA''zraye tataH // 286 // kiMvA kA'pi na vizvAso yujyate mAdRzAM khalu / / tato yAmIti nizcitya vanamadhyena so'calat // 287 // kiyadbhUmiM gato yAvat tAvadastamito raviH / tato'sau vaTavRkSasya zAkhAmAruhya suptavAn // 288 // rAtrerAye gate yAme tatraiva vttkottre| .... AgAdekaH zuko dakSaH zukyA cA'bhyutthito mudaa||289|| pRSTazca kiM priyA'dyA'bhUdiyad vikSepakAraNam / sa Uce kiM tavA'kathyaM priye ! tat tanmanAH zRNu // 29 // adya revAnadItIre kedAre zAlitaNDulAn / sugandhAnahamAkaNThaM bhakSayitvA nivRttavAn // 291 // zramAnnAnAvanacchanne vizrAnto'zokapAdape / dharma dizantamadrAkSaM muni vidyAdharaM prati // 292 // pratibuddhena tenA'sau pRSTaH prAcyabhavaM muniH|
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ 467 aSTamaH srgH| yathA'vasthitamAcakhyau tato me'jani kautukam // 293 // azokAdavatIryA''zu tadadhAsthaM munIzvaram / bhaktyA nanAma tenA'pi spRSTo'haM mRdu pANinA / / 294 // tato mayA'tihRSTena pRSTaH prAcyabhavaM nijam / munirUce bhavyajIvaH zrAvastyAM tvaM purA'bhavaH // 295 // vratamAdAya vairAgyAt samAyaM ca vidhAya tat / vipadya vyantaro bhUtvA zuko jAto'si samprati // 296 // tat zrutvA pRSTavAn jAtajAtismRtirahaM munim / nA'dhunA'haM prabho ! yogyastvatsevAyA vratasya ca // 297 / / tataH kRtvA prasAdaM me tat tIrtha kizcidAdiza / yatra gatvA nijaM kAyaM vyutsRjAmi samAdhinA // 298 // sAdhuH prAhA'paraM tIrtha zatruJjayasamaM nahi / siddhAH zrIpuNDarIkAdyAH sAdhavo yatra koTizaH // 299 / / yadadhyAsitamarhadbhirasaMkhyAtaimunIzvaraiH / siddhAnAM vidadhe yatra mahimA'nekazaH suraiH // 30 // (yugmam ) yugAdijinasaMparkAt navaraM sa giriSvayam / . vimalA''khyAM dadhau kuryAd vimalaM jagadapyasau // 301 // tatra dAnaM tapo dhyAnaM tanvapi zraddhayA kRtam / / syAt kAlakaraNaM cA'pi viziSTaphalasAdhakam // 302 // evameva mRtAH pAyo yatra shtrunyjye'ngginH| gacchanti sugati tasya mAhAtmyaM kimu varNyate ? // 303 // mayoktaM tarhi tatraiva tIrthe'nazanamAzraye / munirjagAda nirvighnaM vAJchitaM tava sidhyatu // 304 // tato mayA bhave'nyasmin ihA'pi tava vipriyam / yat kRtaM tasya mithyA duSkRtaM dAtumihA''gamam // 305 // 1 sakapaTam / 2 maraNam /
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ 468 zrIpArzvanAthacaritetannizamya vaTAdhasthaH zrIgupto'cintayad dhruvam / sa evA'sau muniH pUrva yo dRSTaH supaThan mayA // 306 // jagAda ca zukaM dhanyo bhavAn bhadreti yo munim / siSeve'hamadhanyastu yastaM dRSTA nato'pi na // 307 // kiMvA'tItasya zokena zukarAja ! tvameva me / adhunA gururAdezaM dehi dharmavidhau budha ! // 308 / / tasyA'tha tatvaM saddeva-guru-dharmagataM zukaH / AkhyAya kSamayitvA ca yayau zatruJjayAcalam // 309 // itazca putraduHkhena sArthavAho mhiidhrH| vaNijyAmiSataH putrAnveSI dezAntaraM yayau // 310 // sthAne sthAne sa tacchuddhiM kurvastatrA''gataH pure / akasmAca tadA'pazyanirgacchantaM vanAt sutam // 31 // zrIguptaM vIkSya saMjAtapulakAGgo mahIdharaH / AkAryA''liGgitaM snehAdUce vatsa ! kuto bhavAn ? // 312 // tenA'pi rudatA sarvavRttAnte kathite pitA / uvAca putra ! dIkSAyAH ko'dhunA samayo mm?||313|| kintu tvAM vIkSituM gehAd nirgato'haM tato'dhunA / saphalo me zramo jajJe dRSTo'si tvaM yadakSataH // 314 // tathA kathamapIdAnI vartitavyaM tvayA yathA / Ayo bhavasi sAdhUnAM yAti vaMzaH samunnatim / / 315 // zrIgupto'pi rudannAha kiM tAta ! bahunA mayi / adyaprabhRtyavizvAsaH kA'pi kAryo nahi tvayA // 316 // tataH putraM sahA''dAya sArthezaH svapuraM yayau / rAjJaH zrIguptarattAntaH ziSTo hRSTazca pArthivaH // 317 // zrIgupto'pi tadArabhya zukavAkyaM hRdi smaran / jinadharme tathA sakto yathA satsu dhuri sthitaH // 318 // 1 pratyakSeNa /
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH srgH| 469 nizAmukhe'nyadA tasya sAmAyikamupeyuSaH / kRtoddayotaH suro'kasmAdetya natvedamabravIt // 319 // aho ! zrIgupta ! te dharmakRtyaM nirvahate sukham / sa Uce guru-devAnAM prasAdena zukasya ca // 320 // zukaH ka iti devena pRSTe zrIgupta UcivAn / zukopakAravRttAntaM, tatastuSTaH suro'vadat / / 321 // sa evA'haM zukaH zatruJjayAdrAvazanojjhanAt / mRtvA sanatkumArA''khye kalpe jAto mahAn suraH // 322 // sAmprataM te sthirIkartuM dharma kAryAntaraM ca bhoH / / AkhyAtumAgato'smIha tadAkarNaya bAndhava ! // 323 // saptame divase te'yadinAd mRtyubhaviSyati / tad dharmaH samyagArAdhya ityuktvA'gAta suro divm||324|| zrIgupto'pi sapadyeva jinA''yatanapUjanam / kSAmaNAM sarvasatvevu kRtvA'nte vratamAhIt // 325 // vihitA'nazanaH pazcanamaskAraparAyaNaH / vipadyAgAd divaM siddhimapi yAsyati sa kramAt // 326 // ityameSo'tiduSTo'pi dharmavAkyazruteH kSaNAt / zazAma taptatailaM vA jAtyacandanavindutaH / / 327 // zrutvA dharma vijAnAti zrutvA tyajati durmatim / zrutvA siddhimavAmoti zAstraM zravyamataH sadA // 328 // kiJca, zAstraM zrutvA paThitvA'pi bhRzaM sUkSmavicAraNam / jAnAti yadi ko'pyeko vRddhAputrA''gamajJavat // 329 // tathAhipure kA'pi purA chAtrau dvau sahA'dhyAyinI nadIm / gatau tIre zriyaM tasyAH pazyantAvUrdhvataHsthatA // 330 // athaikA sthavirA zIrSe nyasya nIrabhRtaM ghaTam /
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ 470 zrIpArzvanAthacaritenadyA valantyadarzana tau sumUrtI pustikAkarau // 331 // sA'tihRSTA tato'pRcchad dattA''zIstatpuraH sthitA / dezAntaragatasyA''tmaputrasya kuzalA''gamam // 332 // putrasmRtibhavAd duHkhAdathA'syA vAddhakAdapi / kampitAGgayA ghaTo mUrdhnaH patitvA'bhajyata kSitau // 333 // tad dRSTA sahasA sthUlamatirekastayogI / jAne'haM ghaTabhaGgena vRddhe ! tava suto mRtaH // 334 // dvitIyastvAha mA bhrAtarevamAkasmikaM vada / he ! mAtaH satvaraM gaccha putraste gRhamAgataH // 335 // mRtapratyujjIviteva sA yAvat sadanaM yayau / niviSTo'sti purastAvadubhUlitapadaH sutaH / / 336 / / tato harSotsukA vRddhA yayau vidyAmaThaM guroH / purazcopAyanaM muktvA tat svarUpaM nyavedayat // 337 // upAdhyAyo'pi taM jJAtvA'pRcchad vatsa ! kathaM tvayA / ghaTabhaGgApazakunAt kathito'syAH sutA''gamaH // 338 // ziSyo'sau lajjitaH smA''ha prabho ! yuSmatprasAdataH / upAdhyAyena bhUyo'pi spaSTaM pRSTo'tha so'vadat // 339 / / mayetyanumitaM tAvad ghaTabhaGgAd yathA'milat / mRtsnA bhUmejalaM nadyAstathA'syA militaH sutaH / / 240 // tato hRSTo guruDhimAliGgya prazazaMsa tam / aho ! kuzAgrasAdRzyA matirasya laghorapi // 341 // bhadra ! jJAtvA tvayA'pyevaM sUkSmatattva vicAraNA / / gambhIramatinA kAryA yathA syoM mahatAM guruH // 342 // bandhudatta iti zrutvA dadhyAvevaMvidhaM zrutam / nityaM prabhupadopAsti vinA na syAd mahAguNam // 343 // 1 kriyApadam /
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH sargaH H / 471 yataH mahAn bhedaH sarastIratarorvanatarorapi / iti vratamanA bandhurnatvA'pRcchat punarvibhum // 344 // ato nAtha ! ka yAsyAvaH kiyAMzca bhava AvayoH / svAmyAcakhyau yuvAM mRtvA sahasrAre vajiSyathaH // 345 / / cyutvA cakrI videhe tvaM bhAvI te ca mahiSyasau / bhuktabhogau parivrajya tataH siddhiM prayAsyathaH // 346 // tat zrutvAsssanamokSatvAducchannaviSayaspRhaH | bandhudattaH sapatnIkastadaiva vratamAdade || 347 // bAhyaM bhavAya mokSAyA'bhyantaraM punarityasau / bAhyaM muktvA''zrito dharmamantaraGgakuTumbakam // 348 // zrutA'bhyAsaH pitA yatra jinabhaktirjananyatha / vivekaH sodaro jAmiH sumatirdayitA kSamA // 349 // vinayastanayo mitraM saMtoSo bhavanaM zamaH / bandhavastu guNAH zeSAH kuTumbamidamAntaram // 350 // anena ca kuTumbena sadA sannihitena saH / nivRrtAtmA sukhaM cAru cAritraM niravAhayat || 351 / / yatra rAgAndhatA. dhUmaH zikhI dveSaH kSamA marut / dhUrtA vaidharmikAH khiGgA nAstikastumalaH kaliH // 352 || pradIpa bhavAsskhye'sminnajJAGgAH snggipnggvH| dahyante niHsarantyeva ye punazcaraNakSamAH || 353 // ( yugmam ) yo hallarAbhidhe grAme'zokAkhyo mAliko'jani / Aropya navapuSpANi zriyA caTadbhavo'bhavat / / 354 // tathAhi drammANAM navalakSANi koTayo'sya tathA'bhavan / evaM svarNasya ratnAnAmityabhUt saptamo bhavaH / / 355 //
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ 472 zrIpArzvanAthacariteaSTame tu navagrAmalakSezaH sa bhave'bhavat / krameNa navame jAto rAjA navanidhIzvaraH // 356 // so'pyanyeAH prabhorante zrutvA prAcyabhavaM nijam / pravrajya navamaM tatvaM mokSAkhyaM navamaM vyadhAt // 357 // (kalApakam ) evaM virahato bhartuH sahasrAH ssoddshrssyH| aSTAtriMzat sahasrANi sAdhvInAM tu mahAtmanAm // 358 // zrAvakANAM lakSamekaM catuHSaSTisahasrayuk / trilakSI zrAvikANAM tu sahasrAH sptviNshtiH|| 359 // zayatrayI sapazcAzat zrIcaturdazapUrviNAm / avadhijJAnisAdhUnAM caturdazazatAni tu // 360 // manovidA saptazatI sArdhA kevalinAM punaH / sahasraM vaikriyalabdhimatAM tvekazatottaram // 361 // saMpanavAdalabdhInAM padzatAni mahAtmanAm / parivAraH samabhavat kevalajJAnavAsarAt // 362 // jJAtvA nirvANamAsanaM sammetAdriM yayau vibhuH / yo'jitAdyarhatAM siddhisthAnabhAvAdivonnataH // 363 // itazca khalu yanmUrdhni cchatraM bhUbhRtsu rAjate / vAtAndolitanAnAdrupuSpodbhUtarajazchalAt // 364 // utpatAka ivoddnnddcnndddhaamoplaaNshubhiH| yo yazca nirjharAmbhobhiH kRtasnAnAdivojjvalaH // 365 // kiMnarIgItibhiH sAdhusvAdhyAyadhvaninA ca yH| dhatte rAgaM virAgaM ca sudurbhedyahadAmapi // 366 // madamattA ratAsaktA yakSiNyo viratA''madAH / munayazca sukhaM santo yasyAntaH khyAnti gauravam // 367 // mokSapadyAmivA''ruhya taM giriM trijagadguruH / trayastriMzanmuniyutaH sannyAsaM mAsikaM vyadhAt / / 368 //
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTamaH sargaH 1 zrAvaNasya sitASTamyAM vizAkhAyAM sa vAsare / bAdarau citta-vAgyogau kAyayogasthito'rudhat // 370 // sUkSmeNa kAyayogena kAyayogaM ca bAdaram / ruddhvA nAtho'rudhat sUkSmau yogau vAk-cittalakSaNau 371 iti sUkSmakriyaM nAma zukladhyAnaM tRtIyakam / astasUkSmatanUyogaM kramAt prabhurasAdhayat / / 372 // tatazca dhyAnamutsannakriyaM nAma caturthakam / paJcahasvAkSaroccAramiti kAlamazizriyat / / 373 // kSINakarmA niSThitArthaH sarvaduHkhamalojjhitaH / anantadarzana-jJAna-sukha vIryacatuSTayaH // 374 // bandhAbhAvAdUrdhvagatireraNDaphalabIjavat / svabhAvAd RjumArgeNa prabhurlokAgramAsadat / / 375 / / (yugmam ) svAmivannirvRtAste'pi trayastriMzanmunIzvarAH / kalyANAyA'bhavad vizve nirvANamapi vaibhavam / / 376 / / gArhasthye triMzadabdAni vratabhAve tu saptatiH / sarvAyurityabdazataM zrImatpArzvaprabhorabhUt / / 377 // kSIrAmbhodhijalaiH zakraH snapayitvA vapuH prabhoH / gozIrSacandanairliptvA'bhUSayad divyabhUSaNaiH // 378 // devadRSyena cA''cchAdya tanItvA vAsavo rudan / zivikAyAM nyadhAdevaM zeSarSINAM surA vyadhuH // 379 // gandhAmbu- sumanovarSe dhUpaghaTyAdidhAraNam / gItaM nRtyaM ca vAdyaM ca krandanaM paridevanam // 380 // stutiM pUjAM ca puSpAdyaiH svavIyotkalikAvazAt / zucA bhaktyA ca kurvANe devadevIgaNe puraH / / 381 // svAminaH zivikAM zakraH sAdhUnAM zivikAM surAH / udghRtya ninyuH zrIkhaNDA-gurudArucitAM citAm ||382|| ( vizeSakam ) 473
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpArzvanAthacarite indrAdezAdatho tatra citayornyastadehayoH / karpUra- madhu-sapapi bahuzazcikSipuH surAH / / 383 // vikurvyavahni vAtaM ca vahni vAyukumArakAH / saMcaskaruH kSaNenaiva dehAn svAmi tapasvinAm || 384 // asthivarjajinAGgastha dagdheSvakhiladhAtuSu / 474 1 citAM vyadhyApayan kSIrAmbhobhirmeghakumArakAH / / 385 / / daMSTre jagRhatuH zakre - zAnAvuparige prabhoH / dakSiNa- vAme camara-balI cA'dhaH sthite kramAt // 386 anye tu vAsavA dantAnArcituM duritacchide | svIcakruritare'sthIni devA bhasmAdi mAnavAH || 387 // ratnastUpaM citAsthAne vyadhustuGgaM surAH prabhoH / vizvAdhAraM vinA bhrazyaccittasyAdhAradaNDavat // 388 // zokAkhyaM prasarad nAthasUre dUraM gate tamaH / mithaH saMbodhadIpena rurudhurvAsavAdayaH || 389 // tato nandIzvaradvIpe zAzvatapratimotsavam / vidhAya sarve gIrvANAH sendrAH svasvAssspadaM yayuH // 390 // indrAH svasvavimAneSu sudharmAyAM ca parSadi / adhimANavakastambhaM vRttavajrasamudrake / / 391 // Avezayan svAmidaMSTrA Anarcuzca nirantaram / tAsAM prabhAvAt teSAM ca sadA vijaya maGgale // / 392 / / vizvAtizAyimahimA dharaNoragendrapadmAvatI satata sevitapAdapIThaH / antarbahizca duritacchidanantazarmA devaH kriyAdudayinIM zubhabhAvalakSmIm || 393 // iti zrIkAlikAcAryasantAnIya zrIbhAvadevasUriviracite zrIpArzvanAthacarite mahAkAvye'STasarge bhAvAGke bhagavadvihAravarNananivArNavarNano nAmASTamaH sargaH // 8 //
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazastiH / kalikuNDe mathurAyAM stambhanake cAruvaprazaGkhapure / nAgade lATahade svarNagiripramukhatIrtheSu || 1 || kalikalupa garvasarvakaSanakhamaNikiraNasajalapadapIThaH / ekAtapatramahimA jayati zrIpArzvanAthajinaH // 2 // ( yugmam ) kalAsthAnakabhAvena kalimAnakadarthanaH / kajArcena kavitvena kalpitAnajate jinaH // 3 // AsIt svAmisudharmasantatibhavo devendravanyakramaH zrImAn kAlikasUriradbhuta guNagrAmAbhirAmaH purA / jIyAdeSa tadanvaye jinapatimAsAdatuGgAcala bhrAjiSNurmuniratna gauravanidhiH khaNDillagacchAmbudhiH ||14|| tasmiMzcAndrakulodbhavaH kuvalayodbodhaikabandhuryazo jyotsnApUritaviSTo vidhuriva zrIbhAvadevo guruH / yasyA''khyAnasamAnameSa bahuzo vyAcakSyamANo'dhunA gaccho'gacchadatuccha gUrjara bhuvi praSThAM pratiSThAmimAm ||5|| manasi ghanavivekasnehasaM sekadIpto dyutimatanuta yasya jJAnarUpaH pradIpaH / asamatamatamAMsi dhvaMsayannaJjasA'sau na khalu malinimAnaM kintu kutrA'pi cakre // 6 // zrImAMstato vijayasiMhagururmunIndramuktAvalIvimalanAyakatAM vitene / jyotistadujjvalataraM vikiran dharitryAM citraM na yastaralatAM kalayAMcakAra // 7 // 1 dAkSiNyaikanidhirvyadhAnna sahaje dehe'pyaho ! vAJchitaM
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ 476 zrIpArzvanAthacaritekAruNyAmRtavAridhirvinidadhe guptau svakIyaM manaH / zAntAtmA'nucaraM cirasya vinijagrAhendriyANAM gaNaM yo vijJAtasamastavasturabhavat tulyazca hemA-'zmanoH // 8 // tadIyapaTTe'jani vIrasUriyanmAnase nirmaladarpaNA''bhe / nirUpayAmAsa sarakhatI sA traividyavidyAmayamAtmarUpam // 9 // sadAbhyAsAvezaprathitapRthumanthAnamAthitA davAptaM tarkAbdhervibudhapatisiddhezamahitam / yadIyaM vAgabrahmA'mRtamakRta darpajvarabhara prazAnti niHzeSakSitivalayavAdIndramanasAm // 10 // tasmAdabhUta saMyamarAjyanetA munIzvaraH shriijindevmuuriH| yo dharmamAropya guNe vizuddha dhyAneSuNA moharipuM vibheda // 11 // AdyanAmakrameNaivaM prasarpati gurukrame / punaH zrIjinadevA''khyA babhUvurvarasUrayaH // 12 // yeSAM pAdAravindAnaruNanakhazikhArAgabhUyo'bhirajya llakSmIlIlAnivAsAntrimalaguNabhRto bhejire rAjahaMsAH / AkRSTAnekalokabhramarakRtanamaskArajhaGkAraramyo yeSAmadyApi loke sphurati parimalo'sau yshonaamdheyH||13|| teSAM vinayavinayI bahu bhAvadeva sUriH prasannajinadevaguruprasAdAt / zrIpattanA''khyanagare ravivizva (1312) varSe pArzvaprabhozcaritaratnamidaM tatAna // 14 // samIkSya bahuzAstrANi zrutvA zrutadharA''nanAt / grantho'yaM grathitaH svalpasUtreNApi mayA rasAt // 15 // kA'pi dRSTAntamAtrastu yaH ko'pi kathito myaa| khadhiyA so'pi jainAjJAnusAreNa guNecchunA // 16 //
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazastiH / yataH caritaM kalpitaM cApi dvidhodAharaNaM matam / parasmin sAdhanAyArthasyaudanasya yathendhanam // 17 // athavoktam anAdinidhane kAle jIvAnAM citrakarmaNAm / saMvidhAnaM hi tannAsti saMsAre yanna saMbhavet / / 18 / / ato'smin granthe yannyUnamadhikaM vA kRtaM mayA / tadapyanenAssdhAreNa tat kSantavyaM mamA'khilam // 19 // zrI pArzvacaritaM taistairvarNitaM yanmahAtmabhiH / 477 itthaM mayA'pi yat tatropakrAntaM dhAryameva tat // 20 // kiJca, 21 // uttuGgacaGgacatyAni mahebhyaiH kAritAni cet / tad devakulikAmalpadhano na vidadhAti kim ? // pUjito yadi devendrairjino mandAradAmabhiH / pUjayanti na kiM tat tAn martyA marubakAdibhiH ? // 22 // adhvAnamavatIrNA yaM gurugatyA mahAgajAH / na saJcarati kiM tatra karipotaH skhaladgatiH 1 // 23 // tanmayA'pi prabhorbhaktiprakarSavazacetasA / yataH caritraM caritaM sandhA'numataM ca na duSyati // 24 // yadatra kiJcinmUDhatvAdalIkaM grathitaM bhavet / sarva mAye kRpAM kRtvA saMzodhyaM tanmanISibhiH / / 25 / / nizamya samyak zrIpArzvasvAminazcaritaM varam / bhavikaistattAtparyArtho dhAraNIyaH sadA hRdi // 26 // - gurumeghagatIM vibhrat sarovat kamalojjvalaH / dRzyate sphuTamuttAnaH sthUlavat tu rajomayaH // 27 // a lavAdapi yathA paTutAM sudhAyAH
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pArzvanAthacarite kalyANatAM bhajati siddharasasya loham / saccandanasya himatAmatitaptatailaM jIvastathA jinamatasya hi siddhabhAvam // 28 // dazabhavavarapatraM pArzvabhartuzcaritraM kamalamudayanAlaM puNyalakSpIvizAlam / pramuditamunibhRGgaM saurabhodvAraca vilasatu budhacetaH palvale nityametat / / 29 / / granthaH sarvAgramAnena pratyekaM varNasaGkhyayA / catuHsaptatyupetAni SaTsahasrANyanuSTubhAm // 30 // mamAptamidaM zrIpArzvanAthacaritam / 478
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ azuddhizodhanadalam / ttippnnyshuddhiH| pRSThe, zlokasya azruddham / / zuddham / 15 176 1mAM na prayAsi na prApnoSi, 1 dakSiNasyAM dishi| 20 247 2 prathamAntametat, 2 dvitIyAntametat / 62 781 2 girjane 2 nirjane / 97 339 3 mule 3 muule| 243 34 2 kadalI devAGganAM ca / kadalI devAGganA ca / muulo| sNskrnnaashuddhiH| sarge prathame, zloke, azuddham / / zuddham / 8 murddhani mUrdhani / __ 51 -mulo zirSoM -shiirssoN| -saMgA. -snggaa-| 149 divA bala- divaabl-| 158 prapaccha pprcch| 168 vyAdha! vyaadhH| -ntA'kRSTa -ntA''kRSTa / -nA''gamaH -naagmH| dakSiNe na dakSiNena / prayAsi - prayAsi / 191 pracchire -pRcchire| samarpayat samArpayat / .. -cchayata cchayata / 254 tede tde| -grahaNa grh| 273 -paha -ptttt| 280 sajana: sajana ! / 198 232
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 2 ) sarge prathame, zloke, azuddham / zuddham / 300 satkRtastrA-.. saskRtaH svaa| viSTAM visstthaaN| 320 -saMga-saMga -sngg| 322 -saMgo -snggo| pRSTavya prssttvy| 344 -mAra''. *mArA-1 mA'zvA. mAzvA / 445 saMnibhAH sannibhAH / 447 -pathamapU- -pthpuu| 475 mukhodyo mukhodyo-| 481 saMga snggm| 504 -lobhAya -lAbhAya / 531 cA''bhyA- caa'bhyaa-| 570 -pUjA dayA dAna dAkSya. -pUjA-dayA-dAna-dAkSya / 593 -sthamA rA sthmaaraa| 594 papracha papraccha / 625 dhAmaga dhAma g-| 652 svaccho svcchau| 66. vibhoH vibho!| 688 catuthI cturthii| purimadhye puriimdhye| 703 ziro'dharaH zirodharaH / tathAcitte tathA citte| 736 -cchavi -cchavim / 755 ced bhaved / 756 'ebhyo yebhyo| 769 yAvad yAvat / . : tAvat tAvad / 775 yenaivaM ye naivam / 858 . kamaTho zA- kmttho'shaa-| 871 . -tisvargo -tiH svrgo| dvitIye 12 trIbhiH, strIbhiH dhAtrIbhiH / 715
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarge, dvitIye, zloke azuddham / 35 paitrikI 247 dhanyA 252 sindhUrANAM 253 -lekitAH 324 kSitpvA svAntvena alikaM adya prabhR410 -tsukAH 424 bhavya bhAva -vanesura444 so'pi 447 kenApyakRta448 tvAM putra ! bhikSA dUta626 acitanyaca 724 paraM ca 1001 mahardhikaH 1044 jJAnAtmAvi -dharmA'bAdha labdhvAsvA1.47 vekSeta nyavartata pratijJA 270 prapaccha mahibhuje 383 mahA 414 kulinA 517 . pRSTe 524 ghurNita- 564 sai vRkSa. zuddham / paitRkIm / dhanyAH / sindhurANAm / -lokitAH / kSiptvA / sAntvena / alIkam / adyprbhRH| -tsukA / bhvy-bhaav| -vane sur-| sApi kenApi kRttaaN| putrbhikssaa| dyUtaacintayazca / ca param / maharddhikaH / jJAnAtmA vi-| -dhrmaabaadh-| lbdhaasvaa-| drssttu-| vekSyeta / nyavaya'ta / pratijJA papraccha / mhiimuje| mahA / kuliinaa| pRsstthe| pUrNita- / . -sNsairvRkss-| 24
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarge, tRtIye, zloke / azuddham / ....... buddham / 565 . lendustrI- . -lendu strii| 572 medanIm ........ medinIm / 761. nirlapa nilmp-| 842 nRpeNokte nRpennokto| tat praNa ttprnn| Alambane na Alambanena / tyAdyAnu- -tyaadynu-| 1039 mata mate / 1064 rAjApu raajpu.| 1086 mano marka- mnomrk| 1099 ati bhISaNam atibhiissnnm| 1108 1109 1108 bhUbhRddada bhuubhRdd-| 12 -darzanA ku- -drshnaaku-| payANe pryaannN| rambhAM sau rmbhaasau-| 67 -mAgatA? -mAgatAH / 74 sa me same- / 76 -gAtirdu:- gaartiduH-| caiva caivN| ---lA''syA -lA syaa| 87 zraye shryH| 99 mahA mahA / 126 plAvaviSyati plAvayiSyati / 29 paJcame 162 navamiAka presana : :: :: :: natA 180 218 171 '254 346 navamikA / prsen-| natAH / upkuupN| bhAmaNDalaM / prennaatte| upakupaM bhAmaNDala - paraNAtte ..
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarge, SaSThe zloke / 511 517 560 633 637 760 915 941 945 951 1005 1060 1085 1107 "" m "" dr 39 93 " "3 " " " " "" " saptame "" "" 99 "" "3 dr " 19 805 "" aSTame 250 22 "" "" ,, "" "" 2 40 163 201 243 318 528 620 776 23 ( 5 ) 93 330 351 352 360 azuddham / -munmatta -kAri tulyaM aha TuvA - ati - yAsu karma tat kSaNAd -cchaya dUraM tataH nRpaH tayA nyasya -strIpu pAtrI - muddizya -dharma -harkAya -nA'ste -dadhikA vartINau -striyA -rNavAsyA - -kauJca tIrtha -mamyarcya sahastrANAM 278 guNairpUjyAH 281 -mAnaH sukhinAH sthitA nivRrtA -stumala: zayatrayI zuddham / munmattaka / kAritulyaM / adra tadati / -yA sukarma- / tatkSaNAd / - cchtha / durantataH / nRpa / tayA'nyasya / -strISu / pAtrIM / - muddizya / -dharme I -hakArya - | -nAssste / -dIrghikA -vatIrNau / -striyAH / -rNavasthA / -krauJca- / tIrtha / mabhyarcya | sahasrANAM / guNaiH pUjyAH / -mAnAH / sukhinaH / sthitA / nirvRtA / -stumulaH / zatatrayI /
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazovijaya jainagranthamAlA mAM AjasughI chapAine prakAzita thaelA grantho nuM sUcIpatra | - 1. pramANanayatatvAlokAlaGkAra - mUla zrIvAdidevasUri 08-0 2. haimaliGgAnuzAsana - zrIhemacandrasUri 3. siddhahemazabdAnuzAsana - laghuvRttisahita 4. gurvAvali - munisundarasUriracita bIjI AvRti 5. ratnAkarAvatArikA-be pariccheda Ti. paM. sahita 6. siddhahemazabdAnuzAsana - mUlamAtra 7. stotra saMgraha - bhAga - 1 sIlIka mAM nathI 8. mudritakumudacandraprakaraNa - zrAvaka yazazcandrakRta 9. stotra saMgraha - bhAga - 2 sIlIka mAM nathI 0-5-0 3-0-0 0-4-0 1-0-0 0-5-0 0-6-0 , 008-0 1-0-0 2-0-0 10. kriyAratnasamuccaya - zrIguNaratnasUriviracita 11. zrIsiddhahemazabdAnuzAsanasUcI akArAdi anukrama 0-4-0 12. kavikalpadruma - zrIharSakulagaNiracita zlokabaddha dhAtupATha 0-4-0 13. sammatitakAkhyaprakaraNa- prathamakhaNDa nyAyanoalaukika grantha zrIsiddhasenadivAkara viracita 3-0-0 "7 14. zrIjagadgurukAvya- zrIhIravijayasUri nuM caritra 15. zrI zAlibhadracaritra - TippaNasahita patrAkAra 16. zrIparvakathAsaMgraha - prathamabhAga patrAkAra 17. SaDdarzanasamuccaya- rAjazekharasUrikRta 18. zIladUtakAvya - cAritrasundaragaNikRta 19. nirbhaya bhImavyAyoga- zrIrAmacandrasUrikRta 20. zrIzAntinAthacaritra - zrImunibhadrasUriviracita 3-0-0 21. ratnAkarAvatArikA - ratnaprabhAcAryakRta pariccheda 3thI8 1-8-0 " 17 97 22. 1-2 1-0-0 99 saMparNa pArka puMTuM. 3-0-0 0-4-0 1-4-0 0-4-0. 0-4-0 0-8-0 0-4-0
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 2 ) 23. 5-0-0 upadeza taraGgiNI- patrAkAra - upadezatathArasIka kathAo 3-0-0 nyAyArthamaJjUSA - siddha hai manI paribhASAonI vyAkhyA 3-0-0 . guruguNaratnAkarakAvya - lakSmIsAgarasUrino itihAsa 0-8-0 24. vijayaprazastimahAkAvya- saTIka - hema vijayagaNI 26. gadyapANDavacaritra-paNDita devavijayajIgaNIe banAvelaM, ghaNuM sarala ane bodhadAyaka che. sAmAnya saMskRta jANanArAo paNa vAMcanano sAro lAbha melavI zake che. vadhAre khAtrI anubhavathI karo kimata mAtra ru. 4-0-0 29. mallinAthamahAkAvya- (pustakAkAre temaja patrAkAre) A mahAkAvya zrIvinayacandrasUrie banAveluM che. jemAM mallinAthasvAmInA caritra uparAnta prAsaGgika keTalIka rasika kathAo sarala saMskRtamAM ApavAmAM AvIche. sAdhAraNa saMskRta jANanArAo paNa teno lAbha laI zake che. kimata. 3-0-0 30. syAdvAdamaJjarI - (patrAkAre) A pustaka keTaleka sthaLe mudrita che, to paNa ame zuddhatA temaja alpa mUlyathI te prApta thaI zake teTalA sArU chapAvyuM che kimata mAtra 8-0-0 32. pArzvanAtha caritra - bhAvadevasUriviracita ghaNuMja rasika tathA sarala che, pustakAkAre tathA patrAkAre zlokabaddha kImata ru. 3-0-0 zAstravizArada jainAcArya - zrI vijaya dharmasUrijI viracitaM pustako / 1. jainatazvadigdarzana 2. jainazikSAdigdarzana 19 3. 4. puruSArthadigdarzana 5. Atmonnatidigdarzana 6. ahiMsAdigdarzana 7. 17 B (hindI bhASA ) " (gujarAtI) (hindI bhASA ) (gujarAtI) posTeja, (hindI bhASA ) (baMgalA) 0-2-0 0-2-0 0-2-0 0-8-0 0-0-& 0-4-0 0-4-0
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 3 ) . ezIyATIka sosAyaTI opha baMgAlamAM chapAelA jaina grantho. 1. yogazAstra -traNa aMko pratyekanA 2. zAntinAthacaritra - traNa aMka darekanA 3. SaDdarzanasamuccaya-be aMka, pratyekanA 1-4-0 0-10-0 0-20-0 4. samarAiccakahA- cAra aMka, pratyekanA 0-80-0 5. prabandhacintAmaNi- (iMgrejI bhASAmAM) traNa aMka pratyekanA 1-4-0 6. parIkSAmukha - laghuvRttisahita, nyAyano grantha. 8-0-0 " 7. nyAyasAra - saTIka . R-0-0 8. tavArthAdhigamasUtra - bhASya sahita, traNa aMka, pratyekanA 0-10-0 9. upamitibhavaprapaJcAkathA - (trIjo tathA cotho aMka choDI) 13 aMka saMpUrNa. pratyeka aMkanA 0-80-0 10. upAsakadazAGgasUtra - mUla tathA TIkA. prAkRta zabdono koza paNa sAthe che. 11. prAkRtalakSaNa-caNDakRta - prAkRtavyAkaraNa 12. bauddhaprakaraNasaMgraha - bauddha nyAyazAstrAnAM nhAnAM nhAnAM cha prakaraNono samAveza che. 6-0-0 1-8-0 0-10-0 1. zrIdharmamahodaya - (saMskRta) zrIratnavijayajI viracita 2. zrIvijayadharmasUricaritra - ( gUjarAtI) posTeja 3. sujanasammelanam - ( hindI ) mahAmahopAdhyAya zrIrAmamizra zAstrIjInuM vyAkhyAna temAM jainadharmanI prAcInatAsiddha karI che.. 0-8-0 0-1-0 0-1-0 'jaina - zAsana' yA patra dareka pUrNimA tathA amAvAsyAe pragaTa thAya che. po
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ sTeja sahita vArSika lavAjama ru. 2) prAhaka thavA icchanAre potArnu . nAma, gAma, ThAma zuddha akSare lakhI mokalabuM / zrIyazovijayajainagranthamAlA. (saMskRta mAsika pustaka ) zrIyazovijaya jaina granthamALA mAsikamAM eka so pRSTha saMskRta bhane prAkRta sAhityane mATe rokavAmAM Aveche, jenI aMdara nyAya, koza, tathA mahAkAnyanA graMtho prasiddha karavAmAM Aveche. posTakharca sAthe vArSika lavAjama ru-8) prathamathI levAmAM Ave che. namUnA dAkhala kAine aMka mokalavAmAM Avato nathI. 25 27 28 vizeSAvazyakabhASya. bRhavRttisahita. pahelo bIjotrIjo ane cotho bhAga dareka 200 pAnAnAM. ... jaladI maMgAvI lyo, vhelo te pahelo, grAhaka thanArane dara traNa traNa mAse baso baso pAnAno eka eka bhAga mokalavAmAM Avaze. saMpUrNa granthanI ki0 ru. 25) agAuthIja levAmAM Ave che. pAchaLIM prAhaka thanAra pAsethI ru. 32) levAmAM Avaze. prAkRta mArgopadezikA. A pustaka mI0 bhANDArakaranI rItIne anusari taiyAra karavAmAM AvyuM che. saMskRta zikhyA vagara mAtra gujarAtI bhASA jANanArAo paNa ' mA pustaka dvArA prAkRta bhASA sArI rIte zikhI zakele. kI.0-12-0 malavAnuM ThekA[-zAha harSacandra bhUrAbhAI, pIra saM-2438 diivaalii| aMgrejI koThI, banArasa siTI. : Dharmabhyudaya Prosw, Benares City..